Skip to main content

Full text of "Słownik języka polskiego"

See other formats 


Google 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scannod  by  Google  as  part  of  a  projcct 

to  make  the  world's  books  discoverablc  onlinc. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  cxpirc  and  thc  book  to  cntcr  thc  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subjcct 

to  copyright  or  whose  legał  copyright  term  has  expircd.  Whcthcr  a  book  is  in  thc  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  cultuie  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discovcr. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  file  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  thc 

publishcr  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  steps  to 
prevent  abuse  by  commercial  partics,  including  placing  technical  rcstrictions  on  automatcd  querying. 
We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  We  designcd  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
person  al,  non-commercial  purposes. 

+  Refrainfrom  automated  ąuerying  Do  not  send  automatcd  queries  of  any  sort  to  Google's  system:  If  you  are  conducting  rcsearch  on  machinę 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laigc  amount  of  text  is  hclpful,  pleasc  contact  us.  We  cncourage  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributłonTht  Goog^s  "watermark"  you  see  on  each  file  is  essential  for  in  forming  peopleabout  this  project  andhelping  them  lind 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legał  WhatCYcr  your  use,  remember  that  you  are  responsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legał.  Do  not  assumc  that  just 
becausc  we  believc  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countries.  Whcthcr  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can'l  offcr  guidancc  on  whcthcr  any  specific  use  of 
any  specific  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  means  it  can  be  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organize  the  world's  information  and  to  make  it  universally  accessible  and  useful.   Google  Book  Search  helps  rcaders 
discoYcr  the  world's  books  while  helping  authors  and  publishers  reach  new  audiences.  You  can  search  through  the  fuli  icxi  of  this  book  on  the  web 

at|http  :  //books  .  google  .  com/| 


Google 


Jest  to  cyfrowa  wersja  książki,  która  przez  pokolenia  przechowywana  była  na  bibliotecznydi  pólkach,  zanim  została  troskliwie  zeska^ 

nowana  przez  Google  w  ramach  projektu  światowej  bibhoteki  sieciowej. 

Prawa  autorskie  do  niej  zdążyły  już  wygasnąć  i  książka  stalą  się  częścią  powszechnego  dziedzictwa.  Książka  należąca  do  powszechnego 

dziedzictwa  to  książka  nigdy  nie  objęta  prawami  autorskimi  lub  do  której  prawa  te  wygasły.    Zaliczenie  książki  do  powszechnego 

dziedzictwa  zależy  od  kraju.    Książki  należące  do  powszechnego  dziedzictwa  to  nasze  wrota  do  przeszłości.    Stanowią  nieoceniony 

dorobek  historyczny  i  kulturowy  oraz  źródło  cennej  wiedzy. 

Uwagi,  notatki  i  inne  zapisy  na  marginesach,  obecne  w  oryginalnym  wolumenie,  znajdują  się  również  w  tym  pliku  -  przypominając 

długą  podróż  tej  książki  od  wydawcy  do  bibhoteki,  a  wreszcie  do  Ciebie. 

Zasady  uźytkowEinia 

Google  szczyci  się  współpracą  z  bibliotekami  w  ramach  projektu  digitalizacji  materiałów  będących  powszechnym  dziedzictwem  oraz  ich 
upubliczniania.  Książki  będące  takim  dziedzictwem  stanowią  własność  publiczną,  a  my  po  prostu  staramy  się  je  zachować  dla  przyszłych 
pokoleń.  Niemniej  jednak,  prEice  takie  są  kosztowne.  W  związku  z  tym,  aby  nadal  móc  dostEu^czać  te  materiały,  podjęliśmy  środki, 
takie  jak  np.  ograniczenia  techniczne  zapobiegające  automatyzacji  zapytań  po  to,  aby  zapobiegać  nadużyciom  ze  strony  podmiotów 
komercyjnych. 
Prosimy  również  o; 

•  Wykorzystywanie  tych  phków  jedynie  w  celach  niekomercyjnych 

Google  Book  Search  to  usługa  przeznaczona  dla  osób  prywatnych,  prosimy  o  korzystanie  z  tych  plików  jedynie  w  nickomcrcyjnycti 
celach  prywatnych. 

•  Nieautomatyzowanie  zapytań 

Prosimy  o  niewysylanie  zautomatyzowanych  zapytań  jakiegokolwiek  rodzaju  do  systemu  Google.  W  przypadku  prowadzenia 
badań  nad  tlumaczeniEimi  maszynowymi,  optycznym  rozpoznawaniem  znaków  łub  innymi  dziedzinami,  w  których  przydatny  jest 
dostęp  do  dużych  ilości  telfstu,  prosimy  o  kontakt  z  nami.  Zachęcamy  do  korzystania  z  materiałów  będących  powszechnym 
dziedzictwem  do  takich  celów.  Możemy  być  w  tym  pomocni. 

•  Zachowywanie  przypisań 

Znak  wodny"Googłe  w  łsażdym  pliku  jest  niezbędny  do  informowania  o  tym  projekcie  i  ułatwiania  znajdowania  dodatkowyeti 
materiałów  za  pośrednictwem  Google  Book  Search.  Prosimy  go  nie  usuwać. 


Hganie  prawa 

W  ItEiżdym  przypadku  użytkownik  ponosi  odpowiedzialność  za  zgodność  swoich  działań  z  prawem.  Nie  wolno  przyjmować,  że 
skoro  dana  łisiążka  została  uznana  za  część  powszecłmego  dziedzictwa  w  Stanach  Zjednoczonych,  to  dzieło  to  jest  w  ten  sam 
sposób  tralrtowane  w  innych  krajach.  Ochrona  praw  autorskich  do  danej  książki  zależy  od  przepisów  poszczególnych  lirajów,  a 
my  nie  możemy  ręczyć,  czy  dany  sposób  użytkowania  którejkolwiek  książki  jest  dozwolony.  Prosimy  nie  przyjmować,  że  dostępność 
jakiejkolwiek  książki  w  Google  Book  Search  oznacza,  że  można  jej  użj'wać  w  dowolny  sposób,  w  każdym  miejscu  świata.  Kary  za 
naruszenie  praw  autorskich  mogą  być  bardzo  dotkliwe. 

Informacje  o  usłudze  Google  Book  Search 

Misją  Google  jest  uporządkowanie  światowych  zasobów  informacji,  aby  stały  się  powszechnie  dostępne  i  użyteczne.  Google  Book 
Search  ułatwia  czytelnikom  znajdowanie  książek  z  całego  świata,  a  autorom  i  wydawcom  dotarcie  do  nowych  czytelników.  Cały  tekst 
tej  książki  można  przeszukiwać  w  Internecie  pod  adresem  [http :  //books .  google .  comT] 


> 

1&?.  "2 

>; 


ij))  Dim 


mm 


..*»«). 


'     /y^.  iS.  ;^ 


bil 


,%\^ 


\ 


\ 


\  \ 


\ 


y-y 


•  > 


—T        -      I 


S     Ł     O     W     N     I     K 

JĘZYKA  POLSKIEGO, 


PRZEZ 

M.  SAMUELA   BOGUMIŁA  LINDE 

FlŁ.     X»OKT.     CZŁONKA    KATWYŹSZEY    IZBT    EDUKACTI    PirBŁlC2NET  ,    REKTORA   LICEUM    ^YARSZAWSKrEGO  | 

CZŁOKKA    TOWARZYSTWA    PRZYIACIOŁ    ^AUK. 


TOM     I.       CZĘŚCI. 


A   -  R 


wWARSZAWIB 


WOktrKAHirt    XX.   PtiŁRÓw    i8»7< 


JAŚNIE    OŚWIECONEMU  XIĄŹĘCItf 


ADAMOWI 


C  ZARTORYSKIEMU, 


Gensrałowi  Ziem  Podolskich ,  Cesarsko* Królewskiemu 

Feldmarszałkowi. 


^t  u^  z  i  e  i 


JAŚNIE     WIELMOŻNEMU 


JOZEFOWI    MAXYMILIANQWI 

z  3r  ę   c  Z  y  JT  31 


HRABIEMU 


M 


DZIEDZICOWI    WOLI   MIELICKIEY  ,    ZGORSKA  it.d. 

W  Gallicyi  Wschodniej. 


i 


Of^D  btiprzuktaincj.  śmiałością  poważam  sig  Słon^ruk  mou  i^zuka  SoLkUao  ca* 
szczucie  razem  2woma  Imionami,  w  kralu  I  za  aranlc^  ŚH^ietnemi ,  w  naro^ 
^oweu  literaturze  celnemij  u^zalfdem  igzuka  kraioH^eao  wielce  zasłuzonemi. 
SmialoU  t^  moig  wumama  wozifcznosć  lak  iednemu ,  tak  i  druaiemu  p 
w  twn  stopnia  nalezi^ca  sig  cdemnle,  ii  nie  moałem.  wułącznie  pierwszemu  tu  ieu 
przed  Tubllcznoicic^  wunurzac ,   ahuni  nleUchubit  druaiemu, 

Soum  nakoncit  roku  Jtf/^ifao ,  znalaztszu  schronieaie  wdomu  TW»  Hra- 
biego w  Wiedniu  ,  do  robota  Słownika  teao  ,  w  JCipsku  leszcze  zaczgteu  ^ 
W  Warszawie  cokolwiek  daUu  posunlgteu ,  ną  nowo  sig  wbierał,  JW.  Hrabia 
niet^ko  ze  w przedsigwzigclu  tem  molem  mnie  utwierdził,  ic  czas  tbuwaiqcw 
nu  od  zatrudnień  bibliotecznuch  ną  tg  pracg  wolnu  zostawił,  lecz  i  sam  sig 
frz^kładał,  tak  kosztem,  iak  osobistam  trudem,  abu  zaromadzic  potrzebne 
co  te^o  celu ,  a  rozproszone  po  kralu ,  szczotki  literatura  ^olskieu  wjeden 
zbiór-  ^kładaiqcj^  H^  Wiedniu  llcznf  JcgO  ,  a  w  naurzadszę  dzieła  ob^tuiąc(f 
biblioteka  ouczystą,  STak  JegO  zachęceniem  pobudzona ,  rad^  J^S^  ^spar^ 
^y  ^    y  y  P^^^$P<^^^^T^  f^  i^y^  P^^^y^  i    szczgscie  zd  ar  żuło  ml  i  druaU  wsparcie 

n^  Osobie,  zawsze  c  nauki  ^orliwe^o  Jasnie  Oświcconego  Xi|źecia  Jegc^ 

inoSCL      ^ie  tylko  on  przez  kdkoletai  przeciery  czasu,   iaskawle  łozuc  raczuł 


koszta  na  ułrzummp^anU  domoteu  rohołu  pomocnika  h^  puaniu  ;  lecz  nieprzer 
H^an^  ao  teao  czasu  Liter  ackc^  korresporwencuc^  zaszczucai^c  autora  j  zi  o  gacił 
dzuło  to  fpiadomosciami ,  objaśnieniami ,  H^ułuszczeniami ,  ktorehu  mnie  i>ui^ 
zewsząd  in(^  chuhilu ,  zh^taszcza  co  do  igzuków  wschodnich.  y/akoniec  aou 
luz  miało  przuuśdz  do  oimus lenia  kosztory  druku  ,  prawie  połowa  wudatku  ,  laki 
w  tenczas  obrachowano  ^  tenże  Jasnie  OŚwietOIiy  Xi^Źe  JmĆ  sam  lak 
naułaskawieu  zasłc^pic  ractuł 

\ 
£a  tern  wternem^    prawdziwem  a  prostem  wutuszczeniu^tego ,     co  sig  ode^ 

mnie  dwom  tum  świetnym  Snuonom  na  leżu,  ^  mam  sig  za  usprawiedliwioneao 
z  śmiałości  moieu  w p^zyp^^<^^l^  oSudwom  dzieła  moieao. 


'%  tf^arszawjf,    w  Miesiącu   Grudnia   igoj- 


L   I   N   D    K. 


i  M  I  O  N  A    O  S  O  B , 

Ktdrc  nadzwyczaynóm  wsparciem  dzido  to  łaskawie 

zaszczycić   raczyły: 


•  / 


M 


Nayiahteyszf   Imperator   wszech  Rossyy. 
Nayiaśnieyśzy   Król  Pruski. 

Ja^oie  Oświecony  S^i:|źc  Generał  Adam  Czartoryski. 

Jaśnie  Wielmoioy  Ordynat  'Ht2ih\9^  Zamoyski. 

Jaśnie  Wielmożny  fó2ef  z  Tyczyna  Hrabia  Ossoliński. 

Jaśnie  Wielmożna  Marcella  z  Bielskich  Hrabina  lVorcdl<Mfa.    . 

Jaśnie  Wielmożny  X.  Biskup  Wileński  Kossakowski. 

Jaśnie  Wielmożny  Alexafider  Arabia  Pociiy.  .  . 


» t 


I.' 


I  •  > 


Imiona  osób  ^  które  skuteoznem  zbieraniem  premmetaty, 

dzfeło  to  wspierały. 

W.  z  Stadnickich  HtzAAn^L  Małachowska. 
W.  z  Kwiieckich  Hrabina  H'§garzewska  Generałowa. 
W.  Starościna  Kwilecka.   • 
W.  Klemens  Hrabia  KwiUcki. 
W.  Michał  Kochanowski  Prezes  Izby  Adm. 
W.  Alexaoder  Linowski. 
W.  Antoni  Gliszczyński. 
W,  Kossakowski  Biskup  Wil.  [ 
/X.  Kan.  Koźmian  Proboszcz  Markuszowski. 
X  Maialifiski. 
P.  Tomasz  Marusziwskiy 
W.  AIexy  Hr..  Debowskł. 
X.  ZriW^  Kaznoclzieia  w  Gdańsko. 
P.  Ronsyliarz  ^onas. 
P.  Skowroński  Sekr.  J.  O.  X.  G.  Czartoryskiego. 


.    \     .» 


REIESTR   raiENOMEHANTOW. 


t-«""t 


>:* 


Baron  A*Ash   tayny  Konsyliarz   Najiaśoiey- 

$zęgo    Iinpen  Ross. 
Kamera  Białostocka. 

Regiencya  Białostochiu  '    ■  ^  i 

Główna  Kassa  Białostocka. 
JX.  Bohusz. 
Antoni  Brykczyński. 
Jakób  Bułhakow  Gubernator  Litewski* 
Sąd  Nadworny  Bydgoski. 
Kanclerz  Chre^ptowicz. 
Adam   Chreptowicz, 

Józef  Cieszkowski  Staroscid  Kleszczelewski. 
Hrabia  de  Colonna. 
Eugeniusz  Czackowski^     dziedzic  na  Rośny- 

sonie. 
Antoni   Czarnecki  Kr.  W.  Lit. 
Xiązę  Generał  Adam   Czartoryski. 
Ludwik .  Xią'if   Czćtwertyński, 
Dymitr  Xiążę    Czecwertyiiski.  '     --,   " 

Alexy  Hr.  Debowski. 
Sebastyan  Hr.   Debowski. 
Ewa  z  Koszutskich  D obrzycka. 
Ignacy  Dzianotta. 
Dawid  Eggert  Kupiec  w  Gdaiisku. 
Antoni  Faygiel, 

Marcin  Fiałkowski, 

« 

Adam   Galewski, 

Gimnazyum  w  Gdańsku^ 

Antoni   Gliszczyński. 

Hrabia   Gutakow^ki. 

Jędrzóy  Horo  dyski. 

Jozef  Jabłonowski  Starosta   Korsuński. 

Stanisław  Xiążę  Jabłonowski  Starosta  Wiśnio** 

wski. 
Stanisław  Jankowskie  Chorąży  Sanocki. 
Jozofowicz^    Starosta    Merecki,    Konsyliarz 

Stanu. 
Emilia   Kalinowska  Półkownikowa. 
Kamieński  Rektor  Koileg.  Nob.  S.  P.  Warsz* 
Ernest  Ludwik  Knoll  Kupiec  Warszawski, 


Michał  Kochanowski  Prezes  L  A. 
Kollegium  Nobil.  S.  P.  Warsz, 

Marcelli   Komar. 

» 

l(i;a2Lt:y  KhmoĄowskt 

Kossakowski  Biskup  Wileński. 

Kossakowski  \oYr czy  Litewski. 

Anna  z  Ossohńskich  Krasińska  Oboźna. 
.  Regieacy,ą  .KrąlęwiesĄa. 

liegienćySLtJ^widzyńśka. 

Starościna' Kwilecka.^  I  "  .     , 

Klemens. -KWz/ecAf.  '     i* 

Jan  Nepojiucen  Kwilecki.     -'  '    - 

"blLelchioT  Łącki. 

Szkoła  Łęrzycko^  .      »      ,:  ^  .::  '\ 

Professor  Łęski. 

AIexander  Linowski. 

Xa  w  ery .  Linów fiki. 

Józef  Lipski  z  Błaszek.  • 

Anna  z  Miłkowskich  Lubińska* 

Fryderyk  Xi^żę  Lubomirski. 

z  ^iranowskich  XiV'żna  Lub omirska. 
'    Referendarz  Małachowski. 

Staj)isław  Małachowski. 

Katarzyna  z  Oziałyńskich  Małachowska,. 

Hrabina   z  Stadixickic(x  Małachowska^ 

Józef  Malczewski. 

■ 

Tomasz  Maruszewski, 

•  *      • 

Mateusz  Marusz^etwski.  -, 

Katarzyna  z  Mielzyńsj^ich  il/^e/i^^jX:a« 

Ignacy  .Mórzkowski, 

Ludwik  Morsztyn. 

Michał  Mycielski. 

Stanisław  Myciełski, 

Niediwiedzki  Reiens  Seminarium  dyecezal* 
nego  Wileńskiego. 

Ogiński  Podskarbi  Litewski* 

Tomasz  Ostrowski  Podsk. 

Mikołay  Parafianowicz  Komornik  Wiłko- 
mirski, 

Ludwik  Plater. 


Kasimierz  Plater. 

Józef  Piniński  Podkomorzy  Kówelski. 

Regiencja  Płocha. 

Kassa  Prowinc.  Płocka^ 

^IexaDc]er  Hr.  Pociey. 

Stanisław  Hr.   Potocki. 

zXiężąt  Lubomirskich  Hrabina  Potocka, 

Hr.  Potulicki. 

Regiencya  Poznańska. 

Szkoła  Rawska. 

Kons.  Schutz  (  na  Prussy  i¥scłio(lnie) 

Dominik  Sczaniećki. 

Stanisław  Siemiński  Ociimistrz  Kr.   Gall* 

X.   Sierakowski, 

Fryderyk  Hrabia  Skorzewski. 

Stanisław  Sołtyk. 

Roman  Sołtyk 

Franciszek  Stadnicki  Starosta   Ostrzeszowski. 

Antoni  Stadnicki,' 

Ignacy  Stadnickie 

Tekla  Stadnicka. 


X.  Stanisław  Siasic. 
Tan  Stawianowski. 
Stępkowski  Woiewodzic  Kijowski. 
Zygmunt  Stryieński  z  Stryiny. 
Franciszek  Szopowicz. 
Władysław  Hrabia    Tarnowski. 
Magistrat  miasta   Torunia. 
Jgnacy   Tymowski. 
Tyzenhaus  Starosta   Pozolski. 
Regiencya   Warszawska^ 
Li  ceu  m   fVa  rszawskie. 
Aniela  z  Kwileckicłi   fVęgorzewska. 
Woyciech    Węgorzewski. 
Jan  Nepomucen   Węgorzewski. 
Jgnacy   Wielopolski. 
Wincenty   Wielopolski. 
JX.  Woronicz  Kan.  Warsz. 
Faustyn   Zakrzewski. 
Józef  Załuski,  .  ' 

Zambrzycki, 
,  Jan  Zboiński  Starosta  Mszański. 


Niedokładność  imion,  lab  tytułów  wreie&trze  tym,  przypisać  należy  niedokładności,  z  którą  sam 
o  nich  zostałem  zain formowany.  Niektóre  z  Kollektorów  raczyły  gorliwszemi  się  pokazać 
w  nadesłania  pieniędzy,     iak  imion    i  tytułów. 

Umieściłem  to  tylko  te  imiona,  za  które  wyliczone  pieniądze  rąk  moich  doszły.  Skąd  prenume« 
rata  dotychczas  mnie  niedoszła,  nie  masz  wcale  dziwoty,  że  takowe  .imiona  w  reiestrze 
ptenumerantów  się  nieznayduią;  bo  prenumerować,  znaczy  z  góry  płacić.  Z  t^m  wszyftkićm 
zawiesza  się  ieszcze  dla  tych ,  co  się  dotąd  opóźnili ,  prenamerata ,  ai  do  wydania  drugićy 
części  pierwszego  tomo ,  od  G  do  1/  inclas. ,  co  w  przyszłey  iesieni  nastąpi. 


'  J 


T 


WSTĘP  DO  SŁOWNIKA  POLSKIEGa 

j[jf  Jl^owa  ludzka  ,  ten  najdoskonalszy  tłumacz  wyobraień  i  uczucia  człowieka ,  ehoó  ni  tak 
rotUozne,  tak  znacznie  między  aobę  różniące  $ię  ięzyki  rozdzielona,  iednakie  po  wszystkich 
częściach  świata ,  iest  w  pewnym  względzie  iedna;  ho  iest  zasadzona  na  iednychłe  prawidłach 
rozumu,  stosownych  do  natury  rzeczy,  na  iednakim  sposobie  myślenia,  i  uczucia  serca 
Judzkiego.  Chociaż,  podług  dawnego ,  a  prawdziwego  przysłowia:  „co -głowa,  to  rozum^^, 
każdy  człowiek  ma  swdy  szczególny  sposób  myślenia,  w  miarę  wyobrażeń  swoich;  atoli  każde 
iestestwo,  imieniem  człowieka  zaszczycone,  ma  ogólne  a  niezaprzeczone  prawidła  rozumowania, 
które  stanowiąc  osnowę  Logiki  i  Filozofii ,  są  duszą  wszystkich  nauk.  i  umieiętności.  Na  te 
ogólne  prawidła  rozumu,  rozbreraiąc  w  szczególności  poiedynczy  iaki  iczyk,  wciąż  natrafiamy, 
lako  na  spoiną  zasadę  wszystkich  ięzyków,  a  w  ogólności  całey  mowy  lud&ki^y.  Dochodzenie 
onycb^  właściwie  iest  dziełem  grammatyki  dniwersalnóy ;  lecz  i  w  tym  słowniku  znaydą  się  nie  na 
iednćm  roieyscu ,  prowadzące  do  tego  celu  skazówki. 

Między  ięzykami  Europeyskiemi ,  iednym  z  tych,  które  nayobszernićy  się  roźciągaią, 
iednym  z  naybogatszych ,  iestięzyk  Słowiański.  Od  Kamczatki  albowiem  aż  do  Elby,  od 
morza  Bałtyckiego,  aż  po  odnogę  Adryatycką,  ciągnie  się  ieden  i  tenże  iczyk  ,  atoli  na  wielo 
szczególnych  gatunków  mowy  rozgałęziony,  WszyAkie  te  maią  do  siebie  takie  podobieństwo, 
iakie  iedney  matki  potomstwo,  po  rozticznyclt  krainach  rozsadzone.  Zbyt  długie  oddalenie, 
zrywaiąc  związki  wzaiemnego  obcowania  ,  cz^ni  nas  iednych  dla  drugich  obcymi ;  a  to  sprawnie, 
że  nakoniec  i  zapomina  brat  o  bracie.  Odmienność  mieysca,  sąsiedztwa*  religii,  rządu,  spo- 
sobu życia,  a  do  tego  zdarzenia  losu,  tak  dzialaią  na  odosobnienie-od  spólnego  szczepu  rozłą- 
czoney  gałęzi,  że  z  wiekiem  spoiny  ich  ród.  wątpliwości  nawet  podpadać  może.  Atoli  śladów 
spólmctwa  rodu  Słowiańskiego  •  czas  choć  wszystkożemy,  nie  potrafił  dotąd  zatrzeć ;  i  po  dziś 
dzień  ieszcze  iawnie  i  niezaprzeczenie  widać  liizne  to^ol^ratymstwo. 

Z  pomiędzy  ięzyków,  czyli  raczmy  gatunków  mowy,  albo  dyalektów,  Słowiańskich,  nie« 
poślednie  niieysce zaymuie  ięsyk  nasz  Falski;  bo  nim  od  wieków  mówiono  w  kraiu  rozległym 
od  morza  do  morza,  bo  iego  używano  w  rządzeniu  państwem  niegdyś  iedn^m^  z  naypotężniey* 
szych  .  nim  odprawowały  się  obrady  publiczne,  na  zjazdach  z  licznych  bardzo  krain  zebranych, 
nim  mówiły  stany,  urzędnicy,  panowie,  królowie,  w  naukach  i  świetle  nie  ustępuiący  spół^ 
czesnym ,  a  w  wymowie  ich  przewyższa iący,  nim  pisali  znakomici  prawie  we  wszystkich  naukach 
i  umieiętnosciach  mistrzowie*  Rozważaiąc  te  okoliczności,  luż  sądzić  wypada,  ieszcze  go 
nawet  nie  znaiąc,  że  to  musi  bydź  i ęzyk  bogaty,  bo  tyle  nauk,  tyle  wyobrażeń  obeymuiący^ 
iczyk  po]ero>/irny ,  bo  od  osób  polorem  słynących  używany,  ięzyk  do  udoskonalenia  łatwy, 
bo  wzrosły  na  wybornym  gruncie  ow^y  stąrożytn^y  Słowiańszczyzny,  Atoli  nie  taymy  tego 
przed  sobą,  że  podobny  los  spotkał  i^zyk  nasz ,  co  i  ziemię  nasze ,  z  przyrodzenia  tak  żyzną; 
inieyscami  i  czasami  oboie  poszło  w  zaniedbanie.  Mieliśmy  wiek  Zygmuntów,  mieliśmy  wiek 
ośmnasty  ,  który  utworzył  sławną  działaniem  swoićm  Kommissyą  Edukacyyną  »  otóż  dwie 
nayświetnieysze  epoki  ięnyka  naszego :  na  pośredniczmy  między  niemi  przestrzeni ,  iaśnieiące 
płody   w   ięzyku  Łacińskinn,  przyciemniały  oyczysty. 

Znaczne  odmiany ,  zachodzące  w  rządach  kraiowych,  znacznie  też  i  na  ięzyk  działai^^ 
bądź  codo  wzrostu,  bądź  co  do  upadku  onego,  podług  zachodzących  okoliczności,  mni^y 
lab  wiechy  mu  sprzyiaiąnych.  'W  takim  razie  ten  nay większą  ięzykowi  robi  przysługę,  kto  go 
W  całóy  obszerności  wiedno  zebrawszy,  podaie  do  potomności.     Jeżeli  upadnie ,  potomni  będą 

(O 


II 

♦ 

mieli  zkąd  go  podsycić;  iezeli  wzrostu  nabierze ,  bgd^  mieli  pamiątkę  tego  czćm  był,  a  na 
zawsze  skazówkg,  czćm  bydź  może  i  powinien. 

Rozwaiai^G,  iakimby  sposobem  utoiyć  księgę,  obeymuięcą  cały,  ilemoiności^  iczyk, 
ze  wszystkiemi  skiadaięcemi  go  szczegółami ,  tak  ieby  i  wygodna  b^ła  do  użycia ,  i  celowi  swemu, 
iako  skład  czyli  skarbiec  iego  odpowiadała  ,  snuły  mi  się  następuiące  uwagi. 

Z  pamięci  nikt  nie  potrafi  napisać  zbioru  wszystkich  wyrazów,  bo  naprzód:  „nikt  się. 
y^prawdziwie  ^tym  poszczycić  nie  może,  słowa  są  nieśmiertelnego  autora  Grammatyki  naszły 
,,narodow^y,  żeby  cały  swóy  umiał  ięzyk.  W  iednym  narodzie  Polskim,  tyle  prawie  różnych 
„ięzyków  liczyć  Uzeba,  ile  w  nim  iest  stanów,  kondycyy ,  professyy,  ile  kunsztów  i  rzemiosł; 
^,że  zamilczę  różność  prowincyy,  tak  rozległego  ktaiu,  różnemi  wyrazami  icdnoż  wyobrażenie 
^malui^cych.  Któż  tę  całą  rozległość  wyrazów  Polskich  ogarnął  pamięcią  ?  *v  kopcz.  gr.  kar. 
j»»  C«  Ja  to  iesżcze  dodam,  że  gdyby  też  nawet  kto  i  znał  wszystkie  szczegóły  iczyka  w  roz« 
Kcznych  gatunkach  potrzeb  i  sposobu  życia,  nie  będzie  ich  sobie  tam  przypominał,  gdzie 
które  wyłu>zczać  wypadnie ;  a  zatym  wprzód  potrzeba  zbierać  zapasy,  aspotym  samo  dzieło 

układać. 

Dwoista  zaś  iest  niwa  ,  na  którey  poiedyncze  te  kłosy  zgromadzać  można,  z  pism ,  i 
z  mowy  potoczney  :  ta  iest  obszernieysza ,  bo  się  rozciąga  wszędzie ,  gdzie  tylko  ięzykiem  na- 
szym mówią  ;  tamta  uprawnieysza  ,  a  zatym  w  lepsze  urodzaie  płodnieysza  ^  bo  z  większą 
pieczołowitością  pielęgaawana.  Zachodzi  mię*dzy  niemi  w  ogólności  takaż  różnica ,  iaka 
w  szczególności  pokaźnie  się  między  zwyczayną  rozmową  ,  a  mową  Krasomówcy  starannie  wy* 
pracowaną.  Łatwo  teraz  wnosić  można  ,  która  z  tych  niw  zbieraczowi  ięzyka  korzystnieysze 
obiecywała  żniwo  ;  łatwo  się  można  domyślać:  że  chyba  w  takim  przypadku,  gdy.  w  pismach 
ezego  nie  znalazł,   udawał  się  do  mowy  potoczney. 

Wziąłem  się  więc  do  czytania  pism  narodowych  ,  czytałem  com.miał,  i  na  co  czas  mi 
wystarczył.  Myśiiłem  wprawdzie  pewny  sobie  plan  czytania  ułożyć ;  lecz  gdym  zaczynał  tę 
pracę,  nie  miałem  ieszcze  przed  sobą  zbioru  wszystkich  książek  do  niey  mi  potrzebnych; 
trzeba  mi  było  i  te  dopiero  zbierać  ,  trzeba  było  po  nie  i eździć  ,  trzeba  było  sześciokrotnie 
wszystkie  prawie  znacznieysze  biblioteki  po  Gallicyi  ,  aż  do  granicy  Wółoskiey  zwiedzićt 
Biblioteka  J.  W.  Hrabiego  Ossolińs kiego  w  Wiedniu,  wtedy  gdy  mi  dozór  jey  po*- 
wierzono  ,  niebyła  t^m  ,  czćm  się  pokazała,  gdym  się  z  nią  rozstawał.  —  Ale  W  reszcie, 
iakiby  też  plan  czytania  tego  ułożyć?  Słownik  powinien  obeymować  wszystkie  słowa  ięzyk 
akładaiące,  każde  we  wszystkich  iego  znaczeniach.  Gdyby  kto  był  w  stanie  przeczytać  i  wy* 
pisać  w  tćy  mierze  wszystkie  Polskie  księgi  i  książki  drukowane,  zebrałby  może  wszystkie  wy* 
razy  ^  które  t\lko  są  drukowane ;  a  czyż  nasza  literatura  znowu  tak  iest  rozciągła,  żeby 
wszystkie  gatunki  życia  i  potrzeby  iego  obeyradwała  ?  Dlatego  właśnie  wyżey  wystawiłem 
dwofstą  niwę  zbiorów,  żeby  na  iednćy  ratować  się  przez  drugą;  dlatego  śmiem  Aitrzymywać, 
że  zbieracz  szczegółów  ięzyka  żadnem  pismem  narodowóm  pogardzać  nie  powinien.  Wada 
dzieła  co  do. rzeczy,  we  względzie  ięzyka  i  wyrazów  stanowi  nieraz  iego  zaletę.  Nie  byłbym 
znalazł  ałów-  potorznych  ,  powszednich,  wieyskich,  rubasznych  »  swywolnych  ,  gdybym  był 
przestał  na  samych  wzorowych  pisarzach.  Nie  tak  o  wybór  pism  tu  szło  ,  iako  raczey  o  iak 
i^avwięks7,ą  it:b  w  każdym  względzie  rozmaitość  i  rozliczność.  Ponieważ  ięzyk  obeymuie 
wszystkie  czucia  ,  potrzeby,  działania,  wiadomości  i  wyobrażenia  ludzi,  a  ludzi  wszelakiego 
at^nu,  powołania,  wychowania,  oświecenia,  równie  byłoby  przeciw  zamiarowi  moiemu,  nie 
.póydc  do  naynczeńszego  w  iakićy  nauce  daida^  iak  ominąć  naydroLnieyszą  &aszkę.      Krótaza^ 


III 

lacnieysza,  prcyiemnieysza  byłaby  zaiste  dla  £nie  praca,  gdybym  był  przestał  na  samych  wzo- 
rowych pismach,  bo  liczba  ich,  tak  dawnych,  iak  teraznieyszych,  ieit  szczupła.  Do  tego, 
na  starożytnych  Skar  gów  ,  fFujfków  ,  Birkcwskich  ,  Górnickich  i  t.  d.  zgadzamy 
się,  Łesą  wzorowymi;  lecz  co  do  teraznieyszych ,  kto  będzie  śmiał  wyrok  uczynić,  ieby 
z  pomiędzy  nich  nie  miał  bydź  który  klassykiem  ?  ^- .  Z  t^m  wszystkiem  było  staranieiri  moićm 
rozłożyć  sobie  pisma  na  gatunki  co  do  materyi,  żebym,  nie  mogęc  czytać  wszystkiego, 
w  każdćy  materyi  przynaymni^y  czytał »  com  miał,  i  com  mógł  czytać  nayważnieyszego. 
Szereg  pism  przytoczonych  w  dziele  nioi^m,  ułożony  porządkiem  abecadłowym  skróconych 
cytacyy,  przjłaczam  na  końcu  tego  wstępu,  spodziewaiąc  się,  że  iuż  nikt  dziwić  się  nie 
będzie,  gdy  tam  znaydzie  pisarzów  różnego  powołania  ,  różn^y  nauki ,  rożnego  stylu, 
tf^ujfka  obok  Seklucyana ,  Skargff  Rtia^  Górnickiego  ^  Kochanowskiego  ^ 
SzjfmonowŁczay  Pctrycego.  obok  j^  Ibertus  a  ,  JUclu  zyny ,  IUatjfasxa\  Rifl^altaf 
Tr  ztjfptjfckićgo.  Banialuki;  nie  ominione  tam  nawet  Kantyczki  z  kalendarza- 
mi.  —  Jeżeli  za$  z  drugi^y  strony  darmo  kto  szukać  będzie  iakiego  pisma  w  tym  rzędzie ,  na 
to  cała  odpowiedź,  żerni  się  nie  zdarzyło  go  czytać.  Przywiedzionych  pism  wyliczam  tu  same 
tylko  tytuły ;  zachowuiąc  dokładnieyszą  o  każdym  wiadomość  dalszemu  czasowi  i  osobnemu 
dziełu  o  literaturze  Polski^y  y  które  sobie  zamierzam  układać  ,  skoro  tylko  odbiorę  od  X.  W. 
Ossolińskiego  zrobiony  prtezemnie  zbiór  alfabetyczny  ,  w  manuskrypcie  tomów  kilkanaście 
obeymui^cy  ,  zbiór  wszystkich  pism  ,  nie  tylko  składaiJjcj  eh  liczną  iego  bibliotekę  Polską  9  •!• 
i  z  ubocza  mi  znanych.  Dwoma  albowiem  umyśliłem  przesłużyć  się  narodowi  słownikami,- 
naprzód   słownikiem   igzyka  ;    późnićy  dykc}  onarzem  iego  literatuiy, 

"W  c/ytanśu  zaś  pism  narodowych  co  do  mego  celu,  za  ogólne  założyłem  sobie  prawidło, 
lledzić  i  wypisywać  wszystkie  takowe  mićysca ,  które  hib"  obiaśnienie  iakiego  wyrazu  zamykaią, 
lub  go  potrzebuią.  Nie  szło  mi  albowiem  o  to  ,  żeby  pod  słowem  iaki^m  lub  znaczeniem  ,  wy- 
mienić tylko  autora,  w  którym  się  ono  znayduie;  chciałem  oraz  z  niego  własnemi  iego  słowami 
to  wypisać,  co  było  potrzeba ,  do  przekonania  się  o  znaczeniu  tegoż  wyrazu.  Starałem  się 
wprawdzie  ile  możności  o  krótkość  w  przytaczaniu;  taka  atoli  zdawała  mi  się  bydż  wadą,  któ- 
raby  nie  była  dostateczną  do  obiaśnienia  i  udowodnienia  słowa  iakiego.  —  W  przytaczaniu 
pism  narodowych,  wytykałem  nawet  i  kartę,  na  którćy  się  iakie  mi  eyśce  znayduie  ;  gdzie  zaś, 
iak  częstokroć  w  dawnych  drukach"  się  trafia ,  łiczb  na  kartach  nie  było ,  cytowałem  wypisy 
podług  liter  arkuszowych,  na  dr  le  kart  się  znayduiących,  n  p.  rey  post.  b.  bb4»  znaczy: 
w  Reiowćy  Postyli  na  arkuszu  literami  B  b  b.  oznaczonym,  na  4t^y  karcie.  — •  Każdy  tutay 
oczywiście  poznaie»  ile  przez  to  zatwierdza  się  pewność  i  niezaprzeczoność  W)łu5zczonego  zna- 
czenia. Już  albowiem  nie  pisarz  słownika  każe  wierzyć,  że  iakie  słowo  pewne  ih a  znaczenie, 
9\e  Skarga,  ff^uiek,  Kochanowski,  Bielski,  Górnicki  i  t.  d.  Nie  jeden  piękny 
przykład  przywodzi  też  i  Trocy  z  Górnickiego ,  z  Kłokockiego ,  z  Haura,  z  Woluminów  Le* 
gum;  lecz  że  go  nie  stwierdza  powagą,  nie  każdy  mu  wierzy. 

Nadto 9  żeby  więc(§y  ieszcze  udowodnić  wyłożone  znaczenia ,  dodałem,*  gdy  wypis  był 
z  iakiego  na  Polskie  tłumaczenia  »  gdzie  potrzeba  było  ,  słowa  órygiiiału,  n.  p.  w  tłumaczeniu 
Owidyusza  przez  Zebrowskiego:  ,,darmósiloa  Medea**  yrujfra  repugnans\  w  Kromerze  prieiŁ 
Błaiowskiego  :  „żywot  ciasny  przeżywszy  umarł** ,  postvifam  durissime  eXactam  9  Żebrowski 
w  Owidyuszu  :  „było  północy,  a  sen  trosk  i  ciał  doraził**  curas  et  pectora  scluerał.  — 
Równie  pożyteczną  rzeczą  sądziłem,  znosić  z  sobą  rozmaite  bibliy  Polskich  tłumaczenia;  iako 
to:   Leopolity,   Wuyka,  Radziwiłłowskjćy ,  Budnego,    Biblii  Gdańskiźy,  Seklucyana,    Cze- 

(1.) 


IV 

chowicA ,  osobliwie  saś  Leopolity  pićrwszćy  eclycyi  z  trzecia ;  ,n.  p.  co  w  pierwszej  edycyi 
brzmi:  ,,dał  mu  twardj|  a  ciężka  odpowiedź  ^S  w  trzeci^y  edycyi  ,,  odpowiedział  mu  srodze*S 
Co  Leopolita  tłumaczy  :  ^^stałem  się  sam  sobie  "^cięiek.^*,  to  bibliia  Gdańska:  ,, stałem  się  sam 
„sobie  ciężarem  ^S  W  Radziwiłłowskićy  iest ;  „nie  będziesz  ubogiemu  *ciciek'*  ;  w  biblii 
Gdańskićy  :  9, nie  obciążysz  ubogiego  ^^  Hudny  tłumaczy :  „z  ubogiego  ^ciążą  biorą  ^' ;  bibliia 
Gdańska:  ,, zastawę  biorą ^^  Gdzie  bibliia  Radziw]łło>vska  położyła  słowo  „ceklarz^;  tam 
bibliia  Gdańska  ,,  sługa  sędziego '^  —  Podobnym  sposobem  postępowałem  w  czytaniu  cieka- 
wmy edycyi,  którą  zrobił  NaruszewicZf  tłumaczenia  przezróżnych  Horacjfusza^  Co 
Korytyński  tłumaczył:  ,, Ciebie,  Kupidynie ,  się  boią  matki  o  swe  syny'';  toKoblański: 
,, Ciebie  się  boią  dla  swycłi  synów  matki ^';  Naruszewicz  zaś:  „W tobie  się  matki  synów  boią 
„  straty '^  —  Tym  sposobem  zjawia  nam  się  szlad  postępuiącego  z  czasem  poloru  naszego 
ięzyka*  Nie  wiem,  czy  się  nie  mylę,  lecz  zdaie  mi  się »  że  tak  ułożony  słownik,  zawiera 
niby  biiografiią  każdego  wyrazu;  wyprowadzaiąc  go  albowiem  z  koićbki  Słowiańszczyzny,  a 
czasem  i  z  zapadleyszćy  ieszcze  starożytności ,  stawia  świadków  na  to ,  co  się  z  nim  działo 
w  każdym  wieku,  tak  co  do  formy,  iak  co  do  znaczenia,  i  czy  iuż  iakó  obumarły  poszedł 
teraz  w  niepamięć;  ^  w  takim  przypadku  oznacza  się  gwiazdeczką  lub  asteryskiem )  ;  czy  też 
ieszcze  żyie  w  dzisieyszóm  używaniu. 

Kiedy  więc  zbiór  ten ,  co  do  gatunku  swoiego ,  iest  historyczny  nieiako ,  t.  i.  że  daie 
wiadomość  o  każdym  wyrazie,  w  iakim  (lanie  znaydował  się  dawnićy  i  dziś  się  znayduie,  czyż 
wolno  było  zbieraiącemu  tylko  wyrazy,  nowe  słowa  podług  upodobania  tworzyć  i  składać? 
Historyk,  tworząc  osoby  i  zdarzenia  ,  nie  liistoryą  pisze,  lecz  romans;  zmyślaiący  samo- 
wolnie słowa,  podobną  powoduie  się  nierzetelnością.  Łarno  pomnażać  liczbę  słów  składa- 
nych, skleiaiąc  każde  z  każdym  koieyno  przyimkiem  ,  nie  oglądaiąc  się  zwłaszcza  ani  na  po- 
trzebę, ani  na  brzmienie,  an>  na  loiczną  wartość  ztąd  wynikłego  znaczenia.  Takie  sobie  za« 
łożywszy  źrzódło  zbogacenia  ięzyka,  oszpecił  zacny  Bandtke  szacowny  z  gramu-atyczn^y 
pracowitości  swóy  słownik,  składaniną  i  uszom  i  wyobraźni  wstręt  czyniącą  ,  n.  p.  dobarwiam, 
dobarwiczkuię,  dobestwiam ,  dorechuię,  dochrobotywam  ,  docofywam  ,  doczopuię,  do-^ 
czostnkuię.  Właśnie  iak  gdyby  w  Niemieckim  kto  chciał  składać  ,  jctijcben  berci^cn  ,  abfajfen^ 
bej^infen,  (eriuetfen  u.  f.  X0.  .  Wolałem  kilką  t/siącami  tych  i  tym  podobnych  słów  bydź  od  niego 
uboższym,  i  mieysce  ich  zostawić  wyrazom  i  wyłuszczeniom  potrzebnićyszym ,  niż  takiemi 
dzieło  niepotrzebnie  a  mnićy  przyzwoicie  zapychać.  Kto  sobie  pozwala  samowolnie  słowa 
tworzyć,  nie  iest  autorem  słownika  ięzyka  narodowego,  lecz  ięzyka  swego;  tu  bynaymniey 
nie  służy  przysłowie:  melius  abundare,  — :  Śmiem  na  tćcp.  mieyscu  po.wtórzyć  własną  moię 
uwagę  ,  którą,  wsparty  powagą  nieśmiertelnego  Kn  apskicgo  ^  ^rzy  wstępie  do  słów  z  przyim- 
kiem 3a  —  składanych,  w  słowniku  umieściłem  :  „Gdy  prawie  wszystkie  słowa  z  przyim- 
-kiem do  —  składaiąsię,  lub  składać  się  mogą,  za  t^m  niepodobna  wszystkich,  nam  infinita 
ffprope  sunt ,  mówi  Knapski ,  et  pro  arbitrio  cuiusais  componi  possani  »  zwłaszcza  we  wszystkich 
„ich  znaczeniach  tu  wyliczyć;  umieszczą  się  na  swoićm  mieyscu  naypotrzehnieysze,  a  oraz  i  te, 
„na  które  się  przykłady  znalazły."  Podobnym  sposobem  i  sławny  K  b  e  (  U  n  g  w  Niemieckim 
słowniku  postępował;   wyraźnie  zaś  pod  przyimkiem  jer —    powiada:  ,^ba  tiglłd)  ucue 'Mbt^eii 

,^iun()eii  btefer  Hxt  gema^t  werben,    fo  weirbe  ic^  Me  meifteii  bat).n   łm  ^olft^n^eii  ubercje^en. *• 

Co  tu  względem  przyimku  Bo  —  ostrzeżono^,  rozciąga  się  i  do  wszystkich  innych,  osobliwie 
do  przyimku  po^-^ ,  zktórymby  inaczćy  wszystkie  słowa  z  pod  każd^y  innćy  litery  powtarzać 
wypadało.  Zęby  zaś  tym  wiechy  uniknąć  rozwlekłości  w  powtarzaniu,  składane  z  negacyą 
^^^  —  »    gdzie  można  było  I   razem  z  pierwotnemi  umieściłem,    n.  p.    nitcnjf  i  cny,  iako 


\ 


jppęsitt^;  niecnota  zaś  potrzebuje  ospbnego  na  swoićtn  miejscu  objaśnienia  i  ze  nie  wprostf 
opposiłum  cnocie  I  lecz  na  inne  wyboczjło  znaczenie.  Podobnież  wola  i  niewola^  nie 
mogły  by dź  złączone ;  anadnie  zaś  woln^  i  niewolnu.  '  Zbogacił  się  przez  to  nie  raz  igzyk 
nini^y  uzyWaoym  wyrazem  znaczącym  twierdzenie,  a£/irmQ^£uu/n/ na  którym  schodzić  nie 
powinno,  skoro  iest  wyraz  przeczący  negałiuum;  tak  niedopędntf  ^  n.  p:  „wyroków  kresy 
,,ntedopędne  *' ,  dało  mi  powód  kłasdż  Bopfdn^f  t.  i.  podobny  do  dopędzenia,  dopędzo- 
nym  bydź  mogący* 

Trawda,  iei  w  t^m  dziele  znaydui^  się  słowa ->  a  niektóre  nawet  i  dosyć  dzikie,  niewsparte 
powaga  pism  narodowych  ,  ani  mowy  potocznćy;  lecz  zrobione  z  powodu  dyalektów,  a  zatym 
gwiazdeczką  czyli  asteryskiom  oznaczone,  n  p.  *bezosądny,  ^bezopainy ,  "^bezodpowiedny, 
*bezoyczy  i  t.  d. ;  inaczćy  albowiem  nie  byłbym  miał  gdzie  umieścić  bogaptw  ,  któremi^  nas  tu 
i  owdzie  inne  dyalekty  przewyiszaią ;  gdyż  zamiarem  moim  było  ,  wszystko  cobykolwiek  tjlko 
znaydowało  sig  na  przestrzeni  Stowiańskićy  ,  wcielić  do  tego  zbioru.  Takie  przeto  wyrazy 
wolno  Polakom  przyjąć,  wolno  odrzucić;  ia  za  powinność  sobie  poczytałem,  donieść' 6  nich, 
że  się  znayduią  w  pobratymczych  ięzykach.  Podług  zdania  moiego ,  autor  słownika  nie  po- 
winien tworzyć,  nie  powinien  narzucać ,  ani  praw  pirzepisywadt;  lecz  zbierać,  donosić,  wy*. 
łuszcząc  y  spostrzeżenia  czynić  i  z  nich  uwagi  przekładać ;  pisarze,  a  pisarze  których  naróii  czyta 
z  upoiiobaaiem ,  mogą  i  powinni  doskonalić  ięzyk ;  Słownik  zaś  będzie  służył  piszącym  tu 
i  owdzie  za  skazówkę ,  zwłaszcza  że  imię  zacytowanego  autora,  wskazuie  im  różnicę  co  do 
stopnia  ,   w  iakim  słowo  iakie  ze  swoićm  znaczeniem  i  użyciem  iest  upoważnione. 

Lecz  i  czytaiącym  pisma  narodowe,  osobliwie  Starożytne,  zbiór  takowy  służyć  może  za 
klucz  nieiako  ,  otwieraiąry  im  przystęp  do  snadnieyszego  i  pewnieyszego  objęcia  myśli,  obwinie- 
tey  w  niezrozumiałą  Polszczyznę.  Starałem  się  albowiem  o  to  ,  żeby  ile  możności,  każdy  autor 
sam  siebie,  albo  też  i  ieden  drugiego  objiśnił;  do  czego  nieraz  i  pobratymcze,  nawet  i  obce 
ięzyki ,  tak  dawne,  iak  żyiącej,  były  pomocą.  Jednakże  nie  wstyd  mię  wyznać,  żem  nie 
doszedł  w  dawnych  pismach  wszystkiego  ;  i  wolę  niewiadomości  nie  zataiać  ,  niż  niegruntownym 
domysłem  omamiać.  Nie  iedno  mieysce,  nie  ieden  wyraz  znayduie się  w  moiem  dziele,  zo- 
stawiony bez  wszelkiego  objaśnienia ,  że  mi  się  nie  zdarzyło  go  dociec.  Osądziłem  zaś  za 
rzecz  pożytecznióyszą,  kłaśdź  go  choć  bez  objaśnienia  ,  bo  może  z  czasem  ktoś  mię  o  nim 
oświeci ,  iak  go  wcale  ominąć  ,  a  zatym  puścić  w  niepamięć ,  iak  n.  p.  słowa :  cenar ,  cerewizna, 
cerbela  ,   czyntakor  i  t.  d. 

A  że  nie  mamy  we  wszystkich  materyach  pism  narodowych,   założyłem  wyżćy   za  drugie 
źrzódło  do  czerpania  szczegółów  ięzyka,    mowę  potoczną.     Wielki  brak  w  ięzyku  naszym  ksią- 
żek o  pojedynczych  kunsztach  i  rzemiesłach ,  wskazywał  mi  potrzebę  szukania  ich  po  warszta- 
tach;   do  czego  gdy  sam  czasu  nie  miałem,   Wj^ręczył  mię  w  tym  sławny  nasz  Warszawski  Me- 
chanik !•  P.  Professor  Magier  \  ztąd  imię  iego  często  iest  cytowane  pod  słowami  rzemieślnik 
czerni  lub  kunsztowemi.      Nadto  zacni   przyiaciele  moi  J.  X    Kam  ieńs  ki  Rektor  Konwiktu 
Pilarskiego  ,  J.  Pan  ff^olski  Professor  Liceum  Warszawskiego  ,  przy  ciągłóm  i  wytrwałćm  czy- 
taniu drugi^y  korrektj,,    nie  iednym  wyrazem ,  znaczeniem,    lub  też   i  przykładem  zbiór  ten 
zbogacili;  nie  mniej    J.  X.  Bielski  Prefekt  drukarni   Piiarskiey,  pilnie   doglądai^c    druku 
i  rewizji.     Rzadko   mi  s«ę  kiedy  zdarzało ,  abym   widział  potrzebę,   zastępowania   brakuiąr^y 
mi  cudzóy,    moią  własną 'powagą  ;   tam  ióy  tylko  użyć  pozwoliłem  sobie,   gdziem  aż  nad  to  b}ł 
pewny  i  słowa  i  znaczenia.      Czóm  zas  zbiór  ten  unieśmiertelnić  raczyli  J,  O.  Xiążę  Generał 
Adam    CzartorifskA  9    i  J.  W-  Hrabia  Jozef  Ossoliński  w  Wiedniu  ,     niżey  w  poczcie 
autorów   się  pome.  —       .  . 


*  • 

Zebrawszy  tedy  z  pism  narodo,wych  i  z  linowy  potoćzn^y  potrzebne  materyały  »  zacT&odtito 
nowe  zapytanie:  iakim  sposobem  leuioiyć ,  'urządzić,  i  przepracować,  ieby  zbiór  takowy 
i  wygodny  był  do  użycia,  i  celowi  swemu,  iako  skład  ięzyka,  odpowiedział.  Poniewai  nie 
iest  przeinaczeniem  takowego  dzieła,  żeby  go  wciąż  czytano,  lecz  żeby  go  się  przy  zacho- 
dzącćy  wątpliwości  o  poiedynczćm  słowie  iaki^m  można  poradzić;  pozostaie  więc  iedjrniei 
wszystkie  słowa  w  nićm  się  zawieraiące  ułożyć  j^orządkiem  abecadłowym,  aby  łatwiey  znaleźć 
to,  którego  szukać  komu  wypada;  cboriaż  nif  raz  życzył  sobie  autor  mnićy  bydź  skrępo- 
wanym przez  abecadło  ,  aby  można  nie  przerywać  łańcucha  myśH  snuiącycłi  się  ciągiem 
z  iednego  iakiego,  zwłaszcza  pierwiastkowego,  wyrazu. --^  Większa  atoli  trudność  nachodzi 
wtem,  iak  uszykowpić  liczne  częstokroć  znaczenia  i  cienie  iednego  słowa  ,  oraz  służąre  na  ich 
udowodnienie  wypiski.  W  ogólności  ma  tu  mieysce  prawidło,  aby  zwrócić  cały  szereg  na- 
stępnych do  pierwotnego  fizycznego  czyli  zmysłowego  znaczenia;  a  z  niego  stopniami  tamte 
wywodzić  podług  tego  ,   ink  się  zdaią  z  pierwotnego  wywiiać  ^    n   p. 

Czoło,  pierwiastkowo  oznacza  owę  wydatną  część  przedni^y  głowy  nad  oczami  między 
skroniami  ;  atak  podług  birkowskiego  Jan 'Chodkiewicz  czoła  bjł  wysokiego.  Toż  czoło 
uważa  się  okiem  moralnem  ,  iako  siedlisko  ukontentowania  ,  lub  nieukontentowania  ;  zta4 
marszczyć  lub  sępić  czoło,' czoło  kwaśne,  ponure »  posępne •  wypogodzone.*  Daley  czoło 
miane  iest  za  siedlisko  wstydu  i  niewstydu  »  ztąd  mówi  się:  na  czele  mieć  napisane;  czoło 
mieć,  nie  mieć  czoła  ,  zetrzeć  wstyd  z  rzoła ,  bez  czoła  bydź;  zkąd  przymiotnik  bezczelny, 
iak  Łacińskie  effrons  ,  Francuzkie  effronte  ,  z  Łacińskiego  frons  ;  podobnież  Niemieckie 
fłittll06^  Of^lie  (5tirne,  ton  frc^^er  Sttrnc ;  daiey:  czoło  miedziane;  nawet  bez  dodatku:  czOiO, 
za  bezczelność,  iak  w  następuiącjm  przykładzie:  pó  tak  niegodney  sprawie  ,  iakićm  czołem 
śmiałbyś  się  pokazać  przed  nią  ?  albo  :  kto  ma  czoło  po  temu,  może  się  podpisu  swego  zaprzeć  ; 
albo  :  czoła  na  to  trzeba.  -— >  Już  tu  się  kończą  względy  moralne;  uważamy  odtąd  czoło  ląko 
przód  >  przodek,  wierzch  rozmaitych  rzeczy  fizycznych:^  czoło  budynku ,  facyata;  czoło 
okrętowe,  brzegi  okrętu;  czoło  kola,  okrąglo.^ć  powierzchna  ;  czoło  czjfi  pizodek  loża 
armatnego.  W  militarności :  czoło  woyska ,  front,  n.  p.  uczynił  czoło  szerokie,  postawić 
czoło,  stawić  się  czołem,  czołem  się  opierać »  na  czoło  zachodzić,  czoło  w  czoło,  oko 
w  oko.  Daley:  na  czele  bydź  woyska  ,  dowódzcą  bydź,  komenderować;  w  ogólności  na- 
czelnikiem czyli  przełożonym  bydź.  Fizycznie  na  czele,  z  przodu,  takn  p.  śpiewa  cHEŁCHOwski: 
Siadł  przy  ołtarzu,  i  z  onym  tak  wiele  Stało  prałatów  po  bok  i  na  czele.  '  Figury cznie  zo^: 
na  czoło  wyjeżdżać,  t.  i.  na  popis,  podług  przysłowia  fredua  „ze  swoim  na  czołq ,  z  cu- 
„dzym  do  kąta,  choć  dobre^'.  Wiąże  się  tu  z  tym  ogólne  znaczenie  '  prymu »  wyboru^ 
okrasy,  zaszczytu,  celności;  n.  p.  czoło  trzody,  czoło  narodu  t  czoło  partyi  (porównay 
słowo  głowa);  czoło  trzymać,  czoło  mieć  t.  i.  pierwszeństwo,  prym  mieć.  U  kucharza 
czoło:  t];ustość  na  wierzch  się  wzBiiaiąca  ,  okrasa. -^  Nakoniec  czołem  bić  ziemię,  schylać 
się  ku  ziemi  aż  czołem  iey  się  tykać  ,  znak  adoraćyi  ,  naywiększego  uszanowania  aź  do 
upodlenia  siebie,  tak  daleko ,  że  Katarzyna  IWdiAmh  neAOMl)  zakazała;  w  ogólności  zaś  tyle 
znaczy  ćó  czcić  ,  n.  p.  Zna  on  tę^  śliczność  ,  a  czołem  nie  biie  !  past.  fid.  Zadawniony 
wykrzyk:  czołem!  odpowiada  teraznieyszemu  :  nayniższy  !  upadam  do  nog!  n  p.  Czołem 
wprzód  ,  czołem  !  obay  się  witaią  ,  J  wzaiem  dokąd  i  zkąd  się  pytaią.  mbłon.  albo  iak 
ziMonowicz  śpiewa:  „Czołem  Miłości  Waszćy  Rossyyskie  Knieh}^nie,  Czołem  panienki  Lackie, 
^,czołem  wam  boginie.  Zegnam  was/^  Przysłowie  dawne:  czołem  za  cześć,  obiaśnia  KhAPSzi : 
conuiuio  lautć  acceptiy  laetos  et  grałoś  se  postridie  testantur:  a  MĄczYKski  pod  słowem  mactc 
kładzie:    f,dziękuięć|  mióy  cześć  i  chwałę ^   czołem  za  cześć^  byw^  teś  mówiono.^* 


« 

Przykład  ten  dosyć  lest  prosty,  a  zafym.  i  łat^^y  co  do  wywodu  cieniów  w  2nacze<* 
niach ;  podobne  zoaydui^  się  prawie  na  kaidym  arkuszu;  lecz  znaczna  też  iest  liczba  przy- 
kładów daleko  zawilszych,  a  zatym  przytrudnieyszych.  S^  słowa,  których  wywód  i  rozkład 
snaczeó  całe  arkusze  zaymuie,  i  kilkuset  cytaryy  wymagał;  iak  praca  koło  tych  iyła  nie- 
skończona i  cigika  ,  t'ak  tei  wypadek  i^y  mni^y  życzeniu  odpowiadał.  "Wypracowanie 
iednego  z  takich  artykułów  Iloi  za  dyssertacyę ,  a  zatym  czasuby  wymagało  nieograniczonego, 
gdy  od  pierwszego  f  nawet  i  od  drugiego  i  trzeciego  razu,  robota  ieszcze  się  nie  uda.  Ro- 
biłem w  tóy  mierze,  co  pii  siły  i  czas  robić  pozwoliły  ;  ogl^daiac  się  zaś  na  cały  ogrom 
czekai^cey  mnie  ie^zcze  pracy,  musiałem  nieraz  przestać  na  rozkładzie  znaczeń,  chociaż 
nie  odpowiadai^cym  życzeniu  moiemu.  Łacnićy  też  będzie,  mai^c  przed  sobą  iuż  wy- 
drukowane, i  z  pierwszego  rzutu  ile  możności  ułożone  znaczenia ,  przyprowadzić  ie  do  do- 
skonalszego porządku.  Dodaię  tę  ieszćze  uwagę ,  że  iak  w  dochodzeniu  pierwotnego  zna- 
czenia, puściłem  się  przy  pomocy  pobratymczych  dyalektów  za  źrzódłosłowem ,  tak  w  szy- 
kowaniu znaczeń  znalazłem  nieraz  pomoc  w  stosowaniu  do  siebie  dwóch  wyrazów  wprost 
sobie  przeciwnych  ;  n.  p.  układaiąc  słowo  biały  ,  z  oka  nie  puściłem  słowa  czarny. 
Toż  było  mi  powodem  do  umieszczenia  pod  arcytrudnćm  w  tym  względzie  słowem  brai 
tę  uwagę:  „Rtoby  chciał  rozmaite  a  liczne  znaczenia  i  cieniowania  słowa  frra cf  należycie 
,,rozszykować,  powinienby  to  czynić  względnie  do  słowa  dadi.  Pierwsza  kłassa  znaczeń 
„byłaby,  gdzie  słowo  brać  czynnie  znaczy,  bez  względu  na  słowo  dadiy  n.  p.  brać  kogo 
,,za  rękę  ;  druga  »  gdzie  brać  czynnie,  stosuie  się  do  dadi  biernie  n.  p.  gdzie  wziąć^ 
9,tam  wziąć,  b^Iebyło;  trzecia,  gdzie  i  brać  i  dadi  równo  czynnie  znaczą,  n.  p.  głupstwo 
,,nie  brać  ,  kiedy  daią  ;  czwarta,  gdzie  tak  brać  iak  dadi  niiako  się  używaią  ,  n.  p. 
^mróz  bierze;  piąta,  gdzie  brać  szczególnie  #bierne  ma  znaczenie  n.  p.  brać  kiiem,  wziąć 
^ykarę,    policzek,  wziąć  po  boku,   wziąć  klęskę ,   szkodę   i  t     d.'* 

Nie  mni^y  wielka  trudność  w  t^m  zachodziła  ,  iak  spostrzeżone^  cienió  znaczeń  tak  do* 
bitnie  wyrazić,  żeby  ie  i  czytelnik  należycie  uczuł  i  rozpoznał.  Nieraz  musiano  się  tu 
łatać  łaciną,  gdyż  zdawało  się,  że  nią  naysnadnióy  wyrazić  można ,  co  się  w  myśli  snuło* 
Za   przykład    bierzmy 

Coy  pronomen  retałiuum  ^  =  które  to ,  to  co  ;  n  p.  czymćs  nie  iest,  tym  się  nie 
pokazuy.  jabłoń.  Uźy.waiąc  co  zamiast  który  9  in  casibus  obtiquis  dodaią  się  stosowne 
przepadki  przyimku  On  ona  ono;  tak:  co  go  ,  co  ją,  co'.fnu;  n.  p.  trzcina,  co  ią  wiatr 
wszędzie  miota.'  —  Demonstrałiue  co ,  =  to,  toć,  to  iest,  to  właśnie,  n,  o.  Co  .był^ 
nieszczęście  twoie.' —  §.  Co  —  to;  iPenłitatis  exclusiuaey  n.  p.  co  matka,  to  matka, 
a  GO  macocha,  to  macocha,  t.  i.  macocha  za  matkę  nie.  stoi ;  Ińtensionis.:  Có  matka,  to 
matka »  t.  i.  wzór  matek,  matka  na  wybór.  §,  Co  —  to  j  indjfferentiae  aestimationis  ^ 
vel  contemtus]  n.  p.  co  dadż,  to  dadź;  co  bądź^  to  bądź;  com  napisał,  tom  napisał; 
za  co,  za  to,  za  bezcen  ;  czym  -r-  tym.,  byle  czym.  §.  IdcntiŁatis  numeri  co  —  to;  *= 
ile  —  tyle,  n.  p,  co  *Polak ,  to  rycerz;  co  głowa',  tą  rozum.  —  §.,  Iłcrationis  co  —  to ; 
rr:  ile  razy,  t}le  razy;  skoro  ieno  — '  to;  n.  p.  co  za  broń  porwą,'  to  im  z  ręku^leci, 
WAoowsK.  Ptaszka  za  nogę  uwiązawszy,  co  ptaszek,  wzlecięc' chce  i,  to  on  go  do  siebie 
potargnie.  skabg.  —  §.  Frogressionis  comparałiuae  co  -*-  to  ^  czym  —  tym' ;  =:  im  — •  tym, 
n*  p.  Lecąc  z  wschodów  baba  rzekła:  co  daley  to  gorzey.  Szymonów.  —  §,  J^uanłitatis 
sufficicntis  co,  =  dosyć,  dostatek,  dostatecznie,  n.  p.  .Z*  tym  urzędem  n^am  co  czynić, 
a    iesscze    większe    brzemię    mam    nosić!   sk.     Było    na    co    pą(rzeć,    gdy  w ^takim  tłumie 


VIII 


wjeżdżał,  sk.     Go  oiemlara ,    t.  i.  niezliczone  mnóztwo,     §.  Co ,  =   i)e,  relaŁicnis  ,  codo, 
ile  się  ściąga,  n.  p.     Przepędził  życie  w  rozkoszacli,    tak  co   do  swobodnego  życia,    iako 
też    co  i   do   miłego  towarzystwia.  z^b.     Już  co  za   to  ,    i  szelą^abym    nie  dala  »    że    się  zna- 
cie,  TEAT.    — r      §•  Co,   Farłitiue   cum  Genitiuo\     Co    nowego?    Co    innego    iest  niówić,   co 
innego   pisać.   kras.  —     Nominatiuum,    Genitiuum    et  j^ccusatiuum  ,sequitur    Geniłiuus    Ad^ 
/ectiai  9    reliqui  casus  iunt  excepti  n.    p.     Ku  czemu  dobremu;     czym    twardym   go  uderzył, 
'w  czym     brzydkim.       a.)    Magnitudinis    vel auantitatis  asctndentis j   absotbenłis,  co,    =    ile 
ieno  ,     n.   p.   co  woien  ,     co  szturniów    i  bitew   na   świecie  było  ,     niemal  zawzdy   z  takićy 
przyczyny  rosły.  gorn.     Wszystkg  maiętność  moię  ,    co  ieno  i^y  mam  ,    tobie    oddaię.  sk. 
—    Co  żywo,    =    iak  nayżywi^y,     iak  nayprgdziy ,   n.  p.     Już  wisi  nad  karkiem   zguba. 
Co  żywo  do  roboty,   komu  dusza   luba.  narusz.   —     Go   żywo,  co   na) żywicy,    obacz   pod 
słowem  żywo.   —      Go   żywo,    =  ile  tylko  było  żywych,    n.  p.     Biegło    co  żywo,   chłopi, 
chłopięta,  niewiasty  i  baby.    birk.    —      b.)   Co^    zr:    ile,  magniruBinis  descendentis ^   =.     by 
w  naymnieysz^y   cząsteczce,    n.   p.      Pókj  co   krwi  w  ciele  ,    Będziemy  kraiów   naszych   bić 
nieprzyiaciele.   wacł.  potock.      Oczy  ledwie  co  widzą,   ciemność  na  nie  pada.  zab.    Go  stąpi, 
ieno  co  stąpią  co  się  ruszy,   lezie,   nogę  za   nogę  kładzie,  cn.  th.  —  §.  Pleonastice  i  Trwogi 
nikt  po  nich  nie  znał,    co  bynaymnićy  zgoła,   groch.   '  Głodem   ich  morzono,    i  ledwie  im 
co  trochę  chleba  w  wieczór   dawano,  sk.   —      §.   c)  Co,   =    ile,    indtfferentiat   auantitatis 
et  quaUtatif f  =     by  naymnieysza  rzecz,    by  nayniższi[,    naylichsza    rzecz,    cokolwiek  bądź, 
czy  wiele  czy  mało,  by  tylko  nie  nic»  nieco,   cóś  ;   n.  p.     Lepićy   co  przed   czasem  ,    niż 
po    czasie   wszystko,  warg.   —     §.   Co  ,     enuinerando  ^   ile,   n.  p.    co  kwadrans,    co  półgo- 
dziny,  co  półkwadransa   zażywać  lekarstwa,  krup.  —    §.  Co,   caussale ^   =    że,  ponieważ, 
dlatego   że,     bo,    n.  p.     Umarł  biedny  ,    co    go   niemiał  kto  ratować,    wołsk.    —      §•   Co 
antę  aduerbium  Comparałiui  et  Superlatiui  znaczy    iak,     żi.  p.     Radzono  mu,    aby  co  nay- 
mni^y   spał.   sk.      Ochrzciy  się  co  prędz^y.  sk.      Niewdzięcznicy  maią  bydź  znoszeni  co  nay- 
łaskawióy,   co  naydobrotliwiey «  i  co  żiaywspaniali^y.    gorn.     -^      jinte  adjectiuum   Ccmpai  a-^ 
tiui   et  Superlatiui  co  znaczy  iak  nay  —  ;    n.  p.     W   co    urodziwszych  tylko  zwierząt  lwy 
zęby  utapiaią,  A  zwierz  co   mnieyszy,  mimo  się  puszczaią.   p.  kchan.  jer.     Dał   im  co  nay« 
lepszą  ziemię,  sk.      Co   naywiększe   drzewa  podrąbili.  stryik.     —      §.    Co,    loci ,   =   gdzie, 
n.  p.      Boday  to  u  nas  na  wsi,    co    wszystko    tanio.    teat.     —      §.    Co    gdy,    =    co  ieśli, 
copula   transitionis  conditionalis 9  Łacińskie  ąaodsi  vero,    n.   p.     Uwarowali   sobie  przeszłych 
krzywd  zapomnieć;    co  ieśliby  która  strona  woynę  odnowiła^  aby  poddanym  ićy  wolno  było 
panom  nie  dopomagać,   krom.    — -  —  §.   Co  ,    interrogatioais  vel  ęxclamationis    a.)  indirectCf 
=  iak  wielkie!  ile!  n.  p.      O  toż,   co  tu  kłopotu!   Patrz,   co  się  ich  buntuie  !     —     §.    Co, 
eltiptice i   n.  p.      Go  mi' się  tam  w  cudze  wdawać  rachunki!    Co   to  do  mnie,   qui9  meaf^-^ 
Cum  encłitico  cóż,  n.  p..  mądry,  poczciwy  ,    cóż  kiedy  niemodny  ?   KHAS.r  t.  i.    co  potym  ^ 
na   co  się   zda?   — •     §.   Coś,    cosi,    cosik,    cóż  tóż,    indeterminat^  Substantiue  n.  p.     Znać 
było,    że  skrytego    cóś  w  sercu  utaiła.  —    §.  CóS  adverbialiter ,  rationis  incognitae,  iakoś ; 
Francuzkie  comme  $a  ,  ,  n.  p«   trzeba  ich  pożenić  ,     bo  cóś  miłosiernie  na   siebie    z  boczka 
.  poglądaią.   teat.,    lub  też:   Cóś  się  niedługo   bawił.  *ib.  —     §.   Nakoniec    Co    interrogatio^ 
nis  Birectae  f     cum    encłitico    cóż,    n.   p.     Cóż  iest   ta  piękność   ciała^?  ..oto    wór    gnotu  ! 
Cóż  iest  to  wdzięczne  śpiewanie?    oto  lekkie  powietrza  poruszenie!    Co   są  potrawy?    oto 
trupy  zwierząt!    Co  wonie?   dymy!     Go  są  odzienia  i  szaty?  wnętrzności  robaczków,    albo 
skóry   zwierząt!   hals.' —    §.  Go  caussale,   czegóż,   dla  czego,  czenru,  =:    dla  iakićy  przy* 


IX 

ctjDjy  <  iakirfy  przyczyny  9  n.  p.     Ale  ćo  nosimy  tn  i  ówdzie  oczy  i  uszy  śwoie  po  świecie  ? 
ir  Polskę  y   to  iest,  sami  w  się  wejrzy y<aiy  !    orzech.  • 

Zastanawiaięcy  sig  nad  tym  rozkładem  ,    łatwo  się  przekona  ,     że  się    tu    bez  Łaciny 
aie  obeszło-y     aby   cienie    znaczeń   odbitnie    a  krótko   wyrażać.    Toż  i  na   wyrażenie  wzglę- 
dów grammatycznych ,    gdzie  niegdzie  użyd  i^y  wypadało.    Przyi^ł^po  wyrazy;  słowo  czynne^ 
bierne,  niiakie»   dokonane,   niedokonane,    częsrotliwe  ,    iednotliwe  ;   lecz  nie  stało  mię  na 
wjrażenie  tego,  co  nazywam  kontynuatywum,  t.  i.  słowo  ciągły  czyn  oznaczai^ce«  Należy  mi  także 
zastanawiać  czytelnika  nad  potrzebę,  którą  czułem  dzielenia  niektórych  czasowników  czyli  wer- 
Łów,  na  transitiva  i  intransitwa.    Przelatawszy  albowiem  na  zwyczayny  ich  podział  na  czynne, 
bierne,  niiakie,  nie  mogłem  się  atoli  przekonać  o  tóm,  żeby  toż  słowo  czynne  mogło  bydź  i  niia- 
ki^in,   bo  zawsze  musi,  iuż  nawet  z  imienia  swego,  czynho&ć  oznaczać;  niiakie  zaś  nie  oznacza 
ani  czynności,  ani  cierpienia    wpływu  czyi^ysiś  czynności,  lecz  pośrzedoi  stan  między   tóm 
dwojgiem,  iak  n.  p.  słowa  stać,  siedzieć ,   leiećf    spac»     Słowo    zaś  bić  zawsze  wy- 
raża czynność   ruriiu    uderzaięcego ,    czy    bakałarz  chłopca    biie,     czy  też  zegar,    puls  lub 
serce   biie;   lecz   z  tą  różnicę:    w  piórwszym    czynność  przechodzi  na  zewnętrzne  objektum, 
na  chłopca,    którego  ćwiczy   bakałarz,    więc    łransitivam\    w  drugim  zamyka  aię  w  sobie, 
co  nazywam  intransitiuum.     Podział  takowy  nieraz  mi  był  pomoce  w  rozszykowaniu  znaczeń 
słów  czyli  werbów,    o«  p.  czestuie,    gra,    baliki  daie,    suto  szaluie   pieniędzmi  ;     otóż    tu 
czestttie  intransitiue ^     transitiue  zaś,    gdy  bielski  pisze  :   .'Jagiełło    częstował   posły  Czeskie 
dobrze;     albo   w  przysłowie:    Kucharza  rad  winuie,   gdy  kto   gości  źle  czestuie, 

W  przeyjoiu  ze  znaczenia  właściwego  na  niewłaściwe ,  częstokroć  różnicę  uważałem 
między  używaniem  figurycznóm  ,  przechodzęcóm  ndwet  czasem  na  ailegoryczne  ,  a  prze* 
nośnym;  w  przenośnćm  zaś    znowu    rozróżniłem  nieraz  metonymię,   synekdochę,    ironię. 

Cena  n.  p. ,  właściwie  wymiar  wartości,  szacunek,  taxa,  ilość  pieniędzy,  za  które 
się  co  przedaie ;  tak  :  Moiewodowie  maię  ustawy  i  cenę  rzeczom  czynić,  gostom.  Cena 
raz  schodzi  ,  drtgi  raz  wstępnie  ,  wzgórę  idzie.  cn.  -—  Figurycznie  :  Daleko  bogactwa 
w  większey  kładłeś  cenie,  nad  ten  szacunek,  który  im  wyznaczyła  natura,  zab.  —  ^  Ałlego- 
ijcznie:  Poszła  w  cenę  niecnota,  a  ci  'iuż  pognili,  Co  prawdę  bez  obrzesków  bezpiecznie 
mówili.  KAR.  —  §.  Per  exceLUntiam  ^  czyli  emphatice  cena,  =  wysoka  cena »  n.  p.  towar 
tca  vr  cenie,  t.  i.  popłaca,"  płaci,  cenię  go  wysoko.  —  §.  Translate  czyli  przenośnie: 
cena,  =  wziętość,  szacunek,  wysoko  ważenie  czego,  waga  ^  n.  p.  Mędry  aptekarz  ma 
w  cenie  Zioła ,   z  których  bierze  pożywienie,    past.  rin. 

Ce  I ,  właściwie  punkt  lub  rzecz  ,  do  któróy  się  strzela  ,  n.  p.  cel  iest  strzelcowi  na 
to  wystawiony,  aby  go  trafił,  bachów.  Niepodobna,  aby  ten  w  cel  trafił,  który  ^nie  strzela, 
ZAB.  —  §.  Figurycznie  i  allegorycznie  :  n;  p.  Wszyscy  iednego  przekonania  byli ,  i  do 
iednego  celu  wszyscy  strzelali,  sk.  ,  t.  i.  wszyscy  w  iedńo  bili).  Daleko  człecza-  myśl  od 
celu  strzela,  waci.  pot.  Gdy  strzela,  celu  Kupido  nie  miia.  past.  fid.  Siedziemy  wszem 
aa  celu,  wszyscy  w  nas sfrzelaię ,  ^a  nami,  iak  za  murem,  wszyscy  pokoy  maię.  biel.  a  iir* 
Wielkie  państwa  stoię  fortunie  na  celu.  babjdz.  — »  §•  Translate  cel,  =  kres,  zakrea, 
kierunek,  zamiar,  zamysł,  objekt  ,  przedmiot,  koniec,  n.  p.  We  wszystkich  sprawach 
ludzkich  iest  cel,  do  którego  miłość  własna  cięgnie,  mon.  Od  celu^  do  którego  zmierzaię, 
cnoty  ludzkie  'szacunek  biorę.  ib.  Cel  lekarzów  iest  zdrowie  ludzkie,  ocrn.  Ty  iesteś 
relera  sekretnym,  iego  miłości,  teat.  Niech  cię  mam  przed  oczyma.  Boże  stworzycielu. 
Ty  sam  bę^Iż   tylko   wszystkich  pragnień  mych  na  celu.  dmock.  t.  i.   iedynym  objektera  mych 

(a) 


XII 

nie  mtSw   hup ,    ai.  przeskoczyis;    daleko  gęby  grzanka.  — *  Po  objedzie  łyżka;    porównaj: 

lekarstwo    po    śmierci;     dopiero    koniowi  pwaa,    kiedy  idzie  do  psa*    «—      Cnota  sama  się 

chwali;    porówn,   dobremu    piwu    nie  potrzeba  wiechy;    dobry  chrzan    z  miodem,    a  miód 

jam.  —      Go  kogo  boli »   o  t^m  mówić  woli;  porówn.  gdzie  kogo  boli,    tam  rękę  kładzie; 

gdzie  boli  tam  ręka,  gdzie  miło  tam  oczy;   (po  Słowacku:  tb\  bolefł^    tu  tufa,  We  miloft^ 

j(U  OC'i ;  po  Kroatsk.  radsze  Yszaki  pipa,  gde  ga  rana  tiszka  )  ;  czego  człek  iałuie ,  o  t^m  ra<]  mówi  ^ 

no  na  sercu,  to  i  na  ięzyku.  — >      Chociaż  mamy  iuż  dosyć  bogate  zbiory  przysłówiów,  przez 

Rys  iń%kitgo  f    Knapskii  go  t    Fredra^    Zeg  lickiego  ^     przez    autora     książki   pod 

tytułem    Gemmae^   atoli   zdaie  mi   się,  że  nam   schodzi  ieszcze  na  dz;ele,   w  któremby  przy* 

ałowia  nasze,  tu<Izież  pobratymczych   dyałektów,    ułożone  były,    nie  iak   dotąd    zwyczaiem 

było ,  porządkiem  abecadłowym  pierwszego  słowa  ;    lecz  stosownie  do   sensu  nićm  wyrażo* 

nego ;    takby  się    z  nich  wynurzyło  nieiakie  niby  systema  filozofii  ludu  ,    iego  spostrzeżeń, 

uwag ,  przestróg  ,  zabobonów  i  przesądów.     Tak  n.   p.   ważne   szlady  dzieiów  opinii  ludzkiey, 

tnayduią    się    tu   pod    słowami     chłop,    człowiek,    dziiwka,     Czech,    Francuz^ 

Niemiec. 

W  czasownikach ,  in  uerbis  $  niemało  sobie  pracy  ułatwiłem  ,  a  iak  sobie  pochlebiam, 
nie  bez  korzyści  i  wygody  dla  czytelnika  zrobiłem 9  kładąc  na  czele,  nie  iak  dotąd  zwy- 
czaiem było,  piórwszą  osobę  czasu  teraznieyszego «  lecz  tryb  bezokoliczny ,  infinitiuum* 
Kto  obeznany  z  wyborną  Grammat^ką  naszą  narodową,  od  razu  mi  tę  nowość  pochwali; 
Innych  zaś  używanie  przekona,  iak  się  tym  dogadza ni^tylko  grammatycznemu  wyłuszczeniu 
czasowników  Polskich;  lecz  i  stosunkowi  ich  do  słowiańszczyzny,  i  do  dodant^y  w  teni 
dziale  Niemczyzny;  n.  p:  słowo:  Dobjfć,  Doby  di,  dobył,  dobędę,  dok.  ^  Dobywać  nBk.\ 
konttfn,  et  frequ.  9  t-^  n.  p.  dobywać  mieysca  ,  miasta  ,  fortecy  ,  =  oblężeniem  lub  szturmowaniem 

brać  niieysce,  einen  Ort  bdagern,  "bejłArmett ,  cttiiune^men  fuc^eu;  dobydź mieysca,  =  po  do- 
bywaniu wziąć,  ertlutmcu,  einnr^men,  erobern;    Bok.  bobtift,  6Dbi)t /  dobnti ,    bobpl'^  bcbnbu, 

bobe^it^att ,  łbo6Qn)4ti ;  w  innych  dyalektacłi  ma  znaczenie  og^ilnieysze  dostawania  » 
nabywania,  zyskiwania,  wygrywania,  korzystania,  zw^ci<;;żauia ,  (co  właśnie  na- 
prowadza na  wyobrażenie  objt^te  naszćm  słowem:  zdobycz;  Sr^i.  bobpc)^  bob^Ou  ,  bO» 
bęb^jen,  bobcmam^  bobe^wam;  Sr.  a.  bobiifd) .  bobóbnufc^^  bobńtiufc^  Ctu  się  pokaźnie  w  for- 
mie słowa  iednotliwego ) ;  f^d,  dobit,  sadobit,  predobiti ;  Cm.  dobiti,  dobim ;  Rg.  do- 
bitti ;.  Sla»  dobiti ;  Bs.  dobitti  ;  Cro.  dobiti ,  dobivati ,  dabaylyati  ;  Rs.  ^oeufn*  ,  A06ia- 
B;'.niB.  *—  Jedynie  tym  sposobem  ,  kładąc  za  thema  tryb  bezokoliczny  ,  można  było 
jawnie  wytykać  różnicę  owę,  tak  ważną  we  wszystkich  dyalektach  Słowiańskich  ,  zachodząrą 
między  słowem  dokonanim  ^  a  niedokonanem  i  Niemcowi  nietrudno  teraz  powinno  bydź 
poiąć,    że    się    z  tern     w  Słowiańszczjznie   prawie  tak  ma,     iak    w  Niemieckim     ięzyku  ze 

słowami:  fc^affcn ,  erfd)af«n ^'fcrfc^cR^  etforfc^cn^  rat^en,  errat^eu ,    motbeu,  crmoiben. 

Przez  ivyłuszczeńie  czyli  opis  każdego  słowa,  i  każdego  iego  znaczenia  ,  mianowicie 
w  umieiętnościach  ,  kunsztach,  rzemiosłach,  lub  wżyciu  potocznem  ,  dzieło  to  nie  t^az 
wychodzi  prawie  z  obrębów  słownika  i^zykowego  ^  a  dochodzi  granic  dykcyonarza,.  iak 
zowią ,  rzeczowego ,  OieaOejftcon ,  t.  i.  zbioru  rzeczy ,  objektów.,  n.  p.  kunsztów ,  umie- 
iętności ,  rzemiosł.  Nie  obawiam  się,  ^  żeby  mi  to  naganiono ;  bo  związek  imienia  rzeczy 
z  rzeczą  samą,  iest  tak  ścisły,  iż  .chcąc  tamto  objaśaić,  koniecznie  tćy  dotknąć  potrzeba. 
Tego  się  rao/^óy  obawiain  ,  żeby  nie  żądano  w  umieiętnościach  i  kunsztach  takowćy  do* 
kładności  i  ścisłości ,    iakićy  sprawiedliwie  w  dziełach ,  temu  ie  lynie  celowi  poświęconych, 


XIII 

wjmagai^.  ^Miałem  albowiem  ^yd^idź  słownik  ięzyka,  nie  mcyklopedifą,  Nigdybym  nie 
był  skończył  f  gdybym  chciał  dadź  kaidego  słov7a  i  znaczenia  ścisłą,  logiczną  podług  re- 
guł 9efinicyą;  mus^jłem  naywię^^^y  przestawać  na  opisacłi ,  na  wytykaniu  iakićmkolwiek 
bądź  znaczeń  ;   zwł.-uzcza   tak  mało  maiac  przed   sobą   przygotowanego  zapasu. 

TJkładaiąc  słowa  Polsfcie  »  nigdy  z  oka  nie  spuściłem  pobratymczćy  Polskiemu  iszjr- 
koy^i  Słowiańszczyzny, ,  Starałem  się  zebrać  ią  troskliwie  z  iak  naylepszych  źrzodeł,  któ- 
rych na  końcu  wstępu  poczet  przyłą^^zam  ;  tu  tylko  wspominam  imiona  szczególnych 
dyalektów  ^  z  dodatkiem  gdzieniegdzie  krainy,  w  którey  nim  mówią:  i.. )  Czeski, 
a.^  Morawiki,  3.)  Słowacki,  w  Węgrzech ,  w  okolicach  Presburga  i  t.  d. .  Ą.)  Krdatski, 
5.)  Dalmacki,  6.)  Bośnieński »  8)  ^indyyski  w  Styryi  i  t.  d.  ,  9.)  Kraiński  w  Karhioli, 
20.)  Slawoński  w  Sławonii,  ii.)^  ^^*)  niższy  i  wyższy  Sorabski  wLuzacyi,  13.)  Rossyyski, 
14.)  Kościelny  czyli  Cerkiewny ,  Mcclesiattica  ^  iaki  się  w  księgach  cerkiewnych  wyznania 
Greckiego  znayduie.  W  wynaydywaniu  tych  źrzódeł  miałem  w  Wiedniu  wielj^ą  pomoc 
od  J.  p9iVidi  Zlobickiego  Sekiei^Tzdi  Kancellaryi  Czeskićy,  który  n^ę  z  naywiększą 
chęcią  wspierał  biblioteką  swoią,  w  tym  gatuąku  dokładną;  radą  zaś  oświecili  mię  J.  Pan 
Konsyliarz  Konsystorski  de  Engela  sławny  autor  bi^toryi  Kozaków,  Gallicyi  i  Węgier,-^ 
i  Literatury  Gzeskiey  naczelnik  J.  X.  Bobrowski  w  Pradze.  -^  Checiaż  tedy  poJui.niu- 
wym  Słowianom  bardzo  zwyczayną  iest  rzeczą,  obeymować  imieniem  Itlirifc żyzny  ,  badż 
wszystkie  dy  alek  ty  Słowiańskie  ,  które  my  Polacy  pod  ogólnem  imienieiti  Słowian^ 
szczyzny  zamykamy;  bądź  wszystkie  dyalekty  południowe,  iako  to  :  Kroacki,  Boanieński, 
Slawoński,  nawet  i  Windyyski  z  Kraińskim,  iak  to  widać  na  słownikach  wspomnionych 
dyalektów;  na  których  prawie  zawsze  znayduie  się  tytuł  Illiryyskiego ,  a  dopiero  do- 
chodzić trzeba,  iakiego  on  iest  szczególnie  dyalektu;  ia  się  starałem,  by  te  wszystkie 
dyalektj  rozróżnić;  tak  dalece,  żeby  nigdzie  nie  zostawić  wątpliwości,  w. którzy  to  części 
Słowiańszceyzny  tego  lub  owego  wyrazu,  w  tóm  lub  innc^m  znaczeniu  używaią,  Poróvi'ny- 
waiąc  zaś  z  Polszczyzną  dyalekty  pobratymcze,  uważałem:  1.)  czy  toż  słowo,  choć  z  od- 
mianami w  swoim  składzie,  w  nich  się  znayduie  ?  a.)  Czy  się  znayduie  w  tychże  zna- 
czeniach, co  u  nas?  W  przeciwnym  zaś  prz}padku  ,  wypadało  mi  dodadź,  3.)  iakież 
tedy  odmienne  znaczenia  słowo  to  bierze  u  nich  ?  a  Ą.)  iakie  inne  słowo  u  nich  używa 
się  na  zastąpienie  naszego?  —  Nie  trzeha  się  zatem  dziwować,  ie  czasem,  iak  n.  p, 
pod  słowaori :  biesiada,  gody  i  t.  d.,  rzecz  się  zrobiła  zawilsza  ;  przyczyna  takowey  za- 
vtio6ci  pochodzi  z  pogmatwania  znaczeń  po  dyalektach.  Obok  zaś  słów  takowych  tern 
wiechy  odbiiaią  owe,  które  po  wszystkich  dyalektach,  we  wszystkich  swoich  odmianach 
grammatjcznych  ,  na  ieden  i  tenże  sam  kształt  się  formuią  ,  i  iedno  w  drugie  toż  samo 
zachowuią    znaczenie »    n.  p.  ,    Dosiąc  ^  Dosiądź  ^    do5ią£;ł,    dosięgnie,    dosięże,    dosięgnąć, 

dosięgać;     BA.  fcofa^iwuti ,   ftofa^l ^  bofat;im ,    bofa^owati ,    bofnci),    bofpfenu ;    ^^/o.  fcofaj^tiiłi; 

Sr.  I  fto§Q^nu  /  6c^'a()iuam ,  boga^UCU  r  &0)qa^nu;  ^d.  dosezbi,  sadosezhi  ;  Rg.  dosechi, 
doseghauti,  dosezati ;  Bs.  dosecchi  ,  doseghnuti ;  Cro:  doszechi,  doszegati ,  doszegnyem ; 
Rs,  4oca3»ins  ;  ĄOcHTHjmh -^  AoigarHymB  ,  Aocsaaio  ,  AOcnraio.  Tak  słowo  b,ydi,  ieió^  iść, 
jąi,  i  nrezliczona  moc  innych  wszelkiego  -rodzaiu,  z  małemi  tylko  odmianami ,  zupełnie 
prawie  przypadaią  na  nasze,  tak  daleko p  ie  się  zdaic  rzeczą  nic  zbyt  trudną^ 
tak  zbliżyć  te  pobratymcze  dyalekty  f  ieby  ie  powszechnie  zrozumiano  i 
wszakże  i  we  tTloszech  kaida  prawie  kraina  gada  inszym  dyalektęm  ; 
cd    czasów    zał    danta    uformował     sig     ieden      iczyk    H^Łoski   piśmienny. 


XIV 

Oprócz  takowego  zbliżenia  tych  dyalektów,  a  zatyni  ułatwienia  z  czasem  powszechniy 
Slowiańskidy  grammatyki  ^  i  powszechnego  Słowiańskiego  ifzyka,  radzenie 
się  ich,  nieraz  mi  służyło  do  objaśnienia  naszły  Polszczyzny,  tak  co  do  pojedynczego 
znaczenia  słowa  którego,  iako  też  co  do  sposobu  wywodu  bądź  znaczeń  iego,.  bądź  zna- 
czeń słów  z  niego  pochodzących.     Pisze  nasz   Orzechowski:   ,.niechay   niewola  na  bedewiach 

.  harjdzie  iedzie,  zawsze  niewolą  będzie";  w  Raguzanskim  bedev  =  equas  genej^osus ,  rumak. 
Słowo  c ma,  oprócz  znaczenia  ciemnoty,  znaczy  tłum,  ihnmrę  cz}li  gęstwę  czego  taką,  że 
•aic  aż  zacimia  y  n.  p.  ,fpytał  Jezus  ducha:  co  za  imię  masz?  a  on  odpowiedział:  *dziei^ 
mi  cm  a,  bo  nas  sam  wiele  ;,tak  Leopolita  ;  bibliia  Radziwiłłowska  kładzie  huf;  bibliia 
Gdańska  wojsko;  Kuczborski  w  Katechizmie  orszak,  Karnkowski  wkatechizmie :  nie- 
zliczona rzecz  szatanów ;  Budny  zaś  na  inszćm  mieyscu  używa  tego  słowa  ścisłe  za  Greckie 
^ucttii  ^  t.  i:  10,000  ;  iakoż  zastarzałe  Rossyyskie  niMa  dziesięć  tysięcy,  przymiotnik 
iDMopa^Hh  .T  dziesięć  tysięczny  ;  w  Cerkiewnym  zaś  mna  decies  ceniena  millia 
ixtiTt9TtixiCfivęttt  j        niMHigHo  ,      uh     AccHiiii     irijcHmB     KpamB  y         Gr.       ^vctuxtif       decies       miilia  j 

*  meMHHKh      naczelnik      nad    10,000;      Bh»    tent    regimenty    i  liczba    13,000,      Ze  wszystki^m 
t^m  porównaymy  następuiące  mieysce  z  biblii   Budnego:    „była  ich   liczba   ćmy  ciem,  i  ty- 
siące   tysięcy.**    -—     Piękne    nasze    słowo   Doba^     a  po   dawnemu    Vob  ,     znaczy    naprzód 
część  czasu  ,     chwilę,      iakiś  czas,    n.   p.  wiedz,    że   w  każd^y  życia   dubie,     dla    oyczjzny 
tylko,  żyiesz.  ntemc.  ,  t.  i,  w  każdym  momencie.     Powtóre  pewny  czasu  ]unkt,   porę,  n.  p* 
przyidziesz  do  mnie  iutro    o    tę  *dob'  leop.    o   tym   czasie    bibl.  gd.     Dobry   skowronerzku, 
iuż  ty  śpiewasz  sobie,   A    ia  poczynam  t;  kże  o  tw^y  robić  dobie.    gaw.     Tenże    na    inszćm 
mieyscu:    czuycie  psi  wierni  ,    nayv^'ięcóy   nieprzyiaciel   w  tę    dob'  trzodom    szkodzi.       A   u 
LEOPOLiTY  :    w  iednę    dob'   ucichał   ogień,   a  o    drugiey  zaś  d«bip  ogień    się   rozgorywał.    -^ 
Dalóy  znaczy   u  nas  doba ,   pewny  czasu  rozDiiar,  przeciąg;   ztąd   na  doLę,    albo   od    doby 
do   doby  ,^  t.    i.    na    2Ą.    godzin,    po     Ross.   cyrnuH,   nocymeHHo,  Home^eHcmBo.     Także   doba, 
sam    czas,  sama  pora,    w  raz,   n.  p    w   argienidzte ,:    wtem  wskok   do  Seleryssy,     żeby  ul- 
żyć sobie,  Kwapi   Królewna,   a  ma  ią  na  dobie.  M^czYńsKt  zaś  pubescere  tłumaczy:   ,,podra«- 
atać,    prawie    na    dobie    bydź»    niektórzy    mówią.*'     Niedoba    zat^m    niedoźrznłość;    n.  p. 
Wyście  mnie   z   dziecinnóy    ćwiczyli   niedoby  ,    J  wychowańcem    u  siebie  widzieli,     chrośc. 
Czas  na  dobie,  w  dobie,    czas  po  temu;   czas  służy;   tak  petbycy     z   Horacj  uszem    śpiewa: 
Jeśliś   mądr,   uźyway  ,    póki  czas  na  dobie;    porównay :    pókić  służą    lata,    uzyway    świata; 
ZABŁOCKI  z^ś :   »,tak  prędko  nasze  zmykaią  lata  »    Więc  trzeba    wcześnie  używać   świata,     Póki 
czas   w   dobie.    -—     Nakoniec  doba,   dola,    stan,  położenie,    n.  p.      Dziś    koniec  klęskom, 
legnę  spokoyny  iuż  w  grooie.    Gdy  zostawię  oyczyznę  i  was  w  lepszey  dobie,  niemc.   Nie- 
doba zaś  niedola  n.  p.     fioleie  hetman,   z  tćy  swoiey  niedoby,  Ze  dla   choroby    daremnie 
upływa  mu  lato.  jabł.   - —     Teć  tu  są   zdaie  mt  się,    wszystkie  znaczenia  i  cienie  tego  u  nas 
słowa;    trudno   z  nich  wywieśdź  znaczenie    słów   pochodnych,   iako   to:   nadoba ,    nadobny, 
podobać,    podobać  się,    upodobać  sobie,  podobny,    podobieństwo,    ozdobny,     ozdobić, 
przyozdobić;   bo  te  się  ściągaią  nie  tak  do  czasu  lub    czasowego  stosunku,    iako  raczmy  do 
kształtu.      Chociaż  tedy  we  wszystkich  prawie  dyalektach  doba  oznacza   czas,  wiek,  godzinę 
(ztąd  u  Windó<r  dobnik  zegar);    u  Czechów  oprócz  czasu,     punktu   czasu,    chwili,     (oba 
znaczy  ieszcze  kształt ,    figurę,    formę    rzeczy;    z   czem   więc    nietrudno     znosić     znaczenia 
nadoby,    nadobności,.  ozdoby,    podobieństwa   i  t.  d.' 

Chociaż  ięzyk  nasz^PoIski,    co  da  obfitości  i  poloru  ,  zapewne  żadnemu  z  Słowiańskich, 
a  podobno  i  z  innych  nie  ustępuie  ;     atoli    takowe   zbliżanie    do   siebie  dyalektów  pobra- 


XV 

tymczych,  może  bydż  iedn^m  z  nsydogodnieyftzych   zrzddeł ,    z  któregd    czerpacby    moina^ 
na  czćm  schodzi  mu  ieszcze;   ba  któryi  to  ięzyk  iest  tak  bogaty,    tak    dokładny   i  dosko- 
nały ,    żeby    mu    tu    i  owdzie   czegoś,    w  tem   nie    brakowało  ,    czem  zaszczycała  się  inne  ? 
W  Słowiańszczyznie  osobliwie,    czego  iednćy   mowie  niedostaie,  lim  druga   celuie.     Azaliż; 
więc  nie  przyzwoiciey  nam,    przyswoić  pokrewne   i  pobratymcze   słowa  t     niżeli    nadstawiać 
Łacina,  f^iiemczyzn^ ,  Francuzczyzn§ ,  Włoszczyzną?     Na  słowo    Kontent  n.   p.    zaayduie 
się   wKraińskim,   Windyyskim,   Slawońskim,    Kroatskim    zadovolnyj    niby   to,    że  komu 
do    woli  zadosyć  uczyniono;  kontenteca    po   Windyysku    sadostnostf    po     Kroatsku  za- 
9ovólnosxt  f    zadovo  Ischlna;  kontentować,   ukontentować,  po  Windyysku   sadotio- 
ŁiŁi,    sadouoljati  t  sadostitif  sas  ititi  ^  Bopokojati  9    pomirnati ;  ipo   Kroatsku 
zaBovól]fuJcm  ^  po  Ross.  40BoxiłCinBOBamB »    yAOBOAŁcniBOBaaiB  ,      W    Cerkiewnym     Aosówimh. 
—     Na  słowo   Bach,  żywcem  Niemieckie  SDad),  znayduie   się  w  Czeskim  ttt)t,Ut)ttCi,  ttCW, 
cd    słowa     kryć;     Sr,     i.    C||cc^a ,  t^fC^a,    (porównay  strzecłia  frem    (odkrycia);     Sr,   2. 
tfc^CC^A  #    ff^iUo ,   tfit^UtDO,  t^ćfi^ibo ,  Cm,  stręha,  streiha ;    t^d.  streha ;   Cro,  sztroha  ,   sztros- 
sina,   krou,  kroy  ;     DL.    sztruha ;      Bs.    krov,     strehha ;      Rg^  krooy  ,      pokróy  ,     streha; 
SljiV      krOV  ;    Ross.    crap'Bx«,     Apa«X5r,     ^pumica,     aa\y6a;      -^^ ccL  ^posh,  nORpOBb,  34^,  a^o,  cmooiib; 
%  tych  wszystkich  możeby  się  nam    naylepićy  zdało    Czeskie    fr^t  /  txx)ltc^,    ponieważ   słowa 
strzecha,  strop,  pokrowiec,    poszły  iaż  u  nas  na  insze  znaczenie.    — *     Podobnież  na   wy- 
razy   budować  ,  b  u3  t^n^k  f  dom^    mur,  i  na  niezliczona  liczbę  podobnych  makaronizm  ów, 
znayduie  się  staroż)tae  słowa   Słowiańskie;   niechby  tylko  pisar^e    nasi    klassyczni,    w  któ- 
rych  pismach  naród  smakuie,   przystosowawszy  takie  słowa    do    geniuszu  ięzyka  Pbłskiego, 
zwolna  ie  wprowadzali.  —     Nad  to   w  sarnim  nawet  składaniu  i  formowaniu    słów  znaleźć 
mtrżua  gdzie  niegdzie  rzucone  po    obszern^y  Słowiańszczyznie  ziarnka,    godne  przeniesienia 
do  naszey   ziemi.      Osobliwszśy  w  tym    względzie  uwagi    godzien    starodawny   Cerkiewny,  a 
po  nim  iiossyyski,    dyalekt,    który   przez   ścisły  związek   wiary   z  Grekami ,    i  częste  tłuma- 
czenie   00.    SS.     Greckich,     przejął   zupełnie     tok  składania    słów  Greckiego  ięzyka,     co 
w  czasownikach  szczególni^y  się   okazuie.      Greckie  hti^nc   dobroobyczayny ,    w  Cerkiewnym 
Ao5poo6MHHhiii  ,     zt^d     czasownik  Ao6poo6HHecfnByio  ,      Gr,  hn^iśt  ,  iestem  dobrych  obyczaiów. 
Zakon  ,   w   znaczeniu    prawa     legis ,    składa    w    Cerkiewnym     6xaro3aKÓHie    niby    to  *dobro- 
prawie   recta   Iwgum  constitutio ,     Gr,   luffcU ,   ztąd  przymiotnik     6xaro3aKOHHWH     Gr.     hfojtAćc  ^ 
cz^.sowoik  zaimkowy  reciprocum    fiAaroaaKOHiocH ,     Gr,  iw^aUfiet^ ,     bonis    legibus    regor,    cza- 
sownik   czynny  6Aaro3aKO*cnii^y!o      6Aaro3aKOHio    Gr.  hw^ftU   bonas   leges  fero.  —   W  tymże  dya- 
lekińe  odkryłem  nawet  zakończenie    odpowiadai^ce    w  znaczeniu^    Łacińskiemu    imiesłowowi 
przyszłego    czasu  słowa  biernego,  parłicipio  fułuri    passiui ,    tudzież     GerunBio ,     iako     to 
a'nandus  ,    i^gendus  ,  amanBum  est ,  legendum   est ;   tak  n.   p.    conct^endam    est    trzeba    do- 
puścić,  w  Cerkiewnym    nonycmHmeAHO;     concedendus    mai(|cy    bydź     dopuszczonym     nonycmH- 
ineAbffun,     W     Polskim     zaś      Mopuścitelny    znaczyłoby    raczey,     mogący   bydź  dopuszczo- 
nym,   gdy    zakończenie   na  — /ny  u  naś  poszło   na  oznaczenie  możności  possibilitatis  ;  za 
tym  wypadałoby,   na  owo  wyobrażenie   konieczności   i  potrzeby ,    o  innym  od  tego  odmien« 
jiym  zakończeniu  pomyśleć. 

Lecz  pomimo  tego  wszystkiego  ieszcze  w  tym  zbiorze  odkryie  czytelnik  nieiednę  cie- 
kawa osobliwość  Słowiańską^  Pomiiam  tu  stosunki  szczególnieysze,  w  frazesach  »  czyli  spo* 
sobach  mówienia,  że  Polak  n.  p.  mówi:  „ięzyk  i  do  Uzymu  doprowadzi-^:  Rossyanin: 
MZJdKb   u   Ao   Kieaa    ioBe^eotb  i      bo     Kossyanin ,  ^  nie      maiąć     związku     z    Rzymem ,      kła- 


XVI 

dzie   raczmy  Kiidff,   dokęd  bęclź  dla  nabożeństwa,    hądŁ   dla  handlu  uczęseczdł.     Zastana* 
wiaic  mię  ślady  z  mytologii   i  religii  Słowiański^y   tutay   zebrane.      Pod     słowem    boiek, 
boiyako,    Bh.  bu^tt ,  pa6tt§ ;  ys.  boshizh*  malik  ;   Sr.  Pii6o^ ;  Crn. ,  ^i.  faush  wugh,   malik; 
Rs.    viai^jiHQe     (  ^Czcilisko  9    ód  słowa  czvić)y   znaydui^    się    imiona    boików  Słowiańskich, 
ile  na  nie  natraJFiłem  wczytaniu.      Bożek  domowy,    gospodarski,    yd  domazhi  bug,  shratel, 
Crn.  aidek;   Bh.  fff titef  ^  ttf^^t ,  (^rjfłcf,  bibljt ,    ^ofpobar)(ef ;     nad  to    Czesi    ieszcze     mieli: 
WSel,  ^atot,  (Kaftamae;    Krainczyki:    Rugovid,     Fermensvgl,    Podaga ,   Tolistobog,    Toli- 
atowoj,  Paramuz  C bożek  pigciogłowy),    Króde  (bożek  zdrowia,  Aesku^ap).  Jodute,  Ze- 
dut,     Jodut    (bożek  siły),    Flias    (bożek    czasu),     Anćk    (bożek    dziewcząt) »    Jesizbnik 
(bożek  mowy);   Barovit   odpowiada  naszemu  Boruta.     W  Cerkiewnym  AjóRina  ,  MaKomt,  Mo- 
Komb ,    MoKOCAb    pewny   bożek    czczony,  w  Kiiowie,   może  bożek  słoty »   odmicczy;      KynaAo 
bożek    płodów    ziemskich  ;      xopch     bałwan     Kiiowski  s     4aaK6t ,   4aaj>6a  ,   4a»6orb    bożek 
szczęścia  ,     porównay  nasze    Dadzibog  ;     pa^o    boz^k  weseła  ,     Aa^a   bogini  wesela  ;     ob. 
Ladon.      biel.     kk.     55*       cf.     łnd ,     ładnym       u     Czechów     zaś^  iabon  ^     >£  tnttonDtf ,     u 
Erainczyków  Ladon ,     Tor  ,      Tórk  Mars  ,      cf.   Wtorek    Bies    Martis  ;     EccL  no3B«3iib  , 
BHxopb  ,    TloxBiicmB    j9eolas    bożek     powietrza,     porównay     nasze     Świst,      Poświst,     Le- 
ium,     Polelum,    Marchułt.        KoAMAt,    Ka\e4a    bożek  świata  ^anux  ,    którego  święto  w  Kiio- 
wie  obchodzono   a4g^   Grudnia  z  weselem   i   biesiadowaniem,   czego  ślady  w  tamtych  stro- 
nach ieszcze   się  pokazuią  w  igrzyskach,    tańcach,  pieśniach:   boday  nie  stąd    nasza    Ko- 
lenda,   ieżeli  nie  wolisz  z  Łacińskiego    a  KaŁendir    wyprowadzić.     U  Czechów,  i  Słowaków 
S)o6ropatl  Merkury.    Cerera,  Marzanka,  u  Czechów  ^^toeM,  u  Krainrz.    Sejvina,  u  naszych 
zaś  Dziewanna,  Dziewena,  Ziewonia,  Diwa  toż  co  Dyana.     Bachus  u  Krainczyków  Pust,  cf.  zapu- 
sty, pustak  ;  Nimfy  lasów  i  wód,  w  Cerkiewnym  p)cf)AKn  ;     Bogini  deszczu  u  Windów  iKraincz. 
Marna;   Bogini  pracy  u  Kraincz.    Marzą,    Bogini  zboża  Yolusia  ,   Yoluta.   —   Boże  narodze- 
nie u  Kroatów  ,    Slawonczyków  ,  Raguzanów,    Windów,    Krainczyków  Bo s hizh  ;    wilia  bo- 
żego narodzenia   zaś    u  Kroatów  ,     Raguzanów  i  Bosnenczyjeów  B adnt^ak  ^    badnyi  verher, 
badnyi   den;   słowo  zaś  badgnak   w  słownikach  swoich  tłumaczą:    truncus  nałalitius  ,  trun- 
cus  pervigilii  natiuitatis  Domini \    po    Włosku:    tronco  ,     che  si  mette  al   fuoco  la  sera  del 
natale;   t.  i.    kloc,  który  w  wilią  bożego  narodzenia    w  ogień    kładziono;    zapewne  znaczył 
wróżbę.     Otóż  znowu  ważny  ślad  zwyczaiów  i  opinii. 

•   Łącząc  wszędzie  Polszczyznę  z  Słowiańszczyzną  ,   snuł   mi  się  ustawicznie   przed  oczami 
rus    nitiakiś    zjednoczonego     w  myśli    moieif.    powszechnieyszego     i  czy  k  a 
Słowiańskiego,    z  (łosunkami  ieszcze  rozciągleyszemi  co  do  ogółu  moiuy  ludzkiey. 
Uformowała   misie  prawie  mimowolnie,   iż  tak  rzekę,    algiebrtf  słów  i  i^^zyków,  podciąga- 
iąca  wszyAko  podpowszechnieysze  prawidła^  obeymuiące  sam  ogół,    gdzie  potrącić  wypa- 
da,  tak  z']ed.aQYy  iak   z  drugióy  strony, '  szczegóły  w  całość   ogólną  nie  wchodzące.      Postrze- 
głem,    że  dążąc  do  ogólnego   a  pierwotnego   źrzódła ,    nie  wszystkie  głoski   czyli  litery   sło- 
wo składaiące,  są  równie  istotnemi,^e   ie  w  tym    względzie  koniec2nie  potrzeba  iak  njsy- 
ściślćy  rozróżnić,   i  przemiany  ich  wzaiemne    między  sobą,   podług  nieomylnych  spostrzeżeń 
udowodnić;    że  tak  wynalezione  treści,  czyli  pierwiastki  słów,   znosić  należy   zpierwiastka* 
mi  inszych   dyalektów   i  obcych  języków,   a  tak  dopiero  okazać,   że  źrzódłem  wszelkich  na- •• 
świecie  ięzyków   iest  rozsądne  natury  naśladowanie  w  wyrażeniu   tych  poruszeń,    które   lu-' 
dziom    uczuć  się  dały,    i  stąd   wznieconych  wyobrażeń;     okazać    potrzeba    na  szczególnych 
ięzykach|  iak  mowa  ludzka  z  niewielu  drobnych  pierwiastków  wywied/ionii »  podług  pewnych 

pra- 


XVII. 

prawideł^  prsyiwoitych  mnyałowi  ludzkiemu «  wzmogła  się  w  niezmierne  bogactwa.  Otóż 
ten  iest  cel  nauki  nazwanej  ^tymotcgią;  prawidła  i^y  starałem  się  wyłożyć  w  rozpra- 
wie Diićy  przyłęczon^y ;  w  słowniku  laś,  przy  poi edynczycłi  słowacli ,  gdzie  mi  się  rzeczą 
potrzebnie  zdawało,  umieściłem  etymologiczne  bądź  uwagi y  bądź  skazówki.  W  początko- 
wych nawet  arkuszach  dykcyonirza  ,  przy  niektórych  wyrazach  pierwotnych,  jako  to,  ba* 
niap  baran,  barwa,,  fta^iintit.d.  na  brzegu  wydrukowałem  głoski  radykalne;  cze* 
go  potym  dla  zbytniey  niewygody  w  druku ,  zaniechać  musiałem.  Zęby  zaś  wystawić  cał« 
kowity  obraz  ciągłego  rozradzana  sig  słów  naszych  zeźrzódłosłowowych  pierwiastków,  pod 
pierwotnemi  słowami  w  nocie  wypisywałem  szeieg  pochodnych »  których  bynaymnióy  dlate^ 
go  nie  opuszczałem  w  szyku  abecidłowym ,  gdzie  kaide  z  nich  podług  kolei  należycie  ob- 
jaśnione położyć  przypadało.  Tak  czytaiący  ma  przed  oczyma  razem  i  rozległość  i  treść 
ięzyka. 

Lecz  w  tych  badaniach  etymolt^cznych  zawieraią  sig  mnogie  nasiona  rozmaitych  za- 
gadnień, których  rozwiązanie  zostawuy  dalszemu  czasowi,  mianowicie  po  ukończeniu  cał- 
kowitego dzieła,  iakoto:  i.,  O  pióigt^szey  zasadzie  mowy  ludzki^y  na  poruszeniach  i  po- 
strsezeniach  zmysłowych;  2J,  O  wpłyvie  postronnych,  osobliwie  sąsiedzkich  igzyków,  na 
nasz  Polski;  3.,  O  odmianach  w  tymżi zaszłych ;  4m  O  rozmaitych  sposobach  bogacenia 
i  doskonalenia  ięzyka  naszego;  5m  O  chronologii  i  różnych  epokach  słów  Polskich-;  6., 
O  (iosunkach  Polszczyzny  do  innych  SłoWańskich  dyalektów,  z  podaniem  osnowy  powsze* 
chn^y  grammatyki  i  powszechnóy  synonimiii  Słowiańskićy ,  azatym  uniwersainey  grammaty* 
ki   filozoficznóy  mowy  ludzkiey ;      7.,     O  ślajach   dzieiów   życia   domowego   w  i  czy  ku. 

Jeszcze  zjedney  okoliczności  tir  sig  wytnmarzyć  muszg,  w  któr^yby  mógł  kto  uczynić 
zarzut  dziełu  moiemii,  gdybym  ią  mimo  się  puścił.;  t.  i,  z  pisowni  czyli  ortografii  w  niem 
użytey.  Jak  w  każdym,  osobliwie  żyiąrym  if.yku,  tak  1  w  Polskim,  niem  asz  powszechney 
zgody  na  prawidła  ortografii;  co  zdaie  mi  się  stąd  pochodzi,  żeróżne,  dalekie  od  siebie, 
nawet  sobie  wproft  przeciwne^  Aanowi  każdy  źzódła,  z  których  też  czerpa  prawidła  orto* 
graficzne.  Jeden  n.p.  raz  każe  pisać  tak,  iak  si\  mówi;  innj  znowu;  pisać,  iak  dawni  pi^ 
sywali;  gdzieindzióy ;  (losować  się  do  teraźnieyszcęo  trybu;  rax  ,  każą  się  ściśle  trzymać  e-* 
tymologii;  drugi  raz  bez  potrzeby  wcale  ią  krzyvdzą.  Naynowszych  przepisów  ortograti<^ 
cznych,  naycelnieysi  nawet  pisarze  nasi  niezachowiią.  Cóż  tedy  vv^  takiey  sprzeczności  zdań, 
autorowi  słownika  pozostawało?  Uważaiąc;  że  dzeło.iego  wyltavvia  nieiako  hifioryę  ięz}** 
ka,  że  w  niem  żywcem  przytacza  wyimki  z  pism  rounaitych  wiekowy  ;  nie  potrzeba  się  dzi« 
wić,  że  zofiawuiąc  ortografią  każdego  z  autorów,  niczachowuie  wniey  iednostayności.  Był- 
bym to  sobie  poczytał  za  nieiakie  zgwałcenie  textu  piiarzów ,  i  sfałszowanie  łiilloryi  ięzyka, 
gdybym  przekształcał  w  wyimkach  z  nich  przytoczonych,  sposób  ich  pisania  na  teraźniey- 
szą  ortografiią.  Tego  tylko  pozwoliłem  sobie  względem  nich,  żem  naddatki  dawn^y  or^^ 
tografii  uchylił.  Nie  pisałem  thtn,  tha,  ani  używałem  tf  zamiast  iy  n.p.  *chłopyątko  , 
zamiafi  chłopiątko.  Zresztą,  co  do  moiey  M^łasney  ortografii,  założyłem  sobie  za  głó- 
wne prawidło,'  trzymać  się,  ile  tylko  można  ^  etymologii;  oonieważ  tc^miedynie  dogadza  się 
Słowianszczyznie,  1  przepisy  iey  sproltowane^  iuż  nie  będ\  dla  cudzoziemców  tak  uciążli* 
wemi. 

Nakoaieć  niech  mi  się  godzi  na  usprawiedliwienie   moie  wystawić  Prześw:  Publiczności 
przeszkody,    z  któremi  w  wydawaniu  dzieła  tego  musiałem,     dotąd  ieszcze  walczyć  muszę, 

(3; 


XVIII. 


Nie  wspominam  ogromu  sftmeyźe  pracy,  wymagaiącćy  cfęgłefO  a  niezmordowanego  wytrwa-* 
nia,   (gdyż  n.  p.  samo  czytanie  biblii  Leopołitit,   i  porawnaJie  pierwszey  iey   edycyi  z  trze- 
cię,  półroku  fni  czasu  zabrało);    lecz  tego  przemilczeć  niemogę,  żem  się  sam  podjęć  mu* 
siał  wszyftkich    mozołów  tak  drukarskich,  iak  i  księjarsktcł ,  poniewai  na  tak  obszerne,  do 
drukowania  trudne  i  kosztowne  dzieło,   żaden  się  s  Księgarzy  nie  ośmielił.     Zatym  niedosyd , 
tern  musiał  każdego   arkusza   pićrwszę  korrektę,  naytrudn.eyszę    ze  wszystkich,   sam   utrzy. 
mywać;    lecz  sam   też  musiałem   niyślóć   o  zapiiywaniu,    sprowadzaniu  i  dostarczaniu  wszy« 
stkich  ]x9trzeb   drukarskich,  iako  to,   charakterów,    papiem,    i  ludzi,    w  czi^m  choć  na  po- 
czątku doznałem    czynney  pomocy  zacnego  przyiaciela  m^go    JPana  Franciszka  Dmoc  how^ 
s kiego;   atoli    wkróice  słabość  zdrowia  ie^  niepozwoUa  mu  trudów  tych  tak  zemnę  dzie- 
lić,  iak  przez  przywiązanie    do  dzieła  narodowego  i  przychylność    do  mnie,    radby  chciał  i 
mógł  to  uczynić.      Na  ostatek,  żebym  iuż  z  moi^y  strofy  wszystko  wykonał,  do  czego  przes 
wzgląd  na  tak  wielkie  zaufanie  Prześw:  Publiczności,  czułem    się   bydź  obowiązanym ,    po« 
święciłem  część  własnego   mego  pomieszkania  na  drukowanie  dzieła  tego,   tak   dla  bUższeg(> 
dozoru,    iak  dla  prędszego   pośpiechu,   bynaymniey  przez  to  nie  zrywaiąc   związków   z  dru- 
karnią JXX.  Piiarów  i  zacnym  i^y  przełożonym   ]Xi  Bielskim.       Przytaczam   te  szczegóły^ 
zehy  Prześw:  Publiczność ,   zastanawiaiąc  się  nad  t;<ą  około  t^y  roboty  mozołattii,   prędz^jr 
mi  darować  raczyła^,   zwłokę  w  wydaniu,   a  oraz  neiakieś  ustawanie  wpracy  i  zmordowanie, 
którego   może  ślady  w  t^m  dziele   spostrzeże.     J*l^o  zaś  z  jedney  strony,  ile  tylko. mogłem, 
pracy,   sił,   zdrowia  i  czasu  nie  żałowałem,   tak   zdrugiey,    że  i  kosztów  nie  oszczędzałem, 
charaktery  i  papier  są  tego   dowodem ;    wszakże  samo  składanie  i  wybiianie  iednego  arku« 
sza   kosztuie  Ził:  dziewięćdziesiąt,   nieraebuią'  wydatku  na  papier  i  pisma.      Ztąd  łatwa  bar- 
dzo  rachuba,   że  zebrane  dotąd  fundusze,  pomimo  hoynego  wsparcia  łaskawych  moich  Pro- 
tektorów, na  połowę   ledwie  całkowitego  kasztu  wystarczą,    i  że  pomyśleć  trzeba  będzie   o 
podwyższeniu  na  dal  ceny  prenumeraty;    bi  się  zanosi  na  to,  że  całe  dzieło  do  goo.  arku- 
szy drukowanych  uczyni,  że  zacćm  to  ,  cosię  teraz  od  if  do  jP  wydaie,  nie  iest  tylko  ósm^ 
częścią  całości. 

Podaię  więc  iuż  i  obecnemu  i  przyzłemu  narodowi  w  ręce  zbiór  oyczystego  ięzyka, 
owoc  kilkonastoletnićy  pra^  moićy  ,  kóręmu  naylepsze  lata  moiego  życia  poświęciłem. 
Już  teraz  ziomkom  moim  crudno  niebfdzie,  czego  brak  pododawać  ,  w  znayduiąc^m  się 
przebierać,  znaczenia  doskonalmy  wyłu^ozać,  stosunki  dokładni^y  powytykać,  ś  tak  z  cza- 
sem zaszczycić  ięzyk  Narodowy  słowniiiem,  iakiego  on  wart  iest  wsamey  istocie,  i  którym 
go  chyba  iedno  Towarzystwa  Pr^^jfi^cioł  Nauk  obdarzyć  może.  Mnie  się  zaś  na 
zawsze  zostanie  to  chlubne  uczucie,  Łem  tą  rooią  poprzedniczą  pracą  był  do  tego  powo- 
dem, 1  winszować  sobie  nie  przestaię  ,  ieżeli  dzieło  moie  będzie  pomocne  orzeźwionemu 
duchowi  narodowemu,  do  nadania  śyietności  temu  naydroższemu  dla  niego  kleynotowi,  t.i* 
ięzykowi  oyczy&iemu. 


UtUt  bit  S;enbett j  hUfc^  SBerf^.         Sur  fohjet  de  ceł  ouvrage. 

^ilt  6te  6e6  ^olnifc^cti  UiifunMfleu,  Me  wn  J'  ™f  •^^^  P^"  ^®"^;  ^"*  ^^  "^^"  P" 
Wcfem  3Berfe  ©ebraucft  tnacfeen  wottcn ,  Wir5e6  *®  polonois,  et  qai  yeulent  se  «ervir  de  cet 
^tnldtMll4>  fcpn,  nur  Me  Ąauptpuncte  bcc  Uirn  ouvrage,  de  faire  un  expo$*  sommaire  dece 
^&n5tit^crn  ^olnift^cn  Siiileitung  aiiiugebeu,  que  j'ai  traitó  plus  au  long  dans  rintroduction 
tDorautf  bann  5u  ^enóeit}  5e0  SBccfO  einUuc^tett  polonoise.  Cet  expo5ć  les  mettra  ^uffisam- 
WX,^%  nient  au  fait  du  but,  que  je  me  auis  propose, 

celui    de  foimer  pour  la  langue  polonoise  un 

corps  d'ouvrage|  qui  rćunisse  iautant  que  pos* 

sible  le  double  ayantage  d'etre  complet,  et  de 

faire  autoi*it^.    . 

TOó^Hc^He  SSoltfIdnMgfett  unb  3  u  *  Persuad^  ,  que  les  ouyrages   de  Tesprit  les 

^etl&śigFeit    tuat  \\\  linfcbung  be6  $oltu<  plus  distingućs,  ^toient  les  seules  sources,  dans 

fcbcn  mchi  i^auptaugcnmccf.     ^a^u  ju  gclangen,  lesquelles  le  Lexicographe  putpuiser  les  mota 

io&\}ite  t<^   vor)Ag(tcb  hzw  36ec)  5ct  lectiice  ;    ic^  et  les  phrases,  qui  composent  le  trćsor  com- 

IM  tn   ticfer  ^inficfet  ^V^t  6ie  <PoIntfc^c«  @c^tif»  piet  d'une  langue,   je  me  suis  entierement  li- 

fctt^  5mti  gScrjełc^ntg  fccm  fflBcrfe  \)orgefe§t  i(l,  vr^  a  la  lecture  detous  les  aiiteurs  polonois, 

rnib  letcftttfte  bepm Jefen  je^e  %X^\H    au6  ,    Me  jont  la  liste  se  trouve    a  la  t^te  de  cet  ou- 

erlimerung  un5  .SSewełe  siebt,   c5et   Me   aucft  .-    d^^,  ^c  procźde  je  me  suis  auach* 

5em  ®4>rift|łeaet ,  Dem  Olam*!  unb  6er<3ei«n.  »ervir  d  ^claucissemen,  et  depreuve.,  comme 

lafel  na<J,,  citirt  Jćirb,  itibem  fccner  Uebctfe|im«  »«*"deceux    qui  en  avo,entbesoin. 

««ti  mit  5en  SBomn  i^rer  Orł^łnoU ,  »etf(<>ie6ne  ^*  sigmfication  de  chague  mot  appuy^  de 

llebcrfe|ec,  j.  <B.  6Jc .  terf4>ie6ne»  ^ibełn,  un*  '«  citation  de  l'auteur,     de  la  page  et  de  la 

trc  (tnanber  oergHc^en   werben ,   glaube  i4>  ben  'ig"*»  ^^  comparaison  constante  des  traduc- 

barauf  geftń^tcn  Srfldruni^en    ben  bic^flcn  mÓJ*  tions   avec  les  mots  de  rorigina),  et^destra- 

H4>en  ^rab  bet  BuocrlA^igfeit  ge^eben  \\x  baben.  ductions  entre  elles ,  telles  p.  e.    que  ies  dif- 

!©•  oun  obet   bie    SfUginjfe    om  ©cbrif  (lellern  fórentes  yersions  de  la  bibie  etc.   ont   encore. 

tiidjt  ^iurek^en  moUten,  wurbe    ber  <)ert)bbn'«d)<  ^tó  un  moyen,   dont  je  jne  suta  8ervi,  pour 

Jbcrat^gebroud)  ale  Cluette  bcnu|t ,  bod)  nut  in  donner    aux  mots    et  aux  expre8sions  le  plus 

ttn  wenigłłen ,  unb  jroar  (jar.j  au«<»ma(^ten  gil*  haut  degri  possible  d'autorit(5.     Les  locuiions 

len  ,  auf  raeine  eigne  Ttutoritat  gebaut.  famili^res ,  les  maniires    de  s'exprin.er   dans 

-t^.     gp^,  ^ .               ^               ,    .      ^^  la   conyersation    et  ma  propre  autorit^  dans 

m«nJ^be.SSfS^^^^  significations    genóra&ment  recues,    sont 

tiingen  Detnobte  i^  mtc^  ,   fo  wel  mtc  nur  Me         .  ?         .,        ^     .,  .      .  •  .-.  .^  i^ 

®r6^e  «^er  Urbett.  unb  3gt  unb  JJrdfre  erlaub.  «^^*^  ^f*  S«^des  que  ,at  sums,  mais  seule- 
ten,  auf  efne  2irt  ju  ordnm.  Me  mir  fur  Me  "'^"^  ^"*  '^' ^"'  ^^^  letśmoignage  des  e  en- 
llfalettung  au6  ber  p^9łifi)cu  Urbe^eutun9  ftie  ^^^'^^  °^  '"^  fournissoit  rien.  Quand  aux 
liaturli*(l«  Wem  iSep  alleni  Srreben  mi^  nuances  qui  se  trouyent  entre  les  diff^rentes 
SSoUłl&n^Mgfcit  ber  Q5e5eutungcn,  fucfete  ic^  mic^  significations,  je  me  suis  efforc*,  autant  que 
wr  ju  gcoger  93ereinieliing  berfelben  ju  b^c^en,  la  grandeur  dutrayail,  le  temps  et  mes  for- 
dte  <(cw&biilic^  ba^er  )u  cntflc^cn  pflegt/  n)eun  ces  me  Tont  permis  ,  de  les  prćsenter  dans 
^er  Untetfc^ieb  )n)if(^en  significatio  wwh  signifi-  Torcire  qui  m'a  paru  le  p)us  naturel  relatiyc- 
catus  yerborum ,' nic^t  geuau  berucffl(^tigt  niirb*  meot  k  Tćtymologie  et  aTacceptiop  ph^sique; 


V 


et  en  saisissaot  et  rasseoiblant  les  idies  au- 
tour  du  mot  qui  ea  est  deyenu  le  si^ne,  j'ai 
ćvit<§  toutes  ces  minutiej^  qui  ne  sont  fondćes 
que  sur  la  foible  diffćrence  que  Ton  met  entre 
aignification  et  chose   signifi^e.    ' 

Pour  rendre  cet  ouvrage  plus  complet  et 
lui  donner  plus  d'autorite,  j'a?.  sans  cesse 
comparć  les  expressions  polonoitses  avec  cel* 
les  des  aiitres  idiomes  sclarons*  Par  ce  mo— 
yon  j'ai  expliqu^  certains  mots  yieillis  ou  in- 
connus,  j'ai  retabli  des  racines  perdues,  et 
ces  racines  ainsi  rćtablies  in'ont  autorisć  a 
proposer  des  expressions  et  des  formes ,  quL 
inańquent  au  polonois  ,  de  meme  qu'a'eDriehir 
la  langue  non  seulement  de  mots  isolćs,  mais 
encore   d'inflexions ,    de  manieres  deparler  et 

2m  gr^ó^ung  Jer  ałeajlfittbigfcjt  mb  3u*  «*«  proyerbes. 

t)er(4girtfeit  ttug  auc^  6ie  (Icte  CBcrglcłc^ung  ftec  Cette  comparaison  deroit  naturellement 
Q)olnifd^en  OBórtet  mit  tcuin  6cc  libri^ett  Slaci  amener  une  consćquence  plus  etendue  encore, 
fd^ert  ŚRunbarten  bet).  ^ecaitete  unbefauute  c'est  la  pośsibilitć  de  dćmontrer,  que  les  idio« 
OSórtet  mutAeit  aud  i^nen  eti&utert ;  oerlorne  mes  sciayons  ont  des  difFc^rences  si  Ic^geres  et 
BBottPAmme  ergdnjt;  'MucOtócfe  unb  gormeii,  si  accidentelies ,  qu'il  seroit  facile  de  les  rap- 
tje  im  qpoInifc^en  mangeln,  mć)  t()nen  in  ^Jon  procher  póur  faire  du  sclayon  une  langue  ^ 
ma9  flcbta^e,  un5  fo  ailf  »erctcf)erim9  ui*e  ^.i^^  uniyerselle,  comme  depuis  le  Dante,  VU 
mv  mtt  emje^eii  ®6ttern,   fotifterti  mu  OBott.  ^^^^  ^  ^^^  ^  littźraire,    quelque  diff^. 

beuaunaen,   JK«5«weactm,   @pci4>wćrtcm  binac*  .    ^%     j.  i    .      j      i- 

arbeitet:  ©oc^  n>uc6e  ^iecbei)  au0er5em  aSą  ''""^  ^"^  •^^"°'  ^^*  ^^^^^^^^^  ^^'  "^''^''^^  P^^- 
wo*  eiit  ^Ó^crec  3»ecf  betńcf fcc^tigt ,  MeUebeD  ^"*'';;f  ^^  ce  pays. 

ieu0ttug  nimli*  ^ec\)oriubria9cn,  ble  ©laoifc^cii  ^^*^  *"*"  P^^  la  comparaison  contmuelle 
fflłunbacren  fecen  nic^t  fo  mit  uoii  eiiiaiiOci-  cut.  du  polonois  avec  lesidiomes  sciayons,  et  sou- 
fctnt,  bag  fie  nicOt  einaubec  nA^ec  gebracbt  wen  vent  avec  les  langues  qui  lui  sont  ótraugkres, 
beil  UnnUWt  unb  fo  bie  CKógUd&fcif  eitiec  allge*  que  je  suis  paryenu  auxprincipes  de  T^tymo- 
meinett  ®la^ifd}en  ^C^rifcfprad^e  barjut^uu ;  n>ie  logie,  principes  que  Ton  trou^e  dans  un  tr«i- 
ia  Statłen  bie  tterfcf}iebnen  ^rotJinjcn  \)crfd)łebne,  t^  particulier  joint  a  cet  ouyrage.     Ces  prin- 

IJOll  Ciuanbet  fe^C  abweicftcnbe  SUłuilbarten  fpre/  dpes  se  róduisent  a  apprendre  a  distinguer 
fi)en,  unb  glei^wol,  fcit  3>antC,  (id>  eiuec  dans  les  mots  leslettres  essentielles ,  a  saisir 
<S9mtt|(|p(aC9e  etfCCUfllt  Igm.  rapport   ayeć  lasignification,     atirer  des 

Gon$^queńces  sur  la  naturę  des  syllabes,    sur 

,^.  g^      ^  ,,  i*%  *      ^  1^  deriyation   des  mots   et  des  langues,    et  a 

^te   fłcteJ8crfireicr)UttMe«  ffiohmttt  mit  dSmoatret  eo  demińre  analyse,     que  1'iiniia- 

6ett    Ubtłsen    «^«««f*««»    ^!j";«"'«'    «'">    f  tion  roisonn^e  de  U  naturę  dan*   la  manierę 

atub  fr(iu6<n   ®pracOen^  fubrte    iiitń   auf  5te   ,,       .        ,     .  ^i      j. 

©mnifi^e  l>er  SBonfotfc^una .  ftUman,  iri  ehte  d«^P^"»f  esimpre«.on»  reci.es,  et  lesidee» 
f(eme  Hft&onftUwg  gebroc^t,  ^Ut  angeBdnjłt  fin.  "I"*  en  ró«ultent,  e«t  la  source  commune  de 
ft«t.  36c  2(n^aU  6«f(^canft  (i*  baf^ia ,  bU  m*  «<»"*"  '«*  langues  du  monde,  et  que  c*est  de 
fcntlid)<0  «W<^(lo6eił  ftec  SBotte  umerf*eb«n,  '«  combinaison  des  plus  petites  parties  primi- 
i^t  ©er^dltnłg    jut  ^«^CUt^nfl    WaOme^meil  JU  tives,  arrangies  d'apre8  Jes  loix  conformes   i 

le^cen ,  und  fo  iu  Gt^lOffen  d6(C  6te  SRatuc  6cc  la  raison  humaine ,    que  le  langage  des  hom- 


C^thtn  ,  ttiib  K6|tamtttutt()  bet  ^itut  m\b 
6pra(6en  }ti  fti^rcit ;  a(d  Subrcfultat  a6vr  bar^ 
lui^ttn,  ba§  t)ecnAnf(i3e  d)ac^a{»mmig  ber  matur 
im  ICuebrucfe  ge^abter  (Stubnlcfe  uiib  »arau6 
cntftanbuer  CBorjteauugett ,  bie  gcmciufc^aftiic^e 
0ueQe  odet  @prac^cti  be6  Sr&bo5en6  i\\ ,  unb  (U 
Iftąen ,  wie  Aber^oupt  bie  menfc^lic^e  @pradbe 
«»cii  ben  fleiufleu  tlrbefłanbt^eilen ,  wad)  \]m\^e\\, 
^em  meiifc^Uc^eit  ^etfłatibe  anaeaieffnett  ®efe^eii, 
ft<6  lu  einem  gr4njcn(ofcn  dtełd^tt^uui  empor  <)e« 
arbeiret  (ar. 


mes   a  acquis    un  degrź    de  richesse    in^puU 
sable. 

Ce  petit  triait^  prćsente  de  plus  diffćrentes 
idees  dont  on  trouve,  ii  est  vrai,  les  princi- 
pes  ecablis  daDS  le  dictionnaire  ,  mais  qui  ^ 
apres  la  publication  de  cet  ourrage,  pour« 
ront  eire  plus  amplement  dćvelopp^s  par  des 
recherches  sur  les  sensations  et  les  rćfio- 
xions  qui  les  ont  suiytes  ,  comme  base  du 
langagehumain;   sur  Tinfluence  deslangues  ć- 


3Do<6  biefe  furje  TCb^aubfimjJ  becń^rt  ńber;  trangcres,  et  surtout  de  celles  des  pays  Yoisias, 
Mf§  Sbeen  nmac^erleo  ^l*t,  bie  i^ren  ®ruub  aT^gard  de  lalanguopolonoise;  surles  change- 
tn  bem  QB6rterbuC^e  (aben ,  beretl  (£iU(vicfe(inii)  mens  qu'elle  a  ^prouy^^s  ;  sur  les  difFćrentes 
)ebod)  ber  Bufunft .  mdi  \>6aiger  ^ecaue^abe  be$  mani^res  et  les  difF^rens  moyens  de  renrichir; 
OBetU,  ńberittflen  blcibt  SDat^til  gebócen:  Uil*  sur  la  chronologie  et  les  diffórentes  dpoaues 
terrtiAunfleu  óber  bie  ©tnnenein^rńrfe  unb  fiiuu  g^j  regardent  les  mots  qui  la  composent- 
Ii*en<ffia&riK(mun9en,  aU®rw^  3,r   les  .rapports    de  Hdiome  polonois  aveć 

Hien  epra^e;    ubcr  ben  (gmjla^  ^cZfU.t  les  a  u  tr  es  idiomes  sclayons,  pour  servir  d'in. 
fonbertf  benacbbarter  Spraifteii,    auf  bte  V^M'  ^^^a    ^.^     .  •       ^  ^    i  " 

fie;  libet  bie  mit  Ullfrcr  ©pracze  DOrgegauguen  troduct.on  a  une  grammaire  g^n^rale  et  a  iuxe 
gjer&nbetungen ;  óber  bie  wtWebnea  7trten  u«b  synonimie  sclavone,  dememe  qua  une  gram- 
gnittel  tinfce  ©pracze  iii  bereic^ecn  unb  ju  ^en  "^a^^e  generale  philosophique ;  enHn  par  des 
Doflfoitimnetn ;  flber  bit  3eitre4>nung  unb  bie  recherches  sur  les  diffórentes  rźvolutions  que 
terfc^tebnen  ®po<^en  berWórter  unfrer  Sprat^e  ;  1*  langue  a^prouvźes,  et  sur  iei  indices  que 
Abet  ba«  ^er(4lmi§  ber  ^olnifc^en  {U  ben  Abri-  1'  on  peut  dćcouviir  par  rapport  aux  moeurs 
Oen  (S(at(>if(6en  ^IRnnbarten ,  a{6  iSorfi^uIe  einer  domestiques  de  la  nation  dans  les  diffćrens 
•  óa^emeinen  ®Iat)if c^en  ©pracftle^re  unb  ©cąo*  emplois  de  sa  langue. 
iicmic,  Inglei^ben  einer  aOgemeinen  pti!ofeptłf<ten  je  pr^$ente  donc  au  public  le  commence- 
€pro«(etre;  óber  bie  in  ber  ©pra^e  ji^  bartijtem  ^^„^  d'un  ouvrage,  fruit  d'un  travail  piSnible 
ben  ©ataju  einer  ©cfd)i«tebei$6du«l^^^^^  j^  ^^  ^^^^^  .,  j        j  ^ 

^e&t  alfo   óberae&c   i*    bem  ^uWico  ben      ,  .        ^  .  ,  *  .  ^"^  *''*  °^™ 

MnfanilneJlicIjiferigen  móŁfeeligcnllrbeit,  be.  -"'^^;/;^  '''  f«^^'^  augmentóes  par  la  n^- 
tel  eWigfeiten  fót  mi«'  babUic^  n)C^  m,  -',^f^  deprendre  sur  moi  tous  les  dźtails  fa- 
weŁrt  wmben,  ha^  id)  felbftmicft  ber  Sorrectur,  stidieux  de  limpression  et  de  la  correction. 
ber  ^Jeforgung  be«  I)rucf«  uni  bi«  SJerla*  Ces  considerations  me  font  esp^rer  que  le 
j)c6  untetłic^en  nmflte ;  um  (o  gewijfer  abec  public  me  jugera  avec  indulgence  et  ^quiti; 
ftlaube  tc^  auc^  auf  ge^ćrige  9flacbfid)t  unb  ^il-  surtout  mon  unique  vo^u  itant  d'ayoir  comme 
Ugfeit  tec^nen  in  fćnnen.  llebrigenfi  n)ónfd|)eicb  Adelung,  un  Voss  ou  un  Campe  qui  me  sur- 
niit,  lum  ^eflcn  ber  ©prad)e  uufrer  Dlation  passe  dans  la  carrl^re  quejeviens  deparcou. 
abelungd  ©cbicffal,  ba^  balb  ein  93  o  §  ^i^^  et  donnę  a  la  nation  un  ouvrage  digne 
mb  €  a  m  p  e  auf  raelne  ©cbultecn  ttete ,  unb  ^^  rexcellence  de  la  langue. 
ber  fSlatlM  ein  3Berf  gebe ,  bae  an  «Jortvejlic^*  "^    ^ 

Uit  ber  ©pracze  glcic^  fomme. 


•     I 


f 


^     I 


«>. 


} 


E 


PRAWIDŁA 


TYMOLOGII 


PRZYSTOSOWANE 


D  O 


JĘZYKA     POLSKIEGO. 


®run0f4Qe 


bet 


SBSortfotfeftwng 


angewanbt 


attf  bj(  9Jolnif*^  ©pta^r* 


D  O 
JAŚNIE    WIELMOŻNEGO    JMC    PANA 

JOZEFA    HRABIEGO    Z    TĘCZYNA 

o  S  S  o  L  I  Ń  S  K  I  E  G  O. 


JaSKIB      WlBŁMOZltY      Mo»Cr      DoB1iDDSl£ru!  , 

a 

UmUMif^  tat  9xczf{łiwi^  prztpfdzittm  prMy  Boku  JW,  WFąna  Dobradzielar^  Równa  JkłónnoH  dQ  nauk\  riwn^ 
prxywiąziuu€  do  Jiieraiury  Oyczyttiy  ^  i  tai  suma  gorliwośij  o  ocalenie  rczprosMonych  i  zawieruszonych  i4y  ząby^ 
tkó^^  Jkoiarsyła  między  nami  szacowny  wczef  przyiaini.  Rzadka  to  ieji  rzecz  między  osoóami  nierównemi  Jianem ; 
mia  tei  tym  większą  ieji  chwałą  i  dla  iednegOy  który  w  tak  śUtchetnym  celu  z^ępuie  z  wyiszego  szczebla  fortU" 
ny,  abj  się  zhUzyt  do  tego^  któregfy  ona  pobawiła  na  niiszym^  i  dla  drugiego^  ie  zdoiał  na  to  zasłuiyL 

Doii  dla  mnie  hyto  na  tiy  pobudce  ^  abym  sobie  wziąt  xa  powinno  U  ^  dopomaga/ patryotycżnemu  yW* 
WPana  Dobrodzieia  zaińysiowiy  w  ułożeniu  Narodapey  Biblio feki-,  doU  było  dla  mnie,  abym  maiąc  zachęt  i  pO" 
moe  z  Jego  Jlrony  w  pracy  rozpoczętiy  około  Słownika  PolJkiegOp  pracy  tak  tfudniy  i  tak  obszerniy^  nie  ujlawai 
w  przedsięwzięciu  moi4m^  ' 

Tak  mity  związek  wzaiemnoitią  zohopolnych  pomocy  utwierdzony^  zgodno fcią  chęci   i   zamiarów   uświęcony ^ 
Jlai  się  iui  prawie  nierozerwanym ,  Jfał  sif  potrzebą,  ze  tak  rzekę,    oboi^y  Jirony,      Słodził  on  mi  i  uliywał  prace 
w  wyszukiwaniu  słów,    nieznanych  w  terainieyszey  Folszczyznie ,  a  zagrzebanych    w  Jiewo polskich    €lziełaeh~,    dzie-^ 
iach  wydobytych  z  zakąłów  kosztem »  a  częflgkroó  i  osobiflym  trudem ,  J^IV-  YfPana  Dobrodzieia* 

Kiedy  więc  cieszę  się  korzy fciami  zobopolnego  pożycia  w  domu  JHC  WParra  Dobrodzieia^  i  nadzielą  ich 
używania  nadal  się  karmię :    ak  oto  Przeznaczenie  wzywa  mnie  do  posługi^  ukochanego^  od  nas  obu  Narodu^ 

Zachwiafem  sif  między   słodyczą  obecnego  poiycia ,    «  którły  miałem  czynie  ofiarę- ,.   a  uiytkiem  puBUhznym 

kióremu  trzeba  się  było  pofwięci/;.  przeważył  szalę  interes  publiczny^ 

I 
Jtto  zna  serce  JW*  WPana  Dobrodzieia ,  pełne  zawsze  czułości  dla  tych,  których  z  Nim  związek  iakikoł- 

wiek  połączy,    łatwi>  sobie  w^ficswi  tkliv^oU  Jego,   na  samo  wspomnienie  rozłączenia  się  naszego;   lecz  znać  po^^ 

trzeba  i  m  drugiey  firony ,     iyczliwo^^  JW^  WPana   Dobrodzieia  dla  współrodaków,    dla-  których  dobra  wszyjlkie 

wsobijloici  umiesz  pofwięclf.      Duchem  więc  pattyotycznym  prawdziwie ,  mimo  przykrości  z  rozwożenia  się  nasze^ 

gp  ^  poparłeś  ^  sercu  wahaiądm  się,  ch%ł  usłuienia  publicznemu  dobru.     Poddałem  się  zatim  wezwaniu  Monaf-^ 

sAy ,  pod  któ^^S^  ^^^^^  ^*i^^  dawney   Oyczyzny  moiey  los  poddał f    przylałem  W    słolisy  Eraiur  Po(/kiegio  obowią^ 

zek  urządzeń^  nowego  Liceum ,  i  ni^  kierowania^ 


SiodMiłśm  iohU  przykroł^  z  rozftania  się-  naszego  tą  my/lą ,  i«  nasze  związki ,  nawet  w  oddaleniu ,  niezry^- 
watą  eif  przecifi^  lecz  tylko  obszernieyszemi  i  przejlrzetiszemi  sif  Jkaią.  Wszak  i  w  oddedeniu  ,  łączyć  nas  będzie 
ehf/  WMaiemna  i  pamięć  odnawiaiąca  wdzięczno^d  z  moiiy  Jłrony ,  a  uprzeymą  ze  Jlrony  JW»  W  Pana  DobrO'^ 
dtMa  dla  mnie  AyczUwo/^i  łączy/  nas  będzie  wspólne  dt^enie^  do  uiyteczno/ci  dla  Narodu  ^  iednakołd  zatru^- 
dnli4  i  MamlaróWt  i  toś  samo  przekonanie,  ie  serca  nasze  i  chęci  nigdy  %ię  nie  odmienia^ 

Przypominam  sobie ,  ie  JCochanowJki ,  przypisuiąe  Janowi  Tęczy4Jkiemu ,  tłumaczenie  swoie  Jerozolimy 
Tasta^  w  tym  napisie  uwiecznił  swoię  dia  niego' wdzięczno//: 

Nie  zawaze  Bogów  wolem  słotorogim, 
Csasem .  błagamy  kadsidtem  ubogim^ 

Plemiennikowi  sławnego  męia,  powtórzeniem  tegoi  napisu^  w  podoBniy  okoliczno/ci,  i  ia  czuło//  moif 
wyrażam :  a  po/więcaiąc  Jmieniowi  JW»  WPana  Dobrodzieia  to  pismo^  iako  dowód  publiczny  przywiązania  i  obo  - 
wiązków  moich  ku  Niemu ,  wracam  Mu  nieiako  to  y  co  w  dziele  moiim  ieji  Jego  własno/cią, 

Jeji  zajlugą ,  cho/  niewielką  dla  Bogatego  ofiarą ,  udzieli/  komu  cząstkę  iaką/  swego  maiątku  od  zbytku  po^ 
zoftałą;  ale  dzieli/  prace  uczone^  wspiera/  radą,  przewodniczy/  /wiatłem ,  ten  tylko  z  maiętnych  potrafi,  któ 
prócz  d^atkówy  /karb  droiszy,  to  ieft  mądrtii./  i  naukę  posiada*  Do  t/y  chwały  JW»  WPan  Dobrodziey,  pra^ 
wa  nabyłe/. 

Ja,  gdy  ią  przed  Publicznością  obwieszczam ^  fiładam  Mu  hołd  powinny  za  wszyjikie  względy ^  przez  tak 
długi  czasu  przeciąg  doznane.  Nie' mogę  zaś  sercu  fiioiemu  lepiiy  dogodzić,  ani  publicznemu  interessowi ,  iako 
powtarzaniem  szczerego  tyczenia,  aby  tak  pożyteczne  dla  nauk,  tak  upragnione  dla  współziomków,  tyle  zaszczytu 
czyniące  i  Narodowi  i  Jmieniowi  JW.  WPana  Dobrodzieia  prace,  układy  i  zamiary^  szczęśliwie  w  Jkutku  spełnio^ 
n§f  iah  nayprędzey  widmie/  się  dały;  a  te  iycie  tak  ezanownego  męia,  day  Boii  iah  naydłuzsze!    unieśmiertelnię, 

Zojlaię  z  naygłębszim  uszanowaniem 


Jaahzb   Wxsx.xoiHB«^o   WPaita   DoBEassiiii^ 


W  lYarf.  ditf  ifo  Sierpma  iSoff.ltt 


nayniisJtym  ttugą 
Dr.  Uadetf 


'mm 


PRAWIDŁA  ETYMOLOGII. 

Rosdłiat  I. 

Wftęp  Ogólny. 

Etymologia  roEwaźa  (ło«unek  ijiotnych  głosek  słowa  do 
łego  tnaczenia^  a  z  uczynionych  w  tey*  mierze  pojirzeień, 
pozwala  sobie  wnio/iów,  o  własności  fyilad  czyli  zgłosek,  i 
m  pochodzie  s/ów  i  ięzykó^.  W  Greckim  albowiem  tri;/*os 
prawdziwy ,  trufAoy  prawdziwe  słowa  źrzódło ;  ztąd  f rw/*o- 
Aay/a  nauka  srzódtosłowa ,  czyli  prawdziwego  słów  po- 
chodu. 


9.     9, 

Zapęd  za  sarnim  podobieńilwem  tych  lub  owych  głosek, 
hez  uwagi  na  znaczenie  i  okoliczności  słowa,  do  śmiesznych 
doprowadził  wniojkdw  DąsołącKiEGO  ,  Pikulskibgo, 
Cbkizłowskibco;  e  których  osobliwie  pierwszy,  uroi- 
wszy sobie,  ie  wszylikie  wschodnie  i  zachodnie  iczyki 
ze 'Słowiańikiego  wszczęły  się,  ^  feny  ze  Słowiańikie- 
gotffe/ii,  po  naszemu  uczenie,  Abel  od  ubył,  (bo  ubył^ 
gdy  go  Kaim  zabił) ,  pileus  '  od  pilnuie  uszu  ,  bałamutnie 
wyfrowadza. 


5.     3. 
Uwaga   nad  podobieńftwem   znaczenia,    bezwzględnie  na 
gfo&i,   służy  tylko  do  odkrywania  bliższych   lub  dalszych 
Synonimów,  czyli  słów  Mizkoznacznych  }  etymologii  chybia. 


5.    4. 

Rosaądny  etjrmolog  nie  zaczyna  od  wniolków ,  lecz  od 
pofirseień  i  nie  musi,  nie  gwałci,  nie  naciąga  ięzyka;  lecz 
ważąc  razem  lAotne  głoA^i  i  znaczenie  słowa,  gotuie  dalsze 
aniołki. 


RozdjiiAt     n* 

0  głolkąch  etymologicznie  ifl^łnych, 

$.     5. 

{He  wjsjfljue  gtoiki,  słowo  iakie  ikładaiące ,  są  iflotoe ; 
■!•  wazyftkie  więc  iednako  ceni  etymolog.  Zakończenia 
d«W|  iekm  prsynaleiytość  grammatyki»  do  teyie  odsyła  | 
ff^oHu  i  gtoJki  przydatkowc  odcina ;  szczególnie  trudni  aif 
ąMi%  p««olUlą  resztą  ^  |uiubeB|  ie  tak  rsekę  ^  tlowa*  '. 


AapttrI  I. 
9l[K9emftne  (SinUitttag. 

ha€  ^ctffaltni^  bet  toefentUc^en  iBuc^ilaben  ettied 
SBort^  |u  beffeti  93ebeutund;  erfł  bttrcb  bie  (lecbe^  df^ 
tMć^en  ^aitntimun^en  HhttUe  au  Scbtiffen  ńbet 
hle  ^atnt  bet  ^plben  unb  tUt  bie  iSbjlammung  bet 
^bttet  unb  6p radzeń.  2)a6  @ried)lfd)e  sTvfM,of  (^ei^t 
wa^t  i  frŁ//Mov ,  wa^re  SS^ortabftammund ;  babec  (S  t  p  m  o  i  o^ 
gie^  bie  £rbtc  bec  tpa^rrn  as^onabflammnng/  bie  iSBort- 
forfc^ung. 

iBtof e«  i^afd^en  naii^  ^ebnlłc^feiten  bUfet  obef  iemt  i8u<l« 
ftaben ,  o^ne  {Rik(f  |td)t  auf  bie  iBebeirtung  onb  Umflinbe  fis 
nei  ^ortd ,  ^erleitet  au  ben  ticbetUcbf eite n  ei»e^  Pembo^ 

lenski ,  PikuUki ,  ChmUŁowski,     ®o  b«t  J.  83.  bet    ei(le  PJMl 

biefen,  in  ber  (SinbiCbung ,  ade  fotoobi  morgenldnbifc^ti  a\i 
abeQb(4nbif<^en  ®ptad)en ,  ftammten  ooti  bet  @(amf(^en  ab, 
%XbtXL  t>on  bem  ^U^ifc^en  uteni  (gelebrt),  S(be(  o^ii 
ubył  (et  mangeite ,  „benn  et  mangeite ,  M  ibn  ^ain  getbb^ 
let  b«Ue>V#  piie^s  t^on  piluuie  uazu  fet  f^iićt  bie  D^ren)^ 
broHig  genug  oBgeleitet, 

• 

SIdM  $af(^eit  ttA<(^  ttel^nKcbfeit  bef  tBebeutung ,  «|ne 
fHó(fficbt  auf  bie  ^Bucbflabeir,  faiin  nut  aut  9(ufru(bung  n4' 
betet  obet  entfetntetet  GpRMiptne^ienett  i  oetfe^tt  abet  ben 
pme(f  bet  SBortfotfc^nng. 

5.    4- 

Set  petnftttfttge  iSortfotf<6et  begbtitt  nfcbt  voti  ®(6(iHrefi ; 
fonbetn  oon  iSabtnebmungen;  er  tbuttet  6ptatbt  feine(ies 
waltan;  et  ^ilt  bie  toefentUcbe^  tBnc^ailben  ń^ti  MHii 
uttb  belTeii  fBebeutnng  gegen  einanbet,  nnb  begrAnbet  fp  bie 
barani  f{(^  etgebenben  @<i^M{re. 

«apttrl  9, 
9$Ptt  ben  etpmp(Dg{f(^  toefeiit(l((eti  Vn<^|tabett» 

Siid^t  aSe  18n<bitaben  eined  3Bottl  {Inb  wefetttn<ib ;'  nt^bt 
aSen  gtebt  babet  bet  aspr^forfcbet  einen  gleicben  SS^ettb-  2)ie 
Snbigungen  bet  SSbrtet  ^etmeift  et  in  bie  ®pta(^{ebre ;  ya- 
gefette  ®plben  unb  ^ucbl^aben  fcbneibet  et  »eg  i  er  b«t  etf 
b(o9  mit  bem  Abtig  bteibenben  Otejte/ fo  sn  f<i9^n/  <ni^  ^^"t 
ttumpfe  be^  $S)Ptt9  łn  t^un- 


/ 


-c.   -w-     )- 

j.    6.  ^  $.    6. 

A  i  ten  legacse  drobi.  Wyrsacaiąc  aamogłofki  Yocaies,  ^a  aućf  Mcfen  jerjWdf fit  er  tiod) ;  ft  wtrft  nimllćf  bU 
mft  dosyć  na  tern,  ie  mu  iedna  i  druga,  bądź  iedna  tylko  GelbflUutet  ^tnaud,  fo  baf  fAt  i^n  ttOt  etll  nnb  bet  Attbete 
apótgtoika    Consonans^    poaofłanie;    w   tey  aamey   śledzi     ^itlMtCt,  hUmiUuauĆf  nnt  m  ein^ii€t  ibti^  hUiHj  Vinb 

iiloty  stówa.  Ul  bfffem  fn((t  er  nun  ba^  tSefen  be^  ^ort^  ^n  erfeif^en. 

•  ■ 

5.    7.  j.    7. 

Ze  W  piamiennjrch  iczykach  aamogro(ki,  we  w«gl(fdaie  ety-         J)af  ill  brn  6(^riftfiMr«bm  bfe  6tlHUvit€t  fil  et^WOlogi^ 
mologjcznym,  są  inniey  iftotnemi  słowa  członkami  ,   nayia-     fc^ff  dUcffTcbt  ttlltlber  mefe«tli<be  fBOtttbeifc' finb ,  erC^Ht  iini 

^nitjy  widzieć  w  pisowni  iczyków  wschodnich,  gdzie  od-    beutllibllett  Ott^  ber  ©cfttelbart  ber  morgenWnbtfcbeii.  6pt«s 

dzielnie  od  spólgTosek  znaczą  si^  osobnemi   t:  spodu    pun-  c^en,  OD  (te  »Ott  ben   Witlailteni   abgefOllbert,    unW  bftil 

ktami,  kropkami,  ciągami.     Dawniey  nawet  ie  i  opuszcza-  ^^tte  bttr<b  ^Juncte  Uttb  6tricbe  «llgebe«ter  »erben.     3a  itt 

no,    wyraiaiąć  same  szczególnie  spolgloiki.     Dowiedziono  4(tersi   peiteit   ^at   tnan   (fe    gan$   weggelflffeilj    nnb  łll  bft 

tei  w  aamey  rzeczy,    ie  punkta  czyli  sanioglolki  w  ksic-  ^d^tlft  btof  ble  5»itUnter  au^gebrtót.     W  ijl   eflie  ftU^gf^ 

^ach  Aarego  zakonu ,    szczerym    są   wynalazkiem    póiniey-  mmbtf  ^«<^e,    bof   Me    f^NUite   Ober   6eih{tlaUtCt   in    beli 

s^ych  rabbinów.     Żydzi  po  dziś   daie6   w    pisowni .  awoiey  ^d^rfftetl  be^  alteit  SBlinbe^,  bit  €rflllbntlg    tteitehr  IRflbbls 
pospolicie  ie  opussczaią ;  Karaimowie  zai  wciąi  ie  miiaią,  V  tieu  jfnb.     t>U  ^ttbtn  Ufttt  ffe  btó  «ttf  be«  (enttgeit  Sag  lu 

i  nawet  maią  to  za  główne  przykazanie   swoiey  wiary ,  po-  i^reC  ©(Jrtft  ge»ibttll4^  ««*•     3>i€  ^«ratmeil  »eri9erfett    fic 

czytuiąc  pisanie  ich  za  wymysł,  za  przydatek  póinieyszy,  gitlljlf(b;  e* tfl beC ibitetl fogar fW ©laubeil^artif el,  bie6e(bils 

za  iakiei  odszczępieóftwo  od  pierwiaftkowych  zakonodaw-    fflut^rfćbrlft  fir  cin  JIgment,  fdr  eltien  fr4teren  ^ufaj,  fit 
ców.    Co  do  Słowiańszczyzny ,  w  Czefkim  i  .Bośneńfkim    euie  Sic^etep  gegen  ble  reiBe  £ebte  itt  balten.  —    Ś^a^  ba^ 

dyalekcie,  wiele  sf ów  piszą  bez' wszelki ey  samogłoik i ,    tak     Gfitoiribe  «nbe(angt|  fO  »erben  im  KhbmliĆ^tU  llttb  SBo^ttts 

flintt,  btb,  ptft,  brjl,  prd,  pr^C^  i  t.  d.j  a  w  Kraińftim    f^en  efne  SRenge  ISbrter  obne  aUc  ©el^filauter  gejcbrieben, 

wiele  słów  tak  wymawiaią ,  i^  nie  rozeznać,    iaka  właici-     J.  ffl-fmrt,  l^rb^  ptfjt,  Jr(l,  pr|,  prff    II.  f.  ».     Jllt 

wie  samogło&a  w  brAiieniu  odbiia  się ;  wifc  tei  i  w  pi-    JUalirertWeii  werbeR  9ie(e .  SBirter  fo  au^gefprotben,    bof 

saniu  iak%taką>  tę  czy  owc kładą,  n.  j>.  Jiwir/  albo  smart^    mM  beil  Ćrlbftiflttter  bem  ^Iflttge  nadf  tAjt^t  bejlittimt-ttllters 

imierif.  /  ftbeibes  f omi  i  l4^er  aii(b  in  ber  Scbrift  ba(b  biefer,  batb 

ienet  iM  bemfelben  SSorte  gebranc^t  toitb  i  fo  fcbreibt  mon 

Mb  zmert^  balb  zmart. 

I 

Poniewai  się  8amogłoiki'wszyftki»,kti5rychpróc»  tego  bar..       ©«  bte  GelBilfimter^  bereii  $affl  obnebitt  fo  gerlttge  ift 
^o  szczupła  ieft  liczba ,  hea  iadney  pomocy  iakiegokolwiek   fimtUd^  o^iie  $Alfe  eitteiooii  ben  ©pracbwerfjeugen,  ber  gunge, 

narzędzia mowy^  t.  i.  iczyka ,  warg,  podniebienia,    gardzie-     btt  &pptn ,  be^  ®atimen^,  bef  żlebie,  blof  bur*  geringete 

la ,   samym  tylko  nmieyszym  lub  większym  otworem  krta-  ober  grif ere  £)effnnng  bet  Snftribte  au^gefpro<ben  werbeR ; 

Bi  wymawiała,  więc  daią  się  słyszeć  wcale  do  siebie  na-  fo  tónen  ffe  bajer  aiif  efne  unterein^nber  febr  gtelctortfgf, 

wzaiem  podobnym ,  a  fiopniowaniem  tylko  dźwięku  roz-  ttnb  tinr  boTcb  bie  Srabatfon  beś  Saute^  oerfd^tebcne  Oirt ; 

róinionóm  brzmieniem;  ze  szczytem  zaś  róinćm  od  spół-  abetbagegen  bur^bttt^  oerfd?lebftt  9on  ben  9^irfautern«    Sie 

głosek ;  zatem  w  wywodach  etymologicznycK  moiuaby  ich  bńrfen  alfo  bep  etptttologlf<ben  Unterfucbungen ,  j»if<ben  ben 

i  nie  wyrażać  między  spółgłoikamr ,  tylko  mieysce  ich  w  SD^ttlantem  fłgHd^  anggelaffeK ',  Uttb  nur  ble  ©tefle ,  bie  ffe 
słowie,  piątnem  iakitfmsif  ogólnym  (n.p,-)  oznaczyć  Tak  fat  bem  3Borte  einnebttieB^  mit  efttem  aDgemetnen  93ocaI|'et» 
jw-r  ftawia  iftotne   gtoiki  słów,    mor^  mBrŁ^  morze, '  Ąeu  (eti»a -)  bemerft  tt^erbett.    €o  »Arbe  m  -  r  błe »es 

maH,  miara..     Tedy  nie  na  tern  rzecz,   takie  w  słowie  są     fentUtbett IBlKbl^abett  ber  ®brter  mor,    mara,  morze,  maił, 
'  aamogtoiki^  leCŁ  gdzi€  w  niem  przegradzaią  spółgłofti.  miara  oorflettett.     C?^  fottimt  alfO  nf^t  barauf  am,  lO^il^  f  A  t 

€etbiłrauter  ff(b  fn  elnem  f&otU  be^lnben,  fonbent  t^tlt^t 
6 telle  ffeeinne^men- 


cinie 


Mdykalne,  pierwotne,  czyli  jądrowe  „  nazywam,  tu  głuikar.  aSortWUriel,   Wabtcal?  Obet  SSnr|eI:93tt^flabett ,   9011   mir 

au  Ulotnemi*  wefftttlfa^e  SBuc^fta^ett  gcttotinr. 

"$►         ><^  -  §>       10.  ♦        '.  . 

Wyiey  rżeczono,    ie   te   się    odkrywatą,    odrzuciwszy        jDbeil  9tttbr  gefagt,  bgf  bfeff  betb^rg^l^^/ Vettll  mattalfe 

w»«yftkie  przygodne,,  to  łeft,  zakończenia^  przyimki,  samo-  ittgemif^ten^  gtf:   (Enblgungetl ,    ^rdl^Offlionen ,   SffbfHAlls 

^oiki*   ArytnMtyciutanibjrprobA^  ii  9iieaą pewnie  iibttitj.  tetob^ttbert    Ctnr  glek^f^m  grU^metifd^e  frobe,  ob  am( 


-<    -w- 


itft  naTtowailio  atf  lefc  w«  wtfjftkidb  pochodiąeycli  od   Me  wifflt^  vefpiiHi<^ii«nfdefliii>ettverbeii,  («tiiiM/  wem 
owtgo  inddtowo^  stowAch.  fl<(  tli  aOfit  Mi  htnftlUn  BUminm^tu  iib^nle itcnften  9dhu 

tern  bit  nimli^m  WutiMu^ftthoi  mitbtt  finben. 


11. 


$.    11 


Biorf  aa  prtjrUad  tfowo :   unitłmwUlnU;  odrauciwtsy  CtlOt  ^t^^tU  foflf  llfl^  %Ut   bii  Sort  imie^niiertclnid 

fnjimek  fi,  negacją  me,  fa]^ońcseme  tryba  besokolicsne-  fberun(lftMi^ll)  bienen.    tSerfe  i4  Hf  f)ti|»OfitiOII  n ,  bie 

go  i/,  drogie  zakoficseate  priymiotoikowe  p4>fW^i7X/^irj>  /n,  9łe0«t{on  nie,  bit  Sof^nitll^ettbfdltllg  i^,  bU  (^tlbigttllg  be^ 

Bie  softaie  iak  //nierł ,  po  Cseiku  bea  Minogtojek  fmrl;  1. 1.  Adiectiui  pd^ibiliutis  In  I9eg,  fb  Mdbt  ^miert,    $Bibtttif4 

Inierć.     Lecą  gdy,  lak  alc  niiey  okaie  «sz;  a  to  ^  csyli  tf^nt  CclWantCt   anrt  (ber  tob)  Mri0-     DanMaber,  Wle 

a  ieft  tylko  prsyiinkieiii  przydatkowym  (iak  widzieć  yf  sto-  itntfti  gefeigt  werbetl  foII,  b^i  s<s  ffl,  Weld^e^  aM  SompOs 

wiezeoarzeć,  zmarły,  zeaaly,  achod,  achód)  ;  /  za  I  albo  Cze-  fttiotl^r4p(|Itl01t  gebr«lt<^  mifb  (Wie  «tlg  betl  ffibftern  >«* 

ftie  f ,  aakończeniem  rzeczowo ikowem  ;  zatem  cala  iflota  tak  mrzeć ,  zmarf y  ,  zeazty ,  zchod ,  zcfaod  etl^Uit)  ;  h^i  ^  tt^tt 

dtsigiego  afowa  unie/mUneini/ ,  te  dwie  apófgroiki  m-r.  htii  Q3ibmtf(be  t  (ingegen,  bie  Abignng  beg  Sllbftatttt«g  ift, 

fo  beilebt  bettin«(b  bag  gan^e  SBefen  biefeg  siemli^  (angett 

fS0XU  unieimierteloić  Mo|  ilS  beil  be^betl  Wiltkntttn  m  -  r. 


mor,  inaH,  marli,  mrzoaz,  mrę,  mrzeć;  ukorzyć;  nad/narlo,  nademrzeć;  namraeć;  obumiarać;  odiuiiraeć,  odu*. 
■tierać,  odiunzriy;  pomorzyć,  pomgrek,  pomiera,  pomrzeć,  pomarły;  przemraeć,  przemierać;  przymierać,  przymo- 
r«k;  umierać,  umrMećf  iimariy,  umor;  wymrzeć,  wymierać «  wymarły;  zamierać,  zamrzeć,  zamarły;  aemrzeć,  zmie- 
raĆ,  zziarfy;  imierć,  Imiertelny,  <mi«rtelnoić ,  nieśmiertelny,  nieśmiertelno^ ,  bezimiertelRik ,  pośmiertny;  mart- 
wy, martwić,  zmartwić,  smartwycb wftanie ;  mord,  mordować,  morderz,  morderca,  morderilwo,  zmordować,  namor- 
dować, pomordować,  wymordować,  zamordować;  conftr  Lat.  mori,  morior,  mortuoa,  mora,  mortia,  «f.  Gall*  mort, 
Mortal,  jRenrtre,  c(  Germ^  OROtb,  ttOrben,  {Ritbet/  cf»  Graec.  ^ot^a^  i.  e.  fatom,  letfaum. 


Rozdział    III. 
O  przemianach  głostkiftotnych. 


5tapitel  m, 
.  Son  bet  {BettMnbeIb«rffU  ber  »efesit(f(beii  fBn^i^^^- 


Gdyby  te  #ame  apoł^oOti  lAotne  nigdy  aif  nie  zamienia-         9leilgeil  vAt  lVX  WefentfUbett  Witlantem  feftte  iBettebe? 
Ij  aa  inne,  byłoby  dosyć anadnoie rozeznawać;  ale  ie  csf.    tmigetl  «gr,  fg  Wdrbe  eg  ebes  tAi^t  fO  fd^etfe^tt/  ff^  guftU:: 

ił«t^  i^-....  .. .. — ._..  .... a.u^..  • — :.-^     flMbfti;  uffefji  ba  (ie  oft  iii  bie  łbnen ^ecHNmbten  ober  bomios 


nirenbett  ttergeben^  fg«irb  eg  oft  fe^r  f<b»er,  fte  )tt  et$ 
f etitten*  €g  ntut  baber  femer  umierfiubt  werben ,  wel(be  mit 
einottber  yerwgnbt  flnb;  h^i  beift,  igel<^e  iii  elnaiiber  Aber^ 
geben- 

i4. 


flokroć  lozuią  się  z  pobratniemi  albo  podobnie  urzmiące- 
■i,  ztąd  czcAo  trndnoić  w  ikazaniu  ich  zuayduiemy. 
ZaUai  aaleiy  ieazcse  nwaiać ,  ktdre  ai^  sobie  pokrewne,  to 
laft,  ktdre  iedne  za  drogie  waią. 

*•  • 

J.     i4. 

Gdy  kilka  przyoftrzeyaaych  spefgłosek,    wspofem  do  tSoiiti  tnebrete  etwog  (arte  CDtttfaitter ^  bie  )nfamitienimls 

wymówienia  ct^ikich,    w  iedn^m  zbiega  się  słowie ,  tak,  }ttfl)rf <ben  f(b»er  flele ,  itt  elneot  SSotte  fo  gnfamiiien  tteffett^ 

ie  aif  nieiako  trą  z  sobą  i  chropowato  wymawiała ;  awy-  bgf  ffe  fi^  g(ei<bfam  M  etnotlbet  f eiben   llllb  eltten   tattbett 

€Mąj  poapolity  dobiera  mickszych  na  ich  mieybce,  iebyafo-  ^(attg  «er«rfld?en  wArben*  fO  ttinmit  nt«ll  gewbbttlUb  Wel^e* 

wo  przez  nie  łagodniało.     Jak  lodzie  z  osobna ,  Uk  i   ple-  f  e  att  łbte  Ctefle ,  tim  bab»r<b  Me  4«ffinrir4e  Ui  SBortg  §U 

mienU  i  narody,  zawaze  do  frlado  i  natogn  awoich  nara^-  fliilbern.    '9)i<bt  nnr  eUia^lnr  STenflbett  ubec,   fgnbetn  dUA 

dzimowy,  iako  to,  gardła,  wai-g,    podniebienia  i  t.  d.  gan)e  SbUetiMmme,  bfiigett  bie  glugi^raibe  ber  SBbrtet notb 

alowa  llcfaniaią ;  przez  co  tol  afowo  o  róinych  różnego  na-  tent  IBgtie  ttttb  ber  Slegflimf eU  tbref  «^r«d^err|e«ge ,  Ut 

bywa  brzmienia.     Czechowi  nie  tru^po  \Mt,  %tb,  ptg,  tft^ę  MU  i  bet  £ippen,  M  ^^Oltmettg  V.  f.  tP.',  baber  erb<tt  el9 

ale  tmdoo  ciemny,  cie4,'śiah,  mJIo,  z  delikatnością  nft  ttnb  ebett  baffetbe  iBott  bep  perfbtebfiieti  etttett  vetf<biebeneii 

FoUkich  wydadi;  woli   tedy  temny,    ftjn,    t*elo,    t*efio;  jUailg.    IDemIBbbinen  fldt  eg  lild^  f(bl9er,    i^Mt,  %lh, 

nam  zaś  lieyaae   /miar/,   garb^   pUrł,   garŚi,    nii  owe  prg,  ^rfll^tt  fAgen:  «ber  eg  fMt  ibm  febr  MWer  ciemny^ 

toit  Mb  W^4  b^«  cień,  ciało,  ciafto,  fo belicat  tple  ber  9ole  ang^nfpreiCbM) 

^^  ^^  ,.  er  wUTbgbet  llebertemny,  ftjn,  feio,  fefto  fogfii;  fo  wie 

bem  yoleti  bggegen  imierć^  garb,  pierl*  garść,  Irlc^et  fMt,  gl^  imeg  fntrt,  (rb,  yrg,,b59- 


-i     -)o(-     ;- 


O wanaywaiiiieys Z y  rozdslat  W  etymologii.,  klóry  (kaEuie 
fotrewicńftwo  spółgłosek,  przez  przykłady  oczywifte,  pe-. 
wne,  przekonywaiące,'odraieniaiących  się  icdiiych  w  dru- 
cie; co  odmiany  spadkowe  czyti  deklinacyyne ,  czasowe 
uzyli  koniugacyyne,  i  o c»y wiście  etymołogicsne,  czyli  deyy- 
wacyyne,  daią  pozna-.  Za>  przeyściein  w  tym  względzie 
^óTgtoaek  Polszcayzny^  odkryiemy  iey  iuż  to  do  Stowiań- 
92czy2iiy)  iui  do  obcych  iczyków  Hosuaek;  a  to  warto 
dalszego  zatrudnienia*  * 

bet  ibtfoen  @(<t9ifAfn  ^OltinUtttn ,  foitbent  attc^  (tt  bcnm 

R  o  s  d  s  i  a  t    IV. 
PODZIALI. 

Którt  łpółgłojki  w  fUóre  się  przemleniaią^ 

(aflUrmatiTe^. 

J.     1 6. 
l)  BtWs  to  ieR:  bi  w  lozuią  aic  s  sobą,    iako  to  w 


tych  stówach  oczywiście  pochodnych :  ^oy,  ^oiowatf,  wo*- 
iować,  iroyna.  „Podti^oie,  mówi  Mączyttjki,  mielibyśmy 
y, zwać  pod^oie,  od  pod^iiania  *,  ale  zwyczaynie  dopuszcza- 
^tedy  przywoy  albo  poddoy  pofiU  *^     Daley  : 


T^ai  tpicfttigfte  kapitel  in  ber  ie^te  ber  SBortforWung.  ifi 
ba^ir  ha^  oon  ber  ^eriDanbtfc^aft  ber  ^Utlantet,  wo  au^ 
angenfc()etnUcben,  |uverla^tden ,  liber^eugenben  IBepf^teUit, 
bet  Uebergang  be^  etnen  in  ben  atibern  bargetban  loirb.  ^te 
&eUfyt  biefi'^  Uebergongeć  ber  sg^itlauter  in  etnanber,  Uffeli 
ft4^  au^  ben  mit  ibnen  Dor^ebenben  S^eranbertmgen  in  ben 
'  :3)ec(tnationen/  ^onjugationen  unb  ganj  offenbaren  ^twa^ 
tionett  abnebmen.  ®eben  ttir  nun  (n  biefer  (Rilcfftcbt  bie 
CO^itlatiter  be^  ^ohiifii^en  ^(pbaiiet^  burd? ;  fo  roirb  ffcb  biibe\> 
su  gieicber  3ett  ba^  lOerbaltnif  berfelben ,  nicbt  nur  anbenen 
frember  Spra;^en  wa^rnebmen  laifeni   unb  biep  fennen  in 

Aflpttel  IV. 

9  b  t  b  e  t  (  n  n  g    L 

fffiel<b^  aRit(antet  fn  etninber  ftberge^en* 

(aiTirmatlye). 
J.     i6. 

i)  6; W;  b«^  MfTt:  b  unb  w  geben  in  einanber  Abe«, 
ttie  aviś  fotgen^en  gan§  offenbaren  2)erit)ation^!^fpieleti  Ctć^U 
bflt  erbellet:  ^dy  (Aampf)/  ^oiować  (timiffe^,  woiować 
(ftiegen,  4trieg  fftbten),  woyna  (ber  itrieg)-  „Podpole 
,;  (a:bórpfo(len;  follte  n<cb  ber  SBemerfung  be«  Mączyiijki^ 
,,pod^oio  gef^rieben  werben^  oon  i^odói^  (unterfd^agen)$ 
„  bO(^  ber  Sptacbgebrau(b  b«t  przywoy ,  podioy  eingefńbrt. "  Jerner  •• 

Wyknąd,  siryknąd,  zwyczay,  o^yczay,  o^yczayny,  o^yczaynośiT.  —  M^rócic,  odwrócić,  obrócić,  odwrót,  Oifirót, 
•dnrotny,  o'4rotny.  —  )Vlec,  odtł^lec,  o^lec,  o/5tocayny,  —  IVaIić,  odw^alić,  obalić.  —  JVisieć,  wieszać,  powiesić, 
Oi&iesić,  obitL  —   I^odzić,  powodować,    swoboda,    swobodny.  —     Totu3,    tofUw ,    tolw.     Owoc,    CberbeUtfOb  ^H, 

^o^beutf*  Obfr* 

iVor:  Nawet  w  Cyryllifko  -  Rossyyfkiem  abecadle  gToika         9(nmerf.  3n  bettt  €prlfl[ircb'9luff!r(ben  %lip%9itU ,  tfi  bU 
B  ma  kształt  od  6  mało    co  śi^   różniący ,    i  w   szyka  abe-     Jignr  be^  b  jufferft  Wenig   9Qm  6   unterfcttebett ,   unb  fo(gt 

cadfowym  zarae  po  ni^y  naftępuie*  awb  in  ber  9((pb<tbetif(ben  jDrbnuug  unmittclbuf  nacb  bem  6* 

a)  BtV'.  \zB  ^  tep,  tiifko,  fe/iiki,  lepszy,  lepiey.  --  Bltić,  pluć,  /51wać,  plwać,  —    bryzgać,   />ry<kać.- —    Bu.-. 
ohać,  puchać.  —  Po/on. /inki el ,  Gaif,  ^oucle,  Germ,  bie  $8u(Pe(,  Jial.  ^occola.    —    ^ied^ ,    -6iec,   ^ieiec,    cŁ  Polotr. 
pies  (ber^Cnnb),  cf.  Cerm.  bie  SBeJe  (suka).  —    Fal.  plfik^t  piekjBLTZ  cf,  Germ^  bOifeny    4B4*er.  —    PoZ, /»iif,   poic  cf. 
€raśc.  fnta ,  ntv^ ,  ttom  cf»  Łat,  óiho,-  •  , 

3)  BsF:  9ide  F^ 

J.     17-  §'      17- 

1.;  CtT:  na  to  są  przykłady  deklinacyyne ,  koniugacyy-  1)  CsT:  SBepfpiele  baDOU  ftnbttt  (f<^  in  bfll  !Łecttn«HPs 

fie,  derywacyyne:  nen,  eoniugatiouen ,  Z)erivati9nen  : 

Swiee,  na  Iwieńe;  mioram,  mielesz;  gnio/ę,  gnieciesz;  gwat/,  gwałcić.  —  Pol.  cienki,  Bh,  tenfp,  Rs.  mOWLiii, 
Jfind^  finek,  Graec,  ruwos^  Lat,  renuis,  jAnglosax,  ehyn,  S9ec,  /unn,  Jtland,  /hunnur  (cf.  Gall,  rendre),  Persic, 
r«!^d,  Gallu,  ten^t  Bretag,  ranno,  Mióern,  tana ,  G ernu  hittU*  —  Pol.  cierać,  /rżeć,  rrc,  rarty,  Boh,  tjra(t/  tTJtf^ 
Rc*s.  mepemB  ,  mpy ,  JLat..  tero ,  /ritus ,  rriui. 

a)  CsChtHzK.  —  Pol,  ^hych,  chychotać,  Ross,  xoxoxiiaml),  Cerm,  ft^fm,  %UiitXti,  Graec,  %tx^i{siv ,  Lat,  ca- 
chinnari,  cachinnas.-  —  Pol^  skrzynia,  ^oA. fff rjn^e ^  fEtjttCa^  Ross,  CJtpHMl),  czpHHJia,  Vind,  ałrinja,  Germ.  &ĄuUif 
9^tMff  Osnabruak,  Sc/creen,  (cf.  Au/lriac,  SMraane),  Anglosajc,  srrin,  Angl,  s^rine,  Svec,  sirin,  Jsland,  sJ^ryin^  Lett* 
sAryne*  Lat,  męd,  sAeona,  es^rinium,  ^rinium,  ^rineum,  Gall,  oBs.  csrrin,  Jtal,  acrinio  ^  scrigno,  cis^ranno. 

.3)  ChzJCiH  s;  Spiritus  asper.  —  Pol,  M6b,  Boh.  cf.leb,   Ross.^  xA^6l) ,   iSora^.  cbKeb,  tliei ,   VLnd,hlch,  Aliebez, 
JUehezi    Croat.hUhf  ap\  Ulpikl.  hlaiban  ^  Anglouuc,  AltS^    il/jy/.  loaf ,   Suec,  lef,    Fińland.  leipa,    LcU.  libum,  libo, 

Germ.  Mf> ,  £eib ,  MbeU 
We  wazyilkich  tych  wspomnionych  dyaiekuch  iifzykach       2^  Mtn  blefen  iRnnbarten  nnb  (Spracb^ir  bebeutet  haS 

stówo  to  bądi  oU^b^  w  ogóliioćci^    h^^di  wlaiciwiej  bo-     iffiftrt  ohleb  etc.  tbeiU   SBrtt  ibtt^Uftf  ^iUi  infonbet^fit 
Chinek  znaczy.  brffrn  Spm^   tini^l^fdnU 


y 


»  * 

4)  CAcSi  (cf.  Ga///r.  eh).'  Słucha  eluMać,  »fy/xe6  —  U^Ao,  ułJtf.— Mu<*»,  mu#jrka.  —  MecA,  mchu  niijryfty,  flujej^. 

5)  CiCziK.  Mc>ta,  wmc^e,  ]Ocr2yd.  —  Siec,  sieit,  iierze ,  «ieAc,  i7o>^. Sef ati /  fffatDUti,  Vind,  seiati,  seAuyati ; 
4oix.  fie^z,  ijeJlu,  /.ar.  »c^o ,  Po/.  «.rfr.  seAować  kogo.  —  Czapka,  cf.  ^apa ,  Boh,  ^^apfa^  fa|>e,  l^mc^.  ^apa,  ^apisa^' 
Ross.  jzapka,  Svtc.  iappa  ,  Ger.  SiaX(^t ,  AngL  Cap,  Jtal,  Cappa,  cl  Gall.  Mapeau,  Z.a/.  med,  Capo  (cf.  Z.a/,  ^?put}, 
Craec.  med.  %anna  ^   Wallach^  AappelU^  Polon.  XBpeluiZ ,  //c^r.  naiD,  {kobahs  gaUa). 

6)  C:  DziChiGiH:  Pol.  moc,  modz,  mo^f,  mogę,  ^oA.  OIOC,  tttOCt,  mol^U^  Ross,  mocz  y^  mohn\  mogu,  Germf 
■Igett;  wnnigfn,  oermag;  wrmoĄter    Wa^t;    5c«r.  Ma^t ,  ma^a ,    i4/i^/,  mi>ht,  may,    Jsland,   mei^a,    Z)an.  maa,  ^ 
Anglosax.  magan ,  cf.  Lat,  ma^nus ,  Graec.  f^tyas. 

l)  I);!*.  Dech,  rchu,  /chnąć,  od</yctia^,  oderchnąd  —  Drętwieć,  ^rętmed  —  Traalka,  cTrzazga.  —  Teka' 
ifeka,  ^tfi-m.  2)e(ff.  —  Trwać,  rrwa ,  Lat.  durare;  durzt,  Gall.  duter  y  Germ.  bauttn,  Oóerdeutsch  ta\Xttn,  Svec.  du- 
ra. —  poL  dnrehy  rfuray,  orfurzyć,  Ross.  Aypanb,  Aypi,  AypMinB ,  «ypctf.  dare,  NiedersacAś.  doren,  rfoor,  SchwaÓ, 
for,  Hoehdeułsch  t^i^t f  t^iri^t,  bet^Jrett.  --  Pol.  doi,  rfolina,  ^o>%,  toKf,  tofitta,  i?ojf.  AOAh,  AOAHHa;  Vmcf. 
dbl,  c/olina,  Croat.  dól,  c/olina ,  a/j.  Orfted.  </al ,  o/y.  Notker.  rai,  a/>.  UlphU.  rfalei,  Anglosax.  c/ael,  iJpe^.  cfal,  7"^- 
/aiłrf.  Alur,   G£r/7i.  a(^al,  ^JdUt,  cf.  XIjalerv  PoL  talar,  a^  i/r^«  30tt<^{m«tCaI. 

a)  Di  Dx  i  Boh:  etc,  d"  t\  Woda,  na  woi/zie ;  wiorfę,  wiec&ieaz.  —  Polon.  WicEsę,  jSoA.  tyibitlf,  19ib'etfl  JRow. 
BaA'&EnA,  Ba3ky»  Croat,  et  Ki/ie/.  vi</jin,  ri^/jti,  Z.ar.  vi£/eo ,  vi</i,  risum.  —  Polon.  Dzień ,  dnia,  Boh.  ^tU,  bne^ 
Croat.  et  Yind^  dauy  detiy  Ross.  A^hB  ,  AHtLy  Anglosaac.  daga,  Frisland^  uy,  Hibern.  dia,  Lat.  diea  (cf.  cTiu,  inter- 
4^0,  cf.  Pol.  dzii,  Boh.  bne€,  Ćroat.  Jenesz,  danaaz ,  Lat.  hodie),  Dan.dagi  Angl.  day,  Crim.  Tatar,  tag,  Germ, 
5t«g,  ('cf.  ilraó.  daa  s  świt ,  ^a^eianbtuĄ},  —  Pol.  Ludzie  y  Boh.  Uht,  Ross.  AipAa,  Vind.  ludi,  Croat.  lyudl,  Germ, 
tcntf/  Svec.  lyd,  Jsland.  lioć/^  Lat.  med.  \\d\ ,  leiir/es,  lencTi ,  leorfi,  lae/i,  liri,  Graec.  \iTov ,  'Aaos.  —  Pol.  Dziada  ' 
dziedzic,  ctóecłc,  iJoA.  b'eb,  b'eblC/  Wx\\  Ross.\%iib,  A'fcAHlb,  ARmJl,  ci.  Pol.  tata,  Turc^tada,  Araó.  atta,  Slav, 
Otec,  de  quo  plura  sub  litera  T,  ubi  de  voce  Ociec.  —  Pol.  Dzicka ,  cfeickować,  BohlMa ,  b'ef OlOatl  /  Germ.  Dauf, 
bnffi,  Anglosstjc.  /hanc,  i4/i^/.  rhanks,  Svee.  /acka.  —  PoA,Dziat,  </riclid,  ^oA.  bj(,  b'eltti,  itox^.  AOAJI,  AhwLutiS^ 
Niedersachs.  t^etl,  hteUn ,  ap.  Ulphil.  ofail,  cfailan ,  ap.Jsidor.  ofeil^  deilan,  Anglosax.  dael,  ^aelan,  5f«c.  del,  delay 
Crmec.  SttiXsiy ,    Vind.  de\it\,  ta\a\X,  Germ.  %\^ń\ ,  tj^filrn,  (cf.  Svec.  taelya,  ^Lat  med.  ralliare ,    Jtal.  /agliare,    Gall, 

raiUer;kraiać,  fd^ndbeii,  gerf^tieibeti). 

D  przed  Z  u  Polaków  czędo  przydatkowe,  ile  iegonie-  D  9or  Z  ffl  bf^  bctl  9^t\tVL  of^  eftl  Sorff ((iK^aBe ,  ba  U 

naii  w  inszych  dyalektach  Slowiańikich ,  n<  p.  (Td^  tti  brit  ńbrtden  ®(avird^fit  Wunbarteti  łn  htn^ńUn  ^its 

tfzwoń,  rfzwonić,  Obsol.  Zwon ,  Zwonid,  Boh.  JWOn,  gmotlUi ,  iJoj*.  3bchi2),  3BOHHin%,  Carn. /vun, /yonit,  Vind, 
tTOB,  #gon,  ^Tonz,  ^▼oiiitj  JtaL/aonare  cf.  Lat.fonnB,  fonare  c£  ronua,  Pol.  ton  CZ^sst,  de  quo  infra).  —  DzhaA, 
dizbonek  cf.  ^ania*. 

F.  wcale  nie  stowtańika  gtoflca ;  nie  masz  pod  nią  ani  w       F.  {(t  gar  (elu  ®(a9ffc6er  $Bu(bflabie ;  In  ben  SSicterbild^etll 

ilownikach  żadnego  słowa  rodowicie  Słowian  fli  i  ego  ,  ani  w  ffnbet  mail  unter  bufrnt  ^UC^flaben  f  ettl  4<^t  ®(a9if<^e^  SBjMTt^ 

abecadle  iey  poda  ci ;   bo   Cyryllirko-Rossyyikie  $  iywcem  ntłb  tn  bem  9Hpff(tbete  tein  €)<brtfrjd4etl    baflit;    tttih    hą$ 

ieft  Greckie  ę.  Jeili  się  wiakjćm  sfowie  znayduie  ,    a\ho  to  ^prt[rtf(b.'9iuff;f(^e  4>,  ifł  Ilt(^r0  anber^,  al^Jba^  &tUti)i{d^e  p. 

Uądjjsainną  podftawiona,  iak  w  sio  wie   obfity,    zamiaft  Jitlbet  ficb^atf  F  in  eflTem  Sotte,    fo  if^  el  ftttliebeC-fl^tt 

ohrity;  ktroto/ia,  zamiaft  kro  Łoch  rila;  albo  słowo  nie  Sio-    eine$  anbftn  fSutl^fkaben  untet^eiditien ,  wU  iit  betti  IBorte 

wia^ikie,  n.  p.  tra/,  trjv/r<5,  tr^d,  Ge(;m.tteffen,  traf ;  hu/,     ob/tyflattoiwity,  kro tq/f la (^att  krotochwila ;  0bftba#9B9ftE« 
■/,  kn/iec,  u/iec,  ^e/^m.^aitfe  ;  w/ad,  du/ad,  Germ.  ^Of fil ^    W  nt*t  €ra»tfcl>;-  |.  SB*  tra/,  tra^d,  tre^d,    Germ.   tttSoi, 

tr«f;  buf,  uf,  hu^ec^  ^^ec,  Germ.  ^i|fe$    uA«ć,    du/a^,r 
Germ.  boeTeti.  • 

3)  Które  gfoiki  w  Sfowiafiikim   ftoią  aa  Łacińiko-Teu-         2)  SSSa^  fdf  6{avif(:be  SucbltabCtt  ba^  £al)C}(nif<^2aUlll»lrf^ 
toftflLie/,    a  Greckie  ^A,  obiainiaią  naftępuiące  przykłady:     fuitb  (^ttećfifd^eph  tettteUn,  ^dgen  nn^  folgeilbe SBe^fpkle.:* 
Z>af.  pAasianus,  Lat.  mec/./isanas , /axanus ,  i4/f^/  /lAasant,  Germ.  Jafail^  Polon^   óaiant.  —    Ldt,  farba,    Pol^ 
barwa.  — Lat.  frater,  {Graec.  (pcam^-eurialis)  Boh.  btatt, 'i^^nd.hrater ,    brat,    Ross.    Cpamh ,    Polon,  brat,  obsoh 
plur.  bratrry ,  ^ratrzyk,    apud  Otfrid.   drUader ,    ap.    Yiller^  drnoder,    CberbfUtr<4^  SBtUber,  ^VXtbtt  r    Niedersachs^ 
%Xtkttę  Slroetr  5Br00r,  ap^  Ulphil.  brothr ,    Jsland.  órodur,    Svec^  et  Dan.  broder,    Hibern.  óriitha ,     Yallis.  bra^wd, 
Anglosar,  et  Angl.  brofher^  Crim,  Tatar,  Aruder',  Hoohdeutscht  $8ritb^^  Per#>.  ^erader.  *•  Lat,  fah^  Pol.  boh,  Ober^ 
deutschbohn,  Hung,  dab,.  Lith.  papa^  —  Germ.  fafketf  Svec.  et  Jsland.  fa^a,  Holland,  caften,  AngLfaH,   Gvth.fa^, 
(tuŁ ,  Finland^  peadon  f    Polon.^  poft  ^  pąęzcM^  ^  pościć y  *paatczać ,    Boh,  p^ftitife,    Ross ,^  nocnxHvruLmh ,  noi^ych   (cf. 
Graec.  anatos  s  ieiunusjm  , 

Smiaio  tedj  moiemy-  Uaidi :  fibtp9pktw.  Wx  Utinetl  atfoganj ini>erri(f{daniie(meir:  f .-b^psphs w«^ 

5.     ao. 
1)  Gsi:  ia,  k7g\\  ^u  rMc»y,kr2ecryy  griecay^  grieczny-r  —  JTu  woli,    iwo^,   ^wolir  —  JTu   myśli,    JkmyiU^ 


gmjtti.  ^  Itctię,  Tinelc,  uroił «  wróg,  *«  CmM^  fniotf,  i?##f«  rH«cinH,  rif^nij,  Vind.  gnletlti ,  AngLAntnŁ^  An* 
ghtaa:,  ciMedtii^  Ban,  ^ede,  Swtc.  ka^Uiti^  Germ,  fntUU  (c^  JtnOteil)*  '»  <rnaćy  fonić,  gonitwa,  koh,  ;(oiuec,  Aonać^ 
z^on,  dozgonny,    dos^ozrafy,  cajron,  zaion. 

a)  Gszsi:  Ubo^i  ,  nhóztwo^  uboiazy,  uboiyĆ.  —  Dro^i,  droiszy,  droiy^  —  trwoga;  trwoiyć,  — •  Bóg,  bo* 
ią  j  bÓ2two ,  bożki. 

5)  GtDz:  No^a,  w  noc/ze.  —  Trwoga,  w  trwoflfze.  —  Ró^a,  w  rózć/ze. 

4)  GtZiS.  Owiazda,  Carn.  ^resda,  /{ox7.  3B'B34a,   K//ig^.  ^yiesda,  »yesda  (cf.  Po/,  świeca,  iwiecić). 

5)  Gff  Ros*.  TjsBoh,  tfsGraec.  spiritus asper et  Unit.  —  PoLgón^  Róss,  ropa,  Carn.  gorrtL^  Vind,  ^ora,  Boh, 
[^Otd/  GraśG.  ogof,  He&r^  *in,  Aar ,  Aor.  —  Polon,  gość ,  Ross.  rocmk,  Car/i.  ^olt,  iJoA.  ffO\^,  Lat,  hoHia  [signijEca" 
tione  obsolśtashoaptB.  Cicer.  Offic)  jftai.  Aofte,  GaiL  Aóte,  AngLgutil^  Dan.  geHy  Svsc»  et  hoU.  ^afł,  Gtjwi.  GA(tJ« 
—  Po/,  ^tos,  i{of<r.  rOAOOb,  Croar^flaaZy  Carn.  ^laTs,  Fi/u/,  ^laft ,  ^Ias«e,  i9oA.^(ai,  cf.  Polon.  h%tdis,  cf.  Gtrm.  Haff/ 
haUeń,  giUeil;  GtfS,  Sc^aS,  Tc^aileil,  c^.  PoZ^Ietk,  zgiełk,  5pcc.^aeila,  Jsland.  g\9XUy  Ka//<>.  gala,  i4/i^/.  >ell;  //o/A 
^billen,  Dan.gąl^^  cf.  Grarc.xaX£/y,  Scac.  ialla,  Hebr.tt  Chald.  kolsi^ojr,  sonut.  —  Polon,  gamić ,  Boh.  (An^ett,  cf. 
Po/.^a6ba,  Aańba,  ^anjebnj,  Boh.  ^atlba,  f^mchXU^,  cf.  Germ.g^of^n,  f^bfinetl,  cf.  Gatf.  Aonte,  —  Poi.  Cug,  ciąg, 
Cerm.^n^,  ^iej^fH^  geSDgetl,  ^oA.  ta^nauti/  t^f^M,  Ross.  azKHyau,  DomflHymft,  Car/i.  potc^aiti ,  Vind.  obsoL  te- 
gnem,  (cf.  Germ.  btffuen,  Niedersdchs.  tef^cn,  ap.  l/lphil.  tiuhdm,  ziuAan,  zecAan.  —  Pol.  gród,  Ross^  ropOAb,  Carn. 
grad,  ^oA.  ^t4b^  cf.  Lat.  Aortus,  Germ.  (Sufteilf  5c«c.gard,  i>drn.  giarde,  Graec*  XoqrQs  {teptum^  quo  cincta cohors)^ 
Lat.  mtd*  curtia,  'Cf.  Poi.  harty ^  Germ.  ^it^g,  Hebr.  gored,   Chald.  /(eret,  Angl.  yard,  GalLj\Tń\n^  cf.  garder. 

Wazyftkie  V  ZBa4:zenxff  grodzy ,    grodzenia,    ogrodzenia  ;^  SKIff  btefe  SSfrttet  ^a^en  bie  S3ebetttling  bet  Um^JttlUing  i 

%,  afowo  gród,  5/ar.   grad ,    znaczy    w  dyalektach  Sfowiań-  {n  t>i^(eit  ^UDtfc^en  'hi^Utttti  bebeittet  abfC  gród  obfC  grad» 

fluch  niekoniecznie  zamek,  warunek,  twierdzę;    lecz  oraz  nid^t  fOtDOtf  etue  SButg ,  etR  Sd^lo^,  fonbem  oielmel^r  ńbrr^ 

wszelkie  miafto;  ztąd   Ross.  rpaSKAaMHHB,    Croat.   g^rad-  l^iiupt  jebe  StAbt;  bal^er  Rosa.  Araidauin,  Croat.  gradchan, 

chan  $  mieszczanin.  etn  SBftrjet,  StabtbAtger;  6t4bter.  — 

Po/.  Gay,  Bóh.  ijgg,  Gcr/n.  Haft!,  ^ttg,  ®eli4ge/  ^erfe,  Angl.  hcdge,  Gall  hŁj%^  Lat.  med.  Aaga,  Aaia,  Aaya, 
Aeya,  Aaycium  s  ogrodoplot,  mieyace  ogrodzone,  ein  (^arten|antt »  eine  ®arten(e<fe;  sądy  gaić,  ®eti<^t  ^agett,  Aujir. 
(^g^Cllf  (z  dawnego  zwyczaiu,  ie  gdy  sądy  pod  czyftem  niebem  odprawowano ,  plac  ogradzano,  ociszano.  Gay  w  pier- 
wiaftkowćm  znaczeniu:  lasek  młodociany  ogrodzony,  zwierzyniec),  VDn  bft  9XXtVi  ®et90(flt(etC  btf  (90ttd^te  tltltft  fccpent 

j^immel  }u  ^ten,  H  banu  ber  @eric(ttfp(««  umaJunt  unb  befrtetigt  tonrbe.  Gay  Cei$t  oX\t  elgentU(^  cin  innge^  befcU^ 
bigtel  aB4(b((e9,  ^io  flriner  SJ^iergatten.  — 

y, Bogatków,  gdy  się   z  Mazowieckiego   do  Litwy  prze-         ,,!&ie  180gatf0*d,  fagt  Niesiecki,  tOUtbett,  al^ fte  att^ 9?tf- 

„nieśli,  fioAatkami  nassrwano;  Glińskieh  inni zowią //liń-    ,,(nren  itad?  £it(anen  (ttiftbet  jogeti^  §8Qhatfo'^  genanuti  bie 

„jOLiemi^*  mówi  NfE^isci^t.  Otoi  i  ćiad  hiftoryczny  zamia-  ,,  Gliniki ,  (eife»  bf9  anbetn  tf linflci ''.  J^ier  l^dben  Wk  «IfO 
nyg  na  Aj  na  ten  wzór  Rusi  ni  nasi,  Smotrzyjki^  Sakowicz^  Mi&i  eiuen  ^eftbt^t^bmei^  t)pn  bem  Uebergange  bf^  G  in  H» 
Pimm ,  piszą ,  nawet  w  Polikim,  Arnby ,  Arubo  i  t.  d.  za-  9Cnf  gUld^e  %Xt  fd^tetben  nnfre  9teuplf<(en  6d)rift|lf Set,  •^'Tzo- 
aiiift  gruby,  ^rubo,   Ger/7i.  grob,    BoA.  (rtlby.  trzyjkij  Sakowicz,  Pimin,  tt-f.  t».  fogar  in  {(ten  f)Mnifd^eil 

'  ^riften:  Aruby,  Arubo,  (latt  gruby,  grubo,  Germ.  grpb^    5oA,  htllbp. 

'  Cj)  Gfff,»  początku  atowa  czcfto  tylko  przydatkowe       6)  GsHi|lim  Sfnfunge  ber  SBirter  eft  rin  Uofer  Sots 
ckyli  przybyszowe.  fa^buc^flabe ,  ettt  ^orfa(gqttura(. 

.Polon,  Gniazdo,  Ross.  rn^aAO,  Carn.  gnęsda,  Ki/u/.  gaesdu,  gnjiesdu,  gniesdje,  Croa/.  gnyezdo ,  Sorab.  tl*e}bO^ 
S^ec.  naafta,  Germ,  9lf(l/  Graec.  yfetta,  ytoma,  Hibern.  nead,'  Ka//ij«  nitk ,  Lat.  nidus,  Pol.  gnieździć,  Carnm 
gytęsditi,  ^pA.  btiilbiti,  G#/-m.  nlften ,  9}teberfa4^f.  neilen,  i4«^/oxax.  niftian ,  Angl.  neftle,  $vec.  naeftla-,  Gatt.  ni- 
ą\w.  —  Pol.  grabić,  Rosj.  rpa6Km( ,  rpa6jiio  (plondrować ,  rabować  |lMnbern,  taubett),  iBoA.  f^tdbań,  Vind,  grabiti, 
cf.. Gtfrjn/gtapfen ,  raffen,  rauben,  iScec.  rappa,  j^ra/.  arrafiare,  /.ar.  rapere.  —  Polon.  Arabia,  grabią,  grof,  gra^ 
Cerm.  ®taf/    Vind.  grof,  i9oA.  fjlMtf  Angl.  graye,  Anglosaar.  refa. 

•^  ^ociaź  pospolicie    wyprowadzała  graf,    z  Niemieckie-  Ol  num  g(ef((  get9((nn<(  ®r  ttf  V01l  beitt  betttfc^ett  9  rUn 

go  gtM  (siwy) ;  atoli  zdaie  się  bydź  raczey  Irzódfem  iego    abletteti  f»  bArfte  bod)  wp^I  Dielme^t  bal  altt  mitterii4((ts 
dkwne  północne  r$v£  (Sc^ia  Ziemiki).  (ic^e  reye  (bet  £<inbri(^rer)  fftr  bfe  fiLneSe  beffefieit  au  ffaU 

ten  f^pn* 

1)  H  Starzy  pisarze  jcrcftokroć  be<  potrzeby  ktadą,   to  z         H.  biefft  8n<6f(«ie  mirb  VOn  ben  Ultftl  ipoMf^etrSd^rffts 

początku  słów,  to  w  ćrzodku^  n.  p»  iteDnn  oft  Abetflitftg,  fomo^C  fm  tfnfgnge/  tiil  ut  bei^SKtUte 

bti  ffiortl  gebc««4t  3.  9. 

Aaptekarz,  zallAawa,  tAen,  tAa,  tAo,  ktAory,  tAylko. 
s)  Przeciwnie  sal  nit  doktadaią  t^y  głolki,  gdzieby  po-         a)  bagegen  ttlrb  er  VPn  t^nett  oft  i|1t#geUfen,  IPO  t^itf^tt 

Winni,  pisząc:  {el^t  mit  9le(^t  fc^reibeą:  |.  IB- 


-(         -)o(-         )- 


ttluy,  «6ba,  lunacHt,    Germ,  ^Mifned^t^  hoSie  kfolUjy  Aańba,  Aaanaclitr 
5)  TaŁie  Ui  pUsą  i  tfaniaft  raetr,  Aaet,  ^A^^et^^  .  9;  Stołt  iTe^  ^fUKdetl  wnet  (9a(b)  fiftMttL  (rff  Ultftr  f  0; 

feti  Anet ,  fb  I9fe  bie  iBbbm^n  l^net. 

4)  A  teraz  samiast  /r  piszemy  czciło  cA :  4)  ^etlt  |tt  Sagę  Wltb  (latt  h  oft  eh  geitltlK^t: : 

cAaba ,  Aaba ,  Aabeas  {Lat.  Łabere)  cAap  ,  cAapanlLa*     CAabina  ^  Aabiaa^ 

5)  HtG.  cu,  r.  6)  HsSsZ.  gu,  y» 


§0     aa. 


f     al. 


1)  j,  jota  :  Ta  gfo&a  u  Polaków,  co  a  CzecHów  |,  (po-  i)  1;  lOta:   itefef  SBuc^flabe  ifit  (e^  8ftl  ^leU  hii,  mi 

dobnie  iak  Poiikie  giBoh.  %) ,  z  początku  stów  przyda-    (ep  ben  Ś6btneti  ^a^  g  ifl,  (fp  »te  ba^fotatfc^e  g  bentSBb^' 

tkowA,  przybyszowa,  na  ten  ksztatt,  iak  u  Greków  j/m>»-  mtr^enli  entfpri^t))  bepitt  iKufange  ber  SS^tet^  ^Orfa(« 
tiu  asptr.  W  CyryHicko-Roasyyikim  abecadle  zgfofki  H,  bn(^|la6e,  ttnb  mte  bet  ^tlec^ifd^e  «(»intu9  asper  l^n  bettin^'* 
^,  maią  swe  własne  poiedyncze  znaki.     Ze  /  na  początku     ten.  ^n  betll  ^pr^lItfE^dlnfifd^en  9Hpb<bete  (a(en  Me  Ćplbeil 

siów  przydatkowe ,  pokazują  naftfpuiące  przykłady :  ja,,je  i^re  elgnen  ®<^rift$ei(beii.  3)af  hai  >  ioi  IKufange  Ut  9^br« 

ter  !3orfal^n4(tabe  {|l,  ergtebt  9^  Wi^  folgenben  iSeyfpiefen : 

ifdam,  yadajB  ;  Ewa,  ^ewa  (vid.  LeopolUa,  Wróbel,  Lubelciyky  Walentyn  » Brzozową,  Seklucyan^  Wuiekttc,)^ 
Aodbzey,  Jędrzey.  —  Polon,  ^blko ,  Ross.  JłdAOKO,  Boh,  gablfo^  Carn.  jabelku,  Ki/icfriabuku,  Jabuka,*  Crim,  Taiar^ 
apel,  Yallisr  a/aI,  Hibern,  acal,  Nitdersdchs,  appel,  eppel^  Svec,  aeple,  Dan,  aUe,  abii()  y  X</A.  Obelis,  Holi,  ap^el, 
if/^A  apple,  Anglosojc,  apl,  aepple,   epl ;  Alem,  aphul ,  aphoł,  apftil',  epfele,  efieli;  Germ,  ^pfef,  9tepfe(;  9(epfel<^ett* 

a)  jfsy-g'  Stoic,  ftoy,  fto^.  —  Biic,  boy,  bołf  się ,  hóg,  ^  Pol,  ^śiowica,  Ross,^axońm^^,  -ffoA.  g«fomf Ce,  Germ. 
geite  ittb./  italbe,  Pol.  Jatowy,  ^oA.  galowp,  Germ,  c(elt,  valg,  Oberdeufsch  et  Ńiederd,  ga(t,  gbtt,  gefb,  geef,  geW, 
fin,  Svec.g9M,  Dan^  gi5iA{cLG9rm,U^\f  {Ó^ii,  Lat.  ealłHis ,  Poł.  goły),  «^g»  jatowys  bezzy  z  u  y,;  bezpłodny,    imfruc^tbar. 

$.     a3-. 
i)  XxCsCxi  vid0  supra^        a)  JTsG;.  9ide  sapra. 

5)  JTsZ;  etc^  Po/,  i^wiat,  lwi  ecie,  A?/r.  f»<t,  fwjti;  i?<yw.  ijB^ini ,  Craaf.  ciVet,  cjńrif;  Vińd.  zYiief,  jrtietje; 
—  PoA.  ITwili^,    BoA.  ftPlUti/^    Carn,  zviliti.  — ^  Polon,  iwicze^^    ^oA.  fwuetf,    Car/r.  zyizhati*,    Aitgl,  f^ueak,    Germ^ 

4«ie(en^  (inteffen. 

4)  Ki  kir:  co.  —  Pol,  kmotZy  Łat.  yuóta ,  ^otus.  —  Pol,  kil4ca,  Óali.  c\xetcMt.  --  Poton.  ki,  z  ilm,  kim,  Galh 
9m,  Lat^cMK  —  Polon.  Ato ,  abbr€vi'ar.  pro  A  —to,  i.  e,  ki  to,  który  to  j  in  Genit.  kogo  (fci  tego,  k-Łego,  ki*  jegOy 
ki  go)  cf..  Boh^  fbO*^  in  Genit.  fo^O/    Vind,  kdii,  ^du,  Atu;  Łat^  ^u^s*}  <l^i/  cuiUSi 


i>  K  f ;  3n  et^eiogtfc^er  (E^(ffT<bt  ffnb  bfefe  brpbeit  m^^ 
(ta6en  gUicbgiiltig;  in  ber  ^u^fpract^e  be^  ^ofen  entfłebtibre 
fl^erfc^iebenbeit  an^  bem  sufiStgen  ^fammentreffen  gt wiffet 


5.     24. 

1)  /,  /.  We  względzie  etyaaologicznym  obicdwie  te  gło- 
iki  są  równe  ;  w  wymawianiu  tylko  się  róinią,  dla  dźwif^ 
ku,  gdy  tego  pewnych  głosek  przypadkowy  zbieg  wymaga, 

n,p.  azko/a,  z  Grccko-Łacińikiego  scho/a,  Ger/n.  6d^uk  ^  ^U^ftaben ;  ffllfagtUttb  ft^tetbtber^Ole  im  Nominatiro  Szkc 
w  liodmym  przypadli  u ,  tn  Locali,  traci  swoie/;  mówiemji  /a,  ^ĄrxU ,  ittt  Locali  bagegen  w  Szko/e.  9}on  bettt  SBprt^ 
piszemy:  w  szko/e.  Od  słowa  Pó/,  idą  równie  spo/ek,  spo-  pó/ n^erben  ebeO  f^obt  spo/ek,  spo/eczny,  spo/eczeńdwo, 
leczny,  spo/cczeńftwo  ,  iak  w»pólny,  spó/ny.  —  /  od  Cze-  aU  wspó/ny,  spó/ny  abgfWtet-  X(i$  (  ^abftt  bfe  ^bbmen 
eków  od  dwóch  wieków  zarzucone^w  Cyryllicko-Rossyy-     fc^On  fglt  imeybUllbert  Ja^r^tt  abgefcb^lfft  9  i«  bem  ^prpDlfi^s 


ftin  abecadle  wcale  nie  było;  w  Polikimmusi  bydi  zacho- 
wane ,  dla  rozrćinienia  kiliu  słów  do  siebie  podobnydi,  n. 
p.  £i<ka.,  /afka,./ep,  /ep;  a  w  konjugacyach  dla  różnicy 
rodzAin  ieńlktego  i  niialciego  w  liczbie  mnogiey  czasu  prze* 
azTego  od'rodzaia  m^zkiego,  n.  p«  czyta/y,  czyta/t.  W  licz- 
bie poiedyńczey  /  flalo  się  iilotną  cechą  czasu  przeszłego 
przez  wczyftkie  rodzaie ,  n*  p«,,  czyta/,  czy  ta/a  ^  czyta/b-. 


i)  lak  azło  Pijakom  o  to,  feby  /  od /było  dobrze  roz- 
roiaiane,  pisownia  ich  dawna  pokazuie;  gdyż  nie  tylko  / 
cechowali  krefką  poprzeczną ,  afe  żeby  /  za  owe  nie  byfo 
Irrane ,  choć  iuź  tym  znaczne ,  że  nie  ma  owey  (reiki ,  wa- 
rowali go  ieazcze  przyłatywaną  Łhyftecznie  pleortaftice  gło- 
ftą  f  y  n.  p^ 


Uaby,  Uubi^)  liaika     iekki;laby,  lubić,  laika,  kkU«. 


Ołuftiff^en  ^tpiabite  befifnbet  ff(^  au(b  fftr  baffelbe  fein  ecbrift- 
seicben.  2)er  ^ote  ijl  gen6t^gt  eś  )«  bebdten,  um«  babnr^ 
mfbrere  /  ibter  ®eił«k  ttii<b  dana  d^el<be  9Bbrter  a»  itnter^ 
fd^eiben,  }.  S3.  /afka  6to(f,  nnb  /aika®n<ibe;  /ep  §Bogeaeim> 
nnb  /ep^opf  *,  fb  tfocb  in  ben  €ottiuggtionen  ^  mn  ba^  mlU 

UĆDt  nnb  f4d^ll<be  (S^efcblecbt  be^  Pluralis  Fraeteriti  por  bem 

ńidnnli<bfn  au^^u^eit^nen  j.  SB.  czyta/y,  czyta/S.  3m  Cins 
gttlOYi  tfi;  bai  /  ba^  ($ar«creri{łtr<:b^  ^ei^en  be^PraeteriUbnrd^ 

4lle  Genera,.  }.  JB*.  azyta/,  czyta/a,  czyta/o. 

a)  ssie  {e(r  ben  ^okn  barunr  $n  tf^un  mar,  b4$  ba^  ł  r{($; 
tlg  gebriHtcbt  »Arbe ,  ^eigt  bie  altt  ecbreibart ,  nacb  mlć^et 
nt(^t  nur  baś  ł  mit  etnem  Anerflri^  in  beri^6be  beieid^net, 
fonbern  auĄ  nocb  bem  i ,  bai  ftd^  ^UiĄmof)l  fd^pn  por  ienem 
bur^  ben  !D{ange(  be&  £iuerfłri(b<  ^inHa^Hć)  nu^teii^ttete, 
ein  plconafłtfd^e^  i  im^ieUt  murbe,  i,  S*- 


'-(      -M- 


5)  LtNiM  cu»  9id» 

4)  Polttdniowi  StowianSe,  Dalmacii  Ragnsanie,  I  t.  Ł, 
preemieniaią  Wtoikim  trybem  ł,  /,  na  j,  n,  p.  cz/owiek ,  na 
cjoYek  (ef.  F/orenea ,  F/orenza)-,  nawet  na  o  n.  p.  or/o,  i/i 
'Cenit.  or/a ,  Folon,  Orze/,  or/a.  Kraińczykowie,  Windo<» 
"wie  na  1/ ,  n.  p.  poune ,  po</dni ,  poi/den ,  Pol,  po/udnie, 
Crpar.  po/dne,  po/dan.  —  Yind.gol,  aou.  Po/. sól*,  K^Aof, 
soAtnoft,  Bounciik,  Pol.  so/ao^ć,  aloność.  Sorabowie  w  Lu- 
aacyi  na  w  ,  n.  p,  ^wOtO  /  P^A  z/oto  ;  f  Ot^O ,  Po/,  ko/o  ; 
f^OtOO^  Pp/.  s/owo  (cf.  Po/,  sn^oboda,  s/oboda).  U  Francu- 
zów odmiana /ua  u  naypospolitsza  ;  z  tacińfkiego  falsua,  Oall. 
fiiux;  fe/ix,  'Gall,  £evL  (nieboszczyk);  ma/um,  Ga//,  mai, 
flur.  les  mąux. 


4)  j&te  fiM((^eii  eia^en,  bU  Salmatfit,  łHadttfanec  etc. 
yerdnbern  ti(i4  ŚtaCIJnirc^er  9rt  ba^  i,  l  in  j.  }.iB  Pbl.cz/o< 

wiek,  Rag.  c/ovek  (cf.  F/oreuza,  F/orenza);  id  fogat  ill  o 
|.  5J.  .or/o,  im  Geait.  or/a  ,^  Pol.  orze/,  or/a^  ^^ie  Jtratnef 
unh  SStnb^n  fn  u,  ^.  9.  poi/ae,  poudni,  poi/den,  Pol.  po-' 
/iidaie ,  Croat.  po/dne,  po/dan.  --  Yind.  sol,  sou,  Pol. 
^ól,  ®a(3,  Yind.  so/itiioft,  sounoft,  Pol.  so/uo^d,  s/ono^ć, 

6alsidf fcit.  3!)ie  SSenben  in  Der  £auftQ  tn  w,  |.  §8*.  ^wotO/  Pol. 

z/oto ;  Towo,  Po/,  ko/o  -,  f\t01V0/  Pol.  s/owo  (cf.  Pol.  st^oboda, 

s/oboda).  3m  Sratiaiiird^en  ifl  bie  fSerwauMung  be^  1  in  u  fe^c 
l^iufid ;  au^  bem  Sateinif((en  faUus  i(l  fai^i,  au^  fe/ix ,  feu 
(ber  Seeltge),  aul  malum,  mai,  im  piur.  les  maux,  geiporbeii. 


5-    ^5, 

^  • 

MiN.  Lał.  jyicolaus,  Ross.  HKKOAaH,  Po/.  A/ikolay.  —  Polon.  iViesplikii  mesplik,  Boh.  ttpfpufe,  Jtal.  nespola, 
Za/,  mespilua,  Graec.  /ueff?r<Xif ,  (r«rnf.  Mi^pel.  —  Po/.  ATiediwiedź,  ffoh.  nebtpeb/  oó«.  ^oA.  mrbiveb,  Vind.  /zedyed, 
medyed,  Croat.  iTiedred,  Hung.  medve,  Etymon.  miód,  Ross.  MCA^t  ^oA.  meb,  XtVA.  meddus,  Hung,  mez,  Finland. 
mezai  cf.  Gtrm.  9tet^/  Ża/«  mel,  metlis ,  Graec,  /a€X«.  —  Polon,  niańka  cf»  /Tiamka. 


iV  Dawnieysi  wierszopisowie  podftawiaią częfto  za/,  /,  n. 
p.  wzie/iy ,  wzic/y.  —  Polon,  ma/źonek .    ma/źonka ,   ma/- 

żeńftwo,  ^oA.  matf^ei,  mmieita,  manielfltoi*  „Manionek, 

„mówi  MiĄCZYNSKi,  niektórzy  piszą,  dowodząc,  iż  to 
„stówo  zloione  ieftz  Niemieckiego  Mann,  i  z  Polfkicgoźo- 
„na".  BvD|iY,  tłumacz  Biblii,  pisze:  marafeóftwo,  man- 
ionkowie.  *-  Ktoby  chciat  wywodzić  sfowo-  ie/ca ,  (manu- 
brium ,  rękoie^ć ,  furdyment  u  szpady ,  miecza),  Boh.  %\{Uę 
mógłby  prowadzić  od  jęcia  \  podobniey  wszakie  ten  wyras 
mógt  poy^di  z  Wlolkiego   elsa  ( tcapulus). 

^  a)  Jak  Jf  tak  i  iV  tkwią  w  gloikach  ą^  f,  n.  p. 

i^Ć,  i/nać,  ieniec,  Iman 

^  3)  iV  n  nas  dai^  wkradfo  sif  w  słowo  w/tiy^dź,  wniyść, 
wniyicie,  zamiaft  wey^ć,  weyćcie,  dla  dobitnieyszey  ró- 
inicy  od  sfowa :  wyi^ć ,  wyićcie ;  przeciwnie  dawni  zamiaft 
wyiść ,  pisali  wyniić ,  aamiaft  wy/dzie ,  wynidzie. 


5.     a6. 

Sa^  N^  fc^ieien  bit  aiten  S>id}tet  oft  bem  h  t  untet,  a-  SB. 

wzieny  flatt  wzic/y.  Pol.  wia/ionek,  ma/Żonka,    ma/źeńftwo» 

Boh.  matiiPi,  tn^n^clta,  manaei(lwi.  „Manionek  fc^reiben 
//ejtiigr,  f«gt  MiączynsAiy  mb  tooUeu  bpbaupten,  ba^ 
ffbie^  SBort  au^  bem  2)eutf4en  ^ann  unb  bem  ^olnU 
„^ć^en  iona,  .  aiifammengęffCt  fep".    J>er  58tbelńberfecec 

Budny    fc^reibt    manieńilwo  ,      ma/iźonkowie.    —     2)a| 

©ortielca,  Boh.  giUe,  ^anbgriff,  2)egeii8ef4g,  fann  fiigs 
{14  von  jąć  greifen;  abgefeitet  n^erben;  bo4  yieSeic^t  oabr- 
f^einUc^er  no4  opn  bem  Sraltentf^en  elsa. 

a)  M  unb  N  (łecft  in  ben  bepben  SBu^fldben  ą  nnb  ^  per^ 
borgen ,  j.  95. 

iec ,  ieńftwo ,  i;77anflwo. 

3)  ^a$'  N  bat  ft4  bep  un^  i^ent  }n  Sagę  eingef^Ii^en  in 

bie  ®6rter  wniyśdi,  wmyicle,  fl^tt  weyść,  weyicie,    nm 

flebeflD  beffer  Wtt  wyi^ć,  wyi^cie,  ju  nnterfcbeiben ;  bagtt 
gen  ((trelben  ble  ditern  ©^rlfrjleller  wyuiić  ftatt  wyiić,  wy- 
nidzie (latt  wyidzie. 


1)  P55,  qn.  V. 


2)    PsP" 


a?' 
,  qu.  V. 


3)   P:Wy  qii,  ▼, 


J.     a8. 


$.     a8. 


J{  przed  e,  Polfkim  uszom  zbyt  twarde,  rozftworzbno 
nieiako  wkladaiąc  między  nie  x  gtofkę.  Rossyauie  dlatey- 
ie  pipzyczyny  odmieniaią  e  por  na  %,  Czechy  iui  to  piszą 
f a  f  iuź  zamiaft  tego  daią  znak  nad  i.  —  Jak  profte  r  na  rz 
się  przerabia,  (koro  a  nallępuie,  pokazują  te  przykłady: 


R  ppr  bem  e  r Ungr  bem  ^olen  iw  ffatt ;  er  tnilbert  ei 
bur4  ble  :2)aa»lf4enfeęung  be^  2.  %n$  eben  biefer  ttrfa^e 
penvanbeln  ble  (Huffen  ba$  e  nacb  bem  p  tn  "h.  2)le  iBbJ^men 
fcbrelben  balb  au^brócfllcb  ra,  ba(b  «n4  nur  t  ®ie  ba^  ges 
nbbnllcbe  r  Inrz  ^erwanbelt  werbe,  fpbalb  ein  e  barauffolgr, 
hei^en  fotgenbe  $Bepfpte(e: 

wiatr,  na  wietrze,    powietrze  i  orać,  orze. 

a)  W  zbiorze  słów  Polikich  nie  ziiayduie  się  żadne  ro-       a)  Jn  bem  ganaeu  2B6rterporr(it^e  ber  CoI«f%n  Sprft^f, 
dowite  pod  re 'i  stówo  reź,  zkąd  rżany  chleb,   ze  słowem    ftnbet  mgn  unter  ra  fetn  elnalge^  ińdtlonalwort;  ba^  fQctt 

ryi ,  zańąga  naydawnieyszey  azyatczyzny ;  albowiem :  rei  i(l  eben  fp  tPte  ryi   bem  4(teflen  OrieUtaii^mn^  attge^^ 

rigi  benn: 

Pol,  rei,  Boh.  rej,  Pojj.  poml),  Carn.  roch ,  Yind.  ersh,  hersh ,  gersh ,  Svec.  rog,  MJlhon^  ruchet,  roet;  Dalm^ 
raax,  Hung.  ros,  Yalis^  rliyg ,  Z.ar.  med.  rogga ,  Angl.  rye,  (jer;n.  9łO(fen,  O^PggeU^  i4/:aA.  aruz.  -  Araói  araz,  Po/, 
ryż,  Germ,  9łeif  /  Malabar,  arisi ,  Graecolat^  oryza,  Hispan,  tttoz ^  An^l.  ric^,  JFra/.  reso,  (ra//.  ris. 


STowa  tedy  ed /•«  sacsynaiąee  tic,    ufa  tą  Stowitńiko*        2)ie  tntt  re  attfattdettben  SBittet  ffttb  ASp  trf^t  6to)^{f4* 

3^  Aztfsre,  |{«sr^  n.  p.pre,  prsa>  part,  party,  odeprzeć ,  odpierać,  prsa,  odeprza ,  odpór.  —  Po/,  /{secs,  ^oA. 
r|eC  ^  itox#.  p'BHfc  9  cf.  Lat,  re»  (significatlonś  t€rmonU) ,  Graec.  f»i/*a.  VerAum.  r^rec,  rzeknąć,  ^o/i.  t^^citi,  £ccL 
peqB,  p'&^b,  pBsy  y  cf.  Graec  fettVf  Lat,  reor,  ratiu,  OhfoL  Cerm^  ttd^ett,  inde  fl^r^c^^tl/  Jsland.  róda,  <&Vec*  reda. 

Ze  sai  Greckie  cttty ,  /{o^#.  p^nzH ,  znaczą  Ukie  pty-  ^ą  Itun  a^n  ba^  Oriec^lfc^e  reein ,  fKufT-  rieti ,  attc^  fftes 
Bienie,  cieczenie,  niby  Xo  Jluvium  sermonU;  tedy  i  słowo  fetl/  tUllIfll,  bebeuten,  glft^^fUtlt  bftt  fluuium  scrmonis,  fo 
nćka ,  rzeczny ,  moina   pod   loź    irzódlo   podciągnąć,    c£     fann  aUC^i ba^  SBort  rzeka  ($lu$)  rseczny ,  ani  ble\tt  OMcit 

Ctrm.  SIMn,  tinnen.  -r-  ,     abgelettet  toerben ,  cf.  Germ.  fKl^ein,  rintien. 

Zaftanowiwszy  aic ,  ie  sfowo  nasze  r*ejkt  (trzeźwy,  ra-         CrtDdgt  nuin,  ba^    bdi  ^otntfd^e  rzeiki  s  rzefwy,    rainy, 

iny),  uRossyan  p-feaKiH,  p'fe30Kl3  znaczy  rażący,  zkąd    (fc^nett,  flltrf;  raf*)  titi  9iti(ifd>eii. f;(^iieibf nb ,  Watf,  bibeus 

Roflsyanie  mówią:  rzefki  wiatr,  rzeikie  piwo,    rzeiki   gros,     UX\  unb  baf  htl  (Kuffe  3.  9'  bctn  f^neibenbeil  liSuibf ,    betu 

i  t.  d. ,  nderza  zaraz  w  myśl ,  ie  pierwiaftek  owego  rzejki   fcbatfett  tBUre,  eiset  fcbneibettbrji  burc^bringenben  Gtimme, 

(^aźuy)  ieft  raz.  Podobny  lei  zbieg  gtosek  upatrzyć  mo-  W^r4bt(at  pl^KiM  gtebt;  fO  fommt  manlet^t  anfbte^nt^ 
ina  i  w  obcych  srowach,  wydawaiących  szybkość,  pręd-  becfmtg  betf  SBtlt|e(lOOrt^  raz  (j>ieb,  iZButl^e)  fńC  ba$  deri^ 
koić,  źwawość,  zgoła  lakowyś  riich  przygwahownieyszy,     Ta  tam  rzefki :  rai  ny.    ^dtl)   btefdbfll  ^(b|labett  ftnbett  n>i( 

iako  to :  und^  in  ^en  9B6rteTR ,  womit  in  anbern  ^racben  rei^enbe 

i<^ttetbenbe  ^(^ea^reft^  eUtr  getoaltfiime  fBeioegMg  <ii%brń(n  »irb,  a-  ^* 

C9rm.  tafd^  ^  5r«fr.  rash  ,  ryflc ,  Angl,  rash ,  cf,  Graec,  ^aSios ,  ^oi^og  ,  ^ci/ox ,   J^^a/,  ratto  j  Arab,  raaschan.  — 

Poi,  i{iepa,  ^oA.  repA/  Ao*J»  pBoa ,   Vind,  repa,  Graee,  canus ,  Lat.  rapa,  ^un^.  repa,  Jtalnpa^   rava,  Ga//. 
fZTe,  4/1^/.  rape,  5r«c.  rofwa  ,  G«r/n.  (RAbe*  -  Pol. Rzemień^  Boh,  t^tmen,  Ross.  peMCub,    Vind.  erjemen,  jermen,  je^  . 
lemeo,  Croat,  remen,  Gtrm.  tHieiUeU ,  Grawc.  fi/fta,  Finland,  ruoma,  4$Wr.  rem^  Lat.  jemus,    (ąpud  Strvium  signi- 
Jicationt  lori). 

Gdy  razem  rozbieram  ttowo  rzemiosło,   rzemUstu,  rze»         $atte  td^  bai  iffiort  rzemiosTo ,  rzemicsto  Boh,  tjetliedlO/ 

mąsio,  Boh.lltmMl^f  Ross,  peiiecJio,  i  stówo r/Ki77f «,  Boh.  Ross.  pemecAC,  {ba^  i^anbioetf),  tinb  ba^  SSOtt  ramif,  Boh. 

tMV/  lameno,  '£cci.  pzMO,  paMena,  ap,  JCeron:  arame,  etc.  etc,   Germ.  ber^lrm,  gegeil  etnanbet,  fof4^fint  ti  Ultt 

ap,  Otfrid,  arim ,  ariem,  ap.  Ulphil.  arma,  Graec.  acfAos,  nid^t  Uttgereimt^  rzemicsto  von  ramię  4b}Uleiten,  UUb  lit  bep' 

Laf.  armns,  Germ,  Mtmi  cói  mi  się  snuie ,  azali  pierwsze  *brit  fit  SS^UtjelbtK^ftabfn  r~m  Mlnncffięfn* 
ritmifsto  nie  wszczyna  się  z  drugiego   ramif  ^    i   nie  są  w 
obudwoch  łftotne  gtoiki  nm, 

4;  Nie  tylko  przed  e,  ale  bywa,  ie  i  przed  inszemi  sa-         4)  SUW  Mo$  DOf  betU  e,  fOttbetlt  ait(!^  tlOt  gttbem  ®en(ts 

Bogroikami,  (wyjąwszy  i,  które  nie  przypada  po  r»  ani    lautetn  \Jba^  i  an^genommm ,  ba^  n lematu  naćf  bem  r  obet 

po  rz)  Polacy  r  na  rz  zmieniaią :  r»  folgen  fann),   J^ęXJ»Mbęln  Vie  ^OtCti  r  in  >x : 

Ztff.  iloma,  German.  ffUM,  Polon,  Rtjmi  Lat.  ilomanus.  Cer.  ttimet,  fitbmifc^;  Polon^  itzymianin,  i^zymfki. 
^  Polon.  Rz\d^  rzęd,  jBcjA.  r|«b,  Ross.  gRĄb,  pMO&b  ,  Viad.  red ,  Croat.  red,  Hung.  read ,  S«'«c,  rad,  Lith.  re^ 
das ,  Lapp,  raido ,  EJihon.  ridda ,  i4/ig/.  ridge ,  Pzr*.  rege ,  Ga//,  raye ,  Lat.  riga ,  cf.  Polon,  ryza  (w  tyzle  co  trzymać, 
teOrbmiflg/  im  ^aume  ba(ten)/  G«ri7t.9leigett,  (Rei^e;  Po/pn.  rey;  -  które  to  wszyftkienamykaią  znaczenie  przeciągu  miey- 

•cezego,  linii,  liftwy,  ^asma;  aSf 'biefe  SBiiter  btdtfen  eine  9tretfe,  eine!2inir,  eine  bejłimmte  AtCtic^e  OliAtong  aui- 

^  ?o/on.  Jtzodkiew,  ^oA.  tlMttO ,  Ross.  p'B4K«>  pl^AHRija;    'Kinc^.  jedkou,    redkya,    Croaf.  rotkva ,    Hung*  retek, 
Cerm.  fRettU^/  Graecolat,  radiz,  JtaU  radicchio,  i4/t^/«  reddiach«  < 

Po/,  /{zncić ,  w  inszych  dyalekuch  8towia6ikich  nie  zna-       t&al  ^olntfc^e  rzucić  (wetfen)  ^abe  i(6  In  ant)ern  SlADifc^eit 

laztem,  podobniei  i  w  naydawnieyszych  przekładach   biblii  7>UUtttVi  ntc^t  gefunben  i  inbrttdlteflen^olnifc^en  ^Ibdttbft' 

■aPolikiei  zamiaft  niego  wszędzie    miotać,   mieU\  bydi  fe(ttt1gen  foomtt  e^  aU(^  ntd^t  OOC;  fOftbeni  jlattifetnct   mio* 

moie,   ie    rzuci/  poszto  od  Stowiaftikiego   ruka ^   Polon,,  tać,  mieść.  S)tefr^ rzucić (ann!)pn]bem®Ut>if4^nriika,1|ye(n* 

ręka;  z  iednegoby  tedy  iriódta  wynikty  i  poruczy4,  i  /jo-  ręka  (i^anb)' gffCirmtWOtben  feptt^  poruczyć fiibfrttflgC«;  i|1lf^ 

rmcU.  tragen)  unb  porzucić  (binwftfen,  YetlafTen),  ^dmn  alfo  ei^ 

nerley  @Utmn»orf. 

5)  Ze  to  rz,  które  tak  bardzo  Polaków  i  Czechów  ró-         5)  %a%  ^iefeg  rz,  tn^  ble  ^oten  Itnb  SibtlienbMtten  Otltt^' 

im  od  Rosayan  etc,   co  do   diwięku    atl  -wcale  niedo-    fett,  n.f. W. /fo  fe^r  tttttetfd?eU)etJfeittrm^l<uigenad?bmg^ra 

sądnie  wyraia  zię  dwiema    Łacińikiemi   czy  Nitmieckiemi     btttcb  *if  bf^bfn  2ateinif(^eil  Obct  j{)mtfd^rn  ?8u<błUben  r  ttttb 

gloftami  r  i  z,  ieft  szczególną  Polaaciyzny  i  Czeszczyzny  z  fe^f  nno^afemmen  <ittggebrik<tt  wirb ,  einiT  ^<ini  befonbetf 
wtaiciwotóą,  przekonać  się  łatwo  ze  atowników  dyale-  .^igeuCbAmUcbCeU  be^^olnifd^en  unb  iBbbmiMen  ŚtaCeftg  tjt, 

kłów  pobratymczych  naszemu.  Gdyby  tedy  Polacy  z  Cze-  beweifet  btf  fBetgteld^ung  bet  ®6rt£rbń(^er  bitfet  IDtalfCte 
chami  mieli  oaobne  swoie  dyalektówt  abecadfo.  mieliby  mit  etnan^et.  gUgenfc^einUc^.  ^itten  atfo  ^oLn  linb  ^obWtn 
i  pojedynczy  znak  na  tę  dwóykę  rz.'—   Scrbowit"  w  Lu-    Vlfi  bffonbffteg  JDlalfCt:3llpl)abet,  fo  tirtf ten jle fft t  blef«l2)0ps 


-K- 


saoyi'  lamiaft  rr,  opulciwny  r^  pr«eflbi%  taa  tamto  jt,  n. 

5:     ag. 


SSknbeit  in  ber  £aufi(  fd^teiben  flatt  rx,  nit  SSrdlaiTnitg  be< 

^  Mof  «  J.  SB.  pai  ftfttt  przy ,  etc* 


S.  Zmieszanie   tey   litery,    i  gtof&i  s,  wi^Ie  zamatwaTo 
ttymologią  Poliką,  MiąCxyńJki  uczy: 


5.  Sie  aiemec^fetund  Mefe^  SBuc^iła^en^  mtt  dem  z  %a% 
in  bie  ^olnifc^e  SS^ortfotfd^ung  piel  ^Dettoirruttg  gebtad^t.  Mi%- 
cayAiki  le^rt  iitodc^: 

„Praepositio    Latiaortim    cum  in    no(&a    lingua    ttnica  litera   s    ezprimitur,     et    non  «,    nt  qaidain  scribant;  » 
„  enim  cft  «x. " 

Tak  Blttłóbrzefli,  Bieijki  ett.  ett.  pisz.^:  ,r^  iefie^  Co  ^ńhtn  Błalobrze/kiy  Rieffii  etc.  etc.  „ty  iefte<  te- 
y,8emną'^  a<  nie  iak  my  dzi^  „zemną.*'  Czechy  i  po  dzi^  t>mną,  ni^t  nteitianie^t  fc^tetbt:  JKemną.  *'  Me  SB6bmetl  ttlU 
dzień  na  ten  aam  ktztałt:  ^    otcettt  git  e- '  oycęm   iśdź;  |    tetfcbeibeil  bU  auf  ben  beittigen  Itag  *  6  otcem  ( s  mit  bem  f8a^ 

ttoju  pabnunt  s  z  woj^a  spaidi.  Roatyanie,  Windowie,  etc.    tcx)i  z  wozu  (saii^bem  SBagert;.  Die  iRuiTen,  fiDiiibeit,  «^ 

nigdy  nie  mieazaią   Sy  /,  jt   (cc^^i),    a  is  {ex ^    Pers^    •z,     f.  m.  PetWecbfein  nie  f,  /,  se  (»mit)  UOb  ij  ('Lat,  ez,  Pera. 
Germ,  tM  1   Aleman,  uz,    <9oM.  ut,  nt,  uta,    Angf.  out,,    es,  Germ.  dul;    Aleman  ut,  Gotli.  u*^  ut,    uta,    AngL    out. 


i?of/.  uytj.  Zat^m  naleiafoby  pisa^ :  do  kupy  sgania^,  opę- 
dzać, Boh,  fbaniti/  Boss.  croHJnnB,  córuainB  (compelle- 
re)-,  zaś  z  góry  zp^dzaC,  :egania^  (depellcre).  Lecz  gdy  iui 
i  pronuncyacya  zmieszała  się,  i  przeciwny  pisania,  natóg 
iai  się  zr.krzewi{,  nieck  się  iui  i  bfąd  zoftanie ;  Etymo- 
log atoli'  niech  się  ogląda  na  to,  iak  bywało.  Podług  te- 
go poftrzeienia,  zamiaft  ie  dziś  piszemy^:  „^jątf,  zjęty, 
łeymować"  dawni;  „jjąć,  /jęty,  ^eymowadj**  Boh.  (z 
wtrąconem  n,  iak  w  naszćm  wniyśdi)  fnjti/  fnfmdti/ 
itCttMf^^tif  B^d  poszło  jeym,  Oós,  syem ,  Bon.  fńlem  s 
sbór  albo  sbór,  zebranie,  schadzka,  zjazd;  u  Krąińczy^ 
ków  zaś:  /em,  jemeni  s  kiermasz ,  iarmark;  u.Kroatów: 
na  jam,  tzejem,  szeniem  (:  iarmark);  szejmujem,  na  szęj- 
mu  tersim  nunSnor  ;   szcjnuyAnye  ,    szenymuyanye  :  nun- 


Holi.  uyt).  Sttfdmmen  treij&en ,  Boh.  Ct^Aniti,  Ross«  /goniat, 
f oguat,  fodte  baber  het  ^ole  oganiać,  opędzać  febreiben ;  b^ts 
ah:,  obet  ^eron^treiben ;  bagegen:  opędzać,  zganiać  2>^(bb« 
gegenio4trig  oucb  hie  iKu^fprad^e  bit  fen  eingetiffenen  3rrtbnm 
atitborifitr  bat ,  fo  mu§  man  ibn  ie^t  fćbon  ber  gi^nóbnlicben 
@(bretb<rrr  btngebetr  laffen;  nur  inberSBortfotfcbung  bat  man 
ben  «lten  gegriknbeten  Untetfd)teb  be^  *  mb  z  ipo^i  su  heatt^s 
ten.  $n  foige  biefet  SBemertung  fnbet  mon ,  ftatt  unferet 
iejigen  ©cbreibart:  iją<!,  ^jęty,  zeymować,  be9  ben  alten 
Scbrtftflefletn :  si\ć,  xjęty,  ^eymowa^,^  Boh.  finit  einge? 
fcbobnem  ^a^enlautc,  wic  in  bem  $o(ut|^eji$&k)cte  w/iiyśdi) 
fniti,  fnemowatt;  baber  hai  ^otnifd^e  SB^rt  seym,  Obsol. 
sycm^  ber  OJeid>gtag),  Boh.  fnem  ( =  ^ufammenf unft ,  93er- 
fanunlang) ;  Carn.  jem,  semeni  ( =  ittrcbwelbfcfc  ^trmcf,  Sabrs 


dinatio.  —  Szpunluiemy  zaś  niepotrzebnie  nadępuiące  marCt)  Croa.  szajara,  szejem,  szeniem  ( s ^abtmarft ) ,  szej- 
złówa  :  zd)\i^  ac/eymować,  gdy  w  nie  wtrącamy  d;  nie  mujero,  na  szejmu  tersim  ( .- nundinor}^  szcjmuranye,  szeny- 
wUadali  go  dawni,  lecz  pisali:  Z}\ć  ^  zeymowad,  n,  p.  muvanye  (nundinatio).  tlnn6tbig  War  bajer  btó  €tnf<biebfe( 
jijął  pierścień  z  palca;  czyUy  Stkiucyana  y  LtopoUtę,   Bw-  beg  d  \n  ben  ^ittttn  zdjs^ć,    zdeymowsić  {alnel^men) ;    ble 

dnego,  Wuy*a,  i  t.  d..  4itern  ecjtiftfteffer  ffireiben  obne  c/  in 'beffelben  ^J^ebeutuny: 

zjąć,  zeymowad,  g.  fQ,  jrjął  pierścień  z  palca  (semabmben 

tHng  ttonr  Singer).  n«n  Fefe  ben  Seklucyan ,  Leopoiita ,  Bndny ,  Wuiek  tt.  a.  m* 
a^  S  pi»ed  T  u  nat  ginie ,  czego  przykład :  a)  Dag  s  gejt  bep  un^  »or  bem  t  oft  Derloten ,  §.  i&. 

PoL  Trznadel,  Boh^  fttnabU  -  Poł^  trzewa,  ftrzewA,  Boh.  fłrema;  —  -Po/. trzewik ,  Boh.  fttewic.  —  Pol.  trzeiwj, 
MoH.  ftrij»\^»  —  ^^^  trzonek,  Boh*  flren(a*>  —  ^<>l'  tram,  Boh,  jlrom  a  dczewo  aróorj.  —  i^o/.. trzepiotać ,  trze- 
pad,  ci;.  X#«i/s  ftrepere,  ftrepiUre,  firepitus.  — 

5.  Csęftokroć  tei  przeciwnie  j  do  r  przyrafla;  tak:  3)  2)agegen»trban(9»iebergftt)0Ttaf^  ein  ''gefłtt,  Ml 

Fol.  Tąpad,  tnpać,  ftąpiiJ,  ftępowa^,  ftopa-,  ftopień,.  i  t.  d.  cf,  Germ.  tappen,  flapfen,  Gaii.  tapper,  Spec.  tap* 
Dt ,   c£   Poli'  deptać ,  Heór.  dabab. 

4.  ł,  /•  równie  iąk  sX,  (sch)  w  ięzykacE  Europey/kich         4)  *,  /,  j*,  (rfcb)  flfńb  in  bett  (furop4lf<^en  ©pracjen  ofl 

«8^o  sióiiu^y  ktyk  przybyszowy,  n^  p.  nur  ein  wrgefeCter  gifcbCant,  ^  «. 

Po/.  Śnieg,  JS«/ufni(^  fttebU-/  Ross.cnTorbi  Ki/ic/.  śnieg,  sneg,  Croaf.  szneg,  Jsland,  snio ,  S^ec.  sn5,  -4/1^/. 
tnow,  Gtrm.  ®<^nee/  apud  venatores  Germ,  ba^-9lene/  JtaL  ne^e,  nive,  ohsol.  Gali.  noif,  nois,  FrancogalL  neige, 
ior.nii,.  ni^it,  Graec*  vtCas^  V4+,  v<^o*. 

Po/on;  Szniw,  BoA^  f  nitra>  Bo*e.  CHypIl,  Ki/u/.,  shnura ,  Croae.  tnora^/Tu/^.  sinor,  Germ.  S^nut,  9tleberf4<^|;» 
Mo^r    Aftgi'  snare,.  Sv€c,  anar«,.  snbite,  Finland.  nuora-,  cf.  Graec.  vtvf  oy,  Lar.  neruus. 

5    Sfowa  w  Greckim  ięzyku  a  spiritu    aepero  (h)  za-         5)  Die  SSbrtet  »e(d^e  im  0rie<^{<(en  1»0n  etttem  spiritlu 
ozynaiące  się ,  w  poinieyseych  językach.  Europeyikich  nad-     taper  ( c  A )  aufangen,  ^ben  (n  ben  fp4tern  @liropiiif(b^tlCpr<s 

wały  gtoflcą  €,  n.  p^  <^eR  ^  i^em  9lnfaiig^bH(^ftaben  ein  -^  erjatten;  }.  SB. 

.  ^raac«  «XJ|,  i\os^  Lat.$9Xf  talia ^  Oąrm.  Ofl,  (imiont  siś  miift  Ifiemitckich  ^ątt,  ^M,   iiko  to,  S(Jt94Nf<| 


M;  StA^betatdffd^  j^afff  /  tHeU^^M,  S^a^^ht,  «oin6  kopalnie  wytyUią}  Me  9timeti  .bet  SMkte  -^ril,  S^Ut  «tć.  .te< 

Ht^ttcn  @Aij9erfO;    Fara/-.  Onfm.  ««ls,  ^pec.  et  J^land*  <alt,  i4/i^A  leftlt,    9?Meri)eUtfC^   fOlt;    //p/A  fout,    Ga//,  se], 
i^A.  ful ,  foli ,  Polon,  sól  y  soli .  /<o/x.  cóa1>  ,  £am.  «ol  /  Ki/f of.  sol ,  b»u. 

Gi-ci^r.  JA^ox  fs słońce,  (SORtie^,  Graec,  i\9i  (sblaik  .®lai|j()  G^r.  ^eK  (sąą^nj),  KaZ/if .  haul  (.s stonce  ®Onne)y 
Ife*/-.  "ł^n  halai  (siwieci!^  Unii  się,  UuĆ^ten,    9l4n§ett)» 

Z  tych  tedy  stów  adaie  eic,  lakohy  zwykle  ie  dwie  IKo^  biefe»  aBłUettt  ergtrtt  fidj,  b^f  bte  18tt4(lrtCtt  A-l 
sU>iki  A-/  stuiyty  do  wjrraźenia  iasnoici;  a  poniewai  h-  g^W&^ttU^  i^^  <&^Ilf^  SU  te^eic^netl  btenteii;  ba  nun  aber  A  - 
Its-lst^lms^n  aaflanowAji  się  nad  naftępiu^cym     (sf^iss-lnss-n,  fo  ^oHen  IPir  9U)1    folgt^nbe  !H)^(« 

■wwgiem;.  teneije  bedd^ten: 

Gratc.  i\i9ft  YalUs,  li«al,  Zi//.  saule,  i>a/t.  soel,  ^^ec.  sol,  Lctt,  sol.,  solis  ,  Rost.  cOJlH^e,  Po/,  słońce^  iS^A« 
(luce I   K/acf.  sunse,  sonze,  Carn.  sonze,  Croat.  szuucze,   Cn';?;.  Tattir,  sunę,  son^  i4/x^/.  <un,    Germ.  ®onne« 

6.  Równie  i  słowa  Greckie   saczynaiące    się    o   spiritu         6)  9it(b  bie  mit  beot  apiritu  leni  ^Rfangettbeu  ^lec^ifd^eil 

/fiu,  przybrały  w  inszych  językach  ^  s  A,  n.  p.  .   SBbjTter l^abcn  tn anbero @jH:a<^n  s  £  h  ańgmommen ;  |.  $B. 

Gra€e.  dimfu  a/»ioi,  a^nif,  yr«/.  acoiare ,  Ger/R.j^ndetl^  i^tfe;  i!/i^/«  hack,  ^vec.  hacka,  /.of.seco,  secaje^  securisj 
i^eA,  fefuti,  frfawati/  fffnanfi,  Cam.  sękati,  sęzhl,  Da/m.  sichi,  sikao,  Croat,  ^zuchem,  A044.  c£fty,  c^^emj},  c^^iłj 
/«/.  s^kf ,  siecseaz,    siec. 

7.  Dotąd  się  mówito  o  s,  ie  częftokroć  zaftępuie  gtofkę  7)  l^a^  s  tft  tlld^t  hM ,  Hńt  ffUl^et  temetft  «9rbftl,  eiB 
A;  teraz  przydaję,    ie  się  kUdzie  i  za  Jl  s  c  s  A.  n.  p.                SUfhfTttCtn  be^  A,  fpttbrrtt  and^  oft  be^  i,   «nb  c-,  }.  9« 

Pe/.  Serce,  i^oA.  frbce,  Ross*  cepAtfe,  Ki/ic/.  serie,  Croat,  szercse,  Germ.  ^Cl^f  Sv€c.  Aierte,  Ąngl,  heart,  .Graec^ 
ffs^^is,  Kcor^,  xif;,  Ga//.  coeUr,   Lat,  ^or^  cordiA* 

J*     3o,  $-    5o^ 

7  left  gloika  ledna  t  naytwardseych  w  abecadle  Pol-  T  {{(  etliet  bet  (2f te(ten  fdutbitaUn  t0  ffiltAfi^m  9ttv^ 
frieni,  Uk  ie  po  niey  e  iadną  miarą  naftępować  nie  mo-     tl^,  fp  b^^  niemali  <  auf  ibtl  f^lgeil  fanu.  iS3o  babet  iii  aUs 

ie;  gdzie  tedy  w  inszych  dyalektach  Stowia^fkich,   lub    betn  @Ia9ifcbeJt  3)talecteti,  obet  in  nnbna ^ptać^en,  ein  loets 

tei  w  iassych    ięaykacb,    mi^ie  f -przed    i   się    zdarza,     d^e^  r  mit  i  OOrfomtnt^  Jba  flebt  IHI  fjpltlircben  ^;    aUę   fBiU 

tam  w  Polszczyznie  pisze  się  /;   ztąd  wszyftkie  Pollkie    tet  alfo ,  bie  im  ipolnifebcn  mit^anfaiigf U ,  b«t  mań  in  ben   I 
siewa  od  /,  w  słownikach  Stowiańikich  pod  f  się   znay-    ^brigen  ®Ia«)ifd)en  Dtalecten  utiter  MU  fucben.   2)er  Snftnis   | 

duią;    a  tryli  bezokoliczny,    który    się    u,  Polaków  na    /    tw  i  ber  ft(^  im  ^olnlfcbetl  itl  ^em^,   ge(lt  in  -beit  nnUtU 
kohcsy ,  w  inazych  dyaiekUch  na  /  lub  ti.  ^ńnbatten  Oltf  t  cbtt  ti  im^. 

a.  Chodai  o  pokrewieńftwie  gtoiki  t  1  gtofką  /,  iui  2)  jDbgIe{<(  ber  ^eriDaR^tfd^aft  be^  r  mtt  tem  «,  p(en  nn? 
pod/  wzmiankowało  się,  atoK  tu  leszcze  wyluszczmy  tet  bem  SBud^floben  ^  <^ciD4bving  gffd^ebeii,  fp  looDen  wit 
A^owo:  bier  bpft^  dPcb  /olgenbe  9Sbtterr.eibe  bnrctigeben : 

Ociec ,  in  C€nił,  per  cęnłract,  oyca ;  Boh*  oteC  ę  OtCe  r  i^off .  omeij}) ,  Cąrn,  oicha ,  Croat,  xuecz ,  oracz,  ocAe» 
ViA</.  OjEAa,  aeei,  Sora6,  ey(/a,  Lapp.  a/dbie,  a/ye,  Hung,  a/ya ,  7ur^.  afa,  Roman*  ŁtiAt  Graec.  «rra,  G0M.  arra^ 
eumpraeJijTo  t  Turcr^iU,  HUp.  rai/a,  Angld^dy  dadtle,  9Hebetf4(t^f.  UUf,  Pol.  iaU^  Grapc^  Terra  ^  Ląt,  fUęL.  (cC 
PtAcCzia^,  flfzie</aic,  </ziecię,  c/zlarwa ,  «f.  27jb  s  i>.). 

J.     3i, 
i)  W  &  B;  Cii.  9. 

1}  IV  csęftokroć  na  póczą^u  s!ow  Polfkich  (co  ^  Nie*  3)  IV  ift  im  9llf«llge  M  ^okir^^n  JSSiŁtttt,  l»Oi  4ll4  tm 
Bieckim  bywa)  przybyszowe,  niby  to  iak  spiritus  asper^  ©eiłtfd^en  bet  fad  )U  fepn  pflegt,  oftSSOtfa^bucbftabe,  glei(b> 
^dyi  w  inszych  dyalekUch    i    ięzykach   nie   znayduie    się.     fam  spiritus  asper ,  nnb   in  anbem   fO^nnbarteil  nnb  SprO^ 

<(en  ni^t  port^anben : 

Po/.  Węgiet,  G0rm,  fStofrf,  Ki>i^,  ,F0gel,  Carte,  ogel,  ogal,  Crpat.  cu^el,  Hun^.  ezugo^j,  Boh.  n^el^  ilof^,  yrOAl>» 
Xtf/.  aogoles,  c£.  Pol  iyązki»  Carn.  i^osek,  Croat.  vuzek,  Boh,  AUjfp,  Ross,  y3K.YH,  ap.  iero/i.  enke,  enga,  ap.  Ot" 
frid.  ejago,  Germ,  eilge,  Yallis.  ing*,  Bretan.  anc,  Z«ere.  ąnk,  'Goth.  aggon.  Lat.  anguflus,  ango,  anxi,  anctus,  cf. 
Crmtc.aYX**t  ^Yi^\  ^7%**  —  Po/*  lynętrze,  Ross.  nym^o^  Hympl),  cf.  Galf.  interieur.  Lat.  interius,  intus,  cf.  Pol. 
aadro,  Ecd.  H^Apo,  —  Polon.  W^firy,  lVęgrzyn,  iBoA.  W^ą,  Germ*  {Utgatn,  S}nn%4m,  Rotę.  yjHfg^wa^  nej^rpiia, 
Yind,  Foiger ,   Croat.  Kngrin. 

5.  IV  czf fto  aaymuie  mieysee'  samo^oaek ,  oeofcliwio  3J  IV  Dettrltt  pft  Me  Ctette  ^er  «elb(Ha«ter,  befonbefl 
«,  y,  «,  o;  bt&  IX,  y,-i  nnb  #: 

Lat.  Sue  9  eute  ^  Graec.  9vs  y  ^uof ,  ^u^y,  ViW*  sf^ne*  Carn.  scina,  Cróar.  sz(/inya  ,  BoA.  ftotne;  Jto<rj.  CBflHt, 
£cc/.  cn0BS,  PoL  Iwinia,  Bvec.  ewva^  ^n^/«  '"'ine, 'G#/'nf..C(bn^{n.  —  Lat,  se/i^s,  si/a ,  si/um,  Graec.  tfoj,  eif ,  vov, 
Kui^apci)  aroin,  ita#i.  cnoii,    BpA.  fibug/  ftbA/  fbe,    Polon,  swoy^  swoia,  iiFa,  sK^oie,  sh^,    cf.  Po/,  dobie,    ^at'd 


3)  Z  ttimmt  e(en  Sp  nrf ^  ^  ^i^  ®teffe  be^  h  ein  t  thdn  f ann  b«s 
ier  bad  2atelnif:^e  veAo ,  Y©xi ,   fńglic^  mtt  bem  Colnifc^eii 

wiecie,  wiozę,   wieić,  etc.  9er§lei0eR. 


fibi,  ftui.  •*-  Lot*  ŁurtDte,  Gall.  dzirer;  Cirm.^Mitnę  S^tc.  diA*a,  Atf5r.  ^n,  Graec.  Sneor  Csdintnrn.n$)  cf,  .P<>i!.  trwa<?, 
Boh.  tmoti/  cf.  Po/.  o3*.  drzewiuy,  ^oA.  bciw,  briwegi,  cf.  Lat,  durus,  5oA.  twrb^  tWtbp^  Ross,  msepAUH  ,  P^/. 
tirardy,    ^i/i</.  terd,   Croat»  tcerd,  cf.  Po/,  drzewo  {ili^num)'  Boh.  brilOl* 

J.     Sal 
\)  ZiSf  qu.  T. 

a)  Z  Równie  iak  s  samieniane  bywa  s  g^o/ką  A ,  n.  p» 
Xa/  rtho ,  reJCi ,  porównane  hjdź  może  z  naszem :  wiezie, 
wiozę,  yfitićy  Boh,mi\X,  Wejl,  Wejtl/  Aojr.  BC3y ,  M- 
acrnb  f  BeaniH^ 

4)  Z  -  »  praepositio  inseparabitis ,  ( p.  niiey,  w  dru- 
■  siey  części  y  gdzie  bcdzi«  o  przyimkach) ,  częllo  od  da- 
^nycH  zbytnie  uiywane  do  wyrażenia  uzupełnionego-  cza* 
su  czynności,  Praeteriti  perjtctiy  n*  p.  zft«ła  się,  «u- 
przywileiowal  go^  lecz  dzisieysze :  Hafo  się,  uprsywileio- 
wał  które  używanie  kładzie  za  Perfecta ,  w  samey  rze- 
czy też  nie  są  tylko  Jmp^rfecta,  -  Przeciwnie  znowu 
ciż  dawni  pis^ze  z  częftokroć  opuszczaią^  gdzie  go  teras 
piszemy,  n,  p.  upelny,  zamiaft  zupełny j  uffały,  zamiad 
zuchwały;    piszą  takie  zuflaly. 


f.    35. 

Przebiegłszy  tedy  poczet  spółgłosek  )ia-^«yc^  r  pokaza- 
wszy między  niemi  pokrewieńftwo ,  na  dobitkę  przyłożę- 
tu  znakomity  przykład  wielkiey  przemienności  spółgłosek 
iedney  w  drugą  w"  rożnych  ięzykach : 

Po/»  Towalia,  tuwalia^  tuwalnia,  yra/.  toraglia ,.  Gall, 
toalia  ,  toalha ,  toagla  ,  toacula ,  tobalia ,  tobale ,.  toella ,.  tog 

Ifutfc^  ^e^u;  jDberfii^f.  Qxit\^u 

§♦     54* 

Po  takim  przykładzfe  rozumiałby  kto ,  ie  przemian]^ 
spółgłosek  aie  podległe  są  żadnym  prawidłom,  żre  więc 
każde  słowo  wolno  i  można  wywodzić,  zkąd  chcieć.  Prze^ 
to  ielli  kogo-  poprzednicze  wytuszczenie  pokrewieńllwa? 
upółgłosek  nie  przekonało,  że  w  tóm  zachodzą  pewne  fto- 
sunki ,  o  które  pewne  prawidła  etymologii  opieraią  się,, 
izalii  ieszcze  on  się  nie  przekona ,  gdy  go  aaflanowiemy 
Bad  temr  spółgłoikami,  które  się,  przynaymniey  w  naszym: 
śęsyktti  -WMiemnic  w  aiebi*  nie  pr^emieniaią* 


Rozdział  im      PodziallL 

ICtórt  spóf^łojkt  w  które  nie  przemieniała  sif 

(negatire  }» 

5^.  j;'iire  pnemienia  wf  w  gło&i    * 

ae^t  nic^t  ihtt  in 

3)Z)1      ..  -        --*        -        -        -        - 

4J  P.    —         —         —         —         —         — 

i^J-ff-  :  .    -r.        -.      .'-  .     -        -        -        ' 


4)  Z-,  hai  ?nf(immetrfrQungtf9omort,  (man  fede  weitet 
unten  im  im^ten  ^t^eile,  too  ooti  ten  ^otwbttttn  ge^anbelt 
mftbenfoll),  mtrb  9on  ben  4(tern  <Sć)t\ft\\eUexn  ofr  ibets 
mi^,  M»$  urn  bte  wtient>et€  S^anbUn^^icit ,  bal  Praeteri- 
tum  Perl<^eum  au^jubrńitfii ,  gebraucbt,  s*  ^-  *^^p  ^9* 
zuprzywileiował  go;  btf^  itf  fter^Jot  i(l  unfer ^etttigcl  ftało 

się,   uprzywileiował,  bal  je(t  ffl^  Perfectum  gebraUC^t  mttb, 

ntcbtl  atiberl ,  ali  ein  Jmperfectum.  -  Dagegen  laifen  ebeii 
bieff  aUett  6(^rifr|le(rer  Hi  z  oft  aul ,   wo  man  el  if  (t 

f^relbt,  S-  03.  upełny,  jlatt  zupełny;  uffały,  (Utt  zuchwa- 
li >  bo<^  fd^rriben  ftc  auc^  zuffały. 

§.     33. 

9?a(^bem  ttJr  ttnn  fa  nnfre  9!)rtrfauter  Ra<(  ełnanber  bntdf: 
gegangen,  unbi(rte  ^etwanbtfi^afren  fennen  ge(f rnt  baben;  fo 
m\i  id)  nutt  ^ec  ne<b  |ur  ^ngabe  ein  febr  anf^denbel  ^ep? 
fpiel  bet  gropen  iBermanbelbacfeit  bet  Wirianter  in  einanbet 
in  ^en  oerfc^iebenen  6pracben ;  bin^nfttgen : 

touaille^  //i>/>.  toualla,  Angh  towel.    Lat,  med,   toaillia, 

illa,  tuabola,  tuaila,'  cąuiiia,  9{ieberbeutfc(  S)wc(Ie,  Cber: 

9{a(^  etnem  fofcbett  SBepfpiele  Cónnte  man  wjbnen,  baf  bie 
fBetttanbhtngen  het  ^Ritioltei  gac  (einen  Oefefen  mUmtu 
fen ,  nnb  bie  aBortabłcitungen  baber  duperi^  iviafubr(i<b  n»4s 
ten.  6o[ltf  nttii  olfo^  hit  ootbetgebenbe  ^Betwanbtf^aftlbats 
(teanng  bet  ^itlautet  iemmibeti  nocb  ni4t  ^ołwn  ńbct^engt 
Iraben^  baMabcp  gewiffe  iBerbiTltniffe,  bie  gewtffen  ®ruttbs 
fa(en  bet  gB0rtfotf(bnng  §ttm  ®tunbe  liegen,  ©tatt  ^aben; 
fo  biltfle  fi(b  eitt  fol<bet  bat)on  oietteic^t  je(t  ttbetsengen,  uenn 
ttiribmbarfleSen^  »el(be  9Sirlautet,  ipentgjłenl  in  nnfret 
9oinif(^eii  gRttnbotr^  n  i  (^  t  in  einanbet  AbetgeM- 

«apiteim.   «bf*ttlttn. 


Skbl^e  a)?itfa»ter  ni^t  in  einanbet  fibetge(en 

(negative). 


J.     35. 


^ł   «C  8^  ^9  /f  ^»  4  ^r  «>  *•>  #»  /|  « 

*»  /»  A  W>  'ij  P»  r,  w. 

Ci  d,  .f ,  h,  j,  hj  /,  IW,  /I,  r,  ł,  e,  z. 

I     1    .*        , 


\ 


\ 


'.    ^ 


♦  f 


,         \ 


*l. 


i      » 


«      I, 


/ 


;»    ^ 


'  ■< 


•\ 


i 


)zi 


ł/lOLU^ 


%//j/u/f^  podlw^  nanco 


i 


lldfoowe 


laaialAf 


a/iUui  ^^a/lara/4H 


2 


3 


0 


Wi 


ojcedue^i^ 


eacn^tc. 


\ 


/ 


Jy         ^^Mii/C^^ 


li/ac 


^y    4XUM 


■^ 


■'•i 


\ 


I 

6)  /r.           —         —         —         —         —         —         —  6\f,  /,  m,  n,  /»,  r,  w. 

7)  7.            —          —         '-         —         —         —         —  óy  /,  /,  m,  71,  /I,  r,  w. 

8)  i'.           —          —          —          —          —         —         —  ó,  d,  /,  ^  77?,  71,  /),  r,  W'. 

g)  £.           —          -^         —          —          —          —         _.  3,  c,  </,  /  gj  A,  jf,  A,  p,  r,  *,  /,  w,  z. 

ło)  If  </  iV,            —          —          —         —          —     •    —  d,  c,  cf,  /,  gy  h,  j,  k,  p,  r,  *,  f,  w,  z. 

11)  ?.         —         —         —         —         —         —         —  c,  </,  ^,  A,\/,  4^  /,  wt,  n,  r,  *,  /,  i. 

13)  it.  regularnie  w  iadaą  się  nie  przemienia.  '  Atoli  Kraińczyki ,'  Kroacf ,  i  t.  d.  r  uijwaią  zamiaA  gtitdz.   R  ^eM 

regelmd^ta  iii  f  clnen  Sbnćf^ahen  ihet ,  loĄ  hit  ^tcńnct ,  Aroaten  (rau(^en  Pft  r  ftatt  gsisd*.  |,  ta.    Cam. 

moreli,  morę,  loco:  modz,  mogę,  Croat,  morem,  moguch  jeisem,   possum.     Przemiany  r   na  /  znam  iedea 
przykład,  von  het  ^emanblung  btś  r  'VX  lUyc^t  Ic^  nnr  etn  iŚepfpUi:  rubryka,  lubryka, 

j5)  S.         —         --         —         —         —      .  —         —  by  /,  /,  nty  riy  p,  r,  w. 

14)  r.        —          —          —          —  .       — .        *-.--,  ^,  /,  /,  171,  n,  p,  r,  w. 

i5)  IV.       —         —         —         —         -r    ,     —         *--  r,  £/,  ^,  A,  y,  A,  L,  m,  n,  r,  #,  r,  *. 

16)  Z.         —         —         —         ~         —  '       —         ^-  *,  /  A  w»,  n,  p,  r,  w. 

Rozdział    III.     F  Q  d  2  i  a  r  ni«  St  a  V  It  tl   lU.     %l  t^  e  11  Ul. 

3ak  do  narzędzi  mowy  fosuU  sif  zmienność  ^tĄUMf  hzt  ^tmWXMUtU[t  het  ^WUnUt 

spółgłosek.  }tt  6eii  6|)fa<(i9erf|euden. 

f.    36.  $.    36. 

Widsiemy  tedy  z  pr^ieroźonego  poczta  spi^głoaek,  ie  9Uti berDortrtegtett  ^KUUtttetreil^e  er^eOft,  («([  itoif^eti 

aniędzy  wymawianemi    iednem   i    tćmźe   aarzędzicni   mowy  bcit  WttUntem  einetUp  ©pradj^lDetf^rUge^/  bte  n4<^(lf  SBcts 

maybliźsze  tei  zachodzi    pokrewleńftwo.     Dzieląc    ie   więc  t9an(rf4^aft  Ol>IValtet.     itbetfen  ipir  fte  Itlin,  ttie  9ei9i(tl(i(^^ 

i^ik  zwyczayuie  na   labiaUs  wargowe   ^,  /7y  w,  /,  m,  ięzy-  In  Eippett  S;   lablales  *,  />,  w,  /,  7ii,  ^ungens/  linguaies  n, 

kowe  Ungualtt  n,  /,  r,  '</,  r,     poduiebicaiowe    palaiinas  I,  r,  d,  t,  ^ftuntett?,  palatinaa  c,  />   cz,  x,  i,  i,  x,  /^  j^^ 

c,,/,  c«,  z,  i,  i,  ł,  /,  *z,    gardłowe  gutturalts  k,  g,  cA,  ^e^ienbnc^fiał^fll^  gotturakz  i.  ^,  cA,  A,  j\   ef«;    fo   fe^en 

A,  j  *,  widzieray,  źe  nayczc^ciey  łiterof  unius  organi  w  aie-  mx ,  ha$  attl  (4ufid(i^n ,  hit  SBuc^flaben  uoius  organi  tn  ein« 

bie  wzaiennie  się  przemieniaią ;    atoli    czaaem  i.^.  inaycli  (Ulbet  A&erg^^etl,   bOC^  aud^  M^WelUn   tn   mhtU  eingteffetl* 

zarywaią.     Tak  wargowa  spółglofka   m    przychyla  sie   do  ®0  b^It  ft(|^  }•  iB.  bet  ftppenbu^fldbe  ^  att   hU  ^Utt^enbu^s 

ięz^kowych  71,  /;  z  pdduiebieniowych  c,  <r,  cz,  zakrawaią  fahen  n,  ^;  Me  @^aumenbu(^(labcn  c,  /,  ^z,  an  bie  SLetjlhuifs 

na  gardłowe  ^,  g.       Przyłączam    dla   latwicyszey     pamięć^  flaben  i,  ^.     ^Ut  ^rleid^tetUttg  be^  (Śebicbtmffe^  f 6nnen  be^s 

obok  umieszczone  tabliczki.                       '  (iedenbe  Sifclc^^n  btetten- 

Obserwac  :  do  /,  Tablicy^  IKnmcrtUifg  jttt   1.  Łabeffe. 

Gtoiki  kreiką  pofączone,    w    siebie   nawzalem    zamie-  2>ie  Rltt  GtttC^en  9etbunbnet|  iBU(tflabeR  ge^etl  ill  etńims 

Biaią  się,  t^C  Aber*. 

Obserwac:    do  U.   Tabłicy^  tlfinurfinid  %tX  U.  SabelTc.' 

1)  Gfoiki  wiedney  przegródce  pod  sobą  poAawione,  są  1)  tAt  tn  eluet  ^btbfUung  outet  einanbet  (te^nben  $Blt(|$ 

w  najkliiszem  pokrewieiiilwie.     2)  w  róiuych  przegrodach,  ^^\iXi,  flKb  fUtanbeC  HOt  n4<tffłen  9er»Anbt     a)  2)ie  łn^ets 

nie  cą  pokrewne.    3)  im  daiey  w  iedney  przegrodzie  gto-  fd^tibenen  SfbtbHItingen ,  flnb  uiit  etnanbet  oictt  Derwanbt. 

Aa  od  gtoiki ,  tern  i  pokrewieńAwt>  ieft  dalsze..  3;  ^e  »eUer  in  eutet  Slbt^eihing  ein  SBnc^jlabe  9on  bem  dn^ 

bern  (lebt,  be^o  entfernter  i(l  ibte  iBettponbtfc^aft- 

5.    37^  $•    37;^^ 

Ma?a  różnica  tych    dwóch   tabliczek    iedney   od   drngiey  2)er  gettnge  ViXiXtX\<ii\th  bicfet  bet^ben    Xafe(n   90n  etnan^ 

do»rodzi,    ile   prs^emiana    spółgłosek    zaleiy     od    narzędzi  bet  )etgt,  H^le  fe^r  bte  iBemattbelbarfełt  bet  SSUIanfet  90tt> 

mo\fj,  ben  ^pca^werfieiigen  abb^ngt 

Rozdział   IV.  «apitet  IV. 

I 

o  samogłojkach.  9}on  ben:  ®e(bił((Uttern^ 

J.     38..  $.38. 

Co  do  aamogro^ek,  chociaż  ich  iedney  na  drugą  zamie-  t>HU\&^  bie  9^er»attbe(nn9  bet  6e(b(ł(«n(:er  Utttet  efalillls 

sianie  oieullanuie    dzieie   się»  prz9cję.i  i  między  niemi  za-  ber  UnanfbiHtcb  i^  ^  ft>  gtebt  e^  bo^    aU(^    MnteC    l^neO   bes 

ckodsą  iiiiźazości^  co  przyłączoną  tczecią  taMicaką  iryja-  fktmmte^etWimbtfc^aft^arabe^  ipie  bepUegenbe  butu  łAbeKr 

I 

1 

\ 


•(        .)o{w       > 


!•     5g.      '  *  $,     59. 

f  i  f  w  iadiijm  se  wftfyftkich  innycli  dyalakUw  Sto*       9  tiflb  f  (Inb  fn  felnem  tfC  ibtl^en  t^Mtcte  i^ortaiibeit ; 

wUóikich  nie  Knay4iłią^  się ,  a  odpowiadaią  Caelkiej  aamo-     ffe  entfprf((ftl  bem  ^66mif(ben  aV;  a,  U,   b«;m  (Rlliftfc^en  y, 

gtoacA  AIS,  4^  11/  Ro€s.  y,  H,  Car/i.  o,  «v  ą.  p.  a,  bem  StmttUćfeno,  e,  §,  śB- 

Po/.  Mfka,  JioA.  matlf(t,  iloi'.  aiyKA,  Vind^  U  Carn^mók^  Croat.muka,  —  Po/o/i.  Rsi^d,  BoA.  t^ab/  i{o/#.  p«4l>» 
Coryi.red.  —  Poi.xf\A\  Boh,  Xul^\  Rots.  pyti^j  Carn.  roka,  inde :  porucay^,  porucznik,  rucznica,  ruilnica;  —  FoL 
lOfci^,  npi//j  m/tny,  llox/.  AymainBy  indę  smf tny^  siue  sij^utuj,  amftek^  am^tek,  amfci<5,  smucićy  sasnifcić,  sasnufcić. 


J.     4o. 

Ze  naase  f  1  f  nicjc^m  nie  aą  ieno  aamogfolki  a, '  e,  % 
ukryt^fli  n  iub  m ,  to  ieft ,  s  ukrytą  nosową  apot|[Yoiką, 
pokaaano  pod  gtolką  mi  n^  z  przykładów*:  i^^i  imać, 
iftjf    ie/iiec,    ifftwo  ,  ie^ftwo  ,  imańftwo. 

O  pnechodzeniu  niektórych  spótgfoaek  na  aampgfoiki, 
toi  wiBAiemnie ,  patrz  poftrzeienia  po4  ^oiką  (,  i  w* 

R  o  a  4  s  i  H  t    V. 
Xł6rę  głofii  rdinią  Polaków  od  innych  Słowian. 

Frzebiegtairy  tedy  abecadto ;    widziemy ,  ie  g?o(ki ,  które  ^ „..  .-      -    ,       ^  .     „^ 

Polaków  od  reszty  Stowian  naybardziey  oddaliły,  są:  /,  dz^    hen  ,_b(i$  ftd)  bet  f^ole  90n  ben  Abrigrn  ©UtffU  bur<b  fol^en^ 
*•*•  #1  f;  dodadi  moina :  g^  h,  j.  -      -^    .  -  . 


J^.     4o. 

3)4f  nnfrr  ą  unb  f  nf(^t^  atiber^  ifty  all  bec  eelbjłlauter 
a,  e  mit  bem  tetfteif ten  ^lufenlante  m  obec  n  /  wurbe  nntet 
bem  $Bn4(tAben  m  unb  n  aa  ben  mirtem:  i^^,  imać,  ifty» 

ieniec,  ifftwo,  ieii^wo,  imaóllwo*  ge|etgt* 

J.     4i. 

ttebet  bie  aiermanbfung  elntget  mittantetitt  eelbftlanter, 
unb  umdefebrt ,  febe  man  bie  S^emcrbtngirn  Aber  bie  fdud^s 
(la  ben  /  unb  w. 

kapitel  V. 

Se%  Sucbi^aben  unterf<(etben  ben  folen  wu  ben  Abttdeii 

6(a»en.  . 

5.      42. 

IKutf  bet  etymologifć^en  &4^tung  bei^  Sripb«6eti  bnt  fl<b  erge^ 


Rosdzia!    VI. 

Rozmaitś  oJkolicxno/ci ,  zatrudniaiąct  etymologiczne 

dochodzenie, 

§.     4a. 

Trudność  cz^ftokroć   wielka   dla   etymologa    poWftale   z 
mieszanego  porządku  głosek  iftotnych,    z  przełoienia  iuź 
to  samogłosek ,  iui  spółgłosek ,  a  czasem  i  zupełnego  wspak 
ich  pr&erzuceoia.  Pulchny ,  iak  teraz  i  mówiemy  i  piszemy, 
słowo  iel^,  którego  etymoj^ogicznie  wjTWaeśdi  nie  podobna* 
lecz   cała    trudnoi(!    ta   niknie,    fkoro  według    Syreniusta^ 
Siennika^  i  według  inszych  dyalektów,  spółgłosce  /  należy- 
te mieysce  powrócimy,    pisząc  puchlny,    Ross,  nyxAUH, 
nyxAeHK*iH;  Cor/z. puchły,    Vind,puhe\.  Za podobnem prze- 
fiawieniem  samogłoiki  o  i  spółgioflci  /,  ze  słowa  sól,    soliCf 
ttw oTZono  słony  f  słono/t^,   Ross,  co\eHQcm%,  coachhuh, 
£cc,  cAaHOcmł ,  cAaHUH.  -  Polon,  pełny,  Ro^s,  noAMbiu, 
BOAOHK ,   Carn,  poin,     Vind,  pulen,    poun,     Croaf.  pun, 
Boh,  plnp^  za   przejawieniem   samogłoiki  e,    pokaźnie  sif 
bydi  iednóm  słowem  c  Łacińiki^m  ^/enc/^ ,  a  i  z  Greckiem 
pleos ,  pofySf   ul   wyrzutem    wauniętey    przez    Łacinników 
nosowey  spółgłofki,   n.     Ponieważ   zai  p  i  b  tw  tf  y  tedy 
Greckie  pleos ,  polys ,  byllos ,  Niemieckie  900,  ffttteu,  «lel/ 
Polikie  wiele ,  iednakowe  nam  w  podobnych  a  bardzo  siebie 
bliłkich  znaczeniach ,  iftotne  głofti  pokaznią  :  p  ^  1%  b  ^  I  i 
W'  /s/-/.' --  Słowa  władza  i  włada/,  wladńąe,  włodarz^ 
Boh,   t9(tfbnanti,    fiiAhatl,   in\0lbW%\ti,    Ross.    ^xzĄ%mby 
MXiiĄ%vatx'\)  f   przeftawieniem  tylko  samogłoiki,  różnią  alc 


be  SSud^jluben  unterfc^eibet »  <^>  da»  rz,  9,  f;   mnn  faun 
n9ć^  bśuAufitden :  g,  h,J, 

«apitel  VL 

DKan(^erIep  6(^»ieri$f eiten ;  mit  benen  ber  aSortfor- 

fc^er  su  (ampfen  (At* 

$.    43. 

(?ttte  0^  gtp^e  @<b»ier{gfeir  f&c  benSSertforfc^ec  entftebt 
an^  bh  tfer4nbetten  Drbuung  bet  wefentlicben  iBucbMen, 
au^  bit  ^erfe(utt§  fowobl  bet  6eIb(V(antet  M  ^^itUntetr 
ta  bi^weiUn  WiĄ  nobl  %wi  petfcbtten  Stedund.  Pulchny, 
wie  e^  bie  9olen  ie(t  fcbreiben  unb  fpte((en ,  UH  ftcb  gac 
nid^t  erpmoIogir4  ertldten  \  bie  ©cboiertgf e it  faOt  weg ,  fos 
batb  wir  nacb  Syrenius,  Siennik  unb  nti^  ben  nnbern  6iis 
vif4tn  :^ia(ecten,  bem  9!)Ht(anter  /  feine  recbte  Gtelłe  »ie? 

bergeben,  unb  puchlny  fcbreiben^  Ross,  nyzAUH,  ay- 
xXeHKaiiS,  Carn,  pucMy,    Kift</.  puhel.  —  S)ur(^  eine  J^A* 

Itcbr  ^erfe(ung  beg  ^e(b|l(antet^  o  unb  beg  10^irlantetg  A 
ifl  ^wi  ben  aBbrtern  sól,  soii^,  entiłanbin  słony,  słonoi^> 

Ross,  coAPHOcuił),  coAeHHUH',  Eccl,  CAaHOcmb,  CAa- 
Whivi,  —  !2)ag  ^Olntfcb^  pefny ,  Ross,  doahur,  doaghI), 
Carn,  poln ,  (Vind.  pulen,  poun,  Croat,  pnnj,   Boh,  płnp^ 

i(l  n/dd^  STerfetung  Ui  €elbii(aułerg  e ,  ein  unb  eben  baffels 
(e  iSort  mit  bem  !Sateinif0en  plenus,  ja  an<b  mirbem^rie^ 
<btf^en  pleos,  polys,  fobajlb  mgn  ben  oon  ben  £ateinern eins 
geńbobenen  97afen(iittt  n  betangioirft-  Da  pnn  ferner  p  s  b  s 
wef;  Ca  grten  ung  bag  ®tied^ff<be  pleos ,  s^polys ,  byllos, 
bag  Deutfic^e  i»  o  I  ( ,  ft&den,  Diel,  bffg  ^olnlfd^e  wiele, 
wi*  iki ,  b(9  4bnliibeii ,  einanbrr  (i*br  naben  SBe^entnogen, 
einerli p  Otabicalbni^fUben ,  »4mH<b :p-lsb-lfw-ls 


-(        -)o{- 


f .  1.  ^.  2){e  nirtet  wbiisa,  wMs^,^  wladnąd/  wtodari, 

Boh.  iDlabnaliti ,  »(abar^^  wteNriifi,  iSo^^.  6xa4%fnb, 
BAa^^meAb ,  nitUrfi^eibfii  ft(^  oitr  biir<^  Me  fDerfe^mtd  be^ 
Grlb(t(atttertf  Don  bem  titt^anlfc^ii  walH^ti  ^  j^ma.  walUt- 
sema ,  @d^«eb.  waida ,  beytii  Ottff M  uuaiun ,  ^eym  3^*i( 
uiiaiden,  :j>entf(^  »  a  H  e  it ,  bal^rf  9  e>»  a  1 1  ^  t)0fii.  wiadsa  ; 
® etyaUfamfeir,  9i»inif(^  gwatt.  —  2>k  Srewif ffel  9ei#t  90(9. 

pokrzywa,   $Bfr(fllU  fppratoa,   (XuC  Eponuaa,    9l||t^.  ko- . 
priya,  kropi va,    Croat.  kopriya}  man  9etdteic(e  baotit  bett  9liUlt^ll  bet  ^U^  Koprzywnica  obei  FokraywJ 


odŁitew&iego  waldyd,  FinL  wąllitsena/^tf^.  walda ,  w 
OtffrydMie^  uualtan,  w  3xydor]t€  uualden,  Germ,  loaltetlr 
akąd^eietlt,  po  nassemu  władza^  ^etOUttfatnMt  po  ua- 
Mefflo  gmait,  —  Siowo  pokrzywa ,  -  Boh.  f  0|l^t|f  |Da  /  Ross^ 
aponuaa  y  Yind.  kopriva  ,  kropira  ;  Croat.  kropiya  ;  po- 
Townay  a  inueniem  opactwa  JCoprzywnUkitgo ,  ccyli  Pa^ 
iirtfWfucMśgo. 


J.    44, 

Posnania  stów  obcych  1    dlatego  teź  csęfto  praytrudniey- 
siem  by wa ,  ie  nie  tylko  gtoiki ,   lecz    i    cale    sgłoiki ,    na 
«woyiki   króy    przerobiono ;    oraz   tymże    swoyikie  zakoń- 
czenia i  (kiadania  nadano  ;  tak   na  przykład  ,  i  ukrzyzowa" 
nj,  i  crucifijcus  ^  i  crucifie ,    i    ^etttlĄl^t ,    pochodzą    od 
itowa  crux ,  crucis ,  Pol.  krzyż ,    Boh.  f r|j} ,    Vind.  Klriah, 
Croa/.  Kris,    Hung.    kereszt,    Ross,    Kpeciab,    porównay 
Polon*  chneft,  chrzcić  i  Ł.  d.  >-    Pol,  Rzym,    £,ai,  Roma, 
Gtrm.^9VXf  Po/,  Rzymianin,  Lat.  Romanns,  bi?t9i&niet) 
Po/on.  lizy mflc i,   Gtrm,^^m\\^,  —    Pol.    Uryanka  ^    ury^ 
antfia  perfa ,  zasiiaft  Orytntka ,  oryentalna.  -«-    Gali,  co- 
ridore,  PoAKurytarz.  —   Cr^/-.  Aceu^ang ,  Po/.  Krużganek^ 


5.     45. 

Prsyiwaiaiąc  obce  alowa,  pozwolono  sobie  odmiany,  nie 

tylko  co  do  giosek  i  zgłosek ,  ale  też  i  co  do   znaczeń    po^ 

dług  potrzeby.      Rzeczownik  (Subjlafitivum)  wola,    oczy- 

wiicie  Ikazuie  Łacińlkie  Volo ,  yoluntas.  Greckie  bule^  bu- 

lomai\  i  uaaze  wola  i  Łacin ikie   coluntas    są  teź   iednego 

zaaezenia*,  a  zatem  dziwna,    iak    czasownik    wolf^     wolic\ 

sie  soAal  lic  przy  znaczeniu   Łacińlkicgo  czasownika   volOy 

weOt;  lecz  racaoy  pu«zedł   na   Łai^ińfliie   mało  ^  maile  y  t.  i. 

magU  polo  i    co  nie  przez  co  innego  Aać  aic  mogło,    tylko 

ie  a  nas  iui  pierwey   Łacióikie  coloy  celle,  .pr^ez    stówo 


§.     44. 

ftrnet  mltb'  ei  oft  fńimet ,  frembe  Whttn  <it  erfeftireirr 
m\i  nićft  nur  S&ucbflabeii ,  fonbetn  4uc^  gan^  69ibeii  nmge^ 
mobdt ,  tmb  mit  Snbigungen  nnb  ^nf<((eti  Hac^  ber  £atibe#s 
att  oerfeben  morben ;  fo  (ommt  )•  f&.  imt^l  boi  2>euti^e 
gefren({gt,  al^  andf  hai  y 0(11.  ukrzyżowany ,   b«il  i^t> 

crucifijcuz,  ba^  %tatii.  crucifie,  DOn  beitt  SBptte  cruz,  cru- 
cis bet/   yoln.  kr^yż,  ^o^.  fr^f},    K/i</.krish,  Croaf. kria, 

i/zi/i|r.  kereszt,  /<9a#.  Kpecoibś  411411  ocr0(eube  ba< fpotilifictr 
chrzcft  ('bre  ^aufe) ,  ehrzcid  tiiafen  ^   ef.  ebrif^.  —   ^olii. 

Rzym,  £at.  Roma,  J^eurfcb- Olimt ;    ^Oto*  Rzymianin,    iaU 

Romanu*,  S>entffi^  het iftimet ;  ^olit.  Rzymiki,  3>int\ń^M: 

tntfcb*  —  y o(n.uryanka ,  uryantfica  perła ,  f^att  oiyentka^ 
oryentalna,  eine  odentgUfi^e  yerle.  *-  9^an^  coridore^ 
9o(n»  kurytarz.  —  £lUtf(^  ^teufógng^  feto*  ktusgianek* 

-J.     45. 

fdef^  9(ufnabnie  frembec  98irtet  l)at  man  f!<^  nfcbe  ntie  tu 
9{tifeOung  ber  SBud^jłaben  luib  ®p(b'eii;  fpnbern  an(b  in  93e? 
treff  ber  ^ebentung,  ng(b  Umllaiibeii ,  ^er4nbeningeii  er^ 
laubt.    S)a^  i^auptn^rt.  wola ,  ber^a^UTe,  bentet  ofenbarguf 

ba^  £ateinifC^e  volo,    voluntas,    ®riec^i|t^   bule,,    buloma^ 

bin  t  hQ$  ipo(nir<^e  wola  »nb  £atemif;d^e  yoiniiias  baben  giM(^ 
eine  iBcbeutung;  fonberbar  i(l  e^  bi^er,  >»ie  ba^^it»9tr 
wolę,  wolić,  bie idedentung  be^  Sdreittif^d^en peitwoTt^  Yol^ 
yeile  bat  xntiUun,  unb  bagrgen  bfe  fBebeutiing  br^  £atef»is 
(cben  mało,  maile,  Hiebct  woKen),  befommenfinnen.  2)ie| 


cheie/y  chcęy  zaftąpiooe  było;    my^my  tedy  potrzebowali    foitntc  bnt(b  tticbt^   anbet^  ^eMnUlft  Oetbett,   ad  ba^  ba# 
ssczegolnie  ikładnicyszego  rzeczownika,  niż  było  Owo  cA^a-     £atdniMe  volo ,  velle,  bep  UU^  bereit^  b«r<^  chcę ,    chcieć 

nie,  i  takim  ieft,  wola  i   prócz  tego,   trzeba  .było  ieszcze    oettrrten  mnrbe ;  joit  brau(bten  alfo  Hut  no<b  ettt  gef^iiftes 

czaiownika  na  wyrażenie   i/ryboru  iedney  rzeczy   z  dwóch,     retf  ^OUptUM^rt,  ^U  ba^  verbale  chcenie^  nnb  bann gllcb llOt^ 
CD  u  nu  ipo/iV  irła^nie  wyraża.     U  Krainczyków  i  Windów     eitt  ^eitWOrty  Um  ba^  Ueber  moUen,    maile,    «uf   eińft 

ra£aiznac2y  cAcf,  wybieramy  i»ifl ,  m4ble',u  Ro^^yan  wo-    mat  au^jubruiten.    iB«9  ben  jtcalttetn  tinblSinben  brbeiilet 

Bu  znaczy  ehcfy  iyczf.  —  Kto  zechce ,.  niech  się  zaftana-     yolim  \(fy  »ilE,  i(b  todbtęi  bep  beit  SIllfeB  WoUu  td^  wiflf^  id^ 
Wia,  bo  rzeca  tego  warU,  iakie  w  używaniu  naszym,  maią    WÓnfdje-     —  SSH^  erip4ge  bUt  ^  .bett«  e^  «erMeqt  (^riDagllRg^ 

znaczenia  ztowa  Łacjńikie :  subiekcya,  konsoiacyuy  kolia-    wel^  fonberbate^  spo  ber  nrfprikttgUcben  ^^  oetfif^tebeiir 
eya,  paitflruy  mecenas y  ^k  różne  od  rodowitego!  tCebeurung,  folgetibe  £ałei«iffcbe  asbrter  l^euT  }n  Itirge  le^ 

bem  9^(cn  %abtn\  subie^cya  lUigefegenbeit/   loo^olacya 
Atiibef,  Heble  familie  i  Kollacya  bie  IKb^tibma^Iseit ;  paleilrabie9le(^tćprari««  Mecenas,  eingrpferdU^t^proctku^n.f.ns 


J.     46. 

Są  tei  czasoliTniki  takie,  które  nie  z  iedoago  żraódła  kon* 
iugacyyne  czyli  czasowe  swoie  odmiany  czerpaią.  Tak  słowo 
byd£  z  trojakich  pierw laftków  czasy  swoie  bierze  :  i)  bydi 
hfdfy  bąd£y  Yiąd.  biti ,  bodem,  bom,  bodi,*  c£  Cer.  tUi, 
Kft  ^  Kerze  bim ,  Anglosaa.  becn ,  AngJ.  bee.  a)  w  frze- 
ciey  osobie  licaby  mnogiey  czasu  terażnieyszego  są ,.  Vind» 
IG,  Ross.  aut  cf.  Lat.  sunt,  sint,  Germ.  ffalb,  yallU,  sy. 
3J  w  trseciey  oaohie  liczby  poiedynczey  czasu  terażnieysze* 


$.     46. 

..  ^^  giebt  and^^eitwbrter  /  Me  i^te  SKbwanbefnngen  fn  btn 
»erf<biebenen  petten ,  aul  mel^reren  £tne0en  f^bpfen.  6p 
ninimt  |.  i&.  bad  SeitwfKt  bydż ,  (fepn) ,  frlne  Sibrnanbeittn- 
gcn'aii^  einer  brepfacben  aneUe:    i>)bydż,   będę,  bądź, 

Vind.  biCi,  bodem,  bom,  bodi,  cf.  Germ.  bitt,  bif^,  bepm 

Jtetpbim,  ^ngelficbr  beon,  6ngl.  bee.    a)  3n  ber  brirteir 
yerfpti  Per  meQrfa(ben  ^abl bet gegenwjrrtgen^eit  są,  Vi/i</. 

90yRoss.  auty  cC  Z.a/.>  sunt^  sint,  <?er/7t« (!nb;  fepn^  Vallis. 


-(     .>(     ). 


go  i«^,  Vind^i%i  JRo«#.  eft,  Cra4e.  efó,  w  Ulfilasit  it, 
Cśrm.  t|t/  A  s  tego  i^/t  iui  i  reseU  osób  czasu  t«nf  niey- 
•sego  u  nas  pochodzi :  <>/?«/,  iefte/my,  ieJU/cie.  U  W  in- 
dów s«i  pierwsza  osoba  liczby  poiedyuczey  czasu  teraz niey* 
•Begox«m,  w  liczbie  nnogiey  tmo,  idą  za  Łacififkiein 
nun,  turnus^  —  Sloimo  i/d£,  i/ćy  idę^  wychodzi  na  Ła* 
cińikie  it  y  is ,  €0 ,  Ecc.  iti ,  Rosi.  itti ,  idu ,  Vind,  jiti ; 
lecz.  czas  dokonany ,  szedł,  szła,  szło,  szli,  szły  ^  inszego 
ieft  irzódia,  spólnego  ze  stówami:  szład,  szlak  cf.  92iebets 

f(l<^f.  tlefe ,  $o*beutfd?  6*11* ,  f*lel4en.  —  Słowo  naj- 

c^Kiff- w  czasie  przy szty Dl  naydę ,  naydzU  ,  okazuie  nam 
źrzódlo:    Udi^  idę^  idzie,    na  wzór    Łacińikiego    incenio 


•7-  3;  311  bff  Wttten  ^rtfoii  bet  elnfa^en  $aM  ^er  gennis 

M^tti^etl  ^eit  ielt^  ^ind.  je,    Aoxx.  eU ,    /.ar.   elt ,    Grnee, 

eiti,  brpm  UIpMld^  19,*  derm,  \\t\  9on  tUfeiii  ieft  foiiimen 
ntin  ancb  bte  noo)  ubrigirn  ytrtfonrn  ber  gegenwartlgeii  ^eit 

ber*t  ieltem,  ieitci,   ieiteimy,   icfte^cie.     ^eb  ben   !2t)tnbeil 

beif t  bie  erfle  yerfon  ber'  etnfiKben  pabl  ber  gegenwarttgen 
^eltsem,  iti  ber  ptelfa*en,   smo,  na*  bem  £ateinifcben 

sum,  sumiis.  —  2)a^  ^ettOOrt  iśdz,  iść,  idę,  f*Ucft  ft* 
an  ba^2ateitttf*eit,   is,  co,   Eccl,  iti,  <fto«.  itti,  idu,    Vind, 

jiti-,  «Ue?n  ble  tergangcne  jfit^z^^',  szła^  szło,  szli,  szły, 
gebitt  |u  einem  anbcrn  Stamme ,  ndmii*  ^n  bem  ber  Wiu 
ter  azlad ,  szlak ,  ci,  9Ueberf.  tlef e,  i^o*bentf*  6*U*,  f(blet: 


nachodzf ,  nayść;  wszakie  czas  przeszły  nalazł ,  od  stówa  (^en.  —  2)a^  ^eitmott  nayduic,  (t*  ftllbr)  tn  ber  Stlldnftt^ 
leU^  tazi^,  objęto  mieysce  zadawnionego  nadszedł ,  inve^  gen  ^ett  naydę ,  getgt  Un^  beutlt*  <inf  bn^  ^tammwort  iśdi, 
nit.     Rossyanin  dotąd  pisze  i  mówi :  naiti,  naidu,    naszel,     idę,  idzie  btn,  na*  9(rt  bc^  £ateintf*rn   inuenire,    aacho- 

nachodity  nachoiu«  dzić,  nay^ć,  anf  etwa^  fottimen ,  auf  etma^  (to^en,  et  ftn- 

ben.    Z)te  je(ige  %otm  berDergangnen^eit  uaiazl,  (erfanb^ 
oon  bem  6tamm»erte  leź<5,  łazić,  bat  an*  wlrHt*  bte  CteDe  be4  oeralreten  naszedt,  inuenit  eingenommem    2)ec  (Ruffe 

f*reibt  nnb  fpri*t  IW  anf  ben  beutlgen  Sag:  naiti ,  naidu,  naszel,  naobodit,   nachoiu. 

5,    47.  J.   47. 

Widzielilmy  dotąd ,  iak  iftotne  głoflci  się  zamieuiaią,  iak       ^i^bet  baben  »ir  gercben,  tDte  ble  »efentn*en  9u*fVabcii 

aię  tei  praeftawiaią;  teraz  naywfększą  uwagę  nam   obracać     J^etinbtTt ,  femer  »ie  (?e  DerfeCt   Werben;    je^t  milifen    »ir 


n^ieber  unfre  ^uf.nerframfett  auf  etne  neue  6*wlert^reit  in 
ber  SBorrfDrf*und  ri*ten;  bte  tf^eiU  tn  bem  SSegUiTcn  miiU 
U*  mefirnt[t*er,  tbeil^  in  bem  ^ufaQ  f*einbar  n>efent(t*er 
$Bu*ftaben ,  tbeil^  mćf  in  be^bem ,  i^ren  ®runb  b^t* 

$.     48. 

^on  bem  SDcglaifcn  wirffi*  K>cfent(i*er  !Bii*Mf n  glebt 
nn^  fein  €(aoif*er  ^idect  fo  augenf*einn*e  nnb  b^nftde 
a5ebf|>tc(e,  al^  bcr9Benbif*efn  ber£auf!b;  benn  bort  f*reibt 
tinb  fpri*t  man  r i b  Po/,  grzyb;  noc,  PoL  gnóy;  p|e| 
Po/,  przez;  pjf  Pol.  przy.  STuf  etne  dbnK*e  3lrt  tfl  ^piuł 
@piia(/  an^  bem  £ate{nif*en  hospitale;  vtn  ho9p«s,  rnt» 

fVanben;  fo  ait*  Jeronym,  Jarosz  aud  Hieronymus;    Jacek, 

au^Hiacynth.  JSfr  b^ben  au*  SSirter,  benen  man  an^ 
fittgli*Morber  be(|uelnem  ^u^fbra*e  balben,  bnr*9ufam« 
menatebung  ivefcntli*e  iBu*ftaben  entiog;  bie^  n^ar  nnn  eU 
genttt*  febierbaft;  wurbe  aber  aUmiblig  9iege(;  fo  baiman 
iebt  gar  ni*t  anber^  fpri*t ;  al^  bał  się ,  flatt  be$  ^etaltet 
ten  regelmifiigen  boiał  się,  ftat,  jłart  lloiał;  pas  fkatt  bti 
eU))tf*en  poias.  3ebo*  ble  au^aHenbfłen  9^r4nbernngett 
in  btefer  9{ft(fft*t  trafen  fowobi  in  ben  ®Caoif*en  3>talecten, 
«M  fremben  ®pra*en  ba^  S^ort  córa,  córka,  Gr,%o^^,  EccK 

dszrzer,  Boh,  butd,  bcb/  Ross.  dotsch,  in  bf r  }IDebtett  t*'^' 
enbungdotscery  :  Croat,  kcher,  heher,  kchi,  Vind,  hzhi,  hzher: 
dochter,  Germ*  2!^*tet,  Gratc.^  tliygater.  Zatem  odmiany  Si/ec.  doter,  Dan,  dottrr,  Anglosajc,  dohtor,  bepn  CtU 
w  i Aotnyck  głoftach' tego  stówa  zaszłe,  tak*  sobie  wyobra-  frieb  dohter,  becm  (StOferam  tochter,  Angl.  daughter, 
aić  potrzeba;  9lifbcrfd*f.  !Do*ter,  Per^.  dochter,  Germ.  Ko*ter,   Graec. 

thygatcr.    $0^an  bat  ft*  alfo  bie  mit  ben  wefent(i*en  S3n*$ 
'<      '      i     '  ft«ben  blefem  aSort^  oofgegangenen  Sertoberungen  fo  borinfleffen : 

córka. 


potrzeba  na  nową  etymologii  trudność,  pochodzącą,  iuź 
to  z  ubywania  prawdziwych  głosek  iftotnych,  iui  to  z 
przybywania  pozorno  iftotnych,  iui  z  tego  oboyga  razem. 

.J.   48; 

Ubywania  illotnych  żaden  dyalekt  Słowidfiflti  tak  óczywi- 
ftych  nie  daie  dowodów,  iak  Sorabiki  w  Lnzacyi ;  tam  bo- 
wiem piszą  i  mówl*^ :  rlb  s  grzyb ,  nop  s  gnoy  ;  pje|  s  przez  ; 
Plis  przy.  —  ^a  ten  kształt  i  n  nas  ^pital,  z  Lacińflciego 
Hospitale,  od  słowa  hospes\  Jeronym,  Jarosz^  zamiaft 
Hieronymus  \  Jacek  zumi^Ht  Hiacynt h.  Mamy  i  stówa  swoy. 
ikie,  którym  naprzód  dla  wygodni eyszego  wymawiania 
odeymówano  gło&i  iftotne  przez  skrócenie ;  co  w  ten  tzas 
było  błędem ,  lecz  powoti  wprowadziło  się  za  prawidło,  tak 
źe  iui  teraz  wcląi  mówiemy :  bał  się  ,  zamiail  dawnego 
i6oŁd/się;^a/,  zamiaft  ftoiał\  pas,  zamiaft  Słowiafifkie- 
go  pojas,  Ale  nayznakomitszym  w  tym  względzie  odmia- 
nom podpadło  w  Stowiańlkich  dyalektach  i  obcych  ięzykach 
słowo  córa,  córka,  Gr.nócti,  £cc.  dszczer,  Boh.bCtta,  bC^^ 
Ross,ddocz,  w  drugim  przypadku  doczery ,  Cront.  kcher, 
hcher,  kchi,  Ki/m/,  hzhi , 'heher,  Spec-  doter,  Dan.  dots 
ter,  iln^/«xaj:.  dohtor ,  w  Cfffrydzie  dohter,  w  WitUfa- 
mie  toJiter,    AngL  daughter,    giiebftfi*f.    ®0*ter",    P^rs. 


<     -r  <• 

Pol.      córą  ,  c 

•    .  *     --  y 

Gr,       %09n* 

d  ~ ' txct  —  r 

Ecc.     dszczer. 

b  —     C      '-  X 

Boh,    dcera.' 

b  -     «      ---,, 

Boh.   dcy. 

d-    cz     .—  • 

Ross.  docz. 

d  —    cz     —  r 

Ross'.  docz'ery. 

h  —   Kh     

Yind.  hihi, 

-(      -H-      )- 


A  -^ 

sA 

—  r 

Vind. 

hiher. 

h  — 

cA 

—  r 

Croat, 

Kcher. 

k  — 

cA 

—  r 

Croat. 

kchcr. 

>k  — 

cA 

Croąt. 

kcbł. 

£/  — 

t 

—  r 

S9€C. 

doter. 

</  — 

te 

—  r 

Don, 

2)ottet. 

cf  — 

ht 

—  r 

AngUx 

.  dohtor. 

r  — 

ht 

—  r 

WŁ/ler. 

tohter. 

rf  — 

ght 

—  r 

AngL 

daughter. 

rf  — 

cht 

—  r 

Pers. 

doc|iŁer, 

r  — 

eh 

—  r 

Gśrm. 

So<ttet. 

M  — 

gt 

—  r 

Craec, 

thygater. 

5-    49. 

Przybywanie  posorno  iftotnych  równie  mąci  etymologią, 
iak  ubywanie  prawdziwych.  O  przybywa iącem  s  początku 
tAowgyj^  d*  y  wyiey  iui  pod  temiź  g^ufkami  mówiono, 
i  na  p.2y".J.  dy  przytoczono  stówa  Jadam,  Jewa,  Jędrzey^ 
iabiko^  gniazdo  ^  dzwon*  Przydum  tii  ieszczee  zwiercia- 
dło', które  to  atowo  w  Polfkiem  ^wcale  aię  nie  rooie  ety-' 
mologicinie  wytłumaczyć/  facno  za^  w  inszych  dyalektach; 
albowiem  £oA,  |rcab(0/  Ross.  zerkało,  zercaio,  Vind.  ser- 
Balu,  Crp.  zerczalo,  naleią  do  iednego  źrzódła  z  naszemi 
a!owami  zrzeniea^  wzrok,  weyirzeć ,  wyir.zeó ,  zayirze^, 
ujirzti^  zorza  y  to  ieft,  do  zadawnionego  |rtti  itzeC  ; 
widzieć. 

|ei; ,  wyirzeć ,  (att^fe^eil),  sayirzeć,  ttinfr^eti;,  uyirzeć, 

ittrtriiińU  (fc^en). 

5.^  60. 

W  niektórych  atowach  wazyftko   razem ,    tak   ubywanie 
prawdziwie  iiłotnych  ,    iak  przybywanie  pózorno  iftotnych 
gfoiek ,  iak  tei  ieazcze  do  tego  i  przemiana  ich,  czyni  ety- 
mologią wielce  trudną.     Przy  czem  zaftauowmy  się »  iak  z 
Aleksandra  mógt  się  ftać  Olfi/j  z  EHzabetha,  po'  naszemu 
EHbitta,  zdrobniate  Miibisika,  Halika.    —    Joannes  po 
naszemu  Ja/l ,  zdrobniale  J^ane^,  Janusa  Janusiek^   Ja/, 
Jasiek,    Jasieczek,    Jachneczek ,    Jasinek t     Jamneczek* 
Toć  adziwiio  JCochowJkiego ,  tak  ie  w  fraazkacb  awoich  pi- 
sie: „Patrzay,  iak  wiele  imionmaasz  iednego  Jana:  Ja- 
nosza i  Hanusa ,  Jwana ,  JsztWana ,  Jonka,  Jaśka ,  Ja* 
sinka^  Jacha  i  Jatiątko\  Jeden  ród  wołek,   cioTek,    kró-. 
wka  i  cielątko.  •*      Takie    od  Betrus ,    Piotr ,  .  w  piątym 
przypadku  Piętrze ,  zdrobniale  Piotrek ,    Pietrek ,   Piotruś, 
Piechnika  Piechniczek,  Pies,  Piesinek,    Piesineczek-     W 
imionach  wtaanych ,  byle  się  trzymać  ich  oznaczenia  ,  sna- 
dno trafić ,  iak  po  nitce  do  kłębka ,  do  ich  pierwiaftkowe- 
go  kaztaltn;  lecz  to  daleko  trudniey  w  pospolitych  sTowach- 
Polftie  wętpiś,  wątpliwy,  wątpHwo/e,    W  żadnym  dyalek- 
cie  eię  nie'  znayduią ,  i  iak  aic  n  nas  piszą ,  tiie  mogą  byd£ 
wcale  wywiedzione  etymologicznie.      Trafiłem  przetięi  na 
ieden  sslad ,  podobno  i  nie  letki ,  ą  to  porównywaiąc  Poł- 
itie  wątpUwośd  z  Kraińlkióm  dwomliwofi^     U  Krainczyków 
albowiem  y  uk  iak  u  Kroatów,  Dalmatów   i  t.  d.   dwojiti 
znaczy  wątpić ,  z  czem  porównay    Polikie   na   dwoie ,    na 
przykład:   „na  dwoie  babka  wróiy';**   ieszcze  to  na  dwoić. 
Porównay  s  tem  Łacińikie,  dulius,  duo.  Niemieckie  JWep; 

friii ,  ^tV' 


$.    49. 

Ser  ^nfAl  fc^etn^at  t9efent(i((ef  ASud^ftaBeti ,  litad^t  fn  Ict 
fffiortforfd^ttiig  nltbt  weniger  @(^i9tef Igleiteti ,  <tf  Ui  9Dfg< 
laifen  loirflt^  mientlUfut.  OSott  ^em  9uf«{e  M  g ,  ii  ds* 
am  iKnfdttge  ber  Sffiirter,  ^aben  toir  Mon  ^ben  Itp  tUfeti 
SBttd^ftftben  gefprod^en ,  nnb  Me  Seyfpiele  Jadam ,  Jewa ,  Jf- 

drzey,    iablko ,   gniazdo,    dzwon,  AngefA^rt     ^ier  fóge  i(( 

ti0(6  zwierciadło  y  (ttt  @f>iegeO  j^in^ti  i  Mć^  htm  ^olnifĄen 
ifl  bie^  asert  etpntologif^  unerf I4rbar ;  to4  nA<^  ^tibem 
2)ialectett  ni(tt  f:bt9er  |u  erfMren ;  tm  Si^mifc^eii  nimli* 
6eift  eii  itt^hiOf  im  dinfftfc^er zerkało,  zercalo,  im 
ŚBinbtf^en  serzalu ,  im  6roatif((^en  zerczalo ,  unb  biefe  ges 
^6reii  su  einem  $tamme  mit  ben  ^olnifc^en  SSftrtern  irze- 

nica,  OKlIgapfeDr  wzrok,  (54«  ®e(lJ^),    weyźrzeć,  (eittfer 

(rrMitfeii),  zorza,  bie  SRocgenrit^e),  iiiimlic^  in  bem.^rr? 

5.     5o. 

fbei^  einigen  SBirtern  madit^M  Mef  {nfammen,  bd^  Sule 
laffen  wir((i4  wefentli^er,  ber  ^ufa(  fcbeinbar  wefentn^et 
SBiu^^taben ,  nnb  noc^  oben  brrin  hU  mir  il^nen  i^rgeganges 
nen  ^erdnberungen ,  bie  Sortforfc^ung  au^erfl  fc^irrfg* 
^an  er»4ge  nur,  »ie  au^  IKieranber  o/e/,  iin^  Eiisa- 

beth,  Elżbieta,  Elibietka,    HaUka   f^at   entfle^ien   fónneu. 

S^^Altn,  9o(nif(^,  Jan,  »irb  in  ben  ^erf(einerung^»6rs 

tern  su  Janek,  Januć,  Januaiek,  Jaś,  Jasicfk,  Jasieczek, 
Jachneczek,  Jasinek,  Jasineczek.     ®(b0n  bcm   Z)l4ter   Ko- 

chowikł  ftei  bie^  auf.  6i^(i ,  f4^retl't  er  in  feinen  fleinen 
®fbi4ten,  wie  mel  9}amrn  an^ bemeinsigen  Solanu  ent: 
ftanbenl  S^m€»  ^infel,  i^in^^en,  ^anc^eii/  ^ennp,  ^aus 
(e^  i^anfen,  ^dufc^en,  3an,  ti^^in,  tt.  f.  to.  ,®o  ift  autf 
^etrud  Piotr,  in  ber  ftitiften  ^aSenbnng  Piętrze,  ent{Vans 
ben;  b«nn  bie  ŚJerfliinerungi^wirter  Piotrek,  Pietrek,  Pio- 

truś,  Piechnik,  Piechniczek,  Pies,    Piesinek,  Piesineczek. 

iBe9  (Sigennamen  ijl  e^^  wenn  man  einmat^  bie  iScbeutitng 

toeif ,  siemti^  teic^t ,  ben  Jaben  ju  oerfolgen,  unb  auf  i^re 

UrgefUit  surAtf  )U  fommeni  weit  fc^erer^ilt  bie$  aberbep 

ben  gewif^nlidben  SS6rtem.    %>at  ^olnifc^e  wątpić ,  (jroeys 

-feln),  wątpliwy,  (awepfetijaft; ,  wątpliwość,  tber  5»«pfe(V 

flnbet4t<f^in  (eitiem  2)lalecte,  unb  (4^t  fid^  nacb  ber  foinłsr 

ften  ekl^eitArr  g^r  ni(^  etpmologiftb  erfiren.  34^  (^abe  glci(fes 

ID06I  ehte  6|>ttr  entbetft,  bie  viettei4t  nl^t  su  oera(6ten  ift, 

burcb  i8erg(ci<t^ttg  be^  f  olnifc^en  wątpliwość  mit  ^zm  ^raf: 

nerifi^en  dwomiiwoft.  ^e^  ben  jtratnern,  ^roaten ,  2)a(mad 

ten  u.  f  o.  (eif t  stoeifeln  dwojiti ;  ^iermit  t^ergieic^e  man 

bać  9plnif((e  na  dwoie  (avf  iwei^  Ceitm)^  %.  S)*  na  dwoio 


-(        -)o(-        > 


fleude  kal  £«WttlWe  dubiu»,  duo.  Ui  ©eut^e  |»elfeU|  a»e^ 


R  o  «  d  s  i  a  I     '^- 

F^mocy  etymologiczna. 

§.     5i. 

Gdy  słowa ,  nad  Łtórych  dochodzeniem  pracuie  etymolog, 
nie  s&  dzisieysze,  powinien  pilnie  uważać,  czjr  za  czasem  iakie 
w  nich  nie  zaszły  odmiany,  bądi  co  do  pisowni  ich,  bądź  co  do 
snaczenia  ,  bądź  co  do  tego  oboyga  razem.      Do  przykła- 
dów wyiey  przełożonych,  w  paragrafach  o  ubywaniu  pra- 
wdziwie iftotnychy  a  przybywaniu  pozorno  iUotnych   glo- 
■ek  p  przylącłam  tu  naftępuiący  :  Słowo  rzetelny ,    Uk   pi- 
aane  ^  nie  wiedzieć  zkąd  się  wzięto }  lecz  iak  go  Jan  Ko' 
chanowjki,  JClonowicz  i  t.  d.  piszą,  irzetęlny ,  Boh.  arae- 
tedlny,  Ro*s.  zrytelniy ,  widoczna,  ie  pochodzi  od  wyźey 
wspomnionego  iriti,  irzeć^  zkąd   uirzeć ^  wzrok  ^    ztąd    u 
dawnycK.  znaczy  i    x)  oczywifty,    w  oczy  wpadaiący,    ia- 
wny  a)  przenośnie:  nieobtudiiy,    otwarty,    szczćry,    rze- 
czy wifty.  —  Obces ,  obcessowy ,  u  dawnych  obses ,  obses- 
sowy;    a    ie  to  Łacińikie    obsessus ,    dowodzi    ftaroźytne 
znaczenie ' iego ,    bo  opętanym    tak  pisze  Kochowjki'.    „źli 
%  obsessów  wyparci    szatani.*'    Mączyńjki   zaś  obsessus  a 
datmone ,  daemoniacus  ,    tłumaczy  :    opętany ,    obses 
Zyto  w  dyalekuch  ogólnie  znaczy  wszyftkie   gatunki  zbo- 
ża i    iak  go    ieszcte    Syreniusz    używa ,    pisze    albowiem  : 
,,  pszenica  ieft  iyto }  orkisz  ieft  żyto ;  icczmień  kft  żyto." 
To  co  teraz  iyto ,    wyrażało  u  dawnych  rei  j  skąd.    rżany 
chleb;    Mboie    sać    pewnie  późnieysze  Stowiańfkie  słowo, 
od  słowa  Bóg,    w  piątym  przypadku  Boie  pochodzące,  u 
Czechów  znaczy  towary ,  u  Sorabów  szczfłcie,  —  Obmo- 
wa dzłi  u  nas  potwars,    zły    ifzyk,    u  naszych   dawii3'^ch 
pisarzów  zaltępuię    Greckołacifi&ie    periphrnsU    „słowne 
y,  ogradzanie ,    opisywanie,    obmawiani*^,    gdy  iedna  rzecz 
y^wielą  słowy  bywa  ogradzana  albo  szerzmy  wymawiana": 
JdączyufiL     W  poilednieyszym    czasie    znaczyło    namowę, 
obradę,  rozmowę  i' n.  p.    „Panowie  przyiechali  do  J.  K. 
^  Mści  na  obmowę  ,  a  ikoro  było  po  obmowie  (po  sessył) 
„  odjechali.  *•     Potom :  wymówkę ,  wymawianie  siebie,  ex- 
kuzę>  azalii  nie  wcale  przeciwną  rzecz,    iak    dzisiay!    — 
Pol&ie :  hetman ,    Rosi.  getman ,    Cosa^.    attaman  ,    Boh, 
S^t^tlMn,  wychodzi  da   Niemieckie  S^WA1^tmMn\    wszakże 
tu  pamiętać  na  to,    że    J^anptmantt  w   dawney    Niemczy- 
znie»  nie  iak  w  dzisieyszey,  szczególnie  kapitana,  lecz  na- 
czelnika,   na    czele    będącego,    przełożonego,  co  u  Win- 
dów  i  innych   Słowian  poglavar,  znaczyło.  —     I  Polfkie 
gofcj    Bofi.   (o{l;    aa  iedno  a  Łacińfkióm  hojih,  ten  pe- 
wnie przyimie,  któremu  a  Cycerona  dś  offtc.  1,1 3,    Varr» 
4,  wiadomo,    ie  w  dawney   Łacinie  hojlts ,    nie  znaczyło 
nieprsyiaciela y  lecz  obcego,  peregrinum^  hospittm. 

Tar  łelft,  UltvXtU.  —  Dtf<  tpofnlf^e  gofć  (bfr««ft)  Boh. 

Hn^  bfttt  Cicero  de  offic.  i,  la.  imb  avA  Yarro  4.  bffonilt  i(( 

f  tembenż  pcregrinumy  hospitem  (eie^oete* 

$.       52. 

z  tego  wypa^t  ^^  płtrwasą  4p  etymologii  pomocą  aą 


kapitel  vn. 

60Ba)()  bte  8Q6rter;  mit  beren  (Stfotrd^ung  htt  Ctpmolod 
|tt  t^m  ^at ,  tfic^t  9on  (eute  (er  ffnb ,  fo  (at  er .  forgfjltidfl 
5u  unterfucb^n/  ob  nlc^t  mit  l^nett  in  bcrjolge  ber  ^elt  SS^tu 
duberungen,  fowobC  in  ber  6(^retbart,  M  a\\^  in  ber  IBe^ 
bcutung/  Ober  au4  luoM  tn  bcpben  su^ielc^^  porgegangen  ftnb* 
gu  ben  oben  in  ben  ^aragrapb^n  oon  OCu^laffung  wirfUc^  loe^ 
fentUd^er  unb  ^ufaę  fc^etnbar  wefentUc^er  ^uc^ftaben  gegebes 
nen  ^ecfpieler,  fikge  ic(^  nod)  folgenbc^  bin^u.  2)a0  SOBort 
rzetelny,  i(l  na(^  ber  je^igcn  ^(^reibart  uńerfldrbar*   boc^ 

Oie  e^  bep  3obann  Kochauowfki,  Klonowi* z  q.  f.  tD.   €X^ 
f<beint/  żrzclelny,  Boh,  llhCUhiw^ ,   Rosł.zryiel    ...     rommt 

ęi  angenrcbein(t(^  oon  bem  b^reitć  erwdbnten  zriti  Łszńt ,  ges 
me{nr<j!)aftłl(b  mtt  uźrzeć,  wzrok,  ber;  babcr  bebeutet  e^bey 
ben  alten  ©d^rifrfleirern :  1)  ft^tbarli*,  augen^einUct ,  iit 
bie  9(u$en  fulfrnbi  V  meta))bortf<^ :  ungebcud^elt,  offcn,  aufs 
rid^tig,  reel,  wirflicb.  —  Oóces,  obctsssowy,  fc^^reiben  ble 
9l(ten  obses,  obsesso^^-ys  unb  H^  iu^  ba^gateinifcb'-*  ^*»«^*- 
aus  i^,  beweifl  bte  a\U  Sebeiitung:  befirflFeni  fo  brau<bt  ben 
^u^brncf  Kochowiji :  „  hU  ttenfel  wurben  oertriebe n  «  ob- 
sessów, (m^  ben  ©efeffencn). "  Mączyńiki  erfWrt  obses- 
sus a  daemone,  daemoniacus,    l^olnifi^  opętany ,    obses.  — 

Zyto  (ber  (Rocfen;  bebeutet  tn  benubrigen  2)ia(ecten  ^trei? 
be  liberbaupt;  unb  fo  »irb  e^  a\x6^  nod;  oom  Syrenius  ge^ 
braucbt:  benn  beo  \^m  finb  SBaiCen,  'Spelc,  (Serfte,  żyto, 
^etreibe,  ®etreibearten.  9Ba^  bte  bt^utigen  ^olen  unter 
żyto  tjerfłeben ,  bie(J  bep  ben  ^{Un  rei  ((Rotfen) ,  baber  b«^ 
ject  no<f^  0ebri!u*łicbe  Cigenfcbaft^wórt  rżany  i  Zboże  ('©es 
treibe)  t(l  offenbar  ein  Tpitere^  6Uotf(be^  i!Bort;  von  Bóg 
(®ott),  fn  ber  fiinften  ^aOfenbidung  Boże;  bep  ben  śBibmm 
bebeutet  e^  ^aufmann^gtUer,  bep  ben  SBenben  ®[ńct^dńter, 
^ń(t.  —  Obmowa  hthiutet  jeCt  i8  e  r  ( 4u  mb  U  U  g.*  bep 
ben  ^Iten  briicft  H  hH  ®rie<bif(be  pcriphrasis  au^,  ,/bte 
„Umrebung,  Umfsbreibung ,  wenn  etne  6acbe  mit  mebrrren 
„  iBorten  umrebet  ober  nmfldnblicber  au^einanber  gefe^t  nirb.  ** 
MączytiJkL  ®p4terMn  befam  e^  bie  SiJebeutung  pon  ®  e  r  a  t  b* 
fcbliigung,  ^erebung;  Unterrebung;  }.  IB.  /,bie 
„^erren  be^  IRatb^  fomen  ^um  ^onige  na  obmowę  (gurćon^ 
„  ferena;  unb  nacb  geenbigter  obmowa  (Conferenj)  entferns 
„ten  fie  ftcb.''  2)anii  bebeutet  e^:  IKn^rebe,  ent((bnh 
bignng;  eine  ber  beutigen  grabean  entgegen  gefe(te  iSebens 

^nngl  —  3)a^  ipolnifcb^  hetman,  rber  Je(bb^rr);  Rosi.  get- 
man, bep  ben  iłofiif en  attaman,  Boh.  beptman/  fi^briauf 
bA^  2>eittf(be  ^guptmanni  bierbep  ijl  nun  au  erodgen, 
birfj^auptmanntm  alten  a)eutf<ben,  nicbt  n^te  ^te  bIo< 
bf n  €  g  p  i  t  A  i  K ,  fonbern  ben  oberf^en  Commonbircnben,  h^i 
Dberbanpt,  ba^  bep  ben  aStnben  unb  anbern  <S(<toen  pogla- 
^t\\,  »irb  ieber  f&c  iai  Sateinijkbe  hoais  erfennen,  bem  ti 
,  b<f  hoiłiaim  alten£gtei»,  Bi<btben  Jelnb^  fonbern  ben 

r 

I 

f.      52. 

SiUtm  ergbbt  |t<^,  baf  eine^  ber  erften  ^ilf«mitte(  ber 


i      -M- 


dsiefft,  które  ntm  (Uwią  hilloryą  odmiaft  Mwy  tak  w 
kfstatci*,  iak  w  snacaeniach »  a  sattfm,  potrzeba  •gio^sa- 
r^ów,  mianowicie  za^  ^rzedniey  i  oHatniey  Greczyzny  i 
Łaciny.  Gdy  tylpkrotnie  pod  ppiedynczemi  tpółgioikattii 
Greciyzuc  i  Łacinę  przedniego  wieku  przytoczyłem  i  iui 
nie  wątpię,  ie  się  tam  z  siebie  czytelnik  zaftanowi  nad 
dzisieyszem  u  nas  znaczeniem  s?dw:  ptitron^  prębtnda^ 
frcóosiCMy  inkąiifl*  huUa^  papiśi  ^  arkiUM  i  t.  p. 


Sof tfi^rfd^mtd  bU  aSerfe  fftib ,  »c{<(e  turf  He  deftt^lie  ket. 
mit  ben  ®irterti^  f»»e^I  in  Cć^tńHtt,  aMiBebentimS/  wu 
^e^an^mtn  ^etinhttnmtn ,  Mf^etien f  b- ^  bte  (dloffos 
r  i  e  n ;  nnb  | wat  9orn4m(i(^  ber  ^ńtć^ifdftn  tmb  ^teinifK^ett 
Sprane  mitrlerer  ttnb  Ie(ter  $tiU  2>a  id^  pbeit  bep  ben  etns 
aetoeti  ORitliiutetn  beteit^  fo  )>te(  ®rie<^if(^e  ttnb  ^ateinif<l^e 
aB6rter  ber  fpitern  ^ettafter  «ngefi&(rt  (abe ;  fo  miU  id^  ^ter 
nnr  nocb  bem  92acbbenren  bel  Seferl  bie  ^entige  ^ebentung 


folgenber  <8}irteriłberlaffen:  patron  (ber  ®a(^»a(tcr;,  pre- 

benda  (^t  yfrAttbe) ,  proboszcz  (htt  ^WlftJ ,  inkauft  (bfe  Sinte) ,  bulla  (bfe  anlle) ;   papież  (het  9ab(l;  ,  arkusz  (bet  90s 

|en  9«|»ier)  n.  f  #. 

$.    53.  V  §.     $3. 

Ponieważ  nie  zawsze  z  właściwego  irzodfa  czerpano       j^a  bfelSirter  nlc^Hmmer  aniberreinen  ^Ineffedeftit^fifi 
atowa,  lecz  przyswaiano,    iakie   się  tylko  w  potrzebie    fottbetn  im  ^aHe  betj^^otb^  Me  erften  ble  beften  aufi^enoms 


aawinęły;  etymolog  więc  obracać  ma  uwagę,  |iie  tylko 
na  ięzyk  glowny,  ale  i  na  idyotyzmy,  nie  na  same  tyl- 
ko n\  p.  Niemczyznę  ogólną,  lecz  i  na  dziai  oneyie  na 
aiissą  i  wyiszą,  nawet  i  na  osobne  prowincyonalizmy. 
Bierzmy  Poljkie  chrxtui.  Kos**  chtitn^  VinH.  hran ,  Aren, 
wszakże  wychodzi  na  Audryackie  Sittti,  Sixiai\  z  Safkiem 
zaż    9Xeerrettig    nie    ma    i    naymnieyszego    podobieńilwa. 


men  nmrb^n ,  fo  bat  ber  aSortjforfcber  nicbt  b(ol  einr  Spw^U 
fpraAe ,  fonbern  ancb  ble  3bfotifmen  barin  |u  enodgen  \  im 
2)eutf(^en  a(fo  ntcbt  b(ol  bfe  $0(bbeutf(be  ®(^riftfpra(be ,  fotta 
bern  auc^  bal  Dbets  tinb  9{lebcrbeutf4e  nnb  ein^elne  ^rooin:: 
ciaHimrn;   ^o  a*  ^-^  (Hmmt  bal  ^olnifd^e  chrzan,  Hoss» 

chrien ,     Vind.  hran  ,  hren  ,    gatl^   mtt  bem  £)etUrrei<^tf(ten 

^ren^  5(r4n,  auf^^mmen;  bat  aber  mit  bem  ^o(bbe«tf(bett 


Bierzmy  ieszcze  Polfltie yarriicA,  5oA.  ferttttb,  Aufr,%^Xi*  CWeerr e ttlg  gar  Wne  93er»atibtf<^aft.    2)al  ®ort  far- 


tm^,  i  to  rożne  od  Saflciego  @<bÓr)e.  Toż  podobnie  Pol- 
flUe  Jkodoła    schodzi    się  z  Auftryackiem  @tabel/  ale  nie 

z  Saikićm  Cc^enne*    Aujlr*  Ciain,  rj^nka,  iSax.  ber  Stegel. 

Wielka  czę^d  słów  naszych  żeglarlkich,  kupieckich,  na- 
leży do  uiższ^y  Niemca3*zny,  nawet  do  Holenderszczyzny, 
m.  p.  szkuta,  reia,  zegielgarn,  bezmian  i  t.  d. 


tuch,  Boh.  fertnc^/  iftbalob^rbetttfcbe  %ikxtxi&f\  tmi^o^s 
benrfc^en  bingegen  bei6t  el,  bie  ©cbAr^e.  (Sben  fo  ifl  bal 
9otnifc^e  (todola  gans  H^  Defterreicbifcbe  ^  t  a  b  e  I ;  aber  gani 
oerfc^ieben  oon  Ura  i^o(^bentft^en  6  (b  e  n  n  e.  Oefi^r.  bet 
(Kain, /'o/zi.  rynka,  ein  Wegel  cf,  Poln.  tygiel.  T"  ein 
grofer  t.%t\\  ber  poinifc^en  SBbrter,  bie  bie  ^iffartb  ange= 
ben,  gebbrtbem  9lieberfd(bfifd^en;  ła  bem  ^oKinbifd^en  ^u, 
a<  ®*  t^kuta,  bfe  @($Ate,  reia,  bie  9lee,  (Kabe,  zegieigam,  bal  Sege{garn  n.  f. ».. 

j.     54.  .      5.     54* 

2>o<b  bte  grif te  i^ńlfe  bat  ber  9o(nir<be  2Borrfor((^  ton 
ben  oerf<btotflerten  DlKunbarten  ^nerwarten;  ja  obne  ffe,  batf 
er  el  gar  ntcbt  magen,  ^orfcbtntgen  atianfteSen.  9fuf  ben  ers 
flen  58(i(f  mbcbte  raan  oermutben ,  bat  bal  SBort  szkło .  mit 
bem  beutf(ben  (^  i  a  I  ju  einem  @tamme  ge^óre,  nnb  ^^^ 
szinić  się ,  ni(bt  Hnić  się  ((timmem)  oon  szkto  berfomme. 
9(0ein  ha^  (Kuf  ifc^e  fteklo ,  Ecci.  stklo ,  ^eigt  nnl  eine  weit 
ffcberete  anette ,  in  bem  ffljorte  ftekat  (Jlie^en ,  flAf ig  feon) ; 
(fteklanis  bebentet  htfy  btn  9iuifen  ben  ^meUer)  nnb  fii{^rt 
nnl  anfbieiBorfteUnng  bel  Si^itigen,  ingln^  gej^ra<bten,  nnb 
ticĄ  $<bmeianng  oerbdrteten.  'I>^i  szkinid,  szinić,  iwu^ 
foate  aifo  lśnić  gefcbriebrn  oerben ,  nnb  W  |n  fein^n  S^n^ 
}e(bu(bftaben  /-'>  ipooon  meiter  nnteirbie  diebe  feon  n»irb» 
—  Jlbnnte  man  ferner  bal  ®ort  Korowody  »obl  beffer  m 

WiUn,  all  <U6  bem  giujifcben  korowód,    choro wod,    %ti\t 

mng  hii  ^borl  /  bel  iSeigenI ,  Oietgentan}  ?  —  @o  and^  bal 
iSort  młokos  (ber  CKilcbbart  t  (Selbf(bnabe{) ,  bep  ben  Hiufs 
fen  in  eben  ber  SBebentung  Moipkosos,  oom  SKufifd^en  molo- 
hQ ,  ^olnifdjf  Mleko ,  ^((4  unb  fsać  fangen.  —  ^ou  wazki 
(enge)  babę  i<b  f<bon  toeiter  oben  bemerft,  ba$  el  mit  (Huif' 
(!<^t  anf  bal  iBbbnufcbe  a  tt  fH  I  anf  bal  9n9if<be  nzki,  ^m 
bem  £atettiif(ben  anctua,  an^ius,  anguftus,  bem  beutfcb^n 
e  n  g ,  tzm  ®rU<bif<(^ett  Aucho ,  )n  recbnen  ijl. 

J.    65. 

Cft  {(I  an(b  beo  nnl  lai  Ctammioort  oerMren  gegangen ; 
man  bat  el  allbann  in  ben  anbern  gtnnbarten  anf|nfn(|fen. 


Naywiększey  zaż  pomocy  etymolog  PolJki  spodziewać 
się  powinien ,  z  pobratymczych  dyalektów ;  ani  t^ż  nie- 
chay  się  bez  nich  nie  pory^'a  wykładać  słów  początek. 
Któżby  nie  sądził  z  pierwszego  weyżrzania,  że  słowo 
tzUo  należy  do  spólnego  żrzódła  z  Niemiecki^m  91  tli  ę 
a  zat^m  tzkinić  się  ,  nie  Unić  si^ ,  z  tego  szkło  \  lecz  Ros- 
syyfcie  Ji€\Jo ,  EccL  Jiklo ,  odkrywa  nam  iego  daleko  pe- 
waieysze  irzódło ,  w  iłowie  Jleiai  ociekać,  żciec,  ciec, 
(R^st,  Jt€klarU9  szmelcarz),  podaiąc  nam  wyobrażenie  cie- 
klisny,  płynu,  czyli  czegóż  po  roztopieniu  ilwardzonego. 
Za  czdm  stkinUy  szłnU,  ślnlć^  powinnoby  ałę  pisać  //mV, 
i  me  żrzódłowe  gło(ki  /-#,  o  których  powie  się  niżey. 
—  A  i  to  drugie  Polikie  korowody  ^  możnali  dokładniey 
wyprowadzać,  iak  z  Rossyyikiego  JCorowod^  chorowod^ 
wiedzenie  choru,  t.  i.  tańca,  prowadzenie  reiu,  rey.  %- 
Równie  i  to  trzecie  młokos^  które  ieft  toż  samo,  co  u 
Rosayan  mohkosot^  od  słowa  Rossyyikiego  moiokój  po 
naszemu  mUko  a  fsa^.  O  słowie  zalS  wązki ,  wyżey  mó- 
wiłem, że  go,  oglądaiąc  się  na  Czeikie  aufti,  Rosa.  uzkiy^ 
do  Łacińskiego  anctus^  anxius^  angujius  ^  Germ.  enge, 
Gra€C»  anchoy  odnieść  należy. 


j.     55, 
Przypada  także  nie  raz  potrzeba  ,   gdy   pierwiaftek    sło- 
wa u  aaa  zaginął ,  szukać  go  po  innych  dyalektach;  n.  p. 


<      ->r-      ;. 


tfowo  narćab ,  Boh,  mf^ah ,  ma  irzódlo  -w  Czeflci^m, 
Bośnieńiki^m  T^f^tU,  Wtcp,  yind.  vrezJu  ^  vrshem  rzucić. 
—  Polflsie  órzytwa,  Boh.  f)titXOa,  Boss,  óritvra,  Yiitd. 
krUvay  W  Rossyyikićm  Łrit  ^    Vind.  briti  golić. 

j.     56. 


Warcab  (^er  ©amettfleitt)  /  fioA.  wrljcafe,  lat  feln^n  Urs 
fprung  9on  bem  ^ó^tnif^en,   SBo^t^ifc^en  to  rep,    mc(u, 

Kł/zi/.  vrezhi ,  yer^hem  (toetfetl).  •--  Brzytwa    (Oa^  ^Balbiet^ 
ttieffer) ,  IfloA.  b  r  i  t  tD  a ,  iiojj.  britwa  ,    Ki>z</.  britvą,     V0lt 

bcmiKupifc^enbrłŁ,  Fmc/  briti,  (a«(Hren,  Wcmn)» 

5-    66. 


Powinna  takie  etymologa  zaftanawiać    różność    znaczeń         -.  ^^  cD>-«*r^-rA—  —.c  r^-^^-  ^  .^  r  • .  «»  r     ^«r     »  'x      k 
.lo^a  w  róinych  dy.lektach.    t  Polaków  4/e«arfa  ucrta;  'M.®cif.,^-''s^''i^'K?,l^l™'^''  *"*  f<««W"«"rf«n.f«t  *«f 
■«  Cechów    befrba    chłodnik,    kuczka   letni.  5    u    Ro.syau     i"  I^.^nt  rt^  S^^^ 

6e,Uda  rozmów,   rozprawa,  posiedzenie  kompania,  altana  ;     ^^^  ^^^       f  ^     ^,^^i^^,^Z.U.  bW  @OmS««b^'' kej 
U  Krainczykow  i  Window  A«jec/<i,  besieda .  mowa,  aiowo ;    K-^oOfó--.*  u     ■    i    k:.<i^..«.<.  #*         «  i.  1  X  /«  r  rfi-J    r-. 


Stąd  u  nich  besedisht  Sfownik,  besedniA  mówca,  bestd^ 
nishe  ambona.  —  Chytry  u  Rojsyan  i  Czechów  to  sa- 
mo co  u  nas;  zaś  u  Krainczykow,  Windów,  Kroatów 
prędki,  szybki.  —  Polacy  mówią:  w  pieca  palić ;  Rossy- 
anie  z  Czechaai]  topić'-,  Kminczyki  z  Windami  kurzyć. 
I'olacy :  księgi  drukować;  CiGchy  wycijkać\  Rossyanie  pie- 
czętować.  Polacy  mówią:  kochać  z  całego  serca\  Ros- 
ayanie:  a  całey  wątroby.     U  Polaków:  Boc  Pa/i;  u  Ros- 

.yaft  goapod  (cf  ficpodarz);  u  Sor.bów  kmez.  -  Uprzey-  ^  ^^^^^  .  J  wyci&a^  (au«ibrótf««),  bep  ben«aff.n  pi 
,^y  u  Cechów  to  co  ,  u  „.3 ;  u  Ros.y.u  zaś  «,,«a^.,  „l,^^,^.  jj,,j  ,,c/,  bebcutrtbfp  be«  ^Okn  fi  e  9  *  "n.  ®. 
uparty.  —  Narzędzie  u  nas  iDltrument;    u   Rossyaa  iVa-      -•---.-     *^.     '-.   -  ''-         r     _    '      »     *       "^ 

rtad  ozdoba,  przyozdobienie,  narządzenie;  u  Wiudów 
nared,  naredba ,  przygotowanie ,  przyprawa ,  uczynek, 
dziełu.  U  Czf^chów  inlirumuut  lub  naczynie  ntfbobdi  u 
Rossyan  nadobe  pptrzcba,  konieczność;  u  nas  nadoba 
uroda,  piękność.    —    Zakon  u  Czechów  i  Rossyan  szcze- 


gólnie prawo ;  u  nas  szcza^ślnie  mnisza  reguła ,  ztąd  u 
uas  zakonnic  mnich,  zakonnica  mnistka^  u  Krainczykow  i 
Windc^w  sakon  Han  inalif^ńiki ,  inajicuftwo;  ztąd  u  nich 
snkonnik  małżonek  ,  sakonnica  i-.iaiionka.  —  Broić  u  nątf 
znaczy :  źle  czynić ,  ztego  co  popełniać ;  u  Kroatów  broili 
liczyć,  rachować,  broi  liczba,  rachunek.  —  Czędo  słowo 
szlachetne  iefl  w  iednym  dyalekcie;  za  nikczemne  zaś 
uchodzi  w  drugim ;  w  iednym  znaczy  pochwałę ,  w  dru- 
gim naganę  lub  wzgardę;  w  iednym  wyraża  zaletę ,  w  dru- 
gim przywarę,  i  t.  d.  Gramota  u  Rossyan  dyploma,  au- 
tentyk, z  Greek,  gramma  pismo ;  u  nas  ramoty  bazgrani- 
na ,  szpargały,  U  Rossyan  dumnoy  tytuł  panów  rad  ;  u 
nas  dumny j  py«zny,  hardy,  nadęty. 


Saube;  bfc  ben  ^raincrn  tmb  98inben  beseda,  besieda  bie 

(Keb^,   Hi  ^Bort;  Hlin  besedishe  h«ii  Sóttetbuc^,  beseduik 

ber  (Hibner,  besednishe  bi€v^an3el.  —  t^hytry  bebeutet  bep 
ben  ^olcn,  9iuffen  unb  IBó^meii  argnfltg}  brpben  ^rais 
nenir  ^inbin,  6roatrn  fd)nea,  grfd^wtnb.  (Sin  be  U 
(en  umfcbretbt  Ut  ipole:  im  Cfeti  brenoen;  ber  DtuiTe 
unblB6(me,  f(bmeUeu,  ber^rainer  unb  9dinbe;  dtauc^ 
itt a ^ e n.    S3i<ber  bruif en  beipt,  bec  bcm  ą)olcn  drukować; 

pi*- 

S}txi  bet^t  bep  ben  ^oUn  serce;  brpm  OiutTen  wątroba;  U^z 
Uui  bebeutet  U^  \^tm  ą)oIen  ble  2eber.  0ott  ber  Ąerr, 
be^m  ąjplen  Pan  Bóg,;  bepm  Oluffen  gospod  (^olnifd)  gospo- 
darz ber  SBirtW ;  Oep  ben  SSenbcn  kniez  (ber  górfu  — 
Uprzcymy  beo  ben ąjolen  mib  SSóbwen:  b^rjUcb,  inntg; 
bep  ben  fKuffen  Mrtndtftg.  —  Narzędzie  be^  tzn  ^olen 
ba^  Sfiere^eng;  b.'p  ben  mwffen  ble  iSefiiernng,  bie 
^ubereitung;  bep  ben  i>Oinben  t^ie  ^ubereitung,  bie 
^utbat;  i^anblun?,  hie  Zljat,  Ui  Setf.  SBepben 
SBćfimen  bet?t  29errjeifg,  @er*4tb,  ©efcbirr  nadoba;  bep  ben 
aiuffen  nadbbfcba^  SBebiirfni§,  bie  9JotC>wenbi8felt;  bep  ben 
ą)olen  nadoba  h\t  guiebUci^fett,  ©cbónbeit.  Zakon  bebeutet 
be9  ben  (KuiTen  tmb  SBb^men  an^f<t)(tejilt(b  Hi  ^efeC,  bep 
ben  ^olen  au^fd>(ietii(b  bie  C  r  b  e  n  ^  r  e  g  e  ( ;  baber  bey  ben 
ą)olen  zakonnik  ber  jDrben^br  u  ber,  ber  OKbncb,  aa- 
konnicabie  ^leflerftau,  bie9Jonne;  bep  ben  Arainem 
unb  SBinben  bingegen  sakon  bie  (^be,  baber  bep  tbnen  sa- 

korinik  ber  ^be mann,   sakonnica  ^\e  (^bf  fł^^W-  —  Broić 

^ijit  bep  ben  ^olen  frei»eln;  bep  t>tn  €roftten  iablen. 


tecbnen,  nnb broi  biegaj/  bie  Dtecbnnnd.  —  £>ft  ifletn  SBort  in  ber  einen  ^DJanbart  dbel,  in  ber  anbern  nicbrig, 
brutftitt  ber  einen  2ob,  in  ber  anbern  ^abel  au^,  beaeicbner  in  ber  etnen  ^mm,  in  ber  anbern  SRangei  nnb  gebier. 
a)a«  (Rtt^ifcbe  gramoth  (au^  bem  ©riecbifcbtu  gramma)  bebcntet  ® iplom,  ttrf<brift;  bep  hm  ^oten  ramoty  ®c^mierere|>en. 
Dumnoy  tft  bep  ben  9tttffen  ber  £itel  ber  gti^eimeti  Oiat^e;  unb  kt^  ben  ^oien  ^eipt  dumny  fłofj^  anfgeblafen,  tro^ig. 

5*     57*  $•    57. 

Takowa  pa  dyalektaeh.  różność  znaczeń  tegof  słowa,  2)iefe  ^erfcbiebenbeit  ber  ^ebeutnn^cn  ein  nnb  eben  befs 

które  przecież  choć  w  dalekim  ftosunku  się  schodzą,  słu-  felbeu  9Bort£(  tn  ben  verfcbiebenen  Wunbarten ,  bie  bann  enbs 

ty  częfto  etymologowi  iuż  do  odkrycia  fłzódła  słów^  iui  {vif  bocb  wUber,  obgfeiib  iit  entfemten  3fn|i(bten  sufammett: 

do  zupełnego,  przekonania  się  o  znalezionym.  —    Każdy  z     ttift,  bilft  bem.  SBortforf<ber  tH^lJ  bie  StamniW^rter  entbes 

palców  u  Polaków  i  Rossyan  p^ilec  \  u  wszyftkich  zaś  in-    (tea,  tbeit^  hu,  Q5ewi§beit  ber  aufgefunbenett  bewetfen.   93ei> 

nych  pobratymców  prjt,  perji  (a  t  tego   perjl  mamy  na-  Un  ^oUn  Unb  Olnffen  ^eijJt  ber  giWder,    palec;    bep  atteu 

parjlehy  pier/cieii,  z\e\e  pifćperjinik);  słowo  zaś  palec  Jl  óbrigen  6(at)en  p^rfl,  perft  (baCer  ba^  9o(nif<be  naparftek 

mich  to  szczególnie  znaczy,    co  Łacińikic   poUex ,    melki  ber  Stngerf^Ut,  pierścień  ber  0{ing,  pięćperftnik  ^ńnfftngers 

palec.  —    Ciężko  od  razu  nasze  słowo  pobłażać  wypro-  (raUt);  bep  biefin  aber  ift  palec  gatti   bai  ?ateinif<^e  pollex| 

wadzić  ze  słowa  błazen \  bo  to  u  nas  głupca,  lub  głupca,    ber  IĆaumeo.  —  Pobłażać  (elnem  nacbdeben,  nad^feben' 

udaiącego  figlaria  znaczy;    lecz  gdy  w  innych  dyalektoch,     f(^mei(^e(n ;  I4^t  ftćf  bet  tBeSeutung    m^   ul^t   fńgli(b    »oń 

i4ko  to  w  Ragu«a6ikim,  Bośnieńikim  i  t.  d.  błazen  pó-  beut  fotnifc^en  błazen  (Warr,  ^ofnarr^  $an^wur|t)  abWten  • 


<      X-       )- 


ddebca;  łacno  satem  i  na32e  poiłaia/  tu  naliero^aif.  --  bo(^  tlt  anb^tlt  ^Blunhatten,  iltt  OtadUrdUlfiC^eil ,  $8o0nif<^ert 
Pospolicie  mniemamy ,  ie  s2owo  szlachcic ,  szlachta,  po-  (at  bta^eii  bie  iBel>entttng  be^  6(^met(^(et^  ;  nilb  tllin  tfc  hit 
s2!o  od  Niemieckiego  @(htad)t  bitwa  :  atoli  iednak  u  Krain-     ^Mettung  elulcUC^tcnb.  —    ®en>6^n(i(^  lift    man    sslachcio* 


csyków  i  Windów  shlahta ,  poshlahtnojl  pokrewieńftwo, 
shlahtnik  krewny.  Tak  i  w  Otfrydzie  i  Notierze  s/ah- 
ta^  slahtOf  gislaht  ród,  rodzay,  familia,  w  niiszey  SaiE. 
i  wyiszych  Niemcz,    ©c^ladjt;   ©C^Iecfet;  Sv€c.  slag,  slagt 

(cf.  ^oc^bentf:^,  ^&i\a%,  oon  dutem  ^c^lage,  an^ 
brr  iirt  f(^ I agen,   nac^  einem  fd^U((^ten).    Szlachta 

tedy  nie  z  niemieckiego  @(^la(^t  bitwa  ^  lecz  z  Niemie- 
ckiego ®efd^Ie<^t,  wypada  na  Niemieckie  bcr  ®ef(^fC(^ 
trr  patrycyusz.  Podobnież  w  inszych  dyalektach  ,  w  fio- 
śnieńikim,  Kroatlkim,  Daltnatikim,  Szlachcic  plemiennik, 
-«  Gody  w  Folikim  Boże  narodzenie,  biefiada,  uczta,  bo- 
nowanie, wesele  malieńikie;  stąd  oczywiście  godowaS^ 
Boh.  (obOWati,  biefiadowad ,  także  u  nas  chodowac\  ży- 
wić, karaaić,  podeymowad  sWoim  kosztem;  ale  godny, 
godzić  się,  godzić  na  co,  ugodxid  w  co,  ugoda ^  ^gO'^ 
da^  pogoda^  prs^ygoda^  wygoda^  godzina  i  t.  d.  chociaż 
iawtto  i  pocUug  słuchu  i  głosek,  od  gody  idą,  ciężko  od 
nzu  z  niego  wykładać,  nawet  udawszy  się.  do  innych 
dyalektów.  U  Czechów  f^oh ,  I^Obp,  prócz  uczty.,  biesia- 
dy, wszyjlkie  wielkie  Swifta  znaczą;  u  Windów  gody, 
święto ,  uroczyftość ,  imieniny  *,  u  Krainczyków  szczegól- 
nie imieniny  *,  u  Roisyan  god  rok ,  godina  czas ,  los, 
uczcicie,  godowat  rok  przebywać.  Dopiero  zalłanowi- 
w»iy  się,  że  tu  wszędzie  znaczy  się  mniey  lub  wiechy  la- 
ki:* czasu    przeciąg,    iakaś     pora,    doba,     maiąca    pewne 


(bec  ^be(mann)/  szlachta,  (het  Mbel)  9on  bem  S)eutfcbett, 
bie  ®ćiiad)t,  (Selbr<^(a<^t)  <tb(lammen ;  alkin  bep  ben 
.^rainern  unb  ®inben  bebeutet  shlahta,  poshlahtnoft,.bte 
^eripanbtfc^aft ,  shlahtnik ,  ben  ^memanhun.  dhtn  fo  fins 
hetman  htm  CtfrUb  nnb  ^otfet  siahta,  slahto,  gis- 
laht fi)t  ©tarnin ,  €tatnmbau^ ,  ^aimiiie,  9{ieberrid^f.  uitb 
Cbetbeutfd)  ®*Ia*t,  @(tled)t,  Svec.  alag,  slagt  (man  »rt» 
gleid^e  haś  ^ocftbetttfd^e  @  c^  I  a  9  /  t)on  gutem  ®  d^  ( a  g  e^ 
au^hcr^tt  fcbUgen  (mĄ  einem  f<^(a(^ten);  szlachta 
(ber  ^helj  ifl  feUlidf  ni*t  r)om  2)e«tf(ben  @  (ft  I  a  cC  r ,  Jelbs 
fd^lac^t ,  fonbern  t)on  ®  e  f d^  ( e  c^  t  ah^uleiten,  unb  etttrptic^t 
ganj  bcm  in  9}iirRberg  ncc^  gebrducblid^eti ,  bet  ®ef(^(ed^s 
ter  (Patricius).  3n  anbettt  ^unbarten,  im  SBo^nifc^en, 
€roattf<4en,  2)armAtiMeti  Ib^i^t  ber  (Sbelmann  plemiennik, 
»on  plemię  ber  @tamw.  —  Gody  bebetttet  bep  ben  tpolen 
SBepbnacbten ,  ®aflm4lb^  SSobUeben,  ^Pć^h^iti  haffet  aus 
genfd)etn(tcb  godować,  Boh,  bobo»ati,  fc^/nanfen;  fernec 
chodować,  futtern ,  łijbren,  tractiren,  anfne^men^  Unter^ 
ialt  geben;  alletn  Godny  tauglid^,  wńrbfg,  godzić  się  tan^ 
gett/  erianbt  fepn,  godzić  na  co  tDprnod^  pieleń,  ugodzić 
elnen  CBerrrag  treffcn ,  ugodzić  w  co  Jjineintreffen ,  ugoda 
ber  93ertrag;  zgoda  bfe  (?inigf eit,  pogoda  gónflige  geitnnb 
9Bltterung,  f*6ne*  ©etter,  przygoda  bet  fniaU,  hai  <St9 
eugniS,  wygoda  bte  ^equeraltd)fc{r;  godzina  bie  ®tunbe, 
u.  f.  R). ,  IniTen  fi* ,  fo  offen^ar  ffe  au<b  ben  ©ucbflaben  nadb 


ograniczenie,  pewne  przeznaczenie,  pewną  własność;  po-     vvn  gody  betfoinmen,  hemO(b  in  Ibten  fO   Petfc^tebenen   fBea 


kazoie  się,  ii  kiedyś  gody  znaczyło  porę,  uprzywileio- 
waną  do  iakicyś  uroczyiloici,  porę  do  czegoś  osobliwie 
zdaną,  po  myśli  czyiey,  zgoła  chwilę  szczęśliwą  i  wła- 
ściwą do  szczęśliwego  przedsiębrania ;  a  iuż  wynurza  się, 
że  pitrrwial\kowe  znaczenie  słowa  gody  zatraciło  się  ,  nie 
tylko  u  nas,  lecz  i  u  naszych  pobratymców ;  że  zaś  tkwi 
w  pochodzących  z  niego  ,  wyrażających  bądź  czasu  iakiś 
kres,  n.'  p.  godzi/ta,  bądź  tegoż  iaką  zdatność,  n.  p.  pO' 
goda,  bądź  też  w  ogólności  wzaiemiie  z  sobs^  Aosowanie 


bentungen  nid)t  fi^gltcb  barani  erf Idrcn ;  felbfl  wenn  man  bie 
ubrigen  ^?unbarten  an  S^Ulfe  ińmnit^  f^ci^  ben  %6btnen  bes 
bentet  bob,  bo  bp,  anfcr(S)aflmabl  tinb  Sepbna^ten,  <tu<^ 
nod)  Cflern  unb  9fing(len;  bep  ben  SS^lnben:  Jepertag; 
Se0t'r[i(^fett/  i)(amendrag  >  bep  ben  ^rainern  anśfd^lieilid^ 
tRrtmen^ragj  bep  ben  fRuflfen  god  ^ait,  godina  ^elt,  @*irfs 
f<(,  ®Wcf ,  godowat  ein  3flbt  wrleben.  (?r(l  menn  ttiawers 
»dgt,  hai  bier  uberafl  mebr  ober  n^eniger  ein  geoiffer  ^etts 
ramn ,  ein  ^eittbeif  oon  einet  ge»i(Ten  ^bauet,  geniffen  iBe: 


się,  ssobą&ięiednanie,  n.p.  zgoda,  ugoda ,  wygoda  i  t.*d.    flunmnng;  gewiifcn  ^tgenfc^aft  bejeicbnet  Hurbi  fo  mirb  e$ 

eiuleud)tenb ,  ba§  gody  eine  aUgemcinere  Q3ebeutung  gebabt 
Menm&ffe,  ndmitcb:  bet  in  einet  ^eftlfcbreit  beftimmfen,  ber  31:  etwa^  befonber^  fcbitflld^ett,  gónfłigen,  ouc^  einer  gliicfs 
li^f  ^u  gmcfltd^cn  Unternebmnngen  gflrj  geeigneten  gett,  fo  wie  ba?  ^olnifdjf  pora  (cf.  Gr,  euporia.  Lat,  opportimi- 
Bitai).  2>tefe  adgemcinere  UrbebeutuAg  hei  90ort^  nun,  i|ł  nicbt  blod  tm  9l^oMf(btn,  fonbetn  ducb  in  benóbrigen  t)erf(^»U 
limrn  ^unbatten  oerlorrn  gtgangen ;  liegt  abet  ben  booon  abftammenben  ^brtern  jnm  (Srunbe;  benn  btefe  begeicbnen, 
tbeiU  ein  gewijfi'^  B^ttmaa^ ,  h.  $&.  ba^  ^olnifd^e  godzina  bie  Stunbe,  ba^  Oinf tfd^e  god  ha^  3abr^  tbeii^  eine  gewtffe 
ftattgUd^teit,  Cd^icfiicb^eit  bet  gett  gu  etw<r^,  g.  ^.  pogoda  gAn|u«;e  geit,  aSitterung,  fcbbne^  ^ettet;  theiU  au<b  im  <tQf^ 
gemctiidi,  oecbfeifeitige^  ':OerbdItnt|  ^  n)e<bfe(feitige^  OTntfptec^ett  nnb  Uebeteinflimmung;  }.  $B.  sgoda  bie  SintriK^t;  ugoda^ 
bet  ffleittag,  wygoda  bie  23i:quemlic^leit. 


J.    58. 

■ 

Nad  to  pokazuie  się  czasem  z  dyalcktów,  że  co  z  ra- 
zu zuaie  się  bydż  słowem  o  dwóch  znaczeniach ,  nie  ieft 
iedflO,  ale  dwoiakie  i  z  dwóch  żrzódeł.  Tak  Naczelnik 
u  nat  1)  przełożony,  na  czele  niby  będący,  a)  taśma 
naczelna.  W  Rossyyikićm  zaś  pierwsze  brzmi  i  pisze  się 
naczolnik^    a  znaczy   nie    tylko     przełożonego     komendę-' 


5.     58. 

ISfu^  ^ergfetc^nttg  bet  3Runbatten  ergiebt  ftcb  au(b  an»ek 
Ten ,  ba^  r&ai  e  i  n  9Bort  pon  ^mepetlep  IBebeutungen  ^u  fi  pk 
fcbeint,  ni(^t  ein  SS^ort  ifl,  fpnbern  swcp  St^irter,  oon 
jweperiep  Śtdmmen.  'S>ai  ^olnifc^e  naczelnik  bebentet: 
1)  bai  Cberbaupt,  hen  an  bet  6piCe,.  an  het  @tttne  (ozoło 
bei^t  im  ^olnifcben  bie  ^titn)  flebenben  s  3)  hai  etttnbatib* 


roiącego,    Icca    autora    iakiey    rzeczy,    który  ley  dał  po-     ^Ileitt  im  9lufif(^en  b^tfJt  etftere^  naczalnik,  unb  bejeic^net 

czątek;  i  pochodzi  wres  ze  słowami  Naczaio  początek,    nic^t  nut  ba^  commanbirenbe  Cbetbaupt,  fonbern  Abetbaupt 

naczalnyi    początkowy,    od  zadawnionego    cz^/,    czyntzć,     ben  Utbebet;  i(l  alfO  mit  ben  SBbttetn  naczaio  bet  Wufang^ 
t.  i.  począć,  poczynać,  rozpocząć,   rozpoczynać*     Drugie     naczalnyi  anfdttglic^^  gemeinf(^aftU(^ett  tttfpmng^  ppn  betl| 

4 


\ 


-)o(-        )- 


iU  tmimm  n^fhta^  po  ftoasyy&u  Naczelnika  nacx€^ 
lok^  nacĘtlocEek^  aaleiy  do  Stowiańikiego  ct9lo^  po  na- 
stemu  c§toio*  . 


vetatt<teil  csąć,  ezyna^,  ^Olnif;^  pocsą^,    poctyna^,   roE-f 

począć,  rospoczynać,  aiifaitgeii*    Z)a^  Gtlm^oiib  (iagegeii, 

ffinfijd^  nacaelnik,  nacselok,    nacaeloczek,   ge^^Ct  }ll  ^Vn 

6(a9if^eti  caelo  y  $plntf(^  csoto ,  Me  Stim. 

kapitel  vnf. 
Serfc^iebene  ®rabe  ber  e^ymologifc^eti  Oeiol^^eit. 

J.    69, 

2)te  ®en)i§ieit  etnec  etcmelogifcfeen  ^IMeitttng  er^effet  an^ 
bet  toed^felfeittgen  Ueberein|>itnmiing ,  fotoobl  ber  SBur^el^ 
bttcbflaben,  a(^  bet  SBebeutung.  SBep  SBbrtern,  bte  mit^ta^ 
ppfttionen  jtifammengefe^c,  obngeaAtet  ber  tnand)er(e9  ^er^ 
ftiebenen  (Hi^tangen  unb  Uebertragungen,  bennod^  bie  iBe^ 
beutung  ibte^  ^tammiDorM  bepbebalten;  f Ht  eg,  nacb  ®egs 
((tneibMng  ber  yrdpotttton  utib  ber  ^nbung,  ^ax  nic^tfd^wer, 
ba^  ©tammwort  unb  in  ibm  bie  SBuraclbucbi^aben  au  erfen- 
nen :  a^* 

nawrócić f  nawracać ^  nawrot \  obrócUy  ohracai ^  ohrot ,  obrotny^  obrotnoic\  odwrócić ^  odwrót^  odwrotny,  odwrót- 
noifć:  powrócić  ^  powracać  ^  powrót,  powrotny  ^  powrotność\  przewrócić ,  przewracać^  przewrót,  przewrotny,  prze- 
wrotnoćć,  przewrotnik,  przewrotnica-,  przywrócić,  przywracać,  przywrot ,  przywrotny,  przywro tnoćć I  uwrot ,  uwroć; 
wywrócić,  wywracać,  wywrót,  wywrotny,  zawrócić,  zawracać,  zawrót,    zawrotny,. 

Nic.  {acnieyszego ,    iak  w  kaźdc^m  z  Łych  pochodzących  (^g  ifl  nlcgt^  (eic^tetr  a(g  fit  iebettt  90n  btefen  abgelelteteil 

wpatrzyć  frzódtowe  stówa  wf-ócic ,  wrót,  wrota,  a  w  nich     SB6rtern  bag  ^tammwort  wrócić ,  wrót,  wrota auf^UJinben^ 

gtoiki  iftotne  te  aane,  co  i  w  Łacińlkiem  Verto^  t.  i.:  utib  stigleicb  tit  ibncn  biefetben  SButjelbnd^flitbeti,  bte  ftcb  tn 
w-r-/,  fw-r-cs^-r-r,  i^-r-c.  •  beiw  Satelnifcben  verto  bepnben,  ndmlic^ :  w-r-r,  sw-r-c 

s  b  "  r—  tf  s  6  -r  -  c. 


R  o  t  d  a  i  a  t  YIIL 
O  rozmaitych  flopniach  pewnoćci  etymologie zniy, 

$♦     59. 

Fewnoić  wywodu  iakiego  etymologicsnego ,  pokazuie 
się,  przes  wzaiemną  sgodę  tak  głosek  illotnych,  iak  zna- 
czenia. W  stówach  2  przyimkami  ztączonych,  żacho' 
wuiących  pomimo  różnych  kierunków  lub  przeneśni ,  zna- 
czenie swego  pierwiadku,  po  odcięciu  przyimka  i  zakoń- 
czenia, nie  trudno  poznać  pierwiadkowe  stówo,  a  w 
niem  illotne  gtoiki,  n.  p. 


5.     60. 

TrudnieysZe  do  rozpoznania  są  niektóre,  od  stówa  iąć 
pochodzące;  oraz  ieieli  nie  wątpliwe,  przynaymniey  nie 
pewne.  Ze  ą,  c  ukryte  w  sobie  zawieraią  m  lub  n,  wy- 
iey  pokazano ;  zat<Sm  stówo  to  tak  sobie  wydawić  po- 
trzeba : 

iąć,     ią- ,     «>- ,     im- ,     in- ,     iem- ,     len- , 

Jąć,  iąt,  icl],  iccie,  icty,  ienty,  ieniec,  ieńdwo,  imać,  imować,  imc,  SŁav.  imati^  imat,    Boh,  giti ,  gal,  gfttf. 

gmu,  gintatt. 

Forównay  Łacińikie  emtus ,  emi  ^  emo ,  w  dawnym 
znaczeniu    brania,   a  z  tern  Niemieckie  z  przybraną  zwy- 

czayną  nosową  spółgtoiką  n,  tLd^m,  genpmmen,  iiebmen. 


$.     60. 

W<^t  fo  teWt  \\x  eg,  mancbe ittbfMmmlinge  beg  ®ertg  ią<5 
(faffcn,  nebmcit)  suerfenn^n,  unb  eben  babcr  bletbt  Ibtc 
OlbUituitg ,  IDO  ni^r  smetfilbaft ,  bO((  ultgetvi^  S)a|  ą  utib 
f  ein  t^erborgeneg  m  ober  n  entbalten,  tourbe  oben  geaeigt: 
m«n  bat  ficb  alfo  biefeg  SDort  fo  poraufteffen : 

m- 


1)  Niewątplhrie  z  tego  irzódta,    bo  \6i  to  sama  zgo- 
da i  gtosek  iftotnych  i  znaczeń  pokazuie  ,  pochodzą : 


9Xan  t>ergleicbe  bag  2atelnifcbe  emtus ,  emi ,  emo ,  in  bet 
alten  ^ebeutung  beg^ebmeng,  nnb  bag  ntU  bem  potge* 
fe^ten  9?afeiilaute  t)ermebrte  Seutfcbe  nabm,  genom? 
men,  nebmen. 

1)  Unanbeatoeifelnbe  9(bfbmm(inge  pon  biefem  6tammer 
benit  fowobl  bie  Uebereinflimmung  ber  3Bur|elbn(b(lgben^  M 
ancb  ber  ^ebentnngen  beioeifen  eg,  finb  folgenbe: 


Doiąć,  doymę ,  doymować;    naiąć,  naymę,  naymofi^ać,  naiemny ,    naieniniA ,    naymacz\   przenaiąć,  przenaymo- 
mać,  ponaymować,  namiętnoćć,  namiętny  \  objąć,    obeymować,    objątek,    objętny ,    objętnoćć;    óboiętny ,    oboiętnoić^ 


seymik,  teymikować,  (r,  sub  litera  S  ^.  290»  "'^»  i^ymować,  uyma ,  uiątek,  uymacz\  wyiąć,  wyimować,  wyiątek ,  wy- 
iftnyy  wyiemnyi  wziąć,  wzięty,  wziftoćć;  przedsięwziąć^  przedsięwzięcie,  {Getta,  t^i^etnH^mtn)  zdjąć,  zdeymować; 
zaiąć ,' zaymować ',  wzaiem,  wzaiemny ,  wzaiemnoćć\  zawziąć,  zawzięty ^  zawziętoćć;  uwziąć ^  uwzięty,  uwziętoćći 
rękoiemca ,  rfkoymia  ,  r%koiemJlwo ,   rękoiećć. 

Ciąg  ten  dotąd  prnfty^  w  idotnych  gtofkach  dosyć  ie*       ®(g  blet^er  ifl  biefr  6tammre(be  gtabe,  bett  aSutaelbnós 
dnodayny^  W  znaczeniach  z  pierwiadkiem,  czy  fizyczme*    jtabeiittac^ giemlic^  giet(((l4nbig ^  ben  SBebentnngen  nad^  tn 


-(       -)o(-         h 


esy  moralnie,  nie  trudny  do  porównania,   iak  ieft  fatwy, 
tak  wątpliwości  nie    podpada. 

a)  Tóydimji  tera 2  do  trudnieyszych*,    a  przeto    mniey 
bczywiftych.     Jfnif  ^  Carn.  jime,     Croat.  ime,  Slav,  ime- 
ne ,  Rosi.  imia ,  Boh.  gme^  gtHf UO;  fporównay  miano-  mia- 
nowany   mianowity^    Boh.   gntenOIDatt)    tak    lak    Łacińikie 
Nomen,  Greckie  onoma.  Niemieckie  ^aitie ,  te  same  iflo- 
tac  gTofti  sfowa  iąif,  imać,  imę,  zawiera;  nad  to,  gdy  i 
imif  ieft  w  sam^y  rzeczy    coś  przypadającego  'do  tego  co 
mianuie,    i  niby  to  ima    i    przygarnywa    do    siebie,    więc 
wyrafa  tę  caynność ,  którą  i  siowo  iąc\  imad',    a   tak  do 
niego  odnxe»ione  bydi  może.  —  MiSc\  miały  mam,  Boh, 
m\tXt  tUfl/  tUttłłlf    dla  flraconego  na  początkuj  trudność 
nieiaką  z  pierwszego'^  weyrzenia    pokaźnie  j    lecz   ta ,    gdy 
się  weźmie  na  uwagę  Ross.  imiet,  imie/y  Kraiii/kie  timei- 
iiy   wcale  niknie;    a   wywód  ten'wicksz^y  ieszcze  pewno- 
ici  nabywu  od  dawnego  naszego  rzeczownika  imieniey  Boh. 
gmeni,  Ross,  imienity  Carn.jimfnjnje^  s  pojsessya,  dobro, 
co  kto  ma,  mienie,   maiątekj  porównay  poślednią  połowę 
alów  Łacififkich  p^trimonium  ^  mairimoniumy    daley    Pol- 
Ikie    maiftno/dy    maiftnojika  ^     maię{niczka.    —     Wymię, 
wymiona  u  krowy,  Boh.  SBcpitlie,  tOeptne,  toemcM,  Carn, 
wim€  y  yimshis,   Ross.  wymia,  wymeni ,    bezpośrzednie   do 
słowa  wyią^y  wyimowad ^    nie  należą ;    lecs  do   słowa    wy- 
miąć y  wyminąć y    wymięty y    Ross,    wymiata    wymnu y    Boh, 
•epiniiaittt 7  atoli  samo  miąć,   mniey   mnfy    Boh,   mnautl, 
nittti  Ross,  miat,   mnUy    moinaby  i  nie    od   rzeczy    od- 
nieść do  źrzódta  iąć,  imać^    —    Slowiańikie  urn,     Germ, 
^^fTimnft/  u  /iosayan,  Kraióczyków,  Windów  i  t.  d.  do- 
tąd ieszcze  uiywane,    n   nas    zaś   zaginiohe,    ieft    bezpo- 
irzedniczem  frzódtem  alów:     Umidć y  umieiętny ,  umieicf- 
noććy  rozum,  rozumny;  rozumieć,   dorozumieć,  porożu^ 
mit/y  wyrozumieć,  rozumować,  sumienie  ,  sumienny ,  su- 
mienno fć;    roswaiaiąc   zaś   pokrewieńAwo  między  ą  a   u 
aachodzące,  (o  cz^m  wyiey  byfo,  $.  39 -4o.),    alowo  to 
wn  te  swemi  pochodzącemi,  do  pierwiaftku  iąć,  imać,  od- 
prowadzamy; ile  gdy  i  znaczenie  iego  łatwo  się   ze  irzó- 
Aem  iąć  w  sposobie  przenośnego  mówienia  godzi.  -  Mnie- 
mać,  Boh,  VBL\VL\X\,    Ross,  mnit ,  pomnit,    mniu,  pomniu, 
Carn,  mieniti,  porównay  Obs.  Lat,  menere,  ikąd  memini, 
pbs,  menisci,  &ąd,  comminisci ,  Svec.  mena,  Cr,  meny  o, 
mnao,  ikąd  mnema.  Lat,  memoria,  mentio,  mens,  Angl. 
mind^  Spec  mon,  Jsl,  mune ,    Germ,  ^^epnung;  tne^nen ; 
daley    ikladane    nasze:    pomniłć,    pominąć,    wspomniicy 
wspominać,  wzmianka ,  wzmiankować ,  dopomnieć,  dopo- 
minać,  napominać ,  przepomniSć,  przepominać ,  przypo- 
mnieć,   przypominać,    upomnieć,    upominać,    upomineky 
upominkować ,  zapomniić ,  zapominać,    zapamiętać ,   za- 
pamiciafy,  zapamiętatoćĆ ,  pamięć,  pamiętny,   pamiętniky 
pamiątka-,    wszyftkie    te,    w  znaczeniach    nadzmysfowych, 
przenoinycH    ze    zmysłowego    znaczenia    pierwiaftku    iąć, 
imać,  mniej  więcey  wjrrainie,  iftotne  głofki  źrzódłosłowa 
»wego  zacbowafy;,    latóm  wywód  ich  z  niego,  bhoć  mniey 
oczywifty,  na  wiarę  żasfuguie.  —    Ze  przyiaciel  do  frzÓ- 
dla  iąć,   należy,    dowodzi    kościelny    dyalekt;    albowiem 
■odlag  niego  priiatel,  priiemnik  fprtyimiciel,   przyin^uią- 
CT.  -  Rozmaity^rotmaltoćć,  dla  utraconego  właściwie  na- 
aelnego  /»  zaniiall  ratcimeUty,  fo^maicoćć^  ftdie  się,  co 


l)i}0ftf(^er  tltt  iitor«(tf(^ft  ^inli^t,  ikxś  ^fm  ^tammwott 
o^ne  Soieridreir  erfUr^ar,  uitb  eben  fo  U\Ąt  ffe  autyeĄ^ft- 
ten  oar,  eUn  fo  leid^t  ifł  fie  gegen  ^»eifel  |«  f<^ik(ea- 

3)  3elgt  woKen  wir  Me  fc^meter^n  unb  arabe  aud^  minbet 
audcnfdSieinn^en  9orne(imen.  Jmię  (bet  9«4me)  Carn.  jime» 

Croa^ime,  Slav,imene,    Ross,  imie.,    Boh,  gltte/    gttse* 

no,  verg(e{d!^e  man  mit  bem  ^^i^iifc^en miano (92attien),  mia- 
nować (nennen),  mianowity  (nam^aft),  Boh.  gmenott^itti; 
ferner  mit  bem  Bateintfc^en  nomen ,  bem  ®ried^.  onoma, 
htm  l^eutfcben  Silamt\  ade  biefe  ent^alten  bie  ^itt|'eibn(^^ 
flaben  betS  fffiort^  iąć,  imać,  imię-,  ba  nnn  fetner  bet  9^a- 
me  n>trrii((  etn><t^  hm  ^enannten  IKn^dngenbe^,  bd^  fBes 
nannte  in  ^(^  Jaffenbe^  i(l,  folglic^  auc^*^  ber  IBebeututtg 
mit  iąć,  imać  ya^ammen  trift;  fo  fann  alfo  bi^  ^bteitnnji 
Dott  biefem  ®tamme  angegeben  merben.  —  Mieć)  miaf,  mam 
(baben),  Boh,m\t\^  met,  mam,  mad^t  n^egen  be<  oet^ 
lornen  i  am  ^nfange  etne  Ś(bn)ierig!eit ;  bie  fitUt  abet  tbeg^ 
fobaib  man  ba^,9{npir(^einiiet,  imiel,  ba^  ^ralnerifd^e  ji- 
meiti  )ti  i^tUfe  nimmt>  bi?fe  STbleitung  erbcEit  noc^  me^r®e? 
wt^beit,  burcb  ba^  bep  bem  ^o(en  veraltete  imienie.   Bo  fi. 

gmeni,  iiojj.  imienie,   Carn.   jimcnjnje   (Sl^eftCnhg,    ®VX, 

S>^U ,  ^ermógea)  ,*  man  oergIei<be  hit  Ie$te  i^dlfte  be^  £a^ 
teinifd)en  patrimonium,  matrimonium,  unb  ba^  ^o{nif<be ma- 

iętność,   maiętnoftka,     maiętniczka*  -r   Wymię    (ber  SiX(%^ 

ecter),  ^oA.wepme,  we  me  no,  Carn,  vime,  Timzhi«» 
Ross,yłym\ei,  wymeni,  gebbtt  jwat  fA^t  unmitteKat  pi 
wyiąć,  wyjmować,  (beran^  nebmen),  fonbern  ^ielme^r  )tt 

wymiąć,  wyminąć,  wymięty,  Ross.  wymiat,  wymnu,  Boh. 

weptnnautt  (ati^briltfen) 9  bocb  au((  btefe^  miąć,  mnie, 
mnę,  -floA.  mnauti,  mnu,  ifój^.  miat,  mnu,  bdrftetbo^I 
filgUd)  oon  iąć ,  imać  abgfleitft  toerben.  --  !^a^  sWfcf^e 
urny  (bte  ^ernunft),  i^^  be9  ben  Ottiffen,  ^rainern,  SSitk^ 
ben  no(b  gebriu^li^ ,  bep  beii  f  olen  oetloren  gegangen ;  bie 9 

fe^  urn  ijl  atiniid^tl  hc^^  ®tammWOrt  ^tn  umieć,  umieiętny, 
umieiętność,  rozum,  rozumny^  rozumieć,  dorozumieć,  po^ 
rozumieć,  wyrozumieć,  rozumować  ,    sumienie,   sumienny, 

sumienność;  erw4gt  man  nnn  aber  W  OSerwanbtfcbaft  bed  ą 
unb  u  (wooon  oben  $.  59  -  4o.  gebanbelt  tóurbe) ;  fo  geb^rt 
and)  blefem  um  mir  feinen  ^bfbmmlingen  in  hcm  ^tamme 
iąć,  imać,  gumal  ba  ft(^  au(b  bie  ^ebentung  metapdortfdj 
baraud  erfMren  Id^t.  ---  Mniemać,   (meonen)  Boh,  mjni- 

ti ,  i^o.r^.  mi;it,  pomnit,  mniu,  pomniu,  Carn.  mieniti,  tler« 

glet^e  man  mit  bem  alten  Sateinifcben  menere',  wolier  me- 
mini; mit  bem  alten  menisci,  mober  comminisci;  mit  betti 

@(bn)eb.  mena ,  Graec.menyo ,  mnao  ;  bal^et  mnema ,  Lat. 
memoria ,  mentio,    mens,    i4;7^/.  mind,    ^fec.    mon,    J.sl, 

miiue,  Germ.  9}?ec(nung,  mecnert;  ferner  bie  ^plntf(ben  $u» 
faramcngefeCten  SS6rter:  pomnieć  u.  f  n*.  alie  biefe  Śirtet 
iintbalten,  be9  Ibren  aui$  bem  (Stammworte  iąć,  imać,  me? 
tapborifc^  erttdrbaren  aSebeutungen ,  bie  lIGuraeibucbfłaben 
beifclbf^n  mebr  obei;  weniger  beutHcb/  nnb  laffen  jtcb  ba^r 
ancb  mel^r  ober  wenfget  aitgenf<beinlid^  unb  ^uperM^ig  bapon 
aHeiten.  —  3>af  airct  przyiaciel,  (ber  Jrennb)  ju  bemśtaras 
me  iąć  gelfbrt/  brn>fi$t  ber^ir(benbialecti  benn  ba  jfl  pnia- 

tel    unb    priemnik    iai   ^ofnifcbe  f  rzyimiciel ,    przyimuiący 

(ber  einett  aufnithmt,  ber  2iaf»e8mer;.  --  Rozmaity  (mans 
liigfartig),  rozmaitość,  (iOTannigfaltigfeit),  macbt  wegen  be^ 
ttac^  bem  roz  i^erfoten  gegangenen  /,  benn  e^  fodte  rozjmai- 
ty,  rozjmaitość,  (atttfn,  (N  in  ńńcfftc^r  bet  SBurielbnc^? 


I 


-<     -;•(-     )- 


do  sfottk,  trudnte  do  wywodu  s  tego  źrtódła;  pódfng 
■nacseaia  zti  bardso  dobrie  wypada.  —  Zima^  ^ximno^ 
Boh.  IJ^mar  leyttia^  Rost,  Mimoy  Carn,  sima,  ieieli  ie  aa 
ftasówką  iftotnych  gtosek  odniesiemy  do  frsódtowego  ią^y 
imać\  trafiamy  na  wyobrafenie  ociągania ,  zeymowania^ 
Iciikania ,  -ścinania «  co  tći  wUśnie  przymiotem  zimy  i  zi- 
mna\  uważaiąc  zai ,  ie  iak  wyiey  pokazano  z  s  A  $.  22. 
i  3a. ,  moina  ieszcze  do  tych  przyłączyć  Lat.  hyemsy 
hyemis,  Gr.  cheimon,  cheima.  Podobnie  i  stówo  ziemia, 
ziemny,  Boh.  ^emie,  Ross.  zemlia,  Carn.  semia,  aa  szla- 
kiem radykalnych ,  które  satem  da  nam  wyobrażenie  com- 
pagisy  ciata  zjętego ,  zlepionego,  spoionego;  a  znowu  z 
pokrewieóftwa  x  i  A,  Łacińlkie  humus,  humi ,  także 
przyrównywać  się  może.  —  Nie  śmiałbym  przy  tych  wspo- 
mnieć stówa  szcząt ,  szczęt,  szcząd,  a  pochodzącemi 
oszcząrieA,  oszczątek,  oszczędny,  oszczędzić^  gdyby  mnie 
dawna  pisownia,  która  oszczymny ,  oszczymiać  ma,  nie 
ośmielała. 

dny  (fi)rtrfam)  oszczędzać  (fpatet!)  Jeraufejeti,  mm  łd>  mt(^ 
^erufen  bikrfte. 

Not.  Gdybyśmy  z  tylu  tu  przytoczonych,  od  tego  żrzódta 
iąćy  imać ,  pochodzących ,  nawet  tylko  same  oczywifte  i 
pewne  przyicli ;  czyż  i  tak  ieszcze  nie  powinnibyśmy  go 
sa  iedno  z  nayobfitszych  ,  a  razem  gdj  tyle  stów  Greckich  i 
Niemieckich  do  ipego  się  odnosi ,  za  iedno  z  nayda- 
wnieyszych,  a  pewnie  prsedstowiańlkich  poczytać? 

$.     61. 

Szczery  etymolog  nie  praedaie  podobieńftwa  aa  pewność ; 
lecz  trsyma  się  przy  tern ,  co  mu  ukazuią  nieodmienne 
prawidła ,  z  natury  illotaych  gtosek  i  (losuuku  ich  do 
anaczenia  wyczerpane:  a  mniey  iawne  wywody  szczegól- 
nie podaie  do  zai^nowienia  się ,  póki  szczęśliwe  iakie 
odkrycie  w  dawney  pisowni ,  w  hifioryi  znaczeń ,  w  po- 
bratymczych dyalektach ,  albo  iego  domniemania  nie  po- 
tiyierdzi ,    albo  lepszego  nie  nallręczy. 

Rozdziat    IX. 
O  układzie  Słownika  radykalnego^ 

$.     62. 

Poty  próżna    nadzieia    wielkich   w  ięzyku  naszym  przez 
etymologią odkryciów,  póki  wprzód  nie   będziemy  mieli  iak 
nayzupetnieyszego  zbioru  sfównego,  wyciągnionego  z  iak  nay- 
rozmaitszych  i  nayliczHic'3'S2ych  ,  pism  oytzyftych  dawnych  i 
świeższych.     Z  takowego   to   zbioru  dopiero   przyidaie  stó- 
wo po  stówie,  z  nieuflanną  bacznością  na  pokrewne  dya- 
lekty,    rozważać    etymologicznie;    toż    naprzód  pierwiaft- 
kowe  z  nich  a  pochodzące  pod  niemi  wypisywać.     Z  cze- 
go zrobiłby  się  słownik  etymologiczny,     czyli  żrzodtosto- 
wowyj-lecz   ieszcze  i  na  nim    nie    byłoby    dosyć.      Albo- 
wiem  trzebaby  nadto    rozbierać   każde    picrwiaftkowe    sło- 
wo,  i  w   niem   idotne  czyli  radykalne  gtoflii  oznacsaći  za- 
tem wszyfłkie  słowa  'pierwiaftkowe    według    znalezionych 
w  nich  głosek  radykalnych  (bądź  tych  samych ,  bądź   po- 


(taien  finlge  Sd^ttlerlgl dt ;  (n  9nfe(iiiig  bet  Sebenhmn  atet 
paf  t  ti  fe(r  gnt  Wt^tt.  —  idrittgctt  wir  aima  \f>ex  iS^mter) 

simno  (btejt^lte),  Boh,  l^ma,  ^^i^ma,  Ross,  zima,  Carn, 

sima ,  nad)  ^nleitintd  ber  ^Bur^elbuc^jłaben,  tintcr hai  ©tamnts 
TOort  ią^ ,  im-i^ ;  fo  f ommcii  wir  auf  ben  i8e§rtff  be^  ^wiams 
men^ieben^,  be^  5ufammcn  iiebenbcn  (Srflarren^,  unb  blef 
ijl  [a  He  (?i9enfd>aft  ber  ^dlte  unb  bef(  'Binter^.  <!rw«idt 
man  nun  ferner  bie  obcn  $.  22.  uub  32.  fr6rterte  iOerwanbts 
f(^aft  M  z  mit  /<>  fo  fónnen  wir  bem  ^folnifd^en  sima,  zi- 
mno hą^  Htemf(be  hyems,  hyemis  m\b  hai  ®rtc(fci(<^e  chei- 
mon, cheima  jur  @ette' fleUcn.  —  i2iuf  eine  dbnlid)e  ^rt 
fóbren  nn^  bec  bemtffiorte  ziemia  (bie  @rbe)zicmuy  firbifd^)^ 

Boh   ^eme,    /?oxj.  Zemia,   Carn   semla.   Me  ®Urje(bud)tlas 

ben  auf  ben  Segriff  elner  jufammen  gefógten ,  iufammen  ges 
f lebten  ^affe ;  unb  wegen  ber  ii^erwaubtfdjaft  be^  z  mit  bem 
A  faun  au(^  bi^r  wieber  ba^  2ateinifd);  humus,  humi  vergtu 

dben  werben.  —  3cb  wńrbe  ei  nid)t  wa^en  bter  a«d?  no<b  bie 

OBorter  szczat,  szczęt,  szcząd  (ber  iReft) ,   mit  ibren  ^^' 

fimmlingen  oszcządek,  oszczątek  (ber  Ueberre|l),  oszczc- 

ttl<tt  babep  anf  bie  alte  S^reibart  oszczymny ,  oszczymiać 


Knm.  9{ebtnen  wir  j)on  ber  grofen  9)?enge  ber  ^ier  angefi&brteii 
Slbfldmmiinde  M  ^uthdmm  iąć  ,  imać ,  aucb  nur  bie  an^ 
genf(^einlid){len  ttnb  )uvertdjiig<lett  an ;  fo  ftnb  wir  bo4  ioi- 
mer  no<b  berecbtidt^  biefe^  6tammwort  fur  einet^  ber  ergi^^ 
bigfien,  nnbguglelĄi  t>a  fo  oiele  ®rte*ifd)e,  £ateinif*«, 
2)etttf4e  ^brter  bamit  ^ufammtmbang  baben ,  f&r  eine^  brt 
dltejlen  unb  au^gemacbt  ootjlawifc^en  jn  (alten. 

5.    61. 

©er  aufrid)tlge  ®ortforf*er  giebt  nicbt  lffiabrf*etnli(bfeit 
filr  ©ewi^beiti  er  bdit  flcb  an  bie  9{efultate  ber  auf  bie  ^1a: 
tur  ber  2Burse(bu(bf^Aben  unb  beren  ^erbaitnif  sur  fdebems 
tung  gebauten  unoerdnber(i<ben  ®runbfdl}e ;  weniger  einletK^-- 
tenbe  Slbieitungen  empfteblt  er  ber  ^rńfitug,  bt^  tma  eine 
glMlid^e  ^ntbecfung  in  ber  alten^^cbreibart,  in  ber  ^eWć^: 
te  ber  $Bebeutungen ,  in  ben  verf(bwiflerten  OJtnnbarten ,  ent^ 
weber  feitie  ilSermittbung  befldtigt ,  ober  eine  befiere  W>UU 
tnng  gewd^rt. 

^a|>itel  IX. 
einri(|^tnng  einel  ®nr}elwirterbn((|. 

$.     6a. 

^ergeben^  wirb  man  in  unferer  Spracbe  oon  bet  aSortfbts 
f:bung  gro^e  (Sntbetf ungen  erwarten ,  fo  lange  wir  ni(bt  eine 
m&g(td)(l  ooOfidnbige  ^ammlnni)  aUer  SB&rter  berfeiben  f^at 
ben,  nnb  swar  ani  ben  raanmgfalrigtl:en  nnb aabireicbfień CRa; 
tionalfd)riften  alter  unb  neuer^eit^ufammen  getragen.  $iet> 
auf  mńfte  nun^iebe^  iZBort  biefer  ^ammlung,  mit  be(Vdnbis 
ger  dtiictfid^t  anf  bie  oerf(bwt(terten  ^unbarten,  etpmologifib 
geprńft,  bie  ®tammwbrter  b^rau^geboben  unb  unter  fle  Me 
Sttbfldmmiinge  gereibet  werben,  ©o  wtkrbe  ein  (Stpmologicon 
Ober  6tammwirterbtt(b  entfteben;  bod)bietmitwireno<bni(^t 
aUei  getban.  tKan  bat  nimM  nun  nocb  icbe^  ®tammwort 
5u  jergiiebern ,  urn  barin  bie  !SurseIbud>ilabett  abanfonbern, 
unb  nacb  bfefen  nun  fo  anfgefttnbnen  ^ursribucbfiaben ,  ((te 
migen  nnn  unoerdnbert  geblleben ,  obet  in  oerwanbte  iUt* 


-(    -)«(-    )- 


Irewnycli)  utcykowad,  nałoniee  w  tak  nssyiowanycli, 
Aosunku  niacienia  da  radykaioych  głosek  dochodzić,  a 
iui  nit)  zatrudniaiąc  się  uważaniem  przypadkowych  dokta- 
dek,  lecz  uwaiaiąc  sarnę  tylko  treić  czyli  lądro  słów, 
iftoŁue  gtoiki  Słowiańfltie  ,  z  iitotnemi  gloikami  stów  ob- 
cych znosić,  wikazuiąc  iak  ladzka  mowa  naturę  nailaduie. 
—  Niesatrzymuie  zaille  botanika  pozorna  poiUć  roślin, 
ich  farba,  wzroll,  wielkość}  lecz  daley  idzie,  i  podtug 
ich  illutoych ,  choćby  tez  naydrobnieyszych  części ,  słup- 
ków, pręcików,  i  t.  d. ,  pod  ieden  rodzay  ie  szykuie; 
kiedy  przeciwnie  mniey  biegły  po<lług  tego  tylko  sądzi, 
co  go  od  razu  w  oczy  uderza*  —  Ani  tei  chymik  od- 
Skiennym  poftępuie    torem. 

^(ge  blo$  Mńf  beta  ^ugenfc^eine  nrr^ciU:.  — 
§..  63. 

Abym  myśli  moie  względem  radykalnego  słownika ,    tero 
lepiey  wyiaśnił,  potoię  tu  niektóre  przykłady: 


negangeii  fe^n)  (at  mati  Me  6ttt«m»irtft*tti  orbnen.  CRntts 
mebt  ntirerfnd}e  mati  ba^  ^etUltnii  ber  iBebeutungen  bfrfn 
fo  georbncten  Stammtobttet  }u  ben  S^ni^elbucbiraben ;  man 
befd)4fti4e  M  nicbt  toeita  mit  ben  ^ufiOtgen  OBorttbeKen^ 
fonbern  aUWuUić^  nur  ntit  bet  SBortmnrjel ,  ttnb  yergleis 
d^e  fo  b(o^  bte  2Bucseln  ber  (SIaoif(ben9S^6rter,  mit  ben®ur« 
3e(n  ber  '^btUt  tn  fremben  6pracben ,  urn  enblic^  fo  V  1^^' 
gen .  wie  ftd)  bie  ^^enrcbenfprad^e  an  bte  9^anir  f^ilu  T>et 
^rauterfunbtge  blelbt  ntcbt  bep  ber  du^ern  &eiialt  bet  ^flans 
aen ,  ibrer  garbe ,  ibrem  iBau ,  ibrer  (&tbie  fte^en  \  et  bringt 
weitet,  nnb  bringc  fie  nat^.  ibren  oefenrlid^en ,  obgIeM  febt 
unfcbetnbaren  ^beUen,  nad;  ben  @taubf4ben ,  6temi^e(n ,  u* 
f  w.  unter  ©attiingen  unb  (S^cfc^Ied^tet,  wdbrenb  ber  ttnfnn^ 
3^on  if^nlić^et  9lrt  i(l  aucb  ba$  ^erfa^iren  beg  ®(belbe(ónflle|Ci^. 

§.    63. 

Itm  meinen  ®ebanfen  dneg  ^ursetoirtetbnc^g  an{diMlU 
(brr  baranflellen ,  toiU  ic^  ^{er  eintge  SBeyfpiele  anfil^ren : 


I.     m  —  r 


Te  radykalne  znayduią   się  w  naftępuiących    pierwiaflko- 
wych  słowach,  z  ich  pochodzącemi : 

1.  Mara  (SranmWlb) 

marzyć  (trduttien) 

marny    (eitel) 

marnować  (pergeobeu^  etc» 


3>ie{e  fiButselbucbltaben  beffnben  f!(^  in  folgenben  ^ntieU 
wbrrern  nnb  beren  ^bflimmUngen : 


4,  Morze  (gwrer) 
moriki  (co^erregO 
pomorze  (j(d(lenkttb) 


a.  MroA  (©óflerbelt) 
zmierzch  Tl^ammeTung) 

chmara,  chmura  (diegenmotfe^ 

©ewttcrwolfe;  ' 
-mroczyć  (bń(ler  mac^eu)  etc, 
5.  Mrug   bag  ^lin^eln) 

mruiyć  (bUnafln) 


5^  Murzyn  {bet  5WoCr) 
murzyć  (^Ąwit^en) 
umUrzyć  etc 


7.  Mor  (bog  ©terben ,  bte  Ce(y 
mrzeć  ((letben; 

umrzeć 

śmierć  fber  Łob) 

martwy  (tobt* 

martwić  (tbbten,  ttwrtemj 

mord  (bet  SWorb)  etc.  . 

g.  Smród  (bet  ®e(lanf) 

śmierdzieć  (jlin(en) 
smrodzić  CftitlUtn) 


6.  MUra  (b«g  !Raaf) 
mierzyć  (meffen) 

mierny  (mdftg) 

miarkować  (mdffgett,  ntetfett)  etc. 

8.  Marznąć  cfrteren) 
mróz  (ber  Jro(l)  * 
mrozić  (frieren  mac^en)  etc. 


10.  Mruk  (bag  ^nrren) 

mruczeć ,   mruknąć 

(mur ren)  etc. 


śmiardnąć  (jlinftg  Werben)  etc. 

1.  Mara^    a.  mroky    3.  murzyn,  prowadzą  na  Grecki©  1)  Mara.     a)  mrok.     3)  murzyn,  fi&bren  gttf  bag  ©rle^ 

mauro^  ciemny,  w  niiszey  Niemczyznie  mbrf}  Gall.  mor-  ^ifd^e    Mauros  ffnfler^    9łieberf4(^f>    ntbrf;    ^ran^bf. 

na,  porównay    Polfkie    marąg,    i  Isł.    myrkur  i  ciemnota*,  morne;  man  verg(eicbe    bag  9<^Ini(c^e   Morąg,    (OOtt  bunf(eC 

Scmc.  mOrsgefty,  ciemny  bor.  —    4.  Morze,  GBRM.SS^cet,  fcbmu^lg^r  garbe)i  b^i  3g(dnb,   myrkur  hie  Sin|lernif ,  bag 

LkT.  marę,  Ger.  ^O^r,  trzęsawica,  zkąd  SÓ{orafl,  bagno,  ^d^Webtfcbe  mor  ein  btd)Cer  ftnftrer   ©alb       *)    Morze^bag 


kaloia,  Aust.  ^e^rung  ftek,  kloaka;  Lat.  kbd.  morus, 
mora  kałuża.  —  6.  Mruiyć,  oczy  zamruźać,  powiekan^i 
oczy  zasłaniać,  zacimiać.  —  6.  Miara,  mierzyć,  Ga.moi- 
racz^ić^  udział,  los,  śmierć ,  Gk.  meirein  dzielić,  poró- 
wnay NiBM.  mdr^en,  mer^en,  angmer^en,  wybrakować ;  po- 
równay Łacin łkie  morior ,  mori ,  m^rs  ^  a  nasze    7.  mor 


SSkeet,  Lat.  marę,  loerglet^e  mit  bent  2)eutfcben  ^obr, 
aWobrlanb,  OToraft,  Oejler.  Webrung  bag  ^loac,  ber^tbs 

tritt) ,    Lar.  med.   morus ,   mora   ber   ®umpf.     5)  Mruiyć 

bUttseln,  wit  ben  «ugenberfeln  bie  IKngen  werfd^Uefen;  t)ers 

flnflern.     6,  Miara,  mierzyć,   Gr.  móira,    ber  ^b^tl^    Stns 

tbril,  bag  @*i(f (al,  berilob),  Gr.  meirein  (tbeilen)  rjers 


mart,  mrzeć,  umrzeć,  zemrzeć  ^  śmierć;  daley  martwy,  gteid^e  ntit  beoi  2)entfcben  m  d  r }  e  n ,  nterjen,  augitter^en; 

martwić,  porównay  Niemieckie   martem  męczyć.    Greckie  fe^net  t)erglei(^e  man  bi^r  bag  \iateinlfcb?  morior,  mori,  mors, 

marter  męczennik,    Polfltie   mord,    Ger.    ^9tb ,    Goth,  unb  bag  ^Olnifcbe    7)  mor,  marł,   mrzeć,   umrzeć,   zemrzeć, 

maurthr,    Amglosai.   mordur,    morther,    Gall.  meurtrc,  śmierć;  ferner  martwy,  martwić ;. bter.ber  gebbren  nun  »ie« 

Amol.  murder,  Lat.  mbd.  murdrum  •,  Pollkie  morzyć,  Ła-  ber  bag  i>eutfcbe  martem,  bag  &tień}i\ć^e  marter  ber  ^iti 

ńidkie  mortuus ,    mors,    mortis.  ^    8.   Marznąć »  mróz,  t^tet,    bag   folnlfc^e  mord,    2)entf^,    bcr  Mord,    Goth* 


Ckus.  mrts 
nikllw^m  simnćm 


I,  wjrrftstaią  ruszenie  suchych  iyTprzykr<Cm  prze-  maurthr»  Angloł.  morAiir ,   mortłicr  ,  CatL  mturtre  ,  Angl. 

111K.I1WCIU  oimnćm,  i  flLutkowanie  iego  naciafa,  ai  do  ikrze-  murder.  Lat,  med.  murdnim;    htiś  ^fiolnifd^C   morzyć,    t^ai 

nnienia  ich.  —     9.   STowo  smrody  dla  podohieńftwa  głosek  Łat,  mortuus,  mors,  mortis.     8;  Marznąć,   im*óz,    Carn, 

porównay  ze  Stowiańfkiem  smert,  Boh.  fmtt,  Łett.  smer-  mres :  ht^eid^net  bie  IKffeCttOtl  bet  9?ervett   0011   etnet  m^XU 

tU,  śmierć,  i  z  Niemieckim  ^Ąmeti,  ból,  w  Otf&yozie  gett,  tut^bringenten  Stiite  unh  if^tnMitfnm  Auf  ben  Mu 

smeraa,  w  Niz.  Sax.  fntiirt,   Ancłosax.  smeorte,  Anoł.  pet  M  h^  beffett  (^rjlarreR.    9)  Smród  oergUu^e  titan    in 

smart 
amarus 

Mruk ,              ,    .           .           .   .               ,  .        _         .            .                                           .      .  ,    .          r 

mury  Niemieckim  mutten  i  t.  d.  Slngtlf.  smeorte,   ^tigl.  smart,   @(^iyeb*  amaerta  ,  Lat.med, 

mara,  marantia :   femet    mit    brltl    Lat.  amarus ,    granSÓfif. 
amere»  $ebt.  marar  (Bittet  ff^n).     10)   enbUc^.  mruk ,   mruczyć^  mru,  •mru,  0ergIetd;e  man  mit  bem  Lat.    murmur    uilb 

I)eutWeii  sD^wren  etc. 

Porównanie  talie  tych  radykalnych  m-ryę  tylu  pierwia-  ISu^  bft  9SergIei<CtIllg  blefet  ®nrseI6lt(^fla(ftt   /7i-r  tR   fo 

ftkowych  słowach ,   pokazuie  nam,  ie  one  z  natury  swoiey  otefen  @tammtv6i'tcra  ergtcbt  ftd)  nun ,  baf  fle  ibret  9?iltUC 

nie  sluią  do  wyriiienia  iaktego  uczticia  przyiemnego,  tago-  nadl^  (eine^toegc^  ^um  l^u^brucfe  cttitT  angcnebuten  fanftfii 

dnego,  mi!*go',  ale  raczey,  przykrości,  okropności ,  cle-  UeMic^en  ^mp^nbung  btcitcn,  fonbetti  oielmc^r  jum  fMu^brtu 

mnoty,  niszczenia^  iednem  siowóm,  niewdzięcznego  poru-  &)t   bet    ^ibetlicbf  ^tt  <    9^re^tetltd)(ett;    br^   ;Dnufel^,    bet 

azenia  zmysłów  lub  tei  wyobraini.  fl)cntt(^tnng  i  (nr^  etner  unangiftu^fmcn  0(u^ruitg  ber  @innf 

Ober  au(^  bet  ^inbiibung^fraft. 


II.     Radykalne 


5.     64. 


m  —  g  i  m 


H,    2)ie  aSur|e(bu(^((aben 


—  k 


Mgną^  (ble  ISngenitebef  betoegen)  porównay  Isl.  mykia, 
San,  myg,  Gsa.  f((^mtegeil,  obsoł.  Gcr.  mteg  łagodny, 
(geUnbe;,  mgnienie  bte  ^etoegtlttg  tet  ^Ugcnlteber;  oka- 
mgnienie ^ec  Slugenblitif. 

mieć,  mźał,.  miy,  (fć^fitmmem  utib  a.  fanft  tegiwn). 

mienie,   miytek,    miyk. 

Migać ,  mignąć  (mit  beit  >^ugen  Min jefn;  migi  (^ngenfprd; 
<l^e) ,  migać  się ,  migotać  (flinf ett ,  fitmmcru  /  bitn^en)  mie- 

gocić,  miekcić;    migoć,     miegoć    (it^anwettet)    migotliwy, 

migotny  (flimmemb,  flinfernb)« 
^ecA  (ba*  3J?ooS),  mchowy  (CWoofO^  mazyfty  (moofrei*)- 

Śmiech  (ba*  Sac^fU)  śmieic  się  (1d^  ladj^e)  uśmiech  (ba*  £({s 
<^cln^  uśmiechnąć ,   uśmiechliwy ,   i  t.  d. 

Śmiga  (bie  @c^mi(e  an  ber  ^eftrd^e)  śmigać,  śmignąć, 
(fmijen;  śmiguft  (głutftenfdjWge;  śmigownica  (biejelb^an? 
%t,  etne  i5tanone)  smagać  {"mit  (Hutben  flrei<(^en)  smaganiec 

('eltt  ®e(la«pter)  smaf;lawy,    smagły   (fcjlant)   śmigły,   smu- 
kły ,  wysmukły  (f(^mad)tig)  smuga ,  smuk  (t\n  (aRget  fćbmas 

ler  ©iefenjlri^)!;  smugowaty  ((ang  gefhrerft)  smusik,  amuiyjb 
f@<6tnaf(^f )  smuszkowe  futro. 

Mgły,  mdły  (olfnmad^tig)  mgieć,  mglić,  mgła  (ber9?cbel) 
mgliily  fnibettg). 

Te  przykłady  uczą ,  Łt  m^  g  właśnie  słuiy  do  wyraie- 
nia  ruchu  łagodnego ,  lekkiego  ,  usuwania  się ,  uftępowa- 
nia;  m^k  do  prędszego ,  raocnieyszego ,  g^ałtownieysze- 
go ;  wazakie  te  gtofki  m  -  g  i  rri  -  k  tak  się  anadno  i  czę- 
fio  w  siebie  zamiei^aiąi  ie  tego  ich  lózowftnia  się  z  sobą 
trudno  dellrzedz. 


Mknąć ,  mykać  (rńrf en ;  f«^itben) ,  myk  ,  namykać ,  na- 
mknąć,  odmykać,  odemknąć j  pomykać,  pomknąć,  pomek, 
pomyk,  pomkły,  napomykać,  napomknąć;  podmykać,  po- 
demknąć  ;  przemykać,  przemknąć «  przerayk ,  promyk, 
promień;  przymknąć,  przymykać;  rozemkaąć,  zmykać, 
smykać,  zemknąć,  smyk,  smycz,  posmyk ,  posmyczny } 
smuk;  umknąć,  umykać;  wemknąć,  wmykać;  wymknąć, 
wymykać;  zamknąć,  zamykać;  zamek,  zamczyRy,  2am- 
karz.  — 

.    Mkły  rr^tópferfg; 

Miękki    (mei(^)  mickisz,  mięknąć^ 
moknąć. 
Smoki 


2)iefe  SJecfrlete  jeigen ,  bap  m  -  g  wefentlitt  inr  58ejf i(^- 
nting  einer  fanften,  flcUnben,  leicbten  SBeioegimg  «nbe*ie^ 
bting  bient;  m-k^ingtgen  jnr  ^Jejeie^nung  ber  fd^nettern, 
ftirfern,  gemaltigern.  2)od^  bie  Joecbfeifeitigen  ttebergdnge 
be*  m  -  g  unb  m  -  k  in  etnanber  ftni)  fo  nabe.  unb  ^iaffg, 
baf  f{<^ni(^t  al[ent^aibeiibie®r4n|anieiba5»if<^en  jie^en  M^r» 


m.    Radykalne 


J,     65, 


1)    I  > 


c  t 


ni.    ;Bie  aBuraelbud^ftaben 

»;'-*«  3;  /  -  z. 

Lice,  oblicze,  S|nt{i(^   Goth.  wlita,  Isł.         Lśknąć ,  Iśnąć ,  2?oA.  ({Fnoittf,         Lizaf,   liznąć.    Łat.   linxi,    lingo, 
aadlite,   Suzc.  andlete,    ^.  Gj^.   (enc^tetl,     (eftnanti  (gltoien>  ((((en) Iśnidy,     G&abc.  lekho^   G£&.   (((fen:   śliznąć, 


SĄtfLxTjux,    lucis,    IsL.lloa,   Sufic.   Ijus,     lylkać,  tyikawica  (aSettertfltd^ten/     ili^g^^  (^IWfd^enf  Utlten)  iUzli ,  ilit- 
Da».  lys,   c^.  PoŁ.  łuczywo,  f ucłyna.  SBHCeil)  Wyftać,  biy««c2e<5  (Mf^f li)     ko^<J  (f^Wpfrig;  glatt) 

Slicjny,   iiieznoić  (fd^łn,   ©^łn^elU  «/  Blalk   (6(^elll>  Łyie,   łyiwy. 

Te  radykalne  zdaią  się  wyrażać ;  iwiatrość,  glanc,  gład-  J)iefe  aBurSeIb«(^fl«be»  fc^rfiietl  5Uni  mihtU^e  h(i  tlć^ti, 

kość;  pracci^fnie  za^  naftępuiące:  he^  ^lan^e^,  bet  0Wtte  au  bUnąu;  <Ie  (ittb  dtafce  ^al  ©e« 

neitt^ril  9«n  ben  fotB^nben : 

5.     66. 
IV.     Radykalne         ^  IV.     fant%eliu^ft<iitn 

chr,  i  chr  -  cA,  s  Ar  ^/i,  s  chr  *.  *,  s  cAr  -  5,  s  cAr  ^  p^i  kr  ^  b,  z  kr  ^  p^ 

Charchać  ,  charkać,  charczeć ,* (rdtt^pettl)  cl^archak,  charkaU,  charkawy,  charkotanie,  cf.  Lat.  acroare.;  -» 
kriyk,  krzyczeć,  c/.  Germ.  freifen,  lxńS^$Xi,  Gr.  krizein ;  krakać  {cf.  frd^en  «/.  Me^rfje)  kruk  (berMaBe).-  Itrzak  s 
kierz  (ber  6traU(^}  i  chrap,  chrapać,  fc^nard^eil/  chrapek,  chrapka,  chrypka,  chrypota ,  chrapliwy,  chrypliwy,  chrapo- 
tliwy , 'chrobot ,  chrobotać;  krzypać,  Ikrzypieć,  (f n«rrett) }  chropawy,  chropowaty  (tawC/  nk^t  gJatt)  chropotać  aic; 
chroft,  chruft)  chroicić,  i  t.  d. 

5.     67. 
V.     Radykalne  V.     ®ieaBuraelttt<CfraM«* 

1)  Przeć,  parT,  prze,  Rosa.  pru,  Eccł.  pera,  presz,; pchać,  popychać,  (topetl/  bfindetl  {cf*  Ger.m.  fpetten)  a) 
przeć,  przaf,  przeli ,  przy,  prze  s  przeczyć ,  zapierać  się,  (4uglten>  3)  przeć,  przał,  pre,  uprzal,  saprzat;  obsoL  praĆ, 
pra ,  pram  s  z  gorąca  siabnąć  aejluare ,  Geil.  (td^   etbrdmfen. 

W  tych  trzech  sJowach  pierwiaftkowych ,   iako  i  we       ^n  blefeit  brec  damvmhtUtn  ttiib  htttxi  Wttantttngett/ 

wtzyflkich  pochodzących ,  ^atwo    się  daie   czuć  wyraienie     ift  bet  OlU^brud?  bed   jDtUtfe^,    !Z)ranged/    !DtUlgen^|    iH(^ 
prasy,    przycifku,  ściiku,  naci&u,  c/.  Lat.  premere,  pres-     IOObr}UtiebmCtt ,  Utan  »ergUi<6e  ba<  £«teittif(^e premere,  prea- 

siu,  Gerx. preffen.    Pochodzące  za^  aą :  sus,  ba^ Detttfd^e^  preffen.   2)ie  ^bflimmUnge (Inb  folgenbet 

Doprzeć,  dopierać,  naprzeć,  napierać  się,  oprzeć,  opierać;  odeprzeć,  odpierać,  odpór,  odporny,  odeprza,  prza ; 
pratpos,  ins€par,  prze ^  sśp ar aHiU  przez-  przecz,  przek,  przeko  ,  przekobiały,  przekoczarny ,  przekognifty,  poprzek, 
pneciw,  przeciwny,  przeciwnik,  przeciwić  się,  przeciwieńHwo ,  naprzeciwko,  podpierać ,  podeprzeć ,  podpora*,  prze- 
przeć,  przepierać;  przyprzeć,  przypierać;  rozeprzeć,  rozpierać,  rozpór;  próć,  porze,  rozproć,  rozpierać;  spierać,  ze- 
przeć,  »pór,  sprzeczka,  sprzeczać  się;  spory,  przysporzyć,  przysparzać,  uprzeć  się,  upierać  się,  upór,  uparty,  upor.- 
.ay;  prać  (1,  bić,  uderzać^  f(^I<tgei|  /  a,  toafd^ett),  piorun;  uprać,  oprać,  praczka,  pralnia;  weprzeć,  wpierać,  wyprzeć, 
wypierać;  zaprzeć,  zapierać »  zapora,  zapieradio ;  wesprzeć,  wspierać,  wsparcie.  Addas  prócz ,  proca,  proca,  prCt, 
prędki;  para,  parny,  parzyć,  zaprzatoić,  zapartek,    zaparcieć. 

$.     68. 
VL     Radykalno  VI.     S>i  t    ^  Ut  i  eH  UĆf^ii^i  CU 

ł  -  i 

Tknąć,  tykać  (htti^tei)  Lat.  tactua,  teligi ,  tan^o ,  obsol.  Lat.  tago ,  tagere,  Gbł.  ttrfetl,  W*/  (lerfetU  —  Tyk, 
tykalny,  tycz,  tyczki,  tykwa.  Tkać  s  1)  wpychać,  elnjlopfetl,  a)  tkać  płotijci.  Lat.  teiere,  weben,  tkacz,  tkanica^ 
tkanina,  tkankowaty.  Tkliwy,  ckliwy,  ćkliwoić,  tkliwość,  cknąć,  cną^.  potknąć,  dotykać,  dotkać,  dotkliwy,  do- 
tkliwość, dotykalny,  dotyhalność,  natkać ,  natykać;  obetkać,  obtykać,  odetkdć,  odtykać,  odetknąć;  potknąć^  potkać, 
spotkać,  potkliwy,  potyczka,  patyk ; sprzetknąć ,  przetykać,  przetkać,  przytknąć,  przytkać,  przytykać,  przytyk;  ro- 
zetkać,  roztykaćj  ftykać,  Stycze^ń,  zetkać,  zetknąć;  utykać,  utknąć;  wetkać,  wetknąć,  wtykać;  wytknąć,  wytykać, 
wytykacz,  wytyczny,  wytycz;  zatykać,  zatkać,  zatyczka;  niebotyczny.  —  Tkwić,  utkwić. 

W  tych  radykalnych,  nawet  przez  samo  ich    brzmienie,         Jfilefe  ®ttraelbtt*(laben  bejetC^uen  Wtet  mtUtnaii ,  ^: 

wyraia-  się  zbliżenie  się  do    rzeczy,    bez    ley   poruszenia  taflun^  elliec  €rtC^e,  OCtie  jie  DOn  l^Wm  Ctte  Jtt  bewegejl. 
1  mieyaca. 

J*     69,  ^  5.     69. 

Vn.     Radyz  VII.     » t  e    SSottWtttSel 

.  ćh 

WyniŁ    1)  w&ąganie  i  wypuazczaitie    iywotniego  po-         Se|eid^net  i)  ba«  Sta-  ttlłb  «tt<atbmett  bet  UUMtnft,  p 
Wietrz* ,  n.  p.  chuch,  $ail(^  (^.  Lat.  aahelare)  dech,  tdh«,     ».  chuch  S^udf    (cf.  ^at*   anhelare)   dech   (?»tbettO   t<*i^* 


y 


{  -)o(-  )- 


tchnąć,  dychać,  oddychać,  odetchnąć,  odcTecKu  f.'l9«    Duch 

(®ei(l)  dusza  (@eele)  dusić  (wAr^en)  udusii*,  emórgen.  a> 
SBegeftren,  ^etian^en,  9łeig«ng,  ZtM,  6eftnfu*t:  chcieć, 
chcę  (wollen)  chcC,  (g^elgung,  gufl)  chuć  (iBegierbe)  ocho- 
czy (doU  £u(t  su  etmad)  zdychać  na  co ,  zdecht  na  co  (WOts 
nad^  ((^mac^ten)  cf.  Z^ar.  hlare ,  inhiare. 

$•      70. 

il^t^^er  tourbeit  Me  an<  ^rnep^itUntem  (efte^enben  SS^ur^ 

idbuc^fraben :    1)  w-r.   a)  wz-^.    3)  /-c    4)   cAr.     5     /»/-. 

6)/->ł  etfMrt;  bairn  ber.Caudjlaut  M;  biefet  fwbtt  uni nun 
su  ben  SBurselwittcrn ,  beten  gan^eel  SBefen  auf  eincm  ciu: 
iigen  ^itlauter  beru^t. 

gu  btcfi-n  geCon  ber  gtofte   SCeH  unferet  fflorwbttet 
unb  ^artiftln:  ' 

Ja    ty,  on,  my,  wy,  nas,  was,  cię,  go,  le,  ich,  ba,  by,  bo,  co,  ku,  k» ,  do,  na,  po,  od,  w,  z,  etc. 

Także  i  Wielka  liczba  czasowników,  po  odrzuceniu  przy-       3ng(etd)ett  elwe  bettdcfeHidje  2(njabl  ^eitwirtec  na(^  SSegs 

datków  konjugacyynych  :  tWrflWg  bet  aib»«nb(»ng^5UfdCe : 

Lać  (giefeil)  l«if  r  lat,  c/.  Lat.  luo',  Gr.  lyoj  —  siać,  sial,  sieic,  Ger.  faen,  Boh.  fptl,  Lat.  «ero  ,  sevi,  satiim, 
HbbR*  sa^ai  —  *^**^'  ^^^'  '^C»  (geben)LAT.  it,  ire,  eo,  Boh.  giti ;  —  Ryć,  ryic,  (graben)  c/.  Lat.  ruo;  —  Wiać, 
wia!,*wieic,  Boh.  »'egt/  Ger.  We^en,  wiatr,  Boh.  wltr^  Ger.  2Binb,  ©ettet,    Lat.    yentus,    Pol.    wianie,    wionąć, 

^Bez  wątplłwoicitakłassaslówieftnaydawnieysza:  wszak-      -  Cbne  gweifel  tft  biefe  Slalfe  Ul  9S&rtec  bie  dlteflc;  affein 

ie  wytknięcie    znaczeń,  do  których  wyrażenia  która  szcze-     bte  ^ebeutungeil  jU   bejUmmen,    }U    beten    ^i^ddjnung    elit 

'   cólnie  spólgloika  stuźy,  poty  niepodobne^    póki  pierwey    finji'Inet  59?itlaiiter  bient,   i(t  erjt  na<^  ^erfertigung  bi^ 


tchnąć,  dychać,  oddychać,  odetchnąć,  oddech  i  t.  d. 
Duch,  dusza,  dusić,  udusić.-  a)  żądzę,  pożądliwość,  pra- 
gnienie: n.p.  chcieć,  chcę,  chęć,  chuć,  ochoczy,  zdy- 
chać na  co,  zdechł  na  co,  (c/".  Lat.  hiart ^  inhiare). 


J.     70. 

Wytłumaczywszy  dotąd  radykalne  1)  »i-r.  a)  ttz-'^-^  3) 
/-c»  4)  <^^"''  ^)  /"■•  ^)  ^^»  *  dwóch -spół^tosek  pierwialtko- 
•^ych  złożone,  i  przydawszy  do  nich  6)  c/2,  spirifum.  as- 
peruml  teraz  ten.sam  ^iad  iuż  mię  prowadzi  do  owych 
pierwiaftkowych  słów,  których  cała  iftota  na  icdney  tylko 
Łasadza  się  współgłosce. 

Bo  tych  ZAŚ  należy  naywiększa  część  naszych  zaimków 
i  partykuł: 


gól 

nie  będzie  radykalnego  słownika. 

Prócz  tego  ieszcze  i  samogłoiki,  iedno  e  wy/ąwszy,  bez 
wszelkich  dodatków,  w  rozmaitych  znaczeniach  używane 
bywaiąi  tak  a  spoynik,  i  albo  y  spoynik;    o  i  u  przyimek. 


^uperbem  werben  t^on  ben  ^olen  auc^  noc^  bit  ^M^latu 
ter  (Uo$  €  au^genommen)  obne  aUen  ^ufa^  tn  ntanc^ertcp 
S3ebeutungrn  gebrancbt;  a  al^  (^oniuncrion ,  unb,  ab  er:  i 
Ober  y  al6  Conjunctton  unb,  and;;  o  aU  ^rdf^ofiftton;  urn, 
1^  er  urn;  u  ai6  ^rdpofirion;  bep. 

!ta6  nac^  ben  Sffiortionr^eln  georbnete  SBirterbuc^  ttiirbe 
im^  ferner  lebren,  wie  mel  wir  In  unferer  ©pradje  SBurstls 
wbrter  baben,  wie  grof  hu  9}?anm^faUigfeit  bfr  SScrfeftung 
ber  2Burjf(bu(bflaben,  nnb  welcbet^  ibr  53crbi(tni$  su  fretu* 
ben  6pracbcn  ijł.  2)ann  Itef e  ftd)  fogar  bie  ^abl  ber  mit 
benen  in  freniben  ©pracben  utkreinfomnienben  unb  nidjt 
óbcreinfommenben  bereĄnen,  worani  ff*  bami  bie  ®rabr 
ber  nttbern  ober  entfemrern  53etwanbrf*aft  ber  @prad)eii 
mit  einanber,  flarer  bortbun  Iiepeń, 


J.    72. 

Radykalnie  ułożony  słownik  uczyłby  nas  daley,  wiele 
też  w  ięzyku  naszym  mamy  słów  pierwiaftkowych ,  iaka 
rozmaitość  głosek  naszych  radykalnych ,  i  iaki  ich  do  ob- 
cych radykalnych  ftofuuek.  —  W  ten  czasby  nawet  można 
pod  kredkę  brać  liczbę  naszych  pierwiaftków  z  obcemi  zgo- 
dnych, lub  im  przeciwnych ;  z  czego  dopiero  iawnieby  się 
pokazały  bliższe  lub  odlegleysze  ilopnie  pokrewieńftwa  ię- 
syków  między  aob^ 

5*    75^  ^  §*    75. 

'Os6bHw88<y  8»ś  hacznofci  wyciągaią  OKOMAToroBi-         SBefonbcre  Sfn  fttierffamf  eit  Oerbieiten  bie   Onomatopoeica, 

c  A ,  ałowa  naśladownicze  usłyszanego  dźwięku.  —  Głos  ® brtet,  bie  bemgebbrten  5tlange  nac^geHlbet  worben.  Sibnn: 
przenikliwy  nie  może  bydż  dobitnićy  wyrażonym,  iak.  te  wo^t  bad- 3)urcbbringettbe  bet  (Stimnte  treffenber  au^ges 
słowami :  ^^^^t  werbett,  al^  burd)  bie  OBorter: 

Krzyczeć  (f(^reven)  Boh,  frjtce'tt,  Graec.  krfcein,  keryttein ,  Ger.  frelf<ben^  Lat.  med.  crusciare,  obs.  Gall. 
croissir,  Suec.  ikria,  ikrika^  Isl.  ikraeka,  Angl.  schrike ,  sCreak,  Hibern.  scKreachen,  Ital.  scricciolare ,  Wallts. 
cricded,  Ger.  f<bre|^ett  r/.j fĄtetf en J  cf.  Pol.  fkrzeczeć,  krzektać,.  fkrzek.  —  Item  krakać,  kracze,  Ger.  fr4<baett,  cf. 
Jlrib^i  hruk  (bet  9labe),  kruczę,  krerać,  krząkać.  —  /r^m  świerszczeć,  świerkać,  ćwierkać,  Ross.  czirkat,  Boh.  cer* 
latl,  ^Wirainfati^  Ger.  ^Witren,  Sueć.  fnrtrraf,  ItAL.aquirrar«,  —  Hemkmk,  kwiczeć,  Ger.  guletfd^en;  kwokać, 
Ger.  glttCfeUJ  gęgać,.  Ger.  gatfen,  gatffen?  ryk,  ryczeć,  ctc^ 


-(      -K-  )- 

Pilnie  zaifte  powlnifeii    u^aU6    etymolog,    iakie   stówa  6fl^r  forgfdftfd  tttttf  hit  SSOItfOffdftet  burtfttf  IK^tftt,  |MU$ 

do  wyraiejlia   iaklego  zwierzęcego  głosu  się  uiywaią,  po-  fńt  etU  Sort  )UC   IBeSei^nUtlg   einet    geiDtffen    ZilCt^immfi 

■iewai  te,    sasadzaiąc  się    zwyczaynie    na    naśladowaniu  ge^tauc^t  lOttb ',  betitt  tiefe  SDÓrtet  gtl^ttbett   flĄ  g^melniglU^ 

przyrodzonego  brzmienia ,  wpływ  poruszeń   zmysłowych  w  auf  Hc  9^a<^a(mun9  btŚ  ge(|5rtf tt   9?attlttOn^  /    Sdgetl  i)a(^^f 

tworzeniu  mowy  pokazuią,   i  we  wszyftkich  ięzykach  są  bett^influi  bet  Ginnenafectioneti  auf  Me  93i(buttg  htt  Oies 

Baydawnieysze  ,     i    w    obcych    naybar^ziey    po    wielkićy  be,  unb  ftnb  Itl  aHen  @pra(^pn  bte,  iltefUli,    Unb   felbft   in 

części  są  do  siebie  podobne.  —  '^        ^^i-r^-^i-^n.-.*  /»— .^--  —  A*«^i.&^:o  ^i^^..w^-  tt^^tt^ 


Nasz  zaf  poIfT»i  dyalekt  w  tey  mierze  ze  swolem  ą  i 
f  celuie  resztę  slowiaulkich  \ob»  $.  39-40.);  osobliwie 
w  zgfoftach  ~ąk ,  -fk ,  tak  zdatnych  do  wyrażenia    tonu  ,    i 


ben  entietntefen  ^fuć^en  gr6ftett%iU  emnbet  a^tolti^^— . 

J.    74. 

3n  biefer  OJńcflictt  tiun,  ^at  iinfre  polnlfcje  TOunbart  tot 

ben  ubrigen  (Slaolfc^eti  Ibr  «  unb  ę  9orau^  (@.  $.  39  -  4o.}^ 

w  •5.w»..w»-^,-r'.,  «.'v  .^..wj^*.  x.»  vvj.n<.«....  .w.,»,  .    bie  befohber^  in  ber  ^ufammenfe^ting  bec  @9(ben  ą/k,  ęk^ 

dobitnie  odpowiadaiących    Greckiemu  klange ,   Lat.  elan-    ^Mm  ^tt^brutf  elnetf  Źone^  PODfOllimen    geefgne^  0nb,    Itnb 

gor,  Germ.  jllang,  rUngen,  n.  p.  ganj  bem  grie<l^ifc^en  Klange,     Lat.  clangor,    unb   bem 

Seutfc^en  ^Ung,  (Ungett,  enffptec^eii:  §.  ®.     . 

Bąk »  bęk,  beknąć*,  beczeć,  b^katf,  brzęk,  brząkać,  brzękać^  brzdęk,    brzdęknąć,    diwięk,    lęk,    ięczeć,    iąkać, 
ftęk,  ftękać,  szczęk. 

Do  wyraźenfa  zai  niższego,  grubszego,  mniey  rozciągłe-       iBe9  fSe^eic^nung^  etne^  niebrigeto ,  grbbetn,  wettiger  fo$ 
go  tonu,  u  wyręczą  ą  lui^f  n.  p.  nocifcbcn  ^oneg  Dettrltt  bi^  u  bie  Stefie  be^  ą  unb  f.  ^  fd* 

Huk,  hukać,  huczeć,  puk,    pukać,  ftuk,  dukać* ,^  buch,  buchać,  buchnąć. 
Atoli  iak  gfosy  zwierząt  .i  brzmienia  ciaf  przyrodzonych^  ^      ^OC^  fl^  lOfe  bfe  S^Cerftfmmeit  ttnb   ^dtuttitie  ,    ulć^t  ims 

Bia  zawsze  iednym  sposobem,,  iednym  flopniem  mocy  lub^nier  ouf  etne  »2Irt,  nni^  mit  bemfelbigen  ®r<ibe  bet  Śtitfe 

słabośd  w  uszy  wpadaią,  takteź  różnie  naśladowaniem  wy-     ober  Bditoić^e  it|  baś  C^t  faden,  fo  (&nnen  (te  ^uĄ  1l»erf(^ies 
raiane  bydf  mogą ;    zatem  iądad  niepotrzeba ,  ieby  kt^nie-     tent(td)  wattl^eat^mt  n^etben. 


eznic  wszyfłkie  onowatopoeica  wo  wszyftkich  ięzy- 
kach na  iediio  wychodziły,  Rienie  końfkie  Łaciunik wyra- 
ża przez  /unnire ;  Grek  przez  chremeticein  }  Niemiec  przez 
Ktebetllś  w  niiszey  za^  uiemczyznie  coi  bardziey  na   nasz 

kiztalt,  ramfPen,  rdnjFen,  wrieniFen,  Suea,  wrenfka,  wre- 

na,  —  Pewnemu  głosowi  psa,  u  Polaków  slnży  szczekać^ 
oRotsjan,  lojat  ^  Lat.  latrare,  GER.bellen,  bci^eU;  Lat. 
baubari^  Gb..  baucein.. 

Rozdział    X. 
OJtat€cxne  zamiary  Etymotogii, 

5.     76. 

Ule  trzeba  więcey  wymagać  po  etymologii,  niż  może  1 
■ii  powinna  ziścić.  Niesfusanieby  zaifte  po  nićy  żądano, 
aieby  pierwiaAki  dzisieyszych  ięzyków ,  od  pierwsz<5y  osa- 
dy człowieka  w  raiu,  albo  od  korabia  Noego  wyprowadzała; 
na  toby  się  nawet  i  nierozsądnie  siliła.  Kogo  świadectwa 
hiftoryczne  o  rozrodzeniu  s\^  ludzkiego  plemienia  z  iedney 
pary  nie  przekonyWaią ;  tego  też  pewnie  o  lem  nie  przeświad- 
«zy  etymolog,  którego  pracy  nie  inny  left  o(Vateczny  za- 
miar, iak  okazać  iedyne  żrzódło  wszelkich  na  świecie  ięzy- 
ków wrozsądnem  natury  naśladowaniu,  wyrażeniem  uczu- 
tych poruszeń,  i  stąd  wynikłych  wyobrażeń;  okazać  w  ka- 
żdym z  osobna  ięzyku  mewę  Indzką  z  drobnych  pierwiaflków, 
poHlag  pewnych  ,  umystowi  ludzkiemu  przyzwoitych-  prawi- 
deł,  do  niezmiernego  bogactwa^  zapomoioną. 

gemefenen^  9^  fe|f  n 


Qi  U^i  ffd^  baliet  nic^t  etwarten ,  ba^  b\e  Onomatopoei- 
ca,  bitr(^aiid  aKe  in  ben  ®prad?eu  ubereinflimmen.  —  3ya^ 
SBtebrrn  bei^t  bep  ben  ^olen  rżenie ,  tf^pm  Sateiner  hinni- 

re,    Gr,  chremeticein:  dm  Rietftfn  nd^ert  fu^  nO(^  bem  %tU 

nir^en  ba^  9?ieberfd(^fffcbe  rdmfPen,  rdnfTen,  torienfPen;  Svec. 
wrenfka,  wrena.  —  iOoJi  bem  SBeHen  bi*^\Cunbe^  braucbt 

ber  9o(e  ba^  SBort  szczekać,  bet  (HufTe  kiat,.  Z,a/.   latrare^^ 
(cf.  biiffcn,  Lat.  baubari,,  Gr.- baucein};. 
«  ii  »)  i  t  e  I    y.        ' 
i^i#e  ^wecTe  bet  ^M\^t^m9^ 

Q)?an  mn9  von  bet  tBortforftbnng  nic^t  meQr  yirrntngeti, 
aU  (te  wńrft^  leiflen  fann  nnb  fott.  Ungereimt  I04re  ei  su 
9cr(an$cn ,  fte  foOe  ben  Utrptnng  ber  bentigen.  ©ptod^en  antf 
bet  ex^e\x  ^obnung  beg  ^SUr^Ąetc  m  ^arabiefe ,  obet  an^ 
bet  ^(rc^e  9{oa'^  ableiten ;  ein  foCcbed  Unterfangen  wńrbe  un^ 
fiu9  fet^n.  2&en  gcfcfci^tUc^e  SBet9eife  9an  bem>  ttrfprnngf 
br^  ^enfcbengeWecbt^  oon  einem-^f nfc^enpaare  iii<bt  ńbets 
)f ngen ,  ben  wtrb  e^  bie  as^ortforfe^nng  gen^ff  no(b  menfger; 
3^r  b^cbfler  ^wecf  ifl^,  verndirfti'ge  ^łac^abmnng  bet  9?atut 
in  benr  »21u^bruc(e  gebabter  (?inbrń(fe  nnb  barani  entftairbes 
ner  tSorflcUunBen',  M  demei4tMaftn<be  fitueOe  aDer  ^pra^ 
c^en  in  ber  SBeft  bargulletten,  unb  an  einselnen  ^priicbensH 
jelgen ;  n)ie  ftc^  bie  menfcbltc^e  ^ebe,  von  fieinen  Urbes 
(t<ntbtbetlen V  n(i<6  gemiffen,  bem  menfdfclicben  fSerflanbe  ari« 
,  IW  ^tnem  gren^n(ofen  fKeic^tdum  empot  gefct^Aungett  tfoT* 


5.     77-  5-     77- 

Ze  zaś  iak  porus«eBi»,  tat  i  czncia  y  wyobrażenia  lu-       «©a  nwn  flbet  bev  «fffn  ^łWetn  Me  (ginnfl^felt ,  bte  (Jm* 
4flie po  wssyiikich  uarodaoh.  przypadkią  do  siebie,  przeto,   pfinbung^fa^idfeitnnb  bad  93or|Te{rucg^vermbgen  bet  9)?ens 

5 


/(    .H-    ). 


«9^ologt^y  i«idnoftayiio^ci  frtypiate  i  podobieńftwo  w 
r<SiD3Foh  ięsykaoh  wyrazów ,  a.  nawet  nie  tylko  w  poiedyn- 
caych  pierwiaf&ach ,  ale  i  w  długich  pasmach  afów  od  nich 
pochodsących.  Tak  s  Greckiego ,  ^an ,  ^c/iai  (Lat.  Jła- 
r€y  Jlanty  JiOt  SuBc.fto,  {landa,  Isł.  fknda,  Ahgł.  ftand, 
Ross.  ftojat,  ftoiu,  Boh.  {lati,  (tOgittt)/  iednoftaynie  snuie 
«ic  W  Folftim  lak  w  Niamieckim  naitępuiące  pasmo  : 


f<^fti ,  tttetif<^l{<6  ffti^  i  fo  tDirb  bet  IZBortferfd^ft  mit  iHA<f(t<4t 
auf  biefe  ©(cld^f&rmigfetr,  tiic^t  nut  Me  Uiberrinflttnmiind 
einsrlner  SSur^elwbrter  iti  oerfc^ieOftien  ^prac^en,  fonbttn 
an4  ben  glet^en  ^^ang  in  langen  Oiei^eti  bet  baooit  AbgeUU 
teten  bead^teti.  --  €o  ijl  au^  bem  ®tie<^{f4eit  stan ,  stenai, 

(/.ar.  stare,  stant,  sto,  Suec,  sto,  standa,  IsL  standa, 
Ang!,  %Un^y  Ross,  stojat,  stoju,  Boh.^atlf  ftogtm) ,   gleic^s 

fórmtg  im  ^odtifc^eu  unb  3)eutf<:^eii  folgenbe  WĄt  abgdeU 
tetet  S86rtet  entl^anben : 

Suć,  ftał,  foBsoŁ.  ftojal),  ftoic,  |te^eti,  (lattb,  (teCe;  ftan  bet  ^tanb;  ftaynla,  ftaienka  betStatt;  doftać  ettle^eti; 
po(tać.bU9e|laU/  Steftnng;  odftać  obflebeit  *,  przydać  (do  stuiby)  tu  ben  3)icn{lein(lej^en;  przyftoyny  anjljnbig/  pr^yttoy- 
ność  >^n(t4nbtg(eiti  obftać  umfle^eii;  wyilać  (lata)  (bie-3a(te)  ati^ftebeni  naiUć  się  ftd^  fart  (leben,  \\Ą  mube  (leben;  i^a- 
»ąć  {lidftel^n ,  fleliett  bleiben.  •--  ilc/iV.  flawić  fle^eit  mA<^en,  fteden;  doftawić  berbecflellen ,  jn^letteni  obitawić  umfle(: 
len;  pr^yftawid  bin^uflelleii }  ftotek  ber  @tttb(}  itanowiiko  bet  ^^nitanb  bep  bett  Śagern,  bet  ©tanborti  zaftanawiać  ^n? 

^dttb  ne^nte.n^  finftebett.  —  itemu)  Lat.  sedere,  aedi,  aessum,  Gr.  hecein,  6u£c.  sitta,  Amgl.  sitt,  Ercr.  sjeźdu, 
JRoss.  siiu  ,  aidjet,  Boh,  febett,  febAti;  Pol.  siedzieć,  siadać,  .siadywać  Itljeit ,  fa&,  gefepeu;  dosiedzieć  etftf^etl  i  siedli- 

flcobet^it;  «ieś<5,  siąść  f?;^  fe^en ,  nieberftgen;  wsiadać  (Hifflęen ;  obsess  befeifen ,  acth.  sadzić  frCcn,  dosadzić  jufes 
Cen,  odsądzić  Abfe^en ,  n^egfel^en;  przysądzić ^iit§uff Cen ,  bcpfe^en;  przesadzić  tlbetfe^eti/  (ubertreiben);  rozsadzić  jetfe* 
(en;  posadzić  ^(nfe^m ^  wsadzić  einfeceuj  wysadzić  au^fel^en*  zasadzić  feflfe^en  i  zsadzić  betabfel^en. 


J.    78. 

Gruntowna  znaiomość  etymologii  uchrania  od  fkwapli- 
WOŚci  tych,  iLtórzy  pchwyciw&zy  byle  podobieuftwo  iakie- 
goś  z  naszych  słów  do  Łacińikiego  ,  Niemieckiego  i  t.  d., 
natychmiail  chrzczą  go  Niemieckiem,  Łaćiiifkiem  i  t.  d.;  al- 
bo wit^^u  czcHokroć,  to  lub  owo  stówo,  sięga  zapadleysze- 
go  leszcze  źrzódla,  i  ai  na  wschodzie  szuk^.ć  go  trzeba.  — 
Tego  rodzaiu  ieft  n.  p.  stówo  sak^  Boh.  faf  /  Ross.  sak, 
GjBiLai.  @a€f/  Ga.  sakkos ,  Lat.  saccus,  HuNo.zsak,  Lapp. 
tsakes,  Hisp.  sacco ,  Gall.  sac,  Itał.  sacco  ,  saccoccia, 
Sc£c,  aaeck,  Amgł.  sack;  idzie  prze>  tyle  narodów,  aź  się 
opiera  o  Hebrayikie  sak.  —  Tak  i  tarcza  y  Ross.  tarcz, 
Ołblul  ^dttfc^,  Ital.  targa,  Lat.  mbd.  targia,  ukazuie  się 
Ił  Arabów  w  sfowie  rar/^a,  darha,  Cualo  teris.  —  IV«- 
no,  Lat.  yinum,  Gbrm.  ^iitif  Akcłosax.  iriu ,  Suec. 
vin,  Akol.  winę,  ^rbtag.  guin,  Wallach,  ginu,  Gr. 
oinos,  Chal^.  jena,  JIebr.  jajn.  •-  Stowo  rę?,  ryz,  patrz 
wyiey  pod  gloiką  r  J,  a8. 

I-  79t- 
Zagęicili^(ny  yę  ięzyku  naszym  obcych  tfów  plemif, 
przeiąwaiey  Jch  wiele ,  iuź  to  w  sąsiedzkiem  obcowaniu,  lui 
w  przypadkowych  zdarzeniach,  iui  nakonjec  z  towarami, 
&aukaq^ij  zwyćzaiepi.  Zkąd  się  rzeczy  brały,  ztamtąd  ra- 
sem 2  niemj  i  imiona  tych  rzeczy.  I  tak  przyswoiliśmy  TU" 
rtcAie:  kilim,  kobierzec,  dywan,  kaftan,  dyma,  tutuń,  cy- 
huoh,  lulj^a ,  kapciuc(i,  ihibryk,  filiżanka,  bazar,  targ; 
Tatar/kie :  kolpzau ,  saydak ,  taitay  ,  diiiryd ;  Wegier/kie  : 
huzar,  dobosz,  szereg,  orszak,  dotoman,  ciima,  Rzemie- 
ślnicze i  kuna^towe  k^wa  przyszły  do  nas  po  większiSy 
części  z  NUmieCy  iako  i  >same  rzemiosła  i  kunszta :  ^losarz, 
llosarAwo,  rymarz,  garbarz,  farbiai^,  hebel,  warsztat, 
s«ruba,  szrubsztaJlL ,  Morc,  mayfter,  cechy  kunszt,  sztuka, 
malarz,  pendzel,  snycerz,  rysunek,  i  t.  d.  Kościelne  Pol- 
ikie  słowa  w  obrządku  Rzym&im,  wyczerpane  aą^z  Łaciny, 
iak  ołtarz,  cmentarz,  lueiich,  insza,  ofiara,  kancyouał, 
konfessyonał ,  ambona;  w  Greckim  zaś  obrsądku^   a  tei  i 


§.     78. 

®rAnbIi<^e^  StubUtm  bet  !SBortforfcf;ung  Umf^tt  mi  vot 
bet  ii>ovdIigfeit,  mit  &cr  mancie,  fo&alb  fie  nur  t>ic  gering? 
jle  aiebnltóffit  eine^  unfcrer  SBćrtet  mit  elnem  2atdnif<bfiv 
2)eutf4eń  u.  f.  w.  bifmerft:n,  eó  (ogW*  fint  eiu  52i3ort  2atcu 
nif(*en ,  2)eiitfc^en  u.  f.  w.  Urfprung^  erffiiteii ,  obgleid>  fein 
(Stamm  wcit  dltet  i\t,  nnb  (id?  im  Criente  perliert.  ©lefe 
iBewanbtuif  f^at  e$  h-  ^-  mit  beut  3dotte  (Sacf ,    PoJL  sak, 

Boh.  fflf,  Rosf,  sak,  Cr,  sakkos,  Lał,  saccus,  JHung^  zsak, 
Lapp.  tsakes,  Hisp^  sacco,  ^a^.  sac,  Ital.  sacco,  saccoc- 
cia, 5«ec.  aaeck,  i4«^/.  sack;  Wit  (tubeu    e«   bC9  fO   Ciclett 

gj^tioncn;  lii  mx  aulcęt  aiif  Ui  ^ebrdifc^e  sak  (lofen. 

©o  au<b  bie  ^artWe,  Poi,  tarcza,  Ross.  tarcz,  ItaL  tar- 
ga, Lat.  med.  targia,  jule^t  bep  beu^tabetn  tarka,  darka, 
im  Sbalbdifc^en  teris.  ^a  SSein  Pol.  wino ,  Lat.  vinum, 
Anglosajp,  vin,  Suec.  vin,  Angl.  winę,  Bretagn.  guin, 
Wallach,  ginu ,   Gr.  oinos  ,  ChcUd.  jena  ,  Htbr.  jajn.    §Bon 

ben  2B6tt^tit  re^  bet  Ołoggen ,  ryż  bet  9lei*,  »utb«  oben 
tintet  bent  SBuc^flaben  r  §.  28.  gebAbeU. 

J.    79. 

3n  unfetet  ©ł^tacbe  b«ben  fi{b  riel  ftembe  fflJbttetftimme 
au^gebteitet,  tbeiU  but(«  i23et(ebt  mit  ben  md^hatn,  tbeiU 
^ttt*  aufetotbentUcbe  Steignlffe,  tbeil^  «ud^  mit  ftonbetós 
attif eln ,  wiffenfd^afr(t(4en  jtenntniifen ,  ®ebtatt(ben  unb  ®er 
iDObnbeiten,  bie  toit  vom  IKu^lanbe  etbielten.  iD^it  neneii 
®ać^n  jnabm  nun  sugleld?  bie  neuen  9{«men  biefet  ^<(fii 
auf.  *  (Bp  baben  mit  94>n  ben  ZMen ,  kilim,  kobierzec ,  dy- 
wan, kaftan,  dyma,  tutuń,  cybuch,  lulka,  kapciuch,  im- 
bryk.  filiżanka,  bazar,  Urgi  9$n  bcti  Satateo,  kołczan,, 
saydak,  taf^ay,  dzirydj  9||»n  ben  ttttgetn,  huzar,  doboaz, 
szereg ,  orszak ,  dołoman  ,  ciima.     ^attblPete^r  nnb  Sinnfts 

wirtet  ftnb  an  nn^  mit  ben  igianbwetrennnbMnlien  gtbftens 
tbeii«  ^1^  Dentf<blanb  gef omnten ,  }.  fS.  śiosarz ,  śioaarlł- 

wo,  rymarz,  garbarz,  farbiarz,  hebel,  warsztat,  szruba, 
azrubszuk,  azorc,  mayfter,  cech»  kunszt,  sztuka,  malarz, 

anyccM ,  rysianek ,  n.  f.  W.  Sie  Aitibcnobtt^t  |łnb  hep  ben 
9Men  pw  bet  tbmir<9ett  «łt<Ce  Mi  bem  ««tełnij<ben;  a.  »♦ 


-M       h 


n  iBBjch  Słowian  traynaiącycli  się  tegoi ,  wyszły  s  <?re- 
cJtitgo  iczjka  n.  p.  monafter ,  cerkiew ,  trębaik ,  i  t.  d.  — 
Niekiedy  atoli  przyswaiaiąc  obce  tłowa' ikladane,  chciano 
ie  nieiako  na  swoyfllie  prselatJ ,  czyli  przepolszczyć ,  prze- 
Uto^waniem  zgłosek,  iak  aic  pokazuie  z  stów  incarnatio 
wcielenie,  transsuóftaniiatio  przeiftoczeaie,  tubjiantia 
podftata,  podftawa,  ^mnipotens  wszechmocny;  prophtta 
prorok;  Src^wii^nCfUin^  sześciouiedziatka  (póiniey  po- 
loinica}. 


ottarz,  cmentarz,  kielich,  iB8Zi^»  oGara,  kancyonaf,  kon- 
fessyonał,  ambona;  (ep  beli  ^^^U^  90n  bet  %XU^ViĆ^tn  SXtt 

4e ,  fo  i9ie  btrp  ben  ^b^rigeii  ©laoen  ^m  bie fer  Air^e ,  «n^ 

tera  ®riec^if(^en ,  J.  93.  monafter ,    cerkiew ,    trebnik  ,    «.   f. 

m.  ^t?r)reYe  ^ufaramettgerecte  frembe  SSirter ,  M  man  an(i^ 
babutd)  ^u  fetnem  ^Uenti^um  d^tn<>4t/  bap  man  fte  ^plUeib 
oeiff  genau  in  ffttte@)>ra<^e  ilbertrug;  fa  ifł  «it^  incarnatio\ 

wcielenie,  nu^  łrarhfsuójiantiaiio ,  przeii^oczanie ,  au^suA-* 
ftantia ,  podiUta  ,  podAawa ,  and  amnipottns  ,  wszecJhmd* 
cuy,  avi6  propheta ,    prorok,    m^    &eif^b4fntX\nn ,    sze- 

ćciouiedzialka ,  (bf^ ben  if^tgeii  ^okn  poloinica)  entftauben. 

2)0((  man  1(1  ntcbt  babep  (le^en  geUieben ,   bnr<^  firembe 
aSórter  ben  ^Jl^fangel  btt  efnbetmifd^en  nnb  €la&if(^en  fftc 


$.    80. 

Nietylko  zal  zaftępowano  wędrownemi  sfowami  brak  na 

rseczy  przybywaiące  rodowitych  i  Sfowiaiiikich }  .ale  owych  .^^^^^^  ^,„  *,,„-,j,,,    ^».   ^....r**^..,^*'-*    ••-''    w»i.v»T»v»n    ih* 

wiele  i  bez  potrzeby  wcisnflo  się,   a  nieieduo   ftaroźytne  neue  ©a(^en  abjubelfen;  otan  b^t  aud^  vMe  ojne  9?6tb  anfs 

Slowia^ikie  z  Polszczyzny  wyparło,  lub  w  niey  przytłumi-  genonimen,  unb  t^titwegen  mautbe^dd^t  ©(aotfcbe  t^erbringt, 

fo;   zatem  Slowiańfkie  n  Czechów  dotąd  uiywane,  JkorznU  IOentg(łen^  ^urUCfgefel^t     ®P  mupte  h^i  ©laolfd^e/    bep   beit 

-lusiefy  ull^pić  Francuzkim  óo/o/n;  kłobuki,  Wloik i m  A^r/zc-  i8b^men  nocb  gebfdudpUcbt  /  ikurznie  ,  bemSran^bftfc^enbot- 


tuszom;  ^wteczniki^  lA\K'-mi9ck.\m  lichtarzom.     Mi'diśmy  nie- 
gdyś w  naszym  iczyku  słowo  gcdiba ,   używane  od   ziiitko- 
mitych  pisarzów ,   Ltopolity ,    Rtia ,   Budnego,  MączynjAie^ 
gp ,     Trzsciejiiego ,   JCochowJkiego  ,    Wacława  Potockiego, 
nianaiące  muzykę y  Boh.  bnbba,  stąd,  gędziebny  y  gędzie^ 
chi  ^  gfdzcowy  j    Boh.  bubebnP;  muzyrzny,    n.  p.  naczynie 
gędzie^Aie t  indrumisni  uiuzy cznj \  ztąd  tez.  czasownik,   gc^ 
dkit,  gąJł,  gfdzie,  gędać,  Boh.  CauiU,   f^M ,  bnbtt,   grać 
muzycznie,  na  gfdziebuym  czyli  muzycznym   naczyniu,    u 
'Windów  godeziy  graC  na  ikrzypcach  )  ieszcze  ztądi^f/Zzirc, 
Bob.  babeC/  muzyk,  a  Wiudów  ^oc/ez ,  iki:a^pek»     U  Cze> 
diów  tedy  i  W  indów  ieszcze  te   słowa  trwaią;    u   Rossyan 
iniemło  sif  tylko  hudit  na  naganę ,  .bo  znaczy  rzępolić.    U 
naa  zai,  ieden  tylko   ćlad    iego    zoflał,     przy   szczególneni 
nazwiłkuff//,  gf^le^  Boa.  b^nfie;    Vimj3.  gosle^    z  którcni 
poróirnay  Ger.  ®eige,  Soec.  giga,  Angl.  gig,  Ital.  giga. 
Lat.  hbd.  giga;  i  daley  na^ze  gęgaif,  gęś.    —     Także   da- 
wne DŁtze pacha^ {cf,  pchać,  popychać)  zuaydulące  się  na- 
wet wStatucie  Lite  w/kim,  u  Rossyan/>acAaf ,  pierzchła  przed 
mieswoyOiim  orać,  orywa^t  Bon.  WOtdti,  YiNo.  orati,    or- 
jem,  GoTH.  orian,    l8i.»  ^ria,  Fribs.  era,  An-cł.  ear,  Hol. 
aem:  Suac.  aeria,  obsoł*  Gall.  errer,  Huno.  aratni.  Lat. 
iiire,  Gn.  arein  ,  Germ.  tvł<>.  jren*  —    Ani  i  to  wątpli- 
lit,  ie  ai  późno  do  nas  weszło  słowo  pług,    Ross.   pług, 
BoH.^In^,  SuBc.  plog,  Akgi..  plough,  plowy  Gbr.  ^flttg, 
i  zbratało  się  s  naszym  odwiacznem  socha^ 


tcs,  n^eicbcn,  kłotiuk  Um  ^taluniS^tn  kapelusz-,  świe- 
czuik  beui  :3)eurf(ben  lichtarz,  £fucbter.  —  hit  yolen  tjaU 
ten  ebemaló  fńr  Musie  tn  tbrer  @pra<be  Hi  98ott  gędiba, 
beffen  fiu?  hit  angeubenjien  @d?rift(ieffet,   eln  LtopoUta;. 

Rey,  Budny,  Mączy^Jki,    Wróbel,    Paprocki,    Trzecie/kir^ 

A'oc/łow/ki\  Yencesiaus  Potocki,  bebtenen;  SBpbmifcb  bnb» 

ba  i   baUOil  gędziebny,  gędziecki ,  gędzcowy,  SBbbttftflb  b^' 

bebtip  mufifaUrcb,  }.  i8.  naczynie  gędzieckie  ein  muftfalU- 
fcbc^  3ni1rnmei!ti  babet  hai  ^eitwott  gędzić,  gąidł,  gędzie, 
gędać.  Bok,  b^tufct,  bub(,  bubu,  mnjlciren,  anf  einem- 
mufifalifd?cn  pnicriimtnte  fpielen ;  brp  ben  ilBinben  godeti. 
Mc  }&'\t[n\  frithn  bnbet  enMiib  gcti2»«c,  Boh,  Jubec,  bet 
^ituufii^;  bcp  l>en  ^inben  fiodez  ber  Ś^ioUnifl.  SBep  Un 
^bbnun  unb  2i}iuben  nun  linbbtefe  SBbrtrt  ne<b  int  ®ebran^ 
d)e ;  t'i'9  bifn  DluiTcn  b<it  ^<^^i>  etne  oer4(btIube  Sdebeutun^ 
bcf ouimen ,  nnb  entrpricbt  bcm  !2!)eutfcben  ffebein.  SBe^  ben. 
^>o(itt  bat  ftcb  nur  noib  etne  ^pnr  oon  biefenr6tiim.me,   itt 

bem  2iJortegcśl,  gętle,  Boh.  banfle,     Vind,   gosle,    fts 

baUiU  i  vomtr  man  bad  Dentfcbe  ®  etge,   ba^  @cb»ebff(be 

giga,  Angl.^\g,  /rc//.  giga ,    Lał.    med,  giga,    fcmet   Hi 

^oluiWe  gęgać ,  gęś ,  IW  tergleiĄen  Bat.  —  Sben  fo  Ift  anc^ 

H^  alte  ^Olnifcbe  pachać,   pflńgcn,  rwergl.  pchać,  popychać, 

binftoM)  H^  n<>*  hn  £ittbauifd?en  ©tatute  tjprfommt,.  Ross. 
pachat,  au^btr  $|>ra(be  t)ert<b»nnben,   nnb  bejfen  (StelTe 

tJ^rtritt  orać,  orywać,  Boh.  WOrati,  Vind,  orati ,  orjenl, 
Cofh.  orian,  UL  eria ,   Pries.  era,  AngL  ear,   HolL  aeren^ 


Svec.  aeria ,  obsol.  Gall.  errer,  Hung,   aratni.    Łat,  arase, 
Cr.  arein,  Germ.  9ulg,  4re«.     €o  ijl:  Olld^  ttt<bf  Jtt  bfP?j?lfcIn,  H^  tai  Sffiortplug,  Boh,  pinb,  Svec.  plóg,  i4w^/. plbugli, 

plow,  Ux^fixi%,  fp4t  erft  |n  tin^  gefommen  ij^,  nnb  ficb  nnfertn  alitn  socha  becgefeat  ^at. 

J.    81. 

9)?(^rrmńrbtg  ift  ancb  ba^  (^cbrdngc  stt^tfeben  bem  ^rtec^fs 
fiben  unb  £ateinifcbrn ;  bnrd^  ba^  lel^tereirurben  nimUcb  9iele 
fonfl  bep  ben  f|>oIcn    gebrancblicb^    urfpriingncb    grietbifi^f 


S.     8]« 

Aieif  ciekawy,  równie  i  spór  łaciny  z  greczyaną,  .  gdy>  i^y 
róine  wyrazy ,  które  się  były  dawnióy  w  poczet  słów  na- 
szych wtToczyiy,  a  niego  wybiła ,  kiedy  to  atrament  obiął 
■iepee  inkauflu  »  (porównay  Greckie  enkaujlon^ ,  widzieć 
hŁf.ńd€r€-,  h'ze^\z]L\Ł  uirzzi    Gr.  horaan..   —    Znowu 


Sdi^rtet  t>erbrangt^  fo  mn^te  inkauft,   Cr,  enkauAon,   bem 

atrament  I   isclcben;  widzieć.  Lat,  ridere,  nabm  bfe  @t^ff^ 


Łscińftie  spotkał  tenię  los  od  Fracuzkich«  Co  dawnióy  s  -be^  irz^ć  (wober  udrzeć)  (?/'.< horaan  ein^  2)em  Sateinif<betl 
hiei&tkiego  Jirypturalik ,  to  dzii  t  Francuzkiego  cisoik^  mthfrfubc  ba^  ttattt(id)6  »Dn  b«m^ranłAitf(j)«n.  (^nnA-  hohl^M* 
/cyzorjk;  dawniej  mówiono  p€regryn€tcya  ^  dstii  vąjai* 


Ueihfkiego  Jirypturaiik,  to  dzii  t  Francuzkiego  cisom    mtberfubt  ba^  tiimlitbe  von  bem^ran3Ó|if(ben«  6onfl  bellieoi 
•     • ^-- ^-' •  — '"*  te  (Kb  bet  ^olf  btf«  gat^ittifcben  ®orti^lkrypturalik,  Jejt  ber 


granjbfif*e»  cisoir,  scyzoryk;  e^emaU  |!ff  ble  9U\^  pc- 

pegrynącya  ,>  jjeCI  wojai- 


-(         -)o(-        > 


ft  o  i  a  s  I  a  t   n. 

o  prMybystowych  czę/ciach  tłów, 

$.     83. 

Wiłjrftko  co  dotąd  mówiono,  pokisywato,  iak  poftępuie 
etymolog,  gdy  rozważał ąc  iftotne  części  atowa,  (łoauie  ie 
bądź  -do  obcych  ięzyków ,  bądź  do  brzmienia  wf aiciwego ; 
wazakdź  przy  t^m  nie  puszcza  mimo  siebie  nawet  i  mniey 
iftotnycb  i  przypadkowych  sfowa  cząftek,  a  dla  poznawania 
doikonalssege  pozoftatdy  treści ,  ma  oko  i  na  rozebrane 
cztonki^  i  na  sposób ,  iakim  ie  rozbierał. 

Podziat    I» 
O  xako4cxeniach^ 

$.     83. 

'  Zakończenia,  co  do  swoich  odmian  deklinacyynych  i 
koniugacyynych ,  naleią  do  grammatyki;  lecz  i  etymolog 
powinien  się  niemi  zatrudniać,  uwaźaiąc  iuź  to  każdego 
wŁasnoić,  iui  teź,  iak  są  w  różnych  iczykach  do  siebie  po- 
dobne. Samogtofka  a  w  Łacińflcim  «  iak  i  w  naszym,  zaa- 
czy  pteć  żeńfką*}  iakoź  mała  liczba  ieft  słów  kończących 
aię  na  a ,  któreby  nie  były  tego  rodzaiu.  Przymiotniki  na- 
sze wszyftkie  co  do  iednego  nią  się  przerabiaią  z  męzkiego 
na  tenże;  znaduie  się  także  w  czasownikach  wciąż  przez 
MTszylłkie  trzy  osoby  liczby  poiedyńczdy  czasu  przeszłego, 
n*  p.  czytała,  czytałaś,  czytałam.  —  Głofki  -i  i  -/  pra- 
wie powszechnie  kończą  słowa  rodzaiu  ieńikiego;  -/j' rza- 
dko kiedy  kończy  męzkSe.  (et  Łat.  -i^)  —  Samogłofki  o, 
e,  fy  odpowiadaiące  Łacińlkiemu  -um,  Greckiemu  -on,  są 
własną  cechą  rodzaiu  niiakiego  ;  a  w  liczbie  mnogióy,  u  nas, 
równie  iak  u  Greków  i  Łacinników,  przez  trzy  przypadki, 
pierwszy,  czwarty  i  piąty,  przemieniała  się  na  a. 

$.N  84. 

'  Przy  koniugacyach  pokaźnie  się  na  oko  osobliwsze  ięzy-* 
ka  naszego  do  Łacińikiego  i  Greckiego  podobieńflwo  w  za- 
kończeniach osób  : 

\)  Gr.  pino,  pio,  Lat.  bibo,  Pol.  piię ;    a)  Gr.  piei^s 
pile.     \)  Gr.  piomen.  Lat.  bibimus ,  Pol.  piiemy;   ■^)  Gs., 
bunt  I    Pol.  piią, 

$.     85. 

W  Formowaniu  zdrobniałych  imion,  przyftępulemy  do 
Wtofliiego.  Kapelusz ,  tabaJiiera ;  zdrobniale  kapelusika 
tabakierka  y  ta^akierecxka\  zdrobnione  z  pożałowaniem  Aa- 
pelusinay  ta  &  akierc  zyna  :  biedny  kapeinsz,  biedna  taba- 
kJiera;  zakończone  na  ohydę  kapelusifto ,  tabakierczysko> 
Tak  też  i  u-  Włochów:  cappelo,  cappeletto,  cappelino, 
cappellacio ,  cappelone  ;  scatola  ,  scatellina  ,  scatelletta, 
apatellone,  scatellaccio.  —  Szczególni^yszeicszczeieftpodo- 
bieńdwp  między  n&szóm  i  Włofki^m  drobnieniem  przymio- 
tnych  imion ,  n,  p.  mały,  malinki,  maluchny,  maluśki,  ma* 
lut^nki ;  Ital.  piccoFo,  piccolino,  piccoletto ,  piccioletto. 
3miem  tu  naganiać  niewłaściwe  takim  przymiotnikom  na- 
swiiko  zdrobniałych,  dyminutywówj  w  Amey  rzeczy  one 
nie  zniiaią,  ani  drobnią  przymiotu  wielkości,  lako  raczóy 


«  «  p  1 1  e  f  Xl. 

^ufdOldf  ®orttiei(e. 

5.^   8a. 

iB!«f r  «utbe  gesel^t ,  wie  ber  ®ortforfć^ef  M  ©etgIeU 
{ftung  brr  roefentlldjfn  aSMttbciU  mit  fremben  epTa*en  cbet 
mit  Ul  9latnt,  verf(ł6rt;  tPd>  eben  et  Idft  «i«b  Me  minbet 
»efent!i4en  itnb  jufdUigen  SBorttbcile  ni*t  unbc«<^trt.  t>tn 
ixM^  gebllebnen  @tamm  genauertmuensu  lerneit,  unterftKbt 
er  bie  batjon  getrennten  %t\xt,  iinb  bie  art,  me  jie  bawu 
setrennt  toorben. 

I.   g[bt(el(tttt8- 
®on  ben  Snbfgungen. 

J.     83. 

©ie  enbiguti0eti  geliłfeji^  »le  fern  jfe  fid  beclWreM  rnib 
cpniugiren.Iaffen,  tn  bie  €j)ra*lef^re;  bo*  w^  ber  2Bort* 
fotfdjft  benictli*tigt  ffe ,  unb  unterfu^t  ibt  SBetbiltnlf  jiie 
9latur  nnb  ju  anbern  6|>rad)en.  2)et  6elb|Wa«tet  a  tft  tm 
q)olnif<t)en ,  wie  im  2atemif*fn,  fńr  Feminina  <iatacterf* 
fiifĄ ;  nur  weni^e  2B*rter  anf  a  giebt  e *  in  bepben  €vra= 
c^en,  bie  nld)t  weibllcb  warijn.  tttifre  (?igenf<baft«tpbrtet 
bingrgeo  enbigen  aUe  obne  2Cu^nabme  ba«  Feminiuum  tn  a\ 
biefer  ©e IbfWauter  djaractmftrt  au*  in  atten  gdtwbrtern  bie 
brep  ^erfonen  ber  eftifacften  9«bl  in  ber  »erd«Hdnen  3«lt ,  }• 

SB.  czytała,  czylałaś,  czytałam.  —  2)ie  ^nblgungCll  i  Uttb  ^ 

(tnb  fa(l  immcr  ipiibli*;  ić  felten  mdnnli*  (pergl-  t^ai  Lat. 
-w).  2)ie  @eIb|Uantrr  o,  «,  j?  entftre*en  bem  Lat.  -um 
tinb  ®rie*,  -on,  fte  *atacteti(iren  an(b  bep  w^  H^  W^Cis 
(be  ®efdj(cd>t,  nnb  baben  aud)  In  ber  mebrfac^en  ^abl  brep 
SaOenbungen^  Umiić^,  bie  erfle,  bie  pierte  nnb '  bie  fńnfte 
nuf  a. 

5.    84. 

,  3n  ben  eoningatiouen  erfc^elnt  nng  efne  anfafenbe  STf^n* 
fic^feit  nnfrer  epra(^e  mit  ber  Sateinifc^ea  nnb  ®rie(^if(ben, 
in  ben  ^erfonałenbungen : 

,  Lat.  bibis,  Pol.  piiesz;  3)  Gr.  piei ,  Lat.  bibit,  Pol. 
pietę,  Lat.  bibitis,  Pol.  piiecie ;    3)  Gr.  piusi,   Lat.  hi*- 

5.     85. 

3n  ber  i8ilbung  ber  ^erUeinerung^wirter  nitem  wir  nn^ 

bem^talienifc^en.  Kapelusz,  tabakiera,  Perfielnert,  kape- 
lusik ,  tabakierka ,  tabakiereczka  }  mit  ber  ^(ageenbnng  ka- 

peiusina,  tabakierrzyna ,  ein  eCenber  $ut,  elne  elenbe  Ta- 

baticre ,  mit  ber  Stbfdi^euenbnng  kapelusiiko,  tabakierczy- 
fko.  @o  h^i  3ta{ieitif(^e  cappelo,  cappeletto,  cappełino^ 
cappellacio,  cappelone;  scatola,  scatellina,  8catellett«,'«ca- 

teiione ,  scatellaccio.  -.  SBeJottber^  anffaHenb  1(1  bie  Ste^n? 
Ild^f elt  mit  bem  3taneni(<ben  in  nnfem  oerrielneraben  Sigens 
Waft^wbrtern ,  J.  f8.  mały  flcin ,  maleńki  riein  wtn}ig/  m*- 

luchny ,  malunki ,  malusieńki  gdn)  Heln  Wln^lg  ;  3t(llienir<ft 
piccolo,  piccolino,  piccoletto,  piccioletto.  !2)iefe  (?hbig1IR« 

gen  fodten  wo^l  nid^t  deminutiy  ^ei^en;  benn  fie  baben  nicbt 
eigent(i(^  anf, bie  ®r6fe  SBeaug,  fonbem  (iilten  f!(^pie{me^r 


-(        -)o(-        )- 


hkOTS{  aif  do  prsymiotn  mafoM ,    który    zwiękssaią ,     roz- 
sscrsaią,    dopeiniaią.       Matś    w   maiutkUm    pokasuie    sif 
t»^i^k«zem  matćin,  w  maluchnim  więkaacm  malutkiem,  czy* 
H  wcale  matem.     Tedy  nie  są   dyminutywa,   ale  intensi^a, 
a  to  tu  paruitafU  maleńllwa.     Oczywiftsza  to  Łn  non  ne- 
gafi9U  i    czerwony,    czerwoni ut^n ki  ,    czerwoniuteneczki  j 
bliski  f  bliziuchny,  bliziuŁeńki,  bliziuteneczki ;  ubdgi,  ubo- 
iuchuy.  c/l  Cnap.  thes.  />.  1019. 

$.     86. 

Etymolog. tedy  powinien  sobie  sporządzić  dokUdny  spis 
sako6c2e6 ,  z  wyszczególnienieita  tych  znaczeń,  iakich  przez 
te  sakoAczenia  nabieraią  sfowa.  Na  przykład  zakończenie 
-«lo,  s -szcza ,  wyraia  i)mieysca,  siedlifko,ftanowiiko  cze- 
go, tak:  pogorzeli  fko ,  mieysce  gdzie  gorzało;  boiowifko, 
boilko,  obosowiflco,  bagnilko,  bagniszcze;  uroczyfko,  uroczy- 
sacse.  3)  ^*ko,  s  dzierżak,  trzonek  iakiego  narzędzia  n.  p. 
biozyfto,  toporzyfko,  siekierzyiko,  wędziiko.  3)  -«Ao  wyraia 
ohjdę,  pogardę;    zamczyiko,    sukni&o ,  wilczyflco. 


Podział    n. 

X 

o  przyimkacA  czy  ii  prepozycyach  przydatkowych. 

9 
5.     87. 


<ttt  ben  fBegńf  het  MeMcit  >  Mefet  loirb  bnti  fte  emtitettf 
DerflrJgm,  au^dffuUt.  2)a^  maje  erfĄiemt  in  ttm  walutkie 
aU  ein  ^tbUte^  l^idnU ,  unb  no^  mn^igir  in  ^im  malu* 
chne,  foigUc^  nid^t  deminutiy  ftnb  fte  ^u  betrad^teu,  foubirm 
intensiv,  titib  h^Mt  ^!?T  in^ąmauf^Uin^ńt  ^ugenfc^efn:: 
Ii(^  toitb  bie^  in  pofttben  @i9cnfd;afr^n)6rcern,  i-  IB-  czerwo- 
ny  tOt(,    czerwoniuteńki ,    tec^t   tPtff  ^    czerwoniuteneczki 

butć^aui  totf)  u.  f.  w. 

5.     86. 

©er  Sortfotf(*et  muf  (i*  alfo  eln  Dofffldnblge*  ©erłeid^?'^ 
tiif  ber  OBortenbidttnden  mit  genauer  93c(ltmmung  ber  !Bes 
beurnngen,  bie  fie  ben  SBórtern  autl^eiUn,  Derfcrtigen.  3)ie 
enbigung  -  sko  §.  fd-  btMt  auć:  i]  ben  Crt.einej  ^a^e, 
^anblnng,  55egebfnHt/  pogoraeliiko  SBranbfteffe ,  boiowi- 
iko  Sdilać^tfclb,  boiiko  S)ref*tcnne,  obozowilko  £ager|ldtee, 
bagniflco  @ttmi>f6oben,  uroczyflio  iWa^lbaufen ,  ®r4nj(l4tte* 
2)  Oen  @tiel,  biczylko  ^)eitfd^eniiiei,  toporzyiko,  sickie- 
rzyfto,  etiel  eine^  SBeil*,  €iner  mtj  wędziiko,  9lttgelm= 
tffe-  3)  ^a^Od^feir:.  samczyfleo  ein  b<(fU<^^  ©c^of,  su- 
kniiko  ^(i^Ud^eil  iućf,  ^ilczyiko  ^tn  Wi^et  tS^plf. 

iK   %btieHnn^ 
^on  ben  ^ufa^tł^rwbrtern. 


5.    -87. 

Nakoniec    etymolog    odciąwszy   w    słowach    iktadany eh         (?nbri(^  b^rati^tet  ail^  ttO(^  l)er  9Bortforf(6et  bie  pOfil^OOt 

pnybyszowe  początki ,  nad  niemi  się  także  z  osobna  zaila-    tvirtec ,  bie  et  Don  ben  )ufammengefeQten  ^ettw&rtetn  ab 


aawia.  Zowiemy  praeposuipnes  inseparaóiUs  y  przyimki 
aieodjętne,  przyda Łko we,  owe  drobne  cząilki ,  które  przy 
słowach  albo  kierunek  rzeczy  wikaznią,  albo  tei  tylko  uzu- 


nunmt  Unter  blefen  53orwbrtetń  wr(le^en  wit  iene  SBorts 
tbeUdjen^  bie  bep  ben  mit  ibnen^ufammengefefitcn  ©trtetn 
ber  SBebeutiing  etne  beflimmte  8liid)tnn9  geben  •,  bi^weiirti 


pełnienie  czynu  wyraiaią.    One  po  więkssey  części  takie  i  .  aber  aucb  blo^  bie  il^oSenbung  bet  ^anblunganjełgen.  ®r6f 
^'*^'"  ■     ■'  '        tentbel^  werben  (!e  an*  abgefottbert,  aU  ^orwłrter  mit  bet 

ibnen  aufldnbigen  gattenbnng  bet  9Z^n»brteTiebrauc^t  i  au^= 
genommen  finb  nur  wy-,  roz-,  wz-,  ws^.  ®a  ibre  ^at)l 
nic^t^ri^^  ifir  fo  Unnen  wit  (te  m^  ein^eln  butc^ge^en. 


oddzieluie,  -iako  praeposiiiones  eeparaUles  używane  by- 
waią,  s  przyzwoitym  sobie  przypadkiem  imioit,  oprócz  : 
wy-,/*©*-,  «r«-,  w*-.  Przeyrzemy  ie  poiedynczo,  ile  że 
ich  nie  wielka  liczba. 

•      f     88. 
/)a-,  w  Niższ.  Sax.  to,  Niższ.  Niemcz,  ttt,  wWyisz. 
Niemcz.  |u,  (oppotit,  od-)  wyraża;  a)  kierunek   czynno- 
id  słowem  wyrażoney  ku  idy  celowi  n.  p.   dochodzić  cze- 
go, dobadywaći  b)  w  czasie  nredokonanym ,  domierzanie, 


5.   -ss. 

^o-,  9?{eberfa*f.  to,  92iebet^.  tn^  $p*b.  s« 
Centgegengefe$t  ift  ibm  od-j  beseid)net:  a;  bie  Wicbtmig  ber 
im  ^eitworte  au^gebnicften  5?itnb(ung  nacC  tętent  ^leie  bi»/ 
|.  Ś.  dochodzić  czego,  (von  rhodzić  geben)  ftwaf^  ju  erges 

zbliżanie  się  ku  ikotkowi  n.  p.  doieżdżał,  dobywał}  w  cza-  '  beii,  b.  C.  5U  ettClcben,  SU  etforfd^ett  fucbrtl;    fo  aucb  doba- 


sie  dokonanym  wyraża  uiszczenie  ikutku  n.  p.  dojechał,  do- 
prowadził, doicigł,  dotłukł,  dobił,  dobył«  —  Z  zaimko- 
weml  słowami  wyraża,  w  czasie  niedokonanym,  ilaranie  się 
o  nabywanie  czego,  czynnością  przez  słowo  wyrażoną  n.  p, 
dorabiać  się,  dobadywać  się,  dosługiwać  się;  w  czasie  zaś 
dokonanym,  nabycie  czego  n.  p.   dorobił   się,    dobadał    się, 


dywać.  h)  fn  bet  unwoOt  nbetcH  geiffottii,  bte  5lnn4bmmg 
ber  S>mb{m^  au  '^W^  (Jrfolge ,  j.  95.  doieżdżał ,  er  enbfgte 
bereitó  bie  metfe ,  biegabrtobcr  ben  Dlitt;»fn  ber  totten? 
betengeitform,  ben  n)trfli*en  Srfolg ,  §.  18.  doiechaf,  er 
fam  tpirf ({d?  bH  bin  auf  ber  Oieife ,  sw  ®<«get! ,  ju  ą>ferbe. 
~  95e«j  ben  ńeciprocis  brucft  e^  in  ber  collenbeten  3^Worm 


AosluŁji  si^,  -    c)  Nakoniec  y^yraża  też  przyczynianie,    ba^  SBetuuben  au^,  etwa6  but*  bie  im  Jejtwotte  Jbefctmmtf 

przybywanie,  przyroft  n,  p.  dogotuy  do   te^o,  coi  iuż  ^a-     ^aubluttg  JU  etlawgen,  %•  33-  dorabiać  się  czego,  jl(b  etnTO^ 

gotował ś  doday  do  tego  coś  dał,  bo  nie  dosyć.  }n  eratbeifen  fudjeni  dosługiwać  się,  ftcb  eti^tf^  jtt  erbfettett 

fucben  i  in  ber  pollenbeten  $eltform  bai  witfttibe  (?rlangen, 
dorobłltię  te^o ^  et  f^at  ft((f  bai  erarbettet  —  c)  enblitb  beheić^net  ei  a\v^  nod^  etne  fernere  ^erme^ruttg,  ein  me^r^re^ 
i^ii|iir(iiii:  dogotuy  u.  f.  w.  doday  ti.  f.  Wv  fod^e  nocb  tne|fr  l^inau;  gieb  no(^  mebr  basu. 

5.     89.  5.     89- 

JVtf-,  wyraia:    1)  kierunek  do  pewnego  mieysca,   n.  p.         iNTa-,    bejeiAnet!    1)   bie    Drtóri<bttt«g   ber   ĄanblttUg; 
nakładać  na  wós ,   namalować  na   płótnie.    2)  przygroma-     Nakładać  na  wóz,  aiif  ben   SBagen  ^inauf  (egen,    auf  bie 


-r     -)»<-     > 


fatt  gffó^t  Ccf,  uie  mógt  tię  odieś<5,    odcaiować   UUtCT  bcilt 

f&orra(nn>rre  od  - ).  5>  Me  iSodenbund  bet  i^anblung :  na- 
pisarem  lift,  %Ą  (a(e  bm  SBrief  (fertig)  gefd^m6en.  6}  f0  9ic(a(d  5a^ folgenbc  /lac^-  . 


ffad-r  (oFPOS.  />oc/.]  1^  przesadę  exces&um^  nadmie- 
ysyć,  naddawaiT,  nadniar,  naddatek.  2)  adybanie-  inter-' 
ę^ntum,  oadiechał,  nadszedł ,  nadchodzi.  5)  daUse  prsy*> 
czynienie:  nadbudował,  nadmarował.  4^  pocsątek-  daleki 
iesacse  od  zupefnoścS :  nadchudły,  nadgniły,  nadpsuŁy,  — - 
NB.  prsed  spófgłofkanii  zamiaft  nac/-,  czcfto  piszą  na^: 
aachudi ,  nawątlony  s  nadchndf »  nadwątlony. 

0-,  Oi-;  i)  kierunek  krążenia;  obiec,  otrzeć,  obie- 
cha<:,  ob(lawi<^,  obwiązać,  ^zkąd  obowiązać),  okręcik  ii) 
przed  przymiotnikami  ob  ^^  przy  -  s  oA^aty ,  z  trochę ,  nie- 
co, cokolwiek:  obgrubszy,  cbrzcdni ,  obAary,  obwyi, 
«b»zeruy,  obdal,  apodaU 

J.     92. 

Oi/-,  foppoa.  do~)  1)  kierunek  przeciwny  zbliianiu,  r#- 
mćuendi:  odjąć,  odjechać,  oddalić,  oderznąć.  —  Podo- 
bniei  s  zaimkowemi :  odżegnać  się ,  odjąć  się ,  odftrzelać 
się,  odftraszyć  się,  odgryźć  się,  odgroztć  się  s  uwolnić  się 
od  czego ,  od  naparci ,  od  ftrzelania.  2)  zakończenie  i  od- 
bycie czego  :  odpokutował,  odbolał,  odchorował,  odpłakał, 
odipiewał,  odmówił.  5)  z  zaira k :  odcałować  się,  odchwa- 
Hć  się,  odjeść  się,  s  dosyć  nacałowawazy  się,  nachwali- 
wazy ,  naiadłszy  aic  przeftać.  (cf.  Na  -)  *J  powrócenie  na- 
sad, na  odwrót,  w^aiemność,  refiiturionem j  vicissitudi- 
ntm:  odd^iwać,  odczęftować.  6)  ponowienie,  iterationtm^ 
reftauraiiontm :  odbudować  flaro  zamczyika ,  odnowić. 

Po-,  (cf.  Gbil.  Be  -  ]  1)  ciąg  czynności:  pobielać,  po- 
sialoivać,  pobiiać  dach  gontami.  2)  ciąg  drobny  czasowy: 
poczekay,'  pofloy,  potrzymay  r  trochę ,  chwilkę.  3)  w  kon- 
jugacyi  dokonantfy,  czynnoić  powtarzaną  ai  do  spełnienia 
ikutku:  pobił  kury,  cielęta,  więiniów-,  zabił  wszyflkich, 
posabiiat }.  popalił  ilatki ,  popufipszył  wsie.  Tu  po  -  częfto 
aiiewa  po  sobie  in8z%  ieszc2e  prepozycyą:  ponaprawiał,  po- 
rozdawał,  porosprzedawał ,  porozjeżdżali  się.  4]  z  zaimk : 
y/rmemnoić^  odwrotność  czynu :  posieklisię,  pobratali  się. 
5)  uzupełnienie  czjnn  i  czasu  dokonanie  n.  p.  dziękował,  po- 
diiękowal;  szedł,  poszedł;  idi,  póydi }  błądził,  pobłą- 
&iL  6)/'0-,pf2'*niientonewj9a-,  w  naftępuiących :  pagó- 
rek, padół,  parów,  paczei*,  paklepie,  patyk,  parobek; 
atusdaie.  sif  wyraiaf  oifszj  iłopie^  rzeczy,  wielkości, 
irartoŚG].. 


J.     90. 

Nad-,  (ent^egettg.bempo^/— .;:  1)  ju  ©iel,  no*  hau 

Óbft,  ńbct  b^  ^laai,  &.   ^.    nadmierzyć    ^u    Dul   mef(€U, 

ubermefTen ,  naddawać  noc^  mebt  ba^u  gebem,  eine  ^nqab€ 
gebrn.  3)  !&a|toifd)fnfunft;  nadszedł  er  fam  grabę  baatt. 
5)  n&cb  Abet  etn>a^  b'nx:  nadbudował  er  bat  iiocb  baróber  fort 
ge^aut.  4)  etiDac^^  ein  loenti;,  an»:  nadchudły  etioa^  mag^r 
geworbrn,  nadgniły  aitgcfaiilt,  nadpsuty  etwai  flttgrfonimeit. 
NB.';Gor  ben  ®e(btt(autern  iĄteibt  mm  ftatt  nad  •-  oft  na^. 

J,    91. 

0-,  06-,  1)  timfreifungż  tints,  b^tum^,  obiec  ttm  eU 
wa^  berum  (aufen,  okrc.ić,  umwinbcn.  a)  uor  bcH  (Jlgens 
f*flfr^w6rteni ,  ettbatf ,  ^  lt(b ;  obgmbizy,  ctm^  grób,  biit^ 
gr^Hic^,  bi(fn<b/  ob^tary  ctmialt,  ittlit^. 

J.    92. 

Od-,  Centgeg.  Do-)  OSntf^rnung,  =  »eg  s,  abt,  odje- 
chać wegfabren^  abf^bren,  abreifcn.  (So  ancb  bci)  ben  He- 
ciprocis:  odżegnać  się,  frd)  biir<b  S^teu^emad^en  brftepeit, 
ftcb  lo^frenifrn  i.  iB.  von  etnet  ^p^icrung.  2)  IGofll^ruiguttg : 
odpokutował  er  b«t  rtbgebuft,  odboiał  er  bat  ("bic^fbm.rjen) 

abgeiUten.   3)  mit  ben  keciprods  odcałować  się ,    odrhw.   i 

t.  d.  nddjDem  man  ficb  re<bt  \att  gefu^t,  gebbt,  gegc ifen  bat, 
aufbbren.  (ci,Na-)  4)  (grftatrmig,  (*r»lf berung ;  oddawać 
tptebergebon ,  abgeben,  odczęilować  wtebtr  tractirrn,  bai 
Sractamcnt  enoiebern.  6)  iBieberbcrftcKung ;  (^rneueruąg : 
odbud.  n.  z.  n^ieber  anfbaneń/ 


5.    93. 

Po  - ,  (oergl  bai  S)ettt.  be  O  o  nacbefnanbcr  fi>rt3f febtr 
ijłanblung:  pobfiać  btfc^lagen,  j.  !8.  mit  eincr  ^ćainbdnai^ 
ber  anDtrn.  2;  eIne  gerfnge  pdtbawtr:  pocztkny  nartc  ein 
wcnig.  d)  fn  ber  poUenbeten  ^eitform,  S6iebetboblung  bev 
i>anblnng  bi^  gur  pbUigen  (?rf(t)6pfnng :  pobił  kury ,  er  b^t 
bie  ^ńbner  na<b  einanber  f<imnit(t<b  abgcfcblad^tet;  popufto- 
8»ył  wsie,  er  bat  bie  J)6rfer  nać}  cinanbrr  fiJmmtficb  tłerwils 
flet.  3n  biefer  SBebentnng  wirb  po  - ,  fclbil  anbern  Crdpos 
fitionen  bep  bem  ^eitw^tte  not  oorgefięt:  /^o^aprawfał  et 
bat  na<b  einanber  affe^  an^grbeffert.  4)  brp  ben  Kedprocis 
wccbfelfeitige  9egenbanb(ung ;  posiekli  się^  jte  baben  ft<b 
einanber  wnnb  gebauen;  pobratali  się,  ffe  baben(I<b  mlreUb 
anber  perbrt^bert  6)  SSoOfenbung  ber  ^nblnng  nnb  bei^ńU 
pertauf^:  dziękował  er  banf te ,  podziękował  er  ^at  ftcb  bes 
banft  6;/>o-,  »irb  tn  folgenben  IBbrtern  \n  pa-  perwan^ 

be(t :  pagórek,  padół,  parów,  paczek,  paklepie,  patyk,  pa* 

sobek ,  nnb  fc^einr  ^ier  ebie  SG^rrUigerung  anin^rigen* 

j.    94. 
nt  dół:  podamro-       t^d^r  {j^ntg^nad^}-,  O  (iiiiib;.  na<(  »nten>  imCfr^^ 


-(     -M-    >* 


podmiirowft^,  w^ttmnttu.  i)  (ebttlii^,  mfttUtUf  pode-. 
yidi  btf<ifMd^eu,  Ahttliften,  podglądać  uttbemerft  UoUć^ 
ten,  podsłuchać  ^eimUc^bel^orcten,  btlaiifĄen;  podsunąć  fb 
wie  im  l>eutf4^en  untetWiAtn ,  l^eimUc^  anftatt  et»H  «iu 
brrn  (infc^iel^en.  3)  eitirn  ^^ttogen  ®rab  ^ed  %txttticteni; 

podrosnąć  ttwai  ^Ctanwacjfen ,  podpić  sobie  fi^  ein  8fl4ttf(^5 

<6en  trinfen,  podpomódz  ein  toenig  anf^flfeti,  ^etgl.  nad-} 

^Ut  entiptićit  ba^  pod ' ,  bem  nie  do-,  an^niewy--,  pod- 

roftek  ein  iHuff46§(ln0,  eittnid^t  oiUig  (^rtoac^fenet ,  tiicfet 
9<it2  ^uH^w^i^fentt ;  podkrzewina  (Unterfltauc^)  (f4(t  ^wifc^^n  (StrAit<^  un^  ^rant  Oie  ^ittr^ 


wtć,  podplaać.  s)  czynienie  ukradkiem,  milezkiem,  poct- 
ciiiK  podeyidź,  podstęp,  podltępny,  podkraśdi,  podglą- 
dać, pod^^egać,  podaiuchać^  podraiicić,  podsunąć.  3)  po- 
ftępek  lakii  nieznacsny :  podrosnąć ,  podpić  sobie ,  pod- 
ratować,  podpomóds,  podkarmić.  (cf.  nad^  n.  p.  nadwą- 
tlić); a  ta  pod  s  nie  do-,  nie  wy«,  n«  p.  podroftek  s  nie 
dorosły,  nie  wyrodek;  podkraewina,  co^  Przedniego  mię* 
dzy  krscAYiną ,  a  zielem. 


Prx#-,  {c£,  praepos.  separab.  przez)  zaAępuie  u  nas 
dwie  prepozycye  Słowian,  Greków,  Łacinników,  Niem- 
ców, od  siebie  wcale  różne ,  t.  i.  i)  Boh.  pte^^  Ross,  pe- 
re--,  £ccŁ.  pre-,  jLAT.prae-,  praeter-,  Gr.  peri ,  Gbr. 
V0tbf9;,  Vor6teC-/  n.    p.    przeleciały   ptaki    po    nad    dom^ 

Boa.  ptf UTftl ,  Hoss.  pereieiiet,  torbfpfffegen;  9orA(erflUs 

%VBi,  brń^<rr  IVfg.  a)  Boh.  pro-,  Ross:  pro-,  L\t.  per-, 
Ga.  pros,  Gzr.  tltrd),  n.  p.  przeleciały  ptaki  przez  dom, 
BoH«pre(eteri,  Ross.  pruletiet  bltrd^ftlfgen.  Nasze  tedy 
Pol ik i e />rze-,  wyraia :  i)  czyn  przez  mieysce  lub  czas 
przebyty:  przeczytał  książkę,  przeczytał  całą  godzinę,  a) 
zupełne  czegoś  na  iakiś  cel  W3'łoienie :  przebudował  maią- 
tek,  przemarnował  go ,    przepił,    przehulał,    przefotrowat. 


5.     95. 
Prze",  fwetgf.  bte  praepos.   separab.  przez)  Ve.rttttt  Jf^ 

mi  jwep ,  bep  (Blawen ,  ®rie<^eit,  2ateinetn  mb  Seutf^eit^ 
gani  Derfcftiebene  ajowłtter,  n4mli(j:  1)  Boh,  pte-,  Ross. 

pere  - ,  £ccL  pre ,  Lat,  prae  - ,    praeter  - ,    Gr.  peri ,    Cer, 

ooriep-/  portll^er-,  a.  93*  przelecieć,  BoA. preletetf,  Ross. 
pereletiet,  porfcepfliegeii ,  potuberfllegeii ,   bx&tet  weg.   a) 

50/2.  pro,  Ross,  pro-,  Z.ar.  per-,  Cr/-,  pros-,  Cer. 
tnrc^,  przelecieć,  5oA.  ptoUMl ,  Ross,  proletiet  bWtd^fiiC' 

gen.  —  ®i'p  ben  ^olen  bfieic^net  nun  alfo  ba^  prze-^  1) 
3)urcbf&^rung  bet  ^anblung  burc^  CHaum  obcr  pelt :  prze- 
czytał, er  batba^  I8u(6  bur(^rlefeii,  elne  gonse  Bimbe 
bntdi  geUfen.  3)  gina(i(be  ^erioenbung  norauf,  ^  9er-^ 
przebudować  perbaneti;  oertl^ttn,  pergenben,  perfc^toettbctt 


5)  niycie  czego  w poirierney  ilości:  przeieść  co-,  przegryźć,,  ffin  gatl^e^  >}3erm6gen.   3)  nttbebetltenbe^  jtofleti;  przeieśćco, 
przekąsić.  4^  nagle   przerywanie  obecnego   flanu  :   przemó-     ein  lOenig  eifetl/  Obrd,   dtlbetfett.    4)    ^I^(i(^en  2)nr(^rtl4 


nie:  Lat.  trana-:  przeszedł  koło  ogrodu,  przepłynął, 
przeiechał,  przemycił.  7^  większość  iedn^y  rzeczy  nad  dru« 
gą,  codo  miary,  wagi,  (łopnia  i  t.  d. ,  przewyższać,  prze« 
chodsićkogo  w  czem ,  przewaiać.  7  b)  niezmierność  lub 
przesadę  iaką ,  zbytek :  przepełnić ,  przekarmić ,  przelać.  8) 
prze  s* przed  -  :  przekładać  komu  co  s  przedkładać ,  przewi- 
dzieć (  przedMridzieć.  —  Przy  imionach  nie  uiywa  się  to 
ftrócenie  prze  - ,  n.  p.  przedmieście ,  przedpokóy ,  przed- 
wieczny, 9)  Z  ^przymiotnikami  prze  s  bardzo,  mocno, 
Wielce ,  arcy  -  ,  n.  p,  przebogaty ,  przewielebny  \    cum  su^ 


sać  }xmfć)Uibcn,  atfcbreibcn,  przedrukować  nmbni(fen,  przeo- 
brażać nmjlalten.  6)porbeł>s^  przeyść  POrMgcCPtt,  prze- 
płynąć Porbepflie^eil ;    przejechać  POrbfpfabtetl,    przemycić 

ben  gott  oerfa^^rcn.  7)  ttebertreffen  an  s^aaf  ,  ^ttoiń^t, 
®rabe^  przewyższać  ibemnegm,  przechodzić  tiber  einctib^^^- 
porragen.  7b)iitpiel/  ńter^^  Uebcrmaf:  przepełnić  ilbet* 
fóflett,   przekarmić  lUcrfóttem ;   przelać,  Abergiefeii.   8) 

prze-,  (iatt  przed-,  POr  s ,  WOr^er^,    przekładać   POtlfgeil, 

porfleGfrn,  przewidzieć  porberfeben.  —  SBep  ben  Nominibua 

Heibt  ba^  przed  - ,  J.  ©.  przedmieście  ^orjlabt,   przedpo- 


per/ar.   hybęrpoUct    przena -,    przenay  - ,    przenaywiele«     kóy,  il^or^finDlcr-      9)  Sep  betl  (Sfgfttfc^afWtpbrtem  bebe« 
kaieyszy,    przenayświęUzy.  tetprze-,  feCr,  liter  =,  J.  ®.    przebogaty  ,4berrei<^,  prze- 

wielebny ftbr  tbrwurbig;  bepm  Superlati.v  ifl  przena^-',    bfM 
)^erbo(if(^,  przenaywielabnieyszy,  ^b(((tattere^ripiirbig|t,  przenayświęt«zy  bi(^fla0er^ttig|)'. 


Trzy-t  ł)  zbliżanie:  przybiedz,  przypłynąć,  przypuścić, 
przysądzić.  2)  towarzyszenie:  przyśpiewywać,  przygrywać, 
5)  mierność  ftopuia :  przygasić,  przydusić,  przytłumić, 
przypaUć.  —  Podobnież  z  przymiotnikiem,  in  comparafivo, 
wyraża  Łacin fltie  sub-  ,  n.  p.  przyciemnieyszy  *subvbscu- 
rut ,  przyczernieyszy  i  t.  d.  —  Także  in  positif^  przyczar* 
aj,  przyciemny.  —  Również  z  niektóremi  rzeczownikami 
eum  subAantieiSf   przykwasek ,  pfzysmrodek ,    przymrozek. 


^•^  97* 
Roz^t  (Boh.  tt>^-,  Ross.  raz-,  Caan.  rea-,    cf,  Ger. 

l(t')  wyraia  Lació^ie  Jis-,  n.  p.Tozproyzyć.  •*  Z  ^aim« 


5-    96; 

Przy-,   1)  Cerbcp,  b^tiu:  przybiedz,  ftcrłep^ailfrlt,  priys 

puścić  sulafTeit,  przysądzić  a(«  dii^ter  BttfpredMTti  a)  IBegfeU 
tnng,  iKccompagttemeiit ,  im  ©efange  przyśpiewywanie,  im 

©plde  przygrywanie.  3)  etwa*,  ein  IPetlig,    §.  ».  przyga- 

■ićlofd^en,  bimpfen  «•  f.  19.  ®p  an4  tnlt  ben  Ofigenfc^afttfs 
tpirtern  .im  iSjompAratip ,  ipie  ba$  Lat*  *>^^  -  >  przyciemniey- 
szy, etlPa^  bunfel,  aU(b  Im   pósitiro  przyczamy,    przycieś 

mny.  3nglet(^en  mit  einigen  i^anptiDbrtetit  /  przykwasek  ^ 
ne  gelinbe  ®4ure ,  przysmredek ,  jein  f (einer  Oejl/inf ;  przy^ 
mrozek  etn  Uritiet  Sroft. 

,  $•     97.- 
Roz^y  fdbf^m*t^i,  Olttff.  raz-,  roz-,  jttatd.  rea-, 

tntifńĄt  btm  Z^utiĄfn  htt  ? ,  jtnb  bem  Lat.  </iV-,  ).  9, 


-(        -)o(-        > 


Icowemi ,  ti.  p.  rozbiegać  się,  rosigra^  •!$»  rozbjiad  się  s 
tak  się  puścić  na  bieganie,  igranie,  piieńftwo,  że  temu  ani 
■uarYy  ani  hamulca  nie  ma. 

i.    g8. 

o  TÓinicy ,  któraby  powinna  bydź   zachowaną  między  s 
a  gloiką  z ,   patrs  wyiey  pod  ^ • 

5.  99* 
Ł/-,  1)  oddalenie  się  względem  mieysca  lub  czasu:  uyśc, 
nchodzić,  ulecieć,  ulatad.  3}  mnieyszcnie,  i  mtiieyszeiue 
się  częściowe:  ufamać,  ukąsić,  ubrać,  ubliżyć,  ubydź, 
ubywać.  3]  wydorywanieikutkowr,  ffproflanie  czemu  :  ucią- 
gnie  ieden  koń ;  uniesie  ieden ;.  uwięzie  furman  ;  nie  upro- 
sisz go.  4}  uzupełnienie  czynności  i  czasu  iey :  czynił,  uczy^ 
nil,  toną!^  utonął,  rodził  się,  urodzitsię.  Podług  tego  przy-- 
pada  na  Greckie  augmtntum  e,  n.  p.  typto ,  in  imptrf^ 
etypton,  i  na  Niemieckie  ge-  ).^.  mac^etl,  gettia^^N 


$• 


100.. 


W-t  (oFPOS.,  v/y-y  cf.  *  CUM  Gkhit. )    kierunek   we- 
wnątrz czego :  wchodzić »  wniyść,  włofyć,   wkładać* 

IVy-,  (oppos.  W-)   ł)  kierunek  zewnątrz,  na  dwór,  od- 
powiada Łacińfliiemu  ex ^  «,a  naszey  prepozycyi  «   z  dru- 
gim przypadkiem.  Kaguzanie,  Boinieńczyki  i  czędokroćRos* 
syanie  zamiail  wy-,    uiywaią  u-,    n.  p.    Ross.    iz   domu 
ijrszol  s  z  domu  wyszedł  j  w  czdm  tęi  prepozycyą  iz  raz  oso- 
bno, drugi  raz  ze  słowem  kładąc,  p ow tarza ią  *»  tak  imy  tei 
poilępuiemy  z  inszemi  prepozycyami  n.  p.  eto  domu  <foszedł, 
na  dom /zasaedl ,  o  zabóyftwo    oikariony,     po    pana  jpo- 
szedl,  przy  nim  j[»rz>siad!,  z  drabiny  zleciał.     U  Kraiijczy- 
ków  i  Windów  U-,  i  fon-,  za  ieduo  chodzą,  n.  p.   isho- 
diti,  Yonhoditi  s  wychodzić,  —  Wreszcie  wy  -  porównay   z 
Połfkim  wan ,  won  ,  z  Niem;  UOtt",    w  Niźsź.  Sax.   ))an ,    cf. 
Niera.  tawn.  —  Dalćy  »7- wyraża    2)   ikutek  otrzymany: 
wyprosić,  wymodlić,  wymódz,  wymusić,  wygrać.  3)  ofta- 
teczne  dokonanie:  wygubić,    wygasić,    wygładzić",    wytra* 
clć.  4)  z  zaimkowemi :    dogodzenie   sobie  całkiem  :    wyspał 
się ,  wytańcowal  się ,  wybiegał  się  Ccf  nabiegaii  się ,    pod 


rozproszyć  Serfheiien*    9Rft  Un  0leciproct^  j.  S«  roibie- 
gać  się  tt.  f.  tp.  1*0  in^  £aufeii  (€pielen,  @4itfeii)  ^ineiR  gr= 

$•    98- 
tteter  bm  Unterfc^Ub  ti^ift^en  ^  nnt  >  >  6*  otrn  mttt  bem 

U-y  i)  Ciitfernttng  {n^iifrt^ung  Ui  CrW  obcf  ber  3eit, 
rnt--,  j.  95.  entgeCen,  entpieben.  a)  Łrentiung,  93erriuge= 
rung;  ^bnabme,  9^--,  l-^-  abbrecbt^n,  abbeifen,  abm^- 
men,  etifatebeit.  5)  j^inUngUcbe  ^raft,  Slu^reic^eii ,  ft  =  , 
|.  ».  ein  f)ferberalebt  e<,  uciągnie,  elner  tragt  e«  mg, 
ertrdgt  r^  uniesie.  4)  iOotfenbung  ber  j^anblunguab  ber^^it, 
»te  ba^  ^r(e(bif<^e  ^ugment  «,  H€  7>t}xi\^e  itt,  h-  93* 
Wat,  get^iiit,  czynił,   uczynił,    mat^te,  gemac^t,  roba 

urobił. 

$.       lOO. 

H'"-,  Ontgeg^ttgefeCt  bem  wy- ,  t)ergl.  «  cum  Genit.)  bie 
8lt<btung  Ra(^  bem  Snnern  hzi  Cbiect^ ,  s  btnńn  - ,  ^ •  SB« 
wchodzić  j^ineiiigeben I  włożyć  ^Inein  (egen,  einlegen. 

$.     lor* 

W^r-r  Ccntgengcf.  bem»i'-)  i)  ble  Słid^tnng  na*  anfen, 
:  an^  - ,  i  brran^  - ,  Lat.  «x ,  a ,  ntan  9ergl.  bie  ^tln,  ^nU 
i^of.  z  mit  bittt  Genit^  S)ie  9iagttfaner,  SBo^mer,  bfSnftgan* 
bU  (Huffen,  brau(ben  Jłatt  »'y-,  /z-,  i»  SB.  Oinffifd?  iz  do- 

mu  izszol,    yoln.  z.  domu  ifyszedł;  int  9iuftf(ben  fomittt  {fUt 

iz  emmat  befonber^,  ba^  anbremal  be^ut  ^eitworte  vor,  fo 
nie  ^ai  im  ^oinifc^en  bei^  anbern  ^rdpoftnonen  ber  |an  i|l, 

|.  $B^  </o  domu  ć/uszcdf ,  na  dom  /zaszedł  u>  f.  ID*     ^cp  ben 

^rainern  unb  ŚDtnben  lutrb  fotrobi  t^  al^  vou  in  birfer  iBe^ 
beutung  gebtau(br;  ishoditi,  uub  yonhoditi  if(  ta^  ^oini^e 
wychodzić,  Uebrigen*  oergleicbe  man  bd^ ^olnifcbe  wy-  mit 
wart ,  Ił  Ort ,  unb  bert!  ©ewtfcbr n  von ,  (^^ieberfdcbf-  tan)  bas 
9on.  —  %zxnzt  wirb  burcb  ba^  wy  - ,  ber  (^rfolg  au^gelirótft : 
wyprosić  etbitten,  wymodlić  erbetcn,  wymodz  erj»ingcn« 
3}  enb(i<be  ^o06rtngnng  wytracić  gani  unb  gar  yertilgen, 
radieaiiur.  4)  mit  ben  (Reciprocid  t)6llige  @nuge:  wyspał 
się,  u.  f.  10.  er  bat  ft*  an^gefd)lafen;  an^getan^t^  ati^geiaa-  - 
fen^  re(^t  mikbe  gelaufen  (oergi  nabiegał  się  untrr  iVa-). 


*                                             ^^       102.-  $.       103. 

W*-,  Wf->  kierunek  W  górę :  lVz-y  PV>-,  bie  Ołicbtnng  aufwdrt^: 
Wznosić,  wznieść,  in  bie  $i^e  b^ben/^  wzrosnąć",  wzrailac  in  bie  ^6be  wocbfen;  aufmacbfen,  wzroll  bai  SInfwa*? 

f^tt,  ber  3(uf»tt£b*^  beraSutb^;  wzruszyć  aufróbren?  wzrzucić^;  wzwódj.  wzwyi,  wzniyśdi,  wschodzić,  wschód;  wspu- 
chnąć,  ♦wzftawać,  *  wiławać. 

W   Windyiikim    dyał«kcie  Fotfkiemu    wjt- ,    odpowiada  3m  ilB(nbif(ben   entfpricbt  bem  9t)(n{f(ben wz  gor-,  gors-, 

gor-j  gors-,  n.  p.    Wi2fn.  gorsrusziti  &  wzruszyć.    Wind..  ®inbif<b  gorsrusziti ,    ^o(n.  wzruszyć  auftlUbten,   SStnbtf^ 

gorfltopati  a  wzkopać.  gorikopati,  9o(nif((  wzkopać  anfgraben^  an(lo(tem. 

J.     io3.  J.     io3, 

Z-,  iS",  patrz  wyiey  pod  głoflcą  5.  J.  ag..  Ueber  z-,  unb  J-,  @.  obett  $.  ag.  ben  S5U(^(l.  iS. 

$.     xo4..  §,     io4. 

Za-:  i)  wftrzymywańie  przez  przeciwny  kierunek  kiie-  Za-y   i)  Slufent^alt  burcb  entgegfngefe(te  Dli<btimg,  |-JB- 

naukowi:    zabiegać,   zamurować;   zatkać,    zawrzeć,   zau-  zabiegać  potbetlgeil/  zamurować  u,  f* ».  oermauem,  oerbanen, 


-(  -)o(-         )- 


kJi^f'  a)  roapoczynartie :  sa^pieway,  Mdzwo6,  zaczerwie-' 
ni!  się.  3)  snacznj  sapęd  czynności :  zabruąf ,  zabiądzii, 
zabłąka!  się,  zadluiytsic,  naczyta! «ic,  zapisał  aię-y  4)  iku- 
tek  z  wykonania  czynności :  zarobić,  zarobek;  5)  działanie 
na  innego:  zamawiać,  zaklinać,  zapisywać  skąd*  6)  nako- 
nicc  spotrzebowanie  czegoś ;  zapisał  lub  Zabazgrał  tyle  pa- 
pieru; zaieidził  konie. 


oer(tQ|>fen,  ^etWieftn*  a)  ^i^inuin ,  ^  IB.  za^pieway  «.  ^  to. 
fang  on  iu  ftiigen,  fttrge  lo^,  lintc  loi,  zaczerniewit  się  ar 
fieng  an  p  cttbtf^en.  3)  f&ebeutenbe^  iSorbringen  bet  ^anbs 
iung;  zabrnął  et  waMc  ^inein,  zabłądził  er  gerietb  in  2tu 
tf^nm ,  zaczytał  się  et  i^ettlefte  fiĄ  in^  £effn.  4)  ben  (?ts ' 
folg  ber  ooOfbrac^ten  ^anblung:  zarobić  oerbienen,  ertterbett, 
zarobek  9Jerbiettft,  (Jrwetb.  6)  Uebergang  ber  asirenng  atif 
bagCbject:  zamawiać  befleffen,  zaklinać  befc^wbteti,  zapi- 
sywać »e5er  «erf»relben.  6)  9ruf^rau<^en ,  »erbrrtii<ften :  zapisał,  zabazgrał  er  ^ar  fo  wel papier perf<^rleben,  perf^młert; 
zaieidził  konio  er  (fat  bie  yferbe  in  ^cbonben  gefa^ren- 


Te  to  są  prawidła ,  które  mię  w  badaniach  etymologicz- 
nych prowadziły.  Odniosę  trudu  mego  pochlebną  korzyść,. 
i«kli  ci,  którzy  dotąd  etymologią  za  czczą  marę  i  iakąś  płon- 
ną dowcipu  igraszkę  poczytywali ,  uznaią  teraz  f  ie  to  ieil 
nauka  i  wsparta  na  pewnych  zasadach ,  i  potrzebna  do  od- 
krycia prawdziwego  znaczenia  słów,  do  okazania  Hosunku 
ich  do  rzeczy,  do  uftanowienia  porządney  pisowni;  nauka. 
którą  z  innemi  w  iedno  towarzyflwo  kofarzy  ów  węzeł,  łą- 
czący podług  Cycerona  wszylikie  nauki ;  która  nakoniec  zbra- 
tana z  niemi,  i  sama  się  ich  pomocą,  i  one  wzaieuiną  zasila. 
Albowiem,  ii  tylko  dzieiopiflwo  na  uwagę  wezmę,  to  zai- 
•  Re  początek  narodu  iakiego  wyijodząc,  j  podpiera  etymo- 
logiczne wnioiki ,    i  równie  z  nitli  ma  podporę.^ 


fBefc^mf. 

X>iefe  ©ritnbfiile  ffnb  ei,  bie  mir  be|^  ber  Sortforfd^nng 
sum  Subrer  bienten.  (S$  miirbe  ftir  mic^  ber  angettebmfie 
?obn  metner  Strbeit  fepti ,  wenti  9on  benen,  bie  bU^er  bte 
SBortforfcbung  fi5r  efn  ^irngefpfnfl,  fit  ein  6pietoerf  be^ 
mic^hielten,  biefer  unb  lener  ńberseugt  werben  mbc^te, 
aucb  fre  fep  eine  SBlifenWaft ,  auć)  fie-  bflbe  iCre  Ętincipien, 
ancb  ffe  fep  nubt  obne  mt^en,  hep  entbe(fnng  ber  WdbrenSBes 
bentung  ber  SITbrter,  bep  :3>(irfleirung  tbre^  ^erb<Utnifft^  sn 
ben  bcnannten  eegenfłdnben,  bep  S8egrilnbung  etner  wobiges 
orbneten  (Kecbtfcbreibung ;  autb  fte  werbe  mit  anbern  SS^lffen^ 
f<baften;  nad^  Sicero^  Sfu^brucfe;  burcbiene^SBanb  Derfnńpfr^ 
woburd^  fte  i>on  einanber  lalh  ^iilfe  erbalten ,  Mh  einanbet 
wleber  ^ulfe  ertbeilen.  6o  fann  «.  ©.  ber  ®ef(bt*rfcbr^Bet 
ben  Utfprung  etner  9?Arion  nid^t  erforfcben^.  obne  bie  9łefu(? 
tatę  ber  2fiortforf(Cttng  t^ęM  anbefMrigen,  t^ielWaw^rnuften, 


ROZKŁAD. 
Rozdział    I. 

•    Wstęp   ogólny,, 

Etymologii  przedmiot :.  rozwaga  ftosynku  iftotnych  sfo- 
^a  głosek  do  znaczenia  ;  zaczem  od  poArzeień  zaczyna ,  do 
Wzioftów  prowadzi  j.  i  -  4* 

'       '.  ... 

Rozdział    II. 

O  gfofiach  ety  mole  gieznie  iflótnyck. 

Tylko   pewne  gfofki    w   kaźd<$m    słowie   etymologicznie 
iftotne.     Jak  te  rozeznawać"?  $«  5-  i3.  - 

Rozdział.'   ni. 
« 
O  prztmiantich  spółgłosek  ijiotnych. 

'Przyczyni  tych  przemian- j,  ]3-i4..-Zkąd  prawidła,  ich 
poznawać/  j.  i5-    •  " 

F  o  d  z  i  a  ł    I- 

Którt  spółgłojki  w  które     się  przemieniała, 

(aflirmative)^ 


3  n  C  1?  I  t  ^  s  9r  n  a  e  t  g  e. 
*ttj>ltel   I. 

ISffgemeine  (?{n(eihittg. 

@egcnitanb  ber  SBortforfcbungt  Unrerfud)nng  Ui  ^ttWtt 
niffe^  ber  mefentluben  iBucbfłaben  be^  SBort^  gu  bejfen  fde^ 
beutting.  @ie  f4ngr  9on  SSa^me^miittgen  an^  nnb  fó^rt  ait 
©t^Wffen  J.  1  -  4.. 

«<tpfter  ir. 

3^n  bett  etymotogifcb  »efentli(ben  a9tt(^(fa(en« 

9{urgewiifeiB.U(^flaben  ftnb  in  iebem  S^orte  etj^mtlogifd^ 
ipefentUc^.    ^ie  erfennt  męin  bie?  $.  5 - 13. 

Aai^iter  m. 

^on  ben  a^ermanbinngen  ber  mefentłuben  tBncbiłaben. 

ttrfa(b^bie(er  iBerwanblungen^  $.  i3-i4.  wf^tt  erfeunt 
man  bie  ® efeCe  berfelben  ? 

I.  9(bt$e ilongr. 

ISeU^e  SRitbnter  fn  eintfnber  ńbergel^en. 

(afiirmatire)^ 


5  j.  i6.';  ^$.  17^;  rfj.  18.5 /J.  19.;  <?  5»  ao.j  k,  5.  21.}  y  J.  aa.f  *  J.  a3.  j  /$,a4.;  wJ^aS.;  /iJ.aS.;  p  J.  a;.; 

6 


.(         .)o(.         ). 


Potrseba  wiedseiiia ,  które  919  w  ktdre  nie  prsemieaiaią 
f.  35-34U 

Po^Kiat    II. 

Xtórs  ipótgtofti  w  które  nU  prx$mUniaią  się^ 

(  aegatiTe  )• 

Rodsial    IIL 

j€tk  do  narzędzi  mowy  Jiosuie  tif  zamiennoU  tp6U 

głosek^  5.  36-37, 

Rozdział    IV. 

O  samogłoskach, 

O  ich  zamiennoloi  §,  38.  O  Polfkim  ą,  ę^  $.  39-4o« 
O  zamienianiu  aic  apółgtosek  w  samogToiki  i  nWzaiem 
§.  4i. 

Rosdziat    V. 

Któr€  głoski  różnią  Polaków  od  innych 

Słowian  $.  42. 

a  o  z  d  z  i  a  t    VI. 

Rozmaite  okoiiczno/ci,   zatrudniaiące  etymologiczne 

dochodzenie. 

Przekład  szyku  gtoaek  $.  43.  Przekftztałcenie  całych  zgło- 
sek j.  44.  Odmiana  w  przeicciu  słów  obcych,  ich  znaczeń 
$•  45.  Wielorakoid  zrzódet  róinych  części  tegoi  słowa  §, 
'46.  Opuszczanie  głosek  prawdziwie  flłotnych  $.  47-48. 
Przydatek  głosek  pozornie  idotnych  §.  49.  Opuszczanie, 
przydatek,  przekształcenie  razem  w  ternie  samcfm  słowie 
$.  5o. 

Rozdział    VU. 

Pomocy  etymologiczne, 

Uwaianie  odmian  zaszłych  i  w  pisowni  i  w  znaczenia 
rfów  5.  5i.  Glossarya  §,  5a.  Jdyotyka  §,  53.  Dyaleku  po- 
bratymcze J.  54  -  58. 

Rozdział    Vm. 

O  rozmaitych  Jiopniach  pewności  etymohgiczney, 
Naywyiszy  J.  59.  Mnieysze,  5.  ft)-6i. 

R  lO  8  d  z  i  a  ł  IX. 

O  układzie  słownika  radykalnego. 

.  Potrzeba  i  sposób  układu  iego  §.  6a.  Wzory  te^o  układu 
z  niektórych  radyków: 


9}ot^wenb{^Mt  su  toif(en,  tc^l^ę  tAĄt  in  etmtttbrt  Mer- 

II.  ^  b  t  M  H  n  n  d- 
H&e^t  in  einanber  nl^t  iiUt^Ąen, 

(  negatire  ). 

III.  ^btMilung. 

fBer^iUnif  het  ^erwonbefbarfdt  bec  ^M<mUt  lu  hen 
©practwcrf^ugen.  5.  36-37. 

kapitel   IV. 

^en  hen  ©elbilUuteni. 

3Jte  ©ermanbelbarfelt  {•  38.  ©a*  ^ornifte  i|,  f ,  $. 
59-^0.  Uebergang  ber  ^itlautet  tn  ^eih^Untet,  mh  itiih 
fiefcCtt  J.  4x.  , 

«apitel  V. 

fS^eić^e  SBu<^jłabett  unterfc^eiben  ben  ^olen  Dpn  ben  ńbil- 

gen  6U»en  ?   J.  42. 

««plte(   VI. 

SRiinf^erlep  ®4wler{df etten ,  mit  benen  bet  ®orefrr(<^rt  ^tt 

(dmpfen  b<tt- 

iSerfeOte  Orbnnng  ber  IBucbflaben  $.  43.  Umformung  gans 
|er  Splben  $.  -i^.  ^eranberte  ^ebentung  aufgenommenet 
frember  SS^rter  $.  45.  SDtetitete  CtueHen  ber  t>erf(^icbenen 
2:beUe  etn  unb  eben  beiTelben  ^Bort^  $.  46.  ^u^faffung  mirf^ 
Ud>  wefentliĄer  t8tt*fwben  5.  47^*8.  gufaC  fdjeinbflt  tpes 
fentlid^er  ^ud^jlaben  §.  4g.  ^^u^lajfung,  ^n^ai,  Umfprmnng 
}ug(ei<^  tn  einem  SBorte  $.  5o. 

Jtapltet  VII. 

€tpmoIogtf4e  ^ulf^mirtel. 

Stubium  ber  tn  €(6retbart  nnb  iBebeutnng  ber  SBirtec 
9orgegangnen  ^er4nberungen  $•  5i.  ©loiTariett  §.  52.  3^ior 
tica  $.  53.  i8erf(^»tfterte  SKunbarten  $.  54-58. 

«apltet  VIII. 

S)etf<biebene  ®rabe  ber  etpmologifc^en  ®e»t^(e{r. 
$mier  ®rttb  5*  59.  ©eringere,  §.  60-01, 

Jtapitel  IX. 

fBerferrignng  etnei  ^melwittetinćf^- 

^etiitfni^  unb  (Sinrlc^tung  bcJTelbeo  §-  62.  ^roben  ber 
(Stnri(^tung  beffelben  an  einigen  2Burie{n: 


Jlf-/-  J.  63.;  m^g  9  m  k  J,  64. ;  l-csl-ssi-z  j.  65. ;  cA-r  J.  66.  ;/> -/•  J.  67.;  e-jl  5.  68.;  cA'J.  69. 

Fierwiailkowe  słowa  z  iedney  spółgłoiki  §.  7.0.  Samo-  &amtimixtet  Att^  einem  Wltlantet  ftejleftenb  $•  70.  Cim 
gtoiki  poiedyncze  ze  znaczeniem  $.71.  Sądzenie  o  kii-  gelne  fffiortbebentung  (abenbe  6elbfllanter  $•  71-  SBeurs 
ikości  jub  odległości  iczyków  z  radyków  §,  72.  Onoma-  ,  tbeilnug  ber  n4bertt  obet  entfemtern  i8er»anbtf((afir  ber 
topeika,  czyli  słowa  naśiaduiące  odgłosy  w  naturze.  $.  73.    Cpra^^eii  aug  ben  SOur^In  $.  72-    X>nonmtppiUa/  ipbcr  ben 

ge^orten  ®<^gn  niK^a^m^nbe  flSi^kr  $.  73. 


-<        -)o(- 


Rosdsial   X. 


I 

Oftateczne  zamiary  etymologii.  $6(^ite  giwtfe  bet  aottfotfdjtmg; 

Wsdr  w  i^zjku  rozsądnego  naśladownictwa  natury  $.7$.  Crirtertttid  9ernAnftiger  9)a(^abttiiin9  bev  9t(lttl(  {it  bet 

Zaftma wianie  się  nad  pierwiaftkami  różnych  iczyków,  przez  (Sf^tad^e  $.  76.     SBedd^tltng  bet  ^Ke^nHcbf tit    tMft    nitt   bet 

się,  a  nawet  i  w  pochodzących  ttowach  do  ziębie  podobne--  CtatltmtDittet,  fonbettt  aii(^  dAR|tr  (Eeibcn  9011    9(b(eUnng^< 

ań  $.  77«  Siad  wpfyyru  sa naf z  iczyk  poflronnych  $•  78  -  ai.  loittetn  in  gdni  «etr<bitbneii  Sptad^en  fi^  77»-  ^nffuc^iind  be^ 

Sinfluffe^  ftembet  eift^^tn  anf  bie  ttnfrige  $•  78 -ai. 


R  o  z  d  z  i  a  I    XI. 

O  przyhyłzowyeh  częfciach  sł^,    • 
Potrzeba  rozwaiania  ich  etymologicznego  $.  83» 

Podział    L 

O   zakończeniach 


jtapltel  XL 

Siifiaige  fSotrt^eiU. 
9{ot9nienbigreU  fte  etpmotogifcti  sn  ettojgen  i-  B?. 

I.  SKbt.beirnng; 


Son  ben  ettbfgnngen. 

Beklinacyy  czyli    bpadkowań   $.  8&.      Koniugacyy  czyli  SecHffatfon^:;  $.  85.     ^oningattonis,  $.  8F4.     Ibmitltic 

csaaowań   f*  84.      Deminutywów   czyli    zdrobniałych   ałów  tivg  s  (?nbignngen  ^    $.85.      92otbn»enblgfeit  etneg  90(Kft4itbl» 

$.  83.     Potrzeba  dokładnego  reieftru  zakończeń  z  wyŁknif-  gen  S^etSeid^niffeg  be?  Cfnbigungen,  ttllC  !Be(limttlung  bet  fbt* 

cieasnacseniakaidego,  we  względzie  etymologicznym  j.  8G.  bentnngen  etnf^  jebett  in  erpmolOgifi^et  S)\».^Ąt^,  86. 

Podziaf    II.  II.    SHbtbtiUttg. 

O  Frmymkachy  czyli  /yrepazycyach  przydmłAowycM*  gjOtt   ben  JttfaJOOtwSrtetn- 

Z)o-  j.  88.;  iYa-  §.  89..;  iVa</.-  J.  90.-,  O-  J,  91.-;  Orf-  J.  ga.j  Po-  J.  93.;  Porf-  j.  94.;  Frze-^  Frzed^  $: 
f5-;  Pi-zy- $«.94.»  Aoz- 97.;  ^-J.  98. }  l/r  S- 99*'r  IV- j.  ioo»;  iy>-5.  loi.;  lYz-.  Wtf-J.  loa.j  Z- J.  lod.; 
Za-  ^  io4. 

iftefc^lnf 


Zamknienie. 

Etymologia  uwaiana  iako  lunieictnoić,   i  w  swiązkir  z 
iumiii  nmSeiftBoicłami. 


2)fe  SBortforf^ung ,  gU  asiffenfc^afCi  im  ^afammettCgnle 
mit  gnbern  Sdiffenfc^aftenr 


MM 


OBJAŚNIENIE.  PRZYWIEDZIONYCH   DYALEKTOW  I   JĘZYJCOW. 


Bh»j  Boh,j  lub  tei  s  początku  dzietaCz. ,  zułczj  Bohemie e  \ 
t.  i.  po  Czeiku  \  Zebrałem  wyrazy  tego  dyalektu  z  dzieła 
pod  tytułem : 

%x$xii  3o^atin  itomfa^  Doflffldnbfge^  S9^&rtet(tt(^  bet 
SBbbmtfd^s,  :3)entr«$  unb  eateinifcben  eprad^e,  mit  cinec 
©ortcbe  Don  SofepC  3)obrowff^  Crag  1791,  8,  Mia- 
łem tego  dzieta  e-templarz,  pomnożony  w  raanufkrypcie 
przypiflcami  J.  Pana  Złobickiego  Sekretarza  Nadwornego 
■w  Wiedniu,  z  których  nietylko  znaczna  liczba  ałów  Czo- 
iklch  i  znaczeń,  iakich  dotąd  w  drukowanych  słownikach 
Czelkich  brakowało ,  memu  dziełu  przybyła  ;  lecz  nad  to 
wiele  słów  Morawjkich^  Słowackich  ^  Sziązkich,  które 
JP.  Złobickit  iako  uczony  i  rozsądny  badacz  iczyków,  od 
Czeszczyzny  rozróżnić  potrafił.  Przedmowa  zaś  J.  X.  Do- 
browjkiego  do  słownika  Tomsy^  słuiy  nieiako  za  wilep  do 
Etymologii  Słowiańfkiey ,  którzy,  ie  ia  wiele  w  tćy 
mierze  światła  winienem ,  nie  tylko  chętnie,  lecz  i  a  nay- 
większą  wdzięcznością  wyznaię.  Nad  to  miałem  sobie 
od  JP.  Złobickiego  pozwolony  manufkrypt  niedrukowa- 
ncgo  dotąd  słownika  Czefkiego ,  nad  którym  sławney  pa- 
mięci Rosa^  zmarły  w  Pradze  1618  trzydzieści  lat  pra- 
•  co  wał. 

Bs. ,  Bosn. ,    t.  i.  Bosnice  \  dyalekt ,    którym  piówią  w  Bo- 
śnii.     Czerpałem  go  z  nailępuiącego  dzieła : 

„Blago  iezika  Slovinikoga ,  illi  8IoTQik  li.kpmu  izgo- 
„yaraju  serjeci  Sloyinflci,  Latinfki  i  Diacki    -    labore  P. 
^  Jaoobi  Micalia  S.  J. ,  sumptibus  S.  Congr.  de  Propagand. 
fid.~  Laureti    1649.  8.    -      Ze  słownik  ten,     chociaż  na 
tytule  nosi  imię  ogólne  Słowiańfkiego ,  czyli  Jlliryckiego , 
szczególnie  ieft  Bośnieńikim,  świadczą  słowa  samego  au- 
tora :  „  Cosi  anco  sono  moiti  i  rarii  li  modi  di   parlare  in 
„lingya  illirica,  ma  ogn'  un  dice,    che   la   lingua  Bosnese 
„siu    la  piu   bella ;    perció  tutti  Ii  scrittori  Jllirici   dove- 
„rebbero  afTettarla   nel   scriuere ;    ii  che  hó  procurato  di 
„far  io  in   que(lo   dittionario.**       Tak   kaidy   swóy  towar 
chwali  i  chociaż  i  prawda,  że  dyalekt  Bośnieńlkiieft  i  eden  z 
naypiękni^yszych.      Słownik    Aficali    pracowicie    bardzo 
zrobiony ;  ale  iak  nayratalnie'y  drukowany*   Ortografia  zu- 
pełnie Włoika. 


Drngie  żrzódło  dla  mnie  było  : 
L^epKObHhiii  CAOBapB,  -  cOYKHeHHMH  lUmpouh 
AAeRc'&BMMł).  -  b1)  CaHKinneniep6ypr'£  i79^-  ^  Voll. 
8.  -  Nieoszacowane  to  dzieło  zawiera  wiele  pięknych  ob- 
jaśnień dawney  matki  Słowiańikich  dyalc^tów;  atoli  nie 
obeymnie  całych  obrębów  ięzyka,  gdyż  się  samemi  tylko 
kościelncnii  wyrazami  zatrudnia ,  i  w  tym  gatunku  wic- 
cey  ieil  dykcyonarzem  rzeczowym,  nii  stow.nikiem  ię^y- 
kowym. 

Crn.j  Carn,,  Carniolice,  po  Kraińiku,  dyalekt  którym 
mówią  w  Karnioli ,  mało  się  różniący  od  sąsiedzkiego 
Windyyfkiepo  ,  .0  którym  niiey.  Piiśrwszym  ftwórcą 
grammatelogii  Kr^ińflciey  był  Ad^wT  Bo/io^izh  ^  ku  koń- 
cowi 1630  wieku.*  On  albowiem  piórwszy  wytykał  fto- 
sunki  głosek  Kraiń/kich  do  Łacińikicfa,  on  za  przykła- 
dom wiclkit- go  s\yego  nauczyciela  Fili-pjta  .  Melanchtona  , 
na  wzór  tegoż  Grerkiey  grammatyki,  ikładał  •  gtamm^tykf 
Kraiiifką  pod  tyt-  lem  : 

„Adami  Bohorizii  horulae  arcticae  aubcisivae,  de  La- 
'  „tino  -  Csrniolana  literatura  ad  Łatinae  linguae  analo^am 
„accommodata  i  unde  Moscoviticae,  Ruthenicae ,  Pol. 
„Boh.  et  Lusat.  linguae,  cum  Da)m.  et  Croat.  cognatio 
„facile  depreheuditur  j  cum  tabb.  ad  Cyrill.  et  Glagol. 
„Ruth.  et  Moscoy.  orthogr.  Yitebergae  i384.  8. 

Z  nowązych  ą/iś  dzieł  ten  dyalekt  czerpałem  sną  (łępu- 
iących : 

„Tu  malu  besedishe  treh  jesikoy/^  b.  f.  ^ai  flfttte  S&hU 
tttivi&i  in  bre9  Sprac^en  *,  conscr.  P.  Marcus  a  S.  Anto- 
nio Paduano,  AuguDin.  discalc.  Laibach  1782.  4.  Jefl 
to  tedy  Kraiń/ko-  Niemiecko-  Łacińiki  słownik;  do 
którego  iako  dopełnienie  należy  ieszcze; 

„Glossarium  SIavicum ,  in  supplementum  ad  primam 
„partem  Dictionafii  CarniolicL    Yienn.  1793.  4. 

Nakoniec  korzyftałem  też  z  tegoż  O.  Marka  Gramma- 
tyki ,  któróy  tytuł : 

„Krainika  Grammatyka,  b.  1.  ble  Arapitfrff^e  %tWOtii 
„matil/    9.    Marcus  a   S.  Antonio  Paduano,    Śtt^ttftitlft 

„^arfft^et,  ber  arbdtfameit  eefcKfc^aft  in  %Kł^^<fWX=^ 
,>gncb.  %<kyf\^^  1783.  8. 


Cerk, ,  lub  EccJ, ,  Ec* ,  Cerkiewny  dyalekt ,  czyli  Ecclesia- 
Jiica^    w  którym  księgi  Słowisńikie   obrządku  Greckiego 
są  pisane.     Zbierałem  go  z  dykcyonarza  pod  tytułem : 

AefiROHl)  mpeflahi^HUH,  \tii%ov  r;//Awrroy ,  Dictio- 
narium  trilingue,  Slaron, ,  Graec.  et  Lat. ,  -  druków,  w 
Moikwie  mieście,  na  rozkaz  Piotra  Alezewicza  1704.  4. 
Pod  przedmową  pgdpisany  Theodor  Polykarp,  dyrektor 
drukami  Moikiewikiey, 


Cro. ,  Croat. ,  Kroat, ,  dyalekt  Kroatiki ,  używany  w  Kroa- 
cyi ,  czerpałem  z  słownika ,  którego  tytuł : 

„Dictionar  iii  Rechi  Szlovenszke  s  Fezega  ukup  zebra- 
„ne  ,  u  red  posztaulyene  ,  i  Diachkemi  zlahkotene ;  tru- 
„dom  Jurja  HabdtUcha ,  Masnika  toyaruftTa  Jesnsov  \  na 
„pomoch  napredka  u  Diachkom  navuku  flcolneh  mladen- 
„czeu  Horyatszkoga  i  Szlovenszkoga  naroda.  Stampar  w 
„Nemfltom  Gradccu.  1670.  8* 


.     MKoTcS]a7onik«iNimB«ik4.Grtm]iuti]ca,    -  ton  Sttds 


,i3nfanrccucegimenre.  SSim  1789.  8. 


DoHadaitfy^zy  od  niego  left : 
„Łesicon   Latinum   intcrprctatiohe  Jllynca ,    Germanica 
,,et  Hun^artca,  -  ab  Andr.  Jartibr^Mch  S.  J.  Zagorieiisi. 
„Zagrab  1743.  4.  ^ 

?SŻ1  '}^^i^.?l^'t:2/^^  ^^0'>  ^/o''>  Słowacki  dyalekt.    uiywliny  w  Węgrwcb,    w 

okolicach  Przeaburga  i  t.  d.      Uczynić   tu    saftanowienie 


wybrałem  lei  i  słowa  Węgier/kie^  swiąaek  s  Słowiań- 
aacayaną  maiące.  -  Grammatyki  sai  Kroatiki^y  uiywa- 
lem  ,  którey  tytuł : 

, JhreaHf(^f  ^i^rir^lel^re ,  t^on  Stan}  JComug ,  je6rec  }n 
»,tl8titiit.  %%xam  1796.  g. 

JDalm, ,    D/. ,    Dalmacki  dyalekt  w  Dalmacyi ;   znayduie  się 
zamknięty  w  dziełach  naflępu^cych : 

„Oictionarinm  qiiiuque  nobilisaimarnm  Europae  lin- 
„giiarum ,  Lat.  Jul.  Germ.  Dalmaticae  et  Hung.  Yenet* 
1S95.  4. 

,,T)icŁion2rInm  septem  diiieraarum  linguarum ,  videlicet 
„Lat.,  Jtal.,  Dal  mat. ,  Boh.,  Pol.,  Ger.  et  Hung.  -  fti^ 
„dto  Pctr.  Loderther,  Prag.  i6o5.  4. 

Nayszacownieysze ,    bo  uayobiiŁsae  a  razem  naygrunto- 
wniejsze  moi^m  zdaniem  ieft  : 

,,  Joann.  Bellosztenecz  D.  Pauli  Pr.  Eremitae,  Gazo- 
y,phyUcium,  s.  Latiuo  -  Jllyricoriim  onomatum  Aerarium. 
y.Zagrabiae  1740.  4."  Prawdziwy  ikarbiec  ten  oprócz 
stów  Kroatfkich,  zawiera  Dalmackie,  Slawońikie,  Tu- 
recko-Sławo  11  (kie  i  pomorikie,  to  ieil,  na  brzegu  morza 
Adryatyckiego  uiywane,  ściśle  wszędzie  cóinice  ich.  wy ' 
tykaiąc. 


muszę  nad  tą  okolicznością,  ii  Słowacy  Proteftanci ,  ile 
z  Czech  pochodzący,  bardzo  aię  do  Ceeazcsyzny  przy- 
bliiaią ,  tak  daleko ,  ie  za  cechę  dobrego  pisania  swoim 
ięzykiem,  maią  trzymanie  się  przepisów  i  prawidet  ięzyka 
Czefkiego ;  Katolicy  zaś  przeciwnie.  Osobliwie  od  czasu 
Cesarza  Józefa  powdała  bardzo  gdrliwa  o  odosobnienie 
swego  dyalektii  od  Czeikiego  partya  Katolicko -Stowackaj 
s  którey  pismami  swerai  naywięc^y  słynie  BtrnołaA.  Ko* 
rzy (lałem  z  nadępuiących  iego  dzieł : 

,,Dissertatio  philolo^Ico  -  critłca  de  literis  Slarorum, 
„  -  cum  linguae  Slayonicae  per  Hungariam  usitatae  Or« 
„thographia.   Posonij  1787.  8. 

„Etymologia  vocum  Slavicarum ,  -  ab  Ant.  BernoiaA. 
„Tyrnar.  1791.  8. 

„Grammatica  Slayica>  auctore  Ant.  Bernolak^  Posoh^ 
„1790.  8.     ^ 

Z  dawnićyszych   zaś,    a  to   Proteftantłkich   dzieł,  uży- 
łem: 

„Chri(V.  Cellarii  liber  memorialis ,  interpretationeHun- 
,,garica  et  Bohemica  completatus  a  Mathia  BeJio.  Leut* 
„schoyiae  1735.  8.  Chociaż  na  tytule  ieft  Bohemica  y 
atoli  nawet  mieysce  wydania  (kazuie,  ie  tu  rzyftey  Cze- 
szczyzny  szukać  nie  potrzeba;  i  za  zdą^iiem  Czechów,  do- 
ikonale  znaiących  swóy  ięzyk ,  liczę  to  dzieło  do  ięzyka 
Słowackiego. 


Rag. ,  Bg. ,  Raguzań(ki  dyalekt ,  cieniowanie  Dalmackiego.  i 
Bośnień/kiegó  ;  irzódłem  iego  dzieło  nalłępuiące:        • 

f^Dizionario  Jtaliano -Latino- JUirico,  -  opera  del  P« 
„Ardelio  delia  Bella  S.  J.  in  Venezia  1728.    Fol.   min.  -  r  t  - 

Z  przedmowy  przytaczam  własne  autora   słowa:    „Jl  dia-    Sor.,  Sr.  i.  et  a.  Sorabica- Superior  et  Jnferior;  w  Luzacyj, 
„letto,  di  cui  mi  servo  si  4  ii  Bosnese  e  P  Raguseo;    gli        znaczna  różnica    zachodzi  miedzy  mową   Sorahjką  wyż- 


autori  che  cito»    sono  Ragusei   e  Dalmati.**      Zbliia  się 
zatem  bardzo  do  Micali  i  Bellosxten4ca. 

Rt. ,   Ross.  y   Rossyyfki  ięzyk ,    lub  lak  la  go  tu  uwaiam , 
dyalekt  Rossyylki ,    zebrałem  z  naftępuiących  słowników: 

pOCClHcKOli   AeKCHKOHL  U34aHHUH>lKOBOJ>1  pOA4«9 

Z)entf4  '  Oittf jtfc^e^  ^itttiHdii  9on  3acoi  (R  o  b  b  e.  CRiga 

1784.  8. 
Daleko  zaś  dokładni ćyszy  ieft : 

CxoBapb  HeMejsKO^poccYiscRiii  u  pocciHCKO-H^- 
mei^KiB,  cmapameiiib  lOraHua  Pen  m a,  al)  pHr'B 
1795-1800.  8.  4  Voll. 

Jeszcze  dokładnieyszy  ieft  tegoi  J.  P.  Heyma  dzieło   pod 
tytułem: 

NoBUH  pocciMCKO  -  ^paHuySKO  -  H^Me){Kij|  Cao- 
Bap&.     MocRBa  1800  -  1803.  4.  3  Voll. 
Naywiększą  zaś  ma  powagę : 
CAOBapł  ARaACMlis  poccTHCKOH ,   Słownik  Akademii 
Roasyyikiey*  w  Petersb,  1789.  4.  6  Voll. 

Sia.y  Slap.y  SUwo^(ki  dyalekt  w  Sławonii;  wiele  wyra- 
sów  zawiera  wyiey  opisane  dzieł«  Sellosztenecza;  nad 
to  niyłem  do  tego  dyalekjtu  Grammatyki  pod  tytułem : 


n 


»» 


szego  Xięftwa  ,  a  tą ,    którey  w  niiszym  uiywaią.     Pier- 
wszą czerpałem  z  ksiąg  naftępuiących : 

„Dicascalia  seu  Orthographia  Yandalica,    b-  t>  SBfttbis 

„f^e  e^tett'^  unb  2efele(te,  auf  Hi  ^ubifftntr^e  3bioma 

^ttid^tet,  burd^  Zachariam  Blerruig.  IBnbiffTn  1689.  8* 

v2}enbif(^e  (^rammatlca ,  nac^  bem  SBublfftmfc^n  Z)ta; 
kcte;  9on  Georgio  Mathaei.  SBnbifitn  1721.  8. 

„Principia  linguae  Wendicae,  quam  aliqni  Vandali- 
„cam  Yocant.  Pragae  1679.  8.  (autor  Jacobua  Ticinus. 
,,S.  J. ). 

„Yocabularium  Latino- Serbicum  ,     tO    V0  SBac^enfFup 

fiDOiDoio  na  ®erb|ru  itti  plmoitm ,  toot  M.  ^^nripa 
„^aujtena  ©wotlifa,  Aafitula  w  iduhiidim  ®c^ 
„niora.  w  35ube(d>  1721.  8. 

„M.  Abrah.   Frencel  de   originibus    linguae   Sorabicae. 

„Budissin.  1693,  4.   tudziei  Frencel  in  Scriptoribns  re- 
rum Sorabicarum. 
Na  dyalekt  aiiszey  Luzacyi  doftarczało  mi  materyałów 

dzieło  naftępuiące : 

,>9lieberlan(i(tf<(e  ^enblf^e  ®tammaHcft  r  von  M.  30- 
„^ann  (»ottUeb  ^anptmiintt.  gńbben  1761.  8*     Dzieło 

to,    zawiera  oprócz  poftrzeień    grammatycznych ,     dosyć 
doftateczny  zbiór  słów  w  tey  krainie  używanych. 


M 


)» 


•(      •)o<-       >- 


Wf^*»  Wi/n^*,  fJg't  ^fgterflire  slówa  t«  tylko  nniiećci- 
iem ,  które  swiąsek  iaki  z  Słowian ssceysną  wydaią ,  a  to 
s  dziet  wyiey  wspomoionycfa  Jambressleha ,  J3e/a  i  t.  d. 
2  resstą  oftrzegam,  ie  ięsyk  ten  bynaymnićy  do  Sto- 
-wiańfluch  nie  naleiy. 

Vind.^  Vd^r  Wiiidyyflii  dyalekt  w  Styryi  i  t.  d.>  sąsiad 
blizki  Krainlkiego,  przeto  czcflokroż  od  niego  nieroz- 
ilcielny ;  znayduie  się  w  tycli  dziełach : 

,,Dictionarium  4  linguaruu  Germ.    Lat»  ^^J^m    9^^^ 


„Tulgo  Sciatonica  appellatnr ,  et  Jtat ,  auctore^  Hieron. 
yjMegiterOj  impressum  1693.  Graecii  ^  nunc  opera  AA« 
„RR.  PP,  S.  J.  Clagenfurt  1744.  a.  ^ 

,»Grammatica  tt>et  SBtnbtfc^e^  &ptaifhn^,   mit  einem 

„Yocabulario.  ^I^Tgenfurt  1768.  8. 

„Slovenika   Grammatyka ,     obet    ®eprg    GfHtfnfo'^ 

^yf&tnhi^t  epxaćfiif)tt,  in  S>€Ut^  ^  mh  8BenMf<^fm 
„?8ortrage.  ^iUl  1791-8, 

„aS^enMfd)e  6pra(^Irtce;   9Qii  Oimlb  ®nt#mann. 
MJtUgenfnrt  1799*  8. 


Tyle  co  do  dyalektów  Sfowiafiikicli }  względem  innych  lęzykdw,  do  których  czcftokro^  w  badaniach  moich 
wyboczytem ,  mnióy  potrzebnym  zdaie  mi  się  wyliczanie  ich  słowników ;  Ikrócenia  takie  tych  ięzyków  imion  zdaią  się 
dosyć  do  domyślenia  łatwe ,  n.  p.  ie  Angf,  znaczy  po  Angtełflcu ,  Heór.  albo  Hór.  po  Hebrayiku ,  Lit,  po  Litewiku, 
HUp.  po  Hiszpańiku,  Jtał.^  lub  jft,,  Jtalice,  po  Wloiku,  tak  ii  dluićy  nad  temi  szczegółami  rozwodzić .  się  sie  po^ 
trzeba  >  a  raczmy  iui  przyftąpić  do  pocztu  pism  narodowych^  w  dziele  tóm  przytaczanych^ 


\ 


'    V 


«■ 


mmm 


uktm 


POCZET    PISM    POl-SKICH,    W    SŁOWNIKU    PRZYTACZANYCH. 


A.  KCH.  Andrzćy  csyli  Jcrlrz^y  Kochanowjki^  tłumacz  Hnei- 
dy  Wir^iliuttJca  ,  która  s^c  rytnie  b  edycyi  l^olikiego  Wk- 
giliiiasa  przez  Zalufkiejio  wydaney,   1764.  "Waraz.  4.      , 

A1GS.  CE6.     Aigłtera  ^ef^ielnia. 

▲•  czTR  oó.  Czartoiyiki. 

AŁB.  -  Wyprawa  plebańfta  AUertuta^  Krak,  1696.  4. 
wieraz  Goiflc.  druk. 

AŁBsa.Tus  z  woyny.   1696.  4.   id. 

AI.BE.B.T&.     X.  Uiik.  Albmrtrand.  dzieie  Rzyia(kre» 

-  rozprawy;  z  Zabaw  przyj,  i  poźyt. 

-  mowy  *,  z  rocznika  Towarz.  Pr«.  N, 

AŁG.      i4/^ie6ra  Narodowa  (  X.  Gawrońlkiego ). 

AS.vKR..  Aaakrton  Poiiki.  w  -Warsz.  1774.  pw  Narusze- 
wicza. '  ^ 

As.ca.  Archelia^  t.  i«  nauka  o  (Irzelbie*  w  Lesznie  i645. 
fol.  z  Niemieck.  przeioi.  p.  Jana  Dekana. 

A&TT*     Arytmetyka  Narodowa  (  X*  Gawrofilkiego  ). 

Auszr.  Uiitorya  o  jtsdenaftu  tysiącach  dziewic.  1674*  4. 
p.  X.  Kaz.  Auszpurgera  ,  Wiersz ,   Gotik.  dr. 

A.  ZAH.  Zbiór  praw  sądowych,  p;  Andrzeia.  Zanroyjkiego^ 
w  Waraz,  1778.  fał. 

BACH.     Mąź  do&onaty  Epikteta,  wiersz.   i65a.  Krak.  przeoi 
Bachowjkiego^ 

■AŁD.  Balde  sen  iyw<»ta  ludzkiego ,  wiersz.  Druźbickiegó , 
cf.  JUbicki. 

BAŁ8.  X.  Balsama  kazania  niedzielne,  świ^alne,  przy- 
godne. 

BAYiAŁ.  Banialuka ,  wiersz  wydany  w  zbiorze  pod  tytu- 
łem: Antypafty  matieńftie.  Krak.  1736.  * 

BAB.D2.  Odrodzono  w  oycz.  icz.  Farsalia;  Tłumaczenie  Łus- 
kana przez  Bardzidfiiego.  w  Oliwie  1691.  fol.  wierezem. 

•  Seneki  tragedye  1696.  8.  wierszem,  w  Toruniu. 

-  Boecyuaz.  wierszem  i  prozą.  8.  w  Toruniu  1694.  8. 

-  Lncyan  o  podagrze.  4. 

BAZ.     Hiftorya  o  srogiem  prześladowaniu  koiciołdw.   1667. 
fol.  Gotik.  druk.  p.  Cypryana  Bazylika^ 
_  tegoż  iywot  Skanderbeka.  fol.  Gotik.  druki 
.  ob.  Modrzewik.  Rzpita. 
BBB.  DKK.     Dekret  abo  wyrok  Afirologflci  przez  B»nm<t  z 

Krak.  i6o5.  4. 
BiBŁ.  CD.     Biblia  Luterika,  wydana  w  Gdańlku  i653.  8. 
BiAŁ.      X.   Maic.  BiałoBrze/kiego f  biik.  Kamień.,  PoAylla. 
1681.  fol.  Gotik.  druk. 

-  tegoż  katechizm.   1667.  4. 

aiAŁOB.  Biaioboćkiego  odmiafaa  sfery  Kozacki^y.'  i665.  4« 
wiersz. 

•  Klar  mcftwa  Wiinowleckiego»  1649. 

-  Hymny.   i64S. 
-.  Zegar.  1661.  4. 

.  Pogoda  lasna  oyczyzny.  i65o. 

•  Brat  Tatar.  i65i.  4. 

BiBX.     Marcina  Biet/kitg^  Kronika  Świata.    i5<64.  fol. 
«  mnieysza.  in  4to. 


BiEŁ.  Kronika  Polfka;  z  Zbioru  dzieiopisd|v  Polikićli  ^  'W 
4   tomach,    w   Warsz.    1767.  foł. 

-  seyra  niewieści.    1696.  4.   Kr»k,    wiersz. 

-  sen  ma}OU-y  1690.    4.   Wiersz. 

BiBŁAW.  My.śliwiec.  ib^b.  4.  wiersz  Gotik.  druk.  p.  To- 
masza Bielawjkiego* 

BIES.  Biesiady  rozkoszne  Baltyzera.  4*  wiersz  Gotfk* 
druk.  sine  anno. 

BiiiK.     X.  Dominik.  Birkowfiitge  -kazania Nied»elno.  x6fi^  f* 

-  źywoŁ  S.  Domimka.   4.   w  (Crakamie.    1626*   4*    r    t 

-  ezorbitaacye  Ruikie.   4.    i639.'  .    ,  . 

-  KawiAer  Malta/ifki  Suedzińlki.   .4.  mt  Krak-owie  i69.5.. 

-  Kazania  obozowe.   4.    i6a3. 

—  JCsiąfa  Krzysztof  Zberaikf.  4.  w  Krakowie.   1627. 

-  o  ezorbitaucyach.    4.   w  Warsz.    i632. 

-  głos  krwi  Jozafata  KoBce^wicza.   4.   w«  Krak.    1629, 
'-  Krzyż  Kawaloriki.   4.   w  Waraz.    i62&« 

-  Stefan  Chmielecki.   4.    i632.  w  Warsz. 

-  Kwiaty  koron  niebieikich.  4.  w  Krak.  i633. 
-.  Jan  Karol  .Chodkiewicz.   4.    1^27.  i, 

"  na  pogrzebie  Skargi.    4.   w  Krak.    161 5. 

-  JFoBue'Za  kolędę  dany.   4.    161 3. 

-  Syn  koronny.   4.   w  Krak.    i6l3. 

«-  podziękowanie  za  uspokoienie  z  Cesarz.  Turcck.  4«^62i. 
w  Krak« 

-  Kantymir  Basza.   4.  w  Warsz.    i.6a4.    (wsiyilko  to  są 

pojedyncze  kazania' przygodne ,  dla  ilylu,  a  czasem  na- 
wet i  dla  rzeczy  objętych  ważne ). 
BŁA.Ż.  -   Marcina  Btai^wJkUgo '^i»mm^   rokoszowy.   iGo;^ 
4.  wiersz. 
*-  Bueasz.   1606.  wier>z.  4.  ' 

BOosŁ.     Henryk  VI,  komed.  Woyc.  BogusławJkiegOj, 

"  z  Teatru  u  Dufoura  wydań. 
BOH.     Djabei^w  awoiey  poftaci  Jana  Bobonudca» 

-  ppognoftyk. 

-  Komedye  Franciszka  Bohomulcą, 

-  życie  Jana  Zamoyikiego.   w  Warsz.    1775*     ; 

-  -  Jerz.  Ossolińik.   w  Warsz.  1777.  Ji  Voll.  Sto.. 

BOT.  BAS.     BataniJta  dla.  sskó!  narodowych  ( Czempiń ikic'; 

go),  w  Warsa.    17SÓ.  6.  .         -  •         , 

BRATK.      Daniel    Bratkowfki    ćwiat   po  częćci  przeyrzany.. 

1697.   4.    wiersz. 
BRUD.     X.  Zygm.  Brudeckiego  cztery  rzeczy  człowieka  ofta- 

teczne^  z  Badera.  i648.  wiersz. 
BBZosT.     Du  Htfmel  ^ch  go^podarHwi  przez  Bf^fjflowjkler 

go^  &v  a  Voll. 

fi&zoz.     X.  Waleni,  z  Brzozowa  Kancyóiiał,  rCzelk.'  prze- 
łożony.   i554.  w  Królewcu,  fol. 

BUDB.  Bieniasza  Budnego  Cycero  o  flarośa,  przyjaźni  i  t.  d. 

-  Krótkie  a  węzłowate  powie,^ci,  ap.ophtegmata. 

-  Szymona  Budnego  bibliia ,    w  druk.   Kawieczyńikiego , 

łSya.  4.  '  '       :  I 


-(      .)o(-       )- 

BUD.   "WiBY*      Budownictwo  wiiyJkU    (X.    Switkowikiego).  duds.     Dud»'ĄJki  zbiór  rseczjr  potrsebnieyszjrch  do  wjdo- 

wWarsE.  1782*  8.  ikoaalonia  iczyka. 'w  Wilu.    1776.  8. 

BTJRŁ.     BurleszAi   albo    iarty    dla    poczciwych  kompanów,  duncz.     X.  Sunisi.  Duiiez€^JkUgo  herbari*  a  Voll.  ioU 

1649.  4.  wieraz.   Got.  dr.  -  o  fiaroiłwach. 

Bzow.     X.  Abrama  Bzowfiiego  (Bzowiusza)  roianlec.   4.  dwoh.     Co  nowego,    ^o  dwór ^   p,  Trztyprztjckiego.     4. 

Gotik.  dr.  dr.  Gotik. 

CALL.     Callitectonica y    o    architekturze »   polać,,    e  Folik.  dyar.     Dyaryusz   Gro^zień.  teymu    1784.    fol.    w.WarsB. 

dykc.  fol.   Poan.  S.J.  1678.  1785. 

CE».     Cena  pieniędzy,  iaka  bydź  ma.    i63i.   4.  dykc.  med.     Z)>'^0'o/zarr  powszechny  Medyki^    Chirurgii    i 

CEREM.     Ceremonie  kościoła  Rzymikiego.   3  tomiki.   8*  t.  d^  1788*  8.  9  Voll. 

cuEŁcn.     Henryk   Chełchowfiif   bóg    oczłowieczony.    i644.  dykc.  g»     Dykcyonarz  Geogrąfiezny,  1782,  3  VoIL  8. 

4.  wieraz.  dzwon.     Jana   Dzwonkowjkiego    ftatut,    artykuły,     i«k   «ą- 

-  poprzyaicźony  pokóy.    i635.  wieraz.  4.  .  dzi^  łotry  i  kuglarze.  4.  wiersz.  Gotik.  dr. 

CHE4.K.     Prawo  Ghelmińftie.   4.  •  braz.     Erazma  Roterodama  dworflwo  obyczaiów.^  1674.  8. 

CHMIEL.     X.  Chmielowjkiego   Ateny.    4  Voll.  4.  Gotik.  dr. 

CROD.  «BS'     X.    Chodaniego   tłumaczenie    sielanek  Geane-^     -  księgi ,  które  zowią  lęzylf.,  Gotik.  dr.  8.  w  Krak. 

ra.  w  Krak.  8.  wiersz.  RRN.      Ernejii  słownik  Niemiecko  -  Poliki.   8. 

CHODK.  KOST.  Staniała  W  KoAka  ,  wiersz  X.  C^in/i^wicjra.  4.  «Ysa.     ^>^xy;7io/zr  wierszyki  moralne.                                .    . 

CHODK.      Maniłflirypt    Chodkiewicza    o  '  woynie .  MoikieW'-  -  z  zabaw  pfzyjemn.  i  po'iyt« 

(kióy.  -  tłumacz,  wiersaów  fac.  Koijarfki^go. 

CBROŚc.     Woyc.    Chrośti^Jkiego  Job  cierpij^cy..  w  Waraz*  ex.     Examen  weryfikacyi.  4to»  dr.  Gotik.  cf.  Weryfikac 

1704.  4.  wiersz.  fałib.      Falibogowjki    dyskura    o  maruotractwia   i    zbytku^ 

-  Zbiór  krótki  duchownych  zabawa  1626.  4- 

-  Fharsalia  Lukana.   1690.    w  Oliwie,   fol.  b)  kontynu»»  fałiss.     Faliseowjk,  tłumacz.     Fioruaa  dzieiów  R^ym.ikichj^ 

cya.   1693.  lol.  przedrukowany  w  Wiln.  1790.  8.      , 

-  OwidyusBOwe  rozmowy  iiflowne.   17S3.  4»  farn.     Farnovias  o  fałssywey  wierze.   4.  dr.  Gotfk. 
CBRZY8ZT.     Mikotala  CArzysztopor/kiego  Niniwe*    wiersz,   farr.     Farrago  Juris  Joan.  Cervi  TucholieDsia«  8-  na  koń^ 

1672.  4.  CU  z  słowniczlciem    terminologii   prawney.    . 

CN.     Cnapius,  JCnapJki,  thesaurus.  w  Krak*..  i64x.  fol*         tors^     /<?/•*>•//*  choroby  drzew,  w  Waisz.  1791.  8. 

-  Synonyma  ed,  Kołłao2/ Yars.  1780.  4.  -     fr.  ,  frbd.     Fredra  przysłowia,   w  Warsz.  1769.  &• 

-  Adagia.  Cracov.   i632.  4.  -  Konsyderacya  ko^o  porządku  wolennego. 
GOMF.  MED.      Compendium  Medicum  y    t.  i.  Krótkie  zebra-   fund.     Fundamenta  wiary.   4to.  dnik.  Gotik. 

nte  chorób.   1767.  Czcftoch.  8.  fur.     Stefana  i^u^^a/^a  aftrosopjiicznc  uważanie  powietrza. 

cREscENCTisz  .księgi  o  gocpodarflwio'  i549.   foJ.    tlumacB..  Gdańik.  i664.  4. 

Trzeeieikiego.  oałat.     Galatowjklęgo  alphabet  heretyków.  4. 

€YA^X.     X.  A.  C>ani«>iiriV;ra  Logika.  1 7S4.  8.  w  Krak^      .  oall.  cyw.  Ulławy  C>if'ii>i«dla  (?a///c;'izachodniey.  1797.  8. 

azACK.     Tadeusz  Czacki\  notatki  w  rękopismie  udzielone.  oaW.     Gawiiijki^go  aielanki,   z   wydania.  Sielanek  Pol ik.  p. 

~  o   Litew/kich  i  Polikich  prawach,   w  Warsz.  180-1.   4.  GroUa.  8.- 

2  VoIl.                                                                            .           .  -  treny  na  im\txt  Xicikjego.  4. 

-  o  dziesięcinach.  gaz.     Ga zLa/a  Narodowa  i  obca.  w  War&z.  4   maj.   17914 
czAHR.     Ad.  Czahrowjkiego  treny,  i588.  wiersz.  -  Gazeta  rządowa.   1794. 

CZART.     J.  O.  Xcia  Adama  Czartor-^Jkiego  notatki  w  manu-      -  Ga%cta  Krako\\  ika. 
ikrypcic  mi  udzielone.  >  -  Gazeta  Warszaw.ika.. 

•  panna  na  wydaniu,    Komedya.  oąa,     X.  Jakóba  Gęhickiego  hymny,  w  Gdańiku.   1619..  8. 

.-  Kawa/  IComedya.  -  gemm.     Gemmae  Latinae,  przysłowia  Jguatii  a  S.Stanislyo 

ezECHT.     Marcina  Cze^Aou^/ca  nowy  iJ^Aament,  1577..  4.  ( Zawadzki )«   1720.  Vars^  8.       ^ 

CZERW.     Czerwiakowjkiego  narzędzia  cyrulickie. .  w  Krak..  8.  geom.       Geometrya  narodowa  1'  Huiliera  p.  X.   Gawroóik, 

-  o  astachetnoici  chirurgii.    4.  2  Voll.  8.  w  Krak.   17S&. 

cziACH.     Cziarhowjki  o  przypadkach  białychgłów  brzemion**-  oiŁ*  .  X.  Giłowjkiego  wykład  katechizmu.    4to.  dr.  Gotik. 

nych.   W  Krak.  4.  Gotik.  dr.  -  Poiłylla  czyli  kazania  ,  ikładaiące  czwartą  część  PoAylli 

9AMBR.     X.  Dambrowjkiegm  Kazania,  w  Lipikti.  4.  Grzegorza  z  Żarnowca,  fol. 

DAR.     X.  Jana  Kaz.  i>a/-oip/%ia^o  lot  gołębicy.  Kalisz..  1 665.  olesz.     G/a/rom)i  pierwiailki ,  we  Lwowie,   wiersze.    8. 

8.  wiersz.  glicz.     Erasm.  Głiczner  oracya  Jserratis.  fol. 
oMocn.     Franc.  Dmochowjkiego  sąd.  oftateczny..  w  Warsz.     -  ksiąiki  o  wychowaniu  dsieci.  8.  druk.  Gofik. 

1785.  8.  GOL.     X.  GoIa4/ki  o  wymowie  i  poezyi.  8.    w  Wiln.    1788. 

-  sztuka  rymbtwórcza.  w  Warsz.  1788*  8«  oorn.     Łukasza  Górnickiego  dworzanin.  4tp,  Gotik.  druk. , 

-  Jliada  Homera.  toź  in  8vo ,  2  tomiki ,  w  Waraz.. 

jDOW.     Dowód  iasnóy  szkody   z  cudaoziemikieh    pieniędzy.      -- Seneka  o  dobrodzióyftwach,  4to  druk.  Gotik. 

i645.  4«  .         .  o  elekcyi ,   wolności  i  t.  d.  roamowa,   czyli  Włoch.  4. 

»ua.  DubiĄJkiego  prawa  minfta  Wilna.  1788.  fol.  w  Wiln.        2  dzieie.  4.  w  Warsa.   1754. 


-<     -H-     )- 

••ajk    "Deflioii  Socratfs.  4«  i$a4.  jamitm}.     Orsechoi^ikiego  CksMa  na  Tnrlii* 

-  Barklaiussa  paraenaetii.  ^  Aroii7  Charakttr  PoUki  06.  Nowy  Charakt* 
•i^a,  sw.     GąsiewftUgo  swierciadlo,   Bikomu    nie  pochle-     -  Statut,  fol.  ( cf/Podworaecki ). 

biaiące.  iS^S*  4.  jbk.  zb.     Jerozolimy    Zburzenie    (Leonarta  s  Ursfdowa). 

•oa*..     Stanisława  Gosławjkięgo  calhis  Josepb,  przedruk,  koszt.  Karakiewicza. 

-  Ad.  Gostawiki    odpowiedi    na    obronę   kazania    Skar|i  jez.  wyr.     X.  Jezierskiego  wyrazy.  S. 

frsea  Oftrowik.  ibź,     WtadysY.  Stan.  Jeżowskiego  Ekonomia.  wiM^asem.  4, 

«oaTK.     Goftkowjkiego  %6tj  ztote.   1262,  4.  w  Krak.  i648. 

•OSTOM.    BK.      Cojiomfiiego .  ekonomia«     i644.   foL  druk.  y.  kcbab.     Jana  jrorAonov#|ie^o  daiela«  w  Knk»  s6do.  4« 

Gotik.  -  PsaUerz.  w  Krak.  1629.  4. 
«mocn.     Stanisława   Grochowjkiego  wiersze.   4.   w  Kraków.     -  Frzszki.  w  Krak.   j  639.  4. 

1608.  -  Fragmenta.  ib.  eod.                                                .              x 

-  Niebieikie  labawy ,  tłumacz :  Tomasza  a  Kemp^s.  Krak.  jnstr.  c.  ł.     7n/7ri^/arz  Celny  {^itewiki. 

1611.  4.  jujiDZ.     X.  JundzUła  opisanie  roślin  w  W.  X,  ^|t.  I79i«i. 

^rnoDW.     Grodwagnera  dyfknrs  o  cenie  pieniędzy.  i63i.  4.     .  początki  botaniki,  w  ^rsz«  1806.  8.  a  YoJl,. 
•B.oicx.     Groickiego  obrona   sierota    4to.    druk.  Golik.  cf.   jubk.     Jana  J^i^rioH' j>(ie^o  chorągiew  Wandalinowa.  1607.  4. 

6«xon.  -  Lutnia  na  wesele  Zygm    III.  • 

•msąpsK.     6rzf/i!^i  geometrya  i566.  druk.  Gotik.   w  Krak.  luAow.     Jurcwiuez  pogrteb  Bfikolaia  Paea;    1696.  wiexai# 
cwAGN.     Gwagnina   kronika ,   tłumaczenia  Paszkowikiego  \       w  Krak.  4. 

s  sbiora  dzielopisów  Warsz.  fol.  lircK.     X.  Jiycki  Unmacz.    Horacyuasa  tatyri    s  Zabaw 

SAum.     Haura  tklad  abo  ikarbiec   ekonomii  y   edyc.   trzecia ;       pr>yj*  >  poiyt. 

wKnk.  .1693.  fol.  KĄCK.     Xifckiego  nauka  o  pasiekack.  i63i.  4.  LubUa,.      ^ 

•  ekonomia  generalna,  ib.  fol.  kabc.     Aancyonał  Toru&flii. 
BsmB.     Har5 wra  ftatut^Polfki.  fol.  druk.  Gotik.                  .      ^  Gdańiki. 

-  ^dwne  o  wierze  artykuły.  4to.      '  ,       •  ftrzeiki. 

■iPT.     Hippika,   nauka  o   koniach,    fol.   p.    Moniwida.  na  kant.  kr.     l^on/ycciłi  Krakowfkie. 

Doroftaiach/w  CrakoWie.  kabnk.     Arcybifli-  JCarnhoweYieg^  eudlafyfiya,    ^^«ąm|^  • 
Bom.     Horacyufza  pieśni,  tłumaczenia  róiaycb,   w  Warsz.       ^.  Sakraro.  *,  fol. 

1779.  8.  A  Yoll.  p.  Naruszewicza,    cf.  Libick.,    Petryc. ,  .  kazania  o  dwoiakim  Kościele.  , 

Korytyńik.  «  -  Katechizm.   4to. 

-  Horaoyuaza  aatyry,  Viln.  1784.  8.  -  Messyasz. 

■B.BaT.     Herbejia  odpowiedi.  kabp.     Franciszka  Keurpińskiego  zabawki  wierszem  i  fti»^ 

.  Banka.  w  Warsz.  1790.  i2mo. 

•  lekarftwo  (pisma  teologiczne.) •  .,       ^  kaw.  bar.     Regulamen    exercerunkn  XamuHeryi   Nuwodo^ 
■VB.     ^i«A«  wftęp  do  fizyki,  w  Krak,  1788.  8*  viy.   1786.  8. 

-  Fizyka.                                                                   .    ,  .       .  ącnorff.      Wezpazy^n*    M^chomskiego    Ckry^ua     cierpiącji. 
ai7i..  ow.     Hulewicza  Owidyuszowe   elegie.    8  min.  wiersz.        Krak.   1681.  ,4. 

Ma4.     Xcia  Jana  Jabłonowjkiego  Telemak.  1 726.  f.  wiersz.*  •  próinowanin    niepm^inniąoe  ,    Liryka »    Fraazki.    Krak. 

w  Sejłdom.  1674.  4. 

-  Esop.  1731.  8.  w  Lipiku.  ^  dzieło  Bczkie^  Wled^n  w^in^tkj.   4.  Krak;  i684.   4v 

-  pamictae  u^owadaeuie  z  J^ufcowjny.   1745.  4.  wiersz.^  anonyme.  ^ 

-  E.^nr,  Judyt,   Zuzanna;  4,    17'*7.   wiersz.  *        -  Psain^odya  (anonyme).  4.   1695.  W  Cafftochowit'    - 

2nt,  Ahx,  Xit!  JaAłonow/li  ^  Oftafi.  fol.  -r  ogrod  Panieńfląi.  Krak.  i6ai« -4.    . 

-  Hecalc^yka.  4.  we  Lwowie  i7'ł2.  4.  -  roiąniec.  Czfilocfa,   lógli.  1.2, 

-  ^izieiupls  iłaroiyUAy  z  Rellma,   4.  kibch.     Facies  anatomica ,    -  krótkie  opiaame  CBfśoi  ciaf* 
JAO.     J-  J.    JagodyiUkiego   wybawienie   Rugiera.  Kraków.       ^,  Kircheima^  Waraa.  1722.  8- 

a62B.  i:  kłbcz.     Kleezewek,  zdanie  o  pocsątku  ifzyka  Pol0c»  1767- 

-.  Gro»z.  Krak.   1 705.  4.                      ,  4.  we  Lwowie. 

«  pif!^ni  Katolickie,  w  Krak.  i^g^*  ^-  kłok.  tub.  Ałokockiągo  monarebia  Turecka  Bykota.   1678. 

lAK.      Woycietha  Jakubowftiego  bayki  Ezopowe.  1774.  B.     ^  foL        ' 

w  Warsz.  KŁOB.     Sebaft.    Klonowie  z  worek  Jodassa*  Krak-  1600.  4* 

-  a  Zabaw  przyj,  i  poiyft^zn.^        ^         ^            .  j     .           wiersz., 

Józef  Jakuboffjki  krótki  zbiór '  HiftoryJ  Greckiej.  -  flis  albo  spua^tczaaie.  wiersz.  4. 

^  ->  nauka  Matematyki.  S.  *  -  pamiętnik  królów  Polik.  4.  wiersz. 

-  aattka  Artylleryi.  8.     *  -  Regułą  ^.  Benedykta-  4. 

rABCtz.    Januszowjkiego  Mvkti  xmleT%nln*  kluk.     X.  Krzyszt.  i7i/ia  rzeczy  Kopalne,  w  Ifkrss.  178 1^ 

*  wzór  Rzplt^y  rządnóy.  8.  2  VoU. 

*  Bessaryan  ,  ^  pochodzeniu  dncha  S. ,  \    .    ,  -roślin  potrzebnych  utrzym*  w  Warsz.  1777.  5  Yoll.  8. 

-  poaelftwo  Węgierlkich  fpafów.  ^  .    ^  ^  zwierząt  domowych  i.  dzikich  hiA.  nat.  w  Waraz,   1779 

-  Halaapiny  oricya  o  lAdzt,  -  80.  8.  4  Voll«  - . 

•  "  '  ■  .  '7 


SŁircr    DylecyontiiironłBiiy.  trWam!  1786.  8.  3  Vólt. 
KMiT.    J.  Achae.  Kmity  tetmj,  i588.  4.  wier».  druk.  Got. 

•  iywoty  królów  Pollkich. 
*.  poorątki  króMw  Rt]fiiiikicli. 

•  Spitamegeranomachia ,   bitwa  pigmeów  't  iórawiami*   w 

Krakowie  iSgS,  4.  . 
«.  Kruk  w  fltotay  klajtce, 

-  lift  od  ijdów. 
>.Talmttd»  abo  wiara.  «649.  4. 

-  proceia  sprawy  Becheńlki^jr. 

-  Penelope. 

-  Siliceraium. 
KHiAŚ.     Francisika  \2>tla^hiii€i  poesye.  1787.  B.  3  Voll. 

<^  ft  sabaw  przyj,  i  poźyt.   . 
KOŁi».     JC9łakow3ld9$o  wiek  ludski.  wierif.  dr.  Go  tik, 
--  Citbetterhion« 

-  Zegar  Achatów. 
co«ąe.     Xołęcki€go  krdtii*  a  węsfowate  powieict ,   apoph- 

tegmata.  4.  w  Krak« 
KOM.     X.  Hug.  Koitątaia  liftj.  4  Ydll.  8. 

-  mowy. 

-  kąsania. 

-  o  sukcessyi  tronu. 

-  oftatoia  prreftroga  (anonyme). 
KOŁO.     Koio  ptaftwa  powietranego ,    na  obieranie  krdlfl.  4. 

druk.  Gotik. 
«  kdo  ta^oa  wasofago.  4.  ^iersv.  dtuk.  Gotflc. 
KOŁCD.     Augiift.  JTo/wdidtłego  tron  oycayfty.  Poan.  1707.  4. 
kok',  lbk.     Koiiskie  lekarjlwó,  8.  sine  loco  et  anno« 
KOKAR.     Staniol.  Jioncurski  o  ikutecznym  rad  sposobie.    8. 
.      4Voll. 

-  -^o  religii. 

-  wiersse ,  a  fac.  tfum.* 
^  e  labaw  pr«y;.  i  poiyt. 


y 

KRAS.     Ignac.    Krasickiego    Biftorya    na  a  ezcfc!  j>odt.    tv 
Warsa.  1779.  8.   • 

-  Woyna  Cbocimika.  w  Warsa.  1780.  8. 
.-  opisania  podróiy  do  Bilgoraia  $  i  priydatak. 

-  mysaeis.  w  Warsa.   1778".  8. 
*-  nonachomachia ;  1778.  antymonackomachia. 

-  wiersie.  w  Warsa*   1784. 

-  Kalendars  obywstelfki. 
"  lifly  i  pisma  róine.   1786.  8. 

-  bayki  i  przypowieści,  w  Warsa.  1779.  $• 

-  satyry,  w  Warsa.  1779.  8. 

-  Pan  Podftoii.  w  Warsa.  1778.  8.  a  Voll. 

-  Doświadcayńfki.  w  Warsa.  1776.  .8. 

-  Zbiór  potrzebnych  wiadomości.   1781.  fol.  3  Yoll. 

-  z  Zabaw  przyj,  i  poźyt. 
KROjr.     Marcina  JTromara  Kronika,    ttum.  BUiewikiego  $    s 

abioru  da^ieiopisów,  wydania  Warsa.  fol. 
•  Katechizm. 
KRi^w.     X,  Karpowicza  kazania. 
KKVMŁ«     Krumłowskiego    tłumaczenie    Ckymii   Spielaana. 

1791.  w-  Krak.  81 
KRcr.     Jędrzeia  Krupidskitgo  Ofteologia,    Splanchtiologia  i 

t.  d.   we  Lwowie^  1774-  5.  8.  6  Vo1!. 
KuczB.    ' Kuczborikiigo  Katechizm.  8.  3  Yoll.         ^ 
Ktjczw.     MtLTciuŁ  Kuczwarewica  relacya' eipedycyi  Zb««a«- 

kfey.  Xubl.   i6l)o.  4. 

-  siedm  psalmów  spowiednych.  Słuck.   1674. 
KUL.     Kuleszy  wiara  prawosfąwna.  4to  w  Wiln*. 
KUŁio.  Math.  Jgn.  KuHgowsk,  Heraklik  chrseścialiiki.  Waraa. 

1694.  4.  wiersz. 

-  Demokryt  lub  śmiecb,  W  Wiln.  1699.  4.  w*»a». 

-  Królewic  Jndyyiki.  wiersz,  fol. 
KUR.  P.     Kuryer  Petersburfki.  1791,  8,  w  Warsa. 


KOKP.  A..     Konfessya  Autzpurska,   1730.  8* 

KORBT.     Jana  Ales.  Koreywy  Jo  tryumfiilne,   na  Koroliaey%   lacb.    X.  Lachowskiego  kazania,  w  Warsz.  8* 


KURop.     Kuropatnickiego  wiadomość   akleyaccle  azłnche^ 
ckim.  4.  M' Warsż;  1^89.'  ' 


4ACK.     AIex.  Teod.  Łąckiego    poboine   pragnienie^   ft  tac. 

Hermana  Hugona,  wicrsz.  ' 

aĄczM.     Jakóba  ŁącznowoUkiego  nowe  zwierciadfo ,  modfia 

dzisidyszey  przyftósowane.  i68i«  4. 
»AD.     X.  Ładówskiego  dykcyonars  hift.  nat,  S.  a  yoU- 

-  Hiftorya  Naturalna.  8.  *  «  ' 

ŁAT.     Jana  Z.a/Of a 'kometa.   iSgS,  4,  w  Krak. 
narfp<»ov,  iywotySS»00,  PieetaHkitfh  Kotso^    ^kk.     Lekarjlwo  na   uzdrowienie  Rzpltey,    a  uniwersafena 
Liiowie  i695.  4.  poborowym.  4.  dr.  Gotik.  w  Krak.  1649. 

ŁBOP.     Bibliia  tłumaczenia  Jana  L€opoUty\    dedyk.  Zygm. 
Auguft.   i56i.  fol.  "  * 


AVlad.  IV.  i633.  4. 
^  trenodya  na  śaterć  Zygm.  lY.  w  Krak.  i63a.  4. 
KORK.     Korneliusz  Nepos  po  Polfliu.  w  Warsz.  1788.  8. 
jKouYT.     Onufry  Koryty^ski  o  aztuce  rymotwot-czóy  }  t  Ho* 

rac.  1770^  8.  w  Warsz. 

-  z  Zabaw  prayf.  1  poźyt. 
Koss.  Antoni  i  Jakób  Kossakowscy  y  s  2Uibaw.  pf^tyj-  i  poiyt. 

KOSSOW. 

wa.  wKiiowie 
KOSZ.     Koszutskiego  Cycero  o  powinnościach.  4 

-  dowód  memoryafu  akademick.  4. 

-  o  swywoli  ftudentów  Krak.  4.  ^  .  dedykow.  Henrykowi  1^75.  fol. 

-  Lorychińaza  księgi  o  wyciłowanin   przełożonego,  fol.       ■     ,  dedyk.  Stefanowi   1677.  fol.  * 
KPCZ.     X.   Onufr.   Kopcąykskiego  grammatyka  narodowa.  3    ląsK.    'Miernictwo  Wbienne  Prof,  Zp^lf^^o.  w  Waraa,.8. 

Yoll.  z  przypiflc.  8.   1760. 
->  układ  grammatyki.  w  Wapsz.   1785.  8. 
KRAJ.     Jana  Krajewskiego  Chimera.   i6o4.  wiersz.   ' 

-  wizernnk  cnut,  seiytencye  a  róinych  autorów     i6o8( 
'    ^  X.  Michała  Krajewskiego  Leszek  biały.  8.  %  YolL 

-  Czarniecki. 

< 

-  Podolanka.  we  Lwowie  1784.  8. 
KRAiuzK.     KraiiSskiego  Poiły lla.   1611.  fol/ 

-  Katechizm.  8. 
KKAS«     Ignac.  Krasickiego  Ossyana  pieśid* 


ŁBszcz.     Staniał.  Lesze zydskiego  hiftorya  ftarego  i  nowego 
Teftamęntu,  wieraa.  fol.  Nancy.  1761. 

-  głos  wolność  aabezpiecaaiący.  4.       ' 

-  Rafała  Leszczytisk,  awycięztwó  narodu  Polfk.  na  nohali 
Cbocimikich.   1673..  wierąz. 

*-  Samuela  Leszcźyffsk.  ClaaaScum  nieśmiertelnóy  iUwj  wo» 

dzów  Koronnych.  ^1674.  .wiersfc. 
jtiB.     Jana  Lisickiego  Horacjtaiza  ^Itinji.  w  Kzek,  iCiy^  4. 
^  aen  iywota  z  łac.  Jakóbk  Balde.  w  Krak, 

-  wonnośd  wdzifcana  N»  P* 


LIS*     J«na  LihiHiego  aownyinm  prodigiotUy  Mn  dslwny.  oczk.   Wojciecha  OcMka  ^finfiAii^t  ^o  a|i|!Bi»,)«  t^Xrah»* 

4.  (snonyme).  ,-wie  i58i.  4. 

Ip*b.     Suoislawa    Lubomirskiego    rcMunowy  Ąrtazerzesa  i     -  Cieplice.  4. 

Ewandra.  Czfiłoch.  1745.  8.  odym.     Walentyna  Oifymaltkiego  świat  Hapmwioa(y.  Krak,' 

-  adrerbia  jnoralue.  1G70.    4.  wiersa. 

-  ^TÓineić  i  prawda  rady.  olsz.     Hieron.  Olszowskiego  sakola  fialernitańikat  i64o.  4, 
»  księgi  moralne.  opa.^.     Łukasaa  Opalińskiego  satyry,  4*  druk.  Gotik> 

-  lasos  Naaareńiki.  -  poefa«  8« 

.-  Tobiass  wyzwolony.  oy.  jsr.     ^/>i>  miafta  Jeroaolimy.  4. 

-  Ecdesiafiea.  orsech.     Stan.  Orzechowskiego  QiiMicunx.  4. 

ŁUBmi..     Andr.  Luóclczyka  psałterz.  Krak.  i55S.  iol.  -  iywot  Jana   Tamowikiego.   wydań.  p«;  Bol»4>fflalca«.  Xf 

KĄca.     Mąctynski  Leairon  Latinopolonicmn.   i664.  fol.  w  Waraz.  1773.  $. 

Królewcu.  -  roznowf  kolo  exekttcyi  Foliki^y. 

HAT.  <  POD.     ZwrcScenie  Matyasza  x  Po</o/a.  4^  dr.  Gotft.     -  1>^* 

MEŁ.     Mehizyna,  es.     X.  OsiśSskiego  ielasa  fabryki.  ^ 

Mms*     MenitSski  thesaurus  linguar..  onentaL  fol.  4  Yoll.  -  Ruda  ielazna.  w  Warsa..  1782.  fol. 

KiAai:.     JSm^zł  Miaskowski^o  zbiór  rytmów..  4.  a  Yoll.  t  fizyka,  w  Warta.   1777.  8. 

XTK.  TUR.     Mikoszy  obserwacye  pań^Wa  Tureckiego.    8.  -  gatunki , ^wietrzą. 

mis.     Józeia  Mlnasowicza^  zbiór  rytmpw*  4  YoU.  w  Warsz..  osin.     Łucfwika  Ositiskiego  tlragiedya  :  Horacyuszo^ 

1755.  -  wiersze.   8. 

-  Ansoniusza  epTgr.  ,.      1  oss.     Jozefa  Ossoiitiskiego  Tacyt  o  pocieszaniu,    w    Wars2. 

-  Petroniusza  farsal.  1782.  4, 

-  Marcyalis.  -  mowy  Jerzego- Ossoliń (kiego,  z  lać.  przel.  w  Waraz.  1 784,  8. 
VQsi-     Modlitwy  Gdaiiikie,  przyłączone    do  psalmów  Rjr      '  wręłopiamie:    wyrazy  niektóre  objaśnione. 

bi6(kiego.  .w  rękop.  bayki;  Arachy. 

iBonaz.  BAZ.     Modrzewski  o  poprawie  Rzpłtey    p.  Cypry-  '•  oss.     Jerfego  OnsoUAskiego  dyaryuss  iycia,    manuftr. 

aa*  Bftzylika.  przedr.  w  Wilnie.  1770.  8.  -  szycie  wydane  p.  Bohomulca. 

xox.     Monitor  Warazawiki  od  roku  1764  -  84.  8.  ostr.     X.  C/lrowskiego  hiAorya  kościelna.-  3  Yoll.  8. 
■ORSST.     Morsztynów   Payche,    Cyd^  Hippolit,  Androma-      -  paawo  cywilne.  8.-  a  Yoll.  w  Warszawie   1787. 

che.  4.  w  X.i|>lku   1762..  -  prawo  krymmalne.  8.  w  Warsa.   17&6.    a  Yoll. 

3aB.oxo,     MrongowŁusza    Manuftrypt,.    stownicaek    Foliki,  ostror.     OJ\roroga  Judyt,  rytm.  w  Baranowie  i6ao.  4. 

ialkawie  mi  udzielony.  8.  -  My^liilwo  z   ogary,'  p.  Jana  Oftroroga   i6i8.  4. 

«AG.     X.    Nagurczewskiego-   Filippiki   Demoftenesa*    8^    w  otw,     Eraama  Otwinowskiego^  przemiany  Owidyusżowe.  4. 

Warszawie   1774.  -  WirgiKusza  Georgfca,  a  wydania  Zafuikiego. 

-  Bi^wy  Cycerona.  8,     ^  .  pam.     Pa/niętnik    polityczny    i    hifioryczny,    R.   178*,  «tc^ 
*  JBnkoiika.  Wirgiliusza ;  w^  edyc.  ZaTuskfego^  (przez  Switkow/kiego^. 

«AG«..     Antoni  Nagłowski,  z  Zabaw  przyj,  i  poiyt.  papr.     Bartosza  Paprockiego   herby  rycerftwa   Pollk.    foj.. 
■Am.     Nafuszewi$za  dzielą  ;  Liryka  i.t.  d.  .1778.  4.  4  YolU        ^  Krakowie  i584. 

-  Hiftorya  narodu  Pollk.  4.  w  Warsz.  1786.  6  Yoll.  -  Gniazdo  cnoty.  fol.. 
«.  Hiftorya  Ckodkiewicsa.  w  Warszawie  1781*  a  Yoll.  4.      -  Ogród  królew&i. 

-  Tacyt.  -  próba  cnot.. 

«.  TaBryka.-  -  tryumf  satyrów  le^nycB.  i58). 

-  dai^niki  podróży.  -  dziesięcioro  przykazanie.  4. 
Juliana   Niemcewicza   po-wr^^t    posła ,•  *komed,    8.      -  kolo. 

17^-  w  Warsa.  papr.  w.    Fr.   Paprockiego   Wegecynsa,     o   apriwle   fj-^ 

-  Hiftorya  Krrflowy  Nawarry.  cerfkley.  8>  a  Yoll.  w  Łowiczn.   1776. 

-  Bibtiia  Targowicka.  w  Frankf..  8.  fast.  p.     Pajior  Pido ;  w  Toruniu.   I7a7.  8. 

-  Kasimiera  Wielki.  taszk.     Marcina  Paszkowskiego  tłumaczenie  Kroniki  Gwa- 
■1X0.     Niesieckiego  berbara.  Korona  Pol/ka.  fol.  4  Yoll.  gnina ;  z  zbioru  Dzieiopisów,  edyc.  Warsa.  £[>1. 
nxwr.     Stonisława  Niewieskiego  gotowość  rytmów.  -  Cborągiew  Sauromacka  w  Wołoszech.   i6ail  4.  wiersz. 

-  Kalendazse^  -  Posiłek  ^«//ony  Sauromackióy.  w  Krok.   1608.  4^  wieraz* 

-  s  2S^iciiego  przysfow.  -  dzieie  Tureckie.  Krak.   161 5^  4.  wiersz. 
■ow.  CHAR.      Nowy    Charakter  Poliki,   z  dmkarni    Łaza-  laaz,     X.  Perzyny  nauka  Cyrulicka.  8.  3  Yoll. 

fsow^y»  i  ortografia  Jana  Kochanowlk.,   Łuk.  Górnick.»  -  lekarz  widylki.  8. 

Jatta  Janazowfr.  1694.  4.  pbtr.     Petrycy  Aryftotelesa  Folftyka;  fol.  Krak.  i-6of .. 

9.  VA«.     iVbwy  Pamiętnik  wyd.  p.  Franc^  Daiocbowik*    W  -  Etyka.  fol.  Krak.  1618. 

Waraz.  od  R,   1601.  i'  t.  d.  8.         '  -  Ekonomia,  fol.  Krak.  1618. 

OBI.     Ohjad  poftnyf  4.  w  Krak^  x684.  druk.-  Gotlkt  -  Horacyusz.  w  Krak«    1609^  4,. 

OBR.     OhrontL  weryfikacyi..  4.  druk.  Gotfk.  •*  morowe  powietrze.. 


-(      -)o(-        )- 


w0etL>    Nłry&9  W^y  w  Druśbadko. 
Yuśii.     FMni  katolickie  Jagody ńflciego. 
viŁCH.     X.  Dawida  PiłchowsAUgo  Salloftyun.  ' 

«•  Senakt  o  iaikawoici. 

^  S^nekr  lifty.  8.  4  YolL 

-  Seneka  o  krótkości  iycia. 
rix.     Fimina  Xtftof  abo  karnik  %  procy  prawdy.  4.  druk. 

Gotik. 
»iR.     X.  Piramowicza  wymowa  i  poeeya.  w  Krak.  i  70*-  8* 

•V  powinności  nauczyciela. 

^^  dykcyonars  ftaroiytności. 


B.OO.     X,  RegMUkł^o  ratuka  kn'3«wnieu ,  ib.  1765,«  8. 
&YBt...    Rybait  ftary.  4.  druk.  Gotik. 

B.rB.     Macieia  RyóUhkiggo  psalmy,  irr  Gda£ik.  1619.  8*    '  - 
->  Jana  Rybińskiego  gęśle  róinorymne.  w  Tcrnn.    1695.  4. 
ILY8.     Salomon  i{v.r/ft«ii.prsyppwielci  Fol/kie.  1639.4. 

-  Andrctae  RysiiisAi  satyr  Poliki. 
satyr  na  twara  Rapltey.  4. 

TLZĄcz,     Rzączy4skiego  hiiłoria  naturalis.  4. 

-  atictuarium  hiftoriae  naturalis. 

RZEca.     Hzeca^4skiego  złotnik  od  zfota.  4»  druk.  Gotik.   w 
Krak.  1629. 


Piotra  Kochanowskiego  tłumaczenie    Tassa  Je-*  mew.     Rzewuskiego  ^^htwki  dzieiopiikfe. 


r.    KCHAH. 

rozolimy,  Goffired.  w  Krak.   i&iB.  4.  druk.  Gotik. 

-  Orlando,  wydań.  p.  Przybyinc.  w  Krak.  8, 
»0c.     Hypacyusza  Pocieia  bomilie.    4. 
FODW.     Podworseckiego  Syon  pochylony.  4. 

-  Wróżki.  ' 

POT.     Wacława  Potockiego  Argięnida,  w  Łipiku.  8. 

-  Syloret,  4. 

-  Poczet  herbów,  fol.  w  Krak.    1696. 
w  JoWialitates,  4.  1747. 

-  nowy  zaciąg  pod  chorągiew,  w  Warszawie   1698.  4. 
ST.  POT\     Stanisława  Potockiego' moviy  \  %  łocanifców  To- 

warz.  Prz.  N. 

-  mowa  n.  p.  Mokronowik. 

-  '^Yesy  róine. 

-  o  sztuce  u  dawnych. 

ł.  POT*     Jgnac  Potockiego  głosy,  mowy  1  t.  d. 

p&oT.     Jana  Ptotasowicza  paranymphus.  4.  1695.  w  Wilnr 

"  Konterfet  człowieka  ftarego.  wiersz.  4.   iSgy. 

-łałmuźhik,  wiersz,  w  Wiln.   iSgy.  4. 
p&ząDZ.     Przędziwa^  len,  konopi  przyprawa.  8. 
p&zESTft.     Przeftrogi  dla  Polfki ,  p.  pisarza  Uwag  nad  iy- 

ciem  J.  Zam.   1790.*  (X.  Stasica).  8. 
pRZYS.     Przybylskiego  treny  Jeremiasza, 

-  Hezyod, 
-->'Jliady  księga  I. 

-  batrachomyomach. 

-  Miltona    ray. 

-  Luzyada  Kąmoensa. 

-  Gesnera  śmierć  Abla.  1797.  8. 

-  kunszt  pisania, 
->  wieki  uczone. 

pSALMoo.     Psalmodya  ^  4to.  wiersz  p^  Kochowikiego. 
puip.     Pufpit  źyiąey,  178!.  8.  wiersj.  w  Gdańiku.' 
mAoz.     Bibliia  Brzefka  czyli  Radziwił/owaka,  fol.   w   Brae- 
ściu  Litewik.   i563. 

-  ijrwot  N.  P.   1  amo. 

RAK.  Rakowtkiego  pobudka  do  służby  woiennóy.  1630. 
wiersz. 

RSOŁ.     kegulamen  dla  pieszych.  8. 

B.BY.  Mikołaia  Reia  wizerunk  żywota  człowieka  poczciwe- 
go. w~Krsk.  j56o.  4. 

-  zwierciadło  abp  kształt. 

-  zwierzyniec. 

-  Józef. 

-  Apocalipsys. 

'  Poftylia,  Swiftych  słów  Paftikich.  fol. 
B.OG.     X.    Rogalińskiego  doświadczenia  ikutków  i  t.  d.   w 
Poznań.  1766.  8.  5  Yoll. 


-  zabawki  wierzopiikie. 

-  Wacława  Rzewuskiego  wiersz  na  7  psalmów  pokutnych. 

-  żal  po  śmierci  Augufta  II. 

-  Seweryn  Rzewufki  o  ffukcessyi  tronu. 

SAK.     Kassyan  Sakowicz  sobór  Kiiowfki.  4.  druk.  Gotik. 

-  perspektywa  błędów  dysunit. 

-  kalendarz  KatołJcki.  w  Wilnie.   1645. 

-  okulary  kalendarzowi  iła-remu.  w  Krak.  i644.  4.' 

-  traktat  o  duszy. 

-  Kalixt  Sakowicz  problemata  o  przyrodzeniu  ludzkim.^ 
SAL.     Salinarius  cenzura  albo  rozsądek  owierise.  4.  4  Yoll. 
SAP.     Xcia    Sapiehy     biAorya     rewolucyi    Rzplt^y    Rtym- 

ikiey.  4. 

SARN.     Sdmićkiego  iłatnt.  fol. 

8AX.  (  Saxon  , )  Porząd^^k  sądów  i  spraw  mleylkich  pwwa 
Magdeburfkiego  (p.  Groickiego ).  4.  przedruk,  w  Prze- 
myślu 1760.  4.  . 

scHEioT.     Scheidt  o  elektryczności,  w  Krak.  8.   1^6. 

SBKŁ.  Seklucyana  tedamentu  nowego  czclĆ  pierwsza.  W 
Królewcu.    i55i.  4.  z  ortografią  Póliką. 

SEYM  GR.     Seym  Grodzieiifki,  fol.  1793. 

fliSM.  CYC.     Siemiaszki  mowa  Cyceron  a. 

sisH.     Marcina  Siennika  herbarz  czyfi  zielnik,  fol.  i568.^ 

8  IM.  Simonidis  czyli  Szymonowicza  sielanki  >  1  edyc.  sie- 
lanek Wars  z.  8. 

-  elegia  n.  p.  Sieniawikióy.  4. 

-  Joel  prorok.  * 

SIR    Qu.     Quinktyliana  mowy,  tłumacz,  p.  X.  Sirucia,     lr 

Wiln.    1769.  8. 
SK.     X.  Piotra  Skargi  kazania  na  niedziele  i  święta,  fol.    w 

Krakowie  iSgS.  "  ' 

-  żywoty  świętych,   fol.    a  Voll.   w  Wiln.  prte«r,    i  j9f>. 

-  roczue  dzieie  Baroniuasa.  fol. 

-  siedm  filarów. 

-  na  treny  Teofila  Ortologa. 

-  wzywanie  do  iedniSy  wiary. 

-  wsiadane  na  woync. 

-  Synod  Brzeiki. 

-  na  artykuł  o  Jezuitach  zjazdu  Sandoimirik.  1606. 

-  pi^óba  zakonu  8.  J. 

-  kazania  przygodne. 

-  kazania  o  7  sakrament.  ■ 

-  Messyąss. 

-  tłumacz.  Fatiego  o  umartwieniu. 

-  żywot  S.  Jana.  Kantego. 

-  o  iedności  kościoła* 

-  cnota  mifosierdzia. 

-  zawiłydzenie  Aryanów-  ' 


9%^    X.  Piotra  SMargi  irt^h-e  uwftydJenie.  sTSTiit.    Macteit  Stryikowikhgo  Kioąjka  Łitewlkt ;  s- Aip- 

-  sawftydsenie  nowych  Aryanów.  *  ru  dsieiopisow  edyc.  Waraa*  foL 
aKB.xBT.    '%.  Winę.  SkrzMtuskiego  prawo  politjcilie«  a  YoU*     •  wjasd  Henryka  ,  wiersi.  4. 

B.  w  Waraa.   1784.  -  o  wolności  Polflciey.  wieraa.  4*  \bfh\ 

-  Kajetana  Skrx€tuąki€go  hiftorya  polityctna.  8«  *  goniec  cuoty.  wierss.  4. 
.aKPK.     SkuminowUs  prsycayuy  poraucenia  dyauoii*  W  Wil-      -  ©  niewoli  Tureck.  4. 

nie  i643.  auMic.     SummarytUM  umiarkowaiua  monety.   4tó    W  Kralc 

9«>.   OB.     Stuiba  oboaowa.  8.  i64i. 

SŁBąaK.     Seb-  Hhszkowsk.  .tatedinioe  Pedemotttana  ku  I^cae-      -  Summaryusz  w8syftkxa|(o  Nowego  leftamentu.  4.  wiersa. 

siu  chorób,  w  Rrak.  1630.  4.  susa.     Suszy  Cuda  Chełmfkte.  fol.  -^ 

.  o  morowym  powjetrau.  suszyck.     Kemig.  Suszy ckUgo  pieśni  nabóine.  Krak.  1697* 

-  «>dkrycie  adrad  iydowfkich.  4.  3  ccęści.  4 

-  iaane  dowody  o  doktorach  iydowlkick.  '  swad.     Swada  Polika  i  Łacińfka.    fol.  a  Yoll.  w  Lablicie 
aŁiz.     Steph^    SUzna  haraca^  Turecki,    wieraa.  4     w  Wiln.        1746.' 

i'i74.  awiąT.     Swiftorzzcki,  a  Zabaw  pray}«  i  poiyt. 

a«>oKK.     Słonkowicza  tlumacsenie  Perayuaaa.  0.    w  Waraa.   s-^^itk.     Swifkowski  o3.   budownictwo  wiey&ia;   i  Pamif- 

1771.  8.  tnik. 

SMai.c.     5ma/cobóatwieChryftuaowym.  wRakowie  i6o3*  4»  g^^,     5>ren u/f x<ł  zielnik.  W  Krak.  fbl.         .     . 
sMiGŁ.     Smigltcki  o  bc^ztwie  ayna  boiego.  4.  8yxt.     O  cieplicach  we  Szkle,  Erazma  Syxta,  .w  Waraaaw. 

SMOTR..     ^/no/rayiAi  apoiogia.  1780.  4» 

-  ezpoftulacya.  azcasRa.     Szcztrbtca  Sazon  czyli  prawo  Salko  Magdabur- 

-  proteilacya.  .  fkie.  fol. 

-  Bapomnienie.*  szyh.     Józefa  ^aymonowailtc^o  świątynia  Wenery.  w  Warsa. 

-  elenchua  piam  uazcaypliwycht  '  17 78.   8. 

-  ^ęąwos  lament  Teofila  Ortolo^a.        '  -  z  zabaw  przyj,  i  poiyt, 

zniA^u.     Jana  Sniadtckugo  algiehra.  4«  azY&w.     X.  Szyrwida  dictionariDm  Pol.  Łat.  Łiihuanic.  8* 

-  Jeografia«  8.'  -  punkta  kazah,  po  Polik.  i  po  Lit.  4. 

-  Jędaiera  Śniadeckiego  Chymia.  8.  '^  Voll.  '  ta.b.m.  Jana  Tarnwxrskieg6  uftawy  pHiwa  aieni&iego.  1579.4. 


aoŁaa.     Solskiego  Geometra  Poliki.    w  Krak.     i683  -  86.  tbat.     Teatr  Poliki.  66  Yoll.  8.  w  Warsx.  n  Oafoura. 

fol.  TEOF.     Zwierciadło  X.  Szymona  Teofila,  w  Wiln,  i594.  4* 

-  Architekt,  w  Krak.  1690.  fol.  toł.  sAtT.    .X.  7V»/oczii  tftimacaenie  elegii  SauŁela. . 8. 
aoar.  w.     Sowita  wina.  4.  druk.  Gotik,  tom.     Tomaszewskiego  poema  rolnictwo.  4«  we  Lwowie, 
apica.     $pi4zy4skiego  zielnik,  fol.  Toa^z.     Rozmowa  o  astukach  robienia  sakła.  »  p.  Joa..  7*0- 
sroa.     Sposób  iako  zabieleć,  aby  pieniądze  wywoioae  ttie       r^tewskiego,   w  Bcrdycr,  1785.  8.   1  Tom. 

bjly.  4.  TR,     Troca  dykcyowarz. 
jTAn.     Szymon  Starowolski  dwdr  ceaarza  Tureck.  «  tłumacz.  Telemaka.  8.  ' 

-  dyakura  o  moąecie.  a,  a.  tri^b.     Trfbeckiego  bjti  marnotrawny.  8.  Komed,  1780. 

-  dyflcura  o  woynie  Turecki^y.  -  a  aabaw  przyj,  i  poiyt. 

n   prawy  rycerz.   i648.  4.  tWaro.     Samuela  Twardowskiego  legacya  Zbarafta«  4« 
•  iaknb  Zadzik.  w  Krak.  i643.  4.  -  Dafnia  w  drzewko  bobkowe  przemieniona. 

«•  Benedykt  S.   i64i.  w  Krak.  4.  -  Miscellanea.  Kaliaz.  1681.  4. 

-  zguba  oyczyzny,  ftacye.  .  pamięć  Karola  Królewica.  > 

-  pobudka  na  Tatarów.  i6id.'  4.  .  Wladyaław  tV  król^  fol.  w  Łeaanie  i65o. 

-  Totum  o  naprawie  Rzpltey.   iSaS.  •  Woyna  4omowa;  fol.  w  Kaliszn.   1681  • 

-  reformacya  obyczaiów  Polft.  -«Xźc  Wiiniowiedkl. 

rrAB.     X.  Stasica  Numa  Pompiliuaz,  lamb  a  TolU  i?^^*     -  nadobna  Paaąuilina.  8.  w  Krak.  1701. 
w  Waraa.  •  Kaapr.  Twardowska  kolęda. 

>  pochwala  Marka  Aurelioaza.  -  bicz  boiy.  Krak.  1635.  4. 

•  Biiffona  epoki  natury.  1788*  w  Warszawie.  8.    ^  «  (edi. 

•  aiwagi  nad  iyciem  Jana  Zamoyfkiego.  •  pochodnia.  Krak.  .1628.  4.  t 
zTATOR.     Statorius  (Stoidskij   odpowiedź   Smiglecklemn,     _  ^  Koniłancyą  -  .                  •      * 

o  bóztwie  Chryft.  4.  twórz*     Tworzy dia  okulary.  4. 
STAT.  I..     Statut  Litewiki.  w  Wiln.  1744.  fol.  *  wieczerza.  4. 

.«..    X.  Su6*UAUgo  iywot  83.  Eufro.yny  i  P-..P.  w«  «•«*'*•    ^^!'\!^'"i';f.^«^Itli!'''t^'' P***^**"''  *' 

Z  •,nfiVii  ^'*"'     Joannia  Urstni  grammatyka.  Zamoac.  8. 

I.Wow>e  i7«i.  a.  a  von.  ^  ^^^^^^     Marcina  a   Urzędowa  herbara  czyli  ałelnfk.  ł695| 

9TB.OT.     Staniatawa  Stroynowskiego  ppiainie  porządku  Ha-       fol. 

wowego.  i636.  4.  druk.  Gotlk.  ,        '  •  vbt.  k.     O  nflanowlenlu  i  upadku  Konftytncyl .  3go  Maia. 

-  X.  Hieronyma  Stroynowskiego  prawo  przyrodzone.  -  a  YolL  8. 


Andr.   tlfirsyM  ]Ht)ł^ina  s  Klaudyaus.  i>«*War-  wys.     X.  Szymona  WysocAiego  ^wlcieoie  duchownf  • 

-  iywot  Katara.  WapowflUey* 


tST&S* 

ssawie.    17^2. 
w  obrazoborce.  .4. 

-  kracyatj,  prsedruk.  Posnan.  1769.  6>  4  Yoll. 
-^troifta  hillorja.  4. 

-  X.  Andri.  UJlrzyckiego  algebra*  8. 
^.     Jak.  Wuyka  bibina.  fol.  w  Krak.  1  Sgg. 

-  poftylla  wicksaa.  fol.  w  Krakowie  i584. 

-  -  nni^yasa.  fol.  Krak.  1690. 

-  żywot  Jea.  Chr. 
"  Csyiciec.  8. 

WAD.     Jósefa  Wadowskiego  Daniel  prorok.    War^z.    1699. 

4.  wieraz. 
^Ao.     X.  lVagi  hiAorya  Polik.   lamo. 
i7A&a.     WargOckit}fO  Kujrcyuaz  •,   i  Flutarch  o  Alei.  W.  f. 

w  Krak«  1618. 

-  Cezara  I.  Księga. 

~  Walery  Masimua.  w  Krak,  i6o9«  4* 
'^  Apologia. 
"  Rzym. 

-  peregrynacya  Radsawila. 

-  o  krzy^.u.  \ 

-  Jtiftynus. 

-  przcllroga  na  chytroić  miniftrów. 

-  peregrynarya  Arabika. 
WAR8Z.      War^MMwickitgO'  do  króla  Stefana  orficya. 

«  o  śmierci  Anny  RakMaanki. 
wFiO.     Wfgi^rskiogo  orgmnj*  4.  wieraz.  1784. 

-  tlomaczenie  Marmontela  powieici.    3  YoU.  8* 
WEicH.      Weickardt  anatomia*  1793. 
^YEUBsz.     Vrere/xrz>'/uii  reguła  kr(61a  cbrsei6 

~  Pobudka. 

-  osada.  Kiiow/ka.  4« 
WER.     Wcryifikacya  obiony  wiary.  4.  druk.  Qotikr 
wi»L.  n.     Witlądka  heraldyka.  4.  w   Waria.  1792* 
wi^N.       Wiśniowskiego    okazanie     zfalszowania    nauki  .  F, 

Chryft.  4» 
Wł.oD.     Włodek  o  naukach  wyzwolonych,  w  Rzymie  X78o» 

4.  z  stowniki^ffl  Folik. 
WOL.     Jana  Woiana  ikrypta.  2 04].  4. 
TOL.  ŁS6.     ( Yolumina  Legum )  I^eges,    ftatuta,    Conflitut. 

R.  Pol.  M.  D.  Lith.  -  typogr.  S.  P*  Yarsor.  i73a,  fol.    8 

Yoll. 
YeLcx«     T^o/cJdnor  dlctionarium,  i6o5.  4. 
W0Ł8K«      Konft.   Wolskiego   tłum.  tragedyi  Woltera   Zaira. 

w.Warsz.  8.  180 i. 

-  przypiiki  w  manuftrypcie. 

-  Jfigienia  Racyna  5   w  manuikrypcie. 
WOŁ8Z.     Wolsztein  o  zarazach  rogatego  bydła.   1792*  8. 
WROZŁ.     Wróóia  iołtarz   1667.  8. 

WYB..    Józefa  WybicIdMgo  Kulik  Koroedya.. 

-  Zygmunt  Xug[u(ł ;.  tragedya  i    X.  teatru  Dufoura. 
WY&w.     X.  Yyy/^iricza  geografia,  w  Wiln.  1794.  8. 

-  hiftor^ra.  4.  1.  Yol. 
WT8.    X«  Szymona  Wysockiego  dobra<  duchowne  Fiata,. 

-  wielkie  zwiesciadlo-  pr>y^iadów«. 
<7  •  róitnym  wianku  N^  P. 


«-  ezeytąi^  duazny. 

-  iywot  S.  Katarz.  Seneńft. 
"  palma  panieóika. 
-.ozakonn^y  doikonalo^cj. 

-  o  flauie   wdowim. 

-  iywot  S.  Alojzego, 
•*  iywot  &  .iFgnacago  Lpjoli. 

-  Nowioy  C^ineuflcie. 

-  zdróy  wody  iywćy, 

-  rozmyślanie  o  męce  Paóflci^y. 
X.  KAM.     X.  KamUfUkiego  przypiiki,  w  raanufkr. 
xiĄDZ«     Xiądz  Pleban,  w  Warsz.  1787.  8.    Kossakowikie- 

go  Biilc.  Smoleń.). 

ZAB.  .  Zabawy  prayjemne  i  poiyteczue,   iG  Yoll.  8.  w  War- 
szawie 1769-77. 

zAbcz»     Jana  Zahc^ycę  poseł  Molkiewfti.  i6o5.  4.    M-iersz. 

-  Mars  Moikiewiki. 

-  praktyka  dworfka. 

-  polityka  dworlka. 

-  rozrząd  domu. 

-  iegńanie  oyczyzny. 

-  tren  na  ^mienf  Schedla.     . 

-  lutnia  oyczyzny  Polfkiey. 

-  rzwartak.  w  Krak.  1629.   4. 
ząbk.     Ząbkowskiego  mtot  na 'czarownice.  4. 
ZABŁ.     Franc.  Zabłockiego  rozmowy  Sokratesa.  ] 

«-  Bałikgospodarikt^  w  Warsź.  17S0.  8«  * 

-  Amfitryo.   w  Warsz.  1783.  8. 

-  zaHohonnik.  w  Warsz.  1781.   8. 

-  i ól ta  sz I aimica ;  w  Warsz.  1783.  8. 

-  dzi^pwczyna  sędzią.    1781.' 

-  fircyk,,   1781.  -  z  .teatru  Dufoiira. 

-  z  Zabaw  przyj,   i  poźyt.  ^ 
ZABOE.     X.  Zaborowskiego  gpometryn  praktyczna,    w   war. 

azawie.  8.^ 
ZACBAR.     X.  Zacharyaszewicza  kazania.  8.  a  Yoll. 
ZAł..     Andrz.  Załusk,  hiftorya  Aarego  i  nowego  tćft  a  men  tu. 

8.  w  Warsa.   1789. 

-  apteka  czyli  szkoia  Salemitauika.  4. 

-  zbiór  wierszopisów.-  4. 
ZAf.  waz.     Za/>a/ Wezuwiusz.^.  ł'65i.  4. 
z  ARK.     Grzegorza  z  Żarnowca  PoHylla.  fol.  4  Yoll. 
z  A  w.     Teodora    Zawackiego    pamięć    robot   gospodarikich. 

1637.  4.  w  Krak. 
ZBIŁ.     Piotra  Zói/itowskiego  witanie' króla. 

-  schadzka  ziemiańika. 

-  przydana  ilroiom. 

-  jia  chrzciny  Wf a dy sława. 

-  Lamenty. 

-  droga  do  Szwecyi  Zygm.  III. 

-  iywot  szlachcica  we  wai^  4. 
ZEBR.     Zebrowsk,  próba  minucyy  Łatoaowyeh* 

-  zwierciadło,  w  Krak.  i6o3.  4. 

-  'recepta.  4 

-  Jakóba  Zebrowskiego  przeobrażania  Owidyusiowe.  4* 
ZBOL.     Zeglickiego  AdsL^lą.  8.  w  Warsz.  1751. 


so*x.     ZołAi€Wskiego  rcko|)i5mo  o  wojnie  Moikiewfl(l^.  •         "-  pAfoppmpe.  4. 
sooŁ.    Zoologia  dla  atidi  narodowych.    8«    w  Warasawie     -  Epichirema. 

1 78f.  f,T w.  snM^  Żywot  Jaausa  Chryfiuia.  i«  Gotik,  druk> 


itaMi» 


Siróced     GrammaiycM^nyeh    w  y  łut  g  o  m  g  Hi$. 

Poniewai  W  sfownikach  powUnaią  aic  przy  Łaid^m  słowie  grammatyczne  annotacye ,  Jciągaiące  aif  do  ro"- 
iowania,  prsypadkowania ,  csaaowania  i  t,  d.,  Aoaównie  do  wfaanolci  grammatycsn^y  tegoi  a{owa;  prseto  ko- 
niecznie wypada,  snakami  iakiemisif  ikrdconemi  one  wyraia^,  ieby  i  csaau  i  mii^yaca  ochrosid;  uiytycli  w  t^y 
oilerse  tu  ikrócefi,  naAcpuiące  prsyfącsa  si^  wyYussczenie : 

Frsy  rsecaownikach  dodatem  Ikrócone  sakoócaenie  drogiego  pisypadkn  j  to  anacsy  owo :  -tff  -U;  -i,  ^  y, 

co  się  cwycsaynie  prsy  nich  anayduie. 
LicMb.  mn.y   lub  plur.  oinacsa  iicgóę  mnogą^ 
G,  omacsa  Geniłiuum  csyli  drugi  prsypadek. 

Przy  prsymiotnikach  kfadę  :  -  a ,  -  e ,  lub  -  ia ,  «  ie ,  na  Huak  Eakończeń  kaidego  rodealcu 
m.,  osuacsa  rodaay  męski,    ńtasculinum^ 
i,  lob  /.  rodsay  ieńflii,  famnininum, 
n.y  rodaay  niiakf ,    nęutr^ 
Z   prsyatiotaikami    swycaaynie   potąctytem   pochodsące    od   nich   przysfowJki  czjll  ^dver&ia ,     co   otnacsam^ 

dodatąc  do  ^Mkońcsenia :    -  ie  lub  «-  o  adv. »    lab  ttź  prMyM^ 

Prsy  csaaownikach  ćsyli  werbach  anayduią  alf  naftępne  ^nałir 

CM* ,  ciryn. »  t.  i.  stówo  caynnc »  actlvum%  ^ 

bitrn* ,  t.  i.  słowo  bierne ,  pasthum* 

niiak»f  t»  i.  niiakie»  neutr* 

cm/IL  t  t.  L  csęftotliwe,  frMquęntattuum% 

idnfL^  t.  i.  jednotliwOi  infiantantum* 

eont,  cayli  ionł* ,   t.  i.  eontinuati^um, 

dk»  a  dok. ,  t.  ii  słowo  dokonane ,  actionii  p9rf$ctat. 

ndŁ.f  ndok,^  t.  i.  słowo  niedokonane,  actiońU  Łhiperfecta0x 

taimA'f  t.  i.  słowo  aaimkowe,   rMciprocum^ 

TrMysł,^  snacsy  PraysłowiOi  Adagium^  PrOFŚrÓium^ 

Pr9€no/. ,  snacsy  Praenolnie ,  csyli  TransiaU, 

^óchodM»f  Maacsy  Pochodsąo0|  J)9riuała* 

05« ,  lub  tei  ficf.  y  p» ,  snaczy  obacZ  ^  nd$» 

cf,  9  lob  por.  I  znaczy  tonfoPy  porównay. 

^,  oznacza  ró^rnol^  czyli  podobieńfttro  znaczenia  iednegó  atoWA  t  drugi Aa^ 


*  iedn«  gwiudectkt  u  góry  pińitwnif  liUry  ctoway    oąnacssy    ie  tlowo  to»     lab  wcd«  mie^    lvh  prsyBajottii^y:  w 
pttjtocEonjm  ksstalcie  tlbo  cnacseahi,  dril  ni4  ieft  uiywtne, 

**  dwie  gwitśdeoski  csyli   aAeryiki   u  g<SiT  pocsąikow^y  gtoflii  słowa,   snamioiinią f   ie  uiywaaie  to  poetosi  ctjlt 
wierasopiaom  uchodsi. 

Reszta  fkróceh  tu  niytych,   iako  to  alleg9r*f  mHmgkęr^j  i  .t.  d.    tak  ieft  ^w   słownikach  Bwyezayaa,    ie  moidm 
zdaniem  nie  potriebuie  tu  osobnego  objainienia. 


»  • 


j  • 


.     ^ 


,  V.  , 


.    > 


>    I 


.  r  1 


-ł 


«       •  «        t 


••  \ 


I   t 


\  . 


/< 


J 


.   ^     i 


.    1  .%  ł 


I  t  « 


^* 


A 


A,  a. 


,  Głoflca    naypMrwaza   wszyftlipK   abecadet  ,    opróca 
Etyopflucgo,  w  którym  trzynafta.    ICraf,  Zb.  i.  i.  tct  er|tc 
8Bn#a>e  foft  aller   3(fpCabete.-  P/yvi/?  Przedtem  a  b  le- 
dwo mówH  iccząc ,  Teraz  r   łacno  mówi ,   nie  męcząc  aic. 
Ja^.  £z.  i4  4.  ( poflępck  od  łatwieyszego  do  trudnieysze- 
go).    Bóg  pożycia  osnoMrę  twego  wywiódf,  i  dat  tę,  ie^ 
rzeki  o,  a,  mowę  pierwszą   z  ptaczem.    J^ulig.  Her,  33. 
(Carn.  ar,  aer  początek,  origo).  Jam  ieft  alpha  i  omega. 
I.  Leop,Apoc.  1.8.  (z  Greek.  =  a  i  z,  początek  i  koniec). 
Samogtoikę  a  wymawiamy  troiako  :      i.  otwarto,  n.  p.  rada. 
Nad  takim  a.  w  dawnych  książkach  znaydziess' znamię  pra- 
"we:  d;      2.  mniey  otWarto,  n.  p.  wola.     Tego  a  u  da- 
wnych nie  znaczono ',  teraz  zaś  nie  otwarte  a,  lecz  ści^nio- 
ne  łreftowa^się  zwykfo.   S.^t,  z  kreseczką  lu]b  póTmiesią- 
czŁiem  u  do?u,  wymawia  się,   wypuszczaiąc .  trochę  tchu 
przez  nos,  i  dlatego  nazwane  nosowe,  n.p.  są.  JKopcz,  Gr, 
i.a3.  Przed  b  i  p  trzmi  ą  iak  ow,  n.p.  djb,  rząp  j  przed 
iiuzeini  spólgfofkami  iak  on,  n.p.  zaiąc.  JCaJf,  Gr.    W  wy- 
raiie  zabaczą  znaydiiią  się  wszyfłkie*  trzy  gatunki    głofki 
a.    Jui  i  Jan  JCochanowJki  zamyślał  o  przeniesieniu  kra- 
iki z  otwartego   a  na   Uciśnione,  nawet    o    wprowadzeniu 
nowfjy    iakicysiś  glofki     zamiaft   d.     Nowy  Char,     ®reii>s 

fa*e«  9olnif*c^  ^i,  i.  off^neś;  fonfl  mit  bcm  STcut,  jcW 
rtnelwent;  3.  bumpfcretf,  mirb  iect  accentitirt;  3.  Se^ 
bMlffns  a,  wirb  am  (5nbe  be^  SBcrt^  fflfl  rotę  ong,  vor 
*  imb  p  wie  om ,  \)or  ben  tibrigen  Sonfonanten  wie  on 
m^efpro^en* 

^i,  a,  we  wszy ft kich  prawie  dyalektach  Słowiańfkich  uźy- 
w»nc,  iako  wykrzyknik  interJeBio  ^  spóynik  cońjunfiio, 
♦.,  InterJ,  z-,  ah  f  ach!  o!  oy!  och!  a<^!  ep !  ac^!  Mó- 
wią: a  ono  rzecz  cudowna.  BirĄ,  Doht.  21.  A  to  cud! 
co  ta  odmiana!  Teat,  55.  rf.  35.  J.  a,  ellipticet  a  oto, 
alit,  nnb  fieCe  ia\  Przyszedł  do  nich,  a  oni  śpią.  Leop, 
Luc.  22.  46.  Musiałby  serce  mie<5  ze  ftali ,  By  nie  drżał 
patrząc,  a  tu  świat  się  wali.  Chrome.  Luk,  43.  Bardz. 
Luk.  24.  Przjiechali  do  niego  posłowie,  a  on  sJę  armu- 
le-.  Biefjk.  423.  J.  z  góiy,  empAafice^tfl  i)^l  A  toż  to- 
bie. Jabf.  Buk.  L.  Napominaiąc:^  A  iuż  mnie  nie  od- 
%tiy'  Teat.  43.  c.  56.  Wyb.  A  mlip  C^ide  ann,  nu!Ji 
A  ciszcy  z  panią  matką!  Bardz.  7>.  a86.  -  Potwierdza- 
ne: imit,  nńn  \a\  A  co  tak,'  to  pozwolę.  Teatr.  56.  107. 
Koncerty '.  tu!  w  moim  domu !  Cf.  A  tak ,  mnie  serce. 
Teat.  i4.  i3o.  (^c/.  iużci ).  -  Przecząc:  A  nie  tak  ieft! 
Cn.  Th.  2. —    Z  zadziwieniem  i  zapytawem :  czy,  czyż? 

Im  ©fulft^en  fann  Cter  «,  fc  wie  ba^  Eateinćfc^e  num  biof 
bnr*  bie  3nt>erfiott,  wnb  ble  binefngef*obene  ą)artifel 
benii,  au^gebrfttft  werben.  A  długoż  to  Katj^ino  cierpli- 
wości naszły  na  złe  używać  będziesz  ł  Nag.  Cyc.  1.  wie 

laoge  wirfl  hvi  benn  nec^  -  -    A  pókiż  tego  ,  do  diabła ! 

Teat.  36. 6.  52.-  Jndireffe:  Odmiany  nie  uczyniły  w  oby- 
czaiach  iego  honory ,  które  a  kogóż  nie  odmienia !  Birk. 
Sk.E. 
Ł,  ConJunćFio ,jungens  dr  disjungens  unb^fOWO^f/  Ml  Boh. 
Slorac.  a;  Raguf.Ł'^  Sar  ab.  inf.  a.  Sorąb,  Sup.  d;^, 
(cf.  Lat.  at,  atquey  et  Hung.  69 ,  is^  RoJj\  £^\  cf, 
Totn  /• 


AA     -    ABD. 

Polon.  da).  Oftróżność  a  sekret  left  to  dnaza  woyuy. 
Fr.  Przy.  ij.  Prawdy  a  żartów  iako  «ol i  •  zażywać ,  bo 
przesolisz.  Fr.Przy.  48.  Miękkość  a  kolei'a,'tflk  sŁę.-wapWi- 
wach  ludzkich  maią ,  iako  sól  a  cukier  w  pdtx^W€oh ;  ib^ 
61.  §.  ex  oppofito  nnb  iOilttf  bdge^en,  )  Będą  roi  Indjpi, 
a  ia  im  będę  bogiem.  W.  Jer.  33.  39.  unb  tc^  (i(^  bW- . 
gen),  gwarzcie  się  wy,  a  nieprzyjaciel  bierze ,  pali. , Ot.  . 
Ad.  iii5.  Niech  oni  gadaią ,  a  my  iedzmy.  ib.  §.  as 
a  przecie,  unb  g(ei((W9(I.  Ani  widssi«ł,  ani  słyswl,  a  pra- 
wi. Hor.  Saf.  70.  $.  przydaiąc  addendo  ,  bit^tt;  IfU^  Ultb* 
Dwa  a  dwa  czyni  cztery,  4  a  3  czyni  'j.  Blem.  118.  {cf. 
Gatl.  4 )  -  Asa  dotego ,  a  nadto ,  itnb  ntd^  bttjlt*  ^  ^Hg^ 
a  shigę  wiernego  z  niego  ma.  Cn.  Th.  -Asa  konieczn  ia 
unb  blltc^dtt^,  unb  JWar.  Wiatru  iuż  nic  a  nic  nie  znać. 
P.Koch.Orl.  1.307.  Podobało  się  im  do  niego  zaraz  a  za- 
raz posłać.  Krom.  5^5.  Nie  było  WSzyftkiego  a  wszyftkiego 
woyika  więcey  dwudzieftu  tysięcy.  Bieł.  333.  §.  Między 
timze  słowem  powtórzonym ,  A  trwanie  iednoAowoi^ci  wy~ 

raia ,  unb  immet  unb  ewt§  s  nic^t*  M  -  imtiter  baffclbe,  eu 

uertep.  Wszyftko  chleb  a  chWb.  Alb.  na  W.  5,  (  za- 
wsze iedno,  to  samo).  Twór.  Ok* IX  4.  Partye  za  Ludwi* 
ka  nowe  a  nowe  córaa  w  kra^u  rewolucye  utworzyły. 
Nar.  Hift.  7.  206.  -  Między  tymie  czasownikiem  powtó- 
rzonym ciąg  nieprzerwany  czynno/ci  ,  itl  etnent  fott.  Ce- 
sarz słał  'a  słał,  żeby  Wfadyiłfat«%i  pi^zywrdcić  do  tronu. 
Biel.  43.  $.  el/ipt:  a -tor  a  kiedy-  tó,  t»ttt  man-  fo;  fott 
tnan-  fo.    A  pisać,  to  pisać;  a  ieść,  to  ieś6  Ćn.  Th.  wiQ 

Ober  fott  m««  fdjreibett/  fo  f<ftre(be  nwii.    $.  a  opfoiet.P  na. 

Włodzimierz  wyzwał  sam  d  sain  na  rękę  hetmana^  $(ryik. 
\%b.  (sam  na  sam,  na  pojedynek,  et  fotberte- iftn  CoBein) 
3ttm  gwcęfampf  fftt<(VA).  $.  pleon.  a  mi=  mi  dlA.  Ęo- 
sfom  niegodzi  się  wicc<?y  domyślać  ,  '  a  niż  im  klecono. 
Biel.  00%.  Ji  as  zatym,  tedy,  fo.  Wft«ń ,  który  śpisz; 
a  oświeci  cię  Chryftos.  IV.  Ąj^e/^  5.  i4.,  Z><viV<»:  abo, 
albo,  ali,  alić,  ali^i,  aza,  azali,  awo,  anu,  leA^y 9iie\>^* 

AARON,  a.  m.  1.  brat  Moyżesaow  ,  wielki  Itaptan.  TV: 
Ex.  4.,  i4.  bet  Colje  ^tiejlet  3faron-.  AAR0ŃX)WY,  Aa- 
ronów ,  a ,  e ,  do  Aarona  należący,  lub  się  i»go  tyczący, 
^farott^s.  Botan.  Aaronowa  broda',  abo  obrazki  ,  ziele, 
Arts,  Arum  majus,  {ob.  Wiele  złego),  dla  rpzłożenia  iego 
ślicznego,  nakształt  •  brody  rozłożyftey  długiiy.  Syr.  634. 

6-631.  JCiuk.  Roił.  2.  206.    9r«tott,  yfrtffenpinbl:,  betttfc^^er 

SnflWet.     Bosn.  aron,  zminac;  obrazko,  natrąguglja. 

AB. 

♦ABDACtt  yide  Obdarh. 

ABDANK,  HABDANK,  u.  m.  herb  ftary  PoKki ,  maiąry 
w  sobie  literę  W.  Nief.  1 .  Z  Niemieckich  słów  |>abe 
3)imf /które  Skarbek  Henrykowi  powiedział.  Krom.  i36.      . 

Dług.  Biel.  eln  aUe^  9o(nlf(^e^  as^apf^en. 

•ABD ANKOWAC ,  ował ,  uia  1 . »  AB.  imp.  z  Nicmieck.  ao« 
banfen,  odprawiać ,  abszytować.  Vind.  proftupuftiti ,  prezh- 
pulliti ,  poaloTiti ,  9eraf^4U b^  f  entlaffeit     Way&o  teraa 


z  ABDY    -    ABLU. 

alidarAuią  i  rozprawią.  VoI.  Leg,  3.  662.  Woyfko  roJ- 
puśclć  i  abdankowad.  Menin,  Turc,  1.  67.  Zwyciczkich 
-yyoyik  nie  chciał  z  siebie  abdanicowad.  Bardz.  Luk,  9.  2. 
Neutr.  *abdankować  komiis  porzucać  go,  y^rUffeil*  Chci- 
•wość  hamować  i  rzeczom  cudzym  abdankować.  Bach, 
Bp.  46. 
ABDYASZ,  a.  m.   prorok   ftarozakonny.  ZaL  Tell.  330.  btt 

ABDYKACYA ,  yi.  f.  Boh,  tlbanf,  o6ban!o»enj ;  Sorab.  inf, 

mtśefowAne;  Oer.  bif  iK^banfung,  ^mt^ęntfaaund ;  akt  pra- 

lfvny,  przez  który  kto  urząd  ikłada  przed  czasem  na  to 
naenaczon}^™  *,  przykład  tego  daf  Jan  Kazimierz.  *Kraf,  Zb, 
1.  7.      ABDYKOWAC,  owat,  uie ,  Intrans,  imp,   Boh. 

obbanfowdtl,   p^bclowati  fe-  ^  aurabu,   podziękować  za 

'  urząd;  zloiyć  urząd ,  zrzec  się  urzędu ,  wyzuć  się  z  urzędu. 
*ABECEDARYUSZ ,  ABECADLARZ,  ABIECADLARZ,  a. 
m.  Ga  fi,  abeocdaire ;  SiQvak,^  et  Boh^  Cibtubii  >  Carn,  abe- 
cedlkar;  Sorab.fup,  aUth^blpnit,  Croar. abeczedar ;  {Rojfl 
aseyHHHKl),  aaeyKOBHHKt,  6yKBapl),  Bccief,  ax$a6M- 
Tnapl)  )  s  Gregoryanek ,  uczący  się  dopiero  abecadła ,  fitt 
S(  ?8  €  =  .@(ftÓlet,  >)(  fB  Si  ®*U|e.  Abecedaryusz ,  a  iuź 
uczony.    Chmiel.    1.  67.       ABECADLARKA,  i.   f.  Rojl 

iaRyiHiiga  i  bie  91  35  €  -  ©^ńUrinn.    ABECEDLARSKI , 

a ,  le ,  Boh.  abecebatm ;  Carn.  abecedikarjove ;  Od  abeca- 
dlarza,    «  25  (£  =  @4ulet5. 

ABECADŁO,  ABIECADŁO , . OBIECADŁO ,  a.  n.  Ecclef, 
a6eiia4AO  »  Carn.  abecedika,  Boh,  abeceba,  Sorab.  fup, 
%  ^  ^h^  t  Croat.  Abeczedar,  {Dalm,  et  Raguf.  bukricza, 
churulicza,  J^/Zyr.  asbuk,  asbogb,  i?Oj^  et  j?cc/.  aaSyKa,  aa- 
6yHKa  ,  6yKBapl) ,  6yKBHUft  ,  FpaMoniiiiiKl) ,  aA^a- 
6Hm'b),  bdd  ^  95  S/ nazwiflco  gYosek  razem  wziętych, 
dane  im  od  pierwszych  gfosek  a,  b,  c.  Kopcz,  Gr,  1.  1. 

■  Uczyć  się  obiecadla.  Petr,  Et,  j3.  Porządkiem  abieca- 
dł^.  Budru.Pf.  119.    J.  tr.  początki,,  elementd,  Slnfah^^s 

'  'gtńnbf.  'I^Ak  głupia,  że  azbuki  i  obięcadta  i^ie  umie.  Birk, 
lRx.  D,  Kto  poymie,  choćby  samo  obiecadfo  przyrodzenia. 

'  'Wetd,  Dan.  25.  Umiemy  wazyscy  dobrze  obiecadto.  Zab. 
i5.  273.  (znamy  się  na  t^m)  Fot,  Jow.  119.  ABE-^ 
CADŁOWY,  ABECADLNY,  a,  e,  Boh,  iUbecebni,  Croat. 

'  fibecaćdatiki ,  Carn,  Abeoedikarfl^e,  Rojf.  aaSyHHMH,  6yK- 
BeHHURL ,  od  abecadła ,  alfabetyczny.  bai$  ^  iB  6  (inges 
J)enb,  alp^iabetifife.  Herburt  wydal  ftatut  Polfki  porządkienj 
obiecadłowym.  Zab  5.419.  Dwoiaki  gatunek  pisma,  r^e- 
czowy(  lileroglififczny  )c  głosowy  czyli  abecadłowy.  Kopcz, 
Gr.  UL  a6. 

ABELEK,  KABELEK,  CHABEI^EK,  Ika.  m.  (Roj, 
OnoeKb,  onoiiKa)  z  cielęcia  podroslego  wyprawna  flcóra. 

Haur.Sk.5g.  eln  gegorbetie^  Jett  »on  cinem  an^gewrtcftfcwen 

«ir(be.  A4l}ea.  ABELKOWY,  a,e,  r/io^.  onoHROBhiH), 

ABI3  Tid.  Abyś. 

ABJURACYA,  yi.  f.  odprzysiężenie,  bie  ^bfc^tt^irund.  Ob- 
rządek prawny  urzędownego  uftąpienia  rzeczy  iakiey 
z   wyprzysięźeniem  się.     Xraf,  Zb^  i.    la.  ABJUROt 

WAC  vid,  Odprzysiądz. "     •  i  . 

ABLAKTOWAC  ,  af,  uie.  A&,  imperf,  w  ogrodnictwie ,  gar 
tunek  rozmnażania  driew  urod^aynych,  |»odobny  «U>  od- 
kładania.  Kluk  Rosi,  ł.  111.    aUatputen,  eine  3lrt  "be^ 

9ftopfen^.     Ablaktowanie ,  KluA  ib.  (  cf. /izczępić ,  odkla* 
dać,  oczkować,  kożuchować).. 
ABŁUCYA,yi.  fi  fito^  ^^^imaaKa )  obmycie ,  umycie ,  bU 


ABO    »    ABRA. 

9[btOtff(^ttn(|*    Umywnie  daTa    u  pogan  obrządek   dućAo- 
wny,  nim  do  ofiar  przyiłępowali.     W  obrządkach  kościel- 
nych umycie  rąk  przez   kapłana  po  konsekracyl  i  komunii. 
Kraj.  Zb.  1.  12.  Mik.  Tur.  23i. 
ABO,  •AUBO,.ALBO  Conjun.-  Sorab.  inf.  abc,  Sorab. 
fup.  ^fabo^  abp;   Hebr.  in,    Aeth,  in  ;  Graec.  fj; 
B.ADIC,      Lat.  aut-,   Carn.  ali-,   Vind.  al,  ali ,  boi,  bolpak , 
a  alipak ,  .  alpak ,    anipak  ;    £ccl,  obo  \  Sla^on.  iii  , 

-  1    u         Dalm.  alli  •,  Hung.  awagy;  Bosn.  ii,  ilłi,  alli';  Rag* 

'b-      alli,  illi,  11;  Ro/f,  hak,  hab,  aAB;  Slocak.  lAOę 

4  -  tt  -  b.    aneb^  neb ;  BoA.  anebo^  aneb,  nebo,  neb,  tiebod.  - 

-  n-b.     I.)   rozłączaiąc;  czyli,  lub,  obct*     Ten,   abo   ów. 
a    -    ▼.      Jedz  abo  piy.  Zle ,   abo   dobrze.  Cn.   Th.     Ofiara 

zbożna  abo  chlebowa.  1.  Leop.  Levit.  2.  1.  Zboc- 
ze przez  arfę  abo  młynek  wywiać.  Haur.  Sk.  171.  }.  abo- 
abo ,  enttO^bCIP  -  Ob^.  Dzib  abo  umrzeć,  abo  wygrać  trzeba. 
P.  Kch.  Jer,  S^y.  Albo  wszyftko,  albo  nic.  Teat.  52.  d. 
84.  Abo  day,  aboć  wydrę.  Zegf.  Ad.  2.-  Abo -abo -abo 
4tc.  5  bądi  -  bądź  ;  to  -  to  ;  iui  to,  iuż  też  j  entWeh^t  -  Obf  f  - 
Ob^r  ]  Troiako  grzeszą  ludzie,  albo  myślą ,  albo  mową,  albo 
uczynkiem.  Sk.  Zyw,  2.  4 08.  Trzy  rzeczy  mara  przed  so- 
bą,  abo  mnichem  bydi ,  abo  pudeloikicm,  abo  w  domu 
JBofląć,  ib.  1.  234.  Radź,  Z.  P.  Al.  49.  J*  częścią-  czę- 
ścią ,  Zf)eiU  -  ^ełW  -  i  fOWObi  -  M  aucb.  Oblężenie  to 
tysiąc  pięknych  czynów,  abo  w  obronie,  abo  w  dobywa- 
niu, tam  dokazanych,  pamiętnym  uczyniło.  UJłrz.  Kruc.  3- 
258.     II.,  pytaiąc:   czyli?    czy?    azali?     SrageWfife,   XQ\Z 

ba^  Sateinifd^e  num,  tpirb  im  2)eutfc^en  burc^  bie  3nv^^i^^n# 
iinb  etwa  ba^  binrin^cfcbobene  benn  au^d^brikft:  Abo  nie 

wiesz?  Wi^i  bu  bcmi  niĄt?  Abo  to  nie  boli?  Cn.  Th.  3. 
Tak  łcil,  zabrałem  z  nim  znaiomość!  albo'  co?  Teat.  22. 
b,  17.  Alboia  dbam  o  twoię  łaikę?  ib.  28.  80.  Cum  en- 
cUtico:  alboś ,  alboż  s  czyliż.  Jakowa  była  dzikich  naro- 
dów srogość ,  aboś  same  białegłowy  nie  pokazały  I  Falliff-. 
FI.  23i.    Alboż  my  bydlęta  iefteśmy!  Mon.  67.  376.    Al- 

'  boż  Jiędzie  w  domu?  Teat.  Zo.b.  99.-  J.  abo,  abośs  mo- 
że ,  podobno,  9ie0ei(^t/  etWił.  Poroście  tu  przyiechali  ?  abo 
dla  przepatrowania  woyika.  Warg.  Cez.  32.  Takim  kształ- 
tem próżno  się  spodziewam ,  że  alboś  swoie  nieszczę/cid 
przerobi.  Zab,  i4.  256.  Szym,  Alboż  ich  móy  żartobli- 
wy katechizm  nauczy,  iak  maią  mówić.  Mon.  74.  i':5. 
5,  ex  abrupto^  Abo  siądźmy  s  wiera  siądźmy  j  siądźmy 
raczey.   Cn.  Th.  3.  fo  feCeil  Wit  UU^  bOCft. 

ABOWIĘiyi,  ALBa\yiEM,  Conj.  bo,  bowiem,  poniewai, 
Slovac.  nebO/  Bofn.^  kadbo ,  pokle ,   Croat.  kajti,  ar  \  EccL 

ce6o,  Boh.  aagtjlic;  Ger.  benn,  »eU,  (iintemat)  Day  mi 

tćy  warzy,  abowiemem  się  bardzo  zrobił.  1.  Leop,  Gen. 
25.  3o.  (bom  bardzo  spracowan  3.  Leop.)  Strzeż  miary; 
abowicm  rzecz  ied  piękna ,  przy  rozumie  cnota.  Rey 
Wiz.  42.  b. 
ABRAHAJYI ,  a.  m.  patryarcha  fłarozakonny.  W^t^iiMti.  Jmic 
żydowikie.  i)e/72m/AiJRAHAI\LEK ,  mka.  Afarahamek  nasz 
faklor,  ftara  się  o  pieniądze.  Teat.  22.  i3.  $.  ^r.  Abraham  $ 
łono  Abrajiamowe*  taniteu  świat:  życie  po  śmierci  5 
£cc/.  HibApo  A6paaNOBo ,  i^apcniBie  6o2K'ie,  He6ecHoe, 
SJbwbmn^  ©cbOPf/  ienc^  fieben.  Poszedł  do  Abrahama » 
occubuit.  Mącz,  Takbym  go  tem  żelazkiem  przywitat^ 
ażby  się  z  Abrahamem  zobaczyłi  Teat.  53.  b.  26.  ABRA« 
HAMO  WY,  ABRAHAMÓW,  a,  e^,  od  Abrahama,  Slbr^ 
Jfaml:*  Pokolenie  Abr^Amowe.  Biatf^b*  Pojl.  i4^ 


ABR    -    ABSZ. 


AB  U    -    ACIT. 


jlBREWIACYA ,  yl.  f.   Bosn,  kratcina,  Rojf  cóitpanjeFr-  ucieH  im  ©iCet^e:  l^at  JTc^)  fdbfl  »rraK<Cieliet /   ii/i  wt% 

nocmB,  cAOBomaniAa,  £ccL  CKopoHHcb,  flcrócenie,  pi-  geldtlfen.      ABSZYTOWY,  a,  e,  od  abszytu,  2(6f(|^U^^. 

tmo  prędkie    z   tytlami ,    ikoropis,    Me  fitbfur jUn^  ^    ^ets  •A<^  omnycKH&lH. 

f]ir|ni!0,  ^((revtatur.     Znayduią  się   w  pismach  polfkich  ABUCHT,  a.  m.  Koattiz,  salsesan ,  mortadella.   Włod.    ges 

ikrócenia  czyli   abrcwiacye,  tak  przez  opuszczenie  głosek,  fłotnpfte^  Jleifc^*    Jednako  Xią2c    abuchty  surowe,    ieden 

i«ko  przez  ZuinJanc  ich   iia  figury.  Kopcz.  Gr.   i.  29.  chleb  iadat  z  drugiemi.    Tward,  Wł.  192. 

ABROGACYA,  yi.  f.  prawny  obrządek,  przez  który  pi  a  wo  ABY    Conj\  Boh,  abp,  Sorab,  inf.  abli/  Slopac.  Mf  Rojp, 

dawnieysze  moc   swoię    Iraci.    Kras.  Zb,  1.   i5.  zniesienie  4a6u,  Croat,  dabi,  daj    Vind.  de   (  cf.  Da)  Lr  ażeby,  ie- 


prawa,  uchylenie,  odwołanie,  cofnienie,   bU?  ^^(btOgatton^ 

^ufbe^un^  eine^  ©iffeCe^.  r/.  Derogacya. 

ABKYSS,  u.  xn.  Vind.  sarifs,  narifs,  dolobrafs,  poduba,  po- 
snamik ,  sazierklanje ;  Carn.  posnetje  ;  Boh,  llalprjef/  tiat^ti, 
naiDTJeni ;  RoJf,  HepmeJkb,  ymoHa^iepmaHie,  nepeneMb ; 
C^r,  ber  9(bri|,  ber  Oiip.  Abrys,  planu  w  myśli  utozone- 
go  Tia  papierze  odznaczenie.  Kluk  Ro/L  1.  38.  Krótki 
czego  abrys.  iV.  Poot.  i5.  384.  Abrys  miłości..  Pot,  Jow. 
i58.  To  widzę  mądrych  przeznacilenie ,  w  gtowie  mieć 
szczęścia  abryss ,  a  pufte  kieszenie.  Teat,  43,  3o3.  Dnozd. 
( cfl  Wzór,  wyobraienie,  wyraienie,  obraz,  rysunek,  od- 
TTsowa^  )• 

ABSOLUCYA,  yl.  f.  i*of grzeszenie,  które  wyznalącemu.  grze- 
chy, kapTan  daie.  A>as,  Zb.  1,  i5.  Me  2tbfofution,  ^ÓHi 
benpergebung.  $.  latiui^  wszelkie  odpuszczenie,  uwolnie- 
nie, Jrepfpred^ung,  a3efrfpung. 

ABSOLUT,  a.  ra.  samodzierca  nieokreślony,  despota,  elll 
nnbefcf^rdnfter  .Cerrfcfcer.  Kędy  tron  absolutom  moc  ftra- 
fzliwą  daie.  Te  kraie  są  naysTabsze,  Ibo  w  rich  Król  bie- 
rce, ruynuie  ąara  wszyflLo,  gdy  sam  ledeii  pafiftwo  obey- 
muie.  Jabł.  TH.  175.-  rr.  Absolut  w  mowie,  dyfkurs  dru- 


by,  by,  izby,  brtj,  baitttt.  Napomniałem  go,  aby  reszty  ma- 
jątku oszczędza!.  /..  -  Cum  negat.  aby  nie',  Lat,  ne ,  bil§ 
tti^t,  bflmitnic^t. ,  Pisałem  mu,  aby  nie  przyiechal.  J>, 
5  aby  nie,  bodayby  nie.  Aby  tego  panu  nie  oznaymit  (jc/Yr 

obawiam  się,  ftrzeź  się)  baf  er  eó  Hic^t  ettcd  att^eige.    .1.- 

aby,  by  tez  tylko,  choć  tyljco,  byle,  przynaymniey,  n>enilg= 
'  jlenÓ,  Wenit  atlCb  nur.  Mieycie  ieszcze  cierpliwość  aby  do 
roku.  Biel,  349.  Przeftaii  mię  aby  trochę  męczyć.  Sk,Zyw. 
2,  109.  Zabaw  się,  aby  przez  godzinę.  Zab.  i4,  121. 
Aby  raz  spoyrzyi  na  mnie,  aby  raz  rzuć  słodkie  weyrzenie 
na  wiernego  kochanka.  Teat,  5o  c,  iSy.  Dzięki  opatrzno- 
ści ,  ie  aby  przecie  teraz  potrafimy  zachować  powagę  na- 
sze. Xotl.  li.  1,  22.  Aby  ogonek  położyć,  liszka  prosi.  Cn. 
Ad.  4,  [Didonis  byrsaj.  Chciey  iuź  aby  raz  ikońrzyć  in.^ 
teres.  Teat.  i5,  69.  (przecie  kiedy,  bOC^  enblicb  eiwmal)* 
ABYSS,  ABIS',  u.  m.  (z  Greek.  a/3y<r<rar)  mieysce  bez- 
denne, bezdno,  bezgruhcie,  otchłań,  przctchliny,  prze- 
paść, ber  ^bgrnnb.  Niech  ćma  ta  nie  zaraża  powietrza, 
niech  bieży  do  swych  abilTów,  do  swoich  otchłani.  P. 
Jioch.  J,  7.  239.  I  do  abyflii  prędko  polecieli  nieprzyiaciole 
wieczni  ludzkiey  duszy.  ib.  24 1. 


gich  gasi,   Albo   z  dysguftera   ckliwj-m ,  minę  kwasi.    Min.    ABZAS,   ABCAS,  OBCAS,  u.  m.  zNiem:  podkładka,  napię- 


Ryt.  3, 33o.  ein  9ic*r6rtber,  ^abere(^t.    ABSOLUTNOSC, 

ici,  f.  nieokreśloność  władzy,  samodzierf?wo,  tltlbefd^riittft' 
leit,  SBifffÓbrltcCfeit.  ABSOLUTNY,  a,  e.  adj,  ABSO- 
LUTNIE, adif,  nieokreślenie,  nieograniczenie  władnący. 
Muszą  się  kitdy  /kończyć  te  absolutne  rządy.  Teat.  6  b, 
53.  Nasz  rozum  złączony  z  wiarą ,  nie  tak  absolutnie  pro- 
wadzić nas  powinien.  Zab,  8,  273.  tOlUttlitWĄ^ 
AB5ZACH,  u.  m.  termin  gry  w  szachy,  im  ©(bac^fpfelf,  b<l^ 
Gd^acbbuten/  Sc^ac^.  Pop  ci  może  dadź  abszach ,  to  też 
nie  pół  rzeczy.  Trzeba  się  w  tenczas  dobrze  mieć  na  pie- 
czy. J.  Koch.  Sz.  94.     $.  fg.  tr.  ftawić  komu  abszach ,    ACH  \  interj.  Eccl.  arb  !  axl) !  RoJf,  aH  !  yyh\  Ox1> !  Gralc 


tek,  knaflak  u  trzewików,  botów,  ber  9lbfflę  M  ®<^uben, 
©tiefeln,  Sorab,  inf,  obfej  f  bO^fej ;  Carn.  ohshz ;  Vind, 
naflarik;  Boh.  Stpatićef,  ^rartlffllf;  RoJf.  Ka6AyKTD,  ko- 
6AyKb,  Ka6Ay^eKl)  [cf.  kabłąk].  ABZASNIK,  a.  m,  i. 
ten  co  "abcasy  robi,  ber  ittbfaijmacber ;  RoJf.  łtaeAyniHHKl). 
ABZASOWY ,  OBCASOWY  a ,  c ,  od  abcasu ,  %l\ti%  =  - 
Rujf.  Ka6xy'iHiłiłi, 

AC. 


iławić  mu  się ,  odkażać  mu  się ,  elneill  ble  ®))i$e  bietCtt. 
Stefan  Kozaków  w  ryzę  i  lepszy  rząd  wprawił.  Żeby  tak- 
2«»  z  t^y  ftrony  Tnrczynowi  ńawił  Abszach  w  oczy.  Tward. 
W.  D.  4. 
ABSZYT,  12.  ni.  Sorab.  inf.  j^otfc^eib;  RoJf.  aemiimlD , 
yBOX&iieH'ie ,  omcmaBKa,  omnycKl) ;  Eccl.  omnycmb , 
Vind.  Słowa,  slovodanje,  posloulenje,  doldatje,  spushcnje, 
odlpulhenie  -    Pol.  odprawa  'ze  służby,  a  zwłaszcza   woy- 

flcowcy,  berSfbfd^ieb;  bte  ^erabfc^iebnng.   Kazał  wygotować 

abszjt  żołnierzom ,  doti-zyrauiącym  czasu  służby  swoi^y. 
Teai.  ^^.b.  !•  Po  te'y  obeldze  domagał  się  pólkownik  ab- 
szytu, który  mu  t^ż  był  dany.  Zab.  i3,  82.  Abszyt 
wziąć.  C/iro/c.  Farf.  485.  {  Vind.  slovojemati,  sloroYse- 
t'i).  Abszyt  dawać  =  ABSZYTOWAC  kogo,  ował,  nie. 
A&.  imperf.  {Vind.  sloyodati,  posloTiti,  proftupnstili , 
prezhpuiłiti ;  RoJf.  omcmaBAHmB,  omp^mamB ),  ze  słu- 
żby odprawiać,  reraK^t^be!!,  bfn  2lbfc|ieb  ^z^tn.  Abszy- 

towany,     Ro/f  oracraaBHBiH,  CAy:KHB&iH.     Abszytować 
Mę  y  recipr.  nie  czekaiąc^  sani  się  abtzytoTfał,  iartem  t.  it 


a/! 


!  ó^i !     Lat.   ah  !  aha  !    Hebr.  hn  ,  Jin«  ,     Per^.  ah  , 
Gerrn.  acft!  aC!    1.,  wyraz  zadziwienia,  9(n^bm(f  ber  SSer- 
Wltnberung.  Zawołał  z  podziwieniem:  ach  Mości  Panowie , 
iużteż  to  nadto!  Za3.  3,  i45.   2.  ,Prz''lcknienia,  be^@(^re= 
(tcni.  Zlęknie  się  która  Jeymość,  aż  esklamacya  iey :  ach ! 
gwałtu!  Mon,  74,362.   3.,  radości,  berjfreilbe.  Mego  ko- 
chanego Dobrodzieia  -witam,  ach  iak   rai  się' masz?  Zab. 
i3,    198.     4.,  Żądania,  be^  ^erlangen^.     Ach   gdyby  się 
owe    czasy    wróciły  1     L.       5.,     weftchnienie    żałosne, 
ber  SBetrubnig.     .S/ał'o/2.ah,  }ao  !      Kmrf.  ah!  jomenc,   au- 
be!   Croat.  ah,  jaj  !    Sloyac.  fl(b,  ailWeJ !  Sorab.  fup.  parO  I 
owca !  Eccl.  oxe !  Ger,  ad) !  O  roebe  !  hiada  !  nieftety  I  Pła- 
kał nad  iego   grobem:  ach!  ach!  móy  bracie.    1.  Leop.  3, 
Reg.  i3,  3o.    Ach!  iak  całe  życie  zgoła   ieft  obraaem  nę- 
dzy człeka.    Zab.    i5,  i36.    Ach!  co  czynisz   złe   dziecię, 
oyca  opuś^łeś!   Groch.  W.  i6.   Ach!  ach!  obaci  się  Po- 
laku po  szkodzie  !   Groch.  Tr.  A.  3.  -    Cum  dativo  -  biada  ' 
»e^e !  Ach  dniowi  temu,  nieftetyż  ziemi  tdy !  Smot.  Lam, 
19.  Ach  nam!  zgrzeszyliśmy.  Sk  Zyw.  ij  i53.  Ach  mnilf. 


1  »*. 


ACHA    -    AV. 


AD    -    ADEP. 


Ach !  który  kasisz  kościół ,  i  trzeciego  dnia  go  za^  budu-    ADAM ,  JADAM ,  a.  m.  ( AraB,   adem  ?  człowiek  )  pierwszy 


iesz,  ratuy  siebie,   i.  Ltop*  MatA,  27,  4o 
ACHACY,  ego,  imię  mczkie,   AcAaC ius    ęln  2)?antt^«am^ 

Achacy  Kmita  wierszopis. 
ACHAT,  riV«  Agat. 
ACH ATES ,  vide  Gagatek. 
ACHINGER,    giu.  m    herb,  wiewiórka' czerwona  w  zIote'm 

polu.  Nieś.  1.  Kurop,  3,  4    eitt  2S3appcn. 

ACHTEL ,  *JACHTEL ,  tla.  m.  ACHTELEK,  Ika.  m.  dem. 
z  Niemieck.  ósma  czc^<5  beczki  ( vide  ośmina,  ósmak ),  eill 
5td^tel,  Achtel  piwa.  Voh  Leg,  3,  56.  Jachtel.  Haur,  Sk, 
510.  Phras,  Żaden  lachtelem  nie  piie.  Mat,  z  Pod.  B,  4. 
(na  nic,  co  zbytek,  dHiWUl  ijl  Ungefunb].  J^ig.  K"fy 
z  siebie  i  piwne  robicie  achtele,  cały  dzień  z  nocą  leiąo 
w  bezdenne  gardziele.    W.  Pot.  Zac.  i5o. 

ACHY !  odgłos  tr.'iby,  ^on  be^  Sudb^om^.  Forszpan  z  fory- 
siem  trąbią:  achy!  achy!    Teat.  43,  35.  Wy&.  XuL 

ACZ ,  * ACZKOLI ,  ACZKOLWIEK ,  Conj.  Boh.  ac ,  dĆMi, 

aiMiw,  Actoilmf;  Siovac.  acMi,  actolmt,  atbi,  bitbi; 

P^inrf." akulichj  Sorcfd.fup.aątune,-  Po/.  choiJ,  chociaż, 
lubo,  Obgteic^,  ObmobL  Aczkolwiek  dźdiewnicy  woda  ieft 
dobra,  rychło  się  przydawa  zatęchnienie.  Cresc.  10.  Acz 
ich  byJo  w  liczbie  do  4o  tysięcy,  iednak  nie  śmieli  nacie- 
rać. Biel.  78.  Warg.  Cez.  107.  Wina  takie,  aczknli  dobry 
owoc  daią,  wszakoi  czasem  t^^lko  dobrze  obradzaią. 
.Cresc.  396.   4r  435.    aczkolwiek  ió.  368.     J  aczkolwiek 


człowiek,  STbam;  Sorab.  inf.  S^aham,  Suchara;  Rojf.  npa- 

ome^b,  npapoAHmeAi.'-  Zakon  S.  Adama.  Tcrar.  7  c.  7. 
;  {lan  malźeńlki ,  bpt  S^cftdnb ,  ( oppos.  bezieńHwo.  - 
Theol.  Osiry  Adam  s  grzech  pierworodny,  grzechy  ftare,  b€t 

flUe  3tbani,  -(Jtbfuttbe,  alte  ©unben.    Złóżcie  tego  Adama 

ilarego.  W.  Pojl.  w.  9.  •  Trzeba  zwfóczyć  fłarego  Jadania 
odzienie.  Biat.  PJł.  i4.  Odatni  Adam,  nowy  Adam  s  Chry- 

lius  Jezus.  Kuczb.  Kat.  85.  bet  nette  Slbam,  S^fr^*  5  ^^^ 

od  Adama,  odtworzenia  iwiaU,  lOOtl  ^batll  f^et,  90n 
(Stfc^dffung  bet  SBcIt.  Wchodzi  z  rzeczą  swą  W  dziwne  la«- 
birynty,  oracyą  wszyftko  od  Adama  ią  począwszy,  rozwle- 
cze. Gór.  Dw.  386.  2. ,  Adam,  u  nas  imię  zwyczayne , 
^aufnamf  SCbaitl,  ^  J«  O.  X.  General  Adam  Czartoryjkh 
X.  Bilkup  Adam  Naruszewicz.-  AUuzya:  Znam  to  do  sie- 
bie ,  móy  zacny  Korwinie  ( KoiTakowiki ),  iem  od  Adama 
wziąt  imię  i  ciało.  Zab.  7,  325.  Nar.  -  Lu\us  verborutn  : 
Byś  nk  mnie  rzekł  o  Tomasz,  abo  na  się  Jadam.  Jag.  Gr. 
B.  8.  (oto  masz,  na^ci!-  ia  dam).  Prov.  Na  święty 
Adam.  Rys.  Ad.  42.  (:na  S.  Nigdy,  na  S.  Bóg  wie,  na 
zielone  Święta)  auf  ben  ^mxa^Xtta%.  S-  Anat,  Jabłko 
Adam,  pagórek  przy  gardle,  grdycze,  pomum  Adami. 
Kirch.  Anat.  44.  Boh.  ^batttOWO  gablfo;  Yind.  Adamova 
jabuku,  Adamika  jabuka ;  Rojf.  KaAMKl) ,  bet  ^batU^apfet 

an  ber  ^eble  ^ber  $,ńHi  bet  ®r6bfc^el)»  Deriv.  Adamek, 

Adaś,  Adamita,  Adamowy. 


choć  cokolwiek ,  iako  tako ,  przynaymniey  coś ,  Wentg'  *ADAftLANTYN ,  u.  m.  (z  Grec ,  uiafAOts  niepohamowany ) 
flen^  ttX^^i  I  fO  tnel  migllcft.  Umiey  ieszcze  korzyftać  gatunek  kamienia  krzemiennego,  dyamcnt,  ^tl  3)ettiailt  ( obs. 
aczkolwiek  z  tey  ftraty.  Zab.  12,  256.  J.  acz  nic:  choć  $yibentant«  Wyryty  zaoftrzc5nym  adamantynem.  Radź.  Ter* 
tak  dobrze  iak  nic,  choć  bardzo  mało,  obglelc^  fO  ))ie(  q1^  171  i*  (o^rym  dyamcntem.  Bibl.  Cd.) 
nid^ti,  4llSet(l  Wenig*  Niecnotliwi  sędziowie  kazali,  aby  J^DAMASZEK,  szku.  m.  materya  od  miaftaAzyatyckiegoDa- 
twarz   Zuzanny  odkryta    była,  aby  acz  nic,  ale   wżdy  tak        niaszku  nazwana.   Wyrw.  G.  261.  Sorab.  inf.  T^amitiafc^f ; 


nasycili  się  piękności  iey.  i.  Leop.  Dah.  .i3,  32.  J  acz- 
nicr  przynaymniey,  Weriig|le«*,  SUttl  Wenlsjlen.  Malogra- 
naty  trzeba  wymoczyć  w  czyftey  wodzie ,  acz  nic  przez 
dzień.  Cresc.  426.  Pszenica  potrzebnie  ziemi  tłuft^y,  acz 
nic  aby  miernie.  Cresc.  i54.  Micysca  z  przyrodzenia 
obronne,  wżdy  trzeba  acz  nic  słusznym  zamykaniem  ob- 
warować. Cresc.  20,  6*  63.  J*  interrog,  aczs  czy?  ob? 
Pytam  na  prawie,  acz  nic  szkody  nagradzać  nie  ma? 
Szczerb.  Sax.  i44.  acz  nie  mam  bydź  wolen?  ib.  i43. 
Zdali  na  iego  zdanie,  aczby  to  mieli  uczynić.  Eraz.  Jęz.  H* 


Boh.  ISDaniafTeCś  Croat.  et  Hung.  danialk  ;  Vind.  tomoshk  j 
Jtal.  Damasco  i  Gall.  Damas  5  Angl.  et  Dan.  damafk  \ 
Cer,^  bet!2>amafl:;  {RoJf.  KaRUca-,  Carn.  hal>a,  abad).  Ada- 
maszku di*o2ey  niemaią  przedawać  łokieć  nad  ztł.  pół  trze- " 
cla.  Vel.  Leg.  3,  370.  W  pokoiu  adamaszek »  a  w  polach 
puftki.  Teat.  26,^.4.  ADAMASZKOWY,  a,  e.  Bo/t. 
bantaf(!on)ńf  (i^o^KaMYaniHhiłi ),  od  damaszku,  z  adama- 
szku, 2)amaften.  Obrus  adamaszkowy.  Vol.  Leg.  4,  358.^ 
Adamaszkowe  serwety.  Gojł.  Gór.  111. 

Not.  cf.  Damaszczyny,  demeszka,  demeszkować. 


5.-  5*aa!-  acz:  czyli-  czyli,  ob-  obet.  Którego  chcesz,    ADAMEK  vide.  Adam,  Adaś. 


wszyftko  za  ieduo,  acz  ten,  acz  ów.  Mącz. 
ACZY,   Adv.z  może  ,    kto  wie,  czyli  też  nie,  podobno,  bo- 
day,  azali;  DleKetC^t.  Owce  chodzą  po  łące,  nadzielą  mię 
cieszy,  Aczy  się   Dafais  rano  z  bydełkiem  pośpieszy.  Ęab, 
^i,  583.  ^a^. 

AD. 

tAD,  u.  m.  (z  Greek.   acTn^O  u  Rusinów c  piekło,  bU  $6ffe* 
Mieysce  to ,  które  my  z  grecka  nazywamy  Ad ,  Rzymianie 


ADAMITA,  y.  m.    2.  Boh.  ^bamn^^  kacerz  pewney  sekty, 

.ein  21bamite,  eine  %xt  ^t%zt.  z  Gnoftyków  poszli  Adami- 

towie.  Sk.  Dz.  77. 
ADAMOWY,    a,  e.    od  Adama,  %l^mi'    RoJf.  KfifiMOBb^ 

Adamów  upadek.  Budn.  Gen.  3.  Syn  Adamów.  Groch.  W^ 

ł4,  Adamowi  wnukowie.  Brud.  OJl.  B.  8. 
ADAŚ,  sia.  m.    Adamek,  mka.   dem.   od  Adam,  9(bam(^ett. 

Zląkłeś  się  Adasiu.   Teat.  1 6,  42.  Adaś  póydzie  za  oycem. 


Ęwulka  za  malką.  Zab.  9,  21. 
sowią  infernus.    Smot.  Ex.  4i.  ^  21.     Ad  piekłem  bydż    ADDYCYA,  yi.  f.  gatunek  rSchimku  w  arytmetyce,  doćława* 
neguią.    Smot.  Nap.   44.    Jeśliby  ray  niebyt  nadgrodą;         „ie   liczby  do  liczby,  bie  Jlbbition,  bA^  ^ufammetltec^nen, 
ą.Ad  karaniem,  oboic  to  szłoby  zaiedno,  bydi  kojnu  y^ra-        przydawanie  Soljk.  G.  3,  77.  dodawanie  Rog.  2,  190. 
itt,  albo  m^  «d«ie.  tSmo{.£x,  :ii,  ADEPT,  a.  m.  (zLac. )  alcliimik,  ziptodziey,  złoto twórc^i. 


JkDI    -    ADOPT. 


JkVOV    -    ADWE^^ 


*• 


^11  ^htpt,  9((^lnjfl/  @0(bttUld^er.     Ci  którzy  »if  cŁlubią,  po82inii)€in  ;  —  za  córkę  ,Ca/-/i.  pohzhyreti,  Craaf,  pokche* 

źe  doszli  taiemnicy   robienia    złota     z   innycli    ki*U8zców,  rajeni.  -  Adoptuiący,  Rojff,  ychiHOBHineAl) :  adoptowani 

zowią  się  adeptami.    Kluk.  Xop,  i58.  i^t^yciJHOBAeHHbiis  ,  «S/o(/ac.  (^OtVanfC;  «^/afon.poałn  ;--»- 

ADIEU,  z   Franc.   P.  Bogu  oddaic,  bądź  zdrów,    @Ott  ^t^  adoptowana,  Slovac*  Ć^^XO^Xi\tCL ,  S iav o n,  pokchL 

Wtn,  Meu.  (Wcale  się  nie  odmienia ).  (Rojf,  ugocmyi  ^  ADOPCYINY,  a,  ©,  od  adopcyi,  9(t)0ption4-   £ccL  curo^ 

npoigaH,  npoo|aMnie).   Adieu,  pożegnanie  to  tyle  znaczy,  noxo7KHia^,QhiHOTnBog»ia^iadi^,adoptive  c£iHonOAOHCH'B. 

co  bąd£  zdrów  lub  zdrowa,     Teat.  27,  c.  46.  ADORACYA,  yi.  f,  RoJ/l  o6o3KaH'ie  =  modlenie  aię  do  kogo, 

,    Jta/.  AdJgo,     Wyrvi\'  G,  bie  Stwfcetung.      Cześt-  naypokornieysza ,  którą  ludzie  bogu 


ADIGA ,  1.  f.  rzeka  we  Włoszech 

21.  bteCtfc^* 

ADIUTANT,  a.  m.  ADJUTANaK,  a.  m.  1.  dem.  Oflicer 
przy  boku  wyiszego ,  dla  roznoszenia  icgo  rozkazów ,  bft 
^bintaitt.  Adj^Łant  ieft, prawą  ręką  majora.  JCaw,  Nar. 
Ho.  Adj.  Adjutancki ,  a ,  ie ,  ^biutantett  s  1'orucznik 
powinność  adjutancką  czyniący.  Perz.  Cyr.  3,  175. 

AWIINISTRACYA ,  yi.  f.  zawiadywanie  czym  cudzym, 
zarządzanie  czego ,  ble  3fbminiflTatiOM ,  93etWaltttn0.  J^rtiS' 
Z6.  i,3o.  ADMINISTRATOR,  a.  zawiadowca,  zarządziciel, 

wielkorządca,  bet  %W\m^x^\^x ,   «)Senveffr,  ^Betwaltet. 

fem.  adminiftratorka.  Adj.  ADMINISTRATORSKI,  a,  ie, 
•bmiJtiflnirorifi*.  administrować,  al,  uie,  Act.  imptrf. 
Zaadminiftrowai:  Act,  puf*  zawiadywać ,  zarządzać ,  abtttl' 

niiltiten,  werwalten. 

AUMIR-\.CYA,     yi.   f.  dziwienie  się   czemu,     podziwienie, 
zdumiewanie ,  zdumienie ,  podziw ,  bie  ^etonnbetung. 


wyrządzała  powierzchownym  ułożeniem.  Kras,  Zb,  1,  32. 
Czyni!  głębokie  adoracye ,  to  ieft,  pokłonów  czołem  do 
ziemi  tysiąc  wybiiał,  za  każdą  adoracyą,  porwtarsaiąc 
modlitwę...  Sk,  Zyw.  2,  210.  ffr.  czczenie,  ^t>ważafiie 
czyiey   osoby   w   nay wyższym  ftopniu,    ubóflwianie  *,     btC 

Sttnbetung,  CereJirung.  —  Adoracyi  godny,  Roff.  hokao- 

HflmeAbHiaH,  noKAOHHeMUH ,  anbetUttg^wArbig  pokłon^ 
ny.  ADORATOR,  a.  m.  £cc/.  et  Roffi  nOKXOiiHilRl9» 
o6oHCaniexB  ;  Vind.  obmolnik ,  namolnik ,  bet  ^nMet* 
Czciciel  i  adorator  iey  wdzięków,    Tear.   3o,  d,  5.    Fem. 

ADORATORKA ,  i.  bie  «nbetennm    ADOROW.VC,    at, 

uie,  Act.  imp,  —  Rojf.  o6o7KanfB  ;  Vind.  obmoliti ,  na- 
moliti  s  modlić  się ,  ze  czcią  się  kłaniać ,  w  nay wyżczyna 
ftopniu  kogo  czcić ,  pr.  et  tr.  fiwett  atlbet^cm  Nigdy  nio 
przydane  te  adorować  wdzięki.  Zc&.  i4,  i43.  Była  o4 
wszystkich  ledwie  nieadorowana.  Zab.  9,  182. 


ADMIRAŁ,    AMIRAŁ,    a.  m.  z  Arabjk.  Amir,  Emir.  pa-    ADRES,     u.   m,  napis,     podpis  liliowy,     i^o^.HeAnłialsi 


noiący.  DuFresnt  Gl.-Hisp.  admiranŁe,  Cer.  bet  9btntra(^ 
£cc^. aAMHpaAb,  kopa6AeAep%eij,l),  KopaSAeHanaAHiiKli; 
Croat  ladijh  (łódź,  korab)  s  Itetmau  woylKa  muiikiego. 
Pflp^.  Wn  1,  465.  Dudz,  33.  rządca  woylka  mcnlkiego. 
Pttr.  Poi,  119.  Elazimierz  Jagieiłoiiczyk  miallu  Gdań(kowi 
dał  tytuł  admirała  Polikiego.  Czac.  Pr.  327.  Admirałem 
bydi,  £ecL  Kopa6AeHaHaAcn}BOBaiixH ,  KOpa6AeAep%a- 
BcniBOsamH »  Graec,  vciv%cartiv.        2  łii/}.  Nat.  Admirał, 


aApeccl)  i  bie^bbteffe,  3lMff(f>rlft  etne^  !Briefe^.    ADRES- 

SOWAC,  ał,  uie  Act.  Imperf.  zaadressować  perf.  lift 
podpisać,  napisać  adres,  abbtefflteit,  ble  SlttfWrift  i^ltU 
ben.  RoJf'  aApeccOBaniŁ ,  Ha4nHcaniB.  2)  adres*sowad 
kogo  do  drugiego  -  odka^suiąc  polecać ,  wikazać ,  an  jemaR^ 
beu  abbtefftrett ,  empfe^len.  Rec  adressować  się ,  udawać 
się  ,*  {\&i  ML  einetl  loenben.  Smlai  się  adreflować  do  moiejr 
córki.   Teat.  8,  b.  82.  ^^ 


conzAT  oTnmiz-a/tf,  muszla  w  morzu  Amerykafiika.  Zoo/.  96.    ADRYAN,     u^    m.     Kaftanik     kobiecy,      s     Fikane.      fUie 
etne  amerifanifc^e  fJKeetfc^necf e.    ^.KAmlrsA,  Atalanta  Unn.         Sybrienne.     Garbatym  służą  przestronne  adryany ,  fortclny 


gatunek  motyla.  Kluk  Zw,  ein  Śd^ttietterllng ,  bet^lbmiral.  FranciUkiey  przemyślności  wynalazek.  Zab.  7,  i35.    Zony 

ADJIIRALNGSC ,    i.  A' sądy  admirallkie;    ble  ^IblttitalUat.  krotofilne,  na  swe  adryany,  ażufty,  róbrany,  wyciągnęła 

ADMIRAŁOWA ,  ey.  f.   żona   admirała ,    ble   tabmitalini!.  z  stodół  snopy.  Mon,  70,  79. 

ADMIRALKA ,    i.  f,    RoJf.  a4MHpaAŁma ,   kobieta  urząd  ADRYANOPOL ,  u.  m.  miafto  turisckie  Dyk.  G.  Cant.  Drino- 

admiralfki  sprawuiąca ,    eltl  melbli^^er  SKbmital;    eine  %^'  pojlje.  cf.  Dereń  cf.  Tracya. 

mitatiim.     ADMIRALSKI,  a,  ie.  ilo^  AAMMpaABmeHcKm,  ADRYATYCKI,  a,  ie  arbrltfttfc^.  Morze  Adryątyckie.    Dyk^ 

od  admirała  lub  admiral(lwa,lSbmltd(  =  —  ADMIRALSTWO,  G,  Slavon.  Adriausko  ,  Sinje  mores     Rog,  mletacko  morę. 

AMIRALSTWO  ,     a.     n.     3.    urząd    admiraliki  ,     EccL  ADUMBIIOWAC,    ał ,    uie- i4c:f    imperj,   przycieniać,    cieft 

BOpa6AeHaHaJicniBO, /{o^aAMHpaxbcmBO,aAMSipaALineH'  nadawać.  Eccl.  naAC&HKio.  rr.  na  mieniąc  ,  słabo  wyrażiić, 

cniBO,   ble  ^Ibmitalfc^^aft,  ^bmlrnl^wurbe.    Daię  ci  ami-     .  fc^attiten  ,    fc?)»a(6  angeben.      Co  krasomowikie   słowa 

rali^wo ,  urząd  godny  ciebie.  Przyb.  Luz.  i34.  dyktuią,  to  też  maUrlkie  pędzle   fi^rbami  adumbmią.  Sh^ 

ADMIROWAC,  ał,  uie  Trajisit.  imperf.  poadmirować  Ptrf.  Zyw.  2,  i5o. 

dziwić  się  csemn,  cudować  się,  zdumiewać,      betOUnbettl  ADWENT,    u.  m»   Boh.  Slouac,  Ungar.  idem.    Rojfl  polKe^ 

Vind,  obzhuditi,  pozhuditi.  cinBeHCK'iti  uocnijb ,  ^^t  ^boetlt.  Wła^^ciwie  znaczy  przyi'* 

A^DOPCYA ,  yi.  f-    przysposobienie  prawne  dziecięcia  cudze- 
go za  swoie.  Kras,  Zb.  1,  3i.  S)ie  tKboptlon^  ^nna^tue  an 

Atnbe^flAtt.  Adopcya  czyli  przysposobienie  syna.  EccL 
cbiHOaoAO^eHie ,  cUHomBópeHie,  BCAiuoBACHie,  DpH- 
Biiniie  BbcuHa;  /{o^  yciaHOBxeH*ie  ;  Cz-oar.  poszinenye  j 
Vind'  posinstTu  j  —  adopcya  córki ,  Croat,  pokcherenye. 
ADOPTOWAĆ,  ał,  uie  Act.  Imperf.  zaadoptować  perf 
wziąć ,    przyiąć ,    przybrać ,   przysposobić  za  swoie  dziecię, 


Ście  Pafifkic.  \y.  PJi.  W,  2.  Poft  mnreyszy  przed  B<»żyni 
narodzeniem  adwentem  zowią.  Sk.  Dz.  io53.  Adwent 
nazywał  się  ti^ż  Czterdziefiuicą  ,  że  kiedyś  4o  dni  do 
wielkich  świąt  poszczono.  Właściwie  słowo  to  oznaczy- 
łoby sam  dzień  narodzenia  czyli  przyiścia  Panik iego ;  lecB 
u  nas  adwent  raczdy  znaczy  przedadwencie,  'przedprz3ri^cie« 
Cer.  1,  i84.  ADWENTOWY,  a,  e  Boh,  abwentllj,  Ger. 
l»b\)ettW  = 
•boptitetlr  an  iCtnbedjlatt  annebmen.  za  syna,  Eccl  cmho-  Ad  W  erb  vide  Przysłówek. 
noxaranx&,  cŁiHOmBopaniii ,  RoJf.  ycUMOBKinB ,  bcm^  ADWERJSARZ,  a.  m.  przeciwnik,  bet  SBlberfiK^eT/  ©egneit 
MOBaml  i     Vind.  posuiuyati  j     Co/-/!,  posynetł)    Cro^*       BipU  167.  W»  ^J^*  Mn*  3o4,  tSaliih  58a. 


i 


6  ADWI     -     AFEKTA. 

•ADWIGA  V.  Jadwiga. 

ADWOKAT,  a.  m.  patron,  riecEnik,  prawnik  broniący 
ilrony  w  sądzie.  Rojf,  aABOKamB,  cmp^n^en,  xoA&niaH» 
A^^Aeijb  i  £ccf.  corAaroAbHKKl)  ;  Croat,  prokurator, 
pravdash  ;  Bosn,  brauitegl  ,  parac  ,  odviŁnik  -,  Sfmon, 
odvitnik,  gororcsin ;  Kfnrf.  Prauduvauz,  praudosr^^dnlk; 
Carn.  besednek  •,  Ger.  het  9lb»0fat,  ©ac^WaltCt,  Ołecfetli 
fceunb    (cf»  Mecenas).      Adwokaci,    patronowie   ftawaiący 


AFEKTO    •.    AGAT. 

poHawa ,  sadzenie  się  na  co.  Mątz,  Chcąc  b3'dź  bardzo 
grzecznym,  wpada  w  afektacyą  albo  przesadę.  Zab,  4,  162. 
.Bienfu  $.  zmyślanie,  udawanie,  ^etfteC(ung»  Obłudne  pr^ied 
ludźmi  okazywanie  się  tym ,  czym  nie  iefleśmy,  nazywamy 
afektacyą.  Moru  67,  48(j.  a)  żądanie,  pragnienie,  usiło- 
wanie, liefttgc^  il^rlangen.  Wiele  rzticzy,  według  afektacyi 
i  inArukcyi  scymików,  na  seymie  do  (kutku  nie  przyszło. 
VoJ.  Leg,  3,  5a8. 


u  sądu    JKras,  Zb,     2)  Adwokat  =  człowiek   o  wszylłkiem    AFEKTOWAĆ,  ał,  uie  Neutr.  imp, —  Rojf.   :>iceMaHSimBCH  ; 


z    łatwością  pro  i  contra   mówiący,    etncf   b^ttl    f£l   llU^t 

fc^toet 'fidt  etwa^  su  ^ert^eibtgen    ober    au   tviberfe$en* 

Z  adwokatem  nieclicę  się  w  dysputę  wdawać  B,  Adwoka- 
tem bydź,  Bosn,  odv4ttovati,  parciti ;  Rojf^  xo4aniaHCinBO- 
BamB.  ADWOKATKA  ,  I.  f.  bte  S(bt)Ofatinn.  Bosn. 
odvłtnica,    parcica ;    Rojf,   X04amaHija;     ADWOKACKI, 

'  a,  ies  prokuratorlki.  Rojf,  cnipflnHecK'fii  ,  ab)>OCatifd)* 
ADWOKACTWO ,  a.  n.  patronoftwo,  rzeczniczollwo ,  bU 
$KbV0Ciltie,  ^boocatur.  RoJf*  crapHn^łecmBO,  KOAamajJcmBO ; 

.    Curn,  bescdnisbtcu.  • 


przesadzać,  affcctircit.  2)  z  usiłowaniem  żądać,  pragnąć, 
iefti^  be^citen,  Werfangen*  Wszyacy,  którzy  umyślnie 
cię  'afektowali  wziąć  w  malźcńflwo,  sami  stę  z  sobą  za- 
biiali.  Tward,  Pas,  20.  Ale\ander  afektował  tytułów 
bozkich.    Birk,  F.x.  H,  3,  b.     3)  Act.    afektować  co  ;  uda- 

vać  co,  ttw^^  affectiten,  uor.^eDcm  —  AFEKTOWANY, 

AFEKTO WNY,  />.  Przy.  76.  przesadny,  przysadny,  wy- 
muszony,  wykwintny,   wyftawny,     afftctirt,    erfńntletf. 

RoJf,  HonópHMił,  (cf.  czupui*ny) ;  Ecclef.  npHcmpacraHhiM. 
(cf.   fanfaron). 


ADZIAMSKI,  a,  ie:   Perfki,  bo  Adźem  Persya.     A.   Czrtr.  AFER  oAacz  Afrykanin. 

Mscr.  yet(?f<f^.    Kobierzec  Adziamlki   i  Perfki.    Jnjlr,  CeU  AFIRMATYWE  adv'.  potwierdzaiąc,    EccU  HapHi5anieAH'B, 

lit,  (pleon,)  Kobierce  Adziamikie,  Dywan  (kie  ,    Tureckie.  napHiianTeAŁHO  ;  bfiil(|enb« 

VoL  Leg,  3,  571.    Munsztuk  .Adziamfkt ,  Hróy  Adziamfki.  AFISZ,  a.   rn.   z  Franc.   doniesienie,    ogłoszenie  rozniesione 

Nipp,   89.    Siodła  i  flrzemiona  Adziamikie.     Warg,  Radź.  i  rozwieszone  po    ulicach,    SKfflc^^    ^nfĆ^ld^^hHUU    Vind. 

58«     /"rr.  Akwilo  pokurczył  subtelniczki  one  ,   Adziamikie  osnanilu,  oklizni  liA. 

owe  ciała  powarzył.  Birk,  Kaz,  Ob,  F.  2.  (Turków  nie-  AFRONT ,    u.  m.    zaWflydzenie ,    hańba ,    obelga ,     bte  93f = 

wieściuchów).  fc^iinpfun^,     Bierze  on  to  za  uczyniony  sobie  afront.    Zab. 

AEOL  V.  Eol.  16,  291. 

AERYA,  yi.  f.  5  Aura,  y.  f.   Krup,  1,92.5  wolne,     świeże  AFRYKA,  1.  f.  iedna  z  głównych  części   i^wiata.    Boter  210. 

powietrze,     blefte^e,     frifc^f  2uft.       Zęby    zażył  aeryi  ^(x\ti.    AFRYKANIN,  AFRYKANCZ^TC,  AFER.  AFRYK, 


zdrowey,  wybrał  się  na  łowy.  Pot.  Pocz,  233.  Haur,  Sk. 
67.  Xrup,  5,  365.  Bosn„  ajer,  zrak,  vlagga ;  Slavon* 
;Er4k;  Carn,  hlad,  będ,  dushk  ;  EccL  aepL  ,  BÓ3Ayxl} » 
J(o^  6AaroBa34yin*ie. 

AF. 


AFRYKANT,  a.m.  rodem  z  Afryki  bft  2(frUaner;  S/avon, 
Afrikan;  Carn.  Afrikanar ,  Afrizhan :  RoJf,  a^pHKaHejib, 
Afrowie  dzicy  wielu  chrzescian  pobrali.  Sk,  Dz.  ł3o 
Chytry  wąż  kryie  przed  Afrem  łeb  swóy  jadowity.  Zab, 
10,  ibj*  Zabł,  §,  przezwilko  Scypionowe,  dla  zburzenia 
Kartainy,  nazwano  go  Afrykanera.  Warg.  Wal,  49,  Scy- 
pionowie,  Afryk  i  Azyatyk.  ib,  410  Afrykant  ów,  Karta- 
gi  zburzyciel.  Zab,  16,  98.  J.  wiatr  południowy  od  Afryki 
wieiący ,  ber  ©ÓbWltlb.  Po  morzu  się  puścił  lekkim  afry- 
kiem  żcgluiąc.  Warg,  Cez,  9*8.  infem.  AFRYKA NKA,  i. 
W  IMfrifattertnn.  Rojj:  a(|>pnKaHKa.  AFRYKAŃSKI,  obs. 
AFRYCKI,  a,  ie.  Afryki  się  tyczący.  RoJf,  a^pHKaHCKiii  ; 
9(ftlf(ttlif((.  Komentarze  Cezara  o  woynie  Afryckiey.  BieL 
6-23.  Afryckł  pafterz.  Otw,  Ow,  434.  Afryckie  pańftwa. 
Haur,  Sk,  60.  Afrykanfkie  narody.  Dykc,  Ce, 


'AFEKCYA,   yi.   f.  poruszenie,     wzruszenie,     ble  ISfffCtiOtt/ 
'    (Kń^tong*     Krwi    puszczanie    służy    na    wszelkie    afekcye 

podniebienia.     Comp,   Med,    5o.     Lekarihro    na   afekcye 

"W  sercu  ib,  3i. 
'AFEKT,  u.  ra.   i)waase]kie  poruszenie  lub  wzruszenie  umysfa, 

demtit^^beiOegnng,  ^RÓ^tung.     Krasomówca  afekty  (afekta) 
.  wzrusza  w  słuchaczach.    Cn.  Th,  Hozum  męźrzyznę,    bia- 
łogłową affekt  rządzi,  oraz  kocha,  oraz  nienawidzi*,    nie 

gdzie  rozum,  ale  gdzie  affekt ,  tam  wszytka.  Fr,  Przy,  1 1 . 

j.  wyraiona  paffya ,  ble   (rtB^gebriicrte)  ©emńt^^bewegung    AFTARZ  ,  v.   Haftarz. 

Jak  to  śliczny  afekt  i  odmiana  tonów  w  t^y  aryice.  Boh,    AFTENTYK ,    v.  Autentyk. 

jr.om.   1,  276.       2)  namiętno5'ć,    bie  £elbenf^aft.     Fcci,    AFTY,  ów.  PI.  gatunek  choroby.  v.  Żaba  okocona. 

'npHcmpacni'ie  ;  Vind,  nmnonagnoA.  —     Czyniąc  ten  wy- 
rok,   bardzidy   się  afektem,    niż  słusznością  uniósł.     SA,  AG. 

Zyw*  a,   390.    Afekty  chociaż  będą  święte,  Zawsze  maią    AGA,  i.  m.     Turc,  generalny  janczaffkiey  piechoty  komcto- 

hydź  rozumem  uięte.    Pot,  Arg.  i65.      Puśćcie  na  ftronc  •      dant.  Mik.  Obs.  io5.     ^ommcilbant  ber  3anttfd}aren. 

twoie    afekty     abo     namiętności,      które     sprawiedliwie    AGARYK,     a.    m,     modrzewoWa    gąbka,     2er(^enf4»amm.' 

rozsądzić  nie  dopuszczała.  Baz.Hifl.  i84.   3)  miłość,  (kłoń-         Graeco  Lat,  agaricum. 

Jioś^,  przywiązanie,  chęć  ku  czemu,  przychylność,  ^mń-    AGAT,  ACHAT,  a.  m.  AGATEK,  tka,  m.  dem,  (z  Greek. 

fiOng,  2if be.  Chciałem  idy  się* oświadczyć  z  afektem,  zktó-        oxariff)  Eccl,  axarnl) ;  Carn,  ahat;  RoJf,  arami).  Kamień 
Tym  ku  nieyieilem.   Teat.  9,  b,  66.     Oycowfki  afekt.    Sk.        twardy,   różne  kolory  inaiący ,    gatunek   kizłu.    KI,  Kop, 

:.^ZZ'J^^^^.  a,  59.  Ul  8r<Cat,  eme  Stelnart. 

AF*KTACYA ^  yi,  f.  przesada,  przysada,  Me  STffectlon,  btf^    AGATA,    y.  f.    AGATKA  i.  f.    dem.   imię  białogłowfkie; 
.Wecrirem  RoJf.  mUHnncmw. -^  AfekUcya,  wyftawnośĄ       Ofka,  Osanna.  Jabt.Htr,  i\%  ah?iietname  ^  «iilt^e. 


AGXZ    -    AGIT. 


.  AG  AZ  ANT  y   a.  >n.    e  Franc.  fongageante  s  mąnlietka  długa 

bialogłowika  z  forbotami,  flne  latige  Wi^eihetmmfd^ett^  mit 

Cpl^fn.  Garaitury ,  agaźanty.    Haur.  Sh»  619.     Ńiewiaiły 
cUiwiiemi  angaźautami  zdobiły  giowy  swoie.  Comp.  Med.yo3. 

AGIENBA,  AU£NDA,  y.  f.  z  iac. :  zbiór  modlitw  i  obrządkÓY^ 
kościelnych,  ^\e  Airc^cnagenbe.  Carn.  trębnik;  Rojf. 
yhhobhmkI)  ;  £cc/.^nipe6HiiKl).  Treboik  abo  agiepda 
Kufka.  Pim,  Kam.  18.  Moikwa  w  swych  trebnikach  albo 
agiendach.  S<ik,  ^^rj,  a.  Xiądz  bierze  krowę,  ie  wiersz 
przesiewał  z  agiendy.  Zah,  16,  125.  fiar.  AGIENT^ 
AIEŃT,  a.  m.  ogólnie :  kaidy  pilnuiący  drugiego  interesów 
czyli  spraw,  bet  Ślgent,  ®cfcCaftffli6f<?t.  szczególniey :" 
sprawuiący  iateresa  iakiego  dworu ,  w  godności  niższy  od 
Charge  craflfaires,  bet  ^TgCtlt  etne^  .^Ofe^.  RzeczypospoUtey 
trzeba  agienla  na  dworze  kniazia  wielkiego  chować.  Star* 
Woy.  A,  6.  Turcy  nie  znaią  różnicy  między  posTem,  rezy- 
dentem, agientem  i  nkyniższym  poslanuikiem.  Klok.  Turk. 
112.  5-  agientr  aplikant,  jurj'fta,  adwokat,  ettt  Diefetens 
bartni  /  ISboOCdt.  Agieuci  znayduiący  się  w  paleftrze  nie 
mog4  leszcze  u  sądu  fławać.  VoL  Z,.  6,  433.  za  nich  od- 
powiedzialność na  Mecenasów  wtożona.  Cztr.  Mscr,  — 
Agienci  w  Wiedniu  tym.  wyżsi  są  od  patrcnów,  że  gdy  ci 
w  sądowych  tylko  trybunałach ,  oni  w  radach  nadwornych 
nŁywyiszych  ftawaią.SBieuet  Jpofagetttea.  AGIENTOSTWO, 
a.  m.  urząd  agieuta ,  bu^  STttlt  cinc^  2(gentcn, 

AGIER,  agru,  m«  żle  zamiafl  tatarak  albo  tatarikie  ziele. 
Vodz,  3i     z  lac.  acorus  Lin,  ^dlmwi ,  STcfetWurj. 

AGGIEUSZ ,  a,  m.  prorok  ilarozakouny,  b^t  f  topb^t  S^^^^U 
Zat.  Tejl,  321.       . 

AGGRACYOWAC,  al,  uie.  act,  imp,-  Vind,  pomiloftiti, 
pomilo(hiwati ,  pognadati,  ognadlivati  s  darować  życiem, 
lalkę  uczynić,  przebaczyć  winowaycy  •,  begnabl^fH ,  ba^  2es 
Iftt  Obet  bte  ©ttafe  fcbenfen.  Król  moi  a  aggracyować  na 
śmierć  Ikazanych.   Gaz.  Nar.  176.     Prawo  aggracyowaniai 

jiu  aggratiandi.  ba^  S3egriabigttngite<^t 

AGIO  czytay :  ażyo.  indec/.  z  Wtoik.  vu/gQ  laze,  łaza,  y,  f. 
naddatek,  przydanie,  bai  StgU)/  bet  SSufwed^fel ,  bai  9(ufs 
gflb.  Termin  haudlu:  1]  większość  waloru  ceduły  bankier- 
ikiey  nad  iftotny  szacunek  summy  w  niey  wyraionćy ,  wy- 
chodzi na  iedno,  co  procent  albo  prowizja  od  summy 
wexlem  przekazaney.  i'rqf,  Zb,  2)  Naddatek,  który  się 
daie ,  zmieniaiąc  ieden  gatunek  pieniędzy  na  drugi  \  u  Her^ 
burta  przydawanie,  n.  p.  Do  szerokich  gi'Oszy  Prazkich 
niech  będzie  przydawanie  wedle  biegu  pospolitego.  H^rb, 
Stat,  81. 

AGITACYA ,  yi.  f.  AGITACYYKA ,  i.  f.  dem.  Ecch 
ABisaceBle,  ABsaanie,  Rojf.  m^AOABaTiceHie,  ruch  cinla, 
ponuzeme,  bte  {ńbe^betoegung,  OKotion.  Zaiy^yać  częftey 
agitacyl,  tak  chodząc,  iako  i  przeieżdżaiąc  się  na  koniu. 
Haur.  Si.  4i5.  Agitącya  czyli  ruchomość  na  koniu,  w  po- 
ieidzie  lub  piechotą,  krup,  5,  689.  et  21 3.  2)  poruszenie 
wzruszenie,  SBewejung,  ffiaflUllg.  Umysł  iego  wullawiczućy 
itll  agitacyi.  L.     AGITOWAĆ,  al,  uie,  Act,  imp.  obracać 

różnie,  mieszać,   betteibcn )  ^etnmtt^iben ,  b^tumfel^ten, 

n^I^eiU  Masło  agituy  w  moździerzu ,  aż  zczer^ieie.  Camp. 
Med,  :i6i.  (=  Hóć,  tłucz,  mieszay,  mifń^en,  flampfetl). - 
Recip.  Agitować  się  i  agitacyi  zażywać,  ftcb  Wotioil  tt|<l(^eit« 
Fedagra  przypada,  gdy  człowiek  nie  agituie  się  przechadzkami, 
gazdami.  Haur  Sk,  4i5.  j.  Jurid.  Agitować  sprawę:  po- 
pierać,   odprawoyrać^     twn  ffmĄ  fu^tftl;   Mtei^R« 


6praVa^ic  agituie «  toczy  się,  btt  ^tocef  »Sb  gefiłbrt/  ifl 
anbaitgłg.     Sądy  się.  agituiąs  odprawuią,  e<J   tlńtb   Oetlt^t 

gebalten,  ge)>flogem 

AGNJES,  i.  f:  AGNESZKA,  AGNIESZKA,  i.  f.  imię  biafo-- 
glowikie,  ein  SSeibemame*  RoJf.  araeiH  ;  KmdCet  Carn. 
Nesha  s  Poi.  Jagna ,  Jachna ,  Jaga ,  Jagusia. 

AGNES  V.  Ahnec. 

AGNUS,  a.  m.  Dem.  AGNUSEK,  ika,  m.  AGNUSZEK, 
•zka.  m.  j9pA.  agnauftfOf  CtnaUftfOs  i)  baranek  ctgnus  Del 
wyrobiony  z  woiku  święconego ,  eln  ygntt^  3>ei,  ein  Stńtf 

geioetdtett  tSa^fe^  mit  bet^tgut  beś@otti2«mmei.  Agnusa 

woikowego,  z  jarzącego  wołku  wymyślił  papież  Urban  V. 
Teof.  Zw.  Dl,  Wolkiarząry  z  balsamem  i  z  wodą  Krzy- 
żmową,  sprawiły  ten  to  agnus,  cną  świątość  woikową. 
Zygr.  Pap.  68.  Wofku  od  papieża  święconego,  który 
agnus  Dei  zowiem ,  iako  wielkiey  mocy  doznawaią  ludzie 
w  ogniach,  w  wodach,  i.  t.  d.  SĄ.  Kaz,  N,  523.  2)  Wy- 
obrażenie baranka  z  czegokolwiek  bądź ,  eih  9(l1^((ngfe(  OOR 

itgenb  einer  W^terie,   bai  ®otteilamm  votfłe(Ienb.    Już 

i  krzyżyk  gdzieś  z  szyi  dyszy,  i  agnuszek  szczerozłoty  zjadlt 
się  iuż  dawno.  Opal.  Sat,  3i.     AGNUSKOWY,  a,  e   od 
agnufta,  ®Otte^  s  84mm(em  s .  o  mocy  agnulkowdy.   Zygr. 
Pap.  68, 
AGREST,  u.  m.  a]  iakiekolwick  iagody  kwaśne  niedoyżrzałe, 

fattte  unteife  %xmUn  unb  ^ecten,  Ca^-zi.  agpcs ;  Graec 

aX^ar,  pyrus  siŁveJlris ,  Lat.  agi  eila ,  vinum  acre ;  Gaft. 
aigras;  Bosn,  egresc,  ogreila,  gresc^  Jtal.  agreftae  tiva 
acris,  acerba,  fi»*oj/i.  zagresciti,  zakisselitis  acrefacere) ; 
Croat,  jegrift  j  Dalm-  egrift ,  gres ,  ogrefta ,  vinika ;  Hung* 
egres  f i^o^  aapOAOKl) )*  Czekał,  aby  ziemia  zrodziła 
iagody  winne,  alić  zrodziła  agrefl.  1  Leop.  Jej.  5,  2. 
(3  Leop,  płonki).  Agreft,  to  iefl  wino  dzikie  albo  4eśne. 
.    IJrs.  Gr.  i32.     b)  sok  z  takich  iagód  wytłoczony,  bet  AU^ 

folc^ett  uRt^ifen  fBreren  ge|>te$te  betbe  aSeitt.  Z  niedoyrzałych 

.  winnych  iagód  wytłacza  się  sok  agreil  (Yerjus)  cierpki 
i  kwaśny,  do  przypraw  w  kuchni,  JKL  Dyk,  3,  168.    Zaw. 

•  GoSfSIeszk.Ped,  ^o'j.  Sień,  iQy.  Cre.rc.  298.  Spicz.g6. — 
2)  Agreil,  krzak  i  owoc  tego  krzaku,  ribes  grossularia  Linn» 

.  Carn.  agres,  berberion  agresove-,  Vind.  agress,  oiftniza, 
kosmatizhi,  kosmazhizhki ,  kuseji ;    ^oA.  angteflł^  ^tftfa; 

Roff:  KpbifeoBHHRl);  bte  ©ta^elbeere,  bet  Śta<belb«et» 

fbrait* ,  (  O  e  (I  e  r.  Jtfgta^.  )  ^'M.  Dyk.  Jundz.  AGRE- 
STÓW Y,  ^,  e,  z  agreftu,  od  ngreftu,  1)  Otgtełls  (fauet). 
Wino  agredowe  cierpkie.  Spicz.  96.  2]  iagody  agreftowa 
w  potrawach  by waią  używane,   ribes.    KI.  Ros*   1,  i6u. 

SUc^elbeeten* , 

A  fi.* 

AH!  cf.  Ach!  A!  interj.  Oznacza  podziwienie,  W^\  bttWXVL9 

-    betnb,     Ah !  co  mi  powiadasz !.  Teat.  33,  c.  45.      AHA  I 

interj.  ukonteutowania ,  dba!  Croaf.  aha!  —    Wina,  aha^ 

co  niemiara  w  piwnicy.  Falib.  D.  R.  Poczekayno,  aż  sobie 

prz3'^pomnę.  Aha!  iuż  wiem.   Tea*  7,</«36.  Cztr.  K.   AHI{ 

odgłos  ziewaiącego,  bet  Sott/  beit  eiti  ^^j^neitbet  b6te]t 

li^U    Piiany  obudzą  się ,  i  ziewft  głośno :    ahi ,    ouf ,  ouf) 
Tea.  7,  d.  10,  Czrtr,  K. 
AHNEG ,  hnca.  m.  Eccl.  arHejS& ,   s  łac.  agnua  *,  Gr.  iif*yosm. 
(cf.  iagnię,  agnus)  ;   baranek  boży ,  hoAya  święcona  Ruika. 

Pim.  Kam.  73.  bte  geweibte  ^oflie  in  bet  &txtć^\4^ 
j(ir(^«    Pop  'iryimiłie.lliDilyą  albo  ałmec  js  pro/kory,  Jia 


^  AJ    -    AKAF. 

którym  napis :  Jezus  Chryftus  zwycięża.     Cerk,  'Dyk,   Pim. 
Ęiam,  5g,  et  74-75.  Sak.  Persp,  i6* 

AJ. 

-AJ!  interj\s  wey!  bawdy!  Oy!  ep!  oJ!  Ojo!    Ai !  iui  WPau- 

Da  ze  muie  płaszczyk  zdzierasz!    'Jea.  2,  ^.  119. 
AJENDA  V.  Agienda. 
v^JENT  V.  -Agieut. 

AK. 

^KACYA,  yl.  f.  groch  Sybirlki ,  robinia  caragana  Lin.  bet 
^CdcUnbam.  Jund,  379.  iJo/f:  aitaHiH,  ropoxoBOe  Ae- 
peBO,  znepHOBHaKl) ,  ropoKOSHUKl) ,  aoxomapHiiKl)  i 
Vind.  farsh,  farshje. 

AKADEMIA,  ii.  f.  1.  właściwie  gaik  niedaleko  Aten,  gdzie 
Platon  uczyi,  ztjąd  uczniowie  iego  Akademicy ;  filozofia  ic- 
go  Akademicka.  Modrz.  Baz.  5 1 6.  ^(«tO«  2el^rd<lttcn , 
Se^rfc^Ule,  l^eljirfęflfm.  a.  to  co  «niVerji/af,  tó  ieft:* 
zbiór^  szkói  wszyflkich  nauk  w  jednym  mieyscu ,  z  mocą 
kreowania  doktorów,  JCras.  Zb.  2,  660.  szkolą  gTówi:a , 
(  iartem  :  Wszechnica ).  Rojf.  AKaAfeMiH ;  Carn.  glagole, 
yifiokasholz,  modrina ,  modrishe*,  K/wrf.  modrinna,  glago- 
le, Yisoka  shula  ,  modroiknpzhina  -,  Rag.  mudro'ikup8Ctina  *, 

Craat.  mudroszkupchina  -,  ^jfcabemie^  tio^t  @c^u(e,  Uttberf!- 

fit.    Akademia  Krakowfka,    szkota  Koronna.    Groch.    W. 
^69.  Dwie  szkoły  główne  w  Polszczę ,  Krakowlka  i  Wi- 
leńika.  J)yar.  Gr.  i53.  ( cf.  Wydziałowe,  podwydziałowe 
szkoły).     O  założeniu   Akademii  Krakowfkićy.  Biel.  197. 
^JKrom.  562.  et  43o,  432.     Akademią  w  Kiiowie,  a  drugą 
na   Ukrainie  założy(5  pozwolono,  R.  1659.    VoI.  Leg.  4, 
639.  Prócz  tych,  sławne  są :  Akademia  Zanioylka,  Lwow- 
ika,  Poznaófka,  Chełmińika.       5.  Akademia,  zgromadze- 
nie, towarzyflwo    uczonych  ludzi,  aby  powszechną  pracą 
wzmagali  poftępek  nauk,  kunsztów.  Xras.Zb,  t\Xit  %tU\jittt 
OrreOf<^aft/  SKcabemie.    Gdy  mówię  o  akademiach,  niero- 
zupaiem  przez  nie  iakie  szkoły,  ale  takowe  zgi'omadzenie, 
"W  którym  się  ludzie  nayuczeńsi,  czasów  pewnych  umówio- 
nych naydowali.  Mon.  65,  61 5.    Akademia  abo  towarzy- 
ftwo    ludzi    uczonych     dla    wydoikonalenia    ięzyka   Pol- 
ikiego.-  Mon,  65,  24 1 .    Zbieranie  i\ą   uczonych    na   obia- 
dach   czwartkowych    Stanisława   Augufla     nazywa    aka- 
demią :  Nar.  Chód,  ded.  Król  cudem  przedtym  niesłycha- 
nym, robi  akademie,  z  obiadów.  Zab.  12,  85.  Piaf.  4.  Aka- 
demia ,  koncert ,  wielka  muzyka  poważnicyszego  gatunku, 
f ine   mnftCitUft^e  iScabemie.    Fig-  Czasem   umie^    z  kopią , 
iloi  za  Akademią.  Groch,  W.  488.  ( t.  i.  za  nay  większą  nau- 
kę i  pobi<^,  to  romm ! )  §  Akademia  Smoi*goiilka,  t.  Smor- 
gońiki.     AKADEMICKI,  a,  ie,  Akademiczny,  a,  e,  tyczą- 
cy się  akademii ,  acabemlf<^«  Bojf.  Am^ĄeuiAHecKm,  JtccL 
AKaA^MHtfKiH,  40  6oxbmaro    yHHXHiga  npHHaAAęHca- 
j^m  i  Caz-n.  glagolitike,  glagolike).  Xięgi  Cycerona  akade- 
miczne,  od  mieysca  gdzitd  ie  pisał  nazwane.    Kras.  Zb,  1, 
%2.      AKADEMIK,  a,  m.  nauczyciel  lub  też  uczeń  akade- 
micki,   ein  SKcabemiCU^.    Croat.  et  kag.   mudrozbomlk.) 
Akademik  Wileńikj.  Zab,  16,  166.     AKADEMIKOWAC , 
ftl,  uie.  intruns,  imp.  akademią  lub  akademickiemi  Bauka- 

mi  się  bawid ,  awf  elłiet  Untt)er<It4t  (Inbiren.  2>.  5.  mą- 

drowa<5,  rocumowa^,  żakowad,  ^ttxAvĄUUi*     AKADEMI- 
6TA,  y.  m.   uczeń  rycerfldóy  szkoły,    eitt  6(^ńlet  rtttet 
Wlttetfd^ttle.  Tr. 
AKAFIST,  u:  m.  msza  Rtiikii)  flue  9e8f ifd^e  .SRcffe.  Rukj 


AKAN    -    AKCY. 

■  Czerfłry  w  cellach  akaphifl  o'  imieniu  naysłodczym  Jeznzo-' 
wym,  Pana  Boga  błagaiąc,  odprawuią.  Pim.  Xam,  88. 

AKANT  V.  Niedźwiedzie  łapki. 

AKCENT,  u.  m.  AKCENCIK,  a.  m.  dem,  przygłos  czyli 
domiar  w  wymawianiu  i  znamię  pisarflcie  na  wyraże- 
nie tego  służące,  ber  2fcccnt,  ba^  9(ccentjci(Cgit,  bet  acccn^ 

tuirte  Jton.    Carn.  et  Vind,  glasnik;    Carn.   kluka,     Vind. 

'  klukkai  i^ag.  nadsIoYfik }  Croaf.  zarez  ;  Slov,  .S^{A\Xil^^t t 
SWUfdJtlof/  prljWUf,  jnamenfo;  U  Kopezyftflc.  znaczy  prty- 
gfos  różnD:5ć  wymawiania,  przygtojka  zai  znamię  pisar- 
fliie.  n.  p.  Polacy  przygłosy  swoie  przygłofkami  czyli  zna- 
mionami do  głosek  dodanemi ,  malowad  przedsięwzięli- 
Jiopcz.  Gr.  3,  56.  \Vielu  Polaków  znayduie  się,  którzy 
w  mowie  przy^łosów  polikich  ani  wydadź ,  ani  cziii:  mogą. 
ib.  37.  Przy^łofkł  czyli  znamiona ,  tak  nad  samogłoikami  , 
iak  nad  spółgłolkamf.  ib.  36. .  W  Perftim  i  Arabflcim  ak- 
cent przyiemny  okrywa  grubość  Tureckiey  mowy.  KtoK. 
Turk..  4 o.  Słowa  ich  fryzowane,  akcent  tchnie  proporcyą 
ihuzyczną.  Mon.  65.  52i. 

AKCENTYSTA  ,  y.  m.    żartownis* ,  śmieszek ,    eUl   6j5«fV05 

gel.   Tr. 
AKCEPTACYA,  yi.  f.       1.   Jur.   przyjęcie ,  zezwolenie  na 
wzięcie    rzeczy,    obrządek    do   ważności     donacyi    iltotny 

Kras.  Zb.  bie  einnjinigttng  jur  SBefiCne^^raung ,   bf e  ^ns 

n(ll)ine*  2.  przcftanle  na  czym ,  komentowanie ,  nie  od- 
wołanie się  przeciw  wyrokowi.  JConJl.  1 768.  bie  ^TlteTfftls 
nuilfl  elneg  Sf^lC^terfljra^e^.  3.  wzięto^,  szacunek,  powa- 
żanie, bie  $8c!iebtt)eit/  ba^  SJcflebrftpn ,  ber  fBeifaff,  Sre= 

bit.  Horacyusz  u  dam  w  wielkley  był  akceptacyi.  Kraj, 
Hijl.  i3o.  4.  zdanie,  mniemanie,  opinia,  bie  ^einung/ 
bd^ ®ttt(IC^ten.  'Bogactwa  roli  są  prawdziwe,  od  akcepta- 
cyi ludzkiey  szacunku  nie  biorąc.  "Wyrw.  G.  3i3.  AK- 
CEPTOWAĆ, ał,  uie,  aa.  imp.  przyymować,  antic(mfm 
Przyiacielowi  owemu  dziękował ,  lecz  iego  rady  wżdy  nie 
akceptował.  Jabł.  Ez.  1 08.  Trzeba  poprzeftać  t^y  miłości, 
bo  nas  tu  nie  bard:!o  akceptują  (nie  radzi  nam).  Tea.  22. 
c.  64.  AKCEPTOA^ANY ,  a,  e.  mogący  bydż  akcepto- 
wanym, przyiętny,  acceptaóifis,  mtie^tńbAtf  anne^mii<^. 

AKCES,  u.  m.  przyftąpienie  do  czego  ber  ^Cl^ttitt ,  Juttitt 
}U  etW<ł€.  Akces  Króla  Stanisława  do  konfederacyi. 
2.,  przyftęp,  który  kto  ma  do  kogo,  ber  giltrltt,  9"8<^"8* 
Ma  wielki  akces  do  dworu.  0//bl.  Wyrw, 

AKCESŚORYA,  yi.  f.  Jur.  1.  przydatek  rzeczy  mnJey  wa- 
żnćy  do  główney.  Krctf.  Zb,  1,18.  rzecz  przynależąca   do 

głównieyszey.  Far.  A 11.^  bic  9^ebcnf<iĄe,  tle  mit  ber  ^aMpu 

lireitf«4e  gltfammeilft(iniit.  Od  akcelToryi ,  to  ^eft ,  od  rze- 
czy, które  nie  przynoszą  ftraty  główney  rzeczy ,  ieno  tyl- 
ko dracenie  roku  albo  wolności  od  pozwu,  sędzia  nie  ma 
bydź  ruszan.  Herb.Sf.Ai*j.  2.  akcessorye ,  ftopnie,  po- 
dług których  sprawca  przed  sądem  poftępuie ,  bif  ®rńb<|5 
tion  ber  ^rocef  einleitUtld.  O  akcessoryach  albo  wRępie  do 
spraw  r  Zachowuiąc  dawny  sprawowania  się  sposób,  utrzy- 
mywamy  ten  porządek  akcessoryów:  1.  experiri  czyli 
rozpierać  się.  2.  prose^ui  czyli  popierać'.  3.  proce^ere 
czyli  pofłępować.  4.  respondere  czyli  powód  owi 'odpo- 
wiadać. 5.  directe  respondere  czyli  w  sprawie  odpowia- 
dać. A,  Zam,  2,  39. 
AKCYA,  yi.  f.  2.  w  prawie  Rzymflęim  termin  powszechny, 
znaczący  wszyftkie  procedery'  prawne.  Kraf.  Zb,  i.  26. 
9it^tiliW3Awsii  i  (Xf^t^(lreit/  ^^t^.    Akcja  abo  sprawa 

byw» 


AJ^C     -    AKOM. 


AKOR    -    AKT. 


bywa  z  aktora ,  a  pozwanego  i  rzeczy  o  którą  idzie.  VoK 
Ł.  3,  67.  Mieszczanin  ledftn  miał  akcyą  wielką  z  rayry 
Krakowskiem  i.  Gór,  Dw.  187.  Akcya^  to  ieft,  sprawa  są- 
dowa* Groic,  Obr,  11 4.  Król  osądziwszy  nieco  akcyi,  ru- 
szył daley.  Gór.  Dz.  28.  1.  Mil,  akrya,  utarrzka,  poty- 
czka,  bitwa,  czynność  woienna ,  eltte  JHCtlOH  im  ^tege, 
€(ft(tt(^t,  łCtcfrftU  W  akcyach  woiennych  pokazywał  od- 
wagę Jbł,  TeL  2o3.  5.  akcya  w  handlu,  gdy  się  ten. 
przez  kompanią  zebraną  sprawuie,  a  ta  wyznacza  kapitał 
do  prowadzenia  handlu,  i  dzieli  go  na  akcye.   Kras,  Zb,  1 , 

65.  eine  9(ctie/  Jj«ttbeWactie ,  in  (Jnglanb  Stocf.    Akcye 

poszły  w  górę  albo  spadły,  t«  i»  przynoszą  większy,  albo 
mnieyszy  pożytek.  Kras,  ib,  4.  w  poezyi :  akcya ,  czyn 
ftaodwiący  przedmiot  poematu,  bie  ^antlung,  fottlaufctts 

be  9tfd^iĄU  tine^  ®ebic^tf^;   £ccf,  aniiia,  A^iAcmsie. 

Akcyą  Jliady  pomfla  Achillesa,  nad  żądanie  większa.  Gol- 
W>.  466.  Akcya  idzie  zawsze  i  na  tym  zależy,  że  bliżc^y 
końca  swego  z  większym  pędem  bieży.  Dmoch,  Szt,  R, 
43.      5.  akcya  czyli  gieAykulacya  teatralna,  lub  teź  mow- 

ry,  bu  Perlon,  ba^  ^ienenfpiel  be^  Otebnere^,  @4aufpier 

Ift^.    Carn,  obriashanje*,  Eccl.  AHijenOAxOiKAeHie.    Ak- 
cya czyli   udawanie,  upięknia,  wzmacnia   i  ożywia  mowę. 
JCopcz,  Gr,  3,  53.  Radził,  żeby  się  mówca  w  zwierciedle 
przypatrywał  akcyi  swoicy.   Gol,  Wy,  2 3 a. 
AKCYDENSA ,  ów.  pi,  AKCYDENCYE  pi,  wziątki ,  ^tcci- 

brncien,  €^portefn.  Rojf,  aKUHAeHum,  aafimKU. 

AKCYPE  indecl.  źartc-m :  chapka,  obry  wka,  S|>ortef,  ©pOTs 
tflfll(bt.  Komiasarz  lub  ekonom  chciwy  na  akcype.  Mon, 
73,  588. 

AKCYZA ,  y.  f.  nazwiiko  podatku  od  rzeczy  do  potrzeb  ży- 
cia służących  (  i  wsz^lkicli  towarów  ).  J^raf,  Zb.  1,  53.' 
Sor,  2.  ^Hccifa;  RoJf,  aK^ual),  maMra,  nouiARHa ;  Vind, 
dazia , .  aushlak ',  Carn,  dazija  ,  daz  ,  blC  ^(clfe.  AKCY- 
ZNIK,  a.  m.  flrażnik,  wybieracz  akcyzy,  bet  SlCCiftpiltllC^s 
ner.  Vind,  daziar,  aushlakar,  RoJf,  sOopIfiiiKl).  Poborcy, 
akcyzniry,  czopownicy.   VoL  L,  4,  524, 

--- AKI  Slav.  etc.  s  druk,  n.  p.  sześcioraki ,  iS/ap.  shi- 
fterofłmk ;  siedmioraki,  Slav,  cedmerodruk. 

AKLAMACYA,  yi.  f.  okrzyk,  hasło  uwielbienia,  pochwały; 
u  Rzymian  na  czei«5  bogów  albo  wielkich  ludzi.  Kras,  Zb. 
1,  18.  ba^  ^uiaud^Seń;  ©ecfillliurufen.  5.  hasło  zezwole- 
nia, zgody,  ba^  95f 9(limmen,  ;g»itcittjlimmen.  Obrany  Król 

przez  aklamacyą.  Ojf,  Wyr, 
AKOLIT,  a.  m.  z  Gr.  d%o\ov^osy  właściwie  naśladownik,  na- 
fłępca;  lecz  w  hierarchii  kościelney,  zaftępca  poddiakcna 
i  diakonów,  czwarty  flopień  święcenia  maiąry ;  ma  fłara- 
nic  o  świetle  ko:icieInem,*ch1ebie  i  winie  do  ofiary.  Mącz, 
JCarnk.  Ktch,  265,  Kras.  Zb*  I,  24.  Sax,  Art,  6.  Kuczk, 

^/cA.  a.  618.  ber^cotut^;  ber  C^el^ńlfe  be^  @ubbtacon^ 
be^n  OTefppfer.  5*  akoiit:  służący,  towarzysz,  bet  Diener, 

Segirtter.  jCzfftokrot  pochlćbAwo  i  podłoś(5  akolitów, 
przydanych  do  pilnowania  panicza,  wszyllko  psuie.  Zab, 
11,  407. 
AKOMODOM^AC  się  komu,  rec,  imp,  dogadzać  komu,  {lo- 
sować się  do  kogo,  gwoli  bydź  komu,  przypodobywać  się , 
przymila^,  nadlkakiwat,  zasługiwać  się,  uymowad,  pozy- 
&ować  sobie  kogo,  zabiegać  o  czyię  łafkę,  (t<^  m^  eineitt 

lt%VL€mtn,  ńatm  ju  gefaaeit  fuc^rit.   Był  to  człowiek  do- 
bry, umiat   się  ako^modować  każdemu.  Biel,  82.    Musiała 
się  świeckim  obyczaiom  akomodować.  Sh»  Zyw,  SjS* 
Tom  L 


AKORD,  u.  Ba.  med,lat.  accordium,  JtaL  tccordo);  pogo- 
dzenie, zgodzenie  się,  ugoda,  betiKIOtb^  ^etglei<t.  Miafto 
przez  akord  wzięte.  7>.  J.  wyraz  w  grze,  kiedy  dla  wąt- 
pliwości wygraney  lub  przegraney,  gracze  godzą  się  o  pią- 
tkę. OJj:  Wyr,    gjetgleid)  iibet    ben  ©emujl  bep  einem 

@)>iele.  2.  Musie,  akord,  zgoda  trzech  tonóW)  fundamen- 
talnego z  trzecim  i  piątym.  L^  ^n  ^CCOtb  Itt  bet  Wttfif. 
AKORDOWAC    z   kim    oco£'ugadzać  się,    układać  się, 

acoorbiten,  einen  ^et9(ei((^  fcbde^. 

AKROSTYCHON,  indecl,  z  Greek,  wiersze,  których  począ- 
tkowe głofki  złożone ,  imię  lub  myii  iakową  wyraiaią  , 
b«^  ®ebi<^t  9rcto(li<^0«.  Eccl,  KpaerpaHecie ,  Kpae- 
ciiipo^'ie. 

AKSATWIT  V.  Azamit. 

AKSZAK  u.  m.  herb^  serce  ludzkie  wfkróś  .ftrzałą  przeszyte. 

-  Ni^s.  I,  12.  Kur,  3,  4  Kras,  76.  akszik,  z  litewikiego  ; 
obrona.  Stryift,  v.  Oksza)  fUt  9Ba4)^en. 

AKT,  u.  m.  1.,  czyn,  uczynek,  ble  ^W t  ^^e  $anb(Utlg« 
Akt  wspaniałego  serca.  L,  Aktu:  uczynkiem,  in  bet  %\l^t* 
(  V.  Aktu )  2.  Akt  s  obchód  uroczyftości ,  h^^  fBe94n9nif • 
Przy  akciech  ( aktach )  weselnych.  Otw,  Ow,  38.  Na  tym 
wielkim  akcie  ( dysputacyi  Padniewlkiego  )  było  1 5  Kar- 
dynałów, 3  Patryarchów.   Warg,  Wal,  3o6.     Temu   zna- 

^  czeniu  odpowiada  zakończenie  rzeczowników  na :  iny,  n.  p. 
chrzciny  z  akt  chrztu  •,  oględziny  s  akt  oglądania  i  .poślubi- 
ny  =  akt  poślubienia.  3.  Poilępek ,  bieg ,  dalszy  ciąg ,  bet 
Jortgang,  Ut  gauf,  Ut  ©rttrg.  Akt  tey  sprawy.  L,  4., 
akt,  główna  część  sztuki  teatraln^y,  bet  %U,  Stttfing  eUie^ 
6*«wfpleW ;  RoJf,  A^HcmBie ,  A'fcMcni»o.  Rzymianie 
dzielili  dramata  na  5  części  aktami  zwane,  teraz  bywaią 
dobre  dramata ,  we  trzech  i  w  dwóch  aktach.  GoL  Wym. 
422.  W  pięciu,  nie  więcey  nie  mnićy  aktach  bydi  za- 
warta rzecz  ma.  Kor,  Hor.  11.  ( v.  Scena).  5.,  Publiczne 
oświadczenie  rzeczy  iakowey  i  pismo  podobneż,  eine  fcffents 

U*e  CSet^anblnng,  StfUtung,  nnbeine  folc^e  ®*tift,  eine 

9(cte.  Akt  Konfederacyi  oboyga  narodów.  Vol,  L,  6. , 
Tfieol,  wyznanie  pewnych   zasad  kościelnych,  uroczyście 

lub  też  tylko  w  myśli ,  etiie  Slnetfennung  bet  fitd)li(ten 
©fltanngen ,  e«  ttibjje  gefłe^en  In  ^tbanfen  obet  mit  SBot-- 

ten.  Każdy  Chrześcianin  powinien  umieć  akty  wiary,  na-* 
dziei ,  jniłości  i  flcruchy.  Katch  Mijf.  Akt  przed  S.  Kom- 
munią.  i*.  7. ,  Akt  wiary  ( Auto  da  fc ),  obrządek  inkwi- 
zycyi  Hiszpaififki^y  przed  ezekucyą  winowayców  na 
śmierć  osądzonych.  Kras,  Zb.  1,  54.  ein  3(tttObafe  beC  bet 
3n(|mfttion,  -  In  plur,  AKTA ,  ów.  a.  Xięgi  dzieiów, 
monumenta,  ®ef(^id^t^bA(6et,  3)enfW<tet,  Napisano  w  ak- 
.  ciech  (aktach)  apoflolfkich.  Sekh  %\.  lITpoileldef^i^te* 
b.  Xicgi    publiczne,     zapisy  urzędowe,  spisy  kontraktów 

i  t.  d.  'j^ez.  Wyr,  geti^tlu^e  «ctett.  Sor.  %.  $acti;  RoS 

noBUmBe.  .J.  Składy  i  zbiory  papierów  sądowych.  Jez, 
Wyr,  9rctenfaam|ungen,  9rt(^ive.  Xłęgi  ziemikie,  grodzkie, 
mieyikie.  OJlr,Jnw,  Przeniesienie  'akt  (aktów)  ienerału 
Kiiowflciego  do  Lwowa.  Vol,  L.  7.  Akta  własne,  akta  Uy 
ziemi  lub  tego  powiatu,  gdzie  dobra  leżą,  o  które  się  czy- 
ni. Oftr,  Pr.  C.  236.  Akta  wieczyfte,  są  to  akU  ziemikie 
i  ^odzkie ,  a  nawet  metryki  oboyga  narodów,  ib,  235.  Do 
aktów  podawać  v.  Aktykować,  intabulowało,  obiato wać. 
cf.  Tabula.  -  AKTOR ,  a.  m.  ogólnie:  działacz,  czyniciel, 
czynnik,  sprawca,  bet  ^(tnbelnbe*  I.)  J^''-  ofkarżyciel, 
pozywacz,  powodca,  powód,   żałobnik,  ^et  Slj^et/  Ufns 


i«                      AKTO    -    AKUR.  AKU    -    AŁAK. 

ftlget*    Ten  co  ofkaria  albo  aktor.  Herb.  Stał.  3 08.  SinM  Iiroft,  dofkerbnoft,  tinkuft,  pounoft.-  Nie  wszędsie  akn- 

a&ore ,  alleu  hez  powodu.   Voi.  L.  1,13.  Aktor  albo  po-  ratność  potrzebna.  jD.      AKUR ATNY  ,  a ,  e.  ściile   taki , 

wód  ieft  osoba  sprawę  przed  sąd   wnosząca.  Oflr.  Pr.  C.  ścisły,  szczelny,  punktualny,     ^eu^U,  punttltĄ »  ^CCUtdU 

9,  ai.       2.  Tdatr.  Aktor  teatralny,  konicdyant,  udawacz,  ^9j['  moHMhiK,  moHeHB,  aRypamnua.    • 

ipracz  roji  teatralney,  bet  SKctenr,  (Śc^iaufpieler,  Aoraóbiatlt,  *AKUT,  u.  m.  znamię  pisarlkie,  akcent  oftry  %  pj9,wćy   na 

Roj:  auraepl),    AHUCAta,    £ccL    AHi4en04X04HHal)  i  lewą,    bet  ^CUt,    M  Wrtrfe    KoiiaetC^ett;    J?o^  OJiciK, 

Boh,  tft^cyt    Vind,  gledalisKni,    ozhitni   jigrauz;     Croat.  ocmpafl;  Eccl.  hco. 

glumach,  peldokajsaik  *,    Dalm.  glumacz,  hlumacz,  prika-  AKUZACYA,  y.  0/karienie, 

lalacz ).   Aktorowle  praedrzeiniaią  udawaniem  widok  iAo-  AKWAWITA ,    y.  f.    AKWA WITKA ,  i ,  f.    dem.    wódka 

tnie  niegdyś  przy  trafiony,  albo  przytrafić;  się  mogący,  j^ez.  -  przepędzona ,  korzenna  gorzałka ,  Jtaly  acqua  vita  ;  i((}ltAs 

Wyr  i    Nayplcrwszymi  u  nas  aktorami ,  byli  żacy  w  szl^o-  tjit,  ^thct^^t^a^tl,  £iqnettt.    Jak  gościa  przywita,  zaraz   na 

{ach,   pi-awiąc   swole  dyalogi.    Dmoch.  Sxt.  R.  47.     Fig.  ftole  piwo,  akwawita.  Bratk.  T.  3.  b. 

Kaidy  człowiek  na  tym  świecie   ie(ł   aktorem,    graiącym  AKWEDUKT,  u.  m.  Idin.  Fars.  33.   wodotok,  bte  SSilffcts 

swcię   rolę;    naywickszym   zaś    ieft   obłudnik.     Jez.  Wyr.  lettung. 

Świat  ieft  wielkie  teatrum,  a  ludzie  ak tory.  Kras.  Lifl.  1,  AKWISGRAN,  u.  m«  miaflo  niemieckie  wolne.  Dyi.  G.    bif 

1  oa.  Wyśmienity  z  niego  aktor ,  bo  głową ,  oczyma  ,  ięzy-  frece  (Keic^^ltabt  %^^ti  ( Aix  de  la  Chapelle  ) ;  Boh.  Cdd^y. 

kiem,  nogami  i  ręką  kaide  wytłumaczył  słowo.  Mon.  67,  AKWISTA ,  y.  m.  żartem:  piiak  wody,  wodopóy^  wódka , 

733.  (cf.    gieftykulacya ).  -       Fem.    AKTORKA,  i.    We  ein 2Baffertrinf et.  Por.  Joip.  73. 

wszyftkich  powyższych  znaczeniach ,  osobliwie  zaś  kome-  AK. WITANIA,  ii.  f.  prowincya  pańAwa  Francuzkiego ,  Dyk, 

dyantka,  Mf  ^{)dtr¥uitt;  AMgftltm^  %ctme  f  ®(tianfpteles  g.  bie  9ro9ina  Onienne. 

tlnil.       Vind.    ozhitna    jigrauka,    goderika      jigrauzhinja ;  AKSYOMA,  y.  Azyoma. 

Rojf.   aKinpuca,  KOMeAiaHKa,  nosopRua ;  Rag.  prika-  AKSYUTKA,  i.  imię  dziewki   sluzącey.   7>a.    53,  a.    bft 
zaosctina).     Nalciy  czy  aktorowi,  czy  aktorce,  przemie-  9ł<lttie  einetfRagt, 
nić  się  w  osobę ,  którą  udaie.    Tea.  34,  80.  Czrir.      AK- 
TORSKI, a,  ie,   od  aktora,  do  aktora  należący,  beni^an^  .   A  Ł.         . 

belnben,  ben^WSet  betreffenb,  Wcteur  =  ,  ©cftaufplflers/  ko-  -  -  AL;  zakończenie  rzeczowników,  wyrażaiących   nadzwy- 

medyanckij  /{o^  AH|ieA'fenHŁiH.     AKTORSTWO,  a.  n.  czayną  wielkość,    dużośt,  n.  p.  nosal,    nogal,    brzuchal, 

ł.  prawo   Ikarżenia,  h^i  SAa%tUĆ^U    Aktorftwo  czyli  po-  wielkonosy  ,     wielkonogi,     \^t.   d.     bleff     Cnbung      bet 

wodftwo  kilku  osobom  służy ,  gdy  interes  kilku.  OJlr.  Pr.  ip(tuptw6rtf t  btótf t  ha^  ®rof  =  au^ ,  %.  58.  ®rof nafe,  ®tof 5 

C.  a,  31.       a.  Stan,  życie  komedyanckie ,  bet  ^^aufplfs  batt(^,  @ro^fuP. 

ferflattb/  ba^  6d^aufpielerlrfen.  Wszędzie  (trąciwszy,  chwy-  ALABANDA;    herb  ^  w  miesiącu    na  nowiu,    szyia  konika 

cił  się  nakoniec  aktorftwa.  B,       AKTOWY,  a,  e,  do  ak-  z  głową.  Nieś.  I.  Kurop.  3,  4»  z  Włoch  pochodzi.      (Sin 

tów  należący,  bte  9fctett  Betreffettb,  3lf ten » .    Pi«arz  akto-  fffiappen. 

wy.  S.  Grodź,  a,  a  18.     AKTU,  adff,  właśnie  teraz ,  w  sa-  ALABART  v.  Halabart. 

móy  rzeczy,    gegenwdrtig^  »ir((i<(|,  iw  ber  tb«t.    Przyczy-  ALABASTR,  u.  in.  (z  Greek.  dXoil3asrcov ,  ajgo  rov  d  -tą 

ny  chorób  wewnętrzne ,  nie  czynią,  ażeby  ciało  aktu  cho-  Xok^iiv ,  trudny  do  utrzymania  dla  ślizkości)  kamień  gi- 

rowafo,  ale  sposobią  do  chorowitości.  Krup.  5,  a.  ^aktus  psowy,  maiący  płaszczyzny  lśniące,  dalący  się  polerować, 

czynem,  uczynkiem,  mit  bet  £b<(t*    Choć  nie  zawsze  ak-  KI.  Kop.  3,   79.  ber  9((ab<tfter.     Vind.   alabashter  j    Boh. 

tu,  to  ieft  ikatkiem  samym  dzieła  odprawuią,  iednak  władzą  illabaftr;  Sor.  i»  ^allbajler;   RoJf.  a^asacnipl}.     a.  eUipt. 

zawsze  mogą.  Sak.DuJz.f.      AKTUALNY,  a,  e,  obecny,  przez  wyrzutnią s  alabaftrowy  słoik  na  chowanie  drogich 

rzeccywifty,  od  razu  będący,  terażny,  Oirflie^/  gegeiimirtid*  maści.  Mącz.  etn  9Uaf»a(terbłid^^(ein.    Miała  alabaftr  oleyku 

Coppos.  ewentualny,  przypadkowy,  wypadkowy,   przygo-  i  wylata  na  głowę  iego.   W.  Mat.  36,7.  (szklenict^  wódki, 

dny,  przyszły).    Czym  się  różni  urzędnik  aktualny  od  ty-  Budny,  ió, )    Stłukłszy  alabadr,  wylała  oleiek.    IV,  Marc. 

tularnego  ? j9.       AKTUALNIE,    €idv.    Tak  ie(ł  akttialnie  i4,  3.  przebiwszy  alabaftr.  Budn.  ib.  (słoiek  alabaflrowy 

a  nieinaczey.  ^.     AKTUALNOŚĆ,  y.  rzeczy wiftość,  ifto-  Bibl.   Gd.  ib.).     3.  Fig.  białość  alabaftrowa ,  śnieżność, 

ta.      AKTYKOWAC,    at,  uie,    ad.  ipf.     Zaaktykowad  Menbenbe  9Sei$e.    Gdzież  ów  alabaftr  czoła?  gdzie  iagód 

pęrf.  wXięgi,  w  akta  uracdowe  wciągnąć,  wpisać,  beli  róże?  Mon.  70,  383.     ALABASTROWY,  a,  e.i  z  alaba- 

^ctett  be9fń^e«,  In  blir  5lcten  aufnebmen.  Wolno  w  pra*  ftru,  lub  aiabaftru  się  tyczący,  aiabajlers,  9pn  3llab«|ler; 

wie  naszifm  wszelkie  pismo  aktykować ,  co  oznacza  wcią*  Boh.  aUba(lr0l99/  RoJf.  aAaBacmpoBhiis.  Słoiek  alabaftro- 

gnienie  w  akta  podanego  pisma.  OJlr,  Pr.  C,  i,334.  Przy-  wy.  i.Leop.Mar.  i4,3.  Alabaftrowa  banieczka.   i.Łeop. 

wil^y  ten  w  grodziech  nie  ieft  aktykowany.    Vo!,  L.  3, 1 73.  Mar.  36,  7.      3.  Fig.  biały,  śnieżny,  Henbetlb  IPei^.  Gład* 

Lifty  przypowiedne  w  grodzie  aktykowane.  ib.  3C6.    Wo-  ka  szyia  alabaftrowa.  Przyb.  Luz.  45.  [F.cct.  axa6acxnpo- 

iewodowie  maią  cenę  rzeczom  naznaczyć,  i  do  akt  akty-  bhahuh,  alabaftrokształtny,  na  kształt  aiabaftru ,  Gr.  aAa- 

kować.  Co/}.  Gór.  76.  (cf.  Oblatować,  intabulować).  fiasrsotiins^-    ajia6acmpoBAaraAKige ,    Gr.  d\»fiasTgo' 

AKURAT,  AKURATNIE,  a</c«  ściśle,  prawie  tak ,  punktu-  d^ifuf)    schowanie   na   alabaftry   lub  .  alabaftrowe   słoiki  *, - 

alnie,  szczelnie,    4(CttCat,    getiait,    pAnftlii^;    RoJf.  mo-  axa6acinpoH0ceul) ,     Gr.  a Xa^a^f 0^0; 0^,  noszący  ala- 

iiHO*,   xnÓHMexOHBRO »    Eccl.  HcnuoiHO ,     HcnuinH'^ ;  baftr). 

Ctfrn.natanku ;   Vind,  tinku,  dofkerbnu,  marlivu.       AKU-  ALAKANT,  ALRANT,  u.  m.  wino  Hiszpaóikie  Alkońłkir, 

RATNOSC,  i.  f.  ścisłość,  szczelność,  punktualność,  btf  czerwone,  maiące  smak  dwoiaki ,  słodki   i  cierpki.  Krup. 

t2(CC«rateire,  ®eiumt9feit;  RoJf.  np^HOCm^i  Yind.  inac-  6,  106.  (a  w^spy  krety}  którą  Kandy)|  zowią.    Co.  Th. 


ALAMB    -    ALE. 

6.?)    SticaUtf ttlOefn ;    Wina  źamorlkle,  Frarrcuzlie,  Hi- 
sspaiilkie,  alakanty.     Vol.  Leg,  ^,  i253.    iCufa  alakantu , 
ib.  3,  57. 
ALAMBIK,  y.  Alembik. 

*ALAM0DA  ,  y.  f.  z  Frań.  modno^<5,  nowo^<5  w  ubiorze, 
flfUf  9^0^f  /  ^Obetta(^t.  Nasi  OWI  w  niemieckich  alamo- 
dach  dragoni  dworowi.  Twrd.  W*  D.  8.  Naftały  dzisiay 
dziwne  w  firoiach  maniery  z  cudzoziemskich  alamod. 
ł3.  a,  i5l.  -ALAMODZKI,  a,  ie,  modn^,  nowomodny, 
tyczący  się  ftroi u  nowego,  tlloMfc^,  ItCUmoMfdJ.  Alamo- 
dala,  nowo^wiecka  suknia.  Ern,  5j. 
ALATERN,  u.  m.  drzewko,  iak  ie  drugie  iczyki  z  łacin fkie- 

gozowią.   Cn.  5.  alaternus  Plin.  bet  Sflatftnbanm. 
ALBA,  y.  f.    Koszula    druga    biała,  którą  Xicża   Katoliccy 
podwdziewaią  pod  ornat  (  cf.  Komża  ) ,    Mf  !H((f/  f tlt  (ans 

gee  ^embe  mit^  bem  ^riefletotnat.   KatoUccy  Xicźa  alby 

noszą  na  mieysce  efodu.  Pot.  Pocz.  i48.  Kapłani  w  al- 
bach. Pót.  Arg.  280.  Alby  papiezkic'y  na  siebie  włożyć 
nic  dah  SA.  Dz,  1076. 
ALBERT,  OLBRACHT,  a.  m.  imię  mczkie,  Woyciech,  %U 
Ite&^t  ALBERTUN,  nla  m;  dem.  2fI6te*tdJet!.  Słyszysz 
Albertuniu !  Tea.  48,  &.  52.  -  ALBERTUS  używane  zwy» 
c  zaynie  przez  szyderftwo  z  urąganiem  s  Drągal ,  Grądal , 
liiezgrabiasz ,  tchórz,  żołnierz   boiażliwy.     (  cf.    Woytasz  , 

Woy tyło )  ein  łłrpcf,  nn^ef^icftef,  bifserner  <peter,  ®impcl, 
fin  f^troii;  ein  fnrd^tfamer  S>a\t,  Dwie  fraszki  wierszem 

drukowane  wprowadziły  w  takową  wzictofć  imię  to  Al- 
bertut.  Jedna  pod  tytułem:  Wyprawa  plebafifka  Albertu- 
aa  na  woynę ;  druga:  Albertus  z  woyny  (w  Krak.  1596.) 
Są  szyderftwem  z  plebana  fkąpego ,  wyprawuiącego  paro« 
bka  na  woynę ;  tudzież  iunakieryi  tego  po  powrocie.  Ztąd 
Opaliń&ł  w  wflępie  do  satyr:  Myślałem,  c  oby  pisać  pod  te 
czasy  w  Polszczę ,  czy  sielanki ,  czy  fraszki ,  czyli,  sowi- 
Tzałów,  Albertusów,  czy  bayki,  czy  też  oracye.  Opa/.Sat, 
j.  Kiedy  o  Tatarach  słyszy,  cży  to  nie  bieży,  iak  Alber- 
tus z  woyny?  £irA.  Ex.  28.  (cf.  Matyasz  z  Podoła  j  żoł- 
nierz bożogrob/k  i ,  papiezki ;  junak). 

ALBO,  ALBOWIEM,  ALBOZ    v.  AB  O.  etc. 

ALCBANT  V.  Alszbant. 

ALCIIIMIA,  ii.  f.  (2  Arabfk.  artykułu  a/,  i  wyrazu  chimia 
czyli  chemia  y  którego  źrzódłosłów  trudno  z  pewnością 
wyprowadzić)  sztiLka  mniemana  robienia  złota,  złototwor- 

f:wo.  We  Wfc^emte,   ® olbma^erey ,  Rag.  2iatotvorftvo ; 


.     ALEA    -    ALE!«B. 


XI 


▼ech;  Roj:  no  i  EccL  o6ave;  {Grae.  aXX»;  Syr.  t-J^H 
ela  ;  Aethiop.  i^^^n  ola ;  Chald.  Talm.  r^hn  alla  •,  Germ. 
affein,  cf.  Lat.  alias).    1.,  in  contrarium y  przecząc,  mo- 
wę odwracaiącr  lecz,  wszakże,  ^et,  affetit.     Piękny  był 
wyiazd,  ale...  ICras.  Lift.  192.  Choroby  regułarue  łatwo 
rozpoznać  można;  ale  nieregularne,  ale  ukryte,  ale  z  kil- 
ku ikladane,  rozpoznać  ciężko.    Perz.  Lek.  0()'    Boday]>y. 
to  twoie  ale  i  ieźeli   djabli  porwali!    Tta*  7-  '•  58'     Cum 
enclit.  nleż,  fwibent  (v.  ali ).     a.  desiderando,  z  ulkarża  • 
nicm  się ,  żaląc  się ,  abet !  bwfe   »a^  1(1  ba^ !    Ale  źc  Jey- 
iności  dotąd  nie  widać !    Tea.  3o.  c.  24.-  3.^  con/irmarive, 
potwierdzaiąc :  iiiź  ci  takieft,    abet   ftCpUc^/  ja  bO*.    Ala 
ćo  robić !  t.  i.  masz  przyczynę  ganić  mię-  L.  -  ».  mtensio^ 
nis,  ale;  ale  też,  ttbct  auc^^.  Alemci  mu  dał!  Aleksie  dogadać! 
Cn.   Ale    bo   siortrzyczko    nie  lubię ,  żeby  mnie  tak  śpię- 
gować.     Tea.  49,^.49.     Ałe  bo  ich  zwiedli.    Tea.  45,  </• 
72.  Wyb.^     5.  cum  irrisione  szydząc,  t  uszczypliwoicią , 
wey !  przecież !  ja  bodj,  abet  ht^.  Aleś  Ikromny,  gdy  dru- 
gich biią!  Alei   pilny,  gdy  ieść.   Cn.     II.  ale  Subftant,-. 
wada,  niedoikonałość ,  przeszkoda,    przywara,    ein  Ofbet^ 

etne«ebenfa*feit,  ein  ^inbernif ,  9lnflj>f ,  SWandet,  (»e= 
brechen,  elne  tln»offfomnien|cit.  (  Kinrf.  madesh ,  ymashik, 

lifs,  lisa,  prigoTor,  fkasnoft,  kriunja).  Nikt  beif  ale,,  nikt 
bez  wady.  Jak.  Ez.  loi.  Rys.  Ad.  44.  Gom,  Dw.  9. 
Searw.P.ef.  Ij.  Wad.  Dan.  5.  Tea.  7,  c.  58.  (  NulU  iunt 
visi ,  qui  caruere  nisi.  Vind.  Ysaki  ima  swoje  lise,  ińu- 
he ,  samere ;  Slovac.  fdjbt  ttlA  fWl  WlaftUtt  ttcbf Ofl,  9Jeill 
tflf  bcbrebO ,  ftetibi  »e*ibH ;  nullui  sine  naevo  ).  Nic  masz 
na  kwiecie  żadnego  takiego ,  By  nie  było  ale ,  w  wielmo- 
żności  iego.  Rey.  Zw.  aiy.  6,  Niemasz,  któryby  się 
w  czym  nie  potknął ,  albo  iak  Polacy  mówią ,  nikogo  bez 
ale.  JBudn.  Ap.  67.-  By  nie  ale,  byłoby  wszyftko  wcale. 

Zegi.  Ad.  7S.  Cn.  Ad.  62.  siovac.  !<b'bi  feb*  ne  bpro, 
wferfo  bl  bobre  bolo;  Ger.  mm  baó  wenn  tti*t  wite.  Ale! 

inrerj.  Ale !  ale  ale  !  Franc.  a  p/opos,  Slavon.  eh  zbilja ; 
«*!  a  propos!  mii  miH  elńfafft!  Alei  ale,  przypomnia- 
łem sobie!  Tśa.  3o,  6=.  Ale  ale,  a  propos,  pani  mi  mó- 
wiła. Zabł.  Firc- SUm 
ALEA ,  ALLEA,  ei.  f.  z  Franc.  przechodnrk ,  przechodnia , 
ulica  drzewna,  ulica,  droga  drzewami  wysadzona,  szpa- 
ler, eine  Srttee,  ein  (S^attengand*    5»/».  «lege;    Vind. 

sprehodishe. .  -  Poszedł  z  nim  w  jedną  cieniftą  aleę.  Lub. 
Roz.  191. 


C/na^  zlatotyomoszt -,   Vind.  slatodelauzhnia.  -  Mniemana    ALEGACYA,  ALLEGACYA ,  yi".  f.  przytoczenie,  przywo- 


uniieiętuoić  odmieniania  kruszców  iednego  w  drugi ,  o'so- 
bllwie  zaś  W  złoto.  Kf.  Kop:  1,  58.  JCras.  Z6.  (cf.  Chi- 
mia, kamień  filozoficzny ).  AŁCHIMIK ,  a.  .m.  ALCHI- 
MISTA,  y.  m.  złototwórca  ,  człowiek  trudniący  sTę  przei- 
naczaniem kruszców,  bertKł4eini)ł^®oIbma(^er.  Croat.  zia- 

totvorerz;  Rag.  zlatotroraz  j  EccL  2XRniomBOpe]ib  (Gr. 
XfV9onoior).  •-  Franciszek,  przedtym  pieniacz,  teraz  alchi- 
miflą ,  Dmucha  coraz  na  węgle ,  przy  piecyku  siedzi ,  Za- 


dzenie,  cytgwanic  dowodów,  bte  SitatiOtl,  OlnfllbCUng 
einet  ^ewei^fleffe.  Chcąc  alegacyą  wyrozumieć ,  tizebn  się 
tego  pisma,  z  którego  wzięta  ieft,  dołożyć.  Sekh  8- 
ALEGOWAC,  ALLEGOWAC,  ał,  uie.  aff.  imp.  przy- 
taczać, przywodzić^  dowodzić,  c3ftować,  anfńbtett,  (^tU 
ttn,  beweifen,  belegeil.  Czasem  Apoftołowie  klikiem  słów 
tylko  alleguią.  SeAL  8.  Potrzeba  wyrozumienia  słów ,  któ* 
remi  allegować  chcieli,  ib.  On  dawnoscią  alleguiąc  albo 
dowodząc ,  tak  pisze.    Wi^n.  5^$, 


gęszcza   1    rozwflża ,  przerzadza   i    cedzi ;  Pełne  proszków 

chemicznych   szafy  i  ftoliki ,  Wszędzie  torty,  retorty,   ba-  ALEMANNJ ,  herb.  tarcza   na  dwie'  części  wzdłuż  podzielo- 

nie,  alembiki.  Kras.  Sat.  26.  na ;  ife  iedn^y  ftronie  trty  kule  armatne,  na  drugiey  dwie. 

ALE.  I.  Conj.  lecz,  bó,  ponieważ,  a^ttf  (tlfein,  benn.  Boh.  Na  hełmie  panna,  laui^ową  koroną  uwieńczona.    Niest  1. 

ale;  siovac.  aie,  ałe;  Sorab^  i.  aU,  ba(e;   Sor.  2.  aU;  Xurop.  3,  4.  z  Hetruryi  pochodzi.  €it)  ®«pi>em 

Carn.  al,  pak,  pa,  ali,  samuzh j    Yind.  al,   ali,  ampak,  ta-  ALEMBIK,    ALAMBIK,    a.  m.    ALEMBICZEK    czka.  nu 

nuzh,   temuzh;  5/apow.  ali ,  pak;    Bosn.  al,   alli,   a,  da,  dim.     (z  Arabfk.  artykułu  al-,  a   z   Greek-   UfA/itĘ    tyU 

aeggo,  ntt,  ma;    Hung.  dej  Croat.  ali,  pak,  alipat,  iw?go,  tnacaącegf^,  co,  cały  wyraa  alembik ) ,  naczynie  chemiczne 

2.m 


t» 


ALEMBI    -     *ALHER, 


baniai^e,  na  którym  wapory  i  sublimat  ciat  nnoasący  się 
oaiada,  sluiŁy  do  przepędzania  wódek,  rozłączania  meta- 
lów; kukurbita,  kolba,    htt  S>elm ,  bCt  ^0f)ttnfopU  ^^ 

Jtolbf n,  2)e|liUit  5 ,  tgd^ibef otteti.  £ccf,  aAeM6HKt,  Bom, 

lambik,  kappilo ;  Rojf'.  Ky6b ,  Ky6MKl),  KOA6a,  ma- 
jaH"b  ,  KaaaHeiib.  Naczynie  kruazcowe  wałkowate,  w  górze 
wypukłe.  KrumL  Ch.  53.  Gorzałkę  na  alembiki  przepu- 
szczają. Jf/.  Rc^L  3,  174.  Alembik  ^lepy,  kukurbita.  Syr, 
a84.  Alembik  podwóyny  cf.  Bknia  krętna.  2.  Fig.  puścić 
co  na  alembik  s  brać  pod  roztrząsanie ,  przez  młynek  prze- 
puszczać, przez  sito  przesiewać,  przecedzać.  O^  Wyr.  J)le 

€e«fwr  paflireti  faffen ,  burdjfte^eto. 

At-EMBIICOWY,  a,  e.  odalembika,  hen  S^clm,  ben  itotteil 
bCtteffenb;  ^Olbeils  Rojf'.  Ky6oBMH.- Piece  chimicane  alem* 
bikowe.  JCrumt,  Ch;  24.  Alembikowa  wódka.  VoL  L,  8. 
i44.  przepędzana,  przepalana  wódka,  przepalanka,  abgf^Os 

grtier  ©rantweiit.   -Ro^  aucMAKa. 

*>\L£SZ  Con;.  aź,  alić,  dopóki,  bl^.  Rogami  źelaznemi  bę- 
dziesz przemiatał  ziemię  Syryiiką,  alesz  ią  ikazisz.  i.Leop. 
3.  Reg,  22,  11*  Dusza  gorąca  lako  ogień  pałaiący,  nie  bę- 
dzie zagaszona  ,  alesz  co  połknie;  a  człowiek  złośliwy 
w  ućciech  nie  przeflanie,  alesz  rozżarzy  ogień.  i.  Leop, 
Syr.  23,  22.  . 

ALKKANDER,  ALEKSANDER,  dra.  m.  ALEXY,  ego.  imię 
męzkJe.  Boh.  Slleg-  Król  Polflci  Alexander  IV.  brat 
Olbrachta.  JCraf.  Zb.  Rojf.  Olech,  d€m.  Oleś  qu.  v.  --  in 
fąm.  ALEXANDRA  Rus.  Olechna,  Dem.  Olcha.  Sim. 
Siei.  ALEXANDROWICZ ,  a.  m.  i.  herb.  dwie  kosy 
odrzem  do  siebie  obrócone;  przez  Przodek  dwie  szpady 
niemieckie;    %  Litwy.    Nieś.  l.  Kurop.  3,  4.    eltt  ®flpi>en, 

2.  Imię  familii,  fin  gamUleiutamf, 

ALEXANDRYA,  yi.  f.  miafto  Egipikie  od  Alezandra  W.  za- 
łożone. Gwag,  682.  Xras.  Zb.  9l(eranbrien  in  ^eg^pten. 

ALEXANDRYISKI,  a  ie,  przm.  z  miafta  Alezandryi,  au^ 
^letanbtten*  (R^JT*  »eji:caHApiHCKaH  eywaras  ragałowy 
papiery  aACKCaHApiBCKiM  AKcmb  s  sennes). 

ALFABET ,  n.  ro.  abecadło ,  z  dwóch  pierwszych  głosek 
abecadła  Greckiego :  alpha,  beta,  batf  ^\^\iaU%  Ui^  ^  & 
Przenośnie.  Jak  nam  ze  wsi  parafianin  ma  przyganiać  !  ón 
leszcze  alfabetu  naszego  nie  zna.  Tea.  19,0.79.  (tonu, 
sposobu  naszego;  et  (fnnt  batf  Comment,  ttnfetn  ZdU  nO(^ 
ni*t.  ALFABKTOWY  ob.  Abecadłowy. 

ALGIEBRA.  y.  i.  (z  Arab.  algiaburats  rzecz  na  czębci  roz- 
łoiona ) ,    nauka  rachunków  za  pomocą  zrównau ,  ble  9((s 

gcbta,  bU  $8u<fe(labe«te(Cttttna,  bie  ttnaloft^.    Naysubtei- 

jiieysza  rachunków  nauka ,  przez  litery  zamiaft  liczb.  JCras- 
Zb.  Literalny  rachunek.  Łęs.  2,  112.  Celem  algiebry  ieft, 
podadi  sposoby  wynalezienia  reguł  powszechnych  ,  do 
rozwiąsania  wszelkich  zagadnień  o  ilościach.  Jak, 
J4at.  2,  i.  ALGIEBRAICZNY,  a,  e.  przm.  tyczący 
się  algiebry.  algebr^ifl^s  n.p,  Działanie  algiebraiczne.  Jak. 
Mat.  3,  82. 

ALGIER,  u.  m.  Kjróleflwo  barbaryyłkie  w  Afryce^  Dyk.  G. 
migift  tn  aftifa.  ALGIERCZYK,*  ALGIERTAŃCZYC, 
a.  m.  a  Algieru  rodem,  ein  Wgleter.  Boter.  .  2.  przen. 
rozboynik  morlki,  fin  ©Cftdttbet.  ALGIERSKI,  ALGIER- 
TANSKI,  a,  ie.  przm.  ^TlgUtif** 

♦ALHERUNT,    u.  m.     włókno,  tkanina   robiona    z  szychu, 

nędza,  etn  pfug  9on  undc^ten  ®o(b :  ober  eUberf Jbe n,  edildf. 

Od  sztuki  alheriintu ,  alias  nędzy  bogatóy  aaerokicjy  ałotj 


ALI    -    ALKŁ 

ieden)  od  nędzy  wązkióy,    groazy   i5;    od  szlaki  nędzy 
ubogi ey  groszy  6.  Vol.  L.  4,  358. 

ALI ,  ALIC ,  ALIZ ,  AŁJZCI ,  ALIŚCI ,  Wykrz.  s  oto ,  ot, 
a  oto,  iuici,  patrz!  fte^e  I  flfbf  ba!  f(^aul  ba!  Sorab.  i4 
^le9;  ^(ei^C)o!  ('Kf/ui.ali,  al  ne??  czyż?  wżdy!)  n.p.  Leda 
o  małą  krzywdę,  ali  się  wnet  biią ,  Fatrzie  zasię  po  chwili, 
ali  z  sobą  piią.  Biel. Sn  Niewn  21.  Alić  oto  idzie.  \,Leop^ 
Cen.  29.  (a  oto  3.  Leop,),  Zaledwiem  tam  wesfła ;  alić 
przybiegł  do  mnie.  Nieme.  Kr*  2, 16.  Pyta  się,  czy  iui  dzień 
nadchodzi ,  alić  mu  odpowiedzą ,  ie  iui  iutrzenka  wftaie* 
Radź.  Z.  P.  i5.  Gdy  się  iednego  dotknął,  wnetie  oczy- 
szczony był",  takie  i  drugiego,  alić  i  drugi  czyfly  zollaL 
SA.  Zyw.  1,  i53.  Zaledwie  tam  weszły,  aliści  nieprzyiaciele 
widzieć  się  dali.  Uft.  Korifl,  2,^1 1 1.  2) alićs  ai,  aie,  *alesz, 
iźaliś  nie,  dopóki  nie,  a  może  *,  h\i,  nlc^t  fb^  aM.  Nie  będę 
iadł,  alii  sprawię  poselftwo  moie.  Leop.  Gen.  2.^^  34.  (ai 
pierwey  odprawię  rzecz  swoię.  Bibl.  Gd.)  Niechay  nie  zaraa 
syua  daią  w  stuibę ,  aliiby  się  godził.  Gliczn.  Wycń.  J.  4.  b.  ' 
Day  temu,  day  owemn,  alić  niemasz.  Cn.  Ad.  149.  Zegl. 
Ad.  26.  (dziś  day,  iutro  day,  ai  sam  niemasz  nic.  Cn.Ad.) 

ALIANS,  u,  m.  'ALIANCYA,  yi,  'Aliansa,'  y.  i.  sprzymierze- 
nie, soiusE,  związek,  umowa  między  narodami ,  bit  ^Uan|^ 
bd^ '^iHlbni^.  n.  p.  zawiera  się  alians  między  dwoma  prze- 
łoźeńftwaml  osobnych  kraiów.  Jez.  Wyr.  Alians  odporny, 
zaczepny,  co  obacz,  —  ALIANSO\VY,  a,  e.  przm.  sprzy- 
mierzeńczy, soiuszowy,  związkowy,  SB)tnb^^:.  ALIANT,  a, 
m.  będący  w  przymierzu ,   sprzymierzeniec,   soiusznik,  bft 

Slllant,  SBunbe^ge nof •  —  w  rodź,  ieti.  ALIANTKA,  i.  bit 
>ttliantinn,  iaunbe^genofftnn. 

ALIGEROWAC,    ał,    uie.    cz.  niedk.    T.  kruszcu  iakowego 

przymięszać,   mit  finem  anbem  ^ttcSi  oerfegen,  legiren. 

n.  p.  Srebro  domowćy  roboty  aligeruią  na  7  łótów  fayn- 
zylbrut  ośmy  łót  miedzi.  Rzecz.  Zi.  B. 

ALKALI,  n.  nieodmienia  się.  z  Arab,  sól  ługowa  Torz.  Szi. 
73.  sól,  którey  ikutki  przeciwne  są  kwasom.  Xras,  Zb, 
Sdfali;  IKiealifc^e^  ©alj.  Alkali  stałe  lub  lotne.  ALKA- 
LICZNY, a,  e.  przm.  alfallfd!^.  n.  p.  płyn  alk.  spręiny  nie- 
widzialny. Os.  Fiz.  1,  3oo.  eine  ®a^act» 

ALKANT  ob.  Alakant. 

ALKIERMES,  u.  m.  z  Arablk,  1.  gatunek  robaczków,  do  któ- 
rych naleiy  takie  poliki  Czerwiec,  iak  ziarka  u  korzeni 
pewnych  roślin  znayduiący  się  \  a  nich  yrytłaczaią  prieedni 
czerwony  czyli  karmazynowy  sok,  bf C  ^ettlie^  /  blf  €o<(f ? 
niSe.  (por.  Czerwiec).  Kam.  karmesh,  (furmizh,  furmazhize, 
zheshiila].  2)  Syrop  lub  proszek  wzmacniaiący,  z  pomienio- 

nych  robaczków,  ba^  jtetme^putoer,  ^artb4ttferptt(9ft,  ber 

^erme^fptnp.  Syrx  i344.  Dyk.Med.  W  ząb  bolący  włoiyć 
alkermesu  LubeUkiego.  Czach.  97.  Jak  alkermesy,  tak 
i  bezoary,  Nie  poratuią,  kiedyczłowickftar^.Ze^/.  i4c/.  SsB. 
Któremiź  alkiermesy  tóy  zbydi  możesz  mdłości  ?.A'cAii'.  &5. 
ALKIERMESOWY,  a,  e.  przm.  z  alkiermesu,  jtenue^sn.p. 
alkicrmesowy  syrop,  alkiermesowa  wódka.  Kras.  Zb. 
ALKIERZ,  a.  m.  ALKIERZYK,  a.  m.  i )  ;>r;ce7l ; wypuftek, 
naroinik  (por.  wykusz)  eUl  ISetf et,  etne  9(er(er(lube,  Zbu- 
dował na  ościenie  kobcielnóy  alkierzyki  albo  ganki  W  koło. 
1.  Leop.  5.  Reg,  6,  5.  Wydatny  alkierz  z  ściany,  proiectum 
Cn,  Th.  2)  Izdebka,  pokoik  mały  uftronny,  etn  ^ettensims 

ttiet;  etn  fleine^  9^ebenitmmer,  eln  8tftb*cn.  Gospodarskie 

budynki  pospolicie  w  sobie  zamyka  ią  izbę,  alkierz  i  komorę. 
OJf.   Wyr.   Fokoie  goicinne  z  garderobami ,    po  dawneoui 


ALKaW.     -      ALMAR. 

atkierse«  Kr  tu.  Podft,  3,  iSg.  Jeśli  uprzedzi  rywala,  togo 
z«imkniemj  w  Jeymobcinjm  alkierzyku.  Tea,  24,i  26.  Cztr. — 
WŁacSrz,  arcona*,  Boh,  fltfpt,  Wif.Cr;  ^^o.  atfpł,  Wpfatfa, 
y«Wla(fa;  Sor.  i,  rontWarf,  CobtWarf ;  JCarn.  ajhker,  afker, 
Mhker,  ahkerzhek,  nahishje*,  Croa.  nahisje ;  ^oj.  (strasgjak, 
rjardak ;  Rojf.  HepAaftl),  HapAanL ;  M^pAaHeKl). 
ALK.OWA ,  ALKOHA ,  y.  i.  ALKOWKA  zd)-.  i.  s  Franc. 
alcove  ;  Hiszp.  alcoba ;  Arab,  elkauf,  elcobat  r  przegroda, 
odgroda,  oddział  w  izbie  na  tóika,  bU  lK(f09f*  Wielkie 
lóiko  w  alkowie  sypialnego  pokoiu.   Tea.  20,  &.  49. 


•ALMO    -     ALZB. 


iS 


ennar-,   U^^. '«lmarioin,  armarium ;  Kr^iic.  .i  Bo/n.  ermiir^ 
onnaricz  i    Sław,    ormar,    omarf  Karn,   olm4ra|  omlira  ^ 
V\nd.  ormar,   omara,  yomar,  yomarizh }  Łac,  srzed.  arma* 
rium,  armaria,  almaria ;  Franc,  Tarmoire ;  Iłiszp,  almario  j 
Hol,  armaris,   ammaris,   almarit.    n.  p.  Kleynoty  w  cudo- 
wnych almaryach  rozłożone,  Sł€tr,  Dw,  27.  Pism  świętych 
almarya.  i,   Leop,  lift  S.  Hi€r,  4.   (schowanie  5.  Z.eo/>.)« 
Kramniki  maiące  w  około  oJmarye  w  sobie.  Star,  Dw,'  i  a. 
Siedzą  sobie  w  kącie  lako  olmarye.  Fetr.  £t,  77.  (por,  iafc 
miłosierdzie  w  miirku). 
ALKOHOL .    u.  m.    spirytus  czyli  wyikok  winsy  naytcźszy,    *ALMOMOR ,   u  iydów ,  ilół  przed  ołtarzem ,     gdzie  psalmj^ 


cieczą  biała  przeiroczyfta,  bardzo  lekka,  ulatuiąca  i  zapalna. 

N.  Fam.  6, 3o6.  3JIcol>oI,  tct  tcitifte  unb  itirljle  fflcingeift. 

ALLARM  oó.  Larmo,  Trwoga. 

ALLARMOWAC  oó,  trwoźyd,  niepokoić. 

ALLEGORYA,  yl.  i.  z  Greek,  od  wyrazu  aXXo  i  ayocim 
mówię  inaczey  czyli  co  innego ,  to  ieft  nie  to  co  właściwie 
wyrazy  oznaczaią :  przenośue  wyftawienie  lub  wysłowienie 
całego  rzeczy  ciągu.  Przyb.  nazywa  allegoryą :  przyobraie- 
nie  albo  przenośnia  w  myślach.  Szt,  Pis^  1 2.  btf  9(IIf ^OtlC/ 

0lf td^ni^rebe.  Słów,  prebmenon^atelCa,  3notvfa,  ^Mta^ittita ; 

Aos^c.  ajiAHrop'ia,  HHOp'&M'ie,  ^HOCKaaame  ;  Bojf.  uho- 
uh%SLKle,  npHmHa.  n.  p.  Sen  na  iawie  Orzechów/kiego, 
ieft  allegoryą  opłakanego  ftanuRzpltey. —  Mówić  pod  alle- 
goryą ;  allegorycznie,  figurycznie,  przez  podobieńftwa,  d^C^ 
^tii<^,  in  iBUbern  fpr^C^en.  Pod  allegoryą  o  tym  mówił. 
Bo/u  Kom,  4,  io5.    Mówiący  pod  allegoryą  :     BoJf,  np«- 

moHHHKb,  elit  ©leicbnifrebner,     ALLEGORYCZNOSC, 

i.  z.  wybawianie  w  podobieńftwach ,  ,figuryczność , '  blc  ^1= 

górlWelt,    ba^   «ttegorifd)e   SBcfeui     BoJf,   iiHocKaaa- 

meABHOcml).    ALLEGORYCZNY,  a,  e.  przm,  ALLEGO- 


i  himny  spiewaią.   Sk,  Zyw,  1,  196.  htt  ^Wmttitl^&f, 
•ALMUZYA,  yi.  i,  kożuszek  czyli  futro  popielicowe  z  kaptu-« 

rem.  Krom,  63 1.  C?in  SBiffic^|)eIi  wlt  cliiet  Aapti(e. 

ALCE  niodm.  n.  ALOES,  u.  m.  ALONA,   y.  i.  roślina  od 

kilku  gatunków,  naypospolitszy  aloes  przeszyty,   alow  ptr-* 

Joliata,  Kluk  Dykc.  91  (of.     Hebr^ts^^^^nn    Cx.  dlu\  Aa  1. 

alO^e ;  RoJJl  a^OH,  caeypt ;  Kum,  lezijan ;  Kro.  netr«azk 

morszki.  n.  p.  Aloe,     drzewko    Jndyiikie,    agaHochiUśm^ 

rayflcie  drzewo.  Bottr,  174.   Urzfd,  317.   9[{oebo(|/  ^Atte 

bte^boU*  Myrrą,  aloe  i  kassyą  wszyftkie  szaty  twoie  pachną. 

Bibl,  Gd,  Ps,  45,  9.  Aloes  teraz  pospolicie  czarną  heleną 

zowią.  Budn,  Prov,  7,  7.     2)  AlOe,  Alona,  sok  gcfty  iak 

żywica, 9((oefaft.   Urzfd,  317.  Kluk,  Dykę,  i,24.  Kto  częfto 

pożywa  aloe,  to  ieft  alony,  soku  iednego  ziela  zamorikiegOy 

które  zowią  temże  imieniem,  zachowuie  zdrowie,  SUn,  191. 

Miłośf^  między  bracią  podobna  ieft  do  aloesu ,  który  raz 

tylko  w  fto  lat  kwitnie.  Zab,  5,  J23.   ALOESOWY,  a,  e. 

przm,  z  aloesu ,    lub  iego  się  tyczący ,  %Ut  t  n.  p.  Kropla 

aloesowe.   Urzfd,  Sieii,^  Ko/c,  aAOMHbi|i<  Bojffl  ca6yp- 

HhlHL,   CaGypOBblH. 


RYCZNIE  przsł,  przenośny,     podobieńftwem  ozaaczony,    ĄLPHA,  ALFA  ob.  Alfabet,  oe.  A, 

iiguryczny,  afffgOtifc^;   Koł/,  i  Rojf,  HHOCKaaameAlMUii,    ALPY,  y.   Gen.   Alp  Inb  Alpów,  tylko  w  L  mn.  właśćiwio 

A/  _ W-  A  «i  _ l.ł_J-  f J,ł_*_l_»^ Wr>      't  l     *T«  •  »     "T*  •  T%      1  .^* 


anaMenaznejiBHU^,  npmnOHHLiK,    Allegoryczny  wykład 

baiek  Ezopowych.   Zab,  6,   366.    Niektórzy  twierdzili,  iż 

Hociera  dzieła  allegoryczne  są. 
ALLELUJA  ob,  Hallelnia. 
ALLODYALNY ,  a,   e.  przm,  dziedziczny^  Dobra  allodyalne, 

dla  różnicy  od  lennych.     Czac.  Rchp,     ^Ooblals;  ecUld^. 

AUodyalue  dobro,  Kam,  podank. 
ALLUZYA ,   yi,  ż.  oznaczeni^"  czegoś  nieznaczne.    Kras,  Zb, 

przyrznienie  Mącz.  zmierzanie,  przymówka,  zakrawanie  na 

co,  tyk,  przytyk,  przygrawka,  bie  SlUuflon,  Sltlfpielung,   hai 


góry  oddzielające  Włochy  od  Niemiec  i  Francyi.  DyAc.  G. 
Wyrw,  G,  bie  aipen,  ba^  SHpengebArge,  a)  przenoMa 
wszelkie  góry  wysokie,  Kro  a,  i  Kam.  pianina.  —  Alp€9 
Sanocenses  Poloniam  ab  Hungarla  dijłśrmlnant^ 
Długosz,  Kray  nasz  od  Krępaku  i  Węgierikich  Alpów 
wszerz  aż  w  mroźne  się  rozciągnął  tryony.  Fsatmod,  aS. 
(por.  Tatry).  Szli  przez  wiele  Alp  ogniftych,  przez  ikały* 
wiszary.  Przyb,  Milf.  56.  ALPEYC7.YK,  a.  m.  mieszkanieo 
Alp,  elit  ^IpcwUtO^inct;  Kam,  planinz.  ALPEYSKI,  a, 
ie.  przm,  ^ll^lf(tf,  ^Ipctts  Kam,  planinfke. 


S^iniielen.  n.  p.  wyszydzać  kogo  nie  w  brew,  lecz  alluzyą.    ALSACYA,  ALZACYA,  yi.  ż.  prowincya  Francuzka  nadrefi- 


ALLUDOWAC,  ał,  uie.  cz.  niedh,  biernie  nieuiywane,  na 
co  lub  na  kogo  =  przymawiać,  namykać,  dotykać,  zakrawać  na 

co,  zmierzać,  ^f^cz;  anf  fttpa^  anfpteUn,  etwa^  9erb(umt  bc: 

tibceB.  Boh  na neCO nataiat;  Rojf,  MaMenamb,  nsiueKHymb. 
^ALMANACH,  u.m.  Kalendarz,  a  osobliwie  taki,  w  którym 


ika, Stolica  iey Strasburg.  WyrK.G.  3o4.  iS(f<lt,  ALSACKI, 
ALZACKI,  ALSACYISKI,  'OLSACKI ,  a,  ic.  przm.  9U 
fafifd^.    Ziemia  Alsacyifka.   Gwag,  ^4^^,    Olsackie  XiążęU«^ 
Fapr.  Prx.  A.  3.    ALSACZYK,   a.  m.  z  Alsacyi  rodowity, 

fin  (SlMet.—  wrodz.ż.  ALSACZANKA,i.  bie €(fa$etinti» 


nie  tylko  zaćmienia,   bieg  ciał  niebieikich,  ale  też  aspekU    •ALSIKIECZA,  y.  ż,  gatunek  sukna,  etne  iZttt  2U(^.  Cło  od 
planet  czyli  uwagi  aftrologiczne  są  umieszczone,  e^  bebetis        welensów  Gdańfkich,  Alsikieczy  -  -   Vo/,  L,  4,  368. 

rere  dtien  ^lenber ,    worin  befonbet*  ble  Hfpeften  bet  ALSZBANT,  alcbant,aldzbant,haL€Bant,halz. 


^immel^jelcf^en  (l<(^  beCnben.  i^.  p.  nie  chcieli  aftrologii  in- 
•zey  albo  almanachowych  aspektów.  Oczk,  prz^  a4.  W  go- 
rączce zbytnióy,  w  kolice^  niepatrząc  w  almanach,  do 
krwie  idziem.  r.  t,  aS.  t.  i.  nie  zważaiąc,  czyli  "w  alma- 
nachu dobry  lub  zły  ieft  aspekt  na  puszczanie  krwie. 
•ALM ARYA ,  *01marya ,  yi.  i. '  ALMLARKA ,  i.  ż.  zdrbn, 
mieysce  na  schowanie ,  szafa,  icrzyoia,    bet  ®d^t(inf*    Cz, 

arntd,  «maf«,  ^iimtUę  $m«a^i  Słów.  almarto;  Daim. 


BANT,  u.  m.  -  zdrb.  ALSZBANCIK,  HALSBANCIK,  a. 
HALSBANICZEK,  czka.  m.  z  Niem.  hAi  ^Atóbatlb  s  część 
ubioru  do  przyozdobienia  szyi  służąca.  Sław,  tjtilit  f  Sor,  i« 

f^ipne  recjajf,  ftbi^ne  wobtoćfi^f;  lVi/M/.halspand,  og^rlin, 

ogerlenizh,  orratnjak,  nśgerliza  -,  ^Kroa.  ogerlińa,  golćr,  na* 
gerline;  A^ar/i.  nagerlina ;  Rag.  ogargljaj;  Daf^  OTraticsaf 
Rojffl  oiKepeAie,  oxepeA£H4se,  omeHHHKl),  csJumeHb, 
oGMUsb  f    EccL  o^esie »    yOpycib »    mohmciso.    iu  p. 


«4 


ALS2T    -    ALTBIL 


ICosztowne  owe  alzbanty.  Rey  Zw,  5S,  Przez  szyic .  wisiał 
tej  halzbant  kamleńmi  sadzony.  Ofw,  Ow,  304.  Kalsbanty 
na  azyiach  wiclbtądów.  Radź*  Jud.  8,  21.  (Klcynol)'.  Bibl, 
Gd,)  W  aldzbanty  i  łańcuchy  ubierać  się.  ZbyLZyw.AAyb, 
Na  szyi  łańcuszek  z  aiszbancikiem.  Rey  Wiz,  53. 

ALSZTUCH,  ALSZTUK,  HALSZTUK,  a.  m.  HALSZTU- 
CZEK  zdrb,  a.  m.  z  Niem.  bAŚ  ^Ql^tViĆ)l  chuHka  na  szy^ 
ic,  szyinica.  £rn.  1102.  krawat,  opafka  szyi,  podwiązka 
^rdła.  Vind,  holfteh  ;  Rojf,  raxcinyKl) ,  raAcm)  Meicb  , 
mochiHKa  ,  KOChJHOHKa  ;  Croa,  golerecz,  rubecz  *,  /?^^«r- 
OYTatak,  mahramiza  *,  Slnp.  marama  na  vratu,  pósbn.  n.  p. 
Mocno  szyic  halsztukiem  ociągali ,  aby  się  słusznieyszcuii 
wydawali.  Zab.  7,  i33.  Zdcym  podwiązki,,  alsztuczki. 
Zab,  9.  75.  jSycA.  ALSZTUKOWY ,  a,  e.  przm,  $vl(0r 
tud}'  Ro/f,  rnxr my lUHhi VI,  kocuhomhwh.  •ALSZTYN, 
V.  m,  z  Niem.  jnalźffteine;  kamienie  drogie,  które  kobiety 
na  szyi  noszą  j  to  co  Aiszbaut.  n.  p.  Anki-y,  szarpy,  alszty- 
ny.  Haur,  SA.  Sic^. 

'ALT,  n.  m.  z  Włoflc.  w  muzyce:  głos  górny,  wysoki,  gó- 
rogłos,  ber  9(It,  bk  iKIrflimme.  Głosy  dzielą  się  na  basy, 
tenory,  alty  i  dyszkanty.  OJlror.  Myśl,  44.  {por.  Altnifta). 

ALTANA,  y.  i.  ALTANKA,  i.  i.  zdrb.  1.,  dach  poziomy 
na  budynku,  lub  tifź  izdebka  wydana  na  dachu,  btX  %\'- 
lAtl;  bet  <S6Sft.  a.,  w  ogrodach  uftęp,  mieysce  ogrodzo- 
ne do  posiedzenia,  chłodnik,  ba^  £u|lNu^ ,  ®«rtefl6att^; 
einf  £<lltbe.  Altany  w  ogrodach  murowane,  ftolarikie, 
sapalerowe.  Kluk.  Rost.  1,76.  Skryła  się  do  altany  w  ogro- 
dzie.  Tea,  52,  b,  44.  Altana   %  liścia   przed  domem.   Tta, 

3o,  3.-  Boh,  A\tmt  altanef,  pamlać,   pawlaćfa;   iJwg. 

prozoriscte ',  Dal,  s^tnicza,  szumchenicza  ;  Cro,  chardak; 
Tu/,  cjardaak }  Boin.  ftrasgjak ,  migną ,  mignął ;  RoJ[» 
mepeMl),  mepeMOKl). 

ALTAHYA,  yi.  i.  fundusz  na  ołtarz,  prebenda  kościelna, 
sapis  na  utrzymanie  ołtarza,  Me  ^Cttartelc^^nuiig ,  tKttats 
^ifhtng.  Xiądz  ten  o  altaryą  swą  któtniari  uftawny.  Wfg, 
Crg.  i8.  ALTARZYSTA ,  OŁTARZYSTA ,  y.  m.  kapłan 
lub  sługa  kościelny  przy  pewnym  ołtarzu ,  btX  Sfittfrill. 
Posyła  pleban  po  altarzyftę.   Wfg.  Org,  5.  Bo/t.  oCtarjf. 

ALTECA ,  y.  i.  z  Włofk.  ton  wspaniały ,  przepych ,  wy- 
niosłość, pań/kośiJ,  bie  5?0^eit,  $etrU<ifeit.  Przypatry- 
wał 'sic  wszyftkic'-.  dworney  altecy  i  armatom.  Tward. 
Wł.  55. 

ALTEMBAS,  u.m.  materya  iedwabna  grubo  tkana  ze  złotem. 
Włod,  (w Tureckim  a/f yn  znaczy  złoto ,  a  bas  materyą  ) 
odpowiada  Francuzkiemu  brocard.   Cztr,  Rckp.  Paszk.  Dz, 

139.    {por.    Mnsułbas)    eitt    felbitet   <larC    mit    ®olb 

fturc^Webter  ©toff.  Złotogłowy,  altembasy.  Stryik'  ib:t, 
Vol.  L,  4,  81.  W  ałtembasie  osnowa  iedwabna,  wątek 
iłoty;^a  w  złotogłowie,  wątek  jedwabny,  osnowa  złota. 
ALTEMBASOWY,  a,  e.  przm.  |)Ott®o(b(lDf.  W  niedofta- 
tku  i  płócienne  ryzy  za  altembasowe  ftoią.  Pim.  Kam.  \  10. 
ALTERACYA,  yi.  ź.  zmartwienie,  rgryzota,  smutek,  bet 
OitMBLf  bft^  iŚ^iittltett.  n.  p.  Jedynie  altcracya  śmierć  mu 
przyspieszyła. 

ALTERKACYA.  yi.  i.  spór,  sprzeczka,  Chrelt,  ettńtlp 
feit.  Za  Ludwika  o  poradlnym  długa  altcrkacya  była. 
Biel,  307* 

ALTERNATA,  y.  i.  kol^y  pn;emienieifta  sic,  przemiana, 
odmiana  ,  napr2remian  ,  bit  SBecCfeC ,  bi^  STbWecbfelttng , 
^enberung*     Wklautoracłi  ma  bydif  alteraata,  ieby  raz 


ALTER    -    AMAN. 

t*olacy,  a  drugą  rażą  Niemcy  opaty  b^^li  obrani.  Herhs  St* 
i53.  Czas  zwykłe  zdziałał  alternaty,  W  świątyni  nauk 
dziś  ftoią  warsztaty.  Kras,  Lis.  1,  3i.  Smieie  się  Popiel 
w  duchu  z  kota  ftrnty;  Wymyśla  róinc  igrzyfk  altcruaty. 
Kras.  Mysz.  5  o. 

ALTEROWAC  SIĘ,  zatm.  nie</-*. Z ALTKROWAC SIĘ ^o/ł. 
frasować  się ,  martwić  się ,  gryić  się,  turbowat  się,  trapić 
się,  fl(^  Carmen,  grimert.  n.  p.  O  tych  potwarzach  wie- 
dząc ,  naymniey  się  nie  alterował.  Sk.  Zyw.  2,  453.  Z  ser- 
cem trwoiliwćm  i  zalterowanem  szła  do  kościoła.  PaJ}, 
I'.   i-G. 

AI/INISTA,  ALTYSTA,  y.  m.  śpiewak  do  altu,  alicm 
śpl<*"vvalący,  górnotony,  wysokotouy,  btt  9(Itifl< 

AŁUN,  HAŁUN,  u.  ra.  gatunek  soli  ziemney.  Kluk,  Kop, 
1,  93.  bil  Slldlin-  Lac.  alumen ',  Gr,  d\fAvi\  Boh,  alauif^ 
fiUncncC;   (ebi*f.     AŁUNISTy,  a,  e.  przm,   obfity  w  ałun,   -^ 

pcien  ałunu,  (ilaunCrtfttg ,  flfaunrdcft.    AŁUNOWAC,  ał, 

uie.  cz.  niedk,  ałunezn  zaprawiać,  rttlt  i{(((tun  DerfcCeil , 
(lltnia<$en.  n.  p.  ałunowanie  wódki  iefl  szkodliwe,  AŁU- 
NOWY, a,  e.  przm.  t.  i.  z  a?iinu,  czyli  ałunu  się  tyczący, 
n.  p.   ałunowe  góry,  kamienie.    Ład.  H.  N.  2.     Boh.  ^c^z 

tnencoipi^. 

ALWAR,  a«  m.  Gramatyka  łacififlca  Jezuity  Emanuela  Ai- 
wa ra ,  z  którey  uczono  w  szkołach.  MoHy  73,  127.  ble  Id* 

feittlfd^e  ©rammatif  betf  STlwar;  fo  Dief  »ie   ber  Senat. 

Z  przycinkiem :  Sama  tylko  z  Alwara  nabyta  Łacina ,  Nie 
uczyni  dobrego  dla  oyczyzny  syna,  Zab,  lo,  237.  Żadnym 
mi  sposobem  a  I  war  do  głowy  nie  chciał  wleźć.  Kras.  Pods, 
2,  i43.  On  się  z  Alwara  uczył  j  to  anaczy  co:  tęgi  z  niego 
Łacinnik. 
ALZBIETA,  ob.  Elżbieta. 

AM. 

AMADEY,  herb.  Orzeł  biały  bez  ogona  w  złotóy  koronie, 
w  dziobie   pierścień  j    pochodzi    z  Węgier.    Kurop,  3,  •*. 

aSappen. 

AMALGAMA  nieodm.  n.  z  Arabfk.  mieszanina,  zjednoczenie, 
połączenie  ciał  w  iedne  massę,  bd^  ^tliafSitnUI,   ble  ^etltt!: 

fc^wng,  eine  tnnigft  ^ermtfłte  ^Walfe.  n.  p.  amaigama  ,  któ- 

rćm  się  naciera  poduszka  przy  machinie  elcktryczney. 
AMALOAMACYA,  yi.  ź.  czynność,    działanie  mięszania, 

ba^  ^(malgamiren,  bag  tntiigfte  ^IJereinigcn.  Amaigamacya  t.i. 

kruszcu  iakiego  z  iywóm  srebrem  takie  pomięszanie,  i^ 
się  w  płynnym  ftauie  utrzymuie.  Kluk  Kop.  2,  3o8.  i,3it. 
3. /i/-ze/i.  wszelkie  połączenie,  zjednoczf»nie ,  pomięszanie, 

iebe  ^Jermengung,  ^erefnigting.     amalgamowac,  nł. 

uie.  cz.niedk.  mieszać,  iednoczyć,  antalgamiteit;  tjemiifcCełt. 
AMALIO WAC,  ał,  uie,    cz,  niedk,  n  Fronc,  t.  c.  szmelco- 
wać, emaiDiren.  7>. 

AMANT,  a.m.  AMANCIK,  a.  m.  zdrb.  kochaiący,  lubiąry 
osobę  iakową,  kochanek,  luby,  bct  tleb^aber ,  bcr  ®fli 
Irtlt.  Vind,  Tublcnik ,  lubesnik,  lubi;  Croa,  drir^^i  •,  RofJ',  . 
aioOobhrkI^.  Sama  amantów  dziś  odmiana  l>n%^'i,  WValo 
ftaleczna  wyszła  miłoić  z  mody.  Zab.  i  4,  385.  Pozn.ifcm 
to[zaras;  czegoi  amant  nie  obaczy?  Muf.  Ow.  11 5.  Gnte- 
czny  amancik.  Tea.  28,  37.  AMANTKA,  i.  ź.  kochaią- 
ca  osobę  iakową,  kochanka,  luba,  b\t  ®eliebtC.  Vind. 
lubiza ,  luba ,  lubłeniza ,  lublenka ;  i?o^.' Ało60BHHiia.  n.  p. 
Officerom  nigdy  nie  zbywa  na  amantkdch.  Tea.  x5,  107. 
{por.  Amator,  Aaiatorka). 


AMAR    *    AMB. 

AMARANT,  u.  m.  (sGrec.  dfAatguytros  nie  więdnący)  kwia- 
tek, szarłat,  jciuh  Dyk.  bet  %vxcccmt,  ^ai  ^aufeitbfc^itt. 

Roj:  6apxamHHKl> ;  Kroa.  sznelyek.     AMARANTOWY, 
I,  e.  prem,  n.  p.  kolor,  który   iell  podobny  do  purpuro* 

wego.  ^marantens. 

*A.MARY£OWAC  na  co,  owuł,  uie.  niedk.  (s  Tac.  amarus) 
górsko  narzekać,  utjfkować,  uikarżać  się,  ialić  się,  bia* 
dać,  ne^UaSfll,  Mttere  ^UgCIl  fu^jrcn.  Olimpias  amary- 
kowata  na  Alexandra  ,  ie  się  szczycii  synem  Jowisza. 
Budn,  Ap.  i38.  Na  zepsucie  kościelne  sami  dawno  papie- 
inicy  amarykuią.    Teof.  Zw.  E,  4 

AMATOR,  a.  m.  lubiący  rzecz   lub  przedmiot  iakowy,  fin 

tlieb^abec  »on  ttx^i.  Rojf,  paHwneAB ,  A!o6HmeAB ,  0^0- 

nmiULb.  n.  p.   amator  polowania,  muzyki.      AMATOR- 
KA ,  i.  i.  lubiąca  co ,  etne  l^Ub^abettnn  i»on  irgcnb  etn^a#, 

Roff.  xio6iiineAbiiiitta ,  oxoinHH4(a ,  paHiiinex£Hiiua. 
AMAZONKA,  i.  i.  eitie  Odtta^One.  Amazonki  za  dawnych 
czasów  w  Azyl  niewiafly  waleczne,  same  swoiem  paii- 
Rwem  rządzące,  mężczyzn  w  swoim  kraiu  nie  cierpiące. 
Petr.  PoL  ibj,  Z  łukiem  w  rękach,  ■  berdyszami  i  ż  tar- 
czą Amazonki.  Bardz.  Tr,  a5o.  Miałyby  bydź  z\N>ie 
Hammazonki ,  a  nie  Amazonki  j  od  piersi  wytraconey,  bo 
mamma  pierś  po  Grecku.  Bith  H,  ic^f,  §.  ubiór  kobie- 
cy, iktadaiący  się  z  kurtki  męzkiey  i  spódnicy  zapiuant-y, 

el»e  ^ma jcne ,  ein  IKmajonenf leib.    Lokay  zlał  iey  całą 

amazonkę.   Tea.  43,  c.  79.   Wyf>-  -^'"^' 

AMBAŁE,  iów.  /.  771/1,  z  łac.  ambages^t  mary,  lu-oienia , 
przywidzenia,  bałamucŁwo.  ^rlden^  ^(^iratmerepen ,  €(f)i' 
initfll*  Śmieszne  sobie  w  głowie  uprządteś  ambaie.  Zabł* 
Zbb.   100.  » 

AMBARAS ,  n.  m.  z  Franc.  zawiktanie ,  trudność ,  pomię- 
szanie', tarapaty,  obertasy,  zamota,  ^etUgenl^ett,  Uttge* 
If^tB^cit*  Vind,  Sapletenofl,  samotauka.  n.  p.  Ambaras 
komu  sprawid  •,  bydź  w  ambarasie.  Uwolniła  go  z  amba- 
rasu. Nieme,  Kr.  1,  i4i.  AMBARASOWAC,  ał,  uie. 
ex.  nUdk.  zaambarasowat ,  dok.  ambarasu  nabawić ,  zamo- 
tać, pomieszać,  zatrudnić,  ieOtanb^ll  petlfgcn  VSiCi&^t^, 
tu  ^^tfegf nbcit  fl^fj^lt.  Ambarasowany,  zaambarasowany, 
zatrudniony,  interesami  zaięty,  |>et(Cd«n,  bffc^dftigt. 

AMB ASS ADOR ,  a.  m'.  poseł  wielki ,  fin  ^mbaiTabeUt,  ^fs 
finbtet  wm  erilen  Otange*  Xarn.  baxador,  bashador. 
AMBASSADOROWA,  y.  ź.  iona  ambassadora,  be^  ©es 

frnbrm  «emablwn.     ambassada  ,    ambassador- 

STWO ,  urząd ,  godność  ambassadora  ,  bU  2Durbe  Ui  ©es 
fanbten.  (  ob.  Poselftwo  wielkie. )  AMBASSADORSKI ,  a. 
ie  przm.  należący   do  ambassadora ,  bettt  @efa»bteR  ge^i- 

tij  Ober  i^  be tteffenb.  (  ob.  Poseliki ). 

AMBICYA,  yi.  ź. -t.  i.  uczucie  swoich  zaszczytów,  bądi 
rzeczywiftych ,  bądi  przywidzianych,  iądza  czci,  czcilu- 
bość,  sławoluboić ,  sławolubftwo,    górnochcivyość ,     %xa' 

ICH  W,  Cbrgefii^f,  «(irget^;  €l>rfa*t,  C^rbegierbe,  (/>o/-. 

BuU,  duma,  pycha,  hardość)  Vind.  zhaftishertnoft ,  aha- 
ftishelnoftj  Rojf.  necinow6i« ,  AK)6oMecin*ie ,  caabo- 
AK>6'ie,  cAa«OJUo6cinBO ;  Ao/c.  Aio6oMawie ,  BAacmo- 
AioOie,  caHOAio6ie.  -  Czci  pragnienie.  Sk.  Dx.  901.  Żą- 
dza ,  pragnienie  coraz  większego  wywyższenia.  Kras.  Zb* 
1,76.  Skarbów  dodatkiem  wambicyą,  abo  w  pożądliwość 
zbytnie  chciwą  na  opanowanie  Litwy  się  podniósł.  Stryik. 
619,  Gdy  się  Kardom  ikrzydłem  aż  pod  niebo  wzbiła,  źe 
sićiić  nie  chce,  pa^d<   mu«i,  głupia   ambicya.   Pot,  Arg* 


AMBO    -    AMEŁ. 


15 


o\.  W  młodzieńcu  ambicyą  więcey  sprawiss,  niź  suro- 
wością.- Szlachetna  ambicya  każdemu  potrzebna.-  AM- 
BICYANT,  a.  m.  człowiek  ambitny,  wywyższenia  pra- 
gnący, łapicześć.  Petr.   ein  (Sbtbegletiget: ,  (Sbtfń(^tiger. 

Tronu  się  przez  woyny  ambicyanci  dobiiaią.  UJlrs^  Trój. 
63.  Rojj:  caHOAiodejjl) ,  ^ecmoAioSeiib  j  JCosc.  neps* 
cmBOXio6eiil) ,  nepBeHcniBOAio6eisb.  AMBIT,  u.  m. 
1.,  to  właśnie  co  ambicya,  ^b^begierbe.  n.  p.  Móy  am- 
bit  był,  bydź  godnym  tronu.  Min.  R.  i,  17.  Daleki  ic- 
Ibnn  od  ambjtu  tego.  Zab.  5.'  384.  (}.  przejiarzatt , 
w  znaczeniu  wlf(śrivvdm  z  Łacin/kiego  ambire ^  obwód, 
zabudowanie  ze  &Iiipów,  obchód,  krużganek  na  około  do- 
mu, ber  ^aulcngang  urn  ein^ebanbe  f^emm.  Ambit,  kruż- 
ganek do  koła,  peridromos.  C/imiel.  i,  78.  Zbudował 
cztery  arabity ,  ku  przechadzce  między  stupy.  Jbeop..  3. 
Reg,  7.^.  (Kość,  KpyrociuOAnie,  perijlylium).  §. 
przejia.  obięcie ,  rozciągłość ,  rozległość ,  obwód,  obiat, 

ber  Umfaiig,  bie  ©tretf^^  bie  Oluebebmmg.   Sklep  wyaoki 

dosyć   był    w  cmbiri^   przpflj  onny.    Pot.  Arg,  282.    tały 
miada  ambit  okolił  parkany.    Tward,  W,  D.  a,  354.      AM-t 
BITNOSC  ob.  Ambicya.        AMBIT]\Y,    a,  e.   przm.    pX) 
"większey    części    na  złą  flrone :   za   sławą   się   ubiegaiąej^ 
czci  chciwie  pragnący,  slawoiubny,  ebrget^ig^  ebrfl!i(^tig ^ 
eb^^begierig.    Vind,  zhaftislieJen ,  zhaAisherten ;   Sław.  po- 
nosit',     RoJJ,   A!o6oHec[niiBhiH ,    HecaiOAK>6ilBbiii ,    He- 
cmoAioSHiiia ,    cAaBOAió6HhiHi    Kość.  Aio6oHecinuua , 
CAaBOHeHcmOBHiiiH.     n.  p.    o  narodzie   ambitny,  o^egoż 
ty  chcesz   przecie?     Tego?  żeby  wieść  wszędy  gadała  po 
świecie...  Przyb,  Luz,   i'io.     Ambitnym   bydź,    ambicyą 
się    unosić'',     Eccl,  Aio60HecniB0Bainiicfl ,    Aio6oHe€9i- 
Byio. 
AMBONA,  y.  ż.     AMBONKA,  i.  ż.    zdrb.     »AMBPN,  u, 
m.  (z  Greek.  df*fi(av  pagórek,  mieysce  wywyższone,  pó- 
źniey  katedra)  mieysce  w   kościele  wywyższone,  z  któ- 
rego mowy  czyli  kajania  miew^ią ,  kazalnica ,  bic  Jtitt^lr 
ber  ^IDtcbigtjlubf;    £ccl,    SLMGoah^  Rojr,    nponoB"BAaAH- 
uje  ;  Kroa^  prodekalniza ',    Sor,  2.  pratfariM ;  Sław.  pridi- 
kaonica -,  A^or/z.  prishneza,  besednishe,  lish^r;    K(/ic/.  pre- 
dikalniza  ,  lisher  ,  predishniza  ,  kanzel  ,  kanzl  ,  kanzlias 

Slow.  ^a^dtelnica ,  fa^atebelttUa.    n.  p.  Każe, nasz  XiądB 

z  ambony  ładnie ,  Ale  cóż  ?  kiedy  nic  żyie  przykładnie ! 
Pot.  Pocz,  372.  Zegl,  Ad.  282.  Obracał  się  trzykroć  koto 
ambonu.  Sak,  Persp,  3.  2.  żartem ,  gatunek  poiazdu, 
im  ^^ttl ,  ein  i!Bagen  ( por.  korab ),  A  to  nie  nasza  am- 
bonkai  to  iakiś  osobliwy  rydwan.  Tea.  19,  7. 
AMBRA ,  y.  i.  z  Arab.  lekka    przyiemnie  pachnąca  ziemna 

żywica.  KL  Kop.  i,2i6.  Sień.  562.  bai5(mbta,  ber  %m» 

bet*     $  ambra  druga,  sok  zsiadły,  kleiowi ,  albo  żywicy 

podobny.   Cn.  łiquidambar  Linn,    eitt  bicfet  b^tjiget  ®tfft# 

.AMBROŻY,  ego.  m.    im.  właśc.    sławny  iloktór   kościelny, 

9(ntbrofiu^.  z  chłopika  :  Jamroz.  -    Pieśń  Ambrożego  :    To 

Deum,  ber  ^mftroflatiifcb^  2obgefang. 

j^MBROZYA,  yi  ż.  z  Greek.  df^jScaffia  nieśmiertelność,  t.  i. 
pokarm  nieśmiertelnych,  pokarm  bogów.  Kras.  Zb.  9(nt» 
brotI((/  (Bbtterfl^eife :  nieśmiertelnik,  że  nadawa  nieśmier- 
telności. Otw.  Ow.  587.  {por.  Bezimiertelnik )•  AM* 
BROZYOWY,  a,  e.  przm.  z  ambrozyi,  czyli  zapachu  na- 
der przyicmnego,  ambtpftfcb*  n.  p,  Ambrozyową  %  siebio 
noc  wyziały  chmury.  Przyb.  MU.  i64, 

AJKIELKA,  AM£LIKA|  i.  p*    puszka/ torbą ^  ka}eta,  eive 


1$ 


AME    -    AMNE. 


AMO    -    ANAL. 


SAc^fe,  ein  SBeiitfl,  elne  itaf(^e.  Po  lifty  siąga  do  amel- 

ki.  Pot.  Arg.  72?-, 
AMEN.  nieprz^p.,z  Hebr,  3»hr.  We  wszyftkich  właśnie  ic- 
z);,karh  uiywane.  -  Stówo  źyJowlkie  osobliwe,  albowiem 
z<«niyka  .  w  sobie  i  wiarę  i  nadzielę.  Herb.  N.  F.  5.  ^» 
"W  koirtJJele  pows^pchnym  zamyka  modlitwy.  Oycowie  SS. 
rozmaicie  go  wykladaią ,  jedni  :  niech  się  ilanie  ,  drudzy: 
prawdziwie  ;  niektórzy:  wiernie.  JCarnk.  Ktch.  449* 
Groch,  W'  20.  2.,  przeno.  chcąc  wyrazić  pewność,  n.  p. 
mogę  cię  upewnić,  źe  iak  amen  w  pacierzu  (lub  "W  ko- 
ściele, I  tak  to  prawda.  Tea.  3i,5g.  To  tak  pewna,  iak 
amen  w  pacierzu.  16.  25,73.  3.,  koniec  zakoficzenie, rze- 
czy iakowcy,  ba^  (Jnbe ,  bie  ^BcenbigUttg.  Nie  iui  amen. 
Cn,  Ad.  8.  ( ieszcze  nie  po  wszyflkiem ,  ieszczc  klamka 
nie  zapadta  ,  leszcześmy  nie  za  górą).  Teraz  inż  amen: 
lui  koniec,  iuź  się  ftało.  §  powiedz  amen:  zezwól  iuż, 
niech  tak   będzie ,  zrób  koniec.  OJf.  Wyr,  gieb  betne  Sfns 

toidtgung.  ^ 

AMEIINIA  ob.  Hamernia. 

AMERYKA ,  1.  i.  czwarta  część  świata ,  od  Ameryka  We- 
spucyusza  nazwana  \  nowy  świat  •,  Jndya  zachodnia ,  ^tttC' 
tiU.  AMERYKANSK.I,  a,  ie,  •AMERYCKI,  a,  ie. 
jtrzm,Kmit.  Spit,  C.  3.  b,  z  Ameryki ,  Ameryki  się  tyczą- 
cy, au^  9lmerlf«,  Slmerifanifd)  ''n.  p.  woyna  Amcrykańfka  s 
Czerwiec  Amerykańiki.  AMERYKANCZYlC,  AMERY- 
KANIN, a.  m.  rodem  z  Ameryki,  elit  ^mcńfaner.  Siaw, 
Amerikaa*,     JCarn.   Araerikanar;     RoJJ,    AwepUKaHeul). 

w  rodź.  i.  AMERYKANKA ,  i.  elnf  Stmetif awctinn. 

AMETY&T,  u.  z  Greek,  kleynot  wieloboczny,  czasem  ko- 
ftkowy,  przeźroczyfty ,  różnego  fioletowego  koloru.  A7. 
Jiop.  2,  38.  ber  Ittmctbpfr  AMETYSTOWY,  a,  c.  przm, 
t.  i.  z  Ametyftu,  n.  p.  ametyft owa  tabakierka. 

AMFIBIUM,  Gwag:  698.  Ziemnowód,  wodnoziemne  zwie- 
rzę ,  elii  IKmptiibton ;  ein  beiblebtge^  ^^ier ,  ein  ^^anbn^afs 
fertbier* 

AMFITEATR,    n.  m.    mieysce   '\yidowifk,    n.  p.    amfiteatr 

azczwalny ,  ba^  3(tnpbit^eatet ,  ein  ©ebrfube  mit  reibenwei^ 
fen  ®icen  fiir  ba^  ^ublicum.  Kam.  fkasaiishe. 

AMI ANT ,  u.  m.  (z  Greek,  dpktoiyror s  czyfty )  kamiefi  z  ni- 
tek niby  złożony,  które  na  płótna  wyrobiiLjarioźna,  nie- 
skazitelne otd  ognia  i  owszem  się  przeczyszczaiące ;  ten 
górny  albo  ziemny.  KI.  Kop.  2,  66.  bet  SCllIiant  /  bft 
fBetgflac^d,  6tetnfia(t)d«  Dla  swey  własności  amiant  na- 
4Ewano  asbeftem  (Greek.  a^/Sesrorz  niepodległy  spale- 
niu ),  lecz  nowi  Fizycy  rozróiniaią  słusznie  asbeft  od 
amiantu,  ob»  asbeft.  K^ojf.  aamaHinl) ,  KyAcAfl  rop* 
naii. 

AMIDON,  o.  m.  z  Franc,  T.  czę^ć  kleiowata  w  roślinach, 
bet  AlfbetflofT.  Kaida  roślina,  a  w  szczególności  mówiąc 
kaide  ziarno  zboia ,  kaidy  owoc,  ma  w  sobie  cukier ,  gu- 
Bię ,  1  amidon  czyli  część  kleiowata.  Ox«  Fiz,  1  ,  265. 
Amidon  wciąga  w  siebie  wodoczyn ,  z  nim  łącząc  s'c  po- 
większa się,  kiełek  wypuszcza,  tamie. 

AMINEK,  nka.  m.  Łac.  ammium ,  kminek.  Wtod.  kmin 
biały.  Dudz.  33.  metfft  ^ńmmel.  Pol(ki  kminek,  poda- 
minek.  Syr.  445.  $2fmmep« 

AMIRAŁ  ob.  Admirał. 

AMNESTYA,  yi  i.  (zGrec.  a/Ay>ff-r/a  niepamiętanie )  za- 
pomnienie ,  puszczenie  w  niepamięć  iakowe'y  urazy,  prze- 
baczenie. Kras.Zb.  Vof.  Z..  2,  1659,    blf  ^nmeftit ,  bie 


^er^effenbeir  M   rrlirtenen   tinb   andet^anen   Utye^t^. 

Kość.  aMHKcrn'ia ;  Rojf.  HenamHni03\o6'ie. 

AMOMEK,  mku.  m.  rodzay  roślinny,  należący  do  korzeni 
kuchennych  ;  gatunki  iego  są :  imbier ,  kordanioma  ,  ray- 
fkie  ziarno.  ^A  Dykc,  1,29*  bie  lUlttOnU,  Łac.  aniomum. 
AMONEK,  nku*  m.  Slson  amonum  Linn.  bd^  ^ItnÓinlein* 

AMONIAK,  u.  m.  Łac,  ammoniacum,  chrościna  Afrykdń- 
ika,  zapal iczce  podobna,  w  gorąca  płynąca  iywlcą  zda- 
tną do  lekarftw.  Syr.  Al  6.  Hi  SittlDniaf.  AMONIAKO- 
WY ,  AMONIACKI ,  a,  ie  przm.  z  amoniaku ,  lub  się  go 
tyczący,  n*  p.   Amoniakiowe   drzewko.  Syr.  216.    amonia- 

cka  sól-,  Simoniaf:,  tHmontafal:  ^aU. 

AMOR,  a.  m.  AMOREK,  rka.  zdrb.   z  Łac.  boiek  miłości, 

Kupido,  miroiteki  berSlmor,  ber  £iebe^40tr.   Cz.  sj)?ilef; 

Kam.  Lubizhk,  Sferzhek  j  n.  p.  O  ii.khym  ci  rad  Aniorku 
dziękowali  Gdybyś  kochankę  do  mnie 'nakierował.  Zab.  9, 
97.  Urb.  Amory  w  li.  ran.  znaczy  to  co  kochanie,  milo- 
ftki ,  n.  p.  Łatwo  kaidy  twoie  amory  poznaie,  bie  £ieb: 
f*rtftett,  t9ii^  53erltebtfC9n.  AMORACKI,  a,  ie.  przm.  ty- 
czący się  miłości ,  miłosny,  ben  3fmor,  bte  £iebe  betrefftnb, 

£iebe^  =•  Panny  liftów  amorackich  niechay  się  kaią.  Ba/s. 
Kaz,  1,  6 '4. 
AMPLIFIKATOR ,  a.  m.    powlększyciel ,  przesadziciel ,    bet 

Uebertreiber.   w  rodź:  z.   amplifikatorka  ,  i.  n.  p. 

Oratorki  obfite ,  wyborne  ,ampIifikatorki ,  W  obrocie  iczy- 
ka  nieprzegadane.  Mon.  72,  422. 

AMPL010WAC,  ob.  Urząd. 

AMPUŁKA,  i.  ź,  Łac  simpulum  1.,  znaczenie  dzbana, 
czyli  bani  oleiowey  A^ącz.  teraz  nie  używane,  etłl  JttUg 
DeblfrUJ.  2.  przy  mszy  nalewaczka ,  czyli  naczynie  nie 
wielkie  z  wodą  i  z  winem ,  nalewaczka  do  kielicha.  Cn.  - 
S.  Remigiuszowi  gołębica  do  chrzcielnicy  ampułkę  z  krzy- 
:^mem  przyniosła.  S^.  Zyw.  2,  226.  hiXŚ  ^.  Ceb(fi<lfd)iein 
in  [Rb^int^*  Order  S.  ampułki.  Wyrw.  G.  333.  Boh.  ham- 
bttCe,  bambulfa;  Iłung.  ompolna;  Rag.  goftariza,  DaL 
yichya. 

AMRA,  ob.  źydowfka  smoła. 

AMULET,  u.  ra.  lekarftwo,  czyli  śrzodek  sympatetyczny, 
przeciwko  chorobom ,  czarom ,  1  noszenie  onegoź  na  szyi , 
lub  piersiach.  KI.  Roś/.  2,  276.  {por.  Talisman)  eill 
STmutet,  9l«bdngfeL  '  J^cc/.  AaAOHKa ,  xpaHi«.ajse,  xpa- 
I^HXBHafl,  Hayau ,  snaaAa. 

AMUNICYA ,  yi.  i.  wszelkie  potrzeby  woienne ,  należące  do 
usluienia  artyleryi.  JoA.  Art.  3,  290.  Papr.  Weg.  1,259. 

AN. 

*ANA ,     (  z    Greek.  dv<z  )     pismo    aptekarikio     znaczące : 

tyiei.  Cn.  $n ,  j.  SB.  hu  brei  Unaett*  Boh.  afi,  ana,  amt 

cuij  guae  y    quod. 
ANABAPTYSTA  ob.  Nowochrzceeniec. 
ANACHORETA,  ob.  Puftelnik. 
ANAFORA,  y.  i.    z  Grec.   figura  krasomowfka,  powtarza- 

nie  słowa   iakowego  dla  tern    większey    dobitności  •,    bie 

iHnapber.  siov.  prebopaćiffa. 

ANALIZOWAĆ ,  ał,  uie.  cz.  nied/t.  ( irzódłosłów  ieft  Grecki 
oivaXv9is  z  roz  więzy  wani  e ,  rozkładanie,  rozbiór)  rozbie- 
rać, rozkładać;  na  części,  wyszczególniać,  jetĆegeil,  tli 
$Be(ianbt6et(e  auffófen.  n.  p.  wodę  łatwićy  analizować*,  ni- 
żeli ią  robit*  czyli  Iktadac'-  Ot.  Fiz.  1,  3o3.      ANALITY^ 

CZNY.    . 


AKAŁ    .    ANOR« 

CZNY,  a^  e.  prxm,  i,  i.  rosbiorowy ,  n.  p.  iposób  analU 
tyczny  poftępuie  od  szcsególnych  do  powszechnych  rzeczy, 
miślptifć^ ,  |f rgKebftnb.  Do  porządnego  poznawania  rze- 
czy, dwa  aą  apoaoby,  zbiorowy  i  rozbiocowy,  {metńoduł 
synihetica  4r  tinaiytica),  Kopcz*  Gr.  a,  a. 

ANALOGIA,  ii.  i.  c  Greek.  ayaAoy/as  równość,  ilosunek, 
podobno^(5  ,  podobieuftwo  ^  (losowno^d  ,  bif  9(nit(Dgi^  f 
9f^tl(i4ff  it*  ^ccA  BOCAOB^e ,  €x64cniBO.  n.  p.  Analogia 
czyli  owa  przydatno^<5  ,  iaka  mifdzy  pokarmem  matki 
]  konftytucyą  ciała  dziecinnego  zachodzi.  Mon.  69,  101 5. 
Przez  podobność,  czyli  analogią  przekonać  się.  Kopcx. 
Gr.  3,  aa.  ANALOGICZNY ,  a,  e.  przm.  ANALOGI- 
CZNIE,  przsł,  podobny,  odpowiadaiący,  zgodny,  flosó' 
wny,  onafedtfl^/  ^^\^*  ^-^^l*  bosaobhlim,  bo3caobh'B. 

ANANAS ,  u.  m.  bromelia  Unn»  owoc  wyborny,  u  nas  tyl- 
ko w  oranieryach ;  sok  iego  obfity,  winny,  przednie  pa- 

«hrący.  KUDyk.  1,8  a.  ^ie  ^Mn^,  htt  !t6nlg<apfeL  Rojf. 

aHaHacl).     ANANASOWY,  a,  e.  1  ananasu,  lub  do  niego 
podobny,  Mtl  IHtiatKI^,  9(nimA^s«    n.  p.  Lody.  ananasowe. 
Tta.  39,  8.  Zapach  ananasowy  t.  i.  podobny   do  rieczy-* 
"wiftego  zapachu  z  ananasów. 
ANARCHIA,  ii«  i.  Kras,  Zb.  %  Greek,  bezrząd,  bezrządz* 

two,    nierząd,  nietad,  nieswór,  bfe  ^nard^te,  Ótegierung^s 

iof^fctt  ANARCHICZNY,  a,  e,  bezrządny,  bezładu, 
niesworny,  Atiat^i^,  Xt^tn\n%iM. 

ANATEMA  z  Greek.  ob.  Klątwa  Kościelna.  ANATBMA- 
T^ZOWAC,  a?,  nie.  cz.  niedk.  klątwę  rzuca(?,  wyklinać, 
in  ben  jlirdl^enbann  t^un.  Kacerze  sądzH  i  anatema  tyzo wat 
p  ^pieź.-  Sk.  JCaz.  64. 

AN.1TOMIA,  ii.  i.  z  Groc.  (ayarofir^s  rozsiekanie  ,  roz- 
biur)  kunsztowne  rozbieranie  dat  zwierzęcych,  osobliwie 
ludzkich.  Xirch.  Anat.i.  rozczłonkowanie,  Me  ^natotttic^ 
2cTgUebfning^fnn(l.  RoJf.  mpynopaaiAmie.  Anatomia, 
rozsiek  ciaTa  ludzkiego.  Kopcz.  Uhł.  i32.  ANATOMI- 
CZNY, a,  e,  do  anotomii  naleiący ,  rozsieczny.  Roffl 
mpynopaabflmeABHiiiH.  ANATOMICZNIE,  przsł.  n.  p. 
UTraiaiąc  gios  anatomicznie.  Kopcz,  Gr.  3,  11.  ANA> 
TOMIK ,  a.  m.  rozsiekacz ,  rozbieracz  sztuczny  ciat  zwie« 

rzęcych,  bet  ^Ttiittontlfet,   ^tt^lit^nzt.    Rojf*   mpyno- 

paa&JtmeAA.  n.  p.  Narzędzia  głosu  anatomicy  przegląda^ 
iąc...  JCopcz.  Cr.  3,  10.  ANATOMIZOWAC ,  ał.  nie. 
cz.  niedk.   ciało  czyli  trupa  zwierzęcego   na  części  rozbie-> 

Tac,  rozczTonkowai^,  (inatottitrett,  jergltebern. 

ANATY,  ANNAT\  ,  ów.  /,  mn.  z  łac.  optaty  od  beneficydw 
duchownych    do  Rzymu.     Skrz.  Pr.  P.  2,  20.     Vof.  L.  l, 

585-  '  3»  1601.  Ttof.  Zw.D.i.  bie  ?f niirtten ;  Me3«Mtt»d 
tt«4  ^otn  vcn  bet  erl^aUenen  ^fMnbe. 

ANCIA   06.  Anna. 

ANCUTA,  y.  i.  herb.  Wyryćhtowana  do  gdry  ftrzata;  po 
prawey  iłronie  gwiazda,  po  lew^yXifźyc  nie  petny ;  z  In- 
iiT^i.  Nit^.  I.  Kurop.  3,  4.  eiu  ^appfll-    3.,  imię  familii, 

rin  JamKśrnname. 
ANDEGAWSKI,  a,  ie;  d*Anjou,  oon  ^mott  iit  franfretc^. 

B.  p.  Lndwik  Aodegawiki.  Ojf.  Wyr.  Wina  Andegawikie* 
Wyrw.  C.  519. 
ANDRONY,   ów.  A  mn.  bagnie ,  bayki ,  plotki ,  powieści  bez 
tzykn,  bes  ładu,  baianie,  ©ef^WJ^^  ^iild^eti,  blltnmel 
^fn§.    n.  p.  Miaf  wszyftko  za  fatsz ,  Wszyflko  za  androny.  > 
Min.  Ryt.  2,  i34.   Co  mi  prawisz  za  androny?  Zabł.Amf. 
65.   Do  czegoi  to  ty  pleciess  te  androny?  Zab.  i3,ia8« 
Tom  I. 


ANDR.     -     AN.GIEL, 


t1 


Wn-ydzilabym  się  nie  tylko    ińerzyćf    ttte  tituckkĆ  nawet 
takich  andronów*   7>a.  a 6,  43. 
^ANDROT,  u.m.  gatunek  ciafta  opłatkowego,  które  w  formach 
ielaznych,  umy^^lnie  do  tego  zrobionych,  pieką.  Wief.  Kuch. 

596.  eiii  itud^en,  biinii  tpte  eine  Obiatę,  ein  SSaffelfucbett. 

Stów.  ^Ogitćif  i  Wtg.  pogatsa }  Bośni  krufluliech,  ikanatica  1 
Croa*  nudlin.  ANDHOTNIK,  a,  m.  piekarz  androtóW| 
Cn.     Th.    3S9.     i  forma   do  pieczenia  ich.       bec    SS)(tffeU 

ba(f er ,  unb  ba^  flBAffeleifeti. 

•ANDRYKUŁY,  ów.  /.  mn.  t.c,  bainie,  androny,  ©efd^O^ij, 
^ifjtdftTL*  By  apoiloli  znowu  zmartwychwflali ,  rzekliby, 
iźe  andrykuty  baią.    Wad.  Dan,  a 63. 

ANDRZEY,  eia.  imię  męzkie,  zwyczayniey  Jędrzoy.  Dudz.  i  7. 
Andrzeja  Zamoyfluegb  uktad  prawa. 

ANDZAR,   ANDZIAR,   HANDZIAR ,    CHANDZIAR ,    n,  m. 

nói  Turecki,  bułat,  puinat,  eiii  ^ńrftf(be^  OTeffrt,  eine  8(rt 

!Cot(b*  Tur,  khansjar;  Maurit.  chensgher;  Croa,  hangyar, 
kratki  mech;  lVj(!;^.  handsar,  hanzar;  i)a//;z.  hanshar,  han- 
schar,  hangyaricź ;  Rag.  i  Boin,  hangjdr,  hangjarich  \  Kam. 
hanshar.  -  n.  p.  Suttjinna  nosi  zawsze  za  pasem  handziar 
albo  puginał.  Kłok.  Tur,  91.  Dobywa  Chandzaru.  //  90. 
Husarz  z  andzarem  za  pasem.  Kchw,  5i.  Junak,  Tiirfki 
andzar  za  pasem.  Pot.  Jow.  3o.  W  brzuchu  s^mieiLelne 
począwszy  andsary,  Oczy  miniiy«  Pot^  Arg4  397,  (por, 
Gandziar). 

ANETKA.  ob*  Anna. 

ANEYZ.  ob.  Anglez. 

ANGARYA.  yi-  i.  angary,  stówo  Perfliie  łerviłUł  (pań- 
szczyzna) znaczące,  po  tym  wzięto  za  obowiązek  przewo- 
żenia broni,  sukien  i  sprzętów  panuiącego.  Czad  Pr.  1,65^ 
Fostugi  czyli  słuiby,  angariae ,  perangariae.  Nar.  hijł. 
2,  258.    Powinności  wożenia  liAów  prżes  boiarów.    Czac. 

Pr.  1,  64.  3)1  enflfubten ,  jj)iett(ttelfen /  i^offubren.  Ludwik* 

iąt  cjęikie  pobory  na  poddanych  ufłanowić,  .i  angarye  nie- 
małe na  nich  wnosid  Biel.  554.  Dobra  -  duchowne  od 
wszelkich  ciężarów,  podatkowi  angaryi  Yrolnt.  Star.  Ref. 
119.  •    $.  Wszelkiego  rodzaiu  ucifk   od  panuiącego.    Czac. 

Ręk.    iebe  SBcbrńrfung  bwtcb  beli  Cberberrn.    Kaidy  uciflc 

chłopa,  nazywa  aię  w  ięzyku  prawniczym  angary  żacy  a. 
Czac.  Pr.  1,  64, 

ANGIELA,  i.  i.  zdrb^  ANIELKA,  ANGIELECZKA,  ANIE- 
LUSIA,  i.  imię  kobiece,  ein  2Beibetttame  Sfnsettfa.  Angiela, 
służąca  iego.  Tea.  22.  A.  2.  Angieleczka  wiele  ma  nauki* 
Tea.  28,  21..  Pamięfasz  go  Anielusiii.  t.  28.  19. 

ANGIELCZYK,  ANGLIK,  a.  m.  ANGLICZEK ,  ANGŁI- 
CZYCZEK,  czka.  zdrb.  rodem  z  Anglii.  eltl<?ngett4nber.  Boh. 
6ns[lcan;  Kam*  Englendar;  Kroa*  Anglianecz,  Euglez, 
Engel,  Inglez,  Iiiglis;  Sław.\Ti%\6z\  RoJf  2T\iaHiHi\\\b. 
n.  p.  Anglik  wielkomy^iny.   Zab.  5,  319.     Widziałem  An- 

glirzyczka  który Sień.  345.    {.  służący  zwłaszcza  do 

koni,  z  Angielika  ubrany.  2)  Koń  Angieł/ki,  t.  i.  z  Anglii, 
albo  z  ogonem  przyciętym  czyli  anglizowanym.  elit  Cftl^Hs 
f*e^  Cferb,  ein  Cndeffdnber*  Angielczyki  mole,  to  cudne 
koniki.  Tea.  7,  c.  28.  ANGIELKA ,  i.  z.  kobieta  rodem 
z  Anglii,  ^\e  ^n^eOfiinbettnn.  RoJf.  arAHnauKS.  Podobała 
mu  sfę  grzecznośd  francuzek,  białość  angielek.  Mon,  73,  2 1 8. 
ANGIELSKI,  a,  ie.  •ANGLIYSKI,  z  Anglii,  do  Anglii  na- 
leżący, engetfanbif^  engHfd^.  Boh.  engtitfó/  rtUgHcf ó ;  Słav. 

angjcoiki ;  RoJJl  arA.HjjK'iH ,  arAHHCnYŁi.  n.  p.  Cyna  An- 
gielfka  j    węgle  kamienne  Angielikie,  sól  Angielil^a,  %ukxio 

3 


1$ 


ANGI     ^      ANIEL. 


ANIEL 


ANIOŁ. 


Angielikic.  Wyrw,  G,  4i6.  Piwo  Angiellkie.  Syr.  947. 
Fraczek  Angieliki.  7>^z.-24,  94.  •  Węset  Angielflci.  JaJt. 
Art.  a,  44.  Król  Angliyflci,  Stryik,  TUr.  F.  3.  ANGIEL- 
-  SZCZYZNA ,  y,  ż.  imię  zbiorowe  t  wezyftko  cokolwiek  ieft 
Angieifki^O'4  iako  to  ifzyk,  moJy^jmaterye,.  roboty,  bil0 

GngUft^e,  dM  ©pra^e,  0)?eben,  ^rbeiten;  ^enge. 

ANGINA  o^.  Zapałenie  gardła.  Krup,  5,  427. 

ANGIOŁ  ob.  Anioł. 

•ANGISTERKA,  i.  ź.  Flaszeczka,  małe  naczynie,  eitt  Jtó^s 
C^Clt-  Wzięła  angifVerkę  wody  i  wybrała  ffię  w  drogę, 
Tward.  Pas,  48. 

ANGLEZ,  *ANEYZ,  a.  m.  taniec  Angielfki ,  elne  Olnfiloife, 
ein  Sltstifc^er  itanj.  Tak  wartki,  ii  na  koftcu  spilki  aneyza 
■wywiiać  potraH.  Tea,  a 8,  b,  9.  Lepimy  Angieza  tańczy 
niź  menweta. 

ANGLIA,  ii.  i.  ziemia  Angielfka  ,  (?tt00(I<tnb*  Sław,  Anglia, 
Ingleika ,  Rojf,  aHTAiH  }  Węg.  Anglia  i  Kroa,  Anglianszka 
zemlya  ,  Engelszka  zemlya ;  Wind,  anglianfka,  angclika 
^esłiMa  5  Boi^n,  Inghilterca.  n.  p.  Anglia  od  Anglów ;  ze 
SzkocyJ^  zowie  się  Wielką  Brytannią.  Wyrw,  G.  SgS. 
Pochód,  Anglik,  Angielczyk,  Angielka,  Angieliki,  Angli- 
zować,  Anglomania ,  Angielszczyzna. 

*ANGLICZKI,  ów.  /.  mn,  zdrb.  Kotwiczki,  kotewki  ielazne. 
Cn,  Th,  3 10.  (z  Niemiec,  ^ttgeln,)     ^paitgeln. 

ANGLICZYK,  ANGLIK  ob,  Angielczyk.  ANGLIZOWAC, 
cz.  niedk,  na  tryb  Angieliki  przerabiać,  att^dfireit;  englatts 
bcrw«  Naypowszechniey  zaś  użlywane,  mówiąc  o  ucinaniu 
ogoiia  koniom,  Anglizowanie  koni,  konie  anglizowane.  A7« 
Zw,  1,  176.  Tea^  1,0.69.  żartem  Wąsik  angUzowaiiy 
Tea,  i3.  C.  (przycięty).  ANGLOMANIA,  ii.  i.  zbyteczne, 
przesadne  ,    szalone  naśladownictwo  angielszczyzny  ,•     bU 

»     2ttt0lomame  /  CngWnbetfutftt. 

ANGOLA ,  i.  i.  Króleftwo  Afryki,  Dykcy,  G.  ha^  ^ńd)  Sfn^ 
gOta.  ANGOLANIE  mieszkaiice  tego  krain.  ANGOLAN- 
3KI,  ANGOLSKl,  a,  io,  z  Angoli  pochodzący,  oon  Slngora. 
n.  p.  Krpł  Angola/liki  mieszka  na  górze  fkaliiley.  Dyk.  G. 
Kozioł  Angoliki  podobny  do  pospolitego*,    ma  włos  bardzo 

piękny.  Zooi.  364.  bie  SOidOtasiege. 

♦ANGUŁ,  u.  m.  z  łac.  w  Matematyce  kąt,  węgieL  $oU.  G,  1. 

'^    bet  9Blnfe(.  Tryanguł  ob.  Troykąt. 

ĄNI,  Spóyn,   \)  nawet  nie,  wcale  nie,  4tt(^  nid^t  elnmal;  felbft 

ni&ft  elrnnal,  fo^ar  iil<^t  rinmaC  Cz.ani;  Stów.  ani;  Sokj, 

ant/  anii;  Wind,  ni,  ne^  Xroarn\,  niti  *,  Bośn.  ni,  ne,  nit, 
nitjc  ',  P^ojf,  HK?Ke  ;  Łac,  ne,  nec,  neque.  n.  p,  Niemaiąc 
ani  chleba,  udali  się  na  modlitwę.  Sk,  Zyw,  2,  352.3.  On 
ani  myśli  o  tym.  Groch,  1^.251.  Litwy  czternaście  tysięcy 
poległo,  z  naszych  żaden  ani  był  ranion.  Papr,  Ryc,  O  tym 
ani  wątpić.  JCopcz.  Ukt.  18.  Prawd.id,  źe  złota  przodkowie 
nic  mieli  ^  A  małobym  nie  rzekł,  że  go  ani  chcieli.  Star, 
Vot,ff.3,b,  -  Cum  Gen.Precz  ztąd !  ani  przyftępu !  precz  gminie 
światowy.    Zab.  1 1 ,  4 1 3.      2)    ani  -  ani  ;  ni  -  ni  =  nie  -  nie, 

webet  -  no<^.  staw,  i  Wind,  ni  -  ni ;  Sor,  2.  banii  -  bant  j. 

n.  p.  Ani  poganin,  ani  chrześcidnin.  Bie/,  ;54.  Pokarmy 
mierne,  ani  bardzo  podłe,  ani  bardzo  drogie',  śrzodkiem 
szedł,  ani  na  tę,  ani  na  owę  flronę  ikłaniaiąc  się.  SA,  Zyw, 
2,  i5o.  Ani  tu,  ani  tams  nigdzie.-  .Ani  ztąd,  ani  zowąd: 
z  nikąd:  z  żadney  ftrony.  j.  Ani-ani  nie  =  ni- ni,  W^bet- 
ttOC^  dUC^*  Zyt  icszczc,  ^e  ani  się  ruszyć,  ani  mówi<^  nie 
mógł.  Perz,  Cyr.  1,  83, 
ANIELKA  ob.  Angiela. 


ANIELSKI.  *ANGIELSKI,  a,  ie,  *Anielny,  a,  c.  CAodk. 
JCoJl,  66.  r  od  aniołów,  aniołów  się  tyczący,  lub  od  nkh 
pochodzący.  eng(tf(^;  DOn  ^ngeln.  RoJf,  aHreAOsb ,  ftH- 
vexhCKi}Ai^JCo^,  arrACKiHj  Wind,  angeliki;  JCarn,  an- 
gełlke-,  JSTrofl,  angelszki }  ^Vip^.  angyali  5  /247g.  anghjeliki, 
anghjeofki;  Dal.  angyeoszki -,  Cz,  angUtfr),  engUctc,  an^ 
gelftór  itnbelffp  ;  Słów,  anbĆIfFi.  n.p.  Anif  Ifkie  pozdrowienie  e 
zdrowaś  Marya;  Bibl,  Gd.  Łu.  1,  a8.  anielikie  nawiedzenie. 
§.p/-zc/2.r.x.  święty,  uiebieiki,  aniołom  podobny,  doikonały, 
sa(^zcś  li  wy,  prześliczny;  englijćj,  JeiUS;    ^fUtUltUfi*,   »ottft>m» 

tncn,  glucefeellg,  paiablefifd^^  ^n  %^Xt  gan^  befonbetd  au^ge^ 

jeic^net.  Kość,  paBHOaHreAiiHiaR.  n.  p.  niewinnoś-ć  anicl- 
ika.  Mon.  63,  99.  Żywot  anieliki  wieśdi  lub  odprawowa<?. 
Sk.  Dz.  3 1 4,  i  542,  Po  anielfku-  w  ludzki^ną  ciele  żyła. 
G.och.  W.  5j5.  Doktór  anieliki  Tomasz  z  Akwinu,  SA. 
Zyw.  1,1 48.  Pim.  Kam.  i.jS,  Boh,  JJiab,  3,1,  Poznał 
warkocz  złoty  Choć  zdaleka  i  one  Angielikie  przymioty. 
P.  Kchn,  Orl,  1,  5.  Angielikie  piękności,  t,  1,19.  Nieaniel- 
Ikieź  to  życie!  Tea.  29,  lo.  $.  Botan.  Anieliki  trauk, 
roślina,  arnica ,  ^ngelttanf,  ^UCkMttMt,  SłJalbMttttie- 
5">7-,-826.  Kf,  Dyk,  1,  49. 
ANIMALIZACYA,  yi.  ź.  zamiana  cząilek  roślinnych  w  zwie- 
rzęce.   iV,  Pam.  6,  3x8.  przezwierzęcenie ,  ..jbie  ^ni.ttta(ifl{' 

rtott,  Wt  lOerwaublung  ber  »egetabUif((^ii  ^irpeic.  obet 
%^riXt  in  tbierifcfte ,  bie  OSertbierung. 

ANIMELA ,    i.   ż.  mlerzko  'cielęce.    Wiel,  Kuch.    §96.     ^^% 

$Br6^4en,  ba^  ^alNbc&dcbeni  3)  Klapka  w  pompie.  Tr. 
bie  ^(appe  in  ber  ^umpe. 

ANIMOWAĆ,  al,   uie.  cz.  niedk.  zachęcać,  pobudzać,  podu- 

szczać,  zagrzewać ,  aufmnntem,  SWutb  einf[6f en ,  SKutC  etns 

fpred^en-  Brata  gniewy  podpala,  na  bóy  animuie  Domowy, 
do  któreg9  iuż  chęć  w  sobie  czuie.  Bard.  Luk,  2  5.  Gwag, 
169.  ;  ANIMOZYA,    yi.  t,  sierdziflość,  gniewliwa,  zapaU 

czyvva  gorliwość^    tai  3(ufgebrac^tfepn,    ber  aufgcbradjte 

tlnn^iUe*  Przeciwko  duchownym  dziś  tak  silna  powftaio 
aniraoaya.  Kott.  liji.  1,1 35.     ANIMUSZ,  u.  m.   r)  umysł, 

sposób  myślenia,  bad  ©emótb  /  bie  ®e|innung ,  ber  Oeifr. 

n.  p.  Lech  był  serca  wielkiego ,  animuszu  wspaniałego. 
Gwag,  16.  Wspaniałość  albo  animusz  przyftoyny.  Fr.  prz, 
12.  Animusze  męzkie  i  flatek  roikoszami  ginie.  Warg,Cez, 
44.  Córka  Katonowa  nie  była  animuszu  niewieściego.  Warg* 
Wat,  78.  Biedy  czynią  animusz  zniżony  Bard,  Tr* 
217*  Wielki  i  wspaniały  animusz  w  uciikach  nie  uilaie. 
Petr,  Bk.  17.  2)  odwaga,  męztwo,  śmiałość,  Wutl^;^il^ns 
beit*  Mały  wzroi^em  animuszu  nailawia.  Pot.  Jow.  188. 
Bolesław  od  wysokiego  animuszu  śmiałym  nazwany.  Gwag. 
36.  Bogday  to  panegiryk  nadęty  w  arkuszach.  Co  o  wiecz- 
no-pamiętnych  pisze  animuszach.  Kras,  Li,  2,  28.  (t.  i. 
-czynach  męztwa).  Wielki  animnsz,  a  intrata  mała.  Min. 
Ryt,  4,  209.  (t.  c.  huczno  a  w  pięty  zimno).  5)  Gniew, 
chrapka, chrap  na  kogo,  zawziętość,  bcr  ®ro[I,bie  ^rblttes 
rung.  Mieć  animusz  na  kogo.  Tr.  •ANIMUSZNY,?!,  e.  śmiały, 
wyniosły,  ntUt^ig,  Vern^egen-  Despota  swe  posłuszne  a  ubo- 
gie poddane,  niźli  animuszne  widzie|i5  wolał.  Tward.  W. 
D,  2,  244.  Złożyli  z  serca  dumy  animuszne.  Auszp.  43. 
'^ANIMUSZOWATY,  a,  e.  nadęty,  dumny,  eittgebllbet,  aufs 
geKafen  ;  i^^lh'  Animuszowrita  ftarożytność:  Szczyćsię  ty 
flarożjtną  przodków  twych  przysługą.  Kchw.  Fr,  a.. 
ANIOŁ  ,  'ANGlOL  ,  a.  m.  ANIOŁEK.,  łka.  zdrb. 
ANIOŁECZEK  ,         czka      zd,b.     z     Greek.     g«;'yfXoj 


AKIOŁ    -    *ANIWER. 


AKIWB.  .    •ANG. 


^9 


Raspc  : 

- 

rr 

-     A 

- 

n« 

-     1 

- 

ni 

-     1 

- 

»} 

-     u 

- 

'Ig 

-     eo 

- 

ng 

-     - 

- 

itb 

-  I 

3- 

•nb| 

-  i 

3- 

nj 

-  1 

poslaaiec.    Na«wi(ko  to  duchdw  hiebł^ikicli    «AN!WERSANT,  a.  m.  przeciwnik,  ber®e^et,98iberf(K^Ct^  Tr. 
'wpiśmie,     znaczy     poalaiica.        JCra'ft    Zb,    AN1\V£RSARZ,  a.  m*  rocznica,  uroczjetośd  lub  obchodzenie 


btr  (?nge(,  baó  ^n3ef<^en»  -    Łac,  angeliw  \ 

Kość.  arrcAb,  anreAb  ł  /2<>/7*  awreAl) :  JCroa, 
.  an^ei ;  *A'afff^  angel,  angelz,  angelahek  ;  Vind, 
angel,  angela^  anjaua,  anj»yuz  v  ■  Węg*  an^jctl ; 
\^o//i.  aagh)d»  angkjeo;  iiajr.  anghjeoj  Da!, 
angeo ;  /^ran;  aoge  \  Cts,  i&n^l,    ^tlbd/   ^Hs 

Jel;  ^or.I.  3anb|e(.-  n.p.  Oto  ja  poślę ^in- 
gtoła,  to  ieft,  posU  swego,  i .  Leop.  Mah  3,  i . 
I.  Leop,  Nutn..2'2.  Aniołów  pismo  S.  zowie  mocarzami 
]  zafłcpem  Pańikim.  Karnh,  Ktch,  20.  Kroa,  angeUztwo ; 
Dabn^  angyeo«ztwo.  (por.  Bóg  zastępów).  Dwanaście  ciem 
aogiotów.  1.  Leop,  Mat,  26,  55.  (ob,  6na).  Złotemi 
piÓTmi  #d2iani  duchowie  »  Gdsiećcie  pdeszli  prędcy 
Miotowte.  Groch,  W.  356.  Aniołów  klasay,  władzy, 
pańfłwa,  ntocarftwft ,'  i.  t.  d.  -  £ccL  BAacniH ,  rocno- 
4cniiiie.  ob,  Art^haniół ,'  Cherubin  ,  Serafin.  -  J.  .Zły 
anioł,  ciamy  anióis  czart,  wróg,  szatan,  djabół,  bies,  bft 
HU  (2n^ń ,  t>et  %;mfe^  Kościół  Laterańflci  zty  aniól  na 
liemię  obalit.  Sk,>Dz,  864.  J.  Anioł  ftroi,  duch  ftrzegący, 
towarzyszący ;  lub  tei  człowiek  który  przy  wszelkiey  oko- 
liczności  obrońcą   i  zapłoną   się  wtaśnie  l\aie;  b^t  @d?t](s 

n%c\t  bft  S3efd>ó^er,  ber  JóCrer,  ©egleiter.  Rojf,  aHrcAl) 

■OKpOFHmeAl) ,  xpaMHmeAL  ;  Wnrf.  angel, yarili,  ajnauz 
irarih,  obvarni  angelz,  n.  p.  Bezwftydnie  się  obnaiaiąc, 
zapominasz  na  uszanowanie  dla  , anioła  dron^a,  który  ied' 
wszędzie  przy  tobie.  -  Anioł  ftróź  odprowadza  po  śmierci 
dnszę  na  mieysce  ióy  •  przeznaczołie*  -  Melinda  aniołem 
ftrożem  dla  nich  byja.  Chód.  Kojt^  i84.  Już  go  insasym 
niechce  nazywać!  imieniem,  Tylko  aniołem  ftróźem  i  swoiem 


roczne    dnia   pewnego,    ^di   Jrt Jwic^aUSntf ,  3afłre^fe(t. 
'    n.  p.  Dzień  aniwersarza  Koronacyi   J.  K.  Mci.    Gaz,  Ńar, 
1,383.  Osobliwie  zaś  obchód  pogizebowy  roczny  za  umar- 
łych ,   naboźeńftwo   zaUuszne ,   exekwie  roczne^    Kras,  Zb* 

1,  95-  W  i%n«&c  ^obtenfccer. 

AKIZ,  ANIŻELI  ob,  Kii,  Niieli. 

ANKRA,  y.  i.  (Gr,  dymrfi^,  dy%isrgoy,  dy%»QQi,  /70/-.  Niem« 
•   S(nf6V?  kotwica)      1)  Klamra  cicslelfka  do  spinania  drzewa, 

Me  ^tanittter,  bet  ^afeit.  b)  gatunek  węzłów,  cin  3fnfer= 
fnoten,    eine  IMrl:  ©(ftfingen.    Ankry  robią  sfę  z  długich 

i  grubych  w^ici,  cieńszym  końcem  z^asilaiąsię  wkołowiązku, 
a  w  grubszym  daie  się  kluczka.  Jak.  Art,  i,584.  c)  ankry, 
klamry,  haczki,  spinki,  spięcia  u  pasów,   a  czasem  używane 

i  za  pasy  same,  ©urtelfpangen ,  @órteICaf et! ,  WtcńUn 
metonpmifd;  fur  ben  ©urtel,  £eibgurt  felbfł.    Przykre  tera* 

te  ciasne  kabaty ,  dobre<^  z  wysokim  ankry  opasaniem  były, 
Brzuchowi,  by  naywiększy,  nic  się  nie  przykrzyły,    Kchw, 

Fr,  64.    Kobiece  opasania,  SBeibergórtef,  ©dl^arpeft.    Do 

ih'oiu  białogłowikiego  dziś  należą  ankry,  szarpy.  Haur,Sk» 
619.  Nadały  teraz  dziwne  w  fh*oiach  maniery  z  cudzoziem- 
ikich  alamod ,  Krymki ,  Szwedki ,  Nocenty,  Ankry,  Jnger- 
niny.  Tward.  W.  ZJ.  2,  i5i.  ANKROWAC,  wał,  uie.  cz. 
.  niedk,    zaankrować  dok. i  klamrowad,    spinać,    zeymowa^, 

sprzęgać,  ffammem,  jufammenbinben,  werfldminetn.    An- 

krować  gmachy*żelaznemi  sztaby.  łIor»:Zyi5i.  Kniai,  Gdy 
przedpiersi.cn  okłada  się  płotem ,  ankruią  się  koly  co  trzy 
ftopy.  Jaki  Art,  1,  376.  Ankrowanie  ,  suffrenatio 
Chmiel,  i,  78,  AiSTKROWY,  a,  e.  od  ankry,  klamrowy, 
hakowy,  bie  ^lammet  bctrejfenb.  Cętnar  żelaza  ankro- 
wego.  Os,  Zel,  49.  Kluczka  ankrowa.  Jak.  Art,  1,  385. 


zbawieniem.    Morszt,  162.    Będziesz  moim  przewodnikiem,    ANNA,    y.    i.    ANETKA,    ANUSIA,    ANCIA,    ANECZKA, 


HANUSIA,  HANUSKA,  HANKA,  ANUSIENKA,  i.  i. 
Wri.  imiębiałogłowlkie,2lmia.  Cz.  3f nttrt,  5f ttf a ;  Sor,  %ma, 
S^anm,  ^nfit,  S^awh^  ^tliijfa;  Croa,  Anna,  Anoka,  Jana; 
I)at.  Aune,  Anulcza  •,  Bośri.  annica;  Vind.  Anzhka ',  i?o^ 
aiHVn:'ifŁ.  n.  p.  N,  Pa/72,  11,  23o. '  Biesiad,  D,  1. 
Tea.  27,  3i. 


wybawicielem,  aniołem  ftróiem.    Tea,  20,  24.  (Rojf',  AChl 

MOero  anreAa  =  imieniny ,  por,  patron).  -     Żartem^  anioł 

ftroz   t,  c.  wartownik,    przybocznik  nieodllępny,    w  złem 

rozumieniu^  chodzący  iak  cień  za  osobą,  temaubcd  iH)ad)tfr, 

^eoNc^ter,    ^Ufpaffer.     po  miaftach  gdzie  niegdzie  w  pła- 

Ikiey  mowie  żartobliwie,    flróżów  mieyfkich ,   pachołków 

nrzędowych  (^OltSepbebtetlte) ,  aniołkami  zwano.  Ojf,  Wyr,    ANNALISTA,  y.  m.  pisarz  rocznych  dzieiów,  rocznodzieiopls, 

§,  Prcyaawiaiąc  na  dofkonałość,  piękność  i.  t.  d.  anielflvą,         kronikarz  ,     ber  SCnnflltjl: ,     Slnnalenfc^reibet.       *ANNAŁY, 

Snfpldmtgen  auf  bie  ^oOfommenMten  ber  ffngel.  Anioł,         ów.  mn,  roczne  dzieje  roczniki,  3al)r6l1c6er.  Roczne  dzieie 

nic  człowiek.  BirA.  SA.  B.  4.  b,  Pawła  Galaty  przyleli  łnko         czyli  wypisy  z  antiałów  Baroniusza  ,  przez  Piotra  Skargę, 

anioła  bożego.    SA.   Dz.    39.    Pafterka  nadobna   iak  anioł.    ANNASZ,  a.  m.  imię  Kapłana  Zydowfkiegb,  ber  ^riefter  5)an= 

Tea.    54,  c.  D.  2.      Jak  aniołeczek   śpiewa.    Kolak,  Wiek,         nd^.      Odesłał    Jezusa   Annasz     związanego     do    Kaifasza. 

^.  1.      $.  Anioł,  Aniołek  £  układny,  miły,  słodki*,    i  ztąd         1.    Leop,    Jan,    18.      Przysł,    Od   Annasza    do    Kaifasza* 

piesacsąc:  aniołku!  aniołeczku  !  =  moie  serce!  rybko!  mola         .(chodzić,  odsyłać,  wodzić).     Ryś.  Ad.  52.  ab  Herode    ad 

du«o!    liebrei*/  ^olb,  fńg  aie  elit  ^ngel,  meln  @ngell      PHatum,  eon  ^llatwś  in  ^erobc^;  niepotrzebne,  i  nudzące 

wodzenie  lub  odsyłanie  kogo  od  iednego  do  drugiego,  iak 
n.  p.  w  sprawach  sądowniczych^  f/^o/-.  Ceregiele,  Koro- 
wody, Zawody. 


IRf in  &Mi !    ttieitt  $er j.     Powied^S  mi ,  móy  aniołeczku. 

7^ea,  28.^.  io4.  Niecfaodźże  ieszcze,  moie  dziecię  kochane^ 

móy  aniołeczku.    /.  a6,  73.     §.   Przenośnie   uszczypliwie: 

aniołek-:  Jezusek ,  trusia,  licomierca,  obłudnik  ,  "faryzeusz,     ANNATY  oó;  Analy* 

ein  ^Ćfńntn^el,    tin  ^(^einjeUiger;     nn  ^eil4)(er.     Jak    ANNOTACYA,  yi.  ż.  z  Łac.  przypisek,  dodatkowe  obia^nie- 


aniolki  połykał.  Ryś  Ad,  19,  ( :  poczciwiec ,  dziś  z  Panem 
Jezusem  gadał).  iJvfaga,  Wyprawę  woie  wódz  twa  Sanda- 
mierikiego  -w  czasie  Konfederacyi  Bar(kie'y  aniołkami  zwano 
od  białych  czapek  i  mundurów.  Ojf.  Wyr,  3)ie  (Senbottllrf  r 

OłamiMiift  Sttt  $€it  ber  iBarer  Qonfht)eutm  tpurbe  roegen 
ifiret  I9ftfeit  ^ńt^  mb  ^onturen  (?ngel<^en  genaniir* 

pQcho,  Anielflti »  anwlny,  archaaiol,  archaniellki* 


nie,  znaczek,  notatka,  eine  UTnmerfuttg,  ?Bemerfung.  Vind* 

sasnamin ,  sarifs ,  nayanzlianje  ,  opomenenje ,  nasnaminu- 
▼anje.  n.  p.Annotacye  do  pisarzów  zwłaszcza  ftarożytnych.- 
Annotacye  albo  poznaczenie  rzeczy  co  głównieyszych,  pf»y 
boku  pisma  położone.  Smot,  Lam,  w  przedm,  ANNO- 
TO  WAC ,  wał ,  uie.  ck,  niedk .  nanotować  ,  znaczyć ,  na-? 
•aaczyć ,  anttterfen*   Vind^  nayanahati,  nasnaminurati. 

5:: 


30 


ANON    -    ANTON. 


*ANO  Spoyn.   ramiaft:  a  ono,  a  oto,, oto  patrz  1  ttnb  (feC^ 

ba,  pfCe.  CjBoA.  X  Słów,  ane:  fac.  imo.  por,  Cz,  an,  ana^ 

4110?  quit  cuae,  cuod)  n.  p.  UjrzrzaT  tam  zaraz,  ano  wąi 
na  ziemię  &pad{.  lyar^.  Wal.  1 5.  Dobrotliwy  gdy  widzi, 
ano  ty  się  flarasz,  ano  biegasz  dla  niego ,  wnet  rzecze :  nie 
frasiiy  się.  Gorn,  Sen.  53 1.  Mniema  by  dobrze,  ano  źle 
będzie.  Biel,  Sw.  62.  Ustyszat,  ano  graią  i  śpiewaią.  I^eop, 
Łuk.  i5,  a6.    W  PJf.  m,  525. 

ANONIM,  a.  m.  z  Greck.^*vM yt;/AOf  bezimienny,  bezimiennik^ 
nienazwany,  niemianowany.  Kras.  Zb,  1,93.  Sk,  Zy.w.  1 , 1 84. 

«ANOWAC,  waf,  uie.  cz.  niedA.  czjł.  potakiwać.  7>.  leJA^eit, 
(pór.  anu). 

ANOZ,  ANUZ  ob,  Nuz. 

ANSA,  y.  i,  z  Łac.  1). trzonek,  rękoymia,  tet  ®tiff.  (Kam, 
kluka,  dershaj ;  RoJ/l  ĄyiKKSL ;  por,Karn,  anza=  conditio). 

2)  Okoliczność,  powód,  sposobność ,  ©clegeit^eit,  SSetans 

laffung.  Nie  dawali  temu  poganinowi  ansy.  Leszcz.  Cla,  73. 
3)  gniew,  chęć  zemfty,  clirapka,  ber  ©toU,  ble  (StiUtetUttS^ 
n.  p.  Mieć  ansę  na  kogo. 

*ANSZKOT,  u.  m.  pewien  gatunek  materyi,  et«  g^Wiffer  jleug. 
Anszkotu  sztuka.  Iriftr.  C.  L,  Muchairy,  anszkoty  clo  płacą. 
Vol.  Leg.   4,  81. 

ANTABA,  y.  i.  z  Niem.  bie  $anb^abe,  ręjioieść,  rękoymia. 
Vind.  baba,  dcrsliai,  vului,  rozhnik,  kampa,  rozhniza  ;  Croa. 
preruch-,  /^O;^  3axBaniB ,  yxBarnl>  ,  yxBaniHKb ,  yxBa- 
me^lj ;  Kość,  paasopiii ,  Kpio^iKU,  neoiAii ,  pyKOHniKH, 
noBOAHit.  n.  p.  Przy  pierwszey  opasce  armatowey,  przy- 
prawuią.się  antaby,  za  które  się  na  toźe  podnosi  i  z  niego 
iklada.  Archet.  5,  60.  (te  zaś  zowią  delfinami).  Miaflo 
antaby  może  bydi, . .  Sol,  Arch,  1 00.  §.  ucho  ,  kolce ,  iak 
u  ftatku,  u  garnka.  Cn,  Th,  ba^  Cfjt,  bet  $enf cl.  $•  u  ftrzelby, 

filuty,  piftoletu,  obtąk,  bet-  fSigel  an-eluet  Clinte,  ^t(lele. 

ANTAŁ,  u.  ra.  ANTAŁEK,  łka.  m.  zdrb.z  W^g.  altalogs 
Cwierćbeczek,   18  garców.  Łcjk.  2,  26.  mała  beczułka    n  .p. 

wina,  śledzi,  fin  flelite*  S<jŚ/  eln  ga^djen.  i?o^.  aHmaxb. 

ANTAŁOWICZ  ein  ©aufaud.  Tea.  24,  86.  ob,  wyrazy 
toż  znaczące  :  Kufel,  Fiiak,  Moczymorda,  Dusikufel.  , 

ANTEK  ob,  Antoni. 

ANTEKOMCYALNY  ob.  Przedseymowy. 

ANTENAT,  a.  m.  z  Łac.  przodek,  poprzednik  plemienny 
a  zwłaszcza  ftanu  "wysokiego ,  ^et  ^Sotfa^te,  bet  IK^ne* 
Chcąc  go  wysławiać ,  namienili  zacnych  iego  antenatów. 
Zab.  11,  261. 

ANTEPENDIUM  n.  nieodm,  -ANTĘPENDYA,  yi.  ź.  Łacl 
pokrycie    dolne    u    ołtarza ,     zasłona    która     część     dolną 

ołtarza  okrywa,  b^i  tjotdefttęcfte  geug  untett  um  ben  STltat 

(|etUtn<  Razem  z  antependyą  piękny  ornat  postała  do  kościoła. 
Chodk.  Koji,  90. 

ANTKOWY,  ob.  Antoni,  Antek. 

ANTOLOGIA,  ii.  z  Greek.  Elorilegium ,  kwiato  -  zbiór, 
kwiatosłów,  wybór  naypięknieyszych  mieysc  z  pisarzów, 
eine  SJlumenlefe.  Kość.  \  Rojf.  jjB^feraocAOal),  ijD'fcmocAOB"ie, 
«H*inoco6paHie.  ANTOLOGISTA,  y:  ANTOLOG,  a.  m. 
czyniący  zbiór  kwiatów  albo  mieysc  naypięknieyszych 
z  dzieł  różnych,  eln  IBtumenfamnttet.  Kość.  UB'ŁmocAOBettl>, 
]jB'^moco6.Hpaineji£ ,    kwlatozbicracz. 

ANTONI,   niego,    imię  męzkie.  ANTEK,  tka,  ANTOS,   ja, 

ANTOSIEK,  śka.  zdrb.  3Intott,    3rttton4cn.  Cjt.  Sfntonin, 

Hntau^,  SCnUuffef;  Bo/a2.  Antun;  C/-oa.  Anton,  Antol  ?  Dal. 
Autmi.  n.  p,  Słyszysz,  Antku!    Tca,  64,  b.  4.  SYrięty  An- 


ANTR    -     ANTY. 

toni  Padewiki,  co  się  z  tym  czTekiam  dzieie!  Ten.^S^c.  g,"  . 
Wyb.  Kul.  5.  Przy  się  wie.  Uciekay  Marku  Antoni,  nim  clę 
wlekiera  dogoni.  Rys.  Ad.  69.  ( s  w  nogi  !  ot !  iui  cię  do- 
gania. Zapewne  z  powodu  haniebney  ucieczki  Marka  An- 
toniego 8  pod  Akcyum,  Utlf  Ł -eje  tll4lt  bi^  ftwiffit). 
j  Lekar.  Świętego    Antoniego    niemoc  ,    piekielny   ogień. 

Mącz.   bai  Ittntonin^f^ner,  hai  l^elUge  Jeitet;  bet  iKot^ 

|anf.  Rpjf.  aHmoHOsl)  oroHL  ;  JiaL  aant  tonio  *,  Carn. 
perezhx)gn.  $.  RośL  Ziele  S.  Antoniego,  ofownica,  mo-r 
fybdaeną,  Jti^ftailt,  ^feffetftattt  Syr.  1345.  ANTKO- 
WY, a,  e.  od  Antka^  do  Antka  należący,  n.  p.  Będziess 
Antkową  ,  byle  tylko  matka  na  to  przydała.  Tea.  56,  b,  49. 
9(nton^:.  Rzeczownik:  ANTKOWAs  żona  Antka,  uży- 
wane tylko  między  wieśniakami.  Blieysce  dopiero  co  przy-' 
toczone  może  tu  także  należed. 
ANTREPRENER,  a.  m.  z  Franc.  podeymniąc^maię  czego, 
biorący,  trzymający  co  na  siebie^  hit  \ir{UtXU%XMU  n.  p. 
Kontrakt  z   antreprenerami.  N.  Pam,  3,  3 1 6.    1^  rodź.  z. 

ANTREPRENERKA  ,    hU  Untetnebmetinti.      ANTRE- 

•    PKYZA,  y.  ż.  impreza,  podeymowanie  się  czego,  branie, 

^     trzymanie   na  siebie,  bif  UntetneQmmig. 

♦ANTULARZ,  »ANTUALAZ,  u.  m.  pewien  gatunek  koronek 

szerokich ,  tm  9(ft  bteitet  ®pi$en  obet  ^anten.  B. 

ANTWAS,  HANDFAS,  u.  m.  z  Niem.  nalewka ,  miednica, 
umywadlnik,  lawaterz^  Mącz.  Budź.  53.  bft^  $<tllbfaf^ 
bcX  i2Bar(tbe(fen.  Na  służbie  Aał  aiitA'as  z  wodą  i  ręcznik. 
Biel,  Hijl.   155. 

ANTYCHRYST,  a.  m.  z  Greek,  przeciwnik  Chryftusow'y, 
fałszywy  Chrylhia,  btt  9(«tM^ti|l.  Carn,  ankersht;  RoJf, 
x'3KexplicnTb.  C  W  mowie  pospolitey  nazywaią  kobietę  . 
złośliwą  Antychryftem.-  Nazywać  kogo  antychryftem.  s 
ANTYCHRYSTOWAO,  owal,  uie.  cz,  ńiedk.  czffl.  \t^ 
manben  einen  9Jnti<^tl|l  fĄelten.  Kacerze  papieża  zniewa- 
żała, łaią,  sromocą,  antychryiluią.  Smotr.  Ap,  11 3. 

ANTYDOT ,     u.  za.    z   Greek.   (  dyTiioroy  t.    i.    <paqiAOi%ov  s  ' 
wszelkie   lekarftwó ,  n.  p.  przeciwko  trucizn  i  e-),  lekarftwo 
przeciw  brandy  truciźuie.  Pot,  Zac.  i65.    (Sin  @eg.eUtlllt£ 
U\ ,  ^egeUdifi:.  RoJf.  npomKByM A'ie  ;   Vind.  prutni  fcrup ; 
Carn  auperftrup. 

ANTYFONA ,  y.  ż.  z  Greek,  śpiewanie  kościelne  na  prze- 
miany, modlitwa  którą  z  przeciwney  ftrony  śpiewaią  czy- 
li odpowiadaią,   bet  ^ec^fetdefang ,  bte  2(ntipl^one  in  bet 

W6ni.  ^lt*e.  Pim.  Kam.  3o6.   Kar.  kolęda.      ANTYFO- 
NARZ ,   a.  m.   Kaięga  antyfon ,   bal  SOec^felgefangbuc^. 

S.  Grzegorz  napisał  antyfonarz  do  śpiewania.    Sk.  Dz,  616. 

ANTYK ,  u.  m.  wszelki  zabytek  ftarożytności ',  ftarożytność 

iaka  *,  ilaroświeczyzna ;  a  zwłaszcza   zabytki    flarożytaośct 

sztuk,  wyzwolonych,  iak  n.  p.  kamienic  rznięta,  finf  9t|s 

t\U  f  tin  Ueberbleibfel  bel  STltettbaral-    $  przn.  Człowiek 

flaroświecki ,  ilaropolfki ,  dawn^y  daty ;  rzecz  iakowa  fla- 

romodna,   n.  p.  powóz,  elit  altmobtfd^ct  9Renf<^,  ftwal 

Sfltmobifd^l.  {por.  Antykwarz  ). 

*ANTYKA1\IERA ,  y.  ż.  przedpokoy,  bal  ©Ot^hltmet.  Zło- 
to teraz  nie  tylko  w  pokoiach  kwieci ,  iuż  nawet  i  do  an- 
tykamer  przechodzi.  Mon,  67,  597. 

ANTYWARYUSZ,  ANTYKWARZ,  a.  n.  Biegły  w  fta- 
rożytnościach  ,  .  etti  tUltett^UtnlfOtfc^et.  Antykwaryusz, 
(larożytnik  ,  odkrywa  taiemnice  wieków,  tłumaczy  ie 
i  światłem  erudycyi  ,o^v&ieca  ciemne  ich  pamiątki.  Sr, 
Pot,  Szt.  i  3.      $.  U  Niemców  handlarz  ftarzyzny,   Aany- 


ANT    -     ANY. 
imk ,  dti  9nH<iitattii# ,  ber  altt  ^ad^cn ,  fbid^ ,   u.  f.  w. 

9frf<nift-  <>^«  tandeciars, 
AKTYMIS,  a.  m.  naczynie  w  kościele  Ruflcim,  misa   oita- 

nowa  poś-wiccana,  in  bet  grie(t^if4en  ^itcbe/eine  $2(((ar: 

fdfAfkU  Antymis  tak  wielki  bydi  ma,  ieby  na  nim  pa- 
tyna i  kielich  smieicić  się  mogły.  Pim,  Kam*  128, 

ANTYMONIUM  ob.  Spisglaa,  Rojf,  cypma. 

ANTYOCHI A ,  ii.  i.  Miailo  w  Syryi ,  Sfntiod^ien.  Dyk,  G. 
Mcci.  6o3KiH  rpsAb,  eeonoA. 

*ANTYPAST ,  u.  m.  praytmacack  praed  objadem ,  pree d- 
smaczek,  praedkąsek , /prsedgryzek ,  ba^  ©Oteffen  VOr  bet 

rlgentUcben  9)?abbeU,  bet  ^ortrunf,  ba^  iBotfoilen.   An^ 

typaft  suchy  do  iedzenia,  antypall  do  picia  w  trunku.  C/i. 
TA,  7-  {por.  Paft,  pasat,  passtet).  Yind.  predduh.  J  Anty^ 
pafty  maiieńikie  ,  trzema  ucieszneBu  hiftoryami,  iako 
wdzięcznego  smaku  cukrem  prawdziwey  miłości  małieńr- 
.Ikley  zaprawiane.  Dziełko  polCkie  w  Krak.  1736.  przedru^ 
kowane ;  zawiera  w  sobie  hiftoryą  Banialuki ,  w  przysło-^ 
wie  wesałą,  wierszem,  i  dwie  inne  prozą.    iJtUel  bteptt 

'  f^Uńnn  i!iebe^ef(^ubten,  untet  benen  fid^  bie  Banialuka 
( co  ob. )  befonbet^  au#|el(bner. 

AKTYPATYA ,  yi  i .  z  Greek,  aynnci^eta ,  niechęV5 ,  czyli 
odraza     wrodzona    ku  rzeczy,    lub     osobie     iakiey,    bie 

9iitipatbte  , '  bie  Olbneigung;   £ccL  nponiHBOcnipacniie. 

Bywa  i  to ,  ie  przez  sarnę  antypat3'ą ,  albo  niechęć  ku  i  a* 
kićy  osobie,  choćby  nayzabawnieysza  rzers  była  powie- 
diiana,  iadney  drugiemu  nie  przynosi  <ueiechy.  Zab»  12, 
2*75.  Dudz»  cf.  sympatya. 
AKrYPECIK ,  a.  m.  pasztecik  ,  który  w  formach  pieką , 
w  śrzodek  zaś  ciafta  nakładaią  różne  siekanie  z  mięsa ,  lub 
marmeladę  z  owoców.   Wieł.  Kucłu  346.  eine  %ti  fUinet 

^ajteten. 

AliTYPOD,  a.  m.  z  Łac.  Przeciw (lopny,  przeciwnogJ,  prze- 
ciwnoinik ,  mieszkaniec  przeciwney  tlrony  kuli  ziem(ki(fy, 
bet  ®egenfttflet.  Boh.  protinojfa;  Mnd.  prutinognik, 
prutinogazh  i  Car/7,  prutihojnek,  prutinóshnek ;  RoJJ.ucOk 
mBBOHOiKHia ;  Croa.  podnosczi.  n.  p.  Ludzi  nogami  do 
nas  obróconych  antypodami  zowią.  Sk.  Kaz.  Nied.  3o5. 
ANTYPODY YSKI,  a,  ie.  przeci wnoźny ,  z  przeciwney 
ftrony  ziemi ,  atltipobifd^.  Gotowe  posłać  i  po  (bróy  anty- 
podyyfki.  Jei.  Ek.  F.  4. 

ANTYTBZA  ( przeciwpołożenie )  Shv.   |rtOtt(tOdr«. 

ANU!  Spoyn.  •!.,  Uk  ieft.  Wlód.  ySL,  tlUtt  ja !  2.,  anus 
anuie,  nuże,  dalóy,  z  naleganiem  mówiąc,  tttt^itt^ , 
Oeitet-  Anuie  zaraz  gaday,  bo  cię  rozsiekamy.  Tea.  36.  b. 
io5.  3.  Anu,  anui,  Anois  nui,  dayrayi,  przypuściwszy, 
•bet,  gefe(t  htn  ^OU.  Auói  się  łódka  przewróci ,  to  pani 
utonie.  Tea.  63,  c.  56. 

ANUSIA,  ANUSKA,  AKUSIENKA  ,  ob.  Anna. 

ANYŻ,  HANYZ,  u.  m.  ziele,  bet  STnlei  Boh.  9(nris;  Rojr. 

aHHcb;  Bosn.  anishg,  aneshg;  Sor.  a.  9(ntd)  Sor.  1. 
Cnt?  1  Vng^.  anis ;  Croa,  anis ,  koper,  szlatki  james ,  mo-- 
racz ;  Yind.  janesh  ,  onęsh  -,  Carn.  j4nesh ,  padijan..  n.  p. 
To  ziółko  pierwóy  w  Polszczę  nie  było  wiadome ,  przeto 
pospolicie  kmin  polny  mieniono  hanyiem ,  ale  temi  czasy 
sieią  go  z  wielkim  poiytkiem.  Urtęd.  24.  Anyi  ogrodo- 
wy, PimpintUa,  Anisum  Lin.  do  wódki  zażywany  bywa. 
Kluk  Roił.  ^,  207.  Anyi  polny,  karuy,  kmin  poliiy,  Ca- 
rum  SMefenfiimfnel  t.  t  Anyż  Indyyiki  gwiaździfty, 
Ctetnanief •     ANYŻEK,  £ku.  m.  wfaśeiwie  imię  zdrobnia- 


ANZ    -    APBL, 


s» 


Ye  od  anyi  I  zami^ds  anyikowa  wódka,  %Vi\tf%tMMńtu 
^Syr.  4  09-411.  Na  anyiek,  na  pieiki,  na  podłe  zaletki 
ilracą  wszyftko.  rea.  43 ,  ó.  14.  Wyb.  Kul.  Anyikiem 
trąci:  anyiek    słychać  od  niego,  t.  i.  piiak  gorzałczany, 

et  (Itnft  n<i(b  9litief ,  et  i(l  ein  93tatitmeittfaiifet.    ANY- 

ZOWY,  ANYŻKOWY,  HANYZKOWY,  a,  e.  z  anyiu', 
l^on  iKltiefy  9(ntef  s .  Rojf.  tHUCH&iH,  aMHcoeUH.  Anyio- 
wy  cukier ,  anyikowy  miód ,  anyikowa  wódka.  Syr. 
ANZEATYCKI ,  a,  ie.  ANZE ATYCZN Y ,  a,  e.  W  trzyna- 
ftym  wieku  uczyniły  nayznacznieysze*  miafta  w  Niemosech 
dla  ubezpieczenia  handlu  swego,  itaiędzy  sobą  związek, 
w  Nicmczyźnie  owego  czasu  Hansa  ^  po  łacinie  Ansa  na- 
zwany. Wyrw.  G.  406.  Dykc.  G.  Miaila  anzeatyckie ,  t.  u 
do  tego  związku  naleiące,  ^anf^tftihtC*  Rząd  anzeaty- 
^zny.  DyA.  G. 

AF. 

^APARAMENT,  u.  m.  sprzęty,  szaty,  fboie  kościelne,  ba^ 

iKit(bendet4tbe,  bie  ^ird^enotnate.     Aparamenta  do  mszy  ' 

i  wszyftkie  ornaty.  Tr. 
•APARAT,  u.^  m.  i.,  przygotowanie,  prz3'rządzen]e ,  bi^ 
^Ubetettutld.  Przy  wszelkim  aparacie  woyfko  ruszyło.  7>. 
\por.  parat,  w  paracie  ilać)  3,  Sprzęty,  narzędzia,  na- 
czynia wszelkiego  gatunku,  n.  p.  woienne,  lub  matema- 
tyczne,  bie  G^etdtbfi^aften,   bte  Siifłtnntente  a.  ».  ^e^ 

ntat^matifcben  ^l^J^aUt^.  Działa,  kule,  prochy,  wozy 
}  inne  aparaty  woienne.  Biel.  33o.  Aparat  fizyczny,  %.  i* 
narzędzia  do  róinych  duświadczań  Czycznych.  -  Aparaty 
•  koi^cielnc ,  ob.  Aparament.  Aparat  pogrzebny.  Cn.  Th, 
Aparat  komedyalny.  ib.  Aparatem  nie  nazywiun  muzyki , 
obicia  i  insze  ozdoby,  ale  róine  odmiany  i  pozór  scen  tea- 
tralnych. Jag.  Wyb.- A.  3.  b.  (kulissy,  dekoracye).  3., 
Stróy,  ubiór  wytworny,  htt  ^U(;  ®(^mU(f;  ®ti»at,  ^taat^s 
flclbung.  Bifkupi  w  bogatych  infułach  i  w  drogim  apa- 
racie. Auszp.  1 7.  Wielki  przybył  poset ,  nadiswyczay 
z  wielkim  aparatem,  t.  56. 

•APARENC YA ,  yi.  i.  pozór ,  blalk  ,  okazałość ,  hU  ^tUd^t^ 
bet  %{aXil  f  @d^ein*  Oczy  na  błyszczące  aparencye  i  znaki 
panowania  patrzyć  przyuczone.  Zab.  12,49. 

APARTAMENT,  ob,  Pokóy. 

APELLACYA,  yi.  i.  e.,  Sąd  wyiszy,  sąd  apellacyiny, 
w  Gallicyi  trybunał  drugiey  indancyi  ^  tdi  ^ppeUattOn^^ 
geti^t:.  O/f.  Wyr.  Boh.  appeilacó ;  -R^/-  ornawDb ;  Bccl. 
HapH]jaH'(e.  2.,  Wywołahie  sprawy  od  niiszego  do  wyż- 
szego sądu.  Oft.  Pr.  Kr.  a,  86.  Odzywanie,  odezwanie « 
odzew,  ruszenie.  Mncz.  łaianie  prawu.  Szczerb.  Sax,  12. 
odwołanie  się  do  wyższego  sądu ,  nieprzeftaiąc  na  wyro- 
ku niiszego  trybunału,    Hi  iSippcUtten,  bie  ^J^ppeSattott , 

9ibbetufung.  Apellacye  aie  do  Magdeburga  chadzały,  d^^ 
piero  Kazimierz  W.  micysie  appellacyom  wszyftkim  na 
zamku  Krakowlkim  naznaczył  i356.  Biel.  195.  w  żarcie 
z  przycinkiem.  Kaieszli  im  się  iiadj>rody  z  nieba  spodzie- 
wać, mówią:  daleka  apellacya.  Falib.  E,  3.  {por.  Bóg 
wysoko ).  APELL ACYYNY  ,  a,  e.  tyczący  się  apellacyi , 
iKppeOf<ttiOR^  s  n.  p.  Apellacyine  winy  t.  i,  kary  za  nie^ 
słusznie  załoioną  apellacya.  Stat,  Lit.  Czack,  Ręk,  Kon- 
syliarz  appellacyiny,  htt  ^^ppetfation^tatb* 
♦APELL ATYWUM ,  wyraz  gramatyczny,  który  podług  Kop^ 
.  cz>'fl.  oznaczamy  przez  imię  pospolite.  Rojf.  UapHyaiiieAb- 


'3  a 


APEL    -    APLIK. 


APO    -    APOS. 


APBLLOWAC,  owal,  uie.  cz.  nitdk.  iedn,  do  wyższego  są- 
du się  udawa(^ ,  nie  pi-zeflaiąc  na  -wyroku  niiszego ,  ru- 
szać dowyiikzcgo  sądu,  odezwa(^ się , odwoTać się ,  wytoczyć 
sprawę  wyiey,  a^pcUlten,  ffc^  dbbetufen.  Rojf,  HapH- 
UainM.  Strona  przeciwko  wyrokowi  mówita,  albo  ruszała 
i  apcllowala.  Herb.Stat.^j^i,  Przeno^^n.  na  on  ^wiat  apel- 
lowei.  Stryik,  5o5.  s  (umart,  et  1(1  ab^fal^tftt).  Zarfem 
.apellowai;  poszedi  w  nogi,  uciekł,  drapnąt,  dat  dra- 
paka ,  Ikoczyt  do  nóg  po  rozum ,  umart  w  botach ,  et 
%Cit  fKei^  mi   genOtntnen.     J  womilować ,  wymioty   mied , 

.  rzygać,  rewokować,  tia<^  ©pecet  appellitett,  ftc^  óbets 
geben. 

APEIITURA,  y.  i.  s  Łcc.  otwór,  otwartość,  odchód,  od- 
ciek ,  mieysce  otwarte  w  ciele ,  rana  otwarta ;  t\Xit  Oeff= 
tlUng.  Vind.  operta  rana ,  tvurflyu.  n.  p.  Apertura  czyli 
otwór  samorodny,  lub  sztuczny;  ten  wlaściwiey  kaute- 
ryum,  fiftuta,  foutanela.  Hcur.  Sk.  io3.  eine  S^f^^^/  ^^^ 
^OnteneE*  Narzędzie  do  apertur,  nawet  i  aperturę  sa- 
rnę zowią  źegadtem  ( co  obacz ).  $  Żartem :  apertura  s 
dziura  w  sukni ,  ein  itć)  m  OlOCf e. 

APETYCZNY,  a,  e.  uźywafisze:  apetytny,  apetytowi  do- 
godny, apetyt  wzbudzaiący ,  smaczny;  (iT^pCtitUd^ ,  bCH 
Sfppetit  fttegenb.  Na  surowe  iablka ,  miód  apetyczny. 
Chmiel,  i,  io5.  APETYT,  ii.  m.  APETYCIK,  u.  m. 
zdrb'  z  Łac.  chęć  do  iedzenia ,  poiądliwość  iadta ,  smaka, 
ber  ^1»petir,  bie  Q^lnfi.  (por.  (koma,  ofltominy).    Sor.  I. 

Sac^nofcj,  (ojmano  na  pcb)  ffaH  na  pitio ;  Vind.  dishanje, 

pohlepnoft  ,  poshelnoil ;  Car/i.  shelusbej ;  Rojf.  u03hiBb.- 
Dobry  przysmak  apetyt.  Pot.  Jow,  ao8.  Apetytu  do  ie- 
dzenia ni«  miewata,  Haur,  Sk.  5o8.  Apetyt  mieć  na  co , 
do  czego.  Dudz.  1 2.  Apetyt  na  co  oftrzyd.  Jak.  Bay.  1 08. 
Przysmaki  apetyt  czyniące.  Cn.  Th.  Brzemiennych  z?e 
apetyty,  iako  to  na  kretę,  węgle  i  t.  d.  Urzęd.  3o3. 
(żądze,  poiądania,  pożądliwości,  ba^  S^uiletn,  ©Cs 
Itjflen  ber  ©{^toangercn.  S  Przen.  Żądanie ,  żądza ,  pra- 
gnienie, chęć,  pożądliwość,    ba^  SBegcbreii,  ^BerUngen, 

ti^X  SS^Unfcb*  Każdy  do  apetytu  swego  ciągnie  rzeczy ;  co 
■dito  to  i  dobre.  Zejil.  Ad.  109.  Pofaamuy  apetyty  twoie 
(chuci,  żądze  JBegteibfIl),  udręczay  cztonki  ^twoie.  Sk. 
Zyw.  1,  16.  Na  Mar3'się  z  wielkim  apetytem  '  zagląda?. 
7V/r.    25,  b.  27.     J    gniew  ,    chrapka   na    kogo    zwłaszcza 

chcąc  bić;    bet  ©tott,  Ux  ®unf4  «nen  ju  ptiigefrt.    Ma 

apetyt  na  niego.  7>.  t.  i.  .chce  go  obić,  oftrzy  zęby  na 
niego ,  radby  go  zgryźć  i  z  kościami. 

APLAUZ,  u.  m.  ob,  oklaik,  okrzyk. 

APLIKACYA,  yi.  ż.  pilność,  pilne ,  llarowne  przykładanie 
się  na  co,  het  Jleif.  Gdyby  aplikacya  do  talentów  byta 
dodana,  ledwoby  się  mógt  który  naród  z  naszym  mierzyć 
w  naukach.  Leszcz.  Gł.  55.  Aplikacya  do  nauki.  Zab, 
16,  169.  APLIKANT,  a.  m.  sposobiący,  przysposabia- 
iący  się  do  czego,  wprawuiący,  wkładaiąry  się,  zwłaszcza 
u  mecenasów  człowiek  młody  praktycznie  się  w  prawach 
ćwiczący,  to  właśnie  co  wkraiachPrufkich  aofkulta torów ie 
lub  referendaryiisze  przy  różnych  dykafteryach  ;  eiłl  Slpplls 

wnt,  ein  ^tacńtmt,  bei  ben  ipoln.  ®eti<bW^6fcn  bebeutcre 
ti  pbngefdbr  einen  Slu^cultator,  obet  Oleferenbatiu^.  Reieftr 

aplikantów  alias  agientów  ma  bydż  sądowi  podany.  VoI. 
Leg,  7,  5 10.  APLIKOWAĆ,  ował,  uie.  cz.  niedk.  iedn. 
ilosować  do  czego,   formować,  układać,  tOOtnacft  Obet  WOs 

iu  appUctten^  mć^  emot^  ric^tett^  bilben*  Ociec  ten  córkę 


do  świata  aplikował.  SĄ.  Zyw.  1,  385.  (dla  -Wiata  wy- 
chowywał, w  światowych  rzeczach  ćłłiceył;  et  ftJDg  fiff 
fttt  bie  SSelt).  APLIKOWAĆ  SIĘ  zaimA.  przykładać  się 
na  co,  udawać  się  do  czego  z  pilnością  ,  pilnie  okoto 
czego    chodzić,    pilnować   czego,     ftcb    auf  etlUil^    itgftt^ 

flciśig  etnw«J  betteiben,  ffet^ig  fepi!.  Aplikował  się  w  szko- 
łach ,  na  dobre  mu  wyszło.  Kra9»  Podfl.  2.  i43. 

APOCYMUM  nieod.  n,  roślina  Ameryka/ifl^a ,  przędzę  po«- 
śrzeduią  między  iedwabiem  i  bawełną  daiąea.  JCI.  Ro/L  3» 
35 1.  Asclepias  Syriaca,  Linn.  hit  ^ńhew^fim^e. 

(  APOKOPE   Carn.  odsęknoft ;  Siau.  ttitelfa,  Hf fOgtifa,  tiftd: 

tuta,  obbobfonec;  ntnifonec,  i^bobralfa}. 

APOLLON,  ina,  (nie-^zyw.  inesa, )  APOLLO,  a.  m.  Bożek 
opiekun  Muz  i  wierszopisów;  władotuki,  rymotworzy, 
złotowłosy,  lutniobrzęki ,  cytrowłady,  syn  piękncy  Dyany, 
Febiis ,  Slpotto ,  bet  CWttfen  s  8Dtt.  Boh.  ^bafon ;  (^^rn.  Ja- 
son,  Belin,  Beliuesh.  n.  p.  Lutniitów  miftrsu  Apollo 
(  Apollinie )  Petr.  Hor.  2.  L.  b,  Mnrsyas  się  Apollinesowi 
w  muzyce  przeciwia.  Mącz.  §.  Nazwiflco  iednego  z  nay- 
wickszych  i  naypięknieyszych  motylów   dziennych.    Zoof. 

139.  ^7.  Zw.  4,  380.  fin  ^d)łtierrernim. 

APOLOGIA,  ii  ż.  z  Greek.  {oV&Xoyia  usprawiedliwienie) 
odpis  ,  odpowiedź  na  niesłuszne  zadanie  przeciwnika. 
Farr.  44o.    Obrona,  usprawiedliwienie  na  piśmie*  łiras. 

Zb.  Dambr.  760.    bie  @4u$tebe,  ©(bucP/tift,  ^Settbris 

bigun^.  Vind.  obvami  goror,  perlłopnu  bescduyanje ,  bese- 
denje,  sagovomu  pismu,  saobranitnn  pismu.  APOLO- 
GIETYK,  a.  m.  lift  obronny,  mowa  usprawiedliwiaiąca , 
n.  p.  S.  Hieronyma  za  małiśeńftwcm,  Tertuliana  za  Chrze- 
ścianami.    5^.  l>z.  3a6.    Kras.  Zb.     ein    @<^U(btief ,    fin 

i8ett^eibi9U!i9^brief. 

APOLLONIA,  ii.  ź.  APOLONKA,  POŁONK\,  POLU- 
SIA,  Potusia,  i.  zdrb.  imię  białogowfkie,  ^potfonfa.  BoK 
$fpoUena ,  i^poKenfO.  8.  Apollonia ,  od  bolenia  zębów  bro- 
ni. HrbJ\.  Na.  C.  4. 

APOPLEXYA ,  yi  i.  gwałtowne  uftauie  władzy  czyli  obu^ 
marcie  nerwów,  paraliż,  szlak,  bet  ^d^Ug,  ©C^MftfluSi 
bie  Sfpoplerie.  'RoJJ.  i  F.ccł.  anonAeKcfa,  yAap^»  no- 
crnp'feAl) ;  Vind.  i  Carn,  boshji  shlak,  boshji  udarez; 
Sor.  I.  bojepe  tufl  5<l9et)e;  Daf.  bosij  udaracz,  kaplya; 
JCroa,  guta;  Hung.  gutta  (Da/,  guta  s  podagra);  Bostu 
kapglja,  guccjulaj  Jtał.  goccja.  n.  p.  Apoplexya,  sen  tak 
mocny,  iż  śpiącego  ładnym  sposobem  obudzić  nie  moiua. 
JCrup.  5,  628.  nagta  śmierć.  Sień.  i55.  we  wszyftkim 
ciele  powietrzem  naruszenie ,  szlak.  Syn.  1073.  143.  na- 
gła śmierć  z  głowy,  gdy  człowiek  nagle  upadnie  bez  mo- 
wy. Urzętf.  ig3.  i  i66.  Sy.rf.  Szkł.  a3i.  Spycz.  i^7^. 
APOPLEKTYCZNY ,  a.  e,  paraliźowy,  «pDpIectifi*,  pata= 
litifc^.  Śmierć  apoplektyczna.  N.  Pam,  10,  76.  APO- 
PLEKTYK  ob.  Paralityk,  6>oa.  gtttan,  gutavacz. 

APOSTATA,  y.  m.  z*Grec.  dnosrarifs ^  ten  który  opuszcza, 
porzuca  religią  swoię,  odftępnik ,  odflępca ,  zbieg,  od- 
sz«zepicniec  (por.  ŁazcLa ),  fin  SlbtTUnni^cr,  eiU^pofwt. 
Julian  apoOata,  Sk.  Zyw.  291.  (Julian  odltepca.^  llYof/. 
28).  Chrześcianin ,  który  się  poturczy,  albo  Xiądz  kato- 
licki, który  zlutrzeie,  albo  zakonnik,' który  uciekł  z  kla- 
sztoru, klasztorny  zbieg.  Farr,  446.  Apoftata,  zbicglec. 
1.  Leop.  Prov.  6,  la.  ( odszczepienicc  3  Leop.)  APO- 
STAZYA ,  yi.  ż.  odftanir,  odftąpienie  od  religii,  cd- 
azczepicóflwo ,   Me  ^hMim%Uit,  STpojlafic.    Wyrzeczenie 


APOST  -  APREE. 


APROB  -  APTEC. 


a5 


Mię  religii  Chrzeid^ńtkiiy.  Oftr.  Pr,  Kr,  i,  67.  Zlutrzeuie 
się,  ztUTCseoie,  sbisanoanienie. 
APOSTOŁ,  a.  m.  APOSTOŁEK,  \\a,  m.  zdrb,  8  Greek. 
inoTro\oSy  posłaniec,  wysłaniec ,  w  piśmie  ś.  uczeń  Chry- 
fhisa  i  nauczyciel  iego  nauki,  te¥  ^pOJłe('  Siow,  STpofloI; 
Kroa.  i  Węg,  apoftol ;  Boh,  9(|>o(ft0( ;  ^ojf,  anocmoAl), 
socAaHHUKL ;  Bosn,  apoAol,  apoflo;  DaL  apofło,  apuRul} 
Sor,  i.pn^titOWy  Sor.  2.  po^ot;  Kmćf.  apoftel,  dwanaifłuik, 
dwąnaiiler,  d^wanaiitla.  n.  p.  Apoflol,  nazwi/ko  to  odChry- 
ftusa  dwunaRym  (dwimafhi)  onym  dane,  których  poslat 
ucsy<5  wazy  U  kie  narody.  Rey  Poft,  C.  2.  Rey  Apok,  2. 
X]ąie  Apolloiów,  S.  Piotr  \  EccL  nepBOnponOB'BAHiiKlb. 
Równy  apodoiom,  Rojf.  paBHoanocmoA.b.  -  Dzień  SS. 
Apoltotów,  dzień  Rozesiańców.  Bie/.  260.  Siryik.  493. 
het  SKf^OJleUag.  Kupiłem  to  na  Rozesłaóców.  OJ/l  Wyr.  t,  i. 
na  iarmarku  w  dzień  SS.  Apoftołów.  -  Mnie  i  wszyscy 
apodolowie  nie  nawrócą ,  abym  za  mąi  poyśdź  nie  miała. 
Tea.  24,  ó.  19.  §,  Niewłaściwie:  iaki  bądź  posłaniec, 
rin  ©efanbtet;  ^gefanbter«  Żydzi  mieli  zwyczay  do  swego 
patryarchy  apodoty,  t.  i.  tak  nazwane  bóiiJc  swoich  flarsze, 
co  rok  z  pieniędzmi  posyłać.  Sk,  Dz,  546..  W  nawróceniu 
Poliki,  pierwszym  niewiafla  Dąbrówka,  apoflołem.  Psalmd, 
i4.  ( przepowiadaczem,  nauczycielem)  |).  Ztąd  w  dobrem 
i  w  zi^m  znaczeniu :  Apaftol  to  iego,  t.  i.  posłaniec ,  pod> 
słuchy wacz,  ^pieg.  Móyźe  ty  piękny  ApoAolku  I  T^a.  1 9, 
54.  Nie  potrzeba  mi  apofloła,  obeydę  się  bez  apollołas  mam 
sam  rozum,  man  głowę  z  sobą,   wiem  co  czyuię,  rady  nie 

proszę,  ojf.  Wyr.   id^  bratK^e  tmtn  Oiartgcber.     APO- 
STOŁKA,   i.  i.    bte  9CpofleIinm     Nauczona  od  Chryftusa 
Samarytanka,  fVała  się  opowiedzicielką  i  apoflolką  Messya- 
sza.  Bals.  Niedz.  2,  9-     APOSTOLSKI  ,     a,  ie.  od  Apo- 
łłolów ,     apo jlolifc^ ;      Vind.    i    Bosti,     apoftoliki  -,     Boh. 
•pofftOljIPp ;  Rojf'  anocmOABcKiu ;    Croa.  apoflolszki.  n.  p. 
Symbolum  apoilolfkie,  fktad  apoflolfki,  spółek -apollollki. 
Rey  Pojl.  H.  8.  Dzieie  apollol/kie.  Bibl.  Gd.  Święta  Rzym- 
ika  apoflolika  ftolica.     Sk.  Dz.  853.     Król  Apodolfki  t.  i. 
Węgieriki.    Przysł..  po  apoftoliku  n.  p.  uczyć.    APOSTOL- 
STWO ,   a.  n.  urząd ,  godno^<2  apoflolika ,    bdd  ^pojlelamt. 
RoJf.  anocmoABcmBO  ;   Croa.  apoftolsztwo  *,  Boh.  dpoiftol' 
fh»i;  Sor.  1.  papOitOWftWO;  Sor.  2.  ppJoIilWO.    n.  p.  Przez 
Jezusa  wzięliśmy  apoilolftwo,    Budn.   Rom.   1,   5.   (urząd 
apoftolfki.    Bibl.  Gd.).     Bóg  uczynił   znamiona  apoIlolUwa 
Pawiowego   w  dziwnych  znakach.  Biał.  Pojl,  58.     APO- 
STOŁOWAĆ ,  ał ,  uie.  cz.  niedk.  iedn.     apodoldwo  spra- 
wować, bydi  apoftolem»  eiii  2(pofteI  fecii;  ta6  f&mt  ctncd 

9lpOJleU  t^etrl^ten.  Jak  Dąbrówka  Polszczę ,,  tak  Jadw  iga 
Litwie  apoilołowała.  Psalmd.  1 6.  (nawracała,  n.iuki  Chrze- 
iclańfliiey  nauczała).  Apoflołować  nad  kimś  pracować  nad 
kim,  usiłować  ieby  go  nawracać*,  nakłaniać  na  swoie  zda- 
nie, HO  3emanbe^  SBefeOrung,  ^eoinnutid  arbetten.    Aaron 

dopuszczał  dni  dziesięć  Moyźeszowi  nad  sobą  apoAołować. 

Lach.    Kaz»    1,   569. 
APOSTROF,  u.  m.  znak  pisarski,  odcinek,  odrzutnik,  wyrzutnik, 

b<t   9lpO|lropC.       Karn.  poshirk.       APOSTROFA,    y.  i. 

6gura   krasomowflca ,  bie  ^pofttopbe.    Slow.  ^brtltite(((l* 
•APREENDO WAC ,    APREłlENDO WAC,  ował ,  uie.  z  łac. 

cz.  niedk.  iedn.  zważać,  dbać  o   co,    uwagę  zwracać  na 

co,  anf  tttMi^  ac^ten,  e^  )u  ^erjen  ne^mcn,  ftci  au  ©etnatbe 

^  jf((lOI.  Nieapreendował  on  tego ,  t  i.   niewaiyl  sobie  tego, 
"  puścitieŁko  aU>o  mimo  siebie.  C/z.  7/i,  iig5.  APREHEN* 


SYA,  yi.  ź.  baczność;  uwaga,  rozważanie,  dbanie  o  co,  bit^ 

SIttfmerfen  auf  etwa^,  ba^  (?ttodgen;  sn  ^tiett  9{ebmen, 

SU  ©etniitb^  ^Ubcn^  $•  pospoUt.  aprensyas  rozpacz,  niby 
pochodząca  z  zbytecznego  dbania,  zwaiania  na  co,  hdt 
^ersagett/  ^erstueifeln.  n.  p.  z  aprensyi  samey  umarł. 
*APREHENSYWA ,  y.  ź.  władza  umysłu  uwaiaiąca  ,  roz-- 
waźaiąca,  rozwaialnia,  ^^^  %a^W^^^tmb^tXi,  Z  dhi- 
gtego  zwyczaiu  rozmyślania ,  tak  sobie  posłuszną  uczynił 
imaginatywę  i  apreheusywę  swoię ,  ii  nigdy  żadna  mybl 
insza  mu  nie  wtrąciła  się.    Wys.  Al.  229.  ' 

APROBACYA,  yi.  ż.  APROBATA,  y.  i.  potwierdzenie,  umo- 
cowanie,   uznanie    za   dobre,    pozwolenie,    pochwaleine, 

W  @ene(imigun9 ;  ^eflatidnng/  ^pprobation.    RoJf.  6A.a- 

roBO^CHie  i  Vind.  poterdenje.  APROBOWAĆ,  owal, 
uie.  cz.  niedk.  iedn.  za  dobre  uznać,  potwierdzić,  umo-^ 

cować,  gene^migen,  be(t(itigen/  approHren.    RoJJ'.  i  Ecci. 

anpo6oBain£,  oAo6pHin£,  noKsaAuniB ,  OKaaamB  6Aa^ 
roBOACHie,  6AaroBOAHmii ,  6xaroH3BOAflmxi,  6Aaro- 
pa3cy4am&  ;  Vind.  poterdurati.  n.  p.  Panowie  teA^ment 
Bolesława  na  seymie  aprobowali.  Bici.  89. 

Prima  APRILIS  ob.  Kwiecień. 

AJROSZA  ,  y.  i.  z  Frań.  Wyraz  woylkowy ;  przykop ,  bet 
SOUfgtabeit.  n.  p.  Zaczym  aby  śmiałości  swoiey  przypłacili. 
Na  pogany,  którzy  się  w  przykopy  .spuścili....  P.Kchn.OrL 
1,  45 1.  Jak.  Art.  5,  3 12.  Papr,  W,  i.  46G.  podchód, 
podrtęp,  podbliź,  podmyk. 

APRYKOZA,  y.  ż.  większy  gatunek  morel.  KI.  Ro^'l.  1,  i55. 
bie  ^ptifofe.  Wio.  arbicocco .  percocula  j  £ac,  śrz.  prae- 
cocium  j  Vind.  aprikosa  ;  RoJf.  anpHKOcl) ,  Kypera, 
3łceAinocARBHHKl)  i  Boś.  natipirka,  anciprasqua  *,  Sław* 
sheptelia,  sheptelie  d6rvo.  APRYKOZOWY,  a,  e. 
zaprykoz,  IKptif Ofett  - .  i?o^  anpiiKOCOBMH. 

APTECZNY,  a,  e.  z  apteki,  do.  apteki  naleiący,  lekariki; 
^pot^efcn^  n.  p.  Szalbierzowie  z  aptecznemi  lekarfhyy  po 
iarmarkach  ieidźą.  Sak.  Probi.  80.  Apteczne  kompozycye. 
Krup.  5,  86.     Ro^lifty  apteczne  t.  i.  do  lekarftw  używane, 

officinette  ąjfifanien.  -  APTEKA,  i.  i.  APTECZKA,  i.  zdrb\ 

(w  Greek,  a^ro^ifiof  znaczy  wszelkie  mieysce  na  schowani© 
iakich  bądi  rzeczy,  fkład)  1.  mieysce,  w  którem  lekarftwa 
przetkała,  lub  teź  tylko  aa  przechowanie  lekarftw,  lekariria, 

bie  Slpotbef e.  Vind.  apoteka'  5  Sor.  1 .  optefa ;  Sor.  2.  ^aptejfa^ 
j^flptifa;   Boh.  a^at^ta,  \\Uxm,  (ifofrrogna;  Cz-oa/.  apa- 

teka.  pateka,  likarnicza,  yratharnicza  ;  Węg,  patika, kamara  ;■ 
Dal.  likarnicza ;  Rag.  ^jekarnicza,  ftragn,  shrąnna ;  Cerk.. 
i  RoJJ'.  ano^HKa ,  anmeKa ,  oOmeKa ,  A'£KapHH.  n.  p, 
apteka,  mieysce  w  którem  się  robią  lekarflwa.  Mon.  76,  6^19. 
Doktorowie  apteki  każdego  roku  przeglądać  maią.  Herbm, 
Stat^  559.  Z  .apteki  niewyydzie,  aptece  nie  da  pokoi  u  s 
zawsze  się  leczy.  OJJ'.  Wyr.  Przysfonie:  Oftatnid  to  z  apteki 
się  zalecać.  Haur,  Sk.  170.  Apteka  gnoykowi  śmierdzi, 
t.  i.  nie  zna  co  dobrego,  Cn.  Ad.  7,  §.  żartem  :  prewet ,  sracz^ 
OjJ'.  Wyr.  ber  3(btritt.  2.  Apteczka,  w  domach  szlacheckich, 
osobna  izdebka  na  schowanie  korzeni  krcliennych,  wódek, 

likworów,  i  lekarftw  domowych ,  In  ben  5(belbófen  ein  bes 
fonbere^  ^immer  fur  i>au^arsenepen  unb  tJor^uaHd;  fur  ®es 

rońrse  unb  SUueur.  Apteczka  dla  kuchairza  zawsze  otworem 
llać  musi.  Switk.  Bud.  100.  Przed  obiadem  pcszliśmy  do 
apteczki;  tam  w  niezliczonych  rodzaiach  wódek,  konfitur, 
•  przysraaczków ,  wybrał  niektóre,  i  napił  się  wódki.  Kras, 
Pod.ijiS.  KrQs*Doi'f  49.  Domowa  apteczka  iony  moiey 


- 1 


34 


APUL    -     ARAK. 


ARA     -     ARC. 


nie  tylko  od  wódek  i  przysmaczków,  ale  i  od  lekarAw. 
Kras.  Pod.  ^y  182.  APTEKARCZYK,  a.  m.  czeladnik 
aptckarfki,  dli  9(|>0t<^e(etCeWittd  r  ©effffe*  W  t^y  aptece 
sawsze  robi  3oo  aptckarczyków ,  a  18  samych  miiłrzów. 
Star,  Dw.  29.  Birk,  Domin,  O,  b,  APTKKARKA,  i,  ź. 
żona  aptekarza;  trudniąca  się  aptekarlłwem ,  lekarka,  bU 
IKpOt^eferinn.  Rojf,  anmeKapuia ;  Boh.  w^at^tatla.  n.  p. 
Córki  wasze  brać  będzie  w  aptckarki  i  w  kucharki.  Budn. 
1.  Sam,  8,  i5.  (aby  gotowafy  rzeczy  wonne.  Bibl.  Gd.). 
APTEKARSKI,  a,  ie,  od  aptekarza,  do  aptekarftwa  należący, 
^iptiljtUt : *  Boh.  flpatpfarfft;  i?o^  anmeKapcKia.  n,p. 
Funt  aptekariki.  Aru/>.5,  255.  Wspomina  ilatut  aptekarską 
phrasin ,  albo  termin ,  ie  zwykli  aptekarze  cuid  pro  quo 
przedawać.   4^0^/2.299.  Reieftr  aptckarfki  s  przesadny,  gdzie 

wtzyftko  za  drogo,  elne  ńkrttlebcne  Slec^nung.  APTEK aR- 

STWO,  a,  n.  sztuka  aptekarflca,  Me  9(pot&ef etfnnlł.  Boh,  apfltOs 
farflwi. Związek  aptekardwa  z  ehymią.  N.  Pam.  i,5,Mon.yd. 
625.  łłrójl.  Odp.Pp.AVTEKA.RZ,  a.m.  ten  co  lekarftwa przy- 
gotowywa  i  one  przedaie,  (lekofkladacz,  lekowar,  lekodziey,) 

ber  arpotjefer.  Sor.  i.  OpUUt,  jrtwbnif ;  Sor.  1.  J^nutlfar, 
^aptejfat;     stów.  apatefar;     W^g.  patikas,   patikaros-, 

Roj],  amneKapL ;  Eccl.  anammiapl) ;  Boli,  apatpCar, 
Ijf Oflttlgte  9  Vind.  apathekar-,  ^'ar/i.  sdravinar,sdraynishar', 
Croa.  apatek^r,  patekar,  likodelarccz ;  Dal.  likoprodalacz ; 
liag.  Ijekoprodalaz.  n.  p.  Aptekarz  czyni  i  fkfada  lekarftwa. 
IV.  Syr,  38,  7.  Mądry  aptekarz  ma  w  cenie  zioła.  Pafl, 
T,  193.  APTEKARZĘTA  /.  mn.  szydząc:  dzieci  apte- 
karfltie,  STpotlKfft^  ^inbef.  APTEKARZOWNA  ,  y.  i. 
córka  aptekarza,  bif  9(j>0tbef.:rg  «:0(6tfr.  APTEKARZOWA, 
y.  ż.  iona  aptekarza,  Me  Jrait    be^  3(pOtl)ef et^ ,  bW  SJpOs 

tbeferinn. 

APULIA,  ii.  i.  prowincya  włolka,  ^puftfn.     APULCZYK,  a. 
m.  rodowity  zApulii,  «U^9(puUen  gebartig.  Birk.Dom.O.b. 

AR. 

ARAB,  ARABCZYK,  *ARABIANIN,  ARABIN,  a.m.  z  Arabii 
rodem ,  ettl  ^tdbft.  Croa.  arap ,  har^p ,  harapin ;  S\av. 
arepini ;  Xarn.  arapin ,  harap ;  Rojf.  apaBHnUlHHHl), 
apUBAKHHHb  (por.  apant  s  murzyn) ;  n.  p.  Arabiu.  Stryik, 
Tur.  G,  3,  Arabianin.  Budn.  Jes.  i3,  20.  J.  nagannie: 
Barbarzyniec,  okrutnik,  ein  Sd^thClt,  ffa  ®rattfamer.  Zanieś 
ten  lift  do  lego  iyda,  do  tego  Ara^a.  Tea.  \^.  b.  4i. 
J.  Kon  Arabflii ,  eln  STrabifd^e^  9ferb.  Pod  nim  smukły 
arabczyk,  dla  bodica  oftrogi,  Zwinąwszy  sif ,  obali!  kilku 
w  rynsztok  z  drogi.  Zab.  12,  168.  ZaA/.  -  ARABESK,u.m. 
pewny  gatunek  malowania  dziwacznych  figur ,  zwikłanych 
i  pomics2anych  latoro:»'li,  liści,  ^rabe^fen*  ARABESKOWY, 
a,  e.  t.  i.  do  tego  kształtu  malowania  należący,  n  p.  pokóy 
arabeskową  robotą  czyli  arabeikami  ozdobiony,    ^rabe^fen? 

5Wab(ere9.     ARABIA,  ii.  i.   Kray   w  Azyi ,     ?(rablett. 

Sfav.  Arapika  ;  Ro/f.  apasiH.  n.  p.  Arabia  troiaka  ,  opo- 
czyfta,  pufta  i  szczęśliwa.  Gwagn.  693.  ARABKA ,  i.  ź. 
Kobieta  z  Arabii  rodem.  Me  STrflbetfrm,  f/^o^apanKas 
murzynka ).  ARABSKI ,   a,  ie.    t.  i.   z  Arabii'  pochodzący, 

Sltabifc^,   «u^  Mrabten.    i?q^  apaBiHCKiH,    apaecKYH: 

^roa.  harapinsaki.  n.  p.  Konie  Arabfkie,  między  wszyftkiemi 
naypicknieysze.  JCf,  Zw,  i,  160.  Staw.  arabiki  bob  s  kawa. 
j.  Gada  po  Arabfkuriczykiom   niezrozumianym.    Ojf.  Wyr. 

n  fpticf^t  eine  ttnmfldnbUc^e  frembe  eprac^e. 


ARAK,  u.  m.  wódka  i  ryźtu  KI.  Roił.  9,  i44.  ber  9rAf. 
(Slav.  rakja«  Turec.  araki « gorzałka.  Paszk.  Dz,  i3ó.  / 
ARAKOWY,  a,  e.  t.  i.  z  Araku,  90n  9ltaf,  atafs. 

ARALD   ob.  Herold. 

ARAP  ob.  Harap. 

♦AllAS  ob.  Rasa. 

ARAUZYA,  fu  Kicftwo,  b««  JJewjtl^ttm  CWttlem  ARAU- 
ZYANSKl,  ARAUZYK ANSKI ,  a,  ie.  t.  i.  Arauzyi  się 
tyczący,  Otaniił},  t)On  jDranlen.  n.  p.  Xiąie  Arausyańiki. 
7>.  Xicftwo  Arauzykańikie.  DyA.  G. 

ARBEXTER ,  tra.  m.  żywcem  z  Niemieckiego  bet  ^tMtCt, 
robotnik ;  osobliwie  górniczy  robotnik,  górnik ,  bet   fBctgs 

fnappe.  7>. 

ARBITi:.R,  tra.  m.  1  Łac.  1.  Rozjemca,  rosesnawca,-  roz— 
prawca.  Farr^  445.  sędzia  polubowy,  iednacz  ftron,  po- 
przednik, bet  ®(bteb^ti(^ter.  Spuściły  9\%  |lrony  na  rozsądek 
obranych  od  siebie  arbitrów,  którzy  sprawę  tę  zakończy«5 
mieli.  Nar,  Hifl.  5.  4 60.  *a.  Świadek  przy  rozprawach 
publicznych,     ztąd  remotis  arbitris,  bez  świadków.  Farr. 

446..  pod  czns  uftępu;  bie  $emen,  $ui^bt€X  bec  óffentlis 

(ben  ^erbAnblttttdCtl.  Arbitrowie  wsadzie,  są  albo  osoby 
ciekawością  nicte,  albo  paryenci  czyli  czekaiący  spraw 
swych  przywołania.  Oftr,  Pr.  C.  2,24  Tak  się  zwali 
i  przytomni  sessyom  9'jymnwym ,  nie  ^laleźący  do  fkladu 
aeymowego,  ^id)ita^iinffbT€r.  Ze  wiele  posłów,  dla  na- 
cifku  arbitrów,  nie  mogli  na  s\te  doiUć  się  mieysca ;  mar- 
szałek upraszał  tychże  arbitrów  o  uftąpienie  z  jzby.  Dyar. 
Gr,  22.  ARBITRIUM  liberum,  dobrowolna  wola,  wol- 
na wola.  Sak.  Dusz.  79. 
ARBUZ,    H ARBUZ,  KAKBUZ,  GARBUZ,  a.  m.cucurbita 

citrunu9  Linn,  ble  9fłfCmcfone,  ^affctmelone.  Jund,  467. 

Croa. gerchka -,  Slav.  lubcnica.  {por,  Łac.  arbutus. )  n.  p. 
Harbuzy  są  białe  i  zielone,  okrągłe  i  podługowate,  po- 
dobnież melonom  wychowuią  się  *,  obfite  na  Podolu 
i  Ukrainie.  A'/.  Ro^K  1,  224.  i  170.      ARBUZOAYY,  a,  c. 

t.  i.  z  arbuza ,  \łon  ^SafTctnieloneii.  RoJf.  ap^yaubiK. 

ARCABY  ob.  Wnrcaby. 

ARCEMBERSKI  herb,  iclcń  na  asachownicy.  Kurop.  3,  5. 
8  Pomeranii ;  etn  SBa)>pen. 

•ARCERZ,  ob..  Harcerz. 

ARCII  - ,  ARCHI  - ,  ARCY- ,  z  Oreck.  ( aqxn  pocaątek , 
swicrzchnoś(5 )  wazyftkim  prawie  późnieyszym  ięzykom 
wspólne,  pomimo  tego,  że  w  tym  i  w  owym,  rozmaicie 
są  gfoiki  poprzemieniane,  jakoto  Ger,  ^t^-t  J'^^*  arci-; 
Hifp,  arco  - ;  Gcd.  ai-chi  -  ;  Angiei.  arch  -  5  Svedf  erta  - ; 
Dun,  aert':-*,  oznacza  naywyiszy  ftopień,  a' niekiedy  na- 
wet co^  ieszcze  nad  naywyiszy,  ob.  Arcybifkup,  Arcy- 
xiąże,  arcyszalbierz ,  arryzłodzióy.  -  Do  doftoiciiftw  hie- 
rarchii Greckiey,  przykłada  się  nie  arcy-,  ale  archi-,  n.  p. 
Archiepifkop,  Archimandryta.  ob,  Arcy. 

•ARCHAIZM,  «.  t.  i.      przeftarzały   sposób    mówienia,    fin 

^(rcbdtómu^.  siov,  (laroitrno(bwaI. 

ARCHANDRYA,  yi.  i.  *ARCHANDZA,  y.  ź.  (może  wy- 
raz ten  ieft  złożony  z  dwóch  gi^ecktch  t.  i.  d^x^  i  dviftia 
zwierzchność  i  mcztwo  znaczących),  niby  mnóftwo  nay- 
ccłnicyszych  mężów,  orszak,  rzesza,  tłilm,  gawiedż,  eui 

groM  ^aufen  Eenre,  ein^efolge,  ela  ®(bwarm.   iVind. 

drushba  ,     drushtvu  ,     sprewod).  Omdlałego        Króla 

wziąwszy    arctfhndea  dwor/ka,  nioąą  na  paląc.    Pot.  SyL 
345.    Przyydą  ciotki «  wujowie,  ftrylowic   i  cala  archau- 

^  drya 


ARCH     -    ARCY. 

irya  pokrewieńftwa.  Tea.  33,  d,  6.  Pijr;  pafter«e  i^  wa- 
1Z4  archandryą  catą.  Szczekacie  na  mnie,  gdzie  tylko 
możecie.  Zab.  i5,  374.  Tr(b, 
ARCHANIEliSKI ,  a,  ie.  t.  i.  archaniołów  aię  tyczący,  bif 
^ltn%f\  betteffenb.  Zwiaftowimie  archanielfkie.  Biał. 
Fofl.    96.        ARCHANIELSTWO ,  a.  n.    godność    archa- 

niei&a.  bn^  etioigeltl^itm,  Mf  (FtiengetWaft.     archa- 
nioł, a.  ra,     wyi^szego    ftopnia     aniót,     jet  i^rSfRgfl* 


arcyb  arcyk. 


»( 


na^cscjci^y  iednak  w  połączeniu  z  innefmi  w^M^Mim  ( por. 
Archi  -  ),  i  znaczy :  Wdzo,  wiele ,  nadzWyczaynie ,  w  wy- 
sokim ftopniu,  nay-;  fe^t;  g<m|  htS^t^tH,  glt#gr|cM^liet, 

er^-;  siovac.  orci;  Boh.  au^,  i^u-,  n.  p.  px^9€lma; 

Bótn*  pri  - ,  prem  - ;  Ecci.  Bce  - ,  MHoro  - ,  Roffl  m^  -^ » 
{por.  Franc.  tria-),  o'HeHb,    Bce-V  Sordó.  i.  pute*    Te* 
raz   się  widzę,  niepnyiaciele  arcy  zpotciiiilt*    jfaół,  Buk^ 
H,  3.     Z  niego  arcy  dobry  człowiek-. 
EccL  apxaHrejib,    ^HHOHaY^A&HHitl) ;     Croa,  arkangel;    ARCYBISKUP,  a.  m.  naypierwazy  bi&up,    bet  (?f|tif(^pf« 


i)<i/.  arkangeo  ;  Vm«r.  arhangel ,  yishiangel ;  Carn.  hiran- 
gels  Boh.  ar(^«ttge(;  5/of.  orAanSel/  Hung.  arkatigyel. 
a.  p.  Michał  archanioł.  Budn.  Jud.  9.  Bóg  posyła  do  Pan- 
ny nie  lada  anioła,  Lecz  mocarza  swego,  cnego  archanio- 
ła. Pie/ti  Kat.  3.  ( Gabryela )  przen.  Archanioł  między 
swemi,  iakoby  nad  wszjftkich  wzictazy,  naywicc<*y  zrfa- 
rzący,  pan  nad  pany. 

ARCHIDYAKON ,  ♦ARCYDYAKON,  *ARCYDZIAKON, 
*ARD23AK.ONy  a«m.  (wGreck.  diO(zovof ,  wszelki  posłu- 
gacz, posłaniec),  w  kościele  pewna  dofloynoić,  bet  ^t« 
l^ibtafOnitf.  Boh.  6XV^Ątn\  Rojf.  2iCxnAHKOtCb\  Croa. 
jesprift ;  Ecd.  nepaocAylKMnieAi.  n.  p.  Archidyakonowie 
maią  bydi  dozorcami  nauki  i  wszyfłkich  obrzędpw  ko- 
ścielnych. Modrź.  Baz,  5a5.  Arcydziakon.  W.  PoJI.  w. 
3,  48 1.  Ardziakon.  Herb.  Seat.  i4tg.  Sarn.  Stat.  212. 

ARCftlDYECEZYA  ob.  arcybiiknpftwo. 

ARCHIBREY  ob.  Arcybii(kup  w  Greckim  kościele.  AR- 
CHIEREYSKI  ob.  Arcybiflcnpi,  etjMW6fll<^.  n.  p.  Pal- 
li usz  albo  płaszcz  ąrchiereyflci.  fund.  9. 

ARCHIKONFRATERNIA ,  ii.  ź.  bractwo  duchowne  wyż- 
szego rzędu ,  f Inr  gelftUdjf  (SrjbrÓbfTfcbaft  Jeft  w  Rzymie 


Boh.   arC9bt|ftlp;    Słavon.    arcibiikup;     Vind,  Tishishkofi 

Carn.   hiroshkof;    Croat.    veliki    biikiip,    eMhegT   Hung, 

ersek ;      Dalm.  ersik  *,     Eccl,    i    Rojf.   apxieaH€KOnl> , 

apKlepeif  .    ceJiniiinieAk  ,  c8flqieHHOHa^JaA&HHftb ,   nep« 

BOnpecmoABHHKl)  »    n^metropolita  ,    archiepifkop  ,     ar- 

chierey).    'Arcybiikupi,    których     tei    metropolitalni   zo- 

wią,    maią    pod  sobą  wielu    biflcupów.    Kuczb.  Kat,   2, 

629,      Atcybiikap   Gnieiuieńflii,  prymas  królęihwa.    VoU 

Lęg.    1,   171.       ARCYBISKUPI,  ia,  ie,    do  artsybiftu- 

pa    należący  ,    eraMfd^iUd^.  ^  Bołi.    arci^blf  up(Eó  ;     Ąo//: 

apxienHCKoncKiH,  apxiepeacR'iH,  cBJimiunexeBl> ,  cbji- 

mnmeAłCKiH.  n.  p.  ubiór  arcyhiikdpi.      ARCYBISKUPi- 

STWO ,  a,  n..  urząd  csyK  godność  arcybi Ubipia   i  włości 

pod  rządem    arcybifkupa   zofłaiąee,    bo^  dtfjńitbutSL  ^hit 

€rąbif<^of^wilrbe,    siova.  «rcibt^ti|>fh9o ;    £ok.miJMf^V' 

fno\ ;  Dal.  ersekia ; .  Hung.  erseks^L  \  Eccl,  i  RoJf.  apx'ł' 
enHCRoncoDBo ,  apxiepevciiiBO ,  apXienucKonix ,  cbji-* 
iseHHOHaHaAi> ,  CBSntaaieA&cniBo.  Mieczysław  dwa  ar- 
cybłikupfhiKa  ,  GniejćuicMfkie  i  KrakoWikie  aałoiył.  Krom. 
69.  W  arcybilkupftwie  Gniein.  ale  wolno  było  iydom 
mieszkać.  .4 


u  S.Marcella  archikonfraternia  S.  Krzyża.  Warg.  Wał.  5o8.    ♦ARCYBOZNIK,  a.  m.  przełożony  bóżnicy  żydowikiey,  au- 


ARCHIMANDRYTA ,  y.m.  przełożony  klasztoru  Greckiego. 

Sfebeł.  2,  433.   ber  Olri^itttanbtlt  in  bet  ®ried>tfĄen  Siiu 

^t  ^^  ^^^*  R^JT'  apxiiMaNAPiinil) ,  apxHMaH4pH- 
OTcaiH  ARCHtMANDRYCKI ;  apxHMaHApiH  ARCHI- 
M4NDRYCTWO,  Opactwo. 


eyszkolnik,  eflt  ^pnag09fll4(tefler.  Jeden  z  arcyWżników. 
W.  Mar.  5,  22.  1.  Leop.  ŁuA.  x3,  i4.  f.  A&.  Apoft.  i8» 
8.  (ieden  z  przełożonych  bóżnicy.  Bill.  Gd^  Areyszkol* 
nik.  Budn.^     ARCYBOZNICZY,  a,  e.  tycaący  aic  oinrego 

przełożonego ,  beii  £pnad«deit4(tefi:en  Betref eRb* 


ARCłUPEŁAG,  u.  m.  przedtem  samo  tylko  morze  EgSey-    ARCYCELNIK,  a.  m.  przełożony  nad  celnikami ,  nay^arszy 


fkie;  teraz  każde  morze  wiele  wysep  małące.    Wyrw.   G. 

2  4.  wiclowysp,   ber  tRr<^ił>eUgn^,  etti  ^t&^i^^^.%ui,  elit 
^tn  190  9ie(e  3nfefn  ftnb. 

ARCHITEKT,  a.  m.  z  Greek.  ticxi^f^^^v i  ^-  >•  ^9X*^  Tt" 
sroMiv,  przewodnik,  naczelnik  budowy;  budowniczy,  bu- 


z  cdników ,.  brr  Cberfte  ber  ^blner*    9avhanaz  arcycd^ik. 
Sk.  Kaz.  452I  .  '    i 

ARCYCZESNIK ,  a.  m.  naypierwaoy  podcsasgy,   n.  p.  Pań* 
ftwa  Rzymikiego  czyli   raeazy  Nieanieckiey ,-  Król  Cseikiw 

Wyrw.  G.  218.  ber  ^ratmitibffbnif • 

downik,   ber  9r(^teft;  ber  fBanmelfłer.     Jło/.  apxiinie.  ^ARCYDYAKON,    'arcydziakon  ,    o&.  Archidy^kon. 

Ktnopl) ,  cmpOBmeAl.  •  n.  p.   Córn.  J>w.  110.    Jabł.  Tel.  ARCYDZIĘGIEL  ,    gla.   m.    archangelica^    ziele   Łor^nia 

312.*  ARCHTTEKTONSKI,  a,  ie.  t.i.  budowniczy,  att^U-  większego,  miężczfpystfpgo  nad  ian*  dai^gle.  «$yr.  98;- fOtlts 

ffltent(<^.    n.  p.    kolumny   architektońCkie.     Zab.    9, 11 3.  ttterifcte  SlRgeliett.    '                                        :     . 

Zaht.^  Architektońlka  nauka s     ARCHITEKTURA,  y.  ż.  •ARCYDZIEŁO*,  a.  1.  dzieło  wyborne,  celuiące  inne,  {por. 

budownictwo.,  kunszt  budowniczy.  Kras.  Zb.  1,  106.    bie  naczelne  dzieło  )  cbef  d^oeu^re ,  eUl  ^J^elftet^ilcf.  Telemak/ 

iBtfllfttnfl.  EccL  304HecznB0,  AOMOaAameAJbcmBO  ;   Vind.  ziążka  Fenelona,  left  to  arcydzieło  Miuerwy.  Stas.Num, 

sidarfta  Wednoft,  zimprafka  umetalnoił.  1,48. 

♦ARCHITRYKLIN,  a.  m.  z  Łac.     1.  główny   pokóy,  sala;  ARCYGRZESZNIK ,  a«  m.    w  grzybach    e^Ioiący   innych, 

b<<  pomebmftejtitrater,  ber  ®««I.  W  króiewłkie  przybytki      ein  ^r^Aiiber.  ^^A.  4rc9^iffiiif« 

wszea^szjy  obaczysz  przodki  twoie  wszyftkłc.    W  archi-    ARCYHERETYK ',  ' ARCYK ACEICS ,  a.  m.   ,rr   kacerflwie 
tryklinfe,  z  dawności  bez   ikazy,  królów  obrazy.  Kochn\         celuiący  innych ;  eill  Cftjfeter.  Sorab.  \.  arc^fbC(3i!fli'V  ^i<^- 


366.  3.  Przełożony  domowego  gospodarftwa,  ber  j^tfU^s 
^fneiflrr.  Skosztował  architryklin  wody,  1  zowie  oblu- 
bieńca architryklin ,  pytaląc...  Budn.  Jan.  2.  9.  (prze- 
łożony wesela.  Bibl.  Gd.) 

ARCHIMTUM  nieodm.  n.  ob.  Metryka.        * 

ARCY,  w  pospolitóy  mowie  używa. sif  iako  pnffgMm$h\ 
Tom  L 


którzy  .arcykacerse  przekładaią  si^  nad  oyce  '4l^>f  ^-i  ^• 
Toji.w.  2,  336.  AROYKACBRMISTRZ  «  a<.ii|.  ;;Bacfc)ni\ 
kacerzy,  hatr^tiaraha ,  prineeps  haśreticorum.^Earr.  582* 

ein  Sectetibanpt,  5teterbiittpt.  £oc/.  epec«Ha«iAAHaid^. 

ARCYKANCLERZ,  a.  m.    htt  dfliUniltt'    Gdy  podkancle- 
'    rse  brali  niekiedy  tytuł  €m9€€liariUł  afttr^  dawano^,  kan- 

4 


a6 


ARC     -     ARCY. 


derzom  wielkim  tytuf  arcykanclersów.  Pias.  gS.  Czaek* 
Rękp.  ARCYKANCLERSKI,  a/ie,  crifattjlerif*-  AR- 
CYKANCLERSTWO ,  a.  n.  godnośłJ  czyli  doftoieńftwo 
arcykanclerikie ,  Ui  (Sr^f ana(er^4um. 
ARCYKAPŁAN,  a.  m.  Kapian  wyźszey  dofloyno^ci,  eill 
Hth^tU^tt.  5oA.  rttccpriffti  C/oa.  jaaprwhł  Ki/w/.  Wahi 
fiir,  vi8oki  meahiiik  *, -^fcc/.  i  iRo^  CBJliBeHHOnponOB'B- 
AHBkI),  nepBOCBJUgeHHHKl).  n.  p.  Byt  on  arcykapłanem 
pogaiilkitn,  t.  i.  aaywyższyia  dozorcą  kościołów  i  nabo- 
^eftftwa  pogan  ikiego.  Otw.  Ow,  653.  Wielebney  braciey, 
arcybilkupom ,  opatom ,  przeorom ,  arcykapłanom  i  innym 
kocioła  praiatom.  Birk.  Dom.  119.  bydi  arcykapłanem, 
Eccl.  cBHnranieMcniBOBainH.  ARCYKAPŁANSKI ,  a, 
ie,    ttyi^tU^tt\SAl*   Eccl,  i  Rf^tZ  CBSigeHHOHaHaABHUHe- 

CKIH  ,     nepBOCBHiBeHHHHeCKfil,     nepBOCBAOjeHHKKOBl:)  i 

arcykapTaftlkie  doftoicńftwos    ARCYKAPŁANSTWO ,  a. 

n.  ba^  ^T^priefiett^uni.  Rojf*  nepBocBKJgeHcniBo. 
ARCYKROI/,  a.  m.    król  królów,    ber  SiM%  bet  AtłU^e, 

Arcykrólu  wszechmocny,  racs  weyineć  na  naa.   1.  Lęop, 
• '  3.  Mach.  a; 

ARCYKSI\ZĘ  ob.  .Arcy^iąif. 
ARCYŁGAR2I,  a.  m.  kłamca    w  naywyiazym    ftopnia,  elit 

Gral^gnet.    Boh.  fte(^*      ARCYŁGARKA,  i.  i.    eine 

<Srstńgnefinti. 
ARCYUCriWlARZ,  a.  m.    etn  (St^toud^etet.  W.PoJi,  w,  a, 
'  1568.     ARCYLICHWIARKA ,  i.  i.   etne  €ri»tt*etinil, 
AKCYŁOTR ,  a.  m.  łotr  naywickaayi  etn  tf filotterbube.  Był 

ich  lotroftwa  wodzem ,  a  iednyui  ałowem  mówiąc ,  arcy-> 

łotrem.  Grochu  W*  aaa. 
ARCYMALARZ ,  a.  m.  celny,  przedni   malarz,  ratftrz  ma* 

larźów,  eill  ^oriHltńiet  ^^ifitt.  Malarz  mię  głową  traił ; 

lecz  rozumu  w  głowie  arcymalarz  nie  trafi.  Groch,  W*  3 78* 
AKCYMARSZAŁEK ,  łka.  m.    naywyiazy    marszałek  *,  Mar- 
szałek Wielki.  Czack,  Rfkp.  bet  (^r^lttinrit^all..  Arcymarszałr 
^    Itieńn' pafiftwa  Rzymikiego,  elektor  Saiki.    Wyrw.  G.  218, 

ARCY M AR8Z ALKO WSKI ,  a,  ie.  ergtlMrfą^a  ^ .     ARC Y- 
X    MARSZAŁKOWSTWO,  a.  n.    dofłoieńftwo   ^rcymairszal- 

kowikie,  bte  (!cam(irf<^«af<^afr;  M  <?raituit((^aaÓ>uut« 

ĄRCYNAUKA,  i.  i.  nauka  główna,    ettie  $aitptwifeilf<^f^. 

Polityka,    która   rządzi    Raeczpitą,    ieft  nayprzednieyszą 
"  i  arcynaóką    między  wszyftkiemi    Pttr.  Et^  5.     Te  nauki 

które  są  arcynaukami ,  godnieysze  tóź  są  od  tych ,  które 

im' tylko  służą,  n,  p.  sztula  iołnierfka  ^odnieysza  nadiez- 

dcdzną.  t.  t.  a. 
*ARCYOClEC,  Boh,  Otepotee   ob.  Patryarcha, 
ARCYODSZCZEPIĘNIEC,    pieńca.  m.    arcy^acers  ,    głowa 

odftępców   kościoła ,     e{l|  ^dtipt  bet  MttAtHlIdem    Spro- 
'    snym  sif  arcyodszczepieńcem  i  fałszerzem    brzydzim.  Sk. 

Dz,  861.  * 

AKCYOFIAROWNIK ,  a.  m,   Budn,  Mat.  a5,  47.    arcyka- 

*    prań,  be«(!fĄopfetł>rie<tei,Cbetopfetvriełlet.    ARcyoFlA- 

ROWŃIKOWY,   ARCYOFIAROWNICZY,  a,  e,  t,  i.   ar- 
cykapfańiki,  ttlfcU^ftMćf.   Budn.  Łuk.  aa,   60.    t.  Mat. 
'"36,^61. 
•ĄilCYPAfiTERZ  j  a.  m,  pierwszy  z  pafteiców,  bet  et(Ve  tttt* 

* ''  ttVlH  JS^rten ,  bcT  ©fjfeelenbttte, '  bet  Cbetpajlot.  Rojf. 

^nacrtrupeHaMaji&unKl),    Papieiu,    arcypaderzu    kościoła, 
Str^^tA6ii\^8k.  Ba.  7S9-  •  -     .    - 

ARCYPODKbMORZY,'ego.  m.   nrchicametarius ^    podko- 
'    morzy  'wttlki  \  SuUkow.  Cowunknt^  dedic*    CgacA*  Rfkp* 


t' 


ARCY    -    AREND. 

bet  CtsMmmrtet.  Arcypodkomorzym  pańftwa  Rzymikie- 
go, Elektor  Brandeburiki.  Wyrw.  G,  218.  ARCYI^OD- 
KOMOBSTWO,    a.  n.     dolloieńflwo    arcypodkomorzeao , 

bie  @t|{iimnietetwiitbe ,  b(e  (?taft^mmetfc^aft* 

ARCYPODSKARBI ,  iego.  m.  podfkarbl  wielkie  ^tt  etjs 
f4a(niel(let ,  ®rO$f(^(metftet,  Arcypodfliarbim^  pafidwa 
Rzymflciego  Elektor  Palatyiiflti.  y/yrw.  G.  a  18.      ARCY- 

PODSKAJIBSTWO ,  a.  n.  Hi  (Jtifc^aemeiileftCtttm 

ĄRCYROZBOYNIK^  ,a.  m.  łotr  naymększy,  fin  S^M!pU 
t4ubet,  9i4ubetbauptmann.  Arcyrozboynik  moriki.,  Cn.  Th. 
Archip  trata. 

ARCYSTOLNIK ,  a.  m,  Podftoli  wielki ,  bet  Stłttttłfef , 
Ct^tafelbecfet,  CbetUfelbetfet.  Arcyllolnikiem  pańftwa 
Rzymikiego  Elektor  Ba warfki.   Wyrw.  G.  a  18. 

ARCYSZELMA,  y.  m.     oszufl,    zdrayca  główny,    eitl  St|s 

fc^elm,  ^WntMtt.  Siav.  atdfebtut,  nHjttoana,  ptefu(«M 
6e{ma ;  Boh.  ptafTebna. 

ARCYSZKOLNIK  ob.  Arcybóinik. 

ARCYWROG ,  a.  m.  herszt  czartów ,  hn  jDBecfte  bet  ZeU^ 
fe(.  Czart  arcywrógy  który  byt  nazwanym  w  niebie  od 
przywodzenia  rokoszan  szatanem.  Przyb.  Milt.  9.  ib.  1 5. 

ARCYXiA^ZĘ,  ęcia,  m.  bet  C^tib^tiog.    Boh.  arcpfnUe; 

Siov.  atcifnlsa;  V:i</.  Tishivaivodar.  ARCYXI\ZĘCY, 
a,  e.  ARCYXIĘSKI ,  a,  ie.  et^l^etiidlic^*.  Arcyxicfko  - 
Auftryacki  kanclerz.  N.  Pam.  ai,  368.      ARCYXIĘZNA, 

y.  i.  żona  arcyxiąźęcia ,  bie  (itl/itthH^^^-  ^^^»  »  •^^^•'• 
atcpfnejna.       ARCYXIĘZNICZKA  ,  i.  i.    córka  arcyxią- 

źccia,  bie  tthf^nho^lt^  S^iuitSm.    arcyxięstwo, 

a.  n.  1.  iako  imię  zbiorowe,  familia  arcyxięika,  bet 
Ctib^taOg  mit  frinet  ^emoblitm*  Arcyxięftwo  przyiechati 
do  Pragi.  a«  Prowincya  należąca  do  Arcyziąźccia,  bt^ 
^t^lfet^Odtbttm.  n»  p.  Rakuikie  albo  Auftryackie,  iedno 
na  całym  świecie.  Wyrw.  G.  lai.  JSoA«  atcpftli}et(h»r; 
yind.  yishivaivodilvu. 
ARCYZDRAYCA ,  y.  m.    toż  samo  co  arcyszelma ,    głowa 

łotrów,   eln  $a«pl:t)ett4tbet /  (St^bettiget,    W.  Pojl.  w. 

a,  368. 
ARCYZŁODZIEY ,    eia.  m.     główny,    do&onały  złodziey, 

eill  (StibleK    Boh.  pta^Ioteg;  Sor.  1.  atcppAbMc^.  Lat. 

trifur. 
ARENDA,  ARĘDĄ,  *HARENDA,  y.  i.  1.  Ugoda  wzgl^. 
dem  przeifcia  dochodów  cudzych  na  swoie  użycie  za  pe- 
wną opłatą,  dzierżawa*,  bet  ^it<^t«  Łac,  irzednity  aren- 
da;- Ger.  (Eentett;  [^por.Franc.  les  rentess  dochody); 
Croa.  Carn.  Hung,  arenda;  Yind.  arenda,  saarendanje, 
najerashina ,  najemnoft ,  najei^Ienje ,  navsetje ;  Rojffl  apełc- 
Aa  ,  KOpinOMa ,  RzpoiOMa ,  omKynL.  Cło  arendą  trzy- 
mać. Warg.  Cex.  1  a.  Włości  od  Cesarza  arendą  trzymaj. 
A^łok,  Tur.  ao5.  Arendą  dzierżeć.  Baz.  Hijł.  45.  O  dzier- 
żawie czyli  arędzie  dóbr.  Pam.  83,  693.  Arendą  się  ba- 
wić ,  dzierżawą  chodzić.  Dwór.  E,  a.  Nie  kupuie  wrale 
gruntu;  ale  idzie  na  arędę.  N,  Pam.  aa,  91.  W  arendę 
puszczać.  Krat.  Podji,  a,  199.  Arendą  co  dadż.  Min.  Ryt. 
4,  1 36.  j.  umówiony  czynsz,  opłata,  iścizna,  kwota  ugo- 
dzona ,  ba^  f  a^tgelb ,  bet  9a4tftin^*  Arendę  płacić  ;  opó- 
źniać się  z  arendą  t.  i,  z  zapłatą  za  arendę.  ^  Uwag€U 
Wyraz  ten  aienda  appdlóuy  ieft  teraz  nieiako ,  i  spadt  ie-> 
dynie  na  arenduiących  karczmy,  a  uwłaszcza  na  trzyraaią- 
cych  propinacyą  dóbr;  przeto s  Szynkownia,  karczma, 
bie  &i^uU,$  bet.  Jltttg*   Fan  puy kazał  chłopom,  by  nie 


AREND    -    ARES. 

pHi  tylko  na  harendsie.   Comp,  Med.  SgS-     Nie  wycłiodEi 
IW   krok    2   arendy,  t.   i.    uda  wionie    w   karczmie   siedzi , 
piic.  oj:  Wyr.     ARENDARKA ,  i.  i.    Kobieta  na  siebie 
arendę  trzymaiąca ,    lub  tei   żotib  arendarza ,    Me  ^iĆ^U^ 
rinm  Rojf,  omKynigHiła.  Damy,  ekonomią   wieśniaczkom 
tylko,   arendarkom,  przyzwoitą    bydi    mienią.     Zab.    ló, 
ł6.      ARENDARSKI,  a,  ie.  do  arendarza  należący,  ^({(^s 
ter  I.    Rojf.  omKyni^tiKOBh.       ARENDARZ,  a.  m.      i. 
dsieriawca,  naiemnik   dóbr;    Ut %{\UVpa&fteX ,  brt   ftJd^s 
tft.      Carn.  arendarz ;     Croa.  arendar ;     Hung,  ńrendas ; 
Vind.   arendar,    arendayez,    samitnlk ,    <amituvanz ,  naje- 
maos ,  na;emIovez ,  najemlar ,  nav8etnlk  ;     Rojf.   apeH4a- 
mopb,    omRyniflHKl)  ,    KapmowniHKŁ  ,    noB'fepeHHUM. 
Dóbr   w  arendę  nie  puszczam  j  bo    wątpię ,  iżby  arendars 
tę   miat   ludzko^<;    względem    poddańdwa,  którą    pan   ich 
mieć  powinien.  JCreu.  Pod,  a,  199,     Kędyi  arendarz  ko- 
Mtu   dla   dziedzica   waiy  ?    Pot.  Pocz.  3.     j.  arenduiący 


ARF     -    ARK. 


a? 


fdn^enf  •  llnwmra  t«n ,  po  rói^nyth  kozftcli  aresstant.  Mon, 
65,  56o.  Carn.  areftant;  Croa*  azuszeny}  RoJf.  ape- 
CJnaHmb.  ARESZTANTKA,  i.  i.  białogłowa  do  wię- 
zienia wsadsona ,  bie  Wtreflantinn.     aresztować  ,  al , 

nie.  cz.  niedJi.  iedn,  zaaresztował:,  doA,  rzeczy  zapowie* 
dzią  przytrzymywał* ,  zapowiadać  ,  mit  3Ittefl  lefrgen , 
9lrrefV  tOOtWf  legetl.  Roj.  apecmoBam^  ;  Carn.  are(Vujem» 
Croa.  areOurati,  zallaviti,  za(lavlyam4  i)a/>ir.  usataTiti , 
tisztav]yam  ;  Vind.  sajezhuyati  ,  taperpreti ).  Pieniądze 
gdyby  od  inasjch  kredytorów  były  aresztowane.  Chetm, 
Pr.  i33.  J.  przytrzymywać  kogo,  więzić  $  drrftitfll;  gt* 
iiXiifX&i  einsie^ett«  Aresztować  kmiecia  w  miejcie  za  dłu- 
gi, nie  godzi  9\ą.  Vot.  L.  1,  36i.  Żaden  niema  bydi 
aresztowanym,  który  ma  czym  płacić.  Chełm.  i^j.  ARE-^ 
SZTOWNY,  ARESZTOWY,  a,  e,  aresztu  się  tyczący, 
Sfttefls.  pozew  arosztowny, '  cirar/o  r<a/«,  którym  wi- 
nowayca  do  sądu  flawiony  bywa ,  lub  rzeczy  iego  areaztu- 
ią  się.  Oflr,  Pr.  C.  a,  39.  {por»  Licowy  poiew). 


larczmę ,  lub  tei   sarnę   tylko   propinaryą ,  bet  ®(Jenf  eUs 

ętićitet  fluf  brm  Eanbe,   ber  ben  ©erfauf  bet  ©etrdnfe  ARFA,'  ob.  Harfa. 

fu  %^t   bat     Żydzi     zwyczayni    arendarze   .propinacyi.  ♦ARGJENTERYA   Tr.  06.  srebra ,  ba^  ^Ubetgetdtl^. 

ARENDATOR,  a.  m.  arenduiący  publiczne  dochody,  bet  ARGUMENT,  ii.  m.    z  Łac.    ARGUMENCIK,  u.  m.  zdrbn. 
l^iĄttt  iffentlic^er  ^inflinfte*  Arendatorowie,  którzy  nay-        dowód.  Farr.  45o.  htt  ^etUff^^    SB)^(iei^rtinb.     $.   zada- 


muią  cła ,  myta  i  t.  d.  Jak  u  Rzymian  publicdni.  IV.  Pojl. 
w.  3,^  393.  ARENDATORKA,  1.  iona  arendatora. 
ARENDATORSKI,    a,  ie.    tyczący    się    arendatora,    bet! 

9a6tcr  bnr  łffetirnłen  ^infiłnfte  betrefenb.     ARENDO- 

^^'AC ,  ał ,  uie.  cz,  niedk.  iedn.  zaareudowaĆ  dok. ,  pu- 
ścić  w  arendę ,  w  dzieriawę ,  zadzieriawić ,  naląć  komu  5 

ftsem  in  bie^acbt  geben,  wrpd^ten.    Croa.  arendu^ati; 

Carn.  arćndaTati ;  Vind.  arendatl ,  saarendati ,  arendurati, 
samiuti,    najemati ;    /?oy7^KopnTCMHniŁ,  KopraoMAHniŁ. 


nie  wywiWzione'^lb6  do  wywodu  podane.  Kras.  Zb*  btftf 
58e»etfett.  ARGUMENTACYA ,  yi.  ź.  dowodzenie,,  wy- 
wodzenie, przytaczanie  dowodów,  wywód,  bU  tOetOCt^s 
fttll^nng.  z  jego  argumeotacyi  posnałćm,  ie  ieft  mate- 
matykiem. ARGUMENTOWAĆ  ob.  Dowodzić.  ♦ARGU- 
MENTULAK,  a.  m.  subtelnie  dowodzący,  w  dowodach 
szperacz,  sabte4nfi,  eiń  f)»t^flllbiget  %t^itt,  9i«i(ans 
neUt»  o  mili  dyalektykowie ,  haprzeciw  iatnemu  pismu  S, 
argnmentalacy.  Herb.  Art.  C.  a. 


Żydom  browary  arendulą.  Haur.  Sk.  29.  Znaiomerau ,  nie  *ARKA,  i.  i.    z  Łac.  fkrzynia,  lada,    bft  jtafłfn,  bif  &lbe* 

hołocie,  trzeba  aren  do  wać.  Gojl.  Fk.  i4a.     J.   arendować  W  flarytn  zakonie  arka ,  fkrzynia,  w  którey  byłoprzyka^ 

od  kogo,  brać    od  kogo    w  arendę,  mieć   w  dzieri^awie,  zanIe  boie.  Rej.  Apo.  98.     $'  Arka  Noego.  ab.  Korab. 

MU  jrmanbeit  pa^trn.    Vind.  na^seti ;    Roj.  omKynHmŁ  ,  ♦ARKABUZ,  ♦HARK ABUZ,  a.  m.  ARKABUZIK,  a.  zdr^n. 

omKyaamB.  Przez  rok  arenduiąc  wlęccy  zyfltał,  nizinni  z    Włofk.    rusznica  ,    muszkiet,    broń     nęczna     ognifta. 


co  po  kJIka  lat  arcndowali.  ARENDOWNY,  a,  e.  do 
arendy  naleiący,  ble  Cac^t  bettefenb*  Roj.  omKynACH- 
HUH  ,  omaynHUH.  . 
AREOPAG,  u.  m.  z  Gr.  (*Apf/or  70/0/,  Marsowy  pagó- 
rek) sąd  Jnaywyiszy  Rzeczypltćy  Ateńlkitiy,  i  mieysce, 
Ba  któróm  aię   cii  sędziowie  zgromadzali.  Skrzt.  Hift.  S7« 

ber  ^tt^i^a^. 

ARESZT,    n.  m.    zatrzymanie  urzędowe  rzeczy  lub  osoby, 

ber  arrrefc  hie  OTrretirung,  ber  Sefc^Iag,  «Berbaft.  Rolf. 
apecmbi  Boh.  arejl,   jatfpne,   ftdwunf;  Sor.  i,  (Heft; 

Craa.  areft,  reft,  za«ziavek ,  zasztavlenye ;  Slavon,  resbt, 
reshtana,  zatTor  ^  Corrz.  areft,  narka  ;  K//ic^.  jezba  ,  jet- 
nina ,  vjetje,  vjemanje].  Areszt  albo  szpemnek,  zapO- 
wiedi  osoby  albo  icfy  dóbr  przez  sługę  urzędowego  z  sędziego 
rozkazu.  Scuc,  Porz,  117.  Areazt  kła^di  na  rzeczy  dra- 
giego.  Chetm.  149.  Areszt  kondemnaty,  wflrzymywanie 
wzdania,  i  sądowne  o  nlę  rozprawianie.  Czack.  Ręhp. 
J.  przytrzymywanie ,  więzienie,  ble  Iffrretirutt^,  ber  ^Tr^ 
rr#>  hit  gefinsltd^e  StlbaltUN^.  Areszt  mi  dano,  warty 
przy  mnie  osadzono.  Tea.  44,  87.  W  areszcie  siedzieć  j 
do  aresztu   wziąć.     $.  mieysce  aresztu ,  więzienie ,  koza , 


Włod.  Dudz.^:Ł.   efne  SBń*fe,  JewerbAcbff  /  ^arrenbńcbfe^ 

Strzelba  ognIRa  na ydawiii^ysza  dłago^ci  -  flinty  lub  mu- 
szkietu ,  osadzona  na  lawecie.  Papr.  TV.  >,  466.  Zakazu- 
iemy;  przy  dworze  hospodarfldm  z  broniami  chodzić, 
zwłaszcza  z  rusznicą ,  z  harkabuzem.-^/^^  IM.  1  iv  Z  ar- 
kabuza  wyftrzelił.  S^x.  Poji,  45.-  arkabnay  .donośne. 
Zimor.  Siei.  346.  Dla  synbcżka  kazał*  .narobić ,  arkabufi- 
ków,  działek.  Wys.  Af.  ^4.' (porj^ólhnk).  {.rto^^aąm^ 
co  arkabuz<*r.  ARKABUZER,  ARKABUZYR,  *ARKA. 
BUZ,  a.  m.  ioł^ierz  Arkabuz^-nzbroiony,  ber  fQtiĆf(€lA4iUie* 
Stolą  w  kirysach  cni  kawalerowie,  Usarze  dzielni  i  arka- 
bnzowie.  Auszp.  I9.  Db  iazdycięikiey  naleią  arkabuzy- 
rowie ,  którzy  arkabuzów  czyli  muszkietów  do  boiu  u4y- 
'waią.  Papr.  W.  2,  Hji.  Wszyscy  z  ruinicami-  albo  arjta- 

'  buzyrowie.    Star.  Dw.  54.     Jazdę  pod  tytułem   arkabtiae- 
rów,   iako-milicyą  mniey  potrzeblią',    zwiiamy,    KoA  f** 

•  5,  74. 

ARKADA,  y.  i.  z  Frano.  frambuga.  Dudz.  44.  podiklepie- 
nie  a  osobliwie  moftowe ,  ]u1>  na  którem  gmach  iaki  spo-^ 
czywa  •,  elne  $ire4be ,  ?8OdeilwMbWl0.  Moft  murowany  po- 
winien bydi  wysoki  i  w  arkadzie  szeroki.  SwitLBud.^\T» 


Wałka.    Oj:  Wyr.    ^Ai  ©efangnif,    ber  Ort  be^  STrreN.    l.  *ARKAN'z  Łac.  ob.  Taiemnlca,  Sekret. 
ARESZTANT,    a.  m.     ARESZTANCIK,    a.  m.    zdrobn.    a.  ARKAN,  u.  m.    Wędzidło  czyli  raczey  poftronck,  ktjó- 
wifzieóf  cslowiei  przytrzymany,   ber  IKrreitAnt,  ber  ^U        rym  łapią  konie  nieuieźdiohe ,    due  ŚcbUllge  ^ferbc  ||« 


%%^ 


ARK.    -    ARM* 


fHlldCII*  Rojffl  apnEHl).  Ka  iarmarku  Łowiclua?!'  Łonie  dsi- 
kie  z  Ukrainy,  arkanami  .łapią  w  ogrodzeniu,  i  do  kupca 
bliiey  przyprowadzaią.  $.  Wędzidło ,  uzdeczka  ,  pęto , 
}>tt  ^nm ,  hu  %e^el  Rumaki  chciwe  biegu ,  arkany  mo- 
cne targaią.  Bard*.  Luk..  8.  Trzech  nieprzjpiaciót  arka- 
nem ftrzynoźy wszy ,  Królowi  przyprowadził.  Pot,  Focx, 
5o4.  §,  Wszelkie  wędzidło,  więzy,  hamyiec ,  niewola, 
$Mm,  feffetn,  tBanben*  Kmieć  i  szlachcic  w  arkan  idzie 
•potem ,  Matki  p  córkami  doftaią  się  w  łyka.  Ja3/.  Buk.  Q. 
Oyciec  młodość  mpię  w  ścisłym  uieźd^  arkanie.  Hor. 
Sat.  98,  Twe  serce  cudza  iouka  trzyma  na  arkanie,  - 
t.  249.  ^.  , 

AhSJkS ,  a.  m.  galareta  mlóczna ,  ( która  się  rpbi  ]  gdy  mle- 
ko słodkie  zagotowawszy,  cytryną  napuścisz.  WU/,  Kuch. 

396.  ORUc^aUtte.  r 

•ARKTYCZNY,  a,  e.  z  Łac.-Grećk.  ąraicus,  (oijmrofs 
niedźwiedź,  znak  niebieiki]:  ku  północy  lezący,  półno- 
cny ;  tltoblić^,  nOI^  9{orben  liegenb*  Kraię  arktyczne.  l>yk.  G. 
ku  biegunowi  północnemu  leżące. 

♦ARKUS ,  a.  m.  w  ogrodach  łuk ,  łęk ,  obtąk ,    \VL  bctt  ®«rs 

ten ,  tin  SBogen ,  S^ogengeip^lbe ,  t iiie  ^fortr .  Arkusy  po 

ogrodach,  tryumfalne  bramy,  Aiogą  bydi  na  końcu  ulic 
dawane.  Kluk  Roli.  i,  77.  ARKUSZ,  a.  m.  ARKU- 
{SZEK ,  szka.  m.  zdrbn..  Wszelka  massa  na  długość  i  sze- 
rokość rolpoftartą,  psobltwie  zaś  papieru  ka^ta  tey  ynel- 
kości ,  iaką  ióy  w  papierni  nadano ,  eill  SBogeit  V<tpi^l^* 
Boh.  i  SŁov.  <lt(^;  Croa.  arkush-;  Hung.  arkos;  Vind.  liii, 
cNłjemtk ,  plahtiza ,  Slacorh,  folj  \  Roff.  AHcml)  6yMarH. 
-liibra  papieru  ma  arkuszy  a 5.  Sols.  G.  »53.  Arkusz  pa- 
pierń ftęplowanego.  Vol.  L.  8.  i45.  Arkuszami,  po  arku- 
szu ,  SBogetiweife ;  Pół  arkusza ,  ein  b«lbet  $Bogeii.  Na  ar- 

'  ']tvśznby    .tego    nie[  spisał,  t.  i.  mato  na  to  i  arkusz,  t.  i. 

'  Tssi&cz  długi ,  obszerna.  -  Arkusz  dzieli  się  na  pół  arkusze , 
ćwiar^ ,  pół-ćwiartki.  %,.  arkusz  waty,  t.  i.  płat  wielko- 
ść! znacznego  arkusza ,  a  bawełny  '  spoionóy  gumą  czyli 
wodą  kleiową,.eitt®tń(f  SSattr.  WaU  kupnie  się  arkusza- 
mi-, (na  arkusze)*,  aa  arkusz  płaci  się  od  3  do  3  złotych 
j;  arkasz  blachy,  kawał  c^wofograniafty,  (ginę  ®te(^taf0(.. 
ARKUSZOWY,  a,  e,  wielkości  arkusza,  lub  .arkusza  się 

tyczący,    ben  ^aptetbogen*  bettefTenb;  iBogenr^^   9oIm>-* 

Reieftra  w  arkusaow^y  formie  oprawne.  S.  Grodź,  3,  157. 
•  ARKUSZYSKO,  a.  n.  zgr6.  wielki  a  niaforemny  arkusz , 

ein  gto^et  ^i$i\Ąet  fBogen  papier. 

ARLEKIN,  a.  m.     ARLBKINBK,  nka.  mw   zfir&n.  z  Włos. 

'   śmieszek,    btasen    teatralny  w,  sukni-  szachowandy,    bet 

«  $an^ltf(t.    Aoffl  apxHiuiHl>  »,  raepl).     I^Lto   teź   miewa 

powagę  w  ih'oiu  arlekina?  Zab,  i4,  5o. -   Trztn.  wietrz- 

nik,  wiercipięta,  eitt  SBuibbentei,  @ptngln^fe(b.   Płochy 

obrót  go  wydal  z  arlekinów  bractwa.    Zab.  i4,  62.   Boh. 
'  iCom.'^y  17.     ARLEKINADA,  y.  i.  icUto  imię  zbiorowe: 
łi^le  arlekin  Ikie,  i  wszelkie  żarty  zwłaszcza  ieflami  nad- 
robione, ^^oifen,  i^in^wnrilfhitfcbem     arlekinski,  a, 

ie,  arlekina  się  tyczący  n.  p.  suknia  arl. .  i^at(e(in^S/ 
iJan^Wtttft  s ;   po  arlekióiku  ,  j^atUfin^milig.  Po  arlekid- 

'  Iku  ubrany.  Mon.  69,  35.  ^  Odjęli  iey  poftać  powainą , 
.a  po  arlekin  (ku  wyftrychnęli,  nalepiwszy  muszek  ^mie- 
.sznych.  Mon:  70,  i34. 

ARMATA  ,  HARMATĄ  ,  y.  i.  ARMATKA ,  i.  xdrbn, 
z  Łac.  *i.  Broń-,  oręi ,  zbroia  równie  do  napaści  iak 
4  -do  obrona,  M  ^tt^tlft,  Me  8i#U)lg  Httb   Mitjf^nb 


ARM     -    ARMO. 

SBdfFen*  Król  do  Litwy  według  potrzeby,  iywności  i  ar- 
maty posłał,  Krom.  419.  Kupidzie  łuk  wydziera  ,  po- 
chodnią i  (h-zały,  całą  iego  armatę.  Gamn,  SUh  384.  Ar* 
matę  /kruszyć.  Tward.  Pas.  I.  Armatę  na  się  wzięli. 
Warg,  Kur.  a 6.  Lacedemończyki  albo  iywo  z  tąf  armatą 
z  woyny  się  wracali ,  albo  zabitych  na  tćy  armacie  ich 
przyniesiono.  Warg.  Wal.  67.  (tarcza).  $.  a*.  Amuni- 
cya  ,  artyllerya  ,  bgg  %t{Ąii%.  Przełożony  nad  ftrzelbą 
lub  armatą.  Archel.  3,  3.  Starszy  nad  armatą  koronną. 
Vol.  L.  3,  934.  (cf.  arsenał).  §.  5*.  AVoylko  morfkie» 
armia,  flota,  Me  ^tleg^flotte/  ble  ©Cefolbatett.  Jtal.  ar- 
mada*, Vind.  morfka  yoifka,  morika  armada*,  Boh.  Sloy. 
gCtttgba  lobj ;  ( Carn.  Vind,  Słavon,  armada,  s  armia ,  woy- 
iko ).  W  Amboinie  zaftał  armatę  Hiszpańiką ,  na  którey 
lud  był  chory.  Sk.  Zyw.  3,  35 1.  Armatę  w  morze  spę- 
dził wiatr  pod  żaglami.  Bardz.  Luk.  35.  Woyfko  z  portu 
w  armacie  przeprawił.  P.  Kchn.  Orl.  1  ,  ^o4.  Armabi 
flrudzona  weszła  na  brzegi.  Zebr*  Ow.  i33.  Henryk  przy- 
rzekł Polakom  na  morzu  armatę  chować.  Papr,W.  i,346, 
Uwaga.  Ze  wyraz  ten  armata ,  wszelkie  woyfko  czyli  ar- 
mią oznaczał,  dowodem  są  nadępuiące  przykłady,  w  któ- 
rych ieft  dodane :  wodna  ;  n.  p.  Dwa  tysiące  okrętów  ar- 
maty wodney  im  odiął.  Stryik.  47.  i  49.  Wyprawił  arma- 
tę wodną  galer  półtoralla.  BieL  3,  74.  Gwagn.  6o5. 
Hetmana  z  armatą  wodną  wyprawił.  Sk.Zyw.ti^^bi.  Nag. 
Fil.  174.  Wodne  armaty  Eiuropeyfkich  pań  (Iw,  zapędzo- 
ne do  Judyi.  Zab.  7.  1 39.  Nagi.^  J.  4.  Dzisiay  oznacza 
działo  figury  okrągłćy,  które  prochem  1  kulą  lub  karta- 
czami  nabiiaią,  Papr.  W.  1,  3  46.  bU  Xanone.  Yind.  ka- 
nona,  flrelni  kofsj  Carn.  i  Slav.  topj  Croa.  patantia; 
Rojf.  nyuiKa,  nyn^e^Ka,  opyAie^*  nHigaAŁ.  Armatę 
dzielą  na  denną  sztukę,  na  czopową  i  na  wylotową.  Jak. 
Art,  1,  i38.  Łęs.  Mitr.  3,  34o.  Armaty  cięikie  albo  mu- 
rołomy,  i'  polowe.  Jak.  Art.  3,  385.  ARMACINA ,  y.  i. 
nie  wiele  co  warta  armata ,  mówiąc  z  pogardą  *,   ntlt   ^e^ 

tingfd^itaung ,  eine  elenbe  mifetaMe  ^anone.     ARMACI- 

SKO,  a.  n.  wielka  niezgrabna  armata,  euie  Ungeft^lad^te 
jtanone.  ARMATNY,  a,  e,  1*.  Zbroyny,  uzbroiony,  ge= 
Waffnet/  getóftet.  Mieszczanie  wysypani  armatną  groma- 
dą, z  miafla  w  pole  wychodzą.  Tward.  W.  D.  a,  179. 
ARMATNO  przysł.  Mieszczanie  na  ten  huk  armatno  wy- 
padli* Zimor.  Stel.  343.  §.  a*,  do  floty  zbroyne'y  nale- 
żący, flotowy,  woienny;  {(Ottett--,  Stlt^ii,  Troiańfta 
w  brzegach  iui  cię  czeka  flota,  którćy  armatna  pilnnie 
piechota.  Chro.  Ow.  347.  Szwedpm  cztery  okręty  armatnc 
wziął.   Tward.  W.  D.  3,  380.      J.  3.  Do  działa ,  do  armaty 

należący,  działowy  i  bie  ^rtnone  betteffenb,  Jtanottett  s  •  Sfav. 

topovĄci  ;  RoJf.  nymeHHUH,  nRqaax£H&iK.  Narzędzia 
armatne ,  szufle ,  szczotki ,  ^ęple  i  t.  d.  Jak.  Art.  3,  3o4. 
J.  4.  Armatny  rzeczw.  teraz  nie  używany  s  przełożony  nad 
flrzelbą  czyli  zbroiowiiią,  Jenerał  artylleryi,  bet  Cbet* 
)eugntci(let.  Kozacy  pod  władzą  samego  flarsze^o  arma- 
tnęgo  zoilawać  maią.   Voh  L.  4,  9,      ARMATURA,  y.  ż. 

zbroia  około  herbu ,  bte  jRńjlung  nm  ein  SS^appen.  AR- 
MIA, ii.  t.  zbiór  woyika,  ebie  9rmee.      ^ARMATOR, 

a.  m.  junak,  samochwalca  ,  ettt  IKuffc^neibef ,  ^X^\tX 9 
jSifenfreiTet/  $8ramarb<t^.  Pewny  armator  chlubił  się  swe- 
mi  działami.  Ząb,  3,  196.  ARMI^TYCYUM  nieodm.  n. 
o^.  Rozeym ,  zawieszenie  broni,  SSAffenflldflanb,  *AR- 
IIOWAC,  HARMÓWAC ,  ował,  uie.  ex.  nlędk,  i  zaimk. 


AROBA*  -  ARTYK-^ 


ARTYL.  -  ARYA. 


asi 


I  ulmia^y  prcygotowąć  .do.  w»yny ,  tAfkefl,:  mffkm.  •  JfH 

tlę  armować  'prseciw  ^Bolesiawowi.  £icLj^Q^    Wyday  go 

nam,  bośmy  sif  na  to  i^araowali.   I^a«r^  i>a/i.,3i65.  Ar-* 

mowanie  się,    inaciy  saciąganie    ludzi     i   prsygotówanie 

sprzętów  woiennych.  Papr.  W*  1,466.  N.  Fam.  83,-57a. 
AROBA  i  y.  i.  funt  HUzpańiki ,  ciM  @|»itl(f<^e^  f  ^tt(.  n.  p* 

Cztery  aroby  c^okolady.  Gax*  Nar*  i.  12. 
AROMA9  atn.  m.  Zab.  6,  319.  06.  Korzenie. 
ARONOWA  broda ,  ziele,  ob,  Aaronowa* 
ARSENAŁ  ,  u.  m   ARSEN ALIK ,  u.  z.  Franc  gmach  prze-    ARTYLERYA ,  71 ,  ź*  2  Franc.  ( bez  1.  mn. )  (Irselba  wielka 

anaczony  na  Ikl&d  broni ,  zbruiowula ,  cekauz  *,  b<t^  tUtfC'         i  w.szydko  co  do  tego  naleiy,  iako  to :  armaty,  moidaierze. 


9mlfiin^  On  to  ma  za  artykuf  wiary.  Boh.  JTom.  1,  a4i. 
j.  w  Handlu s  gatunki  towarów,  i^dnbe/^ortlfeŁ  Dóbty 
kupiec,  we  wzzyflkie  artykuły  opatrzony.  -  Vintl,  artikel,^ 
odlłavik,  poftaTa;  Sor,  2.  (Ttttfel;  RoJ/l  cm^mhi.  ^  Arty- 
kułami fi,ojffl  nOdnazneHHO  -,  adj,  cmameifHUK.  $.  Część 
mowy  w  Gramatyce,  kładąca  aic  praed  rzeczownikami, 
przedimek ,  btt  ^ttSttl  itl  ber  9tMfMiM.  W  Greckim 
n.  p.   artykuły  aą:  o,  if,  ro,   w  Franc.  le,  ia.  w  Niem. 

ber,  bie^  ha$. 


Sil,  ^eugt^tt^.  i(^arn.  orroahniahe,  sbjcojiliahe *,  Cz.ftrUYlU 
ce  ;  Croa»  puikaruicza  *,  Vind*  Yornabjama  \  Rojf. 
opfXexpaHBAHise «  cHapir40xpaH]9AJUHe ;  £cc/.  opy- 
acHUKa  >  opyiKexpaHiiinexi!iHiqia ,  36pyonOA.ó3KH»^y 
Jo*.  Art.  5,  3a4.  Papr.W.  1,  466.  Lefzcst.  GL  116. 
$.  Mieyaca  budowni  okrętów ,  bie  Sc^tffi^merfte.  Araenal 
akmny ,  lądowy ,  wodny  Ojol,  Wyr.  ARSENAŁOWY, 
a,  e,  do  araenału  należący,    cekauzawy ,    bd^  ^^Ug^iMI^ 

betrefenb.  (cf.  Cegwart.). 

ARSZENIK,  u.  m.  z  Grecko  Łac.  {por.  Pers.  zemich) 
Kruasec  od  dawnych  polkraazcęra  nazwany  j  od  niektórych 
poczytany  aa  aól  metaliczną'.  Jf/.  Kop.  a,  243.  zlotoluik. 
Sjr*  399.  9rfeilif«  Dla  awoich  wlasao^jci  arazenik  znaczy^ 
truciznę  bo^  ^rfenit^ift,  Slattenpidoer*  Ki/u/:  miah^ąa, 
araenika  }  Xarn.  aernek  i  Rag.  «icją|i  *,  ,Bo^n,.  aicjan, 
ticjanat,  miacja  atuppa*.  f^ojf.  ni^mhiiish  i  -  Boh.  utT^p^. 
Arasenik  nie  cukier,  choĆ  blaiy.  Fre/i.  Ad.  69.  (pozór 
oazukuie)^    Jjui.^^razeYikJH  w  cukier  przynuęaaai:|.    Wad* 


bomby,  kule,  granaiy  j.  t.  d.  bil^  grobe  @efd^4j  jmb  Mti 
190^  ba}U  d^l^t;  bie  ^rtiSerle.  Jtal.  arUglena  (por.  Łac. 
ara  ) ;  Vind.  artileria,  y^^^^u  ftrielashtvu ;  Slavon.  artileria,i 
topovi,  lumbarde,)  Jak.  Art.  3,  a8i.  Łęs.  3,  aSg.  Arty- 
lerya  cij^^Uca ,  ob.  Ciężki ;  polowa  ćb.  Połowy,  (por.  Park 
artyleryi).  i^zańce  poteiną  artyleryą  oaadzone.  ^eun.  g.5, 
2,  210.  Generał  artyleryi  ma  w  dozorze  zbrpiownie^ 
ludwiaarnie,  prochownie  i  w^zyAkie  woienńe  aprzęty. 
Shrz.  Pr..  ^,i^,,;>oi.  (por,  Armat«y)«  |.  Nauka,  umie- 
iętno^ć  o  tych  wszyAkich  rzeczach,  Me  ^Xt\XitXit ,  %U 
fĆ^U^funfl.  Jak.  Art.  Łęs.  2,  239.  $.  W  znaczeniu  zbio* 
rowem:  artylerzyści ,  ludzie <prz6suaczeni  do  ałuiby  arty- 
ieryczu^.  Papr.  W.  1,467.  ?«*•  ^^.  5,  a85,  Łęs.  2,* 
239.  ARTYLBRYCZNY,  a,  e,  do  artyleryi  naleźąay 
lub  iey  aię  tyczący ,  Me  Wrtiffene  betref eftb.  Umieiętnolć 
ak!tylerycana,  Łęs.  a,  2139.  Cpor.  Puazkarlki ).  ARTYLB- 
RZYSTAi  y,  ni.  iołnierz  przy  artyleryi  będący,  ber  ?ts 
tlBerl^t;  Ca»  Z)e(^relec.  C^^-  Kanonier,  Puaekarz). 


Don.  106.  $.  w  mowie  potoczncy  oznacza  wszelką  truciznę,    ARTYSTA,  y,    m.   a  Łac.  Franc.  ciłowrek,  kunszt  ideowy 


a.  p,  pod  miodem  tym  arszenik.  Morji.  43.  ^zdradliwa  to 
uciecha  ) ,  iebeif  0ift  ^t^W^K.  Duazyika  amacano  pirożki 
gotuia,  A  arazenikiem  po  wierzchu  cukrui^.  Bratk.  K.  36. 
ARSZENIKALNY,  4RSZĘNiK0)/VY,  ja,,  e^  araai-* 
siku  aię  tyczący,  lub  zawieraiący  go  w  aobie,  %,x\t<cM' 
|<ltitf/  t(r{eilU'*  Kiiet  arazeuikowy  daie  ó  Ha}  ogpia 
z  arazenikalnym  amródem.  KI.  Kop,  2,  243. 
ARSZYN,  a,  a.  miara  długości  uiywana  w  Mofl^wie 
i  Lwowie,  więkąaa  od  łokqia  naazego,  bte  ((rfl^tte,^  etll« 

Kafltfs^etf  ŚXa«i  eiąe  £emberger  (SHe.  Roff.  i  źcoi,  apinuH^  \ 

Kam*  arsin ;  Tur.  arain ,  araiin ;  PfirJ.  eria ).  ,  Arszyn, 
nlara  Tatarika,  którzy  Rusini  u^ywaią;*,  dat  exyfteBcy^ 
L wo w (kiemu  łokciowi.  Czac.Pr.  1,  290.  Arazyn  liwowfl^i 
ma  w  8<|bie  łokcia  Krakowskiego  ćwiprci  pięi^,  Sols.  G.  ^, 
i36.  Szeanada  część  arazyaa  pp  R<iff', ^ąeguiotCb.  ARSZY- 
NOWY,  a,  e,  od  arszyna,  wielkp^ci  a^szy^,  %t\ćiintnf* 
Rojf.  apiiutHHhiH.  Arszynowe  gonty.  JCącA,  Pas.  18 


czyli  aa^kę  poaiadaiący ,.  nmieiący ,  n.  p.  malarz,  anycerz, 
. .  aktor  teatralny  s  kimaatownik ,  kunaatmifłrz  f /yor,  Satnk- 
H^iftrz.),  eittXAnjUer,  Ca.|im/(eC,tlllfJRec;  J9o^n.  meactar. 
mąjftor,  >  4oao|ar.>  M^igi^  aanataik,  rukotworaz  ;  Vind». 
mojiler ,  umetalnik  (por.  Milh-z ,  miftemy ,  mifternik  )  % 
MtSćI.  i  Rojft  juao^^^AiHKftl),-  KyAOKHHRb  (por.  chędogi.' 
oehędóftwo ) ,  .  xy4orl) ,  xiini{>ORb ,  xRnipe)sb  ,  (por, 
chytry).  Artylla  biegły,  JDudz.  33.  Artyfta  (toi  aamo  co 
malarz). .  Łęs..  193.  Uwaga.  Chociad  wyraz  ten  do  tych 
ozaa  nie  doay^  utarty,snięmamy  Sedaak  iitiiego,  któryby 
dobitnie  całą  aaljachetnosć  tego  zawierał.  Wcale  sai  żadnego 
tiiemąimy  pa  ^yyraienie  kobiety  (nie iooy,' alb)  w  i^zećzy 
aamey  tradniącey  -aię  kimwrtem  łakomym,  iak  n.  p.  malarki^ 
aktorki,  po  Niem.  ebie  MlllUeriini ,  chy^a  Artyftka. 
»ARUMSZMALC ,  n,  m.  z  Niem.  (S^er  im  Sc^matl*  iaia 
.sadzone,  które  w  kilimkach  ielaanyoh  irobSt|  Z'  maatem  tr«^ 
towanćm.   WieL  Xuch.  396.    Vind.  zrertje,  zrerzka. 


ARTERYA,  yi.  i.  iyła  prowadząca  krew  z  acrca  po  calem  ARUS,  H^R^S,  n,  m* .  fnaterya  pewna  ^  eUt  gemiffer  Sflig, 

dele,  iyla  pulaowa,  tętna,    bU  ^uU  ?  fbet  Si^gaDcT.  .  Arua  wąakij  aruf  azerokji    Inftr   Cel.  Lit.     Wazki  herua. 

Krup*  3,  a.  KU  Zw.  1,,  52.      ,         *     .               ^.  i.  nazwany  cynkatura.,  Voi..  A-  6^  i34. 

ARTFUL,  u,   m.'  naczynie  pewne  na  .Haikach.    Haur..  Sk.  ARWAN,  ARWANZEp^.  Porwań. 

171.  eitt  ®er4r^e  auf  ben  $lu Wiffeti.   '      .       ,  ARYA,  yi,  ARYY^A,  aryetka.  i,  ±.  zdrbn.  pieśft 

ARTYKUŁ,  tt,    m.    a   Łac.  Czcś<5    główna   rz^cfy,  mowy,  krótka i    pioanecrita,    gatunek  pieśni,     ettt  £ieb<|en^    eltie 


pUma,  podział,  elti  ^(eil  ewer  (Hebe,  Sc^rif^  c^i  %vxit, 

IłrtifeŁ  Artykiidy  hetmańfkie.'  VoU  L»  2,  i326.  (prawa, 
n^wy,  punku  ).  Artykuły  marszalko^fl^ie.  r.  W  traktatach 
znayduią  aię  niekiedy  i  artykuły  potaiemne,  ftronom  tylko 
do  rzeczy  naleiącym,  wiadome.  -  Artykuły  wiary.  Ktoh* 
Cd.  16.  ®l«libe«^<»rtlfel. .  Przen.  Ar^kuł  wiary?  rzęcz 
iuewątpliwa>    oiesaw^dna,   pew«a^    ftW^  9^f^Mf^Vf^ 


^{tle^  (Ą'ax/i«  arija,  yisha  )•  Piosnki  a  według  wziętego 
nazwilka,  arye.  T$a.  54,  d.  8.  *  Kaśpieway  nam  iaką 
aryyM*  ^^'  ^^>  ^*  ^^^'  Nocą  aoble  aryedtf.'  Zab.  3.  46. 
J.  .Tpąy  czyli  m^ayka  f  cayli  tei  sposób  ułożenia  głosów 
^o  pjaini  iak^pwóy,  bie  9)?elobie^  •  Może  kto  utti^<!  wlAe 
piosnek  na  pamięć  ^  a  iadn^  ^piewai^  nie  potrafi ,  aryi  do 


5o 


ARYA.     -     AHYSTO. 


w  t^y  MTjjct^    Boh,  Kpm.ii\  276.    -liekkdiiylhie 'ti^le 
aryetek,  Źoó.  ^6^  i56. 
ARYANII*r,    a,     m.     procki,  .w^jciwego     znaczenia:' k>«cerz 
sekty    Aryań(kidy,    używano  w  mowie  potocisney  zamiall 
Nowochrsczcniec,  Kukowianin,  Socynianin,   eltl '^riAneiT/ tltl 

gemeinfti£ebeii  «ber  betegte  man  mit  t)iefem9łatnni  «U(^  ble 
eocinianet  un^  S^ietettanfer..  Sh.  Dz.  236.    aryanibc, 

niat,  nieie.  nit.  niedęk,  iiźywańase.  ieft  jA  </oA.   zaryaniać, 
t.  i.  aryafiiki  sposób  myślenia  przyiąć,    aryauinem   zd^tad, 

arUnifd^,  0ber  ein  ^rtanet  toahttu  EccL  apiaHcmBOBamu, 

nocA^AOsamB  ap'ieBOit  epecn.  Niema^  wazyftek  ^wiat 
saryaniał  i  rzadka*  cerkiew  prawdziwn.  Smotrż,  Ap.  10 3. 
ARYANvSKI,  a,  ie,  socyniańiki ,  nowochrzczefiiki ,  dtW^ 
nif^'  Sekta  aryańflca ,  albo  iak  ią.  niektórzy  aowią  no- 
•wochrzczeftlka.  VoL  L.  4,  3i5.  ARYANIZM,  u,  m. 
^  ARYANST WO ,  a  ,  n.  Kacerftwo  Aryaftfltie ,  ber  9lrlfliltó= 
nin^.^oa'  9(rUn(llOO;  A^ar/t.ańanftru-,  fccA  api^HcmBo. 
Namawiali  go  do  aryaófhra.  Sh,  Dz,  336. 

ARYERGARDA,  ARYERGWARDYA  *  ftraź  tylna,  Odwód, 
Fapr,  ly..  1,  467,  czai,  ber  92«(6)Ud,  "^lodfitih.  Przeciwnie 
za^  awangarda  czyli  awangwardya  s  ftraż  przednia ,  czoto 
woyfka. 

ARYĘT|CA,  ARYYKA,  «ó.  Arya.  ,   .    ■ 

ARYNGA,  i/ i.  a  . ^ac.  .^rzednióy ,  Ivb  z  Wrofk;  aringa: 
przepisane  albo  ^zwyczaicm  wpr&wacizone  wyrazy  na.  uży- 
wanie przy  pewnych  okolicJEnościach  ,  formuła  .pisania, 
mówienia  i  bie  %Otmtl,  bfi6  gormular.  Aryngt  na  wszelkie 
transakcye,  iednoltayne  byiy  przepisane.  Xiądz.  i$o. 
Wszyftkie .  eapedycye  Rady  Nieuftaiąrty  wychbdłsltf  bfflą 
.  a  tą  aryngą :  My  Król  za  adaniem  R.  N. . . .  Ke/,  L.  >d, 
,97.  -  JPrzen.  Wazyscy  mieli  iednę  śentettcyónowania 
aryngę:  idę  in  aenaum  prynrypata  megoi  Afo/i.  66,  65. 
(ieden  sposób  tłiunaczenia  aic).  To  dla  Tf lasnego  *  włctóył 
upewnienia  .w  aryildae  awoióy  a  Oimaneifr^umow/y.  'Zab, 
i4,  a^g.  Szya^.    •.  ■ , 

ARYSTOKRACYA,,  yi.  L  z  Gwck.  d^isron^Mitt,  R*ąd 
obywatelów  nayznącznieyszych  , '  władzę  naywy;^szą  spra- 

wuiących.  Modrz,  Baz*  11.  bie  ^rlftof rattf ,  <!riflofcatlfd>e 

giedieningl^^eYfaifttllg.  Rząd  w  którym  sami  tylko  magnaci 
.  do  naywyia^ych  maędów  doyśdź  mogą  •,  możnowładztwo, 
.  moinorządy,  moinbraądstwo,  panowladztwo.     $•  a-Prze- 

moc   moźiiieyaaych    obywateli    w   iakimkolwiek   "rządzie, 

'  M  Uebergeioi^ft  ber  gtof  en  J>erren ,  ble  fartftcf ratie.    Po 

Bolesławie  KrsywoiiHym  poczęła  się  u  nas  wzmagai:  ary- 
fh>kracya.  Nar.  ffijł.  3,  370.  Panowie  zaczęli  dzielniify 
aiieli  praediym  -w  rządy  wpfywad.  /.  7,  65.  $.3-.  Pzen. 
Poftępowanie  wywyżazaiące  nad  równość  ,  co  nie  pod 
firycb,  co  a  pa^Oca,  paftflcośd,  przepycha    orifłefrattfc^e^f 

Jenlfcbei.ffiefeti,     arljlofratie.    n.  p.  Całdy  femiiii  N. 

aryAokracya  ieft  władnie  wrodzona,  t.  i.  ie  we  wszyftki^m 
-wyiszośd  swoię,  paftlłwo,  innym  czu<?  daie.  -  ARYSTO- 
KRACKI,  a,  ie;  ARYSTOKRATYGZfNY,  a,  e,  tycząey 

.  aię  aryfiokracyi)  mod^norsądny,  panowładny,  panorządny, 
paniki,  prsepysany.  Aryftokracki  uiywa  się  nayczęKcTey 
w  znaczeniu  wyraibn^m  pod  Nro.  3.  n.  p.  człowł^,  poi)ę- 
powanie,  apoaób  myitenia  ftryAokracki.  AryOokeatyczny 
aa^  w  znacaeninNro.  1  i  a.  n.  p.  rządy,  pa^fłwa  *aTy(Vo- 
kratyoz&e;   .  MTlfMf 4ttf(^     Roffl   n€\hM6'9KeAepmiLBHaia. 

^ARYSTOKRAT,  a.  m.  poplecznik  moSnori^dritWa  i  Pan, 
4umiiy,  pyMoy»  wjpftoaaąoy  Mę  nad  ikinycłi;  rin  Wrlft^fMt* 


A-ftYTM.     .-  AS^EK^*i 
*w  ro&.l.  ARY8T0KRATKA,  i.  Kobieta  dumna,  pyizna, 

eiiL  (Mieś  ffieib ,  eitte  9(rlfbfratmn. 

ARYTMBTYC2LNY ,  a,  e,  do  arytmetyki  należący,  ra- 
chunkowy,   liczbowy,    arltbtnetifis    Cz.  pocetni;.   Rą/T- 

^HcARmeAbHbia;      Kme/.  rtzhunlki. )     Stosunek    arytme- 
.  tydzny^    £ff.   *2,    69.    Poftęp  arytmetyczny.  Snixzd.^A!g.  \^ 
125.     ARYTMETYK,  a.  m.     posiadający  naukę  rachun- 
ków, ber  «titbmetWer,  9le<banr*    KiVić/.  .  razhuniki  moi- 

fler,  razhunaanaiiez  ,  razhunar  ;  Kroa.  brojaznanec;; , 
racbunar  •,  Rojf.  hucaocaobI)  ;  Ecct.  YHcAKtnreAb. 
ARYTMETYKA ,  i.  i.  z  Greek.  dqi^f4.^i%¥i ,  umieiętność 
•s- danych  liczb  wyiiaydywania  innych,  i  zbiór  przepisów 
czyli  nauka  prowadząca  do  tdy  umieiętno&ci ;  rachunki, 
rachowanie,     (rarhmierfka   nauka.     Rog.   Dos\    1,   a85.)) 

bie  Srrltftmetlf ,  9ve<ftenf un(i: ,  (Redjnui^iiiiuirenfdS^dft,  Sor.  2. 

rucbnuWarffa  lOebontOfci ;  Vind,  razhun^isnanoft,  razhunftv'u, 
zhislasnanftyu-,  Boh.  pCfittfrftWi;  JCroa.  brojaznansztro, 
rachunsztvo',  brojoznanye;  Rojf.  HHCAOCAOeYe.  -  Nauka 
dobrego  rachowania.  Sol.  G.  3,  81.  nauka  liczebna.  Jak 
Mat,  1,  3.  Ł{/k,  a,  3. 

AS. 

AS,  a ,  m.  U  Rzymian  moneta  siedm  pieniążków  wartaiąca, 
Cn.  Th.  fin  ?5§  ber  9l6mer.  5-  naymnroysza  waga  źtotnirza, 
64  razy  w  iednym  czerwonym  złotym  zawarta ,  eti!  ©olbs 
gemi(^t.  5.  Fimt  aptekarflci,  ettl  Sfpctftffcrpfunb.  5.  w  kar- 
tach Francuzkich ,  tuz  5     na   koftkach   oko  ;     fit   ber   frails 

8*l!f*en  '9iMt  bxi9  ^K  ber  fc«n«;   fm  tBńrfrffpiel,  ein 

^nge.  As  przegraie,  dama  wygraie.  Tea.  aa.  3.  Przen, 
Intrata  twoia  zasadza  się  na  asie..  Tea,  i5,  24.  ^(na 
kartach,  na  szulerflwie  ).  \ 

ASBEST,  '  m.  z  Greek,  {acfitrror:  w  ogniu  niefkazi- 
telny)kamieA  podobny  co  do  swoich  własności  amiantowi, 
be^  Sf^beft,  Łatwo  go  rozezna-  od  amiantu  j  aabefl  bowiem 
w  wddzie  na  dno  upada.  i7.  J^op.  2,  67.  ASBESTOWY, 
a ,  e ,    z  asbeflu   sporządzony ,    n.   p.    płótno   asbeflowe ; 

»oit  9r<be]t ,  arrtefl  r . 

ASMODEUSZ,  a.  m.  z  Hebr.  wróg  ftanu  małźeńflciego, 
9iśtMbi,  ber  Sb^leufef*  o  wy  przedni  ciemności  Xiąicta« 
Aamodeuszu!  Boruto!   Tea.  u.  6.  107. 

ASPEKT,  u.  m.  Łac.  Konflellarya ,  na  niebie  gwiazd  rozło- 
żenie 'czasu  narodzenia  czyiego.    Dudz.  53.  połoienie  na 

niebie,  poftać,  pozór  gwiazd,  bie  Gonfleffrtrton ,  bfe 
tf^t^ecten  unter  benen  jemanb  debcbren  toorbe n ,  ber  $f ane? 

•  teil(Vrtttb,'  (por.  pod  dobrą',  pod  złą  gwiazdą  aią  rodzić). 
Nie    zaraz    wszyscy   Królowie,     co    się   z    królem    rodzą 

•  w  iednym  aspekcie.  Pot.  Arg.  246.    Niebo  częftokrod  głód^ 
'czcftokrbiJ  mor  awetai   aspekty  przynosi.     Perr.  ,P.of.  64. 

5.   Aspekty  Xiciycowe  s    odmiany    miesiąca    czyli    raczey 

lięiyca,    bie  %t0ni^mnMun^en,   <J}?ouMvfrłi!tbpru!t8cn. 

Aspekty  zię;iyca  są "}  nów,  jŚierwssja  kwadra  i.  L  ,a.  Wyr^* 
'G.  60.  Gdy  się'  xięźyc  przez,  szo.Ilą  czcvć  nieba  oddala, 
zow^emy  to  aspekt  szeftny",  wzgląd  ^szeftny'*,  .  gdy.  praes 
czwartą  część,  as]iekt  czwarty,  czwartiiy,  kwadrę;  przea 
trrecią  część,  aspekt  trzeciak.  Spicz.  191.  Sień-  423. 
'  J.   Dobry  hib   zfy"  znak,'  który  aflrologowie  a   ciał  nie- 

•  bieikich,     zwłaszcza    co    do    prs^edstęwzięcia    spraw  iako- 
wyfch ,  tłumackylf ;  przepowiedzćńie ,    ble  aftrolodtf^e  SPe* 

\^inmiiA9  ł»ł2in  bei  ^wtn  tfber  fc^Iec^ten  erfolge^  irgeiib 


•A8PBR.    -    AS8AK 


A65EKU.     -    KSSYSr. 


*3i 


fbtft  Untrrnrtnmng ,  eint  iitltMtAtm^t,  AArplogia  która        anb  fit  (efnc^etl.  8ihmią,  tracą,  as^mblnią.  ''7(r^r.35,c.  10. 
nam  na  niebie  dobre  albo  zle  a«pekt^  okaauie,  to  i«it.,  do    Ai>S£KUBi/ViCYA.,  y\{  L  z  Łac  ubespi^cwAio',  Źkhezpitcy.e- 


•praw  zaczynania  caasów  wybón  OczĄoprz.  a^.  $.  Wszelka 
oznaka  na  przyszłość,  wróżki »  a^OtietC^etl/  ^tl^td^lt, 
HfprfteR.  Kleopatra  Cezarowi  :  Tyś  aspekt  iaikawy 
kraiom  naszym.  Bardz,  Luk*  179.  Fodłomy^lne  dusze, 
gorszym  aspektem  narodowi  grożą,  ])}ii  di(d4^(le . k>aby, 
parne  Syryasze.  Zab,  11,  3o.  Nar,  Zie  tu  dla  mnie 
aspekta  t.  i.  nie  przewiduię  ia  tu  nic  dobcago  dla  mnicw  - 
♦ASPER»  *ASPERGIL,  *ASPIIE0L|  a,  m.  w  Łaoinfe..bar- 
barEyftlkiey  asperiolus  s  sciurut ,  wiewiórka  „  fin  <Si<t4prn: 


nie,    zaręczenie,    rękoymia?    Me  Sic(^€rfteklltlS,    ^^t^lĄt- 

nmg.ble  iBńr^fd^ft,    assekuracyyny,  a,  e.  Rof. 

yuhg^simtJihHhi^L,  cxn(>aVotBikiH  ;  S^erffi^erung^ : .  ASSŚ- 
KUR.ATOA(  a,  m.  zabeipieczyciel ,  zarcczyciel,  bet 
@l<^t(Uffet*  JHoffl.  cizipaxoBigHKl).  w  rodź.  i.   A5SEKU- 

RATORKA,  i.  bie  eicberltettenim^   assekurowac,  - 

Olrait  ~    UłO  csr.   nieefŁ   zaassekurować ,  dok,  ubezpierza<!, 

iipowniać;   zarfazad,  warować ,  {fd^et  fteffen,   t>etff(^rrR^ 

/{^  3acnTpftxoaamBv  n.  p.  dług  wsadach. 


4en.  Nar.  Hijl.  5,  388.  $«  ikórka  wiewiórczą,  albo -popie*    AiTelfor,  a,  m.    W8póf$iedzą.cy  -  pr:S^Ft<miuy   sądom,    wspóf-- 


licza ,    które  to   fkórki  szfy   oa  /karb  xiąif oy.    Nar{  ^{fl 

3,  3S9.  etc^^inK^en  obet  fBilld^feUe,  bit  an  ben  giltiftem 

|of  geitefett  Wetben  muffren.  Podatek  ftarodawny,  ikórkami 
popiellciemi  pfacony  do  (karbu  Xiążąt.  r.  r.  btefe  Jeldbs 
fObe  fclb(fc.  Tpo^*  Biela  ,  bielka,  bielczany  podatek*) 
§,  Pieniądze  (kórzane,  jebergelb.  Ai  do  caa^w  Wactayra 
Monarchy  Cze(kiego  ,  Po  wszyilkiey  Sarmacyi  .pffiftwa 
Koronnego  ,  Z  zwierzfcego  rzemienia  piomąds?  robiono, 
I  one  iak  dziś  srebrne  tak  drogo  waiono,  Które  •asp^r^il^ 
lami  w  one  czasy  zwano.  Gwag,  69.  Przedtym  i^ii  monetę 
wynaleziono  ,.  asprów  i  innych  ikdrzanych  pieniędzy 
w    MoflŁwio    używano,    r.    60.     (Ro^,s.KyHhLz    AfiH^rii, 


sędzja,  wspóJlawnik,  bet  ©e^^fiCer,  ^etlt^^bepftCer,    Vind. 

.perseduik,  persiedavez,* jiraV«usednik;      Kam.  persędnek; 

Croa.  prisz^dnik ;     £cch  fipHc'BAKtneAk  ;     Roff.  coc'BAa- 

meAB,  tfSiC'b4ain«AB.     Bydi  aflefforriSm.    RoJJ'.   noHc^m- 

cni.»OBafa&*  -  wr.i.   ASSBSSORKA;  1.  ble  tBe^ltCetinn. 

Mccł,,    Qpuc'fe4HintABHHQa.       AS^BSSORSKI  ,     a  /^  ie, 

^eiibnals,  SSeyftl^^;    Ao^  3ac'BAantexeB'b ,  aactTAa- 

meJiBCKi^i  Croo.  prisiMni. «  Sądy  aifeflfoflki^^  ASSES-- 
SORYA , ,  yi , '  i.  aądy  knnclerfkie ,  sedworne ,  ktbltiwikie, 
sąd  naywyiszy  dla  mieszczan  królewfkich,    i.  t.  d.     ^$ 

9(fre<rtrift( V  imibtt',  Ober  Cber|F0f9eri(^t    (Yind.  ^6r- 

sedba,  peraedeajej.  Skrztt,  P,  P,  3,  344.   VoL  L,  7,  ^31 


MopAK^  kyH&a).-  Lecz  za  baieczne  te  pieniądze  (korąane    ASSUMPT,  u,  m.  pochop  do  czego,  pobndka,  Wf  9Sefttl? 


w  Polszczę  poczytnie  Naruszewicz  ,  taki  wykład  .bayki 
daiąc:  Drobne  pieniądze  chodzify  pod,«azwiikiea  asprów 
czyli  aapreolów,  dla, koloru  bisfego  w  czyftym  ii^e^s^* 
Te  zapewne  aspry  utworzyły  ikórki  wiewiórcze  aapr^oiami 
w  lacińflcim  nazwane.  Nar,  Hijl,  5,  289. 


UfTun^f  bet  %Xk^%,  W  sfowach  dobranych  zwiczlyolt 
i  uczonych,  04«g(^'"Łibańikich  wsicząC  assumpt.  mówi*-* 
a^a.  iTcof.  Aniim,  67.  Aasampt  nie  zdaie  się  kwadrowaĆ 
a  koąklunyą.  /•  Lis,  3,  60.  (zamiaft:  wniosek  nie  ieft 
Aąsowny  do  saloiaoia ,  do  powt>du ,  nie  odpowiada  mu). 


ASPIRANT*  a.  m^  z  Łac.  ilaraiący  się  o  co,,  n.  pk  o.urząd,  ^an-  .ĄSSYQNACYA,   yi,  i«   kwit  na  co,    zaświadczenie,  prae«- 


dydat ,  htt  9t^pir(ttt(  /  ber  SBetHerber.  Aspirant  do  ftanu 
matźeńfkrego.  OJf.  Wyr,  (/»«/-.  konlkuf«nt).'  $.  w  klastftof ach, 
ten  który  po  zaj^oficzonym  nowicyacie,  żąda  bydź  przjiętym 

do  zakonu ,  ber  Qa4  iiberfłanbetiem  9{0«Hciat ,  ki  bea  OvbeR 
iuft)enommen  su  |9erben  ^erlungt.  w  i,  rodź.  aSPIRANTKA, 
i.  bie  akwerberinn*  ASPIROWAĆ  ob*  ubi«gać  A^ ,  ią4«^, 

pragnąć.  ■        ;     ' 

AS5AWUŁ.  JESSA^^TŁ,  a,  la.  u  kozaków  to,  co  ^  chó- 


kązanie  kogo  do  trzeciego,  zalecenie  wydania  czego,  bif 

Hnweifnng  iitif  imimben,  eine  ^fll^nattotf*  AŚsygnaty, 

ów.  /.•  mn,  papiery  ikarbowe  kurs  gotowych  pieniędzy 
ląaiące,  pieniądze  piipierowe,  9f|(dnateil,  ^aplergelb, 
&MUnV\€te*  ASfi^GNATĄRYUSZ,  a,  m,  przekazujący 
ląpmu  Of)  do  odebirakik,  zlecaiący,  ber  ^liwetfer,  ^(fflgtiatlt. 
ASSYGNOWAC  ob,  PraekAsaĆ,  slecić  do  odebrania,  kaaać 
iwydmii. 


rągwiach  huzar/kich  li^b  pancernych,  namieiln^k',    Dońscy    «A3SYMILOWAC ,    uczynić  podobnym.    N,  Pam,   6,  Sip. 

wymawiąią.  jeflawui,  i  podobna  hliższemi  .są?  prawjdziwóy        ("jOar. /irjf^(vż*  przypodobywać ). 

pronancyacyi.     Cztr,  Rękp,    ein  itOfafettUeutetiant     Wó,dz    ASSYSTENCYA,  yi,  i,  ppmet,  orszak  towarzyszący,  dwór» 


kozacki  otoczony  byl  gronem  setników  i  assawutów.  Nar, 
Chód,  3,  343.  W  woyikw  żaporoikiem,  assawal  helmańfki, 
po  ZT.  3o  j  assawutowie  puikowni,  po  TJUx^o\  aasawulowie 
w  setniach^  po  Zt,  10.  Vol.  L,  3,,  176.  Komisarzowi  na- 
szemu posłuszni  będą  assawuloWiOf  pólkownicy,  setnicy, 
iako  1  cale  woyiko  kozackie.  Yol,  L^  3,  928.  (lubeC  po- 
rządku poioione,  właściwie  bydi  powinno :  pułków,  setn.. 
assaw*.  por,  Attaman).  a.  Aasawufa  anacay  na  Podolu 
i   Wołyniu:     polowego    ibrainika,     dozoroę,     bft    8rlbr 

tiiii^itt, 

ASSAMBLA ,  i,  i.  (nayczę^cięy  iednak  m  li.  mn.)  AS9AM- 
ELE,-  bli.lub-  blów,'  zFranc  biesiada  uroczyfta,  bal  bie- 
siadowy, eine  9(ifemblre,  ctae  Jeftli^feit..  Assambie  na- 
wet^ albo  zgromadzenie  dam  i  kawalei^ów,  hywaią  szkolą 
dla  młodego.  Mon,  65,  433.  Pokóy  do  aasamblów*  7>a* 
9, 3 1 .  Bydi  na  assamblach.  t,  9,  3.  ASSAMBIiO WAC,  ował, 
uJe.  cz>'A.  i  nli'  niedJk,  biesiady  i  hale',  dawać ,  t  na  nicłi 
uc«f»zc*ać^.)l)aukifto;łfa<,  hicaM»ł^W^;i    jlffiWlMWł  g#C» 


hai  ®efblge,  ble  SJegleitnilg.  (por,  Dntiyna,  towarzyftwo)- 
(Vind.  periVaau/iran{e ,  TknpprebiyaYiJe,-  sraTenpfebivanje ) 
Z  ttfTyft^ncyą  lub  w- aasyiimicyi  chodzić.  Zńrtem:'  Tńm 
afiTyfbncyą  w  przedpokoiu.  Tea.  33,  li.  ( wi^yciele  go 
nie  odftępuią,  wssediitf  mu  towarzyszą).  ASSYSTENT^ 
a  f  m.  pompcnik  przytomny ,'  sługa ,  dworzanin ,  bfr  fdt* 
glelter ,  SBepWObner.  ( Rag,  naflojnik ).  -  Aflyftent  pro- 
wincyata  zakonnego.  AfTyflent  kobiet  t.  i.  z  kobietami 
uiUwieznie  pbcuiący;  z  tąd  iartem,  zamiaft:  wiercipięta, 
kręćiwąs.  -  w  r.  z.  ASSYSTENTKA ,  i ,  towarzyszka  ,  ,bi^ 
tBfdUiCednit,  @efdbrtni.n.  Pacholę  tego  patrzy  co' maifcm 
ezyn],'CO  podobne  i^y  aflyftentki.  Zab.  13,  5'd.  ASSY- 
STOWAO,  -«  ał,  -^  uie.  ez,  niedk,  bydi  przy  boku,  służyć 
Inb  dopomagać'  konu  przy  iakim  urzędzie,   towarzyszyć, 

begleiten,  ipiiife  leiftett,  be^ol^neii;  afff{Hren«  Kmcf.  per- 

ftanufkti ,  arltyenprebiTliti ,  Tknppr^biratt ;  Rag,  nafto)attiy 
nadftati ,  namjeriti  se ).  Minerwa  pod  figurą  Mentora  Tele^i 
nąkóirti  affy^^owai^,   Jabl  T9I,  5.'  Oraessnikoiifs  csartóW 


5x 


ASTBKA.     -■   ATAK. 


sgrai^  fi^jrfti}!^* -j^/a.  NimeL  i,  ^S<i  G^zier  choe,  \ii  t^  Mim, 
nie  wjiDÓ)«  si^  W  nidsem^  Aflyftuy-  j  pochlebdweiń  stoź 
mu  niewołnic^enp^  t^of.*  i9a/k.2a4v 
ASTRĘ  A ,  bogini  spra^iedlrtro^ci.  B9ht  ^i1si^tV6^a, 
ASTROLAB,  u.  m.  ASTROLABIUM,  n.  nieodm,  narsędsie 

matematycsne  ,      bie    SBiiifelfc^i^e ,      ba^   9I|he[aHitm. 

''ASTROŁGARZ ,  ą,  m,  kUmliwy  gwjaidziatz.  ZeAr.  Zir. 

i5i.  rin  Iilgen^af^er  ®tftnbeittev,  Gtemlń^ner.  ASTRO- 
LOG, a,  mi  s^sący  s  gviasd  o  nrecsaoh  ziemllcich, 
osobliwie  o  przymałych,  (różni  się  więc* od  Ailronoma) 
gwiazdomiftri,    gwiasdowietzciek ,   tłumacz   gwiazd,  'bft 

^fcttlt^,  ©tembeiiter.    Ecci,  8B']b3AOYeinettl> ,  aB'B3A67 

CAOab.  Aftrolo^owie  biegi,  miemącdw  rackuią,  fMreyszte 
przygody  wiedzieć  ohcą.  Sk.  Kaz.  5 18.  Aufzp,  S:t.  Jak 
teraz  aą  doktorowie,  nadworni ,  isik  przedt«^m  ailrologów 
nadwornych  utrzymywano.  -  '  ASTROLOGIA,  ii,  ż. 
wróżba  z  gwiazd ,  gwiasdowieszcaba ,  gwiazd&rftwo ,  bie 
6tertlbetltete9«  Biał,  Poft.  106.  'Ztbr,  Zwp^.  l45.  EccL 
^Bt3AOc^OB•ie.  ASTROLOGICZNY,  »,  e.  •AkSTRO- 
LOGSKII,  a,  ie.  gwiaadowieazczby  aię  tyczący,  ftfttlpfOs 
gtfd^«  Wyrok  aftrologfki  przez  Bernata  z  Kra  kowali.  160  5. 
ASTROLOGOWAC,-  ał,-  uie.  cz.  merf.  aftrologią  się 
bawić,  prognoftykować,  wróżyć,  roić,  GtCtlie  beiftetl,  IfW^t'- 
tepbtn/  Safenbet  tnoi^eil.  Całą  noc  aih-ologowafem.  Tea. 
53,  c.  10.  Nieuiłannie  wzdychaiąc  ,  tylko  a(lroloj;<iie. 
f.  29,  c.  5.  ASTRONOM,  a,  m.  trudniący  się  aftronomią, 
gwiazdziarz,  f tu  Stemf tUlbi^r,  Oternfe^t.^A^arn.ftT^sdo- 
gledxj  Crc^a.  ZYezdoananocs ;  Rag»  z^feadoznanDaz  ;•  Rojf' 
aB'B3403ajiOHHHKh  ;  EccL  9B%3AodAiocmttiłieji%.  Afiro- 
nomów  Ruś  zowie  Bwiazdoczctców.  Sak,  Kat.  B.'  5. 
ASTRONOMA,  ii,  'L  nauka  nietylko  gwifizd,  ate 
V  wszelkich  ciał  niebieikich,  g wiazdopisarftwo ,  nasika 
gy^iardarflia  ,  gwiaadarftwo,  bif  ©tettlf  ttltbe ,  €Jtiprtttoifeit= 

,    fd^aft  ,     j^imtneUfnnbr.       J^am.    aręadoglednofl*-,      Ctoa. 
SYCzdosnanztTo,  zyezdoznanye $  Jt^g.  ryjezdoinanie*,'  Eccf, 

.    3Bl&3A03aKpHie ;     Rojffl   3to%aAocxoBie.     Oł.    Ftx^ '5 10. 
,  ZeSr.  Z«*.  i4ą.  SA.  Dz.  56ft.     ASTRONOraCZNY j   »,  e. 
gwiazdopisarikii  aibroiiomifcbi^  •  '. 

ASTRYCH,  •JASTRYCH,  u,  m.  w  Łac.  frzedn.  aftraetim,)  s 

bruk,    Jiałepa    z  wapna,     gipsu  i  potłuczonych  kamieni, 

równie  podłoga  iak  i  sufit,    bet  91eihi4;    Kinif.  «ftarah, 

jefirah,  dlbah,  eshterleh,  tle,  tla;     JSo/n.  jaftrik ,  taraca 

(por,  J4al  lajbdcare,  laiiriguto):    Kam.  t\k\}\   Słów.  pos 

wara.  *    Ailrych  albo  i^równane  i.ulepiooe  dno,  niektórzy 

tło  .zowią*  Mącz,  W  piekarjni  podłoga  może  bydź  s  gliny ; 

ly  pralni  sać  z  jaftrychu  dobrze  wypalonego.  Swi$k,  Bud, 

'  494.-  ĄSTRYCHOWY,  a,  e,  Mit  gTefltMt.  M&terya  aftry- 

chowa,   to  ieft  rozbite,   i  roatłaczoae  kamienie  a  cegłą, 

'  s  wapnem-  i  t.  d^  Mącx, 

AT. 

1  • 

■ATAl^  ATTAK,  u,  n.  a  Franc.  natarcie,  napazcley  uderze- 
nie, ssturm,  napad,  tet  Hn^ff,  hU -mta^ue.  Rojl 
RacmynA^H le. /^a/ł|•.  W.  1,467.  ATAKOWAĆ,-  at,*  nie. 
ca.  nUdA.  nacierać,  uderzać,  napierać  na  nieprzyiadół. 
ittdtrlfen,  atfa^nfreK*  Trzema  sposobami  atakuią :  mocą, 
adradą  i  głodem^  Papr,  W^  »*  467-  Cpf>r*  Dobywać, 
aaturmowaf). 

ATAMAN»  AtTAHlAN,   a,  m    heywui,    «8Mekiik^.do-x 


-k^tlS.    -     ATMOS. 
WodW  koracki^  Cpor.  Hetman  1  Nfim.  j^dUptltialm.  Czrfr, 

Rff^p')\    bfr  5tHafe!tfe(bbetr.    )?e^  i  icd.  amaaiaHK 

liaMaAKHKitL  .KÓaaj^Ki^.  W  kończeniu  słowa  ataman  ,  Ya> 
taman,  niektórzy  nczeni  znayduiS;  słowo  Teutońikie  SKiinil 
człowiek;. 'lecz  to  słowo,  .tak  w"  Persyi  iak  w  Szweryi 
iedno  miało  znaczenie.  Czac.  Pr,  1,  ^49.  Kozacy  przed 
żadnym  prawem ,  tylko  prted  atamany ,  przez  się  uflano- 
wionemi,  (hiwać  nie  chcieli.  VoI,  L,  5,  i5o.  [por.  Asa- 
wuł).  -     $.  Na  Ukrainie  wóyt,    po  wsiach  i  miafteczkach, 

fnbetWr«inłbet  j8arfri<btet,  Cfl&ulae,  ber  OMibrer  eine* 

®t(lbt(^ftt^.     ( 3'  Pojf.'  amanaHl) ,    cmapocma   pa36oH' 

HB^ecRosf,  herszt  rozboyników,  bet  OłJubeTbaui^tniann. 
ATAMANSKI,  a,  ie.    ben  ^toftfenNwptmatttt  betreffenb. 

'  Ecct.  i  t(oJf.  atnaMancKYM,     amaMaHOBl).       Atamańflca 

władza  t   ATAMANSTWO ,  a,  n.  ble  ISArbe  be^  Aofaf en* 

feftbemi.  RoJC.  arnaMaHcmao. 

ATEISTA  ob.  Atensz. 

'ATENY,  Aten  /.  mn.  sławne  miałko  1  Rzeczpospolita  Grecka, 
9(t^tt.  Ałeny  dowcipnfe  i  naukami  wsławione.  Zab.  7, 
11.  »ATENC*ZYK,    ♦ATENIAN,    a,   m.    z    Aten  rodem, 

eitt  ta[tbe«fenfet.  0tw.0w.?i6.^  wr.i.    ATENKA,  i.   ble 
•    srttenienfetlnm  ateński,  a,  ie.  od  Aten ,  srtbenif nflff*. 

ATEUSZ ,  a,  ATEISTA ,  y,  m.  z  Grerk.  { a^ios  bezboiy  ), 
aaprzeczaiący  bytność  Boga ,  bezbożnik,  bet  9tb^t(t,  ®0ts 

te^Mugnet.     Cjk.  japrjabob;    ^/ow.  ufjnateC;    JCam.ha^ 

gatajiTZ  ;  S/aton.  bogatajalac *,  Croa.  bogoneverecz  ;  Rojffl 
GoToOópeuł)  ,•  CeaCoilCHirKl).  Ateuszowie ,  to  ieft  ci  co 
•  "mówią:  Boga '  niema sz.  SĄ.  JCaz.  74,  5.  'W rodź.  f. 
ATEISTKA ,  i,  bezbożnica  ,*  bie  ©Ottf <M«9łJct!nt!.  RoJT^ 
6e36o3KHHua.  l^micchy  i  ładne  zabawy  pięknych  nteiftek. 
Przyb.  Milt.  368.  -  Al^IZM ,  n ,  m.  AT^USZOSTWO, 
a ,  n.  zaprzeczanie  ielielhra  Boga,  bcżl)'ożno^ć ,  bte  ®Otte^s 

tetMugnung,  9ft Jefffetec.  Rojj:  6óro6ópVe,  6e36ox«fcinBo, 

GeaeoTK^ie,  fleaOoiKHUMecnTBO ,  6e36oxcHqciiiB.  Byl 
.  w  pódeyrzeiiiu  b  ateuszofłv^o.  Wyrw.  G.  i4g.  Obwiniony, 
o  ateuszoftwo.  Czai  Pr.  i,  3 11;  Ateiim  zapiera  iefteflwo 
naywyższóy  ifłoty.  Mon.  69,  107.  ATEUSZOWSKI,  a,ie, 
tyczący  się  ateus^^odwa ,  bezbożniczy,  bezbożny;  n.  p. 
nauka  ateuszow/ka.  Wyrw.G.ik^.  gotteWillgtietff*,  <ltW» 
fHW.  llo^6oro«opBMH,  6e36oXHUH,  6e36oiKHR<iecK'iu. 

ATLAS,  n,  m.  góra  w  Afryce.  Wyrw,  G.  ao.  bet  fBetg 
9lt(a^.  Atlas niebotto^ny.  Bardz.  Luk.  2,  ag.  -  J.  a.  W MitoL 
Olbrzym  barcayfty  podpieraiący  ^iat. 

ATŁAS ,  «HATŁAS ;  u ,  m.  ihateSrya  iedwabna  ( rzeca  i  imię 

z  Persyi  pochodzi),  iet  STtlaf ,  efii  Cetbenjewg.-    Arab. 

Tur.  aetlaes  ;  Łac.  Attalicus  pannus  *,  Croa.  atlacz  ;  Vind* 
atlash,  shidanu  ogladkuranu  tekanłhrn,  syilna  tekana). 
Atłas  Chiń(ki  Roji  RaH^a.  Łokieć  atłasu  po  Złł.  pót 
trzecia.*  Vol.  Li  3,  87 a.  Pokóy  hatłasami  obity.  Ban.  B, 
a,  b.^  %.w  /.  mn.  oanaeaa  suknie  atłasowe ,  im  ^(ttt.  9tfa8s 
fleilet*  Aaawity ,  atłasy ,  sławy  nie  czynią.  Ealib.  Dir • 
R.  Chodzą  w  hatłasiech,  w  azamiciech.  Rty  Wit*  43. 
Przodkowie  mdWiali,  roabteraiąc  się  a  swoich  atłasów: 
,  Panie  attks,  szanuią  was,  a  przy  was  i  nas.  Mbn.  71, 
750.  (cfź  Jak  dc  widaą,  talt  cię  piszą).  ATŁASOWY, 
*ATŁASNY,  >i,  e.  z  atłasu,  mSTMaf,  STeirtfr,  Waffen. 
Arab.  Tur.  atlaslii ,  atlaften  \  Croa.  atlaczni  (por.  Rojff[ 
KaH^OBilH).         '  '  '    ^ .    ^ 

ATMOSFERA,  y,  ż<  z  Itreck.  ( crr^or  dym,  para ;  ł  ff^a/ptt  kula  ) 

r   powiBtrzokrą^ ,  tktt^ifmM,  ^tm^ńi,  W  %tmtfMt€. 

Cała 


A  TO.     -    AUDYEN. 

Cala  ta  mafla  powietnna,  Ittóra  siemię  otacza,    pomfe- 
ssana  s  wysiewami  z  siemi  wynicsionemi.    Wyrw.  G.  33. 
ATO  Spóyn.  samiaft:  a  oto;  oto,  ot!  {te^e  bal  fc^au !  Dsień 
od  dnia   swłocsyli  prsyAawid  zboie :  ato  iui  wiozą !  a  to 
jui  nie  daleko  są*   Warg,  Cez,  1 1.*    §.  iako  tako.    Cn,  Th, 
9.  ft  fe!  fO^tn;  >?a^.  akkoli,tółi.-     ATOLI  spóyn.  iednak, 
pnecici ;  bO(^ ,  benUD^^ ,  i^M^ ,  dlei^tOO^I.    (  Croa,  niftar.- 
młnye,  podpnnoma.)     Chory  lubo  nie  "wyclioday  lapisy 
•  się  atoli  mieć  zaczyna.  Ga*.  Nar^  3,  1 70. 
ATOM ,  u ,  m.  z  Greek,  nierozdzielna  iui  wif C($y  caąfteczka, 
proazek   iak  może  bydi  naydrobni^ys^y ,     ein  iKtOtlt^    CIII 
ant^Ibore^    2)illd.      £ccł.    cpoKa,     He€'&iŁÓMoe    ^mo, 
^acoiHua  caMaii  M^aii,  nyHńmh;  Ąoff  nUABHKa.  n.  p. 
Mon,  76,  525.  ^a>(.  Dusx,  a8. 
ATRAMENT ,  u ,  m.  z  Łac,  inkauft  2  Grecka,  farba  płynna 
czarna  do  pisania,  czernidto,  blc  łitlte,  Cx,  itt04tt(t;  Słów, 
CĆmibto ;     IVi!^.   tenta  ;     Sor.  3.  tiiitd  ^    tiotwa ;     Slavon. 
tińta ,  diTit ;  Croa.  tinta ,  cbernilo,  ahemilu ;    Vind.  tinta, 
zhernilu,  shemina;     Kam.  galup,  kalup,  kalufina;     (cf. 
i;a]as ).  Kojf,  HepHHAO.  -     Naypierwszy  atrament ,    którego 
do  pisania  uiywano,   byt  wyciągniony  a  ryby  nazwandy 
sepia.    Mon,  70,  ^63.     Czarny  iak  atrament    O4,  Zel.  39. 
(iakwągl).     ATRAMENCJNA,  y,  i.    itoizerny  atrament, 
dftibe  ^inte.     ATRAMENCISKO  ,  a,   n.    zgró.  bezccny, 
pafkudny  atr.,  ^i^tld^ ,  fl^fi^eulld^f  Wlltr.     ATRAMEN- 
TOWY,   a,    e,     z  atramentu,    Z^ititet^s,      Wywabianie 
plam  atramentowych.  Jundi.  »64.  RoJJ'.  YepHnA&HKiM. 
ATTENCYA,    yi.>    i,     z  Łacfranc.       Uwaga,     uwaianie, 
baczność,    baczenie,    Me  Sfttfmctf fiimf dt ,    SWt.     To  nie- 
warto   ieft    attencyi    człowieka    rozumnego.     Zab,    5,    47. 
Z  attencyą  słuchać,  t.  i.  pilnie  nwaźac.     $.  Znak,  oświad- 
czenie szacunku  dla  kogo ;  wzgląd ,  uszanowanie,  baczenie 

na  kogo ,    9(<^tiin9 ,    9(nfmerf firmfeit , .  :Z)leitfVgefltff n^eit; 

{ Yind.  poftrieshba ).      Dowód    attencyi    mcia    dla    żony. 

Krąf.  Po<L  3,  339.     Oświadczyć  komu  powinna  attencyą. 

Mon,  67.  93. 
^ATTENBENT,  a,  m.    z  Łac.  ftrainik  celny,  Itt  ^Ottaufs 

)Nlff(rt.    Na  komorach  celnych  pisarze  i  atteodenci%    Vol,  L, 

5,  4a3. 
ATTESTAT  oh,  Zaiwiadczenie ,  Świadectwo ;     Vind,  prizhą. 
ATTRAKCYA,  yi.  w  Fiz.  zbliżanie  się  do   siebie  ciał  bez 

widoczn^y  przyczyny;  moc  czyli  sita  przyciągaiąca •,  spa- 

iaiąca ;  spoynia  ,  łącznia ,  blf  91  ttracHon  ,  Olnitf bttng^fraft 

Chimicy  spoyni  różne  gatunki  nazuaczaią.    Os,  Fiz,  1 ,  .28. 
ATYNA  albo  ŚETYNA ,  y ,  ź.  nazwifko  teraźnieysze  miaAa 

i  Pafiftwa  Grecyi   Ateny  zwanego.     Dyk,  G.  .  btt   If  (igf 

9t«me  M  alren  %Ą^n. 

AU. 

AU!     wykrz,     i,  niesmaku,     nieukontentowania,    niechfci, 

mt  Snreriecrlon :  M  Utt«r^iaeii^ ,  9lu!   Sor,  2.  4tó,  im, 

i^!  -  An!  iakźem  głupszy  ieft  od  osła.  Zab,  i3,  277^ 
TrfÓ,  a.  Stangrecki  pokrzyk  na  konie,  pobndsaiący  do 
ruszenia,  eńt  ^ntnf  bftl  ^fer^fti:  ia,  ]0!  On  na  złoconym 
wozie  z  biesem  się  posadzi ,  Au  ł  sakrzyknie  naypierwdy, 
wnet  hyi !  aawoławszy,  zatnie  biczem.  Ryó,  ^Cf^i,  C,  b, 

AU6ERZA  o3.  Oberia. 

AUCUK,  AUCUZEK,  ob,  Ausztuk. 

AUDYENCYA ,  yi.  >  Łac.  słuchanie,  przyif cie,  przypusscjte- 
Tom  L 


AUDIT.    -    AUSTER. 


33 


^  fiie  do  osoby  wyiaaego  ftanu,*^  8teUett|.  Słów,  aViV^tnC9f 
^^CnX\  Vin4,  oshlishanje,  priedpritje ).  Przypuścić  na 
audyencyą.  Aiuzp,  3^  Audyencyą  dać.  Warg,  Cez,  83. 
O  taiemnjiaudycncyą  prosili,  r.  19.  AUDYENCYONALNY, 
a ,  e.  do  ,aud:  należący ,  n..  p».  pokóy ,  dzień.  91tli)ien^  s  • 
AUDYTOR,  a,  m.  słuchaiący  czyli  przytomny  mowie  iakitfy, 
słuchacz,  i^r  S^kttt,  ^Itt^ter.  Cn.  Th.  $.  Biikupi  audy- 
.  tors  namiefbik,  zallępca,  sędzia,  bet  Wu^iUur  tritie^  ^U 
f4)0fd.  J.  audytor  woyfkawy ,  ftoi  pod  swoin^  komendan- 
tem, wtKtjrmuie  iego  kórrespondencyą  urzędową ,  ^prolokul 
zbiera.  JCaw,  Nar,  77.  bft  t^t^mtntiMWt^i.  S-  audytor 
szkolny ,  t.  i.  uczeń  pilny  wyznaczony  od  profefTora,  aby 
innych  przed  zaczęciem  szkoły  przesłuchał  lekcyi  zadanych, 
i  z  tego  rachunek  zdał  (ob.  Errata),  bet  t^Ott   bcttt   2e^ret 

lefHmmte  ^ćMtt,     anbere  ble  aufgegebenfn  ^eńfa  an 
d(»er^6ren,    unb  bav0n  htm  ti%ux  (Kf(^enf<^afc  af^aufes 

^ftt,      AUDYTORYUM,    n.  nUodm,   mieysce,  gdsie    się 
zgromadzaią  na  słuchanie ,  siuchalnia ,    szkoła ,     bet  S^ht' 

\Mi,  ba^  iKubttoriuai.  $.  3.  słuchacze,  bie  ^u(i6rer.  $.  3.  izba 

sądowa,  gród,  ziemiłwo.  Farr.  4 60.  btf  ^ettd^t^flttbe. 

AUGUSTA,  oA.  Auszpurg.  AUGUSTYAN,  AUGUSTYA, 
NIN,  a,  ro.  zakonnik  reguły  S.  Au^uflyna ,  ettt  ^UguftU 
Iierm6w(b/  =  "AUGUSUWK  Baz.  Bifl.  22.  w  l  mn.  Augu- 
flyni  lub  Anguftyanie.  AUGUSTY ANSKI ,  a ,  ie.  Augu- 
ftyanina  się  tyczący,  n.  p.  Ko^ciot,  ^Ugnjlinets  J.  IB.' 
^ir*e.  AUGUSTYN,  a.  m.  imię  właściwe;  9fl|gU<ttll. 
Rojf.  iiBrycniHHj).  AUGUSTYNOWY,  a,  e.  Auguftyua 
się  tycaący^  n.  p.  reguła.      Teof.  Zw,  C.  5.  OfugufUn^;  • 

AUKCYA,  yi ,  ź.  z  Łac.  pomnożenie ,  powiększenie  ,  przy- 
czynienie ,  bie  ^ettticl^rung ,  93erdriifertind.  śf^ma  po- 
trzeba aukcyi  woyika,  prowadzi  nas  do  aukcyi  podatków. 
Koił,  LU,  Go.  (por.  Autorament).  §,  LicytacyA,  publiczna 
przedaż  wiccey  d^iąccrou,  bie   9(UCtUl1,  gicltation,    3Sets 

freigetung,  ber  STu^itif.  KraJ.Zb.  i,  i3o. 

AURA,  ob.  AERYA» 

AURELIAN,  u,  m.  miaflo  Francuzkie,  Ctleatl^.  AURĘ- 
LIANSKI,  -URLIENSICI,  a,  ie.  tOOO  Crfeait^.  Xicftwa 
AURELIANSKJEGO  ftolicą  Aurelian.  Wyrw.  G.  3o3. 
Xięflwo  Urlieńfliie.    Górn,  Dw.  181. 

AURYPIGMENT,  ob,  Złotokoft. 

AUSTERNIK,    a,    m.    oberżyiU,    gospodal^z  gokinny,    bet 
©aflmtrtb*  -     WU,  hoiliere  \    Yind,  oshter ;    Kain,  oshtir  \ 
Jiroa.  oflaiiash;     Dal.  osztir*,       Bosn,   ostir,     gofłinik; 
/iof .  gofłionik  *,    Kroa.  barbarz.  iLonikciŁ-y   <S/of.  ^oftinfPt; 
EccL  rocmHHHHKb ,   xapieBHiiKl> ,   Bcenp'i)inieAiHiiKL, 
ABOpHHab.     Prawa  karały  auflerników,    którzyby  odma- 
wiali usłużenia  podróżnemu.  OJlr.  Pr,  Kr,  1,  216.     AU- 
STERNICA,   y-    AU.irERNICZKA,  i,  ż.    zdrb,   gospo- 
dyni gościnna ,  bte  ®il|tlOtttbtnn.  Croa,  oAariafsicza  *,  Rag, 
gofteniza,  goili tegliza  ^    Słów,  boilfnjFa.     AUSTERNICZY, 
a,  «•  (S^aflmittb^ s  .     Croa.   oftariaiki,  osflariasser *,     Rag, 
goftionicki.      AUSTEPJ\'ICTWO  ,    a  ,    n.     gospodarftwo 
gościnne ,  hit  ®aflmirtbf$<tft*     ^^'  goftionictwo  ;     Croa. 
oftariaftvoi     Yind,  goftarishtvn.     AUSTERYA,    yi.    AU- 
STERYYKA,  i,  i.  zdrb,  oberża,  dom  zaiezdny,  gościnny, 
saiazd ,  gościniec,  bal  ®a(lb«tt^;  ber  ®ajlM^  h^i  ^\tt%ii 
t^mi,  bal  SlnfebrbflUl-       WVo.  hoftena;      Vł/i</.  ochtarja, 
gpshtarja  ,    oftarja ,  ^kerzhmaria ,   kerzhma ,    taberna ,  pod- 
itrehoTsetje ,  goibiiza,  herperje^     Croa,  oftarja,  oflariicza, 
gosatilnicaa  I    Rag,  hoileria,  goRionizaj     Bosti.  osctaria, 

5 


54 


AUST    -    AUTEK. 


goftinl^,  kAirasaria;  RoJJl  cntpaHHOnpY^MHHya ,  BO* 
cmoflAUB  ^Bopb ;  EeeL  BcenpH^HHKisa ,  rocniHHHaua, 
BKmauLBHH^a,  Bcenpi AmeAa^i^,  BHniiAHise»  BKmauAHJi.  - 
Serce  ićy  iak  auiłerya,  kto  chce»  to  saieżdia,  popaaie^ 
i  prędzey  iofiscze  W3rieidia.  Teatr,  55,  b.  Sy.  AuAery^ 
trzymać:    *Auftenitcsy<!    {por,  karcimarsyć),  w  aufteryi 

gospodarować  ,     cittftt  0«Wof  ^atteti ,   0a(ll9ftt^  fe^ii* 

Croa.  oftariassiti;  i{<^.  goftioniti;  Ki/u2.  podftrehoyaotij 
herpergati.  ^ 

AUSTRYA ,  yi,  i.  Bakuzy»  Cyrkuł  w  Kiemośech  a  tytatem 
arcyxi'cftwa.  Wyrw,  G.  202.  Defteneid^.  Slavon,  Auibya ; 
Rojf.  aBcinp'iB  ;  Carn,  Elbria  \  CrO€u  Aufbrianazka  aem- 
lya>  Yinc^,  oftrouflcu,  danauftwu,  oftrouika,  thunoufka, 
dun?nika  deshela,  Dunaya*,  Hung,  B^U  orasig  ,  (por. 
Wiedeń  ).  AUSTRYACKI ,  a,  ie.  do  Auftryi  nalciący , 
tycaący  się  i^y,  Rakuski ,  Ce(tetrel(^if<^.  Yind,  oftrouiko- 
desheien  *,  Cr  o  a.  aufbriansski  *,  Carn,  eftri  Janiki ,  eftrijan ; 
Rojfl  aBcniplMCRlH  ;  Hung.  P^Uorazagi ,  Aiiftriai ).  Wi- 
na Rakulkie  lub  Auftryickie.  JTri/p.  6,  107.  AUStRYA- 
CZICA,  i.  i.  z  Auftryi  rodowita,  Rakuaanka,  eineOeilets 
telc^etintl ;  Slov.  (HafnfOtlf a ;  Carn.  eftrijanka.  AU- 
STRYAK,  a.  m.  z  Auftryi  rodem,  Rakuzanin,  einCe(lers 
teliftU  Carn.  Eftraihar-,  Croa.  Auftrianecz  ;  ito^  ascmp- 
leub  i  Slavon.  auftrianin  *,  Vind.  oftrouikodethelnik ; 
Hung,  Auftriabeli  en^ber-,  SI09.  9Ufttfatl. 

AUSTttYGA  Papr,  Ryc.  53,    ob,  Oftrzyga. 

*AUSUSZ,  u,m.  z  Niem.  bet  ^Utffd^ttf ,  aftt^nwrf  ,  brak, 
wyrzut).  Ód  papieru  podłego  do  uwiiania,  aliaa  ^uauau. 
VoL  L.  4,  3 60.  Płótna  aususzu  sztuka.  Jtifir.  Cel.  Lit, 

AUSZPURG.,  a.  m.  miafto  wolne  w  cyrkule  Szwabikim, 
•Augufta  }  Me  Ctabt  9(ltd^(lltg.  Wyrw.  G,  ao4.  AU- 
SZPURCZYK,  a.  m.    z  Auszpurga  rodem,    eitl  ^U^ibun 

ger.  w  r.i.    AU3ZPURCZANŁA,  i.  eine  $ttii90nrgerUitt. 

AUSZPURSKI,  a,  ie,    z  Auszp.  tu^iHt^i^Ć^. 
ĄUSZTUK,   AUCUK,   AUSCUG,  u.  m.    AUCUZEK,  ika. 

V.  zdrb.  z  Niem.   bet  9Iu^)ug ,  bie  fReć^nun^ ,  hH  ^eu 

^eti^nif  f  spis .  wypis ,  reicftr  ).  Komisarze  przeyrzą  poda- 
ixy  sobie  od  fabrykantów  ausztuk.  S,  Grodź.  3,  118.  Au- 
sztuk  towarów.  A"/.  Ho//.  3,  a55.  Auscugi  kupieckie  to- 
warów z  reieftrów  ich  wyicte,  Goji,  Gor.  107. 
AUTENTYCZNIE,  przysł.  dowodnie,  rzeczywiście,  nie- 
wątpliwie, na  powadze,  na  dowodach,  aut^etttf f<^ ,  beUt* 
f  tttlbet.  AUTENTYCZNOŚĆ ,  i.  z  Greek.  au^eyriB ,  moc, 
powaga ,  dowód  pisma  iakowego ,  dowodnoś(! ,  niewątpli- 

'  wość,  bie  9(ut^enrtcit4t,  bieAraft,  ba^  ^nfeben  bet  Ut- 

funben.  Rojl  noAAHHHOcmi^.  autentyczny,  a,  e. 
dowodami  na  piimie  publicznem  ftwierdzony ,  dowodny, 
niezawodny,  prawny,  ztąd:  naywiększey  wiary  godzien, 

aut^entift^,  tetfrfnjtbet;  te<^Me^4nbid,  gtaubipArbig.  RoJf, 

DOAAHHHMK}  W/irf.  saprizhoun ;  Sor,  i,  WObftabtne^ 
IPOftntjene.  AUTENTYK,  a.m.  zaświadczenie  na  piśmie, 
dowodami  potwierdzone;  pismo   urzędowe    a  dowodami, 

iako  to :  pieczęcią ,  podpisami  -,  4mtli<^e  SemeUfd^rlften , 
Urfuttben,  JJotumente.   Ro^.  doaahhhhkI),    Vind.  sa- 

prizha ,  saprizhnu  pismu  ].  Autentyki  Rzjrmflcie  na  reli- 
kwie. Ojf,  Wyr,  5.  niewłaściwie:  pismo  własnóy  ręki, 
autograf,  elit  SfutOgtap^*  $.  Pełnomocnictwo  na  piśnue , 
patent,  ble  ^riftn<^e  ^BoKmac^t  Oftroiniezemną,  mówi 
woźny ,  bo  autentyk  mam  z  sobą.  Tta,  43,  c.  43.  Wyb. 
Móy  się  autentyk  tak  daleko  tii«  rosciąga.  OrzęcA.  Qu.  91.- 


AUTO    •    AWA. 

AUTENTYKO WAC .  ał,  nie,  ca.  niedk.  dowodzik  auten- 
tykami, mit  Atttbetttifdften  9e»eifen  belegen,  bearfuttben. 

Vind,  saprizhati.  §.  pismo  iakowe  urzędownem  ftwieir- 
dzeniem  wzmacniać ,  w  xicgi  publiczne  wciągać ,  oblato- 

wać,  aktykować,  in  bte  bffeiit(i(^n  SBńi^et  eintragen^  ben 
$(f ten  bepleseit ,  eiii|»toto{eItten. 

AUTOR ,  a.    AUTOREK ,  rka.  m.   zdrbn.  z  Łac.    Sprawca 
iakieykolwiek   rseczy,   czyniący,  wynalazca,    tworzyciel, 

pobudka  do  czego,  bet  9tttot,  bet  tttbebet,  bet  @tifter» 

Son  1.  łf^OtitCifł;  Carn.  sokup;  i{<i^.  sloxitegl}  Yind, 
sazhetnik,  gląTar,  prezhetnik,  poahetnik,  pervi  sazhe- 
njarea,  naredaik,  arezhnik,  srozhnik,  yrazhunar}  RoJf. 
aantoph ,  covAHXtntKb ,  cAarameAK ,  saYSHigHKl) ,  na- 
HaAiHKKl),  inBOpHnieA&,  niBOpeijib,  coA'£aieM ,  buho- 
BHiiiŁb.  Wykręt,  chytroić,  czarna  zdrada.  Na  autora  za- 
wsze spada.  Jak.  Boy,  i35.  Był  szczęścia  mego  autorem. 
Zab,  6.  3o4«  S.  Dominik  zakonu  kaznodzieyfkiego  autor. 
BirtuDom.  t.  (fundator)  $.  Pisarz,  twórca  xięgi,  xięgopis, 

bet  %vXtit  bet  eibtiftjteiret,  ^tt  a^etfafet,   Vind.  pisa. 

vez ,  popisaTCZ ,  pismosloshnik ,  biikTOpisayez  ;  RoJf.  DK- 
cameAły  coHHHiiineA& ,  aamopl)  >  J?cc/.  ^KHHroniBO- 
peisb,  KHBroiiHcanieA&,  KHiironHcejsb.  Autorowie  do- 
brzy. Zab.  4,  171.  Próino  się  pytać  autora,  lecz  dzieło 
przeczytać,  r.  11,  i83.  Godni  naśladowania  dawni  auto- 
rowie ,  Oni  są  nasze  wzory^  oni  sztuk  tworcowie.  Dmoch. 
Szt.  R.  83.  $•  oikarżyciel,  powód,  bet  itUget,  ^tilli^ 
ger.  $.  W  prawie:  ten>od  którego  coś  pierwiaftkowo  po- 
•  chodzi,  iściec,  'Maścicie!  pierwszy,  bet  $il1lptur(febet ^ 
bet  etjte  Seftftet.  Chwalił  autora  swego,  to  iell  tego 
człowieka ,  od  którego  iupił  konia.  Chełm.  Pr.  138. 
Smieiić  autora  w  tenczaa  rozumiemy,  kiedy  umrze  czyy 
ociec, #matka,  brat  i  t.  d.  po  którym  się  spadek  bierze 
w  sukcessyi ;  tedy  prawa  i  sprawy  od  autora  przechodzą 
na  sukcessora.  t.  i3i.  Uwaga.  Nie  mamy  swoyikiego 
wyrazu  na  wyrażenie  znaczenia  autora,  t,  i.  pisarza.  xięgi 
lub  dzieła  iakowego ,  zazwyczay  się  praeto  mówi :  autor 
dobry  lub  nic  wart,  autorek  napuszony  i  t.  d.  AUTOR- 
KA ,  i.  i.  we  wszyftkich  znaczeniach  dopiero  co  wyliczo- 
nych;  sprawczyni,  pisarka.  Me  Utbebetinn,  @<5rlftftelle= 

tinn.  One  są  autorkami  tóy  modj.  Tea.  48,  b.  8.  Vind* 
prezhetniaa ,  pozhetniza ,  perva  tsazhetniza ,  naredniza , 
arezhniza;  RoJf.  HaYUHigHKa,  znaopiimeABHiiua ,  co- 
A'femeA&HB|sa ,  Ha^aA&HHga*  co^iiHUineAiHiiKa,  bh- 
HOBfiHga,  ^iIca^IeABHU^a.  AUTORÓW,  a,  e,  AU- 
TORSKI ,  a,  ie, '  do  autora  należący  lub  tyczący  się  go , 

■betn  Wtftot  gebirig  obet  ibn  bettefenb.    AUTORSTWO, 

a.  n*  zatrudnienie    pisaniem    dzieł,    księgopiftwo,    pisar- 

ftwo ,   bie  9rutotf(baft ,   9<btiftfleKete9.    Próina  chwała 

z  autorftwa.  Mon,  73,  34. 
AUTORAMENT ,  AUKTORAMEŃT ,  u.  m.  zaciąg  woyfka, 
bie  ^tt\xm%*  Regimenta  cudzoziemfkiego  autoramentu. 
Vol.  L.  7,  675.  Do  Pollkiego  autoramentu  należą  uasa- 
rze ,  pancerni ,  petyhorscy,  i  lekkie  chorągwie ;  do  cudzo- 
ziemikiego  piechota  z  artyllerzyftarai ,  dragonia,  Węgier >* 
ikie  i  Janczarikie  chorągwie.    Fapr*  W.  2,  aa5« 

AW. 

*AWA  spóyn.  aia ,  azali.  J?udx,  33.   alboi  może ,  kto  wie  i 
^U^t,  WeiW  Ctm,  gefeftt^  pi.  Aw«  Jiie  prayidaie,  t.  u 


AWAK    -.AVriŁ 

■sali  nie  pnytdsie.  Yfłód*    Pneklinay  proroka  nieprtyia^ 
neła  ,  bo  mocnieyssj  ieft  ntd  mię ,  awabym  go  mógf  sbić. 

Bud,  Nam,  aa,  6,*  j.  c«yi?  ffne  Uibirefte  Jrage,  Lcu. 
Bum,  an,  im  Dftitfteii  hutć^  hit  3nver|toit  an^^ttbrMen. 

Jakoś  poległ  męiny  woiownika ,  awa  i  królom  ^mierd  nie 

przepuści !  Sk,  Kaz.  444.    ^^vX  bmn  bef  Slob  ilU<^  bet 

AWANGARDA,  y.  i.  s  Franc  prsednią  ftrai,  bU  %%^VX* 
|«be,  bet  fBortrilb.  /*a/>r.  w.  i,  467.  przeciw.  Aryer- 
garda. 

AWANS,  u.  m.  a  Franc.  wywyfaaeaie  do  znacznieyaz^y 
doftoynoćci,  nadewasyftko  w  woyiku,  promocyi  do  wyi- 
axćy  rangi,  ba^  9tMIICemfnt/  bie  iBf f^tbctUilg.  Praeaako- 
dą  officerowi  do  awanan.  Tea,  Aj,  i6.  $.  awana  pienię- 
iny,  dawanie  pieniędzy  z  g<iry,  pożyczenie  na  co,  b(t 
IBerftnf  I  ^ftlWOrfĆt^ltf.  Vind.  napreidanje,  poprieddanje. 
AWANSOWAĆ,   al,  iiie.     śz.  niedkC  do   zntcznieyaz^y 

«»«>   wywyższać  ,   einm   o^iiiiciteii ,   tiik%n   befłrbetii. 

J,  nitiUt,  nitdk.  bydi  wywyiatonym,  promowoWanym,  tfifl^tt 

Iffirbertwftbeii,  A^aticfren.  5.  ex.  z  góry  płacić ,  poży- 
czać na  należy to^ć ,  90tf((ieten ,  t>or<lttla<lbfen.  Fi/trf.  de- 
narje  napreidati,  poprieddati.  AWANTAZ,  u.si.  z  Franc. 
pożytek,  korzyść,  zyik ,  zaleta  ^  bet  9{l]Qen,  (8e»tnn, 
iBottl^eif  ,  ^Orjng.  Piękność  ma  pewnych  zwycięztw 
awantaże.  Mon,  75, 690.  Bydż  w  awantażu ,  mieć  awan* 
taż  nad  kim:  mieć  zalety  za  sobą,  w  lepaziSm  bydż  polo- 

żcnin  ,^^beti  IBotins  ^abeit ,  ben  9)Ptt^eU  ^iben.    AWAN- 

TAZOWNY,    a,  e.     ko?zyftny,    zyil^owny,    pożyteczny, 

ChlALHIklH. 

AWANTURA ,  y.  ż,  A WANTURKA ,  i.  ż.  zdrbn,  z  Franc. 
osobliwy  przypadek,    nadzwyczayuy  trafnnek,  zdarzenie, 

przygoda ,  eln  9bentettet.  Boh.  ppbiwa,  potwotnpjl ;  Vind. 

spaka;  RoJT*  nox07K4eHie.  Młodym  ludziom  trafia  się 
częfto  awantnra.  7Va.  4,^.  11 4.  Jaki  koniec  tdy  awan- 
tnry.  t.  23,  d.  46.  AWANTURNIK ,  a.  A WANTURZY- 
STA ,  y.  AWANTURNICZEK ,  czka.  m.  zdrb.  naraża- 
jący arę,  lub  sznkaiący  osobliwych  przypadków,  bet  9(04tls 

hitift/   9beitteiiter.     Ecci.  npmuAćub  ,    HpBui^ei&l), 

apHmexBHliKl>.  Zyie,  lak  dziż  zwykli  żyć  awanturzy^}. 
Tea.  43,  c.  lOi.  Wy 6.  Śmiałek  z  natury,  fbóy  awan- 
tnrzyfty  na  nim.  Zab.  i4,  53.  AWANTURNICA,  y. 
A WANTURNICZKA ,  i.  ż  ( />or.  aamopafta  ),  eitie  Stteils 
teutfdllff.  Cóż  moia  Pani  znaczyć  będzieaz  w  Warsza- 
wie, awantumiczkę  ?  Tea.  16,0.98..  AWANTURNI- 
CZY, a^  e.  na  przygody  narażny,  ilbeittenet(t(^«  Ytiid. 
nekasen ;  Boh.  pOtWOTII^* 

AWENION,  u.  ni.  miafto  Francuzkie,  We  6t«bt  M^ttOlt. 
Drugi  papież  w  Awenionie.  SJk.  Z^w.  1,219.  .  AW£- 
NIONSCI,  a,  ie.  z  Awenionu,  yotl  9lvlgn01t. 

'A WIZA,  y.  ż.  z  Franc.  doniesienie,  wiadomość,  nowina, 
^aĄ^t ,  fdtrUbt ,  9Jeillgf elt.  Awizy  królowi  podano , 
że  posef  z  Gallii  przybywa.  Auszp.  35.  Przypłynąwszy 
awizy  smutne  powiedział,  że  wszyOiko  poginęto.  /.  3i. 
Gdy  go  doszfy  o  szotach  Tamowflcich '  awizy.  Poł,  Jow, 
109.  $.  Tu  wonne  kwiatów  pachnących  awizy,  siatkowe 
w  oknach  dla  chłodu  markizy.  Zab.  10.  18.  *AWIZARZ, 
a.  m.  gazeciarz.*  Tr.  bet  ^ettnng^f((teibet.  AWIZACYA , 
yi.  ż  z  Włoik.  kupiecki  i  prawny  wyraz s  uwiadomienie, 
doniesienie,  omaynuenie^  opowiedi|  bie  f9fttiK^ti4fClgtlll0, 


AWO    -    AXY. 


35 


bet  tBetU^t,  ble  9(nje{ge.  Awizacya  w  kontraktach  z^fta- 
wnych,  oftrzeżenie  dziedzica  urzędowne,  iż  na  dniu 
w  kotttrakcie^  opisanym,  pieniądze  odda.  Gdy  ta  awiza- 
cya swego  czasu  nie  nafląpita ,  zaftawnrk  awoię  poaaessyą 
kontynuie.  Czach.  Rękp.  AWIZOWAĆ,  ał,  uie/  cz. 
niedk.  osobliwie  w  sądownictwie :  uwiadomiać ,  oznaymo- 
irać,  opowiadać,   uprzedzać,   przd(brsegać ,   dawać   znać, 

einen  aoiffteti ,  gett(^tn<^  bena4r(<^tidets. 

AWO,  AWOZ,  spóyn.  alboż,  przecież,  może,  zobaczemy; 

dne  Inbfterte  %x^e:  ob,  wUeidft,   bD<b  elnnw^I,   »fe 

tDOSen  fejietl.  Rojf.  asocł ,  aBÓc&xii6o.  -  Awo  doftanie- 
my  takich  przyiaciói,  za  których  radą...  Orz*  Qu.  i35. 
Awo  da  Pan  Bóg  nam  pokóy.  War^.  Cez.  pfzedm.  C.  a. 
Wyprawi!'  go  przed  sobą  ,  awoby  co  prędkoicią  mógł 
sprawić.  Warg.  Cez.  i43.  j.  wykrz.s  owo,  ot,  oto, 
patrz  I  fle^  bft,  f(^ul  Stawiam -aię  przed  tobą,,  odpowia- 
'  daiąc:  awom  ia  ieft.  PseUmod.  100.'  Zbytnie  się  obiadł- 
•  ■  szy,  odszedł  od  pamięci  ,  Awoż  tobie  braciszku  nie  wftrzy- 
.  mywać  chęci.  Fot.  Arg.  720,  Awo  ten  ieft.  t.  754. 
$.  Owo  zgoła,  krótko  mówiąc,  słowem,  btt^,  ttllt  efoeill 
SDOtte,  tłbetl^alipt  Awo  krotko,  woiował  DemoAen  z  na- 
turą i  otrzyma!  zwycięztwo.  Warg,  Wal.  273.  Kurzyły 
się  miafta  i  wsie,  chłopy,  szlaclitę  w  niewolą  zabrano; 
awo  zgoła  opłakany  wizerunek  oyczyzny  wynikał.  Krom, 
744.  Awo  zgoła  wszyftkie  poftępki  JCaaimierza  aą  chwaty 
godne.  /.  368.   Met^Allfl:. 


AXAMIT,  AKSAMIT,  u.  m.  z  Garec.  (ffoi/*<ro*s  szeźció- 
drotowy,  sześcioniciany)  materya  iedwabna  w  różnych 
gatunkach,  bet  Caimtiet.  £ac. /r«ecr.  exametttm ,  exami- 
tum,  Samnitum,  samis*,  Boh.  affmtit;  Sor.  I.  fólfiot; 
Sor.  2.  f^tttmpt;  Carn.  sh&m^t;  Vind.  ahamat,  shammet, 
barsan,  barshun^  Croa.  samit,  barahnn,  barason,  kadif» 
Hung.  barsony,  Eccl.  i  Rojf*  aiKcaiuiinL ,  6apxainh, 
ABoeNOpxl>.  Azamit  gładki ,  rysowany,  drukowany,  ftrzy- 
żouy.-  Ko/.  L.  4,  565.  W  axamiuch  chodzić.  W.  Pojl.w. 
2,  60.  Tea.  i,  6.  AXAMICIC,  ił,  ci.  cz.  niedk.  uaxa- 
micić,  cz.  dok.  w  azamity  ubierać,  axamitem  powlekać, 
m\t9mmt  WWben,  bebetfen,  uasanacony,  w  asamit 
ubrany,  Holotericatus.  Mącz.  Rojl  6apxanioHoceul). 
AXAMITKA,  i.  ż.      1.  wftążka,    wftążcczka  z  axamitu, 

opałka  azamitna ,  eiti  (BMmHbonh,  (Siimmetflteifen ,  R<i/r 

6apxameisb.     Azamitka     dziecinna  z    gatunek    czapeczki 

dziecinney  Tr.  ein  gaHttiAc^eii,  i^Uffitćfcn.  Roj:  o6py- 

HELKb.  Rzpzane  axamitki.  Rey  Zw.  187.  b.  $.  Ro//.  Axa- 
mi^i,  szarańcza^    Jlos  Africanus,  6«1limettOfeit ,    tńttU 

<*e  9l4geaelti,  «e»e  Imitóbfameii.  Roj:  iuan»K,  acan- 

KH,  6apxaineub.  Kwiaty  czerwonemi  axamitnemi  pU" 
mami  upftrzone.  Jtł.  Ro/i..i,  a85.  AXAMITNY,  a,  e. 
AXAMITOWY,  I  azamitu  lub'  do  niego  podobny,  na- 
kszułtax...,  iako  wyżey:  plamy  aiamitne,  aukpie  axft- 

mitne-,  wu&ammH,  6ammet4b«U<^,  Roj  6apxaiiiHMH. 
4BoeMopxiH;  Boh.  af fattiitow^ ;  Sor.  A*  fommotpme ;  Vind^ 

ahamaten ,  barsan/ki ,  barsuniki. 
AXYOMA,    atu.  n.     założenie    prze*   aię  ,    bez   dowodów, 

iasne ,  ein  «pwm,  «r»ttbWK    ^«-^  »  ^^*^''   c«*o*- 

cmHHa* 

/  9  •  • 


36 


AY    -     AZ. 
AY. 


A Y,  wykrz.  i .  ach !  wyra*  bólu ;  a((  I  »rC.  Strasf ny  mam 
ból  głowy,  ayl  ayl  Tea,  ag,  71.  J.  podziwienia;  ep! 
iptil  Ay !  coi  widsc  sekretnie  radaą.  Tea.  5a,  dl  i4. 

AYCHINGER,  u.  m.     heró.  wiewiórka   cserwóna    w  polu 

Eiotóm.  JCur.  3,  4.  s  Niem..ba^efa(^im^).  diiaBafpetu 

•AYW  ob.  Hayw. 

AZ» 

AZ,  prxysł>  i  ^póyn,  wyraia  miarę  lub  graniof  mieyicay 
csasu ,     ftopnia  wielkości  i  wszelkich   okoliczności ,    (M 

^\ei  ńnt^  om ,  f inf r  pelt ,  einer  ®tbft ),  M.    $.  Miarę 

mieysca  n.  p.  Aż  do  Mazowsz  bieiaf.  Bie/,  69.  Fodbro-r 
dek  ai  do  uft  ikancerowany.  SA,  Zyw.  a,  4x8.  $.  czasu  s> 
dotąd,  do  tego  czasn,  ai  dotąd,  M,  h\i  |n  bCT  ^fit 
Aźs  póki  nie,  aż  póki,  ai  kiedy,  hU ,  etfl  bdnil,  lóantl* 
Mądry  nie  mówi,  ai  gtnpi  prspftanie.  Cn,  Ad.  466.  Sta- 
tua tu  ftać  przez  się ,  ai  ielasem  przybita ,  nie  moie.  Sk. 
Zyw.  2,  4 18.  Odftąpić  nie  mieli,  pókiby  ai  grobu  nie 
wyzwolili.  Uflrz.  Kn  1,  181  Poty  po  zmarley  ionie  trwa 
w  męiu  tęfknota,  ai  póki  nie  wyniosą  ióy  z  domu  za 
wrota.  Min^  Hyt,  3,  3 10.     Złemu  ai  ieft,  nie  wierzymy. 


♦    AZX   --     BB. 
AZA,  AZAZ,  AZ  AU,  Sp^n.  pytaiąc:  uiali,  czyi;  czyli, 

.  alboi-,  eine  %u%€  wie  batf  2«t.  nura,  nonne,  bur^  bir 
3n9er(ion  tmb  bte  ^ttfflki:  benn^  ober,  im  3)etitfd)(R 
an^briltfbat.    Boh.  |ba,  )bai;    Sio^-  )b«U;  cUi,  ibAjbp, 

^biili^;    Hung.  az-e;     Roffl  aaocB ,   aBOC^adOi  (por, 
Awa,  Owa  ).     A<a  bóg  wywraca   aąd?    a  wszechmocny 
aza  nicuie  sprawiedliwość  7    Budn,  Job.  8,  3.  ( izai.  BibL 
Gd.).   Czemu  to  w  iwięto  robisz?      ^.  azaii  w  św;^o 
ieU  nie  potrzeba.  Gwag.  429.     Cói  mi  była  za  krzywda? 
azai  mi  il«  byto,  nie  maiąc  pracy.   SA,  Zyw.  1,  lao*  Azać 
niewola  ?    {por.  Niewola^.  -     Azaby  sję  piemogU  znale^ 
insza  krotochwila,  uii  te  uflawiczoe  karty?  Cór.  Dw.  4. 
Zapytał  sif ,  azali  ma  bydi  deparUment  aakwitowany  lab 
nie?  Dyar.  Gr.  4a8.  Germ.   ob-     Uyrzawszy  figowe  d^se* 
wo ,  przyszedł ,  azaby  nalazt  eo  na  nim.    Budn,  Mar,  11, 
1 3.      5.   spodzie waiąc   się  :    moie  ,    zapewne  ,    podobno , 
meHfUb^  SC^  poicit,  aza.iaką  pociechę  odniosę    SA.  Zyw, 
1,  120.     Oc^y  i:zami"8amocsf  ,'aza  napłakawszy  sif  po- 
ciechę odniosę.    <?rocA.   W.  54 1.     Połączone   iui  rieki, 
a  w  czasie    azali    nieodległym,  połączono    będą  i  morza. 
Dyar,  Gr.  293.  Stan.  Aug,     j.  azaliiby,  ieśliby,  w  przy- 
padku gdyby,  tDOfetlt  etwa.     Spodziewać  się  trzeba  odpisu, 
który  azaliiby  byl  pomyślny,  dogodziłoby  się  woli  (Unów. 
Gaz.  Nar.  2,  44.  Stan,  Aug. 


JaA.  Bay.  ao.  (wft   ^(aubeil^  nUbt,  btó  ei  fl^Ott  ba   l|l).  AZARD,  AZARDOWNY,  ob.  Hazard.     AZBEST  ob,  As- 

§.  W  ogólności  do  mieysca ,. czasa  i  ftopnia?  ai  dopiero,        beft,  Amient. 

M  er(l,  (tft  btó.     Tego   roku  do  wyprawy  przyyść  nie  AZKLOS,  u.  m.  wyraz  huciany'^^  ^fcbdtiK;  kawał  szkła, 

mogło,  a   tak  ai  drugiego  roku  wyprawił  się.    Bief.  80.        który  wypadłszy  z   tygla    a  popiołem  się    zmiesza.   Tort, 

Jego   woylka  ledwo  nam   ai  na  morzu  trochę  dokuczyły.        SzAł.  32. 

Jabł.  Tei.  29.    Ai  za  wtóra  wyprawą  nieprzyiaciót  zhoł-  AZUKA,  AZUSTA,    AZUCKA ,  ob.  Haiuka. 

dował.  5roii.  627.     Pokazał  ai  dokąd  rozpufta   zapędzi<5  AZYA,  yi.  i.     część  świata,  idftriL    Bojffl  a3'ill.   Wyrw.  G. 

się  moie.  Ojp  Sęn.  i4    Kto  ai  tak  dalece  zaślepiony.  /.  t.        *aZYACKI,  *AZYICKI,  ♦AZYISKI,  ♦AZYANSKI,  AZYA- 


$.  tak  daleko ,  ie  -,  tak  bardzo  ,  ie ;  tak  dalece  ze }  fo  fe^t/ 
b4f.  Czechowie  poraieni,  ai  uciekli  do  Pragi  Biel.  74. 
Zginionego  Swidrygalę  Jagiełło  ai  płakał ,  ie  go  tak  iało- 
wał.  t.  295.  Wymierzył  mu  taki  raz,  ie.  się  ai  tarcza 
rozpadła.  U/frz*  Kr.  1,  190.  Piękny,  patrzeć  na  miego 
ai  miło.  Kras,  Ant.  45.  O  szczęśliwy  był  to  wiek,  ai 
miło  wspomnióć.  Kniai.  Poez.  3,  186.  $.  nawet,  fpgaff 
ja  fOgat.  Nay większe  bohatyry  były  od  tóy  pani ,  Ai  i  sa- 
mi bogowie  kiedyś  zhołdowani.  Tward.  Pasq.  3.  Mor 
był  wielki  ,  przod  którym  ai  Król  uiłąpił.  Biel.  4 10. 
5.  Warunkowo c  aiby,  chyba,  chybaby  ;  e^  ftp  betllt/ 
'f  \fClHKti  tt^ f  toanit.     Aiby  proszon  to  uczyni:  chyba 


TYCKI,  a,  ie.  z  Azyi   pochodaący,  lub  ićy  tyczący  się, 
au^  grfiett ,  ^rffatlfd^ ,  31ftf<b  /  <^roa.  asianszki  ł  Rag.  azian- 
iki ,  aziaflci  5    Dahn.  azianszki  j    Hung.  aaiai ;   Rojf.  aaia- 
mHYecRiH,  aaiamcKiH.-  Azyiika  Troia.  Bardz,  Tr.  277. 
Azyackie  ieziora.  Otw,   Wirg.   390.     Asyańiki.  Otw.  Ow, 
495.    Morze  Azyąńikie ,    marę  Casplcum,      Wlod.   {ob. 
Chwaleńlkie).  Azyatyckie  paóftwa.  H<iur.  SA,  5o.  Tows- 
ry  Azyatyckie.       AZYATCZYK,    AZYYCZYK,   AZYA- 
TYK,  AZYANIN  a.  m.  z  Azyi  rodem,  ein  aftate,  *(!«• 
Slav,  asian ;  RoJf.  aaiameuh.   Słabe  w  męstwie*  Aiyiczy- 
ki.   Stryik.  Tur,   G.  3.     Przykro    było    Asyanom.    Warg, 
Wal.  219,    Nowy  dk  Azyanów.  AT.  Pam,  a  o,  .ł43.    Scy- 

proszony.    W^od.     j.  Oto  iui,  natychmiaft-,     ffebl  fc^au!        pio  Azyatyk.   Warg.  WaK  xio. 

fOd(ei(b;  fliebe  b«.  Niema  pana,  ai  u  sług  gody.  Min,  Ryt..>\tY'L    z  Greek,    schronienie  w   1 

3,  368.     Jak  tylko  rtekł,  ai  czeladi  swych  panów  mor-        chronka. 

duie.  Bardz.  LuA.  21,    Zaczyna,  az  w  śmiech,  co  go  słu-    AZYO-,  ob.  Agio. 

chali;  więc  milczy!  Kras.  Wier,  ł5.     Ledwiem  się  ucie- 
szył  »   wdzięczn^y   swoióy  córy,ai   iey  płaczę.    Tward. 

Mis.    1 64.     Nie  wyydzie    Ąrumyk   dziósiątego    kroku  Od  ^ 

swego    źrzódłą,   ai   go   drugi    wspiera,    Ai   dalćy   trzeci 

przybywa  mu  z  boku ,  Ai  ftrumyk   szumi  1  brzegi  rozbie- 
ra. Pot.Syl.  5i.    $.  Ai,  ikoro  ieno,  fobaIb,<tU.  Ai  im  to 

odmówił,  iądali  powtóre...    Warg.  Cez.   78.-    Ai,  po 

Boh.   SI09.  i  Sor.  2.  a?;    Sor.  1.  ac^,  \i^c\ ,  bottij;  Hebr. 

iłjs  adh-,  Łac.  ad,  usque;  RoJf.  Aa»e ;  ^cc/.  AOHAe»e, 

AOHdAeKe  ,    ;   Bo^n.  dokle ,  docem ,    deri  dó ,  tja  •,  Croa. 

tia,  do-,     Z)a/m.  dani;    5/ac.  ddnle,    dóvle,  chak;    Vind* 

dozhassi  Carn,  notr.>- 


uciecsce  y    praytidek,  po* 


B 


B,  b. 


Druga  gtoika,  a  piórwsza  spółgłoika  obiecadła;  w  He- 
brayikim  Beth ,  w  Greckim  Beta   abo   Bita,   Kras,  Zb.  i, 

ł4o.',  w  Rossyiik.  6  buki.*  bet  ^loepte $Bn(^«be  nnb  etftt 

SKitUutet.  Przedtym  a ,  A ,  ledwo  mówił  ięcząc ,  Teraz 
r  łacno  mówi  ,  wcale  się  nie  męcsąc  JabL  Ez.  A.  4. 
B  u  Polaków  dwoiakie:  iedno,  iak  lacińikie,  n.  p.  :^lub; 
prayrzeczeąte  \  drugie  ssezególue,    i  to  ma  mieć  JUmic- 


BA.    *    BAB|A. 

rzaie  kreikę  nad  sobą  -,  Hub  z  prsyrzecz.  7.  Kcfian,  Nowy 
Char,  oftatoie  zawiera  w  aobie  ykry te  i ,  co  się  w  8p«id« 
kowania  pokazuie :    n.  p.  gofąli ,  gstębia ,    \qA  tOelc^  aCs 

centnlrre  ^olnifd^  b  niti^4(t  eut  yet^orgen^  <  in  (t<^.  iTopcz. 

BA. 

BA,  a</f^.  et  conj.  -  J3oA.  et  Slovac,  (4;.  iSo^  6a ;  Sorab* 
sup.  o6a/  Oba^ei;.  (cf.  Lat,  papae!)  1)  Ba  s  zai^cle; 
ttMn,  OO^riic^,  fuma^t.  Ba  bez  mata  nie  prawda,  ie 
to  ziote  czasy,  Okrom  ztota  nie  pragną  inakszey  okra$y< 
Pot,  Jaw.  137.  a)  Bas  iuici,  fteplU^,  Ba  łatwo  to 
mowii^ ,  ale  trudno  czynić.  3.  Nawet ,  też ,  owszem ; 
f09ftt,  ia  f^t.  Co  to  ieft  wydatek,  nie  wie;  ba  i  wie- 
dzieć niechce.  Opal,  Sat.  39.  W  catey  Buropie, /ba  iw  ca- 
łym świecie.  Le*zcz,  Gł,  65.  Bóg  ze  złych,  ba  nawet 
i  z  naygorszych  rzeczy  dobre  wyprowadza.  Zachar,  Kaz, 
I,  1.  Skala  w  morzu,  niebliska  ziemi,  ba  i  nie  doyirzy 
s  niej   ziemi.     Sk,  Zyw,  1,  J24^     4.  conlradic :  przecząc, 

przeciwnie,  owszem;    im  &€^entf^eil,  wlmef^t ,  ja  v'\eU 

ntl^t*     Co  on  tam  mówi :  że  nam  nic  do  tego ;  ba  i  bardzo 

do  tego.  J,  JCchan,  Dz,  73.      Zkąd  ten  nowy  smutek !  ba, 

nie  nowy.     Boh.  JCom,  1,  374.      Nie  ieden,    ba  mógłbym 

ich  cafą  liczy<5  kopą,     Co  zrobi  w  dzień,,  rozrobi  w  nocy 

z  Penelopą.    Pot,  Pocz,  ig6^     Ba  ba  interelTa,    chyba  cię 

g^ie  iaka  dziewczyna  zatrzymała.    Teat.  32,  38.     6)  £ia, 

nui !  ba  nuie !    £10  haud  sic  d^cet ,  ba  toć  się  nie  godzi ! 

Eia  ut  ehgans  e/},    ba!    obacz ,   iak  ieft  piękny.    Mącz, 

(  cf.  Wej  )\  €p\  9>p(taUKnb !  Rojf,  6a  6a  '.    6)  Ba  i  bardzo ,  s 

bay  bardzo  s  ba  i  prawie  s  bay  prawie,  ( cF.  Gr,  fia )  szydząc: 

tak!    tak!      Da  się  widzieć  I    Węyl    e^  U  bl>(&  fte^H^! 

ifpPtUuby       (Carn,    zhes    ramo  !     oblubeu;).        Ziądt, 

oblizał  się,    i  rzekł:    bay  prawie,    Jeszczem  nie  wiedział 

o  tey  ia  potrawie,  Jabł,  £z,  laa.    Hola  bola,  bay  prawie, 

bay  dozo.    Mon,  75,  64, 

BuiBA,    y.  f.  3.     ko/f,   6a6a,     we  wszyftkich    dyalektach 

Słowiaółkich  we  wszyftkicb  prawie  i  tychie  znaczeniach, 

co  u  nas ;    nawet  i  Hangar,  baba ;    Slavon.  baka  ;    (Angl, 

baby  s   lalka  \     Wyspiarze  Antylliyscy  oyca  baba  zowią ; 

Turc,  baba  =   eta  s  ociec  4     w  Afryce  nad  Nigrem  baba  s 

ftarzec   powainy,    senator.)      1.  baba:  flara  baba,     flara 

kobieta  czyli  białogłowa*,      Vind,  preflara  baba,    sivora ; 

Dalm.;     Rttg,;    Groat,   baba;     Sorab-   sup,   (taCA    ^Ci^Cif 

^ftfvo/Ł.  babica,    fląricaj     Bosn,  babba,    (larica*,     Shvac, 

Ubićfa;    ^oA.  (tarena;    i^ora^.  flar#«tfa^  ftarinfa;    Gtr, 

einc  attC  %tWX*  Rozśmiała  się  Sara ,  mówiąc :  a  więc  ia 
baba  rodzić  będę?  Leop^  Genes,  18.  i3.  (gdym  się  iuź 
zftarzała.  BUL  Gd, )  Fierwey  będziecie  babami ,  niźli 
póydziecie  za  mąż  1  Leop,  Rut,  1,  i3.  (cf.  Aarka,  fla- 
mcha ,  iłaruszlLa ,  matka ,  matusia ,  matuchna,  matrona ).  - 
In  peiorem  partem  baba  s  babiko ,  elit  altti  SS^eiK  Owa 
baba  flara.  Co  iey  flarość  i  czoło  i  twarz  poorała,  Mać 
o  siedmiu  krzyżykach.  Gawin,  Stel.  ^68^  Świni  krząkać, 
a  babie  przyitoi  trząść  głową.  Simon.  Siei,  110,  Kaszle, 
iak  baba ,  usiadłszy  w  kącie.  Comp,  Med,  4oo.  ( baba  cf. 
próchno,  śmierć).  $.  baba  śpitalna,  ein  ®|>italtOe{K  Do 
śpitalu  babie,  do  pacierzy.  Zegl.  Ad,  6S,  Wiedaą  to 
i  baby  w  śpitalu.    Cn,  Ad,  1A34.  ~     Baba  kościelna,  fin 

^tnwńh ,  jgtte^  SEDcit  9or  im  Sitc^etieinsande.    J  baby 


BAfiA« 


57 


przed  kościołem  też  o  t^m  dobrze  wiedzą.    GUczn. '  Wyck» 
JV.  3.  6.     (cf.  Babiniec,    Kruchta).  -      Baba,    iebraczka, . 
uboga,  ein  93ette(n)eiit<     Baba  przyszła  po  iałmuinę.     Ojf. 
Wyr,    ( cf.  Babko ,  dałem  ci  szeląg ).  -     $.  Baba  krupna, 
baba  na  rynku,    na   trecie,    przekupka,     ein  %xi^ht\mt\\ 

tm  ^icCinn,   (Cejlett.  rine  Starfc^letinn).    Baby  na 

rynku  iui  o  tym  mówią,  Bieljk,  6d.  By  baba  na  trecie 
baiesz.  Pimin,  Kam,  96.  $.  baba,  rayfurka,  flręc^ca 
lubieżnikom  paftwę ,  kuplerka,  W  SiW^T^Utim ,  ^Obrtnges 
rinn.  Petr,  Etyk,  188.    $.  rubasznie:  baba^  mężatka,   etne 

^:iJcvCcpr4t^etf ,  elne  Jtan ,  ein  ffiirib.  Tę  ppranek  widział 

kwitnącą,  rumianą,  wieczór  babą  obaczy,  aa  krótką 
odmianą.  Min,  Ryt,  3,  74  Skox*o  dzieweczce  czepiec 
włożą  na  głowę,  z  dziewki  Aaie  się  babą.  Ojf,  Wyr* 
$,  baba ,  u  pospólftwa  3  żona ;  moia  baba  s  moia  żona» 
mein  SBeli,  meine  3(lte.  W  wyżazey  mowie,  chyba 
żartem,  $.  W  ogólności ,  kobieta ,  niewialla  ( cf,  babi«  na- 
ród ) ;  lecz  zawsze  z  iiieiakim  przytykiem,  SBei0  libe(^(UI)^(f 
(bOd^  immet  itX6a^  Httet).  SnWniey  fto  mężów,  niż  dwie 
2:godzić  baby.  Pot,  Arg,  463.  Łacniey^  ilo  zegarków, 
niż  dziesięć  bab  zgpdzić.  ib,  370.  (Ragiif,  Sctose  babi 
htillo,  tose  babi  Snillo).  Długo  ten  pokuka,  co  bab^ 
Oszuka,    Zegl.  Ad,  10.    ( baby  trudno  oszukać ).    {Siot^ac, 

ne  propl  fa  ittt  Jabe ,  ani  %a  taU^  iahe ;  non  es  ^uem  r^ 

gare  felimj-.  Gdzie  diabeł  nie  może,  tam  babę  pośle. 
Zegi,  Ad,  10.  Pot,  Ayg.  5bQ*  Gdzie  złe  nie  może,  tam. 
^  babę  napędzi.  Pot,  Arg,  38 1.  Gdzie  bies  nie  może,  tanz 
babę  wrazi.  Comp,  Med,  255.  Slovac,  f(e  fim  ictt  nć* 
ftitftte,  tam  (lam  f>aH  pOlIĆ,  Mnich  a  baba,  narzędzie 
diabła,  Rey  Apoc,  8a.  Trzeba  babie  na  bety.  Ryf.  Ad,  66. 
( cf,  Bót  i  swędzi  babę  zadek ,  lub  flara  pani ).  -<  Baba 
sekutna,  zrzędna,  qu,  vid.  -  Baba  z  wozu,  kołom  Iżey. 
Cn,  Ad,  11 58.  curru  iecato  ,  vertitur  citius  rota; 
pozbywszy  się  baby,  pozbyłeś  się  kłopotu).     Potkałem  się 

z  babą.  Bi4r,  A,  3.  (zły  wróg,  ein  b5fe^  Óntcn,  eine  b6fe 

©DCbe^entnug )•  Taż  baba,  też  koła.  Zab,  i5,  369;  Rys. 
Ad,  66.  Taż  babą  na  tychże  kołach.  Cn,Ad,  11 58.  Podw, 
Syon,  N,  4.  b,  ( ieduako  zawsze ,  po  Haremu ;  ia$  eloige 
'<?inetU9;  iie  Mte  iei^et)-  5.  przenośnie,  o  mężczyźnie: 
baba  s  tchórz ,  lelkowi erny ,  ( cf.  bobo,  zabobon  : )  babiarz^ 

plotkarz;  i>on  eittft  ?Wann<petfon :  ein  a|te0  ®eift«  eiw 
^afe,  feigff  ^enfi*,  efne  S^emme;  m  gei^tglfablger/  ;. 

ein  ^ĆlfDi^Ct,  me  ^ianbertafłe,  Pocoście  się  bez  hetman*    • 
wrpcili  ?      O  baby  !     o  nikczemnicy  !     BirA*  Chód,  35  -•    • 
$.2.  Baba,  w  rodzinie,  matka  matki  lub  oyca ,  Aarka^  ftara 
matka ;  ładuiey  atoli  używa  się  zdrobniałe  babka  ( cf.  Pra- 
babka ) ;  Bosn,  bąbba ,  nana,  góspa ;    Vind,  babiza,  babeza,    *■ 
flara  mąti ;  Carn^  baba ,  babza ;  Siawon,  baba ,  flara  mama 
(cf.   £ać.  auia,    abąuia),     Sorab.  sup,    WOttfO  ;     WOlOfd ; 

»   JSłovac,  iaf>a,  ft(»r4  matfa,  frara  mat  Ger,  bie  ©rofmutter, 
OberJ.  Me  Slltmutter;  Ceflert.  bie  31^n.  Sax.  Porz. 

124.  Baba  Nilfena  Makryna.  Sk.  Dz,  124.  $3)  Baba  po- 
łożnic pilnuiąca ,    dzieci'  odbieraiąca ,  akuszerka ,  bie  ^chs 

amme,  bie  ^inbetmutter,  (bie  »eife  Sran,  bie  ^Ite, 
9liebeffifdi^f.  ^bie  ^abemime)  ;    Roj:  noBHBaxj»Haii 

6a6Ka,  nOiiaTtxyxa;  Sorab,  inf,  ®tOffa;  Vind.  teshkulla, 
baba  ;  Carn,  baba,  ushęgarza,  teshkula  ;  Valm,  szŁiszkulya, 
primalya ;  Rag.  Alskuglja ;  Bosn.  babba ,  primlteglicay 
primagl ja ,  mamana  ;  Hung,  baba  aszszony ;  Turc,  ehń 
( cf.  Łat,  avia )  j     Croat,   puporezka ,    papor^zna   baba ) 


V 


58 


BABCZ.    -    B^BEK. 


Baby  pofoiae  w  g^rattownych  prsypadkach  chn ci^  zwyUy. 
Xarnk,  JCat^  lay.  Roakasat  Faraon  babom;  gdy  będziecie 
babić  niewiaftom  Hebrayfkim  ,  to  tedy  synaczki  sabiycie  \ 
ale  baby  one  boga  się  baty.  BibI,  Gd.  Ex.  i,  16.  (.4.  Baba 
%  aaachach ,  s  Pani ,  Królowa ,  ble  ^inlflitin  im  ®(fta<^fpie(. 
W  asachach  babie  próino  się  nawiiai^,  i  w  oczy  i  w  zad 
tideriy,  w  ftronc  takie  skoczy  i  t.  d.  J.  Kchan.  Dz.  1  o.-  $.4,3. 
-  ślepa  baba,  gra  dziecinna,  ńdt  Babka.  $.  5.  Baba  s  kloc  na 
kaitałt  głowy  ludzkiey  wyciosany  ,  który  na  komorach 
nadrzecznych  firycom  daią  do  całowania.    Cn.   Th.   ein  IjiU 

lemer  9Kenf((en{opf  ^  ben  bie  inngeit  fBoot^fnetftte  anf  ben 
tSaffer^iSen ,    «U  ^łenlinge  fóffen  mi^fTen.    Jak  to  tam 

będzie  na  komorze ,  iak  ci  się  baba  nadftawi !  Ojf.  Wyr.  - 
|.  G.  Baba  u  cieśli ,  kloc  dębowy  do  wbiiania  palów  w  wo- 
dzie. SoIJk.  Arch.  1 7.  Rojf.  cBae6oHH^ni,  c6aiiHUH:  Konpl), 

Ronepb;   bie  Otamme,  bet  OtammHpl^,  bet  §8at,  bet 

6t«mpffl0(,  bie  i^OJe,  bie  Snngfet.  Baba  przy  kafarze. 
Xluk.  Rosi.  a,  157.  Stupy  babami  w  rzi^kę  wbiial.  Warg. 
Ctfz.  81.  Boter.  g3.  (cf.  Baran.)  $.7.  Na  okrętach  babas 
hak,  bosak,  ein  ^(^iif^^afen;  iBo^^afen.  Ci  osękami, 
ci  bakarmi  w  fkoki ,  ci  ielaznemi  chwytaią  się  baby. 
Chroić.  Feurs.  4ig.  $.8.  Baba,  chl^  fóhy,  obartucfa.  Cn. 
Tli.     Carn.    sharkel ,  shtravbe ;     Croat.    sgajnczi  ;     Roff'» 

•  HftpaBaa ,  Koposaa :  Koposati^KKl)  i.  ein  ©^et^enfuc^en^ 
tt^bpffnd^en ,    (ObetbentfcJ:    AngelCupf ,    i>on  «cgel^ 

einem  «Iten  SSetbetfopfpn^e).  Gatunek  cjaiła  na  kształt 
sawoiu  ^fureckiego  *,  babi  kołacz.  Ojl  Wyr.  Mam  sztukę 
baby  i  butelkę  wina.  Teat.  a8,  96.  §.  9.  gatunek  gruszek 
baniaiłych,  ble  ^lu^etbltne;  pyra  mammosa.  Baby, 
l^ruszki,  wielce  mięsifłe  i  przyiemne.  DyA.  Med.  a,  443, 
J.  10.  Baba  do  zatykania  czeluści,  bet  Ofenl9cbjtÓ)>feI.  Tr. 
J.  11.  Baba,  ^tak.  peiicanus  onocraty/us,  Linn.  bit  j^tOpf? 
%M^.  Zool.  aóg.  ^Chmiel.  1,  607.  ptaka  tego  raczey  bąkiem 
zwad  potrzeba.  JClukZw.  a,  3i  7.  iio^.*6a6a,  mapOKOHOcl) ; 
BAymoHócb,  cokc/hL  ,  KoxnHkb,  KOAnHga;  Eccl, 
mecAOHOĆŁ,  HeJiCMmŁ;  Rag.  bAcjaz,  najazit,  nenasit; 
Carn.  welakin,  welakóshnek,  disbcynek ;  Boh.  ^ufać; 
Sorab.  ąup.  ^eKfan ;  Carn.  p^lkln.  §.  1  a.  Botan.  baba, 
ziele,  W</e  Babka.  J.  1 3.  il/iron.  baby,  Fleiades.J.  Kchan. 
Dz.  10.  Herb.  Art,  4a.    Otw.  Ow.  lag.  et  17.    ba^  @iebens 

.    gejlittt    (obs.  bie  ©Intfetinn,    l^umlng).     RoJT.  6a6a, 
ceAMHaB^BBAia ;  Sorab.  inf.  bobi ;  Sorab.  ^up,  c)ecietan| ; 

C<irn.  goftosęjzhezhl  \Rag.  Tlascichi.  -  Pospóldwo  zowie 
sąsiadkę  ze  swemi  kurczętami.  Mącz.  kwoczkę  z  kurczę- 
tami. Chmiel.  1,  176.  Budn.Job.i^,^,  5.  \^,Geogr,  Baba, 
góra.    Tward.  W  i.  5.  ¥ide  Babia  góra.  |^ 

BABCZANy,  pUw,  ziele,  Doronicum  Plant agineum.  Linn. 
gatunek  koziego  korzenia,  eine  Sltt  ®emfen»Ut^  iT/w* 
JDy^..  1,  193. 

BABCZY  CZOSNEK,  ziele,  Attium  ursinum,  ^itltitllM^. 
Syr,  ]a3i.  / 

BABCZYNY,  a,  e,  od  babki,  ®t0fmttttets,*«tOpmńttet» 
|i(^,     Babczyne  wychowanie,  t.  i.  pieszczone. 

Contin.  Deriv,  babka ,  babunia ,  babusia ,  babi ,  babiarz, 
babić,  babieć,  pobabić,  babikrówka.  Babin,  Ba- 
bińiki,  Babiniec,  babina,  babinka,  babfko ,  babizna, 
babowalcz,  babóźeń,  babiki,  babftel,  babuchna,  (cf. 
Bobo,  zabobon ). 
B\B£K ,  herbf  tarcza  na  dwie  części  podzielona,  na  iedney 
ftronie  lew,  na  drugiey  pięć  róŻĄj^urop,  3,  7.  ein  9Sappen« 


BA,BBŁ.    .    BABL 

BĄBEL,  BĘBEL,  *PĘP£L,  Gen.  bąUa,  iń.  1.  BĄBE- 
LEK, Ika,  m.  1.  dem.  BĄBELIK^  a,  m.  1.  dem.  Graec. 
fiof*l3vXtS9  irof*^oXv'y  (Lat,  bubo);  Ęoh.  i^ttMisfa; 
Hung.  buborek*,  Dalm.  mihur;  Caz-fj.- mehur,  puhór  i 
Croat.  klobuchecz;  Bosn.  bosgjurci  ;  Rojf^  nyablpA, 
nyn&ipbiineKl) ;  Eecl.  rópeoAS,  nya&ipk:     1.  bańka  na 

wodzie,  ein  SBid^en  auf  bem  ®iiffet;  eine  SBaffetbUife. 

Bąbele  czyniące  się  na  wodzie  przy  padaiącym  deszczu. 
Xlttk  Rofl.  3,  90.  Człowiek  na  iwiecie ,  ieft  tak  trwafy 
iak  ów  bębel  na  wodzie  po  didiu ,  który  w  ocemgnienta 
niewiedziei^  gdzie  się  podziewa.  Lorych.'  Kosz.  3a.  Kolaka 
Wiik.A,^.  Zab.  i5,  193.  $.  Bańka  z  mydła.,  przedmuch- 
nionego  przez  słomkę ;  ledna  z  naypowszednieyszych  zabaw 
dziecinnych,     eine  €eifenbl«fe.     Ojf.    Wyr      5.  Bąbel  na 

skórze  się  robiący ,  eine  Ą«tttblafe ,  ©Ufe  anf  btt  ij««t 

(  cf.  pryązczel ).  Kantarydy  do  naciągania  bęblów.  Jundz. 
399.  Jak  go  komor  ugryzł,  tak  iakoby  się  oparzył,  bąbel 
wyfkoczył.  OJf.  Wyr.  Bąbele  mroźne.^  Perz.  Cyr.  a,  70. 
gtojlbenlen.  -  BĄBELISTOSC,  ści,  f.  a.  bęblenie,  mnóztwo 
bąbelów,  bullatio  :  hci^  ^(afenwetfen.  Cn.  Th.  10.- 
BĄBELISTY,  a,  e,  Hung.  bubordkal,  =  bęblący,  bą- 
belów pełen,  buiiansy  SBIofen  Wetff nb ,  bl«f?g.  Cn.  Th. 
bańczyfty. 

Deriv.  bęblić ,  bebli<5,  bebłek,  cf.  Bęben,  cf.  pęp,  pCpek, 
pępie,  pępowiny,  pępelowaty.' 
BABI ,  ia ,  ie ,  Rojl  6i6*iH ,  6a6eH ,  eAGyumymb  ;  Boh. 
babi ;  Slop&c.  b«bin ;  Carn.  babje  \  Sorab.  sup.  ^aluii.  ^ 
baby  się  tyczący,  we  wszyftkich  znaczeniach  rzeczownika ; 
babom  właściwy,  do  nich  należący ,  9((tneibet£/ <tttweib- 
li<^>  ©elbets^  Weibli(^,  »eibtf$.  Babią  poftad  wziąwszy, 
siwemi  włosami  ikroń  przykryła  i  ikórę  zbroidziła  zmar- 
szczkami. Otw,  Ow,  11 4.  Babi  taniec  i  deszcz  ranny,  nie 
trwałe.  Pot.  Arg,  ł34.  Nikczemnych  a  babich  baiek  ftrzeź 
się  pilnie.  1  Leop,  1  Tim.  4,  7.  Babie  zabobony.  Sk.  Dz. 
a43.  Lepiey  radzid  się  lekarza,  nii  słuchać  nieuka  babiego. 
iS/en.  417.  (babiarza,  plotkarza,  ciarlatana).  Babie  lato, 
¥ide  Lato.  Babi  kołacz,  vide  Baba  kołacz.  -  Babi; 
Kobióry,  Białogfowiki ,  SBeibets,  Babi  naród  chytry.  Tr. 
$.  a.  Geogr.  Babia  góra.  Haur.  Sk.  io4.  Babie  góry,  Boh* 
babi  bot9/  Catt9;  czę^ć  Karpatu ;  nawet  Baba,  Tward. 
Wł.  5.  iedna  góra  na  Spiiu,  niedaleko  Luczyna,  {Mtfcbs 
Bntg  j  JConftanty  Porjtrogienit  nazwifto  Babich  gór, 
fi<z/3etocgta ,  przekręcił  na  Bagibarala,  vid.  StritteF  de 
popu/,  ad Danub.     Ung«t  if<6e<  TOdgit jin  a.?8.  i;(gt. 

ił?.  t>.  SngelU  ®ef<^.  t).  ^afitf*.  i,  16.  bet  ^rrtwei^ 
betbetd^   taś  HCftweibetdebitge,    eitr  i^ńl  M  €atpat^ir 

f(^n ;  ie  tam  podług  gminnóy  wieści^  czarownice  na  flypę 
z  biesami  lataią  n^  oiogach.  ( cf.  Łysa  góra  ).  §.  3.  Botan. 
Babi  mur ,  ziele  -,  S.   Jana  pas ,  Licopodium  Linn.    RoJf. 

nAayHL,  ©dtfappe,  3ob«ttnidg4tteL    Kluk  Rosi. 'i,  rio-j. 

Kluk  Dyk.  a,  ło3.  -  Babie  zęby,  ziele,  den f aria  pen^ 
taphyllos,  tlelnt^af^nwntiet.  Kluk.  Dyk.  i,  186. -Babi  gnóy, 
ziele,  crithmum  guartum,  eitte  tftt  t9?cetfencbef.  •^)'''- 
ii3g.  -  Babia  dupa,  dla  smrodltwobci  to  ziele  tak 
szpetne  nazwiflco  toa,  ŚU^elftAnt  Sień.  wyki.  -  Babia 
sól  vide  Sól  babia.-  BABIARZ,  a,  m.  1.  baba,  człowiek 
maiący  wady  babom  tylko  właściwe,  tchórz ,  niewlef ciuch, 
plotkarz,  iwiegotliwy,  baiarz,    letkowierny,    efn  iDfett((ft 

»ie  ein  alfetf  $S)eib,  feige,  melbifd^^  fd^»a(l>Aft,   (eic^t^ 

glitnbid.     Ciszy  babiarzu  I     Teat.  48,    10.       %.  Człowiek. 


BABIK.    -    BA:BIK. 
utopiony     w    babacli  ,     kobiecays ,      gamrat ,     gnućnik, 

nikcsemiuk ,  gnoiek ,  eiii  ffietternart  I  !Beibetfet( ;    Rojj: 

$a6H&l},  Wielki  a  niego  babiarz.  7«ar.  48,  17.  *-  BA- 
BIASTY,  a,  e,  7>.  na  babę  zakrawaiący,  babiki,  ftfts 
MtMf:^,  mWa^.  *  BABIC,  Act,  Niedok.  -  Vind,  babiti  •, 
jBorn.  babbiti^  Co/n*  babuTati ,  babem,  nsbegarid  ;  Hung* 
babalkododj  EccL  6ń6iuxui,  6a6\io,  6a6cnzayio;  Roffl 
6i6HitHąpu  i  -       połogów    pilnować  ,     dzieci    odbierać ; 

dtte  S^Atcnmt  atgcben  ,   J^etommen  s  S>ienO:e  v(tti(^ten* 

Matka  się  iego  babieniem  i  braniem  dziatek  bawiła,  Warg* 
WaL  94.  Sztuka  babienia.  S»  Grodx.  2,  80,  połogowa ; 
Me  j^batnincnihtllfl  \  Rojf,  nOBHaaABHOe  BCftyccmao, 
noBoa;  fecA  6a6cinBO ;  i^oA.  (abeut;  Carn.  bablbru*, 
I/pąg.  babalkodńs  *,  Croat.  pnpkorezanye  ).    Nauka  babienia. ' 

Caz.  Nar.  1,  34a.    Untettic^t  Ul  bet  ^eiammęnfiinlt; 

J>cWnil»nUin|erti4^t -  babieć,-  iał,-  ieie/iVe«//. 
Nietf.  Zbabieć,    I>oA.  -    Boh.  fba^Ćti;  babą  się  ftać  ,  }um 

4iltni  ffielKc  »nben^  <Atm\bm^  wttbtn.    Grzbiet  zgar- 

baciaiy  twara  ,zbabiata.  Baid,  ten.  8d*  Czyście  za- 
.  pomniały ,  ii  nam  wiek  słuiy ,  ieście  nie  zbabiały.  Pafl. 
£".  70.  ( cf.  Dziadzieć ,  zflarceć ,  zgrzybieć ,  podsiwieć, 
oaiwieć,  niewieścieć,  gnuśuieć,  dzieciniec,  nikczemnieć). 
BABIKROWKA,  i.  f.  a.  ziele,  SigiUum  Saiomonis^  Poły- 

gonatum,  iSeifont),  6(itomon4ft(gel.  •$>t.  ia6o. 

Babilon,  a,  m.  i.  iedno  z  nayda^Tnieyszycb  mocarftw, 
9aa,  SBoMlonlen,  w  Azyi.  Wyrw  G,  BABILONCZYK, 
n,   m.   1.  z  Babilonu  rodowity,    ROjffl  eaBKAÓHegl),  ein 

9aKloitier;-  m  femin._  babilonka,  i.  bte  fd^hilmie- 

tins.     BABILOŃSKI ,  fl ,  ie ,   Rojl  BasHAoncKiK ,  fM>U 
bwifć^-  -     Ze  kray  ten  i  ftolica  iego  sławni  przez  budo- 
wanie wieży  ,     Rojffl  cxxiOAnoniBOpeH*io  ,    przy  którym 
saazto    pomieszanie    iczyków  ,     (Biól,  Gd,  Genes.  11,  9.) 
stąd  przenośnie;     BABILON,  BABILONIA,  BABILOŃ- 
SKA wieia  s  nieład,  zamieszanie,  zamęt,    odmęt,     iB^Ts 
•ttmtl^,    ttnortnnnd*      Bydf    w  Babilonie,    w    kieracier 
albo  na  galeracb.  Gilów.  Kattch.     Hieronym  Rzym   Babi- 
lonem sowie,  dla  złych  obyczaiów  Rzymian. « ^^t.  Dz.  3i3, 
ie  taro  wielkie  były  i  próżne  bogów  i  szatanów  zamieszki. 
Siu  Vz.  3i.     Fatrsay,  co  ztąd  za  rząd,   co  za  Babilon, 
co  za  pomieszanie  będzie.     W.  Pfi.  W.  1,  229.      Miesza- 
nina   kilku    ięzyków    w  ieden  ,     śmieszną  bardzo  i  Ba- 
biloniką    czyni  mowę.     JTpcz.    Ukł%  25.     Jęła   się   ciebie 
Babilońika  konfiizya.     Pimin.  Kam.  263. 
BABIN,     a,     m.  1.  wieś    w    Lubelikim,     którey   dziedzic 
Pszonka  R.  i56o.    na  poprawę  wyszydzeniem  obyczaiów, 
nfUnowił    z    prsyiaciołmi     towarzyf^wo     pod     imieniem 
M.z€cxjpotpolitiy  Babiiijkiiy ;    urzędy  w  niey  rozdawano 
przez  wz^d  na  wiadome  wady  osób  :     łgarz  ,    zoftawał 
posłem  ,     ionak    rotmiffarzem  ,      półkownikiem  ,      gaduła 
kanclerzem.     Sarn.  Ann.  L   7.     fdMtt,    (^(tweibetbotf) 

ris  2)orf  im  ^ńbiini^n,  befTeti  fdt^et  Fszonka,  ^nt 
SrrMGmins '  bet  SUteti ,  einr  fntprif^e  OiepMtt  ( Wu 
^^bntepnhW,   @ieini«nbetbrtiberfc^aft)  ttx\AUte.    Pro9. 

Mnaiai    to   W    Babinie    słyszeć.     Rys.   Ad.  4i.     (bayki, 

plotki.) 

BABINIEC,  ńca.  m.  1.  RoJf.  npeAxpaM*ie,  npRmBopb, 

EecL  npmipainL,   nanepnib,   ugm.Ahxbi    Sorab.  tup. 

f^;     Sorab.  inf.  i,ntnfd>;  S!ovac.  jebtacnka  s  kmcbta, 

pnedkościele ,   prcedsień  przy  kościele,   gdzie  nńywięcćy 

bd»y  «iadjw«ią,   bfe  fBot^Be,   J^aSf  mtt  $,\:f^f  bU 


BABIN.    •    BABKA« 


3f 


ffl^rtoubf  p  (ber  9ilti<boi»f ).  w  fnytmme  ,  to  ie* 
w  babińcu,  przede  drzwiami  cerkiewnemi.  Pimin.  Mam. 
2.  Yejlibulum  tempii,  kościelna  *krukta,  albo  babiniec, 
iak  niektórzy  mówią.  Mącz.  Zły  ksiądz  tu  leży  pod. 
ołtarzem;  czemu  nie  w  babiócu ?  Pot.  Jow.  62. 
BABINKA,  i.  f.  2.  dobta  biedna  babunia,  eilt  %VitH  timM 
dttetf  9Wltter<beil.  Cna  babinka  Baucys,  pia  dmu. 
Zebr.  Ow.  208.  Włamał  się  stodziey  do  chałi^y  babinki 
ubogióy.  liion,  Wor.  43.  Tr«eba  ni  komecgnio  poofałabiać 
babince.  Teat.  10,  7.  ' 
BABISKO  vide  BABSKO. 

BABIZNA,  y.  f.  2.  1.  Spadek  po  babee,  t4^  9ufmittiU 
lM;e.     Sajs.  Tyt.   39.     Wnuki    a  ciotkami    babianę    albo 
dziadowiznę,  ^równo  biorą.  Szczero.  S4i±.  428.    Z  babizny 
zoftała  ogołocona.  Papr.  Ryc.  397.     a.  vide  Babiko.' 
BABKA ,    i.    f.    2.    Dem.    Nom.   Baba  ;      Aojl  6a6fia, 
6a6ymKa;     Boh.    et    Slovac.    Sobfa/     babufa;     Carn. 
babeca;     Cra/.  babka,    pil^pa,   pupacha ;    (cf.  J^at.  papa). 
KobieU  podeszłego  wieku,  ftaruszka,   eill  altefll  28eib4^^tl. 
Trzeba  się  pośpieszyć,    nim  się  flaniesz  babką,  ^ciedayć 
świętym  małie6ftwem.    Jnbł.  £z.  8.       $.  //i  ptiu*  ,  'baba 
fiara ,  ettl  atte^  SBeib.     Czego  zYy  duch  nie  sprawi ,  babka 
tego  dokaże.  Haur.  Sk.\okb.     Babki  w  podeszłym  wieku 
zwykły    czasem    młódź    psować.    ib.   106.      $.  iebraczka, 
ein-  SBfttetoeib*      Z   bogiem   babkom    monety  nie   mam. 
Teat.  24,   10 1.     Babko,  dałem  ci  szeląg.    ZtgU  Ad.  9. 
(na    wymawiaczów    dobrodziey Ilwa )•       2,    W  rodzinie: 
babka,  matka  oyca  lub  matki,  bte  Ot^^UtteT.     Pospo- 
licie babki  wnuczki  przy  sobie  chowaią,    Faiib.  Dijk.  H., 
Ciesay  się  wnuczkami  \  słodkie  iey  to  imię  babki.    Teai. 
30,   b.  125.     Szlachcic  po  babce.    Cn.  Ad.  1142.     (nie 
prawdziwy  }     bo  szlachectwo  idzie  za  mieczem ,     nie  za 
kądzielą).      3,  Zmruiek,    miyk,    miytek,    ilepa  babka» 
ciuciu  babka,    gra  dziecinna,    gdzie  ieden  z  zawiąsanemi 
oczyma  goni  i  szuka  graiących;  ito^  km  yp  kr,  Tjfym.KBL\ 

MinbeAnbf  (Oeitetr.  bimbetf  mim,  SBitti^eltninf^O, 

ein  jtinberfpie(.  ślepa  baba ,  mrzyk,  myiada.  Yolck.  689. 
Spoinie  z  sobą  babkę  grali.  Pafi.F.  126.  Róine  tam  gry 
grali,  babki,  piłki,  cygi.  Pot.  Arg.  356.  Fortuna  ^lepą 
babkę^  "gcać  z  ludimi  lubi  ,  .  dziesięciu  minie  ,  iednego 
ułapi.  Mon.  70,  623.  4.  Babka,  moneta,  halerz; 
Slovac.  lBoh.hMai  l^i/ic^.  boshjak ;  RoJfinyKO,  Ct%^2Mhi 
etn  ^eOet.  Chwalił  Fan  babkę  (no,  i.},  iako  iwięto 
uczą  księgi,  Ze  dwie  babce  (DuaŁ.t  babki)  albo  dwie 
włożyła  w  ikarb  dzięgi.  Pot.  Pocz.  220.    Złamana  babka  z 

zgoła  nic,    ein  setbrocbnet  ^eOer,   ein@<berf/s  9łi<btl; 

ancb  ttl<bt  Hi  ®eirind(te.  ^Zjecie,  wypiiecie,  co  się  wam 
spodoba*,  nie  będziewa  od  was  wymagać,  ani  złaman^y 
babki ,  nawet  Bóg  zapłać.  Off.  Str.  Nie  nie ,  nie  dam 
i  halerza,  ani  babki  złamaney.  Zabł.  Zbb,  34.  -  (Adag.  Sio- 

pac.  fbo  fa  natobU  (  babce ,  ni  bo^^ab^a  f  gecfM.  iKni 
babfi  ne  (logi.    9rUo}  babfn  f  babce,  bnbe  fai^ce.    $a  babfn 

biifO)n  |>tef  itOtrlbnal).  6.  Babka  u  kosiarzów,  ko- 
wadło, na  którym  kosy  klepią;  hH  2)<blde|eifen  bet 
GcbttMet;  Cam.  babeza.  6)  Botan,  babka,  ziele, ^^/an- 
tago  Linn.  RoJf.  nonyniHHKl),  KOAOcóHHtfa;  Boh. 
^yA^t  gUtpcel;'  Croa/.  teq>utecz ;  KiW.  voiki  terpotek, 
terputez ,  Carn.  terpotz ,  prepótz ,  tarpotz ;  Bosn.  babka, 
babięa,  bokyica,  bukvica ;  Sorab.  tup.  I^tttnif ;  Ger.  iSegebrett, 
{j^egetłA*    ^^^  Rotię  2y  908.     Babka  urodna,    aiknui 


4o 


BABŁ     -    BAC. 


plantago  acuatiea,     gatunek  ^abieńca,     S93<l{frtt9fd^t{^/ 
.  grofc^tPedrnc^.  J^iuk.  Dyk,  i,  20.   Kluk,  Rosi.  a,  2o8,    Syr. 
11 33.   Urzęd.  48.      7,  Gatunek  ftrzelby,  etll  &dfieHmei^X* 
/         Od  ulania   babki,    biorącey  prochu  pól  funta,     płacą  po 
zTotemu.  0/,Zel,  5o.     Babki  i  armatki  do  llrzelania.  ib, 
BABŁAC  oó.  Babrać 
B\BOU  ob.  Bąbel. 
BABO  WALCZ,  a.  m.   i.Co  się  sftarym  babikiem  opartolif, 

eiti  9(Uwet(tn<(tt9f er ,  ber  mit  einrm  altcn  ®eibe  su  (dm^ 

)^fen  (ftft.  Niebożę  I  babo  wałczu,  z  którąś  walczył  babą, 
Jui  zdycha.  Gawi/i.  Siei.  3g5.  Mon.  75,  588.  BABO- 
Z£N',  ia;  m.  1.  co  się  z  flarą  babą  ożenił  ,  bet  ^dtltt 
eUied  aiten  SeiM.  Mon.  jSy  588.  Czędo  baboieniowie, 
co  śmierci  czekali  żon  swoich ,  pierwey  sami  na  marach 
bywali.  Sim^  Siei.  33.  Miły  babożeniu !  poyrzjri  na  twą 
Hołębicę  gołą,  co  w  ni^y  widzisz,  coby  cię  ucieszyło? 
Petr.  Ek.  73.  - 

BABRAĆ  A&.  Nied.  gmerać,  toif^Utlf  (Carn.  berbrams 
blattrare;  berbams  percuirere)*  Już  byłeś  żołnierzem, 
kiedy  ia  ieazcze  babrałem  w  moim  Giellercie.   TeafAy,  ly. 

BABSKI ,  a,  ie.  £cct.  6a6cR7H  5  Slovac,  et  Boh.  bobffp ; 
Carnk  babail ;   Vind.  babbaft  s ;    należący  do   baby ,  babie 

przyftoyny,  podobny,    SiltTOeiber s ,  «ltmeibif<b,  oltvette< 

Uf(^.  Piacze  Tyndarówna,  ikoro  obaczyła  Babfkich  zmar- 
azczkdw  na  twarzy  we  zwierciedle  siła.  Otw.  Ow.  61 5. 
Nie  samemi  ślubami,  i  babikiemi  modłami,  pomocy  bogów 
doftaiemy.  Pilch.  Sali.  101.  Babfkie  baśnie  odrzucay. 
Budn.  1  Tim.  4, 7.  Babflca  rzecz  ieft  szaleć  z  gniewu.  Pilch. 
Sen.  21.  Bab/kie  adverb.:  po  bab/ku.  Włod.  Baiesz  pobab- 
fliu.  Pimin.  Kam.  1 99.  -  BABSKO,  a.  n.  3.  Bahifko,  brzydka 

baba,  eiii  darftidf^  nlte^  SBelb,  eitie  «fte  ffiettef.    Ectl 

e^eHiga;  hojf.  6i6iiqae,  6a6eH{{o  ;  Slovac.  babfPO,  bUs 
blfO',  Carny  babina)*,  Babiko  swarliwe,  gfupie,  mrukliwe, 
od  Iłarości  drżące  ,  wymruczy -przez  zęby  spróchniałe  słów 
kilka.  Boh.  Diab.  a,  389.  Babfko  ,  nie  \Wedzie<5  zkąd, 
iak  to  mówią ,  s  całego  świata.  Oj}\  Str.  Już  się  babflco 
rozespała  ijemin.)  Chrośc.  Ow.  298. 
BABSTEL,  BABSZTYL,  BABSZTYCH,  BABSZTRYCH, 
^.BABUS ,  /.  1 .  ze  złością  przeklęte  babiko ,  etn  Derbaitims 
te^  (tlte^  SSeiK  Bodayżeś  oniemiała,  babsztelu!  Tta. 
14,171.     :i.  mafc.  Niewieściuch,  tchórz,  babiarz,  baba, 

etn  fllte^  SBeib  dph  eineni  SWenfeben.  Wytrzymać  nie  mo- 
gę gdyrań  tego,  babsztyla.   Tea,  35,  5.4.     BABUCHNA, 

y.  /.  a.  niby  z  politowaniem ,  e(n  giite^  cAM  «D?ńtterc^en. 

Stara  babuchna.  Pot.  Arg.  669. 

BABUS,  BABUSIA,  BABUNIA,  BABULA,  BABULEN- 
łKA,  i.  /.  a.  Rojf.  6a6eHKa,  Boh.  babljna;  Vind.  bab- 
biua;  (Carn.  babashkas  ftonóg)r;  pmlfłarzała  ,  przyie- 
inney  ftarości  kobieta,  ftaruszka,  eitl  Ifebe^  aittt  ^iiittt' 
iben*  $.  J/l  ^^eiiij,  przekąsaiąc,  babiko,  eilt  dlM  SS^eib. 
Na  co  się  nie  ośmieli  bies  i  nie  pokusi ,  Na  to  się  chy- 
trość  sztucznrfy  odważy  babiisi.  Min.  Ryt.  4,  189.  Jak 
owa  śmieszna,  gdy  si^  babiiś ' wymuszcze.  Opal.  Sat.  i5. 
Stroi  się  babusia ,  poiławę  tóż  formuie.  ib.  Bezzębna  ba- 
busia  liykiem  ti^  podpiera.  Toi.  Saut.  99.  J.  Pieszczę- 
Bie:  babunia,  o  matce  oyca  lub  matki,  (cf.  Tatuś,  Ta- 
timia ,  Matunia  )  Hebe^  ^roNAttercben.  Zawołało  dziecię : 
Pani  babusiu !  Falib.  Di/.  B.  Babuleńka  mówiła  ,  że. . . 
Teat.  7,  ^.  3i.  Wnuczęta  ią  babulą  zwały.  ib.  3o,  3.^28. 
BAC  SIĘ,  bat  n^,  ob/ol.  *bołat  się,  Praef.  boi  się,  Rec. 


BACH      -     BACHM. 

Niedok.  *zbać  się,  *ubaćsię,  Dok.-  Soral).  inf.  ff  Hh^6)\ 

Sorabfup.  bojaci,  fbojaci,  bogu  f  o  •,  Bóh.  bijtife,  bogini  fe, 

bfim^m  fe ;    Vind.  bati  fe ,  bau ,  bojm  fe ,  bogati ,  sbati  fe  \ 
Bofn.  bojatife,  ftrafcitfe,  prennuti  fe ;  Rag.  bojattife ;  Croat. 
bojatifze,  boimfze,  zbojatifze,  zbojayamfze  *,  RoJf.  6oiini- 
c£,  yeoiiaiBCfl,  6oiocb ;  Eccl.  6oirinKCjr,  6oiocir,  Craec, 
CofidfMf.      1.  abjolute:  ba\f  się:,  mieć   boiażi^,  lękać  się 
ftrachać  się,  obawiać  sic;  fńr<^t;etl;  befił«bten.  Niech  nie- 
nawidzą, byleby  się  bali.  Pilch.  Sin.  44.    Boię  się,  iżby 
kto    nie  rozumiał ,    że    swą    rzecz   prowadzę.    Gorn.  I) z. 
io3.     Boię   się,    że   ku   złości,    żadna   białychgłów    inna 
rcecz  tak   nie  wiedzie  ,     iedno    cudność.    Gor.   Dw.  407. 
Proi'.  Jdąc   do   wóyta,  oba  się  bóyta.    Ryf.  Ad.  19.    Cn.  • 
Ad.  3o5.     ( Dual.  =  boycie   się ).     Pro¥.    Slovac.    (ey(t    flt^ 
Sffiarngfa ,  tiej  9TebO§f(H.      a.  bad  się   czrgo  s  lękać  się  cze- 
go, flib  t)Or  ttwai  fńr4?ten,     Nielylko  okrutnych  zwierząt, 
ale  i  maluczkich  robaczków  bołą  się  ludzie  dla  iadu,  któ- 
ry ieft  przy  nich.  Gor.  Sen.  4i.     Bóy  się  boga.  Jabł.  Ez. 
i4o.     Tyran   boi  się  swych  poddanych  ;•  ftrach   nad  nim 
panuie.  Bardz.   Tr.  la.     Wielu  się  ma  bać,  kogo  wielu 
się  boią»  Min.  Ryt.  4,  i48.     Naydzlesz  czasem  i  takiegb, 
00  się  boi  cienia  swego.  Ryf.  Ad,  5l.    (Prov.  SlQvac.  itz 
bO^*  fa  b«l  tie  ttbaW*  fu  ,    fata  fua   cuemcunque  trahunf. 
Wzburzenia  ludu  się  boiał.  Sk,  Dz.  a 3 3.  Herkules  dziecię 
nie  boiał  się  wężów.  Bardz.  Tr.  1 2,     Przeszkody   iaki«»y 
się  boiała,  P.  Kchan.  Jer,  169.    Hektorowie  gardło  dali*, 
więc  się  Paryż  nie  zboi  ?  Bal.  Sen.  76.-    ^Omijfo  prono^ 
minę  perfonali:     Haliczanie  książęcia    Romana,     tyraii- 
ftwa  boieli  i  nienawidzieli.  Stryik.  2o5.   (  s  bali  się  go  ).  - 
3.  bać  się  o  co  5  troszczyć  się  o  co,  MIII  ettoa^  beforgt  fCCH, 
be^b<t(b  in  ®0rgetl  fteben.    Cnotliwi  Królowie  nic  się  o  się 
samych   nieboią,  ale  o  tych,  którzy  są   pod  ich   mocą; 
a  tyranowie   tychże  się  samych  boią,  którym   roakazuią. 
Gor.  Dw.  36 1.     Ja  o  pana  mego  nie  pierwćy  bać  się  prze- 
ftanę  ,    aż    go   bóg    do    Krakowa    zdrowego     przyniesie. 
Orzech.  Qu.  8a.    *§.  bać  się  kogo  o  co  =  bać  się  go  wzglę- 
dem czego,  letnanbeti  In  ^fiifcbnnd  einer  (Sa<be  fftrd)tcn. 

Ciebie  -  Kupidynie  się  bóią  matki  o  swe  syny ,  Tyś  ftą- 
pych  ftarców  frasunek  iedyny.  Hor.  ij  aaa.  Koryt. 
(s  ciebie  się  boią  dla  swych  synów  matki.  ib.  aa4.  Kobl. 
W  tobie  się  matki  synów  boią  ftraty.  ib.  aa4.  N^ar.) 
Derip.  boiażliwość,  obawa,  obawiać  się,  pobać  się  cf. 
Bóg,  bobo. 

BACH  vide  Bachus. 

BACHANT,  a.m.  1.    BACHANTKA,   1, /e)77.>.  HuLicz, 
Hulaczka,  !8a<b«nt,  9aĄantinrt,     Spóyrzyi  na  niekarnych 
bachantów.  Smotrz.  Lam.  25.    W  ręku  trzymaiąc  pocho-    . 
dnip,    zgrzytaią,    ryczą    wściekle,    iak   Bachanty.     Jabł. 
Tel.  98. 

BACHMAT,  a.m.  1.  BACHMACIK,  a.m.  1.  dem.  BACH- 
MACISKO ,  a.  n.  3.  niezgrabn.  -  Eccl.  et  RoJf.  6axMflinl). 
Koii  Tatariki  grubopłafki  na  nizkich  nogach ,  poziomy. 
Czrt.  Mscr.  eltt  0rof e^  ttatariftbf^  ^ferb.  Wałas7.©ne 
wielkie  1  zrosfe  konie  Tatarikie,  które  głowy  ku  górze 
"W  biegu  podnoszą.  Gwagn.  593.  (cf.  Łoszak).  Tatarowie 
bachmatów  swoich  aż  w  piątym  roku  dosiadywaią«  Hipp. 
3o.  Tatar  się  bachmatem  szczyci.  Pot.  Pocz.  4o8.  Jabt, 
Buk.  G.  4.  Na  małym  ikoczył  bachmaciku,  ubiegł  rnmaki 
rosłe  i  ozdobne.  Aufzp.  63.  Bieljk.  S.  M.  Sa.  j.  transl. 
O  człowieku :    bachmat ,    otylec ,   opasny ,  brzuchacz ,    etn 


BACHM    •    BACZ.* 


BACZM    ^    BACZN. 


4i 


»iifmiimłl,  Off:  TV)r.  B ACHMATOWATY  ,  crfowieL 
nizkl,  krępy,  okrągłj.  Czrt.  Mscr» 
BACILMISTRZ ,  a.  m.  1 .  Urzfdnik  iapny,  bet  Carfmeifłer, 
fil!  @alj  =  (f rgbeamter.  Żupnicy,  bachmiftrtowie ,  podiup- 
kowie.  Ko/.  Leg,  5,  176.  Herb,  Stat;  108.  adjećf, 
B ACHMlSTRZjO WSKI,  a,  ie.  ^atfmeijtf t  -- ,  n.  p.  Baćhmi- 
ftrzowlki  urząd.    Ko/. /.<rj.  5,  844.r      BACHMISTZOW- 

srwo ,  a.  n.  3.  ba^  (£alip«tfme{fltr«tttt 

BACHNA,  y.  f.  2.  imię  białoglo wfkie ,  CBartaW,  I8art(^f«. 
Jtf^A  //er. 

BACHOWY  Me  Barhusowy^ 

BACHUR,  a.  m.  1.  BACHUREK,  rka.  m.  l.  demin.  zHebn 
-nna  s  młodzik ,  pacholę ,  ein  junget  ^erf.  Bachurowie  ich 
wywodzą,  by  iiiediwiedzi  za  no3  z  iafkin  owych.  Pa/z* 
Dz,  1 28.  (  Boh,  et  Slov,  bac^Or  ^  brzuch,  brzuchacz ,  kiszka 
gruba  pękata } ;  $.  maty  iydek ,  żydowie ,  źydzię ,  eilt 
Subeniunge.  Offi  Wyr,     5.  młody  kiernoz ,  ftadnik,  ogie- 

rel^,  ein  intiger  d^tt,  93ef(^4(ct,  ^en^fl,  Stttte.  Kier- 
noz, gdy  iuź  podflarzeie,  trzeba  aię  o  młodego  gospoda- 
rzowi poftarad  bachura.  Haur,  Sk.  (n,  BACHURO WA- 
TY, a,  e.  brzuchaty,  pękaty,  baniąfty,  bdUC^ig.  Ogórków 
iydzi  naywięrey  wypotrzebuią,  a  srogie  bachurowatc  ku- 
puią.  Haur,  Rk,  47. 

BACHUS,   BACH,  a.  m.  1.    BACHUSEK,  fka.  m.  1.  dem, 
Carrt.  Puft  ;  =  boiek  -vina,  Sac^M^  ,   bet  ®Ott   be^  SBeine^. 
Cudowna  Bacha  ma  to  w  sobie  czasza,  Ze  w^zyftkie  ze  łba 
kłopoty  wyftrasza.  Zab,  9,  36.  Zabt,  Wolny  oyciec ,  Ba- 
chus.  1.  Łeop.  7..Mach.  i4,  34.  Od  Bachusa  pierwszy  za- 
raz ftopień  do  Wen  ery.   Warg,  Wal.  36.    j.  2.  Metonym,? 
wino,  winko,  SBein.  Jemu  Bachusek  smakuie.  Dar,  Lot, 
19.        BACHUSOWAC,     ował,    uie,     Jntrans,    nledoh, 
hulaif,  lusztykować,  fcj^wdmien,  IwfHd  (ebeit.     Wspomniy 
na   Dubno  ,    iakoi    tam    bachusowal.    Pimin,    Kam,    35. 
BACHUSOWY,     BACHOWY,    a,  e.    od  Bachusa,  Sas 
d^U^  s ,   kochaią  się    w  Bachowych   trunkach.  Tetr,  Pol,  3, 
1 70-  Dni  Bachowe   szalone.    Tward,  Wf,  19.' 

BACIK,  a.  m.  1.  dem,ty    mafy  bat;    Rojf^  60'niHK'b ,  Eccl, 

eonTHHKb,  AomoHKa,  moahI)  ;  ein  fleiite^  SBoOt.     BA- 

CISKO,  a.  n.  3.  P^ojf,  domus^e,  bat  niezgrabny,  nie- 
kształtny, efniingefc^irftefSoOt. 

BACZĄC  vide  Baczy(f. 

BA^CZEK ,  czka.  m.  1.  demin^Suhflant,  Bąk  qu,  9,  2.  ru- 
rcczka  u  osady  Iłrzelbiey,  w  którą  ftępel  się  wsuwa ,  b(t^ 

9flćbr<ten  am  JlintenWafte ,   wo  ber  gabejlotf  eingeftecft 

I0trb*  Na  słowo  komenderuiącego '  bron  w  pfafk  !  bro6  na 

płaz  dłoni  oflatnim  bączkiem  się  rzuca.  Kawał,  Nar,  276. 

HACZEIHE,  ia.  n.  3.  Subfl,  Verb,  Baczyć,-  obracanie  ba- 

csności   czyli  attencyi  na  co ,    £cc/.  BHHmie ,  BHHManYe ; 

ba^  Sfafmerf en ,  bit  Sfiifraerffamfett  wotauf.    Proszę  was, 

słuchacze,  o  łafkawe  baczenie.  Bals,  Swięt,  2,  139.  (oła- 
ikawe  ucho).  Dadź  na  kogo  baczenie:  mie<5  kogo  na  oku, 

pilnować  go,  flttf  einen  STĄt  ^eben,  ibn  IBeolbac^^ten.    Day 

baczenie  na  niego,  ieby  nie  uciekł.  Ojf,  Wyr,  $.  zaftana- 
wianie,  uważanie,  uwaga,  roftropno^Ć ,  bte  ^tlOf^tind/ 
ttebertepng,  SebiKbtfantfeit.  W  młodym  lecie,  baczenia 
n  człowieka  ieszcze  mało.  P,  Kochan,  Jer,  168.  Z  baczę-' 
niem  co  rozmy^eif.  W,  Pjł,  W,  2,  35 9.  (bacznie,  roz- 
wainie).  Baczenie  dobre  do  wszyftkiego  ci  ma  byd^  wo- 
dzem. Gorn.  Dw,  37.  §,  rozsądek,  rozeznanie,  ^erflunb^ 
!8eitrtbn(ling,  ttrt^eilMraft,  Od  siedmiu  lat  dzieci  iui  za- 
Tcm  /. 


czynaią  miei!  bacsrenie,  rozeananie  dobrego  i  złego.  Petr* 
hk,  94.  Rozumem  a  baczeniem  różnimy  się  od  zwierząt. 
W.  PJi,  W*  3,  a54.  Perykles  człowiek  wielki  i  bacze- 
nia przedniego.  Warg,  Wal.  73.-  Jeszcze  ieft  przy  ba- 
czeniu £  przy  rozumie,  przy  sobie.   Cn,  Th.  tX  ift  ttO^^  ^^9 

a^erftanbe,  bep  fBemuftfepn ,  bep  Rinnem  $.  baczenie  na 
kogo  8  wzgląd  na  kogo ,  iE6(f ft<bl:  auf  ietttanben^  @<b'(us9, 

SSfd^ttltlg.  Ludwik  cudzoziemców  miał  na  większym  ba- 
czeniu, niź  obywatele  własne.  Biel,  2o5.  Y  sam  Pan  Bóg 
nań  dobrego  baczenia  byf.  Gllcz,  Wy  eh,  F,  7. 

BACZMAG,  a.  m.  1.  /{o^  OauzMaRl) ,  6auiMavoKl> ;  Croa, 
pachmaga ;  Boh,  bocfots  Turc,  baczmag.  Pafzk,  Dz,  i35. 
gatunek  obuwia,  bót ,  trzewik,  eilie  2lrt  ©eW^bC,  ®fes 
fel,  (S(b«b.  w  Turczech  obuwie  pospolite  iony  z  męiami 
tnaią,  które  tam  ich  ięzykiem  bacrmag  nazywaią.  Pafzk, 
Dz,  122.  Nawet  tei  kiedy  nie  ma  iechać  w  drogę,  Ba- 
czmagi  wdziewa  fudanne  na  nogę.  Kchow,  bi,  figur. 
Wdział  z  pychy  szyte  diabelfkie  baczmagi.  Pot.  Pocz, 
193.T  Prov,  Niewielki  fortel,  i  małey  prze^.agi.  Na 
krótkie  nogi  wysoMe  baczmagi.  Ryf,  Ad.  42t  Mały  posag, 
ledwo  to  na  baczmagi.  Falib,  M,  3.  *BACZMAGO- 
PRZEDAW^CA,  Eccl.  6aŁaMaKonpoAńBe]|l)  s,  szewc. 
Turć,  baczmagietar.  Pafzk,  Dz.i  5S. 

BACZNOŚĆ,,  ^ci,  f.  2.  Slavon,  pazba  *,  Croat,  p^mnya, 
Vind,  mar,  yanzhanje  ,  marńoA  ,  yanzhik  ,  pashenje, 
v'glaYOJemanje ,     vanzhIivoft;     Boh.  ffettnoft;     Sorabfup, 

^ebśbnmano,  febjbemetło;  .Ro^  npHw^mAHBocinB,  3a- 

M'BHaHie,  Ecct,  anflcnie ;  Carn,  posir,  ahtenga,  ahtanje; 
Pag,    pomgnar;    Pol,   uwaga,    attencya ,  baczenie   na  co, 

bie  ^ufmerffamfett,  %a^X,  iK<btramfeir;  €rm4gung.    Ody 

się  zaflanowiemy  nad  wyobrażeniami ,  ktÓKe  się  w  nas 
snuią ,  i  układamy  ie  w  pamięci ,  ieft  to  baczność,  Cyank, 
Log,  37.  oppof,  niebaczność,  niedbal(lwo,  Vim^t^^XKiU\X» 
Jm  większa  władza,  tym  szkodliwszą  w  niey  ftanie  się 
niebaczno^d.  Dy  ar,  Gr.  i3i,  Eccl,  He6póiKHOcmB  «  ne* 
60A"B2HOBaH7e  ;  -  Milit,  bacznoś<5!  prezentuycie  broń. 
Kawał,  Nar,  263.  ^TcbtUttg!  %alt  STcJt!  Pojf,  cAy maid  ! - 
Kazał  mM  na  niego  bacznoś(5.  Ojf,  Wyr,  ( pilne  oko ,  etn 
aufmertfame^  %M0*  Z  bacznością  tu  poftępować  trzeba. 
Dudz,  22.  (s bacznie,  roztropnie,  rozważnie,  bebad^tfilltl^ 
bebwtftm).-     baczny,  *BACZLIWY,  a,e.     BACZNIE 

arff. -   (Sorbfup,  febjbne,  nierfope,  poipa^upne';    Carm 

umliy ;     Vind,  m^rkishen,  yglavovseten ,    spomliu,  marn» 
marliu,     yanzhliu*,     P^Jf^    CfAlocmHmeABHUH,     npiiM'6- 
mAHDbiK  ,    npiiM'BH&meA]!»HLiii,  aaM'&vani€ABH&iH  ,    3a- 
M"femAHBWH;  Eccl,  BMHMameAB;     ^oA.  ffftril^;   Slavon* 
bdechi;  Rag.  pom^niy,  poman ;     J.  i.s  uwaźaiąry,  uważ- 
ny, (iwfmerffam ,  beba^tfant;  acbtfrlW«     Nie  ieftem   nieba- 
cznym   przyiacielera     nowości ,  nie  idę    ślepo    za  cudzym 
zdaniem.    Gaz.  Nar,  i,  i55.     Baczny    a  boga  boiący  się 
cztowiek  iawnie    to  widzi.     Smotrz,    Napo,   39.     Mądry 
niechay   głupiego    nauczy »    baczny   błędliwego.    Sk.    Kaz. 
279.  ^Baczliwa  ftaro;?ytność.  Bardz,  Tr,  praef,,^  z     Roz- 
tropny, mądry,  rozsądny,     ftug,    t>er(l4rtbtg ,  Wetfe.    Ba- 
czny przednie  ieft ,   co  umie  drugiemu   radzi45  dobrze }  ba* 
czny  wtóry  ieft,  który,    gdy  sam  nie  umie  radzić  sobie ^ 
radzi  się  drugiego.  P^tr,  Et,  11.     Ganię  zdrożności  i  zda- 
nia mniey   baczne.  Kras,  Sat.  3.     O   iak  człowiek  nieba- 
czny, że  się    tak    trapi    dla   nabycia  różnych   wiadomości;. 
Zab,  5,  55.  Niebaczne  aflekty,  irrationabiles  motus*  Zygr, 


4a 


SĄCZU    -    B^C. 


Gon.  55 1*  CzYowiek  niebaczny  s  Niebacznll:  cu.fs»  §,  ba- 
<^ij»  względny  ( dy fkretny ),  *wzglądaiący, wsgiąd  maią- 
ey»  (Kńctffc^t  tie^menb.  Nie  byi  tak  baczny,  ieby  sam  sie- 
dząc, drugiemu  tei  siedzieć  kazaf,  Gorn,  J)w,  196.  Nie- 
baczny na  oyczyznę  i  woienne  znaki  Zoiniersu!  bronisz 
falki '  senatowi  takiey!  Bardz,JLuA,  SS»  *$.  niebacznie  s 
■  nieobackir,  x  nienacka  ,  niespodzianie  ,  nieprzewidzia- 
nie ,  1ltl9etfe(ff  n^  ,  tm^orl^tdefeffeit.  Zawsze  cięisza  to 
bywa ,  gdy  kogo  niebacznie  nieprzyiaciel  napadnie ,  i  fh*a« 
ci  nieznacznie.  JCmit,  Spit.  A,  3.  '  BACSjYC  ,  A£f* 
Niedok,    Baczać  Contin,^    Croat,   paziti$*     Car/i.  pafti, 

pasł,  pisem*,  (cf,  patrzyć,  Cr^rm.  ^afftn,  attfpaffen;  /^^^O 

esN  cl.  £*at,  spectare,-  spicere).  1*.  fizycznie:  widzieć, 
fef^en*  Który  ftworzyt  ucho,  zai  nie  ustyszy?  który  spra- 
wił oko,  nie  będzie  baczył?  Leop,  Pf.  ^5,  9.  (izali  nie 
widzi?  BibL  Gd,),  Weszta  dokoicłpta,  a  bacząc  wielki 
lud,  pytoła  się,  coby  to  było.  Wyf,  Xatarx,  454.  Jeden 
dzień ,  iedna  cbwila ,  iloiące  i  poległe  baczyła.  Bard,  Tr^ 

456,    J.  2.  poftrzegać,  fe$«,  tt\z%zxL,  wa^tne^itteit ,  ges 

watr  werben*  Przez  palce  patrzyć,  widzieć,  iakoby  nie 
biicząc.  Mącz.  Wielkiemu  panu  nie  wszyAkiego  trzeba 
baczyć*  Ryf*  Ad,  45.  Jeden  nie  wszyfłkiego  baczy.  Cn* 
Ad.  3o8.  O  tym  nie  trzeba  słów  wiele,  co  kaidy  baczy. 
Gorru  Sen.  4 1  o»  Acz  mię  niosła  mowa  twoia  gdzie  chcia- 
ła ;  a  wszakoź  baczyłem ,  ie  iey  czegoś  ieszcze  nie  dofla- 
wało.  Orzfch.  Qu,  i44.  $.  baczyć  co  do  siebie  s  poczu- 
,    wać  się  do  czego,  czuć  do  siebie,  widzieć  do   siebie,  Alt 

flc^  hmttUn,  »al^rnel(men ,  getoa^c  »etben,  l^tp  Cićn  enu 

pplhtn,  fi4  t^etonfft  fe^lU  Zaden  swey  wady  do  siebie  nie 
baczy.  Ryf*Ad.^j,  Grzesznym  się  bydź  sądzę,  baczę  Xo 
do  siebie.  Opal.  Sat.  Fiiany  nie  baczy  tego  do  siebie, 
ieby  w  czym  wykraczać  miał ;  owszem  widzi  mu  się  t  i^ 
przyftoynie  czyni.  Gorn,  Wł,  M^  6,  j.  3.  uważać ,  roibie- 
rać,  rozważać ,  roztrząsać ;  (  Vind,  merkati  ,  skerbeti , 
Tąnzhati }  Carn.  rajnzam ,  yanzam ,  posiram  se ,  mirkam , 
zhitam;  Sorabfup.  UbibU}fU\  Rojf.  npKiM'BniHnzB ,  npii« 
ii'l9H4ni£  »  EqcU  co6jmocmH ,  co6jiioAaniB  ,  3aiią'Bnxiini&, 

3aHl5Hani&,  noAM'BaAŁmB;    Boh,  ^o^ptowati ,  fetriti; 

Croat.  napazivati ) ;  Zawzdy-iakie.  rozumy  naywięcey  sły- 
nęły* Co  baczyły  czas  przyszły,  i  te,  co  minęły.  Rey, 
Wiz,  63.  5.  Słuchay  mnte  i  pilnie  bacz  na  słowa  moie, 
1.  Leop.  ^.  Efdr.  9,  3o.  §.4.  wzgląd  mieć,  wzglądać, 
tMtfft(6t  ttelmetl,  ^erdcfflc^ttgem  Bacząc  na  iego  zasługi. 
Tr.  Poyirzał  na  pokorę  moię  i  baczył  na  irasunek  móy. 
1.  Leop.  4.  £zdr.  9,  4$. 

J)eriv,  obaczyć,  zobaczyć,  obaczny,  nieobaczny,  nie- 
bacznik,  ppbaczyć,  przebaczyć,  wybaczyć,  zahaczyć. 
PA^CZYĆ,  Nęutr.  nied^  Zahaczyć  doA.  ^Bączać,  Bąkać 
Cont.  qu,  cf.-  Bosn,  bucciti,  ciniti  bukku.;  Rag.  bucjatis 
elamarg  (cf.  Lf^t,  buccina)  wydawać  głos  podobny  hako- 
wemu z  pod  wody,  ioj^  ę\nę  SRoJirbpmmel  l>rótfen , .  trome 

lUebl*  Bąk  bączał.  Ban.  J.  3*  b.  Gdy  bąk  baczy,  będzie 
deszcz.  Haur.  SĄ.  iig^  $•  bęczyć,  brzęczyć,  iak  bąk 
owad,'  fttmmen^  fumfen'.  Trądy,  komary,  pszczoły  baczą. 
JDudz,  31.  Foty  komar  koło  głowy  baczy,  póki  nie- 
dźwiedź łapy  nie  podniesie.  Fr,  Ad.  1 20.  ( poty  słaby 
ikwierczy,  póki  mu  duiszy  nie^ pogrozi f  ikomli  kundel, 
póki  brytan  na  niego  nie  zaszczeka),  a.  ir.  mruczeć, 
murmeln.  3^zą  solnie  pod  nosem  :  pięć  a  pif  ć  to  dziesięć. 
Tśat.  1 1,  a3, 


«     HĄD    ..    BAG.     , 

BADAĆ 9  As.  Contin.  rozbierać,  rostrsąsać,  praewaiać, 
dochodzić,  tia<^farfd^eil ,  erfOrf^t^ett;  3fai.  badare,  ci  py- 
tać ',  cf.  Bośdź ).  Bóg  wzrokiem  swoim  myśli  niepoięte 
bada.  P.  Kchan.  J.  3.  (przenika,  bltr<^bringt}*  BADA- 
NIE, ia»  n.  3.  inkwizycya.  Szczerb.  Sojc.  75.  UnterflU 
4ttlld#  92(M6fPtf(^Uitg*  Na  sądzie  burgrabikim  bywa  bada- 
liie,  co  zowią  rugiem,  o  zachowaniu  obyczaiów  każdego 
mieszczanina.  Siue^  Porz.  39.  $.  Recipr.  Badać  aię  s , 
dopytywać  się,  dowiadywać  się,  dochodzić,  tia<^  etWAl 
forfc^en,  nac^forfc^etl*  Rozum  ludzki  badaiąc  się,  coras 
4alćy  przychodzi.  Archel.  4.  Począł  się  wywiadować 
o  sprawach  waszych ,  i  ieszcze  myśli  }vaszych  badać  aię 
będzie.  Dambr.  a46.  Nie  wadzi  się  badać,  czego  czło- 
wiek nie  zwiadom.  Falib.  Dif.  ,D.  3.  Wszczyna  gadki 
trudne ,  badaiąc  się  o  £krytych  rzeczach  .iwiata  tego.  Radź. 
l.  Car.  1,  20.  Szukał  mędrców,  a  od  nich  się  bad^ 
i  z  niemi  się  ćwiczył.  Jabł.  £z.  5.  BADACZ,  a.  nu 
1.  szperacz,  dowiadywacz  ,  dochodziciel  ,  h€t  %9l^d^tX  ę 
9{a^forf4er,  (Stforfc^er.  Bóg  badacz  myśli  ludzkich,  któ- 
remu nic  nie  zakryte.  Si.  Zyw.  268*  Gdzież  mądry-, 
gdzież  badacz  świata  tego !  Radź.  1.  Cor.  1,  20.  Badacz, 
albo  dozorca  wiary.  Baz.  Hift.  280.  (inkwizytor).  To- 
warzyftiya  badaczów  przyrodzenia.  £luk  Zw.  1,  3.  -  in 
f$min.  BADACZKA,  i,  2.  bie  %n^ąexvm.  BADA^TU- 
WY,  BADLIWY,  vide  Bedliwy. 

Derh.  dobadywać  się ,  dobadać ,  wybadywać ,  wybadać, 
'sbadywać ,  zbadać ,  niezbadany,  cf.  Bośdi ,  Dalm.  badati  s 
incirare-y  Rag  obaditis  accufare,  cf.  Dbać,  Dbały. 

♦BADAWnA ,  ii ,  f.  2  K06  biegun ,  eln  fiattftlge^  Olof ,  tvx 

Stennet*     Na  parepki ,  kursory  abo  bada wiie  wędzidła  ma- 
tą by^ź  wedle  wielkości  gęby  ich.  Hipp.  60. 
BAD  EL,    BADYL,  a.  m.  1.  łodyga,  pieniek  roślinny,   htt 

^fłan^enflengel,  bec  ®renge(,  @tamnu  Kiedy  konopie  nie 

'  dosyć  zollaią  w  wodzie ,  to  ikóra  z  trudnością  odłącza 
^ię  od  badyla ',  a  ikórka  ta  powinna  si^  odiąć  wzdłuż  ca*« 
tego  badyla.  Jak.  Ąrt.  3;  218.  Makowe  badyle  spalone 
piękny  daią  popiół.  Torz,  Szkf.  21 4.  Jelenie  nogi  cienkie 
iak  badyle.  Zab.  i3.  271.  Tręb.  $.  badels  chwaśćiiko, 
jUtlftdttt*  Na  takiey  roli  więcey  bywa  chwaAów  i  badela, 
a  niżli  dobrego  zboia.  Haur.  Sk.  46.  Z  głodu  gryźli 
chwafty  i  badele.  Chrome.  Fcurt.  454.  Niepoiyteczne  bade- 
le,  próżne  krzewienia.  Haur.  Sk.  8.  (  j^er^  badegls  oset). 
BADURZYC  ,  BANDURZYC  ,  BZDURZYĆ ,  Aa.  Nied. 
Prawić  ni  to   ni   owo,    gadać   nie  do  rzeczy,  pleść   trzy 

po  trzy;  bnmm  fc^wa^eit,  falbobern,  fabe^  ^eug  reben. 

Czego  tam  nie  badurzyła !   Pełr.  Hor^  2,  o.    ( cf.  Dure6 , 
durzyć,  odurzyć). 
.BADYL  ob.  Baddl. 

BA^DZ  vide  Bydź. 

BAG  vide  Bocian   czarny. 

BAGATELA,  i.  f.  2.  BAGATELKA,  i.  f.  2.  dem.  z  Franc, 
fraszka  (  *pófrzeczy),  drobna  rzecz,  maleńftwo,  ejne 
£lelnig(eit.  To  co  się  wlelkiem  zda  człowieku ,  są  bagate- 
le liczbą  powiększone.  Zab^  9,  3 11.  Zabł.  Ludzi  bagatela 
różni ,  błaga  bagatela.  Zabł.  Zbb.  1 1 .  Więcey  wydaią  na 
bagatelki,  niźli  na  rzeczy  potrzebne.  Zab.  16,  49.  Su- 
mnienie  ieft  u  ludzi  bagatelą ,  honor  illuą  bagatelą ,  reli- 
gia nay większą  ze  wszyflkich  bagatelą.  Teat.  8,  d.  49. 
Dwa  tysiące  talerów ,  bagatela !  Teat.  49,^.1 2.  Tylkoi 
%o}fi\   To  wielka  bagatela !  ib.  1 7,  c.  45,       BAGAITSL- 


UAG    ^    BACN. 

VYy  a,  e.   nie  wiele   snaciący ,  tUl^ebettt^nb*    O  bajateln* 
fraszki  naprzykrzała  się  dworowi.  Bohom.  Kom,   2,  3 12. 
Bagatelna  ceremonia.   Teat.  19,0,  7  a, 
BAGAŻ  y  u.  m.  1.  hurt  sprzętów  woylka  i  artyleryi.  Papr» 
JV.  1,  467.  bagaże,  ..Mogi.  Jak.  Art.  3,  3o5.  td*  S^tle^^s 

^cpiitt,  haś  ®€pi(tt',    HcJJl  KOiul),  o6o3l>,  oeoaeifb, 
yronrosaHie.       BAGAŻOWY,  a,  e.    oblogowy,     {Rojl 

BAGAZYA  ,  yi ,  t.  2.  Cr  car.  bagazia ;  ^ojf.  cKmeyl) ,  ma- 
terya  bawefniana,  ^if  ^itttun-  Bagazyi  sztuka  cata  ró- 
iney  farby.  VoLU^.  4,357-  BAGAZY0WY,  a,  e,  Rojf. 
rRinyoBbin,  ^atttinens,  kaftanik  bagazyowy,  Birk.  Kax. 
Ok,  F.  a.  b.  lVL*af  na  sobie  bagaayową  marynatkę.  Warg4 
Radź,  339. 

BAGIENKA,  i,  f.  2.  trawa  przy  bagnach,  Glimpf$Ta^< 
Przy  nim  na  nowey  trawie  i  bagieuce  Pasą  się  pufte  ko- 
źlęta z  baranki.  Morfzt.  65  BAGIENKO  ,  a.  n.  3.  ro- 
ślina, Andromeda  polyfoUa^  gatunek  rosmarynku,  ro- 
inie  na  bfotach.  KlukDyk.  1,  35.  eine  5Crt  Wilbert  JRotoa* 
tUt^/  (cf.  Bagno  ziele).  2.  dem»  Nom.  Bagno.  BA- 
GIENNY, a,  e,  od  bagna,  ^OTOfl^/  Błotne  i  bagienne 
trzęsawice.  Ą-/-.  497.  ( cf*  Bagnifty  ). 

BAGNET,  u.  m.  1.  BAGNECIK,  a.  m.  1.  demin.  Croat. 
bodomech  5  RoJf,  uimBiKl) ,  lunihiM^Kl) ;  niby  puinal  że- 
lazny, osadzaiący  się  na  ręczną  broń.  Jak,  Art.  3,  s85. 
imię  od  miafta  Bayonne  we  Francyi  *,  ba^  ^a^Onett-  Już 
przyszło  do  bagnetów;  pfyną  krwi  potoki,  Ukrył  się  pod 
tropami,  pol  przeftwor  szeroki.  Zab.  i3,  SSg.-^  BA- 
GNECINA,  y.  f.  2.  mizerny  bagnet,  eitt  eleitbe*  93apOs 
aftt«  BAGNECISKO,  a,  n.  3.  niezgrabny,  paikudny  ba- 
gnet, eittiingefe^fac^te^  SBflępnett.    BAGNETOWY,  a,  c, 

od  bagnetu,  SB<tponett  =  . 
BAGNL\T1C0,  a.  n.  3.  pączek  kosmaty  niektórych  roślin, 

baranek  ,  Si^^tti ,  Ummtt^tn  eitiiget  ^ttju(^e  nnb 
.fKimne,  befonber^  ber  ^almen.    W  Kwietnia  Niedzielę, 

kto  bagniątka  nie  połknął,  to  lui  zbawienia  nie  otrzymał, 
Rtj,  Poji.  P.  p,  5.  (pączka  palmowego).  BAGNIK, 
a.  m.  1.     Boh.  (ii(n]f,  ryba   morika    vide   Tnncżyk,    bet 

tt^nnfifd^.    BAGNISKP ,  a.  n.  3.  Boh,  haf^niffti ,  babina , 

pa&udne  ,  brzydkie  bagno  ,  ^In  ^dffUt^et  atf(^etllicbet 
Cmni^f.  Wielka  równina  dla  wód  zimą  spadaiących ,  ba- 
gntikiem  się  ftała.  Pilch.  Salt.  i83.  Bagniika  śmierdzą- 
cym zielikiem  zarosłe.  Staf.  Buff.  45.     BAGNISTY,  a,  e, 

Shcac.  ba^nirt,  ba^niwł,  Boh.  ba^nitp,  babfttwp;    vind. 

zeklalł,  inusgaR,  mlakafł,  mlazhnu ,  młaka  fhi*,  Bo/n.  yo-* 
dotopny  ;  RoJf.  monKiH ,  monOKł) ,  mHHHcm&ni  s , 
Motnifty ,  kałuiyfty ,  motOfKd ,  fllttipfig.  Nie  ufay  gęftym 
Uotom  i  lasom  bagniftym.  Pajzk,  Dz.  ^8.  Bagniile  łoiy- 
fto  plngawey  gadziny.  Przyb.  Abl.  310.  Ruda  łączna 
czyli  bagnifta ,  S^iefenefJ  /  bywa  w  mieyscach  mokrych 
WotnJftych.  Of.  Zel.  43.  BAGNO,  a.  n.  3.  BAGIEN- 
KO, a.  n.  3.  dtmin.  Boh.  b«C»o,  Mina,  la%ti\^tif  gtiwpa; 

Sorabinf,  flttltp;  Slavon.  zdrilo;  Kfn<# młaka,  blatje, 
zekla ,  muaga ,  bereg ;  Carn.  berezhina  \  RoJf.  pHCaseyl) , 
py^eBHHa ,  ( c(.  Ger.  iBil((^  /  Graec,  Tmy*! ,  naya ,  Hebr* 
^93  j  1193 )  zlew  wody  iłoiącey  na  gruncie  przepadziftym , 
gąszcz  8  wody  i  ziemi;  (cf.  Baioro,  Błoto),  bet  ^nwpf, 
§j(tt{ift»  Lgnące  bagno.  Warg.  Cez.  i65.  Wpadli  w  ba- 
gna wielkie,  konie  poczęły  się  zwiiai^  Teat,  19,  b,  72. 
J.  2.  Botan.  bagno,  drzewo  *  loia,  łozyna,  bfe  {Kaint9łlk<^ 


•BAH   -   i.  Baja. 


45 


Wfod.  j.  bagno,  ziele,  iedum,  RoJf.  KXOnoflKHfcl) , 
CaryAlHiiKl),  rozmaryn  dziki,  szmer.  Syr.  171.  JC/uk 
Ro^l.  2,  208.  wUbet  OtO^martn.  J.  fide  Modrzewnica, 
(cf.  Bagienko)  BAGNIOWKA,  i.  f.  a.  empetrum  nU 
grttm,  fd|^loar|et  ^teiltbt ec^^  gatunek  małpiey  iagody }  roiilie 
na  błotach.  Kluk  Dy k.  1,  199.  RoJf.  BO^AHiitta,  lUHKUia. 
*BAGNOCH,  a.m.  I.  itihsL  XtfAvox(Z9tfy  Przyb, Bałrachom, 

211.  etn  Jrofd^  mi  Ut  iBatrat^om:  hn  ®uRipffet. 

*BAHABER,  bra.  m.  1.  Taki  był  między  Bahabrami  iłer- 
kules,  od  którego  chorobę  kaduk  ftarsi  nazwali.  Pttr. 
Et.  4o6. 

1.  BAJA,  i»  f.  2.  RoJf.  6aHRa)  Holland,  baey;  Dan.  baj; 
Ga//,  bay,  bays  i  J^a/.  baieUa ;  9fJiebetb.  tBde,  t>htt» 
beutfc^  /  bie  §809  ,  materya  wełniana  ,  em  ISoSeN^etlg. 
W  grubdy  bai ,  częflo  się  radoid-^i  pociecha  tai/  Poti  SyL 
471.  (cf.  Szara). 

2.  BAJA,  i.  f.  2.  Jtal.  baje  {snugae^  Carh,  bajas  fors  \ 
RoJf.   6yH :  JiultŁU )    ba^ń  ,  potężna    bayka ,    rbe  Sobef/ 

eIne  ^dbte ,   ein  ti^t\%ti  ^dbrc^en  ^   Rajf  spauie , 

BpaKH,  BpaKiHBe;  Nie  bayka  to  tylko,  ale  całą  gębą 
baia.  OJf  Wyr.  Ciazey!  dosy<^  tych  baiów.  Teat.  29,  10. 
Nie  rozumiem  słówka  balów  iego.  ib,  7,  c.  76.  ^.%.  per^- 
fonif.  BAJA,  I.  m.  2.  BAY,  aia,  m.  i.  baiacz^  baykarz, 
plotkarz ,  etu  %aM\iMt  ,  eć^wi^tt.  Lekarz  ,  który 
się  chełpi  z  sekretnych  leków,  albo  iefl  samochwał 
i  baia,  albo  oszuft.  Perz.  Z.ek.  35o.  Biegay,  a  nie  myśl 
baiu  o  perorze.  Teat.  43,  c.  26.  Wybi  Ten  bay,  cq  tyl- 
ko mógł  wymy^led,  prawił* ~ //iar.  Sat*  120.  BAJAĆ, 
baiał,  baie.  Aa.  Nied.  Boh.  U$eti,  bagjtlf,  bfltl/  Wgl} 
Sorabjup,  hapU,  Sor&bir^f.  fe  bujafd^s  tleć;  Carn.  bajam s 
fortes  iacere;  Croat.  bajati*,  //un^.' bajolom  s  incantare 
czarować  *,  Rq/f.  6aJiin&  ,  6aiO  :  gadać ;  £ccl.  6aAHie  s 
óa/£7/i^^),  bayki,  baćnie  powiadać,  Ro/f.  6acHOCAOBHniB , 
zmyślać  po  poetycku,  fabttUtetl;  fabelll,  bi^^ten.  Baymy 
tui  -teraz  o  zawodzie  sławnym ,  który  się  trafił  o  czasie 
niedawnym.  Jabł.  Ez.  5 o.  Daremne  były  te  namowy, 
właśnie  iakoby  głuchym  baiano.  Krom.  6o4.  ( tttUbeil 
C^ten  pteblgetl).  Ja  nie  wiem,  czy  to  prawda-  czy  to 
tylko  baią  ,  Co  o  tym  Proteusie  ludzie  powiadaią. 
P.Kch.  Orl.  1,  21 4.  Takowym  cudom  nie  bardzo  ia  wie- 
rzę. Bo  wiem,  ie  baią  od  wiekrSw  poeci.  Zab.  i5,'34o. 
ogólnie :  łgać ,  kłamać ,  z  prawdą  się  miiać ;  Yind.  smisli- 
ti ,  smishluvati ;     Ceurn,  mamati ;     Croat.  barb.  scjurkati  \ 

RoJf.  Bpasaio ,  Bpy ,  fabelit,  bu^ten,  (ńgen.    Ja  w  to  nie 

wchodzę  ,    co   mi    ona  baiała  ;  ty    mi  prawdę    powiedz. 
Teat.  23,  26.     $.  pleść,  prawić,  gadać  nie  wiedzieć  co, 
fafeln,    (d^maCen^  fc^nuttettt.     Baie&z,   by  baba  na  trecie. 
Pimin.  Kam.  96.     Sam  nie  wiesz,    co  bai^sz.   Teat*  46, 
c.  i3.    ttr  8,  99.     Nie  bay  plotek.  Pot.  Jow.  2,  59.     Jako 
się  nauczyli,  niechay   co  chcą   baią.    B.  Papr.  Try.  A.  4. 
FroAak  o  rzeczach    baie,  mądry  mówi.  Er.  Ad.  6.     Kto 
aię  upiie,  sam  nie  wie^  co  baie.  Jabl.  Ez.  5g.     A  kiedy 
im  hiftoryi   nakoniec  nie  flało ,    Jako  bywa  podpiwszy,  to 
się  t4i  bdiało.  Pot.  Arg.  286.     Baykę  baiać     fide     Bayka 
BAUlNIE,  la.  U.  3.  Subjł.  Yerbiy  hai  foAtUi*     2.  baśnie, 
baie,  ^abeltoetf*     Jegobaianie,    Chcesz   napisz   kretą   na 
ścianie*   JL,ib.  Sen.    12.       BAIACZ)     BAIARZ,  a.m.   1. 
Boh.^a%Ui  (i poeta)  |Do6on^ar;  Sorabfup.  ba)»;  Sorabinf^ 
btfiof)    Yind.  smialovez,  smishluvauz ;      RoJf  6acHOCAO~ 
%^\^9  6ac]iomBope]^  9  cKaaoHHakbi  j^^^a^)!)^   apńAB^ 

5 , . 


44 


BAIOK    -     B\K. 


baia,  bayU  prawiący,  elnCabuBIt,  plotka,  iwiegot,  ttny- 
ślac^,  ein^wi^Ct,  <?rbl<^tet.  Surzec  ucieszny  baiacsB , 
bardzo  ieft  przyiemny.  ^aó.  7,  25 1.  Kofsak.  WAydźżo 
się  baiarzu,  źe  chwalić  boga  zdroźno^cią  nazywasz.  Pimin. 
Kam*  238.  ^  70  Ai  słuchać  niemiło  tego  baiarza.  Teat, 
10,  110.  Kaidy  Łray  miat  baiarzówi  czasy  heroiczne, 
Cóź  innego  w  iftocie  nad  bayki  rozliczne  ?  JCrcu.  PV.  34.  . 
$,  żartem:  baiarzs  baykopis,  %aM^\^Ut*  (  Croar.  baja* 
vecB  ',    Hung    biibajoló  s    incantator,  )         BAIACZKA, 

BAIARKA,  i.  f.  2.   Kobieta  plotka,  eftte  gaiuHfUnn; 

Sorabinf,  l9\mU'j  Rojl  CRdaoHHHua.  •BAIASŁOW- 
CA ,  y.  m.  2.  plotkarz  ,  eltt  %aUlf^an^,  Nie  naśladuy 
no"vro  znikłych  baiaatowców  niewftydliwych.  Smotrz, 
Ląm-  48.     B AIECZKA ,  i.  f.  2.  dem,  Subjl,  Bayka ,  Ba- 

ia,  dn  Sa^e((^n,  aR4^r(ein,  ^d^t(^en.    Vind.  smislik, 

smislinka;  Ao^  6aceHKa,  basnka.  BA£ĘCZNICZKA| 
i.  f.  2.  Kobieta  trzpiot,  plotka,  świegotka,  łgarka,  etn^ 
JabuUjlinn,  Liczny  gatunek  iartowniczek ,  nowiuiarek, 
baieczniczek  i  innych  tegoi  rodzaiu  oratorek.  Mon',  68, 
284.  BAIECZNOSC,  źci,  f.  2.  baieczna,  czyli  baiowa, 
lub  baśniowa  .  nauka ,  baiopismo,  baśniopismo,  mytologia, 
Croat,  -pripoyesztnoszt ,  jabede^ire.  Od  losu  i  bogów, 
nawet  nie  uwolniła  baieczność.  Ojf.  Sen,  67.  BAIE- 
CZNY,  a,  e,  Slovac,  bafni»Ó^  fa&lłlttó,  Sorabfup.  Hw 
CJnĆ,  Vind,  smisloun ,  smislen ,  Croat,  pripoyesztni ,  Rojf. 
6dC€HHiiiH,  CKaaoHHhiH  s  bayczany,  ba^iwy,  zmyślony, 
nieprawdziwy,  fa(e((f((ft^  CfMc^tet.  Baieczne  dziwy.  Jabt. 
Buk,  Awantury  baieczne.  Bch,  Kom,  4,  1,10.  *BAIĘ- 
DA,  y.  f.  2.  baieczna  legenda ,  faW^afte  2egenbe.  Niech 
nam  Katolicy  dowody  okażą,  nie  z  hiftoryków  niepe- 
pewnych  ,  nie  z  baicd  pletliwych,  ale  z  pisma  S.  Zrn.  PJi, 
3,  53.  b,  *BAIOĘASN,  i.  m.  a.  baiarz,  ein  Jabull^ 
^abfl^dn^-  Ambrożego  S,  wronią  i  baiobąśnią  nazywali. 
Stryik.  praef, 

Contin,  Deriuator,  baiopis ,  baykopis ,  baiowy,  bayko- 
wy,  bay,  bayda,  nabaiać,  wybaiać,  bayczany. 
BAIOKl,  u.  m.  1.  moneta  'WJoika ,    siedm  pieniążków   na- 
szych. C/l.  Th.  eine  Stalienlfc^e  SWńnie,  eltt  7  ą)fettnfgs 

BAIOPIS,  a.  m.  1.  baykopis,  ba^niopis.  Mon,  yS,  588, 
het  ^ahtWui^Utf  Rojf.  6acH0CA0B^^i) ,  BacHOCAOBb, 
6aCHOinBOpexj,l).  §,  baiacz  ,  plotkarz,  cin  Jabulifl^  ^aleU 
l^an^.     Jedna  gazeta  baiopisa  zagranicznego.  Moti,  65, 5bg, 

BAlOR ,  u.  m.  1 .  BAIORO ,  a.  n.  3.  bagno  mniey  prze- 
paścifte  ,  woda  błotnifta  z  Igniączką  ,  eltt  ttl^t  tlefet 
®uni|^f*  (  Vind,  yejar ,  bierl ,  bajar ,  cf.  Germ,  if^eif}eX  = 
ftaw,  rybnik,  fed  EccL  Rojf,  Oaropl),  hak  rybacki; 
purpura).  Baba  niosła  szczenięta  do  baioru.  Pot,  Pocz, 
43 1.  Lud  zebrał  się  u  koziego  baioru.  Pali/s,  FI,  3* 
(  cf.  Jezioi-o  ). 

BAIOREK,  rka.  m  1.  nitki  «łote  kręcone,  ^abett^plb.  Ody 
ma  kleynoty,  to  przecie  musi  znać ,  co  dyament ,  co  ba- 
lorek.  Teat,  34,  b>  36*  Kapelusz  upftrzony  w  baiorki, 
w  paletki,  ib,  24,  b,  35. 

ł.  BAIOWY,  a,  e,  od  bai  inateryi,  90tt  ©op,  Rą/f'  6aH- 
ftOB&iH ,  6aiiHeniiiiH. 

a,  BAIOWY,  a,  e,   odbaiów,  baykowy,  baśniowy,   ^aM^f 

BA^K  ,  a.  m.  1.  ptak  naszyniec,  ardea  Jlellaris,  Linn, 
Slovac.  Wi  Sugiif,  Hung.  Tizi  biką  -,  Bofn,  bukac  \  Croat, 


B\K    .    BA^KA. 

bik,  RoJf.  6yraH,  Bunl),  KsaKsa;  Sorabinf,  ,f\elt, 
UW>9  CJ/^y^'  hikkai  JirepUus);  Sorabfup,  (upaf;  Ger, 
hit  9iO(frbontnteI  /  przebywa  w~trzcinach,  sitowiach  ;  dziób 
wsadziwszy  w  wodę ,  gto^  wydaie  podobny  do  ryku  by- 
dlęcego. Zool,  25 1.  Nieprzyzwoicie  zowią  go  niektórzy 
babą.  K/uA  Zw,  2,  317.  Bąk  błotny.  BaniaL  J,  2Ó.  Bąk 
w  jeziorze  wznosi  brzmienia.  K^as,  Lijl.  1 1 .  Bąki  bąka- 
lą,  baczą.  Dudz.  20.  Pro?,  Bąki  ilrzelać.  Cn,  Ad,  8. 
Min,Jiyt,  5,  353.  (nie  wiedzieć  na  czym  czas  trwonić  s 
gwiazdy    na  niebie,   szyby    w  oknie    rachować,     ft<^    tuit 

ttnnń^^n  ^lelnigfeitctt  bef^aftigen.  Gficzn,  Wy  eh,  jr.  2,  *- 

Za  bąkami  chodzi J.  Lb,  N,  1.  iRo^Ky6ap£tniB.     Opił  się  iak\ 
bąk.  Pim.  Kam,  338-  (iak  beta).     §.  2.  ptak  eudzoziemiki, 
onocratalus  Linn:  baba.   Chmiel,    1,  607.     Boh,  !Buf(tĆ» 
Rag,  bucjaz  *,  EccL  6yceji& ,  RoJf,   6aKAaHł) ,   Sorabfup, 

ipumpaf,  Bofn,  sakatascja,  nesit,  5ev  ^eUcatt,  Me  26ffe(s 

gan^.  Błędnie  też  i  lego  niektórzy  zowią  babą.  Kluk  Zw. 
1,  317,  Bąk  z  łyszkowatym  pyłkiem.  Chmiel,  1,  126. 
$.3.  bąk,  owad, /a6^nux  Linn,  RoJf.  OBOAb,  Rmiapb  , 
CA'BaeHB,  mcabchukI)  »  Ki/z</.  obad,  Croar.  obad,  Cąm, 
owad;  Sorabinf  bat^att^a^  Sorabfup.  tieCjf;  Boh,  ftmef* 
Ger.  Me  iBrdmfe^  93jiel)br(Jmfe,  większy  od  mu^h,  prócz  oflre- 
go  ryika ,  którym  kole ,  ma  po  bokach  dwa  zęby,  któremi 
szczypie;  latem  dokucza  koniom  i  bydłu.  Zool,  11 5.  (cf.  * 
ślep,  gzik).  Nazbyt  przesadza  przysłowie:  dziewięć  bą- 
ków konia  udusi.  Kluk  Zw,  4,  365.  Prov,  Mucha  uwią- 
żnie,   a   bąk  się  przebiie.     Jak,  Bay,  72.   Zegl,  Ad,  1^7, 

(fleine  ^Ube  f^in%t  man,  grope  lalft  man  laufen,  złodzieie 

złodzieyka  wieszaią.  Falib,  L.  3.).  Prawa  są  równie  lako 
paięczyna.  Bąk  się  przebiie,  a  na  muszkę  wina.  ZegUAd, 
xo,  Rey,  Wiz,  102,  b,  J,  Kchan,  Kniaź,  Poez,  3,  70.- 
transl,  morał,  i  trąd,  truteń,  ^Uttimeltt,  ®ef(6metf.  Nay- 
azkodliwsi  bąkowie  zakonu  flarego  ,  Bo  pszczołom  wybie- 
raią  miód  z  ula  nowego.  Jei,  Ek,  E,  2.  ( żydzi  zdziercy, 
komary,  piiawki)  $«  4.  Bąk ,  cyga ,  krąglica ,  Warkolka , 
kula  wydrożona,  gra  dziecinna,    Rojft  boamókI)  ;  Soraó. 

fup.ro^cimta,  frap^el;   Boh.lrcMt,  ©famt^a;  Cam. 

ferta^ka;  Bofn.  zvark,  zvrrik,  bet  i^tCUfel/  S3tummfreH* 
fel.  Dttrfz.  33,  UrJinGr,  1^0,  J.  5.  dudy,  kozieł,  ber  2)tts 
b^lfil(f •  Hucznym  dźwiękiem  ozwat  się  i  bąk  '  z  rogiem 
krzywym.  Otw,  Ow,  iSj.  Nie  cySarą  się  oni,  ni  głosem 
śpiewanym  Cieszyli  w  on  czas ,  ani  bąkiem  rozdymanym 
Wielodziurych  bukszpanów,  ib,  476.  Frzyidzie  potem 
s  bąkiem  duda  Opiłego  między  ludsk,  Kochów,  191.  W  bą- 
ki przygrywał.  Zebr,  Ow,  23.  ( iun&is  arundinibus  )• 
5,  6.  Bąk  vide  Tynf.-  BĄKAĆ  Act,  Contin,  Bąknąć^  Jn- 
Jlant,  (cf.  Baczyć)  głos    taki  wydawać,  iak   bąk,  i  ptak 

i  owad,   brńffen  n^te  eine  (Ro^rbontmel;  fmnfen  wie  eine 

iBremfe.  {Jllyr,  baukatis  baubari,  Boh,  hwUtU  cucu-* 
bare).  Bąki  ptaki  bąkaią.  Dudz,  20.  Komary,  pszczo- 
ły, bąki  bąkaią.  Dudz,  ib,  llojff',  abiHÓinB,  \  2.  tr,  brzę- 
kać na  iakim  inftrumencie ,  bubeltt;  ((^lec^t  fpie(en«  Leda 
kto  na  dudziech  może  bąkać.  Petr.PoL  2,376.  j.  3.  bą- 
kać ^  nie  domawiać  czego ,  nie  dopowiadać ,  cedzić  słowa, 
gadać  przez  zęby,  półgębkiem ,  murmeltt,  ^alb  Uttt  teben. 
Narybitwa  sąsiedzi  bąkali,  iż  im  wodę  mącił.  Ezęp,  86. 
Fodrzeżnia  po  rozumie,  zdania  przez  nos  bąka.  Zab,  i4, 
5o,^Nag/,  Kain  wyfkoczył  za  próg,  i  bąkał  pod  nosem. 
Przyb,  Ab,  i3i.  Teat,  43,  c,  25.  Wyb,  Prov,  ani  bą- 
iLnął,   ani  iąknął.   Ryf  Ad.  1.    (ani  Uunął,   aui  pisnął, 


B-\KN.    .    BALAC. 


45 


czego  mina , ,  i  czapka  na  bakier ;  droi<zy  Mras  towtr 
tani.  Zabł,  Amf.  3.  Wloi  czapkę  ną  bakier ,  ot  tak  z  .ko- 
zacka.  Teat,  36,  b»  38.  Guzik  na  kapelusz  z  aaitfą  drog% 
kkdzie,  Tak  go  wci^nie  na  bakier.  Zab.  1J^  64,  lanaL 
nad  iunaki ;  czapka  na  bakier «  zakasane  polj.  Xniaz. 
Poez,  3;  łi6.  Bądi  Dawem  komedyinym,  ftó/  na  bakier 
z,g{ow3^Zab.  13.  101.  Na  bakier  do  lądu  poiasdami  natrę, 
dextris  remis.  Zebr.  Ow.  73.  cf.  Bakort.  $.  traruł.  Wszjiftk* 
idzie  na  bakier  s   na  opak ,    krzywo ,    ile ,      t$  ge^t  htU 


BAKA.    -    BAZIEB, 

sfowa  nic  powiedziat,  et  ^at  ancft  tttc^t  etnntrtl  0fttltl(f<l^ 
f risen  2a«t  ©on  (IC^  gegeben).  Y  słowa  nie  bąknęła.  Teat.  2,  b. 
]24i  Przeciw  niemu  i  bąknąć  wolno  nie  byfo.  Smalc.  i66. 
BAKA,  i  ,  f.  ^•^  in  PluraH.  BAKI,  e.  gr.  baki  komu  kwiecić  s 
przyświecać  komu,  nadikakiwać,  nadstugiwać^  pochlel^iać, 
uymować  sobie  kogo,  pozylkiwać,  einem  f(^mcU(?eItt ,  i^tl 

hntd^  &dfm€id^€Up€n  su  geiointteit  fud^ert,  (cf.  einem  ha6 

tiŚ^t  iMtn  }•  Któryś  to   znowu  zt^cbwalec  świeci  iey  baki, 

Kto  to  ieft  taki ,  co  pomaga  babie  szaleć !      Zab^.  Bal.  88. 

Świeć  mu  bakę  otwarcie,     szkodź  mu  po  kryiomu.     Tręb. 

S.  Af.  76.      Kiedy  ia  mu  będę  bakę  świeci!  i    iego    fironę  BA^iCNA^C  vide  Bąkać. 

utrzymywał,   oilatniego  dobędzie  grosza.     Teat.  i5,  c.  18.  BAKORT,   u,  m.  1.  lewy  bok  okrętów ,   bet  9)4(flb0tb,   hit 
BAKAC,  at,  a,    Ace.  Niedok.   1.  wykrzykiwać,  iak  pospól-       \\\\U  @ette  eitte^  Sd^iff^.   Ga^.  bas  ~  bord )  burU  po  lewćy 

ihro  z  wesołości.   Wiod,     jailC^|eR/  jU(^jen^    ein  Jreubetts       ręce,  ftoiąc  przy  rudlu.    Mag,  Mscr.     Styruy  ku  bakortu, 

%!t^ttp    ec^eben*     §.  a.  wotać,     rufett.     Bakalem  ^     a  nie  ^     dextrorsu/n.  Chmiel.  1,  80.    (oppof.  szymbort. )     a.  nie-* 

było,  któby  słyszał.  Leop.  Jef.  5o,  2.  (wołam,  a  nikt  się       bezpieczne  mleysce.  lA.  ettt  d^f<i^tUc^et  ćrt. 

nie  odzywa.  B16/.  G</,  )cf.  Za  bąkać.     $.3.  Stiofować,   laiać,  BAJKOWY,  a,   e,  od  bąka  ptaka,    owadu,    9łO$A#tl|ttte(  ^  ^ 

fd^tUen,  (4^m4betl;  mit  fflorten  flrafetU  Słowy  kogo  bąkam,       giogbremfen  =  /   Od  bąkowey  góry  nazwani  Bąkowie,  a  po- 

karzę,    cajłigo.    Mącz.     Zbakat  Pan   morze  czerwone,  to       tem.  Bąkowscy.    ^ief.    i,    27.       BAŃKOWSKI     abo    Ryś, 

ieft ,    bakaiąc  przykazał  mu  ufłąpić ,  increpuU  marę  ru-       herb ,     ryś    w  prawą    bieżący ,    a    oazad    się    ogląd^%cy^ 

brum.    Wrobh  Pf.  279.      Zbakałeś  pogaiiftwo.    Wrób.   17.        Knrop.  3,  4.   ejn  30<!PP^n* 

increpafli.  Skarał     Bóg      czlovf ieka     w     bąkaniu     dla  BAKUŁA  cide  Bafaka, 

złości,    ib.    92.        Oddal    odemnie    wzgardzenie     i    takie   1,  BAL,   u,   m,    i.   graniaflo   ociosane  drzewo,     ^ithtt^ 

.  bąkanie,  opprobrium  et  contemptum,  ib.  zjg,     O  grzecby 


przymawiać ,    upominać,  bąkać.   Eraz.  Jęz.  Li.  4, 
B\KAC   ob.  pod   Bąk. 
BAKALARSKI,   a,   ie,  bakalarza  się  tyczący,    b?n  ^acca^ 

Imreii^  betrefeub,  ®«ccalaiiteitó  =  ;    Czemu  się  wllydamy 

kaptura  miilrzowikiego ,  abo  bakalarfkiey  rewereudy  ? 
Falib,  Dif.  O.  3,  Po  bakalariku.  Teat.  a  o,  praef.  po  pe- 
dandku.  BAKALARSTWO.a,  n.3.  BAKALAUR YA,  yl,  f.  2. 

ftopteń  akademicki,    Hi  Saccatouteat,    t\viz  a^abemifc^? 

fSitbe.  Tęczyńiki  będąc  pan  z  panów ,  gradum  bakalau^ 
rji  dosługiwał  się  pilnie.  Papr.  <jn.  1201.  Kollegia, 
a  przy  nieb  bakalarftwa,  miiłrzoflwa.  Hrbji*  Odp.  X.  x. 
J.  2.  Bakalarftwo  s   nauczyciel ftwo    dzieci  ,     profefibrya  po 

miafteczkach,  parafiach,  eiiie  iiiebrige  Sebrcrjlefle,  <Ś<^ul5 

«ieifter(lette ,  BnformatOrflelTe,  §.  3.  Pedanterya,  szkol- 
nictwo, ^ebantetey,   @4ii(fił<^fete9.       bakałarz,   a. 


fictlf.  ^a(e;  $Dd^b.  bie  iBoIe,  fBoOle;  (cf.  balka,  belka, 

cf,  pal-,   cf.   Gall.  obf,  bail ,  baille).     Moft  z  balói/^rfo- 
iony.    UJirz.  Kruc^  i,  i84.     Ocembrowanie  zdroiu  z  dę- 
bowycłi  balów,  )iluk.  Kop,  i,  162,     Do  rozmaitych  robot 
wycieraią  się  bukowe,  lipowe,  dębowe  bale,  cztery  lub 
pięć  calów  grube.  Kluk  Rosi.  2,  157.     Bale,  artykuł  handlu 
Polikiego  i  Litewskiego  z  njiaftami  nadmorflcien^i.  Grubość 
ich  powinna  mieć  calów  4,     długość  na  sążni  6,    szero- 
kość ,   iak  dąb   pozwala.   Kluk  Rost.   2,    178.      Tak  dwu 
balów  budownik  łączy  w  górze  czoła  ,      Ze  domu   nay- 
mocnieyszy  ruszyć  szturm  nie  zdoła.    J}moch.  Jl.  a,  3io« 
(balki,  tramy,   ©alfetl), 
2    *BAL,   u,  m,  1.  bela  towarów 7  paka  tbwarów  pewnega 
ogromu;    elll  ©affet!    8B«are;    (Angl.  bail,   bale;     JtaU 
balia  \  Lat.  med.  bala ,  balia  ),     Nie  rozsiodłał  osła  z  pod 
cięiaru,  Bo  cięiko  było  w  tym  balu  ciężaru.  Jabł.  Etti  68. 


m.  1.    Jllyr^  Yencheni   diak;  (a  bacca  lauri,  cua  orna"   3.  BAL,    u,    m.    1.    Boh.  1841,    tańce,    uciecha,    biesiada 


batur)  bakalauryą  zaszczycony ,  ein  SaCCafrtUteu^.  .  Miko- 
tay  Tęczyńiki  był  bakałarzem  R.  i463  j  potom 
był  J  woiewodą  Rufkim  Papr.  Gn,  1200.  j.  2.  Nau- 
czyciel   dzieci ,     eUi  Jttttberle^ret ,     @d>ufmei(ler ,    3ns 

f^mtOtOt*  Bakałarz  uczy  i  ćwiczy  dzieci  i  młode  ludzie. 
Petr.  .Pol.  389.  Dzieciom  chować  doma  pedagoga  albo 
bak^Tza,  Gliczn,  Wych.  43,  b.  Dobrzy  bakałarze  nie 
tylko  czytać  dzieci  małych  uczą ,  ale  i  innych  pbyczaykuw 
uczciwych  w  iedzeniu,    w  ftaniu,  w  chodzeniu,  w  mowie. 


z  tańcami ,  z  muzyką  (Jtal.  balio ;  Gall.  h»X  \  cL  Lat» 
med.  balarej  Graec.  l3a\Xi^fivs  tańcować),  dli  SaH^s 
baS  /  ein  $aff.  Ci ,  którzy  lubią  tańcować  ,  przyimą  bal 
odemnie,  który  dadi  rozkazałem.  Zab.  3,  iiy.  Damy 
oświadczyły  ochotę  do  tańca  ;  przyszli  muzykanci ,  i  trwał 
bal  późno  w  noc.  Kra/.  Pod,  2,  69.  Nasze,  dziewczęta 
w  nocy  się  po  balach  włóczą.  Tea.  3o,^.  49.  Bal  zagaić, 
otworzyć  bal,  pierwszy  taniec  zacząć,  bett  f&M  etif^ett* 
Nieme:  Kr*  1,  86.     Balik,  Baliczek  demin.  ^u*  p. 


Corn.  Dw.  343.     J.3.  Pedant,  szkolarz,   źak,     ein  ^thci^t,  BAŁABAN,  a,  m,  i.  sławny  dJm  Balabanów  we  Lwowflcim. -* 


Sf^Ifncb^.  To  to  mi  bakałarz  \  nawet  kicha  nauką.  Ofs.  Wyr. 
3AKALIA,    ii,   f.   2.     Z  Oryentu  Ormianie  iydzi  2   Grecy 

wiozą  bakalie ,   frukta.    Mik.  Ob/.  35o. 
BAKAR,  .u,    m.   1.    miara,  nosi  cztery  beczki.   Biel.  Hifl, 

454.  ein  ^M^  9on  4  łonnen.  . 

BAKI  vide  Baka. 

na  BAKIER  czapka ,  kapelusz  t  na  ukos ,  sposób  noszenia 
czapki  etc.  na  połowie  głowy ,  iedną  iłroną  wyiey,  od 
wierzchołka  czupryny  po   ucho*,    bie   ^ii^t ,  ben   S)Vit  auf 


Jwan  Bałaban ,  mąż   serca  wielkiego ,   chociai   nie  słyszy, 

nie  mówi.  Papr.  Gn.  1037.  (^t^&iU^t^mmt  einet  bes 
r&bmten  abeltcben  JamlUe  im  Sembergtfcb^n.  rr.  iunak ,  ein 

Sifenfrefftt ,  iBramarba^.  Starszy  był  niż  Bałaban  Achil- 
les on  mężny ,  Lada  dziad  brodę  nosi ,  przecież  niedo- 
łężny. Kchow.  62.  BAŁABANSKI,  a,  ie,  iunacki, 
eifenfrefferifcb/  iSramatba^s^  Junak  wąsem  muchy  ścina. 
Wąs  ową  nową  fozą  Bałaban fltą.  Kchw.  5o.  (cf. Bałwan; 
cf.  Katan  ^  Katańiki ).  (RoJJ.  6aAa6aub  kobu^  )• 


m£)^r,   (auf  einenSBatfen).    Rojf.m  eeKjjCHb,     A  od  *BALAC,  Frequ.  Kerói  Boleć. 


\ 


46 


•SAŁATA    ^    tiAŁM. 


'BAŁAKA,  1^  m.  3.  ^BAEUŁA,  y,  m.  2.  gadufa,  ^wiegot, 
bałamut ,  ritt  t^^wif^tt ,  gafelet.  Cdi  tedy  mity  bałako, 
%SL  iiieprzyftoytto^<5  dziele  się,  kiedy  taki  hymn  opiewamy? 
Pimin.  Jtam,  1 99.  Co  mi  to  sa  Mąd,  mity  baktiło* 
Pimiru  JCam.  43.  e/  73.  BAŁAKAC,  Act,  NiedoA.  ^ 
Hejf,  OaAtKanzB,  paplać,  pleić,  ^wiegotać,  gadać  nie 
>nedmećco,  f(6wa(etl,  fA(^a5erm  Ty  bezrozaądnlc  baia- 
\a»z,  Pimin.  Kam,  338.  * 

BA,ŁAW[UCIC,-  ii,  -  i,  Act.  NiedoA.  Rof.  e9LXSLMymvimh, 
gYupim  gadaniem ,  poftępowaniem,  sawod  czynić,  zamącić, 
zawiklać,  atowy  i  poftępkiem  bałamutem  się  okazać  (Etym. 
mąt,    męt,     mącić;  jerf  cf.    Jtal)      bnrcf^    ?rtfel^9   ttttb 

e^wtnbefep   Unorbnnng  yrturfac^en ,   fofcln,    fdt^roinbrCti, 

GdĘ^inbfl  ntAC^fn*  Baiamucić  kogo ,  zbałamucić  kogo  s 
swodzić,  uwodzić  go,  w  takie  położenie  wprowadzać, 
ieby  nie  wiedziaf ,  czego  się  trzymać,  dttftt  betllcfetl/  b^s 
fl^fftl,  f<^IPtllb(i(b  nia<()ftl.  Niegodziwa!  bałamucić  mego 
*  sieflrzeńca.  Teat.  54,  21.  Częftokroć  zwykła  miłość 
ludzi  bałamucić.  Pot.  SyL  1 72.  Pisma  te  dążyły  do  oma- 
nienia  i  bałamucenia  ludu.    Gaz,  Nar.  1,261.       Bałamucić 

aic  Rtc.  uwodzić  się,    ji(^  berócfcH;     httt^httn   laifem 

Pragnieniem  rzeczy  wielu  zarazem,  umysł  się  panie,  serce 
bałamuci.  Zab.  12,  79.  Bałamucić  iuterefTa,  bałamucić 
intereiTami ,  s     zawodami    zamotad,     za  wikłać,     ®ef(f^(lft( 

tarcb  ^<tfe(c9  ttnb  ^(t^winbclcp  Denpirrrn.  Bałamucić  czas  c 
trwonić  czaa ,  bU  ^i\x  petfłtfeln,   wttinbeln,  terfc^wlni 

leftt,  Der fl^wa^etl  •  /eo^  eaAOBaniB  ;  Carn.  blófti,  bledem, 
blebetam;  Slo9ac.  tU^m ,  tf|^((tti«  Nie  iedna  się  to 
noc  w  karczmie  zbałamuciła.  Teat,  1 3,  43.  abso!ute^  bata- 
■mcić,  ple^ć  trzy  po  trzy,  ni  to  ni    owo,   co   ^lina  na 

iczyk  przyniesie,  fflfeln,  fc^wdrmeti,  ((twittbeln,  fcbn^a^en, 

(Roff,    Bpaitaio,     npy,    6yecA(^BRxnb ;       Bo^n.   faftatij 
Croat.  tlapiU,   bledeszti,    ferfuriti).       BAŁAMUCKI,  a, 
i«,  BAŁAMUTNY,  a,  e,  Rojf.  CfaJiaMymniaii,   6yecAOB' 
HUH,  bałamucący,  prfen  bałamnctw,  fafflnb,  f<łtDinbefttb; 
9fn90tTPtl«     Nie    tak   aię    rzecz    ma,     iak  ty  *bałamucko 
prawisz.      Pimin.    Kttm.    92.         BAŁAMUCTWO  ,     a , 
B.   3.  s    BAŁAMDTNIA ,    i,    f.  2,  s     -BAŁAMUCYA, 
yi  ,     f.   2.       RoJf.  6aAU,    ap^RH,    BptK^H&e,  Bpjmid ; 
-BoA.    ff{birill(9  ;      ni    to     ni    owo  ,      nie    wiedzieć    co, 
baytałaszki,  fraszki,   bzdury,    próżna  czasu  ftrata,    mowa 
bez   sensu  bez  kadensu,  JafeJfC,   ®<^Wlnbflep,  tdttbelep, 
\ztiZt  <9ffd^19jQ*     Bałamucye  ailrologiczue.  Zebr.  Zw,  173.' 
W  szybko wni   na   bałarauctwie  czas  tracą.     Gax.  Nar.  1. 
19.  6.     Wasza  bałamutnia  tego  tumultu  narobiła.    Obr.  49. 
Kacerfkie^bałm utnie.  JiirĄ.  Kaw.  Malt.  C.  2.     Bałmutnia 
Mahonetowa.   Weresz.  Pob.D.  1.     Własna  to  bałamutnia, 
Bie  robota.    KącĄ.  Paf.  26.     Jui  mi  teź  dayciei  pokóy, 
Łoi6  Xij  bałamutni.  Pot. Zac.  tio6.  Pot.Arg.^jZS.  Wiccey 
n  nas  teraz  bałamuctwa  ważą,    niżeli  naypożytecznieyaze 
tóeła.    -łfort.  65,  635. -     BAŁAMUT,    a,    m.  1.    fKle- 
€X€W0  rozumie,  że  się  powinno  mówić  kałamut ,  t.  i.  kał 
mącący.  Klecz.  Zd.  73. ).  RoJf.  6aAtMynib ,  CyećAOBeijl), 
BpaAł ;     Croat.    tepnya ;     Bołn.  faftauac  *,     Sorab.    sup, 
tUfmti;  Slovae.\mi(,  fleWCtaĆ;    Croar.  ferfura  J    Carn. 
klftma ,  •  qyasoyz ,    grasoim^k  ;  r    człowiek  zawodny ,    nie- 
rzetelny ,    którego  słowa  wiatr ,  gaduła ,   plecący  nie  wie- 
dzieć co  ,  rfwiegot,  elit  J«felet,  ®<^nrtnbefer,  ^aferi^ami^, 

!Rai]Iflt4<^r;  ^Ąioit^tt.  Bałamut,  przynaymniey  dziesięciu 
kobietom  słowo  dał,  a  %  żadną  ^ię  nie  ożenił.   Teat.  3,  b} 


BAŁAN.    -    BAŁCH. 

23.  Teraz  w  kwiecie  same  bałamuty,  wiercipięty,  ossufty, 
gołysze,  matacze.  Teat.  43,  c.  Zo.Wyb.  Bałamutom  nie 
wierz.  ib.  26,  c.  1 00.  -  in  femin.  B AŁAMUTKA.,  i  »  2. 

btejailetfttn,  6(^»lnblettnii,   3Sau(mA(beriitii ,  ®c^m4(f- 

tłtin.  Co  się  wjrraziło  o  dworakach ,  toż  i  o  dworkach, 
bałamUtkach  rozumieć  się  ma.  Món.  .ji,  65 1.  Odmiennym 
nie  wierz  słowom  bałamutki.  ib.  76,  706. 

Deriv,  dobałamucić  się  ,  nabałamucić ,  obałamucić ,  od- 
bałamiicić,  pobałamucić,  przebatamucić «  podbałamucić, 
rozbałamucić ,  wbałamucić ,  wybałamucić,  sabałamucić. 
zbałamucić,  (cf.  Bałuch,  bałuszyć). 
BAŁANDA,  y,  m.  2.  basałek,  maruda,  eilt  (andf<Kmer  ttlU 
bf bOlfnet  SRenfcb,  (R^>  BaAdHA^niBca «  marudzić,  wałę. 
sać  się  ) 

1.  BAL  AS,  BALLAS,  n,  m.  1.    RoJf.  6aAAacb,    gatunek 
rubinów  bladych   abo   cieliftych.     Kluk  Kóp.    2,   3o.     b^f 
^^U^^f    Otubinbaffaf;     Gall.  balais.     Lat.  med.  balasus, 
balascus  ;  od  miafla  W  wschodnich  Jndyach  Balasam.     Du- 
Fresne  Gloff. 

2,  BALAS,  u,  m.  1.  in  plur.  BALASY,  -  ów ;  Rojj.  6aAHcbi, 
słupki ,  poręcze  iakie^  około  balkonu ,  okna ,  lub  wscho- 
dów,  ®f Ittttberborf en ,  ©eWnberfiiifen,     Budowę   zdobią 

gzemsy  i  hałasy.  Kniaź.  Poez.  2,  i55.  Balasy  kościelne, 
balkon  na  którym  trąbią,  hn  ttrompeter<(ang.  Z  Łacińfko- 
Wk)(k.  balaftrata.  Callit.  9.  cf.  BALUSTRATA.  Chmiel. 
1,18.-  transl.  Sadzi  komplement  iak  hałas.  Teat.  24,  b.  i4. 
Derip.  obalasować. 
BALAST,  u,  m.  1.  Roff.  CixxtLcmb ^   ber  IBilirafl,  €<blff#s 

baHafl,  64ilf«fanb;  ble  Untetlaf;  Suec.  et  Angi.  baUaft; 

Dan.  tBAdfoft ;  Gall.  left.  -  Ciężary ,  naypospoliciey  pia- 
sek ,  który  się  kładzie  na  spodzie  "okrętów ,  dla  przyda- 
wania im  potrzebnego  ciężaru. 

BALBIBRZ  vide  Barwierz. 

*BALBOD,  a,  m.  1.  Lat.  balbus,  który  nie  może  dobrze 
mówić ,  który  się  zaiąka ,  albo  balbod ,  iako  niektórzy 
mówią.    Mącz.      bełkot,  blekot,  glegot,   klekot,  iąkacs, 

iąkayło,  fin  ©tommler. 

BALCEREK,  rka,  m.  1.  imię  sławnego  ^|)iewaka;  ztąd 
śpiewaka  dołkonałego  oznacza :   bet  9lamt  ńtiei  htt&ffmteU 

Sdngerd;  baber:  ein  duter,  voIiromme)tec  ^dn^et.  Jednej 

nie  potrafisz  noty,  iako  Balcerek  ,   gdy  ^piewać  nie  umiesz. 
.   Opal.  Sat.   7.   (śnie  potrafi   nikt,  czego  nie  umie),    cf. 

Bekwarek. 
BAŁCHAN,    u,   m.  1.    BAŁCHANY,  -    ów,    plur.    góry 

Włofkie  i  Tureckie,  ble  ^taHenifitett  iinb  a;ńtrif<ben  Ctf^ta^ 

Cif<ben)  ®ebirge.  2ab.  11,  3  00.  Nar.^  Nie  chodzi  bitny 
Mars  po  Helikonie  ,  Smętilemi  iodły  ponure  Bałchany, 
J  wiecznym  śniegiem  zgięty  grzbiet  Rodopy,  Toć  ieft  przy- 
bytek iego  ukochany,  ib.  Przez  oftre  Bałchany  pozierał  jia 
Tracyą.  Leszcz.  Clajf.  36.*  Niebu  grożące  bałchany  się  ża- 
trząaą.  ib.  1.  Orlica,  choć  na  wysoką  ikałę,  chociaż 
uleci  na  dzikie  bałchany ,  nie  może  pozbydż  raz  zadaney 
rany.  Zimor.  i58.  $.  2.  może  błędnie,  za  bałwan  mor/ki, 
wał,  9)feete^0gen«  Odmęt,  dziwotwome  co  mierąc 
bałchany,  Odsądza  płynnym  ciągiem  od  ziemi  Brytanny. 
Hor.  2,  290  Kniaź.  Tytony  pienią  morikie  bałchany 
srebrnemi  ogony.  Przyb.  Luz.  4o.  transl.  -  Piekła  wszyftkie 
'  gardła  Wymiotły  na  nas  ogniów  siarczafte  bałchany.  Przyb. 
Milt.^i.  (ftrumienieognifle,  $etlftflr6bttte }.  Czarny  się 
slup  dym%  gdy  ini  pożar  garnie,  ieszcze  bałchanem  wznosi* 


BAŁCZ    •    BA  LX. 

^rzyh^  Ahh  i46.  (ft  ttiitmt  fi^  iii  bie  ići&(e^  »(€  em 
9as#  »ie  rinł  CRcefe^moge).     BAŁOIANISTY,  a,  e, 

iMlwaniily,  %tt%UliVi\\^,  »0deu4l^nfl4 ,  WPdenb*  Balcha- 
mifte  siarki  gorącey  roztopy.  Prxyb.  Miłt,  9.   ( o  piekle ). 

BAI^CZANY,  a,  e,  od  balki,  SdaiUns,  Balczany  bant, 
t.  i.  drsewo,  ktdre  wespofek  apaia  dwie  balki.  Mącx. 

BALDACH,  BALDAKIN,  BAŁDACHIN,  BA]:J)£KIN» 
u,  m.  I.  Roff.  6axAaxHHl} :  Jtah  baldachinoj  Croat,  et 
Bo$n,  podnebje ;  Rtig,  nadsjenna  s  Pol.  napięta  na  słupach  sa- 
slona  nad  krsesłami ,   lub  do  noszenia  :   znak  doftoieńflwa, 

tron,  ein  iBalbad^in,  ein  ^^ron^lmmeL    Pod  baidekinem 

świetnym  poftawiony  ftal  fló{,  kosztownie  wkoto  ozdobiony. 
Chełch.  Foprz,  Ą,  4,  6.  W  Przodku  na  itopniach  baldach 
slotogiowy  Na  smaragdowych  stupach  się  opiera.  Zab.  i4, 
167.  Nad  ołtarzem  baldakin  ztotogtowowy  wisiał.  Warg* 
Wal,  3o6.  Baldachin  prymasom  własny.  Ko/.  Leg.  7,  5% 
Przy  Oycu  S,  cztery  księży  ftały ,  Niosąc  baldachin  drogo 
haftowany.  Auszp,  11 5.  Nad  sakrament  noszą  baldakin, 
pod  czas  proceffyi,  lub  do  chorego.  Ofjf.  Wyr.  $.  Bal- 
dakin ,  ciennik ,  zasłona  od  słońca.  Cn,  Th,  i  parasol,  etti 
Connrnfi^inil.  BALDASZEK,  szka,  m.  >.  dtmirŁ,  cin 
ff rtnrr  ^Alba^in.  -  $.  Botan.  Kwiat  ułożony  ieft  w  bal< 
daszek,  umóella,  kiedy  wielu  kwiatów  pod  iednąi  wy- 
sokością kwitnących  szczyp ułki  z  iednegoż  okręgu  łodygi 
wyrailaią.  Botan.  1  ao.  ^U  Dolbe.  BALD ASZKOWATY, 
a,  e,  na  kszUlt  baldaszku ,  baldaszek  maiący,   IBalba^ills 

cittg ,  ntU  eiitem  ((einen  fdalhać^in  9erfe(fen.    Botan,  Bal- 

dasskowate  rośliny  ,  umbelUferae,    Botan,  ijS.     S)o(bens 

yftoBirn.     BALDASZKOWY,   a,   e,   odbaldaszku,    ^U 

h^lUi,  Dolben  s  Łączeń  baldaszkowy  ńdit  Łączeń. 
BALDHYAN,  u.  m.   1.  z  £ac.  Yaleriana ,    ziele,  po  Polfku 

Kozłek.  5>T.  48.    Rojfft  CM^AhighEnb  ^   acMHOK  AaAOkb  • 

Carn.  mertriza ;    Salbńan  ,  jta^etlfratlt. 
BAJECZKA ,  i,  f.  2.  dem,  Subji,  Balka,  Belka,  Sorab,  sup. 

tMa'9  Ro^,  6geą$H^o  y  epeneuiKO  ;  ein^ilfdftn,  fimet 

aMfen.  Cn.  Syn.  883. 
•BAŁ«£NA,     y,     f.   a.      Gwagn.  435.     Chroic,  Luk.   179. 

Wieloryb,  bet  aBaOffi((^. 

BALET,  n,  m.  1.  tanieczna  gra,  Raguf.  pofkocniza,  b4^ 
SSaflet.  BALETNIK,  a,  m.  1.  tanijecznik  teatralny,  b^ 
9^lim4n)rr.  N.  Fam.  19,  48.  in  Jemin.  BALET- 
NICZKA,  i,  3. 

BALIA,  ii»  f.  2.  łub,  kamień  spodni  młynariki  obeymuiący^ 

Ut  Sanf,    bU  ^m?  ^infaffund  M  untetn  ^Ablfl^in^- 

Schneid.  Młyn.  365. 
BALIK,  a.  m,  1.  BALICZEK,  czka,  m.  1.  dem.  Subji.    Bal 

ta&cuiący,  fin  t\mzx  3:«iiaball,  ein  SBalTc^en.   Na  piękny- 

śmy  baliczek  trafili.  Jeat,  24,  6.  79. 
9ALK,  u.  m.  1.  BALKA,  i,  f.  2,  BBLKA/i,  f.  2.  Sorab, 
sup.  Ma,  boUa;  Angl.  balk}  Dan.  SiJIfe;  Gtfrm.  bet 
Silf ^B  9  ( <^-  P^l  >  ^^'*  palus ,  06^0/.  Gall.  bail ,  baille ) ; 
Sorab.  eup,  tjabit ;  Sorab.  inf,  grcba  >  SŁavon.  greda ; 
Bosn.  greda ,  gredica ,  cjabrun ;  Ki/i</.  fleber,  brune,  hlod, 
krokniza,  tram;  Carn.  brun,  tram;  Croat.  rosenicza, 
szleme;     R^JJ*  O^Pbho  ,  6peBHO  .  Bpycl) ,  dpenenHaKLs 

iioi^  Kewno,   fUbA,  nabfa,   Habba,  fletbti;  Merzmo, 

bierzwohoy  tram^  szlemie,  tragsgrz.  Balki,  drzewa,  które 
się  kładą  na  wzrębie  budynku  /  na  których  opiera  się  po- 
wala. -  Z  lasu  wielkie  balki  mieć  móina.  Mon.'  74,  733. 
]^e]c   do    budowli  potrzebuią.    ib.  74,  723.     Belki    na 


BAŁŁ    :;    BALSAM. 


4.7* 


róinych  budo  Waniach  bywałą  soti^owe.  Xluk,  RofL  d,  i58.  - 
Mur  obwarowali,  balki  zaoftrzone  położywszy.  Warg,, 
Cez.  52.  Z  gÓTj  po  drodze  oftrey  balk  ogromny  ciągną. 
Dmoch.  Jl.  2,  1 60.  W  młynie :  belka  na  szpuntpąlach^ 
ble  SSAgetbeSe.  Schneid.  Młyn.  365.  Archie.  halka,  nad- 
•łupie  ,     cz^ść  balkowania,  epiftylium  ,     trabe    magiftram 

CaUit.  7.    bet  ttntetbaff en ,   bet  9rc^ittaK    §.  Aiiegar, 

morain.  Zdziebło  w  oku  bliiniego,  w  swym  nie  widzi 
belki.  Zabł,  Z.  S.  26.  Mon.  69,  290.  (haiku,  bierzmiu, 
tramu.  SeAł.  Math.  7.  z  bliźniego  wzorki  wybiera,  swoick 
wyilępków  nie  widzi).  Woda  nie  ma  pod  sobą  belek.! 
Teat,  3o,  87.  (bez  gruntu,  utonąć  moina).  QALKO-<. 
WANIĘ ,  ia,  n.  3.  wierzchnia  część  kolumnady.  Cattit.  6.' 
trabeatio ,  h^^  9ihiile ,  fkłada  się  z  koronowania  czyli 
gzemsu,  tablicy  i  balki«  Chmiel,  1,  77.  Rogal,  Bud,  24. 
B ALKOWY,  a,  e,  od  balki,  balczany,  fdMtn:,  Rojl 
6peBeHHainuB ,  6pycOBUu,  HaKaniH^H  *,  Scrab.  sup. 
ti^Uwi.  B ALKO WAC ,  -  owal ,  -  uie ,  Act.  Niedok, 
halkami  podbiiać  ,  tttlt  fBalfen  tintetStebeitt  Łatwiey 
takowe  balkować  podsięLitką.  Chmiel,  i,25i. 

BALKON  vide  Altanka ,  Alkierz ,    Carn.  nahishje: 

BALLASY  cide  Balasy.  BALON  vide  Bania  powietrsaa, 
lotna  j   Vind.  balon  ,  oblu. 

BALOWAĆ,  -  ował,  ^  nie,  Act.  Nied,  balami,  tańcami  się 
bawid,  %anibi\le  befu^^en.  W  dzień  gra<5  w  karty,  w  nocy 
balować  będziemy^   Teat.  1^,  4, 

BALSAM,  u,  m.  1.  Sorab,  inf,  93<lffam5  Boh,  Ml<im; 
Carn,  pólsom,  shinje,  sashimhaj  Vind,  palsham;  Roffl 
fiakhcsMb  »  Arab,  balsan ;  (Hębr,  |»v  hv:x  baal  schemei^  s 
princeps  oleum ,  £ccl.  tsAcmh  ).  Sok  wonny^lekariki  z  bal- 
samowego drzewa  wyciekaiący.  JCluk.  Dyk,  1,  33.  bfr 
iBalfam ,  Saft  htt  IBalfambaiim^.  Rozmaite  pachnące  bal- 
samiczne iywice,  oleyki,  wódki,  wonie,     ^atfotne/  i^U* 

^     famifc^e  i^arie,    CebU/    fEBafTer.     Balsam  iycia  Hofinana. 

JCrup,  5,  73.     Pr09,  Szkoda  balsamu  na  kapufłę  i  drogiego 

.  oleyku  na  boty.    Sk,  Xaz,   319.     (cf   dobra  psu  mucha^ 

szkoda  mu  białego  chleba.      $.  Jig,  ulga,  pocibcha,  p^aftr 

na  serce,  $Ba(fam,  Xto|ł,  2a(fal/  (Sr^ttufung^  ćiiibetung^ 

$er}fl4tfnng.  Mąi  iell  balsam  ikuteczny,  który  md):» 
panienki  umacnia  siły.  Teat,  3,  d,  8.$.  2.-  Balsam  ffid^  Bal- 
samowe drzewko.  ^«  3.  Balsaiu  Poliki,  ziele,  vide  Bazylia, 
j.  4.  Balsam  ziemny,  Bitumen^  żywica.  JCluk,  Kop,  i^^o^m 
erbbalfam.  balsamiczny,  a,  e,  pełen  balsamu^ 
wonny, baifamifd^.  .  BALSAMINA, y,f.  2. ziele,  Boh.iąl^^i* 
mina;  bal^aminfa ;  impatiens  balsamina  Linn,  gatunek 
niecierpka.     Kluk,  Rosi,  I,  283.    Kluk.  Dyk.   2,   56.     bit 

iBalfaraine  /    Ui  fflflffamfrant.     B alsamka  ,  i ,  f;  2., 

puszka ,  naczynko ,  iabłuszko  na  balsamy  i  rozmaite  wpnię. 
Ojf.  Wyr,  bd^  ©afftmbicb^ł^W.  J.  2.  Botan.  iydowflcie 
iagody,  momordica  Linn.  bec  SalfaillOpfeL  ^>t.  i521« 
$.  3.  Balsamki,  gatunek  iabłek,  vide  Jabłko,  eine  %Xt  ^epfef^ 
BALSAMOPRZEDAWCA,  y,  m.  %.  EccL  6ajiBcaMonpo- 
AaeeHl),  bet  »alfamW«Wcr,     BALSAMÓRODNY,-?,  e, 

>  S3<tlfi«ns^t^^ttgenb.       Balsamorodna    Arabia.     Kchąw.   iSg. 

BALSAMOWAĆ,-    ował,-    uie,    Act.  Nied,   pobalsa- 
-  mować.  Dok.       Vind.  palshamurati ,  paUamirati ,  rpalshar 

murati ;     Rag,    dragomifliti ;  .  Rojf,    6aA£caMBp09aii;B  ; 

balsamem  napuszczać,   ba(f(tmiten^    eijlbalfamiretl ^    wedle 

flarego   ^hyczaiu    umarłych   ludzi    ciała    oleyki   pomazać. 

Mącz,    Humor  wyciągnąwszy,    trupy  halsanui^,     Bąr4j^ 


\ 


48 


BALTA.     -     BAŁW, 


LuĄ,j65.'  Fi^.  rr. Intrzenka  rosami  świeźemi  balsam o\va{a 
ziemię.  Przy6.  MUt.  35o.  BALSAMOWY,  a,  z  Boh. 
la^ianiOWÓ)  o^  bfil8arau,g3a(fara  =,  Balsamowe  drzewo.  Kluk. 
Dyk.  1,  i55.  SL  Dz,  67.  Balsamowe  iabtko,  rodzay 
Toślinny,  do  klórego  należy  roślina  Serca  '(krycie.  JCluk, 
Dyk*  2,  126.  Topola  balsamowa  %'ide  Topola. 
BALTA,  BEŁTA,  y,  f.  2.  7 wre,  balta,s  siekiera.  PaszL 
Dz.  i34.  Xłok.  Tur,  22.  ( HolL  SSęI,  Llth,  bila,  Swec. 
.  bil,     Germ,    93d().     Siekiera  na   obuchu  osadzona,     flnc 

©treiUrt,  Sffrt  auf  elnem  (angcn  ©tiele.    Co  za  naszych 

•  oyców  zwano  siekierą ,  dziś  belta.  Dwór.  G,  4.  Czeka- 
nów, batt,  buzdyganów,  klyców  co  niemiara.  Starów. 
Ref,  78.  Zginęła  mu  balta  oprawna,  szabla,  suknia. 
Starów.  Ryc.  27. 

BALTYDA,    y,    f.  2.   B ALTYKA  ,  i .  f.  ^.    BAŁTYCKIE 
morze,  Ht  Sa(tif<^e  5)?cer;  Slavon.  ledeno  móre. 
.,    BAŁUCH,  u,  m.   i.    wrzawa,  zgiełk,  hałas,    ©etif?,   @C= 

•  tunint^L  Od  prsemiiaiącego  to  tam  to  sam  ludu,  bałuch 
iakiś  dochodzi!  ich.  Pot.  Arg.  17.  Pot.  SyL  362  Przy 
pasiekach  aby  nie  byfo  baluchu,  hałasu,  tłuczenia,  koła- 
tania«  Haur.  Sk.  120.  vidt  Bałuszyć. 

na  BALUKU,    na  BA  ŁYKU,    Boh,   poćtwemo.  =  raczkiem. 

budź.  53.  aaf  i?4tiben  unb  gugcn,  auf  aKen  ^leren.    Pili 

szkaradnie;  drugi  ledwo  ie  pi-zylazl  z  zamku  na  bałuku. 
Pet,  Arg.  64 1.  Czołga  się  na  bałuku.  Bardz.  Tr.  1  i. 
Na  bałyku  chodząc  ,  rękami  około  tego  mieysca  macał. 
P.  Kchan.  Orl,  1,  3oo.  Nad  kamieniem  na  batuk  pray- 
padszy.  Wad,  Dan.  i42. 
BALUSTRATA  ,     y  ,     f.   3.     z  Łacififko- Włofk.  =  szereg 

słupków  (cf.  Balasy.)  fine  33fllufl:rabe,   efn  S^ocfendcWn^ 

UX,  ^iult^Mn^tt.  Kamienna  była  baluflrata  około 
ogrodu.  Lub.  Roz.  1. 

BAŁUSZYC,  czyn.  nied.  bałuch,  wrzawę  robić,  gatmett, 
@f t6fc  ntdC^cn,  Gdzie  są  synogarlice ,  ieby  huku  z  balu- 
9zeniem  uie  bywało.    Haur.  Sk.   1 29.       §.  transith.  Przed 

^  sądem  cicho  maią  się  sprawować ,  aby  ieden  driigiegó  nie 
bałuszył.  i*.  263.     (bałuchem  nie  ogłuszył,  bet4ubf«). 

BAŁWAN,  a,  m.  1.  BAŁWANEK,  nka,  m.  1.  dem. 
BAŁWANIK,  a,  m.  i.dem.-  Boh.  tdwńn.  2  1,  B»7U 
maczn^y  wielkości;  ogrom,  duiy  kawał,  cilie  grof  e  SO?rtff?, 

•  fin  groM  ©tucf ,    eln  grof n  asaar n.     ( Croat,  baivan, 

gredaztram;  Bosn.  balvan,  greda,  koja  se  flavg]ja  pod 
daynr,  podsiks  podcień,  podwalina;  Rojf,  6oxBSLHh  kloc. 
Aatua  ,  posąg  ;  oCoABaHHniB  z  grula  wypracować). 
Bałwan  soli,  słup  soli,  bryła  soli  kamienney  podlugowato 
okrąęło    ociosana  ,      pewncy    uftanowiondy  wagi   i  miary, 

eiłi  ©aWwf,  ein  ealaKumpen ,  ein  etńtf  eteinfaU  von 

bf  jltnttntdtl  ®f  1ivi(^te.  z  soli  Icopalney  znaczne  sztuki  obra- 
caią  na  bałwany.  Kiuk.  Kop.  1,  168.  Sól  kamienną 
w  ziemi  bałwanami  i  kruchami  kopią.  Haur,  Ek.  178.  Pod 
Bochnią  końmi  haniebne  bałwany  solne  z  pod  ziemi  na 
wieraK;h  windui^.  Krom.  261.  Soli  bałwan  czworogra- 
niiły.    Boter.   228.      Żupnik  płaci  bancum   sa/is,  to   ieft, - 

•bałwana  wyciętego  po  trzy  groszy.  Herb.  Stat.  102,  (ńde 
banka  soli )  -    Podobnież  :  bałwan  kruszcu,  bołwan  miedzi, 

-«}owiu ,  cyny ,  marmoru  etc, ,  eitl  S5fO(f.  -  Bałwan  lodu, 
fin  ^tóffnntp^n*      Lód  tam  bałwanami  ftoi."    Chrome.  Luk. 

101.     (fn    grofen    g^affen ,     ©t6M/    awftetcńrmt). 

(O   kopciach   olbrzymich)   zdziwisz  się,      gdy  tak    wielkie 
uyźrrrM , bałwany.    Por,  Arg.  283.       j.  Bałwan  morikis 


BAŁWAN. 

Wa?  moriki  bgromnieyszy,  ble  tWeere^mOflte',  (  cf.  Bałrban  ). 
Galera  się  urwała,  którą  między  siebie  bałwany  porwały. 
Zbił,  Dr.  D.  4.  Srogie  bałwany  wywracaią  okręty  i  o  Ikaty 
twarde  roźbiiaią.  ib.  E.  2.  Patrz ,  iak  bałwany  niezmierne 
Bielą  się  pienidym  szumem.  Kras.  Ojf.  B.  4.  Allegor. 
.  Jednymźe  zanurzani  bałwanem  ,     razem   toniemy  obadwa. 

•  Tcat,  2, 9 3.  Barfs,  ( ieduym  ciosem ,  nieszczęściem  giniemy). 
J.  Bałwan  dymu  r  słup  dymowy  ogromny,  eiRe  btctf  OłCHC^s 

*  WOlfe.     Wzbiiały  się  w  niebo  wonieiących,  dymów  z  kadzi- 
deł bałwany.  Zab.  6,  219.     5.2.  Bałwan,  posąg  nad  miarę 

ludzką,  einecoloffaUf<^e@tatue»    ( Rojf,  ^oxBi^v(b ,  6ox- 

BiwHyiuiht  HcmyKaHl),  każdy  posąg),  w  Pol&im  bałwan 
szczególni<?y,  obraz  rznięty  pogafilki ,  posąg  boika  iakiego, 
'  za  tym  i  bożek  pogańiki ,  eitt  ®66enHIb,  ein  ®ł{e,  Wi' 
0Ott,  Ceibnif^et  ®Ott.  Croat.  bolvan,  molvan,  kip,  idol, 
•  //ww^.  bahany;  Ka//ac/i.  bolovany ;  Dal  et  Rag.  Yi\^ s 
Carn.  et  Vlnd.  malik  (cf.  Malować);  Boh.  et  Slovac. 
niObla  (cf.  Modła,  Modlić  się);  Slavon.  idol,  krivi  bóg; 
Sorab.  sup,i^\\l6\f\  Sorab.  inf.  i^\ć^\UH\  Eccł.  et  Rojf. 
6oxB2iHb  ,  haoaI)  ,  pyKomBOpćHie  ,  KyMHpl) ,  6o«OKb 
(cf.  Eccl,  6aAfH,  RoJf.  6nRXhHVLii'b -.  czarownik,  wróżek, 
oszuft;  cf.  /fe^r.  baalims  bałwany.  Chmiel.  I,  35.  Budn. 
Num.  21,  28.  Odftępiiią  słowa  bożego,  a  do  "baalchwa- 
łona  się  uciekaią.  Biel.  Hijł.  89.)  Bałwan  ryty,  lany, 
malowany,  ftrugany.  Wisniow,  329.  Bałwan,  obraz 
marny,  ztąd  obrazy  bogów  fałszywych  nazywano  bałwa- 
nami, albowiem  są  podobieńftwem  bożyszcz,  ,których  nie- 
masz.  Birk.  Gl.  Kun.  60.  Mały  bałwanik  ApoUinowy. 
Warg.  Wal.  11.  Bóg  tych  obrazów  zakazał,  które  się 
włainie  bałwanami  zowią,  to  ieft ,  na  których  człowiek 
przeflałt",  tak  ieby  bobami  iegó  były,  Sk.  Zyw,  21 3. 
Mieczysław  bałwany  bogów  pogańskich  rozrzucił.  Arom. 
60.  Król  ten  niezmiernie  szukał ,  by  kto  kędy  iakiego 
bałwanka  abo  obrazka  taiemnie  nie  zachował.  Biel.  Hi/l. 
90.  Bałwanek  czartowflii.  Biel.  Sw.  7,  b,  Mał^  bał- 
wankom ,  które  wszędzie  stawiano ,  kadzidła  ofiarowano. 
Sk.  Dz.  i5o.  Balwaup  nie  pytay  w  plemieniu  Jakobowym, 
niemasz  wyobrażenia  bałwanów  ii  Izraelczyków.  Birk.  Ex* 
B.  b.  (posągów,  obrazów  bożków  czyli  bożyszcz ).  Fig. 
Lud  gardzi  bózlw^i ,  które  się  w  bałwan  mu  nie  flroi. 
Teat.  45,  d.  19.  Wyb.  (pozorem  nie  imponuie).  -  transh 
bałwan,  bożek,  bóztwo,    cokolwiek  adoruią,    za  bóztwo 

maią,'  ©óCe,    2ltgott,    ©ott^rit,     angebętftc^  SCffen. 

Zrzuciwszy  iarzmo  uprzedz.enia ,  ośmielili  się  na  te  bał- 
wany sarmatyzmu ,  które  naród  nasz  czyniły  pośmie- 
wiskiem uczrńszyrh.  Mon.  65,  235.  Zadney  W  lubym 
bałwanku  przj^^wary  nie  znaią  ,  wszyftko  im  się  wydaie 
piękne,  bo  kochają.  Zab.  9,  32.  Zabł,  -  J  de  homine 
bałwan  c  człeczyfkó,  chłopiiko  s  duże,  niezgrabne,  nie- 
ruchawe,   drągal,    wielbłąd,    kloc,    piefi  ,     grądal,     Roff^ 

6oABaHb,  m  mM)i\\^\fi;tx ,  itngefctUctter  W^nf*^   eln 

^erl;  SBauerfetl,  ^(OC.  Człek,  gdy  piiany,  powinien 
się  2  daleka  mieć  od  swoiey  żony,  gdyż  ztąd  rodzą  się 
dzieci  niezgrabne,  bałwany.  Zabł.  Amf,  65.  Kto  ieft  bał- 
wan nieczuły,  tego  i  naywiększy  bliźniego  uciflt  nie 
obeydzie.  Perz.  Lek.  261.  Od  kilku  dni  bardzo  s\%  źle 
miał;  iuż  leżał  iak  bałwan;,  nie  ruszaiąc  się.  Perz.  Cyr. 
3,  11.  Sta(5  iak  bałwan ,  nie  ru&zyć  się,  nie  pokazać;  hy- 
naymniey  po  sobie,  że  żywy,  tóU  dn  iRIO$  hA  ftcfien. 
Kłania  się ;  wszyilkie  ftoią  iak  wryte ;  iak  nie  ma  myśleć, 


ie 


BAŁW.     -     BAŁWOCHW. 

ie  TTśzedi  międsy  bafwany?  Dwór.  F.  A.  BAŁWANIA- 
STY,  a,  e,  na  ksztaU  bafwana,  bryfy,  brylafty,  JdaUetH, 
Kwt',    Mlumpen^,     Sól   bafwaniafta.     VoL  Leg,  'b^  455. 

itloefafi,  iBIorffali,  ©tnnfafs  in  33l6(ffn.    BAŁWANICA, 

y,  f.  2.  bożyszcze,  świątynia  balwań/ka,  balwochwalnia, 
Croat.  boKanazka  bisa ;  //e/ti^.  bal vanyoknak  baza;  etH 
#0$fntftn(^ff»  n.  p.  W  bałwanicach  wieszano  upominki* 
Budn.  Mich.  i,  7.  BAŁWANIK,  a ,  /w.  s  Bafwanek 
£/rw.  5tt^.  Bafwan  qu.  v.  j.  2.  =  bałwochwalca ,  Croat, 
bohan,  bolTanir,  bolvanik,  borvano8zluga ;  bet  @Ó(rn^ 
MfSCt.  Blada  czarownikom  r  bafwanikon)  i  fgarzom. 
Budn,  Apoc,  21,  8.  (bałwochwalcom  Bibl,  Gd,),  BAŁ- 
"WANISKO,  a,  n,  3.  z  przyoftrzeniem  :  brzydki,  .nieforemny 

bałwan,  boiyflco,  fin  ttngef*[a*ter  ®6Ce,  efn  Cejfg6ce, 

etn  l^if  n(^^  @i(enHIb.  Stoią  um  smutne  bogów  bafwa- 
niika*  Chrpić,  Luk.  82.  Bałwaniiko  szkaradne.  Birk,  Ex, 
D,i.b.  •BAŁWANODZIEY,  lęia,  m.  1.  £tc/. KyMHpOA^- 
AameAł  ,  BaHmeAA  ,  BUplba&tBanieAl  KyMHpoel), 
inicers  Jub  malarz  bałwanów  ,  ber  @iCen(Ubetmac6(t* 
•BAŁWANOSZALENSTWO,  a.  n.  3.  szalone 'czczenia 
bałwanów,  bie  (96(enmanie.  Ecd.  KAOAÓHettcmODcmBO ; 
Gratc,  riit»XofAaT,ia.  •BAŁWANOTWORSTWO.,  a, 
a.  3.  tworzenie  bałwanów  ,  bU  ®6|^fttf:^afrung.  Ecct» 
H40JioniBOpeH'je ;  Graec.  ttita\oitot'ia.  BAŁWANO- 
WATOSC ,  ici ,  f.  2.  cieikość  ruchu  ciała  ,  SBIfperil^f łt/ 
ttnbe^lfen^eit;  ^^untp^eit  Choroba  ta  sprawuie  w. czło- 
wieku nied6godnoś<^ ,  zachciewanie  się  i  bałwanowato^^f. 
/e«.  Lek.  12.  BAŁWANOWATY,  a,  e,  leybowaty, 
rozlazły,  rozkisly,    basa  łykowa  ty  ,    ^ć)mx ,  phtmp,  UnU- 


BALSAJL    ••    BANCŁ 


49 


klagnati ,    Cdr.  malikuynti.     BAŁWOCHWALNIA,  1,  f.  2. 
B AŁWOCHWALNICA ,    y,    f.  2.    batwam<;a,     świątynia 
bałwańlka ,     Sorab.  sup.  p|{bOjf{  tettlpe( ; .   Rojf.  et  Ecd. 
HAOAbHHsa,    6o3i£HH|ia,    SKepmBH^e,    mpećiuge,  ay- 
MHpMHjia,    KyMHpHiije;     bet   @6jentempel.     .Kłaniać  kię 
bałwanom  za  zwycicztwo,  do  bałwochwalni  szedł.  Sk.  Zyw.  , 
a,  198*     BałwochWalnice  abo  pogańfkie  kościoły.    SA,  Dz. 
124.     BAŁWOCH WALNY,  a,  e,  BAŁWOCHWALSKI, 
6,    ie  ,      Croat,   boIvanszkj  ;     Boh.  et  Slovac.  tKk^tliifttyi 
Caz-zz.  malisbkej    Ki/z</.  malil^oun^,  malikens    RoJ/l  et  Ecd. 
KAOAOOokaohhmhTh  ,  HAOAOAio6e3HUH ;  bałwanom  ału- 
^ący,  abdótttfc^.     Zabobony  bałwochwa l/kie.    Si.  Dz,  169. 
Bałworhwalscy  ksicia.    Au,tzp.   5i.       BAŁWOCHWAL- 
STWO, a,  n.  3.     BAŁWANSTWO,  Croar.  boWanztvo  •, 
fiung,     balvany     imadatf  s      Rog-    balvansztYO  ;       Slavon. 
krivovirilvo  ;       Bośn.  kipocjaiłje  ;     Sorab,  sup.  p)tbOJttOp  ; 
Sorab,  inf.   pfebibobdOJflroo ;      Boh.  et  Slomf.    tttobl^rjfhiir 
UtObloflU^ba,  moblOflUK^nOJl ;    Vind,  malikuyanje,  bogovanje, 
malikora    shlushba ;     Ecd.  et  Rojfl  HAOA06'feVie  ,    11,40- 
ACHeBcmoBcniBO  ,    RAOAonoKAOHeHie ,    syMHpoiAyiKc- 
ti'ie,  KyMHponÓKAOHeuie,  3A0V^cinie,  aAo6^cOBcnxB'ie« 
eAAHHcmao  ,     MHoro6oHcie  ,     X3łJHecnxBO.  t     słuienie 

bałwanom,   boikom,    bet  @9(enbien|t,    bie  9rbd6ttere9. 

BałwpchwalAwo ,  kiedy  kto  oprócz  samego  boga  prawdzi- 
wego, w  czym  innym,  co  sobie  zmyślił,  nadzieię  pokłada* 
ICatch,  Gd,  4 o.  Coby  bałwanom  cz3riiiono  było ,  bałwo- 
chwalfVwo  się  nazywa.  Smotr»  Lam*  1 7 2.  Bałwodiwal- 
flwo,  chwalenie  bogów  obcych.  J9^z.  Hift, praef.  iV.-  lY/^. 
288.  BaiwańAwo.  Rey  Pfl,  O.  1«  Biel  Hijl.  209. 


lolfen.       BAŁWANSfCI,    a,    ie,     od   bałwana,    boika;  BALZAM,  wV/«  Balsam, 

ito^  GOABaHHUii  (-posągowy),  uaoa&ckih,  McmyKaH-  1.  *BAN,  a,  m.  i.  Jllyr,  hun  :  ^princepe ;    titulus  guberna- 

hub;     Vtnd,   malikni  ;*   Croat.   bolyanszki ',     ^i^tM- f  torumSdavoniaefCroatiaefDaimatiae  etc,  {c£*  Pan  \   9ide 

^ł(eils.  Potłukli  obrazy  bałwańfkie.    Bie/.  5 A.      Bałwan-  Banfki ,    Banąt« 

ikie  kościoły.  Boter.  179."     Słudzy  bałwan scy.   Budn,  Pf»  a.  BAN,  a,  m.  I.  pieniądz^  halerz,  fin  ^enai9,  einS^tUct* 

«^7,  7.     BAŁWANSTWO  rirfe^Bałwochwalftwo.  .    Winienem  złł.  10,000-,  groszy  3,  banów  2  i  halerz  ieden, 

(Balwierz  Me  Barwierz].  Teat,  1,  72^     Pieniędzy  nań  trzeba  było;    a  nie  mieli  ani 

BAŁWOCH>VALCA ,  •BALWOFALCA  ,  y,   m.  i.     BAŁ-  bana.  JoA.  B,  i56, 

WOCHWALNIK,    a,   m.   1.      Croat,  bolvan,    bohanin,  BANAGDYK,  ziele,  fiV/«  Malownik. 

bolranik^kipoklonalacz,  boiranoszluga;     /f^/i^  balyanyt  BANALUKA ,   BANIALUKA,    BANIELUKA ,   i,    f.  2.  ro- 

imado ;    Rag,  kipoklagnaz ,  kipocjaditegl  \     Rojf,  et  Eccł*  mans  y.ierszem  pod  tytułem  :  hiftorya   urleszua  o  zacney 


■yMHpOCXyiKBI]ieA&,  HAOAOnOKAOHHHRl),  HAOAOCAy^M- 

meAł,     MAOAOCAyx<f6HHKl)  ,     GoroniBopeiil),     6oro- 

mBOpHineAl ,.  HAOAOHcpeyl) ;  Slavon.  krivovirnik  ;   Yind* 

et  Car/i.malikuyarz,  malikovez;      Sorab.  ^up.  *p$ibpSlDC|i 

Boh.  1l»b(0tIU}ebnjf/  ttioblar ;  który  się  kłania  przed  iakiemi 

obrazy,   albo  ie  chwali.    Mącz,     2)et  ®6(e^btettet ,    W* 

glbttCT.     Bałwochwalca   ftworzeniu  się   kłania,  opuściwszy 

ihrorzyciela.  Sk,  Zyw.  2,  34.  b,  Rey  Ap»  9.  Bałwochwalcy 

bałwanom  aię  kłaniaią.  Star.  Ryc,  5.     Który  człowiek  to^ 

eo  bogn  samemu  naleiy,    oddala   fhyorzeniu ,   ten  cudzfl 

hop  ma ,  1  iefl  bałwochwalcą.  Gil.  Kat,  82.  Bałwochwalca 

czci  i  dziWuie  się,    a  całuie  bałwana.     Rey  Poji,    T,  4« 

Bałwoftlca.  SekL  5i.     Kraina  bałwochwalników*    Leszcz, 

Ii.  S,  529.   ^  BAŁWOCHWALCZYNA ,  y,  f.  2,     Roj. 

BĄOAonOKAOiMiniga  ;     Boh.   tnobforfft  ;     która    bałwany 

chwali ,  csci ,  im  się  kłania ,  bie  06(eńbienertnn ,  W>^httei 

tbUL      Salomona    awródły   ładne  bałwochwałczyny ,      ii 
czcH  bałwan  podły.   Przyb.  Mi/t,  21.       *BAŁWOCHWA- 


królewnie  Banialuce;  po  róinych  wydaniach,  w  zbiorze, 
swanym:  Antypafty  małźeńflcie  w  Krak.  1736.  -  HiAorya 
ta,  pozbawiona  sensu,  ledwie  iuź  podsędków  ie(V  zabawą. 

Węg,  Org.  26.    elti  Abdefc^acfter  (Homan:    „(Srbiinltc^e 

®rfd^t((te  ^Zt  ^rinsefftnn  SBantalufa."  Podobne  mu  ksiąiki ; 
Woyfko  afiektów  nowo  sarekrutowanych ,  Seym  Diabłów, 
Czyściec  Patrycyusza<  Zabt,  Zbb,  ded,  $•  banaluka;  lada 
brednie,  głupftwa  drukowane,  bałamuctwa,  ksiąika  czyli 

pismo  bezsensu,  eln  bumttte^  ob^efc^macfte^  SbxĄ,    Day 

go  katu  swóy  morał  !  Z  którego  rozdziału  wziąłeś  go, 
s  banieluki , .' czy  z  kancyonału?  Zabł,  Zbb.  86.  Jużci 
czasem  i  w  kącie  pociecha  się  zdarza,  Lepaza  od  bana  luki 
I  od  kalendarza*  Kras,  /iji,  3,  66.  $.  2.  Ogólnie :  brednie 
wszelkie ,  bayki ,  bałamuctwa ,  fraszki  ,  %VitXVifft\UXi, 
fofTen,  $l(f«naere|>ett/  hvmmti  $nid«  To  nie  ieil  bana* 
luką ,  w  czym  mą  korzyść  serce.  Kras,  tijl,  2,  66.  Prze- 
firzegł  gospodarz ,  .ie  u  niego  ibraazy ;  baoaluki  to ,  rzckt 
kołnierz.  Ojf,  Str, 


LIC  Aet,  Nied.  bałwanom  słuiyć,  ^bgittetep  tr^^etl,  bfll    BANCZASTY  vide  Baniafty. 

M(fiibimen;  i?o^  uAOAOOOiiAOHHiiYaiza ;  A<i^.  kipo-  BANCZEK,  csku,  m.  1.  dcmin,  iS</&/?.  Baak,  eln^  fMnr 
Tom  /.  7 


5o 


BANDA.    -     BANDOL. 


( ®f (b ' )  IBanf ,  norein  grfe^t  wirb  ( bepm  ^araofpiele  u. ). 

Patrsą  gracze,  iakby  kogo  do  swego   przywabić  banczku. 
Teat,  a8,  93.    Banczki  ciągnąd.    Teat,  i4.  i4. 
BAN  CZYSTY,    a,    e,    na   k«ztalt   bańki  na   wodnie,  peten 
baniek,   bąbelów  ,    bąbelifty  ,      n)|e    SS^affecUa^C^en ,  90t 

SDalTerUit^en ,  SBU^en  wcrfenb,  Maftg.    runa  na  ury- 

nio  przedtugowata ,  a  nie  bańczyfta,  ani  na  podobieńilwo 
ziarnek.  5/»ycz.  207. 5<e/in.  4o5. 
BANDA,  y,  f.  a.  bando,  Angl.  band;  JtaL  banda;  Gall, 
bandę  \  HolL  bende ;  Dan.  bandę  ;  G^rm.  eiHC  SBOIlbe,  (Ine 
^d^dllt^  (cf.  i4ra6.  bend,5>T.  bando]  j  Ktnf/.  banda,  shop,  zheta, 
yerfta,  zreternik;  -Ro/T*  ui^^Ka  s  zgraia ,  kupa  ludzi, 
8p6!ka.'-  Bandę  gachów  przy  sobie  wfóczyfa.  T^eaf.  3o,6. 
5i.  Zdanie  to  ieft  Epikura,  czyli  Metrodora,  albo  leź 
innego  teyże  bandy.  Filch,  Sen,  lijl,  1,  110.  (cf.  Bandos, 
Bandofka). 

BANDELA,  i,  f.  2.  z  frank,  przepaska  biafogfowfka,  wflęga, 
związka,  binda,  bandcla,  etne  SSetbetbinbe.  Tr. 
BANDERA,  y,  f.  2.  BANDERKA,  i,  f.  2,  cfem.  -  Yind, 
bandera,  banderu,  bandiru,  ladjoufka  Yeterniza*)  Carn,' 
■wenddru,  wendiru;  Sorab,  inf,  ^annat;  {obf.  Cerm. 
93iinleC  /  9^^^^^  1  ^?^^*  bauniere  *,  Lat,  med,  banderia  ; 
^/a/.  bandiera  ;  i4n^/.  banner  j  Swec.  fBAtlft;  ci,  Germ, 
$Biinb,     iBanbe);      i^^^.    yjettamiza  •,      Croat,    zasztara ; 

Sorab,  sup,  tjoi^niacjo^p  weti^a  Seben^wo;   Rojfl  i\9Th, 

bie  JUgge,  ©djlffl^flaMe;  chorągiew  z  herbem ,  szczegól- 
móy  nad  masztem  okrętowym,  z  którey  kroiu,  barw^', 
malowania  w  herby ,  poznać,  ia kiego  naród n  okręt,  Papr, 
W,  ii  543.  Dudz.  33,  Pod  neutralną  banderą  Duńflcą 
przypływamy  do  portów  Francuzkich  ftatki.  N.  Pam.  5,  363. 
Zefir  płótna  nadyma,  i  każda  banderka  na  maszcie  flaie 
się  igrzyflciem  wiatru.  Karp,  3,  92.  On  król  królów, 
-wódz  wodzów,  Agamemnon  śmiafy ,  Pod  którego  bauderą 
tysiąc  naw  pływały.  Bardz,  Jr,  242.  (pod  iego  dowództwem 

morikiąi,  tthtet  felnett^   ®eecommanbo).     J.   Meronym, 

bandery;. okręty,  JUggeilż  ®*lffe,  ^a\ten.  Nie  w  Eu- 
ropeylkich  tylko  ,  ale  i  w  AfrykańfliicK  i  Azyatyckich 
portach,  znaczne  są  bandery  Szwedzkie.  Wyrw,  G,  609. 
^.  2.  Bandera  na  dachu  domowym,  wjetrzi^ik,  bft  99)ettets 
brtbn,  bie  ®f ttetfabne  ;  Rojf,  copoMKa.  Bandery  na 
wierzchołkach  dachów  do  pokazywania ,  iaki  wiatr  wieie. 
Jiluk  Rcsl,  3,  80.  $.  3.  Ufce  pospolitego  ruszenia  zowią 
się  banderami,  źe  każde  hrabflwo  ruszyło  pod  własną  chorą- 
gwią czyli  banderą.   Ojf:  Wyr,     tm  (Sompagllle  DOm  aUg^s 

meineti  Sliifgebote. 

«BA.NDO,    a,    n.  3.    obwofante,  obwieszczenie,    ifentKc6e 

fBefanntmad^uiig,  9u^irnfiing,  SrnMnbigung.     W  iarmark, 

gdy  naywięcey  zewsząd^  ludzi  bywa  ,  królewlkie  bandą 
woiny  w  rynku  obwoływa.  Pot,  Arg,  i24.  Wszyftkie 
dwory  powinny  uczynić  takowe  banda  i  surowe  zakazanie, 
aby  chłopi  z  pałkami  nie  chodzili.  Haur,  Sk,  22^.  Bóg 
wydał  bando  przeklęctwa  swego  na  pierwszego  czł.Q>'rieka 
i  potomftwo  iego.  Kulig,  Her,  26.  (cf.  Bandyt,  B^nit), 
j.   3.   Bando s  banda,  poczet,  orszak,  zgraia  ludzi,     etue 

!Banbe,  eine  ^^Mt  sfRenfc^eti*    Bando  zapuftników,  go* 

downików,  biesiadników.   Ojf,   Wyr.      Bezbożną  matronę 
B  kraiów  naszych,  z  całym  i^y  bandem  wywołać.    Mon, 
69,  375." 
BANDOLET,  u,  m.  1.  pas  rzemienny,  przewieszony  z  ra- 
imeoia,  utrzymujący  paUu,   bil^  Sdnbotrt,   bet  (RiemOI 


BANDOS,     ^    BANDYT. 

ubec  ber  9<^fd ,  woran  ber  ^allaf^  getragen  t»trb.  $.  Ban^ 

dolety ,  gatunek  broni   ognifley.    Kiok,    Turk,   219.      ZitlC 

srrt  ed)teggewebr. 

Bandos,    a,    m.  i.    żniwiarz   naiemny,    pospolicie    obcy, 

ein  frember  gemietbeter  <Sd^»itter.    Bali  się  bandosj,  żeby 

im  sierpów  nie  zatrzymano.  Ofs.  Str,  5.  In  fem,  BAN- 
DOSKA, i,  2.   flne  frrmbe  gemiet^ete  Sc^ttUteritttt    (cf. 

Banda  ). 
BANDURA,  y,  f.  2.     BANDURKA,  i,   f.  2.  dem,     RoJf. 

6aHAypa,  Ko63a,  6a.\aAaKKa  ;    J3aA.  banbafffa,  !ob&a; 

praec,  naySucaf  navSoięa  \  Jtal,  p^ndora ;  Angl,  bandurę  ; 
Bisp,  bandurria  \  Franc,  mandore ;  Cerm.  ^WSih^tt,  SOJrtH- 
bore  ł  Bo:fn,  guslica ,  eghedde  ■,  z  gatunek  lutni  z  krótką 
izyią,  lutnia  Kozacka,  tm  9ttt  £aute,  ble  JtofafenlauU* 
Na  bandurze  brząkać,  Ofs,  Wyr.  BANDURZYSTA  ,  y, 
ra.  2,     Roff,  6aH4ypiicnil) ,  gracz  na  bandurze,  lutniAa, 

ber  ^anborifł ,  9)^anborenf}»ie(er.  Bandurzyfla  gra ,  śpie- 
wacy pod  oknem  śpiewa ią  ,  po  całych  tańcuią  nocach. 
Zab,  1 3,  2o4.  Ze  naywięcey  bandury  używaią  Kozacy  |ia 
Ukrainie,  ztąd  bandurzyfla j  Kozak,  eltt  ^pfaf, 
BANDYCYA ,  BANICYA ,  B ANNICYA ,  yi ,  f.  2.  Vind, 
pana,  panftvu;  fCar/2.  wandj  Boh,  ptOp(lbe«i;  RoJf, 
onaAa)j  (wW.  bando,  7ra/.  bando;  Cer/Ti.  93<inn ) s  wy- 
wołanie obywatela  z  kraiu.  OJlr,  P,  C.  1,  386.  ikazanie 
flrony  nieposluszney  sądowi  na  wygnanie.  ICrafZb,  1,  i44. 

bie  ^friDetfung^  £arbe^verivetriing,   SKd^t^erf (drung ,  U&ft. 

Banicya  gtowna,  wygnanie  ze  wszyflkich  pańflw  koronnych, 
\iXZ  OlDtxd&it\  banicya  mnieysza,  wygnanie  z  pewney  części 
króleflwj,  ble  Unterac^t;  banicya  z  miafla ,  wyświecenie, 

ble  @trtbtver»»eifung. 

BANDYT,  BANIT,  BANNIT,  a,  m.   1.     Croat,  bandisan, . 
bandisanecz ;     Dal,  prognan  ,   izagnan ,    prognanik ;     Boh, 

toppomebeneC/ propabeitó:    Sorab,  sup,  v^Vii^9Uiaxii\  Roff, 

03ĆMCiiiB0BaHHua  ;  wywołaniec,  wygnaniec,  wyświecony, 

ei«  ^crbaruiter,  ffierrpiefener,  ®e4<bteter/.ln  ble  a<^t  Qu 

(tdrter.  Banit  w  cudzych  kraiach  znaczy  oflatniego 
złoczyńcę  i  z  kraiu  wywołanego ;  w  Folszce  i  do  żadnego 
sądu  nie  należy ,  i  nigdzie  ^  go  zapozwać  nie  można. 
Mon,  74,  5o.  Banita  nie  godzi  się  przechowywać,  ani 
im  rady  i  pomocy  dodawać,  ani  z  niemi  obcować  Vof, 
Leg.iŁj  1218.  Bandyty  i  wywołańce.  Warg.  Cez,  124.  Warg, 
Wal,  71.  Nieszczęśliwy  ia  człowiek,  banit  wytrąbiony. 
Kul,  Her,  58.  $.  2.  Łotr,  rozboynik,  naiezdnik,  łu- 
pieżca,    ein  ©trflgenrduber,    JBanblt.       Banity  bywaią 

ciężkie   Włochom  ^    ale  przecież  rzadko  który   banit  s^wą 

śmiercią  zginie.   Gorn,  Wt,  H,  2,     Nie  wszyscy  żołnierze 

z  zdobyczy  żyią,  iedno  Tatarowie,  Kozacy,    bandytowie. 

•     Petr,  Pol,  2,389.     ''•*  hannici ,     przysiężnicy ,    ławnicy. 

Fąrr,  467.  O^annberren,  Scbippen.-  BANDYZOWAC, 
banizowac,  bannizowac,  banito WAC,  BA- 

NIOWAC,  -  owaf,  -  uie,  Act,  Niedok,  -  Boin,  obantiti ; 
Yind,  sapan»t) ;  sadreuiti ,  pretirati ,  pregnati  •,  Carn, 
optujeti :  Croat,  bandisati ,  odtirpayati,  pregnati ;  DaL 
prognąti ;  Roff,  03eMcniB0BaniH  i  na  wygnanie  ikazywać, 
wywoływać  z.  kraiu ,  wyganiać ,  wyświecać ,  ić^tzti,  lll  ble 

%^t  erndren,  be^  Sanbe^  Deroetfen,  ^ermetfen.    Ludzie 

zuchwali  słusznie  maią  bydż  oddaleni  i  bandyzowani  od 
Rzplt^y.  Petr,  Pol,  3ł5,  Przez  ollracyzm  u  Greków  judzi 
niebezpiecznych  wyganiali  i  baudyzowali  na  dziesięć,  lat, 
ib.  Jeśliby  nie  ftanął  gozwray,   banitować  go  zaraz.     YoL 


*BANER.     -     BANIA. 

L€g.  5,  61.     Tych,  co  ucielcK ,  bandyzowaf.    Warg.  Cez. 

162.     Uniwersałami  ich   bannizo-^yaT,  t.  i.  od  cżci  odsądziL 

SteteL  1,  200.    Warg.  Wal.  12.  et  201. 

•BANER,  u,  m.   1.  ganek,  alunka ,  cinc  Sfftdne,   em  93afi 

fen.     stawił    diabót  *  Jezusa    na    wierzchu    kościoła,      na 

ganku,  abo  bancrzp.  SckL  Math.  4. 

Bania,     i,    r.    2.     w  ogólności,     rzecz   wypukta,     pękata, 

nadęta,     fin  H\\&)\^tt ,    W)\tx ,    dufgeHrtfeiiet 

Radic:        ^6rpcr;     {zi.  Aupriac.  ąjIuCW ,    ^lĄ^t,  uncfe 

b  -  In    -       baniafty,    Aufr.    pluCig);     Boh.   banV,    bh'; 
w  -  nn   -        (Croat.    banya  s    kubcl,      kufel  ^      Vind.   bana^ 
£   -  nn  -        umywadlnik ;  RojJ.  6anM  r  faźnia ;  cf.  Lat.  bal- 
neum  ;     EccI,    6aH»  =  dzban  ,     łaźnia  ,     inde 
6iHiuniics  z  kąpać  się  •,    cf.  wanufi ,     Ger.  ®nntte  ;    Swec, 
"wanaa^    Lat,  vannus ;    AnghfaT,'iznn^\    cf.  Ger,  ^cnitPJ 
Cali,  banneau,    bennean  ,   behnej     cf.  Lat,  med.  banna  ;  - 
Siovac   (ana,  tanę,  et  Hung.  banya  =  pudło ,  dót,  kopal- 
nia, góry  kopalne ).  -     Pol,  i.    naczynie  wypukłe,  brzu- 
chate, iakiekolwiek ,  do  rozmaitego  użycia,    eju   bdllC^ige^ 
Qffif.      Bania  gliniana  ,   ^klana ,  dzban  wielki ,     t\Xit  baUs 

djige  5anne ,  eine  !8Iafe ,  £afe ,   fin  5ltw^ ,  5.  83.  ^^afTeti 

fmj,     /?o//l6ałiBKa,  KyBUiMHli,    KyGwiUKa;     Sorab.  inf. 

^ana;    Sorab,  sup.  bciwa,  bciK;  f^aran;     Cro^r.  stucza, 

knigla).  Bania  od  przt^palania  ,  alembik  ,  etn  .T^eftiUitfoIi 
ten.  Od  palenia  gorzałki ,  banie,  kotła  płacą  po  gr.  24. 
VoL  Leg.  5,  5n-.  Krętna  bania,  abo  alembik  do  palenia 
wodck,  anguinea  cucnrbita,  SJeszk,  Ped,  4i4.  Banie 
zakrzywione s  retorty.  Krumt.  Chi.  5i.  Banie  odlączalne, 
cucurbitae  separarprlae.  ih.  hi.  Eania  ^klana  do  ekktry- 
tic fi.  Scheidr,  11,^  Bania  elektryczna.  Cj.  Fiz.  ?)b?>.  ble 
CI?Ctrifirmdf(6me.     Bania  u  wiatrociągu.  i? o^.  Do/.  3,  102. 

Mr  ®lotfe  an    bet    guftcuinpe,    bie    dampune.      Bania' 

powietrzna.   Kniai.  Poez,  2,  67.     bania  lotna.   J'ras.  l.iJK 
2.  4c;,     ballon,    Kt/ir/.  balon,  oblu,  bet  Ellftballon.  -    Bania 
oHwy,  naczynie,  w  którym  się  oliwa  sprowadza,  pewney 
uftanowioney  miary.  Of»,  Wy.     fin  ^tUvJ   OcI)l,    von   bfr 
l^fnmter  (9f 6|re ;  Rojf,  enĄO^h..  -     Banie  różnego   koloru, 
których  uiywaią   w  kościołach   Ala  ozdoby.     Comp,  Med, 
677.  Bania  do  kwiatów.  Tr,  garnek,  Ikorupa,  donica,  fin  S^Jns 
Wfntcpf.     Bania  dlugbazyina  ,  Długoszyika,    Rojf.  ^OAro- 
meKKa.  -     Improprie  pott :    Dannidy  w  piekle  bezdenną 
banię  nalewaią.      Simon,  Siei.  26.        (  faskę  czyli  podług 
mjtologii  sito,    rzeszoto,    tobcnloff^  Ca^,    ©tfb).       Nie 
•wadzą  pszczołom  osy,   byle  w  swoiey  bani-  Pot.  Arg.  i65. 
(w  ule,  w  pudle,    SifnenfOtb).      J   ^ziki  mędrelc  ( Dyo- 
fien)   w  ciemney   siedząc  bani.     Przecież  ku   slońru   rftd  ' 
otwiera  wrota.  Zab,  i4,  97.  Nar.      (w  beczce,  3*'iogenc^ 
W  frfirer  łonne,     J.  Bania,  Roff.  6aH«  s  łaźnia,  ba^  S3ab, 
btr9tfbf^6f.  Banieres  imię  ma  przywłaszczone  od  cieplic 
ibo  od  bań ,  z  Włoika ,  to   ieft  ciepłych   wód ,  które  tara 
tą.   Boter   1,   3o.       J.  2,    Architect,  bania,    kopuła  wy- 
pnkfa,  gałka  na  kopule,    bie^ni?pfl,    fin  2)fld)   in  Jotllf 
finrt  ^albfugel'     Nad  samym  grobem  Pańfklm  bania   ieił 
kościelna.    Warg,  Radź,    147.     Bania   na   kszUłt  laterni, 
friód  kościoła   Kiiow/kiego.    Weresz,  Kij,  4.       Budynek 
4awi  wielki ,    podniesie  altany  i  banie ,    szczyty ,    ganki. 
Tward,    IV.   D,   a,   116.       j.   3.    Botan,  bania,     rodzay 
roślinny,    cueurbita  Linn.  brzuchaty,    okrąglawy.  Jiluk, 
I>jk,  ly  i 68.     Dynie,    korbasy,   tykwy,  arbuzy,  melony, 


BANIAL.     -     BANK. 


5i 


•      ogórki  do  tego  rodzaiu  naleią  ,    ba^  ©ffc^ff^t  bft  Ańtbigr 

pfimen;  Sorab. inf.  han'a;  Boh,^l\xcar;  (Aujłr.^in^er); 

Vind.  et  Carn,  buzha ,  titkva,  plotniza^  tiqva :  Croat. 
bucha,  tipva,  tikvanya ,  yalyanka  ;  J-ung.  toek ;  Rag. 
craulla);-  Banie,  szczególnicy  same  dynie,  ^ńtbliTt*. 
W  kwietniu  banie  sadzą.  Zaw.  Oof.  -  Bania  zjimorika, 
za-norlkieiablko,  kolokwintyda.  A'rup.  5,  i85.  SoloC|«fntfn. 
J.  4.  bania,  ryba  morfka,  orbis,  orchis,  bCf  18<tU(fefif(^,  ^U- 
fdjcnflfcb.  C/z.  Th.  -  J.  5.  a/fusionef  ad  ampfifud.  Łeb 
lak  bania      Teat.  43,  c.  i5.  IVv6.     { iak  pudło  ,^  iak  antał, 

fin  ^opf,  fo  bicf,  wtf  eine  ^onne,  wie  ein  Srtj,  rotę  eine 

8cftad)tef,  wit' fin  ^lIfH§).  Głowa  iak  bania,  a  mózgu 
nic,  Off.  Wyr.  Babfko,  iak  bania,  opasłe,  ib.  -  Personif. 
bania  =  brzuchal,  pękały,  podsędek,  !X^ttfb«n(6,  !j5l<fWamfi:. 
Bania  nalana,  nabrzmiały,   nieprawdziwie  tłufty.   Off.  W)r, 

fin  anfgfbunfener  3)i(fbattc(»;    Metohym  ppoy,    ein  ^tinu 

fen^Ofb.        $.    6.    Złota    bania  ,      miafteczko   w   Wcgrze'h. 

z  .sławną  lekarnią ,  fin  ^tttbt*en  in  Ungatn ,  Wit  einet  u-' 

rii^mtcn  SfpOtCefe,  zkqd  Węgrzy  oleykarze,  włóczący  s.ę 
po  Polszczę ,  wynoszą  leki  ).  Przediodaili  przez  wieś 
nasze  Węgry  od  zlotey  bani.  Teat.  18,  b.  65.  Oleykarze 
imieci  Wc|;ierfkie  od  złotcy  bani  H  nas  za  pieniądze  prze- 
daią.  Perz.  Lek,  338.  Szydząc,  o  lekach  nie^Lirzecznych, 
podeyzrzanyrh,  Ctnacf fai8ftf|>cn.  -  Deri^\  bańczafty,  bań- 
czyfty,  baiWafty,  bauieczka,  baniiiszka,  bańka,  dzban, 
dzbanek  ,   dzbanerzek  ,   dzbanuszek  ,  baniecznik  ,  bankarz. 

BANIALUKA  iide  Banainka. 

BANIASTY,  BANGZASTY,  a,  e,  na  kształt  bani  lub  bańki 
brzuchaty,  pękaty,  wypukły,  tattd)!^.  ( AuJir.Jp{\\^\^)\ 
.SoA.  bfln'fltii ;  CrtfA/i.  tiqvaft i  /JojCC  Ky6oBamMM,  KYfio- 
DiicmwH.  BAKLECZKA,  m/e  Bafika.  BANIECZNIK 
c/Ve  Bań  karz.     BANIECZNY,   a,  e,  do  baniek  należący. 

C/7.  Th,  jlafc^fn?,  ^olbfn--. 

BANICYA  vide  Bandyrya. 

BANILIA   %'ide  Wanilia. 

BANIT  vide  Bandyt.     BANITOWAC  vide  sub  Bandy2owa<5. 

BANIUCZKA  ,  BAŃIUSZKA  ,  vide  Bańka. 

BANK,  u,  m.  1.  BANCZEK,  czku,  m.  1.  dem,fób.  Ban- 
czek),  JtaLhancOy  Gali.  hanąnc;  Ger.  bie  (^fCbfelO 
5Bflnf.      Stół  wexlarflci,  fkład  pieniędzy,    kantor  wexlariki, 

bet  ®e*ffltif*;  bie  SBec^fefbonf,  bte  95flnf.    Ztąd  banks 

wekzlarftwo,  kupczenie  pieniędzmi,  Dudz,  33,  uftanowie- 
nie  prywatne  Jub  publiczne  ,  gdzie  biorą  i  poźyczaią 
pieniędzy,     za  procent,  czynsz,  prowizyą,  opłatę  roczną, 

ber  ©flbwfdjfer,  ©flbfiaiłbfl,  t^a^  3Bf4ffiCau^,  bie  ©<tnf* 

Czorauieś  nie    dał  pieniędzy  moich   na  bank,  a   ia   przy- 
szedłszy,   wziąłbym  ie  był  z  lichwą?     Radź,  Luk.  19,  23. 
(czemuicś     ich     nie    dal    do    lichwiarzów  ?     Bibl,    Gd.) 
W  Anglii   wolą   summy  ikłada^  na   bankach,     nii   aa   nie 
grunta  kupować   Wyr^',  G,  44o.     Bank  trzymać:  kupczy<5 
pieniędzmi)    bank  pu^ci^s  bankrutować.   Cn,Th,    U  niego 
iak  w  banku  :  ma  zawsze  gotowe  pieniądze,     Off,  Wyr.  - 
5.  2.  We   grze  faraona:  bank,  doftawianre  pieniędzy  go- 
towych do  grania ,  wygrywania,  bie  SBanf  im  CCardOfpif le» 
Jeżeli  gra  w  karty,  patrzy  na  banki,  pieniędzy  nie  rach^iie. 
Mon.  65, 124.     Na  cói  mam  ftawia^?  Na  to,  co  w  banku. 
Teat»  g,   48.     Ciągnąc  bank    mówi :  siódemka  przegraie, 
osmka    wygraie.     ib^  22,  .4.       Mam    znaczną  sub^anryą, 
afTamble  i   banki   «  siebie  otworsc.    ib,  25,  d.    26.      (gry 
azardowne)  fg'tr,  bank  komu  trz^ma^;  mie<?  go  j;a''.vis'ym 


«» 


5^ 


B  A  N  iC  A. 


od  «woi<5y  woli ,  eineit  vtn  fićf  alf^in^l^  Mten.  Off.  Wyr* 
II,  Miiit.  bank  wałowy,  ławy ,  elttc  f leliie  (5t^6Jung  iinteti 

«n  bet  fbtn^m^lt,  bie  18«nf.  Tr.  -  (Croat,  banki,  klupi 
od  galie,  Tranflra).^  /)cnV.  bankier  j  bankierz,  banki  ero  wa, 
bankierka,  bankierciyk,  bankieriki,  bankieroib^o,  bankrut, 
bankrutować,  pobankrutować ,  debankować,  sdebankować. 
BANKA,  i.  f.  a.  BANIECZKA,  BANIUSZKA,BANIUCZKA.i, 
f.  a.  dem.  Subft.  Bania ,  Boh.  hatCU,  batt'cićfa ;  SJqyąc.  (anf «  ^ 

Sora^.  sup.  ban'f«/  tffat^ntif,   bonc^f ;    Rojf.  6aHOHKay 

■yCiiineHKa,  (  6ftH&Ka  s  łasieńka  ] ;  Croat.  buklia,  buklicsa  ; 
Bosn.  orkulicch,  ugljenicaj  (  Vind.  banka  s  fkrzynia).  na- 
csynko  brzuchate,  pękate,  wypukłe,  eltt  fUtne^   hiXi&i\%U 

0ef4|  /  słoik ,  puszka ,  mt  SBiłcbfe,  eftt  JtdfcWen.   Waiąl 

bańkę  oliwy  i  wylał  n^  głowę  iego.  Budn.  Sam.  i  o,  i , 
banieczkę  z  oleiem.  Leop,  i,  /2e^.  lo,  i.  Krew  S.  Janua- 
ryuaza  w  banieczc^  kryazŁałowey.  We9.  Zap.  C,  4.  (cf. 
ampułka).  Bańki  pełne  wonnoici.  Rey  Apoc,  34. 
Banieczka  abo  iabłuszko,  w  którym  wonne  rzeczy  na  szyi 
nassaią.  Mącz.  Bańka  malarika,  w  którey  farba,   słoik  .  eUl 

'  gotbeiibńc^^cben,  5«rbettt6pf<^e«,  JarbetipiWc^en.  Ziedney 

bańki  dwie  ^cienie  malować  ,  duas  parietes  de  eadem 
dealbare  Jidelia.  Kosz. Lor,  ^\.  (cf.  iednym  obiadem  dwa 
weseU  opędzać,  iednym  pociikiem  dwa  wróble  ubić,  iedną 
oganką  dwie  miichy  zabić). -CA«m.  Bańka,  alembiczek, 
fiu  (teiner  Deiliditfotben.  Bańka  poiemna,  w  którą  wódka 
ciecze,  gdy  w  drugidy  palą.  SletzA.  Ped.  4od.  vas  recU 
piens  ,     btt      ^cbeibefotbett*  $.     Bańka     barwierska, 

tfklaneczka  etc.  barwierika,    naczynko  do  naciąj^ania  krwi, 

«(^t6pffopf,    6<^r6pf9M.    fioh.  bttn*ffl;    Roff.  6aHBKH, 

pOUCRH;  Sorab.  tup.  fonfl;  Vind.  kuffa ,  kufę,  kufize, 
kupize ;  Carn.  kupiza ,  kupcze  s  Rag.  kuppiza  ,  ventuza  )^ 
Banieczki  do  krwi  ściągania.  Perz.  Cyr.  2,  ia8.  Bańki, 
które  do  ciała  przyilawiaią ,  krew  z  niego  ciągną.  Hub, 
Wft.:io5.  Bańkami  iad  z  rany  wyciągnąć.  Haur.Sk.  koi. 
Lepszy  ieft  sposób  ^  ftawiania  piiawek ,  nii  siekaiące  ba-^ 
nieczki.  Perz.  Lek.  a46.  Bańki  flawić  rzezane.  Cziach. 
Przyr.  G.  4.  Którym  obyczaiem  maią  bydi  bańki  ftawiane. 
Sień.  4ai.  Bańki  też  puszczaniem  krwi  sowią.  <d.  4ao« 
Bańki  ftawić,    Boh.  bdU^fp  fajet;  ban^fotoati;    Sorab.  sup. 

fonii  {łabmati;    vind.  kufati,  kufę  pollauiati ,  f(bripfm. 

Atlegor.  Prófno  się  trzesz  mydłem  z  solą ,'  Jeśli  cię  nie- 
cnoty bolą.  Nie  wyciągniesz  bańką  tego,  Co  masz  w  sercu 
szkodliwego.  Rey  Zw.  aSy.  b.^  Afłuz.  trzebaby  mu  na 
głowie  pollawić  bańki  s  cokolwiek  mu  głowy  oftudzić,  krwi 
B  głowy  ściągnąć,  kura  czarnego  przyłożyć ,  szaloną  głowę 

uleczyć ,  man  muf  ibm  bai  ®ebini  (dutern ;  er  tft  verrń<f t, 

toD.     Pig'  bańki  ieden  dragiemCi  sadzić  ^   złorzeczyć ,    cer- 

tarę  maUdictis.  Mącz.    wec^felfelttg  etnanber  »a*  anb4m 

gett,  fcbtndb^n,  fcbilltpfeit.'  $.  Botan.  bańka,  mała  dynia^ 
korbas  mały,  eiłl  Helltet  JtlUbif,  Tr.  J.  Banka  soli, 
bałwanek  soli , '  eltl  @alab|[6tf<b«tt ,  dłl  ©tllcf  jSteittfitJa. 
Jedna  sól  doilawana  •  bywa  w  sztukach  czyli  w  bankach, 
druga  w  okruszynach.  Nar.  HJl.  4,  288,  ( bancąm  salls. 
Herb.  Stat.  loa.  vid.  Bałwan).-  '  5   ?•  Bańka  na  wodzie, 

bąbel,  eine  ® afferMafe ,    eiit  ®afffrHi|j*en.    Wnet  się 

wznosić  ima ,  na  kształt  bańki ,  co  wiatrem  na  wodzie 
się  wzdyma.  Otw.  ^Ow.  426.  Bańka  deszcz  na  wodzie 
Enaczy.  Pot.  Pocz.   4oi.      Bańka   na  wodzie,    cóś   mdfe, 

kruche,  nie  trwałe,  fWe  ffiaffetblafe,  ©etfenbJafe,  etiua^ 

febr  {Berg4n0{i<^e#/  '  P»J  urodzeniu  człowiek   ieft  iako 


BANKIER*     ^     BANKIET. 

piana}  po  urodzeniu,  iako  bańka  na  wodzie,  która  się 
lada  wiatrem  zachwiana,  wnet  fttucze.  Rey  Zw.  476. 
(człowiek  nie  długowieczny,  zawsze  w  niebezpjeczeńHwie 
aginienia  ).  Bańki  mydlane ,  które  dzieci  z  mydła  rozbe{-p 
^htauego  puazczaią  przez  słomkę,  Seifetlblafetl.  Bogactwa, 
szczere  to  dymy  i  bańki  dziecinne  ,  które  z  wierzchu 
pabrzmiałe,  a  wewnątrz  ^czcze,  i  nie '  ti:zymaią  w  sobie 
nic  innego,  iedno  wiatru  trochę.  Birk.  Gł.  Kun.  a8« 
Mydlane  bańki,  Torz.  Szh.  i3o,  -  BANKARZ,  BA* 
NIECZNIK^    a,    m.  1.     co  bańki  robi     Ciu  Th.  \k.     bet 

0taf<betmi«(ber,  9(iiretima<bfr,  jtolbenmacber.  (cf.  Łagiewnik). 

^.  2.  Baniecznik  do  przecinania  (kory,  cubus  scarifica-^ 
tir.nis.  Czerw.  Nar.  8.  Vind.  kufnu  shelesu,  bd^  ^Cbr6pfeifeil* 
Piiawki,  przez  wynalezienie  banieczników  do  krwawych  ba- 
niek flawiania,  w  aaniedbanie  iśdi  poczynały.  Perz.  Lek.  a  46. 
CAN^IER,  BANEOBRZ,  a,  m.  1.  Sorab.  sup.  peneitltf; 
/{a^.  pjenesnik }  Slovac.  peil*ejOmett'eC »  Hung.  ^inz^ 
yaltó  ;  i?cc/»  et  RoJTf,  n'B'HHiiCHHK'b  ,  mt>HOliI^JiKh^ 
mopTKHSŁKL ,  co  pieniędzmi  zyfleu  szuka,  handlarz  pie- 
niędzy,    kupczący  pieniędzmi,    przełoiony   nad  bankiem, 

pan  banku  ,    eiii  $Battquier,    SBeibfelberr ,    ®e(bi9ed^)let 

(cf.  Kambierz).  Naznaczamy  ftudentom  w  Krakowi* 
bankierza,  który  będzie  miał  dodatek  pieniędzy,  ku  po- 
iyczauiu  im  na  zaftawy.  Herb.  Star,  689.  $.  We  grzo 
faraona,  bankier,  bank  trzymaiący,  doftawiaiący  fla- 
wiącym,  bet  i8«tiąiller  -  im  łb«raofpie(e.  Wszędzie  ftoią 
ftoły  obsypane  złotem ,  siedzą  bankierowie  ,  tedni  ^vy- 
bledzeni  ftrachem,  drudzy  zapaleni  chciwością.  Zab.  i3, 
31  a.       §.  a.  tr.  Bankier  ;  zapasny  w  grosz  gotowy,  pie- 

nięinik ,    Job  ,     etii  ae(brei<ber   ^ettfib ,    ein   ^r6ru^» 

W  ośmiu  dniach  wydadi  za  mąf^  dwie  córki ;  na  to  chyba 
bankier  który  wyftarczy.  Teat.  7,  b.  4i.  BANKIER- 
CZYK,  a,  m.  1.  dem.  mały  bankier;  czeladnik  ban- 
kieriki ,  ein  fieitier  fdaw(vAex ;  ein  aSe^^tlergtbi^Cfe , 
gBe<biTecbud>b«lter.  BANKIERKA,  i,  f.  a.  Kobieu 
bank  trzymaiąca ,     bie  iBan(|ttierinn ,    bie   eine  SBanf 

biit.  BAN  KIEROWA  ,     y  ,     f.    a.      iona    bankiera, 

bie  ^tau  e\ne$  San^nier^^    bie  iBanąuierinm       ban- 

KIEROWNA^  y,  f.  a.  córka  bankierfka,  bie  fdaHi 
qMier«0(^ter. .       BANKIEROWSTWO,    a,     n.  3.     Stan 

i  obchód  bankieriki ,  ba^  SBecbilerwefen ,  SSe(b(Ierges 
loerbe.     (.  Bankier  z  ioną  ,    ber  iBanqmer  mit  feinec 

%tau.  -  BANKIERSKI  ,  ♦BANKIERZKI,  a,  ie,  Ra^. 
pieneznicki,  ®ecbilers,  IBan^ttier-,  iSe(^fe{:,  wekzlar- 
iki ).  Czemiiieś  nie  dał  pieniędzy  moich  na  ftół  ban- 
kierski ?     1.   Leop.   Luk.   19,   aS.  (na  bank).     Po  ban- 

kieriku ,    anf  ^tćf{elet  STrt ,    wecbflerifcb* 

BANKIET,  u.  m.  1.  BANKIECIK,  a.  m.  i'.  dem.  s  franc 
uczta ,  nroczyfta  biesiada ,  Boh,  pmfit,  tdhdwantp,  tt^at  I 
Sorabfup,  bofl^na,  Vind.  goftaria ,  goftitje,  golhiTanje, 
jedkuvaria,  goftnu  jedje*,  Carn,  goftarya;  Slavon.  goftba, 
csaft;  RoJf.  nHpl) ,  aupyznaa,  HHpuiecmBO ,  ba^  fBatIs 
lett/  ber  ®(bntau^»  Kilka  razy  w  rok  bankiet  aprawowaf, 
na  który  zapraszaf  prcyiacióf  Zab.  1 1,  a54/  Kaidy  s  sy- 
nów Joba  co  tydzień  bankiet  ftroił,  J  w  domu  swoim 
traktował*  i  poił.  Chrome.  Job.  7,  Sprawiać  i  zjadać  ban- 
kiety, Wszyftko  nie  zylk  ieft  kalety.  Dwór.  H.  Wszyscy 
gtód  cierpią  ,  a  on  bankiety  ftroi.  Cn.  Ad.  laag.  Jednym 
bankietem  dwoie  wesele  odprawić.  Cn.  Ad.  3i3.  (dwie 
wrony  za  iednę  nogę  ułapić,  na  ieden  raz  dwie  wieczerze 


BANK  -  BANKR. 


BANKI  *  BARA. 


5^ 


o^ravi<5).  f,' łraruL  sprawił  mu  nie  lada  bankiet ,  i.  e. 
gorącą  lainią ,  nakarmił  go  złego ,  źle  się  a  nim  ohfzedły 

uczęaował  go ,  h  ffat  i(n  f<^6n  tractttt,  f^at  tl^m  r ec^t  ben 

Siopf  %tt»(i^en*  Lwa  pogłaszcz,  albo  mu  kilem  pogroź, 
obacsysz  na  iakim  bankiecie  będziesz.  Fafió.  Dif,  G.  3. 
f  w  obertasach ,  w  niebezpieczeńilwie ,  ^txU%tVL\lt\t  ę  ®t^ 
fatr).  3.  ArtilL  bankiet  s  ławka  ^u.  v.  jak.  Art.  3,  286. 
BANKŁETNIfC,  a.  m.  i.  B ANKIETNICZEK ,  czka.  m, 
1.  dem,  bankietuiąc j ,  rad  bankietować,  bankiet  sprawu- 
iący,  na  bankiecie  będący  biesiadnik,  godownik,  Boh, 
f»af9te(,  fiMfOWnif,  Sorabfup,   ^ejlcumar,    Rojf,  nKpuie* 

cmeoBanieAii,  ber  SBanfetieter,  ©<ftmaii^grt«,  %uttxuXf 

^d^maufft*  Abrabam  tak  niegdy  onemu,  W  piekle  ban-- 
kietnikowi  mówił  będącemu....  Kulig.  Her,  211.  Miły 
ten  baukietniczek ,  dla  którego  osobne  wino  i  chleb  goto- 
wała. Birk.  £x.  i5.  ŚANKIETNY,  BANKIKTÓWY, 
a,  e.  Sorabfup.  ^pfljuiifi,  Rojf.  nHpHua,  biesiadny ,  go- 
downy,  uczto  wy ,  ®c(mau^s,  ^aiUjUets,  Jui  zemdlona 
uciecha  bankietney  godziny  minę{a.  Bardz.  Luk.  180. 
A  gdy  w  bankietnym  hałasie,  Foczną  rzucać  kufle  na  się. . . 
Anakr.  61.  Siedm  męiów  bankietnych  u  Rzyjnian,  epu-' 
iones.  Bardz.  Luk.  i5,.  BANKIETOWAĆ,  ował,  uie, 
A&.  Nied,^  Carn,  go  (lim,  Sorabfup,  (ofliuptl/  Boh,  ftpas 
fl^ti^    Bojf.  napOBaniB,  niipiiiecmBOBanib,  biesiadować, 

godo^ać,  fc^maufeii,  banqnetiren,    Cały  lud  głód  cierpiał, 

a  on  kosztownłe  bankietował.  Sk.  Zyw.  3a3.  Traci  po- 
pularyfla  ,  bankietuie,  daie,  rozprasza  fortunę.  Mon.  65. 
48.  J.  tranjinve  bankietować  kogo ;  czeftować,  tttfCtitCtl/ 
fctiren.  Wiele  szlachty  naprpsiwszy,  bankietował  mię  na 
pałacu  swoim.  Warg.  Radź.  3oo.  Sąsiadów  swoich  ban- 
kietuie. Pafzk.  Dz.  86*  Ubankietował  one  panie  swoie. 
Star,  Dw.  32.  Bankietować  się  wzaieranie  s  czeftować 
się  wzaiemnie ,  fj(^  We<^felfrtti9  ttactlren,  Job  za  synów 
swoich  bankietuiących  się  wzaiemnie  ,  ofiary  czynił. 
Chrome.  Job.  4.  alit  er.  Recipr,  bankietować  się  5  bonować, 
lusztykówać,  używać,  fl<^  ergÓCen,  fc^  bene  tbwtt,  gńtlW 
tffrxn,  tOObf  fepn  taffen.  Siędą  do  dołu  w  inszey  sali  i  ban< 
kietuią  się  z  radością.  Star,  Dw,  54.  W  wannach  cały 
dzień  'trawili ,  tam  iedli  ,  tam  się  bankietowali.  Petr, 
Wod.  11.  .        ^ 

Deriv.^  dobankietować ,  nabankietować ,  odbankietować, 
pobankietować ,  przebankietować ,  rozbankietować ,  wy* 
bankietować. 

BANKOWY,  a,  e,'  od  banku,  S3anf :,  SBet^jlertan! s ,  As- 

sygnacya  bankowa.-  1.  BANKRUT,  u.  m.  1.  {Carn, 
kant,  RoJf.  npomopiKiia  )  z  Wło/k.  bancorotto.  s  BAN* 
KRUCTWO,  a.  n.  3.  upadek  kupca,  niezdolność  do  za- 
płacenia  długów  urzędowi  doniesiona,  z  przekazaniem 
maiątku  lego  na  wierzycielów ,  ber  93an(rot;  ^iinfetOtt* 
JCras.  Zb,  1,*  i44.^  a.  BANKRUT,  a.  m.  i.  Rag.  popu- 
sniit,  popuzniTaz. )  ten,  który  bankrut  zrobił,  zbankru- 
towany, na  maiątku  upadły,  bet  $Ban()Ketotrtet ,  eitt  Joils 

f rottet  ^(tnn*  Dłuinicy ,  bankrutowie ,  nie  maiący  spo«- 
aobu  do  zaspokoienia  wierzycielów.  Nar.  Hlfi,  4,  a4i. 
BANKRUTKA,  i.  f.  a.  zbankrutowana,  bte  SBanfetOttte? 
retfotn.  -  bankrutować  Jntranf.  Nied,  zbankrutować 
Dok.  Boh.  ptOfttpćltf,  bofupctti,  Rojr.  nponioproBainBcfl, 
opomoproBuaaaiBcfl ,  Rag.  popuznuti  ,  poklekputis 
bankrut  robić ,  tracić  się ,  maiątek  utrącać ,  maiątek  z  dy- 
mem puścić,  póyśdi  s  torbą ^  na  dziady,  upadać ^  ubożeć. 


UnUttttltten ,  fdantetPtt  machem     §-  figur.  Kobieta «. 

która  zbankrutowała  na  honorze,  wielbi  wllyd,  cnotę. .». 
Zab.  5,  60.  ( która  uszczerbek  poniosła  na  honorze ). 

BANNICYA  wV«  Banicya. 

•BAŃSKI ,  a,  e,  od  Bana  cayli  Banów  ( cf.  Ban )  =  Wcgi«r- 
^i  V  Un^etlfd^*  Chociai  Banikich  miail  nie  mamy,  nic 
o  to ,  Samo  do  ręku  przychodzi  nam  złoto ,  Za  chlebem 
idą,  Lechom  nie  nowina,  Fółkufki  wina.  JClon,  FI,  B. 
1.  b,  (Polacy  sa  aboie  frymarczą  iłoto  i  wino  Węgier-* 
ikie). 

BANT,  u.  m.  1.  RoJf,  SaHmL,  SiiHniiiKl),  z  Niem.-  wftę- 
ga ,  obręcz ,  ba0  93anb;  ber  9lelf^  ( cf.  Cybant ).  Słupy 
inoilowe  dwoma  bantami ^ói//iV  uymował.  Warg.  Cez,  8i- 
Stępie  dobrze  bantami  związane,  Torz,  Szk»  i4.  Krokiew^ 
dwa  razy  związana  bantami,  ibf 

BAR^.  u.  m.  1.  miaflo  Polfkie  na  Podolu,  od  Królowj  Bo- 
ny zbudowane ,  które  od  Baru  miafta  Włoftiego ,  oyczy- 
zny  swoićy  zwała.   Gwag.  Say.     eine  ®tabt  lll  ^Oten,  tin^ 

In  3talkm  cf,  Bajrflti, 

BARAKA  ♦  i.  f»  a.  Jtal.  Gall,  Hifp.  Arab,  podła  chata ,  bu- 
da iołnier/Ka,  bte  ^fi%<liU„  W  porcie  admirał  poftawii 
baraki  czyli  budy  dla  maytków.  Pam,  83,  a,  Ii5.    ■  •     ^ 

BAR  AKAN,  a.  m.  1,  RoJf  ^apaaHb,  Jtal,  barracanos, 
gatunek  wełnianćy  tkaniny,  ber  berfail,  eitt  ^eU^.  BA- 
RAKANOWY,  a,  e.    RoJf.    !6apiLaH0B&za,    9  barakanu» 

t>on  ©erfan.  (tff/?i«^.  Barch4n), 
BARAN,  a,  m.  1,  siovat>,  baran,  ^eran;  Mofoy,  baran; 
i9oA.  beran;  Sorabinf,  hatan,  Sorabfup.  ^ćtan^ 

RoJf,     6;ipaHl),     Źcclr    CopsLub  9    Oąpaul)^ 
ObchI),  (Iłung.  barany  agnus^  Hung,  barom 
pecusi   Perf,  barah,    cf.   Cer,  ^4r/^ar.  fera, 
Hebr.  1»      pars     iuuencus.)  ;     Bofn.    braT» 
pyan,    Croat,  oyen,    Jaracz,    brau  j    Slapon* 
Ovan-;   Vind,  ouzhji  kosel,  oyen;    Cąrri.,OTRf 
( cf.  Owca ,    cf.   iajrcsak ;    Boh  b^TaiO  e    grex. 
Carn.  b^av,  cadavęr    animąlis  occiji,    v.  g. 
ariet is;  brayirs  pwcąrz);    Pcl,  hąrąą  samiec 
cały  do  spuszczania  sposobny  j  samica  rodząca, 
owca.  ICfiik  Zw,  1,355.    am  oriesy    ber  ^(^afbotf;    bet 
SSibber.     Baran  trzodny.  Sień,  370.     Ofiarował  0w#  ba- 
rany.  1.  Lęop,  Lent.  aS.  {Dualisi  dwóch    bairauow).  - 
Phraseol.     et .  Prov.    Baran  boiaźliwj ,  choć  pią  wielkie' 
rogi,  Zool,  36 1.     Driy    na  baranie    wełna  ,    kied^  owcę 
ibrzygą.  Mon,  74,  338^  (gdy  piefjca  biią^  lewek  aię  boi). 
Baran  wrzeszczy,  a  wełna  na  nim  trzeszczy.  Rey.  Zw,  73. 
Baran  beczy,  a  wilk  drze;  ^i  pł/icz  przeciw  moinieysae- 
n^u  nie  pomoi^e  ],    Jak  barany  ich  pgwiązał.   Weul,  Dan» 
363.    (iak  owce,    ttJte   ©C^afe/  ®<ft<if(&^n).    Baranie,  ^Jo 
mąć  wody.  C/z.  Ad.  9.  (  podług  owey  Ezopa  bayki ,  0  {ja- 
ranie i  wilku  u  zdroju).  Winien  mu,  iak  baran  wjtkg^i. 

Cn,  Ad,  70,-  CProv.  siomc.  ^  tolf a  ni  bubć  bajaHf  <ini  $e 
pfa  jlanina.  ^({uge  fa,  gafo  tolt  a  baran,  jąi^  kot  ze 
psem.  ^  Boh,  beU  fe  berauem,  a  trfa  co  f ojf (,    SBeran  fe 

na  fwi  rob9  fpauffi).  Mówi  wszy  po  baranie,  tr?eb^tei  co 
i  po  wilku  rzec  Ryf.  Ad.  4o.  Pot.  Arg,  5i8f  (w  sądzie 
i  słabszy  i  duiszy  powinien  bydi  słiłchanym ;  i  winny 
nie  ma  bydź  bez  obrony )  O  wełn^  im  tylko  idzie ,  o  ba- 
rana mało.  Rey,  Wiz,  106.  b,  (nie  ó  twoię  osobę,  leck 
o  twóy  maiątek j  nie  dba  o  chłopa,  tylko  o  pańszczy- 
znę ]»     Kto  barana    pragnie ,   niech  pro^  o  ia^nię*  Min^ 


Radicał. 
b  -  r  -  u 
b  -  r  -  m 
b  -  r  -  - 
b  -  r  -  h 
J)  -  r  -  ▼ 

b  -  r  -  - 

f  -  r  -  - 
p  -  r  -  - 


^4 


BARAN    ^     BARAN 


J?>r.  3,  355.  (by  ogonek  poloiyd  liszka  ^osi)*'  J.  Baran 
(oczyszczony,  pokładany )s  (kop,  ber  ^Ćl^bf^i  cf.  Barani- 
na. -  {.  2.  baran  murołorony,  taran  *,  Dalm,  boran ,  Croat, 
OTcn,  Eccl.  6apaHb ,  cni"fcHo5HrnHoe  opyAieł  OBCHb, 
K//ił/.  sidni  podiravpz  ,  reftrupilu  ;    r<7r/7.  reftropilu^    Boh, 

M;  ^^'''  ^^t  Oturm^ocf^  9)?auerbi'f(f)er ,  dtugie  i  grube 

drzewo,  na  czele  niai«'y:e  gfowę  baraiiią  żelazn:^ ,  które 
iotnierze  na  ręku  ku  murowi  z  wielkim  pędem  nie^H 
i  mur  rozbiiali.  Chmiel,  i,  463.  aries.  Uderzą  w  mur 
baranem.   Arom.  128.-     J.  2.  ó,  baran,  baba  do  wbiia  lia 

palów ,    ber  IHrtmmWocf,   ber  dicimmUt,  Boh.  et  Słoyac. 

herm  (  Boh.  beraniti  fjłucare ) ;  Sorabinf.  bflMn.     Bara- 
ny czyli    kafary   do  wbiiania   palów  na   niofty.  Rog.  Dos. 
2,  70.     5.   3.   Baran,    herb.^    etn  aSappett,   vid.  Junosza. 
5.  4.  AJlron.  baran  na  niebie,  Ecęl.  obch^  ,  Slo0ac,  ffo= 
pec,  znak  niebieski,  piei-wszy  z  dwunaftu,  ber  ©Ibber  im 
ttHcrfretf?.  Zebr.^     5.  5.   baran,  fiilro  baranie ,    kożuch, 
•  ber  <@d^afpe(j»     Lepi<«y  bydi   o  baranie,  albo  lisim  grzbie- 
cie ,    Niż   po  śmierci   gronońay   tylko    na  portrecie.  Zab, 
12,  ,170.  Zabt.      Na  rodzleń     chodziliśmy     yr   baranach, 
Mawiał  o  swey  młodości   Zygmunt  I ,  w  święta  ftroiliśmy 
się    w  Ifsy.  Ofsol.  hijl,  Zyg.     Ubo;^i  baran  musi    za  piecem 
rzekach  aź  się  i  tchórze  pierwey  odprawią.  Rew  Zw,  70.  A, 
(iak    cię   widzą,    tak    cię   piszą,  ^llelber    maĄeit    2eMte). 
Po  baranie  go  fkropił,  po  koźurhu,  do  ^.ywego ,  doriąt, 

er  btft  irjm  Hi  jell  burc^gegorben,  er  l)at  Ibm  t»e  ^ucte 

tjptf^efc^^fa^en.  Ofs.  Wyr.     Na  barana  kogo     wziąć,    prze- 

.  Wiesie  go  od  szyi  na  grzbiet,  iematiben  Cocfcn,  ib"  ««( bett 

,  9lÓ(fen  nebnten.     J.  5.  b.  baran ,  opuszka,  oblożka,   obfog, 
bramka,  okfad  około  czapki.  Ofs.  Wyr.  fcfld  ^ebrinie  »P!t 

(S*fl!f<'ircn  i.  93. an  ber  9}?u6e.-    BARANEK,  nU,  m.  i. 

dem.  BARANECZEK,  czka  ,  m.  i .  c/erm.  i? o//.  6apa- 
Meijl) ,  CapaiiieKl) ,  Slwac.  et  Boh.  bctancf  ,  Hung.  ba- 
ranyka  ,  Rag,  Avnich  ;  Carn.  wizhek  ;  Bofn.  jarcicch  ;  s 
dorośleysze  iagnię  samice,  ba^  S50«JlaHim,  brt^  £rtmm. 
Chodzi  za  nim,  lak  baranek  za  owrą.  Gorrt.  Dw.^^^. 
(iak  cielę  za  krową;  ciefi  iego).  Kto  kiedy  widział  kom- 
panią baranków  z  wilkami?  Birk.  Ex.  A.  3.  b.  -  Quoad 
manfuetudinem,  gamm,  2aTr.md)en.  Baranek  cichy.  P/e/rt 
Kat.  ĄO,  Łagodna,  pozwala  mi  sobą  powodowa(5,  iako 
baranecz^k.  Tear.  ii,  127.  Miłoi<^  lwa  w  baranka  prze- 
mieniła. CrocA.  W,  278.  (złagodniał,  zlaikawiał).  Wszedł 
iako  baranek,  a  zaraz  iak  lew  ryrzeć  zaczął.  Sk.  Dz,  58 1. 
Liszka  chytra,  barankiem  pokryła.  Kulig.  Her.  116.  Na 
poftawie  baranek,  ale  lis  na  myśli.  Rey.  Wiz.  77.  Diabeł 
raz  barankiem  ,  drngi  wilkiem.  Biat.  Pojl.  245.  Jaki  mi 
baranek .'  trusia  ,  niewiniątko  ,  obłudnik  ,  licomiernik  ,  fa- 
ryzeusz, fin  ^e«(t(er.  On  ieft  tak  niewinny,  iak  Egipt- 
ikł  bai-anek,  który  i  mnie  samego  nieraz  ugryzie.  Teat, 
22,  A.  128.  Golifz.^  J.  Theol.  Morał. .Yioz\y  za  złych, 
baranki    za   dobrych   ludzi    biorą  się.  Brud.  Oflaf.  B.  10. 

S36(re  unb  Mmturr  (ober  S*ofe):  bie  Wen  unb  bie  ®u= 

ten.  Baranek ,  bydłę  to,  według  Aarego  zakonu  chędogie 
i  czyfte ;  dla  rozmaitych  lego  własności  dobry cb.  Bóg  we- 
dług człowiecze/) ftwa  między  innem  i  zwierzęty  raczył  się 
barankowi  przyrnwna/5.  Sitn.  270.  bflć  ®OtteÓlamm, 
£«nmi  Sotte^,  €Cri(ł«^  Seful  Wszędy  pismo  S.  zowie 
pana  a  odkupiciela  naszego  barankiem.  Rey.  Apoc.  52. 
Baranek  s  nieba  iedyny,  Jdzle  darmo  gładzić  winy.  Groch, 
IV.  63.     Baranku   boży,  który  gładzisz    grzechy  świata , 


BARAN     -     BARAŃ. 

nniłuy  się  nad  namts  formufa  liturgii.-  tr.  Baranek  bgźy, 
chlćb  boiy,  hoftya ,  opłatek  poświęcony,  ^[e  gewel^ete 
$0(lie.  a/«Ver  baranek  boiy,  świętość  wonvOwa  z  wyra - 
żeniciń    baranka    wielkonocnego ,    aj^uitszck  ,     etn  ^\^nil^ 

S)pt,  ein  Stócf  2Ba(^^  mit  bem  SSifb?  be^  ®ottlamnit^» 

5.  Baranek  wielkonocny,  u  żydów,  Pascha,  bA^  Dflrr: 
lanint-  Spytał  się  żydów:  co  się  rozumieią  te  ceremonie 
ofiarne,  co  znaczy  baranek  wielkonocny?  Bial.  Pojl. 
i83.  -  U  katolików  baranek  wielkonocny,  baranek  pie- 
czony, nadziewany  na  zimno,  iftotna  zaftawa  w  święco- 
nym na  Wielkanoc.  Takie  baranek  z  chorągiewką,  znak 
niewinnego  baranka  tryumfuiącego  ;  taki  w  święcony  ui 
ftawia  się  na  ftół,    wyrobiony   z   masła.    Ofs.  Wyr.     ba^ 

Citerlamm,  ein  gebratene^  gefóate^  gamm;  ba^  ^auptfliuf 
iinrer  ben  gewelbten  Jfelfcbarten ,  ble  am  Ct^crtage  falt 
genoffcn  werben;  ferner:  baó  ^^^n  ©utter  fleformte  S3ilb 
be^  trtumpbirenben  Cflerlamra^  mit  ber  S^bne,  H€  untfr 
bem  gewelbten   Sfe!f*e  mit  auf  bie  Itnfel  gefteat   n»irb. 

J.  2.  baranki,  ikórki  baranie,  Rojf.  6apaHKH,  (cf.  mep- 
Ay  xa.,  MCpAyiiiKa )  fidmmerff  Ile*  Do  podszycia  zimo- 
'  wcgo  od;!ienia  zaźywaią  się  baranki  Tatarflcie,  pięknie 
kędzierzawione.  Kluk  Zw,  1.  273.  [c^.  Barany,  pod  a!o- 
wem  baran  5  ).  Baranek  u  czapki ,  opuszka ,  obłó^ka  ba- 
rankowa, Hi  (SJebrdra  »on  EammtrfeDfcben  «n  ber  g)in?f. 

Czapka  z  siwym  barankiem.  Cfs.  Wyr.  -  ^transl.  iX^/. 
z  rogami  chodzi,  a  ^ona  w  baranku.  Pof.  Jow.  2.20. 
(o  francy,  i  sposobach  leczenia  iefy ,  cf.  delie  dęboi^e, 
metle). -  j.  5.  baranki  na  niektórych  roślinach,  pąrzki 
kosmate,  bagniątka,  kotki  ,  6cl>ifcbfn^  gdmmercben,  !^C,^i 

d)en;  JPalmen  auf  einigen  ą)|!anien,   (J^ojf.  6apaHHHK:b  - 

plerwiosukn  ziele),  j.  4.  baian«^k  ptak,  bekas,  kozit-ltk, 
od  głosu,  który  na  powietrzu   buiaiąc* wydaie.  Ztol.  a48. 

ble  i?immeli^iiege ,  ^U  JefbfĄnepfe.    C  Roj'-  OapameKL, 

cf.  Baraszki,  baraszkować),  j.  5.  Boran.  Czyl>y  bara- 
nek ,  agnus  cajius ,  drzewko  małe  ,  niektórzy  Wlofltą 
wierzbą  zowią  ;  używane  chciwość  cielesną  ulki ;  mia 
i  człowieka  czyni  pokornego,  iakoby  baranek.   Crefc.  Ay^. 

^enWaram,  ^eufibaum,-  B\RAM,  ia,'e.  Boh.letmi, 
Siomc.  Utani,  betanći,  Sorabfup.  boranacjć,    Roffl  6a- 

paH*iK,  6apaHeM,  Eccf.  obhjii,  Crortr.  bravinszki  j  Rag. 
ovgni ,  prazij  j  Bofn.   ovgni ,  prazji  i :     od    barana,  @(^af: 

bcct, '  SBlbbcr,  =  ®&}a%  -.  ^ammel,  =  (^d;6pfen ;  --  Dopro- 
sić się  nic  mogę  o  ospę  i  baranie  nóżki  dia  psów.  Teat. 
19,3.  28.  Profta  głowa  pięknieysza  ieft  u  wierzchowe- 
go konia*,  a  barania  u  cugowego.  Kluk  Zw.  i,  16 i.  ^. _fg, 
barania  cłowa,  głupia,  pałka  bez  mózgu,  (Sd^<lf6fovf/ 
©dnfefopf,  I^ummfopf.-  BARANINA,  y.  f.  2.  BARA- 
NINKA,  i.  f.  2.  dem,  Slovac.  baranina,  Rojf.  6apaiiH- 
Ha,  Croat.  et  Carn.  brarina  ;  Kf/z</.  ouzhina ,  ouzhlina, 
ouzhju  mesUi  ouzhja  prata;:    mięso  baranie,  fkopowina, 

®*afafleif(b  r     fidmmerffeif* ,    2dwmerbraten,   S^ammcU 

fleifd),  @Cb&pfenffefW.  Sucharki  w  święto  z  baraninką 
sorba.  Stryik.  Turk.  B,  3.  Podpłomyczck  a  kawalec  ba- 
raninki,  to  były  półmifki  ich.  Rey,  Zw.  6;).  b,  BA- 
RANKOWY, a,  e,  od  baranka,  gamm^s,  £iimmlein^r^ 
Obróci  na  nich  Kryftus  twarz,  iuź  nie  cichą  onę  baran- 
kową,  Ale  lwią  sro^ą.  Odym.  Sw.  2,  T.  3.  •BARA- 
NOIEDZCA  ,  y.  m.  2.  Eccl,  6apaHOHAeijl5 ,  podług 
Greek.   ncofiaroCayos ,    co  barany  iada ,    ber  €<bafecffer, 

t4mmerefler.      •baranokszItaŁTY,  a,  e,    Ecci,  6a- 


BARAN  .-    BARB. 

paHOBHAHUK  ^  Boh.  (eMttOWttC,    na  barana  pocliodsącj, 
do  barana  podobny,  imxa%tpXltt,  ^ctfafj^cflaltćt. 
BARAKÓW,  a.  m.  i.  niiafteczko  w  woiewodztwie Sando- 
mirfkim ,  dziś    w  Gallicyi  wacbodmey  nad  Wista.  Dyk>  G» 

fin  ©tAbtc^en  im  ©anbomirifc^en;  in  Ojl-SaffUtett,  att 

brr  ł9ei<tfci»  i^z-of^.  U  Baranowa  wielka  woda,  kaidy 
cię  tam  wozić  muai,  Ryf.  Ad.  69.  (i  ty  nieboie  tey  tru- 
dności byle  lak  nie  przefkocsysz ).  -  BARANOWSKI, 
imię  szlacheckie,  choć  dawne,  atoli  iednako  nie  z  rzędu 
znacsnieyszych   familiy,    bet  9{atne  einet  ^OaC  altCtt,  9^tt 

nid^t  fe^r  angefe^enen  obelic^en  3amt(ie»    inde  Prov.. Jn^ 

9ZJ  Król,  a  inszy  Pan  Baranowfki.  Opal,  Sat,  3i.  In- 
szy Kiol ,  a  in&za  Fani  Baranowfka.  Ryf,  Ad.  17.  Star- 
szy Pan  Kozlowiki ,  niieli  Pan  Baranowfki.  ( cf.  Stcirszy 
Pan  Bóg,  niż  Święty  Marcin.  Jnsza  Pan,  insza  chłop). 
Wielka  róinica ,  Pan  Baranowfki ,  a  woźpica.  Ryf.  Ad, 
71.  ^o  bałamutach  puszących  się,  zkobuziafych )* 

BARASNiK,  a.  m.  1.  ftręczyciei,  ber  ^iiwelfet/.  3uf*ati5er, 

Untrr^iinMety  ^atUt.  Facyendarze,  baraśnicy,  faktoro- 
wie, i  inni  wszyscy  żydzi.  Gaz,  Nar.  a,  67,  d.  (cf.  Po- 
bcreinik).  BARASNICTWO,  B ARASZENSTWO ,  a, 
u.    3.  rzemiosło   baraśników  ,  Aręczenie ,    hdi   ^Ufc^AttJfn/ 

gurorifen,  bad  SSRitUi^methe.  BARASNY,  a,  e,  BA- 
KASNICZY,  ftręczący,  untcrMnbktlf*,  iiulfJerif*,    Subjł, 

Baraśne,    datek    za  naftręczenie ,    Untetf^inbtet^Hh ,  9K4s 

BARASZ,  BARAZ,  a.  m.  i.  rodzay  węiów,  ctrajles^  ma 
róiki  na  głowie.  Syr,  loi5,  et  447.  Shfzh.  Ptd.  4 08. 
stąd  tak  rzeczony,  iź  róiki   ma   podobne  bai^anim.    Sienn, 

wykł.  bie  Jpomf^tonge,  ge^omte  ^ć^kn^e, 

BARASZKl,  ów,  {Rojff.  et  £ccl.  6apauieKl>?  baranek, 
baranek  bekas,  kozielek,  lioj/l  6apaiiiRK  baranki  na  td- 
źlinach,  bagniątka  ,  kotki  5  Boh.  latad^ha  nugae ,  fabuła^ 
fgmentum;  -  dl/ling.  Bofn,  barascka  s  burza ).  PoL  Fraszki^ 
bajtalaszki,    bzdurzenie,  zabawy,  iarty,  ni  to    ni   owo; 

WerrtaM  ©croafc^,  ®ef*w48,  ®*nafcn,  Hnter^altung, 
3fitverttei&  mit  ą)Iaubern ,  Boh.  fraff p,  f ubrttnfjp*  ba- 
raszkować, ował,  uie.  J<f?,  Nied,--  Croat.  bcrbrati ; 
5o/n.  ma(karitise ,  scjalitise  (cf.  Kmc^.  barati  -,  pytać  się), 
baraszki  ftroić,  baytalaszkami  się   bawić,  rzas   ni   na  tym, 

ni  ua  owym  trawić,  fc^^waCfti,  pMubern,  (id^  wtt  ©djna^ 

ffn  anterl^altClI,     Zaczynam  z  nią  mówić,  i-  tak  baraszku- 
jąc, rzucam  okiem  po  wszyftkich  kątach.   Teat.  20,  ó.  34. 
Baraszkujących  przydybal.   Teat.  krx  d^d.     Ty  z  nią  so- 
bie baraszkuiesz ,    ia  pracować  muszę.    Min»^  Ryt,  j,  278. 
Gipśno  rozprawiał ,  śmiało   baraszkował.  Mon,   69,  677. 
BARBARA,  y.  f.  a.    imię  kobiece;    m  dem.  BARBARKA, 
i.  f.  a,  Basia,  Baśka,  IBgrtara,  fdMć^cn;  Sorabinf.  ^Ba- 
bofii^  f   Boh.  Sarboia  ;    Rojf,    ^apeapa ,    BapaapymKa. 
Patrooka  ieglarzów ,  S.  Barbara.  Farnov.  praef.  Puści  się 
m%TjD»rz  z   S.  Barbarką    na  srogości   morikie.  Rey,  Zw, 
65.  b.     2.  Botan.  S.  Barbary  ziele,    abo  Barbora^    %^X' 

brlfrntt  Syr.  1210. 

BARBAR,  BARBARYICZYK,  a,  m.  i.  z  BarbaryJ  rodo- 
wity ,  cittet  WA  bet  ^arbarep-  Barbaryiczykowie  spo- 
glądaią  na  Stambuł. ,  iak  na  punkt  iedności  islamizmu. 
JV.  Pam.  12.  289.  Boter,  248.  $.  Barbarami  nazwali 
Grecy  wszyAkie  inne  narody.  W.A&.  28,  1.  (gruby  lud. 
Bibl.  Gd.)  barbar,:  BARBARZYNIEC,  óca.  m.  i.  czło- 
wiek dsiki  I  nieokrsesaiij,  citi  IpUbet,  ttRgeflttetet  SRnif(^« 


BARB     -     BARCH. 


55 


JKoJf.'  Bapsapl).  Batbarzy,  ale  ludzcy,  sprawiedliwi,  wier. 
ni.  Jabł.  Tt!.  i38.  Wszyscy  cudzoziemcy  zdawali  się 
w  oczach  Greckich  barbarzyńcami.  Zab.  1 6,^434.  $.  Bat- 
barzyniec,  okrutnik,  tyran,  eilt  ^atbat,  eill  ®ÓtCeriC^» 
infeminino  BARBARKA,  BARBARZYNKA,  1.  f.  2. 
RoJf.  eapeapKa,  Me  SBarbarinn.    BARBARYA,  yi.  f.  2. 

wielki  kray  w  Afryce ,  dzielący  się  ua  cztery  mocarftwa. 
N,  Pam,  12,  288»,  Sowit.  4i.  j.  2.  barbarya,;  BAR- 
BARZYŃSTWO, a.  n.  3.    Roj:    eapsapcniBO,  dzikość, 

grubość,  scogość,  okrucieńftwo ,  fd^thauif ,  ©raufamleit* 

Umieiętności  dzikość  1  barbarzyńdwo  rugowały.  Zab.  7,  3. 
Stan  narodu,  który  wpadł  w  barbarzyńflwo ,  gorszym  ieft 
od  ilanu  dziki^o  uarodu.  N.  Pam.  i4,  i64,  Nahayfka 
barbarya.  Pot.  Jow.  32.  j.  3.  coUe&.  barbarzyńitwo. 
Jud  barbarzyiiflci,  ^BarbateiWOlf ,  Unmenf((en»  Nieokró- 
cone  barbarzyiiftwo ,  wpadłszy  do  Mazowsza,  niezmierne 
tam  szkody  poczyniło.  Nar.  Hiji.  i,  174.  BARBARYY- 
SKI,  BARBARZYŃSKI,  a,  ie.   ód  Barbacyi,  z  Barbaryi, 

9XA  ^zx  SBarbarep,  bir  93atbarep  betreffenb.*  Stan  Algieru, 

Maroku,  i  innych  barbaryifkich  narodów.  N,  Pam,  12, 
290*  $.  dziki ,  nieokrzesany,  srogi  j  okrutny,  RoJf*  eap- 
BapcK'iH,  Car/l.  resgojsdan ,  Slovac^  ttMpfp ,  Sorabfup, 
pohnwi;  Gfr.HthatiiĆ),  ro^,  unmenfc^Iic^.  Mowa  barba- 
rzyńfka.  Zab.  6,  }69.  Min.^     Adverb.  barbarzyóflcies  po. 

barbarzyńiku,  auf  elne  barbfltłfc^e  9l[rt,  barbartf<^.  pobarba- 

rzyfifku  poftępować,  RoJJ',  BapsapcnreoBaini,  BAR- 
BARYZM,  u.  m.  ^.  sposób  mówienia  regułom  )ktadni 
przeciwny.  JCras,  Zab.  1,  i46.  ein  ^atbatUmu^.  Aag. 
zarjeecje,  cjakanie,  iS/oc/ac.  cub|0mtf4ll0fl/  (tb^0ini(^ilipp|l^ 
(cf.  mieszana  mowa,  makaronizm),  '^^^  BapsaporAa- 
CHUil  barbarihcuus.  sapsape^ieHie  barbarica  di&io.. 

BARBINKK  ńdt  Barwinek. 

•BARBITON,  u.  m.  i.  ^BARBITONA,  y.  f.  2.  Greckie 
muzyczne  narzędzie,  na  ksztaft  cymbału,  bep  bflt  ®(ied^f R, 
eine  %tt  (Sptnbaf.  Ocieram  ^  prochu  i  naeiągam  ih>ony, 
Do  porzuconej  dawno  barbitony.  JCchw.  268.  (  cf.  B^r- 
don). 

BARBORA  pide  S,  Barbary  ziele, 

BARĆ,  i.  f.  2.  Boh,  btt,  (cf.  Boh.  tttitfs  IPrttti  wiercić  cf. 
Ger.  bobtetl,  cf.  hartą  ,  bartnik )  RoJf,  6opnil)',  przytułek  dla 
pszczół  nieruchomy  w  iywych  drzewach  w  lesie.  JClukZw» 

4, 274.  ( cf.  ul ) ,  bie  93eute,  bie  $5bl«tt9  tn  finem  SPanme, 
bie  ben  ®ienen  im  ^^V^t  |nr  SBobnung  bienet    Barcie 

wycinaią  sif  w  sośniach.  JCluk  Ro//,  2,  i58.  Barć  w  cu- 
dzym borze  maiący  kmiecie,  daninę  panu  łasa  tego  da- 
wać powinni.  Ko/;  Leg.  1,  80.  Na  róy  pasiecsnik  po- 
gląda  wesoły,  póki  nie  wyid^ie  z  barci  do  ollatka.  Jabf. 
Buk,  J.  2.  b,  §.  2,  barć,  T)twor  w  ulu,  bo^  %lVi%l^f 
bie  Oefftinng  im  Stf ttCHfiprf e ,  Boh.  brt,  Ule  maią  mie<5 
w  sobie  barć  długą ,  albo  dzienią  od  wierzchu  do  spodku. 
Kąck,  Paf.  6.  ' 

BARCHAN,  u.  m.  1.  Boh.  ht  Sorabinf,  bat(()an/  liccL 
0apxa»il3 ;  Vind.  parhant  \  RoJf.  6yMa3e]Z  ,  Slavon,  ante- 
ria ;  s  tkanka  Inianobawełniana ,  bet  Satcb^nt.  Barchanu 
sztuka.  Gojł.  Gor,  111.'  BARCHANNIK,  a.  m*  1.  tkacis 
barchanowy,  bet  SBUTC^entWeber.  Krawcy,  barchannicy 
etc.  VoL  Leg.  6,  629.  BARCHANOWY,  a,  e.  z  barcha- 
nu, pon  ^at^ent,  Boh,  barc^anPW^,  Yind.  parhantni. - 
Worek  barchanowy  do  ziarnowania  prochu.  Jak,  Art.  1, 
73.   RoJf,  6yMaae]iu]au. 


56 


BARĆ    -     BARK. 


3ARCI0WY,  a,  c,  od  barci,  Seutrns;  blf  f6ltntviUute  Ui 

tteffenb.  Ko/f'  6ogm6Bhiv(,  eopmSHUls. 
BARCZANY ,  a,  e ,    od  bariti ,  (łątkowy ,    SBatfen  s ,  9oti  i , 

Powroay  barcsane.  Budn*  Afi^  37,  32. 
B ARCZYC ,   A&.  Nied.   obarczyć  Dok.  barki   ociąźać ,    ob^ 

ciąiać,  Me  tK^feln  befffjten,   (beac^feln),    (eUften,  (es 

fd^fTfll*  Ci  GO  cbowaią  łabędzie'  na  ilawach ,  barczą  ie  ^ 
ieby  nie  ulatyi^aly.  ZooL  266.  '  Z  Himeckich  ciosów  bar-* 
c«J|  alawne  Muriaty  stupy  podftawne  (premunt).  Mor.  i, 
Soo.  Nar.  BARCZYSTY,  a,  e,  mocnych  barków,  ple- 
czyfty,  ftarffc^ttlttrig.  Herkule«  barczyfty.  Hor,  2,  522. 
Barczyfty  kornik.  Wad*  Dan,  47.  Barczyflym  zama- 
chem i  naymocnieyszego  obalit.  Niej*  1,  56. 

BARD,  a.  m.  1.  poeta,  wierszopis,  śpiewak,  bet  tBfttbe* 
Wy,  którzy  wielkich  mężów  na  woynie  pobitych,  W  pó- 
źne lata  czynicie  wierszem  znakomitych,  Bardy. . , .  Bardz* 
Luk,   12. 

BARDELA ,  i.  ^  2.  u  kalwakatorów,  siodto  z  samóy  uple- 
cione   stomy ,  płótnem    grabem    obszyte ,  na  obieidźanie 

irzebcow./^i>/y.33.  eiti@tro(fatte(/  bie  JńUrn  lu^bereuten. 

BARDO,  a.  n.  3.  Sorabinf.^att^,  Boh,  btbO,  tUt;  Rojf, 
6ópA0  $  ptocha  ,  trzcina  polupana  4^^^''^  >  Aawiana 
w  przybiiaczkę  ,  którą  zbiiaią  plótfio.  Otw,  Ow,  217. 
Pilch,  Sen,  iifl,  3,62.  Szczerb,  S€tx,  i4t.  Boh.  Prov,  tt<l 
to  HbOs  na  iedno  kopyto,  iednóy  faryny,  iedney  men- 
nicy). 'Rojf,  eepAOiUHHiil) ,  rzemieślnik  od  bard. 

BARDON,  u.  m,  1.  lutnia,  lira,  bU  2«ttte,  ble  «fpet. 
Rzucili  głośne  o  ziemię  bardony.  Zimor,  195.  Na  bardo- 
nie  srebrnym  gładka  Pierys  zgodne  mąci  sznury.  Zab,  6, 
372.  Nar,  Bardon  ztotorttchy.  Ho/,  3,  200.  JCniai,  cf. 
Barbitcm. 

BARDYSZ,  •BERDYSZ,  a.  m.  1.    Rojf,  6epAMtnl>,  EccL 

6<^pAUuxl),  6ap4uinl3,  (cf.  barta),  kiy  z  siekierką  na- 

kszutt  halabardy,    lunata  fecuris y    Uf  Gtteitart.     Ber- 

dysz   ile  piszą,  samiad   bardysz.    Dudz,'a^,     Pospolita 

broń  Moikwy,  siekiera ,  abo  bardysz ,  szabla  etc.   Gwagn^ 

5 18..    Nasi  krótką  bronią  od  moflciewikich  berdyszów  za- 

sTaniać    się   nie  mogli.    J,  Zamoy^  Zyc,    119.     Siekierą, 

'  którą  bardyszem  zowią ,  głowę  iego  rozciął.  BirM,  Gł,  X* 

>20.     Uźywaią   azablic    i   pewnych  bardyszów    z   dwiei% 

l)rodami.  Bo  ter,  1 37.     Bardysz  na  razy  gotowy.  Otw,  Ow, 

336.     Piechota  się  .berdyszem  siekła.  Jabł,  Buk.  R,  3,  b, 

BARDYZANA,  y.  f.  2.  bie  Cartifane,  S^MiUrt^z,  spis 

B  bartą,  na  długim  drzewcu  osadzony.-    Patrz,  Szway- 

cary  bardysany  razem  dźwigną    do  góry.  Pot,  Arg.  i33. 

f.  iransl,   Neptiin   wziął    bardyzan  swóy  tróysęby.  Pot, 

Arg.  465.  (vŁd.  troyząb,  Wi^ły).* 
BARDZO,  BARDZIEY  vid.  Barzo* 
BABECZKA  i^id.  Barka. 
BAREŁA  vid.  Baryła. 
BARGAMUTA  vid,  Bergamota. 
BARGIEL,  a.  In.  1.'  pUk,   gatunek  sikory,  bie  Sergmeire^ 

fif(<(ttlfiff/  parus  monticola,   Cn,  Syn,  648.    RoJf.  Bopo- 

6eiif  KajuMineuHOH. 

BARK,  u*  tt.  1*  Lałino^Graec.  bracbinm,  {Boh.  brf/  lot- 

4aj  lotne   pióro,  pieniek  pióra,  ikrzydło;  Croat, 

Raoic.     bark  s  y^rh  t  wierzch ,  Lał,  Tertex  )  r  ręka  od  ra- 

b    -  rk.      miennego    ftawu   do   łokciowego  przeguba  ,    bft 

br  -  eh.     -Cbetartn ,  blf  8l<tff I,  (  Croat,  missicza ,  guscher, 

ruka  od  piec  do  lakta;    Swabfup,  tatllto/  pobs 


BARK     -     BARŁ. 

toi^C^C^;  S!avon.  ramenak,  Ro/f,^  naaopOxl> ,  KOpmu- 
UKU ).  Musi  mieć  dobre  barki ,'  kto  z  tonącym  wypły- 
nąć chce.  Sk.  Zyw.  1,  24  6,  Dźwignęli  sitnemi  barkami 
budowę  rządu.  UJl,  Konji.  1,  162.  Ramiony  swemi  za-' 
szczyci  ciebie.  1.  Leop,  Pf.  90,  4.  (barkami  swemi.  3 
Leop.),  Barkami  rodzica  za  szyię  ścifliał.*  Ze^r  Ow.  16. 
lacertis,  -  Fig.  Ten  tak  trudny  urząd  na  me  barki  wło- 
żyli. Pilch.  Sali.  257,  Na  barki  brać,  Vind.  na  rańio 
djati ,  naramati.  Pro^,^lovac.  ipjc  fi  Wjal  tta  ^tbft,  lift 
tinefl  'tlló|e^;  podiąl  się  rzeczy  zbyt  cięikiey.  $.  2,  bark 
u  zwierząt ,  wyższa   i  grubsza  część  przednióy  nogi ,  beo 

ben  Łbietett,  bte  «5d?wlter,  ^tt  jlege!,  bet  oberfte  itfteil 

be^  ©orbetfU^e^.  Koń  na  bark  biie.  Cn,  Th,  44 1.  wierz- 
ga Dudt.  46.  hai  9ferb  Wi%t  ttiit  ben  Sorbetfttfien  jmi^. 

fłg.  morał.  Na  bark  biie.  Ryf,  Ad,  3.  zJy,  narowifty, 
krnąbrny,  et  Ijl  n)ibetrpaR{lid.  Obaczywszy  pan,  ii  mu 
kto  na  bark  biie,  z  łatki  go  wyrzuca.  Fafib.  Difc,  N.  2. 

5.  3.  barki  cyrklowej,  nogi,   Me  ©Ąenfel  be<  6frfeW. 

Narzędzie',  którego  barki  nitem  spoił ,  Tak  iednak  drugie 
ko6ce  równo  w  nim  rozdwoil,  Ze  lubo  iedney  czębci 
W  mleyscn  ftać  przychodzi ,  Druga  ią  pięknym  kraftcem 
tia  kolo  obwodzi.  Otw,  Ow,  3 11.  §.4,  bark  wozowy 
orczyk  ,  Hi  ffiagebolj ,  £)ttf*eit.  Barki  u  sztelwagów 
przy  poiazdach,  iesionowe,  brzozowe.  J^luk.  Ro/l.  2,  16S. 
Prov.  Konia  dadź  la  bark ,  nie  równy  frymark ,  Diomedis 
ijr  Clauci  permutatio,  Mącz.  (siekierkę  za  kiiek,  etR 
tinglel^et   łauf*).     J.  barkiem  do  górys    obłąkiem ,  nift 

bem  9ogen  łn  bie  S^hlit,  bie  Sosenfeite;  bie  fR^nbong  auf: 

I94tt^«  w  herbie  tym  półpier^cienia ,  do  góry  barkiem 
(loiącego.     iCurop.  3,  1 3.    (  cf.  na  ftorc  ). 

Deriv,  Barczyfty,  barkowaty,  barkowy,  barczyć,  obar- 
czyć, obarczać. 
BARKA,^i,  f.  2.  BARECZKA,  i,  f.  2.  'dem.  RoJf.GapKn, 
eapOYKa,  6ipxa;  Boh.  hdtf a;  Ger.  bte  SBarfe;  Graec, 
fia^tr;  lodź,  mnieyszy  okręcik,  na  który  w  przypadku 
potrzeby  czę^ć  ładunku  z  większego  przekłada  się.  (Carn. 
et  Vind,  barka  i  okręt,  szczególnie  woidnny  -,  tłem.  barkiza, 
ladjiza ).  Nie  mogąc  okręty  przybydź  do  brzegu  ,  w  barce 
iechałem.  Warg. 'Radź,  iS,  Barkami  do  wielkiego  okrętu 
doieidźaią.  Baz,  HJI,  370.  W  bareczkarh  ieidzą  po 
morzu.  Bot  er,  59.  Rozmaite  gatunki  bark  u  RofTyan  : 
boaobukI),  cOHMa,  mipa ,  6yAapa,  nOA^a^OK^»  na- 
ySOKl),    cmpyrl).       BARKARZ,    a,    m.  i.     przewoźnik 

barką.  Cn,Th.  862.  iio^ eapoHHMKl) ,  bet IBurlenfAbrer. 

BARKI   ob.  Bark. 

BARKOWATY,  a,  e,  barków  dużych.  Cn,  Th.  1 5.  barczy- 
fty, flatfamig,  fwrrfłMlterig.  -    1.  BARKOWY,  a,  e,  do 

barków  należący,  «nn  =  ,  Slłfel,?  6d^«lter=/  Pióra 
w  fkrzydłach  krótsze ,  okrywaiące  barki  ptaka ,  zowią  się 
barkowemi.  Kluk  Zw,  2,  10.  Nerwy  barkowe,  ramienio- 
we, k^óre  się  po  ramieniu  i  przedramieniu  rozchodzą. 
Krup,  3,  20S.  « 

a.  BARKOWY,  a,  e,  od  barki,  barczany,  /?oj^ 6^poHHBiM, 

©«rfen,  = . 

BARŁÓG,  u,  m..i.  (BoA.brIob/  Croat,  et  V//ic/.  berlog-, 
Cor/r.  birlog ,  Da/m.  birlog,..//ww^."  barlang;  RoJf.  6ep- 
XOra  s  legowiflco,  osobliwie  niedźwiedzia  cf.  95^r,  S^WJ- 
jDfl/.  barlog,  -Bo/ barlog,  brrilog.  Rag,  barloghg/ttiYe, 
porciłe ,  colluviarium ,  feees ;  MccL  eepAorl)  =  lu/lrumf 
cntrum^  J^ramenłum^JubJiramen)  PoU^  ppałanie  z  mier«^ 

wy. 


3ATN    -    BARS. 
wy.  Swifk.  bud..  6a.  dli  £«ger  oon  ^xx^t%,  ełn  Wt&^M 

ttSferftfgrr  fir  ba<  Ste^.  ita^.  baloga  ,  Ba/n.  bale^a , 
bale«gina;  l^ijii/.  honje,  mnaa.  -  Doma  8»c  w  bariagu 
m\fdmf  świniami  chowat.  GHcz.  Wych.  M.  6.  Ani  tro- 
cJkf  barłogu  dano.  Brud.  Oftat.  C.  7.  Pracą  ftriidKony 
Ba  sgaiFym  apocsywa  barłogu.  Przeflr.  aii,-  /i^.  bartog, 
imieci,  wjmuŁk!,  Ulirilt^,  ite^Cid^t  Zoflawic  tia  ziemi  te 
ko^eif  ktdrych  bariog  wrota  mi  sawalał  wiecsno^ci*  Karp* 
1,  i5o.  Grzechów  barłogu  sif  dzierżycie.  J^rz/c/.  OJl,  C. 
( cf.  Uoto ).     j.  transh    barfcig  ,  leijiko  gnuśn jch  ,  pró- 

iMmanie,  %avAUtU,  fanie  aMttn^mtt,  ^uHeiiierec.    i^ey 

afo&ce  w  progu ,  Leniwcse  powfłań  z  barłogu.  Dar*  Lct, 
a  6.  Leią  w  barłogach  awoicli  y  a  ku  iadntfy  dobrzy  spra- 
wie aic  nie  przygódzą,  Rąy.  Apcc*  80.  Nie  w  domowey 
iflaieci  i  barłogu,  ale  na  twoiey  zaiadły  Gradywie,  Wa- 
l«€mny  hetman  dokazywał  niwie.  Jahł,  Buk*  A.  .  $^  atiter, 
liaHog,  ftan  nikcsemny,  ubóstwo,  9frm«t|/^lcnb,  iDjitfs 
tigffit*  Bo  kata  .wolności !  w  barłogu  dc  tara^.  Dnor. 
JC,  a.  Niewdzięczny  dobrodsieiom ,  którzy  z  barłogu, 
Podoióalsay,  na  honorów  poftawili  progu.  Nar*  BAR- 
ŁOZYC    A&,  Nied,  zbarłoiyd  Dok.  barłogiem  wyścielać, 

m\t  tEBitriłrod   imśbttten,    UntetUget    wm^fti.    Świnie 

w  suchych  i  dobrze  zbartoionych  chlewach  leiaty.  Wołfzt, 
i4i,  (  r.  nabarłcidtyć ,  obarłoiyć). 

BARMA  ¥id.  Barwena. 

BARNARDYN  cid.  Bernardyn.         ^ 

BAROMETR ,  u.  m.  i«  a  Greek,  narzędzie  fizyczne ,  rurka 
iUana  wikaaniąca  ]etkoś<5  albo  ciężkość  powietrza ,  wil- 
gociomiai^  JoA.  Art.  3,  3  a  a.  Carn.  yrtoęnek , :  powie- 
tnoauar,  wiatromiar,  bdtf  ^fUtCWtttt ,  ciężkomiar. 

BARON,  a.  m.  1.  a  łae.  liber  baro,  Vind.  baron,  ayojo* 
bodnik ,  frai  goapud  ,  fraijer ,  stabodni  gospud  ;  Carn* 
SToikodnek ,  profłnik ,  ulaftnik  ;  Słavon.  baron ,  slobodni 
gospodin;  Sorabfup,  pan;):  poaiadaca  tytułu  barono(Vwa, 
wyiizy  aalachcic,  ber  SBatOtl/  bet  fre^^tt.  WPoUicze 
baron  znaczył  celnieyszego  urz^nika.  Czach.  P.  a,  a 4  a. 
senatora,  in  ^olril,  eltt  ®en«tOt;  ztąd  wszyAkie  ftatuta 
od  tych  aię  słów  zaczynaią:  Nos  rex  cum  btironibus* 
).  Zutem  :  liber  baro  s  samopas,  sobie  pan,  od  nikogo  nie 
zaległy,  czyniący   co  mu  się  podoba ,  nie  oglądaiący  się 

aa  nikogo ,    etii  gau^  ttiMbMiigid  Se^eiibet.    Ofs.   Wyr, 

BARONOWA ,  y.  f.  a.    iona  barona ,    Slavon.  baronesa ; 

Vuid.  baroninja,    s?ojobodniza ,  Me  %ttpftan,    hit  fd^tOs 

Itfttll.       BARONOWaia,  a,  i«.      Yind.  baroniki,    SBiltO^ 

tAn,  fcey^mlk^^  SB^roneiir.      baronówna,  y. f.  a. 

córka  barona ,  bfar  fd^ttueffe,  M  %ttpf^tttn  Ztd)tet*  BA- 
RONOWSTWO,  a,  n.  3.  Vind.  baronsahtru,  proftogo- 
tpodashtYn,  Sorabfup.  panflM,  godność  baronowłka,  bU 
'  ftff/^ntwmMt.  $.  a.  dobra  baronowlkte ,  ble  grep^enr 
fĆMf^/  Me  9«tOllie.  $.  3.  Baron  a  Baronową ,  bet  ^rey^ 
|m  Mńt  kn  ^tey^eKrinn   coiUa.    PańAwo  baronowftwo 


BART.     -     BARTEKi  . 


^7 


*BAROROG,a.m.  1.  baran  rogaty,  b«^  J^Ptllfd^af*  JCmit.Spył. 

A.  4. 
BARSKI,  a,   ie.    a  miafłeozka  Bar,    mi^    bet   6t«br   f6at. 

HydTo  Barikia,    Crś/c.  544.     Comp.  Mod.  68.     W  łaźni 

gonałecską  a  Barikiem  mydełkiem  grzbiet  nacierać.  Bty. 

Zv.  i6i«  ó.     £onfederacya  Barika.  Dyk*  G. 
BARSZCZ,  n.   m>    1.     Ecct.   et  Rojf.   6opiBl>,  6op]|łCBaM 

npaaa,   {Sorabinf.  fBAtfć^l  aouafto  I^iuMckiCi  u  Niem- 
Tom  /• 


eów  %bt^e  )^  Carrt*  dshóu ;  Yind.  kaishra ,  medv«4i*  ^^a, 
Croat.  tacza  liiedve<i(ovais  ziele,  barszcz  Bolik i,  Uera^ 
cleum  fphondylium ,  IBdrWtir*,  ^Bitenf  UU,  PruJJl  S^tt^, 
(cf.  Oberbetttfcf^  bdtfc^.  gorzki  ,  Holland,  et  Sute. 
barik).  JCtuk  KoiL  2«  ao8.  Syr.  673.  '  $•  barszcz,  KoJj\ 
Gopigb.  supa  czyli  polewka  kwaikownta,  prawdziwie  Pol- 
ika  z  ukisionych  bóraków, 'eilie  f4lietn(^  Vl>(«i<(e  fBtft^e 
bon  rotben  (Ktl^etl.  etc.  Syr/^i^  'z  ziela  bars^z  zwa- 
nego, gotuią  u  nas  supę  taki»  barszcz  zwaną.-£p«f. /N^^/.y, 
Nago  to  wal  iurowego  barszczu.  Haur.  SĄ.  383v  Za  orosił 
go  do  siebie  na  barstcz.  Jabl*  Ex.  1 53.  Barszcze  i'  kwasy 
adrowew  PiA  Pow*  j2.  cŁ  Bs^sacayk.  Z\yyczaynie  bywa 
W  barszczu  rura  czyli  kość  wołowa  ze  śpikiem  ,  ztąd 
Jigjur.  rura  do  barszczu,  ża  człowieka  bas  rozumu,  któ- 
rego mózg  nie  wifcey  wart,  iak  śpik,  eltl  Oi&^Cfnod^eil 
gnm  ©attfdj,  elit  itill^eL  5-  a.  Barazcż  Włoiki ,  roślina, 
acanthus  ,  •  SSdifcb  S^fcenltlltll  /  Syr*  óya-  roadzieniec. 
{.  Barszcz  płonny  1  wodny,  roślina «  vid.  Niediwiedzia 
łapą,  IB4tenril(e.  Syr.  172.  BARSZCZOWY,  a,  e,  -od 
barszczu,  do  barszczu  należący,  $B4renKaU^,  fB4rtfci)«. 
Barszczowym  kształtem  ^  albo  liściu  barszczowemu  podo- 
bnóm  szyciem,  ryciem,  crattr  afper  acatitho,  Cn.  Th. 
i5.     BARSZCZYK,  d«.m«  1..  dem*  lekki  barszcz,  polew- 

ka ,  Teid^te  biltine  »artf*6róbe.    J.  a.  carduus  ącauthoi-^ 

des  Linn.  IBdtmtU,  idathifici,  gatunek  oftu,  rośnie  na 
rozwałinach.  ICluk  £)yii  1,  lo3.  $«  3.  translai^  o  czło- 
wieku, barszcz,  barszczyk,  ni  śmierdzi,  ni  pachnie,  nic 
wart.    Cn.  Ad.  10   et  739.    Dudz.  aa<    etitft,  5et  Webet 

Mt ,  nod^  wartti  ift ,  bet  ntc^t  feiner  efgoeii  Ue^et^etidiiiid 
foldt,  mit  bem  bie  Seute  macben,  wtfl  fte  mUen*    Cichym 

a  spókoynym  ludziom  uwłaczaiąc  1  mówią :  ieil  lako 
barszcz ,  ani  pomof  e  ,  aui  z6szkodci«  Oflateciną  rzeca 
dobrze  barszczowi  przypisuią ,  bo  pewnie  nie  szkodzi  \  ala 
w  pierwszey  rzeczy  czynią  barszczowi  trielką  krzywda, 
aby  nie  by}  pomocen  zdrowiu  ludzkiemu ,  albowiem  bar- 
dzo pomaga*  Urzęd*  j.  Ludzie  hez  gniewu  są  słabi  do 
exekucyi,  i  owi  flegmatycy,  iako  barszczykowie ,  rzeczy 
dobrych  popierać  i  gorąco  ich  odprawować  nie  mogą. 
SA.   JCaz.  3i3.       BARSZCZYNA,  y.  i.    mizerny,  chudy 

barszc*  ,   eine  eictibe  »rtttf*fu|>|>e,      BARSZCZYSKO  , 

a«  n.  3.  szkaradny,  podły  barszcz,  eilie  abf(b4uli<(e  93attfd^a 
ftt|)pe.     Dwie    misy  wielkie   nalali   barszczyikiem.     Teat, 

«BART,  u,  m,  li  zasłona  albo  nici  a*  r  rąbek ,  który  Rzym* 
iki  fraucymer  nosił ,  Jltuninium.  Mącz.  cf.  bort. 

BARTA,  y,  f.  a-  Croat*  et  Bo/n.  brad^a;  Hung.  baard, 
balu;  Yind.  parta;  Suec.  bard,  obfol  Oerm.  f^attl^e; 
Cerm.  bte  Suttbe ;  Lat.  med*  barducium ,  cf.  bardas » 
\yiC  apud  Wachter.  cf.  bardysz,  hsłabarU,  bardyzana) 
cfc  Yind.  odbartitir  odbić)-    Topor,  oksza,  gatunek  sia- 

kiery  szerokirfy,  eine  93«rtbe/  ein  »reitbeif.  Boh.  fefet« 
brabatfl,  ^mniata,  ifWmtU,  brabarice,  offtćpacfa,  ©|fto* 

etna,  patltOf;.  Cam,  pantoka,  shantlaha;    Yind.  shirozhka, 
dehpola.   -     Ledwie   się    łosoś  «  wody   pokaie,  w  pół  go 
oftrą  bartą  przetnie.     Pot.Pocz.Zij.  er  456. 
BARTEK,     tka,     m,  i.     iłem.  Nom.     Bartłomiey  ,     Rojl 

BapeoAOMóyuiKa  ;     Kartce (cbeii ,    fleinet  9at^ottmiu^. 

Dobry  dzień  Bartku.  Teatt  5a,  9.  $.  Bartek  za  piecem 
wychowany.  Zab.  i3,  65.  Nieokrzesany,  grundal;  ffll 
W^tfd^liSenet  itMpel.     Jak  iyię ,  większego  nie  widziałam 


18 


»AKTL.     -     BARWA. 


grtilkianjBa  -,  czy  podobna  wytrzymać!  s  takim  barjJKiem ! 
Uat.  IS,  ^3.  cf.  Bartoss.  BART&OWA,  źoua  Bartka, 
o/>.  ♦  BactoszoT/ra. 

BARTŁlNSKi ,  herb ,  sowa  pyikiem  w  prawą  obrócona ,  na 
pniu  0'^wu  sękach.  Kurop,^^  6.  eitt  SSOf^peit. 

BAflTŁOMIBY,  -  ieia,  m.  i.  Rojf.  BapeoAOM^H;  Sorab. 
inrj,  laattamitf^ ,  imię  męskie ,  S6art|olomitt^.  Gospodarz 
rok  poczyna  od  S.  Bai^omieia.    Goji,  £k.  44.  Zaw.  Gosp. 

9  ARTNICKI ,  a ,  10 ,  B  ARTNICZ  Y ,  a ,  e ,  od  bartnika , 
SbtvXmt''f  SSatbHenennNiftefs,  Bartnickie  potrzeby.  Stat. 
jLit,  309.     Plaftr^r  we  pniach  wyrzynać  bartniczym  noiem. 

'  Kluk.  Zw,  4,  aóa."  BARTNIK,  a,  m.  1.  BARTNICZfiK, 
czka,  m.  1.  dem.  ilo^  6opnxHHKb  ;  BoA.  bu^tawtljf/ 
1DĆeIlttt-^  Wnrf.  biwhelar  }  Croat,  mcdar^  Sorab..  sup, 
mt^bOWniC  /  (tufatOC^ ;  s  paslekarz  ,  pasiecznik ,  pszczelarz, 
właściwie  ko{o  barci  leśny<;h  chodzący,  bet   iŚtUtnet,  ^€t 

9(ttffe^  bet  ®«lbbieneii^6(fe  ober  SBeuten,   ber  ^eibUr. 

Sprowadź  do  pszczół  dolkonaiycb  bartników  z  Podola 
i  Ukrainy.  Pam,  &3,  64o.  Piaft,  ów  bartnik  w  Kruszwicy. 
JCras.  Sat.  5.  -  $.  Chłop  nieokrzesany,  gnmdal,  etll 
grobtt/  nndefd^Uffenet  5(erl.  Tr.  $.  a.  Bartnik,  bartniczek, 
rady  mały  niediwiedi,  który  na  drzewo  łazi  do  barci 
dla  miodu.  Zool  Say.  JCfuĄ.  Zw.  1,  355.  bet  ^eibelUt, 
if)0niS^4t«       $•  3.    Motyl  ,     zanocnica  pszczołom    bardzo 

szkodliwa.  JCiuA.  Zw,  4,  368.  eln  ©(^metterUiig ,  bet 
ffllcnenfaltet ,  etn  9la<^l:vo§el.    BARTNY ,  a,  e ,  od  barci, 

S&iVXtXi'i  Drzewo  bartne,  t.  i.  z  wyciętą  barcią.  Stat, 
Lit,  309.     $.  2.  Subftant,  Bartny  s  dozorca  barci,  bartnik, 

tet  ^eutenauTfef^ef. 

SĄRTOSZ,  a,  m.  1.  Dem,  Subjl.  Bartłomiey,  Bartek; 
'      Carn,  et   Vind.  paternush ,   Nushei ,    Jerne) ,    Jemejzh^  \ 

'    ^att^et ,    ^ttl^elc^eii ,    Heinet   fBatt(fo(om ju«.     Hrbjł. 

Nauk.  ^*  5.  b.  Prov.  Po  ftaremu  Bartosz ,  t.  i.  po  fta- 
remu  łotr,  nikczemnik,  piianica.    Rys.   Ad.  b^.    Cn.  Ad, 

905.  et  ijt  unb  Wetbl:  bet  alte  Zm^tnidiH.  Bartoszek, 

-  szka,  m.  1.  dem.  Bartłomieia,  td^xtf)elć^en,  2.  Osoba 
ze  zgromadzenia  kapłanów  świeckich  ,  założonego  przez 
Bartłomieia    Holchausen  *,     komunifta  ,    'społecznik  ,     eill 

»«rt§leftenitt/  gommunlfr*    bartoszowa,  ey,  f.  a. 

,iona  Bartosza,  Bartka,  Bartłomieia,    ble  %XM  M  ^Clt' 
tf^tU  ebet  f^attffOlmitii.     Kto  go  oczarował,    czy   Bar- 
toszowa, czyli  teź  Grzesiowa  ftara?   Teaf.  28,  b,i5i, 
BARTSCH ,  herb ,  wiewiórka  na  nogach  zadnich  z  ogonkiem 
•     zadartym  wspięta.  Xurop,  3,  6.    eill  9SAppen» 
BARUCH,  a,  m.  i.     imię  proroka  Iłarozakonnego.    Chmiel, 

1,  582.  ber  ą)tpp6et  ©atu*   (dift.  Boruch ), 
P ĄRWA  ,     y ,     f.   2.     Boh.  et  Slovac.  HttOCl ;     Dal,  farba ; 

Sorab.  inf.  'barwa;  Sorab,  tup.  bitrba;    Vind, 

Kadic.        farba,  karbina;   Car;i.  barba,  boja;     G«rm.  bie 

,  b    -    rw      JaT^e ;  J-^r.  farba  j  vetus  Germ.  ^atwe,  93ariwa ; 

b     -     rb         Dan.  ^dt^t  I     Suec,  faerg    (cf.  Lat.  Tariiis ). 

f  -  rb  1*  Kolor,  Croaf.  et  ^S/aco/i.  boja ;  JSojn.  boja, 
'  V     -     rv        kolur ,    mift ;     £ccl.  et  Ro/f.  iiiapl) ,    UB'&'nil), 

'  ^pacKa,  bie  jarbe,  ble  Souleur.     Jakie  kwiatki, 

takie  tei  są  i  barwy.  ' Budn,  4.  Ezdr.  9,  a  7.  Radź.  ib. 
Teraz  odnawiaią  lasy  swą  barwę.  Pajł.  F.  8.  Straconey 
ni^dy  nfe  odzyflca  spełna  Barwy,  gdy  ferby  się  napiie 
wełna.  Zab.  7,  5o3.  Pó  śmierci  Bolesława ,  wszyscy  tak 
iałosni  byli ,  źe  nikt  w  iasudy  barwie  nie  chodził.  P^pr, 
Herb,    ^"yjrazyscy  jiałobę  nosili).    *J,   Barwa    na    t3(afzy, 


BARWĘ.     -    BARWI. 

oera ,  bie  ^Befkbtdftftfte.  ~  Ona  twarz  i  barwa  zmienioDa 
okazowata  wnętrzną  boleść  serca  iego.  1  Leop,  a  Mach. 
23^,  16.  On  współ  z  głosem  i  barwę  ftracił  z  tey  przc- 
ftrogi.  Otw.  Ow.  io5.  Barwa  kościelna,  vid.  Cera  kościelna. 
Fig,  Znaó  było  po  ich  twarzach  barwę  cnoty ,  gdy  zapło- 
nionych uważałem.  Mon.  65,  63.  (rumieniec,  wftyd.).  - 
5.  Pod  barwą  s  iedney  barwy ,  nie  pftry ,  einfirbig ,  nic^t 
bunt*  Szata  pod  barwą,  t.  i.  iednego  koloru,  iedney 
maści.  Cn.  Th,  y^o.  Star.  Dfv,  29.  J.  2.  Barwa,  liberya» 
RoJf.  XH8póJl ;   Vind.  slushaunu  oblazhilu ,  anamfki  obliek, 

ble  źwree,  (ebs..^tńjt  fatbe  cl  ^offatbe,  (StaaWf«rte)- 

panica  nasz  iedzie  ;  i  barwę  i  człeka  rozeznaliśmy ,  cJio^ 
ieszcze  z  daleka.  Nieme,  P*  P.  33.  Piechota  w  barwie 
rzędem  sobio  ftoi.  Auszp..iq,  Rozdaią  Janczarom  barwę 
w  miesiącu  Ramazan.  J^łok.  Turk.  22^,  (mundury).  - 
Fig.  transl,  Moie  obyesaie  s  waszemi  się  nie  zgadasią; 
więc  według. aw^y  barwy  przełożonego  sobie  szukajtie. 
Sk.  Zyw,  1,  179.  (podobnego  do  was,  teyźe  faryDy>  na 
wasze  kopy  to ,  tia(^  euerm  ©d^Ui^e ).  $.  3.  Af*ro/i.  pozór, 
płaszczyk,  powierzchowność;  %^XhZ ,  SCnjltU^f  fBottIKinb/ 
©emintetung^  SRanteL  Wszyakot  to  grzech ,  byście  tei 
temu  nie  wiem  iaką  barwę  i  ftroie  wynaydowali  Sekl.  ai. 
Zadney  części  króleilwa  zapisać  nie  dozwolimy,  pod  którą- 
kolwiek wymyśloną  przyczyną  i  barwą;  wszyllkie  barwy, 
sztuki ,  chytrości ,  nikomu  służyć  nie  maią.  Herb.  Staf, 
37  et  99.  Czę{lo  pod  owczą  barwą,  taią  się  wilcy  dra- 
pieżni. Ezop.  121.  5.  4.  Barwa,  kosraacizna  na  suknie 
etc.  RoJf.  BOpca,  wełna,  villositas  ^  ble  fiBoDe  ttttf  betlt 
a;n<^e  w.  ber  @trk^.  Na  wytarty  kapelusz  lity  guzik 
wsadaa  ,  Wraz  oftrą  szczotką  barwę  daie  i  wygładza. 
Zab.  12,  67.  V 

Deriv.  sub  Nom,  farba. 

BAR  WENA,  BARWANA,  BARMA ,  BERZANA,  BER- 
SANA,  y,  f.  2.  BARWENKA,  i,  f.  i.  dem,  Rojf. 
6apBeRa,  napMa,  MHpoul),  ^e6aii"b ,  noAycrafc,  Rusn. 
6ap6aHKa;  Boh.  ^tma^  pti^OlOec;  Slovac.  ^tma,  MtU/ 
l^rau)^  mretia ;  Hung.  marna ;  Croat.  mreua,  trlUa ;  Cąrn. 

'  mręna;  Bósn.  et  Rag.  barbun,  trighglja ;  {Jtajt,  treglja  ); 
Cyprinut  barbus  Linn,  inaczey  Brzanka  ,  Blin  ;  ryba 
z  kształtu  podobna  do  karpia.    Kluk.  Zw,  3,  172.     toporek 

ryba.  Cn.  TA.  1 1 46.    bte  S3arbe ,  (ObetbeatfcJ  SBarme^ 

Lat.  barbandus ,  Gedl.  barbeau  ;  JtaL  barbo  ;  Angł,  barb, 
barbel;  Dan.  hati>e)„ 
BARWI  ANY,  a,  e,  od  barwy  :  i.  Kolorowy,  farbowany, 
Eccl.  mapoBHUH,  gefdtbr^  bunt,  f«tMg.  Letnik  bar- 
wiany.  Boh,  Ojfol,  t,  12.  J.  Barwiany,  w  barwę  czyli 
liberya  ubrany,  tttlt  2i»re'e  befWbet,  ttmes,  Barwiana 
czeladź  w  przedpokoiu  jftoi :  Zab,  7,  i58i«  (lokaie).  Szy- 
kuie  się  barwiana  ciżba.  Za^.  1,  i33.  adverb,  barwiano  s 
czeladno,  w  iokaie  bogato,  tttlt  vie(eQ  Sebtentcm  Bramą 
wieżdżaią  bavwianb.  Dwór,  A.  4.  $.  Trofisl,  Barwiany, 
pozorny,  fc^efllbar,  8WTO  ©Cbefn.  Rozmyślał  ^osel,  iak 
imiał  fbinąć  przed  króleci,  żadnóy  nie  maiąc  noty,  ani 
nawet  liftu  barwianego.  Boh.  O/t.  1,  3o2.  BARWIC 
Act,   Nied.  fubarwić,    zbarwić  Dok.  ^      Boh,   et  Sioyac. 

barmm,  barmiwatt,  lićiti;    Sorab,  inf .  l$m\^  \    JOai. 

farbati ;  Sorab.  tup.  barbu ;  Rag,  iarbati ;  Vind,  larbati, 
pofarbati  ;  Carn.  barbam,  lepuvati,  lepotiehiti  ;  Eccł. 
luapotziuny,  paauB^lbHaio  ,  mapn  ;  Rojf,  KpacHm^, 
BftiKpacHznby  9&iu^aiiiJftBąin^,  HapyMjlHKin&,  HapyM«HH- 


BARWIERKA. 

BamB,  i{B%mHin&',s  farbować,  f4rbetl*  pr.  et  /a  Wioną 
iąki  ufcarwifa.  Dudx.  65.     Rzymianki  wtosy  swoie  popio- 
łem iasno  barwiły.   Warg.  WaL  56.     Opona  z  karmazynu 
po  dwa  kroć  barwionego*   i  Lęop,  Exod,  a  6,  66.    ( farbo- 
wanego ,     5  JLtopr, ).      Znamy    się    na    barwionciy   aierci. 
Żabi,  Zbbo  33.  (na  farbowanych  lisach )  -     transh  morał. 
pickrsyć,  plb^yć,  krasić,  zdobić,     bff^ótltdcn,  Md^^nen. 
Swóy    własny    wyAcp    cudzą    krzywdą     barwić     chcemy. 
J.  Kchan.  Dz.  73.     Cói  ty  to  chcesz  barwić  rzecz  pra- 
wie slą  s  swego  przyrodzenia?     Garn.    lVł.  H.       Żadna 
Txecz  ubarwiona  nie  moie  bydź  trwała.    Baz,  Modrz.  638. 
Nie  wierz  tym  ubarwionym  obietnicom.  Jan.  Pot,  C.  2.6. 
J,  a.     W  barwę  czyli  liberyą   ubierać,    it|   2it>ree  tlei^eti, 
mit  2V$xie  httleihen,    monbireit.     Dworscy,    których  iego 
kolory  barwiły.   Tręó.  S,   N.   32.       $.  3.  Barwić  sukno, 
kutnerować,  kosmacić,      Suc^  frtftreH ,  «tlffra(fm     Zbar- 
'wić,   barwę  podnieść,  kutnerować,  peeiere  vejles.  Suknia 
dobrze  sbarwioua ,  zkutnerowana.  Jilącz.  ^ 

BARWICA,  y,  f.  a.  BARWICZKA,  i,  f.  a.  dem.  Boh. 
Unmlita;  i.  poflrzyiyny  z  sukna,  ^((eemcUe..  Poti^zą- 
say  to  poilrzygacką  barwicą.  Sień.  600.  Weźmiy  bar- 
wtry  szarłaUiey  od  poftrzygacza.  Sitjk.  Ped.  3i5  Haur. 
567.  J.  W  ogólności ,  to  wszyftko  czym  wypychaią 
krzesła,  taborety,  n.  p.  siano,  sierść,  wełna.     Dudz.  33. 


BARW.     -     BARYŁA. 


69 


1.  BARWI6RZ,  BARBIBRZ,  BALWl^lZ,  a,  m.  ł. 
Lat,  med.  barbarius,  barberins;  J^al.  barbierej  Gall. 
barbier ;    Suec.  barberare  \   Pers.  berber  j    Germ*  tet  ©Ots 

hiet,  fdiilbiet;    Dan.  SBalbcer;    siovac.  SBario/r,  btabiif; 

Boh.ltąhTitf  bra<|/r;  Croat.  barber,  podbrijach,  bri^cz ; 
łiung.  barbely ;  Rag.  brialaz ;  Dal.  brialacz ,  briacz ,  ber- 
bei:in ,  sz trisaiaz  ;  Botn.  barbir ,  berberin  ;  Carn,  briŁbar, 
bi^Yz ,  bradobryyz  j  Vind.  hrjvz ,  brivez  <  bradobriuz, 
brityar  ,     padar  ,     polbirar  ;     Sorab,  sup.   tjifłat  ;     Baffl 

6pHniOBlgHKl)  ,       epHA&Ig&lKl} ,       ^UpiOA&HHKb,       PYĄ^- 

Hemh  i  s  co  brodę  goli ,  golibroda ,  golarz  ,  btt  ^ArbieT. 
Ja  tobie  ua  złość,  dam  się  ogolić,  i  wnet  barwierza  za- 
wołano ,  który  mu  plew  i  brodę  golił.  Baz.  Nft.  273.  - 
J.  a,  U  dawnych  ogóhiie  cyrulik  czyli  chirurg ,  bet  SBunb: 
«rit,  (ber  SBflber).  Gdy  leiał  który  ranny  abo  chory, 
Slajie  barwierze  i  mądre  doktory.  P.  Kclian.  J*  399. 
Cyrulicy,  barwierze  przykładaią  plailf,  iak  doktor  kaie. 
Petr.  Pol.  4i4, 
a.  *BAR WIERZ ,    a ,    m.  1 .    od  barwy ,  farbiarz  lub  tei  co 

sukno  barwi,  ber  Jarber;  brr  Itud^ftifirer,  aii<ftf*eerrt. 
Boh.  barmir,  barcwiijf. 

BARWIEHZOWA,  y,  f.  a.  iona  barwierza,     Ut  SBwMer^ 

grau.       BARWIERZOWY,    a,    e,    od  barwierza,     JBar* 

birriJ ' ;     Cyrulik»wa ,    barwierzoWa  ieft  powinność ,    golić, 

ftrzydz,  wrzody  leczyć.  Petr.  Pol.  4 1^. 

f.  Barwica   ziele  vid.  Kocanki.         §.  a.  Barwica,  rumie-    BARWINBK ,  nka,  m.  1.     Bojf.  OapneHOKl) ;    Boh.  huttltU 


nidio,  cserwienidło »  ruź ,  farba,  którą  kobiety  lice  pif- 
krzą  i  rumieńca  sobie  przydaią  i  Boh.  ItćiblO »  Croat.  fay ta  -, 
KiW.  lepotina,  bielilu,  rnmenilu,  H^amas*,  Car/i.  lepo- 
tiza-,  ^o^n»  gersa,  bilillo  ;  Croat.  lepoticza ,  rudienilo; 
iorab.  sup.  l^mOClia  fc^ttinfa;  Bojf'.  aaupacRai  Ecol. 
cmaaieT  rot^e  ^d}minfe,  OłOUge.  Barwiczkę  robią  z  bar- 
wicy izarłatnćy,  która  rozmącona   daie   farbę  .różyczkową 


net,    haminfa,    ^tleneCf    spnrofhrai;     Bosn.  yazdazolcni 

gljubcjac  i  Croat.  szlak ;  Carn.  shingirz  j  Lat.  yiiica  per- 
vinca  Linn.   ziele.    A7uA.   Bosi.  a,  ao8.      CbeibfUtfcft 

SBarmilfrl;  ^od>t>.  @itingr«m     barwinkowy,  a,  e, 

od  barwinka,  ^inngTUn:;  My  tobie  bar  winko  Wy  wieniec 
ukręcimy ,  J  na  wielkim  iaworae  w  polu  zawiesimy* 
Sim,  Siei.   119. 


ko  Balowaniu.  ó/efzi.Pecf.  3 1 5.     robią  ią  też   z  brczylii. ,  BARWJSTY,    a,    e,     farbowany,    zamalowany,    kolorowy, 

'    ^   ^      '"  '"  ^     '^   "   '-'        \ixV\%,  fleWrbt;  i»o/4.  barewnó;  -fi^.  ttB^raHiai*.  Dwóy- 

barwifty,  tróybarwifty.  Syr,  1463.  2.  Barwifte  sul^, 
weiiiilte,  nieoŁarte,  WoHi^^  Itud^ ;  ^^Jj»  BO^pcHcmikiH, 
BARWKA ,  i ,  f.  a,  dem.  SubJI.  Barwa ,  %Mćitn ,  ba< 
93erf(eilteruild^mort  90n  Jarbe.  Barwka, przypirawioąa  farba, 
pigmentum.  Mącz.  Kramafzyk  łątki,  obrazki,  barwki, 
dziecinne  a  nicwjećcie  rzeczy  prtedaie.  ib. 


ib.  Oinalowałaś  barwiczką  oczy  swe.  W.  Bzech*  a3,  4  o. 
(&rbowałai  twarz  twoię.  Bibl.-  Gd.)  Pociey.  Horn.  279.  B  AR- 
WICZKOWAC,  -  ował,  -  uie,  Act.  Nied.  zbarwiczko- 
wa4,  obarwiczkować ,  pobarwtczkować ,  Doi.-  barwicą 
ayli  nimtenidiem  czerwienić ,  niżowa^ ,  rotb  f<f)tninten* 
BARWIERKA ,  BALWIERKA  ,  1 ,  f.  a.  Bosn.  barbernica. 
berbemica ;  Croat.  barbericsa  -,  Da/^n.briaUcsa,  sztrianicza  ; 
Jt^.  briaiiza  ;  .  V*nd.  briuka,  briazhiza,  bryv'ka  ;    ^Boh.    BARYCZ,  y,  f.  2.    By   miał  z  diiećmi  pozdychać,    tedy.  go 


>e. 


Irtbcrfa  ;  Sorab.  sup.  tji><irf«  ^  Kojf.  pyAOwemKa  ;  s 
kobieta  barwienr,  golarka ,  bie  Sarbiertntl*  BARWIER- 
NIA,  i,  f.  2.  Slovac.  batl0irn'a;  Croat.  Iwrbemicaca  i 
J)alm.  briaomcza ,    brirhionicza  *,     i{a^.  briaoniza  ,  bricio- 


aizaj     Sorab.  sup.  tiiliatitia ,    tji|fttrn'a;      Vi>ic^brialniza,         z  Węgier. 


wyłapią,  A  iako  na  Baryczy  nigdy  nic  nie  kuplą.     Bey 
Wiz.  69.  b. 

B ARYCZKA ,  herb ,  dwa  krzyże  na  śrzodku  tarczy,  iedeu 
do''góry,     drugi  J  na    dół.     JCurop.   3,    6-     fin  ®aj>|?ett. 


britnajispa-,  i?o^6paiLbH«,nocmpHraAŁHJi,«i^l^  BARYŁA,    BAREJA,   y,    f.  a«    BARYŁKA,   BAREŁKA, 

linia.   C«.    Th.   ib.      izba  barwierlka,    bte  SBarbiers         i,     f«   a-     fl^«^*    -     Bosn.   barii. 


.ibzygalni 

fmht.  Em.  91.  BARWIERSKI,  a,  ie,  Boh.  brab^ri^Ó; 
Daim.  barberszki;  Rojf.  6pHA]»H&iii;  s  golarfki,  od  bar^ 
wiersa,  $Barbier  =  ;  Nauka  barwierlka.  Sień.  3g5.  (cyru- 
licka  ).  Wi  takich  przypadkach  nieumieiętność  barwierfka 
mabydi  winiona,  nie  lekarHwo.  Urząd.  399.  Barwierlki 
pokrowiec,  sstuci^c,  barwierlka  szkatuła  do  brzytew.  Cn. 
Th.  ib.  RoJf.tpiAmowuMb^  elll  58arbUrbefl:etf.  Włosy 
twoie  barwierikiemi  przyprawami  na  czele  ftroił  1  fryzo- 
wał Sk.  Zjw.  1,-71.  (fryzerikJemi).  BĄRWIERSTWO, 
a,  p.  3.  Croat,  barberia^  Boh.  brilb|^r((mir  •  kunsat  bar*- 
,  N<  tB«rlterftltl(t«.  (o£  Cyrulictwo). 


bario,    burre,    barilaci, 
Cz-oar.  barii,  barilicza,  barilecz,  barilchecz  ;     /{ag,  bario, 
in  Genit.  barjclla  ;  Slavon.  burre,  akóvcse  ;    Vind.  barigla  }  ^ 
Carn,  barigla,  warigla ,  barigl^a;  J/d/,  baille,  barellaj- 
fin  Jaf ,  rme  3)rittrItOIIJie»     Garnców  w  baryle  dwadzie- 
ścia i  czUry.     Herb.  Stat^^iyg,    0/ir.'P.  C.  2,  394.     Ba- 
retki do  spirytusów  naylepeaę  z  klepek  morwowych.  j&'/uA. 
Rosi.  a,  66.     Baryłka  oh>y.^  Birf,  Si\  B.     (cf.  IJec^kfi, 
beczułka  ).  —     ArtylL  Baryły  piorunuiące  ,    beczki   napcł- 
Kione  prochem  ,     które  oblężeni  spuszczaią  z  wałów   na 
attakiiiących.    Jak,  Art.  3,  a86.     f>ul»ertOimen.     J.  Allud 
lak  z  barelą  2  brauchem  chodzi.  Brud.  Oftat.  C.  a,  ingen^i 

8.. 


%0 


BARZO.     .     BAS. 


ventre,  »  inde  łransi,  Bary  ta  i  cstowiiek  opasTy,  okrą^ 
gf opękaty ,  brsuchacs ,  etlt  Mifft  aB«mm(l ,  fUl  !^M6illl(^ 
BARZO,  BARDZO,  adv,  Barsiey,  Bardxiey,  compar,  (wo 
TTBsyiti^ch  innych  dyalekUch  anaczy  :  prędko ,  ikoro, 
•sybko  i  cf.  naf^ępulące  bariy.  Aag.  barso ;  Sla^on,  b^rao  \ 
Ji//^.  6op30  »  Km</.  bersnu;  Sorab*  sup.lniSV\  Bosn> 
barsoy  brriso*,  ^oA.  et  Slovac,  bt|0,  br^fO,  bfŚce,  H^P  ; 
fcc/.  6op8'B ;  i{<>j(/*.  6op3o)  u  Foiaków  snaczy:  arcy, 
mocno ,  iNrielce,  do  %vy6okiego  stopnia  i  fe(ft«  ( Boh.  Ut\VOXf 

tttse  r  i^tttfte ,  jptiiWi ;  siovac.  melmi ,  welUe ,  pr jliffs^/ 
t^tubcbatbsor  ttaramnc;  .Sora^.  in/.  lerlgi ;  Soraś.sup. 

tOUlCSC/  9Ate;  Kmc/.  siu,  przęsłu,  samii,  sylnu,  zhes  yae, 
shea  mero ,  mózhnu,  pre  -  i  Carni  zM,  yerlu,  prA ;  Crcat, 
jako,  kruto,  rarlo;  Slaroru  vArIo;  Rojf,  409*6x4,  secft- 
wa,  ro^^MO,  SAaro  - »  Kpanne  *  EccL  ztKhn^ ,  8i5AiHO, 
%h\o  ^  A03'BAa,  secSMa,  ohiohb,  omchb,  BeAK^iH). 
Barzo  wykrętny  i  iwawy.  Sk,  Dx,  a  3  9.  War^.  C«*.  151. 
Barzo  dobry  człowiek.  Cn,  Th,  1 6.  Bano  okrutnie  bicsmi 
sieczeni,  PćuzA.  Dx,  63.  -  Bardzidy,  barzi^y,  więcey^ 
mocniey,  me^r,  ^ittet ,  ^efttget.  Kazimierza  W.  wsłar- 
wity  bardziey  dzieta  w  pokoi  u  znakomite ;  niieli  woienne 
sprawy.  J^ar,  łłft,  6.  345.  Jm  częćciey  się  z  sobą  wid^ą, 
barzi^y  się  miłui%     Kcwnk,  Katch,  38o.     (tym  mocniey* 

«m  fo  wt%t,  nm  fo  (Idtfer,  Cam.  stęmb^i). 

*BARZY,  a,  e,  ( we  wszyAkich  dyalekUch  Sfowiańikich : 
prędki ,  nagfy ,  ikory ;  ^ag,  barz ,  barzecchi  \  Dal.  barz ; 
Croat.  berz ;  Carn,  b^rsb,  bershęzh ;  S/avon.  btfrzi ;  Yind, 
ber  sen ,  berahen ,  bersh ,  bersdeu  ;  ,  Bosn.  brriz  ,  brrisgi ; 
Boh.  Ifjf^ ;  Siovac.  %xfri ;  Hoff*  CopauH,  CopaocniHmH  \ 
Hung.  barz.  -  Poi.  Barzy ,  popędliwy ,  gwałtowny ,  ve^ 
hśmeiu:  MącM.  ^ffUd,  fc^neOi.  -  Barzy,  tUipt.fi  barzy 
ko6 ,  byftry.  Figur,  na  barzego  kogo  /wsadzić.  Ryt.  Ad."j5y 
(  s  na  hardego ,  na  hardą  wsadzić ;  poduszczać  go ,  poddy- 

tnać ,  nadymać ,  rinen  ft0(|  tttib  Auf^eMafen  mac^en.  No- 
wina o  imierci  królewikiey,  nieprzyiacicla  tak  na  barzego 
wsadziła,  źe  na  pierwsze  kondycye  pozwalać  nie  chcialp 
BieL  718.  BirA.  Dom,  lu  Cierpliwością  swoią  darmo- 
pycha  na  barzego  wsadziły,  Rozomia!,  ie  z  boiaini  nikt 
•ię  s  nim  nie  wadził.  Pot.  Pocm.  55o.  Nie  chce,  żeby 
mię  iona  miała  p«dszczuwać,  wsadzać  na  barzego.  Opat. 
Satn  4o.  -  Oppot,  Złożył  mocarzów  •  barzego,  a  podniósł 
pokornych.  Birk.  Kcnt.  A.  a.  (poniżył,  upokorzył,  et 
%9X  fie  ffnieMgt ,  gebcmdt^i^  )*  Hardy  i  wyniosły  baszo, 
z  barzejgo  zsadzpny  będziesz.  Birk.  Kont.  B.  3,  b.  Prsyy- 
daieć  tam  z  barzego  osiadać,  Pasxk.  Dx.  11 5.  ŃB.  Pręd- 
kość, szybko^,  Bag.  barzos,  barzenje,  barzocchia; 
Cambr.  brys  5  Vind.  bersnoft ;  Croat.  berzocha*  -  Kwapić 
aię ,  spieszyć ,    Rag.  baraitti  j  Croat.  berzćti. 

BAS  BAS ,  BASUJ  BASIU !  w/^anie  wieśniaków  i  paflerzów 
na  owce,  20(f »ort  ftt  Me  CĄMfe.  Bąi  hiś  owieczek  wołaią 
Kchow.  Pr.  a8.  Baśbaś  iagnieU.  Pot.  Jaw.  236.  ( <///?.  basia^. 

BAS,  BASS,  u,  m.  1.  JSoh.  M;  Corn.  bis;  Km</.  pofs; 
Jtal.  baffo.  1.  Naygrubszy  z  owych  tonów,  na  które  się 
^łosy  dzielą;  insze  trzy  są  tenor,  alt,  dyszkant.  Oftror. 
Myrl.  44.  bet  fd^h  hit  JB^^fKoime.  Woźny  grubym 
bafsem  krzyknął.  Wad  Dan.  'jo.  Dobywszy  kędyl 
8  kozłem  od  żołądka  bafsu,'  mówi :  Pot.  Zac.  ia3.  §.  a, 
Bafs,  basetla,  narzędzie  muzyczne,  ikrzypicehaffowe, 
wiolon,  na  którym  bafs  graią  ;  Boh.  ląfa  }  Kinrf.  pbfs, 
fofa;  ble  Silfgeige,  ^et  fMf.       $.  3.    Traruł.  audiwała, 


BASAŁ.    -    BASAR. 

fukliwt,  dumna,  npoma  mowa,  eUl  $tottt,  f^tUflUbtt, 
(loI|et  ton*  Kto  rad  basem  gada,  wiele  u  pana  swego 
wysłużyć  nie  myiH.  Pred.  Ad.  65,  Na  to,  Piłat,  iui 
syty  owego  hałasu.  Gdy  mu  aię  żydzi  przykrzą,  odpo- 
wiada z  basu.  •  .  Pot.  Zac.  ao6.  Swoie  z  wycieńczeniem^ 
8  ogródka ,  a  cudze  z  basem  i  szeroko  roztrząsać,  Pred. 
Ad,  105.  ( s  sobie  pobłażać ,  drugich  surowo  sądzić  cf. 
żdziebło  i  trfm  w  oku).  Spuści  on  znowu  kwintą  a  basu. 
Pot.  Arg.  1 56.  (stanieie,  sfolguie,  et  Witd  gelMete  611U 
ten  Mfjite^tt  )•  Spuściłem  z  basu  na  kwintę.  Zab.  7,  ao3. 
Zaczyna  od  basu ,  a  Ikoóczy  się  może  na  kwincie.  Tmaim 
dg,  b.  45.  Trzebaby  zsadzić  tego  zucha  z  basu.  Pot.  Pocz, 
55o,  (cf.  a  barzego  zsadzić).  §.  4.  Bas,  plaga,  cięga 
tęga ,  cięga  nie  lada ,  gdyż  nąygrubsza  a  ftrun  muzycznych 
baflbwa,  ettl  betbet  ®ttei4/  ^etbet  S^ith.  Za  te  hucski, 
kazał  mu  wyliczyć  dwieście  basów.  Zabł.  Amf.  84.  Sauka 
sypa ,  żeby  go  sfukał ,  a  czasem  i  fkropił  balem«  ICrdfuu 
Po€Z.  a,  ao8.  (cf.  bat,  batog). 
BASAŁYK,  a,  m.  1.  z  Turecky  bicz  na  kształt  macrag^ 
z  drzewa  nieoftrugatiego.  Czrtr.  Mscr.  bież  a  uwiązanym 
na  końcu  ołowiem;  kula  nawiązai^,   plumbata.     Cn.  Th. 

16.  Wiod.  Dudz.  33.  etne  nn  ber  9f\%t  mit  IBteif  obrc 
Cifeit  verfe(ene  ^eitfc^e ,  eine  dei^el.    Zołądziami  ołówia- 

nemi  wielkiemi ,  na  rzemieniu  długim  uwiązanemi ,  iakoby 
baiMiłykami ,  nieprzyiaciół  gromili.  Warg,  Cez  ao5.  Kaaa- 
no  go  nielutoścłwie  ołowianem!  basałykami  bić.  Sk.  Zyw. 
1,  374.  okowanemi  basałykami.  1*6. 4o8.  Ociec  móy  chło«> 
Itał  was  biczmi ,  a  ia  was  będę  chloftał  basałykami.  W.  1  • 
Reg,  la,  11.  et  a.  Pardlip.  10,  i4.  (^nót:  „biczmi  że* 
lazem  oftrćm  na  końcach*  oprawionemi  **.  korbaczaml. 
BibL  Gd.  głogiem.  Budn.  mit  ®COtpi0neil.  I^Ut^t)* 
Mofkale  miewaią  kieścień,  który  Polacy  basałykiem  na« 
zywaią.  Gwagn.  5 18.  Herberft.  legat.  $,  3.  Traml.  cztak 
>  nieoftrugany ,  przerosły ,  długi ,  przytym  nad  pomiar  do 
tóy  swoiey  wysokości  cienki  iak  kiszka,  do  tego  niezgrabny, 
roskisły,  rozlazły,  leybowaty,  bałwanowaty,  próżniak, 
nieczynny,  nie  maiacy  na  zbycie  ani  dowcipu,  ani  rozumu ; 
Yind,  trepan ,  terban ,  bebez ,  tumpea,  amok,  trelei,  terei, 

urotei ,  trantou ;  elii  f<^i9erfMt9er  ^(nmpet  SIteitfb ,  e te 

titpeL  BASAŁYKOWATOSC ,  ści ,  f.  a,  niezgrabność, 
Yindm  trepanoft,  terbania,  trantaria.  tilpefe^,  ^\UVXpi 
t^t,  ttndeWffeilMt  BAS AŁYKO waty  ,  a,  e,  nie- 
okrzesany,  niezgrabny,     Yind,  trepaft,    torbaft,    bebail, 

budalaft,  tumpaft,  tilftlMt,  p(nmp,  ttn0ef(^(ifen. 

BĄSARUNEK,     BASSARUNEK ,     BASS^RYNEK,     ako, 
m.    1.     (może   a  Niem.  SSefTctUtlg).      nagroda   za   bicie, 

nawiązka,  bn^  @d^mer^delb;  ®traf§elb  fit  m^et^te 

Sd^Uge*  Gdyby  chłop  szlachcica  w  karczmie  ubił,  od 
basarunku  ma  bydż  wolny.  Lek.  D.i.b.  Prawo,  bankiety, 
ftjze ,  leki  z  budynki ,  BaiTarynki  puftoszą  a  gmntu  naaae 
ikrzynki.  Xchow.  Fr.  ^6.  Kchow.  178.  Gdy  tego  frray* 
wdzony  żąda ,  płaci  mu  przyzwoity  basaninek.  GalL  Cyw» 
3,  ao5.  Nocne  huczki  każą  mu  płacić  baflarunkiem.  Afoia. 
76,  7a6.  §,  a.  ogólnie ,  nagroda  za  złe  iakie  poniesione, 
Clttf(l^4biglllt8;  etfa(.  Nic  to,  choć  ran,  choć  kilk« 
pofbzałów  odniesie ,  Bo  godny  baflarunek'  bierze  w  inte* 
refie.  Pot,  Pocz.  167.  Onoż  w  obozie  macie  baflarunki. 
Gdzie  pełno  bogactw  gWóli  żołnierzowi.  Chro/c.  Luk,  2SSI 
Dz|eie  -się  to  fiarcowi  w  foldze  ,  oraz  w  baflarunku. 
Chro/c*  Fan.  176.     Żalowi  aerca  nego  w  baaarunku.  Ppł. 


BASET.     -    BASS. 

Syi,  55.  Ppt.  Arg.  834,  Prsyidi  sam  ialawi  metm 
w  baflariiiiku,  Chrome.  Ow.  jca.  (w  uldbse). 
BASETŁA,  i,  f.  3.  Boh,  baRi;  Vind.  pofa,  foftis  bas, 
nanędaie  muaycsiie,  na  którym  bas  graią,  bft  SMUttA, 
Mr  thilgeigf*  Biegay  po  ikrajpce,  basefle,  wiole,  bc- 
daiem  aaras  ranili  tę  aryikc.  Boh.  Xom,  1,  396.  Tobio 
ieaacie  baaotlf  noaić.  Toat,  ao,  3.  i84.  (raępola  a  ciebie, 
gra^  nie  umleaa ).  BASETLINA ,  y »  i»  mizerna  basetla, 
cist  efnibe  S«f grige *     BASETLI8KO ,  a ,   /z.    nieagrabna 

baaetu,  riite  ttttfinii(i4e  SMgeigr'    basetusta,  y, 

JR.  graiący  na  basetli ,  ^ft  IBtf gf igCT. 
BASIA t  i,  £  3.  cfem.  iVoifi.  Barbara;  ^oA.  StfttlffPa;  Kincf. 

barka;  SMtbc^tt;  Ccftetr.  IMttU     Jak  sicmaai,  moia 

Baatn?  Teat.  aa,  c.  3x.    .Basia  siadlsay  w  cieniu»  wrte- 

cionkiem  wiókno  kręciła.  Zab^  10,  aoo.  Zabł* 
BASISTA,  y^  m.  a.    basem  iprewaiący,      Vind^  touftipenz, 

debelipeuz',  btt  $l^fift      Zamówiłem  oprdca  tego  dwóch 

baaiftów.   Ttat,  7,  6.  ii. 
'BASKAK,    a,    m.  t.   sfowo  Tatarikie,  przełoiony,  Aarszy, 

ftarofia,  wielkorządzca ,     htt  tleltefte,    %^X%eit^U ,    ®tas 

rojl,  Oomemenr,  (ey  ten  lAtarn.    Podole  opanowawszy 

Tatarzy,    flawiii  tam  swoie  baikaki  czyli  flarofty.     N€ur. 
Hft.  6,  91. 
BASN ,   i  >   f.  a«     B  ASNKA ,  i ,  f.  a.  dem*  -     CoFtiy  basu, 
bajsn, .  ąranta }      Vind,  basem ,  smislik  ;     Boh,  et  Slo^OK, 

U(e»';    Sorab,  \QL^9i ,  Mtticiftf  f^afniafa;    HojTI  6acH&, 

GacHJ  ,  csaaKa ,  6aceHRa \  (Htmg,  beszed  cf.  biesiada),  s 
bayka.  Uf  JabeL  Baćni  dlate^  są  zmyślone,  iiby 
proftakom  takim  sposobem  podawały  się  rzeczy  potrzebne; 
iako  owo  dzieciom  gorzki  a  zdrowy  trunek  miodem  rodzice 
słodzą.  Gorn,  ly/.  T*  4.  b»  $.  Baśń,  wieść,  gadanie^ 
pogłoika ,  o  caem  gadaią ,  plotą ,  %aUi,  ®erA(^t,  ©ftebe. 
Nie  słyszysz  ,  iei  szczególną  baśnią  w  całym  Rzymie, 
Ogłaasaiąc  bezwstydnie  wssyftkim  twe  niecnoty*  Hut,  Ow, 
ł86.  j.  Ogólniej  fałsz ,.  plotki ,  2Agf,  %ahel,  9łitftiitń. 
Plpecs  baśni  i  owe  nadludzkie,  chwały  Achillowe.  Tward, 
Wi»  i«  Nie  pilnny  iy^owikich  basień 'I  zapowiedzi  od- 
,  wracaiących  się  od  prawdy.  Budn,  Tit.  i,  i4.  W  baśniach 
Owidyuasa  przechodzili.  ■  Sk,  J)x..  Si.  (łgać  na  umor% 
BASLIWY,  a,  e,  baieczny,  baśni  pełen,  Boh.  exShvac. 

Hftimif  fnhiUi^;  Bojf.  eacemtua,  cK^3o«Hbiu,  faheU 

|«ft»  Jni  baśliwa  niech  więoey  sławy  nie  nabywa  Troja. 
Bard,  Lui.  9a.  On  coś  miafto  prawdy  baśliwego' plecie. 
Bardju  Łuk.  i65*  BASNIARZ,  a,  m.  1.  baykarz,  baiarz, 
rte  %AfiM!^  Baiarzem  mię  nazwał,  i  do  senników  ode- 
sbŁ  Mon,  73,  6a6.  BASNIOPIS,  a,  m.  1.  BASNIO- 
MOWCA^  y,  m.  a.  Boh,  buflljt;:  Rojf.  6acHoniBopeul), 
6acHoeiiOM]|b ,  GacHOCAOsb ,  cKaao^HHsI) ,  baykopis, 
bff  ftMMl^ftf*  Który  same  bayki  pisze,  nazwać  przyftoi 
ba^alosłowem ,  baśniomóyrcą ,  baśntopisem.  KUcz.  Zdań, 
i3.  et  75.  -  EccL  et  Roff,  6acHOcxoBl)  mytolog. 
6aci]OCAOBie  ,  6a€HOcAOBcniBO  mytologia  ;  6acHO- 
CAOBHUB  mytologiczny.  BoK  b«fitiifh9J  poezya ;  bafllit 
poeta.  ♦BASNIC  Aeu  Nitd.  -  Roff,  et-£cc/.  GacHO- 
cakOBMiu,  baiać,    flbelR. 

BASOWY,  a,  e,  od  basn ,  basetli ,  8«f  s ,  IBilf grtgm  s ^ 
Stionabaacwa.  CoiR/y.  JtftfflT.  3Ś»5. 

BASSYNy  n,  m.  I.  a  franc  Kotlina,  waniia,  misa  wielka 
kamienna,  %9A  fBaf{i«  Z  ciosowego  kamienia  robią  po 
ągrodack  baByAjT  >  ii^aifki.  S^Uh*  Bud,  36^3. 


BASTA.     -    BASZTA.  U 

BASTA!  Jf/a/.  GtaU  dosyć  iui  tego!  \Ąt\  gfttłlg!  Balia ! 
reszty  ci  nie  powiem.  Ttat,  53,  46.  ^ 

PASTARD,  BASZTART,  *B ASTER,  a,  m,  •BASZTRZĘ, 
cia,  n.  zdrbr,  z  Frąnc.  §,  1.  Dziecię  nieprawego  łoi^a, 
•dziecię  błędne ,  bękart ,  przypfodek ,  pokrzy Wnik  ,  etH 
lltlf  (elid^^  ^inb,  e|n  ®afl«r)^.  (  DyalekU  ob.  pod  Bękart ). 
Baftard  od  ałowa  bassum  nizkość  ,  ie  on  niższym  od 
prawnie  urodzonego.  Cxac,  Pr,  1,  a66^  jTuno  się  iali  na 
metressy  i  basatardy  Jowiszowe.  Bardz,  ?>.  a.  Pętr.  Pof. 
371.  Xięia  ze  swemt  baftertami.  GUez^.  Wy  oh,  B.  5. 
Kazimiera  wiele  basztrzętom  swoim  odkażał.  Żrom,  366. 
Baftrowie  zazwyczay  ssczęśliwi.  JClon,  Wor,  Ci.  Nie 
^aidy  bailard  iednakie  szczęścia  piiewa.  Ryt,  Ad,  46. 
$.  3.  Rzecz  iakakolwiek  oddalaiąca  się  .od  swego  rodzaiu, 

Tiryrodek,  ąVit^  wa^  ft<^  j^oii  feinet  9rt  futfertit;  ani  bec 
9(rt  dfff^Iagen  ift,  nld^t  ińit  \%  ^.  p.  BaiUrd  wino,  bf^ 

$Baf(arM9eUI.  (ob.  Bękart).  PigWy  obwarzaią  yę  ipsymie 
albo  w  baihurdzie,  C/'€/c.4i3.  ĘLiifa  mąlmazyi,  jnuszka-- 
tell ,  bailertu.  VoL  L,  3,  67.  basztertu.  r.  326.  bąsztardu. 
t,  564.  Baftertpwe  wino,  Syr»  ^290.  -  Baflardy,  armaty 
róiniące  się  i>d  ordynaryinych  gatunków.  ArcM,  i3. 
BASTARDA,   BASZTA^DA,  y,  i,      BASTARDKA,  i, 

k,  gatunek  pojazdów,   einf  %x%  agageii,   eUie  JBaflarbe, 

BĄSTARDZIEC  ob.  Bękarci^. 
BĄSTOWAC,  Jntranf.  NUdok.  ąabaftować  Dok,  b^fta  po- 
wiedzieć, przei):jBLĆ,  ikończyć ,  zwinąć  chorągiewkę ,  zlołyć 

szablę  pod  ławę,  jbaftit  fugeR,  attf^irett,  fe)^it  jiifftt,  ble 
®egel  tin^ieben. 

BĄSTRAM,  u^'m^  1.  W  niewoli  TataHkiey  tylko  ziemię 
\  ciorbę  i  baftramy  i  suchary  miaf  tobie  pozwolo];ie^ 
Tward,  łV.  D.'  97.         -  .  — 

BASY  oó.  Bas! 

BASZA,  PASZĄ  ^  y,  m.  a.  Botn,  pąscja;  fiung,  baflitp 
z  Perflc.^  TTielkorziądzca ,  f(n  ^|Hlf<^a.  Basza  dwutulny, 
trzytulny  qu,  y,  jt/ok,  Turk,  61.  Kapitan  Pasza,  siły 
mórikiey  gienerąlny  komendant.  Mik,  Obt,  x45.  Jtgm 
l?iekielńy   basza.     Brud^    Oft,    E,    7.     (diabół,    szatan). 

.      BAŚZOSTWO,  PASZEN9TWO,  a,  n.  5.  Botn.  pascjalilk ,  9 

witlkorządztTiro ,  b«l  ^0f<^at^  9ebiet  obet  fBAtbe  einei 

S3ttfE^tf •     Pa<*<^  >  któ/y  otrjEymuie  wyilsze  paszeńftwo.  Mik* 
bbs,  8i.     Kray  na  4  baszoftwa  rozdzielony.  Borer  307. 
BASZKIER,  BASKIER,  a,  m.  1.  barbarzyniki  ludMoIkwy 

Azyatyckiey ;  ein  b<tt(/rtf(^el  fBotf  im  9({tittlf<^ni  9ttif  (anbr. 

ir/iii.  Zw.  4,  384. 
BASZTA ,  y,  f.  3.  Car/f.  boshtya ;  Jtal.  et  med.  Lat.  baftia 
(cf.  baftire,  Ga//,  batir ) ;  J^iuj^.  ba(Wa ,  baschya }  Yind. 
pofiaina,  osidni  krai^  braniki  pgnd^  saretje,  pbsidje, 
sidna  obranra;  Sorab.  sup,  Wpttnitni  lf\\XB9,tl;  CroaU 
branische;  RoJf.  pacaaoiB ;  ftne  iSaj^f^,  SBaftton,  SBoffs 
Wetf  9  wielka  kupa  ziemi  obmąrowana  figury  pięćgraniaftey, 
złączona  z  wałem  fortecy.  Papr,  W.  i*  467/  Baszty  opa* 
śniące  miafto  lub  fortecę.  Jt^,  Art,  3,  93.  Bofr  157.- 
^.  3.  Wieia  woienna  ruchoma,  machina  do  murów,  szopa 

woiienna,  fili  ^mt^M^ft  fj^llttntt  %%wcm,  (ep  ^lages 

.fltlfS^tt.  Óto  baszty  ftanęły  przeciw  miaftu  temu,  ku 
wzięciu  iego.  Radź.  jtr,  Sa,  34.  (tarany.  Budn,  ftrzelbę 
zatoczono.  Bibl.  Gd.)  Baszta  widokowa  ruchoma,  eitl 
f^megUe^  iBa^^ńtm.  Cn,  Th.  17.  $.  $.  jFi^.  przed- 
murze, iDotllMIiet.  Polika  dawniey  basztą  była  chrze-» 
iciańftwu  w^zyftkiemu.  Papr.  W,*  3,  6. 


i^ 


BAST.    -    **BAWJL 


BASZTARDT  o5/Ba{lard.     BASZlllZĘ  v(de  Bafter. 

BASZTYON  vicie  batzta. 

^BĄSZTYK,  a.  m.  i.  Jedni  maią  kosztury,  a  drudjy  basstyki. 
P.  JCchan, ,  Or/.  i,  1 6o« 

1.  BAT,  u,  m.  1.  ♦BATA,  y,  f.  a.  BACIK,  a,  m.  i. 
dem*  BATSLA ,  i ,  f.  2.  dem.  -  Bosn,  batio ,  ackif, 
brodac  y  JtaL  batello ;  med.  Lat,  bateUua ,  batut ;  GaU. 
bateau.)  Pen*  betif*,  AngL  Boat;  Suec.  baot;  Dan.  baad; 
Holi,  boot;  Germ,  ba^  $5ot^;  Tódi,  iódka;'  Ki/icf.  ladjisa; 
,  Rojf,  6oml),  nxoBl>»  igep6oni'k,  sepeiifKa;  ( EccL 
Baml)  s  ka^  ).  Łodzi  abo  batów  wielkich  i  małych  dwa 
tysiące.  Star,  Dw,  22.  Bata  iedna  utonęła.  Biel,  688. 
Bata  w  którey  pfyncla.  Auszp,  87.  Waiadi  w  mafą  batkę. 
ib,  83. 

a.  *BAT,  u,  m*,  1.  z  Hebrayjk,  miara  płynnych  rzeczy,    eflt 

^  |^cbt4if(^f d   ^M^    ffii^idCr  2)tnge.       Dwadzieścia    tysięcy 

'  batów  wina  ,  a  tylei  batów  oliwy.    Radź.  2  Chroń,  a,  10. 

Effi  1  bath  równey  miary  będą.     3  Lęop,  Ezech,  46.  11. 

(korzec  i  mos.   1  Leop,  id,). 

5,  BAT,  u,  m.  1,  Bfisn,  bat,  batich ;  Vind.  bat;  CrotU, 
baticza;  Hung,  bot;s  kiy  gruby,  palica ,  batog,  rzcmieó 
pleciony ,  fin  ^iti^ń ,  ^nńttel.  Za  moie  ustugi ,  do- 
ftalem  batem  po  plecach.  Teat,  ^4,  c,  4o.  Udawanie 
opętanego  ^t\i  rózgami  lub  batem  nagradzane  bywa. 
Perz.  Lek,  306.  $.  a.  Plaga  ,  bicie  batem  ,  cięga ,  eUl 
S^U%i  e^wX^,  &tt\iil,  @tO(ffh:et(^.  Za  Ukie  figle,  fto 
batów  malg.  Teat,/^5,  c.6a.  Wyltick,  {Bosn,  battonoacja, 
clauarius  paliconoaz ,  maczugonosz  ). 

BATALIA ,  ii ,  f.  a.  bitwą ,  akcya ,'  potyczka ,  b|e  SBdtatffe. 
Ja  ewą  śmiercią  niech  ikońcsę  fłraszną  *bataglią.  Bardz, 
Luk,  a 5. 

BATALION,  u,  m.  1.  Korpus  piechoty  od  600  ludzi. 
Papr,  W,  1,  4^.  fin  IBataiŚen.  Batallion  czworogra- 
aiafty,  czworogran  woienny,  azyk  woyika,  w  którym 
azeregi  wszyAkie  wazerz  i  wadlui  równe.  Papr,  W,  i,468. 

SBataiCfon  <|narte. 

BATALNIA  vide  patelnia. 

BATERYA,  yi,  f.  a.  z  franc.  -      Vind,    ahtukouni  bakop, 

ahtukni    nasip;     Sla90n,    tabla ;     bif    iBattCtif,    mieysce 

podwyższone,    obwiedzione  roWem,    gdzie  ftawią  armaty. 

Papr,   W,   1,  468.     Łfjk,  a,  a4a.  et  1,  96.     działobitnia. 

3ak,  Art,  3,  286.       Batcrye  p?ywaiące,    Pam.  83,  38d. 

(((^n^imtRfn^f  $8attetiffn. 

*B ATKO ,  BA YTKO ,  a,  n.  3.  Roff.  6araBKa ,  u  poapólftwa 
.pop,  { ociec  duchowny  )  ,  ^o??,  Vf«fe.  (cf.  Bayda,  Baydko). 
U  Rusi  co  pop ,  to  batko ;  jdlategoź  czatom  i  parnego  popa 
wykudfaią  chłopi. ,  Sak^  Persp,  7  et  8.  Czytał  pismo  ten 
baytko  Ruiki,  który  tam  ięfl  we  Lwowie,  i  ae^walai  nam 
na  wszyAko.  Hrbft,  Odp*  Aaa  b^ 

BATOG,  u,  m.  1.  BATOZEK,  4ka^  m.  1.  rfem.  -  Dal, 
bath  :  Hung,  both,  bototika }  Croat,  baticza ;  Roff,  6axnorb, 
6omorl),  6ainoXBą,  s  bat,  kiy,  palica,  patog,  fin 
friigel;  fin  J(nńttel,  fin  CtO<f»  Ekonom  kazał  przynieś 
batogi  j  alid  on  wnet  ii^  przyznał.  Teat,  64,  c.  B,  a. 
J.  Batogi,  batoiki,  baty,  basy,  plagi,  cięgi,  fPf^fl, 
6<i^l(i0f,  @t0tff4(({gf;  Mcci.  niAH^ecniBO,  6ieHie  naA- 
xaMH.  BATOGOWAC,  BATOZKOWAC,  Act.  Nied, 
batogami  oklada<f,  mt  bfOt  StOCTC  SAHm^t  SMfĆ^Ugf 
^bfn;  i^^/z^.botozom.',.  Car/z.  butam,wutaB|. 

**BAWA,   y,    f  2.     bawieiue  aię,  sabawa,   aatrudnieiiie, 


BAWAR.    -    BAWlfŁ. 

te  aSf^iftlgmig.  [T*  iego  bawa  była,  by  bogarodzicy 
chwałę  wzniósł  podwyi  niebios:  Chodk,  Koji,  la. 
BAWARYA  ,  yi ,  f.  a.  Boh,  SB«m09 ;  Slovac,  9«iDor(heo, 
*f6ab0ri(o;  5/af  on.  Barana ;  Ki/i</.  l>arika  deshela  •,  Rojf, 
6aBapiii',  cyrkuł  rzeszy  Nitmieckiey ,  ćzę^ć  dawnego  No> 
ryku  i  Yindelicyi.  Yłyrw,  G,  2o3.  SBa^ftn.  U.  Bawarye, 
turnieio,  iunakierye,  fil«llf^<nbf^  8ll<lttffrfVf«-  Własney 
matki  krew  przelał  ,  i  do  tych  czas  iyie,  po  świecie 
chodzi,  dzikie  ftroi  bawarye.  Bardz,  Tr,  645.  (ob,  Bre- 
'  werye).  -  BAWARCZYK  ,  a  ,  m.  \,  Boh,  ^M»^X, 
©arooran;  Slavon,tt  Croat,Bw9T\  yind.  pttty  parezj 
AojŹ/.  eaelpeisl) ;  z  Bawaryi  rodowity,  ftnjSaprft.  Ba- 
vari,i.e.  Bojari  f «/  Yojari,  duces  belli.  BohoritZi  BA  WARKA, 
łt  f.  2.  z  Bawaryi  rodowita,  btf  Sda^ftimt;  Boh.  ^AWOtfa. 
BAWARSKI ,  a\  ie  ,  od  Bawaryi ,  Boh,  mmtft) ;  Roj. 
easapCKiii;  Vind,  parlki ;  SSafHtif:^.  Cyrkuł  Bawarfki. 
W)rw,  G.  ao3.  < 

BAWEŁNA,  y,  f.  2.  Boh,  et  5/o0ar.  hawltta;  Sorab,  sup, 
bawniann.  W^Wtta ;  Vind,  p^rouna ,  pavóla ,  dreuna  yoiina  9 
Carn,  pavola,  bonibiisha ;  (^Z.a/.  bambnx}  Croat;  Rag, 
Bosn,  humhiik  ,  pamuk,  marez,  gyoput  :  ^ra/.  bambace, 
bambagia ;  łiung,  pamut ,  gyapolt ;  (  Eccl.  6yMara  xAO- 
nMamaHf   1. bawełna,  2.  papier.),    btf  ^aumtU0Sen|>fTan3ef 

ber    IBAnmweafnbaum ,     Vit    SanmmoGff'     Krzewinka, 

goffypium  heróaceum  Linn, ,  drzewo ,  gojypium  arbA^ 
reum  Linn,  owoc  nosi  iak  laftowy  ortech,  k«ó»y  doźrzały 
otworzywszy  się  wydaie  snaiomą  bawełnę.  JCluk*  R04L 
3,  33a.  -  Prov^  W  kafiNin  bawełnę,  4fc  w  chomąto  alomę. 
Rys,  Ad,  JO,  Fredr,  Ad,  al.  Cn,  Ad,  i6a.  Petr,  Ek,.i9j. 
Zegl.  Ad,  6u.  ( każda  rzecz  ma  swoie  mieysce  j  tfbf^  j{>iug 
^4t  fflttf  95f  frimmims ).  §.  Fig.  obwiia^  prawdę,  w  ba- 
wełnę 5  nie  mów  id  icy  wiręcz ,  koło  płotu  chodzić  ( cf. 
ledwab,  iedwabnc* słówka,  cf.  ogfódka ) ,  ł^f  łS^tf^t^flt 
Oft^Óflfen^  l»ftfd^Ifpem.  Rzotelay  obw:iłirtJ  prawdy  w  ba- 
wełnę nie  .ląbi.  ^«>i7i  76. '671,  Gorszy  niili  padalec, 
wąi,  Jaszczur  i  źmłia,  Człowiek,  co  ikai^gc,  chwały  ba- 
wełną uwiia.  Pot,\Arg;'jk,  Powiedz  wszyftko,  a  #iie 
.obwiiay  słów  swoich  bawełną,  ib,  4oi.  Miai^o  hańby 
grzechów,  szukamy  bawełny,  chcąc  ie  kształtnie  nwinąi:. 
ib,  4  01.  Prawda  częfto  bardziey  kole,  ukryta  w  bawełnie. 
ib.  a24.  Odkryy  mi  zupełnie  .Tę  taientnkę ,  prawdy  nic 
kryjąc  w  bawełnie.  Trfb,  S,  At,  53.  J.  aiUer:  pieścić 
co,  jartfid^  bfinuibfliU  Jaki  mi  pieszczoazek,  ieby  go 
w  bawełnę  uwinąć  I  Ofs,  Wyr,  Al,  Bawełna  pozicmna, 
ą^ide  Ukwap.  BAWEŁNIANY,  a,  c,  *BA WEŁNY, 
BAWEŁNICZY-,  Boh,  |fl»hl'fttp,  hllfhiailc;  Cflr/i,  pa- 
TolnaH,  pavolnati  RoJf,  ^yrndcKuKTU i  C/^ofrr.  bnmbachni, 
pamuchni , ,  pamukui  }  /f//j«g.  pamutios,  gyapoltaa)^'  od 
bawełny,  z  bawełny,  $8ilttfflWO0f n s  ,  UmmmUea,  WIl 
^aumWoUe*  Drzewka  b&wełne.  ^>t.  732.  Bawełniany 
chróft ,  knsak ,/  Eccl,  6yMiixĆHoe  Apenp  ;  Croat,  gyoput )  - 
Matcrya  ba>¥^łnłana.  Crcśc,  642.  foawelnicza.  Ałok.  Tur, 
181.-  BAW'EŁNICA,  y,  f.  a.  BAWELNiK,  *,  m.  i. 
B AWEŁNIANKA ,  B AWEŁNICZKA  ,  i ,  •  f;  a.  dem. 
( Boh,  bawdifa ,  barwa  na  suknie  ) ,  tkanka  z  bawełny,  fin 

S3aumwtfSf ngetDfbe :    SBunmi^oKf n^eug ,    (Sattun ,   IBoiims 

WOUentnĆ),  IBanraWOtffnflfil.  Bawełniczek  Niemieckich 
kopa  iedna,  8  Ził.  Cojl,  Gor,  111.  Tam  płótna,  iedwabnice 
alboli  tei  bawełnice  prsedaią.  Stew*  Dw,  ^a.  Tropy 
W  bawełnianki  obiriaioiie. ,  Bo  ter  a  18.     Towury  Tureckie* 


BAWET     -    BAWia 


JBAWl.    -    BAWÓŁ. 


«S 


/ 


chuAki,  zawoieybaw^ilioe.  Voł,  £iąg.  ^,  83«  MicMaemi 
ocieraią  pot  bawetnicunit  Ban.F.^,  £awełaica  haftowana. 
Złok,  Turk*  90*  Cif  ść  piersi  iey  pokrjrwa  aubtelna  bawel- 
aica.  Tw€urd*  Ptu.  6.  Bawelnicf  Isami  omocayla.  P,  Kchan^ 
J.  6o.  Baweinicą  rany  oycu  sawiąiai.  Twarda  Wt  99. 
Baireliiik  iony  iegOw  Chr»^e,  Lnk*  1',  gai 

BAWEl*,  u,  ]Q.  1 ,  w  ilroiu  kobaec3riB,  sastona  priedpierśnia, 
bA^  ^nifltlU^  t(<  .8r«ttetl|tmmet<*  Umlsgay  buzią,  gmers 
kolo  bawetu  »  Lub  zmataiczonego  poprawiay  mankietu. 
Zab.  10,  392.^06/.  <Zaesęta  hiGkoryą  o  ba^wetacli,  iuzdian- 
Ucb,  kabaucb.  Kr<u^  Px>d.  1,  i48.  Wkrótce  tak  bardzo 
•pucbiiiess  panna  |  ieć  się  nie  przyda  ten  baw9t.  Pot, 
Jaw.  67- 

BAWEYl  Jnt^ri*  Craec.  fiaffa^,  nanai.  Lał,  pfipae,  fWflfe 

jui)   VqIcJu  395.    .y^riid.  fiii/'.  im,   ^te9  ^afl  l^olal^ 

wey!  pa^z4  patrzcie!  day  go.  Bogu;  ep  ft^t  bO(^l  epf 
Hem!  ey,  bawey  go,  baweyźe  go!  Mącz,^  Brud.Oft*F,S, 
Cn.  Syn.  319.  Żydowie,  widząc  Pana  plączącego  nad 
Łazarzem,  Mówili:  Bawey!  iakoć  go  ml io wat!  Odym. 
Sw»  a,  J.  a.  Niektóry  biikup  rzeki :  bawej !  a  więc 
ty  więccy  chcesz  rożumie<! ,  -  niżeli  wszyllek  zbór  f 
£eix.  HJi.  9. 
BAWIĆ.  $.  1.  N€utr,  Nied.  bawić  gdzie  ,  zoftawać  czas 
nieiaki  na  iednem  mieysco,  Eccl.  np.iMemaniKGfl  ;  fić^  IDO 
OSf^oUen,  perWrUetl,  IPeiUtt.  W  Sakfonji  bawił  kilka 
lat.-  transit,  bawić  czas,  przepędzać  czas,  Roj/,  HaoozaaiB ; 

bu  3t?it  iinbtingen,   iubringen.    Nie  mam  szczc^liwszey 

chwili  cad  tę ,  którą  z  nayukochaiiszą  sioiiią  bawię.  ITetr/, 
7,  «.    1 6.       j.  a.  Activ,  bawić  kogo  s    a.  zatrzymywać  gp, 

mieszkać  kojnu,  eineti  a»f^a(tcti,  i^m^uf«nt^«(t  ttia^cn. 

Tak  długo  mię  bawisz  ,  a  w^iesz-,  źe  c^zasu  nie  msm. 
b.  Bawić  przy  sobie,  zatrzymywać,  trzymać  przy  sobie, 
bf»  (t(t  anter^Uen,  M  fl(^  ^^alten.  Uczonych  przy  sobie 
bawiąc,  i  od  nich  się  ucząc,  uiewiadomojci  swóy  poipa- 
gal.  SA.  Dz.  3o4.  -  similit.  Siarka ,  kley ,  i  inne  ma- 
terye,  ogień  sobą  bawiące.  Ot  w,  Ow.  6ai.  utrzy  mulące, 
karmiące ,  geuet  Utlter^alUnb ,  ni^tenb.  Nie  bawiąc, 
niebawiąc   czasu  adveró,  niebawnie ,    niebawem ,     nieza- 

Bawem,  nieod włócznie,    of|ne  ^ettoeUett^  Mb,   gletcb; 

Rfijl  meueA^lóHHO,  Hiczopo.  Nie  wiem,  gdzie  ieft*, 
ale  przyidzie  nie  bawiąc.  Teat.  ai,  b,  6.  Niewielka  i^aaa 
nie  bawiąc  mu  się  zagoi.  ib.  Nie  bawiąc ,  komedye  za- 
caniemy  wyprawiać.^  Teaf.  1,  46.  Niebawem  przyniesiono 
ieść  dU  mnie.  N.  Pam,  la,  a68.  Ni^  bawiąc  czasu. 
Pimin.  JCam.  ^06, -^  c.)  Praeciwuienudzeniu ,  bawić  kogo, 
zabawiać  mile,    zaprzątać  kogo  mile  ,    rozrywać  ,     eltten 

ęmilffunf  nntetffatttn ,   angetiebm  vet»eUirts.      Nie  dość 

nauczyć  j  trzeba  żebyś  bawił.  JCras^  Alysz,  103.  I^dy 
plączą,  tam  cieszyć j  kędy  smutno,  tam  bawić.  Dzwonk, 
Staf.  A.  4.  (cf.  Baiać ,  Croat.  zabaylyam  blattro), 
II.  Reeipr.  bawić  się,  zatrzymywać  się  przydluiey,  nie 
spieszyć,  mieszkać  się,  Rojf.  Gaefinili ,  6aBi«a&ca«   }aUs 

betn,  wXiw,  ^\ć^  ^ettoeUen,   ftd^'  tonge  «ufba(teti.    Nie 

baw  ii^y  źle  odwlóczyć,  zwłaszcza  kto  gotowy.  JBardz. 
Łuk*   d*     Kto  ma  interefla ,    nie  moie  stę  bawić.     Teat, 

9,  5o.      Boh.   bliti;  patat  fe;   Sorab,  sup.   ^0  bUeci* 

{.  bawić  się  czym  ,  zaprzątać  się  czym,  chodzić  koto 
czego,  pilnować  czego-,  £cci.  6dBAK>cfl  eb  h^mI),  ynpa* 

x4HSiDciK,  apoCasiunics ;  (i<^  wotnit  befc^dfttgeit,  aHt: 

'   ttUf    fHwii  (triben.      Kuj^ectw«i|^  !«ję  ocieg  lego- bawił. 


Pieiru  Mat.  i44.  Rzemiosłem  się  bawi.  T«ał.  7,  c.^46. 
Areopag  miał  prawo  zapytania  kaidego  obywatela ,  czem 
się  bawi,  lak  czas  swóy  rozrządza.  OJir,  Pr.  K.  2,  317. 
Ach  iak  bawić  się  pracą ,  ieft  to  ftan  przyiem&y !  Zab,  1 5, 
33 a.  Nagt.  Kto  się  rzeczą  podleyszą  albo  fraszką  bawi, 
Pod  roboty  pozorem  czas  dareraide  trawi.  Gaw,  Siei,  364. 
Co  kto  umie,  t^m  się  rad  bawi.  Cn,  Ad.  93.  Nie  bawię 
ia  się  t^m  s  dziecińfkie  to ,  podle  rzeczy.  Cn,  Ad.  5'53. 
Półgodziny  się  bawi  modlitwami  swoiemł.  Star,  Dw.  "44. 
W  powszechne  dni  niedługo  się  kościof^m  bawią.  PaizJt. 
D»,  74.  Bawić  się  płaczem  i  frasunkiem.  Otw,  Ow.  35. 
Got  cipot^m  bawić  się '  temi  -  łzami  i  takim  kłopotem! 
Groch,  W.  10,^,  Plotkami  się  bawić.  5ił,/)z.  811.  Bawić 
się  iartąmi.  Węg,  Marm,  1,  80.  Graniem,  piiańllwem. 
Boh.  Kom.  1,  385.  Warg.  Cez,  -i4o.  Rozboiem  i  ło^ 
trollwem.  .Srar.  i?yc.  47.  Bawić  się  błazeńflwy.  Si,  Dz, 
81  a.  (cf.  czas  trwonić,  trnć). -  Aiiae  conjlructi  Zawsze 
około  posług  kościelnych  się  bawił,  Sk,  Zyw.  1,  31 1. 
My^l  iego  uftawicznie  się  na '  rozmyślaniu  śmierci  bawiła. 
ib.  My  ieszcze  w  większey  próiności  bawimy  się ,  niieU 
młodzież.       JCuczk,    JCatch,    3,  334.      ( *obieramy  się). 

j.  Bawić  się  z  kim,  fj(^  mit  jemanbei!  unterl^alterr,  mit 

ibtn  abgelen,  um^e^.  Staży  ze  ftarym,  młody  rad  sif 
bawi  z  młodym.  Pot,  Jow,  95.  Bawi  się  caęflękroć  z  lu- 
dźmi wyAcpnemi ;    ale  w  rzeczy  sam^y  gardzi   stę  niemi.. 

Zabł,  Roz.  11 4.  (mail  giebt  ^x^  mit  t^nen  ab),  ^.absoiat^ 

'bawić' się,  zabawiać,  czas  ikracać,  mile  przepędzać,    ffd^ 

eitijn  ^eit^ertreib  mad^en ,    fid^  «nterbalten  >    amAlTir?n» 

Bawmy  się. 

BAWIDŁO,  a^  n.  3.  BAWIDEŁKO,  a,  n.  5.  dłm. 
Fraszka  do  zabawki,  zabaweczka,  eUte  KdnbffcP;  fllt  ^t\U 
Vertreib(bcń.  Z  osobliwszą  ^pieczołowitością  karmią  pta^i» 
pieiki,  i  inne  nikczemne  bawidła.  Ojf,  Sen,  5y,  Ba  wiała 
dziecinne  JCarp,  1,'  174.  Bawidełka.  Zab*  ^5^'  ao5« 
JV.  Pam,  a4,  373. 

BAWNY,  a,  e.  BAWNIB  acffer*.  1.  Active  zabawpy, 
bawiący,  zabawiaiący,  tinterbaltenb ,  Mińfiteni.  (oppos. 
Nudny).  Nazo  sztukę  kochania  tak  bawną  zoftawił. 
Djnoch.  Szt.  R,  :ij.  Panna,  nie  tak  ładna,  alę  żywa 
i  bawna.  Pam,  85,  r35.  Niechay  się  autor  poci,  nic ^io 
zyflca  przecie ,  Dobrze  pisze ,  lecz  nudzi ;  a  ów  bawiiie 
plecie.  Dmoch.  Szt.  R,  slj,  §,  Passiye  zabawiony,  za- 
trudniony, bef^iiiftigt.  Będąc  długo  ba wny  wydał  książki 
,0...  Chodk.  Kofi,  ep,  Bawny  w  krotofiładi  miłosnych* 
Zab,  i5,  78*  Niebawnie,  nieodwłócznie,  vid.  nie  j)awi4c» 
sub  verbo  Bawić.  • 

Contin,  deriyat.    Nabawić,    pobawić,   przebawić,    wy- 
bawić, wybawiciel,  zabawić,  zabawa,    zabawny,    zbawić 
zbawienie,  zbawiciel;  pozbawić    (cf.  Croat,  dóbaritisze  ^ 
przyiśdi  do  czego ;  Bdsn.  uebariti,  truditi ;  trudzić ;  B<fsn 
probaTitis  ilmwić,  przetrawić).     •  ' 
BAWÓŁ ,     BUYWOŁ ,     u .  m.  *  1 .     ♦  Boh.  himl ,    bmiWl ; 
S topac,  iinti*^    //i/n^.  biyal  i  błal ;    Croaf.  biy.ol  *,    Dat,  et 
Rag.  bivoo,  in  Genit.  b?Vola;  Bosn,  birol,  ł>!ro^  Slavon, 
bivol*,  Carn,  bi^»l,  bis;   Vind,  bivol,  piVol,  pifiFl*,    R^pjfi 
etEocL  6yBBOxb,  (cf.  Biiiać);    Jra/.buffaló*,    Lat.  Śu- 
balus;  Graec.  fiHfiotXos  (cf.  Gr,  fies)',  Angl  buffle;  Gall. 
bufle;     Dan.  $Bbfe(  ;     Hisp,  bufano;     Ger.  bet  ŚAfef; 

('5ora6.Mi//'.  b;liot  mol^m^  bjiwotoobląc je }.   hos  bubąiut 

Linn.   >?iękzzy.od 'byka^  ma  rogi  caame,  flrórę  pzarhą  s 


M 


BAjyirOŁ.    -    BAYKA. 


Wrdso  left  porywczy.  Zooi,  359*  Bnywol  0gromiy. 
Jfor,  1,  aio.  (Carn.  bivolinas  nieokrzesany,  niezgrabny)* 
BAWOLEC,  Ica,  m.  i.  anfiiopt  Ifuhałis,  'wielkości  fosia; 
s  tołuba  podobny  do  wołu  i  ielenia ;  znayduie  a\ę  w  Bar^ 
baryi.  ZooL  Sóy.  tct  SB4ffeWrf**  BAWOU,  a,  e, 
BA  WOLO  WY,  a,  e,  od  bawołu,  IBńffh;  CroatttBosn. 
biTolszki,  biroliki;  ^iio^.  biali ;  ^oA.  bAwotOWę;  Rojf. 
6yUBOXOBUH>  Carn.  biaor.  -  ArtilL  bawoli  ozór,  blacha 
ielazna,  wyrobiona  w  poilać  ozora,  oaadzona  na  ręko- 
ieiei ;  ałuiy  do  wydobycia  uwięinioney  kuli  w  kanale  ar- 

matnym.  Jak,  Art.  3,  :k86.  tte  SBńffetantide ,  bet  jtan^tten^ 

fri(er«     BAWOLICA,  y,  f.3.  Croa/.  birolicza^s  samica 

bawola,  bie  IBliffiriett^.  Stryik,  149. 
BAWOLET,  u,  m.  1.  ubiór  kobiecy  na  głowę,    eill  iftopfs 

|^U(  ber  %tMittil\mmn.       Kwefy    i    bawoletami  nlewiady.^ 

głowy  zdobiły.  CoOT/i.  jlftfrf.  703. 
♦BAWORCZYK  vide  Bawarczyk.       BAWOROWSKI,   BA- 

WORSKI,  herb,  ftrzata  złota,   od  końca  rozdarta ;    przez 

Przodek  i^y  krzyi  9  a  w  rozdarciu'  ftrzały  o^mka.    JCurop* 

3,  5.  z  Czech,  eiit  SSappen. 

1.  BAY,  Bay  bardzo,   Bay  prawie  wVe  Ba. 
3.  BAY  vid€  Baia  3. 

*BAY1oRAK  ,  a »  m.  1 .  tkanka  iedwabna  ,  eitie  9xt  Selbetts 

}etl9«     Woiewoda  Wotoiki  Jagiełtowi  hołd  poftanowił  na 

każdy  rok  oddawać  czterylla  sztuk  bayboraku  albo  koflyru. 

Owagn.  79.  et  64a.  (cf.  Kamcha). 

BAYBUZA,   herb  9   ftrzała  przez  Przodek  tarczy »    o  ziemię 

ielezcem,     przeszywszy  wężowi  głowę,    oparta.       Wąź 

okręcony  o  fbrzałę ,  ogonem   się  ai  piór  tyka.      Z  Litwy 

*albo  Morawii.  JCwop,  3,  5.  eitl  SSappett 

BAYCZANY,  a,  e,  yieUiwy.  Cn.  Th.  18.  baieczny,    fale(s 

laft.      BAYDA,    y,    m.  a.  BAYDKO,  dka,  m.  3.  dem. 

baiarz,   baia,   kłamca,    łgarz,      elR  fabcfM^f    ^Mnet; 

("YintL  baidou- s  próiniak,    cf.  Batko,    Baytko).     Ten 

Hary  bzdyk,  bayda,  narobił  nam  tych  kłótni.   Teał.  43,  c. 

i49«  Wy&»     Weyirzyi  na  niewAydlrwych  baydów.  Smófr, 

Łam.  36.  O  sprośny  baydku !    Twór,  Wie,  28.     O  sprośni 

baydkowie,    ie  wy  się  nie  wftydztcie   kronik   fałszować^ 

Twór.  Ok,  £.  4.    Maią  go  ,za  naymizernieyszego  baydę,  ie 

e  wiehi  rzeczach  fałszywe  dał  wiadomości.  Peun.  85, 1,1  a4. 

Miły  baydku,  co  się  doktorem  czynisz,  a  małych  rzeczy 

poiąć  nie  moiesz.   Twór,  Wie*  11. 

*B AYDAK,  a ,  m.  j .  ( JCamUchad,  6aR4apa,  gatunek  łodzi, 

bat ,  eine  9(rt  iB6t(e ).      Hetman ,   wsadziwszy  w  baydaki 

yejeilrowe,    wyprawił  Dnieprem  wprzód  Kozaki.   Tward. 

W.  i>.  7. 

BAYDURZYC,  oh.  badurzy^ 

BAYKA,  iy  f.  3.  Boh.  %i%lą,  po(oil*ef ;  Carn.  bajsn,  fabila, 
smishla  ;  Slovac.  bafett  ę  fajnie  ;  Sorab.  *up.  (ac^O; 
^tfpenOy  Vind.  marnji,  apaka,  iabula^  Bojn.  pricica, 
precica ,  pripoT^eft  ,  izmiscgłjcna  \  Rag.  pripOT^eft 
śmiscgljena ;  DaA  prichicza^  JU,  bewb,  acjurka;  Ri^Jf, 
caaaitas  s  zmyślona  w  celu  moralnjrm  pov«iaAka  (cf. 
baia,  baieczka),  błe  %^U\^  (cf.  Baśń.)  W  róinych  rze- 
czy poiłaci  i  róinego  zwierza,  Bayka  profto  do  celu  mo- 
Kilnego  cmiaria  *,  Co  zwierzęta  gadaią »  w  czem  się  myl* 
nie  JTządzą,  Niech  się  st%d  uczą  ludzie,  niech  równie  nie 
błądzą.  Dmoch.  Szt.  R^  57.  ( Dodatek  do  bayki.  Rojf. 
iŁpiiCBi3xa).     $.  Baśń,   plotka,    brednia,    faiak,   kłam- 

two,  igwihro,  JluMy  a)t4l^t<(cit,  Oebfa^,  t^e.    Flótki 


AAYPR.     -     BAŻANT. 

16,  i  bayki  kądzieli  godne,  "Birk.  Dom.  31 «  Bayki  babie.: 
Sk.  Dx,  61 6.  A  cóż  babom  po  baykach  ,  same  baby 
bayką  ,  Próżno  zmarszczki  trefioną  zasłaniać  kitayką. 
Zegl.  Ad.  34 1.  Statek  i  wiara,  bayki  to  zmyślone.  Pafl. 
F.  35.  Za  bayki  pismo,  za  fraszki  kazanie  Maią,  a  za 
śmiech  bozkie  przykazanie.  W^d.  Dan,  139.  Bayka',  źe 
głuche  lasy ,  twarde  (kały ,  Za  waszych  mtitrzów  sonetem 
Ikakały.  Sus%.  Pie/,  3,  C.  3. '5.  Bayką  się  poeta  bawi. 
Dor.  Lot.  18.  Bayka  iycie  liasze.  Teat,  46,  c.  65. 
Bayki  siad,  fałsze  roznosić,  plotki  pleść »  {a^eltl  M$- 
(tfetten*     Off.   Wyr.       Baykę   baiać,  :  czynić   co  marnego 

a  bły(ko\nego,    UAtteii  Dnn^t  v$xmać^n ,   Stnb  tnai^en. 

Guftaw  przez  dwie  lecie  baykę  baiał,  Potem  go  z  botów 
rozzuto ,  A  ziemią  w  grobie  przyzuto.  Lib.  Sen.  1 4.  - 
To  nie  bayka  *,  nie  do  wzgardzenia   rzecz ,  godna   ieby  się 

nad  nią  zaftanowić  1    ba^  i{l  (etne  S<t^^^*'    Mu  ®d>etj! 

Ale  to  nie  bayka,co  teraz  powiem,  ^on.65,33().  II.  ♦BAYKA, 
i,  m.  3.  baiarz ,  baia,  bayda,  baykarz.,  ^tfbel^R^ ,  gtlbn- 
•  Iifl»  Szukaią  mądrości,  która  z  ziemi  tefł,  kupcy  Theman 
i  baykowie.  W.  Bar.  3,  33.  (wykładacze  gadek.  Bibf.  Cd. 
Budn.)  BAYK.ARZ,  a,  m.  1.  baiek  opowiadacz,  baia, 
bet  Sabelet,  ^abuUit.  Jeden  z  nay większa, -h  baykarzów 
powiadał  tiam  o  t^m  rzeczy  cudowne.  Boh.  Diab,  3,  339. 
Teat.  3i,  c.  39.  BAYKOPIS ,  a ,  m.  1.  pisarz  baiek, 
bet  JltbetbtC^tet.  Nikt  ieszcze  nie  zrównał ,  i  podobno  nie 
zrówna,  baykopisowi  Francuzkiemu.  N.  Pam.  4,  77. 
Krasicki  baykopis.   N,  Pam.  20,  31 61  et  i3,  99. 

BAYPRAWTE  vide  Ba. 

BAYRAM,  BAYRAN,  u,  m.  1.  wielkie  ś^t-ięto  Tureekie, 
bO^  g3«9ramfejt  bep  ben  Kt&tfett.  Woyilca  Tureckie  po 
odprawionym  bayramie,  ruasyd  się  miały.  Nar.  Chodk.  3, 
576.  ByTyźbybale,  uciechy,  bayrany,  Fłftyny,  śmiechy, 
wesołe  biesiady,  Gdyby  *nie  kurtyzany?  Teaf.  63,  33. 
BA YRAMOWAC ,  Act.  Nied.  święto  bayramu  obchodzit, 
świątkowad  ,  ^ai  SBapratttfeil  feyern.  Ccsarr  Turecki 
bayramował  nie  daleko  Cecory.  Nar.  Chód,  3,  375. 

B A YTA ŁASZKI,  -  ów,   piur.    bzdury,    fraszki,    ńi   to  ni 

owo,  8:4nbele9fnr   SLUitA^Uittn,   ®eft»<l(,    leebet  ges 

^IWen ,  nod)  geftOC^en.  Piaał  ody  na  pochwałę  moię ;  lecz 
ia  nie  znaiąc  się  na  tych  baytałaszkach  zamknąłem  się 
przed  nim.    Teaf.  11,  37. 

BAYTKO  vide  Batko. 

BAZA,  y,  f.  3.  z  Greckołac.  JSćcI.  cmaBRAO ,  R04cmaBa 
no  Ab  cmOAnb  ,  podftawa ,  podkupię ,  noga  n.  p.  u  ko- 
lumny ,    zasada  ,    bte  d^ninblUtie ,    fd^ś ,    &xnnbftfie, 

CaUił.  6.  Chmiel.  1,77* 
BAZALT,  u,  m  ł.  {Ethyop.  basals  ielazo)  kamicA  twardy 

aześcioboczny.  JCłuk,  K^p.  3,  85«    ber  fBdftfIt. 
BAZANKA,    ziele,    vide  Szczyr  leśny.       BAZANOWIEC, 

wca,    m.  1.     zide,    toieśd  wielka,     J?o/)'I  noAymeHUai 

uipaBa ,     LysimachiĄ  pufgarie    Linn.     ge(bef    Ś3eibfri((« 

Syr.   1358.. 
BAŻANT,  a>»i.  1.  BAZANOK,  a,  m,  1.  d*m.   *FAZYAN 

C/l.  Syn,  678.  Sorab.  eup.  Ui\M\  Boh.  et 
Radic:  Siopac.  bajoitt;  Carn.  baaanf,  fasant }  Hung* 
b.  -  z  -  n  fatzdin  -,  Vind.  faean,  feson,  derja  kura} 
f  •  •  -  n  Croat.  fasian ,  faczan ,  fasian,  fazan,  paczian, 
f  -  cz  -  n  bazian  ;  Dal  et  Rag.  pazian ,  fasan  *  Siavon. 
p  »  z  ^  n  pacian,  paavan ;  ^ojn.  bazian  ,  fagjan^  Roff. 
ph  -  a   f-  n     GaSKaumb,     ^aaaHb;     Lat.  phaaianua,     t>d 


BAZAR.     -    BAZYLI. 


BAZYL,     -BE. 


65 


nikł  Kolchickiey  Phasis,  Otw,  Ow.  267.  ttt  tpi^afaH/ 
fafan;  ptak  wielkości  koguta.  J^luA,  Żw,  3,  i8g.  Bażant 
piaL^a/2.  7*  5>  ^*  Bażanci  smaczni,  ib,  J,  a,  b,~Jig,  ba- 
iantami  kogo  karmid  -  przysmakami.  Off,  Wyr,    etnfh  mit 

MUateti  aifTen  fóttern.    BAZANCic.i,  y,  f.  2.    Croar. 

fazianka ;  i  samica  baianta ,  bf e  Jafatll^fnne.  BAŻAN- 
TARNIA, ii,  f.  a.  JBoA.  j^ajantlttce/  mieysce  cbowa- 
nla  i  hodowania  bażantów,  bte  Jafanetff.  W  bażantar- 
niach potrzeba  wielkiego  fiarania,  osobnych  zagród  wmiey- 
scach  cienifłych  etc.  Zoo/.  234.  Mamy  bażantarnią*,  a  fło- 
doly  się  walą.  Kras,  PocL  2,  3o.  (cf.  huczno  bucżno, 
a  w  pięty  zimno).  BAZANTOWY,  a,  e,  jBoA'.  \mXi\\\ 
Croat,  fazianzki ;  Hung,  fatzanhozraló  ;  Rojf,  ^asauiH, 
odbaianU,  Jafatts,  ^afanetlr,  Bażantowy  ogród.  Kluk, 
Zn*,  a,  191. 
BAZAR,  11,  m.  1.  Jndic.  Persm  7wrc.  targ,  targowica,  tar- 
gowilko,    rynek,    osobliwie  obozowy.     Cztr,  Mtcr.     bet 

50?tfrft,    «W«ft|>IflC,    befottber^  fitr  gaget.     (Miafteczko 

Turc.  B&zar^  PaszA.  Dz,  1 34).  (JfL  barb.  pazdr,  pazdriscte, 
terger  i.targ,  rynek,  2.  iarmark;  inde  paz^riti,  nundinari^ 
ntgotiari)  ;  Slayon,  pttzar ,  yasbar;  I/ung.  ysOisar ',  Rojfl 
6a3apl)  )  ;  Poł,  Bazar,  Tureckie  nazwifk o  mi eysca,  na 
którym  się  targi  odprawuią.  Otw,  Ow,  161.  ( cf.  Maydan ). 
W  Turczech  na  bazarach ,  pospolitych  rynkach ,  zacnych 
lodzi  dzieie  śpiewaią.  Stryih,  praef,  Chrośi,  Luk,  5 9. 
Na  bazarze  różnemi  rzeczami  przekiipowafa.  Star.  Ref,  101. 
Więźniów  kiymi  na  'bazar,  iak  bydło  pędzono.  Stryik, 
Turk.  Z>.  3.  BAZAR  NIK,  a,  m.  1.  markietan,  prze- 
kupnik,  bet  ^arfetenben  Głód  w  obozie,  chociaż  na 
sąnych  bazamikach  łakomych  nie  zbywa.  Bardz,  Luk.  55. 
f  I'.  Obazarnik ).      BAZARNICA,     y,     f.  2.     markietanka. 

Me  Sftatfeteiibetmm  JCłok.   Turk.   210.     BAZAROWY, 

a,  c,   od  bazaru,   Rojf.  6a3apHMH,  ^atit'- ,   a«m  3»<rtf te 

getirig. 

BAZ£NSKI,  herb,  murzyn  trzymający  na  rękn  wiewiórkę 
szarą,  orzech  gryzącą.  Kurop.  3,  5.   eUl  SBappen. 

BAZGRAĆ  Act,  Nied,  gryzmolid,  żle,  lada  iako  pisać,  pisa<5 
łada  ro ,  byle  pisać,  banału  ki ,  albertusy  pisać;  Rag. 
barrkati;   Rojf,  Mapami,  HepKuyinŁ.  ^epRamB ,    fc^mies 

tfn,  pinfeln,  fri^eln,  id)U(t}t  id^teihen ,  fletfen;    bumme^ 

^evg  (((tBtetfn-  Czyńcie  iak  ia,  bazgraycie,  dniknycie, 
co  chcecie,  Ale  wszyftkich  bez  braku  nie  chwalcie  tak 
przędę.     lVfg.  HJi.  2:1,       BAZGRACZ,  a,  m.  1.    Rojl 

jiapaAŁfflHKl) ,  eln  (Sd^leret,  ^tnfler,  elenbet  ©(^refber. 

BAZGRANINA ,  BAZGROTA ,  y ,  f.  a.  Vind,  masik, 
masilu,  krazanje,  bumu  piaanje ;  Roffl  jazginie .  MńpKa, 
byle  iakie  pisanie,  kłukasy,  mazanina;  rzecz  byle  iak 
napisana,    banaluki,     albertusy,    ramoty,      (S(^tttiet€te9^ 

Sepinfel,  ©ef<^tiitete,  ©4m{eralictt.  -    Cont.  derh.  dobaz- 

grat',  nabazgrać  ^  obazgrać,  pobazgrać,  przebazgrać, 
zabasgrać. 

BAZYLEA ,  ei  >  f.  a.   miaiło  sławne  Szwaycarfkie.     Dyk*  G. 

.  SBtfel,  tnberSd^eft*  B AZYLE YSKI,  a,  ie,  od  Bazy- 
lei, iSafler,  fBtffef.  Bi/knpftwo  Bazyleyikie.  Wyrw.  G. 
2og.  B AZYLE YCZYK,  a,  m.  1.  z  Bazylei  rodow4ty, 
bet  Sa^łet.  BAZYLEYKA,  BAZYLEANKA,  i,  f.  a, 
t  Bazylei  rodowita ,  bif  SBa^Ietirw. 

BAZYLI,-  ego,   m.  i{o^  aacHAtii ,  imię  męskie,  ffiuftKu^/ 

iras.  Z5. 1,  i5i.  $B«ftI{it^ ,  eiii  SWoim^nattie, 

BAZYLIA,  ii,  f.  a.  BAZYLIK,  u,  m.  i.    BAZYLIKA, 
Tom»  /. 


BAZYLIYKA,    1,    f.  2.    Waiulek,    balsam  Pol/ki ,   Boh. 

brtialićifa,-  basalifa,    bai«lfa;    Rojf.  6a3HXHRbj    Carn. 

bashileka ;   Bosn.  bosilak  *,    Croat.  basulyek ;    Dal,  bosilyak } 

•    Gr.^ot9iXt%oy,  ocymum  Linn.  ba^  $Baf!(ietS;  SBafiUenftAnt* 

Bazylia  ogrodowa,    wodna.   Kluk  Rosi.  2,  209.   Bazyliyka 
drobna.   Kluk.  Rosi.  1,219.     Bazylika  wodna,  fic^«  iirletka 
wodna.  Syr.  i3oi.  płonna  vide  firleika  kix)wia. 
BAZYLIAN,*  a,  m.  1.   zakonnik  zgromadzenia  S.  Bazylego. 

Kras.  Zb,  \,   \b\.    bet  !8a jtltonet : 9);iii(^ ,    IBaffUimen 

BAZYŁIANKA ,-   i ,    f.  2.    zakonnica  tegoi  zgromadzeni*, 

bie  SBaffaaner  =  9?onne.    Stebei.  i,  i38.    BAZYLIANSKI, 

a ,   ie,    od  Bazylian  ,   S^aftlittnet. 

BAZYLIKA,  1.  Wrf.  Bazylia ,  2.  Bazylika,  z  Greckiego 
fia9t\svt\A6\.^  iakoby  dom  królewfki,  gmach,  publiczny, 
wspaniale  ozdobiony,  do  kościoła  dla  powagi  i  ozdób  po- 
dobny, w  którym  się  rady,  negocyacye,  s^dy  odprawuią.  - 
Wszyftkie  mieysca  wspaniałe,  urzędowne  mogą  się  na- 
zywać bazylikami.  Nar.  Tac.  2,  4 12.  ettl&ffentUc^e^ 
ptJ^Hgei^  ^ebiiube.  Szczegolniay  kościół  "^spaniafy  kate- 
dralny, infonberbeit  eine  prddjtlge  ©omfltcbe.  Sk.  Dz.  109. 

Rożne  są  bazyliki ,  ale  iednai  chwała  bogu  oddaie  się 
w  nay  większey  katedrze  ,  i  -  w  naylichszey  plebanii. 
Leszcz,'  Gł.  20. 

♦BAZYLISK,  a,  m.  1.  BAZYLISZEK,-  azka,  m.  1. 
(  z  Greek.  fia9 tXsvt  król ,  od  grzebyka  na  głowie ,  niby 
korony)  Rojf.  BacKAtfCKl) :  Sorab^  sup,  buftUf^;  Boh* 
baSpUffef;  Cam.  bashilislek,  flrupovid;  Ylnd,  (hruppoTid  ; 
ha^  ^afUt^f.  Pewny  gatunek  iaszczurki ,  który  iednak  nie 
ma  tćy  właaności  zabiiania  wzrokiem,  iak  pospolicie  mnie- 
maią.  Zool,  209.  Bazyliik.  Sak.  Probl,  3i.  Fan  iak 
bazyliszek ,  co  aię  własnym  zabiiasz  wzrokiem.  Teat.  6,  b. 
23.  5.,  TransL  złego  wzroku  człowiek,  złośliwy,  coby 
każdego  rad  sarnim  spoyrzeniem  zabić.  Ojs.  'Wyr.  eiB 
bO^b^fttt  §0łetlfcb.  ( cf.  Jaszczurka ,  ropucha ,  żaba ).  -  $. 
Rodzay  dawnych  armat ,  należący  do  wężów.  Jak.  Art.  3, 
a86.    działo,  długie  na  i5  Aop,    wyrzucaiące  48  funtów 

żelaza.  Arch.  i3,  etne  hopptltt  ^tlhfd^Un^e  f  etn  SaftCUf* 

BAZYLISZKOWY,     a,   e,     od  bazyliszka ,      $B«ft(tófens/ 
Nie  pogląday  na  bliźniego  okiem  bazyliszkowem*  Psalmod, 
38.   ( nienawiftnóm,,  zrośliwekn  )* 
BAZYNA  ziele,  vide  Łopian. 

BD. 

BDELIUM,    indecl.  n,   Gr.  fiSeWso^,     drzewo   i   iywica, 

!8bf  lion ,  eln  iBanm  tinb  ^at^mf^^t^*  Bibi  Gd.  Genes.  3,1^. 
Bndh.  ib.  gjebettion,  gtitl^et  i*.  Piin.  HJi.  JV.  12,  9. 

BDŁA',  Syr.  911,  Spicz.  7.  vide  Bedłka^ 

BE. 

BE,  BEE,-  głos  owczy,  beczenie,  bet  SlOtt  bed  8?li(fen< 
h^t  i^cbanfe.  '  Dzieci  od  kozy  karmione  beczącey,  bekanift 
tego  bee  bce  nauczyli  się.  Chmiel.  1,^85.  Prov.  Ani  be, 
ani  me.   Rys.  Ad.  i.   Cn.  Ad.  5.    Slovac.  ani  be,   ani  llte/S 

~  milczący ,  ani  trzech  nie  zliczy ;  nie  dopytasz  się  na  nim 
ani   sJoWa ;     gamuła  ;     nie  umie   ani  gęby  rozdziewić ;    ni 

pachnie,  ni  śmierdzi;    eto  jhttttmet  ^enfc^,  het  fetiieti 
fiant  von  (i*  giebt;  etn  ttnentf*loffenetj   etoet,  betiu<^t 
.  2)te9  5a$(fQ  f(tnn« 


65 


BĘBEL     -     BĘBEl^. 


BKAN*,   BEIAN,  a,  m.  i.    meiik,  nieokrzesany,  fin. Oli' 

»iffenbv»r,  Hfi^c^ibll^enet  ^Jłtn^d^ ,  ein  ®impeL  Sprosnycu 

i  niewdziccanych  beandw  łafki  nie  proszę.  Stryik,  782. 
L^da  wyrwa ,  bean ,  prsjwlaszcsa  sobie  szlachectwo. 
Stryih.  Gon,  D,  5*  Beanowie  co  im  rogi  porosfy.  £rax, 
■  Dwór,  B.  Mci  1  iakiego  beiana,  Wyciągnie  na  co  chce  hru- 
bego  kolana.    Jei,  EM,  F.  5, 

Derisf,  beczek,   beknąć,  bekad,  bekowiiko,  bek,  bekać 
9ię  ;   odbeczeć ,   pobeczeć ,   zabeczeć. 
BĘBEL  vide  BĄBEL,  _ 

BĘBEN,-    bna,     m.  1.    Boh,  Ibuben;     Sorab.  sup,    (ubott ; 

Sorab,    inj.    bu^Otl,     I^UgOlt;       DcUm,    buban, 

Radic  :  tamberlln  ;   Cr(?flt'.  bubeiiy ,    bob^n  *,    Rag,  h\k- 

b       -     bn       bagn  ;  Bosn,  bubagn,    Łambrriiid^  Carn,  bóbn  , 

bn     -     bn        Vind.  boben,  buban,  drumla,  bobenj,  bobniza  j 

bm    •<•     b         Boffi  6y6eHL ,    6apa6aHl) ,     ( cf.   Lat.  bom- 

bus)  ,  £ccl.  niHMnaHlD  ;  Hung.  dob  (cf. 
Dobosz  )s  taraban,  tofombas,  i)ie  SrOtttmrf*  W  bębny 
bii^.  Dwór,  E  h.  Bez  tryumfu  wieźdźat;  bębndw  nie 
s!y<*hac  by!o  źadiiyb.  Birk.Zyg.'5i,  Zona  zła  iefl  bębnem, 
który  ulławirznip  btie  pobudkę.  Teat,  49,  d,  26.  Zyszka 
ikórę  dawat  na  bęben.  Pot,  Jow,  89*  Z  bębnem  i  z  mu- 
zyką prowadzit  go  do  grobu.  Gorn,  Sen,  3j3.  (biiąc 
w  bębny,  ttlit  ittommcf f^Iag ).  ProP,  Głośny  bęben  za 
górą ,  a  kiedy  do  nas  przyydzie,  alić  iak  pudełko.  Rys,  Ad, 
i5.  Bęben  w  lesie  cói  wielkiego.  Choć  iak  cebrzyk  wiel- 
kość iego.  Cn,  Ad.  |o55.  (opodal  większe  się  rzeczy  wy- 
daią.  W  kącie  byle  światełko  świeci.  Więccy  huku,  nii 
puku,  Wątku  rnafo.  Z  wielkiey  chmury  mały  deszcz. 
Nie  tak  ftraszny  diabół.     ^rof  ®pfCtafeC,  IWfc  tltd^t^   H- 

(tntet.    ^itl  &eii^tęp,   ttnb  loenig  SBotte).     Jak  zaiąc 

bębna  ,  tak  rad  tego  słucha.  Cn,  Ad,  2^5,  (  ucieka  przed 
hałasem ).  Słucbaią  tego ,  iak  zaiąc  bębna.  Tworx,  Ok,  D, 
1.  (ftronią  od  tego).  Prov,  Slo^ac,  na  lagdće  \  Jttbnl 
d^oMt/  agtrt  pałam ^  na  zaiące  z  bębnem  chodzić;  ptaki 
płoszy^ć).  J,  a*  A/«7iV. 'wolny  bęben,  wolny  werbunek, 
ftfpe  99ft(lin0«  Gdy  regimentom  nie  wyznaczono  kanto- 
nów dla  zaciągania  rekrutów;  zaczóm  wolny  bęben  po- 
zwalamy w  miaftach.  Voh  Leg,  8,  i54.  Trudność  zawer- 
bowania,  kiedy  wolny  bęben  zakazany.  Gaz,  Nar.  1,  38 1. 
$,  3.  Anatom,  bęben,  bębenek  w  uchu,  '^ai  SrommetfeS 
im  C^re.  Poprzek  kanału  słuchowego ,  iefl  cienka ,  su- 
chawa,  naciągniona  błonka,  bęben  zwana,  tymparium 
Zooi.  60.  Airch.  Anat.  85.  J.'  4.  Bęben  w  młynie ,  >et 
©re^ttng  łn  het  ^ńffle,  Schneid,  Młyn.  365.  $.  5.  Artill. 
Bęben,  sito,  nakryte  drugim  niby  sitem,  ale  maiącym 
dno  Ikórzane ,  do  przesiewania  na  mączkę  róinych  zapa- 
łów ogniowych*  Jak,  Art.  3,  286.  ba^  ^ufoetfteb-  $•  6. 
Tambur  kobiecy  do  wyszywania,  ber  iambOUt  Jttm  @ti: 
(ten.  Męinyn^  zo^iesz,  którego  się  tknęły  dziewczego 
ręce  bębna?  Bardz.  Tr,  a5.  $•  7.  Bęben,  brzuch  pękaty, 
ein  btcfet  $BaU(^",  ein  SBatnjł.  Pełny  brzuch,  bęben, 
falUcus  ventęr.  Męcz,  §,  Brzuchacz  ,  fin  ŚlcfbatK^. 
Bęben ,  brzuch ,  piianica ,  utratny  żarłok  ,  ih*awca ,  iigu^ 
ritor.  Mącz.  $.  Stara  pani ,  ftaruszka ,  zadek ,  bet  S)\Xi' 
Utt.  Weźmiesz  W  bęben ,  vapulabis,  Mącz,  J.  Bęben, 
dziecko  małe  grube  pękate  niezgrabne  a  głupie,  bachur,  ettt 

f (einet ,  ^itfer ,  nngefi^tcPter  unb  bnotmet  3nnge ,  ein  SBaCg. 

Rojf.  Apo^enb,     Głupi  bębnie,  matka  nekła,  «bo  ty  nie 
widzisz ,    ie . . ,    Offl  Bay.  a.     Rózgą ,    róKgą  te  bębny. 


*BEfiIS    -    BĘBŁia 

Teał.  18,3.  7*  Dzieci  niech  xa|tet>wadzą  do  oficyny;  bo 
dziwnie  '  nie  lubię ,  ie  się  te  bębny  włóczą  koło  mnie. 
Tęat,  2'4,  b,  a4.  Z  temi  bębny  rodzice  są  nieszczęśliwi.. 
Jak.  Bay.  37.  Jak,  Bay, Zj,^  §,  8.  Bania,  dzban,  flacha, 
etn  bau^iged  ®ef4$,  eine  Jlaft^e.  Noszą  w  rzemiennych 
bębnach  do  domu  swoiego  tę  wodę.  Paszk.Dz,  76.  Bęben 
u  kosarzow,  co  weń  pełno  wody  nalewaią.  Rey  Zw,  167,  b. 
BĘBENEK,- nka,  m.  1.  BĘBENECZEK,-  czka,  m.  1, 
dem.  ^     Boh,  bub^nef;     BoJT'   6y6eHHiiKl),  mały   bęben, 

eine  fUlne  ^commel,    ein  ^tommetc^en.      Zabiegali  mu 

z  muzyką,  bębenki  maiąc  i  gęśle.  Birk.  Chmiel,  B.  4.-  Eig. 
Chwała  przy  cnocie  mieszka,  i  nie  potrzebnie  tego  pospo- 
litego bębenka,  co  się  sławą  nazywa.  Lub,  Roz.'2^:i,  (cf. 
.Trąba).  §.  2.  Bębenek  w  uchu  vide  bęben  w  uchu,  bA^ 
itTOntntdfćn.  J.  5.  Bębenek  w  pompie.  Hub,  WJi.  207., 
-bet  ^untpfnf Oiben*  Stępol  w  pompie  nasi  rzemieślnicy 
bębenkiem  zowią.  Oj. /*/:&.  323.  -     $.  4.   ^iaczynko  banialle, 

brzuchate,  flaszka,  etn  ffelne^  bau(^ige^  ®ef4f/  etne  bans 

(bid^  fifine  %\^\^t,  Lepijia  niciuka  flasza,  albo  bębeneczelu 

Mącz,  -    i,  5.  Gatunek  gołębi,  bie  2;rommeftaul*e ;  Boh, 

bubndWAf*  Gołębie  kruczki ,  noflci ,  garłacze,  bębenki  etc. 
Haur.  Sk,  127.  -  $.  6.  Eig,  tyansl,  podbiiać  komu  bę- 
benka ,  na   złe.  rzeczy  mu  serca  dodawać.    Ern.  1 94.     po- 

duszczać,  podburzać,  nadymać,    aufl^e^en,  anrfgen,  aiif= 

fcbtOeOen/  aufbUfen.  Rys.Ad.Bj.  Szczęśc.-e  bębenka  pod- 
biia.  Bardz,  Tr.  262.  Pienia  lubieine  namiętnościom  na- 
szym bębenka  podbiiaią.  Pilch  Jlfl,  4, 100.-  alit  er  podbił  iey  bę- 
benka ,  opiodzit  ią ,  brzuch  iey  zrobił.    Tr.    et  ^at   (te  gf s 

f(bic4ngett. 

BĘBENNICA,  BĘBENISTA,  y,  m,  Boh.  bttbenjf;  Vind, 
bob  nar  ,  paukar,  bobnjar,  bobnizhar  ,  drumlshloger  ^ 
Sorab,  tup,  bnbnif;  Croat,  bobnar,  bubnyar;  Slapon, 
bubnjar  ,  tambor }  Rag.  et  Bosn,  bubgnar  j  RoJ/l  6 y6eH- 
ujHKł^,  6apa6aHq3iiKb  i  Ecci,  niHMnaHajja  ; Hung.  doLos ;  ]  s 

Pol,  Dobosz,  biiący  w  bęben,  ber  iromnteIf*Wfier/  Łanis 

bont*  J  mnie  się  teź  dodało  tu  iedz  bębeniście  ,  Com 
rozumiał  na  bębnach  i  kotłach  bić  czyście,  Kiedy  pioruny 
biią,  lub  kiedy  grzmią  nieba.  Mniemam,  źe  o  móy  bęben 
dochc/.zi  potrzeba.  Gawin, epigr.  5^5.  Ubogiemu  iałował, 
a  bębennicom ,  fkrzypkom ,  nierządnicom  hoynie  dawał. 
W.  Pojł,  ly.  167.  Ku  trąbom  bębennicy  Polscy  przy- 
biiali.  Rey  Zw,  120.  Jaki  bębennica,  taka  i  biesiada. 
Rey  Wiz,  99.  (iaka  muzyka,  taka  ochota).  Niech  nie 
kpi  Surmacz  z  bębeniily.  Dzwon,  Stat,  A,  3.  Panie  Polaku, 
nmićy  dobr::e  gadkę  onę,  Bębennicaś,  flaray  się  u  piszczka 
o  żonę,  Papr,  Kot,  D,  2.  b,  ( trzymay  się  kaidy  swego ). 
BĘBENNICA ,  y ,  f.  2.  BĘBENNICZKA ,  i .  f.  2.  Boh, 
bllbeni^e;  Sorab,  Supt  bubnicj^a;  Croat,  bubnyaricza; 
i}a//n.  bubancliiza  i     i2a^.  bubagnciza  ;    £cc/.  GydeHHHjja; 

kobieta  w  bęben  biiąca,  bie  a:rottimeIfc6M9erinn.    w  po- 

śrzodku  szły  panny  bębennice*    Budn.  Ps.  68,  26.     Młode 

bębenniczki.   Leop.  Ps.  67,  26.  (panienki  biiące  w  bębny. 

Biblf  Gd,)'     BĘBENNY,  a,   e,    Ki/irf.  bobnizhni ;  Rojf. 

6y6ĆHHhiUL ,  6apa6aHHJUit ,  od  bębna ,  Stommel  s ;    Ikdra 

bębenna^ 

Deriv*    Bębnić,  bębnać,  dobębnić,  nabębnić,  pbębni^ 

pobębnić,  podbębnić,  przebębnić,  przybębnić,  rosbębiii^ 

wbębnić,  wybębnić,  zabębnić,  bębniafty. 
♦BEBIS  vide  Baftart. 
BĘBLIC,    BEOLIC,   Aa.  Niedok.  bęble  na  wodzie   robid^ 


BĘBNIĆ     -     BECZEĆ. 

pletf cze^ ,  Cr.  »ro^XoY«<v ,  ®Iflfen  atif  betit  aSafTer  madjen, 

|NUltr<^f1l.  Ryba  beble  ,  plufka  ogonem.  Dudz,  31. 
Tocayć  co  x  bęblaniem.    Chodk,  Kojlk.  34.     j.  Bęblid  iaki 

płyn,  miessaiąc  H<Jci<5,    umnl^rett,  aufrń^ren,  mtf(^ett, 

f0  ta^  Slafen  cntfle^fn.  Białków  kilka  >vley  w  doniczkę, 
a  mieasay  i  bebliy,  ai  pięknie  biafo  będzie.  Sień,  620. 
(^vide   Bąbel).      J.  a.   Traml.  niezrozumiale  gadać,    bet- 

kotad,  nwerfl(lnMi(C  rcben,  fn  ben  33artreben,  fłammeln. 

7>.  ( -BoA.  bnMatl ,  buMawati,  murmurare),  BEBŁEK, - 
betka,  m.  1.  beblący  w  w^.dzie,  ein  t|)«lltfd^er,  Umtiibter. 
5-  2.  Botan.  rodzay  roślinny,   pepiis.     JCluk  Dyk,  a,  173. 

Dcriv,  sub  nom.  bąbel. 
BĘBMC  Aa.  Niedok,  ♦Bębnad,  Confin.  -  Boh.  tubnottatt, 
bubnOIDaWiSlII  ;  Viai</.  bobnati ,  paukati ,  drumla  U  \  t^arn, 
LóLnam ,  iobnim  ;  Croat.  bobnati ,  bubnyati ,  f  Croat.  bu- 
bali=  BZtikad,  koJatad )  ;  Da/-w.  bubati  ;  Rag,  bi^bati } 
(Rag.  bubnauti  6  tU  ,  aVidere)\  Bosn.  bubati,  biibnuti; 
Sorab.  suy.  bubliupu  ;  -Ro^  6y6iiHniL ,  3a6y6HHmB, 
eap-iOaHMinB);  s  w  bęben  bić,  bie  łtrOttlttiel  fdjfrtgett, 
hrommefn-  Ufławiczne  tam  bębnanie  i  trąbienie.  W.  Pof. 
W.  i3i.  Dzień  święty  obchodzą  bębnaniem  a  marnem 
próinowaniem.  Rey  Apoc.  11.  mU  łrommeftt,  ©etroilts 
mil.     Ctłlą  noc  fkakać,    bębnać,    piikać.     Rey  Zw.    ii4* 

(w  kotfy  bić,  paufen,  bte  ^aufen  ftjfagen).  -  5.  Brząkać, 

®et6fe  maAftl.  Piszczkowie  i  gędzcowit  zawsze  im  bębnali. 
Rey  Wiz.  162.  b.  ( Rag.  huuhgTki\,  z  brząkanie,  baluch, 
©etćff.  5.  Transi.  go\ih  bębni.  Z)'/^/^.  21.  bfe  ttfOmmel^ 
Tanbe  tTOinntcIt.     Szczury  bębnią,   biegaią.    Mon.  70,  176. 

(piszczą,  bte  Olajein^feiffeti).     BĘBNIASTY,  a,  q,  Ua 

kształt  bębna  odęty,  nadęty,  baniafty,  tf Ommelrtrtt0  ;   tt)!e 

fine   ^rotmne^    aUftebUfen^    attfgefcCwoKen.      Puchnna 

wietrzna  i  bębniafla.   Syr.  465. 

•BECHEREK  ,  -  rka  ,  m.  1  Niem.  mały  kubek ,  Ui  a5f(Jets 
dkB,     Focillum   kubeczek  ,    kruiyczek  ,    becherek.   Mącz. 

•BECHTAC,  *BEKTAC,  bekce,  Act.  Nied.  (vide  nabechtać) 
drażnić,  lątrzyć,  poduszczać,  ltX%tVL ,  netff  11 ,  tdften, 
tfnfbf^ftt.  Serceć  iakie  zwapnienie  przeciwko  mnie  bekce. 
Morszr.   523. 

BECHTER,  BECHTYR,  a,   m.  i.   kirys-,   ber  ^iłrap.  Pierś' 
bechlerem    aegide  ,   szyszakiem   głowę  opalruie.  Zebr.  Ow^ 
j3g.     Bechter  nieprzywykły  przybierze  miękkim  piersiom, 
Tward.  HV.  48.     Stroi   się  ku  bitwie,    iui   na  sobie   ma 
ftifki  miedzinnemi   spięty  bechter,    thorax.  A.Kch.  Wf^. 
520.     Ku   onemu  dawnemu  bechtyrowi    przyobleczesz   na 
aię  tę  nieomylną  zbroię  Pafifitą.   Rey  Zw.  268,  b.    Ozdo- 
bny   becLter.     A.  Kchan.  Wirg.  5o3.        Rycerz    wszyftek 
w  bechter   potężny  dg  ndg  obleczony,     ^'mit.  SpU.  5.  4.. 
Zdobycz  pancerzów  i  bechterdw.    Stryik,  760.  et  714. 
BECOWAC  ob.  Besować. 
BECZEĆ,  -  ał.  ^  y,  Act.  Nied.       Beknąć   iednrr.     Bekać 

Conrin.  -    BoĄ.hęieti,  bećjiM,  beciwam,  mccfti,  mccim; 

Sorab.  lup.  ltt\\Vi,  meCHn ;  Sorab.  inf.  bajafĄ ;  Vind. 
bekat,  %'ekat,  bleketam,  bellim,  reshim ;  Corri.  bleketiim, 
meketam  i  Graec.  /3XifXao/uciy ;  Hung.  be'getek ,  boegoek  ; 
S/opac.  blećitn;  Croat,  beketati,  bekechem,  bekccktati, 
bechat],  bechim  ,  bleszti,  buchim  ;  ^ojw.  blejati ,  bl-jfir, 
blekati ;  Da  Im.  hlejati  y  blekati ;  Rag.  hWjSiti ,  blclcafi, 
bdcjatl ;  Roff'.  6\ennih ,  aa6xeJinil) ;  JtaK  belare  ;  Lat. 
balare ,  Cerm.  b(ifett«     Gioa  ow^^cy  be,  bee,  bek  wydaw&t* 


BECZ.     -    BECZKA* 


67 


Bało  b^^kam ,  iako  owca  wrzeszczę.  Mącz.  Owca,  kozieł, 
cielę  beka.  Leczy.  Di/dz.  21.  (ba^  ®<fc(łf  wnb  ba^  ^ott 
blćftj  ber  gtegenbOCf  metfert).  Bekaiące  koźlątko.  Hrbji. 
Nauk.  M.  a,  b.  Beczenie,  bek,  Croat.  bechanye,  bekanye, 
beketanye ;  Hung.  bepretes  j  Slovac.  Wzlzti\  \  Vind.  bekań  je  i 
Dałm.  blek  ,*  tai  ^(ofetl ,   ®fblÓfe.     Beczenie  kozie ,    hdi 

OTecfetn,  ®emetfere,    Ecci.  et  RoJ/l  K03Aor\ńcoBaHie ). 

Ziibr  beczał.   Ban.  J.2.  (ryczał,  et  httUtt ,  b(6fte;  rycze- 
'    nie  wołowe ,   Eącl.  boaobuh  puKb,  MnMeH'ie,   pee^Hre  ). 
Jeleń  beczy.  ib.  bet  5)ltfd)  ((fttfpet.     (cf.  Bekać  aię,  beko-*- 
wifko).     Wrzeszczą,     i   miafto  opiewania,    bekaią.     Sek/. 
109.       §.  2.     Beczeć,  płakać  z  rykiem,    rycseć  płacząc; 
Carn.  vękam  ctnjno  :    Syr.  Ka»  pheka ,  clamando  Jleuit ). 
Vind.   dreti   se ,     derem  •,      TpUtttn ,    fłtecen  tiub  WtineiU 
Jak  wszyscy  beczeli  ,   i  la  musiałem  płakać.  Przyb.Ab.  108, 
Ledwie  przygoda  zakołace  młotem  Wserce^  ai  zara»  upada, 
aź  beczy.   Pot.  Syl.  2.     *§.  Beczenie  w  głowie,  szum  w  gło- 
wie ,   w  uszach ,   ba^  Satlfftl  im  ^Cpfe.     Gorczyca  pŁizcze- 
łiie  1  beczenie  gtwne ,  uśmierza.    Crcjc.  243.      J.   Becfeeć;, 
narzekać  boleśnie  ,   ubolewać ,     ((f^mer j(Ed)  f (agetl ,    flagetlb 
jeiben ,   blljen.     Kto  za  kogo  ręczy ,   ten  i  beczy.    Ojp.  Str. 
7.  (zapłaci  z  ialein,   et   »M  ble*etl  tttiiffen).     J.  Beczeć 
na  co ,    wrzeszczeć  ,    narzekać ,     óbet  ettoa^  fcbtepetl  /    f  (as 
gen*      Nie  dosyć  ci  było  na  ceremonie  ćwięte  całą  gębą 
beczeć?  Pimih.  Kam.i.-xb. 
BĘGZEC,-    al,-    y,    Act.  NUdok.  beknąć  Jnjlant.    (cf. 

.  Bąkać)    Boh,  bsttcjetl,   bSttcjjtti;   bjętl,   bł^m,   wnceti, 

toncjnt ;     Slovac.  ynuilta ;     Vind.  buzhati ,  buzhim  ;    Mcci. 
6yHvaniB  i       Rojf.    6yxamB ,     dypnarnii,    tey?inKatn& ; 
Rag.  bucciti',  bucjati*,      Sorab.  inf.  bat^afc^     (cf.  Hung. 
bongas,      Lat.  bombus,     Cr*  /SofAjBuy,      (Bosn.  gadiiii). 
wydawać  głos  bąka  owadu  ^   pszczoły ,   osy ,   komara,  i  tvd. 
fUmmen,   fumfew.     Mucha  5  psuc^oła  beczy.    Spicz.   i63. 
Bąk  beczy.    Toł,  Saut.   89.     Gdy  iui  roie  maią  z  ułów 
wylatać,  tedy  beczą  bardeo,   iako  gdy   się  woyflco  rnasa, 
trąbienie  1  szmer  by^.    Cresc.  602.     Osy  beczą  mięiazey, 
niźli   pszczoły.    Sień.   3o2.     Muszka  po  powietrzu  beczy. 
7b/.   Saut.    110.      Chrapliwe    beczenie,    ib,    109.      (bęk, 
©Ummen  ,    ©Wtnfen ,    ©efUtnfe  ).      J.   Jmpropr.  Piszczałka 
różno  bęrzy.  Rey  Zw.   16.     Fletniczki    piszczą,   a  puzany 
beczą.    Rey  Wiz.  25,  b.     Różno  beczą  organy,   ib.  119,  3 
Siedzi   rumiany   Bachus,   i  co   słowo  beknie,     Ledwo  rau 
ikoczny  kaldun  od  śmiechu  nic  pęknie,   Nar.  Dz.  3,  3a. 
Der  iv.  sub  Nom.  Bęk. 
BECZKA,    i,    f.    2.     Boh.i)eiU,   ptoflicej     Croat.  hkzhrs, 
bazva  ,      bachva  ,      preszłka ,      tAnk ,      ardoy  ; 
Radio:  Bosn.  bacya ,   ardoy,    hardov  j     Da/m.  bacsYa-, 

b  -  czk  RoJf.  et  £ccł.  6oHRa,  AĆAsa;     (cf.   Or.  /SUót, 

b  -  k  .  nt^of\    Jtał.hottc,  Germ.^ttńdif  ^at,  fBate); 

b  -  chv  Vind.    kad,     shirok   shkaf,    sodj      Sorab.  sup. 

b  -   zy  tH«a;    Sorab.  inf.  tWtWeU  ^  Germ.  hit  itonne. 

b  -  tch  Beczka  trzyma  w  sobie  garcy  AVarszawikich  7  2. 

Jak.  J^at,  1,  5.  Łfjk.  2,  26,  Beczka  piwa, 
garncy  72.  Herb.  Stat.  179.  Vol.  Leg,  7,  33i.  Beczka 
zboża,  4  kgrce  Krakowłkie  w  ftrych.  Czack.  Pr.  389* 
•  Beczka  Wileńlka  do  wymierzania  zboża  (łrychowaua  ,  7J 
garnców.  Voł.  Leg.  5,  632.  Półbeczek,  36  garców. 
Lcjk,  2,26.  Cwierćbeczek ,  antał,  garców  18.  ib.  Beczka 
złota  HolJenderlkiego,  100,000  talarów.  Wyrw,  G.  542. 
'^rlne  itOlwe  ©Plbe^,    Pam.  83,  37.       5.    Phras.  Procerb. 


/ 


68 


BĘDĄ    -  .BEDŁA, 


Cah  bectlca  plew,  Cn,  Ad,  55.  ( torba  wiatru ,  munus  nte^ 
mag  ni  a  danti  aeflimatum),  PrdŹAą  bocckę  obracać, 
czas  marnować ,  Me  geit  nnn^^  ^erUeten*  Jeżeli  te  pri^ 
widia  l^to  zachowa,  daremniem  czasu  nie  ilrawit,  pisząc 
ie  i  ie^li  nie,  próinąm  beczkę  obraca?.  JCras,LiJl*o.y  126. 
W  beczkę  lać  bez  dna.  Petr.  Et,  11.  (w  sito,  w  rzeszoto, 
w  przetak  lać ).  Gość  bez  rozmowy,  tjlko  brzuchopas, 
sa  beczkę  doi.  Cn,  Ad,  365.  Fi^no  Djogienesów,  nie 
w  beczce,  lecz  z  beczką.  Kras,  W,  S2,  (pełno  żarłoków, 
opoiów).  Z  inszej  beczki  pocznijmy.  C/i.  Ad,  i55i. 
(  z  inszego  tonu  ^   z  inszego   rozdziału  ;    o   inszey  materyi ; 

Don  einec  anbern  baterie;  9on  etwa^  anbern).    WszyAko 

darmo ,  insza  się  musi  począć  beczka ,  Do  sztuk  tu  i  for- 
telów oilatnia  ucieczka.  Pot,  Arg,  333.  (etne  anbte  ^tf- 
tlUt).  Owoi  z  dawney  poczyna  beczki.  Teat,^iy  d,  d.- 
Brzmi  głośno  próżna  beczka,  a  wiatr  ią  obali,  Pełna  iloi, 
•  choć  milczy,  chociaż  się  nie  chwali.  Pot,  Arg,  617. 
Nigdy  się  prawy  żołnierz  sam  nie  chwali ,  Głęboka  rzeka 
milczkiem  zawsze  płynie.  Grzmi  próżna  beczka,  gdy  ią 
kto  obali ,  Cicho  się  antat  sprawuie  przy  winie.  Jabt.  Buk, 
M,  3,  b.     II.  Beczka ,  ryba  morika ,  orca  Linn,  bet  §8uC5 

'    fopf;  92orbfapet,  bad  ^eerl^mein,   ber  ©pringtoaK.  Cn. 

Th,  19.  BECZKOWY,  a,  e,  Rojf.  6oHeuiHhiM,  od 
beczki,  itORWensf  klepki  beczkowe ,  CaCbfluben.  Filozof 
beczkowy,  Dyogien.  Zab,\by  5y,  BECZUŁKA,  i,  f.  a- 
BECZUŁECZKA ,  i,  f.  3.  dem,  -  Croat,  bachricza, 
ardovichi  Bosn,  bacvica,  ardovica*,  RoJ/l  Go^enoiCb^  60- 
leHOHeRb ,    Mcci,  ACABHjia ,   bai  Sinnc^en.       BECZUŁ- 

KOWY,  a,  e,  od  beczułki ,  Sinnc^en  s ,  eine  flelne  łonne 

iniandenbf  RoJf, Goneno^nhiin,  BECZCZYSKO,  a,  n.  3. 
niekszUttna  brzydka  beczka  ,      eine  ^affUc^e    Ungef^Iai^te 

ttonne*  Rojl  eonaige, 

BĘDĄ,.  BĘDĄCY,  BĘDĘ  vide  Bydż. 

BEDELLUS  vide  Pedeli,  Sapient. 

«BEDEW,  -  ia,  m.  1.  Rag,  hedcY,  eguus  generosus y  ru- 
mak, eUl  thlti  Otof.  Niechay  ni||»7ola  na  bedewiach  albo 
i  na  dzianetach  hardzie  iedzie ,  zawsze  niewolą  będzie. 
Crzech.  Qu,  138. 

9EDŁA ,  BDŁA ,  y ,  f.  3.  Sorab,  inf,  biblO ;    ^at,  boletus, 

bec®(^tDamm,  @rbr<t^toatnm,  in  bet  aUgemelnflen  fBebeus 

1:11119,  Bedły ,  Jungi ,  są  rośliny  miękkie ,  prędko  rosnące 
i  ginące ,  nie  maiące  innych  części  wzrofhi ,  tylko  trzon, 
kapelusz ,  niektóre  i  obrączkę  *,  są  ikrytopłciowe.  Bo  tan, 
167.  (cf.  Grzyb,  gubka,  hubka,  gąbka).  Bdły  są  iado- 
wite  i  ^imne.  Spicz.  7,  BEDŁEK ,  -  dlka ,  m.  1 . 
BEDŁKA,  i,  f.  3.  gatunek  grzybów,  poiedynczy  gatunek 

bedł,  eine  e^n^efne  9irt  (Srbfd)ioimme.    Bedłka  liściowa, 

agaricus  Linn.  bet  SSMtterfcbWamm.  JCluk,  Dyk,  1,  i3. 
Jelenia  bedłka,  gębka,  layka,  iefl  bdła  na  łąkach  rosnąca, 
boletus  c€rvi,  $itf<^fc^t9<imm.  Syr,  ^11,  ^Bedłka  chrząszcz, 
agaricus  lactijluus  Linń,  pospolicie  świniarka:  Jundz, 
655.  0RU(6f((^tÓantm.  Wchodzą  w  ten  rodzay:  pieprznik, 
czartopłoch,  muchomor,  rydz,  prochcwka,  wężówka, 
chrząszcz ,  pieczarka ,  gołąbek,  holubek,  ielonek,  opieńka, 
chrząftka,  zielonka,  mleczay,  syroieszka,  gąlka,  weł- 
pianka,  gnoynik.  Boh,  fr^emeneCJ,  WdCSJlawfp;  Vind. 
gliya,  goba,  blagrą,  gobiza,  gliviza,  kugmak,  kutmanka, 
mlezhnizai  Carn,  Kupmak,  blagva,  ser.i&nze  Jll,  barb, 
ghgliya  ;  Slavon,  gljira  s  Rag,  pecjurak,  pecjurka,klobucjaz ; 
fiom.  ghrrigljak,  pecjurka,  ^hgliTai  RoJf,  BOxyH»  »9Jiyvt, 


JBADLIW.     -    BEK.; 

Bk\y'iOKb,  BOAHyxa,    BóABCHKa,     BOA^aHKa,     nori' 

Huuib ,  AyiuflHKa,  o6a6Ka  ,  CKpHaiiisa,  oneHRH. 
$.  Phras,  Prov.  .Trzeba  2nać  rodzay  bedłek  ,  kto  chce 
grzyby  zbierać.  Pot^  Jaw.  11.  Dziękuięć  za  bedłek*,  mam 
doma  dość  rydzów.  Cn,  Ad^  325.  falib,  M^  (daieaz  mi, 
czego  mam  nadto ,  i  w  lepszym  gatunku ).  Fig.  Pisze  tam 
gdzieś  Ozeasz ,  o  ca^m  księża  wiedzą ,  Niechay ,  pry,  spo: 
wiednicy  grzechy  ludzkie  iedzą ,  Gdy  te  bedłki  niellrawne 
ta  trawi  drużyna,  Dla  żołądka  trudno  im  bronić  mamy 
wina.  JCchow.  Fr,  33.  -  $.  II.  Bedłki,  pleśń  lub  zgaga  w  gę- 
bie,     aphthae.    Perz,   Cyr,  3,  /■«//      bie  S<^mimme  im 

^unbe,    bie  ŚRunbf(6ko4mme. 

BEDLIWY,  BADATLIWY,  a,  e,  BEDLIWIE  «rftr.  cie- 
kawie  szperaiący ,  ciekawy ,  dworny ,  nac^fotfc^enb  /  »if 3 
biJjjłettg ,  nenglertg.  Kto  ma  dar  wiary  S,  nie  ieft  bedli- 
wy.  Kcurnk,  Ktch,  11.     O  taiemnice  wiary  nie  pytay  się 

bedliwie  nazbyL  ib,  i85. 

BEDNARKA,  i,  f.  3.    siovac^  bebnarfa;    BoK  bebnarf^, 

beĆIDatfd.  żona  bednarza  lub  bednarftwem  się  bawiąca  ko- 
bieta, bte  ^6tt(^eitttn/  ^apbinberinn ;  Oefierr.  IBinbe- 
rinn.      BEDNARSKI,    a,    ie,    Boh,  bećwarf!^;     RoJ[. 

6oHapHiiill,  do  bednarza  należący,  936ttic^et'.  Bednarika 
robota.  SoU  Arch^  171.  Statki  bednarikie ,  faiki ,  wiadra, 
szafliki,  beczułki,  kłody.  Ktuk.  Rosi,  3,  159,  Szlaga 
bednarika.  Zabt,  Zbb,  99.  Bednarfki  nóż  Carn,  makl^a, 
Vind,  obrozhnjak).  Bednarfki  warsztat,  RoJf,  6o^apHa. - 
BEDNARSTWO,  a,  n.  3.  Boh,  bećwarftrol,  rzemio- 
sło bednarikie  ,    ba^  9&tt(^er^attbmerf ,    bie  ^(ttc^erep. 

BEDNARZ,     BEDNARZ,    .a,     m.  i. 

R\nic:  siovac,  bebnat;   Bok.  bebnat;   bectoar, 

b  -  n  -  d  -  r  pofle^ar ,  poflibar ;  Sorab,  sup,  betnat/ 
b nd    -  r     wobipicjer;    Sorab.  inf,  botfarj    RoJf. 

b tn      -  r      GoHAapL ,       6oHapl>  ,       odpyHHHKl), 

b  -  -  -  tk  -  r  AjeABOAt)AiC;  Hung,  boduar,  pint^r, 
b  -  -  -  tch  -  r  kadar;  Croat,  pintar,  bachvar,  nabijach, 
b  .  -  *  tt      -  r      lagyar,    laguodel,    Iagvovezacz,    szudar; 

Rag,  bacvar  \  Dal,  bachvar  ;  Bosn,  bacyar  j 
Jtal,  bottaro  ( cf.  beczka ) ;  Vind,  pintar ,  vesar ,  vesavez, 
sodar,  sodoYesar,  shkafur}     Carn,  sodar;     Slavon,  sudar 

(cf.  sęd.);    £)berb.  bet  Sinbet;    ^ot^bentfc^:  bet 

Jafbinbet,  bet  f86tti<^et  (cf.  ąjint)  rzemieślnik- od  naczyń 
obręcznych).  Bednarzem  bydż,  będnarAwem  się  trudnić, 
RoJf,  6oHapHUHainB. 

BĘDZIE,  BĘDZIEMY  vide  Bydż. 

BEGIEL ,  -  gla,  m.  1 .  pracel,  obarzanek.  Mącz,  bet  SSid^^/ 

«ttngel,  SBtdJeŁ 

*BEGINA,  y,  f.  a.  Jtaf,  beghino  ;  Gall,  begiun  j  Angl, 
biggin  i  9{  i  e  b  e  t  f«  tRgine  /  gatunek  czepców  kobiecych, 
eine   ńń  ^eibetl^auben.       Z    koron     beginami    nlewlafły 

.    zdobią  głowy,  swoie.  Comp,  Med,  703. 

BEIA  vide  Baia  materya. 

BEIAN  «'i</«*Bean. 

BEK,  u,  m.  1.  beczenie,  bekanie,  wydawanie  głosu  be, 
-bee ,  głos  bydlęcy ,  osobliwie  owczy ;  Bosn,  błek ;  Dal^ 
blek;  Croar^  bechanye;  -Ccc/,  6e'ieHie,  6afiH*ie,  6AeRHic, 
Gr,  /SX>fX»f ,  Cv.  Beczeć),  bo^  ©tófeu,  Ht  ©ebiWe,  Ozwal 
się  belć  barana.  Otw,  Ow,  2,00,  Bek  kozi.  iV»PA/n.  33, 19. 
Cóś  na  kształt  zwierzęcego  beku,  wycia,  ryku.  JfCcdig,  Her^ 

06.    $.  3.  Płacz  z. rykiem,   (^tip\ixxt ,  SBetnen  tnlt  Se^ 

fi^tep  f  Unte^  SBeinen*     Kupidyą  w  beki ,  krzyki ,   wrze* 


BĘK    -    BĘKARCI. 

tfcsy,  pbcse.  Jabł,  Ex,  17.     Oy  tych  to  bekdw,  flcwir- 
kóir  i  wzdychań  w  żałobie,  A  wtzy&o  na  mnie,  przenieść 
nie  mogf  na  sobie.  Przyb,  Ab,  iSa. 
BĘK,  u,  m.  1.  gtoa  bąka,  ptaka  i  owadu,   toź   iemu  po- 
dobnych pnewięsówy  beczenie ;    bol  Sttmnteit,   Gtimfen^ 

9efittnfe. 

BEKAĆ  9ide  Beczek.     BEKAĆ  się,  Recipn  o  ieleniach,  po- 
biegać się ,  parzyć  się ,  tri   b«  fflrUttft  fCCtt    (jOtt  bftt  ^Its 
Men)»     .^oA,  riJ9i;      Vind^  turjati  $e,    pojati  sej     Cor/i. 
b^etati,  liftiti. 
BĘKARCI,   ia,  ie.    do  bękarta  należący,    bęn  jB^jtarb  (fs 
ttfffcnb*     Bękarcie  dobra,  bękartom  naleźąde.    Cn,  Th.  19* 
BĘKARCIE,  cia,  a.  3.    *BĘS,  ia,  m.  zdrobn.  z  pogardą: 
bękart,   syn  lub  córka  nieprawego  loża,    9et({(^tUc$:   eilt 
«tie^eU(^f^  ^inb-     (o&.   Bękart).      DQmy  Kąpłańikie  bę- 
karciąt    pefne.    Sk»  Dz.  325.       Urodzita    mu    bękarcięta, 
Jf/on.   Wor    59.    Zygr»  Pap,  33a.     Tu  się  kaidy  dowie, 
kto  iako  urodzony,  Trzęścio  się.bęsiowie.    Pot,  Pocz.  79. 
- /Vz«/|.  Chociaż  i  cudzey  pracy  ua  pomoc  zasiągnie,  Przecież 
nic,  krom  podmiotnych  bęslów  nie  wylągnie.   Zimor.  Siei, 
213.   (płody  niedorzeczne.,  podrzutki).     BĘKARCIEC  , - 
ciał ,  -  cieie ,    niiA.  nięcikn,  zbękarcieć  dokn.      B AST AR« 
DZIEC,   zbaftardzi^ć ,    od  rodu   swego  odilępować,    wy- 
rodzić   się,   odmienić  się,    au^attctt,    VOn  bet  %tl  a^tOeU 
(^ffi,  aVit  bet  %Xt  fc^Iagen.     Owce  Uiszpaufkie  u  nas  zba- 
sztardzonemi    i   przekształcouemi  wcale   zoflaią.    •  WoUzf, 
loa.        Zbękarciaie    dyalckta    zarazity    żrzódfowy     ięzyk. 
Czac.Pr.  5 1.       BĘKARCTWO,    BĘKARSTWO,  a,  n. 
ftan  bękarta,  dziecka  nieprawego  łoża,    bie  SBttftatbfc^aft:. 
Cztery  gatunki  bękarctwa.    Czac.  Pr,    1,  a 66.     Zadał  mu 
bękarft^to.      Hor.  Sat,   110.        BĘKART,      a,      m.    1. 
BĘKARCIK,    a,    m.  i.    zdrb,    dziecię    nieprawego    łoża, 
dziecko  miłości,  pokrzywnik,     eill  unebeU^e^  Ainb,  ein 
^5A(t(ltb<     Zrzódlofltów  tego  wyrazu  trudno   iefl  z  pewno- 
ścią   naznaczyć,      cf.    Ade/ung    pod    wyrazem ,     fB(inf{ltt. 

Sorab,  brtttfatt;    Sfow.  i  Cz.  ^)aafb«tt,  pmfaxt;    Vind. 

pankart:     Croa^.  Tpankert ,  fachiik,  foŁivf     Bosn.  kopile, 
spurian,  mazga ;     /2ag.  kopile,  kopilnisin^     Rojf,  yQ\JO' 
AOKb,  maMNHiHigb  ;  EccL  aueAflAOKl),  6ak)Aopoah&ih, 
Xlo6oA^HHili3b.       Starodawna     przypowieść,     zwłaszcza 
graiąc  V  karty,   Ze  szczęście  pospolicie  chodzi  za  bękarty. 
Pol.  Pocz,    568.     Bękarci  maią  większe  szczęście.  Mon, 
70,  ago.  -  Prztn,    J  dziś  oyczyzna  ma  więcey  synów  niż 
bękartów.  Pot,  Arg,    379.     (więcey  gorliwych  niż  obo- 
iętnych   obywateli),    oh.  Bękarcie.       $.    a.   Zwierzęta  bę- 
karty, t.  i.  z  rodziców  różnego  gatunku,    ^aflatb .' ^bif  te* 
Kuśnierze  nazywaią  pewien  gatunek  futra  sobolego  podley- 
szego  bękartami,  bękarcikami ,   t,  i.  z  sobolów  mieszańców, 
bet  ^Otbelpel^  von  ^ajłarbaobeln*     $.  3.   Rzecz   oddalaiąca 
się  od  swego  rodzaiu ,  odrodek ,   wyrodek ,  aQe^  lOd^  dU^ 
bet  Sftt  fcbUgt,  au^attet.     Bękart  u  drzewa,   wilk,   nie- 
potrzebny wyroftek,  eiti  SRdubet  aii  ben  95dumcn,  ein  uns 

ttil(et  ^neig.  Cresc,  377.  -  Bękart  iedwab,  gtotetfelbe, 
^lOCf feib^«  Pierwszy  iedwab' ,  który  robaczki  około  dom- 
ków swoich  wiią,  zowie  się  bękart,  drugi  przedni  czerwiec. 
Urzfd,  3g3.     Bękart  w  iedwabnych  materyach  ,   półiedwa- 

bie.   C/l.  T/l,  19.  ^albfelberiieug.     BĘKARTKA,  i,  ż. 

córka  nieprawego  łoża,  córka    naturalna,     euie   natńtllć^ef 

mebelb^  ^o<(|ret ,  ein^  SaitatbUin*  CHcz.  Wych. 
B,  5^  c. 


BEKAS    -    BEUGIC. 


69 


BEKAS,    a,    m.  i.      BBKASIK,  a,  m.  1.   dem.  zFranc 

Sorab,  inf,  bafut;    Sioyac,  fnep,  flttfa,  Qitiu,  ćmtcaU;. 

F/m/*  podiieika,  podliik,  pódlieik,  kombrat,  dougoklu* 
nazh ,  podlieikezh  ,  podlielkiza  ;  Carrt,  klunazh  ^  Croat, 
kosiza,  szluka;  5/avon.  shl juka;  Rag,  rolich  ,  garmuscja  ^ 
Cer,  Me  ^ĆlfiCLtl^ft ,  scolopax  gatlinago  Klein,  ptakj 
większe 'nazywaią  funtowemi  j  mnicysze  krzykami.  Zool. 
'a48.  Tu  należą  słomka ,  baranek,  ałbo  koziołek,  kszyk ). 
Bekas  Kamczadaliki  Rojf,  KyAnra.  Bekas  morfki ,  elne 
®eef(bnepfe/    RoJ[,  nrypyxinaHl),       j.   a.  Bekas,    miano 

psów  legawych,    wyżłów,    eUi  9{<rme  Ul  ^dbttetbunbe. 

$.  3.  o  człowieku ,  tłuścioch  ,  pulchny ,  eitt  btcfe^ ,  fette^ 
9[)?4nn<ben.  l^EKASIĘ,  -  ięcia,  n.  3.  piflclę  bekasowe, 
bild  3linfte.  bft  ©(^nepfen.  BEKASIĄTKO,  a,  n.  3.  dem.  - 
BEKASOWY,  a,  c,  od  bekasów,  €<[^ttepfen=;  Rodzay 
bekasowy  należy  do  rzędu  bocianego.  Zool,  248. 

BEKAWISKO,  a,  n.  3.  Bosn,  tjge;  Vind,  turnjanja, 
pojanje,  jeleniki  serbesh,  jeleuoya  poją ;   Carn,  besg^tanje, 

.    lilłeuje  ;    RoJf,  mcHa  ,    meHKa  ;  s    Pol.  bekanie  się  ielenie, 

.  rykowifko,  bie  ^icfd>brttnft. 

BEKIESZ,  u,  m.  1.  herb^  orle  udo  do  kolana  czarne;  od 
kolana  do  pazurów  złote.  Z  iedney  ftrony  księżyc ,  na 
dole  gwiazda.  Z  AN  ęgier.  Kurop,  3,  5.  fin  iH3kip0en» 
BEKIESZA,  BEKIESA,  y,  f.  2.  BEKIESZKA ,  i,  f.  2. 
dem.  Futro  dlu^-^ie  Wc^i.-rJkim  kroiem ,  tak  nazwane  o* 
pólko  wnika  Bekieszy^  służącego  w  woyfkach  Stefana  Bato- 
rego. A,  Czrtr,  Ais  er.  Czach,  Pr,  218.  eul  Ungiltt(<(et 
^e^obettOtf.  Siedzi  ou  tam  w  bardzo  przetartóy  niegdyś 
karmazynowcy  bekieszce.  Zab,  i3,  198.  ib,  i4,  262. 
$  Bekiesz  przyiaciel  króla  Stefana ,  pochowany  nad  Wil- 
nem R.  i58o,  na  górse,  nazwaney  ztąd  górą  Bekieszową, 

Boh.  J,  Zam.  laa.  2)et  SBetg  btś  ©efiefćb. 

BEKNĄĆ  wWe  Beczeć.  BĘENĄC  ńde  Beczeć.  BEKSZA» 
y,   m.  a.   placiuch,   co  czaiło  beczy  i  płacze,   ew  SSeiltet 

^tónet/  het  eft  f<brept  nib  wetnt.  oj:  Wyr. 

BEK  WAREK,-    rka,    m.  i,    przez  wilko  sławnego  ^nlueyka 

Polfkiego,  bet  9?awe  ein(6  berńbmten  ^tMić^eń  Ztmnft^ 

UX6'    Prov*  Nie  każdy  weźmie  pp  Bekwarku  liitnCa  *  Bys, 
Ad,^^,    (cf.  Balcerek).      '        .  '^'■'■ 

BELA,  i,  f.  a.  "BELICA,  y,  f.  ?.  BELKA,  iĄ  a, 
dem,  -  Boh,  Utiff  P«W;  Carn,  bftla,  balia;  Jtal,  et 
Lat,  med.  bala;  Angib^le,  bail;  Dan.  SBall;  Germ,btt 
$Ba((ett ,  paka  kupiecka  towarów.  Dudii,  33.  bal ,  ein  t8«U 
len,  ttn  ^a^  Saatm.  RoJf,  Kuna,  KSinKa,  msoKb, 
Bl)]Oiib  (cf.  Juki).  Bela  nankinu,  lo^ztuk  zawieraiąca, 
RoJf,  nnoHb.  Bela  sukna,  ma  w  aobie  poftawów  ao. 
Chmiel,  1, 16}.  ein15atten  itUC^.  Balica  płótna  Kolińikiego 
ma  w  sobie  sztuk  60.  Gajł,  Cor.  111.  Bela  papieru,  na 
W  sobie  dziesięć  ryz.  Sol/k,  G,  3,  ł33.  ryza  liber  ao*. 
Chmiel,  lyiGi.  ein ^atf en ^upiet. -  5.  Allud,  (cf. bałwan). 
Na  łóżko  wwałił  fię  iak  bela.  Mon,  70,  177.  (iak  kloc, 
pień).  SzeiTC  piisny  iak  bela.  Teat,  ika?  c,  34.  et  39^  4. 
Jak  bela  umoczony.  Wad,  Dan,  116,  Pokazał  się  belą 
we  dnie  kpiącym ,  który  dwa  słońca  W  iedno  oko  zwiie. 
Wad,  Dan,  i4. 

BEŁCHLIWY  vide  Bełkotliwy. 

BEŁCIK,  a,  m.  1.  dem.  Nom,  Bełt,  ein  f telnet  »OiSe» 
)nt  ^tOlbtUfh  Kupidwióy  serce  bełcik  zażgniony  kładąc, 
rozniecił  słodkie  płomienie. Zad.  10,  aoa.  Zabl, 

B£LG]ICKIE     prowincye ,      Ęelgium ,     ńdę    Niderlandy. 


70 


BELfe.     .     1.  BEŁT. 


BEŁGOTAC  vide  Bełkotać.     BELGRAD  9ide  Biatogrod. 

BELIC  A  9ide  Bela. 

BELINA,  y,  f.  2.  herby  trzy  podkowy  w  taróykątuToione ; 

-we   Przodku  ich  szpada  rękoieścią'  do   góry.       Z    Czech. 

Jiurop.  3,  5.    ein  SDappen*     Zowie  się   Belina ,    iż  przy 

wielkim  belu^(?),  po  którym  się  Ruś  kryta,    sbito  ich« 

Papr.  Gn.  6o4. 
BELIi^A  vide  Bela  et  Balka« 

BEŁKAC,  -     al,  -     łcze,     i4cf.  Nied.     Rojf.    6oxmatnB, 
'     nagłem   ruszeniem   pfyn   iaki  mącić,   aufrń()Ven,  tttttrtl^ten. 

"Wiatry  belrzące  morze.  HuL  Ow,  63. 

**BEŁKOCYON,   a,   m,  1.  żaba    ':to\v^iś\os.  Batirachom, 

Prz\b.  g?uUcrfrof*. 

BEŁKOTAĆ,  BEŁGOTAC,  BUŁKOTAC,  -  at,  -  oce, 
intransir.  Niedok.  blekota<5,  glukać,  Boh,  htdctdti,  bUUCt) ; 
Vind.  bleketati    ( cf.  Gr.  /SAifxao)uaf  Germ.  MWen),    fc^luts 

Utn,  fctUrfem,  buttetn,  bullern,  boUern,  follcnt.    Flaszka 

niedolana  beTgoce,  bełkoce,  gluka.  Dudz.  20.  Depce 
zbroczoną  ziemię ,  gdzie  pod  nogami  krew  ludzka  bełkoce. 
Staś.  Num.  1,  210.  Gdy  iuź  wrzód  zebrał,  i  źe  doty- 
kaiąc  się  go,  bulkoce ,  tedy  go  przeciąć.  Pert,  Lek,  279. 
Ftomień  w  piecu  pataiący  bełkoce.  Cr  esc*  699.  $.  2. 
Jąkać,  momotać,  glegotod,  klekotać j    ftamitldtt /  jłottetn, 

.  laSen ;  Boh,  breptatl ;  Croat,  bekati ,  berbotati  -,  Dat, 
barboteti;   jRo^  axaA?.Katnb,  xenemamB ;   ^oj/t.  blabositi ; 

/  Ki/Ł^.  keklati,  jesati  *,  i?cc/.  6AeKO mamb;  Carn.  ba vkati]. 
Zaiąkliwy  momoce,  betkoce.  Dudz,  21.  Zdrętwiały  ićy 
ięzyk  bełkoce,  nic  wymówić  nie  mogąc.  Stos,  Num.^^  27. 
Dziady  po  bezzębnych  dziąsłach  ięzykiem  bełkocą.  Hor, 
Sat,  206.  Co  mu  kol  wiek  fala  afolguie  ,  Halcyonę 
3  w  wodzie  bełkocąc  mianuie,  ipsis  immurmurat  undis. 
Zebr,  Ow,  285.  -  .§.  Transit,  bełkotać  co,  ettva(^  §fn?cr: 
4ttftnme(R.  Zarzuca  swóy  oyczyfty  ięzyk ,  a  bełkoce  cóś 
ięzykiem  obcym.  Mon,  65,  ^54.  Bez  przeftanku  iedno 
bełkoce.  GiL  Pojl,  99,  b,  §.  J.  Zrzędzić  z  -gniewem',  nie 
wym«wiać  dobrze  od  gniewu.  Ojf,  Wyr,  fcifrn,  belfctlt/ 
♦Celtem  *  bełkotanie,  ia.  n.  3.  r  1.  BEŁKOT,  u, 
».  1*  W#  fiSodern ,  ^OOetn.  2  Etny  słyszeć  wrzące  beł- 
koty i  ftraszliwe  gromy   po   oUokach.      Tward.  Wt,  126. 

2.  BEŁKOT,  BEŁKOTACZ,  a,  m.  1.  człowiek  beł- 
kocący, blekot,     /?o^6oAmyHb,     xenemyHl>  ;      Vind, 

•  keklazh,  keklauz -,    Croat.  tlapa,  klafura,  bekavecz ;   DaL 

szperdalo,    govorko ;     Bos n.  tcphimę,   tepallo  ,   ettl  ^uKe^ 

^et,  €tmcxet,   Sdelfem   (rf.  klekot) /ifm.  BEŁKOTKA, 

3,  2.  BoJJl  \enemyHhfi.  Ogar  bełkot  knieję  napełnia 
łofkotem.  Pot,  Pow,  io5.  BEŁKOTLIWY,  a,  e, 
BEŁCHLIWY  Rojf,  6oAmxHBi»m  ,  Boh,  et  Sio^\ 
l»t€ptam,  bełkocący,  gjukaiący,  befff mb  ,  bllllentb,  fol= 
letttb.  Brnie  przez  Flegeton  warem  bełkotliwy.  Mon,  71, 
228.-  Pig.  Dziecię,  ii  młode  ieft  i  bełchliwe,  porządnie 
a  ftatecznie  się  uczyć  nie  moiń.  Gficz,  W\ch,  J.  6. 
(szumne,    fiu  fiu  w  głowie).     BEŁKOTLIWOSC,  ^ci,  i, 

Hojf.  6oAm\HBormfc ,    buflembe^  S^efeti. 

BELKOWANIE  vide  BalJcowanie. 

BELLONA,   y,  i.     bogini  woyny}     Cam,  TArka  {  cf.  Mars 

Ćarn,  '  Tor  ,      cf.     W^lorek ).         BELLOWARDA    ńde 

Beluwarda. 
1.  BEŁT,  u,  m.  1.     Bełcik  dem,  q».  v.    SdT,  Jnf,  Solte, 

i/o//,  bont,   ('Car/l.' ba vta,   wavta  =  pałica)    K//2<polzhez, 

Areliza^  shpiBoftrelaj  Z.a/.  ;72ec/L  bella,  bolta :   Gr.  fii\os\ 


2.  BEŁT     -     BENGIEL. 
i4ng/.  SBoIt;  7ra/.  bolzone;  Ger,  bet  SBctjen ,  bet  Iffet!. 

Bełt'abo  ftizała.  .Bie/.  A^r.  187.  ftrzała,  trzy  łokcie  długa. 
Dudz,  33.  {cf.  Włócznia)  Mars  cilka  bełt  ^miercionobuY. 
Zab,  i3,  165.  Pias,  Bełt  leci  prędko  ,  z  cienkiey 
wypchniony  cięciwy.  P,  Xch.  Crl.  1,  252,  Herald. 
Bełty  ,  herb  ,  ftrzały  trzy  z  piórami  bez  ielezców, 
w  gwiazdę  ułożone.   Jiurop,  111,  6.  eiH  fSdppflt. 

2.  BEŁT,  u,  m.  i.  przesmyk  moriki ,  cieśuina  morfka,  bff 
9?clt,' bie  CDJeCtenge.  Mały  bełt  między  Fionią  i  Julłau- 
dyą*,  wielki  między  Fionią  i  Ze^audyą.   Wyrw,  5  i 4. 

BEŁTA  vidc  Bałta. 

♦BELUARDA  ,  *BELLUWARDA  ,  *BELLOWARDA, 
•y,  ż.  narożnik  obronny,  baszta",  etlTC^SBiifteO.  Ji»ż  b\l 
iedney  doftał  belluardy  ,  Już  z  wJelkicy  czci'(i  wuł}-  wy- 
parował [Sardy.  Pot,  Arg,  2y4.  Murów  tych  bclli?;rr<ly 
cztery  pilauią.  Tward,  W,  D,  52.  Na  dźni('k  Irąb^, 
pyisznego  Jerycha  bellowardy  upadły.  Psalmotf.   i  o3. 

BELWEDER,  ii,  m.  1.  z  Włołk.  piękny  widok  j  t.  i. 
mieyste,  skąd  piękny  widok.  Wiele  mieysc  szczególnie 
z  takiego  powodu  nosi  nazwilko  Belwederu;  Cin  SBtllPf: 
betę,  Crt  mit  einet  fcfeóncn  2(«Ófl(tt.  Belweder,  wdzięczne 
piękne  spoyrzenie  znaczy.  Pot,  Jow,  28.  Botan.  Belwe- 
der ziele,'  V.  Len  matki  boźey,  tlnfret  Jrauen  %\a^i, 
Syr,  595.     Belweder,  ziele  drugie,    Perilium  PHn,  H,  N, 

21,8.  elne  3(tt  wllbct  (Rofen.  ^ 

BELZEBUB  ,  BEELZEBUB  vide  Bies  ,  Czart ,  Diabół, 
Wróg,  Szatan. 

BEN,  u,  m.  1.  ziele,  Lat,  been  rubrum,  Yaleriana  rubra, 
p.  baldryan  czerwouy,  kozłek  czerwony,  tOt^et  §Ba{brtan. 
Urz(d,  5  o. 

BENf^DYKCYA,  yi,  i,  złac.  uroczyfte  błogosławienie  komu, 
poświęcenie,  bie  6egn«tt9,  ^inffgnung,  Benedyk<ya 
nayświętszego  sakramentu,  konsekracya,  w  ofierze  mszy 
świętey  słowa  sakramentalne.  JCras.  Zb,  1,  21 4. 
BENEDYKT,  a,  m.  1.  (^ob.  Bieniasz).  BENCDYS ,  ia, 
m.  1.  zdrobn,  imię  męzkie  ,  znaczące  bło^osławionf^o. 
Sk.  Zyw,  1,  179.  Ociec  Benedysia  kocha.  Boh,  Kom.  1, 
378.        J.  Botan,   Benedykt,  ziele,   Cam,  shęgnan  koręn. 

Lat.  Geum  Ltnn,  Syr.  266,  fdetiebictenftautf  S5fnebictcn= 

tom-  ob.  Kuklik.  BENEDYKTYN,  a,  m.  1.  zakonnik 
zakonu  S.  Berfedykta.  Kras.  Zb,  I,  i54.  Sk.  Dz.  609. 
Teof.  Zw,  B,  4.     BENEDYKTYNKA ,    i ,     i.     zakonnica 

tego  zakonu,    bie  SBcneblctmctinił  /  SBeiubictinrniojine. 

BENEDYKTYŃSKI,  a,  ie,  tyczący  się  Benedyktynów, 
93fnfbictittCt  =  ,  n.  p«  klasztor,  zakon  benedyktyński. 
BENEFICYANT,  a,  m.  1.  dobrodzieyftwa  odbiera iący ,  bet 
t)Ott  einem  SDobttbrtten  empf«ngt.  Beneficyam  czyy.  Cn, 
Th,  eUent  BENEFICYARZ,  a,  m.  1.  Kapelan,  bet 
Sapellan.    Tr,       BENEFICYARYIISZ ,     a,     m.  1.    bene- 

ficyum  posiadający,  ettt  9fVitnbnet/  hn  efne  Cfrńnbe,  obet 
ein   %ń^mc€  93eneficium   UU     Tr.       BENEFICJUM 

nieoc/m,  godnóbt^  kościelna  z  dochodem  ,  abo  dochód 
z  dóbr  kościelnych.  Cn.  Th,  bie  ^ftfinbe.  (  Vind  oshpen- 
daftvu).  Ben»"ficya  abo  ziem/kie  dobra  kościelne,  kt<^re 
•  dożywotnie  księgom  się  daią.  Sk.  Dz,  463.  Beneficya 
kościelne,  kanonio,  proboftwa.  Birk.  SA,  B,  4.  (cf.  Chleb 
duchowny,  prebeuda,  proboftwo,  plebania,  kanonia). 
•BENGIEL,  gla,  m.  1.  kiy,  palica,  Ger,  Ut  ^in^d,  bft 
^łliitti'1.  (cS,  Suec.  banka:  h\ć)  Sparus  chłopika  broń, 
krzywa  broń ,  macsuga  ^  bengcl  niektórzy  sowią.  Mąc*, 


BENZ.     -    BKRŁO: 

BEirZOIN,  n,  m.  1.  (Rojf.  pocHoa  xa4aHl>),  OaU. 
benjoiiin  ',  Jtal,  belzoino ;  Angi.  benjamin ;  -  drzewo 
gatunku  wawrzyńcowego  Amerykańlkie ,  tudzież  żywica 
z  niego  ;    laurus  Benzoin.  Linn,  iBfnjO^* 

£Eil,  bru ,  m.  i.  Boh,  ^tt\  Carn.  Bojn.  Rag.  bar;  Croat^ 
bar,  perchiii;  Rojf,  6opl) ;  (  cf. /^cf^r.  la  ,  Lat.  far)  j 
iiorab.  I,  bJębufc^;  panicum  Linn,  fcfl'  JCHĄ,  guĄ^s 
fc^Wanj/  bie  Jend^^I^itfr^  ponlfkąd  gatuntk  prosa  podłego. 
Z^  bru  robi  się  kasza,  iak  z  prosa.  Jifuk.  Rosi.  3,  i42* 
Crcjc.  i84.  f^oA.  Prov.   Uipf\  profp,  ttt)  bcr).     J.  Myszy 

ber,     ziei^,    FhaiarU,    €ananrngra^»    A;/-.  8i3.    (od, 

Browy  ). 
BERA,    y,    ź.    z  franc.  beurre    (mas!o),    bie  53«ttcrHnie, 

gruszka  stąd  nazwana,  ie  się  w  ulUch  iak  masio  rozpływa. 

Jiluk.  Rosi.  I,  i38. 
♦BERAREK,  rka ,  m.  i.  moie  z  Niem.  bet  95olJrer,  u  gór- 

Dików  iSi^Tft,    świder.  -     Przewiercieć  drzewo  berarkiem 

aź  do  rdzenia.   Cresc,  i3o.   (cf,  Berować). 
BKKBBRYS,  u,  m.  i.  krzewina  ,  od.  Wioika  billna.    I.'luk, 

Rosi.  1,  i5i.    IBerbert^,    ©otiracfe;    Roj/:  6ap6apHcł), 

l^iicAHua;  Boh.  htic,  btifftdli  Carn.  zheshmin ;  Slav, 
olkorusha.  BERBERYSOWY,  a,  e,  tyczący  się  berbe- 
rysu ,  Roff.  6ap6apHC0BUif  ,  6ap6apHCH&iiri  ;  Boh. 
feracOWl^f  brijlalOWÓ;  Car/z.  zheshminoy,  ^tlUtUi ,  DOtl 
5?erbeTi^.  Berberysowe    drzewo.     Jkluk.  Rosi.    2,    54. 

Hojj:     6ap6apRCHHKl).       Berberysowe  krzewiny,     Carn. 
Tihtshmin je ,    berberetum. 
•BERDEBUSKA,    i,    i.    arkabuz,  pukawka ,  sclópus,    Urs. 

Gr.  320.  ftue  ^hallbiid^fe,  ein  Ścińefgme^r* 

BERDYSZ  vŁde  Bardysz. 

BEREK,    a,    m.  i.    imię    iydowfkie  Baruch,    'etlt  ^Ubett- 

Ranie.      Bogaty  iefteś  iak  Berek.    Boh.   Teaf.  28,  b.  127. 

(cf.  Job,  cf.  bankier). 
BEREZYNA,    y,    rz(«ka  w  Litwie.     Wyrw.  20.    ein  JIuJ  ftt 

gittfiauen.  (  cf.  Brzezina ,  Brzoza  ). 
BERGAMOTA,     BARGAMUTA,     PERGAMOTA,    y,   i. 

BERGAMOTKA ,  i,  ż.  zdrobn,  gatunek  gruszek,  z  Wfofk. 

lub  Franc.  ble  fdet^atnotte ,    f\ne   ®irn.     Gruszka   smaku 

przewybornego ,  zapachu  wdzięcznego ,  gatunek   ich   ieden 

bugi    zowią.     Lad.  H.   N»  8,     Wonne  bargamuty.     Zabf 

16,  326. 
BERGRYN.n,  m.  1.  farba,  z  Ni  cm,  bfl^  SetggrÓn ;   Carn, 

pegrin -,    Roffl  3exeHh  ropnaft ,    zieleń  górna,    ochra  Ke- 

neris :  sam  przez   się  dosyć  cudny ,     a   przydaiyszy  gumi, 

będzie  iasno  zielony.  Haur.  Sk.  366^ 
BERLACZ,     a,     m.    1.     trzewik  zimowy  futrem  podszyty, 

z  Ni«jm.  bte  ^drlatfc^e.     Berlacze  zgubiłem.   Teat,  19,  9. 
BERLIN,  u,  m.  1.  Rolica  Brandeburgii ,  ^etftn.    Sorab.  2, 

SBarfm.       BERLINCZYK,    a,    m.  1.    z  Berlina  rodowity, 

ber   SBerfmer.        BERLINKA,  i,    ź.    z  Berlina  rodowita, 

bie  iBerUnerinn.  J.  Poj«zd  w  Berlinie  zrobiony ,  ein  SBers 
linet  ślSagen ,   eine  35crline,     Beriinkę  moię  pottucz9no, 

poszarpano.  Tcat.  43,  c.  108.  Wyb*  BERLIŃSKI,  a, 
ic,  z  Berlina,  tyczący  się  Berlina,  3o/i.'g3etlinj!Ó/  ^«^» 
©erUnifc^,  SBerlinen  Gazeta  Berlińfka, 
BERŁO,  a,  n.  3.  ^oA.  bcr(a,  berdćffi;  Ki/jrf;  berla,bergla ,  s 
laflca,  drąg,  eUl  ®tOCf,  eine  ©trtnge.  a.  Narzędzie  my- 
śliwcze, drąg  royśliwczy,  ble  9S0ge(ft<inge.  Ąerfo  pod 
ptaka,  lafka  długa  z  krzyiem  albo  poprzeczką.  Chmiel, 
1,  do.     Na  berło  przez   gwizdanie    iaflrząb'  oswoiony  się 


BERMA     -     B^ERS, 


7> 


wabi.  Kluk  Zw.  1,  208.  Zdziczaiego  iaArzębia  któi  im 
berło  zwabi?  Zaó/.  l4,  26.  Nagł.^  J.b.  Znak  władzy  nay- 
wyiszey  ,  ^ą^  ©ceptet  ;  Sorab.  i.  i^l^^Ut  ;  Roff, 
CKHnemplD,  SKes^l)  i  Vind.  szeptor  ,  kralofa  paliza« 
^shibika;  Bosn,  scibika  kragljera ;  Croaf.  kraJyevzki  bat^ 
kralyevzka  sibika*,  Hung.  kiralyi  paltza  ;  Rag  scibika  5 
Boh..iąUf  jejlo.  Sceptrum  albo  berto.  Groch.  W.  193. 
Baz.  HJi,  1 63.  JCrat.  Zb.  2,  478.  Neptun  berłem  tróy- 
zębnem  w  ziemię  uderzył.  0/«".  Or.  218.  ^tr,  beHo  pa-» 
nowanię,  władza,  paóftwo,  ©ceptet,  ^errf^flft,  JĆ^DOei^ 
Wyspa  ta  ieft  pod  berłem  króla  Hiszpan  (kiego.  Birk.  Gt, 
JT,  54,  Sami  siebie  niegodnemi  berła  sądzili.  Rsdlmod, 
CLf.  J.  2.  Botan.  berło,  ziele,  gatunek  gnidoszu,  Pedi^ 
cularis  sceptrum,  Kluk.  Pyk.  ^,  172.  gdufemir^,  fRbheU 
frant.  •♦BERŁÓW ładny,  a,  e,  berłem  wladaiący. 
panuiący,  samowładny,  @cep(erflijrenb.  Mon.  y5,  ógS. 
**BERŁ0WŁADZCĄ,  y,  m.  2.  który  berłem  władnie, 
samowładzca,  Rojf.  CKHnerapoAćp3Kej|l) ,  CKSicenipó- 
HOceub ,  ber  ®Cej>tcrfuI)rer,  Jeżeli  w  berłowładzcy  nie- 
dołężna dusza  ,  Lud  cały  pospolicie  iefl  bez  gieniusza-  * 
Zab.   i5,  76.    ib.   5,    125.  BERŁO  WŁADZTWO,  a, 

n.  3.  władanie  berłen^ ,  panowanie,  sauiowładztwo,    RoJf,. 

cKłuiempoA^-p^aHie ,  bie  ©cepterfiifitun^,  ^errfcCaft; 

BERMA,  y,  ż.  ścieszka   pod  wałem    po  nad  fpflą,  z  franc, 

berme,  (cf.  Niem.  ©tamc),  bie  3)etnie,  eltt  idt,malex 
®ang  m  Sttf?  bci5  25alle^  nntcn  am  @xfiUtt.   ob,  gauek. 

■JoA.  Art.  3,  386.  W  szańcach  polowych  berma,  miey- 
sce  między  brzegiem  rowu  i  iego  przedpierśniem. 
^fjk.  3,  a20, 
BERN,  u,  m.  1,  Boh.  ^etm,  ©em^,  miajlp  i  kanton 
Szwaycariki ,  SBem  tn  ^Ct  6*»eit.  *BERNA ,  y  ,  i.  ile 
zamiaA  Briln ,  Bryn  ,  miailo  iloleczne  Morawikie ,    9}rń^)l 

in  ^if^ren. 

BERNARD,  a,  m.  1.  imię  męzkie ,  Biernat,  ^emb^tb* 
Kucz.  Kat.  2,  570.  Dudz.  17.  BERNARDYN,  ♦BAR- 
NARD YN  ,  a ,  m.  1 .    zakonnik  reguły  S,  Franciszka ,     b^t 

«8crnbarbiner,  eine  3Ctt  gran^iófaner ,  ber  OTinorj^,  Fran- 
ciszkanie reformowani  od  S.  Bernarda  z  Scpny,  od  niego 
Bernardynami  nazwani.  Sk.  Zyw.  ;ł,  284.  et  1,  319.  Teof^ 
Zw.  B.  4.  (cf.  Obserwant).  Więcey  potrzpba  Judzi 
rycerfkich  ,  aniźli  barnadynów.  Ręy  Zw.  35,  b,  NJe 
trzeba  barnadyna  pa  spowiedź,  snadni.e  piiauT  wszyftko 
wypowie,  ib.  62.  (cf.  plecie  ialc  na  mękach),  j. 2.  Ęotan, 
Bernardyn ,  Bernardynek ,  ziele  imordpwnik ,  toiad ,  czar  ^ 
nobylj  Turecki  cjcubpk,  oaet  Włoflu.  Chmiel.  1,  646.. 
Jundz.  ^6,    carduus  benedictus,      Kluk.  Rósł.   2,   309. 

gefegnete  2)iM/  RoJf-  mopaobhhkL,  nperpa^t,  npo- 
cniptxbHafl  mpana.  BERNARDYNKA,  i,  i.  zakon^ 
nica  reguły  reformowane'y  S.  Franciszka,  bfe  93ernb<irbiner  • 
nonnc.  Bernardynką  zoRać  z  rozpaczy.  Nieme.  P.  P' 
BERNARDYŃSKI,  ą,  ie,  tyczący  się  Bernardynów,. 
SBembarbiner  $ .  Bemardyftlkjey  on  natury  ,  pieniędzy 
cierpieć  nie  mo^e.  Teat,  22,  94.  *Bamardyfi(ka  poffawa; 
ale  wilcze  serce.  Ręy  Wiz.  77,  (z  wierzchu  biały,  wewnątrz 
czarny ',  podać  iak  u  proroka ,  "hayduckie  sumnienie  ),    ' 

*BEROWAC,  -  ał,  -  nie,  czyn.  niedok,  ^widrzyć,  z  Niem, 
bO^ren ,  (  f .  berarek  ).  Gdy  beczka  wina  ma  bydź  otworzo- 
na ,  albo  berowana  \  trzeba  wiedzieć,  iż  wino  w  po^rzodku 
naylepsze  ieft.  Cresc.  345, 

BERSANA  06.  Barwena* 


7a  BERST.     -     BESTL. 

BEHSZTEN,  herb  ^  kołka  pttline;  z  Niemiec.   Kurop.  B,  6. 

BEHTRAM,  u,  m.  i.  siele,  a  Grecko -Nieiii.  bet  tBettrailt/ 
efn  ^fdUt,  Anrhemis  Pyrefhrum,  Linn,  gatunek  rumianu. 
^'luk  Dyk.   1,  4i.'    .  * 

BERYL,  u,  m.  1.  z  Greek,  klcynot,  ak-wamaryh,  do  ko- 
loru morikiey  wody  podobny.  Xluk  Kop,  2,  43.  ^tX  %t^ 
rcH ,  eltl  ebelfldn.  Odym.  Sw,  B.  b,  2,  b,  BERYLOWY, 
a,  e,  tyczący  się  berylu,  SJet^tts,  DOtt  S8erpff. 

BERZANA,  BERZANKA  ob.  Barwena. 

BERZERKA ,  i ,  i.  z  francuzkiego  bergere ,  gatunek  krzeseł, 
eine  STtt  EeCnflń^le.  Gabinet  wolkowoną  posadzkę  ma- 
jący, berzerki,  szesłongi,  i.  t.  d.  Xiądz.  i\.  Hrabina 
siada  na  berzerkę.    Teat.  20,  b.  49. 

•BES ,  *BES  -  ob.  Bez,  Bez  - , 

BĘS  ob.  Bękart. 

BESCIAD,  BIESCIAD,  BESKID,  BESZKID,  BIESZCZAD, 
u,    m.    I.     czę^ć   gór  Karpackich,    dawnfóy  rozbóyftwem 

alawna,  przytułek  łotrów,  ein  Z^ńi  Ui  (5flrpatf>ifcfeen  (Ses 
birge^ ,  b«rd>  SRdubetec  betóftmt.  Xrom.  1.  Ład.  H.  N.  43. 

Dudz,  33.  Abo  to  tu  Mospani«  pod  Bie^zczadem ,  Tak  - 
li  aię  to  rozbiiać  godzi  bez  eromoty  !  Fot.  Jow.  110. 
Tedy  luf  w  mieicie  gorzcy  będziem  żyli ,  Nii  na  Krępaku 
albo.  na  Bieszczedzie !  Zab,  i5,  245.  Leda  gaoiek  śrzód 
miafta  paflwi  się  nad  iydem ,  J  tak  im  mieylki  rynek  ftanie 
aię  beflŁidem.  Pot.  Zać.  96.  Nie  wic,  czy  w  raiu,  czy 
ieft  na  beskidzie.  Pot,  Syf.  478.  ( hultay  między  swemi  ]. 
Proi^.  Bywały  j  był  trzykroć  aa  belkicie ,  a  czwarty  raz 
na  Krępaku  zbiiał.  Rys.  Ad.  4.  (zawsze  w  złem  townrzy- 
Awie,  zawsze  zbrodzień).  BESCIADZKI,  BIESZCZADZKI, 
a,  ie,  tyczący  się  Beściadu ,  SBefcbclablfcC.  Góry  Bie- 
szczadzkie są  te :  Modra ,  Turza  i  Wapienna  ;  ftykaią  sLę 
a  Karpackiemi  i  ciągną  ku  Rusi  Czerwon<$y.  £ad^  H.  N. 
44.  Syr.  65y. 

BESOWAĆ,-  ał,  -  uie,  Acf.  Nied.  ecowad,  z  Niem. 
-  bet^en ;  Sorab.'  2.  beiSOWaf^ ;  Vińd:  pesatl ;  (  smehkuvati, 
obmebkuyati ).  Osobliwie  Xi  ^ftolarfkich  robotach ,  b^fOlts 
htXi  VOm  Sdńtjftn  ber  ^ifcfeter*  Besowanie  albo  napuszcza- 
nie drzewa ,  którego  (łolarze  z"wykli  uiyWa^.  Sleszk.  Ped. 
3 o 6.  Na^^iuszczanie  ko^ci,  drzewa  i  kamieni  rozmai temi  far- 
bami, rzemieślnicy  besowaniem  zowią.  ib.  3o6.  et  586. 
Stolarze  oUzynę  farbuią  albo  beauią  czarno,  i  udaią  za 
heban.   Kluk,  Rosf,  2,  3o. 

^BESPIECZNY  ob.  Bezpieczny.  ♦BESPRAWIE  od.  Bezpra- 
wie. BESSERMIANSKI  ob.  Bisurmańfki.  BESSERUNK 
ob.  baffanjnk. 

BESTLIWY,  a,  e,  beftyollki,  na  kształt  dzikich  beftyi, 
zwierzęcy,  dziki,  niepowściągliwy,  belHalifd?,  WeMfcb, 
UjiJb.  Ludzie  beftliwyck  namiętności  niewolnicy.  Modrz. 
Baz.  390.  Oczy  od  weyźrzenia  beflliwego  mied  powścią- 
gliwe. Gorn.  Dw.  269.  -  BESTLIWOSC  ,  ści ,  i.  bc- 
Ayalnośd,  beftyalftwo,    dzikość,    niepowściągliwość ,     blf 

SSiebMt,    Wob^eit,    SffiUb^t,     Rojf.    cBHp*fcnocniB, 

'  cBMip'fcncniBa,  SB^BpOHpaBie.  Zwierzęta  trzeba  zwyczaić, 
aby  płoche  nie  były,  ale  się  dały  imować  bez  beftliwości. 
Crfejc.  617.  Modrz.  Baz.  452.-  BESTWIĆ  czyn.niedok. 
zbedwić,  rozbeftwić  doA.  do  srogości  i  dzikości  belłyal- 
ikiey  pobudzać ,  roziuszać.  rozhukać,  £ccL  03B'^pHniii, 
3B'BpK>  ;     Rojf.   6'fecHmB ,     Ba6'^cHmB  ;     Boh.  et  Siov. 

iblmociti;   Ger.  9ieMf<^,  ibUb,  to^,  ftec^  m^en,  dnfetfl 


BESTL.     -     BESTYA. 

iiufbrltldett ,  telCen ,  p^ys.  et  moral.  Lat.  tfftrare.  Konia 
płochego  nie  drainić ,  by  zbeftwiony  gniewem ,  ku  ura- 
zowi nie  przyszedł.  Cresc.  5 18.  Jeszcze  przy szczuwa niem 
psy  beftwi  łakome.  O/w.  Ow.  112.  Zbytecznc'm  napoie- 
niem  zbeftwleni.  1.  Leop.  3.  Mach.  5.  Król  tak  dalece 
Litwę  rozbeftwił  ,  ie  iuź  na  iego  władzę  upornie  biie. 
Krom.Cink.  (audaces  etc).  Cierpliwością  iego  zbcflwio- 
ny  nieprzyiaciel ,  większey  nabrał  śmiałości.  Krom.  128. 
Recipr.  Pajf.  Bcftwić  się  r  BESTWIEC,  dziczeć,  sroieć, 
wściekać  się,  RoJf.  3D"ŁpcmBOBaniB ,  cBHp'BncniBOBaniŁ, 
CBaghti^mh ,  B03CBiipDn'fcniBs  Sorab.  i.  )W0b0C)n  fo; 
Boh,  jbltOOCett  ;  yind.  posłuTinzhati  se,  vdiujati  se, 
cdiuUti  se  •,  Rag.  uzbjeftiti  se,  uzyjćriti  se  j   Croat.  ferczati, 

lyutitisze,  tj^ebtf*,  wUb,  rob,  anftebracbt  werben.--  Szkoda 

się  beftwić  i  ognia  poddymać.  Pot,  Sył.  4o2.  J  rozumna 
dusza ,  gdy  się  zbeftwi ,  nie  pytay  o  cnoty.  Bach.  Epikt. 
i4.  1.-  Co  masz,  od  Bogaś  wziął,  czemui  się  beftA^isz? 
cur  insoUscis?  Zygr.  Gon.jS.  *J.  Kaim,  ii  nierządnym 
czfowiekiem  był,  z  cnoty  się  zbeftwlwszy,  nic  mu  dobrego 
z  oczu  nie  patrzało.  Gflcz.  Wych.  E.  %.  (z  drogi  cnoty  ku 
beftliwości  wyboczywszy),  J.  2.  Osobliwie  beftwić  co 
do  cielóshości ,   i łu-ność  podżegać  ,  podniecać,"  t)icblf<^   SeW 

mad^eti;    YOoUujlig  tnad^en,    sn  vte^tf(bet  SSonuft  rei(en* 

Nie  icdz  wicie ,  abyś  ciała  swego  nie  zbeftwił.  Sk.  Zyw. 
1,  3ii.  Nagą  iego  zbeftwlona  gładkością.  Srogą  się  za- 
paliła ku  niemu  miłością.  Otw.  Ow.  i65.  Przyrodzona 
pożądliwość  do  wszeteczeńftwa ,  ciało  beftm  ku  rozkoszy 
sprosuey,  corpns  titWat.  Zygr.  Gon,  96.  -  Recipr. 
beftwić    się,    mieć  się    do  spraw  beftyalfltich,   sprośnych, 

lascUire.  Cn.  Th.  20.  geil  wetben ,  gell  fepn,  in  bet 
SBrnnfl  fepn,  brunfllg  fecn.    O  krowach  1  psach,  biegać 

się  .  pobiegać  się ,  Boh.  bcftat  fe;  Ger.  flierett  ,  Wttflg 
fepn ;  Croat.  tirati  se ,  goniti  se  ) ;  o  świniach  ;  kiernozić, 
krzekać ;  Boh.  bdltfati  fe  ;  Carn.  pojati  s6  ;  Ger^  ran^en  ; 
o  kotach,  Carn.  shtramlati )  -,  o  kozłach,  Carn.  merkati  )  ; 
o  koniach  Croat.  hiaczatiszo  eguire).  O  leleniach  obacz. 
bekowifko,  rźyfko. 

BESTYA,  yi,  i.  z  Łac.  nieme  zwierzę.  Dal.  beftia; 
Jłung.  beftia  •,  Boh.  Jtt)'er  Ijtrt ,  bOWflbO ;  Sorab.  3.  Jiwisa ; 
5/aco^.  xiTina;  Croor.  sivinchej  ^oj/i.  sgivina  5  Carn, 
srerina,  shiril  ;  Yind.  beshtia  ,  syerjazhipa , '  divja  sYir, 
shivina  ,  shivalu,  shival,  shiyeninaj-  Bojf.  5KHBOniHHa, 
SCdBomiiHKa  ;  (cf.  iywocina),  animal,  ein  nni^etnónftis 
ge^  ^bfet.  Beftyie  ziemne.  1.  Leop.  Gen-  1.  (zwierzęta 
ziemne.  3.  Leop.)  Kłaniali  się  obrazowi  beftyi.  3.  Leop, 
Apoc,  i3,  i5.  Małe  beftye,  owe  komory,  woyfko 
rozpędziły.  Sk.  Dz.  21 3.  Obchodzi  się  z  ludimi,  iak 
z    nierozumnemi    beftyami.    Zab.   16,   10.       5-  Osobliwie 

beftya ,  zwierz  dziki ,  srogi ,  elne  SSeftie ,  etn  toWUt  gtaus 

fame^  %\lUx,  Cielec  morfki ,  beftya  ogromna  i  ftraszna. 
Otw.  Ow.  632.  Zyią  iak  nieunoszone  beftye,  Petr,,  Et. 
73.  -  J.  Przyftosowanie  do  ludzi .  Kaligula,  iako  beftya 
iył  i  zginął.  Sk,  Dz,  67.  Mówiąc,  ie  z  beftyami  miał 
woynę,  rozumie  .ludzi  przez  beftye.  Sk.  Dz,  Sg-  j.  Ztąd 
wyraz  szkalowania)  aW iBcbcItWDtt  J  S8e(lU!  Nie  póydziesa 
mi  stąd,  beftyo  niegodziwa.  Teat.  35,  b.  17.  Coi  to  aa 
głupia  beftya  z  niego!  ib.  36,  86.  -  W  rodzaiu  mczkim: 
Pokaię  ia  temu  beftyi.  Teat.  3o,  56.  -  ♦BESTYALNIK, 
a ,  77Z.  1 .  z  beftyami  się  potykaiący  na  widokach ,  beftia^ 
rius.     Cn,  Th,  zapaśnik ,     wysiekacz  y     Ul  KbterMmpfer* 

BESTY- 


BEST.     -    BET. 

BESTYALNY.  a,  e,  BBSTYALSKI.  ->,  ie,  beftyi  się 
tjczĄcj,  ^o  beftyi  naleiący ,  sposobem  beftyi,  dziki,  sro- 
^i  ,  aprosny;  Cro^t.  beftiiwzŁj  5  rind,  shiyinflci,  shiyal- 
'flu  ,  aTcrinfki  ,  sverfki ,  diiiji ,  sveriashli ;  Carn,  shiyin- 
ftej  Sorad.  1.  t{ir»oCa»'rtacje ;  Bosn.  agiyinfki  ;  /?<j^ 
SB^pcKia,  CBuptinŁiH,  ^ckjAgtab,  cBHptnoBamMH, 
SB^pOHpaBHWH ,  3B^poo6p«ł3łiŁiH,  (06.  zwierzfry ) 
ŁMftr,  Wcrif*,  t5ieCif(^?/^e|lirtnfd).  'WWoli  szermierfkie 
i  beftyalikic.  SA,  t)z.  45.  (ttjlergefecfjrf ).  Beftyalika 
rzeca ,  i  to  podleyszych  tyllo  bciłyi ,  gry^«5  i  szarpać ,  co 
ma  pod  nocami.  Pifch.  Sen,  q.\.  Minotaur  byf  leftyal- 
ikiego  przyrodzenia,  przetoi  mięsem  człowieczem  źył.  Otw. 
Ow,  307.  Czarci  beftyalikietai  ryki  dom  napernili.  Sh  Dz. 
635.  -Ludzie  ci  beftyalni  w  nierządzie  .iyią.  Petr.  Ek.bS. 
Belłyallkie  sprośne  wszeteczno^ci.  Paszk,  Dz.  60.  Plu- 
gawe i  beftyalikic  obyczaie,  pefne  nleludzkosci  i  okrucień- 
ftwa-  5*.  Dz.  861.  Okrucieńftwo  beftyalikic.  ib.  706.  - 
Przysłówek  Bcftyaliko,    po  beftyal/ku,  beftyalnie,  po  bc- 

^yalnemn    Roj:  3B^pcKH,  auf  efne  JefH^Hfd^e,  «!ejif*e 

tut.  z  poddanemi  nie  po  ludzku,  ale  prawie  po  beftyal- 
ika obchodzą  się.  Haur,  5^.  5i4.  BESTYALSTWO,  a, 
•  n-  3.  beftliwość,  poftępowanie  beftjralfkie,  dzikość,  zwie- 
rzęco^ć.  Bosn.  zvierftvo ,  sgiviuftvo ';  Boh.  CowabM ,  Jos 
MbltO^;  Carn.  sverijazhenoft -,  EccL  et  Rojf,  3B-R'p(niBO, 
CBcp"taocni5  ,    cnap^nocmB  ,     cBHptncniBO  ,  '  3B*po-- 

•e|ll«llf(*e^  aCefen.  Mieszkańcy  tey  wyspy  pełni  nik- 
czemności  I  beftyalftwa.  Botr.  244.  Jilok.  Turk.  173. 
^^^l^:  BESTYYKA,  I,  i.  ;,d>o^„.  ,.  BE- 
5TYIBCZKA,  1,  i.  zrfro5/ł.  2.     fflafa  beftya,    zwierzątko, 

Ki>k/.  abiTinzbe ,  shivalzo ,  efne  fUitit  i8e(Ke,  cln  a:^ier5 

^eiL  Zawsze  wprzód  biegfa  suczlta ;  trzeba  tyfo  "bydź 
wszędzie  beftyice.  Zab.  9,  276.  -  Żartem:  Gfowę  suszę, 
lak  się  dorwać  holendriSw  (dukatów),  fych  beftyików. 
(bcftyiek).  Tear,  43,  19.  c.  Wyb,  DziewczcU  się  hurmem 
do  niego  abiegaly  j  bo  te  beftylW  diabełnic  złoto  luEią.  ib^ 
55,  b.  1 4.  Bardzo  mi  ti^  chciało  ucii{otra(f  tę  befttieczkę. 
Ttat.  28,  87.  -  BESTYINY,  a,  e,  do  beftyi  nalefący, 
Łftift  i  ,  Dała  ducha  obrazowi  Ueftyi,  ieby  tci  i  on  obra* 
beftyiny  mówił,  aby  kaidy  dał  chwałę  obrazowi 'beftyi- 
ncmu.  1.  Leop,  Apoc.  i3,  i5.  BESTYISTWO,  a,  n. 
5.  beftye  ,  kupa  beftyi ,  efff  ^aafen  SPeftten.  Naftrzelał 
tego  I  naaicki  beftyiftwa.  Jabt.  Buk.  S,  3,  b.  (  o  Ta- 
tarach ^^ 
fBeSZEh.uNK  o5.  Baszartmeł). 

BESZTAĆ  czyn.  nied.  zbesztać;  wybeszf ać  db/f.  bc(!y^  na- 
zywaiE,  łaiać  obeliy>rie ,    etne  ©eflle  f*eftCI!,   f*lttfpfen, 
lAltertt.  Lźyf,  łaiał,  beształ.  Chrome.  Fars.^f.    Lud  okru- 
tnie go    beształ    w  sweV  mowie,    ib,  56.     Służących    nic 
jnamy  uftiawicznic  prześladować ,  besztać ,  ftrofowaćl   Zab^ 
16,35.  BESZTANIE,  ia,  n.c  BESZTA,  y,  i.  łaianie  obel- 
iy we ,  Sd^ma^rebe*  Nie  mów  królowi  •beszte  (beszty),  bo 
cię  zetirfe  ieszcac.  Rys.Adi47.  (ob.^  Nabe&ztać,  pobesztać). 
BET,    ir,  m.    pierzyna,  pierznik  miękko  pierzem  wysłany, 
z  Niem.  ba^  Srtt,  gfeaetSett.  (Cro^r.  błasina).  Bet  z  mięk- 
ycgo  usypauy  puchu.    Poł.  Arg.  35.     Król  sam  idzfe  na 
woynę;    szlachcic  gniotąc  bety,    Coraz  śle   do.  Krakowa 
z  domu  po  gazety.  Pot.  Po^z.  590.   Leniuch  ospały,  nie 
łatwo  aię  da  od  betów  odwieść.  Min.Ryf.k;i\^.    Legać^ 
■u  tylko  yt  betack  JVor.  Dj,  3,  11:7.  (Iciucfa^  hauucfe^ 

JOIB.    Ir 


•BETKA     .     2.  BEŻ. 


7^ 


gnuśiry,  na  nic  się  nie  zdaj.  j.  fig.  Rłiizało'  słofice  z  swo- 
fch  morflcich  betów.  Jabt.  Buk.  H.  5,*  *.  (ze  awego  ioiyika). 

«BETKA  ob.  Bedłka, . 

BETMAN  herb,  cała*  ręka,    paciorki  ^rajrmaią^ft;    *  Niem. 

Kurop.  3,  6.  fin  ^apf>€ti. 

1.  BEZ,  bzu,  m.  1'.  \Cixrn.%^9*^  a\^AAXEL  9xcavt ^'  ^uia  • 
matrix  cunco  protruditur.)  ,      Vfncl.-  bezouz  ,     besouje ; 
Croat,  besg  i  Hung.  bodza ;  Dal.  baiłz,  bazg,  bszag,  baz; 
Rag.h^z^  b&zagh  ,  z^vina  }     Boj/r.  bAz  ,•  abzov ^     Sl^von. 
bazoYłmi;    Sarab.  2.  bii^;    Sorab.  1.  (O^,  bol;    Boh.  htkf 

t3PtT(r;    Siov.  ht§f  d^^H;    Ro£.  dosb,  nH^aaABMHulD ; 

drzewko,  sambncus.  Syr.  i5o4.-  J^łuk  Rosi.  2,  49.-  tft 
$0CIwnl)er^  fo*.  Bzowy  kwiat,  Bzowa  powidła).  Bez 
le^ny  gronifty  czerwony  ^  tOtl^Ct  SBetgf^O^foDter  ^  ib.  Bez 
Turecki,  Siringa  Urm.    htt  ^ITOfli^e  i?0^n^rV,  MaC 

!^.  BEZ  i  przyimek  rządź.  drug.  przypadk.  ozliaeza  brak,  nie-: 
bytność,  wyłączaiine -,    Ger.  oj^tte;    (przeciwne  z)    cza«em 
cum   enctttico  e,   n.  j^.  bezcmnie;     Móh.  €ft  Siopac.    h€if 
Jpje;    Sorab.  1.  hti,  Jci^;    Rc^.  6c»Ł:  Hebr.  &*k  epŁts. 
(Zamiajł    bez    pospólflwo   czfjlo   mówi  przez    .z  drugim 
przypadkiem,     co  *ic  i   w   dawnych  pifdrzcBch,  ziiayduie, 
n.  p.    Cdy  król  przez  płoda  i  potomjiwa  zeydzi^i,   króla 
obierać  nie  maią ,  przez  wiadomo/ci  nćtsz^*  Herb.  Stat.  8. 
Pomorzanie  przez  mała  9W€go  nie  dokazaU.  Biel.  Kr/  78. 
(bez  mała).  -  Zachowywano  tfi  zmidnę  nawet  i  w  słowach 
Jkladanych,   n»  p.  przezpietcztty.   Stryik.   ta4»'   Błel..  Kr. 
k^b.    ( bezpieczny).   Uprzezpieczorty.   Biel.  Kr.  77.    (za- 
mlaji :  ubezpieczony).  '  Tłm  się  wykładdią  i  niektóre  do- 
tąd  ieszcze  niezartucone  ipo^ćby  Mówienia ,  n.  p.  przez 
dzięki   co  czynić,    t.  i.  z  mitstt  y    bez  dzidki,   nie  za  Bóg 
zapłać  czy /i  podziękowanie.     Przeciwnie  ua  be»  rok ,    ma 
bez  za  przez,    za  cz4m  poprawnióy  przezipok,  ztąd  tez 
przezroczny.     Przemianę  beif  ną  przez  roxwd:iać  tei  na- 
feiy  w  riajlępuiących  dyalehtach:   Dal.  5*z,  brez,  prez; 
Rag.   bkz,    rulg.  ^rkz;     Croaf.  prhs    {za^  Pol/kie  przez- 
Croat.  chez^     Rolf.  ^peal) ,     ł^pealj)*,     Slavon.  j>rezi 
Bosn.   bez,    bret;    Vind.   et  Carn.  brety.ptird^n.  prócz, 
precli. )  -     J.  Okręt  bez  ftómika ,  bogactw*  bez  mądrości. 
Warg.  Wal.   a34.     Co  dzień   bez^^rfońca,    ■woyfto    bez 
hetmana  ,  To  icft  bez  króla  pańftWo ,  dom  baz'  pana.    Pot. 
Syl.   372.     Pan  bez  słum,    książę' bez   ziomi,    ócicc  bez 
dzieci)  ziemianin    bez    kpaieciv    Rys,  Ad,   brj*-    (za  nic). 
Szynk  bez  nniz}4cr ,     wóz   het   smerowidia  ,     taniec  bez 
dziewki,  za  nic'  nie  ftóh  ffaur.  Sk.  156-.      Dobre  rzadko 
•bez  złego.  Cn.  Ad.  i65.  (nic  bez  ale).     Be*  czego  mcrrcsz 
bydf,  zaniecha y.  Cn'.   Ad.   16.    (  cifego   nie  potrzeba,  to 
drogie  i  za  B*e\ąg),     Czas,  byś  aię  uczył  aam  bezemnie 
chodzi<r.    Jabł.    Tet  570-.    (bez  moicy  pomocy  cf.  umie 
pacierz  bez  pani   matki ).     J.  -Bez  drithm.  minus,  mniey, 
i/i^yraia  się  przez  linijkę  między  ilościami  ^zdl u ź  położoną. 
Śniada  Afg.  1,  8.  O^Hf,   menlgei.     §'  Bet  li  prócz,  oprócz, 
nie  rachtiiąc,  pf^t ,  O^rtf  J«  red>nctt.     Było  tam  dziesięć 
osób ,  be»  dzieci.  Cn'.  Th.     Jeft  tam  dosyć   ludzi  boz  was. 
Tear.  54, c.  62.  (nie  potrzeba  tam  waszey  przytomności  ). 
j[.  Bez  r  mimo,    pomimo ,  miiaiąc ,    Dl^f  ^Utl^UIT,    AM^er, 
lilb^t^fl^nb.     Królowi   nie  -wolno   na   nas   bez  naa  co  fta-. 
nowić.     Podw.  Syon.  B.  b.     Namiętności  w  naa  bez   nas 
powftaią.    Pilch.   Sen.   176.     (mimowolnie).      Bez  tegbć, 
to  fiie  d&leko.    Teat.   :i4^  c.  99.    C<Ui#erbetli^  O^Dcilt, 


BEZBAR.     *    BBZBOZ. 

AbftUff  /  nadto).;!  $•  Nie  bez  tegos  sapewne^  wielkie 
podobieóftwo ,  l^etmU^Udi ,  gen>lf.  Nie  be<  tego  9  abyś 
kiedy  liicików  iego  nie  czytała. '  Teat.  5 a,  88. 
BEZBARWNY,  «;  «,  Ji>ez  farb  i  kolordw.  Mcci.  6^9- 
mapeHl) ;  Rojf.  6e3UB'BmHLi]s,  fat^enU^,  (o^nr  %atU). 
Sen  besbarwnemi  maluie  farbami.  Zab,  i4,  i66.  Aras. 
BEZBAWNY»  a,  e,  B£ZBAAVNIE  adv.  nieodwłocznie 
Hojf.  6e3BOxoKHnxHO ,  ttitgeftttmt 

♦fiEZBEDNY,  B^ZBĘDNY,  a,  o,  niezbędny,  którego 
nie  sbędziesz,  naprzykrzony,  przykry,  RoJf'  Geaom- 
fióiiHhi^,  lVllbXlnHU^,  tli<^t  M  in  WZtheU,  Narzekał  na 
oszukanie  braterikfe  be^bedne.  Leszcx.  H.  S.  64^ 
BEZBIEDNY,  a,  e,  biedzie  niepodległy ,  UihtnM,  UU 
beilft^Y*  Bóg  mię,  przyydzit  c^aa,  prz^imie  Jtswey  bez- 
biednóy  chwale.  Ryó,  Gę*l,  C,  3, 

BEZBŁĘDNY,  a,  #,  bezmylny,  Mędom  niepodległy, 
Jtojl  6e3narp'BiiiHjaH ,  feWetlp*,  frtUtftep.  Niektóre 
yr  tedi  pianiie  pomyłki  pozącbodzity,  przeto  damy  tu  prze- 
pis iego  bezbłędny.  N.  Pam.  i.4,  267,  BEZBŁĘDNOŚĆ, 
ćci,  i.  hie  ^tiUtUffi^Uitf  Rojfl  Ge^uorclómHOcmh. 
BBZBOlAZLIWY,BEZBOUZNY,a,c,  boiaźni  lub  bolaili- 
wo^ci  nie  podległy,  futĄtlo^,  Rojf.  6e36oH3XKB&iix ,  6e3- 
6oxaHeHHJii4i  ^fici,  6e36ojJ[aHVBiiiH.  BEZBOIAZLIWOSC, 
id,  i.  niepodległo^^  boiaim,*bie  gtlt*rto(lgfelt,  Rojf.  633- 
Co9iiAHBociix&9  6ę^6oxaHeiuiocpi£;  ^cc/.  6e36ox3HC0iBO. 
^BEZBOKI,  a,  ie,  boków  nie  maiący,  Rojffl  6e360KiM, 
Ąntedtm,  *OWfelti«.  (niewypukły).  BEZBOLESNY, 
BE^BOLNY,  a,  e,  bólowi  lAb  boleici  niepodległy,  nie 
boleiący,  Rajf.  GeaCoKhzHtHWdH ,  fdfnuthtnM,  fc^metf 
Senfref.  Koniec  iyciu  naczei^ut  beabolesny  day  nam  Panie. 
Fimin.  JCam.  107.  BEZBOLNOSC,  BEZBOLESNOSC, 
ici,  i.  niebolenie.  Cn,  Th.  niecierpię tliwol^ ,  Wiod. 
Rojf*  eeaCoA^pHeHiiociiii ,  (  6e36o\ie  s  zdrowie ) ,  EccL 

eeaeoA^dHociub ,  hit  (Sc^toetif nloftgfclt. 

BEZBOZENSTWO ,  a ,  n,  5,  niewierzet^ie  w  boga,  iycie 
bez  boga,  ąteuapoflwo  ,  £ccl,  6e36olkecniBie  ;  Rag, 
nebogoactoYJe  *,  Vind,  bresbognia ,  bogąnererftTu ;  ^t^^etft^' 
te9,  UHdfaube,  <S0tt(0fid(«ir.  Księgi  Lukrecyuśza  hez- 
boźeóftwem  Spinpzy  tchną.  Zab.  a,  362.  Alb.  Na  nowe 
besboźeńftwo  praewierzgnieni.  fan.  Oksz.  C.  a,  b.  BEZ- 
BOŻNIC A,,  y,  i.   w  boga  niewierząca,   niezboina,     etue 

Bezbożnico!  impia,  Bardz.  Łuk.  16 3.  Fotwarzy  na 
brata  bezbożnica  zwal«.  JabL  Teł.  jog.  BEZBOŻNIK, 
u,  m.  %.  w  boga  nie  wierząiy,  bes  boga  iyiący,  ateusz, 

67op£ir.  ^e^boinif ,    t^e^abo^ ;    Boh.  ^^^^^i ;    Siagon. 

bogotająlac  ;  Carn,  bogatajiyz  ,  naaduzhnek  ;  Vind, 
bresbognik,  bogąnerere?  ;  Rog*  bogbnevjeraz ,  nebo- 
goactoTDik  ;  Rojp.  ÓeaGo^irHHRl) ;  Eccl.  6oroo4niny  (fHHKl), 

^er  ®otteA<lngitet,  9(t^fift,  (j^erUtigitter,  Ol^ngótter). 

Bezbożnik  wmawia  .  w  ^iidzi  ,  ie  kary  po  śmierci 
niemasz.  Karp.  a,  70.  Bezbożnik  nie  niy^li  bydi  w  nie- 
bie. Star.  Ryc,  47.  BEZBOŻNOŚĆ,  ści,  i.  niewierze- 
nie  w  boga ,  iycie  ]^ez  boga ,  niezbpżno^ć ,  złoczyfilhro, 
\0oA.  beaNnofl,  hof^^pta^W^;  KiW.  bresboahnoft,  1>oga- 
nerodnoft,  pregresnoil  ,  hudoba  ,  hudobitnoft  ,  Roffl 
3A0i^niie,  THycrnso ,  bU  ©OttloflgWt  il^ZBOZNY, 
a ,  e ,  BEZBOŻNIE  adf.  właściwie  nie  znaczy  niena- 
bożnego,  niezbożnego,  ale  tego,  który  ieft  bez  boga 
czyli  pic  wierzy  w  boga.   j^pcz.  Gr,  5,  99.     g^tfeiHu^nC: 


BEZBR.    -    BEZCH. 

ńfd),  ftt6e({tlfc(;  Boh.  Ul^in^,  Upmih^  i  t^^<^' 
bo^apra^ni ,    Ufimi  \    Sorab.  i^  itlWm  ;    Rag.  ne- 

bogoscU>vn! ;  EccL  6c>rOM^p3KiH  ;  Vind.  bresboshea, 
boganeroden,  boganebojezh,  breadushen ;  Ccwn.  bresboahne, 
breaduahne,  nasdushn^,  boganarpdne)  -  Podobaią  mu 
się  zarzuty  przeciwko  religii  ;  dla  ^tego  chętnie  c^yta 
książki  bezbożne.  Z^b.  3,  3o6.  Bienk*  Bezbożnym' Cydi 
Rojf.  6e36o3KHjaYaini,  6ea6oxcmByiD,  6oro6opcjiiBO« 
BainB.  $.  Bezbożny,  niezboiny,  złoczyńflu,  cbrodniariki, 
gottlo^ ,  1>etru(^t  Rojf.  aAOHócmH&ii^ ,  HenecmjiB&ia  i 
Vind.  hudobiten  \  Bosn.  ne  bogo.  mi  U  i).  .  Bezbożne  sprawy 
{^y  bifkupi  ganili.  SA.  Dx.  84 a.  Zycie  twoie  w  niebez** 
pieczeńHwie ,  to  iefl  człek  bezbożny.  Boh.  JCom.  1,  37. 
Bezbożny  iwiadek  krzywoprzysicztwem  dodaie  wagi  fał- 
szowi. Teat.*-^^^  37.  Bogusi.  Bezbożnie  iyć,  EccL 
MenecniBOBainH,  SAonecmBOBaznii,  (ob.  zbeabożnić ). 
B£ZBaAMNY,a,eybramy  nie  maiący.  HVocr.t(orIp^^^neX^Or* 
BEZBRODY,     BEZBRODNY,     a,     e,     Bch.  et  Slopac. 

(ea^rabó  ;    Sorab.  1.  Ufjbt^hui ;    Roffl,  6e36opoAiaa, 

6e36pa4Uii»  CKyAo6opaAUH;  (^Cckr/z.  mdlaft,  mulz), 
brody  nie  maiący,  bart{o^,  unMrtig,  goło  wąs.  Mącis. 
Pebus  bezbrody.  Ry\i.  Gf^l.  B.  3.  Mędrce  bezbrodni,  Albo  cu- 
jdem  natury,  albo  wiary  niegodni.  JCras.W.bi.  {ob. Młokos). 
BEZBRONNY,  a,  e,  BEZBRONNIE  ad9.  niezbroyny, 
beż  orę^a ,  Carn.  bresroshjen  ;  Rojl  6e36paHHiixii,  deso- 

pyiiFHiiiii,  Sorab.  1.  hel^onitc;    Cer.  mfftloś ,  unhcmffi 

net,  tOaffiSnM,  Mała  stawa,  bezbronny  że  poleguę  W  boiu. 
Hul.  Ow,  1 1  •  2f  nienacka  rozproszonych  napada ;  1  wielu 
ich  bezbronnych  legło.  Pilch.  Sali.  a  13. 
BEZBRZEŻNY ,  a ,  e ,  brzegu  niemaiący ,  nłezawarty 
w  brzegach,  nieograniczony,  U^nM,  dtitiucnlo^.  Tu.  swe 
bezbrzeżna  wieczność  zacznie  panowania ,  W  tym  wszelki 
czyn  znikomy  ^niknie  oceanie.  Nar,  Dz.  2,  i4. 
BĘZBRZUCHY,  «,  e,^  brzucha  nie  maiący,^  Rojf 
0e36piox'i'H ,     CKy^o6pioxuii  ;     Eccl.  6e3yałpo6HbiK  » 

♦BEZ BURZĘ,  a,  n,   Eccl.  6e36ypTe,  cisza;  spokoynoić, 

b^e  SBin^jliffr,  (Ku^ó  Sturmlofigleit.    BEZBURZNY,  a, 

e,  Eccl.  6e36ypHUii,  cichy,  apokoyny,  od  burzy  wolny^ 
BEZCARSKI,    a,    ie,    cara  .nie  maiący,    bezkrólewflci ; 

Ecch  6e3]japcjiiBeHHua,  D(tir  ^aat.t  ^aaclo^*      BEZ- 

CARSTWQ,  a,  n.  fł^n,  rząd  bes  cara,  bezkrólewie,     bif 

BEZCKLNY,  f ,  e,  bezmytny,  cła  nie  maiący^  %tJJiMi  V^ftt^ 
Ro/ll6e3nomxjiHHhiii.    $•  Bez. celu,  zamiaru,  |»rtf(p^* 
BEZCEN  niejorem.r-  za  bezcen,  za  bescenek,  (ob.  Cena) 
na  póidarmo ,    aż  nadto  tanio ;  ( Rojf  6e3u'BHHOBb  nie- 

oszacowana  kosztowność),  wottt  ąSem  fl^eiff,  fpott  mtts 

f ci( ,  ( Vind,  sa  predober  kup ).  '  Bachmaty  Tureckie  z« 
bezcenek  przedawano.  Nar,  Chód.  a,  349.  Dobra  za 
bezcen  przedane.  Teat.  45,  b.  69.  2«a  beaoenek  topazy 
oddawali.  Tor  z.  Szk.  94.  Kupił  go  żyd  za  bezcenek. 
Teat.  26,  b,  37.  BEZCENNY,  a,'e,  ceny  nie  maiący, 
nie  płacący,  tani,  fpott  HU^Mfeil.  Dziś  onotę,  wiarę, 
miłohd ,  chcą  mieć  Ba  bezcenne.  Jag.  Wyb.  D.  b,  $.  ftojfl 
6e3|s'BHHUH  ,  nieoceniony ,  nieoszacowany ,  nieopłacony, 
ni^t  ^  be^ailletl,  4lt$er(l  foftinc.  Bezceatne  dyamenty, 
kosztowne  kamyki,  Smotrz.  Lam.  1 4. 
BEZCHCIWy,   a.    e,    chciwoi^ci  niepodległy,,  beziute* 


BfiZCH.    -    B£teC2< 

reffowiij »  MnH$tnnm^  ,  nn(il6(tt(^t(d*  Ta  wspaniała  i 
becchciwa  gorliwość.  Teat,  47,  c.  111. 
.  BEZCHLEBNY,  i,  e,  chleba  nie  maiący,  tt^tM,  Vind. 
brefluiiahea  ;  Kojf,  6eaxA'feOHUB.  Bćzchlebna  kraina. 
Zebr.  Zw.  i4.  (Rojf.  6ecxA'B6aua,  bcachlebno^d ,  l?rak 
cUeba,  gfód). 

BEZCHMURNY ,  a ,  e ,  5oraA.  i.  beimtotiefn/,  nenirotiii^, 

nie  saclin^unony,  WOfffttlO^,  tttt^fWilft  lVt]'esiąc  ^irieci 
na  beschmurn^m  niebie.  Bardx»  Tr.  447.  Bardz.  Luk.  84. 
•  SEZCHRZESNY,  a,  e,  niechracaony ,  tttigetanft.  Nie- 
wiernym ibeichrsesnym  potcjtienie  wieczne.  Stryik,  ia8. 
BEZCHWALNY,  a,  e,  EccL  6e3XBaAHiJH,  Sorab  l^ 
le|(orbofCill£,  niepoch  walny ,  unttbli^. 
•BEZCHYTRY,  a,  e,  azcz^ry,  i{o^ 6e3XHn3pocniHUH, 
6e3AyKaBHUB;  ^cc/.  6eax Hm pUM ,  anarglllKd,  tfrgW, 
«ttftt4fttd.  *BEZCH YTROSC ,  ^ci,  i.  szcziroiĆ,  EccL 
6e»XMnxp€iiiao  ;'  Ńoffl  OesAyRaBcniBO,  Me  UnargKIHgfctt, 
trgrWitffrft,  tttftl^tfdffit  ^  -BEZCńYTROSŁOWKOSC, 
^»»  ^-  -fcci^  6e3xmnpocAOBje  ,    Gr.  o«xyoX9y/ci ,  szczd- 

romdwnoić,  bie  SlrglolfgWt  im  Dleben.     •BEZCHYTRO- 

SŁOWNY,  a,  e,     /?cc/.  6^axBnipocA09HUii ,    szcs^ro- 
•Mwny ,  trglol  W beiib. 

BEZCIELESNY,  BEZCIELNY,  a,  e,  BEZCTKLESN!E, 
BEZCrRLNIE ,  acA^.    ciaFa  me  maiący ,     (itperfo^,  nnC^r^ 

prra^,  iinffeif(bn(^;  \fioA.  Uhtilxixj\   Sorab.  i.  uecjewne; 

Jto^  6e3ni1kA^CHUii,  6e3DAoniH&iK,  6e3Befl3ecmBeHHUK, 
iieBeQ«^(.niBeHHUM  ;  Bezcielny,  tracor/^ora/rr.  Cn.  Syn,  467. 
AAieli  nie  cielesnemi  oczyma ;  ale  bezcielesnym  widzeniem 
w»zylłkie  rzeczy  widzą.  Smołrz.  Lam.  2o4.  '  Bóg  ieft 
dach  bescielesny.  Galat,  Alph.  43.  Bezcielesny  i  nieo- 
garniony. SA.  Xaz.  NUd.  a 4 2,  6.  Duchy  bezcielne.  Pafr. 
Et.  75.  Bdg  narodził  się  w  ludzkim  ciele,  ale  bezcie«> 
lesnie^^  Zachar.  JCaz.  1,  4o.  -  BEZCIELESNOSC, 
BEZCIELNOSC,,  ic\,  i.  ^  Sorab.  1.  ttWiemno^j;  Rojff: 
6e8xn%AecHOcnil ,  6e3nAoniTe,  6e3aAomHOcniB ,  6es- 
Bei^ecniBeHHocniB ,   HeBeqł<$cniBeHHOcmJb ,   bie.  ttncitpet' 

Kłfrlt,  ©tpfrtoffgfrit. 

BEZCIENNY,  a,  e,  cienia  nie  maiący ,  f^^ttetllo^.  Cn. 
Th.     BEZCIENNOSC,  ici,  i.  brak  cienia,    Me  Cd^amil* 

itfigrdr. 

*B£ZCI£PŁY,  a,  e,  f  cc/.  6e3nx^aAMa ,.  6eanienA0c- 
meHl)  ,  ciepła  nie  maiący ,  wdtmelO^* 
•BEZCIIJZARNY ,  a,  c,  Ecd.  eesmifrocmeHl) ♦  nie- 
ciężki,  nieobciąiony ,  ntd^t.ftftwet,  UtlbefĄwett 
BEZCZELNIK,  a,  m.  1  człowiek  bez  czoła,  bea  wiłydn, 
kldry  psu  oczy  przędąc;  Boh.  ttejl^Da  ;  Sorab.  I.ne^am 
tt9€^   Ki/ii/.  nesramnik;    RoJf.  aoai^HULYib  ^  osoomiikI), 

O3opl),  xaab;  fin  Vmtt{ćSiMtt,  6((iimtofet,  ((Stirm 
Wrr);."'  /•«<&.  i««A  BEZCZELŃICA,  y,  RoJf.  no- 
xa6HH||a ,  03opHaisa ,  kobieta  bez  czoła ,  wftydu,  sromu, 

rtoe  ttff9etr<Mmte,  64aiii{ofe.    bezczelność,  ^ci,  i. 

■iewflydliwo^^ ,  niewfiyd,    niesrom,   przedanie  psu  oczii, 

^9h.  nefhib  ;    Sorab.  i«  tie(4<«^itofc} ,   ne^anMtorcitisofc) ; 

Croat,  neasrannoat ,  bezQchnoszt ,  bezochansztvo  *,    Bosn. 
bezocjanRro;     Rag.  bezocj4nftyo,    beJbcnds,  bezsramnos, 
beiobrasBoa  i        RoJf.    CeaoYctnBO  t    HanpocAaBOCtni,  " 
MopHHHecmao ,  HaaojUHBOcmL ,  noxa6cinBO  ;    J?cc/. 
■pett^cRoe ,    mmt  ncoaa  6e3cniUAje ,   (  cf.  Pies ).     Me 

9mff«tetMt,  e««taifo1iireit,  {(BńuUUU\t\    Drogo 

itt  pTzypłaciaz  beicaalvoćć  awoię.    7ea/l  54,  5i.       B£Z- 


*6£CZEŁ.    •    ♦BEZW. 


75 


CZELNY,  a,  e,  BEZOZBLNIE,  acfr.  beawftydny,  nie-* 
sromny,  niesromiciliwy,  bez  cznla,  psu  oczy  przedaiący, 
■  Sorab.  I.  ne(km^itć/  ltcWMtVfc|ime;  /?<ig.  bezocni,  bez- 
sraman ,  bezobrazan  j  Bosn.  bezocjan ;  Croai.  bezochan » 
Vind.    bresobrasen  ,  %  odsramoterf  ;       RoJf.     noxi9Hbiu, 

HffSHARBUM  ,   HaCOHAIIBUH  ,    HaSOHABBUR  ,    03opHOB  ', 

Ecd.  6e3cnT&iAHUH ,  aCecinoiroABVHSiu  *,  ttll«ftfd^4nit, 
fd)amio4/  fHmi*^.  Bądf  ^miałydi  i  bezczal«ym,  iak  ia; 
nie  powinieneś  się  iuź  niczego  wftydzi^.  Nieme.  JP«  P.  \b* 
Bezczelny  zdrayco !  Teat.  53,  c.  36.  Bezczelnym  bydi, 
Rag.  bez^citi  ;  RoJf.  HaJiMBaiBc£  ,  noxa6c[naoaaiiiBr 
noxa6HBHamB,  6e30YcrnBOBanift ;  EccL  o6e3cpaMBtnBcx. 
BEZCZEŚĆ;  ^ci,  i.  brak  czci,  niecze^d,  iS%tU%%Uit, 
tttfe^te'^;  RoJf.  6e3Y^cni'ie.  Bezcze^^  a  niecnoty  wynika. 
Bardz.  Tr.  127.  BEZCZEŚCIĆ,  czyń.  nied.  zbezcześcić 
dok.  RoJf.  6e3H«cinBnib,  czci  potfbawia^,  nieczcf  na- 
bawiać, bezećzcić,  bezecnić,  profanować,  Mttttie^Yeil ,  bef 
CJte  be tmrtf « ,  entejteit.  Baby  gdy  tak  •  swoim  głosem 
się  pieszczą,  Wiek  swóy  swowolnie  ftary  bezczaizczą.  Zctb^ 
9,  348.  Żabi.  Trzewieić  ha  sobie  nie  mógł,  aby  tak 
sprosnem  kadzidło  swoie  zbezcześcił  niywaniera.  -  ZałK  6, 
295.  Nayszlachetnieysze  ftworfeenie  upodlłłi  i  zbezcześcili. 
'  Pilch.  Sen.  /i/?.3,  io4.  l^Iudśkiemi  poftfpk#nii  łudzkość 
bezcz«icić  będą.  Mon.  76,  535.  Kn^wnprzysięatWem 
'  imię  święte  boga  zbezcześcił.  7>cl^  3,  <?.  1 6.  -  1.  *BEZ- 
'  CZESNY,  RoJf,  Cea^ecmBŁiB ,  ^3.  besecny,  e^(ol* 
3.  BEZCZESNY,  a,  e,  BEZCZESN114  ad¥,  bez  czasu, 
nie  zaległy  od  czasu ,     J{o^  6e3Bp^MeHHUH,    He  noAAe* 

iKa^*iB  BpeMeHB,  |eitM,  bem^e(tt9e(^fpl  tMit  «titets 

t^Otfen.       S«   Nie  maiący  s  wolnego  czasu ,     na  głowę  .za«- 
trudniony,  mufelO^/  O^tte  ^eit  $.  Bezczesny ,  nlewczeany , 

nie  w  czas.    tiid|^  |itr  re^teti  ^elt  ^efc^el^eiib,    nn^eitig. 

EtcL  6e3ro4H&iii,       BEZCZESNOSC ,    ici ,  i.  niepodle- 
głość czasowi',   /ło^  Gesap^Meimociin ,  Me  ^eitfoffgfett 

$,  brak  czasn  wolnego ,  bet  ^eitllldlldeL  S«  Niewcaesność , 

hU  unre(6te  $eit*  ^ 

*  ^'BCZCZŁONECZNY  ,     a  ,     e,    Eećt.    Gea^eBOBHblH, 
członków  nie  maiący,  glieberfO^* 

BEZCZUŁOSC,  iciy  i.  l:^ak  czucia,  J?o^  6etf^yBcniBeH- 
nocnil,  6e3YyBcnxBO,  6e3YyBcin8\'e ,  bie  S^^^^fi^Utt, 
ttnempftnMi^^feit  BEZCZUŁY,  a,  e,  BEZCZULE  adp. 
czucia  pozbawiony  ,  RoJf.  CeaMyBcniBeHMUB ,  fiUj/fM  ę 
ttttempftnbli(6,  Insza  z  wielkości  nmysfn  rzeczy  przeciwne 
pogardzić ',  insza  bydi  nikczemnie  bezczułym  \  insaa  nie- 
poruszony  umysł ,  insza  bezczuły.  Tr. 
BEZCZYNNOŚĆ,  ^cl,  i.  próżnowanie ,'  nieczynno^ć , 
RoJf  0ec4'6HcniB7e,  Me  Unt(^dHdfeit  Umieć  czas  Uawić, 
ieil  iycia  iftotą ,  Bezczynność  przykrą  nabawia  tęflcnotą. 
Zab.  II,  149.  Szoji.  Człowiek  z  przyrodzenia  nader 
fkłonny  ieft  do  bezczynności.  Zab.  7,  274.  Alb,.  ^J^^ff*- 
6€3HBH?e  nieład ,  nieporządek  ].  BEZCZYNNY ,  a ,  e, 
BEZCZYNNIE  ad9.  nieczynny  ,  próźnuiący  ,  Rojf. 
6e3At^Al>H&iB  (cf.  Dzfać,  {działać ),  unt^4Hg*  Wsławione 
męzkim  Amazony  boiem  Bezczynnym  zawsze  gar- 
dziły pokoiem.  Zab.  9,  ia4.  Żywość  iego  dowcipu  ^ 
nie  mogła  bydi  na  moment  bezczynną.  N.  Fam. 
i3,  109. 

•BEZDANNICZY ,    a,    e,    Roff.  fSttĄm}XUn ,    dani  nie 
podległy ,  ftiXI  90tt  Hbgilbetl. 

*BBZDAiU^,  a,  e,  Mcęl.  6ei4ftpma%  ^s  ^»^f  ^^ 

10  .  4 


7« 


♦8KZDA-    -    BEZDR. 


BJS^DIL   ^ 


DZ. 


obdarsony^  darem  niesaf scsjcony ,    nnU^tnH,  ^tfiienh 
^BEZDASZY,   a,    «,    dadiu   nie    maiący,    nie    Eaki-jrt}r> 

Rojf.  6e3iLpoB£Ai>ŁUiiH,  nn^e^c^t/  baibM,  nn&rbecft. 

*Bii) ZDECHY,    a,    '•,     bez   oddechu,    tchu  nie  maiący, 
jRaJC  6e3AuxaHHiaH  ,  Ąt^mloi*     (cf.  Bezduchy).     . 
BEZDENNO,   a,   n.    5.    nacąynie  bec  wdna ;  kieliszek  na 
dolo  tuUftjr,   a  stąd  przewrotny,     eiR  S;untltic((^eit ,     eiH 

ZńrdgeWtt ,  vinxen  tnnh  %mblht  Tr.     bezdenność, 

ści ,  i-  brak  dna ,  głębokość:  niedocieczona ,  nieogranicco- 
ność,  bie  ^ibtXlU\\^^%  Nie  zatrzymany  bezdennością 
czasu*  N.  Pam,  19,  84.  -  $.  Be%dennoś<5,  bez  dna  prze- 
paść, abyfff4s.  Mącz,  -  Urt-  Gr,  127.  s  Bezdnie,  bezdno, 
bezgruncie,  ^Zt  ^b^niRb*  phys,  et  moraf.  Bezdenności 
morflŁie^  N.  Fam,  ii,2a2.  Zapadt  się  w  niezgruntowaną 
nędzy  i  wzgardy  bezd/enność.  Teat.  3,  5o.  BEZDENNY, 
BBZEDNY,  JkrócenU  BEZDNY,  a,  e,  BEZDENNIE 
a</c.  niezgruntowaai^  głęboki ;  Boh,  Će^ebtl{^^.  Roff'  6^3- 
•40HHUH  ;  R^*  odadgnen  \  Vind^  nepodnaft ,  bres  dna, 
bres  Ueh,  kobettfO^r  grUttMo^;  URer^rńuMlc^*  phys  et  mo- 
rał. Garniec  *pr»e»denny  (  bezdenny  ob.  a)  bez^.  Cr  esc, 
^07.  Koaew  bezedna  .aic  w  sobie  zatrzyipać  nie  może. 
Kosz,  LoF'  71-  Bezedna.  prz^aść  abo  bezdenność.  M^ci, 
Ka  bezdenną  prawie  głęboko^  morsa  spuszczali  aię.  Pilch, 
5«n.  906.  Otchtań  ciepina  Fl^toaa-  i  bezdne  przepaści. 
Zsb»  i5»  3i^  Bezdenni  takomcy.  Nan  Tac.  3^  63.  (nie- 
nasyceni)- Przyszedt  zlo/iziey  ^6  /kępca  bezedaego. 
JC/oji.  Wor,  43,  Ztopaiąc  brzuch  twóy  bezdenny  tyle.  Zab, 
i5, 4t3,  Nasze  bezdenne  zbytki.  Tward,  IV.  2).  2.  (bez 
granic,  niepohamowane).  Bezdenne  Ezopa  koncepta.. .  J^bt. 
£x.  3.  (niewyczerpane). 
•BEZDĘSZCZE ,  a  /  /i.   Roff.  6e3402^Aje ,  brak  deszczu, 

ans^a,    ^anget  tftt  CRegeti/   3)ilrre.      *BĘZD£SZCZY, 

•BEZDZDZO WNY ,  a,  e,   JSU>JJ.  6e3A07KAUMH,  deszczu 
nse  maiący  ,    tegeolp^/  bittf.     Egipt  ^bezdiowny.    CAo</. 
Jfo/?,  a.    (  bezdidiowny  ). 
BEZDŁUZNY,  a,  e,  dlugdw  nie  maiący ,     Vind.  douga- 

proft,  f(6tt(benfre9/  f^nlbńU^. 

BEZDIJIE,  ia,  ą.  BEZDNO,  a,  n.  co  dna  nie  ma,  bez- 
gruncie,  bezdenność,  otchłań,  przepaść}  Sorab.  1.  be^bno; 
Pioff,  OeaAHa,  uyMiiHa;  Rag,  bezdno  *,  Vind,  presen, 
presdna,  globokuftyu;  bo^  fBobenIofe,  bct  ftfbgtURb.  Na 
bezdno  piel^ielne  ilrącony.  Mon,  70,  698.  er  75,  538« 
Wszyscy  co  tąm  w  okręcie  płynęli ,  nf  morikiem  bezdniu 
zodali.  5/i.  Kaz,  N.  1,  G5.  O  bezdnle  głębokości,  która 
Bie  mBS9  miary.  ib.  1,  379.  Namiętności,  ikoro  duszę 
prsewftźą »  na  b^zdnie  ią  pociągną  ciężarem  swoim.  Pilch, 
S.i^.  I  ?S.     BEZDNY  Pb,  Bezdenny. 

B£ZOQMy,^a,  ,e,  domn  nie  maiący,  Roff.  ^ezAOM-^ 
|ivn,  6eaAOHOs2),  6e3aoM'BcmHua ;  j^cc/.  6e3AOMoa- 
ifu^,  ee^AOMHi^iLL,  6e3AQMOKl> ,  iioaiopoHHe  n!ii'Binb 

,B£ZDBA]PIEZNY^  a*  e,  drapieiy  nie  uiywaiący,  nie 
^arpaiący,  im¥4^betif<^,  tlic^l  rauMb.  Przodków  w  dziele 
bphatyriki^m,  a  bęzdrapiein^m  iyciu  i  sacią^u  naśladowaić. 
Birh.  Kaw,  M.  A,  5. 

BEZDROŻE 9  a,  n,  mieysce  bez  drogie  gdzie  drogi  nie-, 
masz,  £ccA  eeanyniie,  eeanyniHk^a,  ritl  ttnmjrgfatlier, 
ntiU^fn.Ott,    m  f^  9^9  Sr^t.       Potoi^    na  puszczy 


drogę,  n  na  bezdroiu  rsćki*  3«  Leop.  Jet.  43,  ^9^.  (na 
niedroźniku.  1,  Leop.)  Chcesz  iść  drogą ,' ia  z-  tobą; 
chcesz  iś<5  na  bezdroie  ,  nie  bawię.  Bardz.  Tr,  4o3. 
§,  Morał.  Człowiek  nędznym  flać  ii^  moie ,  Gdy  z  pto« 
fley  szczęścia  drogi  sam  zboczy  w  bezdroie.  Przyb.Ab.  s6« 
Kobiety  zabrnąwszy  na  iakie  bezdroża,  na  wszyflko  śi^ 
odwaiaią.  Teat,  5,  86.  ( zdr/)żnoścJ ,  ńtoeg^).  BCZ^ 
DROŻNOŚĆ,  ści^  i.  nieprzechodnoś<5f  ble  ttnWItgftW^^it- 
i{o//l  HenpoxOAKMOcnib  ,  brak  drogi.  W^od,  B£Z- 
DROŻNY,  a,  e,  BEZDROZNIE  adv.  drogi  nie  maiący, 
nie  przechodny  i.  BoA.  tt«e(l»$,  bejCejUtC,  ttefc^ObllP; 
£of /z.  et  i{a^.  bezputni i  Rojf.  desnymmasii  nnmcdflini* 
Puszcza  bezdroina.  1.  Leop.  4.  £zdr,  9,  ag.  Ziemia  pu- 
fta  i  bezdroina.  1.  Leop,  Jer.  2,  6.  Bezdroinemi  azta* 
kami  przerżnęli  się.  Pilch.  Sali,  212.  Przez,  ikały  wysokie 
bezdroine  ciągnie  woyfko  t  przerwy  głębokie.  Bardz,  Luk, 
70.  J*.  zdrożny,  przewrotny,  «om  te((tetl  2Bw  abjCs 
$enbf  Oerfe^tt.  Niemaaz  nic  w  iego  nauce  i  obyczaiąch. 
bezdrożnego.    Mon.  71,  4a4. 

BEZDRZE\VNY,.a,  e,    drzewa  nie  maiący,     Bccl.  ^ea- 
ApeBdcHhiH,    boWo^;   obnc  S^tt\\,      BEZDKZEWNOSC, 
ści,  i,  brak  drzewa,   Eccl,  6eaApeB^ciioćinB ,  bet  i^Oli' 

m^nfef.    ^ 

BEZDUCHY,  a ,  e,  ducha  w  sobie  nie  maiący ,  nie  iy.fry* 
Ublo^.  Członków  rozszarpanego  b^zduchych  szukała. 
Otw.  Ow  71.  Wyzutych  z  siły.  Mdłych,  bezduchyt:h, 
zgnębionych ,  podtych  zoftawlli.  Prżyb.  Milt.  ao5.  f  06. 
*Bezdechy).  ^  BEZDUSZNOŚĆ,  ści,  i.  brak  duszy, 
Roff,  6e3Aytnie,  bte  ©eeleniofigfeit  J.  *Przezduszno5ć 
( bezduszność  ob.    a.  bez )    ludzka  s  niepoboinośd    Mącz» 

bie  ©emtffinroftgfelt,  ©Pttlofigfett-    bezduszny,  a,  c, 

BEZDUSZNIE    ąc/f.     Slovac.  Boh.  beSbnffhÓ;     ^orafi.   i. 
be^bufd^nC)    ^o«n.  bezduscjan  *,     Km^/.  breadushen;     Carn, 
bresdushne,  presdushnik  :  Roff.  6e3AyuiHhiu,  duazy  nie  ma- 
iący, bezduchy,  nieżywy,  feeleillO^,  (eblo^.     Padła  i  leży 
bezduszna.  Morszt,  94.     Rośliny  są  ciała  organiczne  bez- 
duszne. Bof,  Nar.  a.     Maiętnośc  bezdusznych  rzeczy,  iako 
pieniędzy,  zboża;  także  i  maiętnośc  duszę  n^aiących,  iAko 
bydła,  koni.  Petr.  Pol,  44.  Petr.  £t.  5i.     §.    Ęezduazny, 
^przezduszny ,  niezbożny,  zły.  Mącz.  "RoJf.  6e3AyuiUMBCy 
bezsumienny,  bezbożny,  gemlffenlo^,  gOttlotf.     Ztjr  a  bez- 
duszny  Judasz  wydał  swego  miflrrza.     W,  Pop.  IV,  1,  aCo. 
Bezbożi^i  i  bezduszni  ludzie,     ib,  ao6.  -     R^ff^'  6e3Aym- 
HnnaniK  bezbożnym  bydż.     6e34ymHBK&  bezbożnik. 
BE^DZIĘCZNY,  a,  e,  BEZDZIĘCZNIE  ad%t.  nie  dobro- 
wolny, wymuszony,  bez  dzięki,    tltc^t  gUttoiSlg;  flTSIOUIIs 
gen*     Boh.  \i\l^iiVL^,     GrauaU  bezdzięcznie ,  nie  a  dobrą 
wolą.  Mącz,     Bezdzięcznie  a  za  niechucią  pełnił  rozkaza- 
nie królewĄ(ie.    1.  Leop,  X.  Paraf.  ai,.6*     Cóż  ma  król 
czynić  w  takowym  przyniewoleniu ,   i  bezdzięcznym   (>o- 
zwoleniu;   Wereszcz,  Reg.  26.       5*  *P«ezdzicc«ny   (bet- 
dzięczny    (bezdzięczuy  od.  a.  bez)     fajiidiosus ,    dziwak, 
któremu  nikt  nie  dogodzi,  Mficz.     gtiUetll^afi^ ,  tOUnUtllĆf, 

gtiaenf<Sttgft{f(*. 

«B£ZDZI£DZIQr:H.Y,  a,  e,  BEZDZIEDZICZNJE  ac^r.  bez- 
dzietny ,  bezpotomka ,  dziedzica ,  0Cne  Cfbett ,  fTbeillp^, 
ef6IÓ^«  .  Rofjf.  QeZHSLC\1bAHtaEL.  §,  Nie  dziedziczący, 
wydziedziczony  ,  erbfog^  eoterb^ }  y^^^:  bres  dlala, 
oddienahan. 
BEZ  DZIĘU,     »PRZ£Z  DZIĘKI    ddętrhialiur  ,    |mbe^ 


BEZDZIEŁ.    .-  ^C£Z£CK. 

lie,    z  mnauy    nierad,    pa  niewoli,   prseęiir  wt»li^ 
hcM  bóg  sapfać  albo   podziękowai^ia ,     Wi^t  SSIU^K  9     $€» 

loimgeii,  «iragent.  bóa.  Uhhijt^,  ie^hicni,^  be^beC ;  SoraS. 
I*  hei^iat,  ttitąb;  Rojf.  HeBo\ejo,  saHeBOAio,  noMeBOA'^. 
Faligare  90tu  ^  modlitwami  boga  apracowail,  wyproaić 
bea  dsicJbi.  Afącz,  (koniecznie).  Prossę,  abyście  praes 
waaelaką  okaają,  bądi  wdalękj  bąd^  b«s  d^ckl,  do- 
ateieńlhiro  iego  na  pagai^ <5  pnywodaUi.  Wereszcx,  Reg, 
pratfn 

BBZDZIELNOSC ,  ici  ,  i,  1.  nie&utecanoid  ,  Rojf. 
BCA^&acniBiiineAiHOciijB ,     fe(e  Uomitffamfeit*       a.  Nio' 

podsieino&'<5 ,  Me  Unt^eitiArfeit      BEZDZIELNY,  a,  e, 

BEZOZIEŁiNIE  ad9.  1.  od  dziafania,  nie  działalący,  nie 
ikutkiiiącj,  dzielą  nie  wyprowadzaiący ,  R^ff'  ^^^^ 
A%ticniBeHHUix ,   6e3A'&A£Hbiix,    HeA'BiicinBiXjneABH%iH, 

«m»irffAiii ,     tti<^t^   ^et^orbrlndeńb ,    tx^ii   er^eugenb. 

Granie  samo  muzyczne  'iell  bezdzielne ,  ie  żadnego  dzielna 
po  sobie  trwaii^cego  nie  płodzi;  kompozycya  zaś  -ieft 
dzielna,  bo  a  niey  noty.  muzyczne.  Off,  Wyr,  artts ,  quae 
iffo  actu  perficiuntur  ^  hihifcue  pojl  actum  operis  re- 
Hnquunt»  QuinfU.  Dziwnie  uty/kuią;,  dla  tego  my  ich 
w  tern  bezdzielndm  daiele  nie  naśladuymy.  Wtry/-  praef. 
(nieczynnym,  na  nic  aif  oie  zdai%cym).  Bóg  dal  dziel- 
aość  tlo&cu ,  ziemi ,  drzewom ,  aby  nam  pokazał  moc 
awoię,  któraf  wifcey  w  dzielnych,  to  ieil  daialaiących, 
niż  bezdzietnych  wydaje  aię  dzielacli  iego.  Boh,  Diab.  30«  • 
3.  Bezdzielny ,  od  dzielić ,  niepodzielny ,  niepodzielony, 
tint^dUar,  Unget(eUt»  Bracia  bezdzielnii  £cc/.  6e3- 
HacrnHUB. 

BEZDZIENNY,  a,  e,  dnia  nie  maiący,  o^ne  Sag^  tages 
lO^.  Z  mieysc  roskoszy  spuścili  się  w  te  cieśui  bez- 
dzienne.  iV.  fam',  11,  i4i. 

BEZDZIETNOSC ,  ści ,  i.  osierocialość  bez  dzieci ,  Boh, 
be|fftfhoi:  Rojf'  Sea^iaATe,  6e3Ma4cnTB0,  6edA'^incnico } 
Me  JlinberlbflgWt  BEZDZIETNY,  a,  e,  BEZDZIE- 
TNIE adv.  Boh,ląb\ui,  ląittl^rCii  5ora*. i.bejbkcjnć; 

Roff^  6e3A'BinHMii ,  6e3tiaAUii  *>  Ylnd.  bresotroken  \  ) 
bes  dziatek,  bez  dsieci,  dzieci  nie  maiący,  ItubetlO^* 
Który  bezdzietny^  tego  bądź  patronem.  Zab  12,  97. 
Zygmunt  Angnil  umarł  bezdzietnie.  Pam,,  85,  1,  335.  (bes 
potomftwa).  Bezdzietnym  bydź,  i?q^  CeaMaAcniBOBaaiB; 
osierocić  kogo  Rojf,  06e3HaAHniH. 

•BfiZDZWIĘCZY,    a,    e,      RofJ,    6ea3By^HMH,     bes 
dźwięku ,     nie  W3'daiący  dźwięku ,  fc^aOtO^,  Hanglo^^ 
*B£ZDZWI£RNY,  a,  e,  beze  drzwi ,  drzwi  nie  maiący, 
bezbramny,    tiitlUi ,    O^ne  %^tiXtf    Roff,  6e3ABepHUii, 
Beiedrzwj.  Oi.  Th, 

♦BEZDZWONNY,  a,  a,  Ao^^/; JSeasBOHHBiH ,  dzwonu 
nte  maiący,  nie  dzwoniący,    tonu  nie  wydaiący  ,    g(pd[eR' 

W,  t9nM,  f  longlo^." 

«BEZ£BRWI,  ia,  le,  RoJf.  eesefpoBUH,    brwi  nie  m&- 

i^cy,  o^ne  UTogenbrattnen. 

BBZECNIC,  BEZECZCIC  czyn.  nied,  zbezecniJ,  zbeze- 
czcić,  dok.  bezcześcić,  czci  pozbawiać,  hańbić,  ^U 
^XVBLę  fd^dnbfli;  Eccl,  6e3HćcniBYK) ,  6e3^ecniBOBaniB, 
CeanecmamB,  odes^teigamB  ;  Sorab.  1.  Sa;i*et).efłić ; 
Vind,  nezhaftiti,  odzhailuvati ;  Bbfn.  opadorati).  lVti- 
lość  ta  zgubiła  cię  i  zbeźcczcita.  Wfg*  Mar.  3,  l35* 
Oni  lią  i  bezecni^  się  tą  potwarzą«  V,erif,  praef,  4i. 
^   Tego    świętego   męża     śpicgiem    Tureckim    bezęcnią. 


BE2EKR.     ^    >pE2G* 


77 


Veri/.  praef.  (szkaluią,  f!e  fćbUlipfen  t^^btAT  ® ]»{•»}. 
§  Szpecić,  szkajradzić  tUt^^tn ,  MUttnjlait^ll.  Ospa  ią 
zbezecniła.  Tr.  BEZECNIK,  a,  nt.  człowiek  bez  czci,, 
niecny ,    szkaradny  ,    Sorab.    tteQe(t(itOC^ }    Ro/f.    nene— 

cmHBeub ,  Rag.  zioceacgńak}  etn  ebtlofer,  ((^ittbUd^et 

9)?etlfc^.  Bezecnik  4cefiu,  fceleftus,  Mącz.  Temu  be- 
aecnikowi  pierwsze  mieysce  dano.  Monir.  65,  586.  ( obm 
Jnfamis).  BEZECNOSC  ,  ści,.  i.  BES^CENSTWO  > 
a,  n.  Rojl  iie^dcniłe  Sorab,  1.  tieljiillU90(4 r  ttel»e(ls 
nofdr  net}e(tj^  Vind.  nepolhtenoft  (^Bosn*  prikor,  ob. 
przekora ) ,  bazcześć  ,  niecześć  ,  brak  csci  ,  uczciwo- 
ści ,  haniebność  ,  szkarada ,  .azkaradność  ,  bie  S^tloftg' 
tńt,  eMntfiliiiMt,  ^ibiĆ^uilO^Uit  [^b,  Jniatnia).  BE- 
ZECNY,  a,  e,  BEZECNIE  adi^.  Boh,  UhUttÓ^,  Roff> 
HeYecmHiiiH ,  Henecmasbia  \  Eccl,  oSeśHeigejfb ,  o3e.  - 
Heco^eHMK  ,  Vmd^  preazhaili,  breszhaUen  ;  Staroń. 
neposhten)  s   bez  czci,  sromotny,  haniebny,  e^YM>  IIK^ 

•  etM^iid^/  f:^bU<^.  politycznie;  JnfamU  ,  podług  wy- 
razu dawnieyszych  p^aw  naszych  beaacny.  OJir,  Pr.  C. 
1,  387.  od  czci  odsądzony,  e^tlo^  getlUU^,  iQf«m  tU 
llitU  .Bezecni  ,  abo  ci ,.  którzy  prawo  swe  utracili. 
Szczerb.  Sax.  18.  §.  Moralnie  niegodasiwy  ipfd^eutidf,  PCU 
tndftt-  Kacerz  ten  bezecny  chłopy  pod  wiódł,  aby  sie- 
dli na  karki  panom  swoim.  BirA,  M^,  1Q.  Bezecne  nie- 
szczęście ,  inusi  się  do  kaidego  szczęścia  przymięazać. 
Gor,  Dw.  255.    {fatalne  ),     Beaećnie  źyć,   ppIłępoWa.ć» 

•  iRo^  HeHecmBoaamK.     $.  FizycZf    arcyszpetny,    s^kaca'- 
dny,  fe^r  U^Wći,  abf(^e«(t4^.  ■    Bezecna  podać;  ^  BEZ^-r 
CZCI    ob.  Cześć.  -   BEZEDNY  ob.    Bezdenny. 
BEZEDhI^WI,   i9,  ie,   drzwi    nie  maiący.  Cn,  Th.  bes*'^ 
dźwiemy,  od.  bezbramny* 

BEZEKRWI,  ia*  ie,  BECEKRWIE  ad^.  bezfa-wawy, 
MlttlO^/  exsanguLt^  martwy,  be^ekrwi.  Urf,  Gr,  ą64. 
BEŻETCHU,   bea   tchu  ob.  Dach. 

BEZFARBNY,  a,  e,  Sorajb.i,  be^iorftenU^ ,  nie>.^oi. 
lorowy>  farby  czyli  barwy  nie  ipaiący,  farbettt^^.  Wo- 
.  da  nie  ma  mieć  iaduey  &rby,  praeto  ią  d%foov  bes^- 
bną  dcco/ora/Ti -nazywaią.  fSyxx.  SjfA.  109. 
BEZFOREMNY,  a,  e,  BEZEORĘMNIE  adv.  RoJl 
6e33payiH,   6e3cpa^iilH,  bea  reguł,  bezkształtny,    atlts 

f6rttiU(6,  ungefbiltet,  tegtM.    BEZFOREMNOSC,  ści, 

i.  brak  foremności ,  regularności,   Rojf^  6e33paiUiOcnib^ 

bie  (Hegedoftgfeit;  Unfirti^u^feit. 

BEZFÓRTELNY  ,    a ,    e  ,    niesztuc»ny  ,    profty,    p|ne 

^ttnilgrijre ,   funjlM/   iingejNinfłelt    £cci,  CesKósHeu^ 

wasL ,  df4*ixavof, 

BEŻGAŁĘZI,   ia,  ie,    nie  piaiący  gałęzi ,    «(l(0^/  ^V^eU 
gelo^-  Ziele  szelęźjgiik  pręt  ma  bezgałęai.  Jundz,-  319. 
BEZGĘBY,   a,  e,    nie   ^aaiący   gęby,   fMX^Mf   mgutc 
hi,   0l)lie  9)?W(;    RpJT^  6e3ry6uH. 
BEZGŁOS  ,  u,  m.    BEZGŁO^NOSC,  ^ci,-i,  brak  gło- 
su ,     diwicku  ,    Rojfy    eea^Aacije ,   Eccl,    CKyAorAac'ie  , 

bic    @timm(pitgf cit  /  bet  ^^^ngel  ber  (Stitnoe.  ,  ^1^'^- 

GLOSY,  a,  e,  głosu  nie  maiący,  RoJf.  6e3rAacii&zif , 
cKyAorAacHU|i ,    Yind,    bresgla^en  ,    neglaąit^  i   (Ifantlt' 

I^ ,  oboe  Stiintiier 

BEZGŁOWNY,  BEZGŁOWY,  a,  e,  Boh,  ^tffĄatorf  RoJf* 
6€3rAiiBHbiH  (  6e3roAQBHbiH  kryminalny  )  głpwy  pik 
maiący,  fopflp^,  p^De  £0(f.  J>e  aeephalis  albo  o  bez- 
głównych  ludziach.  CkmieU  ly  loa.     $.  Be^  prz^oionej^o. 


7^ 


BEZGN.     -    HE^GR. 


#^e  Olff^Mft.  Po  tym  metropolicie  iui  drugiego 
w  awey  besglowntfy  cerkwi  nie  mieli.  Sub,  3,  a  a  3. 
§.  Glapi  ,  makówka  nie  g?owa  ,  gtowa  dla  kształtu 
tylko  ,  besmtfagi  »  be»  oleiu  ,  słomiana  -  gtowa ,  flaki 
w  głowie  maiący  ,  btun^if^lig  ,  tf^nt  Aopf.  (  £ccf. 
^earABBAio;  Cr,  ano»eCa\tim,  etltJ^attptCtl  /  głowę  ści- 
nać,   beagtównym    czynić). 

B£ZGNIBWLIW08C,  ici,  i.  Eccl  BearH^sTe,  wolność 
•d  gniewu,  brak  gniewu,  Me  %tX%ttUHUit , Mi  \kMCt' 
m^eil  (14  |1t  4rgeni.  BeegmewUwoć(5  nie  cnotą  ieft,  ale 
wadą,  bo  wyHawia  człowieka  na  w8syfł>o,  iakoby  bcs 
caucia.  Petr.  £t.  271.  ^  BEZGNIEWLIWY  ,  SEZ- 
ONIE WKY,  a,  e,  £ccl,  Cfe3rH'b'aH]iiK,  ^niewai!  się 
nie  mogący,    nie  gniewaiący  się,    4rget(0^,    txniX^tXl\Ćf, 

nmetm^eiib  ft(^  |it  ihgern. 

«B£ZGNIŁY,-a,  e,  £cci.  6e3rHRAOcnxHUM ,  wolny  od 

jgniłoici ,  wnttfanlt,  tti<^t  fatitenb. ' 

*BEZGRANICZN Y ,    a,  e,    bez  granic,   nieograniczony, 
Aoffl   6eanpć4'^ABHiiia.   Rojf.   6eaRpeA'feA'i'e    *bezgratii- 
cznoćć ,  nieograiiic2ono^<5  ]. 
BEZGROSZNY,    a,  e,    grosifa  ,  pieniędzy    nie   maiący, 

goły ,  ubogi ,  o^ne  finfti  OtoWcn  ®elb ,  getbattti.    Bcz- 

grosani    ganią    miafia ,    gdy  nie  masz   za    co  chleba  ku-> 
pić.    Jag,  Cr,  B,  5*     Do  cnoty  mćy  się  gamę ,  w  ni^y 
się   cały   zwinę,   Przy  nitfy,    chociem   bezgroszny  goło* 
ta   nie  zginę.   Hor,  a«  19 5.  Kniak. 
BEZGROTNY ,     a ,  e ,     grotu    nie  maiący ,    ^^%XtV(M  , 

o^nr  fbi%ttt  e^ne  eifertie  S|rt(e.    Bezgrotna  ftrzała  ob. 

grot ,   ielezce  ).  ' 

BEZGRUNCIE,  \%y  n.,  bezdno,  Carn,  br^fn,  :  prze- 
paść niezgłębiona,  fUl  MtUtO^tt  Wgtiłttb.  Yorffgo  prze- 
pa^ć  ,  *  przeegruncie  (  bezgruncie  ,  ob.  a. ,  bez ) ,  bez- 
denność »  bezmierna  głębokość.  Mącz,  B  E  Z  G  R  U  ^T- 
TNY,  a,  e,  Vind,  bresgmnten ;  (obeittO^,.  Uttetgrńnbs 
|(<^/  tlff.  Yoraginosus  przepaicifty,  beżgrimtny,  bez- 
denny. Męczyć.  BEZGRUNTO WNOSC ,  śri,  i.  brak 
gruntownotfci ,  bie  Otttttbtoftgf fit ,  ttngtAiibUcbf eit.  BEZ- 
GRUNTOWNY,  a,  e,  BEZGRUNTOWNIE  ad9.  nie 
na  pewnym  gruncie  zasadzony,  miałki,  płytki,  bez  fun- 
damentu ,  mi^tinWii,  gniirbM,  obite  ®runb.   Blafk  bez- 

gruntowney  cnoty,  iak  cień  bez  słońca  iftuość  traci  Zab. 
i3,  417,  Anardiia  nasza  '  bezgruntownia  rządem  polity- 
cznym nazwana.  Zab.  16,  167.  BEZGRZESZNOŚĆ,  ^ci, 
i,  Ragu,  bezgrescnos,  Roffi  Oe31cp'BiUHOCtnA,  niepodle- 
głość   grzechom  ,  Me   ^^ubenloH^fett;  Unfl!lttbtiaftfdteit« 

Chryftusa ,  przez  wzgląd  iego  bezgrzeszności ,  chlebem 
praśnym,  nie  maiącym  kwasu  grz«;ch owego ,  nazywaią. 
Smotr,Apoł.€)Ci.'  Rafs.  Niedz.  i,a47.  BEZGRZESZ?JY, 
a,  e,  BEZGRZESZNIE  ariv,  grzechom  niepodległy; 
Jtagu.  bezgriscni ;   Dał,  bezgrisni ;  Rojffl  6e3rp  DUiHUa , 

Sorab.  1.  netjefś^ttti  Oer.  ftitibento^,  iiwfAnbCaft.    Sam 

tylko   bdg   ieft    bezgrzeszny.    SA,   Dz,    i34.    Sak,    Dusz, 
io4.     W  Jeansie   bezgrzesznym  iadna  się  przygana    ni- 
gdy  naleść  nie  mogła.  Sh,  X,  N.  i63.     Niewinne  i  bez- 
grzeszne  iycie  prowadzić.    Toł,  Snur,  37. 
BEZGRZYWY,   a,    t,  grzywy  nie  maiący,  n.   p.    koń, 

Roff.  6earpRBuu,  m^dienM,  t/t^nt  !!D7ii(ne* 

BSZGWIAZDY,  a,  e,  gwiazd  nie  maiący,  Rojf,  et 
J?cc/.  0eaaB'BaAH&tB  ^  He  SMlftio^ia  aataAlb,  flemeti' 
Irer,  sngeftfmt. 


BEZHEŁ.     *    BEZCAR. 
*BEZHEŁMNY,   a,'  e;    befmu   nie  maiący,   Sccl  6ea- 

inAtriiiRBiH ,  nnbetrfmt;  o^se  S)t\m» 

♦BEZHUMNY   ob,   •BEZUMNY. 

BEZIARZEMNY,    a,   e,    iarzma    nie  noszący,   fOd^fte^f 

oftne  3*<<^/  ntiWoc^t;   Eccl.  OcaHpeaiHMH. 

BEZIĘZYCZNY,  a,  e,  ięzyka  nie  tnaiący ,  {nngeilM  , 
Ojne  3ttttge  ;  Rojf-  et  Ecct,,  CeabjiaMHHMH  ;  Vind, 
bresjeaizhen.  -  BEZIĘZYGZNOSC ,  ści  ,  i.  brak  ięzy- 
ka, ble  ^undenloftgfrit 

BEZIMIENNIK,    a,  m.    pisaka  bez  imienia,   niepodpisa- 

ny,  elii  iKnonpmn^,  efn  Ungeiwnuter.    Niewiadomo  nam, 

zkąd  ten  bezimiennik  wyczerpną!  tę  hiftoryą.  Nar, 
Hiflor,  8,167.  BEZIMIENNOŚĆ,  ści,'i.  JccA  Oea- 
HMl^HHOcini,'  zatajenie  imienia,  niewlsdomość  iraieuia, 
ble  Ktronytnitylt  Pomimb  bezimienności,  wnet  poznali- 
śmy autora  tego  pisma.  G€iz,  Nar,  1,  a6o.  BEZ^ 
IMIENNY,  a,  e,  BEZIMIENNIE  a<Ar.  \,  Sorab,  be|!tl'etl«, 
liep01ll'eiKlie,  Croat,  neimenuran,  Rag,  bezimena ;  Vlnd, 
bresjimena  ,  bresjimenfki ,  nejimenuran ;  Rojf,  CcaHmeH- 
HbiH,   Eccl.    6e3MMHHHidH;    zauionego,    nievriadomego 

imienia,  itnoiicmlfcC,  Hngenflitiit/  n«men(o^,  MedicKo- 

ści  bezimienne.  Xrup.  1,  116.  **§  Niewypowiedziany, 
mi<ltt<fprevtrK^ ,  tltfmenJO^.  Co  za  ból  bezimienh/,  co 
za  nowa    kattisza.    Prżyb,  Ab,  aaS.  ^ 

BEZINTEIiEŚSO WNOSC,  ści,  i.  Vind,  nelaften  pnd , 
RoJ^l  HeKOpiiicniOAio6je ,  6eaK0pucm*ie  {ob,  bezko- 
rzyftny^  wolność  od  prywaty,  nie  pragnienie  własne- 
go poiytku  ,  ble  ttneldetinijlfifeit.  Doznałem  twćy 
poczciwości  i  bezinteresowności,  gdyś  mi  bez  ladney 
zapłaty  słuiył.  7"eatr.  23,  c,  46.  Bezintereflbwność  na- 
miarów. Gaz,  Nar,  a,a24.  Bezintereflbwność,  nieprzy- 
iaciolka  podłości.  N.  Pam,  24,327.  BEZINl^RES- 
SOWNY,  a,  e,  -  le  adv,  nieintereflbwny,  ttneld^^ttnis 
(tg.  RofT'  eeacpćCpeHHKl) ,  HeROpucmóAioeHBbiu  , 
»ermii)icameAbHiiiR,  6e3Kop&i6niHhia  (  ob^  bezkorzy- 
Any  )  ;   Vind,  nelaflnodobizhen. 

BEZISTNY,  BEZISTOTNY,  a,  e,  Eccl,  eeaTjyno- 
cmacHbiH^  nie  maiąry  illoty,  bez  ieAeftwa ,  W^Cflo^ ę  , 
•łme  9Btrntd)felt  Bezjstna  czczość.  Prryb-  MiU,  5o. 
Brnąłem  przez  bezidotną  szerz  okropuey  gmatwy.  lA. 
320.  -  Atgehr,  bezi (lotny,  tmaginarius,  AJgie.  Naród, 
Pierwiadki  Iwadratowe  ilości  uiemnych  podaią  nowy 
gatunek  ilości,  które  nazywaią  bezińotnemi.  AfgUbra 
Nar,    208. 

BEZKALNY,    a,    e,    wolny    od   katu,    niemętny ,     Itits 
f*lammU,   WtitnmM,  tein.      Perta    w  beakalnym    zna- 
leziona  morzu.    Zab,  12,  325. 
BEZKARMNY,'a,  e,    ksrmi     nie    maiący,    RoJf,'&ts^ 

KopMHWM ,  fnttetM,    oftne  %ntUu    {  Roffi   6eaK0p- 

Maiia  ,   brak  karmi ,    głód  ). 

BEZKARNOŚĆ,  ści,  i.  Sorab.  i.  ber>ttafiwnit0fci ,  br*k 
karności,  ble  Stroffofef elt ,  gógeiroff^felt  Mon.  76^,  588. 
BEZKARNY,  a,  e,  BEZKARNIE  adv.  Sorab.  1.  U%t 
itrafmnlte,  niekarany,  niekarcony,  (traflto^  ^  ntldeflTaft 
Bezkarne  wyflępki  płodzą  sroisze.  Clff",  Wyr.  Bezkar- 
nie z  was  szydzi.  Huf,  Ow,  ftoi.  $  'bezkarny,  kary  Hf 
nie    boiący,    niesprawuiący   aię    dobrze,    ttnftttftflU ,   SA$ 

gelFo^. 

BEZKIELNY,    a,   e,    kłów   nie  maiący ,    o^e  S^d^ 

ner^  p^ne  ^an|4(ne,  o(ne  Spl^^^ne.  Zwierząt  aaących 


6EZKOŁ.    *    BEZCR. 

etwsrty  nąd   sąwiera  bezkielne^  glir^s^  tylŁo.podwa 
lęby    pnedjłie    maiące.     ZooL    ^82. 
BBZKOŁANKOWY ,  a,   e,   Moffl   Qe3iu>Jl'BHHUH ,   ko- 
lanek nie  mający,  tnUM,  tl^u  Sttńf,  glfe^erfo^,  fno^ 

Icnioi.     n*   p*     aiele-    abe    trsciną    o^e    maiąca    czton- 

ków,   albo   kolanek.     Włod. 

•BEZKONCZY »    a  ,    e  ,     i{^  efeaROHeHHbiB  ,    Rag. 

beakoncir  ,    Sorab.  1.   (eifOlK^nć  ,    &ejfonc|tttl9e  ,      ^<cf. 

breskonahen)  -Końca   nie  maiący,   nie^ończony,  Itnenb^ 

li^ ,    enbM    {Aojffl   6e3KOHeHHOciia,    Sorab.    i.    bp|' 

fonc^OfCI/    Vi^«    breskonzhnofł ;    Rag.    bezko«cHoa    Me 

(^Hoft^teit   nielkońesoność  ). 

BEZKORZ YSTNY  ,     a ,   c ,     BEZSIORZYSTNIK  ,   <idv. 

korzyści  nieprsynoaaący ,   niepoiyteczny ,  tUlOOTt^eH^aft , 

( Rojf.    CeaKOpucmHbiu  ,   6c3KOpeHHUK    bezintereflb* 

irny  ;    6eaKopucaiie  bezinteresowność). 

BEZKOST,   a,    m.   ciaftocb,    flak^   lelek »  zniewieścia- 

ly,   Boh,  t9smtf|4tteh  •J^os.   Mąct.    ein  9Sri(^(ind.  - 

BEZKpSĆI  ,  ia  ,  le  ,  PEZKOSTNY  ,  BEZKOCTY  , 
a,  e,  kości  nie  maiący,.  abo  o  bardzo  kruchych  ko- 
ściach ,  miękki,  (lIpi^nM ,  fn^tn^Ć^KOCĄ*  Rag'  bez- 
kblbil,  razkoacjan,  ^ortib.  1.  hęhU^tm;  Rojf-  6e3RO. 
cmHMH  ;  EccL  MSrKOcoiH&iH.  Exo9  be^koily.  Urs, 
6r.  169.  Beakóści.  Mącz.  Bohi  tHtMl^V(Xi%  rozmamany, 
pieazczoch. 

BEZK.OTWIGZNY9  a,  e,  Eccl.  6e3KpK>VHUM,  ko- 
twicy nie  maiąry,  attferlo^  ,  Ol)lie  Stofet.  n.  p.  okręt. 
BEZ&RASNOSC,  ści,  i.  Rojf.  6e3«pacóincniBO,  6e3- 
AtinomcmBO  ,     brak    pięknością    kraamo^ci  1^  bU    ©(^ins- 

B£Z(a\AY:&nr,  a,  e,  bez  kraiu,  tanbftlo^,  o^e  £attb* 

Dzieiopia    niech    będzie   Bezkraynym,    i   rzeczy    po   wła- 
anćm    ńazwiiku  niech    mieui.     Kras.    ^jP»    2)ii9*    (bez 
przywiązania   do   iakiego  kraiu ).    {Rojf^  6e3KpaMHwa, 
Kog.  bezkrajn ,  s  bea  granic ,    nicograniczoiiy). 
BEZKRESIE Y,    a,  e,    nie   kreślony,    bez  krefki,  Unii, 

saieiei^iift,  0^e  Hxit,  llnirnfrfi^.    Tak  duaza  z  pod 

nieśmiertelnego  wychodzi  warazUtn ,  tak  ieft  bezkrć- 
tną  cechą  twego  maieftatu.  Zah*  9f  4 o.-  Żabi, 
BEZKREWNY,  a,  e,  BEZKRE\raiE  adv.  Rag.  bez- 
kar^ni;  Roj/.  6e3iipÓBHUHi  krwi  nie  maiący,  bezkrwa- 
wy, MlltM,»tlttKuti9*  Ofiara  duahowna  i  bezkrwawa. 
Sk.  Dz.  a  10.  Nayświętaay  sakrament  ieft  ofiarą  bez- 
krewną.  Bals.  N.  1.  i4i.  £ccf.  Mcepaiea  ecsjipo- 
DRaJU  B^zkrewaie  ,  baz  roalania  krwi.  ó^.  Dz.  65. 
BEZKREWNOSC  ,  ści ,  i.  bezkrwawośd  ,  brak  krwi 
albo    rozlania   krwi  ,    RoJf.    6e3ftpÓB'le  ,   ftie    Sdlutiofip 

BEZKKOL,  a,  /».  podczas  bezkrólellwa  króla  miey- 
•ce  safiępiiiący,  interrex ,  htt  ^toW^VlH^%,  @t(Q9frtVfs 

ut  heś  $i»\%i   »%eiib  bei  iŁ^ron«acan|.    Obawiano 

się,  ieby  tię  prymaa  aa  czasem  nie  robi!  bezkrólem. 
Bi€i.  Kr.  €07.  BEZKRÓLEWIE,  BEZKKOLESTWO , 
a ,  rt.  (  Roff.  MeSAytf ApcmaT^  %  międzycarftwo  )  czas 
bez  kcóla ,    po  -śmierci ,  ars^uceniu  lub  zrzeczeniu  się   te* 

go ,   który  panowaY ,  M  ^iifci^redniim ,  ąwifu&entric^* 

Póki  dom  Piaftdw  panował  ,  bezkrólewia  i  krótkie  i 
spokoyne  byty,  Skrzat.  P.  P.  1,3 10.  Po  królu  Stefa* 
nie  było  beakróleihro  bardzo  niebezpieczne  i  krwawe* 
Biri.  S.  K.  C.  2,  b. 


BEZiRW.    -    B]^ZLU. 


7^ 


BEZKRWAWY,  a,  e,  JJEZhKRWAWIE  adv,  bezkre-< 
wny  ,  Vind.  n^kervajLi  ^  3  b^z  krwi  roalania  ,  blaHo^  , 
UWHuti^*  To  to  zwycięztwp  go.d^e  oaobliwsz^y  aławy , 
W  Jctóróm  tup  iakikolwiek  ieft  pnaMĆięi  be»krw«wy. 
Hui.  Ow.  36.  . 

BEZKSIĘZYCZNY,  a,  e,  Rof.  6ea&y«Huii,  bazpie^ 
aięczny  ,  bez  światła  księżycowego  ,  mO|l^t^^  ,  P(|Iie 
SRonbrttli^t-  Bczksięiyczoa  noc.  Cn,  Th.^<:n.  Syn.  4^2. 
Sorab.  i.  hcim*t^^cinofci ,  interlunium  ^  ^besksięiycze  » 
^bezmiepięcze, 

BEZKSZTAŁTNY ,  *  ,  e  ,  BEZKSZTAŁTNIE  adp. 
Vind.  neahtauten  ^  ogerdjen  ,  zyeruahen  {  EccL  6e3- 
Al^noimiUii,  nieioronny,  nieuka^tatcony ,  kaztattu  nie 
maiący  ,    niezgrabny  ,     nieociosany  ,    nieokrzesany ,    ge« 

(ta(t(9^,  ungeila((rt,  m^tWititim,  tmgebUbet^  /życz.  i 

przenoś.  Bezkształtny  a  cięiki  ^ołów.  Bardz.  Luk.  169. 
To  zoi  bezkształtnego  ,  aprosnego,  rannego  ,  zewsząd 
odartego. .  Barc£»,  Tr.  180*  fiezkszUłtne  kamienie,  Za^. 
i5t  91.  Bpzkszfałtnie  inowę  nadziewaią  niepotrzebnemi 
słowami.  Mcn.  73,  346.  BEZKSZTAŁTNOSO ,  ści , 
i.  ?  BEZKSZTAŁT ,  u ,  w.  brak  kazfałtu  ,  kształtno* 
ści,  Vxt  9t^$it{^^U\t ,  Uligfflaft(^i^  Vind.  ^eahtaut, 
gerduft  ,  ogerdnoft  ;  J^cci,  6e33paHię  j  RoJf.  0e3p* 
6pa3ie. 

BEZKUNSZTNy,   a,  e/ BĘZKUNSZTNfĘ   adv.  niewy^ 

•    k^'ntay,  szczery.    Dudz.  ^3.    niesz^ucany,  lva^^Uię  titis 

^efitlflejt.     $,    Statecauy,    nieiartowny,    serius,     Mącz. 

nnfd^Mer&aft,  txn^^%  nitWew^aft.  ♦BEZKUNSZTNOSOi 

ści,  i.  brak  kunsztowności ,  ^ie  tSiiniKofigfrK. 
BEZKWASNY,  a,  e,  BEKWASNI|Ł  adv.  Boh,  fejs 
fi9afnQ/  RoJf.  e^sanacHiaii ,  kwasu  w  sobie  j^ie  maią^- 
cy  ,  przaśuy  ,  ti|tgef4firr^r  Ty  ieftei  azymut  panfs , 
bezkwaśoy  chleb,  nie  m.ąiący  kwasu  grzechowegp.  iS/no- 
trzy.  Ap,  ł53.  I  ob.  Przaśnik  )  BEZKWASNOSC , 
ści,  i»  s  BEZKWAS,  v,  rn.  brak  kwasu,  pię  UHtf 
fiuert^eit,   RoJf,  desKaa^Hocan,  Ce^nsapie, 

BEZKWIAT)  u^m^  ziółko,  ^pim^dium  ^  ani  kwia- 
tu,   ani    nRsienią    nie  ma«     fiyr,     }2^6.    P\e    9tf[^pfi|$mńs  ^ 

|e ,  f Ine  Man^e, 

*B£ZL*£PlCA,   y,  i.    niepiękność,    nieVpikość>    n^o- 

rzeczność,  ble  €d^6nl)eir4of?d(rlt;  U^iaccein^ti^ ,  n^es 

f<^n)a(ftj^dt.     Naytrudnieyaza    w  iedno    absurdom  wpaś^,  ' 
za  którem    tysiąc   bezlepic  idzie.     Pfmin.  Kąm.  $44. 
BEZLEŚNY,    a,  p,    RoJf,   GeaA^cHUH,    bez  l^su,   be^    . 
drzewa  ,   Wa(Mo^  ,  (ol^fotf ,    O^n^    ^^%      f    w  naszym    . 
kraiu   wiele    ieil   mleysc    bezleśnych ,    gdzie   wielki    nie- 
dottatck    drew.      KiuĄ    fCop.     I,a3;i,      BjElI^LESNOSC , 
^ci,  i.   =   BEZŁĘSIE,  ia,  ą.    brak  lasu,  drzewa,  miey- 
sce  bez  lasu,    RoJf]  6e3A'^cie ,    ^ei?  9D<4bn^ailge(. 
BEZLIST,    u,  m.    ziele,    equisetum   hiemale^   Hippurls 

Linn.  ^ai>  ®<^fcM/  e^ttf  9rt  &^Ulfi^\m,  Syr.  l338. 
(  ob.  Przcąlka ,    Strępeczka  ),  • 

♦BEZLISZ     ob.    Przezlisz, 

ĘEZLOSY,    a,    e,.   Sorab.    ?.     UlU^M  ,    llf    ftUtpa^f 
fDbe    lofa^    €Xsors^   bez'losu,    Ol^tl^  £09^* 
«B£ZŁOZENIEC  y    ńca.   m.    bezieniec  ,    ein   (E^fbfet , 
Un&CWe{btCt,     Tr.     *BEZŁOZENSTWÓ^    a,  «.   z/. 

iarz.  3.  beziefrftwo,  btf  il^e(o{tgfeit;  }lii6ei»r(itftrit. 

BEZLUDNY,  a,  e,  BEZLUDNIE  ocff'.  ito^  6e3AK>. 
AHUH,  nieludny,  iwe«riu4wiony,.pufty,  tto^Mfelty  mens 


^8(» 


BE2LU.     -    SEZMĘ. 


f^ttiltiti  Pu^yńia  liessluchia.  Groch.  W.  go,  W  ogro* 
i&n«y  beifltuiii^y  dżtedsinie  ,  gdzie  ^Bhfly  (l^rodawne  o- 
krOpne  puAyak«  ió.  i5.  $•  Samotuy,  finfiim.'  Kąt 
tayey  byr  ^a  niego  pusscsą,  tam  nu  niebielki  pochwaf 
C2asu  uiyl  bezludnie.  ChodA.  JCoJl,  7.  BEZLUDNOSC, 
^ci ,    i.    nieludnoSi^).  nie    caludnieaie^    brak   ładzi,    aa- 

»otno^ć  ,  sBoIfrteete  ,  fWenfd^nleefe  ,  ©^IfóttKmjel , 
«tt(>ftj6«ctiing ;    (?infamfeit ,    Rojf.   6«3aioaic  ;    Vind. 

bresludnoft. 

BEZLUDZKI,    a,  e,    Roff,   6e3HeAOB^HHiia ,   nieluds- 
Ir,    nnniCtlfc^Iid^.  .    Nie*  pragnę    paiiowania  ,    i    ludziom 
tamtym  rozkazowa^!  bezludzkim^    Tward,   Wf»   ij,    Bez> 
ludzki   iefiem   £ccl,    6e3HexoB'feYecmByio.     BEZLUDZ^  • 
KOSC,    sci,  i,    brak  ludzkości,     ^off.    GesHeJiOshHie , ' 
6e3HeAOB^HH0cm& ,  Me  UnWtn^ii^UiU 
BEZŁUSKNY,   a,  e,    bez  iuaki,  £ccl,  6eaHeuiyEH&iB , 
ftlfppeitto^.     Węgorz   bezłuikny.      Włod. 
BEZMAIĘTNY  ,    a,    e,     EccL     6e3l)aQt'feHeHl> ,   maią* 
tku  nie  maiący ,    ubogi  ,    llllbeillittelt. 
BEZMAŁA  NIE    adv,  nie  wiele  brakło,  niemal,  o  włos , 
ledwie  nie,    prawie,  Sorab.   ł.    nimaffie f  fPotoJ;  Gtr.  f^ 

fel^It  nk^t  mi,  fafl,  bepna^e,  tim  etn  f)aat.    Bezma- 

}a  nie  całą  armatę  do  szczętu  znieśli.  Fur.  Uw,  F,  6'» 
Bezmafa  mi  tego  nie  zaprą?  Teat.  56,  b  25. 
BEZMAŁZENSRI  ,  a  ,  ie  ,"  bezieiiiki  ,  beztoi^fijki  , 
w  malźeńAwie  nie  źyiący,  el^ffo^*  Stan  bezmalieńiki. 
W.  Pf.  Mn.  70.  s  BEZMAŁZENSTWO  ,  ob.  Bez- 
ieńftwo. 

*BEZMART.WY ,    a ,    e ,    nie  umieraiący  ,    nie  podległym 
śmierei  ,    nieśmiertelny  ,    ftCP   tPOm  ®terten ,    tinfttttilć^^ 
Smier<5   Achillesa  zacnego  pożarła,    Starośd^   Tytona  bez- 
martwege   zdarła.     Petr.    Hor^  a,    C.  5.    rtor.     „Ty ton 
„prosił   bogów    o  nieśmiertelność  \    zatćm    przyszedł    do- 
„takiey   fiarości ,    i e  mu   żywo*   ten    omierzł.  „ 
ŚEZMATCZY,    a,    e,     Vind.    bresmatern ,   brea   mate- 
re,   ;    matki    nie  maiący,     fOtttterlo^. 
BEZMĘTNY,  a,  e,  niemętny,  be»  kału,  bezkalny,  itlirrii:^ 
%t  t    Tfiił,   ftAf.    £c€h    6e3wHm^iiCHiaii. 
BEZMĘSKI,    a,  c,  BEZMĘZNY,  a,  e,  EccT.  6ej4o6A- 

cniBeHHhiif,   niezamężny,  fin^mannt ,  tnannlo^ ,  oCne 

!D{ann.  Żywot  bezBięzki  albo  bezżefifki.  Gil.  Płjl.  321; 
Masz  r^ki  bezmężne.  Bardz,  Tr.  249.  Dziewki  bezmęz- 
ne.  M.  3J^.  Matko  bezmężna  módl  się  za  nami.  Pimin, 
Kam.   23^2.      {  nayświętsza   panno  )     Subjl.    bezmę^na  , 

aie  mężatka  ,    eine   50janttfofip ,   ««ł>er{)et?ratCete ,  Roff. 

6e3MyxcMafl ,   6eaHeli'brmHaJr  ;     Sorab.    1.     nei91t&ata  > 

Vind.    neoraoshena,    Jediadina. 

SEZtlĘZNOSC,     ści,    z.      brak    Tnężności    Ecci,    6«3- 

Aó6AcmBo ,   Me  Hnm4tHin<(frtr ,  iIvQtv^^ia. 

BEZMIAN,  PRZEMIAN,  *PRZEZMIAN  ,  u,  w.  /?oj7: 
6e3M^H9 ,  €ro€bi.  ^le^alo  ^  C«r/7.  shti<lera ;  2  gatunek 
"wagi  ,  "T)cz  szal ;  ^ręt  ■  albo  drąg  rozdzielony  na  roz- 
miary,    B  gwicbtem    posuwaiącym    się    z   drugiego    kofi- 

«*,  eine  €t^!łdr«oge    C  ffieflrr-  eiił  iBeemer    />art.   et 

^i^ec.  ©tóttWt  /^  SWmaa.  JAra  '  Ghffar.  -  Wagn'  na- 
Bwaaa  przemian,  służy  da  ważenia  ciał  przy  pomocy 
^ateezn^y  wagi.  Jah  MaU  4,269.  Przemian.  Of.  F, 
131.  Przezmiau.  D^or,  K.  Bezmian.  Sol.  Arek.  29. 
Kto  na  bezmianie  zaważył  góry,  a  pagórki  tia  wadze? 
^adu^  J^   4o,  12.    (  ikŁ  wadse  i    sa  ssalcck^    BibU 


BfeZMIEN.    -  'bEZMRO. 

Gd.  Budn*  )  Rozumiał  o  sobie,  iakVy  góry  mi&T  bes- 
mi^anem  odważyć.  Riidz,  2.  Macch.  9,  8.  Biic/n.  ib. 
BBZMIENKY,  bez  mian^,  ob-.  Bezimienny.  -  BEZ- 
MIAR, n,  m,  BEZMEEflZB,  a,  n.  niezmicrzoność,  nie- 
ogtaniczenie ,  Rojf.  et  Ecci,  €re3M'Bp'ie,  6e3H'bpHocn» , 
6e3M%pcniBO  ,  HSAHmecmBO  ,  6e3^iicAeHH0ciTiŁ  ,  5o- 
rab,  1 .  pfesnfeWOfCJ ,-  kog.  pnkomjerftyo  ♦,  Me   ^(tfilojtg: 

feit,  Uitennefflt*f eit ,  ©rinaenJoitgfeit.  Dusza  rozwle- 
kłe świata  bezmierze  W  punktu,  myśli  poiętney  szczu- 
płe szranki  bierze.  Zdb.'  9,  4i.  Zabł.  Winiusza  pr»y- 
iażń  Galby  rzucKa  •  'w  bezmiar  ,;  in  abruptum.  Nar. 
Tac.;b,  68.  BEZMIERNY,  a,  e*,  BEZMIERNIE  ad^. 
Sorab.  1.  pje3m'et^,  |>f<^e^  m'eiPl;  Rag.  prikomjeran  ; 
Vind.    brezmem  ,    zhesmernu' ,    premernu  ,    żhea    mero  \ 

Roff*     6e3W'ŁpHUH  ,      SeaiHCAeHHMH   ,      ^pe3M'fc'pHMH  , 

niezmierny,  miary  nie  maiący,  nie  wymierzony,  nieo- 
graniczony ,  maiki  ,  linermeffltt^.  Spoyrzyimy  na  ten 
ftrop  bezmierny  niebios,  który  nas  otacza.  Zab.  6,  100. 
Min.  -  Otw.  Cw.  uSy.  j.  Nie  umiarkowany,  zbrytny  , 
tna^fo^  ,  Ungema^i^.  *  Żarty  nie  maią  bydż  bezmierne. 
Rud,  Cyc.  49.  Bezmierne  wydawanie  dna  nie  ma.  Kofx> 
Lor.  \-\h*  Bezmierny,  zbytny,  rozpulłny,  luxur\osus, 
Mącz.  W  bezmiernych  złóściach  ,  by  w  wodach  pły- 
wamy. GrocA.  W.  65,  •BEZMIERNOMAIĘTNY ,  zby- 
tnie maiętny  ,  niezmiernie  bogaty  ;  unemte^Hd!^  tet(^ 
Ludzie  bezmiernomaiętai  wolnym  rządom  siebezpieczni. 
Pefr.  Pol.  374.  ^ 

BEZMIESIĘCZNY ,  a,  e,    SoA.    Jfitn^efóćtló,  bezkaicij- 

czny,  monbmW,  o^ne  5)?onb. 

BEZMIŁOSIERNY,  a,  e,  BEZMtŁOSIERNIE  «rf«',  miTo- 
łierdzia    nie    matący,     RoJ/^    6e3MHAOcraiiBŁin  ,    EccL 

6e3MHXocmHŁiH ,  tłii^«rm^et|fg. 

BEZMOCNY,  a,  e,  mocy  pozbawiony,  aiły  'nie  ma- 
jący,    Vind.     bfesmozhi  ,.  bresmozhen  ;     Sorab*  1.     tf^ 

mocine;  Rojf.  eesMOMHim,  ma*tW;  fraftto^,  f(^w«c^. 

Cóż  czynią  ci  żydzi  bezmocni  ?  1.  Ltop.  a.  Ezdr. 
4,    2.     BEZMOC,    y,  i.    BEZMOCNOSC,-   śd,  i.    brak 

mocy,   siły,    słabość,   Me  ^ruf^toffldCett ,  C^Jinmc^t , 

®d>n>rt4e  f   Vind.  bresmozhna(L 

BEZMOWNY,     a,    e,    Rojf.    er  £ceA    6e3MOABHBHf  , 

6e3rAarÓAl]?biii  i     Vind.    bresgovoren  ,   sr  nie  mówJąry, 

frr«<6W ,  ni4t  relrenb.   ^Rojf.  eesMóJiBHHKl)  s  pnftei- 

nik -,  6e3MÓABre  cisza,  samotność  ^  6f3iieABcmBOBam& 
milcze<f,   samotnie  ży<5. 

BEZMOZGl,  a,  ,>:  Sorab.  r.  I^aw^jowne  ,  yind. 
bresmt)s}>ganou ;  RoJf*  6e3M03rALiR  (desnoarla  5  l>c» 
«piku  )v  nie  araiący  ołeiii  w  głowie  ,  głupi  ,  ge(ini« 
(d^,  btlttint.  Głupiego  dzieło  i  bezmózgi^y  głowy,  Saa- 
>ać  zemfty  "ięzykiem  i  Iżącemi  słOwy.  Mon.  78,  66g. 
Gorszysz  nas  swoiemi  bezmócgiemi  pismy.  Pimirr.  Xam. 
35.  Mówisz,  iakobyś  był  beznnózgi,  ib.  35 i.  Zab.  9, 
6r.  fTor.n,  46.  Xnia£.  BEZMOZGNTCA,  y,  i,  głwpia  , 
■  b«7!mógga  kobieta,  ebl  f^itnl^ti  SfBtib.  Zapewne  ta  bezmós- 
gnlca  nie  obięła  myśli  twoiey.  Wfgier.  Małmon,  5,  a4. 
BEZMROCZNY,    a,  e,     nie  zamroczenj,  iaany,    Rojl 

6e3Mpa%HfcUf,  mtetfbaitnt* 

BEZMYLNY,  a.e,  BEZMYLNIB  adt^.  bez  omyłki , 
bezbłędny,  y?^  6o3nórpl5mWMSf ,  feCCetlO^  ,  0|ll€  S^^t^ 
Ibum.   BEZMYI.NGSC,  ici,  i.  RoJl  eesnorp^inHOcini, 

J5EZMY.        ' 


[BEZMY.     -    BEZO. 

BEZMYŚLNY,  a,  •,  BEZMYŚLNIE  adv,  Boh.  Ibe^ 
»9(Tn$;  bez  myśli,  nie  mydlący,  gf banf eitIo< ,  BEZ- 
MYŚLNOŚĆ, Iri,  i.  brak  myśli,  bif  ©fbanfenloffgfeit. 

•BEZMYTNY,  a,  c,  myta  nie  pfacący,  nie  biorący, 
bescelny,  Rojf.  6e3n(SinABHHiJH  ,  mant^Io^/  mwXi}ftt^, 

loSfrep. 

•BEZNACZALNY,  a ,  e,.  Eccl  6e3RaHaAHiaa ,  Cr, 
dvafXost  het  początku,  początku  niemaiący,  O^ne  ^U: 
fang*    Pimin.  Kam,   i8o. 

♦BEZNADZIEYNY  ,  a  ,  e  ,  •BEZNADZIEYNIE  adv. 
Rojf.  6e3HaAe3KHUH ,  nie  maiący  nadziei,  boffnnng^lO^* 
•BEZNADZIEYNOSC,   ści,  i.  Rojj:    6c3Ha4eHCHOcinB , 

Me  J^offnnnd^tofidfelt 

•BEZNAGANNYy  a,e,  'BEZNAG ANNIE  adv.  Roj. 
fSesnopOHHhiH,  niepodpadaiący  naganie,  tabf (flCP ,  td- 
beOo^.  *BEZNAGANNOSC,  ści,i.  i?o^6e3nopo- 
HHOcml,  niepodległość  naganie,  ble  StabeŚoftdfett 
♦BEZNAGRODNY,  a,  e,  ♦BEZNAGRODNIE  adv.  Rolf. 
Ge3Me34Hua ,  Eccl,  6e3ÓM3AHUa  ,  nie  mogący  bydź 
nagrodzonym  ,    zapłaconym  ,    powetowanym  ,     nnbclobtts 

hnr,   nnbeiaMbat,  uitetfe^Iicb. 

•BEZNAMIĘTNY,  a,  e,  •BEZNAMIĘTNIE  adv,  Eccl. 
6eacinpacniHbia ,  SesnpHcnrpacniHiaH,  niepodległy  na- 
miętności, leibfnf^afWlo^ ,  ttnUlbe«f*afUt*.      ♦BEZNA-  . 

MIĘTNOSC  ,    ści ,  i.    Wolność   od    namiętności ,    Ecćl.  • 
Ceacmpacnilie ,    6e3npHcinpacinie  ,  blf  !^eibfnf(l^<lft^loftd' 
Uxtf    dna^ttot. 

•BEZNAMOWNY,  a,  e,  Eccl.  eesyB-femAHeł) ,  nie  mo- 
''gąry  bydi  namówionym ,  tttltVbertebbrtt ,  Gr.  dnn^ayos, 
BEZNASIENNY  ,  a  ,  e ,  BEZNaSIENNIE  adv.  Eccl. 
BeaC^MeHHiiiH  •,  nie  maiący  nasienia  ,  faitienlo^ ,  Graer, 
Q9wof0f,  bezsiemienny.  *BEZNaSZLADOWNY,  *BEZ- 
NASZLBDNY,"a,  e,  /{o^  6e3noApaxcameABHMSi,  nie 
do  naszladowania ,  nie  mogący  bydź  naszladowanym ,  nlc^t 

na((aitiibmen ,  mnaĄafimV\(i. 

•BEZNĘDZNY ,   a ,  e ,    *>BEZNĘDZNIE    Rojl  6e3Hy tk- 
MMH,  wolny  od  nędzy,  eUtihiftep,  elenbiM,  Mtf)M. 
•BEZNIEWOLNICZY,    *BEZNIE WOLNY,  a,  e,    Rojl 
6e3iia6aA!»HŁiH ,    niepodległy  niewoli ,   ftec  »0n   ®clwti 

te9 1    unfcl4oif<$. 

BEZNOGI,  a,  e,  BEZNOZNY,  a,  e,  ndg  nie  maią- 
cy ,  Rojf  6e3Horin  ,  CeauoTKHhm  ,  Boh.  bf|no^r)  , 
Croat,  przeznog;  oj^ne  Jltf,  oCtie  S.tipe,  fuflol  (  Ki/irf. 
bresno^na  ttza ,  potozhna  lafHiza ,  bergula ,  ob.  brze- 
gówka  jaikolka  ).  Graec.  dnur.  Ryby  beznoźne ,  pletew 
brzurhowych    nie  maiące.    Zool.   ijS.  * 

BEZNOSY  ,    a ,    e ,     Boh,     beaitOf^ ,     RoJl    CesHdcŁiH , 
nosa    nie   maiący,    cf^ttC    9łafe,    tmndffd    SubJI.    Beznos, 

a.  m.  eiti  O^nnafe. 

(BEZOAR,  u,  m.    Jtal.  bezoar,  obf,  Gall.   bazar,    bezaj 
fiifp*  bazar,    {Arab.  bedzahar,   Pers.  pabzeher   s    anty- 
dot    wszelki    przeciw   truciznie  ) ;      Carn.     beslaj  ;     bft' 
SejlHIt,    Kamyk    iaykowaty  we  wnętrznościach    zwierząt 
rodzaiu    koziego   znaydoiący   się ;    dawniey    za  lekarAwo 
przeciw  truciznie  miany.    Zool,  567.  Sień.  337.     $  Stąd 
wszelkie   lekarflwo  przeciw  trnciznie.    Sień.  337.  Spić  z. 
166.     s    antydot  ,    ©egcngift      5*   Lekarftwo  ,    ^CtJjfne^. 
W  czaa    zabiegać    chorobie  ,    próine    bezoary    po  czasie. 
for,  Arg,   317.   lekarftwo  po  śmiarci,  łyikapo  obiedzie). 
*BEZOBACZNY9  a,  e ,   «B£ZOB ACZNIE  adv.   nieoba^ 
Tom  L 


BEZOBA.     -BEZOD. 


81 


czny  ,   nieuwainy,    i{o^  '  6e3COB'&nTHUH  >    Eccl.    6e3- 

sp^HHo,  unpwji*rt9,  ttiióbftlegt.     ♦bezobacz.nosc, 

ści,  i.  Roff,  663008*^0116,  nieuwaga,  nieoiU'<^^ność,  bte 

tlnoorfic^ttgreit ,  Unńberfedt^eit 

•BEZOBCHODNY,  a,  e,  Eccl.  6e3o0xo4HbXR ,  ni^  do 

obchodzenia,  nnumgattgbat ;  uttunidingUcb- 

BEZOBIEDNY,  a,  e,  BEZOBIEDNIE,  ady.  Eccl. 
6e3o6'BAHUii,   bez   obiadu,    nie  ladlazy,    o^ne  SRUtag^ 

fffen;  ungefrcifl,  ungegeiTm. 

♦BEZOBŁAZNY,.*PRZEZOBŁAZNY.  a,  e,  ♦BEZO- 
BŁAZNIE  adv.  (nie  pobtaiaiący )  niewzględny,  tlftcfs 
ffd^WlOlJ,  O^^ne  9iii(tfrc6t.  Szalona,  bezoblazna  śmiałość, 
prorupta  audacia.  Afącz.  Rozpuftne,  przczobtazne  ku- 
rewftwo,  Jlagitiosa  ,  perdita  libido,  ib.  Na  inszych 
oślep  i  bezobtainie  padać,  coeco  impetu  incurrere.  ib, 
BEZOBŁOCZNY,  a,  e,  BEZOBŁOCZNIE  ad.  Roff, 
6e3Ó6AaHiiiiiH,  bez  obłoków  {ob.  bezchmurny)  tOOUenleet , 

ttubewilft 

BEZOBŁUDNY,  a,  e,  BEZOBLUDNIE  arfr.  Rojf. 
6eaA(^cinHiiiu ,  6ecAH|seM'BpHUM  ,  6e3K0BapHbiH  ,  od 
obłudy  wolny,  szczery,  nieudawany,  ungfbcu^elr.  Mało 
polegasz  na  tak  bezobludnie  sprzyja iących  ci  sercach. 
Mon.    71,  509.      BEZOBŁUBNOSC ,    ści,  i.    szczerość, 

nieudawanie,   bie  ttnge^enc^eltbeit ,  ^\kft\^t\^U\X  ,  Rojfr 

6e3AćcinH0cniB,    6e3AHi{eM'Bpie,   6e3KOBapHOcinB,  6e3- 

KOBapcmeYe. 

*BEZOBRAZLIWY  ,  a,  c,  ♦BEZOBRAZLIWIE  adv': 

Roff.    6e33a30pHUH,    bez    obrazy,    nie  .urailiwy,    tins 

beUibtgenb,  iinanftóflg.  *BEZOBRAZLIWOSC ,  ści. 
i.  ble  Unanfl6Jlgfeit,  i(o^6€8Ba3opHptinB,  (-Ro^  6e3- 

o6pa3Hhiii,  Rag.  bezobrazni  s  bezkształtny  ob,  obraz). 
BEZOBRĘCZY,  a,    e,     obręczy  nie  maiący,  Rojf,  6c3- 

o6pyHHMM,  reifenlo^,  ol^nc  (Reifem 

BEZOBRONNY,  a,  e,  Roff  6e33acniynHUiiP,   nię  ma- 
iący  obrony  ,    l^ne  SBc^t,  fcbM^I^* ,  Uttbef(^ii6t*     Niewiel- 
ka   rzecz   gromić    zbroyną    ręką    bezobronne  kupy.    Hul. 
Ow.    64. 
BEZOBROTNY,  a,  e,    nieobrotny,  obrotu  nie  maiący, 

Eccl.  6e3o6paniHUB,  o^ne  Ummeitben,  unumioenbbat- 

BEZOCHOCZY,  a,  e,  Eccl,  6e3XoniHineA&uuK ,  nie- 
maiący ochoty,  tin(uflig,  o^ne  £u(t  unb  D^eignitg* 

BEZOCHYBNY/a,   e,  BEZOCHYBNIE,  ad9.  nie  chy- 

biaiąry  ,•    pewny  ,     obnfeblbaf.     Smutnym  dla  waa    bea- 

ochybnie    teraz    bydi    musi    oy  czy  z  na    widokiem.     Zab. 

16,   i65.  , 

BEZOCZY,    a,  e,   BEZOKI,    a,  ie,   oczu    nie  maiący^ 

Boh.    be^Ofń,     Eccl,    6e30^ecHbiH,    Roff.    6e3rAa3UH « 

6e36K'iix,    Obne  SfUgen,  a«gcn(0^.     Ślepy,   bezoki,   nara- 

ia   się  na  głazy.    Zebr,  Ow,  353. 

BEZODDZIELNY  ,   a,  e,   Roff  OesoniA^feAŁftMH ,   nie- 

rozdzielny,   unaettTfnnacb.    BEZODDZIELNOSC ,  ści,  i. 

nierozdaielność ,  b(e  ItnieriTennlicb^fit. 

HEZODŁA^CZNY,  a,  e,  Roff.  6e30inAy\HMH,. nieroz- 
łączny, untrcnnbar.    BEZODŁĄCZNOSC ,  ści,  i.  Roj. 

SeaomAy^HHOcnTL ,  nierozłącaność  ,  btf  Ullttcnnbittfdt* 
BEZODŁOZNY,  a,  e,  Roj.  6e30inAaranieAiHua ,  bez- 
odkładny  ,  bezodwloczny  ,  nie  mogący  bydi  odłożo- 
nym ,  utianffc^iebbar.  BEZODŁOZNOSC  ,  ści ,  i.  bez- 
odwtoczność,  niemoiność  odkładania,  bif  Onatlffc^Ubbars 


81 


•BEZODWIĘ.    -    •BKZOSO. 


BHZÓDMIENNY,    a,   e,    niepodległy  odmianie,    EccK 
6e3BHHa^ecnxBeHHUH  ,     linvet4nberlić(>     BEZODMEEN- 
NOSC,  ici,  i.  nieodmienność,  W  UD9fr4nberH(^eit. 
BEZODPÓR,  u,  77f.  BEZODPORNOSC,  ^ci,  i.  nie  da- 
nie odporu,  nie  bronienie,  nie  odpieranie,    ^att^fl   b^^ 

$^bef fUnbe^  ,  8BlbetjtanbedIof!(|!eit ,   Itttt9iber(tei^barf ett 

BEZÓDPORNY,  a,  e,  BEZODPORNIE  adv,  któremu 
tmdno    odpór  dadi  albo   •prseciwid    aię ;    Cn.    Th,    ttlls 

I9ibet(tr^bar* 

•BEŻODPOWIEDNY,  a,  e,  ♦BEZODPOWIEDNIE  ad9. 
EccL  6e3omB'BinHfiiii,  6e30incAÓBHiiUi ,  nie  otrsymu- 
iący  odpowiedai,  nie  wjciągaiący  lub  nie  wart  iey,  tttls 
UantWpttH,  antmrt6M.  (  Rojjf.  6e30niB'BinHUH  cier- 
pliwy ,  nieodmrnkliwy  ;  6e3omroBopoHHO  niesprze- 
canie).  •BEZODPO WIEDNOSC ,  ici,  i.  brak  odpo- 
wiedzi ,  Eccf.  6e30inB%iii'ie,  bie  KntWOtMIoftdMt.  ( Roffi 
6e30niB'£inHOCin£,  6e3oniB'BinŁe  cierpliwość,  nieodmru- 
kliwo^ć  )• 
«BEZODSTĘPNY,   a,    e,    RcJl  6e30mcxnynHUR,  nie 

odHępuiącj  ,   iiiiabmei<((t(6.    bezodstępnosc  ,  ści , 

i.   Roff,  6e30iixcniynH0cinB ,  niemoinoić  odftępowania » 

bie  UńaJmeUflićfttit 

«B£Z0D WIĘZŁY,  a,  e,  Roffi  6e3oniBX3HUH ,  6e3« 
oniBM3YHBfiJH ,  niepodobny  do  odwiąaania,  ntuMi^bat* 
BEZODWŁOCZNY,  a,  e,  BEZODWŁOCZNIE ,  ad*^. 
Rojf,  6e3BOAOKiiinHUH,  6e3oinxara'niexBRbzis ,  odwło- 
ki nie  czyniący  abo  nie  cierpiący  ,  nieodwfócany^  .nie 
do    odłożenia  ,    nieodkładaiący  ,     *  niemieszkaiący  ,    fttifs 

fc^ttb^lo^  ,  tiiiiinffctte^baf  ,  nitt^er^ilgHc^  ,    o^ne  ^ottbem. 

Cn,    Th.  ^    BEZODWŁOCZNOSC,    ści,    i.   nie 

moinoU  odwłoki ,  Me  ttitanffc^iebbarfeCt ,  UnofraAdlic^- 

BEZODWROTNY,  a,  e,  BEZODWROTNIE  adv. 
EccL    9e30inBpi(niH&iH ,    bez    powrotu  ,    odwetu »    nie- 

zwTotny,  nieodwctowany,  nic^t  jntMfel^renb ,  offueiSies 

berfel^r ,    Iinerf4((t(l^«     Czas   bezodwrotnie    zniknął.    Zab. 

i3,  a54. 

BEZOGONKOWATY ,    a,  e,   nie   maiący   ogonka,   bez 

azy pułki,  0{fne  ®(^m4llSd^ett,  &tiVL%t{Ć^tVL.  Ziele  szelęźnik 

liście  ma  bezogonkowate.    Jundz.  319.    BEZOGONNY, 

a,  e,    Rojf,   6e3XBÓcmBiB,    ogona   nie  maiący,    f<(RHin}s 

\ti ,   O^ne  6(^n)4n}.  Koń  bezqgonny.  Aló.  m  W.  4,  -  ob. 

Kusy. 

BEZOGRODNY,   a.,  e,   ogrodu  nie  maiący,    ^atteiUti, 

tl^M  (Sfftten.     (  EccL    6e3orp^AHua,    bez   ogrodzenia, 

bez  gródzy,  niewarowny  )• 

BEZOKI   ob.    Bezoczy. 

BEZOKOLICZNY ,  a,  e,   Słomc.   ll*eboyo»et(itDi  /  tt^ebO? 

fonatUtoi ;  bez  wytknięcia  okoliczności ,    nid^t  umfldnbs 

lld^,  O^ttf  UmftMildffeit ,   Utlbejtimmr.    Gramm<Łt.    Tryb 
bezokoliczny ,  modus  infinitiuus.    Xopcx,  Gr.  3,  p.  902^ 
Słovac.    nebopO»etH»ec,  nebOfonatliweC ;    Vind.  nenamirr 
jrjena  yisba;    Rojf.  HeonpeA'&AeHHOe   HaKA0HeH7e. 
*BEZOPAŁNY ,    a ,  e,  EccL  6e3onaAHiJH,    niepodobny 

do  opalenia,  utibebreonbar ,  itnuinbrennb<Mr. 

*BEZOSj\DNY,  a,  e,  nieosądzony,  niepodobny  do  osą- 
dzenia ,  EccL  eesacyAHUB ,  \omtvxtit^ńlt ,  rmttuti 
tbellbar. 

^BEŻOSdENNY,  a,  e,  EccL  Gesocm^HiWB ,  bea  oana 
(  ob.  oścień  ) ,   ft^ĄeM* 


BBZOSOB.    •    BEZPIE. 

BBZOSOBISTY ,  a,  e  ,  BEZOSOBISCIE  adg.  Mag.  ^es 
aobni ,  bes  aobftya ;  Rojf,  6e3AHYauH ,  nie  tyczący  się 
otoby,  bezwzględny  na  osobę,  Utipfrfilttld^* 
BEZOS;^CZĘDNY ,  a,  e,  BEZOSZCZĘDNIE  adp.  nieo- 
azczędzaiący,  Rojf.  eesigaAHLia,  eeaaojgaAHO,  mn^f 
fam.    BEZOSZCZĘDNOSC ,   ^ci,   i.   brak  oszczędności, 

bie  ttnfpatrfamfelt. 

BEZOWOCNY,  a,  e,  BEZOWOCNIE  adt^.  (  Yind.  braa. 
fada,  bres  prida  ,  nepriden,  sabfloin).  płonny,  niero- 
dzayny,  |in^tl(^tb<rt.  Ci  są  iako  drzewa  iesienne  bezo- 
wocne. i.Łeop.Juda.  i^  i5.  - przeno/nit  niepoźytecsny, 
nieprzydatny,  nieikuteczny ,  ftUd^tM,  Unttiti*  Waamo- 
cie  przepędzał  lata  bezowocne.  Zab*  1 5,  7.  JCniaK  Nie, 
bracie,  pobłądziłeś  w  swoim  zdaniu  mocno ^  Los  mo- 
żnym ,  cnotę  nadto  czynisz  bezowocną.  Zabł.  Eire, 
44.  Napiszę  do  nibgo,  iak  się  spodziewam,  nie  bezo- 
wocnie, ^ot.  Arg.  aa3«  nłe  daremnie,  nie  bes  ikutkn, 
Jkutecznie. 

(BEŻOWY   ob.   Bzowy,    Bez  1.,) 
*BEZOYCZY,  a,  e,  oyca  nie  maiącT,   Yinft  bresosŁeten , 

BEZPALCY,  a,  e,    RoJf.  6e3naAUK,   palców  sie  ma^ 

iący ,  fittgerlo^ ;  Boh,  beaprft^. 

BEZPAMIĘTNY ,  a ,  e ,  BEZPAMIĘTNIE  adv.  -  Dalnt. 
prespameten  *,  Rag.  bezpametni,  s  bezuwainy,  nie  roz— 
ważny,  nieprzytomny  sobie,  |l<^  |tl(^t  gesentoattid /  ttlls 
befonnftl*  iui  bezpamiętna  cbę<:  mię  w  lasy  Jbierze. 
ciuro śc.  Ow,  43.  Safo  zakocbała  się  w  Faonie  bespamię- 
tnie.  ib.  198.  BEZPAMIĘTNOSC ,  ści ,  i.  nieprzyto- 
mność sobie,  nieuwaga,  bU  UobefonnetlbeCt  {RoJf.  6eS' 
naMKniHOcmb  ,  6e3aaNJiiiicinBo  mdłośi5  \  OeaaaBiJini- 
HMH  zemdlały  ). 

CEZPARCYALNY,  a,  e,  BEZPARCYALNIE  ad9.  bez- 
ftronny,  linp«rtbeptW.  BEZPARCYALNOSC^  ści,  ź.  bez- 
ilronnośd,  bie  UtO^ttt^t^lWńt* 

BEZPASZY,  a,  e,  nie  maiący  paszy,  RoJf.  6e3naiKic- 
niiiiH,   tl^ne  ^tiU. 

BEZPIECZNIEC,  Neutr.  Niedok.  zbezplccznieć  Dok.  mieć 
się  za  bezpiecznego ,  spuszczać  z  obawy ,  z  oftroiuości , 
z  usilności ,  (idjet  metbett.  Zbroi  niefktadaymy ,  ani  bea- 
pipczttieymy,  wiedząc,  ii  nieprzyiaciel  krąży.  Sk.  K.  iV- 
aoa.  b.  W  zaraionem  powietrzu  nie  bezpiecznieiem ;  ale 
wszelaką  ofbroinośd  czynim.  ib,  112.  Z  tym  łotrem  ni- 
gdy nie  bezpiecznieymy,  nigdy  zbroi  nie  fkładaymy.  ib, 
\\h.  Na  on  srogi  sąd  bezpieeznieiemy  bez  wszelakiey 
trwogi.  Kanc.  Gd.  3oo.  BEZPIECZNIK,  a,  m.  które- 
mu nawet. nie  przeyd^le  przez  głowę,  ieby  się  miał  ha 
awoich  układach  zawieść  ,  który  na  to  dobrze  śpi ,  iuź 
tego  albo  owejo  iak  pewny ,  iak  gdyby  w  ręku  miał ,  eUl 

Unbefetgter,  bet  feiner  Sa^e  gatt}  4t^et  ifl,  eiti  &a^ęt 

ttt*  Teraz  więcey  ieft  tych  bezpieczników,  nii  owych* 
o  zbawieniu  rozpaczaiących,  W.  M,  W.  282.  Do  mą- 
drości naycięiey  przyiść  od  roskoszy ,  a  'ile  bezpiecani- 
kom  owyn^.  Tward.  Pafq.  Xa4.  Bezpieczniku ,  który 
powiadasz ,  ie  nie  wszyilko  Bóg  widzi.  Rey  Apoc.  5a. 
R^  Poji.  JL  b.  BEŻPIECZNIS ,  ia ,  m.  w  obcowania 
9obie  pozwalaiący,  poufale  poftępuiący,  bet  fl(^  Setttails 

(icbfeiten  etlanbt/  Im  Umgange  mit  iemanben  piel  ^nti^ 

Himmt.  >  Strzei  się  bezpiecznisiów  i  ofertownisiów,  7>.  35 
BEZPIECZEŃSTWO,    a,  n.   BEZPIECZNOŚĆ,  ści,   i 


BEZPIECZNY. 


AEZFIE.     -    BEZPŁi*. 


8^ 


-UBEZPIECZA,  y,  i.  BoPu  9t  Slop.  ht^pfcMfk,  BejpfCjPIt^^ 
fl^if  J^ojf.  Cfeanć^HOcmB ,  6eaneYax7e,  6«30BŚcHOcinB  ,* 
0e3HaB'&inie  »  Eccł^  6AaroBaB'fecinHOcni&  i  Sorab,  \. 
iflftrafd^llOfci ,  |i*ernofCJ  ;  yind.  fegurnoft  ,  saneili- 
Toft,  «aterdnoft,  smimoft ,  abihemoft,  shihroft  *,  Carn, 
shihrenga ;  Croaf.  saegurnozt ;  Rag.  bezpoghibilnos )  ',  s 
wolność  od  pieczj ,  od  trofki ,  obawy  ;  spokoyność , 
pewność ,  nieobawa  ,  optiazrzanie   się ,  zaufanie  ,    polega** 

nie,  hit  ®ordenro|!dfeit,  &€^t1fńt,  Un^eforgtH^  O^u^e, 

Oean&t^nttf.  Jakom  $ię  oszukać  mógł,  i  ieazcze  z  tąi 
bezpiecznością  drugich  dni  czekatti.  Sk,  JCaz.  N.'  33. 
Z  iaką  bezpiecznością  aumnienia  wierni  na  aąd  boiy 
pójdą  I  Wyf.  3gn.  a.  Zawaze  chodzi  bezpieczność  z  nie- 
rządem. Fot.  SyL  igS.  ^$.  Smiafa  poufafość ,  pozwolę* 
nie  aobie,  niewilręt,  nieobawa,  poftępowanie  z  kim  za 
panie  bracie,  familiarnośi^,  brenfte  %StXVtmXviiit%  IDretfs 

fHdCeit  im  ttmgange ,  %mM\^t\XiX  ,   gamiliat^ett    Kiedy 

pan  mfody  do  snltany  wchodzi ,  ta  dobywa  handzara  i 
pyta  aiCy  akąd  mu  sl^  to  bezpiecźeńftwo  wzięło!  Kłoh* 
Turi,  90.  tf  naa  nie  wiedzą  ,  iakie  iefl,  bezpieczeń(Vwo 
Francuskie  z  pany  awoiemi.  Gorn,  Dw.  praef.  Zalecę 
cię  królowi  ,  bo  ia  naywiękazą  mam  u  niego  bezpie- 
czność. Sk,  Zyw,  1,  64.  Nie  mieymy  z  panem  nieba  i- 
Biemi  wielkiego  bezpieczeńftwa  i  śmiałości ;  ale  boiaźń , 
wftyd  1  pokorę  do  niego  nieśmy.  $k.  K.  N.  44 a.  Tym 
apoaobein  brali  śmiałość  i  bezpieczność  mówienia.  GHcx. 
Wych.  jr.  7.  (  wolność  ,  nielękliwość  ,  tlnerfc^rotfftt? 
^t).  Francnzi  dziwowali  się  naszych  w  językach  bie- 
głości Jw  Łacińikióy  wymowie  wszyftkioh  .bezpieczno- 
ści. Stryik,  Htnr,  ii.  9.  (  śmiałdy  gotowości  ,  obro- 
tności, )ii9er|t(^tlk(e  fertlgfett  tm  Si>re4^en)*    U.  Stan 

rzeczy  ,  uwaJniaiący  od  wszelkiey  obawy  ,  bie  %t' 
fft^oftgf eit  ,  Me  ©fcjer^eit.  Dał  iawny  wyrok  na  po- 
kdy  i  bezpieczność  chrześcian.  Sk.  Dz,  i65.  Herman 
do  pokoiu  i  bezpieczeńftwa ,  niż  do  apraw  woiennych 
był  pocbopnieyazy.  JCrom.  iio.  Na  wierzchołku  nie- 
błoa-  aiedsący  w  bezpieczy.  Przyb.  MUt,  4i.  -  BEZPIE- 
CZNY .  BESPIECZNY,  ♦PRZESPIECZNY  ( BieL  Xr. 
435.  Stryik.  124.  ob.  a,  ber),  BEZPIECZNIE  ad^.  Rojf. 
6e9neHaUHUH  ;  6e3neHHUU  ;  BeaonacHUH  ,  6e3Ha- 
B^odMUJi,  6eaer&AH&iH,  6AarooniHiuHUiii  Eccl.  6xa- 
roB3B'^cinH&iH ;  Sloyac,  et  Boh.  bf  jPCĆIt^  ;  Sorab.  i. 
%€littafil»i  ,  jid^rne;  Carn.  breaflterbnp,  fliihr,  Vind. 
iininie ,  bre8a*kerbi ,  feguren ,  saterden )  Croat.  (zeguren  , 
batriu ,  mirovan  *,  S/avon.  figurno  )  bez  pieczy ,  bez  tro- 
fliliwości,  bez  boiaini,  obawy,  unUi^t^t,  Itnbef ńmtttert , 
'^%M,  (l(tft*  Kopcz.  Gr.  3,  i5.  Był  on  zawsze  apo- 
koynego'  i  bezpiecznego  aumnienia.  Sk,  Zyw.  i,  224. 
Bsadki  człowiek  bezpieczny ,  który  ma  pieniądze.  Zabł^ 
Z^  S,  55.  f.  Bezpieczny  czego,  pewny  czego,  finet  Sa- 
^  ftwif*  laft  tego  bezpieczny,  ie  otrzyma  iywot  wie- 
czny. ICanc.  Od.  263.  Publicznego  szacunku  ten  tylko 
bezpieczny,  Kto  cnotliwie  pracuiąc  ,  ludziom  poiyte^ 
eznj.  Nieme.  P.  P.  5o.  $.  Względem  drugich,  poufa- 
ły ,  zanfany  w  nich ,  w  wziętości  awoióy  u  nich ,  fami- 
liarny ,  mir  aubttn  Wttratlt,  famllliU  Gdy  Piotr  nie 
śmiał  pana  o  to  proBć ,  namówił  Jana  ,  aby  on ,  iako 
z  panem  bezpiecznieyszy,  i  który  legał  na  piersiach  ie- 
go,  o  to  spytał.  SA.  Zyw.  ;ł,  427.  Zona  Władysława 
z  Dobieasem   swykła   była  bezpiecsnie  poczynać,  fami^ 


iiatius.     JCrom    166.     $.   Nielękliwy,    nie   lękaiący  się, 
śmiały,   offeil^    anbefondett ,    brenfl.    Bezpiecznie   w  oczy 
poyrzeć    mu    nie   śmieli,    J  wl^yd    przenikał    niewidome 
myśli.  P.  Kch.  J.  a68.  Święty  ten   króla  bezpiecznie  do- 
syć   w  rozpuście   iego    napominał.     UJlrz.   Kruc.    3,  55, 
Niema    bespiecznieyszego    pisarza    nad    Orz^chowikiego  ; 
na   rzeca  tylko  sarnę  okiem   mierząc,  nic  się  na   sądne- 
go ftanu  człowieka  nie  ogląda.  Orzech.  Qu.   33.    Bronił 
go    od    piaarza    bezpiecznego  ,     sławy    iego    dotkliwego. 
Groch.    W.  477.  -  z  przcfadą:  s  zuchwały*   ftecfr.    To- 
warzyftwo    piiane  do  obozu  powracaiąc,    wywrócili    na- 
miot  przedni ;    komendant   tedy  kazał  imać ,    ktokolwiek 
był   tak  bezpieczny.    G.  Off.  Dz.    (  ktokolwiek   śmiał  tak 
zuchwale .  poftępować.   Boh.  OjJ.  1,  64.)   a.,  bezpieczny, 
bez    niebezpieczeńdwa  ,    pewny ,   gefa^tlot^ ;    flC^ft  p    oJtlC 
(Sefal^Y-     Juź    kupcy   drogi    i    handle   będą    mieć  bezpie- 
czne.    Tward.    Wł.    262.     O  iak   bezpiecznieyszego    nad 
monarchę  ilanu  doznaie  każdy    ubogi.  Bardx4  -LuA.   x36. 
Prov.    Lepiey   bezpiecznie,    niit   serdeczniej    lepimy   bydś 
bezpiecznym,  niź  śmiałym.    Cn.  Ad.  436.  -   Wyrwał  naa 
bóg     z   ręki    nieprzyiaciół ,    i  mieszkaliśmy    bezpiecznie. 
Lśop.  1 .  Reg,  1  a,  11.    Móy  grzbiet  tu   nie  bardzo  bezpie- 
czny.   Teóf    54,  98.    (grożą    mu  plagi,    metn  ^ttcM  i|^ 
tfUt  n\At  Met,  t)Ot  ©d^tigctl  ).  By  mi   za  drzwiami  złe 
do    lias    mierzyło,    my  na   bezpieczną    sobie    podpiiamy* 
Wad.  Dan.    127.    (iak  gdyby    nie   było    czego  się  oba- 
wiać,   iinf^    %tU,    datl)    flcfeerO-     Bezpiecznie   mi  wie- 
rzyć możesz ,  powtarzam  ci  słowo  moie.   Teat,  a3  6*  35* 
•BEZPIECZNOBUCZNY,  a,  e,  zuchwalec ♦   butny,    Łar- 
dy   z  tego,   ie  awego  dopnie,    ie  mu  nikt  nic  nie  zro- 
bi, fe(f(t0lj,  fl^etftoli.    ♦Przezpiecznobuczni  (bezpieczno- 
biiczni    ob.  a.,  bez)  śmiałkowie.    Petr.  Et.  176.     BEZ- 
PIECZYC  czyn.  nitdok.  zbezpieczyć ,    ubezpieczyć ,    dok. 
zbezpicczać  ,    zabezpieczać  ,    od  niebezpieczeóftwa    zasła- 
niać, bronić,  Boh.  be^f^CĆUi ;    SIav.    ofigurati ;    Bofn.  fe- 
^elovati  j  Croat^    fele<Iujevati ;   Vind.  shihrat ,    poshihrat , 
oshihrat;    ffAettl,  jlcftet   fleflcil.    Obroną  się  woylk   swo- 
ich  kray  kaidy  bezpieczy.  JCraf.  IV.  a  1 .    Cnotą  się  uma- 
cnia   wolność  ,    nią    bezpieczą   trony.    Teat^  45   rf,   10. 
Wyb.  Widziałem ,  iak   się  w  dumie  swi^y  bezpieczył  Py- 
szny.; 1    szczęścium  iego  wnet   ałorzeczyL    Chrp/ci.   Job. 
23.    (miał  się  za  bezpiecznego,   et  (telt  ft<^  ^t  ftcftCt^* 
Stała  odwaina  młodi ,  nadto  zbezpieczona  o  końcu  woy- 
ny    z  rąk    swych.    Bardz^    Luk.    65.     (przeświadczona, 
przekonana  }, 

BEZPIENIĘZNY ,  a,  e,  BEZPlENIĘZNIE  ad^.  Eccl. 
6e3n'KHXaHBtif ,  6e3cpó6pcHHKl>  •,  Rojf.  6e3AeMe»HMW , 
pieniędzy  nie  maiący,  gelblo^,  gflbatm.  Bezpienięinym 
bydi,  Ecel.  6e3Cpe6pcmBOBaniH,  /Jo^  o6e3AeHexainE. 
BEZPIENIĘZNOSC,    ści,  i.  brak   pieniędzy,   ber   ®el^* 

niiiitdef. 

BEZPIERZYSTY,    a,  e,    pierza  nie  maiący,   Sorab.  1. 
hmtttii,  Ger.  ttWgeflebett.   BEZPIORY,  a,  e,  Roj:  fJea- 
n^pua;  piór  nie  maiący,  febetM,  Ol^lte Jebetn. 
BEZPISMIENNY ,  a,  e,  pisma    nie  znal-icy,    Roj.  6ei- 
rpaMomHiiiH ,  Ecch  6e3KHaiKbiH ,  bez  księgi ,  fdjriftlci , 

Ąnt  ed^rift,  9^ne  ®(^reibeftmft. 

BEZPLAMY,  a,  e,  plamy  nie  maiący,  niepokalany  Boh. 

(espofittonió  f  ^^^^'  6e3CKBepeHl),  nnUfit^,  fitittnM* 

BEZPŁATNY,  a,  ©,  BEZPŁATNIE  odę.  Boh.  Uh  ««» 


11  «  « 


84 


BEZPŁCIO.    -     BEZPO. 


pfatftt,  EccL  6e3cp^6peHHMH ,  nie  zaptatny,  ttnetttdffb- 
l\Ą*  Funkcye  tego  urzędu  są  bezpłatne.  N»  Pam.  aa,  49. 

BEZPŁATNOŚĆ,  ści ,  i.  bte  UuentgelWWfit, 

BEZPLEMIENNY,  a,  e,  BEZPLEMIENNIE  advr  Mojl 
6e3nxeMXHHUH ,  plemienia  nie  maiący ,  bez  krewnych, 
.bez  potomftwa  ,  bezdzietny  ,  fatlti^iettlod  ,  tf^nę  SItIWt; 
IpatlbU/  fittb^tlo^*  Zabicie  człowieka  bezplemiennego ,  któ- 
rego gfówszczyzny  szukać,  nie  będzie  komu.  Stat,  Lit, 
35-7.  Kiedy  znaydzie  «ic  trup"^?fdwieka  bezplemienne- 
go ,  psyli  nieznanego,  Czack,  Pr,  2,  1 56. 
BEZPŁCIOWY,  BPIJPŁETNY,  a,  e,  rodjsaiu  własne- 
go nie  maiący ,  niiaki ,  bez  róinlcy  płci ,  gefc^Uc^t^IO^. 
W  ka^ddm  mruwiiku  są  dwoiakie  mrówki ,  samice  i  bez- 
płetne;    samce   Ęaś  nie   mieszkają  w  t^opcach.     Lad,   H, 

iV.   111. 

BEZPŁODNY,  a,  e,  BEZPŁODNIE  adv.  Rojf,  6e3- 
tiAÓAHhiH,  Boh.  be3p(0b|tÓ;  Ecel.  eycmoir^OAHŁiH ,  pło-^ 
du  nie  wydaiący,  nieurodzayny ,  imfni<^t{»rtr,  fttl<^tW» 
'  {ob,  płonny)  BEZPŁODNOŚĆ,  ści,  i.  Rojp  6eaixA.o- 
A'i'e  »  eeanAOAHOcniB ,  eeanAOAcraeo  ,  \tit  Unfruc^tbars 
fcit,  grnc^^rtoftjfelt^  brak  płodu,  płonnoić,  nieurodzay-- 
ność. 

•BEZPOCHYBNY,  a,  e,  BEZPOĆHYBNIE  €id¥.  niechy- 
bny, n^e  chybiaiący,  nnfeblbat*  Bezpochybnie  bywa  dłu- 
go nieodmieniona  pomfta  iego.  Rey  PJi- L,  1,  1.  Bzowsk. 
Roi.  praef,     BEZPOCHYBNOSC ,  ici,  i.  niepodobicń- 

ftwo  chybienia ,  ble  UnfeO(b«rf elt, 

*BEZPOCIESZALŃY,  a,  e,  *BEZPOCIESZALNIE  flc/r. 
nie  podobny  do  pocieszenia  ,  RoJJfl  6e3yint>xnH&iH  , 
Vind.  bresodshalen ,  neodmifliu  ,  untti^Hd^,  lUlttiflbat. 
♦BEZPOCIESZALNOSC ,  ści/i.  nie  możność  pociesze^ 
nia,  Vind.  bresodshalnoft ,  ble  Untr6|Wi(^relt. 
•BEZPOCZA^TKOWY ,  a,  e,  Rojf.  6e3Ha'iaJiBHMH,  po- 
czątku nie  maiący,  wieczny,  od  wieków,  anfang^lO^* 
•BEZPOCZA,TKOWOSC,  ści,  i.  Roffl  6e3HaMaABHOcniB; 
brak  początku,  od  wieczność ,  bU  3(llfattd^lo(tgfett. 
BEZPOKOJC  czynn*  niedoA.  ubezpokoić,  dok,  uiyiespo- 
kaiać  ,    pokoiu   pozbawiać ,    Rojf.    6e3i;0KOKJii& ,    ^enrts 

•BEZPOKUTNY,  a,  e,  BEZPOKUlOTE  adp.  pokuty 
nie  czyniący,  unbupfertig*  Grzefznicy  bezpokutni.  Śalf, 
Niedz.  1,  i3o. 

•BEZPOMOCI^Yi  a,  e,  pomocy  nio  doznawalący,  lub 
nie  daiący,  obi?e  $ó(fe,  l^i^fflo^,  nić)t  (elfenb.  Roj:  6e3- 
noMOigHŁiM,  5ora6.  1.   be^pooioc^nć.    (  beipomocanofcj , 

brak  pomocy,  ^lilflojigfeit). 

•BEZPOPI,  ia,  ie,  popów  nie  maiący,  pfaffetlN/  ptU^ 
ftetM'  *BEZPOPSTWO ,  a,  n.  Rąff.  6e3nonÓ8SHHa , 
kacerftwo  popów  znoszące,  kacerze  bezksiciy,  ^Ijif  ptle? 

ftetlofe.  ®ecte..« 

•BEZPOHÓWNANNY,  rf,  e,  ♦BEZPOROWNANNIE  adv. 
,  iioj(/l  6e3npHM'BpMMH,  £cc/.  6e3cpaBHHiiieAH hi H ,  6e3- 
cyAHMH,    SeacocyAHŁiH,    nie  mogący    bydi  porówna- 
nym, uwergUWi*,  unioerglełc^bar.  *bbzporownan- 

NOSC,    ści,    i.   niepodobieńftwo   do    porównania,    Roff* 

6e3npHM^pHocniB,  btc  UnvetgIetctfbaYfeit 

BEZPORTOWY,  a,  e,  BccL  eeanpHamiHM^SHMH,  por- 
tu nie  maiący,  b^^fettlo^,  obne  ^afen. 

BEZPORZĄdNY,  a,  e,  BEZPORZĄDNIE  adv.  RcJl 
Ceanop AAO^UiUH ,    uie  maiący    porządku ,    nie    będący 


BEZPOSA.     -     BE2PRA. 
w  porządku,    otbttlsng^U^ ,  ttttOfbentUd^.    B£ZPORZ\D* 

NOSC,ści,,ż.  ii<?^  6e3nop£AOKl),  ble  £>rbn«ng<lo|igs 

U\t,  Unorbnuttg,  nieporządek,  brak  porządku. 
JPEZPOSAZNY,    a,  e,  posagu   nie  maiący,  o^ne  SBtattts 
fcbd^t  Siollrę  mam  bezposaźną,  matkę  mam  ubogą.  Mon* 
'jbf  3o6.    Bezposaine  małieńftwo.  JCrom.  489. 
BEZPOŚREDNI,  a,  ie,   BEZSRZEDNY,    BEZPOSRZE- 
DNICZY,  a,  e,   BEZPOSRZEDNIE ,    BEZPOSRZEDNI. 
CZO    adv,    mifdzy  którym  i  czym   innym   niemasz    ntc 
^rzodkuiącego ,   Boh.    beiptofttebttó  9  P^oJT*  HenocpóAcxn« 
BeHHUH,  HenocpeAcnzBeHRO ;  EccL  6e3CpóAcniBeHH&iH , 
|iecpeAcniBeHH&(u  ,    fife^^cp^amaiicniBeHHO  ;    Sorab,    i. 
ncfltf btOt^^C  /    Carn.    bres  umęjfkaj     Vind.  brezymiefika* 
nefredliu  ,   imtl|lttelbac«     U  ziół   z  sęka  wyraila    rószczka 
bezpo^rzednie ,  u  drzew  przez  pośrzednictwo   oczka.  Bot* 
N.  4i»    Kp^ci  iedne  w  człowieku  łączą  się  sposobem   po- 
ćrzedniczym,  za  pomocą  chrząAki ;  drugie  sposobem  bez~ 
pośrzedniczym ,  gdy  niby  szwem  iakowym  z  sobą  są    złą- 
czone.   Perz.    CyFf   1 ,  24.     Bezppśrzedniczo    immediafe,. 
Perz.    Cyr.  1,   156.    BEZPOSRZEDNOSC ,   ści ,  i.    brak 
po^rzednictwa ,   yindf    neiredJiFofl ,  nefredninoll,  bU  tttts 

mittetbarfeit 

BEZPOTOMNY,  a,  e^  potomftwa  nie  maiący,  o^ne  ^ać^ 
lOtttntfn*  Bóg  znosi,  z  bezpotomnego  sromotę  niepłodno- 
ixń.  Pfalmod.  5'j*  Łepiey  mi  umrzeć  bezpotomney,  nii 
dzieci  niezboine  widzieć.  Smotr.  Lam.  3.  Zygmunt  Au- 
guft,  monarcha  bezpotomny.  Zaó.  }5,  296. 
BEZPOTRZĘBNY,  a,  e,  BEZPOTRZEBNIE' a</p.  Ęoh, 
be^potrebnó,  nie  maiący  potrzeby,  niemuszony  ,  1łnn6^ 
j^ig*  Pan  ,  *  który  poddane  be^potrzebnie  łupi.  Xo/z. 
Kor.  9. 

BEZPOWIETRZNY,  a,  e,  bez  powietrza,  próiny  powie- 
trza, lufH^fr*  Bieg  cjał  w  mieyscu  bezpo wietrznym,  abo 
od  powietrza  wolnym.  Hub.  Mech.  33. 
BEZPOZYTECZNY,  a,  e,  BEZPOZYTECZNIE  adv.  po- 
żytku nie  przynoszący,  Rojf-  6e3nOAe3HMłi  ,  nu^lo^. 
BEZPOZ YTECZNOSC ,  ści ,  i.  brak  poźytecanobci  ,  bte 
9l«6l0(tgfeU.  R<iJ['  6e3noAĆ3nocnib. 

BEZPRACÓWITY,  a,  e,  BEZPRACÓWICIE  adv.  od 
pracy  wolny,  bezroboczy,  arbeiWlo^,  arbtrit^fre9«  r»liał 
w  ntyśli  szczęście  roskoszae  i  bezpracowite  iycie.  hiorim 
74,   110. 

BEZPRAWIE ,  ią ,  7z.  Boh.  b^^praroj ,  brak  prawa ,  gdy 
prawa    niemasz ,  albo    prawo    nie  ma  mocy  ,    C^^ff ((ofld- 

lelt,  ©cfeCemangel ,  gefeClofer  guflanb.  Dwie  przeciwne 

władzy,  iedna  drugą  koleyno  poprą wuiąc,  Rzeczpospoli- 
tą w  bezprawiu  trzymały,  £//?.  Korifi.  i,  11,  Bezpra-^ 
wie,  bezrządztwp,  oligarchia.  Pr,  Ad.  praef.  §.  Uczy- 
nek, poftępek  przeciwko  prawoni,  krzywda  komu  wy- 
rządzona, ® efectotbrtgf ett ,  gefe^ioibride^  fOerfabteit,  Uim 

bilbc  /  Unr^C^t.  Jefteście  bracia ,  czemu  iedeti  drugiemu 
bezprawie  czyni  ?  A  ten ,  który  krzywdę  czynił  bratu , 
odpędził  napominaiącego.  1.  Leop.  Apofi.  7,  26.  Tym 
aię  sposobem  prawu  ich  iadne  *przezprawie  ( bezpra- 
wie, ob.  2.,  bez)  i  krzywda  nie  dzieie.  Chefm.,^4,  Stu- 
dentom Krakowikim  ftało  sif  bezprawie.  Warg^  Cez, 
prs^ef.  BEZPRAWNIK,  a,  m.  praw  gwałciciel,  poftę- 
piiiący  w  brew  prawom ,  bc(  ©efi^^fłóbt^t.  Człowiek .  to 
z  urodzenia  znaczny;  ale  bezprawnik,  wydzierca,  Krom. 
a8a.    BEZPRAWNY,   a,  e,  BEZPRAWNIE,  BEZPRA- 


BEZFR05.     -     BEZPRZY. 

ySJE  (Cn.Th.)  adv.-~  Boh.U^tmi;  Vind,  bre8|>oftaun) 
prawa  niemaiący  ,  niemaiący  ,  gefe((o^  ,  Otfne  ®rfcl^* 
^awet  besprawne  prawami  morza  oboftraacie,  Za6. 8,  367. 
Jiniaz,  (które  dotąd  praw  nie  snały).  $.  Nie  podług 
prawa ,  w  brew  prawom ,  przeciw  prawom,  tlu^t  nacb  tent 
9rf(r (f  ,  B^^QvU)rig.  Z  iuryftą  wielkim  tym  aroga  śmierć 
obessfa  aię  bezprawnie ,  Bez  proceflu,  bez. pozwu,  nawet 
i  bes  aądu.  Pot.  Jow,  89.  Bóy  zaczyna  Cezar  bezprawny, 
on  nad  Syllę  miflrza  wyniesiony.  Bardz.  Luk,  9.  -  $.bez 
opieki  prawa,  ol^nr  ©efpjf^  ©(fem,  gefeC(o^»  Myźeśmy  * 
ledni  tylko  w  tćm  pa^ftwie  bezprawni  <  aby  nas  każdy 
krzywdzić  i  do  poałuszeńAwa  swego,  na  kark  uafląpiwszy, 
przyrauazal?    Smotrz,  El*, tu  i5. 

•BEZPROSTOWNY ,  a,  e,  nie  profty,  nie  pionowy,  nie 
prodopadty,  nie  perpendykularny ,  ni(^t  fetUw<^t,  Xi\&ilt 
gt«br.   Tr. 

BEZPRZEimENNY ,    a,    e,    BEZPRZEMIENNIE ,    adv, 
/{o/[/C  deanepeH^BHHUH ,    niepodległy  przemianie,    nnvets 

ittbfriid,  wnetmnHHt.  bezprzemiennosc,  śd,  i. 
wolność  od  przemian,  bte  Uiioermanbelbarfelt 

BEZPRZERWANY,  a,  e,  BEZPRZERWANIE  ady,  Rojf, 
OeauepuoHhiH ,   6eaaepe^B,  nie  podległy  przerwom,  utts 

BntcrbreAbar.    bezprzerwanosc  ,  ści,  i.  Rojf.eez- 

nepUBHO^ni&,    wolność  od  przerywania,     bU    UilUtttet: 

Ite^^arfeit 

BEZPRZESTANNY,  a,  e,  BEZPR ZEST ANNIE  arf*',  nie 
przeftaiący,  ciągły,  ultawiczny,  UXlVintCXhtQ^en,  fortbaUs 
emb.  ^off,  6eanpecnxaHHLxn.  Fatalne  iefl  w  miłości  bez- 
przefłanne  z  ioną  przesiadywanie.  Teaf.  5a,'c/.  79.  Skóra 
tak  na  nwie  zczerniała  iak  sadze,  Kości  spróchni<iły  w  bez- 
przefłaun^y  pladze.  Chroić,  Job,  119. 
•BEZPRZESZKODNY,  a ,  e,  •BEZPRZESZKODNIE  ac/t'. 
Roff,  6eanpendnicmBeHHhiH ,  deanpeuiKHOBeHH&iii,  od 
przeszkód  wolny,  ungejlótt. 
•BEZPRZYCZYNNY  ,  a  ,  e ,   ♦BEZPR^YCZYNNIE  adv. 

przyczyny  nie  maiący ,  p^ne  etne  Urfud^e  ^u  ^abeti ,  o^ne 

ttrfil((f*     Bezprzyczynnie  karałem  cię,     Ttat,   3  o,    d,  24. 
(niewinnie). 

•BEZPRZYGODNY  ,  a  ,  e  ,  »BEZPRZYGODNIE  adv. 
'  bez  przypadków ,  ftec  VOn  gufiflctt,  ©teigmifen.  Okrą- 
iywszy  ów  cypel  groiny  bezprzygodiye,  Zarżeliśmy  szczę- 
śliwie tłoczyć  morza  wschodnie.  Prz)h,  Lu;:.  160. 
•BEZPRZ\IEMNY,  a,  e,  ♦BEZPRZYIEMNIE  adv,  przy- 
jemności,  wdzięczności  nie  maiący,  niemiły,    £ccl,  ^63- 

cAacniHiiiii ,    o^ne  ^nne||inUd^(ett ,    anmntHM.    BEZ- 

PRZ\l£MNOSC,   ści,   i.   brak  wdzlęrznośd,   przyicraao^ 

ici,  SSHw^ei  bet  ^nmtit^,  IKnmutl^^Ioffgf^t,    J^cc/.  Oea- 

C)iacm'ie. 

BEZPRZYKŁADNY,  a,  e,  BEZPRZYKŁADNIE  adv. 
Boh.  briPrinabnń,  sobie  podobnego  niemaiący,  bepfpiel; 
M  f  O^ne  gUi^en.  Uwlelblaymyi  miłość  Chryftusową 
bezprzykładną.  Frzyb.  MUt,  87.  BEZPKZYKŁADNOSC, 
ic\ ,  i.  brak  podobnego  przykładu  ,  bU  a3epfpieUl)jiflfeit. 
•  BEZPRZY MIOTNY ,  a,  e  ,  niemaiący  żadnych  przymio- 
tów albo  iakości,  z\^zvi\M\%i\^t,  ot^ue  Stgenftcbaften.  EccU 

CeaKa^ecmBeuHbiH,    KOmopuii' ne  HM^eniL  naHecniBa, 
n^  p.  BO  Aa  6e3BKyCHa  bez  smaku  woda. 
BEZPRZ YTOMNY ,   a,  e,  BBZPRZYTOMNIE  ad9,  nie 
maiący  przytomności,    ({(^  VX^t  %t%iXC»ixW%\    Chodzi  pO 
izbie  bezprzytomny.  7>a/.  18,29. 


BEZRAD.    -  B.EZROZ. 


85 


BEZRADNY,  a,   e,  BEZRADNIE  ad^.  pozbawiony  rady, 

nie  maiący  rady,  rjTtClo^,  t)on  fiUatO  wrlafFett,  oCne  9lati. 

Sorabl  i.  tejrabtie^  nerO^pombtate,  inconsultut.  wi- 
dzieliśmy po  kilkadziesiąt  latach  bezradnych ,  dwa.  seymy 
wolne.  SArzet,  P.P.  1,  86.  (przez  które  obrad  kraiowych 
nie  było ). 

•BEZRADOSNY,    a,    e,    *BEZRAD03NI£  a</r.  próiny 
radości ,  ftenhęnUtt^  Rojf.  6eapaA0cziimxu. 
BEZRANNY,   a,   e,  wolny  od  rany,  tttlOetWunber.  Czer- 
ftwi ,  cali ,  bezranni ,   z  placu  powracali.  Przyb,  MUt.  1 89. 
BEZRĘCZNY,  a,  e,     BEZRĘKI,  a,  ie ,    Boh.  hehtut^, 

Roff.  eeapyKiH,  canbW,  oijne  $anb,  oCne  SIrm.  ObroA 

bezręcznego.    1.  Leop.  4.    Ezdr.  a,  21.     Bezieńdwo   ftan 
ieftiako  bezręczny.  GU.PoJl,  323.     »BEZRĘK\WY,  a,e,    ' 
rękawa  nie  maiący  ,  Roff.   CeapyKaBHUH  ,    p^ne  %^VXitif 

oftne  sD?uff. 

BEZ  ROB  OCZY,  a,  e,  od  roboty  wolny,    bezpracowit^r, 

arbeit^Ie^ ,  ogne  i^rbeit/  arbeit^frep.    Zacząłem  prowadzić 

życie  opłakane ,  samotne ,  bezrobocze.  Mon,  69,  289. 
BEZROCZ\Y,    a,  e,  bez  r oków /  bez  terminu ,  nieodro- 

czony,    Roff.  6cacpo'vHiJH ,  p^nt  %timw,  untefllmmt. 

$..  Przezroczny ,    na  przez  rok ,    przyszłoroczny ,    f  iltiftigf ^ 

BEZRODNY,  a,  e,  BEZRODNIE  adv.  Roff.  6e3pOAHBiłi. 
rodu  niemaiący,  bęzplemieuny ,  bez  krewnych,  p^ne  ^it^ 
ĘfiM^Un,  Pl^ne  familie;  Boh,  93e^tPbllÓ<'  nierodzayny, 
nierodzący,  niepłodny,  UUfruc$t6ar.  BEZRODNOSC, 
Ści,  i.   Rof).  6eapOAcinB&y   6e3po4be,   bezplemienność, 

bezpłodność ,  bU  ^etwattbtenf pffgf elt ,  ble  ttnfruc^tbrtrf eit. 

BEZROGI,  a.,  ic,  Boh,  be^rp^ń;  Roff.  BeapóriH,   rogów 
nie  maiący.   W^od.  ^htmtM ,  Ungc{firn(* 
BEZROK,  na  BEZROK,  raczeyby..  na  PRZEZROK  {ob, 
2.  bez),  c    na  przyszły  rok,     za  rokiem^    po  roku,    rok 

przepuściwszy,  M  3«J^t  batauf^  ba*  fplgcnbe  3al)r,  ńber* 

3a&r.     Na  przez  rok.  Sim,  101,     Kiedy  wybrańców  serio 
ikarżą,    tedy  się  pewnie  poprawi  na  bezrok  kaidy.    Star. 
Ref.  166.     Ammonitowie  znowu  się   zmocnili,     Na  bez- 
rok woyfko  liczni eysze  ikiipiii.    Leszcz,  286. 
BEZROSĄDNY  ob.  Bezrozsądny. 

BEZROZDZIEŁNY,  a,  e,  BEZRQZDZIEŁNIŹ  adi^.  irie 
mogący   hydi  rozdzielonym,  Roff.  eeapaaA^AłjHhiw,  '  mis 

iatl)cUbat,  untreńnbar.     BEziiozDZlELNO.sc,  ści,  i. 

niepodobność  rozdzielenia,    hU  Unt^ńlbatf eit ,    UutteUtH 

barf;ńt. 

BEZROZMYSŁNY,  a,  e,  BEZROZlVTYSLNIE,  adi'.    bez'^  ^ 
uwagi,    unihetU^tf     UnenPPgen*       Gniew    J)ezrozmyślny, 
nie   dobry.    W^reszcz.  Ręg,   1%^,       Jako    tam    ten    bez- 
rozmyślnie    daie ,     tak    ten    bezuwainie    bierze.       Gorn. 
Sen.  43. 

BEZBOŻNY,  a,  e,  BEZROZNIE  ady.  nie  czyniący 
różnicy,  nie  przebieraiący,  oboiętny,  glelii^tUtlg*  Cn,  Th. 
BEZROZNOSC,  ści,  i,  oboiętność,  bie  ®(eid>9Ultigfat. 
Przelirzegaiąc  doikonaley  bezróinośći ,  przypatrzy!  się  tey 
walce.  Tr.  Te/.  121.  ( bezparcyalność ,  łiezlłropność ). 
Już  dłuiey  tóy  bezróiności  ,  którą  po  sobie  pokaz uie, 
znieść  nie  mogę.   ib,  123. 

BEZROZSA^DNY ,  a,  e,  BEZROZSĄDNIE  adv.  Roff. 
6e3pa3cyAHhiii  ,      6espSi2cyAvime\hWktvi  ,     pozbawiony 

rozsądku,  ttnffng,  itniibetledt ^  P^ne  Urt^eifófraft.    Bez- 

^rozsądny  Aiax.  JCul,  lłer>  61.  •  Od  ciebie  to,  coś  bez- 


96 


BEZRa     -     «B£ZS. 


»B£ZS.    *    BEZSK. 


*  

rossątlnie  wymyślił,  kacene  prayięlt.  Pimin.  Kcan,  89. 
BEZROZSĄDNOSC,    ści,    i.     Rojf.  6e3pft3cyAHOcniB, 

6eapascyAcixxB0 »  ftU  OnQiig^eit;  1Xxi%MAi>HU\i ,  ttn^ 
Aber{e«t*ftt. 

BEZROZUM,  u,  m.  BEZROZUMNOSC ,  ści,  i.  Roff. 
6eapa3yM'ie  ,  6e3inoxKOBOcinK ,  Eccl.  3x0  pasy  nie, 
BoA.  nefm9(Ulp(t,    Z>0/lmahnito«Bt)',  s    brak  rozumu,    bU 

ttn^erniłnft,  Uitofrtiftnftidrdt  r  bet  UwetUąnb.    Dobrych 

nienawidzieć ,  tzalećiftwo;  złych  sa^  nicna-widzicć  ieft  bez- 
rozumaośd  Bardz.  Bott,  i3i.  Niechay  cię  Pan  (karze 
bezrozumnością.  1.  Ltop,  Deut,  28.  Milcz,  abym  ci  więk- 
azego  ieazcze  z  kraiów  waszych  bezroziimu  nie  zadaf.  Zah. 

7,  116.  (gfupftw,  it^oriclten).     BEZROZUMNY ,  a,  e, 

BEZROZUJyiNIE  adv.  •btzumny,  z  rozumu  obrany,  Roff, 
CeamoAKOBUH ;  ^oA.  tiefmpjlnó;  /)a/.  prespameten,  ntis 
•ernńttfHfi,  »entttnftlO<,  UtH)er(i4nblfi.  Bezrozumne  rzeczy, 
iako  to  konie,  bydło,  pazczoty,  i  t,  d.  Budn,  Cyc.  90. 
(  o^.  Nieme  ftworzema).  Kreatury  bezrozumne,  bezduszne. 
Birk.  Kant,  A,  a.  h.  Mąź  głupi  nie  zna ,  a  bezrozumny 
nie  rozumie  tego.  Budn,  9^,  6.  Co  za  złość,  bezrozumni ! 
-Bardz,  Luk,  112.  Me  własne  wyftępki  bezrozumny  fukam. 
//«/.  Ow,  lao.  BEZROZUMNICA ,  y ,  «.  obrana  z  ro- 
zumu,   i{oj^  6e3aioxKOB%HHa ,  eUte  Un9er(l4nbi9e,  Uits 

Kttge.     Bezrozumnico !  Za5r.  Ow,  i'a8. 

BEZRYMNY,  BEZRYAtOWY,  a,  e,  (^l^inrf.  bresrimni), 

bez  rymu  czyli  kadencyi ,  reittilod  /  ^bue  (Reim,  ungetelmi 

Opaliń(ki  wierszem  bezrymowym  pisał.  "Dmoch,  Szt,  il.4. 
jV.  Pa/w.  i3,  lOł.  W  tych  hymnach  trzeci  wiersz  bez- 
rymny.  Groch,  W,  i55. 

BEZRZA^D,  u,  m.  BEZRZĄDZTWO,  a,  n,  BEZ- 
RZĄDNOSC,  ści,  i.  i{a^.  bezredie ,  bezrednos  ^  Vind, 
bresrednoft,  s  nieład,  niesforność,  Unorbnundr  Ctbnittld^^ 
loflgfeit     Polit,  bezrząd,    bezrządztwo ,    anarchia.     Mon, 

75,  688,  bie  %Mtćfitf  SRegietttngdloPgffltr  gdy  w  paftftwie 

urząd  nie  ma  tyle  mocy,  aby  mógł  poddanym  fkutecznie 
rozkazywać.   Wyrw,  G.  1 1 6.  Roff^  6e3BAacniie,  6e3Ha^aAie. 
Kraiowi    nayokropnieysze    bearządatwo. ,    Mon,   73,   679, 
Kayzbawieńsze  rady  ulubioney  nie  pobłaiały  bezrządności. 
ib,  73,  279.     W  bezrządzie   iyć-,  Rojj,  6e3HaHdxfccmuo- 
m-4aih,  I^redro  adag, praef.tiBzy^fdL  oligarchią bezrządztwem, 
bezprawiem.         BEZRZA^DNY,     BEZRZĘDNY,    a,    e, 
JBEZRZĄDNIE,  BEZRZĘDNIE  adv.^  Rag.Bosn.  Croat, 
bearedan }  Carn,  prekorędn  ;    Vind.  bresreden ,  s   bez  ładu; 
aiesforny,     nie  w  porządku,     ttnOtbentU<^,     OrbttUt:qó(0<. 
Mcci,  6e3HiiHÓBHikJif.     Bezrzędny,  extraor dinar iut,   Volck, 
649.     Częfto  uciekaiące  woylko  poraża  bezrzędnie   gonią- 
cych.   Papr,    M^.   1,    176.       5.  Polit,  anarchiczny,    tfglf? 
tnnd^lo^/  RoJf,  6e3BxacniHUH ,   EccJ.  6e3BAaAUHeHl:). 
J»BEZRZEM1ESLNY^  a,  e,  Roff.  6e3peMecxeHHMH,   bez 
rzemiesła,  nie  znaiący  go,    battbwetf glo* ,  «itie  ijanbwetf. 
Roff  CespeM^cmBO  s  brak  rzemiesla."», 
BEZSĄDNY,  a,  e,  BEZSA^DNIE  a//i^.  iJo//.  Ocscy  ahmh, 
mimo  sądu,   niesądowny,  ungettC^tUcb*       Nie  mamy  bez- 
aądnie  drugim  odbierać  iycia.  Mon,  71,  556. 
*BEZSAMO WŁADNY,    a,    e,     ^BEZSAMOWŁADNIE 
adv,  EccI,  6e3caMOBxicniHikiK,  nie  będący  samowładnym, 

«Ubt  wuwn^iinlt  ^errf<benb ,  nfa^t  fclbfKierrf<beiib.  Gratc, 

'  ^vaurt^iś9i0f. 
•BEZSCIENNY,   a,  e,  ĘccL  6eacintHHHB,    tóan  nie 

Buiiący,  o^ne  JSinbe,  wiuib(o^» 


«BEZSĘKI,  a,  ie,  SoA.  fBe|fuf 9 ;  Saraó.  I.  leifuto^ttc^ 
Bfkównie  maiący,  fttorretiM,  fttOtfttM* 
BEZSENNY,  a ,  e ,  BEZSENNIE  adp,  Roff.  6e3€0iOiUilt 
Sorab.  I.  nefpACjĆ  r  Vind,  nespan,  nespiezhen,  s  nie 
śpiący ,  bęz  snu ,  nie  śpiąc  przepędzony ,  ((bUffO^*  Bez- 
senny ,  iak  długą  noc  ftra wiłem  całą.  Huł,  Ow,  9.  Cyryli, 
ftarszy  nad  mnichami  bezsennemi  w  Carogrodzie.  Sk,  Z)z* 
464.  (co  nie  sypiali).  Bezsennie  się  przez  całą  noc  biedzi. 
Wad,  Dan,  1 4 1 .  Bezsenne  nocy  obraca  na  modły.  Chrome, 
Job,  188.  BEZSENNOŚĆ,  ści,  z,  BEZSEN,- anu,m. 
brak  snu,  bte  ^^Wfit{\%U\t  1  K//z</.  nespanoft,  neapiesh- 
Doft,  nespajezhnoft ,  P^^Jf'  ŚcscoHHHga,  6e3cOHie. 
BEZSENS ,     u ,     m.     Roff,  H^cKAa4HHua ,      brak  senan, 

myśli,  ble  ©tnnloftgfett /  ber  Unfinit.     BEZSENSNY,  a, 

e ,  BEZSENSNIE  adv,  nie  maiący  sensu  ,  myśli ,  znacse- 
nia,  (tnntOd,  imfinnig,  fltinleet.  Chciał  mówić,  nie  do- 
mawiał,  częfto  iąkał  stówa.  Przerwana,  niepoiętna  i  bez- 
sensna  mowa.   Jabt.  Tef,  86. 

*BEZSERCY,  *BEZSERDECZNY,  a,  e,  *BEZSBR- 
DECZNIE  adv,  Bezserdeczny ,  excort,  Uri,  Gr,  1 80. 
ittlM,  Obne  S>eXl.  Vind,  bresferzen;  (£cc/.  et  Roff, 
6e3cepAeHHMH  5    g^upi ,     Roff,  6e3cepAua,    nieczuły)? 

Sorab.  1.  besbUttObne,   vecors, 

*BEZSIEMI£NN Y ,   a,    e,    beznasienny,     na'sieni'a  czyli 

siemienia  niemaiący.  Eccl.  desc^MeHHUK,   \WitViMi  O^ttC 

®amett. 

BEZSILNY^  a ,  e ,  BEZSILNIE,  adv.  Roff,  6e3cax&HiJii, 
ApHXAMH,  siły  nłemaiący,  słaby,  ffaftlo^*  Okr<»pney 
śmierci  tchem  bezsilny  dyszę.  Hul,  Ow,  354.  Patrzałem 
iak  wychodził  drzwiami  gach  wy  (Tany ,  Ledwie  tocząc  bez- 
silny bok  i  driące  nogi.  Hul,  Ow,  2 4 o.  Niech  ta  w  bez- 
silnym nie  ufa  rozumie ,  Pozna  co  nad  płcią  miłość  csędo 
umie.  Zab.  16,  33o.  Prov,  Gniew  bezsilny  nie  ieft  silny. 
Cn,  Ad,  259.  (  ob,  *6erdit  a  nie  dui  ;  Vanae  sine 
viribus  irae  ),  BEZSILNOŚĆ,  ści,  i.  brak  sił, 
słabość,  Roff.  6e3ciUie,  ApHXAOcmB,  £ccl,  kchcmo- 
XeH ie  ,  eescHAie ,  bie  ^tafrfoflgfelt.  Hardy '  sąd 
ślepym  będzie  na  słuszność  ,  a  baczny  na  bezsilność 
twoię.     Teaf.    4g,    b.   83. 

♦BEZSKAZITELNY,  a,  e,  BEZSKAZITELNIE  adv,^ 
Roff,  6e3xnA'bHH&iH ,  niepodległy  ikazitelności ,  tino^s 
We^Ucb*  Ecc/,  o6e3inA'BHKnzif ,  niefkazitelnym  uczynić. 
♦BEZSKAZITELNOSC ,  ści,  i.  RoJf,  eearnAtHHOcmB, 
niepodległość  fkażitclności ,  ble  Ul11>eme^Ud)^eit 
BEZSKŁADNY,  a,  e,  BEZSKŁADNIE  adv,  nieflcładany, 

nie  do  ikładania ,  nn^uramtnetigefebt,  nt(bt  }iif(imtmenfe(b4rw 

Wiersz  nierymny  czyli  bezflcladny.  Mon,  yS.  2^1.  (bea- 
rymowy,  bez  kadencyi,  teitltlo^,  ungeteimt ). 
*BEZSKORUPI ,  ia,  ie,  Eccl,  6e3CKOpAynHMH,  6e»- 
MpenHMH,  niemaiący  Ikorupy ,  ^ćf^UnM,  ^f^lkę  &t^lt. 
BEZSKRZYDŁY,  li,  e,  Roff,  6e3KpMABHiJH,  niemaiący 
ikrzydła,  fiti^ęUi,  ungejllłgeit  Owad  bezikrzydły,  aptera. 
Zool,  io5. 

BEZSKUTECZNY,  a,  e,  BEZ3KUTECZNIE  ad9,  fliutka 
nie  czyniący ,  nie  dzielny ,  Roff,  HeA'^RcxnBHineABHUii, 
Obne  SBirfung/  1łntPtrffsm«  Szturm  to  był  ciężki,  lecB 
bezlkutecziiy  ,  Bo  umysł  tobie  chowam  ftateczny.  Zab.  1 B, 
ao8.  Zahl, ,  BEZSKUTECZNOŚĆ,  ści,  i.  chybienie  ikutku, 
niedzielność ,  Roff,  HeA'BHcniBRinexBHOcmB,  bfe  ViXCtM* 
funtfeitf     CzęftokroĆ  rodzice  przyczyną  aą  besikatecEpości 


-      BEZSL.    -    *BEZSP. 

dtthrij  edukacyi  i  sagubienia  ley  -w  dzieciacli.  Mon.  73,  543. 
Hie  besikuteccnie.  JCrumL  Chym^  lao. 
B£ZSJL.ADNY,  a,  e*,   BEZSLADNIE  adv.  śladu  nie  ma- 
jący, fi^UtlH,   O^ne  Gpnr.     Wartowaiem  w»ayftki€  pisma, 
nie  snaydowaiem  przykłada ;  tak  więc  w  besiladney  rseczy 
chwiałem  się.  Ojf.  Sen,  a,  in  re  noua* 
BEZSŁA\VNY,   a,   e,  BEZSŁAWNIE  adv.    Roff.  Ges- 
SHamuuH  ( RoJf»  6e3cxaBHbiix.  potwamy ,  6e3cxaBHinB, 
poŁwarza45,     6e3CAaB'ie ,    niecaeść ,    hańba)     nlesfawiony, 
bes  stawy ,  niesławny ,  ttUberń^mt,  tU^mtO^.     Bezsławnio 
s  tćy  woyny  przyszło  nam  się  wróci4.  Leszcz*  Clajf.  71. 
BEZSŁONECZNY ,  a,  e,    słońca  nie    maiący,  od  słońca 

nie  oświecony,  niibefotmt;  o^tte  ©oiwe ,  fonueiiM*  Sty- 

gDwa  woda  obkrąia  bezsłoneczne  chaty.  Chód.  JCofl. 
1 7.  Okropna  bogini  króleflw  bezstonecznych.  Susz,  pie/n, 
5     F.   3. 

BEZSŁOWNY,  a,  e,  BEZSŁOWNIE  adv.  nie  w  słowach 
zawarty,  nie  wyrainy,  O^tieSSorte,  WOTUO^i  1lid)t  Klt^s 
htńittiĄ-  Bezsłowna  deklaracya  \  bezsłowne  zezwolenie. 
7r,  [£ccL  6e3CXÓBeHl),  Roff.  h'Bmuu  niemy  5  Rojf. 
6e3CJiOBecHU2  niemy,  głnpi,  nierozumny,  6e3CAÓBHO 
Biesprzecanie ,  niezaprzecznie  ;  6e3CAOBecie,  OescAOBec- 
HOcniB  .niemota ,  niewymowa ,  głupość  ). 
BEZSLUfiNY,  a,  e,  BEZSLUBNIE  adtf.  bez  poprzedze- 
nia ^lubu,  tt^ne  yor^^tgegangene  a;Taiiun9,   ^emtif^lttnd* 

BeziLubne  dzieci  od  fortuny  oycowikiey  wyłączone.    Teat» 

1,  b,  118.  (nieprawego  łoia,  nne^ellc^e  ^inSet ). 

BEZSŁUZBY,  a,  e,  słuiby  nie  maiący,  nie  słuiący,  lóiny, 

MenftlO^  /    Vind.  bresfiushen. 

^BEZSMAK,     *BEZSJVIACZNOSC ,    ści,   i.    brak  smaku, 

Rojf.  eesBuycHoćniB ;  bU  ®ef^ma<f lopgf elt ,  Unfcbmatfs 

|«ftig(ett  *BEZSMACZNY,  a,  e,  smaku  nie  maiący, 
niesmaczny,  2{Oj(/l6e3BKycHiaH,  unf(6ma<f^aft,  gefcfematflo^. 
BEZ5MIE11TELNY,  BEZSMIERTNY,  a,  e,  BEZSMIER- 
TELNIE ,  BEZSMIERTNIE  adv.  Roff.  6e3CMepinHUH, 
nie  podlały  śmierci,  j^etUn^M ,  unitetWi*.  Wszech- 
BOcnoś<f  mię  i  w  pożarach  bezśmiertelnie  utrzymywać  bę- 
dzie. Bałs.  Niedz.  i,  i63.  BEZSMIERTELNOSC,  BEZ- 
SMIERTNOSC,  śc|,  i.  niepodległość:  śmierci,  bie  UlU 
flerMi^Ceit,  Roff.  6e3CMepni*ie,  BEZSMIERTELNIK ,  a, 
m.  Wenus  bezśmiertelnikiem  z  słodyczą  pomieszanym  do- 
tknęła Eneasza  i  bogiem  go  uczyniła.  Ot  w.  Ow.  586.  (  am- 

brozya,  ^ittnttanl,  ttn(terb(tc$fettdttan(. 

BEZSMIESZNY,  a,  e,  BEZSMIESZNIE  adv.  nieśmieiący 
•tę ,  serio ,  Włod.  o^ne  2ac6en ,  ernjl^aft ;  niegodny  śmie- 
chu, nieśmieszny,  nl*t  I4*etli*.  ^EZSMIESZNOSC, 
ści,    i.  brak  śmiechu,    śmieszności,     btc   Unli(^etltd^feit; 

hn  enft ,  b(e  epaploffgf eit. 

•BEZSNIEDNY,  a,  e,  nie  iadalny,  nie  śniedny,  nie  do  ie- 
dzenia,  Wt^Ut.     *BEZSNl£DNOSC ,  ści,  i.  Eecl.  6e3- 
ctftUHOcmb,  nieiadalność  ,  \i\t  Utte^baCffit. 
BEZSOCZNY,  a,  e,   Vind.  bressoken,  Roff.  6e3CÓHHMH, 
Sorab.  1.  ^^mafotne,  sbku  nie  maiący  w  sobie,  nie  soczy- 

fty,  lafttol,  nnfafttg. 

•BEZSPIESZNY,    a,    e,    *BEZSPIESZNIE    adv,    Roff 
6«3ycin'feinH&iu,  nie  spieszny,  bez  pośpiechu,  nU^t  eUlg, 

•    0»iif  itt  cUen,  uneUfertig*    *BEZSPlESZNOSC,  ści,  i. 
brak  pośpiechu ,  bie  UttfUfertidfett 

•BEZSPOKOYNY,  a,  e,  *BEZSPOKOYNIE  ad¥.  nie  ma- 
iący pokoiv»  fpokoyności ,  Roff.  6e3nOKOiiHftiB,  6e9VBp- 


•BlEZSP.    -     «BEZSW. 


S7 


HMH,  GesyroMOHHMH,  untnUi,  tu^Ui.  •BEZSPO- 
KOYNOSC,  ści,  i.  brakpokoiu,  spokoyaości,  Roff. 
6e3noROiiHOcnx£ ,     6e3aoKOiKcxnBie ,     6e3nOKOKcaiBo»' 

bie  ttnrtt^f ,  (Ru(fe(ofigMt 

♦BEZSPRZECZNY,  a,  e,  •BEZSPRZECZNIE  adp.  Roff, 
6e3npeKOCXOBHUii ,     6e3aópHUB,   bez  sporu,  sprzeczki, 

ojne  iSibetfptfiK^,   wi^erfimi*!^ ,   (hreittod,    tmfheitig* 

♦BEZSPRZECZNOSC,  ści,  i.  wolnoś<5  od  sprzeczki ,    bie 

S8ii>erfp(u4)^(oftdfeit. 

BĘZSKOMY,  a,  e,  bezwftydnr,   bez  sromu,  £ccl.  6e3- 

cp^MHidj<i,   iinveYfc(imt,  fd^attilod'    BEZSROM,   u,  m. 

B^ZSROMOSC,  ści,   i.  bezwflyd,  bezwAydliwośd ,  EccL 

6e3cpaM'i'e,  bie  S^amlofiifeir,  bie  Unverf^4mt[^eit  BEZ- 

SROMNIK,  a,  m.  i.  Mcci,  6e3cpaMUHici) ,    beswAydnik, 

bezczelnik,  htt  Uwetfd^imtf. 

BEZSHZEDNY  06.  Bezpośrzeday. 

BEZSTARANNOSC ,    ści,    i.    brakiUrania,   ftaranności, 

bie  ®Otg(of!greit^    Unforgfamfeit.      Przyczyna  niedoilatku 

drzeTw  iefl  bezftarannoś<5  wielu  dziedziców.   Mon.  74,  683, 

BEZS^ARANNY,  a,  e^  BEZSTARANNIE   ody,  fiarania 

nie  maiący,  fotglod,  ntlbefdrgt 

♦BEZSTRACHLIWY,  a,  e,  BEZSTRACRLIWIE  ody. 

Rojf.    6e3cn]p4mH£iH ,     nielękliwy,     nieflrachaiący   się, 

niierWrotfeii.      *bezstrachliwosc,   ^ci,   i,  EccI. 

6e3cinpamie,    bie  Unerfc^totfen^eit. 

BEZSTRONNOŚĆ ,  ści ,  i,  5aA.  orflrannoft:    Roff.hes-- 

cmpacoiie ,  6e3npucnipacniie ,  6e3npacndpacmHOcritB<; 
Croat.  nijednoftranoszt ,  Carn.  nobenoplatndit ,  odniro- 
ftranoft,  iieenollranoft )  t  bezparcyalnośd,  niepfzywiązanio 
do  iadndy  ftrony  Jub  partyi,  bie  UripatAjfe^iic^Wt,  ^ar» 
t^epioflgfeit.  BEZSTRONNY,  a,  e,  BEZSTRONNIE 
adv,'  ^oA.tte(lrann9^i^o//^6e3npiicnzpdcniHbin,6e3cnTpicni^ 
HBIH  ,  Rag'  njeduoftranni ;  Croat.  nijednosztran  ;  Cctfnm 
nobenoplatne ;  Vind,  nobennoplatni,  neenoftranen,  neeno- 
Rranoflen ,  odniroRraniki  )  s  bezparcyalny ,  bez  wiązania 
się  z  iaduą  paftyą  lub  (broną,  neutralny,  oboiętny,  ttn* 
part^epif:^,  part^et^IO^*  Troikliwa  zwierzchność  w  sro- 
gim zamieszaniu ,  szukała  rady  w  twym  bezftronnyin  zda- 
niu. Zab.  i3,  161.  *B£ZSTRONNIK,  a,  m.  1.  do 
iadney  nienaleźący  flrony.  Rag.  niednoftranaz ,  niedno- 
iłranik,  Croat.  nijednosxtranecz. 

,  *BE^STRUNNY,  a,  e,  Boh.  beifttUllllc,  Roff.  Sescmp/ii. 
BUH ,  ftrun  nie  maiący  ,   o^ne  (Śalten  ,  fultetlio^. 
»*BEZST WORZENNY ,   a,    e,     próiny  Rworzeń,    Jeet 
yotl  %t\&iipftti.     Biegł  saaUn  pwe^  ciemne  ^róleRwo  ht%^ 
Rworzenn^y  nocy.  Przyb.  Ab.gS, 
BEZSUMIENNY,  a,  e,  BEZSUMIENNIE  adv.^  Ęoh.,Uię 

fwiebatió;  Ao//!  6e3coBtcraHMH,    KpiiBOA/mniiiH,  Ay^ 

ineBpd4HUi| ;  Vind,  bresYieften,  krivizhen )  *  nie  podług 
sumnipnia  ,  nie  maiący  sumnienia,  gewiffenio^*  CR^ffl 
HecoMH'£i'HHO  ,  necoMHamej^HO  $  niewątpliwie). 
BEZSUTOENNOSC ,  ści,  i.  brak  sumnienia,  bie  ©ewiffeils 
lofl^felt,  Roff.  6e3coB^ciiiie,  KpMBOAyinie,  AHmcnpeA- 
cmBO.     BEŻSUMIENNIĘl,  a,  m,  1,   człowiek  be^  sumie* 

nia,  i^oj^  KpHBOAyuiHsiKb,  etn  ®eivifieii(ofer» 

BEZSWIATI/Y,  a,  e,  światła  ni^  maiący,  Utt^tio^,  UWett, 
W  Rarego  więzu  bezświatłym  cieniu.   Zab.  9,  ^55,Zab/. 
BEZSWIATÓWY,    a,,  e,  ReeL  6e3MipHiaa,    in  mundo 

non  habit  ans  y  9%o9f/^or,  fB^tUhig  nlćfi  Ut  bet  Iffieltiebenb. 
«BEZS  WOBODNY ,   • ,   0 ,   BEZ8WOBOOŃIE  ady.  ni* 


S8 


BEZSW.     -    ♦BEZTMT. 


•wobodny  y  nie  maiący  swobody ,  wolności ,  Utiftt\^ ,  0(ttf 
f  WCCett.  *BEZSWOBODNOSC ,  ści ,  i.  £ccł.  Gescso. 
6oAcmBO ,  Rojjf,  HeBOJL&HHHecniBO,  brak  swobody,  wol- 
ności, bte  Unfrep^ieit,  bet  SRangef  bet  Śtep^eit 

BEZSWORNY,  BEZSWORNOSC  o3.  Niesforny,  swomy. 
•PEZSYTNY,  a,  e,  *BEZSYTNIE  adv.  EccL  6e3- 
cumocmnu  ,  6e3cuniH'B ,  nienasycony ,  nie  do  nasyce- 
nia ,  «netf(ittU(t^* 

BEZvSZATNY-,  a,  e,  BEZSZATNIE  adv.  Eccł.  Gea-^ 
pB3Hlkin  ,  bea  sukni,  nieodztany,  ((elbetlo^  ,  O^ne  ^Icibet, 
BEZSZCZĘSNY,  a,  e,  BEZSZCZ^;SJ^^IE  adv.  Roff.  6e3. 
jgacmiiiOH ,  £ccł,  6e3VacniHiaH ,  nie  niai;)cy  szczc^'cia, 
©Cne  ®W(f,  tlt*t  glórffid).  BEZSZCZĘŚCIE,  ia,  n.  Rofj. 
6e3fl3acin'j e ,    f  cr,/.  6e3Yacm'ie,    dTvx^^  9    brak  szczęścia, 

bte  ©Ińcf^Ioftśfeit,  ber  ^M^el  be^  ®(ócf^. 

*BEZSZCZEZUYNY,  a,  e,  bez  lulki  £ccL  6e3HemyHHŁ;H, 
f((lippenl0^>   (cf.  szczeźuia). 

BEZSZCZODRY,  a,.e,  BEZSZCZODRZE  adv.  {EccL 
6e3ą3^Apo  :     bez   miłosierdzia)    nieszczodry,     niehoyny, 

tinfrengebig. 

BEZSZKODNY,  a,  e,  BEZSZKODNTE  adv.  Sorab.  1. 
bej^fobne  ;  i^o/T-  CesopeAHMH,  6c*'>6h4k!jh,  6c3- 
yeumOHHUH,  szkody  nie  ponoszący,  tinbefc^dbidt^  Wab(0^* 
Bezszkodnym  kogo  uczyni6  Gal,  Cyw.  a,  io3.  (Aratcmu 
nagrodzić).  BEZSZKODNOSC ,  ^ci,  i.  Sorab.  \.}»ei\U^'> 
tiofcj,  i?q(/i  6e3BpeA*ic,  6e3Bp($4HOcn7l ,  nieponiesienie 
szkody.  Włod.  bte  @ (bab (oflgfel^  Jeieli  towary  z  po- 
wodu przegapienia  celiiycb  uftaw  zabrane  źoftaną  ;  to  wfa- 
iciciel  traci  towary,  i  o  bezszkoduość  u  winnego  dopo- 
mina się.   GaL  Cyw,  3,  a  19.  (o  nagrodę  ftraty ,  ^ntfd^dbU 

gung,  @(babrnetfaQ  /  S<b<tb(o^^artund). 

BEZSZKOLNY,  a,  e,  szkóT  nie  maiący  ,  ofitte  ®*«Jfn. 
*$.  Odfącionemi  od  szkól  uczynią  was.  Budn,  Joa.  16,  ao. 
fiot :   „ hezszkolnemi  waa  uczynią'*  yon  bet  ©C^ule   au^ges 

fd-Joffen  ). 

BEZSZrUCZNY,  a,   e,  BEZSZTUCZNIE  adv.  niesztuczny 

Ecch  6e3xyA07icHMH,  tingefńnllelt,  funfHo^. 

BEZSZYPUŁKOWY,  a,  e,  szypulek  nie  maiący,  o^ne 
@t4ndet(ben ,  ftdngeffod.  Ziele  to  ma  kwiaty  obopfciowe 
bezszypulkowe.   Jundz,  5oa. 

•BEZTANIECZNY,  i,  e,  *BEZTANIECZNIE  adi^.  EccL 
eesAMKOBCHl) ,    <?r.  axopo*,bea  reiu,  bez  tańca,    taitjlo^, 

♦BEZTARGOWNOSC,  b'ci,  i.  Roff.  6e3moproBHHi5a, 
nieodbyt,  niepoknpnoŁ'd,   brak  targu,    odbjtu,    ^atlgfl  bi'^ 

BEZTREKNY,   a,    e,     BEZTREFNIE  adv.    nietrefiony, 
.niekędzierzony,  uiefryzowany,   nttgefrauf^,  ttltftifftt.    Pan- 
ny rozkwilone  na  oczy  spuszczają  zaponę  beztrefnych  war- 
koczy.  Zab,  11,  3o4. 

♦BEZTROSKI,   a,   ie,   niedoznawaiący  troiki ,   zgryzoty, 

Vind.  brf^sikerben ,     Roff,  6e3KpyHnHHiiin ,   futtimetlo^. 

*BEZTR0SKL1WY,     a,     e,     •BESTROSKLIWIE    adv, 

i2o^  6e33a6omAiiBi»iR ,   6e33a6on]HiaK,    nie  troszczący 

•ic ,  tmbettnimett.    »beztroskliwosc  ,  ści,  i.  vind. 

bresikerbnoft  i    Rojf,  6e33a6oiiiABBOciiu ,    bie  $XiXXmtU 

lofidfeit 

*BEZTRUDNY,  a,  e,    nietrudny,   nieciciki,    tm|<^Wer^ 

nid^e  fd^t9er,  leicbt,  RoJf.  eesmpyAHuu. 

♦BEZTWORNY  9b.  Przeztworay. 


BEZUCH.    -    BEZUT. 

BEZUCHRONNY,  a,  ©,  BEZUCHRONNIE  odę.  Roff, 
6e3&KlK6%3KHbiR ,  Ecci.  6e30xn6rfe3KHUH ,  czego  się  nie 
uchroni,     wnoetmeiblit^.     BEZUCHRONNOSC  ,    ści,    i. 

h\t  UnoermetblUbfett, 

BEZUCH Y,  BCZUSZY,  BEZUSZNY,  t,  e,  Roff,  tezy ^ 
xiH;  jEcc/.  6e3>'XUecHUH;  *S'ora5.  x.  beS^ttfc^Otone,  ucha 
lub  uszu  niemaiący,  O^teilM,  Uttb^tig.  J naurit us,  Ynóry 
nie  ma  uszów.  Mącz.  Zeby^  ty  sam  osobą  swą  bezuszną 
tam  iechat.  Pimin.  Kam,  106.  Bezuchy.  i^.  181.  (Miły 
♦bezuchologancie  1   Pimin.  Kam,  i3a.   bezuchy  rozprawco, 

tino^riaer  :^t^ptttatot)« 

BEZUCHY  BN  Y  ,  a  ,  e  ,  BEZUCHYBNIE  adv,  Roff. 
6e30mH6o'«łiia,  nie  chybiący,  pewny,  nnUf^lh<lX,  BEZU- 
CHYBNOSC,   ści,   i.   niepodobieńflwo  chybienia,  bte  Um 

feblbarfeit 

BEZUCIESZNY,    a,    e,     BEZUCIESZNIE   adę.   nie  do 
ucieszenia  ,    nie   do   pocieszenia  ,    bez  poci  eszal  ny ,     ^ojf. 
6e3ymt)'inHMH ,    Ufltrfcjlli*.      BEZUCIESZNOSC,^ci,  i. 
niepodobieńftwo  ucieszenia,  ble  Uttttłflbrttfeit, 
BEZUKI,    a,     ie,    bez    nauk,    nieurzony,    O^ne   aBtffeits 

fłaft,   nngelebtt,    Roff  eesrpaworaHMH. 
•BEZUMNOSO,    ^ci,   i.   •BEZUMSTWO,   a ,  n.  nierozum, 

szalefiftwo  ,    Ux  Unwetilanb  ,   ble  Unwtnutift,   fKafetep. 

(oó.  urn,  rozum)  Roff  6e3yM'ie,  6e3yM  mfio,  CKyAoy- 
M'ie  i  EccL  6e3y  wie  ,  6c3yMctnBO,  3Ao/Mie,  HsyMA^ie, 
ioaxB  ',  Rag,  bezumnos  ,  bczpametnos  ,  neumfhro  ,  neum, 
Wrt.y.  bresumnoft,  neumnoft).  Kafdy  się  ćmicie  bezum- 
ftwu  waszemu*  Sowit,  36.  Faryzeuszowie  napełnili  się 
beznninn^ci ,  i  mówili  między  sobą ,  coby  uczynili  Jeza- 
sowi.  Budn,  Łuk.  6,  ii,  (szaleńftwa.  Bibł,  Gd.).  Kie- 
podohnym.  iakirosi  bezumAwa  szaleńftwem  bucznieyszym 
się  ftał.  /"aL  EL  aa6.  *BEZUMNY,  a,  e,  *BEZUMNIE 
adi>.  Roff,  6e3y MHhiH  ,  EccL  3AoyMHUH,  6e3yMx4Hb  ; 
Rag.  ber.iiiiinan ,  bezuman,  bezpameten ;  Sosn.  bezpamet- 
gnr.k  ;  Vind,  bresumen,  neumcn,  nepameten  ;  Carn,  naumn] 
z  roznmn  obrany,  nierozumny,  szalony,  9etniinfitl0^,  titts 
tJCtnńrftig,  «Ut)Cvildttblg ,  rafenb.  Zoilusów  zawianych  się 
nie  lękam ,  ani  sprośnych  a  *bezhumnych  ( bezumnych ) 
lapaczów.  Stryik  praef.  Roff.  fie^^Ke"^  waryat,  szale- 
niec ',  6e3y MHija  waryatka ,  szalona ;  6e3y MumB ,  o6e3- 
yMHni&  szalić  kogo  ,  oszalić  kogo  ;  6e3yMcniBOBainK, 
'waryować,  szaleć*,  6e3yB»'Bni&  zwaryować,  oszaleć). 
*BEZUPADŁY,  a,   e,      -FccA  eesnaAeMCHMn ,  nie  iipa- 

daiący,  ttt(bt  faUettb ,  ffnfetib,  ut*t  gefunfen,  awfredjt 

BEZUPORlSY,  a,  e,  BEZUPORME,  adv.  nie  znający 
uporu  ,  unbole^arrlg,  Obn^  ffiibettebe.  Kobiecie  wszyako 
bezupornie  póydzle.  Teat,  3a,  c.  5i. 
BEZUSTANNY,  a,  e,  BEZUSTANNIE  adę.  Roff,  6e3- 
ocmaHOBOHHO ,  nieprzeftaiący ,  nieuftaiący,  ciągfy,  uns 
ttUfbĆrHcb.  Prośby  moie  bezuftanne,  Przyó.  A////.  366.  Sifa 
czyniąca  bezuftannie.  Jak.  Mat.  4,  i3a.  BEZUSTAN- 
NOSC ,    &ci ,    z,    uiVawicznoś<5 ,     nieprzefłanie ,    nieuftay- 

no^d ,  hit  Unaa ft6tlt*felt 

BEZUSTY  ,    a  ,    e  ,     Roff.  6e3ycniHMM,     R€ig.  be«uft) 

uft  nie  maiący,  mnnblo^/  ob«e  SWtinb, 

BEZUSZCZERBNY ,    a  ,   e  ,    BEZUSZCZERBNIE ,  nd9. 
EccL  6e3y]|j^p6HUR ,     Gr.  dvt%kti7iros ,   niewycserpany, 

nieubywaiący,  iinabne^mbiit,  titi9etmtt|betbar* 

BEZUSZNY  06.  Bezuchy. 

BEZUTRATNY,  a,  e,  BEZUTRATNDE  arfi'.  Rojfeies^ 

ypOHHMU, 


*BEZUTIL     -    BE2WID. 

ypoitHUH^  aiftnogącjrbjrdi  Btraconyin^  mnef^tiAK  BEZ- 
DTiUTNOSC,  ici,  i.    nieppdobieuAwo  ututy,   bit  Um 

•BEZUTRUDNY,  u^  e,  »BEZUTRUDNIE  tw/t'.  £cc/.j6c3y- 
mpyjiHUM  ,     niezmordowany  »  tinermAbet  /    tti(^t  }tt  efs 

BEZUWAZNY,  a,  e,  BEŻU  WAŻNIE  at/c.  ni  euwaiai^cy, 
bes  Hwn^i,  niebacny,  tltt^fl«d^tfaitl ,  WMtlfmetffmil.  Po- 
ilcpowaaie  besuwaine.  Teał.  37,  ó.  80.  Wazyftko  o^lep 
berawainie  caynią.  Mont  73,  183.  '  Wsayflkidi  oftrym 
ifaykiem  beznwainie  rasi.  ió.  78,  664.  BEZiJWAZNOSC, 
lei,  i.  brak  uwagi,  nieroztropność,  bic  UnMaĄltfamie\t, 
ttnadftrfnnfelt  Besuwaino^ć  tych  póigiówków.  Teai. 
49 ,   flŁ   26. 

BEZUZDNY,    BEZUZDY,    a,    e,    wyuzdany,     h^^^t^i. 

•Póydaiess ,  dokąd  cif  bezaadne  i  ślepe  chuci  gwałtem  po> 

yywaiy.    Nag»  Cyc.  a3.     Beanzda  swawola.  Zah.  9,  46. 

Za^.-£ccA6e3y3AHmxcJI  wyuzdać  aię^Roff.CBOdoĄiuahcSŁ, 

BEZUŻYTECZNY,   a,  e,    BEZUŻYTECZNIE  ad9.  nie. 

przynoaaący    poiytkn ,    nn(l0^ ,     Ol^e   92utetl ,     tinnil'(* 

Dzieła  te  nie  są  bezuiyteczne.  ilfo/i.  73^,  &36.  (są  użyteczne]* 

BEZUZ YTECZNOSC ,  id,  i.  brak  pożytku,  Me  92il((Or 

fttfrltr   ttt»A(a<^ett 

BEZWĄ^^^  a,  e,  \fiojOC  Geayciaii,    nie  wąsaty,    e^ne 

BEZWA^TPLIWY,  a,  a,  BEZWA^TPLIWIE  adw.  wątpli- 
wości niepodległy  i?o^  et  £ccł,  SeacyMHHnr^A&nuii,  ttn^ 

t9cifr[^ft,  mhemńfelt,  ^weifelTo^.    BEZWA^tpliwosc, 

ici  ^  i.    Żcci.  6eacyMt^'Hie  ,    niepodłegłość  wątpliwości, 

BBZWAZNY,  a,  e,  BEZ  WAŻNIE  adv.  Jtó//.'  eeaaa- 
IKH^IH ,  HesasfCHUH ,  bez  wagi ,  niedowainy ,  Unwid^t 
tt§ ,    O^nc  ®e«i4^t     BEZ WAZNOSC ,  ści ,  i.    brak  wagi, 

Me  IUii»l4rigfeit. 

BEZWCZESNY,  a,  a,  BEZWCZESNIE  adp.  -  ii^J^  Cea- 
npOKlBt  CeaapeiieHHBiK  *,  nie  wczas  zdarzony,  tttl^dttd* 
Trzeba  ulgi  w  ciężarach  prac ,  ieby  dni  iycia  bezwcześnie 
przez  pracę  nie  skrócić,  il/on«  yi,  597.  (zaprędko,)tt  frÓ^ŚeU 
fig).  BEZWCZESNOSC,  ści,  i.  Eccł,  6eaBp<^MeBcmBO, 
Cr.  aiuuciaf  niepora,  brak  trafienia  w  czas,  ble  Unifitigs 
feit.  £ccL  6e3Bp4fMeHcmByio ,  brak  mi  pory;  6e3bpe. 
jieHHOCAOBie  »  niewczesna  mowa  ;  6e3apeHeHHOc^o'B- 
cmayK),  niewcześnie  gadani. 

1.  BEZWDZIĘCZNY  ,    a  ,   e,    BEZWDZIĘCZNIB  tfe/r. 
iiiemaiący  nic  przyiemności  ,    wdzicczno^ri ,     EccL  6e3- 

oLicniHUB,  mnnWiett,  nttlfebl^.  bezwdzięczno^c, 

ici ,  i.    EecL  6eacAsicniie »   brak  wdzięczności ,  przyiem- 
ności ,  Me  UHlieHWeit; 

3.  BEZWOZIĘCZNY ,  BEZWDZIĘCZNO.SC  :  niewdzię- 
czny ,   niewdzięczność,  nie  czuiąc  się  do  obowiązku  uzna- 
nia iwiadczonych  dobredzieyftw  ,    tllt^ailf ^Ot ,  Unbimf Nfs 
ffff ,  oS.  Wdzięczny  hMf^t,  06,  dzięka,  dziękować. 
BEZWĘZŁY,  a ,  a ,  węzłów  nie  maiący,  fllotetiM/  -Boh. 

•BEZWUDOM,  a,  e,  «BEZWIAJDOMIE  a</«r« -  BoA. Be|e 
wUbtm^  ^  Roff,  6e3B^40MUK,  6e3B'BcniHUif  ,  eeal)- 
H9B'&onHMa,  wiadomości  niemaiący,  iltl^eiOttfft;  O^ne 
Jtaa^.  ^BBZWIADOMOSC  ,  ści ,  i«  brak  wiadomości, 
Me  ttmrtffenteff ;  R^iff-  eesa^cmie  ob.  Wieść.  < 

BEZWmOMY,  BBZWIDZIALNY,  a,  e^  BEZWIDOMEB, 
Tom.  /. 


•©BZWŁ    -    EEZWii. 


Bf 


>     BEZWiDZIALNIE  adp.  niiepodobny  do  widzania  ,    nie- 
wiaboalny,  unftc^t^ar ;. .  £cc/.  StosapumeA&HUB.  BJŚZWI- 
.  DOMOSC ,  BEZWIDZIALNOSC,  ści,  i.  niemoiność  aby 
bydź  Widzianym ,  bU  Unf!(^tbiirfeil:. 

*BEZWIECZORNY ,  a ,  e ,  wieczorów  nie  maiący ,  o|ne 
Kftenbe  /    RoJT*  CeaBeyćpHUH  *    o  północnych  iironach, 
gdzie  słońce  z  horyzontu,  nie  schodzi. 
BEZWIEfiNA,  hez  wiana,  wiana  niemaiąca,  Cfu  Th.  bU 
f eitteit  ^9X^1^%,  lot  ob.  Wiano. 

BEZWIE&NY,  a,  e,  BEZWIERNIE  adv,  niewierny,  wiary 
nie  dotrzymuiący  ,    wiary  niegodny  \  tllttUII  #  O^e  ®latte 

.     ben  tltlbitteUf,  tUtg{A1l(todrM§*,   Kinrf.  bresvieften,neavieft). 
.  Krzywoprzysięicy  i  bezecni   abo  bezwierni  są  ci ,  którzy 

"  niewiernie- i  fałszywi*  opiekę  «prawuią. 5zc2e/-6. 5flJr.  aga. 
5.  4.  Do  wiary  nienawrócony^  wiary  niemaiący ,  pogańiki, 
nngWtt^fg ,  |elbllif<^  ^  Vind.  nevercn  ,  bresveren  ).  Mar- 
twili się  katolicy,  ii  tak  wielkie  woyfko  ich  pobite  było  od 
bezwierney  Litwy.  StryiA.  ^ib.  BEZWIER^IK,  a,  m. 
wiary  niemaiący,  poganin,  ein  UngMuMs^r,  ełlt  ijepbf, 
JlccL  6eaB'B'pHaKb,  eycypManl),  ji3ia4HHK"b »  /?o^6ea- 
B-fepl) ;  Vlnd.  BresFernik.  BEZWIERNOSC,  ści,  z.  Rojl 
6eaB^pie,  GeantpcniBO,  yind.  bresvernbft ) ,  brak  wiary, 
nawrócenia  do  wiary,  bif  ttllgUłlblgf elt ,  b<ii  Ąe^beMtJum. 
j,  a.  Niewierność  ,  przeniewierzenie  się  »  bie  UtiU^titf 
Vind,  bresWftnoft)  nesyiefluoft. 

»BEZWIESTNY  J?o^  6eaB^cmH&iB,  Beswiadom ,  ob. 
Wieść. 

♦BEZWIETRZE  \  a  ,  n.  U©/^  6e3B"binpi«  ,  brak  wiatru, 
cisza  od  wiatru ,  bie  SBtUbfiiiTe. 
•BEZWIEZNY  ,  *  a  ,    6,   wiei  niemaiący,   £cc/.  6e3Be- 

KRBiB ,  Gr,  anofywros;  ti^imMę  o|ne  £(Afme» 

♦BEZWIEZNY,  a,  e,  *BEZWIĘZNIE  adv.  więzów  nie- 
maiący ,    EccL  l5e3y3Htdsl,    feffeU^Ś.    BEZWIĘZNOSC, 
ści,  i.  wolność  od  więzów,  Mf  %ef[t%tH^tit* 
BEZWILGi,    a,    ie,     wolny  od  wilgoci,     Rojf.te^nyi- 
«HMa,  linfeild)e,  tt(*tfptt(Ct.    BEZWILGOC,i,  i.  RoJJ. 

6e3BAaxHocdi£ ,  brak  wilgoci ,  bie  Unfeitt^tigfeH:. 

♦BEZWINIEC,  ńca,  Jw.  wina  nie  piiący,  (ob.  Wódka), 
bet  feinen  S^eitl  tńnlt.  Klitorikich  wód  ktokolwiek  zakusi, 
Bezwiniec,  wodę  woląc,  wina  nie  pić  musi,  vina  fugit. 
Zebr.  Oa^.SSS.  ^     1.  BEZ  WINNY,  a,  e,  wina  niemaiący, 

tDetn(o^  f  me iitleef  /  o^Ke  fiDeto  ,  EccL  6eafiiHHUB »  Or. 

doivos. 

3.  BEZWINNY  ,  a ,  e  ,  BEZWINNIE  adv.  Vtnd.  brea- 
shtrafen,  i?o^  6e3BHHHBXH,  niewinny,  od  winy  wolny, 
fłnlblO^  ,  m^nlhlg*  Kaidy  siebie  bezwiunym  oaądził. 
Pilch,  Sen*  i4d.  Bezwinnie  cierpiący  ma  tę  pociechę,  ie 
go  bóg  kooha.  Bah.  ATrec^f.  1,  io4.  Kniai  wiele  aakód 
poddanym  bezwinnie  uczynił.  5r/^'ił.  16^.  (na  która  ńie 
zasłużyli).  BEZWINNOSC,  ści,  i.  niewinność,  wolność 
od  winy,   Kin^f.  breash traf noft ;    J?o^  6eaBHHHO€mB  »  Mf 

«*iilbIoffgWt,  Me  Unf*tt»*    (cf.  /?o^  eeaeHiiOBHMi* 

originaire ,  pierwiaftkowy ). 

BEZWŁADNY,  a,  a,  BEZWŁADNIE  adv.  niewładaiący 
czy  sobą»  czyli  dragiemi,  nU^t  bettegenb,  ft^M»  a.)  nie- 
władaiący sohą,  nieruchawy,  e|tie  fBewegnRg,  nntft^rfam, 

nnbme^m^     kaide  ciało    ieft  oboiętne    względem  biega 

abo   spoczynku,    a  zati^m  bezwładne.   Rog.  Do/.   I,   aSg. 

b.)  Niedzłehiy,  nieflcuteczny,  bezsilny,    nnRiitffam,  frtffts 

'  Mf'  (Mcci.  ^aAaAUYeHby'  Cr,  «V#»?roTo«r,    bea   pana, 


la 


90 


BEZWŁ.    •    n^EZWg. 


\ 


bes  nądu).  Prsti  dtngi  csas  wsayftkie  sądowi  swleracKiid-> 
lei  były  bes władne;  Zad.  lo^  2^4.  '  Z^iak  llez władnym  to- 
cmnem  cstowiek  na  ćwiat  piryckodzi.  ^Zab.  8,  267.^  Po-  ' 
Tusaenie  beswfadne ,  nad  którym  rosbm  wziął  górę.  Pilch. 
Sen.  i83.  BEZWŁADNOŚĆ.,  id  ,  i.  brak  władania, 
a.)  uierttchawo^ć,  Ile ©eweglinfirtolfgfeit  Odpór,  który 
csynią  ciała  sile  rusza  iącc^y ,  nazywasry  bezwładnoicią,  919 
inertiae.  Hub.  Mech.  17.  Jak,  Mat,  4,  9.  Mon,  76, 2ii6« 

(bte  p^pftfc^e  ^dgCeit  tet€6rpet,  oi.ópieszałb^ć;,  b.)bc»- 

deielno^ć ,  bezikutebznoić ,  bezsilność  ,    W  ttnwitf fatUfeit/ 

BEZWŁOSY,  a,  e,  iSoA.  ^e)W(af^;   Ao/^  6e3BOXOc«iB, 
£ecl,  6eaBAaciiiii  \    Vind.  breslasen  ,  pleshiu ,    gologlau ;  s 
goły,  łysy 9  Mącz.  włosów  niemaiący,    ^atM^  IjMtUtt, 
OJdne  S^MXt.     Policzek  bezwłosy,  impubes  genaw.  Zebr,  Ow, 
67.-     RoJf.Be2B\icie,  GeaaoAOCHisa  golizna,  ^bezwłosie. 
BEZWODNY,  a,  e,  BEZWODNIE  adv.   Roj:  6e8BOA- 
HUH,*  wody  niemalący,  tOd^etUet.     Bezwodna  ApuUa.  Lib. 
Hor,  113,  Na  ziemi  spuftoszatey,  niedroinóy  i  bezwodnćy. 
1.  Leop.  Pi,  62,  3.     Puftynie  bezwodne.   Wereszcz,  Reg. 
5a.  Mieysca  bezwodne.  W  Poft.  W,  172.  BEZWODZIB, 
aa ,  n.  Rojf,  6eaBOASiga ,  6e3B04ie ,  mieysce  bezwodne, 
ein  WaffetteeterOrt  Jzraelitowie  pobudzili  boga  ku  gniewu 
w  *przezwo4ziu  (w  bezwodziu  ob,  2.  bez)    Łeop.Ps.  77, 
4o.  (na  puszczy,  Blbl.Gd,).     BEZWODNOSC,    ^01,    i. 
brak  wody,  Roj.  8eaBOAuocm&,  tet  !S«#?rmatl^e(. 
BEZWOIENNY ,  a ,  e ,  BEZWOIENNIE  adv.  £ccl.  6e3- 
pamHMH,  od  woyny  ftroniący,  mtfrUgWlfd^. 
BEZWOLNY,  a,  e,  BEZWOLNIE  arf^.  niewolny;  nie- 
wolnicay ,  wolności  nieuiywaiący,  ntii[ttp,  ttU^t  ftrę,  fc(<U 
tlf^i     Ludzie  bezwolni  wtymie  samym-  z  zwierzęty  zo- 
ilai;^  ftanie.  Mon.  76,  536.     BEZWOLNOSC  ob.  Niewola. 
BEZWONNY ,  a ,  e,  BEZWONNIE  adv.  woni  niemaiący, 

oCne  ffio^ldetuc^,  gettt<*dIo^.     bezwonnoso,  ści,  i. 

niepachnieuiie.   W^od.     ^M^el  M  S^O^tdetUC^^,  Me  @es 

riiłrtoffdfelt 

BEZ WSPOŁECZNY ,  a,  e,  BEZW3P0ŁECZNIE  adv, 
do  żadnego  spoleczeńftwa  nie  naleiący ,  feltiet  gefelligett 
CSerblnbung  ^ngetl^aR.  Dzieiopis  niech  bfdzi*  bezkraynym, 
bezwspolecznym ,  gdy  pisze.  Krat.  Liji^  2,  119. 
•BEZWSTRZEftUĘZLIWY ,  a,  e,  •BEZWSTRZEMIĘ- 
;£LIWIE  adv.^  £cc/.6c3yAepaiSHŁiH,*BEZ  WSTRZYMAŁY, 
pie  wftrzymuiący  się ,  llttent^altfam.  •BEZWSTRZEMIĘ- 
ŻUWOSG,  ^BKZWSTRZYMAŁOSC,  lei,  i.  brak  wOrzer 

mięiliwości  (  tle  ttnetit^aUfafiifeit 

BEZWSITD  ,  u  ,  m.  BEZWSTYDNOSG  ,  ici  ,  i.  brak 
\      wftydu,   RoJf.  6e3cm&iAHOciziB  ,  eescmŁiAcmso  ,   Eccl. 

6e3cmyAiB,  We  ^SĄmVf>%U\Xf  URferf(^4mt|eir.    Wielki 

ieft  przedział  między  słabością,  która  ulega ;  a  bezwftydem,' 
^tóry  swóy  upadek  rozgłasza.  H.  Paifi.  ifi,  83.  ( oh.  Bez- 
czelność), BEZWSTYDNICA ,  y>  i.  RoJf.  Geacmu- 
AHSga,  kobieta  bez  wftydu^  bez  czoła,:  fine  S^umlofe, 
UnDeTf((4ntte*  Bezwftydnico !  ty  tylko  mordami  oddychasz  I 
X)rkoch.  Jl.  2,  248,  Teat.  54,'  *-  ^9.  BEZW3TYDNIK, 
a,  m.  cstowiek  bez  czoła,  bezczelnik,  eitl  Un9eKf(^mteY^ 
Cc^onttofef.  Rojf.^  OeacmuAHHyl) ,  Vind^  nesramnik  ,  lo- 
^  ter).  Oftatnt  bezwAydnik.  Jfp^.  71,539.  (psu- i^zyprze- 
•'  dal).  BEZ WSTYTOfY,  BEZWSTYDLlWy,  n,  e,  BEZ- 
WSTYDNIE, BEZ  WSTYDU  WJE  o^.  bęz  wJftydo,  arorau, 
piesromjfiliw;,    i^cs  czpła,    l^ołu  |^r|(bllltl|i^,   ^W^^\ 


BEZWYC.     -    BEZZAC. 

J{o^6e3CiiiyAHBin,6eacinUAnBiH,6e3cnxu4xnB&ni;  Kinff. 
bressramen  *,  Slanon.  neposraman ,  nepofludan  ,  f(^in(0^, 
1lin>errd^4mt.  Nie  znaydzie  się  czfowiek  tak  beewftydny, 
Zęby  z  iawnym  grzechem  miał  iić  na  piać  widny.  Hor. 
Sat,  28.  Wśrzód  rynjku,  złego  beawflydnie  waiył  się 
uczynku.  Zab,  16,  342.  Bezw(Vydliwe  czoło.  Zab.  16,  i48. 
Hagf.  Jnnym  słuiył  w  rozpuAach  bezwiłydnieyszych. 
Nckg,  Cycy  37.  (Aejf.  6e36in&xA€niaOBam&  bezwftydni« 
.ly<3). 

BEZ  WYCHODNY,  a,  e,    BEZWYCHODNIE  ad^.  wy- 
chodu  czyli  wyiścia  nie  maiący,     Roj.  CeSBHKOAHua, 

•(ne  9ii^g<titg« 

BEZWZAIEMNY,  a,  e,   BEZWZAIEMNIE  adv.  nieod- 

powiadaiący  wzaiemnością,  tiitwec^feffeftig  /  tinemlebernb* 

Czylii  WPanna  ftworzoną  iefleś  na  bezwzaiemne  kochanie? 
Teat.  i4,  c.  10.  BEZWZAIEMNOSC,  ści,  i.  brak  wza- 
jemności, si!^angel  tetS9k<<^reireitidfe(tr  be^  ^mtebetn^. 

BEZWZGLĘDNY,  a,  e  ,,  BEZWZGLĘDNIE  ac/p.  Roj. 
neB^npiA,  względu  nie  maiący,  nie*wzglądaiący ,  t^nc 
8lfktffi(|t.  Beawzględny  sędzia,  równy  w  swoiey,  iako 
i  w  cudzóy  sprawie,  wyrok  wydaie.  PUch.  Sen.  i48. 
(bezparcyalny,  bezfironny,  tinpartl^epifd^).  Nieludzka 
śmierć  i  bezwzględna.  Teat.  54,  e«  5»  (nikogo  nie  oazczę-  . 
dzaiąca ,  letnen  toerfc^onen^  ).  Gwałtem  go  od  pracy  ode- 
rwali ,  i  iako  chorego ,  na  się  bezwzględnego  zgromili. 
Pilch.  Sen.  Hft.  2,  71.  -  Phys.  Siła. ,  przez  którą  ciało 
opiera  się  rozerwaniu,  zowiemy  siłą  spoienia  bezwzględną, 
pis  cohaerentiae  absoluta.  Hub.  Mech,  210.  Cię^ośó 
bezwzględna,  gravitat  absoluifty  którąby  miałj^  ciała, 
gdyby  się  też  ziemia  i  nie  obracała  około  osi  swoiey. 
Hub.  Mlfeh,  439.  §.  Pafsice :  względu  na  siebie  nie  ścią- 
gaiący,  Itllbef  ń(f  fit^tigt*  Chociaż  on  imnogą  w  pracach  za- 
ciągnął siwiznę  ,  Bezwzględną  swoię  widsiał  robociznę. 
Zab,  9,  236.  £xff.  Bezwzględną  w  mych  oczach  (laieaz 
się  Ludwisiu.  Teat.  ]i'4,  95.  (  nhoiętną  g(ei<6gń(ttg  )* 
BEZWZGLĘDNOŚĆ,  ści,  i,  brak  względów,  bie.9iń(f« 
f[((t^(oftgfeit  Ksiąięta  rzeszy  muszą  się  oglądać  ,  ie 
cesarz  ieft  głową  Niemieckiego  pańftwa ,  •  któryby  nie  mó^ 
bydi  obaiętnym  na  tę  ich  ku  sobie  bezwzględność.  Pam. 
86,  1,  BB.* 

BEZZĄB ,  ęba,  m.  ziele  balhta  Linn.  fd^WUtifC  9llbOtlV 
Xluk.  Dyk.  1,  66.  ob.  Bezzęby. 
BEZZĄDŁY,  a,  e ,  Roff.  0e33KaA£HUU,  iądła  niemaiący. 

^aAeOo^ ,  ol^ne  St^^eU 

BEZZAKONNOSC ,  ści,  i.  BEZZ AKONSTWO ,  a,  n. 
iycie  i  pofłępowanie  bez  zakonu,  bezwiara,  niewiara,  nie- 
prawość, bezbożność,  Roff.  6e33aK0Hie,  Rag,  bezakonje, 
bez^kon,  bezakonitos ;  Bosn,  bezakonje,  Me  Oefe^loftgfeit^ 

bie  9M((t4merf ennuttg  bel  gbttlf c^en  <9efe(el ,  ble  §rreUgio> 
i^Xit,  ber  ttngUttber  bie  eotttDffgfeit.  Gdzież  tu  a^^  oni, 
którzy  bezzakonność  króleAwu  Pol&iemu  zadaią  ?  Orzech. 
Qu.  iQ2.  Serce  tego  yebrało  bezzakonftwo  aobie.  Pimin. 
JCąm.  a4J^p  Grzechów  i  bęipzakonihir  ich  nie  wapomnę 
więcóy.  Budn.  Hebr,  \o,  17,  Day  bpie^  abyśmy  grzechy 
i  bezzakonnoścf  swpie  porzuciwszy,  !wplą  twoię  wykoii.ałi ! 
Sk,  Xaz.  N.ii^/b.  B<EZZAKOI^I]K,  a,  m.  Rajf.te^- 
saKOHHaal),  b«aboinik,  nieprawy,  człowiek  1  etil  &t^tM* 

•etgeifetiet/  elu  ®0ttUfer.      Chryftuaowy  bok  ną  nowo 

przebiiacie  o  bezzakonnicy!    Pinfin^.Kcafu^Ah.     BEZZA- 

. Konnica,  7»  ^  RoJJ,  Of asaJUMiiuii;* »  |i»e9^oiaa,  nic*- 


BEZ2AŁ.    ^   :KE'ZZEHt. 
fftwft,  Ile  9^nei»€t^ine ,  i&mlo^:    -BSZSZAKOMinr, 

a,  e,  BBZZAKONNIB  adv.  bez  zakonu ^  .bej  |xrtwa  boźe- 
go  żyiĄcy^  poA^uiącjr,  b«zwiercy,  bezprawy,'  bezboiny, 
Jtoffl  SeaaaKOHHUiaf,  Sora^.  i.hmdPnfti,  Aag.  bezdko- 
nity  bezjkko^ni,  £ccL  desaicOHenb,  jSoj/i.  bezakoaiti, 
besakonitio ,    (  Vind.  bf essakonfki  s    bezieńflci  ) ,    gefe^fot^ 

i^se  gfttctti^ed  <8i^ieQ,  nndUubig,  0efe(»lbrtd,  gmio^,  tr^ 

tettgite*  Bytem  tym»  co  pod  zakonem,  iako  pod  zako- 
sem (iydom  ^yd)  i  bezzakonnym  iako  beazakonny;  (po- 
ganom po^iiiu )  i  aie  będąc  beAakonnym  bo^u  ,  ale  w  za- 
konie ChryĄuaowymy  abym  zy(kai  bezzekonne.  Budn.  i. 
Cor*  9»  21.  C^^'  Podzakonny).  Którzy  be^aakonnie  zgrze- 
szyli ,  beazakonnie  i  poginą ;  a  którzy  w  zakonie  agrze- 
9XjUf  praea  aakon  osądzeni  będą,  Budn,  Rom,  a,  la. 
(bea  zakonu,  Jii6l,  Gd,).  Którzy  bezza konnie  aobie  po- 
caynaU,  -wyklinani  byli.    SJk,  Dzt  180.      Ewanielia  prze- 

ó^o  niedowiarftwu  a  iywotowi  bezzakonnemo.  Hey  Poft. 

U.  u.  4.     Bezzakonny  Judaaz.  Pimin,  Kam,  243.  .  Bezza- 

konni  pismiennicy,  ib^  a4a.  -       ^ofj,   SeasaKOHua^mB, 

^33aaoHu>io,  bezzakonnic  iy<^  ]. 

•BEZZAŁOSNY,  a,  p,  *B£ZZAŁOSNI£  adv,  nieżalosny, 

nieamutny,     UUbetrńbt,    Ol^Ue   ^umm^n     (  Roff,   6e33i£a- 

AÓcmHftUł  s  beamiloaierny ).   • 

*B£ZZAPACHNY,  a,  e,  I>eaw9mły,  aapacbu  nie  maiący  . 

feni4(P^/  ttid^t  W0l|^(ti4l(^ltb  >  KgcL  6e3yxaHHUH. 

BEZZARTOVVNY,a,c,  BEZZARTOWNIEarfi;. -5ora6. 1. 

teiśórtne^  veiertiić,  loopradwbofc^ić;  Kmc^.  ila^nofieu,  rie^uo- 

bcn ,  flbuB  ,  aaterden ;    Rojf,  6e3Ujy  moUHO  ,   £cciL  €ie3- 

my0KB:  f^mlo^,  MUf^^rr^^aft).  o^ne  ®c^r^  Yo<^,  aerio). 

BEZZARTOWNOSC ,  ści,    i.  .  ^i/u^.  fiaunoba,   riesnoba, 
iUonoil,  ftaunuA),  brak^artu,  Me  iSmfl^aftigfeit. 
BEZZASŁUGA,  i,  i.  brak  aaalug,    bte ':BetMen(tIofldfńt 
Zuaiomo^ć  aasługi  i  beazasługi.  Mon,  76,  663,     BEZZA- 
SŁUZNY»  a,  e,  BEZZASŁUZNIE  ad»-  nie  maiący  aaalug, 

.  vsKUiWi^ViAi ,  unoerbietit* 

BEZZASTĘPNY,  a,  c,  BEZZASTĘPNIE  arfł'.  niezaftą-  : 

piony  praea  nikogo,  nD^ertretett/  buti^  nteotanb  t^ertreten. 

Roff,  OeasacmyiiHUH  bez  inflancyi ,  bez  -przyczyny. 
BEZZASZCZYTNY,  a,  e,  BEZZASZCZYTNIE  adv,  nie 
aaizcaycony,  Jlo^  eeasa^umuuH,  tinbef(^i(t, .  o^.  szczyt. 
BEZZA WISTNOSC ,  ^ci ,  i,  brak  zawiści ,  Roff.  6e33a- 
BBcmie  y  EccU  6e3?aaiicmHOci32&  ,  bU  9{elb(D(igFeit* 
BEZZA WISTNY  ,  a  ,  p ,  BEZZA^f^ISTNIE  adv.  Rojl 
eeaaasHcniHUH,  neib{l>^» 

BEZZA  WODNY,  a,  e  ,  BEZZA  WODNIE  «//♦*,,  zawodu 
inecayniący  ,  niecierpiący  ,  ttnttiigU(^<  ,  Nadzieia  bezza- 
w»dna.  Dyar.  Gr.  299.  BEZZAWODNOSC,  ^ci,  i.  bez- 
piecanoić  od  zawodu ,  bie  UnttAgtu^feir* 
BEZZBROYNY,  a,  e»  BEZZBROYNIE  adv.  niezbroyny, 
bea  zbroi,  bez  broni,  Jbea  oręia^  Oe^rlOg,  t9ilffeil(o^« 
BEZZBAOYKOSC ,  ćci  ^ .  i.  brak  abioi ,    Iłan  utezbroyny. 

Me  gSe^rtoftgreit  .      , 

BEZZĘBNY,  BEZZĘBY,  a,  e,  £oh.  tX  SIdv,  Uhh^^i 
Roff,  6e33y6uB;  Rotn,  bezzubi,  krezub}  ^Rag.  bezikbni, 
preaikb ;  Vind.  prvs  aobj ,  fkerbaA )  i  aębów  liiie  maiący, 
yUSĘSlMę  O^ne  Stf^n*  Beaaębna  babusia.  Tp/.  S<iut,  99 < 
Starzy  i  beaafbni  ludaie  tlt  zwykli  trawi<f.  M.on,  70^  69. 
Dziad  po  beszębnych  dziąsłach  ięzykiem  bell^ce.  Hor,Sat\ 

\   ao6.     Wilk  beazęby.  BUtaw.  My/I.  C.  b. 

i  BeZZEINIEC ,  ńc^.  m.  BEZZENNIK r  a ^  i;i«    Bch,  Uh' . 


^BBZZIE.    -    ftRMM. 


9^ 


.  -{ettee,  ntienUmeci  Sidwn.  peaea^ ;    Rój:  KO^Aocmiiaa, 

XOAOcinxab;  który  iony  nie  ma^  Mącz.     który  się  nie 

omówił,  kawaler,  e(it  (JCetofet,  UwerCepratlerelfcy  Mon. 

76,  688.  Bezzeńcy  i  panny  wiedli  iłan  niepokalany.  Kant, 
Gd.  33 1.  Takich  dziewic  i  bezźeuników,  którzy  i  ciałem 
i  duchem  cayilemi  są ,  dzi^  rzadko  w  papieftw^ie.  Zrn.  FJl, 
7  3,  63.  flary  bczieniec,  eOt  ^agejloU,  (^^^  samoiyicc). 
BEZZENNY,  a,  e,  BEZZENSKI,  a,  ie,  Boh,  \\t\iXi)x\ń\ 
Sorab.  i.  nejcuenei.  Slovąc,  famotn^  ;  Vind,  bressakou/ki, 
neoshenjen,  uesakoniki ;  Roff\  deaiKeHHUUy  6e36paHHiaH» 
XOAjpcaiUH;  JEccL  KAacniHiiiH,  6e33KeHH&iii ,  s  żony 
nie  maiący,   bez  iony  źyiący,  o(^tte  %ta\X ,  tinbCWei^t,  ttn= 

wrteprattrct/  feMg,  rw>n  eiticr  9}?rtnDd|>erfon).     Żywot 

bczmęiki^  albo  bezzeóiki  ieil  wolny.  Gi7..  i^.  3ai.  Swia- 
towemi  gardząc  roskoszami  ,  Bezzeńiki  źywot  i  czyfty 
obrali.  Ofiym,  Sw,  2,  F,  2,  b.  Tak  w  ftai^ie  małżeńikim, 
iako  i  w  lUnie  bezieńikim,  yf  powściągliwości  chować  się 
potrzeba*  Kątech.  Gd,  4^6.  ZoftawaiT  w  hezipnnym  lianie. 
Żaby,  6,  206.  Przeno&il  flan  swóy  bezienny  i^ad  ich  mał^ 
f  ^eiiflwo.  Zab,  i4,  3 18.  Bezźeńiki  i  czyfty  iywot  wiódf. 
Sk,  Dz,  186.  Zamydlił  bezieńlkl  iywot  prowadzić,  ótw. 
Ow.  4o2.     BEZZENSTWO,  a,  n.    ♦bezloieńftwo ,    ^ycłe 

bez  4ony,  bezźennej  Boh.  be^jenflmj,  nejenatoft,  nelenlU 
wojl;  Sorab.  I,  mitiMt^^ą;  -s/of^ac.  famotncft;  i^giiUtiol; 

RoJJ,  6e3:KeHcniBO ,  6e36pa^ie,   6e36pa^HO€iixB ,   oah- 

Ha^cmao  ;   Ecci.  Ocsik^hciiibo  ,    eAHHaHecniBO ;    Rag^ 

,  i  et  Croat.  neudaja ,  bte  UnbeweibtM^,  ^Jeloftgf elt.     Prawa 

.  na  tyc^iy^o  w  beaieńftwie   mieszkali.    SA.  Dz,  ł86.     Dla 

.  czego   niektórzy   w  bezźeńftwie  foilaią?  Pet/.  -£/t.  64 ;,  bo 

bezżełiftwo  spoŁoyuc.   Cn,  Ad.  22.     Je^Ji  m^odi  wszyftka 

bezieńftwo  ujubi,  Skońrczony  ieden  wiek  caty  ^wiat  zgubi. 

Morsztf  224.  i{o^.  6e33KeHcnTBoaain&  w  bezie/iftwie  iy^. 

BEZZGODNY  ,    a  ,    e  ,    BEZZGODNIE  adv.  niezgodny, 

Uneinig.     Bezzgodui  bracia.  Zab.  i4,  76.  > 

BEZZGUBNY,  a,  ę,  Eccl,  6e3nary6Hwai  Cr:ay6\(^gof, 

'    niępodlegiyzgubie»tłaverbfrb(i<^« 

*BEZZIEL^Y,  a^  e,  *BEZZlELNtE  adv,   EtcU  6e33AiH- 

HMH,  ziela  nie  rodzący,    feill   ® UIr , ^er90rbnngenb ,  Ittts 

frucfetbar,   Gr,  dx^oos, 

BEZZIEMNY,  a,  e,  bezkrayny,  ziemi  czyli  kraiu  nie  ma* 
iący,  O^ne  £attb«  Jan* bezziemny,  król  Anglelikl.  Wyrw. 
G.  45o. 

♦BEZZLICZNY ,  a ,  e ,  *BEZZLICZNIE  adp.  Ecci,  6c3* 
HKi^^HjUłi',  niepodobny  do  policzemia,  lltl^^((lt>  till^dd^ 
|t<^,  •BEZZLICZNOSC  ,  ioi,  i.  £cc/. ,  6e3MHcABcinfio, 
niemoinośi5  aby  bydź  policzonym,  bie  Unjil^I^arfeit* 
*BEZZŁOSNY ,  •BEZZŁOSLI WY,  a  ,  e ,  BEZZŁOSNIE 
a</c.  nie  maiący  ztości,  tin6o^$afC/  ^^ni  J^Hi^tlt.  Rojf. 
6e33Ao6Htau,  6e33AOcnxHiJHw  "^BEZŻŁOSNOSC ,  ćci« 
i.  wolnoŚ45  od  złości ,  Eccl*  6e33Ao6ie  ,  ^r.  ol%0Mia, 
bie  Unfto^^aftigfeit/  Ecci.  6e33Ao6ciHBOaamB ,  beaato- 
^nym  bydź. 

BEZZMIENNY  ,  a  ,  e  ,  BEZZMIENNIE  adę.  Koji  6ea- 
^M^HHUU  ,  zmianie  nie  podpadał ący  ,  Uti^ttinh^tiU^ 
BEZZMIENNOSC ,    ćci,    i.    niepodiegloćiS  zmianie  ,   iU 

BEZZMYSLNY  ,  a  ,  e  ,  BEZZMYSLNiB  adę.  R^Jl 
6e3MbicAeRHiaH  ,  amysfów  uiywania  niemaiący  ,  zmy- 
sły przechodzący  ,  nadzmysłowy  ,  ihaiinnllć^  ,  Oj« 
nt  ®eftrgU(^   UX    @iniie«     Piaekbdaią   ucaoae    zawroty. 


5* 


<»BSZ2SR.     «    BIADA. 


beismy^lne  tachwytenia  »    nad  umiai^o^  rsecsjrwiftą. 

•BBZZNAMIEKNY ,   a,   e,    £ce/.  GeaaH^neHHUH,    nie 
'oznacsony,     snamieniem  nie  mogący 'bydź  wytkniętym, 

•BEZZNANNY,  a,  e,  bea  rozeznania,  nWttftinhl%,  tf^tit 
Ctff nutnif •     Doiwiadcsam,  lak  ieft  cztek  bezsnanny,  kiedy 
•ic  od  drugich  wilydzi  oświecać,   Teat.  52,  iSo. 
tBEZZOŁCI,  ia,  ie,  i<^tci  nie  maiący ,    £ccl,  6e3Vex?-. 

MUH,  naffetiW,  ojłie  ®«fle  ,(?/•.  axo^'''. 

*BEZZOLDNY,    f,    e,    bezpfatny,    bez   iotdn  aluźący. 

Rojf.  6e3?KaxoBaHHMM «  ttnbefolbet 

BEZZWŁOCZNY,  a,  e,  BEZZWŁOCZNIE  «/v.  nie- 
odwtócznyi  1invet|ig|t4.  Niech  lodi  po  niego  bezzwłocznie 
wchodzi.  Przyb.  Luz,  1S3.  BEZZWŁOCZNOSC  ob, 
Bezodwióczno^ć. 

♦BEZZWYKŁY,  a,  c^  Rojl  6eao6u^H&iH',  niezwy- 
czayńy  ,  ttn0C»ł&«Ii*-  *BEZZWYKŁOSC  ,  ści  ,  *•  brak 
swyczayności ,  hit  \liti%tT^f^til\ćlfeiU 

BEZZYLNY,  a,  e,  źyl  niemaiący,  nngeabett/  Ojlie  Wftn, 
Eccl,  6e37KaAH&iH,  Laur  benzoin  ma  liście  beziylne. 
JCluk.  Dyk,  a.  76,  (Ecf:l.  6e37Kii\Hiiiis  bezsilny,  bez  kości, 
Cr,  olytvfot\  B37KBASIO,  0e37KnjiHa  tneopio,  6e33KH- 
jiOBzmsu  ,  6e3iKa\iD,  fib  6e3c]SA'ie  apaBOA^niB  &oro, 
o6e3CMXMaaniB  wysili<5). 

BEZZYwSKOWNY ,  a,  e,  BEZZYSKOWNIE  adv.  bez 
zyflcu^  zyfku  nie  przynoszący,  gewllinftlol;  ttnOOrtH^t^lf^* 
Przy  nas  bezzylkown^y  pracy  zoftatą  mozofy.  ^rzyb.  Ab* 
iSy.  $•  Zyfku  nie  patrzący,  bezintereiTowny,  HnHlUs 
teffltt,  tWflgemiitlg.  Widzisz,  ^erady  moie  są  bezzy- 
Ikowne.  Nieme,  Kr,  a,  194.  Pokazał  się  bezzyfliownym 
we  wszyftkich  sprawach,  ib.  ?o6.  BEZZYSKOWNOSC, 
'    ćci ,  i.  niepoiyteczność,  We  UttttOrtJrUJaftlgf fit,  ©ewtttnfls 

(ofigfeit    $•  BezintereiTowność ,  bU  ttKei$ennil|igfeit. 

BEZZYWY,  BEZZYWOTNY,  a,  e,    nie  maiący  iycia, 

\t\\H,  oJ)ne  geben;    -SoA.  beji/wci  5/ofac.  bej jtiwtnt; 

Km</.  bres  shinlenja,  neshiyez).  Jmaginacya,  czutość 
i  iycie  beziywotnym  iftnościom  nadaiąca.  iV.  i^ajTi.  11,  aaąt 
(Rojfo  o6e3^aBÓinaiiu  iycia  pozbawiać). 


Bit 

BIADA!    interj,  nieftetysz!    (oppos,  btogo!)     cum  9ncllt, 
Biadaź  I  BIAJ3 ASZKIJ !  Boh,  bcba ,  pO  ^He^tt ;    S1ov.  bebil, 

prebeba^  bebalfu,  prebebajfut  5ora3.  i.  beba,  btba,  pato, 

Ott^al  5ora*.  a.  bcb«^  Wjleift^o;  i?o^6*Aa!  yBu!  pópe! 
Gr.  *aaf ;  Htbr,  "nn .  Z»ar.  vae  I  Ger,  »eb^  J  Angioscuc,  ^a, 
wel  [///)Ai/.  yae  ł  Da/m.  ray,  o5oy;  Hung.ysiyl  Croat. 
jaj  meni!  /la^t  raaj,  zWd,  We;  Bom.  jaoh,  Joh,  uh! 
TS),  jaoh!  Slavon,  jao!  K^nrf,  job,  jomcne,  aube,  bogu 
miluy  bogu  »e  rsmili,  gorje!  Carn^  jamert  gorje!)s 
Biada  ziemi ,  gdzie  kr<il  iako  daiecic !  ^Ą,  Dz,  1 177.  Ko- 
mni  slego  biada?  mnie!  komu  niei^ety?  mnie?  nieftety 
i  wam ,  którzyście  mnio  sniBwa^yli !  Smotrz,  Lam.  1 6. 
Biada  t^y  kokoszy,  na  którey  {aArs^bia  zaprawuią!  C/i. 
Ad.  a3.  Biadaź  mnie  na  cię,  ty  mi  głowę  psuiess, 
Jnacsey  nie  wiem,  iedno  mię  csaruieaa.  J,  JCc/u  Fr.  16, 

webe  Met  bi<b^ 

•BIADA »      jr»    i.    oh.    bieda »    nędja »      b«<    SBe(f, 


BIADAĆ    -    BIAŁA. 

Wenk^  Me  9ł0t9*  Biada  bea  daieci,  biada  £  a  dziećmi. 
Boh,  Kom.  i,a63. 

BIADAĆ  czfgn.  intrans.  narzekać,  biada  wofa^f  ntjrikiwać, 
ilękać,  Sorab.  a.  ^t  fiamtOOafl^;  Carn.  jamrati).  We^^ 
flagen  ^  iamntfttl*  Po  na7mm'eyazym  przypadku  saras 
płacze,  narzeka  i  biada.  Pot.Syl.^.  Prometeuss  na  Kjlu— 
kaaie  biada ,  Za  ogień  a  nidl>a  do  ludai  prsekrada.  i5»  56 9. 
Będsieaz  na  to  twe  gtapllwo  niepoiytecanie  biadał.  Hrbft, 
Lek,  E.  Nie  ras  nań  biadali.  Warg.  WaL  35.  O  iak 
ia  nieszczęśliwa!  tak  w  ialn  biadała.  Przyb.  Ab.  169. 
Biadowanie,  narzekanie,  Roffl  Bonx%,  M  flBefftagfttr 
bie  ^&efftU%t^  Płacz  i  biadanie.  9.  Leop.  i.  Hieron^  7. 
(ob.  biedowa^). 

Pochodzące :  hieda,  biedny^  biedaka  ŁiedMzek,  blednie/^ 
biedowac,  biedzić  się^  biedzicie!. 
BIAŁA  GŁOWA  ob.  Białogłowa.  •BIAŁASY,  BIAŁA  WIT, 
a,  e,  BIAŁAWIE  adv.  Boh.hiiam;  (Boh.  IBelonl  Caa- 
didut  nomen  riri )  ;  Eecl,  6'Bajibuk  ,  6^1x0  Baizx%iH , 
e^BAecoBamuK ,  npo6l)Ayio^iHca,  mbao  6'bAb  ;  KoJfJ 
6'feAOB^mbia ;  Rag,  bjegijahan;  Vind.  beT'kaft;  Carn, 
welkftfti  Sioyac.  ttabjló/  ^orab,  1.  ttabcO/  ^^  bii^y  kolor 
-pochodzący  ,  biało  się  przebiiaiący  ,  -'niezupełnie  biały* 
n>eifU(b.  Blada  barwa  wina  i  białasa  między  iółtą  śrsedaia. 
Crese,  367.  Wino  białe,  gdy  rok  przetrwa,  miewa  barwę 
uieprawie  białą ,  ale  iako  pospolicie  zowią  białaaą.  Crase, 
ib.  Flegma  biaława,  Sak.  Probl.  11 4..  BIA.ŁAW£K, 
wka,  m.  I.  motyl  mśerntfy  wielkości  biały,  Dan/tus 
Evippe.  Kluk.  Zw.   4,  379.  Lad.  H.  N.  i\o.  ttt    OBetfs 

botwogel ,  t\»  weljkr  9Ąmenetl\nq.    BUŁA  WIEC,  wca, 

m.  i.  ziele  nazwane  tak  od  białości;  inaczey  Ziobro  białe, 
Szczyrzyc,  Srebrnik.  5yr.  3i6.  Wń^  &ihextTaut.  BIAŁKK, 
BIAŁKO,  a,  n.  cieklizna  biała  w  fkorupie  iaia,  ióttek 
oblewa iącaj  Boh,  etSioy.  hllttl  Sorab.  i.et^.bilfi  Vind, 
bielak,  belak,  welak  $  Carn.  węllk ;  Rag.  bióze,  bjel&nse ; 
Croat,  belanyek  ;  Dal.  bilyalł ,  bilyancze ;  Bosn.  bjelac ; 
Slavon,  bionjak  -,  RoJf.  61Saók1)  ,  M  SBetfie  itU  <?9e,  ba^ 
C^fTWeip.  Kluk.  Zw.  3,  78.  $.  Białek  oka ,  tunica  albu-- 
ginea.  Kluk.  Zw.  1,  43.  RoJf.  6'BaórI)  ,  ba<  iBkifre  im 
IKtIgf •  Oko  złącza  się  przez  błonkę  białą ,  co  się  zowie 
białek  w  oku  ,  album  oculi^^  z  kopciami  podlegaiącemi. 
Kirch.  An.  8a.  $.  Białek,  bielmo,  htt  Wfiff  Obet  graite 
Ct^Kttf  Białkiem  mu  zaszło  oko,  laborat  glaucomctfe. 
Mąc9,  S^rab,  1.  bel  tlA  190fR.  $  Białek  paznokci,  kropki 
białe  lub  miesiączek  biały  pod  paznokciem,  btf^  iS^fi^f  UtU 

ter  ben  9^4ge(R,  ble  93|Atbe.  Sak.  probl,  1 14.  BIAŁKA, 
i,  i.  białogtówka  ,    ba4  SSeib(beti ,  frauenslmmeti^ni, 

przyniosła  dziecko  do  -białki  moi^y .  aby  mu  asa^  dawała. 
Teat.n^^b.  i3a.  (do  liońy,  do  baby  moidy).  Nie  chciał 
s  nami  przeftawać ,  nie  chciał  bydła  pasać*,  lepiey  mu  aa 
białkami  po  ulicach  hasać.  Nar.  Dtc.  3, 54.  BIAŁKOWAĆ, 
^ł ;  nie ,  czyn.  nied.  białkiem  zaprawiać ,  mit  (SpettBeit 
<initl4l(^eil«  Winiarze  •  wina  ipsymuiąo,  hałanuiąc,  biał- 
kuiąc,  siarkuiąc  psuią.  Syr.  laig.  BIAŁO  ob.  Biały« 
BIAŁOBRODY,  a^  e,  Roff.  6%Ao6opÓAUa ,  białą  brodę 
naiący,  »rt^b4rttg.  BIAŁOBRWI,  ia,  ie,  RoJ[f.f5lbxo6p6' 
BUK ,  brwi  białe  maiący ,  901I  Wef f en  ^UgrobtOttllfltr  »ftf s 
#1lgettbt<ninfg.  BIAŁOCIAŁY,  a,  e,  Roj:  ChxomhxbXJX, 
na  ciele  biały,  WeiffetHg.  BI AŁOCZERWONY ,  a,  e. 
Mcci.  dl^AOYćpMHiiK ,  Gr.  Xev%49u!^fOf ,  oetf tOt(«  BIA* 
ŁODRZEWO,  ai  fu  topola,  ktdr^  liicie  na  iedaey  ftronio 


BIAŁO  GŁO  W  A. 

mt  spodu  biale.  Cresc.  455.  Goft.  Ek.  1 64.  Me  S^Hfj^A^s 
1^1.  BIAŁOGARDŁ  ptak  oh.  Pliszka  biaio^ardt  ,  batf 
fikiffe^lc^*     BIAŁOGĘBY,  a,  e,    gębę  biatą  maiący, 

Bo/u  ^eio^attbef ,    Gśr.  iDeifm4iiIig.    'białoglinaty, 

a,  e,  Boh.  UUWM0Xti,  sielonawy,  a^felgrAtt.  BIAŁO- 
GŁOWA, BIAŁA  GŁOWA,  y,  i.  niewiafta,  kobieta, 
od  białego  fjLoirf  lawieia,  csyli  podwtki.   Mon.  75,  588. 

U$9Mit  ^«^  frmniatimiier ,  He  gratteti^perfon ;   Bo^n, 

agenflui  gla^a ,'  sgana ;    Ri^.  zenska  glira ;  Slavon.  xena } 
Ylnd.  shenihru ;  Sorab.  1    |onfPa ;  (  cf.  Croat.  muika  glava  9 
mężczypia).     BIAŁOGŁOWKA,  i,  i,  ze/ro^^i.  b<t^®ei&9 
4ni,  fhltteil)fnmiet(f^tl«     Staraymy  się  o  lepaaa  a  sw^y 
ftrooy   ponądki ,    Cbociai:'  męźe  nas  sowią  biaie  giowy, 
prsądki,.  Ku  więksaemu  selieniu  kobietami  sowią .  • »   Biei^  * 
S.  N.  3.     Biatogtowy  są  bardso  nieflafe  ,   uwierzą  rycbło, 
biesiady  i  tańce  rady  widsą.  Budn,  Ap.  73.     Nowina  na 
iwieóe  białogłowa  dobra.  16.  i36.     Przyftoyui^y  na  biato^ 
gfdwkl  Twarde  strca  zmiękczać  sfówki,    Jag,  Wyb.  C,  4/ 
(Ob.  biafa  pteć,  biały  gmin).     BIAŁOGŁOWSKI,  a,  ie, 
Sorab.  1.  jonfl/   kobiecy,  niewieści,    W^tlUt i ,  m^bH^f 
frMeil^,  StaitetlStmmer  s  •     Eunuchowie  zakrawaią  nieco 
białogtowikiego  prsyrodzenia.   XłoA.  TurA^Z5.     Wzywam 
was ,  młodości  biatogłowika ,   byście  przypatrzyły  się  tćy 
iwięt^y.    Bałs.  Sw.  1,  63.     Juź  były  uft»ły  u  Sary  biało-$ 
głowikie  rsecsy.  W.  Genes.iS,  łi.    (przellało  bywać  i^y 
wedłag  swyczaiu  niewiaft.  Bibl,  Gd.  t.i.  upławy  miesięczne, 

miesiącski ,  e^  gieng  Hft  nb^t  me|r  nad^  ber  SSeiber  ^eife, 

tu  t^.)  $•  Białogłowflci,  /terb,  trzy  trupie  głowy.  JCurop^ 
5,  6.  z  Jnflant,  ettt  ®«cpetr.  BIAŁOGŁOWY,  a,  e, 
głowę  białą  maiący,  ^oA.bfiobUl9Q,  Rojf,  Q%KOV03^6BhLi^ 
MccL  CT^AOrAaBiiili ,  mi^fbpfi^f  Boh.  belo^laWff;  biało- 
^owiec,  siwy.  BIAŁOGONY,  a,  e,  Roff,  6^xoxBÓcniiim, 
ogon  biały  maiący,  loei^fc^iodnilg.  BIAŁOGOREIĄ^CY, 
«,  e,  płomień  biały  wydaiący ,  tpeifffłOIttmid*  Siarki  bia* 
fogoreiąc^.  Otw.  Ow,  598.  BIAŁOGROD ,  u ,  m,  Rag. 
Dabn.  Sia9on.  ttiograd ,  Belograd,  Boh»  fCA^rab,  !8c(0^rab, 
niafto  białe  czyli  na  białfy  ikale,  Klecz.  Zd.  49,  SSeif eits 
tef g,  Akerman ,  fiolica  Tatarów  Budzifiikich  w  Beflara-* 
bil.  Wyrw.  G.  356.  Potęine  miafto  Belgrad  albo  Grecki 
Białygrod,  klnca  do  Węgier,  Fur.  Uw,  E.  %.  b.  Twierdza 
Turecka  w  Białogrodsie  czyH  Belgradzie  nąd  morzem  czar-* 
Bem.    //.  Pam.  17,   157.     Boh,  ©eftafb  h(fp,    bOltpfPI, 

Alba  Graeea ,  Taurinum ,  grie^lfi^  SBetf  euburg;  SJelgtabt 

Białogrod  wielki,  Boh.  lX9\tXCf^ ,    alba  regalis ,   ©twW? 

oeif enb«r§ ,  Boh.  febmiljrabffp  f  ^^^^  Jt^^^a ,  SSelf etibntg 

ta  eUbenbórgen*  BIAŁOGRODZKI ,  a,  le,  do  Biało-* 
grodn  naleiący,  ^t\%X<^^\^ ,  SSeifen&nrgfft^*  Orda  Bia^ 
togrodska  czyli  Budziacka,  Czar  tor,  Mscr,  BIAŁO- 
GRZYWY,  a,  e,  Rojf.  6'BAorpKBUH,  grzywy  białe  ma-p 
iący,  Oelftlt(i^ttłdt  BSałogrzywe  konie.  Zebr.  Ow,  296, 
BIAŁOKONNY,  a,  e,  konie  białe  maiący ,  9011  lOeffen 
yfetbfDf  lOfiff Of|tg«  *  Hufce  swe  białokonne  przeprowadził, 
GrocA.  W.  i3.  BIAŁOKRUSZ,  11,  m.  kruszec  kolom 
podobnego  do  ołowiu,  Kiuh  Kop.^,\^^.  ^^{\^\fi,%^U^'. 
gyttf*  BIAŁOKUROWATY,  a,  e,  Roff.  6^A0KypMH, 
blond  ,  lisawy  ,  b(onb.  Białokurowaty  ,  po  Francusku 
blond.  Mon.  75,  596.  U  iednych  są  włosy  czarne,  n  dru- 
gich rusawe,  u  inszych  iółte,  u  drugich  białoknrowate. 
Sak.  ProbL  aG.  Fłegmifty  człowiek  bywa  włosów  białych 
albo  biatokitrowatych*   .OcMĄ.*Frxy.  i5.      Frovi  Dziesięć 


BIAŁO  GŁOWA. 


93 


lisowatych  do  iednego  białokurowatego  na  poradę  chodxą«. 
Rys.  Ad.  1 2.  (ilepy  ślepego  prowadzi);  BIAŁO  iCUROWICZ, 
herb ,    tnaczey  Poci£k   zwany )    miesiąc  niepełny ,    a   nad 
nim  litera,  V,  JPurop.Sj  6.- ęin  ^appen^     BIAŁOLICY, 
a ,  e ,  RoJ/l  6'BAOAimUH,  liców  czyli  oblicza  białego ,  t^on 

iDeifen  ®eftd^ee,  wei^tpatigig*    BIAŁOMLECZNY,  a,  e, 

iak  ml^ko  biały,  ttfilc^WHf *    Białoml^czna  droga  na  niebie. 
J.  Kchan.  i>z.  289,  hU  9fU<^tttafe.  i?a6,i3, 119.     BIA^ 
ŁOMORWOWKA,   i,   4.   woda  e  białdy  morwy  liśdem. 

ugotowana,  v0  m\^zn  ^gnlbeerbMttem  a^getoc^te^  'Baf et. 
7>,    ♦BIAŁONAPADŁY,  a,  e,   ©fiMcfatten,  fo  ebm 

ftlW  gefaffett,  V0m®<tnee/  Dla  b*nlegu  białonapadlego  nie 
mogli  drogi  rozeznać,  Bielaw.  Myśl,  D.  a.  b.  BIAŁONOGI. 
a,  ie,  o  białych  nogach,  Roff.  6l3AOHÓr'i'iT ,  Wei^f&fig* 
■  Białonogi  koń  Turecki,  J.  Kchem.  JJz.  289.  *BlAŁO- 
NOSZY,   a>    e,     Eccl,  €rBAOHÓcejjl) ,     Gr.  Afwuo^ófpf; 

w  bieli  chodzący',    wfif  geHelbet,  mi^t  Jarte  tragenb. 

BIAŁOOGONNY  ob.  Białogoiiny.  BIAŁOOKI,  a,  ie, 
białe  oczy  maiący,  Boh.  b((00fÓ/  belotOOfp;  Dal.  bilokaat; 
Croaf.  belookaszt ,  ipeiNuglg ;  VPn  WeiS^tt  SlWgeil.  BIA- 
ŁOPIORY,  a,  e,  o  piórach, białych,  ipeifgeficbett.  Bia- 
łopióry  łabędź,  A*  Kchan.  259,  Białopidre  gęsie,  Tward. 
IV,  D.  76.  Białopióry  orzeł.  Miafk.  Ryt.  a,  BIAŁQ- 
PŁYNIENIE,    la,    /i,    upław  biały  kobiecy-    bet  Wei>« 

Clnf ,  eine  aBelbeiftwifOcft  BIAŁOPSTRY,  a,  e,  biało 
nakrapiany,  welf  gefprettfert,  weiCfc^erfig.    Ryś  ikórę  m» 

biRtopfrą.  Haur.  SA.  307.  BIaŁOHĘKI,  a,  ie,  rękę 
białą  maiący,  Boh.Uloinit^;  Roff,  6hy^ocy Kivi.  (Rojf. 
Cr&AOpy^Ka ,  piessczoszka ,  pieszczona  kobieta )  ,  Ecclw 
6l&AOJpaMeHH&ui  ,  białoręki  ,  białoramienny,  *BIAŁO« 
RZĘSY,  a,  e,    Rofff  atA06pHCMa,  o  białych  rzędach. 

mit  weifeii  ^fugenroimpetti.    BIAŁOSC,  ici,  i,   barwa 

biała,  Slocac.  Boh.  bflofi:;  Vind,  helu,  belo  ta ;  Carn^ 
wolina  ,  weluft  ;  Croat,  belina ,  belocha  ,  belilo  5  Dah 
bilina ,  prłbijsztyo  ;  i^a^;  bielocchja,  bjelina;  5oxn.  bi- 
lochja;  Sorab.  1,  WwOftJ;  Roff.  ^\ocrflh  i  ble  ®ei^e, 
bte  Wei^e  Satbe*  Zimno  iell  matką  białości  \  iako  go- 
rącoś^  matką  ieft  czamo^ci  |  o^orzenia.  Sak,  Probl.  ai. 
BIAŁOSKORNIK,  a,  m.  garbarz,  co  białe  ikdry  wy- 
prawia, Moh,  75,  588,  bet  a^elfgifrbet,    Bo7t.  gfrc^at; 

(ob,  irćha),  Carn,  jęrhar;  Vinci,  sirhar;  Roff,  chigo-^ 
liSnifinKl)  {cKOpudKb  kuipicrz),  $,  W  ląrarcaby  graiąc» 
biały  mnich,  suchą  biorący,  bet  &ĄVtf\hcXf  im  ^Cametls 
fpłel,  Tr.  BIAŁOSKORNIC25YX ,  a,  m  czeladnik  bia- 
foikórniczy,  bet  SCelf gctJetgefWf,  Ptet  ifeCrf^utfd^e,  BIA- 

ŁOSKORNICTWO ,  a ,  ^.  rzemiosło  białolkórnicze,  Boh^ 

gtt*arfUpi ;  Roff'  cŁipoMHniHH,  ble  S5eiCg4r&eteb,  BlA-r 

ŁOSCORNICZY,  a,  e,  Boh.  ^Itć^ifij ,  Roff,  ciifo^ 
^HmHHROBl) ,  cupoMHnTHi¥^'iB ,  chipoMamaMHecRiu, 
do  białoflcómika  należący,  S^^eff  g4tbf  t  s  •  Biatolkórniczy 
cech.  BIAŁOSKRZYDŁY,  a,  e,  o  białych  Ikrzydłach, 
WelCgeflńgett ,  tpefWigella^,  O  bialo/krzydła  morika  pła* 
waczko,  Łodzi  bukowa.  J,  Kchan,  Dz.  76,  ♦*BIAŁO-. 
SMUKŁY,  a,  e,  wysmukły  i  biały,  rpetf  Wh  fd^fanf. 
Szyią  białosmukła.  Pot.  Arg,  laS.ef  335.  BIAŁOSTOK, 
BIAŁYSTOK,  Gen.     Białpgoftoku,  miafto  Podlafkie.  Dyk. 

{?.  1,  77.  ©terpflof  (erwa;  ffletfenba*).  BIAŁOSTOCKI, 

a,ie,  do  Biafegoftoku«aleiący,  SJlalcjtotf et. s  ♦BIAŁO- 
SWIETNY,  a,  e,    Eccl,  Clixo3giHHidH ,  biało  Uniący, 

weifletK^tenb ,  g!in|enb«    BlAŁOS2^ »  a ,  /n.  i.  Vmie6 


9* 


BIAŁY. 


bia!y,  fin  IDei^et  Strbl.  Rudniey  rude  Ipopiąc,  kaiiix6iii6 
te  bjale  -wyrzucała ,  i  nasywaią  ie  po  tuteysissmu  bia- 
loszami.  Tor%,  Sxkt  199.  .BIAŁOSZATY,  a,  c.  EccL 
6'£A.opH3HbiH  ^  yr  białe  auknie  ubrany  ,  n^ei^gefUibct* 
BIAŁOSZYI,  a,  e,  azyic  biatą  maiący,  m\%^\\\%.  By- 
dła biatossyie.  Otw.  Ow>  4o3.  Bialoszyie  iaikoikj.  Zab. 
16,  3 18.  BIAŁOWŁOSY,  a,  e,  Kag,  bjeloyHs,  Rojf. 
6'BxOBxacbiH ,  6'BjiOBOJiócuHi  Dah  belakóazt);  "włosy 
białe  czyli  aiwe  maiący,  I8et$()aari9.  *»BIAŁO WONNY, 
a,  e,  biały,  a  przyt^m  przyiemnie  pachnący,  iDfip  uttb 
IDO^Iriec^enb.  Pierwszy  kwiat  uszczknąć  bialowonmśy  ró- 
i^.  Chromi.  Ow.  4i.  BIAŁOZĘBY,  a,  e,  RoJf,  6^A03y- 
611IU  ,  zęby  biało  maiący  ,  weifidftnlg.  BIAŁOZ\B  , 
cba,  m.  człowiek  białozęby  rtll  SBeifja^ll,  eln  WetMł- 
tilger.  *BIAŁOZŁQTY,  a,  e,  bladozłoty,  białokuro- 
waty ,  blond ,  (lonb^  Włosy  białozlote.  Ban.  O.  a.  b. 
BIAŁOZOR,  a,  m,  Boh.  h^ęl^n,  falco  gryfalco,  Linn, 
ptak  wielkości  kury,  bardzo  drapieżny.  Zool.  %-j'j,  bet 
®everfalf  ,  ®Wfalf  Po  Ruiku  krzeczot.  Czach,  Pr.  a, 
a44.  Białozory  buyne.  Ban.  J.  %  b.  Białozor  kwili.  ib. 
3,5  b.  -  BIAŁOZORY,  a,  e,  do  białozora  naleiący ,  ®es 
perfalfen  s  •  BIAŁUCHA,  y,  i.  pospolite  przezwisko 
krów  albo  kos  białych    ( o  A.  Czarnucha  ) ,  fili  S^Httlf  bet 

oeifen  SM^t  obet  ^iegetu  Cn*  Ad.  61 4. 

BIAŁY,  a»  e,  BIAŁO  4idv.  Bielszy,  a,  e,  Com^.  Bielmy 
Comp.  adv.  Bieluczki ,  Bieluchny ,  Bielutki ,  Bieluaienki 
Jntenf:  -  kolor  ze  wasyftkich  nayiaśnieyszy,  {oppof, 
czarny),  IDeif;  BaĄ.  et  Słovac.  bjłó,  błl^,  Ul,  We,  bf'^ 

Upiii  Sorab.  U    VitV^ ,  be'»e;   Sorab.  a.  beli,  bćwl; 

'  Dal.  biel,  bio,  bil}  Rag.  bio,  bjelaj  Bosn.  bio,  bjela , 
bjelo,  bil,  billa,  billo  *,  Croat.  beli,  bćl ,  belo,  Słavon. 
bili,  bi6,  bila,  bilo-,  yind.  biel;  Car/i.  bW,  wf  1 5  -Ro^ 
6^xhlH,  (  cf.  Ger/ra.  faffl,  iUidf ,  Lat.  palleo  ,  Gr. 
f>aXos,  Herb.  ^13  A«^  s  pallere,  ob.  blady,  płowy  ). 
Bielsza  nad  ^nieg.  Hul.  Ow.  a  10.  nad  mleko,  ib.  Szaty 
.  iegg  itały  się  lgnące  białe ,  iako  inieg ,  iakich  nie  może 
blechaiz  na  ziemi  wybielić.  Budn,  Marc.  9,  3,  Biały 
mr{>z.  Lib.  Jłor.  i4.    Kniazia  Moikiewikiego  białym  Ca- 

.  jem  nary waią ,  to  ieft ,  królem  białey  Rusi ,  moie  dla 
tego,  ie  obywatele  paiiftw  iego  sukni  i  czapek  białych 
używaią.  Gwag.-  525f  RoJf.  et  Ecct.  e^Ae^lj,  th\o- 
piiaeub,  HeMOHaxl>y  nipcjiiH  HeAOBt^iil) ,  Laik,  Świe- 
ci,   {oppj.  Czerniec)   em  £aóe,  ber  fein  ^ónc^^  ifl, 

ein  Weif  gcfleibetet.  Król  z  rycerftwem  daleko  w  Prus- 
siocK  ma  woynę ;  puftki  znaydziesz  w  Rusi }  biała  cze« 
ładi  i  czer^  uboga  pozoftała.  Birh.  Chmiel.  B.  3.  b. 
(  świeccy  ludzie  z  pospóldwa  i  mnichy ),  Wełna  biała , 
i?cc/*  SLgjAHSL  ob.  Jary,  Jarzęcy.  -  Wino  białe  ,  toei^et 
SBeim  Robi  się  wino  białe  z  białych  iagod.  N.  Pam. 
ai,  3 z 4.  Róinicy  między  winem  białym,  i  czerwonym 
Bie  czyni,  ale  walecznie  łyka.  Mon.  70,  36 1.  -  Biała 
mąka ,  Boh.  bf  fna  amnfil  ( cf»-  Boh.  Slavon.  obilii  -  zbo- 
ie)  tOetM  ^Utfi  ę  @emmelmeb(*  Ziarno  ieby  miało 
w  sobie  nieiaką  mączność  świeżą  ,  niezbuczniałą ,  ale 
ińałą  Crefc.  aoi.  Biały  chleb,  pazeniczny*  bulka,  iem- 
la  ,  aSefIbtOt  Rojr.  crH6eHl>.  Smak  manny  ,  iakoby 
iemły  z  miodem.  1.  Leop  £xod.  16,  3i.  (biały  chleb. 
5  Leop.).  Nie  biały  ehUh ,  ale  ieroła.  Cn.  i4t/.^o8.  (nie 
kiiem,  ałe' palką  ;  nie  kiy,  ale  drewno ).  Szkoda  psu 
jbialfgo  chleba*  Ry4.  Ad.  62.  (dobra  ttlatyaazowi  plotka  j 


.BIAŁY* 
dobra    pau  mucha),  ^g.   Biały   chleb,    płe^  biafa,   ko-^ 

bietki,  białogłówki,  ha^  SBeibetDot!,  bie  asefber.  To  nie 

ieii  ku  sławie,  kiedy  więc  wieść  prawi,  ie  się    ten  al- 
bo   ów   białym  chlebem   bawi:     Łączn.  Zw.  a 7.    -    Biała 
płeć,  biały    gmin,    białogłowy,  kobiety,    blK^  f<^lie  %ti 
f*le<btV    ble    aSetber.     Wszyftkiey  białey    płci  to  atnźy, 
Naybrócey    słuchać  ,    mówić    iak    naydłuiey.    Pot.   SyL 
4o5.  P.  JCch.  Orl.   1,  io4.    Przyszły  wazyflkie  matron> , 
panny  i  gmin  biały.   Pot.  Ąrg.   ai3.     Z  białego   reie(h'a 
potomftwo^  Tr.  Rozmówki  między  osobami  białemi.  Mon. 
74,  i4i.   (  kobietami).    -    Choroba  biała    lub    panieńlka. 
Krup.  a,  a75.    bet  toeipe  ^U^  ib.  6,  1^9.    ob.  Białoply- 
nienie.     Krofty    białe    iątrzące  ,    niesztowice*    Syr.    119. 
Bccl.  6'BA.'&rL,   6'&\zaif    cmpynb ;    nposaaa ,   eitl  leeu 
fet   9(n^f(blad-    -   Białe   w  oku,  białek  oczny,    batf  SS^Ct^ 
fe    ittt   9Cnge*     Daremna   ręczna    firzelba  ,    która    białego 
W  oku    nieprzyiacielfkiera   nie  widzi.    Buk.    Chód.  54.    ~ 
Morze  białe,  ba^  tUiH^e  ^eft*  Heliespontem  woda  z  mo- 
rza czarnego  do  morza   białego,  .Propontidis  rzeczonego, 
pędem  wielkim    idzie.    Star.    Dw.  a.    Podobniei^    Mówi 
Turczyn;  gonić  ich   będę  od  Doieftru,  ai  do  bialóy  ich 
.   wody  Wisły,  Birk,  Chm.  B.  ^.  -    j.  Biały,  czyily,  oppo- 
fit:  brudny,  m\^ j    teut/  vX^i  ^VX1X%\,<^.     Dano    mi   białe 
suknie,   leat.  3o,  33.    Biała  izba,  {oppof.  czarna  izba) 
eine    reine    \^A^    (Stnbe*     Tam    nie  zobaczysz    kominów 
w  domach ,   ledwie  u  boiarzyna ,   albo   kupca    znaydziess 
białą    izbę     z  okienkami    t  z  piecezi.  .Boter.    >6i«     (  ob. 
Swietnik]  -  Budowanie ,  w  którem  sam  dziedzic    imienia 
ajkrieszka,  paniki  albo  biały  dom  moie  bydi  zwań.  Mącz. 

dwór ,  ba#  ^ecrenbi»«<  t  bet  $ettetlbof»  Allegorya  nle^ 
winno/ci ,  biały ,  niewinny  ,  czyfty ,  nienotowany ,  (  ob. 
niepokalany^  Weif ,  tein,  tttlftbulbig.  Przy  chrzcie  oblo- 
ką cię  w  szatę  białą,  która  niewirinQŚć  znaczy.  Grach. 
W.  3oo.  (ob.  chrz^snak).  Cg  ma  bydi  biało>  niechay- 
ie  będzie  biało;  a  co  ma  bydi  brudno,  niechay  będzie 
brudno,  a  złego  nigdy  nie  chwalii^,  a  dobrego  nie  ga-' 
nić.  Rey  Zw.  147.  Świat  czamem  białe  nazywa,  a  białe 
czarnym.  Wad.  Dan.  praef.  W  czynieniu  sprawiedliwości 
potrzeba,  iiby  białe  białym  zwano,  a  czarne  czarnym. 
Corn.  Dz.  99.  Białe  za  caame,  a  czarne  za  białe  prze- 
dawać,  au^  f(bwat(  Welf  miK^en*  Umiał  czarne  za  bia- 
łe, a  białe  za  czarne  udawać.  Otw.  Ow.  444.  ( Rag. 
prodayati  aarno  za  bjdlo).  -  Czarne  w  białe  obracaią,  t. 
i.  złe  w  dobre,  Mącz.  -  A  biało?  biało.'  Czarno  1  czarno! 
Pot.  Jow,  i45.   Cn.  Ad.  1.    ait   cuis  ^   aio;  negat  caU  ^ 

nego.  roeip?  fd>neet9et$ !  ei^   nl^t  bp^,  f<^»ąti?   1^%U 

fc^mat^!  (idU  01betlboftn  itn  S^mkty  Acz  w  jednym 
mieście  mieszkamy,  biały  albo  czarnyli  iefteś,  niewiem. 
Zygr.  Pap.  ai4.  Czarna  krowa  dale  białe  mlóko,  Yind., 
zherna  krąra ,  ima  fai  bilu  mleku);  nie  ^pozoru  trzeba 
sądzić  o  ludziach;  nie  wszyAko  co  niepozbrae,  ieft- nie- 
dobre; bie  fc^matie   Sinh  ^tH  glet^ioobl  loeipe  SRilcb; 

lirtbeile  ntd^t  flet^  na<b  bem  ^eupetn.  -  Sprzeczne  przy- 
mioty: Sorab.  \.  ^atne  uto  fcbmon,  bć(e  afo  t^n,  tomtie 

«E0  motele »  ffc^iwe  afO  Ui^^nt^  czarny  lak  łabędi,  bia- 
ły iak  wrona  etc.  •  Karta  biała »  niezapisana,  ein  WU 
f  e^  ,  .  nnbefcbrteBene^  a3(att  Przynieś  mi  wielki  kaleu- 
darz;  obaczemy  na  białćy  karcie,  czj  to  tam  ieft  wpi- 
sane. Teat.  a9,.ia6.  Czarne  na  białym,  t.  i.  na  papie- 
rze pismo,  ®4ii9ara  4uf  SBliPi  f(^tiftli<^  ob.  Cway.   $. 


B  TA  Ł  Y. 

Bkły,    o  włoaadky  fitry,   ©elf,   WIT  >f!l  i^<tfen,  %fM. 
Bóg  mię  będsie  chciał  mie<7  w  awej  obronie  Do  lat  sc^- 
dzłwjch  i  do  hiMy  flironi.    Groch,  W.  44o.     Od  pier- 
wssey    mlodo^  , .  ai   do    sw^y   białt^y  flcroni    i    póinify 
ftaroići.    j^.    53a*    Leszek'  biały  od  wfo$6w  prsezwany. 
JCrom,  300.  (cf.  Biaiokurowaty ). .  -  Koń  bia?y,  fiwy,-  fi- 
WOBS.  eto  ffirfffl^tamtfl/  ffti  ect^fmmel.    Biafy  koń,  abo 
banUo  dobiy,  abo  pies.  Hipp,  8.    Kto  na  biafym  konin 
nie  fiedftiaf,  nie  fiedział  na  dobrym.    Ryf^  Ad^  aS.    Bia- 
ley  fierci  koń  rzadko  dobry ;    wszakże    ic^Ii  p^d  białym 
wtoaem    czarniawą    fkórę  /  ma ,    to   iest    przednie    dobry. 
X.«L  JCon,  5.     $.    Biały  dzień,  widny,   iasny  dzień,  iuź 
aam  dńeń,    bet  ^flTe  llcitt  Za%.    Miai  dzień  biały,  cze- 
mu  nie  oglądał,  nim  kupił?    JClort,  Wor.  66.    Na  łoźku 
daU  białego  w  puchu  czeka.  Brud»  Oft,  C,  7.    *Białadnia 
(  w  biały    dzień    l^tp  ^ffettt   %Ci%e)   gwiazdy  na    niebie » 
tak  iak  w  nocy  widzi,    Syr.  543.    Nie « tylko    w  nocy  to 
aic   dzieie,   ale  tei    i    śrzdd  biała  (białego)  dnia.    Petr* 
EM.  i55.    To  aą  rzeczy  tak  iasne,  iako  ^rzód  biała  dnia 
ałońce.  Jan.  Lig.  B.  4.  b.    Chmurka  i  irzód  biała  dnia 
słońce  ludziom    zasłoni.    Żarn.   Pojk.   aoo.      Do   białego 
dnia,   Kuse/,  do  bielegu    dnu.  -   Vind.  per  fyietlen  dnu  s 
w  biały  dzień  \   Vind,  bielodaniki  :  iawny ;  Bófn.  na  bio 
dan  s  w  jasny  dzień ;  Rag,  bjelodan  euidens ,  bjelod4noa 
€uid€ntia,    -    J.   Białe    drzewo ,  l^eif  jj0l|.    Pod  *nazwi- 
Ikiem  białego  drzewa  rozumieią  się  te  wszyftkiii,  które 
maią  rdzeń-  nietylko .  biały ,  ale  tti  letki  i  rzadki,  iako 
są  lipa,    tcypola,    wierzbina,  olszyna,  i.  t,  d.    Jak,  Art. 
5.  i6a.   -   5«  B'«^«  >y^*»  ^^ff-  6'BAaH  pŁi6a,  Boh,  bćlU 

ce ,  Siovac.    Hlicar  beltca  ,  j^gelica;   Sorab.  3.  Meia/ 

Maja;  0€r^  We  ®lei^e,  Croar.  belka  {Sorab,  1.  fje|lnis 
C^K^  Slavon.  kefcga ;  Carn,  andfóga,-  Croat.  pechefiicza). 
feię  powszechne  wielu  gatunkom  ryb,  osobliwie  ości- 
ftyoi.  Xluh.  Zw.  3,  170.  bielizna,  |)er  !Sei$ftfd)/  ©petfes 
fff(.  O^^.  IBiantittg*  -  $.  Białe  futro,  od  królików,  tDctf 
9el|»effr  9011  lOdM  kminńitn  ob.  Biela,  Bielka  -  $. 
Biała  moneta  ,  srebrna  <St7(erge(6.  Pieniądze  srebrne 
w  pospolitym  uiywaniu  białą  monetą  nazywamy.  Kluk 
Xop.  a,  174.  Złotą  monetę  nazywano  czerwoną;  mo- 
neta srebrna  białey,  a  zdawkowa,  czyli  mieszana  z  mie- 
dsią  czamey  otrzjrmsły  nazwi/ka.  Czack.  Pr.  1,  i65. 
$•  Broń  biała ,  wszelka  broń  ręczna ,  która  nie  potrze- 
bnie prochu,    iako  szpada,   bagnet,  pika,  szabla.    Papr. 

W.  1,  469.  hat  Untergme^r,  ^nrjgfrue^r.  Wszelki  oręż 

zluiący  do  pchnięcia^  albo  do  cięcia.  Jak.  Art.  3>  2k86. 
Dla  kawaleryi  biała  broń  czyli  ^zalbla  iell  uiytecznSey- 
asą  od  karabinów.  Czack.  Pr.  i,  217.  -  $.  W  war- 
caby graiąc  :  biały  n^ich ,  białoikórnik  ,  suchą  bio- 
rący ,   riii    6*iiefbrt,  im    ©amenfrfel.   7>.    j.  Biała 

aiedziela,  pierwsza  po  Popielcu,  ber  meif  e  ^onntag  / 
^tllWAWit,  in  albis  gfnannt.  Niedziela  biała  albo  męki 
rańfti«>y.     Gz-ocA.    W.  65.    Oil.  Poji.    62  ;     Croa,   bela 

Bcdelya  ;  Shmc*  bila  ti^ebffa  /   i^rewobttd  n'e6(f(a  {ob. 

Przewodnia  ).  R^g*  ZTJeetna  ,  zvjeetnizza  (  ob.  Kwie- 
tnia- siov.  ffneirftiit  tieb  cema  9?ebela.    $•  Biały  kmin 

ob.  kmin  ,  aminek.  Syr.  448.  Biały  korzeń  ob.  Ole^ 
tók. 

Fochoda.  bielic ^  bielidło,  dobieH^i  nabieiic,  nabiały 
aóieiu,  pobielić ^  popieiicaf  podbiełićf  podbiał,  przybiec 
H^y  wybi€li(ff  zabitlić;  bielą  ^  bielka  ^  bielar*^  biel^  bie^ 


BIAŁY.    -    BIBLL 


!>• 


HcayhiHcay   Bflica,    b:eliczkowad  ^    bielizna  t   biel/Ho , 
bielmok,  bielnik,  Biel/k,  bieługa^* bieluń, 
BIAŁYNIA,  herb ,  podkowa  z  krzyżem ,  nad  nim  firzała 
do  góry  leżąca.  Kurop,  3,  6.    fitt  SBappett. 
BIAMKA  ,    BIANKA ,    BOANK A ,   1 ,  i.   robi  się    s  mię- 
kka, migdałów,   galarety  i  rosołów,  lub  z  ryżu  snazohe-- 
go ,  który  gotuią  w  formach.    Wieli  Kuch*  397.*  gef^tnts 
ter  9leUfO(^»     Przynoszą    do   iedzenia  konfekty,    pafty  i 
biianki  tęgo  zrobione   z  perfumami  rozmaiterai.  Star,  /)#» 
44.    Hiiankę  z  marćypanem.  Rey  Zw,  26.    Za  (hrych  Po- 
^  laków'  nie  znano    na   dołach  bogatych    Co  ieft   pasztet , 
co  ciafto  abo  galaredy,  O  blankach    nie  pytay,  ani  mar- 
cepanach, Chybaby  na   tresele.    Opal,  Sat.    32.    Od  bi- 
ianek  niech  płacą  zbytkoweg<4  groszy  6.  Lek.  C.  3.  Sko' 
ro  bianki   nabitey   dołoży  szkatuły ,   Jeft  i   aława  i  ho- 
nor.'Por.  Jow.  iSj.7 
BIBERSZTEYN,   herb,  róg  ieleni    o  czterech   sękadi,  ze 

Slą<ka.  Kurop,  3,  6.  fin  ®a)»))ett. 
BIBLIIA,  ii,  i,  Croat.  biblia,  Slapon,  biblia,  Svetc  pi- 
smo*, Vind.  biblie,  sretu  pismu;  Sorab,  \.  MbU^H,  ItDile 
U  l^VilXi^'i  Sorab,  2.  btbHja ;  Boh,  bibie,  biblj ,  Ecct. 
6m6aiH  ,  z  Greek.  /Stfikta  s  księgi ;  u  naa  Pismo  Świę- 
te ,  księgi  pisma  bożego ,  słowo  boże ,  pismo ,  księgi 
flarego  i  nowego'  zakonu.  Kraf,  Zb.  ],'i58.  Bibliią  na 
Słowian iki  iczyk  miał  przełożyć  S.  Hieronym.  Bieljk. 
Kr.  10.  5.  Jron.  Sprawiedliwe  prawo,  zaprawdę  daiw» 
że  go  w  biblii  nie  napisano !  Gorn,  Dw.  266.  .  BIB  LI  Y- 
NY,  a,  e,  Boh.  blbUc!Ó»  ^^'"^-  bibeliki)  *  dfo  biblii  nk- 
leżący,  blbfiW^  iBlbel  t  {Boh.miai  pilny  biblii  czytel- 
nik, bibliarz,  w  rodź.  żcńlk.  Boh,  bib(arfa).  •BIBLIOPO- 
liA,  i ,  m.  kupiec  księgami   handluiący ,  księgoprzedawca , 

księgarz ,  ber  gjttc^Wnbler.  Cn.  Th.  biblioteka^  i,  i. 

BIBLIOTECZKA,  i,  Ż.  zdrobn,  u  dawnych,  Ubraria , 
książnica,  obs.  Cerm.  fine  £ivera9;  tbiór  ksiąg,  księgar- 
nia,   księgi   i   gmach,   który  ie  zawiera,  Boh,  HbHottfił/ 

fnibowna;  Sorab.  1.  fniborona,  inMimrAm,  fniboto  IW 

lOancSd;  Vind.  Ibibliteka,  bukvaliflie,  hranra  h'buquiim; 
Carn.  bukvalishe,  bu^yalikhe;  Rag,  knigaóniza,  kgnigo- 
shranna ,  kgnifcniza ;  DaL  knyigobranna  ,  knyigaonieza  , 
Croat,  knyifnicza,  knifarnicza,  knigamicza;  Eccl,  khm- 
roBAaraxnnse  ,  KHHroxpaHHnieABHMHa ,  KHwroypaHH-r 
AHige,  KHHroKpaHHAiHMtfa ;   Rojf,  RHuronoAOWHHisa, 

bic  ©IWiot^ff,  ble  ©ńłetfammhifig ,  bet  «u*etfMt.  6łar 

wna  biblioteka  w  Alcksandryi.  Gwag,  682.  Btbiloteka 
Załufkich  w  Warszawie.  Gol,  Wym.  90.  Vol,  Leg,  8, 
976.  S,  Grodź.  2,  72.  Biblioteczka  ,  choć  mała,  ale 
wyborna.  Mon.  64,  63o.  Męża  tego  zwali  kroniką  abo 
biblioteką  chodzącą.  Birk,  Gł,Ky  21.  -  $.  Nosi  tytuł  bi- 
bliotek wiele; dziel  uczonych,  osobliwie  takich,  które 
eawier&ią  wyciągi   z  wielu  innych,  tudzież  lóżne  piama, 

SBlbllotbef ,   a:lteJ  pelebrtet  emmlm^tn ,  9ettf*rlftcii 

Vi.  f.  »•  Le  Chrc  pisał  bibliotekę  pbwsaechną  hiftory- 
czną.  Kraf.  Liji.  49.  Biblioteka  poetów  Polikich  Tro- 
ca.  W  Niemieckim  ięzyku  Szteyner  wydawał  w  War- 
azawle  dziennik  pod  tytułem  ^olltifcbe  ^Blblfot^ee.  BI-^ 
BLIOTECZNY,  a,  e,  do  biblioteki  należący,  iey  fię  ty- 
czący ,  ©IbllOtbee  s ,  SJlbliotCef en  ^  ,  Wndusz  bibliote- 
czny. BIBLIOTEKARZ,  a,  m,  przełożony  und  biblio- 
teką,  zawiadowca  książnicy,  książnik,  BoA.  bibtiotef AC ; 
Rag.  kniganiik,   knigopomnik,   i>a/.  knigurnik^   Croat. 


.  / 


96 


B  1  B  O  5  Z.     .     B  I  C. 


XxugocKavar,   Koff,    KHHroKpaHanieAS  ,   bet  S{i(lot(e« 

mx,  ^luffejet  elwt  SBAt^etfammlung.    Aiiafta«yu««  bi- 

Miotekars.  iŚi.  Dje^  174.  *$  s  Bibliopola,  kAicgoprse- 
dawca ,  księgarz ,  bet  IBuc^tMlet.  BIBLIOTEKARKA  , 
.  i,  4.  która  zawiaduie  biblioteką^  bie  fBibfiOt^CCairinit. 
f  IBUOTBKABSKI,  a,  ie,  tyczący  fic  bibliotekarza,  ^BU 
KiofljfeMir  s,  n.  p.  bibliotekariki  ursąd  c  BIBLIOTE- 
KARSTWO, a,  72.  \i^t  93Wiortewdat. 

BIBOSZ,    a,  JR.    I  iac,  bibo)    piianica,  eui  Sdufet,  Sfin^ 
Ict  f    ^e<(^t.      Przeklęty  ty    bibosz   zapewne    ua   butelkę 
gdzie  biegaszr  Teat.   11,  6.  Mon,  76,851* 
BIBUŁA,  y,  i.  gatunek  papieru  wpiiaiący  w  Gę  wilgoci , 

.  %  Imc,  "  Vinci,  sbriflini,  pijezhni  papir,  Carn.  fluspupyr 
iAnJir.  %\itil^^Ut)\  Croat.  diflovak ;  Roff.  nponycKHaJi 
6yMara,  ^9A  £if((|pit|)Ut*  Bibufy  uiywamy  w  chemii  do 
cedzenia.   JCrumL  6o« 

BIC,  bit,  biie,  cs^n,  nitdokn,  zbi^,  ubić  dokn.  biiać  czffttl. 

uderzać ,  fc^Iagen.  >  Boh.  bjtl^  hit,  lx{,  1o\q\i  biwam,  bitoa^ 

104m ;   Slov.   Wt ',  Rojl  6uin£ ,    6HmH  ,     6'ik>  ,    6bK> ; 
Croa.    biti  ,    bitti  ,    bi)em  ;    Bo/n,    bitti  ,    izbitti  ;    EccL 
6HnzxnB;  Rag^  bitti;  Dalm.  bitti;  Sorab.  1.  bU) »  fbtC)  / 
bl9)n  >   Soraó,  1.  bifcb  /   ^<*^^«  2>it] ,  bit ,  bijem ;  Carn.  by- 
ti »  wyti ,   wyeoi ,    wyam ,  butam ,  wutam ;    Vind.    tepfti , 
lepem,  {por.  deptać,  tąpać)   tdarlti ,  klati ,  kólem,  ok-, 
lati,  trefhiti,  butiti,    bunkati,    Boliflati ,  touzhi,  poherb^ 
ti ,    oahagati ,    telebiti  ,  herbet  lupiti ;   (  cf.    Lac.    batuo  ; 
.     Frań.  battre;    Niem.  b^ffim,  IMCU,    zkąd  9(mbO$  s  ko^ 
wadto,    cf.   !Bdttr(;    cf.    Graec.  fitrog  e  ictus,   fSiria  s. 
bicz ;  Croa.   bat  s  miot   Tatar,   bić  ś  hetman  ).  j. ,  ude- 
rzać kogo,  chtofiać;  idfU^ttl,  prtfgflm,     Muąi   aam    bydi 
przy    tym,  kto  chce  bić;  a  kto  biie,  bywa  też  ubitym. 
Sitnom  Siei.   94.     Kto  chce   kogo  bić,    mtiai    sam  przy 
tym  bydi.  Ry*.  Ad.  2y.    (  bet  ©totf*  f^t  ^mp  eitbeil). 
W  Moikwie  ( według  przypowieści  Polfkiey^] ,  kiedy  ion 
nuęiowie   nie  biią ,    to   w  nich    wątroby    gniią.    Gwagn. 
612.    Gdy  kogo    biią,  czuie  na  ciele  J   na  duszy  swey. 
Jiarnk.  Xat.  61.    Jakoby  w  ścianę  bito;    bicia  nie  czul. 
Sk.  Dz.  577.   Na  znal  pokuty,  biią  pierai  awoie.  Groch. 
W*  21 5.    Biie  a  plącze.    Cn.*Ad.  4o8.  {por.  kurczy  (ię, 
a  kole).  Biy,  pfacz,  uciekay  a  świadcz.  Ryf.  Ad.  3.  Ola- 
azcze  a  biie.  Sk.  Dz.  71.     Bitemu  psu    dosyć  kij  poka- 
zać. Ry9.  Ad.  2.  Frtdr.  Ad.  44.    Biią  psa ,   ie  kiy  w  rę- 
ku  m.aią,    nie  ie   winien.    Pot.  Sył.  .64.    (cf.   znaydzie 
hiy,  kjto  chce  psa  uderzyć).    Bitemu  milczeć  Icpiey.  Cn. 
Ad^2^.    Będziesz  bit,  iak  święty  Wit.  Ryf.  Ad.  2    {ob: 
"Wit).    Częfto  ociec  mię  biiał.   Teatr.  tS  c,  J2.    Bić  ko- 
go W  gębę,   Rey  Zw*  96.    (  ob,  policzkować ).    Syna  do- 
brego nie  biią,  ani  go   trzeba  bić.    GHcz,   Wy  eh.  F.  6* 
Biy  iedno,   poczuieć,     Yerberatus  melior  erit%   Cn.  Ad. 
a5.  (et  Wirb  fld^  fd^oa  befTent)*    Kiedy  komu  wymawia- 
my złe  poftępki ,    mówiemy :    znać    żfsi    niewiele  wzią! 
plag  w  szkołach ,  znać  źe  cię  nie  dobrze  bito ,   znać  iei 
nie  częilo  pieniek  wycierał.    Mon.  7$,  i56.    Jeden  bity, 
za  ilu  niebitych  ilanie.    Boh.  Kom*  1,  264.    (  lepiey  su- 
rowość kształci  młodziana ,  niź  pieszczota ;   kara  ledne- 
go,  przykład  dziesiątego^     Dwóch  nie  bitych,  dadi  za 
grosz,  co  bito.  Jag.  Gr.  C.  {ob.  niiey:  pieniądze  bić). 
Wieciei,  czemu ) pieniądze  tak  dobre  bywaią.  Temu,  ie 
ie  tei  nie  ile  w  menicy  biiaią.    Jag.  Gr^  C.     -    Bicie, 
Sorab.  2.  H\Ątt^  Eccl^  cienie  y  czynnie  ^  bal  Sćfi^tU; 


B  IC. 

hUrnUęi^^f  baty,  klie,  plagi,,  Me  6<bUgff  {FceL.fRe-- 
Hie  aaxKaiui ,  n^HHecniBO ).  IHtfiniey ,  któczy  pfacić 
nie  mogli ,  biciem  na  ciele  wjrpłacałi.  Sk.  Dk,  1 86*  - 
Jak  galą,  tak  biią.  Cn.  Ad.  3oo.  (  właściwie  o  grze 
W  piłkę;  =  nie  saczepiay,  ob.  Galić).  -  Biią,  fieką,  Ici- 
naią.  ZegL  Ad.  i6.  (  o  krwawey  bitwie).  Biy  zabiy  ! 
nui,   nie  iatuy  go!    hasto  przygraewaiąct ,    podbudsaią- 

ce ,  b<iu  5u !  f(b(a0  tobt !  obne  Bć^oneit  nnb  ^rbormen. 
iBiy  aabiy  t  rębacz,  eiii  &diia§tUht,  ein  dUltfeff  B^U- 
^rr,  Jibiy  to  łotr,  biy,  zabiy.  Zabl.  Amf.  44.  Biy 
zabiy  na  mnie.    Cn.  Ad.  2S.  (główny  nieprzyiacięi ,  rad- 

by  mię  w  łyice  utopić,  gef(bmerne  ^elnbe,  Łobtfelnbe ). 

Szlachcic  biy  zabiy  na  panów,  Zab.  i3,  199.  Na  biy  za- 
biy fię  wadził  s  ai  do  pięici,  na  głowę,  do  zęba,  na 
śmierć  ,  a  i  przyszło  do  ładunków.  O/f.  Wyr.  (  hlś  anf 
beniŁob,  btó  M^^f&iut).- {Slavon.  boj  biti  s  bitwę  to- 
czyć,  walczyć).  §.  Bić  na  kogo,  na  co,  praeciw  ko- 
mu,  przeciw  czemu,  wła^c.  i  przen/.   godzić,   nacierać, 

powftawać .,  Attf  eitifti  obet  mtf  ttmi  Mfdjlagett  /  M^ 

(tórmett,  lolgeben.  Biy  biy  na  wilka,  wołaią.  Jaół.  Ez, 
106.  Rozlcazał  żołnierzom,  aby  dawszy  ra8Z3rm  pokoy,. 
przeciwko  samemu  tylko  bili  Achabowi*  Z(U»ł.  Tefi.  317. 
Driy  zaiąc,  kiedy  nań  z  wierzchu  biie  orzeł,  Gor,  W* 
455.  (  gwałtem  zrzucając  fię  s  powietrza  i^derza  ).  So- 
'  wa ,  gdy  z  gniazda  wyleci  ,  wszyscy  na  ^ię  ptacy  biią. 
Sk,  Zyw4  23ó<  Na  cię  biie  piekło,  czart,  imierć.  A'uL 
Her.  4o«  Zewaząd  na  tego  biednego  biie  nieszczęście. 
Teat.  48  6,  lo.  Seku  Schiów  ieft  ta,  na  którą  Turcy 
naywięcey  biią  i  za  naybardzióy  odfłępną  maią.  J^łok. 
Turc.  i58.  Kanony  synodu  na  błędy  biią.  Sk.  Dz.  248. 
Nie  potwierdzaią  tego ,  ieśli  to  prawda ,  ani  tei  na  to 
biią,  ieśli  to  fałsz.  Baz.  Szk.  452.  Drudzy  na  taką  ra- 
dę biią ,  aliis  adv€rsantibus.  Krom,  445*  Orzechowiki 
iak  zaczął  przeciw  bezieńftwu  bić  ,  bi/knpi  przerwali 
mu  mowę.  Boh.  Tara.  35.  (et  |0d  baWtbet  lo^  )•  Za- 
zdrość nie  biie  ieno  na  szczęście ,  nbóztwa  ona  nie  tknie. 
Birk.  Zb<xr,  B.  4  A,  -  Podobniei :  Woleć  prz^  prawdzia 
prze/lać ,  chociai  im  nieco  w  brew  biię.  Gorn.  Dw,  237. 
( w  brew  się  sprzeciwiam,  getabe  ^U  WibefflteiteR).  -  J^o- 
dobniei :    bić   w  jaki   cel  s  zmierzać ,  dąiyć  do  celu  ia- 

kiego,  wotauf  btnarbeUett ,  binficnem,  b^taitf  lo^lrti, 

buranf  4U^ebftt.  >Niech  w  ten  cel  biią  wszyftkie  my^li 
twoie.  Pafl.  F.  i45.  Nie  w  inszy  cel  me  prace  i  faty- 
gi biią.  Tylko  iebym  szczęśliwą  widział  Sycylią.  Pot. 
Arg,  25g.     $.    Na  bark   bić   ob.  bark.  -  $    Piorun  biie , 

hit  »U(fhabl  fcbUgt  ein ,  bet  »K(  fibrt  betab.    Ciche 

oprócz  wszelkich  chmur  pioruny  biły ,  Biły  w  kapitoli- 
nm.  Bardz.  Luk.  l4.  Pioruny  biią  w  kościelne  gmachy. 
Groch.  W*  556.  Pioruny  aame  z  nieba  biły.  Jabł.  Ez. 
loi.  Na  górze  Synai  w  grzmocie  i  biciu  piornnów  po- 
dawał ^óg  Jzraelitom  zakon.  Ptafmod,  27.  (ttlttet  2>0lls 
net  ttnb  Wl^  ).  Podobnui  Wiatry  biią  ,  het  SSinb 
fcbUgt/  ftipt  Dobre  nam  wiatry  na  okręty  do  Cypru 
biły.  Jabł.  Tei.  4o.  Czyli  palić  słońce,  czy  bić  będą 
-  ałoty.  Dla  ióy  miłości  póydę  do  roboty.  Karp.  7,  76. 
(bet  (Regetl  fttimt  bttab).  ^  Słońce,  promień,  blafk  bi- 
ie, odbiia  fię,  razi  oczy,  fd^li^t  in  bie  Kllgett^  fttaJflt 
'In  bie  fSngen.  Łańcuch  ma  na  azyi ,  1  ktoKgo  srebrny 
i  złoty  blaik  biie.  Groch.  Wm  352.  Miesiąc  pogodny 
awym  proaiauem  słotym  Bil  s  nieba  s  góry  w  zbroię 

niesą- 


fl  I  c. 

Bienlrytą.  P.Kch.  J,  163.  Jannoi^  witlka  biła  od  krtj^ 
ia  iego  brylantowego.  Nieme.  B,  7\  16.  Jaftne  są  lak 
iutneakt ;  cień  od  utch  biie  na  wiele  pańftw.  Birk,  JCaz, 
Ob,  J?.   4.    -    Zńddlo,  pfomień  x  t.  d,  biie   s   wybncba, 

dobjwa  aię,  ^fT^orfitlageii,  (ft^oĄrre^ett,  an^bte^ett.  Na 

samym  wierzcba  w  Ikale  irzddfó  biie.  P,  A'c/i,  J»  5yS. 
2«aiiiin  tam  gfowę,  gdzie  naywickazy  adrdy  biie,  Otw. 
Ow»  454.  lak  a  Etny  wierscbu  ogaiiłego  biie  ptomiteft* 
Bardz,  LuA.  74.    -  $.  Bić  co,  bl^   w  co,  uderzyć  w  co» 

itmii  f<^9eii,  an  ettta^  fi^adrn.  Na  mak  pokuty  bi- 
lą piersi  swoie.  Groch.  IV.  213*  Brody  alone  morza 
na  pól  fic  Toscinaią,  wiosly  bite  ailnemi.  Tward,  IV/. 
121.  Biią  wątpliwe  serce  ftrachy  i  nadzielę.  P.  Kochan. 
Orł.  1,  i4.  (męczą).  Uwaiaiąc  grzecby  moie ,  'Biię 
ciężko  w  piersi  swoie.  Groch.  W»  385.  Nie  iałuy  ręką 
csoU,  biy  w  piersi.  OrocA.  IV.  4 18.  B\t  w  kotły.  A/oit. 
Tiira    196.  \^t  ^Mfflt  f[^Iageil.  W  bębny  bid.  P.  Kochan, 

CrL  1, 198.  Dwór.  B.  4.   Mf  Ktoiiimel  fil^fageti,  bieSroms 

aiff  nl(mi.  W  bębny  bito ,  a  w  trąby  miedziane  trą- 
biono. Zbii.  D.  h,  2.  Gdy  się  pokaie  ^wit,  zaraz  biią 
na  pobudkę.  JabL  Buk.  M.  4  b.  Bić  we  drzwi ,  stu- 
kać, tłuc,  «|  bie  SNte  f^f^agni*  Bić  w  dzwon*  za- 
dzwonić, bte0(oo'en  anfd^bgrti;  Mnteti.  Na  gwałt  ognio- 
wy bić  w  dzwon  byl  zwyczay.  Tward.  Yfi.  20.  Dzwo- 
nienie   abo    bicie     we  dzwony.     Twór*.  Ok.  E.  2.     Bić"* 

w  kieliszki ,  m  bie  OMffr  ^(tgeii ,  bif  eUfcr  inliims 

mettft^f  en ,  Mftefen.  Oni  za  cię  po  imierci  tw^y  piią, 
A  miafto  dzwonów,  w  kieliszki  ci  bilą.  Jabł.  E*.  4o.  - 
Bić  ręką  w  rękę  n.  p.  Biiąc  ręką  w  rękę  Doranta ,  mó- 
wi :  Słowo !  Ttat.  36  c,  99.  et  f^UgC  tittt  feiwef  S^ 
fal  Me  j^b  be#  te    -   Bić  co   w  beczkę  ob.  fkaoimć.  - 

Bić  o  co ,  in  €twaś  imfil^Iiigett ,  gegett  ttwai  fi^Iageti.  Ty- 
gle tak  twarde ,  ie  o  ftal  bite  ognie  dawały.  Torz.  Szk. 
85.  Ja  będę  bić  dtóń  moię  o  dłoń  moię.  Budn.  Exech» 
21,  22.  Nogą  o  nogę  bić,  mit  beit  %Vi^n  }tlf((llll1lie« 
fl^Ugen*  Rzeźnicy  bili  noiami  o  koici  wołowe.  Ga*, 
fiar.  3,  75.  Na  co  głową  bić  o  ścianę!  Pitch.  Stn.  i66* 
(  muru  głową  nie  przebiie  ).  -  ' j.  Bić ,  pobić ,  gromić  , 
zwycięiyć,  pokonywać,  f((Ugetl,  (Htegetl.  Boie  aa  twolą 
pomocą  król  biie  uieprzyiaciela  swego.  J.  Koch.  Pf.  27. 
Pokiśmy  nie  byli  liidimi  tak  mądremi,  zawsześmy  biiali 
ywe  niepńyiaciele.  Tward.  W.  !)•  2,  i55.  (mądry  prze- 
dysputował ,  ale  głupi  pobił ).  Nieprzyiacioły  swoie  bi-» 
iał.  Star.  Dw.  55.  -  Podobniei  w  grze,  htffn  ^pUU  fc^Us 
gen  ,  fiec^en.  W  chapance  biła  tuze  pancerola ;  w  lom- 
brze  biią  ią  dziewiątki.  Zab.  i4,  564.  Morał.  Co  mię 
niewinną  za  przygoda  biie !  Bardx.Tr.  4o.  (gnębią  tło- 
czy, bftten,  nirt)erbhi<fen ).  -  $-•  Bić  na  kogo,  w  ko- 
go, s  mocno   go    poruszać,  razić,  fizjcz.   i  morał.  (tAtf 

a  floren,  flarf  brmegen,  ^efrig  «nf«ffen,  ftberfalfen,  ans 

gteffen.  w  całą  Jtakę  dęźkie  biią  trwogi.  Bardz.  Tr. 
320.  Jaka  troflcliwość  i  trwoga  zacznie  bić  nfr  człowie- 
^^t  g^^J  będzie  musiała  dnsza  z  ciała  wycbodzić.  Mon. 
68,  289.  Lfcdwie  zamykasz  oczy  powjekami  Bity  w  tet^ 
em  przykremi  myślami.  P.  Kchn.  OrU  i,  221.  I>ęby  się 
rozpadała,  ftracb  biie  na  gate.  Bardz.  Tr,  5 7 3.  Strach 
na  mię  biie,  nie  wiem,  gdzie  łata  kiefułą.  ib.  355*  łłrbji.- 
łfauk.  -C.  4.  W  młodym  wieku ,  cokolwiek  na  zmyały 
biie,  głębokie  iak  na  woiku  czyni  wyrycie.  Za^.  12>  48. 

letnoić  w  oczy  biie,   ubóstwo  wsroku  nie   podąga. 

Tom.  L 


B  1  C. 


97 


Ttał.  1  c,  66.  Wdzięki  twoie  biią  w  ocfy.  i3.  7,  701 
W  hetmana  nsay  biły  nieprzyiacleKkie  te  przygotowania 
do  woyny.  Tw€trd.  Vłi.  261.  (doszły  go  i  wzruszyły).  - 
(.'Poty  na  mię  biią  %  pot  mi  się  mocno  dobywa,  bet 
Gi^Weif  Brf<6t  l^eftig  ang.  Łedwiem  dziś  ale  nmart,  tak 
na  mię  poty  biły.  Zab.  16,  362.  Śmiertelny  pot  na  mię 
biie,  od  ialu  umieram.  KuL  Her*  90.  Drię  cała,  ognie 
na  mnie  biią.  Ttat.  Ś6  c,  77.  {ob.  Ogień)  -  Podobniei 
aiły  nfr  kogo  "biią,  właśnie  podług  ayftematu  Browna  , 
z  cbytecznćy  siły  zasłabnąć ,  ong  Óbergtef et  Atgft  (  UiU^ 

tem  SBremeifd^en  @9f^em ? )  etfranf en,  inbem  bag  (be* 

Hńt  5tt  WaOenb  toitb.  Nie  widz:szie,  ie  siły  na  Jeymość 
biią  (^porówn :  żyta  ) ,  ie  to  z  słabości  takowe  rumień- 
ce 4  Perz.  Lek.  10.  (bH  <beblit  ijk  in  SSaffung).  Podobn^ 

Słabości  biią  jua  mnie,  kiedy  widzę  umarłego.  Ttat.  33, 
42.  -  $.  Ttunek  do  głowy  biie,  fin  ®ett4nf  fteigt  tit  ben 
Kopf.  Zdrowe  wina  są,  które  do  głowy  nie  biią,  ale 
w  iołądku  fię  zoftaią.  Haur.  Sk.  5io.  -  Podobn.  Sol  lo- 
tna aalmiakowa  mocno  w  nos  biie.  Krumł.  346.  Jig. 
Diabelnie  ich  to  w  nos  biie,  gdy  mię  widzą  wchodzą- 
cego. Ttat.  24,  i43.  Czart,  (eg  filftt  ibntu  itt  bie  9)«' 

fe).  -  Pula  biie,"  serce  biie,  bet  ^td^fiU^t,  bu^  i>et| 
i&^li^t,  ffopft*  Ot  wniey  puls  leszcze  biie.  Paft*  ^«  222. 
Gdy  w  nas  serce  prędzÓy  lub  wolniey  nad  zwyczay  bi- 
ie, wtenczas  tylko  czniamy,  ie  biie.  Bog.  Do^.  j,  i65. 
Serce  ttu  biie,  a  wzrok  rozpalony.  Zab.  i3,  23.  Hawdz. 
Strudzonćy  niebodze  biie  serce.  Bardz.  Luk.  77.  Scr« 
ce  moie  ściśnione  iui  prawie  bić  we  mnie  przeftsie. 
Teat.  49.  11 4.  Boguti,  Dla  ciebie  ieidynie  iyię  »  dla 
ciebie  me  aerce  biie.  Teat.  55  «,  ^fr  Podobniei  płuca 
biią ,  aiły  biią  »  gwałtownie  są  poruszone  ,  bf e  £ntlge 
Htbeieeit,  bai  %tb{it  HMlfft  vZ  mdłości  i  płuca  biią  i  ro- 
bią bokami  konie.  Bardz.  Luk.  70.  Języki  a  upragnie- 
nia cate  wywiesiły,  Tohną  charkawo,  biią  w  nich  bez 
praeftanku  aiły.  ib.  (porown:  iyła).  -  §.  Zeear,  godzi-» 
na  biie 9  Vind.  Vura  biie,  kole,  bie  Ubte ,  bie  StttUbe 
ftbIJgt.  Kiedy  piąta  w  noc  bić  miała,  minął  tę  górę. 
P.'Kchan.  Orl,  1,  23 1.  -  Bić  górą  5  unaszać  aię  górnie » 

górno  gadać,  l^iM^trabettb  fpre<ben,  Mjiren*   Nowy  ten 

doktor  Vszy(lko  górą  biie.  Bach.  Epikt.  22.  *-  Preeci' 
wńie.  :  bić  czołem  ,  kolanem ,  na  znak  uszanowania  , 
kłaniać    się    do  ziemi ,    do    nóg    upadać ,    słać    się    pod 

ftopy ,  {ob.  czołobitność) ,  ft<^  tief  Wtietigett,  feltie  *niee 
i»ot  einem  Itengen^  wx  itmaubtn  attf  fein  tHngeftt^t  fah 

len ,  tief  yete^cen.  Do  samey  prawie  ziemi  scl^ylił  gło- 
wę ,  Nizko  bił  czołem  ,  niili  począł  mowę.  P»  Kchan. 
Jer.  44.  Ukai  ńę  z  pieniędzmi ,  będąĆ  bid  czołem.  Bitf. 
C.  1.  On  tak  mniema,  ie  iako  przed  złotym  bałwanem » 
Kaidy  mu  człek  śmierttiny  Winien  bić  kolanem.  Nar. 
Dt.  3,  109.  Biła  czołem  pochlebna  zgraia  fortunie)  nie 
osobie.  Nar.  lift.  7,  193.  Satyra  w  szczególności  niko- 
mu nie  łaie,  Qołem  biie  osobom,  gani  obyczaie.  Nar», 
Dzi  3,  11 5.  Opuszcza  się  tti  sło^o  bić.  n.  p.  Czołem 
Miłości  Waszey  RoiTyifkie  Kniehynie,  Czołem  panienki 
Lackie  f  czołem  wam  boginie  (t.  i.  biię).  Zimor.  Sitl,  32. 
Jnaczey:  Frzea  całe  ,iycie  łbem  fię  biieray,  ani  dla 
tego  oflróinióy  ftąpamy.  Pilch.  San.  HJi.  4,  44.  (  ude* 
rzamy  ię  "w  ^owę ).  -  J.  Bid  bokami ,  gwałtowriie  ru- 
aaać  bokami*,  robić  bokami,  drgać,  (o  koniach),  DOn  bcn 

fpfMen,  wit  ben  flonfen.  Wagen,  ^ftig  .We  edren 

i3 


9S 


B  I  e. 


ttWt^ttt*  Zapalenie  'wnftrsne  posnase^  kiedy  koń ».  aci 
cicho  ftoląc,  biie  bokaxiu  czffło.  Htpp,  \ix.  (oó»  dąga- 
iiie»  drgęga,  prsecharćnienie ).  -  $.  Dalsze  znaczenia 
€ransiuvex  olcy  bić  s  wybiiać,  wjciikałJ,  wjrpraaowy- 
wać,  pra«ować»  D<(|1  f<^Ugen*  Pallas  wymyśliła  ptotno 
tkad,  oley  bić.  Bitl.  Sw,  S  6.  -  Bić  pi^niądse  ®e(b 
pri^/CUf  <Srib  ft^kgetl/  Kincf.  denar  delati ,  kuwati,  yda- 
T)aŁi  ,  penesati  ,  denaritl ;  Rojf,  HeKtLHHcai  MOHemy. 
Zęby  fię  uwolnić  od  uflawicinego  waienia  kr^azców , 
wynalesiono  bite  srebro,  t.  i.  maiące  na  sobie  znak  ia- 
ki ,  herb  abo  osobę ,  i  napisy  ukaziiiące ,  wiele  kt<(ra 
sztuka  waiy,  Petr,  Fol.  33.  (geprdgW  SUbft).  Z  grzy- 
wny Kolońfkiey  czydego  srebra  biią  80.  złotych  Pol- 
Ikich.  ŁfsA.  Miern,  a,  87.  Gdy  srebra  nie  ftato,  ka- 
sat król  grosze  bić  z  miedzi.  Petr,  £A,  5y*  Dwóch  gtu« 
pich  nie  bitych ,  dadź  za  grosz ,  co  go  bito.  Jag.  Cr.  c 
(ob.  'srjiej  )•  Ztoto  bić  na  monetę.  Urzfd,  5^5,  ®M 
|n  ®elb<  pti^tn,  Ob«  ((Ctegril.  Cherubiny  ze  zIoU  bi- 
tego. W.  £x,  37,  7.  not.  z  kowanego,  nieodlewane,  ani 
dęte,  VOtt  gefftlagenem  ®Olbe.  -  Talar  bity,  cały,  cał- 
kowity, nie  w  monecie,  eill  t^Mn  %%aUX.  Sorah.  a. 
t»«tbl,  WitOfl  totór;  RoJf.  e^HWOKl).  Pięćdziesiąt  h\* 
tych  talarów.  Jabt.  Ez.  aoa.  Wezykatorynm  tak  wiel- 
kie, iak  talar  bity.  Krup.  V.  SgS*  (  ob.  w  talarki  pokra- 
iać).  Opuszcza  się  i  słowo  teUart  n.  p.  dałem  aa  to  dzie- 
sięć bitych  ( t.  i.  talarów ).  -  $•  Księgi  bić  ob.  druko- 
wać, wybiiać,  wyclikać,  SAd^er  brtKTeil.  Bite  księgi, 
drukowane.  C/t.  Th.  33.    -   $.  Pale  bić ,  słupy  bić  £  wbi- 

iać ,    RoS    fSKin&  cbeh  ,  ffa^fe  ehijfd^Iageti ,  rUtrants 

tnedi.  Pale  bić  w  rzekach  na  tamy  i  mo(Vy.  SoL  Ar  eh* 
47.  Słupy  w  rz^kę  wbiiał,  nie  iako  owo  prollo  pale 
biią»  ale  pochyło.  Warg.  Cex.  81.  -  $.  Bić  rowy,  do- 
ły t  kopać,  Wykopywać,  9j:jbfn  ttnb  ®tubeti  gtabeti^ 

®t4bf n  fA^f f n>  Górnicy ,  nim  do  rudy  przyydą ,  dół  bić 
muszą;  saczym  gdy  dół  biią,  ze  ikarbu  im  osobno  pła- 
cą. Ofi  Zet.  48.  Bicie  rowów  dla  osuszenia  łąk.  A.  Zam. 
176.  Częfto  górnicy  porsucaią  dawny  dół,  a  biią  no- 
wy. Of.  Rud.  4i.    -  §•  Drogę  bić,  torować,    fine  ^tt^i 

ft  f<^(aden  /  eine  Sb<tu9ee  mac^en ,  einen  ffieg  babneti. 

Puścił  iię  bitą  drogą.  Bardz.  Tr.  558.  Sdeszkami,  nie 
gościńcem  bitym  fię  puścił.  P,  Xchąn.  Ort.  1,  10 5. 
Łatwo  poty  nie  błądzić ,  póki  iię  bitego  pilnuie  toru.'. 
Mon.  76,  667.  "  Jig.  Chlubny,  ie  wszyftko  umie  i  prze- 
nika, A  sam 'na  bitóy  drodze  fię  potyka,  ZaA.  t4,  284.  - 
Poet.  Droga  ta,  z  dawnych  lat  śladem  niebita  człowie- 
czym. P.  Kchan.  J.  269.  (niedeptana  nogą  ludzką ,  ntts 

bettrteit).  -  $•  Bić'«>ydło,  bić  rzei,  f^Uc^teii  ^U%  f(^(a^ 

ttU  \  Vind.  klati  ,  pobit ,  aaklat  (  o  owcach  ,  cielętach 
Vind,  daTiti ,  doWseti )  *,  Cariu  kUti ,  kAlem  (  ob,  kłuć , 
kolę^;  RoJf.  KOAbHymB,  KOxona,  KaAUBamB,  -^0x10; 
EccL  3aRaxaiO,  40icoxaK>.  Bić  na  rzei,  zarzezać^  mac^ 
iare.  Vo!ckm.  5i3.  Beftye  w  ło wiech  dolUne  oa  ofiarę 
biią.  Warg.  Cez.  i58.  Oddał  [chłopca  do  rzeźnika,  gdzie 
naywięcey  bydła  biiano.   Rey  Zw,  6.     Bić  rzei,  neini- 

kiem  hydi,  ^i  @((U<^tff  *  obet  fietfcbctlMn^wet!  tttU 

bfn  /  fCbU(btftt ;  EccL  M«cHi(vain&  (  ob*  mięso  ).  Bicie 
bydła,  rzei,  bad  ®db(<t<^tetl ,  Vind.  kolina  ;  Carn.  klan- 
je  ,  Ecct.  K0XiimB7i ,  RoJf,  yCóa  (  y6o'BHUit  CKOmib , 
bydło  na  rzei,  iatkowe,  ®<^(|Ubtoie^)-  Podobniei  zwierz 
%ić,  talbrzelać   na  polowania,  SBUb  Mtm,  fBUb  fi^lo 


BI€.     -     BICZ. 

fęti.  Mieczysław  chciał,  by  nie  wolno  było  szlachcie  , 
tylko  iemn  samemu,  zwierz  bić.  Biel.  Kr.  lOOw  -  §.  Bić, 
ftrzelać,  Vind,  ogajati,  ognjyati,  Arielati,  fc^ie^tt;  feus 
ftll*  Za  panów  swych  zdrowie  czary  pełniąc  spore , 
z  dział  biią.  TwanL  Wł.  i48.  Grzmiał  z  ochoty  Kar- 
patiis ,  kamienie  mówiły,  z  dział  piękne  wiktorye  na 
świat  wszytek  bili.  T^^ard.  Mifc.  5o.  Bicie,  bo^  @4tes 
fen/  ^^^  Jenetir,  RoJf.  naA^Ka.  Te  Deum  przy  biciu 
z  armat.  Gaz.  Nar.  1,  149.  U/lawne  bicie  przez  pięć  ^ 
dni  mury  popsowało.    UJirz,  Kr.  3,  iS3.     Bić   do   mia- 

fta,  do  muru,  w  mury,  etiie  Cubt  tt.  f.  m.  lef^tepen. 

Zaprowadzili  na  szańce  działa,  i  zaraz  do  miafta  bić 
zaczęli ;  trwało  to  ftrzelanie  przez  dni  kilka.  Boh,  Zam, 
133.  Z  ogromnych  bateryy  biią  w  mury  nieporuszone. 
Tward.  Wł.  1 60.    -    $.    Jnaczey  ibrzelba    biie^  s    niesie  « 

b«l  6<(ief gme^fc  tti^t  (  eiiu  gmifTe  ®elte  )•  Piftolety 

nigdy  tak  daleko  nie  biią,  iak  rusznice.  Rog,  Dos,  3, 
a55.  -  BlC  się,  Recipr^  (tt^  S^lW^t  o  dwóch:  wzaje- 
mnie się  z  sobą  bić,  walczyć  z  sobą,  ft(^  mit  clMIlbeC 
f^IOdeil,  (enim  fl^(ageti;  Vind.  biti  se,  boi  dershati  ; 
Eccl,  opyiKe6ópcniBOBainM  {ob,  Oręi).  Jui  fię  biią, 
a  fatum  śmierci  sieie.  Tward,  Wł.  i38.  Oycowie  naai 
w  polach  fię  biiali ,  iako  drudzy  Spartanie.  Star.  Vot, 
C.  4  b*  (walczył).  Ma  pałasz,  kopiią,  (bzelbę,  prochy 
a  wszyftko ,  czóm  fię  ieno  biią.  ib.  D,  5  b.  ( WDtuU  mAtt 
W  f<bMgt|  JWfg  Mtt,  woiuią,  woynf  prowadzą).  Je- 
dni piią»  drudzy  h^  biią.  Haur,  SĄ.  i56.    Bić  iię  z  kina 

na  szpady ,  (t<(  mit  iemanhtn  Mf  hta  Degen  f^lagm ; 

bić    &ę   z  kim   na  piftolety   s  ftrzelać   Bę  z  kim ,  ftcb  ttttf 

^ifbofen  fd^iagen,  fi<b  mit  jemanben  bttnmfi^ief  en  {pb.  Po- 

iedynkowac).  §,  Bić  fię,  bić  fiebie  samego  (ob:  pod  Bić. 
BICIB,  ia,  n,  rzeczownik  z  czasownika  zrobiony,  ma- 
iący  wszyftkie  znaczenia  tegoi;  zatem  zobacz  rozmaite 
znaczenia  słowa  Bić« 

BICZ,  a,  m.  BICZYK,  a,  m.  zdrbn.  narzędzia  bicia ,  pręt 
t  nawiązką  dla  śmigania  ;  Rag.  et  Bofn.  bic  }  Croat. 
bich,  Sla9on.  kangyia}  Boh,  et  Slov.  hx{,  bićlf ,  ptaf> 
lać,  bnbfp;  RoJf.  6a9B,  HarauKa,  i^Hymb,  nA^mk » 
norOHiŚAKa',  EccL^tukos  Sorab.  1.  l^^.^i^tiOif  !iUb;  Sorab. 

3.  peitfcba,  pttf(ba,  ffc^nb,  ^«r.  Me  ^ńme,  Hi  Veitf<^« 
<ben,  9}iebetr4<(^r.  ^ittfć^e ,  Suec,  ^i^ta,  Angi.  piz- 

zle  ,  Grae.  .  fftr^a^  fiteea;  Carn.  Wyt ,  udriza,,aaj- 
ihlar  sht^rka ;  Vind.  pletnifa ,  jishla ,  gaishia  ,  ieshu  ). 
Bicze  furmanikie  ,  gu^rmanndpeitf(^en ,  kręcona  bywaią 
z  młodóy  dębiny.  KluA  Ro/l.  a,  i58.  Musi  iść,  gdy  go 
m  tyłu  biczem  poganiaią.  Pafzh,  Dz.  58.  Furye  biczami 
za  świat  ich  gdzie  zadraszą.  Twar,  Wł.  ^7.  Uplótłszy 
bicz  z  powrózków  >  wygnał  ich.  SA.  Dz,  1 4.  -  PrzysL  Sta* 
ry  furman  rad  słyszy,  kiedy  kto  biczem  trzafka.  Rjf. 
Ad.  64.  Wziąłeś  konie  ,  wei  i  bicz.  Cn.  Ad.'  1239. 
(wziąłeś  pieniądze,  wei  i  worek).  Coły  iak  bicz.  Teat^ 
5o,  6.  (iak  paiec,  bizun,  iak  Turecki  święty,  iak  der* 
wisz).  Z  piaiku  bicz  kręcić.  Kopcz,  Gr,  3,  p-  90.  (z  ni- 
czego chcieć  coś  zrobić  )•  Zabł,  Firc,  w.  Pot,  \Pocz* 
444.  ®<b(ifret  in  ble  £ttft  baiten,  chateaux  en  Espagne). 
Nie  będzie  z  gówna  bicz.  Ryf,  Ad.  45.  -  Z  bicza  s  z  rę- 
kawa, ze  smyczy,  z  kopyta,  od  razu,  na^chmiafl,  iak 
I  procy  wyftrzelił,    z  trzaikiem,  ex  nuncp  fęt>xnftttU^  ę 

flng^/  <n«S  nnb  %aU,  «ttf  bet  ®te8e,  wś.  bem  eteg* 
tńftt  M<  bem  Setmel  g^ittelt*  Zv^ę  by  z  biesa,  se 


BICZ. 

dwu  ledno  uczyni!  sfowo.  Gorn.  Dx,  i6i.  Ona  mn  od- 
powiedziała, iako  s  bicza.  Pot.  Syl.  491.  Na  wszyfłko, 
iak  z  bicza  racye  dawali.  Wad.  Dan.  a 6.  -  $.  Bicz,  «4icie, 

bat,  cMofta,  kiie ,  ^eit^f,  ą)eitf*ettMrtc,  $lcbe,  ed>r4ge. 

Za, swe  usługi,  miaft  pfaty,  odbieraią  bicze  i  maczugi. 
MuL  Her,  349.  Pod  biczem  fic  przyznał.  Ojf,  Wyr, 
(chfoftany).  -  J.  Trz9noin.  bicz,  narzędzie  kary,  doku- 
czaiącego  co,  plaga,  efHf  ®eiM/ ©ttafe,  Cfage.  Z  po- 
między trzech  biczdw ,  czyli  inibrumentów  kary ,  któ- 
rych bdg  zaiywa  na  chłoftę  narodów ,  Dawid  obrał  po- 
wietrze. Mon,  70,  746.  O  Sakie  ludzi  prześladuią  bi- 
cze ,  Głód ,  woyna  ,  poiar ,  pawaln^ć ,  choroby.  Zab* 
16,  375.  Chora  y  ikoro  fic  dotknęła  szaty  Jezusowey , 
uzdrowiona  zoftafa  od  bicza.  Budn.  Marc,  ^)  29*  (  o<ł 
choroby  swoiey.  SibL  Gd,  )  Domowe  zawieruchy,  czy 
nie  byłyi  karzącym  nieprawości  biczykiem  !  Pfalmod, 
45.  Woyna,  ieA  to  bicz  boiy.  Jabł,  Tel,  i45.  Wo- 
jownik ieft  biczem  bożym.  Teał.  52,  10.  Chodkiewicza 
Sudermani  boiym  znali  biczem.  Pot,  Pocz,  620.  Toty- 
la  Grekom  biczem  był  srogim.  ^Sk.  J)x,  537.  Attyla  bi- 
czem boiym  nazywany.  Sk,  Zyw,  1,  334.  Lat,  Kom, 
D,  4.  On  byt  szczególnym  na  pogany  biczem.  Jabl, 
Buks  B.  5  b,  NayflraszHwszy  bicz  pola ,  grad.  W(g»  Mar. 
5,  11 1*.  O  takoż  ciężki  bicz  złego  sumnienia !  Morxt* 
307.    -    Dadi    bicz    na    siebie  ,    sposób    przeciw    sobie , 

hm  anbfim  Me  ^f en  degeit  ^^  fetbft  {n  hit  i>anb  ges 

^f tl.  (  Vind,  je  fam  febi  rokau  safhirau ;  Naifkaka  buk- 
ra  k*  frojemu  konzii  topar  da ).  Chcą  od  nas  zaflawni- 
ków,  sprawa  niewolnicza,  Bra<5  od  nich  gołe  sfowa,  a 
na  fię  dadi  bicza.  Pot.  Arg,  344.  Odebrawszy  lifty  od 
niego,  król  fię  ^miał  iego  prcfftocie,  ie  sam  na  fię  ta- 
ki«  biczykj  nosif.  Boh,Ojf.i^  3o3.  -  J.  Bicz,  gra  pro- 
ftych  ludzi  w  karty ,  rfn  ^etlteine^  ^«rtenfrieL  Trzeba 
&Tzętnym  ftaraniem,  gdy  pora  uiycza  ,  Próbować  ró- 
żnych losów  i  w  rusa  i  w  bicza.  JCraf,  Sat,  io5.  BI- 
CZ AK,  a,  m,  gatunek  noźów,  efne  Sfrt  Weffet.  Co  da- 
wniey  nóź ,  to  teraz  biczak.  Dwór:  H,  BICZOWAĆ  , 
-  ował,  -  nie,  czynn,  nietlok.  biczem  chłoftać  ,  Boh. 
et  Siovac.  McOlDAti,  Mcttgt,  WtttaV6«(aę  Croat.  bichu- 
▼ati^  bichujerati.  Dat,  bichevali.  Bag,  biccevatti ;  Vind, 
ieshlati ,    gaishlati  ,    tepfti  ,    Slavon.  Oiibati  ;    Sorab.  I* 

fxiahtJ»aci,  fjnbupu;  Sorab,  s.  pttfc^mafd^i  Boff.  6u- 

Hesamł,  (Lat.  pifare  ,  Grae.  7tieiv\  Hebr,  f^*?  pctza 
wułnerauit  ).  Ger.  Jjeitf^ett  ,  twtt  ha  ^eitfd^  ftldgeii  / 
Me  %ńt^dit  grbet).  W  bóżnicach  będą  was  biczować. 
Stii.  Math.  10,  (nor.  chłoftać*)  Biczował  go  ai  do  si- 
Boici.  Sk.  Dz.  733.  Rany  z  biczowania.  Sk.  Dx.  634. 
BICZOWNIK,  a,  m,  Croat.  bichemik  ,  bichurayecz  5 
Bag^  biccemik  ,  Bccl.  611M0BHM11I) ,  Sorab*  i*  fiubo* 
mif;   Vind.  jesbelnik,  Jishlar,  jishlayez;  Cąrn.  gajlhlar, 

BoA.  mrffac ,   Ger.  ber  ^eitfd^er ,  ©elfler ,  ®eifetttit= 

hft,%la^tUM*  Sekta  biczowników,  którzy  chodzili  rozpif- 
idwszy  szaty  po  pas,  biiąc  fię  w  plecy  okrutnie  bicz- 
mi  abo  miotłami.  Biel  Kr,  193.  .$.  Kapnicy,  co  wcią- 
gu poftu  pospolicie  w  P]4tki  >  ubrani  w  kapy ,  po  ko- 
idotach  fif  biczowali,  biczownicy.  Ojl  Wyr.  BICZO- 
WY, a,  e,  tyczący  fię  bicza,  ^eltfc^eil  =  Bojf.  nxe' 
mBUK,  Biczowe  rany.  Sk.  Dz.  793.  Biczowe  pokuty 
po  kofóołach  nakazano.  Tward.  Wł.  95.  •BICZYC  za 
fzjm ,  cxyn.  rdędok.  pędzić ,  machać  sa  czym ,  ^ntet  (^f 


BIDYBL     -    BIB. 


99 


itfgen ,  "itAd^feleR^  Widziałem  ,  iak  dzUu  pUL  l^zyl  za 
gołębiami.  Bratk,  Q.  3  b.  BICZYK  zdrobn:  ob.  Bicz 
BICZYSKO,  a,  n.  Boh.  Mćfffte;  Jiccł.  6i»iHAHO,  KHy- 
moBRłse;  BoJ^.  KHyniK^e,  Sorab  1.  ff(6tl|ifc^0 ;  Carn. 
gajihlćn^k,    :    1.,  rękoieść    bicza.    Dudz.  33.    bet^eifs 

fc^enftieL  2. ,  ladaco  bicz ,  eUie  i^Uć^tt  unfiemlu^e 
^eitfc^e. 

Pochodządych  od  bi^  dalszy  eiąg:  biiak  ,  biianka  , 
boy,  boiowa/,  woiować,  woynd  etc,  bitwa,  bitny,  ^ 
tnoiS,  dobić,  dobiiać ,  nabić,  nabóy ,  obić,  odbić,  po» 
bić,  podbić,  przebić,  przybić,  rozbić,  rozbcy,  rozboynik, 
rozboyjiwo ,  ubić ,  wbić,  wybić ,  zbić,  zboy,  zboyca,  zbóy- 
Jlwo ,  zabić  t  zaboy,  zabóyjlwo,  zaboyca;  wxbić,  wzbiiać. 

»BIDYBIDYBOM ,  odgłos  bębna,  taratan  taratantara  ,  bet 
ttOtt  hti  ItWmmelWilg^.  W  bębny bidybidybom  gioino 
bid  zaczęto.  Kmit.  Spit.  B,  4  b. 

BIBCZ,  a ,  nt.  miafio ,  niegdyi  ftolica  powiatu  'awego ,  eisie 
^abt  In  OaKicietU  Kromer  rodem  z  Biecza.  Petr*  Et. 
307    Dykc,  G,   1,  68.     BIECKI  adj. 

BIEDA,  y,  z.  biada,  nędza,  (lan  cierpienia,  Bag.  bjeda, 
bjednos;  Bofn.  bida,  fgialloft;  Boh.  Slov.  h\ha,  fUifOf^/ 
nereft ,  (Itajl ,  Croat.  bida :  Bojf.  e^^Aa  ,  .oaaHHcmBO 
(porówn.  Grae.  /S/a),  Vind.  iiva,  nuja,  theshava,  po- 
ttieba ,  silą ,  terdoba  ,  pregón ,  nadluga  ;  Carn.  rera ,  na- 
dl^ga,  nadloHinoft;  Sorab.  1.  bnbetlflWO;  Ger.  hU  9^0t^f 

ba#  (SUnh,  b«# Engeniad^ ^  $xtn%f  fBefben,  Jna  lądzie, 

i  na  morzu ,  Wszędzie  bieda  ,  móy  Grzegorzu.  Kraj. 
HJł.  166.  Zewsząd  na  uboztwo  bieda.  Fattb,  Dis.  u. 
Bieda  uczy  rozumu.  Bardx.  Luk,  63.  Sztuk*^  w  biedzie 
nie  ftawa.  Bardx^  Tr,  364.  Co  za  bieda  z  tym  człowie- 
kiem!  Boh.  Kom.  1,  3i.  (nie  wiedzieć  co  z  nim  robi^). 
Co  to  za  bieda  mie^  żonę!  Teat,  53  cf,  98.  Co  za  bie- 
dę mam  kształdć  twoię  proftotę.  PaJk.F.  io5.  Na  mo- 
ię  biedę  poznałem  Wacpana.  Teat>  48,  73.  (  na  moie 
nieszczęide,  jn  tlteinem  ttngUife).  ^edna  bieda  nie  do- 
kucza ,  sama  nie  przychodzi  ,  'ti  bteibt  tlit^t  be9  eitteitt 
^te«|e,  e*  fOltimt  n^  twebr  bap.  Nie  dokuczy  icdna  bie- 
da człeku  ,  aż   fię  wiele  ikupi.   Teat.  34  b,  70.  ( 9iovac. 

jabna  )>fota  fama  tt'en/ ,  gebna  taba  bnt^  bon/ ;  gebna 

tieWOla  ttinobO  IntCb  ł>rinafł  ).  Dopiera  bieda  z  iednego 
boku.  Mon.  fk,  i3."  (  ieszcze  nie  koniec).  Biedę  ku- 
czyt,  płala<5,  wyrządzać  przykroić,  eittem  9)0tb  Wacbett, 
ibm  Sttfe(ett'*  Biedny  szyper,  kiedy  mu  diabli  biedy  ku- 
czyli.  Of.  Str.  Biedę  klepać,  biedę  derpieć  ,  w  «- 
bóztwie  ,  W  nędfcy  żyć,  Vind.  ftradati ,  potrebuyati  j 
Eccl.  aAOcmpaAaniR ,  BoJf.  KOAomHitt&cH,  ^CoKecmBO- 

BamB ,  gijotb  lelbeji',  eiti  etenbed  2ebeit  fftbww*  ^^^  ^ 

życie  ci  panowie  prowadzą;  a  my  biedę  klepać  musi- 
my. Teat.  8,  59,  Klepanie  biedy,  ^cc/.  McecmOŁOnpe- 
CiiiBaHlfe.  -  5.  Niech  cię  bieda  weźmie!  Teat.  34  b,  18. 
(nieszczęide ,  licho ,  kaduk ,  kaci  ).  -  3. ,  bieda  o  dwóch 
kolach,  tafadayka,  telega;'  Carn.  taliga,  Bofn.  taglighe. 
Cróat.  dyojkolnicza  ,  efl!  JWeptdbtiget  '  .tOTtef!.  BIE- 
DAK, BIEDNIK,  a,  m.  BIEDACZEK,  czka,  m.  xdrobn. 
BIEDASZEK,  szka,  m.  zdrbn.  nędznik,  biedny  c«|o-  • 
wiek ,  biedę  klepiący ,  chudzina ,  Boh.  btbaf  ,  bjbntf  ę 
BoJf.  erfeAHHRl);  {BoJf.  ^%ĄHVLKb  5  kaleka  j  el^AHwra, 
6l)4HAtiiKa  chudy  pachołek  ;  Croat.  bedak  s  błazen  , 
dureń);  Carn.  rer^sh,  remrt  j  eitl  ^Unhtt  t  %XXatt  ę 
hiX  itl  9fCtb  ij(*  Co  2  suplikami  chodzą  do  ciebie,  wspo- 

ł3  *  * 


100 


BIEDA.    -    BIEDO. 


magay  biedakdw^  IVaA.  Dad*  io5.  Lepie]^y  mądrym 
bydć »  choć  ubogim  ,  mi  gtupim  a  bogatym  w  ikarbie 
drogim »  c  rosumem /wazyftko  maszt  on  zawsze  nędznik, 
iebrak  i  biednik.  StryUL  Gon.  F.  5.  Co  my  za  biedacy, 
co  to  naa  kosstuie  zdrowia  ,  kłopotu  i  pracy.  PrzyB, 
Ad.  i56.  $.  ZałuiąG:  nieborak,  nieboraczek,  htt  attM 
S^tOf^f*  In^czey  bytby  dotąd  biedaczek  bez  nosa.  Teat, 
45  c,  io8.  Biedaku  I  Vind,  ti  ne(rezhoa  kuft!  %  Za- 
gtaiąć  im  rychło  o  biedaaaku  tony  Dzisieysz^o  baran- 
ka opłakane  (brony*  Pot,  Zac.  i33.  notę  iałosną,  du- 
mę, eitt  Sommerlirb,  jtladelleb,  tren.    BIEDACTWO, 

BIEDASTWO,  a,  n.  Ro^.  CrBAcoiBie,  e^feAcnfto ,  mi- 
ierya  , .  nędza  ,  biedny  ftan  życia  ,  fin  f (cnbe^  itUtU 
Tśoi*  35  6,  3i.    -    $.  Ptrfonif.    biedak,    biedni  ludzie, 

^te  ^men ,  QUnhtn ,  tttigCMlu^f n ,  hai  Slnmt^.  Bieda- 

ftwo ,  iak  nam  (ię  mifosiernie  prosiło.  Ttfat.  53  6,  a5. 
BIED ACZ&A ,  i ,  i.  BIEDNICA ,  y,  i.  kobieta  biedna , 
nędzniczka,    nieboga,    nieboraczka,    Boh.   'blbtActf    Gen 

rtne  9rm<r  Stenbe,  ttnglAtflid^e.   BIEDNIEĆ,  -  iał,  - 

ieie,  Neutr.  niedok. ,  Zbiednieć  doi,  biednym  fię  fta- 
wać,  mizernieć,  Boh,  (j^nitl;  Rojf,  ChĄnirnh^  06'b- 
AH^a»«  elenb  werben.  Dla  biedy  ludu  mego  ftałem  fię 
biadnym,  Budn.  Jer,  8,  4i.  not,  zbiedniałem.  Rojffl 
06'feAHflA.UH  zubożały  \  Rag,  obj6dniti ,  Bpfn.  objediti.  s 
perderę  alicuemj  gubić  kogo.  BIBDNOSC,  ^ci,  i.  cier- 
pienie biedy,  h^i  9łot((eibeii,  bie  C(cnbig(eit,  Boh,  iU 

hwftf  Bojf,  0'BAHOcin&»  Carn,  reynoft,  rersbena.  Sorab, 
1.  ^Itbcnofcł.  -  BIEDNY,  a,  e,  BIEDNIE,  BIEDNO 
^v.  BLEDNIUCHNY ,  intemic.  Slovae.  et  Boh.  ^h^i, 
(Itll(bl9  /  Croat.  et  Bofn.  bidan ,  Reig.  bjeedan  ;  łłung. 
bajosi  Sorttó.  1.  l^ttbfnć,  ^nltńuiti;  Vind.  Tiren,  rean, 
nebore,  rlui^,  nadlushen;  Carn,  rem,  nadlóHine;  Rojf. 
6%AMU]ł ,  6l5A«H%KiH ,  ropecmima ,  ropeMUHHMii ; 
EccL  OMfllHbiii,  nędzny,  mizerny,  elenb ,  i^nraietU^  > 
niglb^*  V Biedna  fUroici,  Nosząc  cię,  bolą  ko^i.  Cn, 
Ad,^^.  Jaki  ia  biedny .<  Croat.  tuini  ja!  -  Biada  czło- 
wiekowi bes  iony,  ale  z  żoną  biedniey  bet  mammo- 
tkj*  J^8*  ^^*  ^'  ^'  O  iak  rzecz  biedna  ,  nie  umieć 
umierać  1  Bardz.  Tr.  397.  Alić  drobniucbna  ś  dziury 
wyleciała  ^myszka  »  Niedawno  (ię  biedniuchna  ukazała 
Iwiatu*  2*ab.  5}  236.  -  $.  Biedny ,  zamiaft  zakończenia 
na  tna,  Uko^  wyraiaiącego  rzecz  w  nędznym,  nie  do- 
brym ftanle ,  n.  p.  biedna  mucba  9  muszyoa ,  muszyiko  ; 
biedne  sukno  t  sukniiko  ,  'biedna  woda  s  wodziiko  , 
(<4(e((t,  detingr  detltlgfiAglg,  tittfk,  orm.  (cf.  marny). 
J  biedna  mucba  fię  broni.  Teat*  a6  c,  97.  J  biedny  pies 
żmielszy  na  swych  zmięciach.  Pot.  Pocx.  76.  (.psisko ). 
Po  śmierci  iego  słudzy,  zabrawszy  wssyftko,  biednego 
sukna  aa  okrycie  ciała  nie  zoftawili.  UJlrz.  Kruc.  a, 
178.  Nię  wiers  tey  piiaków  kupie ,  Jak  cl  nieftanie  , 
żaden  ci  biedney  wody  i|ie  poda  w  ftompie.  Pot.  Pocx. 
65.  Biedney  wody  w  dzbanku  iakim  mieć*em  nie  mógł. 
Brud.  Ofiat^  C  3.  O  kąt  biedny ,  choć  po4  dachem , 
proaita.  ib.  C.  b.  Zayrzą  mu  i  biedney  ^^eml,  żeby  na 
niey  ])ie  umarł,  Na  powietrzu  ducha  oddaie.  Groch.  W. 
a4}.  Ani.  odpowie  słowa  mu  biednego.  By  iuż  arogie,- 
go  i  nayoftrzeyszego.  Pafi,  F,  ł4i.  JSiedny  żółtek  ia.- 
ia  byłby  pozytecznieyszy  jod  głodu  umieraiącemn ,  nii 
wszyftko  złoto.  Summ,  i4.  a.  b.  BIEDOWAC,  -  al,  - 
nie,  czyn.  nutdok,  Ęoh,  b^tt0(,  >cb0||NI^Ht9ir  VMU ^  iM<» 


BIEDIL    ^    BIEDŹ. 

neka^,  mtW$%€fl^  Rojf.  B88oaam,  BOniuiiB,  booxiS, 
Bieduią  na.  matki  swe,  które  ich  porodziły.  Gorn,  Sen^ 
8.  -  §.  3.,  biedować,  biedę  klepnąć,  nędzę  cierpieć,  łtoj/l 
e^AcniBOBanu,  gtotff  Mben,  (SUnb  (eibetu  Biedowali  cał« 
życie  ten  mąż  i  ta  żona.  Off,  Wyr,  Zbiera  bez  przsfUnka 
pieniądze  i  biednie  iknera.  Zab.  8,  337.  BIEDOWAC  6ę 
Recipr.  biedzić  fię,  biedę  swoię  mieć  z  kim,  mocować  Bę  , 
paflbwać  fię ,  męczyć  fię ,  feUlf  ^9t%  mom\t  ^oiOl,  biMrtt 

|tt  fdmpfen  t^tAcn,  mit  tttMi  timi^fęn,  tingen,  M  tMt« 

tern  unb  ^niletU  Biedowanie  fię  z  chorobą.  Perz,  Lek, 
345.  Samem  fię  s  sobą  nakoniec  biedo  wał  w  niewcztaibh* 
Pil/?.  F,  a6o.  W  mym  siwym  wieku  częfto  fię  biednie 
Zmyślą,  iako  fię  ubogi  znayduię.   Paji.  F.  nSj. 

BIEDRUNKA,  i,  i.  robak  z  rodzaiu  krówek  maloWBuycii , 
Wfod.  tcturabaeue  auratU4.  Linn.  bet  Solbfdfet* 
BIEDRZBNIEC,  ńca,  m.  Boh.  hebtnit,  bebtttićef,  £ecf^ 
et  Rojffl  ff^ApeHegl),  ^epHorÓAOBHKKb ;  Bofn.  et  Rag. 
digniza,  jarcja  triya ;  \Croa.  pimpinMa,  Sorab,  1.  biie« 
neU/  ziele,  pimpinelia  Linn\  ieft  ogrodowy,  ieft  i 
dziki.  Kluk  RóiL  2,  249.  (ob,  Rospikamień)  bie  ^(nu 
l^ineKe.  BIEDRZENCOWY ,  «,  e,  tyczący  fię  biedrzeń^ 
ca ,  ytmi^tned  s  ^  RoJf.  e^Ap^H^ obuh.  BIEDRZNY  • 
Biodrowy  ob.  Biodro. 

BIEDŹ,  biegł,  bieży,  biegę,  Neutr,  niedok.  Biegnąć ,  ijfdruL 
Bieżeć,  ał,  y,  Continuat.  Biegać  Frequ.  et  Continutzt* 
biegiwać  Frequ.  -  Boh,  et  Shv.  be^im,  et,  ttlę  be^iOli  mt\f 
bebiwam ;  Vind.  bieshati,  bięshi,  beshiti,  besbai,  beshim» 
tezhi ,  tiekati ,  dirjati ;  Carn.  beshati ,  wejshati ,  wejshliB, 
derzhati ,  d^rzhim ,  ddrkam ,  derknem ,  tękam ;  Cro€U. 
begati ,  besati ,  der«hati ,  derchim  \  Dal,  bisim  ;  R^tg, 
bjezatti  i  Slacon,  bizati,  tdrcsati ;  Bosn,  bjesgiatti,  teodii, 
trricjati;  Roffl  6%ramB,  e^Ucanik,  6%ry,  ^ihTKy^  fS^- 
raio ,    cmpeKHymB ,    pHcmaiuB ,    pncmaio ;     Sorab.   a. 

bełaf^,  begnnfc^;  Sorab,  1.  bie^c{,  biein^  Wixvx,  btel^acti 
bije,  bi^im,  bibam,  bćbam,  (cf.  Sorab,  i.  pifcbi,  piessy, 

^  cf.  Lat,  paflTusj  Gr,  nciritt\  Hebr.  wa  pasa  inceffit^ 
Arab'  O^B  9en[t ;  cf.  Lat.  pes ,  Gr,  nes ,  jfoiof ,  nę^oj^ ; 
Ger.  ^uf  cf.  pies,  Ger,  93e(e),  prędko  iść,  prędko  cho- 
dzić, Unfen.  Pierw^y  niżeli  biegać,  nauczcie  się  chodaić. 
Kr  tu.  Bay.  16*  Jakoż  leżeć  i  bieżeć  zgodzi  się  to  razen? 
Pot.  Pocz,  a33.  Chłopcze !  a  nie  idziesz  ?  nie  bieżyas  na 
mych  nogach?  nie  widzisz  korbacza?  OpaL  Sat.  8,  (ob. 
noga  )•     Pr09.  Bieży,  iak  szewc  z  botami  na  targ.  Cn.  Ad. 

a4.  (Slov.  ben  gafo  6wec  bo  rrbiu    €>wec  bo  gatmtift 

beb<l>  co  tchu  rusza,  macha).    Czę(U>  biegał,    iak  gdyby 
się  kto  za  nim  z  kiiera  uganiał,  częfto  poważnie  ftąpił,  iak 
.za  proceflyą.    Zab.   ł3,   61.     Dlategom  bieżał,    abym  et 
prędko  to  powiedział.  Paft.  F.  66.     Bież  do  pałacu.  Boh. 
Kom.  3|    170.     Wras    biegę   do   niego.    ib.  4,   4 a*     Na 
.wyicigi    biegać  ,    na  zawodzie  ,    zawód  biegać ,    mil   bie 
SBette  \M^f    tennetl.      Którzy    na    zawodzie  biegała, 
wszyscy  wżdy  bieżą,  lecz  ieden  bierze  zakład-,  Uk  bież- 
cie, żebyżcie  go  wzięli.  Budn.  i.   Cor.  g,  a  4.  Ociec  mn 
rzekł*,  aby  też  na  grach  Olimpickich   lawód  z  kim   bie« 
żał.  Bud.  Ap.  95.  *    3ieżeć  za  kim,    gonić,    pędzić  Bt 
kim,  Uill9XĄttLf  ttaebtentten,  Via&l^^%ZV^    Poftrzegłem  tak 
rączo  bieżącego  ,    iakby  są  nim  biegli.    Jabt.    Teł,  58. 
Chciwiey  za  niemi  bieżeji ,  zatym  idi  ogarnęli.     Warg. 
Cez,  a  19.     Bieżeli  za  nieprzyiacielem ,  ile  sit  w  koniach. 
Warg.  CtZf  9^8«    Zą  dzikiemi  po  ia^ch  iwicrz|tuii  bier 


B  I  B  D  z. 

gsl  w  psj.  BardL  Tr,  ^19.  Prses  te  micytcft  it  nrienem 
r«ęftokro^  a«n  biegiwaf.  Otw.  Ow.  1 1 1^  -  5,  IV  ogóino/ci : 
i(iie«sy^,  eiltn,  tfintttau  l^a  ratunek  dsogą  daleką  dsiw- 
nym  ipiechem  towarsjssowi  bieiai  i  praybleiaf.  IVarg. 
|Va/:  a46.  Wierni  bieieli  do  mccseńikle;  ćmierd.  5i.  Dx. 
1 59.  .  Na  nieprsyiacieU  s  woyikiem  bieiat  ,  tam  kf dy 
o  nim  w  maiey  drożynie  powiadano.  Warg,  Cez,  i43. 
Bieiyss  na  tw%  «gubc.  T^ai.  47,  d.  84.  ( bu  teWS^  Itt  bdll 
IBerbetben).  Bmewo  to  bieiy  wagdrc.  5ł>/l.  £Jt.  E.  4. 
(wsbiia  aif ,  rodnie  asybko).  -  $.  Eiegać  na  konin,  na 
wosie,    pędaić,    machać,   asybko  iechać,    poieidzać,    JU 

9fftbc,  itt  SBiidm  rennen,  tranf  ^u*  m(rii ,  bunf  lu  fat* 

tfll*  Któi  tak  rączo  na  wosku  przeciwko  nam  biej^y? 
Bardx.  Tr,  ^84.  Gdy  koń  linieć  nie  moie,  biegay  na 
nim,  ai  się  dobrze  zapocL  Lek.  Ko4.  63«  Letkie  polki 
niech  biegną ,  by  się  nawet  w^dzi^a  pieniły.  Teat,  45,  </. 
77.  Yłyb.  -  J.  Biegać  za  sprawą  (w  trybunale),  (sa 
urzędem),  udadi  się  do  {prawa),  (i^  m  einen  (9U((te^ 
fht^)  Wfilben.  Jeśli  dluinicy  ludzie  cudzy,  tedy. aktor 
nicpowinien  tam.bieieć,  gdzie  oni  do  sądu  naleią,  ale 
mu  wolno  zatrzymać  w  długu  ich  mai^ności.  Cłutm,  i48. 
Musia!  sam  Orygienes  do  Ksymu  biegać.  Sk,  Dz,  laa. 
Kaie  mu  oyczyziig  pogańltwu  prtedadi;  bieiy  móy  do 
Garogrodu.  BirA.  Ek.  B.  6.  (  śpieazy  z  tym,  rusza  z  tym, 
prędko  się  udate  z  tym).  -  j.  Biegać ,  Urn  i  sam  biegać, 
(cntnt  lanf^n*  (  Ceirn,  besUm ,  petulire  morę  vUuIorfim  ). 
Jako  szaleni,  to  tam,  to  sam  biegali.  BirA.  Dom.  i64.  - 
$.  Biegać  kolo  czego,  krzątać  się^  uganiać  się,  uwiiać  się, 
wszędzie  się  ilarać  usilnie,  chodzić  kolo  czego  z  nalega- 
niem^ ({4  tiimmebi ,  (td^  trat  etmtti  beeifem,  barnach  i^es 
len,  UttĄttn,  ringen,  t€  nac^brAtfli^  fu^^eiu    Nie  biegasz, 

nie  mass  ;  nie  szukasz  ,  nie  znaydziesz.  Rys,  Ad,  47. 
Mieczysław  będąc  zrsucon  z  monarchii,  iąt  znowu  biegać 
około  tego.  BieL  Kr,  1 1  a.  Tym  czasem  chytra  pilnie  po- 
pierała Przyobiecaney  Armida  pomocy.  Około,  tego  cały 
dzień  biegała ;  Co  dowcip  i  co  gładkość  miały  mocy.  P. 
JCchan,  7.  laa.  -  $.0  rzeczach  nieiyiących  i  biegać>  bieieć, 
szybko  się  obrrcać,  ruszać,  {aufetl^  0(^  ((^neO  (megen. 
Gniewem  mu  oczy  by  sfery  biegaią.  Tward,  Wł,  i5.  Kształt 
iey  nayikładnieyszy ,  biegaiące  oczy,  iywa  barwa.  Zab. 
i3,  167,  (toffenbr  Wngen}*  Koło,  które  na  osi  uHawnie 
biegało,  Z  uderzenia  się  o  pniak  złamało.  Otw.  Ow,  633. 
On  dotąd  ntrzymuie ,  ie  ziemia  iloi,  a  słońce  bieiy.  Boh, 
Kom,  4,  ia3.  (krąiy).  On  bpatruie,  iako  gdzie  łodf 
bieiy,  ftrzeie,  aby  na  razie  kiedy  nie  flanęła.  Prot,  Kont, 
C.  3,  ó,  U  kogo  kopa  leiy ,  druga  do  niey  bieiy.  Jng, 
Gr.  B.  (ipiessy,  prędko  przybędzie,  foomit  (Ctin  gfs 
tilt ).  -  Cnoty  iey  musiały  iasno^cią  swoią  w  oczy  iSwiata 
wssyftkiego  bieieć.  Birk,  Zyg,  38,    (w  oczy  wpadać,    ilt 

hU  Slogen  fąffen,  In  Me  Slnden  fpringfti).  -    O  płynach, 

ciekliznsch,  bieieć  s  ciec,  płynąć,  UvĄtn,  rfłttiett,  ffUffll* 
Cdzit  błotny  Phasis  biega  rączemi  wodami.  Otw.Ow^^bi, 
Ren  z  prędkością  bieiy  ,  na  wiele  się  dr(Sg  rozchodzi. 
Warg,  Cez,  77. «  Przez  dolinę  rz^ka  bieiata.  ib,  a34. 
Podoóniei:  O  biegunce,  gdy  przez  dzieci  bieiy.  Sień, 
467.  (ciecze,  leie).  Gdzieby  przez  konia  bieiało  i  cie- 
kaczkę  miał,  dadi  mu  ....  Syr,  969.  -  Czas  bieiy,  szyb- 
ko npływra.  Me  ąelt  Unftf  i^etUnft,  UtfReft,  Czas  ble^y, 
ie  go  ani  na  koufu  nie  dogoni.  Ojffl  Wyr,  Świta,  mierzka,* 
biei^laUy  Ludaie  młodo  sch<)dią  s  <wiaU.  FUfd,,Kae^ 


BIBDZ   -  •BlEDZia 


191 


168.  Czas,  ktdiy  siybko  bieiy,  wnet  aoieese.  Mon.  76, 
197.  Gdziei  więc  ta  godzina  bieiy,  która  miia?  Zab, 
16,  376.  (WO^bi  ri(t  Me  4^tnnbe)?  Roku  lub  miesiąca 
bieiącego,  currentU,  (M  UuftnhtU  3<l(ttf  thet  ^MM)* 
Zegar  bieiy,  t.  L  zaprędko  idzie.  Offl  Wyr,  bit  Ubt^ 
Mnfin^Or,  ge(t)tt  ftib^  Pieniądze  bieią,  knrsuią,  kurs 
maią,  bal  Oelb  i^  im  Curfe.  Grosse  Praikie  według 
bieg^,  iako  między  kupcy  bieią,  brać  maią.  Herb,  Stat„ 
80.  Bieiąca  moneta  ,  kurs  maiąca  ,  w  biegu  będąca, 
Vind.  ushanzen  denar,  ®elk  bal  imŚatfe  i(t  .  BIEGAĆ 
się  Recipr.  o  p«ach,  jnrilkach  i  t.  d«  gonić  się,  poganiać 
się  ,  za  suką  biegać  ,  linfi^Ą  fepu  ,  Rojf,  6lSraai&cft, 
6lbraBainBCH ,  Sorab,  1.  b^ii ,  de  pruritu  9enereo  ani-* 
malium ,  (e(fano ,  ndmijjura  in  vaccis ;  Sorab,  %,  f  e  0<t> 
nafcft,  ganUafc^,    Vind,  pojati  se,  pojanje. 

Pochodź;  bieg,  biegacz,  biega* ^  biegue,  biegun,  6te- 
gunka^  biegUwy^  bieżny,  biegły y  biegłość,  dobiedz,  do* 
biegać,  naftieg,  .nabiegać^  nadbieg,  nadbiedz,  obbiedz, 
obbiega^,  obbieg,  pobieg ,  pobiedz,  podbiedz,  przebledz^ 
przebiegać,  przebiegh£c\  przebieg,  przebiegły \  przed-* 
biedź  \  przy  biedź;  rozbiedz,  ubiedz,  wbiedz*  wybiedz^ 
wybieg,  zbiedz,  zbieg,  zabiedź,  zabieg,  zapobledz^ 
S,  /piech,  spieszyć,  /pieszny,  spieszno//,  do/pigszyi 
i  t,  d,  X.  bosy, 
*B1£DZIC  ,  czyn,  nied,  *zbiedzić  dok,  biednym  ucsyniĆ, 
elenb  nta(^*  W  Atnieyfkiey  ziemi  zbiedzony  Oedal  iyt 
w  pokoiu,  Jatigatus,  Zebr,  Ow.  196.  .( '^^^^lony ',  agnę- 
biony,  niebetge^engt)*  Konie  podróią  zbiedzonc.  BIEDZIĆ 
się  Rec.  nied,  Sorab,  i .  (eb^uf  O ,  deluctor ,  pasować  si|^. 
mocować  się,  za  pasy  chodzić,  walczyć,  męczyć  się  «  kiat 
(o^. bieda,  biada).  (Sorab,  i.bib^Uiti  a#asnik,  btftKnC)« 
palaejlra )  ,  Boh,  ittt^niati  fe  ,  SŁ09,  igetim  f  Croat. 
boritisze }  Bosn.  jacitise,  rriuattise,  nadomechjatise ;  Sla^on* 
hiryati  se }  Carn.  anram ,  arujem ;  Vind.  ruYati.,  se  me- 
tati ,  tergati ,  tępili  >  RoJJ^.  cpa^pcanacu ,  ZŁoĄBsnnmhcn, 
Eccf,  6opanxacc  ,  6painHcx  ,  (EccL  6'^XAy ,  Gr, 
fita^ofMi,   gwałcić,    musić;    eBiKAÓHie,     Or.   /9/ą,  ne^ 

cejfitas,  gwałt),  tlngett;  fiiiH^feti,  HctAun,  %  lyotitU 

<|tl4{Cil.  ^iz,  i  mor.  Nie  będą  koronowani ,  którzy  się  nie 
biedzą  ąbo  w  zawód  nie  bieią.  Baz,  Hfl.  5 1 .  jZinia  i|ie 
s  razu  przypadnie ,  ale  znienagta  biedzi  się  z  latem ,  ai 
iey  lato  ufląpić  musi,  a  zima  ono  mieysce  zaflępuie  ^otąd* 
ai  ie  onoi  lato  z  ipieyaca  zasię  wyprze,  fodw,  Wroi%  37* 
Biedził  się  z  Jakubem  mĄi  ieden ,  a  gdy  go  przemódz  nie 
mógł...  W.  Genes.  Sa,  a4.  Sk.  Zyw,  i,  a46*  Kartago 
długo  się  z  Rzymem  opanowanie  biedziła^  Sk.  ,Dz,  ^\^, 
Maryusa  z  fortuną  się  Medził,  którey  wszjrQkie  naparcia 
męinemi  siłami  wytrwał,  l^ar^r.  Wal.  aai.  '  I,^niących 
i  biedzących  się  a  Rockiem  pobili.  Warg,  Cez,  i65r 
Biedzić  się  z  śmiercią.  Bardz.  Luk.  48.  Ludsie  się  ą  sobą 
biedzą,  ale  koniec  iaki  chce  bóg  daie.  Sk.  J)z,  5ao.  Jak 
gdy  morze  z  Zefirem  i  Eurem  się  biedzi.  Bardz,  ZmĄ,  48, 
Biedzić  się  a  myślami.  Bardz,  Luk.  8.  Długo  się  .z  upo<p 
rem  swoim  i  wilydein  biedząc,  nawrócenie  swoie  odkładał, 
Sk'  Dz,  108.  2  trwogą  się  Aiax  biedzi.  Bardz.  7>.  a65« 
Biedzili  się,  nie  wjedaąc  cg  czynić,  Pilcf^,  Sali,  170. 
^(wahali  się),  BIEDZICIEL,  a,  m.  i.  Sk.  Zyw,  a,  a8i. 
Który  się  biedzi  a  nędzą ,  z  drugjemi ,  z  sobą ,    bet   f{<^ 

^Utt,  VkilX,  n^irtert,  Mmpf^/ pritigtf     Wrodz^tkedA: 
BIEDZICIEI^IU,  iy  f.  Ąt 


102 


filEG    -     BIEGACŁ 


/ 


BIEG,  u.  OT.  Sło9»  et  Boh.  Uf^;  Soriib.  i.  \\%,  tt%%\ 
Roffi  6l&rb,  (£ecl.  fStiTKbcmao ,  6^rcinB0  uńteAuJi 
Rag.  bjegh ,  tjek ,  tark ;  Croat.  b<$g,  techay ,  tek ;  Carn. 
^CJg>  te«haj ,  tck;  ^o#/i.  terk,  trrik  5  Vind.  tek),  s 
bieganie,  bieienie,  prędkie  iict%  ^piessenie ,  dążenie ,  bft 
IBdttf,  ba^  Sdnfeil.  Nie  tylko  bieg  ludzki,  a  i  lot  ptaków  ce- 
luią.  Ząbk.  Mł*  433.  W  przyrodseniu  iednp  są  trzy  spo-* 
aoby  biegdw  albo  ruchania ,  wzgórę ,  na  dól ,  i  wokrąg. 
Lat,  JC.  C  b.  Strumień  płynący  w  prędki  bieg  byftremi 
wełny.  JCul,  Hen  94.  Powolny  bieg  rzeki.  Bot*  245. 
Biegiem ,  skokiem  ,  oćłiotnie ,  prędko,  ,z  trzafkiem.  Mącz. 

tm£(|ttfe/  f(ftnea,  im  6vtting^-    Bieg  koniki,  Hi^Ut^ 

betfRnetl*  Synów  swoich  do  Londynu  na  biegi  ko6fkie 
posyłaią.  Xras.  Pod.  1,  23 1.  Bieg  czasu,  brt  £atlf  bct 
0ett,  htt  $ńtf<tuf.  Dzień  to  iell  w  biegu  rocznym  dla 
mnie  nayuiioczyflszy.  Zab.  i4,  175.  Żywot  ludzki  bieg 
do  teierci«  Cn.  Ad,  i582.  (droga  spieszna,  krótka). 
Biegiycia,  bet  Se^en^Iatlf ,  Vind.  pretiek  tęga  ahiulenja 
(ciąg,  przeciąg,  pesmo  życia).  Bieg  gwiazd,  obrót,  bft 
Smtf  ttt  (9e(Urne«  Agronomowie  gwiazd  sporne  biegi 
przeględuią.  Kałah*  WieĄ.  C.  3.  Snadnie  władniesz  biegi 
niebieikiemi.  Xane^  Gd,  374.  Bieg  rzeczy,  bieg  powo- 
dzenia, bieg  świata,  i  wszyAkich  rzeczy  na  nim  toczenie 
wieczna  ,  fatum ,  nieporuszone ,  nieodmienne  rządzenie. 
Nag.  Cyc,  73.  bal  iS(^kffa(.  Niektórzy  maią  to  z  biegu 
nieba,  ii  cokolwiek  poczną,  ludziom  na  nich  patrze<5  miło. 
Gor.  Dw,   35.     Bieg  świata ,    tryb ,    którym  świat  idzie, 

bet  fSe(t(«uf ,  bet  £attf  unb  ^dng  bet  3)tnde  tn  bet  ®f  (r. 

Czworaki  ibin  biegów  świata  :  pierwsze  ztote  ,  drugie 
irebrne  upłynęły  lata ,  Trzeci  przypadł  wiek  miedziany  na 
ich  gorsze  ^^ny,  Naygorszy  nasz  czas  zmieszany  z  żelaza* 
i  z  gliny.  JCanc,  Gd,  367.  -  Bieg  przyrodzenia ,  porsą- 
dek  natury,  bet  8attf  bft  9?attlt.  Nad  wszyftek  przyrodze- 
nia bieg  to  ieft,  aby  żelazo  samo  pływad  miało,  Sk.Zyw 
3,  329.     Bieg  sprawy  iakiey,    porządek,    iakim  się  od- 

prawuią,  poftępek,  bft  gaiif,  bft  ijetflang  fitlft  ^(»*f.  - 

Bieg  iakiey  nawki,  kurs  iey,  bft  ^tttfnl  fitlft  SSiffctls 
ftbdft.  Przeszedł  cały  l)ieg  nauk  w  młodym  zaraz  wieku.' 
N.Pam,  3,  333.  We  Lwowie  odbył  bieg -nauk  szkolnych. 
ib.  i3,  90.  Nauczyciel  ieden  całkowity  bieg  literatury 
Francnzkiey  odbywa,  ib.  11,  174.  ZnakomStsze  osoby 
kratowe  daią  darmo  W  Chryftyanii  bieg  fizyki  i  innych 
umreiętności.  ib.  i5,  36.  -  Bieg  pieniędzy,  kurs,  który 
■raią,  betSntl  bfi&etUi.  Trzeba  wiedzie<5,  w  iakiey  ce- 
nie wydaie  się  iska  moneta  w  biegu  zwyczaynyin.  JaA. 
Mat.  1,86.  Za  grosze  Prazkie,  według  biegu,  iako  między 
kupcy  bieżą,  pieniądze  drobne  brad  maią.  Herb,  St,  8o. 
Bank  Altońlki  tyle  tylko  bilet '4W  swoicli  w  bieg  puszcza, 
łla  ieft  w  kaflie  wyrównywaiącey  im  wartości.  N.  Pam- 
12,  386..  J,  Biegi  zaięcze  s  ikoki,  bie  !e4ltfte,  fWf  fi* 
tlf^  i^tffftl^  Tr.  -  BIEGAĆ  ob.  Biedź.  -  BIEGACZ ,  a, 
m.  Rag'  tekic,  teklic^  r  szybkochod,  prędko  biega iący, 
ein  %nUt  Wufrt,  bft  fcfcneff  tóuft.  Azahel  był  biegacz 
bar^o  prędki ,  iakoby  sarna,  co  po  lesie  chodzi.  1«  Leop, 
3.  Reg.  3,  i8«  Biegacz,  za  zapłatę  biegaiący ,  kursor; 
na  wyścigi  bieżący,  zawodnik;  biegaiący  i  tam  i  sam, 
chodak,    włóczący   się ,'  włóczęga ,    biegun;    Boh,  bcbdlf 

Ger.  ein  tB^tbenlitifet ;  ein  S^e rtUnfet ;  ein  fienim(4nfet. 

Dudx,  33.  Włod.    $..  Biegacz,  czyli  wyższy  kamień  wmły* 

,    »ic,    bet  £<mfet/    bet  9bfte  .SDM^tftein.   Schneid.  565. 


BIEGA.     -    BIEGUN. 

(  Ćroat,  beślyirecz  :  Da/,  besalacz  fugitor  \  Vind,  besheozh  ; 
Rag,  bjexiv  :  Carn.  bestaj  ;  Rojf,  6"BrAd4ib  Jugax,  )* 
BIEGACZKA ,  i ,  ż.  Boh.  bfialfa ;  Bccl.  mciKa,  CTfera- 
0xeAftHHua,  Cr^rA«HKa;  Croar.  beslyl vka ;  /)fl/.besalicza,  » 
kobieta   biegaiąca   tam   i  sam ,   włócząca  się ,    f ittf   ( ftUte  ) 

Mnfetimi^  elne  ^etnmWnfftinn,  j^ftumttfibetinn.  BIE- 
GACZKA ob.  Bief^iinka.  BIEGANIE  ob.  Biedz ,  Biegać 
3.)  bieganie,  ob.  Biegunka.  •BIEGAŁNI A ,  i ,  z.  miey- 
sce  biegania  ,  Rojf.  6*BraAHi5ę  ,  Ecct.  6'fe3fceAe^b  ,  no- 
sopHuje  r4'fe  6'feraK)nic«  ,  6opwincH  ,  bie  SHennba^ttr 
gawfbabn.  BIEGAS,  BIEGUS,  a,  m,  biegacz,  szyhkono;?, 
ein  ^d^tieOftdttfet.  Po  całey  wiedzion*  ziemi  wolnym  z\\  y- 
cięztw  pasem ,  Z  zwycięztwa  na  zwycicztwo  szczęsnym  byt 
biegasem.  Zab.  16,  198.  J. 'Biegas,  bięgus ,  włóczęf;a, 
włóka,  powsinoga,  fin  ^'enimtrfibfr.  Chwytai*  bio^usów. 
Ojf,  IWr-  5-  Biegusy,  bieganie  tam  i  sam  niesforne,  po- 
biegł,  włóczfnie  się,  ba^  ^f tcttilauff n ,  i&frunifttcf*eit, 

i^ftnmfAwdrmen.  Już  to  rok  tych  biegusów  trzeci  i  dzie- 
siąty ;  Próżnom  się  iak  żyd  włóczył  przez  rozległe  kraie. 
Trtb.  S.  M.  78.  BIEGIWAC  ob.  Biedz,  Biegać.  BIK- 
GLIWY,  BIEŻNY,  a,  e,  Boh.Uhmtj;  (Sosn.hjcspir, 
■  Jugax ;  Eccl.  6'^raTneXBHUR,  ómB  Komoparo  6'BryiiŁb  ; 
JJoA.  bfjttń  vufgaris\  szybki,  szybkonogi,  biegu  prędkiego, 
fftnefflauffnb,  Wnfl  Rodzay  ftrusi  ma  nogi  wysokie  bici- 
ne.  Zool.  343.  Prędkie  a  biegliwe  Kartegineńikie  galery. 
FaL  FI.  54.  BIEGŁY,  a,  e,  BIEGLE  adv.  -  Rojf. 
fetTrAŁiH  ,  pl^aaKli  ,  Boh.  jbebló  ,  biegliwy  ,  bieżny, 
szybki,  fdjnf aiflUff nb,  f*tlfl  Biegły  A«lIo,  chart  Akteo- 
na.  Otw.  Cw.  111.  Woda  floiąca  w  zaległych  tłotefn  łu- 
gach ,  i  w  ftawach  niebieglych.  \AW.  Her.  i48.  Nie- 
opatrznie moy  czas  uciekł  biegły,  ib.  iSgi  J.  Biegfy.  by- 
wały,  ćwiczony,  doświadczony,   umieiący  dobrze,  ząaiąry 

iię.,  bfwanbftt,  gfWujIfi,   gfńbt,,  etftibtftt,  .^cc/.  mho- 

roRCKy CHhiH  ,  Rojf,  MCKycHŁiM  i  Vind.  obhojen,  poTajen, 
sYnzben;  Croar.v^sch;  Sorab.  1.  pjeffepanći'?'pżdy  wswym 
rzemienie  biegły.  Cri,  Ad.  345.  Niebiegły  W  czym,  nie- 
świadom czego.  Cn,  Ad,  556,  (niebywalec;  nlewie,  gdzie 
kozy  gnano ;  inszego  świata  człowiek).  Biegły  czego,  iń 
etWirt  etfabren.  Sp^^i6  si^  na  żeglarza  mylnych  dróg 
morikich  biegłego.  Pajl.  F,  93.  O  iako  byłem  roskosm 
*  niebieikich  żle  biegły,  Kuńg.Her.  i56,  BIEGŁOŚĆ,  id, 
i.  5zybko^(^|  ćwiczenie,  doświadczenie,  Boh.  ^t\\^^\ 
Sorab.  1.  p;f flf pOnfln^O ;  Croat.  vescbnoszt',  Mf  ©eldnflgs 
rcit,  ®f»<mbtbf!t,  gfttfgffit.  Bicgłoś<5  w  nogach,  drapać* 
setny,  ma  dobry  charakter  w  nogach.  Cjf.  Wyr.  Biegłość 
w  rękach,  źfodzJey.  \b.  (/?o^6"B'rA0crnŁ  byftro^d  dowci- 
pn;  Eccl  6t5'rAO(nifc  ucieczka).  BIĘGNIA,  BIEŻNIA, 
i,  i.  w  kopalniach  wytnia  pozioma,  służąca  do  apól- 
nictwa  w  częściach  kopalni.      Mierosz.   Mscr,    bft  Etftlf, 

ber  0an(j  im  aSftgWftff,   bif  ®ftg»ftW(lottf .    BIEGUN, 

a,  m.  biegacz,  prędkonogi  ,  fitt  Sdnfet/  €4nfIftóuf<T. 
Biegaiący  za  z&płatę ,  kursor ,  laufer ,  ein  Śof f ttCduffti   cin 

Jaufft;  Sorab.  \ .  U\)mth ;  liHdiA \  srov.^\Boh.\i%iiwn, 

bfbannff;  C:<7r/i.hitTopctz,  tękarz;  Fmrf- posiani  tiek«vey., 
tiekar,  ferkorez ;  i?a^.  farcjalaz,  tarkalaz  *,  Rojffl  G%Tj»h^ 
me^eul) ,  cKopokoA^  i  Fccf,  cKOpomć^eiib  ,  cKopoxo- 
A^ub  ,  TOH^Jilb  ,  pacmanieAB.  Biegun  biegunowi  w  dro- 
gę zaydzie;  •  poseł  potka  si^  z  posłem,  i.  Leojł.  Jer.  5i, 
3i.  r  J.  Koń  biegun,  Wożnik,  rumak,  einSKof.  Wci  bicz, 
kierby  bieguny ,  a  ia  z  wozu  zsiędę,    Dmoch,  JL  3,  149. 


BIEG    -    B1EX^  ; 
f  Bi>^m,  w$Jifdybyt,  włóczęga,  powyinoga,  tid^cs,   fflt 

jpfrumri»fet,$erom(he{((Krr2aiib(lrei*«;  ( Fm</-  bueahp^  s 
iebrak }  $  ^ora^„  I.  mlmo  $0  wi^fc^l, .  tiino^o  ^u^bśac^e. 

Biegun  ,  który  tylko, wtócząc  się  w  cudze  gamce  nagląd^f. 
SL  JJz.  363.  Kain  bc(\Eie  tulakiem  i  biegunem  na  siemi. 
Aadz.  Gtnts.  4,  la.  Dam6i^  i68.  Zm.  Pft.  97.  Biegun, 
eo  biega  po  niebie  i  po  aieini  *  x'0<u™li^i  omylnemi  swemi. 
Rey  Ap,  53.     J.  Biegun,   macbleyi,    faktor,    {h-ęcByciel, 

iedoac*  ,  elti  5W4Uer ,    ttnterWnW^t.    J.  Czop,  ciopek, 

watek,  na  którym  sif  co  obraca,  lub  biega,  oś,  Carn, 
tesbaja:  Croar.  tecbaj  i  .Sora^^.  1.  ^Utac^e  Uóp,  MP<t> 
6«r.  bet  9apfni  /  bn  SCugel.  Biegun  u  wrót.  OS  ^Vyr. 
Biegun  w  rurmiisaćb^  emóolus.  Jak*  Mat,  3,  bet  ^o(bei| 
bc^lB  2)tlUFtQetCe.  Biegun  mtynaiiki  ,  paprayca ,  ba^ 
SlO^tt^Uifra.     Drugi  pacierz  szyi   nazwany  oaią  lub  biegu- 

nem  cpi/{rop/iei/x ,  Krup.  1,  107,  bet  |mepte  SBitbeUnos 

d^ett*  -  Oś  ni^bieika  abo  punku  niiebieJkie ,  kolo  których 
iakoby  świat  się  obraca,  Boh.  ^ax^  ,  obttUf;  C^n. 
obraabaj ;  Itag,  Tez ,  {I6xef }.  Vind.  krai  neba,  tezbai  syeta, 
polus,  eui .  9S}e(tpO(* '  Biegun,  pótnocuy ,  po/i/f  arcticus, 
u  Kozaków  ielazi^  kolo.  Paszk.Dz.  i4.  biegun  południowy, 
antarcticus.  Hub.  Wft.  a8,  W^rii'.  G.  39.  Wyniosłość 
bieguna,  €levaiio  po/i ,  Ole  ^Oi^Ób^  <^.  49.  -  Biegun 
u  szroby,  macica,  ble  ^d^UUUnmutttt.  Tr.  BIEGUNKA, 
i,  i.  BIEGACZKA,  BIEZA^CZKA,  bieganie,  ciekączka, 
ayarrea,  JoA.  bc'bil»(a,  Mtplawice,  (bmfla<ta;  Sorab.l. 
U\aąa  f|OtpfC^ ,  btlt^e  pjepab  ;  Staroń,  aćrdobolja ; 
Bosn.  boloarridje ; .  Car/i.  drida,  d^rsa*,  C/'O0^.  drisztavicza, 
drisanicza  *,  i{o/^  A pKCHS ,    nOHOcb  ,     npOHO.bi    £cc/. 

6tryH&a,   bet  3>ttt(^a,   (Oeflett.  H^  9(bmei(ben). 

Biegunka  profta,  czcile  i  niezwyczayne  exkrementów  rzadkich 

praea  Aol<»c  odchodzenie.    Krup.  5,   704.      Jelito  proAe 

bywa  biegącaJUi  nagabane.  Spicz,  igi.  bieiączka.5/e7i.  4687 

Biegunki  białe*  krwawe,  zielonawe,  czamawe.  Haur.Sk* 

4o8'.   Biegunka  czerwona,    bie  (TOtbe  tRuf^t,    Slavon.  ker- 

TOgria  ;    Croat^  chrdvnicza  ,    grisa  ;   Rag.j  gT\xsi  s    Carn. 

griaha ,  d6jrenje ;   Vind.  kerrara  grisba,  ker^a,  kervaviza.  - 

Rojf.  uw.mb  biagunka  końaka;     MbimHm&cit,    MunycB 

biegunkf  mieć  ,     o  koniach  ,     Carn.  griahoT  s    biegunkę 

cserwoną  maiący.  -     Żartem :    biegunkę  cierpi ,  biegunka 

go  napadła  s    mieysca  nie  zagrzeie ;    tu  byt ,    tu  go  niema  \ 

wazędzie  go  ^t^no^perpttuum  mobile.  BIEGUNKOWATY, 

»,    e,    na  biegunkę  pochodzący,    S)UtC^taufaTttg.     Stolce 

lipkia,    flegmiilc,    niby   biegutikowote.    Perz.  Łdt.  1,  89. 

BIEGUNOWY,    a,    e,     tyczący  się  bieguna,    Eaufets; 

^iufet:,    ^apfen  5^    9t»gels,^0ls,    Biegunowa  dziura, 

b^  3i|^fen(0<b«     ^^fa  biegunowe,  cireuH  polares.    Hub, 

Wft.  6i»  Wyrw.  G.  5o.     Gwiazda  biegunowa,  JieUa  po- 

iarU.  ib.  283.  bet  ^oUtcitUl,  bet  yoUtfletn/  het  92orbs 

ftrm «  9Xeetftent*  VincL  mała  raedvednisa ,  hecron 
BIEL  »  u ,  171.  BIEL ,  i ,  i.  rf  ecz  biała ,  ma  tery  a  białaj  t^i 
®e($e  ,  etl94l  SBelM-  Lob.  Bielizna)..  Biel  ołówną 
bleywaaem  zowią.  SUn.  58 1.  Syr.  340.  Niech  biprą 
modry  iedwab  i  ązarłatpwy  i  karmazynowy  i  hisL  Budn. 
Ex.  a8,  6.  (ied wab  biały.  Bibl.  Gd.  weife  @elbe).  D»ie- 
sięć  opon  a  bieli  kręconey.  Bud.  Mx.  36,  i.  Człowiek 
w  bieli  s    w  białey  szacie.     Cn,    T/i.  1 2x5.      ittl  ®eifen, 

Ul    etnem    i^eifen  .  jtleibe ,     m\$    gefUlbet..     (Ki^f- 

ehxeiJb»    6%AApmeisl),    HeMOuaxl>,     nlfpcKiic  .ne^o- 
b£s]>»    (U»k  ,  śwjecki.i .  pppoi^  w  ozerni  ,  iGzdniioc]. 


BIBŁ    *    BIBLARZ. 


io7 


f.  yit  $99ząg&(nołciĄ  biel  na  drzewie ,  w  draeuia,  ^oJT^ 
6'&AB«  Sorab.  3.  beUfd;  (^c»x/z.  pupa;  Carn.  mf aga } 
Croąt.  mezga  (^o&.  ikiiaaga) ;  Sorab,  1.  |t»{C^lt  f^o^.  iy- 
wica);  (iBoA.  be(  a  mąka  biała;  mufkatowe  wino).  War^ 
fiy  do/konale  ieszcze  nie  praerobione  w  drzewo,  towią 
bielem.    Bot.  Nar.  24.    SwitA.  bud.   a.   bet  &pl\nt,    bet 

@pint,  bet  ©pan  ^  bet^pttnb,  bet  I9e%te  nnb  beffete 
itbeii  be^  i^(ae4  jtoirdt^en  bet  (Rtnbe  nitb  bem  jtetne^ 

alóurnum,     Biel ,  okrąg  drzewa  niedoikonatego  przylega^ 
iącego  do  aamey  kory.   JoA.  Art.  3,  ł36;  e^  i44.     Cieśla 
biel  ociosuie,  by  ieno  drseń  zoftai.Rey  Wiz.S^.b.  Dwóifty 
biel ,  wada  u  drzewa ,  gdy  biel  pokryty  ieft  na  przemian 
okręgami  rdzenuemi.  JaA.  Art.  3,  i44.  Biel  druga  wdrae*" 
Wach  niektórych ,   iako  w  suśnie ,  pod  którą  drżeń ,  caro 
arhorU.   Cn,  Th.    Hi  Jtetnbo(|.     Biel   trzecia  w  drzewie 
wnętrzna  między  iyłami  amoinomi ,  iak  w  aośnie,  pulpa 
arboris.   Cn.  Th.  hai  %U\%\%e  am  Sy^lhtf  porówn.  Miazga. 
BIELA,  i,  z.  BIELKA,  i,  i.    zdro&n.   RoJf.  StAgHRa, 
.  agaricus  GUdirchii  ,  gatunek  białych  bedłek ,    bet  ^ft^i* 
iś^r&MSm,  eine  ^t  eV^tet  @(^l94mme.  Jnaze  rydze  i  biele, 
a  insze  węiówki.    Pot.  Jow.  i\.    ( tamte  ieśd  moina ;  te 
bardzo  szkodliwe).  Syr.  1394.    $.  a. )  bielą,  białka,  to  aamo 
zwierzątko ,  co  teraz  popielicą  nazywamy ,  sciurut  ¥ulga^ 
ris  cinereus j  ie  ikoi^kę  ma  raczey  popielatą,   niź  bia^; 
RoJf.  6:BAKa;    Sh^ac.  pić^,    p(e((/  'p\^t^\     Croat.  pnh; 
Ger.  bie  $BU<bm«U^y  betSBKUb;  Od  tysiąca  bieli  Litewikiey 
po  zli.  • . .    yol.  Leg.  4, 35 7.  Bielki  Mohiłowikiey,  Moflciew- 
ikiey  grzbietowa   szuba ,  • .    Jnftr.  Cel*  LU.   (  ob.  bielina  ). 
Ze  btelczane  ikórki  na  dań  wybierano ,  stąd  wartośd  pie- 
niężną wzięły,  i  biele  snaczą  tei  monetę  dwa  pieniąiki 
waiącą,   Cn.  Th.   eltl  ©eljgtdfcbełl,  (ob.  aspergil),    Vind. 
belizh,  vienar,  denareji  s  pieniądz,  fenik  ;    yind.  pou  belizh, 
pou  belizha  s    halerz  ;     Carn.   węl^h  ,    w^z.    (cf.   Rojf^ 
MopAKM  RyHhZB).  Od  kwarty  gorsałki  pox»tery  pieniądze, 
a  na  Wołyniu  i  Podlaaiu  po  dwa  bile  (  biele  ).     y^l.  Leg, 
3,  25.   {ob.  Bilonowa  moneta),     j.  Fałaz  ten  poszedłby 
u  was  w  potomne  wi^ki ,  za  cayftą ,  iako  mówią  ,  bielkę. 
Smotrz.  Ek.  44.    ( za  dobry  pieniądz ,    f|it  baote  9)tiinje» 
BIBLCZANY,    a,    e,    tyczący  się  bi«li,   bielki,  popie- 
liczny,  RoJf.Qf>xii,  e*AHH  ia,  ajUf<b « ,  Kofferowie  w  nie- 
których  częściach  Rnikioh  krain  miafto    dani    z  kaidego 
domu  bielcoane   abo  wiewiórcze  ikórki  wybierali.  Stryik, 
112.   (w  Syberyi  S^aj^kI)  pewny  gatunek  podatku). 
BIELANY^  piur,  różne  mieysca  w  Polazce,    gdzie  kla- 
sztory 00.  Kamedttłów,  9etf<bUbene  Oettet  In  ipolen,  mo 
€Amalbii(enfet  Jtl&jiet  ftttb ,  i>yk,G.i,jS,  od  białego  tych 

aakonników  ubioru.     *BIELANIN ,  a ,  m.  Kameduła ,  eitl 
Samolbulenfet*     Tam  czyści  maią  awóy  klasztor  Bielanie. 
Susz.  Pie^^.^f  jfk  2.  (pod  Warszawą,   pod  Krakowem). 
BIELARZ^  a,  m,  który  bieli,  pobiela;  ^o^  b((ic,  bUić; 

RoJf.     eBwAK^Smd)  ;     Ecch    eluumieAS  ,     Ol&AHĄBHHKJb  ; 

bet  9Bei$et/  ^n  etnottś  m\$et,  meif  mt^tU}t.  $.biecharz, 
ktdry  płótno  bieli,  blechule,  bef  S3tei<bet,  MtmanbMeU 

(bet.  $•  Bielara  oyaą,  pobiełacz,  Roffl  AyA^Bignicb, 
bet  >Bet|tnner.     BIEŁARKA,  i,  ź.  która  bieli,  blechuie, 

pobiela,  bie  aSeffetinn,  WHd^mn;    Boh.  UMa,  hU 
■'  UŁta;  Roj:  d^AHAbHHua ,  ertAzu^imiBi    bielarwą, 

y,i.  bielnik,blech}  i{oJ:6lDAiu»Hfl;  Boh.Uixfit4,Um9f 
biOblo;  CoTAi.  weliahe^  Kfm&  pleha,  plehaliafaa,  obie- 
litYalishe,  bie  Slei^^f  BMfoira,  laeobi  £m^  is6.  -    $•  s* ) 


xi>4 


BIKLCE.    a     BIBLIO. 


imię  róinych  miaii  yv  Fól&zcze  ,  htt  ^ome  t»nf^bttft 
etihte  in  yoien.  BIELCZANY  ^b.  BieU,  bi«lka/  BIS- 
1j£C  Ntuin  niedok*  sbielei: ,  pobieleć ,   ubieli  dok.  Boh, 

tłuń ,  iUUń ,  iii^m ;  ^oj:  6%xtmh ,  noe^A^iia  \ 

Sorab,  i.  ^elU  fo,  bćltt  fo,  bielić  M^,  biatym  się  ftawać, 
białym  aię  pokazać,  biatym  bydf ,  »eif  Werbfll,  »eif  et: 
fd^eineil;  »etf  fe^ll,  W  ftarcach  wło«y  bieleią.  W^yck. 
An.  61.  Kraisy^  iui  zbfełaty  ku  iniwu.  1.  Łeop,  Joan. 
4,  35.  '  Ukazała  «ię  bieleiąca  tr4dem,  iako  ćnieg.  i,Leop. 
Num.  12.  Kość  bieleie.  PaszA.  BeU.  B.  Jak  kruk,  choć 
to  aobie  iutro  białym  bydź  obieeuie,  nie  ubieleiemy  nigdy, 
póki  tey  światłości  ochylać  się  będziemy.  Smotri,  Apo,  i  ao» 
D^ień  bieleie,  światło  wschodzi.  Groch,  W,  4o.  (,świta, 
htt  iCild  ^tWX  )•  Picrrsi  iey ,  alńbafirem  co  niegdyś  bie- 
lały ,  Krwią  zawrzała  jf^iłynęły  i  nią  oczerniały.  Min.  Ryt* 
•5,  278.  Stół  iego  srebrnym  naczyniem  bieleie.  Petr.Hor* 
Sk^m.  "     BIELIC 9  czyn.  nied,  ubielić,  zbielić,  pobielić, 

wybielić,  doA.  Boh.  ibfUti,  ^jliti,  MUtoati,  ^robetttl,  pts 

lefoWĆti;  Slovac.  h\\\m,  H\{m\  Sorab.i.  Ulu;  Sorab.^^ 
Mifd^;  ,C/-oar.  bćleti ,  bćliti ;  DaL  et  Bosn.  bilitl)  Rag. 
bjeliti ,  objćliti ;  Vind.  belit,  pobeliti,  obielurati,  obieli ti  9 
Corn.  weliti,  wflem,  bęlem^  RoJf.\&hxvanh,  3a6'bAHni&, 
białym  uczynić,  biało  ^rbować;  meif  mac^eil,  Weiffll. 
Któi  będzie  umiał  śnieg  bielić ,  albo  lilią  zdobić  ?  BirA. 
SA.  D.  3.  b.  Gnuśney  ilarości  niezbędne  szrony  Jui  ubie- 
limy wiek  mdy  zielony.  Anakr.  78.  S«acowuieys<a  to  fta- 
rość ,  ten  wiek  ubielony ,  Nii  w  milłerue  pierścienie  war- 
kocą utrefiony.  Chód.  Kofi.  65.-  $•  Bielić  wapnem  dom, 
mur,  śdąnę,  tynkować,  mit  ^nlf  IPelM/  au^ioeif eil ; 
Kojf.  BatTHinJb ,  Hananumb ,  tónd^eil*  Faryzeuszowie  są 
iako  groby  ubielone.  Sk.  Dx.  a6o.  -  $.  Bielić  twarz ,  bie- 
liczkować,  bielidłem  farbować,  tl^ei^  fd^minfen,  ob.  bar- 
wjczkować ,  rumienić.  -  %.  Bielić  cyną ,  powlekać  miedź ' 
cyną,  9er}Ulliett;  B0A.  cynOnMti,  cpnugi;  Cro^r.  czinyam, 
Loszitrimś  5/aron.  kalayszam  *,  Rojf.  \y Ammh^  BUAyAiiniB, 
AyHCeHie  ,  xyxeH&Ea.  Rądle  bielić.  OJJl  Wyr.  bielić 
srebrem,  pośrzebrzyć,  Aterft(bern,  Veffittntl.  Bielidło 
ku  bieleniu  groszy  odlanych  i  inszych  (larych  rzeczy  śre- 
|>fliych ,  ie  się  będą  zdały  być  nowemi.  SieszA.  Ped.  547. 
Wziąwszy  srebra,  bieloney  podsunęli  miedzi.  Zab.  8,  §5. 
Trfb.  Bielić  srebro,  odświeiać  warząc ,  6Hber  lOei^  jf e^ 
bf tl.  -  *  $•  Bielić  na  słońcu,  blechować,  «n  htt  @Onilf  f>kU 
^en ;  Yind.  plehati ,  nasonzhati.  -  Poteziu  do  blechowa- 
nia  czyli  bielenia  płócien  uiywaią.  Pam.  84,76^.  Pt^tno 
naylepiey  bielić ,  kiedy  iabłoń  kwitnie.  Zaw.  Gosp.  Bie- 
lenie, blechowanie,  Rojf.  sue^&AKa.  Bielenie  wołku. 
SleszA.  P^d.  Sao.  N^  ®ad|)^blei<^ett.  -  $.  Pig*  czarne  bielić, 
czarne  białym  robić,  WA  ®4»ar)  iSeif  mat^R.  O  kunsscie 
krasomowiki  w  ikutkach  niepoięty ,  Kunszcie ,  ^o  moiesz 
bielić  to  co  było  czarnym,  ircu.  Wierłz.^io.  $•  Wypo- 
gadzać,  wyi&śniać,  et^tUeti ,  W^tUtn,  M^iixtn.  Ten 
GO  z  niczego  wasyMo  tworzyć  moie,  Zasępia  mebo  i  zbowu 
ie  bieli.  Nar.  Dx.  a,.  i4i.  BIELIC  się,  Rec.  Nitd.  bie- 
leć ,  białym  aię ,  dawać ,'  me i^  metbett.  •  Wiatr  udchf, 
śniegiem  spadłym  bieli  się  dolina.  JTtaf.  OJf.  H.  4.  Jui 
^łos  mi  się  bieli  ftarością  sędziwą*  Zab.  11,  332.  Zaht. 
Coś  się  tam  bieli,  widać  tam  coś  białego,  b«  f^ltmiieft  Mi 
SSelte^,  Fig,  bieli  się  z  wierzchu,  wewnątrz  ozamy  ? 
Ay  caił»wiek  w  gruncie  ^  na  pozór  dobry.  0£'.  Wyr.  fiBebo 
się  t:eU  s  wyp«»gadzii.  iię,  fMr(  |f<^  (Wf*  D«i«6  się  bieU 
eb,  lieltrie,  Świta. 


BIELICA     -     BIELMO. 

BIELICA,  BILiCA;  BYIICA,  y;  ArttmUia,  SBepffłfr 
ftir  Jttaut.  Kluk.  R}o9K  a,  a  I-I.;  Niektórzy  bylicę  zowią 
matkę  cielną  ,'<a  to  ^1a- iey  wielkley  mocy.  Crtsc.  271. 
Bielicft  wodna ,  sydtritu  secunda ,  Diofcorid.  %atnWUMbs^ 
ffdtlt  Syr.  i3i6.  Hyltca  iółta  «  chry*anthemum  ,  Ht 
9elbb(ttme»  Syr,  574.  $.  Zielikc^,  chwaściiko^  ttttPrMt. 
Niech  mi  z  moiego  zbdźa  miaiłó  ziarna  Chwaft  i  bylica 
urodzi  się  marna.  Chrofc.  Jttb.  118.  BIEŁICZaNY, 
BYLICZANY,  a,  e,  tyczący' się  ziela  bieli<!y,  VOn  S^& 
fnf ,     Proch  byliczauy,  Crtsc.  272. 

BIELICZKOWAC  cz>n.  niidoA.  ubieliczkbwać ,  dokona: 
bielidłem  farbować  ,  iMelić  lice,  meff  f<|^millfeil.  Wtod. 
Bieliczkowany ,  ceruffatiu,  Cn.  Syn.  170.  Shvac.  IjćCs 
tiij,  fp^lminti.  bielidło,  a,  n.  biała- farba,  mączka 
do  bielenia  twarzy,  RoJf.  6'&ABAO,  6%XHAB,  Bofn.  bjaki- 
ka;  lEccl.  cmHBie -,   /ta^.  bjelillo ,  bjeiniza;   Slovac.  )Mu 

Uo;   Sorab.  1.  fd^nł«f  ^«^»  weipe  ^ntinfe.   (Btih. 

UWhU,  UWUti,  blech,  bielnik,  bielawa).  Bielidłem  ko- 
biety modne  płeć  sobie  poprawiaią.  Kraf^  Pod.  1 7.  Mon, 
64,  873:  Więcey  wydaią  na  wódki  i  birfidTa;  niżeli  na 
iałmuiny.  Budn.  Ap,  i4o^  {R^Jf"  GfejiHAlHukb ,  co  bie- 
lidło robi ,  Ut  meife  ^ćminU  ttl«<bt  )•  $.  Bielidło  ku 
bieleniu  ftafych  sreber.  Ślesz.  Ped.  347.  htt  SBfiffltb. 
BIEL1KOICZ,  herb,  tnj  wędy,  z  Litwy.  Kurop.  3,   6. 

fin  SBappen. 

BIELI!VA,  y,  i.  futro  bielczane  (ob.  bielą,  bielk4  > 
tdWidiUfit,  Śifid^l^efa.  Bielina,  szuba  grzbietowa,  l^e- 
,lina  ftitro  brz  uszko  we.  Jfnflr.  cwl.  lAt.  BIELIZNA,  y, 
i.  białe  rzeczy.,  gromada  ,  ilos  czego  białego ,  .  ffict^f ^  f 
SBeif KUd !  eiil  i)«ufeil  tntiftt  SiR^e.  Bielizna  na  drze- 
wie   pód    wierzchnią  ikórą   ai    do   rdzenia ,    ałbumutn. 

Mącz.   htt  &plittt,  hai   SSei^e  nnter  htt  SBannirliibr* 

(  ob.  biel ,    Sorab.  a.    bfHfa ),     $•    Bielizna ,  białe  ryby  , 

®elWf*e,  SBdPif«0  (Orftcir.  tBfaiiHnge;.  Ktrp»,  ka- 

raś,  lia,  płocica  i  inne  bielizny,  są  w  ftiięsie  miałkie. 
Haur.  Sk.  i43.  Przez  bieliznę  atoli  zwyczayuie  rozu- 
mie fię  sam  drób  ryb ,  małe  rybki ,  iak  płotki ,  i  t.  d. 
Cały  dzień  węd^  zapussćzaiąc ,  nic  nie  łowili  krom  sa- 
nmy  bielizny.  Off,  Wyr.  J.  Bielizna,  chudy,  iako  to 
koszule,  prześcieradła,  chuftki,  i  t.  d.  SBetf^Cttg,  SB4s 
f^ff  RoJf.  6'&A]ie,  Boh^  ))rabIo;  (o*:prać);  Carn.partni- 
»a ,  pertnina  ( ob.  parć  );  Croat.  rubje  (ob:  rąbek).  Bie- 
lizna .ftołowa.  Teał.  28  6,  108.  {ob:  obrusy,  serwety, 
^tf((t94fCbf.  Bielizna  u  dzieci ,  choć  gruba ,  niech  będzie 
częRo  prana.  Pir.  Pow.y^  79.  J,  Bielizna,  biały  kolor 
przepędza iącey  fię  gorzałki.  (RoJf.  6'£AK3Ha    9   białość  )  , 

ha€  fIBeiff  im  iBrantitiodne  hrm  t>t^Mttti.  Odiąć  trzeba 

od  gorzałki  bieliznę.  Tr.  BIELKA  o^.  Biela.  BIELMO, 
a ,  n.  biała  albo  szara  Honka ,  która  przydarąc  się  w  oku, 
wsrok  ćmi}  Botn.  bjelo ,  Slovac.  et  ^oA.  bdlltO ,  C^nf  t*a 
Ofn;  RoJf,  t%XhMÓ\  Sorab.  a.  bć(f;  Croar,  mrina  iii 
mezdra  na  oku;  Carn.  mręna;  Vind,  mren«>  malink,  htt 
m\%t  Obet  gr«lte  <Sr«ar.  Stwardzenie  humom  ltpkiego» 
który  oko  zakrywa;  pospolicie  bielmem  zowią.  Comp.Me<L 
60.  Szare  bielmo  ,  cataractn  ,  suffusio  ,  niemoc  oka, 
która  źrzeni^ę  z  przyrodzenia  czarną,  bielmem  z  razu  bi4-> 
I&Wym  liah  burawym  lub  iółtawym  lub  niebiełkawym 
z<  wolna  polU3rwa,  a  potym  zuj^ełaie  iasłaniAi  -  Perz,  Cyr. 
2,  1 69.  >  Po  namaza^rfii*  pdc^t>  bielnń)  z  oczu  Tobjaazo- 
wyoh  sthodBić,  i^tfby^błttatka  iaSdcikia.  I,0&p,Tob,ii,  \4. 

{  złupHo 


BIEŁNIi:    ^    BiERA. 

(ifupłfo  alf  bidmo.  BibL  Gd,  oft,  tulka).     $«  Ptg.  saiCiilie- 
Bte  umjsfu  ,    gdy  kto  nie  może  tirnawa^  pnwdjr  *   <:hoć 

iuiu ,  SrrUettbnng  /  w^nti  mm  hit  as«(r9f U  »i<^t  ebifee 

9fB  mm,  SUrflenriŚ/  2)e(ff ,  ^Me.  Pądirunki  nayby- 
Arseyssemu  wzrokowi  sędjuego  niespędsone  bielmo  na  oczy 
|»nywodsą.  PsaUnoii,  53.  Wypolerował '  lego  rozum, 
m  tdląt  t  umysłu  iego,  tak  iako  t-ocsn^  bielmo.  Gorn. 
l>w,  544.  Kto  prawdę  powie ,  kto  zfema  bielmo  spędza, 
iak  gdyby  mn  w  oczy  soli  nasypał.  JPo^  Jow^  94.  Moie 
kafdy  tą  ksiąiką  bielmo  sobie  zetrzeć.  Xłok,  Turh*  praefi 
Diunbrm  111.  $.  Bielmo  w  oku  s  białek  ocsoy ,  ba^  SB^lf  < 
im  Snge,  Rojf.  et  Eccl,  ^x6Kh  \  Slavon,  bilina  ii  oku). 
Bywąią  kroAy  na  frzenicy  albo  na  bielmie.  Syr,  xi 9. 
BIELMOK9  a,  m.  ziele,  pałecinik,  bielmo  s  oczu  spędza, 
argemcnia^  Linn.  htt  (^ad^Kge  SRe^tl  ,  Ut  Metmtf^n* 
Syr, Ml,  ^Roffi  6'JbABMOKb  gatunek  iywicy  o^.  bjeługa). 
BI£LMOOKl,a,  ie,  f  ccA  CTBam  o  onenb,  y  Koro  6'Bxi>mo 
na  TAaay,  bielmo  na  oczu  maiący,  beli  dtdtten  tlbtt  tOflfett 
Ctśttt  pa^enb,  Bielmookiego  syna  ociec  zowie  kapra- 
weokim,  Zaó.  S,  35o.  Jlyck* 
BIKŁNIK ,   a  ,   m.  bielawa  ^  blech ,  gdzie  się  płótno  bieli. 

Płótno  dadi  na  bielnik.  Gof,Ek,  TJ*  Bielnik  długi.  Miajk4 
JtyfAi .  BIELONY  06.  BieliiT.  BIELOWATY,  BlLOWATY, 
a,  e,  do  bielu  podobny^  f)>lilitlltfl0«  Trzecia  powłocaka  ciała 
leił  błona  bilolrata  czyli  sadłowata,  celhiloła,  adiposa* 
ferz,  Cjr.  1,  i6*  BIELSK,  a,  m.  miafto  tr  górnym 
Salą&u ,  IBUit  in  óberfc^Iefietl ;  a.)  iMi  Podlasiu,  In  ^O^las 
Ibif K.  Wyrw.  G.  2i38.  BIELUCHNY,  a,  e ,  BlELUCZKI^ 
BIELUŚKI,  BIELUSIENKI,  BIELUTKI,  BlEtUTENKI, 
md¥trb^na~  o\  J9oA.  ietoM^;  (clotitifó;,  ił<j^  e^feAśHB*. 
BlUt  f)fiAexoii^Kl> ,  intenJUa  od  biały,  gAtl)  IOd$, 
ff^nemeit,  (f^tire^Agftwetf ).  Bieluchna  wełna^  Bottr. 
j66.  Rączki- bieluchne. //li/.  Oli'*  16 5,  Bielusieńkie,  iako 
inieg.  Haur.  Sk.  3o8*  5/a/:2)łr.5K  Birk.  Dom.  81.  Bie- 
luchna płe^,  iak  lilia.  TeaMa,  go.-  BlELUGAj  1,  i« 
attola  okrętowa,  dziegieć ,  kley ,  bielu ga  w  Mofkwio  wy- 
łączone są  a  handlu  i  samemu  dwofowi  aachowane.  Wyrw* 
O.  290.  Rojf,  etkhuotib  gatunek  iywicy^  eitt  ^tts\^ti 
J^|.-  BtBLUNi  a,  m.  ziele «  szalej  ,  «lMb  lulek,  hyo-- 
4eiamus  niger*  Linn.  fd^motl  8U(enltattt^  loBftatlt,  aa* 
i3rte,  od  roaumti  odwod3ti«  Xtuk.  Rost.  3,  aio«  Sten.  8o« 
7im<£z.  lóo.  (d5* blekot),  JJoA.  Miłt,  UX^\  Rojf.  GrbxtHtLt 
CkAeHa«  6xeiionia$  Cdrn.  zhetriT^,  aobnik,  sobnijak^ 
Vind»   sebnik,    S.  Apolonie  tra^a)      Bieluń  dziędżierawa. 


BlE4EtAC    -    BIERtf. 


I#l 


m 

*  flfltL  Z  dworzaninem  bierki  graiąci  pri^grał  król  Kasia- 
mi erz.  H^ró.  Stał.  5 5 o.  Granie  kart,  koftek,  szachów, 
warcabów,  damy,  bierek.  Poi.  Jow.  a,  198.  j.  Kałkuł, 
^ałka  używana  przy  obieraniu  na  urzędy ,  kreika ,  wyrok, 

dekret,  Ut  SS^a^Iflffai,  ble  ^BMfllmmtf  Me  &tivmt,  ber 

8(lt<fl>riłd> ,  b«^  Utłleil.  Zawsae  niepewna  takiey  elekcyi 
biera ,  Bardzo  częfio  człek  błądzi ,'  chociai  i  obiera.  Pot, 
Arg.  118.  Kiedy  on  zemfię  swą  w  Grecyi  wywiera.  Padła 
nań  s  góry  sądów  boakich  Jbiera.  Po/^  5^/.  a6§.  -  $.  Dola, 
los  {ob.  kofika),  Ui  ^\aWi,  Uil^H.  "Kto  wie,  iak 
biera  padnie*  Rys.  Ad.  ć.  Neptun  ieglowaniem  władnie, 
J  iak  chce,  tak  bierka  padnie,  Pttr,  Hor.  A,  3.  Mogłali 
tflk  smutna  paćó  biera  na  syna  królewfti ego?  bóg  losami 
władnie!  Pot*' Poct*  86'  Bi^  się  chcesz  koniecznie!  anuź 
opak  bierka  padnie?  Pot,  Arg,  ^59.  Juf  baczyli  sobia 
agubną  bierę*  Chro.<4,  Luk.  93,  Jnaks^a  od  twey  teraz 
moia  biera.  Pot.  Syi,  7 1  ^  Biera  woienna.  ib.  89.  -  $.  Bierka 
owea  Turecka,  Wołoika,  z  ogonem  tłuftym  okrągłym  ^  eil| 
tAt^^tt  tiUt  aSalfud^ifd^r^  €k(af.  Od  błamu  birek 
Egipikjch  po  ziłi  • . .  Od  błamu  birek  czarnych  i  szarych 
gt4  8.  VoL  Leg.  4,  357.  et  6,  i33.  Widzę  a  pola  bierki 
źeną,  Idzie  wołów  robotnych -izei-eg  długie  Har,  3,  Sao. 
BIERAC,  czfftot.  słowa  Bra^-  BIERACZ,  a,  m.  BIERCA, 
y,  wt.  Vind.  berauz,  sbifaT^^*  jemauz,  jemloTe*,^  który 
bierze,  biera,'  het  ^tt^met,  ^tt  ^It^mtuhe.  Bieraca  dura 
vox ,  eed  latinam  exprimie  tiece^rtor-,  approbator  confilii  i 
ufitatior  biorący*  C/i.  Th.  Prtyfiągł  Wóyt,  ie  chłopów 
teraz  nie  masz  we  wsi «  iedtao  fto  5  i  mufiał  waiąć  bierca 
ito  groszy*  Rey  Zw.  ^9*  ( wybieraca,  pobierca  ) ,  bet  Cttt' 
liebmer.     BIERACZKA  *    i  ,  i.    acceptrix.   Cn.  Th.  hU 

S^ebittetitm ;  empUti^tńm,  9ltiKe(tiietitrii,  Sinnef^metinti* 

(  BIERET  oó.  Biret.  - )  BIERKO  WIEC ,- wca ,  fn.  Rojf. 
66pKOBeal)  ,  BIERKOWISKO  ,  a  ,  n.  waga  RofTyjflŁa 
5oo.  funtów,  ciii  9htf|tf^f^  i&m\AfX  »0tt  500  f  fimb*  Ta 
częl{f  kraiu ,  a  którey  produkt  lniany  wyprowadaa  się  do 
Rygi ,  miała  dotąd  szczególnieysae  wagi  swoiey  znaczenie, 
którey  funtów  pięćset  nazywa  się  bierko  wccm.  Dy  ar.  Gr, 
3B0.  Rachuiemy  w  bierkomec  i3.  kamieni  WiUńikich, 
a  kamień  na  iiintów  4o«  Vol.  Leg,  4,  354.  (Sao. funtów). 
Bierko wiflco.  Voł,  Leg,  3^  645« 
"^BlERiyruSZKA ,  i,  i,  aKiem.  MetOIttl  /  Sictflimf 
mttn  fBiit  f  drobianka  piwna,  grailiatka)«  O^aodkę 
a  chleba  z  widem  a  a  cukrem,  abo  w  piwie  wai^yć,  masła 
a  soli  przydawszy  ,  polnego  kminu  tila  smaku  trochę, 
będzie  gramatka  abo  biermuszka.  Syr,  933.  et  948« 
^undz.  169.     Rofll' Aygminb ,  ^tedfApUl,   SttegettfMUt   BIERNAT,  BERNAT,  a,  m.    imię  męzkie,    Bernhardus 


Bieluń  '^udaoliemfti ,  nicotiarta ,  S^dbiKt^ftOUt  ob.  Zdro^ 
wiec,  Cn.  Th,  BIELUNOWY  ,  a  ,  e  ,  Boh.  blin^W^ 
tycaący  ai(  bieluna ,  flSUfeUftdnt  *  •  BIELUSIENKI,  BIE- 
LUŚKI, BIELUTKI  o^<  Bieluchny,  Biały«  BIEŁY  mo- 
neta ¥,  Biela4 

BIBNIAS^^  a,  m.  Rag*  B^not  Croat,  B«nko;  Do^  Ben* 
no$^  Boh.  aSeiiei';  Rojj:  eeneAKaml),  imię  męzkte,  !Be^ 
tiebUt.  Nieś,  1,  io3.  Jabł,  Her,  Nar,  HJi.  4,  S37. 

BIBRA,  y,  i.    BIERKA,  1,  i.  tdrobn    kamyk  warcabny, 


Jabł,  Her.  S*  Bernat,  Biał,  PoR.  168.  Tak  mówi  Bier- 
nat S.  W.  PJi.  W.  70.  -  J.  Gfupak,  proftak,  nieuk,  elit 
^ftlfdlriser;  (5liifal«ł>lttfeł,  Łwi>f  Kto  ieftproftym  Bier^ 
natam ,  przecięi  on  nie  zroaumie  necay,  byl  mu  nie  wiem 
iak  wywodził,  by  iak  naylepiey  słuchał*  Budrt*  Ap.  17. 
^'roRak  ci  laj  profty^  ia  Biernat.  Cn,  Ad,  gSt.  Rys,  Ad. 
58.  Davus  sunty  non  Oedipus),  Ja  nieumieiętny  i  profty, 
iak  mówią,  Biernat. /oa/./7«  378.  Wszyscy  wołaią:  sena- 
tor to«  a  to  profty  Biernat.  Słar*  Ref.  i44« 
BIERNAT  ob.  Piernat. 


io  aię  biera,   bet  30ameit(te(tt ^  iSd^dfiein,   Ecel  6iipKa« 

ftOCoiKa  ATpibLHaf.  {Rąffl  eapsa  s  karby),  itoj^ntm-  BIERNIA,  BiRNIA,  i,  i.  dań^  pobór,   tiUWt ,   Kflg^bf. 

lu   {ob,  piechota).     W  takim  przypadku  nie  rozpatruie  Prz^z  srogie  podatki  i  biernie  Darli  naa  monarchowie  zll 

fię  w  aaachach,  iak  mu  fię  bierka  nada.  Piich,Sen.Ą,  i7o.  niemiłoiwrnie.  Pot.  Arg.SSi,     Dusze,  miailo  bierni  i  po- 

Bierki,  ^ra  w  wa^ctbyi  w  aftachy,  ^mcv{fUt,  ^a(^s  boru  wybierał  Osman  w  PoUiase.  Birk.  Xax.  Ob.  £.  b* 

Tom.  /•  i4 


io6 


BIERW.  *  BIER^l^b 


Nnś  dona ,  leAi  co  BoAato ,  gotuy^e  b  tego  f^mi  f ano* 
csonąbi«riii%  krew  a  trapionych.  Birk,  Zam.  6.  -  BIER* 
NOSC,  ści,  i.  ikłonnośi^  do  brania,  UiomoiC,  MeCRe^Itts 
(ted)t;  i^Bfll<^t«  §•  Stan  cierpienia,  doświadcsenia  (kutków 
prsycsyn  dsiataiących ,  Ue  ^offmitdt,  Det  Uibetlbe  ^U^ 
fitMb*  Ze  ogień  ma  moc  roztopić  sfoto,  nazywa  aię  toocą 
csynną  csyli  czynnością ;  a  źa  złoto  móie  bydź  roztopioce, 
aowie  się  mocą  bierną  czyli  biemóicią»  Cy€mA»  Log,  40.  - 
BIERNY,  a,  e,  BIERNIE  przysłówek.     §.  Lubiący  brad, 

chriwy  /  takomy  ,    n^im\id^t\%  ,  tiai^ićjitii  ,  ń^tnuA^l^* 

Znam  iąj  ma  serce  l>ieriie  i  pieniać  się  rada.  Trf&,  5'«  M, 
36.  Bierne  wilka  charty  chowa.  Kochów,  74.  (na  wilka 
chciwej.  $.  Obszerny,  biorący  w  się,  mogący  więle  obiąć, 
getinmigr  »W  faffenb.  Bierna  szkuta.  Ojf.  Wyr.  5.  Cier- 
piący ,  znoszący  ikutkowanie  przyczyny  iakiey  działaiącey, 
9af|t9,  (ribeilb-  stówa  bierne,  wyraiaią  sąd  o  t^y  rzeczy, 
która  bierze  ialgl^własnoćć  od  drugićy.  Xpcx,  Cr<,  1,  32. 
SI09.  ttf>e)(i»e  f  ttpeilHoe  ^TOWO ;  Roj:  cinpaAame^bHiiiii 
rxaTOxb,  (o^>  czynne,  ob.  niiakie  stówa).  Duch  nasz 
przez  się  bierny  ieft  w  przyjmowaniu  wyobraic6  od  zmy- 
•tów ;  iednak . . ,  Cyank,  Log.  a8.  Bierne  czyli  cierpiące 
naczynia  chymiczne ,  za  pomocą  których  otrzymuiemy 
owe  ikutki  ,  których  się  od  czynnych  spodziewamy. 
Krumi^  Chy,  i8r 
BIERWIONO,  BIERZWIONO,  BIERZMO,  a,  n.  belka, 
tram,  Boh.  btmitO;  Eccl.  et  Rojf.  6epBHO,  6pe9HO, 
6peBeH^0  9  6geu4uiKO ;  Carn,  hermo ,  brun  *,  Yind.  bru- 
ne)  ein  9Mcn,  eln!Ba«ttt«  Ptayniefiemy  stamtąd  kaefcdy 
bierzmo  iedno;  a  gdy  ieden  a  nich  wypuszc^tat  bierzmo, 
tedy  ielazo  wpadto  w  wodę.  Budn.  3.  Rtg^  6,  a  -  5- 
(każdy  po  iednćm  drsewie,  BibL  Gd.  a  gdy  obalat  drze- 
wo.  i^.)*  Wieie  do  dobywania  murów  ftarzy  z  bierwion 
i  desek  robili.  Papr.  ¥V.  1,  igS.  Jupiter  żabom  za  króla 
rzncii  bierzwiono  w  wodę.  Ezop.  9.  Widzisz  trzaszczkę 
w  oku  brata  tifego  \  a  bierzma  w  oku  twoim  nie  widzisz, 
Leop.  Math.  7,  5.  bierwiona.  GaU  Al.  j3g.  bierzmna. 
Sehh  Math.  7.  (halki.  Bibt.  Gd.).   Siovac,  |9  CUbSOm  Oftt 

wmn  ^lebaf  /  htww  »  notim  n^e  wibifi, 

BIERZE  ob.  Brać.  BIERZMO  ob.  Bierwiono^ 
BIERZMOWAĆ,-  owat,  -  uie,  czyn.  niedok.  chryzmem 
obmazać  na  poiwierdzenie  w  /ofierze  ,  BoK  MttUOlDdti/ 
Mhtmgi/  BihitOWdtDam  ;  Croat.  bórmati  ,  b^rmam  ;  Hung, 
b^rmilok;  i{42^.  Da/,  krizmati }  Jioire.  bermati ,  kriamfiti ; 
Carn.  krishmati  ,  firmuvati  ,  firniujem  ,  firmam  ;  Vind. 
fimati ,  birmati  ^  Ger.  ffcttlf (tl ;  z  Łac.  firmare ,  confir- 
mare.  BIERZMOWANIE,  ia,  n.  5/oc.  MrOIOtOani ;  Mrs 
fllOVf<t»  Hung.  bfSfmalas;  Croa/.  bermanye ;  Bosn*  herma, 
krisma,  ktizmanje,  (  7^a/.  crisma ) ;  Stavon.  krizmauje; 
Cturn.  krishmai^^e ,  firma ;  Viąd.  firma ,  firmanje ,  Mf  %iU 
tRffttng*  Sakrament  bierzmowania  koćciot  bierzmowaniem 
albo  potwierdzeniem  zowie,  iż  gdy  ten,  który  ief^  iui 
ochrzczony ,  chryzmem  S.  przea  bifkupa  pomazany  bywa, 
s  przydaniem  ^ów.;  biarzmuię  cię  albo  potwierdzam 
chrycmem  zbawiennym  \  więc  iui  sita  nowey  mocy  odwai- 
nieyszym  bydi  poczyna,  ^ucz.  Kat.  3,  373.  Bierzmo- 
wanie, w  Greckim  obrządku  miropomazanie.  S^.  Persp^ 
4.  Pimin.  Kam^  10.  ęt  ao.et  70.  Bferząiuiącym  się  do 
imion  we  chrzcie^  jadanych ,  ieszcze  iednp  imię  fię  przy* 
daie.  Kras~Zb.  1,  I&g.  Kam.  Kat.  iSo.  Bierzmowanemu 
daic  bifkup  policzek,  ąhy  p^mif tat,  ii  fąko  rycer«  ifszyft^^ 


BIERZW.    -    '«BIESAOA. 

'm  wycierpieć  dla  Chryftnaa.   Karnjk.  Kał.  i6o#     Go^ru 
Sen.   3x3.     $.  Bierzmować,   wyciąć  poJicTsek  ,o^rfctgrn^. 

efiie  O^rffige  gf^en,  (weil  h\Ą  Ir^  ber  ^irmelung  bur(^ 

bfO  §8if(^0f  gff^iel^     J  tytalantów  czciło   bierzmowano. 
Jei.  Eh.  D.\. 

BIERZWIONO  oh.  Bierwiono. 

BIES,  BIS,  a,  191.  z  Ruika,  czart,  diabót,  .szatan,  >fy 
duch ,  Bieljk.  Kr.  44.  cf.  Ger.  bet  SBÓfe ;  %tX  łeufel ,  >ft 
6atan;  Boh.  M;  Rojf.  6'Bcb;  EccL  d^cl>,  AeMonl), 
Aia6ojib,  camaifa,  Ayx'k  3Xou,  aHreAb  camaHMul)  • 
Crpat.  bći ,  (  w  inszych  f^^alektach  szczególnie  w  znacze- 
niu wiciekto^ci ,  Rag.  h]^ furor,  libido^  phrenefit^  aru- 
mi  tlatio ,  bjeesan ,  bjeeflan  furibundut »  Croat.  bias  s 
wćciektokć  \  Croat.  beszeu  ;  Dal.  biszan  s  rabiosus :  Bosn^ 
bf s  ,  mahnjtofł  insania  :  bisan ,  mahnit  iiuanu* ;  Bohm 
iĆfllQ^  m^tef ió#  w^ciekty;  i{o^.  6'BcHÓBanzUH,er£meHUK» 
opętany,  wyciekły,  6'BcHOBaHie,  6'£meHcnx80  wściekłość). 
Rufini  swoim  Mężykiem  gdy  komu  taiali ,  Biesy,  to  lęft, 
szatany,  częfto  wspominali.  Papr.  GrL  iłi4.  Częfto 
ofiarnie  się  biesowi , "  co  chcemy ,  aby  świat  wierzyt ,  i^ 
bogu  ofiaruiem.  Mon.  70,  746.  Zta,  iak  biea  iaki.  T^eatm 
55,  b.  36.  .  Gdzie  bies  nie  moie,  tam  babę  wrazi.  Comp, 
Med.  .354.  Zle  to  z  biesem  żartować.  Offl  Wyr.  (nie 
malny  diabta  na  ścianie  ;  nie  igray  z  ogniem  $  psa  nift 
drażniy).  Potrzebny  tu,  iak  bis  w  Częftochowie.  ZabK 
Zbb*  4i.  (iak  Fitat  w  kredzie).  Niechayże  bies  biesa  drze; 
równego  niech  równy  poymuie.  GaW'.  Siel.5jS»  Bies  po-> 
gani  na,  swóy  swego  znalazł,  Cn.  Ad.  34.  (znalazła  Marta, 
swego  Tarta,  gffi(^  fu<^te  fidf,  gicicft  failb  |t(^).  Janie' 
kędy  cię  bies?  niech  cię  piorun!  Mon.  65,  54 1.)  tDO  ^t 
bUf  bet  ^enfer?)  Bies  go  tam  wie.  Boh.  Kom.  1,71. 
(kat  go  wie  \  naboiniey:  bóg  go  wie).  Bies  po  mm!* 
Dwór.  J.  4.  (diabła  po  nim,  nic  wart,  na  nic  się  nie  ada^ 
ba^  tattgt  ben  ijenf^r).  ^  U  biesa  J  u  katal  do  biesa!  do 
kaduka !  (e^ltl  ^eilff r ,  bepttl  ^  • . .  Któż  na  nie  porwie 
aię  u  biesa!  Bardr.  Tr.^^y.  Fóyśdi  do  biesa  ,  do  diabła, 
w  niwecz  się  obrócii! ,  fum  SpMtt  Mten ,  30  SBilifet  Wet^ 
b^tl.  Póydą-  traktaty  do  biesa ,  ieśli  mu  pie  odda  w  sa^ 
kład  towarzysza.  Białob.  Odm.  11.  -  Do  biesa  tam  tegd 
było  s  kaducznie  wiele',  Det^eufelt  rfeL  Nie  mogłem  sobie 
dadż  rady,  bo  do  biesa  to  tam  było  tych,  co  czuprynę 

;     jfkali.  Offl  Wyr.  -     Leda  bies ,  leda  kto ,  byle  kjto ,  \tbtt 

S^Met,  jebet  Vlatt,  ieber  ^mei  tmt  einf4Qt,  iebmeber. 

Nie  swey  sile  ufaią,  lec^  niezgodzie  naszey ,  J  tak  się  nas 
}eda  bies  nabiie,  nalbraszy.  Pot.  Arg.  324. 

Pochodź,  biejuf^  zbi^JU^  biefieć^  biesojlwo  ^  biesowy 
{ypOT6yfn.beJiya^beJlwUJ.  Bieiciady  oh,  Beściady. 
fBIESAGA ,  i ,  i.  częściey  w  liczbie  mnogiey  BIESAGI, 
mieszek  takowy,  który  i  na  zad  i  na  przód  od  szyi  wifi. 
^4fC2.  -  RcLCf  bisazi,  dranka  ;  Jtal.  bisaccia  j  Lat,  hiffaccium  i 
Gall.  biflac  ,  besace  ;  Bosn.  bisaghe  ,  dvanke  •,  Croat. 
biszaga,  biszśge,  drpjapha,  bazha.;  Dal,  dranke,  drojache ; 
Carri,  bósfiga,  wóslga,  {Carn.  b^sdm  s  napycham)-,  Yind. 
bisagą,  bishagą;  bct  $1»epia^ ,  bet  £llte|rf«(f  /  (o3.Sak.}; 
Rojfl  KOmoMa,  nomoMKa,  cyMA,  koui^b.  BLESAZl^ 
iEtiCr^n.^  kapseczka ,  mantyczka.  Mącz^  Mnichowi  dawszy 
ieśó,  trzeba  |nu  i  w  biesągi  włożyć.  Rys.  Ad.  4f^  ^^J^J^ 
niósł  zboże  w  biefia^e  ^woiey.  W*  4.  Reg.  4, 4  9.  Chleba 
już  nie  doAawa  w  biesażkach  naszych,  i.  Leop'.  1.  Reg. 
Oy  7«  (w  a^umkacli,  3.  Leop,),    ĄUeąor,  Żaden  c^iek  nie 


B1^SCIAI>.    -    BIESTA. 

ponj^li  znać  siebie  famcgo ,  2^deii ,  lecs  patrzy  biesag  nft 
grzbiecie  drugiego.  Skłon,  ^ers,  36,  ( cudze  ^ wy fłcpj^  nam 
w  oczy  tkwią ,  a  awoiefmy  nad  zadkiem  powiesili.  Mącz. 
BIESAGOWY^  a,  e,  tyczący  sif  biesag,  fitnftiacf  s  Rojf. 

CyMOHHUif. 

BIESCIADY  ob.  Beściady. 

BI£SIADA,  y,  i.  BIESIADK A,  i,  i.  xdrbn  ,  pofiedzenie  wesołe 
przy  .trunku  albo  przy  potrawach.  Cn.  Th,  uczta ,  czei^<f  j 
bankiet,  luaztyk»  gody,  godowanie,  ka|  ©dfllttaC,  ble  ®flfVetep, 
htt  ^&fnMfOA\  Croar.  goachenye;  jDa/.  gozba,  chasztenye, 
gosztbina ;  Bosn,  gozba ;  Slavon»  goiłba ,  csaft ;  Sora6»  3, 
gO(C)!lia,  iSorod.  1.  (eftitllft;  Carn.  goftarya,  goftje;  Vind, 
golłitje;  goftuTznje,  goftuyanftvu;  Boh,  flM^*  Biel,  HJi, 
3a3.  Rojp,  nupb,  nupyiURa,  nHpmecmaó,  (Bieiiada 
w  inszych  dyalektach  ma  znaczenie  pofiedzenie ,  rozprawy, 
rozmowy,   mowy,  słowa;   Boh,  befefttf,    pOfebil,   f^OfeKenj 

^oUcna  corueffus  famiUarU ;  ttij^o ,  f^e  t«f ooe  f^ofefteni 
ti^M,  mfib  ipefelf  lu  |a(raiHi(^,  (efeba,  be{l^5f«  chłodnik, 

altanka ;    Rojf.  6ec'fe4a  kompania  ,   rozmowa i»    6e^AKti 
chłodnik ;  E'ccL  6ec'B'AA>  paaroBOpl),  rozmowa ;  dyatekt  > 
homilia ;  *  Rag,  bersjedda  s  dictum ,  termocinatio ;    Cróat. 
bejisedar  mowa;  Bosn.  besjeddas  S€rmo ,  locutio;  Hung* 
beszeds  dicrio,  s€rmo\   I^incf.  beiTeda,  jefiks  ięsyk,  strmot 
dictum ;  Carn.  besęda  ceróum,  termo ;  besedishe  s  słownik ; 
beacdnishe  s  słuchalnia,  ^udyteryum  ).     Ktoś  wyłoiiyf  bie- 
siadf ,  ie  bies  fiada  na  niey,  Wierzę,  ieieli  bankiet  sprawi 
kto  w  otchłani.    JTcAow,  Fr.   80.      Wina  po  biesiadach, 
kf dy  bies  siada   pilnuią,    Podw.  Syon,  C^.  4.     Pospolicie 
o   biefiadach  mówią  :     siędm  biefiada  ;     dziewięć    zwada. 
Kosz.  Z^or.   71.  b.  ( nie  pro^  wiccey  nad  siedmiu).     Bie- 
fiada rzadka  bez  błazna.  Rys.  Ad.  77.    Cn.  Ad,  a4.     Bie- 
fiada sucha ,  co  piiany  bez  piwa.-  Cn.  Ad.  34.  -     $.  bono- 
wanie,   godowanie,    tSo^IIetfn*      Bogatego  pokuU  ubo- 
giego biefiada.   Cn.  Ad.  34.     Jadł  a  pił  a  ubywał  biefiady 
z  zwey  pracy,  l,  Leop.  Eccl.  5,  17.  (roskoszy.  5.  Leop.) 
5.  ncSeohA,   rozrywka,    zabawka,  kro toch wiła,    ttntef|<lt« 
twa%  ,    &kfttl ,     JtnrjiDeU.     Król  miał    niemałą  biefiadę, 
dwomiąp  z  tych ,  którzy  się  o  ten  żart  gniewali.  Gorn. 
JOw.   ao3.     Miewaią  białe  główki  biefiadki  nietrefne  lada 
z  kim ,  a  sTuga  poczciwy  będzie  na  fh-onie.  'Gorn.  Dw.  399. 
Woyflca  z  obu  ftron  ftały  spokoynie ,  patrząc  na  onę  bie- 
fiadę   chfopka  małego  z   olbrzymem.     Stryik.   127.     BIE- 
SIADNIK ,    BIBSIADOWNIK  ,    BI&SIEDNIK  ,    a  ,    m. 
bankietu jk ,  godownik,  goić  na  biefiedzie,  lub  tei  spra- 
wuiący  biefiadę  lub   dcztę,    bet  ©C^ItWtlfet,   iSantUtiUt, 

bet  %a^  htp  ri tifin  ^affle ,  ober  auĄ  btt  ®a(t0eber ,  ber 
ciB  9aftma^(  gitlt;  Roń.  (obeftmif,  fmifmnjt\   siovac. 

90bO»tlil,  for^t;  yind,  gofteńik,  ikupjedez,  gosfluranlki 
bratezi  Sorab,  1.  (raśfa;  Bccł.  nupOBameAB;  RoJ/l 
tjipjnectnńoBxmtXh  ;  (porówn  :  Vind,  beaednik,  bese- 
dcraoz  s  mówca ;  C<V7i.  besednek  s  adwokat ;  Rag.  befsjedoilć, 
beizjeditegl  s  loeutor  ;  Croat.  beszeditel  ,  goromik  t 
ak>wća;  A»//i.  betfjeditegl  £  orator;  £ccL  6^'tyĄ0BHVLKb,s 
boniłeta;  RoJT.  6ec'b40BHHKl)  homileta;  (fo6e€'k4HRKb, 
co6tc'&40BaizieAB  kompan ,  kamrat,  spólnik  i  towarzysz ). 
BiefiaJoiku«  twe  bankiety  Swędem  trącą  piekielnym.  Bald. 
sen.  96  Biefiednicy,  którzy  wespołek  z  sobą  biefiaduią,  . 
sympo/e^.  Mącz.  Biefiadownik,  godownik «  który  liiy- 
wa  a  biefatd  rad  patrzy.  Mącz.  ri«  90tt^iv4nr«  Leiał 
biefiadnik  nifdzy  winnttni  kuflami,  Qiw.  i>w. '6b^. 


ąiESIA.     -     BIEŻ. 


^^ 


BIESIADNY,  BIESIBDNY,  BIESUDNICZY,  BIE- 
SIEDNICZY,  a,  e,  tyczący  6ę  biefiady,  godowy^  ucztoVy» 
bankietny,  ^anftets  ,  ^Ą/ttiWiii  ,  %t^tttiXaVKti,  %t^' , 
Cariij  galtne:  RoJf.  nHOHJdsi;  C  Vind,  bewedea,  beseditlius 
wymowny;  Ro/fl  6ecD4HbXH  rozmowny).  Biefiedniczy 
towarzysz  ,  sodaiis.  Mącz.  Biefiadnicae  korony.  Nar. 
Tac,  a,  3a8.  WesołoiiJ  twarzy  biefiadna*  Warg.  Wal. 
235.  $.  Zabawny,  źartowny,  krotochwilny ,  «tltet(a(s 
tenb,  Wetrtaft;  furjWeiClg.  Biefiadny,  kunsztowny, 
śmieszny ,  facetus.  Mącz.  Wielom  &^  podoba  człowiek 
iwawy,  a  takiego  zowią  biefiadnym.  Gor.  Dw.  1 6.  Starzec 
iui  zeszły,  iuż  nie  biefiadny.  Rot.  Arg.  6ł4.  Sprawuy 
fię  podług  czasu ,  a  raz  ku  rzeczom  ftatecznym ,  drugi  raz 
ku  biefiednym,  ku  krotofili,  ku  grze  myil  swą  przykładay. 
Cor.  Dw.  121.  Ludzie  krotofilai  i  biefiadni.  iTojrz.  Lor, 
26.  Wada  w  rzeczy  powainey  jioyłieiC  ia]vą  biefiadną, 
letką  a  iartowną  przytacza<r\  Budn.  Cyc.  j5.  BIESIADO- 
WAĆ ,  -  .  ował ,  -  nie ,  czyn.  intrans.  godowau ,  bankie- 
tować, biefiady  ftroić;  Boh.  (WdfpM,  (O^Ugi;  Sorab.  1. 
^OftjlSptt.;  Vin</.  goftuyati^  goiliti  se;  Carn.  godim;  Croat. 
goztiti ;  RoJf.  nHpoBamft  ,  BHpzneciaBOBaniL  i  {porówn. 
Rag.  befsjediti  sermonem  fiabere ;  Bosn.  besjediti  collocuiy 
sermocŁnari ;  Dal.  besziditi ;  Hung.  beazilennl  s  narrare  \ 
Vind.  besediti ,  besedurati  s  gadać ,  mówić ;  Carn.  bese- 
dujem  ,  beseduyati  ,  ^  besędijem  ad^oeare ,  besędem  se, 
alt  er  car  i  ;'  Roj}.  6ec'lbA0Bani&  bawić  ai^  ,  rozmawiać, 
nauczać,  kazanie  mieć,  napominać,  co6ec%40Bainfc  rozma- 
wiać ,  bawić  fię  w  kompanii ) ,  fd^manfeti ,  (|aftireii ,  banles 

ftteil.  Dawni  byli  zwykli  w  lecie  biefiadowa^od  drzewy 
laworowerai.  Otw.  Ow.  394.-  {.Bonować,  ftc^  etlte  %iXt 
t|ttn,  IDO^IU^en-  Biefiadować,  rozkoszy  poczynać.  Mącz.- 
$.  O  zwierzętach  :     ierować  ,    dobry  byt  mieć  na  llkim 

mieyscu,  «\}K  S^ereti:  ft((  H  M  einetit  Crte  »o(I  dc^et 

Uffen,  gUt  fOttCommen.  Zwierz  dziki  w  puszczacb  i  lasach 
przebywa  i  biefiaduie.  Haur.  SA.  288.  Upatrzyć  na  drze- 
wie fi^liiko  ,  gdzie  wróble  zwyczaynie  na  nocleg  bie- 
fiaduią.  ib.  4i. 
BI£SIECn<iaił.me^oil.zbiesieć<ftfi.póyććna  diabła,  na  biesa, 
ftać  fię  do  biesa  podobnym ,  pogorszyć  fię  ,  psuć  ńę  ,  sza- 
leć, \Aa^.  bjesniti,  bjeftorati ;  £ccł.  6^ciimHCH,    6'Bcho- 

Bamucfl  i    teullifci  toerben ,   M  yeriberbeti ,  rafeti.    Jui 

wszyscy  ludzie  na  kwiecie  zbiefieli.  J*^*-^^*"^*  ^•"  BIESIĆ 
czyn.  rdedok.  zbiefić  dok.  RoJf.  etcMin*  ,  Bsetcanii., 
beftwić ,  szalić  kogo ,  do  biesa  podobnym  czynić,  »dt(eilb| 

a«  einet  gurie  tniK^en,  Mfetib  nu^d^en*    Pisałam,  profi- 

lam  fię ,  chęć  fię  ma  zbiefiła ,  temerata  ejl  nojira  volun^ 
'  tas.  Zebr.  Ow.  237.  BIES08TW0,  a,  n.  azatafiftwo, 
^łabelftwo ,  Łeufrlep ,  tettfef.  To  biesoftwo  nie  wyrzuca 
fię  tylko  w«  modlitwie  i  w  poicie.  Lach.  Maz^  1,  4x6, 
(EccL  3A06%coB€inBie,  i40Xo6K€ie  bał;wocbwaUlwo ). 
BIESÓWY,  a,  e,  do  biesa  naleiący,  fteufeUs*  RoJf.  et 
EccU  etcoBCK/H,  etcdab.  Zyć  w  sprawach  biesowycb. 
Stryik.  Gon.  43.  RoJf.  6^coBq|HHa  syn  diabła,  eill  SDeUs 
fel^rtnb.  ♦BIESOWYGANIACZ ,  %,  m*  Eccl.  6l)coiła- 
FHameAB  ,      saKAaHai]ieA&  ,       oGaflHHHKl)      laklinaci, 

•  ezorcyaa,  bet  teiifeirtiiiiiiet. 

BIESZCZADZKIE  góry  ob.  B^ciad. 

BIETTA,  y,  i.  imię  biatogłowikije  Brygitta.  Jabł.  Her.  SBridUtH. 

BIEŻ,  a;   m.   gra  w  karty,    ein  AatteilfpleL     Bjjiz  uttąpił 

Faraonowi}  chapańkaLoioJ^rówi*  Żrąj*  Pod.  5  o.  ^.  bicz^  gra. 

i4 


•  • 


AoS 


BIEZ\C.    -    BILA. 


BIEZ\ĆZK1A  oh.  Biegącłla,  Biegonkt. 

BIEZę  ^  BIEŻENIE  ob.  Bieds ,  biegi,  BIEŻNIA  ob.  Bit^ 
gni*/    BIEŻNY  cb.  Btegliwy. 

BI&OS*  u,  m.  potrawt  ji  pofiekanego  micfiwa,  ( cf«  Cer.  ®^git(i ) 
bet  flIiIgOllt*  Bigoa  hultayiki  s  równych  micfiw  z  kapuilą.  O/^. 
IV>r.  Bigos  to»  wcsoraysza  potrawa.  Cn.  iloT.  35.  nleświeia 
raecs  ^  poniewai  i  rlbatki  sdalą  fic  na  bigoa.  ^.  Rzei, 
fiekasina/^.  8l<l00ltt,  f (fin  gfMC^e  S^6tfe.  Nawet  flrychy 
■grzybiafe)  baby,  śpitalne  kaliki,  rąbali  Tatarzy  na  bi* 
goay  drobne.  Zimor,  Siet.  a 4  6.  Podnosząc  nogę  ogier 
lak  wilka  grzmotnie ,  z  paszczy  narobił  bigosu.  Zab.  1 3, 
0^7^  Tyfb.  $.  Bigoa,  zamieszanie,  mieszanina,  zamęt, 
.fBetiplftting*  Będzie  bigos  iaki  nowy  z  odszczepie&ftwa 
$ego.  BirA.  E^.  C.  b.  Teraz  takie  bigosy,  takie  miesza* 
niny ,  Ze.  mi  fię  od  ktopotu  ai  kurzy  z  czupryny,  T€at. 
43,  c.  4.  lVy^. .  Narobić  bigosu  ,  nawarzyć  piwa  ,  na- 
bawić fiejbie  J  drugich  kłopotu,  ^ŁaMf  ©ertruf,  ®ets 
fpfrritng  anrb^ten*  Gdyby  nie  gieneral,  byłby  narobił  bi- 
gosti^  Teat.  i3,  64.  (Rojf,  nHrycl)  iednćy  ma^ci  karty). 

BIGOT  9  ą  ,  m.  z  £ranc.  przesadnie  nabożny ,  efat  Mg^Ctft 
SSenf^/  Rfdf'  6orOMdxeul).  BIGOTKA ,  i ,  i.  kobieta 
w  wierze  i  naboieńftwie  przesadzaiąca,  RoJf,  GorOMOABKa, 

eoroMOA&HKtfa,    cin  llgott^^  Stauetiiimmer,  (porówn. 

dewotka ).  Z  t^y  parafianki  prawdziwa  bigotka  $  iak  ona 
krzyiyki  robi  nad  Ubaką!  Teat.  24,  b.  49.  BIGOTE- 
RY  A ,  yi  r  4*   zabobonne  przesadzenie  w  wierze  i  nabo- 

zcńftwie ,  Me  {Blgottetie.  •  ^ 

BU  AC  ob.  BIĆ.-     BIIAK,   a,  m.  co  fię  biia,  rębacz,  fin 

Cd^iim ,   ^  OtAufer ;    Boh.  bitec ;    ^pi-aó.  i.  \Ai\l, 

biplciet  ;    l^i/k(.  bijenik  ,   biyes  ,  ,biunik  ;    Carn^  wyavz ; 
£cc/.  6iBisa,   eanieABt   (porówn:  Ger.  SBAttel;    Tatar.* 
Wi  s  hetman.    Pa^zl.  Dz.  80. ).    RoJf.  6'{H|{a ,    Apą^ynb, 
Apa^l>«     Biiak ,  co  fię  rad  biia.  Cn.  Th.  -      $.  Kiy  krót- 
szy u 'cep    (porówn:    dzierżak),  bft  iBIittel  attl  ©tefc^s 

fregeli  Iket  J(itAtre(;  5ora*.  a.  bl^f;  fBoA.  Mgafi  io/?? 

6sixo  5  szlagą ).  Biiak  powinien  być  z  twaf dego  drzewa, 
łokieć  długi,  na  ko6cu  jtrzy  cale  gruby,  a  nieco  cieńszy, 
gdzie  się  rzemieniem  1  rękoieicią  łączy.  Kluk.  Rosi.  3, 1 2 1  •  - 
|.  Biiak  w  młynie  prochowym ,  sam  sp<Sd  ftępoTa  zaokrą- 
glony. Jak.  Art.  3,  a86.  iąi  ttlltere  fib^ttMitU  €ttbe  U$ 

etdmpfet^  fn  bet  ynbetm&M^    buanka  <?ó.  Bianka, 

Blamka.     BIIĘ  ob.  Bić.       ' 
BIK  ,   a  9   m.   wyrosły  ,   drągal  ,    całą  gębą  chłop ,  leiuch^ 
próiniak,   piecuch,    ospalec,    domator,    eia  gt»(et  Sittl, 

fUi  f(b»erfMtget  9»etif(b,    eta  Sanleniet ,    Dfen^iktber^ 

fB^teilb^lltet*''  Rodzice  niektóre  ini  wyszłego  hika  ze 
szkół ,  trzymaią  aa  piecem ,  nie  wiedzieć  na  iaki  koniec. 
Mon^  71,  38 1.  Na  preceptora  leila  bika  weźmie  grubych 
obyczaiów  ,  <:o  go  grzywną  odprawi.  Falib.  Diso^  H. 
Mało  bik  dba ,  Jh^iedy  mu  fię  (brawa  wlecze,  ib.  P.  2.  Filo* 
sofy  i  wszyftkie  uczone  ludzie  bikami  zowią.   Star.  Ref. 

34.  BIKOWAC  fię  zaimk.  prófnowaĆ,  tui^H  deben,  ob. 
Nabikować  fię. 

BIKA,  i,  i.  narzędzie  żelazne  do  rozwalania  murów  abo 
siemię  na  kształt  fiekiery  i  topora.  Włod.  Oikard,  młot 
oboftronny   mulariki    do    tłuczenia   murów.     Dudz.    34. 

8  Niemieck.  bie'  tBitfe,  eUi  fpltlse'^  eifettul  SBerfiend  iVM 

fBltfen;  Gall.  beche-.  Lat.  med.  becca.  * 
piLA  oft.  Biela,  Bielka. 
JULAN5»  n*  m.  balaiU|  równowaga,  oaobUwio  Y  Aotiui- 


filŁAR    -    BINDA; 

kach  handlowych,  bte  9M(<III|,  U$  ebb^gfWfd^,  tefoilr 
ber^  In  ^anbettflcbea*  Waga  tak  wielka ,  ieby  moina  Ro 
fantów  razem  na  niej  waiyć,  1  dobrym  bardzo  biUnseoi. 
Torx,  Szk*  iao«  21aniechano  po  tym  układania  corok  bi- 
lansu handlowego.    Fam.  83,  48o. 

BIL  AR ,  n ,  m.  z  franc.  gra  flołowa  w  gałki  {ob.  gałka  \^ 
bM  SiOiMb*  W  takowey  myśli  raz  ia  po  drodze  Do  Ma-> 
rywillu  na  bilar  wchodzę.  Kniaź.  Foez.  3,  98.  Teat.  1 4, 
ł46.  BILAROWY  ,  BIUARDOWY  ,  a ,  e  ,  do  bilaru 
należący,  IBifliarbs,  Pokoy  biliarowy.  Kule  biliardowe^ 
Boh.  Próg,  ia4.  SBdOf. 

BILET  I,  u.,  m.  BILECIK,  a  ,  m.  zdrobn.  lillek  z  opu- 
szczaniem zwyczaynych  w  liftach  formalności  ,  z  frane. 
eta  9)i(let>  Przychodzi  sługa  od  Zofii  z  biletem.  Zab.  1 4, 
34a.  Cukrowy  bilet  cóź  miley  przekona,  Gdzie  złoto 
brzegi  a  pieczęć  zielona.  JCniaz.  Poez.  a,  x55*  Napisany 
bilecik  odesłał.  Mon.  64,  65o.     Słodki  bilecik.    Teat.  1 4, 

^61.  miłosny.  i&.^2,c/.  ii3.  eta  £tebr^briefx^eil*  $.  Kartka, 
znak  n.  p.  na  wolne  wniyćcie  na  teatr,  eta  SiOet,  SUls 
ttittMiflet  tt.  f.  w.  Bankowe  cedułki  czyli  bilety  kaszy 
idą  zamiaft  pieniędzy.  Pąm.  84,  749.  $BimC0|ette(,  Saffhu 
blOet.  BILE  rowy,  a,  o,  naleiący  do  biletu,  Sittett ; 
Biletowy  papier. 

BILIARDOWY  ob:  Bilarowy. 

BILICA.  obi  Bielica. 

BILGORAY,  aia,  m.  miafto  w  Polszczę,  etae  Stabt  ta  ^offll. 
KRASICKIEGO  podrói  do  Biłgoraia.  ,  BIŁGORAYSKI, 
a,  ie.  z  Biłgoraia,  Mi  Mefet  ©tabt, 'Siu  Węgier Iki e  , 
lub  Biłgorayikie.    Torz.  Szk.  286.  er  69. 

BILLION,  u,  i7f,  million  wzięty  million  razy.  Łfjk.  Mier. 
a,  4.    ftae  IBiaiOtt.    BILUONOWY.  a ,   e,  tyczący    fif 

billionu,  IBlUlonen  s  «      \ 

BILMO  qb'.  Bielmo. 

BILONOWY,  a,  e;  od  bili  czyli.bieli,  bielki,  monetj  dro- 
bnóy,  pieniąźkowy ,  ^fentlift  *  t  ^^effec  s  #  Monecie  zdaw- 
kowej czyli  bilenowey  zagrąnicznćy  .  wcAód  do'  kraju  nie 
ma  bydi  wolny.    S.  Grpdz.  a,  \x^. 

BILOWATY  ob'.  Bielowaty-    " 

BIND  A,  y,  z,  ♦BINDĄŁ,'  a,  «.  -  •BINDALIK,  a,  m. 
BINDKA,  i,   i.  jKfrón.  pr^epafka,    ^cięgaczka ,' pasmo , 

ta^ma,  w^ga}  6ler.  ble  iBtabe,  M  $anb;^ora^.  3. 
btab«)   Sor.  1.   bant,  bantiil;   BoA.  petitle,  ^entftćfa 

(porówn.  pętle),   ^9SpXiZy  Sląvon.  pautlika;  Rojf.^zwoh^ 
iSaHmUKl) ;    Vind.  pinta,  vesba,    yesa;  Lat.  nied.  ban* 
da,  baiadellum , , bandum ,  GedJ.  bandę,  bandeau,  banda- 
ge }  Perf,  bend ,    /fe&r*  lipa  bantU  wiązać  \   Angl.  band , 
bend,   porów.'  Lat.  Tincire,  Graec.  ff^iyyfi*,  Ger.  tAUs 
ben,  Pof.  winąć^  wiązać).-  Ćroa,  plenlcze;  Carn.  poyojT 
(oA:Powoy).-    Wiązanie  bindami.    ^^t.   do.    Binda '^ 
zawiązania  rany,  barwierika,  rtae  iBarbietbtabe.    Bin^ka 
do  oczu.    Teat*  18  c„  4.     Binda  do  noszenia  ręki    rho- 
rey.  Cn.  Th,  (pc^rótf/ii  ręcznik).   Zwiesiwszy  ręce  leni- 
we na  bindęi  nie  chcą  pomagać.   JCulf  Her.  i64.     Fin- 
da  koło  gtowy,  BoA.  wjtief;  Carn,  ogólza,  ftae  ^nrcttll* 
be.   Głowę  bindalikieiu  wiązać.  P^tr.  Wod.  4ł.   Wozdo- 
bney  bindaie  (lawa  przed  ołtarzem.  Zebr.  Ow.  Syj-    i^y* 
ta).    Bindę  Febową  kosa  wieszczki  naieiona  •'  wieniec 
iey  Imuciłi*   BarcTz.   Luk.  76.    Bindał  dech  tęgi   z  uft 
przewiewał  po  mnie.   Zebr.  Ow.  ia4.    {crinc^es  vittas ). 
Biada  królewika,  dyadema,  opaika  glowj .  bOl  2)i«b(mt 


BIND.    -    BIO. 
Offl  Wyr^    Blnda  pnes  cUfo,  szarpa,  {««,  rf lie tfUMS' 

If ,  fUie  geOMtttf ,  riirc  e^m,  rin  Oikrtel.    Ten  Da- 

iiic  kochan%  sapińal  teley ,  binda  ta .  sdobila.  Tw€U'd, 
Dąf.Si,  PaluB  pncB  fic  vawxesit  na  bindzie.  F.  Kchanl 
Jer.  i58.  (na  bandolecie).  Binda  rjcerflca^  wftęga  or* 
dcTOwm  ,  M  Crtni^Mb.  Bindk  do  kapeluasa  ^  eine 
i^lUf^Mff*    7>»     Binda  do   flroiu  biatogtowfkiego »    eine 

fBetterHiiftf/  6<l^»iitf(inbe  (Cterb.  Ut  tBńnbeO,  Ko- 
ran tei  kobiety  uijwaią  na  biadały,  bjndwy*  Haur,  SA, 
554.  Od  obróiy  na  szyi  abo  bindy  «e  zlotemi  korona- 
mi, ai  sa  kolana  I  alotycb  t2.  sbyfkowego  {»?aci<5  maią. 
IM,  C.  5  ó,  (  o3:  rafituch  fili  Cć^al  )•  Binda ,  opu- 
Mcsona   kitayka  u  wieńca ,  u  ołtarza ,    Umnifcus.  Dafyp. 

fotefiji  M  »en(9(^  miii,  <^^^'  obefim^za,  bie  SBanb^ 

ftUife*  (Soraóf  1.  »o/wifate  lem^lfcaius ).  §.  Archif. 
binda  malowana,  rzeaana*  na'«iupach  inicerikich  ,  owo* 
«u,  kwiecia   pelha,   encarfiis,  fofton,   Me  JtllC^tfi^ttttt  / 

^1^  Snu^eHn%i,  bal  ^md^tbanb,  bie  tavX>i<bn\xt.  -  $• 

Ryba  morflu,    łOMnia;   Cn.  Th,  Plirif  Hft.  53,  7.    f8d«s 

Mr  efai  eee^f<b*  « 

BINDAJU^  a,  m.  BIKOARZYK,  a,  m^  zdrobn.  tdica  kry- 
U  ogrodowa  ,  szpaler ,  wirydarz ,  z  Niem.  $BtnblDerf  ę 
dwOet,  eOiengtoge,  infcWtitfU  Okolo  pałacu  wdzięczna 
wirydarte,  Sady  ro&oazne  i  śliczne  bindarze.  Auizp, 
91.  Bindarzyk,  ogródek,  viridarium,  Mącz,  -  1.  BIN- 
DAS  ,  a,  m.  siekiera '  wazka  do  wydrąienia  dziur, 
a  saczuptą  a  długą  zzyią,  s  Niem;  Me  SBwbart  bet  ^ttlt? 
mrbllte*  Bindas,  choć  w  oftrru  swoim  nieszeroki,  Wy- 
tnie las  cały  ied^ą  mocą  swoią*  Jabł.  Buk,  J  b\  Dąb 
wyniosły  począł- siec  bindasem.  ChroU,  Luk,  83.  -*  ?•» 
BINDAS  ób.  Binda. 

BIODRO V- a,  n.  wydatna  ezę^d  ciała  pod  słabiznami,  a 
nad  udami ,  coxa »  eox€ndix ,  bte  $^fte  ( ob,  kulsse , 
icifgno  I  kłrś4  )  w  dyalektach  Słowiańikicb  to  słowo 
bądi  biodro »  bądi  lędźwie  znaczy,  Bok,  BebrO^  f^Ćel, 
Slopac  Mt^f  Sorab,  \,  bebfo;  Croat,  et  Bofn,  bedro; 
Rag.  bMro:  Carn,  bćdru}  Vind.  bedru;  Rojf,  6cApa; 
BccL  6e4pa,  (5e4ćpKa.  Przepasuy  biodra,  biodra  two- 
k  biało.  JCrąf,  Off,  A.  3.  SU>vac,  bo(t«(  fa  ti  tta  tebYO , 
Thtonino  dtntt  cpdi,  -  BIODROWY,  BIEDRZNY,  a, 
e»  KlfMfi  bedrouni,  iZo^  GeA^pRURt  Corn.  b^dręn  ) , 
■aleiący  dó  biodra ,  j^tlft  s ,  Ogonowa  koiJ  z  biodro- 
wą ałącsona  ieft  przez  związek  biodrokuprzafty  i  gu- 
sicsny.  JCrup^  1,  lo.  Biodrowa  albo  biedrzna  choroba  , 
\Jchuu »  scyatyka ,  <  dna ,  łupanie  w  fta wach  biodrowych  , 
HI  Sfb^ftm^j  kulszowy  ból.  F9rt,  Ltk,  171.  Sień,  46. 
Boh,  ffćetnUe;  Kog*  bedrobolan  ifchiaticut  \  Carfu  bę- 
draftyfarur). 

pochodź,   bitdrunka^  biedrzMnieCy  biedrze4^cowy. 

BIOGRAF,  a,  m,  z  Greek,  źyciopis ,  iywotopis ,  bet  Sebettis 

befi^relber,  fBiograpiJ.  JTraf,  Zó,  i,  160.    biografia, 

ii,  i.  iywotopismo,  iyciopismo,  Me  £ebetllbef(^Veibltn9* 

BIORĘ  ob:  Brać. 

PIORO,  a,  n,  BIORfiO,  BIURKO,  a,  rU  zdrbn.  ftół  do 
pisania,  a  franc.  bureau ,  etn  SBttteiltt,  eilt  6d!^eibetif(^. 
Knnsjrtownie  zrobione  bidro.  Gaz.  Nar.  1,  81.  Bióra 
w  pokojach  bywaią  a  Włoflciego  orzecha,  dębowe,  gru- 
0ikowe|.^  bukawe.    Xluk  RoiU  a,  i3S.    W  biurku  iego 


(SIP,    m    9IRK^ 


«•§ 


niebyła  azufladU*   ktdraby  nie  sawienifa   łąkowej'  08.a«. 
bliwoici.  Kraf*  Doę.  ąag^  Wbiórke«   Teat,  6,  7tr  Wol^ 
noi    naszey   py^ae ,   u  swoiego  bidra    aasiadłszy ,    kwoli 
czarney  myili,   oibzyć  pióra  I   Zab^  4,  aa8.>  [ob:  sekre-^ 
ter,  kantor,  kantorek). 
^IPONT,  u,  m,  miafto  Niemieckie  >  dwą  m<»fty,  ^M^btis 
tfetl.  Wyrw,  G,  607.    BIPONCŻYK,.  a,  nr.  z  Bipontu  r<H 
dowity,    etn^mepbfiitfer.    BIPONTKA,  i»  z.   z  Bipoutn 

rofjowita,  eine  ^weybtdcfetiim.    BD?ONTSKI,  BjlPON- 

TYNSKI ,   a ,  ^e ,    należący  do   Bipontu  ^   pweptrÓCTtfA  g. 
^tpe^brAtf  -  ;    Księftwo  Bipot^tlkie ,  BipontyAikie ,  dwóck 
moflów.   Wyr^  G,  Soj,       , 
BIRBA1   y>   m*    anacznego  (Łanu  iebrak ,   eill  t^^rite^met  4 

iBet^Ier.  Tr, 

BIRBANT,   a,  m,  p:t<^źniak  modn^«   gach  włóefęjga,   ale^- 

gant,  fraczek,  ebi  ^fltifUtttttn f  rittCPiegoiit,  (Setf.  ii«p. 

Chociai  na  urzędzie  ieft,  iednakie  w  towarzyilwie  bir> 
bantów  nayczęicićy  go  uyrzysz.  BIRĘĄNTSKI ,  a ,'  ie , 
tyczący  fię  birbanta,  gachowiki  ,  próiniacki,  f)fla|łettre» 
tet  s  p  u.  p.  Niczóm  niezatrudniony  birbanckie  tycie  pror 
wadzi.  Zyć  po  bi^bancku  «  BIRBĄNTOWĄC  -  owtł, 
.    -  uie ,   cz:  nitdok:   w  próżnowaniu ,    na  gachoftwie  czaf 

jiwoy  przepędzać ,  etn  \^a^titttt  s  9  ®(t^«riffenfebe|i 

ii%Xtnp  n.  p.  Joi  od  lat  kilku  birbantuie  sobie  w  War- 

•    szawie. 

BIRET,  BIEBET,  ^BIĘRYT,  u,  m.  BIRETEK,  PIERE- 
TEK,   BIERYTEC,   tka,  m.  zdrbn,   ftaroiwłecki  gatu-* 

.   nek  rogatych  czyli   to  czapek,    czyli  kapeluszów;  {po*    . 
równ,  grzybek)    teraz  aai  nakrycie  głowy  czworogrania'- 
ile,   właściwe  katolickim    księżom,   zwłaszcza   przy  ob- 
rzędach ;   słuiy   taki®    ¥^1   kreowaniu  doktorów  ,    ęll| 

■  flSotCett/  Vind,  ba^reta,  Jta!,  bi^eta,  bafetta  ;  Gall,  bar^ 
rete.  Łat,  med,  barretum,  birretum).  Biikup  librat  fię 
w  szatę  szeroką ;  bieret  wielki  rogaty,  ftaroświecki.  Gor^ 

■  Dw,  i53«  ReyAp,  60.  Bieretak  miała  na  głowie  z  feret-^ 
kami  a  pióreczko  na  nim.  Rey.  Wiz,  53  b.  Ćwiczyła  pan- 
ny, iak  krezy  i  iako  bieretek  szychto wać.  Aib.  z  W,  37. 
Bieretek  z  fere^  z  pi^ną  zaponą  i  z  piórki  barw  roz^ 
maitych.  Gor,  J)w,' 11 S*  Odeym^e  Pan  coikom  Syoń*- 
ikim    manele  i  bieretki.     W.  Jef,  a,  ao.    (  bie  'j^itltbeitr 

.  .2ltt()«  Przyti,  Ni«  uczypi  głupiego  doktorem  czerwo* 
ny  bieryt.  Mącz,  ( kto  z  przyrjpdcenia  głupi , '  i  w^Pary- 
żu  sobie  rozumu  nie  |:upi).  Czapka,  za  bieret' jR^  Ad,, 
4.  (piękne  )m  nadobne,  SitffI  ,Wiber  SBurfl  )•  -  $.  Bi^ 
ret,  bieretek,  błrletek,  mycka,  ^armułka  ,  sam  wierz- 
chołek głowy  pokrywaiąca-l   podkładaiąca  fię  pod   kdper 

,  lusz  lub  czapkę ,  u  księży  piuflcą ,  u  żydów  krymka ,  Qirt| 

ISirbelMpiK^en ;  bal  piMi  <«r^9{if(^e^  ®eff(if4ett  «nb  wt^ 
jben  3iibeti  imtet  bem  ^nte  obn  j^er  Wóije  leM^en 

.  ipif b.  Żydzi  znaki ,  to  ieft ,  biretki  abo  mycki ,  albo  iHr 
ne  caapki  żółte  nosić  maią.  Sar.  St,  362.  Wtzuoit  hay* 
dhik  żydowi  biret  w  błoto.  Pot,  Jow,  laa. 

^IRKOWI£C  ob:  Bicrkowiec. 

BIRKUT,  a,  m,  RoJf,  8epKyiiiB,  ga^in«k  Sokoła,  bff  ®OJb» 
fdU  f  f uh  orzeł  nay większego  jnpdzaiu  w  Kąukazkich  ftar- 
łach ,  ber  24tll«eWeper»  Czartr,  Mjcr,  Birkut ,  rod^ay  Ta- 
tarikich  orłów  małych  i  srjokatych.  Mon,  74,  37.  -  %• 
-  Gatunek  ftrzał  z  orlęmi  piórkami ,  efoe  %XX  %\t\U  Wi^ 
Wbtenfebem.  Rroiaiwzy  fuki,  cięciwy,  bi^kuty,  Uderzą 


liO 


BIRNIA.     ^    BISK. 


\ 


w  tabor  diicUlni  s  bliikoici.  Chró/ć.  Farf.ASi*  Ttrcie» 
pafasse,  sbroie  i  birkuty.  £ó.  471.  BIRKUTOWY,  a,  e, 
iialeiącT  do  birkuta,  (Sotbfalfctt  s ,  iiwmtt^tptt  r ,  Po- 
wiadaią,  ie  birkutowe  flrzitly,  która  są  s  orlemi  pidra^- 
Hii,  kiedy  kto  między  inne  Ibaafy  smieaaa  w  kołczanie, 
pofirsygą  wasyftkie  innfe  pióra.  Luó.  Uox,  1 36. 

BIRNIA  06:  Bicrnia.     BIS  ob:  Bies. 

BISIOR,  u,  m.  BISSON,  u,  m.  s  Greckofac.  byflus,  ro- 
dzay  materyi,  prsednieyssey  iesscce  od  purpury;  Jakiego 
iednak  by{  gatunku  i  koloru,  o  tym  gruntowney  wiado- 
moici  nie  masz.  JCraf.  Zb.  1,  161.  Rodsay  płótna  z  .Tn- 
dyi    abo   Egiptu.      "Wtod.    płótno    co   nayclefisze.    I.eop. 

Exod.  2S\  4.  fdXl^Viif  eiiteiKft  Coft^areti  fetnen  t^rrmutMid) 
linnenen  ^eitgf^.  RoJT'  BYccduh,  byccI).  siavon.  hez  = 

ptotno]  łąffiu  Sorab»  1.  C}ett!e  dtol^f  nttoo;  Carn,  ten- 
sbiza,  shpenit,  prashnu)  Croat,  bibor,  gyMgy,  pacbó- 
lat;  Hung,  bibor,  bibor*  Bojn,  kambcz,  releis;  Slovac. 
et  Boh.  fmnit  Bjflbn  toi  ieft,  co  po  Hebra3riku  fsesz, 
piótno  deńkie  białe  ,  co  teraz  kmentem  zowlą.  Mącx, 
Bisior  albo  len  biały.  1.  Leop.  Ex,  35.    Szaty  białe  dla 

•  kapłanów  z  bisioru.  Mon.  76,  338.     BISIOROWY,    BI- 
8INOWY,  a,  e,  do  bisioru  naleiący,  z  bisioru,  tB^fflt^  s  / 

yon  ^nr r  jeeitiMHm^ ,  Siovac.  et  Boh.  fntf ntowó  /  ^^JT 

BYCCOHRUH.  Oblokt  go  W  szatf  bisiorową.  1.  Leop. 
C€nef,  4i,  42.  W  szaty  bisinowe.  Budn.  ib.  not.  w  cien- 
kie płótno  subtelne.  -  *^.  Co  s  nayprzednieyszey  bi- 
•iorowey  wełny  Daruicć  koszuleczkę.  Groch.  IV.  368. 
(  z  iak  naybielazey  i  naycieńszey ).  -  $•  Botan.  Bisior, 
-  ^yJJ^*  y  rodzay  rollin;  u  nas  ieft  bisior  siatkowy,  aksa- 
mitowy,  ilaroiytny,  kamienny,  wonny,  iółty.  Kluk  Dyk. 

BISKOKT ,  BISZ&OKT ,  u,  m.  z  Łac.  irztd.  chleb  przy- 
.  piekany,  dwa  razy  pieczony;  QilCttU  ,  6(^iff*J»le><»<f , 
^»ie(atf ;  Cam^  pishkót,  peshkot;  Croat.  pifliót,  pe- 
ciiekrnet;  BoJn.  peckem^,  beskot;  Vind.  dviebarli  pe- 
zkcn  kruh}  Sorab.  1.  bWó^c^C  ^ćc^ieilć  \\t%\  Roffi  ne- 
peneHa.  nep^n^HKą  {porówn^  borys).  Z  hanyiem  płe- 
ką  chlób  iołnierflci,  który  bi/koktem^  to  ieft,  dwa  ra- 
zy pieczonjrm  zowią.  Syr.  4o4.  Niewolnicy  u  Turków 
więoey -bifizkoktów  miewaią  na  dzień,  nićli  na  galerach 
Weneckich.  JCiok.  Tur.  a5o.  -  $.  ^iszkokt,  biszkpkcik, 
zdrbn.  cialla  gatunek  z  mąki  i  ióllków,  połewznego  cii- 

krem,  St^iiU^  ^tKrer^miebatf. 

BISKUP ,    8 ,  m.   rządca-  duchowny    dyecezyi ,   pod  arcybi- 

ikupem,  czasem   tai  profto  pod   samym  papieśem   ftoią- 

cy  duchowny,    z  Oreckołac.   episcoposi  Boh,  et  Słovac, 

h^up;    Bo/n.   Croat.   Slavon.    biikup;  Sorab.  i.  H{f0p, 

.  tufl^i    m'ef4tlf( ;    Sorab.  a.    Ufl^fni^ ;    Vm</.    et    Carn. 

^  shkoff}  Hung*  pATpik.  pifpek,  fopap;  Dal.  Toliki  pop, 
gl&mi  popfBoJf.  enucROol),  npeocBKq|ćHHblH,  £cc/« 
uepBOCBAm^HHHKl);  Gtr.  bet  $Bifd^f-  P«weł  zlecił. Tytu- 
sowi Aanowić  kaplany,  albo»  presbytery,  których  takie 
bilkupaml  nazywa  ;  w  tcnczas  to  imię  dbudwom  kapła* 
itom  słttiyło;  ale  samą  rzeczą  bardzo  są  róine  te  dwa 
ftaoy,  osobliwie  co  do  święcenia  i  iuiyzdykcyi.  5/1.  Dx. 

'  A\^~  Błfkup,  który  męczennikiem  zoftał  s  Ao^  CBEigeH* 
HOcmpaAa^eub.     Bi^upem  bydi  EccL   enucKOncniBO- 

•  Bamii.  Biikup  biikupów  ,  hi/kup  naywyiszy  ,  papież. 
Sk,  Dz.  110.  -^  j«  Żart.  Jaki^cie  mi  btiiup!  s  i  ^y  to 
jBBAte  będziecie  nauczą^,  S«loiaoii|  kaan.odaieia.  -  BISKU* 


BISTUR.     -     BISUR. 

Tlritky  ie,  naleiący  do  biflitipa,  UiĄiftt^.  Boh.  tiftnp^ 
ftf  ,  Slopac  hifupfiy  Sorab.  1.  Mfl^pff I ,  lifopom^, 
»«fłO>m'efłltiC4ll  ;  Vind.  fhkofou ,  (hkofen  ;  Roj:  et 
£ccl.  eni^CKOiuUb,  enitCRoncKia.  BISKUPIZNA,  y,  i. 
-  dań  bifkupowi,  cath€dralitium  et  synodaticum  in  iure 
canonico.  Farr.  488.  bai'^&WliofH€th,'M  tfH  Uu  fbU 
Wof  ge|«^(t  »irb.  -  $♦  Biikupif  dobra,  dochody,  7>. 
Hf<łfcflł*e«l!Mtlfte,  «4ter.  BISKUPSTWO,  a,  n.  dye- 
cezya,    biiLupi    urząd,  bifkupia  władca  ,    blt^  Witt^ton  ę 

•  SBiftiofH^iiiit.  ble  fBifcbof^wAtbe,  Boh.  et  ó/otac,  Wfups 
fhoo,  Hfftt|»(noi;  Sorab.  a.  Mtfii)»9Jfhie ;  Sorab.  1.  bnfc^e 

nt^rfd^nf :^W0 ;  Croat.  biskupfztvo,  biskupia,  Bofn.  bisku- 
pia ;  Hung.  pAfpiksóg ;  Vind.  shkofinia  ;  Carn.  shkoH  j— 
Ih  u,  shkofya ;  Rojf.  et  EccL  irnircKOncmBO  ,  apxaef^eM- 
cniBO,  nepB0CBHiniiinex&cin8O.  Założenie  dwóch  arcy- 
bifkupftw  i  iiedmiu  biflcopftw  si*'ez'- Mieczysławo.  Krom, 
59.  Bifkupwfto  ożyli  naywyisze  kaptańff^o,  Filch.  SałL 
84.  {RoJf.  npeocBHigóHcniBO  tytuł  bilkupi ,  eminenc)'ay\ 
BISTUR,    BISTOR,  a,  m.  nói  cyrolicki  do  opeiacyi ,  fin 

C)»er<trtoiilmefer  ber  tSunbir^U*     z^miaft  biftor  kładę 

słowo  kozik.  Parz.  Cyr.  a,  3ai.  Gdyby  przyszło  nwa- 
iać ,   niewiem ,    czy  ty  piórem ,   Czy  ia   więcey  potrafię 

■    mym  zabić  bifturem.  Zabł.  Zbb.   1 08. 

BISTONSKI  ob.  Bisurmańiki.  BISURMAN,  BISURMANIN  , 
B£S$£RMAN  ,  a  ,  m.  BISURMANIEC  ,  -  BBSS8RMA- 
NI£C,^  BEZERMANIBC  ,  ńca ,  m.  Eccl.  6ycypMaHb  , 
6e3B'^pHHKl) ,  jraiJ^HHKb,  Mahometanin,  Tnrcayn ,  fiit 

^Rtifelmann  , '  ^<l^omet«nft ,  Mrfe*  (cf  bizun,  bizo«i  ). 

Czyniono  go  bisurmaninem.  Patzk.  Dz.  a8.  Bezecńy  bir 
surma D.  Birk.  Kaz.  Ob.  E  b.  Gromił  brzydkie  bisulrmaft- 
ee.  Birk.  Kr,  Kaw.  35.  Nadęte  i  huczne  bisurmany.  BirJk* 
Kant.  A.  4.  On  rad  przeciwko  bisujmańcom  w  oczy 
Z  buławą  ikocsy.  Fotr.  Hor.  A.  a.  Ł*  Rad,  źe  inu.  fi^ 
zdarza  z  bisurmany  czynić.  Leszcz.  Cl.  78*  Nie  przepu- 
ścił iadnemu  sułtan  ,  kto  nie  był  bessermanem.  Biel.  S, 
M.  A.  ^  b^  Nowotny  bisurmaniec  w  mlenionym  zswoiu. 
Fafz.  Dz.  81.  (  {Renegat  ).  O  Turku  to  powizdaią,  ie 
zbiegi  a  bezermańce  chrze^ciiAńikie  z  inszym  nai^mnym 
ludem  zawzdy  na  około  Aanowi.  Ko/z.  Lor.  ibj,  b.  -  BI- 
SURMANIEC, BISSUNIC,  czyn.  nied.  zbisurmanić,  po- 
bisurmanić ,  dok.  turczyć,  na  bislirmaaa  nawracać,  |UIII' 
9Xabomet«tter  m«<ben.  BISURMANIC  fię  zaimk.  berne, 
.  BISURMANIEC  nUak.  BISSUNIC  fię  ,   ftać  fię  bisuraa- 

nem ,  ein 99^oMnletaner  iperbeK-  -  (. Łaydsczyć  fię,  pauć 

fię,  rozpuszczać  fię,  liebetlM  Wetbeil.  Tak  fię  z  tym  Jwia- 
4em  bisurmaniem  zmiele.  Wad,  Don.  169.    BiSURMAK- 

.  KA,  i,  i.  bie  SRufelmanninn*  RoJf.  eycypHamui.  BISUR- 

MANSKI,  BISTONSKI,  BESSERMIANSKI ,  a,  ie,  EccK 
6ecepMÓHCK)H,  6ycypMaHCKiu ,  HeatipHidiit,  mamap- 
CKiif  RA.d  mypcKiH,  KOM  zb  MZOHe^a  B'fepyioinl},  mOs 

fe(iii4nti{(<^  /  mo^ametamfi^  r  tftrfif((^.    Religia  bisurmafi-- 

ika.  Birk.  Zbór.  D.  a.  Zmyimy  krwią  befTermiaćiką  tę 
niesławę  oyczyzny.  Star.  Fob.  B.  X  --  BISURMANINY,  - 
in ,  liczb:  mn,    obchód    bisurmanienia    czyiego ,  obrządek 

poturczenia  ,  hit  ^tJ^itlUbUit,  wmlt  ilntt  inm  airfeft 
gena^t   mitb,   bie  ZMtnMetifnn^   Jui  fię  niedziele 

cztery  przybliżały »  kiedy  bi«urmaniny  tam  iego  b3rdi 
miały.  Fafz.  Dz.  33-  -  BISURMANSTWO,  a,  n.  reli- 
giia  bJzurmańflca ,  -  ćf yli  mahometańika ,  bet  Wl^ltmiimę 
IIIP(amet<in{f<(e  &Uuht,  Roj'*  6ycyf  MiucmBO  ,  ColUu. 


BIS 


-    BITWA. 


BIUBJCO. 


BLA; 


łt» 


malioiiietaBia,  hU  9tnfeMnntt.  -  $.  TurectytiiA ,  Taatcyi 

h4i  (ZńtUmum)  itńrflMr  dttlĄ,  »ie  titftp,  Me  łMeii. 

BISZKOKT  o^:  Biikokt. 

•BISZKUNT,   a,  m.   ^si   figiel,   aituŁa »  psoU,   efn  (Ofet 

6t(ri4f  (ia  ^oITcn*     P«ich  peten  bisikuntów,   kradsieią 

nie  wflcórawasj  ^  odal  fif  do  buntów*  Poi.  Arg,  446.  p6. 

Mea ,   kiipsat. 

BITARNIA,  i,   i.   Muaas  wiimiki  i  foucz&a  bittrnie. 

Kochów.   iS8.? 
BITE  miol,  unie^A   od  Bić>  co  o^:    «  $«  PUcić  biteg9»  9 
'  nadgrodf  aa  bicie,  ob:  baflarunk,  ®(^met)ettdelb.    -  BI- 
TEMrNT,  a,  e,  aaleźąoy  do  bitwy,  J{o^  6oeBUa,  6k- 
mBeHHUity  opysKedopcniBeHHUH,  lut  ®(^fad^t  ^t%hx\%, 
€Ólit<^  s  ^  Łacedamonowie  wielce  to  aobia  waiyli ,  ieby 
ludzie  ich ,  nie  iedno  o  pfatne,  ale  i  w  igrach  bitewnych 
oi^dy     awycicionemi     nie   byli.     Gorn,    Sek,   33 1«     BI- 
TNOSC,  ici,  i.    walecsnoić,  ^te  eUńtUtMt,  tA^Ut- 
fett.    Nie  aama  bitnoć^  ioTniersa  ieft  zale^-JTo/A  lift^  i| 
SS,  -  BITNY,  a,  e,  BITNIE  adv.  walecany,\sdatny  do 
bicia  IEc,   Slomc.  6odO»lt9  ;  £ccL   Ha6dpHUH,  pamo- 
eopcmacHHMU ,   fnńtUt ,   trtpfet.-  Na  woynie  lepasy  » 
nie  kto  ieft  mównieyaay,  lecą  kto  bitnieyasy,    JCochow, 
3i8.  l^aród  Szwabiki  bitnieyazy  i  mcinieyazy  nad  wazy- 
ftkle.    Warg.  Xez.  74.    Bitny  i   mądry.   Za^A   Ad.  1 6. 
( prs^ciwnU :    ani  do  rady »   ani    do  zwady  ].   Niebitny  , 
niemęiny,  niew&leczny,  niezdatny  do  bitwy  f  n.  p.   Nie- 
bitna  gawiedi.    Pfalmod.  67.     Niebitną  zgraic    kapłanów 
i  piaarzów   w* taborze   zoftawil.   Krom.   45 o.    -     $.  .Bi* 
tny»  biiak,   siekacz,  rad   fic  biiący  ,   {hreUfli(^tid /  tanfe^ 
I ifd>.    Hift.   nat.  ,  ptak  bitny ,   tringa  pugnae  ,   gatunek 
czaiek;  aiime  iię  nie  cierpią  i  razem   ikupione   walczą  i 
aabiiaią  fif.  Zool.  348.  bet  SianU^ff^U. 
•BITUNEK ,  *BUTYNEK  ,  nku ,  plon ,  tup ,  zdobycz  ( po- 
równ:    Goił,  6utin,   JtaL  botioo  )  Me  SBfttte.    Spieaa  się 
do  łupu,  a  kwap'  fię  do  bitnnku.  Radź.  Jef,  8, 1.  Genef. 
i4,  24.    (do  korzyści  i  do  lupn.  BibU.  Gd.  -  Budn.)  - 
Zadney  hę  rzeczy  wódz   z  bitunku  a  łupu  onego  ,   któ- 
rym byt  woyiko  zbogacil,  nie  dotknął.  JCofz.  Lor.  ł5o* 
ICeprzyiaciel  awóy  będzie  dzielić  bitunek  i  korzyść  swoię. 
Budn.  Dcm.  11,  a4.   Przedawał  Sylla  plon  i  bitunek  swóy. 
JfTo/jr.  Cyc.  119.  -    $.    Łupiei ,    grab  lei »   plopdrowanie^ 

bie  fMiibetimg,  N^  yUnberti,  9iaukn;  ift  9latt(.  Na 

butynka  kaidemu  poganinowi  doftało  fię  ^daiału  dwa- 
dzieścia chrześciian.  Stryik.  3a6,  BITUNKAjRZ,  a»  m. 
plondruiący,  bet  ^ttllbetet*  Bitunkarze  powinni  podzie- 
lić ,  czego  w  bitwie  doftano.  Tarn.  Ufi.  a64. 
BrrWA,  y,  i.  bicie  h^y  potykanie  fic,  ftarcie  fię  porzą- 
dne  dwóch   woyik.   Papr.    W.  1,  468.    Boh.  et  SJovac. 

bitwii,  pMai  Sorab.  1.  hlttna,  ittit;  Sorab.  2.  bifc^e; 

Sła9on.  bitra,  boj*,  Croat.  bienye;  Vind.  bitra,  bijenje^ 
bitje,  boi,  shoudj  Rojf.  6aniBa,  6oHKa,  onox^óB'ie, 
cniuYKa,  opyaKe6opcmBO ;  Eccl,  BOHucmeo .  6op6a, 
paiao6o£cniBO ,  parno eaHie;  ^\t  (Sc^lAC^t  f  S^lbfd^lad^t , 
bil  Stfnhl-  Nazywa  fię  bitwą  rozprawa-  woyika  uszy- 
kowanego. Jak.  Art  3,  492.  Powszechna  bitwa,  walna. 
JtdU  Art.  a,  493.  Warg.  Cez^  16.  Dorywcza  bitwa  ob. 
Utarczka ,  potyczka.  Bitwa  rządna.  Warg.  Ce  z,  308.  go- 
rąca, ib.  bitwa  przegrana,  ib^  (tudzież  ellipt.  opuszcza- 
iąc  rzeczownik  bitwa,  przegrana*,  porów,  porażka,  kię- 

śkŁ,  blr  ynlotne  e^Uc^t,  bie  SłU^erlagr  )•  Bitwę  wy- 


grab n.  p«  Jeieli  która  w  Polszczę  bitwa  wy|;rana  byfa^ 
któraby  aercem  ,  rozumem,  atczęćoiem  8  ilarodawnemi 
bitwami  równana  bydź  mogłam  tedy  ObertyńiOca  takowa 
ieft.  Orzech.  Qu.  Cezar  zwycięztwo  odnióat  na  33. <  bi- 
twach..  Zaó.  3,  191.^/^.  Bitwa  wygtana,  elliptl  z  opu- 
szczonym rzeczownikiem  s  wygrana  s  zwycięztwo^  -  Mę*/ 
źnie  i  długo  bitwa  trwała.  WUrg.  Cez.  16.  Bitwę  naza« 
intrs  opowiedziat.  ib.  70.  Stawił  fię  gotowego  do  bi- 
twy nieprzyiacielowi.  ib.  33.  Nie  wiedzieli ,  iakim  sposo- 
bem bitwę  zacząć  i  prowadzić,  ib.  63.  Bitwę  wydadi  , 
ftoczyć ,  zwieść ,  ftawić  pole ;  Słaroru,  boj  błti ;  Yind.  boj 
dershat,- klati,  bojorat,  shouduvat,  etne  ®(^(ad^t  Hefetm 
Karynns  wiele  bitew  zawodząc  z  woyfkiem  Dyoklecyana , 
nakoniec  porzucon.  Sk.  Uz.  iSor  Pod  czas  o  przełoiefi- 
ftwp  bitwy^  zwodzą.  Warg.  C€z.  i36»  Cezar  bitwy  nie 
dał  zaraz.  ib.  4i.  Góry  osiadtszy ,  bitwy  nie  dali.  ib. 
i36.  .  Znowu  fię  do  nas  rzucili  i  bitwę  wznowili,  i^. 
16.  -   $.  Bitwa,  bitwy  sposób,   pewny  gatun^   bitwy,  . 

•    bU  ^rt  hei  ZttISeni ,  ber  ©dl^btd^t  Wszyftek  bitwy  apo* 

•  sób  u  nich  w  męztwie  iednym  zoftawał.  Warg.  Cez,  63. 
Wyćwiczyli  fię  byli  Niemcy  w  takiey  .bitwie  :  wyieźdiało 
6,000.  konnych  ,  tyle  z  pieszych  }  ci  w  bitwie  obecni 
byli,  do  tych.. fię  konni  wracali}  ci  ieśli  iaki  gwałt  byt 
przybiegali ,  i.  t.  d.  Warg»  Cez.  33.  -  J.  Bitwa ,  bicie  fię , 

walka,  ber^ompf,  b^4  S^etum^Ui^fn ,  i^U^en ,  Mim^ 

pf€U.  Sypał  groblę  z  wielką  pracą  i  nftawiczną  bitwą. 
Warg.  Cez.  334.  Żadnego  caaau  bez  bitwy  nie  był.  ib. 
21 3.  Bitwy  ludzi  z  zwierzami,  bff  ZtfMintffe*  Tr.  - 
S.  Bitwa  prywatna,  zwada  z  biciem  fię,  aałepki,  razy^ 
Morav.  bitka,  bitj,  Boh^  ^ratliee,  Vind.  bijenje,  bitje  , 
pobijanje;  RoJf.  Ap^Ka ,  bie  ScbUgetep.  Od  słów  przy- 
szło do  bitwy*  ÓJf.  Wyr.  ( Przysł.  Slovac.  f be  tt'e«t  ytOs 
tiwnifilf  tu  n^enl  bitfi,  gdzje  niemasz  przeciwnika,  Um  i 
bit^y  niemasz).  -  $.  Słowna  bitwa.    i.Leop.   1.  Tymot. 

6,  4,   zwada,  kłótnia,  SSortfkeU,  ginfete^  -    BITY 

ob\  Bić. 

BIURKO  obi  Biórko,  Bióro. 

BIZMUT,  u,  771.  kruszec,  ber  SBi^lllUt^,  ffiiftMHtbo  Bizmut 
nad  wszyftkie  inne  kruszce  nayprędzey  fię  topi.  Krumł* 
Chym.' iSS. 

BIZON,  BJZUN,  a,  m.  "kańczug,  batog,  bet  AatlH((^H^  bte 
feitil^e*  Ekonom  z  bilonem  nad  chłopami  ftoi,  BenrA. 
§.  tlaz  kańczugo  wy,  plaga,  cięcie,  bet  i^teb;  @(bQtit, 
&il(^$»  ^><2  łacniey,  iak  wymówić:  daycie  mu  fto  bizu* 
nów-  O/f.  Wyr.  3.  -  J,  Goły  iak  bizon.  Tręb*  S.  M.  i5. 
(o^.pizus;  goły  iak  Turecki  święty  (cf  bisurman^,  iak 
palec,  betrelOtm).  Bizun  wielki,  szeląga  nie  ma  przy 
duszy.  Ttat.  8  ó,  i4.  My^-my  goli,  iak  bisun^.  ib,  3 1, 
}i.  Zgrid  fię  lak  bizun.  .ib.  55  <?,  10. 


BLA.!  sposób  mamek  ganienia  czego  małym  dzieciom^  pfe! 
pfni!  fe!  pfe,  pfi !  {porówn.  Błahy),  oppoj.  caca. 

l.,  BLACHA,  y,  i.  *Bl4A.CH,  u,  m.  (Blaszka  z<fro3: )  cien- 
ki płat  wybitego  młotem  metalu.  Kluk  Kop.  3,  33o.  bd^ 
9Uil,  Boh.  p(e(^,  Upacef;  Sorab.  n.  U^f  Dal,  plaffta, 
płocha,  pleh,  Hung.  plóh;  Croat.  plih;  Bofru  plaiśa, 
ploc<^a  I  plaiaa  |  plaiżicfi  \  Rag.  trepteglka ,    Yind.  pleh  , 


JJ4 


BLACHA*    -    BLACBAR. 


pUh,  plahoYina,  pUfliU^  irtpelijlui  Cawn*  pl^h,  IloaI- 
tar;  i^^.  6XJLxa,  TlUctahf  {porówh:  Cras,  n^afy  isXct%óf 
'  taÓŁilaf  porówii:  i^«fki»  Ger.  fi^Ąf  Getłi.  plaąnc,  Rojf. 
nASxa»  OJiamsa,  plaikai  długa  ażczepa  drzewa,  porówm 
F0I4  piat »  CalL  plai ) ,  Slavon.  lim  ).  Kaidy  kriuzec  na 
blachę  wybity  bydi  nioie.  JCiuA  Xop»  3,  Sao.  Dwie  bla- 
sze (Dual.  z  bUchy)^  Syr*  919^  Srcfbró  nierobione,  iako 
kubek 9  nalewka,  ale  w  blachach.  Gorn.  Sen*  37.  Bla- 
chy mieli  przy  bokach  srebrne  z  herbami.  £oA.  TCom.  i» 
551.  W  kościołach  chciat  ocbfdottwo,-  nie  blachy  zfota 
*bo  srebra.  Birk,  Dom,  7  5.  Blachy  ielażne^  Wcwg,  Cez, 
2 OJ.  Szczegf^Iniejr  blacha  kuta  z  felaza,  pobielana  cyną, 
albo   mofięinli/  tam  ta  chodd   pod  imieniem  bialey,  ta 

'.    pod  ióltćy.  jCritmł.  193.  mfife^  S(e<(,  i^zxh\mM  SBM) 

•  flDlefflndfrkl^ ;  itlitt  ^U6f.  Blacha  to,  nie  pisniądze, 
blaazane  pieniądsfe ,  &{azylta  moneta*  Ojf',  Wyr,  ^(ec^etne^ 
^t\hf  i^i{iiti  ibe(b.  Siodło  blachami  zewsząd  okowanoi 
Alb,  n.  W*  8tf  Pokrycie  dachu  blachą;  n.  p«  Patac  J.  K.  Mici 
|k>d  blachą  zwany,  ptzy  zamku Warszaw&ini.,  OffiWyr*" 
f.  Blachy  do  rozmaitego  niywania  ,  narz^dtia  z  bla* 
tby ,  SBIec^  f  t>\X(it  imt  9$Ied|^«  Blacha  do  kopersztychn , 
lie  yktfe  lU  einetll  Ani^ertll^f*  Figury  na  blasze  rznię- 
te. Sol,  Arch„  t^\4  Blacha  od  tortu,  bywa  z  miedzi, 
ńa  nitfy  prócit  tortdw  ItSine  potrawy  ń  pieca  wydaią. 
YfitL  Kuch,  397.   Kaganek  ia^nieyszy  prz^  *blachu^  Fot* 

.  3^Wi  A,  3o  (od  niegd  ćc  światło  odbiia)^  Blach  u  szpa- 
dy »  ba^  $tł4^6tetC  dlii  !2)f gen.  7>.  Blacha  u  zamku , 
^dzie   fię  klućk    wkłada,    /ł({/^  HiAKHHKKl) ,   ba^  ®4ftlb 

Iff  6(b(oife^  tfn  bet  tbńrey  bul  6(^iliffe(fd!^tlb.    Zamki 

Francuzkie  do  drzwi  z  blachtuni  moficinenii.  Boh.  Komt 
5,  1^9.  -  Blachy  ogniHe  do  męczenia  wiuowaycówj 
Warg,  Wa/,  tH*  Na  mękach  IwJecami,  albo  rozpalonemi 
blachami  i  szynami  ielaźnemi  palą.  Syr,  Zf*  Korbacze, 
knuty,  gtogi,  blachy  rozpatoncf.  JCuIig.  Hśr,  3 18^  Na 
pytki  i  roitpalone  blachy  ikaa^da  cfeelsdi^  Czach,  Pr,  a« 
227.  -  Blachy  zbroiowe,  zbroie,  Otńfhlri^,  SSI«ffentlłs 
ftung.  Blacha  na  piersi ,  pancerz  ^  piata  {  ztąd  pancerz* 
liiarz,  blachowoik,  platner.  CzacĄ.  1,  24 1.  {Rojf,  Aam&l 
kostula  pancerna ,  pAncerM ;  XąnTyHl>  blacha  mofięina  )• 
2broie  albo  blachy^  JCłoA,  Turk,  220^  (ob-,  blacho- 
irnica).  Zekznym  szyszakiem  głowę  swą  przykryła,-  Jta« 
.kowyi.pmedni  blach  na  piersi  włoiyła.  Otw,  Ow,  2i8.  » 
i.  Blacha  abo  Budwicz,  herb,  ftriata  ielezccfm  do  gen- 
ry   między    dwoma    kwiatami   lilii }    %  Czech.   JCurop.  3, 

6.  eln  fśiifttt* 

a.,  *BŁACHAf  y,  i.  plama  Ań  ciele  ( ob:  *TUk)  eUl  %le^ 
inf  bem  fifopet*  Owe  blachy,  które  fię  po  ciele  poka- 
'  Zttią ,  ludzie  prości  aaeywaią  oftiidami.  Syxr.  Szk,  229. 
Aminek  blachy  pilre  po  ciele  wyciera.  Syf*  447.  (ob: 
Jilcchy  \  Pięciornik  plamy  i  blachy  sprośne  po  ciele 
spędza  i  ^ciem«  Syr,  3oo.  (ob:  blachowany).  . 
BLACHARCZYK,  a,  m,  czeladnik  blacharfki,  bet  $XtVXt 
imetflefeSe.  BLACHAHNIA,  ii,  i,  Bidchamie,  w  których 
robią  blachy  do  pobielania,  albo   ctarne*pod  pokoft  do 

pobuania  kościołów,  of.  Zei,  46.  b(e  SMec^^tte,  Ut  »lc<^ 

|«mmet.  filACHARSKI,  a,  ie,  do  blacharza  naleiący, 
Jtlempuet  <,  Bladbarika  robota*  Off,  Wyr,  s^Carn.-kosiur* 
nina.  -  Blaeharikie rzemiosło  t  BLA.CHARSTWO ,  a,  n« 

bte  5Ue»piiete9,  b44  Jtleilipnetbaiibwetf.   BLACHARZ. 
.    •BIOICHABZ,  ^BŁECHOWNIKi  *BLACHOWNi&|  a. 


BŁACR.    -p    BLA0« 
wt,  rsemiellDik  i>d  bladi ,  bet  Vfe<^I4ger,  Slafćbttet  ^ 

*  JtfeiRpiietf  iłoj^C  et  EccL  6Ai£xapb ,  fixi iuiihkL  ;  Boh, 
|^le<b<ri'f  I^Utnyt;  Vind,  plahar,  plehar,  plabokoyazh,  plo- 
zhodelarez;  Sorab,  1.  HeinfNlł,  %9XSmM\  Croat,  klam- 
er, plaftodel,  plochodel,  plehar).-  Niech  ci  blacharz  ro- 
bi dwoie  pudełek  okrągłych.  SoL  Arch,  176.  Blecho- 
wnik ,  który  z  kruszcu  blachy  kuie.  MącM*  Blachownik « 
platnei*.  Mąez*  Blachotmiki ,  paacarzniarze ,  platnero* 
Wie.  Czack,  Pr,i,  24 1.  f  (tll|et^tttebe/  BUcharze.  Ko/. 
Leg,  5,  692.  -  Fochodt:  hlachowńica,  blaszka,  blasza- 
ny, blaszkowy. 

BLAĆHMAL,  u,  m.  z  Niem,  ba^  9$(tfc^ab(/  iuielowata 
maiTa,  na  wierzchu  roztopionego  srebra «  złoto  zawiera- 
iącego ,  pływaiąca.  -  fig.  Od  wódki  mu  oczy  blachmalen 
zachodzą^  Hon.  73,706  (wzrok  fię  myli ,  nie  dobrze 
widzi ,  niby  przez  krepę ,  et  ffe^t  »it  btlt^  efnen  ^(ot ).  - 
5.  Blachraal,  gatunek  roboty  demeszfcowaney,  pokłada- 
ney  blaszkami  złotemi  abo  żrebrnemi  ,  ellte  %xt  hum^t 
fcfttrt  SKtbeit  ( SBU*m«b'^tt  ^  WUlerama  znaczy :  na  czar. 
nym  biało ,  lub  na  białym  czarno  malowad  )  BLACHMA- 
ŁOWY,  a,  e,  blaohmalem  denresakowany,  %t%\lĄm^% 
bUmafcenitt*  Krolewic  w  zbroi  blachmalowey  ^  dyamen* 
tami  bogato  sadzoney^  Auszp.  20^ 

♦BLACHOWANY  ,  a  ,  e  ,  ^bUehami  ,  plamami  poiryty^ 
eentkowany  ,  plamifty  ,  fierfig  ,  fbt^S*  Między  owcy, 
cokolwiek  płowego  ,  blachowanego  i  pilrego  będzie  to 
twoie.    W.  Genet.  5o,  32. 

BLACHOWNIC\,  y,  i.  blacha  na  pierfi,  kiryi,  btfl  Stll(b 
ftdcf  f  bet  Mt^^4  QuUibet  peditum\  habeat  tcutUm  et 
pectorale  ,    alM  blachownicę.     Vol,   t^eg*   I,   ^28.-     (R. 

BL\D,  -  ędu,  fn,  Wąkame,  btąkanina,  błądzenie,  cfcy- 
bicnie  ,    uchybienie  ,    mylka  ,    omyika  ;    Boh^   et  Sfopacs 

Uub/  Mttbftwir;  Sorab,  2«  M«b;  Sif^ab,  t,  iulfbf  cam. 

blód ,  smota  ;  Vind.  blod ,  falar  ,  bleden jtf  ,  blosncnje, 
blodba,  blojenje,  ( porówri.  Ger.  hUnb ,  htibt ,  Ueilbeii; 
Hung.  botond  s  szalony.  -  W  inszych  dyalektach  to  słowo 
szczególniey  cielesne  wyftępki  oracza  ;  EccL  CUy4b « 
6xyiKA^Hie-,  Rojf,  (5xyAt  porubftwo;  Gayahr  paoty; 
Rag,  bluud,  bl&d,  bluudnos  lasciuia^^  fornlcanó;  Boin» 
bludnoft  libido  ;  Croati  blud  error  ,  bludnoft  libido ), 
fizyczne  ^Ik  oloYalne  od  prawdy ,  TZeczywifłości ,  właści-* 
wości  otdkłenie  fię,  bet  3tttbutli;  CrOdt.  zahod,'  Rag* 
pomagnkanje,  sagrjeba*,  /?o^  nof p'BiilHOcmB ,  npopy^jca; 
Mcci,  ocH<^aipKa  ,  OuladKa  ,  He40fa4Ka,  npocMO* 
TBftiHle,  Błąd  ,  błądzenie ,  błąkanie  ,  btąkanina  ,  bt4 
Srteil;  ^ttegebeii/  ttmjjerttteil.  Ubodzy  Troianłe  wszędy 
Morza  wiele  zwiedzali  rozlic^emi  błędy«  A,  JCchn,  W* 
*kQ.  W  nogach  błąd,  kiedy  w  głowie  nierząd*  Detor^ 
DA,  (piiany  fię  Ucia).  Który  mógł  kędy  ticiekał,  wróiue 
drogi ,  w  róine  pdsiili  błędy.  Rot,  Arg.  3.  { werteby,  ma- 
nowce ).  £to  witf ,  iećli  to  pismo  przez  błędy  ciebie  nie 
anaydzie.  Chrośc,  Ow,  i4i.  (błądząc^  błąkaiąc  tiąy  ^rzj-^ 
padkiem ).  Poet»  w  Warkocie  włoey  powią^ła  J  ich  pie- 
szczone powściągnęła  błędy.  P,  Xchan4'  J.  4o3.  ( niby  to 
błędne  ich  szlaki  z  roiczochrania].  «•  J.  W  ogolno^ci^  błąd  g 
omyłka,  omylenie,  co  do  rozumienia,  lub  poftępowania, 
ftbtet ,  3tttblim ,  S)etfebeit<  Omylne  mniemanie  i  błąd. 
Wi/n,  190*  Ludzie  poczciwi  prędko  uznaią  swe  błędy. 
Dmoch*  JL  if  7*  Błąd  uma^,  krok  do  caoty*  Krw*  W.  5S. 

Kaidy 


BLAD.    .    BLABAWY. 

Kaidy  Uąd  ma  nroif  m^jmówkę.  C/z.  Ad.  358.  Pókf  lu- 
ibie,  poty  będą  b{cdy.  Pot.  Zac,  57.  Nay^ci^leytse  to-* 
warsyftwo,  cztowiek  a  hl^At  Lu6,  Roz-,  354«  iRoJJl  u  Hft 


BŁA^DZ.    -    błagał: 


%i$ 


Pochods.  hledniec\  hUdną^,  bladnąć ,  Madfy  y  wy  Ma-" 
dfyf  poóltdnąć,  zBUdną/^  biedzić t  Slecić;  porówn,  hla- 
cfUŁ ,  Ó/ech ,  blokować  f   ólachmah 
ciiiapyxy  6MBaenn  npopyxa).    Gdy  ik^  amyli,  potrafi   BŁĄDZIĆ,  ♦BŁĘDZIC,  niiak,  niedok,  «aWądzii5,  gMądaic*, 


poprawin;  bYąd.  Teat,  8  c,  61.  PoznaUm  błąd  w  iego 
hilloryi.  Teat.  7,  117.  Nasi  iimieli  ui}^ad  btędu  abo 
stey  sprawy  uieprzyiacioL  Baz.  Szk.  Syg.  fitąd  drukar- 
fti,  omyłka  drukarfka,  fin  2>rU(f feJ^Iet ,  i{o^  on«HauiRa. 
Biąd  piaariki,  etn  ©djrettfeMen  a.,  ♦błąd  s  błądzący, 
błędnik,  Boh.  hlauh,  ^loilbef*  Cer.  dJt  ^ttetlh(t.  Here- 
tykiem go  uczynią,  i  rzeką  mu:  ten  błąd  nie  wie,  co 
csyni.  SekL  5i. 

Pochodź:    *6f4dny y   Ółfdny,  błfdliwy.^    btędnieć ,   błę- 
dnik  y    bifdokr^t ,    błędltwoćć,    błądzić ,  pobłądzić ,  ubłą- 
tizić  y    zbłądzić  y    błąkać,   zabłąkać ^  obłąAać  ,   nabłąiać  y 
pobiąkaćy  wybłąkizć* 
BŁADAWY,   a,  e,   BŁADAWO   przyMi^   pochodzący  na 
blady,    Yind.  bledoun,    Sorab.  1.    UfbOWitĆ;  Croat.  na- 
bIM,    &ubled  ,  obled;    Rojf.' et  Eccł.    (5A'^AUOBanihiH, 
6A%AueH&KiH,   MdpUc^*   £siciyc  bladawy.   Karp.  2,  81. 
Bladawe  lica.   Ban.  D.  -   BLADA WOSC ,  ici ,  z.   farba 
hih  cera  bladawa,  Me  ^iiUli^lńt.  -  BLADNĄC,  ob:  Ble- 
dnieć, Blednąc.  -  BLADO  przysłk:  ob:  Blady.  -  **BLA- 
DOCHUDY,  a,  e,  chudy  a  przy  tern  blady,  bUi^  ltn^ 
l^iger.     Umbra    bladochuda.    Chroćc.   Luk.   34o.     BLA- 
DOCZAllNY,a,  e,  czarniawy,   Yind.  bledozhem,  (lefa^s 
M«Mr|.     Wybucha  ogień   bladoczarny.  Kul.  Her.   3i2«  - 
BLADOCZERWONY ,    a,    e,    czerwonawy,   lleil^m^. 
BLADOKRUSZ,  u,  m.  kruszec  bladoiółty ,  maiąoy  w  so- 
bie miedi,  ielazo,  fiarkę  i  arszenik.    Kluk  Kop.  n,  i8a. 
tBleid>cr|.^- BLADOLIC Y,  a,  e,  Bladotwarzy,  Rojl  6xt- 
AOAHjiUH,   bladego  lica,   bladey  twarzy,    bladey  cery, 
^lafm  0ffif<^t^.     BLADOŚĆ,  iei,  i.  cera  lub  farba  bla- 
da ,    Boh.   Ueb^lt  ,    Sorab.   i.     (ffbofc)  ;    X>a/.  blidoszt ; 
Botn.  bljdoft,  blidiUo;   Rag.   bijddnós,  bljediUo,  zutil- 
lo;  Croar.  Uedozt;   Km</.  bledull,  bledoba;    RoJl -^n^^ 
AHOcmB ;    Sorab.  a.   ((ufa  ,    Ger.   bie   iBtófTe  ,   IBIftd^e ; 


ublądzid  dok.   mnać  £ę    z  prawą   drogą  ;    Boh.  NaubUt , 
Uanbiwati;    Sorab,  3.  Uuiifcb;   Sorab.  X.  lu^ln;  Hung. 
bujdosom  ;    Eccl.    6Ay3iCAycfl ,    3a6xylK4j(iocfl ,    6Ay.HC. 
4caiB0BaniH,  3a6AyiKAain& ,  xoAHin&  HenpSMO  Aopó« 
roK),  He  3Haa  nymii,   Croat.  bluditi;   Rojf.  njiyinanit 
(  porówn.  plątać  ) ;    Yind.   faiti ;    (  w  inszych  dyalektach 
przywiczuie   fię  do  tego  słowa    znaczenie   hulania ,  rpz- 
puily,  i  t.  d.    £ccL    6\yAJimK  ,    6Ay3Ky  ,    HeaompeS- 
cmBOBamu    hula<5  ,    łaydacayd    fię  -,    RoJf.    6AyAHniB  , 
e^yAcmeyK),    włóczyć  fię  ,    swawoloWać;    Yind^  bloditi 
errarey  bloditi  fe,  s  hulać,  Carn.  bI6'dem  se  errare ^   lu- 
xuriari\   Rag.  bl4diti  forńicari;  Bofn.  bluditi;   libidi^ 
nari ;    Croat.    bluditi    errare  ,    łibidinari  }.    itttn  ,   Ittt 
gel^en ,   ffc^   »f tErtem    Musi   błądzić  ,   kto   nie  wie  drogi. 
Lub.  Roz.   446.     Od   przykazań    twoich   nie  ublądsiłem. 
Budn.  Pf.  119,    110.    Błądzący,   bląkaiący  fię,  j^efumiu 
tenb,   irrrnb.    Rycerze  błądzący   po  iwiecie.   P.  Kchan. 
Orl.  1,  ioo«    Błądzące  gwiazdy.   Pot.  Arg*.  a46.   błędne, 
błąkaiące  fię,  planety,  Wt^^tVOit,  yianetflt.^-   J.  My- 
lić fię,  z  prawdą   fię  miiać,  błąd  popełnić,  po  tknąć,  fię  t 
Roff.  npopyinłinttc£ ,  łrteil^  (t(^  \XIVX,  \%%\VX*   Nie  wie 
człowiek ,   co    dobrze  ,    a  czasem  tak    zbłądzi  ,    ie    swe 
szczęście  za  wielką  niefortiinę  sądzi.  Papr.  KU  ao»  Czło- 
wiek by  nay^więtszy  zbłądzić  moie»  Smotrz.  Lam.  161. 
(vXkX  bez   ale;  i  w  kapicy   wełna).     Którzy  od  prawdy 
zbaczaią;  wszyscy  iednako  błądzą.  Pilch.  Sen.  96,    Wy- 
znawał, ie  był  ubłądził,   dawszy  fię  oszukać*   Baz.  Hft. 
98..     Sam    błądzisz,  a   drugich   rządzisz.    Cn.  Ad.   ai3. 
Nayprędzey  ^błądzi,  kto  prędko  sądzi.    Dwór.  D.    Przed 
czasem  sądzisz ,  Od  prawdy  Mądzisz,    Braik.  B.  k.    Ję- 
zyk   btądiąc,  podczas  prawdę  mówi.    Zebr.  Zw.  f^\.    Ję- 
zyk,  kiedy  błądzi,  prawdę  mówi.  Ryj.  Ad,  19.    (  piiany 
prawdę  mówi,  in  ńno  yeritas). 


Wńń^Z  %Vt\t*    Bladość  pada  na  lękaiących  fię,  ii  górą-   BŁAGAC  cj^ti.  niedok.  ubłagać,   dok.  1.,  koić,  zmierzyć. 


cość  wewnątrz  fię  kupi.  Petr.  Et.  347,    Trupia  bladość. 

Otw.  Ow.  i5i.  łobtenbrafff ,  2eł<^fttM4ffe.  BLADOZOŁ- 

TAWY,   a,  e,   na  bladoiółto  pochodzący,    UafgefUtd^* 
Twars  bladoiółtawa.  Perz.  Lek.  aSj.  -  BLADOZOŁTY, 
a,  e,  iółuwy,   RoJf.   ex1oAOTKexmoBAmhivL ^  hM^tUb , 
płowy.    Cn.    Th.   -     BLADY,   a,  e^   BLADO    przysłk. 
Bladszy ,  Bledszy ,  Competr.  Bledziuchny ,  intensiy.  bia- 
ławy,  cery  lub  farby  na  białą  pochodzącey,    BoA«  M^ 
-t^,  Sorab    1.    hlthit  Mebn^n,  Mebp;  Croat.  blód,  bie- 
do I  Dal.  blid ;  Bosn.  blid ,  bljed ;  Rag.  bljód ,  xńt  {po- 
równ:    iółty  ).    EccU   6x"Ba1)  i    RoJf.  iUfiAHMH ;    Yind. 
bied,  bL'ed:  Carn.  blęd;  Wlfbeff4(^l»  Mfeb;  Anglo^ 
Jac.  blac;  Dan.  \\tt%%  Suec,  blez,  Leu.  pallidus,  (Grae. 
fiXnrof   eutonirui^    C9\ofy  Astmom,   albus  biały);    Ger. 
HtUf,  Ml#   {porówn.  Ger.  fa^l^  Pol.  płowy,  Nerb.  bia 
bul  s  palUre)*    Bkda  iakai  mara  we   śnie  fię  pokazała. 
Tward.     Wł.   ao.     Charon   dusze   blade    przewozie  Zbił. 
Lam.  A.  a.     Cienie  blade.  Otw.  YY>  455.    Żaden  ^^  nie 
trwoi,  iaden  nie  bądi  blady.  P.  Kchan.  J.  iSo.    Gdzie 
9eitct    w  iłrachu ,   tam   na  twarzy  blado.  Pot.  Arg.  63. 
lak  trup  blady.  iVz^6.  Ab.  aa5.    Blady  iak  cholla,   ob. 
blednied 
T9m  L 


dobruchać ,  łagodzić  prośbą  ;  Eccl.  oO^araosH ,  y6Aa- 
asaniB ,  AacKOBoroBopami ,  porówn.  Łac  placare ,  6f = 

fittftigeii/  9erfi6nen,  f&^nen,  [ob:  błogo).  Bogu  fię  ko- 
rzyli ,  i  gniew  iego  błagali.  Sk.  Dz.  S86.  Trunek  ten 
beftye  okrutne  i  srogie  błaga.  Syr.  i443.  Wsżyllko  to 
błaga  okrutne  serca.  Gorn.  Sen.  549.  -  $.  Pokornie  pro- 
sić, modlić  fię,  iebrzeć,  UmMfi%  Mtten /  fle^ett-,  m- 

fl^^^lt.  W  nieszczęśliwym  ilanie  swoim  od  ciebie  błaga 
ratunku.  Teat.  53  ó,  4i.  Nie  będę  pochlebnemi ,  bo  mi 
iui  obrzydły  ,  Błagał  nieukroconą  ich  dumę  kadzidfy. 
V/ffg.  lift.  aa.  Ja  będę  maieftat  Bożki  za  ciebie  błagał. 
Off.  Wyr.  -  BŁAGACZ,  a;  ifz.  który  błaga,  koi,  do- 
bracha,   lub  pokornie  fię  prosi.    Włod*    cin  Śefdttfti^er/ 

rin  ^fe^eitber. 

BŁAGALNIA,  i,  i.  BŁAGALNICA,  y,  i.  rzecz  bf;*- 
gaiąca,  ofiara^  błagalna ,  eitt  S^^nopfet,  etWO^  ba^  IVX 
Sń^tlttg  Ment.  Obiera  błagalnią  pokuty^  Poc.  1 1 0.  Za- 
gniewane nieba  alboi  ieszcze  błagalnią  tak  czyflą  zmick- 
czemy!  Teat.  kh  d^  58,  YYyb.  Teraz  cię,  niewdzięczni- 
ku, duszy  Pompeiego  JOaie  Cezar  w  błagalnią,  zięcia  za- 
bitego. Bardz.  Luk.  a,  17.  W  tym  przybytku  teres  mło- 
dy. ^^  błagalnie  cayni.  |Va</i  Dan.  21 5.   (modły  bła- 

i5 


tli 


BŁAHO.    -    BŁA^K. 


galne  ,  eUfn^tttU  f  fl3llf gefeete  )•  -  J.  W  ftarym  zako- 
pie, tablica  atou  na  iknyni  prsymierza,  leiąca  między 
dwoma  cherubinami.  Boh.  Przyd.  35.     ket  SSftfO^lIttng^s 

betfel ,  het  ®iiabeti(hi^l  auf  bet  tBunbfKabr.  'W  bfagal- 

n&  Bóg  opowiadał  wolą  swoię  Jaraelitom.  Zał,  H,  7*. 
87*  Btagalnia  byta  atota  i  dvay  chembinowie  prsy  Ma* 
galni  ftali.  Bals,  Sw.  a,  a5S.  {ob:  ubłagalnia,  porówn. 
Modlitwa  ,  modlitewnica ).  -  Blagaląfa  w  pogańilwie  , 
wyrocznia  ,  roieyace  ,  gdzie  bobowie  rwoie  odpowiedzi 
dawaU.  €n.  Th.  Włod.  eiTl  (eibnif:^  OtateU  BŁA- 
GALNY, a,  e,  Slovac,  nftOtUeblttC ,  fpórogItebM  5  ^^S 
yMUAOcniiiBBmeA}»nbi&i ,  ubtagalny,  daiący   fię  ubłagać, 

vet(i^n(i(^r  ^etfi^bgt^  mhH^  lu  9erf6^neti.   Bóg  ieft 

błagalny,  nie  rozpaczay  cale.  Żab.  i5,  393.  -   $.    Blaga- 

iący ,  od  bfagania ,  ®|^n  s ,  ^ut  ^r|l(ittttig  btenenb* 

Błagalna  ofiara ,  msza  święta.  Ojf,  Wyr,  Do  błagalne- 
go interessu  znaczne  czyni  przygotowania.  Teat,  18  c, 
10.  -  Modlący  Ec  pokornie,  iebrzący,  beiltiltbi(|  (le^etlb* 
Ręce  błagalne  wznosi  ku  niebu.  Pilch,  Sali,  67. 

BŁAHO  ob:  Bfahy. 

♦BŁAHOCZESTYWY,   a,  e,   a  Ruflr.    błogo  czci  godny, 

wielebny ,  mo^le^wAtMd  t  e^rmArbig ,  ^etebrangMtebis. 

Metropolita  błaboczeftywy.  Smotrz,  EUn,  47.  Z  błaho- 
czeftywych  przybyto  wielu  la'  przyiazdem  patryarchy. 
ytryf,  praęf.  16.  (z  księży ,  z  iwieszczenntków  ,  ^tlfs 
ftet  )•  Brat  na  fię  osobę  btaboczeftiwobó  ( btahoczeHyr 
wego  )  Rusina.  Sak,  JCah  B,  ^, 

«BŁ4HOCZESTI£,   ia,  n,   poświęcenie  kapłąńikie,  bif 
SBei^f,9^iei^er»eibe.   Bractwa  od  ópifkopów  maią  bydf 
wolne,  dla  zatrzymania  błahoczeflia.  Sak,  Sob.  B.  3. 
BŁAHOSC,   BŁACHOSC,  ści,  i.   lichość ,   podłość,  nik- 

czemnoić ,  bte  S<^(e(btbelt ,  (SetingfAdlgfelt ,  SSertblofig^ 

f  ett*  Nędzny  ilan  ,  znaczy  poniżenie ,  błaho^d ,  upadtoiSd , 
Iicbośi5,  chudobę.  Sekl.  Luc.  1.  BŁAHOWAZNY,  a,  e, 
niedowainy,  linwie^tl0.  Błachowaina  i  fałszywa  moneta, 
perleuŁs,  JTrom.  53 1.  BŁAHY,  BLACHY,  a,  e,  BŁA- 
HO   przystk,  (  ob-,   bla/    porówn,  płochy  ,    lekki  ,    Suec, 

la,  9liebetf4*^.  Ueq,  $d>b.  f*te*t,  lichy)  po- 
dły, lichy,  mizerny,  nikczemny,  fcjle^t,  flettb,  ^Ctin^  9 
getingfAstd.  Piwo  z  otrąb  smaku  błachego ,  iednak  le- 
psze, niź  woda.  ^)t.  998.  Błahym  i  nieznaiomym  na- 
rodem Ruikim  byta  z  początku  Mofkwa,  patva  et  ob- 
scura,  Krom.  438.  Od  błachego  po^pólftwa  zawołany 
Auguftefti.  Sk.  Dz,  a68.  Murów  nio  miato  miado,  iedno 
błaćhe  przekopy.  5i.  Dz.  wjS,  Pod  błachym  drzewkiem, 
które  bardzo  mały  cień  dawało ,  chciał  usieidź.  Gor, 
Sen.  390.  Nędza,  lichota  abo  błaho  teraz  około  niegol 
Sekl,  Luc,  1.    {ti  ^Ąi  Wt&ii  mit  łbm).    Rozum  móy 

<  Wahy.  Ząbk.  mł.  59.  (mialki,  fctctt  ).  Błacha  w  lu- 
dziach i  panach  nadzieia.  Sk.  Dz.  ii3i.  (mylna,  niepe« 
wna  ).  Bóg  mię  wybawił  od  błahego  ducha.  1.  Leop, 
Pf.  54,  9.    (od  lękliwofci.  Z. Leop,  -  ob:  płochyj. 

BLAIER   ob:   Bleyer. 

ĘLAK,  u,  m,  blakowanie,  blednlenie,  bladość,   ba^  Sefs 

fcblef en ,  erMrf^eii ,  »Ieł<b»erbett  ;  bU  SBtóffe ,  S8fei*e* 

Żyły  blakiem  zachodzą  j  krwi  pozbywszy  "mamie ,' />a/- 
Unt,  Zebr.  Ow,  6a.  J.  U  Flisów  blak  ,  inieysce ,  gdzie 
miałka  woda.  Magier  Mtcr.  t\X(t  ttntifff  ^  ob'  mielizna. 
^  BŁ\KAC  fię,  •BŁĘKAC  fię,  Zaimk.niedok.  zabłąkać  fię, 
ilblj^kać   fię,   cfoi,  przydłuźay  i   po  róinych   miey«oach 


BDĄKAC.    *    BŁAM. 
błądsl^,   tułać   fif,   tłuc  fię,   Sorab.  \,  WOfdWP   Bubbilt  , 

Rojf,  aciuyinainjb,  \a9m  Men,  b^ttoR  (Iteicbeti*,  %wxm 

f<bW(ifCII>  fitjcz,  i  morał.  Błąkasz  się  po  nocy.  Teat, 
39,  393.  Błąkali  fię  £lepi  po  ulicach.  1.  Leop,  Lam,  4, 
W  4.  (  błądzili.  3.  Leop  ),  Błękaó  fię  a  tuład.  Mąc^, 
Z  domu  i  {Iranie  wypędzony ,  błąkał  się.  Warg,  Cez„ 
a3o«  Rozpędzeni  ięli  fię  błękać  między  pogany.  Klon., 
Wor,  7.  Ludzie  błąkaiący  fię ,  nie  maiący  ani  domów  , 
ani  osiadłości  flafych,  lecz  z  i^idnego  mieysca  na  drogitf 
przenoszący  się  Wyrw,  G,  139.  9Zomilben.  Gwiazdy 
błąkaiące  się,  Wądne,  błądzące,  planety,  ^nitetUf,  ^U» 
netcn.  Nerwy  błąkaiące ,  po  wielu  częściach  ciała  fię 
rozchodzące,    9agi„   Kurop,  3,  174.     %,   Fig,   o  ocaach, 

o  myślach ,  «oti  ben  9ngen ,  Don  ben  debanfen ,  b^nrat 

fbtO^if^n.  Oczy  Numy  btąkaią  fię  na  przemian  z  króle* 
wny  na  Romula,  a  z  Romula  na  królewnę.  Staj,  Num^ 
1,  168.  *$.  Błąkać  kogo,  czyn.  w  błąd  czyli  zabłąka^ 
nie  wprowadzać^  irre  fAbten.  Żądza  ią  zbłąka  i  w  prze- 
paść powlecze.  Przyb.  Luz,  77.  BŁA^KACZ,a,nr. 
Sorab.  i.  bttb^aU  r  błąkaiący  fię,  tułacz,  eUt  ^ttum^ 
łnenb^t  ,  j>etnmttetber.  Kto  idzie  proftą  drogą ,  ma 
zwe  Ąanowiiko  oilateczne;  błąkacz  nie  zna  terminu,  ani 
mety.  Pilch.  Sen,  liji.  a,  i25.  Uciekał  Dawid,  iako  ie- 
den  błąkacz  z  góry  na  górę*  Zał.  H.  7".  i63.  Błąkacs 
z  domu  wyklęty.  Tr^b,  S,  M.  42.  BŁĄ_KANINY,  -  in, 
liczb:  mno:  ciągłe  po  róinych  mieyscach  błąkanie  fię, 
błędy,  ba^  j>etttmltten ,  bte  3tre.  Towarzyftwo  uftalo, 
i  profi  (Irudzone,  By  z  tych  błąkaniu  morikich  było 
uwolnione.  Qtw,  Ow.  b'j%,  BŁA^ICŁIWY,  a,  e,  do  błą- 
kania fię  Iklonny,  bledli  wy,  błędny,  f^tlVLm^mi^ttVSĄ. 
Dusza  błąkliwa  ,  sppczynku  oiecierpiąca  ,  wielce  rada 
nowości.  OJJ\  Sen.  7.  vaga.  Wymowa  piianego  aawikła- 
na,  błąkliwa,  zbujała.  Pilch,  Sen.  lifl.  4,  71. 
BLAKOWAG  niiak,  nied.  zblakować,  wyblakować,  doJL 
petznąć,  płowieć >  £0^  inycKH'£i'ni&,  tnycKHynib,   vets 

bleid^en ,  9et(<biefen ,   ble  Śarbe  ^erUeren.    ( RoJf,  Cac* 

RHyinB,  no6ACKHyiixB  więdnąć ^  Sorab,  1,  bM  plama, 
bUfoyite  plamifty,  ob;  blacha  2.,}  Ozdoby  mey  twa- 
rzy powoli  niszczeią,  Blakuią  lica,  oczy  i  u(Vy  sinie-* 
ią.  Toł.  Saut,  126.  W  ozdobie  swoiey  blakuie  ;  iedna 
chorobka  tak  śliczny  obraz  poszpecić  sprolla.  Susz,  P,  3, 
R,  4  b.  By  zmazą  niesławy  iakiey  imię  Polaków  teraa 
nadplulkane,  potym  nie  blakowało*  Krom,  396.  Zbla- 
kowanie,  spełzłoać,  Rojl  mycat ,  ©erfc^offenbrft  ^  tłets 
fcboffent  ^ilfbe-  Tym  sposobem  z  kaidey  materyi  wszel- 
kie plamy,  akazy  i  zblakowanią  wyidą.  Haur  Sk,  355. 
{Roffl  exetiXOCtnh  zwiędłość;  yiithetf,  blat  czarny, 
porówn.  i^(bb.  bleidf  blady).  BLAfCOWNY,  a,  e,  ła- 
cno   płowieiący  ,    pełznący.     Ojf,    Wyr,    UU^t    tKTfi^ief 

fenb.  ■•■.■• 

BŁAiyt,  u,  m,  pztuka  futra  pewney  miary,   pospolicie  we 

dwie  poły  ikładana  ,  etn  Catf  eine^  fRani^metli ',  ^nep 

ftilften  yeU»erW»  Przedziały,  błamy,  koiuchy  grzbie- 
towe .  i  brzuszkowe  popielice ,  idą  pod  tzacimek. '  VoL 
Leg,  4,  357.  Futra  w  błamach  gotowe  ,  robione,  ib. 
4,' 82.  Rysiego  błamu  przedniego,  tak  nóikowego,  ia- 
ko tei  ślamowego,  przedawać^  maią  po  Zło:  aoo.  Volę 
Leg,  3,  571. 

Pochód:    obłamowa/f  pobłamowa^, 
BLAMAS^  u^  łru  galareU  z  migdałów  tiacsonych|  lub  ryb 


BLANK.    -    BLASK. 

rMgotowanych.   WieL  Xch.  397.    (Railbel  s  thtt  fifc^dals 

ime. 

BLANK,  n,  m.  BLANKI  iiezb.  mno\  dyle  csyli  belki 
drewnrane  grube,  których  uźyi^ano  ido  opatrsenia  mkfl, 
nim  mary  naftafy.  Nar.  Hijt,  3,  2i4g.  sLca,  planrae , 
GaU.  planche ,  JtaL  pala  a  ca  ,  Gr,  n\cii^ ,  Ger.  ile  Cldlls 
fen ,  Sorab.  3.  blanf <l  ,  pUnH-  -  $.  Rodzay  wystawy 
w  murach ,  czyli  gzemau ,  kramzansy.  Włod.  mnr  ofłro 
fi^  kończący  do  koła  czego.  DucU.  34.  b{e  ^atiersinttr^ 
hit  fBril(t9f(r,  BoA.  jtitlf^,  C^m^nri*  Naai  na  blaak»  po 
drabinach  lefli.  'Biel,  Kr»  566.  (  na  mury  zamkowe. 
Bohom.).  Gdy  zbnduiesz  dom  nowy,  uczynisz  blank  po 
kraiu  dachu,  ieby  kto  nie  apadl  z  niego.  Budn.  Dtut. 
aa,  8.  Widziałem  go  a  blanek  (z  blanków),  iak  pier- 
wszy zaczął  bitwę.  Min,  Ryt.  1,  i5o.  -  §,  Blank  okrętu, 
poręcza  galeryi  okrctowey»  wierzchnie  bramowanie  okrę- 
towe, WDn^lJorb,  hai^lMUth.  Tr.  blankowac 

cxx^'  <^/e</.  zblankować  doA.  blanki  czynić.  Y/tod.  blan- 
kami, murem  obwodzić  Dudz,  34.  tllft  ^(anfeit/^  titit 
9)faitfr|innen  lim^t^tr^^  Blankowanie*  5  obwodzenie  blan- 
kami ,  bal  einplanfeti  ^  Sinfd^ffef en  mit  ^{anUn.  Same 
blanki,  gzemzy,  brzegi,  Me  Umplanfujig ;  Me  ^latif eu ^ 

3illtten,  bet  iRanb;  OtauerrAllb.  Tam  są  piękne  mury 
z  blankowaniem  około.    Bot  er  do4« 

BLANKIET,  u,  m.  BŁANKIBCIK,  a,  m.  tdrhn.^  Lat. 
mtd.  blanf^uetum,  GalL  blanquet,  carte  blanche,  JtaL 
carta  bianca ,  i  papier  niezapisany  z  podpisem  imienia  , 
powiersaiącego  go  na  czyie  ręce  do  zapisania ,  *b<ll  Sfotts 
<|net  ^  ^e  Sarte  (foni^e.  Jako  plenipotent  na  kontra- 
ktach anmm  na  blankiety  nabrał.  Zaó*  i3,  io4«  O  blan- 
^etach.    Vol.  Leg.  6,  475. 

"^BLANKSZ  ob:  bielidło,  barwa.  BLANKSZOWAC  ob: 
liarwiĆ ,  bielić. 

BLASK,  u,  m.   ^wietnoiif,  iamiość,  glanc  w  oc^y  wpada- 

iący ,  ^i  Sn^en  /  bet  ®d^fmmet ,  bet  9lm  I  Sio9ac* 
MejP,  Mif! ;    Boh.  %\tf ,  U9,  lefPot;  Sorab.  1.  bóff; 

Hebr.  pn  baaak ;  Croatt  blefzk ,  oblefzk ,  blefzikaricza  ; 
DaL  blifzk  -,  Carn.  blish ;  Vind.  blisk ,  liflc ,  leflc  ;  RoJJ'. 
txicA ,  XOCe1)  ,  (  ob:  błyikać ,  łyikać  ,  lice ,  linieć  )* 
OmcB'^ml>,  AyHe3apHOCTii&  ,  CB'6mo3apHOcinA ,  o6aic- 
cmaHl€,  clRHie;  Bosn,  sjanje,  sgjarkóft,  syjetlóft).  Blalk 
tłonecany  od  puklerza.  Szczerb*  SaT.  aŚg.  Łańcuch 
ma  ii  a  szyi ,  z  którego  źrebmy  i  złoty  blaik  biie.  Groch* 
IV.  332.  Blaik  słoneczny,  promienie,  ®Dttnettf<^itltmet > 
Sennetlglait}  ,  SOnttenihrabL  i^to  nieuwainie  na  blaik 
idzie ,  ile  z  cienia ,  znieść  słonecznego  częfto  nie  moie 
promienia,  fot.  Jow.  a3o.  -  Jig.  Blaik  fortuny.  Teat*  4  5, 
JO*  Blaik  bogactwa,  f 3*  46  5,  87.  -  transl.  wychodzić  na 
blaik ,    na  iaw ,  na  iwiat  ,   na  publikę ,   na  popis ,  bły- 

azcze^,  «n  bA^  X^%H\\^l  (ommeit,  (etootgMna^ti ,  ((^tm^ 

||tetn>  Bóg  poznaie  zasługi  aieznaiome ,  iak'  te ,  które  na 
blaik  wychodzą.  Lach*  Kat.  1,  34.  •«  Blaik  mi,  blaik 
mi    czyni    iaka  rzecz,   przeraia    oczy,   tępi   wzrok,    e^ 

na<bt  mit   ttmi  <S(^immet,  bletibet  mi(^.    Okna  maią 

bydi  na  północ ,  aby  nie  był  blaik  patrzeć  z  pałacu  na 
drzewa.  Cr  esc.  493.  Jig^  blaik  mi  od  niego ;  miły  mi 
iak   aól  w  oku.    Cn»   Ad.  499.    (  nie  lubię    nań  patrzeć  , 

Ub  fe^e  i^n  nic^t  gem;  et  tjt  mtc  eiti  2)otn  ttn  ^m^t 

porówn:  Frań.  ombrage  ,    ombre^.    Jako    fię  oczyma  na 
^wiat  ukaic,  tak  ii  od  ^ugich  dobrych  blaflt  -mu  będzif 


BLASZ.    ^    BLAT. 


iij 


w  oczy,  zmiele  na  nie  patrzeć  nie  bfdąK  mógł.  GUct* 
Wych.  A.  5.  (wfiydzić  fię  będzie).  Młodzieńcom  na  bia- 
łe głowy  żaden  blaik  nie  ieft,  i  owszem-  we  młodych 
Wenus  bardzo  wre.  ió.  P.  3.  ( lubią  na  nie-  patrzeć ,  nie 
Gzi^ą  wibrętu  od  nich).  Przodkowie  dzielnością  swą  ka* 
idemu  nleprzyiacielowi  koronnemu  blaikiem.  w  oczach 
byli.  Weresz.  Reg.  54.  (imponowali^.  Do  ludzi  ma 
blaik.  Glicz.  Wych.  K.  6.  (Stroni  od  nich,  odludek  ). 
BLASKAWY,    BLASKATY,   a,  c,   giaucinm.  Mącz.  - 

i^oj^MoiHiesKAHUH,  bktffiMiisetibr  wefflic^*  *BLASKI, 

a,  ie,  blawy,  modrawy,  gtaucus.  Mącz.  49eifU<|ff  ^rilts 
Itcb  tittb  gUnjetlb.  Blaikie  abo  białe  oczy.  Mącz.  BLA- 
SKLIWY,  a>  e,  blaiku  pełen,  Hniący,  błyszczący,  gUlls 
^etlb,  fc^inttnetnb.  Słońca  osada  blaikliwa.  Przyb.  Milto. 
93.    Ręka  boża   zlała  na  człowieka  okrasę  blaikliwa.    i^* 

'  ii4.  BLASKOOKI,  a,  ie,  iedno  oko  częfto  zamruiaią* 
cy.  Dudz.  34.  Dafyp.  R.  r.  3  b.  Mit^ef4hl0ig ;  Sorab.  1. 
f(6etatVC|^  {obi  brlok).  filaikooki  iellem ,  mrugam  cz^ 
£tQ  oczyma  nad  wolą.  Cn.  Th.  BLASKORODl^ Y <  a, 
e^' blaik  wydaiący,  błyszczący  fię,  lśniący  fic,  świecą- 
cy, 0Un}  etSeugenb,  gUn^enb.  Blaikorodne  zbroie.  Petr. 
Hor.  a,  A  b.  Dudz.  19.  BLASKOT,  u,  m.  błyktryk, 
rzecz  błyszcząca  fię ,  etwa^  ^Un^eKbe^ ,  ®(błM1ttetllbe^« 
Znikome    ikarby    i   czcze   doftoieńftw   blafkoty,    Są  da- 

•  rami  losu,  nie  nadgrodą  cnoty.  Przyb.  Luz.  197.  BLA- 
SKOTNY,  a,  e,  błyszczący  fię,  ({^ittlttiettlb',  dI4ll}enK 
Jle  prawd  użytecznych  daliby  za  błędy  blaikotne,  któ- 
re'w  pismach  ich  czytamy  wsaędy.  Prz)^.  Luz.  i5i.. 

BLASZANY,  a,  e,  z  blachy  zrobiony,  Boh.  i^it^m^  , 
Vind.  plahen,  plahoviniki,  plehaflj  Roff.  6AJlineMHMH, 
McecniHHóa,  b(e(bettl,  von  Śfed).  Blaszana  konewka.  Ęoh. 

l>Ie*owUe,  i>Mo»r«.   blaszka,^  blaszeczka,  i, 

i.  zdrbn.  rzeczwn :  blacha  ,  t  mata  cienka  blacha ,  Stofac* 
^Ipffef  ,  Hungr.  pićhetske ,  Rag.  plociza ,  plafliza  ,^  c|ó- 
ka }  Croat.  plehek  ,  plafticza ,  plofchicza  ?  Rojf*  CfAHmeH- 
Ka,  6AAxnKa,  nxeH4  ,  nA^HKa;  Sorab.  1.  Idfc^f,  Ger^ 
etn  95It(i<^etl  ,  tB(ed^(etn.  Blaszka  pod  drogim  kamie- 
niem ,  folga ,  Me  goUe  tmtet  elttem  <!bel(htite.  Powłoka 
cienka ,  blonka ,  eiti  biUnne^  9efl<^ii ,  bĄttttet  ttebetsu| 

llbet  etWA^«  Dzban  miedziany  pod  srebrną  blaszką.  O/^ 
Wyr^  -  Blaszka,*  cacko  świecące  fię,  lśniące^  pozo- 
rem oszukuiące,  błyikotek,  eitte  gUnseiibe  Spielete^.  - 

$.  Trzeba  do  tego  gliny  białey  bez  bla^szek  na  gęiłe  si* 
to  przesianey.   Torz^  Szk*  83.   (bez  łuszczek,  O^lie  Sc^its 

fet,  tiit^t  Wefetlfi. 

BŁASZKI,  a,  ie,  trochę  błachy,  nieco  płochy,  ełwa^ 
WtĆ^t,  śetltlgfłgig*  Pt«ebaczam  ci  tę  błaazką  próżność. 
Teat.   18  ^,  33. 

BLASZKOWATY,  a,  e,  blachą  ebłoiony.  Cn,  Th.  bts 
Mecbt,  mit  85Ie<^  belegt/  £ccL  eAHmHemuH.  BLASZKO- 
WY, a,  e,  naleiący  do  blachy,  lar blachach,  SBledjf  '-9  lH 
93(e<^ett.    Złoto  blaszkowe  -  biią.  Botfr.  S5. 

BLAT,  u,  m.  z  Niem.  ®Iatr,  w  ogólności  rzecz  płaika ,  ą 
cienka  •,  kilkokrotne  ma  znaczenia  u  Niemców ;  Polacy 
niektóre  tylko  z  nich  sobie  przyswoili :  (  porówtu  Ger. 
pUtt  płaiki  ;    Grae.  nkarur ).    Blat   fayngultu.  Iłaur  SA* 

369,  eiit  $B(att  ediUmi^,  fdlamoih ,  fo  ^aiub  tBIatr* 

(Hbet.  -  5.  Blat  złota.  B.  Leop.  JoJ.  j.  3i.  (blacha  zło- 
ta. Bibf.  Gd.  -  złoto  na  blaciię  bite).  $.  Błat,  półmi- 
sek płaiki   podługowaty,  którego  na  pieczyile  uiywaią; 


s 


ix6 


BŁAU.    -    BŁAŻEK. 


taki*  9Ą  blaty  kuchenna  żelazne  lub  miadziane  wybielane 
do  pieesyftegOy  mifsa  lub   ciaft.    Wiei,  Kuch.  597.    etne 

fU((e  Uttdlt^f  6i^ftfFe(^  eine  iBratenfc^Affel  «.  f.  »•  Dwa 

blaty  ^bme  sgincty.  Teat  33  d,  89.  $.  Blat,  płaszczy- 
zna naracdsi,  ptaz,  bo^  SU^r  blf  f(a<^eGeite,  bie  {lac^e* 

Błat  upity,  u  aieiciery.  Blatem,  płazem,  mit  bet  breis 
tftt  S(^ki^«  Bfiecz  nieoftróinie  blatem  uderzony  o  filar, 
popadał  fic.  Otw^  Ow,  186.  §  Blat,  głownia  szabli,  i 
-  t.  d.  He  itlingr ,  ©JbelflUlge.  Złoto  Marsa  rwie  do  sie- 
bie blaty,  Płytkie  bez  niego  nie  sieką  karwaty.  Jlfan. 
71,  391.  $.  Btaty,  tarcice,  KUtttt,  }.  IB.  £if(bbldttet. 
Blaty ,  nie  tylko  dębowe ,  ale  i  z  róinego  drzewa ,  pół 
•ala  grube  ,  wielorako  od  rzemieślników  wypotrzebo- 
wane  bywaią.  KluA  Ro/i,  3,  iSy.  -  $•  u  Flisów,  bal 
długi  od  rudla  za  ftatkiem  w  wodzie ,  na  sztorc  w  słu- 
piec  wprawiony.    Magier  Mfcr.   cilt  foltga  IBalfett  (In' 

ten  am  6teiirtrnbet. 
9ŁAUAZ,  u,  m.  korytowy  poui,  SB(iin«fd^e  /  eine  9(rt 

tpOttAfdK*  Potai,  blauai  i  waydai  ieft  alkaliczna  sól  , 
którą  robią  z  popiołów  dębowych.  Pam,  84,  761.  Na 
iednę  beczkę  zwyczaynego  blauaiu ,  czyli  korytowego 
potażu,  biorą  30.  beczek  popiołu,  ió,  763. 
BŁAWAT,  u,  m.  BŁAWATEK,  tku,  m.  kwiat  bławy, 
modrak  ,  cenł€U4r€a  tyanut  ,  kwiat  błękitny ,  w  zbożu 
rosnący.  Syr.  1175.  bie  Uane  ^Otnblume,  OalL  bU- 
TOt ,  blu*et  ;  Cdrn,  plariza ,  poTiza ;  Bofu  <^rpa ,  Mor. 
44rba^  (06:  chabrek  ;  Vind.  shitna  roshna;  Sorab,  1. 
fOf<b)i<in);  Rojf.  ciiH]oxa,  AOC&ymHOH  ttB&i&,  nacH- 
xeKl)  ob\  wasitek).  a.,  bławat,  materya  iedwabna,  oso- 
bliwie bława  czyli  błękitna  ,  niebieika  ,  ®elben|eug  , 
befonbet^  yon  Manet  farbę.  Teraz  co  iywo  się  w  bo- 
gate bławaty  ftroi^  w  których  sama  biała  płe^  przed  laty 
chodziła.  Bard.  Luk,  5.  Od  bławatu  fię  ftroią.  ib.  3i. 
Nie  każdy  pan ,  co  w  bławacie.  Gorn,  Dw,  1 1 5.    BŁA* 

WATNIK ,  a ,  IR.  iedwabi  tkacz ,  bet  Seibenwebet.  -  $. 

Kupiec],  maiący  sklep  iedwabny  czyli  bławatny,  bet 
6etbeni^inb(et.  BŁAWATNO  przysłk.  w  bławatach ,  itt 
Cfeibenienge,  in  Seibe.  Nie  na  to  cię.  bóg  ftwonył,  aby^ 
dobrze  iadł  i  pił>  i  btawatno  chodził.  Star.  Ref,  43. 
Owo  n^odi  do  nauk  z  dodatkami  oddawaią,  bławatno, 
piemo,  kowano,  szabeltaszno.  Fedib.  DU,  O,  3.  BŁA- 
WATNY ,  a ,  e,  modry ,  błękitny  zupełnie.  Cn.  Th.  uie- 
biefl^i,  modry,  RoJT.  BacBARÓBUa,  (ob:  wasiłek),  -  $» 
Jedwabny,,  felben.  Płótno  nam  potrsebnieysze ,  nii  wszel- 
kie bławatne  materye.  Haur  Sk.  81.  Manufaktury  ^bła- 
watne  we  Francyi  do  najrwyfsogo  przyszły  (lopnia  do- 
fltonałoici«  Wyr.  G,  3o8.  Bławatne  iklepy  Roff.  cypóB- 
CKOn  piCAb*  ^  BŁAWY,  a,  e,  blado-modry.  Cn.  Th. 
modrawy.  J)udx.  34.  białki,  glaucu*  Męcz.  watfetbian, 
hl^^hUitll  Siavon.  ]pliv  (op:  płowy);  Vind.  plari,  pla- 
Totenj  Cttrn.  play.  Ho  fi.  blauw,  C7Ci//.*bleu,  Hi/p.  bloo, 
Suec.  bla,  Dan^  blau.  Łat.  flauus).  Bława  albo  obło* 
czna  maić ,  błękitną  farba ,   eaesius  color.  Mącx. 

BLAYGIEL ,  BLEYGELB ,  u ,  m.  farba  malarika  z  bley- 
wasu  zrobiona ,  b  Niem.  M  SBIepgelb  ,  SJ^ajUcot  Rojf. 
6A8riuB»  6AMrBp&.    BLAYWAS  06:  Bleywas. 

BŁAŻEK  ,  -  iką ,  m.  BŁAZEIEK ,  •  eyka.  m.  zdrbn. 
imienia   własnego    Błaiey ,  Sfovae.    KUiwl,    Ger.  bal 

fBetfleinetnnglwott  bei  Sfltmtnś  SB(a(tnl.  Wydali  Ka^kę  za 

c        Błażka.   Ojf.  Wyr.    Bądź  ydn^w  Btaieyku ,  móy  mężul* 


BŁAZEN. 
ku  kochany.  Teał.  54,  8s.  *  $•  Błażek ,  krążek  woflco* 

wy»  Cn.  Th.  eine  tunbe  ®a(bli<beibe ,  ein  tunbet  SBacft^ 

tellet.  Nuż  co  gromnic ,  błaieyków  owych  świętych. 
Rey  Pfl.  Fp.  5.  Połóż  Bogu  na  ofiarę ,  nie  gromnicskę  , 
ani  błażeyka,  ale  onę  niewinną  sinogarlinzkę.  ib..  K.  4* 
(  ob\  błogo  y  błogosławić  ,  Croat.  bla&iti  obi  Błażey  ). 
BŁAZEIO WY ,  a,  e,  do  Błażf  ia  należący ,  Slaffn^  s  »  - 
Subji.  BŁAZEIO WA,  y,  i.  t.  u  Błażeia  żona,  bie  %Um 
beliBlafinl-  BŁAZEIO WNA,  y,  i.  BłażeU  córka,  be^ 
^(altnl  So<btet.  Podobn.  Błażkowa,  Błażkowna. 
BŁAZEN,  -  zna,  m.  BŁAZENIEC,  -  eńca,  m.  BŁAZENEIC^ 
-  nka,  zdrbn.  m,  {Roff.  SAŚseuL  żartowniś,  trefniś,  6ab3« 
HHmCAB  zgorszyoiel ,  zwodziciel  ;  6Aa3Hl)  pogorazenie , 
zgorszenie;  6aAXCHaiil)  gaduła,  plotka;  6Aa3Kl  głupio 
gadanie;  głupie  *  dziecko ;  Dal.  i  Bofn.  blaznik  s  pochlób- 
ca  ;    Croat.    błazen  s   głupi  ;    bluźnierca;  Boh.  bl4|^  9 

blaspnef,  blainićef,  bla^owec;  Grat.  fi\u{m  ftultua  sum» 

/9Xaf  (hiltus;  {porówn.  błachy ,  płochy ) ;  Sorab.  a.   Mas 

fan,  nana;  Sorab.  1  blafl^n,  bwo^en,  btDa|nic{ei  «  głu- 
pi). -  Pol:  §.  Błazen  nadworny,  trefnii  ,  ż.artowiiiż» 
krotochwilnik  iakiego  pana ,  bet  i^Ofhatt ,  StOtf natt ;  Bch. 
Citntt^tf  citmttacet ,  fot^^aun,  Roff.  mymb-,  Błazno- 
wie  prawdę  częAo  żartem  rzeką;  iakoż  u  Zygmunta  Stan* 
czyk  błazen  był  osobliwy.  Biel.  Kro.  5i5.  Błazen  na 
dworze.  Kiok.  Turk.  96.  Błazen  ten  był  to  ieden  z  bła- 
znów owych  dworikich ,  chowanych  ,  pańikich  ,  domo- 
wych. Jabi.  Ez.  88.  Błazenek  w  kukle  z  cepami ,  paa 
miał  'okowany,  uszy  lak  u  samy,  na  nich  wiszą  dzwon- 
ka, a  cepy  na  plh-ym  kiiu  z  lisiemi  ogonki.  Rey  lVi«. 
39  ^.  Klon.  FI.  D.  4.  Błazen  szachowany.  Klon.  Wor. 
57.  ( arlekin ,  ,Catlefłn ;  f^Mi  s  SButil).  J.  Błazen,  bia- 
znuiący,  żartuiący,  żartobliwy,  trefny,  jowialifta,  lecs 
z  przyganą,    Carn.  glumazh,  llędanz,  Slavon.  haramna- 

da ,  ein  pube(nittif<^et  9tenfd^ ,  ein  @pa|ma<fet ,  ^0p 

UHn ,  g^anś  ®nt|l  ,  ^M6  ^att.  Za  Dyoklccyana  byl 
w  Rzymie  błazen  i  żartownik,  który  nay większe  śmie- 
chy czynił  z  chrze^ian.  Sk.  Zyw.  a,  109.  Frzyganifa  fo- 
na  Dawidowi,  że  przed  arką  tańcował,  iako  owi  bta- 
znowie  ,  którzy  cieszą  inszych.  Zał.  Ił.  T.  176.  Nie 
czyń   z  siebie   błazna  ;    lecz   gdy  co   śmiesznego    Możesz 

,  poczciwie 'wtoczyć,  nie  wftyday  ń^  Ugo.  Rey  Wiz.  44.  - 
§.  Błazen,  głupiec,  bez  rozsądku^  bez  mózgu,  ein  9^arty 

'  ein  Sl^Ot/  ein  bnmntet  ^et(;  Croat.  norcz,  norchecz, 
ludjak;  Carn.  nórz,  nor,  abota,  abotnek,  kUma;  VirŁd. 
norz,  trep,  trdpail,  terklazh,  amoshnik;  Croat.  bedak  ; 
Roff.  6yM,  K)pÓAl>,  Ayca\ea.  Jeden  głupi  błaznów  ro- 
bi siła.  Pot  Arg.  4 60.  Jeden  błazen  tysiąc  błaznów  uro- 
bi. Pot.  Jow.  i43.   ein  ^att  mat^t  |e^n  9iatten.  Bła* 

Buów  wszędzie  pełno.  Ryf.  Ad.  a.  Obadwa  błazny,  ie- 
den kiep',  drugi  dureń.  Dwór.  Każdy  błazen  swoim 
fbroiem.  Rxf»  Ad.  3o.  ( każdy  w  swoim  gatunku  ).  Nie 
trafiłeś  na  dudka  ^  naydziey  sobie  błazna.  Cn.  Ad.  66g. 
Nie  bądź  błaznem,  kiedy  nie  możesz  bydż  wielkim  j»a- 
nem.  Ryf.  Ad,  43.  Wielka  odmiana,  masz  s  błazna  pa-* 
na.  Bratk.  H.  3  b.  Pozdrawiam  błazny  ftare  i  błazen  ki 
młode.  Dzwonk.  Stat.  Ą.  a.  U  Bogaćmy  tu  wezyscj  ia- 
ko błaaenkowie,  A  zarówno  ubodzy ,  iako  i  królowie. 
Rey  Wiz.  i38  b.  Nie  wcale  ten  mądry,  kto  błaznem 
podczas  bydż  nie  może.  Zegl.  Ad.  8o«  ( błazna  udawać, 
wesoło  żartować,   £ccl.  ejuroypóAcniBOBaiiiB).   Tru* 


•BŁA2ENN.    -  BŁAZENS, 

doo  s  blunir  ną  aaiące.  /{;|/  X</.  68,    (trudno  icli  nijć 
do  csego),  {Słopac.  Ua|eil  ttf  (^iwa  ottibri,  uti  ^0  n|^es 

o;  tUińi  tli  ttoann  mukti,  nei  le  fwo  6foba  o3:  po 

sskodsie  mądry.  Sł09af\  S^tntC  fe  po|nai9a  f  lUfpuni,  Ki^ 
im  f  tUiPtiklf  €X  p€rbis  Jatuu9t  pultu  mognoftitur  olta)  * 
Poftrsydi »  wyftrychaąć  kogo  na  Uazoa ,  eilieil  Ittm  9^4t« 
Tm  OMI^CIt.  Tak  dst<  w  blauiai  poftrsyion j.  Paft.  /".  1 3 1 . 
Blasnai  aobio  tak  lemnie  flroila ,  J  lak  na.  urząd  sa  nos 
mnie  wodsiU.  Pąft^  F*  109.  Jui  .on  tego,  kiedy  chce, 
iako  bUsua  goli.  .jR«)r  WU,  i36.  (^o^.  kaptur  komu  przy- 
<zy^.  $•  Csasem  tei  to  aiowo  nie  koniecznie  ile  znaczy ; 
i  Uk  miry  bbsen,  miły  blazenek,  eill  IMtl  ^^XXf  eitl 
IłeM  9{irr(^il,  mówi  fif  o  iakim  młodziku  fai<tyrznym, 
prsyiemnie  £gluii^ym  i  iartuiącym.  Pospolicie  Xeź  iv  pie- 
azcsocie  o  małych  dzieciach  swemidziecińiHry  pociesznych. 
Off.  Wyr.  •BŁAZBNNICA,  BŁAZNICA,  y,  i.  kobieta 
Mazmiiąca,  figląrka,  lub  tei  głupia,  Boh,  bUjtlicC ;  Soraó. 
S.Mtfrnflt;  Km</.  norinja,  tan  tera,  trepa;  (^ita^.blaznica, 
blaznitegliza,  adulatrix\\   Car(i,  abotneza;  norriza,    fitl^ 

ett^anittu,  fofff ttteif erliiii ;  ełne  9tittinn,  Zf^ttinn, 
€\»e  ndtti^ ,  alberne  SBeiŃperfon.    Walentynian  napi- 

aał  prawo ,  aby  błaanbwie  pospolici  i  błaiennice  nie  byli 
chrzczeni.  Sk,  Dx»  383,  Potkali  błaini^e  cesarzowey. 
AłoA.  Tur  A,  a5.  (ob,  arlekinka).  Miły  bpie,  lak  wiele 
■a  świecie  ion  ieil  błaznic;  JPetr,  Ek.  76.  BŁAZENSKI, 
a  ,    ie  ,    na  błazna  nadwornego  przyfioiący  ,    arlekińiki, 

BohyiUhtAmt  6(aaiioiofP9  /  bUanon^r  (itweracfó  ;    Roff. 

mytnoBCKia  {Rojf.  6A.a3KHua  dziecinny,  niespokoyny» 
krnąbrny,  6AaaHeHHua  ,  6AacHanieAiHUii  gorszący), 
^tffntLtttUi,  &Mtnatt€Ui  ,  9larten*^  Błazeńiki  kaptur, 
^^r,  i455.  Błazeńlka  suknia  RojfflxyAti.  $»  Bezsensu, 
ni  w  pif  ć ,  ni  w  dziewice,  bezmózgi ,  głupi ,  lldttifd^^  t^s 
tU^i  ttlbenif  Croat.nÓTf  norei ;  Ki/i(/.  noriki ,  norzhan, 
■onhaft,  trepaft  -,  Carn.  norike,  norzhaft,  norshar,  abotne ; 
Slavon.  budalaft}  RoJf.  Aycii^fkiin,  Błazeńikie  figle.  Mat, 
a.  Pod,.  Cm  2.  Błazeńikie  rzeczy  nayprf  dzey  poymuiemy, 
naydłuiey  pomniemy.  Cn,  Ad,  36.  Błazeóika  racya.  Mat. 
s.  Pod,  C.1,6,  Błazeńika  sekta  Mahometań/ka  i  śmiechu 
godna.  SAy  Dz,  686.  Błazeuika  rzecz  nie  ma  odpowiedzi. 
Rys,  Ad,  2.  Błazeńfka,  innym  rozkazowad,  a  fiebie  sa-> 
mego  nie  umieć  sprawować.  Budn,  Ap,  11.  -  Przysłkm 
BŁAZENSKIE  ,  BŁAZENSKO  ,  po  BŁAZENSKU  ,    iak 

liUzen,  głupie,  m\t  ein  yi^n,  VLixxi\At  albettt;  anf  dne 

lUitrif:^  albrtne  9(rt.     Łby  teraz  po  błazen  (ku  golą,  ięno 

csupryuf  zoftawiwszy.   W,  Pfi.  W,  2,  io3.     Do  diabła,  to 

będzie  Uazeńiko  trochę,   Ttat,  35,  6,  63.     Zamiafi  muru, 

dosyć  btazeóiko  }  nieporządnie  parkan  lepiony.  Star,  Vot, 

D,  b,    BŁAZEŃSTWO ,  a ,  n.  figlarftwo ,  głupftwo,  ba- 

famnctwo  ,       Sloęac,    bIaaA0l9|lWt ;       Boh^     Wfl|tliWOft. 

Maill^9|h9i  ,      CitmetaCttOt  ;     Hung:  bolondsag  ;      ( Rojf, 

6aAM  nuga€    Croat,  blaznozt  ?    bluinierftwo )  \      Carn, 

abotnyąj    Yind,  noruft,  norzhnia,  noria;    Slavon*   buda- 

iashtinaj     Croo/.  noria,   noroszt)}    SSlWCtttl^  ę     9ł4tteits 

yoifeit,    yoffen.     Błazeńib/ra  i  żarty  czynili.   Sk.  Dz.  833. 

jednemu  przeciw  wszyftkim  zmyślać,  ieft  błazeńftwo.  J?ud>i, 

Ap,  80.     Porzuć  błazeóflwo  proflaka,  a  miey  (ię  wikok 

do  szyszaka*  Jag.  Wyb,  B,  a.     j.  Rzecz  nikczemna,  licha, 

ńat  ^vditMixh\%U\t ,  iii(^t4»ilrbij(  Gad^e,  ttnm^  9AUx* 

nti.     Któby  tam  ftat  o  to  błazęfiftwo ! 
pochodj.    ó/ainU' f    zŁtaznW  %   poóiainid  ^     ółctśnU^f 


BŁAZBT    *    BŁAZG,- 


>»7 


Łiainutff^   BłoMnowad^  na6łaxnowac*fię,  Biax^&n,  hlaz^ 

'    gonU,  pobiciiatf, 

BŁAZEY,  eia,  m.  Btaieiek,  Błażek  x</r^re.  Sło^acetBoh. 
9(il)eg  ,  fSlamef  ,  imię  męskie  ,  Feliz  ,  szczęsny ,  od 
słowa  Boh,  blaiitf  uszczęśliwić  oó,  błogo  *,  Boh.  9b|etia 
Beatrii ;  Croat,  blasenik  Statut,  blaaensctro  ótatitudo ; 
Ru/k^  btaieńilwo  óeatitudo,  Sak.Sob,  B,i,  c/.  błaieana 
pieśń.  Pim,Xam.  iia.)  ein  'SRMtiintime,  KhflH,  Jfs 
(u.  Męczeńftwo  S.  Błaieia.  Sk*  Zyw,  i,  77^  Ka^  nay* 
pierwsza  z  iierpem,  Błaźey  pierwszy  z  kosą    Węg,LiJŁ.  10. 

BŁAZGON,  a,  m,  głnpiom<i wny ,  plugawomówny ,  głupi 
lub  sprośny  w  mowie  RoJJ.  ^Aa^HOpIbnanua  ,  Carn, 
tipa,    Sh^ac,  ^plllmlVimt ,   morologut,   Włod,    fin  tt4t: 

rifc(^  obet  albern  Oiebenbet ,    eUi  eknber  Cńf^it^tt,   Ca(« 

bO^er.  Nudny  zoil  i  blazgon  Mewi.  Zaó,  11,  126.  BŁAZ* 
GONIĆ ,    Jntr,  niedok,  pleść ,  co  ślina  )>rzynie(ie ,    głupie 

a  sprosno  gadać  ,    albeftt  f<b»aCen ,  fafbabem ,    Slo^ae. 

tlaĆ^ti.  Gdaieby  nie  szła ,  groią  fię  surowie  i  szkaradnie 
blazgonią,  conuicia  addunt,  Zeór.Ow,  i48.  Kto  w  sztuce 
blazgonienia  mifhrz,  nayprędzey  podoba  fię  babom.  Zab 
i4,  29.-  Nar.  Tac.  11, 2^, not. --  BŁAZKOWA,  BŁAZ-* 
KOWNA  ob,  Błażek.  BŁAZNIC ,  czyn,  niedok.  zblaźnić, 
dok,  diu-zyć,   odurzyć  kogo,    na  błazna  go  wyftrychnąć. 

Boh.etSioy,  llahtAA,  iblaioM/    hla^nmim;    Soraó,  i 

bma^im  :  Roff.  OAygiHnmh  \  Yind.  snotiti  ,  obnoriti 
(por,  Roff,  6A.a3Hani&,  6AaVHa2]i&,  gorszyć;  Rag,  et 
Bosn,  blazniti  ,  laikati  ,    millorati  s   pochlebiać;     Croat ^ 

blazniti  s  biużnić ),  )nm  ^$xxtn  m^<^tn,  betb6ren»   Obra^ 

cam  na  wilecz  mędrki ,  i  ich  umieiętność  błainię.  RAdt^ 
fes,  44,  25.  (głupią  uczynię.  BW,  Gd,),  Tym  sposo- 
bem moina  całe  Królelłwo  zbłainić  i  oazalić.  Pot,  Arg, 
1 8.  Nie  daycie  ^^  błainić  ionom  swoim.  W,  PJi,  W.  2, 
84.  Łakomfhro  tak  wszyftkich  zbłainiło ,  ie  prawie  do 
dobrego  oczy  im  laćmiło.  Paszk,  Dz.'ij,  Król  dal  fię 
takićm  bałwochwalftwem  zbłainić  i  uwieść-  Baz.  HJi.  1 1 6. 

$.  Za  błazna  kogo  mieć,  einftt  gum  9łarrfn  baben,  ^erie^ 

ren-  Cdi  mię  błaznisz,  ie  cif  niema  w  domu,  a  za  i  nie  znam 
twego  głosu?  Dwor.CZ,  -  §.  Blainićc  kogo,  drwić,  kpić  zko-^ 

go,  ritten  fc^rottbrn,  i»tńextn,  $um  ^eftcn  b<)bfn.   Lada  kto 

.  błaini  z  niego ,  rUus  factus  ęfi.  Mącz,  Smiechowifka  to 
co  mówisz  ?  błaznisz  ze  mnie  1  ib.  Naśmiewam  fię,  błaz-* 
nię  a  kogo„  derideo.  Mącz,  BŁAZNIC  fię,  zaimk,  dadi 
i\^  błaznić  ,  błaznem  fię  Hawać  ,   $ora^.    1,  bUNlSnu  $0^ 

Siocac,  blaattim  fe,  Hung,  boiondozok,  ^  betbbren  UĘttt, 
fid^  narren  (affeti,  etn  9łatr  n^rbeti.    Gdybyś  brał  z  oóh-ek 

pogańikich  za  syuy  twoie,  błainiłyby  fię  córki  ich  za  bo-» 
gami  swemi,    i  uczynią,   ie  i  twoi  synowie  zbłaiuią  fię 
za  bogami  ich.   Budn,  Ex,  34,  i6.     Prorok,    któryby  ^ą 
zbłainił ,    a  powiadał  co  inszego  ,    niili   słowa  moie  . . , 
Rey  Ap,  18.     Upominali  go,  ieby  fię  nie  błainit,  a  uie 
wydawał  ^^   sa  tego  ,    czym  nie  ieft,    Gor,  Wi.   U,  3, 
Pierwsze  sowy  bywały  mądre ;  ale  teraz  iui  fię  tei  zbła* 
iniły.    Ezopf  49,      Zatracił  Pan  wszyllkich  ^    którzy  fię 
błaznią  od  niego.    IV.  Pft.  Mn,  622.    (co  fię.  dali  zwieść 
brazeń&o,  ieby  go  porzucić).     BŁAZNICA  ob,  Błazen- 
nica,     BŁAZNIWY ,  a ,  e,  na  błazna  zarywaiący,  błazen^ 
iki ,    Slocac,  b(4AnlW9 ,     Hung,  bolyókas ;    (RojJ.  6AaaK- 
ABBua  iartobliwy;  Rag,  blazniys  nieuchronny),  a(betn, 
Il4trlf4,    (4)>pifcb*     ^^^  mądra  rozumem  sobie  męia  pbie- 
» ;   błftsniwą  (uękn^^o  iąda    Ęud.  Ąp,   |i«     Smieię  A| 


lł« 


3LECH    -    'BLĘOŁ. 


M  tych  bfa^łiiwych  wymysłów  ćwiatt  tego,  Mey  ffii  H»  6* 
(Slovac.  Uajniwoft  ;  Hung.  holonA»^%  intptia  ;  Bosn. 
^lasnóft  hlanditia,  adulatio).  BŁAZNOWAĆ  intrans. 
nitdok*  bfasefiilwa  wyrabiać ,  figle  droić,  Boh,  citWttittitt ; 
€/*oa/.biidalitj\norujeai,  Car/z .norshnjem ;  Roff,  6xa3icy  Maa- 
nuic,  uparty  ieftem;  (  6Aa3KHntt  wielbi(3  o^«  btogORlawić ) 
OaAacHa^amB ,  uiymums  żartować,  npHAypKBamB 
btaina  udawać,  lOpÓAcmfeOBanzB ;  icrA  Aypi^^ccmByio, 
dyacniByio  j     ( Aag.  bl&zniti ,    JMandiri ,    aUicere)  »  J)ftt 

natten  mae^fH;  lootfleaett,  ttittiW  $ettg  tna^eti*  Są  »ruday 

u  pandw  tacy,  co  trąbią,  co  btainuią,  anie  inszego*  nie 
robią.  'Peiri  Ek*  108.  J.  Brażnować  2  czego,  żartować, 
drwić,  pr^edrwiwać  z  czego,  ft(^  lODtÓfeet  Ittjltd  ma(^eit« 
Bezpieczny  ha  równinie ,  szyper  z  morza  b!aznaie«  Brud* 
Oft,  G.S. 

BLECH,  BLICH,  u,  m,  bielnik,  bielawa*  -Ern.  ia6:  Cam. 
trebshe  ;  Vind.  pleha ,  plehalishe  ,  obiolu^alishe ,  opra- 
Jaliahe;  BoA.  belibb,  tctlfllć  t  5ora6.  2.  Wej*a  ;  Ger. 
Mf  »Iel*e ,  Ul  SBlf i<6ł>laC.  Blick  wielki  pięć  osobnych 
,  domdw  fktada :  mTyn  abo  folusz,  pralnią,  lugownik,  mlec/ji  ik 
i  magazyn.  Przędz,  78.  Gdzie  właściwe  plocleft  są  blechy, 
rynnami  od  rzeki  wodf  wpuszczała.  Kluk.  Ro^l.  3^  329. 
Wybielał,  iak  na  blechu.  Ojl  Wyr.  (bielutki;.  j.Blech, 
blechowanie  ,  Hi  fBUic^ett.  Bllchu  czas  ,  gdy  drzewa 
kwitną*  Przędz*  ag/  (a#,*Blech  ,  blach,  plama,  etll 
Jtftf.  Piołun  blechy  w  gmachach  i  komorach  wytraca. 
£yr.  347,)*  BLECHARKA,  ł,  i.  koło blechu  chodząca,  ble- 
chuiąca ,  Vind.  pleharza  ,  óprajaliza ;  Bóh*  Uillta ;  RoJl* 
e%Aax&fl|fiua ;  tu  fBUM^im,  Em,  126.  BLBCHARZ, 
'  a,  jn#  wybielacz*  plocień ,  woiku,  Yind.  plehar^  obie- 
lurauf  ,  plehare2  *,  Boh*  M\\i  \  Rojf.  6'£AHX&iSHK'b ,  Itt 
SteMet,  2efttWrtttftHet<Cft,  ®tt<^^MeŁ*ft.  Szaty  lego  biate 
iako  ćaieg,  których  blecharz  na  kwiecie  wybielić  nie  moie. 

■  4)ambr.  a  19/  Smćtic,  71.  Blecharz,  plUniarz,  W^tkarz, 
>//o.  Dasyfi.  y*  3.  6.  bft  ®al!m4ttet,  BLECHARSKI, 
a,  ie,  BLECH ARZO WY,  a,  e,  naleiący  do  blecharsa, 
tycaący  aie  blecharza ,  IBIf ic^et ' ,  ftan^ll  na  polu  blecha- 
Tzowym.  Bib/.  Gd.  2.  Reg,  18,  17.  (na  polu  blecharza. 
Budn.)  Blecha^/ki,  watkowniczy.  Daśyp.y.  %*b*  9Ba((« 
tMtl  s ,  Blecharflti  młyn ,  ob.  folusz.  BLECHOWAC, 
BLICHOWAC  czyn*  rtied.  wyblechować  d<^*  na  blechu 
bielić,  wybielać,  Croaf.  płayhati ;  Sorab.  2.  Mei(ftO»ilWf 
IUi<0O»af4  ;  Vind.  plehatl  ,  obielu^ati  ,  oprajati  ,  na- 
Mnzhftti ;  WM^ti.  Nici ,  płótna  ,  dla  dania  im  naleiytey 
białości,  blechuią  się.  Kluk.  Rost.  3,  5a$4  Blechowanie 
czyli  bielenie  płócien.  Pam*  84,  767*  Ho^  B£i6'BAKa. 
Wołk  fic  blechuie,  z  żółtego  czyni  fic  białym.  Kluk*  Zw. 
Ąy  aSg*  tVofk  ^wleiy,  nieblechowany.  Maur,  Sk.  386.- 
j.  Blechować ,  ^  barwi czkować ,  tOetf  f^lllinfeSt.  Ludzie, 
aby  białości  doAąpili,  przez  niezwyczayne  sposoby  ble- 
chuiąc  fic ,  zdrowiu  szkodzą.  Comp.  Med.  83.  "zamknęła 
fię,  bo  się  blechuie  i  ^óźuie.  Teat,  a4,  b.  46.  Wyble- 
chował  fic,  wybladł,  wybielał,  z  pofhi,  z  choroby,   z  u- 

martwienia  i  t,  A.  Ojl  Wyr.  ft  ift  Mei<ł ,  Maf  flewprbett. 
♦BLECIC  ob,  BLEDZIC.  • 

BŁĘDLIWOSC,     ic\  ,     i.     podległość    błędom,*  bie  5ts 

tigfelt.,^   5eWet^«fridWt ;     Vind.  blodiivoft  •,     (Roj: 

eAyAAHBOcnli  ,     swawola,    ponibftwo).     BŁĘDLIWY, 

a  ,     e  ,     IBŁĘDLIWIE  ,      BŁĘDLIWO    przysłw.    hię^ 

-  d«in  podległy  j    błądzący,     UtCHh,     twla ,    feW^t^t; 


BŁĘDN.     ^     BŁĘt)NL 

i^ind,  blodjiu,  Eccl  6AyAXHBUH-,  Sorab.  I.  btl^ttlOĆ; 
(Rojf.  6AyAxaBiiiH  swawolny  ,  kurwlarflei)  ,  błądzący, 
irtig^  ittenb^  Nasze  myśH  aąlitędllwe,  kiedy  abo  źle 
widziemy,  abo  nie  dosyć  widzlemy.  Stos*  Buff.  i5.  Błą— 
kaiący  fic,  ||enim  Irrenb.  Przypatrzył  fic  planetom  błędli- 
wym  i  gwiazdom  niebiednym.  Bardz.  Luk.  i5i.  Nie~ 
pewnym  ikokłem  błędliwo  bi^geią  Po  miękkif^y  trawie 
rozpuihie  koilfta.  Btirdz,  Tr.  8.  Długo  byt  błędllwy 
dzień  Wielkonocnego  ^wicU.  Sk.  Dz.  386. 
BLEDNA^C,  BLĄDN\c* nil a;t.  iednotL  blednieć  niiak.  nied. 
zblednąć,  zbiednieć,  zbladł,  zbledniof,  zbledli,  zblednie,  eblc- 
diłieie;  dok.  bladym  fię  flawać,  Boh.lUt^miM,  {btebnanti; 
Sorab.\*\ltlXi%X»^lMm ;  RoJf.Q\1bĄyi1bmh^iioex%ĄH%Tnhi 
Ki/tcf.  sbledeti,  obledeti.  sbleduratL,  sab]eduvati;  Croaf. 
bledeti ,  obledeti ;  Dal.  poblediti ,  blidsZam  ;  Rog.  hlje- 
diti,  pobljMrtl,  Bosn.  Lliditise,  Hfic^  metbetl  ^  bUf  Wfts 
ben/  etUfil^tl/  trWafietl.  Bleduieią,  którzy  fic  boią. 
Petr.  Et.  282.  Kto  ieft  w  lakim  ftrachu  ,  pospoliric 
bleduieie.  Bud.  Ap.  ^5*  Sak  Probl,  17.  Blednieć,  czer- 
nieć ,  zdychać  muszą  ,  pod  srogiemi.  plagami  pań  ft  leni  i. 
Rey  Ap.  68.  Żeglarze  bladną  ,  aerce  ziąl  ftrach  sro|;i. 
Ryb*  Ps,  317.  Stoią  zbledli  iak  chufta,  w  głębokim  mil- 
czeniu, Zab.  222.  Na  te  słowa  iak  trup  zbiedniał.  Sias. 
Ńum.  1,  l4.  Zbladł,  nie  dorzezałby^  fic  w  nim  krwi. 
Cn*  Ad,  l3i3.  {ob.  płótno),  j.  Blednieć,  płowieć,  \>ets 
f<ftie#etl,  ble  $«rbe  t^ertietett.  Blednie  na  grzbiecie  lichym 
ona  purpura.  Wad.  Dari*  K,  5.  Bledną  bielone  gałęzie . 
Otw.  Ow.  63*     BŁĘDNIK,  a,  m*  człowiek  Mady  iak  trap, 

wybladły,  rfti  MtetihMiiet  SRetiW/  rfnr  ieid^t.   WpadH 

do  więzienia,  kędy  cj  błędnicy  fiedztell,  Gwagn.  548. 
BLEDNIEĆ,    niiaA.   nUdok.     zbiednieć  t/oi.   błędnym   się 
Aawać,  \txi%  loerbett.     Zdanie  lego  tA>  «błędniało  >  Ze  iui 
w  boga  nie  wierzył.  Jak.  Bay.  1 49. 
BŁĘDNIK ,  a ,  w.    Boh.  et  SloPac.  Mubat ,  *>t!bttif ,  błą- 

dziciel,  rfn  ^trettber,'   Boh.  U(titb,  Maubef;   Sorab.  1* 

bnl^bnif  ;  Croat.  bludnik  ,  zabludnik  ;  £cc/.  CAyA^ira; 
'  {Carn4h\6An\\i  luxuriosus\  i^a^.  bluudnik  forrticatcr )* 
O  wielcy  są  błędnicy  ci  to  heretykowie. ' ^)J.  Kaz.  JV.  5i5. 
ZSaula,  z  błędnika  doktora  bóg  uczynił.  Sk*  Zyw*  1,  54. 
Błędnicy  !  wróćcie  fię  do  drogi.  Bals*  Niedz,  1,  l45. 
§*  Błędnik,  labirynt.    Perz*   Cyr,  1,  167.    błędokręt,     ettt 

Srrgarteit.    •błędnica  ,  y ,  i.  ( Boh,  M«blćf«  t  światło 

bląkaiące  fię,  mamlące,  hat  3rtfi<bt),    zjawiiko  mamią- 

ce ,    mamidło ,  fiu  tniflgefic^t ,  eiite  64>eittgf ftatt  '  Ma- 

łomądr  kteyie  cofnął  fię  błędnicy ,  ad  faciem  eartdem* 
Zebr.  Ow.  69.  BŁĘDNOŚĆ,  icl,  z.  błędliwo^ć,  błądze- 
nie, podleganie  błędom,  Sorab*  l.  btt^bnofCS  ;  (Yind, 
biodnoił  t  rozpufla  5  Cąrn.  blAdnoft ;  Rog.  bluudnos,  raa- 
bludnos ;  Bosn.  bludnoft  Hbido ;  Croat.  blndnoszt )  ,  bif 
Je^Ier^afKgfefr,  bet  3trt(Wim.  Dziwne  błędności.  Pies. 
Kat.  6a.  BŁĘDNY  ,  ♦BŁĄDNY  ,  a  ,  e  ,  BŁĘDNIE 
przystk.  nieprawy ,  mylny ,  Ałszywy ,  z  błędami ,  fe^lffs 
ffd^t,  Itrlg;  Boh.  HllbnÓi  Slovac.l\mhXii\\  Hu?:g.  bo- 
lond,  bolygó,  blejdosó;  Sorab.  1.  blł^bne*  Croat  -  Blu- 
den,  bludechi;  Vind.  blodezh,  blodni;  Eccl.  uoTętymtL" 
meABHUif  ,  ÓAyAHbiH  ,  tjs^wl^o  aadAy^KAatoi^Ynci 
trroneus  (  a. ,  fornicarius,  Bosn.  bludan  •,  Rag.  blundan, 
libidinosus ,  lasciuus  ;  RoJf.  GAy4HMtt  marnotrawny, 
^rozpuftny  ,  6AyAOA'1^H  knrwiarz  ).  Błąd^ąry  ,  ffKcnbi 
{trmb/  iltid«     Gdzie  błędni  jtafterce,  tam  btędue  Uzotiy. 


BLfiDYN.    -    BŁĘKIT* 

Nar.  JOfi.  6,  8.  -  Zabłąkany,  sMądspny ,  Mtint* 
Konia  błędnego  nikt  nie  ma  trajmać  n  fiebie  tjlko  prsen 
noc,  Stat.  Lit,  5  7.  -  Zabłąkany  co  ,do  smys{QW,  fo-^ 
mieasany,  wmittt,  ^t^htt,  9etrti(ft.  Jeili  fic  z  choroby 
labiie,  inko  są  melankollkowie  i  bfędni  ladzie . , .  Szcxtrbf 

Sax.  592.  -    Biąkaiący  fic,  (^etnmłtrrnb ;    tnettb*    Na 

aiable  i  dmewa  go  posywa  rycera  błędny.   P,  Kchan*  OrU 


BLEKOT    -    BLEND, 


»»9 


ni^ieiki  ,  bfawatny  ,  modry  ,  Han  ,  Roff.  POAyfJiiH  j 
BlapoTin  plarj  Car/i.  ina}ole(a(l  *,  Vind.  ye^bnen,  muder, 
plavi ;  Croat.  modri ;  ("^oA.  ((tfttfptnó  eymatilU).  Błę- 
kitne oczy.  lVf5.  ilfar.  3,  5a.  Błękitne  niebo.  JCot  Caf.- 
J).  if  Błękitne  drsewo,  haematojcylon  Linn,  kupuią  go 
ftragane  iak  breaylią  do  farbowania  fioletowo »  błękitno. 

Kluk,  Dyk,  2, 34.  bal  Slmt^oti ,  Cami^ec^e^ot^. 

1,  247«     Pragniess  pokąsać  awey  dzielności  próby ,   ieft   BLEKOT,  a,  m,  bełkot,  bełkotacz,  momoŁ  prędkomdwny^ 


■ieyace  i  apoaób ,  iaki  0ę  błędnemu  rycerzowi  z  dawnych 
lat  nie  trafił.  i6.  101.'    Po  różnych  kraiach  byłem  błędny. 
Jabi.  Tei,  42.     Błądne  gwiazdy ,  błądzące  gwiazdy ,  pla- 
nety. Por.  Arg,  246.  Rojfl  6AyAfl%aK  3B*t3Aa.  -     Droga 
błędna,  mylna,,  nie  prawdziwa,  lub  też  w  błędy  wpro-r 
wadsaiąca ,  fin  3ttn>fg.      Na  ^ciessjce  sprawiedliwości   źy- 
Nrot)  ale  droga,  błędna  wiedzie  ku  śmierci.  3.  Leop.  Prov. 
12,  28.  (medroźna.    1.  Leop.),  »      Błędne  dzieci.   Stat, 
Lit.  Si.    bękarty  ,     nieprawego  łoia  dzieci  ,   ^tttUiJbttf 
f8aftaxbe.     BŁĘDOKRĘT  ,    u  ,   m,    błędnik  ,     labirynt, 
Croat.  zahod  *,    Vind.  aahodliri  yert  -,   Boh.  ((nbliftle  /  fiU 

iominp;  -Rojf.  nymAHHKa;  bel  ^tt^tten,  ba^  Sa^ptiitt. 

Szukasz  nici,  którąbyś  mógł  drogę  sobie  w  tym  błędokręcie 
naznaczyć.  Zad.  8,  162.  Towarzyllwo  ludzkie  ieft  dziś 
błędokrętem  ^  w  którym  tyfiąc  icieszkami  do  oftatniey  tra- 
fić moina  przepaici ,  w  którym  na  krok  bez  boiaźni  po- 
ftąpić  nie  można.  ib.  *BŁĘD0WICA,  y,  i.  błąd,  aa- 
błądzenie  ,  bet  S^f^ft^ttni  ,  blf  ?Berirrun0.  Za  swym  fię 
rozumem  nie  puss^czay ,  bo  tak  snadnie  do  błędowic,  apo- 
tym  nie  wiem  kędy  trafisz.   1.  Leop.  prąef.  n,  zołt. 

OLEDYNIEC,  ńca,  m.  Ow  bledyniec  Moikiewflii.  Bies.  C. 
4.  Niech  cię  płacz  ruszy  żgn  i  dziatek  małych.  Przez  te 
biedy ńce  tu  ofierociałych.  PaszM,BelI,  i4.4.?    o3,  błędnik. 

BLEDZIC,  *BLEAC,  czyn.  nied.  bladym  czynić,  hUUt^ 
iniil^ClI-  Starości  biedząca  zgnilizna.  Prżyó.  Ap.  69.  Z  gromu 
tego  fitach  ciężki  pany  te  bleci.   Twetrd.  Pasę.  5). 

BLEIA  ,  ii  ,  i.  Cyprinus  batlerus  Linn.  ^ei  SBlel^e  ,  t\Xi 
9Beiffif(^/  ryba  leszczowi  podobna^  Kluk,  Zw.  3,  i84. 

BLEIER  ab.  Bleyer. 

BŁĘKIT  ,  u  I  777.  kolor  błękitny  ,  niebieiki  ^  Rqff\  cH Hi, 
amemi,  Toxy0eub,  roAy6ii3H&,  bc^i  SBUu,  bte  M^tie 
%n%t'  Wenus  gdy  wdzięcznym  oczu  zabłyśnie  błękitem, 
Przeazywa  grotem  ukrytym.  Nar.  J)z.  1 ,  ^o,  Porze  okręt 
na  brozdy  cickące  błękity.  Anakr.  81,  BŁĘKITNAWY, 
a,  e,  na  błękitne  pochodzący,  niebieikawy,  Ro/f.  rOxy- 
60Baniu&  ;  Vind.  playoteo,  yeshnenkaft,  Mitrflg*  Noc 
apokoyna  i  czyila ,  na  dnie  błękitnawym  Zarżą  fię  lśniące 
gwiazdy  promieniem  iaikrawym..  Kras.  Off,  H.  4.  BŁĘ-» 
KITNIA,  i,  i.  suknia  niebieika,  bławatna ,    ein  b(aN|engen 

Ałrib ,  ein  blanfetbene^  ^(eib.    Chodził  w^łękitni  z  fran^ 

dzlą  irebmą..  ia6/.  Tel.  i63.  BŁĘKITNIDŁO,  a,  n, 
barwiczka  błękitna  do  farbowania  lica,,  bldnc  G<^intltf^/ 
blaitf  S^rbe.  Blelidło ,  ozernidło ,  csTerwienidłp,  błękitni- 
dio  -  błękitnym  kolorem  damy  sobie  bieg  delikatnych 
żyłek  oznaczaią.  Kras.  Pod.iy.  BŁĘKITNOGRZBDST, 
u ,  m.  ptak  ob.  Kamienniczek;  BŁĘKITNOKRUSZ ,  u; 
777.  kruszec  miedź  obficie  wydaiący ',  łatwy  do  poznania  po 
błękitnym  kolorze.  Kluk.  Kop.  2,  i&o.  JtnpfetHait*    BŁĘ^ 


iąkayło  ^  Croat.  bekar ,  pentiyeci ;  Hung,\teheg6 ;  GalL 
bógue  ;  Carn.  jeżarez  ;  Vind^  keklazh  •,  eltt  9tttteUtf 
ętammltt.  Cn.  Th.  5.  Botan,  blekot,  ziele,  Julek  po- 
spolity ,  hyoscyąmus  niger  Linn.  Jundz,  i6o.  Rojf. 
6xeK0ina  ,  6'£^eHa  ,  bieluń  ,  szaley ,  aempyinRa 
co6aHJbfl  ,  gatunek  szaleiu  ;  zażyty  sprawuie  szaleńihro. 
Kluk.  Dy k.  1,  11.  ZoUttmf  f^WW  ©WffńfrOttf.  KLE- 
KOTAĆ ,  BLEGOTĄC,  -  ał,  -  ce ,  nliak.  nięd.  bełkotać, 
chlebotać,  iak  woda   z  wązkiey  szyi  naczynia*  nagle  lana, 

lub  w  zawarciu  wrząca ,  luOfetn ,  boKern  t  f oB^rtt,  foU  brt 
9Baffet ,  wenn  e^  ani  etnem  engf n  ®ef4^  baftid  degofifen 
folrb  /  pbf t  itt  mm  tpeicfd^lofienen  <S>ef4 je  ffebet  Tak  bywa 

w  garcu ,  kiedy  vfoA^  wrząca  Wewnątrz  blekoce  u  zawar- 
tey  dziury,  P.  Kchan.  Jer,  m^.  5.  Momotać,  zaiąkać 
fię,  niewyraźnie  wymawiać,  klekotać,  Eccl,  6xaK0manz^i 
MaMomami,  HeHcnpaBHO  rOBopHmB,  i{o//!6Aei(Oinai|iA, 
AcnemąniŁ  ;    Carn*    atati  ,    bjebetati  ,  (aOfen  /  jtawraedl, 

ftottern ,  itnQetne^mIi<lb  fprrd^eit/    B)egptać ,  haiać ,  lalkać, 

iak  dzieci  czynią,  lallar.e.  Mąez.  Blegpce  momotowym 
przykładem,  co  owo  Rzadko  między  tyfiącem  całe  rzecze 
słowo.  Groch.   TV.  536.  -     Nie  wyrozumiale  s^wargotać, 

ni  to  ni  owo  pleść ,   ttttvf rft4tibHd^  f(^ma(en  ,  ^^lappern^ 

Rojf.  eaAaKanil,  Sorab,  u  iplccpttm*  Godzien  taki  po- 
śmiechu,,  który  tak  wiele  blekoce,  iako  dziecię.  Mraz^ 
Jfz.  H.  8.  b.  A  cói  to  pomoże  j  słowa  niewyTozumlale 
mówić  V  obyczaiem  papugi  hlekotać?  Baz.  HJl.  67.  Wiele 
blekoeeaz,  a  nic  nie  dowodzisz,  ib.  96.  Blużnierfleie  ieft 
twych  uil  blegotanie.  Ryb.  Ps.  ^b^  ( ® f fcbU^^it  X  Vind. 
bleketati  ;     Ger.  b(6<fett  ;    Gr,   fiXfixotofĄaf  balare  beczeć. 

5.  Fukać,  łaiać,    Boh.  bjefotatl,  blefpc^/   Oer,  beJfetn, 

fl^eUen/  feifen*  Nie  kontenlowała  fię  temi  waruiikami; 
ale  iak  była  niewiafta  chciwa  grubo  dofsyć  blekotała.  Zotk. 
Mscr.55.  BLEKOTĘK,  -  tka,  nu  ziele,  chaerophyfm 
luniy  ^niel,  u  nas  ieft  pospolity,  główkowy,  zwisły, 
żółty ',  lecz  wssyftkie  nie  bardao  bezpieczne  są  do  zażycia. 
Kluk.  Dyk.  1 ,  1 1 7,     BLĘCOTKA ,  i ,    i,   kobieta  bleko- 

tliwa ,  eine  etammUtlm  t  v^v\^  >  plotka ,  eine  Gc^m (((€« 

tltrtl*  Dwie  hultayki  ,  blekotk)  pj-zywły  oflcarżać  mię, 
żem  ich  obudwóch  mężem.  Teat,  3,  83.  BLEKOTLIWY, 
BLEGOTLIWy  ,  BLEKOTNY ,  a ,  e ,  BLEKOTLIWIE, 
przfysłk.  momofliwy  ,     iąkliwy  ,     Ro[f.  6AeKoniAHBWM  ; 

.  Croa^jpenUYi  lattenb/  (Idttiitietnb ,  jlotternb.    Rwie  od 

pierfi  ma^ek  bjekptnego  syna.  Chód  Koji,  A'],  J.  fletliwyj 
świegotliwy,  gadaUiwy,  ((^waC^aft,  gef^wdpig  /  Eccl. 
6AflAHBUH*  Blekotliwa  Grecya  sama  fię  zdobiła  szero-* 
kiem  pisaniem.  Warg.  Wal.  81.  Kto  w  kaźdey  mowie 
wielkośtf  słów  niepotrzebnych  działa ,  pletliwy ,  ięzyczhy, 
świegotliwy,  blegotliwy.  Eraz.  Jęz.  D.'5.b, 

KITNÓP^RS,  ia,   motaclUa  Suecica^    blf  WailMi^/    JLEN  o3.  Barwena. 

ptaszek  wielkości  słowika  ,    po  większey  części  błękitny    ^LENDA .  y,  i.   a  Niem.  bte  ^tenb^^  pseudogalaentL  Linn. 

jr/i/*.i^.  2,33i.  -    BŁĘKITNY,  a,  e^  BŁĘKITNIE  arfc/,        kamień  od  niektórych  między  kruszce  zynkowe  policzony. 

Mcci.  ^X9LJLVLmvtivi  ,    (^/7Qrói(7t.blakować  ,     Ger.  bUid^}*       Kluk.  Kop.  2,  100,  er  238. 


^ao 


BŁESK.    -    BŁIZL 


BLESROT  ^6*  hijfkou 

*JBLESNY,  a»  e,  asalonjr,  któremu  fif  gfowa  sawnca, /o* 

naticus.  MącM,    fatltftifd^,  ttttiiWi* 
BUBSZCZYC  Qb.  Brysiscsyć. 

BLEYCZYK,  a,  m,  otówek  u  modty  abo  prawidta,  zNUm^ 
tO^  (Ki<^tbte9 ,  MSBleyUtt;  C^r/ł.  plajba;  Kin</.  plaiba  ( 
Slavon,  flaibaa.  -  Jeil  to  astucaka  i>towin  na  eietakim 
aaniirkn.  aawieasona  w  Śraodku  szyn  wagi.  Stroyn,  Staw,  C* 
.  3^  b,  Bleyczyk  u  szjrnwagi  pochytość  gruntu  ukazuie.  t^« 
BLEYCZYKOWY,  a,  o,  naleiący  do  bleyczyka,  !8bp* 
lOtM  *  /  Wfc^rtleci  s  ♦  Sznurek  blfyrttykowy.  Stroyn, 
Staw.  C.  i6.  BLEYER  ,  BLAIER  ,  BLEIER  ,  u  ,  m. 
forma,  model,  modlą,  waór,  króy,  foza,  ba^  3Wtt(tet, 
^a^  SRobeS ,  b^r  ^Ufl^nitl*  Jui  i  u  naa  na  ten  blaier  sa- 
caynaią  robid.  Ttat.  19,  7.  Maiki  tragicane,  komicane, 
satyrycane,  nie  na  ieden  blaier  formowane  były*  Teat. 
34, 39.  Czrr^.  Kfiąiki  elementarne  na  ieden  blaier  pisane. 
Zah,  II,  4 10.  (oó.  na  iedno  kopyto).   Mon,  76,  471- 

BLEYGELB  06.  Blaygiel. 

BLBYTRAM,  BUTRAM,  u,  wi.  a  Niem.  hit  Slenbtabmett. 
Kulifla  ,  bie  SonUITe*  Btwerley  aagląda  aa  bleytramy. 
Teat.^Sy  ^.97.  Chór  iniwacaów  Ipiewaiących  aa  blitra- 
mem.  Tear.  64,  </.  33* . 

BŁEYWAIS,  BLEYWAS,  n,  ra.  1.  ołów  sa  pomocą  octu 
przemienia  fif  w  proazek  biały ,  który  aowią  bleywasem. 
JTrumt  517.  %  Niem.  M  BleCMełf*  Soh,  fltWi^i; 
Sio9aCt  Mcpwap^  ;  Hung,  plaivaiaa ;  Yind,  pleibes  ,  biei- 
beis ,  sYinzhna  bieloba ,  svinzhnu  bielilu,  8viaahaa  bieliaa  , 
Croai.  playbasa ,  (  Croat.  plaibaiaa ,  olovDicza  =  olowek  \ 
£lavon.  £[aibas);  Soraó,  1.  him(tOćJno^;  Rojf.  BI^akao, 
6'BAiiAa*  Biel  olówną  blay wąsem  drudzy  zowią.  Syn 
540.  Bleywaa  cayli  bielony  ołów.  Tom*  SzĄ.  361  Bley- 
was,  biały  ołów,  iell  popiot  ołowiany.  Sten,  a6i.  Gła- 
dzenie lica  mączką  albo  bleywaaem.  Urzfii.  4p6.  S/uĄ, 
Ąop,  3,  524.  Haur.  Sk.  364.  Biały  iak  blaywas,  iak 
alabafter,  iak  inie^.  BLEYWASOWY,  a,  e,  od  bley- 
wasu,  do  bleywasu  naleiący,  Roff.  e^AHJUbHUU ,  SBleps 
JPft(s,  von  f&iti^mih  Bleywaaowy  plaftr.  Pęn.  Cyr,  3, 
3o8.     Bleywasowa  maić.    ió,  3,  334. 

BLICH,  BLICHARZ,  BUCHOWAC  o&.  Blech.  i  t.  d. 

BLIKTRY  ob,  BŁYKTRY,  -  BLISKI ,  BLISKOŚĆ ,  o3. 
Blizki ,  Blizkośd.    BLITRAM  ob.  Bleytram. 

•BUZ,  a,  m.  BLIZA,  y,  i.  blizkoić,  pobUakoić,  SoraB. 
3.  Mii<r;  RoJf.  6ah3A,  bie  9tite-  Co  go  miał  porwać 
lew,  przyikoczywazy  w  bliic  Łafi  ^^  praed  nim  i  nogi  mu 
Bie.   Jahł.  Ez,  31 4.      Abo    z   bliia   gromili,  abo  z  dala 

•  pocifkami  ranili.  Warg,  Ctz,  330.  (zbliaka,  In  brr  92<ls 
^e).     *BLIZCE  ob,  Bllzko.     BLIZKY  ob.  Blizko.     BLI- 

'  ZIUCHNY,  a,  e,  BLIZIUCZKI,  BLIZIUTKI,  BLIZIU- 
TENKI ,  a ,  ie ,  intenfw,  przymtn.  blizki ;  BLIZIUCHNO, 
BLIZIUCZKO,  BLIZIUTKO,  BLIZIUIENKO  przysłk. 
Boh,  bli^HĆfo;  RoJf,  6AaiicaHsie;  /Yind,  preblisu,  nai- 
blishe,  zieluWisu,  gan^  mf^ ,  te<ftt  naje,  Bliaiuchno 
dobrego  złe  posadzone  ieft.  Gorn*  Dz.  1 1 7.  Pilcha  Sen, 
lifl,  5,  235.  Byłem  raz  bliaiuchno  śmierci.  Gorn.  Dw^ 
iini.  BLIZKI  ,  BLISKI  ,  «BLIZ£K  ,  -  aka  ,  -  akie, 
Bliższy  Compar^  nie  oddalony  ,   nie  daleki  ,    Sorab,  a* 

blifi,  Uifc^i;  BoK  Miief^  SiovacMuliii\  Roff,^vaMAVLi 

yind,  blisen,  blishni,  blisneishi ;     Croał^  blianyi;    Dal^ 
bUsłii  \  Rag.  blisgni  ^  blijuj  \  B04IU  blfgg&i }   Gr*  nXn9Ł09^ 


SLIZ4LOSC. 

lM^ ,  ttld^t  frflL  Bliski  caaaem ,  błiaki  raieyscem  ,  BKska 
pokrewieńftwem  lub  temu  piMlobliemi   ftoaimkami  ,     na^ 

beir  Seit  na4,  hrm  Cne  mif,  bet  ^erMRbtfć^aft  ntib  boi 

fBetbdltttifen  ««<(•  ^^^^  to  prawda ,  ii  iofteś  bliakim, 
póyść  w  awiąaki  a  Florysą?  Teat,  11,  81.  PrayiaiA 
bliźaaa  teft  ascac^cia,  aniżeli  miłoi6  Teat,  48,  d^  38* 
Jui  będąc  bliiek  araierci ,  tak  mówiL  Radź,  3.  Macch.  7, 
i4^  Ten  «  który  nailaduie  złości  ,  bliiek  ieft  śmierci  i 
Radź,  Proc,  11,  ig.  Bliższa  koszula  ciału,  niieli  aukaia. 
Pot.  Arg.  359.  Cn,  Ad.  26.  Slovac.  tK|f<l  f^ftlA  /  tie$ 
fdbat.  s  bliisaym  sobie ',  kaidy  sobie  bliisay,  niż  komuś. 
Pot,  Syh  3o4.  Bliisza  koszula  ciała,  nii  rodzona  ciotka. 
jlfon.  73,620.  Kaidy  woli  sobie  pierwey  dobrze  uczyui(^ 
potym  drugiemu.  Mącz.  (ob,  Pierwey  Sobkowi,  potym 
Dohkowi ).     Z  natury  bliiszy  awóy  swoiemu.    Star.    Vot^ 

B.  3.  (gebt  H|tt  ni^ec  an).    BKaki,  krewny,    ber  ii«bt 

9ttt»en9anbte.  (  Yind,  blishna  sbldbta  ).  Od  ubogiego  i  ie- 
go  bliacy  ucickaią.  XuL  Ner,  296.  Warg.  Ces.  306.  Nip 
mówmy  W  roadawanitt :  tego  bliikim  czuic,  A  owego  nip 
wiem,  skąd  do  mnie  prsyftępaie.  Pro/.  Jał.  lo..-  Blizki 
caego  czym,  blizkO  naftępuiący,  ^WHiĄft  fbtgenb*  Prymaa 
naybliiszy  tronu  krzesłem.  Ojf.  Wyr^  Gdy  kto  umarł, 
liikomu  uracdu  nie  dawano  ,  tylko  tym  ,  co  byli  tema 
mieyscem  naybliifi.  Biel,  Kr,  3o8.  Naybliiszy  kaucler- 
ftwa  podkanclerzy  t.  i.  naftąpić  na  kanclerftwo.  Off.  Wyr.  -. 
Bliaki  do  czego  s  prawo  naybliiaae  do  caego  maiącj, 
pierwsaeóftwo,  Hi  SSiUfittt^  \iAvxh^  Andraey  «ic  mógł 
Ucierpieć,  ii  Micisław  na  Kiiowie  panował,  do  którego 
fię  on  bliiszym  po  oycii  czynił.  StryiA^  197.  et  eignete  fu!^ 

ba^«Ka^erre*t  auf  «il0»  ąn.  BLiZKO,  BLISKO,  ♦BLIZCE. 

przyttk,  przymiotn.  bliaki,  Bliiey.  Comp.  niedaleko,  nie 
w  oddaleniu,  tak  co  do  czasu,  mieysca,  iak  do  pokr&^ 
wieńftwa,  Sorab,  .1.  Mtf!o  ,  IMlU,  W^t  ^<^*  ^A)# 
Wije,  Mijeil;  Slovac.W\lU\  Roff.6xsah:  £cc/.  npa- 
6AH2KHO,  BpHdAHak  ,  (ob,  blian),  JlO^e,  iR  &Ct 
9iif^e.  Lepiey  są&ad  blizko  ,  niili  brat  daleko. 
Leop,  Prov,  37.  10.  ( i(o//I  bliiko,  o  granicę  Bcapaa  ). 
Kto  bliiey  ognia,  bardaiey  gore.  / CAo^.  A^o^*  39.  Nie 
tak  bli/ko  mamy  od  ofkarienia  do  dowodów.  Teat,  7,  h. 
52.  ( daleko  atąd  do  owad ).  Bliiey  ma  do  śmierci  nii 
my.  Teat,  33,  33.  Niili  młodai  , .  bliiey  grobu  ftarfi. 
Pot  5y/.  71.  Oyca  bliace  doi.  Zehr.Ow.^b,  (prayoycu). 
Zaręczenie  długu  do  bliako  przyszłego  sądu.  Chelnt,  Pr. 
i4or  (do  naypierwazcgo  ,  co  naftąpi  ,  Jtt  ben  ^^Ul^ft 
Mnfti(^en).  Przytłw,  Tędy  bliiey  a  daley;  owędy  daley 
a  bliiey ,  longius  sed  jutiiu.  Rys.  Ad.  67,  ( krociey ,  « 
gorzey;  dłuisza  drpga,  ale  lepazy  gościniec).  Z  b/izka 
przysłA.  w  poblizko^ci,  Boh.  |bli|fli;    Sorab.   1.  ^bKiftff 

fblffPa;  RoJf.  BA^mKAf  Ecci,  nąpABay,  in  ber  9Mb^/ 

«n^  bet  924|^«       Z  daleka  miłość  płniy  ,    powaaednieie 
a  bliaka.  Pot.  Jow,  23.     BLIZKOLEGLY,    a,    e..  nie 
odległy,     na^   ttegenb*      Bliakoległe  podniety  trofkliwie 
uprząta.  By  cały  okręt  w  popiół  Ai«  poasedł,   praesakadaa. 
2:0^.13,265.     BLIZKOPIiZBSZŁY ,    a,    e,    dopiero  co 
przeszły ,   lub^fl  ^etgaSdefi.     W  wieku  bliakopraesalym  lu- 
dzie więcey  nabyli  ^wiatfa,  iak  w  poprzedza iących   wie- 
kach,   Zflift.  5,  384.      BLIZKOSC,    BLISKOŚĆ,   ^ci,  i. 
nie  daleko:^<5 ,  nie  oddalenie ,  bie  ^U^  \  RoJf.  6AHaKOCJiii» 
6Aiiaocin]E» ;     Boh.  bljjfo(t$     Boeru  bliznoił,    blizoccbjaj 
Rag.  bliaika  ( s  sąalcdsŁiro  )  ^,  Yind.  bliika^  bliałmoft,  blis- 

noAi 


iioft;  EÓ6L  6j|ffdovectBBo ;  *  (spokte^eóftuto);'-   Alfe- 
.^osć  kr^,  ^li3lu\Adpie6  pókit^wieńftwą ,    Me  9i4(e   bet 
SGemHmbtfdMft.  •  J^^i  .tf  międsy  a&ml  raees,'  o  Jctdni  idzie, 
Nie  %  blizkości  krwi ,  ale  s  cn<St  uwtf^aĆ  pniyidaie. .  Otw. 
€hp.^boj,  -  ^csególnie  prawo  blizko^ei  krwi,  prawo  do 
czego  s  bliskości  krwi,  Hi  9fl^}^n^Ć^t,  V^tm9Xi^t{ŚiaftiltĆit, 
^tlrnftt*     Do  Krakowa  blizkoić  fic  mieć  kfiąifU  Szłąscy 
oBf^aią.  Biśh  Ar,  98.     Boi^ywoy  miał  1  bratem  sprawę, 
o  Uiskoi^  na  króleiłwo  Cseflcie.  i^.  77.  Ferdynand  blisko-. 
.  icią  docbodzil  krdleftwa  Wfgierikiego  ^    po  łonie  awoiey 
córce  Wtadyafawa.  Sfryik,  741.     Waili,  ascsycąc  fic  przy- 
rodzoną   do    tego    blizkością  ,     oliadl  bordy  Zawolgfkie* 
PatzA,  Dz,  11,     b.)   Kraie,   dobra,   rzecsy,  prawem  blis- 
kości komu  fif  naleiące ,  but^  ^A^  92a|ere^t  inftdnbige . 

Sdn^r    #6lrr.    Sachem     Pofiadleś  i   dsierźyas  bliskość 
aego^,   to  ieft,  wieś  N.  N.  i  iego  dziedziotwo,   do  którego 
on  ieik  bliissy,-  niili  ty^  po  Hryiu  swym.  llerów StatAS6.>^ 
Profil  car  krdU  .0  pomoc ,  aby  prafó  niego  mdgtdoswey 
Młffko^ci  prsyiść.  Siryii.  673.     Władysław  posiał  do  iiraci  - 
mltfdasey  ,    aby^mu  poddani  ick  ptotfhisaeńftwo  wszelakie 
ucsynili ;  gdy  tego  nie  chcieli ,    randl  fic  gwałtem  na  ich  * 
blickoi^?.  Biei.  Kr.  90.     BLIZKOWAC  fif ,  zaimk,  niędok. 
dochodzić  prawem  bliskości,  f|(^  ttwai  bntć^  9iatl€te^t 
faictgttflt.       Jeśli  syn  umarf  ,     nie  sofiawiWszy  po  sobie 
dalati^ ,  tedy  rbdzice  d(>  sukceflyr  ^  lego  bli^kui^,  Chełm. 
Pr,  74.     Prawo  pozwala  dochodzić  i  błizkęwać  fif   rseczy. 
oddaloney.  ib*  6^.  .  filiskowal  fic  doietraktu  rzecsy prze- 
daney.   id*   ii-a.      Ktoby    fię  chciał  blizkować  do  rzeczy, 
którą  oti  udaie  sobie  byd;S  ukradeioną  alb*  wydartą,  tedy  • 
Tsecs,    iako  fią  działa,    uczyni  wiarę  blizkowaniu  ,-  tak 
ieby  aktor  dowiódł,   iż   rzecz   ona  i  ego  była  i  teras  ieft, 
i  ii  fif  do  niey  bHakniei  ^ko  do  ukradżioney,  albo  gwat- 
tcBi  irydmrtey,   13.   is8«      BLIZSZOSC  ,  ści  ,  comparat, 
9uhft.  wSfkasa  bliskość,     bliisse  pokrewieńftwo,    bliźsse 
krwi  prawo  ,    Vind.  ptfedprwisa  ,  fto^bna  prarisa,    po-« 
priedshina,  pred^mrftn,  Wz  %X%^tZ  9Mb^,  bte  Viik^tlt^tt'-  -. 

MdKbefiNft;  U^  ii4^e  filfnMnbrM#frtfrc(6e,  baf  iR4ber^ 

ttĆBit ,  iB^tred^t;  Trwożyła  •  ludsi  mogąca  nafiąpić  woy- 
na,  dla  bliissośei  krwi  innych  kfiąiąt.  Nar.  łfft.jy  ai. 
BŁIZKOWIO,  BUZKOWIDZ,  a,  m.  krótkiego  wzroku, 
DmbL,  34*   ślep.    Cn.  Syn.  690.    Dasyp.  N.  n.   ,Sor0b.  1. 

fkM^fńtl^imth ,  Gtr.  etit\jtarafi(^tifl[^/  ber  eln  fnti  9>t' 

|(tt  (at  BLlZfCOZIEMNY  ,  a  ,'  e  ,  nie  oddalony  od 
siemi,  ber  tfrbf  ll«be»  MgHfte  blizkoaiemne  powietrze.^ 
Xrom;454.  BLIZKOZNACZNY ,  a ,  e,  9011  abnltebet,  ftn^ 
«Rberfld{ferS8ebfUtUllS.  WyMS  bliskosnacsny^  który  S  dru- 
gim niezupełnie  lednę ,  ale  bliską  bardzo  rzecs  snacsy ,  ifi. 
j>.  lubi^  ,  kochać.  Kpct.  Gr.  3,  9.  porówn.  spółsnaczny, 
aynonym. ,   Roffi  cocjióBb  ,  taómecniBO  ,  xnó9C4ecviBO  \ 

Sio9ac.  gfbiiotffbe(ne/§eb9^wra,  gebtmtelfit/  debnotebelnof^* 

BUZKA  ,  y ,  ik.  BLIZNECZKA  ,  i ,  i.  zdrhn. ,  Eccl. 
fiAMSui,  npaeiia,  HOpiBOua  Ha  m^A^,   źmaraacaka  pla- 

aaiiła  na  ciele*  dur  92Atb^/  ^tti  fd^mnu^ftgrr  glecfen  mif  bet 
i^atit.    Blisny  po  ospie.  Si^nn.  ^^%.  SBktter^etfeu,  ^tfeti> 

fTIlbett*  Blizna ,  znamię  przyrodzone;  Cn*  TK  eill  CO^nts 
termabŁ  Blizna,  piątno,  cecha  piątnowana,  fin  SBtanbs 
mi^f.  Blisna  asefanowika.  Cjf.  Wyr.  §.  Sscsególniey 
kligkia,     snak  s  sagoioney  rany,    bal  SBmibenflMblf    bie 

ttntńte  iBwahf,  Me  9{arbe;  Sorab.  tz.  binfna;  Sorab.  1. 

InlM  ;    [Hiti$pUi  dcaUicQ$U4)f  JOaL  bilig  ;  biliiich^ 
Tom.  /•        .  • 


BLtZNI    .    BŁlZNlĘ. 


ł?i 


^^•^>0H*Sb,  l>M[sgottiQa  s  Ao^n.  bjgiiegh  t  (^of/7.b1iz.nica, 
'  ocigl  j  ftai  )  ;   Croat.   farasgoŁina  ,    brazguŁluicza  ;     Carn. 

'   brasgptina ; .  F/ncf.  shrimf ,  ahrumf,  obra(Uika,  lrasgoti»a  ł 
Boh.  ptHlĄar    (ob.  prę^a)?     RoJ/l  cinpynl)  ,    pyfiełib, 
py6MHKł)';   ^cc/^/iaaii.     Nie  szpetna   to   ieft  blizna,    co 
'  s  męztwa  pochpdzi*  Min.  Ryt.  4,  ibx.     i  po  zgoigiiey  ra- 
nie ,  blizna  fię  zoftaia.  ib,  4,  1.54.     Kana  iię  sgoi ,    blizna 
.sóilaie^fif  V  "^inę  4^uię,  zaś  pamięć  iey  schowam.  ^    BLIZ* 
:NfiK  ob.  Bliiniak.     BLIŹNI,-  ieg9,  BLIZNY,-  egQ,  nf. 
bliiki  cOf  do   powinnoś  wzaiemnych  obowiązków,  Boh. 
HUtti  'r    Vind.  blis^ini,  blishiłik  -,    Car/i.^  blishoek  }    ttojf. 
6jib3Khub»  £cc/.  ^XV3Khsij&1>,  Gahikhih;  Gr^o  nXti9ioyi 
Slavonl  i/kdrni ;  ber  Sfiić^t*     Naszym  bliźnim  iefV  kąźdy, 
który  pomocy  naatey  potrsebuie.    Sk.  Kaz.  365.  Dambr. 
4i5*     Człowiek  *nieiako  aam  sobie  bliznym  ieft,  nie  godzi 
mli  {ię  Iwięo    przeciw  sobip   csyuić.     Karnk.  Kat.  3 6 o. 

•  Csego.aobienie  iyczyae),  tego  bUimemu  nie  czyń.  Ojf^ 
Wyr.:  Kre>f .  nie  wpda  ;' kre^^Dy  .bliisay,  nii  bliiui.  ib. 
a.)  Bliźni,  -  ia,'-  hs;  bliznięcy  ,- tyczący  fię  bliźniąt, 
SwiOtngds.  Mf ie  i  iony  aluźbami  pilnemi  czczą  bliźnie 
bóztwo,  (Dyanę  iApollina).  ^arrfz.  7>.  a5B.-  3.)  *Wiźni, 
biizki,  tiabe.  Zmaza'  wftydu  białogłów Ikiego  u  Turków 
fię  obraca  na  iey  oyća,  na  iey  bracią  i  bliźuiih  krewnych. 
^Ipjl.  Turk.  i85.  BLIŹNIACZKA,  i,  i.  która  fie  ra- 
sem »drtt^idm   dzieckiem,    bratem  lub  fioftrą,    na  |wiat 

Urodziła ,  bie  ^loUtiid^fd^wefler;  Tr.     BLIŹNIAK ,  a ,  m. 

«BLIZI>(£&,  -  znka,  m.  ^BLISNEK,  -  anka,.//?.  .*BLI- 
iSNIEC,  -  inca,  m.  razem  s  drugim  na  ^wibt  wydany, 
Boh.  et  Slov;.  blijenec ;  Bosn.  bliznac ;  Croat,  blizanacz  *, 
i?o^  6AH^Hettb ,  ber  3»iafalg;'3»llllllggbruber.  Tomasza 
bliśnkiem  zowią.  SeAł.  Jan.  ao,  bliźniakiem.  Leop.  Jan. 
11,  i6.  W.  Pofi.  W:  347.  Tomasz,  rzeczony  bllźniec. 
L€<ip^  Joan.  ap,  a4.  bliznek.  Zrn*  PJi.  3,  5 18.  6.  Miat 
Je<ns  tę«  rozprawę  z  Piotrem  przy  Tomaszu  bliźniaku. 
Biaiob.  Pojl.  1^09.  Romulus  i  Remus  R^ymikiey  wilczycy 
bliźńcowie.  ChodU  Koji.  ep.  Bliźniacy  ,  Bliźńcowie, 
B](iIZNięTA ,  -  iąt  ,  razem  urodzeni  ,    ^wifftnge  ,    ?Wik 

|i|ifl^br&ber,  ^wiatng<i<b»e#em,  3mifling^gef4)tt)ifter.  Croat. 

blizanesf ,  sa  iedno  roieni.^.  Bosr^.  blizanci ;  Roffl  6ARa- 
neipa}  Hag.  blizanai;  £ccl  6Aii3Hflina.  Bliźnięta,  Ka- 
l\or  i  Pollux ,  Tyndarpwi  synowie ,  iednym .  razem  uro- 
daeni,   Oiw»  Om.  3i5.     Bliźniacy  jiway,   dwoiacy , .  para 

biiźniąty  eto  ^WUtiid^^aar  ;  eigetttltc^e  ^wi^inge ;  Boh. 

b»O0Će  ;  Siovac.  blWgĆence  ,  bttOgcatfa  ;  Croat.  dvojki, 
dv6yki ,  dvojak* ;  Dal,  dyoyczi ,  dvoiuozi »  dvanki ;  .  Rag. 
dyignzi,  dyojke;  i9o/n.  dyojci ,  bratinci  i  Slavon. 'dyo)ci\ 
Vind.  duoisjhzhi,,  dno^zhet?,  dvo}niki,  duoiki,  dua  od 
cne  matere  na  en  bart  rojena  j  Car/z.  dyojzhek*  dyojzhezh; 
Rojffl ^  ĄBÓKHH  9  Abo«hkxiihjik1>«  -  Bliźniacy  trzey, 
troiacy,  2)ri(Iiilge  9  Ro^.  mpoHHii  ,  nipoiiHaiuHHKl)^ 
Carn.  trojsh^k,  trojsbósh^  -  Bliźniacy  czterzy,  czworacy 
R<^.  ^emeepHH ,  fBteittnge.  $•  Ąflronom*  bliźnięta  na 
niebie,  znak  niebielki  wiofienny.  Zebr.  Zw.  nS.  J.  Kchan^ 

Dk.  6.  hai  ^lotOitis^ge^irn  ^  -  bte  gtotdinge  ,  Gaf^or  nnb 

'^OffOT*  Gromada  gwiazd  ,  którą  bliźniętami  zówią, 
w  kole  zwierzęcym.  Otw.Ow.-^i^.  BLIZNICZKl^ wonne, 
karda  pękata,  narduum /nontAnum ,  ^IDiebelnorbeil.  Sten. 
wyki.  BLIZNIA^TKO  ,  a  ,  /i.  zdrbn.  rzeczown.  bliźniak, 
bliźnięta  ,    Boh.  blUltatfO  h  Cer.  da  fUittft  ^mtOflng  ,  eUl 

CiPiHing^brAbac^en,  ^i9illin0<f<^tpef^er4eR.  bliznu^c  Y,a,a, 

»6 


•%% 


«BŁIZU    ^    BŁOCt 


BŁOF- 


BtrOO* 


do  bliiniąt  naleiący ,  $mf&\»^  * .  Heib  gwiudy  UKImf* 
c^y.  1 .  I^eo/y.  Act.  2&,  1 1  •  Kaftora  i  PoUura.  «*BŁlZNIO- 
PŁODNY ,  ♦•BLIZNIĘTORODNY ,  a ,  • ,  ptodaący  cayU 
rod/iący  bliźnięta  ,  ^nriHitt^e  geM^fllb.  Błiinioptodaa 
^ogini^  g^meUlpara.  Zebr.  Ow»  ł46»  Bliiniftorodna  La- 
tona  f  bo  urodsita  bUinięta  Apóllina  i  Dymnf .  OiWp  Ow» 
a5o.    BUZSZOSC  ob.  BUzko^. 

*BLIZU  przsih*  blisko ,  M^f ;  Rag.  DaL  Croat.  Slavon. 
blisu ;  Vind,  et  Ccp-it.  Idian ;  Eęct,  mfi^ma^ »  opaftAHal)* 
npH6AK3KHO  y  omieyscu,  blizn  czego,  nia  daleko  czego, 
nabe  be^  ^  O^nfetn*  Nie  byfallby  gdzie  blizu  loWarku  - 
woda  ctekąca  ■,  tedy  potrzeba  mieć  w  domu  ftudoią.  Crtsc,  • 
18.  Mieysce  to  bliza  miafta  było.  W.  Fft.  W.  3oo.  Po 
bliiu ,  w  poblizkoici ,  (il  bft  ^Ht ,  Dal  na  bliaow  ].  « 
Dwie  po  blifu  (iebie  góry  opasowa!.  Pihh.  Sali,  392. 
Dowiedział  (ic ,  iź  tam  pobliiu  był  Alfosstis,  Wy*'  -Loj, 
38.  Piołan  między  ulami ,  ani  po  bliiu  ich  nSe  ma  bydź 
miany.  Syr.  347.  Ty  maaż  tam  po  blSiu  Etnę,  Filch. 
Sśn,  tifl:  1,  386.  ^  O  czafie,  blizu,  blizko  naftępnie^ 
wnet  naftfpuiąc,  Mbr  ^^*  Czynili  gwałt  i  iui  bliiu 
było,  ie  drzwi  wyłomili.  IV.  Ge/i.  19,  9.  (fle  j^tteil  b«lb 
Me  VkiU  ttit^tny  Blizu^  ieft,  ty  miły  panie,  prope 
€s.  Wrob.  394.  A  wszakoi  bliia  mu  ieft  zbawiciel  iego. 
ib.  300.  $.  Nie  blizu,  o  mieyscu,  daleko,  fttn,  lll(bt 
liafie,  ettttegen,  H^rlt  Choć  i^le  blizu  było  od  Nazaret 
do  Jeruzalem ,  wżdy  im  nie  cięiko  było  tam  ohodfsić.  IV. 
Ffl*  Mn.  65.  Nie  blizu(5  ma  z  tobą  wędrować,  A/b,n.  W* 
17.  (w  daleką  drogę )«  «*  Nie  bliiu,  o  czafie,  dawno 
temu ,  nie  dopiero  teraz ,  fć^otl  UHft ,  nU^I  if (t  Ctft ;  WU 
Itogft^  tmige  Mott*  Juź  teniu  nie  bliiM,  iak  było  posłano 
lifty  do  kapłana.  Leop.  1,  fiiocĄ.  ii,  j.  Jui  temu  nie 
bliiu ,  iako  słowy  i  rzeczą  w  tym  iię  ^nać  daiecie.  1V;'/. 
Xatr.  36.  Barab^z  ini  nie  blizu  za  swoie  psie  sztuki 
J  rozboie  po  drogach ,  zarobił  pą^ć  kruki*  J^oł.  Zac.  92. 
Ze  ini  noc  nie  bliiu ,  posili  zpać.  Fot.  Arg.  122* 
(iui  pdina  noc  byłą,    ft  Xb$x  f^oti  tlef  (ti  Me  9la<bt 

•*BŁIZYq,  cffyn  rJędoĄ.  zbliiyć,  przybliiyć,  cfo^,  bliiey 
przysuwać  ,  bliskim  lub  bliiszym  czynić;  Boh.  Mlliti; 
Vind.  blishiti ,  blizbureti )  Cam.  blishati ;  Botn.  blisgiti, 
yriblisgati ;  Rojf,  Qx93BiiiB ,  96AasBinB,  tfSksoiimh,  Gr. 
it7^ffia{iif,  ntSfttn,  tlJ^et  fiOtn.  **Bliiyć  fię,  saimk. 
przybliia^  ftę,  pr«yGhod$i^,  przysuwać  fię,  |fd^  tllbetm 
Jtuiyel  i  I^fon  Uiią  fię  piechotą.  Frtybi  Milt.  i32. 

Pochodź,  pobł^fko/lf  p  pobUiszy  ,  prxybUiaĆ ,  xbiiiaĄ 
tłbHiaćy  ubHUnig, 

BLOCH  ob,  blok. 

BŁOCIANY  ,  a  ,  e,  s  bfbta  nklecony,  wtl  SitĄ,  StpĄt. 
Błociana  chata.  Włod.  t  lepianka ;  ob.  błotny.  -  BŁOCIĆ 
C3Pyn.  nied.  zbłoclć,  ubłocić,  pobłocić  dok.  kalać,  Croat, 
biatiti  ;  Rojl  e^amni^  »  Boh.  vMMA  ;  Botn.  izblatiti, 
izkagljati ,  (ot^g  mg<bet|,  mit  JtOt9  befbllt1t(eil. .  Tam  fię 
tarza  i  błoci  twarz  zapamiętały.  PrĘiyb.  Ab-.  253.  Jui 
cieplice  prawie  Pańikie ,  mywszy  6ę  w  nich,  błocą,  Bald. 
Sen.  29.  Gałęzie  zbłocone  mu{em,  Otw,  Ow.  22.  Kto 
fię  puici  na  błoto  ,  ubłocić  fię  mufi*  R^y  Zw.  91.  b. 
Czyftćm  ieft  sercem ,  niezmazany  dałem,  Ani  grzechowym 
ubłocony  kałem.  Chroić.  Job,  jaS,  BŁOCKTY,  a,  e,' 
BŁOCISTO  prgyM.  błotnifty ,  błotny ,  błota  pe- 
łen, K/nrf.  blatnuj  Sorab,  1.  ltt\aąi\  Otr.  fotblg/  90fl 
iStOti^.  Yltod.    BŁOCIŁO  ^  a  I  tu  wielkie  upmykryoae  bło* 


«4o,  pd  paa,  po  fzyię,   po  nspyf  Rmg.ViMuiait\  Rogi 
6o&aiim«e«  ^iffU(ber  liefer  ŚM^    Błocka  lens  były 

wyMihfy.   Wwrg.  C€z.  89.  bie  %fiĄtStU  .. 

BLOFARBK  o».  bolwark. 

BŁOGI,  a,  ie,  szczęśliwy ,  azczęsoj,  błogosławiony;  5b- 
rab.  2.  b(9f(^i  ;  EccL  fiAJOtUnh ,  (|xaronoxy^eiiba 
ąiacniAHab  \  Rojf,  fiKtOKśvaxhaL  \  Rag.  blaasea  *,  Croat^ 
błazen;  5^voii»  blaxen;  Boifu  blag,  obilan,  {auiU4ę  pri** 
blasgen  ^eiir£xf imuf  $  (<^i>u/.  falagoęiten,  bogat,  bogaften)* 
gh&cffrelig.  Przed  śmiercią  nie  powiaday  nikogo  bjdi  bło« 
gim.  Budłu  Sap.  11,  3o«  Błoga «  io$  wierzyła  ^own 
iCańfliierau..  Pie/d.  Kat.  6.  Błogii  w  tey  mierse,  ief 
miłości  płuzy  ftadlo.  Jag.  Wyb.  B.  2.  ^.  Błodzy  ^ndzy 
twór,  słttchaiący  mąd^o^ci  twey,  Budn.  i.  Reg.  3o,  8. 
Błogim  ,  szczęćliwjrm  -  bydi  ;  R4>ffl  6XaVeHcinBOBa0fe. 
$.  Błogi,  łaikawy,  lito^wy  (ob.  błagać).  Rag.  .blagh» 
blagoftiT;  Croat.  blag;  Botn.  blig^  miUoftiv,  dobroftiT) 
Ro^.  CAariu,  {EccL  6Aarinm,  Ay^miH  lepsi^;  6xa« 
tHHJI  ,  4o6poA'Baxex&  ,  .6jLarocm&  dobrodzieyftwo), 
gnibig,  b«rtttberMgf  lAtig*  Boie  h%di  naint  błogim,  i  racz 
powrócić  oyca  fierotom  ubogim.  Chodk.  JCoJi^  2&3*  Au- 
guft  był  wszyftkim  tak  miłymi  błogi.  Ze  go  .po  mialUch 

•  czczono  między  bogi.  Chroi^.  Fart.  44 1.  Znaydę  i« 
chatę,  gdzie  gospodarz .  błogi  Moie  z  iyczląwą,  uprzej- 
mością przyimie  mię  w  swe  progi.  Chódk^  JCofi^  24 1. 
BŁOGO  przy^łk.  *BŁOOZI£Y  eompar.  ,  dobrze, 
szczęśliwie  ,  szczęsnle  ,  »Obl  ,  ^HCtfedii  -f  gU(f(M^» 
Yepf^e^r.  biada)!  Boh.  \\X%t\  Sorab.  2.  \\%^lbh  Carn. 
bloger,  (błogo  ci);  Cro a/,  blagoszi.;  (^£cc/.  SJiaro  dobrze, 
pięknie;  6xaro3Ke  bardzo  dobrze,  wyśmienicie;  pord^n. 
iktadane:  6Aaro0pdBHUU  pięknobrwi,  6xaro6peroBUH 
pięknobrzegi ,  SAarozAacuK  pięknowłosy ;  d^aronlmpie 
'  V€ntut  s€cundU9  powiatr ;  6Xarofiao6iU&iiUR  przeobfity, 
dobrze  obfity;  eAaroBOiKAeAlMH&ai  mocno  poiądany ; 
6xaro€ki^HUR  mocnoboki,  tęgoboki;  6x«raAapie  po- 
darze  ;  6Xar<ltil«c'6HHU^  łatwopnemienny  ,  6xaroBO« 
cnaAHMUK  latw^Bipalifty,  6xarojipśq{ifiVRłatwoobvotny;- 
Rzeczownik  MccL  6xaróe  dobn>,  Rojfl  6xóro  błogość, 
szczęście ,  dobre  powodzenie ,  6xarax  dobra  ;  Croat* 
blago  s  bogactwo ,  maiątek,  bydło ;  Boąn.  Uago,  bogaftvo, 
jmanje  ,  srebro  i  zlato  ;  Rag^  blago  »  blasenp  bonum  : 
Kinif.  blagB,  imanftyu  s  maiątek  -»  bogaptwo  ,  Ikatłii 
Słapan.  blago  a  ikarb »  Carn.  Magu  mtrcet.  Blaga  YiruU* 
interamnenfibus  bonum  tń^bitę  dśfuś  ac  immobilę^  Cew^* 
rdoUs  merx ;  CroatU  ptcus ,  uti  iatinU  p9cunia»  Dia^ 
iścti  Jignifieatianpu  cariant^  cpia  poriU  prouindU  f^<r- 
ria€  sunt  opts  popuSs.  CdrniolU  negotiatoribtu  m€fC€Sf 
YindUy  cultoribus  agrorumy  fundi:  Croatis,  pecudum 
śi  iumentorum  curatoribuM ;  pecora.  ob*  Marc*  a  S.  Ant, 
Polacy  tego  pnysłowka  niywaią  z  traecim  przypadkiem: 
Błogo  cii  int€rj.  jjlefl  bit!  SB^bl  bffl  U.  Bom,  blago 
tebbi ! )  Błogo  męiowi ,  ktdry  nie  poszedł  w  radę  nie* 
zbożnych!  Budni  S.  t,  &  j^fi(  betu  WtPMt  i  Błodziey 
wdowie,    ieśli  tak  trwać  będzie.    Budn.  !•   Cor.  7,  4o. 

(szczęśliwsza  ieft;  ti  ift  befet  ftt  (Ie,  9e  tftgUcHi^er). 

Poznasz  boga  prawego^   a  błogo  tobie  będzie  I    SA.  Zyęr^ 

1,  127.  b.  {ti  t9irb  bir  t9^l  ge^,  e^  vl^  ^^  ®U<)P 

fe^ll)*  Wyzoaią,  ie  fię  im  błogo  dziele,  i  ie  im  do  ich 
szczęścia  więcey  fię  nic  przydadi  nje  moie ,  prócz  trwa- 
toścL  Pilch.  Suu  Łafi»  fU    Cq  m  ibo  kogo,  gdy  mmi# 


BŁOGO.    -    BL0G08. 

Wofto.  CłK  A(^  95.  (nSedi  iwittghue,  byłem  zoifatl^ 
Ckociai  s  mnie^rujm  honorem,  bylebj  tyć  błogo,  Ten 
twój  sposób  mjileniaLf  to  twoio  prsyafowie^  Za^^  Amf.  38* 
•BŁOGOBYTNOSC ,  <ci,  i.  tzcsęsny  byt,  £cc/.  OasTo- 

eiincniBO ,  gfMfedige^  Selem  *BŁOGOBYTNY,  ą ,  e, 
ssoffsny  ,  £ccL  6xaro0fttniHud[  ,  g(fcffe^Hg.  *BŁO- 
GOCZYMNY  •b.  Dobrocsynny.  *BŁOGOD ARZYC,  czyn, 
nictf.  ialteniiic  dawać  Croat.  blagodarurati ,  ff^nt^tt^  tŚffs 
fli9f)ni  gflfft ;  Jl<V*  blagodanti  lafgiri ;  £ce/.  6jiaro AApK), 
fSiA«roAapcniBys>  dsifkoic,  wdaifcsny  ieftem,  6Aaro4a- 
pdHie  daif ki ,  wdiif<)sno^ć.  ■  SSavon,  blagodamo ,  s  milo 
ladako  daiąoy  i,  :.wsi^«raiący.  f^BŁOGODA YNY  ^  a  ,  e, 
M€eL  ejuuroAazneUHU^,  dyt^oionnos ,  9uM  ^tbtnb 
06.  dobrocayany.  *BŁOGOOUSZ Y ,  a ,  e ,  Ecch  6Aa- 
TOAytatiiAA  ,  dobrej  myśli  ,  ev^vfAot ,  ^%M  3»ttt|>e<r 
€AavoAyni'ie  dobra  myii ,  cvJ^{;/M<a ,  $v^v%t9 ;  6xaroAy- 
inccBByiD,  ^i4vx^«»  /u»t//M^My*ti]ssc.  *BŁOG0DZI£TNY, 
« ,  e ,  f  cc/.  JBjiaroBova4HU]i ,  svmnoy9Vof ,  dobre  dsieci 

>D^4<T»  |/dtfli(^  in  (etom  jltiibcnt.  6Aaro^A'<«»  ^t/re«v/di. 
ffAsro^E^emByio,  ivr«xvlaitiaf,  bano$  flioś  hmb^o^  *BŁO- 
GODZIBYSTWO  o*.  Oobrodaieyftwo.  •BŁOGOBSSTNY, 
•  y  e ,  JEcc/L  OAaroecmmócniBeHHuńf ,  iuCuiis^  bona  na-- 
iwa  pra^ditiu  ,  ingeniosu*.  6Aaroecm^€inBeMHOcm&, 
Śi/Pvkii  borna  indolem.  *BŁOGOfCŁOSY,  a,  e,  Ecch 
<lAarDKXacHUH ,  iuciyXiS,  bogaty  w  kfosy ,  plenny,  Af^ 
Wltef4^/  «BŁOGOLtJBNIK,  a,  m,  £cei.  6AaroAió6e«b, 
•KOAopmr  A06poe  A»6Haib,  dobre  lubiący,  ftlt  Stebl^as 

trr  M  0s(eii,  Sigenbfrnmb,  cnotoiubnik.    RoJ:6xa' 

roAKiOHBUil  cnotolubny.     '»Bi:X)GOMYSŁNY ,  a,  e»  do- 

farBo  mydlący,  giit  bettfmb,  gnt  ^eftttift*    il^  CAaro- 

siaicAJi«?u.     ^BŁOGORADNIfC  ,  a  ,  m.  jPcc/.'6Aaroco- 

Bt[iiuiBiil) ,  ivi3*Xaf  ,  cte  gnter  (K«t^fbrr«    6Aaroco- 

adSanio  bona  confiHo*  ^AarocóBtfmcnttio  ,  6Aaroco- 
■tBfBie  ,  #i//9aA/B  bonum  confiiitimi  6AaV0C0B^niy]0 
ivfimXkm  ,  dobrse  radsc.  ^BŁOOOROD  ,  u  ,  m.  £cic/. 
fbumpóAle ».  BeABKOpóAYe ,   iuytytta ,  dobre  nrodsetaie, 

fHte  9ftott,  gtite \^erfitnft«    *BŁ060R0DNY>  a,  e, 

£cc/.  BAaropÓAHuif  ,  BeAHROpOAHMti  ob,  ftrmiliant. 
•BŁOGORZĄDN Y ,  a,  e,  sacs^snie  fic  raądsący,  t^t^U 
fUtfrrt  £ccL  6Aaro8aKÓHB&til ,  iwof^of*  dAarosBBoMle, 
Jv9ófUa  ,  ^Ad.  .•iegum  conftifułio,  ^AarosaKÓMiocJl, 
itr*e/tofojtMf;  CUjiV0BBK6McmByx> )  6AftroibaK<Mb ,  w^fii^ 
bonms  łegesfiro,") 

BŁOGOŚĆ,  lei,  i.  śacacsBofó,  eBfesflliiroić,  bie  9U<fs 
feeSdfeit  ;  Bch,-iUit»9^  ;«'  i7<r^.  bUi^eńilro  ,  blaxenos; 
Kojf  6AĆMG^HeniB0  i  Mcci,  6AarotiOAy4*ie ;  Croat.  bla- 
aenosst,  UasensatFo  ( o3.' Blaiey ) ;  (Vind,  blagonritnoft  s 
bogactwo;  Yind.  blagaft  s  kleynot.)     $•  Bfogość,  litolci- 

yęość,  Indikość,  dobroć,  Mf  VMU ,  9>mU,  Seiitfeeligs 
f f(f»  £cck  6A«ronxa  v  ito^  <5Airc^cim>  IlAaroina ;  Croat, 
bl^oeBtrBo«n«-blagdft,  dobroftiroft. 

BŁOGOSŁAWA,t,^-  imię  nlewSelcie ,  9Mta«  fabł.per. 
BŁOGOSŁAWIĆ,  <«BOGOSŁAWIC,  czyn,  niśd.  pobto* 
gofliawić,  uHogoslawić  doA,  Boh.  Ha(ofia»itt,  oMa|o41«$ 
Vltif  btlUi,  ie^INtri;  Croaf.  blagosalUTyaii,  bUgosala^yatl, 
blagosaloTiti  $  ita^.  blagosloTitti,  bl&siti,  ublaziti,  ublale* 
Bitl;  I>aiL  blBgoialoYhi ;  ^om.bIag06loyttJ,blago«Hvg}}ati  ; 
Rojf.  BAarocAOBBoiB;  Eeeh  6AarocAOBHinB ,  6AaroćAó. 
BcmBOBBinB ,  6AaxitinB ,  npoo3«am:^Anifr  Kora  KBBAsins, 


BŁOG.    *    BŁOGOS. 


ii3 


6A93KRni«  ^  >  OtlbuRinA.      $•  Bfegostawlc    koma,    bto- 
gosfawić  kogo  «    dsickować  ■  wysławieniem  »     uwielbiaj* 

Uoi^m  awać ,  (tf^teifeit ,  yreifcii  ^  erl^eben.    Blogosfa- 

wiemy  cif  boie,  ie  fif  nie  tak  fialo;  W^  Tob,,  8,.  ij. 
Błogosław  dttSso  moia  Pann,  błogosław  imieniowi.  iego 
iwictemu,  J,  Kchan.  P*,  i5l.  Chlebodawcę  błogosławić 
będą  wargi  wielu*  ¥V.  Syr,  3i,  aS.  '  Gdy  wysała  Judit, 
błogosławili  ią  wszyscy:  tji  sława  Jaraela,  W*  Jud,  i5, 
10.  -r  $.  Błogosławić  komu ,  dobroraecayć ,  iegnać 
.  (w  dawnym  snacaentu),  dobrego  mu  iycayć;  Sorab,  i, 
»0|H»i»frjdtll  ^  m^timt  )»N<9tt;  Vind,  shegnaU,  po-< 
areahuTBtiy  bloger^Tati,  blogerrezM ,  shegnurati;'  Carjią 
blogerr^ahem^  blogeryam,  blogerujemi  fittem  iBttt^l  Wfltt< 

n^t  ^itien  fegneti,  i^n  finfrfltieii ^   (oppos.  prseklinać, 

.  Błoraecsyć).  Ufty  swemi  błogosławią,  a  w  sobie  prie- 
kłtnaią.  Budn,.  Pt,  62,  4.  Umieraiąc  błogosławił  cesa- 
raowi ,  cesarsowey  i  papieiowi*  Ski  Dz^  833«  Umieraiąc 
błogosławił  daieciom  swoim  ( dawał  im  oycowikie  błogo* 

sławieńAwos  tt  fegttete  ffUie  SiAin  t\M,  di(  i^iicti  frinm 

•  tit%ttL  )•  JrOTu  błogosławić  kogo  kiiem ,  kropić  ^o,  f llteH 
bttt^Ulfeil,  blttd^<d|^iMeil«  OJT'  y^fr-  %*  Błogosławić 
kogo  na  co  s  Iwiccić,  poświęcać  go  na  iaki  uraąd,  fflls 
Wef^n ,  ńa\t^tXU  Grapgoraa  Kaliat  patryarcba  błogo- 
sławił na  metropolią  Kiiewiką*  Eund*  36.  -.  $.  Bóg  bło- 
gosławi komu  albo  kogo ,  adaraa  ani ,  sscac^i  mu ,.  9tt% 

ff gnee  etiieii  /  gieM  l^  Cese n  utib  @fie|^it.  Bło- 
gosławiąc ubłogosławi  cię  bóg  w  aiemi  oney.  Budn.  Dtut, 
i5»  4.  Niech  waa  niebo  błogo^awi ,  tak  iak  ia  was  bło- 
gosławię. Ttmi*  18,  i83.  Bóg  oney  pracy  błogosławił. 
)5il.  Dz,  698.  Niecb'  cię  bóg  błogosławi  ob^  sscaęjSć  boi^e. 
Bóg  obiecał  napełnić  wssyftkie  kąty  twoie  a  nbłogosławić 
fiodoły  i  obory  twoie.  it«y  Fjl^  S,  b,  i.  Jron.  Niech  cif 
bóg  błogoeławi  a  twoią  radą,  wolę  póyić  aa.moią  głową. 
qff.  Wyt.  (bądi  adrów<  day  mi  pokóy,  fOlłim^l,  Ue{be 
tttit  twm  iMt  ).  j*  Błogosławić  kogo  ,  ubłogosławiać, 
.  nsstaęiliwiać  ,  usacsęiliwić. ,  sacię^liwym  caynić  ,  (f: 
gtttfen  ,  '  #lA<Ntl^  ma<tcit*  P«n  che©  Mogoslawicńftwy 
ttbłogot^wić  i  osdobić  kaidego  wiernego.  Bey  Ap.  a5. 
Patra  iak  cię  bóg  praea  wiarę  ubłogosławić  raczył.  W*  Pft» 
W>  lA,  aoi.  Bóg  cię  zbyt  ubłogoaławił,  saczęścia  ieftei 
iedynakiem.  Wad.  Doiu  102.  ^iałe^owy  mogą  8W0>% 
pięknością  snędaić  abo  ubłogosławić,  dadi  adrowie  abo 
foierd  Gor*  Dw,  3o8.  Te  a«eeay  człowieka  nszcaęiU- 
wśaią  i  ubłogosławiaią  ,  nauka  ,  cnota  ,  zdrowie.  Męn. 
65,5i3.  BŁOGOSŁAWICIE^,  a,  m,  który  b^ogosłayri, 
uwielbiaca,  dobrorzecaący ,  usacaę^liwiciel,  bet  £o(pteiif  t^ 
bet  ffil^lMOflenbe ,  ber  9edU<feC ;  Ooar.  blagoązloTiteł ; 
Dat,  biagosalauiyaląca ;  Rag,  nblazenitegl ,  blagosloTitegl, 
)btagosfivgl^a  ;  Rojf,  6AarocAOBRmeAB.  Przeklinacz 
twóy  będsie  praeklęty ;  a  błogosła wideł  twóy  błogastaw(o- 
ny.  Budn,,GenŁt.  ^j9  9^,  w  rodzaiu  ieńikim  BŁOGp- 
SŁAWICIBLKĄ,  i,  która  błogosławi «  Me  i»ipi^ti\€t\^n, 

bte.  ftobtoeSenbe ,  bie  f&e^lMnUm^ 

1.)  ^BŁOGOSŁA WIBNIB,  ia»  ;?.  rzecaownUL  słowa  bło- 
goUfawić,  we  wazyftkłch  tegoi  anacaeniacb,  tiwielbianie, 
dobroraecaenie.,  usaczęćliwienie,   ob.  błoienie,    t>Hi  Ztb^ 

INCeifeiir  Se^eii/  IBe^tMeii;  £cc/.  eUaroaBaHie ;  Scrąb, 

I*  io^milMnO    (i«gnanie)  s      Vin€i,  blogerrechenje  ,    |^o- 

atBBlianje)<   błogosławieńilwA ,   bet  6eget|.     Proszę  dla 

. boga,' abyś  ira^ił  l^Iogostawienie  :od   słi^ę{>niką   tiqr<y** 

16  •  . 


O'* 


BlOCOSŁAW. 


t.  Iśop.  4.  neg.  b,  i5.  9.)  BLOGOSŁAWIEKTE 
przyrłk.  sposobem  t^togosiawtottyiii  ,  ^Mfffffllg  p  ««f  fńie 
gtuctfeeKge  titt.  TnelMi  nam-  fi^  ftura^,  ieby  Mwsse  żyć 
dobrse  i  btogostawienie.  Pett,  Poi.  8^  BŁOOOSŁA- 
WIBNSTWO ,  a ,  n.  btogoslawienie ,  dsicka  ,  wychwa- 
lanie, bal  Mpteifeit^  Gegtteii/  ber  Cfeseitc  ^A.  et  5/or. 
bUboflffweitfltti ,  Ma^oflawetiftw^  ,  prielnan/;   Croar.  bu- 

sen«£tvo  f  biagosiioY  *,  Roffl  6rarocAOBeHŁĆ  ;  Dal,  bla- 
xenf3Łvo ;  Rag.  blagosloY  *,  Sla^on.  blagoaoT }  Bosn.  blas- 
genflTO,  blagoaoy;  Vind.  ahoegen,  isyeiizbanje ;  Carn. 
shcgn).     1.)  Dobre  źycsenie  »  dobroriecsenie ,  balfSo^l' 

ipfttifc^en ,  CBntelwAnfi^en ,  €ff gtten  ,  ber  Gegen.    Jakie 

też  miat  blogoalawieńftwo  od  ludsi  »  bofe  sawarity ,  kiedy 
szedt ,  ludsi  e  na6  pi  wal  i  ,  iako  na  beftyą.  FaliS.  Dit.  J. 
1 1 .  Obrsądek  błogosławienia ,  benedyk«ya ,  btfl  ^egueil/ 
Ginfe^neil/  ber  (Segen.  Daic  ci  oyeowikie  moie«btogo- 
stawieńftwo.  I^ras.  Pod*  2,  76.  Zab^  i4,  317.  Błogo- 
slawieńftwo  rodziców  wiele  inoźe.  Rys.  Ad.  3.  Jak  waine 
były  w  Aarym  sakonie  btogoafawieńlbra  rodaiców ,  iak  fif 
do  błogosławieńAwa  tego  synowie  ubiegali !  Fali6.  £fis.  R- 

3.    Błogosławieńftwo  kapła6ikie^  ber  pttefUrUd^e  ^egen, 

bie  CUlfegtllltld*  Błogosła^^eńftwo  w  Złocsowikin  kościele 
król  odbiera.  Sufs.  Piei.  3,  X^  2.  Biikupi  iadą  na  woyny, 
aby  błogostcwieńftwo  dawali.  SA.  Dx.*j^g.  Zarf.  iron. 
Ktoć  dał  macKugą  blogosławieńftwo.  RęyAp.  11.  (kiiem 
go  pneżegnat,  pokropił),  3.)  Blpgostawieńftw(^  boże, 
gdy  komu  bdg  -  błogosławi  abo  dobre  powodzenie  daie, 
ber  Segen  %MH*  Boie  amiłuy  nad  nami ,  a  racz  nam 
dać  błogosfawieńftwo.  3.  I^op.  Ps.  66,  i.  (a.  poiegnay 
nam.  i*  Leop.y  Naywickazy  doftatek  w  domu.,  gdzie 
bfogosławieńftwa  bozkiego  nie  mats,  obraca  fię  w  niwecz. 
Karnk.  Kat.  357.  Błogosławieńftwo  boie,  dobry  opiekun. 
PaUb^  Dt^ił.  3.      Błogoała^iańftwo  »    sacicicie  , .  po~ 

myśiność  ,^(M ,  W^tWattk,  S)M ;  Bok.  Waieiiefl ;  Roj. 

ffAaroaox/H'io,  6AaroA^Hca»7#,  Ao6poA^HcinfeSe,  :6ea- 
titudo.  Mącz.  o6«  błoźenie.  Wielu  mędrców  tego  świata 
Mogocfawieńftwo  pokładali  w  rzeczach  cielesnych.,  ciurze* 
icianie  pokładamy  go  w  chwale  niebteikiey.  Karnk,  Kał. 
g4,  -  Żarł.  błogostawieńftwo  boie,  konsolacya,  dzieci, 
(B^ttelfegen  f  Jtlnbet*  Błogosławieftftwo  ieft  boże,  kiedy 
w  mdtieńikim  danie  potomflwem  obdarza.  Kra*.  Pod,  3, 
370.  W  lego,  domu  ,  ai  nadto  tego  btogoi^awieńftwa. 
Ojf.  Wyr,  Eccl.  4o6po^iA'ie«  6\arocxoBeHHoe  «iaAO- 
pOAi^»  xopOui'ie  iCtnnxL.  $,  Błogostawieńftwo  uiebteikie, 
sbawienłe>  Me  %\mBA^  6ee(ig(elt  Prawdziwego  słowa 
nie  mamy  ,  któremfajrśmy  wyrazili  ,  świętych  w  chwale 
niebi^flUey  błogosławieóftwo ;  pismo  nazywa  ie.króleftwem 
boiym,  niebieikim,  Chryftusowym ,  dąmem  oyca,  raiem 
nowym*  Karnk.  Kał.  95*     *$.  Wiele  zebranych  było  błe* 

Sosławieńftw  męczenników,  t.  i.  relikwii.   Sk.  Dx,  396. 
temniett.     BtOGOSŁAWIONOSC  ,  ści  ,  i.    ftzn  błogi, 

tzczęśliwość ,  bie  ^Mcrfeefigfeit,  Soblfarrl^.    Bfogosła- 

wioność  twoia.  W.  Pfti  W.  3, 262.  BŁOGOSŁAWIONY, 
•B0G08ŁAWI0NY,  a,  e,  BŁOGOSŁAWIBNSZY  Comp. 
imitsł.  sł.  -oisyn.  błogosławić,  Boh.  tl^^^tftnff , MiH^^s 
ftatOenec;  Shpac.  Mobojlaweiti;  Rag.  blaxenik,  blaxeniza; 
Słopon.  bUxen  f  blaxeni ;  Roffl  5A«rocxoBeHH  vd  y  Oxa- 
rocAOnxeBHu4 ,  6xaiKeHHu4,  6orottAa«:cHMUii ,  6xa- 
TOAóitcaiBeHHUii ,  O^aronoA^Hintii ;  yind.  isTeKahan, 
fiorak*  s.  |b^}tie*     1.)  z  dzifką  wystawiony  »  iiwiell|p0ay» 


BhOGosŁ-  •  «lok:. 

f^^tprkfen  ,  gelolpreifl: ,  gebettcbeyt ,  geloH  ,  grfegnet* 

Bfogosiawiohy  bóg  Jsraelów  \     błogosławcie  go   wszyscy 
.aniołowie.   Sk.  Kaz.iN.  569.     Bądf  ^mię   bożo  blogoata- 

•  wione  na  wieki.  Wrób.  a ^8.  s.)  Błogosławiony,  ubie- 
gosławiony  od  boga,    zdarzony,   uszczęśliwiony,   szcsf* 

śiiwy,  von  9m  ^ejegnet,  dUfffeeUg,  glńiflid^.    Błogo- 

.  stawione  miaflo ,.  w  którym  na  wszem  dobrse  ieft.  Mącz. 
W  plemieniu  twoim  będą  nbłogosławiono  wssyilkie  na* 
.rody.  W.  Pfi.  W.  3,  109.  Nauki  czynią  błogostfiwigny 
.:fcywot  nasz.  Gor.  Dw.  5i.  Błogosławiony  byt  tym^  i« 
a  ciebie  doftał  sobie  iany.  Ołw.  Ow.  a48.  §•  BtogoiJa* 
wiony  ,  zbawiony  po  śmierci  ,  feettg  Md^  befli  Cobf. 
Błogosławieni,  bU  fifeeligeil*     Błogosławieni  będą  to  mie«5, 

•  ii  źadney  boleści  ani  przykrości  ucierpieć  nie  będą  mogli. 
Karnk t  Kat.  91.  -  Za  iycia  błogosławiony,  w  dolko- 
nalssąiftotę  przemieniony,  uwielbiony,  9erf(4ft*  Równy 
błogosławionym  bóztwem  oycu  rwenuk  Groch.  W»  299- 
§.  Błogosławiony,  uwielbiony  w  niiszym  ftopniu  od  świę- 

.  :tego^  w  wyiazym  od  wielebnego  czyli  świętojbUwie  smar- 
iego ,  feelig  gefl^rocbetl.  Papież  wprzód  błogosławicnym, 
potym  świętym  ogłasza.  Offl  Wyr.  Tytuły  sobie  pr«y- 
właazczaią  ,   nayświętszy  ,     naybłogosławiftńszy  ,    naymi- 

.  łościwszy.  Ręy  Ap.  38.     Przez  nas  i  przez  S.  Synod ,  we- 

•  spółek  przez  nabogoaławieńszego  S.  apoftoła  Piotra,  a  bi« 
-  fkupftwa  go  zloijt.  fferó.  Art.  194.  -     Przslk.  Błofbała- 

wiony ;  ale  Jeszcze  nie  święty.  Ojffl  Wyr.  ( panek  dopiero, 
ieszcze  nie  pan ).  $•  Czyn.  błogosławiony ,  nbłogoeławi^- 
iący»  zbawienny,  fee(^ma($eitb,  .fcettg.  Blogesła^e^Jka 
rzecz  ieft  dawa^ ,  ni^Ui  brać.  Ltop^  Aci.  ao,  36.  W*  i^* 
K^a,2oi.  (szczęśliwsza  rzećz.J3i^i:(r</.  e#iflfre(iger.li«t  %.). 
BŁOGOSŁAWNY,  a,  e,  pełen  btbgosławieńftwa ,  fpgenr 
reid^*  Wkrótce  potym  Jowisz  zapadł  Wyrok  luby,  *  Ze 
mał:fceńilwa  zawarli  błogosławne  śluby.  Zak.  i4,  76*  Roff. 
oAf^i^unĘsA  ,  (  Croat.  blągoszloylyiy  ,  cuod  ^acrari 
póteftj,  .  BŁOGOSŁOW  ,  a  ,  m.  btogp  mówiący, 
błogosławieńftwa  obwiesaczaiący  ,  bcr  SegemerfŚttbfgfT. 
,  S^eimyi'fię^  abyśmy*  tycli  pseudologc^w  za  swoich  błogo- 
slowóW  nie  mieli.  Smołr.  Ap.  87.  BŁOGOSŁOWNY,  a, 
e ,  EccL  6A4rocAÓBHUR ,  iuX9yof ,  blandut  in  sermonś, 

tiiUbA»re<beitb^   btU»erHiibeab.     BŁOGOUSTY ,   si ,   e, 

£coI.  6Aaroy3muK,  ^t;re/»o#',  t^l  berebt,  ob.  atotoufty. 
9ŁOG0WIBKI  ,  a  ,  ie  ,  £ccL  €Uaso»^uun ,  dv94mv, 
boni  aeui ,  secundae  aetatU ,  szczęsnie  zeftarzały ,    gUbfs 

tUf  alt  geMrbeti,  M^Ibetagt    *BŁÓGOWi£SCic  c^jn. 

niśdok.  .£ccl.  dJiUTouhcmtinkm ,  ęuangełizar^i ,  błogie 
rzeczy  opowiadać,  ewangejią  pmepowiadać ,  j^U  oerfśll* 

bett/ b«rCiNiHge(tiitii  i^rebig^.    *BŁOGOWOLBNi£  06. 

aprobacya.  •BŁOGOWONIC  ob*  perfumować.  ^BŁO- 
GO WODNY,  a,  e.  Mcci.  <iX9iTomÓAHVtA ,  iu^ifor,  do- 
brą wodą  pbfituiąoy,  feub  Alt  glltem  9B4(fer«  BŁOGOZY- 
WOTNY,  a,  e,  £cci.  6A»roacHaóniiUiii»  tąfit9$t  sscsę- 
Ifiwie  lub  błogo  iyiący,  gU<rO*eltg  (ebeUb. 

BLOK  ,  BŁOCH  ,  u  ,  m.  BŁOSZEK,  •r:iska,  m.  zdrbn.^ 
drsewo* grube  nieocionne  ,  •  Carn*  plóh  ,   Óbrb.  Kii^^f 

,.  GaH.  bloc,  Gęr.  htt  fdMt,  yind..dphUx,  brunę*  -  Brzeg 
taki  trseba  chroftem  i  ziemią,  blochami  i  psiarni  utwierdzić!* 
ArcheL  %,  1 56.  Ściany  na  wsi  robią  z  bipchów  i  ftrj- 
chulrów  i  ze  słomy  yr  glinie  walsney.  Switk.  Bud.  66. 
Haur.  £k.  171.  Składaią  blpchy.  Miask*  Rył.  ^g»    $.  Blok 

•lb9  kcąitfc »  łrocAiuh  lOś.  F.  iM^  McSiotfroSe,  ber  SBfotf. 


BLOCAUZ    -    ftLONA; 


BŁONB*    -    BhOKo: 


tźS 


Blochy  albo  koiki»  aa  ktdrych  fif  co  windute,  bjwaią 
wij|sowe.  J^iuk  Rosi,  a,  157.  U  flisów  bIoch»  kolko ,  po 
ktoi^m  ,  gdy  nuią  holowad  ,  polk^f,  a  pod  csa«  hyao, 
tryflcę  hy«ai^  Mag.  Mser.  Maytki  fiłaą  rfką  Jblok  obra- 
cali »  Ldny  ^  na  których  kotwa  byta  ,  wyciągali.  Przyb* 
JmU.  a68.  06.  Pitfdro  kłuboe.  Jak*  Art,  3,  386«  Na 
askocie  bloaaki,  kotka  drawniane,  dwa  na  kaidym  kar- 
nacio »  od  nich  idą  aanury  ai  do  do{o»  ^o;^*  Af#ci*. 
BŁOKAUZ,  BliOKUZ,  a,  m.  a  bloków  twierdaa,  FiW. 
lasenu  obranftm »  SoA.  ftlll ,  Gr.  ta^  iBM^atl^i  bOl  Swlls 
IKCf*  Groblf  oaadaili  blokauaami  i  daialek  dwie  aato- 
Gsyli.  Tward*  W*  D*  38.  Blokauzów  iadnych  nie'  cse- 
katąc,  koaiami  daiat  nie  obkładaiąc,  profto  na  Tarki  dsiafa 
narychtowal  BirA.  Chód,  33.  3.)  Takai  flr^inica  abcT 
wieża  9  s  którey  nieprzyiaciela  opatruią.  Dudz.  34.  filt 
oM  AlMeft  9Ctf<ttigt(C  SBad^tt^UCni*  Latemią  pKarua 
pod  Gda&(kiem ,  Niemcy  blokiuem  aowią.  JChn*  FI*  G,  3. 

het  ttnd^tinm,  bni  SdlPtf^ait^  Up  2Mm|ig.    U.  BŁÓKUZ  s 

BI«OKADA,  y«  i*  obcBcsęnie^  opasanie,  oftęp,  doby*. 
WABie  mieysca  oblcionego ,  tM  SBbcO^e ,  bie  Cittf((lkf  Wta 
eteH  bebiettM  JDtt^ ,  oblężenie  fortecy  ,  którey  chcą 
dobydf  głodem ,  odiąwssy  dówóa  żywności*  Papr.  W*  I9 
468.  BLOKOWAĆ  o^  opasać  miafto. 
BŁONA,  y,  i.»  BŁONKA,  BŁON£CZKA,i.  i.(z</r».,>ikórka 
eie&aaa,  pfchersowina ,  pliwa,   bie  SjMię    Hi  ^itMufU, 

'  ftarbtene^  |«rte«  gelMfeit:  ^^^-  ^Una;  Ao^  o6oAóMa, 

o6oJiÓBOYKa  »  oCoJ^o^uui  ,  (o^.  oblec  ,  obłok  «  wleis). 
O&oiins  toży|ko).i  Rojf.  ftóSKa^a^  Corn^kosh^aa;  JSo^/i. 
koagica ,  oppoana  \  Rag,  bpna  %  Croat.  kosicia «  móidra ; 
Bólu  0ISI09.  maabrtf,  maibcićla*  i.)  Btony,  btonki  kofo 
iay  lob  w  etele  awiersccym»    bU  OMnd^ettet^  $4ute  ttttb 

S^tM^  ia  ben  (Syern,  obet  im  t^iertfd^en  eiftpet.  z  ia- 

•  iowych  ikorup  obr/Lwaay  bronki,  same  tylko  ik^rupy  ntluc* 
Cofi*  £k.  169. .  Ody  w  ciele  nitki  różne  tak  fię  do  kupy 
lącaą  »  że  niby  tkankę  formuią  ,  robi  fic  stąd  bronka. 
HOtjrcA*  itja.  s3.  Bfotia  traecia  y  ,  mombrana  adiposa^ 
fiMęść  traecia  powłoki  poapolitey  c^towiecaey,  bU  gettl^nt* 
J>ti/».  a,  8.  f p6.  ikóra,  ikóvka>  Błona,  tnewo  okry- 
waiąca,  kaldun,  odaiecka,  peritonatum  ^  Croar.  rechicsa  ^ 
DaL  <ypna  \  Bosn,  opnica ,  mrjesgica  od  utrobe  \  SlQvac» 
UwaSUę   OMibtUfa  tiuna  ofotO  |«l|tbfa;   Carn.,  mręn^sa; 

•  hH  iHnmfeH;  Roff-  GpłomuHa  (06.  sUbiana  branchowa). 
Bioaa  we  wnftrsn  poprsecana  9  ofierdaie ,  otoczyna,  pne- 

.  9roda   wnf  traą ,   dUaphłagma  ,   Rojf,  nepenoHą  \   Carn. 

.  perópodba »  hapAn ;  Hi  ^MKtgfett,  ba^  $Bril(lfear  Błona 
kiaakowa  »  mesenterium ,  Carn,  mihtar  ,.  bo^  ®eft^ft> 
Bloiia  i,  w  którey  fif  dsiecię  rodsi  ^  łożyiko ,  caepiec,  cae- 
pek,  KoJJ.  6A.OHa,  Me  TiAC^e^urt*  -  Błony  lub  błonki 
nóag  otacaaiące,  odsiecski.  SyrĄo2.  bie  i^ltn^dnte,  j^lttt? 
^Itllben.     Twarda  brona »  twarda  matk^ ,  dura  mater^  biC 

•  •bece  i^ttntirat  >  paięczynowik,  arachneidca,  traecia  cienka^ 
pia  motor  ^  bie  Slltere\$irn(lant:,  matka  pobożna ,  Croat* 
ynreBlasa.  J(rup.  %  i og* .  Pcrz.^  Cyr,  i,  37.  JCiroĄ.  An,  jSt 

.  W  gfowi)»  Jnu  btonka  pcM«*  ^f ^^  7*  c,  63,  (  swaryował, 
osaalid ).  -  Błony  lub  błonki  ócano ,  He  9(«den^te ,  Mtts 
geil(^tl|eM;  pierwsaa  broniąca,  druga. rogowa ,  h\e ^tUf 
lanlf  traecia  iagodowa,  winogronowa ».  bie  iCtAtlben^nt; 
erwarta  fiatkowa,  paicczyniafta ,  C^n*  pęekiza»  bie  9lt%t 
^t.    SaA,Pr,!Ł6.   JK^rup.  a,  3i4.      $.  Btonka,    chorobą 

oka,  >«^  geK  tbtt  J^m  m^tf  eine  Araiif^eU.  ie(  4Mdr^* 


. Yo^-  bielmo).  Ooay  mu  wpadły  i  zasrfy  Mońką.  Wfs. 
Jgn,  170.  Lekarze  błonkf  z  oczu  zganiaiąi  słowo  boże 
szkodliwe  bielmo  a  serc  naszych  zeytnuie.  DamÓr,  111. 
^g.  ma  błonkę  na  oczach »  ale  widzi,  lub  nie  chce  widziećr 
O/f,  Wyr^  II.  Błona  w  oknie  ,  bądź  a  bfony  ,  bądź 
a  szkła  ,    że  dawniey   zamiaft  sakła  używano    do  okie& 

*  p^henowin,  błon,  papierów  naposaczanych  s  aayba,  kwa- 
tera, ein  tm  Settfterta^meit  ^m  ^kl^lbe  aui^t^pmtitH  %tXic 
i^en  ebet  S^h^ńitn,  oberin  CeC  getrfocee^  ^oyier;  Htm 

Abet^npt,  bie  Senfterf(^ibe.  Chcąc  oknem  wyleżć,  i  wy- 
biwszy błonę  począł  wytazić.  Baz,Hft,b^,  Ja&otka  przy 
błonach  w  oknie  fic  fiedli.  5/)icz.  i5t.  Gdy  użrzyaz  żwiatło 
tą  błoną,  My^l,  zkąd  ma  moc  przyrodzoną.  RtyZw,  a  36. 6. 
Szklarz  na  okna  nowe  błony  albo  kwatery  iak  ma  ilanowić. 
Haur,  Bk,  178.  Komora  zadrżała  i  błona  szklsni,  która 
.  tam  była,  potłukła  fif.  Wyt,  Jgn,  7.  j.  Meton,  błono  a 
okno,  Bosn.  Croat*  Carn,  obłok,  Hi%tn'^tt*  Rzadko 
w  zamknione  iuż  kołace  błony  Miłością  płochą  młodzienieo> 
ftrapiony.  Petw,  Hor,  D,  3.  3.  Dawid  spoyrzawszy  ^rze^ 
błonę,  Obaczyt  myiąeą  fif  Uryasta  żonę.  XuKg,  H^,\A^. 
W  izbach  błony ,  piece,  dobrze  opatrzyć.  Gost,  £k,  'i\^ 
Oczy  iako  błony  ,  w  ciele  są  wysadzone ,  patrzą  na  swe 
ibony.  Rey  Wiz,  11 8.  h,    (Carn,  liną  »  okno  bez  sayb, 

Wieberfid^f.  et^er.  tttie). 

Pochodź,    ółoniany,    błonowy  ^    Błoniarz^    błonhowoky^ 
.  bionolotny  »    btonofkrzydiy  »    btordajiojkrzydiy  -,    błonia^ 

Jlowąi. 
BLONDYN,    a,    m.    a  franc.  złoUwy,    lisowaty,    płoWy, 
białokurowaty,  RoJf  6txoKyphi^ ,  eitt  ^(onber.  BLON- 
DYNA ,  y ,  ż.  BLONDYNKA ,  i,  zdrb, ,  Kobieta  wtos«w 

ałouwych ,    eine  SBl0ttbe ,  eine  tBlenbine.    Blondync^ri 

podoba  fię  brunetka  \  a  brunet  blondynce,  N,  Pam,  1 1 , 
189.  3.)  BLONDYNA  ,  BLONDYNKA  ,  gatunek  ko- 
ronek,. SSIoiibeit/  eine  %tt  ^pi^^en.  Atłasy,  muśliny, 
gazy,,  blondyny.  VoL  Leg,  8,  981.  Koronki  fic  pioirąi 
a  blondynki  nie  inożna.  Zttó,  1 3,  a  t  o.' 
BŁONIANY,  BŁONOWY,  a,  e,  Rajfi  pepeaoHOYHUli » 
nepenÓHHamaiH,  z  błon,  j^jnMd.  Błoniane  flcrzydło  nie* 
toperza,  Dudz,  34.  Z  błonowemi  ikrzydty  diabła  maluią^ 
'  ib.  BŁONUSTOSKRZYDLY,  a,  e,  maiący  (krzydła  bło* 
niane,  tttit  ^Utlgeit  gUdeltt/  HvX%tfA%tVu  BŁONIA^ 
8TOWA^Z,  -  fża,  m,  amphUbaena  ^  wąż  eały  błoną 
okryty  ,^  na  pół  łokcia   długi ,   w  Ameryce.-  ZooL  3^3. 

bie  J^antf(^(aiigf. 

BŁONIE ,   ia ,  77.    obsaeme  .  paftwiiko ,   smug  gruntu  na 
palhńiko  gromadzkie  zoftawiony,  bie  5ftie/   bfe  9emeftls 

trift,  bie  ^oppelOnA/  bie  Semeinoeibe  /  Jłei^peboeibe; 

Boh,   OtĆina;    Kim/,  log   (Sorab.  2.    bfOtne;    darń,    mu- 

s  rawa  )•     Piękne    błonia    w  dolinie    leżące.     W^g,  Mar^ 

'  a,  377*    $•  Obszerna  otwarta  płaszczyzna,  równina,  fiil 

.    Weite^efene^  ebene^geib.    Jęczmień    wlęcey   kocha  się 

nji  błoniu ,  gdsie  zewsaąd  ałońce  dpchodul ,  niźli  w  oie-> 

«niu.    Crtfc,   161.    -   (.   Błonie  miada- w  ziemi  W^sza- 

wfkiey.  Dyk.  G,  1,  g6.    eiii  ®t4bed^n  bep  OBurfi^ii^ 

BŁONKA    ob.  BŁONA,   BŁONKOWATY,  a,  e,  na 
kształt    błonek  ,    z  błonek  złożpny,  att^  ffiut4ftn   beftls* 
l^ent*   Więkaza.  caęś^  owadu  ma  ikrzydełka  blodbBwate. 
Zooi,  Nar,  io3.  *  . 

BŁONOLÓT^TY,  BŁONOSKBZYDŁY,  a,  e^  bloniafto- 
ft^ydły,   błoniane  ftraydk  niaiąc|r^    WiMdtttitfett  %Ulf 


sd6 


BŁOSZBK.    t    BŁOT« 


Błooiiaziy. 

BLOSZ£K  o^«  Blok. 

BLOTKO^  a,  n.  zdrSru  rsMSowii.  btotó^  IleittCt  Adt$# 
Czasem  aądrir  woinica  w  najunieyAsteni-  biojtku  utonie* 
Jte>  Wi*^  it9«     , 

BŁOTNICA,  y,  i.  Schśuchetrta ,  fo4»y  roił  inny ,  podo- 
bny do  situ.  AM  Dyik.  54  58k.bU  Stmtpfbinfe*  i.,  mś^ 
nia  łacno   ftaląca  fię  Uotem^    Ojl  ,Wfn     etmvfht^t»f 

Httneii^ ,  M  Mtbt  (otl^id  t^itft'    BL0TNIC2KA«ii 

■  i.  sikora  »  parus   pałufirU  ,  podobna   pospolitynt ,  lectf 
aiuieyasa}  cbowa  ai^  w  trscmacli.   Kluk  Zw*   i,  5is«   bU 

!Ro^rmfife«  Jtotlfmfifr,  ba^  gRobttigeI4^rtt«  BŁOTNIEC, 

»  iat,  •  ieie,  niidtk.  ruśdok.  sblotnieć,  dok.  btotem  aif 
ftawa^  I  ilt  itbr^e  »rrbetl«  Ziemia  abtotniaia  ;  myimy 
didiem  niioG«eni«  Białoń,  Odm.  45.  BŁOTNISTY ,  a,  e, 
EccL  6jianiffii^cinuuf ,  ili}^.  doiOfliHcntutf ,  iiutHit* 
cniiilidf;  Vind.  hUtjuik,  blaten ,  blatou;  Rag.  blatuft* 
Jtal.  lotolo;  SIo¥ac.  bUUUgti,  btetnMltl;  Soh.  btatll09# 
Uatniltó/  b^HlIBlIt^/  ^^^n*  mothArn*  moshirD),  btociliryi 
błotny ,  błota  pełen ,  t)0ll  JtOtfl  f  UUjit*  Błotmfta  ale-* 
mia^  łłaur  Ek*  io«  Lin  błotnifty.  Jabi.  £z.  5.  (w  bio- 
tach się  inayduiący).  Zaś  het  wilgoci  roić  sitowie  mo« 
ie  Abo  błotnide  bes  wody  rogóie?  Chro/ć»  Job.  53« 
(lud  błoumi  rosnące).    BŁOTNitC,  a^  m.  bagno »  ka« 

tnia,  cUl  6lltlipf;  (iS^A.  itatttil/  M^U  <  ^<^«  ryb«  )• 
Błotnik  mieć  traeba  prsy  owcsami ,  aby  się  nim  owc« 
knepiły  i  posilały*  Có*i.  ^  117.  BŁOTNY,  ««  e« 
JBo/u  bhtltó,  bblfi»4/  ''^^   %X9mm$iiL^  6oxoitiMUH} 

.mdvunuA\  Sorab.  1.  %^ty$,%is  J>^*  blatan;  Rag*  blat* 
«|,.  blattaft}  Croai.  blaten*  bUtnl,  Bo#n.  blatni,  barnl  | 
.  Vind*  blaten  \  blatjaft  ,  mlakafl  ,  bereshinaft ,  klatjen  ^ 
-klatjaft;  Carn*  mlak&ihn,  ndirn),  pełen  błota,  błotniftyi 
btocifty,  s  błotem  pomiesaany,  f«t(idi  tASitS^.  Na.  bło- 
tnym ftał  padole.  Wad.  Ban.  i58.  3>rogA  była  dU 
didin  błotna.  TVa/y.  Radx.  35o.  Nie  obieray  błotney 
drogi,  gdy  auohą  ttoina  iechać.  Frtd.  Ad.  10 6.  Zieoift 
Uotna.  Cr  esc.  653.  Wpuścili  go  do  dołu  błotnego. 
5.  Ltop.  Jer,  $S,  6.  ( iesiorsyfidgo.  i.Leop)^  Błotny 
Pbasis.  Oiw.  Oir,  355.  (  mętny  ).  Błotna  woda  ^albb 
ieft  na  tracsawicach ,  albo  w  katuiach.  Jtluk  Xap,  i,  89* 
(  6tltnpflO«fret }.  Zrzódło  to  nigdy  nie  błotne,  ale  c<y- 
fie.  Sk.DM.  771.  Umył  ich  błotne  nogi.  Groch.  W»  a86. 
(  sbłocone ,  błotem  zwalane  ),  Błotny ,  nad  błotem  lub 
W   błocie    sif    Bnaydai%cy ,    ^Wnff  i  ,    Ul    ober    *A    bfll 

6AMpffn  beftnMic^.  Błotne  rośliny,  6ttmpfpflaiiaeii.  Bąk 

błotny.  San.  J.  1  b.  Żółwie  błotne,  ib,  ).  Wiepra  bło- 
tny. SA.  Ds.  5a6«  (  blotoloiny »  w  błocie  łegaiący  )• 
BŁOTO )  a  I  n.  siania  amiesaana  s  rzeczą  iaką  wilgo«> 
tną..  5yx/.  Sm/*  3o3.  Z' ziemi  twardey  przedtym,  a  zbyt 
napołoney  potym,  fiale  się  błofo.   Rog.  DÓ4.  i,  a  19. 

hn  Xotbf  STomfl;  Boh.  et  slovac.^  Maro;  Roj:  6oxó- 

zno ,  6oxdmaHft ,  teA.óixiQo  ;  tcnth ;  Eccl.  C^aiino  } 
.  Croat;  Dal.  Siavon.  blato ;  Rag.  blatto ,  blattina ,  bar- 
ra^  16kvo}  Boen^  blatto,  loqya , -barra ,  bsndnaf  yintL 
blatu,  młaka,  podmok,  mnsga,  berezhina,  blatje:  CaM. 
Uatn;  Sorab.,  1.  UotO/  hottri^orab.  2.  thH^,  blOOM, 
lotto  i  bor,  las,  UolfO   lasek;  błoto  zal   Sorab.  2.  f^* 

■  U  r  tUnt^ftlifc^łi) ) »   i^ó/i^.    baleton  ,  Lat.  lutum ,  Łat. 
i^W.  blathea ,  jfra^  lota  (  Gar.  Qiif[«t(/  gbibni ).    Blo- 


*BŁOT.    •    thff. 

'  to  vliaiwe  6ttaf fttf Otl^ ,  .  Att|»  Bioto  BodteAfile  ob-. 
Bocheńiki.  «  Na  wiosnę  ceber  wody,  lyika  biota  *,  na 
iesieft  lyźka  wody,  ceber  błota.  Ost.  Wyr.  Nie  ucaer* 
pnąc  z  błota  ezyftey  wody.  Fred.  Ad.  fl3«  Kędy  irsó- 
dto ,  a  wody  w  nim  niemasa ,  tam  ieft  błoto.  Birk.  Ex. 
E,  4.  Zoila wa  w  błocie  słabszy,  wyidzie  duiszy.  Jabł. 
Buk.  K.  4.  If  to  chce  kogo '  z  biota  wyrwać ,  musi  mie^ 
dobre  barki ,  aby  sam  •  nim  w  błocie  nie  zoftał.  Sk.  Zyw. 
3,  aoo«  Błoto  się  podoba  i  wini.  Roy  Zw.  232  (o&:  bto- 

tołoiny).  sto¥ae.  tbo  fi  Matom  iimfioa ,  sonuik  fi, 

porówn:  Kto  się  tyka  smoły,  ubrudzi  się).  Lesie  czło- 
wiek iak  iwinia  w  błoto*  Rey  Ap^  a.  mćraln.  w  gme- 
chy.  Theoł.  błoto  ,  niectyftoifć ,  nieczyfta  nauka ,  ka- 
ceiflwo  ,  tot^,  Striejrei  iit^ttet^*  Bywszy  aryanem/ 
w  większe  daleko  błoto  wpadł,  gdy  do  Neftora  przydał. 
Sk.  Dx.  368.  Po  t^m  koncylium  Aryusz  i  inni  do  swe- 
go błoU-  się  wrócili,  ib.  22S.  et  9o5.  Wyftępnych  miat 
karać ,  a  aam  w  tym  btode  leiaŁ  Szczerb.  Sax.  ^ryj-. 
$.  Błoto,  niedola,  nędaa,  Aot^,  ik^h ,  Mif(0fet'6tellb. 
Wiele  dał  i  wyiąt  mię  %  błoU ,  I  nędzy.  Gorn.  Sen. 
332.  Ci,  których  pan  a  ciemnotó  na  ^atło,  z  błota 
na  aussą  wyrwat,  częftokroć  naygorzey  o  nim  mówią. 
Gorn.  Dw.  100.  {Siot^ac.  pomóct  }  btot«>  -  Przeci- 
wnie (  I  błotem  mieaaać,  pe^epUĆ,  gubić »  |||  b(tt  ^Ot| 
tretOII ,  tu  edNmbCII  OIA^M*  Mieli  bohatyry  Moflue. 
w&ie  podeptać  i  a  błotem  mieszać.  Birk.  Ztun*  5.  Foy* 
dę,  go  cbuznię,  ałaię  i  z  biotem  amieazam.  T€at.  a4  c» 
964  On  mylli  tylko  «  pomycie,  śeby  cię.  mó§^  pomle* 
Mać,  moinali  i  %  błotem*  Pot.  Arg.  Sas.  ^  $.  Jakby 
w  błoto  wrzucił.   Alb.  z  W.  12.  (iakby  wihidnią;  praa- 

padły,  tM  Ob  ntatri  gnf  Me  ettaU  ,  <R  beir  JTot^,  tai 

ttafftt  geiOOtfen  Mtte  ).  Jakoby  2000.  ałotych  wrzuca 
w  błoto,  /^ja.  Dz.  a 6.  ;  Rozamiefą ,  )ź  w  błoio  wrzuci* 
B,  ieili  GO  za  synami  lub  eorkami  do  klasztoru  dali. 
Birk.  Ex.  19.  Jak'  w  błoto  wrzucił  pieniądze.  Cif.  M. 
a94.  «-  $•  Na  błoto  siekierę  oifarzyć ,  głupim  n^  p<A«~ 
zaćj    Sforcować  się  na  nic,  lak  gdyby  na  c6  wielkiego. 

Sk.  Dz.  637.   (  ttagerefan^eHeit  bege^m).  -  J-  Job  n« 

przyiaciół  uraia  ^^  o  to ,  ie  ich  odpowiedi ,  iako  ki* 
iem  w  błoto  ,  ie  przyzwoicie  z  nim  się  nie  zwierali  , 
Ijecz  tylko  w  awych  go  mowach  potępiali.  Chr^^.  J66. 
łię.  (odpowiedi  niegrzeczna,  sprzeczna,  bez  nalei;yte- 
gó  dowodzenia).  -  $.  Błota,  kaluie,  bagaH,  ^impff  , 
9htiC[t,  9fft(0lt/  2«*eit-  P^o  tam  Wbt  I  iezierzyik. 
Boter,  32.  ♦•BŁ0T0Ł02NY,  a^  e,  w  Modę  łegaiący, 
im  Kot^  Htgfllb.  Blotołoine  Iwinie.  JTton.  Wor.  69. 
BŁOTOLUBY,  a,  e,  błota  lub  bagna  lubiący;  fBmpfHes 
bfttb.  Trzcino  błotoluba ,  pahistrU.  Zebr.  Ow.  88.  *BŁO- 
TOSŁAP,  o,  m.  Boh.  bUtOftap^  brukownik,  włóczący 
aię  po  brnka,  ebl  Iffiif^nttttit*- 

Poehddz :   błoeiany ,  biotUiy ,  Moci/,  póbićci^,  ib0- 
błoci^t  błocko* 

«BL02BAK,  n,  m.  miech'  kowal&l ,  z  Kie«m.  bft  KM^Mg. 
Oba  policaki  odął,  iakoby  blozbati  abo  miechy  Jkowal* 
Ikie.  Eraz.  Dw.  '£.  5. 

«BŁOZfiN£B,  ia»  n.  błogosławienie,  idl,  OfgHirn ,  btt  6r» 

^'gftl.    Gdziei  przeto  błoieme  wasze!-  Budn.  Gai.  4,  i5. 
(błogosławieńftwo.  Bibi.  Gd). 

BLU  BLU,  wyraienie    odgłosu  wtykaniu  trunku  a  aamey 

buirfkii  bid  bul!  tM^tnt  M,e4^%ł,  toeiui  mn  oni 


.   BŁUC    *    BŁUSZC. 

tiaer  fbMe  tlfaitt;  {M^.  6yxk.  odgtot  wnąeey  wody, 
^rómm    Mkoltić),     B«W   lif  winkiem-  €ora«  bla  blu 
I  pnaderka  potilit^i  /bur*  ^.  5o8. 
JŁ.UC,  blnly   bioio,  Jniriuu.  nitdok.  hUnA^   cóntinuai^ 
a  rsygad  aif,   woaiitowa45 ,  irsucić,  friuead;   AoA.  Mllj^ 

Htt^  Uigf,  Mms,  Niumm;  Jiforor.  tlmfl,  (ton; 

^i^m.  blja?<ti,  5om«  b^ljOTiti;  Sorad.  i.  UM(}/  H«« 
fli«  HllMfli;  ^ftf6.  9.  (bUNM;  Cr0at,  hlfwnńę 
tAttJMiS  it<V*  bgljuwttiy  b§l]aT«Uife>  Vind.  plarat  (o6f 
fl»ć)}  Mogl  eJUBBUOkf  9aiw,  pa^SAf  psimi,  sup- 

Piyde  «  iipiycio  tif )  blnyeie  i  podaycie*  Budn.  Jer, 
aS,  27.  Tylko  bluią,  aby  pili,  a  pii^  aaaię,  aby  sno-r 
wu  blwali.  Riy  Zm»  6u  W^ie  (Iraaaiie  awemj  (utyki 
Ropą  blmąc,  aiogieiBt  Hyftaly  ięsyki*  Ot»^  OWf  |63f 
Zajnsem  krwią  pocsąl  blwać  karmasyaową*  OeWf  Ow* 
i8a.  Błnm,  blwanie,  womit,  nyganie;  Cróat.  Murą-* 
sye,  Siapotu  bljm^anje,  Roffl  6Ae»aH'ie,  Hi  MtHtftn, 
M  Sm^  BIwnie,  wracanie,  Yómitm,  MqcM.  Pi* 
iany  le  blwanien  twym,*  Budru  7«#.  19,  i4.  $.  Bluć 
potwars,  niegodsiwie  gadać,  aak»|ować,  liyć,  l^ttUHfm^^ 
hfU,  fifiaiil^,  porówn:  bluinić, 

Pochodi :  bluy  ,  6łwQciny  ,  pordwn ;  pIwoe(ny ,  ;ur« 
Mu/,  obłuda  pp6M,  u6iu4  *ię^  wy$itt/f  zbluć  Wf ,  m- 
6lud^  Mohhid*  a.,  bbdnitć  m€  swęmi  pochodMącęmif  3«| 
tbizgctć.  4. ,  Mif «ca^. 

ILUDA,  y,  «.  B^.  6nBA0,  siaa  d^wmaiui,  rfne  %hU 
%tVKt  Ck^ifĆt  1^  ieAitfy  bla^  Y^tońGem  Moftiewskim 
a«Ś45  bfdaieas.  Pćcpr.  JX  619. 

BLUIIBBRO,  o,  m»  herb,  dwie  litery  je,  «  fdfawt  Xurop. 

BLUSKIEa  ob\  Bluagier 

BIAJSZCZ,  a.  Ul.  Raffl  9AioiBb»  nAKiisb,  (por^A:  pfa* 
e— yć  aif )  Jkśderaf  btt  tffH^*  Croat.  blyufch  t  asparag 
^•ikiy.  Beelina  b|n«seiem  otooson  wieńcsyftym.  Uftriu 
JfkuuL  8*  crinaU  Jhrtru  $dera*  Boh,  ttMl  Blnsscs 
diwiiiif ,  wielki,  bi*ijr,  okoto  dnew  ii^  pnie,  tudaiei 
po  ftarych  muraeb ,  ^tt  fBMtliri^etl.  Syr.  886.  -  5i>n. 
60.  ->  JCiuA  Roił.  a,  a  10.  5ora^.  t.  iri^ite  (erf.  Tu 
blnascs  awiia  aii^  na  koto  pniak<Sw  I  gatcii ,  i  pnecho* 
diąe  s  jaworo  iedne^o  do  dni^ego  ,  niby  ie  itącia. 
Marp^S^  ii5*  §,  Blnaacą  aiemny;  hlu^wzyk^  knrdwan, 
konrad,  braeaataa,  '{Boh*  tteĆtUK,  Sio?.  McdM,  Hung. 
boroatyda  ;  Dtd*  barftran  v  barsiyaa ;  Sl&mn,  b^rabtan } 
Bosn.  bcHctnn  ,  brrifctran  ,  breftran  }  Jle^*  barfctaa ; 
Croai»  beralyen ;  Yinti.  barfliUn »  berflilan ;  Carn.  bersh* 
lin  t  bUusca  w  ogóinoici ),  Rojf,  6yAgk ,  apomoaifal)  i 
Boh.  f9p$netf  Sorab,  i«  p9pottC||  glechoma  hedoracęa^ 

brr  frWt^f  be?  9nnbmnaiitt ,  ^nnbttin,  rotóe  pny 

pfotadi ,   parkanacb ,  i  międsY  ikafomi ,   atąd   i  akalny 
Unaaca.  Syr,  61  a.  ęt  BSy, 

Poebodr  bi^ąncf okręt ,  bbuztMOpręt^  błusMCzowy,  b^* 
sjBCzoporzp  blusĄcgyiy  ubluęzejfyf^  bjuizcajk* 
BLUS^ZEC,  -  a{,.w  j,  imah,  Md:  ptidkać,  wytry&ać, 
płynąć,  fętinhtln,  |^prfprnbf{n.  Na  loskaa  Moiieaaa  aa- 
nuaft  wody»  krew  ae  iraódei  Ęgipikit^i  bluaacaeć  poc^c^ 
la.  IV.  J^JI.  Wp  947.  Krew  blńsacsy  na  caolo  i  na 
twara ,  A  awycacacy  a  Tadoici  rfkami  klalkftią-  Biwdz, 
Lmb*  96.  Bln^csące  kropje  didiyftego  jslewu  aieptey 
wody«  pteaacaoąe  cdonki  twoie  mywid  bfdą<  iiui 
te.  48. 


BŁUSZCifcOKf    ^    SŁUZGr 


i^T 


BŁtJSZCZOKBĘT,  BLUSZCZOPRĘT,  u,  m.  ekrr^ur.  Mcm 
7&,  588,  ^  Vięiini9a,  9p1^€ntM,  Bacbantki  z  gięt- 
kim w  rfkn  blii«acsopręteni»  S^ym,  S^  W,  58.  BLU- 
8ZCZOKRĘTY,  a,  e,  obwiniony  bt<wcaem,  mit  €piiU 
wmmwAtfL  Bluaacaokręty  koftnr.  Mon,  7$,  ^95.  BŁU- 
SZCZOPERZ,  a,  m.  ciele,  lilcie  ma  bluaseaowemn  po« 
Aobne,  gramon  Farmusi,  9atn<i^t$$,  Syr.  t3o8.  My- 
•acsyki}  siele*  BLUSZCZOWY^  a,  e,  tycaąey  $ię  blu* 
■icaa,  Cp^  ?/  ^oj'*  6Xióq|eBmr»  mwmi^Bw;  Boh. 
HtitWWif  Róg'  b«ribtdgniv  Croat.  berslyenor^  Sorąb, 
I*  Wlinitp^Mm(f  I*i^cie  bluaaeaowe.  Syr.  612.  ^  f. 
Po  blus^cau  i  iego  liicia  podobny,  tpf^twttń^*  Bliuacao* 
we  rycie  na  kubkach.  Cn.  Th.  i  BI^USZCZYC,  eMyn. 
nitd,  ub^uasćzyć,  dok,  blnsacaem  pbwilać,  mtt  (^^ett 
|im»lllben,  Satyr  nblnsscaony  w  wiefice,;^  MorsMt.  65» 
BŁUSZCZYi;:  ęb:  Bluasoi  poaiomy. 

BLUY,  -   uia,   m.  bluiący   cąffto,   raygaca ,   ^  tS^tpet^ 

9re(^ef  r  brr  M  ^  d^rtgiebe.  Croat,  blynTaUci,  Rag, 

hgljuralaa  5  Mod.  GAeaaineA^,  Naydpwali  afę-  i  ranni 
jbluie,  co  na  cscap  womitowali,  aalewaiąc  ajf  praed  po« 
karmem.  Pilch.'  S€n.  łiftf  3,  |3,  $^  Bo$wip  psi  bluy  , 
piele ,  dactyUtr  Linn.  -  i^bM^a^  P»  tey  traWy  do 
pwegp  caysacaęnia  n^ywaią,  saceym  womJty  miewaią,  i 
atąd  nazwano  ią  pain»  bluiem.  Sfr^  i3o&.  ęt  tSog.  - 
BI^yYKA ,  i ,  ąt,  Rag,  bgłjuTapaaą ;  CrQat,  blyuyichi- 
psa;  F  ktdra   bluie,  r«ygacaką ,   bff  9rr#friim,  >fe  ff(l 

^bergUbt 

BŁUZGAG,  BLUZGOTA€,  awyn,  nl$d,  pleid;  wygady* 
Weć,  lA^^ępkj  AlMten.  Jaka  taka  rosgadawsty  nią  mor 
pio,  traepie,  bluaga,  co  iey  tylko  wpadnie  na  >csyk» 
fioru  74,  i4i.  Wolno  ke^demu,  cp  tylko  ^lina  do  gf* 
by  praymeaie,  b}usgać  ,  wplao  potwacNĆ,  taiać,  asy» 
iaiit.  Ęoh.  Piab,  33  7,  Był  pa  wi^ki  opoy  i  auchwaly 
^^bpbeg,  pi{  i  blfiagałr  filcĄ.  Sęn,  Hfi.  a,  56 1,  Blnsga, 
po  fiijiM  niebie,  nie  m^  w  gfbje  tamy,  Go^a^e  mfo.* 
daiei  niewinną  p  ucaciwe  damy^  Nw\  JPa.  9,  a3a.  Bln- 
pgać  b^a  braku  moaiemr ,  kiedy  be«  praeftanku  móińi 
fdicemy.  Zab.  6,  3|8.  Bluaganie  tfmiate,  JITori..  74s  |44' 
Jak  aagrodaić  obcym  tcaykom  bhiag«nig.  Tfat.  3o  b,  |46, 
(  eĄmUtt^n  X  «*  $f  Tran»lt,  Ufta  gr^pich  blasgocą 
aproanoić.  -fiv«fct  '''^•'r  ?.5,  ;i.   („flilbo  b|uicg»ią,„  not,) 

BM7ZGIER,  BLUSKjOSą,  n,  m\  pafatynek  kobiecy,  fili 
|(Priberp«bltUl.  Zecaąl  dyakura  o  b|uagier^ph ,  kt^re  iuź 
jsmody  sacaynafy  wycfaodajć,  JCrat^Pod^  i^  |48,  •-  Mon* 
7 a,  ai.   {pori^wn:  rantach), 

BLUZGOTAC  obi  Blnagać,  BLUZNIC  pgyn,  nttd.  ablii. 
inić  dok,  gadać  aloiljl||rit,  nic  jclo  raecsy,  praed  w  adro- 
Wemu  roaumówi,  li^ftM  ttben,  (Hft  1ll|9enHlnfirt0  rea 
Mf  W^tX%  S9khj4  nn^yćlaip  prayaaedl,  iebyiS  prse- 
ciw  niey  bluźnil.  7^4/^.34^,  9.  Slopae.  ^MlXi\m  bla* 
t€ro.^  f.  SacaegfHipie:  gedać  praeciwko  bpgu  \  boakim 
iraecsom,  gpttC#ill(l(]r({4  rrbm,  Crotu,  blaanfiti  ,  Boh. 
lIwNti  fe,  [porfiwn/  U7ą8«ć  aię),  Cam,  ahęntam,  aken* 
^jem ,  klftfąm  ;  Yftid,  bogakleti ;  Rag,  pCpratti ,  opfo* 
Tatti  bpgą;  R^,  6cro9opcni|909aiPI&«  Bluźni,  kto  bo.- 
fa  praycaytaie,  co  nin  prsycaytaiio  bydi  nio  ma;  abo 
nymnie ,  00  nie  ma  bydź  tiymowąiio,  Sąjp.  Poji.  5j» 
Arcykapłan  roiidarf  aaaty  awoje,  mówiąc;  abluiuił!  IV* 

•    PJi.  Mn.  i€4.    W  utrapieniach  li^daie  niech  nie  roapa* 

^pną,  aai  blu^niąt  ftiutr  Sk  5&  ««  Zcawartym  prsypad* 


I 


^dS 


BLUZN. 


łi«in:  Uui^nnf  kogo,  ffnrft  I4f(efli  o«o]>I!nie  W>ga  i  t.  d< 
Dlaczego  hiu^m  niesboinik  boga  1  BuOh.  Fr.  ao,  i3. 
Z  giti«wu  niepohamowanego  ,  boga  bluinif.  Hauw  SA, 
&.6.  Bluinias  maieftat  boiy,  gdy  to  powiadaas.  Smotrz. 
j£x,  33.  Bluiwz  .  święty  dl ,  bluźniaz  tei  w  świętych 
boga  swego.  PastA,  Dz.  97.  -  BierM:  Trawda  często 
bywa  zUufoiofta.  SM.  Dz,  bo»  lióna ,  ^eliftett  BLU* 
ZNIENIE,  ia,  n.  lienie,. osobliwie  boga,  Muioierftwo, 

ha^  £i(terH ,  Me  (SotteMifketttng.  Aryań&ie  fiiisze  i  ^lu^ 

utulenia.  SA.  Dz.  269.  Sluchaiąc  t^o  bluźoienia  idkru- 
tnego  imienia  boskiego ,  rozgniewa!  się.  IV.  Pofi;,  W.  3, 
44 1.  -  BLUZN1ERCA»  y,  m.  3.  BLUZNIERZ,  a,  m.  i- 
bluiniący,  liyciel,   osobliwie  boga  lub  rzeczy  świętych, 

Nr  ti^nn,  ^otte^Uiterer.   *«^.  bogopfovnik;  siavon. 

bogoptoYŚca;  Boh-  tUtflĆ  ;   Croat,  blaznik;  Da/,  bogho- 
pfzornik ;  £ccl.   6Aaroxy A&HK&b  ,  noxyJLiimeA&  ;  Ćarn. 
•bentDvavz  *,     Vind,    shentuauz  ,    bogoklinjanz  ).  '-  Zowią 
Turcy    Persów    blufniercdtr   imienia    proroka  .świętego. 
JICłoA.  Tur  A,  i48.   Teodotus  blafnierz  nauczał ,  ie  Chry> 
fias  nie   by{  prawym  bogiem.    $A,   Dz*  98.     Tak  rozu- 
ariai  bluinierz  Apollioaryusz.'  Zrn.  Tfi.  29  b*     Pierwey 
byt   bluinieriem   i   prześladowcą   i  pótwaroą.     l.  Ltop^ 
\:  Tim:  x,  i3.    Bliiinierze  a  matacze  a  iwodnicy  stówa 
bożego.  Rey  Pft^  G.  g»  4.   Bluinierzem  go  osądzili.  Baz, 
Ust,  Sc.      Odstąpiwszy    od  bluinieriiów ,    zostanę  przy 
wyznawcach  wiary.    IV.  Post.  prtuf.^^  BLUZNIERKA, 
i,  i.  która  bluini ,  liycielka,  Vind,  oUiniaiza«  przekli* 
niaraa,  Me  £i(teftlUI ,  osobliwie  boga  i  rzeczy' świętych, 
kie  00tte4riftef lun.    Bluinierka  to  wielka  byfa ,    o  bogu 
i  nieśmiertelności  nic  mt  trzymała.    Birk,  Zyg,  54.  Mach-  . 
larową  lialeziono  bydi  bluinierka  przeciwko  bogu.  Gorn, 
jUz*  7;    Będąc   bluinietką  na  boga»  do  prawa  mafień- 
Ikiego    prsypuAzczbną  b)'di    nie  moite.    SA.'Zf^,  iit  ^^  6. 
BŁUZNIERSKI ,  a,  ie ,  BLUZNIERSKIE ,  BLUZNIER- 
SKO   przyitA.  liywy,  ssyderflci,  Iźący  osobliwie  boga  i 
^zeezy  świętych »  Craał,  blazlyir;  Boh,  fatli^aioń;  Yind. 
■pt«kliniki ,    bogoklinjaft;   bogoklinfki  •,  i{o^'  601*0 xyA£- 
»itfK,  M^erttd^,  ^ttt^i^ttWil,     Ten    człowiek   nieprze^ 
iława  mówić  stów  bluinierskich  przeciw  zakonowi.  Biał, 
Pofi,   \oS,     Przeciw    bogu  bluiniersko  gadał.    Bale.  Sw, 
Aj  395.    O  pochodzeniu  Ducha  S.  arcy  blnźdlersko  pisał. 
SoA:  Pęnp.  D,  4.    Bluinierflue  mówili.  Radź.   1.  M^th. 
7,  4i.    (  bluinili  Bith  Gd.)  Bluinierskie    odpowiedział. 
IV.  Pst,  W'  a,  4^.    Słowa  •  bluiniersko   mówione.   Susz. 
Pie/.  2,B.  3  *.  -  BLUZNIERSTWO,  a,  n,  złośliwa,  po- 
twarz,  gtupilwo  oczywifie,  lienie,  osobliwie    zaś  prze- 
ciw bogu  i    rzeczom    świctyoWf    Crcar,   blaznOzt,   blaz- 
aofzt)  Jta^.  psOTka ,  plboft;  Sorab.  1.  c^ejfi  fOinr;  Vind.. 
prekliojanje  ,    lefhtru^anje  ,    bogoklinenje  ,    bogokletra  ^ 
bogokUoioR  ;    Carn.    shent ,    klafar^^a;   Boh.  ttfUlMMf^t' 
BoJT'  6oroxyx'ie ,  6oroxyA]bciiiBO  :  £c«f.  mpHGAi^AHfl , 
CoroxyAiiHHHecinBo •,  b«|  liftem,  Mf  tiftcuing ,  Oottf ^$ 

li(lfrnng.  Bluinierftwo  moie  się  ściągaif  na  cfe-mowy, 
tuk  przeciwko  ludziom  o  rzecz  bojpką.,  iako  i  proeoiwko 
bogu.  Sekt'  'Marc,  7.  &memu  bogu  nie  przepu^cot  swó- 
i«m  biuinierflwero.  Haur  SA*  56^  Słuchay,  co  za  blu- 
iUerftwo !  bluini  maielłat  boiy.  Smotr.  Ex,  3 a.  Ary-  . 
luz,  przodek  i  ociec  bhiinierftw  na  ied3rnego  syna-  bo- 
iego,  i  na  ducha  S,  SA,  Zyw.  a,  5j.    BLUZNIWY,  a,  e, 


BL^AC.   -    BŁtSK. 

Craat,  bhalyiv).    Przy  tym   clw^ióm*  omylnete,  ¥obimi»i 
.  i    owo   tzzede  bluiniwe,    £«  Dueh  9ty   od  oyoa  sftąpif. 
Smotr,  Ap,  4ł.   Co  blućniwsze  na  syna  "boi^go  od  A17— 
ahó^  mówić  się  mogło.  4ó/4a; 'j, 
BLWAC   oA:*  Blnć. 
BLWOCINY,  -  in ,'  liczb:   mn-   có  wybJuto,  zrsncono , 

Hi  iKu^gefpieeitf ,  ^e^^e^rdkoe,  J^^^  Bosn.  bgljnvotu^ 

-  nu  \  Sorab.  1  ^11^10411(1;  RoJf,tXtfKanKKM:  Piek  ił^^ra- 
ca.  się  ku  biwocinom  swoim.  1.  L^op,'  ProP.  26>  11. 
(  ku  zwróceniu'  swoiAii.  0.  L9op.  .).  Piiany  .wal^  «ię 
w'blvvocłnach  ziyokh.,  '*Badz,  Jśw,  19,  i4. .  (  w  zwr«#aniu 
swoiem.  Blbł,  Gd.  )  Otrąci  rękę  o  Uwociaa  ( blwoci- 
ny)  swoic.   W.  Jer,  48,  2^.        .     ^ 

BŁYKTRY,    BLIKTRY,   -   ów,    iiczb:  mno:  błyikotki, 
@<ftlmmet,    Utttt  &b€in.   ^Dnsie  grunt,   resztą  bl&try. 
Teat.  43  c,  19.    Wyb.  ^  ViHd,  bleftienie,  ńtfparia. 
BŁYSK,    u,  m.   błys^rczeiiia ,  blask  przeraiii'wy,   szcze.> 
fifólnieybłylkawicy;  bły/kawica,    M   SBfil^en  ^  Ctt^Un, 

@i6imtiierii^  bar  mH^,  *ber  fdii^tl^i,  ,Boh;  et  Slt^yac. 

Melf/  blifbDf;  Sorab.  1.  blifTl  Car;t.  et  Vind.  bUsk . 
bli£Kan|e,  Róffk  ciflHlie.  Straszny  szereg  tarczy  z  silne- 
mi  poćifki,  Csłą  przeftrzefi  napełnia  .okropnemi  błyski. 
N,  Pam,  aa,  11 3.  Bełty  Jowiszowe  w  przykre  polero- 
wne  biyiki^  Zad.  12,  a4i.  Przelot  byfbrzeyszy  nad  Łłylk 
.  piorunowy.  Jior^  a,  118.  Nar.  Piorunhyeh  tylko  bły- 
sków światłośd  przerailitra ,  Biie  W  oczy, ^  gdy  nieba  na 
.  wylot  przeszywa. 'DmocA.' ^S^i^^/.  i4.  Burze' czarne  zgrmno* 
tern  daią  błyski.  Kufig.  Her,  3n.  -  BŁYSBIAC  nUoL 
Aontyn.  BŁYSZCZEĆ  ,  'BŁESZCZEC  niędok.  BŁY^ 
Sfr\C  ,*  zabłysnąć  ,  Błysnął,  błysnęło,  błysło,  iedrkl, 
blask  Vydadi,    Iśni^    się    przeraźliwie,    fcbimmem  ,  Mfs 

ten,  0!4n}en,  (end^ten;  Boh.  MpITteti,  bl^iMni;  Si6v. 

-M4lt«ti,  hli^fim;  Sorab,  x.  h^ati ,  Cr^ał.  blefiu- 
kati ;  Vind.  hHikaU  ,  bUflcam  ,  bliikazhem  ,  b)ifkętcti . 
Carm  bliskatshem ,  Ushkazhem,  leshketńti ,  l^sbiieti^ 
Słjati  j  £cci,  ffAKcmam^^  cYsiiiB ,  crB'Binvitt& ,  Roj' 
ftAęcHynzB,  fiAHcnraniK,  AocK'&in& ,  BOtfeY«ini$  Sdrab. 
a'<  intlTfotAfd^;  Bosn.  sinuti,  ptosjatti ,  sritliti,  'jatti , 
ląskhti'}  (  VŁnd,  bleDiiti  «•  ślepić  kogo,  mamić ).  Oba 
miecze  błysnęły,  iako  łyskawica.  Jabł,  Tth  287.  Co 
^a  iskrzący,  widok  bliskie  krzaki  daią,  zmarzłą  rpsą  ich 
cienkie  gałązki  błyikaią.  CJkadA,  XoĄt.  i5.  "Krew^^if  to- 
czy a  ielaza  błyskają.  Tward.  IV/.  .66.'  W  fiucie  trafia 
aię  czasem ,  ie  wszyftek  ogień  ni  plrzód  aię  zwróci,  a 
na  żadnych  tyglach  ani. błyśnie.  Torz,^Sz.  iti.  (ani  się 
ifikr»y,  bynaymniey  ognia  niemaea  ).  Grom'  błyskaiący. 
Bard,  LuA.  i4.  (błyskawica),  ^g,  Szczęśde  trochę  bły- 

■  snęło ,  iednak  nie  długo  trwało,  SA,  Dż,  536.  Błysnę- 
ła nau  światło  rozumu.  Mon,  70,  5o8.  ( H  ĘJM%  Wm 
efn  Sti^t  tfuf)*  Ach.  edi  mi  błysnęło  $  imi  prsypomipam 
sobie.  Boh.  Kom.  i,  5 10.  ( ochapia  mi  -się,  tńft  f|l9eH 
etiP«<  twr;  f4M  mir  b«td^  ktn  AO|»f).  Błyska  w  iego 
głowie.  Oss-  Wyr,  -  ( pftro ;  nic  gi^townego ).     J-  Bły- 

ika^  czym,  wtt  ttm$  l^^imtnetn,  fmUln,  wkąu  Gwia- 

>  sdy  nieporusaode  Własnym  błysaezą  świaftlem,  Wyrm, 
G,  53.  Błyśaiy  błyskawicą,  a  vozpłosz  ich.  Butbi.  Ps, 
i44,  6.  Błyskać  będę  mtsiczem  moim  po  twarzach  ich. 
Budn,  Ex,  3  a,  io«  Tak  mieczem  błysnął.,  iako  więo 
błyskaią    Belne    swych   grpmów   i   piorunów    nieba.  A. 

J^^M/mz  J^z  \^^    Wł«l<ą<^9  ^  ^  '>*■>  mktcMem   Kor- 

»ak 


BŁYSK.     -     BŁYSKAW. 

mak  Myflca , '  uedfeiA  profta  ku  nlemii  ■  e  meói]  rycerza- 
mi.'  ^Fas.  Ott,  E,  3  b.  Bleascsą  oczyma  i  scboma,.  d 
aie  widxą  szpetno^ci  awoiey.  CU.  Po<tt».  169  Ó0  Błyfka* 
nie,   fifyśnienio,    błyszczenie    s.bfysk,    blaak,    bo^  f^Ue 

^en,  &ć^tmmitn  ,  het  ^1x1^,  ber  Bd^immet.  Sorv6.  i. 

^IpftMi,  Sertoryiisz  błyskaniem  armaty  Luzytaśskiey  o- 
czy  woyika  oiaazego  przerażał!  Warg.  Wał.  5 1 5.  ( b]a> 
akiem  ich  zbroi  ].  Honorów  czcze  bCyszczdile.  ^  '."Teat, 
46,  6.  Nie  są  światłem  błyszczenia,  co  ledwo  śię  ^klni- 
ły ,  J  owszem  gdy  zagasną ,  większa  po  nich  ciemność; 
kras.  W.  63.  Nagłe  błyśni^nia  dowcipów  byfh^ych  po- 
.  łącząc  trzeba  z  światłami  pilnych  namysłów.  Nag,  FiL^ 
i55.  -  BŁYSKA  się,  zaimk.  5«zofo3:  łyflca  się,  Sorab.  . 
1.  fo  hh^fta  f  Croat.  biifeicherze ;' Cdri'>?.  bliska  ae,  bli«- 
słiy  se ;  Vind,  bKi»ka ;  se  bliska ,  fi  h\\%tt  -  BŁY6KAC 
się  ,    BŁYSZCZEĆ  -  się ,  'zaimĄ.  osób.    t&nid  -się ,  -migad 

aię,  Boh.  Wet^|f«tf  fe,  Net^fFanjam  fe ;  flfwlti  O? ,  trppte'rl 
i^:  'Siovac.  iń^tfHm  fe>  hlefati  fe;  Sof  ab.  i..  bojliw  fo/ 

ho^iiU  fo;  Sorab.  a.  fe  bUffOtafc^;    Vinci,  liikati  fe,  fe 
leftetati,  bliłheti  {  £cc/.  GAeiganiHCff ,  6AeigaK>cfr.    Sosrt*' 

trifctiti ,  ficęati ,  mugniti ,   fc^ittimmi ,  bUlJett,   fMttfeln, 

fłinStRfTII*  Ju^  zewsząd  ostre*  błyskaią  się  bponi;  Ps 
Kchan.  Jer,  534.  Złoto,  fielazo',  herby,  świetne  ftro- 
i^,  Polerowane  błyszczały  się  zbroie.  jP.  Kekan*  J*  534* 
Blask  "włdśą  ,  a  nie  widzą,  cO' im  się  iwieci*  a  co  aię 
im  bleszczy  z  błasku  on^'ęs>.  ''Rey  Posti\'M:  fĄ.  i. 
BŁYSKACZ,  a,  m.  błyskaiąry,  bfyfkawipę  rzucaiący,  pio- 

runuiący,  bet  ®ti(ft,  aBUcW^ttbeter,  5Doi!«erer.  Sfovac* 

UftfPtfĆ;  Croa/.  blefzikaTecz  *,  Dal.  (zevalacz.     BŁYSKA" 
WICA,  y,  z.  łyskawica,'bet  Sb\\%  Hi  SCettf tflraW^ ,' 
Slo9ac*    bf^anj,    Sorab*  i.    llt^i  ikt^«t(i\    Crąat.  bli- 
CEikanye  ;    yifid.  bliflc  ,.'grD\lifki    bHfk ;    ^/apon.   munja  J    ' 
Rojf.  HÓAHiit,  MÓARie.' '  Btyakai^icft ,'  płomień-  szybko  na> 
powietrza   nngaiący.    Wyrw.  Gi  54,    ptifa  aiarcsy(Va  zmie- 
zzaniem    się    z  innemi,  napalona.    Boh.   Diab.  ijt.-  Po 
borzHwn^  niebie  błyskrtwfca   uM'iiii   się*   Tward.  MV.  8o- 
f.    Błyflc,  blalk  ,  błyftanie,    haś  SBUCetl,  ©ttablen.    Ani- 
polor    felaza  ,    ni'  z  dział   błyikawice    Uraiały    subtelney 
dciecinney  zrzenice.   Tt^ard,  Wf*  6.    -  }•  Kamień  drogi , 


BŁYSK      -     BOAZ«RYA- 


asg 


» cito  się.    5.  Z.eo/r.^.    Róia   krucha  a  błyskUwa'."   Przyh. 
Luz.  380.  RoJJ'.  6AMcniainjeAŁHQCiiTfc ,  Błyfkawośd  BŁY- 
.SKOT,    -BLESKOT,    u,  m.    BŁYSKOTEK,    tku,>f. 
BŁYSKOTKA,  i,  z.  błyskawka,  trzęsidio  lśniące,- frasz- 
ka pozorna,   /{Oi^  •  6\ec!iŁKa  *    6Aioci|iKa,  Qx(^cmoMKą, 
Vind.  fleparia,    bleflienje  ,   %l\tttX  f  gllttbet^  ^lilłbcrfeln. 
Bystrym  okient   rozezna   złoto    od  .  pozłoty ,  Od  męzkich 
ozdób    zwodne    odłączy    biyikoty.  •  Dmoch.   Szt*   R,  Ao. 
Dowcip  przez  ubieganie  się  za  bły/kotkami  iłaię  się  pło- 
ch3rm.    Pir.    Wym.  5.     Uciecha  w  świata    próżności   iest 
.tylko  błyskotką.   Węg.  Mar.  3,  196.    -  $•  Bleakot  ognia 
byt  widziany.    Biał.  Odm*  4i.  s   blask,    błyska,    (S<^f itt  ^ 
®*lmtll«,  mebttnein.   3ŁYSK0TA-C,  -  otał,  -.  oce, 
niiak.  niedok*   połyski wIk5   czym  ,    błyiikiK^    czym ,    yind* 
bliikati,  bliikelati,  blifkeiOiem,  bliikazh^m:   Carn*  lesh- 
ketAti;  Usl^etaifl^   l^ahkazhemi  Croat.  Ufskechem ,  lefz- 
ketam  ;    Sorab.   tk.    fr   bUffoUf^,  !<r«r*    WOWU  fll|if elK  , 
f*lmmettt,    ł><lt«bŁetCB*  .  Kto   ma  Cąemiio    \t  głowie,    rad 
błyfkota    gwiafdziftą    piersią.  ,0^*.    Wyr.    -    BŁYSKO- 
"TNiK**  a,  m.  Kojf.  6AeciiiDHH^Hl)  ,•  po  błyfliotki,*  trzęsie 

dła  robi,  ^it  %\\xiUmt^ ,  gattewKK^er,  -  błysko- 

TNY,  a,  '«,    błyszczącgr,.  łyikotiiy ,.  Ujiifiy.,  .-migaiący , 

tfii^ettb,  ftnimrrnb,  funfedib.   BłyUcotn^  kirysy.  Staś. 

łium.  1,219.  ^>^^  lazur  błękitną  maicią  przyodzie- 
wa ,'  Po  nim  zail$  złote  eę^i  błyikotne  rozsiewa.  Zab. 
i5,  i56.  BŁYSZCZADliO,  a„7».  Wyikotek  i' .  tracstdło 
Iśniste,  %X\XXtt ,  jHttfer-  Tu  przyczepią  kwiatek,  tam 
trzęsawkę ,  owdzie  błyszczadła ,  czasem  zaś  piękrzydła. 
Mon4  65,  610.  BŁYS2X?ZAK,  a,  m.  motyl  dzienny, 
NymphaUs  JrU,  maiący  skrzydła  mieniące  się.  £ad.  H. 

M  110.  -:  Kiuk  Zw.  IV,  590.  fin  @(bwenerUnd ,  3^^^  f 

ein  2źag9^ge(.  -  $.  Robaczek  ,  złotnik ,  •  S.  Jana  rohączek. 
Cn.  Th.  57.  bad  !5i0Ca«nł^«ńritt*ett.  -  5^  lVŁuszIa  morfka, 

świetlik*  Soien.  Cn.  Th.  "hxe  9^age{ttmf*d ,  Ul  ®0tfJ 

nit  -*  BŁYSZCZYKI  ziele  ob-.  Bluazczoperz. 


BO. 


nstrapias    PHn.  Hist.  N.  3^,   ii.    eln  fe^  ftinfcinbet  «  »   t..' 

Cbfiftdn.    Cn.  Th.    -    •♦SŁYSKAWICONOSNY  ,  a,  e,  BOI  Sp<v5rnik,  Wyraiaiący  przyczynę,  i  bo.vri«a,  albowiem, 
RoJf.  MOAHieHÓcR^H,  piorunonośny,  Mt^tragfitb.    BŁY-'      poniewal,    betin,'tP?U.    EccL    $0,    nOH^9i£e,  nomoMy 


SKAWICZNY,  a,  e,  Vind.  blilkni;  Eccl.  M0AH'r«6AH- 
cmameAeHl) ,  naleiący  do  Wyikawicy,  IBttC  s ,  beli  ®liC* 
fttftbt  b^ttefpP łtb*  Błyskawiczny  poftrzegacz ,  fulgurator , 
n  Rzymian ,  wykładacz  błyfkawicy ,  wróiek  z  błylkawicy , 

Mącz.  bet  ©CtCflu^eget,  »IiCpropbet.'-  BŁYSK AWKA, 

i,  i.  rzecz  błyszcząca* się,  etW«^  ©(iCentTf ^,  ^WmmttnM: 
Dobył  błyskawki  t  błyszczącey  szpady  lub  szabli.  7>.  - 
tt  |0d  brn  fffmnif rHben  'bt^ttt.  Bły&kawkl ,  błyskotki  , 
ozdobki,  cacka  dzieclnner,  fraszki,  jUttet.  -  J.  Bły- 
tfkawka  ,  kniszec  ,  składany  z  drobtiych  łusek ,  w  pal- 
cach   rozcieraiący    się   na  lśniące    odrobiny.     JCluk   Kop. 

a,  a  18.    RoJf.  6AecmHKRl>;  fifengfenj ,  ®fett$Htnmer* 

BŁYSKA  WY,  BŁYSKLIWY ,  a ,.  e ,  Slocac.  Mefaw^, 
Rojl  6AHcmameABHiJH,  Boh;  bfe^ffaW^/  ^Wt\iif  Vind. 
bJifketHu,  blifketezhen  ,  £ccł.  6Aeniais'iifcH ,  błyszczą- 
cy, blalk  wydaiący,  fłtmmetttb ,  gMtijettb ,  fiittimc mb  ^ 


Hmo,  AJ^Ji  OT0r6  nmoi  Hanpe4H  pfc^ró*H  y  cAaaHHb 
ue  nOAiiraecncJi i  jM^Aopsócc&i  oGine.HHanpeAH  peneHiia 
coAaraBomb  ;  Boh.  neb,  m^0  r  h^^if^^  9  Slofac.nebp; 

Sorab.  l,  hc ,•  pittt ,  pjetoj,  hotaU,  bpi;  Sorab.  2.  JO; 
Bosn.  ba ,  jorbo ,  jcre  ,  jer ,  ar ,  zafcto  j  Croat.  bo  #  kay- 
ti,  w,  iloti,  zboj;'  Siavon.  'jerbor,  jerj  Dal.  jerbo,  je- 
rc,  ór,  ftoti;  Marit.  .z4ch'i  Vind.  kir^  doUcr,  potch- 
mal,  fidkai;  Carn.  fakaj  j  RoJf.  60,  h6o,  y6o  ,  3RHh , 
3aH^3ke.  Słturhaycie,  bo  oa^bliwe  rzeczy  móy^ić  będę. 
Biidn.  Pro9.  8,-:  6.  .Nie  powracam ,  bom  nigdzie  nie  byt ; 
nie  idę,  bo  ftoię;  i  nie  zatrzymam  aię,  bo  nie  odcho- 
dzę. Teatp  ag,  a8.  •  NB.  Zwyczaynie,  6q  kładzie  się  na 
samym  początku  propozycyi  -  zamykaiącey  przyczynę  ; 
wyiątki  z  tey  regidy  są  rzadkie ,  n.  p.  Alei  bo  sie- 
ftrzyczko  nie  lubię  ,  ieby  mnie  tak  śpiegowano.  Teat. 
49  6,   49, 


l(f(fnb.  Linęło  lice  iey  a  wzrok  iey  był  błyłkawy ,  BOAZBRYA,  yi ,  i.  z  Franc.  taflowanie,  hiii  SafellCetf, 
tak  iem  aię  iey  lękł.  i,  Leop.  4^  £zdr.  10,  a5.  (rozświe-  bte  SdfellUld*  Futrowanie  pokoiów,  co  dziś  zowremy 
Tom  /.  '  *7 


i5o 


BOB.     *     BOB  KK. 


BOBIASTX    -    BÓBR; 


boązery4>  ^^>c  ^^C   '  desek  cienkich,    od  podłogi-,  ai  do 

samego  sufitu.  SwitA.  bad,  162. 
3OB,  u,  m.  gatunek  iarzyoy.  Syr,  loaS.  -  A'luA  Ro/L  1,  2^5. 
RikDic  :  Bch,  et  5/o(f.  bob;  Sorab,  1.  et  2.  ^ob  i  Vind» 
b  *-  b.  bob,  Carn,  bób,  Croat^  b6b;  Da/.  Slavon.  bobi 
f  -  b.  /lo)^  6óerb,  //un^.  bab,  Lat,  ikba,  Jfo/.  faua,< 
f  -  n.  ble  !8o(ne.  Bob  abo  groch  Turecki,  phastolus. 
.  ^  -  ^n.    Linn.   Bosru  posciagn ,    fafuo ,  fefugl ;    Rtig'   po- 

fcjagn^  Mf  Htti^e  9o^ne,  &d>winftof^ne,.  Bóh  Egipt* 

aki,  bób  wodny,  colacasia^  bU  ^d^ptif^tH?  SB^^nf^  Mf 
SSafferio^ne.  5yr«  1028.  er  io35.  ^  $.  Bób  kamienny , 
tyczna    wyka ,    palnik    ogrodny  ,     anagyris    Linn^    beC 

CtinlNnm,  ^o^nenbaum ,  Ą^r.  791.  Ca^/z.  pa^oa ,  «mer- 

dliya.  -  $.  Siavon,  arabski  bob  s  kawa.  $.  Bób  moriki, 
umbUicus  Yeneris  ,  kamień  ,  pannom  wdaiccznośif  ma 
iednać  ,  które  go  noszą.  Sleszk,  ^ed,  408.  bet  9{abek 
fleill,  SBctlU^ftfte*    -  $.  Boby  abo  iądra  kurów.  ZąbA.mł, 

53 1.  Me  j^etfbrAfeti  obec  i^obeti  bet  $<lbne«  -  $•  Plama 
na  zębach  końskich  ,  ble  SBo^ne  «tif  ben  $i^nen  bet 
f  fet^e,  bet  ^Bo^nenfetn>  bet  ^etn,  bit  SCtutmn^.  Koń- 
skie zęby  aą  brudne  ,  niegtadkie  ,  .maiąc  dołki  bobem 
końskim  zwanie.  XtuA  Zw.  1,  iSy*.  $.  7>^iL  bób,  bier- 
''  ka,  les,  koftke,  calculiLt ^  że  go.uiywano  w  Ateoach^ 
gdy  lud   urzędników   obieraf.   Kras,  lis^"   io5.    Kreska, 

la^  !8etititt^  ber  ^lAi^rtĄ,  bie  ^timme,  ba^  £oo^.  J«' 

Ai  los  mi  przeyrsri  czarnego  bobu^  Po/.  5y/  3o3,  (nió- 
azczęlcia  )• 

BOBAK,  a,  m,  ^wi szez,  mus  marmotta,  ZooU  346.  ^ 
Haun  SA,  3o4.  Jlfii^  bobacue'  naszym  ieft  wlaiciwym 
Ukraińskim. i  Podolskim  zwierzęciem.  KluA  DyA,  1,  366. 
^ViXrtińi%\tt ,  bie  Qetgra(e«  Bobakowi  Polskiemu  imię 
świszczą  dawaią;  lecz  bobak  albo  iwiszcz  Pi}Iski,  Mo- 
"  raz  albo  iwisacz  Konadeńiki  ,  Kawia  abo  świszcz  Ba- 
<  hamski  ,  Ktycet  abo  tfwiszcc  Strazburski ,  cztifry  są  ró- 
ine  gatunki.  Zab,  12,  196.  $•  Maie  dziecię  zowią  pie- 
szczenie bobo,  bobak,  bobek,  }4rtU4;  ettl  IU\V(U  $SXLb , 
eitl  f>ilpł><ftent  Pień  nieociosany,  niezgrabny,  od  głowy 
do  nóg  równy,  od  kochanego  tatunia  zwany  bywa  bo- 
bakiedi. 'Zaó.  i3,  64. 

BOBEK ,   bka ,  m>    zdrbn,    rzecżown,   bób  ,    mały  bób  , 
Boh.   HM;  Rag,  bpbizza,   bobak;  Bosn  bobak;  Croat., 
bobek,   bobłCta  ;    Hung,  babotaka ,    Dal,   bobak;    Vind» 
bobei ,  (  YindL  bobeka ,  aemu  s  iagoda ) ,  RoJJl  6o6ÓKb  , 

6o6oHiiftl),  eine  Heine  IB^Ine,  ein  fBo^nd^n.  -  S-  Bob- 
ki ,  dla  podobieńfhra  iagody  drzewa  wawrzynu ,  bie  Sot? 
teere ;  bacca  lauri;  potÓm  drzewko  samo,  wawrzyn, 
laurus  nobiiis,  KhiA  DyA,  2,  74.  bet  Sotbeetbanm  /  bob- 
kowe drzewo,  Yind,  jaTorifibka  bobeka,  lorbar,  javori- 
ka,  lorinrika,  lorbar;  Bosn,  JoYorika ;  Croat,  loTarika  ; 
Daltn,  lovorika  ,  yawOr ;  Soraó,  1 .  lotbenUI*  Od  nay- 
dawnieyszych  czasów  gałązki  tego  drzewa  wieńczyły  bo- 
haterów i  poetów;  n.  p.  Wieniec  -z  lauru  abo  z  bobku 
iołnierzom  kładziono.  SA,  Dz,  io3.  Ztąd  bobki,  wa- 
wrzyny, laury,  wieńce  laurowe,  Strbeer|meige ,  8«fbeer» 

ftin^e*  Rzym  cały  z  pańftwem  Cesarowi  kwitnie  bob- 
kiem. ChroiS,  LuA,  274.  Z  nim'  nafta waią  lata  Satnrno-> 
we.  Jemu  teatra  buduią.  Jemu  bobkiem-  obeliszki  snu- 
ją. Tward,  Misc,  6.  Oliwy  spokoyne  bobki  wiekuiste 
kwitną.  Leszcz,  Class,  6.  -  $.  Zastem  bobki,  łayao  ow« 
cze,  ko|ic,  myaze^  ieienie,  do  iagod  bobkowych  podo- 


bne, 6d^frotbeet!ni,  ^iegentorbeeten^  u.  Webetfh^  9As 

mt\,  SAttd.  Kojf,  6o6aifi  Vind,  ouzhji  klat,  ouzhji 
lorbeh»  Torbar).  Tu  leży,  co  chciał  z  flLępftwa  mieć  krót- 
ki nagrobek.  Pigułka  Amalthei,  yulgo  kozi  bobek.  ^f>/. 
4 11.  BOBEŁKA,  i,  i.  krówka,, ein  m^fUfet,  Wifis 
fafef.  7>.  -  [^Bosn.  bobaka  crriTak,  can/Aorii )« 
BOBI  ASTY,  BOBOWATY,  a,  e,  na  kształt  bobu,  \fy, 
nendn^i^,  bobnenattid*    Kamień  bobiaaty,  cyamta.  Piiru 

H.  N.  57, 11.  ein  bobnenattiget  Cbel(lein» 

BOBKOWY,  a,  e,  laurowy,  wawrzynowy,  tptbtn  s, 
Boh,  hMwi,  Sorab,^  (orbetnoWe^  lorbetfi;  Croat.  lora- 
richni;  Carn,  lorbarjor,  Rojf,  AJiBpÓBBUi-  Drzewo  wa- 
wrzynowe abo  bobkowe.  Otw.  Ow*  3i.  Croat.  jaworika, 
lormka;  CaFn,  lorbar,  Rcjf,  ytiBgb;  Kindl  lorbar,  lor- 
berjeru  dreru;  Boh^  bobfon^  fttOtU*  Liicie  bobkowe, 
ICluA  DyA.  s,  74.  Slavon,  lororika ,  SotbeetbUttet.  Wień- 
ce bobkowe.  Past,  F,  2^9*  Wieńcy  czoła  bobkowemi 
odziali ,  na  znak ;  zwycięztwa«  Potp  Arg-  3q8.  <«  Oiw,  Ov< 

224. 

Dalsze    pochodź:     bobowi ny  ,   bobowisAo  ^  '6obovnica  , 
hoBowniAt  bobowniczeA,  bobowaty  y  bobowy,     . 
BOBO,  a,  n.  BIJBA,  y,  i.  ilraszydło,  ftraszydelko,  (ba- 
azek,     Carn,  barz;'    Boh,  bttbif ;.   Rojf^  et  Eccl,   (j/aa. 

KóRa,  bet  kopana;  Stef  Unb.  fBnbbnii);  Jtnec^t  (Ru^cnbt; 
jtlnberMtetf et ;  (9Iiebetfd<^f.  §8ulie(lantf ).  Bobo  czyU 

maty  dziwpt\rorek  ,  który  bywa  przytomny  schadzkom 
bab  na  łysey  górze,  w  kaztałcie  capa  lub  kota.-  Teat, 
11,  ^.  108.  Któi  więc  wolny,  kto  mądry,  i  kto  pan  nad 
sobą  ?  Kto  ubóztwo  ,  śmierć  ^  więzy  ,  ma  za  próiue 
bobor  Zab,  i3,  i32*  Przysunąłem^  ik%  bliiey  to  bobo 
oglądać,  i^.  ii,  404. 

BOBOWINY,  -  in,  UczS,  mn,  badyle  bobowe,  Rezg,  et 
Croa/.  boboyina  ,  %l»blieilihob ;  Kinc^  boboushina;  {^Rojf 
6o60BiiHa  łupiny  bobowe).  Slovac,  bpboWA  fUpnn;  Ilung, 
bab  -  szalma  -,  Carn,  boboirnóza ;  Vind,  boboushina  , '  bo- 
bouna ,  bobouja  slama.  BOBOWISKO ,  a ,  n.  pole  bo- 
bowe, riyiko  bobowe,  £oA.  boboWifTte;  Kł/t<£.  bobouji- 
she,  bobouje,  boboana  gniya;  Rojf.  dofiOBHKK^b ,  b(t 
$B0bntnit(fet«  BOBOWNICZEK,  -  caka,  m,  gatunek 
przetacanSczka ,  wtronica  anagaUis  acuatica  Linn,  liluk, 
DyA,  3,  i64.  IS4fierd<«(bi^eiL  BOBOWNICA  ,  y,  i. 
ziele,  samolus  rodzay.  JCluA,  DyA,  3,  48.  bAl  9tW^ 
bet  iBnngenpflattien.  BOBOWNIK,  a,  m  y^ronica  Secca- 
bunga,  gatunek  przetacznika.  jnuĄ,DyA.d^i5^,  bie  !6l(b^ 
bnnge*  Jundz,  90.  Ro/f.  ue/tiKa;  Rag,  et  Bosn,  boboTuik, 
foBaria  htrba^  łeUphium,  Ćroał,  boboYuyak,  SDAJK^t  * 
bO^nen;  Becl,  6o6oBHaK}),  fabata^  Yind,  bobovez,  s 
rzeżucha;  Sorab.  2.  bobo»nir.«  2)te9bUtt).  BOBOWY, 
a,  e,  od  bobu,  i?oA. . bobPWÓ »  ^^^t  boboT ,  Yind,  bo- 
bouni;  Carn,  bobAve;  Sorab^  i«  (oboWe;  Croat,  boboT, 
'  bobni  ,  bobji  ;  Bosn^  bobni  ;  Hung^  babbólraló ;  Rojj* 
6o6ÓB]^if,  Śol^en  '  f  Ziarna  bobowe.  KluA  i^/l.  3,  161. 

BÓBR,  -  bra,  m,  zwierzę  ziemnowodne,  bet  iBlbet^  Roh, 
et  Słocac,  Mt,  bobet;  Rojff.  dóGchi  Sorab.  x.  btbot, 
Carn.  pibr ,  lól  ;  Yind,  pibra  ,  piber  ,  breber  ,  dabar  ; 
Bosn,  bobra,  bqbr,  dabar;  Croat,  breber,  dabar,  Rag, 
pał,  Slavonf  dabas;  Jftał,  bebero,  berpro,  Hisp,  befro, 
<!ra//.  bieTre,  n  JClaudyan,  bebrus,  u  PUn,  hi^er,  Lat, 
fiber,  AnglĄOi,  befer,  befor,  Suec,  befwer,  Jsl,  bior, 
bifr,   AngL  beayer);    Bóbr   dłu^i  na  dwa  łokcie,,  ciało 


.iCi*'^^ 


r 


/ 


fi  o  B  R. 

proste  dwoistym  włosem,  krótszym  miękkim  i  drugim 
^cstMym  lgnącym  się.  Ogon  {uską  nakaztałt  pargaminu 
okryty.  Prsebywa  w  laaach  nad  wodami.  £ooł,  54 1.  - 
J^luA  Zw.  ],  573.  Bóbr  aucbo  wodny.  Bitł,  My  ił.  A,  4. 
JBóhr  rocsniak ,  Roff.  speł^b  ob:  iartsak.  Bóbr  miody 
JCamczatskie  Rojf.  KomAAKb.  Pomieszkania  bobrów ,  06. 
ieremie.    Bóbr  ptacaliwy.  Zab.  9,  363.  Syts,  i^tuiąc  się 

ptacse,  n  mńtitf  »mit  ti  fii^  tti<^t  anber^  mr^r  ^etfen 

f «•■.  Płakać  iak  bóbiv  ;  raewnie ,  Httet(id>  Welnm.  Syn 
■laciersyAski  słysząc  napomnienia ,  Rsewnie  się ,  łąko 
BMiWią,  bóbr,  roipiacze.  Pot,  SyL  56^-  Poyirzyiie  tei 
i  na  mnie ,  o  móy  Jezu  dobry ,  Day  grzech  poznać ,  day 
mi  aa6  płakać,  iako  bobry.  Pot*  ZacJ  5j*  -  Okupić 
»ic  iak  bóbr  ftroiami ,  z  powodu  bayki  ,  iakoby  bóbr , 
'wiedząc,  ie  go  naywięcey  dla  firoiów  gonią,  gdy  ucie- 
ka^ sam  ie  sobie  miai  odgryźć,  żeby  tym  zaspokoiwszy 
{owców ,  aam  usaedt  ^  Ezop,  56.  s  bardao  drogo  się  oku- 
pić 9  94  Wat  t^enn  Mfaufen.  Nie  dosyć  było  cerkwie 
przedmiejskie  im  siupić,  ie  się  k^ida  musiała  iako  bóbr 
okupić.-*.  ZimormSiel.  sSo.  ->  a.,- Bóbr  TSeka  w  Litwie, 
lVyrw.  G.  ai.  fin  ffbif  ill  ^Irt^fliim.  -  BOBREK,  -  brka, 
m.  rodzay  roilinny ,  menyanthts,  JChśk  Dyk*  3,  119. 
ciK  ffiniea^eft^CC^r.  Bobrek  tróyliftny,  Rojf,  cmpt^i 
06:  stnala.  BOBROSZCZUR,  a,  m.  ctutor  moscha- 
tus ,  w  Litwie  cię  nayduie  s  ma  kształt  kreta ,  ale  dwa 
razy  większy  od  niego.  Sposób  iycia  z  bobrami  iedna- 
kowy.  Mluk  Zw.  1,  575.  bie  ^iUtmt.  BOBROWAĆ  , 
.   owal ,    -    uie ,    intransit,    niedok.    brodsić    iak .  bóbr 

w  wędzie,  w  biocie,  \m  iBn^tt ,  im  6iiiitpfe  wattn , 

MfC  Citt  Mtft.  Kie  Don,  nie  Dnnay  był  nam  nieprze- 
byty.  Grzmiała  szumnemi  Rodope  kopyty.  Grzmiała;  i 
Polskie  bobrowały  konie  Po  Propontydzie  i  złotym  Stry- 
nonie.  Tward*  MUc.  60.  -  $*  Fig.  et  rransł.  W  rozko- 
szach po  uszy  bobruiesz.  Wad.  Don.  167.  (brniesz, 
zatopiony).  Bobrować,  grttsstwi*  D€uyp.  Aa.%.  tfetUtA 
miW llllliW>     Bobnilą  w  ćpii;arni ,  w  komorze   młodzieńcy. 

Chro/c.  Ow.  9.  (gmerzą,  ^eram  fiic^ett,  bnt(M»B^t:n  )• 

BOB  RÓWNIA ,  i ,  i.    gniazdo   bobrowe ,   gon  bobrowy  , 
htt  tBieler^atl.     Widać    z  tego    regiestru,    ie  te  bobro- 
wme  były  porządne.  Czack,  Pr.  3,  364..  BOBROWNIK, 
a,  m.  łowiec  bobrów ,  bet  Sibf fiAget ,  SBi^ętfdngf C   Mie- 
li  dawni  książęta    swoich    myśliwców ,    nazwanych   so- 
kolnicy ,   bobrownicy ,    ceutorarii.     Nar.   Hst.    4,  345. 
§.    Dawny  urzędnik  nadworny,  ein  e^ffnaUget  ^pfbtatUs 
tff.     Kiedy   w  Polszczę  nadawano   swobody,    uwalniano 
od   władzy  Woiewodów,   Kasztelanów,   mincarzów,  bo- 
^hrowników   i   łowczych      Citack.  Pr.i^Sg.    et   3,  a64. 
*  BOBROWY,    BOBRZY,  a,  e,   należący   do  bobra,  od 
bobra,  Wkt  s,  Caftor  i.  Boh.  MtPWi^;   Sorab.  1.    Us 
'    ^9tCWi,   Aojffl  6o6pÓBbiB,   Bobrowe  fboie,  06:   stroy ). 
£zop.  56.    SBi^ergeU^   Vind.  pibrou  proshin,  pibrotina, 
pihroro  jaSze ;    Carn.  pibroyna  ;    UkU.  brebra?a  jaycza  ) ; 
Bobrowy   gon ,    bobrowe    żeremie  j    ob:    gon  ,    żeremie. 
CxacM.  Pr.  1,  66.    Bobrowy  kapelusz.  Cłulch.  poprz.  A. 
3  b.    Ul  ^a^Ptfmt.     Bobrowy   ogon,   bet  9lbetf:^10an^ 
Karczmnny  iinuk  ma  koaeryą  z  bobrowym  ogonem,  któ- 
ry  poty    iest  wielki  i  dzielny ,   póki   moknie   w  trunku. 
Mon.  79,  309.     Bobrowy  kołjlak,  czapka  iezuicka  wy- 
soka z  okładem  bobrowym*   Wfg.  Lusk.  -  Eccl.  6o6po- 
jiUHA  ,     MACO    GgGproige ,   bofarow«   mifso. .  •*  ''Rodzay 


BOCIł.     -     BOCIAN. 


i5t 


bobrzy  tad   ogon  łuską  poki^y.'  ZooL  358.    -»    Zab.  1 1 
389. 
BOCII,  u,  m.   tułów ^  tułub  obfupionego  bydlęcia.     V/łod. 

tułów  woli.  Cn.  Th.  ber  A^gelebcrte  dumpf  be^  Dtftfeii 
Ober  anbern  (Sd^Ud^toir^e^,  poróan:    obs.  Germ.  $Bod  s 

'pniak.  kior..  Lat.  med.  bura,  bucha.  BQCH£^f,  -  chna, 
m.  BOCHENEK ,  ♦80CH0NEK ,  -  nka ,  m.  zdrb. ,  bryla 
okrąglawa  gruba ,   mały  bałwan  ,  ber  .ftlumpen  ,  ber  95etfis 

leib,  bic  «u|)|>e,  *er  £ert,  £a!b,  2aibel.  Bocbny  mie- 
dzi ,  bryły  zlane.  Cn.-  Th.  ^  $.  Szczególniey  chltfb  okrą- 
gły a  gruby,  e(tt  £ftb  ^xpt,  tw  IVL  eineot  rniiben  ^6r: 
l>er  deformte^  ^rot/  ein  ®e(f.  Morav.  bo4nn,  boi^ó' 
nef,  Boh.  bocbnif  /  bo<(nićef,  9>eceit  /  pecnićef ,  pofruta  ^ 
polrautfa^^/ot^ac,  bo(t^nu,  bod^ri'f  ^  gnlfa,  pof rutf a  ^•S'or. 

1.  fWOKit  freb  ;  Sorab.  a.  potf^Uta  I  Rojf.  KOBpMra  , 
Croat.  czip6v,  \Croat.  hleb,  Vind.  hleb,  liliebez,  hle- 
bez  ;  Carn.  hUb ,  hlębz ,  hlębzhik  ,  Lat.  libo  ].  Chleb 
^.bochnach.  Haur  SĄ.  31 4.  Dawano  mu  bochen  chle- 
ba na  dzieh  z  ulicy  piekarskiey.  Budn.  Jer.  Sy,  37. 
Wzięta  dwieście  bochnów  cbjeba.  BirA.  Zyg.  49.  Ciado 
gniotą  w  kupy,  iż  będzie  iako  bochenek.  Sień.  69 ]• 
Z  ciafta  porobią  się  bochenki  -,  które  gdy  się  poduofiid 
zaczną,  w  piec  iuż  wypalony  wsadzaią  się.  Kluk  Roff. 
5,  363.  Rozdawał  braci  po  bochenku  chleba.  Pimin. 
Kam.  343.  Chleba  bochenek  dali  ubogiemu.  Birk.  Dom. 
80.  BibU  G.  Jer,  37,  37*  Do  bochenka,  nie  do  szabli 
towarzysz  ,    do    stołu,    uie    do   pomocy.    Ost.    Wyr.    i{VL 

Stotfreitnb;  Safelfrentib,  ber  nur  miteffen  I^Uft  nnb  n^eU 

ter  lti<^t^.  Przysł.  Pomoże  bochenkowi  ,  iak  mówią  , 
kukiełka.  Pot.  Pocz.  7i4«  (nie  gardź  nikim,  może*  ci  się 
stać  pomocą).  BOCHENKO WATY ,  a,  e,  nakształt  bo- 
chna ,  »e(f enftrmlg ,  »ie  ein  %ń^  ,   Iaibf6rmig ,  (noHl^. 

Z  wody  niezdrowey  gardła  narastaią ,  maiąc  gruzły  bo- 
chenkowate.  Haur  Sk.  99.  BOCHENKOWY*  a,  e, 
Siopac.  toczni ,  należący  do  bochna ,  Mb  : ,  SBetf ett  s  . 
Towarzysz  bochenkowy,  darmoiad,  dai^ostraw,  próżna 
strawa  ,    próżny  chleb  ,   Ots.    Wyr. .  eill   ttlUlA(er  fStpU 

effer. 

BOCHEŃSKI  ob.   Bochnia. 
BOCHNA,  y,  i.  imię  białogtowskie ,   Benigna.  Jahi.  Her* 

ełn  iSeibername. 

^BOCHNAR,  a,  m.  gatunek  monety,  podobno  od  imienia 
sławnego  w  Folszczo  mincarza.  eine  ^tkn^e ,  ein  ®elb^ 
ftitf*  Ociec  worków  potrząsa,  przebiera  bochnary.  Bo 
podobno  płatnieysze  tam  będą  talary.  Rey   Wiz.  90. 

BOCHNIA,  i,  i.  miailo  w  Gallicyi,  sławne  dla  żup  sol- 
nych, fine  Ctabt  in  (SoSteien.  Roku  '1353.  znaleziono 
kruszec  solny  u  wsi  Bochni  ,  która  dzi^  miasteczkiem 
iest,  pół  mili  od. Krakowa.  JCrom.  361.  {ob-  boch,  bo- 
chen). Koło  Bochni  bardzo  błotna  droga.  Alb.  z  W,  B« 
Bocheński ,  a,  ie,  od  Bochni,  s  JBO^ner.  .  BłoU  Bocheń- 
skie, szkaradne,  niezgłębione. 

BOCIAN,  a,  m,  ptak,  ciconia^  ber  €tor(6.  Sorab.  i.  ba* 
Cjen  ;  Sorab.  2.  h^Cd^n  ;  Słovac.  boŁan,  ĆaP/  Morav. 
bogdal,  bokdAl ;  .-fioA.  Up ,  bocrttt  ;  Bosn.  boccjan,. le- 
lek, fctrrik,  sctrikonogas  Rag*  et  Dal.  lelek,  pfaplyai 
Croat.  ftrók  5  Slaron.  róda ;  Carn.  shapla }  Vind.  Ihtrok , 
łhterk,  fhtorkła,  zhapla ;  Ro/f.  OoiS^hI)  gatunek  czapli; 
eysanl),  6yceA*,  ardea  cicofiia;  Mcci.  OyceAB,  nniJi- 
j|a  p04y   ucypasAiuiarD  >    mecAOHOcl)    bodan  >    Roff. 

17  . . 


li% 


»B0CIE1C     -    BOĆWINA. 


zńcmbj  cmepx'bi  ptak' caJy  biały;,  gnieździ  aic  na  -wy- 
fokich  drsewac^y  ilbdofach  ,  domach;  na  zimę  odiatuie. 
ZooL  a5o.  Przytacsaią  tei  drag£  rodxay  bocianów,  nK 
grzbiecie  wssyftek  czarny^  a  pcMl  brzuchem  trochę  bie- 
lasy;  a1®  ^®  °ic  IC£4  ^C  Pi^^y  In^^iach,  ale  na  bagnach  > 
i  to  tedy  ieft  l)ag,  nie  bocian.  Sień,  292.  'Bociany  plu- 
gawe. Ban.J*  3  b.  Dziobiaiły  bocian.  Przyb.  Mile.  2  25. 
Bociany  nosem  klekotały.  Ban.  J.  3  6.  Klekce ,  iako 
bocian.  Rey  Zw.  62.  -  Rey  Wix.  3o  6.  {giocitat).  Z  te- 
go klekotania  bociana  tei  klekotką  ,  grzegotką  sowią , 
Flisy  aai  księdzem  Woycicchem.  I^fon.  FI.  E,  4  b.  -  Bo- 
cian żywi  eię  .iabami  i  inszym  owadem.  Na  iedney  łą- 
ce ,  ftara  to  przypowieść  ,  wół  trawy  patray  ,  a  bocian 
iaby.  Mon.  71,  735.  Roman  Ruskim  książętom  takim 
prawem,  iak  bocian  iabom  panowała  StryUt.  206.  Cóż 
sa  bocian,  świat  czyści.  Gaw,  Siei,  367.  (wady  drugich 
wytyka).  Wręczcie,  nie  mnie  na  cudze  wady  bydż  bo- 
cianem. Zabł.  Firc.  69.  (  censorem ).  Kontent ,  iak  gdy- 
by go  bocian  nosem  i  skał.  Jabł^  Ez.  i5.  (nie  ma  z  cze- 
go się  cieszyć)-  BOCIANI  ^  «,  ie,  BOCIANOWY, 
a,  e,  do  bociana  należący,  <&t9tiil  i,  Boh.  U^l,  Roj). 
asicmOBb  $  Croat.  ftp6kov).  Trzeci  rząd  ptaków,  bo- 
cianowy. Zool.  217.  Sadło  bocianie  do  lekarstw  wcho- 
dzi. JCluA  Zi.  n,  %6j*  Bocianie  gniazda,  f in  6tor(^nefl ; 
yind.  fhtrokoTU  gniesdu),  na  masztach  okrętowych ,  kosz 
maytkowski,  bet  SRaftforb,  Ut  gWrttd.  Maszty  wyniosłe 
z  bocianieml  gniazdy  Pod  same  gwiazay ,  corbes ,  cor- 
bitae.  Klon,  Ul.  O.  9  ^.  -  $.  Bo  tan.  Bocianie  noski , 
ziele,  ma  na  końcu  noski  iako  bocianie.  Urzfd,  286. 
Yind.  ihtrokou  klnn,  pumpava),  gatunek  ziela,  żóra- 
wierni  noskami  zwanego ,  z  mnieyszemi  nasiennikami  , 
geranium.  Kluk  Roił.  2,  269.  Bodziszek  geranium^  ro- 
dzay  ten  se  wszyftkiemi  swemi  gatunkami  pod  imieniem 
bocianich    nodŁÓw  ,  żórawich  nosków    znaiomy.    Jundz.y 

55 1.  JJo^.  ^ypaBAKKOH  hocókI),  ®rot(^f(^nabd,  ©icffts 

frattt  BOCIANIE,  -  ięcia,  n.  pisklę  bocianie  ,.  bad 
Sangf  ^ti  Gt0f(^Cll.  Bocianie  z  nosa  ,  znać  żórawię 
z  szyi.  Wad.  Dan.  6.  -  BOCUNEK,  -  nka,  m.  BO- 
CIEK,  -  ćka,  m.  mały  bocian,  fUl  @t6r<^(^eil.  Nie  wa- 
dzl  na  boćka  rzucić.  Rys*  Ad,  S.  (  gmin  przebywanie 
bociana  n&  iakim  domu  ma  za  hasło  szczęśliwe)*  .  BO- 
.  CIANOWATY,  a,  e,  kształtu  bocianiego,  jtord^i^ttUc^^ 
Bociano;waU   szyia. 

^BOCIEM,  spoyn.  albowiem,  bo,  htnn,  Chwalcie  boga; 
bociem  on  rzek!,  a  na  iego  cłowo  wszystko  się  stało. 
Wrób.  Zołt.  533. 

BOCIK»  a,  m«  zdrb,  rzeczownika  bót,  bót  opięty,  kszt^- 
'tny,  Hi  6tUfeld^n,  Boh.  borfa,  Yind.  opank,  zhish^ 
mil  i  fi-^JT'  canoKÓKl).  Na  udatnych  nogach  wiacsnd 
były  bócikr.  Otw^  Ow.  93  $«  13ót  z  króttzemi  cholewa- 
mi, pół  bota,  Boh,  jpol  aubOti,  Ger.  bet  S^M^itUU  Ma^ 
{•  bóciki  do  półnogi ,  starym  królem  Hiszpańskim.  Teat., 
20  b.  praef.  $.  Fig^  Bóciki  komu  szyć.  'Teaf.  22  b\ 
102.    (dołki   pod  kim  kopać,  sidta  mu dawiać,  ®nibftl 

dtaben,  S^den  fteUfR).  BOCiSKo;  BUCiSKO,  a,  ń. 

Rojf.  canoWHise,  bót  ilary,  brzydki,  niekształtny,    e&l 
l^ifflte^et    ®tif feL    Palec  mu    z  bocisków  patrty  »  iako 
świat  przestrony.  Nar.  Dz.  5,  65. 
BOĆWINA,  BOTWINA,  y,  i.    1.,  ziele,  beta  cicla^ga- 
tunek  ćwikły }   2.,  liście  iey;   5.,  potraw*  s  tyxh   liści.. 


BOCZAST.y.    -    80DAY. 

cholodec.  Kluk  Dyk.  1,69.-  Ład*  Het.  17.  J^oj^C  60- 
insitHJfte,  6oniBł^H&ff;  kisieleo,  naksztatt  Polskiego  żu- 
ru. 1..,  ffieie^c  SBangolb ,  wrt?e  ©eete,  Wlcberf. 
iBei|9e,  SBei^foM.  2.^  bie  IBUttet  berfetben*  3*r  rtnt  fan» 

te  ^Uj^pe  ba^ilttl^.  J,  Fig.  Wychował  się  na  boćwinie  , 
wychował  się  na  żurze,  za  piecem,  domator ,  et  i(l  (Uu 

ter  bem  Dfen  iit4t  betpetgefommeti. 

BOCZASTY,  a,  e,  wielkoboki,  gtolfcUig,  t>pn  0t0f ett  Gefr 
ten.  Ochraniali  osła ,  aby  mu  tucz  bocsafta  nie  .prsepa- 
dłA.  Jak.  B.  85.  (  boki  iego  rozpychaiąca ).  BOCZEK  , 
czka,  m,  zdrb.  -mały  bok,  Rojf.  6k>YOKb,  Boh.  bScef/ 
Ger.  ba^  €eitdi^ett ,  bU  Ctetne  @eite.  Boczku  śliczny  , 
boczku  uzłocoi-y.  Groch*  W.  365.  Matka  diieciąteczku 
wiąże  boczki,  rączki,  nóżki.  ib.  69.  Boczkiem,  z  bo— 
czka  5  z  boku ,  von  bet  ®eite.  Wieyskie.  domy  boczkiem 
obieżdża.  Zab.  9,  373.  Eyss.  Mitoinie  coi  na  siebie  z  bo- 
cAu  poglądaią.  Teat.  i5,  83.  BOCZNICA,  y,  i.  pobo- 
cznica,  poboczna  6trona,  pobocte,  stronica,  ^ie  Jlanfe/ 

bie6eiten(ltecre,  bie  ®eUe  bet  24nge  tt«<b.  Pomacay  wołu 

po  zadnich  bocznicach,  Cresc  .553.  Bocznico  baazty.  Tr.  — 
BOCZNY,  a,  e,  poboczny,  boków/,  w  boku,  od  boku, 
Slovac.  loćnt) ,  .^o/i.  bocnj;  Rojf.  6OKÓBU0;  Yind*  na- 
grań fki  ,  odfeben,  (Setten  t,  Rana  bochna.  Zygr*  Pap^ 
i44.  'Cebryon',  syn  Pryama  boćrny.   Dmoch.  JL  a,  i3i5. 

et  1,  ło6.  et  293.  bet  natńtiidl^e  €ob»»   BOCZYĆ,  w- 

trans.  niedok*   wyboczyć ,  zboczyć ,    dok*  na  bok  wyatą^ 

pić,  wybaczać,  Dom  gtabcn  9Bege  abge^en,  einen  @eU 

tenwed  ne^men.  Dobieżeć  kresu  życząc  aobie  prędzey  , 
Nie  ohcę  zapomniałem!  końmi  boczyć  więcey.  Otw*  Oir. 
627.  Przeieżdżai^c  tędy,  miło  mi  iest  zboczyć  trochę 
z  dirogi,  bym  cię  nawiedził.  Teat.  54  cf,  3i.  Panna  ta 
8  dziką  niechcqią  od  młodzieży  boczy.  Hut.  Ow*  123. 
(ftroni  od  niey,  unika  iey,  f\t  fliebt  ffe,  meibtt  ffe). 
BOCZYĆ  się    zaimk.    *i.,  boki  nadymać,  nadymać  się, 

bl(f  t^un,  fi(i  anfbteren,  ptabUn.  Boczył  się  paw',.uka- 

zuiąc  swe  cudne  pierze.  Ezop.  38.  -Ryba  rzeczna  poosę- 
ła  się. boczyć  i  szlachetność'  swą  nad  morskie  ryby  wy- 
chwalać, ió.  45.  .-  2.,  boczyć  aię,  ftrouić  od  siebie  wsa- 
iemnie,  unikać,  etłHmbet  mHben,  flieben,  (Uffett.  Kiedy- 
kolwiek (ię  )ieydą ,  choć  fię?  zrazu  boczą ,  Prędko  fię  z  ao- 
bą  zgodzą ,« prędko .  się  ziednoczą.  |Por.  ^r^.  543.  -'  *3., 
boczyć    się    na   kogo  ,    krzywić   się  na  kogo ,    marszczyć 

się,  dąsać  się»  uctgebaUeiTfet^n;  feinen  Ofetget  anHaifun. 

Prawdę  mu  powiAd^ą,  a  król  aię  na  nich  boczy.  Pot^ 
Arg.  74.  [Bosn*  bocittife,  bedritti  ie,  Rojf.  pe6pHmbcfl, 
na  bok  ii^ć ,  po  boku  czyim  iżć ,  Boh.  bOCJm  fe ,  boćls 
Mitnt  fe  f  opierać  się  bokiem  o  co ,  ffcb  ftenuHen  )♦ 
BOD\C,  BODA^CY,  ob:  BOSbZ.  BODAK  ob:  Bodłak« 
BpDAY!  BOGDAY!  c*  enctit.  BODAYZE  ł  BOGDA Y- 
ZE  !  wykrzykn.  day  boże,  żeby  bóg  dsł,  aby  bóg  zdtf- 
rzyi!  niech  bóg  da!  Sorab*  1*  bób  bftb^f  bat  bob#  Słot\ 

bobag;  J9oft..bob«9,  bebap)/  bobbap^  bobayt  (Boh*  bc(s 

ba  s  da>li  bóg);  Rag.  a  da,  6  di,  oh  a  du  bogh  da,  6 
dk  boogh  da;  Yind*  hvig  dai,  bugtuo,  bug  oteuj  09 tt 
flibel  mpOte  i^Ott!'  Boday  u  cnota  dziaia  w  wielu  ser- 
cach była  wyrażona  1  Birk*  Dom.  j^*  Bogday  takowych 
było,  bogday  było  wielu.  Co  dobrzy  gospodarze  i  oby- 
watele. Kras.  list.  47.  -Ważny  dekret  Joznego  approbo- 
wany  od  Pana,  bogday  tak  wazce t  Birk.  Zam.  xo.  Bog- 
'dayż«in  iuiodbtąpii  miernego*  niatś ,  Zęby  du^za  przjr- 


BODAY.     -     BODĘ. 

aayinalej  odpoczynek  miaia.  Zimor.  SieL  io8*  Bod?^ 
takich  wiele  Korueli uszów  i  Chmieleckicb ,  błogoby  oy- 
dyauio-  2  niemi  by!o.  BirA.  Chmiel.  JB.  a  b.  Cny  Herku- 
lesie Polski ,  bod«y  >  boday  sifa  Podobnych  Zamoyskiemu 
oycsyzna  nosita.  Groch,  W.  54^.  -  Salut.  Boday  zdrdw  s 
bożeć  day  zdrowie  ,  gdy  kto  kichnie  albo  gdy  się  do 
kogo  piie;  teraz  mówią:  zdrowie,  na  zdrowie,  za  zciro* 
wie,  co  ob:  |itc  ©efunb^ett.  Cn,  Th,  -  Boday  rdrów, 
odpowiadał ąc  komu  na  pozdrowienie,  ib,  ->  Jaki  pomaga 
bóg,  taki  Boday'  zdrów  s  iakie  pytanie,  taka  odpowiedi , 

mUMc  %u%t,  (o  bie  9Uitioort;  »ie  Ui  ^ru^,  fo  brtS>an(* 

|«  Boday  s  oby  i  żeby!  O  baf !  taf  ht^\  Boday  to  by* 
U  bogowie  zdarzyli.  Past.  f,  21 4.  Bogday  ci  nadgro- 
dzili  obficie  bogowie  wszystko  to  dobre  ,  którę  nam 
Świadczysz.  Staś.  Num.  1,  137.  Boday  mądremi  byli, 
boday  rozumnemi ,  a  boday  ostatnie  rzeczy  przerierali. 
Birk.  Chód.  aS.  utinam.  -  Przysięgi ,  przeklęctwa ,  be^tlt 
©d^ipbrf  n ,  gUtC^ett :  bdf .  •  •  Przysięgam  na  to  :  bogday 
mję  poraziło,  bogdaiem  matki  bozkiey  nie  ogląda{!  Ojf.* 
Sir.  Bogdaybym  tak  chorował ,  iak  on  o  czym  wie- 
dział. xó«  (niewiedział  o  niczym,  iak  mi  zdrowie  mile)! 
Zdięty  niecierpliwością,  do  zwykfey  udąie  się  przysię<- 
gi :  boday  mię  dia.».  Zab.  1,  i36.  Boday  się  byt  ni- 
gdy nie  urodził.  Glicz.  Wych^  F.  j  b.  Boday  cię  zabito ! 
.  Fału.  Dis.  L.  3.  Bodaieś  oślepi.  Ttat.  5i  b^  10.  Bo- 
dayby  wycięci  by  li,. którzy  was  mieszaią.  ^k.  i)z.  1128. 
Bodaybym  osiwiał ,  bodaybym  otysia{  ,  ieźeli-  nie  pra- 
wda. Boh.  JCom.  1,  4ox  Boday  wypił  paiąkal  Boday 
się  udawitl  Boday  wisiał!  Bodaybyś  tam  zdechł!  zakli- 
nania ,1  przeklinania  prostackie.  Jeieli  kłamię,  bodaiepi 
«ię  udawił,  bodaiem  skonał.  Teat.  do,  33.  (i<^  tM  M 
K^be^  fffW)*  -  $•  Ellipt.  boday!  boday  cię,  boday  go, 
boday  mię  ,  bąday  ą^as  ,  nas  ,  ich,  baf  bi<^!  baf  i^n! 
M  •  -  Boday  tam  Wac  Pana . . .  Teat.  43  c,  81.  Wyb. 
Bogday  te  ślubne  pienia  z  miłyin  towarzyszem ,  Burmir 
strzowa  Wenerą  a  burmistrz  Jowiszem  I  Dmoch.  Szt,  R. 
3o.  -  §. ^Dubitand.  Boday  było  tak  wiele,  dubito  tan- 
tum fuisse ,  optandum  esset  tot  fuisse ,  L  e.  vix  fue- 

-rwnt.  Cn.  Th.  Sg.  mUU  ®ott^  e^  wdten  fo  W\  %f' 
wefml  wenn  titir  fo  vte(  geioefeii  lodtett!  f((ioecU<^  im< 

ten  \%  9UU  Boday  go  tylko  Ha;i  wytrzyma,  gdy  mu 
pomocy  źadney  nie  dadzą  sąsiedzi.  Jabt.  Buk.  O.  4  3, 
(  ciężko ,  żeby  nieprzyiaciela    sam  wytrzymał  ,  ®Ott  g4= 

\t,  baf  et  ben  ^eittb  sutt^ct  ^«I(^'-  f(^erlt(&  loitb  ec  ^ 

gtttślf  ^(ten).  -  J.  Boday  nie,  kto  wie  czy  nie,  mo- 
że, podobno,  bez  mała,  toet  toeif ,  ob  ttic^t;  wUflc^t; 

H  ifk   Va!^\&i:    Boday  wl%  która  kobieta   nie  znaydzie, 
ie  się   pozna  na  mych  zasługach.    Teat.  48,  43.    Boday 
nie  tam  szedł,    nisi  me   coniectura  fallit*^  prope  cer-' 
tum    est,    Cn.     Th.     BoAay    woyska    swego    SułUn  nie 
pchnie   z  tysięcy  trzydzieści,  a  nas  tu  będzie   iak  w  ro- 
sole  smażyć!'   Jabł.  Buk.  O.  3  b.     Rozsiano    wieści,  a 
nawet  boday  czy  nie  zyskały   u  kogo  wiary ,  iakoby . . , 
Caz.  Nar^  1,  86.    W  Pensylwanii  zawsze  duch  demokra- 
cyi,  boday  czy  nie  zawsze  panował.   lA.  1,  aaa.    Sendó^ 
roiHkie  woiewództwo  Baranowikich  gniazdo'^  ,^  boday  nie 
Baranów  -nad  Wisłą  leżący.  Nisc.  1,  37. 
BODĘ  o5:  Bośdż.  -  BÓDŁ  AK,  BODAK,  BODZIAK,  a, 
m.   BODZIENIEC ,   -    fica ,  m.  kolce    u  roślin ,  bodząca 

roślina,  pełna  kolców,  etacbel  m  ben  9«ioi<^fen,  e^i 


BODLOCH.    •    BODZIEC. 


i33 


MHti  9miĄ$ ,  i»oS  ®t«<^elti;  tarń  ,  głóg,  t^nn  , 
fS^i^bont,  SiUtttf  2)ifteL  Boh.  UhUt,  boM<»ćel}  Siovac, 

bpbUć;  ^o/k.  badagli;  Sorab.  1.  babaf;  Dal.  ofalychad; 
(  Rag,  bódas »  Vind.  bodlaji  pleuritis ).  Jeżyny  są  prę- 
tu  -kolącego,  abowiem  po  wszystkiey  rózdze  pełno  o- 
strych  bodaków  drobnych..  Syr.  iSaa.  Ptak  nie  miał 
gdzie  nsieś<5  na  takich  bodakach.  Jabt.  Tel  a45.  Bieżę 
gdzie  w  las  głęboki,  między  oftre  głogi,  między  bo- 
dtak ,  maiący  kolące  ostrogi.  Kulig,  Wer.  7.  Za  łagodno 
fiolki,  za  narcys  kwitnący,  Wschodzi  ose^t,  łub  bodłak 
kolcami  grożący.  Nag,  Wirg.  5oa.'  Nie  zbieraią  z.bo- 
dłaku  fig.  Sekl,  Math,  7.  Kul,  Her,  244.  Ruś  mówi: 
bodlaka  netysni,  ukolet.  Cn,  Ad,  i5o.  złego  nie  dra- 
iniy,  bodziaka  nie  ciśniy,  bo  nkole.  Zegl,  294.  (  nie 
budi  licha ,  nie  maliiy  diabła  na  ścianie ;  psa  nie  dra- 
ŁniC).  BODŁAKOWY,  a,  e,  należący  do  bodłaka , 
©tac^et  <  /  !2)0rtt  t ,  Krzewina  malinowa  ma  ości  bodła - 
kowe,  iak  ieżyna.  Syr,  i3a3.  BODLIWY ,  BODNV, 
a,  e,  kolący,  bodący,  bośdź  lubiący,  (liW^elig,  flecbettb, 
floSenb^/  WHf  ^oh.  et  Shwc,  bobfftipó-,  ^'«<'-  bodezh, 
podbodezhen ,  pobadliu ;  Rag.  bodexgli v ,  bodefni ,  ubo<^ 
dni ,  Rojf.  eoAAHBUH;  Bosn.  ubad^Iiy ),  Herkules-  poua- 
szpilawszy  bodnych  w  klawe  głogów,  Nemeyskie  z  ftra- 
chu  uwalnia  koszary.  Mon.  71,  i34.  Bydlę  przekorne' 
a  bodli  we ,  biczem  przestraszyć  potrzeba.  Haur  Sk.  53. 
Bodliwy  byk ,  Rojf.  604/ hI).  Rag.  bodgliYa  rjec  s  fcom^ 
ma  przytyk,   przymówka.    -  Rojf.   6o4vuflócni6  =   BO- 

DLIWOSC,  ści.  i.  bte  ®t««rigfcit,  bie  Ct6gigEeit. 

BODŁO , '  a ,  n.  bobo ,  ilraszydło  ,  potwora  ,  dziwotwor  ,  **■ 
ein  ®^re(fbtlb,  ^OJMII^,  ttnbelb.  Trudno  dądi  wiarę,  by  ^ 
to  przecie   bodło  Podnieść  cały  wóz    ieduą   ręką  mogło, 

•      Opal.  poet,  8.    Okrutnym  przerażona  bodłem.  Pot,  Arg^ 
534.  Stryik.  Gon.  I/,  3.  . 

BODLOCH,  obi  Botloch. 

BOPMERYA,  yi,  i.  bfe  SBobmere^/  pożyczenie  pieniędzy 
na  okręt  za  część  zysku,  lub  za  nadzwyczayuą  prowi* 
zyą,  że  gdy  okręt  utonie,  pyetensya  ustaie^  Gall,  Cyw. 
5,  175. 

BÓDŁ,  BODŁO,  BODNA^C  ob:  Bośdż. 

BODUŁA  herb  trzy  lilie.  Kurop.  5,  6.    etil  99<t|)peR. 

BODZIAK  ob:  Bodłak.  -  BODZIEC,  -  dżca,  m,  ♦BOIEO, 
*boica,  *boyca,  m.  bodącego  co,  rzecz  iaka  koląca,  ko- 
lec, oścień,  etiod^  @te<(enbe^,  bee  €^t4c^e(,  Boh.  bpbec; 

Rag,  bodąc  ,  art&c  i  Vind.  bodesh  ,  sbodalu  ,  bodalze'  \ 
Bosn.  ób^d,  scigljak;  Eccl,  604e|{b,  60AKAO ,  cmpK* 
RSAO*  Rojf,  60AIIAO  i  ^orabr  1.  fatoac|)»  Bodźce  czyli 
kolce  u  ciernia  lub  innych  roślin ,  hit  ^t^^dn  att  betl 
2)onieR ,  bie  jDotneit.  Cierniową  koronę  na  głowę  Jezu* 
sowi  wcisnęli ,  i  wbili ,  aż  do  końca  ostre  one  przenika*- 
iące  bodźce.  Sk,^Xax.  168.  -  Bodziec  u  ostrogi,  ko- 
lec, bet  ^titn,  ber  BU&^\  am  ®))eifne»    Nie  ma  się  co 

.drożyć  z  temi  ostrogami ,  bodźce  połamane.  Alb,  n.  IV. 
8.  Pod  nim  smukły  Arabc^yk.  dla  bodźca  ostrogi  Zwi- 
nąwszy aic>  obalił  kilku  w  rynsztok  z  drogi.  Żab,  12^ 
168.  Zabł^  -  Metonym:  bodźce  e  ostrogi,  bfe  ($|»oriien*  . 
Rojf,  6oAÓ{{b  s  ostroga).  Boyce  dawszy  w  bok  konio-^ 
wi  • . .  P.  JCchan.  J.  1 88*  Dawszy  boicem  koniowi ,  nit 
zgromadzone  niósł  drzewo  złożone.  P.  Kchan.  Ort,  i, 
^49.  Bodźcami  konia  zwarłszy,  między  nieprzyjaciela 
wpada.    Krom*  So^,    «-    Bodzieo    czyli    oścień   wołowy. 


i34 


B  O  G. 


kij  oatrsem  oaadsony  na  popędseiiie  bydła  ,  bft  iulhti 

^a4e(  t  het  Gtad^el ,  MccL  boao6oahao  ,  Gr.  isentvTfO¥ , 

oh:  Olcieó.  -  Bodaiec,  narsf dzie  cyrulickie,  trocoTy  filt 

^irurgifc^f^  ^tec^inf^rnmeitt ,    i«m  9(nfłle(»ctt   bet   ®e« 

M»ńre,  gum  SCbłUpfen.  Gdy  ilinogora  gardło  pacyento- 
"wi  satka,  przytoiywszy  do  wiatrociągu  bodziec  trocar, 
gnębić  go.  Pert.  Cyr.  a,  2o5.  5*  ^^S'  Morał,  wielki 
sachft,  pobudka,  pochop,  Boh,  }abpb;  Gtr,  tin  tn4<6tU 
get  Stntrtf b ,  WeiC  f  ©l^orn  iU  f tl04^.  Co  to  »a  bodziec 
dla  ucsonych  ,  widzieć  ,  iak  mądrych,  król  ceni.  Z<xb, 
la,  83.  Nagana  lub  pocbwala  iednych  ,  powinna  bydź 
bodicem  dla  drugich.  Dyar,  Gr,  i53.  fiodźce  i  podnie* 
ty  cieleane,  ufUwicznie  go  trapiły.  Wys.  Jgn,  i23.  Miat 
on  w  sercu  boyce  i  ostrogi  Do  pomsty ,  pamięć  swoie^ 
świeićy  szkody.  P.  Kchan^  J.  aa4.  Niemałym  mu  do 
tego  on  byt  boycem.  ]^ot.  Arg.  760.^-  Aiirer:  Niechay 
kole  sumienie  me  bodziec  dotkliwy,  Niech  ie  gryzie  i 
toczy  robak  codzieó,  mściwy.  Xu/.  Her.  301.  (zgryzota  , 
sariuty  sumienia,  skrtfpul ,  ^fJDiffetl^biffe.)*  Slovac.  bOs 
hUt,  bobfa/  pei7od,  punkt,  kropka!  Sonib.  I.  boblaf^ 
IbobillWfilf  bodli  we  bydlę;  Croat.  bodecs  s  kolika,  bo- 
daeuie  w  boku).  BODZISZEK  obi  Bocianie  noski, 
jiele. 

1.,  BOG,    A,  m.    naywyisza   istota,   atworzjrciel ,  rządca 

iwiaU,    ®0tt,  ba^    ^hbflpr    iSefett.     Ma  drugi 

&ADIC;        prtypad.    w  dekUn,   boga}   trzeci    bogu;  piąiy 

b  ~  g     s       boże }  fiodmy  w  bogu  [prxe/larM.  w  bodze.  Zrn. 

b  -  h     »       Pst.  ł,  171.  *,  Rey  Wiz.  4g.   W.  Pst.  M.  602. 

b  -  i      '       Pot.  Arg.  24. )«    )V  liczbie   mnog,    bogowie ,  i 

b  -  dz  s       bogi  ;   siódmy   przypad.  w  bogach  ( przestarz. 

b  -  i     5       w  bodzeeb.     t^eop.  Jes.    67,  &.    (  Zrzódłosiów 

b  -  z  poruwn:  Boię  się   VirŁd.  bogati  s  słuchać  kogo « 

Vind,  bogajozhen  s  posłuszny).  Roffl  6orb,  Vocat, 
603Ke}  Bosn.  bóg;  Carn.  bóg,  buK,  Gcmr.boga;  Croat » 
bog',  Km</.  bng;  S/avon.  bóg;  iSa^.  boogh;  Sorab.  2. 
lobS)  Sorab,  1.  bOb/   Kocar.  b<!^j^;  Polab.  6yc&]{h;  5/or. 

bobf  bób,  lub'>  ^^>^-  bdb/   6e/i^.  boba;   Rusn,  ei&rb  *, 

P?Łrygibus  l3oiyaiOv  deum  sonat  \  Avar,  6«Hacb.  -  j.  n.  p. 
Bóg  bogiem  bez  początku,  bez  końca.  Lach,  Kaz,  J,  ^7. 
Pan  bóg  nasz ,  bóg  ieden  w  istno^ci ,  i  słowo  Jehovall 
iatnoić  znaczy.  Kat,  Gd.  55.  [^porówn.  Sław.  Jessa  i  Jo- 
wisz, co  ob,  I  Eccl,  CWH,  Hunj,  iften  r  de»is).  Trzy  »ą 
osoby  Bóg  Oyciec,  BUg  Syn,  Bóg  Duch  S. ,  a  wszakoź 
nie  trzy  bogowie.  Kat,  Gd.  Go»  -  Bogi,  Bogowie,  *Bo- 
dzy  s  Boiki ,  Boikowie ,  ®6tter,  ^i^eil.  Bałwany  i  obra- 
zy zowią  bogmi.  GiL  Kat.  43.  Jacy.  kędy  bogowie,  ta- 
kie nabożeństwo.  Warg  Wal,  5.  Za  Tyberyusza  bogo- 
wie pogańscy,  albo  raczey .  czarci  umiljcli.  Sh,  Dz,  67. 
Dawni  Słowacy  czcząc  zwyczaiem  pogańA(im  ogień,  wo- 
dę ,  drzewa ,  i  t.  d. ,  rzekę  Hipauim  bogiem  zwali.  Klecz, 
Zd,  9.  Podołanie  tę  rzekę  za  boga  mieli.  Chmiel,  At, 
1,  26.  W  Litwie  i  na  Polesiu  ogień  zowią  bogaczem  , 
0d  boga  deflezo  nomine.  t,  t,  -  Carn,  Węlbog  5  biały 
bóg ,  boiek  szczęścia  ;  przeciwnie  :  ozarny  bóg  s  Czart  > 
diabół.  (  Carn.  pod  miłem  bogam  ;  pod  niebem ,  suh  dio 
ci.  deus),  Pr  zen.  Słowo  bóg  równie  znaczy  w  piśmie  iwię- 
tem.  Parn,  16.  Sędziowie  są  bogami,  iako  ludzie  boz- 
ki^y  władzy  na  ziemi,  t,  10.  Smalc,  99.  Próroki  dla 
nieiakiego  z  bogiem  podobieństwa.  Kurnk.  Kat,  i4.  Ci 
auwaai  byli  za  boga,  którzy  uilość  okasowaii   tiii&ie- 


B  O  G. 

lnu ,  ntówiąc  :    toć  móy^óg ,  toć  dobrodzi^y.    GU.  I^osł, 
118.    Moyiesz  byi  Far«unowi   bogiem,  ze  jttrony  dobrO- 
dzieystWB.  Gil,  Kat.  43.    Bóg  iest  każdemu  to,  w  csóm 
kto  ufa  i  nadzieię  pokłada.  Zrn.  Pst,  3,  627  b.    Znikomą 
rozkosz,  marny  zyflc  za  boga  maią.  Psalmorl.  35.  W  nie- 
bie staniemy    się   iakby   bogami ,    ii  boga   będziemy   po- 
znawać. Karnik.  Kat.  96.  -  j.  Przysłowia  i  róiue  sposo- 
by mówienia:  Na  kogo  bóg,  na   tego  i  Indzie.    Ryf,  Ad. 
43.    (  s  za   szczęściem  ludzie ).     Przez   pany  do   króla ,  a 
przez  święte  do  boga.    Rey   Pst,  Z.  i.  \por6v^n.  instan- 
cya).    Do  boga,  gdy  trwoga.   Cn,  Ad,  162.   [poró^n.  Kto 
nieumie  pacierza  ,    niech    na  morzu  płynie  ,    97otb    Icfftt 
beteti;  porówn*  Wilcza   pokora).    Jakby  z  panem  bogiem 
trzepiego   dnia   gadaf.     Cn.  Ad,   288.    ( boikuie    się ;    iak 
gdyby    aniołki   połykał  ).     Bóg  wysoko ,   przyjaciel  dale- 
ko*   Cn.  Ad,  29.    (ratunek  daleki).    Bóg   nie  opuici,  kto 
się   nań   spuści.    Cn.  Ad,  27.    Bądź   dobre'y  nadziei:  bóg 
leszcze  źyie.  Pur,  Uw.  H,  n  b.  Kto  z  bogiem',  bdg  z^nim; 
kto  z  bogiem  zacznie,  uczyni   bacznie.  /{>/.  Ad.  55„  Kto 
bogu  ałuiy,    temu    szczęście  płuiy.    Cn.   Ad.  354.     Bóg 
za  wami,  gdy  macie  dobrą   sprawę.    Pasz,    Bell.  A^  4  b» 
Dobrze   ten  handluie ,    co  bogu  nie'iału]e.   Cn.  Ad.  aG. 
(  bóg  'ci  zapłaci ,  nadgrodzi  ).     Co  ^ogu  ,  to   uogn.    ZegL 
Ad,  39.     Często  ofiarnie   się  biesowi  ,    co  chcemy  ,  aby 
świat  wierzył,  iż  bogu  ofiar uiem.    Mon,  70,  746.    Boga 
nie  oszukasz.    Cn.  Ad,  29.    (wie  bóg,  czyy  baran,    czyy 
koziet).    Bóg  wszystko   widzi  i  słyszy.  Cn.  Ad,  28.  Nie 
akryiesz    się  przed   bogiem ,    nie  umkniesz,    t,  646.    Bog 
•  cię  slcarse,    nie  nydziesz    karania,    t,  26.    (  pomsta    złego 
nie  minie).    Boga| ma iąc, -rzekę  śmiele:  nie  dbam  nic   o 
przyiaciele.    r.  29.    (nie  dbam  o  gwiazdy,   gdy  ml  alońe6 
świeci).    Kogo   bóg   ma   w  swdy  obronie  ,   Ten   w  słey 
nawie  nie  utonie,  t,  55 1.    Komu   biig  ieszcze  nie  obiecał 
śmierci,  ten  i  M  grobu  się  snadniuchnp^wywierci.  t.  Ko- 
mu bóg  co  obiecał,  nigdy  go  nie  chybi.    t.    Boga   wzy- 
way ,  a  ręki  przykładay.  t.  3o.  ( ora  et  łabora ,  bez  pra- 
ce nie  będą  kołacze).  Kiedy  Pan  Bóg  sa\im,  któi  prze- 
ciwny będzie?  Pasz.  Dz.  56.    Bagu  nic  i|ie  iest  trudne- 
go.  Cn.  Ad.  37.    Komu  bóg  pomaga ,  ten  wszyiłko  przc- 
maga.     /.  355.    Trudno  z  bogiem  walczyć.    Ryi.  Ad.  68. 
Ryb.  Gęśl.  B,  b.     Bogu    się  przeciwić    prófno.    Cn,  Ad* 
57.    (losowi  się  przeciwisz    darmo.     Przeciw  koszturowi 
Wierzgać    próżno).     Komu  bóg    rozumu  nie  da  .    kowal 
.mu    go  nie  uknie.    Rf/,  Ad.  22.     Slov.   ^OOtU  9^  ^^^ 
4IĆ  ba,    fOlOaC    ne  natn^t,    (kto   i  przyrodzenia  głupi,   J 
W  Paryiu    sobie  rozumu  nie  kupi  ).    Bóg  dobrych ,    nie 
złych  wysłuchywa.    Cn,  Ad.  27.    ( porówn,  psi  głoa   nie 
dochodzi  niebios).     Ni  bogu  świeczki,  ni  czartu  oioga. 
Cn.  Ad,  5^^,    (NI  bogu,  ni  ludziom,  nikomu  nie  poży- 
teczny ,    nic  wart.  ).     Pana  Boga    chwalić    i    diabła    nie 
gniewać.   Teał,  22^,  11.   (nikomu   się  nie  narazić;   po^ 
równ:  Wilk  ayt,  baran  cały).  Czy  miałeś  boga  w  sercu! 
Teat.  28,  104.     Ratuy!    kto  w  boga   wierzy.    Teat.  21, 
05.    (  dla  .boga !    kto  poczciwy  ,    kto    dobry   człowiek  ). 
Mufty  kończy  .kaidy   awóy  wyrok:    bóg  to  lepiey    wie. 
A/oi*  Tur,  i34.  (infallibilitas  ^  lakoby  bóg  tylko    lepiey 
od  niego  wiedział).  -  Bóg  wie  I  (twierdząc)  bóg  /wiad' 
Aiem,  dali  bóg,  ®ott  IOfi|,  wabr^Klftig-     Bóg  wi4  z  nie 
wiem,  niewiedzą,  (cf,  diabół  wie,    kaf  ^'iej ,    bft^  weif 

S^tt,  (b4^  mit  bcrjt..*)  tArnwi  mii  et,  n.p.  Bóg 


ich  ł€ait   wie  ,   eo  om    x  toóą  maią,  t.  i,  nikomu  nią 

wiadomo^  chyba  tylko  istota  doskonaUita   nad  cxłowi€^ 

ka  wie  o  tim^    W  tych  sposobach  mówienia  spostrzedz 

moina  ostateczności   przymiotów  siły  ludzkie  przecho^ 

dtących.  Dlatego  tek  wy  raka  fię  niemi  liozóa  nieograni* 

ezona «   stopień  naywyiszy  -,   to  wszystko  zgoła »  co  ia* 

ko  nieskończone ,  nieograniczone  ,   niezliczone  ,  lu6  tek 

trudni    do   poięcia »  siiy   i  rozum   ludzki    przewyksza* 

Moincthy  właśnie   powiedziei,  ie  nieiako  nauka  staro^^ 

iytnego    pogaęistwa,   póinieyssty  zai  Manicheizm^  dwa 

iejiejlwa  naywyksze  równie  pojgine  utrzymuiący,  do  d*i/ 

dnia   eif    w  ięzykach ,  a  nawet  i   w  naszym    zachował , 

efyufm  Ui  ^ftiti<MUtii  in  bet  Gpca<^e*   Kto  go  sabit? 

Bóg  to  wie.  Bard,  Tr,  SSg.  Pan  bóg  wie,  kiedy  to  bc- 
dsi«.  Birk,  Chód,  8.  U  ciebie  rosrsutniku ,  wezmę- li  co 
'potjm,  wie-i  to  pan  bóg.  Bud*Ap,  55.  pan  bogie  wie^^ 
Sirk^  Zam*  55.  (  exagerativa  constructio  :  czy  to  nawet 
pan  b<Sg  wie),  Przen.  Na  iwicty  bóg  wie,  Ry/.  Ad,  4a, 
(  s  na  ^wifty  nigdy)  ad  calendae  Graecas,  Mącz.  ottf 
htU  fliUUtUtiUlg*  {porówn.  Ruski  mieai%c )«  «  Do  bo-* 
ga  ę  iako  przysłówek  s  obficie ,  dostatkiem ,  w  zbytku ,  co 
nie  miara,  nieslicsenie ,  Boh,  bp  itt^,  {porówn,  boga- 
ty :  porówn:  Lat,  Bena ,  divea ,  diyitiae ) ,  Cei<^U4  /  itO 
tck^R  SRaf e ,  9iptM  6egen ,  n.  p.  Do  boga  ma  pienię* 
dsy.  Cn,  TiA.  do  boga  tam  doktorów,  t,  -  $.  Pozdra-^ 
miaiąc  i  iycząc  :  Pomaga  bóg ,  pomoi  boie  s  ,szczęi^ 
boże  s  day  boie  szczęście  ,  przywitanie  pracuiącym , 
WA<ti«!  gUtf  auf !  Rag,  pomaga  boogh;  Bosn.  pomO)i? 

ti  l0g ',  Siov,  yom«^b9( ;  Boh,  bppompip ,  M^ppm^  t 
9&t9M,  khai  iuif,  bat  i^att  iu^;  Rojfi  eorb  ab  no-r. 

■onJ),  6orl)  HZ  noMOigb  (porówn:  Sorab,  fb^ji  t  szczę- 
icie,  porówn.  Zboie,  hogĄij)  i  EcoL  pZAyacfl,  3ApaB- 
cm6yH-  Odpowiedź  na  takie  pozdrowienie  :  Day  pa<w 
nie  ho±e,  Bcurd,  7>.  4o5.  bóg  zapta6  Pomoi  bóg,  bra- 
cie. Rey  Wiz,  i^j.  Chciałem  ci  pomaga  bóg  {Salve  ) 
kilkakrod  powiedzie45.  Lecz  kiedy  czae  do  ciebie  Pawle 
tmdno  wiedzieć,  O  którym  kiedy  ieszcze  i  dzii  .się  nie- 
dowiem,  Com  miał 'rzec:  pomaga  bóg  {salve)y  Xoi  bóg 
iegnay  (ro/e)  powiem..  J,  Kchn,  Pr,  70.  Jaki  poma- 
gabóg ,  tak!  bógzaplać  ;  iakie  pozdrowienie  ,  takie  po- 
dziękowanie. Mącz,  Slo9ac.  gafi  pomabubób ,  taft  ^i^^i^ 
ibrM.    (Sie  ber  9rttf,  ft»  ber  2)anr).  J pomaga  bóg 

jiie  dałbym  za  to.  Bielarw,  B,  n  ó,  s  bóg  zapia6  ® ott  bCs 
§t^li'   Szkapa  ta  nie  ftoi  za  bóg  zapiać.    Rak,.Pob,  B,  2, 
(  i  darmobym  i^y  nie  wziął).    Bóg  wam  zapiać  za  wa- 
sze dobre  serce.    Teat,  54  c,  i4«  3.    Nie  mam  co  insze- 
go dadi  twey  Pa6lkiey  osobie ,  okrom  dwóch  fflów :  bóg 
zapiać.    Groch,  W^   6o5.    Rojf.    cDacu6o.    Bóg  zapiać, 
day  ieszcze,  Cn,  Ad,  ^^,  {t  kto  wziąwszy  pilno  dzięku<r 
ie ,  Ten  się    znowu  wziąć    goŁuie ).    Za  bóg   zapiać    nie 
wiele  kupisz.    Cn,  Ad,   17.   (  t  darmo, nic,   brząknąć  tu 
trzeba  \    Bez   pieniędzy    do  targu  ,   bez    soli   do    domu. 
Grosz  Pan).     Podobnie \    Niech  ci  bóg  za  to  da  wszy-' 
itko  dobre*   Teat,  54,  C  d  2,    (niech  ci  bóg  nadgrodzi), 
Nieboszczyk  móy   oyciec ,   niech  mu  tam  bóg   da  niebo. 
Teat,  5o,  54.    (Panie  ćwieć  nad  duszą  iego;  niech  mu 
bóg  da  wieczne,  zbawienie ).   -    Pono   ów  w  bogu  odpo-r 
czywa.  'Teat,  1  6,  110.    (  umart,  poszedł  do  wiecznego 
pokoiu),    cr   m^  itn  i>errn.     Co  day  boże!    (na  ko6ca 
mowy   poboinóy   »  amen  ,   niech   się  tak  stanie  )•    Oss* 


BO  O. 


iS^ 


^  Wyr,  M  iiie  (Splt^  Wmn  *•  -  ^^tb :  Boie  zdarz ,  krzyś 
biały,  a  na  kaidym  iego  rogu  lilia  czarna.  ICurop,  "5,  8. 
fin  tSoppftt.  Day  boie  zdrowie  1  szczęście!  (witanie, 
wieyskie).  Oss.  Wyr.  -  Boie  day  szczęście,  cny  kawa- 
lerze. Birk.  Kaz,  Ob^  56.  Oott  grAf  e«41  W  innint 
znaczeniu :  Boie  day  zdrowie  (  s  niby:  iebym  tyle  miał 
zdrowia),  n.  p.  Było  tego  tatałaystwa,  day  boie  zdro- 
wie. Oss.  Wyr,  (  wielkie  mnóstwo ,  do  boga ,  do  ka- 
ta). Upił  się;  co  day  boie  zdrowie.  '(  s  zupełnie  piia- 
ny ,  iak   bela ).     -    Do  kichaiącego :   boie  day  zdrowie  ę 

brpm  92iefen :  sut  Ortiefmt^^  |ur  ^efitnb^eit!  Vind,  bug 

te  shivi ! )  Roku  590,  takie  było  powietrze  ,  ie  skoro 
kto  w  ni^m  kichnął,  zaraz  umarł,  i  dlatego  kichaiące 
pozdrawiamy:  boieć  day  zdrowie  ;  ale  dawnieyszy  to 
obyczay.  Sk.  Dz,  587.  Saków,  Probl.  55.  Kichnął-,  W««y- 
scy :  boie  daj  zdrowie  I  Pot.  Jow.  3,  4.  {porówn,  n* 
zdrowie )  1   Podobnie :    piiąc    do   kogo :    boie    day   zdro<* 

wie ,  bepm  Xrin(eii  •  3bte  9efunbbeit   Odpowiedi  takaż 

Vind.  mafti  bug ,  mała  i  tebi  bug).  -  Jdi  z  bogiem*  Tea, 
54  c,  A,  4«  Niech  cię  bóg  prowadzi.  Teat,  54,  10 1« 
(  s  byway  zdrów ).  Vind,  sdrau  bodi ,  bug  te  shivi ,  bug 
te  obvari,  ®e^e  mit  ®Otl:!  ®att  9e(fire  bicb»  Zby waląc 
kogo  ,  i  z  uszczypkiem  :  idi ,  z  bogiem  9  byway  zdrów  ; 
piech  cię  bóg  ma  w  swoióy  opiece  ;  opatrz  boie  \  do 
ubogiego ,.  nie  daiąc  mu  nic,   gcb  itt  Optte^namf 9 /  W 

todbi  (»enii  man  iemanben  abfmigt,  iiifi»|ibecMt  bfn 

mnnen  Obne  SrRmpfen}.  Niech  sobie  iedzie  z  ^ąneip  bo- 
giem, iui  mi  go  teraz,  nie  trzeba^  Boh^  Kom,  },  362. 
Z  bogiem ,  babko,  monety  nie  mam.  Teat.  34,  101.  Cs^tr, 
Ja  nic  nikomu  nie  daię  \  z  panem  bogiem  t,  t.  (  RoJf, 
6prl>  Aaenil) ,  6orl)  nOAaeml) ),  -  Złogiem  sądi ,  prze- 
daway  ,    czyń    s    podług    boga  ,  sumienia.    Cn,    Th,    tllit 

®ott/  nacb  ®i)tte^  iSiUett,  grroflTtnbaft.  -  Broń  boie, 

ąichoway  . boie ,  zachoway  boie  (przeciwnie :  dtij  boie), 

®ott  btHtt,  ®ttt  Umit^f  H  fep  ®0U  ffa.  {Sorąb.  i. 

(taHitnit  boip;  RoJf-  eosKe  H36aB]^»  6o3Ke  cnacu,  neAM 
&orl) ),  n.  p.  Broń  bo^e ,  byście  nie  przyszli  do  upadku. 
Paszk,  Dz,  65t  DU  poratowania ,  broń  boie  choroby , 
zdrowia  mego...  Kras,  Doi.  aa.  A  niech  innie  bóg  bro- 
ni! T^at.  a4  <:,  53.  Niech  mię  bóg  broni  od  tegp,  ie^ 
bym..,  Zab,  16,  a85.  Długi  czaz,  boie  zachoway,  ie^- 
dno  iedney  szaty  zaiywa{y»  Falib,  M,  3.  Uchoway  bos» 
ie»  co  przemówić,  było  i  co  się  nie  godzi »  wnet  się  gnie*, 
wała.  Auszp,  35*  -  Napominaiąc  :  broń  boże!  uchoway 
boie !  '  nie  czyń  ,  strzei  się  byi  nie  • .  •  Fodobnle  '•  bóy 
.  się  boga  s  mi^y  sumienie ,  uw»iay  co  czynisz ,  nie  czyń  1 
fte^tr  btlb  Wr  ®Ott !  Jabł,Ez.  i4o.  -  Napominaiąc  z  wy^ 
krzyknieniem:  dla  boga!  przebóg!    prze  bóg  I   bep  ®tttt 

fim  ®otte^  SSillen!  Sorab,  i.  bcbgabta,  bo^d<tU.  n.  p* 

Ale  prze  bóg  iywy,  4ayie  mi  pokóy,  Tęat,  34  c,  17. 
Prze  iywy  bóg!  co  to  za  śmiałość.  W,  Pst.  W,  a,  53, 
Poczuycie  się  pr:ce  bpg  iywy  ,  ial^oście  daleko  od  cnoty 
ustąpili*  Star,  Ppb.  B.  b.  Dla  boga  !  co  czynicje ,  ie 
się  ustawnie  tak  z  sobą  wafUicie,  Jabł.  £z,  i5o.  Dla 
boga  1  bywałai  kiedy  taka  lekkość  sroga.  Pasz.  Bąll,  Ąę 
4,  Ale  dla  boga  iywegg!  Pilch,  Sal,  91.  .Zmiluy  się, 
proszę  dla  boga.  Birk.  Dom,  8q.  Biel.  76.  Prosi  go  na 
iywy  bóg.  Boh.  Diab,  3,  99.  -  Przebóg!  wyraia  affekt, 
poruszenie j  dorozumiewąiąc  się:  proszę,  pytam,  Cn,  TĄ, 
Pr?e  iywy  bóg!  priebóg  wea  proszę,  proszę  ia  was.  r. 


t   .  ■- 


i36 


B  O  a 


Cheieyie  fic - 8mj{owa<5 ,  prsebdg  nudemrn^*  Paft,  F^  tu*  -* 
Niewiedząc  ćo  czynid  s  nietrolnikami  ,  puszczano  ich 
iprzebóg.  Biel,  JT/*.  494.  (z  miłosierdzia,  darmo,  aui  ^iU 
Ui^^tl)'  Nfdznych  1  chorych  prsebóg  puszczano*  Biel, 
^Sw.   a85«     ly  prawnie  i  wie  :    Je^i  niewiasta    w  chorobie 

.  gieradf  któremu  ziędzu  oddała  z  rąk  s-wych ,  z  krzywda 
krewnych,  przy  czym  i  świadkowie  byli  ,  zowie  się  tO 
przebóg  darować  Szczerb*  Sot*  i43.  (  s  duchowny  dar, 
9eitlU(6e  (Sc^etlFlind).  Z  podziwieniem,-.  dayze  go  bogu! 
(  5  dayze  go  katu,  niech  kaci  wezmą,  guill  ^tXiUt ,  |tllll 
®ncfdtt<f«  Day  go  bogu,  iakWPan  czerfłwy!  Teat*  j  c^ 
4i.  Dayze  go  bogu,  źle  to  w  Polskim  świecie,  Gdy  na 
aeymiku  opóy  brydnie  plecie.  Bratk,  H.  2.  -  Dziękuiąc: 
Bogu    chwała  !    nie  mam  się  na  co  n8kar;^ać.    Teat,  %  b^ 

'  i5.  (ftdtt  lob!  Bogu  dzięki,  uratowaliśmy  go  przecie* 
/.  54  c,  2).  3.  Chwała  bogu,  źem  się  pozbył  natręta* 
Mori.  65,  4g5.  Chwała  bogu,  ie  przecie  poszedł!  Teat, 
bi  c,  C  a  2.  -  WyArzyA,  OBoie  komui  iui  ufać!  Past* 
K  111.  Wielki  boże!  Teat.  12  5,  i34.  Móy  boie,  mi- 
ły bgic ,  ial  się  boże  ,  ttteiw  ®Ott  !  iMct  ®Ott !  ^Ott 
et&aftlte  ftd^I  Ale  miły  boie,  ie  się  to  cnota  nigdy  nie 
utai,  Boh,  Kom,  1,  54 1.  Poial  się  boie.  Zab»  12,  4o5« 
JCoff,  -  Paszks  Dz,  65.  Widzi,  ial  się  boie,  ii  woysko 
trawę  ie  ze  głodu.  Bardz,  Luk,  gS.  -  Podobnie :  Moie 
left  osztifl ,  iakoi ,  panie  boie  odpuść ,  1  t  oczu  mu  patrzy* 
^eał,  26  c,  8*  Dał  nam  ekonoma,  bóg  mu  odpuść,  człe- 
ka niedobrego*  Teat,  54  c.  Ca.  -  J.  Przysięgi  i  klątwy  : 
Przysięgam  bogu,  przysięgam  boru,  ut  religiosiores  so^ 
łent,  ne  in  vanum  accipiant  nomen  (inde  nieborak); 
similem  mutationem  habes  nominls  diabeł  in  iabłko,  i 
bóg    świadkiem ,  bóg  wie,  dalibóg,  ®ott  Wfłf  !    fd    Wajir 

®ptt  (eBt!  ®0tt  ift  tttcln  ^ettge  !^ora&.  pjiMom,  |>$U 
fal!^ara  to  f  HoCit ,  pfi^dmajp  iioji ;  Sioc-ac.  pann  bo^tt 

^tifant^  ptifa^attl.  n«  p.  Bóg  świadkiem,  iem  cię  nie  po- 
znała. Past.  F.  i43.  Boga  mam  świadka.  Bardz.  Luk* 
3,  64'  Mam  boga  za  świadka.  Tent.  49  b,  65.  To  mó- 
wię, bóg  wie,  t  saraćy  ku  oyczyznie  miłości.  P,  Kchn. 
jer.  264.  Bóg  widzi,  ie  ia  o  tdm  nie  myślę.  Mon.  74, 
i42.  Jak  bóg  w  niebie,  wicce'y  nie  mamy.  Teat.  8,  67. 
et  -54  b,  39.  Jak  mi  bóg  miły.  t.  28  b,  24.  Jak  boga  ko- 
cham, iak  sobie  dusznego  iyczę  zbawię  lia,  niech  rai  tak 
bóg  miłościw  będzie.  ^a«.  73,  547.  Niech  mię  bóg  (ka- 
rze! Teat.  28  b,  73.  Boday  mi  tak  bóg  dałt  Oss.  Wyr, 
Tak  mi  panie  boie  dopomoi,  wyraz  uroczystiy  przysię^ 
gi  >  fO  Waf^t  mir  ®Ott  ^etfe.  *Jara  tego  uczynku  niewi- 
nicń  ,  tak  mi  boie  pomoi  f  wszyscy  święci.  Szczerb. 
Sax,  338.  //.  Przenośnie :  Pan  Bóg  s  ciało  i  krew  Pań- 
ska ,  unfer  Ąm  ®otr ,  bad  f^,  ©aframrnt ,  bie  g^weilSite 

i^i^ftie*  n.  p«  Szylwachy  ,  postrzegłszy  xiędza  z  panem 
bogiem  idącego,  do  broni  wołaią.  XaW.  I^ar.  ló. 

l*Dchod  :  5c>^^l ,  boginie  bogacić ,  ubogacić ,  źbogacić, 
bogacz,  bogactwo,  bogaty^  ubogi,  uboztwo  ,  uboiyć  ; 
bógarodzicą:  bogdan,  bogday^  boday,  bogoAoyny,  bo- 
goboynoćć,  bogobóystwoy  bezbożny,  bezboino/ć,  bezbo" 
iniA)  bogochwalca,  bogomodlca,  bogomódlstwo;  bogo^ 
myilność,  bogomyćlny\  bogonośny ,  Bogory  a  ^Boguchwał  ^ 
Bogumił f  Bogumiła,  Bogusław,  bogosłow  ,  bogosłowny\ 
boiić  sic,^boiyszcze,  boiek,  boieczek,  boię,  bozątko, 
boiec  ,  Bożena,  bożki  ^  Sóiy  ,  boikować  się,  boinica^ 
•  boiniczy^  bożogrobca t  Soiogroóski ,  boztwo,  Boiydar  ^ 


BOG.    -    3OGACIEC. 

łożysko  i  nabożny ,  naboznofć ,  naboie^stwo  \  poBczny^ 
poboinoćć ,    zboże  ,   zboiowy  ;    Nieborak ,    nieboraczek  , 
nieboraczka,  nieboga,   niebożę,  nieboiątko* 
i.,  BOG,  BOH,   u,  m.  rzóka  w  Polszczę.  Wyrw,  7,  21. 

Klecz.  Zd.  g.  e(tt  Ślii$  in  ^abcUen. 

•♦BOGA,  i,  i.  bogini,  bie  0>ttlll».  Słowa  tam  uje  byto 
•łychać  o  bodzc  Palladzie.  Pot,  Arg.  44 1.  BOGACIĆ 
czyn  nied,  zbogacić ,  ubogacić  ,  dok.  ubogacać ,  bogatym 

czynić,  Boh.  toftatiti,  gbo^atlti,  cbo^rttttf,  0^D^co»atl; 

Slovac.  obotfACUgi;  J^o<fn.  bogatiti,*obogatiti  *,    Vind.   obo- 
gatit,  pobogatiti;  Sorab.  I,  WObO^atjiim;  Rog>  obbogatti-. 
ti ;  Croat.  obosatujem  j-  RoJJ\  6oraniHmB,  oSoraminnB  , 

o6oranjamfc  ,  oaoAoniiimB  ;    tfldb   tuacb^n  /  beteicbcrn* 

Woyna  iednego  zbógaci ,  a  fto  ich  auboiy.  Rys,  Ad.  74- 
Krawca  bogacą  utratnicy.  Gorn.  Sen,  485.  Gray  w  ko— 
ftki'  cały  dzień ,  te  liie  ubogacą.  Jabł.  Ez.  9 3.  Jehowa 
uboży  i  ubogaca,  Budn.  ^am.  2,  7.  Twoi©  »ą  Panie  bo- 
gactwa, ubogacayie  tych,  co  cię  miłuią.  Módl,  Od,  lay- 
Ubogacił  go  bóg  w  bydło ,  w  sługi ,  w  słuiebnicc.  Sk,  Zyw^ 
t,  245.  Bogacić  się,  zaimek.  (i(b  tetdd^rtll.  Kto  cię 
prędko  zbogaci,  cnotą  tego  przypłaci.  Cn.Ad.Sj*  Wszy- 
stko rychło  ile  utraci ,  kto  się  rychło  źle  zbogaci.  £rn, 
l58.  Sromota  t  ubogich  się  bogacić  Paszk,  Dz.  la* 
Ro^  pa37KKiti&cfl , ,  paaiKHB&niBcii.  -  Bogacić^  ięzyk,  bie 
®|nra(^e  betel(^ern«  Wolno  bogacić  ięzyk  słów  nowych 
funduszem.  Kor.  Hor,  5.  -  BOGACICIEL,  a,  mi  bo- 
gacący  kogo  ,  Vioff.  eorairtptmeAB  ,  oCofamHnieAB  , 
bet  S8erei(^etf r  ;  w  rodź.  ieńsk.  BOGACICIEUtA ,  i  , 
bie  aBetei<^Ctinn.  BOGACIE  przysłk.  ob.  Bogato.  BO- 
GACIEC,  niiak,  nied.  zbogaciec  dok.  bogatym,  się  ftad, 
Boh,  befKtrWflllrt,  jbOCfltnauti  \  Cyóat,  bogateti,  oboga- 
teti ,  Carn.  wogateti ,  'Vind.  bogat  gratati  •,  Ro^.  dora- 
ni^feniB,  ttid}  Wftbeit.  On  był  ubogim,  a  Ja  tuam  bo- 
gaciecM  Birk.  Gł.  K.  5j.  Przemysłem  ludnie  bogacicią- 
Smótr.  Lam,  i4.  Robotnik  piiany  nie  zbogacieie;  Biał^ 
Połt.  199.  W  zazdrość^  nie  w  pifjniądze  zbogacieliśmy. 
Warg.  Wal  100.  BOGACTWO,  a,  n.  ogólnie  doda- 
tek 5  skarby ,  dobre  mienie  5  (  przeciwn,  uboztwo ,  chu- 
doba ).  Boh.  bO^atflwi  ;  SoraB.  2.  •  bOgtttftWO  f  Sorab.  I^ 
bpCatjlmO  ;  Bosn'  bogaftyo  ',  B^ojf:  -ebramcmBO  5  Croat. 
bogadztYo;  Carn.  wogatfttu,  wogatya;  Vind.  wogattftvu, 
bogaftvu,  bogatiniłim ,  bogatia,  biegu,  blagoviftioH »  Rfl^. 
blago,  n4hogljak;  bet  gicfc^tCltm.  Nir  iest  ci  to  boga- 
ctwo, mieć  dość  srebra,  złota-,  Lecz  bo^gactwo,  gdy  c«le« 
ka  rządzi  sama  cnota.  Zegl.  Ad.  55.  Prat^dziwe  boga- 
ctwo, ieft  bogactwo  dowcipu.  Boh,  Kom,  4,  i44.  Wszel- 
kie dla  ludzi  bogactwo  znaydzie  się  w  ziemi.  Przestr, 
10.  Bogactwo  iedzie  sobie  na  wozie  wysokim  ,  Córka 
iego  pycha  siedzi  przed  nim  %  bystrym  okiem  ,  Fortel 
woźnica  ,  chytrość  i  drapieztwo  konie,  A  lichwa  pani 
flara  zworkami  na  łonie.  J.  Kchan,  Dz,  5 12.  ób-.  mam- 
mona.  Bogactwa  szczęśliwym  nie  czynią.  Oss.  Wyr,  ( «^5- 
pieniądze).  Bogactwo  ięzyka^  obfitość  słów,  wyrazów, 
sposobów  mówienia ,  i  t«  d.  J*  Bogactwa ,  części  poie- 
dyncze,  z  których  się  bogactwo  składa,  skarby,  (Kełcb^ 
tbdtnet  I  6<^d(e.  Nie  znalazł  u  niego  ie^no  bogactwm 
chrześciańsfcie,  ksiąiki,  księgi  święte,  figury  krzyża  S. 
i  t.  d.  Si.  Bz.  a5i.  ♦$.  Bogactwo  czego,  wielkie  mbós 
twa,  doftatek,  eitte  gr0#e  O^llde.  Wszyftko  złoto  i  sre- 
bro,  któregd    tam  wielkie   bogactwo   było,   wybrał.  .S*. 

Dz. 


BOGACZ 


BOGAfy. 


BOGD/  •  bogob; 


tS7 


Djt.  1 1 1 8.  •  BOGAC0;  a  j'  m.  'csloWiek  btf^aty ,   (  prtee, 
diody  pachoTeł: ,  chudcus^ ) .    BoŻt;  ^0(<ić ,  bo^tdć  i   Slac, 
hogkUc  :  Carn,  wogktaj  ,  'irogatin ,  wogatin«  ;  J^oJT*  6o- 
raYb,  6oraninHa,  m&icJjrigHiiRb,  m&icfląian«vaA»HUftb , 
cin  0tei<^t.      Jok  ml^ózy    wschodniemi    bogacsami  sgota 
byt  naymaictnieysey.  Cfurołć,  JcS/^G,  C^ó.  Job).*    Bogacz 
a  fvnnia ,  po  śmierci'  zwierfynki   Cn«  Ad,  53      (  WLitwie 
i  aa  PoleSu  ogień 'Zo#]V  bogaczem  ^  od  Bdga   d^exo  nó-» 
mrae.  CAmiet.i,  %6*)yJhrzysłk.'Siopac»  %  Hiai  Iflt  ItOt 
tni  m  noflf  b/rti,  |«fO  tl^nbOhti;  i  bogacz   tylko  dwie  ma 
w  nofie  dziurki, <  iA  nbogi.     Slopcc.  CO  I0AC  Mi^C  ttii ,  tO 
Oać  lUdt  fi  %&%& ,    im  Wiccey  bogacz  lila ,  tern  wiccey  mieć 
iąda.     BOGAC2KA,  i,  z.  kobieta  bogata,  BohM%M^\ 
<?«r.  fine  9{f i(^f •  Strętwiaycie  od  ftrachu  bogaczki !   x  Ltop, 
Jes,  5a,   11.      Wyszedł  z  domu  młodey  bogacakii    Teat^ 
43,  5.   ao.     BOGACŻOWSKI,    a,  le,   BOGACZOWY, 
a,  f ,  do  bogacza  naleiący,  bfó  Oleft^Ctt,  tent  fKeid^^n  )ni 
flitl^ig*     Łazarz  pragnął  odt-obiti  ^     które  padafy  z  Aofu 
bogarzoTTego.  5e)l/.  Luk.  16.  (Me  tJOtt  be^  (Keit^ftt  Stft^e 
^rfftt}.      Mai^tno^ć    bogacz  owa    iaft    miafto    mocy    iego. 
1  Leop.  Prov.  18,  11.  Eiop,  5i*     Oni  nadgrodę   onc  bo- 
gaczowfką,  a  my  Łazarzowlką  otrzymamy.  Gil.  PJl,  ij<),6* 
•BOGAIA  y  J  y  i.  bogata ,  bogactka  ,  tine  fRtiĄt.     Jedna 
cftota  wszyftkie  te  przymioty  nadgródzi ,    Gładka »  fboyna  ^ 
bogaia  iednako  fic  rodzi.  Pot.  Jow,  49. 
BOGARODZICA,  y,   i.    BOGORODŻTGIBLKA ,  1,  i. 
Sorah.   1.  ^O^a  (SfrebfUjfffa;   Kinrf.  boshja  rodniza ,  boahja 
^orodniza  5  Rtig.'  bogorodiza,   bogorodna  djeyizza ;    Croat, 
bogorodicza ;     f  cc/.[6oI*opo4Ht^eAKHH^a ,  6oropó4ifHa ; 
Hojfl   6oroaanie{)£.        Nay^wlętaza   Panna  ,    bo   bóg  ńę 
prawy,   acz   w  czTowieczęńftwie  urodził  z  niey.    SA»  Zyw* 
a,  4a4.    Bogorodzlciolka  wcieloneg'o  boga  łodaiła*  Smołn 
Ap.  ISJ.   Sak.  Diisz.  lii.  Pimin.  Kam,  io6.   Me^Otte^s 

tf I4(rf rinst ,  l>.  S^titte r  ®6ttę^..    5  •  P^c^A  s.  Woyciecha, 

Łtdrą  przodkowie  nafi,  idąc.do  potrzeby,  śpiewali,  za- 
tsynai^ca  od  słów :  Bogarodzica  dziewica ,  Bogietn .  Ała-^ 
wioną   Marya.    Bie!.  Kr,  19.  Sk.  Zyw.  3,  aSa.    Birk.  Kaz. 

Ch.  a.  htt  ©^fitófgffang  bet  altctt  ffolen ,  ben  tnan  hem 
^.  5INIbrrt  ittfdjreibt  Vo/.  Leg.  i .    boGato  ,  BO- 

OACIE  >     *BOHACEE  przystk.  przymtk.  bogaty  ;    z  Ao- 
fiatkieni  ,  tefd) ,  rH(^(i(^.      Kościoły  budowne  i  bogacie 
nadane.  Podw.  Sion.  Q.     Bohacie  komu  nagrodzi<^«  Papr. 
Koł,  P.     Mogę  bogato  wydadi  córkę  za  mąź»   Teat.  5d,  c, 
5rg.  -     Obficie,    filnie,    wielce,    mnogo,    ftarf,    tZl&jMu, 
ffCt.     Poftrzelany  i  krwią  bogato  zarumieniony  ,    która 
%  niego  obficie    płynęła.     Birk*  Gł.  K.  b\.     Do  tego  tlu 
1  inne  cnoty  Wielkie  bogacie  pomagały.  Birk.  Dom.  68-  - 
Bogato  czego ,   doftatkienJ ,  etttJOi  lit  telĄettt  ^ddU ,   rt- 
1»ai  im  Itfbrtjlttf^     Tu  koło  mnie  koz  tyfiąc,  mleka  mam 
bogato ,   Mam  ^wieie  całą  zim^  j    ^wieie  całe  lato.'    Sim* 
Sie/.    1 7.     ♦•BOGATOMLECZNY ,  a ,  e ,    w  mldko  do- 
datni)  inU(^feid^«     Wypadło  iagnic  i  ikakało,   J  bógato- 
Biiec2nego  wymienia  szukało*  Otw.  Ow,  168.      BOGATY, 
a^  tf,  bogactwa  pofiadaiący,  dodatni)  obfitujący,  pienię- 
iny,    tfufty^,    (przectmn.   ubogi,    chudy)*      Bo?i.  Ibo^atÓł 
Slo^ae.  Hiatff    Ul^^tri;  Sorah.  1.  ^cCatĆ,   ^tm;  Sorab. 
a.  IcgtfH;   Siafon,   bogat;    Bosn,  bogat,  bogataSj    Vind. 
bogat ,  wogatt ,  bogafłen ,  b1agoviten  •,  Carn.  wogAi ,   bla- 
gOTit;  Bag*  et  Croat.  bogat,   blagoyit;     RoJ/l  6oramUii, 
ĄiHcTKtrHb  ':    tfłc^*     Nio  kto  ma  złoto  ,   ma  perły  ,   ma 
Tom  /. 


azaty,  Ale  J:to  aa  swym  prżeftaiej  bogaty*  ZtgLAcL  118* 
Bogatego  nie  majętnością ,   lecą  ttikromióną  mierzay  cbci-  • 
Wością.    CłuAdi  33.     {'iękna  i  bogata.     Teat,  19,  6*  3$, 
Bogate  źoiiy  mciór-.'  iak  aług  zaiywaią.  Boh,  Kam.  29X05, 
Sobaka  kosmaty ,   iemu  ciepło ;  pan  bogaty ,   iemu  dobrze. 
Dwór.'  D.  4i  ( dobrire  mu  ź   tym ,  źe  bogaty ;  la  z  tego 
'   nic   nie  mam ;   ni^hay  sobie  będzie  bogaty  ).     Bogaty  za 
ubogiego  hie  płaci.    Rfs»  Ad.  h,     Jm  kto   bogatszy,   <ym 

ikępszy.  Mącz.  stov.  It^aU  n'e  ttta  b^ft/  ai  tonojo  «Bu« 

btc^  %tUte*     Bogatemu  nie  trzeba  rozumu.    C/t«  Ad-  54. 
Bogatemu  wsssyftko  przypisuią^  ZegL  Ad.  a3.     On   nigdy 
nie  będzie  bogdty ,    Yind.  on  bo  bogat ,  kalkgr  pefa  rogat ). 
Człowiek  przednie   bogaty.   Sekl*    Luk>    18*     arcy  bogaty^ 
wielce  bogaty).  Rojf.  6oranieHSRiH  nieco  bogaty.    5- bo- 
gaty, bogactwo  1   doftatek   wydaiący,  kosztowny,  wspa- 
niały, H^latf  |>f4d^t{d,  reJdJ*     Bogaty  łup  z  nieprzyjaciela 
zdiął  i  Jowiszowi   ofiarował.     Warg,    Wał.   74.      Bogata 
nędza  ob.  ałherunt.     Niewładc*   iła  aądacli  fię  na  bogatą 
wymowę   zbieraią.  SA.' Dz,   12*5.     J.   Bogaty  w -co,  obfi- 
tuiący  w  co ,  (tn  tttoai  tHć}.     Bogaty  w  chłób.  Birk.  Sk. 
B»     Kraina  ta  była  w  męczenniki  bogata.  Birk*  Dom*  i58* 
Mąi  w  cAycb   przodków  bogaty.  Zab.  la,  8.     Miafto  to 
naybogatsze  w  iezdne.    Warg.  Cezi  gSi     J*  Bogate  pienią* 
dze  ,    wielce  znaczne  ,    fe^r  (tttff^tlKdJ  /    St%t  MtiĄtMĄ^ 
Moft  kamienny    zbudował   nakładem  bogatych    pieniędzy* 
Sk.  Dz.  a  o  3. 

BOGDAN,   BOHDAN,   a,  m.  Dadzibóg,   Toodor,    Fie- 
dof,  Doroteusz,  Dozyteus,    Teodoret,    Teodozy,    Deo- 
datusy  imięmęzkie,   Ż^ffetitU   7V««x.  1,  lo3.   JabtHer*'- 
Mon^    75,    588.    Chmiel.  1,  60,    o5.  Boży  dar).    .  Od  boga 
daniec.    1.  Leop.   2.  Reg.  al,    19.     BOGDANKA,  i,  x* 
Theodora.    Mon.  75,  588.     BOGDAY  ob.  Boday.     BO- 
GINI, i,  i.  BOGINKA,  1,   i.  zdrbn.    niebianka ,   boga, 
iwięcica  ,    BoA.,IiOJcn*e  ;    Vind.  boginja  ,   bogiza  ;     Carn. 
bogina;     Sorab.   a.   ^^^^ttcla\    Sorab.  1,   bol^OW4/  ^IłjtbO* 
tjttoa]    Croorr. boficza  5   Rag.hoiAz^'^  Boj/t. bosgica  ;  Rojffl 
6orHHfl  :     bie|®6ttfnn.   .  O  iwięta   moia  Jedyna  bogini. 
Pajł.  F.  a3a.     Koło  nas  ikakały  leśne  boginki  *    boieczki* 
Ńat.  Dz.  3,  5i.     Nimfa,   boginka.    l/rx.  Gr.  146.  Nimfy 
Wód  i  lasów    Etct.  pycaJiKH;    Bogini   deszczu,     Yind.  et 
Carn.  Marna.  -     Bogini  pracy ,  AgenoHa,  Carn.  Maraa.  -- 
Bogini  zboia  Carn.  Volufia,  Yoluta,   a  vol  medu/la  grani 
trittcei.  Bogini  wesela,  Wenera,JFcc/.xaAO,  xa4a  fo^-ład). 
BOGNA,  y,   «v  Jmię  matki  S.  Staniaława,'  niby  Boi*  na 
tobie.  Chmiel*  1,  60.  ffn  ^tlUttimt.   •BOGOBORSTWO, 

a,  m   £cc/.  6oroeópcmiBo ,  ^sofAo^hi  bet  ®6ttetfried' 

♦BOGOBOYCA ,  •BOGOUBIYCA ,  y  i  fn*  ScćL  5oroy- 
6iHiia  deicida  »so*rovo9 ,  htt  ®0ttedm6tbet»  ^ydom  bo- 
gotibiycom  biadał  Sitk*  Kai.   D.  li 

BO.GOBOYNOSC,  tó,  i.  czczenie  boga ,  BoA.bO^lbdgttOfl; 
Carn.  bogabojęshnol^ ,  Yind.  bogabojezhnoft ,  brumnoft, 
toshijflrah;  SoraS*  1.  H^KlMdriiO^CJ,  bobw^wujownofcji 
Pccf.  6oro6óK3MOcttJi,  6xaroBtipie,  6xarorófi"feHrtcniBO, 
erarorofil^hie;  i?o^6oro6oK3AiiBOcniB,  6oro6oHJHeft- 
MOCiUB,  SAaro^ócmie,  Me  ®tttc^futć^t  Między  cnotami 
wsayftkicmi  naypierwsza  ieft  bogoboynoid  abo  ^iątobli- 
wo^^,  przez  którą  pomnoienia  chwały  bozkiey  szukamy. 
Star.  Ryc.  A.  a,  6.  Boiaiń  boża,  icdnym  ałówkiem  bo- 
gobdyno^^.  HrAJf.  Nauk.  H.  4.  porówn.  Religja,  Vind. 
bogazhallvu,  bogufliuhnoft,  relifiionlłvu  j   Rog.  boggoscti>v- 

id 


ise 


BOGOB.    •    BOGOD. 


nos,  boggosctHc*     BOGOBOYNY,  a,  e,  BOGOBOY- 
NIB  prMysłk.   boga   fię  boiący  ,   boga   cacz^^y  ,  pobożny, 
»boiny  ,    Boh.  bO|fabOft1SÓ  ;    Carrir  et    Vind,  bogabojezb, 
bnunen  ,  bogabojeabcn  ;    Jla^.  bogabojeccki ,  bogoctóyni, 
boggocjaftoTni  ^   Rof.  6oro6oiiaxHBMii,   6oro6oH3HeH- 
iiun,  6xaroH^craHBMH ,  6xaroYecniHVH ,   6orołccinH- 
BMń;   ifcci.  HecmRBiJB,    eoroGojUAUBUsi  i   Soraó,  i. 
*0(>UftWtti0»«e  5    <?«'■•  ftOttCifiird^tlg.     ModUtwa ,    ialnmina 
ł  inne  bogoboyne  sprawy.    5*.  Zyw.   i,   64.      Bogoboyni 
twoi   rOŁweaelą  fic.     Budn.  Pf.  119,  7^-       ^ywot  wiedli 
bogoboynie.     Prot.  Jał.  A.  a,      Bogoboyni©  iyć  ,     bo- 
goboynym    bydź  ,       Eccł.   6xaroroB^Jiiiia  ,     6Aaroro- 
B'feiiHcraBOBainw  9    Rojf,  6xaroHecinBOBani£. 
BOGOBOYSTWO,  a,  n.    £cc/.  eoroy6iKcraBO,  deici- 
dium  &f o«r(»v/a,  Ut  ©OttelmOtb-  Nie  byto  wicksacgo  grze- 
chu   w    świecie   iako    bogobóyftwo.     Lac^  Kaz,   1,   76. 
»*BOGOBY  TNY  ,    a  ,    e  ,    boga  bytności%  aaszczycony, 
mit  ®f tte<  ©egenwart  etfńttl.     Ty  dziś  iui  odpoczywasz 
w  bogobytnyip  niebie.  JCmit.  Tr.   C.     ♦BOGOCHODNY, 
a,  e,     Eccl.  6oroxdAHUiS,    Deo  peruius,    ^so^aSt^oSf 
9011  ®itt  bfttetem     ♦BOGOCHRONNY,  a,  e,    Roffi  et 
Eccl.  6oroxpaHHMHii  >  &f  o^oXaiiro* ,  od  boga.  ftrzeiony, 
«0n  ®Ott  M*ftW.     BOGOCHWALCA ,  y ,  w.   wychwa- 

lacz ,  wielbiciel  boga ,  fili  0otte«9ere(rer ,  (StlMMi^td^ 

fet,     BOGOCHWALENIE ,  ia,  n.   £oc/.  6oroxBaxeHie. 

(/a.,  hymn),  bU  (&9ttti^ttefftuH ,  £o(preifung  (^otte^. 
BOGOCH  WALNY  ,  ♦BOGOCZCIWY  ,  a  ,  e  ,  czczący 
boga,  ®Ott  9m(frenbf  Ua^.  boggosctoyni ;  £cc^  6oro- 
HmiiBhin  ,  Subjlant.  6oroHeciifHBeisb  »  czciciel  boga. 
6oTOY<$ciiiByio ,  6oroY0y ,  ^to^tfiU ,  czczę  boga.  60- 
roHecmHbia,  ^soitnrof  ^  «  -O^o  honorcUuSt  injlar  Dei 
honorandus,     BOGOCZŁOWIECZY ,  a,  e,   należący  do 

bogoczf owieka,  ® ottmenfi^  t ,  bett  (Bottmciif(^en  bettefenb. 

Jezus  Chryftus  w  równey  chwalebności  ,  bogoczlowieczey 
osoby  sprawą,  z  oycem  ufiadt.  Smotr.  Lam.  aog.  BO- 
GOCZŁOWIEK,  a,  m.  Eccl.  et  Rojf.  6oroHexoB%Kl>, 
^ef  ®Ottni^nfd^,  S.  Pawet  nie  dzieli  Chryftosa  od  czło- 
wieka ,  ale  z  bogoczlowiekiem ,  to  ieft ,  z  bogiem  i  czło- 
wiekiem Fanem  Chrydusepft  bydż  żąda.  Smotr,  EA.  29.  et 
19.     *BOGODAR ,  u  ,.7n.  Roffl  6oroAap'!e ,  6oroA^peHie, 

dar  boży ,  ®0tt««gf f<^enr ,  ®otte^a»e*    •bogodarny, 

a ,  e ,  od  boga  darowany ,  Ro/f.  6oroAapHikiH  ,  DOtl  0Ott 
gefd^etlU.  ''BOGODAYNY,  a,  e,  Rojf,  6oroAaHHUH,  od  boga 
dany ,  VWl  ®Ott  gfgebcm  *BOGODOGODA,  y,  i.  Ecci. 
CoToytÓĄie ,   ^sa^ffWa ,  deo  placendi  cura ,  ftaranie ,    by 

bogu  Ef  podobać  ,   bie  dottdefittigfeit ,  hai  Qe(trebrit, 

0Ott  (U  g^foSen,  6oroyroAHua ,  deo  placeru  ^td^ttot^ 
0f  ttgefMid*  6oroyro3|CAax> ,  deo  placeo ,  ^sa^cs-śca.  *B0- 
GODÓPUSTNY,  a,  e,  EccL  6orononycmHiaH,  6MBaio- 
qłiK  no  6o3K'ieMy  nonyigeHiio ,  z  dopuszczenia  bożego 
cdaraony  ,  auf  ®otted  dulaffett  gefc^e^^eil.  "^BOGODU- 
CHY,  a  ,  e,  EccL  6oroAyxHOBeHHUH,  deo  afflatus^ 
^eonvivtQf ,  natchniony ,  gotttefef It  *BOGODZIELNY , 
a  ^  e  ,  EccL  6oroADaiexbHUH  ,  A^HcmByio^iii  no 
BX'iXH'iiO  6o3KecmBeHHOMy ,  przez  boga  dzialaiący,  g(tt? 

UĄ  viixtęnh,  but*  ®ott  loirtfam.    ♦bogodzietnosc, 

ici  ,  i.    EccL   6oro»iaA'ie  ,   ^corcity/a  ,    diuina  sobolet  ^ 

©otte^lnbfłaft ,  ©otteólinber.     *BOGOGllAD  ,  n  ,  m. 

£cc/.    OororpaAb,    d^f»woX/y,    boże  miallo ,     ®Otte^(łabt* 
BOCOlAWlCliiL ,  a,  m»  EccL  6o^oaB«I^e^Ł ,   ^eo^ay- 


BOGOL     -    BOGOX.i 

T«e ,  obiawiacz  boga  >  ber  9^tU$»ttUaM%tt^  BOGOT  A.- 
YaENlE,  *BOHOIAWLENlB ,  ia,  n.5.  Ro/f,  GoroK^ 
BA^Hte ,  trzech  Królów  dwicto ,  Epiphania  »  bie  (Scfibel: 
ttttng  Ć^rifti.  Święto  Theophaniarum ,  po  Ruiku  bo- 
choiawlenie.  Sak.  KaL  B.  3.  Smotr.  EL  8.  Pimin,  Kam^ 
101.  -  Rojf.  6oroJiBX^ncBia  trzechkrólowy ,  1bXt%''SA' 
y\^'.  *BOGOIĘZYCŻNY  ,  '^OGOMOWNY ,  a,  «, 
EccL  6oroJi3iii^eHB ,  &«o/X«#rrof,  bożym  ięzykiem  mó- 
wiący, mit  ©otteg  ^nnge  ^recbenb.    *bogoimiekny, 

a,  e,  EccL  6oro]iMĆHHua^  J^cpvv|«or«  od  boga  zwany, 
boiym  imieniem  nazwany,  gitt(i(^  bettilllllU  OoroHueHie, 
»covv/m)«.  *B0G0KRADZCA  ob.  Swiftokradżca.  BO- 
GOKSZTAŁTY  ,  a  ,  e  ,  EccL  eoroBHAHblu,    ^tofiS*ir, 

gottgeftaltet  ,^®ott  4^iili<^.    bogolubiec,  -  bc»  ,  m. 

Rojl  6oroxio6eub>  A^.  bogogljubnik ;  Da/,  bogi yubn i k  ; 
Groaf.  bogolyubitel ,  bogolyobnik ,  s  lubiący ,  kochaiący 
boga,  bet  90tt  Uebtt  ^  ^Ottliebet.  Prawdolobrami 
i  bogolubcami  ponazywali  fię,  ale  prawdziwie  są.  krzywo- 
stówcami.  Smotr.  Ap.  81.  BOGOLUBNOSC  ,  ści  ,  i. 
kochanie  boga  ,  bie  £lebe  %Vi  @Ott  ,  RoJf,  6oroA]D6ie , 
Rag.  bogogijubnos  ,  bogomillos  ,  bogogljubftvo  ;  Croati 
bogolyubnoszt  ,  bogolyubsztvo.  BOGOLUBNY  ,  .  a  ,  e , 
BOGOLUBNIE  przyslk.  RoJf.  6oroxio6ilBUK ,  boga  ko- 
chaiący, ©ottUebenb.    bogoma^drosc  ,  ści,  i.  RoJf. 

6oroMyAp'ie  ,  M^ojop^a  ,*  luaiomość  rzeczy  boiy eh  ,  bic 
®ottf^»eigbeit.  BOGOMU^DRY,  a,  e,  Roff,  eorojiy- 
Apud  ,  gbttlicbweife  ob.  teolog  ,  bogoslów  ,  bogomówca. 
*BOGOMĘZKI  ,  a  ,  ie  ,  bogocztowieczy  ,  ®0ttmenf6  s  * 
Jak  się  nie  mamy  zadziwi <^  bogomęzkiemu  twemu  porodzę* 
niu  1  Pimin.  JCam.  a5o. .  BOGOjyilLY,  a,  e,  bogu  przyiemny, 

<8ott angenebm;  gottgefdOig.  Zygr.  Gon.  288.   RoJJ,  6oroy- 

róAHUKi  Carn.  bogulub  i  Bosn.  bogomiUi,  ob.  Bogumił.  BO- 
GOMODLCA,  y,  m.  modlący  fię  do  boga,  Rag,  bogoraoglja, 
bogómolaz,  pomólnik,    RoJf.  6oroMÓxe]sb,  (r pielgrzym) 

6oroMóx&%iiRl) ,  ber  tBetet  an  ®ott,  ber  ©otte^anbeter. 

Prawdziwi  bogomódlcy  modlić  fię  będą  oycu  w  duchu 
i  w  prawdzie.  Budn.  Joan,  4,  a3.  -  W  rodź,  iensA. 
RoJf.  6orOMOXbKa  ,  6oroMOXiHu^a  ,  6(>roMOX£igiq$a, 
Bogomódlcą  bydź,  bogu  (ię  modlić,  Rojjfi  GoronÓAk- 
cmBOBamB.  •  fiOGOMODLNY ,  a,  e,  bogu  fię  modlący, 
naboiny  ,  ^it  ®Ott  beteJlb  ,  RoJf.  6oroMÓXŁHVU  ,  Rag. 
bogomohii.  BOGOMODLSTWO  ,  a  ,  n.  RoJf.  6oro- 
MOA&cniBO,   6oroMÓxie,   modlenie  fię  bogu,    btfl  iBetfn 

gtt  ®ott^    bie  f&nhać^t,    bag  ®eber.     Bogomodistw», 

za  mnie  i  za  inne  dusze.  Sk.  K.  N.  644.  Kaplańlkie 
bogomódldwo.  jfan.  W  z.  A.  b.  O  ceremoniach  i  bogo— 
módlllwie  flaroiytnego  kościoła,  Biat.  Poji.  9.  Boho- 
módlftwo.  Weresz,  Aiiow,  69.  BOGOMOWCA  ,  y  ,  iw. 
o  boj^u  mówiący  ,  bogosiów «  teolog.  I^Iecz,  Zd.  74.  bet 
©ottcggelebrte ,  ilbfOlog.  BOGOMDWNY,  a,c,  o  bogu 
mówiący,  teologiczny ,  tbeologif*  ,  OOIl  &9tt  tebenb,  EccL 
6oror,xaróxnBMK.  BOGOM YSLNOSC  ,  ści  ,  i.  EccL 
6oroM&icx'ie ,    myślenie  o  boiych  rzeczach ,  bie  ^ttt$4^ 

tung  gittltd^er  I^lnge ;  bie  ^efc^ulid^feic ,  bo^  bef<bauli(^ 

itbcn.  Jeden  flan  ludzi  zaleiy  na  samey  pracy,  drugi  na 
rządzie,  trzeci  na  bogomyślności  i  naboień£bsvie,  iako  du- 
chowni. Petr.  Et. 5o,  BawiU  fię  uflawiczuą  bogomyślno* 
ścią  ,  w  modlitwie  ,  w  podiach  ,  w  czytaniu  pisma  S. , 
1^ rozmyślaniu  spraw  boiych.  Sk.  Zyw.^i^  17 8-  BOGO^ 
MYSLNY  ^  a  ,  e  ,  BOGOMYSLNIE  przysłk.  Boh.  bo(9t 


♦BOGON.     -    BOGOR. 

n9(lQ99  Ecti,  6oroM«icAeHHfiiH,^  satopionjT  w  boga,  {n 
%tn^tt^tft,  US^nWĄ.  WMUryi  i  Marcie  dwa  żywo. 
td#  ludskich  na  kwiecie  kształt j ,  t.  i.  pracdwhego  i  bogo- 
toyilnego ,  nam  pokasuią.  Z>n.  ^.  3,  660.  h,  *B0GO- 
K ASIiADO WANIĘ ,  ia,  n.  /?o^6orono^paxaHie,  fta- 
r»ni€  fic  bogu  bydi  podc^nym,  Me  SftaĄ4J^un%  ®Otte^. 
••BOGONASLADOWCA,  y,  m,  J?c<?/.6ororto4pa3KainexB, 

ber  »ott  ita4«l>mt    ♦bogcnibnawidkik  ,  a ,  w.  i?o//: 

eotOM^Hasli Ae)sb ,  boga  nienawidcący ,  brr  ©OttC^^afTcr* 
6orOHeH'aBBCinBOB«xiiB  ,  boga  nienawidzied.  *BOGO- 
lilBWIASTA,  y,  i.  /?<>j(/C  6oroHe»"b«na ,  bogu  oddana 
paAiu-,  epitet  N.  P.  bie  ^OttpedoblC.  BOGONOSNY,  a, 
e,.  bogft  (w^ercu)  noazący  {RóJJ.  et^EccL  6oroHOCHiaH, 

iSoroHckefib  i  natchniony ) ,  ^tt  ( im  i^er)eit )  trfl^fnb. 

S.  JgAaćegD  dla  i«go  wielkley  mliości  ku  Panu,  bogono- 
Inyu  zwano.  SA,  Zyw.  i,  73.  Czemu  cię  tak  zowią,  rze- 
cze cesars,  bogonoćnyn  ?  A  on  powiedział:  kto  Chry- 
ileaa  w  aerca  nofr,*  kaidy  tak.  nazwań  bydi  może.  i&»  j4, 
*BOCOOBAAZIB ,  ^  śa^  n.  £ocL  6oroo6paBie,  »foru- 
gs^tf,  Dei  imago  ^  obraz  boży,  9oHe#  fdUh.  *BOGOOD- 
81EPCA,  y,  m.  J^o^^^et  £cć/.  GorooAcinynHfiKl),  60- 
rcomcmynHKKB  ,    który  od  boga  odiląpii  ,  odpadi  ,  fin 

«•«  0m  tfi^rfalltter ,  ńa  Mtrómtider.    W  rodź.  Uńjk. 

Ck>roonicłnynHiq|a.  *BOGOPODOBNOSC ,  -  ici,  i.  Roff. 
6oronoAd6HOCin»,  podobieńfl  «;o  do  boga,  bie  Clttt4[^tlli<^s 
f^it.  "fiOGOPODOBNY,  a,  e,  podobny  do  boga,  AoJT.^OTO- 
B0406iimfl2,  g»eti|llH^.  *BOGOPOIĘTNY,  a,  a,  £ccLQo- 
roDDcniBSiikiif,  od  boga  mogący  bydi  poi^ym,  ^roAif^iror, 
'  btH0Ottbftlll|It4u6qronocmńcHOcnA,  »eo\^4,ąa^,  *B0- 
GOPOSŁ  AN  Yy  a,  e»  12o)(/C6oronocAiHHUH,  od  boga  zealany, 
80te9c(€llbet/BOGOPOSŁUaZKY,a,e,*BOGOFOSŁUSZNI£ 
fTJtjM*  Jld^.0oranocAyiiiRUH,tl^tt9f|MfAlll-  GoronocAy- 
ina2lie,*b0goi>patu«zno^.  *BOGOPOZNANI£,  ia,  n.  poana- 
wąnie  boga ,  Mcci,  6orQnoaH«HieL,  btf  @0tte^et!«nntni9* 
•BÓGOPRZKCIWNY,  a,  e,*BOGOPRZECl\VWIE/>rzvj/A. 
M.off.  6oronpoi]UiBHMii,  bogu  fic  aprzeeńyiaiący ,  gDtte^s 
Mtbrif.  'BOGOPRZEPOWIBDNIK,  a,  m.  EccL  Aoro^ 
nponoB'K4naBb  r'  0«'d«D^9t;f  ,  jprzepowiadBcz  l}oga, 
bet  eettr^OClf llttbigf r.  *BOGOPfiZEYRZ£NIC ,  ia ,  n. 
srządJBoiP^  i>oa^  ,  £cc^  fiprocfiomf  ój^ 'ie  ,  ^^tte^oorfes 
|«Slg.  ♦BOGOPRZYIEMNY ,  a ,  e,  *BOGOPRZ\IEMNlE 
przysik,  Roff.  6qroiip'iKnuiUłt  ,  prsy«Bmpy  bogu  ,  (Sott 
«llgetir^  *BOGOPiiZYIMICI£L ,  a ,  m .  j£cW.  6oro- 
Dpl«iiettb>    6Qroop'ieMliiK}>,    Gn  ^f9ii%r»2  9  przylmu- 

iący  bo0a  ,  feet  (^Dtt  «ttfnimint,  d0tte^^e»irt^ct«    *BO- 

OORODZ£MB:»  ia  ,  n.   Rojf.  6oropo3KA^Hic,  rodzenie 
Jię  bo^»  <B^tte^.®eftAr(,  (ob*  boie  narodzenie).     6oro-    . 
poKAeuBUH ,  należący  do  boiego  rodzenia,  ^ttttt&t^ 
bntt  bctrefenb.     •BOGORODZICIELKA  o^.  Bogarodsica. 
BOGOBOJNY  ,   a  ,  e  ,    EccL  pxBiio6óxHiaii  ,  ró^ny 
i^ogu  ,  g0ttgld<i^     •BOGOROZUM,  u,  m.  £<;c/«  6«roy-  . 
ifTe,    6oropa8yMie»  rosum  boiy ,.  ein  gcttUc^er  iOtritutlb* 
ISoroyaiHUJi.,    C^fopaByaiHUiS  ,     Qr,  l^f^^;»v  ,    gktlic^ 
•erfUblbig.  .  *BQGjORUCHY,  a,-e»  ^ccA  6orcABaxcHiJi(, 
od  boga  porutzGi^ ,  Gr.  »eoV9«ro# ,  gittH4)  bmegl.    BO- 
CORYA'Aer^«  żeieaca  diuń«;od  ftrzal  odiamane^  iedno  do 
^dry,  drugie  na  dói  obrdcoae ;  na  hełmie  paw.  JCurop*  3^ 

7.  eitt  dDat^i^m. 

BOGÓRZA^DZTWO  ,  i  ,  n.  teak*acya  <    iJ^j^jC  6oroHa- 
m^tiit,   hU  itl>eoa«|ie«     BO^ORZA^QNYs  b,  e,  teoiUa^ 


♦BO GOS.  -    BOGtM. 


134, 


*B0C0SA,DNY,  a,  e,  ''BOGOSA.DNIE //ri:^^i».  od  boga 
sądzony,  EccL  6orory4HU^,  Gr,  »tó%9iVor ,  90K  ®Ott 
gfTttl^tCt  "UOGOSŁOWIC  i.)o6.  BłogoBUwić.  2.)  O  bo- 
gu i  bożyrh  rzeczach  mówić,  teologią  fic  bawić,  9011  ®Olt 

ttnb  gittltd^fit  Dtngen  ^anbeln  ,   ben  ^(eoiogen  mać^cn. 

■  Dziwna  rzecz  piama  S.  nie  bydź  wiadomym  ,  a  bogo^towić 
ważyć  fic.  Smotr.  Ap.  26.  Eccf,  6orocxoBcmByio  ,  60- 
tocAÓBAK)  ,  theológice  loquor  ,  Gr,  ^fo^oyc^.  BOGOj- 
SLOW  ,  a  ,  m.  1.  bogomówca  ,  teolog.  Kltcz,  Zd,  7^. 
Boh.  iBol^OflOID  ;  Garn,  bogayędnek  ;  Bosn.  et  Rag,  bo- 
gosloyaz  ;  Vind.  bogoruzhen,  bogpsastopeii  \  Croat.  bo- 
goslovecz  i    Roff,  et  EccL  6orocAÓBeub  ,    6orocAOBb , 

ber  ®«tte<ge(el^tte ,   Ł^eologc.    BOGOSŁOWlvY ,  a ,  e , 

teologiczny  ,  tffCOlOgifc^  ,  Rag,  bogoslóyni  5  Croat.  bo- 
goszloTui  j  Kmrf.  bogaananlki  ,  bogaslouni  ;  Rojf.  6oro- 
caóbob1>,.  eorocAOBHUH  ,  6orocAÓBCRiH.  Bogostowni 
mężowie  Dyonizyusz  z  Areopagu  i  Nicephorua.  SmOtr. 
Łam.  io5.  •BOGOSŁOWST WG  ^  a ,  n.  *BOGOSŁO\VIE, 
ia,  n.  teologia,  Boh.  be(0fl9»;/  bC^omtuweCtW]  ;  C/oaf. 
bogoszloYZUo ,  bogoznanztyo  j  Bósn.elRag.  bogohlovltvo  ; 
Slavon.  bogoalovica ;  Vind,  bogasnanAvu ,  bpgaalouje ,  bo- 
gonavuzhnofl  j^  Carn,  bogayędnoił ;    RoJf'  6orocAÓB'ie ,  bU 

©otte^gcla^rt^elt ,  ttjetlogie.    *bogosłuzenie  ,  ia, 

n.  służenie  bogu ,  Roffl  6ororAy7KeHie ,  batf  <^Ott  btenetl* 
Roff.  6orocAyiKHmeAB  kapłan  ,  bet  2)if uer  ®Ott€$.  *BO- 
.  GOSTWORZONY  ,  a  ,  e  ,  Ro/f.  6orocoinBopeHHNH , 
ftworzony  od  boga ,  90n©0tt  erfd^fffll.  •BOGOTOCZNY, 
a  ,    e  ,    EacL  6oronióvHUii  ,    cui  a  Deo  Junditur  ^   Gr. 

^to9cvTOf,  ton  ©ott  ierflie^tnt.    *BOGOUBlYCA  o5.Bo. 

gobóyca.  BOGOWIDZ ,.  a ,  BOGÓW  IDZC A ,  y ,  w.  EccL 
6oroBaAei(b,   6oro3ptilDaeA£ ,     który  boga  widzi,     ^eo« 

wptft ,    bet  €fe[>er  (Atittif    bet  ®9tt  Mt-    Bogowidzce 

Moyżesza  usłuchawszy,  Smoir.  Ap.  1.  6oroDiiAt)Hie, 
6oro3pt>'Hie  ,  fttonrCa.  BOGOWŁADZTWO  ,  a  ,  ». 
.  teokracya  ,  bogorządztwo  ,  i?cc/.  6oroA«p3KaB'i^ ,  RoJJ* 
eoroHa^aAie,  bie  Łl^eoeriltie.  BOGOWŁADNY  ,  a^  e, 
BOGÓW  ŁADNIE  przysik.  teokratyczny*  -Ccc/,  €ioroAep- 
KHMiiiH,  iiojgCeoroHaWAŁHWH,  ^K^WW*'  *BOGO- 
WODZENIE,  ia,  n,  EccL  6oroBO»weHie  ,  ^cftywy/a, 
.wodzenie,  rządzenie  boBkie,  ®otterteittt«g*  BOGOWY, 
a,  e,  boży,  @Otte^:  /  gittUd^.  Ze  zawsze  bog  razem  był 
pycem^  dla  tego  w  tym  wyznaniu  mianuiemy  z!ączone 
in^iona  bogowo  i  oycowe.  Kucz.  Kat  eh,  i,  3S.  *B0GO- 
Zl.A^CZNY,  a,  e,  ^BOGOZŁĄCZNIE />rzy^«. ,». bogiem 
połączony  ,  Roff.  doroco^enjiłiHMH ,  gottt^reint-  *^.P" 
GOZNANIE,  ia,  n.  poznawaiłie  boga ,  RofJ.  doro^Hanie, 

£cc/,  eoroBtA^Hic,  blr®ottetolenntmt/  BOGOZNA- 
WCA  ,  V  ,  ż.  znający  boga  ,  ber  (Sotte^etfeiiner ,  Ecd 

eoroBtUejil)  ,  &forv«W.  .  *B0G0ZYW  ,  a  ,'«  ♦  ^<'S* 
bogozir  ,  bDgoxivaz  ,    religiosus  ,    bogu   żyiący  ,  zbożny, 

poboiny,  ®ort  lebeot,  gottfeellg^  fromm.  BOGUCHWAŁ, 

a,  OT.  imię  męzkie,  Deoiaus,  Jaół  Her,  -  Mon,  76,  588. 

©pttlob,  eiii  sRdjinert  5f^ame  «)^.  Bogusław.    BOGUMIŁ, 

a,  OT.  Boh,  fld^i^mU  f  iniif  mczkie ^  Thtpphliui  ,  Tito- 
gratuu  iVł«j.  i,io3.  Jabi.Htr,-  Mon.yb,SSS.  ®OttUeb, 

ein  5WannersSW«iiie.     W  rodź,  ieiiA.  BOGUMIŁA,  y,-i- 

imię  kobiece,  Theophila,  Mon.  76,  588.  ®Ott(tebe,  etn 
8S}eibernaihe«  Za^pieway,  coby  trudnej  Bogumiły  Uszy 
lubiły.  y.Kchan.I)z.%^S.  j.a.)  Bogumiła,  ptak,  em^r- 
rUą  fUrin€UaLm.  btt  9timfiHt.  Tr.  (06.  BoguwBla) 

10   •  • 


i4p 


BOGU.    -    BOIAR. 


ęó.  Bogomiły.     BOGUSŁAW  ,  a  ,  m.  imię  męzkie  ,  »fo- 

%\ffr,  BogjJslaus  ,  (oó.  Boguchwał)  ,    tBogttlUtI*  ,  ©Otts . 

W,  €in  W«nn^««me.    Afon.  76,  sas.  CAmie/.  1,  60. 

'   BOGUWOLA  ,  i  ,  i.  ptak  ,  wilga  ,   wywielga  ,    Slavon. 
f   viigga,    ber  @0(bftnf«    C/i.  ta.  podrfowem:     Wywiclga, 

chloris.     BOH  ra^łka  ob.  Bóg  racSka.     BOHACIE ,  bogaci© 

q3.  Bogato. 
BOHATER,  BOHATYR,  a,  m.    Tatar,  behader,   Eccl  et 

Rojf.  6oraoiMpl),  xpa6peBB  ,  pMijapR,    BHinK3B,  cHAii- 

«jiKb  ,  repóH  ,   apóH  5    ^oA.  ref ,   Jfrbted ;  ^ł^roA.  3. 

tPĆr(^,  tifłar  ;  «Sprai5.  1.  tc'e^r<t  ;  V'^nd.  junak  ,  jenak; 
ICar/i.  junak  j  Bosn,  junak  ,  yitea  j  Rag,  junak  ,  ritea , 
hrabrenik  ;  Croat,  et  Slacon.  junak ,  vitez ;  Nurtg,  vite8  )  , 
walecznik  ,  rycerz  mciny  ,  ^€t  $elb.  'Bohaterz.  Xion, 
Wor,  24.  BOHATERKA,  i,  i.  BOHATEAZYCA,  y,  i. 
Hoff,  6orarnMpKa,|5or«^.  2.  m'et(6oi9a;  Km</.  junakinja ; 
Croat,  yiteiicaa ;  viteikinya ;  Rag,  yitezisa  5  Hung.  ritezn^ ); 
waiecznica  ,  lycetka  ,  Me  $e(binil.  Dtimna  bohatyrzyca. 
Stos,  Num.  3,  11.  BOHATERSKI,  BOHATYRSKI, 
a,  le,  należący  do  bohatera,  J)e(ben  c,  RoJf.  6orainMp- 
ćKiH,  6AarbAyinHMH ,  repóacKiH,  MpóHCKiH,  bmoik- 
senl)  ,  B36piHHMM  ,  BoaepaHHMit  ,  EccL  xpa6pciiiH  •, 
i?oA.  ^tbittftó ;  5ora3.  i.ticjerfU;  J5o*/i. rilescki ,  JTUjackjlj 
Rag,  yitescki  ,  iunaacki  ,  hrabrenflki  ;  Vind,  Wteshki ; 
Croat,  yitiikł,  yitefski }  //i/w^.  yitezloe ;  Carn.  jnnaahk^). 
Haftba  bohatyrfltie  dzieci.  Rys,  Ad,  16-  heroumJilU  noxą». 
Bohatyrikie  mcztwo  pokacuie  fię  w  pogardzeniu  właanego 
zdrowia.  Rirk,  Krzt,  34.  Bohateriki  wier<s  ,  tpoponia^ 
ba^  ijelben0ebi<^t  GoL  lVy»i..4Q3.  '  Homer  bofaatyrikiego 
wiersza  iell  autorem,  W  tyfiąc  lat  WirgilioAZ  poszedł  iego 
torem.  Dmoch,  *Szt,  58*  Bokaterfkie  czasy,  baiecene.  - 
Przystk,  bohatćrfko,  po  bohaterfku,  ^e(beillll4fi|«  "  Cnota 
ieft  prawdziwa ,  umie^  znofić  po  bohatyriku ,  a  czuć  po 
ludzku.  Mon,  69,  i54.  BOH^TEROWY  ,  a  ,  e  ,  nale- 
żący do  bohatera,  Sfd^tH''  •  Roff,  6oraaxupeBb.  BOHA- 
TERSTWO ,  BOHATYRSTWO ,  a ,  n.  umys?  i  poftępo- 

wanle  bohat«frikie  ,  ^eftettittutC  ,  j&eftengeifl:  f  ^efbempes 

fen  ;    ^^JT*  •' WtamupćmBO  ,♦  reponfcniBO  ,  HpóHcmoo ; 

^  Carrt.  junashtYU  *,  Rag,  junasctro  ,  hrabrenflyo  ;  Croat, 
Yit^dro-,  Vm</.  junakoaerzhnoft,  junakuoft;  Boh.  ffthinj^U 
Statd^ć  prawdziwym  iefł  bohatifrilwa  gruntem.  Żab.  13« 
ł53.  yr  duszy  tylko  wspanialey  bohatdrftwo  stynle, 
%  okrucieńilwem  złączone  w  niesławie  wnet  zginie.  Teat, 
44,'</.  6a.  Mon.  73,  45i. 

•BOHA.TY  d&.  Bogtfty.  BOHDAN  ob.  Bogdan.  ♦flOHO- 
XAWLE:PJIE  ob.  BogoiaWienie.  BOHOMAZ ,  a ,  w.  z  Roff. 
malarz  mizerny.    Mon,   76,   588.  N.   Pam,    ig,  103.    ffn 

elenbet  ^afjin,  ein  ©d^mlerer,  ^eUtgennectet*    *BOHO- 

MODLSTWO  ob,  Bogomódlftwo. 
)BOIAR,  BOIARZ,  BOIARZYŃ,  a,  m.  odboiu,  pierwia- 
ilkowo  bohater  ,  walecznik ,  woiownik ,  ttrrpriltld({4  ,  eUl 
^rieget;  etn  j^eCb.  Jezus  iakby  mocny  boiarzyn  nagoto- 
wal  fic  przebieiyć  drogę.  Wrobf.  Zołt,  4 o.  Za  owych 
czasów,  gdy  boiarze  żyli,  Bogowie  w  niebie  ladali  i  pili.  Jabł. 
£z.35.  ila^.'bojir,  jyojntk,  vojnlcjlr;  Ki/irf.  yojarin ,  dux 
'militum  ,  Cetrn:  Toj&r  ,  yojarn^k  s  panujący  ,  wtadzca  5 
fparn.  yojariti  s  panować;  RoJf.  6oApHHb  ,  6apHHb, 
wielki  znaczny Ipan,  6oHp^eMOKl) ,  CapneHORb  panicz, 
CoffpifiidHa  i   pańszczyzna).     Boiarowie  w  Molkwie  Pa^ 

nowie ,  znacfni  ssiacąto ,  {n  outjfUnb  :  gwf t  oome^mf 


fiOIAR.     -    BOIAZ. 

^erteilf  |0|iec  9(beŁ  Boiarowie  buesoi  ,  dumna.  Zot^ 
Mfir.'6o.  -  $.  Boiarowie  w  Litwie  byli  po^zedniczym  fta— 
nem  między  szlachtą  ą  chłopami  i  iedoi  byli  putni,  ktiirsy 
z  gruntu  woynę  stuiyH ,  dnidzy  stuikowie ,  do  usług  zaan- 
kowych  ,  woieaia  liflów  ,  wy  ci/kania  podatków  i.  t.  d, 
Siowo  Iboiatzyn  '  davf ano  w  przywilt iaoh  Fol/ko  *-  Hnikie jr 
szlachcie.    Czach.  Pr.   x,    3»6.    eitl  Soiot,    te  VM^tU, 

sK^ittelbing  |olf<i^  (Sbetaiami  niib  iB«itef.    Nnyzacnicysse 

imię  abo  uilawa,  abo  iię  w  boiary  a  z  boiariSw  w  chiopftwo 
ohtwoai,  Budm.Ap»  11.  Za  wolą  panów,  salachtyt  pn«* 
foźonych  i  boiarów  zieau  Litewikiey « •  •  Herb.  Sł,  657* 
Jeśliby,  który  człowiek  fUau  proftego  »  boiarayn  abo 
ciachły  .  »  •  Seat.  Lit.  379.  Potoremnego  oi  szła* 
phcica  brać  maią  48  groszy  ,  a  od  boiarzyna  putnego , 
człowieka  proftęgo,  i24.  ib.  i5i.  Boiary  putae,  któray 
z  liftami  ftarofiów  i  dzieriawiec  naszych  ieidią,.  Voi* 
Leg,  a,  ial35.  *J.  Gwałciciel ,  gwałtowny  człowiek ,  ncie- 
mięiyciel ,  eltl  ^emaUtl^U9it ,  <te  UnUtbtńatt.  Niechaj 
będzie  biikup  nienaganiony ,  nie  gwałtownik,  nie  faoMrzyn» 
ale  ikromny.  Zrru  PJt.  3,  4 14.  6.-  BOJARSKI »  a«  ie, 
do  boiara  naleiący,  in  Ołnlfiattb:  t^ttt  f^f^em  %M,  IfOC^s 
abelig;  Roff,  6o«pcK'iH«  eapcKOB  paniki;  iu^enf tu  uńb 

jBittbauett :  ubetig ,  geateteabelig ,  oon  lemcteeiii  Dtebrigm 

(Stonbe.  Prawa  boiarikie,  za  któremi  szlachta  w  Ukrainie 
wsie  lub  gtuata  ż  kor^Iycyą  obrony  znak&w  pofiada... 
A,  Zam.  116.  h$$  £aababe(red^.  Bóg  oczy  wysokie  i  ni©- 
wftydliwe  boiarikie  poniiył^  BirkiZam.^.  BOIARSTWO« 
a,  n.  godność  boiarika.  Me  ^mt^ft,  ^t  ^Utk  €tef^ 
f8oi«Cen;  w-Moikwie  aenatorftwp,  te  )9te#ftfnl>>  Mf  ^^ 
natotenwófbe.  Profili  posłowie  Mo&iawscylietmaaA,  ithj 
(ię  przy  boiarftwach,  to  left  przy  teliatorikim- powołaniu 
zoftałi.  Zołk.  Mter.  67.     $.  Stan  'salaehty  Rn&ley  i  Li- 

tcwikiey ,   bet  diufWfe  nnb  2(ttMif<t^e  9bel(l«iib,     3.) 

Zbiorowo  boiarfbwo  :  boiarowie,  IBOłiiretl*  BOIARZ  06.  Boiar. 
♦*BOIARZY,a,  e,  wóiowniczy^  bi  tłi  y,  walacjsny;  rycer&i, 
fdegerlfd^.  Ludboiarzy,prócazniewie^ałości,wszyAko  prze- 
pnszcza  młodzieiy.  Suis,  Num,  1 ,  39.  BOIARZYN  o^.  Boiar. 
BOI AZLIWIE  ,  BOIAZLI WO  przysłJk.  t)€IAŻUWY  ,  a , 
e,  przymiotn.  ikłonny  do  boiaini,  łatwo  fię  boiący,  da* 
iący  fif  łatwo  poftraszyć,  ywi  %vixi^t^mtńt  ^mń^t,  let<(^t 
fdr^tenb;  leiebt  fntd^am  j»  mad^en;  fnrcbtfiin;  SIópoc. 

b0ga)(l!9^  ,  bi^nilOC  )  Roh.  Hl\\X^if\  Slayom  bojazljir, 
llrashljiy;  Vind,  bojezhliu,  sbatliu,  zaglou,  zagony  Croat* 
bojarliy  ;  Sorab.  \,  ttaf[^19^ ;  Bosn.  ilrasciy  ,  plaseiy; 
Carn.'  zaj^liy  ,  zagdy  ,  zkgoyiten  ;  RoJf.  0OSSAb'b&[Hs 
'  cmpaxofidinittnf  ,  cmpamAH^BUH  ,  yxacxkBUa,  yxa- 
cmHBl),  aacmfiHYitBUH,  inpjrckHBftiif ,  pó6a7R;  EecL 
6oH3XiiBl),  cmpoxxifBb.  Różnica  ieft  między  boiącynt 
fią  i  boiailiwym,  lak  między  pirańym  a  piiakiem.  Pilch, 
Sen.  119.  Zowiemy  boiailiwego  włainie  tego^  kto  ma 
B  przyrodzenia,  ii  li^oia  fię ,  gdy  chroinie','bo«.  Gern* 
Sen*  391.  Co  po  boiailiwym  ftareu  ,  który  cod^eA 
nmjera  !  Sk,  Dz.  3o3.  Czegoć  6rity  -ręka  boiailiwo? 
Bardz.  Tr.  484.  Przfsł,  Shpac,  pef  ia^HtS^  Wk  fciU, 
«ej  b«ie*  BOIAZLIWIBC ,' -  wca,  ;*.  tćhóifc,  oBłowick 
boiailiwy,  trufla,  tilt  ^Ąt^mtf  ,  dli  $«fe  ;  Boh. 
b4)Kmec  ;  Słavon.  ftrashljiyac  ;  Rojfl  mpyeei ,  mpycb. 
Jak  bóiaźliwiec  oftatni ,  od  walki  oddalif  fię.  Jtarp,  3,  36. 
BOIAZLIWOSC, -  ści  »  d,  ikłonno^ć  do  boiaini ,  tchórzli- 
wo^. Me  fnt^tfumteit;  Bóh.  j^^^J^ft,  Hfilwitf  ftiffs 


BOIAZK    -    BOIEW, 

bojezhlivoft }  Croaf;.  hd;e8livost<,  bojacliToszt,  bojamioązt, 
stra«lili%'ott  ;  Aoff^  fSrOABMŚBoemh  ,  €fBpaxoaaiiiocniB , 
cinpanixHBOcin&  ,  yxac9k«Bociii&  ^  sacoil^HKBpćmB , 
pó6&ocinB  9  po6ociiiB.  Turkom  poipolita  boiailiwoid 
gromić,    A  gdy  fif  .im  saftawiM  y     gotuj  fi{  ich  goni^ 

BOIAZNyini,  i.  banie  fi^,  lękanie  6ę  c^ego,  MeglttC^t; 
Jl4g* b^^LMA >  RoJlbcROHhj,  Boh.  et  iS/op.  ^ieti;  «$bra6, 
3.  leiifn  ;  Sorah.  1.  Ib.Of^fCi  ^  feopO^bl  ;  iting,  boiascas } 
Bosn.  ftril^  ,  predanje ).  >  Uoiaiń  ,  niespokojno^  duaz j, 
myślącej  o  osym.  przjrsżfym.  Cyank.  Log'.  59^  Praypadf 
firach  i  botafn  na  wazy  (lek  lud.  3  Zreo/y.  1  Mach.  7,  18, 

.  (ftradi  i  traczawica).  Cofa  fię  przelękniony,  a  boiaźfi 
mn  blada  Zimaem  ko^ci  pfsedzyWa  J  lictf  oftada.  Dmoch, 
7/.  1,  6B.  Wielu  z  boiaźni  dobrych  le/l,  nie  z  niewin- 
noici.  Min,Łyt.^tlbi^,:  Wi^ej  tych ,  którzy  fic  botainią 
do  dobrego  przywodzą  ,  nii*  tych  ,  którzy  mifoicią 
I  prawdą.  Sk^  i>A  198.  Śolaźń  boża.  Panika,  banie  C\% 
boga,  cicaenie  boga,  bogoboytaość,  tk  ^ttffbt  ^C^  i^etCn* 
"Boiaini  wasPańikiey  króciuchno  wyuczę.  JTanc.  Grf.  3 ió. - 
Z  drugim  prxyp€idkiem  boiaźń  c^ego,  obawa  czegb,  hit 
ftttc^r  «ec  €tmi ,  bie  fBefOtgnif »  WÓyd,  ieft  boiaź6  z!e j 
sfawj.  Gorrt.  Dw.  271.  -  W  liczb*  m/i.  boiaini,  obawy, 
SeforiHiff  r  *4«im^tttłfff  Tf umącz  mi  twoie  «amy«ły, 
twoie  botaini ,  twoie  nadzieie,*  Suis,  Num,  3,  1 90/  BO- 
lAZNBSC ,  nUmk*  kiedak,  źbpiaźoiei!  doK  boiaźnym  fic  fta- 
wać  ,  utAiiH  \  fttt^tłam  »€tben.  Gdyby  czarei  nową 
o  tym  wie^ć  mieli ,  atidWuby.zbeiafaieli.  CĄodk.  JC/yfi.ho. 
BOIAZNY  ,  a  ,  e',  bolący  fię-,  Sorab,^  i.  htp^ni  ,  tras 
f^itoi;  Km<f.  bojesh  *,  ilo^  6o)l3AUBbia  ,  6ofl#HeHHUf«. 
Mli  fntt^t/  fdr^t«tb/  fUt^fam.  Jeaus  uczynił  apoftófów 
s  nieuków  nauczone,  z  boiainych,  bardzo  ^miate.  W.PJi. 
Mn.  34 1.  Dzika  koza  ieft  zwierzę  bardao  boiaine.  iSpycz, 
i42.     •BOIC  fię  oA.  Ba(!  fię. 

•BOIEC  o5.  BodfcJec. 

BOIEMriSKO,  BOIOWISKO,  BOISKO,  BOYSKO ,  a,  n. 
mieytca  bicia,  gdzie  fię  biią,  gdzie  co  biią,  gdzi»  mtótią ; 
!,)♦  boicwiiko  s  poboiewiiko,  poje  bitwy,  \^ai  &ĆflaĆlU 
frib;  Boh»  Ktgifft^;  Kćn</.  bijalishe,  bojaliah«,  bijeliahe, 
btfjifihe,  wojuralahe;  /{a^.bojnopoglje;  Carn.  wojyaliahe ; 
Rojjl  6op6Kq|e.  Przyezli  ai  na  boiowifko  ,  gdzi*  fię 
potkać  mieli,  i  Leop.  i  Rtg.  ł4,  ao.  Nazaiutrz  bitwy, 
król  po  boiiku  onym  ieidiący,  nyrzał  rycerza  leżącego^ 
Fapr.  G/1.1083.  9.)  Mieysce  młocki,  klepifko,  gumien- 
cayfko,  SeJU,  Math.  3.  bte  2)tefC^teiine  /  Me  iteiine.  Sorab, 
a.  tC«;  BDóćii  na  boiiku  pszeńibę;  i  Leop.  1  Faral.  a  1,  ao. 
( na  łx»iowiiku.  3  Leop, ).  Boiowiiko  ma  bydi  dobrze 
ntloczone  i  udeptane.  Crtsc,  i5Ó.  Na  boiowiflcu  ieft  ziar- 
no, «ą  tei  i  plewy.  Karrik.  Kat,  71.  Wiatr  uniefie,  co 
iadoej  wagi  na  boiftu  nife  ma.'  Vf.  PJi*  W»  ^9.  O  mloćbo 
moia,  o  zboie  bóyfka  moiego.'  Radz.Jh,  31,  io«  Mó^Wią 
to  chyba  na  boyflcti.  Q[fi  Wyr,  (cbłopi,  proftacy  o  tym 
gadatą  >  baby  na  ti-ecłe ),  f  *BOIOGROMNy ,  a ,  e ,  w  woy- 
nie  ftraatay  ,  finiftttlidf  \m  Sńt^t.  Boiogromna  dzie- 
woia  przybyH  ,  Mli  metutnda  ińrago.  Zebr.  Ow,  5o. 
BOIOWAC  czyn,  inłrarif.  nied*  boy  toczyć  ,   woio-9^ać, 

bić  fię  ,  frfegen ,  ^tieg  fi&i^ren ;  Boh,  (ogotoati ,  bogttgl  -, 

Vind,  bojoTat,  bojuyati-,  Corn,  woj^jem  ae;  Z>al,  roye- 
rati  ;  M-oJf.  panroBamB  ;  Ecet,  pamoGópcniBóBaiiiii. 
Łokietek  boiowal  a  Krzyżakami  męinie.  jPopr.  Gn,  1083. 


J30I0W.    «    BOK. 


i4i 


.  fortunnie  boipwać.  Skezkrb.SaaDfpru^f.  Przeciwko  muie 
wszyftkifcmi  fiUmi  < wemi  uftawicanie  boiuią*  Smotr.  Lam.  pr. 
(walczą,  fdm^jffji,  fitiiten)*  Ko^cIol  ńlm^ysEy  na^z  boiuiący. 
Biał':P/l, n^o,  Wys.  Kat.^Sg.  ecclśfia  milUartf,  -  BoioWać 
jna  kogo  ,  s  walczyć  przeciwko  komu,  nacierać  na  niego,  bić 

na  niego ,  mit  eltirtii  fimpfm ,  threltm ,  aiif  f^n  (o^gejjetr, 

)C^(^(aden ,     )^ll  Angteifen.     Synowie  Jmelscy  boiowali 

na  Filiftyny,    i   Leop,   1  Reg.   17,   19.    i  Leop,  3  Reg, 

ai,  iS,    Ruszmy  Aę,  ^pbiymyi  na  te  nieprzyiacie|e  nasze. 

•   Leop,  1  Mach,g,H'  (walczmy.  BibL.Gd,)  -     Boiowdć, 

woyflcowo  aluźyć,  źołdować,    .5trffg«^tei|(łe  ^Qn.     Życzy 

aohie  ten  bohatyr  pod  ^aszą  chorągwią   boiować.   Staś, 

Num,  I,  90.     J  któi  kiedy  swoim  io'dem  boiuie?  1  Leop^ 

1  Cor.gjf,     BOIOWANJlE,  -  ia,  /i.  woiowanie,  woyna, 

"•walka,    wojenna  stuiba,    ba^  Jtrlfgpj^en,    M  ^ttlfgeil,    , 

het  ^ampf,    bet  ^rieg^bleitf^.     Z  nieprzyiacielem  męine 

borowanie.  Faszk,  D?    io4.     Żywot  nasz  ninieyszy  boio- 

'  waniem   ieft,  na   fwiecie.  Hrbjl,  Nauk,  e,  7.     Mam  ofm- 

i  dzieftąt  lat,  a  trwa  we  mnie  moc,  tak  ku  boipwaniu,  iakp 

ku  chodzeniu.  Leop.  Joz,  i4,  ii« 

BOIOWISKO  ob,  Boiewiiko. 

BOIOWNICZKA ,  i,  i.  woiowniczka,  waleczuJca,  Vind, 
boiniza,  bojurauka,  blf  j^tfegerltttt^  ^Jittipfetintt.  Mądre 
i  mężne  boiowniczkif  Wys,  Kat,  34.  BOIOWNIK,  a, 
m.  woiownik ;    woiak ,    waleczni^ ,  rycerz  ,  bohatyr ,  iot» 

nierz ,  Ut  5t«eget ,  ^timpfet ,  ©Iteitet ,  ijelb^ ,  mtt^it , 

*  ®tfl^9X  ;   Boh.  bO^Oit^ttljf  ;    Dal,  yoyntk  j     Vind.   bolnik, 

•  bojurauz  ,  bojnyar  ;     Roj],  eoe^jl)  ,  patna^  ,  panjHif itlj , 
^cch   pamoeópejil).     Wielki  boiowńik  byt  Cezar,    ikrk, 

'  JCaw.  Malt.  B.  4.  b,  Naiezdriik  a  boiowńik  arogi.  Rey 
Ap'  57.  Przeciwł^o  heretykom  boiowńik  okrutny,  Birk. 
Pom.  9.'  Gdy  mocny  boiowńik  ftrzeie*  pałacu  a^yego, 
w  pokoiu  ieft  wszyf^to ,  co  nta.  Ząbk,  Mł.  92.  Pilnyią 
\  pracowitym  boiownikom  obiecaną  ieft  korona  ;BwyeJcztway 
W,Pft,Mn.^6^,  Przychodni!  Chan  z  wielką  kupą  boiowui-f 
ków:  Birk.  Dcm,  56. 

BOIOWNY,  a,  e,  BOIOWNIE  przystk,  do  boiu  zdatny, 
'  bitny ,  waleczny ,  ^eitUt ,  friegetif(^  ;  Vind,  bojoriten, 
*  boin,  bojurarfki,  boinizhen,  junaken,  yoifkazlien  ].  Ze* 
brał  wielkie  woyUco ,  w  którym  byTo  o  trzydzieści  tyfięcy 
Judu  boiownegp.  Stryik.  3o3.  Sto  tyljęcy  męźó^  boio- 
wnych.  Budn,  1  Jud.  8,  ło.  Henetoyjrie  boiowni.  BieU 
Kr,  1 2.     BOIOWNOSC  ,  -    ^ci ,  i,   bitnos^ć ,  walecanoić, 

&txt\tUttĄi,    rriegcrjfcfte?    S^efcn^    Capferfe{t;    Yind, 

bojovitnoft,  boinoft,  boinlzhnoft,  boinopridnoft.  BOIO- 
WY ,  a  ,  e ,  do  boiu  ffałeźący  ,  ^lęg^ j  .  Vind,  bofni ; 
Slavón,  bojni  5  R<lff.  6oeBUHf ,  6oHłibiH,  SapnrneA^HBin* 
K06  zawsze  ftaf  gotowy,  i  rynsztunek  nań  boipwy. dracA. 
W.  489-  iS^jk  boiowy  ,  ordre  de  bataille.  Jak.  Art.  a, 
'  467.  Boiowy  plac,  mieysce,  na  którem  ma  bydi  albo 
była   iłoczona  bitwa.    Jak,   Art,  3,   286.    ber  5«ll?pfrhCf 

'  baf(  ^4)((t((tfe(b ,  bet  ^<x\i\^U\i ,  bie  3Ba(f(ft4tr.    Na  placu 

boio\Vym  umierać.  Birk.  Podz,  6.  Ko^cipt  hoiówy,  padw, 
Sion.  C.  ?.  BOISKO  ob.  BoJe^yiflęo. 
JBOK,  u,  m.  Boczek,  czka,  m.  zdrbn,^  owa  czę^ć  u  zwie* 
rzęcia  ,  która  z  obu  ftrou  żebra  okrywa.  Kluk,  ^w,  j ,  48, 
ftrona,  bie  ©efte,  bie  %U^U ,  (porówn.  Ger.  Me  ®afe^ 
bie  fB^dfe  f  Carn.  boka  ,  bóh  f  poleć)  ;  Boh.  et  Stovaćf 
boi;  Sorabf  X.  et  2.  bof  CSorab^  3.  bofi  ?  pierfi);  Croat, 
bdk ;  Bosn.  bók  (Bosn'.  bocci  ^  boki )  *,  Rag,  book  \  Sl^v* 
bocfinc}  Rojf.   eosby  jEccl.  peQp6,  (06.  ^ebro).     Owce 


\ 


l43 


BOK. 


BOK  -  boł; 


w  legaminbok  odmieniali;  od^riosny  doTtflieni  na  ieóen 
bok  źawtM.l^gaią,  a  i»i  «i  do  wiosny  na  drugi.  Sten. 
ayi.  Przewracać  fic  2  boku  Qa  bok  (nie  módz  dsnąć). 
C>Ź7^  Wyr.  Mieca  praypasai' do  boku.  <  TtyarcT.  IV/.  tyi. 
.  Prawy  bok,  lewy  bok,  prawa  lub, lewa  l^nona,  czyli  r^ka. 
Na  prawtim  boku,  będąc  bitwę  zacsąi.  5^.  Dz.  byi.  (na 
prawym  fkraydle ,  auf  iem  ttĄUu  Jlttgel ).  Ufa  tobie , 
ie  go  bokiem  swym  ossancuieaz.  BirA,  Kan.  B^  b,  ( ikny- 
dtem,  sjicsytem,  zasłoną).  Artylleryą  mieliśmy  po  bo- 
kacb.  Jahi.  Buk.  N,  b.^  (po  (krsydlach,  po  obudwóch 
itronach).  £wa  nie  a  nog,  ale  n  boku  mfźa  byfa  wyicŁa. 
JCarnk.  KaU  a86.  (z  żebra  )b  Czuty  jiieprayiacielikie 
boki   szablę  iego.   Bitt.   R.  D.   3.    (dat  im  fię  we  zndki, 

wzifli  od  niego  po  bokach,  ^tt  IRthbfii  empfanbeti  U). 

.lYziął  po  boku.    Jabł.  Ex.  27.    (oberwał  kiie,  pl<gi>  (t 

(at  »a^  4uf  bU  9{Uben  bef ommen ).    Wara  wygadać  £ę ; 

bo  wziąłbyś  po  boku.  Zabt.  Fir.  4g.  Nauczył  mnie  dobrze 
polityki  teraznieyszey »  ai  mię  boki  bolą.  ^oA.  Aoiti.  1, 
3  56,  fioków  bolenie,  bolenie  boków,  choroba,  bd^Sfis 
tcniVe(b^  /  pleuritis  .  Basji,  bodac  ,  bodeagi  ,  probadi ; 
Croai.  tiszkaricza  ,  bochna  boi;  Rojf.  GOKOOOA^Hi^^. 
W  bok  koga  trącić  J^ras.  Pod.  3,  35.  Bokami  bić,  tnft 
(en  Jlanfett  f^tagen,  ob.  bić.-  Podeymować  boki,  pod- 
lawszy boki  chodzić  £  szumno.   Cn.  Th.  736.  nadymać  fię, 

bitf  iinn,  1t4  aufbtefen ,  <Ao^  no46i>Y«iffHin&ca  ,  ooa- 

6o^eHKaamBcs ,  npB6oHCHBin&cs.  Widząc  kapral ,  ie 
na  niczym  nie  zeydzie ,  wziął  fię  pod  boki ,  i  o  njc  fię 
więcey  nie  pyUl.  Ojf.  Słr.  1 .  ( et  ^tVXmU  W  %tmt  \VL 
Vit  Crite  )•.  -  Podeprzćć  boków  y  opatrzyć  fię  przeciw 
giodu  ,  fam9m  ^ujientare.  Mącx.  f!(b  t>Ott  effcn  ^  fttt 
efett^  f4ttigen,  ma^eil.  Obym  doAał  mięsa  tego  Podparł- 
bym iako  tako  boku  zglodn>>łego*  Papr.  JCoł,  L.  4.  6.  - 
Bokami  świecić ,  gołym  -bydź ,    nędznym  ,  odartym ,  Abgf « 

niffen,  sertumpt;  M<ft  nnb  (ungtig  fe^n.    Bokami  świeci 

iakby  z  niewoli,  Głód,  niedoftatek,  aź  głowa  hoW.-  Comp. 
Aled.^og.  Bokami  świeci ,  goły  iak  bicz.  Teaf.So^b.^.^ 
Za  boki  lirach  go  chwyta,  Tward.  Daj.  33.  ( (h'ach ,  na 
niego  biie ,  napada ,  ^ć^t^en  ńbftfilOt  Ibn  )•  Strach  wiel- 
kooki ,  Z  onego  cudu ,  zdiął  wszydkich  za  boki.  Grojch. 
IV.  256.  Widząc  Wezyr,  ie  w  swych  ucieczka  powfiaie, 
i  samego  ilrach  za  boki  chwyta.  Kochów.  Wied.  39.  - 
Ze  śmiechu  boki  rwać.  Teat.  31,  173..  ('pęka(5  Hę,  śmiać 
fię  do  rozpuku;  t»t  ia^OL  berftfll,.  p(a(fll).  Dziwno  mu 
było,  czego  fię  drudzy  z  śmiechu  za  boki  biorą.    Zab.  13, 

374.  Ifudz.  (fle  biriten  fi<b  bie  ©citrn  »or  l^acben).  Nie- 
raz boki  'zrywałem  na  to ,  co  on  plecie.  Zabł.  Zbb.  46.  - 
Bokiem  fiedzieć,  nieproflo,  DOR  ber  8eite  ft^K/  ofc^t 
grabę ,  nur  l^On  einer  @rltf *  Tak  byłem  ściśniouy  u  do- 
łu, iem  bokiem  fiedzieć  mufiał.  Krat.  Podjl.  3,  i3i.  - 
Bokiem  ,  przez  bok  ,  przez  boki  ,  przez  iebra  ,  90R   bfr 

.  €fitf  Iferau^ ,    burdl^  ^^  6ńten  ,    bnrcb   bit  SKtbben. 

Pochlebcy  ci  umieią  panom  wyiąd  sadło  bokiem.  Klon. 
Wor.  5B.  W  ten  czas,  kiedy  go  karmili  chlebem,  kno- 
wali taką  mu  ucztę  po  wieczerzy  sprawić,  ieby  mu  tam- 
ta bokiem  wyszła.  Cjf.  Str.    1.  -     Bokiem,  z  boku,  od 

boku  ,  puArónnie  ,  yott,  ber  Sńte  %tx  ,    9on  ber  @eitf. 

Nie  śmieią  w  oczy  natrzeć ,  z  boku  zdradziecko  podeyść 
jpragną.  Mon.  65,  119.  Od  Pruta  Orda  ftata  z  boku. 
jfabi.  Buk.  K.  3.  b.  £azano  las  rąbać,  aieby  iołnierz 
■skody  s  bok|U  m«  wziąL  Warg.  C€x.  Qi,     Bydi  to  moie, 


leli  i  6^  Ebokiinie  przeszkodo..  Opid.  Sat.  is,     Obar  r. 

.  ieśli  kto  z  boku  nie  słucba.  Boh.'- Kem.  l,  319.  (nie  pod- 

4  słuchnie).     Znby  fię  mąi  o  tym  ni*  dowiedział  z  b^ku. 

1  T€fif.    36,  e«  .^9.      Dobywały  od  boku  s  ^poszew  broni 

ewoiey;  Otw.  Ow.  i43«     O  bok  ,  obok,  obokiem,  podtr  , 

|US  <Ś«Ue/    .neben.      Na  .^tby    sutzcio  ^widział,  saiachric 

o  bok    siebie   fiedzącego'  rzemieślnika.    Gaz.  Nar.  1,  id*«. 

Za  ćo  nie  fiędziesz  o  bok  tainie,  nie   mam  azydfa  w  boku. 

Off:  Wyr.  -     Pod  bokiem,  fStsyboku,  blizko,  podle,  tuż, 

gleicb  'borne^en^  ti«^e;  an  ber  ®eite,  Bojf.  nocmopoHl>. 

Niebeżpieczeóftwo  prawie  pod  bokiem  nąm  było.  Pilch. 
Sali,  47.  Turek  coraz  to  bliiey  pod  bok  fię  nam  bierze. 
Pasz.  Vm.  1 33.  -  Bok  ,  do  bokn  ,  pod  •  bokiem  ,  prsy 
boku  7  naybliiszy  związek  ,  towarzyilwo ,  przyfięp ,  ^ette, 

0efe(rf<^aft ,  genaite  ^rrbiirbtitig ,  Cutritt    Bralem  ciebie 

do  pokoiu  i  do  boku  moiego.    Ttat.  19,  b.  33.    ( i(b  Ndbm 

Mcb  in  .mein  ^immer  nnb  ąnmeinf  .®rtte);   .szczęście  04 

ich  boku  poniekąd  odA-ąpić  jrbetaiou  Fur.  U[w%  A.  3*  d- 
.  (  od  ich  ftrony ,  partyi ).  Tymokrat  był  pod  ^Toią  boku 
mego  ptluy.  Jabł.  Tel,  187.  (na  krok  mnie  ląie odfląpil ).  - 
W  bok,  na  bok,  na  Aronę ,  AUf  bk  ^eiCe  /  .  feUluirt^. 
W  bok  dyszlem  mierzą,  zawrócę  ich*.  Teaf.  43,  cf.  Z>.  * 
Na  bok  kogo  brać  ,  na  ftrpuę  ,, odprowadzić  .od  drugich, 

elnen  auf  ble  Seite  nebtiiea.  Póyść  na  bok,  transL  lydź 
uchylonym  ,  auf  bie  €ieite  gefett  iNrben ,  isifiit .  grfe^t 

•  werben.     Skoro  fię  Alcybiades  u  niey  pokasat,  inui  poszli 
,na  bok^    Węg.  Mar.  1,  i4.    (ob*  w  kąt,    podła^V     Na 

..  bok  odrzucić ,  uchylić',  4tif  bie  Seltjf  legen  ,  lUTIlif  fe$eti, 
fabten  kffen.  Gdzie  idj^ie  o  MASfi^ęśliwięnie  twoie.  Urn 
wszyiy^o  na  bok  odrsucazau  7>4/«  39^56.  Vind.  na  Hran  , 
Roj".  pe6pOMl).  -    Na  bok!  ;  s  drogii  ufiępuy  na  (Ironę  ! 

«ttf  bU  Sette  !  ani  bem  ttege !  Sorab,  1.  mi  M  \    Nn 

,  boku  ,  po  boku ,  01  beC  Seite  ^    Vind.  odHrani ,  odsebuu^.  « 

•.  Po   bok  ,  bokiem  ,  wsdłui  bdku  ,  |«r  ®a|:e*    ^3iadł  przy 

ołtarzu ,  i   z   nim  wiele   tam  ilalo  prałatów  po.  bok  i  na 

czele.    Chełch,  Popr.  A.  2,  b*  "     Na  wszyftkie  boki  ,  na 

. .  wszyftkio  ftrony  ,  wssęd«i«  «  nnf 'tHe  @eiten  ,   nocb  ólKes 

•  Seiten.*  Mocno  na  waayftkie  boki  fię  umiąga.  TeaU  1^33. 
j.  W  Geomęfryi  ,  boki,  liniietrzy  ,  w  których  fię  troy- 
kąt  zamyka.  Geom.  Nar.  1,  i4.  bie  @eUeą  CUte^  T>teViM 
n.  f.  n^.  {ob.  równobok,  róznobok,  równolegtubok ).  $. 
Boki  iakiego  naczynia. ,  krawądi  ,  bie  <3citen  ,  ber  9iitnl> 
eined  4)ef4fe#»     Boki  galery  burtami  zowią.  Otw.  Ow.  585. 

Pochodź,  boczek,  boczny 9  bokowy ^  boczyć ^  poboczny ^ 
.   wyboczyć ,  zboczyć^. 
BOKAŁ  ob.  Pokf ł. 
BOKU  herb  ,   topor  >    ą  na  nij|i  brsyi  złoty.  Kurop.  3,  7. 

ein  "^^p^tn. 

BOKŁAK  ob.  bukłak.    BOKOWY  ob.  Boczny.    BOKWICA 
.     ob.  Bukwica. 

BOL,  u,  m.  przykro  uc^ucje,  raiące  nerwy ;  boleść ,  bole- 
nie, ber  ®cbmers;  Sorab,  3.  bobU  ^^t^-  Ć^QJ;  Croat. 

ból ,  boleczt  *,  Dal.  bolezan ,  bolnoazt  \  Rojf.  6aA&  (  60A- 
HKUa  infirmaryn  ,  .doin.  chorych  )s  Rag*  bóly.bpgljezan^ 
bohioa ,  bolea,  (  Rag.  bpol,,  boloTanie  »  Vind*  boi ,  .bo]e- 
sen,  boleshina,  nesdra^ję^  choroba)^  Ca/-^. beteg,  betesh  *, 
Craec.  fiokai  dolores  in  jpartu  ).  Ból  mały  ,  znośnym 
wielki,  kpótki  Cn.Ad.  4i.  BJI  nii  mocno  ścisnął  serce. 
Teat.  7,  33..  Ból  milczeć  nie  umie.  Cn.  Ad.  4i.  (co 
kogo  boli ,  o  tym  mówić  jnroli  )•     Gdzie  miio ;  tam   ocay  ; 


V 


BOL.    •     BOLEC. 

gdzie  ból  y  itm  r^e.  Rys.  Ad,  i5..  (gd«le  kogo  boli, 
tam  -i^ę  kladsie  ;  Ct<^t.  gdi  kogo  HkóH,  radsse 
onde  pipa  >  gdo  koga  boli  ,  rad  onde  rnke  detE  ;   Slóvac. 

(be  b0Uft  /  ttt  tttfa  ;  (be  mUo|l ,  to  oćl ).  Ból  |^owy» 
giowj  bolenie  ,  bei  So^jffc^mrtj  ^  ^0|>ff(^mer^it«    i^wrf. 

fiaTebol  ;  Siayon,  glaTobolja  }  .MccL  rA«BHaS  6ox'B3Hl, 
rxaao6oJl^ii 'ie,  -Głowy  ból  bywa  albo  catey  gf owy ,  iąlbo 
tylko  iedney  polowy  ,  a  takowy  migren^  sowią,  ^krz^ 
I^,  167.  ^orab,  Ł.  lOUml^td;  hetero  er  cmea,  Roffl  no^ 
xm6xkes  b^  głowy  8  podchmielenia^'  Boi  gtowy  cierpię^ 
MecŁ,  rAjŁBóio  6oMd.      Ból  sęlaów ,   $^nfiimtti»    Bole   . 

przy  iwrodieniu ,  bU  ©f  butt^f*merien ,  ble  SBe^en ;  -Ro^, 

nomyru  ^  inepcxąąini|i.  {  i^cc/.  6oxcaHO{:o}KAeHie , . 
npoxi)saiH*ie  ;  Ki/k/.  rodna  bolezhina  ,  roi0vena  teshara,, 
tunaht ).  Drzewtey  niy  praysaedl  ból  na  nic,  tedy  ua-odcila 
tociciyznę.  ,  Budn.  Jąf.  j6C,  7.  Vind.  Ntimahtiti  9  bole 
przy  porodzeniu  cierpieć,  fB^effęn  ffdbtn  ,  Cob.  d.  boleć) ; 
£ceL  «peso6ox'KiiiH.  '^/^Ból  suchy  ,  *daa,  depkid  cho*; 
roba,  M  aiUbtuAUw.,  b|<  di(^.  W  auchym  bólu, 
arthritU^  cauie  cbpry  ftraa^ny  ból  w  ftawacli.  Fęrz,  Lek, 
3a.  Per^.Cyr.  a,  3^a,  .Bói.  ^lin^by ,  ,R<2^^  HÓia  ;  -Ból  . 
gloehy  uerpieć,  RoJ[,  Hkinm,  .Hbiio,  HÓio,  (poróiwn, 
..  niuUSć).  9L.)  Boi,  ;W  drugiia  iH'zypad^u;  bolai^diachet , 
diaból  ,-bie8  ,  bel  St,.,  ,  bet  S^iVXn*  Bez^mńie  dawno- 
byście  iui  byli  u  l?ola,  I^dyby  mnie  nie  -byfo ,  sie  bytoby 
króla.  Morfzt.  11 4.  Jeym^ścinemu  koKtitc^cywi  gorzałka 
tylko  stuiy;  to  tylko  franta  bol|^  a  leymoi^ci  wyprow&dzi, 
F€rx,  Lęiu  .10,    (pcrówn,c\k4HQh9^y  .i 

BOIACZKA,  i,  i.  wr^ód. bolący ,  eiii  f<^metrt«fW  ««» 

..  id^mit  ,   p»  '®<boireii  ,    Ro/fl   6eAm»  r    Carn,  ajsU, 

^bula.,  jaala  \,     W  irzodkH,  zaognienia   podniecenie   prze* 

ciwprsyfodzpaym  aposobein  c^ala  ,   1  mizywtmy  ,  wirzpdem 

albo  bolączką*  Perjt:  LcA,  377.    ..Fla(b  na  otworzenie  ibo- 

łączki.    Sleszki  Ped.  i6a.   P^rónm^.djmienica  ,  .»)^6skA)« 

£olączka  morowa  ;^  Kmcf.  kugna  bala,    ku«bnft  gumpąs 

Car/l.  prekursh  ,    prelkursh ;    bir  ^C^tĆeute.    ^/en,  48% 

O  rozganianiu  bolączek  morowych  i  odegnaniu  powietrjza. 

Slejk.  Ped.   i6a.      BOŁAK  ,    a  ,    m.  ^  bolączka  wielka, 

guz  bolący  ,     eilie  fcbweri^afte  SBewIe.      Hozciek  serwat-^ 

czany  na  bolaki  od  zmi;QŹenia  pochodzące  sluiy,  Kru^iłf 

CAym,  95.  1         •  . . .      .  ^ 

BOŁBOTAC,-  otaf ,  -  oce«  czyn,  nUdaA.  m\cić ^  \mit9§9^ 
iakie  cieklizny,  Qffl  Wyr.   ilo^.' Ba6Qxaxaxixb  9  B36a^m^- 

Bami,  umfc^óttebi ,  auU^un,  mif<beti., 

1.  BOLEC  ,  boUl  «  boli  9  Tranfiiiv,  niedek.  Bolewai« 
czJitL  zaboleć  .  inchoat,  zaboli  Fut,  z  czwartym  prąy- 
padkiem  oaoby ;  s  boleśnie  Hę  dawać  uczuć ,  ból  apr^wiać , 

fi^meritn  ,  »r^e  t^nn ;  Boh.  uut\ ,  bollm  ,  Ulmm  ii 

Mimmm;  Sprab.  2.  bobićfc^;  y^/ipf*  boleti^  Croat.  e(tc». 
boleti;  /^o^  poA^^i^&s  HaruóccaB,  8aruenx(ni(*  (^^^® 
błią  ,  boli.  Kocjliów.  Fr.  gS. .  ]^a  ^^  biią  ,.  ieby  bol^^o, 
Cfffl  Wyr,  Bardziey  nas  bo^^.^dy^^leści  naszey  nikt  nie* 
wie«  Sk.  JDz*  647.  Bardzieji^oli  pdjpodlego.  Cri.Ad.  io#' 
Bardziey  boli  od  swpjago.  i^^^^iCijpl^  to  m|iiey.  czuie,  .co 
wazyftkicb  boli.  Przejlr.  149.  Nie  doktora,  chorego  py- 
-  tay^  ^zie:  boli.  Ry^^  Ad»,  5i«  Co  kogo  boli,  o  tym  mó-r 
wić  woli.  Cn,  Ad.  258.  Gdzie  kogo  co  boli.,  tam  rękę 
klidBie.    ^etr.  Nor,  prątf.     Gdzie  boli ,  Łan  .ręka  -,  czągo 

CBłek  ialaie»  o,  tym  rad  mówi  v   Era^.  Jęz.  fid.  b.    Croąt. 

gacUse  YZBtki  yipa,  j^dega  rana  tisz\BL;  iilo9ae>  (bć  bo(e|f 


B  O  Ł  B  C. 


t4$ 


txnU\  fbftnUpIt^  tllOfl,  GlowamięboK,  bft  ^opf 
tbitt  vAt  i^\^t\  Slaporu  et  Croat.  boli  me^^ra}  Carn, 
"holji  me ,  buba  me ,  taikly  mene ).  Nie  npiiay  fię  ,  nie 
będzie  cię  gtowa  bolała.  ZtgL  Ad.  ijo,  J  Panu  głowa 
aaboii  ,  gdy  riLcbować  przyidzie.  Jez^  £A,  E.  a.  Nieck 
cię  o  to  głowa  nie  boli ,.  s  nie  twoia  raecz  o  to  ^^  trofkaĆ* 
"Ojf,  Wyr,  (Przsłk.  Yind.  Tebi  ne  bo  shau,  te  ne  bo^głara 
bolera).  Fóydę  z  tobą>  nie  bolą  mię  nogi.  Zab.  7,  2o3. 
Mózg  go  boli  s  zwaryował,  szaleie,  e^  fdpprft  bep  Hm* 
Myśleli  ie  oszalał  ,  i  -źo  gor  raóżg  boli.'-  Pot.  Zac.  119. 
Serce  boli,  kraie  fię  ,  ba^  j^et^  tbut  tlnOa  VH%,  Tak 
handel  uftaie ,  ai  mię  boli  ^\^%a.  Jabł~  Tel..  36.  Wasza 
i  boia ,  niecb  was  krzywda,  boli.    Parzk.  BbH.  i4.  4.  '  Loa' 

■  mię  ten  boli  więźnia  hieazotę^liwego.  7>ar.'>46,  b.  5  o., 
Ni<!wdzięczność  boli.  Fałib.  Dis.  AT,  5.  *  Bo^t  go  kaleta  9 
ftąpy.  ^n.  Ad.  4a.  et  ift  bf«telf<in(.  -  JmUsK  bolący  s 
I>ol0  cByniąQyV  bolesny,  f:bWtrjb«fr/  fbntetieilb ;  in  Cotn- 
par.  bolątazy ,  (Rdff.  6oXRn3ia  s.  córy  \.  W  bolące  kóg» 
trafić  mieyace  (  ohk  aedho  )  bd^  WC^tf  !f(e<f (beil  treiff n» 
Choroba  ta  z  pierwaaą  iedna;  ale  mieysce  bolątsze,  bo 
na  nićm  cięiar  całego  c^ała  polega.  Hipp.  13 3.  $.  Boląty, 
ukrzywdzony  ,  obraiony  ,  żałobny  ,  geftdtłft  ,  %tU\h^U 
Stronie  bolącey  wolno   tego  doglądać  ,    iako  i  gdzie  wię- 

'  B>e&  fiedzi<  Stat,  Lit.  153.     *$.  Ażeby  tylko  awey  dopeł- 

•nil  woli,  Nie  db^  choć  na  to   i  ^  wiat  .cały  boi!,' ^a5.' 3, 

5o5,  (  s  boleie  ,  ubolewa,   bole  cierpi  ,  oig^.'naflfpuif}C€:) 

.3.  BOIiBC,  fcolht,  boleie,  Jnirans,  Ntddok.   zboleć,    F, 

-  Bboleie\,   dok.   { t>i.  balać  )  ,   bole  cierpieć  ,   bole  czuć, 

chorować,  i®<bmer}en  Ulben,  frmif  mtben,  ohMien, 

'  f tdtlf  feyn ;  jCarn.bolęhami  iłag.  bolettl ,  boloVati;  Yind: 
boi  teraeti  ^.  boluvati ,  betegurati ,  aboleti ;  Rojl  6oAl5mi« 
Pocii^  na  boki  bardzo  boleć.  SĄ.  g^w.  4li.  et  befżm  b^f' 
tlge  ®^UiStlf(bttl^V)l^ll-  ^y  ^^  ioduey  potrzebie  -  raniony, 
zbolał,  raekł^ .,  Petif,  Ek.  g6.  (ob,  zbolały).  Boday  fib* 
lat,  kto*  iego  maiątkiem  fię  amuoi.  Zab.  11,  237.  Zabł.  - 
Szozególniey  bol^ć  ?  cierpieć  bole  przy  rodzeniu  ,  ®eburt^3 

((bmets^n  leiben  ,    Sfieben  %cktix  ,  Ecci.  nf^^^fioKhmu, 

Drzewiey  nii.  boUU ,  urodziła  .;  drzewiey  niż  przyszedł 
.  boi  na  ntę ,  tedy  urodziła  mężczyznę,  ^udn.  Jes.  66/  jf 
I   Niewiafto  I  boleć-  będ^ie^z ,   ptzy  rodzeniu  daie^ti.    Przyb^ 

MUt.  34o,    mit  (S(bmer|en  ąttfi  .b«  $Xx^it  jell^ti. 

•   Zszójiym  pyjiypdflkUm.holeć  dziećmi .;  rodzić  dzieci  %  bo* 

lami.,  bey  bet  ^lieberfituft  tnU  einrm  jtinbe  ^S^b^H  b^bfo^ 

Do  wtaaney -fię  matki  nioiey,  która  mną  bolała  i  karmiła^ 
wracam*  Smotr'.  Itam-  3q8/  Synowie  naprzeciw  mnte  ^ 
iak  naprzeciw  tey ,  któriJijy  niemi  pigdy  nie  bolała ,  po- 
wftali.  ib.  6.  $,  Boleć  sercem  ,  w  sercu  9  gryźć  fię , 
martwić  fię ,  fraaować  fię ,  ubolewać ,  żałować ,  utyflciwaĆ^ 
nanekać,  '^04rt.  boliti  %e,v   Rag»  boliettisor  Rąffl  6ox'B3« 

Hosanń  -,  iwmUć^n  6<bmer}  rmpflnbeii ,  ff<b  ^imm, 
t^itmęn,  hinUn ,  innttli^  ieiben  ;  mimmttn  ,  mWi^ 

gen.  Ciężko  sercem  boieięmy;  że.od^wac  prawa  duchowne 
są  podeptane.  Sąwlt.  8p.  Gdy  oię  . opuszczam,  serce  <me' 
boleie  ,  ,  Gdy  -cię  nie  widzę  ,.  ledwo  liie  szateię.  Tśat^ 
5^^  c.  32.  Serdecffnie  bolaią  ,  dziatki  na  my^li  maiąc» 
które  pollradała.  Ca-oah  Wi,  6  3 o.  Potocki  bolał  ciężko  na 
.  to  ,  Że  Chodkiewiczowi  kazano  do  ilolicy.  Tward.  Wł, 
4;k.  Nie  boleie, na  Jji^rzywdy  obecne;  nie  wspomina  prze- ^ 
♦złych,  Birk.  Gł.  K.  \^.  Nie  radzi  byli  pod  ttzymiany 
i  boleli  z  tego.  Warg.,C«ir«  V55.     Niemcy  śmierci.  Aygo- 


wift«  bolelą.    Warg*  Cez.  no.      WafcyfUd  to  .pweajto ;  *80LSZy,  oA*  Oor«y,^S5Iy.     ^'         .♦  i     ;     -   . 

ty  darmo  nio  boley.   P.  Jfchan,  ^^  4i2,     BOiiBNIE^  ia ,  BOŁTU3ZNiK  ,  a  ^  m.  Kaieini*V,  gatuiw>kv-rba«ów,  het 
n,  rxeczownik¥erbal'.  słowa  hoU6   \.)  i   ból  cśągty  «    batf        2oMt^^t  ^     9Ut^94rber.        Cerdontś    mlgo    boitascni<y, 
.    te^tAit^  f    ciJt .  tfn^Itenbet    Sc^ntetl'     Bolenie   s^bów.        co/^fenH  fint   toió  attificio  suo  :     nec    in    mercatura  ^ 
'   Sienn^   119*  pełlionibus  seruientesj  ftse  intriidun/.  l)nb.^5S. 

BOLESC,  ^ci,  i.  cEuciebolił,  t)te  ®<^meti(faftigf eit ,  bet  BOŁWAKK,  BULWARK,-  u,  w.  *BLOFAREK,-.rk*,m. 
6d^mtm  Boh.  et  Slóvac.  bclcft  \  Sorab..^i^  b^lofcj^  (.bassta,  narożnik,  «  Niem.  N^  S5«ffłt>erf;  Lat^msd,  bal- 
Croat*  bolest;  Bosn.  boleft  ;  Rag*  boles,  bolnoaj  Yind^  .  ifitoriiun,  bąliiuin-,  HoU*  bolvv<TkIi  Angh  Iftolwark  -,  Yintf^ 
bolesftil  ^  Cor/u  bolezhina  ,  {Carn*  bolesn  *-  choroba;  branishe;  .iJo>^  parRamLj  'ftelińiifcja.  Bułwtfi^k,  b«ssta, 
Slavon4  boll«ft,  boUft  ;  Mq^»  6oA'fc3Hh  ;  Vind,  boliesen ;  biene  Cię  tei  aa  forteca,  «ks!afiiaiącą  *krffy.  Papt.  M^.  1, 
ilt^.  boleft  i  ial,  pokuta).  Sicdm  boleści  NayświctóKey  46g-  Ue»yni|  bkofo  <lołlia'blofarki,  ieb^  tramy  ii*e leiały 
Panny.  L*  Zawsze  milcsąca  boleść  cięższe  daie  sztychy^  [  nk  miitze  kościelnym.  Rćtdź*  l  Seg,  6,  6.  ( 1ii>c])(y.  Bib/^ 
Morszt*  317.  Boleść  abo  ialośd  ieft  towarzyszem  pokuty  G^^^oibudseftia.  ^udń*  tt^iaoieit  Stll^^  belkowania). 
JliarnĄ,  liat.a^^e,.    $« O  iakićm  dziele  byłe  sby^  zrobtonym^   BOM  o3.  bo,  bo  ia^ 

o  iakieykolwiek  r«eozy  nie  wiele  wartey  ,  o  człowieku  <  BOM  i  odgło$  dawońów  i  «egari$W  ,  bft' £<tti^  bit' (SMetlf 
Iktórego  nie  wz]ą<^ ,  niepoioiy^t  mówi^fię:  ot!  od  fiedmiu  tfbtftW  ^Słyszę  ,  z^  biią  zegary  ,  ftanąłem  ^  i  afudiam  z 
boleści!  .0^.  Wyn  ( o^-.  od  biedy  ),  Irtblub/  mit  geu^Uet   .    bow!  .  .Tea/..  16,.*:.  24; . '    J  .  •   i-.. 

Wort,  t^flabfl/  etttdgli^f*  BOLBSCIWy  óó^Boleany,  BOMB A^  y ,  i.  kula  źeUzn^  wewnątrz  procberti  wjrpernioua, 
BOLESŁAW,  a,  w*  imię  męzkie;  bólem  aiawny.  Chmiel.  itorą  z  miyidsnerzaiteyarzelail(.^>3^ił.  At^K  3;  i86.  i^a/>r. 
1,  60.  etn  SRann^mme  ,  f&tUMan^*  Jmię  to  wielość  W.  1,266.  bie  90mbe<  BomM  dó  miafla  wpuszczona  , 
a«awy  oznacza*  Ntp'4  lift*  1,  Sy.  zdr^rty  Bolko,  AT/y-.  Hjł*  Skrytjrm  pokarmem  wewnątrz  zaiuszona  /  i2z^rń  grzmot » 
6f  l52*  3.)  Miafto  w  Czechacli  ^  Sóh.  fdtle^itW.f.  Oer*  wtnofi  w  górę  tnman  ^lepy  ,  Łamiąc  kami^bie,  wieże, 
f&UUiH^U^  .    mury  ,     KkJepy  ,      J    Wszyftko    nagle    miesza    z    popio- 

BOLESNOSC,  BOLESCIWOSC,  id,  L  mnogoA^  koldw,      «  fam?,    Pdki   w  niey  iyĄ  pi^Ochy  z  «a{)ałaiin.    Susz,  Ple/. 
W  &litattltjaftX%U\t ,   6(^mer)n<bfeir,    Kż/zcf.  bolesbliTofti    \    6,  €.  a.     Sia^on,    bumba  ,    kil^mbara  $    Sbsn,    Imnbarda, 
.   bolesna voft,  bounoTitnoft,  (  i  chorowito^^  ).*  ^    top  j    Cro4a*  >)ombarda.     BOMBARDOWAĆ  ,  -    oWaf,  - 

BOLESNY,    BOLK8CIWY,  a,  e,   BOŁESUIE, 'BOŁ£-        uie  ,    czyn*  ni śd:    rzucać  bofaby   do  nliafła    oblężonego- 
SCIWIB  ,  BOLESNO,  pr±ysłh*     i.)  Act.  bdl  sprawujący,        Papr,  W,  i,  469.  borfibdtWrf tt ;   CróatAomhgrA^Wr  "Sosn. 
^mt^nb,   fl(^mcrłUc^«  Boleane  niAy.  /E0/7:  oropWmeAł'       lumbftrdati/ ^    BOMBARDOWANIE  ,  ia  ,   n,    b(r^  fSom^ 
Hua.     a.)   Pąff.    ból    cierpiący,     ®*«etj  "WIpM^^f       b*rblrnt^    ba^' fBdmJrttbetóCttt.    'SBOMBARDYER,  a,  w. 
fid^tUet^afr;    ^o/i*  bolefttt^J     Ifo^  eooifeiiCHMMHs  •5A>ł'.        Jicirmer^  od  bombardowania ,  beijf  95tmTb«tbtc»;  Crocf.  lom- 
billaWci     iSorfl^*  1.  boIOft^iW^;    Rag*  bolefian  ,  .bolexgliv;      '  bferdtir  }  ^di/i(  lUmbardir).  '1  '  W  ledney  kotńpataii  dzie- 
(  Chory,  chorowity,    Ki/u/. bołesliu ,  bolleiinaft,  bolesUiu,        Więdtl^  bombardyerów  ma  fię^znfeydowatf.  Pnm.  f^4,  706* 
>oun.,.  bonnoyitenj  Siapon,  boIexljiv,  boleRanj  Mag^  bo-   BOMB£L,  BOMBKLOWATY  ob.  Bąbel,  Bąbclotyaty. 
l«ftan,  boIan$   Cor/z.bollan;  Ro^n,  boleftan;  Rojl  6óxh'   BOMBPNY  06.  Dymienice  ft-«inroW:|te.  JTriip.  5,  46. 
MUn;   £ctL  6oji1)3hhbIiIH  ;   Roh.itlm^i)  Me  ^erce  bo^  BOMQL,  n,  m.  gatuhdc  win  zagran^icznych ,  dn   ^UŚtińbU 
le^ciwe  dfręczą  morfkie  trwogi*  Ze6r,  Ow.  i8l.     Nńyiwięt-        fcjet  SŚelm     Od  win  zamorlkich,  alakantów,  bomolów^ 
aza  Panna  .bolezna.    Groch   W.   290.      Gorzko  i  bolesno        rywuł/  VoL  Leg,  3,  945. 

płakaY.    Sk.  Bz,  654.     Nie  bądźcie  bole^ciwi.    Leop.  2.   BOMZYN  ,    u  ,    /w.    z  Wfofk.  bombafina  ,    materya  rzy  ia 
JEzdr.  S,  la.  ( nie  amę^cie  £ę.  Budn.  SibLCd,  %itmt4ViĄ        bawełniani,  r»y  to  iedwdbna  krzyżowana  ,  bet  SifmBaftn, 

NMr,   gfauM:  e«<b  «t*t)-  ...  bet  l»a«mbaft.  r^. 

Pochodź,  .io/ny  ,    odboleij  pohoM  ^   prtthoh^^   prs^y-  BONA,    y,    i.    imię  matti   Zygmunta    Augufta.      Z  Łaciii- 

i6o/*/»   ubolewać;  zaboleć*  'Znaczy  dobra*  Chmiel,  r,  ^o.  bfe  ^imgtnn  !8Dna ,  ^nttet 

BOLET,    u,    «z.    z  franc.  balotte ,   codnłka  od  zapłaconego  ^ifgmunb  $Kndttft#*' 

myta,    £)efletr.   bie  SBaHette  ;    bet  SW««thJette( ,    30!!=  BONAROWA,  y,  i.  A«r3,  dwie  liKie  związane;  nad  heł- 

letteL     Mam  bolety  prftwdziwe ,    mam  świadectwa  iawne*  mem  póleztowieka  w  szyszaku,  w  obudwn  ręku  po  <-ho- 

Paszk,  Vz,  43*                                                        r       •        ,  rągwi  trzymającego;  r  Francyi.  Xurop.  5,  7.  etn  ŚCappeu. 

BOLETYN.  u,  w.  z  lV/o^.  gałka  do  kr^j/kowania ,  bierka,  BONAWENTURA  0^.  Dobrogórt.^  ' 

Me  200d(l|gel ,    SftlJttttgeL     W  Wenecyi  obieraią  Wzędni-  BONCZA  ,Vy  .    wf.    imi^  męzkie^^  Bonijficy;  JVi€f.   ł,    i44. 

kxiw  losem  przęcŁ  bojętyny,    p£tf:  Pol  466-  fBwiifrtelttS. •    4.)  Boiicza,  A«/i*.  iednorożcc  Wzgórę  wspię- 

BOLEWACiYiłfl^ci/i^j/oiyaBolećYweb  Jtt  tJttlUłfrejeti*  Od      tyj  z  Wforh.  /'i/r^,  ^,  7.  efu  aBapłJen*   ' 

owocu  bukowego  gtowa  bolewa.  '  Cacj*-.  468.           *  BONCŹUK  o^.BuncżWki  -i  «,**'            '       . 

BOŁKA  ob.  Bulka..  BOLKO  b*.  Bolesław.  BONiST  $  u  i  m."z  'fi^^fic^^t^  płowy  toliiecy  z  toronet. 

BOLNY,  a,  e,    BOLNO  przysłk*  bóle  cierpiący  ,    cbofy,  '  Haun  Sk:  ^%^*  e{lrt(  ^ibei^aube  lJ(Jtt^ł?l6e)l.     ^**  Kor- 

i^<^.  bolan«  bolni;  C^r/i,  bohie,  boltatl.  (Car/l.  bo lehn:!  net,  Kukła* 

chorowity);    K*n</.  boun  ;   J?0^.  6óAiHMH  ;    @<bWWł««  BONIFIKOWAC  oA.Na^pradzad,  nafów=no^  sz^^o*^^  "«fyn^<*"4- 

leibenb  f     frant      tJżrzał  łzy»,  użrzał  bolne  serce  moie.  BONIFlKACYA  o^.Nagroda  szkody.-     BONIFRATER*- 

ZffóAOw.  336.     Bolno  Jnnouie ,  że  z  lowisza  Semele  <po-  4t«,  w.  zakonnik  reguły  S.Jana  Bożegi)  do  pilno  Wania  chorych, 

«zęła.  ib,  62.  rfoier.   ib,  543.     lowiszu!   co^y  z'* twych  ^stólonych,  obowiązany,  ein  UmtiZt^^tt  SBtttbet.     BO- 

rąk  czy  bolni  czy  zdrowi.  Zab.  q,  77.  Jiyck*  fllFRATERSKT,  a,  ie,'  należący  do*  bonifratrów,  fBiirms 

(eriigee 


|er|f!gf^fftber  -  .     Może  potrssbuieas  kr«ty  bonifratfli-ikioy. 
Teał,  16,  oo5.  ( csyi  ^Bryttt?  czyi  osiaUł?)  oó,  Ctubki. 

BONONIA,!!,  i.  miafto  Włoikte ,  lBo(O0neV  BONONCZYK, 
• ,  m.  obywatel  Bononii ,  cfn  $Bo{t^net*  a.)  Fie«ek  mały, 
V  którym  ric  damy  pietscsą.  l^/ł/yf.  Zn*.  1)399.  ^U  iBolOgnes 
frr(ABM|^ra-  BONONCZYS,  .  ia,  m.  jB</r6/i.  Bononczy^ 
w  isbie,  a  Łondeł  do  pfianii*  Mon.  71,  545.  t^.  75,  664. 
BONOMSKI «  -a  ,  itr,  a  Bononii ,  fBOtognefn:  s  *  .  Bononika 
kamieA  ^  gipsowy  ,  kalcynowany  ,  w  nocy  kwiecący* 
JCiui.  Kop.  a,  95.' 

BONOWAĆ,  -  ował,  »  nie,  Jntnms.  nUd.  labować,  hoy- 
nieiyć;  buiać,  a  lac.  U^\itUn,  %tXt\\6i  ttRi»  itl  {|reubett 
Mtn\  Carfx. lębati i  /{oy. tefericiti ;  Roj[Jl^\9XOAtHQmB0* 
Bain&,  nOH^KHSiAcfl ,  BacAaAHnucK ,  Hacxa3KAaiiiicfl, 
6pa3KHinam£  ;  Eccl,  cAacmBOBamHca  ,  ymlbiaam&cH « 
caMoyroAcmBoaama.  ComeJJhr  uiywam  ,  rosgardyaa 
firoię ,  bouTtię  niektórsy  mówią.  Mącz,  Bonuie  po  kwiecie 
4>6,  hula^.  Bonniący,  £cci.  6Aaronipan^3nbiR.  Bono- 
wanie, labowanie,  n>sgardyas,  lasztyk,  S^oj^ffe^en;  Vind» 
l^bnnga,  ^oftoranje,  jedkuraria,  gofłaria  ;  Itojfl  paaAÓ- 
jae,  caMoyroAie,  e^aroap^neHcmao  9  Mcci.  Kpaco* 
rnuile ,   BpacomcniBO. 

BONT  oó.  Bont. 

•BONTEM  ,  z  frane  boit.  tempa  t  krotochwila^:  aabawka, 
9ttt9ftttctt«     Na  bontem  po  kobzę  moię..    Kochów.  a8t. 

BONZA »   y,  m.   pop  Japońlki,    fin  ^oUje,  CJH  3«p«ttif(*er 
^ińtfUt*  Kficiy  w  Japonii  bonaami  zowią.  Sk.  Zyw.  a,  385. 

•BOPONT   Tr.  ob.  Bipont. 

BOR  ,  u  ,  m.   laa  sosninowy  ,  a   po  tym  w  ogólności,  iy- 
wacBBydi  drzew ,  a  ieaacze  ogóhiiey  ,   laa  gęfty  ciemny , 

fitt  fkl^Un»M  ,  e\n  9}iibel(^oUettDaIb  /  ein  itangelmalb , 
€ta  Uiltrr  fln^rm  i8)«fb;  ^BoA.  (or,  borel;  Kmcf.  borje, 

bmrje,  boraht*,  Jtai.  et  Lat.Med.  forefta;  Ger.  bet  %tti^i 
Bosn.  borowiscte;  Hung.-  berek  j  £ćcl.  Goph  uak  cocho- 
mum  xicb,  cocBifal);  Carn.  boraht ,  woraht;  /lo^.bórje, 
borOTiacte  (aoana  Bovi:  bor;  /{<2;^,  boor;  aoanowy,  Rag, 
boroT  ;  aoanorodny' ,  Rag.  boroyit  ;  aoanina  ,  Rag*  boro- 
wina ;  Siavon  et  Carn.  bor ,  borovz  »  aoana ;  Croat,  bór  s 
latowiec  j  Km</,  bororea  ,  porówn.  Ger.  %i\Ktt ;  Rojf.  ^ 
Copb  piaaek  brzozami ,  ofikami ,  klonami  i  aoanami  obro- 
sły; Carn.  borę  s  azyaaki  drzew  żywicznych.  R^Jf*  Go- 
poaiby  SopOBOal)' kiernoz  ;  Cor/t.  bar ovit  i' bożek  Slo« 
wiańikiy  Boruta  ;  Croaf.  boroynyak  s  kwiczof,  drozd); 
lVyfieca  ,  wykop  j  karcz,  popal  korzenie,  nie  będą  bory,  ani 
gór  odzieią  laay.  Gor.  Son.  200.  Zwjrcsaynie  ciągnie 
wilka  natura  do  boru.  fot»  Poęż.  36*  Bór  głuchy  gęfty 
Jło/T  rjiyiimSKl) ;  Vind.  log  f  o^.  ląg,  łęg)  p  na  biouch 
Mojffl  XUB«  ;  Croaf ^  chrht ,  ( Soraó.  3«  (lottO  s  bor ). 
Vind.  Boroule  ,  miafto  fttltuif-  (Przyfięgam  .^boru  oó. 
lx>g»  IM^fifgatn  bogu). 

Poebodz.  borowy;  óorufa,  borówka^  borowizna^  borsuk. 
ilORAOEK .  -  dka ,  BOR ATBK ,  -  tku,  m,  BUKAT,  u^  m. 
BORACIK ,  a ,  n.  Mdrbn. ,  Franc»  burat ,  Jtal.  burato , 
s  iacm  borra  -s  wetita  gruba  )  ,  t  materya  wełniana  lub 
iedwabnowetniaaa ,  httibWC0X,  HH  8fllg#  Buratu  aztnka. 
Jnftr,  C  X.  Od  aatnki  boradku,  materyi  iedwabnóy.^. 
a^.  Od  bdr«ti^dw  rodacy  iarby  po  złotemu*  Vol.  Leg.  4 j 
3S6.  er.6>*i53«  Od  aatuki  boradku.  fl6.  Towary  cadao- 
mmAim  ,  aaacbairy  ,  boraciki,  .'podatek  takowy  płacą  v  . . 
YifŁLAf  61.  por.  bMTft,  burka. 
Tom*  /• 


fiORAi:  -  BORGO*^. 


45 


BORAK ,  BtJRAK ,  a ,  w.  borrago ,  aiele ,  ri  dawnych-  aioło- 
piaów, .  Wołowy  ięzyk.  Syr.  1289.  er  1291.  5oA.  (oraf« 
Bum!  ;  -EccA  eoApaKb  ;  Bosn\  borftagina  ,  krafta^^a  9 
Croat.  boraga;  Vind.  boraaha  ;  DaL  KraazUYicza  ,  liaz  i* 
china  ;  Sorab.  1.  t»t^hąi  9aićf  ;  Ge/-.  SSortagO/  ^^ts 
tetW,  Od^frnjunde.  Lifcie  i  kwiat  zaiywaią  fię  do  sałat. 
Kluk.  Dyk.  1,77.  t  buraków  gotuią  <^wikrę.  WieL.Jiuch. 
899.  Kto  chce  mieć  dobrą  ówikłę ,  niechay  boraki  prze- 
sadzi. Kluk.  Rosf.  1,  207.  (RoJJ.  6apKaiib«  asopKOBb  « 
marchew).  Rcjf*  6ypaKH  o^.  <f wikła.  BORAkOWY, 
BUKAKOWY,  a,  e,  do  bórakó w  należący,  tBotrago  '-  ę 
Cf^fenjlingen  s  .      Burakowe  liście*    Kluk.  JDyk.  1,  68.  ot 

2,  212. 

BORAKS,  BORAS,  u,  m.  sól  krydallizuiąca  fif  niei/«ko 
Bześciobocznie,  zaiywana  do  lekarflwa  i  topienia  kruaaców ; 
przywoina  z  Azyi  pod  imieniem  Tynkal ;  w  Europie  ią 
dopiero  czyszczą   i  boraksem   zowią«    Kluk.  Kop.  1,   2  55. 

RoS  6ypa »  tet  »or« ,    elit  cr^flaOiWei^  SRlttelfalj.    Co 

dziś  boraeem  aowią ,  ftarzy  złotą  rdaą  zwali.  Si€n.  592. 
Pureaa.  Sień.  wy kł.  BORAKSOWY,  BORASOWY,  a, 
e,  naleiący  do  borakau,  fdOtat  ?  *  Boras  woźonO  liam 
przed  laty  w  maluczkich  faseczkach  a  Aleksandryi ,  pełny 
tłuftoicł  nieiakióy,  w  któróy  drobne  kamyczki  były  ;  a  te 
Bwano  ciaftem  borasowym.    Sień.  694. 

BORATEK  ob.  Bóradek^  -  BORDEL  ob.  zamtuz.  BÓR* 
DOWŃIK  ob.  HordowtŁik.  BOREASZ  ob.  północny 
wiatr  ( porówn :  burza  )« 

BOREYK.O  herb ,  na  tarcay  dwie  litery  z  na  krzyż  aloźonc  • 
z  Litwy.  Kurop.  3,  7*  eui  iBai^tn.  f 

BORG,    u,    III.    borgowanie  ,    kiipno  na  kredyti    Wyrw.  G^ 

290.  bet  !8otg,  b«g  ^^rgett^   berCreMt;   Boh.  tiiuet 

anmi  ,  gn»*etef  ,  ttWĆtef ;  Ecct.  saeMHoe.  Dziś  szla^' 
chcic  mieszczaninowi  maif tność  borgiem  weimie.  Pet )' 
Pol.  99*  (borgUiąc  od  niego,  zadłnźaiąc  fif  u  niego &* 
Stargował  i  wziął  na  borg  od  azewca  boty.  Gorn.Sen.  55ua 
Croat.  na  veru  jmati ;  Vind.  na  posod  vaeti ;  Slavon.  rg 
pocaek ;  Boh,  na  tsmct  W}gt9.  -  Na  borg  dadż :  n.  p.  na  boty 
nie  ma  rozdawać  ekonom  bez  Pańikiey  woli,  bo  reaza*- 
szkodliwe  aą»  Goft.  £k.  i4.  Dawano  mi  wczoray  piętn 6. 
ście  ałotych;  ieno  ie  na  borg  chciano.  Alb.  n.  W»  ile 
.  (chtiano  brać  na  borg).  $.  Borg,  zaległość,  dług,  b 
6(^ll(b,  bie  tńtfftinbige  ^a^Inng*  Zęby  woyiko  w  borg 
nie  zoftawało  ,  naflępuiące  uchwalamy  podatki  . .    VoL  L^ 

5,  343.  itm^  ben  ^tnppen  ben  Solb  nt^t  .f<(ttlbig  su  Mei? 

.  ben.  BORGOWAC,  -  ował  ,  uie  Tranfit.  niedok,  abor- 
gować ,  poborgdwać ,  doK  1  *,  borgować  od  kogo ,  brać 
na  borg,  Bdh.  tQpw'eriti;  Vlnd.  Tlehen  raeti,  na  po«.od 
jemati  ,  posoditi  ^  Slavon,  uzajmiti ;  RoJf,  9aRMcmBOBaniB, 

aaHAnu  ,  8ąHHiiiam»  ,    auf  śBotg  nebmcti,  botgen  /  anf 

€rebit  nebmen  :  Anglosax.  borgian  ;   Holl^  borghen  ;  Dan^ 

boVge;  i4/zg/«  borrow ).     Drugi  nie  dba,  borguie,  poiycza, 

gdzie  ieno  może  co  na  kim  wymatać.  Dambr^  483.  -  $.  Bor- 

■  gowao   co  komu ,    dawać  na  borg ,    na  kredyt ,  na  j»ocze- 

kanie,  auf  ^otg  geben,  bocgen,  crebUiten;  Boh.  nmetitt. 

Kazaiutrz  znowu  iyd  fi$  deklaruie  ,  Ze  mu  iui  wicc^y 
trunku  nie  borguie.  Jabt,  Żz.  76.  Karczmarze  maią 
wiedzióć  ,  komu  borgować«  Haur.  Sk..  i55.  Gdy  kar- 
czmarze borgować  nie  będą,  iuż  przyszłych  spodziewanych 
pieniędzy  cbłop  nie  przepiie.  Mon.  64,  216.  Wiele  bor- 
gować,  ma  macochę  I   którą  aowią;  przedayl   Jey  córkę 

»9 


tu 


BORGOW.     ^    BOROMT. 


ntiymiĄ  •  ^J  tanio  I  a  c^kk  ma  brata ,  kttfrettn  tmif 
}fft:  s  mla^  pv0cs!  «  lesscsa  iednego,  którego  sowią: 
mufiss  iii  żebrać.  Furm.  Uw.  E*  4.  -  TransL  odkfadad, 
^o  caa«u  pocsekać,  iUfl^ie^M,  Vftfd^ir^etU  Oddam  ci  to, 
iiie  sborguicć,  Cn.  Ad,  762.  (nie  pnsscac  w  odwtokf ). 
On  nie  batgoie  ,  kto  go  sacsepi.  Offl  Wyr.  (uatjchmiaft 
odpowiada  ,  odcina  fię  ,  wetnie  ;  od  raau  bierse  aa  {eb  )• 
Jui  tei  Wladysfaw  wifc^y  nie  chciał  krzyżakom  wornj 
borgować ,  a  tak  wsayftki^ j  PoIsiceo  na  nich  wybrać  Bc 

kaie.  jCrom.  Sag.    et  mtltt  i^nm  htu  jttieg  niśft  Unget 

fdl^ttlMg  llfiftfti.-  $•  Folgować,  pobtaiać,  isanować,  ochra- 
niać ,  otsczfdaać,  zachowywać,  ii>ef fd(^Mieit ,  fi^Ottflt.  Zot* 
nien  ,  rosiątrzywtzy  $<(  ,  nikomu  borgowa^  nie  chcia? , 
par  cerę,  Krom,  528.  Tatarzy,  iiie  borgniąc  i  naymniey- 
•ley  duasy ,  Walili  ciata  ludakie  pobite  na  ftoay .  Zimor. 
346.  Nie  borgowa?  zwycięzca  i  niewiaftom.  Nar,  Tac.  a, 
264.  Krwi  wtasujtfy  i  gardf  naazych  przy  tobie  nie  zbór* 
guiemy.  Krom,  a65.  BORGOWNIK,  a,  m,  biorący  lub 
daiący  naborj^,  bet  Angetf  bet  ^nf  SbpX%  ttimnft  obet 

Ste^t*  !•  Borgowmk,  bordownik,  ziele,  06, If ordownik. 
iORGO WY. ,  a  ,  e  ,  należący  do  borgu  ,  borgowania , 
l^redytowy  ,  dłożny  ,  esekaiący  zapłaty  ,  służący  na  za- 
pfatf  w  dalszym  czafie ,  vxSitvh%  f^nlMd  0eMie(eil.  trze* 
ba  płacić  woyika ,  w  długą  borgową  stn^bc  zaciągnionemu, 
VoL  Leg,  4,  45.  Woyflco  w  borgowe  zaszedłszy  ćwierci, 
iuż  nie  ma  o  czym  fic  wyżywić.  £5,  &,  765. 

ęUllKARNIA  ,  ii  ,  4.  BORKAK  ,  u  ,  ira.  iałmużny  funda- 
szpwe  ną  ubogich  (hidentów  ,  pterwiaAkowo  od.legacyl 
przez  Stanika wa  Bor^  4'^^^^*  Krakowi|iiego  pocho- 
dzące. Stat,  Akad.  Krak,  (.  1 5. ,  eill  6ti)>etlbilllll  f^t  «tiiie 
6^tl^eilten«  Wszyfikie  konwikty  ,  bdrse  i  borkamie  do 
zwierzchności  koteiffyi  edokacylney  należą.  5.  Grod^, 
a,  65. 

«BOROCZNO  »  a  ,  n.  obrok  ,  b«^  ^ttet  fit  bte  |)fetbe. 
Nie  cif  ży  swe  boroc^no  {^pniowi.  Ryt.  Ad.  43.  ( njie  cif ży 
pwtes  jkoniowi.  Ib,  48.  Cn,  Ad,  5.62. 

^ÓRÓ WATO  prxfM,  na  kształt  boru ,  mte  dli  SangelnHlIb* 
Zamknęły  doilfpy  borowato  i  dziko  krzewiAemi  kfpy. 
fr*ib.  MUł.  106.     ęOROWjCZKA,  i.  i.    Slovac.  JbOtOs 

loicUf  wódka  iało^rcowa,  Sii<^(ońetbeet(taiihoelii.  Tr. 
{Sio9ac;  bętewićr^wł  pM,  rmićato  s  kwiczoł^,    BORO- 

WIK ,  a ,  m.  grzyb  siniak ,  boUtus  oUvacśus  Linn,  na 
nie]^tórych  mieyscach  bojrowikiem  polnym  i  podbrzeżnia- 
kiem  z^a'nv..  Jundz,  ^4.  ^osp^lftwo  grzjrb  prawdziwy, 
boictut  bovinut    Linn,   wszędzie  borowikiem  zowie.    ib. 

563.   Ao^  60p09HKi>,     KOpOBBRl),    KOpOBH^Óal) ,     eUte 

tttt  9U|e/  BOąOWIZNA,  y,  i.   zarożle  sosnami,  bóir 

gf fty ,  eine  ^id^te  ff^tenM^e ,  etne  i^eibe.    Witen  pnez 

lasy  i  boroWizny  iTożacką  drogą  do  Łfczyckie'y  ziemi 
Wtargnął.  Stryik,  3a4.  $.  Gatunek  ziemi  czarniawtfy ,  lecz 
niezyzniJy,  leśnica.  O^  Wyr.  tińc  ^mth€ ,  ntiftUĆ^ń^itt 

jKjrbart.    BorowkA  ,  i ,  i,  Boh.  hotit^U  :  Cam,  ba- 

rornize;  vaccinium  ^  r^dtuj  roiliń  i  iagod  w  borach  rosną- 
cych ,  do  k^drego  należy  czernica ,  łochinia ,  Ko/f,  roHO- 
p6G€Xh ,  róxy6H|sa ,  n&iHH^a ,'  kamióncczka ,  zurowina, 
Kluk.  Dyk,  3,  i44.  He  ^efj^lbeete.  Borówka  czarna, 
czernica  ,  Vind.  zherni^a ,  barouniza  ,  '  Rojf,  ^^epHuisa , 
^epHRKa,  '  vaccinium  myrłUlus  Linn.  czarna  ia^óda  bo- 
rowa. Haur,  Sk.  7 1.  Krup.  5,  59.  bie  €ĄmiTiheeXt , 
9^ll»ene^    Bobrówka  cudzoziemi|ui ,  bit  mifdft  S^ńhiU 


BORÓW.    -    BORtS. 
feeff*  '  Borówka  czerwona,  faecińium  ri/ćsjUeredL  Linn^ 

bkt9t^^eibe(beete,  ^telMAeete*  Cn,  Th.    Borówk«. 

czMTfona ,  czerwienioa ,  mącanica  do  kordwanu ,  rhus  C9— 

riaria.  Linn,  bet  G^iiNUf ,  bet  %it^Hnm ,  bet  9Mit^ 

billtR*  $•  Borówka ,  beczka  z  borowego  czyli  sosnowego 
drzewa ,  szczególnióy  do  miodu ,  pewnego  wymiaru ,  fgi^ 

fĄttnt  Ąpn\^t$tm€  mk  lefHmmten  9ł^t.  Od  bM»ki  mio- 
du przasnego  po  złotemu,  a  od  półbeczld,  mianowtcio 
borówki ,  po  groszy  pif tnażcie.  Vol,  Leg.  3,  as^*  (Boh., 
lorlwfft  %.,  «  sosnka).-  BOROWIEC,  «  wca>  Pt,  ttie-- 
szkaniac ,  osadnik  w  pus'zczach  lub  lasach ,  Offi  Wyr.  beC 
tSalbbewe^net*  o^.  Bomu.  BOROWY,  a,  e,  należący 
do  bom,  od  boru,  Boh,  %tt^fkt^f  ^90*  OopOBÓaf,  60- 
pó^un;  £ce/.  HąiSHUii;  %Wk%tV»^Vbi,  i^eibc^,  8B4lI^^* 
Jagody  borowe.  Haur.  Sk,  71.  Borowe  Dryndy.  Bards, 
Tr.  ibj,  (leine^.  Borowa  szyszka ,  sosnowa  s  rzecz  bes 
wartoici  ,  et»«^  9etiltge^  ,  SBett^fel.  Flocd  facer^ 
alicucm,  za  mało  sobie  ważyć,  za  borową  ssyszkf  kogo 
mieć. Aff ca.-  Urt.Gr.5SS,  Byi  był  naycnotli wszy  z  mą- 
drą bardzo  głową,  Baz  pienifdzy  nie  ftoisz  za  sayazkf  bo- 
rową. Buri.  A.  a.  -  f,  Szczegółniey :  dziki ,  nieladzki  « 
odludny,  nieokrzesany,  leżny,  vMb ,  t^,  migef^feil* 
Oyczym  nasz  przyszły,  parafianin,  który  aapewne  bfdzitf 
iak  niedźwiedź  borowy.  Toat.  aa,  33.  O/by,  amatny^ 
borowy,  życia  nie  wiedzący ,  Wiek  prowadzisz  ,  Wenery 
nie  ^ażywpiiący«  Bardz.  7>.  i4l.-  J.  Borowy,-  ego,  rzm^. 
ozownik,  dozorca  boru,  leżuiczy,  btt  i^egetefćrt.  Ojf,  Wyr. 
BORSUCZY,  a,  e,  od  borsuka,  2)a(^  s ;  Roj,  6apcyV€K. 
9adło  borsucze  u;^rwai^e  ieft  na  lekarftwo.  Zool.  N.  a39. 
BORSUK,  a ,  m,  zwierzf ,  iaż wiec ,  ursu9  moics ,  dtxągoit:i 
psa  miernego,  z  głowy  podobny  do  lisa*,  ZooL  Nar.  5%S* 
Haur.Sk,  3oa.  htt  J>a&fil  RoJf.  CikgcyKb ,  (lopcyab, 
eapc^Heal)  ,  {RoJJT.  6apcb  lampart)  i  Hung.  bora  i 
Croat,  jazrecz  ;  Boh,  ge|l9ec;  KmaT.  jząbiz;  Sorab.  a. 
CwblC^  (  06.  żbik  ).  Głupi  iak  borsuk.  Bict,  Rozk.  C.  I. 
Borsuk  I  człowiek  wydanych  żuchw ,  naciżnionego  nosa  , 
małych  oczu.  Ojl  Wyr.  eftt  WhpHffi^t. 
BORSZTOWKA,  i,  ż.  iabtko  żrzwlniey  wielkożoi  biadżóT* 
te,  Soku  winnego  pełne.  Kluk,  Dyk.  3,  a5i*  Kluk.  RosL 
1,  i4a.    od  wsi  Vot^(otf  W  Sazonti  ,     bet  90tAatfrc 

BORUCH ,  a  i   m.   miano  pfie.  ChmUf,   t,  58a.  ein  'ndOte 

bet  $ttn^e• 

BORUTA,  y,  m.  diabpł  borowiec,  błotnik,  zły  duch,  po- 
dług >neżniacki<ch  baini  mieszkający  na  błotach  i  Ignią-. 
czkach  ,  Cttrn,  bAroVit  ,  bet  fBułbgeifl  ,  SRogtgełft, 
6llllipfgef(t  Uwiązfszy  furman  wzywa  Maego  bortuj. 
Ojf,  Ser.  i.  Wy ,  którym  ziemia  nie  zam^nif  ta ,  Prredni 
cien^noici  kfiążfta  ,  Asmodenszu,  Boruto  !  Toat^  11,  3* 
107.  $.  7>a/M/.  rodzaju  mfzkiego .  i  żeńfkiego  ;  pokusa, 
bieda ,  nieziio»mk ,  nieznoćnica  ,  eine  IMl^e  I^HJl ,  efll  IWa 

«ii^ile((t4et  9reiifd^,  ńmmauiitłf^fk^  (®ei(*    Zebyfic 

iak  niożna  pozbyć  tey  boruty.  Tęat,  45,  o.  87.  Wyb. 
BORYS,  a,  m.  borowiec,  człowiek  borowy,  lelny,  gbar, 

chłopiiko ,    eUt  fButttfffęti ,   ein  grpbet ,    ttugelfbeflcc 

^enfdf.  Tałgłayftwa  pełno  «  dworu ,  ale  to.  same  borysy  , 
cliłopi^a  ze  wfi ,  uftroioae  w  barwf  •  Off^  Wyr.  -  /^/.  Arg^ 
734.  (U  Rufi  Borys  i  ChUb  ,  imtbna  własno*?  dwóch 
braci  ,  Kfiążąt  Kiiow£kich  ,  których-  czci  za  Swtftycb )« 
|.  Bor jTS,  chlób  gjruby  razowy,  gtbbel,  9^9tei|e^  9r»t;^, 


^ 


aORYSZ    •    BOSDaS.  [UOBL    ^    BOT.  14;  ^ 

CfMflrff Ir^.     ChM  M  sboit  niewychędoioaego »  bardso 
'   fruby  ,    abo  i  miestanejjo  ,    lako    s  pasenicy  i  a   iyta , 

s  owaa ,  c  ifcnBienia ,  iakiego  pospolicie  Litwa  i  Rni  na 

wliacli  ii47Wa ,  boryaoan  soi¥ją ;  bo  go  borowi  łudzio  nźy- 

waią  t  i  po  csf  <ci  go  teł  a  boru  abieralą ,  awf aaacsa  caasu 

nianrodaaia  i  głodu ,  iako  a  wraotu ,   a  źofędai ,   s  bukwi. 

Syt*   9S6,     Stolj  ich  koaatoWae  aaaie&ily  fif  w  kawa! 

0iciftego  berjaa,    SaU.  Niśdm,  a ,  445*     Borya ,    chl^b 

riaity,  którago  robotoi^ ludaie  aaiywaią.  Sak*  ProBl  soi. 

Kolo  go  borja  "^  cfbjr.    Offi  Wyr,   ( miewie^cial ,    spa- 

moaaBly  nSe  chce  ini  bydi  chtopem).    Teraa  i  boryaowi 

Md.  Ojl  Wyr,  (aauniiat  kiedyi,  a  terat  apaaaowal ). 
SORYSZy   u,   m.   litkup.   Dud*,  3t.    bet  M^fauf.     *BO- 
•     RYSSIKy  a,  m.    baraaanik,  litkupnik,  świadek  kopna, 

ICf  Sd|f<«f^/    9»df  ^^  Srfit^ett  itMf<.     Prsy  takiey 

kupi  abo  fiyoiarku  maią  bydf  bofyaanicy,  wiary  godni;  B08INY,  Ucm&,  mn.  chodaenie  boso,   Rójf,  6ocortxa,   bA| 

i  s  teaaii  boryaańikainl  aam  ten  iiciec,  kto  praedaie,  do  fBorfBfge^fll.      Mla!    Bolesław    ceaarsa    boso  praeprofi^, 

unfdtt  iśimk.  Siat*  Lit  4o5.  lecą  nie  wtpoftiinaią   o  tych   bofinach  pierWfi    hiftorycy. 

^BORZOBOHATY,  «,  e,  a  Rufl,    Kto  chce  bydi  ikorym  Sar,  Hfi.  S,  95i^ 

i  borsobcAatym  ,    Wnet  ftraci  na  tym<   Xhk*  FL  J).  i.  BOSKI,  BOSKOSC  oB*  Boski,  Boako^d 

(bardao  bogatym)  ?  BOSKIEM  przytfk.  bosym  sposobem,  bbso,  Róf.  6o6tticOMl>, 

U  B06A£,  a,  m.   Et  eh  eocdLal);  Jto^  6ocBiib;    Bonu  totfilf*     Nie  bat  fi«  na  roił  oney,  po  ktdrey  bolkiem  cho- 

boa,  s  cal^miek  boay-,  boao  chodsący.  Dudx.%tk,  eUlSafs  dail,  ani  iaaacsurki,  ani  kamienia  óftrego.    Birk^  Zam.  a. 

fłf^er:     Swaególiii^y  aakonnik  bosy ,  n.p.  Kaimelita  bo-  BOSBIAN,  a,  m.  flii'  Yotck*  694*  MNUm.  Ut%ttX^tm$M, 

ay,  etoS«cfif6tnt»ti<(^/  ( Boh,  It^Oi^  n^it,   klasttor  bet  SRAfrofe  ^    J?b;f.  eomciiaMb,  AdAommHal),    (Roj: 


ftofett/  tń%(tu  Roamaicie  mif  trapili,  bodąc  mif  awemt 
kły  iadowitemi.  Baz,  Jfft.  107.  Na  nieh  pióro  awoie 
cifarzy,  a  prawie  ieielaanemi  słowy  bodaie.  SM*Dx.  iiSg* 
Pytaią  fic,  coby  kto  anale^ć  wolał :  wOrek  cnoty,  cay  pie- 
nifday?  To  go  tym  bodą,  ie  wolisa  pieniądae,  nli  cnotce 
to  go  tym  zagadywała^  ie  swcy  onoty  nie  masa.  Dwór,  G, 
Bodło  go  sumienie  o  gr^cfa.  BirA.  Dom,  73.  Leniwego 
trzeba  bodnąć  emulacyą.  Zabł.  Raz.  179.  Teras  go  czci 
pragnienie  tak  bodło ,  Ze  go  od  wczasów  na  woynę  wy- 
wiodło. P.  JCchan,  J,  4a3.  Ma  to  do  siebie  roskoss 
i  swawola  ,  Uiywaiących  ii  pieści  i  bodzie.  Jirat,  LiJL 
a,  8a.  Prawda  w  oczy  bodzie.  Pot,  Pocz,  a3i.  (kole). 
Pochods:  hodaA,  boHłak^  bodziak^  bodzionUc^  bo* 
dliwy  ,  bodtry  ,  bodziec  ,  bodzistek  ,  doboU «  dobada^^ 
naboiiy  pobo^ć^  prztboU^  rozbośó^  wyboii^  uboU^  zhoi4. 


sakonnik^w   bosych  ,    ba^  9«rftir)effIo(lte.      $.  Bosaki « 
iroay,    aanie,   konie  nieknte,    łopaty  niekttte,  iin^rfd>tes 

ime  aMd^ttf  6<blittni  ,,  ^f^t ,  e<^»frltr«    Bosaki, 

rodsay  niby  aanelć  z  iedńego  dębu  lub  grabu  wyschłego,        ^,., ^. 

a  w  aoćhfeayli  widły  roachodsącego  fif,  arobionych,  któ-   BOŚNIA,  ii,  i.  kraina  mifdiy  Dtlmaeyą  i  Serwłą,  ANmeM, 


Oocm^hI)  i  wiatyk,  nadroine).  Boamanami  sowią  po- 
spolicie okrętniki ,  abo  qrch ,  co  na  galerach  robią.  Otw. 
Ow,  174.  Sternik  fi«  i  boamani  s  wiatf^  biedsą  próino. 
8tryik*%\f^. 


romt  h%  wielkie  kamienie  swoią  podcsaa  aanny.  S^Uk 

Bud,  3i.  fUi  e^lttteiibatiiii,  ettie  6<(lrlfr« 

d.  BOSAK,  a,  m*  oa^ka,  chynak,  hak,  s  Mem^ ber $Bott^< 
Itfen ;  Botn,  gana^ ;  EccL  fiarópbo  Hak  ikrsywiotiy  do 
prsyciągnienia  baf«)-T  s  łodai  do  brzegn^  Hak  do  roary- 
WAuia  ognia.  Yftod,  Bosak,  ieft  drąg  dłu^ ,  na  końcu  iego 
kruk  i  dzidka  ielasna  i  tym  chwycić  i  odepchnąć  fic  moina« 
Magier  MJkr 


Bosn,  Boana  zemglja  ,  Boinia;  Stavort4  Boaba-)  Croai* 
Bosnyaj  Boh.  fBofriti ,  tBoftllfa  |e»Ć  /  dp^ipiozijic 
dicta,  a  tribus  canibus,  cuos  injignia  ngionU  cotitinonti, 
Prent.  Or*  L.  5*  56i.  BOŚNIAK,  a,  m,  s  Bosuii  ro- 
djJony  .  (fit  tBNniet ,  Bom.  Boscgnak ;  Croat.  Boanyak  ł 
Sia^ort.  Bosnjak }  Catn*  Boanijak  $  BoA.0cfllgf.  W  roda. 
icftflc*  Bołfi.  Boaanka}  tro«/.  Bosnyacha ,  Boasanka. 
BOSTWIC,  Boftwo  ob.  Bóftwić,  BóstwCfc 


B06DZ,  BOSC,  bofl,  bodde,  bodf ,  cgyn.  niodok,  bodnąć  BOSY,   a,    e,    BOSO  pr*ytik.,  bes  obuwii^  (^ttf  i  Ro^ 


iodntt.,  aboić. ,    ubo^d  jDoi.  ^piczafłym  ttińok  rati<^.  Mit 

fON^  eipt^eit  (tofen,  flnbeit,  {poróf^n,  0Ó*,  Ger.bdfefl, 

4^«//.  ponffer ) ;  Bo/lH^,  UH,  bObll/  bobtfMrt,  bobRU; 

Soroó.  1.  befc}/  b«b(,  bbbn,  bobin  /  Ubiim,  bebiewi 

^ofn«  boHi,  obofti,  badnnti^  bacnutii  Vind,  bofti,  bo^* 
del  ,  bodem  1  pobadati  ;  Croat*  badati  ,  bozti  ,  bodem*) 
J>al,  badnnti  ,  bacaskati  )  Rag*  b6fti  ,  bodem  ,  b&anutt', 
%4akaLti ,  bidati ,  ubofti ,  ubaadam ;  Sla»onr  bo(H  ;  Car/i« 
^rofti ,  wodi ,  wddem ;  RoJff\  (5ocnuJ,  6oAam&  ;  Htbr*  Ptfa 
haai  raca/cŁTroiitr^^Boidi  rogami,  mit  i^brneniftefeit.  ^aM^ 
PĄ/1. 396*  Nie  kaidy  bodzie  rogiem  i  sębatni  chwyU,  Chociai 
tańtympotrsąaa,chociai  tym  zwierz  z^rsyta.  Pot*  Jow,'^!, 
Bodateaa  mi  w  bok  oiłremi  rogami.'CjVac/f.  7>.  B.  1.-  Bóść 
.  konia  oArogami ,    Vind.  oiArogati ,  oifłrogurati ,  tMtoifłru*" 

g/nti  ,  najiaBjati ,  H^ttnen  ^  mit  ben  eptttn  ftecben ,  bfc 

0f9€eM  irben*  Konia  abodł  oftrogami.  Warg.  Coz.  a38.«- 
JM^  łokciom,  oaołem,  głową,  trącić,  mit  bem  ,CIIenb»s 
§01  «•  f  »•   ftof  ett<  ^     Pośti   Atlas  wielki  wyspkie  bodaie 


bOfi,  i0(bn0(Ó;  Cafn.etSiavon.h6Bi  Crotf/.  boaf ,  bo- 
szonogi  Ki/irf.bufs,  bofsi  Rag.  booS|  bisaa,  boffondghj 
Bosn,  bóa,  bosonogh',  /f^  OocAi*,  SocoMÓrtó;  Sorab. 
1.  b0fO/  bofe,  (porówn.  Lat,  pes,  Gr.  «er,  Ger.  gttf/ 
^«6r.  oia  Aoł^  s  calcauit,  ob.  Bieds ).  Nigdy  bota  ani 
trzewika  iadnego  na  nogach  nie  nofit*»  ale  pr«ea  kamienie, 
ciernie  ,  śniegi  bosemi  nogami  chodził.  Sk.  Zyw,  309. 
Dsle^ci  niech  flc  ucaą  bes  obuwia  {waselkiego  boso  chodzić 
Pir.  Paw,  73.  FaUb.  Dis.  E:ii,  Zrzuciwszy  a  nóg  trso^ 
w5ki  ,  boao  azedł*  Btrk*  Dam.  i3.  Zoftawiwazy  przed» 
drrwiaifei  boty  ^  bosemi  nogami  wchodsą  w  meczet  Turcy. 
Pdszk.  Dz.  75/  5.  Bosy,  niekuty,  nnbef*U«e«*  Konie 
maią  bydi  na  przód  kowane,  a  na  sad  boee.  Szczerb. 
Jfa±.  70.  Chociai  naylepszy  ieidsiec,  gdy  na  koniu  bo- 
sym ,  Szwankowawsay  na  ledsie ,  utkhie  w  siemię  noaem. 
Pot*  Pocz.  aa4.  Łopata  bosa  ,  wdi  bosy  ó&.  Bosak. 
(Carn.  hoeltl  s   disungularo  oć&ĄĆ  kopyto>      $•  Boay, 

lano  pfie.  CAmieL  i,  58a,  eitt  9l<wnett^et  ftttnbe* 


mebo  grabietem.  Pot.  Arg.  ao8.  tyka,    tętti^tt,    fkhft  HA  BOSZKOWAC  od.  Boikowa^ 

Im  S^taUntt     Pig.  €t  tranir.  boi^f ,  razid,  pr^enikaif,  po-  BOT,  a,  /«. ,  Bocik  ,  zdrbn. ,  obówie  •  cholewami ,  ber^ttr* 

kwbać,    >«f^brtngen,   Ml  j^erien  greifen  /  inI  ^^eti      fefj  Fronc,  hottt,  Lat.  med.  hv\M\  Misp.^^\  ^'"d'- 

»9  • 


ft48 


BOTA. 


BOTAN.    .    BOTW. 
obn^  boty  ,    do  |M«yiaM  go  w^ywaiąc    Ptił.  Arg.  t^t.' 

{Boh,  9  (^19  ^0(9  fe  o^aniNtt  =  C9I9  p^tPinimot^  m  fe 

btAti)»  -  Boty  koma  9%jC  s  (ob.  kaptio:  komu.  Myć); 
pod  kim  dotki  kopać ,  nt  kogo  fidta  saftawiać ,  podascsu— 

wać  na  kogo,  f  ineoi  Ambett  graben ;  ggOeK  (teOeii,  6(^UaM 
gm  Ugm ,  i^m  et«Ni4  Srge^  lubeteiteK.    By  ibnei  ty  fic 

Myrtyla ,  takie  batainuly  Nicdoraecsne,  daiewcaętom  mto- 
dym  azyią  bóŁy.  Zab,  ii,  336.  Zabt  Jak  król  komu. 
odmówi  co  ,  zaraa  boty  mu  asyć  tneba  «  saims  aalachtę 
buntować?  Opal.  Sat.  $o  On  leascae  fifdsie  kiedyś  nad 
asyią  Swych  nieprzyiaciot .  co  mu  daifiay  boty  <ayiv  ^oe^ 
Argk,  454.  Sąfiad  nam  boty  atjrie  a  sawiera  Ugi.  Po/.  Arg» 
634.  Wiem  ia^  gdsie  Wa^ci  aa  to  uaayię  boty,  i  aa— 
proaac  na  kwaine  iablka.  Mon*  65,  7a3*  (oddam  ci  to  » 
aapYacfć ). 

Focboda.  bótowy  ^  botek ,  óóciA^  bóeifio* 

Wifitf^tn*     Chłopiec  do  botów ,  Yind^  ikomiafani  hlapes,  BOTANICZNY ,    a ,   e ,    naleiący  do  botaniki ,   Rojffl  mpjt- 

aea  o^.  ohiopiec ,  ber  (StUfrIbie<(t     Pracdtym  około  bo-  --*^ --^^ —      •-.*-. —    ^.^^tru.     ^r^ 

tów  chodzłt ,  a  teraa  nie  wie,    na  którą  nogf  lląpić.  Mon. 

73,  589.  (ca  lokaiaatuiyt,  (,rt  (fgt  Sftlffel  gfttic^fl,  WOC 

iBfbicntft  )•     Nie  byt  godzien  botów  mu  nofić.   Bia/.  Poji. 

44.  nie  godzien  rozwiązać  mu  rzemyczek  u  bota  iego.  ib^ 

46.   (rzemień  u  trzewików  iego  rozwiązywać.   BibL  Gd 

ftita  bie  6d^1l(^rimeil  aufttfCB ).     Kuty ,   kowany  bót ,  bót 

a  podkówką,  fin  bffc^ggener   6tiefeL     Slizką  drogą  nie 

przeydaieaz  niekowanym  botem.  Pot.  Syi.  i36.     Bót  ftary, 


iMKitt  ;  Suśc.  bota  ;  JBoA.  b0U  /  M  t  Bom.  bjeeva  » 
bieya ;  Carn.  ahl^bAla ,  abkorna ,  abkom^a ;  Vind.  ikor- 
niza;  Sorab.  i.  ifottlft;  Sorab.  2.  ^fonui;  Ooat.  fkor- 
aya ;  Bpjf'  canórb  (  Ro/f^6óaJd  gatunek  ikórzanycli  trze- 
wików u  pospólftwa  y  HeOomu,  YóGooiu  aaiianowe  boty 
ob.  choboty  \  porówn.  podoty ,  baczmagi ,  kurpie  ).  Dobre, 
boty  wołowe,  piękne  i  cielęce,  A  trwalsze  i  lepsze  niż 
iótte  panicce.  7ei.  £k.  £.  i^  Bót  wielki  fkręca  ,  maty 
cienie  nogi^  N,  Pam.  a3,  247.  We  łbie  i  na. kołnierzu 
pierza  pełno  wszędy  ^  Boty  spnicił  do  koflek  prawie  we 
trzy  rzędy.  R^y  Wiz.  56.  5.  (niedbały  w  ubiorze).    Boh. 

Prov.  €fvec  bof^b  gebtt'e  boty  ne  tsifigr ,  brube  nt  sacina ; 

dokończ  iedno  ,  nim  zaczniesz  drugie ).  Boty  obuć,  w  bo- 
ty 6f  obuć,  6HefeIn  Mt/ie^en-  W  bóUch,  s  obuty,  Sorab. 
1.  )foni09iti^«  Vind,  oikornizati,  ikomize  obuti,  obknie- 
ahatiy  naficornizati ;  -  boty  azoć,  ze  wlec,    złóiyć  K 


BOB'feAcinBeHHUH ,  ziełniczy,  zielopianąy,  botMllfflb*  BO- 
TANIKA ,  i ,  i.  z  Greek,  aielnictif o  ,  rośiinopisarftwo  , 
rp^linopismo ,  zielopismo,  nauka  maiąca  za  cel  poznania 
własności  ziół,  drzew,  kwiatów.  Krat.  Zb.  169:   bic  S^Os 

tonU,  bU  jtrinterlebre ,   Arittterf anbe ,    Bojf.  mpano- 

B'|»AcnxBO.  -     Botanika,  tytuł  dzieł  o  botanice  ob.  zielnik, 
•herbarz.     BOTANIK,  a,  m.  BOTaNISTA,  y,  m.  aio- 
lopis,  roilinopis,  biegły  w  boUnice,    bet  itrintettttnbtg^* 
Bag.  traróznanaz^  BoJf.  inpaBOB'BAe){b.  06.  zielnik, 
pochodzony,   BoJf*  omónoK)),  omónoHeab.     W  botach  BOTEK,  -  tka,  m.  bocik,   mały  bót,  ^sąirbn.^  bo^  GticffU 
umarł;  boty  spalił  $  uciekł,   Tr.  et  j^t  ba^  SetfetldeCb  be?       fytO.      Ubrany    igr  botki  przyiloyne.     Stryik.  Hmr.  C.   3. 
|<tbtt*       J^^  ^^^  szewc  z  botami  na  iarmark  (ob.  szewc  )f       Dziś  pan   ociec,  gdy  widzi,  ii  ma  botek  iwieiy,  Tobie  , 
spieszno  ,    gnać  ;   cz wałować.  -     Nogi   drze,    a, boty  na       także  pachołku  magierkę  przypierzy.  Papr.  Pr.  £.  a., 
kiiu  nofi.  OJJ'.  Wyr.  (woli  głód  mrzeć,  nii  gr<»sz  z  wacka   BOTLOCH  ,  BODLOCH  ,  u,  m.    BOTUCH  ,    chufU.  czyli 
wydadi).   Nóg  ni®  kupić,  a  za  boty  trzeba  szewcowi  pła-        prześcieradło  tasiebne  do  ocierania  6ę  po  kąpieli,  z  Niem. 


cić.  ib.  ( lepsze ,  co  człowiek  sam  sobie  zrobi ,  bo  tego 
nie  kupuie,  Obadwa  przysłowia  fiosuią  fię  do  zwycsaiu 
ubóztwa  wieyikiego ,  które  wiccey  niiii  nóg  ochrania  o))u- 
wift,  a  do  pAfAfii  id<to  boso,  niosąc  ie  na  lasce,  żeby  iię* 
przed  kościołem  dopiero  obuć).  -  Skórka  na  bótyj  wy- 
raz szkaluiący,  niewarta  moie  ztąd  ie  (korki  u  botów 
pod  oftrogami  z  Niemiecka  zowią  huncwota  -  Frofte  przy- 
ałowie:  ikórka  na  boty,  icayk  na  podeszwy.  -  Na  bótys 
płaca  pewna  zwykle  naznaczaiąaa  ^ę  czeladzi  inwentarflęiey 
zamiaft  botów ,  albo  na  ich  sprawienie ,  @tiefelge(b.    I>am 


b«<  ^abetncb,  18ettii<b/  SBettUIett;   ^0/1.  p«te(b;    ^^{11? 

Socmporb  i  Croat.  czyilih  }  (Carn.  botim  :  pocę  fię  ). 
Wyszedłszy  z  wanny  ,  zaraz  fię  .wjiotioch  abo  prześde^ 
radło  obwinąwszy,  połpzyć  trzeba.  Haur^  Sk.  397.  Prze— 
icieradła  ,  bodiochy  ,  botuchy.  Sax^  Tyt.  3.  Umarłego 
w  łaini  umyią  a  ubrawszy  go  w  boUoch ,  na  ftołku  po— 
aadzą.  Gwag.  356.  Po  kąpieli  uwinąwszy  fię  .w  botnch  , 
niechay  fię  połoiy  w  pościeli.  Syxt.  SxA.  356.  Zawczasu 
mydlić  trzeba  o  botuchu.  Pot.  Syi.  36Ap  jPot*  Pocz.  138. 
{porówn.  dadi  komu  ścierkę  po  łaini). 


ia  ci  na  boty;  będziesz  kontent;  pogroika,  z  przekazy-  BOTOWY,  a,  e,  naleiący  do  bóta',^tiefe|c;  Jfiojf.  cajio- 

wanta  fię  panów  na  czeladi  upominaiącą   fię  o  swoię  na-  ikhuh.     Rzemyk  bótowy.  Bunin.  Genfit*  1 4,  a3. 

leiyto^ć.  Offl  Wyr*  -     Ż  chłopków  wybierzemy  i  pobór  za  BOTUCH  ob.  Botloch. 

nich  zapłacimy,   i  ieszcze  fię  nam  dobrze  na  boty  okfoi.  BOTWIAŁOSC',  BUTWIAŁOSC  ,  ici  ,   i.    sprochniałość  . 

Stcar.  Vpt.  B.  a.    (obrywki).-      Boty  ,    iartem  poftępki,  zgniłość,  zgniUzna,  S)Korf(bbeit,  motf^bt^  SBefeil /  gfotmif. 


■  pjrzymowką  do  uczynków  i  obyczaiów:  Co  po  świeio 
Tureckim  bocie,  kiedy  po%pki  cuchną!  Mon.  65,  417.  - 
Boty  iekane,  ,s  kaydany,  okowy,  feffeln,  ^iUlbeML  Ja- 
bym  ielagne  doilał  b^ty,  i  przez  lat  kilka  Motęby  mi. ką- 
sano ikfBybać.  Teat.  3o,  ^.  d5.  -  Boty  czerwone  ?  plagi , 
cięgi,  enugaiiie  nóg,  f ettf(benbtebe  Abet  bic  S^^e.  szczę- 
ście twoię,  ie  odazedł  ftaroda  na  ilronę.  Wzięłabyś  była 
pewnie  ną  boty  czerwone,  Abo  na  grzbiet  upih-zony  za  to 
winszowanie.  Simon.  Siei,  109.  Trzeba  babie  na  boty  o 5. 
Baba. '-  Obuć  ko^  w  swe  boty  s  na  swoie  kopyto  prze- 
robić, na  swoię  ftronę  przeciągnąć,  na  swóy  kształt  odmie- 
nić,  przekabacić ,  ei|ieii  Abet  fefnen  Mfttn  MUgen ,  i^|i 


9){pbet.  Szefeliny  rdza  rudawa  firawi,  i  ziemna  bótwia- 
tość  plugawa.  Patxk.  Bełl.  B.  4.  Farba  tylko  chleba  na 
wierzchu,  wewnątrz  , but wiałość  szczera,  Birk.Sk..A.^^  ó, 
BOTWIEC,  -  iał,  -  icie,  niiaĄ.  niedok.  zbótwjeć  dpA. 
próchpi^ć,  gnić,  mobem,  fauleji,  (/>oróirn^9iUbetfi*f,. 

butt,  i&0(bb»  Oerbtttten}.  Łodzi,  mor&ie  okręty,  bót- 
wieią  na  brzegu.  Xui.  Her.  i45.  Na  waśniła,  *abutniąla. 
Zygr^  Goą.  A.  6.  (zbótwiała).  Sodoma  tak  zgorzała^  ie 
i  ziemia  i  ppwietrze  i  woda  ębótwiały.  W.  Poji.  W.  a55. 
fig.  W  tem  próinpwanitt  i  w  t^y  gnusng^i  bótwi^ąc,  do 
zgrzybiałey  przychodzę  (lar ości.  Xutlg.  Her.  ł4o.  Darmo 
niechay.  ci  od  łez  nie  butwieie  cera.  Zab.  i5»  179*  Pa— 
mięć  niezbci^ych  z  iiatury  swoićy  butwieie«    Birk.  CĄod. 


BOTW-    -    FOZĄT* 


*, 


BOZA^T.    -    BOZlC, 


«*» 


ae.     Panufć  iego  s  pochwałami  ^  i  nie  tbatwieiS  Bigdy. 
BirL  Chód*  3a. 

Pochod2»  ruuibótwiś/y  obóiwU^,  pobótwitd^  prMśbótwU/i 
rOMbótwM^  'dabótwiti. 

BOTWINA  ob.  Boćwina. 

«BOWAO  ob:OiniL 

BOMTIEM  •poyn,  wjraiaiąoj  fttjwfw^  dlaccego  ,  s  bo ,  al- 
bowiem,  ponieważ,  Slovac,  nf(0/  SŁopon,  jerbo,  Roffl^ 
■60 ,  benil.  -  Nie  bądź  uKWapliwy  ku  gniewaniu  *,  bowiem 
gniew  w  tonie  asaionego  odpocsjrwa.  1  i!i«o/>.\£cc/.  7,  10. 
Mn^ •mienić  poftawę  ,  mufi  obycaaie  ,  Bowiem  ^tek 
s  powagą  ftoi  tu  sa  iaie.  Rśy  Włm.  %j, 

BOY  fif  ob.  Bać  fif. 

BOY,-  oitt,  nr.  bicie »  walka,  sabiiatjka,  bitwa,  woiowa* 
nie,   woyna,    io{nierka>   htt  jt«m)»f  /    Mf  €f<^Mt/    bte 

€MtlAgefef ,  hai  ZttffoL,  bU  %€\!^fd^Ud^,  Ut  Jtcteg,  Boh, 

kog  ;    Bo$n,  boj ,  rriranje  }    Słav0n,^  bój ,  bitra ,   batalia , 

boruje;  Kinif. boi,  bof,  tboudńu  bijenje,  shoud,  aboudu-* 

▼nnje ,  roiftoTanje ,  bitje ,  bijenje ,  roi ;  Carn.  woj  i  DaL 

boy  9  rath ,  rat  \    Rag.  booj ,    bienje ;    Croat,  boj ,/  tabor } 

Hung,  baj,  Tivśa',    Roff*  60H,  cpa^Keaie;   (£ccZ.  bók  % 

woyiko;   nóuHcmnOy.  nÓHncKoe  e  boy,   bitwa,  woyna  s 

paino6opcinBO «  pamonaHi^;   Or.  fio^  clamor^  pugna\ 

0otfw  dyaios  beUo  Jirtnuut.    Homtr,  JL  B.  108.  Durich 

bibL   t,   536.    iruU  Bojemi  tUcti  et  iavari  vel  VoJ€wi, 

Bohoricz*  ob.  .Bić ,  ob.  Woiować,  wojna  ).     W  boiu  anać, 

Bte  w  leży,  iolnieraa  mężnego.  Błaz.  Tł.  A.  6.     Zdatny 

4o  boiu,  i  do  pokoin.  Cn.  Ad.  58S«  (przeciwnie i  ani  do 

ndy,  ani  do  swady).     Kto  nie  ma  sbroie,  miiay  boie. 

Cn.  Ad.  568.     Wssyscy  i  ręce  i  ocay  do  boiu  obrócili. 

Warg.  Cez.  77.      Zaftfp  fię  iknpil,   i  sam  sobie  w  boiu 

byi  pneaskodą.    ib,   60.      Cesar  trayila  bitew  wftfpnym 

boieiA  X  Gallami  wygrał.    Wtwg.  Cez.  praef.  F.  5.   (.atta* 

kami,   natarcakami,    gttgtlff^meife).      Boy  tocayd,   bitwę 

•wydadź ,   Vind.  ftociti ,  narediti ,  boj  derahat ,  klati ,  bojo* 

Tat,    abouduTat,    ebl   tttffen  luUtn.     Wielka  to  afoić, 

kio  boy  wćwnętyany  tocay.  Bardz,  Tr.  a  4.    (woynę  do« 

naową  prowadai  ].     Gdyby  kto  komu  ucsynit  gwałt ,  boy , 

rany,     aakody  ,   rosbóy  i   aabóyftwo...   Siat.  Lir.  i46. 

( gwałtowne  bicie  ,  geiMltfame^  ®4Ulgett  ,   ®(^l4gerc9  \ 

-  BOYCA ,    naypoepoiiciey  używa  Jif  w  Jkładamu  eUw , 

«ff^-  zak&fca^  zbay^a,  bratobóycat  Królobóyca^  matkoy^ 

^^pa^^oycobóycaU.t.d.  ,  ( 

BOYCB,  odBoieCy  qb.  Bodm^, 

3OYCZA  herb  9  inacaey  Moda(^a,-,-na  iednym  draewcu  tray 
krsyie  ałote.  JCurop^  ^^  9.  elit  iSAp^tl. 

•BOY&,  a,  m.  wół  Fodolflli*  iTM,  Zm^.  |,  3o4»  fili  ^obO' 
imn  C«l.  ob.  Byk,  ^ 

BOYKA,i»  i.  zdrbn.  rseciownika  boy,  Rojf.  6oBKa, 
małą  bitm ,  fU  Hcklf t  lUmi^f.  Do  wdzięczney  boyki  fię 
^biagały  ,..Wnet  fię  , na  barce  mciijie  wyaywaią  ,  Wnet 
ełodkie.jrasy  w^em  aobie  daią.  Pąftp  i'*  70, 

^OYSĘP  ,.  Boilko  ob.  Bqj|Awiiko.  -  -  ĘOYSTWO  w  ikłada- 
jiycii :  królobóyihgrg ,  brato}>óyftwo ,  mat^Lobóyftwo  ,  oyco^ 
iMiyftwo,  i  t.  d*  . 

90Z\tK0  ,  a  ,  I*.  BOZĘ  ,  r  .ęcia  ,  n.  zdrbn.  raecaown. 
boiek,  bóg,  mały  młody  boiak >  ein  llmei  innge^  ®9ttf 
4fęU,  w  liczb.  mn.  ®itter(^eil,  Wio»na  raaem  przywiedzie 
boiąt  pocset, słodki »  J  żarciki  ucieszne  i  wdzięcsn^  chy- 
cipotki.  l^oTf  Dz.  3,  37..     fióztwo  z  swą  świetnością  całą. 


f  dworem  pieszczonych  bożąt  i  Nimf  oanowal9  Ba  tey 
wyspie.  Przyb.  Ab.  i3j.  $.  Szcięiliwiumki,  sscąp^)iwte<^ 
pieszcaosaek  fortuny  ,  pączek  w  maile  ,  opływaiący  we 
wszyilko  (przeoiwn.  niebożę,  nieboiątko,  nieborak,  nie., 
boraczek,  biedaczek),  ein  640Ofttllb  bti  WiĆti.  (ob. 
Bożena ).  Męża  hartownego  doznanym  niefiezę ieiem ,  by 
też  i  naytężssy  przeciwnego  losu  wicbar,  nie  yacbwieie^. 
rozpiesBcaone  ęslŚ  boże  ca  lada  powiewem  niewdzięcznym 
mdleie.  OJ/'.  Wyr^  BOZEC ,  *  ica ,  m.  przytężenie  słowa 
Bożek  (porówn.  Harzec,  ftaruszek),  fin  9ottf  btt  ^Ptt^ 
(Boh.  idtiaCf"  ^aduk,  boia  kaiń).  Miłożć,  ten  okrutny 
bpżec^  Staś.  Num*  3,  aSa,  Podlega  ich  on  bożec  (  Ba- 
chus) ,  gdy  sok  iego  piią.  JClóru  Wor.  6,  Kaptan  na 
swoim  .szyszaku  nosi  swoiego  boica  zawoie.  Słae.  Num* 
1,  98.     BOZECZBK,*-  czka,  m.  zdrbn.  rzeczown.- Bożek^ 

eitt^attd^en,  ein  l{ńatt%^tt,  w  liczb.  mn.  (9bttet<^en. 

Koło  nas  lećne  flcacząc  boginki  ,  boieczki ,  Powtarzały 
dchuchno  wieiniackie  piosneoaki.  iVar.  J)z.  3, 5 1.  *  BOZ£K« 
.-żka  ,  m,  poga6fki  bóg,   boiyiko  ,    bałwan  ,    eitt  O0tt# 

9i(e  ,  ein  Sbgptt ,   ein  ^tiMfĄet  i^ott ,  w  ticzb.  mn. 

I&bttet;  Shvac.h9ief;  BoA,biUi^faHi;  l^mc/.  boshiah, 
malik;  Sorab.  1.  p|ibó(i  Sorab,  a.  ff^itof^l  Car H^.  et 
Bosn.  faush  wug ,  malik  $  Ro/f.  HnnuB^e ).  Boiek  'tti* 
łoćci ,  Kupido.  Bożkowie ,  Rc^.  kriTobozi ,  neboggoYw). ' 
Gdzież  bożkowie  wafi  ,  w  którycheżcie  nadzieię  kładli 
w  przeszłe  czasy?  Groch.  W.  17.  Ztoto  ieft  bożek,  któ- 
remu Gę  wszyscy  kłanjaią.  Boh.  Kom.  1,  1^4..  Bożki 
domowe  ,  laret  ,  bie  i^U^gtoet  :  Vind.  domaghi  b^g  , 
shratel  5     Carn.  Sidek  }    Boh.   flltiW  ,    ftijltf ,    d*jfWr 

biblif ,  b^fpobarjcer ;   infi  bożkowie  Boh.  SBel  t  9Kecet, 

fXab«nta<^;  Carn.  Rugeyid;  FermensęW;  Podiga;  Toli- 
fiobog  ToliAowoj  \  1-  Bożek  pięciogłowy  Carn,  Pasam4z  \ 
Aesculap  Carn.  Kródtf;  Bożek  siły  Car/i.  Jodute ,  Zediit , 
Jod^t  ?  Bożek  czasu  Carn.  FUns  ;  Bożek  dziewek ,  Carn. 
anek,  Za/.  Ancujus ;  Boiek  mowy  Car/>.  Jehzhnik  XaN 
Aju3  ;  Carn.  Barovit  ob,  Boruta  ;  Eccl.  MÓRmi,  Mtnonil), 
MÓROinb ,  mokocjlL  ,  bożek  w  Kiiowie  raczony*  FopQw. 
196.  KynaAp,  bożek  płodów  aiemikicb.  ió.  \^b.  Kax«A^* 
KOMiA^  9  bóg  świata ,  Janus ,  ib,  r94.  Xópc1) ,  bałwan 
Kiiowiki.  Slow.  Cerk,  3,a4a.  4a3K6a,  fymy^^t  4a^' 
6or>  »  Bożek  szczęicia  (9^.  Dadzibóg).  A^AO  bo^ek 
wesela.  5/,  Car),  a,  73.  IIoaniiaA^f  Bii«opl>,  nox9]|cnis« 
bóg  powietrza,  Aęolus.  Fcpow.  199.  06.  Swift >  Fożwift^ 
Lelum,  Polelum^  ]VUrcbułt.-     (^  Boże|;,  nabożnik^  Mąct* 

ein  9(nbA(btIf r ,  ęka  ^timmlrn  •*    BOŻENA ,  y ,  i.  i»ię 

białoglowflcie ,  Bcatrijr.  Nar,  Hft,  a,  ąOQ.  Ja&t.  Hfr,  ę\% 

gBeibernam^,  ©eottir  o^.  Boże  a., )  •    BOZKI,  BOSifl. 

a,  ie,  BOZKO ,  po  BOŻKU  przysłk. ,  od  boga  pochodzący, 

boży,   ®ottel«/  gimii^,    pon9o^;   Siosan.  t^ifl; 

Boh.  tOi^i);  Sorab.  1,  boUtl  ;  Sorab.  a.  MJ^  1  ^'*"^* 
boshji  I  Croat.  bosji  ,  bpsanszki  i  J)al.  bpsanj,  Slaycn^ 
boxan(Heni }  Rą/f.  6o3KecK*JH ,  6oxcefinBeiilt^»^  Bozkiia 
zrządzeniem  to  iię  Uatg.  Cn,  TĄ.  Od  boga  aawisły.  n,^,  Boaka 
to  rzecz,  samemu  bogu  to  przyftoi.  Cnf  Ąd.  ^a.  JRzecay 
przyszłe  y7iedzie«5,  ieft  rzecz  bożka.  Lai.  Korą.  A^-o^b^ 
Zoftawił  mnie  na  boicki^y  opatrzności  Teat.  ^4,  io^  -r 
Boga  fię  tyczący,  n.  p.  Nad  Tertidianą  w  naukach .  bpzkkh 
i  ludzkich  żaden  biegleyszy  nie  byt.  5^.  i>^.  ii  1.  Boz^e^ 
żwięte  raeczy,  pr;iyftoynie  odprawuy.  Cn.  Ad,^:i.  Uri^a 
bożka.  iV«A..7V4i^8.-  Po  ))09ft  podobny  n.p.   Nic  €i;Ip/* 


-»5« 


BOZKs  .-    BOZT. 


triefc  tA  boikiego  liie  ma »  iako  gdy  dmgiai  dobn*  Myid. 
At  Ąfir.  1,  3^«  •  Do  /iMjrwyiszefo  ićiynia  dofkonity* 
Iprsediiły  radny  ]i.p,  Zygmunt  Aarj  boskrm  prawie  był  ob* 
dsnoB  rouądkiem.  4trom.  ]56.  Boską  iwymową  pnodki 
jnroio  Aor^Iiius^prsecbodiiif.  54.  JU.  89,     Ona  po  boskn 

(oska,  pnymioty  boskie,  Soraó,  i.(c^f(|;  Cer.  bie  ^itt« 
Ifa^Cit*  Zjadlasy  iabiko  Ewa  boskoi^  w  sobie  cznie,  iuż 
i^y  siemia  sbnydfa.  Przy6.  Milt.  3944     BOZKOWAC  fic, 

.    MaimJL  nUd*    smyślać  rsboieńflwo.  Wkod.     Licemlemi- 

osyć,  pacieno  giyić,  Iwiftosskkm  bydi,  frtatnclll/    Ms 

M^tefll,    IfftM^Itl.     Boikowanie,   obłuda ,   naboinictwo, 

Crftomielry 7  Ub^^teley ,   9ttMfetf9«     Statecsnie  naboiny, 

Hbes  owego  boikowania  a  fa'saiti«  obraskdw.  <?or.  Dh^.  57  4. 

..Cbytrek  proibą  ,  boikowanien  i  pocbMbftwem  narabia. 
Młon.  Wo^  Dtd:  {por.  hoźjć  B^).  BOŻNICA,  y,  i. 
BOZNICZKA,  i,  i.  Mdrón.  *i.,  mleysce  bogu poiwifcoue, 
teia  iwiątynia,  e{«  •otfcl^nl ,  fin  Zemp^le  ein  ®9tt 

-   ętmtUUt  Crt«     Teras  o  wierni   pańscy   sfuiebnicy,   któ« 
n/^trsynucie ibai  w  iego  boinicy ...  J.  JCchan.  Pt.  igS. 
Xw  iego  iifiątaicy.  ICatp.  61,  188.J.  Csynią  sobie  boini* 
«ski ,   daieci  cbrs<»ą ,   wiary  naucaaią.    Papr,  XoL  H*  4. 
Boinica  pogańika  ,   bóiysscae  ,    da  9i(entempf  I ,    Roff^ 
«Oovnai|a  j    J?cc/*  at^pmasme*    Bogom  w  niebie  i  lu- 
ibiom  nieimyiadel ,   a  boinic  wygnat  bogi.   Bardt.  Tr. 
645.     Boinie  pogańikicb ,  ktdre  dobrse  sbildowane  były , 
nie  obalił.  Siu  Dz.  %\%.  •     Boinica  Turecka  ,   mecset^ 
ritl^  flMfiH^.  Siar.  Dw.  60.  '  Dwa  ty6ące  boinic  Tureckicb 
ir  Kmifiaatynopoln.  i6. 4:  *  |.  s.,  Sscsególnltfy  terti ;  sskoła 
<ydow&a «  KiVu/.  judouika  shola ;  efaie  SubeN^uIr.     Ko- 
ściół w  iydowftwie  ieden  był;    boinic  sai  było  dosyć,, 
gdaia    fi;    aa    naukf    słowa  boiego  scbodsili.    SM.    i3« 
2&jrdai  nie  tylko  po  miailach  w  boinicach ,  ale  i  w  koiciele 
Jeroaolimikiai  mieysce  pewne  mieli  do  gadania  o  aakonie^ 
Sk»  JD'«  9.     Krsycay  iak  w  boinicy.     Roiumiessli «    iti 
Wboidicy  7  Alboi  to  ta  boinica?  To  kościół;  nie  boinica. 
Sposoby  mówienia  aafiągnione  a  swyctn,^'42ie  cgiefkliwego 
Ipiowania  iydowikiego  wboinicacb.     BÓZNICZY,  a,  e, 
■alaiący  do  boinicy  ,   Ztm^tl  « ,   3ltbf nf^ttle  <  ,    ©yilg* 

{•tm  <  •  Boinieay  »  -  ego  ,  m.  dosorca  bożnicy ,  bet 
Itltfi^hn  ettiet  ^yngg^gf*  Tr,  (ob.  Arcyboinik  }.  -  BOZ- 
NIK,  i,  m.  deifia,  w  boga  samego  wiercący,  htt  Dń% 
Mon.  67,  aS.  o&.  ateuss,  beaboinik.  BOZOCIELSKI, 
a,  łe,  aaleiący  do  Swifta  boiego  ciała,  grd^olek^nailt^  « . 
Kafiawał  dsień  boioeieliki.  Bam.Hft.A.  BOŻOGROBCA, 
y,  m«  BOŻOGROBIEC,  -  bca,  m.  Kanonik  grobu  boże- 
go w  Polaacse,  w  ICecbowie,  Miechowita.  ITrom.  174.* 
U/trM.  JTriie,  1,  357.  Nar,  ffjl.  5,  363:    dn  tmftll^t, 

griflli^er  mtttt  vom  etubt  3efli ,    0Ó.  tempiaijusa. 

BOZ06ROB8KI,  a,  ie,  od  aakonu-boźogrobców ,  Jtftlts 
ffUttttn  t  f  Kanonicy  boiogrobcy  dwoJfly  krzyi  cserwo- 
uf  na  kapią  nossą.  ITrom.  174.  j.  Boiogrobfki  iołoiers, 
papieski  iołniem  ,  Csf  ftocbowiki  iołniers  ,  odpuiłowy 
^ołniera,  niedołfiny,   niemusztrowny ,   niewoienDy,  nie- 

Mny,  dli  mtfhraUrr  denbet  vti|emttfł:ettrr  eclbat  oj: 

y9fr.  BOZTWIC,  BOSTWIC,  ctyn.nied.  ub<$ftwi<f  rfoi, 
bogiem  ttcayni<f ,  }^n%%tttVPL  ;  Boh.  }6oiilll  ;  Ralf.  6oro- 
nBopnnift.  JTtoi.  Turk.  i46.  BOZTWO,  BÓSTWO,  a,  n. 
»aturaboia,  i^oU  boia,  bfe  ©OttWt,  głttK*<  WgtBf^ 
H«  g(Wii^  Srfm;    BoA.  et  ^/^r.  »M'|hi^  ;    Sorab.  \. 


fid^ZT.    *BOZT« 

« 
HlM  ;    5ora^.  a.  bd^O^tag*  ;  Yind.  bugaftiro  f   bogull, 
boguiH^  \    boshja   natura  {    Botn.    bosgjanfiro  ;  Sla¥on» 
.  boaanfiro.;  Bń^.  bozlnftro,  Croat.  bosansstTo;  Bojf.  et 
EccU  6oxecinBO.     W  Chryftufie  bdatwo  a  csłowiecacń«- 
fiwem  złączone  było.    W.  Pojl,  W.  a63.     Równy  błogo^ 
aławionim  bóztwem  oycu  swemu,    lecz  podług  cldowie- 
eaefifiwa  iui  p omniey szy  iemii. '  Groch.  W»  399.  W  ifino- 
lei  boatwa  nie  iedna  itft  osoba ,  ale  trsy.    Jeden  ieft  bóg  « 
nie  w  sacaegdhioici  iednóy  osoby,   ale  w  iedndy  iifaioś<d 
bóatwa.  Xarn.  Kat.  1 5«    Tyberynsa  usłyszawszy  •  cudach 
Jeauaowycb  bóflwo  mu  przyznał  i  między  bogi  pogiAftiaia 
swym  sposobem  poczytał.    Sk.  Dx.    17.      Jupiter  annicil 
Apollina  a  bdftwa.     Bieł.  IJft.  aa.      Gdy  licaą  pnodkcHr 
swoich ,  a  niefianie  im   iui  nikogo  sławnego ,  to  oni  boga 
którego  za  praodka  swego  biorą  i  wdsieraią  fic  w  bóatwo. 
Corn.  Swn.   397    *-     Bóstwo^  bóg,  boick,  bic  fllttt^flf^ 
^M,    eiltr   emf^t ,    ein   Oatt.     Jui  miał  zginąć  bms 
kray ;  litnie  fic  raz  ieszcse  obrońcae  iego  bóstwo.  Prztftr, 
180,     Bóstwa   isdna  rzecz  nie  moie'  ogarnąć  ani  poią^ 
Karnii  Kat,  96.     On  pełen  bóstwa ,  które  cicho  w  pier- 
fiacb  nofił ,  Godną  iwictych  podwoiów  odpowiedi  ogłofif* 
Bardz,  Luk*   16^.     Bóiłwo  nam  bydi  i  ufiad  daie.  Koi^ 
Cat»  B.  3.     W  lefie  tym   iakieć  bóftwo ,  aaniemam ,  prae-» 
mieszki  wa.    HuJ.  Ow,  i85«  ^      Bóstwo,    wsayAko ,   do 
csego  ktoi  nieogranicaoną  cenę  przywięsuie,    («#  Ml  cf^ 
neOl  WK^^b^t  f(t,    fdie  ^att^dt  f&t  l^.     Oycsysna  dU 
pocaciwych  ieft  to  takie  bóstwo ,  którey  trzeba  po^wifcaĆ 
waayfikich  raecay  mnófhro.    Ttat.  46,  c    76.     la  nay- 
pierwssy  twóy  okręt  w  lotnym  poznam  biegu ,  J  rsekn^  z, 
ten  me  bóihro  ptowadai  do  braegu.  Hul.  Ow.  \Si*    B<S<* 
ftwem  Dafttisa ,  piękna  Jsmena.     Bóftwo  Harpagona  pokład 
pieniędzy.     Bóftwo  piiaka  gąfiory,  kufel.  Ojf.Wyr.  Jakioi 
cię  bóstwo  w  a  wy  eh  okowach  trzyma ,   Cayli  csamemi  » 
czyli  modremi  oczyma.  Ojf.  Wyr.     $,  Zbiorowo  bóatwo  » 
bogowie,  bif  Mtter.     Wenus,   któtey  bóstwo  podległe , 
z  tey  fię  człowiek  zmiele,   J  potępia  co  w  Cyprze  na  iey 
caećć  ftę  dziele,  Jabł,  Tol.  80t     BOŻY,  a,  e,  od  boga, 
pochodzący  od  boga,  naleiąey  do  boga,   bobki,  Pa6lki  i 
•ottfl,   gittfli^  ;    Slowac.  et  Boh.  b^jl  ;    Vind.  bosbji  i 
Carn.  boshje  %  Bosn.  bosgji ,  bosgianfiTen  i    Croat,  bosji  ; 
i)a/.  bosan  ;  Rag.  bozij ,  bozanfbin ;  Roff.  6o9Ki#;  Ecch 
6óroiu4,  GoacTii.     Syn  boiy.  Biai.  PoJI.  8t^    Gdy  fi^ 
kościół  boiy  rozkwitał ,  świat  fię  na  wierne  boie  oburzyf, 
i   sług  boiych  zabiiauo.   Sk.  D%,  ł*,  88«     Adamie ,  bóiy 
kmieciu.   BogarodM.    Boia  opatrznoiić,  boie  milofierdzie, 
boia  moc.  Wrób.  Zołt.  Ai.     Boia  chwała.  Groch.  W*  ^o. 
Kie  troszcz  fię ,  będaie  to  dobrao  jta  boią  łaftą.  Min.^Ryi^ 
i«  a8i.     Boie  sprawy  są  doikon^e.    W.  Dout.  Sa,  4. 
Chyba  sąd  boiy  to  rozezna.   Toai.  a4,  b.   a5.  —     Bog« 
wła.idwy  ,      własnością   boaką  ,   '%tttfi ,  ••«  ge^irig. 
Oddaycie  co  ieft '  cesar&iego  cc^ntzowi  ,  a  co  ieił  boiego 
bogu.  Ltop.  Math.  aa,  31  •     IHe  roanmiesa,   co  ieft  bo- 
iego ,  ale  to  r  co  ieft  Indai.  Soki.  Mark.  8.    Ktokolwiek 
to,   co  boi«  ieft,  waiął,  ieft  iwiętokradacą;    boia  aai 
wszyftkie  na  Iwiede  rzeczy;,.  Gor.  Son*  5s4.     Moia  ieft 
wssyftka  aiemia  ,   abo  boia ,  na  którey  gospodę  mam.  Sk. 
X>a.  376.     Kogo  kto  a  bnatowaików  potka  T  to  iui  boijr 
a  nass.  Roy  Żw.  79.  b.  (iak  gdyby  go  bóg  adarsył  do  ick 
pattyi  ).   -     Boiy,   a  boga  pochodaący,  .od  boga  dany, 
Jdanony ,  od  niego  atiriały,  ^PtttŚ,  fW  ettt,  fPn^Ott 


noży. 

MArlm,  Ml*0tlt  Mfh^ląr  ^oim  Boie.  Parnow. 
frmęf.  Boia  woU,  mądieiiie  boi«»  99U€i  8Bf0e*  J«k 
Mitciek  Kaftf  aocByt  wytmukfą  i  choią.  Lód  dla  innjch, 
4o  Bioy  wnet  pocsut  wolą  boią.  C^ffl  Wyr.  (chętkę)* 
Podtiig  woli  hoiij  Rojffl  6juironoApa3KameAftHiid[.  Bici 
bofy  có  Bies.  Boia  kaiA,  kaduk »  S.  Walentego  choro* 
ki,  Cam.  bothje  shl&k  ,  boihja,  Boh,  ht^Jl  bit  faU 
IMe  tM^t  Boia  kara ,  kłopot  nienioiiiy ,  etee  (Bttaft 
€Mtt$,  et»4<  UtMifUffiil^ti.  Kara.  hoia  na  nnie  ten 
cstowiek  ;  Kara  boża  ni  a  tym  cstowiekiem.  Skaranie 
koie.  Skaranie  (bea  dodatkn).  OffiWyn-*  Bo^a  rosa, 
którą  Mg  sdaio  fię  apnsscfać  s  oMoków ,  tkt  IMt  @ptti4 
ft^MU  Zona  niersądna,  gdy  iey  ^ews^ąd  nioaą,  Mniemay 
by  iey  to  padło  s  nieba  boią  rotą.  Rey  Wiz,  iSg*  -r 
lUir  boiy;  eaciegdlniey :  iedsenie,  chM,  9tttti  9abe, 
dTcK,  9t^t-  leieli  iebrak  pnyidaie  wtencaaa,  kiedy 
on  niywa  dndw  bosych »  wyraaem  tym  oanacsa  iedaenie , 
daio  mn  iedaf  potrawę.  S.  Pom.  16,  59.  Chleba  coras 
wifcey  nhywifo ,  a  dnia  drugiego »  gdy  bodego  daru  w  ko<r 
astt  Bie  ftato...  J^^^'  Bz*  4.  Dar  tp  boiy,  co  fię  po* 
loiy.  T^at.  5o,  c.  99.  B6śa  bracha,  napoy  Tatar fld, 
^tórym  6f  opiiaią  ni  beftye,  Kiok.  Turk,  76.  An  itAttAtis 
f^  9fttdlrif*  -  boia  nadateia  ,  nadsieia  w  bogu  pofo- 
ionn  ,  i^^fnWH  }«  9ott  W  nadsieię  boią  iotnSeriidw 
awych  aachęoa ,  bndai  • .  Chroi4^  Fart.  495.  *  W  boiy 
cua ,  w  boią  godiinę ,  w  boie  imię  9  bdg  da ,  niech  bóg 

aicaęiei,  |«t  glAiflb^eti  Sliiiibf ;   iti  9#ttel  9lMlifB;  9#tf 

frfae.  Jdi  Um  w  boiy  esaa.  fot.  Arg.  4o3.  Jedi ,  gdtiel 
omyilil,  iedi  w  boią  godałnę.  Klon.  FL  C.  4*  6,  Jediie 
w  *boiymię  (w  boie  imię),  ib.  P.  3,  6,  K/syknie  na 
śolnioray  ,  ieby  fię  w  boiy  csat  potykali.  BieL  Kr,  5lo^ 
(ob.  w  dobry  caas).  Robotnicy,  gdy  co  około  roboty  aa- 
csynaią,  mówią:  w  imię  boie!  Oliez.  Wy  eh.  X.  S.  b. 
W  Imię  Pańflcie  i  w  boiy  caas  moie  to  wyni^^  ku  roiraą- 
dsenin  tey  Raeczypotpolit^y.  Wtrtsz.  Regi.  1 55.  -  Boiy 
świat,  cały  ten  naaa  i«riaŁ,  iak  go  bdg  ftworsył,  Mf  lUU 
fMtH  !Se(t.  Nie  wiedai^ć  o  boiym  iwiecie,  wcale  se 
ascaętem  nie  wiedai^  n.  p.  Tak  fię  oni  apieraią ;  po  ftaremu 
prsecię,  J  ten,  i  ów,  nie  wiedaą  nic  o  boiytn  iwiecie. 
Nar,  Dx.  3,  i44.  Ttat.  11,  ^.  s4.  -  Boiy  tok  ,  boiy 
daieA  ,  boia  noc;  kaidy  rok,  co  rok  i  t,  d.  od  boga  sda- 

nony;  fe^e^  lUU^riftf  Ubtn  lMtn%^^\  iebe  HeW  9tidfi 

(lU  90tt  iktt%  Nigdy  u  siebie  nie  ie  ,  lecą  co  boiy 
daieA  n  cudaego- (totu  półmi£ki  chędoiy.  Min.  Rył.  4,  368. 
bdna  boia  noc  nigdy  nie  minęła ,  Zęby  ta  forta  okrutnych 
rasów  nie  podięła.  J.  Kchan,  Dz.  aaS.  Cały  boiy  rok 
caekat  s  oałarskT,  caty  agola.  Cn.  Th.  58.  Całą  boią 
ttoc  grano.  J,  Kchan.  Dz.  aSo.  (caluteńką  noc,  bie  gAtt|e 
#ll<#(f4lagnie  9la4t).  Kaidy  boiy  daień  deaaca  s  kaidy 
ygota.  Cru  Th.  58.  -  Boiy  ,  bogn  podobny  ,  boakich 
prsymiotów ,  gtttfld^ ,  ©Ott  4(ll(h^,  Po  boiemu ,  przyiłk^ 
anmiennie,  poczciwie,  poboinie,  tzcs^rse,  glttC^fitC^H^^ 
ffMil^,  e^rlid^,  gei^iffeRtNlft.  Powie^^my  sobie  po  boie- 
Viu  prawdę ,  traymacie  raecs  cudzą.  Przejlr,  1 65.  $.  Boiy  t 
Chryftnaowy  ,  Jeausowy  ,  Paliki  ,  ©Otte^  s  ,  C^tfjli; 
3ff«^  hti  ^etm.  Matka  boia,  Nayświęlaza  Panna, 
bogarodzica  ,  bie  fflhlttft  Oottf^,  Os  humęrotcue  D€0 
fimilU ,  twarsą  i  wiroftem  bogu  podobny ,  t.  i.  tak  piękny, 
by  bogiem  był ,  albo  iak  my  mówimy  ,  iakoby  go  matka 
boga  nrodaila,  Mącz.  -     (Dsieciątko  Jeana   Vind.  boahjo 


B  O  2  T.  «M 

dieta  ).«  Boia  narodsome^  Święto  nłodaui  Chryfloaowyckc 

gody.  Me  9e»nrt  C^riftf,  Ne  Cett  ber  tMutt  Ctri(K^ 

tteytmu^trtt;  Bcei.  6oropox4ÓH'fo,  Graoe^  taeye»/«i: 
J^ojr.  poacAeGnnio  xpacniOBO  •,  Croai.  bofich;  Słopon; 
boxich:  Ra^,  b^zich,  boxiehni  da6|  Yind.  botlush^  bo^ 
ahiahen  den  ,  sreti  den  ,  Kriftufon  praanik  »  befaiooht; 
Carn.  boshish  (s  a.,  boiek  Stowia^lki )  •,    Boh.  (ob  UH, 

o&toce;  Shvac.  winott,  v»imnę  fi»itfl;  (Sio^.  UU  M* 

robieni,  mtthienl  Jttifld  «  dsieA  urodzin  Chryftusowych ). 
Jedni  mówią,  ie  prsyiechał  pned  Bpiym  narodaenidm, 
a  drud?y  po  Boiym' narodzeniu  Biei.  Kr.  ig.  Prop.Rag. 
Jednom  boxich  dohodi,  Jtal.  Ie  gran.  felicita  acoadono  dt 
rado  ).  Wilia  boiego  narodzenia ,  bet  9tpf^iĄ\$  (ettifiC 
9be|lb;  Vind.  sreU  reiiher,  boshkhna  bila*,  Stovac,  iMiU 
$ńfia  ^aną  ,  fćebrt  t^en  (ob,  szczodry  daień )  ;  Rojl 
co^^AJbHnb  (  9  a.,  wilia  tiaech  królów  ) .  Sorab.  a, 
f»ahiną  ;  Croat^  badnyak  ,  bfdnyi  recher ,  badnyi  den , 
nadvecherje  hoficjino,  pósat  bofichni;  Rag.mtBotn.  badgni 
recer  (Rag.  et  Botn.  badgnak,  truncus  nataiiiiusf  trun^ 
cui  peruigiiii  natiuiiatU  Domini  }  iVa/.  tronco  ,  rhe  -ft 
mette  al  fiioco^  la  sera  de}  natale  ).  Naleiący  do  boiegp 
narodzenie  ,  godowy  »  Rąffl  ppsKecspeeBCKidf.  -  Boia 
męka,  Incka,  cierpienie  zbawiciela,  paffya,  1^^  (eibeN 
O^rifH*  -     Posąg  z  wyraieniem  iikrayiowanego  ,    figm^  ^ 

paflya,  eine  et^tnt  mit  bem  fBilbt  be^  «erreH(lgreit,  ei« 

iŁtnfifbf ;  Vind.  boshja  martra ,  britka  martra ,  krishanik  )• 
y  nas  drogi  wyiUwieniem  krzyia  ,  to  ieft ,  boiey  męki 
adobią.  Haur.  SA.  89.  Krzyie,  boie  męki,  po  goicift* 
cach  wycinaią*  koicioły  tupią.  Birk.Kant.Ą.kfb*  frzysłff 
Jui  iemu  iść  pod  boią  mękę  s  zdsiadział;  ie  dziady  i  ie« 
braki  zwycaaynię  pod  bpią  męką  fiadywaią,  wyciągaiąo 
dłofi  ku  przeieidisiąrym  o  iałmuinę.  Offl  Wyr»   tX  (ft  dli 

ben  IBetteHiub  geratl^m  /   (ob,  w  dziady  poyi/).    Prźy- 

idzie  gdziei  pod  boią  mę^  iycie  zakończycie  w  nędzy, 
bez  pewnego  kąta,  nnf  bet  <9affe  fein  £ebefi  mbigeti,  i% 
9łot|  niib  (?|enb ,   oj^tte  Unteffemmrn.  ib.    Yo^gtzph  po4 

boią  męką  s  mnichy  uczciwy «  ie  nie  na  cmentarau,  przy 
koidele,  iako  niegodny  społeczności  wiernych,  ib^  Os 
nie  wart ,  aby  go  nawet  pod  boią  męką  pogrf ebiono,  Ojf. 
Wyr.  Samo  fię  złe  p  boią  mękę  rpabiie.  Ztgl.  Adę 
(gdziekolwiek  na  drodze  kark  Ikręci,    So^^t  fAjątfdt  Mt9 

tnaf  ein  \^\t^Xti  Cnbe ,  finbet  f^ibfl  on  %t\\\%n  6t4ttr  fek 

tl^n  4ntetg«Rd).  -     Bpie  wlepienie ,  Święto.  Star.  Jhr, 

4a.  e^rlfti  ^immeifdttt  (06.  Wftąpić).  -    Bo^y  grób, 

grób  Paniki ,  Chryftusa  Pana ,  bd^  %fal  etfńfti,  M  Otal 
be^  $^ttl|  (ob.  Bożogrobiec,  Boiogrobiki ).  Jak  boiego 
grobu  broni,  ftraeie.  Cn.  ^dla85*  (iak  czego  bardao  dro» 
giego  ).  -o  Boie  ciało  ,  iwięto  uroczyfte  (  ob*  Cisto )  » 
^tOffnlAdjinmi^Slopac.  ^en  boje^^  tefll  ;  Vind.  rieshno 
telu^  rieshnega  tela  den;dan  svetiga  telesa  $  Croar,  telófe, 
bosanziTO ;  braflansztyp ;  S/ap.  brasn^ncstro  ).  Ciała  bpicgO 
święto  ppiUnowił  papiei  Urban  IV.  Teof.  Zw.  C.  a;  * 
6.  Botan.  Boiy  byt  ,  ziele  ,  ambrąfią  ,  JLinn.  rodzśy 
roślin,  którego  gatunki  Żabie  Gronka,  Posjrpek,  KluĄ, 
Dyk.  Ł^  39.  ludzie  długo  wiekuifte,  iako  ambrozya  bogi 
czyni.  Syr,  799.  bd^  Ofmbtpftenftftttf;  Boąn*  kugua,  opaks 
Sorab.  },  buI ;  Boh.  ffrojniiifOf  Boiy  dsir  ,  ploiiatea 
sm:oyiki  ,  Eringium  Linn.  ^mmitttU*  Syr,  680/  Cam^ 
zhern/^b,  ahernobje;  Sorab.  1.  llie^n*e  |9ó(i;  Bosn.  yeke^c, 
kapinika).    Jalkołcjfe  fiele,  boiy  dar,    Urffd.  91.   (o^. 


%f>% 


•BOZYĆ.    -    BOZYS. 


niiśy  :  Bniydar  •  imif).  Boi«  dnawfco  ,  aórołtanutn 
JUnn.  BHhmnh*  MlUh.  Rosi  a,  211.  i^.  1,  271.  Crodt. 
Vo$}9  dr^YCses  Boh.  loit  bhO(e,  bh»iit(a;  Slavon.  boxje 
^^rTce ;  Jta^.  bozj«  dijArse ;  ito^  6oiKlie  A^peio  \  Bosn, 
•  heagfe  drjerce  ,  wricjano  zelje  ,  Vind.  aborad  \  Carn^ 
«barat,  aborat.  -  Boia  trawa,  fengrek ,  kozoroźec ,  trigo- 
nelia  fo^num  Graecum  Linn.  bc^  f89(t^ff9tn*  Syr.  1017. 
Drudsj  tei  krtjiyki  lOwią*  Urzęd.  i43.  Rojf,  6oV&« 
.mpasa  ;  Bosn,  botgia  travica  ,  piikayica  ;  Rag.  bozja 
trarisza  ,  piskayiza  «  DaL  piszkavicza  *,  Carn.  roshish.  - 
§*  Beiy  prątek,  piorunek,  kankyk  kręglaily,  o  którym 
mniemano ,  ie  z  piorunem  na  ziemię  pada ,    Bronte^  Plin, 

H.  iV.  eitt  SBeUmir ,  ^feilildit  ,  I>tMtxUW.    Cn.  Th,  - 

§,  Heraid.  Boia  woła,  heró ,  w  polu  biękitnem  miefiąc 
TOgSimi  do  góry ;  w  nim  podkowa ,  w  którey  krzyi  żółty. 
J{urop,5,S,  fin  ISapi^etl*-  BOZYC  £ic,  zaimk,  nied,  ho- 
giem  fic  świadczyć ,  bozkiego   imienia  Wzywać,  przyfięgać 

bogu,  in  ®ott  f(6»6ren,  ferp  %m  (et^eiimi;  RoJlGo- 

TKMaAciŁ  ( iio^  6oX£Bnxft  za  boga  czcić ,  bóztwić  ^    £cc/< 
o6o3iceHle  udzielenie  taiki  boióyj.     EccL  GoiKuniHcfl , 
.    XA«inHC«,  iLXeHycJi«     Boiy  fic  Filo,  w  domu  ie  nigdy 
.  nie  iada,  iurał>  Min^  Ryt.  3,  91.     Przjfnaymnióy   fic  Ju- 
ilaasu  byfo  z  tobą  droiyć ,  Grzechem  zdrada  *pokrywać , 
jurfyfięgać  i  boiyć«  Pot.  Zac.  9.  EceU  6o3KĆH'ie ,  6oiK6a, 
KASmaa  przyfięga.  •  j.  Bogu  czetfć  winną  oddawać ,  przed 
bogiem  fif  pokorzyć»     f{<^  i^tt  9ttt   bemAt^f^flt*      Bóg 
Bdartazy  z  grzbietu  Hardego  purpurę  ,   Temu  ią  ,   co   fif 
mizko  przed  nim  boiy ,  Nad  apodziewanie  wtzyftkicb  ludzi 
wloiy.  Pot.  Syl.  300.  -    §.  Przed  człowiekiem  tak  nizko 
fię  upokarzać,    iak   przed  bogiem  ,   bić  mu  czoTem,    dla 
boga  profić ,  fUf  %tt  jfmMbcn  bei||At(igen.     :Kto  fic  boiy 
przed  tobą,  na  tego  fic  zroiysz.   Pot.  Arg*  703.      Cezar 
widzi ,  ie  fic  ów  nie  boiy ,  Lecz  imierci  iyczy. . .  ChroU, 
ImM.  53*     Przed  imiercią  darmo  boiyć  fic ,  piakać ,  pra- 
fić,  klękać.  Pot  Jow,  87.     On  fię  boiyl,   płakał,  klękał, 
wzdychał.    Zo^.    i5|   347,     Nie  trzeba  ,    iebyć  tak  ufała 
tym  krzywoszyikom ,  co  to  naboinemi  słowki  boią  fię  na 
cza*  zmy^lonemi.  Pąft.F,  i56.-     BOZYDAR,  a,  m,  imię 
męzkie,  ft^roiot,  Thoodątus,   Włod.  -  Jabł.  Her.  -  oó. 
Bogdan.  "BOZYMIĘ  oó:  w  boie  imię.  -  BOZYSKO,   a, 
jł.  •  z  przytykiem  :    boiek   pogaA«ki ,    fili   &bi€  ,    eui  Ws 
gOtt  f     Vind.  bothizh  )•    Jdzie  kniemu   z  poiirachem ,  ukło- 
ni się  niako,    mniemaiąc,  ii  iest   iakie  tu  ziemskie  bo* 
iyiko,   Rey   Wiz,    i43.     Nie  bogu,    ale  czartom    ąfiary 
czynili.    Tym  bogom,    których    nigdy  świadomi   nie  by- 
li,  Nowe  iakieś   boiyska,   do  nich   się   werwali.    Groch. 
W.  \h.  -    BOZYSYN,  a,  m.  imię  ztaropoUkie ,  ^l^eopW- 
In^.  Jabt.  Hor,  ob.  Bogumił.  -   BOŻYSZCZE ,  a ,  n.   bo- 
iyfco,  boiek,  bóftwo,    ©ptt,  Slbgott,  ®ł>r,   ®Dtt^eit. 

Spoyrzało   na    cię   z  ialem   małe    boiyszcze.     Mon,    66, 
171.     Boh.  boiUjef.     Ona  ieft  boiyszrzem,    ona   uazczę^ 
śliwieniem  moiem.    Ttat.  54,  27.      Tego    dziwoląga    iak 
boiy«zcze  iakie  izanowali.  Mon,  65,  358.  -     J,  świ^łtynia 
pogańska    ( ob:  boinica  ) ,  etn  OÓCeilteilipel  f  eitt   ©ittCts 
lani;    Boh.  boMrntf  ,  Rojf.  ^mBAaiBe,    KariUi^e,   Ky- 
jtKpHK^e,  KyMHpHA,  póoaniłi  Eccl,  KyMsipyiiu,t,  mpe- 
6Hige  ,    KanH^^e    HAOAAcKoe  ,.  acepmaB^e.     BOŻY- 
SZCZE ,  -   fcia  ,  n,  małe  młode  boiątko  ,   fin  fleinrt 
intra^  ^tt,  w  liczb:  mn:  eitterc^en.  Latona  z  oczu  Ju- 


BHACi 

ttonle  seyić  auaiafa ,  ze  dwoygiefa  'boiytsctąt  na,  toBie. 
Ztbr^  Ow.  147.  (numina^y. 


BR. 

BRAĆ,  bra!,  biorą  (bieią«  IV.  P/l.  W.  354),  bierz«,  bio- 
rę, czyn.  nied.  ne^eU)   Boh,  br«ti«  Itil^  bfni;  Sorab* 

2.  Inafći,  bent;  .Soro^.  i^br^ci,  bera;  iKo^  epanu, 

6paxB  ,*  6epy.  (  w  naiłępuiących  dyalektach  brać  ma  zna- 
czenie zbiMrtmia  n.  p.  SUiv.  et  J>aL  brati;  Bozn*  bnt- 
i\\  Crotu.  brid,  birem  (ztąd,  Croał,  bratra  s  winobra- 
nie )  i  Rag'  bratti ,  coiUgere ,  broitti ,  sbraajam ,  numt" 
rar€  ;  Hung.  birom  s  habto  ) }  KM«f.  «t  Canu  brzti , 
bral,  b^rem  s  1.,  zbierać,  obierać^  wybierać,  a.,  czy- 
tać; ztąd  Vind.  branjliu,  bratliu,  berliu,  beratlin  s  czy- 
'  teiny;  Vind.  berauz,  pobierarez  s  1.,  zbieracz;  a.,  s  czy- 
telnik ,  ( cf«  Lat,  legere ,  colligere  )  •,  Htbr*  nns  barach  s 
felćgit^  *iv3  baar  fuftuiit,  v*i9  para  abfirajcit  cf.  Grat'. 

.    ngim ;   Lat.   priro ,    Gtr.  bebren ,  enibebtcn  ).    -   a.f 

Wziąć,    wziął,    wzięła,    wzięli,   F,   weimi«  ,  wezmę, 
iedntl.    Boh.   my^ ,  |9^«( ,  lOCSmtl ; '  Stovac    mifit ,  Wt^ 

nem ;  Sorab,  2.  w^fefcb ,  toHefcb  /  ^^  9  witi ,  9^h  ę 
wbfmu,  ^orai5.  I.  iDfacI,  wfcbaci,  wofefb,  »K<fidft;  l^^'*!^ 

▼feti,  Tsćti,  yfet,  yfel,  rsamem,  vaemem,  jemati,    )ćv- 
lem ;   Carn.  ulęti ,   ulamem  ,   jem4ti^  jdmlem  ;    Dal.  tz- 
seti,  Tazimati,   yati;   Rag.  Yz6ti,  nzimgijcm  »    ^zeoiam, 
Bosn,  nzeti  ,   vaaeti  ,    uzimati  ,   Tazimati  ;  Croat.  yzeti , 
uzeti  ,    uzimlyem  ,   uzel  ,    Tzemi ;    Sla»on.  yzeti ,  uz^ , 
nzimam;  Rojj.  tt  .Mcci,  nafloab  ,   aasma,   na  hak  ,  a»^ 
iiAfo»    BSMiiaio,  BozbsLMhmh,  etącmaoBama   (cf  Lat. 
sumo,  ęmo,    Hebr.  m^w  fum  z  posuit.  ob:  iąć,  imać). 
-3.,  Bierać  Continuat.  Boh.  lUWM,  btOIDattfam.  -  I.  a). 
brać  ręką,    wit  bet   ^ftttb    ttebmem    Jedną  ręką  podaie 
mu  lifly,  a  drugą  lekarAwo  od  niego  bierze,  Birk.  Chód. 
3i»    Qto  broń,   pieniądze,  coć  się   ieno   po<)oba,  bierz. 
Pilch.  Sali.  Sil.     Z  lewóy  ręki  wziąć  w  prawą.    Gorn, 
Sen.  344    Bierze  ią    za  rękę  i  przytula   do  eiebie  Zab» 
i4,  3 16.    Blrrze  go  za  puls.    Teat.  55,  84.     Bierze  się 
za   czapkę ;    ale    ley  nie   zdeymuie.     Teat,  35,  64.    Się- 
gniy  ręką    twoią    i    weimiy  go  aa  ogon.    i.  Leop.  £x. 
4,  4«    (  uchwyć  go.    3.  Leop,  ).    Otworzył  worek  z  pie- 
niędzmi i  mówił:  bierz.    Teat,  10  ó,  4o.  Łeiy   tego  kn^ 
pa  koło   nas,  brać  one  trzeba,  a  nie  poicdynkiera  zbie- 
rać. Pilch.  Sen.  lift,  a 70.    Kto  brat   nad  siły,    baniebnit 
upadnie.  Zab,  i5,  54.  Chcąc  brać  księgi  Tertuliana,  mó- 
wił: poday  mi  miArza.  SĄ,  Dz.  111.    Biarze  tabakę  z  tz- 
bakiehki.   Teat,  34  ó,  ii.  Studnią  aby  często  brono,  i  u- 
bierano,  nikomu  nie  bmoić.    Haur  BA,  16.  (czerpano). 
Dziecię  u  chrztu    brać.    Sb,  J)z.  Sny.    (do  chrztu   trsy- 
mać,  chrzesnym    bydi,  ąui   bet  S^ufe  bebetl,  |ttt  %Mfc 
balten.     ^^     Dzieci    brać,   odbierać,    babić,    tAt  S^tUmmł 

tii«(b^ii,  ^ittber  brp  ber  ^eburt  abnebmeK*  Dziatki  bra^ 

babom  przynaleina.  Cziach-  4.  Postanowiono,  aby  iy- 
dowka  u  chrzeiciapki,  ani  chrzelcianka  -u  iydćwki  dzie- 
ci przy  rodzeniu  nie  brała.  SaJk^  Sob,  A,  4.  Babieniem  fię 
i  braniem  dzieci  bawiła.  Warg.  Wal,  94.  -  §.  b.,  brać; 
nie  rękami  j  lutami^  g^hi^i  i  Ł,  d.  Kobiety  nigdy  w  gę- 
bę 


fi  K  A.  C. 

.'ffę.-ptttittlUfWŁii^  nie  powinny.  Perz.  LeĄ.  262.  (lt  httt 
9hM  ffC^ncll*  ^rseeini  iwiąto^^^  U9t  fi  sercy  zmazane- 

•  mi  biorą.  Mufttk.  A'ttrc/Ł.  191.  Wsieli  wszyscy  ćiato  i 
kr«ir  Chry«tif«0W4.  SA,  Dz,  l56.  Kto  zilrów,  temu  le- 
Ibar^lwa  brać  niellaleiy.  Perz,  Lek,  228.  Slri^nep  nel^s 
MC«,  CUm^Oieił.  w  pignlkacli,  w  konfektach,  brad  na 
pnrgana.  •  J#jpn.  64,' To  a.  Gdy  mia{  lekarstwo  bra<5,  wio- 
ioBO  mu  w  nie  on  iad.  SA,  Z>»  874.  Ryby  chytre  nie 
ckcą  poknnna-B  wędy  bra<f.  Cr  esc,  64  6.  Konie  przednie- 
■u  sflMuni  trawę  biorą  a  trzonowemi  iuią.  ib.  di 4.  - 
(.    I.  c.y    Brać  y   pnrfiaiować  , ' brać  do  siebie,  doftawać  , 

ftclmm,  «oif(ttfti,  an  ff4  ne^men^  (eromtilett/  ftiegen. 

Gtapstwo   ni«  braćjkt^dy  daią.    Jak.   Bay.   126.    Gtupi 
daie,  mądry  kkem,  Ky*.  Ad.  i5.   {Słovi»c.  Ua^rn  bama, 
■Ulbti  6ftf).   Głupi  bierze,  a  mądry  daie.  Cn.  Ad.  252. 
Wszyscy  chcą  brać,  a  nikt   nic  nie  dadź.  ib,  1269.  /*«/. 
JSr.  286.     Lepiey    dawać,  a   niiii   brać.    Sk,   Dz.  io33. 
Musi  kto  pierwey  .dadf^  toi  dopiero  drugi  weźmie.  Oor. 
Sen*  544.  fiyi  Homerem  byt,  lub  Cyceronem,  nie  przy- 
aiesief z<-l] ,  nie  weźmiesz,    Homerze,  Cyceronie.    Groch. 
W, 566.  {obi  Darmo  nic).  Bierz,  coć  daią.  Dwór,  Hi  2. 
Baera  llidkale ,  ćbć  bóg  daie.  Zab.  1 6,  1 6 1 »    (  nie.  prze- 
bieray  ;    co  bdg    daT  ^   do   kobiaiki.     Sloyac.    n«fa  fopfil 
wSbt^eL  ,  yfetfO   hett,  co  IbO  ba  )•    Bralhbyś  ,    zda  się  to 
aa   gospodarstwo.    Tear.    10  ó,  5i*    Brałabyś,    kiedy  ci 
daią;  to .  tylko  głupcy  gardzą  pieniędzmi.    Teat.  29,  19. 
Cdi  mi  na  tym ,  ie  moneta  sfa ,  kiedy  ią  odemnie  wez- 
muy,    Gost^  Gor.  23*    Mynica.,  kt<ira.  zwykła  bydź  w  kra- 
in brana.  SA.  Dz.  55^.  (kurs  maiąca ,  bieżąca ).  Za  czyn- 
sze g;rosze  Prazkie  brać  ma^ą.  iS.  35o.  Żydzi  mogą  wszy- 
atko  w  zastawę  brać,  krom    rzeczj  kościelnych.   SA,  Dz. 
aSi.     Kialliby   Brutus    wziąć  od   Cesarza   iywot,  gdyby 
imu  go  dawai?  Gorn.  Sen,  98^    Zismia   trzęsąc  się,  fun- 
dameptów  budowania  Jurlianowego   brać   nie  chciała.    Sk, 
J}x.  220k     Proszącego  w  łaskę  wziął.    Wzirg.    Cez.   23 9, 
et  Uśltm  i|n  §U  Ćnaben  on.    Bellona  wi^źmie  cię  w  opie. 
hę  awoię.    Z6>/.   Ckrz.  A.  ^.     •     Tryb  targowania  ńę  : 
To  drogo  !    oim  złotycih  !    weźmiecie  !    fjg.   nie  dam  od 
dziesięciu.    Alb.  n,  W.  iik.   Biorąc  daią,  to  Walka   zdra- 
dziło przysłowie  ,    Przedaf  ciołka ,   a    grosze  wzięto   na 
Grzybowie.  Zab.  \i,j256.Zabi.  -  d..  Brać,  z  sobą  brać, 

mlimem,  mU  fn^  ne^iiini,  mttne^tnen.   Nie  kazał  brać. 

woyaku  tylko  trawę  a  wodę,  SA.  Dz.  487.  Konny  lud 
wszystek  z  sobą  wziąt  lVa/-.  Cez.  id5.  Nic  z  sobą  nie 
Uerz,  tylko  tak  iak  iefteś  ubrana,  bądi  gotowa.  Teaf. 
da  bf  53.  Żebyś  miał  sto  razy  sto. tysięcy,  albo  ie  we- 
źmiesz z  sobą ,  kiedy  umrzesz  ?  ib»  62,  1 7.  £ccl.  co6o- 
SHecmu,  cOB03HocBmff.  -  e..  Brać  na  borg^  na  kre- 
dyt, borgować,  anf  SBorfl,  auf  grrblt  ne^men-    Stargo- 

'^ral  i  wsiał  na  borg  Jod  szewca  boty.  Corn.  Sen*  65 1. 
Braf  aa  borg  se  sklepów  róine  towary,  czyniąc  nadzie-' 
'^  prędkiego  za  nie  zapłacenia.  Mon,  64,  220.  -  f. ,  Brać 
jkieniądze  t  iołd,  lenung  ocBbierać;  płaty  doftać,  płatn3rm 

bydi,  {ę^n  etbalteUf  ^^Im^  etWUn,  £o6n  ^eti^  be^ 

ftlbft  fryil.  Żołnierz,  który  pieniądze  bierze,  jeślł  po- 
cztu nie  oaadzi,  karan  ma  bydi.  Sz.  Dz.  43y.  Ci  ,  co 
ini  ośmkroć  brali  pieniądze,  leszcze  się  nie  zdobyli  na 
to  nazwisko  żołnierz.  Warg*  Cez,  217.  Gdaie  słuiysz? 
iriele  bierzesz  na  .dzień?  Zab.  i3,  83.  "  g* «  Brrłć, 
przekapować  się,  dawać  się  przekupić,  f{<^  bfftec^en  lo^ 
Tom  I. 


BR  A  C. 


.t5S 


ffen  f  ne^ttien.    Sędzia  nie  ma  ani  brać ,  ani  dawać..  Budn, 
Ap.  9 1 .      Bez    ręku  i  bez   oczu    aędziego    maluią  ,   znać 
.    mu   pożądać  i. brać   zakazuią*    Jag.  Cr.  A.  3.    Sumienni  , 
niewitJiii,   rzekli,'   bierzmy   tci  i  my,   kiody   biorą   inni. 
,    Zaó,  8,  93.  Tręó.    Po  funkcyi,  gdy  przyssto  prz^sie^ae  , 
-  aailanowili   się  nad  słowem:  nie  brałem.  Mon.  66,  O*, 
h.,  Brać  :  łagodniey  za  kraść,  tU^eil,  ftttmetlben,  ^let^- 
Un).    Bierze,    gdzie  nie  połoiył.    Cn.  "Ad.  S6i.     Wzią- 
łem, nie  ukradłem.  Ow.  Wyr.   Gdzjeś  wziął,  tam  połof .- 
Oss.  Wyr,    (odday   poczciwie  )-    -  .11.,   §.    Brać,  odbie- 
rać,   zabierać,    mimo    chęci   drugiego,    z  dorozunuenieni 
mocy,    przemocy,    g^yałtu    ( Itllt   ŚłMc^t,    Itttt    ®eiva(t  ) 

net^men,  we^ne^meu,-  (iHetimctt.(£cci.  epatna,  eopw  5 

Woiować ;  flpauB  s  woyna  ob:  broń  ).  Od  tego  brać  nie 
będą,  który  nie  da.  Psaimod.  53.  Pan  dał,  Panu  tei 
wziąć  wolno.  Hey  PJk.  yy.  3.  J  sam  bóg  nie  bierz?  , 
gdzie  niemasz.  C/i.  y4rf.  43.  Gdzie  ieil  co  wziąć,  wol- 
noć  wyciągać ;  gdzie  nie  masz  nic  i  sam  Pan  Bóg  tam 
.  nie  bierze.  Hrbfi.  NauA,  e.  4  b.  O  surowe  nieba,  abo  ^^o 
nam  nie  dawać  ,  abo  brać  nie  trzeba.  Jabł.  Teł,  2ł* 
Pan  Bóg  wziął  głowę,  króla  mądrego,  wziął  ręce,  het- 
manów koronnych  obudwóch,  wziął  iywot,  obfite  Ru- 
akie  kraie,  wziął  piersi  ,  woysko  Ukrainnej  tylko  wam 
nogi   do   uciekania   zostawił.    Star.    Ryc.  bb^    Wziął   mu 

-  bóg  syna.    Groch.  f:V.  399.  JCarnA.  JCatch.  242.    Starych 

-  śmierć  bierze.  KolaA.  W.  A,  3.  Bat  się ,  aby  mu  iycią 
i  majętności  nie  wzięto.  Sk.  Dz.  i36.  Przysiągł  zdro- 
wia mu  nie  brać.  ib.  188.  Dadzą  maictnemu ,  A  i  to, 
x:o  miał,  wezmą  ubogiemu.  Croch.W.  566.  Gdżie  wziąć, 
Um  wziąć,  byle' byłcn  Cn.  Ad.  24 1.  Weźcie  mi  gar- 
dło. Warg,  Cez^  ^09.  (  odbieracie  iycie ).  Nie  zarazem 
mfrzennikiem  ten  ieft,  któremu  gardło  wezmą.  Żarn.  PJf* 
244.  Nikt  żony  przeznaczoney  nikomu  nie  bierze.  Iłor^ 
Sat.  63  (nie  odbieraj.  Brała  woda  niedoścJgJym  bie- 
giem ludzi  i  ftada.  Past.  F.  45.  (  rwała  z  sobą  ).*  Mi- 
łość tak ,  wzrok  bierze ,  i  tak  go  przydaie  ,  Ze  za  rzecz 
niewidomą  widzianą  udaie.  P.  Kchan,  Orl,  1,  20.  (  o- 
deymuie  ,  odbiera  ).  Trzeba  koniecznie  wziętą  sławę 
przywrócić.  Zach,  Kaz.  1,  21 4.  (odebraną  nam,  ftra- 
coną  ).     Praez,  zdarzenie   przyszedł    do   jjptowcy    sławy  * 

.  z  rąk  owemu  wziętey.  Tward.  Wł.  42.  Żołnierzy  do  mia- 
.  fta  nie  puścił,  aby  złupione  braniem  korzjjści  nie  było. 
Sk.  Dz.  621.  (łwpjeniem,  rabowaniem^  Spljłłtbftttng  1 
0łiiuben  ).  IWięysca  róine  mieczem  ,  ogniem  ,  braniem 
wypuftoszji.  Warg.  Cez,  226.  Klasztory  wyłnpił  i  «zla- 
cbetne  panienki  brać.  żołnierzom  dopuścił,  Sk.  Pf,  828. 
Uciekaiących  brali  i  przedawali.  /J/t.^i.  l4i.  Jawni  zlo- 
dzieie  maią  bydi  z  kościołów  brani.  I^M.  Turk,  iSz- 
Brać  pod  wartę ,  pod  ftrai ,  ■  przytrzymywać.  J^iok.  Turk. 

23o.  gefungen  nc(^men,  in  srmfl  n^mcn,  arctirtti.  Weź- 
cie go  do  kozy.  Boh,  Kom.  2.  ii3.  Do  więzŁCina  go 
bral.  Sk.  Dz.  3ii.  Weicie  go,  prowadicie  do  aresztu. 
Teat.  2J,  121.  Gdziekolwiek  ich  znaydziesz  ,  blorz  iak 
swoich,  łó,  32^,  107.  Ocalę  mą  wolność,  bom  sły- 
szał ,  źe  mnie  chcą  wziąć  w  krótkim  czasie.  Teat, 
45  b,  70.  Król  chce  ,  byś  był  wzięty.  JaU.  Tel,  Sj. 
Wziąć  go  ziąd  liktorowie!  Teat.  45,  57...  Weźcie  go, 
wy  trzepcie    z  niego    drwiny.    Jabł,  Ejl.  B.   ^.    {  połóżcie 

go ,  jk*t  i^n  liber ,  leut  if}n  Aber  ).    Nierh  cię  dlabU 

wtórną.  Zab,  y,  96,    (Porwon,  b«  Z*  foU  M)  6©Cf<^/ 


20 


i54 


BRAĆ. 


7Vatf.  55  ^9  7«  KimIi  mif  choroba  weimie.  T^ał,  55  e, 
,66.    {o6:  Choroba).    Wciskiem  nrby  brać,   ^€^r.  Ow, 
195.    (!owM)  poławiać  na  wędę,  fi(^  OttgeUl).  •   b.,  . 
tftiasto  f   ohÓ9  f   kraj  wsiąć    t   dobyć  ,   sawoiować »    eill' 

nc^mnif  cre^etiif  wfsnelnieii.  Miasta  wzi%ć  m«  mdgr, 

tylko  go  oglądaY.   5A.  ^ir»  ]»  696.  a/  844.    IVar^,  Caa. 
162.     Bral   obosy  pogańskie.   BirA,  Xax.  4,    Warg,  Cęx^ 
i88»  Nie  miano  dawniey  tak  dsielnych  sposobów  do  bra- 
nia miaft.  Nar,  ffft.  a,  38$.  (do  dobywania).  Wtele  zam- 
ków ledwo   soosyt,  saraa  bral.  BirĄ.  Chód,  3p    Gotowie 
cudce  państwa   brali.   Sk,  Dx.  554.   Wandalowie  Afrykę 
^stęlł.   Sk.  Dz»  5^2t.     Wszystko   w  Macedonii  pod  moc 
iwoię  braL   Sk,  Dz,  865.    Role  miecaem  wzięli.    Warg. 
Cęx.  77.    Przegrali    bi^wę  ,   wciąłem    ich   przez  mieA  i 
trybut  im  rozkazałem.    Warg,  Ce*,  34,    (  podbiłem  ).    - 
C,   ]3rać  czas,   zabierać    czas,   ^txX  %t%vąt%,  ^tit  t«Us 
(m,    Wieie   budowano ,  tarany   robiono ,  to  długi  clas 
musisto    wziąć  ,    nim    <ię    to    nagotowafo.     Biel,    176. 
Winnica,  niieli    się  sposobi,   siU   k<^sztaie,  silą  czasu, 
prasy  i  nakładu  bierze.  DąmBr,  11 5,    Wylicaaiąc  wssy« 
sŁkich  imions,  wzięłoby  się   niemało  czasu.  Gwag.  i45. 
J^ecsby  te  rzeczy  czas  wzięły,  by  miały  bydi  wyliczo- 
ne. CrocĄ*  W,  484.  -  Brać  mleysce  s  zaftępować  miay- 
#ce,   bU   6tf8e  einnetmetl.    Litoić   bierze    mieysoe  po^ 
mieszania  w  i^y  sercu.   Teatx  18,   loS.    -<    d.,  Brać  ko- 
go ,  s    uymować    sobie  ,    zyskiwać   sobie ,   ffllfti  fftc  f!4 
rinne^men,  \%n  fikt  fl4  geiPtlllien.    Buntownik  chlebem, 
czapką  i  solą  wziął  pospdlftwo  głupie.  Fot,  Arg*  547.  - 
•.,  Przyiaifi  z  kim  brać ,  zawierać ,  frntllbfdMft  erftd^tCIt, 
(tiftm.     Przyiaźń    z  nim   i   towarzystwo    wzięli.    Warg, 
C$z,  81.    Przymierze  z  kim  wziąć  fotdut  iaeere,  Męcx, 
W(iął  z  Turkiem  przymierze.  Biel,  43a«  et  456.  (t  fl^of 
ctll  9Anbltit*    Słał  do  mnie  posły ,   abyfoy  przymierze 
z  nim  wzięli  Jer.  Zbr*  59.    -?    f.,  Brać,  przeymować  od 
kogo  ,   przyimować  ,  dosUwać  ,   zasięgać  ,  ttttl^ttiUta , 
pltjMtm  ,    nei^men  /    «tine(Wat.      Polacy    miary    sposób 
a  Francyi  abo  z  IRemiec  brali.   Sh,  Dz,  a85.     Karamani 
pod  Ormiąny  przedtym  należeli;  przetoź  wzięli   ic)i  ię- 
syk  i  pismo.  Boter,  aog.    Katolicy  z  podania  i   z  pisma 
Stgo  wiarę  swoi^  wzięli.  Sk,  Dx,  194.    (  wyczerpnęli ,  fte 
%^lt9^  ile  baT<U5  ge^ftpflr).  Wiadomość  fię  z  pism  bierze. 
ib,  483.    Ba^-nie  z  ^ogsństwa  brał.  1^.  533.    Z  ich  pism 
dowody  brał.   ib,  817.    Z  listu  tego    to    się   bierze,  ie 
ich  przywołał,   ib,  786.  (dowodzi  się).    Od  matki  wzię- 
ta i  ąyiedziała,   Jaką  moc  w  sobie  wszystkie  zioła    ma- 
ią.  P,  Kchan,  J,  \^\,   (  nauczyła  się   od  niey,  fif  %Mt 

^lefe  Jtentiiifre  ian  li^tet  CDłntto; ).    Wziął  wiadomość , 

4«  syna  iego  zabito.  Warg,  Wal,  11 4.  (  odebrał,  9t 
et^ieU  bU  ^a^^t  ).  Wziął  wiadomość,  ii  ztąd  iui 
nie  daleko  iest  miasto.  Warg,  Ces,  io4.  »f  217.  Od 
,  iednych  mistrzów,  i  nauki  swoie  i  ćwiczenie  młodości 
awey  brali  oboie.  Otw,  Ow,  383.  Merek  Aureliusz  cho- 
liził  do  Sextyu8zą  filozofa  i  brał  od  niego  lekcye.  Pilch, 
Sen,  Ust,  a8o.  Nie  tylko  imię  Wzii^  właściwe  od  oy- 
ca  9  l^s  i  «pr*wy  onpgo  poczdwe.  Xołak,  W.  A*  4. 
(odziedziczył,  przeiął).  Bił  białemi  foniami  piersi  swe 
odkryte,  Af  subtelną  rumianość  brały  pidisi  bite.  Otw, 
Ow,  ta3.  -  Z  emu}acyi  inni  cnotę  biorą.  Jąbł,  Buk,  D, 
4.  Orygienes  bierze  sobie  obmowę,  winę  kładąc  na  Am-r 
brozyussa^  który  mu  da^   nakład  aa  pisanie..  Sh,  Dx. 


BRAĆ. 

i54,  (vlr^%  tfgo  aa  wymówkę,  ft jAMKt  ĘAu  99^ 
f^ttlblgting  hW9U  (rt^.bof  *..>.  ^scnęśliwa  pasteręeika, 
która  z  białego  giezłeczka ,  Oadobę  awoif  9  choć  iłhpg% 
bierze.  Ptut*  P..  96.  Od  celu ,  do  którego  snotonaią » 
moty  szacunek  biorą.  Mon,  65,  175*  Ślepota  U  ^o— 
czątek  z  grzechu  wztęła»  Pia/*  Mai,  s.^  IPrsai  wilgotaoid 
s  ciepłem  wsąystkie  rzecsy  pocBątkt  napnód  wzięły.. 
Otw,  Ow.  26.  -  Tak'  tei  bitrnie  brać  aif  akąd  t  poeho^ 
dzić  akąd ,  X»t%tX  t%ciU  Nie  w&em^  zkąd  ma  się  vpó( 
modlitwy  bierze  9  ie  w'esldinąt.  Bardbu  Tr,  474.  2Ską4 
aię  ten  bilet  wziął  w  moiey  kiAsaonil.  T^at^  %%  3,  88* 
(iak  się  Urn  dostał)?  Zkądiei  aię.takT««o  wsięta  Re- 
ginko?  Teat,  1,6.  (zkąd  przyahodaisz , . i^  fOMIIl(l  bH 
1^)?  -  g-9  Brać  co  poiądanego,  upragnionego  s  otrsy- 
mywać,   zyskać,  dosuwać,   osięgać,  nabywać,  Ct^tCK^ 

befomwen,  gewiniini,  wUbet  geUttgm  |tt  ctiMl*    Poiy- 

waiąo  tego    owocu ,  zdrowie  braU.     UrzędU  547.    Wiele 
paraliiem  zarażonych  zdrowie  brało.  ,  i.-Zieop.  ilcr*  8»  7. 
Od  boga  uzdrowienie  wziął*   Sk,  Dm,  1  iS.    Ślepi  widsą  » 
trędowaci   ^bierzą   (  biorą  )  oczyszczenie ,  gtaszy  atyssą. 
I.  Leop,  Luc.  7,  aa.     Spadły  z  oczu  iego  łuski  a  waet. 
wzi^  wzrok.  Rey  Pojk,  M  bb,  ^.  W  słowie  beiiym  wsrok 
luerzemy.    Groch,  )V.  71.     Cudowne    braliśmy    awycic* 
stwo.   Grooh.  W,  a 6 6.    Od  boga  siły  wielkie  brał.  Birim 
ChnUel,  C,  a.   Wziął  koronę  i  z  wiarą  Jagiełło.  Psaimdm 
16.    Biskup  od  papieia  moc  bierze.   Sk,  i>a«  69&    Kto 
kapłaństwo    brat ,  za  caystość  się  niąć  musiał.    Sk,  Ox» 
io57»   (  święcony ,   pomazany  na*  kapłana  )     Do  Rzymu 
na  pokuty  branie  przychodzili.  Sk,  Dz,  8a8.     Przez  bia* 
legtowy   Rzym    wiele   wziął    dobrego.     Gorn,  Dw,  AS9. 
(doświadczył,  doznał).  Dobrodzieyftwo  wi^ąć,  ieft  wol- 
ność atraeić.    Cn.  Ad*  t8a.    YTziął  parę  sukien  od  nut— 
ki  w  podarunku.  Krat,  Doi,  ą4.   et  Mftltt  %Xm  4lef#Cllf. 
Nikt   darmo    nie  wziął  enoly  ,   trzeba    do   niey   proej. 
Dmoeh,  Sąd,  30^   Kłamstwo  od  wzięcia  rozumu  nie  po— 
ftało  w  jego  ustach.    Boh    Mom,  3,  ao8«    Wziął  pianoie 
I  Kastylionn«    Wy*^  AL    69.    (  odebrał  ).    Jeden  bierne  » 
siła  bieiy   (w  zawodach).   Pot,  SyL  5 18.     Kto  nie  byt 
przy  rozdawaniu ,  nie  weiińie  ^c*   Cn*  Ad,  386.    Mnas 
dosyć ,  a  nie   znać  po  tobie ,   Leda  kto    weimie   to  ^  po 
tobie.    Rey   Wiz,  5i*    Pa  tey  chorobie  iui  znowu   aily 
biorę.  Birk*  Chód.  9.   \Ą  UWm  Wtcbft  |V  $xiĘUn,    Nie 
czekay,  aźby  wrzód  wziął  siłę.  Gorn.  Wł,  T.  a  b,  Wniąt 
wielką  moc  Attyla ,  aby  był  bicfeem  bóiym  na  chrześcia- 
ay.  Sk.  Dz,  4  a  a.   Seraceni  moc  brali ,  podbiiaiąc  częścia- 
mi Hiszpanią*    Sk.  Dz.  695.    (  zasilali  się,   wzmacniali 
się  ].    Koncylium  moc  wzięło ,  ie  się  powszechnym  sia- 
ło, ib,  55 1.  (wzmogło  się).  Górę  brać,  w  górę  iić  o5c 
Góra,  poftępować,  poftępe*k  brać,   l^pmkti  %t%tVLf  (Iffs 
geiU    Budowanie  Xo  w  górę  szło  i  koniec  brało.  Sk,  JJm* 
aao.   (  dokonywało  się  ,  lia(m  fbl  iSftht ,  WUtbe  YtScils 
bet).  W  naukach  dobry  poftępitk  wzięli.  Xłok,  l^Urk.  36, 
fte  WAi^ten  gute  %9tWińXtt,     Nauki  wzroft  brały.   Zaó. 
7,  i54.  Wfg,  "  ElUpt,  Mróz  bierze «  X,  i,  górę  s  wzmaga 
się,   brr  %t9fi  (tełgt    Brać   na  kieł,    na  ząb,   nr  ifsyk 
o3:'kieł,  ząb,  ięzyk.  *  h..  Brać  zwyczay,  zaczynać  na- 
łóg ,  przywykać ,   czynić  zwyczaynie ,   wswaiać  się ,   na- 
kładać się  do  czego  ,  wkładać    się ,   nawykać ,  eillf   9fs 

Mol^n^elt  wntf^moi,  (M  ttxb^  sur  9n»oM<{l  iim<^, 

ftmi  cinft^ett.     Kiięia  Y/sięU  cwycsay,  chować  pray 


BR  A  C. 

■ 

»ohie  btAlogłowy,  laŁo  m  duchowna  cdł-ki.  5i.  jDx.  34 S. 
<•  i.»  Bnć  pnykład,  wtór,  model,  brać  na  prfyktad,  na 
WBÓr,  iiUada^  «If  aa  wtór  iaki,  eill  9t9f>te(  ntt^meńi 
Ucayt  ayna  swego ,  by  brat  prsyktad  b  niego,  JCołak,  W. 
JB.  5*  Z  oyc»  pri ykfad  bieri ,  itk  tnymać  wiarf .  BardU 
7>.  a85.  fiiertfemy  pnykYad  k  ^wictycb*  Xarnk,  3o4. 
Zkąd  to  mieli,  kędy  te  pnykfady  i  nauki  bi'aU?  FaliS, 
0«  a.  firad  aię  stąd  ma  prsyklad  i  nanka.  5^^  Dx, 
11 55*  Obycaaie  kale  mu  brać  z  pnyktada  swego.  Otw. 
Om,  65a.  Wysokie  te  cnoty  sobie  trseba  na  pi^ykfad 
bra6  FaKS.  R*  Weicie  sobie  na  przykład  tego  świę- 
tego.   ^rocA.   W.   457.  tir|mt  t|n  €«i(  |iitlt  idei^^pieU 

He  nie   ma   sif    brać    w  priykUdnyni    pogorsfeniii.    SA, 

Dź.  36.  «■  Mfett  foIT  mm  nUi^t  etii  irgedfi^tf  9e»firfe( 

IIC^nKtt.  Kaiądl  Skafga ,  wizerunek  kMnodaieylki ,  a  któ« 
vego  waór  brali  drudzy.  Birk.  Sk.  Ei  3.  Na  w«d^  bioi^. 
Otw*  Ov.  57S.  Gdzie  się  tylko  iaka  litoda  wfsctyna , 
luici  s  niey  cafa  bierze  modele  knina«  Zab.  il,  64.  - 
Wsdrki  brać  z  kogo  t  prsedrwiwać,  wyszydzać  ob:  Wzói*, 
Wzorek.  •  k.,  Brać  sobie,,  przywtaszetfać  sobie,  fi^  tU 
Ml  IfCtttlttei^meil ,  9<^  Itteignni.  Ottonowie  takie  so* 
ł»ie  wybielanie  papieża  brali«  Sk.  Ż)x.  85$.  W  HizManii 
.  królowie  Ini  to  sobie  wfeicli ,  iby  bisknpy  miaiiowaił.  ih* 
673.    -    K,  Brać,  wymusiać,  wyciągać,  wymagać,  fpU 

h€t%,  ftsfbfbem,  «^el^fit,  etunel^fn,  eteiie^fm  Su- 

tcHoWie ,  aby  nie  brali  wifcey  iedno  to ,  coby  ftało  <a 
to,  aa  co  ciąśaią.  SA.  Dx.  553«  Jedliby  kto  ontąc  lacite- 
plt»  daieeięcina  ifie  raft  bydi  od  niego  btana*  Sarn.  185« 
O  tym  fliy^Ult  iak  wiele  dziesięcin,  czynszów,  da  bierać 
SMiąt  Kó9*.  Lor.  54.  StatosU  \fhX  cOrok  brukowe  od 
Miasteetka,  a  mostku  mizetnego  nie  kaitat  ftrobić.  3fan. 
€5,  Soo.  Od  sta  złotych  bierzemy  pięć,  frlbo  dziesięć. 
COMt.  Cor.  praęf.  Btanle  »  ekakrya,  d&ś,  fftlltrfillttng 
ft€C  9bgate,  Ug^.  Inaze  wszystkie  i  każde  brania  od 
knfkedw  nie  maią  bydi  wyciągane.  Herb.  Siati  707^ 
S^rtL  181 4  -  m.,  Brać,  cbwyuć^  łapać,  UH^  f  ^1' 
ttM  ,  flfeft  #  iMftn*  Bierze  krogulet  ptaki  rozfeUaite. 
Cre^e.  6i5.  Cdy  iui  soko!  imię  się  brać  ptaka  ^  pier- 
leśnego,  którego  uchwyci,  d^ói  lnu  się  naiefć»  Crosc. 
B%9*  Psy  okarmić  musiano  ,  ii  niedźwiedzia  htmi  nie 
chcą.    Com.  Dm,  1 95.    Zekko «  lemiesz ,  nói ,  kula  bie-< 

yt»  i  chwyci  się,  ba<  CifeT,  Me  fłfttgfĄiwr,  btf<  Wefs 
fn  gfrfft  eiii,  fttttribet  eUi;  Mf  Angel  btittdt  eiu.    Mn 

anklnsę ,  dla  którćy  go  iadne  nie  bierze  źelaźo.  Boh. 
JCom.  1,  36l.  Do^wiadczaymyi ,  ie^li  ich  kula  lub  iniectf 
bierze*  Boh.  Biab.  i65.  -  Brrć,  kraiać,  kraiąc  wybie- 
lać ,  wykopać ,  (Utebi  fi^elbeii ,  ^iteiir  dtafte it.    Gdy 

•racz  w  l^ąb  Mać  się  ilie  leni ,  natrai  na  grunt  nowy« 
Zab,  6,  io5.  Min,  P/zekopy  brać.  Warg.  C€i.  a  18. 
Aowy  brtć.  Haut  SA.  46.  {ob\  rowy  bić),  drakn  b\st 
trit    Wyiey  brać  nud  oktawę.    Mon,  65}  52 1.   prtesa- 

^n^9  |«  (04  fl^Miiifii ,  A^ftn^atitif ti ,  ASrrtTcUett^  -^  it. » 

Sra^  kogo  ,    prztnołn.    zachwytać  ,  napadać  ,    opadać  , 

firsechwytać ,  prsenikać ,  ffneti  befftfleit ,  frgtrtfen  ,  «tt^ 

WHmUlaf  Abrrfdlftl*  Mdłość  mię  bierze.  Mon.  68,  5i4« 
Slabofó  mię  bierze,  ognie  na  mnie  biią*  Ti<tt.  9^  ia8« 
Wenus,  gdy  ią  wezmą  iale,  Rauca  Cyterę.  JahK  Ttl. 
130.  2  ssczęicia  tale  ^pokoynego  zaad^o^ć  samych*  bo-> 
gdw  W^ęłA*  Jabt  Toh  aa.  W«ięły  wilka  skrupuły. 
JCnu*  B*  96*''M4a^iąe  o  t#i&9  strach  bierse  człowiek-* 


ŚRAC. 


155 


• 
P,  KchaHtOrl  1,  $9^.  Febra  mię  brała,  gdym  go  pba<* 
czyta.  TMat.  3i  c,  91.  Niecierpliwość  mnie  bierze,  ib. 
9,  59.  Wszystkie  mnie  tłoici  biorą,  słysząc  Wo  Fana 
tak  mówiącego,  ib.  aa,  a4.  ot  5a  d;  53.  Zkądie  was  u 
irfoćć  wzięła.  Jabł.  ToU  t4o.  Bierte  mię  oehoU  ^\M 
boie    i    przewagi.    Ots.  Wyr.   -    o.,   Brać^  chwycić    się 

czego,  obierać,  uf^mcit,  ftWii  etgteffeii,  iUMAtUf  »i(s 

(en.  Córkom  potwolit  ^ywot  zakonuy  brać^  SA.  Dt. 
jby.  waiąi  śluby  ubóitwa  i  czyftości<  Wył.  AL  266. 
Cesan  Fryderyk  wziął  krzyi<  Śk.  Dz*  1189*  (  «aciągnąt 
się  ha  ki-ucyatę).  Chory  chrzeft  Wtiąt.  Sk.  Dx,  l36«  Na 
lUnonile  nie  maią  bydi  brani ,  tylko  obywatele  szlachec* 
ty.  Sarn.  I78.  SSwięaienia  na  państwo  walety.  Zbił. 
Dr.  F*  Bierz  rzec«y  nie  wymowne ,  ale  mocne,  nie 
uszom  |^adkie«  ale  prostą  prawdą  przyprawne.  Sk.  Dz. 
la3.  Bfać  kogo  na  go,  brać  go  ta  co-<  przybierać »  obie-* 
tać ,  amie(ttle»  |fl  ttmi ,  fkt  ttmt.  KonsUntyn  chciał 
wciąć  Mazenc/nsza  aa  towai>zysta  na  państwo.  Sk,  Dt. 
.168.  ot  lai.  Stiyiecznego  brata  za  syna  wzięła,  ib^ 
101 3.  (przysposobiła  go)i  Od  teyie  godziny  wciął  ią 
ttwoleildik  za  swoię  matkę,  1.  Leop.  ^oa.  I9,  37,  Wsie- 
li bogów  za  świadki.  Jabł.  Ter.  139.    ^   p<«  Brać  ionę  s 

śenić  się  »  fUie  %uti  ne^nten,  (eirałM*    ^^'  ^*'  ^^^' 

Brać  którą  za  ionę  i  ienić  się  z  którą.  Sk.  Dz.  34a.  oł 
l68.  Rozumiał,  ii  łaskę  świadczy  córce  moiey,  biorąc 
ią.  Toat.  2b  c,  6.  Wziąłei  mnie  We  Fan  Ca  ionę.  U* 
53  bf  46*  Jdiią  biei>ze  ta  ionę.  ib.  3a,  19.  Śmiał  wziąć 
do  małieństwa  ionę  brata  swego.  ^*  Dx.  554.  Nie- 
wiaft  p«iga6ikich  sakacał  bóg  bJerać  w  towarayflwo  mał-» 
ieńskie.    OiL  Kat.  Aa,  5  b.     Brać  się,  zai^k.  pobierać 

się ,  riiumber  tte^mm ,  eiit^iiber  l^e irat^en*    Skoro  się 

kochacie  ^  bierccie  się.  Tśat.  35  d,  77<  Dobitte  «  więc 
kochasc  Innie  i  ia  ciebie,  bierzemy  się.  ib.  16  ^,  2'»6« 
(  icc/.  €fpa«ryclt  biorę  się,  ienię  się;  6pa^l) ,  6^aao- 
tipuHŚcmte«  i  dlałieńlhro,  wesele;  Rójf.  epanoco^eniA* 
nie,  6paal)).  Ślub  brać,  ((^  t^uWltn  laffelt,  ff^  trglt^ 
eti  fafTeil.  JutiO  weimiem  ilnb.  TśAł.  11,  i3.  Panien- 
ka dziś  ślub  biel^e,  iutro  ią  mąi  tdradca.  Teat.  4,  43. 
KoCwÓd  brać,  fl^  l^eibett  Ufffit.  Z  piękną  rozwód  byL 
waiął  ioną.  Ttai.  48  6,  it.  -  Obt,  et  vttios.  btać  mę* 
iaj  brać  za  męia,  t  iść  za  mąi,  einetl  9]?atttt  fld^nielt, 
%tiXAtX^»  Pulcherya  Matryftńa  tnęia  wzięła.  Sk.Dz*  43 1« 
NieWi^fla  niteyiliła  wciąć  za  męia  Dyogienesa*  ib.  lo49^  *» 
$.  m. ,  Br*ć ,  uiywać  iakim  sposobem  ^  lraa<(^ni  ^  ft^ 
UtMftVi,  Wńimtn,  M  łeMeHeW.  Nie  bien  imienia  Pana 
Bogi  naidaremnie  ^  bo  się  mścić  będcie  nad  tym.,  który 
imię  iego  nadaremnie  bierce.  Radź.  Et.  ao,  7.  bfll  91A2 
Ittetl  Cft«tte<  IIIW*(R4  Wrttn.  Jęcyk  nadareanie  imię  boa- 
kie  biorący  ,  niechay  do  podniebienia  przyschnie  krcy- 
Woprcysiętcy.  Fiałmod.  63.  Wielorakie  się  to  słowo 
prcyiaciel  bierce  ,  abo  wielorakie  ma  cnaccenie*  PUeM. 
Sin.  njl.  365.  Geometryi  naukę  ftaroiytni  ecasem  prae- 
stronnicy  brali ,  mieli  terać  cwykliśmy.  Filch..  Sen.  HJt. 
5,  17.  imię  Ai^i  bie»e  się  troiakiiii  spoeobemt  to  iei^* 
ii  troiako  anaccy.  Bot€r.  107.  Oni  to  /prosto  biorą  i 
wykładaią.  Sałin.  4,  a7.    -   b.,  Btać,  poczytywać,  mieć 

A  co,  fftr  tttHti  uHmtn,  mfAt  f^lten,  NfJt  ^^ttn. 

Wciąłem  cię  aa  kogo  innego.  Niome.  Kr.  1,  19.  (  l# 
\^%t  M4  ferfawe  )•  Dla  wspaniałego  postępku  wciął  ią 
M  boginią.   Vłt(^*  Mw^.  t,  54.  Za  kogoi  to  mię  iy  bie- 

ao  • . 


i56 


BRAĆ. 


rzesz  1  Teai^  aS,  1 53.  Omyllui  się  ftt&fo ,  bióraemy  i«-- 
dno  aa  drogie,  ib*  lo  6,  74.  Wzięiam  We  Paoią  sa  tę 
panią  ,  która  iest  bardso'  graecmia  \  alein  się  omjMfa. 
T^at.  58»  i5.  (  miałem  We  Panią  aa  graecshą  ).  Dla 
bliskości  różnych  Słowiańskich  narodów,  kronikarae  ie«. 
den   sa  drug^   brali.    Nar,    Dx,   3,    386.    (  fte   f^ahtn  ffe 

mit  eiti«iiber  «erioe4fe(t  ).    Brać  sa  zte,  tiUl  ne^mcn; 

Vind»  aaalu  raeti ,  hudu  vaeti ,  sahudu  jenuti ,  ^aslutse* 
ti ).  Nie  chciey  mi  tego  brać  za  sle,  ie...  Teai,  i^y 
17.  Brae  aobie  co  sa  krzywdę.  Got-Zi.  Sen.  118.  (fit 
efn#  ^flelMdttttg  ^atten,  au^Iegfn).  Brać  za  ohowiąaek, 
f^r  fetne  ^flid^t  (altetl.  Biorę  sobie  sa  stodki  obowią- 
sek,  powinszować  ci  tey  pociechy.  Gax.  Nar.  189.  Jak 
kto  chce  ,  niech  sobie  bierze  ;  ia  żai  oazczędnośi;  za 
fiaywięksaą  poczytuję  cnotę.  Siem.  Cyc.  376.  (  tUima- 
ezyć ,  wykładać ,  Milt^iU  )•  Właśnie  Waść  raeczy  rozu- 
mnie bierzesz.  Teat,  1,  69.  Węgry  posyłaią  do  Czech, 
biorąc  ieden  rok  za  drugi,  okoto  55,ooo.  wotów.  Fam. 
85,  i,  4,  85.  (wraehuiąc  rok  w  rok,  fin  Ja^t  itt^  «ns 
bte    getfCftnet  )•    *     $•    c*f    Brać,   poymować,  poczuwać, 

ne^men,  faffen,  f&^Un,  emi»fitibeti.  Czasem  ludzie,  ledwo 

co    się    obaczą  ,   biorą    zaraz    do    siebie   przyiaźu.    LuS. 

Roz.  i83.  fuffen  gleid^  %teunhntirft  fńt  einanbrr.    Foczy- 

sali  brać  podeyirzenie.  Wtu-^.  Cez.  iSo.  Mt^fOO^U  (46^ 
p^cn* .  Młódź  aby  smaku  w  rozkoszach  nie  brata«  Falib. 
Dis.  L.  3.  ®ffd)m«(f  roorati  flnben.  Do  rozkoszy  gust 
wzięta.  Hul,  Ow^  176.  Pociechę  s  czego  brać.  Gofn 
Sen.  io4.  Nadzieię  brali.  Warg.  Cez.  2o4.  -  c. ,  Serce 
brać  s  a,  przywiązanie  powziąć ,  ^uneigUtld  fftfifltl  Wiel- 
kie serce  do  wiary  chrześciańlkiey  brat.  5i.  Dz.  177.  Zte 
serce  brać  s  wstręt,  nienawiść,  tfbnetgtttlg,  S?^^  faffen. 
Żołnierze  brali  do  Gordyana  zte  serce.  Sk,  Dz.  i33.  - 
b. ,  Serce  brać,  odwagi  nabierać,  odwaiać  się,  ośmie- 
lać się,  jjfrj  f«ffe«,  ^VX\l  f«ffem  Serce  brać,  nie  tra- 
cić trzeba,  komu  przyiaine  są  nieba.  Jag,  Wy&»  D.  3  b, 
.  Święty  z  mąk  do  męczeóflwa  ieszcze  większe  aerce  brat. 
Sk.  Dz.  i53.  Wziąt  wielkie  serce  na  swoie  nieprzyia- 
cioty:  ib.  38 1.  -  $•  III.  b. ,  Brać  dokąd  s  obracać,  kie- 
rować dokąd,  wo^in  lenfeR,  wenben,  rt<(tett,  ble  ^W 

tUtlg  ncbtttetl.  Puszcza  gościniec  bity,  a  bierze  w  pra- 
wą. Susz.  fieś.  3,  J  b.  Póydę,  gdzie  mię  żal,  gdzie 
mię  szczęście  bierze.  Ustrz.  Troi.  45.  (  dokąd  mię  po- 
rywa ,  prowadzi  ).  Mówił  Pawet :  biorę  sobie  do  Cesa- 
rza. Tedy  Festus  odpowiedział :  wziąteś  sobie  do  cesa- 
rza., do  cesarza  poydziesz.  1.  Leop,  Act.  26,  la.  et  i3. 
(  apellować  ,  zakładać  apeilacyą ,  appeUttetl  ,  (t(&  abberUs 
fett ).  Postąpiono  na  seymie  pobór ,  acz  niektóre  woie-  . 
wództwa  do  braci  to  sobie  wzięły.  Biel,  Kr.  696.  Niektó- 
ra woiewództwa  na  to  zezwoliły}  drugie  do  braci  wzię- 
ły. Vol,Leg,5,  61.  (zdaniu  braci,  szlncUty,  zieźdźaiącey 
fię  na  aeymiki  relacyiue ,  zajchowały ,  (te  ieiUlUfl  fi  bCtt 
jKfUttion^Unbtitden  t)Or).  -  $.  b.,  Brać  na  się,  brać 
na  co  «  wkładać ,  wdziewać ,  odziewać ,    Yind.  na  fo  vse- 

ti,  i|m  II*  ncbrarit,  umn^brnen,  awf  f{cb  nelmm,  ar\le= 

gen.  .Brać  na  się  mniską  szatę  i  kapicę,  ^>i.  Dz.  io4o. 
Kaptury  i.  iałobne  .ftroic.  Groch,  W.  546.  Stęskniwszy 
fię  8  ubiorem  Macndońskim  ,  szaty  na  aię  wziął  Pp^akie. 
Warg.  Wal.  326.  •  Op«*iszrzaiąc  ^ną  się:  T,rudno,  aby^ 
iałoby  nie  brała  na  pogrzeb  iego  Ękk.  Zbar.  A.  f  b. 
($r«ttCr  nc^lttftt;   ^ranet  aHleg^n).    Cesarze    szatę  nay. 


B  RAC. 

'wyi(az0go  biskupa  pogttńlkiego  ai  do  Gracyaua:  brali.  Sk. 
Dz.  117.   Brać  niinę,  poHać,  wesołą,  smutną >  fia  ttau' 

fideć;  ^zMutH  v»  f.i»«9efff^t  amielmeii*  -  Brać  na  się, 

niiak.  przyimować  na  się,  9XiXińiVMVif  lef^lRlllfn*  Cha- 
meleon  bierze  na  się  farby '  tych  rzeczy  ,  które  blisko 
niego  są;  a  bierze  farby  wszelakie,  oprócz  czerwonej. 
Oiw.  Ow.  626*  Koń  bierze  ciało  na  się;  lub  tei  opu- 
azczaiąc  na  się  \  bierze  ciało  2  tyie ,  pasie  aię ,  grubieie , 

^ai  fferb  befommt  9(elf<^  ( Eubct )    anf   %\t  JtniMbrn. 

Koń  to  będzie ,  niech  ieno  weimie  ciało  na  aię*  Alh.  n, 
W.  1 4.  Gdyby  koń  na  się  nie  mógł  ^brać  ciała ,  co  ma 
dawać.  Comp.  Med.  %,  1.  Koń  tan  ciała  nie  bierze, 
7>«  -  Jnaczey :  brać  ciało ,  poftać ,  s  zawięzywać  fię  na 
ciało,  formować  się,  kształcić  aię,  ftem  &tptt  tt^U 
ten ,  fi<^  ^n  elnem  ŚbtpeC  bilben.  Dziecię  w  matczynym 
żywocie  ulane,  postać  człowieka  bierce.  Otw.  Ow.  354. 
Chryatus  w»iąt  ciało  ziywoU  N.  P»  Karnk.  177.  Wszy- 
scy, którzy  się  rodzą,  ze  krwi  matek  swych  ciała  bio- 
rą.   16.  3 1 .  -   $.  Morał,  brać  na  fię  s  a, ,  ściągać  na  fif , 

Aber  fi[4^  bringeń,  ft<b  yahUf^tn.    Płaczą,   pr^klęctwa, 

abyś  na  siebie  nie  brat.  F€dib„  Q.  3.  -  b. ,  podeymować 
się    czego  ,    Vind.   na   Ce    vseti ,  ttmi    mif  $<[^  W\X^^  r 

tba  ftd^  neb«ett,  fl^  eiiier  @«^  ttntet^ic^ea.   ^^^ 

święte,  ów  rycerskie  wziął  na  się  poatugi.  Zczb.  9,  so. 
>Wziął  na  aię  legacyą.  Warg^  Cez.  4«  R^ccf  ,  ^  nan 
aię  uda,  biorę  to  na  aiebie.  Teat.  7  c,  56.  |^ odpowia- 
dam za  to )«  Wzięcie  na  się,  Vind.  nasersetje,  narse- 
^je,  podjemanje,  podstopleaje ,  t^  ttrbeflie(|nifB.  -  $« 
Btać   w  się ,   a. ,  mieścić  w  sobie  ,  obeymowad ,  ogarnj- 

wać,  in  |i((  aufne^mtn,  In  M  fafTen,  in  d(^  entboUen, 

nmfaffen*  Wór  tyle  wart ,  ile  w  się  bierze,  ^iich*  Sen. 
HJl.  2,  43 1.  Rzćka  ta  bardzo  wielka;  bo  bierze  wsie 
6.  rzek  znacznych.  Bofer.  234.  Rozumieią,  iakoby  oasa 
ięzyk  łacińskich  nauk  w  się  wziąć  nie  mógł.  'Gor^  Dw. 
5i.  {nie  podoływat,  zdotywał ,  wydotywał  tym  nau- 
kom ).  Opuszczaiąc  w  się:  Okręt  nie  hyt  wielki,  bo 
tylko  sześćset  beczek  brał.  Warg.  Radź.  X2.  Dunay  bie- 
rze około  60.  rz^k  aptawnybh.  Pam.  84,  5 49.  -  Cz?7i- 
nie  brać  w  co  :  mieścić  w  co ,  bl  tVMLi  b^neltt  S^bO''^' 
tfufnebnten.  Charon  srogi  bierze  dusze  w  łodś  iatosną. 
ZbiL  Lam,  i4.  4.  Jnaczey  brać  w  się,  wciągać  yr  siCt 
wpiiać,    przyimować   wsie,  wsączać,    rin^U^rn/  dttftfB' 

gen,  elnatbmen,  ta  ft(b  binein  nebmen;  Vind,  noterpitj. 

notenlezhi,  Ro/f.  Bo6paniii,  B6HpaaU;  Wełąa  niektó- 
re farby  od  razu  w  stę  bierze ,  a  innych  nie  wciąga  ina« 
czey ,  chyba  za  wielokrotnym  rozmaczaniem.  Pilch.  S^n. 
list.  2,  278.  Dziecię,  gdy  z  cudzego,  a  nie  matki  włf- 
sney  pokarmu  uiy wa ,  apątem  teź  bierze  w  się  zwyczay 
iywota  a  obyczaiów  mamki*  Glicz.  Wych,  D.  3  b,  'Sie 
ten  iest  zdrowszy,  który  wiele  iada,  ale  ów,  który  to 
w  się  bierze ,  co  mu  w  sytość  idzie.  Pilch,  Sen.  list.  3, 
372-  (b«  fo  riel  sn  flĄ  mmmt,  aU).  Zkąd  masz  ten' 
de^h,  który  w  się  bierzesz,  i  wypuszczasz?  Gorn*  Sen, 
237.  Sak,  Probl.  g'j..  Wino  u  dna  sędu  bierze  w  aię 
smak  lagrowy,  którego  iell  bli/ko.  Cresc.  343.  Ptoóna 
rola,  da\fko,,  więcey  zbo^a  przynosi,  niili  go  była  w  fię 
wzięta.  Bud.  Cyc.  ;i(>.  Nawa  puściwszy  spoie  ,  gęsto 
w  się  wodę  bierze.  Pilch.  Sen'  ąp.  -  $«  Brać  w  serce , 
brać   do  serca  s   wzruszonym  zostawać,    }U  ^Ct^tn  ttttfi 

men ,  ^tt^tt  mtt>fn ,  niĄt  g(fi<b9ft(rtg  blri^en^  b^b^^^^ 


BR AC^         ; 

gC9}  £ćeł*  aflepcHma,  BHyaps  c«6)i  RpRftn,'BXó-^ 
VB«nift  ab  nepcH  cboh  \  Yind.  TfersJuti ,  k*  fenu  ▼•«- 
ti ).  Z  d«ra  bożego  wsiąl  do*  «erca ,  abjr  aif  puicif  na 
nawracAnie.  ^^.  Bs.  677.  Do  serta  to  wziął  i  awbidi 
do  afiMciwióiia  się  pobudaaL  ió.  834.  Jednak  to  wcię- 
ła w  aercc  i  pocsęla  wieriyć  temu*  Wy*.  Al*  44.  -  j. 
Brać  co  do  giowy»  Sk.  Dx.  569*  brać  co  tobie  w  gio- 
^rf.  Co^ru  Dw*  3o4.   zastanawiać  aię  nad  caym,  brać  na 

uwan »  etiMrt  Ul  tSetu<|tii«ii  lic^  r  i»  Oetenegnng 
•e^ett,  AlftNnlea,  ^ebe^fen.  Otoi  niecb  te  afowa  «o- 

bie  todsiee  wesBią  w  głowę  i  w  rozum,  GIUm,  Wych. 
N.  »•  Jakie-  to  śmieszne  rzeczy  wzią!  sobie  do  gfowy! 
Ttat.  43  Ó4,  J!>.  (  uroić,,  ubrdać  );  Vinrf,  Tglarojema- 
nje,  s  sailanainanie.,  .uwaga  ;  EceL  BHiimie  ,  amiiiń- 
Hie.  fnacz^ip  JizyóM^  < Na  ucacie  śpiewali  pieśni,  które 
■  wina  wolowy  brali.  Otw*  Owi  276.  (które  im  wino 
podawało,  Biedlo,  wzmacalo ,. tworzyło ,  Me  i^tten  tittt 

hem  Acte  iv  bm  jto?f  fHeteii^  mm  He  bet  ®eUi  Us 

gńftette-  Brać  w  rozum,  ibetUgCtt*  CzęsMii  tego  aobie 
nie  wmM  ^  rosom »  co  iezt  przyszłego ,  ale  tylko  to , 
co  ieet  nihieyszego»  1. 1.«op*  4.  £xdr.  7,  i6.  (w  scrce 
awe.  5.  istop.y  Slucbayeie  a  w  ronom  bierzcie  sobie. 
Jer,  Z6r,  6.    -    Jnac%^ :   brać  co  na  -rozanT,  rozumnie 

koto  csego  zachodzić ,  etSM^  mit  t^erfłonb  M§uifen,  vers 

ftioMil  br^Nbedl.    Umiem  rzeczy  brać  na  rozum.     Teat. 
i9"^,   4.     Czyni    minę    człowieka   biorącego  na   rozum. 
a3.  35  </,  ai,   -   $.  Brać  w  pamięć »  pśrcipere  memoria. 
Męcz.   M  #rb<i4^tKif  'fufni*     Czego  ma    często   stachać 
oslowiek   młody ,  a  co  sobie  ma  •  w  pamięć  brać.    Kasz. 
Lnr.  10.    W  on  czas  w  przypowieści  powiedział  te  sło- 
wa ,    Aby   to   w  pftmięć   brała    wjzelka    Indaka   głowa.   • 
Faiib,  D.  I.    Jnaczey  ^w  pamięć  brać,  .priiypominkć  so- 
bie, przywodaić  sobie,  na  pamięć,  \ni  ^etiĄtui^  StfTM 
tUflra.    Blekcya   Zygmunta    skutku    rycbłego    doszła ,    ii 
panowie  sobie  w  pamięć  brali  Święte  panowanie  Jagieł- 
lowe.    Stryik.  688.    Brać    w  uszy  t  pilnie   atucbać ,  anf: 
ttftffam  Itt^rc n  ;   ta^htau^   Stuchaycie.  niebiosa  a' bierz 
-tobie    w  uszy    ziemio  ,    boć  Pan  mówił,    i.-  Ltop,   Jet.  ' 
\,  a«    Brać  na    uwagę,  na  roamyst.^  me  "od  %-azu  zby- 
wać ,    zosUwić  dalszemu  rozwaianiu ,  ^nd^eret  (SnodgUtlg 
Mtbf^itfn.     Na  rozmyślenie  brać.<  aSav/i.  ł58.   et  198^ 
Fizycznie   brać  na  wa^^,   wai^,   wfcgą   dochodzić,  mif 
Me  SEdi%9   \t%aif   l^dgai*    Potraeba  te   nowe   groaze  na 
wagę  brać.  Star.  Mon,  A.  5.    $.  Brać  do  czego  *  stoso- 
wać ,   q^racać  do  czego ,  anWettbetl ,  htnUU ,  UM^  AVf 
ftmtii,    Niechay  w  całym  tym  piśmie  nikt  nic  .w  szcze- 
gólności  do   siebie  nie   hienze.    Mon.   65,  399*    Zły  do  • 
nnzy   bieńe  przestrogę »  dobry   do  poprawy.    Fni,  Ad. 
.  7.     $.   Brać  przed  się,*  wziąć  praed  się,    przedsiębrać, 
^przedsięwziąć  ,     zamierzać    sobie  ,     chcieć     co    wykony-  ( ' 
wmć,  omyśtać,  fi<^  iwriietotettr  v^tfe(ra;   Siovae^  fttb* 
ftWiiU  ,    pitb    fe    beni  ;    ¥ind.   priedrseti  ,  '  napreirseti , 
priedfemati,  priedimcti«  pred  Tebo  imejti}. »^pra4.  21.  fttU 
twlife^,  ^off.  npeAnpBHSmb  9  npe4npuHHMai|i& ,  EccU 
npeAapi^nia ,    npe4np»esfU0.    Wolno  nam  co.przedsię 
wziąć  i-  nio  wziąć.  Fetr.  Et.  3:»a.  Gorn.sSmi.  633^  Gorn. 
X>z.  193.    Otw.  Oz".  i4»    J<M..EM.A*i.    Nawet.,  moie 
##>  odsaczai  słowo  brać  o^.praed  fię*,  ^n.  p..  Poftimttwie-. . 
HIS   to  przed  się  pod  tym  teratHieyisym  czasem  bierze- 
mj.    VoL  I^.  3t  84o^    Przed  ^ię  myśli  nowt  W4ięłs» 


BRACI. 


ifiy 


toawiedzić  krainy  wschodowe.  F.  Kchan.  Orl  ?,  !łoi. 
Brać  śraodki  praed  się  ostatnie.  ZaS,  i4,  162.  Wrię- 
cie  praed  się  obr  Przedsięwzięcie.  -  IV. ,  cierpiętliwi^e , 
biernie ,  niby  to  pateive  wziąć  co  złego  s  cierpieć , 
ponosić  co  złego,  ftmt  MbCtt,  bttlbeii ,  9tmś  fBifei 
f ff«(rfn  %.  S$.  ek^ben  wimtn ,-  eiit  hbiti  Alf  nefh 
mtn,  Sd^dge  Megen,  ed^ii^t  htftmmtn.    Karę  wziąć. 

Bardz.  Tr.  ai3.  Policzek  od  niego  wziął.  FieM.  68. 
Znać,  ieś  nie  wiele  wziął  plag  w  szkołach.  Mon,  73, 
i36.  Panam  miał  złego*,  wzięło  się  moie  więcey,  iak 
w  szkołach.  Xras.  Fodtt.  a,  ł43.  Brali  po  nabożeń- 
stwie na  cmenfcarau  po  kilka  kiipw^  Fam,  85,  i,  ło43. 
Od  żydów  pięć  kroć  po  czterdzieści  razów  bei  iędnego 
wziątem.  Budn.  3,  Cor,  ii,  a4.  Chooiaś  wziął  kiiem , 
nie  dbał  nic  na  plagi.  Jabi.  -ffk.  49.  Brać  w  pięty. 
JCUik.  Turk.  33.  Obruszamy  się,  ieibny  upomnienie  abo 
chłostę  wzięli.  Pilch.  Sen.  i4o.  Ten  sromotny  raz*  od 
Chryzostoma  wzięła  £udoxya.  Groch,  W.  a6i.  Umie- 
niąc  niosę  bogu  dzięki ,  ie  cios  śmiertelny  z  twoiey 
biorę  ręki.  Zab  i3,  388.  Obchodząc  mury,  wziął  po- 
stnał.  Pilch,  Sen.  list.  a,  4o.  Wziąć  po  boku,  wziąć 
w  łeb,    w  pysk,    w  gębę    obi  bok,    łeb,  i  t.  df..   Wiiąć* 

klęskę,. ritie  9}kb0Cfii8e  Mben,  erlHIrn.  Oni  tą  przy- 
czyną, źa  się  ta  klęska  wzięła,  ly^r^.  Cez,  170.  Zwy- 
ciężony Cesara  wziął  wielką  klęskę  i  był  porażony**  P» 
Kchan,  OrL  i,-  17.  Wziąwszy  wielką  klęskę  a  porażkę 
na  woysku  swoim.  1.  Leop,  a.  Mach,  8,  35.  Szko<)ę 
brać.  Sk.  Dz,  1 66.  detrimentum  capere.  Szkody  żadney 
nie  wzięli.  Biel,  ICr.  436.  Upadek  wziąć.  Zbił.  Dr.  G, 
'4.  Gorn.  Wł.  T,  2,  Koniec  wziął  taki  ,  że  się  obiesił* 
Sk.  Dz,  170.  Groch.  W.  593.  Brać  zelżywość.  Sk,  Dz^ 
68.  Bóg  to  ku  dobremu  •  końcu  przywiódł ,  tak  że  tu 
szpetną  omyłkę  sprośny  czart  wziął,  iako  tą  i  dziś  nad 
każdym  bierze,  kto  ieno  wiernie  ufa  Panu.  Rey  Fostt 
E.  b,  -  $.  V.,  Wziąć  pić,  grać,  krzyczeć  r  wziąć  fię 
do  picia  :  t.  i.  s  zacząć  ob'.  Wziąć ,  ponieważ  to  iedno 
znaczenie  słowu  bra^  obce  iest  ,  gdy  wszystkie  inne 
spóine  są  słoWom  wziąd  i  brać,  -  NB.  Ktoby  chciał 
rozfnaite  a  liczne  znaczenia  i  cieniowania  słowa  brać 
należycie  rozszykowad  ^  powinienby  to  czynić  względnie 
do  słowa  dadż.  Pierwsza  kiassa  znacze4  byłaby ,  gdzi€ 
słowo  brać  czyniiie  znaczy,  bez  względu  na  słoWo  dadż* 
Druga,  gdzie  brać  czynnie,  stosuie  się  do  dadź  bier- 
nie. Trzecia  ,  gdzie  i  brać  1  dadż  ,  równo  czynnie 
znaczą.  Otwarta ,  gdzie  tak  brać ,  iak-  dadż  niiako^  tię 
uiywaią.  Piąta,  gdzie  brać  szczególnie  biernie  znaczy, 
f  §*  1.,  BRAĆ  się,  biernie  ob:  pod  znaczediami  stówą 
»czynnege ;  lecz  od  legp  różni  się  BRaC  się ,  zaimka 
ezynn.  niedók,^  wziąć  fię  ,  dok.y  bra^  fię  do  czego ,  na  co 
«  chwytać  fię:  czego,   rozpoczynać  co,  przedsSę  brać,  fk^ 

atittwA  m^u,  ({d^  barMrr  brr  ma^en.   Trzeba'  się 

wziąć  do  roboty.  Teat,  39,  78  b,  Z  dzieciństwa  brał 
aię  skwapliwie, jdo  dzjeł  rycerskich.  Nar.  Hist,  3,  42. 
Bjraly  się  do  tey  co  drudzy  śklenice.  Wad.  Dan.  .11 4,  « 
Musiał  się  wziąć  do  broni  dla>  obrony  króla.  Zab,  i4a 
5a6,  Stał  do  mnie  posly,-  żebyśmy  się  do  pokoiu  bra- 
li. 'Jer,  Zbr,  69*  Trzebią  wprzód  poznać  ziemię*,  ^żeby 
wiedzieć,  iak  s{ę  wsiąć  do  uprawy.  />ai.  Do^  1 29.  - 
Brać  się  na  00  s  zabierać  się  na  co,  f[((  WOCOtt  ttNkb^ 
Spieiyay  Bim-|  ia^o  Aę  nadęci  biaurmai»i_  br^  ną  tę  im- 


^M 


BRAĆ 


preif*  keham*  Wi^  ^  Pttcscie  ^  eo  nt  ka^h^Hwil 
■wifte  aif  bi«necte ,  Taki^d  dobrotcyncf  kdwo  mie^ 
b^lecie^  Orocłu  Tr*  B^  H  b^  Na  te  i  tym  |»ddobli«  ra* 
cje  fic  brała*  I^ot*  At^*  1494  -*  Alxobii€  trzią^  sif ,  usi- 
łować, iify  nttfiać,  flb^  ittfitirtiieti  tte^meti/^  fetne  At4ft^ 

IMitleageiU  2ad%ł  konii  któr«  witiąwszy  się  ifiy  s  wo^ 
Mm  ucldkad.  CHcJifn^  K^cA.  J.  1  6. '  -  j^  Brać  się  o  co  ^ 
brać  aif  sa  co  1  o  có  ujritioWać  aic  ^  |[<^  einrf  (6a^ 

utute^eti/  Nf«m  eiferil,  ^telteu,  Mtif|)fetu    filera^  ti^ 

bdg  o  krsjrwclf   swoif  a  ód  t!ych  odbiera   btogotfawień- 

atwo  awoie*  Mir  A,  Es*  36.   Mfiowi  nie  prsyAoi  brać  fi^ 

<i  iarty  1  o  ^bwa^  bo  oq  iiii  to  dbać  nitf  ma.  i^iri.  Zyjr^ 

5o«     Kiedyby  aif  o  kaidą   krtfywd^   bral «    tedy  choćby 

po  włoaka   s  gtowy  ti^rrywano  «  nie  atafoby  ich  Ha  |sIo-< 

Wic«  Rys,  Ad.  aS.   Tak  aif  tiriaćitie  brali  o  kraywdf  cn^ 

(d<4 ,  iak  o  awoif •   Mudn.  Ap*  47.     TećlHiy  aic  kto   brat 

« iak4  tt»cz  na  iyda  |  bloi-ąe  go  aobie  ia  j^.  Stettrbi 

Śa^.  535.    Kto  sif  o  paa  i  o  chłopca  Aie  Weimie,  nie 

treimie  aif  i  o  źonf.  Rf4.  Ad.  5l.   Wftań  Panie «  a  wei- 

toiy  aif  aa  «W4  kraywdf.  JTarK?.  Gd.  178.  JiJCehału  Ps4 

109*    My  n  dworu  prsjriacidt  dosyć   mamy^  ale  wy  nie 

nacie  nikogo,  ktoby  aif  «a  w«a  wtiąt  JCosx.  Lor.  54  3^ 

Mądremu  pfayfttoif  nie  brać  aif  aa  w«iy<tko;  4le  nmieć 

md^y  wyftfpek  pokryć^  Budn*  Ap^  lii.  Bral  fif  aa  nich^ 

bo  byt  ieh  opiekunedl.   PUcłu  SalL  84^    Bardao  mfinie 

mnAęli  aif  ia  tf  niewinną  pana  awego  ćmierć.   Sax.  SA4 

i3a.   •*  $.  naurA  Brać  sif  skąd  «  wtMćMpuć  aif  zkąd« 

wynikać,   poehodnić,   przybywać,  M^  f^miltflt/  WOCet 

it^teHf  intmmen,  eliriW(etl«  Ktoiem  ia?  gdzie  leftem? 

skąd  zif  waiąiem?  Jt€irp4  1,  i5o.    Zkąd  aif  tei  to  lu-- 

daie  biorą   na  iwiecie  I    Tiar»  a7«  38<     Zkądie  aif  tu 

irii^e^?  ib.  53»  216.  J^niaz.  P^tk.  3,  194^    Uyrzała  ata« 

tf   pifkną  przed  zobą  potoioną,  nie  wiedząc   zKąd  ^if 

Wsifta«  Sk*  Zf».  1,  48.  >0  wielkoćci  Ukiey  wiary,  zkąd-i 

iel  aif  u  tego  poganin^  waifla  1  SM4  JToM,  M  ^o.  "  5^/ia- 

€Mgyi   Weź  aif  stąd  t  wyprowadi  aif   atąd ,    idif  precz, 

Vind.  tt  Carn*  poberi  fe,  poidi  preab,  |M4fe  6ł<^  forf^ 

|ete  M4  I9f9  »Olt  l^iff.  -  J.  Brać  aif  dokąd,  udftwać  aif 

dokąd,  m  »0(il|   Mttlftett^  M^itl  defriett*     Rzym  tobie 

AAsnaczony  ieat)   tamie  aif  bierf.  Sh  JDś.  a,  87  b.-   Bo 

aiilo$icrdzi4  twego  zif  biertemy.  P*  J^chan.  J.  35o.«    Ku 

niebu  trzeba  aif  brać.  Zygr*  Goru  a4o.    Chftnie  aif  bio^ 

ff   ku  *tobie ,    gdyi   afugf   awego  w«ywaat«    Cęb*  Hym* 

ft344  Woyaka  fif  ku  TToi  brały.  Otw,  Ow,  468«  Do  bisku- 

^W  aif  brali  j  a  biskupów   Wyrok  wainy  był*    Sk*  Dt. 

a8o«  (apallowali  ab.  brać  dokąd).   Odporna  atroua  bra-^ 

U  aie  do  trzysifgi  ,  «  iałoUiwa  dopuścić  iey  t«go  liie 

•liclalat  «!•  *«&•  M  liriysifgf  brała  aif.  Siat*  LU.  agS. 

Sządcy  naroddw ,   oycolrie ,  paalerie  ,  Pod  waatte  berta 

M  to  aif  ćwiat  bierze ,  By  mu  awleraone  ałodko  iyły 

trzody.    Nar*  Bt,  1,  ,j54    -    Brać  aie «   wyprawiać' aif , 

wybierać    aif,   ruazaĆ ,    onfi^tn^,   h4  tfttftiUKlelt     lui 

aif  Alexander  bral  a  woyakiem ,  chcąc  dochodzić  awego 

^wa^.Aocą.   Bi€i.  Kt*  443.    Stryiki  664.    Jećli  aif  bie* 

]^a«  od  naa,  powiedz  to  nam  tftczey;  4  my  cif  w^cią-* 

Sić  nie  bfdziemy,  i  o  watem  cif  wolno  preef  pnicimy^ 
i>/«  Kr.  48^  Dla  cieplic  tylko  brać  aif  na  tf  dtogf 
miala^  GortuDg^  ii8«  Gdftie  aif  bierietf  w  tak  niepo^ 
godną  drogf  ?  Mącz.  Rogier  aam  aif  k«l  nam  bierie^ 
Jagn  iyy6«  i>«   Koaae  w  iiif sofiome  aif  kralo  praęs  po* 


SttAĆSŁi  ^    BRACHU. 

^iffjrie  brały.  Oiw*  Owt  6s,  lato  widif ,  lii«  hienę  aif 
wam  na  to,  ZygriPap,  i54.  «•  Bierze  aif  nt  00  a  lano- 

•1  <if ,  ti  |e|t  muui  Mf  wmi  lUi^m  M  rittem  C^ 

ffige.  Bierte  fif  kil  lioey,  poczyna  fif  amierśka^  MącM. 
Zima  iui  w  tenczaa  braia  aif  ku  wioaaie.  MiaMb.  Odm* 
1 5.  (  schylała  aif  ).  Gdfa  proato  aif  awym  wierzchoł- 
kiem ku  niebioaom  bierze*  Bardz*  7>«  56o«  ->  $•  Brać 
fif  j   ka^tattóWać  aif,   wkładać  aif  w  co,  taprawia^  aif, 

etttfi^tedf  n  /  U  bte  %tt  f<W«<^  /  ii«^  rhon;  fj^ldfcs.   le- 

.  ćli  ooie4j  koatera  ^  takii  «if  ayn  biarte.  Opai*-  Soł.  56. 
Próino  chwalić,  ni  nAca  aif  dobgiays  «a«  bierM.  .Fo/afr* 

Pochoda:  dobra/ 1  debUra/^  dcbiof^  HohraS^  cbrai^ 
^Mra/f  Hddbieró/,  nadtbra^;  odtbra^t,  odbivęi^  po^ 
bra^t  pobór  y  poborca^  poborowy  ^  pobofoawf  i  pod-* 
hrad\  prxabfać\  przybrać  %  fotśbtradt  roMbior^  rozbioro'* 
Wy 'f  Ubiorą/ 1  iibior^  ubiórdwyi  wbrń/ %  wylrać r-wjb&t  f 
wyborny^  wyborno//;  wj^orśkt  MabrA/\  Mabw i  Maboro- 
wy;  MÓioracjś,  Mbiaraetid.^  Mśbra/,  zbór^  tbofOWf*  Wi- 
hobraniś  \  Biorny.  ( Boh.  (eflll^  tąftowniegy ,  Bcdltkf 
phndrowanio  },  §1  Bród  ^  brofii/f  i  i*  d*  £^L  6pi- 
niKc«,  6ogńnaLcB  Ma  paty  chodzi/,  mocówa/  tię;  ao^ 
6opcnxfloitadili ,   broni/  ,    walczy/  za  kim  ;   Jtd^  no« 

•  6ópcm«otianieAA ,  obrośca,  -  S*  Braky  bratowa/ t-wy-* 
brakła/;  {Bojfl  6paKb,  małiodtłwot  /łub);  t^af^ą/^ 
Mabrakną/f,  -  $.  iebra/^  Yind.  borazMH;  Ubractwo^  i«- 
branina,  Yind.  bcręizhia,  -^  {.  Bracha  Boh«  IH4^«  *  §• 
Bśrłot  ^4  Biora/'y  Boh.  bMflMti ;  Mtęd  HM  baranUt 
ob:  baran*  *  IL  Pochodzące  stówa  wf iąć  ob;  pod.  aą^ 
i  pod  Mom/m  w^ąć,  gdzie  tśi  i  9aczęg6łniśi4M0  U^ 
go  znaczitnia ,  At4re  mu  zo  słowom  brać  nitspóUie « 
Wyłuszczono  źosłrćtniś*        -    • 

BRACEIiET,  BRASELET,  li, «.,  BRASRLETltA,  BRAN- 
SOLETKA, I,  Ł  kdrb.,  afranc,  manela,  bte  it1N#«ll» 
gf«  Rpjf^  aapyaaBSe^  8anscJiifte<  Łaścucbów  i83«  bra«^ 
celetdw  160*  H^^f/-^.  WaL  83.  Zabiwaay  go,  wsiałem 
bracelety,  ktdre  były  na  i^fku  iago.  Radti.  a  Sam.  1,  lO« 
Z  tlrłaanych  io^biia  bfanaoletkf  włoaów«  Niomc,  Mr*  3» 
119.  Co  iio  ita  ćitcane  brylanty,  iak  pifktio  branaoiei]d« 
Tao/.  55  <r,  18< 

BRACHA  o5:  Bfih«. 

BRACHU-,  miły  BRACHU,  rubaaanie  tamiaat:  Bracie  oi. 
Btati  BRACIA  ob*  Brat.  ^  BRAOTC,  tzyn*  niodoL  abra* 
Cić  dok.   braterako   połącaać,  iak  nay^ri^ley  zwifzywa^ « 

iednoczyć,  j^erlrMenf,  Mberiid  ttibiaben,  t^minigett, 

ob:  Bratać,  pr.  ot  impr.  Zygmunt  unii  dowiódł,  abracit 
Fdlakf  t  Litwą.  StryiA»  Gon.  L*  3.  {o6:  wcieW).  R6~ 
inofkrbe,  kwiaty,  gdy  ie  kaaułtnie  w  jednti  rfce  sbrft-* 
cą^  nayagodnieyatym  Ikroń  pafiftą  darem,  ubogacą.  Zaó* 
13,  !i)o.  -  $.  Żaimk*  BRACIC  SiĘ,  pobratać  aif,  tą. 
czyć  aif  wfiłem  brateratwa ,  łak  nayicićley  ,  icdnoczy^ 
aif,  Rojf,  epftjlttcs,   ifoOpaminiBcJi »  Carm.  bratiti  ae, 

W   mtrttfnt ,  9ć>  t^rt  W»f(letit ,  ^  MfrMsdi ,  utt 

lUlOell  (ob:  bratać  fif).  Ziemiomy«ł,-gdy  aif  iąt  braci^ 
nazbyt  a  krzyiakami  1  OdaCąpiłi  go  poddani.  Biot.  Kr^ 
l54.  Zbracił  aif  on  dawno  z  djabłem,  dawno  aif  z  nioa 
'  zna  1  zawartą  t  nim  przyiaiA  ma.  Birk.  £x;  D*  5  b. 
Olemu  aif  ma  brariil  '■  chrzećciańaki  całowiek  z  niemi  ? 
jAr4<  £J^.  ^«  4  If*  Z  pogkny  aif  bracąc »  wydaią  im  aa- 
Ma  aeksrelai  Stmr^  Vikt.  £.  4  b*    Zbracony ,  pobraco&j » 


N 


BRACI8.    -    BHACT, 

AolSifteoiiy ,  y  tyiaicŁBoay  ,  Mfo  s^nri^^p  lM?ifA» 
iCft*  Naisokali  CMcIiowie  na  iiifego  fcs^a,  ^ą  pne* 
cm  pokrewnjra  i  sbramiiym  PoU)^  ^vyvit|tW|^  4>oiff« 
i^«  TcTM  mm  h&g  prseiediiaiijy  uu9Q  sbraceni  #  fto^ 
wanjMMu.  IV«.  Fó4ł*  W-  3,  207. 
BR^CISZBK,  -  Mlca,  01,  BRAdSZBHKOi  ••  m, 
udrSn*  nec^owa.  Biat^  bratek 9  bratniej;  iMicie  nia  do. 
rotty,  w  dsiecińiiwie  i  Sormb^  1.  teitjU;  fioraS,  a.  I^tfts 
|4i{;  BoA.  ^atHćff;  iS^n.  bratUę;  Car^,  brat^s;  Itojfl 

ajmacsok  tjpóy,  naymilt^y  braoj^s«k  I  mUtr^  mójy  Pie/. 
a  11.  Kocliay£a  uic  hMcitsku,  iąk'ia  kocham  ćjiable. 
Prgyó.Aó.  ia4.  Moi  mili  braci«ako>7(et  Rey  Ap.  S^.  One 
iedwaboa  ciowa :  mfiie '  serca  ,  m^y  bracitaeńku.  flon* 
Wor*  Dęd.  3.  {061  aebateki  gagateki  kamrat,  wipófto* 
^«9any«a  )•  -  $•  laki  mi  braciszek  !  csemu  sif  śmie  do 
iBnio  praykUdad,  semną  sif  rówuo  miersyć.  (hu  W^r,  - 
f.  Bracissek,  sakoimik,  nie  vyiwiaconv  ieaatce  na  M>f- 
daa.  €*s.  Wyr.  eUl  fUlttl^TUitt.  f.  I|u«sytorwie ,  brpci- 
•akowisy  oói'  Bratt>sykf    ' 

BBACKI,  a,  e,  MIATSKI,  brattSir^  do  brata  Inb  braci 
nalaiąey,  Bojfi.  byatski;  Jt«^. 'brat8ki,'bratx)i8ki;,KlM(/. 
faratouiki  •,    Rajf^  6pain€R'i9  ,    6p^i£[ciniieHHUtf  ,   9^Us 

^  i  f  fMbn  » ,  bem  fBnibet  obet  ben  S8tAbetN  inflte? 

K|»  Btat  o  bracką  dussf  ma  pilne  stannie  Groch.  W* 
a9o.  Caenm  nas  krew  bracka  nie  w^bu^^ia  do  femsacie- 
■Sa  Btrodu !  Groch.  Tr.  M,  4.  Wtadysfa^  aebrawszy 
ludt  posiadł  brackie  dsler^ąwy.  BieL  Kr*  91.  Br^kie 
aapomiBania.  Zn^  Pst.  5,  769  6:  (braterskie  bfdber(i4)* 
§.  Bracki,  do  bractwa  nalaiący,  SBtA^erfd^ft^  t,  tut 
Wtt^bttn^  §^ń^  Cru  Th.  Bracki,  -  tego,  m.  rcif- 
CMOwn:  ieden  s  bractwa,  fittCf  «tt^  bCC  tSrAberfi^ft /  fin- 

Snibet* 

BRACŁAW,  a,  m.  miasto  Litewskie,  KmUW  H  HU 
ilillfS.  BRACLAWSKI,  a,  ie,  a  BitecUwa,  tBr«}(mtets» 
AnioU  Pańscy  są  pewniejrsi  ftróiówie  ,  mili  BncUfr^J 
kosacy,  chóoiai  na  tym  srośli.  Rey  Zw,  S^ 

BRACTWO ,  a ,  n.  swiąsek  ścisły  osób  dla  wspólnego  c6« 
la,  Soraó.  1.  #f«(|l99;  5o/-ai».  a.  britfMpifipO ;  ^A. 
ifitflhllt;  iłd^.  bratftro,  bratinftro'*,  Vtn^/.  bratoufbi* 
aa,  bratema,  bratouibnoft,  bratrinję , ,  brataudina',  shlah* 
ta,  botrima)  Carn.  bratousbna;  {Mu/tg.  baratiSg  t  pray- 
iai6)  $  Jl^  6pioicinao  ,  epamoBigHHa ,  co6p6xncniBO ; 
Me  BfAbetfd^^,  C0llfriltefnie4t.  Ztąd  raeaey  nirorayiaiAy 
m  nii  bractwo,  międąy  niemi  powftawala.  HirA^^^*  x43. 

Bractwo  diicbownai,  itMi  ęńfdU^f  9rikbetf<Mt*  WlUjr- 

mie  aacsęto  si^  bractwo  kaptsnów  i  biskupów  na  to » 
dby  po  śmierci  ofiarami  świctemi  ieden  drugiemu  po- 
aaagal.  Sk.  Dz.  685.  Bractwo  sskapleme ,  róiaftcowCf 
JpJldx  ai3.  Nfie  prseto  bractwo  .stoi,  aby  brali,  Lecf 
ieby  bracia  duchowni  dnchown]rm  dswali.  Bratk,  X.  -  |* 
Bractwa  raemieśinicso  ,  cechy,  ^iuftt ,  Ktihttp^ften  f 
^mam%m  >et  j>««b»frlrf.  Około  tych  bractw,  które 
tct  eeeby  sowią,  nic  nie  odmienięmy,  albowiem  te  po-r 
apolstwa  abo  bractwa  siąayduią  si^  b3rdf  wscfdaie  cier-r 
piane.  Htró.  Staś.  307.  WssyUkie  cechy;  które  bractwa 
raemieślntcse  EOf^ą,  maią  bydś  sniesione*  ió.  (Zygm* 
nL  i5S8'.  R.^    -   if  Bractwo,  banda,  sgraia  ludai  spół- 

kniących,  riiif  IBmibe,  diie  Olom  filtćfttt  £e«U.  Bn^ 
^  ałodńeidw,  hultaiów.  Osł.  Wyr. 


BRĄIf,    9    BRAK.  i54 

BBABA9  BBACHA,  y,  i.  BRAU»  i,  ś.  (affiem.  fraiifi, 
fBti|e)  droidię  |[órsałcsana  ,  wywar  goraafesaay,  b4l 
f^«ntm\»fl^Hiąt  {  pS;  brsecaka),  Roj:  6ap4a  r^ap- 
M»nmf>  >  |^3^1f  bracha  karmione  $  etgĄtmm  »  brąhą 
kanoiony).  praeą  puy  gorai^cfaa^o  koth  pobieiy  wód-* 
)i:a5  a  wlntle  ^oOaia  69  braha,  Wpienfsiey  braśe  wie^ 
}a  iast  iesaeao  dobrego.,  praelewa  się  wi^.  JtM  Bo^^ 
9^  975.  Braha  od  |;pra%Iki  daie  6^  krowom  i  wieprsom* 
ióf  976.  -.  §.  Co  nfacinników  Curmi,  my  bracha  aowie* 
mjf  Papoy  a  iccamlenią,  Syr,  986.  fftt  ©^ttdflf  POR  Hetf 
fir*   ApjT;  Gpam,  6p9«cpa  (epaiKHUsb  piwowar).  By- 

-'Wa  niegdzie  trunalB'  prosty  a  iyta  czjniony  ,  dla  tych^ 
któray  nie  prsAnogą  na  piwo ,  abo  na  wino.  O^s  ośm 
fotó^  mąki  yduia^,  wody  wrsącey  wlei)|,  a  tak  aię  rp^ 
bi  bv|Uła  osoblii^a  dla  ludsi  ubog(th.  Syr,  919.  rist  fHo^ 

gem<|(tiiitte  fir  firme  itptę.    ( fccA  cpancHul) ,  nU« 

iui«a  piianica,  |ipa?iCfravecaiBO  piiafis^wo  ).  . 
BąĄWy   u,  m.  Bok  ftmt    a  Niem.    He  Sbtimi f  J^(|s 
'  fM^^^.saplngawienie  iczycaka.  ^yr:  1371.  Zajbaieuie  yilek 
>    dziepipm  wpowSei^^   ió.  3i4.    ZgoYzałpść  ust  i/^pdjisja- 

nie  if ayka',  cp  aikoł;^  #bp  brain  drudzy  abwią^  J^r.  0^. 

et  293.' 

BRAK,  u,  M.  {o6t  G$rm.  ^tt  tSiMf,  9elr#0eli / )e|f e^ 

<|^etl).  |.,  w  ogólności,  co  wybrakowano,  to ;ięst  wy- 
brano ,  wybór,  bądś  na  złą ,  bądi  na  dobnl/stfCi^. 
(RldT'  Opt^b  s  lliafie^stwo ,  ślub;  pobranie  sic|; ^.,  ^>^ 
czym  brakuią,  w^prantek  ,  pdrfutek ,  Boh,  bfof,  ^Wf^ 
|rf;  Car/i.  P>irk,  pobirk;  (Vind.  praba  ^  odtog  "^^jtm. 
btO^/ fBC«^(fft)*  Kind:  i8verflttvu,  vtm»ył»rfht?ii;  it&r, 
1.   j^troJ  ;   Ao^  p6ópl),  oCopMiuh,  4f«h1)  ,  auswis, 

bet  fB((|tf ,  let  fdt^ft^tt^,  ber  fltt^mrf,  (  Oi5:  ^ochodz^ 

słowa  Jb-oź).  Brak  albo  odrzutki  w  bydle ,  bydło  podłe , 
nie    do  chowania,   które  mabydi    odr^cone.    Cn,    Th^ 

i  Carn,  berkarye  aóiectą  ).  Njp  maią  do  usługi  swo« 
ey,  iei|P  bri^  naypliigawsaych  murayntSw  a  całer  Ąfty- 
kr.  Kłok,  Turk,  49,  HC  w  braki  s  mało  bydś  waionym » 
bydf  wcgardzonyim  ,  [pomiotłem,  ffiXLtm%flit%t  mefbftl  * 
in^  irfte  (Rfen  fOtmuell^  Miey  cnotę,  miey  talenta,  nta 
wiem  rpzum  laki^  Pochwalą*,  człek  to  zacny!  1  z  tym 
poydziesf  w  braki.  ZaBł,  ZŃ!f.  dtd,  (poriwn-.  poy^ć  pod 
^wc,   w  j^t,  w  ^n^ieci,  w  dziady  ).   J.  b.,  Sam  wybór, 

treść  oaego ,  bte  Hn^ioa^l ,  ber  l(etii ,  Me  fieft^n  tw 

iHen.  (  Carn,  bórhke  egrtgiut  ).  W  woysku  twoim  qa 
wybór  mcie,  brak  rycerskiey  mlb^neijf  JCchow.  Wied^ 
5.  "  §»  Brak,'l^j:ikowanie,  schodzenie  na  ccym  kon^ji, 
iii^ostatek,  het  ^m^tl;  Vind,  doljit)e,  menkai^je,  po- 
•  mankanje,  (h*ad,  ffaradoll;  Carn,  pppąatikanje ,  potriet>a( 
jCro,  pomenkanye,  zmenkanye;  Ećei,  ocayAHOe,  {Rąjl 
Ha^^ml)  ,  Hasómb ,  ^rak  w  rachun^ch  )  {Sar  ab,  i. 
ft^,  lrÓf4ltefiP|  9,  ułomność,  wada,  bruf^  ułomny  1^ 
Qer.  gebred^Iil^;  Vind.  praOinik  fBrai^tllOltąt  Czerwiep 
oh-  próbny).  Był  brak  ludzi  do  kaidey  kraiow^y  pp^ 
sługi,  Chobiai  w  szkołach  ftndentów  reiestr  byw^ł  dłu* 
gt.  ZeUf\  10,  a35.  firąk  ifielki  wyobrajfteń  i  obyczajów 
obywatebkich  w  ludzie  wieyskim  ,  niepodobny  czynity 
dla  niego  u]bład  zgromadzeń  nawet  pierwiaAkowy<^h.  UJif 
Kontt,  \^  11 4.  JlośĆ  lyieraetelna  czyli  odciąśna  mniey 
niź  nic ,  to  iest  dług  albo  brak  caego ,  znaczy.  Uifrg, 
Alg,  3.  -  §.  BtząroB.  tt.  Brak  komu  czegp  s  brakuję  mis 
ciegO|  aehodai   mu  na  csym^  abywa  mu  aa  cnymt  t$ 


ł6o 


BRAK,    -    •BRAKÓW- 


y 


braków:    •    BRAMAs 


\t\Mę  tt  VliW^t\XtSorab,  \,  ptbriK^m*  Ja  tdem.  to  do* 
brze,  cx«go  ma  bfak*  Lkb,  la,  74.  Ubóstwu  iiialp'  co 
brak,  fakomftwu  wszystkiego.  Mift,  Byt,  4,  i4i*  Brak 
mi  y  Soraó.  1 .  piMniUHim.  iirak  CĘegoś  w  gfowje ,  nieca- 
ła   giowa,    nie  doMaie  kłepki.     Oęe,   Wyr.    (  ob:  Gdtawa  , 

llepka),  ii  1(1  iii(^t  gani  ri<ttig  In  fdnem  Jto|)fe.  *  $.  3., 

Brak)  brakowanie  w  czymj  czynienie  róinicy  ,  przebić* 
ranie)  w^^bieranie,  różnienie,  roaróinienie, -ba^  Śfa^ttKl^s 
len;  ttnterfcl^iben,  ble  SS^abl.  Odprawiwszy  brak  i  po* 
|iis..  tr»y  zastfpy  wyrównaf.  Warg.  Cez.  128.  (  cen- 
tum  ]•  Urzędników  obieraią  abo  namyślnym  braki^ , 
abo  losem,  abo  razem  obiema,  i  brakiem  i  losem.  Petr. 
PoL  3^3.    Z  brakiem,  brakować,  magno^  d^lectu.  Cn,  T/i* 

(z  wielką  roiiwagą , .mit ©orgfalt  au^&cacfen,  fd^eiben,  mx$^ 

Iffen  )•     $•     Brak,   róiność,     róinica,  wzgląd  nier(>wny» 

bit  ttntnfi^eb »  hie  ungletife  Otiłtf f{<(r.  Mif dzy  iwiciym  i 

przeklętym  nic.  braku  a  różności  nie  mieli  ,  a  między 
plugawym  i  czystym  nie  rozsądzali.  1.  Leop,  £zecAt 
22,  36.  Maty  tam  brak  szlachcica  ..od  chłopa  prostego. 
PtLtJtk',  Dz.  5i*  Bóg  4iasz  w  osobach  nigdy  , braku 'nie 
na,  Ani  zna  co  Pan  przed  iego  oczyma.  Chroic,  Jeb. 
i3o.     Nie  ma  u  boga  braku    w  ludziach.    Gor«  Dz.   37. 

ihtp  99tt  gUt  few  SCnfe^  bet  ^erfon).  Bea  braku,  be« 

TÓinicy,  zarówno,  {  Sorab,  1.  ht$htfifd^i,  bez.  wady  , 
inieger),  Ollfne  ttntcrfd^ifb  ,  %ani  glekb.  Blada  ćmierć 
równą  postępuiąc  nogą,  We  wszystkie  domy  bez  braku 
kołace,  Bądi  w. chaty  kmiece  pod  ilrzecbą  ubogą,  Bądź 
w  ztoŁolite  monarchów  pałace,  ^or.  1 ,  26.  Kniaź.  Któż* 
kolwiek  z  drogi  prawa  wyitąpi ,  niccliay  bez  braku  osób 
ielazną  rózgą  karany  będzie.  Ptalmod.  3o.  (  bezwzglę- 
dnie .  na  osobę  )•  Cezar  bez  iadnego  braku ,  godnym  i 
niegodnym  mieysce*'w  senacie  dawał.  Pilch.  Salt.  1 23.  - 
J.  4.,  Wmłynic  brak,  czyli  trop,  ble  @|>ttC,  ill  bet  S^ńgs 
(e,  Schneid.  36S.  -  BRAKARZ,  a^  m.  brakuiący  czym, 
brakowaik,  btt  idtadet ,  ®4efber/  ^UiwiiUt,  Bóg  nie 
ieat  brakarzem  osób  j  ale  w  kaidym  etanie  ksidy  taki 
bogu  iest  przji^emny,  który  sprawiedliwość  miluie.  Zrn. 
Psi.  3,  620  b.  (  nie  ma. względu  na  osobę  ).  ^  A  .nie 
widziałeś  tu  gdzie  mego  brakarza !  7 ear.  52,  i5.  fmówi 
kupiec  o  swoim   czeladniku  czyli    stręczycielu  ,    b^t  SO?<i- 

lUt,  UnUtffinbttt, 

BRAKIiA^C  iedntl.  niedok.  zbraknąć  ,  zabraknąć,  dok. 
Brakować  ,    Continuaf.    schodzić  na    czym,    zbywać.,  nie 

dostawać,  feblen ,  man%eln,  abdebrii«  gebrrcben,  Sorab. 
2.  btac^omaM,  btacbnio;  Sor.  i.  bra<^upu,  nffotn  tirtfb; 

Vind,  smeiikati ,  doljiti ,  menkati  ,  pomenkati  j  Carn. 
mankam,  pomankuie,  permankujcm  *,  Boi.  pomanykati ). 
Gdy  mu  na  liczbie  iotnierzów  brdkfo,  w  cnocie  nadzie- 
ję połoiyl.  Nar.  Hitt.  2,  196.  Pod  czas  suszy  wody  im 
często  braknie.  Ot.  Zel.  44.  Stał  tiim  Kupido  woikowy, 
tylko  mu  brakowało  mowy*  Mon,  76,  4;  Brakuiący  ; 
Vind.  menkliu ,  pomenkan ,  fr((enb  ,  mailgelnb.  pdkić 
szczęście  fblguie,  na  przyiaźnić  oie  brakuie,  Donec  fe- 
lix  eritf  multos  numtrabit  amicos.  Mqcz,  -  2.,  BRA- 
KOWAĆ, cji>7i.^  mWoi.  zbrakować,  przebrakować ,  wy- 
brakować ,  dok.  przebierać  w  czym ,  wybierać  j  Bp/C.  htA: 
foioatt;  ^zlT'  6paJiOBani»,  odpaKOBamt;  Carn.  berka-^ 
ti,  berklati,  berbati,  a»<bra<feit,  but^muftetU,  muflf HI , 
Hn^Ieffll*  Telamon  lud  do  boia  brakował.  Oiw.  Ow.  287. 
Przebrakował  hetman   woyskoj  sicdm    set  mollochu  do 


ilo«lu  wróci) »  a  z  garicią  dobrych  fię  fftflał.  BULM^  - 
.  Brakować  ozym ,  różnicę  w  czym  wyuaydowa45,  .lUltfts 
Mkbf  tllil4fll.  Nikogo  apostoł  .nie  wyjmuie  ;  osobami 
.  nie  braknie-  Wiin.  i83.  Bóg  ludimi  nie  brakuie.  Cn. 
Ad.  27.^  nie  brakuje  oeobami.  Bud.  (nie  ma  WBględu  na 
09oh%.  tBlbl.ixd.).  Uboga  niemasz -brakowania '<^ob.-4S>. 
JCaz,  Nted.  2.  -  .Z^op.  2.  Parał.  19,  7.  Niemasz  u  nie- 
go  brakowania'  w  persopach.  j.  L^op^  Efes.  6,  9.  Kie 
wszysiko  'iednym  smakuie  ,  Ten  w  tym,  ten  w  owym 
brakuie.  Bies..  JS.  4.  .-  $.:  Brakować  czym  ś  odraucać  , 
odmiatać   co,  iak  niewarte,   odwiewać»  fRigardiaćy  UUi* 

brncfen  ,  ^emerfen,   wirgwerfM,  yerod^fii.    Btuga  móy 

' '  ty  i^steś  ,    obrałem    cię  ,  a  nie  .abrako wałem  -tobą.. « Bud, 

:    Jts.  4i,  9.    Czym  panowie  brakttią^  w. tym  ubodzy  ama- 

kuią.  Cn.  Ad.  822.    (ob:  bogatego  pokuta,  ubogiego  bie- 

'  siada).  Zhai-demi  nie  wytrwam,- ani  ztemi,  którzy  bra- 
kuią  podleyssemi.  J.  KcĄan.  Pt.  i48.  Stany  koronnemi 
brakuiemy.  Orzech.  QiŁi  i3.  Sędziowie  maią  sobie  .Ła— 
idego  iedoako  ważyć  ,  nie  brajtuiąc  ubogim  asi  boga- 
tym. 5zc*  er*.  Sax.  4o5.     BRAKOWNICZKA,  i,   i. 

.  brakuiąca  w  czym  y  bie  SfU^Wi^letUIII.  l^Iądroić:  naao«y- 
cjelką  iest  wiadomości  boiey  i  brakownidaką  sptaw  ie- 
go. Leop.  Sap.  S,  4.  (  obiera  sprawy  iego.  BudiH  ). 
BRAKOWNZK,  fi,  m.  brakuiący  w  czym,  baakarz,  btt 
9(U^»d((et,  Bóg  nie  ieii  brakownikiem  osób.  Biał.  P^/i, 
223.  BR AKOWNY,  BRAKOWY,  a,  e,  wybrakować 
ny,   a.,    podły,    niewart,  ladaco.   Bob.    btafOlMM)  ;  G^r. 

SBratf  i,  ^u^miirf ;,  au^gefdboflen ,  ttrrworfriL  «Uczysscce- 

nia  ludzi  gminnych  i  brakowych  przed  profei«8y%  stania 
rycerskiego.  Nar.  łiitt.  2,  i55.  Grosz  Sgo  Biotra^  do- 
brą  a    kurs    maiącą    monetą  ,    nie   brakowną    wypłacali. 

.  Nar.  His  t*  A  f  170.  -.  *5.  ■  Przeciwnie :  .celuy,  wyborny, 
wybrany ,  wyśmienity ,  (Oeftett.  OJu^bni*  = ) ,  0»^eU 
lefen^  atl^gefUC^t  Od  szarych  krolikx5\^  grossy  16;  o4 
brakowych  »foty  1.   Vo/.  Leg,  4,  36> 

*BRALA,  i,  z.  Oni  z  więźnia  kwesiyą , prędko  chcą  mieć 
wcale;  To  go  .łechcą  wpodeszwiy,  to  mu  akubą  brale. 
Pot.  Arg.  425.? 

♦BRAŁT,  u,  w.  Wygram  ia  praea  ąmtala  sfprawę  takim 
kształtem;  Bo  chociaż  Rumlu  nie  mam,  lecz  |Mraycho— 
dzę  z  Braltem.  Kochów,  Jr.  9e.  ? 

BRAM,  u,  m.  -  ł.,  BRAMA,  y,  i.  BRAMKA,  BRAME- 
CZKA,  i,  i.  zdrb*,  liilwa  u  szaty,  obloga,  galon,  M- 
bula,  haftowanie,  passamoii^   iG«r.   btC  SBumfi  fdtimt  , 

bag  ©cbrime  ,  ber  SBmc ,  bte  ^kifafTung ,  Me  IBorte* 

Soraó.  1.  briUKai  froma,  VPbt^,  V»brub;  Vind.  priem^ 
Croat.  per^m,  obtoka,  obmet,  peremeca,  krilcse;  Hun^. 
j)erem,  peremeUkej  Slovac.  prólH;  Ecel.  6apti^,  Rojffl 
KaeMKa ,  aaesioMKa.  Niech  pocsynią  sobie  bramy  na 
połach  szat  swoich  i  poloią  na  bramie  sznur  modry  -,  i 
będzie  u  was  na  bramu.  Budn.  Num.  16,  59.  Te  bra 
my  byty  sznury,  i  iakoby  kutasy,  które  iydai  u  c«te« 
rech  rogów  szat  swoich  na  dole  noaili.  Sehl.  107.  -  1. 
Leop.  Num.  i5.  U  dołu  szaty  bram  szeroki  z  pereł  na- 
sadzony.  Zbił.  Dr.  F.  4.  Wyszła  Dydo  szorcem  Tyr/kina 
z  wzorzystym  bramem  otoczona*  A.  JCchan.  92.  Rozpór 
szaty  obwiedziesz  bramą  plecioną  w  pancerzowy  wzór  , 
aby  się  nie  rozdzierał.  Bibl.  Od.  32.  Pani  z  bramami  , 
Jego  Mość  w  szahanie.  Falib.  M.  3.  -  J.  Bram,  bramka 
na  giowie,  czółko  niewieście ,  Rróy  na  głowie  niewieści, 

blf 


BRAMA*    -    BRAMNT. 
He  eMrnf)Htti|e>  tte  wrartrrir  flBeOerroD/Nt*  f^onta- 

łe   muUerum    łx   gtmmU  ,    baba€   eoffeK^^^Uttae  Jigura , 
aid  aurieuiat   pertingenti  ttd  iam.  obsoleuit^     Succes- 
sii  H  rmUmicu/um  -to tum   capH^  amóUru  ,    tkanica  ,  «/ 
pottmoibtm   iuxu^  diamenta  ttgaUa  atmulmri  impuUr, 
Os.  TA..    WToiytetn  brauecsloę  na  csoto  twoie,  a  xłau-> 
Arnice  na  ntty  twoie.  Rndti  Ex€ch.  »6,  ia«   Włosy  gfa- 
ascse,  nasnwiiia  aaauwtt^  By  iako   aayktttałtiiiey:  ieiat , 
Bara  iif  o  to«   Aby  brany  i  wtsyatko  wifla<5  byto   sfu- 
to.  0/v.  Ov«  93.     Fnysafa    panna    a  bramiicską'  picloaie 
natnfpioną.  Rey  Wim.  63  fh.    Oblnbienicf  w  Jnflanciech  > 
gdy  do  ^Inbu  prowadJU|,   w  wienMC  abo  bramkę  perto'*' 
wą ,    arebtną ,    poitocistą ,  okrągłą  ^  mafo  co  wyianą  nii 
tkanka*  ^rsybietaią.  Gwag,  4i5.  {06  kołatka)*  -  $.  Fig. 
braiay,  bramowani?  ,.cenaBry,  krytyki,  obmowy «  €titU 

f m  ,  €et(lifett  ^   U^etubtn  ,  etiĄeUi^en  ,  ^ef^Ieyen. 

Acx  b«x  bramów  nie  uydna,  ia  tak  temu  tuaic;  Waaak- 
ie  chc^  kn  oycsysnie  w  aini  pochwalić  mnaeę.  Pąpn 
JTi.  730.  Strseź  aic  leaiącsku  sawase  liaiey  iany,  Tra- 
cąc na  lisskę ,  toć  poasyie  bramy^  Braik,  J*  5  ó»  (  dać 
aic  we  anaki   cf.  boty. ). 

d.,  BRAMA 4  "BRANA »  «BRONA,  ^BROMA ,  j,Ł,, 
BRAMKA^  BRAMBCZKA4  i,  i.  gdrSn.,  wriiyicie-,  to 
ieat ,  mieyace  |  ktcitym  aię  wchodai  do  miaata ,  zamku , 
palaen,  kemienicy ,  domu,  okasalase  mi  wrota,  więkAse 
Uli  ^hswi  i  htii  ItftMT  /  6UbU1f9t ,  ^ateUt^ot , .  Ąwti 
t|0r,  bie  J^M^t^ftce.    BoA.  er  ^S/oi^irc.  IfaHa,  ttmtfa/ 

{  s  3.,  brona  )«  Siatkom  gvadake  rrata  1  relika  yrdita  < 
Croat.  vvata.|.  Yinds  ^rate;  {Yind.  iktamba,  bramin,  bran- 
ia«  bramfiie;  Cam.  bramba  v  B&sn.  brana  s  bronienie  ^ 
obrona  ,  defeiuio  ,  propugna^mlum );  Breaa  aaeroka  i 
^szeatrona;  ktdrą  ludaie  wchodsą.  Wi$n.  tyji  ^iedkiat 
w  bńhiie.^mieyskiey. ../;eo/K  Ge;fttfx*  19*  i*  Rybna  brona. 
i.  L€Op,  Ust,  B**U,  >.  (jrybna  brama.  5.  Jieap,),  Z  brom 
wyqpeidaią.  Otw.  'Ow.  45^^  Pet.  6yf.  19^.  Z  otworzoney 
VtODy  wypadali  P.  Acham  jF.  547.  Wchodząc  do  Kiiowa 
Boleeiaw  w  bronę  mieyską  miecza  dobywa.  ICrom^  ao4^ 
Mieasczanie  woyału.  bramy  otworzyli.  Sk.  Dz.  5ai. 
Strześenie  i  oeadzenie  brm  w  obosie«  Tarń.  Ust.  a38. 
Faku  mi^y  PoJftą  i  bramą  Ottomańflią.  SteóeL  praef. 

JKoA  br«M  jDttomimf  <r ,  Porta  ,  Hf  Cttomattird^  tbet 

t#bf  PfOttt*  Brama  na -trynmf, 'brama  tryumfalna,  bet 
Kftwaipf^^geit.  Jmprapr.  Bnmy  Kaapiyikie^  ciasne  ika- 
iy  nad  mc»«em  Kaapiyaki^m.  $k.  Dx.  734.    f Hffftfl^ttftf- 


BRAMQW.    *    BRANDEB. 


i$t 


•pieb  bruiina.  Zz-n.  /V^  5,  766.  -*  Bramne  ,  *Bronna  , 
-^  eg^o,  rj;eczoun:  n.^  pl^ta  bramna,  tM  i^^Ofgelb.  Jn- 
traty  od  inwekty ,  które  ZT^ali  portorium  abo  branuie. 
Chniiel,  1,  449.  Bronnego ,  mostowego,  ktoby  nie  od-r 
da?,  we  rzworuasób  naj^rodzi.  Szczero.  Sajc.  49. 
BRAMOWAĆ^  -  mra),  «  uie,  czyn.  nięd.,  zbramowai;;, 
iibramować  ,•  obramować  ,.</0i.t  kraiem  obrębywać,  brzegi 

wyszywać,  wyUa^ć,  Minken  ,  Uhtimi^ ,   u(inm€n, 

befe^eil  ^  f  infaffeit ;  Vinci,  priemati ,  opriemati ,  obrobili  , 
okrajati)  Croaf,  peremati ,  robiti  j  Rojffl  aaHMifUiiii ,  OKa- 
HMHIU&  ,  nyuiiimh  ,  onymamh  ;  Bosn*  obtociti  ].  Na 
fartuazce  iey  dziefięć  widzisz  liftew  bramowanych.  Papr. 
Przy,  C  3  b.  Wiadro  ono  wieńcem  zlotyin  obramował. 
Birk,  Zyg,  5,  Pierwsza  chcurągi^w  by  ta  biała »  zlotem  bra- 
Inowanft.  B^z,  SzĄ,  64o.  Bramowanie ,  bram ,  obtoga  , 
obaayiyka,  b4^  (Mtim,  bw  Ci»f«lfun§»  Vind.  jpriem , 
toh  ,  porta  «  czajek  ;  Croat,  perem  »  C<irn,  pramcah  , 
rób;  SlQ9ap,  pV)m,  ffurig,  per.^mi^  BoA.  (jtUC ,  UneCff ; 
Bosn.  ei  Dai,  obtoka;  Rojf.  o6iuaBKa,  aaKpaiAHa,  6a- 
xpOMa,  6axp6tfiui,  6axf>o.MOHKa ,  ok^ą}),,  .  OKÓAhiuib  > 
OKÓAUineKl),  onym&,  onymjLa,  onymeHaa,  py6^ul>; 
£ccL  OH^mh^  6axpai«a.  -  Bramowany ,  jC»i^W<ifi/j  brze- 
iyaty.  Dasyp,  U,  3  ó,  SoroS,  1.  ttMM^i  ;  Shvac^ 
ptmmmiliHujig.  perćnMsiett;  V(nd.  zhopat,  priemast; 
Carn,  robdt;  Rojjf,  o6iaBBHUH.  $.  Tran^ł,  Krasić,  zdo- 
bić, zaazczycać,  ((tmiicrett ,  lieteM/  ^bntUiiMifm^  ^^ 

bkowe,  granatowe  i  insze  kwitnące  drzewa  gościńce  tam 
bramuią.-  7>^  Tś/,  1S2,  Tym  fię  .naypiękniey  kaidy  ubra- 
muie^  Gdy  wasetecznego  na  aię  nic  nie,  czUie.  Rey  Zw. 
^\ąb.  Oto  maaz  dom  Tenozyńfltich-^  Tariami  nazwani, 
Poc^ciwefm  sprawami  piękinie  zbramowani^  Papr^  G/i.,i8« 
-  J.  2-,  Bramować  kogo,  obmawiać,  ostawiać,  cenzuro- 
wać, fotkę  przysżyiMu^,  *akpoci4 ,  teubetf.,  aftetrehfi^, 

wrW«nttet,  bixiil^^..R^SS'  epaHMm*,  noSpawam* 
(6paHHmeAJb*4  liyciel,  gankiel).  J. między  nami  led  wie- 
lu, którzy  takie  bramiuą,  szaouią,  obmawiaią  i  posądza- 
ła. W.  Post,  Mn,  i9a.  Z  takiego  kft^dy.  szydzi ,  wszyscy 
go  bramuią^  Panny  w  gfowie  siwiznę  iego  ukazuią.  Zhyl, 
Zyw,M,  Chwalono  umarłych,  a  bramowano  stawę  iyią- 
cyob*  Węg,  Mew,  3,  \bi  Biada  wszystkim,  co  biskupy, 
nrząd,  ]»Qle  branąuią,  Brud,  QH,  E*  7.  Białegtówki, 
kiedy  ai%  9(kie  aeydą  ,  iui  9a%  tam  oiJkt  uie  wysiedzi, 
iwi  tam  kaidy  musi  bydi  obramowan.  i  oaitacowan.  Vł* 
Post,  W,  3,  277* 
Btama,  przedmurze,  Zf)W[ ,  ^ortlldtiet.  Xamieniec  Po-^  BRAMROT^  u,  m.  z  Niem«  M  ^tatititttff ,  kreta  czerwo- 
doUki  ieft  bramą  i  ubezpieczeniem  kraiów  Polskich.  Tn  na.  Ład,  Hst,  84^  eftlf  tOt^e  %iCiXU,  Bramrot  ma  bydź 
(Uncz  do  krain).  Otworzona  do  szczęścia  i  afawy  kra-*  Odealan  do  aaaicanktt.  Jrtstr,  ceh  ZUt» 
sia.  (droga,  przystęp).  BRANA  Oi5: 'Brama..  , 

BRAMNIK,  a,  m,  hafurz  bram,  szmuklerz ,•  co  bramy ,    BR  A^p£BURXS>,  A,  m.  miasto  w  Saksonii;  M  Bogufała 
l^ony  robi,   Seraó,.  1.'  humM,  i^mtUk ,  fanbrarius  ^        Zgorzelec ,' pddtug  Balbina  Branibor,  czyli  obrona  boru. 


Vind,  priemar^  priemaikaiii }  bet  fBOttettmitfft  ^  SBOCtetli 

BRAMNY,  ^BRONNY,  ay  e,  należącym  do  bramy  n.  p. 
aueyakiey,  Boh.  bramiQ>  Gcr.  iC^et  ;.  Bramne  wrota. 
Próg  broany.  *i.  JLtop,  EzecJi,  407.  Sionka  bronna.  ib, 
4o,  9.  •  fitamny,  *  ego,  rzeczown.  m.  Stróż  bramy 
■^r^^S^cjr*  y*nd,  ptirmtay-,  topbartel,  bet  tXl9tm9ĄUx, 
m^niNiftCf.  Bronny  go  pytft  wbrkmie,  zkąd^i  dokąd? 
IPasz.  Dx.  43.  Bramna,  ^bronntesc  oddiwierna,  bir  ^t^U 
lil^ffisHt  Frayz%ii«  d«' nieigoiediia  z  daiewak  biaku- 
Tom  L 


I^ar,  Nst,^4  SB,  BieU  Kr,  38,  Ąoh.  SBwm^^tglp;  S/a«'. 
Brandibm-;|IBf4nbetlliltrd.  BRANDEBURGIA,  >»,  i.  war- 
grabstwo  Brandeburskie  ,  od  stołecznego  miaata  Braiide- 
burga,  bte  Warf^raff^ift  ©Mttbetltar^.    S/afo/i.  Brandi- 

'  barska  ;  Róff,  6paHAeH6ypriH.  BRANDEBURCZYK  , 
'  a,»  w.  z  firandeburga  Iul>  «  JlrandeBurgii  rodowity  j;  Ro(f, 

ł  «f»iH4e6yp»ei5'b  ,    bet  i8taJI>eilbiirg«t. , .  BRANPEl  U.L- 

KAMf  ^-^  Me  ^^wibcłibargermm  ^  BRANDEąURSCi ,  a , 

,  i«p,  oialeiącr    do    Brandeburga   lub  Capetodeburgijc  1    Rojf' 
'•6paiiAeH$/^r6Klir,  »w^mV^tm*    BRAAip^UJ^Y- 

31 


i6» 


BRAKD^    -    BRAKT. 


ZACYA,  -  yl,  i.  gatunek  Tącsenifl  dr«ewek  ogrodnicse- 

go.  jcłuk  Ron.  1,  108.  ba<  ®taiibe(tirgi|ieteii ,  elne  9Crt 

*BRANDNAR,   u,  m.    gtdwnia  ssaBli,  nieopKiwmi   asaBIa* 

Czach.  Pr.  1,  216.  hU  SMeininge. 

BRANIB,    06:    Brać.    BRANIBO  ,    Aca ,   m.   sabrai^j 

w  niewolą,   ieniec,   imaniec,  niewolnik,  poimaniec,   bet 

'  Sitłeg^gefanglłe ,    bet    ®(l«9e.     Był    wcięty   braftcem   na 

wóynie.    Mon.   76,   844.     Mnc^stwo    braftcdw    Tatarowie 

z  różnych  narodów  do  Konstantynopola  przywożą.   J[łok. 


Ządao  tak  twardemi  serce  me  krępowa- 
iaP  u  Massagetów   iccsat  braniec  wai^ty. 


BRANY   --.    BRAT. 

TOWNICKKA ,  i ,  i.  noj:  BumoKintist.  BRAHTO- 
WNY,  a,  e,  hrantofwany ,  csjfsty,  odciągniony  od  ka- 
łu, pławiony,  %t!^uUXt ,  geteimgt ,  gffailbftt  Korona 
a  aiota  brantownago.  Pot.  Zac  109*  Kleyaot  ten  pne- 
kladam  brantownemu.  stoui.  Pot.  Arg.  791.  Srebro  nie- 
brantowne  saraucił.  1.  Zeop.Jer.  6,  9^q.  BRANT0WY» 
a ,  e ,  od  brantowataia  , '  IBtailb  -  .  Brantowy  piec ,  bft 
fBtdttbofcn.  Tr.  -  II.  .Bnuitowy,  od  branta  cayli  sapa- 
tu  w  ranie,  aaognienie  cierpiący  ,   mit  bcm  MĆm  OMKs 

be  befASen.  Tr. 

Turk,  II.    Te    baczno  pany  ,   zdeymuy   z  nich  tę  marną   BRANY  06:  Stać,  ob:  Brama,    Brana. 

maszkarę,  obnczysz  ich  w  łańcuchach ,  iako  braftce.  BfVA.    BRAT,- a,  nt.    z  jednego   matieńatwa  a  dragim   nrodfony  » 

Croat.  Siavon.  Carn.  brat  ;  A^*  brat «  brajen ;  Dat* 
brath,  brajen;  Bot.  brit;  /!o^  Opanib;  Kin^bnt,  bra- 

ter;  SI09.  brat,  bratn,  Boh.  btott;  Sorob.  2.  bMtr<^ , 

Sar  ab.  1.  btatT  tHung.  bacatom  s  przyiaciar;  Hung.  ba- 
tyam  s  brat;  Hebr.  n^na  b^rith  foedua^.  Gar.   bft  %Hx. 
bet/    ia/.  .frater,  {Grae.   ^^ctrmq)\    (Ptrs.  beradcr ).  - 
w  tmee:   przyp:  bratu ^    w  cxwcart:   brata,- w  pt^r:  bracie. 
w  sŁodm:   o  bratu.    -    W  Herbie  mnogiey.  Bracia,    Virnł» 
brati ,  bratje  *,  Bosn.  bratja ;    Rag.   braeohja  ,  brattimfcti- 
na  {    Croat.    brachya  ).     W  drugUłi  ,   nzęeim   i   czwart. 
przyp:  braci ,  w  piat:  bracia  ;    1^  tzótt.   a  braifeią  ,•  a  brać- 
mi I    w  tiódm.    o  braci.    -    W  dawnych   pismach    licsba 
mnoga  awyczaynie  'foremna  n.  p.  mam  ieascse  pięć  fara- 
tów.    IV.  PoH.\  W.  2,  56.    ( pięcia  br«ei  ).     Siodm  bra- 
tófw.   1,  Leop.  Mat.  22,  25.    Dzieaięć  bratów.    1*  Lt^p* 
G%ntM.  4l.  Uyrzat  dwu  bratu.   IV.  Pofi.   IV.  3,  1.  (  DtuiU 
s  dwóch  braci  ).    Ocnaymię    to   bratom   moim.    IVi>  P*t. 
IV.  2,  200.   (  braci  moim  )•    Gdate  aai  u  dawnych  licsba 
mnoga  nieforemna,  tam  ieft  .przymiotnik  i  słowo  wlicz- 
bie  poiedyncaey  ^  poldióo« :  n.  p.  Bram  mib.  Bitd.  Poft. 
189.    (bracia  miii}.-  IJie  ana  braciey  8Woiey«    IV.  Pott.. 
IV.  1,61.    (braci  aw4»ich  ).    Trzeci 'brak   iwiesafcat  dale- 
ko  od  oney  swey  braciey;   Gorn.  Wł.  F*  a.    (od  onych 
swych   braci}.  -   §.  Brat,  co  aemną  pódMedną  wątrobą 
laiat.    Czach.    Tr.  C.  2.    Brat  aa  brata  karany  bydź  nio 
ma.    Vol.  Leg.    1,  -54.     Brat    staraay    maiętaoici    brsicl 
młodszych   przedawać  albo  utrącać  nie  moie.*  VoL  Łeg* 
1,  i5o.    Brat  oddzielony  kaaaować  aprawy  drugiego  bra- 
ta około    oycayany  nie  mo^et     Voi.  JL^g.  t»  a2*    Brat 
niffwydaiełony  aa  brata  wojmę  stniyć  moia.    Ko/.  L^g. 
1,  aŚ3.     Noga  nogę  ,  a  bjrat  brata  podpiera*  SA.  Zjir. 
1,  3i.   (ręka  rękę  mylę).    Brat   w  uciskach  poznań  bj* 
wa.    1.  Leop.  Proy*  17»  17.    Kochaymy  się  iak  bracia  , 
rachuymy  się  iak  iydai ,   Proc.  Slov.  btobt  ft  f^lutaie  ,  H 
bobti   iCtitzM   bttSme.     Co  brat»   to  brat-,  co  prayiaciel  , 
to  przyiaciel.    Cn.  Ad.  87.    (  krwi   mocnieysze  związki  , 
nii  przyiai^ni ;   krew  nie  woda  ).    Brat  umrze ,  dmgi  aic 
eostanie.^   Ry*,  Ad*  6.   (braci   moina  *  mieć  kiiiłu «   matk^ 
i    tyifco  iednę}-    Bracia  i^dnayie  autki,  róine  maią  pray-^ 
datki.    Cra.  Ad.  44,    Bracia  zgodliwi.^aą  wielkie  daiwy. 
Zegl.  Ad.   24.     Rzadka    nacz  ,    mi^y    braćmi   zgoda. 
Zab.  i4,  5a«    Jako  kto  może,  lub  tak,  lub  owak,  brat 
brata  ,    swat  awa'ta   riuoi  praea  nogę.    Gmtąg.  5 19.    Nie 
folgowali    bratu ,   ani    awatu ,   ani.  iadnemu.    Biel.  Sar. 
x65  :bp    Ni  brfit,  td  await.  By4..Ad..bi.  ^Ibdziey  mi  nie 
bi^at.    Ot f .  Wyr,    (t  niarz%daaca  nie  aiafira  ;    takick   nio 
«2naię  aa  swoich).   Brat  rodsony: ,  a  fednego  oyca  i  z  {e* 
du«^<natkj,  £f«i£.*capto6p4«[b»  bft  IftblUj^r  9l!lWr« 


jCaz.  Ob.  K.  4. 
ly  pety  ,  Zcm 
Kulig.  Her.  ł4.  -  J.  Wybraniec  Cn.  Th.  wybrany  rekrut. 

Teat,  47  ^,  d.  ebi  4!t^ebobttet  IRrtttit.  -»  branka  ,  i , 

^.  zabrana  do  niewoli ,  plonianka ,  poimanka ,  niewolni- 
ca, bie  *tle§«gefa«gette,  ble  StU^lnit.    Branki  Troiaft- 

akie,  t.  i.  białe  głowy. poimane  w  Troi.  Otw.  Ow.  53 a. 
Branek  nędanych  z  Rusi,  których  Tatarowie  nagnali,  ia- 
Eo  bydło  do  taborów  na  przeday.  Birh..  Podz.  11.  Któż 
mię  weimie  za  *branę  (  brankę  ) ,  kto  będzie  tajm  pa- 
nem! Bardz.  Tr.  229.  Którai  ci  z  Partskioh  stuiyć  bę- 
dzie branek  ,  Gd^  iey  zabity  polęźe  kochanek?  Hor^  ), 
i36.  .Min* 

BRANSOLETKA  ob\  Bracelet. 

BRANSTWO,  a,  n.  stan  ieńców,  ieftftwo,  imańftwo,  nie- 
wola ,  ble  5ttie(i^gef(iingeti4<b«ft,  bie  ScUoete^.    Wieiom 

braAftwo  na  dobre  wychodzi.  Bardz.  Tr.  226.  -  J.  ZbiO' 
rowo:  braóstwo  s  brańcy ,  niewolnicy  ,  jttteg^gef Attgne  / 
wybra^c^,   Utl^e^tbUf   ^tttntfn,    BRANSZY   ob:  Brać, 

wzią^* 
BRANT,  u,  fń*  srebro  lub  złoto  wypalone ,  czyfte ,  a  Niem. 

Sranbdolb,  !Br«nbfilbet ,  fStanbl^ńcr.  Rojf.  euncHra.  Nie- 

czyfte  srebro ,  które  nie  ieft  brant,  łacno  fię  kazi  a  uby- 
^a  go;  ale  prawy  brant  ieft  rzecz  wieczna.  Spicz,  i3o. 
isitn.  260.  W  ogniu  próbnie  złotnik,  gdzie  brant  prawy. 
Rey  Zw.  UW  b.  Oko  wat  stół  zlotem  prawym  brantem. 
1.  Leop.  Ex.  37.  Manele  w  azczóroztotym  Brancie.  Pot. 
Arg.  216.  -'$.  Próba  wypalonego  srebra  lub  ztota,   bie 

!Btanb^t0bf ,  bie  iptobe,  9o(bptobe,  6tlbetptobe.  Z  bran- 

tu  słoto  poznaią  *,  srebro  zwykle  dzwoni.  Pat.  Zac.  6. 
Gdy  dobry 'brant  z  aobą  z  irebra  przyniesiesz,  tui  go  tam 
będzie  lacniey  przyzlocić.  Rey  Zw.  17  5.  Kto  góry  ko- 
pa, chociaż  z  ognia  nieprawy  mu  brant  wychodzi,  iediiak 
nie  zasypuie  oney  góry.  Gorn.  Dz.  i32.  -  2.,  Trans f. 
brant  ,   co^   naywyborbieysaego ,   arcy  przedniego ,   kley- 

not,  etwaf  4nfet)t  Softbate^,  elii  tb^ute^  ^IHnob.  Boa- 

kie  słowa  brant  szczóry,  siedmkroć  praelewany...?.  Jl'cAan. 
' Ps.  i5.    Brant  prawy.  Ryb,  ?*•  29.   -  II.  Medic.  Brant, 

zaognienie  rany ,  bet  9tanb  lii  eiiiet  ®tmbe ,  bet  Mtt 

{BtAttb.  Mażć  na  ugaszenie  brantu  a  postrzału  ,  abo  na 
zapat.  Ffaur  Si.  45B.  -  III.  HereUd.,  Brant',  htr^ ,  pocho* 
dnia  goreiąca,  Kurop.  3,  8.  eitt  fBappen.  BRANTKA 
ob.  Przepalniczek ,  ob\  Świeczki.  BRANTOWAC,  -  owal, 
'    -  uie ,    czyn.  nięd.  złoto   lub  arebro  ogniem  .  ocaysacaać , 

pławić ,   (9olb   obec  6flbet  «iif  bet   A«pettr  an^cenr 

tietl.  Ogień  srebro  brantuie  i  wycfya^sa.  Fcff.  Ek*  65* 
BRANTOWNIK,   a,  m.- wypalacz   srebra,   słotą,   Rojf^ 

BBiwitiKKHKl) ,  bft  9blbbtinmef ,  6ilbfrttffitiet>  BRAN* 


B  ft  A  T« 


BRAT* 


j6B 


-fto4t«Bi  bracia  tych  siolb.    Mon,  65,  t6i*    Chtm^U  i 
luttcią  rcidsoną  (braci  rodaouych)  wadzi(5  zwykia.  /'a/t^i 
1?/.  a&8.  NSi  W^ryiit  macieniu*  rodzony ,  ntedokiadaiąc 
^mr*   Hodaony  rodsonego  me  lubi ,  kiedy  fi^  ubogo-  ma. 
Se€ir>  Hąf»   84.    -    $4    Brat  prayrodny^   a  teyie   matki, 
ale  inasego  oyca ,  lub    a  tegoi  oyca ,    ale  iufiiaey  matki , 
^ós,  pólbnt,  podług  Niem.    bft  SiMhtuhet*    Brat  wuie^ 
crnuy  ,    ayn   brata  maiki    cayli    wuia  ,    bet   tDettet }  brat 
ciotecaoy  »   po   ciotce*   *   Sarn*  599' ,   iiaż3rwa    ciotcz^ni 
luticia  >   pochodaąoych   a  -  aioatt ,   albo    od    braci    stryie-^ 
canytk*    *   Brat  atjyieoaiiy,  po  stryiu  cayli  bracie   oyca* 
Brat   męioyfry  obi  Daiewiers.    Sttrn^    599*    Brat   iony  ^ 
^aury  Jto^  my  pani)*  *•'  Wpiimie  S«  aowią  aif  braci% 
nie   tylko   rodaeni  ;   ale  i  dalsi    t  innego  powinowactwa 
idący:  co  i  w  Polakim  ięayku  matny,.li  bracią  ao<v^ie- 
iny  i  -w  trsecim  i    w  czwartym  pokoleniu  t  iakiekelwiek 
^oiitfi&oiratei  S^  Zyw,  d»  65.  -  $.  Bracia ,  narody  pekre* 
wne ,   a  jedaegd  aacsepn  idące ,   Ut9it$\^tttt  Sllatl%Utn  , 
IBtńMttf  pobratymcy ).    One  Slowiańakia   Harody,  bracia 
aaai.   fasK,  Bk.  64.    Jdą  na  naa    feta  ^brttrsey  u^aaey 
(braci  naaaycb)  CEtchó^,  Orzech*  (^u*  lyS*   Tnrcy  ma^ 
ią  Tatarów  sa  bracią^^  JYoA.  Turkk  yd*  ^  §*  Brat,  kolie- 
ga  4   ap<Hiuk  ,   towarryas  ,    IBlUbet ,    ®€n0ff ;  ^amf rab  , 
SMtgcieKe,  Wt^iU^ft*    Bracia,  ludaie  iednego  powoła- 
nia  )    wyanatiia',    agromadaeuid.     Zwali    aię   cbrae^oianie 
bracią  lako  rodaoną,  dla  wielkiey  spólney  miłości  jnic- 
dsy    aolią  ,  a   wszystko    mieli    spdJne.,    okrora    źon*    Sk* 
J}**   2k*   ib*   26.     Chrystua   ieat  pierworp^^yin  mif^ty 
Jyraciąi  ani   się  watydsr  naaywać  naa  bracią  awą.  Karnk* 
Mat,  i5.    BrAt   sa  *braty   awoie    zapłacili    Sk*   Kaz*  N* 
^56.     Chrystus   ma  bracią   to  ,    którzy    go   praea   wiarę 
jtrayicli.    JCarnA*  Kał,  37.    Ztąd   kasnodaioie ,   obracaiąc 
fliowę  do  ałucbacaów ,  mianuią  icb  bracia<    IV.  Post,  W* 
5,  95*    Bracia  w  Chrystusie^  ->-  Plaio  w  sWoiey  Baeczy- 
^apolitey  wszystkie   sąaiady  braty  aowie«   SA,  Dz^-  a6. 
Mówię  o  tyiA   kawalerze  Maltańskim ,   bracie  moim  wo-* 
iensym.  BirŁ  JC<łw*  M^dt.  A*  26*    (t»fti  me{timi  Mtk^^i 
Umetl^eny    -^   §*    Bracia,  zakonnicy,  ogólnie,  jDcbetl^^ 
^fi^er,    idrftbet.    Do   niektórych   klasztorów  tylko    bra-^ 
cia  narodu  Niemieckiego  bjrwaią  przyimowani.  Sarn4  ao6< 
Brada  owi  wielmoini  w  Koronie  ^  ligi  Jeeusowey*  7Var« 
JVł»  ł4.   -    Bracia,  szcaególniey ,    zakonnicy   niewyksię-^ 
ceni  ,    przeciwnie    ksiciy  mianuią    oycami  ,    Jiaf f tlbtiibet  ^ 
ob:  Braciazek).    Po  ćilkierci  nie  ana^,  która  glol«(a  iubi- 
laita,  a  która  prostego'  brata.  Comp*  Med*  706.   *    Bra-» 
cia ,  aakony ,  po  wickasey  c^ę^ci    a  bra^^ ,  to  iest  » >za* 
kooników  nie  maiących  ksi^ego  święcenia  afoźoue ,  ia- 
ko  Braeia    miłosierdzia  ,    Bonifiratres  ,   bie    barnibrr^idCH 
IBfibeTr  Krzyżacy,  bU  ittenWetteit ;  o  innych  albowiem 
wcale  kościelny  ch\  maiących,  mówi  fię  awyczaynie  Oy- 
cowie,  n«p.  Oycowie  Reformaci ,  Dominikanie,  Francisz-^ 
Inaie,  i  t.  d^.n^p*    U  Krzyżaków  bracia  ząkonnj  niiewali 
samki  swoie,  iako  u  nas  kasztelanowie.  Stryik*  374.  -  $< 
W  Bractwach  katolickich  męakie  oaoby  wpisane  w  ja^e 
bractwo  ,    bradą   sif  Z6wią ,   iak   l^iałogtowy    sipstrami 

anifdzy  sobą ,  95riibet  eioet  9ei(t(kbes  IBi^betf^aft  Bra- 
da .róiańcowi  ,  sakaplerzni ,  i  t<  d.  $.  Brada  Caescy 
06:  Bratrayki.^  Brada  Polscy  ob:  Socynianie.  *  $.  Oso^ 
by  równey  dostoyno^d  lub  tegoi  aamego  rzędu,  albo 
jadae|o  Amm,  swykli  df  sifday  «obą  bradą  tytułować; 


,  Tak  królowie  wsUyacy  między  sobą  nawaaiem  aię  piszą^ 
Papież  biskupów  innych  bracią  zowie  ,  ie  sam  tei  bi- 
skup,  aczkolwiek  naywyiszy.  Biskupowie  między  sobą 
takie  bracią  się  tytuluią :  n.  p.  My  Jarosław  arcybiikup 
Gnieźuieńskt ,  przez  Mayiaś:  Kaitimierza  króla  Polskiego 
a  jedney  strony,  a  Bodzentę  brata  nasaego  biskupa  Kra- 
kowskiego z  drugieyi  Sarn,  i83.  My  Bodzenta  biskup 
Krakowski  sa  wolą  brad  naszey,  kapituły*  ib»  186.  - 
U  dawnych  Polaków  naypierwszy.  byl  tytut:  bradej  po- 
czekawszy trochę ,  przydano  s  Panie  bracie*  Powiększo-* 
lio  potym  i  mówiono :  Moćci  Panie  Brads.  Mon.  67, 
46o.  Pospolicie  tych,  co  innych. picrwszeńftwem  celuią, 
atarsaych  brad  zwano ,  n.  p«  Sułtan  zowie  się  starazym 
bratem  wszystkich  poddanych  swoich,  i  pod  tym  tytu-^ 
lem  zabiera  dobra  Baszów.  £M,  TurL  89.  Dla  oka- 
zania, równości ,  szlachta  nazywać  się  zwykli  wżaietnnie 
bracią ,  i  senatorowie  to  im  daią  hazwisko  ;  ci  znowu 
senatorów  w  obradach  publicznych  nazywaią  flarszą  bra- 
dą«   Skrzeti  F.  P*  1,  5o.    stan  rycerski    aa^  zowią  m?od- 

azą  bracią.  WieL  Her.  1,  a  16.  S^m  IBrubet,  bet  ttntet 
brai  Hfbrl.  drbf4itAticbe  Kitel :  bie  6eitiiUreti  bei^eti  iltf 
u  ^r6bet}  bet  (Rittetjlattb  Wngete  iBrńber.  tznaię  chę- 
ci i  roBsądek  Jch  tłioii  Panów  braci^  moich  starszych  i 
młodszych ,  Jch  Mośd  Panów  Senatorów  i  Posłów.  Warg* 

.  WaK  \i^*  Postąpiono  na  seymie.  pobór ,  acz  niektóre 
woiew^dztwa  do  braci  to  sobie  wzięli*  Bitt  Kr,  6961 
Niektóre  woiewódżtwa  na  to  pozwoliły  \  drugie  do  bra- 
ci wzięli^  VoL  L4g4  3,  61.  {do  braci,  szlachty  w  domu 
pozostałych ,  na  aejrmikacb  relacyiuych  się  zgromadzała-* 
cych  ).  ^  §t  Brat,  równy  drugiemu  ,  bet  beitl  atlbetn 
gleid^  Iff,  felael  ®(eitbetl<  Nie  chciałem  ,  aby  tei  kto 
w  sławie  równym  miat  bydi  bratem^  Kuhg.  Her.  i37«  ' 
Główne  miasto,  i  iakie  ^eraa  nie  ma  brata,  Nie  miało, 
ani  go  nikt  widział  w  przyszłe  lata,  Otvt.  Ow,  6^7,  {ró- 
wnego mu  miasu  nigdy  nie  było  )«  -^  j«  Brat,  bliźni, 
bet  9244(te,  ket  il5tttbet#  Mamy  opatrzyć  nicdostateca- 
ną  bradą  WLtz^i*  W.  JPost^  W*  i,.ig6*  (Prov*  Croat. 
Ąl'  drag  brat ,  aP  asesztra  driga  ,  Vszaki  saebe  ifche 
bUga  s  kaidy  sobie  naybliiszy;  Bliisza  koszula,  nii  ka- 
ftan). -  $^  Brat;  przyiąćiel  od  serca,  l^t  ^et^etli^fteilttb / 
ijetiettrttubet,  ©t«b«t«  Oni  brat  a  brat.  Zegl,  Ad,  a4. 
(06;  aohates  ,'gagatek  ),  Jefte^my  waszemi  przyiaciołmi , 
/  i  waszemi.  hr^ćmi.- fit  as.  Num*  2,  161.  Póki  ^wiat  kwia- 
tem, pies  kotce  nigdy  nie  będzie  bratem*  Cn,  Ad,  '^53. 
W  twarz  się  podufafym  czyni  bratem  ,  A  z  tyłu  sięga 
puinałęm^  KuL  Her^  i3g.  On  się  z  nim  zna,  iak  brat 
2  bratem ,    i    w  zgodde    iyią  z  sobą.    Tzat.   16    c,    67* 

-  Brat ,  z  którym  fię  poufale  źyie ,  ponfalec ,  ttlU  betit  tuatl 

gan)  9ettt<iut  umcit\t,  mit  mit  einem  (Btnbet*    Łotrom 

brat.  Birki,  Chód*  A.  3  b*  (ob:  Psubrat).  Cokolwiek  ieft 
totaów  w  Europie ,  brat  a  bfat.  Birk.  £3:*  H.  a  b*  Po^ 
fkępowa<^  sobie  brat  za  brat  ( tu  przfiz  wyrzutnią  czwar- 
ty przypadek  ma  iak  pierwszy.  iTo/JCZi  Gr.  2,  p,  laS.), 
iak  naypoufaley  ,  pospolituiąc  się).  Niepyszny^  a  ka- 
idym  za  brat.  Pot*  Arg,  $09.  Pilip  Macedo  iył  aa  brat 
z  ludimi  w  rozpuftach  pogrąionemi.  Nag,  FU.  83.  (Prov. 
Siov.  (tat  h  tttOfteg  ftibttł  ,  comporator ,  efti  5^*^«* 
bet)*  Każda  teraa  garderobiana  brat  za  brat  z  panami, 
j  nie  wdaie  się  z  lokaiami.  Teat.  54,  22.  Wmiećcie  i  u 
dworu  sa  brat  iettesi  ge  w^^ystkiemi.    Ttdt*  1,  87*  2a 


Z\  .f 


'i64 


BRAT.  -  BRATAN. 


BRATAN.  -  BRATNI. 


brat  na  greech  spodnie  sńc  zmawiaią.  Wad.  Dnn.  asS. ' 
Nie  za  panie  biracie  z  panem-  Zabf,  Firc.  68.  (nie  nad 
to  *bezpiec2nie ,  poufale).  Juz  tei  to  nadto  tey  suchwa- 
Yo^ci,,  laki  Pan  brat!  Teat,  26)  35*  (pozwala  sobie  nad- 
to poufal*  zemną ,  ia)c  gdyby  z  równym  ).  Z  bratem  ki- 
iem  musi  lekcyą  sylabizować.  Rty  Zw,  iS  b.  (ma  ści- 
elą 2aiyfo^'<5  z  kiiem  ,  z  plagami ,  częfto  bit ).  W  piątym 
przypadku:  Bracie  «  przyiacielu,  fteutlM  Ś3tubet!  Tyl- 
l^oć  się  wygody  twpley,  bracie,  cbciało.  (  Mentor  do 
Telemaka).  Jabf.  Tel.  319.  Ztąd  on  tak  smutnym  byt, 
iak  widzisz ,  bracie:  ib»  336.  Skorp  dorastasz  lat  i  lepr 
szey  sily>  Mieyie  mi  się  do  zbroi  zaraz  •  bracie  mlly. 
Star.    Vot.   C.   4.    -     Rubasznie   brachu,    roiły  brachu, 

Boh^  Uać)n ,  iiiHi^  Uad^n  ,  nie  bez  przytyku ,  greun&= 

Ć^en,  idttUtńftn;  ttmi  (pbttlW^  Uyrzatbyś  miły  pa- 
nie brachu  , '  By^  tam  był ,  zkąd  ia  idę ,  aebyś  teź  byt 
w  strachu.  Rey  Wiz.  i5S  b.  Drzewcem  ieźdfca  ude- 
rzył ,  otóż  tobi*  brachu.  M.  Biel,  S.  N>  a5.  Otdi  to- 
bie inaiestat ,  miły  panie*  brachu*  Rey  Żiw.  71.  R^y  Zw, 
a37  b.   Papr,   Koł.    D.  5  6.    (Prov.  Slov.  ^\\x  bWcbu  ! 

tofuk  fa  U\xm  naućif,  efće  yoger  nino^o  fIo»«Hff'^i>  tras 

<^tt),  -  J.  J5or<xn.  Brat  z  siostrą,  Jlos  triniiatif,  ®tlefs 
ttt&ttetd^en  ,  kwiat  podobny  fiołkom  naarcowym.  XluA 
RoH.  2,  211.  Wdówki,  potroyny  kwiat,  potrójrny  fio- 
lek, ib.  Brat  z  siostrą  kwiatek  nazwany,  Wrdine  barwy 
przybrany.  Dar,  Lot.  ao. 
BRATAĆ  ■  czyn,  ąied, ,   pobratać ,  zbratać ,  dok. ,  bracić  , 

bratersko   łączyć,   ©etttubern  ,  »etf**iflertt ,  MberKc^- 

yereinidCtl;  Cam.  bratiti ,  bratem ;  Rojf.  6painamB ,  no- 
6pan|ainB.'  pr.  et  impr^  '  Z  wdziękami  bratać  cnotę ,  nie 
są  dziś  zwyczaie.  Teat.  45  6,  54.  Zbratany,  złączony, 
ftowarzyszony ,  l^etbróbett.  Młody,  lekkomyślny,  ae  zie- 
mi zbratany.  Trfb,  S.  M,  85.'  -  5-  Bratać  się,  *brato- 
wać  się ,  zaitnk. ,  sppkrewniać  się  z  kim ,  ^Ą  mit  etttf Rt  ' 
petbrtbeCtt^  Detfc^wisetn,  Panowie  Litewscy  pobrata- 
wszy się  i  pokiiinawszy  %  Rusią  ,  pustynie  Rufkie  osa- 
dzali. Stryik,  228.  -  Ogólnie,  poprzyiaźnid  się  z  kim , 
obcować,  przestawać  z  kim-  za' brat,    ^feunbrd^il(f^  fftlC^s 

ten,  SBcdberfc^aft  ma^en;  ftennbf^aftdc^/  bruberH(^  mtt 

elnem  tttngetfhl*  Roff.  egamcniBOBaniB.  Hugo ,  król 
Włoski,  z  Saraćeny  się  pobrauT.  Sk.  Z)z.' 870.  Kto  się 
ze  ziemi  rad  brata  ,  tym  samym '  nie'  dobry.  •  Min,  Ryt. 
4,  159.  Nie  bratay  się  z  dworem  ,  bo  przypłacisz  wo- 
rem. Ossi,  Wyr.  (nie  przebyway  między  n^pinieyszemi ). 
Z  łotrami  bratowaĆ  się ,  nie  przystoi.  Gil.  Post\  28  h. 
Z  fortunie  tym  ostróźniey ,  im  się  bardziey  brata.  Pot. 
Syi'  .29.3.  Jedząc  i  piiąc  z  so^bą  się  pobratali.  Gwag. 
agi.  (  przypisować  się  do  czyiego  braterstwa ,  przyia- 
ini  ).  Jest  to  z  starożytnego  ieszcze  człowiek  świata , 
Zacny,  ludzki  1  grzeczny,  lecz  się  nie  rad  brata,  Zabł,  * 
Pirc.  43.  (nie  pospolituie  się,  nie  poufali  się,  et  Hiac^t 
ficj  taicbt  gemetn  ).  -  J.  Bratać  się,  mieszać  się  2  sdbą, 
jt^  mit  einaubet  »ermlfcbett.  Złe  się  z  dobrym  połączą, 
dobre  ze  złym  brata.  Ktas.  list.  2,  129. 
BRATANEK,  nka,  rh.  brata  syn,  Ux  ^mbet^fol^n;  Bra- 
tankowie. Sarn.  600.   Boh.  bratranec,  bratfattcp,  bras 

ttan'^!  Carn.  bratanz,  bratinz;  Vind.  bratranz,  ozhne- 
go  brata  sin ,  (  obi  s/nowiec  ) ,  bratoun  fin  ,  brUttzh  ; 
Croat.  bratich  ,  bratoy  fzin  ;  RoJf.  6pamaHBHl)  ,  6pa- 
jawBnb   chinb  \   EccI.  ^pamaHH^b  ,  Cpamanb ,    6pt. 


rnHHHl)  iifXfc  cecmpntil)  curnl);  Opaai^cftsb  >  Clpiini- 
KOKb,  si4:ilrzenlec).  BRATANKA,  i,  «»  córka  ^rata^  Me 
^rnb^r^  ^OC^tet.  YŁnd,  bratouna  hshi,  Tanahisa,  Tiiuki- 
nja  od  brata,  bratanainja,  oahnega  brata  łiaU,  felhrishkA 
(o^:  synowica,  sieftneniea ).  Bosn.  braticna;  EeeL  6pa-> 
maHKa,  DAeMKHHaisa  omh  6paxna.  BEATGZYK,  a» 
m.  BRATEK,  -'tka,  tm,  zdrb.  rzeczown*,  brat,  h4$ 
fBrAberd^en ,  bet  S&rnber*  Bag.  bntas  ;  Boi.  britaos  ; 
Croat.  bratecz  ),  Chodzi  w  zadnnach ,  niby  ucaony  , 
Chociaż  Tersyty  bratek  rodzoay..  Zak»  9,  346«  Zabf. 
Kto^kolwiek  bratka,  gdzieby  cię  kto  spytał  *Stronj  ftad? 
rzecz ,  żeś  o  nich  nikędy  nie  czytał.  Zśbr.  Ow*  48.*  Gio** 
sy  bratćzyków  Schismatyckich;  Sak.  Sob,  pnuf,  {  ob. 
Bratrzyk  ). 

BRATBRSKI,  a,  ie,  BRATBRSKIE  ,  BRATERSKO  » 
po  BRATERSKU  przysłk.  ,  bratni  ,  braei  przyzwoity , 
Boh.  et  Stov.  bratrfBó;  Bosn.  biatiniki,  btAbftIil|/  ^tU' 
'Nr  s  ,  wie  SBrÓbem  deiirmt.  Pocalowa&ie  braterskie, 
'częstokroć  iest  pocałowaniem  Judasza,  iy.  Pam.  i6«  28. 
93rtlbfff«fr ;  ^nba^fllf  )«  Przyniesiono  proiekt  podaiałU 
braterskiego  tych  wszystkich,  szkód ,  k|rfre  miesakańey 
nad  granicą  w  przypadka  woyny  ponieść  mogą.  Gax* 
Nar.  2,  224.  Miłość  braterska,  Becl.  Jtlo6o6panicnz- 
BO  ,  iBruberlMe.  Skromnie  i  braterskie  aię  obchodzili. 
Kuczt}  Kat.  5,  293.  (  po  bratersku  ).  Sorab*  1.  brutr*- 
IDne*  Braterskie  wzzyftkich  prosimy,  aby.  «•>  Voi.  Leg* 
5,  981.     BRATERSTWO,  a,  n.    bratni    krwi   związek  , 

bte  IBrMrrfi^aft,  bai  93er^4(fni0  hei  $Brtiber^  ima  SSru^ 
ber.  Boh.  bratrfh9o ,  8łov.  btaterfh^p ,  bratrilm ;   ^«'. 

bratfztro;  Cr&at,  bratfnJGstFO ;  5/apon. '  bratinstyo ;  Bosn^ 
bratinsctyo ;  Hung.  baratfagh  :  pnyiaiń  ).  Nie  ogląda- 
iąc  się  na  braterstwo  ,  rodzonego  swego  na  śmierć  ska- 
zał. -  $.  Związek  ścisły,  ettte  enge  brilberU<^eiBerWiis 

butlg/  fSrilberfd^Ilft.  Koło  rycerlkie  podniosło  święte  bra- 
.  terstwo,  aby  żaden  żadnego  nie  odstępował,  żaden  nie 
uciekał  z  bitwy.  Blrk.  Chód.  10.  Część  braci  zgodnych 
oderwiiC  i  braterstwo  dobrze  ^oione  rozciął.  Sk.  I}z. 
1 28,  (06:  Bractwo).  -  §.  Braterska  miłość,  SdtAhitlu!^: 
Uit,  briłberli((|e  £tebf.  Naywięcey  teraz  braci  bez  bra^ 
terstwa.  -    2.,  Z(5ior oifo  brat  z  żoną  czyli  bratową,  ^tt 

$5ruber  mit  {met  gran ,  M  €^r4<(^«ifler.    Przyszła  też  i 

Michała  ,  Kaimowa  żona ,  pozdrawiać  swe  braterstwo. 
Przyb.  Ad^  16. 

Pochodź:  dalszy  ciąg:  óratoBAyea^  Bratohoystwo  ^  Bra^ 
toAoyczy;  óratowy,  bratowa^  Bratrzyk \  Bratnia  Bratnio, 
■  Braciif,  Braciszek,  Braciszenko,  Brackie  Bractwo.,  Bratu-* 
nio,  Bratuienko,  Brałun^k,  Bratanka  y   Bratowizna. 

BRATNAL  ,  BRETNAL,  a,  m.  BRATŃAŁIK ,  a,  sn. 
zdrBn.,  z  Ni6m.  betfdtetn^el,  gwożdż  żelazny  gtowia- 
Sty ,  na  trzy  cale  długi ,  do  przybiiania  desek.  Włod^ 
Dudz,  34.  Gontale^  bretnale,  głowacae ,  sakutniki.  Or. 
ZeK  4.  BRATNAŁOWY,  a,  e,  od  bretnala,  IBretno? 
gefs. 

BRATNI,  ia,  ie,  bratowy,  braterski,  należący  do  brata, 
be^  ^rnber^^rnberf  $.  Vind.  braten,  bratoan,  bra- 
toun Rojp.  6paii»l7^ ,  6pżinoBl)  ;  Trzyma  on  na  sobie 
bratni  obraz  i  zawsze  stawia  kn  żałobie.  B€urdz.  ŁsiM* 
49.  Jowito  w  walce  z  Gigantami  tróyaębem  bratnim  po. 
parf  piorunu  swego.  Bąrdz^  Luk.  86,  On  sam  o  swo~ 
ie  X  o  bratnia  ztawieni*  iKiedbały  tafi  Smotr,  Lottu  3i« 


BRATNI.    *    BRATU, 

Odprawiwszy  neoi7  domowe  i  bratnie  5  iechct  dtHej, 
Wys.  AL  334.  (  brmckiie  ,  sgromadzeńikie  ).  BRATNIC 
cx7ra«  nUdolL »    ^rilwatiiłć ,  dok, ,    ściśle   potącsać ,    braci (5 , 

bntai^,  ytrMbem,  tri^nS^ttn,  enge  yetbinben.  Tobie 

łagodność,  tobie  powaga,  ktdreś  rzadka  sgodą  sbratnił, 
dwa  stodkie  pwoce  arodtify.  ZaS,  u,  60.  BKATOBOY* 
CA,  y,m*  •BRATOUBIYCA,  morderca,  zabóyca  bra- 
ta»  (er  Stnbenn^rbrr ;  Sorah.  \.  ibtatrowe  aamorbitwar ; 

Boh.  Wro^bi  ;  Vind,  bratorbijarez ,  bratovboiiii|L ;  Roff, 
fipamoybiHga.  Kala  bratobóyca  iycie  wziąt  Ablowi. 
Przyó,  Ab,  260.  O  niemiłosierni  bratoubiyce.  Smotr,  Ex, 
4.  Niedługo  cieszył  się  bratobóyca  z  awoiey  zbrodni. 
Ifar,  Hft.  6,  aay.  BRATOBOYCZY,  a,  e,  BRATO- 
BOYSKl,  a»  i^i  należący  do' bratobdycy  lub  bratobóy- 
atwa ,  93rnbentl6tbmf(b  /  ^ojf.  6panio>6'jK cmseHHhiH. 
BRATOBOYST WO  ,  a ,  n.  zamordowanie  brata  ,  b(t 
^nibCtniOtb  t  ^i^*  bratounu  ybijanje ,  ymorjeuje ,  Rojf. 
CpamoyóiBCHiBO.  Bratobóystwem  i  ki*wią  opryśniony. 
Hor,  Sae^  224,  Tak  iest,  same  to  bogdw  wyroki  Rzy- 
fliianie ,  Sciągaią  bratobóyatwa  na  was  ukaranie.  Zaó^ 
89  223.  Bratubdystwo  pełnić »  ^^M*  6panioyQ'iHCinBO- 
saniB.     *BRATOGRYZCA  ,   y,  m.    dokuczaiąoy  bratu, 

(er  $Brnber(r4n(rt ,  Hoff.  epimorpuaeub.    *BRATO- 

GUBCA,  y,  m.  zgubioiel  brata,  hCt  fdtubenet^ttin , 
Ecci,  6painory6e)sb ,  cmapaio^iiacii  o  nary6'fe  6ab« 
XH<ro.  *BRATOLUBIEC,  -  bca,  m.  kocbaiący  brata, 
Ht  fffal«l  ©Wbet  Kebt ,  ilo|(/C  6paraoxK)6ettl>.  •ERA- 
TOLUBSTWO,  a,  n.  miłość  braterska ,  btf  9ritbet(iebe  ^ 
JI0//C  6painoxio6ie.  Bratolubstwo  mieć  Rojf.  6 parno- 
AwGcniBoaainft.  'BRATOŁUBNY ,  a,  e,  BRATOLUj 
BNiB  przysłk^ ,  brata  kocbaiący,  Rojf,  6pamoxio6HBhiB, 
6painoAio6HU0  ,  btllberltfbettb.  By  się  ieno  dyssunici 
I  nami  chdeli  bratolubnie  znosić.  Sak,  Ok,  22.  *BRA- 
TORIBNAWISC ,  ści ,  i.  nienawiść  bf ai*  ,  ^er  *)rubets 
^f,  Roff.  6paniOHeHapH4tHie.  ^BRATONIBNAWI- 
STNY,  a,  e,  BRATONJENAWISTNIE  przysłk,,  niena- 
widzący brau,  brnbcrbAifcnb.  Roff,  epamoneHaBHA- 
MiUK,  6pajiiOHeHaBaca7H<kXiT.  *BRATOWAC  się  o3. 
Bratać  się.    BRATOWY,  a,  e,  do  brata  należący,   Ui 

fBniber^/  SBniber^  «.  Boh,  br<rtr3v»  Sorab.  1.  bratt»mPf 

Roff*  6paoiOB)).    Bratowemu'  trupowi  bratoboyce  ofiarn- 
ie.  Birk,  Aaz.  Ob,  F,  3  3.  -  Bratowa,   y,  i.  rx€c?iOwn^ 

iona  brau ,   bie  SBruber^fTAti^   Siovac.  brattowa  \tnci ; 

Sorab.  I.  bratronw  i9lli>  Siavon,  bratoya  xena,  fnaha  ; 
Yind,  bratouna  shena ,  frakinja  *,  Eccl,  6painOBaH  ,  6pa- 
mosa  isaĆH^i  Bosn^  neyjefta,  Crpat,  neyesta ;  Rcff*  He- 
«%cinKa ,  HeB'BciiiyiUKa.  Mężowa  sioftra  abo  bratowa, 
iotwica.  Sar/i»  699.  Zona  mego  brata,  po  dawnemu  ią- 
trew.  ScŁT,  Por  z.  i3a.  BRATO  WIZNA ,  y,  i.  bratnie, 
bratowe,  bratowa  puścizna ,  Croat,  bratoychłna ;  Dal. 
brattimfcbiua  ,  bet  brtbetli^e  Srbtbell.  Brat  był,  bra- 
towizny  chcę«  Zebr,  Ow,  3i5.  fraterna  petOr  BRA- 
TRZYK,  a,  m,  Waldensdw  w  Czechach  zowii^  Pikarta- 
ni  abo  bratczykami.  Motirz,  Baz,  1,  216,  Baz,  Hst.  64. 
Bratrzyk  Huaa.  swego  zaleca.  Herbst,  Odp»  U*  3.  Boter, 
3i.  EccI    epameHaKb;  Boh.  }bortlj[f;  Ger^  eitl  ^ki^tA'- 

fi^tt  SBtsbft,  m  ^Ufti^t  tBritber,  ein  i^nfflte.  bra- 

TUNIO,  BRATULENKO,  BRĄTUNKO,  a,  m.  tdrbk, 
rMczowru  brat,  ^Bt^bet^tl.  WiUyże  mdy  kochany  bra- 
tnnkn.  7>a/.8,5ó.  Jedyna  życia  mego  słodyczy  mdy  bracie, 


BRAU6Z,     -     BREDN. 


}65 


moy  fcrattileńkii !  Tr,  Ttl.  537.  *BhATUNB^,  *BRAr 
TLNKA  ,     7>,  ob:   Bratanek^  Bratanka. 

BRAUSZTYN,  BRONSZTYN,  u,  m.  b  Niem.  bet  »t«ttll= 
fteitt,  ©C^Warsftein ;  (Sifenglait};  magnetia  mriariorum^ 
kamiefi  kruchy  czarny  ,  mażący  iak  sadze.  Kluk  Kop, 
2,  91.  Torz,  Szkl,  242.  Hutnicy  nazywUą  go  mydłem 
szklannym.    Torz.  Szkł,  24 1.    Bronsztyn.  ib,  55. 

CRAWO  !  z  Włosk.  lub  Prane,  wykrzyknik  pochwalenia  : 
dobrze!  pięknie!  wyśmienicie!  brAIDO*  Brawo!  śliczne 
'życzenia,  do  pod^iwienia.  Teat,  62  </,  64.  Brawo,  bra-* 
wo,  maleńkie  się  książątko  rpdzi.  Teat,  48^,  44.  Bra- 
-wo  komu  powiedzieć,  ib.  55  e,  63.  Brawo  dawać.  Te.at, 
42  c,  5o.-  BRAWURA,  y,  i.  BREWERYA,  yi,  z.  zu- 
chwałość j  jui^acka ,  junakierya ,    burda  ,    hałas  ,  j(e<f  ^ett  ^ 

fecfe  @trei<^e ,   £<łrm ,  Znmnlt ,  Bć^ii^nep.    Ozdobne 

zyskali .  posągi ,  przybrawszy  w  płaszczyk  męztWa  łotro- 
wską  brawurę.  Zab,  11, 45.  Zabł,  Piiaństwa  ,  szulerstwa  , 
brawury.  Teat.  *  4^  c,  i56..  Wyb.  -  Brewerye  robijtz  j 
dzień  nocą ,  a  noc  dniem  iest  u  Waici.  Teat.  29,  94^ 
Chciałbyś,  żeby  znurzony  w  sprosności  kałuży,  Wal^jry 
znowu  przybył,   breweryi  narobił!    Trfb.  S.  M.  ^.   -   2., 

Brawura,  y,  m,  iunak ,  kłótnik ,  etn  (Jifenfreffer  ^  ein 

^((nbe(n|(tC^er*  Śpiewam  trafimek  iednego  brawury,  idą- 
cego z  mlaHa  z  szerokim  pałaszem.  Jabl.  Ez,  i24.  Byt 
to  brawura  prawdziwie  inwentarski.    Mon.  65,  36o. 

BRAWURSTWO^  a,  n,  iunactwo,  ^Bramarbafferep ,  Sir 

feitfrefferep  ,   tpprtroiierey.      Na  rozprawach  i  brawm^ftwie 

gotowi  cały  dzień  ftrawić.  Mot}.,  71,  590. 

BRAWUR? YC  intran^,  nied.  brewerye  ftroić,  btVi  (^ifetl; 

freffet  macben ,  i)4ttbr(  ma^en. 

BRAYCARK.1  ,  -    ów,    kolce,    na  których  wifi  binda  albo 

pas  od  scabii,  Me  S)9ltvi,  f9oran  bie  Sfjbettiemen  ^tes 
gen.  Tr. 

BR  A.  YT  ARY  ,  -  ów,  podiławka  żelazna  yf  kuchniach,  żeby 
iię  na  niey  drzewka  lepiey  paliły,  a  popiół  na  dół  ną  ogni- 

iko  spadał-,  bcrOJofl  aiif  bem  geiier^eerbe*  Tr^  ob.  Wilki 

żelazne. 
BRAZELE   ob.  Brezole. 
BRĄ.ZK:a   ob.  Prążka 
BRD\KAC,  czyn.  nied.  brząkać,  brzękać,  dzwonić  na  in- 

ftrumencie,  fllntperil.     Tu  pod  krzewiftey  fiadłszy  cieniem 

lipki  ,      W  Treickie   i  ia    brdąkam    nieuk  ftrzypki^    JCc^ 

chow^  244. 
BRE  BRE,  głos  nie  mogącego  przen^ówić,  f,bne   elne^,  htt 

feitt  9Bort  prbenHic^  b^worbringen  fann.     Towarzyftwo 

piiane,  piiana  iłraż,  zgoła  obóz  wszy  (lek  piiany.  Oy  bre 
bre,  liy  rozliy.  Opat,  Sat,  129.   {ub.   Brednia,    bredzić). 

PRECHAYŁO   ob.  Brzecl^ayło.    BRECHTAC  ob.  Brzechtać. 

CREDNIA,  BRYDNIA,  i,  i.  bayka,  bałamuctwo,  plotką, 

Jrtbelec,   W«bt<b^n,   0ef(bjpiJ?/   ®w4f(C,   -ffcc/.  6xha- 

coiBO  ;  (Roffi  GobąA  i  fautazya  ,  waryacjra  ,  uroieuie; 
tgeĄiiń  uroienia  dzikie).  R(iffl BpAniA,  BpaHBe,  nrypy cM , 
aB5i«H,  cyMdygb,  axHHeH,  saeyCeHigHHa,  Ape6eAĆHŁ, 
pHcniOHe\bcniBp  HeasjiaHi^a,  HecKAa^R^a  ,  HenyxŁ, 
Kfią^Ska  pełna  baiek ,  brydni ,  figmei^tów.  Pot,  Tocz,  i^%, 
Afbrolog  ten  drogo  przedawał  swe  brednie.  Pot,  Arg.  2^0^ 
Źle  to  w  Polfkim  świecie ,  gdy  na  seymiku  opoy  brydnie 
plecie.  Bratk,  H,  2.  Sycyiiylkie  plotki ,  Kozackie  brednie. 
Erasm,  pw,  d.  Całowiek ,  który  mówi ,  co  mu  przyidzie 
^  na  myśl,  narobi  ezęfto  wiele  bredni.  Zab^  5,  85»  Powieść 


)66 


BRED.    *    BRET. 


ta  o  nim  iawną  b«3rk%  a  prawie,  brydnlą  pog^ik\  f  uktf' 
suie  fię  bydf.  Żygr^  Pitp.  i3g«  ).  Brednia,  frasska,  dro- 
biaagy  nieftoi  aa  tsysakę,  6sdura,  bagatela,  fUie  ^(eintg'' 

U\t,  etwui  i4ii)  Utt^ebentenbe^;  ilo//:  4yx^,  ^ymb.    Czy 

traeba  nam  fic  gniewać  o  taką  brydnią!  Tear,  33,  c#  47. 
Jakieikolwiek  naAąpi  o  piimie  moim  sdanie  twoie,  Chociai 
to  mafe  brydnie,  przecic  własne  moie«  Zimor,  SUł.  ia6« 

.  •  -  Mie  drwiy  Moapanie ,  i  w  samku  i  wscędaie  ,  Gdy  nie  ma 
groaza  ,  brydnia.  Woyiki  będzie*  Brath,  C  b,  Cbwalić 
go  bf  df ,  dokąd  wina  Aanie ,  A  iak  nie  Aanie  ,  brćdnia^ 

.  rzekę  Panie.  Bratk.BA*  BREDNY,  a«  e,  plocby,  myl- 
ny, obłąkany,  fafettlb.  Bredae  marzenia « 
BREDZIĆ,  BRYDZIC,  intrans.  nied.  nabredzić  doi.  nie  do 
rzeczy  gadać,  bzdurzyć,  pleić,  bałamucić,  (Rojff.  6peAHniB, 
Op^acy  przez  aen  gadać)  Rojffl  aaBpimi,  aanapamB, 
Bpami ,  BpaKAK) ,  ]iiaxft6epHi]i&  ,  xnaAS6epHHHam& ,  cy- 
iiaa6póAHH^ainft  ,  nycinojiexuin& ;  Eccl.  misecAOBiiniH, 

cyecAouaina,  f(6tDaQeii/   Mlen,   fallftabern.    Co  mu  do 

uift  padnie ,  wszyftko  płocbo  bredzić  Dmoch*  JL  37.  Bre- 
dzą, iak  na  mękach.  Boh,  J)ia6,  a,  3 10.  Brydzi,  sam 
nie  wie  co.  Teat,  11,^6..  19.  Arb!  nie  brediie  'Wa^6 
.  Taar. 3o,  8«>«  -  $.  Bredzić,  pobrudzić,  chybiać,  błądzić, 
pobłądzić  ,•  poaakapić  fię  ,  einen  SB9#  fiiefftr ,  fine» 
€ttel<^  mśd^en , '  eltien  .  ge(Irt  begf ^ea.    Wszyscy  ludzie 

wadvH  brydzą.  Por.  ^ac:  43.  BiW.  ^r.  7i3« '  Zawsze  (ic 
Walter  fraucymeru  wftydsił,  Coi  mu  fif  (lało,  ie  teraz 
pobrydził?  Pot,  Jow*  120.  Wielce  pobrudzi! ,  ie  wiazd  i^y 
do  Pergamn  uprzedził.  Pot.  SyL  32 1.  Jećli  nas  dziecię 
uraziło  ,  przebaczyć  wiekowi  ',  iećli  nitwiafta  ,  bredzi. 
Pilch.  Sen.  348.  Bredzenie  ,  brćdnie  ,  9lfifnjeYe9.  Nie 
day  fię  bawić  czartn  czaczki  świeckich  brydzeń.  Pot.  Pocx, 
Ca5..  BREDZICIEL,  a,  m.  bałamut,  dli  6<^»4(er, 
!SKnb(eut<l^  wietrznik,   Jło^  a  aa  u  pdxa. 

BRĘGA,  BRĘGOWAC,  BRĘGOWIEC  oh.  Pręga. 

BREKLA;  BRYKLA,  i,  i.  BreUa,'kiy,  co  go  z  przodu 
pod  kabat  wsuwaią.  Łączn.  Zw.  33.  batf  i8IanfMfit« 
Sznorowki  niewiary  dla  itroiu  podkładają  bryklami.  Comp, 
Med.  765.  Przykry  kabat,  przykrym  brzuch  ciemiężący 
popychaniem  brykli.  Kchow.  Fr.  64. 

BR£KI«£SZT ,  n ,  in.  Nie  dawnoś  płacił  sukno  po  złotych 
dwudzieihi,  Spytayie  dzi^,  mało  co  droisze  od  brekleaztu« 
Pot;  Zac.  praef,  ? 

BRELA  ob.  Bryła. 

liREMA,  y,  i.  miatko  tBtetlKR/  nad  brzegiem  Wezery,  ma 
bydi  od  Lecha  całoione  iBrzemią  od  ciężaru ,  kt^ry  z  ufia- 
wiczney  obrony  obywatel  ponofił ,  nazwane.  Arom,  32. 
*Brzemią  od  brzemienia  nazwano,  ii  tam  nafi  anaszali  swe 
rzeczy.  Bief.  Kr,  28.  ie  tam  brzemię  prac  swoich  i  nie^ 
wczasów  praeszłych  zioiyli.  Gwagn,  16.   BREMENCZYIC, 

a,  m.  a  Bremy  rodowity,  bet  ©remenftt,  bef  iBremen 

BRJBMENKA,  i,   i.    bie  ^imttwa.     BREMENSXl,  a, 

ie ,  «on  SBtetnen ,  Sremeit  t . 

BRZESZA  ,  y  ,  z.  z  franc.  rorwalina  w  murze  od  bicia 
z  dział,  bte  ^refl^e/  Vind.  luka>a,  poftrelisbe,  podretje 
Ikns  ib^elanje. 

BKET,  BRYT,  u,  m.    BRETA,  BRYTA,  y^  i.  a  Niem. 

bie  Sreite ,.  %.  SB.  einetf  ^eiige^ ;    einrl  S:u<(<  «•  f.  w. 

szerokość  materyi  ,  abo  pofiawu  sukna  ,  płat  1  pasmo , 
Bojf.  QOXomMH]Be.  Jeden  bryt  obicia  był  płomieniftowy* 
tasti^o  pótattaJku  j     drugi   wiócakową  robotą    w  koftkf. 


BETK.    -    BftBYT. 

l>tf/.  l>ot.  69*  Bfasdnel  ielli  maaa  ft^an  w  rdiae  brćty. 
Ob.PoJi,A.'b*  Brety,  ftrefy,  iiftwy,  IBretteti,  €^rfi= 
fea  ,  fBffl(#  Raaiy  ozdol>nieyaae  dla  rycerza  *  nii  uie 
wiem  jakie  manele  albo  bryty  złote.  Birb,  Aaz,^^»,  Co 
po  lych  {broiacb ,  w  których  fię  kochacie ,  Sobi«  i  dragim 
fidła  zakładacie  g  Nieszczęsne  brety  i  waaae  pontaiy. 
Groch.  W'  i  1 3.  *  Fig.  Szklą  fię  i  pachnią  wdzięcznie 
ląk  kwieciftych  bryty.  Zah.  9,  2>4.  (obszary,  przedrze- 
fiie).     BBETOWY  ,  a  ,   e  ,   od  bretu,  cały  l»et  wyno* 

azący ,  eine  ganie  SBrriU  betf agciib. 

BRETNAL  ob^  Bratnal. 

BREW,  brwi,  i.   Brwi  nad  powiekaau,  wyaśefiema  c^tą* 
czyfte  koćci  czołowey    powierachownie    włoaami    okryte* 

Krup.  2,  279.  bie  9«$eiibtattne,  bU  %H^Vi\ttWMn,  Cbb« 

ttngenbrMirtl  ,  (por.  bcati  ,  Angl.  brow  ,  HoIL  brcwe  s 
brzeg,  bramowanie)  9(  Olf  et  braro,  Boh.htW^f  »btl09r 
tbOci;  Carn. obetYe ,  Gr.o^^wr,  >4/i^/o^aj:olerbit>w;  (por. 
(7#(r.jDbet)f  Bo^n. obirWa,  obrriye,  yecbje^  SiaporucMKY^t 
RoJJl  6pÓB»',  Rug.  obarra',  Turc,  ebrik}  (Creat*  oberr, 
oberra ,  ob^rri  \  Dal,  trepavicza  sir,  powieka ,  2.,  byew ; 
Croat,  bery  s  kładka  ,  tawa%  Yind,  obró  ,  obirre,  o* 
bierra  ,  obra ;  (  Yind  berv  i  moftek ,  klada  ).  ShiK  btwe. 
tit%  ^{upy  na  wiciu  tH^^  dUum  t  rzęsy  \  oi*OĆI  tuperciłium 
brew ;  Sorabł  1 .  tlf  ll|ni.  - )  PoLp.  Czoło  pomaraft»yć,  brwi 
do  kupy  ae gnać*  Corn,  Sąn.  b*  ( koala  na  czele  poiiawić  , 
Bosn,  aagruditi  se  ,    napeti    obrrire  ,    Rq/f.  BacyaBmft 

GpoBu,  He  MdeiibtaUttesi  lufimmen  ile^M ,  ctn  fbiftrrei 

#efl<(t  IIM(f^.  *  S<  W  brew  s  w  proft  praeciwnie ,  "w  bród, 
bez   ogródki,  oko   w  oko,  waręca,  gfube  in  Me  ^LUfCn, 

dtabe  M  Oeftcftt/  gtiibe  in  ben  fB0Xt  bitteiii^  JZo^npiMo, 

npKMBRb.     Wbrewiić,   w  brew  bić  ,    Roffl  ueptyaci^ 

mmioh  ,  tt0|eii ,  jnm  Ztti  entfegeit  b<nbebi ,  gtabe  )a 

entgCgen.  J^ć  w  brcrw  uftanowionym  zwyczaiom ,  mv,  ieft 
droga  do  dóy.^cia  twego  ce)u#  Kras.  H/l.  65 «  Kaeeilona 
w  brew  tu  biie  S.  Augullyn ,  mówiąc .^,  W. Pojl,  H^.  31 5. 
Wol^ć  przy  prawdzie  przellać ,  chociai  im  nieco  w  brew 
bfic.  Gorn.  Dw.  237.  Żołnierz  taki  ftanie  dobrze  w  brew 
nir pusyiacielowi.  Pam.  S3,  a,  83*  Starał  fię  o  nic ,  -w  brew 
moim  rozkazom,  Teat.  7,  3i.  Soliman  waiął  aa  ion^ 
niewolnicę y  w  brew  prawu  Sułtanów.  Wfg.  Mar,  i,  49, 
Nam  chrze^cianom  nie  pomału  w  brew  daią  te  prawa  po- 
gaiiikie.  Wertszct.  Regi,  77.  Lakorafiwo  lego  od  spri^ 
ehnialego  trupa  w  breipf  wzięło,  ib,  96.  (aa  głowę  abite, 
aawrtydaone  aodato)* 

BREWKRYA  ab.  Brawura. 

BRE^^IARZ,  a ,  771.  a  łacv  zbiór  wszyiikicb  modlitw  codaien^ 
nego  naboieńilwa  kapłafiflciego  ,  \^^^  iBteolet*  ^^f  9^  •'u' 
iąca  do  odprawowania  godzin  kapłańikich.  Krat.Zb,  1, 
171,  Kto  nad  brewiarz  daii  więcey  nie  nmie,  Nie  wiem, 
czy  ćwiętym,  wiem,  ie  próżniakiem.  iTo^.  ifi,  311.  Do 
brewiarza  kfiędau.  Zegl.  Ad,  6 1.  ( kfięie  patra  oluraa  ). 
Klepie  Aytióy  brzewiarz.  Ojf.  Wyr.  (aawsze  iedoo^  ^b,  Uljs 
baba  na  tychie  kołach  )• 

BREWNY  g    a  ,    e,    de  brwi  naleiący  ,    Sogeitlnunett  «  , 

Rojf,    6pÓBHUil. 

BR£vTER  z  Niem.  bet  Sefeftet  ob.  Koniusay.     BRET- 

TERSTWO  ob.  Koniusaolh^o. 
BREYTOWAC  czyn,  nied,  nabreytować  dok.  a  Kiem.  btefc 

ten  ,    4u^iteireti ,    bteir  W^^tn  ,    t%eny6  ^   rozklepać 
aby  aaorsayai  byfo.  ii.]i.  Nabrejtoirali  kladi  alotych,  a  ktś 


Sn^ZOŁE 


BROCZYĆ. 


BRÓD, 


,<V 


»3rch  iMftraygli  rieukich  ftref.  Radź,  Mjc,  39,  5.  (aakle* 
pali.  BiBL  Gd, ).  Cherubiny  le  stota  brejtowanegb.  Radź* 
Mat,  a5,  1 8.  ( itotolite.  Budn,  a  ciągnionego  sfota.  Btb!, 
Cd,J,  lAchtarz  e  stoU  «sc»$r«go  breytowanego.  Radź, 
Num,  8,  4. 
BRBZOLB  ,  BRA2BŁS  ,  li«».  nm.  BmsoIb  robią  «  ieber 
wolowych  porą^anyeh  drobuo',  lub  1  cielfcey  gurki. 
V/i€L  Kuch,  3*97. '     Brazele    ftopowe.    7>.     (  baranie  )* 

Wsber  ? ,  jtttb^  s  0>bvt  ^it^fratiftben ;  f (efn  ge^atft 

BRB2YLIA ,  ii ,  i.  kraiaa  Amerykańika ,  S9[raff(ietl  itt  9De(t; 
iaHfK.  $-  Botan,  Draewo  Amerykańikie  ,  Caetaljffinia 
Sappan  Łinn,  a  którego  wióiy  mamy  do  źóftego  i  cserwo* 
■ego  farbowania.  Kiuk,  Dy*.  1,  93.  H^  fj^tilftlien^Ol} , 
Carn.  prtfahilika.  BRBZYLIOWY,  a>  e,  należący  do 
Brecylii ,  S^$i^l\tU  «  .  * 

BRjLOK.,  a,  OT.  zezowaty,  rożnem,  ^wid/em  patrsący ,  fin 
Ite^ecfldKlger ,  Boh.  Moofy  ,  Itept  ,  c^rneru  sursum 
(Bifh,  (tfpliitt  oeulU  óiandire  \  porótfn.  Gen  Sj^Ute); 
Carn,  barie,  warle  apparentet';  wetlęti  c  nie  dobrze  wi- 
dzieć). Carn.  berlav  ,  berło v  ,  berloyz;  Crpat,  berliu; 
JRoff,  6A?aopyRl>.  Brlok,  który  tak  z  wierzchu  patrzy, 
iakoby  tylko  połowicę  zrseaic  otworzyf ,  pa§tus*  Mącz, 
krlok ,  który  iedao  oko  ma  mnieyaze ,  niż  drugie.  Voich. 
657.     fiRŁOROWATY,   a,   e,   na  brlofca- pochodzący, 

rtwt^iberfid^tfg}  SiwMU^ii),  bteplawę;  Boh.}jt\^9% 

^rC9(a»9,  bCCfUnOllt^*  Którzy  6f  w  pichi  zbytnim  ko-* 
«haią ,  ttaią  oczy  brlokowate  i  ciekące.  Eraz,  Dw*  F. 
BRN\C  ,  bmąi  ,  brnfli  ,<  intraru,  niedok,  piechotą  wodę 
iaką  praebywać,  brodzić  przez  wędę,  Buh,  UifU,  HM, 
Wfbs  ;  Cewn,  broili  ,  bridem  ,  gafim  ;  Croai, .  gaziti , 
barcb  Hll  Setoaffet  WAtett.  Gdy  nyirzat,  że  flę  lad  oba* 
wi4  brnąć  a  przeprawić  ^%  przez  rzekę  ,  brnąt  a  prze-* 
prawił  fię  naprzód  ;  co  mężowie  uyżrzawszy,  brnęli  za 
nim.  1.  Leop.  1.  Mach*  16,  7.  ( przeaali  za  nim. 
3.   Ltop*),  -     $•  Fig,  zapuazCzać  fię  bez  irwagi,    wciąż, 

m^M^ttg  im»er  tiefet  linriti  tiHiten ,  lUfet  buieiti  geta< 

t^m,  ^tnein  fuffetl.  ŁatopiazceJLitewacy  liczby  lat,  kie- 
dy fię  co  dsialo ;  nie  kładą ;  iale  -zgoła  profto  brną. .  Stryik, 
aa6.  Już  z  południa  wszyilko  niżey,  Człowiek  brnie,  do 
krean  bliiey*  Pte/.  Xat,  i68»  Co  za  zapamiętałość  ł  coraz 
bmieas  daley  1     Teof.  7,  73.     Bnąć  w  co,   w  błędy, 

w  grzechy,  w  zbrodnia,  iit  Sntb^mer/  €ttiibeii,  Safter, 
imairf  Hefet  f40eii ,  ffnf en ,  battn  watem    Nieupamiętany 

s  grzechu  brnął  Wx  grzech.  KuL  Hęr,  5 3.  W. światowe 
rzeczy  ,  młodzieżą  uwiedziony  ,  brnąć  bardzo  począł. 
Sk.  Zyw.  1,  a34.     Brnie  w  długi.  OjJ,  Wyr* 

Pochodź  :  dobrną4 ,  nabrną^  Ji^  ,  pobrnąć ,  prze-^ 
Łimąi^  przybrnąć^  wybrnąiy  zabrnąi:  "  ( porówn.  Brod^ 
ór^dzUj, 
*«BROCZ,  y,  i.  płyn,  aok,  cieklizna,  tt9M  S^AfiSe^/ 
rte  Anitom  ,  eitl  6aft,  SUcznieyazym  nad  Tyriką  brocz 
.  wyraila  kwiatem.  Otw,  Ow,5g^*  (nad  purpurę,  nad  par-> 
purowy  aok)» 

BROCZYĆ,  ezyn^  nied,f  zbroczyć,  ubroezyć,  pobroczyć 
dóJL^  opryikać^  oblać,  Ufpx\i€n,  begiefm.  W  tym 
■  góry  leiąc  ,  wały  twarz  mi  broczą  ,  J  głowę  ttpczą. 
Zab.  i3,  i38.  Stok  iasny  mokrym  szkłem frówniuę  broczy. 
Jffar,  Dą*  a»  1 7f  Zimny  mu  pot  czoło  zbroczył,  ^ab,  4. 
544.  JTo//:  {zwilżył,  befettcjteft).  Broczą  ziemfę  krwią 
nieprzyitciellHąr   Stoł*  Num,  i^  90.  Brocząc  dło&  w  krwi 


twych  dcsiatek ,  twątf  ręką  wtaanego  oyea  Tono  rosssarpafe. 

Przyb.  Luz.  77.    (wU  9(ttt  U^ubein,  im  JBInte  ^^ny 

Ubroczony,    zbroczony,    zbroczały  ,    iefptlt^t ,    he^^^n, 

iiefn^ek,   gebabet ,  (§.  SB.  im  Stote)-    Obmywa  z  ropy 

nbroczone  ciało.  Bardz.  LuA.  116.  Z  ikały  krwią  zbro- 
czałego  nakoniec  rumuie ,  J  wysoką  opokę-  posoką  maluie^ 
Bebr,  Ow.  a4.  (cruentum),  j.  Fię.  Czj  twe  lata  we 
łzach  broczysz  ,    Czy   smakowne  wino  toczysz  .  ,  •  Hór^ 

1,30.  (topisz,  łtt  źlfrtoen  bAbett). 

BROD  ,  u  ,  m.  mielizna  poprzek  rzeki  do  prz<*byoia  bez 
przewozu;  Boif.  br»b  ;  Sorab  a.  htah  \  Sorab.  i.  reH 
^Śe^cbi;  Rojf.  et  Eccl.  6pÓ4l);  Graec.  no^os  (twj^/ao^)  ; 
Lai,  med.  forda;  Gen  bte  Jurt ;  AngL  forihi  HoiL 
▼oord;  Dar^,  bort,  (w  insjcych  dyalektach  Słowiańikieh 
przybiera  rozmaite  znarzenia;  Vind,  brud,  brueds  bród, 
brzeg  mar&i .,  przewóz  ,  port  •,  Carn.  bród  ,  wr6d  s 
brzeg,  farod,  przew^;  parófi^n.  Ger.  ^pf^  ;  Żar.  pot - 
;  tus  \  .Sarab.  \*  ^t  Sietvon.  bXPt>  s  brzeg  morlki;  Croat. 
bród  s  przewóz,  nawa,  ftalek  ,  hrod -,  -Ra^.  brOod  ; 
barka,  nawa,,  iła  tok ,  okręt;  ^«>5-/i.  bród,  ga/,iscijj  ,  s 
btod  2.,  «  okręt  3„  wodne  naczynie ).  Bród  znś  VinH, 
ga«  »  P«gas  ,  Croat.  gaz  ,  Hung.  gazlóhely  (oS.  git<f, 
gacić,  jaz).  Bród  ieit  mieysce ,  gdzie  min Ika  ieft  woda. 
Mącz,  {ob.  Mielą,  Mielizna).  Morze  na  niektórych 
mieyscach  nie  ma  w  głąb  ieduo  na  tzesć  kroków,  i  przeto 
takowe  mieysca  zowlą  brody,  że~  może  przez  nie  prze- 
brnąć. Sya:t.  Szk,  34.  Okręty  dna  miały  pł^atsec^ ,  aby 
na  brodaeh  i  mieliźnie  mnieyszą  miały  trudność  Warg, 
Cez,  6a.  Okręty  na  brodach  ftafy,  odbieżane  od  wałów 
morfkieh.  ib,  63<  Hetman  kazał  stukać  brodów  w  oney 
rzece ,  iakoby  do  nieprzyiacioł  przeprawić  fię  miaf .  Papr, 
On.  ia36.  Uciekać  z  bitwy,  brodu  w  nocy  ukradkiem 
przez  rzekę  macać,  ieft  to  zdraycą  bydż.  BirA,  Kaw.  Malt. 
B.  4,  b.  Brody  każdemu  przez  rzekę  wolue,  iellibyim 
moli  nie  chciał  iechać.  Vol.,  L&g^i^  5 18.  Przytłk,  nn, 
■tey  azkapie  brodu  próbować.  Cn,  Ad,  548.  (ważyć  fię  ńa 
co,  bez  sposohnobci ).  Puścić  fię  w  bród,  w  bród  i^, 
w  bród  rzekę  przebywać  ,    Sordb:  a.  broie^i  >  f  brodząc, 

brnący,  Mr  %}xtt  fa^ttw,  Hn  WoKtt  hut^^ten ,  bnt^i 
reiteu/burd^  etn  (&emif[etbutdffiiffx^.C porówn,  wpraw>.  * 

^•*  Brody,  nurty,  prądy,  wały,  ^lut^en,  SBOjni,  SBeU 
len*  Głębokie  oceańikie  brody,  Zbii,  D>,  €.  4.  Nieprce^ 
brnione  brody.  ZbiL  Dr  i  £.  4.  Morifcie  brody  niezbro* 
daoue.  ZbiL  Lam,  A,  o.  'Bałtyckie- brody  do  swoich' fię 
wróciły  porto w«  Twand.  14^/. 3.«*  ^'^i^. Bród,  prawdziwa 
droga  pofłępowania,    prawdziwy  sposób  czynienia,  *tor, 

bet  tti)U  SBeg^  bie  t^t  ^anblmg/iatt.    Day  to,  żem 

-  (gdaio  brodu. chybił,  Któż  to  niewie,    żem  człowiek  był? 

.  Groch,  W.  bi'j.  W  odpowiedzi  sweydwpiake  uehybiaaz 
brodu*  Zygr,  Pap.  3oo.  Uchybić  tu  brodu  j  i  bardzo  fię 
omylił,  Śyxt.  Szk.  16  4,.  Po^  papieski  Raymikiego  na- 
rodu, Uczysz  nas. drogi,  a  aam  chybiasz  brodu,  Nawracay 
lepiey ,  niżU  twóy  woźnica,  J*  Xchan.  Fr.  ao.  •  $,  W  bród, 
figur,  a,  naykrótszą  drogą,,  nayproiciey  ,  niedłago  my- 
dląc, co  pierwszego  to  lepszego,  obces,  z  kopyta,  od 
razu  ,     wzręcz  ,     bez  ogródki  ,     nieochylaiąc  ,  W  brew , 

grabę  &n,  oi^neUmNnbe^  odne  ttmfćiweife,  gerube  ^eran^. 

Gdy  fię  łafit ,  w  bród  mu  tbk  odpowiedziała^  Zt^bw,  Ow.  óa« 
Powiem  ci  to  w  bród  i. krótko.  OpaL  Sat.  6a.  KfiążęU 
Slązkie  w  bród  fię  s  tym  IJIatyasiiowi  oświadczyli^    iż  ist- 


168 


BRODA. 


ttey  rzec2ora  swoim  zabiegać  ^cdą^  Krom*  697*  -^  W  bróJ 
b,)  obficie,  zbyłecznie,  po  uszy,  U\^\\^ ,  ftbcrflńfig/  bf^ 
tAtt  Wt  C^feii.  Dzień  po  dzień  goicie  ;  wina  w  bród 
dla  kaidego«  Mon.  67,  78.  Na  tym  baukiecie  wazędy 
Vf  bród  wszyftkiego^  JPor.  Arg.  269,  Jakieylii  w-  tym 
chluby  szukała,  it by  byTo  wszyilkiego  w  bród  i  wiele, 
choć  uTiynie&maczniey  będzie  przyprawione.  Afon.65,4x9* 
Dat  koniom  obiad  i  śniadanie,  A  słomy  w  bród  na  postanie^, 
/"ai.  ^.  i4i.  >  W  bród  c.)  s  ze  szczętem  ,  zupełnie  ,-  ze 
i^szyflkim  ,  v6(Iig  f  gdnilt^.  W  naa  ochota  do  siuiby 
W  bród  wywietrzała,  7>.  -r  5«  Math,  Liniia  w  bród ,  infi- 
nita  ,  bez  naznaczoney  miary ,  którą  do  upodobania 
'  dłuższą  rysować  możesz.  Sol,  G,  4.  ęime  £uii^  O^UC  9tACf 

tine  nnbefHmmte  2inie.  (porówn,  w  ciąż). 

Pochodź.  brodzić^dobrodzidynahrodzU  fif^  pobrodzidr,  przt'* 

hrodzió  y  w  brodzić  t  wybrodzić ,  zabrodzić;  porówn.  Brnąć. 

BRODA,  y,  «.,  BRÓDKA,  i,  i.  zdbrn. ^ ^częić  twarzy  pod 

dolną  wargą,  i  włosy  na  niey  porosfe,  bai  ^tlll,  btt^att; 

Sorab.  1.  brota,  brobfa;  Sorab.  3.  broba;  BoA.  et  ^s/oc^. 

fitAh^*^  Vind.  Carn.  Rag.  Słayon.  Croat.  brada ;  Bosfi^ 
brada,  bradica;  Lat*  med*  braditiuni;  Rojf*  6pa4ay  60- 
poAa  ,  óopÓARii.  1.,  część  twarzy.  b4ć  ^illti.  Broda, 
aa  któróy  okrasa  męzki^y  twarzy.  Perz.  Cyr,  1,  i8« 
Vind*  brada  ,  ikreuje  ^  podbradek  i  podbradjak  ;  RoJf. 
(IOA6opÓ40RlS  (  ob.  Podbródek  )•  U  mężczyzny  niiaza 
warga  i  broda  włosami  bywaią  obrosłe.  ZO0L  286*  Mło- 
dzieńczyk  on  ,  a  ieszcze  oih'emi  'Włosaftii  gładkiey  nie 
okrywał  brody.  P.  Kchan.  J.  245.  -  Brodą  ziemię  ryć, 
poledz, .  ginąć,  umierać,  Itttf  ®U^  brileft,  umfommeft. 
Tam  nasze  siły  fiarte^  a  co  irprzódy  Grozili,  tych  tam 
ryfy  ziemię  brody.  Hor.  i,^iS.JCobl.  Tam  męztwo  ftarte, 
%cl  co  grozili,  Krwią  oszpeconą  ziemię  brodą  ryli:  ib.  ^20* 
Min,  solum  łśtigerę  mento.  ^  $,  2^ ,  Broda,  włosy  wytoałe 
na  brodzie,  het  fdatt  (atlf  bfOl  ^tnne>«  Broda  wyrafta 
od  dolney  wargi  na  szczęce  spodniey.  ZóoL  71.  W  pierze 
ptaftwo ,  w  miękką  fię  wełnę  owce  flroią ,  Broda  mężom , 
a  ciału^  ich  włosy  przyftoią.  Otw.  Ow.  546.  Broda  długa 
popas4  SA.  Dz.  665«  Brodę  komu  wytargać.  Sk.Dz4^o%t 
Dopiero  mu  fię  puszczać  ięta  broda  farby  ztotey.  Otw.  Ow, 

487.  (ob.  Mech*).    Prod^  goii<?,  bftt  SBart  ftjeerett.  Bro- 

.dy  golenie ,  £cct*  6paAo6pHm'ie  ( ob.  brzytwa ) ,  bo^  IB^U 
bie?ett.  Brodę  capua^^ać ,  bfll  Mttt^^tn  Ufftfi,  Met/. 
6pocHHinH,  ompooiBriaiziB  BOAdcu.  Golenie  brody  ieft 
znakiem  11  Turków  niewoli ;  Ikoro  Janczar  ż  służby  wy- 
fląpi ,.  zapuszcza  brodę,  na  znak  wolności.  Kłok.  Tur.  3a5. 
ledni  u  uas  golą  brody  a  z  wąsy  chodzą  \  drudzy  fbrzygą 
brodę  po  Czeiku  ;  .  tr:beci  przylłrzygaią  po  Hiszpaóftu. 
Oorn.  Dw.  1 1 2.  {  ob.  ftrayżono ,  golono ).  Zygmunt  Au- 
guft  oftatni,  był  nasz  monarcha  s  długą  brodą4  />d^4  UJi. 
i56.  Przeftrzyganie  bifody  ,  podlłrzyganie  ,  zapuszczanie 
większe  lub  mnieysze,  rozmiar  na  kształt  miotły ,  Vracbła- 
rza,  dawniey  guilownokształtnych  nofit^ielów  tak  zatrudniały, 
jak  teraz  fryzury.  i>ar.  Li^*  tb&.  Broda,  wiersz.  J.  Kckan. 
Dz.  i46.  Broda  rozdwojona ,  Boh.  ftflitnfp  ob.  śpiczak, 
ein  6ptei(bart  Przyrzekł  mi  to  na  tę  fiwą  brodę.  Teat. 
-43,  c.  137.  Vfyb.     Rzucić  fię  komu  do  brody,  nayzuchwa- 

Jcy  na  niego  nacierać^  ({((.etnetit  itt  b<tt  SBatt  tuerfeii^  i^tt 

.fecT  angteiffU.  Swidrygayłło  pociął  Jagiełłę  }aieć  ,  zło> 
rzeczyć  i  zaraz  s  oną  furyą  popędliwie  rzucił  mu  fię  do 
brody.  Stryik^  558<   Broda  mędroem  me  czyni.  Mącz*  .Ro«> 


BRQDAĆ2!     ^     JBRO0AW.    ^ 

zumi  nikt  z  brody  nie  ceni,  Teai.  38»  h.  88'  Zegt.Ad.  25. 

Cn-.  Ad,  45.     Mędrzec  brodą,  nie^  uczynkiem.  Mąoz.  Broda 

iak  u  proroka ,  a  cnota  iak  u  draba.  Ryt.  Ad*  5.  Fot.Zac, 

bi4  (Cera  iak  udworoka,    cnota  iak. u  hayduka.     Foftać 

święta ;  hayduckie  sumnienie  ]<   Jeszczeć  broda  nie  urosła. 

Cn.  Ad.  5i9^  (przed  laty  rozum  rttiiki ^. porówn. tpiokty^)^ 

Vind.  bradinfWu  i   męztwo  ,    mężność.      Frzysi:    Croat. 

Vszaki   śzYoju  bradu   gladi  ,     Yazaki  -szyottu    bolye  radi 

i  każdy  naprzód  myśti  o  sobie;  pierwoy  Sobkowi,  p<||ym 

Dobkowi  ).     b. ,    Broda,    znak  iłarości  ,    Aary,    ftarsec  , 

ajart,  ©rrtubatr,  5llter,  ^retf.     SpyUm  dziadziny  mile: 

moia  śliczna  brodo,  znać  !^eś  fię  utrudził.  Nar,  Dx.  3,  17. 

c. ,  Broda y  brodacz,   dużą  brodę  maiący,    fin   @ro$bart| 

£ang6att.     Broda  i  brodaty  ,    brod&c^  ,    tylko  go  htodz. 

*^e^L  Ad.   24.    brodą  floi  ,  broda.  Cn^  Ad^^b.  -     J.  Kozia 

broda,  broda  kozy,  kozia,  bft  ^att  etnet  ^Uge*-     Boian, 

ziele    ob.  Kozia   broda  ,    Sora6^  1.  fosac^il  I^«b0  foąI(|C}a 

brObtf .  -     Chym4  Broda  Jowiaza ,  kosmjT  z  <5yny  topiącey 

fię^  przyrafłaiące  do  szyi  bani^   Krumi.  4o3.    (barba  Jo- 

fi>,-    $^Bardysz  z  dwiema  brodami.  u8o/e/'.  137.  (z  dwiema 

Oftrzami  ,    Bo/i^btUbańce  ,   fefera  ttahUta  ,     «*.   barta).  -B 

BrOda  wyspy.    Bot.  34.    (szyia    w  morze   wychodząca) « 

9RODACI£C,  niioA.  nied*,  Jtbrodacie^;  d&hi  brodatym  zo- 

Ąawać,  brody  doflawać;   RoJf.  6opoAani'&ia& »    ofiopo-^ 

Ą^m1bmh\    Kinc/.  braditise*,    Croil^  bradatiti  5    Cor/i.  bra- 

dujemy  einen  SSatt  befommen,  ttMmnbar  mtbtn*    Mio* 

dzieńczyk  ,  który  iuż  brodacieie^  Mącz,  ( ^b.  okrsos , 
śpiczak).  Czemu  biategłowy  nie  brodacjeią?  Sak.  Pr 4  11* 
BRODACZ,  BRÓD  Ali,  a,  m.  1.  człowiek  z  wielką  bro- 
^1  fin  €ytO$(att;    CrOat.  brada s;  ĆTar/z.  bradaąh ;  Sorad. 

1.  brobaci ;    RoJf.  eopoAa^-    -Brodarnia  ,  i ,.  i. 

Slovac.  btabariKI/  tonftriaas  bar  Wier  nia,  bif  ^^tbUt^ht* 
BRODATY,  a,  e,  brodę  maiący  ,  bdttlg  ,  gfl4rtft; 
Slo9.  btitbatę;  Croat.  bradat,  bradaszti  Botn,  et  ILag^ 
bradat;  Carn.  bradat  ;  Sorab.  1.  btobate  ;  R<{ffi  6opo- 
AŚniiiiH,  6pa4ainiiiK;  Kmof.  brsdat,  brsadoviteaL,  bradasii, 
bradaft;  (Vind.  braditen  i  męski).  Kfiążę  Szląlki  Hen- 
ryk przez  trzydzieści  lat  .brodę  wzdłuż  <a puścił,  i  ztąd 
brodatym  nazwany      Krom^  335.     ^fmti($    5ff    StitW^ts 

.  Mądrość  przychodzi  z  laty ;  acz  nie  każdy  ieft  mądrym  bro- 
daty^   Cn.  Ad.  463«  (broda  nie  czyni  mądrym)..    ElkoJap 

.brodaty j  a  Apollo  bez  brody.,  Wargi  WaL  10.-  Foehoda.r 
hrodka^   IrOdzintl^brddziJko.        .*    . 

BRODA WCŻANY,    a,,  e,   tjrczący  fię  hrodawet,    SSuti 
if n  i  . '    Ziele  brodawczane.  Spicz,  45.  ob.  BTodawnik. 
BRODAWCZATY ,    BRODAWOZA6TY  ,    4,    «,   prf<na 

brodawek,  watśls,  »ott  2Batjfn;  Sorab.  1.  br0bao!atć ; 

Car/i.  bradoyizhail ;  C/oo/.  bradairicbastt ;  Rag.  faradaricjaft  i 
Rt3jr>  6opOAaBOHHBiH ;  Etcl.  6pa4aBHcnihiR.  Bi^aw* 
,  .czai]»go  aJbo  parchowatcgo  abo  kroftawego  Aie  przynieś 
fiecie  Jehowie.  Budn.  Lewit.  22,  ^2.  (guzowatego.  Bibł* 
Gd.).  BRODA\VKA,  i,  ż,,  BRODA WECZKA  ,  i  ,  *- 
żdrbri.,  ftwardziała  wyniosłoś  na  ciek,    bif  i^ArSf  /   ^^^ 

iffiórad^en ;  Sorńb.  1.  btobamfd  ,  ^rtobwfa ;  Sorab.  2- 
(robola;  Sio9.  brabowi^f;   Boh.  braboiokf^  brubAwidk; 

Vind.  bradayiza ,  vradaviza  >  Carn.  bradoyiza  ( a  bradk  . 
cuia  perucae  pUrumcut  in  mento  apparent  ,  ut  Gtr^ 
SBitrJf  a  tBatt.  M,  a  S.  A.^  Rag.  bradaWza  ,  pdhTita, 
pupcich  ;  Siapon.  bradavicQ ;  Croat.  bradavicza ,  bradarka  ^ 
berdavka$   iło#/i«  bi^adarięa,  bradavtd^  ^.  pupdccb'}   R^ff^ 


tópOĄimttii  69p04iinMka;  £ccA  epa4«BKa.  Brodawki 
ma  xfk»  abp  gdziekolwiek  b^ce.,  tp^w  ruciany  acSk. 
iC^r.  539.  Lefcarftwa  na  brodawki,  /faiw.  5/(.39i.  S/etzA. 
FetL  6S,  Brodawki  ńa  |ialc^cb  noinjrcb  óó,  nagniotki, 
•  ttdcilkiy  kurso  oka.  Syr.  1099.  Brodawki  ir  fiblcu,  £rwa- 
wmioe.  ^^r.  ii;  Brodali^ki  a«rwowe^  aubteine  nitecski 
nerwifta  w  kupkę  nlóione,  pupilla^  h^r^ęat.  Krup.  a.  7.  - 
^ig.  morai.  brodawkni  plama,  wada,  prayWara,  ale,  etn 

fMttu,  S^ler,  Subel^  9ehtt^tn,met,  9(iiftot.    Same 

cnotjrn^fiicobbHcainjr,  Ckcfto  hu  głaltkiejr  twaray  bto- 
drdci  upairnaam.  Zaó,  i3,  65i  MHy  Boicj  iak  lia  ńas 
bies  aami  dalemy^  A  wisayacy  s  brodawkami  na  iwiat  fic 
todsimy.  Zo3.  8,  331.  .  Przjrsrpwia  dbodai  niewinne,  b% 
inowie  iudakiey  to,  co  tifedawfa  dafii.  ^oh.  66,  666.  - 
}.  a.  Brodawka  pkrfiowa ,  cyckowa^  bie  fiBntfłloat^^  Jtąf' 
nsCmbaa  ,  mMme^KMi  Brodawki  ir  ^codkn  cycków* 
Jiireh.  4n,  3 ii  wyniefiańia  okrągłopodfugówate  ,  okoto 
ftaanwe^  JCrup,  n,  345<  Óusiki ,  ż  Wicdu  nMWflSw  iku^io- 
n«,  mleko  wytryikaiące,  u  awiersąt  Indsióm  podobnych 
«oWi4  fic  brodawkami.  AiuĄ.  Zw.  ^,  4^^  (^oi.  Cyc^  pro- 
teie^ ,  wymię J.  Czcftokrod  u  białyćbgłdw  po  porodzenia 
brodawki  fic  kryią.  ^^Cf«l.  F^d.s^i  J.  3.  Brodawka  źrae^ 
liięca,  Hippotaianea.  PUri.  Ił,  JV.8,4i,  nieiaki  kalek  albo 
tetucska  mięaa  na  csela  dojiiero  nałbdaoflcgó  araebiccia  | 
która  maciorka  iWykia  aliadwsó «  iako  ie  ikiitó  xxtfidzu 
Powiadaią,  ie^csarownioe  tego  jiilna  $9^-^  a  md^U  tego 
dbftać,   wie&ie  caary  a  tym  ftaynią.  Mąćz.   fin  @tó(t«eii 

pm,  b^  hii  mtut  ^m  m  Stópfe  mtt  oiif  Mr  tó^lt 

Magm  fOBeti.«     4.,  BhMławki  abo  cycki  na  gardzieU  pod 

bayią  kosom  wiasące.  Afącz.  hit  idn^eUbe  ®ttrie  atii  featfe 

•rt  pif  gnu  Uwaiay,  aby  kosy  ku  cboWaniri  dwie  •bro- 
dawce miaty  pod  brodą  ^  ieko  cycki  Iriaaące.  C^Hć.  665. 
Di4  Hiti»,  1,  ia8.  BBOBAWIKIKj  a,  »?.  ciek)  któ^gó 
^ak  ipnedW  broda«dcom  ikuiec»iiy.  SieH,  6ił   C/i-^M  164* 

&Nt|ettfriiit »    tirtii  «otinctitvtrber  {    i»dA.  htahome^Hi 

Jlo^  GopOAaBBiłal).  oA»  filonecsnik ,  nawrot,  podrdinik 
^odawcsaty.     a.)  Brodawnik,  kamiej^  drbgj ,  Mymtciiui 

Plin.  H.  N.  37,  10.  ket  (feónltenftete,  Cw.  T/n    BRO^ 

l>AWNIKOWY  i  a  ,  e ,  należący  dó  brodawmiku  śiela  ^ 
IBinrtMmtt  t  ^  Bit>daW]iłkoWe  nafienie  brodawki  traci; 
Sfr.  i63o.    ^BROtKJOLACZ ,  a,  a,  w.    ♦BkODOGOLj 

a,  w.  goiwwjbrody,  bir6d^  gbiący,  bft Mttfcieeter ,  Jloj^ 

6opo4o6p'BH  y  l^/wcTi  bradbb»ivea  ,  briTcs  >  bradobrina^ 
C^n.braaobryvs^  CrdaA  p^abrijaoh;  Sicl^acittAit ;  £oh. 
.ftfiffti  Sfapon.  briaca).  insik  cyniUki,  intoa  brodgo- 
laoze ,  co  fif  tytto  myciem  a  gai^btowaniem  bród  1  głów 
ab0  wyrywtlifeto  aębów  bawią*  Syf^^^^S.  6A.  Baiwiter^ , 
fasieb&ik*  f^/J^itfl  6op04o6piitiTi>  bródbgolenie  ;  6opo** 
Ao6pstnHkiu  brodogolny  ).  BRo1>K:a  *  i  ,  i.  BRO»- 
BBCZKA ,  i ,  i.  xdr6.  nseczowptiJiii  Brbda ,  ktt#  jt(lttl(^etl  t 

rit  ItikH  ^Itim;  M  Mtt^eii^  i?łit  ttefurt  8«rt{  j?oA* 

mbi<f«$     i(4^«  bradłzsaj   Ao*>i.  bradica ;  (il^  Copo- 
;|Ó8ka  gatunek   fiktary).     Uoałowafa  obli ,  i  ^asaceąc  pod 
Wódki,  Z  n^wnym  płaeaem  jcb  tuM  matka  ni esabe^iliwa. 
£r*>^.  Aó.  201.     Ł«cbcą  iejr  pod  bródkę.   Pot.  SyL  39.  -. . 
Kwiat  ten  wifi  iak  bródka  iaka  a^dziwa.  Syr,  i  43^.     Zielb 
Itosia  Bródka  ób.  Kotu      n,)  Bródka  podkowy  ,  gryfta , 
Ut  ftrtff  «iif  hm  iMrffrtt  ket  f  fetkfi    Bk  koni  ciągo- 
%rycb  aa  podkowaeb,  próts  EWyGaayify>c}i  CclóW,  ma  l^dź 
Itti  prsodate  bródka  lit  l^opyibsagit^ą^'  *  (ad-Hią  tcl  trzeci* 
Tom.  h 


BROfiK.  ^  BR0D2. 


16^ 


JTui.  Ż«r.  i,  187.  Cele  na  podkowach  ,  abo  bródki  iimą 
óftrseyaze  bydi  mAią.  ibt  i8a.  .-  b.^  Krótki  kawałek  fóty^ 
óaadsóney  profiokątnie  w  tłuku  iniyna  bróchó-wego.  Jak, 

Art.  Z.  386.  ket  Sb9Xtę  ML  kem  ćr<imt>fet  iti  ket  ^ufoet^ 

BRODNIA ,  i  4  i.  gatunek  fieci  it^iey ,  s  J?o^  fepOAan*.* 
niewodem  lowiĆ  ;  eltlf  ^XX  SiWtttC*  Bydlęcy  złodiie/ 
*og{owią  i  łycźaną  brbdnia  łowi  ^zrsiobki  ,  bierze  koc !y , 
barany,  ^winie^  Kion.  Wor.  19.  .  Fig,  Czapla,  chociai 
nie  ftawia  więciersy ,  Kiedy  swą  brodnią  oa  bn^egu  rozsże- 
tzy,  Wyciąga  mnóstw6>ryb.   JCtoh.  FI.  ii.  4. 

BRODNICA,  y,  i.  od  brodu,  miafto   i?ruś  zachodnicŁ  ,  kle 

etakt  ^itmm  ta  aBeMe«*^«-    BBODNlczANtN .  ą , 

w.  s  Brodnicy  todówity  ,  ciU  Śtt«f  ttttgtt.  BRODNI- 
CZANKA^  i,  L    sBroOnicjr  rodotrita  ^  eUe  6tfApl^Ut5 

getitm. 

^BRODOGÓL  o3.  Brodgólacż. 

BRODOWiNA,  y,  i.   tnieliana  4    piaścsylłA  wynioslo^^  i^ 

tzóce ,  eitie  ĆttHkkanf  Tł.  dne  ttatf efe. 

'    BRODY  i  -  ów,  tickh.  mh.  miafto  baiidlowne  w  Galicyi* 

fcrók^ ,  eliie  i^dnkei^ftAkt  In  ©itHideii ,  imię  ma  6d  brodu 

czyli  ^ciekn  wódy ,  pi«y  któryiii  left  poloione*  A>c*.  Cr* 

śtf  p,  154; 

BRODŻCA  ł   y  ,   m;  fiROt)ZICIEL  ,   k  >   w.  brodzący* 

zwiadom  bi*6d<efak  i  bi'odów,  ńn  SDAtet/  ket  Me  ^ittteli 
ktor(ktb«tet ,    ket  kle  Ctitten  lehiit.     (Mii/jf:  Kamt^at. 

epOAHAłiBHKl) ,  CpoAOBiHilKlj  drog^  prżes  ^nieg  toruiący 
łowiącjrm  sobole;    Roff.  epOA^^a,  Włóczęga,  tułacz,  pO- 
Wfirioga;    ViM.  brbdnik  naucltrut  )i     Btodica  doświa^* 
-  fckóny,  scitut  yadortłm.  Z(tbri  O^i  iiio* 
BtlODŻIC,  AaM,   tr*y  fclóte  krzyle  w  tróyk^t  ułoione. 

jkurop.  5,  84  eta  flB«|?peii.         ^  .    :  ^   . 

BRODNIC  j  czyn.  riUdók.  bmąd  ,  p5  ^dsieJub  inazey 
*ickHi5niCćhbdzi«,  ttdtellj  Boh.Wt^fMM,  MoUt  fe^ 
kfOWwam  (Boh.  Umtii  konie  pławiO  \  Carn.  brfifti, 
bH^dein;  £ecl.  6peAy.  {Rójp^^śaabi  ftpWy  »  Cp^-' 
ApiIiiŁ  ,  wlec  fię ,  wWfczy^  lię ,  CpotoJW^ ,  OpoABeą  tu- 
lactwo ,  włóczęga.  Carti.  brófti ,  br^detn  y  Wrodem  stjriA-^ 
iizH  fundum ,  ff-atttfrśłarł :  Ao*m  ^rtf«^  Vi/irf»  brs^iti , 
Łroditti,  brOdariti  nauigafB  ;  Brodzik  źAsRog-  Bosti. 
Cdrh.  ganti  0b.  Oać,  Ja*)»  R*Aa  byU  laUtn  awryacfara , ' 
ieią  każdy  brodzik  mógł*  5*.  Z>x.  791*  (W  bród^  prze- 
bywać, knrc^todtetl)*  Brodkiii  wckrwi'p6  łamekolan** 
Auszp.  122.  We  kt^  chrkeiciafiflęiejr  do  i»ti"b»^««ł* 
Sk.  Hz.  170.  Prz^słk.  Vrit*jr  ihi  kaczko,  tfie  brodząc* 
By*.  Ad.  71*  (baz  fat jrgł ,  bez  zmabtania  fi^i  <»  dżłkich 
kaczkach  na  bagtiachi  Zyft  goto-wy,  befc  pracy  ^  befc.tru- 
flti,  ©eittan  O^He  TOiłk«)*  *«*«!»  prawdę  mówi  królowa, 
nie  awodząc,  "Witay,  oba  polnyśtą,  i  kaczka  nte  brodząc. 
Pbfi  Arg.  -jbf,  -  TrbLnfl  Jesfccfcc  na  óW  cfcaa  if  woriu 
Odważne  nawy  nie  brodziły.   BArdz.  Tr.  145.  {nie  ieglo- 

Wały,  nie  broid£i!y  ponicfa,  fte  kttt<kfut(^teti  tio<b  iii<6t 
fcfe  CWeete  ).  J.  -^fe.  brodzie?  w  czym ,  w  grzechach  1. 1.  di 
tapuszczać  fię ,  feagfębiad  ^ ,  itt  (Sfttiketl  II.  f.  19.  lOAtetl^ 
Ludzkie  grzechy  tłumili,  a  sami  W  nich  brodzili.  Sk.  Dt. 
I059.  Nie  ma  api-ca,  by  w  takiin  okrucieAlłwie  brodzik 
Tent,  46,  d,  ia.  W  rozpuftnoici  do  szyi  brodai.  Sk.  Dk. 
686.  W  nfeprawo^ciach  ai  pouaży  brodzą.  Chróid.  Job^ 
Al.  W  oyczyznie  wedJng  fanta«yi  aWóiey  dice  brodzid  ^ 
tady  nie  ałucha  nic^yicjr.   ,S^dr*   Kor.  C.  2.   ( ob.  proftp 

aa* 


t.7« 


9ItODZ.     -    BROIĆ. 


brną^).  Gdy  kasnodsieia  w  g!cboko^i  pisma  limdsit, 
^{lichacse  go  ni»  arosumieli.  Sk*  Zyw.  i,  59*  b.,  Brodzić 
w  c^ym  y  brnąć  w  czym ,  opływać ,  obfitować ,  im  iMtU 
f(nf  %4kt%,  Waten  Ul  etmil.  Brodaić  w  doIUtkach ,  w  ho- 
norach.  OJf,  Wyr. 

BRODZINA  ,  y  ,  i.  broda  niegf  fta  ,  nie  tbyt  duia  ,  eitt 
flh^t  Wtn  ,  VlSĄt  %X9^tt  fd9tL  BRODZISKO  ,  a  ,  /i. 
pmyganiaiąc^  broda  azpetna,  nieforemna,  fitl  tmgcfdftltfd^^ 
fet  ,  \fi^\\^tt  tBort  Croat4  bradina).  Ach  iak  potknę 
brodziiko  ,  o  iak  bnyny  krzak  włosów.  Boh.  Kam:  1 1 , 
478.  Starzec  swoim  brodaiikiem  twarz  mi  szorował. 
ib.  1,  -436. 

BRODŻISTY,  a,  e,  bród  maiący,  brodów  pełny,  Mącz, 
mogący  bydi  przebrodzonym ,  bWTi^Watbar  ^  unlief,  fft^t 
ob.  miałki,    płytki;    Roff,   6pOA09aniVił ,    Slov.  bro^nó 

p$M ,  ttttpi  tnnp^o  httbin  mi ,  brtbnatfi ,  Rag.  et  BQsn. 

Croał.  brodljriT  nauigabilU  ;  Croat.  gazli?  vadabili4  )• 
BRODZISZCZB,  »,  n.  u  osfić  twarzy,  na  którey  broda, 
podbródek,  Hi  Atttit-  -  $>  Broda  powaina ,  fin  ailfe^ns 
(id^et  e^mMiget  IBiUt.  Nurza  w  swoich  łzach  siwe  dłu- 
gie brodziszcze  oyca  swego,  Steu.  Num.  (,  iga.  Gcfte 
brodziazcae  kryto  mu  twarzy  poipwc.  ib.  1,  ^4. 
BROG,    u,    m.    daszek   poszyty   na    czterech  drągach,    na 

ikład  fiana ,  zboia ,  btt  %tW ,  3etm  /  %tvmn, ,  6d^otfr , 

BoA.  bt^  ,  W^  ,  ft9(  Obtlnp  Cob.  (łog)  Sorab.  1.  et  i* 
(fOjnil  gumno,  spichlerz,  ftodpła]^  Bofn.  tsoppa,  flógh, 
pojatta  ;  Cctrn.  kupisa  ,  rcshta  ,  £pma  ;  Roffl  cjiRpAb 
(Rojf.  Ha6pócHraB,    Ba6po€Aai&,    HaGpacueaio  nagro- 

'  niadzać  ,  naiktadać).  Kiedy  gumna  wfzyftkiego  zboża 
ogarnąć  nie  mogą,  układaią  fic  brogi*  Pod  gołym  niebem 
poftawionę  ,  muszą  bydi  w  kształcie  kręgla  (to  raczey 
ilyrty}j  daszkowe  mogą  bydi  równe  ai  pod  sam  daszek. 
Ktuh.  RosL  5,  aa8.     Na  Kufi  u  dobrego  gospodarza  do 

'  czterech  i  do.sze^iu  set  brogów,  na  kształt  iakich.'Vfiei 
czworograniaQo    ftoiących  ^       róinym    zboiem    napełnio«- 

^   iiych,   naydaie.   i^wagn.  335.      Przysłk,  Ma  pełne  brpgi. 

■  Mv  wiele  brogów.  Qjf\  Wyr.  (hogaty).  Lepiey  n&ieć  wię? 
cey  brogów,  niili  złotych  łańcuchów.  P^/T-.^/t.  1 4.     Bróg 

'    diitffifDinny  wazyAko  przyimuie,  niczym  nie  .brakuie.  Cn. 

Ad.  46.  Ryt.  Ad.  19.     Lepszy  brog,  niźli  snop.  Rey  Wiz. 

54.  -  '  Osobliwie   brogi  bywaią    na    fiano  »     S^pOi^tfitl* 

Mawet  fianp  przedąie  fic  na  brogi }  iefi  oraz   w  tym  spo-^ 

'  sofaae  bróg  i  miarą;  dzieii  fic.  na  wozy.     Bró^  o  16,  q  la 

woaach.  '     Phraą.  Na  brogu  leie^,  X^>Ł  co  pod  pierzyną, 

/g..gnufoieć,  wĄhn^XtwX^Vit  liegfH,  ponieważ  wiey- 

.  fliie  próżnia]^  rade  w  zebranym  brogu  legaią,  ie  miętko.  - 

Z  brogu  dopiero  wylazł;    ocucił  fif  *,    ot,  przecici  wilał; 

praecięi  do  czego  fic  wsiał.  ojf.  Wyr.  -     {.  Bróg,  kaida. 

kolwiek  kupa  czyli  gromada  kamieni ,  broni  i  t.  d.  C/i.  Thę 

rin  i^asfoi ,  ie  bet  anfge^l^iirtitte  j^anfe.  $.  Mat^.  kr^iei ; 
conus.  Tr.  fin  9at^ematif<(|et  Sie^tU 

ll\  Brog,  zbór  Luterfti,  osobliwie  dawny  Krakowfki , 
od  kamienicy  w  Krakowie  Brog  a\f aney ,  fin  Ćnt^eri^e^ 
fBettM^-  Nie  byU  kiróloiyie  winm ,  kiedy  bróg  w  Kra- 
kowie po  dwakjroć  burzono.  Fodw.  Sion.  P.  >.  Jakoilmy 
sobie  nowych  minimów,  nowych  zborów,,  brogów, 
boinic  ,  naczynili  ,  tak  tei  ąn^ą  nieszczęście  wielkie 
Foliki  fif  icło.  ib.  L.  ą.  BROGOWY,  a,  o.  należący 
dp  brogu ,  9<tttien  '.  ',  ge^m  ?  .  Bi^ogowy  daszek, 
9RPIG  CMy/if  nięd.  «broić  ,  naljroić,   ppbroi^,   dojk.  zięgą 


«BROIC.     *    BROlf.'  i 
co  tteaynić,  9i^H  tfm,  tM^l  WUm,   flM«  («I(M) 

^ear^em    i^oA.  tropitl ,  (tropitl;  Soraó.  t.  f«ti«nis  \tind. 

hudobuyati  ,  hadufioriti  ,  sabrodHi  ,  dopernciti  $  R^Jf^ 
SJiomaopHina  ,  npoxyAHta&  ,  npoKtaiiJia  ,  CMOintK- 
Hmamft  (Sórab.  a.  (rotf^  trwonić,  marnować;  HoiW# 
imieci ,  brud  3  Rag^  Croat.  Bosn.  Sloforu  broiti ,  Jbroitd  , 
numer ate  liczyć  ,  rachować  \  hroy  nwnerus  lieiba  ,  ra« 
chnnek).  Nie  proszę  wifcey,' ini  broy,  iakoi  aalraoifa. 
Bardz.  Tr.  119.  Zagrodzić  mv  apesobsoić  do  *  broienia. 
ałego.  Ttat.  48,  ia8.  Nie  mciąc  dosyć  aa  tym  ,  co 
pierwey  pobroił,'iesscze  tchnął  pogróikami.  IV.  Pojt.  IV. 

3,  i4i.  Oni  wedle  zuchwałoici  swey  wiele  słego  wolnio 
broią.  Pilch*  SalL  1 74.  Wszelką  niecnotę  gotów  ieft 
broić.  Warg.  WaL  a68.  Co  drugi  nabroi ,  to  ia  mam 
zaftąpić.  Cn.  Ad.  9P.  Królowie  broią ,  a  poddani  poku* 
tuią  ,  delirani  reg€9  ,  plectuniur  Achipi,  Mądrz.  Baz. 
575.  Broić,  srożyćfię,  dokazywać,  szaleć,  MCK^  lnAs 
fijra  /  f Ofm*  Miecz  broi ,  fiecze  a  mordtiie.  Ray  Ap.  34. 
Patrz ,  iak  broi  srogie  morze,  Bardz.  Luk%  %S.  -  Broić 
a  którą,  niecnotę  popełniać,  ||n|tt(^t  ttt\htU.  OS  ^y^-  * 
Broić  nad  kim ,  dokazywać  nad  nim ,    wydaiwiać  a  kim , 

paftwić  fię  nad  kim,  «it  etoem  gtonfitt  nmie^tt,  wit  i^ni 

i^etnm^flttfm*  Gotowie  we  Wtoszech  z  Rzymiany  biyiili. 
Stryik.  187.  -     BROIĆ  fic»   ztdmA.     a.,  Bczosoó.  broią » 

man  ttńH  llnfugi  mott  Mt;  ei  witb  Itnfng  ^ctrtdei* 

W  paóftwie  tym  wszyfiko  dziwnie  fię  bioi.  JUy  IVia.i65. 
§.  3.,  Brpić  fic  ,  osobifi.  saaleć  ,  wćoiekać  fię ,  t^lfn, 
Mtk,  Wit^eu-     Gdy  fię  broią  paapwie  a  ludki  mordoią, 

"  To  ni^rwiększe  korzyici  w  ten  czas  diabli  csoią.  Rey  Wi** 
168.  Weyirzat  potym  ku  górze  a  chmmry  ^^  broią » 
Roztargnione  powietrzem  ,  nu  poty  fię  dwoią.  ib.  i65. 
BROICIEL,  a,  m.  1.  broiącyco,  zfarodzjeń,  bft  Ctifitrt 
bfi  \inbA{i\  Sąrab.  1.  flir|etlfr;  Viad.  hudodelnik.  do- 
pernfshavez;  R<iff.  npojtśiHiCKb ,  aanuiDAeiutiiab  (So-^ 
'  rab.  3.  ^Oi^t  s  n^amicjel  ,  rózrsutnik-,  Croat,  broitel, 
brojnik  9  numerator  liczący,  rachuiący).  Nie  ntaicia  69 
broioiele  niepjj^AWoici.  Budn.  Joh^  34,  33. 
Pochody:  zBrpdnia^  zbrpdzietk 

*BROK  ,  u.,  m.  (z  dawn.  Niem.  btK  SBt0<f ett  ,  Sroiff) 
ssrót,^(f  Śd^rOt*  Nie  ftoi  za  to ,  na  drobne  ptaki  otówia* 
nym  Araelać  brokięm.  Naw.  Si.  983.  Co  aa  aatąika 
a  fuzyi  brodem  ptaka  zabić?  Por.P«ca.3i5. 

BROKAOYA  »  yi  »  4*  JtaL  broccato  ,04//.  brocard;  ma- 
terya  ,  złotogłów  ,  bet  $Br»Mt»  Tr.  Boh.  prof«t;  Cor/i. 
abad.  BROKADYOWY  ,  a  ,  p  ,  a  brokadyi  ,  l^rOM^  ^  • 
Boh.  pAt<tt^Uri.  BROKATELA  ,  BRUKATRŁA,  BUR- 
KATBLiiA,  i,  i.Jtal.  broeatello;  nmterya  podpbM  do 
-  brokadyi ,  ienp  podleyszą ,  matarya  dychtowna  a  po^rłoki 
iedwabnęy,  bo^  tBrtCatelL  Brukateli  łokieć.  JriJU.  CeU 
lAt.     Od  burkatelli  Weneokiey  róiney  brby,.,  Voi,  I^ąg* 

4,  356.  3.,  Kamień ,  od  nie|:tÓry«}li  między  fiammy  po* 
Uczony,   cze^wottiawy  pot^  9  iółtemi  .aiąmsi|ii«     JfiuJL 

Kop.  3,  63.  t\M  %tx  c^t^n  ^orptirl. 

BROKOŁI,  ^  ego»  {».  odmiana  kalafiaisa.  KM.Dik.\y^\m 

Kluk.  Rosi  ]«  ?i4.  eine  ąn  $dUmmf^ 

fBROA(A  op.  Brama. 

BRON,  i,  a.  w  ogólttoćci  k^idg  rzeca  sluią^  do  obrony^ 

fAMTe^  ffiilr;  Sorab,  f. /etą.  Nmi;  Roh.  it^Ur  )lim, 

^9%t  Si09.ittHf  Vind*hnnr%y  orosl»)f»  ( Ccr/i.  bimn ; 
Rag^  luh^  f   oiirp^  i  Ralf,  et  JEcff/.,eigAH>  ?   Wojmł, 


B&Oir.    -    BRONA. 

•  Wilia,  JMaift.;  laitaie;  •  liKtoń  Rvff.  pyiK&^,  dp/^E ie| 
Cromi^  oni*je  0^4  Off ^ »  MccL  OpOBJJ  £ .  sbroia ,   broń  )• 
W  tCĘsagólnoIck  broń^    orci,    Aasyw^  fic  to  wasyftko, 
co  slttij  do  ra^onit  nieprayiacięla  lub,  obronieiua  fiebie. 
P^pn  iv- 1.  469*  N#  OelOC^t  f .  bU  SWl^e.     Broń  1  sbroie 
•4  nacsjnia  obrony*   F^ir.  Fol  463*     Dwoiaką  im  broń 
dawali  ,    iednę  »    ki^ąbj  bili  nieprayialcieia  ,     a  dragą , 
Łidiąby    am    fic    bronili*     Fiich*    SalL    17*       Słowacy 
nie  Binfieli  bardao-  aaaaepiać   aąfiadów  ^     kićdy    woien- 
nym    narycdaion   dawali    ogoint^    naawf    broni  ,      dosyć 
saiąc bronie! »  co.  pofiadałi.  6o/»  H^ym.  33i.     Kusaa,  ro*- 
batyna  csyli  wt<ksnia  i  mieca  u  boku ,     to  była  właana 
i  ftaroiytna  broń  Polfta;  którą  dopiero  aa  Ludwika  Wc* 
^erflciego  nań  porauciwsiy,    do  draew  ńc  waięli.    Bieh 
JCr,  a  18.     Rycers  potyka  fic  1  niepriyiacieltm  rosmaitemi 
broniami,  1  kopiią,    a  lukieni,  a  ftraeibą,  a  robatyną, 
ft  aiablą  abo  pataaa^m*   Star^  Ryc  4o«     ^aiaaa,   karabin 
a  pillolety  «ą  bronią ,'  ktxir^y  uiywa  iaada.   Jak*  Art.  a, 
-    456.  Iporomn.  biata  broń)*  -     Broń,    sbroia,     fi|ń(hing* 
On  na  aobiepaaceraa  iadnego  nie  :nofi,  koń,  tairca,  drzewo, 
fe  aaabla,  to  waayftka  broń  iego*  Ftuzk*  D*»  io4.  -     To- 
^iranysa  broni  ,    tpólwoiennik  ,    SSafTettltllbcf  ,    SiX\t%^* 
CMKeraK     z  placaącjrm  wodaem  pYacaą   towaraysae  broni* 
J?mQcłu3L  a,  191*     Robić  bronią,  niywać  broni  nale- 

(śytie»  nit  bfm  ^em^t  $theiten,  timm^^eit  9A9tn,  ei 

tamutct.     z  wielką  pilnością  ncsą  reŁrutów  ,    iak  robić 
l»roitią*    Psm%  85»    i^  laa.     Mieć  fic  do  broni,   pH  bftl 
ttB^ffiM  gteiff tt»     Skoro  pierwsaa  Araź  rozruch  uaiysaaia , 
J  do  sprawy  fif  i   do  broni  miała.    P,  £c^an>  J.  a  a  8. 
Broń  o4  fiebie  rzucić,  broń    poloiyć)  poddawać  ^%^  bd^ 
OCM^C  (trrtfm-     $•  Broń ,   afowo  to  wcbodai  w  temiina 
Biaaatry ,   biorąc  fi%  aa  karabin  1  firzelbę  iof nieriką ,  bill 
Sme^r  ,    Ut  ^araMnet*     Ssylwacby    do  broni    wotaią. 
JCaw.  Nar.  10.  ftt  tuftn  M  ®ewe^r.     Do  br<>ni !  iui  biią 
trwogę  na  odwacbu»   Teat^  44  j  84.     Broń  do  góry.   ^aw» 
^ar*  a36.    RoJT*  *^  P>^i^>  ^r^ń  laa  r^ińic  !    broń  do 
aogi!  ł^.  a4a.     Broń  przed   jesiiczenil  broń  ńc  obraca » 
ileby  Ac^l  byi  kn  sobie ;  podrywa  ńc  szybko  kolba  pod 
lewn.  ramię.   Jl  atr*  Nftr»  a4g.      Broń  w  prawe  ramif  }  i5. 
Broń  w  pfaik  !  broń   na  płaz  dlooj   oiłatnim  bączkiem  ^ę 
rm«ca.  s^,  276.     Broń  aa  umarfyml   broń  fię  rurą  na  dót 
pnewniaca,  kolbą  do  góiy.   i^.  670.  ->     Przysiw:    Dla  po^ 
koi  u  bw>ń  noszą.   Rys,  Ad,  ło»  (Ji  vU  jyacem^   para  bel-^ 
lum).     Day  boie  dobrą  broń  mieć;   a  nigdy  iey  nie  uiy^ 
;  watf.  iby  i3.     Na  h^  dnigi  broń  nofi.  ib*  49.     Całek  4ru- 
(Mmu  zawsze  wszędzie ,    broń    na    fiebie   dawać    będzie. 
JfaAm- Bay,  54.   (oh.  bicz  na  fiebie  dawać).     Nie  moie  ani 
bronią  oddalać  awey  szkody.    Pro/.  Xonr.  C,  5.    ( nic  tu 
po  dzialacb  ,   po  Ibrzelbie  ].      a. ,  i^i^j^.  Broń  naszego  ioł-» 
nierftwa  nie  cielesna  ieft.   5  Leop*  Łijl.  H*  3.    ( *boręża 
nie  #4^  cielesne,  ib* ).     Broń  w  prawie  s  papiery ,    doku-* 
jpenta^  ^aba  broń,  .niewinność  przeciw  mocy*  Ojf.  Wyr^ 
§,  Botan.  Ziania. broń  ob.  Jelenie  oko.  , 

Focjiodz.   dobronić  fify  nabronU Jif  y  cbronU,  obrotica^ 
korona,  rozbronic%  wzórania^ yzbronU,  zabronić;  Aronny, 
Sronno.     Zif  rota  ,  jcbroić,  uzbroU^  roMzóroic^  mbroyny^ 
a.)  BRONA  oó.  Brama, 
a.)  BRONA  ,    y  »   i.    narzędzie  rolaicaedo  wtdcaenia ,    bie 

€gr :  Soraó.  1.  broii4  >  Sorab.  2,  btontift ;  BoA.  (tana, 

Uufi    WtUiibto;  Sioy.  Ir4mi;  iiung,  borona;    Yind.  et 


BftONAT. 


BRONIĆ. 


«^7» 


Carn.  brana  1  Croad  brana  ,  ulaka  ,  aubache  \    Rojf.  #0- 
pOHa,  6<>pOHK«.  Broną  ńę  przewrócone  grudy  z  bryły  ziemi 
rozbiiaią,  perz  i  inne  dziczyzny  a  ziemi  wyciągaiąi  pońanena* 
lienia  ziemią  ńę  zasypuią.    Żelazna  brona,  którą  cięiką  zo* 
wiem,  ma  żelazne  zęby;  drewniana. lekka  zwana,  rol>i  ńę  u 
nas  z  wici.  Xlulk  RotK  3,  118.  JCluk  Rosi.  2,  167*  Na  Ma-^ 
zowszu  brony  maią  drewniane  zęby,  w  Kr^kowikim  ielazne. 
HcŁur.  Sk.  39.     Rolą  włóczyć  06.  bronować,  ikródlić. 
BRONATBK ,  BRONaTN Y  06.  Brunatny. 
BRONC,  BRONS,  BRON2,  u,  iti.  z  frauo»  materya  z  ro- 
zmaitych   kruszców  Zmieszana ,    SBrotl^e  ;    JU*  barb.  tuc  $ 
Croat*  bruncz ;  (  Carn.  bron  *,   Vind.  bron  z  •<,  Croat.  bronze  a 
ruda,  kruszec).  Z  bronzu  bite  medale.   Wfg.  Mar^  5,   37* 
BRONCOWY ,  a ,  e  ,    z  broncu ,  |>etl  $&rOII}. 
BRONIĆ,    herb,    dwa  ielca,  na  kształt  S  litery,  na   krzyi 

uloione ;  a  Czech*  Kurop.  3,  9.  eitl  $Slt|>peit* 
BRONIĆ,  czyn.  nledok»t  zbrontć,  obronić  dok.  bronią  zasłaniać, 
szczycić,  właU.i  niewłaU.^  DCrt^eitt^ett,  fd^tt^ftl;  Boh.  et 
Slovac.  btaniti,  branim,  (Agim;  Ccwa.  brani ti,  brancm, 
brambam,  śav^tim ;  Fi/icf.  branit,  obranit,  varorat,  oba* 
rit',  Croat,  Rag.  Bot/u  brani ti  ^  Sorab,  i.ltfObarant;  Roffl 
..  6opoiuiaiB  ,  o6opOHain&  *,  (^(5paHiini&  ,  no6paHiixiiB 
łaiać ).  Król  niebieiki  ludu  swego  flrzeie  i  broni  odga- 
niaiąc  od  niego ,  iako  od  awey  trzody ,  wilki ,  totry  i  ty- 
rany.  GiL  Katełu^^']*  Sewerus  bronił  cbrzeician  od  ludn 
burzliwego.  Sk*Dz.  i53.  Miłoić  ludzi  swych  pana  broni. 
Tward.  Wi.  5o.  Bóg  broni  sługi  swoie.  Sk.  Zyw.  i43« 
Niech  mi  drzewa  swego  uiyczą  cienia,  Od  słonecznego 
niech  bronią  płomienia.  BurK  B.  3.  Bronić  ukrzywdzo- 
nych. ZbiL  D.  F.  Karol  kościoła  bronił.  Sk.  Dz.  73a. 
Stan  mieylki*^  przeciwko  krzywdom  szlachty  bronić  i  za- 
słaniać. Mon.  65,  368.     W  prawie,  bronić  kogo,  zaftę- 

pować   go ,   eiiirii  t^eftjribł^en  ,    wr  %n\ĄX  tertreteii* 

iLtóre  białogłowy  przed  urzędem  aprnw  swoich,  abo  cudzych 
broniły.  Ytarg.  Wal.  a65.  Jeden  drugiego  broni,  wy- 
mawia^  Cn,  Ad.  $06.  J.  Bronić ,  zachowywać  od  czego , 
zabiegać  caemu,  vot  etioa^  (elDal^reit,  (<;f<tft(ekl.  Niech 
mię  bóg  broni  od  tego,  bym .. .  Zab.  i6,a88.  Kto  mogąc 
grzechu  bronić,  nie  bronił,    pozwala.    Bardz.   Tr.   196. 

Broń  Boie»  @ott  Umufftt,  9ttt  Uffitt,  ba  fei^  ®ott  »or; 

Sorab.  1.  0MniU  ftojo;  Rccl.  omcmyaa.  Broń  mię  boie 
od  tego  szaleńAws.  Teat.  36,  b.  66.  Broń  boie ,  ieby 
was  nie  pokąsał,  i5.  7,  e.  67.  Broń  boie ,  by  nam  nie 
przyszło  do  tego.  Paszk.  Dx.  65.  Broń  boie  choroby. 
JCra*.  Dos.  aa.     $.  Bronić  komu  czego  5  zabraniać ,    nie 

dopuszczać  ,  przeszkadzać  ,  ior(reii  ,  verwe|ircii ,  oet^lits 

beru ,  |lt<(^t  Snlaffen ;  Rag.  brAniti  •,   Vind.  braniti ,  na  poti 
bili,  napotuvati,  pazhiti,  ▼braniti,  prcbraniti,  odbranjti  j 
Corm  ubraniti ;  Ecef.  6paHHinH,  3anpe®aniŁ,    nosepa^ 
njimB,  npemBOU,  He4oaycKam& ;   Sorab.  1.  I9ttarac| ; 
iS/op.  ibramugi ;  Ao/T.  BOsepaMMOi* ,  noaepaHHmB.  Chcieli 
fię  nieprzyiaciele  przeprawić  s  ale  im  tego  Koicielecki  bro- 
nił, i  obronił.  BieLXr.  494.     Raca  ńę  prolbom  mym   na- 
kłonić. Nie  chciwy  szczęścia  mego  bronić.  NUmc.P-P-S^. 
Ucha  twoiego  żebrzącemu  bronisz.  PaJi.F,  i3.     Do  domu 
odiechali  ,    którym  abo  lata  ,    abo   fiły  ,    abo   nicdoftatek 
ałuiby  iolnierikióy  bronił.     Warg.  Cez.  aao.     Ten   miat 
oyca  takowego ,  Ze  mn  bronił  do  dobrego.  PM.  Kat.  1 44.  - 
BRONIĆ  6ę,  zaiwii.   Croar.  brani tisze),  oręiem,  bronią, 
Inb  caya  ^inaayaa  Ikladać  ńę  ,  sacaycić   ńę ,  pr.  et  impr, 

aa  .  . 


>r^ 


«R/)Nia    ^    BRONNY. 


ię  rcl^ąmi  >  nogami  ].  Jak  kto  może ,  broni  hę^  Cn.  Ad, 
9o^.       9T<»^i^  ^C    *  ^&tu    nieprayiacielowi.    Star.    Vot. 

D.  3,  b,    fi&i  9fdfti  ben  Jelnb  ^ertbeiWgen.    Turcy  ni© 

jall  nigdy  ftMttctntj  bitwy  ;  tylko  fic  bronili  obo2«m. 
fiax.Sk.  166.  Tak  ci  (ic  Moikwa  broni  gfftemi  lasami 
Od  naa ,  China  od  Tatar  praes  fto  mil  murami.  Star,  Vot, 

p,  2^  (aasfania  fic  ,  i{t  gebetft ,  d^f(^i&tt  f  geff<6ett ), 
Pron^ć  6c  przed  prawem,    ft(^  9et  ^eri^t  DertH^tgeo. 

Gaią ,  (kora  do  zwad ,  sawaze  fic  sama  u  prętom  bronifa. 
Warg,,  Wal.  a66.  Teć  s%  dowody,  ktdremi  fic  bronią, 
tle  nie  obronią.  Petr,  Ek,  73.  Żadnych  wympwek  nie 
sfukaf;  ani  fic  piamy  bronił.  Sk,  Dz,  4a3.  Bronić  fic 
inową,  stowy^  wymawiać  fic,  oczyszczać  fic,  Cn.i4c/.3o3.- 
Bronić  Gę  koma ,  przeciwko  komu ,  ftawić  mu  fię ,  fi(^  eU 
nem  }1lt  ®el^te feQen. *  fironltam  fic  mu;  lecz  uie  mogtam 
^doUĆ.  ChroU.  Ow,  66.  Nie  bronisz  fic  deszczowi ,  nie 
bilesz  fic  z  gradem,  Ale  pod  dach  uciekasz,  Pot.  Arg.  83. 
Transl.  Jeśli  fic  dluinik  wierzycielowi  fantem  broni  w  dlu> 
fiu..  Sar.  Por  z,  71.  (fklada  fic  fanten;).  -  Bronić  fię 
od  czego  s  zasłaniać  fic  ,  warować  fic  ,  f!<(  gegetl  etwal 
fiettP^b^eit  f  f{(^  b^degeil  f(dj|ńQet|.  Od.  zimna  fię  odzieniem 
wedle  czasu  bronieni.  Sk,  Dz.  828.  -  Bronić  fię  komn, 
wzbraniać  6c,  odmawiać,  f!d^  t9eiAeni,  feUl  ^fyht  ^tlrn. 
lego  prośbie  pokomey  nie  mogę  uc  zbronić.  7>f6,  S.  Af. 
^00.-  BRONICIEL,  a.  m.  broniący,  obrońca,  bet  SeTs 
tbeibtdetf  iBef(bA(er  ;  Rag.  et  ^om.  branaz,  branitegl; 
Croat.  branitel  ;  Vind,  branik  ,  obrarnik  ,  obranorez  \ 
J^pA.  M(t«»«te(;  (RoJJ,  fipaHHineAB  s    Iźyciel,  ganiciel). 

BROrJLBCZKA ,  i ,  i.  mała  broii,  eltt  fletne*  %mtlfC,  eitt 

®et9ebt(ben.      Rany  nie  rohatynkami  ,    albo   iaką  Grecką 

-bronieczką  zadali  -,  ale  haniebnemi  oszczepami.    Falib.  FI. 

81.     BRONIENIE,  BRONIENIE  6c  ob.  Bronić,  Bronić 

fic  ,  ob.  obrona ,   tiąi  SOet^beibigen  ,  bie  93ertbetbtditti9 , 

!Bef<bAQP9/  9)ęnoabrtlt|^ ;  iRag.^t  Botn.  braniteglftro , 
bfanaj  CrpaA  ' branit^a  »  opieka).  *»BRONIONOSNY , 
ą  ,  e  ,  noszący  broń  ,  tpafTenttaneilb,  Bronionośna  Hi* 
nerwai  Otw.  Ow.  678,     BRONIU^,  i,  i.  mała  Woń,   etii 

fleine^  0et9el^r,  eitt  ®ei9e^t(beit.  Pot,  Jow.  a,  49.-    1.) 

BRONNY,  a,  e,  zabroniony,  zakazany,  niewolny,  Rojf. 
9036paHH]kiH ;  {Rojf.  et  £cc/.6pdHHUa  woienny) ;  vertl^ebt(/ 
lin^elffaał,  uneffaubt,  Xłok^  Turk,  i85.  Uronuo  Przysik. 
nie  godzi  fic ,  niewolno ,  e^  Ift  tltd^t  erlotlbt  To  nam 
mówić  wolno  ;  wam  zaś  bronno.  Pilch,  lift.  Sen.  5,  a8o. 
Niebfonno  »  godzi  fic,  wolno,  ei  i(l  etltfttbt,  U  <lebt 
ftev;  ^^Jf\  MCBOsepiH^o.  Dobrze  myślić ,  nikomu  nie^ 
bronpor  Pilch,  Sen,  HJl,  3a^. 

a.)  ♦BRONNY  ,   a,   e  ,  bramny  ,  od  bramy ,   po  dawnemu 

•     brony,  Wot  s  ,  ob,  Bramny. 

3,)  BRONNY,  a,  e,  należąca  do  brony,  narzędzia  rolni- 
czego, bronowy,  (Sgen  s  >  Me  Cgf  bettefetib,  jur  C^e 
gebóirenb;  Sorab,^\,  btonfPi:   Rojf.  eopoHOBMi?.     Koń 

bronny ,  parobek  bronny.  Off,  Wyr,  -  BRONOWAĆ  czyn, 
niedok.  rolą  włóczyć,  egetl.  (ob.fkr^MC^  wflcopywać 
zadaną  rolą).  Sio¥ac,  ^tMvii ,  lWUbx%\\  Carn,  branam  ; 
Hung»  boronalni;  Croat.  branim,  branati,  drafim,  ula- 
chim,  zubichim;  Roff,  RopOHOBamB,  ^0^02A«mh  (ob, 
broździć);  i{^^.  razgr^niti ;  BoA.  foUcett;  Km</.  sbrano* 
Tlazhit,  lazhiti;  Sorab,  i.  tocitc^.  Bronuic  na  ukos,  po- 
*  prsek  brozdy,  Cn.  Th.    Bronowanie,  wfócaenie,  h^i  CgeHf 


3R0N0W.    m    BROZDA. 

Ąojf.  0opdM6ji,  Boh.mliiitś,  yiruh  UA^BJm,  *  IRO*- 
NOWNIK,  BRONOWŁOE,  a,  tń.  bronniąey,  ^óe^k,^ 
Croat.  branacz,  Tlach,  ulaahitel,  Tlachlr;  Hung.  botoc 
naló;  Rag,  razgriknitogl ;  Boh.  wWrc;  R^ff-  Ck>pOHn»- 
j^ulA  ,  6opOHOaaxt]Bual3 ;.  Med.  CpoiiBaneJLi ,  Gopo^ 
BBmeA&,  6opoHn|iiRl) ,  6opOHHXBl>,  bet  €get»  ffger^- 
f tie<bt»  Bronowłok  s  chłopca  wyraftać ,  parobka  iub  du- 
l-aftać  powinien ;  toa  bydi  w  lieya^ych  robotach  parobkowi 
pomocą,  b^oni^  wlec,  iąd  i  t.  d,  MUdkRoei.  3,  i»t.  (oir 
poganiacz,  podparobciy )• 

BRONS,  BRONZ  ob.  Brono*    BRON8ZTYN  oft.  Bnmattpu 

PROSRIEW  ob.  Brzo&iew. 

BROSZCZ,  u,  m,  obszycie  na  spodzie  sukien  biiJogłowIkich. 

Me  Cinfafliiiig  nni  ben  (Kanb  bet  SBeibettMe*  7>*  Spód- 
nica B  broszczem.  ib.  {ob,  Broiec). 

BROSZURA,  y,   i,    BROSZURKA »  i ,  i.  idrbfu,  s  franc. 
^fiąiecBka   niegruba  ,     zszyta  ,    nidoprawna  ,    eiVf  9C0s 
^Uf  Roff.  mempiĄKu.    BROSZUROWAĆ  czyn.med., 
zbroszurować,.  pobroszorować   cfo^l.,  zszywać  kfiąiki  alla' 
rulUca ,  bt9fl^fteit*     Broszurowany  Roff.  nb  ineatpaAtxb. 

BROWAR,  u,  iff.,  BROWARNIA,  i,  i.,  budynek,  gdzie 
fię  piwo  warzy,  ptwowarnia,  mielcueh,  (z  Niem. SBcmieilr 
HoU.  brouwen),  ba^  IBtdttban^;  Sorab.  a.  btlłb^;  Croat. 
pirarnicza;  Rojffl  nRiiOBapuH;  Vind.  olounia,  olooniza, 
olouniahe ,  orania ).  O  browarze  caylt  flueloncho.  Swiii. 
Bud.  a  64.  W  browarach  piwo  robią.  TWard.  Wł.  i6o.  - 
Czcfto  browar  ?  gorzelnia  ,  palarnia  ,  StfiniMti^  ę  ^ 
9tatttlOeitt  gemiU^t  I9irb.  -  Browar  winny,  dom,  gdzie 
fię  wino  prasuie  ,  ble  fSeulfeltet.  Cn.  Th.  -  Przy  ił: 
Kto  w  karczmie  ałaiy ,  w  browarze  mu  płacą.  Dwór.  £,  S. 
Jakbym  wazedł  do  browaru,  pełno  *^gomona,  pełno  krcyko, 
wrzaiku  ,  rwaru.  Pot,  Poez.  363.  Tu  na  iwieeie  iak 
w  browarze  plugawym  mieszkamy.  Rey  Wir.  169.  » 
5.  Browar  $  azynkownia  ,  filte  (S^enfe  ,  t\»  t^flJM. 
W  browarze  pr«efiaduie.  '  Offl  Wyr.  (piiak  wierutny). 
BROWARNY,  a,   c,   tyczący  fic  browaru ,   lub  gorselni, 

!Br«!tbatt<  : ,  $Breitlib<tif#  - ;  R^ff'  naBoaipHUH ,  bbbo- 

BBpeMHU^.     Browarny  kocieł ,   nnr  którym  piwo  wirz|. 

Syr.  945.     Ogień  browarny.    Torz.  SzA.  61^     Kadai ,  ko^ 

ryta  i  inne  narzędzia  browarne,  do  warzenia  piwa  naleśące. 

Szczerb.  S<tx.  i4i.'    Arenda  browarna.  A»  Zam.  -SS. 
BROWY,  a,  e,   od  bru   {ob:  Ber)    (Boh.   betMI^)^  W 

9etU^*      Browa  ałoma;    Vind.  berenisa,-  beronsa. 
BROZA  ob:  Brzoza. 
BROZDA  ,  y,  i.,    BROZDEC^A,  ł,  i.   zdrbn.  »  ifob^ 

ziemi  w  oraniu   między  skibami  ,    Me  %Viti^  i   Sorab*  u 

W}^^  t  |»rec)tifc|a ;  Sorab,  a.  brofba  $  Siovac.  btatb« , 

rO|bor«  ;  Hung.  barizda ;  Boh.  bril)b«  ,  bt«|btćf 4  ,  ff }« 
bor  ;  Croat.  brazda  ,  razgon  ,  falog ;  brazdicza  \  Rag. 
•  brdzda  ,  brldiza  *,  Carn.  brafda  ,  ro(6r ,  posrędk  \  Botn* 
bruzda,  brazdJca;  Yind.  brasda,  braadenfza-,  Botn.httJ^ 
da,  gribglja,  rrrHła,  jarak;  J?o^6op08Aa,  OpaB4^,  60- 
po3ABA  •  6opo84ó^Ka;  Eccl.  f5pa^Aa,  óraec.  nfaeh^ 
Lat.  porca,  (a:,  Rojf.  et  EccL  6pOSA^  s  uada,  mata- 
sztuk  ).  W  bfozdy  pługiem  poorane  roztrząsnął  siew* 
Otw.  Ot,  106.  $.  Brozda  między  sagonami,  rowek,  do 
ociągania  wody,  wodociąg,  bU  SHtffetflltcbe ,  0t4n|fkn 
<^ei  bfe  6<bełbf«bte,  Dbb.  bet  ©tWlIg.  Uczynił  naoko^ 
ło  ołtarza  iakoby  dwie  strudze,  aby  woda  mogła 'zbie* 
gać.  1.  Lep.  3.  Reg.  18,  6a.  (na  dwie'bcozdy/  3.  Zeo^.). 


9»ff,  piratiMi.  '  %»   fig*  inuuL\  bretdy,  *  mutśMAl  ^ 

tjay,  krwy,  kr««ki^   9«n^,  f)luil|e(li,  CM^t,  OWTe^ 

Iftiiaią  lata ,  i  cnoU  ni«  umie   aa^fedsić  ,    brosdj  (   któ-? 

lą  ataro^ć   one  Giadką  iagodę  -w  Miakif  j  ago&u  porse^ 

Hor,    1,  a66,     Brosdami  ,    fiit<^m9fiff  ^    fMdfWń^e.     -r 

BROZDZIC  €«yn*  mec^.,    sbrpidsić  thk.,  bró^dy  robić, 

orać ,    f  »t4M  )tel^  ^   Atfetn  ;    Sorę6,  1.  ibt0fb|ll ;    ^oA. 

tr^lMtt;    Kojf,   SopoSAimń*    ila^.   b^iadati,    braaditi  i 

Bosn,   brasdjti  ,    bratdati  ,    gribgljati ,    Croat.   braaditi ; 

Hang.  barazdaini  ;  ,Cafn^   brudam  ).   Sig,   porysować  , 

poorywać  ,    |>ok<rbować  ,    Iffntl^ll  ,   tttll}e(ig    mtidfęn  , 

i6tti4e  vn^  fftWt  wtein  mH^eiif  Ęabią^  poatać  wsia- 
wszy ,  siwemi  wtofami  z]pro6  przykryta^  i  akórę  zbró-^ 
^dzila  zmarzaczkami.  Otw^  Cr.  ii  4.  ^^  TranąU  bro<- 
idziĆ ,  wichrzyć  ,  wazczynzć  nierząd  ,  mieszać ,  bałamu- 
cić, Onni^  fUftet»  Kie  prz^ftawat  broidzić  Ko^zi/t^do- 
kąd  kasztelan  do  Gdateka  nie  pra^eębei.  Krorhi^i^i^^ 
{^  non  ^ui€sc0bat).  lieićNrie  co  *poczyRali  broidzić  he- 
rezjrarcjłowie  ,  zaraz  •  pkmitną*  Imiercią  pogincH,  BirA^ 
■  EX'  4*  I^  pok<yitt  prayiić  nie  mogU,  poniewai  cesarz 
mkondycyach  pokoin  brdidzil.  Krom,-  b^j,  (*  yariitnte 
cdTłorś  cotMtion€s  pacU).  Jedliby  ktdra  ftrona'wptzy« 
mierzu  bróf  (ibić  co  ckciafa ,  ;la4eń  ę  oba^wn  narodów , 
polskiego  i  Czeskiego ,  krdlowi  swemU ,  pokoiem  wi-> 
chrzącemn ,  dopomagać  nie  byt  pcminien;  Krom,  543. 
Wandalowie  od  Stylikoiła  \  nowe  rzpczy  W  pa6iVwle  bró« 
idiącego ,  wywaliienl »  do  Hiszpjinii  przenosili  iic.  Krom^ 
1 8.  Niech  się  zmówią  iywioły ,  niedi  natura  bróździ. 
Tou  Arg.  3o3;  BROZDZIOffiL,  a,  m.  brózdy  robiący, 
bft  ^WĆ^Mtt.  Cn^  Th,  Eccl,  6padA04<peiJ^ ,  na-- 
xapB  ,  9eMAeĄ'6Aegb  ,  rolnik ,  oracz*  (  Roff.  Sopo- 
aAHRKi),  Sierpc  ogroddwy  maty  ).  BROZDZISTY, 
BRDZDZISTY,  BRUZDOWANY,  a,  e,  pelcn  bT<5zd  ^ 
brożkami  przeorany ,  ftsrd^g ,  1>oH  furc^m*  Rojf,  6opoU 
^l^%xnmm*  Łodyga  bruidziata  ma  \fpodltiź  ciągnione 
roweczki.  Bot,  Nar,  '4|.>  Owoe  euforbii  szerokotiiciey 
bruzdowany.  Jundi/^h^, 
•BROZCBH  ,    •BRZODZCBM   przy0t\,  na  bakier,' Czr/r. 

'  Mikr,  tu  Me  dneere  f  tt4((  itt  6eltf •    Znać ,  źe  drogp 

pazenfcc    przedal ,    bo   czapkę'  broicem   na   ieb    wdziijLl. 

Ryt,  Ad,  82.    Ferezyą  łub  kontusz  zawiesić  brzodzcem, 

t.  i,    nie  mieć '  ich   na  rękawy   zadzianych ,   ale   bokieaa 

•zwieszone.    Cfsrł.  Mshr.  \f!^ixti  lllllgel^^ttiren.    Jakbynf 

aię  ze  lwem  spotkał',  abo  z  jednorożcem,  *Stygpod  io^ 

rawi^m  piórem,  ferezya  brzodzcem.  ^t,  Jow*  3o.   Ona 

iedńę  tylko    spódnicę  broioen^  na  fic  wdzieie.  Połf  Argf 

S5.    ( porówn:  Broszcz,  7>.  ). 

BEOZEC,  ika,  m.    zdrbn,    rzęcĘown.     Bróg,    etn  fMnet 

gf^,  etn  %t\im&irn.  Niech  mi  broielt  do  nowego  Doda 

zboia  i  żywności  J;  Kchdn,  Dz.^oi,  $;  Mąth,  broiek, 

kręgiel,   conus^  bryU  naksztełt  ćygl   albo  głowy  cukru. 

Tr,     j.    Kosi    od' kurcząt    kręglasty  i    f itl    fegflfbttlltdet 

ijACBftforb.   Wr»,   5.    a.,    TMnsl.'  brożki',  gatunek  sieci 

pomnieyszyoh  na  lowtenie  'ptaftwa*  J^UtA  '^w.  a,  378,   le^ 

dna  ftrona  brożka  przy^rię^uie  się  do  kołeczków  w  iie-r 

mię  wbitych,  druga   się  podniesie  ńą  slupeczku.    r^,  fin 

iB09etoe(,  ©egelg^rit.   B,j,  gatunek  poiazdów,  ełn  Ja^r* 
}fn9;  ein  9Bagfn/  elne  SmWe.    Ani  iey  ^takjey  cho- 

dzić'  przystoi  koronie, '  Aiii   tak  drogie  Turskie"  w  bro- 
żek   wprzągad  konie:   'ZSU,  Zyw,  A,  ^.    Jedne  biafogto- 


SRO^K;    «.    9RyDlfi 


17* 


lfę^*i  ^tói^ąby  ^obrae  mucha  i^Ięajaik,  w  brożkn  saelć'^ 
Tfożttików  T^ireclLich,.  każdy  po  kilkaset  złotych  kupio^ 
»y>  ^o»»'  ^^^^rflJBf  Zażby  to  nie  leptey  na  pp?*ze-* 
bę  Rseczeypozpolitey  wyprawić  na  owych  koniach,  c# 
w  brożkach  chodzą!  1^.  B,  e.  (9b:  rydwan),  BROZKO^ 
WY,  a,  e,    byczący   się  brożka »   ^Wen  Sf  ćblfh  Rei' 

iieii  Jeffm  Ipereffenb ;  Sit^e\  = ,  >ett  mat^tmM^zu  fie^ 

^1ltf(^  i  ;  ^Ogen  :  .  CoA  brożkowy  ;  kareciany ,  -^ein 
.jtlltfd^pferb.  BROSCYNĄ,  y,  ż.  bro'g  mizerny,  niewiel-. 
ki ,    fin-  flenbfr   (ref net   f  e9tlf*     $.    Brożypy ,   daa^rt:  £ 

4rągi  brogowe,  i^$$pimęnb(id^;  He  ^tffmn^iahit.  «o- 

^a  na  poszycie  strzechy  oboir,  brożyn.  Goft,  £k»  \^Sf 
drożyny,  aby  nie  gniły,  niech  na  -ziemi  nie  leżą,  gdy 
są  próżne.  Unur  Ek,  Sg*  Brogi-  i^ia  ziezai  nigdy  leżeć 
nie  maią ,  ki^T  ^  vjymWcą ,  ani  się  maią  przychylać 
patożonerbo  brożyny  miąższe  ma^  byd^,  a  kędy  bróg 
podeprą ,  tam  urzędnik  łptr,  Goji^  BA.  5^,  '  ^ 

|,,  BRU,  tf^ip.  długów  tam  iak  bru  o3:  Ber. 

^; ,  'BRU !  -^^Tos  przykrego  ucznćią ,  'markotnolei ,  nieehę* 
ci,  zbrzyd^enia,  ^Ttl^YtKr  ^i  ff^lhtmltm f  €f<(l  Ey 
ey  ey !  nmićram  I  bru  bru  {  ^osy  mi  wstaią  na  glo1vie. 
Tff^.  17,  ^07.  Bjru  na  bru,  fu  ną  fiil  Cn,  46*  minaoi^ 
ter  'fofuenti,  minaciter  ręspondere.  ob:  iakie  pytanie, 
taka   odpowiedź,   oó:    klin  klinem  wybić.    DtO^llIlg    flftt 

SMfóŃttd*  SCtff  eitten  gtobeit  %fi,  ge^tot  ein  ^nln  9t\U 

{pb.  Burczeć,  Fukać).'  $.  Houoe'^  cox  BaehantU  heydass 
heydasz  bru  bru,  Mącz*  ( Roff^  6pio?ra  mroczenie  )< 

BRUCZE ,  BRUCZY  pb--  Brukać. 

BRUD,  u,  m.  plugastwo,  nieczystość,  gnóy,  (et  Of^lRtltf 
llnflat^,  Onrat^;  Eccl.  CpyĄhi  fieHacmomsa  Sorabi  1, 

bfub;  nft^l,  fmrob,  fntfrbieno,  iDppancs^nftwo;  Sorab,  3. 

JrolWO  {Sorab,  i.  WOtbr<tp«ptę  bntbe',  Jlńgmtnta;  Carn,  . 
brud  s  kal,   bioto,  porówru    Jtal,  brodo),    Yirtdl  -wtałs^ 
mad^aht   maroga  ,  ikupipba ,    klatje;  Rag.   ghnus ,    gad«^. 
Boh/^f^ffuąi   Rąffi  saMapąa,  Aepmó.    Glina  z  brudem 
ą}bo  ftisem    oliwnym ,   albo  pleiowym   zpilesząna.  f^r^cą. 
•  i5x.    Zrąb  twych  brud   wpdą   ^mywasz ;  pmyi  wprt»ód 
sumnienie.    Gręch,    W,   i63.    -    Fig.   plama   na  zumnie-p 
niu,  na  stawie,  i  t.  d.    eftt   fletfen  attf   bfttl    %m\9vx  , 
^m  glfteH  9)«mett*    Niewinnyś  -  obmyi   się  z  brndu^    Qss, 
Sir.  7.  (  usprawiedliwi ayże  siej.     b.,  "^-yjrazysUp,  cp  nie* 
^sy€  wygładzone  •,   oczyszczone  ,   aue6   tlt^t  9(ttśgei|f^et 

^ete,  9fii^8efetffe  r  ©efjlubette;  ^ereimate*  •  Jad  tobę- 

'dę  prał  iego  brudy?  Sam  napfsat,  sapa  niech  ptopiywi, 
Ost,  Wyr.  §r  Brudy  s  brudne  chusty ,  blel}zn«  bruckia , 
f(^nj«(lge®df<^e,  Dafcm  brudy  do  prania.  *BRUDNIA  ^ 
i ,  ż.  rzecz  brudna  ,  brudnego  co  ,  fttO^^  l^tltn^t^e^* 
Podarłszy   ssaty  i  brudnie,    przyszli  do  króla.'   W,   J^r. 

.  4i,  5.  (brudne  chusty,  koszule,  brudy,  które  na  zo* 
bie  mieli).  BRUDŃIEC ,  nćM. ,  nUd.\  zbrndnie^  cfei, , 
brudtrym  s»c'ftawać,'bVufca^  się,  f<tmu^lg  tWtbefi;  Boh. 

'   i8ft)i»«»'ert.    BRUPIJO',  przysłA, ,  i^ieczyslo  ,   pjuga^o  , 

fctmuCft;  Rofr   copńo.  pr,  et  fig,    po  ma  bydź 'biało, 

'niechayże  bidzie  bi&ło-,  a  co  ma  bydf  bnidrio,  niechay 

będzie   brudno ,  a   złego   nigdy  nie  chwalić  ,  a  dobrbgQ 

nie  ganić,  Rey  Zw,  147.    ♦BRUDNOMO WNY ;  a,  e,*lłu- 

stych  słów  używaiąajr »  obfcbti ,  fc^ttClgrebenb  f  Eccl. 

CRBepKo    CJ^OBHUR,    Eccl,    €KBepHOPXÓBcnTEt>io  p}uga- 
'^o  mdwi^     BRUBlłOSC-,   żci,  i.   pluga^ożć,  i^ieczy- 


174 


BRUON.    ^    BRUK. 


•wioft  ,    ttriMleahiioft  ,  Idafaria  «    ikumobnoft  ,    ipomeft  ; 
Rcff^   rpiSHOtni.    BRUDN06IWY,   a;  ^,   oiemnoaiwy , 

^  Roj:  caspiciiit  fd^ntlMrau ,  bnnfel  gran*.  Bindnost- 

fty  kot,    Tr.    «BRUDKO WEŁNY ,  a»  e,  brudna  wetn^ 

Ikiaiący.  ((|^ut{gmflfig«    Ofiary  cayniła  c  owieo  brnatio- 

ureln^ch.   i^rw.  4>ir«  a 65.    BRUDNOZOŁTY ,  a,  «,  cie* 

:    nnoióiiy :  Rojf*   pyA03K<SxiouBt ,  fcftmtttig  t|e(( ,   bttKffl 

'* '  gell-    BRUDNY,  A  r  "0  9  •  niecsyaty ,  plugawy  ,   usmolony , 

fd^n^ig*    Mcci  pgiyAHtSTĄ  «,    Kinćf.  yiuasaii ,.  fli^rongaft  , 

.    BUtdeahen  ,    (kiurnoben  ,  .ftam  ,    fporn  {    Corn« .  emćtau  ) 

^Boh.'^ii^intm^fi^orab.  j.  nefi^iMrni;  /{^.  haiiai , 

ljnaR$   Rcjffl  copHUH.     Gdzte  go  tylko  poiic,  wsayfiko 
.  brudne   pr«ywi«xie    i    naydroiey   kupi*    TeatM   4.8  df  4. 
Jm  co  brudnieytsego  I  tym  csystasey  tntaba  wody.   Po (4 
.  3fow^  88.     S»   Fig,   moraL     Brudny    charakter  ,   poatc- 
pok  s.  caamy ,  łfy ,  ««pełny.  Os$,  Wyr*  fd^n^ig/  f(^ar|  ę 
H^l^i  b6fe«     BRUDZiC   cs^/i«  mW«,  ubrudzić,  sabru^ 
dzić,    pobrudzić   </oA,,  brudnym   uczynić  ^-boikać ,  .«ino<» 
•  lić,  £«r/«  6py4Hma,  6pyAio,  cmoak)  ;  ^^A.  Sfpinitl  / 
ttffl^MlK  r    nfilTmani  ;    Cor/i.   cm^tim  -,    Croat4    fsmetim  ) 
Vind,  Tmaaati ,  pogerditi  ,   ncne^zhediti  ;    Rag,  ghniUiti , 
oghniiaiti  ,    omargljaui  ,    ogaditt  ,    ząuamitti  ,    ogrubiti  , 
opoganiti,  m^ljati;   /{^   pyAHWZiIi,  3apy4HaiiiB,  Ta- 
AHmB,  raxy,  BMraAAim,  K3raAiiiti&,  copniii*,  co- 
pio,  Bfeirpx>HHsn>,  Mapamfti  »fii«ap»na,  sanipUBAint. 
• .  Kurs  mnie   zbrudzit  i  catym   wniwecz    obrócony.    Tnat* 
48  *,  9-    Ubrudził  się.  P.  Kchan,  Crh  l,,6g-    Brudzący 
aic  łacno,  Rojf.  Mapn^B,  Meposl).     /.  Fig,  morał.  Ka- 
lać ,  walać  ,  plamić ,  ćmić ,  »ef(6llllt(ni ,  beflecf fit.    Długo 
tym    zaskarźeniom    nie   dawał    się    łudzić,    Zebyi   Wac 
Panna  miała  dawną  chwałę  zbrudzić.  Tręb,  S.  M,  ia5. 
BRUGA ,  i ,  i.  miazto  -n  Niderlandzie.  Wyrw^  G,  a46,   bU 

.    6ta5t  fBcAgge. 

^RUK,   BURK,  u,  m.    wykład   kamienny  ulicy  lab  go- 

.   icióca   { z  Niem.   JBt4(fe  t   6tcuibt4cre  ,  6rraib.YA<fen  ) 

Ui   6teill9fla(łet  ,    bgg    9ffaftrr«     Cam.  flajahtr  ;    Ki/i(/. 

*  flaiilr,  taraz,  potaraz,  kameaiki  pokład;  Sorab,  1.  put 
.  (jgl9C  ploj^rt ;  Crea/.  Urac«  ;  Bosn,  taraca ,  kalderma  $ 
Rag,  popłocenie,  e  Ti/rc*  kald^ma;  Boh,  bU^mj,  ^Ia« 
}b«,  bluifa;  Rojf,  MOcmOBajl.  Psuli  bruk  przed  kamie- 
nicami. Fam,  85,.  1.  i43.  Ktoby  był  na  bruku  miey- 
.^im  raniony...  Chełm,  Pr,  166.  Bruki  krwią  zbroczo- 
pe.    Tward,  Wł.  łoo.     W  on  dzień  będzie  bruk    z  Mi- 

i-^aima  do    Azura.   Budri,  Jes,  ig,  23.    (brukowana  dro- 

..  ga,   gościniec,  chausaće).    ,/..  PhraB^oh  Lcieć ,    bawić 
zięi  na  bruku,  wałęsać  się,  próinować,   ein  ^jpiajUrtrei 

,  ,m  fepti.  Owe  pacholjki  lóine  ,  co  się  brukiem  bawią. 
Star,  P06,  B,  3  b.  Na  bruku  rad  bywa  awobodny. 
Rak,  Pob,  A,  5,  *  Mieszkać  na  bruku,  iakoby  komorą, 
w  cudzym    domu  ,    nie   mjcć    swego    gospodarstwa  ,   iyć 

.  z  grozza,  ^jl  Ut  etrafe.itt  hiU  £4g  jfineitt  leUn,  fr« 

(ernm  tUlben,  Mieszkał  ^na  bmku  w  miećcie.^  chociai 
miał  maictnp^cj  ziemiańskie.  Dwór*  G,  l.  Gdy  kto  ma* 
iftno^ć  a^oic  przepiie,  przegra,  na  byrku  utraci.  Pefr. 
Poi.  56.  Maictnoić  awoię  dla  sług  i  złego  tow^rzydwa 
na  burku  nikcteuMiie  utracili.  Petr,  Fi,  97.  ,Miał  się 
kiedyś  dobrze ;  utracił  wszystko  na  burku.  BirĄ,  E;c, 
.3o.  -  .Krzesać  szablą  po  bruku  ,  iunaczyć .  się  i^nue- 
,  ewe  I    » sw/cząiu  puanic    nocn/ch   ezablami    hrząkaią- 


8RUŁ    -    BRUKMIt^i 

.    tfęk .  po.  brukowych  kamieniteh ,  |[4  .«tt  ^tm  -Stlb^ff^U 

fbnr  j^rrma  fec^ten*-  Nfiktm  to,  im  dobrze  pit,  abo  p» 

burku  krzesał,  szlachectwa  nie  dottal*  Fałib.  Dis,  F.  2« 
Kto  w  ciemną  noc  rad  z  brukiem  woiuie  ,  Niech  ieiio 
z  Turki  w  polu  aię  sprobuie*  Rai,  Pob,  A.  3.  Na  bra- 
ku męiny ,  Imiały  na  bruku,  Cn,  Adi  534.  er  1061. 
burda  nocny,  iunak,  szaławiła,  wiechowy  r^erz.  3*., 
Traful,  burk.  BitU  Kr,  330«  t  zwada,  burda,  ^infetep, 

$gaf  /  $gbet« 

Poichodz:    brukarz^  bridkowad,   dobrukowac\   nabruAo^ 
^ai  łiff  obrtgkowa^f  pobruAowii^,   przebrukowa/ 9  P''*y^ 
brukować ^  ubrukowa^,  wybrukować;  brukownik,  brukowy  ^ 
brukowiec. 
Bruk  AG,   -   ał,   brucze^.bmcsy,   czyn,  nied,$  zbrukać  , 
zboruczy,  ubrukać,  ubructfy,  obrukać  dok,,  brudzić,  ubrU'* 
dąi^,    Usmolić,    f4mtt(eil^    itftmuWf  (efubelU*    Kunę- 
gtrnda,  gdy  i^  a  urody  chwmlouo ,  brukała   twarz  i  ma- 
kała<    Sk,  Zyw,   a,  5i4.     U  piMlta    zbrilMna    siedzi    miła 
matka.    Papr,  JKoK  -R,  b»    Korale  ubrukane  ,    lak   prąd* 
Haur  Sk.  354.    Km  będzie  nigdy  wełna  ubrukana  białą. 
Pątr*  Mor,  a,  £•  4.  v^  fig,  •  Marnift'  zbrukani..,  a  barzo  zma- 
Bani  występkami,   R9y  Posf,  y*  y»  ^»    (  pokalani  }•    Potm 
P0CZ4  80. 
BRUKARZ^  a,  m»   robotnik   czyli   rzemielilnik  od  bruku, 
ber  &tńnitidet,  eteitl^^fiai^tteU   Faber  iapidarius,  bru- 
karz abo  ten ,  .co  kamienie  ci^zze*    Mącz,   Miał^  P^^ST  '*^'* 
bie  brukarz€>w  dla  naprawy  btuku.  Pam*  85,  i«  i4a< 
BRUKATEŁA  06:  Brokatela. 

BRUKIEW,  '-  kwi,  i«,  odmiana  kapp%  ogrodowcy,  brat-^ 
tica  napobrołłica  f  JLinn,  Jundz.  34o.   eruca^  ^ttU^m 
fSfMttn,  fdtndtia,  Roj:  epiÓKaa ,  4l0^(tńben.    Brukwie 
mogą  się  kwasić  iak  buraki  lub  rzepa.  JCiuk,  Dyk,  1,  8^. 
ob;  Kwaki ,  karpiele* 
BRUKOWAĆ    czyn,    łtied.^   wybrukować  ,^ubrukowa€ 
dok, ,   ulicę    kamieńmi   pokładać ,   bruk    robić .,    fttUMis 
Cffll,   (kempffa^etn  f    pfiaftetnt  ^^^'    ftaiahtram  ;    yin<l, 
flaiftrati,  ilalbtrati ,  tarazati,  potarazali,  i&kamenjati,  po» 
podnaŁi;  Bosn,  taracati ,  potaracati ;  Cróat,  et  Rag,  ta— 
raczati ,   pokameniti  ,  poplocciti ;  Bok,  blajltl ,  bUlŚbttt  ; 
Roj,  JiocmHnil.    Droga  uburkowana  kamieniem.  Leop. 
Syr*  ai,  11.    Droga  ze  Strazburga  brukowana  dobra   do 
samego  Paryia.  Kras,  Boi,  97.  (chautsee).,Suyałe  mai% 
bydź    kamykami   abo   czym  twardjym  burkow/Mie.    C^ęse^ 
55o*    Podwórzec  mozaikiem  tam  byt  brnkowany.  Twarda 
Pas,  110.  .(pokładany,  wytoiony.).  fig,^  Ju^   był  mrón 
rzćki  zburkował.   Kronu  370.   (pomo^cił^  bag  (?U  %$Xtt 
ben   g(uf    bebrÓCft  )•     3.«    Jntransit.  .po  bruku  dokaay- 
wać,  iunaczyć   się,  burjdy  robić,  gnf  bet  6trafe  (emoi 
tJrtnes.   Jan  Olbracht  w  nocy  na  ulicy  na  piiaoą  młodi 
burkuiącą  napadł.    A>om«,7fia. ,-    Cum    Jnstr.   Wiarą 
Bic  cblubimy,  a  pismein   c^ato  .bturkuieniy..  Groch,    )V« 
587.     (  wierzgamjr   pr|seciwko.  niemu  ).    BRUKOWNTK  , 
a,  vu  brukarz f  brukuiący  kamieniami  drogę,  ttt  6tcllU 

M^t ,.  S(einp#«fUr<r  4c  JPffafteiet/  Roj   no^niHAfc- 

-igaKl),  Boh,  bfo|b;  Brukow^ik  ,nie  dobrze  .wprawił  ka* 
mien/e.  Tr,  -  a.  ,^  Brukownifc  BRUKOWIEC,  -  wca,  m. 

włóczęga  .bruko^ ,  iunak  ujjczijy »  fin  ^ffaftertretrr , 
9f[aftef»e(er,  Oaffettl^iiiier,  i^4«belma(^er  gnf  ben  @tr«« 
len,  Ołenommift;^  A»A.  NatoIRap^  i^m</.  klatesh,  manzi- 

gou}  R<J.,  TyxiLkiafiwJb.  tJ^yub.    Burko wnik  kra/- 


knfe:  wanr!  ehlojpitf  a  lA'0gfi.  JaM,  Mm,  fai;  X>d  bi^-* 
kowiiików  i  ią^ty  wtMtecsnay,-  W  okitlfditae^r  bnclżie 
Jpif  tobie  bMpieosoy.  7Vtfi<il.  /X«|/l  i  5  Brttkowcy  ufta-^ 
waie  polewali  na  maoctrdinycli  ibrców.'  IV;  jP<im«  17, 
i79»  BRUKOWY-,  a,  e,  od  bniku,  do  brttka  naloźą- 
«7,  9fbl(^  *f  6triN|»flftf(n  «.  1SbrakoiN7ch'stoto  wy* 
ca%ga€  kimiaBi.  ;Jf«/i.  76,  439*    Komiarf^   brakowa.  i4. 

Zant.  a,  55.  s.  Gr^dt.  a,*  85.  kie*  €ftrdfencommifl^n. 

Brukowy,*  ego,  'Subst,  m.  /  dosotca  bruku-,  bff  Stfillf 
ff[d(ifM«fi;r(ft ,  hn  ^tfdf f mmffp^fC;.  Brukowe ,  «.  ego , 
n.  saptata  •d  brakn ,  ulic»we  ,  H$  6Mf eil|(IłK  Bru-r 
kowe  albo  moatowe ,  które  w  bramie  dawać  ]kai ą,  KosMt 
£sor,  iSa*  Brakowe  pttefmy,  a  nie  moiea^  iif  docse- 
kać  niaeniego  moatku.  Moru  65»  5oi.  Brakowe  bral 
s  miaatecska  ,  a  mostku'  nfe  kaial  arobiA  ib* :  3oo,  -  $, 
Ha  bruku  atf  '  w«tf  saiąey ,  na  bndm-halMuiący  «-  doka-r 
suiący,   ittuacki,  t^fteftettfftfrtM,  fd^  «lf  ^Ctl  CrMfeH 

%tvm   triOiKb  ,   iHiijtffii((eitb ,   ii#MiŃiitdrif<^.    Maai 

burkowi  koaacy  nie*  biią  -Tatarsyna ,  iedno '  kury  i  gęsi* 
FaHb*  DU,  £,  3.'  Zotoierte  brukowi ,  s  ktdry«h  raadko 
epoyrsy  w  ocsy  Tureeyuowi ,  choć  na  bruku  dotyć  mę* 
ini^  giowy  nadftawiati.  Alb.  z  W.  a6.  Tyi  nie  bru- 
kowy iotniera,  pogranicraego  buesa  nieprsyiaciela.  Sk* 
Xa^.  N.  5i5  ^»  i^.  Brukowy,  gminny >  tretowy,  uli- 
cany,  pospolity,  ofu  bęt  0ltaf#,  MBI  ^gffle,  gfmetllr 
Brukowa  wiadomoik.  0##.  Wyr,' \ob\  "bab^  aa  trecie 
t>  tjrn  gadalą  )• 

•K^UKSOLĄ  o5:  Bussola. 

BRUŁJON,  u,  m.  s  Franc.  sektera  do :  naaotowania  w  nim 
n  pierwsaego  pnstu,  a  którego  sif  praepisuie  na  cflyfte, 
M  9ftviS«B«  Tak  w  caystycb  kirtacfa,  iako  w  brulio* 
iiadi.  Łętk,  Mitr,  89.  '  ' 

BHUMLA.  ob:  Driimla,  Dremla.  ' 

BBIINACIC  cMyn*  nied* ,  brunatnym  csynić  »  bnmatnić , 
pnypalać,  prayrumieniać ,  ^rmm  BUU^/  bt4llimi.  Cu.- 
kier  iak  brunąoid.   SImA,-  P^d,  108.     BRUNAK,  a,  m. 

ko6  rydsy,  9Birt^<^.  dli  aSrottiifflHntinel.  ^eA.  bttmg. 

BRUNAT,  a,  in.  kolor  brunatny,  M  9mUI/bie  bratl< 
Bf  fgrtf •  Purpurą  róie ,  czaraym  borówki  bławatem  » 
Śniegiem  sdobi  lilie ,  fiolki  brunatem.  UJkrz*  JClaud*  38* 
duici  ¥iolas  ferrugino  pinxit.  Fiolki  brunatem  adob&ly 
wioanf.  C/rrrz.  Tr.  17.  -  $.  a.,  Brnnąit,  BRUNATBK, 
slele,  ob.  saarlat  aiele.  BRUNATEK,  tka,  m,  żaba  po* 
mamnt ,  maiąca  grabiet  prawie  rogaty  brunatny ,  iyie 
robactwem.  KUtk  Zw.  5^.  65.  bet  btitme  EMlI^Ofd^w  -* 
Bnmatek  kwia^,  06:  ostróiki;  BRUNAllCA,  i,  i.  mu^ 
eholówka,  muscUapa  futca^  wieikolcią  i  ksataltem  do 
alowika  podobna  ;   ale  koloru  brunatnego.   Kluk  Zm,  a, 

267.  M  STAmcfi^ii ,  dn  fCeiiict  fB^gel ,  <fto^  lo^^^ 

BRUNATNA  WY ,  a»  e,  na  brunatne  pochodaący ,  \lix9Li 
ViĄ.  Yind.  «rjaT'kaat ,  erjaukaft »  eriaroften.  BRUNA* 
TNIA,  BRCMIATNIA,  i,  i.  suknia  koloru  brunatnego, 
fin  \fUXMi  Afeib.  Senat  nieci&ay  w  bronatni ,  posłowie 
w  aieleni ,  a  sędda  niech  chodsi  w  czerwieni ,  aby  aaa-» 
«o  po  ssacie,  lakiey  kto  godnoioi.  Sttir,  Vot»  />.  BRU« 
'NAIWC  cxyn,  nU<L  ,  abnuiatnić  ,  aabrunatnid  ddi.  , 
branaci^ ,  branatnym  caynić  ,  bcaitll  VMĄ9M  ę  trgttMeil* 
Jni  atoóce  góry  brunatnito.  7>.  ^  BRUNATNIEĆ  ni- 
iak,  nied,^  sbrunatnieć,  pobranaCnieć  dok^f  bnmatnirm 
jif  aUW»^ »  fcMft  »rrbett*    Fobnmat&iąk  piegi  aa.  pier- 


n^tiV%kr,  -Bąnsa 


ifS 


•iadb/  fSf^  7i6,«  2l«ie  to  kornenia  iest^  a  wierzelm  |»Pt 
bruiiatttłalego.  i6.  ai^.    BRUNATNIC ,  a ,  m>  magtittia 

'  pifńariotułn  ,  kraatec  kolom  biAwego  ,  ^ta^nftńn, 
MierotM,  Msk.  kojf.  iiapraHósl)*  BRUN ATNIK.O WY . 
a,'e,  naleiący  do  brunatnika,  Rojf,  ifaprAH|{OB&iB ,  90lt 
fBrMnMUf  ^ranttfMlI  r.    BRUNATNO  przydk.  BRU^ 

•  NATNY,  a,  e,  BRONATNY,  kolofu  fiołkowego »  a  nie- 
bieskiego na  cegkkty^  \tW9M  f  tPeUd^fK^nnim    Boh,   (nts 

Mtll^;  Ilir€l9ll6;  Sorab,  \,  \XVM  \  SoraA.  a.  tf llttf  ; 
jLa/.-  mtdJ  brunna  ;  Hung,  barna ,  barat  -  falnU  ;  Yind, 
'  arjan,  <fiolnoei9au,  Tojfimjau*;  Dat,  rigy;  Ooat.  lai- 
vo;  Slavon,  m£rk).  .Grona  winne  brunatno  a&rbowaae^ 
Otw,  Ow,  333.  Facilety  bronatną  ferbą  fiotkow4  Ikrbu- 
ią.  Pasz,  Dz.  laa.  Brunatne  obtoki  a  prędkie  błyska-* 
wice  na  błękitnym  niebie.  Jtoł,  Cat,  i>.  1,  Ma  brunatna 
daieweryna  śest  tei  takie  ładna  ;  Mogą  bydi  nad  aią 
bielsae^  ale  milaaa  iadna.  Chod^Otsit,  78.  (ob:  Brunet- 
ka). Brunatne  świątki,  iwiątki ' żydowskie ;  Uś  9fi)ld(b 
fefl  to  ^VJbm,  Tr,  aBJUNATNOCZERWONY ,  a,  e» 
brunatny. na  caerwone  lub  tef  caerwony  na  brunatne  » 
fttaniltptl*  Rq/f.  efaatHMua,  EccL  aepnJieHHUH.  Bru-* 
natnoozerwona  farba.  Cn.  Th.  BRUNATNOKRUSZ ,  u. 
m.  kraaaec    brunatny »   maiący   w  sobie  miedi^ ,   siarkę  i 

ielaso.  Xb$k  Kop.  a,  183. -^Irretj ,  £<betf4^lag.    BRU* 

NATNOSC»  4oi,  4.  farba  brunatna,  Hatm^  Ś^r^e,  IStilWi 
i  lUnd::  etjiuroft  ^ .  erjaTa^ 
BRUNELA,  i,  i,  od  mipfyi  Fran«,   Ęfigrwołz^  gatunek  wiel- 
kich śliw,  które  do  nas  sussone  bea  pestek  prsy^yłaią^ 

bie  fdrmefię,  €iit^tt«ipfl«iimf. 

BRUNET,  a,  m.  męicayzaa  włosów  brnnatuycb,  eery 
eiemney,  iniadawy.»  fUl  fdumitt,  titti  Wontl^^^erf^ll  9PII 
bmifelK  Sf$M  Wb  Aeft^t^fgrN^  Blondynowi  podoba  się 
brunetka,  a  brunet  blondynce.  N,  Pam,  xi,  189.  BRU- 
NETICA.^  BRONfiTKA.  i,  i.  kobieu  ciemhycb  wio-» 
aów  1  cery,  śniada wa,  ffalf  S^anette.  Dama  u  brunet- 
ka, caarnych  t/rłosów  i  ocaów  csarnobtękitnych.  Patn, 
85,  1,  884.  Patraay,  te  Wsaystkie  brunetki,  blondynki, 
Płacaą  dsia  po  mnie,  ięcaą,  diornią  i  mdleją.  Nizmc, 
F,  /*•  66»    Slicsna  brunetko^  Nul,  Ow,  137. 

BRUNSWICKI ,  a ,  ie ,  do  Brunś wiku  ntleiący ,  Cz,  htWU* 

ffmUtff ,    Ozrm,  (Br«tiitf4ti^etdtf(^ ,  fBMtinfd^tKiger.    Piwo 

Bruniwiekie  Mum  aowią.  Syr,  947.  Księstwo  Bruniwi**' 
akie  w  dolnej  Saksonii.  Wyr,  G.  3o5.  M  ^erSPgt^irai 
tBraitltfd^^efg.  BEUN8W1C2ANIN,  a,  m,  »  Brun^wiku 
rodowity,  bef  IBr«ttnf(N^fger.  W  rod*,  ieósk.  BRUfi- 
SWlCZANiU,  bie  IBr4iinf<^iifrftt«.  BRUNSWUi^,  u. 

m.  Cz,  ^tUttfimii ,  księstwo  i  stolica  iego  w  dolney 
Saksonii,  Wyr,  G.  %ob,   9raitKf((t9ei|*  . 

*BRUS,  a,  m.  C$,  htU^,  itMW;  Yind,  .brus;  Sąrab,  1. 
1mH  t  ^9'  9  Sorab,  2.  bntil  ,  btKfiMf ;  ^^^^^^  ^^us  ; 
Croat,  broia  ;  Rag,  brus^  c  osła »  kamień  do  weoowa* 
nia ,  bet  ffirtileUl.  Kowal  lemiease  oatrsy  na  brusie. 
Pot,  Pocz,  479*  Nim  ttm  mieca  wyostasy  na  brusie , 
drugi  mu  iui  a  swoim  ntd  głową*  Pot,  Arg,  Sob,  Fig, 
Nieprzyiaeielem  tym ,  iakoby  brusem  nteiakim  ,  broik 
daielnoici  swoiey  naród  Rsymski  obosfraał^  Fcd,  FI,  61, 
Morgzt,  337,  BRUSIEC  ob;  Brausiftę*  BRUSEK,  a^  m. 
ilifiers.  Tr,  a36o.  w<»6PWnik,  bec  te^\^U  BRUSZĆZ, 
BRUSZBC  ob:  Brauąiec. 

BRUSfiSnCA  >  7%,^*   gatniiek  borówki ,   ęofickimn  ¥itU 


17^ 


ftEUTAŁ.    -..BRYK.! 


^  brere.    BRU&ZNICŻNY,  a,  e^  il^.  apyciitf^iiwiŁ,  od 

brassnićy.  Me  M|fe  J^ettetfteere  f^eneffent^  >  «0it  fot|feii 

BRUTAL,  a,  im  8  Lact  grubianin  ^ '  chtopisko ,  t\XL  ittttaM 
fSRttSl^^  Rzadko ,  Aby  kto  pya^ny ,  nie  byt  bnOalem. 
Mon^ '  76,  4sf3i  Wielki  brutal ,  atoćliwazy  i;ad  smoki  i 
'  iimiitf  j  Gdy  gada^  gdyra ,  a  gdy  ciacha ,  aaitus  biie,  Za6/. 
Fir.iśw  BRUTAi^lE^,  i,  i.:kobietą  ibnitąioa,  efal  bnts 
tale^.Sdeti.  BRUTALNY,  a,  e,  grubiań^i ,  nieokrse- 
sany  ♦  MtlUt ,  tllldef<^liffrtl,  BRUTALSTWO ,  a,  n.  gru- 
•  biańatwo,  0r^b|feie^  brnUte^  Słefrn.  Smiessźe  się  od- 
Hraiać  nś  takie  brutalstwo !   Teał^  l5  c,  6(>* 

BRUZDZISTY  ^6:  Broidaisty. 

#BRUZYNA,  y,  L  mały  brus,  osełka ^  eln  Uelttet  6(^(rt^ 

-  ftein*  U  ^l0aai^»  gdiie'  naczjrnis^  źelacńe  na  kamieniu 
tocsą,  wstawia  ti^  w  korytku  broiyaa.  Haak  Bk,  178. 

BRVni   obi   Brew<    BRWIGZKA,   i,  z.zdrbtu  ^rzeczown, 

,  brtw^  ma^a  brew,  etii  f Ifinet  <  9(itdeii^tttt , .  bd^  iHngenś 

fMMnnc^^lt*    Brwicfeki.  JPor<  J^yn^.  199.   BRWtSKO,  a,  rn 

jfieforemna  brew,  eiń   itn|e{(^4|l:et  IKttgenhiktm r  ilo^ 

epOBKigei     BRWI3TY,  a^  e,  Wielkicli  brwi,    v6n  (lAti 
fett  Kndetlhittttinf.    Ćrt.  r/ti    ^o^^  6p0itHciB&lR}  Ca/n* 
Oberyftll^   {Somb,  i.  tjl^tHllat  cslowiek  brWi%)< 
BmrOŚSlKAj  i,  i.  ćtiTM/i.   mtczomt*  tiiryka,  wdM  intiieytsy 
|>odróiny,    czasem    a  |)ółnakryci«iiii  ^    eU  Idc^fet' l(Md^^ 

€tetfr»(t«ett/  HMeUeń  ^16  fteOetft 

BRYDNIA  o5:  Br(fdii]a4 

«BRYFTRAGI£R  <  a «  m.  t  Nietti«  bet  tttrieftt^get  Lisio-^ 
nosi,  roanosiciei  liftdW,  Rtig^  lifton^}  Sof  ab*  i.  W^ti 
ll^nef^eł;  Staroń,  knjigonosha^  Vind,  piiemiki  iio(hik  , 
liftar}  R<(Jf*  nitcłMOHóce^ł) ,  txHcBMOnlo4iffieAl  9  nilci^ 
]iiOBpy^itme&. 

BRYGADA*  y,   i.   a  l^rahc.  dywiitya   źoftielrsjr  .^dionfi 

«  a  batalionów  lub  szwadronów*  Papr,  W,  i,  4^.  b(e 
tSlIglkt^  BRYGADYBR,  a,  m.  komendant  bryga- 
dy, Pafin  W^  i,  469*  bet  ibńiMtt.  3fak.  Art.  a,  467. 
BKYGADYBRSKi  ^  a,  e,  należący  dd  brygady,  »riź 
gitbiet  ź  « 

BRYGITTA,  y,  i*  BHYGiTiLA,  i,  i.  arfr^n.  (oAf  Biet* 

'ta).    Sof  Ab.  tŁ.  S8tif((a  iwjęta^   aatozyła  śskon  panien 

od  imienia   swego   awanych«    JCfat.  2b.  1,   172.    Tiof* 

'  Zw.  C.  5«    Sriditta^    BRIGITKA,  i,  Ł  sakonnica  aakp- 

nu  St<yBrygity,  bit  HdmitUnMntic. 

'^BRYK,  u,  nii  brykanie  ,   wiengauie,   zuchwalstwo ^   M 

i>ittteti(tii^f(^I(tieti/  bn^  ffttfrebiteit  wtber  jematib,  Me  aSU 

hetfpin^^teit ,   bet  S(e|.    w  sscsególno^ci ,    niepokoy  ^ 

niespokoyuo^d  *    ttllfnebe  ,    ttnt«be»     Ooi    aa   nic    iiiial 

]n«edtym    Mturmy ;    bryki,   Tertfk*  cię    lada    potr^^lą 

wietrzyki.    Chfołc.  *0w»  ^62*    ZwącbaWsay  te  bryki,  ie 

lietman  lawi ,    ie  i    woysko  btądai*  RKucą  po   woyaku 

kupę  psszkwilóW.    Chfoić,  Fafs.   100.     Ten  bóg,  który 

-  cię ,  kiedy  chce ,  wietrtnym  pędsi  brykiem ,  Ten  cię  dó 

'iP^^łoch  pewnie  jNiprowadai.    Chro4c.  Ow.  96.  (wietrznym 

wianiem ,  saturmem ,  bursą  )*    BRYKA ,  i ,  i.  wói  cięi- 

ki  liirmaóski  i  bet  9t4fhV4dett ,  £4flll>4dett ;  9ttbtm«mi^RH|£ 

gen  ;   Vind.   toroimi    TTis  ).    Poiaady  są  róine ,  karety , 

-kolaski  ,   U^^  «   'wo«f.    jTłuk  Żw.  i,  186.    Bryka  siana^ 

jFai.  JS.  220.     Funnani   są  w  «d^0t^edsj-  wfaźnikom  sa 

i^iecty  Ha  liWoię  b^kę>  piiyięte<  A*  Zatn.iB^*    M0  -cói 


..  Ub  do  dląbta  I  ładny  nie*!  kryki.  Żabi.  fif.  »^i  BRY-^ 
:  KAC  ifitramii.,  ocnłuL  i.  hrykną^  tedniLf  Właściwie  e 
.  koniach,  wi«nga4,  908  be«  ffetbe;  bUiteit  1MfiiU%€n; 
.  Rąffi  6pUKHyii}&,  CpURaini^  Gdy  kdaU  oftrogami  spi- 
na,  ten  nie  anos^ąc  bolU|  stanie  atopem^  aaeanie  bry- 
kać >  &  ieźdsiec  pod  most.  i?o^*jrdm«  i,  437.  -  ^.-  Swy- 
wolcie  poskakiwfić,  biegać,  mtlt^t^Kid  (etlim  (ptisifll  , 
.  f^etUm,  {(itt^llf  M^iody  srsebieo  na  fąc^  polnód  stada 
brykai -Ziensi  kopytem 'twardy ai  ledwie  fię  dotyka.. Z«&. 
lo,  .60.  JCoff.  Erymautski  <Uik  ^  laaach  bryka«.  Chrome. 
Ow.  ^{ło.  /*fg<  auchwale  ai^  podnoii^,  jiowMawąć,  do-:- 
kaiywać,  ik%€VKAt^\%  ióetbeit/  jt(b  Merf^eietl.  Naucaymy 
tego ,  iak  ma  brykać ,  osia.  Żabł*  ^b*  8*  Da|eyie ,  bry- 
ka ycie,  póki  Wam  passa  siuiy.  Teati  16,  111.  (  *^laliuy 
dusio  ^  pieHo  gore),  ^wyfirolną  Wołoską  ukrocii  ai«- 
ihię  bryksiącą.  Ti¥ąid»  WL  88.  .  Morce  bryka.  ChrOsc. 
Oh(^  &02.- 'St3r««zxrym  sanm^si  wicher  .bryka.,  Brud*  Ost. 
ii.  7^  W-  zbytnich  nie-  brykał .  do^atkach^  •  PtAlmitd.  1  z. 
Musi  mieć  pieniądze  i  bo  bardach  brykaj  Teał.  8,  65. 
i^ortun^  caęato  bryka.  JCochow^  5oi^  Świat  się  aaka- 
fzyi  dymeol  i  popioleni  ^  Po  ■  wioskach  ogień  i  Aiiaate- 
elkach  bi^yka.  Jdbł.  Mkk.  ^.  -  $4  Brukać  nad  Idm ,  sw^- 
^^olnici  1  iiaohwale  dokazywać  nad. nim,  wydziwiać,  |$a- 

atwi^  się ,  411  iemdtibeA   (eitieU  Sltnt^tff^ft  itteii.   Jui 

(  rsecze  Pan  szaiańowi }  1  i<^  chi^ee« .  nad  Jobe|n<  ^  brykay  i 
jednakie  ilusSzy  i^o  «xiłc  nie  *tykay.'  .thrasći  JćbitUi 
§i  Brykać  na  kogo ,  przeciwko  kOmu  ,.  odwarkad ,  od- 
wierzgać  /  powstawać,  prżeciwi^  się;  |t^  fl^lbet  lenitty 
dttflebaeii/  ibm>ttO(ett<  Dobro^cią  wyinczeni  J^a^ak^, 
pi^eciwko  swemu  dobfoditieiowi  brykafi.  Swada.  1,  a^d. 
.W  szcaę^ciu  zuchwały  \,  zadarsay  karku ,  praeciw  ni^bti 
bi^ka.  Mbh.  7I,  546.  Węgtowle  niektórzy  na  króla  aWo' 
go  brykali..  BieL  JTr,  43:».  BRYKACŻ,  a^  m.  kra^fnf 
inch Walec  ^  Ąaji  Opmk/hIi  ,  tk  ^tCffi^pf ,  eftt  ^BHUU 
^dttlHdet.  7>.  WrctdJiain  źeńskiem;  Aojf.  CgidKyuJbm*  - 
BllYKLIWOSC,  ^ci.  i.  krnąbrna  zuchwałość;  Rój: 
6{iURWaociti&,  Me  9Bibetf|>illfHgfeit.  BRYKUWY^  a^ 
e,  ki-fląbrnie  iuchwały,  Rojl  »ibetfi)citt(lig. 
BRYKCY,  -  ego^  m.  imię  męakie,  Fćibrićiuii.  Jabł*  Źiśft 

ettt  ^innśnmi* 

BRYKLA  ob:  BtekU« 

BRYŁA  ,  *BRBł.A  *  y ,  i.  {  Sora6.  2.  hUd  *  tnU  f«^' 
cna),  kawał  iakieykolwiek . bądź  dęźkiey  a  tw'ardey  rte- 
cey,  bulaj   ©gromnieyszy,  bałwan?  etM  &l^,  eill  Ahini^ 

ptn  f  eitt  @M(e  «oit  eUtettt  b^ten  itnb  #»eteii  Sihtpet^ 

Bryła  mi edai,. ołowiu,  soli.   7>.  Żtoto  w  bfyłacb.   T^at, 
'  24,  94.  Czftf,    Cz.  erttpel,  <^tl(bet;  Mosn.  rripaj  Słarft. 
bt^sa  i  Kojf.  Kpyxb  ,   Komb*   -  W  szcMególnoiei :  bryła 
Mierni  ,  gnida  po  desscihi,   doi  OMf^Ut ,  ik  6rWlof« 
Bryła,  bi-eła,  gieba.  Yoickm.  ^fU  Rojf.  tAM6aJ  Sor€ib* 
1.  ttijlOa;  m^iKjftf;    Gdy  leią  obłoki,  alewa  Się   pmch 
W  bryjy.   Budru  Job.  58,  38.     l»olany  proch   ctęiał,  a 
bryły  się  społu   selnęły.  .BibL  Qd.   ib.    Zboia  oczckulą 
tu  iui  siel^pa ,    gdy    w  innych  klimatach   ledwo  co  wy-*- 
lały  ż  pod  bryły*    Nów.  Lor.  5.  (  z  cierni  )*    trantl.  ^g* 
Boiy  duch  w  aztuće  oney  cierni ,  w  hrele  ciata  świętego 
pi^ettiiesddwał.  Biri.  Dom*  121.    Jeana  naą  c  sobą  w  je- 
dne brólę,  ii  tak  rzekę,  w  jedne  kupę  grotttadzi  i  swo« 
im  ciałem  aayni.   W*  Poft*  W^  246.   (w  jedno  ciało  cjo* 
d«oeiiył^  sfoil,  w  jedn^i  maasę^iB  eine  SKaffe,  ili  ri«ril 

Xir|»et. 


BRYLANT.    -    BRYŁOWAT. 
Mkpit*  *   Br^li ,  co  do   miękcBeyaiych  mczj ,  w  j^dnę, 

kupę  cbitycii,  rdirMtffff  V0n  mekbeu  in  eiitem  6Mtfe 
fsfrannrii  geMkrteii'  6<r4e» «  Bryft  krochmalu.  Cn.  r^. 

€W  Śt^f,  ein  etM  ^ruftmr^L  Wriąwasy  bryłę  fig, 
ncMjnSU  pUftr  i  prsytoiyli  na  ranę:  L^op.  Jes.  38,  3i* 
foolę  aiŃBliycłi  fig.  i^i^/.  Od.  U.  ( maź€  i  fig.  ^cic^. 
a^.)^  ^  |.  Maih:  PJiyęi  Bryti|  abo  ciaiem*  su^wiemy  waiy- 
•tko  ,  (X»kdlWi«k  ma'  te  ttvy  roclegfó^ci  >  dłago;{d ,  asie- 
wiAąić  i  gl^bobold,    łoUdum.    Jak.  Mat,  i,  4-  «/  149. 

•  ta  lef  9M(m.  titf»  ^Jff.  etłt  *6ivet.  c«.  (nrot.  Bry- 
la ,  tśtakk  iiMteryalno  >'  ^ielko^ć  sama-  w  aol^ie  sawarta , 
■iaiąca  wymiar  wedtug  dhigości ,  azeroko^ci  i  gfcboko- 
ici ,  po  iad  corptis ,  ciało  •,  lecę  to  afowo  "W  naaiym  ic- 
sykii.  ni^  aittźy  wtai^me  wszelkim  wielkościom  wvdfaź  , 
wsscrs  i  w  głąb'  lawartym  ;  wolałem  ie  t«dy  naawać 
brylami ,  g^yź  to  słowo  u  naśaie  ałniy  iadney  inacey 
necsy ,  kihom  włclkóici  wadtui  ,  wsaera ,  i  w  głąb^  tt- 
waitey.'  SoL  G.  22.  cf.  Rog.  Doi,  i,"  193,  Geom,  Nar. 
3,  0.  Sfof.  Buff.  ob.  miąiazoić. 

Pochoda:    bryika  ,    bryłtczka  ,    hrylOMty  ,    dryioWatf  , 

iryła^io/^,  brytowatoid ^  bryłowy. 

BRYLANT,  BRYLIANT  ,   u,  m.    BRYLANCIK,   BRY^ 

ift^NCaK,  a;  nu  tdrbn.,  a  Frańc.  Ui  ^BlMMit,  rfft  fes 

WMfnn  tAmM.     Slifbią    się    dyanienty  nr  brylanty , 

sMltfące    się   u  wierzchu  i  u  apodu  ,    maiąc^  wsiędsie 

'  •wi&e  "i&^^Ąów  polek.   Kiuk  Kop.  a,  a8.    Niech   na  twóy 

palosBek  biały,  Tert  bryliancik   włoię  mały.  Ttat.  5i  A, 

8^.     Swietnieyśaym  brylant   się  wyddie.  Gdy  v  r6wnym 

V  jedney   osadzon   iest  sferze.    Zah.   1  a,  58.    -    a. ,  Fig. 

Cilowiek  nad  inszych,  z  jakichkolwiek  szacownych  Wzglę- 

ddw   w  łmrtSwnanhi  sdrugiemi,    Ots.   Wyr.    fin' (^rt^prs 

ft€&*vibtt  TOettft^.     BRYLANTOWAC    czyn.    ńied. ,  na 

brylant  <lifi>wa^,  ^tneti  IblmMt'  ItWantiteti,  jum  «r(U 

Icilteii  Wleifen.'  'Brylantowanie  dyamentów  ies^  dwoia- 
kie,  Jltollendets^e  i  Antwetpskie.  Wyrw.  O.  38a.  Ten- 
ie  aain  dy&nient  d^I^ko  lest  droźsiy  ,  gdy  lest 'brylan- 
toWany  ,  nii  gdy  był  prostym.  Mon.  67,  594.  BRY- 
LANTOWY, a,  e,  należący  do  brylantd,  ajtfłlliltlten  =. 
BRYLASTO  przysłk.,    bryłami.    Cn.  Th.   pełno  brył,  wVi 

Siamptn,  In : ftdtmpen ,  6((oOeit ,  fK^oUtg;    BRYLA- 

8TOdC,*fe\  i.  fCTiidmslo^t',  mndztwo  brył  lub  grud, 
fMii^ti  SSefett.  Brylastof^  ziemi,  gtoboiitas.  Cn.  Th. 
5ai.  BRVLASTY  ,  BRYLISTY  ,  BRELISTY  ,  ii,  c> 
^mdaift^^,  pełen  brył,  pełen  grud,  f<fcotIig,  llwtipld*  C«- 
TA.     Bryliiły  ,    ghbosu* ,    n.  p.    siarka    br^Ufta.    Mącz. 

Votckm,  571:  5ora5.  1.  nijmat^. 

BRYLIA19T,  BRYLIANCIK   o^:  Brylant. 

BRYŁKA,  BRYŁECZKA,  i.  i.  «o5r<J/i;  rztctown.  bryła, 
s  grukołk^  ,  Roff",  KarnwiiiŁo  KamMm^KŁ,  fin  AMmps 
ń^tn  f  5tfil4en.  Gdy  z  i'n|eiyftey  skały  ftoczy  się  brył- 
ka ioiegu  ,  iako  pię^^ ,  r\\i  na  d<5ł  doleci  ,  będzie  iak 
naywiękazy  dom.  StryiA.  54. 

BRYLOWAĆ,  niiai.  nied.y  z  Franc. ,  kwiecić  się,  l^ni<5, 
|Iill|rn,  Kaidy  tei  to  radby  brylować.  Ttat.  i4,  i33, 
Jal:  bryluie  bardzo  ładnie,    ib.  Si  b,  86. 

BRYŁO WATOSC,  fd,  i.  miąiszoi^,  f6irpetll<6ft  ®ejaft, 

CplMtit  9    Boh.    (metno|ł.     Pełność    czyli    bryłowato^ć 
p-aniaatoahipu    wynayduie   się ,  rÓBmnoiywszy '  podstawę  * 
itgo  prses    Wysokoii:.    Łętk*  Mier.^  a,  175.    Bryło watość 


BRYŁ.^  -    BRYTAN. 


»77 


Bseściana,  toUdlttu.  Ctmfr.  Niu^.  a,  6 a*  JoA.  Jtfa/.  1, 
1&9.  N.  Fam.  5,  389.  ^yłowato^ci  kul  są. między  so- 
bą, iak  aseiciany  ich  promieni  lub  Przednie.  Jak.  Mat. 
1,  ai4.  BRYŁOWATY,  a,  e,  na  kszUlt  bryły,  bryłę 
akładaiący,  Ca.  (fttlOtll^/  miąźazy,  f6rpeflfa^,  f^Ht,  OOn 
fir|icrtt(^em  ®f(a(re.  BRYŁOWY,  a,  e,  do  bryły  na- 
leżący ^  miąśszy  ,  peftiy  ^  mIT^  fifperttf^  ^  tllftffto.  Kąt 
bryłowy ,  anfiulus  ^oUdus,  Geońi.  Nar,  a,  4o.  : 
BRYN  ,  «B£RN,  a,<  fń.  ftblica  Ittorcwska  ,  .fiDf^nil;  B^h. 
fBnW*   BRYNCZYK,  a,  m.  c  Bryńa.  rodowity,  htt  idtĄtu 

net;  Cm.  fBman:  w  rodaaiu  ieńakim,  IBrnenfii. 

BRYNDA,  y,  i.   igraszka,  fraszka,  ^pieUtrp  ^  ©pielieug* 

Caaacm  cała  maiętnoćd  bialoglewska  w  bryhdaoh  koszto* 

'wnych  aalcźy.    Sax.  Po/r.  i5o.    Bryndy ,    crzpundiae  , 

dea  babiolea.  A*  Czrtr.  (^:  Bryndaid  aię).    {^Cz,  idtyns 

ta  s  zlewki). 

BRYNDZA,  y,  i.  Ut  miękki  owczy,  iald  górale  rqbią  > 
ftwkluni  -prsedawaią,    Bofh.   ^n^  ,   \tXiltę  Aiutr.  Sritf^ 

fr;  eiiic  9(rt  ek^mUrMfe,  ®<^iifi^f<ife*  Cń.  Th.  Dudz. 

34.  iStm*  Sitl.  loa; 
BRYNDZIC  się^  2m;7fi.  mW.,   (  C;ir.  (r^ltbilU  pluskać) 

igrać,  Unbellt/  fpifitn.    Gołębiczka  na  brsegu  gotowalni 
'  ubraney   usiadła ,    Gdiie  ona  lię  bryn<Uąo  traw:ila  ciasy 

«i  zwierciadła.  Zab.  la,  5  a  a.  Nar.. 
BRYS;-  ia.^  M.  mtano,   ktdre  się  paooi'  daie,  (mo^.adro* 

bniałe  od  ałowa.  Brytan),    eitte  9hinie  b#t  $«Bbc^    Can 

Brys  kundel  iłary.  Zab.  5,  a38.    Bryi  wyałuióny   ua^y- 

na   poslrzyie,  Posnął  a  we   pany  i  ręce  im  liie.   JC€Wp. 

\y  6  a.     Pan   awey  tnody ;  tui  przy  nim   wierni    ałudzy 

•toią »  Bryi  i    Kucaiuk ,   co   aię  ick   sjadli   wilcy>  boią. 

Zab.  10,  65.   Xosf.  • 
BRYSGOIA,  Bryzgowia,  ii,  4.   Protwiiicya,  Niemiecką,  nad- 

irelifka,    ^Brff^gait.  l^rybułg  wBrys^oi.  BirA.  Dom.  137. 
BRYT   ob:    firrft. 
BRYTAN,    a,  w.   piea  Brytański v  wielki,  wyaoki.    f.ztr. 

tiar.  O.  3.  Kty  Wiz.  63«  eine  enilifc^e  !^ptfer  ein  iBuI* 

Uniti^tt,  954rellbeifer.  Bosn.  komua,  8amoaor»  pas  Yc- 
Uki',  Croat,  komikfa;  R<ilf:  Hop4Śuika.  Bryuny ,  psy 
wielkie,  a  Yrielką  głową,  trzymaią  się  poapolicie  przez 
dneń  na  ła6cuchach ,   na    noc  się '  spuszcsaią*   Khh  Zw. 

'  <»  ^99*  Kroku  nfedo^cignionego  wiemy  mdy  brytan , 
"W  Swaronowey    sworze  ,    Nie   pdydzie   gonić   ielenie    za 

-  mOTKe.  Krat.  'Oss,  C.  a.  Brzęk  slyihać  groźny ,  tarcz 
szczęka  o  tarcaą.    Brytany  wyią  i  frzy   panach    warczą. 

•  Kras.  Otr.  A.  8.  Męine  brytany.  Ban%  A.  5.  BRYTA- 
NBK,  -  nka,  m,  BRYTANECZEK,-  czka,  m.  zdrbn., 
mały  brytan,  etne  flflllC  IDotfe.  (obiBryi).  BRYTAN- 
CZYK ,  a ,  m.  ź  Brytanii  rodowity  ,  Angb'k  ,  Szkot , 
Rojff.  epHtniMettb,  btt  fdtitte.  W  rodź.  ieńafc.  BRY- 
tanka,  Mf  ©tittiwr.  BRYTANIA,  ii,  i.  An^ia.  m Sako- 
cyą  ,  czyli  wielka  Brytania ,  Roj/l  eptaatcnla,  *,  Bątn. 
bertagna ;  róina  od  Brytanii  mnSeyszey ,  prowincyi  Fran- 

cuzkiey.  Wyr.  G.  ZgS.  I.,  ®ri#  iBtittwaieit ,  engianb 
ittib  (Bdftttlanb.   a, ,  fdteta^ne^    BRYTANIEC  miak. 

nied.,  pobrytanieć,  rfoi.,  brytaftrzykjem  fię  ftawać,  JUttl 
fBtittcft  IDerbftt*  Teraze^cie  pobry tanieli.-  Teat.  aa  e,  6. 
BRYTANIKA ,  i ,  i  siele.  Brytafiskie ,  Panny  Maryi  ko- 
żuszek, Unfrer  Jraiien  "^eii^-Syr.  1253.  BRYTAN3KI, 
a,  ie,  od  Brytanii,  t3riUlf(^,  Rojl  6pi(DnaiiCJi'itt.  Pai 
-         .  -aS      • 


'■'I 


17S 


E^RYTFAKA.    •    BRYZOAC. 


i 


/ 

I 
f 


brytii6«cj.  Kśy  WU*  64.  Pośm.  Dz.  a6i  Myiś  patf  csna 
'ii]>o  BryUń<ka.  Syn.  819.  BiryUńska  mysi,  miM  ora- 
ne«/-  Cn.  5:)rr.  588:  Sordó.  1.  trpj!. 
BKYTFANA,  y,  i.  BRYTFANKA  ,  !;  jrd>3i>.,  ii  Kien. 
Hę  !Bf ttpfMIlie  ,  thh.  het  IBrattittlt ,  nscsynie  iełasne 
kiiclienne ,  które  postawiała  da  piecaystego  ,  ażeby  na 
nie  ttnatoić  ścifkata;  WM  JTucH,  597*  SwitJk.  bud,  194* 
'Brytfan*  Brud.  Osi.  £1  S.  Soraó,  a.  brotfuma;  Sorab,  1. 

f nina'  pwont  {  Cz.  tenbtif/  teiiMićef ^  t^^^Aćr  pefaćef,  fnt^atif 

J^A^tOf  A ;  Yindl  pónTŚ  j  jpeałi*iina  ponoti ,  arertna  ponou- 
sa}  (06:  Fanew').  Cawn,  Ifmbas;  Croat,  ponywa,  po- 
Byricia,  tr^fska;  Sla9on*  tara  sa  pecs^nje;  Bosn,  pro- 
i^glja,  prrifcjurka ,  prriau^li«,  tigagn  ;  Roff,  cKOBopo- 
Aft,  npomiSBeiU  »  ^cc/.  cKOBpa4^«  vP<^h1),  SKapoeuA. 
BRYTFANNY;  »,  e,  od  brytany,  JBratpfatmen  s.  Jlt/T^ 

3RYZ,  a,  w,  BRYS^B  w  Hcjb,  i»nop>  Bi^iyk,  Bi^^ycaki* 
xdrbn,  haftowane ,  wysaywaoe  ,  prsetykahe  róinobarwe 
kędziorawe^  bucbty  W  atrpiu  osobliwie  kobiecym ,  8<a- 
■lerimki ,  opnstki ,  stąd  i  same  suknie  kobiece  pstrO  i 
pysKno  haftowane;   kędaiorawe,   hmit  Sttfif ereym ,  (niU 

ter  f raufrr  !8efa( ,  an  bett  ftanetiHelbertt ;  babet  ait<b  bies 
fe  hm%  wtb  f#itibitr  geiMten  nnb  gerrinfelren  iUeibet 

felbft.  /ti'^  ep^lKK,  gors  ukossuli,  mankietki,  9p*i- 
aicęiafKa,  kraski,  krnaski,  c£  £)»b.  fBrbg(beil  X  Nie  dba. 
o  libioipy ,  a  bryie  i^dne ,  chce  tei  aby  drugi  w  awoto- 
wanyrh  odsieniach  sobie  nie  roskpssowai.  OHcm/i,  Wycfi, 
£.  y  b.  Biega,  po  kramikach.  kapiu^c  rwiorciadflca ,  tka- 
aeckki  I  brameczki ,  bryiycski ,  barwicaki  i  inne  rzecsy 
iwiaU  tego,  R^y  fost.  £  ff*  ^  Jn4  nie  wieda%  iony, 
Jak  chodcić  w  tych  to  bryiach  swoich  >  A  ty  s>f  na  to 
ciągniy  męia ,  a  wiosek  twoich^  ZbyL  Żyw,  A,  5.  Odey^ 
fliie  Pan  córkom  Byohskim  nausaki  i  bryie  \  ptasicayki. 
L*op,  J,et,  3,  aa.  (odmienne  saaty.  Buiin.  -  B%bL  Gd, )» 
Na  bryiaoh  i  na  stroidoh  twoich.  W*  P*t.  W.  a,  61. 
*  SHui  dtri'  la  walerów,  kftórym  racaey  bryie  Bialo^o- 
skie  należą ,  aiote  nosi  krayże !  Poti  Pocz.  469..  Za»  na- 
|iae  nagi  baranek  bryże.  Miath  ryt.  65.  (  aa  nasse  ftro- 
ie,  sbytki  Jeaus  nagi).  Te  fańcusaki  i  te  bryiyki  two- 
ie.  ly.  Po9t.  W»  a,  63.  Bryiyki  -rosmaite  naleią  do 
stroi  u  biaiogiowakiego^  Sax,  Tył,  7.  -  §.  Wogólnó^i, 
bryi  ,  haft,  obsayde,  bramowanie,  BMettp ,  ^^  ę 
Cinfaffnng;  Kocha  się  pafti  matka  ,  kiedy  więc  kufli- 
Iłów  Nawiessa  u  panifcia ,  na  sayi  bryiyków.  Rey  Wiz, 
88  3.  (gors  karbowany,  SBnfeft^etf,  i^lltógefrife ).  Cho- 
rągiew pierwssa  a  białym  krayiem  i  a  orłem  w  afotym 
polu  y  druga  a  białym,  bryiem  cserwoną.  StryiĄ,  494. 
Pochwy  a  alotjrm  bryiem.  Stryik*  Henr,  C.  -  §,  Bryie, 
róinobarwe  obicia.  Tr.  bnnre  Kiipften.  -  $•  Wypuftki, 
wyroftkf  drzew,  wilki,  |lltllA(e  Ś<bifflillge  «ll  bes  9ts 
f^ić^^en,  fftinhet,  Winiarz  siekaczem  obcina  łozie  niepo- 
traebne  bryie.  Zim,  Siei.  aŁ6.  -  §,  Grzebień  koguci , 
bryie,   liryzy,   crista,  ^Perz,   Cyr,    1,  i5o,    bet  J^Ab^Ms 

fdinnt. 

Pochodź:   bryiowai  ^   ubryiowad, 
BRYZDZIC  intraru,  nied.,  prylkać,  ff^tiien,  fpti^,  fllll' 

f fil  V0n  fid)  gebrn.    Siedzi  przy  lampie  bryidząoey  w  u- 

bogiey  skorupie.   Tward,  Patz,  5%, 
BRYZEUA ,   BRYZYLIA  oó.  Breaylia. 
P1<\ZGAG    czyn,  nied,^   bryznąi!    iednłL\    zbrysgać.   Us- 


BRY^OWAĆ:    -    B!lŻDA,lŁ 
bryzga<! ,  pobryzgaó  »  4/oiK,-^ryikać  ,   btocrd,  pe^ociC, 

bffyńteit,  brfc^lttttpetii ,  mit  9trtfniftlb  UĘMn.  Rąffr 

Opuaranik ,  Gpuartio,  6pfciiKXy)  ^osjs.  iBbrttcfcati» 
pobrtckati ,  izbrigljati ,  apruf$atł ,  poiokropiti ;  Cz.  pffe> 
ti,  pciftti  SoraA.  t:  pwątm,  «0|»attC|<rilt.  Zatraymatem 
się  nad  rynsatokiem,  iebym  nie  sbryzgal  moich  poA- 
osoch  iedwabnych*  Tetu.  24,  i33»  Pimiftay,  ie  to  bl6< 
to,  iak»  który  poócaochy  sobie  abryzgą,  powiedzą,  ie 
bez  dna  muszą  mieć  karetę.  Teat,  aa,  lara.  Brym^ 
Papr,  Pr,   D.     BRYZGACZ,  a,  m.  który  krfigk  &  fi^ 

pryskuie ,  bf(  6pri(er ,  ^%f^%n.  Rąff.  spiarysb. 

BRYZOWAC  czyn,  nied.,  ubryzować,  dok,^  pftr«  i  kf* 
dzierżawo  wystraiać  ,  htmt  «ttb  łt4f»$  ttUifn^ttU'  Nie 
wiem,  co  za  wory  i  miechy  wymyiiaią,  rseią^  hrmma-^ 
tą ,  bryzuią*  Herbeft*  Nnuk,  D,  8  ^«  Gdybyi  aif  ty ,  nie 
wiem  iak  ftroił  i  brycował,  nigdy  nie  będziesz  Salomo- 
nem. IV.  Ptt,  W,  a,  336.  Syny  awote^  aapożyczaiąc 
aię,  bryznią  a  obieraią.  Giicz,  WycA.  F^  a  3;  Niech  się 
insze   w  bogate  stroią  ałotogłowy,   Nieoh  skarby  q»  się 

,  biorą  ^  niech  brysuią  głowy.  Zint,  SieL  3oi,  Nie  po 
ftroiu  przy  cnocie;  panna  bryzowana  Bez  cnoty,  kimir' 

.  nica  słomą  przyodziana.  BurL  C,  -  Kleopatra  twarzy 
zbytnie  brysoiraney.  Bardz,  Luk,  180.  UbryzoWttU  aby* 
tnie  wswey  osnowie  Kleopatra.  Chroic,  LuJk  33;t«  Cso- 
lo  złotem  koronował  i  wzorem  się  narodów  grubych 
ubryzowałt .  Bcwdz,  Tr,  a5.     Ubryzowana  polcieiw  Petr^ 

.  £r.  187.  -  BRYZYTZKI,  BRYZYKI  obi  Jitjł^^         , 
BRZ\KAC,    BRZ\KN\C   ob:  Brzękać,  Brzęk;     BRZA* 
NA,  BRZANKA,  ryba,  ob:  Bar  wena.    BRZANKA,  i,  i. 
Phleum  ,  ro<bay    trawy.  JKluk,  Dyk,  a,  i8a.   ebie  9M* 

QXt,  9tebenfranr.  Syr,  1370.    brzaI^,  a^  o,  bp- 

wy,  od  bru  {ob-,  ber)^  fetsibri  e.     Brzana  kaaaa; trm- 
dnieysza  do  atrawlenia*  aniieli  iagty.'  Śyr,  loóg. 
BRZASK,  ^BRZAZG,  u,  m,  rozmroczywanie  się,  wywiis- 
nie  fię   iwitu,  rozwidnianie  ftę  iwit  poprzedzaSące ,  ^ 

.  ffiorgeHbtomentttd,  ha^  Oraneti  »0(  %AgtUxktw^>  (ci: 

Ger.  brecben  iwiecić,  Coth,  hmf^t,  Angioseue,  htt^ę 
Jasny;  Angi.  bright^  łfebr,  9-ia  barak,  ówiecił )»  Na 
pierwszym  brzasku  dziennego  rozmroczy wania ,  do  aua- 
sta  wpadł,  summo  diiucuh,  J^rom,  667.  Gdy  z''same- 
go  brzasku  trzeci  dzień  świtał.  Leszcz,^  Ił.  S,  i  %j,.  Gdy 
aię  iui  na  brzask  zanosiło ,  posnęli.  Pilch,  Sali.  %^i. 
Skoro  pierwszym  brzask  błyinie  iwitem.  Chro^ć,  Ów, 
194.  Tyśli  brzaskowi  pierwsze  dał  rumiefice.  Lub  Iktsd 
i  mieysce  naznaczył  iutrzence!  Chroś^.  Job.  i48.^  Zpier* 
wszym  brzasgiem  słońca.  Zebr.  Ow.  33o.  primo  feriwr 
te  cacumina  /0Za.).  Wnet  skoro  z  brzaskiem  wotói^ 
awoich  szukał.  Klon.  Wor.  33.  Brzask  dopiero  wsietf 
Lueyferowy.  Jabł,  Buk.  ^  b.  -  ^  $.  *BIask ,  błyszczenie « 
C^immer,  6cbdtt,  (Słoni.  Piorun  wzrok  przykrym  ty-  ' 
ka  brzaskiem.  Chroic,  Luk,  8.  Brzazgi  Lucyferowe  prses 
iasne  kryształy  Ze  swego  oceanu  dzień  wywiodły  bia- 
ły. Tward.  Pasę.  8.  (pb.  Braeazczyć  się,  obczasknąć)^ 
a* ,  BRZ AZG ,  u ,  m.    obrsazg ,    w  trunkach  cierpkość  nie- 

iaka  lieysza ,  eitt  tttM  b^ber  ®  efcbmacf  4ii  ben  ^etrJiis 

fen*    Piwo  młode,  wino  nie  wyrobione,   miewa  braasg 
czyli  obrzazg.    Ott,  Wyr. 
BRZDA^KAC  ob:  Brzękać ,  Brząka<5.    BRZDĘKI  od^os  n- 
derzenia  nagłego,  upadnienia  gwałtownego,  buch!  plaik! 
|»al:i<bl    ^'*  btbanc*     Brzdęk   przca  łeb;   ia  go  aa  piersi 


BRZDĘKN.     r    BAZĘCZYC. 

]wp;-tt  eif  ostemif  klap  t  Moh.  67,  733.  BtL^ibĘ- 
XN\C»  bredęknąt,  brsdękt,  Jntransl  nied.,  gruchnąć 
•  siemię,  ce  łgieffeTem ,  f^inpla^en ,  |^|||f(6(tfgril ;  mit  0Cs 
tinniliufatitk.  Vind.  berkahi,  berkati ,  odb^tkniti ,  od- 
letiti  }.  Jak  brsędknąt  ianak  w  kafuif  j  |>aUas  ulgnąt. 
4hs,  Str.  3«  Podskocsyf  j  aż  mafo  iil,e  brsdękf.  i6,  5. 
Jhź   się   ntrsymać   dfuiey  nie  ndgr,   bradfknąt  iftk  dfu-  ' 

SRZEGtiAC^   inrmnt.   contin.    BRZECHOTAO,  BRZE^^ 

CirTAC,-    nied^j    Brsechtią^    Itdntht  a^sekać,   klapali 

Mfit,  Itofrt.    Ref}.  6pexdM^,  -ffcc/.  Opeiuy ,  (Cr.  Kra 

Ifk^eti  ^  irrseaicciB^).   Psy  brabchaią  b«8  przeaUnku.  fion* 

70,   84.    Briach«5*tiime<»s  ,   iak^  pieftki*   Min*  Au9*   i6* 

Oobacski  brt«e&aią.  Jaół,  Eu:  igro.  Jig*  Warci  bea  prze* 

ateAkft '  na  naa ,    atfcsekay  JmiaYo ,   leieli  ci  aię  brsechad  - 

•^po^dteto;  Min»' Rytn  3,  93.'  Zle  sacząt  bneeha<-  Zaó*  . 

'  x4,  6o«  Nuf  JT;  -    'S-    TyAnił.  ^rok4  brieehotal|.    Papr^ 

^ML   p9^fśdńś.*  Sroka   bMecltO0«.   1^.   Szpak   brsecha^    Tr* 

p«p^y  ?r4l»1»^cii;  -»pn  bńr  Q{fttttt',  6faareir.    J.  .G!owc 

terno  bMeditatf  ,    naprzykrzać   mn  aif  gadaniem,    filieni 

wit  €M|MM(eit   tot  jtopf  WUrm    mń^tn.     Zebyi    mi   nie 

o^mieai  iiak/^Yowę  brseobtat,  waKyftko  to  nic  nie  tnaczy* 

T«4i/.  5&i»,f.  (o^rNabrcechać).    BKZECHAYŁO,  a, 

i   *tLMW9CBnmMb  ,  <6«4hiiiA  v  Cx,  ga}9f i^tef>ec ;  5oraA.  i. 

fi^«(,  Moiekaies,  liiatkoue^^  bbmawiaoz,  eitl  tBelfftft  # 
9fa((f#  ^imge«ftref(^.  ' ;a3/.  fs.  15^  (iN6.  chrapek )« 
MI2&CHUN,  «,M«> Kundel,  Ji^aekacs,   co  doma  ftrze- 

ie;  :A.  Cjurtr.  Młt.   e\n  ^an^ffun^ ,  jtetten^tinb  <  cf. 

Bneaaaik  ).  '  Za  psa  domowego  brsechuna  tny  kopy 
froaiy.  Słar*.  Lit.  3^6.    -  ' 

BRZECHWA  ,>,  i.    atrxafa  4>ei  Meteti.  fin.  Th.   Włod. 

(•ii  gn>t>.  .  .: 

BRZEOSCA,   BRZĘCZKA,  i,  i.  eesencym'  «e  stodu,  bet 

Irecifa  ,   5o/a5«   s.    (tiiiftf  ;    Vind,  breaoyez   (ćf.   J^o//. 

4MpAA  brnha  ).    Ugotowany  afód  prtełewa  ai^  w  naczyń 

wie  tak  prtygbtowiitk ,  aby  fic  alodziny  codafy;  a  brze^ 

cika    w  podatawione    trsecie    naczynie    wyciekaU*   Xluk 

A0/L  3,  371.   (  ffe6r.*si^  Angit  berę  s  icezmicń.,  akąd 

IBtfBiieakie  Mft  vywodsą)«    Brzęczka  piwna.    Syr,  186. 

'  X  bnecaki  piwo  poanać.  Cm  Ad,  i36ri«   lakie  kto  uwa-* 

t^Jr,  liA  ale  lub  dobre,*  takie  piwo  pile,   A  caaaem'  ie-  • 

aaew  j  br^ecaką  ai$   apany.  Ęaó,  id,  378;    §f   ^^^^ 

.aska  wii^a,  muascz,  noatcz^   tl04  tać^t  Uwttttt  ®eilt/ 

fRrtid^,  9RA|<9*    Niiieli   wkio   kiaać   aacayna ,  moaaezem 

'    go,  lub  braffcaką  aowią^    I^rup,  3,  98.    '^   $.   Miodowa 

bra^aka,  meHatum^   mustmm  ad  m€diam  partem  de-* 

€0€łum,    Mącx.   -'  Miodową  brzeczkę   sytą  aowią*  Syr. 

Soi.    .(MigttMif^Y  SRetN<tifd^*     $•   W  ogólności , /foff. 

««pfl7»    ^tt  £railt   wiersz  móy   nia  l^ędzie  profty  miat 

ceny,   Kle  piwaay   braectki  nic   z  Hippokjreny*>  i  chow* 

5o7«    Wybfcacie  mądray,  liem  proftey  weny.   Nie  ko-* 

aatowtala  ..braocak]  a  Hippokreny.  Jachów*  364. 

BliZĘCZNir,  •»  o«    besąkaiący,  braęcaący,  braęk,  wyda- 

iący,   l|frtfllb«    Uderayt  w,  tarczę' brlęczną.    JCtai*  Oss* 

F.h.Bch.   »r«ttfat9$.    BRZĘCZYC,    brzdęczyc 

€*yn»   nimd.  »    aabrsfoajć  f  dok, «    braęk   'Wydawać  ,    C** 

HniM;   ( <i^  liraękać ,  braąkać  >    Boh.  (ritceti,  %Ui]^ 


BRZJĘOZTD.    -    BRZIC. 


.«7d 


mm,  bHwćetl,  VM4m,  Jtlłti;    Vind.  brenahiti,   bren- 

'  ahati  ,  brenkati ;  Cam.  brenahim ,  brenzhati »  Sorab.  1 . 
(«rt}li;  Rojf,  0peHHain&,  aaSpeinamB,  SBynaiiiBi  £ccl. 
6pK^ainB  ł  rtti  9tli\ttt  t>pn  ftd^  gf ^It  ,  f lircen*  Pan- 
cerze brzmią  na  kowadle,  ielazo  i  miecz  brzęczy  pod 
młotami.  Stat.  Num.  1,  55.  Stroi  cytrę  brzęczącą.  Zab* 
^,  395.  Fir*  Na  lutniach  brzęcząc,  i*  Leop,  i.  Par. 
l5,  38.  Zewsząd  zabrzęcaaty  głodno  dzwonki  wdaię- 
oanci  O/w.  Oa^*  386.  $.  .O  otlradaie,  .braęCśzyć,  bęczyć» 
fmmnflf  t  fumfett/  ^a^*  br^zati,  br^cjati).  Mucha,  ko- 
mar ,  pazcaofa  brzęczy.  i>ii</a«  31.  (  Rtig*  br^zariaa  » 
mncha  koćaka^  eine  fBretltfe  )•  Komar,  nim:  iąd^em  za- 
cnie,  brzęcaf  koło  uszu.  ^ Mchów.  fr%  8i.    Brzęczy    mu'% 

•  dia ,  kiedy  w  miodzie  tonie.,  l^ar.  D%.  3»  1 6o>  FaaczoN 
ka  brzęcząc  aaie  ziota  akropione<  Past*  P*  5o«  Pazczo* 
ly  po  powietrau  braęcaą  ,  iakoby  trąbiły.  Crt*c*  603. 
OBraęcaące  na  kwiecie  sbierafy  midd  pazcaołki,  M^  BitL 
St  M*  A*  3  b.  :Braęcaeni^  paabaot)  Ćz*  UućeuiU.^  J* 
7>ansh,  Samer  caynić^  aaeł«^ci^»  .filltf((eit<  Tam  kędy 
atmmyk  kręto  płynąc  braęcay.  krHs*  Oti*  E*  A*  BRZĘ- 
^^ZYDŁO,  a/n.  raeca  iaka  bf«ęcana,  tm^SiiilUnUię  ' 
<  ob:  Braękadio  ).  Zona ,  ieiliby  nie  byta  cackiem  mę- 
żowi ,  ieat  ona  braęcaydłem ,  uatawicjmie  męiowi  uaay 
praeraiaiącyra«  .Tear.  ;io«  </,  49. 

BRZEDNIA  ob\  BnSdiiia.    BRZEDZBC  tb\  Brodb«. 

BRZEG  I  u «  in«  kray  aiami  s  tykaiący  aię  a^moraefn^  abo 
zraiiką.  lV>rw,  ,<?.  i3;  U%  ^l ,  U^  »t!^tf  Cm*  Wtt^f 
Sorab.  i.  ht6%  ^  hlf(b  t  Sorab*  3.  brOg  #  Hung*  berek  | 
Vind*  breg,  brieg^  briegOuje ,  pieniouja«..obkrai|  brodi 
Corm  wręg,  wa6d,  obkraj^  okkraj ;  (  Carn*  et  Croat* 
beritg  f  bioto  ,  JkaTuiliJ.  (Rag,  bjegh ,  Oraał*  bereg » 
brćg}  Bosn.  brigh*  brriddo,  Słopac*  htdt^  ,Vind*  brieh  a 
1.,  pagórek,  gdra,  3*,  braeg  cf.  Ger.  9tH,  Ahglosax* 
^i^^T%  ,•  JsL  biarg; ,  Dan^  bierg  ,  Fm»  -  wari ,  wuori  » 
9ł{e^fd((^f  SBerc^  cf.  Wierach).  Slapoiu  hrig:*  hr6d  i 
Rag.  xikł,^xalo,  poihorjei  priiftoi^e}  Jto^  eiperb,  6eperb 
(Rąff*  eepe^,  e9pery\^£tcl:  0pe«B»  6pery  s  strzeda, 
^  chronić «  cf.  Cer^  iftgeil )« >  Ińi  morae  brzeg  ma ,  iui  aię 
i  ^T  awoia  amieaeoaaią  ^oiyaka  petne  raeki,  ibrugi  opa- 
daią*  Otw*  Ow.  :|i»  Na  braeg  ^ciągaią  okręt  skołatany  » 
By  nie  aalały  go  mOrikie  baiwany.  Zab,  l3,  396*.  Harab. 
Przy   UtW3rm  i  otwerayfłym   braegn  na  kotwicach  atali. 

'    Wdtg.  Cśg.  98*    Raćka  do  praeprawy  tmdna  byta^  ma- 
iąc  brzegi  prserwane*    War*  CiM^  i3i*    Brattgi  morskie 

-i  wafeelakie  braegi  rtecatte^  łąde^ik  ieglarae  naaywaią* 
Otw*  ÓWi  453*  Braegatti  polfldaieaa ,  piaskami  pray  mo- 
rau.  P.  JTchan*  Ori.  r,  79.  (  Ung#  bem  .ttfrt ).  Odpy- 
chać, odbiiać  od  braegu,  odkładać  1  odftawiaći  9P1II  tlftt 
al^tftn  ,  Mt^en*  odpychając  aię  od  brzegu  na  Caro- 
grod  płynął.  SA,  Da*  660.  Mieć  się  ku  brzegowi ,  kie- 
rować ku  braegowi ,  prayaławić  ♦  przyprzeć  do  braegu , 
WXf  hai  Ufer  su  (lenetlt.  Pływałeś  dotąd ,  caas  się  mieć 
do  brzegu.  !P.  Zchan*  Jer*  6f»  {  caaa  odpoczywać). 
Hobraeć  to  na  swym  braegu  w  pokoiu  ^pofiedaieć.  PatMk*  . 
Dz*  66«  Naycięiey  na  brzeg  wyaieść.  Pot.  Arg.  584. 
Na  brzeg  łódkę  wyciągnął.  Mtas*  Htti  108.  (ef  br«<btc 
feill  6<^4f*f «  in^  atdtflW  )♦  Cicha  woda  brzegi  podry- 
wai   Opai,  Mt*  47.    Siovae,  ti(b«  l0Ob«  IttU  pthmim  i 

Mft  tQ0bi  |fe.9  mign,  Ger:  {HOt  ttaffet  ffnb  betrdftlif^. 

Braegowi  poderwanemu  nie  wiara.    Cn*  Ad.  k-j.  Ry  Ad. 


i9o 


BRZJEIO.    -    BRZEGOWY. 


[ 


i 


f 


5;  -  Pływał,  pływa!",  a  pr«y  htz^ga  nionąlL*Osr*  lYy^ 
(bieżał,  bieiał,  ai  kark  skręcił.  Wiodło  s\ę  dłngo,  aź 
na  samym  ko^u  omyliło  go  azcsf ^cie.  Vó  długyn  po- 
wodzeniu źle  skońcr^  ).  Nąd  samym  brzegiem  Itoi. 
Of/»  Wyr.  (  nad  przepaiScią  ;  na  bardzo  śliskim  miey* . 
aću}  la  iedną  rażą  moie  utonąd;  połoienie  iego  wcale 
niebezpieczne ).  Na  brzegu  był ;  przecici  go  lekarze  do 
sdrowia  wrócili. .  Os*.  Wyr^  (..o  włos  co  nie  umarł >  et 
wat  ant  Ołonbe  bti  (9r«ie^)*  Nie  cho4i  brzegiem,  nie 
chodf  po  brzegu  s  ińe  nAraiay  się  ną^  niebezpi«cze6- 
ftwo,  pewmeyszych  fię  irzodków  ahwytay.  Ots,  Wyr.  - 
Z  brzegów  wylewać^  z  rygi   wychodzić ,  z  granic   wydc- 

pować ,  <iu^  ben  Ufttn  tteten  ,  bie  (Stinsen  ń\»tt{ć^ttU 

ttn,  tlt^t  itt  bett  &Unitn  Meibem  Rozum  ni«doyrza- 
ty  z  brzegów  rad  wylewa.  Birk.  Zam,  22.  Za  króla 
Achaba  złość  i  grzechy  z  brzegów  wylały*  S>k.  Zyw»  a, 
193.  Bardzo  ci  mędroszkowie  «  brzegów  wylewaią.  .iSey 
Zw^  sSg  ^.  We  wscystkiob  rzeczach  miarę  chować,  a 
Ti  brzegów ,  tak  w  radości ,  iako .  "w  amę Iku ,  ni^  wyiawać. 
jSToiz.    Zer.  i5*    W  brzegi  brać  .»  klrócić,  okfóślać  ,.  o- 

granicząc ,,  umiarkować ,  btitinitn,  mAtl^eu,  Unbi^en. 

Baczność  roztropną  zachoway ,  a  w  brzegi  Bierz  cia- 
sne płochych  nadziei  wybiegi.  Mon.  67,'  763.  -  j*  Brzeg 
między  polami ,  miedza.  Tr.  Yind.  brieg ,  rob ,  reber , 
meja,  bie  ^9Xl%^tf  bU  ®<b^ibegr<ht)e.  -  $.  Brzeg  ia- 
kich  innych  rzeczy,  naczyń,  aprzętów  skray  ,  okraiek» 
bok  koóetący  eo ,  ber  9l<m^  etnet .  €^a4e«  Brzegi  arku- 
sza, ksiąiki  0^:  Marginesy,  -  flnegi  u  szaty,  J^et  €i4ttm 
etned    jtleibetf»    Cn*    Th,     Filiżanki    z  złotemi    brzegami. 

Mon.  67,  267.    tCaffen  mit  golbuen  (Kdnbetn.    Obwód 

liścia  zowie. się  takie  brzegiem.  Bot.  Nar.  47.  Brzegi 
kapelusza,  bie  ^ttthilttpeil*  Pierwszego  kapelusza  brze- 
gi obwisło  były  w  tę  i  w  owę  stronę ,  Tylko  na  okol 
okrągło  stoczone.  ZaS,  12,  73.  Brzeg  rowuV  bet  ®tas 
bcntOllb*  Brzeg  wału,  ścieszka  po  nad  dołbm  wałucho- 
dząba.  7>.  Ut  OtltenMlI.  r  2.,  BRZBG,  a,  m.  Cx.  SSteb/ 
inłafto  mocne  dolnego  Szląska:.  Wyrw.  G.  237.  Stieg  itt 
Sd^teifen  oó:  Brzeianin,  firzeźanka,  Brzeiański.  -  BRZE- 
GATY,  a,   e,    brzegi    maiący  ,   brzeźysty  ,   tnU   ^Aften 

•bet  ttfetit  9erfe|eK>  getinberl:,  dłinbec  bahenh.   Gorące 

piaski  brzegatey  Afryki.  Przytf^  Łuz.  74.  On  prawą  za- 
wieszony na  barce  przychwycą  hrzegaty  obwód.  Frzyb^ 
Miłt.ie.  (Croat.  bregorit  ^  górzyfty);  BRZBGOWATY, 
a,  6>  £coł.  6peroBiixiiijR  s  depery  no/(o6Hua,  no- 
XOiKia   Ha  Ceperl),  na  kształt  brzegu «    »ie  efne  ktftt, 

H^enibnliói ,  ufetl^iiUd^ ,  me  mit  einent  Ołanbe  oets 

feb^n.  J3RZEGOWKA,  i,  i.  laskołka,  hirundo  riparia^ 
bie  Ufetf^19a(be  /  mnieysza  nieco  od  dymówki,  gnieździ 
w  lądach  rzók.  Kluk  Zw.  2,  3 18.  Vind.  bregula,  ber- 
gula  ;  Slapom  brigunica  ;  Roj],  cmpawib.  BRZEGO- 
WY, a,  e,  do  brzegu  naleiący ,  brzeźny,  Ufet  «,  -St4f 
ften  s ,  fKanb  ^ .  Ecel.  et  Roff'.  eep^roBhiR,  6cpeiiCHUR, 
Shfac.'Vub^miii  bit^i^t  Somó.  i.  br«|fPWe.  Ni  wiatr 
zawieie  ,  ni  piasek  brzegowy '  zasypie.  IV<i</,  D^m  52. 
JtAftenfanb,  ttf^tf«nb*  Prawo  brzegowe.  GaU.  Cyw.  2\  55. 
bo^  GtTAnbre^t.  I^iczba  brzegowa.  Steóel.  2.  margine- 
sowa ,  bie  ^abi  «m  Otanbe  be^  IBut^^* 

Dalsze    pochodź :    słowa    órzeg  :    inuiei ,    6raezny  , 
firzeiyjly,  naórzHe^iuadSłizeief.  nad&rtkiny;  nwiórzt' 


BRZĘK,    r    BRZĘCAD. 

,    wy&rftię^  zaórzei^^.  zaorzę iny..  i 

BEjSĘKf  u,  IM.  brzęczenie,  chrzgat,  szczęk,  hiś  Itlif- 
tetlr  b4^  ®CfUrt<>;  Fm</..breBzh«  brenk;  Cam.  wrtnk: 
(  Sorab^  l.  btuf  s  chrząszcz  ,  f*at.  .^ri|chus  ).  (  Rojf. 
6pir3Ta.s  -gadulftwo).  Usłyszałem  dziwny  ha^as,  dzwlę- 
.  ki,  brzęk ,  .właśnie  iak  faftcuchy.  7>«r.  5,  6$.  Brzęk 
kaydan.  ib.  49,  5.  Bogusi.  Brzęk  kluczy.  E^pt  4. 
Bitą  W)tąrcz0,  hrs^  głośny,  po  górach ,- skttach  ro{- 
legły  ,  daie  się  słyszeć.  Xras;  Ots.  A^  ^  A.  Miediiiany 
.  brzęk.  Rey  Zw*  i5  A.  Ciczym  słów  b^t^ęm  foą^t^ 
.  nia  bawią,  JRilch.  ^#/t.  lisf*  39^9.  Nó|f  mifotnych.  pio- 
snek z  brzękiem  arf  iednoczą.  Prgyb.  Milt.^^.  ^rny 
fłodkiey.  brzęku  arfy.  Zab-  6»  385.  ffWfąik.  Fo  bftęka 
poznawała  g^iraiec  Re^y.Wlz,  190,  d.  (oh:  Próiaa  be- 
azka  brzmi  ).  $.*  Brzęk  trantl.  '.brsf«ą<'^*  pi^iiiąiUe » 
®etbge(ttllH»et,.rUllip«nibe^  %Ab.  Cokqtvi«k  »»te7  prze- 
daźy  nazbiera ,  Nio  szcz|d$i  Haynąiii^^^  aowi^l^fo  bnęku , 
Chętnie  .4a,  kto  s^  do  niego.  ,aabtę^9«  .Ci^A;-  Fjoru 
78.  -  BRZĘKAĆ  V  BRZ^KAC,  BEZDĄ.KAiC  .fl^^n. 
continz ,  brzękną^  »  l^riąkpąć  ,  Hedntl.  -,  fukitąftBić ,  -  po- 
brząkać  doi.  ^  sprawiać  brzęk  ;.Cjr.  brUIlfOti  ^  MteMl; 
Virtd.  brenkat ,  wrenklati  ^  Carm  bręnkaai  ,•  wręskam ; 
Ao/f.  6psuainB,  3a0p«|[ą^za,  Cpfl^uuo,  4BSigiia&>  Sor. 
2.  f4fC^etf9Uf<b;  ^ofn,  glomati^,  ,ktapitati«  lOap^liiMlBts 

*;  ttn,  eitt .  @ef iitte  ettegen^  ttimpłni*.  Unąiąf^  09** 

brząkać  na  czym,  brząkać  w  co.  NJis.iiiiiriimM-i^iij^lko 
ostrogami  brząkać  po  ulicach.  T€ait. ,i5  c;.a0.   NM^^O" 

'  wie  brząkali  cymbfiląmi  mMadzianemi.  Budn  .r.  CAron. 
i5,  19.  Druday  ńa  ar£ich  grali  {  A^af  za^  na  cymba- 
ledi  brząkał.  Budn.  1.  Chroń.  iQ,  .5w.  Słyszałem  go  pod 
oknem  na  ez3rmsis  hrzdąkaiącegó.  Teat*,  3o  3,  i5i*  Czy* 
lim  zaśpiewał ,  -  czym  na  «r&ę  (mni^u^  ,  9lromk .  stra- 
piony weftchnął,  abo  ięknął.  Xrat.  Os^^-G^  >B?sąkać  wfi 
dzwonek  Cn.  TĄ.,  Brząkaniem, probctwać  ga>oa«  ib-  *- 
Dzwonieniom,    ^o   iakim.  brząkAoiein:  pszczoły'   spfdza- 

.  ią.  Crescu  60  !•  (Yind.  kl€;potalilvu ,.  jrApiitnia>)»  $.  Fig* 
Brząkać   pieniędzmi,   dokazywać  niemi,   Wit  Sclb  fttflU 

pem,  ft(b  mit  (Setbe  febfR  lufeti ;  biten  Ufeti,  bcf 

tnan  tlMltf  b^U  Czeka  gospodarz,,  by  mu  za  iyto  Brzą- 
knął  Holender  złotą,  kaletą,  ZtiS.  1.  189*  Nar.  Iknio 
nic,  brząknąć  tu  trzeba.  Zągk  AAi^f  Cn.  Ad*  17.  Slof. 

S«  i^enale  |K«t«  jhrlla*  6  sobio  siła  trj^rmalą »  a  ■•rTze- 

czy  niemasz'  kim  braąknąć*  Opal.  %at.  1 14.  Mnet  f^Ull 
fld^  ^bm  idffen*  Co  przedtym  tysiącami  hisąkałem*  dzi- 
siay  yf  liberyi  chodzić  muszę.  .T^aU  7  df%  i^.Czrt, 
BRZĘKACZ,  a,  m.  BRZA^KAŁO,  a,  m.  brsąkaiącyi 
bet  jłlittet ,  JUilll9>etet  ;  yind.  brenkarez.  fig.  Appio- 
.  na  ,  chełpliwego  literata  ,.  nazywał  T?yberyua»  hrzęka- 
czem  Iwiau.  Pilch.  Sęn.  lUt.  5,  26.  -  2.,  BRZĘKAJ* 
BRZĘKADŁO  ,  a,  n*  narzędzie  od  brząkania  na  ftro- 
i  nach.  Wlod.  Cn.  th.  tin  .jłUmperftitf^en.  W  ogólnoici 
Brzękadło  ,  naczynie  brzęczące  ,  czym  brząkaią  ,  roz- 
maite ,  iako  w:*gałce  mosięinty  .i  kołeczka  na  Inygra- 
nistych    ramionach;    dremla  •  .Ruskio  blachy,   klepadła, 

AUmptmttt,  SMmpttin^tumeutt;  Boh.  btćttbio,  <^c#ff& 
ta  ,  patablp  ,  patat,  tftctip  ,  Shi^c.  ftffablir  ł   vind. 

bernka,  sbkrepetniza;  Carn.  ragla,  tin^^rkas  Bffjffl  6pf- 
ISaAO,  OpjncyiBaa^  noCpiijcyaiiU;  Croat.  hrttnda»  hrun- 


t.  .  .. 


^'     BRZĘ&AAEL.     -    BR(SĘjfIIĘ. 

t 

4ieaą.%  ikroboUDtiL >  fltf«blyicz«:  Ęosn^  Uepeyillo ,.  «aLaW 
rat  £rri(^aglLa  i  Soiap^  i.  HlRCHabl^O*  Chcia^j  Xfi,^^vf 
wf oijd  na  kota  obró;ćc  a  brzękadleui.  Za5,  9,  276..  (<• 
^Uwoakiem,  tlltt  eilier  S<^eOe)f  Sareiiadę  ipiewa  gam- 
rat  fjsAtcs  •  Łącaąc  gtos  s  brzc^adlami  dlft  awey  da- 
auiey-  ladney^  Prz^^  MUt>  1 38«  (  s  arfą »  a  cyiobAlesi , 
i&«rfe,  i^tfbtet/  fii^mW).  Cói  teraa  EgI•p^^ie  bracka^ 
dla  po9ipgą  1 .  iO^/.  Ow.  a3o.  BRZĘK ADIBŁKO,  BRZĄ.-. 
•  KAD£ŁKOy  a.  n.  zdrltn^  Co.  jmiego  pitaofafka ,  a  co  ia- 
«ego  brHkadelko>  Yłlod.  aa8.  BRZĘKJUWy,  BRZV 
KLIWY..  «,  ,a,  BJIZĘKLIWUE^  BRZĄKLIW^E, 
gkrzytłk.  htĘącwoj ,  hn^^k  wydai^ij,  flimpriid,  flimpetp^ 
Obudaony  bn%kliwjc&  dawonów  prajrkrym  diwickiem. 
W|?-  ^'•^r-  a«.  -  $•  Bęcaący ,  fuitlfen^.  BracUiwy  komar^ 
ku,    ifijcałym    moim  nia  poitań  folwaj-kut   ZaBę   9,  ?8|. 

BRZEMIĘ  »  -  iaiua«  >,  BRZEMIĄCZKO,   a,  n.  :^drBn, 
saąia,  iaU  dwiema, ti^f kami  obiąć  i  aaiiieś(5  moina,   tU 

WL€  %ul^j  el«r  eirte,  fo  9ie(  ftd^  mit  bepbett  jKrmm . 
mftflbi  tub  fbcltr«ąeii  Ufft  c^.  tóiiit'e;  brcmmo,  ^res 

M^^  f ,  tfWfeicC  1.  K/n</.    br«m«  ,    tOYor,    butora;    Corn, 
brteei   S^rab.  1.    breOl^^   ktewlo  ^    brepif ifO  ;    i^ora^. 
a.  Hme^  binnefll^P,  toetnnMpIP ;  iK<V-  bremme,  brem- 
mefcaa  ,    bramanak  i    Croat,    brime  ,    bremefcze  ,    Ufrh  ; 
Basn,,  brimme,  bńounąfce;  fójl  6p^Mfl.,  r  envit  c^&Uf 
!!«>  ojwaoYf^fty  aSyaa,  (cŁ  Craa.  <po?i^«»  pf.  r»Piic)f 
9rsemtf  «fs^o^f  draw^   atomy.    C/t.    JA.    Tataray   prze-  .. 
bywaią   nłki   na   braemieniu    iakim   rózg.    Bour^   |66. 
(  fafĆ^iUf ,  wiązanie).  ^NiU&tadtsay    cMop    braemio|i  na 
o^«  wezbrai  aif   w  drogę.  £zop,  a 3.    (pak,  ttómok^w, 
iokdw).    Biale^owy  porodzone  nie  na  czas  daieci  awo- 
ift  nioaty  braemionami  i  ciciary.    Twąrd,  Wł>  269.   (iak 
tldmoki   iakie  ).    -    a« »   Brzemię  kobiece  ,   noszenie   ko* 
btat ,  ptód   w  iywocia  matczynym ,  bte  mitUtlid^ę  83ńrs  ^ 
h€,  bU  2cibi^fnu^t/  Pie»w»zym.  pn  był    zaatąpicnicm  i 
bnemiaoiem  matki  awey.  Otv^^  Ow*  262.    Z  aynem  pod:- 
tencsaa  braemiaiiiem  cbod;i{a.    Otw*  Ow.  36 1.    fic  gUlli , 
•    Wńt  Hm  fl^lNllget.   Zaftąpić  bracmeniem.  Otw.  Ow,  |i5, 
l/ITatąpi^  w  bnemic.   M.  Urzędy  459.    Poatąpi*^  ^  hner- 
■aię.   ,SMCM€ró.   i^ajr.  az^.    (  ciciamą   zoftać  ,   fb>HUIget 
werben,    ll<2^    5epeMeB'&ixa ,    o6epeMeH%^a    «   poicU. 
Jt<^.  a4chi  u  bremme ).    W  dziewiątym  miesiącu  po  za- 
-witanitt   Cesara  y  Kleopatrze*  braemic  się  podnosi.    Ędrd^ 
ZmJL  9^33.   (iywAt  roinie).    Braeaueniem  którą  obcią-. 
iy<.  Ołw.  Ow.376.   eUie  f((»tegem;  Rojf.  epesieniijnB, 
o6pesmiuuii&,  obciążać  ;   Carn.   br^ii^^i  >   wręjlti ;   Vind, 
fbrako- Aoriti ;   Botn.  otruhliti,  natrubliti.    -    3.,  Brze-* 
mtona  ,  cif iary   woyskowa  ,   baga^-e ,   bad  &tipićtt ,   bie 
tklgl^*    Równy   będzie    dziat   łupu  i.  temu ,   który  b^fl 
w  bitwie ,    i   onemn  ,    który   pozoLUt   przy  brzemionacb. 
Leop*  \,  'Mtg.  3o,  a4.  (  przy   tlómokach.   BióL  Gd*  ).   - 
Brzemię  9   ładunek  okrętowy,  bie  £abnnd,  @4ilf^t<l^tt1t0» 
Żeglowanie  to  będaie  a  wielkiem   niebeapieczefidwcm  oie 
tylko   brsemicnia  i   okrętn,  ale  i.duaz  naszych*.  Budn, 
Aet.  «7,    10.    {  towarów.  BióL  Gd,  )•   -   W  ogó^o^ci  c 
cięiar,  wtaś6  i.nięwła^ć:  t  cokolwiek  cięikie,  ciemięiy, 

ndemię^ ,  ei«e  e^tbe  /  eme  £ait/  ttm^  HitMtnMj 

Sef<^ef(U^*    Mannę  zowią  oracze  pospolicie  brzemię-* 
■iem  i  bo  padlaiy  na  liboda  wisi  nuM,  iako  brzemię » 


BRZiąMIBK.    -  :*8IIZBMIO»OK. 


W 


pray.  idzi<^le  lUbo  ktosle.  J)f,  Urzfd.  446.  Łotro^^ie  M 
niepotrzebne  brzemiona  ziemskie.  JTcśz^  Lor^  39,6.  <ine 
imnAte  Crbe|lta|t  Brzemię  to  na  mnie  wfoiyle^,  zrzą-. 
pić  go  z  siebie  nie  mogę*  Qornn  /^,  ,i5.  Kto  aby wa 
nrzęduy  cięikie  brzemię  zaiebie  sktadz,  Budn.  Ąp,  92. 
Qdy  tak  będzie  wząiemAf  ppmoc  skoia^zona  ,  t,aoniey  i 
pewniey  diwigoiemy  braemi0P4»  Trxjh,  Aó,  45.  Jarzmo 
moie  iest  wdzięczne,  i  braemiączko  ą  obciąienie  moia 
lekkie,  i,  l.eop.  Mat,  i|,  3o,  brzemię  moie  lel^kie^  3« 
I.eoD,  -  PV.  Po/7.  Wf  3,  1 49,  Kaidy  swe  no#i  od.  natu- 
ry brzemię.  Wad^  ^ą/p*  19^^  Tam  bie^y  tey  brzemię* 
I  trudów  nieskończonych  ztoiy4  marny*  Tward,  Y/t>  90, 
Bóg  mię  karze  za  graechowe  brzemię*  Auszp.  35^  (Sdtls 
benUfl  )•  Kto  posiąga  dobra ,  powinien  nosić  i  brzemio* 
yia.  Stat,  Lit,  a66F  commęda  er  onera.  NayuciąiH- 
W/>2e  daniu  brzemiona.  Netr,  Hi^t,  4,  117*  Diug  ten 
niosi  powinność ,  abp  brzemię  na  w*<y'tkę  wie^ ,  Y^l" 
salo  sai  tego  się  brzemienia,  odkupow^ć.  Snczerb,  Saac» 
83.  -  *^.  W  starym  zakonie  proroctwo  atrjMzne,  abo 
cięikie,    awane  brzemieniem,    fiudn,   Jęr*   33*  33v    ellie 

f<^tM(ii^f  ^ip^^h^^H  in  V*  ^f  t  ein^  <^f^«   %^t%* 

firscm^ę  pustyni  morskiey,  t,  i.  {Mroroctwo  na  [mszczę 
fnorską.  W^  Jez.  ai,  1;  -  Leop,  ^  BibU  Gd.  BRZEMIEN* 
J^OSC,  ćci,  i,  braeraienia  noszenie ,  aayicie  płodem ,  cię- 
iarnoić,  ciąia,  Rag.  bremme,  bregbiHro,  Ri>ffi  Oepe^ 
MeiiHOcnfS;  EccL  6p^MeHH0€ni&,  Hpte90HX>mćHiet  He- 
npa^AHOcmib ,  pifnplaĄHcaiB^.,  ^ja^pjHÓc^e;  Vind,  brei* 
nofi  ,    nofezKnost,  ihrokuft,    fhroznina \   Sorab,  i..(|e^j- 

f oiiśdtiięfii,  Gęr.  UA  e^Mngerfr^n,  bie  ®d!fflkmaerf<ba|t 

Ktoby  ntewiaftę  w  caa^ie  iey  hrzemiennoćci  \i%i,  A»  Zam, 
194.  Nie  waaystkie  (fnaki  cięiamo^i  tak  pewne  aą , 
ieby  z  nich  zawaze  brzemienność  prawdziwą  poanać  mo« 
ina*  ^'urop.  ą,  217,  BRZEMIENNY,  a,  e^  cięźarep 
obładowany ,  Carrtf  brej  ,    wręj  >   Croat,  brej ,  Bohf  We> 

^,  trbotn^;  Jt^  6p(<MeiiHb|iif;  (eteflęt  &KaególiiiiP  o 

kobiecie,  brzemienna ^  ciężarna,  wciąiy,  cięika  fd^^JU 
gft;  Bosn.  breghja  ,  tegotna,  Ibabna;  ptrublą,  natryi^la} 
Cr  o  (U*  brfbja  ,  nofzecb?  fena  ;  Rag,  br^ghja  y  (egó<|ia  , 
nofl^chja,  prifóbna,  pnTobniza ;  Vindr  noahezha  ,  abro- 
ka,teahka,  t'  drugem  pafi,  niaama  i^a  aebei  6ęwą,  no- 
ahezha 5  Boh:  fam$ixuffa  ;  Rą/f-  CepeneHH^a ,  o^pean^ 

(|ec|f  l»|iin»tmt  I  l&*f  wierna ,  gdy.  aijęppBybUźa  ku  ro- 
dzenia, boleię.  Bindri.  Jes^  a6,  17.  Iiatona-f  Jofpisza 
brzemienną  zoftaU.  Otw,  pw.  9^30,  Skoro  4  tnim  brze- 
mienną zoibATiie,*  zaraz  fiaie  isięTWoI^ąf  Sf^r,  Złu^r  Oit 
Ruta  nrewiaatoiii  brzemiennym  pTod  w  iywticie,  omar- 
twia.  ft.r,  545.  Paniom  brzemiennym*  miętki  się  ftr^edz 
trzeba.  Af.  Urzęd,  ;iio.  Brzemienna  była  Dominikiem 
Stym.  Birk'  i)o/7ł,  5..  rBczomienną  bydi ;  Roff^  ^ptno- 
HOct^ma.  S*  ^*  rrił/ŁfA  Obietuiee  w  nadzieie  brze*. 
mienne,  a  w  aam  skutek  iałofrp.  Kul,  Htr,  «84.  |[  cf. 
Złote  góry  ).;  Powietrze  gorących  par.  moóztwem.  brae^ 
mienne.  Frzyb,  Mik^  ial.  Grmmmąt.  .słowa  b«ewien.- 
ne ,  vQcabu1a  praśgnantią ,  któ^e  do  zaaezegua  właści- 
wego znaczenie  wyrzucanego  pnr  ttUpsin  słowa  przy- 
lączaią,  n.  p.  boday  cię!-  on-móy  Tadi9ony,'(t. i.  bffat), 
*BRZEMION0N0SZ,  a,  »i.  tragarz,  nosaar«,  Mech 

cpeiiaHóceiib ,  fi^tueinnwA  9  ber  En^mtt^ger*  'RRZE- 


t.  • » 


i«:i 


BR2SESa    -    BRZSZŃY. 


'  MI0N0N08NY,  «,  e,  £c€f,  6ceueuoH0CBmexe}Af  no-* 

^ącj  brzemiona ,  fajUntradetlb. 
BRZBSe,  ściUf  m.    i«  miasto  Litewskie^  'Bneić  Litewski « 

ftae  6rabr  tn  SfttMnif  tittl^tfnifc^  SBrjćfc*   3ł>,  miasto 

Kujawskie ,  Brzei<<  Kujawaki ,  eine  &att  lU  Gnt<t»ifn« 
BRZESCIANSKI ,  a  ,  ie ,  Brsetfciafi.<ikie  woiewódatwo  i 
niektóra^r  tak  cowią  Brzeskie  Litawskie,  cUa  nSiuicy  od 
Brseikiego  wKajawach;  luboć  drudzy  prseftaią  ua  pray 
datim  Idttfwskie.    JViex.  i,  iSa.     Braeiciańscy  kasatela-* 

IBrie^cer ,  §itni  ttntcrf^łebe  »oii  bem  ^utat>if4eii ;  boc^ 

f»M  4ltd^   (^iet   Braeski   mit   bmt   0nfa(e   Litewski   ge^ 

Irand^Ł    BibUia  Brse&a^  Radaiwilowika ,  wBńe^ciu  Li« 
'  t«wakiem  drukowana^ 
BRZESTAN ,  a ,   m.    oA.   Blnsscs   poaiemny  «    Hthepf^U  , 

Sio9.  hiecttm,  Hung.  borostyan.    BRZESTAKOWY,  a, 

•  f  Sio9s  bfa^oilDtf ^  ^b*  bittsacaowy. 
BRZESZCZOT y  a,  m.    sama  j;tównia  uoiowa  ,   kordelaso- 

wa  ,  nledprawoa ,  bic  Weffetf Uttgf ,  i>ttf*filitgertltiige  / 

•^ne  (Siltfilirtttlg-     Nąukad  bea  obycaaidw  ieft  iakoby  nói 
bea   oktadain*    kt(Sry-  lediUm   stowera  ^owi4  i>nieascsot« 
eUcz.  Wych.  lu  T  b. 
IRZSSZCZYC  tiĄ,  BRZESZCZY  się ,  zaimk.  hetmtob. 
braaak   uą   pokaanie ,  H  Hmmttt  ( be^  CJOiOtgett^  )  f   bU 

^orddibJmtticfiiag  bri^t  4k.    cn.  th.  48*  (  ^A.  ^wi- 

"^^  )i  ^^Jf*  tdp^saK4nti&c«  ,  fla6p^33ICaAOcSi    Kmcf.  ber-* 

jhi,  i0  desM  ^^.  ToiMefiigf  ff^  Hbrełfilge  fe,  yoćina 

BILZ&S.2JCŁK.,  r,  fft  a  Rude.  bzaesiyt  «  aseickadr  pies 
aWiorsynny,  gońcry^  ogar  [pb.  brcechuii),  Hu  3agb|Wllb< 
Za  paa  braesanika  swieraynaego  tray  .ruble  groszy.  Stat* 
.Lit*  Sg6» 

BB.ZEZANIN,  a,  m.  i.^  nadbrteianiu ,  nabr^egn  fnia" 
azkaiący  ,    £cci.    eperoUcifOi^A^  i   rttf   jtftffettbefoe^et  / 

"    Hfctben^ner.     a.,   zBraegu;  iiiia(U%dcląskiegcr>odowi- 

'  tj^  d»  IBHeget.  W  roda.  ieńsk*  BRZEZANKA ,  i  <  eU 
'  mt  fMe^ifńnn^   BRZEZANSKI^  a,  ie,  od  uńafta  Breegu, 

.  %tkm  ««  ^J*'  b(ei(f^«  -  BRZSZE& ,  •«  ika,  ;yt'  zdrbn. 
i^accaoa^A.  brzeg ,  #ine  .fldiie  itójlr  r  eitt  lldllf^  Uf  et, 
fin  ^  tttlMtf  91M ,  rin  9(inhiieu,  Rof,  eepuK^nb,  6e- 

BRZEZINA,. y,  Ł  BRZEZINKA,  i,  Ł.zdrbrt.,  lasek  brzo- 

aowy  ^  eiit  MtUn^H^Ue ,  SBłirfe»(fa|n ,  SMeMNlb^  Boh. 

*^-  YiniL  bresou  liefs^  wrei}e;  C<rr/i.  bi^Oą;  Cto^u  brezó- 
TinWs   iSorab,  i.^  brłefptttf'     $•    Drzewo   brsozowe  «   dre- 

«wno  bnroabwe,  ^ittefAmm ,  SSirfó^oIi./  f3Mrteit#  c», 

Vi€%Wif  ^ktlWUt  We»J  >^*»</.  WtefoTiuDa;  Carn.  bre- 
ibvina ;  Rojf.  dep^tfHa.  Kora  młodey  brzeziny  ieft  gład- 
ka') biafa  i  leniąca  sif.  JCw^p,  RomU  sł,  }^*  "  Transie 
brzefetna  bie«ae  się  aa  .tóz^gi  k»  diłoicie  ,  u.  p^  Kayle^ 
^sze  na  upór  le&arftwo  braeclu* ;  brzezina   napędza  vo-' 

-  »umu  do  §ttfwy;>'  Otł.  Wyr,  SStrffRmtl^e'  .^ZEZIKY^ 
•  jf!c»6.  mil.  9  mjasteozko  Polskie  ku«py.»i  prządkami  sła- 
wne, gdaie  naywiceey.  Jukna  robią*  ietr.  Hor.  3,  O.  5. 
'  t\n  V0fotf(tC#  etibUHn;  BRZEZIŃSKI,  a,  ie,  od  mia- 
fteczka  BrSesiii  ,  H^tfinet  t^  Brtaaińskie  suknom  Petr. 
Hor.  a,  O4  %,  Braeaińskiego  sukna  poacaw.  Jrutr*  C.  Z.. 
tSwo  BnEeii6aki»«  Syr.  94^. 

BRZęZNY,  a,  e,  bnegowy,  naleiący  do  braegu,  ttfet  ^ , 


BRZ£»Y8.    " 
M^j.  Shv.  Kemowi  MeJM^,  Cz.'\ktiii\i  kmj,  e^pe- 

roBUM ,  6epeflCinaHf*  Braeiny  rak.  Otw.  Ow.  632.  (  po 
brzegack  iyiący).  Na  brzeinym  siada  potrawie,  Za&.  9, 
1 7'  -  §i  Brzeźny  napis  w  talarze.  CzacA.  Tr,  a4.  fXftllb? 
f(>Cift.    BilZEZYSTY,  a,  e,  brzeg  maiąey ,    afettg,    fW 

mftt,  eme  Sitfte ,  einen  dU»b  ff(Atnb ,  tunbfg,  grt^tt? 

tttt*  Sorub,  i.  bHj^ate*  Mirty  naylepiey  się  rodaą  na 
mieyscaeh  brzeiystych.  Ołv.  Wirg.  46 1.  Braeżyste  za~ 
kręty  Cbtońskie.  Otw,  Ow.  54o.  Radki'  iaden  hamo-watS 
nie '  mo^e  ,  którzy  oblewa  deszca  brseiyate  fbie.  Fetr., 
Hor*  3.  it*  {ob:  aabrieiyfty).  Wrzody  braeiyfte  wydu- 
Imiate  wyckędoiy  sok  kopru  gdmego.  5yr«  4o3.  Bne- 
iysty ,  bramowany ,  Jimbriałtu*  Deufp)  M*  S  b. 

BRZMIEĆ f  brzmiał,  brzmi,  1.,  niioA*  nietL^,  zabrzmieć 
doi^  f  głosem  ogromnicyszym  V  us^  wpadad ,  tak ,  źe  fię 
gfos  rozlega,  grzmieć,  huczeć,  fdimtttim^  fTtinrll,  tć 
tun,  fĄ0tttetn;  VUd,  berzhim;  ihnmeti;  Carn.  soręti, 

•    bol>nim  ,  fhTĆnkl^mi   fcc/.   autH^tta\  '  Róffl  suHaiaiB « 

Sorab.  %.   fnifib  ,    ilMtjaf^^ ;    Sordb.  i.    )ftlje9ltf.      Weź 

■móy  ostfcfepy  niech  nim  uderzood  Brami  tarcza  Kabaita 

vr  Turze  -zawieszona.  Xr€u,  Oss.  A,  a^  b*  Uciehly'  brsmią- 

oe  trąby  Pot.  Jow^  bt,    Bramiąay  t  głodny,  głodno  od- 

bitaiący^  einfll^y  (ant  (IlngeRb,  fNiĆnb.  Sor,  t.  ^tici:: 

jacić,  |eit(j{4te  :  Vind^  glaaoviten  ,  arenaheahen  ,  pofe- 
fthen;  Roffl  SBymHhKK  ^  rpómtkHl^,  SU^Hun,  móhkib. 
tnon^tamutf.  Cytra  brzęcząca  i  arfa  brimiąth.  ZM.  4, 
$9  5.  Brmniąca  wdzięczUiie  lira.  HuI.  '€w»  201^  Brcmią- 
cy  ogień.  Torz.  SzJt.  11  o.  Brzmiąctf  dowody  osobliwą 
Bóc  maią  ku  namówieniu*'  J^otz,  Lor.  6S  b*  ( brząka* 
iące ,  brzękiem  pienięinym-*  wsparte).  »  Wogólnoó^ci, 
brzmieć,  glohia  wpadać  w  uszy,   pr.  et  impr,  Ullt  ti- 

nett,  mtneiir  f^aUtn,  wUbet  f^aUtu,  fUn^in.   Na  nabo- 

ieńztwa  odprawę  święcony  brzmiał  Cytheron«  Ot^,  Ow. 
l34«    Jui    brznu   muzyki    wdzięczna   harmonia.    Attszp, 
18.     Ustawiclme    mu   brzmią    w  ossadk   «lov««   paftskie. 
Rśy  Ap.  3Ji.    Kto- usłyszy,  zabfzmj  mu   w  obu   uszach 
lego.   Bibt*  Gd*   1.  Sam.  5,  11.    (  zffdawonią   Intt    obie 
uszy*   Budn,  ]«    Brzmi  w  ustach  obywAteldw  imię    iege. 
Teat.  4  ó,  137.     W  aamychie  n^ciech    Waszych    ar  po-* 
cbwałą  brzmią  chefpliwe   ich  tryumfy.   IHloA*  Satł,  173. 
Patrzała ,  .zkądby  brzmiała  tak  nętalna  niowa«  Otm*  Ow^ 
193.     Diabelnie   po   Warszawie^  bramtą   nasze   sprawki- 
Teatr.  i4,  9.  (gnąchnęto  o  nich,  .glo^-ne  są),   l^ewąt- 
pKwe   wiei^    InrfmiaTy ,    ie   się  .wszystkie  'Woyskn    ru- 
szały.   Tward*   Wł.   io6.     Niech  briibi  g^  "Woyny  na 
twierdzach  i  mura<^,  Nieth  go  nsłysząttiocnrae  pe  gd« 
fach.   Kraą,  Q^.  A»  3  b.     Nieohay    kochana^  wybrana 
wirzdd  więlt,  W  twych  piećnii^ch  wdzięcznych  nam  za- 
brzmi Bragela.   JTrat.  0^ł»  B.  5  b.    JMuzyka  brzmi.  Ofs. 
Wyr,    Vi  domu   brami ,   w  mieszku    gtuoho.    Oum   Wyr. 
(pauosko  hula,  a  dluiy  fię).    Brzmieć  czym,  99tt  ftM^i 
Wiebftbaffetl*  Wleie  psalmami  brzmiały.,  <5A.  i>z.  8oa.  La-  ' 
sy  brzmią  roskossnym  pieniem.  Mołak.W.  B.  3.   Chwa- 
łą bozką   brzmi    na  wieci^ne  lata  ,    Wielki    krąg  świata. 
GfpcĄt    IV.  5 1.   ->   $. -Bunnieć  «  dobrze  w  ucho    wpadać 
(choć    i    bęs    dodatku:    dobrze),    flin%tń ,    m9^i   ftt«s 
.gen.    Brzmi  to  słowo ;  owo  nai  oie  brzmi.  Oet*  Wyr.  - 
Z  sobą   brzm]e<,    z  sobą   się   zigadzać  barmonicanie,  |g^ 
fMmen  Ningrilr  ff^ltmouhum    Postępki    iego  nie  brzmią 
z  iego  mową«   Ose*  Wyr.  %.  Brzmieć^  opiewać,  IgatM^ 


\ 


^■^ 


BRZMIEŃ.     -    JłRZOSKWIN. 

>r#  SplĘpM  feyn*    To    oni   tak  sgoU   wyJtttdalą  »  idbo 
■■mw  słowa  bmnią^  JSaz«  /^r.  3a4«    Dokoment  ten  tak 
krami.  «  Stówa  dwóybrsmiąca ,  dwoiako  saacs^ce,  obo- 
aftae,   %mepb€V^%t    SBirM.     Młody  daie   aif  atjaseć  ae 
aiowkami    dwóybramiącemi.     Mon,  7 'I,    s99«    •    Gtoakt 
brsmi  iak  s  wymawia   aic  iak :  n,  p.  J  FrMtcuakie  biilini 
iak  i  Polskie-  -  $.  a.»  c;9n.  brcmieć,  wydawad  bramie*. 
aie  ,  osyli   gfos    brsmiąey  ,   etthncu   (tffletl  ,    elll  9ttint 
^rm   lafćn*    firami  (puk)  dawonek.  Ban,  a4  ^,    (wy- 
ssie  ton   bramiący,   lifTt  fili  ^rtitlf  l^^rrtl )»    Wyroio- 
ne    psacacły  •bramią    kofo    ula  f    nim    się    russy   matka, 
Jaól.  Buk,  J.  %  b,    (  brsęczą  ,   f{f  fttmfeQ  ).    W  pmwie 
4fwicaony    oycaysŁym    awycaaiem  ,    Brami    on    posępnym 
^oaem  w  ratuaau  aa  naiem.    Huf»  Ow*  93.    Nie^miertel- 
vey  chwały  Ja  saukam,  ieby  mię  ^wiat  brsmiat  i  gtosiC 
caty.  Min.  Kyt.  9,  yS.    BRZMIENIE,  ia.  n.  BRZMIA- 
CZKA,  i,  i.  diwick,  braęk,  cKraęst,  fi^mfUemM  W- 
WfUę  ^ftilK»  Rojf.  gBy^Hocnx&,  aBOHUOcaiB ,  Brsmie^ 
aio  infirumentów  pochódai  %  wanisacnią  powietraa*  Bok, 
JDiab.  60*    Uderzywssy  iaki    ciężar  o  aiemic  ,  sTysaymy 
brsnucnie  nieiakie.  Rpg*  Doi»  1,  a33*    Na  bramienie  ^- 
tary  pląaaly  knpidyny.  .Wfg.  Mar.  1,  141.    Mieć   w  u- 
kstt  bramienie»  abo  pisacaente    SUn,  88*    Jtltlldeil  ta  %t^ 
^(tett«    Zawsae   w  domu  bramiącaka  ,   aawsae   hucsno , 
C««tf  mib  iBtan^  <mi^«nfe.    a.,  Brz«iienie,  *BKZMI£M- 
XfOSC ,  ici ,  i.    opiewania  .tre^^ ,  co   pismo  aawiera ,  te^- 

nor  t  hn  3tib«U  ( ivie  ttm$  lantet  )•  R<df.  coAep^Ka- 

■le.     Protokołu  tego   takowa    iest   bramienność.    DyaK 

Cr^   i67»  -   IL,  BRZMIEĆ,   bramiał,  brsmieie,  brzmi, 

Muak,  nitd.,  nabramieć   dok.^  nabramiewać,  Aontyn:  pu- 

idinąć»    nabiegać,   ^mtlen ,  tnbinfrn.    Naczynia   hemo-- 

st>idaliie  >   kiedy  bramieią  ,    tę  bramiatość    hemoroidami 

aowi%  krup.  a,  6a.   Pompey,  gdy  bramią  a  razów  pier- 

•i  ma  i  kolei,. Nie  trąd  swey  ozdoby,  powagi,  wdzię- 

czao^ci»  Ljuk*  Bards,  i46. 

BRZOSKIEW^   BROSKIEW,  -  kwi,  i.   a  Łac.  brassica , 

4^ra€.  fifa€%n,  kapusU.  ^>t.  1049.     JttiTOtr  AO^I,  Rog. 

broaqiin$   Vindą  brosque;  Bo*n.  lyrofąua  ,   Traa^t,  kupus} 

Crcat.    aelye  ;   Slavon,   y^raa ;    Carn,\  bręsqua ,    ohrort  *, 

•Sorab.   1.    fM9,    Braoskiew    ogrodna ,    kapusta    czarna, 

fbtWtMj/i*   Syr^  1110^  Braoskiew  polna »  dzika  kapusta, 

wiaUiera,  Ursi/^   Lamp^ana,  ^UtetUl^lf  fSttudtfii,   Wtfs 

^tt  Itoftl*   ^y«  1097.    Braoskiew  morska,  kapusta  mor- 

aka,  Brtutica  marina  ^  Soldantlla^  SK^CtWlllb^r  ^HU 

§UM»/   Con^neKem    Śyr.  1117.    nic^toray  kjcic%  ao- 

wią.  Mącx.  -  a.,  BRZOSKIEW,  BROSKIĆW,  kwi,  i.  s 

BRZOSKWINU.  i,  i.   BRZOSKWmKA,  i,  i.   ^tdrbn. 

drsewo  i .  owoc ,    od   Pesskiey   aiemi  awane  ,    Persicum 

Moium.  Sień,  i34^  tr€*Cf  SpS.  htt  ipficii(^battm  /  bie 

^fitfiĆft;Cz.tiefft1»,  H9fm\  yind.  breskou,  bresque, 
breikra,  breikoTn  dreyu;  Carn.  breakra,  brezka,  br^^• 
(|Tai  Croat.  breakre,  break va;  Daf.  ^iralzkrą,  prafzkya; 
Hung.  baratak  ,  barazk;  Rag,  praskra;  ^o«/i.  prafqua ; 
Sla^n^  briska,  briskoYO   d^nro,   fepfelia;   Sarah.  i.  btćs 

f^f  itifcuiiH,  Irtptbi,  fnfc^f  *  Rojl  epocKBHHą,  ii«p- 

canb,  inenmaAa.  Brzoskwinie  dwoiakie  są:  w  jednych 
mięsiwo  pefiki  qiocno  się  trzyma,  te  są  samce}  w. 'dru- 
gich gładko  4>dataie  ;  a  te  aą  samiczki.  JC/uk  iRo/l,  i, 
1 54.  Komput  z  brzoskwiń  opiekąój^cft.  Wie/.  Kuch. 
359.     BRZOS-KWmiOWY^  a,  e,   od  braoskwini,  pCf? 


BRZOST.    -    BJIZOZOW. 


i«SL 


fA.s,  Ca.  HfAV099/  hofh»Ott4;  ^<'»  breskveni;  Mcfit 
epocKBHHBUH;  Rojfi  nepcKKOBUH  ,  Brzoskwiniowa 
gałąaka.  Cresc,  608.  Brzoskwiniowy  kwiat.  Teat,  ^y,, 
l48«  Wino  zielona  we,  tego  saacownego  gatunku-,  k(d^ 
ry  to  hrsoakwiniowym  zowią*  Jfroł.  Podst,  ly  19. 

BRZOST,  u,  m»  drzewo,  ulmut  saHua  ^  odmianą  tylko 
aest  wiąau  pospolitego ,  ulmi  camptHrię*  Jundit.-  1 78. 
Kluk  RoH.  a,  36.  bfe  (^HrtfR  i,  tttate.  Cam^  harft  ^ 
bręft  j  Ki/icT.  breil ,  breilm }  Croat.  brefst ;  Bosn.  hń&  \ 
Sta9on.  brifl;  Rag,  brjes ;  Ca.  gUtlt;  i^t^z-a^.  t,  nilwW 
ftrrtOp  ;  Rojf.  ń\emb ,  IUBmb.  Brzost  i^  drsewo  bardzo 
.  wielkie  i  grube ,  maiąoe  pień  wysoki ,  a  wierzchołek 
okryty  liczoemi  gałęziami*  Jak.  Art,  3,  i65.  Brzoet 
winem  odziany.  Otw,  Ow.  393.  (  po.  ktdrym  się  wiilB 
pnie).  BRZOSTOWINA,  y,  i.  braoatowe  drewjjlo, 
brzostowe  drzewo,  brzoatowy  laa,' {Utll«lM§  /  UtolCH^ 
Iwm,  Ulmmipafb/  lUmen  »>  Cam.  barftje-/  Yind.  bre0|ie» 
breilou;e,  brefloa  11^9^  breften  liefs*,  Croat^  brefato¥ina» 
bresatoyje,  brefchifche;  Rag^  brjeftońna  i  RoJ[f.  BJtkitO* 
bhkkI),  BRZOSTOWY,  a,^,  od  braoftu  drzewa,  Uf;? 
Jltett  s,  iZoijf^  brjeftor,  brjeftni ;  Ooar.  brefztow  *,  Dal. 
brefatni ;  Bosn.  briftoT  \  RoJf.  BMHÓBUnf.  Braoftowego 
drzewa  ieden  rodzay  rodnie  wyaoko  i  sBerok/»(»  a  ten 
pospolicie  brzoftem  ^  drugi  rodaay  mnieysay  wię^nfr  so^ 
wią.    Cresc,  457* 

BRZOM>y>  i.   BR2;OZKA,  i,  i.  zdrob.   drsewo  teśne, 
nieco  wickszey,  iak   tfrcedniey  wysokości*  KM  RM.  a, 

i3.  Me  SBIrfe^  Sax.  jłąf.  ©arfe  ^  »ołł.  »rrte,  &*«<:. 

biprk  ,  Ang/os,  beorce  ,  bht: ,  Angi,  birch  >  Ca.  bf||i  / 
iS/opac»  lre|4;  ^'iW.  breaa;  Carn,  bręla  j  Croaf,  bre* , 
breza}  Sorab,  I.  >bt{ef<t,  (r^fd,  M)4 :  Sorab,  :^,  Mi$i 
RoJf,  6epó9Sk,  6epif3Ka;.  Brzoza  a  po^raód  muru  fię  ryie, 
Aź  wierzch  ku  gdfze  wybiie.  Dąr.  Lot.  11,  -  Prxyłikt 
Dobra  kozie  brzoaa.  Cn,  Ad,  i6a.  (^obra  koza  na  wrzo* 
aie;  dobra /psu  mucha;  dobra  Matyasaowi  plotka  |  takie-* 
Wu  takie).    .BRZOZO WATY,  a,  e,  na  kształt  brzozy, 

do  brzozy  podobny ,  iir{{(^t^  liiltnU^tWAt  birfeoitrfig* 

Tr.     BRZOZO WMK»   a,  m.    ob,  brzozowy    sok,    IBits 

len  s  wafTer.  A7ecz.  ^</.  67.  BRZOZOMnr,  a,  e,  od 
brzozy^  SBirfeu  t,  Cz.  He5oi99,  SJovac  bre|o»f;  Carn. 

brefoY ,  bręfue  {  yięd.  bresou ,  bl«sen  f  Croat. ,  br^zoT  $ 
^oz-a^.  1.  brejeme  i  i?o^  6epeaQBUH«  Sok  brzozowjr, 
na  wiosnę  zebrany  ,  trunek  niezły.  Kiuk  Dyk.  i,  70* 
(  ob:  oakoła ) ,  fdUfeimaffet ,  fBMeofaft ,  Vind.  brefova 
Toda,  Jto^  GepeaoBUKa.  (C;r.  er  Sloyac.  f^te^etl,  mie- 
siąc Maraec ,  19  n'eilli  tce^Oloa  «Pb4  teće  )♦  Braozowę 
drzewo,  brzozowy  gay  ob.  Brzezina.  Brzoaowa  hubka  i 
RoJf,  6ep^OBUKl>.  Brzoaowa  skóra  ,  RoJf.  fiep^cma  %^ 
a  brzozo wey  skóry ^  ^<tff*  depccaiHHMH  i  powlec  brao- 
«ową  skórą,  RoJf  6epecini9inj&.  Chłopiec  zsiniał,  ospa 
.się  alała;  wygląda,  iakby  braozową  akórą  powlec<ony« 
Feri^  Lek,  3i5.  Brzoaowa  ikóra  a  draewa  odarta,  EcoU 
cnaAft  (  oh',  skała  ,  skadlubina  ).  Koszyk  %  braozowey 
akórys,  RoJf  itecinepi^,  my^Mdb,  mySfÓKl).  *  %,  Prx€^ 
no£n,  brzoaowy  sok,  brzozowa  wić^  cbłóHa  rózgą  brzo^ 

sową,  (Rnti^etifc^ige I  bie  fRitt^e  ,  ®(^i<de.   Z  prostoty 

popisze  aię  węglami  dziecina,  ai  matka  ła^,  i^omi,  a 
pod  czas  brzozowym  zmywa  sokiem  pstrociny  beą  łu-^ 
gu.  Lączn  2,w,  a3.  Dęboi^*  wić  uczy  robić;  a  braoi^nm 
«oaum  dawa.  Rys,  Ad,  ii. 


N 


i84"' 


B  R  %  tl  C  H. 


BRZUCH,  «,  w.  ♦BftXtCHO,  a,  rt.  ćźc£^  ciała  «wieracc#g4kł 
pod  pierfiami,  zawiemiąca  kistki  i  inne  wnętrza,  ZooL  68* 

jcrup.  a,  12.  bet  »at«ł  /  Cz\  Im^t,  HI*  (obtrdnj, 
|e  bo  <H»e  yeltw  "^^  Róża),    Sło^ac  hu*  ,  briid^ei 

Md^ti  Sonib.  1.  htll<t^,  brn*,  Soraó.  2.  btti*;  (cfcGer* 
fl^ttlft;  Łar.hnidtk\is\  Gn  fi9v%m)\  Rójf.  6()H)xo,  iipiao* 
ympó^a  »  xaiiótnb  *,  WnóT.  trebuch  ,  tribuh  ,  zrcvo^ 
i^rdtu  ,  (trżewa)-?  Cafn,  ttebuli  5  Slavon.  tśrbuh;  Dal» 
•tarbachi  Croat.  tel-buh ;  Rag,  tarbuh,  Ytrobba;  Bosń, 
Urbnk^  trribuk,  trribuli,  t«k-^iłi,  fcf.^e/.  Francoń.  buch, 
buh;  Ji-ec.  IBrt;  Dfl/i.  Ćttg;  Cjk.  ba<bPt  s  brzuazyiko  cC 
t>achur ).  Brzuch  ,  aAdotnen^  idący  ai  do  całonków  wfty- 
dliwycb,  zamyka  iołądek,  kistki,  wątrobę,  źledzioiiC, 
Ti^rkl  1  pęchctz.  XircAh.  An,  2.  Dzieli  ćf  na  wyższy , 
OMiMĆ^,  po  wy^ey  pępk9-,  śrzedni  około  pępka,  SRIti 
I flbAtUb  ,  92a(enatt<(  »  1  tóiMy  abo  dolny ,  idący  aź  do 
cifenków  todzaynyeh  ,  Itttterbdltt^.  Ji^wił*  2w*  i  ,  48. 
Wbttuchtikrucey,  kluka,  wafciy. />i/</*.  20.  /Jo^  yp^amB* 
Grytoenie  brzucha,  brzucboboleoie^  Cróat.  madron,  SBittlC^ 
idjmttien,  ieWćmtthtn*  Brzuchem  mówid,  brzuchem  mó- 
wiący. Boh.  biab.  2, 127.  cftt  aBdtttbtfbttet.  Na  brzuchu  le- 
ieć,  twarzą  na  ziemi :  Ecd.  hftuł) ,  HMHii ,  HHKOiilj ,  H«- 
%Kóm1)  {óppos.  wznak).  Brzuchem  do  «óry  leicd  s  prd- 
f oowat? ,  ^/oi-zf c.  P/-dv.  C4(fllttl  f?  tt(t  bttt*6 ,  «  &it%t^m  fi 
yrifrtt/  na  brzuchu  leied  a  grzbietem  fię  prz^kryd,  małe 
iaeerś  ^  teitete  UcfiflemlU*  -  Slov.  RrW,  d^tbtiltt  ftł 
f  ttflltt  rt  brW^iym  f  (lote  grzbietem  do  ognia ,  a  brzuchem 
ku  ftołowi ,  tji  fortunatui.  Brzuch  gruby  Rojf.  fty30 , 
GaiL  ia  panae«  *-  Ciałb  szarańcze  wstyflko  tylko  brzuch. 
Zygt.  Papr.  224*  Utonął  w  brzuchu.  Cn.  Ad*.  766*  (kał* 
dunoWaty,  brzuch  ma  tiad  miarę  reafety  poftawy).  2  brzu- 
chcm ,  lak  kupcy  po  Iwiecie  biegatą  a  iebrad  "fię  ttiewfky* 
dzą.  Sk,  Dzi  597.  Brzuch  tlufty,  ma  łeb  pufty.  Źeg7.  Ad. 
25*  CrftAd,  47.  5.  Brfuch  ,  iołądek  ,  kałdnti  ,  z  szc«e- 
góinym  względem  na  iedzenie  lub  iarłoctwo,  SBattC^/  ^^ 
grn.  Miękną  ftrawą  chciwe  brzucho  nafesował  ,  ahtirU*,^ 
ZtSr.  0».  578.  Tereus  swe  W  swe  brzucho  wnętrzności 
fasiiie.  ibi  iBj.  Głodny  brzurh  uszu  nie  hia.  JChn.Wór. 
praęf.  Brzuch  nie  słyszy.  C/f.  Ad,  97.  (nie  słowami  fię 
nakarmi  5  ałoWa  trie  tuczą).  -Dła  brzucha  w  ogień  wlci<*, 
dla  poiywienia  Wielką  pracę  podią^.*Jt/^c;K.  Poydą  oni 
«pad  ,  brzuchy  głodne  maiąr.  J.  Kchati,  /**.  84.  (ttttt 
i^lUldrigfm  ^a^eh).  Co  w  brzuchu,  nikt  nie  widzi,  co  na 
fizbiecie,  na  to  Wszysc5r  oko  maią.  D»or.  £.  3.  Bezdenne 
iartokdw  brzuchy.'  J.Kchan.  Ps.  20*  Gdzie  są  boikowie, 
coście  z  ich  ofiar  swe  Lrzucha  tuczyli.  Groch.  W.  17* 
Trudno  feaiy<:  iednego  na  dwoie  god  brssucha*  Pot,,  Arg. 
325.  2  iedoym  brzuchem  na  dwoie  gody.  Cn.  Ad^  l53o. 
(za  ieden' ojtoB  dwie  liszki.  Nienasycony ,.więcey  chce 
brad,  ni^  udŹY^ł^ie).  Brzach,  wór  dziurawy.  C>i,vl</.  18. 
(zawsze  potrzebnie).  Qoii  ź  brzuchem  tylko  i  z  zębami, 
l^odżfdnfiedstie^  left  z  osłami:  Cn.  Ad.  266.  (brauchopasj. 
Brzuchowi  dogadzam*^  ^cc/.  *ipenoyro»Aafo ,  ^penOHepi- 
CttióBctnByio  ,  Gr.  yatciin  >  ya*!^4fjk^^yu».  ^pesotiea'- 
cmOBcmfiOy^r*  yonrp/^a^y/a  źarłoc2no^^.  {.  Personif. 
hrźuch ,   w  iarłoctwie  za^topiony ,   obżartuch  ,    ctlt  fBdtK^: 

Mftift ,  Ut  Wi  Utlt  fełnmi'  San^e  befd^iftfdt  ift.    Brzucl», 

bęben,  piłanica,  ntrtttny  iarłok.  Mącż.  Kretenscy  zawzdy 
kfamcy',  'zły  «wiei%,  brzuchowle  leniwi.  Rudn.  Tyt.  1,  la. 
brauehowie  gnuini.  1  Ltop,  Tył,  1,  la.  fittff e tB4u<Ce.  2u't  (» 


Blt2UCHAC2    -    BR2UCHOW. 

^fiuclŁ  ,   wilk  ,    rosomak.    Cn.  Ad.    756.      $.  PrzenoAt 
brzuch  ,  wnętrze  ,   pękato^ć  ,     opukłoić    dzbana  ,    flaszy 
1  inszych   ftatkdw,  miara  wnętrznrf,   abo  plac,    w  który 
fię  może  co  wlad,    abo  wsyptf^.    Cn.  Th.  1275.   bfr9$au<( 

cUie«  ®cfdM,,  etnet  JlafAr ,  Aanw  n.  <•  »•  .2?^?^' 
CHACZ  ,  BRziJCHAL  ,  a ,  m.   ćz.  bH4ac ,  bn*4cef ; 

Sorab.\.liuipaJ^\  KłHćf.  treb.ushnik ,  ▼ampnjak,  maftnik, 
vamp;  Rojf.  "6pK)xaHl),  6pK)xaHl3,  nyBaHl);  Rag.  tar- 
buscgnak).  człowiek  z  potężnym*  brzuchem.   JTpez.  Gr.  5, 

p.  159.  kałdun,  eki  Uaet  f&anft ,    eln  J)l(fb<i«*.     J  ^o 

lata  i  co  j^ywa ,  tkaliście  w  fię  brtuchacze.  Brud.  OJI^ 
C.  2.  PentridedirL  -     BRZUCH ACZKA,  i,  i.    ŁobieU 

k  dużym  brzuchem  ,     ettir  »irf»«n<Hge  r    3)ltfb4u*lgf • 

BR2UCHACIEC  /li/ai  nUd.  pękacied  ,  grubieć,  brzucha 
nabierali  ,  Shvac.  brttiftfttU  ;  Ci.  bHłOtim  ;  /?o^  6piD- 
jcim^Łmi,  o6pioxanitmŁ,  ipenam^fcinB,  d^pcBim^Bmfc ; 

Rag*  otarbffsciti ;  baticbU  »etbm ,  elttew  ®tfni  befomwe n. 
BR2UCHAT0SC  ,   ści ,   i.    pękatość  ,    Mc  ?8an<bl9?«t , 

J?cć/.  HpeBOHOm<$ti'ie ,  ciężarno^ć,  brzemiennofó.  BRZU- 
CHATY, a,   e,  z  brJBUchem  wyftawnym ,  bttfbfalbig ,  »«»« 

P^l  Cz.  iHil^tri ;  Shvać.  Inid^at  \   Sorab.  i.bdu*atp; 

i2q^  6pK)xatotrti,' 6pK>xacint.iH,  nyCohitahtti ,  ympo- 
SHcmbtH  ,  ^peBimiiiH  ^  nyaamMM  ;  Kin<f..  trebnahaft, 
tampaft  j  iło^/i.  tarbuscjat ,  trribuscjat ,  tertuscjafti ;  Croąt. 
terbutłaszt  }  i?ó^.  tarbuscjad,  tarbnscgnjak  ;  J?cc/,  ^pe- 
Bticmidu  Człowiek  brzuchatjr ,  Otyły.  Pćrz.  Cyr.  5,  1 79. 
Brzuchaty,  iak  kadź.  Mon.  70,  177.  (  cf.  Podscdek  ^. 
Brzuchata  żaba.  P.  Kchan.  Or/.  1, 169.  (ropucha).  Brzu- 
chaty dzban.  Fr.  *$.  Brzuchata  klacz  ,  s  żr^ebna,  tti^^ 
ttg.  Gdy  iuż  klacz  będzie  brzuchata,  nie  trzeba  iey  cho- 
wać ani  bardzo  iłufto  ani  też  chudo.  Crtsc.bi^.  •BRZU- 
CMOBOLENIE  ,    ia .  n.  bolenie  brzucha  lub  W  btzuchn  , 

^ojf.  HpeBóeoA^H  le  ,    Sttutbfdstnetsen  ,    £el8Wfmeir^fii. 

Bcel.  ^peBo6óAt)mu  cierpieć?  bolenie  brzucha.  BRZU- 
CHOCHODNY,   a,   e „  na  brj^uchu   chódząry,   czoł^atący 

fię,  dtif  bm  ®att(be  (ieWnb ,  frMrnb.  ;P^nb  wszplkiA 

zwierząt  cżleronbgirh  ,  brzuchochodnycli  i  lataiJjrycli. 
Merb,ArK  i5o.  repn/ia,  -     fBRZUCHODOGADZANlE , 

ia,  n.  służba  brzuchowi,  bet  95an(bblf n|l ^^ Me 8Sau*pfttJf/ 

Rojfl  tpeB0yró4Ve.     bopodzaiący  hrKuchoWł  Rojf.  ^peBÓ- 

yfoAHHKl),  ber  SCtfiKJbietter  ,  Cx.  laĄmit ,  w  ror^^^ 
ietlfk.  ^p^B03ro4ttMija  ,  bie  .85«t!(bbienfti«ti.  BR^tl- 
CHOGADACZ,  a ,  m.  BRZUCHOMOt\^ A ,  y ,  rn.  ga- 
daiący  brzuchem,  bff  ISatK^tebnet,  RoJf.^$^B6fiT\rgitntx^. 
Zebr.  Zw.  i65.  Za6.  i3,  10.  Mon.  76, 107;  ♦BRZUCHO- 
GRYZIENIE  ,    ia,   72.    gryziecie  w  branej,    yind.  zhre- 

yogris  ,  fchrewbol  ,  ttod  ,  D3Attd^f(4neibeti ;  £eibf<bttefbe«. 
•BRZUCHOLUBNY,  a,  e,  lubiący  hr«uch,  biuĄKcbenb. 
J?cc/.  ^peBoJlio6HfiMH,     BRZUCHOPAS,:*  %  m.  paszary 

birzuch.  żarłok,  eln  ®ati(Cmdflet /  eln  Jreffer,  Cz.  bru 
<^ojjafef;  Stoiac.  bntcbow^,  bru4(>j>«fef ;  GosY  brzncho- 

pas,  bez  rozmoMry,  z  brzuchem  tylko  i  zębami.  C/ł.  /Irf. 
265.  w  rodź.  ie^fi.  bttl*op4J|f4.  BRZUCHOPASTWO, 
a  ,    n.    żarToctwo  ,  »ożrzalctwo  ,   £cc/.'^]>eBOo6«A^w'iP» 

^tpeBoB^sictnoBcniBo ,  (BaticbftttteteY ,  yreff«(bt.  ♦•BRZU- 

CHOPŁOZNY,  a,e,  na  brzuchu  fię  czołgaiący,  Attf  betll 
flSAIlcbe  We<behb*  Wąż  brzuchopłozny.  Otw^  Ow.  345. 
BRZUCHOWY,,  a,  ę,  brzuszny,  od  brzucha,  do  brzu- 
cha  należący,  il3<htA -s  ;  Croat.  terbufsni ;  Rojf.  6pl0lil- 
HUH,    ^pćBH&iis.     Wewnątrz  brsucha  ikóra  br^achowa* 


BRZtSlEC    -    BRZYDLIW* 

ftriionaeUm^  bie  I)artn9d1tt  J^FuA,  Zw*  i,  46«  M^tki 
brzucliowe,  które  okolicę  brźucliową  otacsaią*  JCrup,  4) 
^a. .  Pokarm  gębny ,  zęliny,  brzucho  wy.  Zrn.  P/9. 5;  83.  ^. 
Ty  lud  ten  do  fospufty  i  wygody  brsucho"W^ey  wiedziesz^ 
Pimin.  Kam,,  5o2.  Starał  ńę  iedynie  o  bfzuchowe  dobra^ 
JCosz.  Lor,  95.  Kochai^  fię  w  iiiecżyflo^ci  i  aiuibie  brzu" 
chowey.  iSźJ.  Ą^łT.  j,  144.  BRZUSIEC,  ^a,  m.  BRZU^ 
SZ£C  ,  -  ssca ,  m.  *BR2USZCZ£ ,  a »  n:  wydatna  pękata 
czc^^  iakiey  rzeczy ,  -Wypukło^^.  /)tf</jt;.  34.     ba^  9<lud^ld^ 

iii  eintr  ®a<^e«  Brzuiiec  u  palca  s  bie  f  ingertuppe.  Lei^arjf 

ma  wsią^  praw%  rękę  choremu  i  poloźyi!  palce  cztery  ręki 
•wey  brzuslscze  na  serdeczney  żyle  ,  tak  ieby  pierWazy 
palec  brzuAkcZem  le^ał  podle  aałnegó  ftawu  dłoni  kości< 
Spicz,  209.  Sitf/i.  59^.  Brzuszcża  u  palców  i  nog  W  ką-^ 
{ńniu  fię  maraśczą.  Petn  Wodt  4i.  Jui  i  mięso  opadło, 
ftoi  goła  rkna,  Cietta  otok,  dpłynęty  brnące.  BardziLuk* 
i 68.     BrzuGec  u  dłoni,  mięfiftaKa  wypukleysza  czę^(^,  btt 

eri^bncte  flńfiil^t  it^elt  bet  int^enbtden  ^dftit    Brzufiec 

ńof  a  ,  miecza  ,'  s  oftrze  wypukłe  ,  bie  batlt^ige  ^(btleibe* 
fS/apon,  b^rrk  *  ^pica  noina  ).  Miecz  iego  tak  wybarło* 
Wany,  ii  od  iego  brzutifc^a  PęW  mn&ały  oib*za  i  pancerna 
tłosicża.  Frzyb^  Mitt.  186.  Lecz  i  tyieC  toia  teóina 
łia^^ać  br^u^em ,  ikóró  oxl  Wypukły )  iak  n.  p*  u  fitkiery< 
BRUSElA)  heł^&i  hrźyi  k  U  apodu  drićewo.  JCurop.  3,  9^ 
elit  ®a|>pen.  BRZUSZEK  ,  ^  sżka  ,  m.  źdrón.  słowćt 
brzueh  ,  haś  S3<itt(^d)f U ,  fbUd^itd^ ;  Cź.  bHff!l^ ;  Sorai^. 
A.  bmfd^C;  -Ra^.  tarbusrjaz,  tarbuscicb ;  JBcrh.trribuscjak; 
Croał,  terbulTećz ;  EccL  ^gehic^e ,  ^^efig^  ^  JKeAy/loiil)^ 
l*ankowie  z  tłuiVym  brzuszkiem,  i^r^^/.  Oft.  E*  i  o.  Na 
typaałym  brzuszku  sWdimt  Teat,  35,  ^/.  82.  Szor  lisów  ( 
brzuszków.    Ern.    147I.       BRZUSZNY    o3*    Brzuchowy^ 

BKZUSZYNA,  y,  z,  biedny  brjtucb ,  etit  tlettbet  atmfee^ 

tiget  iSilttd^.  BRZUSZYSKO,  ft,  H.  tiielkładny,  niefo^ 
temny  brzuch ,  eltt  tlttjefd)la<Ctet  i6(ttt4>  \  Bósn.  trribuscina, 
yeliki  trribuh  ;  Rag.  talbuscina  $  (Rojjf*  6piox66HHa  t 
iot^AA  prrtźuwaiąt-ycb  ). 

bBZYD,  u,  m.  obrzydliwość,  brzydota,  paflcudno^<!,  sro- 
mota  ,  bad  i?4ff li<^e  ,  eielbaftr.  Ofiaruiąc  Chryftusa , 
krzyiuie  gó  z  iydy ,  Łakomfiwem ,  wszetęcBeńftwem  i  in- 
atemi  Brzydy.  Pot.  Pocz.  429.  BRZYDAL,  a,  w.  czło- 
wiek brzydki  .  etn  $4(rU(bet  ;  Rcff.  ^apaaBeJsb.  teń 
brzydal,  gdyby  4nop  grochowin.  Teat.  32,  6,  ^.  Cz. 
tH^wnit.  (  Cz.  KibM  ^  fegublćiel ,  nisisczycitl ),  BRZYDKI, 
a  ,    ie  ♦    BRZYDLIWY  ^   BRZYDNY  ,  a  ,  fe  ,  Brzydko, 

'  Brzydliwie,  Brtydnie,  prźsłkiy  mierzlony,  omierzły,  ^dflt 

li4  r  S«tfHd ;  Abr<{^etitićb  /  eff  Ib^ft  /  (d^eti^tiilb  S  <^^'  o^anm^  $ 

^/spon.  mSrzak ,  rulan,  Opaki  j  nag6rdan  ;  Croa^rusen^ 
Vind.  grosliu  ,  gnufitliu  y  gerd  ,  śporn  ,  ikiirn ,  oftuden} 
Carn.  g*rd,  gfrdin,  jgtiusne,     sporne;    Sorab.  t.  tbfnf^/ 

t^ini,  tatMniti  ;  Rojji  Aypriuir,  MćpscKiH,  aii$p3ocm- 
Mkili,  6pe3rAHnhii)f,  raAK'iH)  (Ćz.  brlbtt)'  acutu^,  opi- 
muł;  SioPac.  btłtfg  ^  aufltrus:  Carn.  britke,  britkótite, 
Łmarus,  actróus,  ttcutiu  cf.  Gr.  /Sft^oi^  Vind.  britek  s 
iunaru*  .  Vind.  brietki  «  a^ptr  ,  durUi  \  Vind.  bfitko , 
britktt  s  anitus  tęikny.  ^  Rag*  brijdki  ,  brijtlu  ;  DaL 
bridak^  Croar.  bridek ;  B^^ct.  bi^idak,  gljul;  J/^iAbruacos 
Łat.  Acer,  acerbus,  acutus).  Brzydka  była,  iak  diabół« 
Tidt  3o.  56.  Wrzody  i  chótoby  br«ydliw6  a  mierzio&e' 
fiUeiy  zakrywad.  CKczń.  W}'ch.  G.  4.  6.  Niebiosa  nie 
«^czy(le  przed' oblicano^ci^  betką*,  tym  wifcey  obrzydny 
Tom.  L 


BRZYDNĄC    -    BRZYDOTA- 


iS5 


k  nieuiyteczny  człowiek.  1  Le^p.  JoS,  i5,  16*  brzydki, 
5  Ltop.  ió.  Pyszny  kaidemu  iię  przykrzy  i  bogu  ieił 
^  fcrzydliwy*  Biał.  Poji.  ł6l.  (ifl  hm  S^tttn  tln  ®UUtl). 
Nieme  left  milszego  człowiekowi,  iako  ćwiatło^i! , . a  nic 
brzydliwszego  ani  szkodliwszego,  iako  ciemności.  W^  Poji* 
Mn.  2biŁ.  Po  tey  zbrodni  król  męźobóyea  wsaytkim Pod- 
danym fłat  (ię  praemiei^atym  1  brzydkim.  Groch*  W,  363« 
kzuci  iię  nań  sWoielhi  ufty  brzydliwemt.  XraJ.  C/urn.  B. 
a.  B.  Swe  iężyki  brzydliwe  Wprawuią  w  uftawiczne 
iwary  niezgodliwe«  Otw,  Ow.  iSl.  Nic  była  brzydnieysza 
poraika  nad  t^  tam<  FaL  ^t.  a6«  Jakiem  fię  ]{^rzydka 
oszukał.  Ttat,  7,  93.  Wcale  fałszywą  lnu  dałeś  nowinę  ! 
brzydko^  fię  fcawiódł*  Teat.  48.  l5.  BRZYDKOSC, 
BRZYDLIWOSC  ,  BRZYDNOSC  ^  ^ci  ,   i.   mierzionośd, 

obrzydliwość,  bie  ii»dfflt<bt««/  ®<»tfHgteit,  ^^vmU% 
Cfeli^aftigfeft,  ber^fel;  c*.  e^witoft ,  blJatPd ;  z?a/.  gard- 

iłosat  ,  gHursota  ;  Croat.  merszkocha  ;  Vind.  gerduft^ 
-  grosliyui^,  ofludnuil^  spornuft)  Carn.  gńufia,  gnosóba , 
ósfhidnoft  j  Roj[f.  OpeSrAi^BOcttiB  ,  tHycHOcntB  i  4yp- 
^ocniB,  4ypH0ina,  Khpżocttih^  cKB^pROcni&  ^  CKBep«- 
■  Iloma  ,  npHfnopHOciiii  ;  •  EccL  TUycb  ,  f  MycMOcmB » 
tayKa,  (Cz.  bribWft  «  oftrośiJ  j  Vind.  britkuft  t  a*,  gorz- 
koś<?  ,  i). ,  tęfknota  j  Carn.  britkuft  i  gorzkoś^  ;  Croat. 
bridkocha  i  btidkoszt  i  oftrośd  5  Bołń.  bridkoft  is  morda- 
citas  ;•  Ecci.  tpviAocinhi  óctnpocin^  BRyca^  ropecm&t 
OcmponceA^je  acrimonia).  Słodkość  tych  roślin  caynJ 
hrźydkośd  iołądkowi,  a  tak  i  wraćahie.  SplcJt.  i  58.  Nie- 
poięta  imienia  chrześciańikiego  U  Turków  brkydliwoś^* 
Kłok.  Tutk.  37.  (ohyda,  Ohydżenie)*  ZaWsże  ii%  brzydsił 
mówi<t  t  białogłowami,  i  tak  od  nich  uciekał »  iakby  miał 
iakąś  widziód  ie  brzydfcOną braydkośd.  Vłys.AU  5l.  W  brtsy- 
dliwościa«b  dusza,  ich  kochała  iię«  Budn.  JiSi  66,  5« 
(w  brzydkich  pońępkabh,  (9tf ttcttbiktetl )«  Wapomtiiaiiia 
niegodne  bl-zydkości  Neroni*.  SĄ,  Dz.  67.  Brzydliwości 
Egiptłkie  będziemy  ofiarowa<^   Panu  ?     W   J^xod*  8,  *6» 

(obrzydliwość.  Jbibi.  Gd.  bif  &tintt  (i^^ptin$.'fiut%*y 

BRZYDNA^C    niiaA.   ntedok.,      zbrzydnąć,     obrżydną<5, 
"  -jsbrzydł,  obtajydł  rfoA. ,  teierznąd,   bt^ydkim  dsyli  .obrzy- 
dliwym fię  ftad,    Roff.  4ypH"feini,    ti04yPHtittB,    j^iffll^f 

»)elfben ,  jotfllg  ibetbeti ,  s«m  ^fet  toetbeit ,  ałietelti.    Po- 
bożnemu niebieikie  dobra  smakuią ,  a  ziemikie  brzydną* 
Sk*  Kaź.  M  135.     Kto  iię  aobie  bardzo  podoba^  drugim 
obrzydnie*  tn.  Ad,  46ó»    Potwarca  fię  gorliwym  naaywa 
beżwftydnid,  Gnuśny  lefiiuch  spokoynytti  ie  W  ospalftwia 
brisydnie*  ŃoT.  Dz,   3,    I27.     Tw^y  cnocie  miła  ckwala^ 
lecz  taki  obrzydły.  Który  lą  nł^pfawemi  ocaSemia  kadzidły. 
Kra*.  W»  64*     Modlitwa-  nieaboinego    obraydła  będaie« 
W*  Pfop.  A 8,  9*   ( obrzydłością  będzie.  Budn*)*.     BRZY- 
DNlCA  ,  y  ,  i.  kobieta  brzydka  ,  obrzydła  ,  obrzydliwa, 
toierżiona  ,  ettte  ^affUc^r,  ^fltfMde ,  Cf e((faftf »     Wiem ,  ie 
t^y    brzyjJnicy  kochać  nie   będzie  mógł.    T^at.  Sb,  d*  ag, 
Moi^e  ta  brzydnica  ieszcże  rafe  fię  odmieni,  i^. 3i«    BRZY- 
DNlK)  a^  tnt,  człowiek  brzydki,  braydal,  obmierzły,  t{A 
i?iiflft<l^et,  ©dffHget,  Wel^after.     Naaywasz  mnie  wsac- 
tetznicą,  ty  koile,  brzydniku.  Paft.  P.  11 4.     Ucamy  fię 
gardzii^   temi  brzydnikami  ,    którzy  nas   tak-  srogo  dręczą 
w  miłości.   7>a/.!fc9,58.     BRZYDOTA,  y,  i.  brzydko^^, 

obrzydbwość,  bie  ^ariH^Mt,  S^i^ińfińt,  ^h^tAW^t, 

Cz.  O^aWateia;  tie(^ttteil(hDJ }  ĆroaP.  gnyuszj    Vind.  mer- 
kuft  I  gnusnota  ^  gauanobftrn)«     W^iękom  tyUbo  nale^^ą 

a4 


t86 


BRZypiŁ     -    BRZYTWA. 


ofiary  tercji  lirsydotą  taś  i  sgnybiatoćć  niech  stotkiem 
iiayinuie  tobie  przychylność.  Ttat,  i4y  io3.  Na  cóź 
We  Pan  tydi  brzydot  csyniaa  obras  żywy?  Trfb.S,M.  ii. 
Nie  chcąc  on  ocau  zrasić  poborem  brzydoty ,  Qierze  ną  fic 
obtudn^y  zwierzchnią  barwę  cnoty.  NfCr.  JQx,  i,  67. 
Gdzief  znaydę  tak  czarną  barwę ,  abym  dosadnie  odmąlo-? 
wat  ich  brzydotę!    Zab,  i},  97,      ĘRZYDZIC  fię  kim, 

Mflimk,  niBd.  mierzić  ppbie,  einett  9fel  901  ttntii  %ahen, 
ętmś  «er«bf(i^ntfiir  (Cz.  WMti  t  a.,  oltrzyć,  b.,  niszczyć, 

gubić }   yind,  britkurati  t  trwożyć ,  ilraszyć ),     C**  10  0^4^ 

iBnifli  ntiti;  ^/oc^ac  itmftt  fi,  o^imim  fo^e  ^  «9ora^.  a, 
fcia^a\di\  Soraó.i.iabwamn^^,  tomam;  Ki/i</.  gnu&ti  fe, 

oftuditi  fe,groliŁi  fe,  grąushati ;  Carn*  grayąha  ae,  gnufim  *,  DaL 
snufąitiCie  *,  Crpat,  gnyu^ziti ,  oddurjaram  ;  3osn*  grozit 
ze,  grrifliti  ze,  burtąti  se,  tumbati  ^e;  Jtoff,  6pejrO' 
BamB ,  nofilpesro^ainb ,  FH/yiacafccA  i  EccL  oMpa^lcainif, 
HepauoiB.  Brzydzą  fię  4 winiarni  i  inazemi  potrawami , 
które  nazywaią  nieczyl^eąii*  Boter.  a^y^  Święta  \a  roako-* 
azami  fię,  tako  zgnitym  paem,  brzydzifą.  S4.  Zyw.  3,  aog. 
Kfiądz  01  fię ,  ani  doktor ,  nie  mą  brzydzić  nikim.  '  Pot. 
Jow.  3,  a4.  Co  aa  nadgrodą?  l^to  dtugo  iwiat  widzi, 
J  on  fię  światem,  i  iwiat  fię  nim  brzydzi,  Zaó,  i3,  320. 
J  ci  nawet  brzydzą  fię  krzywdą,  co  ią  czynią.  Min»  Ryt. 
4,  i34.  Panicz  ten  bardzo  i\^  brzydzi  pieqiędzmi.  Boh. 
Mom,  4,  86.  (  pie  abiera  ich ,  owszem  trwoni ).  Juicito 
iyć  po  pańiku  i  iabym  lubiła ,  9  icbym  fię  ftroiami ,  ba- 
lem nie  brzydziła.  Taa^.  48,  ^.'  i<k,  (nie  zrzekłabym  fię 
ich ).  *$•  Nawrócony  aam  saedi  do  aędziego  pogańskiego , 
przed  nim  fię  Mahometem  brzydził,  i  ściętym  zollal.  Sk» 
J)z.  8o2.  (przed  aędzią  oiwiadczyi  awoie  obrzydzenie 
Mahometa).  -  Brzydzący  fię  czym  Bojfl  6pe3fyHl3, 
w  rocfz.  zeti/k,  5gezvyHhH.  -  BRZYDZIĆ  co  aobie  lub 
komu  czyn.  ąied, ,  zbrzydzić ,  obrzydzić  c(oA. ,  hydzić  co 
komu,  obrzydłym  czynić,  einem  CtWa^  VtteMtt,  W^CVL 

k4i»ot  etwedtn,  h^m  (RH  mac^ii,  aM  eUliaft  itnb  H^s 

ti^  99f  ftcfleit»  Niepodobnie  go  aobie  brzydzi.  Ołw.  OWf  86. 
Zbrzydzony  s  którym  fię  brzydzą  lub  którego  sobie  brzy- 
dzą ,  fetabfd^eitt  Który  zdepce  to  prawo  ,  niech  będzie 
i  od  bogów  i  od  ludzi  zbrzydzony.  Jaóf,  TeL  i54.  -  Brzy- 
dzenie fię  czym ,  Brzydzenie  aobie ,  Brzydzenie  ,  Zbrzy- 
dzenie  ,  Obrzydzenie  9   mierzienie  ,.  obmierzłość  ,  wfbręt 

od  czego  ,    Ift  (Sfel ,  bet  Wntn  ;   Siovac,  ^Hipeiii ; 

Saraó,  1.  łObwaiOenp,  zdrón.  (OboaiOenCjf O ;  Slaron,  g^r- 
fianje ;  Vind.  groaa ,  oftuda ,  gnuanoba ,  gnufitaoit ;  RftlT 
Mep3'bHie  ;  £ccL  GpóaroBanie  ,  THycHOcmB.  Obrzy- 
dzenie mi  ten  cjiłowiek  aprawuie.  Teat.  9,  43.  Obra^y- 
daenie  roakoazy,  nigdy  nie  ieA  cnotą.  Zmół,  Fir,  69, 

m)  •BRZYDZIĆ  QÓ.  Bredzić. 

BRZYTE WNIA ,  i »  ^.  a^tuciec  barwierflLi ,  pokrowiec  bny- 
twiany  ,    puzdro  na  brzytwy ,    Roffl  6piiinoBHaft}) ,  bOd 

fdatbitti^n^ ,  f^tbUriep^,  $,  vSziifiarnia  brzytew ,  eine 
(Bd^eermefretmAWe,    Tr.    BRZYTWA,   y,    i.   BRZY- 

TB^KA,  i,  i.  zdrón  ,  nói  do  golenia  brody,  ba^  fÓ^U 

Uetweffet/  C^eermefTef ;  Cg.  et  śiqv.  biitma  ;  Soraó.  1. 

iHtOKi;  JSoraó,  3.  btitWfi;  Rag,  britvą;  briacchja,  brit- 
Tiza ;  Vind.  britym ,  briuni  npah  i  Carn,  brytya ,  brytyćza  \ 
Hung,  beretyą  ,  borot^a  $  Croąt  et^osn,  britTa  ;  DaL 
liriacha,  brityjcza  }  Bojfl  6pii^iiiBa,  6pHxno«Ra,  6pain- 
BB«a  (cf.  C(g,  Hitf ,  Kegt  9  brodę  goUć»  Cz.brib!^,  SIqv. 
|ritf9  ^^  I    Vindę  kfńń,  hrijpm  9  golić*;    VinĄ  britbtr. 


8RZYTWJANY    -    BU! 

biiref ,  bradobriYCz  s  balbieri ,  brodogplarz ;  Yindt  bria- 
ka  ,  briazhiza  s  cyruliczka  ;  Siatfon.  briaca  s  balbiera  i 
Rag,  briati  ,  briciti  s  golić  :  Rag,  brijtki  s  oftry ;  Cor/t. 
bryti,  bryem  $  golić;  Carfi.  brylne  ,  bryrne  łonJiiU; 
CarĄ*  bryYĘ  9  gpląrz ,  Carn.  britke  s  oftry ;  Bom,  britki , 
bridak  ,  pactar ,  ;  odry  ,  Bom.  briciti  t .  golić ;  Croat, 
briti ,  briem  ^  gnlić  \  Croat^  bridek ,  britki  :  oftry  \  Hung, 
beretyalni  s  golić  i  Rojjf.  5p9inB,  .6p'Bio  s  golić  ;  EccL 
Cpuanminiit  cf.  AngL  beart  ;  Gar.  SBfttt  ?  broda ).  Weś 
brzytwę  barwierlką,  i  ogól  aobie  brodę.  Radx,£zech.  S,  i. 
Jószcąe  brzytwa  zarosłych  (kroni  ich  nie  znała.  Groch.  W. " 
io3.  Po  brzytwie  ^toay  odraftaią.  SM,  Dz.  2^y.  Pier- 
wszy mech  z  rumianóy  iagody  Bez  pracy  apędza  wyo- 
i^rzona  brzytwa.  Fot,  SyL  44.  Brzytwa  bierna ,  co  dobrza 
bierze.  Brjsytwę  wecować  ,  przeciągać.  Brzytwa  dra-* 
piąca  ,    drapacz  ,    ikrobacz* ,   azelęina   brzytwa ,  którą  na 

wfi  chłopilwo  za  azeiąg  golą,  ein  elettbei^  ^aMtttsu^etp 

elft  6c^ril|^C¥.  Balwierz  go  azelęina  brzytwą  golił.  D»orm 
K.  3.    (męczył  go  niezmiernie  goląc )«      Trafił  diabeł  na 

.  brzytwę,  ió,  (przypowieść  z  flaroświeckiey  bayki  o  djable 
chudym  pachołku ,  który  za  azeiąg  na  tak  złego  barwiersa 
trafił,  chcąc  fię  na  mięaopuft  wygolić,  ie  ledwo  doEe^ 
dział ,  cf.  Trafił  diabół  na  poganina ).  -     Jednemu  azydła 

.  golą,  a  drugiemu  brzytwy  niechcą.  Rys,  Ad,  17,  Kchow, 
61.  Pot.  Poczp  197.  (częfto  zawadzi  ,  co  powinno  po- 
modz ',  a  częfto  pomaga  to ,  po  czym  fię  nie  apodsiewano. 
Czego  iedon  i  wielkiemi  sposobami   nie  dokaie  ,    to  drugi 

nie  wiedzieć  czym.  SBanit  gk»6bnti<^^  9XUte(  llid^t  «|l<s 
tili^en,  belfen  oft  uu^mbbnlia^e  ,.  -  Bez  brzytwy  ogolić, 

oazwabić,   ociąć,    oćwiczyć,  •  ochłoftać,    bez  ługu  omyć, 

elneo  «bne  <Strife  loaften,  i^n  ikberoort^eUfn.    Wierz  nu, 

ii  z  panien  tych  kaida  bez  brzytwy  ogoli  ,  A  | gdzie  kogę 
.  uazczypnie ,  iako  wrzód  to  boli.  Rty  lYiz.  5i,  6,  Zab.  8, 
131.  -.•  Tonący  i  brzytwy  chwyta  fię.  Tcat,  49,  35. 
•  Za&L  Amf,  47.  Pot,  Arg.  ^ly!.  Slorać,  fbo  fa  topt  i  bcit»t 
fi  IdpA  ( tonący  i  miecza  i  ciernia  fię  chwyci ;  gołego  fię 
miecza  chwyta.  Nieszczęśliwy  odwaia  fię  na  wazyftko{ 
w  oilatnim  razie  nie  brakuie  fię  w  ratunku,  dobre  i  nay- 
przykrzeyaze  i  nayniebezpiecznieyaze  Przodki ).  -  Jak  po 
brzytwach  iląpać.  Rys,  Ad:  67.  Cn.  Ad.  554.  (iak  po  szy- 
dłach, oftróinie,  ieby  ^^  nie  obrazić).  Stać  iak  na  brzy- 
twach-, fiodzićć  iak  na  brzytwach  s  bydi  tro(kliwym» 
nieapokoynym  ,  lękać  fię  o  tco  ,  wli  ftuf  9{ab((tl  fĄin, 
iltg|l(ub  OWlegf n  ftpti.  -  ♦Brzytwy ,  trudności ,  przeazko- 
dy,  niebezpieczeńilwa ,  S)iabtm^t,  9eMten.  &iurzyi 
i  świętą  biiemy  fię  wiarę ,  Gotowiśmy  iść  na  brzytwy, 
na  noie.  JaÓL  Buk.  L,  4.  Coikolwiek  król  przyrzekł  za 
tę  bitwę,  Mufi  fię  Roderyk  nie  przez  .iednę  ieascze  do-^ 
biiać  mnie  brzytwę.  Mórszt.  188.  (tt  tHuf  I10<^  mOlW^ 
9^ttMii  bejlebenj*     a..  Brzytwa,  ryba  morika,  nocacula^ 

Plin.  H.  N.  33,  a.  eiti  amlfTet  C«t|lf4i   bn  aReffetfifit. 

Cn,  Th.  BRZYTWIANY,  a,  e,  naleiący  do  brzytwy, 
od  brzytwy,  iło^OpiiiiiBKHHikai',  0(^ecni|^f(t  9  «  Oi^ 
brzytwiane.  Pttr^Ror,  a»  H*  a, 

BU. 

BU!  BU!  odgłoa  bicia,  uderzenia,  rfai  Con^  bm  6(|dl  M 
6<^Iagen^  dU^^nbtiifftU  Skoro  ieno  bu  bu  bu  W  bębM 
głośno  trąci  1  Aliipi .  •  • ,  fiUlaw.  My^L  Sp  2» 


^* 


HUBA    -    BUCfttA* 

BtJBA,  BUBO  oik  Bobo. 

fiCCBFAŁ,  a,  m.  tta^Hy  koń  Aleksandra  W^  ^<t^  iutągi« 
niem  o.  koniach  pnerostych ,  drjbtjiaach ,  drabinach*   Afb, 

n.  W.  ]4.  hit  Stt^eplalti^  9reraiibib.®ti;  ie(t  eht  Abct^ 
9tofc#  ttniefi^ta^te^  9frrb ;  toi  i  o  csrowicku. 

BUCH  !    wykrijk :  odgfos  uderzenia  o  co  ntgłjm  upadkiem  i 

9Ui(  I  yiot !  f)(tt(  I  «on  f Hiem-  l^<trfen  S«ffe.  ( cf.  puk , 

biif>  brsdęk,  plaik  ! )  Cz  bail(^;  Sięgaiąc  po  gruaakę  na 
Ifcraj  deiki  fiąpif  >  Ta  6c  kwaiSyta,  buch  raaem  t  drabiny 
Blecialem  na  feb.  JCMajs,  Poe».:Ł,  i8a.  $«  Buch!  odgłoa 
Wia  kiiem  i  t.  d.    fttf  I   C^,  (tld^,  6U(^0t,   bAttd^}   Cor^. 

pnh ;  CroM.  biik  {  If t  ^d^ftfl  ttti  eiiient  Gd^Iage  mif  brm 

%X^%d  tl.  f  »«  Buch  mąi  kiiem  po  żonie,  butfh'  i^ona 
kraealem  po  m^hx.  C(Jffl  Stn  Mon,  75,  64.  BUCHAĆ « 
•BUHAC  inirans.eonłin,,  BUCHN\0  lerfnr/.,  BUCHCIC 
nitdok*^  i^rybucba^,  mocno  wybiiać,  gwałtownie  fic  wy-» 
łamać,  o  ogniu,  o  parach,  o  wodaie,  o  kr^i,  i  t.  d* 
głośno  fic  doby  waiącey  ,  ^mM^  f^tmtt  hUdfen ,  CetWt 
irtfitffn,  ^mtt  pUi%tn  l  Jląff:  ntitXAtnh  ^  nutnana, 
nuxHyiitt»  Z  ocau  rumaka  j  notittti  ogień  sdaie  Bę  bu* 
ehad  Siał.  Nunu  1,96.  itrew  bucha  a  tey  rany  i  ihruiy 
Bserokot  Przyó,  A^  l45i  Goraaika  a^  niego  ^ucha*  Offl 
Wyr.  Beftyi  a  krwią  poapołu  asarłatną  buchaią  frody 
*S$^T»  »«iRi/.  Ztf^r.  Or'.  101*  Buchcących  żerów  parą 
•skodai  koped  bliski*  Hul  Ow,  l4.  Gdybyć  miłości 
fcnehcące  aapędy  W  lubym  ałącaeniu  wyfhidaić  był  adolny* 
Hmt.  Cw,  iv9.  Rofeptzfta  pirsy  winie  buehcącym'  tó.  ii5. 
(baiBffntbft  9^rill)4    $*  Buchać  co,  csym»    gwałtownie 

tchnąć  csym,  ^ffU(|  9;wgtm^et^f  bel9artr«ni  (ra^attmdt* 

Tchem ,  niby  ogniem ,  )ia  ten  ^wiat  buchaiąc»  Wad.  J)€m, 
149.  Krwią  huha  to  mieysce.  Miofl.  Ryt%  a,  i45» 
Cffty  dym  caamy  buchał  saraac  » Tatara.  JeU^ł.  Ttl.  as-i. 
( Corn.  bnahati ,  wushati  ;  JJeór,  Aift  puach  mocno  dmu<» 
«hać  )•  3.)  Bnehać  kOgo ,  abuchać  t  bić  mocno ,  kiymi  • 
tatogami  obłoiyć,  etlietr  >erb  l^rtgeltl,  Rąjf>  6yxHyinB, 
ftysatnB  ( C;r. bnfTljnt s  topam  ,  ^oaiżcsepam  cf«  obuch)  Cz* 
ira<l^ti7  tund^nmitf;  C>-o«^  buhati,  bubati  (cf.  pukać). 
Bachał  go  ,  buchał ,  i  porządnie  wybuchał.  O^  l^yr. 
5.)  Buchać »  abuchać,  ia^ć  rfarłoctnie,  źraeć  potęinie, 
ffńig  freffen.  Praekl^ty  datadu  ,  c6i  tu  Araella  ,  byś 
W  gariĆ  nie  chuchał,  Aby  to  ayn ,  lub  daiedslc  wyswo- 
lenieć  abnchał.  Zah*  9.  65»  jiyfi*  (ajadł).  Zwiersęta 
iarłocsniey  pokarm  w  fi^  buchaią*  Pilcha  Stn,  lift*  a,  a  10. 
(pochłaniaŁą)% 

«BUCHAŁER  ,  u  ,  jw»  materya  Turecka  ,  eitl  tMll^tt 
9eilg.  Od  buchaleru  Tureckiego  i  caamletu  od  utuki  ... 
3Ffi/lr,  .Ca/.  JUt. 

BUCH  ASTY,  a,  e,  BUCHASTO*/>/-ayf/i(.,  otocayfty,  aaeroki, 
piseftronny,  worowaty,  ie  fic  wzdyma  i  torby  fic  robią, 

lwd|^%,  fddg,  u%t  r^ńt  tinb  fairfg  ;  R<ilf>  eoMsicmuK, 

.  •cyMOnamiiiH ,  ii^iUROBainuH  ;  Croat^  eariat^t  Suknia 
miał  buchafte.  Mon.  68,  221.  Towarayss  pancerny, 
opasany  pod  brsnch,  kuso,  buchaito,  diwigał  mieca  u  ko* 
lana.  Kras*  Pod.  i44» 
BUCHCIC  o3.  Buchać.  ♦BUCHHALTER  o5.  Płaariv 
BUCHTA,  y,  i.  woda,  która  fic  wdarła  w  siemię,  wbrseie, 
Me  9niit,  tBop;  Sorab.%.  bnd^a;  {Soraó.a.  tm^tic  hur- 
ty); Sorab.  1.  bPtMo;  Rojf.  C/zuma,  aitocA^,  ahmśub, 
■3M6p&e.  Buchta  byna  za  cyplem ,  t*  i.  woda  ta ,  która 
W  ląd  s«chodBi«  MagUr  Mfir*    U^  W  krzywy  łuk  Aa^ 


BUdfiTÓW*    •    BtTCZNO. 


187 


ttońika  buchta  iawihioila ,  sinus  Hdtmonia*.  Zehr*  Oir. 
Ś74.  a.)  Buchta  ókr^n,  bryki;  82tuki  niby  brsuch  ich  ikładk* 
iące.  Tr.  \At  ftaiK^iMcTe  t\tiU  Cd^tf  ^  tt^  f  tO.  S*)  Buchta,  po- 
tęiny  kawał  chleba  lub  ciafta  na  chlćb  i.  t.  d«    ńtl  grp^et 

-  Anl^udi  h  93.  SBret    Cz.  bu(^ta ,  btt<^ttcrg ,  gatunek  po^ 

trawy ^  mąki,  eiiie  %XX  0»eWfrelfe»  Wieśniacy  buchty 
rozdęte  droidiami,  to  ieft  ciailo  w  wielkie  sztuki  tocsą 
i  w  ukropie  warsą^  a  potjnn  sórem  tartym  potriąsaią  a  mar- 
złem rospusacaoaym  polewaią.  Syr.  949.  BUCHTOWAĆ 
intranś.  nUd.  wyrts  maytkowiki ,  ^ai  €<^ljf  aie^CItb  ttm 
elne  IBltt^  ^etnttt  ftrtfem  Buchtowanie  ,  hałkowanie^ 
kołowanie,  k{ndy  flisy  w  trylu  idąc  na  poboczną  natra- 
fiaią  rsćkę',  bibo  na  iaką  odnogf ,  to  w  koło  idąc  ciągnąć 
muszą*  HaUFi,  Ek*  176* 
BUCIC  fię,  xaimk.  nied.  butą  fic  unofić,  pysztao  fię  chełpić, 

pysznić  fif ,  koko^zyć  fię  ,^  f!(^  btii^en ,  ptafAtn ,  ft^Hitten, 

(H(f  tdtttl^t  RoJf.  KBHBiittcx,  Bosicii^KinBcff ,  cnecH- 
ftHmftca*  Lepszy  kto  pracuie  a  ma  doilatek  na  wszyilkimf 
niśli  on,  który  fię  btici  a  potrzebuie  chleba.  Lsop.  Syr. 
10,  5o.  ("który  fię  chlubi.  Budn^  -  BUl.  Gd. )  Nie  słucha* 
Hicie  miiie  \  ale  bueąc  fic  pychą  ,  weasliicie  na  górę. 
•t  Leop.  Dtut.  t,  ^$^  ^iuchwaliwsay  fic»  Budn,)*  Gdyś 
fif  bucił  f  a  buraył  prtećiwko  mnie ,  pycha  twoia  wesała 
W  uszy  moie.  1  Ltop.  Jts.  Sy,  39.  Buciła  fif  liszka 
przed  kotem ,  iż  miała  wiele  rozumów^  Mzop.  46.  Ta 
wielkość  ludzi  ^  którą  fic  ty  budsa ,  i  srogim  niepuyiacie- 
lom  chcesz  bydi  ,  Arachem  tobio  samemu  bydi  moie. 
Corn.  Stn.  467%  Ktokolwiek  fię  a  tego  bnci,  'ie  biało* 
głowę  Ewiódł ,  srogió  karanie  aas^iył.  Gorn.  Dw%  273. 

BUCIEN ,  w  ćnia,,m*  ziele,  woszczyca,  sumica  ,  Sisnaga^ 
gingidium ,  Hi  gcoif amfrilltt.  Syr^  1 1 98^ 

BUCiSKO  oh.  Bóciiko. 

BUCZACKI ,  a ,  ie ,  m.  BUDZACKI ,  TaUrlki ,  naleiący  do 
iedney  ą  trzech  pryncypalnych  ord  Tatarlkidi ,  Budźacką 
awaney,  iBttbiaf  lf<^^  Satttrifl^.  Koń  przedni  Buczackiego 
ilada.  JTib/i.   Wor.  ao,   eb.  Budaiaki.   *BUCZACZ,  a,  m. 

miafto  w  Woibw.  FodoUk.  ebie  Ctabt  łli  ^pb^tif s«  I>yk. 

G.  i«  io3. 

^BUCZE  ,  A  ,  '  n.   buczyna  ,   draewo  bukowe  ,  Sń<^eii(oIl  • 

$&ft(l^ett«     Leśny  mu  prowent  pokazał  z  dąbrowie  i  bucaa, 

Potyią  na  tym  wieprze  ,    kiedy  ie  tam  wpędai  ••»  Pot* 

Jow.  109* 

BUCZBC  ,    u)  fiUCZNiBC   niiak*  ntetf.,   abucznieć    eM.» 

próchnieć,   *9ftlltttett ,   tnotfi^  mtthtn ,  fait(«ll»     Drzewa 

Świei&e  od  rdaenia  poasynaią  bucani«ć»  Cresc.  53»     Macica 

winna ,  gdy  iuf  więcey  siły  nie  ma ,  bucanieie  dla  sucho-* 

•  ści  i  aimna  w  niey  panuiącego.  ib*  '7 1 »     Gnóy  do  ogrodów 

nie  ma  bydi  wyschły  a  zbuczniaty  sbo  zetlały,  tak  ieby 

fic  w  proch  ziemny  obracał.  Cresc.  76*     Pospolicie  raecay 

'  Ikrycie    włoioue    bucznieią.    Ko9X*   Lor.    loo.      'Gałęzio 

'  gnoiem  prsytrsąśnione,  psuie  fię,  próchnieie  slbo  bucznieie. 

Cresc.  161.    a  ).BUCZNI£C  niioi.  nwcf. ,  zbucznieć  doĄ.f 

buty  nabywać ,  bueznym  B^  ftawać ,  pyaznieć  ,    fto(§  fitub 

tlttl  tOttien*     Biada  tobie  o  hardy,  któryś  zbuczniał  od 

awycicztw  gęifych.  Biri.  Ek.  G.  4.  b.     BUCZNO  przysłk. 

pyszno  ,  chełpliwie  ,  praM^iO^  t  ^^^h  ^^^  <^®So  ^^ 
huczno  Turcy  ,  i  dla  czego  bać  fi^  maią  Polacy!  Birki 
Chód.  1 6.  Sulla  z  taką  zgraią  i  tak  bucano  chodzi.  Pilch* 
Salh  337.  Buczno  kaie.  Gn.  Ad%  49.  nos  \vyiey  gęby 
nofi»  -    $«  BucanO|  pairadaiei  prcepysanie^  a  wielkim  aby* 


)B» 


BUCZN^OSC  -   BJJDA. 


HttfMItbf *  BucBno  sobie  poczyn»ią , .  a  potym  do  uf  dzy 
prsychod^^*  J?i#</n,  i4/>.  89.  Nie  Uk  fic  bucsno  w  Rsy* 
^e  niewiafty  ibroHy.  Jei,  -E*.  G.  i.  Wjechało  ich  pifć- 
diiefiąt  rr  ląiafto  bucsno.  Stryik*  Henr..  A^  d.  Fifknięy 
bac«no  i  pierno ;  tert«  leiyas  w  biocie.  Wer^zcz.  RegL 
%^^  Bucsno  ćyć  ,  niebespiecsnie,  Pttr,  Hor*  a,  B,  a. 
Głupi,  kto  chce  mieć  kredyt  prses  same  wykręty,  komu 

'  |)uczno  w  czuprynie ,  chociaż  zimno  w  pięty.  Nar»  Dx, 
5,  ia3f  Buczno,  a  w  pięty  zimno^  Cn*  Ad»  49.  ZtgU 
Ad*  a5*  Bncsno ,  a  w  mieszka  pufto.  Cn.  Ad,  49.  ( miną 
gęila  a  grosza  pasz.  Fantazja  panika ,  a  «)iudy  pachotek , 
Slovac.  ))id^a  na  titUi ,  4  powito  to  tntl^lUi ;  Vind.  vashą 
gnada  kruha  fbrada).  $.  Obficie ,  doflatecznie ,  tń^W^ę 
lin  UebetfUtf «  Ja  was  zachowam ,  ieić  bucano  -przyniosę. 
:  Jaół.  £x,  io5.  BUCZNOSC,  <ci,  i.  pycha,  suchwalość, 
cheTpa,  bet  ®tPl>,  bet  ttcbetmutd^  Aby  wam  bdg  serce 
mitosne  sprawował  a  buczn^ści  ciała  powyciągał.  Gil* 
PoJł.^S.  1'*BUCZN0SZUMNy ,  a,  e,  Ijutą  odęty,  anfs 
flebfafen,  ^pfdrtlg ,.  jloIiletenK  Upadkiem  niech  b^g  flcarze 
bucznoszumne  głowy  ,  Hardym  karki  złonii,  nad  pychą 
auro  wy.  Groch.  W,  x4i*  BUCZNY,  a,  e,  buty  pełen, 
odęty,  chełpliwy,  wyftawny,  (loU,  f^P^itti^,  e\UU  ft^^ 
|ettf(^r  Buczny  i  niemądry ,  umi^y  fię  w  szczęściu  uni- 
iać.  Śk,  Dx,  16.  §.  Przepyszny,  saumay,  ze  zbytkiem, 
lUTtttii^,  fti^tl^f  ttftHfi  Żaden  tam  nie  chodzi  w  sukni 
bucznieyszey  ,  iedno  wszyscy  iednako«  Star*  R^f*  27* 
Prawo  broni  zbytnich  ubiorów  hucznych.  Pętr.  Eh.  76. 
pod  czas  gdzie  suknia  podleysaa ,  tai'  fię  szata  l^ucznieysza. 
Cn*  Ad.  873.  (mina  rzadka,  serce  męine.  Na  spoyrze- 
nie  trzech  nie  umie  zliczyć ,  iednakie  w  głowie  tęgo  ). 

BUCZYNA,  y.  i.  buczę,  bukowina »  bukowy  las,  bukowe 
drzewa,  IBiłt^en,  StK^ett^Olf,  $Btt(^eni9alb«  Z  buczyny, 
byleby  była  iędrzna ,  nayprzednieysae  miewaią  materyaly. 
Haur^  Eh*  178.  a.)  Bupzyna  ,  bukiew  ,  owoc  drzewa 
bukowego ,  bie  IBn^eic^eL     Wieprze  karmią  fię  iołędaią , 

.  buczyną  ,  .    Kluk,  Rosl^  3,.a4i.      4.)  jBo/on.  Buczyna, 
ziele,  ob*  iórąwie  iagody. 

I.)  BUDA  miafto  ob,  Budzyń. 

a,)  BUDĄ,  y,  i.  BUDŁA,  ł,  i.  xdrhn,,  Jakakolwiek  kle-. 

-  cianka  «  desek ,  na  schronienie ,  n.  p.  paAerikie  budy ,  budy 

4lap8ÓW}  kramąrfkie,   iarmarczne  budy,  kramntoe ;  bu^y 

.  wteyfkie,  chałupy,   chai^  chłppflde,    eitie  fBttbe,  io  bet 

nagemettifteti  Se bentnug ,  (rbte  j>ittetibiibe  /  aS)i4tef bube , 

:  ^unbebnbe  r  (i>9nbe^a«^;)  3a^tmarf ^bube ;  einei^Atte, 

S3«tierbAtte t  Boh.  banba,  biibfa;  Sorab.  a.  lnH\  Kojf. 

6yAKa  ( ; i»f.ylerhauz )  ;  {Holi*  boede,  bodę;  Jsł.  bud, 
bu  \  Darty  bod ;  Gall.  boutique  \  Lat,  rtfd,  buda  i  Graec* 
CÓtTvn ;  Htbr.  i>'»n  baith  (  s  domus  ,  aedes  cf.  Ger.  Ofes 
b4llbe ,  SiinCen ).  Na  ryi^u  w  budce  iarzyny  przedawał. 
Warg.  Wal.  »^3.  fo3.  ftragan,  tasza ^  Kta^/.  shtazuniza, 
shtazuna ,  predausniza. )  Buda  w  sadzie ,  w  którey  iabłek 
pilnuią.  Psalmod.  74.  Chrościana  budka,  to  były  mar- 
mory  ich.  R$y  Zw.  69.  £*  Nocował-  w  lada  budzie  przy 
^ęftwinie.  Groch.  W*  488.  Do  budy,  gdzie  są  legumina, 
aby  nie  ciekło.  Haur*  Eh,  174.  Szczęśliwy  kto  w  kryio- 
mey  budce  mógł  fię  utaić.  Tward,  Wł.  186.  Pełno  po 
miaftach  fałszu  i  obłudy ,  Czego  nie  anaią  pafterikie  budy. 
Nar^  Dm*  1, 109.  -  Niechay  nie  znaią  nasie  wiey&ie  budy, 
2wyczayney  dworom  i  Qi|titom  obłudy.  Ttat*  54,  c«  D*  a. 


BUDARZ    -   .BUDPWAC. 

J  my  co  fię  rodzim  w  proftey  budzie  ^  Jefte^m j  równie  iak 
i  oni  ludzie,  liat.  54,  c.  Ca/  Buda  dla  psa,  bie  i^UlU  « 
be^fttte  ę  b«^  i^ttnbe^an^..  Na  upatrzonym  mieyscu  *po- 
flawi  fię  psu  od  iłot  okryta  buda.  Kluk*2tw,  i,3*Q.  *Buda 
szczęścia  y  faryna  ,  Gal.  Cyw.^  3,  i6a.  bU  0Utf^bllbe* 
§,  Buda,  budka  na  poiezdzie,  na  bryczce,  półkrytek,  bAŚ 

j^(boetbe(f  anf  eitiem  prbitiaten  dtelfma^etu  .  $•  Buda, 

na  szkucie  mieszkanie  dla  szypra,  w  którzy  są  dwa  okien- 
ka. Magier  Mjkr.  bte  <lai&U  aof  bett  ®efif e.  BUDARZ, 
BUDKAHZ,  BUDNIK,  a,  m.  eo  w  budzie  mieszka,  eut 

9ubeńf{(et,  £abenfi|et.     Rojf.  cH4^\e^l)  ,  pmobbtb. 

O  budaraach  czyli  kopaczach.  Czach.  Pr,  a,  199.  Nay- 
wtęcey  u  Kozaków  było  ochotników  ,  Z  (koromosów , 
leśniczych,  powozań,  budników.  Zimor*  SieL  %S%*  (firó- 
iów  sadowych  pod  budą  fiadywaiących  ]  -  BUDOMIRCA 
ab.  Budowniczy.  -  BUDOWA,  y ,  i.  budowanie  w  ogól- 
ności,  ^M,  ^ant,  fdanten.  Budowa  rosmaita  między 
naypiejwsaemi  naszetmi  ieil  potrzebami.  I^ruh*  Dyh*  1.  9. 
§.  Budowa,  ąama  czynność  budowania,  b4^  94tteiU  Jeszcze 
ta  budowa  nie  prędko  fię  zakończy.  O/f  Wyr.  (fabryka). 
§.  Gatunek  zbudowania^  błe  fd<iuatt,  bie  9itt  bti  fdauei, 
Pn  f8att»  W  tym  domu  ztk  budowa' ;  w  tak  okazałym 
•dałaby  fię  lepsza  budowa.  OJf.  Wyr,  Budowa  ucha  ludz- 
kiego bardzo  sztuczna.  Hub*  Mech.  2o3.  §,  Budowa  s 
budynek ,  budowanie  poftawione ,  htó  ®eb4ltbe*  Budowę 
tę  z  daleka  widać.  OJT*  Wyr.  -  BUDOWAĆ  czyn.  rued, , 
zbudować  ,  ubudować,  wybudować  doh.y  ftawić  budynek, 
tak  w. ogólności,    iak  szczególniey  z  drzewa',  btttteR,    tfs 

banen  ,  fowobi  ibęt^auft ,  eii  infonberbeit  t^on  i^(s. 
siouac.  bubngt,  flaiDim;  Boh.  fluweti;  Soraó.1.  tmtici; 

Sorab.  3,  tioarifcb »  Vind.  et  Carrt.  zimprati ,  fidati ,  pa- 
TOt  *,  Croat*.  zidati  ; .  $iavon.  Rag,  et  Bosn*  zidati  ,  gra* 
diti  ;  RoJf*  coaAamK  ,  co3iiAama  ,  ocHOsacnB  ,  co* 
cmpOi^inB ,  cmpóKois  i  Eccl.  ^JSTKA^imH ,  corpa?K4iiixxv, 
corpa^Aama,  coA'&mejLBcaiBOsaznB.  Budować  s  mar- 
muru. Bardz*  Tr*  564  Cieśla,  ady  ma  budować  dom, 
picrwey  go  sobje  w  głowie  ubuduie.  Petr,  Et,  17.  Eu- 
doxia  kościół  budowała,  a  cudze  wydzierała.  Sh,  Dz*  355. 
Byt  ieden  szlachcic  w  Polszi;ae  ,  co  wszyftko  budował, 
zbudowawszy  rozwalał.  Opal.  Soł.  58.  Otto  cesarz  zbu- 
dował Magdeburgi.  Sh*  Dz.  880.  Wsaelki  dom  abudowaa 
od  kogo }  lccz  kto  wszyftko  to  zbudował ,  bóg  lefl.  Budru 
Htbr,  3, 4.  Jeśli  Jehowa  nie  zbudnie  domu,  próino  pra- 
cuią,  którzy  go  buduią.  Budn.  Ps.  127,  i.  Ludzie  dla 
nas  budowali',  ,a  my  dla  ludzi.  Rys.  if</..  38..(iyła  dla  nas  * 

.  ilaroiytność ,  iyymyż  dla  potomności ).  Buduią  ludzie , 
chociai  nie  dziedziczą.  Pot.Syl.  133.  (nie  tylko  na  pewne 
ftawiay).  Jeden  buduie;  drugi  psuie.  Cn.  Ad.  3o8.  Co 
długo  ręka  ludzka  buduie ,  To  ogiefi  i  woda  w  momencie 
sepsuie.  Tward.  Wi*  4a  Kto  muruie  ,  budułe,  ale  kto 
8  drzewa  kleci  ,^  ogień  w  domu  nieci.   Rys.  Ad.  n^.    ( ka- 

.mień  kamieni  drzerro  drzewo;  drzewo  próchno).     Z  piar- 

-  iku  zamki  budować  ob*  piasek*  Na  lodzie  budować  ob» 
lod.  j.  a.  Fig.  wyftawiać  ,  wyprowadzać ,  zrobić ,  .two- 
rzyć, fcbafTetlf    tnadftett^    etbaneit.     Religia  Mahometańfta 

.  zbudowała  iakieś  niebo  grube  i  cielesne,  ^loh*  Turh.  i32* 
Gwiazd  szkoda  winować,  Kaidy  zwykł  sobie  swe  sscsęście 
budować.   Paft*  F.  31 5.  -     Budować,  układać,   ułoiyć, 

maćftn,  an  &tmbt  bringeti,  {liften  1. 18.  eineii  Stiebes. 

Biikupi  ttiędzy  synami  Baloweiui,  &  Salomonem  pokoj  bu« 


BUDOWAŁ,    ^    BUDOWAN, 

Inią  tsmi  kondycjami f  Krom.  ]o5.    componunt)*     On^ 
XtóTj  te  sbudowa!  idrady  -  Tward*  WL  5.  -.     Budować , 
jbudowti;,  wikórady  doŁaiad^  ulkutecanić,  bet9irfetl/   Itltf? 
tfa^ten. .  Fisanim  łagodnym  unofić    chciał  króla  papiei  -, 
ale  na  ton  csaa  nic  w  nin|  nie   sbudowal.  'Sk*  Dz,  logS^ 
Żadnym  napominaniem  nic  ni«  mo^  n  królowcy  zbudo- 
wać f    proficert.    JCx>m,   86.       Kąymni^ysjs^y    poprawy 
ai  do  tego  caaau  w  tobie   sbodowąć  nie  mogłem.  Krofńj 
55 1.     Odpisał    mu    prawdę   mu   prad^ładaiąo  ;     alt  gdy 
nic    w   nim     nie     sbudował  ,     puicit    6c    plianiem    ną 
iego    radę.     Sk.  Dx,   ii36^      Zńamieniusą    sławę  zwy- 
cięstwo    na    pfim    polu  ,       aniieli     insse     Bolesławowi 
u  Niemców  abndowato.  Krom,.  i38.'    $«.  3«  TransL   bu- 
dować  na  ciym^  sasadzać,  gruntować ,   lOOtauf  gttltlbeil, 
WOtatlf  bdtteit.     upada,  co  fię  na  mocney  ikale  nie  buduie. 
iSA.  Dz,  1096.  Baz,  lift,  36o.     Kto   o  głównych  rzeczach 
ftanowi,  ialuie  gdy  ńa  niepewnym  gruncie  nowinek  bu« 
dował.    Warg,  Cez,  76.     To  gruntownie  fh>i  ,   i  na  tym 
wszyftko  iię  buduie  ,    iŁ  uczciwe  ńie  dla  czego  inszego 
w  powadze  u   nas   ieft  »   iedao  dlatego  ,   iż  ie£t  uczciwe. 
Corn,  Stnt  a83.     4).  Moraln,  budować  kogo  ,     zlepszać 
go  napominaniem ,   dobrym  przykładem  ,    eitiett  (tbauetl ; 
Boh.  wiM^ti,  tO^fielawati;    Kmdl  nabulshati,  napebulsha- 
ti).       Żywotem    dobrym    ludzi    buduią.  •    Sjt*  Dz,   1177* 
Wielka  chwata  kdęźy ,  gdy  przyktajem  ludzi   buduią.  ih, 
486.     Stowa,    ieźeli  fię   nie  zgadzaią  a  uczynkami  ,    nic 
nie  zbaduią^  Petr,  Ek,  98*     Cpduiący  ,    elepszaiący  »    tXf 
^anlic^;   Vind.  dobropredkladen ,  nabulshliu,  napobulshliu. 
BUDOWAĆ  fię  zaimk,  niąd,^  zabudowywać  fię,  budynki 

dla  fiebio  aawiać ,  ^  anbanm  f  OeMfibe  ^t  ^  attff Al^rent 

Kto  fię  ieno  chciał  budować,  mogt  bezpiecanie  w  lasach 
iego  rąbać  drzewo  do  budynkOr  Star,  J)w,  74.  Koszto- 
wnie fię  budowali,  Budrif  Ap,  67.  $.  Budować  fię,  zasa- 
dzać fię ,  gruntować  ^<^ ,  ob,  wyiey  pod  sL '  budqwa4,  $. 
Morał*  budować 'fię  ,  zlepszać  fię  napominaniem  ,  nauką, 
przykładem,  jt(^  fttottCIt.  Trzeciego  dnia  go  w  kościele 
snayduią.  Gdzie  z  roztropności  iego  fię  buduią.  Leszcz, 
H,S  646.  BUDOWALNY,  a,  e,  do  budowania  słu- 
żący ,  na  budowlę  zdatny ,  iBan  ?  ,  Wielom  naszym  oby- 
watelom budowalnego  drzewa  wcale  bfikkuie  ilfo^.  74, 671. 
BUDOWANIE  ,  ZBUDOWANUS  ,  ia  ,  n.  ftawianie  bu- 
dynku, i  to,  co  ftawiaią  \  yrjraik  i  działanie  i  samo  dzieło, 

M  iB«tfeit,  bet  Sian;  att(b  M  9tHvihe,  bet  Sdan;  Boh, 
ftmtnll;  ^^^^c.^^mni;  Sorab.i.twattnp,  tmautAcif^i 

Vind*  fidaftru,  puvan}e,  zimper;  Carn,  sidinje,  zimpr ; 
Dal,  aidanye ;  Croat,  ztanye  \  Rojf,  coSHA^Hie ,  cmpóe- 
mie,  cocmpóeHie,  cocmpouBaHie ,  3AaH'ie,  aAaaaHie, 
coSA^Hie  i  £ccL  shaiih ie  ,  corpa»AeHte  ,  HaSRA^Hie , 
3HncAĆHie ,  AOMOSA^meAScoiBO  ,  cmpoeHiHge.  Wszy-r 
flkich  do  budowania  potrzeb  nazbierał  i  ilarszego  nad  bu- 
dowaniem posłał.  SM.  Dz,  a6a.  Bifkupowi  nad  grobem 
pańlkim  budowanie  (wybawianie)  kościoła  zlecił,  aby 
nakładu  nie  iatuiąc ,  wymyślne  nad  wszyftkid  inne  kościo- 
ty  budowanie  (  s  budynek ,  budowlę ,  gmach ,  bazylikę ) 
^ynaydował.  SA,  Dz,  198.  -  Budowanie,  budynek,  bu-r 
dowla,  wyftawione  budowanie,  bet  $Batl,  M  OeHube, 
Widzisz  te  wielkie  budowania  ?  nie  zolUnie  kamień  na 
kamieniu,  któryby  nie  był  roftwalon.  Budn,  Mar,  i3,  1 
Trzęfieniem  siemi,  wielkie  budowania  upadły.  S\,  Dz,  4ao« 
'Wiele  poipolitego  budowania  poftawił.  Sk,  Dz,  6.11.  (do-« 
pów  publicanych  ).      Traml  i  Jtg^    Bóg  to  tak  piękne 


BUDOWCA    ,    BUDOWNICTW.  ig<i 

Iwiata  budowanie,  niebo  i  aiemię  dld  nfs  (Iworzjf.  W. 
Poji.  Mn,  566.  Jeśli  fię  nasza  ziemna  chałupa  rozwali , 
mamy  zbudowanie  a  boga ,  dom  nie  ręką  czyniony, 
wieczny  w  niebiosach,  Budn,  %  Cor:  5>  1 .  Zbudowanie 
mamy  od  boga ,  t,  i.  mieszkanie,  nie  urobione  ręką.  Wiśn. 
%kf,  Budonf anie  od  boga ,  dom  wiekuifty  mamy.  Smotr, 
Ek:  4o.  1.  I*eop,  a  Cor,  5t  |.  -  $.  Budowanie,  budowa « 
spoaob  budowli ,  którym  budynek  wyftawiono  ^  bte  iBdtts  . 
t(Xtf  bet  iBAlt*  Pogańlki^  kościoły  wspaniałością  budo- 
wania swego  okrasy  miaftom  dodawały.  Sk»  Dz,  345* 
Etyopia  mą  budowanie  s  gliny  a  pokryte  słomą.  Boter, 
Ą34.  Kościoła  Serapisa  budowanie  przepyszne  było  ze 
stola,  srebra  i  miedfir  Sk,  Dz,  324,'  Transl,  Kaidy  ięzyk 
ma  swoie  własności ,  swóy  kształt ,  i  ie  tak  rzekę  ,  swoie 
budowanie..  Pir,  Wym,  ąS4.  ( układ »  ikład ).'  a.)  Moraln, 
Budowanie,  zbudowanie,  slepszanie  mową  lub  przykła- 
dem ,  ble  ^tbauntt^  f  ba^  ( motalifc^e )  (Stbanen.  Wszyftko 

to  mówiemy  dla  waszego  zbudowania.  Budn,  3  Cor.  12,  3 1. 
Na  modlitwy  te  przychodzili  z  wielką  ochotą,  t  wielkim 
budowaniem  korony  wszyftkiey  Birk,  Zyg.  46.  Budowa- 
nie fię ,  zlepszanie  fię ,  bte  ®e(bftetba«utid ,  bit  Stbaus 
ung ,  ble  mąu  in  fl<&  feiali  empfinbet    budo WCA,  y,  m, 

budownil;,  który  co  buduie  |ub  wybudował,  bet  (SthMCt, 
bet  et»a<  baut,  Obet  etbilUt  b<|tt  Z  powszechnego  wzoru, 
który  był  pierwey  na  niebie,  wieczny  budowca  uczyniC 
i&azi teiny  świata  Via«?nnek.  Ęab.  4,  27.  (ftwórca).  Bu- 
dowca niebodaynych  cnot,  Chodk,  Koji,  5.  -  BUDOWI- 
SKO  ,  a  ,  n.  budynek  wielki  obszerny  ,  gmach ,  eiit  iibets 
gtofe^  @ebinbe*  Jul  ich  niemasa !  9  wielkiego  niegdyś 
budowiika  Leiy  podziw  wędro-^com  i  wiatrom  igrzyflca. 
Zab,  12,  261,  ♦}.  Mieysce  budowy,  bet  tBaupIiłC/  ^n^ 
gdzie  fię  buduie,  VŁnd,  zimpralishe,  preftor  sa  zimpranje.  - 
BUDOWLA  ,  i  ,  4.  bu4owa  ,  budowanie  ,  budowania , 
budynki ,  co  wybudowano  *,  działanie  2  dzieło ;  bil^  tBanett^ 

bet  ^iitti  Saiteirey,  fdMttn,  ^eb4ttbe;  Sorab,  2.  (twats 

ba  ;  Vind^  fidftyu  ,  fidashtfu ,  fidina ,  zimper ,  pnranje ; 
Croat,  ztanye }  Bętn,  graghja;  Rag,  graaghja,  zgradda, 
sagrada,  zidgna,  zgrąaghja,  zidje;  BoJf,3AiHie,  co3Ai- 
nle,  3A^BaHie,  cmpoóH'je,  nocmpoKKa;  £ccl,  corpa- 
iKA^H'ie.  Osobliwie  Pan  móy  budowlą  ibrasznie  lubi  fta- 
wić,  buduie,  mnrnie,  rozwala,  Tęat,  S,  bę  25.  Domy, 
magazyny,  lub  iakiel^olwiek  inne  budowle,  jak,  Art,  2,  87. 
króleAwo  to  pokaźnie  niewiem  iaką  (Uroźytność  w  bu- 
dowle murowani.  Boter,  33o,  Wyrzućcie  z  ogrodów 
cały  ten  tłum  budowli  róinych  ,  te  obellszki  ,  pagody, 
gmachy  Chióikte.  Nie  szulcay  nawet  w  budowlach  twoicłi 
ozdób  nadaremnych,  Karp,  3,  110,  5»  Budowla,  sposób 
Cudowania,  ftruktura,  blf  SBillWtt,  bet  ^M,  Anatomia 
daie  nam-  poznać  budowlę  prawdziwą  ciała  ludzkiego. 
Perz,  Cyr.  1,  |i.  Utwór  czyli  budowla  ciała.  Perz,  Lek, 
162.  BUDOWLI,  a,  e,  na  budowlę ,  budowalny, 
•fljttn  «  /  Jttlll  SBauett  tW0^'  Od  drzewa  budowlego 
i  palnego.  Pam.  83,  21 4,  fbau  »  ttJlb  StetinbPl|.  Drzewo 
na  budowlę  Ro/f*  cmpoeBUHf,  paMónl);  £oh,  ftaiD^ec^; 
Sorab,  ^,  ti^if  *czambrowina.  £r/i.  92.  -     ♦BUDOWNIA, 

i,  i.  układ,  syi^ema,  hai  Sp{lem,  bet  §Bati  eine^  69> 

ftem^.     Gwałtem  cię  z  tey  budowu^  diwignę  omamionego. 
Zab,  ł5,  83.  -     BUDOWNICA,  y,  i.  która  buduie,  bte 

CtbAitetliiit ,  fBanetintt,  $B«ubettititi;  RoS  cngoJmtKh' 

Na^A  •  coauAacaeABHima  ;   Ecci,   aAimeAHHua.      BU- 
DOWNICTWO, «,  n*  nnąd  budowniciego ,   lunarftwo, 


I9«^ 


BUDOWNICZY    -    BtJDOWMY- 


hai  tB«1imeiiteriltllt  /  Croat.  naddiSnroddcu  glararsitTb ) 
aediłifas,  $.  Situkt'  budownictfa  <  £ccL  aóAHecniBO  i 
\i^  fBMtnnft'  Budownictwo  wiejlkie.  Switk,  Budo-* 
wnictwo  podzitfmoe,  nauka  wikaiuiąra  sposoby  otwiera- 
nia wnętrza   gór  i  utrzymywania  kopalni.  Mierosz.  M9cr4 

>er  SBf rg^ait ,  ®rn(ftti«u.    BUDOWNICZY »  a,  e,  nale- 

i:^:rj  do  budo  wnika  ,  a9anmei(tfr  t  ,  iMi  t  ^  Sorab.  u 
tWarfFi  ;  Vind^  simprayiten ,  fidatliu  \  EecL  SÓA^ecKiH* 
.Budownicse  narzędzia ,  abryay.  Lundieroćiki  urząd  po 
Foliku  budowniczy.  Go^.Gor.  ia8  «  BUDOWNICZY,- 
•go,  m,  Subftant,  architokt,  kieruiący  budowaniem ,  htt 
fBaiinUtltfr;  Sorab,  i.  t»<tC}ł  Sorab.  3.  twar);  Carn. 
fidirz).  Sixtua  V.  obelifk  i  Aleksandryi  z  wielkim  mi^ 
iłerfiwem  budowniczych  podnlost.  SJk.  Dź.  aSg^  Kazimierc 
byt  wielki  budowniczy,  grodów  i  miafteczek  Oaadziciel.  Mon* 
71.  a 03.  Zaftawszy  zgotowane  nawy ,  budowniczych  po- 
chwalił.  Warg.C€X.^5.  (Me  €ćiiffiHimń^tt)*  Wazoze- 
jólno^ci  Budowniczy ,  *Budomirca ,  Rzymiki  aedił ,  htt 
CbertdUflieijtft,  od  ftarania  o  budynkach  publicznych  imi{ 
Itaa.  Skrztt,  P.  P.  1,  31 3.  lunar.  Budowniczowie  mieli 
to  z  obowiązku  urzędu  awego,  ie  zwiedzali  te  miey9ca» 
Ba  które  fię  lud  zbierał.  Pilcfu  Seri  Li/ł,  3,  4i3.  Na 
igrzyfkach  publicznych  w  Rzymie  sprawcami  bywali  bu- 
downiczy krzeslowi.  Min,  Fart.  37,  Urząd  budowniczego 
krzestowego  ,  atdilit  curulis.  Zab*  3,  33 1.  Aib,  Urząd 
okolo^  budowania  mieylkiego  aprawuią  budomirce*  Pefr* 
Pol,  3.  i48.  $.  Fig.  Ruikiey  cerkwi  fundatorowie  i  bu- 
downicze.^/norr.^^o/. 3«  BUDOWNIK,  a,  m,  buduiąey, 
architekt,  budaiący  dla  iiebie,  lubiący  budować ,    bet  (SU 

baner ,  bet  baitt ;  (et  SBnumeiflet ;  bet  aSiitt^tt  \  ein  £te(s 
il^abet  vom  tBauen ,  bet  gettt  nttb  viel  bant ;  Boh-  ftmiui ; 
£iovac.  yuhmtiteli  Sorah,  1.  t»titą,  twatf^jeł,  sti»otU 

cie()  Vind.  zimprariki,  (idariki  moifler ;  Bo#/i.  sagradil- 
Uc>  graditegl,  zidac ;  Rag.  zgraditegl^  Rojf,  co3AÓnieAB^ 
MaSHAaineAB ,  AOuo%Ąimexhi  Mcci.  9Ó4ViH.  SAiineAB, 
amiiCARineAB*  Budownik  wszyfikie  budowanie^  ma  wprzód 
w  swey  głowie ,  nif  li  ie  na  wierzeh  w  ikutku  okaie«  W: 
Poft.  W.  5,  5B.  Fundamenta  które  budownik  dobry  za- 
loiyt,  nie  mogą  bydi  wzruszone*  Sh  Dx*  8i9«  Nie  ka- 
idy  dobry  budownik,  kto  buduie.  Oor.  Dw4  384«  Kazi- 
miero W-  ii  tei-byt  sam  debry  budownik ,  rad  to  widział, 
gdy  kto  co  zbudował.  As/.  J^r.  300.  IConftantyn  W.  pier* 
wszy  iawny  chrze^cianin  i  budownik  koiciotów.  Sk,  Dz. 
35 1.  -  $•  Fig,  Budownicy  i  naprawcy  kościoła  chrse- 
iciaóflciego.  W.  Poft^  W.  a,  SSg.  Biada  budownikowi 
Wamflwa.  SL  Dx.  833.  BUDOWNY,  a,  e,  adolny  do 
budowania  ,  budowalny  ,  9)411  «  ,  Jxm  $&attetl  ,  ^ccL 
cmpoHABHUK  9  £ccl.  aAameAHUii »  amKA^^mejiHUH. 
Drzewo  budowne.  Switk.  Bud.  i4.  Jeśliby  kto  kradł 
drzewo  budowne  w  no«y.. .  Szczerb.  Saac.  631.  J-  Bu*- 
downy,  budowany,  z  drzewa  iławiony*  ^tHtit,  ettaitt, 
befOUbctd  V0tt  j^0(|.  Komisarze  zamki  te  armatą,  iywno- 
icią  i  tei  budownemi  warunkami  obmocnili.  JCr4>m.  6n. 
propugnaculit.  $.  Budowny,  budować  lubiący,  budować 
swyczayny ,  bauhlftig ,  gettt  iauetl^.  Kraiu  tego  ludzie  tą 
ludzcy,  hoyni,  okazali,  tylko  ie  nie  budowni.  BitL  Kr. 
4.  Kazimierz  Jagiellończyk  był  nie  pyscny,  trzeiwy,  nie 
budowny.  5//>i^.  643.  J.  Budowny,  budownie,  przytłh. 
dobrze  budowany ,  lub  zabudowany  ,  tktt\i\  %z\ViiX. ,  gttt 
<llge(ailt»    Miafteoskaby  nasze  budownieysze  były.  Stor. 


BUSOWN;    -    BUfiZICr 

^B<n4  B.  ^.b*  W  kletkach  nlebudownych  daleko  od  fiebis 
m]e8zkiwali4  Krtim.  lo«  Miafta  i  tamki  bndowue  Połoi^ 
iyli  a  ziemią  równe.  J.  Kchan.  Pt  i  1 1 7«  Kościół  pokoiu 
Ir  Rzymie  był  naywiększy ,  nayfondownleyszy ,  naybogat- 
i(y.  S^.  Dt.  97«  Jgraią  z  popiołami  wichry  niehamowne. 
Gdzie  wprzód  liczne  wfie  flały  i  grody  bndowne.  Nar,  Dt. 
a,  67«.  W  Gdańiku  dosyć  ieil  kościołów  i  klasztorów  bu- 
downie murowanych*  Gwagn.  369*  Budowny  Upsal.  Zbih 
Dr.  F4  J.  Transl.  Kształtny,  układny,  krasny,  Ozdobny, 
mt%\  %t\MX,  nĄl  ^^ittU  Te  były  sztuki ,  któremi  ty- 
fiąc  serc  pożyła ,  J  owszem  miecze  budowney  gładkości , 
któremi  męine  rycerte  gromiła*  P.  Kchan.  Jer.  io4« 
BUDOWNOSC,  ści,  i*  zabudowanie  dobre,  piękne,  ^ns 

tft  9Mati4 

Dalszy  ciąg  ]lochodz.  hudyruky  hudyn€ctek\  dobudowa^^ 
nabudowa/,  nadbudowa/,  obudowa/ ^  pobudować  ^  pod-* 
budowa/^  przebudowa/ ,  prxybudowa/j  wbudowa/ ,  ubu* 
dowa/f  wy  budowa/,  Mobudowa/,    zbudowa/^  wxbudowa/. 

BUDUAR  ,  BUDOAR  ,  11  .  isn.  nowomodny  makaronizm , 
z  franc<  pokoik  niewielki,  ksstałtny,  ozdobny,  uftronie 
międąy  gmachami  aal  pałacowych*  Starzy  Polacy  na  to 
mieli  alkierze,  komory,  ein  S^OtlbOat,  etll  ^letcaUnetts 
d^efl-  Buduar  szklni  fię  zlotem,  pełno  porcelany.  Kras* 
Sat.  Si.  et  39.  Wapory  ,  choroba  wyiszey  kondycyi, 
która  fię  nie  nabywa  >  tylko  w  budoarach.  Teał* 
30,  b.   137* 

BUDULEC,    Ica,    m.     drstwo   na   budowlę,     cia   6Mtf 

BUDWICZ  herb  ob.  Blacha^ 

BUDYNEK,  -  nku,  m.  BUDYNECZEK,-  caka,  m.xdrbtu^ 

budowanie  ,  wybawienie  domu  ,  bai  SBlwen  f  ttt  !Bi«« 
Ktoby  fię  ieno  chciał  budowa^,'  mógł  w  lasach  lego  rąbać 
drzewo,  do  budynku  przez  trzy  lata.  Star.  Dw.  74,  %.  I0 
cowyftawiono,  Hi  ^tHtlbtf  Ki/tdLfidftru,  fidoshtru,  fi- 
dina,  zimper;  i?a^.  graaghiza;  i}ox/i*  graghja ,  gragbjica, 
gtaghjanje;  Sorabr.  i,  tm^ttUO ,  fWAteiltif O ;  R<tff^  et^cc/i 
cmpo^Hie,  cmpo^RtR|{e«  Oględować  urzędownie  budy- 
.  nek*  C/l.  Th.  53.  Budynek  od  lata.  Tr.  eilt  Conratets 
f^ni,  $.  Sposób,  którym  budowano,  dte  AAttAtt  Do- 
brego budynku  dom ,  cały,  dobrze  budowany.  Cn*  TA.53k 
a.)»  Budowanie  moralne  ,  alepszanie,  bfe  (OtetAlifl^) 
Ctbtfntmg*  Na  kaidym  mieyscu  uczciwie  fioycie,  i  bu- 
dynkowi bliinich  wiernie  stuicie  Birk.  Dom.  66.  BU- 
DYNKOWY, a,  e,  naleiący  do  budynku,  do  budowa- 
nia, do  budowy,  dtbiubt  t ,  SBdttt  •  Budynkowego  nie 
rąbać  driewa.  Gott.  £k.  i6i«  budownego  ,  budowlcgo, 
bndowalnego,  it^att^ol). 
BUDYSSYN.  BUDY5ZYN,  a,  m.  IłolJea  Luiacyi,  9m^, 

{»  bet  iBaoMt;  Sorab,  1.  Snbi^iitin ;  Sorab.  3.  IBnUfć^te; 

Boh.  iBubifflll.     BUDYSZANIN,  a,  m.   z  Budyszyna  ro- 

,  dowity  .    bet  ^nttiet  ;    Sorab.   1.  bttb^fc^lat*     BUDY- 

SZANKA,  i,  Ł   bit  ^au^tietinm    BUDYSZYNSKI , « , 

Ie,  z  Budyszyna,  $Batt(ttet  t  • 

BUDZlAKt  ,  ów ,  Hcx.  mn,   Tatory ,   gdry  TatarikSe  ,   bie 

lt«ttetn  /    bai  ^atparbifc^e  deUtge.     Jdzie  król  swoią 

osobą  w  głębokie  Budziaki.    Suez.  Pie/.  3,  K.  b.      Pędzi 
po  «i  Budziaki  pierzchliwe  motłochy.  Krae.  Lift.  2, 38.  ob. 
Buczacki,  Bucząca. 
BUDZIĆ  czyn.  nied.^  zbudki^,  obudzić  <fo4.,    ze  snu  kogę 

ocucać,  (Mi  ben  te^hft)  ipetfrn,  anfwrtfni;  Boh.  bu* 


BUDZIĆ    i.    BUGI. 

hiAf  ^(iiMtt,  (ttbjwam,  ą^nitigl;  suvac7  |(nMt;  Bosn, 

buditi  ,  sbuditi  ,  probuditi  \  Vind.  abudit  ,  gor  budit, 
itbudjti ,  obuditi ;  Carn*  wudun ,  budim  ;  Croat.  budit  \ 
Rag.  bdditii  EccL  6y4Hixii,  y6>3K4amat  paaeyiKamft 
.  (€£  pfdsić^.  Niektórych  ipiącjcb  nie  trieba  aderaeniein 
budsić,  dosyć  pociągnąć  maluczko  wesgtowie  pod  niemi. 
Corn.  Sen,  388.  Juź  ałońce  iudii  do  swyUycb  budsito 
robot.  F,  Mchan,  J.  5a6.  Śpiącego  lwa  budsić.  Teat^ 
S3,  d.  39.  Nie  budi  biedy,  kiedy  bieda  śpi.  ZegU  A(L 
i56.  licha  nieJbudiić,  psa  nie  diminić,  dadi  slemu  pokoy, 
Slovac.  ne  |ta^<g  l^fa  ę  M  fpL  -  Budsona  pie^ń ,  pieśil 
budsąca,  oó.Eyual,  HeynaL  ^«  /<^.  wabudaać,  sachfcaći 
sagrzewać,  pobudzać,  Weffeil,  lA^tn,  AlltUtteiU  Roff* 
6oApiiaiB,  o6Q4pttaiB.  Gdy  nic  nie  odpisywał,  muHal 
drugi  raz  go  innym  liftem  budzić,  o  toi  go  pytaiąc.  Sh 
Dz.  463.  Zleniałe  budzili  Shp  Z>«*  yai.  Oo  przymierze 
ko&cem  woyny  ieft  n  ludzi.  To  u  tego  pogańca  znowu 
woyuc  budzi.  PatzA^  Dx,  38«  Ludzkie  serca  okiem  budzą. 
Wad'.  Dan,  217.  BUDZIĆ  fif  zaimk,  nitd^j  obudzić  fif 
doA.,  ocucać  fif ,  ocknąć  fic,  41tfk9a(^eil- ^  nwac^fti;  K(n</, 
tbuditi  ae  ,  gorsbuditi  se ).  Gorsze  ,  gdy  fic  obudzi , 
mnieyMo «  g^y  śpi  licho*  Zabł.  Amf,  60.     BUDZICIfii. , 

a,  jfi.  co  drugich  budzi,    htt  9ufmc^et,  SBecfet;   Boh. 

IttbUf  Mićef;  Crpa/,  buditel ,  izbuditei ',  i>a/.  probiiuii- 
tel  ;  Bosn,  buditegl  ;  Car/i"  budiyz  }  Ro/T  9t  EccL  6/* 
AHAbNBKb  ,  Qyfi,^\hmvLAb,  Budaicjel ,  co  budzi ,  urzę* 
dnik,  budzący  drugich.  Cn,  Th,  5^.  W  rodź.  iedjk.  fiU-* 
DZICIELKA,  i,  Croa/.  buditeliza;  2>a/.  probuditelicza; 
Carn.  budnica,  hU  ^ufmtietinu,  ^e^ttimu  BUDZIOŁO, 
a  ,  fi.  narzędzie  do  budzenia  kpiących  ,  excytarz  ,  b€t 
WMttt  WX  ^CC  Utfre ;  Carn^  budiln ,  Rag,  budillo ;  Bosn, 
probudiUo,  budillo;  Croat,  budilo;  DcU»  probudilo. 
BUDZYŃ,  a,  m.  Buda,  miafto  Węgierikie  ,  Dfeil/  iBttfta, 
in  ttngmi  '  Boh,  IBnbin  ;  Croat,  budin.  -  Budzyń  od 
Niemców  nazwiiko  wziął  ^  odmieniwszy  dawną  swą  literf 
a  na  u ,  to  icft ,  Baden  na  Bndę ,  co  u  Niemców  znaczy 
ciepŁiee  abo  kąpanie.  Peir,  Wod,  &.  BUDZYŃSKI, 
*  «,  ie,   a  Budzyna,  Ofnet ;   Sorab,   1.   Nbpfei  i   Sla¥on. 

budimiki. 
BUF  I  odgłos  ftrzelania  lub  mocnego  uderaenia.  C/t.  Th*  707, 

f«fl  fltn  »«ffJ  (aA.buch,  pnk). 

*BUFO.   1.)  *flUFON,  a,  m.  a  łac,  ropucha  iadowitą,  eine 

gtftigC  Sitite^       Śmiertelna    wina   iadowitzaa   nad  hydry 

i  bufonów  iady.  £ui,  Her*  63,     Żaba  ziemna  bufo  zwana* 

Comp,  Mśd,  449. 

A.)  *BUFON,  a,  m,  z  franc.  śmieszek,  błazen,  bet  tBonf^ll;  £llfUd« 

tM4et»    3*)  Miano  psów  gończych,  elit  9Ume  ber  &ptiXf 

IttlAe.    BUFONADA  ,    y  .    i.    BUFONBllYA  ,  yi  ,   i. 

jmieszkowanie ,    (bolenie  śmieszków,     bdl    Cf^ftUflĄtn* 

Teatr  zwypzayny  szkoła  bufoneryi  bea  smaku.   Teał,  33, 

Su     Rozpuftne  i  grubiańlkie  bufonady,    ió.  53-,  </«  65. 

BUFONOWAC  cz>/i. /liac/.  śmieszko wać ,   śmieszki  ftroić , 

BUG ,  a ,  m.  rz^ka  Hipanis ,  wszczyna  6f  za  Mię dzyboiem 
i  wpada  w  morze  czarne.  Bitt,  Kr,  5*  (ob.  Bóg)  bet 
gluf  Sug  m  bet  WtOfne.  Jnsza  zaś  rzóka  Bug  wpada 
w  Narew  w  powiecie  Zakrocimfliim.  BUi,  4-   bet  $Bvg  ill 

!Ritftiteti* 

BUGI,  gatunek  bergamotek  lśniących  fic,  iakby  byłj  lakie- 
jawane.  Łwi,  H,  N.  8.  eilie  Xtt  9nt$mUUfi' 


»VGAY    •    BtTlAC 


t»i 


BUGAT ,  BUHA Y  ob.  Byk  (i^o^  6yraB  ,•  bąk)« 

|.)  3UHAC  06.  Buchać. 

9,]  BUHAC,  czyn.  /ł/ecT.  ryczeć  ,   MUen  ,   wU  M  9t{«l»- 

Przemienił  6f  w  wofu  ^   boba  a  bydłem ,  mugit,   Żtbr* 

Ow,  45. 
BUIAC ,  intranfit  contin,  wabiiać  fic  nad  okresy  awyczayna 

umiarkowania ,    ezczególniey  na  złą  ftronę  ,     f|<^  ^ibet  bif 

Sttoaeo  bel  9et»(^ii(i<(eii,  bet  aSiftgtmg,  «egfe(eii;  bes 
ftnbetl  avf  eiiie  t«be(^fte  9tt ;  Boh:  bng»'et{  $  .s^f^/i. 

^gnjm;  (Hung,  buja  e  iałchuł:  buj^kodom  s  ieucluio% 
bujasag  s  lascicia ;  Slovac,  buja  s  hircosuf :  Vlnd,  obują- 
ti  ,  gorsbujati  t  budzić  fic  ,  Eccł, .  6ysio  ,  6yacinByw 
$  9uanio\  6y  in  waryat  \  Rojflofiyifnh  s  zwaryować ;  6yRcin« 
BOeaaifc  szaleć  j  6yH  błazen*  SygHainb  warcholić.  Box/i« 
bunorati  e  waryować.  ,Bosn,  buno^anje  s  waryacya).  - 
•    Buia  ptak  c  zuchwale  wysoko  ftc  wzbiia  i  tam   i  sam  lata « 

bet  ^pgef  f(^t»ingt  fld^  fetf  bt<<^  te  W«  2Afte^  «itb  fc^mebt 

|iet  nnb  b#tt  t^in,  Buia  ptak,  buta,  po  świeoie  tym  leci, 
Aź  niespodzianie  podpadł  pod  sieci.  Bratk,  G,  Nie  dosyć 
im  ieft  latać  ,  będą  chcieli  buiać.  Fot,  Arg,  167*  Gęś 
zazdrości  ,  orzeł  buia.  Fot,  Jow,  9,  12.  (pies  szczeka  . 
słońce  świeci).  Jako  przeł  buiał,  lataiąc  wysoko.  Prot. 
Jał,  A,   2.     Eig,hu.M,    unassać  fię,    wznasaać   fię,    fu| 

emi^ot  fd^mlngen ,  bt(|  bt#len  f<b»ebett.    On  00  byt  z  nami 

wczoray,  martwe  w  zwłokach  Jeft  ciało;  dusza  buia  po 
obłokach.  Ereu,  OJf,  c.  Zadań  nie  wie ,  gdzie  hula  myśl 
człowiecza.  Baz,  HJl,  a65»  Zapał  umysłu,  czy  w  wier-, 
szu  t  czy  w  prozie  ,  Buia '  gdy  ciepło  ,  ufłaie  aa  mrozisu 
Eras.  lift,  a,  61.  W  młodych  krew  buia.  Budn,  Ap,  33. 
( biurzy  fię  ;  młode  piwko  robi ,  innge^  iBIut  tancbt ,  ift 
^ł(ig  )*     ^*)  Bui2Ć  po  iakióm  mieyscu  s.  biegać  sobie  i  tam 

i  sam ,  wałęsać  fic ,  (Itt  Uttb  bet  (aufeit ;  %tvm  (aufen , 
l^etuni  fi^witmeii ,  j^etuifi  fbrei(beii ,  betnm  tteiben.    Jął  fi? 

koło  niego  przebiegać  i  przechodzić  albo  sobie  buiać* 
Gliezn.  Wych>  H.  8.  b.  Wół  buia  wpośrzód  zioła.  Zebr, 
Ow,  53.  Tu  wonne  zioła,  tu,  rozkoszae  traody,  fiuiaycie 
sobie,  gryfcie  chróścik  młody.  Zab,  la,  Soy.  Ja  wolen 
będąc,  raz  w  Sabinikim  lefie  Buiam  bezbronny,  aź  do 
mnitt  wilk  drze  iLą,Mon»  70, 53a.'  Ja  w  obszarze  folwarku 
mego  'buiam.  Mon,  68,  ł5o.  Mnie  chętka  trochę  po 
świecie  pobuiać.  OJf.  Bay,  a.  fig.  trantl  Buiał  sobie  po 
wonnym  Pamassie  z  Muaami.  Tward,  Wł,  7,  Oko  i^y  » 
lubo  żywe ,  nie  buiało  przecie  na  wszyftkie  -ftrony.  Eros* 
Do*,  36«  Byftrości  oka  mufisz  w  Rzymie,  w  Atenach, 
i  indzie  po  świecie  myślą  .buiaiąc ,  szukać.  Orzech.  Qu* 
4i.  $»  Buiać,  buiać  sobie,  buiać  fię,  nied.  zbuiać  bę. 
dok.  rozpuszczać  fię  ,  dokazywać,  broić,  hasać,  hulać, 
rozkoszować ,  Carn^  besUm  ;  Ap|)ig  Wetbetl  ,  aufteltfffeit 
feyn  /  MifC^Welfen.  Od  zbytnich  pokarmów  eiało  buia 
i  do  wszeteczeńftwa  fię  ikłania.  Fśtr,  Eh.  68»  Nia  imaA-i> 
wszy  fię  buiał ,  iako  byk  w  oborze.  Pot,  Jow,  84,  Bo* 
gacz  ftroił  fię ,  buiał  sobie ,  ftakat,  pląsał.  W,  Poji,  W^ 
3,  5  7.  Spicie  na  łożach  słoniowych  i  buiacie  w  poście* 
lach  waszych,  i  Ltop.Amot  6,  4.  (rozciągacie  fię.  Budn,-- 

Bibi,  Gd,  i^t  tteibet  ttebetflttf  mit  etietn  Seeteii.  2  n  t  b-  )* 

Daleko  lepiey,  ie  za  iycia  iego  sobie  buiasz,  bo  któżby 
potym  te  błędy  poprawić  potrafił.  7>ae«  7,  c,  23^  Win- 
^y  buia  po  świecie;  a  ten  cierpióć  mufi,  kto  ukrzywdzon 
ieft.  Gorn^  Wł.  N.  a,  b,  Tatarowie  w  Węgrzech  t»zy 
lau  bniijąc  mietikalL  Stryik.  a»a»    Twa  młodość .  dość 


19^ 


♦BU3FURD..  -    BUCŁ. 


długo  buiafa  po  f wiecie.  Hut.  Ow*  i86*  Cdy  fic  chto|» 
zbuia ,  tlieroasz  miary.  Biał.  Odm*  aft.  Wót  wy  tuczony 
ua  iysney  trawie,  Zbuial  iic  i  isabląka!  eaUi  Ja^A  fz.  81. 
Zbuiaiy  ,  zuchwale  uniefiony,  prseaadny  ,  fecf  ,  Óbet: 
tnAtl^i^/  tibertriefifn.  Zbrodnie  diugą  awobodą  wypasie 
i  sbuiate,  truduo  podbić.  PUch»  Serii  tifi,.^^  i4i.  Wy*- 
nowa  csfeka  piianego,  zawiUana,  Uąkliwa,  awobodpa 
^  zbiiiata.  ib,  4,  71.  .  BmACZEK^  BUIAK^  BUHAK 
4^b.  Byk. 

DaJjate  pocbodz.    6uyno/c\   huyhy  t  tiabuia^  fif,  foz-- 
huiac  fif ,  przebuia^. 
•BUJURDAN,  ♦BUJURDUN,  k,m.  t  Ti/r.  ceduła  imierci , 
którą  od  Sułtana  oddaią  znaczni eyazym«  Nar.  Chód.  a,  309. 

Łtszcz.  cicjf,  42.  M  t,t%H^tt\ieX  mit  Ui  Ćnl^an^ 
tlntetfc^tlft. 

BtJK«  u,  m.  Sedno  z  Większych  drzew  i  naypiclcnieyazycŁ* 

J^M.  Rcsi.  3»  ]5.   bU  SBttc^e,  93A4f/  IRot^Mc^e;  Boh. 

et  Slovae.  (uf;  Sotah,  i.  btl^;  Ki/i</.  bukya  ^  boukou  } 
Car/l. buka}  JBox/i.  et  CrOat,  blikya;  iS^^^bukra;  Sla^ori* 
bukya ,  cseamica  f  Hung.  bikfa ;  2?a/.  brijfst  \  Rojf.  6yKb 
{£ccL  ByKl),  cotilbjiA  flet  z  bukowego  drzewa,  uiywany 
przy  pogrzebach ) ;-  Angloscue*  bocce ;  Holi.  beuke  \  Su€C4 
bok ,  Da/l.  bog ;  Gr.  ^jr/Of  1  Lut,  fagua^  por.  Gr.  ^ay^iV  ). 
Wysoka  sośnia,  iliodrzeW  i  dąb  trwały,  JawOt  i  buk  oka- 

.  zały,  Pąfi.F.^i  Bug  smagły*  Mią/k. Ryt.  Si. '^  Prop.Yind^ 
Kaiikaka  bukva  k^^sYOjemu  konzu  topar  .da«  pori  bicJl 
na  fiebiei 

BUKAL  cb.  Bukłak. 

1«)  BUK:AT,  a,  tn.  t.  hyccek,  ciołak,  efal  itUt^et  ĆHef, 
ełti  drbfete^  iftatt*  Od  rH^ti  płacić  maią,  od  wołu  złł.  2o 
od  bukata  złł.  5.. od  wieprza  ził.  1.  GaU.  Nar.  l,  11 7. 

a.)  •BUKAT,  u,  iw-  kawał  mięsa,  eitt  Śtńlf  j?W((«.  Oblę- 
ieni,  iiekąc  i&ięao  w  bukaty,  w  woyfko  nieprzyiaci^flcie 

.    .miotali.  Papr»  Gn.  65.     8kox'o  do   nich  wysiedl  na  pole 

.  aędzoiaczek  «  Rożtarg^n  t^  bukaty  małe.  Papn  KoU 
S.  4.  5. 

BUKIET,  u,  m.  BUKIECIK,  a,  tti.  zdtbn.^  z/rattCtWi^- 
mek  ,   wiąaka  ,    i-ównianka   kwiatów,    bet  SSlnmeitfłtatll/ 

Ui  6tr4iiM^ett  ;    Boh.  listU  ;    ^/oc^o c.  tit(«  ,   IKUiU  i 

Morav*  190lttćfa ;  Vind.  povojak ,  yensbizbek ,  pusheliS  )* 
Zrób  mi  bukiet  z  lak  Haypięknieyazycb  kwiatów.  Ttat.  54, 
90.  Bukiet  ten  z  woniley  róiy  dlatego  mi  miły.  Ze  go 
ręce  Koryla  Jsmenie  uwiły.  Z^b.  i,  ^«73..  Teraz  zaniosę 
iey  tea  to  bukiecik.  Zab.  9,  97.  $<  TransL  bukiet  ku^ 
chtriki  ,  wiązka  z  zioła  rozmaitego     Wiet.  Kuch.  398* 

BUKIEW,  kwi,  i.  iołądi  bukowa .    Me  SBudjeid^fl,  ®ue^* 

etfet"!  5£rraó.  I.  Mtttja;  Ca^n.  ahir  (cf.  iór).  Z  dębów 
iołądi ,  z  boków  bukiew  zbierać.  Jci.  Eki  C.  4.  $.  fiu- 
kiew  Turecka  ,     orzech  aptekarflci  ,   gtans  Ungutntaria , . 

Me  ^9tr(^enfid^ft;  9f»otMerniit«  5y/>.  i48i.  sitszk*  Ped. 

409.  ^/>o/-.  Lilch,  Lilak). 
BUKŁAD,  BUKŁAK,  BUKAŁ,  a,  m.  BUKŁAUEK ,  ^ dka, 
jrr.  BUKŁASZEK,  *  szka,  m.  zdtbri.,  z  Tatarik.  bukłak  , 
ftórzane  naczynie  ,•  którym  £ę  woda  wozi.    Ckrtr*  Mjk. 

eiii  6(^i4iii(^  /  9Baffei1(t^Iaiic^ ',  fccA  OoKAdRl),  cyAeHka^ 

60RAaink&' ;  Bo  sn.  bukliica  ,  buccica ,  bardak  ;  S/<yv€iC4 
hubtai ;  (  Slapon.  boca  ^  plaikia ;  Hung,  polaszk  t  flasza  } } 
(Rojf.  6aKXŚta  f  naczynie  o  podw6yp3rm  dnie ;  iiaiiepKa 
iasza  wodna  iołnierika).  Bukłak  wody.  )V.  Gtrtes*  ii, 
^4.  ('•sttiika  Budn*  U^emBiói.  Gd.  por«  •Su^a).    Troohy 


BUKOLIKA    -    BUKSZP. 

oieiu  w  bukłaszku.  3  Leop.  3  Reg.  17,  12.  w  bokłaszku« 
i  Leop.  ib.  Nie  ubędzie  ci  Oleiu  w  bukłaku.  3  Leop^ 
5  Reg.  17,  i4.  (wlagwicy.  1  Leop^  we  dzbanie.  Budn, 
w  bańce  Bibl.Gd4)  Morza^oiechawsży  Czechowie  wody 
inor(kiey  naczerpawszy  w .  bukłaszkach ,  do  domów  zawie- 
dli, lagunculitt  Arom.  627.  Nalawszy  bukłak  wina.  SA. 
Zyw,  1,  275^  Gościom  dał  wina  bukłak,  i^^  53f .  Niech 
6^  napiią  z  bukłaka  wody  cżyftey.  Paizk.  Bell.  B.  3,  b. 
Eychley  fię  do  Wie ,  czym  flasza  śmierdzi  ^  niili  o  proflym 
bukłac^ku.  iley  Zw^   io4. 

BUKOLIKA  tb.  Fofterka,  Sielanka,,  Skotopaika. 

♦BUKON,  u,  m.  z  A^^toflc.  kąsek,  kęs  ,  eitl  Śiffetl.  Nie 
moiesz  tego  i  zgryźć  i  połknąć  bukonu  \  tylkoby  amaczuć 
kąiki.  0/>a/.  Sat*  76* 

BUKOWINA  ,   y ,  i.  buczyna ,  drzeWo  bukowe ,  las  bukowy , 

(Bnd^eti;  IBud^enloIS/  $Bn(^eti9e^M}  •  i^oA.  butowi :   (^<u^n. 

bukovina  ;  Rag-  bukOviscte,  buko  vi  na  j  Vind.  bnkOvinaj 
bukou  bOrsht,  bukouje^  Btct.  6yjioBtlHa<  (w  Niiszey 
Lużacyi  wieś  ^ntowlttA  «wana ,  po  Niemiecku  SitC^^oł}  )« 
«$.  Jmię  własne  pfoWincyi  na  pogifatiictu  Tureckim,  bie 
f^JUtoWUte.  Las  ieft  bukowy,  gęily,  przeciągiem  dwóch 
mil  rozwlekły,  Bukowiną  Od  drZeWa  buczyny  rzeczony* 
krom.^^o.  BUKOWIŃSKI,  a,  ie<  ńaleiący  do  tey  krainy 
Bukowina ,9$itfotoinii|(^.  Pamiętne  uprowadzenie  woylka  z  cic 
^ni  Bukowi61kiey  Stań.  Jabłonowjkiego.  BUKOWKA< 
1 ,  z.  zięba  ^  fringUta  aUtumalU ,  w'  kształcie  i  wielkości 
pospolitym  podobna «    lecz  W  kolorach  pięknieysZa.    A7ui. 

Żw*  4,  329.  bn  «8tt*finf,   tftetfifilif.    BUKOWY,  a,  e< 

od  buka ,  Ślld^ett  s  ',  Stovact  et  Boh.  bltfdW^ :  Sotabi  U 
ivXtV^i ;  Vindi  bukou  ,  bukoidki ',  Carn.  bukne ,  bukore  { 
Croat.  bukov  ;  Hung.  bikfaból  J  RoJf,  6yK0BMH.  W  Ni- 
derlandzie  niemasz  Sosnowego  iiodłowego  drzewa  $  ieft  pO' 
trosze  bukowego.  Bołen  78.  Łodi  bukidWa^  y*  kcfuUU 
Di.  79.  Bukowa  iołądi  ob.  BukieW. 
BUKS,  k^  nt4  t  Niem.  bie  93il(4fe  i  por.  puszka)  rnra  Łt- 
laźna  abo  śpiiowa  weWnątrK  piaAy«  Jak*  Art-  3.  287* 
Otale ,  po  naszemu  buksy.  Atchel,  3,  62.  błe  i)M<^fe-  Ul 
bet  (Habn<(be.     $.    Refa  około   czopów  ,     rękoieści  ,     htt 

OJetfttm  eitten  3rtpfeti ,  urn  eitten  ®riff,  Ctiel.  7>.    ReJa 

do  apaianla  dwóch  rur  od  wody,  bie  01ł<(|^e/   hit  Ołeifell^ 

bet  iwe9  SSaffertbfireii  vetblnbet«  Buks  w  młynie ^  htt 
SBar}ettrt)i9«  Schneid.  365^ 

BUKSOLA  ob.  Buflola« 

BUKSOWAĆ  cstyn,  tued.  buksami  wyłoiyć,  Httt  l^ńc^fell  itt5 

toettbig  t^etfe^en  , .  «tt^bń4fett  ,  bu^llren.    Koła  powinny 

bydi  dobrym  źelaSem  ilalef ycip  buksowane.  Torz.  Szkź.  18. 
BUKSZDORN  ,  u  ,  M.  ziele  ,  rhamnus  Lycioides  Linłi. 
licznik,  bukszpan  ościfły.  Stejk.  Ped.  4i5.  ber  StU^^bOrtt/ 
etne  9ltt  be#  ^teiijbotn^.  BUKSZDORNOWY ,  a  ,  e, 
od  buksżdornu,  idudfibttU  i  *'  BUKSZPAN,  u,  m.  w  po. 
łudniowych  kraiach   diZeWO,    u  nfta  ogrodna  chrościnka. 

Jciui.  RosL  1,^72.  bet  d^ucb^btttmt ;  Boh.pufvin,  ynffiw* 

Htt  i  S/ovac.  puflpdtt,  Jtjmjeleti;  Jlung.  puAZpang;  Sorab. 
t*  bn(^^n«in4  ;  Dal.  bufs  ;  ^Vind.  pushpan,  pukahpain; 
Carn,  fusbpan  f  Cróat.  puspan ,  bAss  ;  ( Bosn*  zelenika  $ 
Stavon.  ftelenikoTO  dArro  ;  Rq^»  nfunicb  ,  csLMinmmi , 
caMiuiimoe  A«pesO,  aeJlĆMtiV]e;  Jtal.ho{ao\  Z'a/«bnflns, 
bucus ;  Gr.  n»fof.  Bukszpan  bjrwa  w  róine  kształty  (bzy 
iony.  J^arp.  3,  i58.  j.  Tranłl.  bukzspany ,  raki  nd 
kszułt  bukapanu  ukUdzat  na.  ]irsyftawce«  H^»«/.Ai/cA  S98. 

gefot* 


BUKSZPAN.    .-     buła; 

jrfottfne  itthfę,  «)if  bet  S^rńiTely  mte  SBtnl^^6attm  tiiiigfrf. 

$.  B.ąk  roxdymapy  wielo^ai ur j(cli  biiJc4zpałiów.  Oiw,  Ow, 
476.  (Fletów  buksspanoBrychy  JSui^f^uni^Oten)*-  Buk- 
szpan ościRj  ob»  BiikaEdpril ,    Bukszpan   ofto\vaty  ,    ono- 

pyxos  PUn,  H.  N.  31,  16.  \$aM(>eieI ,  OefketteWfc^e^ 

Sr^UrCrAlll-.  C«.  r/i.  bukszpanowy,  a,  e,  odbuk- 
aspaau,  Sud^^iAUm  s  i  Boh.^ufil^anm^ 'j  Croat,  ^juszpa-- 
■ok}.  Tubllce  buk'szpanpiTe.  1  Leop.  A,'  £zdr,  i4,  24. 
Barwa  bukazpafaawa;  JSiĄĄ.  Chmiel.  B.  4,  i.  Piety  buk- 
sspanowe.    JCluk.  Dyk,    1  ,   90.  .      , 

*BDKSZXAB,  n,  m.  z  Niein.  (er  !5U((j\a&er&^oika,. literą, 
czcionka.  Hor»  3,  167.  iVa/'.  ChryAua  nie  chce  ,  jaby 
i  krelka  i  naymnieyszy  bukaztab  z  zakonu  miał  zgiuąć. 
Budn.    praef.     Rojf.  Ćynea. 

BUKSZTELE,  -dw,  Hcz.mn,  obłąki  z  tarcic,  formy  wmu- 
rowaniu y  B<yffl  MpYKSiko  y  t  Niem.  Jba&  iBodeitdefleSe , 
ba«  SBogengetiklte,  dur  ^^enlĄtt,  bet  £tl^t^ogem    Są  to 

niby   póikrfgi  zbite,  z  pewney  liczby   tarcic^    na  któjrym 

Biuruio  fic  iklepienie.    JaJk.  Ąrt,  3,  aSy.  Swit^.  Bud.  ag. 

f,  Bnksztele,   wieie  na  walcac;^  Itib  kp{acb,  które  u  da- 

^  wnycb   podmykauo  pod  mury.   Nar*  /(/?.  a,'i85.    bje  bes 

•egtid^en  bi(}ettsen  (tbńrme  bep  ben  iBeUgerungen  bet  ^Is 

ten.     BUKSZTEŁUNEK ,  -  nka .  m.  Blączeńie  dwóch  buk- 
zfflelów  spodem   leg^raiai  a  wierzchem'  fatami;    Jak*  Art. 

3,^a87    bie  iBerbittbung.  iwet^et  2ebtbogen. 

BUKSZTYN,  a»  m.  kamitń  palony ,  cegła ,  z  Niem.  bet 
Sńtf  jlrtll.  Buksztyhów  dwa,  do  piecóf^:,  kaidy  ma  W£rubsz 
ealów  10.   Ot.  ZeiiA^,        .'•.'.-  \ 

BUKWICA  «  '  y  ,  i.  ziele  \  bukwica  czerwona ,  Betonica , 
blf  fBf tonie  ,  do  herbaty  pożyteczne  ziele.  JCtuk.  Rosi.  a, 
2i»2.  (  JSoi^^  bttftoUe  ,&•  bukiew  .  a.  betonica  ;  Slovac» 
fenf DfCt  bukiew ) )  Slavon.  bukvica ;  Carib patonóka  \  Rag* 
boktiżA  ,  pas^uiza-  .plahtago  ;  Bosfi*  bukvica  ,  bokvica 
planiago\  Bosn,  sBTpRi^f  srripac  :  b$tomf>a\  Sorab.  1. 
tf|nc$f ;  Roffi  6yKBii)sa.  i  JBukwica  ie|(l  tak  wielkich  cnot, 
ii  w  przysłowie  WlockoDi-  pr^ywta,  gdy  kogo  wychwalała : 
ty  mass  wifcey  cnot,  nii  bukwica. •  «S)r»  laSo.  Turecka 
bnkwioa,  ob.  Lilchowó  iądcka^;  iSi^fi.  b^h<  Bukwica  biała; 
paraliźowe  ziele ,  Pierwiosnka,  Primula  Veris ;  Boh*  bild 

Infwfcff^  5yr.  i4a3.   bte  (Sc^luffelbfunte,  netf e  iBetonif* 

Bukwica    wodna    scrophularia    Linn.    btt    Wetfe  9{acf^ts 

.  Wotten,  iit  ©affetbetwle^yr.  ia5a.    BUKWICZANY, 

a,  e,  naleiący  do   bukwicy  ,   od  bukwicy,   iBetonien^s  » 

•    £ccl.   6yxBBHHkin.      Bukwicsiaua    wódka.     Sien^    a36. 

Bukwiczany  procH  padaiącą  .niemoc  uzdrawia»  Vrzęd..  63. 
BUIa!  buli  blu  blu,  odgłos  tęgiego  łykania, 'cecha  pliań- 
^a,  ^\xai  gitttftf !  f4ttt(f«*f«ln<f6l  Oy  dewotki  od  wódki, 
nie  zaesynaycie  modlitwy  z  wz4ychaniem  na  gorzki  bul ! 
Imitl^ul!  buli  J^on.  ^3,aoo»  (RoJf.6yxh  odgłos  wrzącęy 
wody,  15yXKHyinii  glukać,  bełkotać (. 
1.)  BULA,    BULLA,    i,    i,    BUŁA,  y,  i.   *BOl^A,  Lat* 
med,  bulla,  s  wydatna  pieczęć  j  stąd  bulą  papiezka ,    Vind. 
papeshoTU  pismu  ;    bie  9»4b(lU(^e  93ulle  ,    wyrok  ,    dekret 
papiezki     w -rzeczach   duchownych.     Krtts.   Zb.    1,    174. 
'  Bót,    liftdw,  przywileidw  dosyć ,  któremi  fic  lepiey  kfiądz 
ubiera ,  nii  w  paneerze.  Bey  Apoc.  80.     Buły  papieiów 
o  kmri  pańflciey.    Sk.  Dz^jSS    Buła;  ib.  666.     {.Złota 
bnlla ,    na3rpierw«ze  |>rawo  rzeszy  Niemieckiey ,    od  złotey . 
puszki ,     w  ktdrey  kamyka   lif  wisząca  pieczęć.    Wyrw. 
C.  aS^ł* 

Tom  7. 


BUŁA    -    BUŁAW. 


195 


3.)  BUŁA,  y,  i.  chleb  okrągły  daijr,  f;fn  gtofe^  tnnbe^ 
fflrot  {por.  Cer.  ®eufc  guz,  Boh.  bCluUf  Carn.  buła). 
.Chleby,  nie  tylko  okrągłey,  iako  buły,  ale  i  podługo- 
watey  ,  all^o  inakszey  formy  >  według  zwyczaiu  mlaft, 
rozmaite  bywaią.  Pimin.^  Kam.  i4y.  (ob*  bochen,  ob. 
bułka).  Przysłk,  Jeft  krumka  chleba,  a  na  cói  -mi  buły? 
JCchow.  63.  (kiedy  dosyca  po  cói  nadto?).  $.  Buła, 
chleb  obroczny ,  panis  salarius ,  annona  solaria,  diurna, 
hebdomatica  vel  menjirua  sacerdotum*  Cn,  Th,  b0^  ben 
^tfefketn  JUgemefiene  ^agrttOt.  Kanonik  mufi  robić, 
ie^li  chce  ie^ć  bułę.  Stryik.  Turk.  H.  a.  Których  przedtym 
zdobiły  pompy  i  infuły  ,  Dyszą  w  pf oiech  Tureckich ,  nie 
idą  im  buły.  Paszk.  Dz.  5i.  §.  Buła,  grundychwał, 
grundal,   basałyk,    nieokrzesany,    dtt.  fd^lPetfattlget   tUtger 

ić^liffenet  ilD^enfc^. 

BULANY,  a,  e,. tylko  o  komach  fic  mówi,  maici  płowey, 

fablv  f«tt^  (»on  ben^fetben).  Rojf.  6yxaHMH,  coaobłih  •, 

Slavon,   YUgash. 
BUŁAT,  u,  771.   Roj:  6yAaml5  ftal,    hn  &Af^U'    Puklerze 
z  szczerego  bułatu.  Pot.  Pocz.  3a8.   a  Tatarfk.  5    a.)  szabła 
z  głownią  szeroką;  ftal  wypolerowana  ai  do  przezierania 
fię,    Czrłr.  MJkr.  miecz  Perłki ,  abo  szabla  Turecka.  Mącz. 

.    cln  otientaliWet  ®4bel  vott  feinem  ptlitten  (BMte.  W  ogól- 

nośici:  miecz,  ha^  @<^Wert.  Jawna  jui,  co  świadomo  tu- 
tecznemu  kwiatu,  Oddaiąc  dług  oyc^iyznie^  przytępił  bu- 
łatu. Pot.  Arg.  aa6.  Gdzie  fac  podział  Rzym  sławny, 
co    dzielnym    bułatem    Podbił  wszyftkie  narody .  i  całym 

.  trząsł:  światem.  Dmoch.  Sąd,  78,  BUŁATNY,  a,  e, 
«  bułatu,  a  flali,  ftalny,  ftalowy,  9on  ®taW  ,  jla^Ietn* 
Bułatne  zwierciadła  Radź.  Exod*  38, 8.  (  miedziane.  Budn. ). 
Gdy  iołnierz  bić  ftę  niechce  nie  nafiecze  ^am  pałasz ,  ani 
bułatowe  miecze.  Chrość.  Luk.  i5o.  Bułatowa  tarcz* 
Leszcz.  CU^  55. 

BUŁAWA,  y,  z.  z  Tatarłk.  (cf.  Buła  Ger.  SBeuIe);  Eccf. 
6yAaB4  clai^a  ferrea  longo  manubrio  ;  Roj/.  Cyrana, 
ielazna  lub  r  z  inszego  kruszcu  niby  to  lałka ,  po  końcach 
pękata ,  bet  ©toreitColbett.  (por.  buzdygan  ).  Croat.  kihacha  j 
Dal.  tolyaga;  Soro^  1.  b^ya.  Ziele  palecznik  ma  pa- 
łeczki iako  buławy.  Syr.  881.  Pig.  Dałem  chłopięciu  od 
kaptuna  kolanko;  a  ten  wikok :-  Tatufiu,  mam  ia,  mam 
buławę,  i  kołatał  po  ftole  tą  buławką.. -Pot.  Jow.  j5i.^ 
(Buławy  dawny  gatunek  Raff.  nepHania).  a.)  Buława 
n  Polaków,  znak  władzy  hetmań flciey.  jFez.  Wyr.  Jak 
nikomu  nie  wolno  było  uiywać  buławy,  okrom  samym 
hetmanom;  tak  %ei  nikomu  z  woyfkowych  niegodziło  flę 
niywa^  buzdyganu  ,  oprócz  rotmiftrzów  ,  poruczników 
i  chorąiych.  Czrtr.  Mscr.  (o5.  h^tiąańska  klaw^.  Tward. 
^iVc.'44.  et  47.  polna  klawa.  Chroić.  Fars.  156.  ChroU. 
Luk.  ao6.  -  Metonym.  buława  ,  hetmańftwo  ,  komenda 
hetmań/ka  ,    urząd  hetmańiki  ,    H^  SelbbettencOtttmanbO , 

bie  iSelbbettenwńtbe ,  ba^.Cbetcomnianbo.    Są  tacy,  co 

nad  wszyftkie  szczęście  poczytaią  Dopiąć  buławy ,  to  ieft 
dopiąć  hetmańikiego  urzędu.  Opal.  Sat.  lai.  Zazdrość 
ku  tey  buławie  abo  pieczęci  mierzy..  Birk.  Zam.  36«  (jak 
buława  za  urząd  hetmańiki ,  którego  ieft  zaszczytem ,  tak 
pieczęć  ta  kanclerftwo,  lalka  .za  marszałkoftwo  fię  kładzie). 
Reimenta  Wielkiey  i  Polnoy  buławy.  Skrzt.  P.  P.  i\  177. 
Poszło  pod  buławę  iego  woyfko  Albina.  Pilch.  Sali.  1 94. 
BUŁAWIC  intranfii,  contin.  hetmanić,  przywodzić,  do- 
wodzić nad.woyikił^y  ^tW^^ttiąUf  bn^  Śełbj^enncomś 

35 


»94 


BUŁECZKA.     *    BULLION, 


niAnbO  fUtttL  Bulawit  na  miejsca  Sahaydaesnego  Bor(>- 
dawko.  Nar,  Chód.  a,  38o.  BUŁAWKA ,  BUŁAWECZKA, 

i^  i.  Mdrón.  mata  buiawa,  eui  neinet  CttńtMhtn,  eiti 

f (eilief  €pmm«llboita(.  (  Roff.  6yxaBKa  >  śpilka  ).  TransU 
Dałem  chtopicciu  od  kapluna  kolanko  ,  a  on  po  atole 
koiata!  tą  buiawką.  Fot.  Jow.  i5i.  (dla  podobieńftwa 
w  kastalcie).  Na  poznanie  odmian  powietranych  ,  kaź 
robi<5  w  bucie  aaktanney  rurkę ,  s  gałką '  na  wierscbu*  feam- 
kalątĄ,  na  kastatt  boUwki.  Soljk.  Arek.  iga.  *BUŁA* 
ymiK,  a,  m.  1.  •*BUŁAWONOSC A ,  y,  m.  •♦BUŁA- 
WOWŁADZCA  s  nosiący,    TvYadaiący  bufawą,  betman; 

bet  ben  CtiMMen  f&f^tt,  htt  ben  ^ommanbeftab  fk^tt, 

bet  felbbett*  Nie  mógt  snieść  bufawnik,  maiąc  fic  la 
pierwasego  ■  uracdo^  takowego  poniżenia.  Uft.  Konft. 
2y  i4,  Bulawonoica.  Otw.  Ow.  6o4.  Bulawowfadaca  Te- 
zeusa,  ie  aa  wsie  s  buławą  chodiil'.  Otw.  Ow.  :łj'j.  bet 
jtettlehflwtaget*  3,)  Botan.  butawnik  o5.  patacsnik ,  ie 
paiecski  iego  iak  buławy.  Syr»  881. 

BUŁECZKA  ob.  Bulka, 

JULGAROZYK,  a,  m.  BULGARZYN,  a,  m.  Cróat.  bAl- 
garin ;  Cor/t.  bulgarin ;  Slavon.  Ęosn.  Dal.  bugarin ,  bu* 
gar ;  s  z  Bulgary^  rodowity  ,  bet  fBllIgat*  Bulgarowłe. 
Sohk.  Ar  eh.  81.  Ten  metropolita  rodem  był  Bulgarayn. 
Stebtt.  38.  BUŁGARKA  »  i ,  i.  z  Bulgaryi  rodowita  , 
bie  Snlgilttan  ;  Croat.  bulgarka ;  Dal.  bugarka ,  bugar- 
kiną.  (  BoMJi.  bugarfctica  s  pie^ń  ;  bugariti  ;  śpiewak 
BUŁGARSKI,  a»  ie,  z  Bulgaryi,  1Bv((|atif(lb*  Croat.  bul- 
garfzni ;  Dal.  bugarfzki ).  Młyn  Bułgarski  lest  bez  kół , 
jbez  palców  ,  bez  zębów.  Solsk.  ArcK  81.  BUŁGAR- 
SKA ZIEMU,  BUŁGARYA,  yi,  i.  kraina  Turecka 
w  Europie,  bie  9tt(gate9*  JSa#n.  Bugarfta  aemglja*,  S/dtv. 
Bugarske. 

BULION  ob^  fiullion. 

]3UŁKA,  BUŁKA,  BUŁECZKA,   i,  i.   zdrbn.  rxecxown. 
Bula,  buła,  s  bryłka  okrągła,  wypukła,  ettt  KeiKet  tUtt* 

bet  «tifae(aiiftiet  Sihti^tt.  ( et  Lat.  bulla ,  Ger.  SSettle  ; 

Soh.  bontf ,  Uuliita,  guz.  Roj:  n/ABaa  t  kulka).  Bul- 
ki wodne,  bańki,  Sfafni,  6*a«mbUfett.  Bulki  na  wo- 
dzie* ChmiśL  1,  117S.  Bulki  z  piany  gieniusz  puszcza  na 
wiatr.  ib.  1,  1196.  Dzieci  bułki  nadymaią  przez  słom* 
%!f  Z  mydła  z  wodą  roztworzonego.  Rog.  Doi.  1,  a66. 
Wsztukach  ielaznych  w  piasku  odlanych  dla  wilgoci  ro- 
bią się  bułki.  Of,  Rud,  1S2.  Tort.  SM.  171.  Yind.  mi- 
hier,  mefhir.  -  $.  Gatunek  pszenicznego  chleba,  Morav, 
b^lka;  Rojf,  6yARa,  6yAOVka,  ca^aa,  BaAeMesb,  cfh- 
{BeHl),    Vind,  pogazha,    biel   kruh,   shemla,    eill  ftfłnei 

!Bei^(tot,  etne  tiinbe  0etitme(,  ftenf.  ein  lBnl{<9en. 

Kupuią  aobie  biitki  na  rynku  pszeniczne.  Sak,  Pśrsp, 
^  3.  Bułki  kupne ,  co  aa  rynku  przedawaią.  Pimhu  Kcan, 
$0,  Papka  z  bułki  i  mlóka.  Perz.  Cyr.  a,  64.  Choremu 
nakruszoney  bułeczki  w  ml  Au  dałem.  ib.  3,  iq3.  Ka- 
4dy  woli  ńa  bulki,  nii  za  stołki.  Dwór.  E,  4.  (  lepszy 
chUb,  nii  tytuł )»  R^Jf*  6yxoHHHKl>,  piekarz  bułek,  co 

biały  ehlA  piecze,  bet  SBeifbtotbJcfet,  »el>Mtfer. 

PUŁKOTAG  ob:  Bełkotać' 

BUŁKOWY,  a,  a,  od  bułek  czyli  białego  chleba,  6ms 
xnA  '- 1  iSetfbt^t  s-  Bułkowa  mąka,  pszeniczna,  iemlo* 
wa;   Y^ndm  pogazhna,  bielopfhenizhna  moka. 

JBULŁION  ,  u  ,  m*  z  Fraac  rosół  z  mif sa  wołowego  ,  ka- 
płunai  \  Ud.   wygo^owMiy »  którym   zaiewaią- rozmaita 


BULWA.    -    BUNT. 

potrawy.  TVitf/.  KueK,  996.  9imff 01l«  Bnllioii  tneky  ; 
massa  wygotowana  z  mif  aa ,    aaiadła ,  zaatudzona.    Wi^t* 

Xuch.  597^  irNtaet  9t%Vb/a,  Seiriffeafilfefm  -§•«•• 

Szlifii  ze  watąiek ,  eilie  AtUbtl^e*  Będę  auafa  suknią 
a  klapami  i  z  bullionami.  Teai,  58,  397.  BUŁŁIONO* 
WY,  a»  a,  a  bullionu,  IBoitUfon  t,  t^OK  !B0llSt9tt. 

BULWA,  BULWA,  y,  i.  owoc  ziemny  na  atolaeli  MŹyw 
wany  »  Croat.  krumper,  fftbtf^feŁ  ^htk  Ro/l.  i»  ao9» 
BULWOWY,  a,  a,  <2tbApfe(  s»  Roso!  bulwowym 

BUŁWARK  ob:  Bolwark. 

BUŁZ A,  y,  i.  ikórzana  torba ,  Car/.  Młk.  fitt  ftbcrtet  9eUs 
teł,  etttZ^mijlet.  Gdy  na  Moskwę  iadaieciey  mleycie  te 
potrzeby:  Namiot,  pancerz*  tarcz ,  dnewee»  w  bolzaich 
sery,  chleby.  Bielsk,  5.  M  32. 

BUNCZEWIE  ob:  Grzybienie. 

BUŃCZUCZNY,  a,  e,  BUŃCZUCZNO  prĘyeUL  s  buiera-' 
kiem,  Roff.  6yjiyyiiniUiS:,  nrit  fUtet  titttn^  f^l^# 
Ittit  elnem  9l9f  f<bl9eife.  trarul.  mówią  tei  o  kim ,  co 
stro5mo  i  z  trzaskiem  się  pokaźnie,  le  kucano  buncsn-. 
czno  wpada.  Czrtk.  Mtkr,  {ob:  bundiuczyć  fic),  orit  9ll^ 

wanb,  ftadM:/  6t«irt.  -  BUŃCZUCZNY,  -  ego»  m. 

Substanthe  bunćzuk  noszący/ chorąiy,  bet  ben  9l0fs 
f*»elf  ttii%t,  ein  f4(ftttl<|f.  BUNCZUK,  a,  m.  RoJf. 
eyHuyab,  z  Tatarsk:  ogoif  koński  na  laaoe  lawieaso* 
ny  ,    zamiast  chorągwi  słuiący.    Czrtr.  Mser.   bie  lAtfU 

fbe  %a%nt;  btt  9loff<b»eif/  bie  ffUW^mńfff^tu.  Naawi^ 

sko  bunczuk  daie  się  naprzód  całemu  nosidłu ,  maiące* 
mu  trzy  lub  dwa  ramiona  z  ogonami  przyczepionenti  ; 
pof^m  kaidemu  z  tych  ramion  o  iednym  ogonie  a  oao* 
bna  -,  te  to  są  ramiona  ,  które  zowią  po  Turecka  tu  ; 
ztąd  basza  trzytulny,  dwatulny.  JCłok.  Turk,  6x*  Prsed 
Wezyrem  noeaą  bunczuk  o  trzech  ogonach,  ib*  54.  - 
Coxe  Voy.  a,  36o.  Nahayskie  bunczuki  JabL  Buk,  Jm 
4  b.  Bunczuk  Turkom  wzięty.  Fam.  85,  a,  472.  •  $• 
Bunczuk  ,  sama  'ki^ć  ,  zwykle  w  złoto ,  w  srebro  lub 
w  mosiądz  pozłacany  oprawna ,  którą  na  azyszakach ,  na 
końskich    piersiach  ,    uszach  wieszano,    fłne  AlM^f  401 

$e(mej  an  ben  $BtAfteti  obet  D|teii  bet  ffetbe,    Say* 

ssak  białym  bunczukiem  lśnił  się  na  głowie  iego.  Jabł. 
Tel.  278.  Z  piersi  koniom  złote  bunczuki  wisiały,  7no«- 
niUa.  A.  Kchan,  W.  191.  -  Fig,  trantl.  Tu  osurzała  1 
ogromne  buki ,  Tu  brzozy  ^^fta  wieazaią  bnncznki.  Fot, 
Arg.  377.  liścifte  kiici.  -  BUNCZUCZYC  aię,  BUND- 
lUCZYC  sł^,  BURDZIUCZYC  się,  zaimka  nUdok,,  in-^ 
naczyt*  się ,  bict  t%m ,  ^  fetf  btiflefl*  Gap'  ten ,  co 
aię  tak  bundiuczy  i  kroi  na  innaka.  ZabL  Zbb*  69* 
Czyi  można  zaraz  o  lada  słówko  się  buidziuczy^!  Teat. 
1,  89.  0t  i4,  i33. 
BUNKOYnr ,   a ,  e ,   w  kartach  •,   dzwonkowy ,    €k^Vea  ?  ę 

in  bet  S^attt^   Bunkowy  tuz.  Tr.  S<be0entiiv#. 

BUNT,  BONT,  u,  m.  a  Niemiec,  bft  ft^Utlb,  w  ogólnoici 
związek,  związanie,  związka,  zwłaazeza  związka  futer, 
1.,    Bunt,  mendel,  pospolicie    liozba  iS  czego.    ChmUL 

I.  167.  ein  ®unb,  ei«e  CIR«iibe(/  15  et&^,    3.,  Bnoty 

w  budowaniu  ,  ^Irzewa   co   halki  Inb   krokwy  trzymaią. 

Dudz.  34.  in  bet  ^imrnetmaiittMttiift  bie  6ttebe ,  M 

6ttebeb«nb ,  ifttfUjbanb.  Sieci  trzeba  pod  dachami  a 
bontów  irsodkiem  pozawieszać,  aby  wyschły.  Haur.  S/L 
147.  f  §.  ^unty  w  statkach  wodnych,  drzewa  zakraj- 
Wicne    w  poprzek    id^ce «    Mpągi    okrętowe.    Zte<fir»  54, 


BUNTLiWr.-  -    BUNTOWŁIWIB, 

Mf  htm  etSĘtf  ftrr  •ff^t^anm,  bielrnmmen  ^iUet, 
wtlĄt  hen  iStbm  ntib  bie  SBiiibt  mit  titianbet  t^erMtis 
%en,  Me  eptuHum,  JCnif e ,  .ftnie(blcf r  *   $.  Bunty, 

fMici&otki  pnj  niektórych  aanędsiach  miujcznych,  ko!~ 
ki,  aa  które  nawifwą  się  strimif,  bfe  SS^itbfl  atl  efs 
Sem  SdtettUtfhntmnitf.  Kiedyi  Amfion  lutnifta  <!wics(H 
ny,  N«  dsiewifć  buntów  nawią<«ne  «trony,  Przy  «u* 
chym  trąeai  KAistrse.  Zim.  Siei.  3««o.  *3. ,  a« ,  W  do- 
bnlm  macienin  ^  iriąiaBie  się  s  aobą ,    prsymierse ,   to- 

ius,  bff  Kwflb,  fitnnh&afUhun^ ,  hni  ^ńnbitłf*  Jona- 

tan  a  ddmem  Dnwidowym  uciynit  bunt.  Radź,  i.  Sam, 
ao,  i6.  (pnymierae.  Budn.),  5,  b.y  Teraa  uiywa  się 
w  sfóm  snacaenin :  s  spisek ,  spiknienie ,  porwanie  się 
prseciwko    wfaday    prawney  ,    eittc    Itltetlatlbte    Serbina 

^mg ,   SRenertep ,    8^erf(i^i»imitg«  ^  Sio^nc.  ptintoiMmi  s 

Vind,  pnnt,  pn^itarATa,  fayeia}  Croat.  puntaria,  buna, 
buka  9  meT^  ;  Car/k*  punt  ;  ^oin.  buaa ,  smetgua , 
•meciija)  uabugnenje,  nabu^nenje;  Rag.  bibia,  nfibuna, 
usbdgnejgne ,  sm&tgna ,  bukka ,  talabukka  f  ^o^  6yHml) , 
mpaJióAa;  EccL  kóbI);  Bo/i«  ebbog;  5ora6>  i»  b^WtMs 
««,  ttSelftm^,  D^Mlnofci.  w  bunt  satym  miafto ,  w  bnnt 
idą  oibosy.  Za&,  i5,  a33.  Bunt  podnie^^  praeciwko  ko- 
mu. BUNTLIWY  06:  BuntowUwy,  BUNTOWAĆ, 
-  owal ,  -  nie ,  cfyn.  nUdoĄ,,  sbuntowa^ ,  pobuntować , 

dok.^  do  buntu  podusi czać ,  |vm'9(pfntbt  tilhen ,  anfs 

•bgfla  >  Vind.  pua^iruyatj  ,  punt  delati ,  napuntariti , 
gorsbttdoyati  i  Croat,  ( puntati  b  szturmować )  bantuva- 
ti ,  bnrkati ,  pantarim ;  Bo^n^  buaiti ,  uzbuniti ,  nabuni- 
ti ;  Rag,  nabikniti ,  Tzbul^itt  ,  odvirchi  i  Rojffl  6yMixio- 
Bana  ,  nadyRiHOBanii  ,  B03iiyiiiiun&  ^  noaiiynaniB  ; 
Eecl€^,  cMtfjnamH,  nepeB'biBainB.  Buntowanie,  podu- 
azczanie    do   buntu  ,    i    sam   bunt ,    b«g  Sfttfwiegeln ,  bie 

ll«f«ieieliiag,  bie  Wentete^,  bie  dm^btung.   2awsze  do 

buntowania  rzeczy  wiódf.  War,  C«x.  33o*  Wogólnoici: 
buntować  kogo  :  naprowadzać  kogo  na  zte  ,  nabechtać , 
podburzać,  wzniecać  niepokóy,  kiócić,  Ollb^etl/  Altfb^' 
(et*  Fryierz  w  domu  bnntuie  za  zwyczay  iouf  na  mc* 
itL.  Oss.  Wyr.  -  BUNTOWAĆ  się,  zaimk.  nied,, 
BbnntowaĆ  się,  dok,^^  \^*  ^  Obsol,  w  dobremr  znacze- 
niu,   sprzymierzyć    się    z  kim ,    związać    się    z  kim  ,    f{<6 

wól  eitient  yetbinben  ,  mit  ibm   ein  ^Binbnif  m«Aeii. 

Zbuntował  się  Jonatan  z  Dawidem ,  abowiem  go  mito- 
wal,  iako  zdrowie  swoie*  Radx.  i.  Sam,  18.  3.  (  po- 
atanowiłi  z  sobą  przymierze.  Budn,  )•  a.,  dzii  tylko 
w  zidm  znaczeniu :  burzyć  się  przeciwko  komu ,  fU^  tn* 

f  bcett,  4i(b  mibet  iemanb  yetbiiiben ;  Yind.  puntaritife , 

puntarUTati  ,  puntarski  biti  ;  Carru  puntam  se  *,  Rag. 
bdcjati,  nabunitife,  Tzbtinitife ;  Rojffl  KpaMOAsniS,  Kpa- 
Bi<iA&iiu^aiix& ,  aaroBapamłcJi ,  MHindsKHBHanii ,  sapa* 
nminacJi  ^  Eccl,  BCKpajtOAiiniHCK  ,  naCyiiniOBaniicJi  i 
Croat.  znererujmize  ;  Sorab,  1.  tebelf^Śtt  f0«  Poddani 
jego  buntowali  się.  BUNTOWLIWY,  BUNTLIWY, 
BUNTOWNY,  a,  e,  BUNTOWLIWIE,  BUNTOWNIE, 
BUNTLTWIB  Przysik.  do  buntu  skłonny  ,  lub  tei  na- 
kl^aiącj,  rozterUiwy,  burzliwy;  Rag.  Yzbunir  ;  Rojf. 
nc9M6xkHiiii[,    {Slov,  i^imtOlPIIC  s  sprzymierzony).   AvĄt 

tśbtetifć^,  pm  Siąfrubt  getie^^,  |um  ^ufrnbt  reiaenb. 

Miasto  to  a  dawna  buntowiiwe,  a  królom  szkodliwe. 
Budn.  Ezdr,  4^  a  5*  Buntowny  lud  pod  rządy  króle- 
wskie wprawnie.  J9ar«b/  7>«  daa.  Bosmowy  bluiaier- 


BtiNTOW.    *    BURCZYC. 


19S 


skie,  buBtliwe»  Baz,  Ust*  Si.  Powfbwalf^w  Atenach 
wymowcy  zU  i  buntowni.  F^tr.  PoL  i  ^j.  B  U  N  T  O- 
WNIĆA,  y,  i.  kobieta  bimtuiąca,  eine  %nfwltiletmn  \ 
Roff^  6yHmoBJSH{{a,  KpaiióA.BHRisa  ;  Sorab.  i.  tebeU 
ftjtlicaa;  Croat.  puntaricsa.  BUNTOWNICZY,  a,  e,  na* 
leiący   do    buntowników,    lub    do  buntu,    9ittftńbV^t   s  g 

9infxvL^ti,  auftńbretifi^.  5ę^  eyHmoBCKiH ,  KpaMóAB- 

NaHiBj  Rog'  vzbuniv,  buniy,  nabunglir  |  Bosn.  nabu-^ 
gniT,  uzbugniu)  Slavon.  pobunljir;  Vind.  punten,  pun« 
tariki  ;  Croat,  punt^rfzki  ;  Boh.  pobtomtię ,  obbogtlj* 
Buntownicza  i  niezgodna  liga.  Birk.  Ex.  12.  BUNTO- 
WNIK, a,  m.  BUNTO WNICZEK ,  -  czka,  m.  zdrbn. 
bnntuiący  ,  bunt  podnoszący ,  ~  warchogfó w  ,  mąciwoda  , 
ein  %V^\t^rt ,  %Vift^Xn  >  Carn,  «r  Vind.  puntar  ; 
Cro*  puntar,  bunitel;  Bosn.  bunitegl,  uzbunitegl,  sme^ 
tnik;  Rag,  bunitegl,  nabunitegl,  podbunitegl ,»  odm  et  ni  k; 
Roh.  obbogttif  *}  RoJf*  ^yRmoBtsiikb ,  KpaMOMUHKls  i 
Eccl,  KÓBHuali.  Buntownicy  iui  się  uspokoili,  i  przy- 
słali posłów ,  prosić  króla ,  o  darowanie  im  tego  wy- 
iłępku,  ii  śmieli  porwać  się  przeciwko  swemu  monar- 
.sze.  Ttat^  53  b,  16.   BUNTOWNY  obi  Buntowliwy. 

BUPKA,  i,  i.  Bywały  kiedyi  przy  rysie  pod  tobą  i  bup- 
ki'i  teraz  liszki.    Pot,  Jow^  a,  67.? 

BURA,  y,  z.  płaszcz  deszczowy  piliniany,  ettt  (RegeiHIUW^ 
tel^  %\\hVBmtt\  i  por,  aSntdt  Siblg  ob.  bóradek,  burat. 
ob:  burka ;  Croat.  bura ,  fzever  veter  boreas  ob:  bu- 
rza),  3.,  bura,  zburczenie  ,  wyłaianie,  wyrzut,  zbuzo- 
wanie ,  eitt  betbet  ffiemei^ ,  ein  gil).  (  ob:  burka ).  Do- 
brze tak  na  zuchwalca!  oberwałie  burę!  Żabł^  Zbb.  94* 
RoJf.  3Kyp&6a«  ob:  Burczeć,  wyburczeć.        ' 

BURAK  ob:  Bórak.   BURAT  ob:  Bóradek. 

BURA  WY,  a,  e,  na  bury  kolor  pochodzący,  etl9(ll  bllltt 
feidtatl.  Katarakta  irzenicę  bielmem  białawym,  potya 
burawym,  ióttawym  lub  niebieskawym  pokrywa.  Ptrz. 
Cyr.  2,  169. 

BURCHŁ A ,  i ,  i.  iaie  bez  twardey  łupiny  od  kmy  znle* 
sione.    JCluk  Zw.  3,  2o3.  «/.  3,  ai. 

BURCZEĆ,  BURCZYC  intransit.  contin.  burknąć,  fśdnłl. 
odgłos  bełkoczący  wydawać,  szmerzyć,  mruczeć,  ettt  foU 

Utuhfi  ®erittf<^  maitn,  t^Uetn,  f oKetn.  mnrtttetti ,  fc^iwits 

ttn ;  RoJf.  6yp^ainB,  3a6ypHaxn&.  Vind,  burklati ,  kerkla* 
ti;  BoA.  bntC,  b^ab^l  ne^tobO  ttnceni.  tpatrzywsay,  ikąd 
burcząc  nadobny  strumień  płynął.  Zebr.  Ów  4i.  cUm 
mur  mur  6  ),  Kamyk  burczy  w  po1?ietrzu,  po  ziemi  się 
toczy.  JV.  Pam.  19.  110.  Dzieciom  wieyskim,  iednym 
wietrzne  burczą  w  udach  młynki ,  Drugim  z  kiiów  wiatr 
trzepocze  iaskrawe  pl&cinki.  Zab.  9,  375«  Nimfa  po 
powietrzu  wiiąc  się  kięgami  Burczy ,  kiedy  sen  bierze 
moc  nad  powiekami.  Toi.  Saut.  1 1  o.  W  brzuchu  bur- 
czy. Oss.  Wyr.  kruczy  ,  gluka ,  ti  %tm%t  im  ^M&^t. 
Transi.  burczyć  sobie  pod 'nosem.  Afo/t.  68.  82.  untef 
bet  9{afe  htntamen.  Uniesiony  niecierpliwością  burknął : 
co  ibrona ,  to  przyiaciel.  Os^.  Bay.  a.  -  a..  Czyn,  burczy Ć 
kogo ,  nie.d.^  zburczyć  ,  wyburczyć ,  dok.f  strofować ,  ła- 
iać ,  fukać ,  eitten  Mifilien ,  iin^fc^elten  \  Vind.  sabnkniti 
na  koga  j  Ross,  SKypaini ,  aaxypiiai^.  Buyczaf  mię  , 
nie  wiedzieć  zsi  co.  Ttat.  54^,  D,  ±.  {obi  oberwać 
burę).  BURCZYMUCHA ».  y,  m.  mrukayło,  na  wszy- 
stko mruczący,  zrzęda,  Ołs.^Wyr.  elń  bejtinbi^eY  iBlUm? 

mer,  eĄęUńf  94tt(ei» 

a5  •• 


gfe 


BURDA.    -    BURDEL*' 


BURDA,  y*  ^»  !•>  ciciaf,  brsemic;  iakie  się  kUAtie  na 
zwierzętach  jucznych,  s  Niem*  blf  Sllfbe,  bie  2ilft;  ®es 
patf^-  0/xz/7  cicikoid ,  hardy,  brsemię-,  deyonere  ofius 
z\o*yć  burdy;  opprimi  ontre  uciśnionym  bydź  burda- 
mi ',  sustinere  onus  »  nosid*  burdy.  Mqcx.  Rozbierać 
ciężary,  burdy  smuła,  z  osta.  Cn.  Th.  ioo3.  (  oblc- 
gi ,  juki).  Burda,  nieco  ku  nosaeniu,  gestamen.  Mąez. 
Zórawiem  ciężkie  burdy,  a  brzemioua  wsgórę  w^ci^ga- 
lą ,  ergata.  Mącz,  -  b. ,  we  grze :  burda ,  proata  prie- 
grana  w  karty  ,  różniąc  lą  od  podwóyney  przegrany  , 
od  dupli  czyli  auchy.  Oss.  Wyr.   het  flnfa^^C  93etlnjl  Ittt 

^artenfplfl ,  aum  Untetf<^tebe  vom  2)oppeItcii.  -  5  Bur- 
da ,  raczey  w  Hczb.  mno*  burdy,  gatunek  gry  we  trzy 
karty  ,  pikieta  ,  ą)ifet ,  da  JtattfttfpieL  Hayftucy  giali 
w  przedpokoiu  w  burdy.  Ots.  Wyr.  -  2.,  Burda,  roz- 
terk ,  któtnia  ,  iwada  ,  turnieia  ,  gomon ,  fasoT  ,  zamie- 
ssanie  ,  rozruch.  (  Boh.  butba  upad ,  ^utbl  butbti  btttC  / 
dum  cuis  cadit.  a.,  bntba  discordia).  ijttbet,  ©tteU, 
^dnbet  f  $tfnf.  Między  stronami  do  niemaley  burdy  i 
waśni  przyszło.  Biel.  Kr.  556.  Kilka  godzin  ona  burda 
trwata.  Zhil.  Dr.  C,  Brońcie  zamku ,  czy  burdy  ludu 
nie  widzicie  ?  Bardz.  Tr.  872,  Tu  niebo  i  powietrz© 
odrowe  ,  Lecz  burdy  wszystko  pustoszą  Marsowe.  Za5. 
6,  338.  Była  uftawiczna  burda  między  Roboamem  i  Je« 
roboamem.  1.  Łeop.  5.  Reg,  iSyS.  (woyna.  3.  Leop.)* 
Wiodłam  znaczną  burdę  z  siostrą,  i  otrzymałam  plac. 
Kadź.  Cenes,  3o,  8.  (biedziłam  się  z  siostrą.  Budn.  ). 
Farnow,  *i54.  On  dla  ciebie  usta^iricmie  burdę  wiedaie 
8  nieprsyiacioły  twemi.  Rty  Post.  A.  4.  Nikomu  nic  na 
przykrość  działać  nie  trzeba  ,  żeby  się  ztąd  poswarki, 
nienawiści  i  burdy  w  oyczyznie  nie  dsialały.  Star.  Ref. 
i4.  Oni  mili  przyiaciele  burdę  z  sobą  stoczyli.  1^.  87. 
O  Dobrzyńską  ziemię  dosyć  krwawych  brird  Polacy 
i,  Krzyżakami  miewali.  StryiA.  36y.  Masz  bnrdę  s  oktu- 
tuemi  nieprzyiacioły,  Rey  Post.  A.  4.  CnóU  a  niecno- 
tą zawady  ma  burdę.  Rey  Zw.  17.  Fo  wszyftkiey  Fran- 
cy! burdy  czyniła.  BirJi.  Dom.  8.  Burdy  stroić.  C/i- 
7'A.  -  3.,  Burda,  y,  m.  człowiek  niespokoyny ,  kłó- 
tnik ,  warchoł ,  etn  ^iuMmaĆ^et ,  nntUl^lger  ^Opf.  Roz- 
pustnik ,  burda ,  marnotrawca  ,  kostera  Tręb.  S.  M.  6. 
Piiak,  burda,  okazyi  tylko  szuka.  Teat.  26  3,  28.  Zdał 
mi  fię  bydż  burdą  niespokoynym.  Zah.  i3,  284.  Trąb.  r 
Jnaczey  'Burdowie,  zwierzęta  juczne,  ciężarne,  ^atltlts 
rblete  ,  '2a|ttCiere.  Mutowie  i  burdowie  małą  różność 
od  koni^maią.  Cresc.  64.  Lat.  med.  burdo.  -  b.^  CoU 
lect.  burda,  y,  i.  chałalba,  ^^ffnbel ,  ^rof*  Jazda  się 
Pompeiego  zaraz  wysypała  Z  lekką  burdą ,  która  się 
-Ęf  szyki  zamieszała.  Bardz.  Lu  A.  122.  BURD  AC  się, 
zaimek,   nied.  ^   kustrać   się ,  leniwie  się  do  czego    bra4. 

wiod.  s«ttkwn,  Mnbeftt,  tangfam  nta<Cen. 

Dalsze  pochodź:    uhurdac  si^^  ubrdać  siCj   ubrdanie. 
BURCIK   ob:  Burt. 

*BURD ALON  ,  u  ,  w;   %  Franc,    bramowanie  złote ,   galon  , 
.    fine  ^tii^M  %Xt^t.   Odpara  z  kapelusza  brudne  "^już  galo- 
ny, J  kładzie  złotolite  iia  wierzch  burdalony.   Zab.   12, 
65.  ob.  *Burdon. 

BURDEGALA,  I,  i.  SBonrbMni  In  Jranfreicj^,  miafto  wiel- 
kie bogata  ^kd  Garoną  we  FrancyJ.   Wyrw,   G.  3o3. 
3URDEL,  li',>i.' 'z  Franc.  laińluz ,  *  biJ^  ŚOrbęŁ  .  Znalezio- 


♦BURDON.i  -    BURKA.     . 

no   go    w  wszetecznym   burdelu.    Pet,  SyL  610.     Cdrn. 

burdeliza  s  wszetecznica.-  -  i 

"^BURDON,  u,  m.  z  Prane,  galon,  Bramowanie,  Me  Krefff* 
Jui  w  kształcie  kapelusza  snaczoe  były  wa^ ,  Już  pió- 
ra były  brudne,  złoty  burdon    śniady.  Zab-^  12,  66« 

BURDOWIE;  BURDY  ob;  Burda. 

BURDZIUCZYC  się  ob:  Banczuczyć   się. 

BURDZIUK^  a,  m.  naczynie,  w  którćm  wino  i  wodę  wo- 
żą ,  nayczęściey  skórzane ,  lub  w  iflcórę  zl&wnątrz  opra- 
wne. Czrtr.  AlśJkr.  Bukłak,  sUmd,  eitt  9<l^hlld|*.  Gotu- 
ląc  się  w. drogę,  burdziuk  swóy  winem  napetoit.  Stos. 
Num.  2,  95. 

♦BURG  ,  BURK  ob:  Bruk. 

BURGRABIA,  -  i,  et  ^.  biego,  m.  (por.  hrabia)  s  Niem. 
het  iBUtddtaf  f  sprawca  zamkowy.  .  Herb*  Stat.  70.  et 
235.  bet  6(6(0$bilUptniann,  Boh.  pur^ftabi;  Vind.  grad- 
iki  knes  \  Carn.  porkulab  ].  Burgrabiowie  po  zamkach 
królewskich  mieli  sobie  dozór  powierzony ,  dl«  utrzy- 
mania ich  w  całości.  Nar.  Hst.  7,  64.  Skrzet.  P.  P.  1 , 
209.  Kras.  Zb,  1,  175.  -  $.  W  miastach  Pruskich  pod 
Polikiem  panowaniem ,  burgrabia  s  namł^stnik  królewski : 
tacy  byli    burgrabiowie    Toruński  ,    Gdański  ,   Elblązki  , 

hn  Iht&^Wiit  SBurgsraf ,  ber  fóniglic^e  dtrpr^rentant  U 
ben  brep  stof  en  f)re]t^if^n  Gt^bren.  ^  $.  W  życiu  poto- 
cznym :  burgrabia  s  murgrabia ,  pałacowy ,  domowy  do- 
zorca, brt  (fBurgdraf)  tKuffeb^t  eined  ^tlai^,  etne^  S^-- 

\ti,   BURGRABINA,  y,  i.   burgrabiego  żona,  bte  fBntg- 

grjftnti;  Boh.  pnrgrraboma.  burgr arianka,  ],.i.  bur- 

grabstwa  córka ,  bte  ©urggtdfentOc^tet.  BURGRABICZ , 
a,  OT.  syn  burgrabilwa,  bet  95nrggrafeilfo^tt.  BURGRA- 
BSKI ,  a ,  ie ,  od  burgrabiego  czyli  bnrgrabatwa  ,  IBtttg' 
grafeils,  bntggr4fll(^^  Boh.  purgfrabfPp.  Burgrabiki  wiel- 
ki sąd  naywyższy  sędzia  w  Magdeburgu  sprawowaf  \  ale 
w  Krakowie  i  weLwowi©  na  mieyscu  burgrabi  burmifh-a 
siada.  Sax.  Perz,  35,  Farr.  i4.  ba^  ^O^e  iBnrggrafeil; 
gerb^t.    BURGRABSTWO,   a,  n.   urząd  burgrabiki,  Bie 

tBurggraffd^aft ,  hcA  5Bttrggraftbum ;  Boh.  purgf t«b jhbi.  * 

2.  ,    Co/fect.  burgrabia    z  burgrabiną ,   bet  Sorggtaf  Itlit 

feinet  ^ran. 

BURGUNDYA ,  yi ,  i.  Kraina  Francuzka ,  Siltgltnb.  BUR- 
GUNDZKI ,  a ,  ie ,  ■  Bargundyi  ,  SSttrgtmbtfc^ ,  ^urgnU'- 
bet  '•  Między  winami  Francuzkieari  naygłównieysze  są 
Burgundzkie  i  Szampańskie.  Wyrw.  (r.  3i8.  Z  win  Bur- 
gundzkich  naylepsze  Bonońskie,  oko  kuropatwie  zwane. 
Krup-.  5,  106. 

BURK,  RURKOWAĆ  o3:  Bruk,  Brukować. 

BURKA ,  i ,  i.  BUrjECZK A ,  i ,  zdrbn.  (  ob.  bnra ;  Lat^ 
hurra ,  s  gruba  wełna ,  por.  Ger.  iButat  cf.  brokatela  ). 
Opończa    od  deszczu    wełniana ,   pilśniana  ,    ftJI   0{egens 

tnantel  uon  gtobet®oB(e,  wit  gUj.  Roff.  6ypKa;  (C/o. 

burkati  -  wzburaać).  Na  deszcz  dobra  Krymska  bnrka. 
Haur  SA.  3i5.  Jedzie  ktoś,  że  Tatar,  rozumiałem  z  btn-- 
ki.  Pot.  Jow.  107.  Wzięli  burki  od  ordy ,  piftolety  da- 
li za  nie.  Pot.  Poćz.  617.  Gardząc  miękkim  puchem. 
Lega  w  polu  pod  burk'ą  lub-  prostym  kożuchem.  JVtfr, 
Dz.  3,  111.  Astrakańskie  burkf.  Nieme.  P.  P,  127, 
Szewc  w  burce  za  żołnierza ,'  furntan  za  *szTachcica.  Pot, 
Jow.  107.  Bureczka  zaszc^  na'  te  wszystkie  słoty. 
Susz.  Pie/ń.  3,  K,  4  b.  'Sfudi^  *  w  bmrki  i  szarawary  na 


BURKAT.  .  BUROSC. 

^ogf  prsjfbroieii].  Mon*  68,  ii.  et  71/499.  <-  s.,  Barr 
-la,  wjbuzowanie  ,  strofowanie^  Śd^^iU  ,  SttClfttbc  , 
^()f.  Od  Pani  sa  to  iui  burek  kilka  do^tat  Ttat, 
i5  c,  6,  Otói  to  cbidb  wystuióny,  od  Jegomofci  ku- 
tiktem  w  zęby,  od  Jeymoćci  codzien  burka,  id.  10,  83» 
Woty  strawnego,  a  kopa  burek.  Oj*.* M^yr.  *  NastępUiące 
sposoby  mdwienia  a  podwóyaego  zn^.crenia  tego  słowa 
burka  (  r  opońcsa  i  potafanie .)  wneczęty  się :  darować 
komu  burkę  ;  okryć  kogo  burką  ;  kupić  sobie '  burkę 
(  zamtuzy ć  na  pofaianie);  boyny  do  burek)  tam'  i  ^ar-r 
mo  dostać  burki ,  i  t.  d.  '      - 

BURKATELA  oó.  Brokatela, 

BURKN\C   o6>  Burczyć.    BURKOWAC  infrans.  eori" 

tin. ,   burki    dawać  ,    burczyć  ,   wyburczać ,  łaiać  ,  fukać  , 

fChelten,  flljen.     Rzucił  fic  na  przepaść,   aby  wifcey  ńio 

słuchał  Pafifkiego  burkowania.   Pilch,  Sen,  HJi,   i,  19.  • 

*J.  ob.  brukować.  ^ 

BTRŁA,  jyi,  iakai  materya,  eftl  ^f Ug*  Burły  sztuka. 
Jnttr.  C  L, 

BURMISTRZ ,  a ,  I7f .  2  niem.  bet  fBikrgf tllief flet ,  naypier- 
wszy  mieyiki  urzędnik.  Kras.  Zb.  \.  ijb.  Rojf.  6yp- 
roMHcmpLi  £cci,  eypMiicinpl);  S/ocac.  piirdmlflf,  ttlf' 
(lanoitA,  mefćanofa;  f^ung.  polgir-  mester;  9ind,  pur- 
germeifter»  meAauni  predftoinik,  mielbii  aprednik;  Carn, 
baroTish  ,  burorifda ;  mejftanos,  famejftanos  ;  Sorab.  \, 
\^tm\\Ut  ,  m'efl3«njK  mtjret  ;  Croat.  veliki  verhnik ). 
Byś  miat  i  burmifbrza  brata,  Nie  uydzie9z  ty  ręki  kata. 
Ręy  Zw,  aSy*  Szlachetny  burmistrz.  Mon.  76,  i4i» 
Burmistrz  Nowogrodzki,  Pskowski  ?  obsol,  Rojf.  noca-^ 
ARHRb.  •Burmistrz  Rzymflci  5  Konsul.  }.  Jrcnic,  Wey 
iaki  mi  burmistrz !  Oss.  Wyr,  (  rządzi  mi  się ,  iak  sza- 
ra gęś    po  niebie.     Chce   mi    prawa  dawać,    ft    Wl0  ttlit 

ItWtn,  Witt  mid^  commanblren ! ).   BURMISTRZOWA, 

y,  i.  burmistrza  iona,  btf  fBAx^eXtnń^et^CiXi*  BURMI- 
STRZOWAĆ, intransit.  contin.  właściwie:  burmiftrzo- 
wlki  urząd  sprawować,  zwyczaynie  zai  znaczy  z  przy- 
ganą :    przywłaszczać   sobie   iakąf   powagę  ,    ton   dawać  , 

przewodzić,  imponować,  fBArgermeiflet  fepti,.  bal  ffińt^ 
genuelftf ramt  verwalten  ;    bann :   befebUb^^^tn  ,   anbre 

COmmanMtetl  WOtten.  Ci  Jchmo^ć  w  każdym  posiedzeniu 
chcieliby  burmiftrzować.  Mon,  68,  Soi.  Pospólftwo  bur^ 
mistrzuiące.  Bah,  Sw.  2»  ySg.  Burmistrzowanie  giene- 
ralności  Targowickiey.  Ust.  Xonst,  a,  370.  BURMI- 
STRZOWSKI, a,  ie,  do  burmistrza  naleiacy,  ij^itgeU 
mełflet  s  ♦  ^^JT*  6yproMi»cmepcK'iH  •,  Ecd.  6ypMH- 
cmpoab;  Hung.  pólgarmefteri ;  Cro.  yelikoYechnichki^; 
Urzędy  burmistrzowskie  w  juryzdykcyach  miasta  War- 
szawy.  Mon,  jBj  iSc.    Burmiftrzowfliie  jjrzyfM.  po  bur- 

miitrzowiku  ,   Ht^etmelptlići ,  «uf  58«r9ermri|lft  9(rt 

BURMISTZOWSTWO  ,  BURMISTRZOSTWO  ,  a  ,  n. 
4irząd  burmiftrzowski,  b^i  fBit^etmtl^ttmt  Rojfl  6yp- 
roMHctoepcniBO  ,  nocaAHUHecniBO  i  Slovac,  ptit^ntlflt' 
(h»Oł  Sorab,  \.  (omti)tfr(łtVO ;  Vind.  mellarna  predftoi- 
nofl ,  oblaftnia ,  purgermashtroya  slnsbra ;  Hung.  polgar- 
mefters<?g5  Cro.  Yelikovechnictvo ).  Burmiftrzowftwo  abo 
radziectwo  Rzymfkie.  Petr,  Et,  3io.  s  Konsulat.  -  a., 
Collect.  burmifh-zowftwo ,  burmiftrz  z  ioną ,  btt  SBAlfgeP 

meillrt  tntt  felnet  Jran.  BURMISTRZYNI,  i,  i.  bur- 
miilrzuiąca ,  b\t  $8Ardennff(tetinn. 

BUROSC,  ici,  i.  kolor  bury,  b9$  »attWgta«.  Rdię  cho- 


BUR8A.    •    BIJRS^^TYN. 


197 


yobę  'ń  niektórych    poznać    mo?na  po   iakowej-śl^f*  bńro-* 
^ci  ,   którą'  zaraz    ginie   za  przyciśi|ieniem    palca.    Pęr^^ 
Lek,  372,  '  ' 

9URSA,  y,  i.  Lat.  med,  bursa,  Gall.  bourfe,  HoU.  bor- 
fe;  Ger,  ^^t\t:  'i,,  mieszek,  Worek,  ffrt  ®elbbr.||tef^ 
efn  iBentei*  {Croat.  birfsag,  Hi4ng.  birsag  =  muleta  s  wi^ 
na  pleuięina.  Croat,  birshafiti,  Hung.  megbirstfgoloip  s 
mulctare  ).  Tkała  korporały,  w  bursy  ie  drogie  i' ko- 
sztowne kładąc  i  do  kościołów  rozsyłaiąc.  Skt  Zw.  2,  108- 
Krzy^yk  w  Perską  bursę  zamkniony  na  szyi  nosłł.  Sk. 
/);?,' 6 1 5.  Nio  przestay  ze  złemi,  i  do  bursy  się' ich 
nie  ikładay  5^  Kaz,  3oo.  Złóżmy  się  do  |edney  *bursy ,, 
a  miesźkaymy  z  sobą :  ia  dam ,  co  mam  ;  a  ty  też  day 
co  masz.  Sk^  ^az.  546.  $.  Bursa,  życie  spólne,  spói~ 
nym  kosztem,    szczególnie  konwikt,  kollegium,   g^metlt; 

fc^aftli^e^  Seben  ;  demeinfd^aftrid^e  Jtofl  nnb  iZBognuttg ; 
SonvUt ,   CpSegium ,    Getntnarimn  t  u*  f.  10.    Jadwiga 

w  Pradze  butsę  Litewską ,  aby  się  tam  uczyli ,  założyła. 
Bht.  Kr.  342.  Oleśnicki  w  Krakowie  bursę  Jeruzalem 
^  założył  dla  ftudentów.  Krom.  6o5.  Petr,  Et.  261.  Przy^ 
slow^  Jednako  bursa.  Cn,  Ad.  3 10.  (  iedney  fąryiiy  , 
na  iedno  kopyto;  i  eden  kram  ,  tJOn  gfefc^m  ^łlage  ), 
Wierna  bursa  zje  bez  obrusa.  Rys,  Ad.  j5.  (  niepyszny 
pachołek).  -  J.  *Bursa  kupiecka ,  giełda ,  blf  Aaufmatin^s 
*lirfe;  RoJ/l  6lipiKa.  Robię  pieniędzmi  ua  banitach  abo 
na  bursie  kupieckley.  Gród,  J)is.  JD.  a.  BURSAK ,  a ,  m» 
-współmieszkaniec,  Dudz.  d2,  Z  pod  iedney  flrzechy  z  pod 
iednego    dachu  ,   spólnik  ,    spółtowarzysz  ,    bft    ©tUbeiU 

burf(^e,  ©tubenjetiof ,  ^an^^enof,  Bursak  muzyk.  j)udz, 

22.   należący   do  bandy,  w  którćy  się  zarobkiem   między 

sobą  dzielą,  ein  ^ufitant,  ber  ju  rtner  9^u|t(antenban< 

be  fle(^itt.  Bursacy  graią:  w  żłobie  leży...  Tęat.  8,  70. 
J.  Burśak,  BURSISTA,  y,  m,  żyiący  wjakowymsi^  kon- 
wikcie, tin  (Scnwt^tlft.  Bursiści  biorą  małą  pensyą,  aby 
mieli  o  czóm  nauki  odbywać.    JV.  Pamf  My   IjS. 

♦BURSKA  ob:  Burzka,  Burza. 

BURSNICA,  y,  i.  ziele.    Gost^  Ek.  i35.    ob.  Miechunki. 

BURSO WAC  Jntrans,  med.  na  burs^'e  żyć,  In  eittem  Col* 
(fdiO  ftubiten*  Człowiek  młody  nie  do  samey  śmierci 
ma  Rudować  albo  bursowa ć.  Gliczn.  Wych,  O,  i. 

*BURSTYN£K,  -  nku,  m.  piaila  ,pbiią  się  mocnemi  że* 
^  laznemi  refami  1  burstynkami  ,  które  te^  gwożdziamf 
przybiiaią.   Archel.  3*  62- 

BURSZTYN,  u,  772.  zNiem,  bejC  ajetnftein  ob.  %b\%^ 

Bosn,  burstin  ,  ambra  *,  Rag.  burstin  ;  Croat.  burstin  » 
burchan,  ambra,  ókftan,  klarls ;  Boh.  flfiftepn/  (ii|łec ; 
Slovac,  Affftepn;  Sorab.  1.  ofjfen;  Carn.  bujrzhen  ,  ol^- 
f htan -,  Vind,  fmeliki  kamen*,  J?cc/.'  aM6pa ,  lOHmapL, 
ugyĄb,  6ypmniKf h1)  ,  HAeKmpb;  Rojf.  HHmópt.  Suc^ 
c^num  ęlectruniy  gładka,  twarda,  przecież  krucha  prze- 
żroczyfla  ziemna  żywica.'  K/uk  Kop.  1,  aii.  Bursztynu 
nie  mało  na  brzegach  morza  Bałtyckiego.  Gwagn.  397* 
Blask  bursztynu.  3.  Leop.  Ezech.  8,  2.  (  kontryfału. 
l.Leop.).  J?iękna ,  włosem  bladego  bursztynu  okryta. 
Hor.  Sai.  i5.  Czysty  iak  bursztyn  (  ?  bez  flcazy  ).  ło 
ia  tylko  z  żartu  mówię ;  ale  serce  /czyfle  iak  bursztyn. 
Mon,  74,  i4o.  BURSZTYNOWAC  czyn,'  nied,,  dek- 
tryzować,  tUftti^tcn.  Nauka  fizyczna  elektryzacyi  czy- 
li bursztynowania.  Mon.  73,  776.  RogaU  Dof.  1,  ł2.4. 
BURSZTYNOWY,  PURSZTYNNY,  t,  c,   od  bnrszty- 


/ 


t» 


BURT^      «    BURZA. 


MU  ^  Z  buraatynu ,  do  bursctynu  podobny  kolorem ,  HttUs 

(tfiii^s*  Sor.  1.  ofitenanc;  Boh.  Hftctmi  Rojffl  jiHmap- 

łiUH*  Bursztynowe  ziamó,  Rojfl  AHmapHKL^  ^  Wtos 
iey  po  ramionach  płyną!  bnractjnowy*  Tward.  P(Ł*q*  6« 
(  ob.  blond).  Tward.  lXaf*  64.  Buraztjnna  aól.  Mitn 
Mskr. 

BURT,  u,  m.  BURCIK^  a,  m.  zdrbn*^  s  Franc.  bortę 
(cf.  bart);  ;  bramowanie,  llflwa,  galon,  bU  8itlfAffutt||, 
bte  SBotte.  Liftewka  csyli  burcik.  Chmiel,  i,  78.  Forsz- 
tmani  po  Francuzku  z  burtami  arebrnemi.  Ttat,  a4  6|  7* 
Odporz  te  burty  z  liberyi.  16.  11  c,  30*  Nie  dawno  no- 
si! po  szwach  burty.  N.  Pam.  16,  iig.  (nie  dawno 
w  liberyi  chodził,  la  lokaia  atuiyt).  ->  a.,  Burt  okrę- 
towy, BURTA,  y,  i,  brzeg  okrętu  czyli  statku,  po 
którym  eię  chodzi  ;  takie  ofiatnie  przy  burcie  szycie. 
Magier  Mskr.  h^^  ffiotb  t\Xitt  (S(^ffl  f  Oalł.  bord , 
łłoli.  boord;  Angł.  board}.  Burtami  zowii^  kraie  boków 
u  statku  wodnego  ,  przy  których  ci ,  co  wiosłami  na 
nifki  robią,  siedzą,  przez  wierzchy  tych  burt  wiosłami 
robiąc.  Otw,  Ow.  45 a.  Częstokroć  muszą  zatykać  (brzel- 
nice  w  burcie  okrętowym  do  dział  porobione.  Papr* 
W.  i»  349.  Nawałnoić  ta  rozwiąie  zbite  fugi  i  kleione 
burty.  Poł.  Arg,  Bij.  Lina  przy  mocnym  przywiązana 
burcie.   Hor.  Sat*  79.    Z  łodzi  na  burty  okrętu  wRępu* 

'   ią.  Prj[y,  Luz.  i4.  -  §.  Burta,  Burtnica*,  ława  lub  taroi- 

~  ca  okrętowa,  gdzic)  siedzą  flisi.  Włod.  hU  tfiuhetHnt 
Carn*  )>arYa ,  Crat.  boru ;  Dal.  barr.  (  Carn.  bortun. 
s  wielki  okręt ).  Wieźcie  z  borów  do  Wiały  burtnice  i 
ławy.  J^  JCchan.  Z>x,  35.  f^zumią  iazy,  burtnice,  szu- 
mią lotne  koła.  Pot.  Pocx,  43a.  Burtnice  abo  pasy  są 
wązkie  bale  zewnątrz  na  boku  burty  przybrane,  do  któ* 
ryeh  ihtek  ładuią.  Magier  Mskr, 

a.,  •BURTA,  y,  i.  wróiba,  wróżenie,  bU  aBA^tfagetep. 
Litwa ,  lako  poganie ,  leda  czemu  wierzyli ,  a  sami  bur* 
tami  abo  wróżkami  sprawy  swoie  odprawowali.  Stryik* 
355. 

BURTNICA  ob:  Burta. 

^BURTNIiC,  a,  m,  wroibita ,  wroiek ,  bet  9^^rf«get.  Biegt 
między  Persyany,  a  widząc  niektóre  Magi  abo  burtniki 
zabobonom  słuiące,  karać  ich  począt.  5>.  Zyw.  5i. 

BURTO WAC  intrans..med.^  ortować  ob:  hurtować. 

BURY,  a,  e,  koloru  ciemnoszarego  z  plamami,  bttllkts 
gtAtt  dfflf(ft.  i^ojf.  CypUi^  s  czerwonawoczarnobruna-> 
tny  ;  YepHOGypuH,  czamobury,  ciemnobrunatny'}  no- 
CiypDA&ua ,  o  koniach  ,  rout*i ,  ^ui  a  pris  la  couleur 
rousee  y  cu^phiA^  ciemnoszary;  Vind.  bum  s  wątpir- 
wy).  Bury  wilk.  Zab.  9,  346.  Wróbel  bury.  Zab.  10, 
S07.  Za5A  Wnocy  wszystkie  koty  bure  ;  Vind.  vfe 
mazhke  fo  po  nozhi  zherne;  Slov.  IP  ttOCp  lOfecfe  fawf/ 
locli  fil  Cftne).  Je^Ii  nie  wilk  szary,  to  kot  abo  pies 
bury.  Osł.  Wyr.  (  ieili  nie  to,  co  mówią,  to  przecież 
cói.  le^li  nie  tyle  ,  przynaymniey  ile  tyle  ).  Je^li  nie 
azary,  to  bury.  Osł,  Wyr*  (Jelli  nie  zbóy^a^  to  drab} 
ieśli  nie  kiy,  to  drewno).  Mnieysza  oto.,  czy  szary 
•zy  bury.  ib.   «   Świat  bury.   Rey  Zw,  29.   ( pochmiumy , 

posępny,  buntel,  ftnflet. 
BURZA,  y,  i.   BUR2KA,   i,  z.   zdrbn.,  szturm,  nawał-* 
ność,  zamieszanie,  (StUtm,  Uttdf»ltter,  ttngeillim  /  Un* 

nf^,  iBerwitnitig.  Boh.  bauie,  UuiU,  dftmol;  siovac. 
l9xxu  pMX\Uę  %vxUf  fimm  i9'mAi9|  wlnotitli 


BURZKA.    -    BURZTŁ. 

ihing.  haboru  ;  Vind.  burja  ,  Tiha  ,  fortuna ,  aevur|» ; 
(Yind.  buria,  Croat.  bora,  bura*,  Bosn.  et  Dalm.  bor* 
ra;  Carn.  buija*,  £cc/.  6opóH,  sopóR;  Roff.  6opetf  i 
Lat,  Boreas,  JtaL  borra  •  wiatr  pó^iocny  ob.  siewier). 
^Vind^  et  C€wn.  burjaya,  fererika  fnetloba  s  zorza  pół- 
nocna i  Vind.  buroaih ,  s  gwiazda  północna ,  polarna  )* 
Burza  morika ,  (Se^fhimt  9  Carn.  fertilna  s  Bo4n.  bara* 
fcka,  fortuna,  zlo  Trjeme,  Jtal.  barascha,  Rojf.  Gypfl, 
BOXHeH'ie  ,  mpenoAHÓHie  ,  RoJf.  Sibir.  GypSLnb  i  (  cf. 
Cer.  it^n^tU,  Suec,  brufa,  Grae.  ^gt^tiif.  Lat*  bruitus, 
Gall.  bruit).  Croat,  halabuka  {oppos^  £ccl,  6e36ypie 
cisza ,  6e36y  pHua  spokoyny ).  b«  p.  Otóż  to  uk  nayle- 
piey,  po  burzy  pogoda.  Po  pogodzie  znowu  burza.  Zaól. 
Amf.  76.  Gdy  nastanie  lato.  Tedy  się  z  onych  burzek 
snadnie  wszystko  zniieai,  Wszy(ULO  pięknie  zakwitnie  , 
wszystko  się  zieleni.  Jtey  Zw.  29  S.  Nie  to  miftrz ,  co 
się  na  cichóy  wodzie  wozić  umie,  ale  to  większy,  kie- 
dy wstaną  wiatry,  burzki,  iż  i  pomóc,  i  ratować  umie. 
Rey  Zw.  11 3.  Przyti.  Z  wielkiey  burzy  mały  deszcz. 
Nar.  Chód.  a,  472.  Cn.  Ad.  1374.  (z  wielkiey  chmu- 
ry mały  deszcz;  więcey  huku  niż  puku^  zanosiło  się  na 
co  strasznego ,  przecież  nic  nie  było ,  9U(  0efc^tf9  Itsb 
ttid^tl  ba^ttttet  ).  Przeciwnie :  z  m^ey  burzy  wielki 
deszcz.  Cn,  Ad.  i356.  (  z  małey  iikierki  wielki  pożar). 
§.  Transl.  figur,  niepokoy,  zamiesz&nie  ,  zatargi ,  za- 
mieszki, ttnttt^e,  ttngelhkiii/  SSetwimtng,  ^aber,  Gttdt 

Powitała  na  nich  wielka  burza  ,  iż  ich  zabiiano ,  to- 
piono, spychano,  rozmaitemi  imierciami  gubiono,  wy- 
ganiano. Sk^  Dz.  9o5.  Wezyr  rozbił  przez  swoię  mą- 
drość straszliwą  burzę,  któraby  była  całe  państwo  roz« 
niosła.  Kłók.  Tur*  92.  W  jakim  tumulcie  zofta wałem  ? 
co  za  burzę  we  mnie  passye  wzniecały?  Teat.,  g,  86. 
śmieszki  i  burzki  czyniących  na  gardło  szukano.  WUn. 
a45.  Ktoby  burzki  wzruszał,  głowę  traci.  Szczerb,  Sajc. 
177.  Bez  tumultu  abo  zbroyney  burzki.  ib.  i8i.  Dja- 
bół  te  burzki  .  w  koiciele  wzruszył.  W.  Post.  W.  239. 
Burzki  były  w  Gdaćikii ,  które  hetman  zaledwie  uspo- 
koił. Bieł.  JCr.  363.  Nie  uAaniemy  nigdy  w  żadnych  bu- 
rzach świata  tego.  Rej  Ap.  73.  {por.  zburzka).  *BURZCA 
ob.  Burzyciel.  •  BURZKA  ob.  Burza.  -  BURZOWIEC, 
*-  wca,  m.  człowiek  burzliwy,  niespokoyny,  Roff,  6yp-* 

Aiuo ,  eiti  Utttnl^flifter ,  uttrń^iger  Aopf*   Burziiwca  na 

tronie  posadzili.  Dmoch.  Jl.  2,  68.  Burzlxw<?e  Baraba- 
aza,  Chryihisem  pogardziwszy,  sobie  obrali.  Sk.  Dz,  54. 
BURZLIWOSC ,  ici ,  z.   niepokoy ,  niespokoyność  ,    na- 

wałność  ,  tlngf (Mm  ,  Usru^ ,  Sturm ,  fUrmifte^ ,  nu- 
ru^ige^  SBffeit,  /}A;#.  et  morał,  Boh.  ^banUlffejl ;  Roff. 

6ypH0cmi  ;  Vind.  nepokoinoft  ,  nadleshnoft,  klamdra- 
nje  ).  Gdy  tak  nami  gwałtownie  aię  bursbVo^ć  morika 
namiotała  ,  wymiatawali  co  mieli  w  okręcie,  a.  Leop, 
Act,  27,  a 8.  Zdało  mu  się,  iż  miał  burzliwo^ciom  mor^ 
Ikim  Tozknzować.  3.  Leop.  2.  Mach,  9,  8.  (  nawałno- 
^ciom.  Bibl.  Gd.  -  Budn,),  Burzliwoić  morika  rozpędziła 
nawy.  Warg,  Cez.  95.  Wybrani  zachowani  będą  w  burz- 
liwoćciacb  świata  tego.  Rey  Ap.  70.  Gniew  i  nienawiść 
w  sercu  ludzkim  znatzne  burzliwoici  czynią.  Wargocm 
Wal.  321.  BURZLIWY,  a,  •,  BURZLIWIE  prsy^JU 
wichrzaily  ,    wichrowaty  ,  nawalny  ,    nawałno^ci    pełny » 

unsfilim,  i^tmin,  Soh.  iUuilimr^,  lattHtoó'  Sio^ac. 
turliW^i  Bojf,  6yfAaau«^  CyfiuhŁM^  jiiuatfSKauR,  Bór 


•BURZOT.    -    BURZYĆ. 

^mymmme^maH  ;  Vind.  nepokoin  ,  napoften  )«  Mil« 
•ly  wchód  słońca  po  bnrgliwey  nocy.  Zab,  i4.  Szost, 
Wiatr  pnes  awe  bnnliwe  lamled.  Rozwali!  domy,  po- 
tabiia!  daieci.  CAro//.  Joó.  la.  -  Morain.  Wcaoray  bar- 
dao  bnrsliwa  byta  aeaaya  sgroaBadsenia  narodowego*  Gaw* 
Nar.  1,  a86.  Umysł  boraliwy,  ctłowiek  bunliwy,  war- 
ehof,  mąciwoda,  wichrayciel,  niespokoyna  gtowa.  BURZ- 
»CA  ob.  BanycMl.  ••BURZOTWORCA ,  y,  m.  burzę 
•yni^Jjr  >  aprawuiący ,  bet  6r»tMIIMl6et ,  etatmMXi%tt. 
Gwiazda  K.oziot  biirzotwórca.  ZaB*  ii,  4i5.  -*  BURZYĆ 
CMyn.  nUd.y  zburzyć  dl^A.,  burzę  wzniecać,  ttUgCiMm  mU 

im,  tttige(Mm  moc^ii,  tebmb  machem  Boh.  »avrati;  batis 

Mm.  Wody  wiatr  potęiny  burzy.  Lib.  Hor.  io5.  Jig. 
transi.  poduszczać-,  podburzać,  niepokoiu  nabawiać,  nie- 
pokóy  wzniecać,  buntować,  Utltll^e  WfteH,  Mf^Udfltt, 
be««t«|l9C«,  mim^id  1lta<(eil.  Kmc/.  smiefliUTati,  «mo-> 
tutrati.  TertuTati;  Croat»  zbark^yatt ;  Rojf.  B03MyinicmB ; 
MecL  CMimainH,  uHmóiKcmByn.  Cesarzowa  syna  swe- 
go burzyć  przeciwko  Świętemu  Ambrożemu  nie  przefta* 
wafa.  SA^  Dm^  517.  Ludzie  swawolni  poddanych  na  pa* 
nów  burzyły ,  a  lupieftwa  szerzyły  się.  Sk.  Dx.  808.  UU 
ie  ,  bo  przytomnością  swóią  iólć  we  mnie  burzysz. 
Toat.  6  6,  i6.  (wzburzasz,  iątrzysz ).  -  Tak  tei  za- 
imkowe, BURZYĆ  się,  burzliwym,  niespokojnym  się 
stawać,  wzburzać  się,  powftać,   buntować  się,  llllgefMm 

•erben,  Mtn^ig  werben,  aufril^etif^  wetbeii;  M  «ufs 

le^lieK,  fb^  JtW^ittn.  Roff.  6ypxHim ,  n.  p.  Morze  się 
burzy.  Burem  poruszone.  Bard.  T/-.  469.  Morza  są  nie 
bezpieczne,  ustawicznie  się  burzą.  T€at.  3  e,  5.  Burze* 
»!•  "on*  >  burza,  $hvac.  %ęmtvX  m^t,  Gor.  f^tt* 
mgCWittCtf  Ceefhinil*  W  tym  niebo  z  ogromnym  trza- 
ftaniem  się  burzy,  Po  nim  a  gradem  zmieszany  wicher 
didiowy  kurzy.  A,  Xc?uin.  W.  ga.  Burzyć  się  na  cesa- 
rza pocśąt  i  a  nieprzyiaciofmi  zmowę  mieć.  Sk.  Dx.  344. 
Pospóifiwo  Londyńlkie  burzyć  się  i  mrnczćć  na  tę  bez- 
czynność poczęto.  Pam.  83,  446.  Obywatel  Rzymu, 
który  ^ą  burzył  na  Rzeczpospolitą,  byt  odpadły  od  praw 
twoich.  Nag.  Cyc.  a5.  Tam  gdzie  niema  lednoici,  za- 
wsze kray  się  burzy.  Ttat.  44  c(  6i.  Burzenie,  bu- 
rza, buraka,  bunt,  Vind.  rertnia,  Tertńyanje )•  Untll^* 
Wielkie  to  było  zamieszanie,  tak  ie  z  onego  burzenia 
Aryaólkiego  koisioł  nigdy >(riększóy  szpetnoici  nie  miał. 
Sk.  Dx.  a45.  -    Traml.  burzy  się  krew ,  żółć ,   irrytuie 

się,  iątny  się,  b«#  »(«t  i(t  iii  Saff«ti0 ,  obet  getit^ 

ta  SAlttUd*  Krew  się  we  mnie  burzy,  gdy  na  niego 
patrzę.  Teat.  48,  loo.  Burzyć  się  o  co  s  gniewać  się, 
fntcifket  werben.  O  lada  rzecz  się  burzy.  Or#.  Wyr.  - 
Burzy  się  co  w  sercu,  wre,  warzy  się,  ti  Mj/t  im  ^er^* 
gen ,  nf  bem  j^er^en.  Twarz  łacno  wynurzy,  co  się 
w  sercu  burzy.  Cn.  Ad.  1181.   -   $.  O  trunkach:  burzyć 

aię,  fermentować,  robić,  i^^n  Setrfofen:  gi^ett,  grbeis 

een«  Vind.  ieshati«).  Burzy  się-  piwo,  wino.  Cn.  Th. 
Burzenie  się  płynów,  €ff€r9€sc€ntia ^  Me  Oi^tttngf  ów 
jmch  ,  podczas  którego  widzimy  płyny  pieniące  się  i 
bańki  robiące.  Krumt^  Chy.  80.  Vind.  jeshanie ,  kip  , 
kipenje,  {Rag.  bAritife  9  szczać).  Młode  piwko  się  bu- 
•fzy.  O99.  Wyr.  (  dokazuie  młodoić ,  trzpiota  się  mło- 
dzik, buia  fobie,  bryka).  -  $.  Bnrzy  intraiuit.  btzoiob. 
^nrzy  w  tym  d«niu..2>.  Straszy ,  niespokoynie  praeazfca- 


BURZYĆ.    •    BURZYCIEL. 


JM 


dza :  el  ge^t  fn  bem  ^4ttfr  nm ,  tś  ffntt.  *  a. ,  Bursyt! 

kogo,  czyie  zdanie,  pismo  s  walczyć  z  kim»  zbyać,  swy- 
ciężać,  obalać   iego  zdanie,  eUien  befdll^^,  eitte  8)?ef» 

nnngi  elne  ek^rift  beftteiten,  wtterlegen;  (  Croat.  bon-. 

tife  s  iuetarii  Bom.  borittife,  rriTattife  s  cortare  tactt* 
tUi  Eecl.  6pania,  6ópio  s  BóeatniB  woiować;  dpaBft, 
BOiiHa.  Slawon.  borónje  3  walka;  Roff.  Oopontt  s  zwy* 
ciężyć  ).  Nie  mióczem  ,  nie  ogniem ,  nie  działem  ,  bę^ 
dsiesz  burzył  niewierniki;  ale  mocą  bozką.  Rey  Ap.  35«~ 
Posłał  mu  pisanie  Pelagiusza  i  awoie  tegoż  pisania  bu-* 
rżenie.  51.  Dx.  383.  zbiianie  swoie,  feine  flBibettegnttg.  -* 
§.  3.,  Burzyć,  zburzyć,  puftoszyć,  obalić,  niszczyć,  yef? 

miftn ,  |erft6ren  ,  nmwrtfen  ,  nieberretf en  (  cf.  Ger. 

fBrne^,  bte^en  cf.  brać).  Boh  łboHti;  Vind.  resmotlti^ 
resdreti,  resdirati,  reakonzbati ,'  resTsljati;  Croai.  fus- 
dati,  zatreti,  rulfim;  Sia9oą.  razoriti;  EccL  VLCvtnM< 
ma,  HcmHl;Bii]iH  ).  Za  Władysława  Hermana  burzyli 
Rusacy  Polflcę  aź  do  Wisty « i  niewymowne  szkody  w  lu-* 
dziach  i  w  dobytkach  ogniem  i  mieczem  poczynili*  Stryik* 
171.  Wielkie  działa  tylko  dla  burzenia  murów  z  sobą 
woią.  ArchśL  1,  i5.  {rozwalanie,  Vind.  resmota,  res-« 
dretje,  reskonshsnje  ).     Działa  burzące,  burzyciele,  iake 

to  ,  póikartauny  ,  ®tumfM<fe ;  fd^ere^  9efd^A(.   Boh^ 

boHc^,  RoJf»  cin'feHo6BinHUB  (06.  murołomny).  Slav. 
lubarda ).  Woyiko  z  działami  burzącemi  wielkiemi  zo** 
ftawił.  Gwagn.'\\%.  Biel.  S.  N.  35.  Gwag.  109.  -  Pas^ 
§i9.  burzyć   się,   rozwalać  się,   rozwalonym  bydś,    fets 

flirt  werben ,  niebergerlffen  /  niebergefAofTen  ,  yttMmt 

mert  werben-  Pospolicie  fortece  burzyć  się  nie  zwykły « 
tylko  same  obmurowania  twierdzy.  Jt»k.  Art,  a,  369,  -. 
Fig.  trarul.  burzyć  ,' niszczyć ,  gubić,  9emi<^ten  ,  Sirs 
ftiren.  Wyniosłość  i  nienawiść  partykularnych  buraą 
szczęśliwość  powszechną.  Gaz.  Nar.  1,  2S2.  BURZY- 
CIEL, ZBURZYCIEŁ,  a,  m.  «BURZYCA,  •BURZNI* 
CA,  .•BURZOA,  y,  m.  BURZLiWIEC,  -  wca,  m.  bu- 
rzę  wzniecaiący,   burzący,   ein  ttnm^Jlifter ,  9iuf»ie%ltt f 

fRnl^ittT ,  $ttfkhxtt.    Słovac.  bauHtel ,  powjbnbitel ; 

Boh.  bnriC/  boritel;  h^iUi  Vind.  smieChurauz ,  smoto- 
rez ,  rertash  ,  resmotofes  ,  resdertnik ;  R^Jf*  CMymK  * 
meAB  ,  BoaiiyiiiaaieAB  ;  ŻccI.  uuJuńTKUnnA  ,  aioSo* 
HSmeamaab.  ( Croat.  boritel  s  wojak ,  walczący ;  Dah 
boracz ,  borenik ,  Bosn.  borac ,  boritegl  s  luctator ).  Mę^ 
ine  ma  serce  z  przodków  swoich  ,  iwiata  burzyetelów 
okrutnych.  Warg.  Cśz.  praef,  A.  4.  Tyrana,  burzycie- 
la koiciota  i  Rzeczypospolitey ,  na  cesarftwo  koronował, 
Sk.  D%.  iio3.  Wziął  tych  piiaków  pod  wartę,  iako  bu- 
rzycielów  pokoiu.  Ttat.  7  d,  4a.  Burzliwce  Barabasza , 
Chrptttsem  wzgardziwszy ,  sobie  obrali.  Sk^  Dm.  64, 
Czy tay ,  w  jakiey  Katylina  albo  insi  burzyce ,  a  ftaice 
pospolitey  rzeczy  ,  stawie  zosUwali.  Rey  Zw.  38#  Bóg 
dopuicł  fię  burzyć  tym  złym  wiatrom  nad  nami ,  to  ieft , 
wymyilaczom,  burzycom  a  pochlebcom  świata  tego.  Rty 
Post  Jm  5.  Mamy  w  sobie  ustawicznego  burzcę  wszy-v 
ftkióy  duchownóy  siły  naszóy.  W.  Post.  W.  34 1.  Buvz- 
nicy  i  zabiiacze  dusz  ludzkich,  ib.  gj.  O  łupieicacb  a 
burzycach  skościelnych.  ió.  a,  jS,  1-  §.  Póikartauny  zo« 
wią  burzycielami.    Chmiel.    1,  338.   Archel.  8,   burząeo 

działa,  eenrmiMife,  i^boitt^nnen.    BURZYCIEŁKA, 

i ,  i.   burząca  ,   wznjecaią»  burzę ,   bU  ttnm|flifikrłn«  , 

fBennmtlgerimi,  6ttoerbin  tef  Ołn]^.  rind,  resmptni^a^ 


aóo 


BUR2YS.    -    BUTEL» 


d!a  i  buraycielki  spokoynosci*  Boh,  Diab.  5,^89.  BU- 
RZ YSTY ,   a,  e^    peien   burzy,    nawalny,   9^0  UngflOtt^ 

..  ter  ,  Moa)lgęt  90n  UngeWitter  ^  (kńtmife^^  Czarownicy 
]>r»yzywaią  wiatrów  i  obłoków  burzyilych  i  nicpogódi 
Boter.  156.   (BettHtfettDOlfem   BURZYSWIAT,  a,  m< 

.  .Warchoglów,  mącicicl|  niespo^oyny,  pochopny  wszy(lko 
wyi/rracać  i  znueszac%    eiit  ^ii^fl  nUmf^tget  @eiit^  CKtt(ffś 

Dalszy  ciąg  pochodzących  od  atowa  Burz^^-.  oburzać^ 

poburxaćy  podburzajmy  naburąa^  się  ^  dobijać ^    wybu-- 

rzać^  rozburzą/,  wzburza/^  zaburza/^        / 
BUS,  bucsak,  być  oh.  Byk. 
BUSSOLA,  i,  i.  2  Franc.  kompas  magnesowy,   ^ak,  Art. 

3,    a87«    Łęsk,  Mięr.   11 9.    buksola,  bruksola,    bet  ®ees 

Ctni|>4^  9    Carn.  busuU  broduishka  *,  .  Bosn.  buffula  bro- 

darika ',     JtaL    b^flola.     BUSSOLOWĄC  ,    czyn/nied.^ 

mierzyć  za  pomocą  bufibli  n.  p.  w- przecięty  cli  okolicach, 

mit  SpńlU  be^  6ee<0m|)4ffe^  mefieti*  O  bulTolowaniiu  Lt/i* 

Miern.   a:k8i 
BUST,  u,  m.  z/^rflTic.  popiersnik.półposąie,   hU  fdiftt ,   BUTUWOSC,  BUTNOSC,  ćci,  i.  pysznoić,  buU,  ipoff^tt^ 


BUTELCZ.    -    ♦♦PUYNOJtf. 

ielkf  Wypiie ,  wnet  flaie  fif  wesołym,  ilfon.  68^  76.  Tylko 
iui  tę  wypiifmy  butelkę.  Teat^  65,  e.  45.  £ab.  x3,  211, 
i^efo/z.  butelka  :  trunek,  nappy,  piwo  lub  wino  w  bu- 
telce, bte  a^ontietae,  ba^  &ęttinU  in  bet  Souteille,  asier, 

&eill«  Butelką  tyle  poczciwego  zniewolił  prałata ,  ia  ma 
pieniędzmi  wygodzit.  Ąab.  i3,,ao5.  Ach  luba  buteleczko! 
Tiał.  54,  b.  9«  Wszydko  iuż  wybrano,  co  ma  bydi  do 
drogi  i  o  butelce  fię  nie  zapomniało.  JCras.  Podft^  11, 116. 
l^rzy' butelce  fię  powadzili.  Off.  Wyr.  (  piiana  sprawa  ). 
Do  niczego  nie  dobry-  tylko  do  butelki.  Ojf.  Wyr,  BU- 
TELCZYNA ,  y  ,  i.   biedna  mizerna. mała  butelka  ,  fHie 

ItiifetaMe  etenbe  SBonteitTe.     BUTELCZysKO ,    a  ,   /i. 

niekszułtua  nieforemna  butla ,  etne  tltlSefE^(a<(te  ŚottteUle* 
BUTELCZANY,  BUTELKOWY,  BUTLO  WY,  a,  c, 
od  butli ,  lub  butelek,-  iBonteillen  s  .  Rojf.  eymUAOHHUH. 
ButelcĘą«e  szkło*  Butelkowe  piwo  t  ściągane  na  butelki. 
Butlowy,  butelkowy  prżyiaciel,  kuflowy,  ein  ^ec^bniben 
Widzą  to  .na  swoich  butelkowych  towarzyszach.  Mon. 
68,  92.  BUTELKOWAĆ,  BUTLO WAC  piwo,  czyn. 
hied,  t  iciĄgAi  na  butelki,  Attf  93o«tei0etlfiilleil* 


htó  aStttflbUbi  Roffl  noflcu09  nopoipeinft.  Jemu  poto- 
mność chwały  fiatria  bufty.  Zab,  la,  19* 
BUTA  ,  y  ,  «.  pycha  ,  pokazowanie  fię  >  chetpliwo^^ ,'  bet 
CtOll  ,  bie  S^0f(M  ;  Croat,  bahatozt  ;  Yirtd.  ^detnoft^ 
eblednofl  »  koahatitAoft  ;  Roffl  cnecB  ,  cneciy^ocmlb » 
iLii^AattOcnn  {Boh.  bodUIti  nadymać  fię;  Carn.  buzhati  t 
mocno  dmijchać  \  Ctttn.  buhta  s  agipenj.  Dla  ifdney 
awoii^y  buty  i  wyniosłości  niepohamowaney^  wiele  grze- 
ehów  popełniają*  Star.  Ref.  10.  Dosyć  fię  iia  poniżenie 
buty  nieprzyiaciela  (Uło.  Warg.  Cęt.  i84.  .Boie!  ie  tak 
długo  tę.uk  wysoką  i  wyniosłą  butę  i  hardość  cierpisz! 
Smotr.  Lain%  65«  Pieniądze  dobre  »  gdy  ich  będziem 
•bracać,  nie  na  butę^  nie  na  zbitki.  Petr.  Pol,  691 

Fochoda«  huczny^  huczno^  6utliwy,6ułny^  hucU  jtf, 
huczniiłk 

•BUTEL,  -^  tia,  m.  ji  Nicm.  bet  »ńttet^  bet  6tettfiie*e, 


6tOl^  W  t^y  swćy  butności.  Sk.Xaz.  327.  BUTLIW  Y, 
BUTNY ^  a,  «♦  BUTLI WUE,  BUTNIE  prżyiłk.  pyszny, 
butą  unoszony,  hardy,  dumny,  panoszy,  ft^lj,  j^off^t^ 
Hg  (ob.  huczny  4  huczno  }  Vind»  sdeten ,  obleden  ,  koshat, 
aaferliu ,  sayseten ;  RoJf,  cnecHsilii ,  cnecRBegb  ;  £ccł. 
RitilAMBUit.  Bóg  zrzucił  butne  z  loia  ich*  Lęop*  Syr. 
48,  5.  (pysznych  Budn. ).  Bóg  wyrzucił  żydom  gwoli  po- 
gance butliwe*  J.  JCchan.  P4.  il5«  On  srogi  i  butny 
Jiieunoasony  Atreuss  okrutny.  Bardz.  Tr.  3od.  Biało* 
głowa  nie  ma  bydi  hardą,  buUiwą,  awarii wą«  Gorn^  />ir« 
^29^  Groch,  W.  583*  Poniżył  butne  mieczem  duchy, 
/for.  a,  69,  Nat.  Tak  butny  chłop*  Po/,  Arg^  4oi. 
Coś.uk  bardzo  mat^ą.  Alkmeną.  butli  wy  7*  ^^^*  ^^  ^*7* 
(quod  łejacła^?)  Mntm  (1(1  btt  fO  (łO(t  HUffle?  $,  Ogień 
pali  gmachy  butne.  Bardz.  7>.  ioo,.(bucciie^  pnepysatie* 
wspaniałe,  l^ti^tig;  ft^f))* 


htt  ^i^^tt,  dttliititltutt ,   £miJI[arius ,   butel,   miey/ki  .*BUTONIEEŁA,  y,  i.  S  Prane,  dziurft  guzikowa,  b(l^  Jtne^f; 

parobek »   którego  i  tam  i  aam  ślą,  który   też  .złodzieie       (o(^*     Forsztmani  po  Francusku  a  butonicrami  ^    burtami 

imuie*  MącZk .  Butel ,  oprawca  albo  mieyiki  sługa ,   szaf-       srebrnoml*    Teąt,  A 4,  b*  7« 

garz ,  kat ,  który  złoczyńcę  imu^e  ^  i  traci  >  Ucwr»   Mącz.  BUTWIEC  ob.  Botwirfć. 

Podwoyikiego    pospolicie  w  niektórych  mieściech    butlem  BUTYKA,  i,,  i.  s  ftanc.  buda  ktamarika,  jata,  etne  9$0tltis 

aowią  »    djatego  ,    iż    ieft    posłem    sądowym  i  sędziego.        ^tX  ^ojft.  dogagn ja,  ftacjun;  J/a/.  bottega. 

*BUTYNEK,   ♦BITUNEK,  nkn,   m^  ą  fikane,  butin,   JtaL 
botino),   łupież,   sdobycft,   ]torsyić,    bie  S&eute ;    RoJf. 


Sźczei^bi  Sax»  3o5«   (Cam,  butsm,  wutam  t  coneutio  ). 
BUTEL ,  BUTLA »  i,  ż. ,  BUTELKA ,  BUTELECZKA ,  i , 

•  i.  sdrbn. ,    Gai/,  bouteille  *,    Lot,  med.  buUcula  ,  butilia  \ 
Sorab,i.huUUi,  bntteff^;  R(iff',6ymhixKA,  6ymuAotKa; 

•  Croat*  buklia,   buklicza  ;  Rag,  buklia,  bukli^a  *,  Bosn. 
buklia*,  bukliica»  -{por*  bukłak )  gatunek  flasz  z  mocniey- 

'  szego  szkła,  do  piwa,  wina  i  t.  d«  bie  9MiiteiIte  ^   ba< 

Sotlteild^eil.     Flasz  puzdrowycb,  butlów,  gąsiorów,  kie- 
lichów wiwatowych^  co  niemiara.  Mx^n.  76,  i4o.     Czarne 

•  butelki  birdzo  mało  koastuią.  Torz^  Szki.  114.  Butelka 
z  długą  ssyią ,  phiaie.  Krup^  5,  36.  Z  winem  wyprowa- 
dzają ^%  %  kl-aiu  beczki  i  butelki.  N.  Pam,  ai,  323. 
Dzii  ledwie  pól  kwarty  buteleczka  trtyma ,  a  za  kwartową 
prkedaią«  Teat.  aik,  6.  to6.  Wypiia  za  zdrowie  całą 
iOaszką,   liib  butlą«  Mon.  yt^  SiS.    Stawiano  przedemoą 


ĄyBwhi  Boh*  UtAi  Sorab*  3.  beit4>  Spiesz  fię  do  łupu 
a  kwap'  fię  do  bitunkuT  Radz^  Jts.  8,  1 .  ( do  korzyści* 
Budn.  do  tupv*  Bibi^Cd.)*  Bituaek.  Radź.  Genet  i4,  44. 
(dział  t  adobyczy.  Mudn.  -  BibL  Gd.).  Wszyiłko  bydfo 
i  butynek  z  miaft  rotchwyciliimy  sobie.  Budn.  Deuf,  3,  7. 
(łupy  z  miaft.  Bib/.  Od,),  Ha  butynku  każdemu  pogani*i> 
nowi  dófiało  fię  z  działu  dwadzieścia  osób  chr>z<;ścian« 
^tryik,  3a6.  (przy  podzielaniu  adobyczy,  be9  bet  9^tU 
tOeihitld  bet  Seitte.  BUTYNKOWAC  fię ,  zaimk.  ni€d. , 
dzielić  &ę  adobycsą,  f{(b  ftt  bie  fituU  tf^eiU^l  Sch.  bitOs 
IVlltt ;  Ro^.  4yBaHam&*  Kiedy  Tatarowie.  z  Pollki  powra* 
eaiąc  na  Wołyniu  fię  butynko^cali  i  -dzielili ,  samych  daie* 
weczek  dwadaieicia  tyfięcy  nalicsyli,  Stryik.  333. 


buteleczkę  czarną  z  krzyżykiem  na  czopku.  Tertf*  34,  171.  *»BUYNOMYSLNY,  ^,  e,  •♦BUYNOMYSLNIE  prxysłk.  bu- 
Cgrtr,  (ilarego  dobrego  tri]ia}«  6koro  choć  iedaę  wina  bu«^    -Miącify  myili,  gómomy^iny^  płodny  w  my«li^  f«bt  deb«K$ 


^ 


*»BUYNOR.     •    BU20yG. 

Bowy.  J#om73,aoo.  .  «BUYNQROt>NY,  a^  c,  ,vauy. 
NORODNIB,  przysik,  «byt  iysny,  AypigftUll^^r.  Buy- 
aorodii^  Iriwy.  Zab»  i4^  86.  Bujnorodne  ch)opy«  Ze^r* 
Dv.  3, 6.     **BUYNOROSŁY ,  a»  e,  «byt  obficie  roaoący, 


BUZIA    -    BY^ 


ao4 


Da/«  ląsdokan ',  «esstoper,  i{^^  Eusdoban;  Bosn,  buzdo^ 
\kĄn  ,  «Qeiloperac).  Jak  nikomu  nie  wolno  byto  uiy^^<^ 
buławy  V ,  okrom  samych  Ketmandw  i  tak  teź  nikomu  z  woy* 
fkowycb.me^odiiio  fifi  używa-  bujsdygana,  oprócz  rotmi- 
ftrsów ,  porncsiłikdw  i  chorąiych.  Cxtr,  MJkr* 
iyfigMilfhib.     Buynotfoaley  leaicsyny  knak.  2;a3.  9,.ło6.   BU2IA,  i,   i.    BtJZIAK,  a,    m.    BUZIACZEK,  oska,  m 


Nar..  BUYNOSC,  ict^  ^  praewielka  iytnai<5 ,  oĄAKoU^ 

IMil^^  tIMd*)   jBo/u  teglltft/  (filPWłO.  ^ń^Mjl  •Sf^^^ 

•#w;  '  Hungs  lr«9aaig  Ubido  ^  ^>uyaaą^  ?  .abytek  i   ^A^^^ 

6yKnQflni&^  6yBćiDBO  aBkIeóftwo,.iapfd). '  Ziemi  naasey 

bóyBoiif.   S/a#«   VoL  />.  ^.     Na.Ukndnie  buynDŚĆ  gitowi 

iaft  nią  do  pefdwBania  ■-  waaclką  ian%  iyanoldą»    Ojf* 

Wyr,  .  7>aiu/« .  6ko«o  na^iiHy  pracowite  źoiwa  ,    Gdy 

bujrnollci  posbyfa   ogolona  niwa  .  •  •  . .  Zimor,  ZiH,  9o3> 

(t»uyaycb  swoick  płodowy  W^  t^O^tn  ff*<^te);    $.  Fig. 

morał,  icdmoi^ ,   awywola  a  abyiku  pocbodaąoa ,  bułacie , 

•eilteit  ę   ttr^risfett  ;    UthnrnHi.  .•  eiria  gorosycsne  m 

krsyi    prayfoiono   etyni     bayi^oić    oieleaną.     Si'#/I«  .6ą;ł 

fiwiadbnem,  «a  ^yni  w  Indsiacb  łmyso^d,  a  co  ftatek« 

'  CM€t€hn,'  Tr.  C.  iw     Gdy  paaoaoly  .a.lniynaM.  po  potli«$rau 

giąiąt  G  robotę ,  o  ule,  o  miody  nie  dbaią ,  Oberwiy  krd- 

lM[ilitrsy!BBavbo«gdy  bi  ofifdą,  Nie  bfidą-  fiip  wjiaywą^ 

i  robotae  bcd%.  Arod>tt.    Bait^  hor.  Wirg^.^Mrg.  4»;  4. 

Mlodaierficse  buyao^.  Wiram*  Y^ym.  ta^.     Ona  buyno^^, 


1.)  pocałowania  Wiosnę  ,  JtcU.  bascio  f  Lat.  bafium; 
( Bosn*  buanuti  «  całować ;    Jtai.  bagiare )  \    Cer.  ^nf  ę 

W^ilf  SniFeii;  $u€c,,puia;  fiiiKui,   rin  JUf(6eii,   rut 

SRfalt^llf  Ki^ąc/. kushea,  pokushez}.  Suauium  całowanie , 
pufl(a  tai  m<Swią«  M^cz.  By  mi  tak  ^'  iak  tamtebiu  dała 
buai  tkliwie. //u/.  Ow.  li 8.  $.  Gębunia,  gęba,  uflecaka, 
^Itllb  ,   gRAllbd^  ,  9)|4ll(<^ll*    Taliyka  smukła  ,  piękna 

łbuaia ,  mina  gracką.  Zabl.  Firc.  62.  .  Fozw<51 ,  abym 
w  opsach  waayAkicb  malował  tę  śiicaną  busif..  Teat*  i5» 
10^  C9  aa  ładna  .buaią, 'ocaki  wcale  iywe,  miluchne. 
Teat^  53}  4^.^*     rWaayftkich  icb  wdaięki  nicaym   są, 

•w  pordwnawu  twey  buai.  ih*  54,  5.  -     Buzią ,  gęba ,  ba^ 

•  OtMil*  '  Ja  dp  ciebie  nie  gadam,  bo  wiemŁ,  Ąe  masz  buzię 
wyprawną*  Tśat^  36»  c.  9.    Ziada  buaj  wolno  na  maicdat 

,lardlew4^.«»a^fPO^^^*  06r,^^.Sowit.  a8.  a.J  Biisiak, 
Buaiacaekv  oaobecaka,.  Ulecaka>  figurecpka,  efjt  $igAr4eil^ 

fktfin4<B«  •  WiUy^jĘi^pfinko  ,  naymilsay  buziaku.  Teat. 
Si,  3.  ia5»-.  ^iech  I^aa  racay  inaa  pobło^ofławić  a  tym 

kfiUiacakiem.  1^.16,11}. 


ktdralię  a  astodey  a  gorfoey  ksw(rodai,*  tyk^  daie  aa^y*  BUZOWAĆ  fixyn,łued.f  abjoaować,  wybaaować  doA. 

alonł  fi%r,  ii»  iey^iiMnaKy^i^^odeymaae. .6^n.   JDw.  4o4« 

I>etykaaa  avi>  wieku/  ktdry  młodaleiicaey. Iiuyaotfci  kapędy 

ftępiL  Nar,  Tfoe.  9,  a6*     Gdy  bóg  godaóifoi  da ,  profió  gO 

traeba,  aby  pychę  i  buyno^ć  w  nich  odiąf.  Biał.Pofi.^if. 

Pana  we  ibie  roią  ^  bnyncitó.    itey  1Viz.,ła9,  ó.    9tt 

«UM»t  IU»entl«tl^.     fiUYNY,  a,  e,  BUYT4IB,    BUYKO 

firtyM*  do  ahytkn  ^yauy,  obfita,  Mer«1l#  iht^Aaf ,   *ł>s 

l^ii,  «^  eaipnAłrMb.  ^r.  et/^.  Bo^lttgut),  (Sia^on. 

%igU^  mffronatut  J9&n^..buja ;  vftoj^.  OyotltiŁlI^  OyacmecH- 
liUM.'gfiipi:t'aBilQay>:£e3d;»  0yiK»  eaayiiBftm,  TAyiiuu* 
Jaa  buynicy  waehodii  idaicMo ,  tyni  więkaaą  cayni  nadzieię. 
^t.  Sył.  s3«  Co  fię>»aamego  gi«iit«  layauie,  a  cuwfem 
Imyiiiey  warafta.  PHch,  Smu  /.  7.  Początki  ńaabyt  buyne , 
Bte  tr^e.  Ciii  M^  My.K  Bayne  jawory.  7>ar.  3e,  cif.  a5. 
Zawase  rok  mi  aąfiada  tuynieysaa^  Feł.  Arg.  568  (aąf&e- 
dskn  kvowt  l^paaa)^  >^  Ooftatkiem  ałdw  wielu  bnynym.  ł|ie- 
iak*'  abytkniąj  Mm^.  65, 364.  RozpuAna  abo  buyn*  raeca 
ieft  wioo.  't  iŁeop,  frap. sio,  i.  (do  buynoścS  cayU  rozpu- 

fiy  pobodaaiąca,  OfO^cie,  IteyfrtgMt  etjnigetib)*    Wiek 

we  atodci  bnyny.  JLlb.  Mo^u  69.     Buyna  jntodai ,  nie  wda.. 


dadi 

komu  po  nófie,  eUim  iUni  ftuf  bie  ^afip  gelben,  groin« 

gołaia^,  Utie  $Uifli€n ,  Roff.  6ysóaaxnft,  o6ySÓaam£. 
oftro  bardao  kwra^,  f^mrf  łĄc^ttgeti;  (^¥ac,  a^UfUgl  ex)» 
ci/o;  Ati^.  icir^A  bikza  s •  niezgrabna  kobieta).  Póydę  go 
abuznię ,  ałaię  i  a  błotem  amiesaam.  Teąt.  2A,  c»  96*  Jak 
ten  ały  człowiek  nas  buaiue  ;  ale  ie  nieuwainie  ^  mało 
o  10  dbamy.  Obr,  49*  Buaowad  pana  zięcia ,  gdy  eh  co 
pod  noa  dmUchaić.  Trąb.  S.  M.-  d.     $.  Bić,  abiiać,  karać, 

Wa^fn,  nieber  htn^tn,  itii;^e(  lalten  (ben  f  einb).    Zół- 

kiewiki  buławą  awoią  monarchy  północne  buzował. 
Tward.  Wł.  85,  Tak  klawe  trzyma ,  iakby  nią  Tureckie 
buaował  woyika.  Leszcz.  Ciaffl  44^  Nieprzyiaciel  cięiey 
nii  Alcydową  zbuaowany  klawą ,  nie  imiat  fię  z  nim 
kosztować.  .  riT^iref.  W/,  a,  Buzuy  Gitlony  i  Trackie 
chimery.  Jabł.  Buk,  B.  a.  BUZOWAĆ  fię ,  gwałtownie  ftę 
palid  ,  {tllCf  flammett  T^  fię  buzuie  w  piecu  ,  ie  ai 
oaelulcianu  ptomiefi  wybncha.   Wrb. 

Poehods.  Nabu*ow€ić,i  dobnzowa/  f  pębuzova/ ^  w^^' 
buzować* 

BY* 


way  fif  w  roapufię,   Ptuz.  Dz,  46.      Bnyny  ,  iędrsny, 

inmyi  |cU,  tfĘ^b  9  *bft«AtlH0r  «tl#W»elfetlb»     Zbytek  BY    I.)  przysfik*  praynaynmidy  ,   choć,,  aby  tylko,   Vftl(9s 

cialki  BMianm  ku  Knpnftnodciwędaidła  rozpuszcza  $  dosyć      .ften^  ;    iłoA.'b|^.;    iS/oirac.bi;  Sorab*  2.  bISi;   Rojf.  6u, 


ioA  l>*yi>y  tan  ófieł  nasa,  e  ady  mn  nad  miarkę  dotypSeta^ 

bfdsie  buynieyasy.  £r/t;  Ay^.  iS.     Leniwy  ieft  ku  kaid^y 
-dobrdyaprawie,  a  ml  jeftbardab  buyny,  gidy  mu  dosypuią 

tych   doeaeanych  twowolnolci.  Rey  Poft.  J.  i.  i. 
injYWOŁo6.BawdL 
BUZDYCAN,  e,  IM.  a  TataHk.    broń  na  fardtUm  dnewcn 

•eadaofta  ,    Ibrmy  podługowatey*  ae  ftali  demesakoWan^y. 

€ztr.  MJkr.  ef n  6treM olbM  fu  form  finet  9tni ,  4iif  eis 


Bi) )  £cc/.  6ft).     By  daiefięć  talarów  mi  day.   Tr.     By  • 

nie  c  nawet  *nie,.aii^  nt(^t  einmat,  felb(l  -  tifabt  einmdL 

By  naymnieyi  by  krople,  by  odrobiny  niemasz.Cn.T^.  ą.)  Jak, 
iako,  niby  to ,  gleMfUm.  .  By  na  iakiego  łotra,  wsfazli^cie 
a  kiymi  poimowa^  mię.  1  Leop.  Math.  a 6,  55.  Pod 
Isaem  nieprzyiaciel  był;  Leszek  to  widząc,  kazai  zbroie 
rozwieszać,  by  szydząc.  Cwagn.  aa.  Swarzą  fię,  by  do- 
ktorowie o  ciało,   diabli  o  duszę,  przyiaciele  o.maiętnoić. 


mm  fcltieu  ^I§<tll#ll  CMele;  JBóń.  H^J^Un;  '  Com^  basdi-  , '  LekatJJt.  C  Jechanie  ich  by  władnie  uciekanie  było.  Warg. 
kin  ,  aheftop^r  ;  JHfung.  boaogatt  ,  bnzogany  ,  bozogan ;  /  Ceź.  4 a.  Z  djrzew  i  czerni  by  mur  iaki  uczynili,  ib.  45. 
y«/t4/.  huadihani  dreaicl,  akefi^pinuU^  kolba ^ .bouu hat )   «  Nkihuotgąi  bj  ^  oaiaf  yą  njcgo^urklidąińy,  co  zuai  do^ 


ao2 


B  Y. 


browolnie  sobie  sarabitmy.  Stm.Sieł.^S.  iSy^aft  ytoić^ 
by  na  uriąd.  Cn»  Th,  $.  In  cofnpar,  iak ,  niżeli ,  nawet 
iak  »  choć  iak  ,  M  ,  fod«t  at^  ,  »ellll  4ttd^ ,  itf  f»9irr. 
W  Masow«stt  biafogłowy  pracowitsse ,  by  w  którym  kącie 
króleftwa  Polikiegb.  Dwór,  J,  5.  Niech  kto  ma  gtowf 
równą  ieląsu  ,  A  twardsie  serce  ,  by  tei  od  gtazu  ,  BA- 
chut  xe  dabaaem  dokaie  ie.  abulrayć.  Hor»  3»  i43.  N<tr, 
Bremond   rostimu   by   w  nayniebespiecsnieytsych   rasach 

'  przytomnego,  UJlrM,  Kruc,  i,  i4i.  By  nayiei^szo prb^o , 
gdy  odłogiem  Ibiy,  poźytkn  nie  csynh  Vbh  l^eg*  3,  i85. 
Do  Kaziuierfta'  W.  wolno  byto^  kaideaftn,  by  ńftymhi^y- 
•zemu  pr^yi^6  BitL  Kr.  3o5.  Kaźd^y  materyi,  by  nay- 
droiss^y  ,  zawsze  tam  petno.  Star,  Dw,  ag.  $.  Condi^ 
tion,  by  i  choćby,  chociai ,  mib  iMnn  aiH^ ,  fettft  loetlll. 
Arab ,  by  aginąt ,  od  wina  h%'  wibrz^ać  nie  może.  Warg, 
fiadz.  \bT*  By  też  i  to  byto,  ie  go  f^obito,  ppzecifion 
wielki  człowiek.   Ojf,Wyr,     By  mi  nto  ieść,  by  kdechl, 

'  nie  dam.  Cn«  Th,.  By  nie  wiem  co ,  n/e  dam ,  nie  uczy- 
nię. ć3«  n.  BY  *poynik ,  za  kfdrf go  pomocą  flitadamy 
tryb  iycz4cy ,  optdtiu,  §ł  cojriiunctiuum ,  co  w  Niemieckim 
fic  wyraia  przez  TbM^U,  Ihwott ,  foBte,  wA^t^^itit, 
Ipitf  /  IDitb(»  Składa  fic  sai  cmnjfmperfecto ,  P^rf^cto , 
Thuquamptrf€cto  ttlnfimttuo  vSv  ^źakończ^nJa  za<  ^«r- 
fecti  od  stówa  fic  czcftokroĆ  od^ymuią ,  a  ze  spoynikiem 
by  łączą,  n.  p.  bym  pisat,  o3xb//byc|i.  Bóh,  fen^-bpdlf  / 
(9f9  ,  M  ,  fii^OmY  ^94ftlie,  ^9ftee  ,   l^t^  n.  p.      Byeh 

*  (s  bym,  ;  gdybym)  itiilojei,  którą  mam  ku  matce,  'stuiyty 
na  tymbych  (na  tymbym)  krzyżu  nie^wifiat*,  abobyćfa  teraz 
zaraz  z  niego  (ląpit  imeprzyiaciotypogromilbyeh,  i'imierci- 
bych  fię  tey  odiął,  Sk.  Każ,  177.     »ńrbe  łd^  tet  glebf  S^ 

tiieiliet  SKuttft  ®etf6r  gf ben ,  fe  wirte  l(^  nk^t  «n  b.  ^r. 

ffingeit  tL  f.  19.     Te  atączenia  w  słowach  by  *  /wiy ,  6y  - 
icie ,  lepiey  lic  kładą  od  początku  sensu ,  który  ich  wy* 
maga,  n.  p:  „lepiey  milczałbym ,  atfiźeli  ile  mówiłbym*', 
powinno  tak  brzmieć  r  lepi eybym  milczał ,    anifelibym  źle 
mówił.  GÓL-  Wym,  219.    'By  iif  w  tym  maiftni  polbaegli , 
iako  im  wiele  dóbr  ginąć  prędko  mbie  rozmaitemi  przy- 
padkami ,     byliby    do    ezymema    iałmiiiny    ochotaieyfi: 
bo  dwoiakiby  pożytek  mieli,  i  a  tego  ,  .coby  dali ,    utraty 
żadney  nie  mieliby,   owszemby  (karby  swoie  po  śmierci 
zebrali,  i' dobraby  świeckie 'rozmnożyli.    5jl.  Zy«^  ai-5.  6« 
ini  Spoynik  ten  ńla  leszcze  znaczenia  uanfpuiąDe  :•.!,) aby , 
żeby  ,   baf  t  batltit.     Rozkazano  mu  ,    by  przyszedł.   Cn, 
Th,  Carn,  de\  f^mcf,  da).     By -nie,   żeby  nie,  btf^  lli(bt« 
Bóy  fic  boga ,  by  cię   nie  flcarał,   Tr»     a,)  Oby ,    gdyby , 
boday!    O  hail    hdf  htć^f   0.  menn  bo4!     o  Klemen&e! 
byś  poznał  ,    iakim  ieft  panem  Jezus  I     Sk,  Zy^*  i*  29^4 
Brody  doić,  by  tyle  rozumu!   Cn,  Ad,  45.     By  eią  to, 
owo!  Cn,  Th.     Tylkobyi  nie  był  dzieckiem.   Teat,  *4;c, 
80,     i^gody  biemasz,    o  tęby  prófić  panama  nieba.  Ptf^xA. 
^  Dz.  1 1  o.  '( trzeba ,'  Inbiialeiy,  btflHfm  f^ittC  mon  %tt  «t» 
'  ttn\      3-)   Jefliby  ,    gdyby  ,  'kiedyby  ,   wenil  ,    Wfetn , 
'  ;^etińan  byfby  wziął  zamek  ten  jby  bvt'dłufey  leżał  około 
niego.  Brel,  Kr^  236,     By   tb  pirawffił  była  ,    ca*  mówią, 
żaden  żołnierz  w  niebieby    nie  był.'    Brrki  ChmUL  A.  a. 
Trudnoby  mi  wybrnąć,  bym  Wodze  iczykowi  puicil.  Birk. 
iam,  5o,     Bjrm   nfe  był  Aleksandrem,   życzyłbym* sobie 
bydi  Dyogienesem.'  Warg,*' Kur c,'B.    Byi  hcNberew  był» 
bądź  wdzif  ctnym  Mironćfm ,'  Nieprzynleft^sa ,  nie  weźmiesz 
IłóVbei-zei  Mitfoslei  i^ńkfhi  ^566.  -  B$  tyła  J^okodi&iUL 


BYC     -    BYCZY. 

'Htki  bożey  nie  wzgardziła,  *by  byli'  kafiłauł'  darów  bodS^K^b 
•tak  żla  nie  używali ,  tri^  okazałby  był  bóg  pćzeciw  nim 
Ukieyarogsżci.  W.  Poft,  Mn.  S^i*  i'^!?  chociażby, 
nawet  gdyby,  Sło¥ao,  Utbi) ,  WftIK  §Ieu^/  ObgletKl*  By 
rozmarnoWBĆ  zbiorów  dziadowfktcb  łsnty,. Niech  przecięć 
będą  bażanty.  Kehow^v>%,  i>oteżył  sędzia ,  bgidi  (  byip  ) 
i  sam  widział,  tedy  iaaca^  fcazaćbymr  ilte  mólgł. .  G9rn. 
Wł»  K*  4.  Ani  odpowie  ałotża  mi  biednego^  Py.iui  aro- 
giego  i  nayc^zeysaegtu  Bafi^*^.  l4i.  '  :$•' By,  taUy« 
tek  gdyby,  al^  «eitn/  M  »b,     Ulękl.  fif  wpaet  nieberak  • 

■  by  go  -z  tyłu  chwytał.  Rty  1Vfa.  a6,  b,  Łeazko  ^  aeakol- 
wiek  był  z  proftego  narodu,  ale  fię  tak  debrze  lachowaf* 
6y  miał  bydbć  na  dworze  ki^Slewikim  wychowany*^  G^mgn, 

'  a5.  Oblężenie  Zygetu,  pii^ezaaney  i  by  niezwycięż(iaey 
folii^cy.  Furm.'  Uw,  F,  ^  *  '    i      -» 

^      Pochods.  byltyi.aśy^  Aynnymnief^  iakoó^^  oSp^-^dy^^ 

BYC,  był,  jeilem^^.  B>di;.r ,-.     ,j,^.(:«:      "!».       « 
BYCHAWA  A«r^.  e^.  Fapnyba.    ,;«     :i..r    -     • 
BYCHOW  ,  a  ,  n,  ,1.  ^  miaftecako  w.Fobece^    fi*  ^^flbsk 
f<M  «tM:<|^-    BYCHOWSia,  .a,  ia,  •  Bychbwa,  tHys 
ńfiMtt  $  •    *  Bychowikiegn  sukna  paiUw*  ^Jtr-,  d  L.  *t^ 
BYCIB>  ia,  m  byt,  v  rzecze  walk  od  ęCewa :» Bydf ,  MSffK^ 

^  bd^  Cii(Hteir,  bfe  9fi#ett|;   Vind*  bitje,  Utnoft«:po4a* 

'jenje;  Rag,  biyftTo),  TJprsedza  nawale  rsecsy  liyci«s  m, 
potym  bywa  dobre •  bycie.  Pe4rf  Fk.  9^  Dk.estowtfka 
wspaniałą  lęką.tak  obficie  Wasalkież  >  dofal^  niteiałał,-  by 

^   miał  słodkie  .bycie.   Prxyb,   A£k^*' 347..    .  UkonfeeoitowMiio 

'   samo  %  bycia  kodhanym  nie  mogło  go  naBcaęśii#ić»    Ttatm 

'  9,  i5.  loi.  ' 

BYCZ  AK,  a,  m,  byczy  korzeń,  bykowiec,  %tt  &<|(ai|ie^ 
mer*- '  Osieł  płytkim  zacinany  bycsakicte. ,    wajcha  «  r  » 

.  Zab,  i5»  178.  «sBYCIĘ.,  -  ęoMi^  ru  Mudn.  Bx,  39.  i« 
BYCZEK^-  czka,  m.  BYSłfiKl, -' żfta»  m,  BYS,-  U« 
m.     BUJAGZBK  ,  -  czka  ,    m,  .  fiUS  ..^  ia  ,    m..  ^fUĄn. 

■^  rM9ćź&wnHa  Byk,,  ebi  etU»^,  fte^lMnet  Slitr,  elK 
eńttfiW,  fBnOfiifdb  ;   Boh.  b^ćef  ,  bcpćef ,.  U^rmH, 

llUKec*;  yintL^jmuKśkA \  fee^.wiieob,  6u«ófc1}  >  l^at. 
buculus ;  (  ob,  iunieć ).  Spoyrayi  Europo  na  .tego  buiacaka. 
Zab^  16,  5 1  o.  EwtopŁ  bufia  pięknej  polfarzegn,  Jako  Się 
db  niey  coraz  mkftie  od  brzege.  £6^  Bcaeony  by4  Hor»  3» 
180.  KPtiazi^  «  Prxy#/i^.  Czyy  byczel(,  t^ó  byoaek  ,  byle 
•  nasze  cielątko.  Rf$,  Ad,  6a.'  (nie.pyttai.fięi^'  zką^  co 
pochodzi,  bylebym  miał )«  Na  raeA df*^ > byśku ,  cbowąią, 
przetoć  dobry  obrok  daiąr  Cn,  Ad:  977.  .  (prsyplaoian  )• 
Otóż  tobie  byćka  *mazia.  Ryt,  Ad,  51.  Cn,  Ad,  80 1«-  at.J 
Byczd^,  scarabaeut  typhotus  Lihn,  chrząszcz  cudzoaiem— 
Iki ,  długodci  cala ,   maiący  na  pierfiąoh   ti^ay  rogi*    Kiuk„ 

Zw,^,  a5.  cbi  ini<Miibif(bft  Ażfet^  mit  http  J^iieni.  «ttf 

ber  tBnijl,  3.)  Taniec  dtoccoy ,  ci«c  Wtt  biffeiibM  949^. 
Krakowiaka,  byczka,  aarabandy,  drabanta*  jTeoi.  a4,vc* 
74,  •  B YGZEC  niiak,  niod. ,  BYCZY€  fię  xamb.  nifd. ,  by- 
kiem fię  fta^ać,  beftwić  ię^,  d<i^e6«  |ll»  &inmtt^m  , 

,    »Ub  wetben,    rpb  /    fre* ,   att^el«fe«  f(e9ii«     Wy^ci* 

rozrbsli  by  c|elcowie  na  trawie,  .a  byczelićcie  by  bycy* 
1  Ł€op^-  Jer,  &o,  11.  Lekarz  uczony  miny  nie  ftroii  ąni 
byczenie^fię  na  nim  nie  widać.  Perz.  I^ek*  da6.  (nieekrse* 
sanego  aoch waMwa ,  ^SMt^tM ,  WOMt ).  ( tiaff^  ebiwnąft- 
ex  tetrycsnie .  z  dołu  pogłądać  ,  gfltpcil  )•  fi YCZ  Y  «  «  , 
:  ;U%:fU  lub  by^óWi  Akf  «  ,  StfOl^  «  (dl^fćll  ^:.2. 


BYCZtC    V     BYDLĘCY, 

SoraS.  1.  hniH  ,  M$Wi ;  R^.  Buh/m  ,  6&niaHeK. 
Tnmda  bycaa.  Jior.  t,  a68.  Nar*  T«res  s  bycsyuli  ikór 
fiedmi  iloiona.  Zebr*  Ow,  3a6«  Krew  l^ycza.  i  Leop* 
Mi^r,  lo,  4.  (  bjŁowa.  5  JLąop^)^  -  Ławkę,  kobierzec » 
korseś  niocą  byc^.  Pot.  Jow,  lao.  (bycsak,  bykowiec, 
C^ftnileWUt  )«  Anfid  w  bycsey  pofiaci  .tsumne  pędst 
-wody.  /Tor.  a,  a85.  ( łiUirtformis  hykokttiUhj  )*  Mina 
desperacka ,  mina  bycaa«  t  7>a<^  45,  c.  i44.  )V>i(., ..( daika , 
aroga  ,  wUb  V  *  BYCZYĆ  czynf  jaąac/.,  abycayć  </o/(., 
€wiezf&  bykowceaa,  mU  ^e«l  £kl^^K|łe»fI.tar4^tte«.  $.) 
STrajaW.  »kiev«^4^ocią^,  oaawabi^,  dnem  fińcK  StTf (4  . 
•€rfe|fll  r'  "^  Aben»nt^łIf1U  $.)  lntr0njit>  wf aetecsnoić 
a  niewiallą  popetni^,  '(praw^  bycaą.  i^ic^  i  bcf  fSoDujl: 
fri^m.  ^1.)  BYCZYNA,  y,  i.  bykowina  ,  bykowe 
Bucao,  »ale»|lrtf<^  a^  BYCZYNA,  mia^ecako  SalJ^ie, 
aiawae  klęfcą  i  wsi^om.do  'Biewoti  Maxyq|Uiaaa  praaa 

lana  Zaaoyftiągo,  f{t|li^,<  ein  etaiktU^eii  ,\»  ^ńHtflen. 

fiYBSŁKO,  a^  n.  mdrón,  rźecjtowniAa  ^jdio ,  ^Ui,  SSU^ 
401,  (fidM  inlt€$  ttift)*  Ca£(ec/fVa<  J  o^eledź  i  by- 
delko  dolne  mi  'fif  wiodk).  Zim^r*  Siei:  z^^.  Bóg  ludai 
oąpatrayt  rodnym  jm  poźywimie  hyd^atm*.  ■  Haur*  S^.  5i« 
BYDŁARZ,  a,.Ai«  paihioh  bydia  ,  ber  ŚieM»t;  I^^inc/. 
abiTlnaTes  ^  aliiyinALi  barantaua  ,  kupaburaua  ',  Slawon: 
gov<t4dur  9  EccL'  cMOQionsoiamaxB.  Oddałem  bydlariowi 
bydło  poie.  7>.  2.)  Bydlai^,  piea,,  który  pomyka  fic 
^.«*hydia;  co  w  nim  wietfa  w«da.    (^fir.  My/L  4i.     etn 


BYDŁĘCZ.    -    BYDLOJCRAPZ.  aoS 

bii9^  imni ,  ibPiMMó.i'  bobytćj;  i5or«6.  i.  pw^ii; 

Vind*  goreden,  goveji,  gorediki,  a2uviniki.;  Rojjf.  CKom- 
CkYh  ; .  £cc/.  eudmeHL.  Zwieryi^t  faącyck  piąty  rząd  ieft 
bydlęcy  ,  ptcorct.  Zooll  a8a.  bie  GtofTe  be^  93febe<. 
Bydlęcy  lekara  oó.  konowa?.  Bydlęca  lekarfka  nauka , 
błe  Ćirbtfr^etiepCttttbe*  Miyny  bydlęce ,  które  abo  konie 
abo  wofy  poniszaią.   O4, /^iz,  5^j,  Sol,  Arch,  88.   (tBie^s 

mA^Ien)  ,  Oiolmń^Ieii ,   Cd^fenmóbfem    Bydlęcy,   spo- 

apbem  bydląt ,  ttod^  bft  ^tt  M  ^ItU^ ,  olebtf^-  ^^<^^- 
€K9inon04ó6HUH.  Poddanycb  twoich  chcą  mieć  w  ila- 
.nie  bydlęcym.  J^ra4»  Pod.  2,  327.  Bydlęcy  ludzie  ducha 
nie^aią;  nic  innego  w  nich  niemcsz,  ieno  mięso,  fl^ki. 
BirA.  j?x,2>.  3.  'Człowiek  bydlęcy  nie  poymuie  tego,  co 
ieft  z  ducha.  Lach,  Kaz,  1,  207.  Ecch  cKomonOAó- 
6hhk1>.  BYDŁĘCZYZNA  ,  y,  i.  mięso  bydlęce ,  ff (if4 
Sent  fflłfłe,  Sie^^ełfl^.  ilekroć  bydlęczy«nę  tkacie  w  gę- 
by  awoie.,  wiedźcie  ,  ie  swych  rolniczków  trawicie. 
Zebr  Ow^  9 79.  ( boum  .  eaesorum  mąmbraj.  BYDLIC 
£l^  zaimk,  ^ch.^  lĄjfilt^lka  czyli  byka  do  fióbie  przy-» 
pusacsaó  ,  bei)  SBoSeil  ^ląffJn,  Krowy  ,  które  fię  tok 
bardzo  rade  byd|ą,  do.płodu  njc  są  iui  pewne,  ffaur.  SA. 
5a,  Co  robid  trzeba  z  jałowicami, '  które  fię  nie  chcą 
bydlid.  ib.  Krowa  iię  bydli , . F|>i</.  kiara  se  poją.  {ob. 
pobiegać  fię).  Bydlcnie  krów^  gdy  biorą  abo  przyimuią 
oydło  ,  Jako  pospolicie  bywa  mówiono,  Mącz.  ( por. 
ga<S  )• 


^Mlb ,   bet  (btft  Mf  Ui.9^\»  ,    iKf  bai.fBieb  to^ebt   •BYDLINIEK,  nka,  m.  ^^ŁHmy  iUdi,  Yolcknu  392.    bet 
BYObAtTKO^  a,.n.  «d!rte«/^ac<?<Eoiait.  bydlę^  einHeine^       9t(fUll9. 

Ckb#  a)ieb4cBf  (meiiieiit  ebiirbieji),  K#/i<^. ahivinahe ,  bydlnik,.  a^  m.  byk,   brt  SnSe,' $Btitmmo((^  /  ('/'o^ 


'  gDTedstti.AOi^CBOiDiEHKa.-'  Bydlątko  prsecię  ozdrowiało. 
Tea€»  h%r  l4.  .  Spra^edli,wy  jiną  ifwot  bydlątka  swego, 
•)^  wuęlmióici  beaboinych  okrutne..- 1  I^ąp^Prou*  lo,  10. 

.  (milofiamy  ieĄ»  ka  bydlątka  swęmn),^ .  Mieysca  to  pufte, 
ai«nAt»Um.«  ńi  caiowieskayni  bydlątj^  \,hfiOf\  Jer.  33,^ 

%p.    $•  7>ai«#^  Głupta^aek,  elii  HcUtft  bummet  aXenf(^^. 

MU  SAnmling.     BYI)I.Ę ,  ^  ęe^,  A.  ikocia^  a  rzędu  by- 
dlfotgo,  />«ci/#,  /'eciicfu ,  Cia  .€liltf  Vieb»   ^ifiingą,  by- 
dło*    .SoA*  -et  Sipy^tt.  {owabt./    FincŁ  goyedu,  goyedjo^ 
ahiTi^a^.   Cofn.  shirinsbó  ;     Croąt,  mars)ie  ;    Sorab.    1.. 
fnlt;  Sorab,  2,  {ąltt,  fa(0f4e;    Ko^.  cKoml).     Bydlęu 
aą  4vacą  roioictwa.  A7r/j('.  Aoi/.  3,   a85.     Ko;Met  pomó. 
wiwasy  a  li^em»  iui  odtąd  nie  .chciał  praeftawać  zbydłęty, . 
Ale  a  Jdyoo^oią . zwieraętysb  ^ninz^  Foez.  3,*  926.     Kot. 
ab*  kotka,9  ąwii»rsę  i  byd^ę f ro^fr^pn^. ;  domoyre  słusznie.* 
bydlę  naąWHne;  leine  awieraęoiem.   Śien,  21^.     leyi  iak 
bydlę ,  rospnifaije ,  podłtig  zaąysfóir ,  mit  ei«  fflUJ. ,  By- 


fiadnik).  Do  bydła  bydlnika  przypuszczać.  Ząw.  Gosp, 
O  krowy  płodne  ma  dworka  baczyć ,  aby  zawsze  bydlnik 
w  oborze  był  porządny  dla  .bydła ,  aby  nie'  zadrobniało. 
CoJ.  £}k.  79.  BYDLNY,  a,  e,  1.)  bydlęcy,' od  bydląt, 
•łeb  s  .  Bydlny  lekariB  ,  ^UHU^*  »•)  Bydlny  ,  bydła 
fitą  maiący  ,  tUl^ttUf*  ^^^  ^^'  BYDŁO,  a,  n.  flcot, 
coŁlect.  pecus,  pecoris,  S8le(;  Bch.  et  Stocac,  ^omabO, 
htib^tit,  boJptef  i  Carn.  govę4u  }  F*nc/.  govedu ,  goredje, 
geyedna  shirinai  Croat.  goyedo»  fiyinchej  5/afon.ml^ya ; 
fio#/i.  goyeda ,  mahra;  Sorab.  1.  ft^tlSorab..^.  fbOŚO; 
Rojf.  CKomb  ,  roBHAO  ,  nacniBłiiit  }  (Huna.  barom  ). 
Bydło  rogate  (/ogacizna )  ,  oy^^czarne  ,  ftadne  ,  ehlewne. 
Haur.  SA.  63.  (^oA.b^blO  vUaf  victus  ^  tpbtetl  piieszkać; 
b^(^BJ  mieszkanie ,  bpbUM  ^C^^kani^c ).  Bydło  robocze 
{gu.  f*,/)*/-.  dobytek).  Pod  bydło,  a  awłuszeza  Ifoły, 
aby  pilno  słano.  Cre^c.  ij.  Boie ,  dałeć  w  moc  ludziom 
szyfikie   *by<tfa   (bydlęU)   polne,   Dałe^  i  lećne  rwie- 


dif  tr.  0  caloyneku  bcsrofni^uiym ,   ein  bummet  9Xeilf<b  /  •  h  rzęu,  swowolne.^  J.  JCchan.  Pt.  9.     Dziewka  od  bydła 


fte9)U|.    .Aohbydlię,  by^ę  nieroaninnat  Boh*  JCom.  1, 

a82*     BYDŁĘCB  pnzyM.  s  po  bydlęcemu ,     aifyczaiem 

bydląt ,  tieftif^  ,   anf  tlnt  9iebif(be  IKrt.      Szkoda  awać 

e^owiekieBB  4     kto  bydlęce  iyiew    Podw.  <Siof.v4>  ^  ^* 

Po   bydlęcemii    źyie.,  nie  po  ludzku*    Tear.  ,19,  c.  67. 

BYDLĘCIEĆ  .fiuoL  nied.  ,  abydlęcieć  doA^^,   bycUęciem 

Iię  stawać,  Cn^.Th.  |tqM  fBUle  wcibeii,  cin  S^ieb  werben. 

BYDŁĘCOSC^  ip«  Ł  bydlęce  nałogi ,  własności,    yiebf- 

f^ś  flBefim,  S&\iV^\t;  Boh.  bOMtaofl,  bowabM;  Boj: 

cadmcisBiK  Bydlęco^  przeciwna  ieft  bohatórikiey  cnocie. 
P€tr*  Ee^  23 1.  ob.  beftyalnolć,  baftyalftwo,  zwierzęcość. 
BYDLĘCY,  a,  o,  od  bydląt,  naleiący  do  bydląt,  ^lO^z. 


ri/ic/.  sliiyinarka ,  shiyinariza ).  Pasifly  dla  bydła,  Kojf. 
cKOiizonumaineAi>iibxH  :  Ecci.  roBflAonacmaBHUua. 
Stare  bydło ,.  Rojf.  OApauB ,  OAepB  ob.  karw ).  Ludzi , 
iak  bydio  praktować.  Pawi.  83,  4 4 o.  (nieludzko).  Zyią 
iak  bydło.  Paszk.  Dz.  i5.  (  bydlęce  ,  jjo  Ijydlęcemu  ). 
Fi£.    bydło  ,    żgraia ,    motłoch ,    cztrfi ,    zbiór  ludzi  bczro- 

zumnych.  oJlYiyr.  weCiWe  TOeiiWeB/  fflieb.    J.  Bydło 

morikie  zawiera  konie  morikie  i  cielęta  morikle  rrichtcu* 

Zooi.  294.  *€eevłfb/   eeejfrrbe,  CceMrber.    bydło- 

KRADZCA,  y,  m.  tłodziey  bydła,    Ul  S3fibbfeb.     Mon. 
75,  588.  Cn.  Syn.  6.     Croat.  marhotat),    aaymarz  a   ało- 
dziey  dobytku  cudzego,  uwodziwołek.  Parr,ia2.  BYDŁO* 
ltpADZTWq,,  a,  11.   kradaiti  dobytku  ,.  CroaC-  marho- 

'  a6 


•  • 


3«4 


••BYDŁ0S2Ł    •    BYDZ. 


taU)iiia,  bet  9)if»Mr»ibl9L  Cn.  TA.  6.  BYDŁOPAS 
cb.  fkotopa*.  ••BYDŁOSZKODY,  »,  e,  M^^i 
tzkodliwy  »  «le(Mfkrtleild.  Wilk  by^Mskody  ^i«/air. 
jłfy/l.  X).  a  ft. 
JYDZ,  BYC,  byf,bffUi«,  bądi,  left,  ^,  ir#r3.  łubftan- 
tir.  nUdok.  byt  mieć  ,    ekiyftować  ,    f^n  ,    (oortJaBbftt 

(«Vi),  »«t^  gmefet,  fjl,  *te;  Boh.  Upt,  U^^,  W, 
libć,  ge,  ge(k,  gfrm,  gfliie,  gfte,  gfim;  5*>rac.  |tt, 
few,  fi,  f«W'»  r^^/  fr;  ^^^^^^^^  »•  ^if  *"W/  *!^L  *«, 
Ile,  bUffte,  biibie,  Bnhi,  mu  ie,  t^  h,  i«  fm,  ia  f9«/ 

m  ie  MI,  U  be4  bef<(«',  bnie,  Inbu,  te},  ia  fom,  tft 
fH,  wonio,  mttfmii,  Mfcio,  Muf  f9;  K</i</.bit,  biu» 

byte,  bi4,  biU,  bilu,  bodem,  bom,  bodosh,  bosb , 
bodę,  bo;  jeft  fim,  eem,  ti  fi,  on  je,  ml  era,  'vi  fta, 
•HA  ftą,  mi  «mo,  fi  fte,  oni  tO(  Cttrn,  biti,  bit,  je, 
9^y  aim,  b6d^m,  b6m,  b6de«  bó  y  Słapon.  biti^  bi, 
hio,  biU,  bilo,  bnde,  biasbe,  biab;  |e«am,  'jesl,  jjeft, 
jesmo,  jefte,  jean  ;  Cro^t.  blU,  bit,^ude,  je,  Jest, 
jenem,  }e«*Ui  jeenno  |  Bxnnihitó^  0eMm,  jefi,  |eft; 
Jlc^.  biti,  bodi,  bitsca,  Bi,  biaha,bisce,  jesn ,  jeeam^ 
RoJJ.  6uiii»  ,  6łŁX»  ,  6y4y  ,  ecH ,  ccMł  s  EccL  6"6. 
6«iie,  6uxom1),  Oifky ;  (//e6r«  m3  but^  if^  ó//  W- 
/Mra ,  commorcwi :  hn  erA  ettśnfia ,  ntiN  ar/a  s  /uit ,  />or, 
I.«r.  eft,  effe,  «um,  annt;  G€F,ift,  ftp,  ffttb,  bllł  cf. 
Bywać.     1.)  Bydi  ,    co  do  caasu,  eksyftować,   fe^n,  bgs 

feptir  ^  ^^^  >  ^^  '^^^  ^^^  *  ^^  ^^  ^^^ '  "'^  będsie.  Por. 
,  J^nr.  61..  Byto  kiedyl  ono  riawne  miafto  Troiańlkie, 
Oyty,  byty  mury  stawne.  Bald,  Sśn,  4.  Co  iuź  byfo, 
to  i  teraa  ieft ;  a  00  będaie  iui  byfo.  Buin.  Mcci.  3,  i5. 
Co  byfo  ,  a  nie  ieft,  nie  pisać  tego-  w  reteflr.  Mon.  7 3, 
i3i.  0t  7.1,  707.  Co  i«ft^  tym  gardtlj  czego  niemasi, 
woli*  Morsztm  a  10.  Bydi,  eksyftować,  bytnoIĆ  mSeć , 
Ho/f.  BeqiecmBOBaiin.  Będący,  ek8yflul4cy  EccK  fcUK 
(  s  3.  b6g  )•  £ccK  OtimHiK  ihrbrsony  ).  .  *Wspdfbvdi , 
*  rasem  bydi  Yind.  srarenbitt ,  rarensnaitise ;  Ecci.  c6uinH, 
c6^ltB  ;  ?reexylluic  Żccl^  opeAcymcaiByio ,  itpeASu- 
BaK> ,  npeACumecniByio.  Preezyftenćya  npe A0umie , ' 
npeAGumcmnO  ,  npeAOuaraocim  ,  npeA^umecniBO. 
f .'  Bydi  ,  trwać ,  {ep%  ,  ( UMttn  ).  Micbat  Samor  cesars  » 
ten  nie  byf  roku,  ai  go  wypędaono.  Bitl.  Sw.  77,  B, 
a.)  Co  do  mieyaca  ,   bydi  ,    byd{  gdsie ,  (snaydować  fic 

gdsie,  tefeyn,  M  tinem  Otte  feyit,  fep%  ,  wtffwhen 

(^K,  9^  beffnben.  Jeili  cię  fię  «pytiii4  •  >«ft  tu  kto? 
tedy  rsecaeaa  :  niemass !  Bu4n.  i  Jud,  4,  20.  ^Jni  są ! 
7>ajr.  3o,  &.  147.  (iui  prryssii).  Byt  tu,  ale.  go  iui 
niemass*  ftedmod.  38.  Ocay  ięgo  i  ussy  nie  byty  kędy 
indsiey  9  ieno  w  biblii.  Birk.  Sk.  C  a,  5.  Zawsse 
wprsdd  biegta  sncska  praed  panią ,  trseba  byto  bydi  wssf- 
dsie  beftyice.  Zab*  9t  275*  2^  pnecsytanćm  imieniem 
odzywa  fię  iotniers ,  ktiSrego  csytaią  ieibm !  Mtw*  Nar. 
6o5«  Xa  i  syn  móy  będziewa  ( %  Dual.  s  będziemy)  na 
drugiey  i^uie,  Budn*  i  Sam.  i4,  4o.  Gdyby  nie  ta 
zazdrość,  w  Węgrarecb  samych  nigdyby  byty  nie  były 
puftki  takie,  Jan.  Fos»  C.  b.  Gniewali  fię ,  ii  nieprzyia- 
ciel  w  tak  wielkiey  blizkoici  ,  śmiał  im  bydi  na  oczach. 
yifarg.  Ceg,  i65..  Kaidy  pierwey  iić  i  co  rychley  doma 
bydi  chciaf.  Warg.  Cez.  4  a.  Aanąć).  Ze  stenii  prselławali 
dobrym  nie  dat  a  bydi  w  domu.  Jabl,  Ttl.  33.  To  móy 
pokoy  ,  wjil  We  Pani  ,  iak  gdybyi  11  fibbie  byia«  Tm^ 


B  YB  Z. 

48,  d.  56.    lii»  bydi  donn  »  ide  bydi  u  fiebtB  , 
Yunbiti ,  Tunpoftati ).     Bywasy  w  Riifi  ,    do  domn  mui« 
Cn.  Ad.  54.  (Bule  doma;  oycsyina  naymilaBBy  gIe«l|<U 

Un  iftgttt;  |tt  !fmri$  ift  M^  §m  be(łcH).    Not.  Zakod^ 

€Mśnia  Fśrfecłi  primae  eł  s^cundoM  pśr4onat  Sing.  et 
Piur.  odeymuię  fię  i  do  naypUrwszago  w  konftrukcfi 
»łowat  prxjtęexmą\  n.  p.  GdzU^  ieft  FanUł  U/iUJeft^ 
przecz  fif  nie  odezwieez  f  Grochr  W.  aag.  {gdzie  ioftei 
Panie  f  te/U  iefte/ .  .)  InPraesenti,  dodamizy  mtfpi^^ 
wtzśmu  słówu  zak&dctenie  peraonae,  ełowo  loft  caUdem 
fif  opuszcza:  Wieiem  kredytorowi  /fft^gu  winien  memum 
Kul.  Her.  i3o.  {i^iefe  ieftem  winien 9.  wiśle  winientsm^^ 
Nie  b^  fif^  Pom  ia  ś  tobą.  Buda.  Jer.  1,  8,-  {bo  ia  £e« 
Jłem  z  tobą  )  .$.  3.)  Bydi,  so  względem  aa  iaki  praymiot,  na 
iaką  iakowoić,  ktadaie  fif  s  praystowkami,  a  pcaymiota:,  s  rae^ 

czownikami,  fepfi,  Mtt  rtaffgrwifet  Sef^fm^  feps, 

etflM^  i€fU  ,  M  ebffkla  M  ftMtM.  B^  wmmmn 
rozmowa:  ieft  tak?  ieftl  nie  ieft  tak?  nie  iaftl  1  Leap. 
Mat.  5,  57.  bądi  wasza  mowa;  Ieft?  iaftt  aie  ieft?  nie 
ieft!  3Leop.  (Croai.jm.,  jezt,  da!)  tak  taki -nie,  nief 

Budn,  twcę  Rcbf  fe9  *.  ł* !  i«  !  tt<te  I  srte  I  S  «  t  f. 

Człowiek  szczoty  I  ieft  ;  ieft  \  niemasz  ?  nienMza  !  '0ffl 
Wyn  (oppófii.  a  blato?  biafo!  czarno?  caamo)!  By- 
wssy  ile,  będzie  gortfey.  FdM.  DiJk^K.  Jaka  byli,  taka 
była,  Teai.  i,  d*  iS.  Czrtr^  Tyi  to  ieftXymenol  Nieme* 
JTr.a,  193.  To  ieft, 8  1.^1 1  to  zaaczy;  Vind.  nanu^ah). 
'  Bądi' talkaw.  Teat.s^^  c,  16.  W  atotym*wieka7  na 
>  twara  nie  nie  dano  sędainą ;  aa  pokoiem  *byto  bea  sędzia* 
go.  Zebr.  Ow/4,  (byto  Gertmd.  praUeriti^.s  byli  apo* 
koynii  w  pokoiu,  iylt  apokoynie,  arimr,  MM  Wn  frte^ 

H4,  man  (elte  feleblUt,  im  fńthen).    ByH  w  cenie, 

w  pieniądzach,  popłacać,  płacić  fu.  9.  Nieek  będą  do^ 
brzy,  będą  azczęiliwi  Polacy.  JCrae.  Sat.  37.  -  Not.  7V» 
otobUwsza  w  naszym  ifzyku,  -ie  po  sto^'e  bydi,  równim 
iak  po  iłowie  ftać  fię;  zo'łtać,  predykat,  czy  io  'przy-^ 
miotnikiem  czy  rzeczownikiem  prażony  y  moi^fif  kiałcli^ 
in  caau  aesto  czyli  iaftmtaentali ;  a  toir  to  Kraficki  fuc- 

*  pitai :  „  niech  będą  dobrzy  ,  będą  tzatf^wi  Poimcy  ** 
mogłoby  i  rak  bydi  wymionym:  ^^nienfk  bfdę  dobrymi^ 
będą  *zczf/Bwymi  Polacy  **  co  miftfpuiące  'przykłtufy  oka^ 
ią:  Wolał  raczey  bydi^  ni£Ii  fif  na  potór  tyÓko  pokazać 

'  dobrym.  Pilch.  Sali,  ro6.  Kto  linaiaff  ncko  ftworayć  i  oko  » 
temu  Jako  bydi  głuchym  ( wypada  )  albo  ilepym  samemu  ? 
3.  Kchan.  Ps.  iS^.  fUt  l0MU  bfC  taiA  «bfC  Mtlll  fr^ll)? 
Przytomnym  bydi  ,•  obecnym  bydi  ,  yfnd.  tnkafbiti, 
▼prizfaibiti  ob.  fnjtomnf  ,  pray  aoble  ,  |»ray  roaaaióe  ). 
PyUli  JanaSw.  ooiel'  ted^?  Biał.  Poft.  4#«  (eaym  tedy 
leftei?  czy  I^ellisaem  ieftei?)  Biądiaay  dobieaa  fospo- 
darsmi  albo  dobrzy  gospodarse«  Cn*  Th.  a47«  Bydi  cayaa  m 
personę  csyię  mieć  na  sobie.  Cn,  Th*  347.  ctMg  fin^r 
(eCINg  9gff(e0ni>.  Bydi  kfiędzem,  praca,  kłopot,  i  ba- 
ikup,  i  sądy^  -^  Bydi  Młodzianem,  caoaa  pora,  af« 
chwile ,  ate  rządy ;  -  Jiydi  ionatym  3  ftaranie  o  daiaeiack 
i  ionie;.  B^^i  wdowcem;  ial  lat  prseaatyeh ,  tęikaość 
w  kaidćy  ftrotaie  •,  -'  Bydi  dworakiem ;  niewola  w  po» 
wabney  poftaci  -  Bydi  iotmersem ;  i;^  tradsy  i  iyde 
.fię  traci  •  Bydi  w  dama  •  gospodarsem ;  i  tam  ale  aaay-. 
daiemy ;  •  Czymie  bydi?  wasędzie  pnyktoi^  I  Zyimy 
iak  moiemy !  Jtr€U»  łłft*  1 70.  Albo  mnie  nie  bydi  kitileaa 
PoUkte,  albo  tobie  nie  arcybiikapam  (wypada).  BM^^r. 


B  T  B  z. 

717*    Byłby  ienc«e  Mrsftfliwtuj ,  gdyby  hj!  nSe  byf  oy« 

cMB.  I^/^s.  i>iic.  3,  i8o«     M%ś  teQ  pnykUdem  ieft  w  ko- 

ieif>lach  i  p<nBoc%  w  ndsie.    jKofj*.  i»  83,    Not,  Jnfiru'^ 

mmntalią  tylko  imm  ma  miiytrt,  gdith  fi$  prędykut  indt'^ 

JinU€  wyaiai  en  ią/t  hótam^  ii  eft  as  roi»  ii  aft  roi^  et 

1(1  eto  &iUli\  tt  i(^  XMi;  h^*/koro  dąfimf^  pitfwfsj 

pegfpaddk  fię  hUidMU:  to  iąft  kroi  Starusłmm «  Ńtf  )((  bft 

JTMi  eUMWm$.     Tid :  Qn  Uft  hrabią,  tt  ijt  eto«t< 

tt  fft  Aftlf »  ro  Je/»  HrMa,  Ut  ift  IfT  «r«f ,  a.  p.  F^ 

ioeBt  Zamof/ki^  OffoUĄfiti).  -    $,  W  dawnych  piMiwcb 

saaydaiemy  konftnikcyą  ŁAcihlk\  ĄccuHttiui  cum  Jnfi^ 

niłfu9 :  Uerod  btt  6^  Jatna,  wiedsąc  go  bydi  nif  f  em  Iwif « 

tym ,  «ttMr  «^  pfrum  lanctum^  W*  Mar.  6,  90.  ( wiedsąc , 

io  ieft  męUm  iwiftyn).    Nikt  fif  bydi  afdinym^cbotiai 

iefty  mie  wi«ny,    BanU.  Tr^  aSt*     |«  U  dawnych  piM** 

rtdw  #4  w  łicsbi*  nmogiey  csacu  tfrasaicytiego  •   ftuiy 

wnyttkim  oaoboBt ,  inntail  UJi%imy ,  iśfię/eię ;   n*  pt  3ą<r 

chmy  «yn«ni  boiemi,  ale  lif  iefscao  nie  pokaiafo,  esym 

bfdjicB.  SĄ,  Xaj^  499^  3{udsy  H^my  Jet«e»wf »  ?.  Kchan* 

j€r,  soS,    J  tego  nie    tąlmy  nl^wdjiicofiii  ,    00  mamy, 

Otw,  Om.  i4k    Coieieie  Wy  aą  ,  którsy  knaicie  pgna? 

W*  JudU.  69  1 1*     GdyMcie  wy  terat  tu  aą. . ,  Budn-  4, 

£ad>*    i4»   Ss,     JeMiźećcie   aą   aynowie   Ahrahamowii 

nciynki  Abnhamowe  csy6oie.   Lęop*  Janm  S,  39,     Wy-* 

leie  aą  adraycy,  tbiediy,    ostnftowie.  ChroŚ^,  Jq6^  i3o, 

O  aercm  firapione,  Kto  wyrasl  iak  atodkim  aąloie  napoione 

Weaelem  dsiŁ  Zab.  4,  355.  Kojak.  -  $:4.)  Byd<  a  kim , 

towarayasy^  ma ,  pomocą  talt  bydś ,  wU  ^IttCtt  fff H  f    i^ll 

lefleftet,   i^be^ffli4  feptl/    By  byt  Jehowa  nie. byt 

a  nami ,  gdy  powftawali  na  naa,  ttfdyby  iywo  naa  poiarli, 

Budn*  Bt»  ia4,  3.    Gnota  i  ta  na  świecia,  i  po  Śmierci 

w  niebie ,  ieft  a  tobą.  ZbiL  Lam.  B.  3.     Nfa  bóy  fif ,  bom 

ia  s  tobą.  Budn.  Jer.  1,8.  *-  $.  6.)  Bydi  wftglfdem  kogo  lub 

ciego  s  w  ftoannlcach  pewnych  ^^  al|aydować»  miei  fic 

wagiędeta  ciegó ,  fj^^n  %%  ^Mt%,  |ti  einctt;  loi  f^efNl^ 

ttife  <te^,  fĄ  m^lten.  Brytowatoiti  km  aą  mifday 
fobą ,  iak  aseściany  tch  promieni  lub  śrsednic.  JaH.  Mat^ 
1,  ai4.  Siedm  ma  fif  do  9,-  iak  la  do  s4^  Ikrdcić  mo- 
inar  fiedm  ieft  do  9',  i4k  lado  14,'. fó,  i»  138,  •  fo« 
dodnM :  Dawniey  to  fię  cierpieć  nie  mogli ;  nie  wiem  iak 
aą  tmnaa.   Teat.  19,  c.  a.*  (iak  aą  a  aóbą,  k|  |Hif  9U^, 

»ie  (Ir  icH  (l«b ,  wie  (le  wit  ebMmbef  (^<^)*    f*  Bydi 

koma»  bydi  dla  niego^s  iemn  iy4,  iataM  §ię  całkiem  od-* 

dawa^,  fit  ittunhtn  fKm,  fkf  iN  ti«f  lefieii*   Ty»  du 

klstrej»  tak  aama  wieaa,  iedynie  bytem,  O  nicem  wifcey 
nie  M,  gdym  tobie  byt  miłym.  Zaó,  13,  36..  Oaw9dx, 
Com  ieft  wiceey,  iey  ieftem,  ba  nie  ieftem  aobie,  Gdy 
miarkuif ,  iem  waiyftko  winien  iey  oaobie«  Zab,  i4»  149, 
(nie  naleźf  do  fiebie^  tylko  do  niey).  Raucaymy  aakolne 
praynnki,  Bądźmy  aobie,  krótkie  chwHe  Cauymy  iycie, 
trwaymymile.  i>ar.  lift.  190.  (iyimy  aobia,  nit  mOctt 
Viii  leleil).  -  Jfiaćzey  hjdi  aobie  csym,  iakim  $  we- 
wnętranioi  wehf^nątit  ftebie,  bea  wsgl^u  na  sewnftraność, 
fttt  fb^,  totterHe^  ta  ft(|*  Bydi  aobie  weaol,  kontent  <o6« 
i^c).  -     f.  Bydi  aobi^  abo  drugiemu  caym,  w  ftoaunkach 

pewnych  bydi ,  fk^  etMi  ff 9ir ,  (ewiubni  etMi  fe^n ,  fAr 
fM^  •bet  tewiAeB  etMi  fryii*    Ja  b^c  wam  bogiam, 

a  wy  nmie  będaieaie  ludem.  Lsop.  JFer.  7*  33.  Jam  mu 
ieaicae  W  daieci^ftwle  byfa  praemacaoną.  On  mnia  miat 
bydi  a^onkiam,  a  ia  Uma  ioną.  Ttai.  44«  d»  i3,    Go« 


B  YD  2L 


305 


apodara  ieden  byt  aobie  panem  t  oraa  paiłucbem.  yabł.Et* 

^i'  tt  tm  iitdtei^  S^ttt  fife  fb^  ««b  i^irtr)/  Puaacae  te 

aar^ate,  leiyikami  lylko  i  praechowańiem  roamaitemu 
awiaraowi  byty.  Siryik.  354.  (alniyty  im  na  legowiika^ 
ftieiltett  {|«eil  fi  •  • )  ^^n^wa  to^om  aą  aaiafto  legowiflu* 
Warg,  Cęz.  ria.  ^    Bydi  do  caego  g  atuiyć  ńo  eaego»  na- 

Uie^t  itt  etiN#M«,  łK  etMi  biciiett^  |b  etMi  fc^eiu 

WMyftko  itti  wybrano ,  no  ma  bydi  do  drop.JCnu.Fo^^ 
91  ti(i,  Tey  wajr  p<rfowica  ftronie,  a  druga  połowica  da 
Ikaibn  bydi  tuiStat,  lit.  16.  -    Bydi  a  caym  dla  koge^ 

Segen  ieittaiibe»  ^eii  (frennbf^Mt  tu  i:  t9.)>  gegm  ie» 
iif4ii»en  er^at  Sttpn,  h  8.  aon  fUfiaM%  v.  f.  »•    Boi«  6^ 

prsyiaini  twego  oyca  »  a  którą  ieft  dla  Ittaictnickiego, 
Żabi,  Dk.  jip  Żawaae  byta  dla  niey  a  t^m  uaaanowa- 
niem,  którego  od  niey  wiek  iey  wyciągaL  Zab*  i4,  993* 
Wie;  iak  dla  niey  ieftem  a  uwielbieniem,  Zab.  i4,  370* 
Powieda  mi ,  a  ii^em  ieft  aeroem  twoia  panna  dta  m4go 
pana !  Teat,  2^7,  A  30.  (m$  Ht  fU  fi«  cite  9laigiuii.tii 

Wm?)  J- 6,)  Bydi  na  caym  »  aprawowa^  co,  etitai  aetWaU 

ten,     Byt  Miecayitaw  na  |>a6ftwie  lat  33.  Fapr.iRyc.     b.) 

Starać  fię  o  00 .WaaylUuami  fitami,  Akt  etlDii  (ecfrytt, 

f^  TOttW  mail^ll.       Weayacy  aą    na  tym  ,     opuiciwasy 

waayftko,  aby  ducha  pilnowali.    Birk,»  Dom*  ^nb.    Po- 

minik  S«  na  tym  b]rt  wasytek ,  aby  aakon  rosmnoiyt.  ii. 

43.  *  S.  tan  ociea  na  .tym  waaytek  byt,  ieby  iak  naywifcey 

toiiarayftwa  aebraić,  Wys.  Jgn.  47»  •  Bydi  komu  na  aM- 

dsie;  adndHwie  fif  mfti  aachowywa^,  ttit  efaiem  betri^^ 

f  K4  WHgcbetl*    'Jeietim  praymieraa  nie  ftraymata ,  nmo^ 

stamata,  albo  na  sdradaie  komubjrta?  aama  fit"  *%^»  ^ 

atuaanie  tę  aawaiftoić  ponoaac,   P»aimod  4o.     a.)  Bydi 

narezym,  saleiei  od  oaago,   aawia»ąć,   M«p«  Af^t»%tiX, 

»9rattf  bem^en*     Taaasnieyaae   pokuty   aą   na    aiafuaku 

ftarażych ,  i  na  roatropnblcl  apowiednrhdw.  54.  Dz,  itrdS* 

Uwaiam  >  ieft  na  tym  nieco ,  iieiĆ  obietnicf ,  ieft  tei  aa 

fif  wiele  hatymutegodnemn  nie  dawa^  przyraeaaonego  do<« 

brodsieyftwa*  Gorn*  Sęn^  3 1 4.  (asacay  -i  M  coi ,  i  to  coi  i  1  tam 

to  waine,  i  to  )•  •  f « 6,)  Bydi,  »  drugim,  prwfpadHęm^  fe^n, 

Hrfr  bem  Ganitin     Bądicie  ^brey  nadaiei.  Sśki.  Mar.  6. 

dobrey  myili,  fcfb  g«tei  i^OfimUg^  i«tei  W«t|i.     On  ia 

ciea^  i  nadaiei  wielkiey  bydi  im  kaaat.  Sk,  ZfW.  3,  ad6. 

Wielki  ikarb  nauki  aobie  aebrat ,  bo  byt  oftrago  roaumu 

i  wielkiey  pamięci.  Sk.  Zyw.  3,  384.  fg  tm  tm  flNifem 

9ttfmtlbt* "  $•  7-)  By^  aa  eo  s  nehofUti  aa  co ,  waiyi  aa 

co,  mianym  bydi  aa  co,  fkt  ttmH  ge(te«,  gel^ItCM  mttt 

len  f  piffil ett* .  Nigdy  aa  nieaprawiedltwą  raeca  nie  bf  dal^^ 

dobrodstayftwem  dobrodaiaiowi  nagradaa^»  Modrz.  Baz,  5. 

Caym  fif  .oycowia  bn^daili ,  to  teraa  aa  oaobliwą  pray- 

ftoynoći!  bydi  aobie  roaumieią,  Star»  Rąf.  4,  Go^ć  u  nich 

aa  świętego  abo  aa  npraywileiowanego    waaelkim  aądem 

i  dekretem  ieft*  Warg.  Cśz.  »4i«  -.  IL  Bydi «  Ptrbum  oiuri" 

Harz f' cum  aetiułs  in  Praśtzrito  zt  Futuro^  M  SfUfi^ 

wptt  -ber  tirftfgen  ^dtt^btttt  to  ber  t^ergangtiett  nnb  UmftU 

gen  9^it*  Cokolwiek  mdwiemy ,  byto  mówiono, 'cokolwiek 
piasemy,  byto  piaano,  cokolwiek  daia|amy  ,  inni  iui  to 
^ialali.  J>a>.  Pod.  3,  36.  M#  lyir  ttUt  ^tti^tn ,  bai  ffat 

VMM  gefi^f. ,  mi  40ir  nnr  fi^reibeii ,  bai  lat  ttMn  ge4<|r. . « 

Kto  grat,  będaio  grat,  kto  pit,  b^daie  pit.  Tzał,  19,  b.  16, 
BfAt  miata  auknią.  i^,  38,  397.  Wielką  a  niego  dogodf 
wnet  bfdaiewa  auata.  A  Kchan.  Orl.  1,  35*  (dualiz  s  my 
dwia  będsiemy  miidj].    Not,  Zamiaft  bfd§  czytały  fiyAJ^ 


so6 


B  YD  Z. 


w  Rojfyifi^m  iei  mówią  cmaHy  <minan»,  Hactmi,  ef. 
Gall.  je  vaisj.  .  Daiby  to  byf  Pan  Bóg ,  aiSyimj  ów  aapat 
^gafić  mogli*  Jan,  Pos.  C*  b»  Flusqu€unp9rfect.  Cottj. ) 
Bydf ,  a  iaiesiowem  prtesalego  caaan  atowa  biernego  wy- 
raia  bierną  Łoningacyą  ^  a  Nien.  ft^ll ,  •keTWerM*  K(^ 
ehanym  bydź,  gelUH  fei^n,  gelMt  mtt^tn.  Jeitem'  ko- 
chany ,  14  mttu  ^\\m.   UL  Bydi  s  {bć  fif ,  t9frkłit,  * 

4  gratat ,  poiłati).  Powiciągaycie  iic'.  a  bądiscie  ćwictemi. 
.  ^  Z«o;».  £#pir.  30j  7-   (a  ftańcie  fic  'lwiętami,   i  l^^śp.) 

Zesali  fic  cicho  patrie^ ,  co  też  będaie  %  tego.  Jabł.  Teł. 
"  90,     Nie  będzie  nic  s  tego,  gdy  ieden  na  drugiego  patray» 

a  iaden  nic  nie  csyni.  Cn.  Ad.  507.     Nic  a  tego  nie  bę- 

dsie.  Tsat.  a4,  c.  49.  ( ^at««^  lOltb  ńU^ti  \  Ci  mtb  fMft$ 

hwaui  Wetbett).     Ani  <  tego,  ani  a  owego  nic  wcale  nie 

bfdaie.    1*3.34,  c.  99.    0/>a/«  sał»  3*    <?aJB.  Nor.*'!,    16. 

Niech  będsie  co  chce.  Cn.  Ad.  bhf*  fi  tlWft  (bOtau^)  Wfr^ 

bm ,  9A^  bu  loiE  y  e 6  mag  *ge((^lKn ,  t9«  b*  «*    Nie.  bóy 

fic  ,    nic  ci  nie  będue.    ^a^/,  Ex.  i3S«  e4  19ltb  tlt  tti^t^ 
(  metbtn)  grfć^ben.     Będzin  ,  będzie,  a  nie  wiedzieć  kiedy. 
Cn.  Ad.   12.    ei  wirb  fc^On  werben*      Wiedziat  Jeana  co 
'  a  Jndaasa  bydf  miato,  gdy  go  sobie  obi^rat.  Sk^JCaz.  61  o, 
W^i  Mi  ibm  tmhtn   fonte.     iv.  Bądf ,  wIMciwie  tryb 
rożka  zuiący  alowa  bydi  ^  dla  niaktórydi  azcaególnych  zna- 
czeń, Binfi  bydi  ieazcze  osobno  rozwalone :  a^.zYtyccayne 
snacaenie:  niech  będzie,  fep.     Otrząśmy  fif,    hądi  mf-   • 
iem.  Bttrf,  A*  3.     Chwalk  bądź  Bogu  oycu,  synowi  i^du* 
chowi  S.  Groch,  W.  66.    tk>kolwiek  bądi^  toiednak  rfecz    . 
pewna.  Piłch,  Satt,  317.  -    $.  Bądi  zdrów.  Ttał,  11,  65. 
/Tli/.  CTiF.  a*8.    (byway  adrów,    toftaA  aibrów,  (bteiB  ges 
fnnb).     $.  Bądi  u  zsnie  <  przyid^  do  mnie^  fomm  ftl  mft. 
Dzii  iesacze  będę  n  ciebie.  (  s^rzy^dę  do  ciebie ,  icb  mrbf 

f^ente  ito(|  be^^  Wf  feyii ,  lu  Mt  femmett).    b.,  Bądś,  niech 

'  fic  ftanie,  ti  m«g  geftbe^etl.  Bądf  co  chce,  z  placu  bitwy 
i  3iie  uciekam.   JTraJfl  Os.  C.     Co  bądi ,   to  bądi.    T^ał. 

'    34.  c.  98.  niech. fic  ftanie  co  chce,  e^  IIMIg  ^i^M^tUf  M^ 

.«  btf  9t0.  Co  bądi ,  to  bądi ,  muszę  aerwać  to  nieszczę- 
śliwe nMtlieóftwo.  J3oA.  JT^m,  3, 4s7.  Kto  bądi,  ten  bądi, 
■a  kogo  loa  padnie.  Jłor,  3,  a.  2  ieńoem  kaidym,  bądi 
Sak  fię  zwie,  obchodi  fię  iak  nayalodzey.  Teat.  45*  d.  70. 
Vind.  bodili,  bodifi).  Bądi  -  bądi  s  albo  -  albo,  tiiip  .^ 
mttl  ^  Obet;  entnebet  -  (ber;  ^<>A*  bub  -  but  t^;   Croat.  .at  Sryfiynowi  było  kfiąięciem ^ydi ,  a  nie  Konradowi.  £i€/. 


B  Y  D  Z. 

Buda,  Math.  8,  a6.  Mnie/  tu  bardao  bU*ko  (Ufi)~  Rey 
Wir.  64,  b.  D»€ci  to  mott.  J.  Pruecwruś  xaś  dawni 
pitarse  ,  osobUwie  łSumaczs  biblU  ,  nitmotniczo  naiia- 
duiąo' łaeinf ,  czfftoĄro^  kładą  Homo  hfdń  niepotrzebnie: 
Wazyacy  ci  wrodzaiach  ladn  swego  chwaty  aą  doAąpili , 
ąffecĘffi  sunt.  Leop.  Sjr.  447*  Na  obraa  boiy  aftai  fię 
ieft  ccfowrdt  Leop.  Oines.  9,*  7*  •  Umari  iefi.  ió.  9,  39. 
J  ftrio  fię  ieft,  ie  cafowiek  petvny  chodził.  Biał.Jtoft.  62. 
«-3»^  Bydi,  hylo,  ieft,  efowo  bezaufi^  1.,  Z  drugim  hth 
czwartym  przypadkiem,  partiuti4y  mit  hem  Oentt*  ober 
Accusat.  .Otoi  nowy  kiopoc!  bfdaiei  tu  hakau*  Teał. 
a5,  5i.  ba^  Ibfrb  ritl  €drm  tyerben  1  Zniknieaz  z  oczu 
raptownie,  iakby  cię  Hie  było.  Zaó,  i3,  i6o.  {M  Utnu 
bu  gar  nitift  gewefeil  mittft).  W  ten  czas  dopiaro  męatwo 
twe  poznaią  ,    J.  twoic  dzielność ,  ,  kiedy  cię  nie  będzie. 

P.  JCchan.  Jer.  119.  (mewk  bu  nUfi.  ttte^r  fryii  wifflA 

Na  cói  mię  by  to  na  aiemi,  gdy  nic  do  niey  nie  mam  pra- 
tra?  JC^rp.j^  69.  (na  co  h%  urodzitem .na  tan  świat,  M^in 

wttfte  iib  geb^^ni  werben  ,    tMiw  ••  •  •v).    a.,  z  tijbem 

beaokolicznym ,  ttU  betll  Jnfinitiv :  ieft)  ( oppofit.,memMMz  ) , 
Oa//.  ii  -  y  -  a,  ti\^,  mw  Nt /  Vim  ^il  M|L  i?o# 
HM^^emcs,  nM'BAcs,  oppos.  H^cM&,»H£ca»  ntcniBi 
mI&Ciiu).      Jeft   co  z  sobą  samym  czynjć,    Si.  Zyw»  i4i. 

Wih  tut  tM#(  mit  HA  felbft  (gettiig>  |«  r|un.    o  złote 

czaay  nierządu ,  o  'prawdziwie  Iefi  czego  onych  ialowa45,  • 
Oaz.  Nar.  i,  307.  Nie  było  co  odpowiedzieć,  •na  takowe 
zagadnienie.  JS^rae*  Ih/.  35 a.  I^e  byio  komu  broąid,  bo 
'  wszyscytdo  Litwy  byli  wyciągnęli-  Stryi^  391.  ( nie  b^o 
nikogo  cobywbronii).  Jeft  cae^  wjnazować  Foleaoa  ,:  ie 
tak  wielu  ma  g<irlilvych  obywatelów.  Caz,  Nar.  ą,  1B7. 
Jeft  o  00  ludzie  na  fię  zwaśnić.  Cn^  7Ą*  2^47.  Jeft  fi( 
czemu  dziwować,  ieft  na  co  patrzeć,  ii.  $.  Jeft,  naleiy 
fię ,  ieft  powinnością ,  matt  f^tp  ÓMUI  W,  li  O^t^btt  ft<b- 
Zaiyteś  rozkoszy,  ^dy  byio  robić;  umierayie.  teraz  z.g|o* 
dn.  3i«  4r.  Np  61%  Jfei^liśfię  ludzi'  nie  bątj  przynaymniey 
na  surowe  'pomnieć  było  bogi  i  Bać  kę  byto  Jowisza.  4^in. 
Ryt.  1,  3a3.  Nie  było  gre^-  Cn.  Tłu  (man  %ińt  vMl 
fpfeleil  fO0ei!V  »  $»  J«ft  -  wypada »  potraeba,  naleiy,  fię, 
e#f»D,  e^  f fi  erfNrbecttcb  /  nbrbig;  ^i«  ludimi  takoirym 
zdziercom  bydi  było,  ale  wilkami  drapieinemi  S/ar«  Refm 

124.  ffe-bdeten  nkbt  ^ffen  Sl^eiifdben  «er4^ii^foiibftii  i$Mfe. 


ali  •*  ali  )•     Byś  Homerem  był ,  bądi  wdzięcznym  Maro- 
nem, Albo  wymownym.  Raymikim  Cyceronem.  Groch.  W. 
ififi.rS/oi^ac.b/tbffcheoiai;  Raf  6yAe  gdy,  ieili.)   Jlądi 
to,  bądi  owo  &  hibo  to,  lubo  owo.  Cn.  Th.  13.     Bądi 
krótko,  bądi  długo.  Biei.  ICr.  3p8.<  i%  fe^  Met  Iftllg^  fbet 
I llf |.     $«  Bądi  i  daymy ,  supponuymy  g^ff^t.     Bądi ,  ie 
^%9Xj ^  co  z  tego  ?  -     V.  Będący,  właściwie  participium 
praesentit  t  byt  raaiąey  ,•  ezayftuiący.,.  RoJJ*  cyigiH ,  bet 
(irpeitbe ;   lecz.  zwyczaynie  o  przyszłym  czafie  s  bydi  ma- 
iący,  przyszły,  ^lovac.  Itlblltei,  Ger.  bft  Wetbetlbe^    ^tt 
MllfKge,  ber  i«fńxflHge«     Co  ieft  przytomnego,  to  przy- 
tomnym ;  a  co  przyszłego ,  będącym,  i  Leop.  4.  Ęzdr.  8, 
46.  -   F/.  Not.S/bn'0  to  bytU^  ieji^  eą,  czffiokroć  fit  opu- 
ezcza  ,  gdzie  łatwo,  przychodzi  do  dorozumienia .:  ,hA6 
verbum  eubflantiuum  bydi,  With  l«  ^tlnW^tn  tft  Wegge* 
UnKtfkt   Dadk  chcemy,   co  cesarjkiego  (i^ft)    cesarzowi; 
o  co  boiego  fieftj  bogu.  Sk.  Zyw.  aj  301.     Wielki  z  era- 
bie  dudek  (ieji ).  Pot.  dow,  219.     Co  ruun  i  tobie  (i^Ji)  i 


-!  Kr.  117.  (er  b^lte  foffcn  gńtfl  Simt  ni^t  J^entab).  Królu, 

po  cói  ty.  córkę  do  Węgier  daiąsa.?     Bjfdifi.  iey.tu  zaś 
n  ciebie,. a  .przeto  abuduy  .iey  tu  kaBajcnicę.    Qar,rud}z. 

kb.  Oe  mag  \i\rt  bey  M«  bletben,    ię^se^iri.  nie  było  czego 

fię. uczyć,  -ani  do  iada^y  sakoły  chodzić^  nie  potrzebował. 
Bk.  Zyw4  177.  Leszek  pM>fty eh  sukien  uiywał,  ai  ki^dy 
hyło  cokolwiek  dl»  okazałości  maiefiatu,  osobliwie  dla  po- 
•ftronnych  ,^  pi«ydadi ,  to  fię  dopiero  ftroil.  ^>oxb.  4i. 
§.  Jeft,  było  ,  s  moina,  godzi  fię,  ppdobąę  rzecz,  fliail 
lantl.  Poznać  ieft  w  gnieidzie  małf^o  orlika,  ^ton^^y^t 
646.  Znać  było,  ie  fti^€^o  coś.  w  sercu  utaiła.  Żab. 
b,  435,  .  Z  wody  główkę  tylko-  widzieć  było.  Lib.  Hor. 
1 1 4..  Strzały  a  obu  ftron  Uk  gęfto  leciały,.  Ze  ni.eba  było 
.   nie  widać  przed  aaenuu  P.,  X4:hcL^.  jMits  387.  (^  i^tlUmfl 

tm  nS&ili  in  fel^eit;  mm:Uv»%t  ben  i^.  iiid^rf).    Jakoś 

'  fię  było  do  takiego  miftrza  nie  pisnąć  1   S^.  Z^.  3^9.  Wlf 

%ixtt  niin  f<b  in  ł|tt  iif<i^t  bt4ngeii  foffeti?  »ie  »4re  ti 
onbeti^  Ili6(ii4l^  8e»efeii  ?    Jakoi .  fif  byt9  do .  t^  pae« 


BYGIEL.    -    BYŁ. 

i€i  ssawo  hfdźy  J«ftv  f^*  P*  wida/  iui^  ttychać  qu.  ^.  -  $. 
Jdft  Biaie  s  maniyti^  N^^r  (<^^  Z.af.  eftmiiii)*  By  to  iui  na 
ttn  caa*  BoletlaWoWi  delowic^  lat.  ^i«/.  A>.  66.  .Klibieta 
|afic«  ftroilt/' chociaż  Mbie  byto  iui  pnaaBo  lat.  id.  aog. 
Miód,  iifi^t«  w  domu  rodai,  komu  moie  bydi,  moie 
go  pić*  Xii*  CyO*  (kto  go  mieć  Bioie<)w  <  fiyi  człowiek 
poatnij  od  boga  »*  któremu  byto  imi^  Jan.  BiaL  F.ęji,  80. 
lS^n^^OpuMZ€Śa  fięitu  tti  słowo  ięft:    n,  p»   Pyta  fit  go  ^ 

9kąd€i7  iak  tiimiff  Zab.  i3,  85<  mię  i(t  deiii  Mamę ? 

Vif  Irilft  ^H  ?  (o^  ci  na  imif  (ob^  Jtmif  J.  ,  §.  Jeft 
mtf  s  to  s  równam  tamu.  od.  >,  a.  to.  :  $»  Byto,  s  prsy* 
padkowo  «if  •taioi^adarsyto^aif  ^  trafiio  .«ic,  e^  jfteigltes 
te  M*  Uchowayi  boie,  co  przemówią!  I>yi9,  ctt  fif  nie 
godsT;  wnet  £f 'gttiibwata;  Atuzp,  »6«v(  gdyby  eo  prae* 
mówiono  pnypadkiem).  <      - 

Fochods;  od  aiowa  bydi:-dyoie,  Ayfy^  hywsMf^  Byt^ 
bytnoiit  óytn^  r^nieńfł  y  ni^bytńoś^-^  .BueAylicn:  AyMm/^ 
bywały y  bymoUcy  bywoioU;  dobyma^^  dobyty  dobyiny  y 
dobyttky  xdobywa4\,*  Ędobyć y  Mdośycz;  nabywać,  nabyć; 
cóyw^t  obfW€Uei ,  obywatelka ,'  obywattUAi  ,  obywatel^ 
ttwo  ;  odbywamy  odbył. ^  pobyt  ^  prztbywać'^  prztbydi  y 
'jprM^bjtny  ,  prkybywadi^  przybysz  ,  przybyszowy ,  nowo^ 
prrybyiy ;  ubywała  uóy^'?  ubytsk*  Wszfdybyl,,  Zbywać ^ 
zbyi  t  *h^  f    zbytsĄt  zbyteczny  y  zbytkowaći  ąiśzbytny  t 

'  niezbędny;  pozbywać- ^  pozbyć.  -  /•  Bydło y-  z. pochodź. 
a..  Od  test i  iestUy  Ućliy  itieti;  iestestwo;  i^stwo,  /e« 

-  słnoććt  Utnoććy- istny  y  isty^  istotny  y  istota  y  istoczyć, 
przeistoczyć , '  ićcić  ,.  ićcieć  ,  ićcizna  «  ąjćcU ,  zaiste  , 
zaićcie.        * 

EYGIEL  ob.   Begiel. 

•BYGLA,  i,  i.,  z  Nienu  da#  SMgeblfett;  iclaio^  krawie* 
ckie  do  praaowania.  Tr. 

BYK,  t,  m.  BUGAY,  BUHAY,  -  aia,  m.  BUUK,  BU- 
lAŁ,  »BOYK,  a>,  m«  bydinik ;  fiycaek ,   buiaczek,   być, 

gdrbn,  cu.  r.  5ef  klifie ;  Boh.  bpi ,  bepl  f  b^ef^aun ,  Vts 

l^ntt ;- SłoViac^  h\i  ,  bńC,  bugdf;  Hung^hikBj  {Slovac. 
Illgaf,  M,  Uung.  yizj  blkai  Croat.  bik,  »bąk,  ptak)} 
Yind.  bik,  buk;  juns;  Carn.  bik,  bia ;  Croat.  blk,  bak 
f  Croat.  biedio  «  kiernoz ) ;  Dal.  et  Aq^*  bi^k-;  Slavion. 
bika-,  llb^n.  bak,  bik,   Sorab.-^.,  HU,>bttIKD/    ^orad«  1. 

M,  mMci,  bar«»,  cjplg*;  /i^.  (Sw^b*  ( /<<#•  Syit^n 

bąk}.'  cf.  Ga//,  bouaaaier  of.  Gtr.  $BO(f,  SBH^eT/  tB«b, 
fB«f  ).  Byk  ieft  aiimioe  cafy;.  pokładany,  sowie  aic  Wóff 
JTAAk  ZiTi  1,  aoi.  .2<Hrl.  569.  (por.  5tafinik)«  Praypu* 
ascaaiiie  krów  do  buhaiów  ,  csyli  byków. |  Woiszt.  4. 
Nag.  Wirg,  496.  Polbonkami  go  iak  4>yka  kaie  obić* 
Boh.  Kom.  Xy  346»  Busopa  uaadsiła  tfnieine  nóiki  na 
¥arki»buiaka  lubieine«  Hor.  a,  \^'5.  J^ar.  -  Prz^ysik.  Shv^ 
90|te  MU  %nM  (  «  po  ul^odzie  mądry).  Nagi  iak  byk, 
'  Trfb,  S.  M.  8Sw  Goły  iak  byk.  Teat.  do,  56.  ib.  |4, 
1 4.  (iak  bizon,  iak  derwias  ^  iak  Tuv9oki  święty). 
Zdrów  iak  byk.  ->  $.  3.*^  Byk,  gatunek  statku  wodnego, 
do  którego  potrseba  ludsl  kilkunaftu  \  bierae  sać  taaató w 

4o.  Magier.  MsMr.  dn  9affetMt|eua,  fin  g(»$f4ifr  t»»ii 

4a  Sa(k  Bo  tey  wodnie  lecą  byki,  aakuty,  trafty.  Poe^ 
Syl.  21^  Haur.  Ek.  i65.  iRoff,  611I ab  izbica).  -  $«  Byk 
iia  aakncio  ieft  drzewo  pmy  koiaou  trareff ,  y  którego  left 
liolko^    «a  którym  pisowieeaope  aą  kalaryfy.  Magier. 


«*BYKT50.    .    BYŁB. 


20 1 


Mskr.  ebt  9mnn  mit  eiiiem  Mtitu  anf  hem  ®efaf e- 

$.  3. ,  Byk ;  bazan  do  sztunBOWfinia ,  htt  CturmbOtf  •  Ci 
vr  baszty  biią  bykami  ,  ci  palą ,  Jnui  za^  wieże  i  okop^ 
walą.  Chroćć.  Luk,  176.  <-  {.  4.,  Znak  niebieflci  wioaiea^ 
ny.  Zebr.  Zw.  26.  bet  ®tUr  aiB  i^inmteL  '  Znamię  kota 
.  awiersfcego  między  baranem  a  biiiniftami.  Otw.  Ow. 
67.  -  U.  Transi.  byka  dadi  komu,  a  tyCu  go  tbem  u- 
deraaiąo  podaadaai!  ,  iakoby  byk  bódt;  iart  iwycaayny 
parobków   wieyikich.   Oss.  Wyr,   Hnan   rilteil  Ct^f  »Wt 

iinttu  9evff(eii,  M  menu  eln  StUt  ftiffe.   «»byko^ 

GŁOWY,  a,  e,  głowę  bycaą  maiący,  ftierfbpfig.  Yind. 
bikdglarea,  bikash.  **BYKOICSZTAŁT Y ,  a,  e,  kaitae- 
tu  byczego  będący,  wle  eill  Gtiet  ^efMUt  Aufid  by-^ 
>  kokikztatty.  Hor.  2j  289.,  Xniai..  taunformis.  BYKO-^ 
WAC,   -   o  wat,  «   mo  intrans.  nied.^y  bykowe  pfaeić  * 

'  ( bebeimilibni  9.  Kblg)^  fttt.  eiiie  .gef^mtegerte  lUttet- 

t^Oniim  bf m  i^ofr  Str^lfgelb  SabU».    Zr  d^bie  atarośoie  , 

i  gdy-  mu   corok   bykuieaz  ,  .dobry  procent  roicie.    ^rOM". 

JSiel.  365.   BYKOWCOWY,  e,  e,  od  bykowea,  C(^^ll; 

.  liemet  ?•  a. ,  s  rzemienny,  90R  8Uetttetl.  BY&OWIEG, 
-  wca,  m.  bykowy  bies,  koneń   byczy.    beC  &(bfev§ies 

''.met;  ^o/t,  bcpfOlNC,  Ecel.  itOKyim-mjŁuj.-y.Sorab,  v; 
I  bPCisegf  <0k  l»«tHtf«  Kropił  csebdzi  boki  bykowofm.- 
Zab.  8.  49»  7>|ó.  BYKOWINA,  y,  i.  bycayna,  mięso 
bykówe,  StaHeiHlelf^.  2.,  akóra  bjrkowa,  9ltflell|ąilt^ 
fBttUetl^fra.,   Q3llKetlbbf r. .  Bili  ib  bicsmi  i  pukami  iby- 

'    kowiny.  i.  Z^eop.   2yMeu:hab»  7,  1.    ( biosmi  bykoWemi. 

Radź.  ),    BYKOWY,  a,  e,   byczy,   od  byka,  fSnUtHlr  s, 

-'Boh.  bÓf^WÓ  f.    Vind,   bikaft  ^   bikou  ;    (ktrn.  bikore,  bi- 

- «  koTake  ,  biaor ;  Croat.  bikoy ;  £cci.  6UKÓBMa ;  Grae^ 
ĄoUlos.  Krwią  koilą  abo  bykową.  grzechy  zgładzić  9*v 
Leopi,  iłą^bi  10,  4»  (  bjcsą^  %:  JLeop.  ).  Bili  ich-  biesmi 
bykowemi.   iRadą,  a*  Hacch,  7,  1,   (bicsami   a  byjcsey 

.  akóry).  Wyaep  hykowy,  cherson.  Taurica,  Paszk,  Dz.. 
10.  -  BYKO.WE,  -  ego,  Subst*  n,  wina,  która  ftę  dwo- 
rowi   płaciła    za*  nabawienie  płodu   poddaakt,    bft  SMit^ 

mtsiib ,  bAg  ®tM{ge(b  ati  ben  $of  fńc  bie  ^^wingeriing 

einet  ttntettMwn  (  oA.  Bykować  ).  Chociaż  caeladź 
trzymaią  gorzey  niź  w  klaaztorso ,  Przecie  corok  bywa- 
ją z  bykowym  we  dworak*  Sirą'.  Siel.*^^  .Nie  wiele  da 
aieluazkom  na  fawory  traciła  Tylko  bykowe  prsea  .rok 
kilka  razy  płacił.  Zim^Siei,  226;    Nieeh  rodsloo  za  bf** 

•«  karta  przed  prawem  bykowe  odbędą*  Fot.  Jów.  2i*« 
Pimln*  Kant,  ih\.   Mcci.  no^epeeUJI  AOHhTtau 

BYLB.  eon/^  ieby  tylko;  Slopac.  Ubłi  (ob.  Ma).  Byle 
dzić.  Gemm.  27..  Piię,  -iem,  byle  przeżyć^  ja  00  po  naa 
potem  Tam  będsie ,  nigdy  moim  nie  było  ktppotem. 
Zabł*  Z,  S.  63.  Byle  poczciwie;  chód  mato.  Gemm^  aj. 
Byle  bea  aakody,  ZegLAd.  a6.  B^e  teras  było  dobrze 
i  sabawniet  iatro  nie.  nasze/  Teat.  19  0,  67,  Głupia  , 
stara;  sspetns^  byłoby  pienięina.  Hor.  Sati  38.  Per.faa 
et  nefaa,  byle  było  u  nas.  Rys.  Ad^  69.  Dudz.  %S.  Ui^ 
dba  Jan  S.,:byle  iego  Pan  atawuy  był.  Sk,  Kaz.  ai.  Byle 
i«ko  ob.  Lada  iako  ).  Byle  zbyd,  byle^odbyd,  let]|Q , 
niedbale,  od  ręki,    Utll  ^i  tmt   (»^  |n    mtUti ,  tun  Hut 

M  |tt  Ummtn,  fettig  ik  wecben.   Rojf,  c«apaxaaipB. 

Niektórsy   te  nauki   byle   sbfdi,   odprawulą.   Fir,  Ppw^ 

liy.    Byle  się  strawa  Mokła.   Cn.  n,    Wterase  piasą^ 

^   byleby  wpe  imiwny  »  WiersRe .  sn«rwtt ,  Jbyleby  ciyio 


•' «. 


Im 


u«a 


BYLE.    .    BYSTRO. 


urodziny,  lesscse  wiatt^e,  byle  kto  wpttyhr^yvtay  taui 
w  domti ,    Slnbowai  pr«y  oftanu  ,    Jwci    wiedsą  komu. 

BYLK »  a ,  n ,    bylina  ,    $uffrutex  \    ei«   (o(|iget  ^UmĄ  , 

9Mttelgemid^  ^mifien  Sitwt  tink  Stonte.  (podkracmie) 

Mojjf.  6UAj«  siele  ,  roilina.  Wakocsyi  koń  na  byle » 
która  po  akale  ł-oalo;  tam  softa!  rycera  i  siodło  na  by- 
Ju;  koń  apadl  aa  dót.  Papr.  Ryc.  235.  Ciernie,  oHy  i 
byle,  miaato  pasenicy  rodaim.  Sk*K,N.  97  $.  Łodyga » 
V'md.  bil»  lef  etengel  elllfi  Ami^fe^*  Caartowe  aiele 
pręt,  albo  byle,  ma  na  iokieć  wswyi*  Syr.  883. 

BYLICA  ob:  Bielica. 

BYLINA,  7,  i.   BYLINKA,  i,  i.  sdrhn.,  byle,  tiele, 

chwast,  dttaatftauben ,  Suxit,  llnfroitt;  Bofu  %0m, 

iyltlira;  Rojf.  euxHHa,  euAHiuia)  llag.  biglje  "$.  Ło- 
dyga, idaiobfo,  lef  5traiit(tenge( ,  bet  6tM^  to  i>alni; 

Carn.  bil ,  bUka ;  Yindr  bil ,  bilka ,  HamAn  ftebln.  ( Boh, 
^11  t  aboie,  Croat,  obilne  s  obficie).  2Se  Przodku  te- 
go aiela  wyrafta  bylinka,  na  którey  wierschu  iako  kip- 
aecaek  blady.. 5>r.  600.  a.,  ^Bylina,  kłoda,  ciemnica^ 
Wifsienie*  Sax.  Rtj.  eltt  Śefitlglltf ;  bet  6tOtf . 
BYŁOSC,  ici,  i»  ibywaay   byt,   była  bytnoić,   biC  •r«e< 

fcKtełt,  hH  yet^angne  Dafe^n.    Którym  miastom  pny- 

wileie  lokaoyine  saginfty,  aa  dowodseniem  ich  bytoici, 
nowe  wydamy.  Gaz.  Nar.  1,  ia5«  (ie  bjiy;  ie  ie  rae* 
«aywiicie  niegdyi  mioty).  BYŁY^-a,  e«  co  byto,  by- 
wssy,  gewefriL  Boh.  n^l^^  NMI9;  Roff,  OUAÓii;  ££c/. 
MpeAOuBUii  ,  6jj6uijfri[.  Rsecsy  niebyłe  ,  ale  bydź 
mAii(oe ,  udaią  aa  byłe  i  atate.  Smoiri,  Eae.  36.  ( ofr. 
Byty). 
BYNAYMNIEY  priyM.  by  naymniey  to  nie;  wcale  nie , 
wcale  nic,  *nikaki,  g«|||  ant  gtft  ttid^;  tlid^t  fili  gCtillgi 

fen.  Boh.  niftetaf;  Siot^ae.  nVM,  ntgaro;  iitg«r«;  Sor. 
1.  iiVM«(;  ii*eb|e,  nicafiN^  nf^r  ni})  ^oro^.  a.  nffaf; 

Hufig*  nem;    Com.  nek&r  ;    K//i(/.  nikar,    nigdar,  nika- 

ker ,   nikoli ;  BoMti,   nikako ,  nine  \    Slavon*  ni  poshto ; 

Croat.  aikak ,  podnijeden  put ;  Róffl  niśMixo ,  oniHiDA^i 

iiMK^O«     Bynaymniey  nie  pysany;   prayatugnłe   się  ka- 

idemu.  Toat.  48,  68. 
^YON,   tt,  JR.  ^;hnie],  |ft  ^^l^fai*  Tr.   cf,  Grśckołuc. 

bryoB. 
BYS,  BYSIBK  ohi  Byk,  Bycsdt. 
BYSTRO,  BY8TRZE,  prjgystJL  prtymiotn,  bystry:  s  r«e- 

iwie ,   Oftrae.     Mącz,   saybko  ,   pędem  ,    pr.   et    impr, 

fdlfiiell 'Orit  fU^  fptrteifenb,  f<t«rf.    (Croat.  bisztro  1., 

Umpide ,  oUure ,  a. ,  argute ,  acuu  ).  Ba^ka  byftro  bie- 
ląca, byfiro  siekąca,  Roff,  duciu pomeKyWi'-  ^'«  ^^ 
aiif  bystro  kochay.  yahł.  TtL  16 a.  ( nie  tak  gorąco, 
iwawo ,  llfa^e  fo  ^i({g ;  Rojf.  Hynmo  ).  Bystro  patraeć. 
Cn.  Th,  prsenikliwie,  oibro,  fć^ff  ff^fll.  SŁavon,  bistro 
lledati):  Bystro  poymować,  (4«tf  ctnbtillgett,  fd^atfitlK 
Big  fe9**  ^^  aaiiuCAOBanio.  (o&:  dowcipnie).  **BY« 
8TROCHODY,  a,  e,  p^m  bieiący ,  fc^eir  (Attfeilb, 
fftffttl.  Bystrochody  Nar,  raóka  w  Umbryi.  Otw.  Ow. 
«7a.  «*BYSTROKRĘTY,  a,  e,  saybko  obrotny,  ^tfi 
lre|€llk/  Mnefl  Irtnbeilb.  Potpk  byftrokręty.  Dmoch.  JL 
a,  a38.  (  p^.  wirowity  ).  ♦♦BYSTROLOT  ,  •*BY- 
BTROLOTY,  ♦»B YSTROLOTNY ,  a,  e,  ♦•BYSTRO- 
ŁOTNIR  prMyM. ,  pędem  lecący >  Jt^flfliegfllb.  .ByAro« 
IttBt  ftrsydla.  Hor.  2,  i64.  inioi*    Bystrolotny  pegas. 


\' 


BYSa^ROM.    -    BYSTRY. 

2a6.  7,  149.  t^cgw  Wozy  byatrolotne.  fimm^^-SM  Ojo. 
Bystrojlotoa  kula.  Zad.  i3,  337.  Nar.  (o6:  lotka).  Sła- 
wa bystrolotaa.  C/wo^c.  Luk.  3o6.  Łacno  się*  prsedaie- 
ra  Przez  tysiąc  zapor ,'  komu  bystrolotem  Orogf  fortu- 
na utoniie  złotem.    Hor.   a,  lao.  Mniai.     ""^BYSTRO- 

.  MYSLNY,.a,  e,  bystrego  dowcipu,  .agtębiaiąoy,  IK^tf- 
dttnig,  EccL  ocmpOMUcJieHiibia.  ^*Byfiroaii|ićlttQić «  bif 
e^atffittlliglett,  Eccl  ocmpoMMclie.  ••BYSpiONO-^ 
GI ,  a ,  ie ,  saybkanogi ,  chyiy ,  fl^Hfiliii.  Jly»troiioga 
lisaka.  KmU.  Spyt.  B.  a.  »*BYaTROOKI,  a,  ie,  wsro- 
ku  bystrego ,.  oczu  praen tkliwych,  fd^gtMugig/  A<lfK4: 
lig.  i{o^  SucmporjiisuH,  ocuijporAaauM,  ocmpoó- 
jii^ ,  ocmpoaptmeA&Huii ,  ^aópKiii ,  ^ópo&b  ;  RcoL  o« 
cinp08ptftiiexb  ,•  (  p^  oilrowidz  ).  Vifui»  failfaoviden ,-  bi- 
ibiogleden,  oiftrOwdezh ).  Dziki  to  ptak  l^Arooki^  Za6. 
l4,  a38.    Chart    byftrookir    Otw^  Qwk  x\i.    Fenikay  by- 

'  atrookie.  Ban.  jf»'^»  b.  Człek  bystrooki*  Pot^  Arg*  &6o. 
Byftrooki  filozof  Seneka.  PUch.  Stn*  Ł.^  9^-*  Kąne^  biBro* 
Tidnoft  ,   oiBrorideahnoA  t '  ^f^bystroocanoM ,    bie  64irf; 

tegigrrie,  «*«tfWtigreit.  •*bystropadnacy,  -by- 

STROPABŁY,  a,  e,  pfdem  waląiey  aJroftlfnril  fttta 
gf llb.  Cwałtownoi4  bystropadnącego.  -  pfdn  morskiego. 
FaL  Pi.  63.  ••BY5TROPIORY,  BYSTROSKBZYDŁY  » 
a,  e,  bylbrolotny.  lotu  piórami  csyli  dorsydłaml  sąybkie« 
go ,  liljilieageilAgCtt.  Sokół  bystropióry^  Aniai.  Pooz^  3, 
io5.  Zefir  byatropióry.  Zo^.  ło,  6a.  JCorsaJk*.-  **BY«-> 
STROPŁAWNY,  ♦•BYSTROPŁYNNY,  a,  c,  szybko 
ciekący,  ^ntUfintfftnh ,  Mlieffflicfetlb.  Jsmen  by^tropło. 
wny  ,  ea/err  Zobr.  Ow.  34.  Bj^tropłynny  3ater.  ZaA. 
la,  ai3.    •♦BYSTROPOIĘTNY ,   a,  e,    saybko  poyma- 

lący,  fd^neH  Metib,  f*«ett  begteifMr  £cel.  ocmpo«* 
noitnitunf.  -  **Byatnipoiętno^ć,  Rojfl  ocotpooojńale.  ^ 
BYSTROŚĆ,  ^ci,  i.  rączy  pcd|  popfd,  porywająca  pręd« 

koić,  (ifitrifettbe  64KfIlg(Hl',  Boh.  b^jjhfo^;  R^-  ef^ 

cmpomk-*,  w  innych  dyakktach  sachowitieipienitriaftko* 
we  znactenje  klarowności,  ^wistfotfci ;  VintL  hiAtnA\ 
utemoft;  Carn.  bifiruft,  bifbina;  Rag.  biifaros,  biArinn, 
Croat.  bifztrocha.,  bi&trina,  biiktrofat;  Bosn.  biAroB  , 
1.^  Hmpitudo^  a.,  ocios).  Woda  wyrwane  krzaki  nie^ 
fie  przez  byftro^ci.  Xoidk.  WioL  A.  3.  (praea  byliare  ąnr- 
ty),   a.,  Jigh,  troaui,  pnenikliwośó ,   poifbto^,  d(<tf« 

Ibiii,  edM^nilMt.  Boh.  aOfiMDtifKff^;  Boch  ducmpo- 

mi.  ,  opBp04llaC  oanpoaa  pnsyaia  ;  C€irr^  prettksta* 
łnoil;   Vind.  oiftropamatnaft,  donóflenoi^ ,  preTeraM^^i 

Sorab,  u  p|l»ib|icittgfl),  mtt^imofttgfti;  Roj:  ocmpo- 
yMie  ,  aaifUcAOBaiiiocaift ;  ngtĄycMOtDpKmekhmocmh  ^ 
inoAROBliiliociiiB  ,  nymtiOcmh  ,  aópsocau.  Bystrość 
roaumu  ,  gdy  4to  ka£dą  raeca ,  iako  aic  w  sobie  ma , 
Obaczy^  moie.  Budn.  Cyc.  9.  Nasi  iako  bystrold  ro- 
aumu, tak  tei  i  adrad  aie  maią,  SĄ.  Ih.  6oi.  **BY-- 
STROWATY,  a,ie,  Rpjf.  Hhicmpc^mmoii ,  BucmpeK- 
iL^*i»  «  prcybystrzeyazy ,  nieco  hystry )  trochf  •  saył^i , 
ttmi  Wortr.  ••BY8TROWOJDY,  a,  e,  bystro  pływa^ 
^Wr  9  ńnett  li^włtliieilh  Łosoi  byatrowodj.  Bieiaw, 
MyiL  A  a  b.  {  bywaiący  w  wodach  byat^ch  ).  BY* 
8TRY,  a,  e,  Byftneyaay,  Byfbasay  Comparat.^  pręd- 
kiego   pędu  ,  rącay  ,   rzeiwy,  a  •sobą  porywaiący ,  feis 

fenh  fUmU,  ttńt  fić^  fntte\fnib.  Boh.  hpfiti,  RoJf.Bii^ 

cDBpbui.  ( "W  inszych  ^dyalektaah  padiowńle  pierwiaiUcch- 
ire  JUMCsenie:  klarowali  ^J*^#  Iwiatły^  Ktiuf.  biUer. 

vteiBy 


BYSTUZB.    V.    BYT. 

nitrm »  (rte^el  i   C€wn.  bift  \  Rag,  Bosn,  ■  Si€iv^n,  biAar  { 
CnnU*  hiCuJór  s  a. ,  limpiduą   b« ,  acutus.  •  ac«r.  )«    By- 
stry TyrM.   5/ar«  Ko/.  />.  a  6.    Które,  raecse  białogło- 
wa, pias   aa  bystrzy   wodtie  tfowa:   Ry*»  Ad.  33.  -  $. 
Co  do  '«mystów  by«try,  ostry,   prseoikUwy,  fć^atfburc^s 
krtlliienb,  »Ott  ben  Simim.    Pal  powonianie   byatre  ma- 
ią.   S^.  JPriM,  5i.   ito^  HymKiii,  ^yoiOKl}.    Niemaas 
byftrseyaBycb    ocsm  nad  owe ,  ktdremi  aaadroana*  milord 
palny.    O^s.  Su,  9.    Byajkry   wsrok,  prsesaywiuący   do 
raa«9  daleko  widzący.    $••    Co   do   umyaiu   czyli   rosu«- 
«ia,  {irsoBiklłwy ,  oftro  widsący,  dowcipny,  domyślny » 
(c^trfbmig.   Boh.  ■»/  Slauac,  0(lt01Dtiptti ;    KiW»  biib-opa- 
meten  ^   domiililitt »   premeten  ;    Carn,   Ibriaan  i  Siafon, 
oahtrobuman }  Spr^  1.  p}mibilc§lie ;  MttOl^lttlof  ttć ;  Rojl 
6KcnipoyiiRfciiS  ,  ocmpoyMHUli  ,   moAKOBUH  »  moA.- 
■.OBiimuB,  npeAycnompameAibHuń «  aamJtcAOB^&mbiH; 
£ecL'  cMOm^^JUlBUK.      Jeete^   cało  wiek   byatry  i  gtc*^ 
bokS    w  rq^i|Bue   i.  w  coitaądku.     BoUr,  ^.4.     ^     Jn 
matam  partem.    Byatry   csłowiek,  praebieglec^  oasuft^ 
rin    Snfl^tttebkiet.     Bystre    r^e     2    pk^dkie    do    atapa- 
nim    caego  islodaieyikie,,  ^JAt  S^iiiit  (bUUfC^;   Unt 
%t    ^XĄtt  ).     $•    Byatry  ,   nieunoaAony  >  niepohamowja- 
&y,  nicugiaakany ,  j^eftlg;  fetttigż    ttttde^d^tllt     P&nowa-* 
me  wysokie  bystre  ieft,  i  dobre  ftamysły  odpędaat   Sk. 
Ac  58i.    BYSTRZE    i.,  udverb.  ,ob.  Bistro,    a.,  BY-   . 
6TRZE.  a,  tt.  bystrość,  oatro^,   ble  ^(C^eBi^f elt ,  bie   . 
C^rfe.     Powiada  mi,  bo  nic  niebo ^  tii  praepaść  gtę^-    . 
boka  Pieklą,  praed  byatraem  twego  nie  ukrywa  oka-..» 
JV.  ^mn.  12,  56$.    BYSTRZBC,  -  atraea^  m.   Rojf, 
Sucmpiial),  byftry,  popcdUwy>  prędkopoictny,  praeni- 
kaiący;  o  ludaiach  i  airierBęltach)  eitl  ^^tMtt,  bet  ^M 

fi^effimu^t^  (<l))tell  fajTt  u.  f.  tt».  eiti  ®<t^ffric^idet.  Oi^. 

Hy.  BYSTKZEC  niiak.  nied.  ,  BYSTRZYC  •ię , 
3c€umi.  y  byitrytfi ,   kiiennDaJEooym  aoftawać ,  beatwić  Bic  1  % 

ivUb  metUn,  ^i^Oa^n  toetbeH.  Cn.  Tifc.  (Cróat.  bi- 

&trftife  s  wyiainiĆ  aię ;  Carn.  bifiry  ee  Heufe^oił ).  O 
koniach,  riać,  byatrzyć  aic,  itquirB  ,  caitum  appttęr^. 
Mąez.  BYSTRZYC  cxyh*  hiśd.,  byftrym,  ostrym  esy« 
tuiy  oatrtyĆ,  fd^atf  mad^fti,  fd^drfeit.    (  Bo^n.  biftrltti;  . 

Jta^.  kbiftriti,  biihim ;  KiW.  blftruTati:,  obiAriti  i  cla^ 
rifieare  ).  Samei  godzien  pala »  Byatrząe  lawnie  nilecB 
ttomowy  1  tkB  tuihult  trąbiąc  nowy.  Miask,  ryt,  &,  3  i  • 
BYSTRZYCA,  y,  ^.  iBtaato  Siedmiogrodakie ,  f&ifkrii^  in 

drknbArgm.   -BoA.  lB<(n{Ea  <B9iM(A  ^  mj*ato  Węgier- 

akie ,  9i€UfO^  tR  ttllMtll.  .  $•   Bystrzyca ,  r<^ka  na  Wo-- 
loaeayznie,   cte  g|||^  4li  bef  fOnUć^tp,  tfU  SdifiX^  Rojl 
6ucinpHMi,  prąd  rz^ki,  nurt* 
BYT^  VI,  m.  bycie  i  sian  bycia,  bat  ®e\)lt,  btft  S>Afe|^1l, 

Kct^htufepi;  ber  Sufianb  MSej^nt:  ^oA.  hpt,  (cf, 

Boh:   (pbfo  wVa,  vicTur  ).    Sorab.  a.  bńfd^e;  ^o/a5.   1. 
ftycjt,  betlO/  (0($O;    Vind.  et  j!loł/a.  bitje^  Cr(><s/.  bitje,    . 
bichye^  jelztrov  Jtag,  biTftro,  bijtje}  Rojf,  ehttttb^  6&x- 
mTd  >  £ccl,   ocy^iecmBje ;    1.,  ekayftencya,  bytność, 

M  CflNif  2>ire9ii,  SB0r^nkeKfe!^tt ,  ble  eńfleni.   Rząd 

bez  bytu  .pewnych  polraedniczyck  wiadz  ,  utrrymać  aię 
Hie  moie.  Ł/#/.  Jl'.  1,  111.  Kiebyt  baczności,  brak  ba- 
ttaości.  Włod.  «-  cf.  JE^eL  speABumie,  preeksysteneya. 
ai. ,    ftao   bycia ,    mienie  ai^ ,   kształt  i  sposób    bytności , 

bet  Saftdiib  beś  ^eyitś ,   bet  UnUtMti ,  bet  @tAnb. 

Cbee  aic  odmiany  ^  a  czfifto  b  lepaze|;o  Jdeia&iy  bytu  do 


BYT.     -     BYTNOSa 


ao9 


bytu  gorszego,  yabt.  Mx.  lyS.  W  dobrym  bycłft,  wszy- 
stko idzie  z  mydłem.  Pot.  SyL  i35.  Byt  ma  4obry. 
C/l.  i4^*  54.  (ma  się  dobrze).  J  ndylepsky  się  w  do- 
brym bycie  sednie,  ZegL  A,  $5.  ( @ut  ltta((t  Ueftet^ 
tllttt^  )•  Drndzy  giną  od  n^dzy  ,  a  ia  od  pieszczoty , 
W  nay lepszym  bycie  są  tei  i  swoie  kłopoty.  Slm;  Sie/, 
13 a.  Ty  CQ  tak  wieyskim  mierzisz  «obie  bytem,  Nie 
gardi  aemii^  pod  niBkim  mieszkać  ora z^  szczytem.'  Nog^ 
Wlrg^  489.  Radby  .spróbować  iotaierskiego  bytu.  Ał6. 
n.  W,  S,  3.,  byt  s  dobry  byt,  wygodne  iycie,  wygo* 
dy  iycia ,  dobre  mienie   się ,   tŚ^f^i^mb  ,  gntet  Seben  / 

ttttttommeti  p  .  iSobibeftnben  ,   £cci.   6Aato6uniciiiBo  , 

Grae,  ev€(ia.    Praca  do  bytu  tor  ściele  ,    Ręce  szczerzy 
przyiaciele.    Aarp.   7,    10.     Za  Hic  bjrt  ,    kiedy   nie    ma 
yf  doinu  Pozy&anegO  szczęścia  uczęftnika.  2a6»  i3,  228. 
Co   on   dba ,  byle  ieno   ąwycb   bytów  zażywał ,  Babkę 
glaakaf  ,,  a  od   niey   pieu^iki    odrywał.    Sim,  Siei    33. 
Bytu,  iako  słynie  pnBypowieść,  poty,  póki  iytu.  Paszk, 
Dix.  106.     Póki  iyta,    poty   hyU.   Rey,  Zw,   100.    Póki 
ŹyU »  poty  »by|a  (  bytu.) ,  wszak  nie   dad£  od  tego  my- 
ta.   Ry*,  AcL  66.    (iyto  uaylepiey   dobry   byt   przyspa- 
rza).  4k,  byt^  siedliflLo,  byoie  gdzie,  mieszkanie,  Boh,- 
Ipt    (byteil    btpt,  mieszkać);   Uebr,    n^s,  łi3.    Mieszkać 
U  kogO)   bytem  bydi,   commorari,   Mącx,     Tu.  ja  mie- 
azkam,  tu  ieat  móy  byt.  i6.  Ty  z  ziemi  preaz  wyciągay , 
nie  tu  twego  bytu,  Musisz  dadi  posaessyą  bez  wszelkie- 
go kwitu.  BieUS,M.A,  ^6,  Póki  ten  ppganiec  byt  swóy 
W  Wołoszecb    mieć    będzie ,  iui   się   nam  rozbierać  nie 
trzeba.  JFaltK  Die.  X,    (£ccL  6Łimirf,  Rojl  6Uinie  s 
pierwaze  kfięgi  Moyieszowe,  kfięgi  rodzaiu).  *BYTNIA, 
i,  i,  ieateftwo,  kazUlt  przyrodny^'  ba^  SSefen,   ble  9es 
^alt    Tam  Areteua*   pod  morze  się  wkręca ,   Do  Are- 
tuzy  ciągnąc    w  swoiey.  bytni.    Chro/if,  Luk,  7 3.     BY- 
TNOŚĆ, ści,  i.  byt,  bycie,  ekayftowanie,  eksyftencya, 

Ui  ®eyit/  ba<  Ż><ifei^it.   Boh,  hętMft;  Slomc.  bltnofl: 

Rag.  bivftvt)  ;  Carn.  bitje  $  Vind.  bitje ,  bitnofl ;  Roff.. 
6&iinH0cm&,  ^y^Hocnzb,  cymecmBOBanie ;  Eccl.  ocyige- 
CDOBie.  Bytność  rzeczy  wszelakiey  na  świecie;  zacho- 
wanie kaidey  Meczy,  przy  istocie,  którą  wzięła  przez 
atwofzenie  albo  rodzenie,  txistęntia  apud  philosophos* 
tn,  Th.  By,  Bóg  dał.  mi  ku  awey  chwale  mą  bytność. 
Kutig,  fier^  a4«  Dowód  bytności  powietrza.  Hub,  Wst^ 
167%  BytuBŚć  szlachty  z  bytności  chłopów  powstała. 
Teat,  i3,  5o.  JPocfeątek  czasu  uprzedził  bóg  swoią  by- 
tnością, Płabh,  A.  b.'  Preeksyilenoya ,  Eccl,  npe/iflibiuat- 
HOcmB ,  npeA6iimecniBO  >  npeAShimcniBO.  Nieby- 
.tność  ,  nieeksystencya ,  nieeksystowanie  , ,  ba^  9{i(btext: 
jllten ,  ViidfthaitptU  Człowiek  wyszedłszy  z  macicrzyfi- 
akicb  więzów  &a  swobodę  ,  ,  płacząc  iałuie  pierwszego 
awego  itauu,  to  ie/l,  niehytuości.  Żab.  12,  4a.  -  $.   3^ 

Jestestwo,  iAność,  bat  flSefen;  Boh,  bytoft;  fcc/.  Ro^' 

cyigćcniBie,  cy^łuocmfi.  Dusza  iest  bytność  rozumna* 
'SaA,  Dusz.  a8.  Aniołowie  aą  bytności  ducbowney  , 
nie  maią  ciała  ani  kości.  Cii,,  Post.  391  &•  f  natury , 
przyrodzeuia  duchownego).  Duch  Sty  ma  od  syna  by- 
tność abo  aak  starzy  Słowacy  przełoiyli,  iestestwo.  Sky 
Zyw.  1,  9.  -  $•  3.,  bytność,  obecność,  przytomność,  ble 
«n»efeilbeit ,  Me  ©egeUWart  Przyobiecał  tai  na  incey 
dzie6  bytność  awoię. '  Xiądx,  88.  Prawdziwie  bytnością 
zwą  była    dusza   ChiyatusowB .  w  otchłani,    £arnk,  Kat. 

»7 


210 


BYTNY.     •    BYWAĆ, 


4j.  Niel>ytno<*<;,  niepray tomnolć ,  bit  ^hmftn^elt  Boh. 
Iiebpt,  netptnofr;  i^^ir-  nonimjera,  daledna;  Rojf,.  om- 
cyoicmaie,  oniAyHKa.  BYTNY,  a,  o,  BYTNI,  ia,  ie, 
oijecny  ,    będący  ,    praytomny  ,   co  do  caasu  i  mieysca , 

gedenn)4ttid ,  anmefenb ,  ie^ig.   ( Boh.  hptnt^ ,  l^pteUiU)  « 

trwały  ).  Choć  żywot,  choć  śmierć ,  choć  bytne,  choć 
przysałe  raeczy.  Budn.  i.  Cor.  3,  sa.  (  b%dź  prayto- 
mne  ,  bądi  przysate.  BibL  Gd, ').  Po  inaiercl  miasto 
wiary,  nastąpi  raeca  iui  bytnia ,  akutacane  naaae  wy- 
swobodzenie od  grzechu.  GU.  Post.  47  6.  ( iui  aktualna, 
nsftczywista,  bytność  maiąca,  f^itUUf ,  au^gefń^rt  ).  - 
Niebytny,  nieprzytomny,  nld^  gedetUDdtttg /  aim^tub, 
RoJT'  QnicyracinByK)is'fiS  ,  Tak  obliczni  ,  iak  niebytni 
iednostaynie  byli  trapieni,  i,  Leop»  Sap,  11,  12.  Jedne- 
go obecnego  ,  drugiego  niebytnego  uadrowii.  S*.  Xaz. 
5e.  Dekret  praeciwko  niebytnemu  nic  nie  waiy.  Szczerb. 
Kaz.  SgS*  «'  65*  Niebytnemu  bożkowi,  lako  obecne- 
mu stuiyli.  IV.  Sap.  i4,  17.  (  niepraytomnemu',  iako 
przytomnemu.  Bibl,  Gd.).  Chryftus,  aca  niebytny  wedle 
ciaYa)  ale  wedle  bódwa  wsayftko  napełniaiący.  W,  Pofl- 
W»  a,  aSg.  Petr.  Hor.  a,  F.  a  A.  •BYTO  Gerund.  yer- 
ii  Bydi  cu.  V.  (BYTOMKA,  i,  i.  w  Krakowskim  tak 
zowią  raepę  atodką  podfugowatą ;  druday  ią  kolnlkiem 
zowią.  Syr.  io43  «f  io4i.  ^tecM^fll )•  BYTY,  a,  e, 
co  byt,  by  wszy,  gCIWfenet,  brt  f<Jin  Witt,  P«ed  prayi- 
ściem  Pafiskim  byłi  tei  ludaie ,  którzy  wierzyli  Weń , 
tak  przyszfego  iesacze,  iako  i  my  wieraymy  tak  iuź  by- 
tego.  Gil.  Post,  3g  b.  Nie  wzmiankaią  i  naymnieyaaey 
bytey  na  soborze  Ploreńskim  tyranii.  Smótr.  Ap,  86. 
Ziemię  przez  morze  wynalazf  on  drugą  Niebytą  iesacze 
<w  tamten  kray  źaglugą.  Chrofif.  Fars.  i65.  {porówn.  bez 
praktyki).    BYWAĆ   Freifu.  siowa    Bydż,    )tl  fepn  ł^fles 

gen ,  gewó^ttUc^  fe^n ,  f Ar  gmft^nlld^  fepn.  Boh-  bepmuti , 
(ept^awoti ,  b^mAtn,  b^wamam;  siavac.  biwat',  biwamat': 

Rag.  bivati;  Croat.  biyatł)  Bojf.  6biB»Enb.  {Sorab.  1. 
bCWOC^  bćlPdW  s  bywać  ;  Sorab.  i.  btlWaC^  s  często  się 
stawać*,  Ecci.  36UBaemcjr,  Fit  anoTs\ftrai).  Te  z  wiei 
przed  laty  bywały  petne  rdźnych  raecay  bogatych*  Star. 
Dw.  3.  Pospolicie  łotrowle  bywaią  wierutni,  ci  ich  fi- 
lozofowie. Star.  Dw.  17.  Bywa  pod  wozem,  kto  bywa 
na  wo^ie.  Gemm.  37.  (  fortuna,  odmienna).  Rozumie- 
cie, aby  o  tym*  mowy  nie  bywały!  FaNb.  Dis.  O.  (  źe 
o  tym  nieraz  gadano ).  Bywa  mtęday  Tatary ,  źe  prze- 
noszą swe  kotary/ Z./A.  Sen,  i5.  (  awycza/ iest ).  Bywa 
to  nie  raz ,  źe  człowiek  cliciałby  się  pozbyć  biedy  ,  a 
nie  wie,  że   ona   do  szczęścia  prowadzi.    7ea/.'54  c.  I). 

2,  (trafia  się.  ei  cfeignet  fić9,  e^  ^(legt  h^  f<^9n  /  e^ 

Pffegt  }tt  gefi^e^en;  Sorab.  1.  wafcbna).  Nioch  tak  bę- 
dzie, iak  bywało.  Xiądz.  86.  ( mte  e6  |U  fe9tl  pfit^te , 
wie  e^  fonft  war.  Nie  bywało  to  w  Polszcz*,  i  nigdy 
nie  będzie  >  Tak  ieft,  ie  nie  byWało  *,  lecz  może  bydź 
wszędzie.  Star,  Vot.  D.  3.  -  Bywało  leAzcze  gorzey* 
Leszcz,  Gł.  67.  -'J.  Bywało,  było,  minęło,  przeszło, 
fd  wat  einntaf  ,  e^  łfk  Mtbe^^.  Zacna  Sparta  bywała  , 
Miceny  kwitnęły.  Otw.  Ow,  626.  By  nie  przyszło  nam 
mówić  z  Troiany,  Bywaliśmy  i  my  też  kiedyś  ono  pa* 
ny.  Paszk,  Da.  117.  Fuimus),  ^  §  Byway  adrów,  że- 
gnaiąc  kogo  na  dłuższy  czas  s  bądź  zdrów  ,  zostań 
zdrów,  Jieib  gefunb/  leb  Wt^U  Wsiada  na  konia  a  przy- 
tłumianym etosem  do  ttmia   praemawia  :    byw<y  adrów. 


B  Y  W  A  t.    - 

*  Staś.  Num.  a,  73.  Uściikał  serdecaofe  swego  ^raySaciaU , 
.  i  powiedział:  byway  adrówl  itttro  odieźdżaaL  ZiŁ&.  \%, 
3oa.  Jig.  transl.  Byyray  adrowc  takowe  mniemanie  j  nie 
ma  mieysca  u  mnie.  Nag.  Fil.  a  a  4.  (  ^Oftl  nie  chcę 
o  nim  wiedaied  0Ott  befpb^eil  t  i(b  ma^  biWOtt  1li(bt^  bł- 
tett  )•  Byway  sam  s  wiUy7  witam  serdecanie,  wiflf^ni' 
ttieit!  Wnet  otworzy wsay  drzwi,  hayduk  rzeknie:  byw 
way^sam  miły  Bartku  a  Wawrsyszewa,  Dawno  ini  cie- 
bie pan  fię  spodziewa.  Zab.  i5,  Sj.  -  $.  Bywać  s  zwy- 

czaynie  (łanąć,  gfw6bU<b  anfptiimett^  anlongeii,  ftiitcef: 

fftl«  Co  z  Kairu  wychodaą ,  aa  miesiąc  bywa€  awykli 
w  Mekce.    Star.  Dw.  64.    -   §,  Bywać  gdzie ,  ncaęasczać 

do  iakiego  mieysca;  euiett  Ott  bffiKben,  fcc^iiftitlreR ; 
WP  ^tttf^ttfi-  Od  dawnego  czasu  pra^lłał  bywać  n  mnie. 
Teat.  ag,  64.  Gdy  Oawmunt  na  dwór -Witolda  nie  u- 
częszczat  ,  spytał  Witold  przyiaciói  awoich  ,  caemiłby 
pray  nim  nie  bywał.  Stryik.  5oj.  Moie  aabawy,  domy 
które  uczęszczałem,  Moie  ie  iiie  te  były,  kędji  We  Pan 
bywał.  Nieme.  P.  P^  46.  Nie  bywała  międay  Indźmi,  i 
dlatego  wstydliwa.  Teat^  3i  c,  69^  (  fte  ift  lli<bt  tiff 
nntet  ben  Śentett  dewefetr).  Kto  nigdaie  nie  bywał, 
swoię  chałupkę  naypięknieyssą  bydf  rozumie.  Cn.  Ad. 
390.  Gdaieś  dziś  sprawiedliwości  bożka!  kędy  bywaas ! 
Groch.  W.  a  17.  (gdzie  praebywasz,  gdale  mieaakaaa ! 
WO  Hl^  bu  bi(b  auf)?  Gdzie  cię  radzi  widaą,  Um  nie 
często  byway,  %  gdzie  nie  radai,  tam  nigdy.  Jly/.  Adm 
i4.  Cn,  Ad.  335.  Zaprowadzą  cię  tam,  gdaieś  nie  by- 
wał.    TeaL  36  c,   63.    (  gdaieś  iesacae  nie  był  wżyciu 

swoióm;  do  koay;  WO  bu  ttod^  nie,  ttOcb  tn  brtttetti  £ebfii 
ttid^t  dcwf fen  lift :  in^  defingnif •    B YWALBC  ,  -  Ica » 

m.  człowiek  bywały  ,  niedsisieysay  ,  niewcaoraysay  , 
nie  domator y  nie  piecuch,  nie  legart;  ćwik,,  azcawany, 
świadomlec;  wie,  gdzie  koay  gnano;  po  kwiecie  ochro- 
ftany,  przebieglee  ;  Boh.  b^Walec;  Oer,  eiSI  ^tWtĄttt  , 
iSrfct^ft'  Jtxi  teź  i  la  bywalec  i  zwiadom  hałaau. 
Tręb.  S:  N  ia4.  Aby  się  pokazać  bywalcami  i  dwora*- 
kami  ,  aaniedbywaią  wsaystkich  znaków  przyatoynofci. 
Mon.  65,  149.  Oy  mirsi  to  bydi  bywaleo,  bo  się  do- 
brać między  ludimi  wytarł.  Teat.  39  c,  67.  BYWAIj- 
KA,  i,  z.    kobieta  świadoma,  ftne  dtUf^tnt ,  ein  gtaits 

en)immer  wn  ^fabrung.  Pot.  Syi.  is.    f.  w  rodztziu 

męzk.   iakt  mi  bywalka !    (a  nieiakim   praytykiem).    Ossm 

Wyr.  .wni  b44  fttt  dn  erfabrne^  ^4nnd^en  i|t  -  a-. 

*Niebywalka ,  rzecz  niebywała ,  niebyła  ,  niebyKca ,  nie- 
praktykowana,  etwatf  ttwetbbtte^ r  b«<  «te  W«t.  Spra- 
cowane w  takiey  niebywalce,  przy  dakońcaenin  nstaią 
palce.  Chrome.  Ow.  375.  Raeca  bywała,  bywalka,  Roffl 
6UBaA&n9nHa.  BYWAŁO  przytiJLy  awyrzaynie,  gewi(tl< 
|ic^»  Bitiiy  bywało,  iakby  go  gonił  nieprsyiaciel.  Za6. 
8,  337.  JiycĄ.  Z  nim  sampas  fię  bywało  nagrali,  nadnri« 
Ji.  Zab.  10,  336.  BYWAŁOSC,  .ści»  i.  zesałe  caęato 
gdzie  bywanie,  przeszłe  uczęszczanie,  mtm$i^tX  l&ftgeC 
.  {Befud^  (Ęoh.  bepwalofl  «  pezesały,  by  wazy  ftan).  Bywa- 
ło^ć  twotę  w  poftrotanjrch.  krajach  a  doskonało^!  ięsy- 
ków  obcych  kaidy  ohac^.Petr.Ek.  ded.  -  a.,  Biegtoi45, 
doświadczenie,  ćwiczenie,  praktykowanie,  praktyka,  9f* 

wnnbtbeit ,   @rfa(^tttns  ę  ttebnng ,  fBewanbertfeyn.    ByU 

w  nich  ćwiczenie,  była  wiadomość  raecay  awych  i  po* 
ftronnych ,  była  biegłość ,  spra^ra ,  bywałoś ,  była  iiai|ką 
wielka.   Gem.  Pw.  317.  .Afąi  rodaaiu  sacnoicią,  do^g^ 


BYWAŁY.  .-'  BZDITRA. 

pem  ,    bywfłoćcią   i   wielloą   cUreinnycią    śhvHij.    StryiA. 

780..  Do  rządzenia  ti-seba^  bywafo^ci  i  daiiVviadcaonia 
w  rsecaacfa.  Petr*  PvL  i66*  Kto  ma  umiftiętnoid ,  a  by- 
wało^ci  w  rsecsacb  nie  ma ,  nie  dobry  ieat  mistrz ','  Jcto 
ma  bywafośd,-  a  nanki  nie  ma<,-' tad- niedo^kofialy.  Me- 
dyk z  kaiąg  nie  może  bydi  doskonały,  aźby  w  rzeczach 
bywaioici  nabyf.  Petr,  Pot.  %'6o».  Dla  bywalo^ci  woyny, 
ftpoaobni  «ą  do  podeyteomaikia  waaelkiego  niebezpieczeń- 
stwa. p€łr.  £ł.  1 83.  (  dla  -  4u:ęstey  yrcijny^  i  praktyki 
wniey>.     BYWAŁY,   a,  e,.  który  ©zcAo  byn^ał,    oft 

gr»f(ini.  Boh.  If^/Mltj;  be^nwlę;  ifo//:.  6biBaxun.    To 

g^^ć  niebywały    w  domu  moim.    Star.  Ref,  44.    Jm  nie- 
bywalssy  wdziccsnieyssy  gośC  bywa.  Pot.  Syf.  182*    (^im 
rzadszy,  tym  milazy).    Wróinych  częfciacb  świata  by- 
wały.  Tao/.  53,  18.    Pompeittaz,  hetmiinem  ludu  Raym- 
'    flcie^o  bywały.  Oorn»  Sen.  74.>(cscfto  byt  hetm;).    Miecz 
•dobry  i    w  widlkich   potrzebach  bywały*    Aid,  n.   W.  g. 
'JVIcio«rte  na  naywyfizyoh  urzędach  bywali.    Fąl.  Fi.  27. 
Gliński  ,   etlowiek   w  cudzych   atrdnąch^   wb  Wtb9zech  , 
*^v  Hiazpanli,   i' na > dworze  Mazymiliana    bywały.    StryiA. 
670*     §»   Ztądr   prseyrzaty  w-wiecie,  biegły ,  doświad- 
czony ,  nie  go^  gdzie ,  nie  pierwszy  raz  gdzie ,  nie  iiryc , 
crtarty   między    ludźmi  )    Ecef.  •  HHorołTCKycHUH  ;    bfs 
IMnbfTr,    getllt;  rrfal^reit*     Aeneaaz  Sylwiusz,    człowiek 
w  wielkSch-  rzeosacb  bywały.  Krom*  6 1 .  vŁrs<itus*   Czło- 
wiek bywały  wiele ^ wie (  a  kto  w  rzeczach  ieat  biegłym, 
mądrze  mówi.    Madzi  Syr.  34,  g\  -Pa^.  83.    Słuch ay 
mędras«go»  albo  bywała«ego.   Badn.  Ap.  ^..  Nie  f»ytay 
atarego,  pytay  bywałego.    Itys.  Ad,  81.    Ze  sama  starość 
nie  dale  roanmd,  ztąd  przysłowie;  nie  radź.  się. starego, 
ale    bjpNnłego.    Badn.   Ap.   48.     Staremu  ,    byw^erou    i 
wlelkienn   panu  aocbsi*  człowiek  wierzyć.    Rys.  Ad.   63. 
S»    Patsiu€.   bywały  ,   gdzie  bywaią' ;    uoięszczaią «    bcs 
fB4t  ę  fre<tte]lt^«     Dokąd,  cię    po   głuchym    tym  ^  lesie  , 
Ludziom  rz*dko< bywałym,   zabfąd  dlepy  ^niesie?   Tward. 
Piuc.   60.     BYW62Y,  .a,  e,   były;    byty,   łece  iuź  nie 
będący,    gmtitn,   Rojf.  6uBmihQ;   Boh.  %^\ii ,  b^ipaló; 
EccL.  np^A6&niiH,  6Bf6inill;   Vind^  nekedaishni ).  Kra- 
ie  odstąpione    na  rzecz    bywszego    W.   X.   Toskańskiego. 
N^Patn^  i3,  ia4.  ar  126.  {Gall.  ći  -  derant). 


*  » 

fiZDERE,   n.  p-   Terę  bzdere.  '  Teat.  43  c,  32.  Wyb.    głu- 

.    pie  gadanie ,  bezsens  >  bumttte^  ®ef(^mi(r.  ob.  bzdurzyć. 

BEDflA^G,  B2DRĘGA  ób-.  Pstrąg.  BZDUCHA  ob. 
Bcdziocha.  *  '         • 

BZDURA  ,  y ,  i. ,  BZDURKA ,  i ,'  »drbn. ,  bagatelka ,  fra- 
szka ,  maleństwo ,  fittc  X(f ittigfelt ,  ein  f^agatett ,  (  etnf 

1tMK^€ttp)'    Vind»  malnyriedihra )•   Miłeć  będą  te  bzdur- 
kii  dlatego,  ie  aioie.    Olaiz*  pierw.     Onby  aię    o  takie 
bzdury  poiedlynkowad  miał?    Teat.  &o  A,  55.    Pciedyn- 
ki,  bo  bzdura*  nie-wiMo  i  wspominać  o  nich.  Teat,  11  ^, 
i3.  -  $.   3.,  Persmrdf.  bzdura,  rodź,  mczk:  i  itiisk.  pół- 
główek,   miałkiego  > rozumu,    rura,   cttl   €c^af;^fopf,  etti 
IptftffL     ^  'A^<  s  eiebie  bsdura!  Żabi.  Zbb^  i5.    Miał  on 
go  la  bsdurę.   Jabt,  Ex.  •  78.    Milczałabyś  lepiey  bzduro. 
Ttat.  x8  ^t  ^7*  Widifełzs  badoro  opanowana  >  czeg<^iiuue 


BZDURN. 


B2DZI0. 


311 


i  jaczebieiliirość  Iwoia  posbawia.    Ttat.  6,  96.    BZDUR- 
NY, a,  e,    niewkie  wart,  ntd^t  wi  mtti^,   geringfił= 

gig;   (  (nmpig  )»     Dla  kilku  bzdiumych    dukatów   upadlać 

się  mam?    Teat^  k'j,  21.     BZDURSTWO,  a,  n.  bzdur- 

•    ne .  rzeczy  ,    bzdurne   gadanie  ,    głupstwo  ,    Sutttpef f  Pf  n  , 

bumme^  ^eug,  alberne^  %z\ćmi<% ;  ^<'^'-  titi  pati ;  tUrirp 
.    iDJtp  fećfa  ipte,  ClotUp  woittilp  fdcićfa  brauf  i   /{oj^. 

My6a,  ^yin^,  Henyx&'     BZDURZYĆ  czyn.  n/ec^. ,  pleść 
troie  niewidy,    bzdurzyć,    fafe(n^   a(lem    f((^tU<tQen;   *Sor. 

..  2.  b<bntó(^^  Ao^  AypHfliB,  DfHAyp**^^™*  (*^^*  durcii). 

• .  Croat.  tiapiti ,  flafztaii ,  ililztati ,  hlafzt^ti ;  Rag.  cepgijd- 
skati  ,  bagariti  ,  fpardati ,  zanov6tati  \  Vind.  kvaatali  1 
berbrati ,  pledrati ,  zheblati ,  trabusati ,  abvandraŁi  s  Carn> 
ąuasiti,  bele'shtrati  ,  klobeshtrali  ;  EccL  cyecAOBAio  ). 
Zdaie  się,  ie  sam  nie  wiesz,  co  bzdurzysz.  Ttat.  :t^  c, 
18.  Ładaco  bzdurzy.  Jaó.  Ez:  7.  Trzy  po  trzy  bzdu- 
rzy. Zabl.  Zbb.  77.  Teat.  28  -5,  10,  Nic  do  rzeczy  mi 
bzdurzyła.  Teat. ^^^  ^,  loa.  £y  co  bzdurzysz!  Teat. 
3o«  5.  A  ia  stary  będę  wam  źle  czy  dobrze  bzdurzył: 
Stuchaycieź  co  się.Aaio,  przed  ftaremi.  laty.  Zab.  8,  93> 
Tręb.    Sam  z  sobą  bzdurzył.   Teat.  48,  4i. 

Pochodź:  dobzdurzyi^  dob zdarzyć  sif\  nabzdurzyć ^ 
nabzdurzyć  sif  ,  obzdurzyć ,  poózdurzyć,  pr^ebzdurzy4 , 
wybzdurzyć. 

BZD YK ,  a,  w.  BZDYC2ĘK ,  -  czka ,  iwi  zdrbn. ,  BZDYS , 
-  ią,  ni.  zdbrn.^  dziad,  pstryk,  starzec,  trup,  dziaduś, 

starowinka ,  cUi  ultet  SiM^aUtt  ( ein  alter  Jari^t ). 

J  tobie  się  tez  bzdyku  chce  iony !  oszalał  stary !  Opal. 
Sar,  i4.  Ten  stary  bzdyk.  narobi!  nam  tych  kłótni  I 
Teat.  43  c,  149.  Wyb.  Ktoby  tego  bzdyka,  co  on  ba- 
ie,  słuchał!  Teat.  43  c,  37.  Wyb.  Ty  stary  bzdyku! 
Teaty  8,  7.  Żonka  młoda  pewnie  nie  dla  ciebie,  sta- 
reiiki .  bzdyczkn ,  znaydaie  ona  sobie  młodszych.  Opal. 
Sat.  122.  Tu  pewny  bzdyś  wdaie  się  w  rzecz  do  pan- 
ny Juliauy.  Teat.  24-  ió5,  Czrtr.  Gdy  się  bzdyś  soiu- 
ci,  ie  iego  chuci  Próine  i  zawody,  Trzeźwiąc  w^im 
duszę,  Pedzieć  (powiedzieć}  mu  muszę >  Gdzieś  o  da- 
mie młodey,  Kchew.  .172. 
BZDZEŁ,  a,  m.    bzdzelem  zowią  flisy  młyn  pobrzeiny  na 

Wiśle.  Mion.  FI.  E.  4.  Dudz.  35.  tu  ber  ®pra*e  ber 
-  ©ooWfnec^te ,  eine  sajaffirmujle ,  atu  ®ei*felufer  por. 

Bzdziel.    -    BZDZIC,  ił,  bździ,    bzdzę  intrans.   niedok.^ 
zabzdzić    dok. ,    wiatr   tyfem    cicho    puścić ,   kadzić ,   ku~ 

rzyć,  smrodzić,  fijlęti,  jWnfetłi;  Boh.  bjbiti/  bibjm, 
b^biwam;  Rojf.  esAtmi.,  Sorab.  1.  bibitt/  /'fl^  ^»f»5®» 

Grae^  ^<ł/w  \  Vind.  pesdeti  ,  pesdim  ;  Carn.  pefdnili  , 
pefdnem ,  pefdęti ,  pófdim  ;  Croat^  pezdim  ).  Nie  tylko 
pies,  i  człek  bździ,  gdy  się  boi.  Pot.  Jow.  2,  67.  Od- 
puść, ie  ci  to  pówiehi  ,  móy  drogi  kochanku,  Musisz 
ty  się  bardzo  bać  ,  bo  bidzisz  bez  przeftanku.  ib.  37. 
stąd  bździć  s  bać  się,  cf.  srać,  usrać  się  ze  strachu. 
BZDZIEL^  a,  m.  wiatr  śmierdzący  tyłem  odchodzący, 
zabzdzenie,  bet  ^ijl,  Grae.  ^SiWoc  ^  zły  duch,,  zła 
wonią.  $.  2. ,  Bzdziel ,  BZDZJOCH  ,  a ,  m.  BZDZIO- 
SZEfK,    -    szka,  m.    kto  bzdziele  puszcza,  smród zi uch  , 

ein  Stfter^  ein  ©tónferer,  Boh.  b|bo*,  RoJf.  eaAyHl). 
5.  b.,  tchórz,  boiaźliwy,  fin  f«r<ttfatner\Cafe,  Cam.  pef- 

dliTz;   Vind.  pesdiiiiz.  *  §»  c,  śmierdziuch  z  obyczaiów  , 

kutwa  ,  ein  fcl^mii&iget  «D?enfib ,  ein  jtnauf^r.    W  roffz. 

zetisA.  BZDZIOCUA,  y,  BZDZIOSZKA,  i,  i.    zdrbn. ^ 

^7-  • 


-tiia 


BZDZIOCHA.     -    C: 


Ile  fftiletilin  ,  Vind.  fiahterna,  fTorn.  pefd]ivka,  Rojf. 
63AyH»x.  BZDZINA,  7,  i.  fiZDZnCY  ft'cs&.  mn.,  wia- 
try cicha  tylna  ,  badsiela  ,  ffflf .  Boh.  (^Utia  ;  .ilo/jr. 
e3Aex1>>  Carn.  p^fd^i;  Croat,  pead^ca).  Równo  puszy 
Apollo  mądre  i  nieuki,  Tylko  źe  róinyhi  duehem,  i  u 
Ąpollina  Jest  natchnienie  do  wiartaów,  anaydaie  się  i 
bsdaina.  Por«  Jow.  a,  i4,  Waiąt  aa  pierdel  bsdainę. 
{&.  a5.  ( iaka  praca ,  taka  płaca ).  Kto  ae  ftrachu  umie- 
ra, temu  bzdsinami  dawonią^  Oss>  Wyr,  BZDZIUCHA, 
BZDUCHA,  y,  i.  purchawka  ,  iycopetclon  borUta^ 
Linn.  Jundz,  669.  Rojf.  Aoncaceat^ab ;  9oflfl/  fttte 
%Xt  ^Wćitt  ^tbfl^wdmmf.  Owe  bdty  tak  sskodliwe 
bydłu,  ludzie  proici  nasjrwaią  badaiuchami,  bsduchami, 
J^bih  Zw.  I,  a53.  JClui  Dyk.  3,  io3. 

Dalszy   ciąg   pochodź:    nahidzi^  ^   nabidzU  «■!>,    po- 
bidzie t  zabidzi^t  zebidzić  sif^  wybidzU, 

BZICHA,  BZUCHA,  y»  i.  ziele,  gatunek  ciarnuszy,  me- 
tanthium  nigella^  <S(^t9ar)fihltmef,  SRatbttitt^t.  Syr.  458, 

BZIKN\C  intrant.  jśdntl.^  balka^  ńied.^  ''paikaą^,  aa- 
brzęcaeć ,  fnnifett*  Raekissy  to  mucha ,  bziknęta ,  niby 
trąbiąe  ku  potrzebie.  Zab.  i3,  283.  Trfb,  $.  Proch  za« 
;nokty  na  panewce  bzikaf.  Wrb,  nie  od  razu  (lc  spalił,  cf. 

pftrzyknąć ,  €i  htMutt  nut  nadf  unb  nad^  ^fd^^nb  »eg. 

BZIU!   -    fiu  baiu}   JTlecZn  Zd,  67.    ( 6k  mik)   nie   wielka 

rzecz ,  badnra ,  n|e  dbam  o  to ,  ^at  i|ł  VMi  ^ftf el ! 
BZOWY,   a,  e,    od  bau,  {ob,   bez),   j^olltlllbtr  s]  Boh. 

b}PW9r  (fSOtOÓ;  Sorab.  i«  IbOjomr,    Vind.  besouji*,  Croat. 

beagoY',  Daf.  bazgor;    Rag.  bazgoy;  Carn.  bifgov;  Rojp. 

6030BUH,    6y3UHHUHf,  6y3nHOBUR.     Bzowe  powidła. 

Kłuk  Ro/l.  2,    49.    iJoHnnberfaft.    Baowa  gąbka.    Krup, 

6,  i48.     Bzowy   kolor,    czyli    lila.     Nieme.  Kr.  4,  \i. 

Bzowe  iagodjr.   Zab.  13,79.    iJpffUllbf rtcf reil ,   Boh.  gas 

(ttbfp  besowef,  Ifi^nfa;  bsptifii,  fo^9tifa,  5orad.  a.  \iz 

fOWli  ;  Sorab.  1.  bo^anfi.  fizowe  drzewo,  bzowe  krza- 
ki s  BZOWINA,  y,  i.  ^offimbet,  iJoITutibfr^oU ,  iSoI=' 
(tinber(hand^;  ^pKutibergeitr^nd^.  Cam.  beCgorie,  be(go-- 

Tina  }  Croat,  bezgor)e ,  bezgovina ;  Da/,  bazgorie ,  baaa- 
goTJe,  bazgOYina;  Rag.  bazg6vina;  Bosn.  bazovina,  ao- 
bovina,  abzorina;  Rojf.  tSySHHi,  6o3hxk1>.  W  lasach 
nie  trzeba  cierpieć  małych  krzewin  i  ohro^cin  ,  iakoto 
bzowiny,  kruszyny,  i  t.  d-  Mon.  74,  712.  Dziką  i>zo- 
winf  na  osobnym  mieyscu  zaaadzi<5.  ib.  713.  (  Carn. 
befgoTnftza  s  lapeczka  na  ptaki ). 
BZURA  ^/lard    bbi   Lis   herb*    2.,    rzeka    w  Polszce,   fin 

gliip  In  9elen. 


c 


C,  c. 


,  C ,  głofta  trzecia  abecadła  rdinych  ięzykdw.  Kras.  Zb. 
ł,  176.    Jan   Kochanowski  liczy  troie  c    1;,  łacińakie  n, 

p.  nic,  muf  Aberair  wir  batf  2>etttrd^  §  gHefe n  mnben, 

I.  ».    Potocki  %tt9hn,  Kicki  Siilll    2.,    <f  a  kreską,  n. 
p.  ni^,  gelinbei  M   tfc^,    3.,  z  przydanym  z:  cz  n«  p. 

czeladi  ,  eutfprid^e  bfm  Senrf4en  rf4 ,  Roj:  h.  Łnkaas 

Górnicki  miasto  kreski  nad  i^y^chce  daszku,  n.  p.  nić, 
a  miafto  cz ,  cc  n.  p.  ccas*  Janutzowski  miafto  cz ,  al- 
bo cc,  woli  głosce  c  dadi  punkt  miąisay  c,  albo  teź 
pisa<5  c',  albo  nakoniec,  iak  aam  nayca^ściey  pianie  c\ 
•  więc  ćyUć,  czytać,  cyta6  Now.  Char.  Zwyczaj  dziaiey- 
waj  stotuie  ai(  do  rozsiada  Kochanowskiego. 


C.    ^    C  A  B  A  N. 

>•»  *  ^»  **  ^9  coaŁun€ł*  śneSt,  prtyaseaapiaiąca  atf  i» 
końca  słów ,-  -'  /  kiedy  aię  słowo  kończy  na  aamogło^ 
skf :  dobry/,  pisali/4  -  ci,  kiedy  aię  końcay  na  spół« 
głoskf :  pańci  iest.  -  Znaczy  i,,  akaaniąe,  toi  co  *  i, 

gr«be,  titn,  inflement  Tegoć  on  chciał.  Cn^Ad.  195. 

1     Tegoi,  tegoi  samego,    a.,  twierdaąc,  aai^cie,  |a  g^Wif/ 

ia  »oM  f  ftrMl^c ,  nd^  jn ;  to  -  genńg ;  ia  be4^ ;  bo<i| 

.  W0((.  Mam -ci  ia  komu  dadi.  Cn.  Ad.  i44.  fa^  fj^ie  in 
n»9^(  mem  $tk  geben*  Łepiey^  tobie,  ułomnym  ami^di. 
do   żywota  ,   niźli    dwie   rfce    maiąc,   bydi   wranconym 

^  do  piekła.,  W.  Math.  18,  8.  fit  bb^  fft«  ft  M  ^f^t* 
Nie  będęć  i  a  fic  tobie  sprawiał.  Cn.  Ad.  653.    Uf  W€th€ 

mlcb  bo<^  »p^I  ttid^t  t>ot  btr  re^rfrctigen.  Trafia  fif  bez- 

brodny  mędrek;   bywa-ć  i  inieg   w  Maiu.   Kra^  IV.  5i. 

e^  Pflegf  m  M(^  »o(K  im  Słope  tu  f^nrfen*   5.,  Na« 

wet ,    fn  fOgOt-     J  czartowie  -r  ć.  aic  nam  poddają   w  imif 

twoie.    W.  Luc.  10,  17.   ia  nn^  fggit  Mr  S...«.  4., 

wprawdaiej  a  nailępuiąoym  ale,  lecą,  atoli,  iednak,  tyl- 
ko, i  t.  d.  tnm,  fte^U^  -  b^^  nOebi,  ^kn-  Nie  bar* 

dzoć  to  dobre;  atoli  nie  naygoraey.  Cn.  Ad.  555*  Nio 
fle-ć  mówi;  ale  nie  wsaystko  lei  dobrae.  ib.  Dobre>ć 
to  są  wasae  pieśni;  ale  ia  swoię  mam  inaaą.  Knicd* 
Foez.  3,  2o4.  Żniwo «ć  iicie  wielkie;  ale  robotników 
mało.  W.  Luc.  te,  a.  Dat-ci  mi ;  ale  hardaie  ;  ale 
chciał  pierwey ,  żeby  o  tym  wszystek  iwiat  wiedsial^ 
Gorn.  Sen.  24,  Głos-ci  głos  Jaknhow  ieat ;  ale  t^ ce , 
ręce  są  Bzau.  Leop.  Genes,  27,  23«  Zartuie-ć  on;  ala 
■wie  iako.  Cn.  Ad.  i3o3.  Mdgł*-oi  byt  Praem^  Krako* 
wa  bronid;  ale  wolał  go  Czeohom  poddadi*  Krom.  5oi. 
5.,  «  ci  s  gdy  tak,  co  robić/  ttnn  einWOŁ  Pan-ci  ieft, 
niech  czyni,  co  się  ientu  podoba.  Sk.  Zyw.  3,  33.  Leop. 

1.  Reg.  3,  18.  et  ift  nnn  efnmal  bet  f^.   6.,  iui^i, 

kiedyś,  fi^Dtt  ebimal.  Odpusac8aią*-d  oni  aobie.  C/i.  Ad. 
770.  -  J.  7.,  2  przyciskiem  mówiąc,  bl|l'9Ud^bnitf  yk 
«ef ftjrten*  Mnie*-ć  tylko  młodości  twoiey  iaL  Sk.  Zyw. 
47.  Nof\  Uczony  Knapski  przestrzega^  keby  czasem 
dla  umknhnia  oboiftnoici  roztącznik  kła^y  n.  p.  bo^ 
browa^ć  to  skóra:  bo  tryb  bezokoiiezny  takie  óobro^ 
waó.  Uczyni^ć  on  ,  ieby  nie  brano  za  tryb  bezokołi^ 
ezny  uczynić.  ~  Mówią  tek  i  piszą  ^  osobliwie  dawni: 
miałciem  miasto  miałemci ;  byłciem  miasto  byłemcL 
3% ,  -  d ,  CI ,  traeci  przypadek  aaimka  TY  cu.  r. 


CA. 


CABAN,  a,  m.  CABANEK,  -  nka,  m.  Mdr6n.,^tntk 
większych  baranów,  pospolicie  Wołoskich  {Bosn.  cjoba-^ 
nin  s  pal^ttch);  czaban  aaś  gatunek  wołów;  tylko  ie 
pisarze  dawni  te  słowa  csęstokroć  miessaią,  etilf  0tt 
grifrer  iBaUafiifSfen  e4^$*  Są  u  naa  dwojakie  owce« 
pospolite  i  cabanki;  ostatnie  nieeo.aą  większe,  i  dtni- 
szą  i  lepszą  wełnę  maią.  Kiuk  ZfP.  t,  367%  J  mały  baran 
często  caabana  wybodaie.  iPor.  Poez.  a  16.  Wełnonoloe 
czabany.  Stryik.  553.  Pastera  chodai  a  fletnią  za  trsodą 
Cabanów.  Węgi  Ust.  10.  J  mnie«odesały  doyne  caabanki 
i  owce,  Tylka  dwie  aimówane  zostały  iałowce.  Zimor* 
233.  -  §.  2.,  W  proftey  mowie ,  caban,  o  całowiekn ,  ba- 
aałyk,  nia^rabny,  fin  tmtf^kąttt,  ttngrfl^ttft«r  UtUlfli. 


<^ 


■  G-A^BB.    -    CACTJN, 
ph'.  Cap.    CABANSKI,  CZABAN3KI,  a,  ie,  o4  e»bą«t| 

ftwo  Wołyńskie  są  granicę  Turecką  wtargnąwsiy,  prcef 
kilka  tysięcy  trzód  csabańskidi  owiec  ifai^lit  Sttyik*  7^t 
0\BR)  CZĄBR,  C\BBR,  -  bru,  m,  koJJ.  ^eaiepb  , 
sztuka  krzyiowa  z  wolu,  ielenia,  sarny,  skopu,  i  t,  d, 
a  ćwierci  zadniey  odcięta*  IVie/.  Kuc}u  398,    «  Niem.  bef 

9ie»ar;  p^biirf  |.  a^  9011  rlnem  j&irfcbe.    a«,  Cą^r,  Csą-. 

ber,  Ca%br,  fiełe)  foturtia  /lorięm^t  Linn,  Boh*  Sa? 
Inffi« ;   Carn.  shetrija  >   sbetrąjeka  ^  Rag,  supar  -,   i{ę^« 

.  ia6epb,  9fefetfKAnt  J^^A  iio//,  s»  215,  Urzfd.  :i,^^, 
C\BRZYCA  ob:  Dsięcielnica ,  Kanianka.  Syr,  5o5.  CĄ,- 
BRZYSTY  »  a»  e»  na  ksau!t  c^bni  ,  I9te  eUl  ^Szm^  > 
wie  yfefrfffMt*  Łamikamieii  ci^rsystyni  mianuicmy^  o4 
ksstattu  do  cąbru  podobnego,  Syr*  '^77* 

CACAi  iwycsayne  godło,  k(ór^  się  iiiepidwlętom  cQ  la-^ 

-  lecą-,  tyle  co:  ćiicani^;  {oppoą\  bla)  fc^ill!  Dziecię  cie-r 
ssy  się  i  woła:  caca!  caca!  Mon^.fi^  459*  (^EccL  \^0 
datecię).  CACAC »  OACKAC ,  CI£C8;AC  kogo  cjtyn, 
nittC,  CACAC  się  z  kim »  CACKAĆ  aię  z  kim,  C:gC- 
KAC,  CIBCfCAC  się  z  kim ,  xmmJk,  nitdf ,  pieści^  (ie(; 
fdfm.  fiftfic^  NNtt^^bi,  idtOic^  t^sn,  Roj,  ^eneH^iah^ 
CS.  (cf.  ciokać )]  Ustawiczai^  4wę  dzieci  caca,  a  iak-* 
ie  ma  bydi  z  nich  co  dobt-ego(  Ots^  Wy**  A  widzicie » 
atoli  iesscze  się  z  nią  cacka,  Tręb,  S,  Mę  1^7,  Tak  s>f 
s  nią  cacka ,  iak  gdyby  mu  się  wąs  dppiero  syp^ «  i  ko-* 
€hanecako»  i  moia  Juhisia*  Tęat^  a4»  97t  Cątr^  Pieści) 
aic  i  cackał.  W^g.  Org^  aa.  Czy  mo^ną  sngwu  w^cią^ 
gać  a  kobiety ,  ieby  się  tylko  z  Wąc  Pimeni  samym  ciecf 
kata  !  Teai.  %g^  8.  ob.  nąciecka<  się  )^  Piękne  tq  ^o^ 
raenie  cacka  się  u  goto  walni.  Wfg*  Mor.  1,  87.  (  umi* 
sga  się ,  gębę  sznuruie ,  tinbeft  ,  Ifcbillgelt ,   \^VX  fd^tl  }* 

.  CACANY,  a,  e,  pieszczony,  delikacki,  pieićiiwy,  ^li-^ 
csny,  piękfy,  ycct ,  UX\mX  ,  wktW^  ^  ^MSĄ.  Wszak 
'  snaaa  go  dobrze ,  iaki  to  chłopiec  cacany !  Ttatk  4^  6^ 
57.  Słówko  cacane  ,•  słówko  pieszczone,  które  ożywi* 
chęci  spragnione.  Teat,  5a  ^,  76.  Ach!  słoweczko  eaca« 
ne*  1*6.  d6  c?,  5a.  CACANKI,  liczb,  mn*  piefzczoty , 
t&ml«gi,  Sielf^fttllgen,  $ittliiitńttn»  Nigdy  okrutna,  za- 
wsse  iak  skromny  baranek ,  J  przyimie  i  dozwoli  nie^ 
winnych  cacanek  Zabł.  Firc.  71.  CACO,  CZACZO*  a, 
R.  5.  *CZACZEK,  -  czka,  m.  CACKO,  CZACZKO, 
«,  n.  CACKA,  i,  i.  CACUNIO  ^rf/^n^,  słowo  dziecin, 
se ,  wyraiaiące  w^syatko  tą ,  cnóm  się  dsiec}  pieszczą , 
piesaczydelko ,  bawidetko,  bagatelka,  błyskotką  (ob^  ca^ 

ca) I    pr.  et  fig^  transl,  ^inbetf^ielsetit ,  Cytelłetig, 

Jtillberfl^U^^  ©Wllelep-,  Vind,  ^t  Cąrn,  zbąahii,  achazla- 
ria;  Boh,  ittc,  t^Mp).  Jak  obącsą  iaką  młodą  djfieci|ięy 
to  mn  tam  Uda  czacsko  ukaią,  konika*  aukimkę »  aza-r 
belkę.  FaUb,  DU.  F.  3.  Dzieci  za  cąckiein  bie^ó<  goto<i 
wi  z  zapędy ,  za  cackiem ,  które  zbyt  wysoko  \^f  Mrat^ 
Bfrp  Ody  poznasz  w  dziatkach,  z  których  będą  męie, 
czackiem  ich.  nie  tul;  ale  day  oręie.  J^ochow.  Wh^*  ^f 
Dla  utrzymania  ludu  w  pokomości  wymyilaią  lalki  i 
cacka.  Zał.  a,  45.  i4/5.  Świat  ieft  dzieckiem,  cp  6ę  cacf 
kami  bawi*  fraszkami  zatrudnia*  JCras.  Utt.  108.  Pzi4 
nie  trzeba  kleynotów,  uwiedzie  nas  snadnie  l^<ta  czaczkO| 
albo  leda  iaka  lekka  obietnica.  Rty  Zw.  ^^  b^  Nas  iak 
nikczemnych  cackiem  poiyć  chcieli,  Paszk.  Dz,  67.  Mo- 
dne drogie  cacka*  i^ois*  84,  643.    Jakiekolwiek  «bIory, 


OACUN, 


CALBO. 


•  iS 


l^cakp  to  dałpclnnę  ł  ppły3ku|;|cc  ^^  nib,   F^almod. 

1 02.  Pątrzemy  ną  cMCffek  błys??c^ącego  p\ą  ^?kła  bo* 
gactw,  Smętr,  Ęam^  pr.  Te  s^  marne  p9tf opiny ,  które-« 
fni  gri^ech  upiękuipuy,  iako  c^acaek  dzi^iom  wystawio^ 
ny  bywa,  Smotr,  lam^  34,  Jesaczę  mieysca  n\e  jińgraat^' 
Jui  go  ^mier<*  zewlekłą ,  Czy  dosy<5  ^0  poka^ąi^  było  iak# 
czączkP  ?  fot,  Jqw,  79,  ^  ^,  ?„  ptrsonif,  CACO,  CZAC- 
|CO,  CACCJNIO,  CĄQI(A,  i,  \rQdx.  mfzĄ,  i  U^sk.}  pie^ 
pzczoch,  pies^czoszką,  delikatni^,  d^Ukatka }  ( i{^  co-r 
cyfib }  CQcyH<^Kb  s  o^y^  \  cócąa  ,  poco^a  f  smoczek 
dziecinny  ),  Panna  @liza ,  milutkie  pącot  ^abłf  Dk  37, 
Jak  niuie  nię  kocha<5,  taki  ^en|n|e  cficka,  Tąliyka  smu- 
kła ,  piękaa  buaia  y  Yuiną  grącka,,  ^aÓf,  Firc,  6).  Bo  iet 
i  ies^  co  kocha-,  albo  n|ę  cucunio!  Zo^ł,  Firę,  B^,  Za-* 
pewne  ci  Walery  aawTftcą  głowę*   pięli)e  cacko,  lctóry 

~  pd  rana  do  wiecaorą  w  awlęrcąed|e  ąię  }sxjgv(hf  i  do 
yiebje  sainego  uniiagaf  Tlfat,  7  </,  |8,  Cąrtz*  ĄU  moią 
Jlegisiu,  moio  dfogię  o||acko»  Zmiłuy  się,  jak  mię  ko- 
chasz ,   p^Keftań.  byd<  dzlwaczkąf   i?ąb(,  06b.  Sj,    Agatą  ^ 

>  Iliczne  pwo^  initp^ci  rękami  u^wor^oue  c;iaczko,  Wfgr 
Ąiar.  5,  7, 

CAD9BNJĘC,  CAPZIC  ob;  Cedzić,    CAPAC  ob.  Cofać. 

•CAFF,  ą,  m,  fictor,  ą4  puą^ęndos  ręoą  parątm,  ce^ 
klarz,  opc^wca,   i?bier,   pąff,   Fąrr,  6^«   (cf,  pap,  Jap, 

łapacz),  bet  #4Wert 

•CAIO,  u,  OT,  z  Niem,  bii<  peMf  Ui  ®er4|ł,  ©^rfjefigr 

(  cf.  Cayg  )•  Statek  albo  caig  do  rffemio«łft  palelący, 
Szczzrb,  Seup,  i4i.    CAJGłJA^S  cb.  Cekauz. 

CAL,  a,  m,  *CALA,  i,  i,  z  Kiem,  ^tt  pDQ,  fflt  JStUmctl* 
Mt  tn  bit  iiWf  eill  i?4Me»mg j ,  cal  równy  palcowi, 
albo  dwunaftom  aiarkoni  iętnnie^nym.  Oflr,  f,  C.  9*  99'6» 
Boh.  tax^f  Siaporij  pąllac,  Vind^  pauz;  Roj.  ĄJO^nbp 
CtĄ  kaidy  dzieli  się  ąa  lo  lub  i2|  łiniyt  ffsA,  Mier.  a* 
Łokcia  ćwierć  dzieli  się  na  ^ąeić  c^ę^ci,  które  palami 
20 wiemy;  tak  ie  W  łokciu  iednym  anayduie  aię  calów 
a4.  fioUk.  G,  a,  5.  u  Jepmetjrów  palec  ^u.  f,  *  J,  Fig, 
na  cal,  o  włos,  bardzo  blisko,  |||f|  efliefl  ^iltimen  l^teit, 
tlt|t  eilt  i)<l<lt.  Nawa ,  gwałtownością  burzy  tłuczona ,  na 
cal  iu^  byfą  od  swey  zguby,  Dy  ar,  Gr,  a97» 

CAŁ   ob,  CAŁY,  r  pa  CAfc  pr$eda<  ?  hurtem,  ęn  ^rcu 

Mon.  69,  4o4,  fni  €Hitt|ra  i»erf4tifftit 

CAŁĘ,  wcąje,  przysłk,  Prąymlętrff  cały,  r  łupeJnifr,  ą^ 
eęcąętenii  ^oła,  ^inhli^,  tt^dig,    ^^.  Cf(e,  (e(^,  09  Cr« 

(d^  »c«ie,  w  celolti,  ^oi-tf^.  2.  leJc;  ^oro^,  ł.  59H; 

filaf^n.  ctlo;  I^fnt/.  zielu,  {|ovfo4uu^  Croat,  chi^to  (a^« 
czyńcie);  Roj  poBc1)M^  ,  coxpaHHO  ,  iJOHepołeHHO  ; 
^cc/,  coaepuieHH*^ ,  OoiCMi  ),  Wprawdzie^  się  ną  na- 
szych pisarzach  nie  fanduię ;  nie  tąk  iednak  od  nich 
^ki  umykam ,  iebym  ich  •  nie  miaf  przywodzić  cale, 
ffioą'  i|  97f  Niceta^s  ,  lubo  pale  greczyn  ,  %en  uoayiMfk 
'podaie  za  cud  męstwa,  Uątrf,  JCruc.  9/ 21^4.  Otosy  .cb-, 
)e  stujiznych  ludzi,-  Xi^dz,  168,  N|c  paje,  nic  %e  wszy 
(Ikim,  Roj,  HencmynHO,  -  CALEC,  -•  Icą,  m.  cele,  ca- 
lizna ,  ^ieuiia  tW^Pfr^a ,  nię  ruszana  icszcze ,  bof  gail^e  Hity 

^eri^cfe  ^tkrei*/  iinfe?  ^tm  Olcfetfelbe  Wr  f. ».  Tu*  pod 

górą  w  ogrodzie ,  idąc  na  południe  ,  Na  calcu  nie  rU"» 
azonym  wykopałepi  studnię.  Zlmr.  Sieł,  328,  Ołęboko 
orzcie,  ziemię  przerzucaycje ,  Rydlem*  motyką  calcu  do» 
aięgaycie,  Jak,  Bay^  169.  fg.  Dziesięciorga  priykazaA 
*  grnntea  i  calcem  ien  aprawipdliwość,    Mon^  71,  bbbą 


ai4 


.CALEC.     -    CAŁKOW* 


CALEC  niiaM,  nied,^  ocaleć,  scaleń:,  uca!e<;  ttcleć,  <%l. , 
ticalać  continuat. ,  nienaruszonym  zostać ,  cało  wycbo- 
Az\C   %  niebczpiecseńatwa ,    (  Eccl.   {s'&XHinHCX    s   ozdro- 

wicć  ) ,   gum    bielem ,    ttuperlejt   Wetbeii ,   unoerfeOrt 

fepn.  Cało  miaato  zgerz?to  ,  dom  tylko  ieden  uclał. 
Chtoii,  Fars'  370.  Zrzuca  znak  hetmański,  chcąc  nie- 
znacznym uciec  w  kupie  ludzi.  ih.  423.  O  boie  day  nam 
wądtośi^ ,  abyśmy  tr  tym  kroka  Ucalali  obadwa.  Jahł. 
TeL  37.  Dziw  wielki  ,  ie  przez  Uk  wiele  lat  U  owca 
między  głodnemi  wilkami  scalała.  Smotr,  Ex,  91.  CA- 
LIC  transit,  nUd.  ^  ocalić,  ucalić  dok.^  ucalać  confin,, 
w  całości  zachować  ,  ochraniać  ( oppot^  gubić ).  ( Boh* 
Cf  Utl ,  H^elim ,  dokomplctować  ,  uzupełnić ;  Vind,  rano 
fzeliti,   sacielati,  fzielati  $  ranę  zagoić)    gan)  unb  vm^Xi 

Ifjt  ef(aUeii,*i»n  ®4aben  UmWn,  rt^^lten.    Gniew 

iego  zapewnie  na  to  nas  cali  f  Zebyimy  nielkończone  ka- 
ry odbierali.  Przyl*,  MUt.  4o.  Trzeba  znieść  te  wątpliwe 
tłumaczenia f  ieby  święta  sprawiedliwość,  iak  naygrun- 
towniey  caloną  została.  VoL  Leg,  7,  78.  Ucalaiąc  bez- 
pieczeństwo obrad  publicznych ,  wszystkie  o  tym  dawne 
kousiytucye  odnawiamy.  VoL  Leg,  7,  81.  CALIZNA, 
y,  i,   ziemia   cała,    sztuka    ziemi    całkowita,   gruda,    fin 

i?rb(lń(f,  eln  ganae^  €ti^(f  @rbe,  eine  6d)oSe«   Boh.  ce* 

Itna;  Croat.  czelina)^  Skiby  równo  ikładać  maią,  tak  że- 
by calizny  nie  zoflawić  na  zagonie.  Haur  Sk,  a6*  *-  $•  2., 

calec,  cele,  bai  ff(l:e  iittbehU^m  ithttUb  untet  bem  <!r^ 

tebfn.  Fundamentom  pod  domy  trzeba  głęboko  siemię 
wykopać,  aź  do  calizny.  Cresc,  654.  CAŁKA,  i,  i. 
liczba  cała,  całkowita,  integralis.  Jak.  Mat,  1,  3.  fttte 
gAn|€   ^A^l.     2*  t  rzepa  całkiem  suszona  ,   albo  wędzona , 

eine  im  g«iiaeii  getr^eTnete  obct  gtriiKf^ette  tRMe«   Do 

suszonych  rzep ,  całkami  zwanych  ,  trzeba  dobrego  i  o- 
łądka.  JCluk  Dyk.  1,  78.  Z  chłopy  ladl  całki  i  przymie- 
rał głodu«   Zab.  11,  193.  ogólnie  y  strawę  Wieyską  proilą 

grubą,  fin  orbtiiire^  gro^ri  fBau^rngerlbt.   CAŁKI,  a, 

]e,'niepodzielony,  całkowity,  gan|,  Utt}er(tli<ft.  Nie  me- 
•  źita  ukrzywdzić   calkiey  rzeczy ,  bez  zaszkodzenia  kaidcy 
icy  części.  Stat,  Buff,  aS.    Niech  ociec  tobie  całką  cho- 
wa   przyia^.ń.    Przyb*  Luz,  69.    CAŁKIEM  przystk.  nie- 
rpzdzieinie ,    w  całkowitości  ,    całkowicie*,  itlt    ®on)ftlż 
un)erflll(ft.     Rojf,  K^^KÓMb.    Wkładaią  owcę    w  wypra- 
wnego   wołu,  'w  owcę   zaś  kokosz    z  jaiem,    to  wszyftka 
-pospołu   całkiem  pieką.    Pasz,  Dz,  79^    Materya  trakto- 
twana  bydi  może  iuż  w  szczególności ,  iaż  całkiem.  Men. 
73,  407.     Weź   całkiem,  pieprzu.    7>.    ( nieftł uczonego  )• 
CAŁKOWAĆ    czyn,   niąd, ,   scaikować   dok, ,   do  całości 
przywracać ,   w  Arytmetyce  liczbę  robić  całkowitą ,  inte^ 

grarś  y  gan^*  omc^eir  ^  %x\tl^m.  %%  einmi  dan^eii.  tna» 

Ćfiti.  Sztuka  całkowania  ilości  ,  zależy  na  tym  ,  aby 
ilość  zadaną  rozłoiyć  w  rząd  ilości  iednosłownych,  co- 
raz w  mnieyszey  wartości  po  sobie  następuiących  \  a  na 
tenczas  każdy  wyraz  całkuje  fię  bardzo  łatwo»  Jak*  Mat, 
6,  i3o.  Wiele  iest  takich  ilości  róenicziLowych ,  któ- 
re nie  dadtą  się  scałkować.  JcU^,  Mat,  3,  81.  CAŁKO- 
WITKA,  i,  i.  liczba  całkowita ,  flnf  gOflJie  ^ajl*  Chcąc 
wyciągnąć  z  ułomków  całkowitki ,  licznika  przez  miano- 
wnika rozdzielić  trzeba;  wicloraz  da  całkowitki.  Jak, 
Mat,  1,  61.  O  caikowitkach  uważanych  w  poftaci  ułom- 
ku- ib,  i,  61.  CAŁKOWITOŚĆ,  żci,  i.  całość,  zupeł- 
ność, bir  %inmu\x,  Oanstfctt,  fOMRglrtt,  tttt9ct^Ut< 


CAŁKOW-     -    €AŁOB. 
'I^elt    tJiec£czość,   bie  9K<«n»Mtr  DMgfeit.   Cn,  Th. 

CAŁKOWITY,  a,  e,  (♦CAŁKO WATY  Cn.  Th.).  CAŁ- 
KOWICIE przyslk.  całki ,  we  wszystkich  swoich  czę- 
ściach cały ,  niepodzielny  ,  illl|etfM<ft  ,  gan| ,  tm  dan^ 
|en.  RoJJ,  Bce$1bAMlt.  Proiekta  na  seymie  nie  katago- 
ryami ,  lecz  całkowicie  decydowane  były.  Ust.  K.  1 , 
107.  ^ob.  ogół).  Liczby  całkowite,  całą  iedaość  wy- 
rażaiąoe.  Łask,  Mier.  a,  18.  *  $;  Nieczczy,  lity,.  iil<:^t 
*«W/  M*t,  tna(fi».  Cn.  7A.-  CAŁKOWY,  a,  e,  od  ea- 
łek,  dałkowitek,  liczb  całkowitych,  3nUgr«I  s  .  Rachu- 
nek całkowy,  caŁcul  integraf.  Jak.  Mat,  3,  81.  er  3,  3. 
'$.  2.,  od  catek,  rzep  całkiem  wędzonych.  Me  bil  9«n)en 

%etinditxttn  Wńben  be rrefeiib,    3. ,  całkowa  krowa ,  doy- 

żrzała  (  cf.  iałówka),  flnf  gan^e  i(lt^ ,  bU  bU  ttĆ^U  ^U 
tlpn  ^ildf  giebt.  Gdy  na  oddawkę  posUnowią  oborę, 
od  faskowey  iedney,  to  iest,  od  całkowey  krowy,  fafta 
masła  ma  bydż  oddana.  Gost.  Ek,  lao.  W  nabiale  od 
całkowey  krowy,  co  daie  fbskę  masła,  kopę  sera,  żyd 
od  sztuki  pożytkowóy  uiedna  się.  Haur,  Sk.  aao.  - 
I.,  CAŁO,  przysłk,  przymiotnika  Cały,  s  w  całości,  bea 
naruszenia,  bez  szkody,  nienaruszenie,  zupełnie,    Bosn, 

ciio,  cieio ,  <iBoA.  celo )  gitn^;  WB»nW/ttt  un^erte^r,  siis 

befC^ibigt  Powinnością  szypra  iest,  cało  okręt  dopro- 
wadzić na  mieysce.  Pttr,  Po/;  ao5.  Sama  cało  uchodzi, 
nic  nie  obrażona.  ZlU^  Lam,  At  a.  lema  wszystko-  po 
bogu  przypisać  musiemy,  Żeśmy  cało  aoftali  ,•  że  ieaacae 
żyiemy.  Groch,  Wi  636.  Daniel  z  pośrodka  Mów  okru- 
tnych cało  wyszedł.  Birk,  Ex,  G^  6,  Eray  woiowali,  a 
łupy  do  siebie  odesławszy,  raz  po  raz,  gdzie  iesscze  by- 
ło całe,  plondrowali.  Stryik,  367.  Cało  wyszedł  a  bi- 
twy. Star.  Ryc,  49,  Jużci  to  nas  dosięga ,  co  się  in- 
szym ftało.  Któż  w  tym  może  upewnić,  iże  uydziem  ca- 
ło! Pasz.  Vz,  117.  Zyie  kochanek  twóy,  żyie  oyciec, 
cało  tyran  ich  trzyma.  Min,  Ryt.  a,  aag-  Kazał,  aby 
obóz  umocnili  wielkim  przykopem  »  aby  tak  byt  cało. 
P.  A' chan.  J.  74.  Wody  w  rzeszoto  nabsała  i  do  ko- 
ścioła cało  zaniosła.  Warg.  WaL  a6ov  -  a. ,  CAŁO ,  a  , 
n.   całość ,  zupełność  ,    nienaruszoność ,  bie  %in%\\Ćiit\t  , 

9g»(^eU,  ffibfligfeit,  UnoeiUlt^eit.  UnDerf^tt^Ht.  Z  ca. 

ła,  ze  wszystkiem ,  Boh.  bO  CcU)  gtoill^,  ittt  &<aiien  , 
Meifl^npt ,  »Ul{g.  Zamykam  z  części  konkluzyą  pier- 
wszey  demonstracyi  ,  gotów  ią  będąc  z  oała  zamknąć. 
Zygr.  Pap.  a 6.    -    Wcale,  weałości,  nienaruszenie.  Im 

t^Utmmntn  ^nflMbr ,  g«ii| ,  WKrnU^t-    To  wszystka 

iest   wcale   i   nic  Turcy  nie  ruszyli.   Star,  Dw,   7.   (  di- 
' Sting,   wcale  ),'iroA    9  cele  ,   W  cefofti*    Gospodarzowi 
zawsze   trzeba   doglądać  ,   czego  nienuisz,  co  w  cale,  ro 
popsówano.  p€tr,  Ek.  1 3.    Kzecspospolita  póki  ieft  w  ca- 
le, poty  każdy   swoie  może   mieć  spełna;  .ale  icśli  ona 
aginie,   nłechsy  ę\^   tego   nie  nadziewa   żaden,  żeby   co 
swego  cało'  zachować  mógł.  Gorn^  Wi.  N,  3.    Cnoty  za- 
chowuią  w  cale  Rzeczpospolitą  i  onę  szczęśliwą    czyolą. 
ib.  R.  4  b.    Tym    sposobem  mieli  bydż  zdrowi  i  w  cale. 
Birk,  Dom    8a.    CAŁODNIOWY,   ay  e,  CAŁODNIO- 
WO  przysłk.  ,    CAŁODZIENNY,   a,  e,  CAŁODZIEN- 
NIE   przyM.  ,    dzień    cały   trwaiąry ,    btn   gtnsen   ^<g 
%ibXtXib  ,   g«lf)t<{g|g.    Eccl,   ^ceAHeOHUU.    Słońce  cało- 
dzienne. Zim,  Siei,  aoa.    całodniowe.   Pot.  Syt.  5  o.    Ca- 
łodniowe'w  lasach  polowanie.  Mon.  68,  i86.    Białogło- 
wi te  t^aiodaifAiue  w  awierciedle  atawały*   Bais.  Sw.  a. 


•  t 


CAŁOK.  -  CAŁOSa 

7B7.  Secl,  aceA^Hcmayio ,  Crae.  m»Xif^ff;f(;i»i  'Jiumo. 
''CAŁOKSiĘZYCZNY;,  a,  e,  cato  księiycem  oświecony, 
g«l}  wm  9Xpnbe  ttUnĆfttt  Caiołsi^iycsna  noc,  EceL 
nccxyHHtiH  Hd«b.  CAŁOKSZTAŁT,  u,  m,  Architęct. 
abrys   eate  badoiranie  wnątrs   i   z  wierschu   okn  wysta- 

wiaiący.  7>.  fin  pftf|^eeti»t(<^ct  gU(,  hn^^t,  Siefe 
mb  erireti  eiue^  9eMtibe^.    całomiesięczny  ,  a , 

e,  CAŁOMIESIĘCZNIE  prttysłk.^  aiiesiąc  cały  Łrwaią- 

cy,  etom  ganiea  9X»niit  wi^retib,  ir«naittpifatltcl^.   Cato- 

Bieaiccsny  post.    -    $.  Catomiesiccana  noc    obi  calofcsic* 
śyesna.    CAŁON  ob.  Catun.    CAŁONOCNY,  a,  e,   CA- 
ŁONOCNIE   prjtystk,^   prses  całą  noc,    blf  gan^e  9łac(t 
ItOdllfd^  (  giminad^tfg  )•    Bankiety  catonocne.    Sim.  Siei, 
67.    Całonocne  niespanie.  Ban,  C,  a.   Ł/rx.  Gr.  188.    Ca* 
łonocne  naboieńatwo.    Pimin,  Kam,  543.    EccL  Bceuo- 
^Hoe  6A'BHie  ,    BCCKÓigHiiisa.    J?ec/.    sceHÓ^iecniByio , 
Grae.  7avvvx/^w>    całą  noc  trawię,     CAŁOPALIC   csryn, 
nUd.,  całopalną  «SfiArc  ofiarować,   efll  SBtanbtpfet   britts 
gfll.     Ol.    TA.    £cc/.  Bceco3KHraio ,    Gra€»   6Xo%^vrooi^ 
CałopaJone   w  starym   testamencie  ofiary.    Haur  Sk.  io6. 
CAŁOPALENIE    1.,  ofiarowanie  całopalney  ofiary,  ba^ 
^(brłttgen  eine^  SBranbOj^fer^-     3*»  Całopalna  ofiara  aa- 
ma,  M  IBtailbtpfet ,  Boh.  ^0pil;  SoraS,  1.  pilfttite  »<$* 
I^OC;   Kind.   (hganigoreih ,  sieloahgan  offisr;  J{ag.  xartva, 
xartvo;   Dał,  fartra;    Croat.  fifatva,  aldóri  Bosn.  sgjar^ 
tra ;    Rojffl    et  Ecci.    scecoiBiKićHie ,    BcecoiKnraeMaii. 
Całopalenie  infei  tłumaczą  paloną  ofiarę;  ale  kaida' ofia- 
ra była  palona  ,  a  takby   sif  nie  wyraziło   hohcmuston, 
Budn.   bib/,  praef,    CAŁOPALNY 7  a,  e,  całkiem  by- 
waiący  apalony  \  od  całopalenia ,  9?ailbtpff t  s ;  9ranb  s , 
guni   }tl    »etbrettllfll    bepm    Dj^fet.     Ofiarował    całopalne 
*obiaty   sa  każdego    z  osobna.  Birk,  Zyg.  46.    Jefl:  miasto 
Heliopol,   kędy  swycsay  stary  Całopalne  przed  bóztwem 
•tofica    niesie- ofiary.   Zab*  i5,  i6a  Xniai,    Całopalncmi 
pana  nad  pany  błagał  darami.  Sutz,  Fiti,   i,  D,  -4.    CA- 
ŁOROCZNY, a,  e,  CAŁOROCZNIE  jfrzysłk,  przez  ca- 
ły  rok,    gatiai4»rig.    Boh.  ulomml    ••CAŁORUCHNY  , 
a,  e,  cały  w  ruchu,. gim§  hme^t.  Po  szyic   się  pacholę 
wirzód    kąpieli   puściło  ,     Całoruchnym    ciężarem    kręte 
z  wód  bałwany    Wyrzuca  ,    śnieżne  stopy  biiąc  na  prze- 
miany. Zab.  9,  3a8.    CAŁOSC,  ści,  i.    obięcie  wszyft- 
kich    części  sktadatących  co ,  ogół ,  ogólność  ,   ba^  ®Ms 
|e,  (bte  ^IIjMt)f   ^oh.  ceUft,   Vind.  zieloft,  zieloba; 
Bo4n.  cjelochiai  JKoJf,  ^'bxocmh.   Gdzie  oząftki  są  gwał- 
townie  odcięte,   tam   reaaU.  skaleczona  ,    nie  może   wy- 
•uwiać    całości.    N.  Pam*    ł3,  ^4.    Pł«/rf  A'tff.  94.    Na 
tenczas   ma   zupełną   dzieło    doskonałość ,    Gdy  i   części 
w  nhn  piękne   i    piękna   z  nich    całość.    Dmoch-  Sxt,  R* 
67.    Świat,    iakokolwiek    bądź    wielki,    cząstką   iednak 
tylko   naymnieysaą   iest    całości  ,    unweni.    Hub,  Mech, 
&56«    hti  «4tiaeil,  UiVi\i,  ^sltaU.    3.>  Całość  pp- 
«ągu ,   niedętosć ,   zupełność.    C/t.    Th,    bie  ^^T^f^dt , 

tA^ńittU,  |.  S.  einet  grgoffheti  etutiie,  bie  nUfi  bo(( 

ifł.  3. ,  trątiłl.  całość  ,  nienaruszony  byt ,  zdrowie  bez 
uszczerbku  ,  lAienaruszonbść  ,  bfe  ViWtxUtl^ńt ,  UWttt 
fOfttlfńt,  bn  gtttf  Snjlailb.  Roff:  HeBpeAi<«iocm>,  co- 
xpaHHOcm&  (  ĘccL  |(JbAocdx&  s  zdrowie ).  Wy  niesiecie 
w  ręku  waszych  rycerze  wolność  i  całość  oyczyzny  wa? 
flzey.  Zikb.  i3,  299^  Tobie  pomczam  mą  całość.  Niamc' 
P.P,  85.    Całość,  wglnoif,  niepodległość.  CkiU^RĄąd* 


CAŁOWAĆ.    .    CAŁOWTT, 


2i5 


CAŁOWAĆ  cxyn,  nied, ,  pocałować ,  ucałowaC  dok. ,  lida- 
mi się  czego  dotykać  tfa  powodem  tkliwości,  upodoba- 
nia,'  kochania,    lub  uszanowania,  Hffett;  Boh,  ttUtoMę- 

Iłbati,  pMtMii,  bubCćIptoati;  Siovac.  bofati,  peKbtti^ 

libilll  ;  Botn.  celivati  ,  pogljubiti ,  cuknuti ,  busnnti ; 
Croat,  ezelorati ,  kushuyati  ;  Dal,  czelajem  ,  lyubim  ; 
kag.  zel4noti ,  zelivati ,  gljubiti  ,  pogljAMti  j  Sia^on, 
poljubiti;  Vind,  lubit  ,  kushnit,  pulhati ,  pafhniti;  Car. 
kushneti ;  Rojf,  %hxoB3imh .  AoOaamB ,  Ao6M3aniB ;  06- 
xoOM3ains  5  Ecci,  ^'feAyio  s  1. ,  Q034paBA«K>  ,  %, , 
ycraaMW  Ao63aK> ,  Sorab.  1.  bwbkjfllg^,  f  O  Witt,  WefO? 
fc^tm,  totfuiu,  rotfufem,  tOtfpmaci.  -  Całule  ią  w  twarz. 
Teat,  19  c,  53.  w  gębę,  w  u«ta.  Co  to  za  ciężka  kara 
zdraycę  swego  całować.  Bardz,  Tr,  539*  Na  ziemię  ezę- 
sto  upadaią  całuiąc  lą.  Pasz,  Dx,  yi.  Sułtan  Muftemn 
rękę  całuie  dwa  razy  do  roku*  Star,  Dw,  5i.  Którędy* 
Sułtan  przeiedzie,  tędy  stopy  konia  iego  poddani  całuią; 
Star,  Dw,  4i.  Póydżcie,  ucałuycie  oyca  waszego,  Teat, 
63  €?,  3i.  Pozwól  fię  ieno  ucałować,  raz  ieno ,  nie  wię- 
cey.  Zab,  11,  374.  Zabł,  Chodi,  niech  cię  uściskam, 
niech  cię  ucałuię.  Teat,  48,  i^%,  -  Jig,  Pocałował  nóż- 
ki $  umkną! ,  uciekł  ob:  Pocałować.  -  j.  Kompliment , 
wyraz  grzeczności :  całuię  rączki ;  całuję  nóżki,  osobliwie 

dziękuiąc  za  co  ;  {»  bet  <Sotn|»łinietiteRf|>ra<^e ;  \&fj  fftffe 
bie  i>anb  (befprtber^  im  Deftm.  gebrittd^Iic^)  c  \^  b^ns 

U  micft  ge^rfamft.  Ludzie  lepiey  wychowani  maią  Wy- 
biornieysze  wyrazy  grzeczności :  całuię  nogi ,  upadam  dó 
nóg,  i  tid.  Mon,  68,  458.  -  5.  Zaimk.  CAŁOWA'C, 
się ,  ({(^  f Affett ,  einanber  ftiffem  Ślicznie  Maścią  panno  , 
tak  się  całować  i  ściskać  z  żołnierzem.  Teat.  54,  66. 
Będziem  się  całować  ,  iak  gołąbka  gołąbeczka  w  odo , 
nosio  i  usteczka.  Teat,  56  3,  72.  Zwyczay'  był  Risy- 
mian,  ie  fię  wkaiąc  wzaiemnie  całowali.  Pilch,  Sen.  253, 
CAŁOWANIE,  UCAŁOWANIE,  POCAŁOWANIE,  ia, 
n.  czynność  całowania,  ^^^  Mffeil.  Całus,  (  buzia,  j^ę-r 
ba ) ,  ^et  JtU#  f  Boh^  et  Slovdc,  poUbenl ;  DaL  caelov  ( 
Bosn.  celor,.  celiranje,  cnknutje;  Carn.  kushók^  Vind^ 
pokttih,  pufhei;  Sorab,  1.  fi^i,  bttbiC}f«an'9;  Cro.  rze- 
łov ,  knfaecz  ?  Dal,  lyubacz  ;  i^^Jf'  €t  Ecci,  ^'BAOBaA'ie 
(s  3«,  pozdrowienie,  3.,  przysięga),  A.o63afiie,  AoOta- 
aaH*ie.  Całowanie,  anak  miłości.  Piniin,  Kam,  170.  znak 
pokoiu.  ib,  270.  Święte  całowanie,  iakie  na  Wielkanoc 
bywa,  Pim,  Kam*  269.  Posła  dO'  całowania  szaty  Suł-« 
tana  przyprowadzono^  Birk,  Zbar,  D,  a  b,  Wezwliny 
Marszałek  do  ucałowania  ręki  Królewskiey.  Dyar,  Gr^ 
527.  i>ailbfll9  Roff,  pyROgBAOBŚHie.  •  A  ty  -za  mdię 
pracę,  za  mole  fiaranie,  Day  mi  naymilsza  nst 'Twych 
iedno  całowanie.  Sim,  Siei,  55.  iedną  buzią,  eifieit  Siti* 
Mama  rzecz  całowanie ;  ale  w  tey  marności  Są  leź  swo?. 
ie  przysmaki  ,  są  swoie  słodkości.  SŁm.  Siei.  46.  Je- 
szcze tu  niemasz  z  czego  chełpić  się  móy  panie,  Mar-r 
na  rzeoft  powiadała,  samo  całowanie,  ib,  -  ob,  Poca-« 
łowanic^  4 

Pochodź;    całus,    całus ,   n,acałowa4   xif,   docałowad 
sift  pocałow€uf,  wycałować, 
CAŁOWITOSC,    ści,    i.    całość,   całkowitość,  bie  @4n|«* 

it<^eil,  bie  ttiiBerfebrtbeit,  Uit«erleliłbeit.    Croa/,  czeio- 

yitofist ;  Rag,  zjeloritos  ).    Nawet  i  zdrowie  dla  poiytku 
i    całowitości    Rzeczypospolitey   odwaiatą.     Krom,    ded, 

CAŁO  WITY,  a,  e;  w  całości,  im  •atiaeii,  w^  finem 


3l6 


CALÓWKA.    -    CAŁY. 


iAlt|ett  ®tdif e*  Crodrr.  cielotit ;  Rag.  Mjel9Yii\)  ÓtoSui 
so/iduł  kula  catowito|  biedota.  Afącz. 

CALÓWKA  ,  i,  i.  lina  ńtL  cal  gruba »  etit  t^SMtfet  £4114 
Lina  calówka  »  Cali,  ahgnt ,  ieat  długa  na  55  aąini  t 
wchodzi  w  niejr  na  kaide  iebro  pó  72  nitek »  waij  loó 
funtów*  J^a/I.  if/-/.  5,  4l.  półtora  calówka «  t9mBtau\  bj^ 
calówka  eincugnśłiił,  U.  §,  DeikA  calowa^  e*  t0llb*  tdUU 

CALO  WŁADNOSC,  icl,  i.  cała  władsa^  petna  moc» 
naywyiua  xwior8chnoild' ,  bU  (|[l(del9a(t ,  ^ftOige  i^itU 
ft^aft  /  iD(etberrf(b<tfit.  Całowładuoś^  nai^odowa  w  Pol^- 
flscztf,,  Wć  trSdcli  etanach  samknifta,  na  seymie  okasu« 
k  91^.  SArkeł.  P.P,i,^t.€t  a48.  CAŁO  WŁADNY, 
a,  e,   CAŁO WŁADNIE   przy^łJk,,  łiieograniciienie  wfa-^ 

dai4cy,  UMim^tuU  betrf(b«ib. 
CALOWY}  n,  e,   na  ćal,  od  cala,    ^eB  t  f    eilteit  $oS 

0bet  Jbiitimfii  (rof.  kojf.  Afoiuowni. 

CALOWY,  a,«}  w  całości  Cayii  całkowitości,  na  cat, 
liurtowy,  (tn  Oitllłftt,  en  gros).  Handel  calowy.  Gaz. 
Nar,  1,  u 5.  •♦CaŁOZUPEŁNY,  a,  e,  t  iedney  sztu- 
ki, hUtd^mi  aut  eiliettt  StAtfe.  W^daidła  bywaią  ca> 
lo2upełn6  ,  albo  otworcyste.  Hlpp,  6o.  CALUCHNY  , 
^CZALUCHNY,  a.  e,  CAŁUCZKI,  CALUTBNKI,  CA- 
ŁUStENKI,    CAŁUSKI,  &,  ie,    inttrtjt^.  j^ttymiotnika 

^^^7%  d«tt|/  t»6Dif  /  g«ttt  tiiib  t^/  -doA*  (ulictc/  ^<"^a^* 
1*  C^lilfL  Cały  boiy  rok  cseka?,  t  całucakif  cały  tgo* 
ta«  Cn.  Th.  5S<  Całucaka  tioc*  Rey  Wut.  1.37,  Caluchną 
noc  pracuiąc  |  niceimy  nie  ułowili.  Lśop,  Luk.  &,  5* 
Caaluebną  noc.  R^y  Pat,  Gg.  1.  Caluteńki  dzień.  Boh. 
Xom,  4,  197.  Caluchną  drogf  laiJeiał*  Ttąt.  li  ^,  604  •• 
^«  Ty  w  tym  acbronieniu  będaieaa  caluteńki.  Roh,  kom* 
1,  274*  (bea  naymaieysaóy  feakody,  adrowiuteńki).  CA- 
ŁUN»  CAŁON,  Ul  tn*  wielka  deka,  ftasyta  t  całych 
brótów    iukna  lub  ttftteryi,  sicSególniey  nakrycie   iato-» 

bne  trunny  i  mar,  rtne  fttO^e  «»<  gdiitett  fBteitett  ttiK^ 
ebet  Smg  temad^te  2)etfe ;    befdnberi  ba^  Kek^etitti(b  ^ 

iB««tttl(b.  Sh¥ac.  UUlXa  (cf.  i.4/.  aulaeutt);  Boh.  ąąt 
Um ,  ^\M%  i  Boh.  titidtmit  tapćcyr )  ;  Vind.  mer- 
lak }.  Spadł  oa  i  kraetła  na  całun ,  do  grobu  t  cało-^ 
ao«  Poi.  yow.  494  Całun ,  który  trupa  przykrywał « 
w  proch  zię  rotfaypał.  0^x.  Str.  5.  ->  $«  Całun,  pakłak, 
aierak,  grubft^odaiei  mniaia*  Ośs.  Wyr.  gtobe  TOitl^^s 
flełbnttg.  Wyatępki  iyią,  chociai  pod  całunem.  Żaó. 
i4,  37.  iV4j^/.  {  i  w  kapicy  wełna  j  nikt  bez  ale). 

CAŁUS,  -  Aj  m.  CAŁUSEK »  '^  aka,  in.  pieszczenie:  ca« 
łowan^^i  pocałowanie,  buaia,  eilt  AfkiT^ett.  Rag.  8elov» 
gljuba^.  Vind.  ku(hea  ^  pokuOiez ).  Nigdy  jegomoć^  od 
Jeynioici  tak  caułych  pieaicfiot  i  tyle  aiłuaów  nie  ode- 
brał ^  iak  iĄ  raią.  Ołs.Str,  8.  Mustf  ci  do  J^aidey  iago* 
dy  po  jednym  pr«ypiąd  całuiku,  Teat.  siB  6^  7^.  l^rady^ 
Uiyfi  aemną  nad  miar^,  Setnych  całusków  odbieraesa 
Larf.  Zah.  11,  a65.  Zabł^  ^  CAŁUS,  -  ia,  lubiący  dawad 
lub  odbierać  pocałowania  ,  em  ^tiflit  ,  ber  4ertt  Nfft. 
Rag.  Seloynik)  Bosn^  celovziik ;  Croat.  czelo^ik  (Ectl. 
li^OJlimexib  sdiułałor  ),  Dziewczyna  ta  wielki  cału^  , 
toras  albo  poauwa  tiata  albo  naddaie  lici.    Oij*  Wy^* 

CAŁUdlBNKl,  CALUtENKloi.  Całuchny.-  CAŁY,CaŁ, 
a,  e,  (Caio prky^łi^  cu.  k)  zupełny,  obeymniący  wazy- 
fikie  iwote  cicici ,  ^An^;  Boh.  tetti  I  Sh».  eelt ;  Sorab.  a. 
leli;  S4rab.\.iie»t,  tii»i,  C^tf,  tt^Upi  Carn.c^l,  kęl; 
VinA  śevn  i«l»  nelu^  aeel«  aiu,  ceil»  ciel.;    Botn.  cio, 


CAŁY. 

»  la/  «>  loi  cittąT,  ti^H;  Croat  c%A\  2>al  csi*,  catla« 
taiło)  Rag.  ziO|  aj61a,  ajeloj  Siapon*  9Mr,  ara,  sTe; 
Hung.  tellyes  \  Roffi  1|'6aum  ,  |i%Ab)  JEcc/.  t  zdrowy  » - 
£cc/,  |{'bxl)6a  leki ;  tl'^AniH  lóczyd),  cL  Lat.  aąlus; 
Ctr.  alt ;  Gtr.  jikof ;  Hebr,  Va  kol  kaf  t  omnit )  V^3  Ao/i/ 
integrum  >  iolidum ;  bba  ia/o/  t  p9rfzcit  ;  cf»  Gar.  [^I ; 
Angłołax.  hal  i  HoUatid.  heel ,  geheel ,    ^Kec.  hel ) ,  au* 

palby  w  swoich  częściach ,  %^iik ,  \n  Mtn  feinen  It^Uett* 

Cala  rsata  wick^aa  od  kaidey  ca^ ^ci  awoiey  oaobney.  Sol. 
Geom.  ik6.  Człowiek  cały  W  aereu  ieft  zawarty.  Zaó.  6» 
568«  Poświęcił  Całego  ńebie  oycaysnie^  Gaż} Nar.  I,S4o. 
Gotów  ieftak  na  wsSelkie  uaługi  ^  aawsaem  twóy  cały. 
Teat.  49»5.4S.  Władysław  miał  bydi  królem  całym  WV 
gierikim »  a  Olbrachtowi  pofiąpió  na  Saląiku  róine  Szier- 
źawy.  Słryik.  639.  (całych  Węgier,  t^Oll  ^ĄU^  tUlggni). 
Kocham  ią  a  całey  duafty«  Tśai,  lj,c.  i4.  JSccLnceAymHO* 
Smctr.  Ap.  pratf.  Caióm  aetcem  b^  ałuiyl  We  Panu* 
Ttai.  117,  S8.  Całóm  aercam  iyetę.  Ttai*  ^i,  h.  49. 
Cały  W  tym  «  aby  awfego  dokazał«  Mon^  65*  1 65.  ( ze 
wszyftkich  fił  practtie  ,   aatopiony  w  awoich  iamy»łach, 

tt  {jl  im  b^ttit  beftbiA^toO*  ^«bym  całą  moię  krew  wy- 
lał aa  niego.  Ttat.  49,  b,  d4»  (  do  ofiatniey  kropli). 
RzecA  ta  tzU  mny^lona  była.  T^at.  b%y  d.  126.  (aewsay* 
ftkióm  )*  Z  całym  domem  Eetl.  nceAOMonno ;  Gr.  naitotnn 
JEccL  «ceAOiiOciDiiO  i  Gr.  natoitna*  Eccl.  aceAOMOMtib 
Gr.  n<ivóinof,,  $.  Cały,  iibiy,  prawdziwy,  gmi|,  M^# 
lMbtb<tftt0*  Joza&t  prawdaiwym  i  całym  byt  na^downi-> 
kiem  Dawida.  Sk.  Żyw,  ^  177*  fiyAry  piee  a  praeko- 
biały »  Naz<iw  gdf  ia  to  pies  cały.  Bielaw.  MffL  4,  b. 
To  ieA  cał^  djabół  ten  chłopiec*  Ttat.  17,  38.  Cały 
iaelmAi  wierutny,  oiiatni,  na  nraąd,  od  ftóp  do  głowy  > 
6^:  cała  sobaka ).  $.  Cały  ae  wszyftkim  ciągle  i  nieprae^ 
rw%nie  ai  do  końca ,  tak  o  prtedągu  mieyscowym ,  iako 

1  o  czasowym,  gan)^  bU  )tt  Snbe,  gan^  uttbgar«    Hała 

iikierka  cale  miifto  apalić  moie.  KM.  Turk.  laS.  Cała 
Warsaawa  tłumem  prted  dom  nask  febiegać  ńę  będzie.  T%aU 
5lt  ^*  A9«  Całe  nocy,  całe  dni  fraaobliwie  widycha. 
Otw.  Ow^  97.  Całą  noc  ai  do  poranka  prze^edaiał,  cały 
dzień  ai  do  nocy  prsachrapał.  Zab.  l3,6d.  Beaaenny»  iak 
długą  noc  ftrawilem  całą.  Nul.  Ow,  9.  Cały  daień  Slapon. 
vaa  dań  ob.  Wszyllek).  Cały  boiy  rok  csekał  f  całucaki, 
Cliły  kgoła.  Cfu  Th.  58.  Cały  obiad  gadał,  ap  ouo  ad 
tnala.  C/t«ii</.55.'-  Podóbn.  To  niebyło  ieszcae  całe  ałc| 
lecą  tylko  początek  wifkaaago  nieazozj^cia.  Zał.  ra^.35i. 
( tu  lesacze  nie.  był  koniec ;  na  tym  ńę  ieaacae  nie  Ikoń-^ 

ckyło,  hit  MMt  iid(b  tnUbt  nUet;  bornit  Mt  et  BO(b  md^t 

gSe).     Co   tu  próinego  gadania  ;    mufi  poy^ć  ta  niego, 
i  cała  rzeca.    ^^  Otói  nie  póydai«»  i  cała  raeca.  Teat.Jb^, 
io5.  (i  po  wszyAkim,  i  koniec,  linbbafta)  )     Przywołać 
go   naaad,  i  cała  ceremonia!     Tear.  17,  c.  56.      $*  Całą 
g{bą  ,    całem  gardłem  $    a.)  głoino  ,    gnl.  MBett.  ^Ifr. 
TerM  ma  mió^  czoić  swoic /Pallas ,  terasa  on%  Ma  ałnaznie 
całą  g^ą  od  nas  bydi  chwalona.  Oiw.  Wirg.  45^-     Bolnik 
całą  g^ą  iyiące  w  mieicie  wielbi  miaaacaany.  ^o^.  8, 317. 
Plg*  odłą  gębą  i  w  oihtnim  fiopnin,  im  b^|len  9t$ht. 
Fortona  całą  gębą  panika.    Tśat.  1 9^  fi.  1 9.     Całą  g^ 
chłop  Rat9wtĄ/k.  Mfir.     Oaanka^  ufaiącego  aobie  ,   ieft  to 
całą  gębą  adradzad.  Lu6.  Roz.  3o6.     au)  Cały,  niedęty » 
ało  lako  lity ,   lany  ,   niedroiony  ,   toUdMit^  Itiącx»  aie-r 

«<c^t  tm,  tii<^9P^(f  mgfto;  J^.ie(i(ta»9.    3.)Cały, 


1.  CAP!     -     a.  CAP. 
tiiebapocEftjr,  gattj  ^    ttUft  ailgefatt^eil.      Cafy  chi  A,  sdr, 

iie<^  »i«r  intdf fc^nitten.    Cafa  b«cska ,  ttD(^  ni^t  ammpit 

Cn^  TA,  5S»  4.)  Cafj,  nienaruszony,  n ieu szczerbi ony , 
nteikaiony. ,  Jloffl  Bce){'BxuH,  HeBpe4«MUii ,  neepeTK- 
4eHHhiM,  COKptHHUR.  ( zdrów ;  /?o/^.' u^KaBkuu  s  czy- 
fty  ,     nieafafszowaily  :     £ccl.   zhxi6a.  s  kurarya  ,     leki  \ 

\ihxk6ou6cHhitai  uzdrawiaiący ) ,  gatii  nnoetfef^tt,  umeti 

Ir^t/  ltlllffd(f4Mgt.  Dom  nie  rozwalony  i  w  tak  wielkim 
nieszozf^cin  caf  ieil  zoftawiony.  Ołw,  Ow.  19.  Cefear  z  woy- 
iktem  E<irdw  i  cal  idzie.  Warg,  Cez,  \bi.  Gdy  ieszcze 
w  szrzc^eiu  kyf  cal  ,  wiele  mógf  między  awemi.  Warg, 
€€z,  a3o.     Milczałbyś  lepiey,  póki^  cały.    Ttaf,  36,  21. 


CAPA    •    CAR. 


ai7 


ca|»«      Sa^ratttffom     fl^rawEt     ^ozta     ogroduikiem    irobii^ 
2.)    Tnmsf,   o   człowieku,    brodacz,    basałyk ,    gap',    eitl 

Mrtidet  gruber  ^etl,  rin  ©dj^łp^,  ein  glegel.    Kie  winn, 

co  mnie  wftrzymuie ,  ty  trutniu ,  ty  capie ,  Ze  ci  fcf bow 
nie  wytnę,  orzu  nie  wydrapię !  Zahł,  An^f,  61. 
CAPA,  y,  i.  fkóra  wielbłądowa ,  o^Ja  i  t.  d.  chropa>vo 
,  Wyprawna,  Ux  6l^(l#tilt,  Mzt  ju  CuttilaUtt,  (JinbaM- 
^etl  II.  f.  w.  Croał,  cziipa,  corium,  ełaóorafum  e  pelle 
porcina ,  plsch  ,  ajini.  Z  o^ley  ikóry  robi  fic  capa  na 
oprawę  Kzabel.  Młuk,  Zw,  1,  191.  Capa  zielona »  czerwo^ 
iia,  błękitna,  szare,    Vof.Leg/^f55j>     a.)  Tran^/.  oprawa 

pochew ,  b^t  Ucterjug  bet  J)f genWeibeii. 

Umykayie  mi,  póki^  cały.   Teat,  i,3a.  WtU  bn  nO<^  0(ltl),    CAPIC,  czapić,   czyn.  nied.  ^  zcapii:,  zacapi^  dcA.  ,    capnąć 


fteOinIr,  Mfł.  mtfrieb  broiK^e  gan}  fir  gefunb, 
eansibtf  fit  ^efunbMt  Dur.BibL  Si,  j,  191.  $( big* 

Dobry  gospodarz  chcąc  bydź  tałym  od  szkody,  nie  ikąpi 
na  opłatę  ftróia.  JTołł,  lift,  t,  lii.  Neleiy  nar  tem 
Rzpitey,  żeby  pokoy  pospolity  by?  fcały.  Corn.  Wł,  £^ 
Wiara  raoia  i  przodków  tnbich  ieft  caf  a  \  w  nicadm  nie 
naruazona.  Corn,  Dx.  lo6.  ^az,  tij\,  11 6.  Warg.  Wal. 
a65,  •  To  to  grunt  Wesela  prawego  ,  Kiedy  człowiek 
sumnienia  całego.  J.  Kchan.  Dx.  ^04.  ( ttttt)erle(tei^  ®es 
WiffciO*  Tatarowie  czuiąc  fię  bydi  iui  niecafemi  ,  do 
domu  uszli.  Bitl,  Kr,  k^o,  (iui  liadwątlonemt).  O  lu- 
dzie maiący  niecały  rozum  !  Odym.  Sw.  Mm,  5:  fni* 
t  pe?na  rosumu ).     5.  Cały ,  w  iedney  sztuce ,   niepodziel- 


j><//if/.  capać  >  conr//i. ,  zmykać  ,    łapa<5,  porywać? ,    fd)nctt 

crgtelfm,  etn>i(<fcrti,  mpUti;  Boh,  ti^pań,  ^9p\ti  (oó. 

chapać,  chopid);  Moj/',  ^nHymh,  uanatnfc,  xanHym&; 
{Gr.  dnrofAOf,  Z^r.  apta,  Htbr,  ^bn  asaph),  Zoflawić 
młodym  rozkoszy  i  iądze,  Wac  Pas  iujS  flary,  capniy  za 
pieniądze.  Zabł,  Baf.  61.  Parę  milioników  dobrze  ieft 
zacapić.  Nieme.  P.  P,  3a.  Patrzę  rychło  zkąd  rout  wy- 
padnie i  capnie  mię  do  kozy.  Teat.  53,  Ł,  nb^-  Capuięty, 
capniony,  zrapiony,  porwany,  semknięty,  etnKfl^t/  gifs 
grai^jt.  Pulp.  11.  $>  Capay,  miano  charta,  92(inie  finel 
®{nbbttnbe^*  Fcd<i  konno  pries  Wierzyniec ,  a  za  nim 
capay ,  łapay ,  ^cinay ,  dołoź »  dwa  smycze  charlów*  Teat. 
i2o,  b,  Ss. 


ny,    gttOJ  /    te  rfHfhl  <Stik(fe>    ttn^erfhktft ,    nicflrfadany ,    CAPIE,  -  ięcia,  tdrbn,  rzecicówn.  cap,  koziołek,  baranek, 


niesztukowany.  Cn.  Th,  58.  Cała  litkba  rachuie  rzeczy 
zupełne  bez  ich  części.  Sol,  Geofn,  3,  77.  Całe  pienią- 
dze ,  oppos,  drobne  pieniądze.  Ma  całe  i  drobne  pienią- 
dze,  r/. 

Pochbdz.    caluczkł ,   "catuchny  ,    caluteńki ,    całufienJU , 
tatUrŁ ;    cntoś^ ^    calowity^    caiomtołć ^  całkowity ,' całko- ^ 


etn  <S4arb6(f(l^eit«  Capięta ,  kózki ,  owieczki ,  baranki. 
Zab,  la,  398.  Kojfah,  CAPIEĆ  niiaJt,  nied, ,  ocapieć  dok,^ 
capem  fię  ftawać,  głnpie<!,  durnieć,  )utn  @((AfbO(ff  tt^efs 
ben,  bnmtH  werben.  Ocapialby  dziad  ftary,  by  mu  fię 
Zachciało  ilawteć  klatki ,  grać  w  licho  i  lia  trzcinie  iażdziĆ. 
Zab,  ^,74.  Jlytk, 


.  lriVo//,    ciUka,    całkiem,    całkowy,   całowy,   cale,  cało,    CAPSTRYK  ,     CAPSTRZYK,     CZAPSTRYCH  ,     CZAP- 


wcale,  całodzienny,  całomiejifci^ny ,  całonocny,  ca/o- 
roczny,  całouładno/(f,  całowładny ,  ćałopali^,  całopó- 
lenie,  całopalny;  caliif,  ocalid,  ucalad,  calec,  ocaleć, 
ucalei.  Calec,  calizna,  cele.  Całkować,  tcałkować; 
calkowitka,^  i.J  Szczelny,  .  3  J  Członek. 
1.  CAP!  wyraia  prędkość  porwania,  tippl,  tappii  %X\pp^i 


STRZYK ,  w,  fn.  uderzenie  W  bęben  pod  wiector  do  spo- 
czynku ,   z  Niei*.  bet  3apfettłlteld> ,   Boh.  t JepubWe.    2* 

dwie  godziny  będzie  czapfh-ychk  Teat,  8,  70.  Jeszcze  on 
i  po  czapftryku  na  ulicy,  (włóczęga  nocny).  Przysłu- 
chaymyi  fię  ccapArzykom  tego  dobosza.  Teat^  a8,  b,  uSy. 
(bębnieniu  iego)^ 


fię  nie  obaosysz ,  alić  on  za  nt}gę  cap.  Rty  Z^^  83.  Zje- 
dliśmy łap  x»p^  a  potym  w  nogi.  Oj^,  Wyr,  Zrazu  fię  tylko 
tłowy  zzpocą ,  a  potym  za  łby  łap  cap  po  sobie.  Jabł,  £z, 
lal.  (06,  łup  cup).  Pan  łap  cap,  co  z  wilcttjrtti  iada 
apetytem.  Har.  Dz.  3,  106. 

Pochodź  :   capnął ,    capać ,   tapić ,    czapic  ,    tzepid^ 
przyczepić  i,  t,  d,  cztŁpla, 
3.  CAP,    a,   m,   (oh,  caban)    gatunek  baranów  Większycb 
s  przydłufazym  niąiszym  ogonem,  iakie  w  wschodnich 

kraiach  bywaią ,  eUi  2)icrf4;»«ii J ,  Śettf(bw«ii| ,  efń  mofi 
genUnbifcbrr  $4Affeo<f  mit  einem  bitfen  landen  @(6)onnae 
unb  irt00ett  ^itnrrn. '  (  cf.  Ger,  ^afe,  Saupel).  siopac, 
eap,  capii,   w  ogólności  ko%ieł,  bafan,   ein  ®d&afbe<f , 

Sibbet.  {Bojf,  ¥ulg,  ijufSfa  kosa;  Sorab,  a.  f(^a|Hirna 
owczarnia  ).  Potomek  capa  lorliwego,  Moh,  jo,  a 9 5. 
Jelli  mędrcem  czyni  broda  zapnszctona ,  Toć  moie  i  bro- 
daty eap  uyść  ca  Platona.  Min^*  Auz.  83.  •  SI09.  prof* 
Tom.  I. 


Turc)  ^j^fiaób  (  s  o  dawnych  pańuiących  i  o  bogu  s 
król;  od  JwanaWafilewiczaJ  cesarz)  Hebr.  ^w  sarz  prin- 
Ttps,  >«^w  earaht  principem  se  gfffit  c£  Gall.  Sire  ,  Angl. 


\-' 


^zimierza  i  t.  d.  Gfifagn,  5  a  a.  Tenie  Gwagnin  utrzy- 
tauie,  ieCar  więcey  nie  znacty  iak  króla ;  bo  we  wsisyftki^m 
Kutkiem  duchowftem  i  ^wieckióm  piśmie  Car  Królewflci«, 
Keśar  Cesarłkie  imię  łnamionme.  ^akiei  tei  król  Taurycki 
Przekopfkim  carem  ,  t.  1.  Królem  fię  lowie ;  1  wssy«cy  infi 
królowie  Tatarscy  tóm  imieniem  catikim  aowią  fię.  Gwagn. 
Sa3.  Car  czyli  Han,  znaczy  iedno  co  cesarz,  czyli  pan 
Tatarów.  INT,  Pam.  17,  157.  Niektórzy  tei  kniazia  Mo 
ikiew(kieg&  białym  carem  nazywnią ,  to  ieft ,  królem  biął<?y 
Rufi.  Gwagn.  5a3.  CRoff:  Bcefisipl)  s  króLkrólów).  J.Cat 
Turecki  ,  Sułun  ,   bet  'ZMif(^€  «aifef .     Turecki  ♦cwrz. 

a8 


L 


2l8 


CAROGR.     *    CARSKL 


Lat.  Kom.  E.  3.  {ob.  Carogrod).  j.  Car  ABjrflTyśflii  06. 
pop  Jan.  ♦$.  Car  «  Cezar ; Juliusz  ,  ^uV\Vii  €afar.  Go- 
dnieyssego  nad  fic  enaĆ  Car  nie^hce  nikogo,  ni  Pompeiuas 
równego.  Bardk.  Źi/^.  4. -$.  £cc/.  uapb  cAasu  xpiicinocl)y 
car  sławy  s  pan  chwały  ,  s  Chryftus ,  ber  S^tlt  ber  JĆ^err^ 
lldl^feit*  2.)  Botan.  car  aiele,  podbiał,  lepięźnik,  tujji" 
lago  petajitts  Linm.  wieśniacy  sowią  car  ziele ,  dla  Iku- 
tków ,  które  niegdyś  przeciwko  morowey  zarazie  mu  przy- 
pisywano. Jundz.  420.  iakoby  cesarz  nad  ziotrai ,  dla 
iego  wielki^y  nad  inszemi  ziotmi ^szlachetności.  Urzęd.  245. 
ber  grofe  $Uf[attt(^.  Rojf.  uapb  mpasa  accnitum  iycocło^ 
n«m  toiad ,  toieść.  CAROGllOD,  a,  m.  Koaftantyuopol, 
pp  Turecku  Stambuł ,  po  Polaku  Carogrod ,  ftolica  pańitwa 
Tureckiego,  Wyrw.  ^reogr.  267.  @Onftant(nopf(  caesaris 
arx ,  Bohor,  -  Siavon,  carigrad  j  Bosn.  carigrad  j  Carn.  zhar- 
grad ;  Rag.  zarigrad ;  Croat.  czarigrad ;  Rojf^  {japBrpaAb  , 
^ape^paAib•  Konftantynopol ,  nowy  Rzym ,  po  naszemu 
Carogrod.  Sk^  p».  2o3.  Per  totam  Turciam,  praecipue 
apud  milifes,  sclavonica  lingua  in  usu  eji^  eafjue  in  porta 
injperatoris  Turcici  usutn  patriae  iinguae  paene  obscura^ 
%nT  \  ita  ut  Conflantinopoiis  ipta  iam  non  ampUus  prisco 
nontine,  sed  Caesaris  domus  scłayonica  vocetur  lingua. 
Nic.  Myier  addi*.     C AROGRODZANIN ,  a,  m.    a  Caro- 

grodii  rodowity ,   ei«  SoQfl«ntbio)>»Kt(tner  ,  £ccL  ^apO- 

rpa^eyb.      Carogrod^anie.    SA.  Dz.  218.    w  rodź.  zenfi. 

CAROORODZANKA,  bte  ConflaiitliiopoHtaiierinn.    CA- 

ROGIIOOZICI,  a,  ie,  KonilantynopoHuńlki ,  SUmbullki, 
<SonftantinopoUtanir<^  ;    Rag.   zarrigradiki  ;     Croat.  czari- 
gradszki  ^    j3o<f n.  -  carigracki ).     Lud  Carogrodzki.    S^.   Dz. 
486.    Cieśnina  Carogrodzka  łączy  Marmorc  z  morzem  czar- 
nótn.   Wyrw.  G.   27.     CAROWA,  y,  i.    iona  cara,    ce- 
sarzowa, imperatorowa  ,    bte^^rittn;  /{e^.  zariza  ;  Croat. 
czeszaricza ,    czaricza  \    liung.  tcaszarnć  ;    RoJf.   jjapu^a, 
(iJq^  Bceiiapkija  królotra  królów,  N,  Panna).     Do  caro- 
irey  należący  RoJf.  uapMgMHb.     CAROWICZ,    GARZE- 
WIC,  a,  m.   syn    carlki ,     ber   ©O^naf^.^ar.     RoJf.  ^A- 
peBH^b.     Po  te  czasy  niewolnik  dziedzice  ,    przeciwny  bę- 
kart karał  carzewice.    Pasz.  BelU   B.  4.    6.      CAREWI- 
CZOWY ,    a ,    e ,    do  carewicza  należący ,  beitl  @oCtt  be^ 
3ard  attfldnbig.     RoJf.  HapenaHenb.     CAROWNA,  y,  i. 
córka  carflca ,     hit  Soc^ter  be^  ^ti.    RoJf.  gapesuii.     Do 
carówny  należący  RoJf.  {{ap^BHHHb.  -     CARSKI,  a,  ie, 
do  cara  należący ,  Rag*  sariki  *,   Croat.  czeszar^zki ;    Hung. 
tsasisari  \  Boji  gapenb ,  j^apcKiH.     Jmię  Carikie  zacniey- 
sze  bydź  rozumieią  nii  królewfkie  ,    ale  mylnie.    Gwagn. 
5a3#-   Dworzanin  carflti  RoJf.  «ape4BÓpeiib ,    ądj.  ijape- 
ABópu<}Bb.     Stolica  carika  £ccl.  {{apcniBeHHHija.     Carflcą 
godność  aprawuic    RoJf.  tfapioip  *,    £ccl.  uapcinBOBain&  *, 
Bag.  «arfevati,   -     Wftąpić    na  tron   carlki     RoJf    BOua- 
piini&cx>  wynieść  ntt  tron  cariki  BOuapumB  ,  BouapflciB  : 
Wftąpiente  na  tron  RoJf  BOifapĆHie.  -     W  kościele  Ru- 
ikim    Carfliie  drswi ,     £cci.  CBHmue  Bpama »    tfapcKiH 
XBepH  ,     śrsednie    drzwi    ołtarzowe  ,      któremi    wnoszą 
Nayśw.  Sakrament,  a  tak  Cara  czyli  króla  aławy  wprowa- 

dzaią,  Dy*.  Cerk.  3,  5o.  bte  SBittelt^Are  im  «ltar,  in  bet 
altniffifc^eti  Siit^t ,  m  ba^  IKaerbelKgfte  berein  gebrad^t 

n)trb»  W  Ruikidy  cerkwi  przy  Jiturgii  S.  drzwi  carikie 
zamykaią.  Pim.  Kam.  io3.  przed  ikończeniem  liturgii 
kapłan  otwiera  carCkie  drzwi.  ró.  io4.  et  i4o,  Bpaina 
liapcKie  fucraf  valua€ ,     no  moMy   19010   i^apb  «AaBia 


CARSTWO    -     CĘBROW. 

XpHcinocb  Bb  onue  Bxo4nmB.  -  Godziny  Carflrte  abo 
wielkie ,  ikładane  przez  doktora  Cyrilla.  Pim.  Kam.  26 3. 
$*.  Cariki  s  Cezariki  ,  od  Cezara  Juliusza  ,  S4flirt|  ^  • 
'  Miiaią  Carikie  półki  Genabryikie  grody.  Bard*.  Luk.  11. 
Jui  miecz  Cariki  napił  h%  niewinney  posoki  Rzymikiey. 
ib.  3o.  CARSTWO,  CZARSTWO,  a,  n.  paftftwo  car- 
ikie, króleftwo.  Gwagn.h:i^.  ble  ^iirfćbaft,  bie  SSńcbe, 

ba^   2ailb   eitie^  3ar^,       Rag.  zai*ftvo  ;    Croal.   czarztYO ; 

.  Vind.  aharftyu  (ob.  cesarftwo),  Aoj^  t|apcmBO^i  EecK 
Ijapcinaie.  Za  pomooą  panów  Polikich  ofiadl  cariłwo 
mocą.  Pasz.  Bełt.  B.  b.  -  Ogólniey  pa6((Wo^  panowa- 
wanie,  RoJf  ttapcmsOBaHie  i  S^tttfd^C^ę  OteŃ^,  Cięgle? 
rung.  Ja  to  przekładam  nad  wszyALie  bogactwa  ,  Nad 
ikarb ,  nad  wszydkie  tego  świata  carftwa.  Groch.  W.  332«  , 
Uczynił  go  pauem  swego  dwora  i  eacftwa  wzzyllktego. 
Ryb.  Ps.  2o8.  Panie!  czy  raczysz  ty  Jzraelikiego  ludu 
przywrócić  czarftwo  !  Odym.  Sw.  2.  N,  n.  4.  b.  Przy- 
iięga  na  (lolicf  czarftwa  swego.  Groch.  W.  3o3.  CA- 
RZE WIC  ob.  Carowicz.  CARZYK  ,  a;  m.  zdrbn. 
rzeczown.  Car,  mały  car,  królik,  elo  lUbut  $at ,  eill 
%iitjlt.  Kantymir  Stary,  carzyk  Tateriki.  Birk.  Chmiel. 
B.  3.  6*  Carzyk  ieden  w  więzienia  miat  szlachty  aaazey 
dwieście.    Falib.  Dis.  Cl. 

CASZA  ob.  Czasza. 

CAYCBL  ,  -  cla ,  /n.  w  hucie  szklaney  ,  munsztuk  meta- 
lowy lub  szklany  ,  na  drzewce  od  piszczela  waadsony 
z  tey  ftrony,  którą  dmie  szklarz  dla  lepszey  wygody »  od 
słowa  Niemieckiego   ^i(e ,    cycek.    Torz.  szki.  5a.    in  bet 

(Sto^bAtte ,  b«<  s]|]i^uiib(hl<e  inm  iBUfen  be^  @ltffe<. 

*CAYG,  u,  m.  (cf.  Caig]  z  Niem.  ber  ^eilg  )  b«^  9itXVi , 
ble  Innere  ®ftte  ber  ^ńn^*  ^  ibony  myncy  trzeba  na 
baczeniu  mieć  i  cayg,  i  wagę,  i  kształt  pospolity.  Modrz, 
Baz,  i33.  t.  i.  materyał,  kruszec  i  dobroć  iego. 

CA^Zm\  -  ÓW5  liczb.  mn.  zdrfyn.  rzeczowrtika  Cęgi,  eine 
((eine  ^ange ,  eitl  ^angtben.  Cąiki  l  nożyczki  do  rwania 
i  chędożenia  zębów.  Perz.  Cyr.  2,  6. 


CC. 

ku  CCI  ob.  Cześć,  Czcić.     •CCIONKA^oA.  Czcionka. 


CE. 


CEBER,  -  bra,  m.  CEBRZYK,  a,  m.  zdr^n. ,  iedno  z  nay- 
większych  ąaczyń  drewnianych  do  noszenia  wody  lub 
trunków.  Ger.  ber  ^Ober^  b.er  ^uber;  Boh.  et  Slo^ac. 
bcber  /  'bcbernUe  ;  Croat.  cheber , .  chebrich ;  Dalm^  chabar , 
csabar  \  Sla^on.  csabar  ;  Bosn.  cjabar  ;  Vind.  zhebarj 
Carn.  zhębr  ;  Sorab*  i.  t^lDOr  i  RoJf  yiuamł,  Ka4K2  (cf. 
Kadź ).  Poimanych  posądzał  w  cebry  ,  iż  fię  zwinęli 
w  kupę.  Biel.  Kn  149.  Na  te  ognie  ,  nie  ceber  iaki 
wody ,  ale  wszyftkę  krew  swoię  nieśli.  Buk.  Podz,  5* 
Gdy  czasza  pełna ,  przecz  masz  w  cebrze  nofić  ?  Rey  Wiz* 
18.  (na  co  ciwięcey,  gdy  masz  dosyć ^.  Jdzie  desscz, 
iako  cebrem  lał.  Męcz,  Na  wiosnę  cebar  deszczu,  łyika 
błota,  na  lesień  łyika  deszczu,  x;eber  błota.  Offl  Wyr. 
Kto  ma  umrzeć  i  w  cebrze  wody  utonie.  Ot.  Ad^  ^8i. 

CĘ3R0WAC,  CĘBRPWINA  ob.  Cembrowftc, 


CEBROWY    ^     CECIL 
CEBROWY  ,    a  ,    e  ,    od  cebra ,    ^obet  s  f  gjU&er  =  .     Boh, 

CEBUL.A  ,     i  ,    i.    CEBULKA  ,    CEBULECZKA  ,    i  ,   i. 
xdrbn.  y   znaiome  bardzo  Kuchenne  ziele  \   Boh*   et  Siov, 

S9^tt(e  ;   Sora6.  2.  ^IMula ,    fibula;    Sora^.  1.  cebula, 

Cithia,  cibU ;  Corn.  zhebul ;  Vuicl»  zhebula ,  zebvu  (  Yind, 
zbebuizh  s  luk  }  ;  Botn.  kapulla ,  kapiUIica  ;  Croat,  ka- 
pula  ,  kapulicst ,  luk ;  JtaL  cipoUa  ,  cepoUa  j  Lat^  ce- 
piila,  cepa;  ffę^r.  ^S3  óazai;  Cer,  hit  $meM,  b<l^ 
^WitM^Uj  Moffl  Qa6yAJi,  AyKOBUga,  AyxoBKa;  £ccl. 
Ayftb  HepBAeHUH;  SŁavon.  luk  cćrljeui^  />«/.  luk  cser- 
lyen^).  Wielorakie  aą  cebuli  ródzaie:  dymka,  siedmio- 
latka ,  szalotka.  Ład,  H,  N,  20.  Cebula  Hiszpańika, 
Strazburlka,  biała  ^  czerwona,  i' luk,  RosL  1.  211.  Ce- 
bula A&>lo6lka  ob.  oszloch.  Cebula  p6a  ob,  Pfia  cebula. 
Cebula  moHka ,  iciłia  maritima  Linn.  bU  S)?eer)n)iebe( , 
Tośnie  nad  morzetai  w  Hiszpanii  i.  t«  d.  J(luk.  Dyk,.  5,  60. 
J.  Fhrat.   Oczy  cebulą   natrzeć  j  z  cebuli   plaka<:  s  przy-» 

jBusza^  £c  do  płaczu,  ojf.  Wyr,   hw  ^ngeit  mit  ^wiebelu 

retbfili  fl(^  |Um  ^SkWtn  IWingen.  v$.  Cebula  Kwiatowa, 
laką   maią  tulipany,  narcysy,    Ulie  i  insze  kwiaty  ,    bit 

SBIumenimielri  a.  SB.  ^ullpaneitamlebeU     CEBULATY, 

CEBULASTY,  a,  e,    cebulę  maiący,    na  kształt  cebuli, 

mit  pipUbeln ,  ąmiebebi  babenb,  )mlebe(artU ;  Boh,  c9bnl= 

Umt9,  Cphuitmati^  i  Cam.  zhebulkaft ;  Rojj:  xyK09WiiH' 
Hikin.  Hiacynt  korzeń  ma  cebulaty  iSyr.  i366.  Lilia  ma 
korzeń  cebułasty.  ib.  761.  Bot,  Ńar.  197.  CEBULNY , 
CEBULKOWY,  CEBULOWY,  a,  e,  od  cebuli,  gwie^ 
M  s  .  Boh.  tphtlmi  ,  Siov,  cpbulni.  Korzeń  cebul- 
kowy. Bot.  Nar.  5i-  Rośliny  cebulowe  miaią  korzeń 
cebulafty.  ib.  197.  pl9iebel9eio4d}f^.  Cebulna  ikórka  po- 
wierzchnia, łupina.  Cn.  Th,  Cebulny  ogród  Sorab.  1. 
C^blencia.     CEBULARZ,  CEBULNlK,a,  m,  przedawacz 

cebul,   btt  9wMtif^iMtx,  3n)tebe(miinn ;  Boh,  ci^hnUi; 

j.  /^^y. akąpiec ,  fin  gUj.  St.Aiesz,-  w  rodź.  ieńjk,  CE- 
BULMCZKA,  Boh.  cpMM^. 
CECH,  u*m.  z  Niem.  Me  9f^e,  lepi<5y  bU  3ttntt«g,  hit 
$Wft;  Boh.  et  Slo¥.  tt&f  ;  Hung^  tzeh  •,  Croat,  czhh-^ 
Sorab.  1.  tl^Ąa\  Sorab.  3.  JfCba;  Ca/-n.  zhęka ;  Kmrf. 
rokodelaa  ikupshina,  driiahba,  brataushna^  RoJf,  06x1). 
^  Cech  rzemieślniczy ,  towarzyftwo-  iedney  profeflyi  osób , 
które  za  nadanym  sobie  przywileiem ,  schadzki  swoie  mle« 
waią,  końcem  utrzymywania  między  sobą  porządku.  A. 
Zam.  80.  Bractwa  albo  cechy,  które  rzemieślnicy  w  mie- 
jcie między  sobą  zachowuią ,  maią  bydź  znieńone.  Herb. 
Słot.  307.  -  Przysł.  Naymłodszy  w  cechu  świeczki  gasi. 
1P0/.  Jow.  a3i.  (na  młodszych  zawsze  bieda  ob.  iryc)' 
3-)  )V  górnict.  kaida  w  szczególności  kopalnia  zowie  fię 
cacheoi  czyli  fpieczarą  ,  rudnikiem  lub   szybą.    Staw.  dr. 

31 3.  ein  64ad^  ta  ben  93ergiDrr!em     3)  fig.  rransl. 

towarzj/lwo,  kompania,  bractwo,  koUeźańftwo,  tint^t^ 

itUfd^ft,  Srftbrrr^aft ,  ^tthtihttnn^.    Żydowie  pozUli 

do  niego  posłów  s  cechu  Faryzeuszów.  Biał.  Poji.  ,bg. 
( z  sekty ).  To  kacerflwo  w  iednym  cechu  było  z  sektą 
Manicheiuzów.  Birk.  Dom.  8.  Chcecie  nas  wprawi<:  do 
cechu  onych  olbrzymów,  którzy  potopu  przyczyną  byli, 
£irA.  Ejc.  9.  Przed  oblicznością  Twoią  każdego  nabo- 
ieńftwA  ludzie  widzę ,  a  z  mego  cechu  albo  Hanu  iadnego 
nie  widzę.  Zygr.  Pap.  i45.  ordinifj*  Cechy  Jndyiikie  s 
IlMztj.  Mcn^  76,  s32.    PrzyiU  .AV  iakim  cechu  Eedzuf; 


CECH     .     CECHMIST. 


ai9 


takim  sam  będziesz.  Rey  Zw,  239*  (z  kim  kio  przefłaie, 
takim  sam  fię  ftaie).  4.)  Metonym*  cech,  schadzka  cechu  , 
mieysce,  gdzie   fię  cech   schodzi,  {gospoda,    Cn,    Th,   69. 

bte  ^unft^erfammlung  ,  ber  Drt  i^rer  ^ufatnmenfuttft. 

Pochodź  :  cechmiflrz  ,  cechmijlrzojlwo ,  cechmijłrzjlwo, 
cechmifłrzowjki  ^  cechowniA,  cechowy. 

2.  CECH,  u,  m.  1.)  CECHA,  y,  z.  powłóczka  poduszek , 
pierzyny,  poszewka,  z  Niem,  bit  $it4^tf  btt  fBcttńbfr* 
)tl9  i  Boh,  cepdia  ,  CCPffPa  ;  Cam.  zęka  ,  zęhta  ;  Vind. 
oblieka  ,  pondnu  obvlezhilu  ).  Po  wypoceniu  człowieka , 
odmienić  trzeba  koszulę  i  pościel ,  a  przynaymniey  prze- 
ścieradła i  z  cechami.  Sień.  542.  Pierwey  niiii  cischy  na 
pierzyny  obleczesz  ,  rozwieś  .ie.  ib.  48 1.  2.)  Wór  od 
chmielu ,  brr  ^Opfettfacf.  Na  przedai  upakuie  fię  chmiel 
w  wory,  cechami  zwane.  AliiA.  Rosi.  3,522, 

3.  CECHA ,  y ,  i.  CESZKA ,  i ,  i.  zdrbn, ,  znak ,  po  któ- 
rym rozpoznawaią   rzecz  od  rzeczy  ,     oznaka* ,      znamię , 

z  Niem.   b^^  ^tUtti,  ^hhtid^tn ,  Untex(d)tibuH^he\ć:)tn  i 

Boh.  ItJ^Ć)  ;  Sorab.  2,  itid^tn  ,  iitOiSoraib.  1.  cje|>cfc, 
itiÓ^Cl  I  Dal.  biligh  (ob.  blizna).  Cechami  rodzaiowcuii 
w  gramatyce-  nazywa  iię  to ,  co  nam  niezawodnie  poka- 
źnie ,  iakiego  rodzaiu  które  imię.  A'pcz,  Cr,  2,  p-  ii* 
Pierwsza  cyfra  kaidego  logarytmu  nazywa  fię  cechą ,  cha- 
racterijiica ,  albowiem  z  ni^y  dochodzić  można ,  w  którym 
dziefiątkii  zawiera  fię  liczba,  do  której  ten  logarytm  iia*- 
leiy.  JaA,  Mat,  i,  i83.  Krzywdami  wspaniale  popjar- 
dzać,  ieft  cechą  wielkJóy  duszy.  Pilch.  Sen.  266.  Wło- 
iył  na  nie  cechę  Chryftusową,  bierzmuiąc  ie.  Sk.D^..  i36. 
Baz,  Biji.  24,  Chleb  S.  i  kubek  błogosławienia  są  cechy 
i  uczciwe  znaki ,  przez  które  Chryftus  znaczy  fię  i  bierze. 
.  Zygr.  Gon,  234.  symbolaj,  -  Cecha  na  bydlęciu,  naczy- 
niu ,  piątno ,  eltt  g5ranbief<^eii ,  dn  SRerfaetc^en  awf  bcm 

ffiifbe  /  «ttf  ©efcbfrreil  ;  RoJf.  maapó.  Rumak  na  łbie 
pań/ką  oznaczony  cechą.  Żab.  i5,  33.  (  cf.  Cyfra).  Cecha 
domu  jakiego  szlacheckiego  ob,  herb.  -    Cecha  na  monecie , 

ftępel,  bai  (Sttpri^t,  btt  ^ttmptl  auf  btt  sWAn^e.    Na 

kaidey  z  srebra  zrobióney  sztuce,  ma  bydi  cecha  tak  mia- 
fta  ,  iako  i  miftrza.  Vol,  Leg,  4,  78.  Późniey  dopiero 
zaczęto  cechę  do  kruszców  przyci&ać,  pierwey  ie  wszyftko 
ważono.  Summ,  A.  2,  .  Sfałszowana  moneta  choć  na  nicy 
cecha  dobra,  przecięi  kruszec  ladaiaki.  Mon.  72,  23o.  - 
Cecha   na   człowieku,    złoczyńcy,    piątno,  pryfkowanie, 

bad  Sranbmai  auf  efnem  SOkrbrfcber.  ■  I^ig-  Kacerlką  cechę 

wtoiyłeś  na  nie.  Zygr.  Pap.  i85,  (ohydziłcś  ifch  imie^ 
niem  kacerzów).  J.  Cecha  ,  którą  ukazawszy  albo  'od- 
dawszy  drugiemu,   co  od  niego  bierzemy,    t\M  ^Mt ę 

eisi  SBa^rieWen  ,  eiti  S5illet^     Ceszka  tejferuia.  Mącz,  - 

J.  2.,  Metonym.  cecha ,  narzędzie  do  cechowania ,  któróm 
fię   znak  wybiia  ,   wyciika  ,    wypala  ,     ba^  6t«n|)cleiff łl , 

ajranbfifen  ,  ^ttltiftn  ,  bad  3n(lruinent  jum  ajcmerten 

ber  ^etc^etl*  '^  Żelazna  cecha ,  którą  rozpaliwszy  cechuią , 
piątnuią,  cauterium,  Mącz. 

Pochodź  ;  cechowała  nacechąwai ^  pocechowćć, 
CECHMISTRZ ,  a,  m,  miftrz  cechu,  ftarszy,  przełożony  nad 

cechem,    btt  {%t^mA^tt)  gtmftmfifler ,   Cbermellhr ; 

Boh.  |e*mi(tt ;  Sorab,  1 .  ą,t^VOX\itt ;  Cam,  zhękmashtr ; 
Croat,  czehmefłer ,  zhehmefter ,  czaczmeftar ;  Hung,  tzeh- 
mefter;  Vind,  ftarimoifter ). .  Skazano  na  śmierć  Jana  fto- 
larza  i  cechmiftrza  ratusznego.  Biel.  Sw,  245.  b^  Oprawcy, 
aeklarsei  tfechnulbrae  i  iniii  urz^fdnicy  ktemu  przynależący, 

a8  •  . 


'4ii> 


CECHMISTR.     -     CEDROWY. 


gdy  imatlą  stodsieia  .  •  .  Seue.  Porx.  i44.  (ale  porówn, 
ceklraiftrz).  2.,  Ccckmiftra  ,  symposiareha  ,.  który  wy- 
rządza biefiadę  lub    ftarszym   left  na  biefiedsie.  Mącz.  bft 

Sibm%  be^  9aftmciilś ,  btt  ©aflgebei .  CECHMISTRSTWO, 

CKCIIMISTRZOSTWO  ,    a,    n,    urząd  cechmiftrza,    hai 

^unttmeijlf tamt ;  Obermetileramt;  Sora6,  i.c}e(^ini$ter(hoo- 

CECHMISTRZOWSKI ,  a»  ie,  od  cecbmiftrsa ,  ^ttufTUteU. 

CECHOWAĆ  ,  -    o  wał  ,  -   uie    czyn,  nied.  ,    nacechować, 
pocechować  dok, ,  cechą  znakować ,    znaczyć ,  piątaować , 

(eset^inen  ,  ein  ^ei(^en  einbttitfeit ,  tinbtenntn  ;  Boh. 
)e9^omati,  if p^ugi  *,    SoraA.  i.  caepc^upu,  woanamnpn; 

J{q^  mlDiiiSLmh  ,  inaBpifnn&.  Nowacyusz  bierzmowania 
nie  przyiąt,  i  ręką  blikupią  cechowany  nie  byt.  Si,  Dz, 
129.  ijęgami  kogo  nacechować,  cŁcalricare^  Mącz,  Ce- 
chowanie ztodzieia,  piątnowanie,  pryfkowanie,  ba^SBtanbs 
t^atltU  f  Sranbt^Abt^tt*  Cechowanie  na  zfodzieiach  dla 
tego  bywa ,  aby  ich  ludzie-  znali  i  ich  iic  ftrzegli.  Seuc, 
Por  z.  i43.  -  Przysi.  Nie  darmo  cię  natura  nacechowała. 
Cn.  Ad,  568,  (nie  darmoi  zezowaty,  garbaty,  czerwono- 
wtosy,  i  t.  d.  ftrónić  od  ciebie  potrzeba.  Me  9latllt  f^l 
'  Wd>  nSĄt  umfonU  geieU^ttet).      Cechowanych    fic    ftrzei- 

Cn,  Ad.  55. 
CECHO WN|K ,  a ,  m.  tegoi  cechu ,  bet  ^tt^ftdetiofff .  Ce- 
chownicy  ,  którzy  do  iednego  cechu  należą  ,  curiaiet, 
Mącz,  CECHOWY ,  a ,  e  ,  od  cechu  ,  Junft  s  ,  |ÓllfHg. 
Rojf,  ijexOBÓH,  Starli  cechowi.  A,  Zam,  80,  Me  ^unft= 
i(te|ićn.  Cechowa  chorągiew.  Cechowe  iwiece  ,  które 
cechy  kościołom  dodawaią.  Maydrem  cechowym  nie  moie 
bydź  ,  kto  wprzód  mieylkiego  nie  przyiąt.  A,  Zam,  80. 
ein  ilinftlget  5Wei(Wt.  Niecechowy  ob,  parUcz),  Ce- 
chowy garniec  dwa  razy  ieft  większy  od  szynkownego. 
Skrzet,  P,  P.  2,  197.  Czack,  Pr.  1,29;^  0/?r.  P.C.a,  3l6. 
-  jr«  J^  malam  partem  cechowy  piiak,  arcypiiąk,  wierutny  •, 
cechowi  bracia,  wierutni  piiacy,  źe  na  schadzkach  cecho- 
wych piiańftwo  zpowszednialo  ,  (Srsfinfrt  ,  ^fC^ft  ;  (  cf. 
Ger,  Jec^e ,  gunft ,  jec^en ,  ^ed^ec ).  Ma  mcia  nieboga- 
tego wprawdzie,  ale  cechowego  piiaka!  Mon.  69,  803. 
Teat,  i3,  c.  6.     Cechową  rzecz  ;  nie  iednego,  pospolita 

dosyć  ,   etwa^  }unftmJ$ige^ ;    liemrfc^  alfgemeine^.    £y 

csegoź  tak  o  piiańftwo  (Irofuiesz^  alboi  to  nie  cechowa 
rzecz  7  Ojf,  Wyr,  ( iedenźe  to  ia  piiak  na  zwiecie J ! 

CECK:A.C  ob.  Cackać ,  Cącać ,  Ciokać. 

CEDR,  u,  m.  z  Greckotać.  cedrut'^  duŁtYro  rosnące  w  Sy- 
ryi,  do  iodły  nieco  podobne.  Kluk.  Dyk,  2,  i9».  Me  ^fs 
ber  t  ^^<  Sebernbanm  Boh.  cebt ;  Cam.  c6d#  ;  Vind.  ceder ; 
DaU  csedar  ;  Croat,  czedroTO  drevo  *,  Hang.  tzedrus; 
Sorab.  1.  dcbema  ;  Roff,  KiĄ^h  -,  Gr,  niSfos.  Cedr 
TOsty.  Min.  Ryt.  3,  ^4.  Cedr  pod  niebo  fic  dumnym 
*  wierzchem  wspina.  Zaó,  #3,  237.  Nar.  Cedr  ,  król  nad 
drzewami.  Dar-  Lot,  6.  Niezbótwiafy  cedr  aź  pod  niebo 
roicie.  Kochów.  Roz.  98*  Przykłady  cedru  godne.  Goji. 
Gor.  praef.  ( nie^miertelndy  pamięci).  2.)  Cedr,  ce- 
drowy owoc,  szyszka*  Cn,  Th,  ber  Ceber^apfett ;   (Rojf. 

KeApÓBi^^  »  soyka).  CEDRO WAC  czyn. /iie</. ,  oleiem 
cedrowym  nacierać ,  mit  Gebemil  einreiben.  Dedrowany , 
Cn.  Th.  CEDROWY,  a,  e,  od  cedru,  Sebem  5  ;  Boh. 
€t  Slov,  cebr»l9Q ;  Carn.  cedroYe ;  Croat.  czedrórszki ;  Da/, 
czedarszki  •,  Sorab.  1.  CiebernPtOJ.  Cedrowa  iywica , 
Sorab.  1.  ciebernOWa  iilbU(l|.     Cedrowy  las  Rojfl  KtĄfÓB. 


CEDRZYNA    •    CEDZIDELKO. 

hrkI),  (Ecci.  K^ApcKiinfcedruny  zarosły).  CBDRZYKA,  7, 
i.  collect.  drzewa  cedrowe,  Sebern,  Śeberil(0l|.     Potoiyt 
przyfionek  cedrzyną  ode  tła  do  tła.    Budn.  1  Reg.  7,  7. 
CEDUŁA,  y,  i.,  CEDUŁKA,  i.  i.  4rd>ón. ,  kartka  piaana, 
Dudz.  35.   Ger.  ber  ^ettel,  bft^  ^ettefcben;  Jtal.  ceduU; 
Ęoh.  et  Slopae.  tebufe,  cebnUa;    K/ /it/.- zedeiz ;    Sorab.  2. 
|ebe(i  Sorab.  i.ąMm,  CieMipfa;  5/avo/i.  ceduła ;  Hung. 
tzedula  ;  Croat.  czedula ,  czedulicza ,  seda ,  sedicza ;    Dał. 
czeda;  /.a^ scheda,  scheduia;  Ro/f, epJihLKh y  nponRcaŁa. 
Ceduły  napisów  dla  pamięci.   1  Leop,  Math.  23>  5.     Dadi 
eedułkę  do  arendarza ,  ieby  gromadzie  wódkę  wydaL    Ojf, 
Wyr.    (06.    kwitek).     2*^.)  Chodkiewicz   po    ikońcsoaym 
liicie  ,    kładzie   ieszcze  cedułę.    Nar.   Chód.  297.     Not: 
„  tifty  przeszłego  wieku  zamykały  w  ^obie  czfflo  kaweJ  pa-- 
pieru,  który  nazywano   cedułami,   a  my   teraz  zowiemy 

poftscriptum.''  bie  diif  eittetit  befoiibeni  Slatte  bew  9riefe 
(e^gef&gte  9^a(bf(brife. 

CEDZIĆ ,  *CADZiC  czyn.  nied. ,  zcedzić  doJk. ,  deklisnę  prze- 
puszczać, aby  fię  gąszcz  zoftał,  fetbett,  biir<bfei(eii ;  Boh. 
cebiti,  cebini/  cebjMm;  Słopac.  cebim;  Soraó.  i.  ąthiu* 

Vind.  zodit,  zediti ,  tozhiti,  prezejati ,  pretozhiti  *,  Carn, 
sidyti  ,  zódlm  ;  Croat.  czediti  ,  precz^ati  ,  preciedtŁii 
DaL  czediti ,  proczediti ;  Rag,  zj^diti  ^  Bosn.  ciditi  ,  pro- 
ciditi,  isciditi;  ROjffl  ^ihĄiimh  ^  fiBsKy,  Gr.n^eh  (cŁ  cyc, 
cf.  (sać ).  Róine  gąszcze  przecedzaią  fię  przei  fito,  doraslak, 
serwetę  lub  chufty  csyfte  czyli  cedsiworek.  WieU  Kuch. 
398.  Cadzicie  komora  a  wielbłąda  połykacie.  fV.  Pofi. 
W.  282.  .  Komora  *t«adsicie.  ib.  2, 1 19.  przecedzacie  ko- 
mora. jRa<ftr.  JI/a/A,  aS,  24.  cadzicie. fię  z  komprem.  1  Leop. 
ib.  -  Slovac.  f»mafa  Cebif,  Welbitrb  Sbltaf :  (w  drobnych 
rzeczach  ikrupulatni  ;  w  wyftępkach  letkomyfini.  §. 
Transl.  cedzić,  ronić,  przelewać,  flie^tn  UfliU^,  fttUi 
men  (afTen,  faOen  (affen*  Przy  ołtarzu  wół  zjuszony  padł- 
szy ,  cadzi  posokę  przez  gardziel  przepchniony.  Zebr.  Ow. 
21 3.  Miłość  łzy  cedzi  Jag:  Wyb.  D.  k.  b.  Poznawasy, 
w  domy  swoie  s  chęcią  nas  prowadzi ,  A  między  rozmo- 
wami łez  obfitoić  cadzi.  A.  Kchan,  J.  72.  Oko  moie  dla 
ciebie,  iedney  łzy  nie  zcedzi.  Zab.  i3,  257.  .  $.  Cedzić 
w  kogo  s  wpaiać,  wpuszczać,  eillflófeil*  Trzeba  a  nie- 
nagła  znaiomość  bożą  w  dzieci  cedzić.  Modrz.  Baz.  42. 
$.  Cedzić  słowa  przez  zęby  ,     bąkać  ,    półgębkiem   gadać 

pieszczenie  ,  fti  ber  9(ii^rpra(^  af ecHf eiT ,   ( bie  ®toer 

bnr(b  bie  ^ Jbne  fl(triren ).  Cedził  przez  zęby  z  grymaaami 
słowa.  Mon.  69,  509.  Słowa  cedzi  półgębkiem  pieazcao- 
nym.  Słonk-  Pers.  i3.  tenero  supplantat  perba  paiatoj^ 
Sznurowanie  gębufi  ,  podrygi  i  cedzenie  ilinki ,  nie  wpra- 
wią nas  w  tę ,  któróy  pragniesz ,  opiniią.  Mon.  70,  139. 
CEDZENIBC ,'  CADZENIEC ,  -  nca .  m.  kamień  %  gru. 
bych  ziarek  piafkowych  tak  rzadko  ikupiony,  źe  fię  woda 
przez  niego  przecedza.  Kluk.  Kop.  2,  97.  bet  ffUMttfttitU 
CEDZĄ WK A  ,  ł  ,  i.  Cł2DZlDŁO  ,  a  ,  n.  CEDZIK  ,  a, 
m.  CEDZINA^  y,  i.  CEDZI  WOREK,  -  rka,  m.,  CE- 
DZIDEŁKO ,  a ,  /I.  zdrbn. ,  przecacka ,  narzędzie  od  ca- 

dzenia ,  ber  <5ei^r ,  ein  ^efc^irr  snm  Oei^en ;  Boh.  cegif, 
cebnif,  cebibtO;  cebnićef;  cebtbfo ;  Słop.  tthii,  cebibfo,  cebilfo ; 
Sorab.  1.  cseb^enf ,  (}eb)encjf ,  csebłenfN  forb;    Vind. 

zędiuz ,  zedilu  ,  azedilu ,  prezedilu ,  zedinnik ,  zedioniza , 
aediuna  posoda ;  Carn.  zMiln,  esin;  Slapcn.  cióilo  i  Dal. 
czidilo ;  Bosn.  cidiłlo  ,  procid ,  procidiUo ;  Rtig.  WfodiRo  ; 
Croat.  csediloy    preczedilo  i    Aojf.   ei  Eecl^  gBABAOt 


CEDZINY    -    CEGIEŁKA, 

%eĄiixo  f  u^AiUiKa*  Cedsidlo »  naiwiiko  to  ob« jmuie  ntit 
rsędaia  w  przeoedianiu  używane.  Mw>  M/kr,  Cedii- 
worek  ,  cedsidto  ,  dnr«ilak.  Ern,  i8a.  Mon,  y5,  688. 
Cedsawkt  »  Jiitrum.  Rog,  Doł,  S,  171,  Cedsiat.  Jak, 
Art.  1,  78.  Cediiki  1  aukna ,  s  piótna.  Xrumł,  Chym,  60, 
Cedaidia  do  cedsenia  ml^a.  iSyr.  667.  PerM,  Lek.  18.  Ce> 
daldelko.  Ttat,  19,  70.  Cedaiworek.  WUL  Kuch.  598. 
CEOZINY,  -  dw,  liczb,  mn,  męty  po  praecedaenm  na  ce- 
daidle  posoftate.  Jak,   Art,   3/287.     ^^  SUrM^eMietenC 

Pochods  :     doctdzić ,    nacedzU^   odcedzi^^  po  cedzić, 

przeeodzU ^  wctdzi^,  wyctdzU^  źctdzi^, 
K;£DZI£C  przyM, ,  kiedyś  Um ,  \x%tnh  cUimaf ,  einfl.  Fatra 

iako    w  gnui^nym    pokoi  u  slenieli  ,      Cedzi  eć   iak  dawno 

w  ręku  awych  nie  mieli  gofego  miecza.    Kochów,  W,  5. 

(u  chtopftwa  iesscae  w  używaniu). 
CKFA.,  y,  i.  On  miafto  sdarcia  gdsie  pancemey  cefy,  frzT 

iakf ey  tak  tei  poglądaf  pod  kwefy,  Jmół,  BuĄ,  M,  ? 
CEGAVZ,  CEGHAUZ  eó.Cekauz. 
CĘGI,  -  ów»  liczb,  mn,  obcęgi,  s  Niem.  bif  ^attge,  jtnel)»s 

lailgr  ,, narzędzie  szlosarfliie  ,   l^owalikie  ,   i  t.   d.   Cąiki 

zdrbn, ;   cf.  Klesacze. 
CEGIEŁKA  ob,  CEGŁA,  -    CEGIELNIA,  i,  i.  *CEGIEL- 

NICA,  y,    i.   budynek   z  piecem  od  palenia  cegiei,   bte 

9ifge(fi^ttiie  ,  Ht  ^iegeUfeti ;    Siov,  «r  Boh,  cpbelmt , 

Cp^etatCe;  C«r«.  zegoyneza;  Croat^  cjiglenicza , . opekal- 
niesa  -,  Hung,  t^glatciir  ;  Dat,  pech  od  opekke  ;  Rojf, 
KMpaH^HUi^  aaBOAb  ;  EccL  KupanHeAt^^aHia  nlbcmo^^ 
ran^apM.  Cegielnie,  gdzie  fię  cegły,  dachówki,  i  t.  d, 
wypalaią.  Kbik,  RoJf,  a,  173.  Skryy  te  kamienie  do  gliny 
w  cegielnicy.  Budn,  Jer,  43,  9,  CEGIELNICZY ,  a ,  e , 
od  cegielnika,  ^tegelfHei<^et  s  .  Parto^e  niech  fic  cheł- 
pią z  Babilonów  swyeh  cegielniczycb,  ChroU*  ^^*  i7^ł 
CEGIEŁNIC  ,    CEGLARZ  ,    a  ,.  w.   cegielny  robotnik , 

ftrycharz ,  bft  ^\t%tV^ńt^x ,  ^Ifgelbroiiiet ;  Boh,  C9btor  ; 

Sorab,  a.  gigUł;    Vind,  zeglarj    Slapon,  ciglar*,    Croat, 
cziglar,  opekar;  Dal  opekkar;  Hung,  teglas,  teglatdnaló ; ' 
Rag,  opekkar ;  RoJf,  mepenmHBKl) ,  nxBłiooA'BAameAA.  * 

Wrodz.Un/k.    CEGLAKK.A,  i,  btf  ^iegeljlteic^tlnn  1 

Boh.  Cf^^forfa.  CEGIELNY,  a,  e,  od  cegty,  ^ifgfl  z  , 
Boh.  €i  Slo9ac.  cp^llli  ,  C!>beUiq  ;  ,  Hung,  teglaból  j 
Croat.  cziglen  ,  opechni  •,  RoJf.  i|AS!ii»eHHVa  ,  Ce- 
gielny robotnik.  Cn.  Th,  CEGŁA,  y,  i.,  CEGIEŁKA, 
i,  i.  zdrbn, ^    %  gliny  palona  maffa  do  murowania  ,  be( 

9legef ,  b«*  ^kselibett;  Sorab,  a.  }ige(;  Sorab.  ł.  ci^belf 

C|eł«t^  ;  ^^^'  <PW«  #  topł^ttf « ;  Morav.  ti^Ia  •,  ^/o^ac  C9s 
ifUl,  cWir,  tćbta;  /^w/ig.  teegla ;  5/a«^».  cigla 5  Jm/,  te- 
gola  -,  Lat.  teguła ;  5ax.  Jnf.  %t%A ',  <»a^*  tuile  5  Carn. 
aęgl;  KindL  zegu,  ziegeu;  Croat,  czigel,  opeka,  cziglek, 
opekicza  \  Dal.  oppeka ,  opd^ke ,  osega ;  Bosn^  opeka , 
kuppa;  Rag  opekka ,  opecciza  ;  /toj^  DAHHoa ,  icHpnis]«l), 
KapoRHHBRlr,  YepeaHiiaf  ^epenMHRa;  £oc/.  RepaMiiAa* 
KBpnH^ifKl).  Cegła  robi  fię  z  gliny  i  powinna  fię  w  ogniu 
•  zaczerwienić  i  upalić  do  twardości  kamienney.  JClul^  JCop^ 
1,  Soi.  Sklepiać  piec  butny,  trzeba  cegiełkę  >  ce^ietkj^ 
dobrze  saadzić  gliną.  Torz.  Szk,  84.  Cegły  robić,  palić, 
ibychować  ,  ^tfgel  bteillien.  Robienie  ,  ^  palenie  cegiet 
RoJf.  uahh^oaB AaHie ,  £cc/.  KBpnineAl^A.aR'i)B  ;  Cegłę 
ocioaać  RoJf.  xMUXHaii  ,  oxMUABnii ,  oxMUABBainb« 
Ce^  na  ufcoa  prsectęU   RoJf.  motitCb ,  KOcx*iójib, .  Pól 


CEGŁA.    -    *CEtLA, 


3ai 


eegfy  Rojff:  noxoBHkb«  Cegła  do  ognifta  piecowego 
Ralf,  noAOBiiKb»  Cegła  duia  RoJf  KepufiAa^  Kepe- 
ff lAa ,  xepeMiAa,  Ce^  murową  pb.  Alurowka.  -  Cegła 
dwoiaka,  iedna  wjrpąlona  -^  piecu,  druga  na  ałońcu  uau* 
szoaa.  Patzk.  Dz.  ;aa.  Cegła  Egiptfta,  na  aTo(icu  wy- 
suszona. Ojf,  Wyr,  Cegła  dae^owa  ,  dachówka  ;  Vind. 
firehen  ziegeu ,  l^rehi^a  opeka ,  \otz ,  ftrehen  zhrep  RoJf 
Hepenaaa,  !&a<^ai^^(/  !Ca(^pfanne.  Czy  me  dach  złoty 
ręce  będą  kładły ,  Czy  ty  cegiełki  liche  bę4aiesz  sadził . . .  ? 
ZoB,  1 2«  119*  Nar^  Sławna  z  czerwoności  ą  twardoici 
cegła  Toru^Ika  *,  ztąd :  Przysł.  Zbladł  iak  cegłą  Toruńika.. 
Ryt,  Ad.  1^,  Cn.  Ąd,  1^9.  ( zczerwienif  iię ,  zajsumienił^ 
raki  upiekł).  Darmo  cegłę  mylą  i  murzyna.  Pot.  Jaw.  2, 
58.     Choćby  fię  w  iedno   yrszyftkie  ^wiaU  rzćki  abiegły^ 

•  J  wszyilkie  zniosły  mydła ,  nie  wybielą  cegły.  Pot^  Zac. 
i(3o.  Wszyllko  to  tak  wiele  oompgło  »  iak  kiedy  kte 
cegłę  wymywa  1  barwę  na  nióy  pdmjenić  chce.  Sk,  Zyw. 
3,  %o%.  '  Mowa  ta  cegłą  bez  wąpna«  Opal.  Sat.  66.  arena 

fint  calce  nie  klei  (ię ,  nie  trzyma  fię  iednp  drugiego ,  nic 
Ąę  ztąd  nic  wywiczuie).  $t  Not,  Cegłą,  w  iiaszym  języku 
częftokroć  zbiorowo  zamia  (I,  cegieł  w  liczbie  mnogiey, 
coUect^  ^Xt%tU  Doni  z  dobrey  cegły  (j"z  dobrych  cegieł, 
»pn  ftllten  ^iegeln).     Metonym.  cegłą  ;    budynek  z  cegły, 

murowanie  ,    eiii  (9emittet ,    cin  @eb4itbe  ymi  piegeln. 

Frzyazliśmy  4©  tey  puftćy  cegły  ua  grób  twóy  patrzeć. 
Morszt,  43.  a.)  Cegła,  miarą  mnlardca,  murowa,  ^{tt 
%tię  ^iedelbUCf,  M^M^,  Grubość  muru  na  cegłę ,  na 
'  dwie,  na  półtory.  Ojf  Wyr,  5.)  Foi^ma  cegły,  kawat 
yf  kształcie  cegły,  fin  ŚtAct  injcrm  rinf^^ifge(^.  Zerżnąć 
rydlem  darnią  na  dwie  cegły.  Dud]^.  12.  CEGLANY,  a, 
e,  z  cegły,  tppn  ^flegej  ,  ^tfgrl  =;  Sorab,  1.  (§fbe(oipc 
2^meczel&  ceglany.  Star,  Vot.  D,  b.  Miafto  zaftawszy 
ceglane  Un^iera^c  zoftąyriC  marmury  usłane.  Lętzc^,  Clajffl 
;4.  Ceglaną  oyozyznę  wzi^ł  ,  a  murowaną  ^oftąwił. 
Kosz.  Lor.  34,  b.  CEGLARSKI  ob,  cegielniczy.  CE- 
GLARSTWO,  ą,  n,   raei^iesło  lcofo  cegieł,    ^^  ^t%t\c 

btenneti ,    9legel(ltei(tcii ,    Rag,  et  Botn,    opckarftvQ 

CEGLARZ  ftrycharz  oó.  cegielaik.  CEGLASTY,  a,>e, 
barwy  na  cegłę  pochodaącey  *,  bladoczerwony ,  miniowaty, 

(legelt^tb  f  iiegf Ifitbig  ;  Siomc,  c^betnę  Nriyó  \  Siącon . 

ciglena  boja*  Hung.  tógla  w  szinii;  Eccl,  ffMQJxą%ącmja^^ 
Przy  opuaaczaniu  gorączki  mocz  miewa  u^oiny  ceglafte. 
Per;r,  Lęk.  96.     CEGLISTY  ,   a  ,   e  ,   na  kazutt  cegły. 

Cn,  Th.  siegetfbtmig, 

CEGLOWAC  ob,  Ćek^o^ać,     CEGWART  ęb^  CekwarL* 
CBŁAUZ,  CEKHAUZ,  C?EKJfAUZ,  CĘYKAUZ,  CEYJC, 

*  HAUZ,    CAIGHAU?,    CEIGHAUZ,   u,    m,  zbroiownia, 

arsenał,   z  Niem,  M  ^etfgbiin^  >    Sorab,  i.  ht^ncnąa; 

Carn*  orroshnishe;   Vind,  proshamica;  RoJf,  opyiKćBHa- 
nąAama ,  opy  vóABbHą ,  opyxexpaHaA.Bn|e ,  cHapXAoxpa4 
HHABise  i    jEcc^  .  opy?iCHB«a„    opyiKexpiMiH(neAHHKa , 
36pyenOAÓWHB0a.     Zbroiownia ,  ceighąuz  ,  arsenał ,  miey- 
sce  wyznaczone  na  ikłąd  wsąelkich  doftatków  i  rynsztun- 
ków woieunych.  Jak^  Art.  5,  324.     Cekąuz.  Star.  Dw.55^ 
Star,  Vot,  D,  3,3,     Ceykauz.  Petr.  Pol.  467.     Cekhauz. 
Groch.  W.  482.     Cąekhauą.  VqL  Leg.  3,934.  '  Caighąu?^ 
Baz.  Sk.  338.     Ceykhauz.    Warg.    Wal.   ai.     C£Ę:AU.» 
ZOWY  ,    CEKHAUS^WY ,    ob.  arsenałowy  ,   ob.  Cc- 
kwart. 
•CEKLAGYA »  yii  i^  *C£KLATUM  chodaenie,^  (  ę  lac,  cae* 


233 


CEKŁARSKI   -    CEL. 


•us ,  caeoulus )  \  chodsenie  po  nocy  ,  wtócsf  ga  nocna , 
ffl^Ć)tfĆfWitnLtttl^.  Jednemu  fię  chce  pokoiu  a  czytania; 
drugiemu  opilAwa  a  ceklacyń  Rey  Zw,  la,  b.  Zdać  fic 
tef  za  pociechę,  całą  noc  pić,  ceklatum  chodsić.  Rey  Zw. 
11 4.  CEKŁARSKI,  a,  ie,  ód  ceklarsa,  oprawcy,  $4i 
f(^cr  s  .  Głowa  twoia  póydzie  pod  ceklarfki  topor.  Staś. 
Num.  a,  i5.  Sorab,  i.  hitiąfl     CEKLARSTWO,  a,  n. 

urząd  ceklarfki ,  bctś-f^ifć^ttamt ,  bet  iJdWerbtettjl ;  .yorfl*. 

2.  Wtt§nA.      $.  Zbiorowo :   s    cekiarze  S^ifi^et  coUectiu.  - 

CEKLARZ  ,    a  ,    m«    mieyflci   s{uga  do  łapania  lub  bicia 

'   winnych.    Wfód,  zbir,    oprawca,    iiepacz.  Dudz.  36.    bft 

fyiidet,  ber  ®tabtftte*t;  Boh.  btrlc,  6ffrl>«;  ^/oi^ac. 
ferbit;  Soraó.  i.  berUs,  błetj,  f<b»i(<ił;  Sorab.  a.betiH 

Vm</.  berzh,  utaruz,  berizh ,  musel,  feihtel,  pot,  popa- 
diga ,  ludilorez ,  rabelnou  hlapez  ,  ahiba^ez  ,  tepftnik , 
Tapot  ;  Carn,  birizh,  berezh ,  werizh  ;  Croat.  valpot; 
Rag,  teklic}  Botn.  caf,  barabanat,  cjausc;  i{o^  cu^piiib ; 
Eccl,  nocomHMRl) .  (  o6.  posocha).  Urzędnik  ten  z  ce- 
klarzmi  we  dnie  ulice  obchodził,  a  w  nocy  miafto  wszę- 
dzie nawiedzał ,  doglądając  domów ,  które  za  podeyźrzane 
■liat.  Modrz,  Bax,  i4o.  U  Rzymian  naypierwszy  ceklarz 
miał  nad  innemi  ceklarzami  przełożeń f^wo.  Pilch. Stn,\^i* 
j  Ihctor).  Woln«  zbierom  albo  ceklarzom  imać  słoczyńcę 
i  w  pałacach  kardynał  (kich.  Warg.  Wal.  3o8.  Priedaii 
fic  'przez  gmin  ludzi  i  ceklarzów  albo  oprawców*  Sk.  Zyw. 
a,  391.  By  cię  kiedy  sprzeciwnik  nie  oddał  sędziemu,  a 
aę^dzia  ceklarzowi,  a  takby^  był  wrzucon  do  ciemnicy.  Radź. 
Math.  b,  aS.  ( sługa  sędziego.  Bibl.  Gd. )  -  CEKŁMISTRZ , 
a  ,  m.  CEKMISTRZ  ,  a ,  m.  nad  ceklarzami  przełoiony , 
ber    Oberfte   S^iS^tt,      Kapitan    zbirów.     Dudz.   35.    bn 

S^\&^ttmń^ix ,  Cberb4f*er.     CEKLOWAC,    CEGŁO- 

WAC,  -ował,  -  uie  intranjit.  nied.,  *cekUtum  chodzić, 

po  nocach  fię  włóczyć ,  be^  Wacftt  bertimf*»4rmen.    Jan 

Albracht  raz  w  nocy  po  Krakowie  ceklował ,  a  piiany  tra- 
fił na  piiańców.  StryiĄ.  653.  Star.  Ref.  i5o.  Ktoby 
W  nocy  na  ulicy  krzesał  albo  c^ldwał,  tego  słudzy  mar- 
szałkowscy poimać  maią.  VoL  Leg.  5,  647.  Nocne  woła- 
nie, eeklowunie,   tumultus  nocturnus.  Mącz.     CEKŁO- 

WNIK,  a.  OT,  włóczęga  nocny,  eiii  9ła(btf*»armf r ,  $ft5 

Imttribf r  -bep  ber  9}a(^t.  Tułający  Hę  po  nocy ,  ccklownik, 
.    noctiuaguf.  Mącz.  *Przechowawać  ^kodarze,  piianice  albo 

ceklowniki.  ib. 
CEKTAC  fię  z  kim  zaimk.  nied. ,    cektcwać  fię   continuat. , 

spierać  fię  z  kim.  Wiod.  praegadywać  fię  z  kim.     Cn.  Th. 

fkft  mU  einem  ^ergen ,  tobrtelit.  Cektanie  fię  , .  sprzecza- 
sie  fię.  Dudz.  55.  hai  ^ex%en,  ©ejerge,  hai  ®&rtf(it* 

CEKTOWNIK,,  a,  m.  przegadywaiący  fię  z  kim^  gadacz. 

C/l.  Th,  i8a.  ber  fi<b  mit  etnem  jfernmiergt ,  ein  3)ifp«tar, 

CEKWART,  a,  nr.    rysztnukowy,    officyer,    maiący  dozór 
zbroiowni*    JaA.  Art.  3»  3i4.  et  2Sj.    Vol    Leg.  4,  407. 

z  Niem.   ber^  0etig«Hrrr ,  petigw^rter ,   ^eugban^ioirrer. 

RoJT'  opyHCÓHHKMeH,  opyncHHHeH.     CEKWARTOWY, 
a ,  e ,  od  cekwarU ,  $CVL%X»atX^  s  . 
CELf     CYL,    u,    OT.   do  czogo  fię  mierzy  lub  dąiy,  Fizyrz. 

i  moraln.  Ui  $\tl,  bet  3»ecf ,  bet  (Snbsmecf ,  bk  9rbfi<bt; 

Boh.  iii ;  Slo\ac.  c^ł;  Hung.  utfl ,  tz^lt ,   czil  j  Sorab.  1 . 

Cjil,  móU  Sarab.^.ytl,  }il9;    Vind.%\\,  konz,  nagled, 

namienik)   C^'***^^*  Croar.  czily^    i>a/.  czilij ,  zamerka  , 

bilig;    Bosn.  clgl,  bigljegh;    Rag.  zigl,   zamjerak  ?    i?Oj^ 


CEL. 
punlt  lub   rzecz  ,    do  którey  fię  ftrzela  ,    bll^  ^ief;  bet 

Sd^te^puttct ,  ^ie(|»itnct ,  hai  i9onMb  ftestelt  imb  gefdboffen 

mlrb.  Cel,  punkt  na  tablicy  firzeleckiey,  która  fię  zowie 
tarcza.  Ojf.  Wyr.  (ob.  meta).  Cel  ieft  fbzelcowi  przeto 
wyftawiony,  aby  go  trafił.  Bach.  Fp.  5a.  Gdy  ftrzela, 
celu  Kupido  nie  miia.  Paji.  F,  i.  (  nie  chybia  ).  On 
wprawdzie  daleki  cel  dardą  trafić  umiał.  Otw.  Ow.  i8i. 
Uczą  ich  z  rusznic  ilrzelać,  dzidą  cel  ubiiać.  Star.Dw.2i0 
Niepodobna,  aby  ten  w  cel  trafił,  który  nie  ftrzela.  Z€ih. 
5,  48.  Wziąć  na  cel  ,  celować  ,  smiersać  do  czego , 
auf*  5tortl  nebmeil;  lleleil.  Aieby  nie  spudłować,  na- 
biwszy ftrzelbę ,  wziąć  na  cel  dobrze*  Boh.  kom.  5,  1  5. 
Na  cel  biorąc  nieprzyiaciela ,  armatną  kolą  w  rękę  trafio- 
nym zoftał.  Per.  Cyr.  3,  149.  Na  słowo  komenderuiącego : 
na  cel  I  puszkarz  celnie  przy  pomooy  filni  celowniczey  ar- 
matney.  Jak.  Art,  1 ,  4 1 2.  ( celuy  !  ge|te(t ! )  Na  słowo : 
celi  pierwszy  paler  na  cyngiel  fię  kładzie,  kolba  w  przy<- 
łożeniu  z  ramieniem  równo  przypada,  lewa  hą  ręka  pod 
oftatni  bączek  podsadza.  Kawał.  Nar.  a56.  -  Fig.  AYszy- 
acy  iednego  przekonania  byli  i  do  iedn«go  celu  wszyscy 
ftrzelali.  Sk.  K.  M  368.  (wszyscy  w  iedno  bili,  fie  flb^fen 

«IIe  nacb  einem  9uncte ,  b<itteti  aHe  efn  gemetiii^«ftUd>f^ 

^ieC)*  Daleko  człecza  my^l  od  celu  Arzela,  Pot.  Sył.  i63. 
( celu  chybia  ,  9erfel^(t^  bai  ^ieC  )•  Siedziemy  wazem  na 
celu ,  wszyscy  w  nas  ibrzelaią  ,  Za  nami  ,  iak  za  mjirem  , 
wszyscy  pokoy  maią.  Biei.  S.  M.  C,    (myćmy   na  sztych 

wyfUwieni ,  wir  fbib  a0eii  sum  ^iel  anggeflecft,  »ir  brt 
Aefabt  ait4(|efe(t ,  wit  fleben  wi  bem  dłifTe  y    >Vielkie 

pańilwa  ftoią  fi^rtunie  na  celu.  Bardz.  Tr.  346.  -  $.  Cel , 
kres  ,    zakres  ,  kierunek  ,    zamiar  ,  zamysł  ,     przedmiot, 

obiekt,  koniec,  ba^  ^te(;  bte  fKid^tnng ,  bie  9ńft<bt,  bad 
Hbfetesi;  ber  ^egenflanb ,  6er  ^wecf ,  ble  fKbffcbt,  ber  Quh^ 

)tte(f.  Tu  cel  woyny  zakłada,  tu  ściąga  żołnierza,  Ztąd 
przeciw  cesarzowi  z  swoii^m  woyikiem  zmierza.  Bardz.  Luk* 

37.  (^rieg^rbeotet,  jtrted^f(b«ttirf<t(^).    Bóg  człowiekowi 

pewny  kres  naznaczył  i  pewny  cel,  do  któregoby  zmierzać 
zawzdy  miał.  Zrn.  Pojł,^^  583.  We  wszyfikich  spraw«ch 
ludzkich  ieft  cel,  do  którego  miłość  własna  ciągnie.  Mon., 
65,  i6o.  Tyfi^cma  celów,  w  które  razem  mierzy.  Zab, 
i4,  374.  Jedne  rzecz  przedfię wziąć ,  cyl  sobie  wyftawić. 
Mącz.  Od  celu  ,  do  którego  zmierza ią  ,  cnoty  ludzkie 
szacunek  biorą.  Mon.  65,  175.  Prawdę  pod  czas  moina 
mówić ,  choć  złym  umysłem  albo  cylemi  Zygr.  Pay.  ao3. 
Cyl  i  koniec  śmierci  Pafi/ltiey,  abyśmy  byli  wykupieni  od 
nieprawości.  SaRr^  4,  3^9.  et  228.  Cel  lekarzów  ieft 
zdrowie  ludzkie.  Gor.  Dw.  5^5.  1y  ieiieś  celem  sekret- 
nym iego  miłości.  Teat,  17,  i3i.  Ty  iefteś^- celem  nie* 
nawiści  familii  twoi^y.  ib.  54,  56.  Niech  cię  mam  przed 
oczyma ,  boie  ftworzydelu ,  Ty  sam  bądi  tylko  wszyilkich 
pragnień  mych  na  celu.  Dmoch  Sąd.  61.  (jedynym  obie- 
ktem).    $.  Cel,  czoło,  wybór,  rzcftzy  celne,  ba^  9lll^eries 

fenfte,  bie  9lnimabl,  ber  Aerti.    Sam  cel  Aada.  ojf.  Wyr.^ 

Cel  sukna  ,  lice ,  ibona  przednieysza ,  Me  reib^e  ftticbf^ite. 
Z  celu  na  nice  przewrócić.  O^  Wyr.  -  §.  *Cel ,  szacunek  , 
wartość  ,  bie  Scbdbnitg  ,  ber  SSert(*  Którzy  fię  z  nie- 
uczciwego łona  rodzą ,  nie  są  w  takim  celu ,  abo  w  takiej 
wadze ,  iak  te ,  co  według  prawego  małienilwa  rodzą  fię. 
Gttcz.  Wyfh.  B.  4.  a.)  Cel  na  ftrselbie,  cełik,  znak,  po- 
dług którego  celuią,    Cęrn.  muha,  b«^^Ont,   bai  fBtftft, 

baś  defid^t  anf  bem  €k^epge»e^«  *  5.)  Cele  i  celowniki » 


CELA    -     CELNIK. 


•CELK.    -    CELÓW. 


ai3 


|»rses  ktA-e  gieometra  Hniie  WBrokiem  prowadii,  pirłnAci-  oBsol,  Q%A0BaA&Hiili1>.     Celnicy,    mytnicy  %ho  wyborcy. 

dia^SoLG.b.  Me  SKbfe^etl/  bU  S)t^etm     Są  to  te  csc^ci  Sekl,  Math,  g.      U  Rsymian  byli  celnicy  ludaie   Enacsńi. 

inftrnineiitu  mieraiczego,  prses  które  swykli  okiem  śmie-  Dcanbr.     558.     Warg*    WaL     67.^     U    iydów    celnicy 

rsać  m  rzecs  iaką  odległą.  ió»     4.)  Cele  na  podkowach,  ''byli  miani  za  naywickszycfa  wyftępców.  Dambr.  358. 

oeele,  hróAW.KluM.Zw,  1,  182.  bie  StOlTetl  auf  bftl  j^ttfs  2.)  *C£LNIK,  a,  m,  poshiguiąry  w  celi  ,  ber  ^fSetlMenet 9 

eiffti  bet  9f^tbe.  Rojf.  Kex^HHHRl). 

Póckodź:  celny,  ctlno^c  ,  celowa/,  celowy,    eehwnik,  CEL^OSC  ,    ici  ,   i,    doikonato^ć  drugich   celuiąca  ,    pier- 


wszefiftwo  ,  wybornoief ,  bte  SSorsdglld^feit ,  IBortteffłcfts 

"  f elt  Sorab.  1.  f>Jebobet}o;  Bosn.  izyrrisnóft ,  izversnoil , 
Carn,  presęshnoft  ;  A  ag,  izyaranos  ;  Croat.  rerlócha  ; 
Rojf,  npeBocxÓ4cmBO  ,  ApeBocxdAHOcm& ;  EccL  6Aa- 
roii3H$ecniBO.  W  naymfodszym  awoim  wieku  celnością 
swych  przymiotów,  zadziwif  wszyflkich.  Nlemt,Jtr,\,fjb. 

1 .)  CELNY ,  aj,  e ,  od  ccji ,  getten  « ,  Me  3ef e  beete ffenb* 

(Rojf.  Kex^HHMM  (  =  b.,  aekretny,  tayny). 

chowania    pienic'Jzy  :      Boh.  pocettlicf  ;     Boff,   c^ómia;  a.)  CELNY,  a,  e,  odicita,  do  da  naleiący,  ^00  -  ;  Boh, 

8  N'>m.  bftit  gdMbtett.     Jako  celnąk  na  mycie,    tak  z  cel-  celll^;  Bosn,  haracni }  Slavon,  harmicarik^;   R€}ffl  MUin- 

bratem  fiedzi.  Rey  Wiz,  167.^.  hmb  ,    maMOWeHHUH,   noinAiniHUK.     Celny  dom  ob. 

CELC,  u,  m.   calec,  calizna,    twardy  grunt  w  ziemi,    na  Celmca. 

którym   Aindam^nta    zakiadaią.    Dudz,    35.     twarde   dno  3^)  CELNY  ,   *CELOWNY,,   a,    ©,   CELNIE  przysłk.,  do 

w  gruncie  ,     na  któróm    fię    iu^  godzi  grunt  klaić.     Cn.  celu,  od  celu,  nie  chybiaiący  celu,  dobrze  ceiuiący,  minr- 


celowniczy,  celowny, 
CELA,  i,   i.,  CELKA,  i,  i.  zdrbn.,  z  fac.  pokoik  mniszy, 

Me   ^ttte  ,    Me  9X6l»b^3eO[e  ;    Croąt.  czelicza  ,     azoMcza ; 

J/iiRg.  fzelatlka  ;    RoJJ,  k^abh,  kóacrkr  ;    Bccl.  ReAA'ifl« 

W  koBiorach  ,    w  celach ,  w  klasztorach    fię  kryią.   SeA/. 

117.     Ma  swoię   celę  nienawiść  w  klaaztorach.  Zab.  i5, 

i^yg.  (i  w  kapicy  wefna.'     Nłc  bez  ale). 
CELBRAT,   a,    n.  tablica  czyli  ftołica  do  odbierania  i  ra- 


TA.  b«tte^  etbteic^t    ftilctt  ^obeti  ntttet  ber  <!rbe  sum 
9«iib«nietite* 

CELEBRANT ,  a ,  wi.  celebruiący  ,  ^piewaiący  mszą  uro- , 
csyftą  ,  bet  ba^  ^ed^amt  ^ilr.  Xiądz  pleban  na  feście 
tym  nie  byi  celebrantem..  Xiądz,  21 4.  (o^.  oficyant). 
CELEBROWAĆ,  -  owal,  -  nie  czyn,  nied,^  obchodzić 
nrocBylcie,  świątkować,  fe^etlicb  bege^W-  Święto  cele- 
llrowali  i  drugim  powodem  byli  do  uroczyiłego  celebro- 
wania. Birk.  Dom,  122.  Przeniefienie  znakomitego'  do- 
ktora byfo  celebrowane.  Birk,  Dom.  116.  $.  MaząS-  od- 
prawiać ,  hat  j^0<biimt  bolten.  Celebrował  sammc  sam 
X.  biikup  7>.  j.  Fig,  celebrować  kogo  ,  ucelebrować 
kogoś    hoynie  kogo  raczyć,  uraczyć,    etneil  Watfet  ttactU 

re»  /  ibn  >Mif er  autrinfen  ,  ( ibn  iOliiniittttett ).    Podaędek 

obchodził  tak  aolennie  swoie  tfwicto ,  ie  sam  pierwszy  fic 
ncelebrowai.  Ojf,  Wyr,  -  Ząó,  i4,  263. 
CELESTYN,  a.,  m.  imię  własne,  66(e{(intl^,     2.)  Zakonnik 
reguły    Bernardyńfkiey    S.     Franciszka  ;     zreformowaney 
przez  papieża  Celeftyna  Y.   JCra*.  Zó,  1,  i83.   eio  (SÓIe|V(s 

ner  ORbiicb. 

CELIDONIA  oó.  Jaflcołcze  ziele.  CELIK  x>6.  Cel  na  ftrzelbie. 

CELKA  oó.  Cela. 

CELNICA,  y,  i.  komora  celna,  b^^pK^ani;  Ro/ZiiiMin- 
BHua,  młuęmb;  Boh,uMt€,  titna;  Eecl.  KyrnepKapia. 
CELNICKI,  a,  ie,  od  komory  celnóy,  ^oflb^tU^'*  ^^^ 
morze  celney  podległy,  )O0bar,  vecttgahc.  Cn,Syn,  910. 
Sora^.  1.  babtbfOWnf.  CELNICTWO  ,  a  ,  n.  cło,  ko- 
Błora  ,  urząd  ceJniczy  ,  bai  ^^^"^^f^l^  r  ^^^  pottamt 
CELNICZY,  a,  e,  od  celnika,  ^Wtiet  s  ,  ^oOelllliebmer  s« 
Celnicze    mieysce  ,     gdzie  celnik    cło   wybiera,     Cn*   Th, 

'RoJf.  ijóAHepCRidu. 
CELNIE  o^.  Celny. 
CELNIK ,   a ,  m.  wybieraiący  cło ,  ber  ^offeflttiebmer ;  $oUc 

benmte/  ^Sner;  ^oA.  celnif;  $oraó,  i.^^inat,  SoraS. 

'1.  dWOnU  »  Carn.  zolnar  ,  aushlokar  ;  Vind.  zollnar, 
anahlakiir,  Qutar,  daziar  ;  IRag.  occitnik,  zaitinik,  ha- 
racjar ;  Croąt*  naplachnik  \  Bosn.  c^inik ;  R0//I  ttÓAnepł) , 
MuniHKKl) ,  MumoHMeiib ,  noiOAHHHHitl} ;  Ro/JC  Tatar^ 
CfacKBKjiKJS^/*  nomAjsHOHiiettb,  NUQXQiuiie]|l)  i:  R^. 


ny,  3lel ' ,  ba«  5icl  befreffenb,  hai  giel  treffenb,^  »o(t 
iieienb ,  gut  treffenb  ••  RoJf.  u'Ba&hijh  ,  ntSAino ,  u^^abko. 

Kacze  ielenie  pod  ręki  ce!ney  ftrzelaniem  padaią.  Zab.  11, 
i4.  XoJf,  2.)  Drugich  celuiący,  przewyf szaiąry ,  prze- 
chodzący, wyborny,  wyśmienity,    główny,  nrzodkuiący, 

przedni,  9oriidU<(;  oortreflicb;  erceffetii:',  bert»erfte(^enb» 

{RoJf.  u'^Ai>Hiiia  5  b.,  czyfty,  niesfałszowany ) ;  Boh.  et 
Sfovac,  gWiSfftn};  Sorab.  i-  p^ebO^eiOdCSe :  Bosn.  izYrri- 
ftan  5  Rag'  izvarftan  ,  izrarsni  ;  Croat.  zYcrflen  ,  rerll; 
RoJf.  omxmmiyi ,  npeAnoHinMineA£Hbiu ,  ROHOBUCHy 
npeBOcxoAHbiH}  Eccl,  GAaroHafligHuu,  npeuaff^HUii, 
H3piiAHO.  Było  w  tóm  woyiku  4 000  celownych  boio- 
wników.  Krom.  655.  seUcti)."  CELOWAĆ,  -  ował,  - 
intrans,  nledok,  ,   do   cehi  mierzyć  ,     Ger.  ifeleil. 


me 


wortt(i(b  /  i^ebiu  /  woranf  iiefett ;   Boh,  c^łitf ,  tralm ,  cie 

ijlti;  Śorab.  2.  ŚeflOtlNlfcb;  Croat.  cailyati;  Bosn.  smiirali , 
na^aghjati,  za  zgoditi  u  cigl  ;  Carn.  zilati ,  zilam,  na- 
mirjam  *,  Vind.  namerjati  j  Slavon,  nishaniti ;  RoJf,  |$''BAxiniB, 
Hau'BAłiaii ,  ^'bAiiiii&cii ,  npag'BxRniBCH ,  MameHMinB , 
«i'BinHxn&,  oyAflłnB.  Celować  flrzelbą,  wymierzać  nią 
do  pewnego  celu,  żeby  weń  pocilkiem  trafić.  Jak.  Art,  5, 
287.  Ody  właśnie  celował  z  karabinu  ,'  armatną  kulą 
trafionym  zoftał.  Perz,  Cyr.  5.  149.  Transl.  Prawidłem 
na  ftoliku  mierniczym  celuiie  fię  do  ^onn.  Zabór.  86. 
tnatl  x\^Xt,  ^,)  Celować  kogo  ,  celować  ,  przechodzić, 
przewyiaasć  ,  przodkować  ,  prym  mieć,  mieć  przed  kim, 
mieć  przodek,  nie  dadi  wprzód,  ftbertrefett^    90rtreffli(9 

fepn  /  ^or)ftge  b<tbeti ,  t^orfommeit  /  ercefltren  ;   siovac. 

płebćim;  Sorab.  \,  plebobpWimt;  Rag.  nadvi(iti;  Bosn. 
nadhoditi , '  primocchl ;  Car/z.  presęsh^m ,  presezhi ;  Vind, 
premagat,  Tezbycllat,  boilshi  byt;  /{oj^/T.  DpesocKÓAcmBO- 
aamB,  npesaoKOiR,  nepemH6Hin& ,  omAmecniBOBaniB ; 
Eccl.  npessaoiH,  npeB03xoARiiiH,  npejEiMy^ecniByiOy 
na  pil  Acm By  10.  Miał  przodki ,  męf  ó  wielkie  ;  męztwem 
ie  przefiągł',  miał  uczone,  nauką  ich  celował;  miał  pra- 
wne, prawem  ie  przeszedł.  Orzech,  Tor.  94.  Chcąc  nie- 
tylko  równym  przodkom  swym  bydi ,  ale  iti  ich  celować 
azukat  pomocy  ku  tak  wielkiemu  celowi,  ib,  28.  W  słaWę^; 
W  bogactwa,    nikt   go"iiiB   celuie  ,     Żaden  w  urodzie, 


ftsi 


CELOWN.    -    CENA. 


w  choUch  aie  prkodknioi  Pąft.  F.  18.  On  nad  rtńH 
celował »  nad  wssydkie  szwadiony,  1  nadobą  i  wsroftem 
dumnie  Wyniefiony.  Prxyb,  Milt.  26.  Cciuiący  w»zy- 
flkich  ^  ^off,  nepBOBepxÓBRUB.  5.)  U  ku^nierzówj 
celować    futpo  ,      wiosów    co    lepszych    dobywać  ,       it^ 

ben  ^ńrft^nern  .  bie  (eften  6rt(fe  eined  ^elhwttU  im 
fiimmeit  bctaWi^wJcm  Ojf.Wyr."    CELOWNICZY,   a^ 

«  ,  alużący  do  celowania  ^  do  celowników  nalelący, 
5ie(  -  -  Silnie  celownicze  ,  przy  któryth  pomocy  ar- 
mata bardzo  wygodnie  daie  fic  Wycelować.  JaL  Art,  li 
384.  et  i53.  Łfft'  O,  5i4l.  CELOWNIK,  a,  Wi 
dyopter,  Vioff,  Hacmanb ,  npHU^JiftHHKl),  9[$iftr^  JMof^tet; 
9(bf(?b^^*  Srzednice  kątomiaru  Opatrzone  aą  celownikami  ^ 
przez  kt^&re  fię  patrzy  do  przedmiotu.  Jak,  Mat.  1  , 
a45.  Geow.  iNTa/.  1,  jio8.  £</».  119.  'CELOWNY 
ob.  Celny.  CELOWY  ,  k  ,  e  ,  od  celu  »  do  celu  łiale- 
źący,  celny,  ^\ili,  ^tim  ^iel  ilebbtt^  Włod. 

*CELPY  z  knaflaroi  ,'  ftrdy  bialoglowiki.  ^flx.  7>i^.  6.  ? 

CELSTAD  )    u  ,   m.    {lrzeli;ica,    mieysce  flrzelatiia  do  celu^ 

( z  Niem.  bie  ^Ulf^att )  >  bU  S<bi^f(tAtt  /  ber  6<bief » 
garteti.  ]^udz.  35» 

CEMBAŁ  o^«  Cymbał. 

CEMBRA  ,   CEBRA  >   y  »  i.  CEMBROWANlE  ,  OCEM- 
BROWANIE n    ia ,    n*     zrąb    w  iludni ,   opasanie  Audni 
'  lub  dołu  kopanego    ścianami  drewnianemł  ^      bef  Sttttt* 

liekif aflttt ;  ®tttb€tt(a{lett  t  (  ^i^  ^immetuttg  /  9(u^iimmei 

ttittg))  Vm</»  ftuden&i  opafs ,  ftuden&a  Ograją;  (Vindi 
simper  t  budynek  drewniany).  Ro^  cpy6l>  ,  o6py6B^ 
o6py6e|(b  ;  Eccl  cKAkoH^Hie.  -  2)i/c/z.  55  Rożne  bywa' 
cetnbroWanie  fludtoi.  SwitA.  Bud.  SSS^  Ocembrowania 
fiudni  daie  fic  pospolicie  z  drzewa  ,  abo  czasem  z  ka^ 
tnietiia  lub  cegieł.  ICluh  Xop.  1,  la8.  a.)  CEMBRA, 
*CZAMfiR^  *CZAMR,  u,  m.  w  lickbie  knnogiey  CeiA- 
bry  ,    pale  ,    dyle  dO   cetttbrowania  ,    %thmt  ,     %Wt 

%t  Śtttkitiettfd(leii  nub  bet^Ieic^eti  Sinfaffuiigeii.     Sosna, 

kttSraby  fię  godziła  nk  czatnr.  Stat.  Lit,  3i5i  Czatti- 
bru  drzewa  od  kopy.  Jnjlt.  Cel  L.  CEMBROWAC, 
'  CĘBROWAC  czyn,  nied.  ,  ocembrować  dok,  f  (  cf. 
Cer.  )immertt  ,  be}tnimertl ) ;  ftudnią  lub  dół  kopany 
ścianami  drewnianelni  po  bokach  zapewniać  ,    tnit  IBfetś 

tern  elnfaffeti;  tnit  einent  SBtnnnenfaften  i»erfeben«    Stu^ 

dnie  fic  ertnbruią  dębiną  ,  sOsniną ,  olszyną,  j^fuk, 
'Bosi.  i,  164.  Studni  gdyby  nie  ocembrowano  ,  pręd- 
koby  fic  zawaliła*  Haur,  SĄ.  58o.  Kaida  porządna 
iludnia  od  spodu  ai  do  ^dry  powinoa  bydi  mocno 
ocembrowana.   Switk,  Bud^  536.     W  górni  eembrowanie^ 

gtmtnernttś  ,  %u^)immernng  /  uiycie  drzewa  w  kopalni 

na  podpory  rtSinego  gatunku  i  ksziiłtu.  Mier.  Mptr^ 
CEMBROWINA  ,  CĘBROWINA  ,  C2AMBROWINA  , 
CEMBRZYNA  ,    y  ,   i.    drzewa  lia  cembrowanle  zdatne  s 

drzewo  budowle ,  ^m%^\% ,  ^immerbolj ,  i^tAi  )u  amn? 
nenfaflen    nnb    tfbnticbett  (?inf«ffiindem     Czambrowina, 

IB^inboI^  /^''«-  9*'  ^orab.  a,  tWBt ;  Bojf.  HaA0A6a ; 
( Bosn.  cjabrun  =  belka  J,  Od  kopy  cembrowiny  ,  iako 
od  towaru  lel^nege  ,  złoty,  VcL  Leg.  5,  60.  Od  kopy 
czambrowiny.  Jn/ir,  C.  L,  hkty  nasze  dof^atkiem  nas 
drzew  do  c^^browiny  okrę toWey  opatridąt    7>«  Tth  61* 

6tbińtinittierbó()« 

I.  CENA  ob^  Cyna. 

3.  CENAf  y>  i.  wymiar  wartoici|  aucnaek^   iakaa»  Uoić 


CENA    *    CENIĆ. 
t>i«llicdzy  ,     ia  ktdrą  fic   co  przedaie  ,     bet  I^UM    WAtt 

.  (Bi<be  ;    Sta^ae^  teuM  ;  Boh.  eena/  bbbab  /  Cum.  zęna  •, 

Vind,  sena  ,  kup  ;  S(a9on.  ci  na  ;  Ra;^«  ziena  y  acjeana 
t^rózjena  ;  Bosn.  cjena  ,  cina ,  ucignenje  ',  Croat.  czena « 
}irediemba  ;  J)ai.  czina  ,  proczina  ;  RoJOC  et  Ecch 
is'&Ha  (  cf.  Gr.  TifAi^  ).  Naznaczona  Wartość  rzeczy, 
kowie  fic  eeną.  Gal/.  Cyw.  a,  lo.  Woiewodowie  maią 
iiftawy  i  cenę  rzeczom  czynić.  G&ft^  Gor.  75.  (cenf  ,po- 
ftanowić ).  Starałem  6c  krótko  pisać ,  aby  ńi«  padwyi-» 
fezać  ceny  tey  kBążki.  £f/k.  Mitr*  360.  Pbprzeda^ać 
J)od  wick&zą  cenę  ,  t.  i.  kto  wicccy  da  ,  aby  rzecz 
iniat  ,  hajlae  tubiictre*  Mącz.  (pfus  ojferśntij.  Cena 
Vaz  schodzi,  dragi  raz  wftępuie  Sekł.  Math.  18.  Cena 
Wfkoczyta  Wzgdrc.  <Cena  wzgórę  idzie.  Cn.  Th.  Cena 
ftoi  ;  albo  fioi  co  w  ćenie^  ib.  (  trzyma  6ę  w  cenie  ). 
Cena  upadła  ib. «  Cenę  podnoszę  ui^ędoWnie.  ib.  Cenę 
podnoszę  ,  więcey  podaię  w  targu»  ib:  Cenę  spuszczam 
Croat,  odczedujem  \  3,),  Cena  ,  wysoka  cena  ,  ein  ht* 
%et  ^rei^.  Towar  ten  teras  w  cenie  z  popłaca ,  płaci , 
cenią  go*  J.  Fig.  iran^ł.  wśftiętoćć  ,  wysoko  waienifc 
czego  ,    waga  ,  szacunek  ,  bie  6(^^(0)1^  /    9<btvng  ,    b«Ś 

iKttfebett  ^    bA«  9e\»\Ąt ,   bie  ŚBebentattg  ;    bet  SSert^- 

Daleko  bogactwa  w  większćy  kładłei  ce*ie  nad  ten 
izacunek  ,  który  im  wyznaczyła  natura.  Zob.  14,  19* 
Mądry  aptekarz  ma  w  cenie  2ioła  ^  i  Jttórycb  bierae 
pożywienie.  Paft.  F.  1  gS.  Naylepsie  eayny ,  tak  fię 
częfto  i^ci  ,  tJ  dobrych  w  Ocnie  ,  U  złych  W  nienawitó- 
Zab,  12,  509.  Czym  fię  oycowie  nafi  brzydzili  ,  to 
Wszyftko  dzi^  w  cenie  u  fiebie  maią.  SttMT,  Re/.  4. 
Moie  Kameny  nie  będą  miały  nigdy  u  was  takiey  ceny « 
^akiey  są  fraszki  tylko  poety  wielkiego.  Star.  Vot,  A.  5. 
to  zwycjęztwie  tćm  był  Leszek  W  większey  cenie  u  Pn- 
iaków ,  nii  pierwey.  Biel,  Kr,  1  i 4.  Zadney  pieniądze 
teny  nie  miewaią  ^  Które  łakomi  gdzi^i  w  flclepafch  cho- 
wają* Petr,  Hor.  a,  A,  i.  t^oattła  W  cenę  niecnota  ,  a 
fci  iui  pognili  ,  Co  prawdę  beż  obraefków  fiezpiecznie 
mówili.  Nar.  Dx.  S,  71.  Ś.)  Cetta  w  targu  , '  właściwie 
nie  ieft  to  ,  za  co  fię  rzecz  zbywa  ,  ale  raczćy  oświad- 
czanie prtcdawcy  towaru  ,   podawanie    do   targu  ,  tace- 

nianie,  bit^  SBieteH  be^  ^reifri^,  bet  gefóbette  ^tńi^ 
hai  ®ebot  bei^  «erf«ifet^  ,  h<ii  ©erttfufgebet.    Przyttk. 

Cena  W  mitfzzek  iile  idzie.  Ryj.  Adt  6.  (nie  tak  d  żarax 
płacą  ,  iak  zacenisz).  A/b.  n,  TV.  i4»  J*ł  Tratis^ł. 
Naymnieyszą  Geni|  rachując  «    było  ich  tyliąc    t.  i.  uay- 

mnieyazą  liczbą  ,  bie  Hetofle  $0^1  att^en^muten ,  getind* 
gef*4ct,  teenfgfren*.  7>* 

Pochodź:  Ceni^,  zacenić,  bćefiUi  hetcśń ,  bezcenny  » 
bezcenek  ,  cenny  ^  cennoió  ^  cny  ^  bezecny  ,  bezecnó/c^ 
bezecenjiwo  t  cnota ^  cnotka^  cnotliwy^  tnoHiwiec^  cno^ 
tliwoiff^ ;  nieoceniony  ,  nieocenny  \  przeceniłby  nieprze^ 
cenny,  zacny ^  zacno^^^  uzacnid. 

CENAR,  CYNAR,  a,  m.  Tam  lui  piein>  rozmaite,  tam 
będą  gadki  pokryte.  Tam  trefne  plęsy  Z  ukłony,  Tan 
cenar,  tam  i  goniony.  J.  JCchdń*  t>z.  169.     Umysł  fią^ 

^  teczny  nigdy  się  okazać  nie  może  lednó  w  rteczaćh  prze«^ 
ciwnych  \  bo  pewnie  w  cenar^e ,  kni  w  gonionym  nie 
aię^tam  nie  okaie^  Rej  Zw^  86  b.  Pewnie  w  cyąarze^ 
ani  w  gonionym ,  albo  W  tańcu  szalonym »  nic  aię  taitt 
nit  oka^^e.  Werejxcz*  JtegL  ^^^7 
CfiNtC  c^m  nied.  |  zacetdć  dok^  ^  wymierta^  wartość  ese» 


CENSORK.     -    CĘP. 


saS 


■       CBNICI£X.     ^    CEKSOB. 
go  «    cen^:  csbgo   o^wiadcsa^ ,   Mrtdt  ^   ten,  ^Mt^:  ftdett ; 

fb^erit.  MoA,  teniti,  anitn,  eb^bati;  c<fr/z.:^mti,.po- 

rajUmr  Vind.  aeniti>  senati^  IhtimaU,  fhazat :,  i{<^.  «j6~ 
niti  ,    szj^aiti  >   ^azjeniti ;    Craar.    czeniti  ,    ^tt^cz^nyMl  9 
predimati  «    Z)a/.    cziuiti ,    illmat]  ^    Slawon*   ciniti  ,  .j^ci" 
nkn  *  Bosn.  acieniti,  cjenitj,  prócjeiiiti  ;.^i{ą^  jj'&Hiiai/> , 
^'feHlo  Cc(  Roffl  piiau^HHJiUb  ganić,  poniiaif);    Ten  'ce- 
ni, który  przedaie;    ten  targuie^  który  kupuio,    indica" 
re  tu  yendiłoris.  Mącz^  Droźoy  ceń ,  a  w  miąręć  zapta-> 
c:ą.    C/ł.  Ad.  58.    (cena   w  mieszek  nie  idzie).     3.,  Ce- 
nić,   ocenić  .  taksować,    otaksować ,  iszacować  >   fd^Al^eil , 
tPlitlZU  i     Carn.    razumm )«     Wzięli    ^aptatę    cenionego  , 
«Lo  oszacowanego.  SeAI,  Alath,  27.    Kot.  Szacuię  latiua 
patet.'' c^yiff   kupuiącemu ;   tzacuię    tam  soóie  ^    komu^ 
saoie ^  cudze,    Cn,   Th,   -  3.,    MoraL  cenić,    szacować, 
fd)d^en ,  ac^tCll.    O  swobodo !    iedyji^e  dobro   iyćia    ludz- 
kiej^to  •,    iak    cif    cenić    i  iak  uwielbiać    nal&S^y ,   ślów  nie 
dobiorę.    Teat.    19.  ó»   1.     O  gdybyśmy    się    lepiey    cenić 
umieli,   gdybyśmy   droiszemi  byli ,  .kobietki    byłyby  .po- 
Jbomiuchne.    Teał^  39,  7^.     Drwiąc   o  sędziach,  o  kobie- 
tach :    nie  drogo  się  ceni  s  weźmie,    co  dasz,  można  go 
mieć    za  tanie    pieniądze.    Oss,    Wyr,     Lekko,  cenić ,    uie 
powaiać,  pogardzać.    gctUi^e  (lAtCff*    Człek  zawstfe  rbce 
-więceyjco  ma,  lekko  ceni.  Zaó.  14,  >oo.  Nar,     §,  Ce- 
nić,   wysoko   cenić,   wysoko    szacować,    ważyć  ,    powa- 
iać,    czcić,   szanewftć  ,    bOC^  aibUn  ,    fd^d^en.     Ceni  .mą 
łagodność'  i    apocóbso^ć    do  nauk.'    Ttar,    37*   57.     C£- 
IflEJMIE  .    ZACENIEME  ,    OCENIENIE  .  -  ia ,  71.   rze- 
czov  nik    słowa    Cenić  :    oświadczenie   .cejiy  ',    cena  ,    bil^ 

9itten  be^  ^ttiSt^,  bai$  ©cbicen,  ber  ^rctóv  C^rn.  ze- 

nenga  ;  Vind,  zenenje.,  zenitje  ,  zenenga  , .  OuimaAJe  , 
CBosn,  fcien^a  r  zdanie).  CENICIEL,  a>  iw.,  który  co  ce- 
ni, btt  %uUlietet ,  ber  ©djdfter;  Cam,  zenik,  zeuitnek; 
xazunik  \  Vind,  senitnik ,  flitimanz  ;  Bosn^  cjenitegl ;  Cro, 
czeoitel,  preczeuitel ;  Dał,  czenik,  prorzerik;  Moj/,  ^h' 
HumeAS,  i^eHOBigHKl).  W  rodź,  ieiisk,  CEMCIELKA, 
1,  We  <Bf*d$er(nn.    CENNOSC,   ści,  i,   wartość,  szaco- 

wność,  He    (^d(barfeit,   ber  fBfrtb*    Vind.  zenitlivoft  ;    CENTAUR  ob.  Chłopokoń,  chlopoogier,,  kolJbyk. 
JRoff,  utiHHOcniii.  N,  Pam,  32,  110.     CENNY,  a,  e,  ce-    CENTNAR  ob.  Cetnar. 

sę  maiący  ,  szacowny;  fd}d(NC;  lOrrtb*  ^*«<'^  aenhliu;  CENTROWAĆ  czyn.  nled.,  zcentrować  doA,>^  zbiiać,  ftę- 
lto//l  at)HHUH.  Okazywania  dobrego  serca  waszego ,  iać,  skupiać,  CtnCenttlUn ,  }Ufatlltnen  brdltgetl.  Kupido 
przez  się'  nader  dla  mnie  szacowne ,  teAi  stały  się  cen-  iarzy  Agnie  nie  gasnące  ,  Bo  zcentrowane  »  wewnątrz 
nieysze  ,  że  wzorem  były  dla  całego  kraiu.  Dy  ar.  Gr.  pałaiące.  Past.  F.  192.  CENl^RUM  ob.  Sr^ude^L,  Fo- 
294.  Sran,  Aitg.    Rozum ,    kaztałtnoś^ ,  żywość  i  odwa-        śrzodek.  «  1      .  ^ 

^,   lecz    to  wszystko    iak  oenne  ,    tak  tei  iest  zwodni-    CENTURYA  ob.  Setka. 

cze.     7e<i/.  .53  ó,  83.    *CENOBIT,  a,  m.   czciciel  czo-    CENTUBZYA,   yi,  i.    ziele,  Ctntaur^um,  od  Cent^u- 
łoińtny  ,   elll  tiefer  ffle^^ebrer.    Nie  ieden   kufer    dla  zło-        ra  Cliirona  ,  który  tdm  zielem  uzdrowiony  zoftał  od  ra- 


ler.  Nikt  chętAiey  innyc^i  ludzi  ^  nie  wybacay  przywary 
nadętego,  który  naysmowa^ym .  własnych  przywar  iest 
censorem'.  ^ab.  i3,  73.  -  .W  rodź,  zeiisk,  CENSOR- 
KA,  i,  bie  €enformn.  CENSORSKI,  a,  ie,  od  censo- 
ra,  (SenfOCs.  Sorab.  u  pjegubltlCjff ;  Censorski  urząd  s 
CEN^ORSTWO,  a,  n,  hn^  genforamt.  Kato  na  censor- 
atwp  pbrany.  Warg.  Wal.  313.  CENSOROWAC, 
CENSUROWAC,  GENZOROWAC,  -.  owal,  -uie,  czyni 
nifd.s    błędy  wytykać,    omyłki    znaczyć,    ganić,    wzorki 

wybierać ,  łatkę  przypinać ,  cetfcfiren  ,  crltl(ireti  ^  tabe|ti , 

t\k^en,  b^d^ttteiflern.  Bayki  Ezopowe  w  języku  zwierząt 
ludzkie  censurowały  passye.  Jabi.  Et,  A.  3.  -  Cenzo- 
rowane  ,  gra  pewna  z  gatunku  rozrywek  .  ślachetniey- 
szych^  gdy  się  dla  «a  ba  wy  zdroiapś^  jednego  wytykaią 
grzecznie  i.  dowcipnie,  btt^  ^enforfptel*  Grać  cenzuro- 
wanego, albo.  ganionego.  Css,  Wyr.  --fig*  transl.  Ci  Jch- 
mość  zagrali   iię   kaducznie  w  cenzurowanego.  Oss^  Wyr, 

(poswarzyli  się,  łaią  się,  ffe  ^atifen  mit  eiitnnber , 
fd^impfen  fii*  Mum ).    censura  ,  CENZURA .  y ,  i. 

krytykowanie^,  krytyka  ,r  wytknięcie  błędów  i  rozsądek  o 
nich,  bie  (Senfur;  Sorab,  Iw  pie$ub;enO.  Cen&ura  ksiąg, 
podobna  do  krytyki;  lecz  wchodz{  tylko  w  rozeznanie 
szacunku  pisma ,  co  <do  religii ,  rządu  i  obyczaiów.  JCras. 
Zb.  1,491,  Censura  w  potocznóm  iyciu,  wzorków  wy- 
bieranie, omyłek  znaczenie,  błędów  wytykanie,  bie  Setls 
fur,  ber  itabel-  Censury  nie  uchodzą,  poczciwe  obycza- 
je. Bąrdz,  Tr^  praef.  Niech  Rąd  uchodzę,  albo  cen- 
zury, albo  opinii,  iakobym  z  własney  tylko  swoiey  mi- 
łości ,  dom  móy  chwalił.  Jabł.  Buk.  praef.  §♦  Censu- 
ry papiezkie,  napominanie  kościelne,  strofowanie,  ga- 
tunek mnieyszey.  Jklątwy,  bid  .|MlbfUi<be  Senfur,  elne  ge= 
linbere  Slrt  be«  m^mUmi-    Tr.    CEN  su  rant,. 

a,  m.  wzorki  z  drugich  wybieraiący ,  ganiciel,  krytyk 
oftry,  ein  ilabler.  Tr.  Wrodzaiu  iefisAim,  CENSU- 
RAN  TKA,  i,  bie  łrtblerinil.  CENSURANTSKf, 
a  ,    ie ,    krytyczny ,    zrzf dn j  ,    Sł.   kieszk.   przyganiaiący , 

tdbelnb. 


^ych  *ielitów  Takich   za   sobą  miewał  cenobitów.   Co  mu 
naboine  przesyłali   modły...  Zab,  10.  \b^.  Zabł 
OHNSOR.  a,  m.    z  Łac.  u  Rzjrmian,  popisowy   urzędnik, 
i    obyczaiów    dostrzegacz.    PUch.  Sali.    45.    bet    Senfot 

fep  ben  9timetit;  Sorab,  i.  i^Kfttbnif ;  Mcci.  ccihcah- 

meAft.  Cenaor  Jlzynski  obyczaie  ,  postępki  i .  zasługi 
przeciw  Rzecsypoapolitey  uznawać,  i  one  aho  czcią  zdo- 
bić abo  bezeceństwem  piątnować  powinien  był.  Gorn^ 
Dw.  i86.  ob*  Strofarz,  szacunkarz,  stanowiciel  obycza- 
iów;  Mistrz    obyczaiów.   •Ji'osz,   Lor.  108.    -   $.  Censor 


ny  strzał  Herkulesowych.  Urzęd.  jg.  Boh.  §em'e;(uć  ł 
Sorab.  1..  fC^lrtfO  >  Carn,  tisezhiila  ,  jefariza  ;  Staroń. 
trator ;  Bosn.  crrigljena  y  cargljena «  kittica.  CenCaurea 
Centaureum,  JLinn.  Cepturzya  wielka,  iasieniec^  góry* 
czka  Włoska,  ®rcftaufenbgtllbenfrattt.  Sy/.^b^.  Centur- 
zya  mnieysza ,  Dobra  myśl ,  Ziemna  źółć»  Centurium 
minuf,    /.«>ł/2.    ffrbgafl,  JBlbergell.   Syr.  iS65.   ^Centurzya 

iółta,  .Cent.  luteum ,  gelb  ^aufenbgAIbenCiattt^  «S^}r.  66]. 

CENTURZYOWY  ,  a,  e.  od  centurzyi ,  a«ttfettbgulbett« 
foaut  5.    Wódka  centurzyowa.   Syr. 


ksiąg,    sędzia,    rozsądnik  i  niby  probierz  ich,    ber  f&is  CEP,  a,. /w.,  zwyczayniey  w  liczb,  mn,    CEPY,  -  ów,  na- 

d^(enfbr.  -  $•  At orai^  censor ^  krytyk,  wybieraiący  wzo-  .    rzęflzi^r  od  młócenia,    ma  trzon,  dzieriak    abo  cepak  ,  a 

jj  jz  drugich,  ein  ISittmiĆfttt.,   &lt\fim,  ©fłWWKjs  .  -»a  witracim  tegp  owdłoftj  bii&k^  ■  Jfluk  Ro/L  3,  223. 
Tom   L  3j 


iiS 


*CEPAK.    ^    CERA. 


Ut  ^tefć^fiml,  ^et  Slfget,  ĆB^  hn  Ztif^U  Boh. 

CtP'i  Slovac,  C€p9  ;  Sorab,  2.  je^i  ;  Sorab.  I.  |if P|)9  / 
|||^  \  Vind,^  sepi ,  (  lej^es ,  hlod  :  kiy  )  sepish »  mlati- 
z« ;  Bosn.  cip  ;  Xroaf,  czepi ,  cE<^p ;  Hung,  tfóp ;  i^o^ 
ytii^nl),  stiWiiby  OQ'Bnb,  6iiAeHb,  MOAomiuoi  (cf. 
CalL  le  ceppeau,  cep*,  Lał^  cippus ;  Suec.  SiMff  Jtal, 
ceppo  :  kiy  cf.  csepid  ,  cf«  SEczep  ,  szczepić ).  Kmieci 
potomek  barki  w  zfoto  Hroi ,  A  mnoin jch  ksiąiąt  krew 
u  repa  floł.  Zab.  13,  lai.  Nar.  Jm  ieśli  nie  flintę,  to 
pewnie  cep,  albo  kosę  trzeba  dać  w  ręce.  Chmiel,  1, 
1117*  Wyszedł  kniemn  z  cepami  ieden  bfazen  pra'^y« 
3/.  Bitl,  Sen.  M.  B.  ( ob.  bfazen  nadworny  ).  Od  ce- 
pów idą;  do  cepu  idą  =  od  mtocki ,  albo  do  mTocki  , 
»0n  S)rrWen  ,  imtt  ©tfft^fn.  ^Ose.  Wyr.  T-kem  się 
Toztrząsf,  iakbym  ze  dwa  dni  byt  cepami  mtócit.  Alb. 
i  W.  J.  4.    Ostabr ,   iak    cepy  s  iak  mucha.    7>.    et   tft 

inatt  geworbett,  wie  etne  fliege.    CMopy  mówią:  óce- 

piat  s  ocięźat*,  zmordowa!  się,  ^o/T-  tt'BneH'bmB  ;  drę- 
twieć ).  -  a. ,  Cepy ,  narzędzie  do  prędkiego  nabiiania 
armat  polowych  służące,  od  podaci  swoiey  tak  nazwa- 
ne. JaA.  Art.  5,  288.  eitt  SBetfaeug  (epm  iabtn  bet 
^eMantnen  -  3.,'  Gatunek  broni ,  etne  Otn  ®ewe9t,  ein 

eifcrnet  UnitttU  Mieyscy  ludiie  knaią  mieć  półhaki ,  sie- 
kiery ,  miecze ,  cepy  żelazne ,  oszczepy ,  co  do  obrony 
piechoty  należą.  Ferr,  Pol.  454.  {Bosn.  cćpati ,.  tlaci- 
ti  s  tłoczyć ).  CEPAK ,  a ,  m.  CEPISKO ,  a ,  n.  dzier- 
żak cepowy,  trzon  albo  rękoicść,  do  którey  przywięzu- 
ie  się  biiak.  XluJk  Ro/l.  a,  i58.  bet  2)tef(*fle§fIjUeL 
Rojf.  ^huHiAtib.  -  3.  ,  Cepak,  młócek,  bft  SDreUct. 
Proso  tak  częstokroć  kmieci ,  że  aż  eepaka  uczyni  ńa 
boisku  niby  kumłniarza.  Maur.  SA.  54.  -  TransL  gbur , 
grundal,  nieokrzesany,  eftt  gtoBet  iBauerferL  Zdrowy, 
iak  cepak  s  iak  byk,  eill  (lartft  gefunbet  SietU   Tr. 

*CEPL1K,  a,  m.  warkoczyk,  z  Niem.  btfg  ^ftpfc^eil.  Ce- 
pliki  ,  tkanki  ,  bramki  |-  należą  do  stroiu  niewieściego. 
Sax.  Tyt.  6. 

CEPOWY,  a,  e,  od  cepa  lub  cepów,  Stefcjflegfl  =, 
Sorab,  i.  CiepOWĆ*  RoJf.  |{'biTOBhiłi.  Cepowy  rzemień; 
VintL  gosh ,  gosha ,  hosh ,  zepovesnik ,  ob',  gążwy. 

CEPUCH ,  CZOPUCH ,  a ,  wi.  (  por.  czop )  otwór  z  tyłu 
pieca  ,*  dla  luftu  ,  w  którym  baba  ,  ba^  (Xail4l0(i&  <im 
Cfcn.  {ob\  czeluść)  (  Carn.  zibiih  s  ikórzany  węborek 
do  gaszenia  ognia;  Rag.  c^p  s  za  tyczka-,  Rojffl  venyx4 
brednie,  bzdurstwo  ).  Jakby  z  cepucha,  pędząc  czarny 
przed  sobą  dym  ,  pożar  wybucha.  Min.  Aus.  6.  -  Fig. 
Cepuchy  poodmianiać.  Zebn  Ow.  38fi.-  (  spirandi  muto" 
re  vias).  CEPUCHOWY,  a,  c,  od  cepucha,  Ofen(oi^  s. 
Cepuchowa  baba. 

'CEPY  ob.  Cep.  ^ 

CERA,  y,  i.  farba,  krata,  barwa  twarzy.  Me  Aeffd^t^s 
fOtbe.  Jtal.  ciera ,  Pers.  czehre ;  {  Boh.  pUt  cf.  pleć ). 
Cera  na  twarzy  iego' była  rumiana.  BirA.  Gł.  JC.  a,6. 
Jesteś  zdrów,  widać  po  cerze.  Zabł.  Zbb.-^j.  Cera  do- 
trą. Teat.  8  *,  37.  Przypaloney  cery,'  Susm.  Pie/4  3, 
P,  b.  Ona  twarz  i  cera  zmieniona,  okazowała  wnętrz- 
ną  boleść  serca  iego.  1.  Leop.  a.  Macch.  3,  16.  (bar- 
wa. 3.  Le^. ).  Stanęta  wryta ,  z  twarzą  bez  oery  i  bla- 
da. Hul.  OPf.  73.  Cera  albo  barwa  kościelna  s'  ^a ,  bU' 
da.  Tr.  Wielu  zdrowych  na  cerze ,  a  słabych  wewnątrz. 
Boh,  Diab,  3,  117.  •  $,  C«ra,  miiia  ^  twarzy  tt)oż«ak » 


CBRATA.    -    CEREMONIA. 
We  9»tn,  Ui  Oefutt,  %xt  Oeftc^MlAge*    Pokiyte  eerą  • 

tzczerości  serca  iadowit*.  Susz,  Piei.  'i,il.  4.  b*  lanj^ 
ślony  przyiaciel  niebezpieczny;  lecz  nie  bolę  się  ,  gdj 
mi  Nieprzyiaćń-  sama  cera  powie.  Past.  F.  93.  Z  ros— 
gniewaną  cerą  przychodzi.  JCul.  Hir.  3o6.  MUlionasu 
pragnie  przymilić  cerę  chropawą*  Za6.  -  9,  347.  Zabłw 
Day  chleba,  soli,  wody,  a  przy  ssczórey  cerze.  Wolę 
niż  przy  zmyśioney  bażanta  ofierze.  Pot.  Arg.  i4o. 

CERATA,  y,  ż.  z  Wtosk.  woskowane  płótno,  S«4^(ftlU 
Wattb.  Rog.^  yofctenizza  ;  Bosn.  yofcteaica ; .  Croat.  yoT* 
chenicza;  RoJf.  BoigaHKa,  KAeeuKa.  CERATOWY,  a, 
e,  z  ceraty,  voil  SS)i4^(etn»ailb* 

CERBEŁA,  i,  i.  Schorzałych  fiachus  pewnie  nie  odżywi. 

■  >  Z  kubków  się  złotych  nie  zgraeią  cerbele.  ChroH.  ijuk., 
116. 

CERBER. SoA.  tri()U«iec  ob.  trójffowj  piet. 

CEREGIELE,  -  ów,  /iczb.  mn.  *$.  Coś  należącego  de 
(broiu  bialogfowskiego.  Sax.  Tyt.  7.  może  kornety »  ko- 
touki,  j)«nben,  @pi(eit.  Uyżrzawszy  lada  Mońkę  przed 
karczmą  w  Niedzielę,  Zaraz  tey  pośle  pierścieśi  abo  ce- 
regiele. Zimor.  Siei.  3a5.  $.  Fig,  transh  Koperczaki, 
wykwintne    grzeczności ,    kuro  wody  ,   batamuctwa ,  Śber- 

triebne  eompUmente,  UmMnbe,  ®ettI4itftig(eU:eii,  64ttitf 

€k(nacf.  Po  krótkich  ceregielach  poprzysięgli .  obadwa 
tfobie  wierną  prz3riażń«  Oss.  Bay.  a.  Ja  wiem,  00  ro- 
bię, właśnie  wskórałbym  wiele.  Gdybym  chciał  ieszcse 
zważać  na  te  ceregiele.  Niemo.  P.  P.  90.  CEREGIEL- 
'NY,  a,e,  CEREGIELNIE  przytłk.,  knrowodny,  bała- 
mutny, Abertdebeit^  umfłdtibU^,  »dt(4ttfHg. 

CEREMONIA,  CERYMONIA,  ii^  ^.  z  Frinc;  Boh.  cetf^ 
metiye,  Sorab,  1.  bietietiftmo^;  obrządek  uroczyfty,  bte 
€f teittOtlie.  W  religiii  ceremonia ,  powierzchowne  ozna- 
czenie czci  bogu  winney.    Xras.  Zb.   1,  190.    Ceremonie 

kościelne,  ^a/.  107.  teltgiiff  <  fitctficf^  €eiemoiiieii«  U- 

czynek  każdy  zwierzchowny  z  nabożeństwa  czyniony , 
który  sam  z  fiebie  nie  ma  żadnego  innego  zalecenia ,  ie- 
no  iż  się  na  cześć  bożą  dzieie.  Sk.  Kaz,  NietL  354. 
Gdy  się  kłaniamy  i  ciałtfm  padamy,  albo  ręce  podno- 
•im,  albo  się  w  piersi  biiem  ,  albo  processye  czynim , 
albo  się  popiołem  pośypuiemy,  i  święconą  wodą  kro- 
piem,  wszyftko  to  zwierzchowne  są  ceremonie.-  ib.  354. 
-  §,  Ceremonie ,  w  rzeczach  cywilnych ,  znaki  poszano- 
wania, obrządki,  awyczaie  uroczyfte,  ĆetemOItlett,  fe9« 
etltt^e  (Sebriud^e.  Ceremonie  koronacyi.  -  $.  W  życiu 
-  potocznym :    ceremonie ,    koperczaki ,    ceregiele  ,  kompli- 

menta ,  pozory ,  €eremottteR,  GompUiiteiite ,  ttmftdnbe  hit 
tnan  taa<it,  ^iererepeit.   Jak  to  teraz  pogodzić  szczerość 

a  grzecznemi  oświadczeniami ,  które  pospolicie  komple- 
mentami czyli  ceremoniami  zowią.  Mon.  74,  1.  Zbyte- 
czne oświadczenia  i  ceremonie-  nie  są  oznaczeniem  u- 
przeymey  chęci.  Kras.  Pod.  a,  69.  Gdzie  «iła  ceremo- 
niy,  tam  szczerości  mało.  Pot.  Arg.  8.  Món.  67,  457* 
Człowiek  pełen  ceremoniy ,  -  i{o^  bokaobuur,  dokaoh- 
ARbUh;  Ceremonie  robić,  Rojf^  maRambcfl.  Ale  nie 
rob  ceromoniy,  przyimiy  pieniądze.  Ttat.  i5,  64.  Hów 
co  rozumiesz,  bez  ceremonii,  i^.  18  c,  ii*  Sans  facon  . 
bez   ceremonii ,    bez  •  subieke^  i  ,    tak   iak   u  siebie.    Teat^ 

31,8.  obne  ttmtl4nbe/  »bn^  Som^Umente*  Przywołać  go 

nazad :  i  cała  ceremonia.  Teat.  1 7  c,  56«  ( i  cała  rzecz  ; 
i  ^  wazjrstMeną }.    C£^JBMONUŁ^   u,  ^   <a^  abiór  1 


CERBm.     -     C£R£X£W. 

tkl^d  cereiDonij,   ia€how3rwiiiijr«2L.^pr9y  łsdarąoti^y  eka- 
<yii  t«A eemil»llie(«  iZgodsono  sif,  aby,  g()y  sobopól- 
nie  przywracają    się  poseUtwa  ^    tei|{ale  sam  ■  cei-emoaiaf , 
iał  prse4  woyną,  byi  aachowywaay.    iV.  Pa/n.   1 1,  365. 
i?0^  «aiib.    U  stofa^,    nrm    aif)  eeremonUt   aadowienia 
skó&csy ,   potrawy   ostygną.    Mon*  65,  48.   Xiądz.  229. 
CEREMONIALNY,  n',  e,  .C£U£;M0NI/U.N1E  przysłk., 
ceremoniom  odpowiadaiący  ,   pQ«Uug  .ceremoniy,   1  cere- 
moniami ,   (treW^ttieK  ,    Rojf*    d&pHAHiaH.  •  Ną  weselu 
sachowany   byŁ  swyosay   staroćif^iecki.  w  taócu    ceremo- 
nialnym pray  asayatanoyi  nałeiącycii.  w&^ra^.- Pot/.  :^,  73» 
Zacsęty  aic  poiłhig  swycaaiu  ceremonialna  adrowia,  kie- 
lich   la  kielichem  lata.   Zab,  .s3,  di 3.  *•  $.  Tyczący  się 
ceremonii,  obrtądkowy  ,   Me  ^tf moiHeil > ober  dcMuc^e 
bttteffetlbf  &fett0llla(  « .  Chrae^cianie  nie  pojdpadaią  pra- 
wom Zydowlkim,  które  tą  ceremonialne  i  iaądowe.  Bir^. 
Fodx.  i3.  CfiREMONIANT,  n,  jw.  CEREMONIANCIK , 
'   a ,  m.   *drbn,  ^   InbSący  robić  wiele  ceremonii ,    Kojf.^  O^ 

OpsAABBUR,  eiii  6rtrmottinraia<^er ,  ^ompUttuntenf^nels 

bet.  Wrodg.ie^k.  C£R£MONI ANTKA ,  i,  i.  bte  ^f:: 
rrffl0lltfttl»a(^rtiitt.  C£R£M0NIARZ,  a,  m.  miftra  ce- 
remonii ,  doaorca  publicznych  ceremoniy,  bct  &KetttO^ 
nlcilllieijler.  i^o^*  KepeuOHHMeKcmepB  ;  Rag.  nadobi- 
cjainik  )•  Uiyw^ią  Poiacy  żywcem  iacińskich  wyrasdw 
Magister "  ceremanuwułn  ,•  na  żart  s  kogo  silącego  się 
sbyt  na  kopercfaki.    .-    W  r^riz.  ie/isk.    CEKEMONIAR- 

&A,  i.  Me  ^eemonifimteiflerlmi.    C£REM0NIARSKI , 

a,  ie,  od  oeremoni«ts&,  ^euńionittimi^tt''^^  RoJjH  ije- 
peMORKareiicinepCKTH.     Ceremon^rski    urząd    ;    GfiKK- 

MONIARCTWO,  a,  n,  ba^  ^exm6nUnmeiftetmt.  R^g- 

w4ohicj^£kvo.u^.£BRmM}iU^Wvke  ,^Mn»ansit.    nięd,  , 
firoić   ceremonie »   (ittmwńtn  fltac^etl.    Z  nami   praeauń 
ceremoniować.    Teat.  19  c-,  27. 
CERES,    CER£RA«   y,  ij  bogini,  n*  p.    Kolciol  Cerery. 
Sfiu.  Num^   xi  33.  Jtojf.   gepepa.    o^.^Marsanka,   Boh. 

imam\  Cąrn.  ae)vi<nai  Me*  (^Mtilm .  €ere«.    CERE- 

R  z  Y  N  »>  a ,  .0 ,   do  Cerery  należący ,  bel  ^tf^  -gf ^Mri0- 
Gargarua  C^rerzyn.  Bardz,  Tr.  43o^ 

CSRE WIZNA,  y,  i.  Praywióz{  Jaaon  z  Kolchów  mtodą 
panią,  Karego  bobru  wprowadził  w  oyczysnę,  Pod  ce- 
rewizof .  JClon^  FL  B.  ^,  b.l  t. 

CERKI  EL  06.  Cyrkiel..  CERKIS5  ,  CERKIESKI  06. 
Czerkas.   •      '  ,  j 

CERKIEW,  -  kwi,  i.  CERKIEWKA,  i,  i.  zdrbń.,  ko^ció! 
azczególniey  Greckiego  obraądkn,    fińe  grt«drt<(^e  StfC^e ; 
Boh.tifl%tU,  4tam;    Sotab.i.    t^ftlt^,  %^xUi\  Sorab. 
3.  icrfwei,  |erf»<(/  ^erfwlsfa;  Cifr/t.  dtkra;  drkuT,  zir- 
<!▼&  1  atrkoa  ;     Vind,    zirkoa,   zerkau,   zirkya,'  sierkou  ; 
Croat.  csirkra ,  czerkra ,  czriŁYa ,  czirkyicza ;  Dal,  czar- 
kra ,  zarkya ,    czrikya  ;    Born,   carq«ia ,  crjriąua ,    cerqua , 
cargnica,  cerguica,  crriijiiica;  Słępon,  c6rkva;  Rag.  zar- 
qTa  ,    sait)uiza  ;    Roff.   ijepKOBb ;  £cci,  ijepKOBjf ,  cer- 
kiew  Grecka  1    KOcmexl»  ^  ko^ciol  katolicki  ;   jŁHpica  , 
M0x6n^se   oxD4piBuiHXc«.  ómB    npisuH    BOcmd^HUH 
iiain«pe.  Mimefl  ^p'ĄBt.  ^  {  w  .Jsidorze  ohurichhu,   An^ 
glofajc.     cynce ,    cyrc  ,     Grae,    %vętot%6s  ,    Germ.  ^trd^e 
9b(g*)*    Domy    chwafy  "boi^y  G«ekdw  nienmtów   od- 
tąd nazwane    bydż  maią   cerkwiami.     Voł.  Leg.   'j,  674.' 
(  cf.  boimca,-  śbor^  aobor  }«    flAm  byfa  prafedtym  atara 
drewniani  '  carkiewka.  •  SiebeiJ  o:,?  ^3^     Wcielać    cerkwi 


CERKIEWĘf.     -  '  OE3^ĄRSTW, 


3^7 


Roffl  BQi{epKO'kAXmB'  Pierwszy  raz  do  ce^kwf  wdio- 
dzić  Bćei.  BuepKOBAfaiuca ,  aM'6ni&  .  nepsoMf  njcOAb 
BO  gepKoal).  -  3.,  Tran^/.  ogólniey:. kościół,  świąty- 
nia, ^lrd>e,  Zempel,  i^fiUgt^atn.  Cerkiew  Swifta  Ka- 
tolicka. BirĄ.  Gt^  K.  6.  Upominania  majtki  naazey  cer- 
kwi Swictey  ,  aby  próine «  nie  były.  W.  Poit.  Mn.  3 1 . 
Oblubienica  Pana  Chry^usowa,  cerkiew  iegO;  święta,  ib. 
289.  Abym  oię  Boie  mógł  stawić  W  cerkwi  Łwoicy 
.  wyhraney.  J.  ^ocłum!  Ps.  11.  CERKIRWNIK,  a,///, 
z  cerkwią  trzyma  i  ący  ,    Greckiegp    obrządku  ,■   ziutt  t)OII 

bec  (drte(btMeti.  &ixM  $■  etu  ^(rgUuMger,    Na  qwym 

kanli^niu  ewanielistowie  .i  inni  cerkiewiuicy  budowali. 
Smotr.  Lam.  ai3.  tt  Smotr,  ApoL  61.  -  a*.  Kościelny, 

duchowny ,  eln  jtitc^eittietiec ,  etn^  ^rtjtlu^er ,  siomc. 

clrfmnif ,  fwetffi  (nas;  ^«'»  c:*arkoTnak,  Rag,  zarkoY- 
gnak  ^duchowny i  Mo/s,  uapKOBH^Kly,  jsep&OBHOCAy- 
iKaaieAl).  (o^:  aakrystyan).  £ccl.  ttepąÓBHatfa  słuią- 
ca  kościelna.  CERKIEWNY,  a,  e,  d«  cerkwi  nalęią- 
>ćy  ,  azczególniey   dp  Rvi«kiey;,   ^kd^eit  <y    Mtd)iid^,  hd 

.   fotiber^  bie  grle^ird^c  ^itc^e  betrefenb.  ^oA,  (grferotti; 

Sło»ac,  dtUtOnif   Carn.  cirkeyne,    cirk?cne{    Vind.   zir- . 
.  koun,  zirkyeni,    zir^ouski;    Ę,ag*  zarkovni,  Croat.  czir- 
ky^ni;  Dal,  czarko vni ;.  i? o/^.  fiepKÓBHJiiH.    Ułoiouo  na 
:  gieneralney  kongregacyi   Pińskiey    urządzenia  cerkiewne. 

.i   Oaz.  Nar.'  a,  a43.    My  Rozolante  inamy  SS.  OO.   Do- 
.  kt<irów  cerkiewnych.    Fund.  8a.     Prawidło   cerkiewne , 
horae.  canonica^..  Pimin.  A'am*  3o5. 

CERKLINA  ob.  CyrUina.    CEROGRAF  ob:  Cyi^ograŁ 

CEROT,  u,  OT.  z  Łap,  plastr  przymifkazy,  twardszy  co- 
kolwiek od  maści ,  z  wosku  po  wickszey  ez^śc^  zrobio- 

i  ny ,  fte  4ffia4^|>fl«ReV4  Cerot  z  aóźy  .*  wosku,  przyda- 
wazy  balsamu,  przykładać  na  iywot.   Urzfd.  324; 

CERX)WAC  ob:  Cyrować.  CERYMONIA  ob:  Cere- 
monia.. 

GBRTA V  CYRTA ,.  y,  z.  CyprUws  zurta*  Linn.  ryba  do 
rodzaiu  łososia  należąca.  ,JCluk  Zw.  4»ji(7o.    Ład.  H,  N. 

a4.  ble  ^itte,  ein  5if<^.  -  . 

CERTO  WAG,  intrant,  nied.^  z  Łac.  ujęa^iac  się  z  kim 
na  wyścigi  ,  wyścigać  się  o  co ,  emulować  ,  cettUen  , 
IPettrtfifm.  Nayi^szy  poiedynek  certovtaić  ludzkością. 
Min.  Ryt.  4,  139,  .  .  « 

CESARSKI,  a,  io,  naleiący  do  cesarza,  fdifetH*.  ĄA.. 
C9farjF9;  Slo^ae.^  C/fat(f/;  •S/ai'.  cesarski*,  cesaroy  j  Kinrf. 
zefariki  y  aefarjiou.zeiarftyeni;  Croat.  czefzarszki,  cze- 
.Unror;  Atti^.  Uaszari-,  /lA^  cefarski ,  ceaarov  >  Bosn. 
celaroyo  ;  Roff.  ydeapesb^  Oddaycie  cefarskie  cesarao- 
wi,  a  bozkie  bogu;  Budn.  Math.  aa,  ;łi.  Cro<ł^  datije 
bogu  ,  kay  j*  nycgovo ,  A  czafzaru  czefzarovo  ).  Paszk. 
2^z.  48«  Cesarscy  scilicet  żołnierze,  bie  ^aiferUd^etl..  Ce- 
aarakia  s  po  ceaarskn  9  sposobem  cesarskim ,  iak  na  cesa* 
rza  praystoi ,  loifertt*,  rtuf  I aifetK*P  Ofrt.  Kaaał  niewol- 

'  nika  tego  po  ceaarsku  szanowlić.  Ustrz.  JCruc.  a,  345. 
CESARSTWO ,  a,  n.  godność  i  władza  cesarika ,  pano- 
wanie cesarskie,   pafiatwo  i  kraio  cesarikie^    bft^  ^atfct^ 

tCum,  ba*  ^ttiferteid^.  JJo/n  c^^ftrjhbi;  Siovae.  ciffurfloo; 

Sorab.  1.  fl^ey^rftWD;  Kt/t</.  zesarstyu;  Ccu-n.  Z6«ar(bru; 
•  Croat:  czefzarćetyo ,  tizarztro  y  Rag.  cefarftyo  •,  Bogn.  ce- 
farftyo;  Rojf.  uwnepiK.  Nie  liczy  fię  iego  ceaarftwó ,  ie- 
no  od  koronacyi.  6k.  Dz.  847.  .  Włdczył  się  iebff§«;,  a 
|)asecię  o  cesarftwie  Sobie  tuszył.  Sk.  Dz,  646.  -^^  (r^nsl. 

ag  .  . 


22B 


CESAKIŁ     -     CERT  NAR. 


.  Ńiechay  bfdz?e  bogu  cześ^ ,  ehwats  i    cesarstwo  na  "wieki. 

'  Jiey  Apoe,  6.  ( panowanie  ).  2. ,  Zkiorowo  Ccsarft wo  « 
cesarz  z  cesarzową  ,  ^aifft  ttllb  jtaiferinn:  Cesarstwo 
Jchmo^ć  szczęśliwie  podróż  swą  odprawili.  Gaz.  Nar. 
i;  118.  CESARZ,  a,  nu  a  Łac.  Caelar,  co  kiedy  na- 
zwisko sławnego  dy|:tatora  ieft,  Cezar  brzmi,  a  kiedy  im- 
peratora znaczy  Cesarz.  Dudx,  18.  Chroić,  Fars,  praef.  - 
Kras,  "Zb,  1,  191.  %tl  Adfet;  J?oA.*tl>fał;  Slappn,  iii 
jat,  C^fHt?;  SoraS.  2.  }e^\0X;  Sorab,}\,  f^ep^Or;  Slapon, 
cefar ;  caefar ;  Vind,  zefar ,  cefsar ,  kaisher  j  Carn,  z&- 
sar  }  ii<i^*  cefar ,  Bosn,  celar ;  Croat.  czeTzar ,  czar ; 
Hung,  trafz^,  chyafsaar-,  Dal,  czeffar;  ^off.,  gScapb  , 
rocyAŚp^t  EccL  Kecap&,   Grae.  %^9otg  {por.  Car).    Cesa- 

■  taem  Bydfj  Rag.  o^flaro^ati ,  ncefsAriti  fe.  -  5-  *"  ^J^' 
Nat.  cesarz  mucha  ,  musca  caśsar  ,  bie  S<liffY^Ud^  / 
nie  wielka  ,  pięknie  zielona  *,  pomieszkanie  iey  ^nóy  i 
btoto.  Kiuk  Zw.  4,  395.  Ład.  H.  iV.  112.  CESARZO- 
WA, y,  i.  iona  cesarza,- i mperatorowa,  btc  ^aifi^rintt  *t 
Boh,  C9fat0»«',  Slovac.  CÓfatOWa  ;  ^orai^.  a.  f f  p^orf  A  ; 
iSor.  ł  •  f (epiOtOM  9  Slavon,  caefarica  ,  cefarlca  ;  Hung. 
tsaszarnei  ;  Vind.  zefariza  ,  kaishrinja  ;  Bosn.  cefaricza  *, 
Rag,  cefariza;  Croat.  o«efzaricza ,-  czaricza;  EccL  Keca- 
pesa.  «C£S ARZÓWIC ,  a ,  m.  syn  cesarski ,  bev  tń\tV 
(ic^e  9^tns.  /lojCC  ijecapeBHijb.  Miłował  cesaraowice,ia- 
ko  bracią;  szanował  iako  pany;  Birk.  ChmUh  A  3.  6. 
CESARZOWNA,    y,i.   córka    cesarsU ,    bU  fatłets 

Il*e  ąjnnaefmn.  ^oA.  c^^frfownaj  ^/o**-  c^fałowna;  Rójf- 

^ecapĆBHa. 

CRSZKA   0-6.   Cecha.     Cet  ob,  Ćetno. 

CĘTKA,  1 ,  i. ,  CĘTĘCZK A ,  i ,  i.  zrfr3n.,  kropka  od- 
•infennego  koloru  ,  nak^ztaft  punktu  ,  eltl  Ł^pffl  9  t\U 
9l<^^^-  ^^^*  Cetfa.  Cietrzew  białemi  cętkami  upftrzony. 
Ład.  Nat.  a5.  'Ryś  dziwnie  upstraon  od  natury  w' cętki 
różne.  Zab.  16,  354,  Skrzydełka  motyla  ślicznie  pisa- 
ne, W  różne  są  oęteczki  przybrane,  Zab.  7,  287.  Smo- 
czy kark  zieloną  cętką  nakrapiany.  Zab.  i5,  22.  Kitay- 
ka  w  cętki  :  cętkowana.     §,    Blaszka   odmiennego    koło* 

TU,  eitt  SBIec^el,  JUnerd^eii^  %{mmet.   Blaszki  u  pasa, 

lub  na  szorach  wypukłe  ,  cętki.  Dudz,  35.  Łotowki 
u  koszul  koło  >ayi  kewsząd  nawieszaią  cętek  rozmai- 
tych z  ołowiów,  z  bursztynów  ,  z  gałeczek  iklanych. 
Gwagn.  4i4,  Ozdobioory  cętką  złotą,  Pitch*^aU.  275. 
Lada  cętki  nam  za  pieniądze  daią.  Gost.  Gor.  4.  Summ. 
A.  4.  b.    CĘTKOWAC    czyn.    nied.  ,  ncętkować    dok.  , 

cętkami  npftrzyć,  betJłpfeln,  ttttt  itńpfeln  ^bet  Jlimmern 

t^ersUten,    Ry^    także  ucętkowapy,   iak   tygrys.    Chw^el^ 
1,  583t  - 
CENTNAR,   CĘTNAR,    CETNAR  ,  a,  w.   a  Łac.    cew/«- 
nariut,  stofuncie,   Cn.   Th.   waży  kamieni  pię<^*    Skrzet, 

p.  P.  2,  196.  bet  ^entner»  Boh.  centnar;  Sorab,  2, 
jantUr  ^  S«ttttiar ,  scntnar;  5ortf4.  1.  cjrntnar;   Kwcf. 

cent  i  Carn.  zónt  j  Siavn.  c^nta ;  Croat^  czent  |  £^f/, 
geHinapl),  RCHinHapł),  ^ratf.  *evrłfvo?<ov,  Ce tnar /War- 
szawski ma  funtów  160.  Jak,  Art.  3,  288.  Centnar 
mwtczayny  ma  funtów  rtoj  Lwowski  ma  funtów  ifira- 
kowskich  1 26.  -  Przysł,  Lepszy  ieft  funt  złota ,  niż  cen- 
'tnar  ołowin,  Pot.  Arg^  70.  Cn.  Ad.  kh\.  CBNTNA- 
ROWKA,   i,  z.  beczułka  zaymuiąca  centnar,    cftie  fetl* 

tnettonne,  bie  eine n  €entnet  faifr.   Jeżeli  proch  był  su^ 

ilK>ny  na  słońcu  ,    przed    pakowaniem   w  coutiiarówki  , 


CETirO.     -    CEW 

tfzeba  go  dobrie  pierwey  wychłodzić  JtA.  Art.  1,  2^. 
CETNARO  WY  ,  a ,  e ,  od  oetnara ,  Centnet  s  .  Waga 
cetnarowa ,  ^entlietgmlt^t 
CETNO,  a,  n.  3.,  równa  czyli  do  pary  Hcsba,  bif  gtabe 
^^\,'Roff.  YócdHO  (^cnrl) 's  para;  EccL  vema  s  półk, 
poczet,  2.,  pasHoe  hhcao,  napa  s  para,  Rag.  cetta, 
reedra  cetta  ,  agmtn ) ;  Boh.  fuba ;  oppokk.  Lichd  ,  nie.- 
parzysta  licaba  ).  Niech  tylko  sędziów  będaie  dsie- 
więc;  a  dlatego  ńe  łicbem  kładę,  bo*  lelliby  byli  ce- 
tnem,  ktoby  vównoś<f  rozftrzygł?  Mmdrz,  Bąz.  370.  Pod 
kokosz  dziewiętnaście  podkłada  iaiec,  a  nigdy  w  cetnie » 
ale  w  lichu  zawsze.  Cr9sc.  5  81.'  CeCścm,  w  parzystej 
liczbie,   do  pary.    W^od,    Cetno   iiciit^^    gra:  czy   do   pa- 

'  fj\'czy  Yiie  dó  ^wy\  ZabLFir.  42.'^tabe  uitb  tlngrabe , 

elit  ®ptel.  Boh,  ttd^  fnba ;  RojJ.  %%mb  hab  He^emb  ; 
R<ig.  brooj    lih  ,    brooj  tak  ;    Bosn.    tak  i  lih;    takan    i 

■  lih;  Sorab.  2.  p0r  llttpor.  G^aif  cetno  licho.  Min.  Ryt. 
4,  187.    Rag.  igfatti' na  tak  i   na  lih.'  -   S*   Eig.   transL 

.  Lepsza  zgoda  ,  niż^i  sprawa ;  bo  n>f&  wiedzieć  komu  pa- 
dnie cetno ,  komu  licho.  Sar.  Port.  78.  (  kto  jp>aegra  , 
kto  wygra.  Nie  wiedzieć  ,  iak  ko^^a  padnie ).  Jutro 
pokaże  cetno,  albo  licho*  Pot.  Syl.  5ii.  (wygraną  lub 
przegraną  ). 

CEW,  CYW,  \,i..  CEWA,  y,  i.,  OEWIE/CYWIE,  la, 
n,  CE  WY,  -  ów,  -cew,  liczba  mn*-^  we  młynach  ko- 
to małe,  maiące  palców  dó  dziewięciu  pod '  pion  oRa- 
wionych  ,    któremi    drugie    kola    obrKca^'   Oi,   Fiz,  543. 

Schntid,  rnłyn.  365.  Hi  Oftsiebe,  bel  J^rifRng  in  bet 

^l&((e.  (cf.  Ger.  ^ai^fetl;  czop).  Cewa,  małe  narsędsie, 
nakształt  latami  okrągłey,  z  wierzchu  i  spodu  nakryte 
krążkami';  ^  w  ^ których  *■  hrzegaeh  '  osadzała^  ti^  sscvekelki 
wałkowe ,  na'  okoł  idące ;  samym  Przodkiem  zai  prze- 
chodzi pospolicie  ielazny  sworzcń,  na  którjrm  cewa  się 
obraca,  przy  pomocy  koła  zębatego,  zaczepiaiącego  sę^ 
bami  swemi  o  szczeble  cewy.  <  ^Jak.  Art,  3;  288.  Kół- 
ko '  takie  e  wałeczkami  po8}>oIicie  bywa  pod  kamicyiiem 
młyńskim,  który  o  braci.  SoJsk.  .Arch..x.  Co  u  młyna- 
rzów  cewy,  to  u  zegarmistrzów  tryby,-  gu.  v.  -  J-  a., 
Cewy  często  się  biorą  w  ogólności  za  małe  .koła,  które 
dla  krótkości   iednóm  słowem    cewami   nazywaią.    SohK 

Ar<:h,  49.    ein  fteined  Olab^  eiti  9ll4b(ben»  -  3.,   Cewy, 

sidła    na    łapanie  wilków  ,    liaów,    i  t.  d.    Kluk   Za-.   i» 

4o6.  eine  %xt  aBoCf^fc^llnge n ,  S««^WRn8«».  Właści- 
wie'zaś  cewą  zowie  się  drewienko  podluine  i  okrągłe, 
w  p£>dłui  pntewierciaae',  aby   się  na  sznur^n  łatwo    po- 

eirna^  mogło^  ib.  eln  ait^d^^t^^  i!^iC)(^e«/  eiti  TRbbrs 
^vXf  ba^  (te^  auf  be?  Gd^ntire  btn  tin^  N^  ftt^iebt.    CE- 

WA,   CYWA,  y,  i.   CEWKA,  i,  i.   CEWECZKA,  i, 
i.'  zdrbn.y  rura,   rurka;  bie  SK^bte,  ba^  (R6(f<^en*  (zna* 
czenie  zaś  rury,  a  do  tego  i  trzcinyi  aia  to  &towo  pra- 
wie we  wszyftkich  mowach  Słowiańskich;    Boh.  et  Sfor. 
'  CiilvC<t  ;    Vind.  ciu,.aieu,  aeu,  tueh ;    Carn*  •  csii^   zer, 
:  zęr^;    Croat.    cc<$y,'    czetchicza;    Hisng.  tsór,,  tseret^ke ; 
JJaLcziy^  Siaron,  ciy-;  JLaty.  fiphof  BosrtA   ęfu,  civciaa; 
RoJJl  is^&BMJi,  )5'&B0HRa  {Mcci.  is'&BHH|sa  flet ,.^ piszcsal* 
ka,  -  Vind.  ziu  na  nogi}    Carn.  aeu  goleno;:    Cro.  caór 
•  nosnii  s  piśaczel^  goleń).    Cet^ka   albo  rurka    s  n^iedzi » 
B  źęlaza  albo  inney  materyi  u  wodnych'  rur,  którą  wo- 
.    da  wycieka.  Mącz.  Aurna^abo  rurmuaowa   cewka ,  ktdrą 
^'"ilrodę  pciniemie  rezmaityni  udziejalą,  Cn.  Th.  966,    bet 


^CEWAC     -     CEZAR, 

AtMn,    btt    $a^tt.     Cewka   u  b«czek»    id.    6^.    Cewka 
u  sikawki,    koniec    iey,    którym    woda   wytrjsknie,    Me 

SpUe   eitirc  eptl^t ,  m   ba^  Saffet  (erati^prl(t  - 

TransL  cywa  u  krowy,  owcy,  i  t»  d.  cyc,  promień  cy- 
cowy, cycek,  bie  ^(e,  Citetmr|e ,  Bielsza  ona  nad 
nMko ,  które  wyciiniono  a  cywy  doyney  owóy.  HuL 
Ow.  a  1  o.  •  Mśdic,  Łzo wa  cawka ,  JittiUa  iacrimalis  » 
Vvt  SOfthiinfftil ,  gdy  tza  kąt  większy  oka  ;Eawzdy  ńa- 
petnia,  lob  tei  ód  punkcików  iznwych  po  twarzy  we- 
dle noia  spuszcza  się.  Perz.  Cyr,  a,  *i68.  -  ^ewką , 
cewkami  pfyną^ ,  strugami ,  jha^lemeife  fllef eit  f  (ICOttls 
Wfiff *  Jak-  wiefe  krwi  się  z  rany  pieszczocha  sączyło  , 
Tak  wiele  swyck  cewkami  łez  Wenus  cedziła.  Min,  Ryt. 
3,  a8o.  Żyła  zerwała  się  i  rzuciła  krew  z  siebie,  iako 
cewką  bez  przestanku.  i>'/vł.  Ex.  G.  5.  b.  Łzy  iey  gę- 
fto  spadały  iak  cewką.  Zaó.  i6,  3 12.  Kocham  z  duszy 
eałey ;  lecz  nie  mogę  łzom  kazać  ,  by  aię  ce'wką  lały. 
Przyó.  Ab.  109.  -  Cewki,  rurki,  kanaUki,  iyłki ,  iło- 
bki  w  drzewach,  w  roślinach,  Me  ^ebetĄttl,  €an(Ue , 
ffmtdfen  in  ben  ^eioAó^fen.  Cewkami  płyną  w  drze- 
wach karmie  soczne,  Rozlewaiąc  swą  iyzno^ó  w  gatę- 
iie  poboczne,  Zab.  9,  111.  Zabł.  {n  €an4f(^en ).  Cewki 
podłoine  trzciny.  Zedr.  Ow.  199.  -  transl.  Zaraz  z  rószcz- 
ki  daie  znaki  drzewko,  Smagłą  sięgaiąc  prosto  w -górę 
••cewką,  W  jaki  urośnie  dąb.  Zab.  la,  a«  (pniaczkiem;.  - 
$.  a..  Cewka  tkacza ,  rurka  w  czołnku  tkaczym,'  ba^  Oiil^r? 

(^en  im  S^eberfcbif e ,  bie  SebeTf)>ttb(e.  Cewki  u  tkaczów 

bywaią  bzowe,  łozowe.  Kluk  Ro/i.  a,  1^8.  -  3.,  Cewka* 
drewniana  do  zwiiania  nici ,  iedwablu ,  i  t«  d.  bie  ^poU/ 
bie  @pifle)  Cam.  zer*,  Vind.  zieu,  zeu,  fbp.ula,  fpuva, 
nairiuniza,  suvilu;  Roffl  KamyiuKa,  icainymeHKa.  Na 
cewkę  nawiiać  ;  yind^  fnkati,  na  zieu  nayiti  ,  oyijati , 
Onffpnten*  Nie  ten  wielki  ,  cp  woiuie  kraie,  Lub  ze 
złotey  cewki  szczęsną  przędzę  zwiia.  Zab.  i4,  81.  •*  Fig. 
transł.  Miesiąc  swe  iwiatło  ,  iak  z  cewki  rozwinął. 
Chra/c.  Ow.  a8i.  Metonym.  Suknie  ze  szczerych  złota 
cewek.  Pot.  Syl.  459.  (ze  złotych  nici).  Trudno  się  im 
a  tey  ma  wykręcić  cewki.  Pot^  Syl.  335.  (z  tego  si- 
dła ,  z  tego  zawikłania ,  osidlenia  ).  4. ,  Cewki ,  wałe- 
czki na  cewach,  abo  kołach  młyńskich  pod  pion  usta- 
wione.   Solsk.  Arch.  a.  Schneid.  mfynob.  365»    bie  ®pt(s 

len  im  ^ńf)Unp^ttUh€. 

(  -CEWAC ,  niiaA.  nied. ,   o  puftwie  :  zdychać ,  fjfepltetl , 

tpn  ben  ^i^eln.  (ef.  ziewać). 

CEWKARZ,  a, /n.  .nawiiaiący  przędzę  na  cewkę,  bft 
efWler,  Sł.  AieszA.  2S.  [V  rodź.  ierfj/ł.  iJEWKAUKA , 
i ,  bie  6pilletimi.  CEWKOWAŁ  ,  a-,  m.  wałek  cewka- 
mi osadzony,  a  częstokroć  we  młynach   mieysce  samych 

ccwów  zastępuiący,  bet  ariebjlecf ftt ,  bet  @tab  im  2)rils 

n«g,  ber  «umpf.  Schneid.  młyn.  365.  CEWKOWY  , 
a,  e,  oń  cewek,  ^ii(  s.  Rojf'.  U%'B0mHUn*  Cewko- 
we koło,    Vthd.  fukalu,  fukaunik  'cf»  sukno. 

CEYKAUZ,  CEYKHAUZ,  oó:  Cekauz.  CEYKWART  ob. 
Cekwart. 

CEYTUCHOWY,  a,  e.  Królików  czarnych  cUytucho- 
wych  tysiąc  płacą  5  złotych.  VoL  Leg.  4,  35 7.  (czy 
nie  z  Niemieck.  |eitig/  doirzały,  doftały). 

CEZAR >  a,  7n«  imię  sławnego  dyktatora  Rzymskiego,  ob. 
Cesarz  >  S^fat  3nUn^,  Chrirurg.  rznięcie  Cezara :  ope- 
racya ,  bet  Jt«łfetf<^nttt    Czerw,  Narz.  a5.    CEZARYA- 


CEZURA.     -     CHABUZ. 


NIN,  a,  m.  ftronmk  Cezara,  ein  ^jfarianef,  eitter  ©on 

^4far^   ^artb^p.     Ano  się  Cezaryasie   pytaią :    kędy  iest 
hetman?    Warg.   Wał.  77. 
CEZURA  Słovac.  fUtimMfa  ob:  Średniówka. 


CH. 

Ka  słaby  przydech  mamy  A,  na  mocnieyszy  ch\  i  ta  ieąj: 
iedna  okoliczność,  gdzie  głoska  c,  nie  zachowuie  zwy- 
czaynego  dźwięku.  Kopez^  Gr.  5,  p.  56.  Na  początku 
słów ,  eh  częftokrać  się  miafto  h  kładzie ,  1  przeciwnie 
h ,  miasto  eh :  Aatailra  miafto  cAaIaih>a ;  CAalicz  miafte 
Halicz;  cAaniebny,  cAaóba ,  miasto  Aaniebny ,  ^fiba. 
Nawet  i  we  śrzodku  słów  toi  się  zdarza,  choć  rzadzey 
n.  p.  roztarcAany ,  zamiail  roztargany. .  W  książkach  fta- 
rycfa  w  koniugacyach  częilokroć  z  Czelka  eh  zawadza  , 
n.  p.  byłecA ,  miasto  byłem  i  bycAmy ,  miafto  byśmy. 
Dla  przykrego  głosu  cA,  takie  zgłoski  u  proftactwa  na- 
wet w  rządkiem  iui  są  uiywaniu.  JCopcz^  Gr,  1,  p,  147. 

'  NB,  Jeśli  którego  s^owa  pod  cA,  darmo  szukasz,  patrz 
go  pod  głoską  A,  na  swoim  mieyscu.    iffibttet/  bie  man 

nnter  bem  ch»  pergeblub  fn<^en  foSte,  febe  man  uhtee 
A  nad^* 

CHA!  głos  śmiechu,  baN  f^\  Mącz.  R^.  ^xa  XJl  Ka, 
ra  ra  ra !  cf.  Ha  ha  cf.  chych, 

CHABA   ob\  Haba. 

CHABELEK  ob:  abelek- 

CHABER ,  bru ,  m.  ziele ,  centaurea ;  rodzay  ,  tawieraią- 
cy  65  gatunków ,  z  których  ieden  iest  bławatek  ,  albo 
modrak  lub  chabrek.  Kłuk  J)yk,  a,  11  a.  Syr.  ia70.  bie 
giOCfenblume.    RoJ/l  cmoroAOBHHKb   ob:  Chabrek. 

CHABIAS  i  cap !  smyk !  .  wyraża  uczynek  prędkiego  ca* 
pnięcia  czyli  kradzieiy. ,  Włod.  $xipil  tV^il  t^^^-  mo- 
ie  z  Łac.  habeas, 

CHABINA,  HABINA,  y,  i.,  CHABINKA,  i,  i.  zdrbn.^ 
rózga,  pręcik,  bie  ÓiUtbe,  bie  ®erte«  Dziecko  swawol^ 
ne  boiąc  się  chabiny.  Gniewnemu  oycu  czyni  przepro- 
siny. Achów,  98.^  Chabiną  uderzony.  1.  Leop.  Jes.  5o, 
3i.  (prętem.  5.  Leop.),.  Po  głowie  bogini  głaśnie  jias 
chabiną  ,  tetigit ' virga.  Zebr.  Ow.  356.  Póki  się  giąć 
pozwoli  babina ,  rób  z  niey  iakiem  drzewem  chcesz  ią 
mieć.  Pet.  Sył,  5.  -  $.  Mniemana  wieszcza  rózga,  do 
szukania  skarbów,  tie  SSunf(b((tUtbf*  Teraz  złoto  mieć 
potęgą  chabiny  moina,  o  jednym  końcu  róiuorogiey , 
Gdy  we  Lwie  słońce  daie  upał  srogi',  Ta  rózga  w  czy- 
icy  y  g^y  ściśniona  dłoni ,  Swą  przyrodzoną  mocą  się 
nakłoni ,  Kędy  pod  ziemią  złoty  skarf)  zakryty.  Xo-^ 
chow:  68. 

CHABREK,  brka,  m,  modrak,  bławat,  modrzeniec,  cya- 
nus,  bie  ^ornbfltme*  Syr,  1175.  AłukRo/L  2,  ai3.  BoĄ. 
Ć^tT^^j  Moray,  <b<trb<t»  Chabr,  który  i  chabrkiem  czerwo- 
nobrunatnym   Zowią ,   />A/eum ,  ^tebettfront.    Syr.    1370, 

CHABRKOWY,  a,  e,  od  chabrka ,  Aornblnmen  -. 

Kwiat  chabrkowy, 
CHABRY,  CHOBRY  ob:  Chrobry. 
CHA  BU  Z,  i,  i.  zielsko,  trzcinisko,    ttnf  raut ,  (Robt  in 

ICeid^ett.    Nie   trzeba  przestać,   póki   się    nie  wyprzątnit 

staw  8  tóy  chabusie,  Haur  «$i.  i53» 


^        *- 


20O 


OHAC.     -     CHALAST. 


CHAC,  i,  i.  cfaaU,  me  ^tU*  Słowo  Ruskie.  DutU.  32 « 
cbatka,  budka,  kuczka.  Włod, 

CHACHMĘT,  u,  m.  werteb,  pląUnina^  samęt,  ^tX%in%e, 
fRittWatt  ,  ©etWirrung,  phy*.  et  morał.  Napadani  od 
niepizyiaciót  ze  ślepych  cliachmęci  milczkiem  urywani 
byli.  Tsuard,  Wt,  88.  Oracz  zapomni  za  pługiem  cho- 
dzić:,  kryiąc  się  po  chadun^iacb.  Twtgrd*  Wt<  5o.  Pa- 
fterze  się  w  chachmęci  i  iamy  pokryli.  Tward.  Wi*  2o5. 
Noc  mię  w  tey  slraszaey  zastała  chacbmęci.  Twdrd. 
Dćf.  3 1 .  Otoieś  tu  minęła  owe  wszytkie ,  Zabiegi  Cy^- 
klopowe  i  chachmęci  brzydkie.  Twurd,  Pasę*  56.  Chra- 
pliwa echo  po  swych  chachmęciach  niech  fię  tak  od-^ 
żywa,  Aby  zpfochani.  ludzie  >ze  snu  się  porwali.  Kulig. 
Ńer,  i68.  Czyny  te  w  gfuchey  zagrzebia  zawisność 
chachmęci.  .  Hor.  3,  254.  Kniaź.  W  srogiey  wyszedł 
z  Rzymu   chachmęci.  Za6.  15,  392. 

Pochodź:    zachachmęcicy  ob:   męt,  mł^M^  odmft, 

€HAClSfCO,  a,  n.  paskudna  chata,  e{|ie  tUnbe  fyAttC. 

*CII  VDZAC  intransiK  frecuent..  afowa  chodzie,  ilSifi  jll 
ge^m  |)flegrit«  Do  nich  Um  często  chadzaf.  Star.  Dv, 
25.  Do  tńj  świątyni  częstokroć  chadzali.  Groch.  W. 
247.  W  deszcze  i  niepogody  chadzał  z  drugiemi  do  do-# 
mu  profcssordw-  Wys.  AL  253.  Swiat  sidła  po  dro- 
dze zastawił*  po  którey  chadzałem  i  chodzę.  Kul.  Her. 
2  45.  Zwyczaynie  .  w  małym  zawoiu  ahadzał.  Star.  Dw, 
4 1.     Przyszły    kobiety  pieszo,  i   iako    powszednie    cha- 

^dzały.  Pot.  Arg.  21 5.  Taź  białogłowa,  która  iezzcze 
w  dzieciństwie  koło  niego  chadzała,  tai  musiała  z  nim 
do  szkoły  chodzić.  Falib.  Dis.  C.^5. 

•CHAIA,  'HAIA,  ii,  i.  zawierucha,  burza,.  ®ei9ittef? 
fttitm,  ttngeipittcr.  Jak  nas  po  morzu  rozegnała  chaia. 
Jam  się  ai  ostatniego  obaczyt  u  kraia  Piasków  Afry- 
ckich.  Fot.  Arg.  7 1 7.  -  Jrg.  Tak  go  uftraszyła  pierwsza 
z  ordą  haia ,  ie  do  domu  uciekłszy ,  domatorem  został. 
Pot.  Poez.  3i  !•  Pierwszy  z  niemi  szturm  ,  pierwsza 
walka. 

CHAŁA  f  krzyk  na  woły.  (porówn.  hala)  ^O^a!  (auf  bif 
Oc^frn  )tt  ruffll  ).  Wół,  gdy  do  niego  mówią:  chała, 
zaraz  rozumie.  Haur.  Słi.  bo.  CHA  LAG,  a',  m.  wo- 
larz ,  gbur ,  cham ,    (  Rojf.   xaMXÓ ,  grubianin  ).    etti  Cc^^s 

frntrei^et,  rin  gro^er  fBatirrferl.   Szlachetka  rozprawia  i 

łaie,  a  mili    chalagowie   śmieią    się  z  tych    gadek,    czy- 
niąc co  sami  zechcą.  Opal.  Sat.  78.     CHAŁASTRA, 
HAŁASTRA,  y,  i,  rodzay  n ayp od ley szych  ludzi  u  dwo- 
ru ,   w  miejcie  ,  w  woysku.    Włod.    £|tmpf ngeffttbel ,  ^fs 
fen;    Rag.    hlapa,    cegljadina;    Boh.    ih^ń ,    Iu§a,    l^itts 
|A )  9    gawiedi ,    motłoch ,   szarapatka ,   pachoUtwo  ,   pró- 
żny chleb,    darmoiady,   darmostoie,   chasa,   tułaki,    ^f; 
tnmtrfi^er/®eftnbe(.     Jak  bolesna  rzecz  Panu  była  słu- 
chać oney  chałaflry  i  ludzi  lekkich ,  sohie  urągaiących , 
MuźnierstwB.    Groch.    JV.  211.     Wszyftkich  nocna    cha- 
lastra   awem- strzelaniem   budzi.     Groch.    ly.  465.     Mały 
okręt   chałastrą  sprośną  i  mieczami    armuie.    Bard.  Luk, 
i43.     Zebrał   chatastrę  od  900,    do    1000  rabowników. 
Gaz.  Nar.  i,  i36.    Chałaatira  woyskowa,    gawiedi,  ciu- 
ry, Srof  hep  bet  ^tmee,  ZtofhnUtt.  Gawiedi  ta,  czy- 
li chałastrą  tak  drugdy  liczna  była,   ii  za  70,000  woy- 
ska,  ciągnęło  ióy  3oo,ooo.  Pilch.  Sali.  197,     Do  sztur- 
mu chałastrę   puszczać.    Cn.  Ad.   548.    -    §.  Fig.  transh 
Nie  dba    na  iądła  hrzraiąo^y  chałaatry  Chłop,   podcina- 


CftALCEDON.     -    CHAŁUPA. 

ląc  z  kanara  plastry.  Zab.  i,  191.  Nar.  (  pszc«ót,  t</- 
iu,  SBtenm,  Sicttenfcbioarm  ).  J.  Chałastrą  się  bawi^. 
Cn.  7h.65.  markietanem  bydi,  WłMetiuhtt  fe^U:  dla 
zysku    podłego    nikczemne    posługi   odprawować*    Dud*. 

35.  fi4  ottf  etne-  fo^am^łge  IHrt  niSjten. 

CHALCRDON,  n,  m.  kamień  ciemnawy  i  mglifly,  ledwie 
co  przeyiroczyfty.  Kłu/k  Kop.  3,  48.  bet  (Ib^Ueb^n,  ftH 
Cbftt^ein,  Roj:  aepeAH^mb.  CHAŁCBDONOWY .  a, 
e  ,  Roj.  HepexH^iDOBMu ,  ben  C|«k€l>(m  bettefenb , 
•on  CbaUebtti. 

*CHAŁIBSKI,  a,  ie,  z  Łac.  ftalowy,  ilalny,  VOK  6taft( , 
fii^Utn.  Bystrzeyszy  bułat  chalibskim  ustalony  hartem. 
Kochów,  fr.  65. 

CHAŁUPA,  y,  z.  CHAŁUPKA,  CHAŁUPECZKA,  j,  i. 
zdrbn.^   wieyski  chłopski  budynek,  chyża,  chyiyk.  chy- 

ieczek,  ba^  93«urml^H^,  Me  SBonetnbńtte,  bte-^u.tre, 
ein  fc^iec^te^   f)9xA.    Boh.   &^ą\w^^  ^  (b^fui^,   d^afatipf a , 

Slov.  4^aln|»tf  ę  (•iibtf  \  Hung.  kalyiba  ,  kalibatska ;  Bosn. 
koliba  \  cf.  Chlew  >  Graec.  fM\vfin  ( cf.  %aXvnrftv  ,  s 
pokryć,  cf.  Gall.  chaloupe  9(ba(ltpe/  RoJf.  inAiónza  cf. 
Ger.  fd^tapfeil  cf.  chłop  cf.  gleba  ).  Dal.  faixa;  Rag. 
pljevniza  ,  kuchjarizza ,  poiatta  ;  Carn.  baita  ,  bódniza  ; 
yind.  kozha,  kozhiOitru  *,  Roj.  OAZHyra  ;  Sorab.  i. 
paflerna*  Prędzey  do  chałup  miernych  ludzi ,  aiify ,  Ni- 
ili  do  wielkich  dworów  sen  się  chyli.  Petr.  Hor.  3,  D. 
2.  b.  W  nbóztwie  szukałem  nadaremnie  chałupki  dla 
siebie.  Teat.-^S  Cy  b%^  Z  obalonych  pustek  budniesz 
sobie  chałupkę.  Zebr.  Zw.  11 3.  Oba  na  puszczach  mie- 
szkali ,  ale  w  osobnych  chałupkach ,  które  pokrycia  i 
drzwi  nie  miały.  Sk.  Dz,  264.  J  naymnieyszóy  chału- 
pęczki  tam  nie  nalazł.  Biel.  Kr.  21S.  Chałupa,  snppa 
czyli  szopa  w  starym  ięzyku  Polskim.  Nar.  Hist.  4, 
282.  (^obi  żupnik).  Wychował  się  w  chałupie  »  za  pie- 
cem;   domator,     nieświadom,    niebywały,     eC    fft  Btdbt 

btnter  bem  Cfeit  b^t^act  gefommett.    Do  chałupy  s  do 

domu  !  -  3. ,  Zartobl,  chałupa  ,  zadek  ,  stara  pani  ,  bet 
J^itltete*  Dał  mu  w  chałupę.  Oss.  Wyr.  (dat  mu  w  se- 
pet  ,  w  cymbał  }.  Stąd  tei  i  ten  wieśn lacki  oboiętny 
tok  mówienia :  alboi  to  pan  zły !  nic  nie  łacniey  u  nie- 
go ,  iak  keizaćg^hłopu  dadi  sto  kiiów  na  chałupę.  Oss, 
"  Wyr.     CHAŁUPINA  ,   y ,  i»  biedua  ,    mizerna    chałupa  , 

ełłie  efenbe  atmfeedge  S^iLtte^    Rybitw  spokoynie  siedzi 

w  swoiey  chałupinie.  Chro^d.  Luk.  ł56.  CHAŁUPNI- 
CZY ,  a,  e,  od  chałupnika ,  $4tltf let  s  •  Chałupnicze  mie- 
szkania. Switk.  bud,  459..  Chałupnicza  chata.  Opal.  Sar. 
160.  CHAŁUPNIK,  a,  m.  Chłop  chałupnik  nie  ma 
tylko  ogródek  na  iarzyny  przy  chałupie,  a  k^lka  zago- 
nów  na  ięczmień.    Haur  Sk,  43.    bet  S^uMet,   het  IMns 

gerWiirter,  Obi.  ^tMfaf,  9?ieberb.  J^ofllWet;  Roh. 
d^alupnif,  l^obrn^;  Grae.  %QLXvfinm9.   Sorab.  i.  fni^nif; 

Sorab.  2.  fo^a).  Rolnicy  nasi  iedni  maią  znaczne  go- 
spodarstwo ,  iako  kmiecie ,  drudzy  połową  mnieysse , 
iako  zagrodnicy;  trzeci  ledwie  maią  iakie,  iako  chału- 
pnicy, komornicy.  Sn.tk.  bud.  44 1.  Chałupnikom,  cha- 
tnikom,  zagrodnikom,  mniey  naznaczać  podymnego.  Vol. 
Leg.  3,  65i.    -    W  rodź.  ie4sk.    CHAŁUPNICA,  y,  i. 

bie  $4u^(etitin ;  Boh.  d^Inpnice ,  pobntb9n'e ;  Sorab.  i .  . 
f minka;  Sorab.  3.  rofajfa.    chaŁUPNY,  a,,e,  od 

chałup,  Siitttn  s.    Sorab.  i.    fnijn^.     Podatek   pługowy, 
chałupny.     Ko/.  Leg,  4,  786.    CHAŁUPSKO,  a,  n,  pa-. 


«GHAM.    -    CHAP. 

ftndna  diata,  chacUka,  rfne  f^^U^  ^itte.   diarupal^, 
co  go  brrfdka  socha  podpiera.  Mon.  74,  564. 
i.»  CHAM,   CHAN,  a,  m.   n  Tatarów  któU   Pas*.  Dx. 

3o.  ein  ^tarif<(rf  Ć^,  dn  Jttalg,  Satttr<^«ii;  Scyth, 

xaHl>  •  KaSMl)  ;  £ceL  xaraHl> ,  aaraMl).  Król  wielki 
Tatarski ,  którego  chamem  sowią.  Birh.  Dom^  35.  Na- 
cwiska  dygnitarstw  u  Tatarów,  któremi  *aię  racsą,  te 
aą :  cham ,  król ;  aóitan  \  syn  królewski ;  biy ,  hetman. 
emagfu  619.    CHAMSKI,   HAŃSKI,  CHANSKI,  a,  ie, 

od  Chama ,  hvx  S^ati ,  ben  itatarc^  be tre ffrtift*  Jabł. 

Buk  0;  4  6. 
3.,  CHAM,  a,  m,    CHAMA,  y,  m.,    CHAMEK,  *  mka, 
IR.  zdrhruy  CHAMCZYK,  a,  m.  zdrobn.y    chtop,  gbur* 
podłego  m-odaenia ,  iakoby   potomek  Chama ,   syna  Noe- 
go, etnlBanet,  SBauetferl,  C0?eiir4  e|ne  ^ebnrt.  {Boh. 

^VBX  s  nibwolnik  ;  Sorab,  a.  t^aittttofc^  »  bieda  ).  Nie 
cayii  się  chamie  Jafetem ,  strzeż  roli.  StryiĄ.  Gon  D,  a. 
Ty  cham  ora  rolą ,  rób' ;  strsei  •  kaidy  ursf  du  swego. 
id.  D,  Po  imierci  nie  snad,  co  są  szlachtą,  a  00  cha*« 
my.  iVar.  Dx.  3,  aaS.  Sługus ,  nie  sługus ,  chtop ,  c|^am- 
csyk,  nie  chama ^  mieszczanek^  f yk ,  nie  łyczak,  wszy- 
scyśmy od  Adama.  7ea/.  43  c,  4.  Wyb.  Czym  ia  cham ! 
csym  skradł  kogo,  czy  zabił  na  borul  T^at.  43 V,  x38. 
Wyb,  Nuże  chamie  niepoczciwy ,  a  palie  w  piecu  I  ib, 
8,.  7.  A  to  chamek  rozprawny,  iak  uwaiam.  Ttat.  19,. 
67.  CHAMSKI,  a,  ie,  iartobl:  chłopski,  gburski,  od 
«hama  gbura,  Mlirif(^,  SBAUet  s,  V$ntXUtl  9 ,  %U%cl  s« 
Piękny  mi  ilachcic  a  województwa  chłopikiego ,  a  z  zie- 
mi Cbamskiey.   Teae,  33  ^,  101. 

CHAMA,  y,  i.  z  Greek. .  xay^  ^  pewny  gatunek  muszli 
niby  to  ziewaiącóy ,  bie  dUnmnf^fl*   Tr. 

CHAMELEON,  a,  m.  z  Greckołac,  gatunek  iaszczurki , 
wickszćy  od  pospolitey;  gniewem  poruszony  nadyma  £ię 
tak ,  ii  skóra  odbita  kolory  tych  rzeczy  ,  przy  których 
•ię  biizko  znayduie.  ZooL  209.  hai  S^OttlileOlt.  Wia-« 
troiył  , ,  bo.  mniemanie  było  ,  ie  iyie  samem  powie- 
trzem. Zab^  i5,  179. 

CHAMER  06:  Hamer.  CHAMSKI  ob:  Cham.  CHAN  ob. 
Cham  X. 

•CHANAIA,  ii,  ».  (może  z  Franc.  canaille)  gawiedi, 
motłoch ,  ®e|!nbet.  Gospodarz  sam  u  siebie  nowym  go-* 
itńem  po  wyi^ciii  kozackiey  chanai.  BieUob.  Odm.  5y. 

CHAN  BA  ob:  Hańba.  CHANDZAR  ob:  Andzar.  CHAN- 
SKl  ob:  Cham,  Han,  Chan. 

CHAOS,   n,  IR.  zamęt,  odmęt,   mieszanina,  gmatwa,    batf 
.€^<M4.    Właściwie  massa  pierwsza  zmieszana  żywiołów* 
Kra*.  Zb.  1,  193.  N.  Fam.  tg,  383. 

CHAP,  HAP!  1.,  głos  wyraźaiący  szczekanie  psów, 
hufi  !  haf  baw  baw.  Włod.  f^Vi  (iail!  bai  ®elletl  be¥ 
^unbe  «1t^inbn&(fen.  Rojf.  raal).  -3.,  Cap,  nagłe  por- 
wanie ,  raifpi ,  fc^app^  /  tippi ,  ^tta^i !    Vmd,  hiop , 

klopnenje,  popad.  -  CHAP  AC  ,  HAP  AC ,  HAUPAC  , 
KUPAC,  inłrans.  niWo^.;  szczekać,  beUm,  anf<U(l<ieti. 
Bojf.  riBRHynu,  raoKaeinB,  aaraBKanu,  słowo  gminne. 
Kopez.  Gr.  3,  p.  Psy  chapaią.  Włod.  -  J.  3. ,  Chapać 
czyn.  nitd. ,   chapnąĆ    instant, ,    capaąć ,    nagle  porwać  , 

(abfm  t  raff en ,  drapr^n  /  4n  ^  rr if  em    Boh.  (^ap^ti , 

<tlO|ńti;  yind.  hlopiti,.  popaftT;  Rojf.  xanHyin&,  xa- 
natnl,  cxinanib,  oxananib  i  Ecch  3axanJU[iD,  noxB- 
ąi^y  ( jEf c/.  xaaJUiaxB  e  sycanu,  yrpuaio^i'  Grą^* 


CHAPAN    -^    CHARAKT, 


33t 


%wtrvb^  Lau  capio  ,  cf.  Grat.  anrofscu.  Bank  aałożo*' 
ny ,  i  zobaczysz ,  że  iaki  tysiąc  dukacików  chapniem. 
loat,  38,  93.  (  r.  chabłas,  nachapać,  zachapnąć,  po- 
chop,  pochopny).  CHAPANKA,  HAPANKA,  i,  i., 
CHAPANEC^KA,  i,  i.  zdrbn,\  zmykanie,  porywanie, 
ba^  ^Oiftlt  f  Srapfeil.  Jedne  krysę  na  seymiku  pod  czas 
hapanki  na  zerwanie  onego  rozrzucontfy,  oberwał.  Mon, 
65,  36 1.  3.,  Pewna  gra  w  karty  ,  fin  ^ortenfpUI. 
Zgrał  się  szuler  w  chapankę.  Krat.  Bay^  72,  Tak  do- 
bra chapanka,  iak  trysseta.  Kras.  Pod.  1,  189.  Kiedy 
trwała  chapanka  między  kartowniki,  Bił  kiual  z^pance- 
rolą  tuze  i  wyżniki.  Zcib,  i4,  364.  Skończyła  się  cha- 
panka, zaczęto  grę  inną,  Aż  owa  pancerola  szóilką  ty  Ir 
ko  winną.  Zab,  i4,  36 i.  Chapanka  ufłąpiła  Lombrowi. 
Podoi,  5 o.  Chapaneczka  ,  trysetka , •  tryszaczek ,  i.t.  d. 
Ttat,  34  6,   7. 

GHARACZ  ob:  Haracz.        ' 

CHARAKTER,  u,  m.    z  Greek.   xorfci99s<y,    kształtowanie 

głoski,  liczby,  hl0  $eić^nun^  ńnei  fdud^fttiUni ,  einec 

^b(.  Boh,  pifetltnojt.  Jnsze  są  charaktery  Egiptskie,  in- 
sze Greckie,  Łtacińskie.  Jez.  Wyr,  Starych  charakterów 
czytanie ,  wielce  potrzebne  plenipotentowi.  Kras.  Pod, 
3,  309.  §,  Charaktery  ,  czarodzieyakie  krć&ki ,  znaki  > 
kulasy,  ^f^tactettj  gaubetcjatactete.  Niech  się  wyrwą 
ź  charakterami  swemi  książęta  ciemności  ,  niech  nakła- 
dą guseł  swoich 9  piątn  swoich  tuzinem,  nic  nie  spra- 
wią. Birk,  Kaw^  B.  Papier  z  czarodzieyskiemi  charakte- 
rami. PaM,  83,  643  Jnklnzy ,  charaktery  przy  sobie 
noszą.  Birk.  Ex.  H,  3  b.  $,  Charakter ,  szczególna  po- 
stać głosek,    które   człowiek  iaki   pisze,  ręka  ie^o.  Jez. 

Wyr,  ble  $anb ,  bfe  eitter  fcjretbt  Rojfl  nó^iepKb.  Do- 
brze \odrysowany  plan ,  żeby  był  dobrym  charakterem 
wypisany.  Łęsk.  M^^r,  1  |i.  -  $.  Charakter,  cecha,  pię- 
tno, szlad,  bd^  Siennhńć^tn,  ber  $9«racter,  H^  aSetf> 

tnat.  Muszę  ci  niektóre  przełożyć  charaktery ,  po  któ- 
rych mię  poznasz.  Kołt,  list.  l^  8,  .Serce  czułe^i  umysł 
szczery,  są  dwa  wieczne  poczciwych  ludzi  charaktery* 
Zab.  11,  ^S&.  Zabf,-  ^*  Charakter,  moc  i  władza  wla- 
na ,  czyli  przez  nadanie  urzędowne ,  czyli  przez  obrzą- 
dek. Kras.  Zb.  1,  193.  bet  S^atacter,  (rtt  iemanb  be> 

fleibet*  Turcy  nie  czynią  żadnóy  różnicy  charakteru  du- 
chownych i  świeckich.  fC^ok^  Turk^  189*  (ątanu).  -  %. 
Charakter,  zbiór  przymiotów  duszy,  skłonności,  nało- 
gów. Kopcz.  Gr.  %  p.  b\.  ber  mora(if(^  GI^Aracter,  bet 

Sl^aracter.  Rojp.  Hpaab.  Charakter  właściwy ,  npor , 
Rojf,  caHOHpaBie.  Charakter  miękki,  Rojf,  MJtrKonpa- 
Bie  i  charakter  dobry ,  Rojf^  4o6poHpaB'ie,  Podobień- 
stwo, dwóch  charakterów,  Ecci,  noAo6ocfnpacmłe.  Nie 
ma  tęgo^ci  charakteru,  to  iest,  duszy  mocn^y,  stałćy  i 
nieporusaoney.  N.  Pam.  4,  79*  Jnaczey  mydlić ,  inaczey 
'  gadsć,  ieft  przeciw  charakterowi,  który  całą  zaletą  po- 
czciwego człowieka.  Teojt,  19,  1 8«  Powiedz  mi  w  ssc^- 
rości,  iaki  ego  on  ieft  charakteru.'  Teat,  8  c,  45.  Czło- 
wiek ten  dobrego  charakteru ,  bo  iest  cnotliwy*  Jez, 
Wyr.  Trudno  rysować  charakter  całego  narodu.  Pam. 
84|ri36.  Zatracono  narodowy  charakter;  ślachcic  z  nie- 
ustraszonego ,  stał  się  ua  wszystko  lękliwjfm.  Pr^esfr 
95.  Przyrzekł  uiszczać  fię  pod  charakterem.  Teat^  19  ^ 
by.  (na  charakter,  na  poczciwość,  na  honor,  bep  feis 
net  6tr(ic^fett  -  Jig^  transh  charakter  w  nogach  s  dobry 


/ 


233 


CHARAKT.  -  CHART. 


do  dania  diapaka,  e{»  %ntet  Vii4reifer«  0'*s,  Wyr.  CHA- 

RAKTERNIK,    a,  m.    udaiącjj   wiadomość    charakterów 

cearodzieyskich,  fin  ^ńdftn^Teihet ,  ^et(^enbenter ,  §«tts 

Iftetft-  Czarnoksicinicy  i  charakternicy.  Hdur.  Sk.  ^^T* 
.  Nie  wierz,  ieby  kula  i  paTaaz  charaktemikoWi  szkodzić 
nie  mogły,  T>.  -  CHARAKTERYZOWAĆ  czyn.  nied,, 
wyraiać  charakter  czyy ,  (^araCterlfFren*  W  przyimowa- 
nia  goici,  ludzkość  charakteryzuie  naród  Polski.  Pam, 
83,  593.  Rzeczy  charakteryzuiące  wielki  rozum.  Łfsk* 
Mitr,  a,  5 2.  CHARAKTERYSTYCZNY,  a,  e,  CHA- 
RAKTERYSTYCZNIE przysłk. ,  charakteryzuiący  ,  (^a^ 
tttCteńfHfc^.    Charakteryftyczne  znaki.  Moir.  68,  gS. 

CHARCHAC  ob'.  Chrachać. 

CHARCICA,  y,  i.,  CHARCICZKA,  i,  zdrbn,,  suka  char- 
cia ,  bie  SSinbt^Anbinn ,    ein  weibdd^e^   iSinbfpieL   Boh. 

&fCi\it\  Rag.  hartiza  j  Croat.  herticza ;  Bosn.  hrritica). 
Lotka  charcica.  Teał.  19  ó,  53.  (obi  Chart).  CHAR- 
CI, ia ,  ie ,  chartowy ,  od  charta ,  ^ttlbbttnbf  s  ,  SStnbs 
fpiel  i '  Myśliwcy  charcią  gębę  zowią  trąbą.  Orw.  Ow, 
3i.  Charci  ogon,  Ro/f'  i¥paB*ixo  ob:  Prawidto.  CHAR- 
CIE, -  iccla,  n.  CHARCIA,!  K(^,  a,  n.  iMrbn,  szcze- 
nię charcie,  bd^  3unge  fttte^  ®tnbfptf(^-  Jeśli  wolno 
s  charcica  charcie  to  zrównać  małe.  'Jotoczk.  Sauf,  74. 
CHARCI K,    a,  771.    xdrobn.   rzeczi    Chart ,    eltt  OBittbs 

^ÓRbcben ,  aBinbfptf I*eti.  Paszk.  Dz.  ii4.  charcisko, 

a,  n.  szpetny  chart ,^  dn  Nff(i<^et  SBInbbHnb.  CHAR- 
CINA,  y,  i.,  CHARCINKA,'i,  i.  zdrobn..  biedny  mi- 
zerny chart,  ein  elenbet  miferablet  ®inbbu«b. 

CHARCOWAC  ob.  Harcować.  CHARCZEĆ  ob.  Chra- 
czeć,  Chrachać.  CHAR  DY  o3:  Hardy.  CHARKAĆ, 
CHARKAŁA,  CHARKA  WY  ob:   Chrachać. 

CHARŁAK,  HARŁAK,  a,  m. ,  CHAHŁACZEK,  -  czka, 
sidrbn. ,  nędzarz ,  ubogi ,  mizerny ,  ein  (?lenbet ,  fin  SBetts 
\tt.  Cóż  proszę,  za  ftan  t^ki,  szukać  chleba,  iak  char- 
taki.  Jak.  Bay.  1 3.  Charlak  ubogi ,  moie  z  lichwy  nę- 
dzy Przyiśdź  do  pieniędzy.  Kniaź.  Poez.  3,  97.  Ten 
królem  ,  ów  poddanym  ,  *ten  charłakiero.  Zab,  9,  30. 
Milszy  iest  mi  poczciwy  charlak,  nii  fotr  w  szamero- 
wanych sukniach.  Teat.  3o,  5g.  N.  Pian.  ao,  239.  -  f. 
Charlak,  chorowity,  schorzały,  eh orlak,  cherlak,  któ- 
rego tylko  skóra  a  kości,  ein  UmUi  elenbet  ^enftb^ 

Ten  chłop,  iak  charlak  wyglądał,  Teat.  3o,  óg.  CHAR- 
ŁĄCKI,  a,  ie,  CHARŁACZY,  a,  e,  od  charlaka,  bie- 
dny ,  chorowity ,  schorzały  ,  eknb ,  f tanf-  S^^  Aiesz.  a8. 
CHARLEC,  HARLEC,  niiaJk.  nied. ,  z  chórowi tości  i 
schorzałości  .  dyszeć  ,  niby  mieć  wrzenie  w  gardle,  ia- 
koby    warczenie  ;   choro witjnn   i   tchorzałym    bydź ,    ^Dtt 

SititnfMUit   fei^en ,  frant   nnb   elenb  fe^n,  franfeln, 

BoA,  pcjtOROWatl;  Croat.  beteguvati;  Bojf.  aoxBOpainB. 
(  ob'.  Cherlać  }.  Bydlę  chore  zaraz  poznać  ,  gdy  chu- 
dnieie,  harleie,  kaszle<  Haur  Sk.  58.  Byli  tam  na  ie- 
dney  biesiedzie  ,  tamie  się  rozniemógt,  takźeć  charlał, 
charlał,    aici  poszedł.  '  i?e)r  Zw.   60.    -    a.,  Biedę  łatać , 

biedę  klepać,  mit  ^tX%  nnb  Clettb  f4m|>fen« 
CHARON  Boh.  aiAben ,  tabnn, 

CHARPA,  CHARPINA,  CHARPĘC,  CHARPĘCINA  ob. 
Chrapowina. 

CHART,  a,  m.  gatunek  psdw  długich,  cienkich,  wyso- 
kich ,  z  oftremi  mordami ,  bardzo  szybkich*  Jiluk^  Zwi  1 , 
^91.    ^oA.  (^rr;  %Qrab.  a.  ^x%\  ^rab.  1.  Utt,  ViVtKi 


CHARTA.     -     CHASZCZ. 

Catn.  h^rt .;  '  Vind.  hertiza  ,  louni  pes  ^   breok  ;    Crcat^ 
hart ,  hert ,  szamolovecz ;  BUtvon.  fadrt  j  Bbtn^  hrt ,  hrrit , 
hart,  hert  .fJ?o J/l.  hrrilli  <  spieszny);   Ro^,   hart   (harlt  s« 
agilis ,  faarlos  agilitus  ^.h»x\\tfeftinare):  Eccl.  xópmb  ; 
Ro/^  6opaa]I  co0aKa,  xópmhXH  (cf.  Ger.burtid  -  szybki  ; 
Vind.    hiter  s    prędki    cf.    Chytry;     Angtosax^  hryththa  = 
pies  ].     Na  zaiące  trzeba  psów  bardzo   prędkich ,  kcórzyb j 
gonili  a  dodzterieli,  iako  są  chartowie.  Cretc,  637.     Ko- 
ta na  myszy,  na  zaiące  charta.  Alon.  65,  96.  Rącze  charty. 
BaniaU  A.   3.     Goiicze  charty.  Min,  Ryt.  4,  aii.  (</£- 
Jiingu.   Gończy  pies   qu.  v.).     Z  chartami  iechał  w  pole. 
Groch,  W.  488.     Poiytku  niemasz ,    acz  charty  robiemy^ 
Bielaw,  Mysi.  D.  (poluiemy).  Trudno  przed  charty  ugonić. 
wyiłowi.  Bratk.  C.  3.  b.    Częilo  inszy  chart  porwie  kota , 
nie  ten   co  dogoni.    Pot.  Pocz.  66,  (Jic  vos ,  non  vobis , 
inszy  fieie,  inszy  źuie).    Slovac.  Prov.    ntnoN   djtttOW    (A* 
gaĆO  ftnrt-  (przemoc  zwycięża).   Pędzi  konuo  przez  zwie- 
rzyniec, a   za    nim   Capay ,  Łapay,    Scinay.  Dołóż,  dwa 
smycze  chartów.   Teat.  ao,  b.  6 a.     Jeden  myśliwy  swoim 
chartom  i  charclcom   te  nadal  miana:  Murzyn  'Uwił  Wia- 
nieć.   Panna    Warkocz   Spletła.   ChmieL  i,  383.     Chartom 
miana  fię  daią  :   1 . ,  Qd  rączości :    Dzidka,  Lotka,  Dolot, 
Dofkocz,  Szaftay.    a.)  Od  zaiadłości :  Zateb,.Porwisc,  Pa- 
łasz ,     Oftrozą-b.     3.)  Od^byilrego   oka  :    Zoczna,    Sokot. 
4.)  Od   cienkiego   kształtu:    Sarna,  Jgła,  Spilka.     5.)  Od 
celności  ich  przymiotów  :  Sła>Ya  ,  Honor.      6.)  Od  fierśct : 
Morąg ,    Murzyn.  -    Od  głosu  ogarom   miana  fię   daią.  - 
CHAKTECZKA,    i,    i.    Charciczka ,  mała  charcica,  fine 
(letne  OBlnbblinbinn.      Wszak  to  od  ciebie  Phiilis  ta  char* 
teczka  mała  !      Teat,   48,  b,   i4.     ob,    charci  ,      chardę, 
charcica. 

CHARTA  o*.  Karta. 

CHARTÓW  ITY  ,  a  ,  e ,  CHARTOWATY,  na  ksztełt  charta  , 

n^ie  ein  ^inbfpiel,  loinbfpiclartld.  Si.  Aiesz.:Ł%.    Charta^ 

wity  koń.  Tr.  obdłuiuy,  cienki. 

CHARTUZ  ob.  Kartuz. 

CHARYBDYS,  -  bdy,  i.-  wir  na  morzu  Irzodaiemndm ,  rć^- 
wno  niebezpieczny  iak  Srylla  ,  bet  Wferjlrnbel  €ł«s 
tpbbt^.  Zapłynął*w  Charybdym.  Tr.  (  w  wielkie  nic- 
bezpieczeńilwo  wpadł ). 

CHARYTYoA.Gracye,  Wdzięki,  Car/i.  Crnshize. 

CHASA  ,  CHASZA  ,  y  ,  i.  chusjccza  ,  chałniłra  ,  igraia , 
rootłoch,  szary  koniec,  {Boh.  d^afilf  ceCabfa  s  czeladź} 
Ro/T-   xa3b   r   koniec  mater]^  *,      zuchwalec  ).       ®efFllbe(, 

£nmpem>o/f,  ^bM,  ipefen,  3«  ^agei.  Po  salach  ciiba 

sroga,   wchodzą  i  wychodzą  chasy  marne.  Zebr,  Ow.  2t)5. 
( leve  vulgus  ).      Mierziona  chasa.     ib,  7 1       Jnszą  chasę 
dłygohy  rachować  z  imiony.  Zebr.  Ow.  iił.  nomina  me- 
dia de  plebe ).    Z  niskiego  Aanu  ich  na  wysoki  wynieśli , 
a  z  chasy  podfey  i.  orszaku  oftatniego  wyiąwszy ,  tak  wy- 
flawili  ,    iż    nigdy    umrzeć    hie  mogą.     Gorn.  Sen.   aa3« 
Do   tych   rzeczy  i  chasa  ma  przyAęp   wolny.    Corn.  Sen» 
396.     Tak  rzecze  który  z  tey  niespokoyney  chaazy.  5#no'r. 
Ap.  10.     Trzech  senatorów,    iakby  oilatniey   chasy  nie- 
wolników, chłoftą  dręczyła  Pilch.  Sen.   338.    Corti.  Dw. 
93.    A  oni  fię  yrmej  pladze  weselili,    J  schadzki  o  mnie 
taiemne  czynili  ,  Chasza'  nikczemna.    J.   Jichan.  Pt.  47. 
(  ob. .  Chuszcza  ).     CHASZCZ  ,    u  ,    m.    zarosłe  ,  gęAwa  , 
gęftwina,  gąszcz,  bOl  3)f(ffg,  eUl   bUfe^  ®cbiłf(*.     Beftjo 
yr  sęftycłi'  diMscudi  laaów  apocsjwaią.  Hor^  z,  S^o.  Min* 

Mon. 


CHATA    -     CHCIEĆ. 

'Mon,  69^  $da«  Spieskno  gnat  «woie  bjrd!o  ptzez  ckaisCze, 
krsewinj.  Zo^.  9,  363.  Gościńcem  wolnym  1  cliatzcspw 
ich  wjprowadsif.  Zim.  SitL  326.  (4>b*,  ChuszctaJ, 

CHATA,  HAT  A,  CHATKA  oó.  JaU. 

•CHAWTURNIK,  a,  m.  Tobie  widię, iako  ftarerau  piru/jil- 
kowi  albo  cbawturnikowi  ^  nie  c  powagę  iwicU ,  ale  bąr^ 
dsiey  o  kiermaaa  idiie.  Pimin,  Kam^  333./ 

tMAYl  CHATZE!  wyknyknik  radoici ,  .eUl  gCendMaillt 
ruf.  Biegayciei  prędko  do  ssopy ,  pekton  mu  oddaycie , 
]  weaofo  cbayie  cbayie  prsed  nim  wykrsykaycie ,  Chayie 
chayie  Panie  Jeau ,   chayie  chayie  choć  chce.  Kant.  339. 

CHC\CKA ,  i ,  i.  chętka ,  poiądanie ,  ^%  0f Mflm  I9eriia0  , 
\M  2ttfL  Naywłaiciwssa  choroba  kobietom  cięiarnym; 
chcącki  te  bjrwaią  csasem  bardao  daiwacsne.  Dyk*  Med,  1, 
593.  CHCIEĆ ,  chciał ,  chcieli ,  chc« ,  chcę ,  tranfit.  tt 
intranfii,  nitdok*  ,    zechcieć  dpk*  ,    mieć  wolą,     W^tUllf 

Boh,  <^tit ,  (Mti ,  ^tiL ,  <ttć9l ,  4iiię  ifc^  ,  ^iiwm ; 
JSlo9ac.  ^titi;  óora6.  1.  d^cl,  <^p(,  4^|e,  4|etit,  4|ti, 
frcftirm,  Mau#  <ftfft«»  Soraó.  3.j«  d^Mi,  f(<^ef<^;  U2», 

tS  |0f4  (c£  niechać).  Cdr/i.  otęli,  otl,  otahem;  (Carn, 
hotęti ,  hótahem  </t  mulis ,  eoitum  apptttre* )  Km</.  ho- 
teti  9  hotel ,  htM ,  hóshem »  otid ,  otea ,  otla ,  oshem ; 
Croat.  chochteti,  hteti,  hotati,  hochu,  hochem}  Rmg. 
hotjetti,  htjetti,  hotitti « hócchju ^  Roffl  xoinBai&,xOYy, 
HOXOin£na ,  Bocxoni1)iii£ ;  EccL  xom£inft ,  xoiBy\  BO- 
cxoin'BniJl.  Cdsie  nie  moina  chcieć  i  nie  chcieć  ,  tam 
obca  wola  paniiie.  AT.  Pam^  i3,  94.  Kto  nie  rychło 
ucaynit,  długo  nie  chciat.  Gorn*  Sen*  6.  Na  to  patrzeć 
trseba,  gdzie  kto  chciał  ftrzelić,  nie  gdzie  firaata  padk.  6or. 
■Sen.  4i3.  Nie  chcą,  mnfieć  będą.  Bar€f».  7r.5oi.  Kiedy 
Bio  ffloie  bydi  co ,  iak  chcemy ,  iak  bydi  moie  chcieymy. 
Cn. itdL56.  (co  muszę,  to  rad  czynię,  cnotę  1  bmizu czy- 
nić)«  Kto  tego  dopiąć,  czego  chce,  nie  moie,  Niechay 
chce  ob  ma  racsey  i  co  moie.  Pafi.  F.  i46.  M6w  ty  co 
chceaz,  a  ia  uczynię,  co  chcę.  Cn,  Ad.  617.  Kto  czyni , 
co  chce,  ucierpi,  czego  nie  chce.  <^n.Ad.5j'j.  Chcieć 
i  nie  chcieć,  kaidego  porzucono  woli.  Więc  gdzie  rozum 
nie  kaie  ,  zmysł  nie  ma  mieć  gwoli,  Saw.  Sitl.  366. 
Chciałeś  Uk  ,  chciałeś  ,  dobrze  ci  tak.  Teat.  33,  ^.  34. 
(tegoi  iądał).  Ufiędzie  sam,  kto  ie^  chce,  choć  go  nie 
posadzisz.  Burt.  A»  3.  Niepodobna  ieft  rzecz ,  chcieć 
wszyftko  samemu  czynić.  Kra*.  Pod*  »,  38.  Niech  kto 
dice  co  chce  gada ,  ia  za^  tak  sobie  wnoszę.  •  •  Zab.  1 3 , 
a75»  Tręb.  Prawdać,  iiby  tak  bydi  miało,  ale  cdi  chcesz, 
iLiedy  iui  zwyczay  ieft  tak  z  dawna  wniefiony.  ite>.  Ap^ 
aS.  (co  chcesz  robić?  co  robić)?  Ja  ciebie »  chcesz  czy 
aiechoeaz,  dsifiay  za  mąi  daię.  Tręb.  S^M.  jo.  (Itt  madj( 
••Hen  ^  n\Ąt).  -  Gerund.  chcąc,  *chcęcy,  dobro- 
wolnie ,  a  własnćy  woli  i  ochoty ,  w08rnb ,  aii^  eigami 
tH^tSm,  ott^  frezem  SBilfeii ,  fre^wiOfig;  Rag.  hottć,  ho- 

techii  Croat.  ho  te,  hoteslch,  łiotomcze  ;  Botn.  hotte, 
TOgljom;)  Voltn9  chcąc,  z  swey  dobrey  woli.  Mącx.  Ofiel 
'chcęcy  powalił  fię  w  wodzie»  Ezcp*  97.  Ten  pomocy 
hoiey  godny  nie ,  ieft ,  który  sam  chcąc  w  pokosy  idzie. 
M.  JCax.  J\r.368.  Nie  chcąc,  niechętnie,  nie  z  właaney 
woli ,  Vllgeni»  Niechcąc  wszyftkichei  zrobił  i^^n  ni^rzy- 
iacio^y.  Jabł.  Tel,  i45.  Chce  nie  chcąc.  Cn,  Ad.  56. 
(wnkome  chce).  Nie  chcąc  zjadła  baba^profię.  Po/.  Jow. 
a  81.  Pctd  czas  nie  chcąc,  nie  myiląc,  lepiey  fię  co  spra- 
wi, Nii  kiedy  fię  umyiUie  kto  b«  tćm  aabaifi.    Crh  AśU 


C  H  C  I  B  C. 


ńii 


870.     Ten  co  zboiainią  i  iak  nie  chcąc  profi,  Nie  dsi> 
wować  iię,  ie^ii  nic  odnofi.  Morszt.  ^3o.  Chcąc  nieclirąS, 

man  mag  tDoUeti  obet  nid^t;    siovac.  t^tjc  nec^tic;  Vind. 
ochesh  boli  noshesh ;  Bo/i.  wol  ueh  newol;  tuolfp  newoU 

f\^.  -  Chcąc  ,  chcieć  ,  bezosobUcie  zamiafi  osobiście' 
Wolno  mu  pić ,  iako  chcąc ,  czy  mało ,  czy  wiele/  Hor. 
Sat.  34 1.  (iak  chce,  podług  własnćy  woli,  do  woli)* 
U  nas  wolno  każdemu  co  chcąc  czynić.  Star.  Ref^  35.  (co 
chce ,  co  zechce ,  co  mu  fię  podoba ).  Przekupnie  sbezif 
kupuią,  aby  ie  safię  tylko  oni  sami ,  iako  chcąc  przeda- 
wali.  Jdodrz.  Baz.  S6^.  (według  upodobania).-  Chcąc 
s  aby,  dla,  z  przyczyny,  z  powodu,  w  zamyśle,  mn,  iH 
bet  Wffl^t.  Senat  Riymiki,  *chcęcy  (chcąc)  fię  lepiey 
dowiedzieć,  coby  czynić,  posłali  tam.  Biel.  Sw.  34,  b^ 
Lecz  chcąc,  fię  do  pierwszego  wrócić  |,  takiei  We  Pana 
zdanie  o  aeymie  gotowym  ?  NUmc.  P.  P.  1 4.  -  Chcący , 
wolą  maiący ,   ochoczy ,    z  woli  własn^y  czyniący ,    ńols 

lenb,  frr^witttd,  aai  ei^mt  f&iUen ,  »iaig;  gern;  £cct. 

xoiniAmeKk  s  KbmopuH  xoiBeiiiA  ^ero  ,  noAHoieAi , 
B8BOABxneA&  *,  Gr.  ^cAirnff .  Chcącemu  niemasz  nic  tru- 
dnego. Gorn.  Wł.  M.  1.  C/t.  Ad.  66«  Kołak.  Wie*,  B.  4. 
Wszyftko  nie  chcącemu  trudno.  Fredr,  Ad.  3.  Chcącemu 
nic  nie  podobnego.  Pot.  Arg.  73.  Chcącego  trudno  zatrzy- 
mać. Zeg/.Ad.2j.  Chcącemu  umrzeć,  iaden  nie  zabroni. 
Morszt.  347.  -     Chcący,  chciany  uczynek  c  dobrowolny, 

fteywlSid ,  au^  frepew  SBiSe n  gefd^e^en.    Chcący  uczynek , 

gdy  przyczyna  i  ikłonnoćć  w  tym  ieft,  k^óry  czyni ;  uczynki 
z  boiaini  uczynione  nie  są  chcące  i  dobrowolne.  Petr,  £t.- 
196.  Cudna  rzecz  ieft  pokuta ,  abowiem  tak  wyidzie  grze- 
chu chcianego.  Radź.  Syr.  30,  4  (dobrowolnego.  Bibf. 
Gd.)-  Chciany  s  umyłlony.  geiOOKt;  gebac^;  VOrgrc 
ttOiniltCII.  Rzeczy  chcianćy  a  nie  udzynioney  sąd  ludzki 
nie  sądzi,    SA.   K.   N.    166.   -      Chcenie,   chęć,    wola, 

ochou  ,   bai  iSoIUn  ;  het  iBitle  j    Sorab.  a.  ffci^cfc^e ; 

(  Carn.  hotenje  s  concupiscentia  i  hptinftyn  pellicatus^ : 
Rag.  htjenie,  hotjenje,  hoockja,  hotionos,  hotjenftvo; 
Rojf.  Kom^Hie ;  Eccl.  BOAĆHie.  Jedna  czę^ć  duszy  ma 
w  sobie  rozum ,  a  druga  ma  w  sobie  chcenie.  Gorn.  Dw. 
570.  Proibą  ftanów  więcey,  nif  snadi  chceniem  naszćm 
pobudzeni..  Herb.  Stał.  17.  Alboi  to  nasza  wola, 
nasze  chcenie  ma  tym  rozrządzić,  co  fię  tycze  dobra  pu- 
blicznego ?  Teat.  26,  c.  1 13.  -  Niecheenie  Eccl.  Hexiii^Hie, 
Aie  wola,  niechęć,  .nieochou,  ba^  9tl(^tl90llea,  blC  Utls 
Ittjl,  Me  WndgWIg.  Bez  naymnieyszych  ftarań,  prawie 
piczez  niechcenie  Umiem  wzbudzać  w  kobietach  naytkli- 
wsze  płomienie.  NUmc.  P.  P.  5  a.  Jak  od  niechceniat 
NUmt.  P.  P.  63.  (niby  to  pie  chcąc,  bez  ftarania.  nie- 
umyślnie,  ol^ne  sn  ipolfeu,    dne  aaft<bt ,  itna6ft((tlic^  )• 

W  Cycerona  liftach  znać  rzecz  idącą,  iak  od  niechcenia, 
bez  iadney  przysady.  Kras.  Pod.  a,  1  la.  -  Chcieć  sobie » 
umyślić  u  fiebie,  be^  ft<^  iMf^  mUtn ,  ItWUftn.  Jak 
sobie  iui  chce,  niech  robi.  Teat.  1,  ó.  99.  Jak  sobie 
chce  imierć,  ia  i  dzi^  gotowy.  Pot.  Syi.  a38.  ( iakokolwiek 
i^y  fię  upodoba).  -  g.  Chcieć,  raczyć,  htlMtU,  SBeHc- 
ten  tMgen  ,  WPUoU  Chciey  fię  do  mnie  pofatygować.  ^ 
§,  Z  drugim  przypadkiem  chcieć  czego,  pragnąć,  iądad 

czego,  emtiimtUtu,  winić^tn,  begebten.    Żaden  munie 

rzekł:    czego   chcesz?    SeAl.  Jan.   m.    Cnot.  szukasz). 

Siedzi  człek  w  domu  iako  liwrant  w  magazynie,  Ten  ^ró- 

.9z%,  tamten  sboia^  óyf  chce^  byś  dni  koni.Zo^.  2>;ąj>5. 


.a^ri 


CHCIEĆ    -    CHCIWia 


,|Vir*  Caegom  sam  chciał,  to  num^  a'iakom  robit,  taką 
siic  też  i  kara  aa  grsechy  potyka.  fsaUnod.  gS*  Król 
niech  cnoty  chce,  irssyscy  fic  na  nic  adobę^.  Bardz, 
Tr,  5oi.  Cesarza  papieżom  pi«ali  :  roskayuieny  i  tego 
cbcemy.  Sk.  i>a.  830.  -  Chcieć  do  csego  z  dąiy^ ,  ufi- 
lować,  WOTlia^  tt«<ft>eil.  Dmdiy  chcą  w  raecay  do  do- 
brego y  a  ręka  nie  prsyYoią,  Sk.  iax.  NUd,  638,  $•  EUipt. 
Ty  mnie  ćhcesa  i  ia  ciebie  chcę ,  biegey  po  kfiędaa.  Teat. 
a,  6.  i4.  ( c/oi7i>'//iii« :  brad  w  matieńft wo  )•  ProBt  Bogdan 
«  królewnę  ;     ale  ona   nie  chciafa    ca^.    Biel,  Kr.  449* 

( \it ,  fff  t9O0te  i^n  nid^t  ( (ir Irat^eit ).    $.  Chcą  cię  tam 

iacyi  Indzie  s    iądaią  cię ,  pytaią  fię  do  ciebie ,    mail  10il( 

|n  bit ,  ttMn  fiid^t  bi4  r  n>U(  bU^  f^i^td^^n  /  tege(itr  bUft. 

Oi/i>  me  9ult ,  kto  mię  chce ,  kto  mię  wola !  Mącx^  -  %• 
Chcieć  CQ  po  kim,  chcied  mied  co  po  kim  s  wymagać, 
iądać,  potrzebować  po  kim,  Bok,^t\t^\  Gtr.  JO^n  dllflll 
fttoa^  bege^ren  ,  fbrbern.  Niewlem  csego  chcesz  sawsze 
po  mnie.  Paft^  F,  84.  Trzy  rzeczy  apoftot  po  nas  pilnie 
mieć  chce ,  abyśmy  fię  w  nich  ćwiczyli.  Bty  Poft  D*  4. 
Uczynięć,  gdy  to  sobie  po  mnie  mieć  dicecie.  Corn,Dw.  7. 
$.  *Chcieć  z  kim  s  chcieć  koma  3  sprzyiać  komu ,  elnem 
WOl^IWOttcit,  Niech  ma  woyfką  milliony  ,  Kiedy  fortuna 
nie  chce  z  nim,  zginiony.  Pot.  &yL  i53.  Chce  ći  dobrze. 
Ojffl  Wyr»  Lepley  chciey  oyczyznie ,  niieli  dotąd.  ió.  - 
U.  CHCIEĆ  fię  zaimk.  btzosoh*  nUd, ,  zachcieć  fię ,  za- 
chciało fię  dok. ,  apetyt ,  ochotę ,  iktonność  mieć  do  cse- 
go, wzjętym  bydi  iądaniem  czego,  tOifC ,  9petit,  9leU 
gnilg ;  Śe^tlflU^t  m»ma4  H^tn  \  Croau  hoche  mi  SMt ; 
Sorab.  i«  di%t  mł  $0  $  Rojf.  xom^mhQR  ,  xoveazB€S; 
Vind.  se  lubi ,  dopade ) ;  Aleksandrowi  choiafo  fię  dru- 
giego Iwiata  ;  kfiąięclu  chce  fię  króleftwa  ,  hrabiemu  kfię- 
ftwa ,  szlachcicowi  hrabftwa ,  mieszczaninowi  szlachectwa , 
dzierżawcy  zafławy,  zaftawnikowi  dziedzictwa;  Chęć  ieft 
i/edna  ,  iak  iefteftwa  ,  Ten  chce  wioiki  ,  ten  krófeftwa^ 
Kra9.  Llji.  1 1, 8 1 .  Komu  fię  robić  nie  chce ,  tego  i  mąka 
w  ręce  j^ole.  Cn.  Ad.  17.  Je^ć  mi  fię  chce  ;  łaknę,  ti 
(ungett  mlc^f  mi(^  lungert.  Nie  iedno  to  ieft  zawsze, 
leić  mi  fię  chce,  co  potrzebnie  pokarmu.  Rog.Dos.i,  109. 
Je^ć,  kiedy  fię  chce,  to  czas.  Pot,  Jow.  176.  Pić  mi  fię 
chce  i  pragnę ,  ntic^  bdrftft.  Nie  piy ,  ai  ci  fię  pierwey 
będzie  chciało ,  Tedyć  fię  kaide  wino  dobrem  będzie  zdało, 
J.  Kchan.  Fr.  g.  Nie  ie^ć  1  nie  pić,  tylko  w  ten  czas, 
kiedy  fię  chce.  Mon.jOy  aa8.     Spać  rai  fię  chce  ^  drzymię, 

mf<^  f*Wfett;  Sorab.  i.  tni  (^le  fo  fracj;  Rojl  cnHntBcji; 

cnaxócL.  Spać  mu  fię  tak  chciało  bez  pamięci ,  ie  na 
murawie  cisnął  fię  iak  długi,  Zab.  i4,  2^i^Sxym.  ^Chce 
mi  fię  na  dwór  ob.  Dwór.  -  Sam  nie  wie.  czego  mu  fię 
chce.  Teat.  55,  b.  3.  Niczego  mi  fię  nie  chce.  Tśat. 
17,  c.  by,  (14  (abe  au  nid^ti  {ujl).  Możeby  fię  chciało 
spacerów  ,  szlitadów*  Teat.  36,  d.  10.  Gdy  mu  fię  nie 
chce  ,    nie  zaśpiewa  ,    choćby  go   kto  .  .  .    Zab.   i3,   61. 

.  (  wenti  er  nld^t  »t(f ,  loentt  er  fetttr  £ttft  t^t) ;    Sorab. 

iDitU^O*  Chce  fię  bydi  dobrym ,  gdy  zapłata  cnoty  nie 
ma  umierać  z  nami.  Corn^  Sen*  3oo.  man  bat  £flft  gtlt 
|U  f.  Zachciało  mu  fię  ,  btf  Zuft  ift  t^lR  Mgf fomitten , 
oppos.  odechciało  mu  fię  ,  bff  2ttH  ift  i(m  9e9e 
gangen.  -  CHCIEWAC  fię  Frequ.,  Na  modlitwach 
trwał,     ie    mu    fię    i   ie^ć    nie    chciewało.     SM.    85. 

{^ai   er  felne   ««(l  }tiiii  ^fTeii    tu   (abett    rilegte). 

CHCIWIC   fię   zaimk.   nied. ,    łakomić    ^  ,      0<^    ^pn 


CHCIWIEC    -    CHCIWY, 

lef    eegierbe    Mtn    letten    lafeiu     Ceurn.  ofiiUae^ 

uftem.  CHCIWIE  przysłk.  ob.  Chciwy.  CHCI* 
WIEC ,  -  wca ,  nu  łakomiec ,  cKciwie  piragnący ,  eła  S^Cs 

giertget ,  eiii  i>4bfA<^t{get ,  ®ei9innfiłiitiger  >   Ro^.  po- 

hlepnik  \  Eccl^  Aio6ocxnxxaineJUb*  Zawsze  chciwiec  ubogi; 
okreil  twe  pragnienia.  N.  Pam.  iS,  lao.  Nikcsemnj 
chciwiec  aławy  i  pieniędzy.  Przejir.  71.  Niechay  prze- 
padną te  chciwce  krwi  Indzkiey  !     Stas..^um.   a,    ł45. 

Me  SBlutbńrjler.    CHCIWOŚĆ ,  ici ,  i. ,  CHCI WOSTKA , 

I  ,    i.    zdrbn.  ,    chcenie  filnieysze  czego  ,     chęć  ,    chuć , 

iądza,  bie  ^ierbe,  bte  0ier;  bie  SBegierbe ,   bie  6u4t} 

Boh.  ((tlWOflł  Sfovae.  }abo(l;  Carn.  hotenjo,' hlep^nje, 
hrópenje  ;  Dai.  hlepenye  }  Vind.  poshelenje,  shelnoft^ 
tertnoft  ,  blagoahelnoft  *,  Croat,  pohlepnozt  ,  aelenye; 
Botn^  hlipnóft ,  hltpanje  ;  Rag,  zeglnos ,  pohlepa ,  po- 
hlepnoft :  RoJf.  aKaAHOcmł ,  naĄRocms.  Chciwość  poiąda 
wprzód  potrzeby ,  potym  wygody ,  nakoniec  zbytku.  JLach, 
Kaz.  1,  a 60.  Chciwość  nienasycona,  co  zamiaft  irze- 
nice  Szkło  pomnoine  na  Przodku  głowy  węiokrętej  nofi. 
Zab.  13,  a35.  Chciwość,  im  więcey  ma,  tym  więcey 
jeszcze  chce.  J.  Kchan.  Dz.  i83.  Chciwożć  ieft  płodem 
miłoici  własney;  z  chciwości  zaś  urosło  prawo  mocniey- 
asego.  Karp.  a,  leg.  Zyie  iak  bydlę,  chciwolci  wazyftkle 
na  ssrot  puściwszy,  Gor^  Dw.  3  «6.  Chciwość  miafto  zy< 
iku,  szkody  csęfto  przynofi.  Cn.  Ad.  43 3.  Kto  ekciwości 
sahamuie ,  nie  wiele  potrsebuie.  Cn.  Ad.  34.  Chciwofć 
cielesna.  Sien.  157.  (lubieinolć,  iumość).  Chciwość 
pieniędzy,  łakomftwo  ,  ^ob.  srebrogorz);  EccL  ajo- 
OoHM^iHcmBO,  AioSocmsaeaHie ,  HM^MOAióSTe  ;  RoJf. 
MmeAOKMcmBO ,  9efbflld^t^  f^if^ń^t*  Panuiąca  namię- 
tność wasza,  ieft  chciwość  pieniędzy.  Gaz.  Nar.  a,  i4l. 
Chciwość  panowania,  i^errfd^ftt(^t  Eccl.  xK>6oHa^aAiie , 
BAZcmoAioGie.  Chciwością  panowania  zapalony*  Warg^ 
Cez.  a.  O  ślepa  *do  panowania  chciwości!  Sk.  Dz.  85 1. 
Zbytnia  chciwość  nauki.  W<»rg.  Wai^  374.  (}ilgro^2mis 
begterbe^«  -  Chciwoftka ,  zdrobniona  namiętność.  Chci- 
woftka  pieniędzy  nikczemne  umysły  do  podłości ,  chciwość 
zuchwalsze  ai  do  zbrodni  prowadzi.  Ojf.  Wyr.  ein  UfU 
ńftnmmii.  CHCIWY,  a,  e,  CHCIWIE  ^rzyWił. ,  nie- 
pohamowanie czego  pragnący,  glerfg ,  fAc^0/  begterig; 
Boh.  4tU»9/  %lttLWp)  b9<ttf»ó;  s/of^ac.  (^etwf ,  $«boiti»n; 

Sorab.  t.  }abbfi(}tlj;  Carn.  hlępn,  hlepitn^)  Vind.  ahe- 
len,  poshelen,  tert;  Croat.  hotliu,  selen,  pohlepen; 
Slavon.  hotan;  2)a/.  zelyan;  Rag^  pohlepan  ,  pohotui , 
xegljan  )  Bosn.  sgeglian  ,  pohl;epan  ,  pohotni  ;  R^ffl 
ucaAHUR  ,  na^oKb  ,  na4KjH  ,  MmeAORitHUR  $  £vcL 
paYRmeAHun,  Aio6o^m£n]eAH&iR.  Hołota  chdwm  krwi , 
królowania  ,  zdrady  i  oręia.  Bourdz.  Tr.  4i4.  Chciwy 
panowania,  ^err|<tfi4Hg ^  RoJf.  BAacinOAJo6RBUH ,-  bas- 
cnioAio6e^b  ;  ztąd  yerbum  BAacmoAio6cinBOBaitiA.  Chci* 
wy  krwi ,  bCutbÓrfHg.  Chciwemu  umysłowi  iadna  rsecs  nie 
pośpieszna.  PUch,  Safl.  a  ag.  Chciwemu  nigdy  dosyć. 
Ojf.  Wyr.  Miecz  woyny  chciwy.  P.  Kchan.  J.  3.  Chci- 
wy *</o  woiennych  spraw.  Warg.  Cez.  3,  Niewiafta  łakoma, 
i  srebra  chciwa.  Sk.  Dz.  1 14.  Wzrok  iego  zdate  fię  chci- 
wy; pała  on  zapewne  wielkim  do  niey  przywiązaniem. 
Teat,  49,  ^.  a  1 .  Chciwie  iądać  ,  pragnąć  Ecci.  bo3- 
aKeA'£imR,  B03iCAeA'BniR. 

Dalsza  pochodź,  słowa  eheie/z  zachcieć ^   zachciewać ^ 
odechcio/,  chf/^  chęci/ ^  chętka  ^    fhętny,    przychfoetć^ 


CHBBD     .     CHEDOGI. 

machffii^,  zachęt',  chuć,  chatki ^  chutny ^  chntHwy:  pom^ 
rłuitniwa^^  mttłochętny.  0$hoc*y ,  ochotny  •  othota  ,  pod* 
ochocU*     Cho^t  chociai. 

CHBBD,  HEfiD,  u,  m.  si«]6,  £6u/us  Ult^ćf.  Kluk^  RosL 
a,aai.  Smn.SS.  Chebd  aibo  CHBBZINA,  7,  z.,  Utzęd^ 
87.  Boh,  ((e^bj:  Slov.  d^eWi,  ^ahita;  Cam.  inf.  hibat; 
Cam.  cup*  hebity  h^b4t;  Vind.  bebet,  hebd,  luneta 
Croat,  hehed)  S^i^on.  habdoritia  ;  Bosn,  habat»  abdoy  ) 
Dalm.  habad^  abad ';  SoraS^  1.  bjiwi  bo^.  oó,  chept* 
CHBBDOWYy  a»  e»  od  cbebda  ,  90R  9(ttt(^  ;  Croat, 
hebden ;  I>młm»  abroT. 

^HEBULA.  i,  i.  myrobalany  bmnatne  aptekarte  chebuli 
sowią.    8/cxsl«  Ped*  łi6«      Owoc  drsewa  balsamowego  ^ 

CHĘĆ,  i,  ik  wola  do  czego »  chcenie,  bet  tBUfe  }tt  etmi, 
Boh.  Ątli:  Roffl  noauBL,  -6AaroBOXeHie.  Dobra  chęć 
aa  ucsynekfii^.  Pot,  Arg,  5o4.  Hyc^  Ad,  9*  Chęcią  fic, 
nie  datkiem  mjersą  nslagt.  Za^.  3,  aig.  Nie  to',  co  od 
logo  biersemy  ^  dobrodsieyftwem  ieft  ,  ale  chęć  tego , 
Itóry   nam  daie.    Corn,  Sen.  a8.     Chęć ,    ochota ,  Ikion- 

Boić  do  csego  ,  Me  £ufl:  |u  etmi ,   bU  9leiguttg.    Co 

nufias,  csyń  s  chęci.  i{>'f.  i^oT.  5.  $«  Zycaliwo^ć,  sprsy- 
ianie,  prsychylno^ć ,  afiekt,  Me  $mii$mq,  hUŚ  fl^Ob^ 
OOOetl ,  bie  ŚeWOgett^fU.  Wielką  chęcią  prseciwko  tak 
dobrae  aaaluioiremu  w  Rspltey  kiiąieeiu  pobudseni ,  ay-* 
nem  iego  ftolicę  osadsaią.  JCrom,b\,  Z  mitą  chęcią  kasat 
im  doAatkiem  waayftkiego  dodad^,  UJirz,  Kruą,,  3,  i34.' 
Stówa  p^nef  chęci.  Opal,  Poet,  4.  Chęć  awą  ku  Rspltey 
okasali.  PUch^  8att,  85.  Chęć  chęcią  oddawać.  Biel,  Kr, 
190.  %,  Chęć  ,  oiwiadcsaaie  ched ,  iycsenie»  geneigte 
•ffnmmii,  SNltf^.  O^wiadcsyłem  We  Panu  chęci  moie 
w  sdarsoney  porao  nowego  roku.  OjJ,  Wyr, 

CHBCHOT,  GHECHOTAC  <»3«  Chychot,  Chychotać. 

CHĘCIC  cjfyn.  mW. ,  lachęcić,  przychęcić  dok,y  chęci  do^ 

dawać,  pobpdsać,   4nm«biieti,  ftttitinteYit ,  mifnttintetti ^ 

S«fl  IMłn  tM^,  Oni  go  do  tego  darami  w  kaidy  dsień 
ehęciU.  Ban,  F,  8.  Wodse  awoich ,  iak  mogą ,  chęcą , 
bndsą^  graeią.  CAroiV. /d;r#.  43i.  Wyssukulą  wssyftkich 
•poaobdw ,  ktdreby  chęciły  }  tudaily  ludzi  do  uftawicsney 
pracy.  Pr  zefir,  k83.  -  Nęcić  do  fiebie*,  uymować  sobie, 
tli  M  fOCfen*  Wssyftkiemi  sposobami  Ind  do  fiebie 
chędl.  Ojf.  Wyr,  Darmo  Bfaryno  chęciss  sobie  Jacka  ; 
niepraychęciai  !46.^ 
CHĘDOGI,a,ie,  CHĘDOZSZT ,  a , e  Comj9ar. ,  Chędogo, 
Chędoźey  ,  CHĘDOZNIE  ^  CHĘDOZNIEY  przyM,  , 
1*.)  Obcol  piękny,  Łraany,  ozdobny,  phyc,  et  metaphyt, 

fimto ,  fti«  i  Sterna  f  ief%md(f t ;  (Ecci,  xyAóTb  s  MyAgb 

mądry,  noony;  KfĄÓiKHnKb  artyfta ;  xyAÓ3KecinBO * 
kanast,  satnkat  Boffl  ksaó^km&ih  miAemy,  sztuczny). 
Niech  ini  zainie  dziecię  drogie  ,  Ucieszne  ,  śliczne , 
chędogie.  Grochu  W,  ^68.  Ta  nauka  ieft  bardzo  lekka , 
mafa  i  chędoga.  OHezn,  Wych^  K,  1.  Mówca  moie  . 
sprfdka  o  kaidey  rsecay  chędogo  mówić*  Petr^  Et,  i8i« 
llafti  chędogo  oftrugane.  Stroyn,  Staw^  C,  1,  Kfięia  nie 
maią  fię  wadsić;  ale  aby  ludzi  chędogo  sfowy  upominali 
i  cierpliwie  nauczali.  Szczerb,  Sasc,  2  96.  Przymuszani 
bydi  nie  maią;  ale   maią  bydi  chędogo  napominali,  ib. 


CHĘDOGOSC    -    CH£L« 


ftSS 


ewyny,  polerówny,  ge(<|Ilffen,  ^effeinett/  oiltit^łtt/  gff 

(ittett  BolesUw  grube  a  okrutne  ludzie  do  ludzkoici , 
obyczaiów  i  do  fycia  chędoiszego  nieiako  przywiódł. 
JCrom%  64*  ciuilior),     a.)  Dzić  chędogi  znaczy:  bez  brudu 

będący,  czyfty,  tettt , - reitilu^  ;    Boh,  cji|Votit9,  fTwamę; 

Sorab,  1 .  f^WrttttĆ ,  fc^Warniljfi  ;  Vind.  zheden  ,  zhifto- 
ben  t  anashen  ;  Carn,  zhędn ,  prishn  ;  Croctt,  sznasen  { 
Bojjl  KÓJaHUR.  fiialwan  aoli  chędogiey  nieblotney.  Vot, 
JLeg.  3,  455.  Czyftsza,  chędoisźa.  W.  Poji.  W,  3,  i54« 
Turczyn  klęka  na  modlitwę  ,  choć  tei  na  mieyscu  nie 
bardzo  chędpgim.  KłoA,  Turk,  192.  Choć  ubogo,  byle 
chędogo.  Ryc,  Ad,  7.  Po t^  Arg,  770.  Lepiey  nie  chędogą 
r<ecz  rachować  ,  nii  chędogą  ftracić.  Cn,  Ad.  44o» 
CHĘDOGOSC ,   ^ci ,  i.  czyAoić ,  ochędóztwo ,  bie  fEdn* 

%Atf  CtelnlU^feit ;  Boh.  i^^iflotnojł,  fTwatnoił;  Sorab,  1. 

fd^warnofei  /  Ccwn,  zhednoi^  ;  Vind,  zhedenje  ,  zheja, 
zhednoba,  zhidnoil,  shiftobt,  snashnoftj  Croaf.  szna^a, 
asnasenye ;  Rojf,  xóas.  Trędowaty  przywróceń  zoflał  do 
chędogoici.  W,  Lepit^  \$,  7.  Chędogo^ć,  ochędoinóść^ 
poHties ,  mundhiec^  ornatus,  Mącz,  Wiele  zaleiy  iia 
mocno^ci  i  chędogoćci  dworu  na  wsi.  Cresc,  654. 
CHĘDOZKA,  i,  i.  chędoienie,  b4^  ffieinigeu,  IReinfe(« 

teii>  Wetnfegeit;  ©dnberc;  gb,  słowo  Chędoiyć.    CHĘ- 

DOZYC  czyn,  nied.j  ochędo^^yć,  uchędoiyć  dok,,  'uchę- 
doiać  nied,,  s  czyścić,  oczyszczać ^  czyftym  lub  chędo- 
gim  czynić,    obmiatać,    otrzepywać,     fiubettt,    tcltA^tn, 

tein  tud^ett;  refu  pnien,  anipu^en,  au^fe^ten,  an^flos 

pfen;  Sorab,  1.  f<^IOiirntt;  Cam.  zhęditi-,  Vind.  zhediti, 
ozhedit,  pozhedit;  Croat,  sznafiti ,  sznafim  ;  Bosn.  ure- 
diti  5  RoJ/l  XOXHinB  ,  xóAio  ,  propr.  et  fg,  Uchęda- 
iaymy  mu  te  zaplugawione  przybytki  swoie.  Rey  Pojl.  n.  n, 
n,  5.  Wei  brzoikwiń,  z  wierzchu  i  zewnątrz  uchędoio- 
nyoh.  Sień.  534.  Kościoły  uchędoicie.  Sk.  Dz,  607* 
Oczyść  serce  twoie  i  o  to  ftaray  fię,  aby  Chryftus  uchę- 
doźyf,  gdzieby  miesskać  mJaf.  W,  Poft'  Mn,  239.  $• 
Chędoiyć,  ftroić,  pVi1^eVL,  f^mńtfett.  Zawołana  do  ce- 
sarza ,  weszła  wprzód  do  komory  ,  chcąc  fię  uchędoiyć. 
Sk,  Dz,  172.  (uftroić).  Naftawa  zbytek  w  ftroiach  S 
iakiei  niezwykle  ciał  chędoienie.  Gorn.  Sen.  29.  {ob, 
ochędóztwo  ).  J.  Transt,  chędoźyć  kogo  s  ćwiczyć, 
oćwiczyć  ,    ociąć  ,     obić  ,     (  rf.    sprawić  łainią  ,     kurtę 

ikroić  ) ,   elnen  bitr^fegeti ,    bttrc^f«<^trln  ,    bttr<^!iaueii. 

Trzebaby  ich  kiiem  chędeiyć.  Chmiel.  1,1119.  W  Mo-» 
ftwie  A\jAzy  na  pany  swe  csęftokroć  fię  uikariaią ,  ii  im 
rzadko  grzbiet  knutami  chędoią.  Gwa^m  5 1 3.  Jui  mi  fię 
zdaie  ,  i^  ^%  z  nim  potkam  ,  ie  go  pałaszem  moim 
chędoię,  a  on  mi  do  nóg  upada.  Boh.  Kom,  4,  222.  - 
We  grze:  chędoiyć  kogo  s  ogrywać,    im  SpUIe/'  einfltt 

ben  Sentel  fegfti;  i^m  aHf^  abgeiDlRtteti.  $•  Obce,  chę- 
doiyć kobietę  ,  obłapiać  ,  mieć  z  nią  sprawę  cielesną , 
rUiet  bepWoAnen.  CHĘDOZYCIEL,  a,  m,  ten  co  chę- 
doiy  ,  oczyiciciel  ,  bet  Sleimgf t ,  ©dttberct.  "»  rodź, 
ieAJk,     CHĘDOZYCIBLKA,  i,  i.  bte  ^e\v\%et\Vi%  64tt(: 

berinii. 

Pochodź  :  dochędoiyd ,  nachędoiyi  fię  ,  pochędoiyS ^ 
ochfdogi^  ochędoiny  y  ochędóztwo^  przyochędozyć ^  przy^ 
chędoiy/y  przechędoiy^ y  wychędoiy^  ^  zchędoiy^. 


4l2,     To  chędogo  Auguftyn  S.  obis^nrT.  Kucz,  Kat.   2,    CH£F>D'OEUVR£,/ra/tc.  06.  Naczelne,  miftrzowikie  dzieło 
Sag.    (cf.  csyfto,  czyicie).     Chędogi,  okrzesany,  oby-        arcydzieło,  aztuka. 


£^0 


.  . 


•  56 


eHEŁ    ^    GRBŁPia 


CHEL ,  fl  ,  w.  miifteciko  na  cyplu  morfkia  pod  GdiAlkiem , 
bet  iucten  5>ela  Ir^  Sanitg.  Za  niomi  nawy  pwyśpie- 
ssaYy  do  Choliu  Zbił.  Dr,  D.  i. 

CHEŁBAC,  af,  a,  c«>-n.  ni«rf.,  Chełbnąć  UdntL^  wy« 
chetbać  rfo*. ,  nacaynie  pełne  cieklizny  warusaać ,   chlupić* 

Wfod,  -  Dudz.  55.  rtttettt,  f**ttelii;    Wllttetn,  i»koby 

roskof Ttywać  cieklisnę ,   ie  fic  w  awoi^m  nacs^in  buray 
i  wsnofi ,  <|ttff**tte(n  ,  attfWtteln*     CHBŁBAC  6c  aotmA. , 

bursyć  fif  ,  aufgf rft^f  e  werben  ,  gefd^Attett ,  dett&ttelt , 
ify\t.  jebeiitrlt)  loetben;  Rojf,  xA«6aniBi  Sorab,  i. 

im^^ttftt  fO.  Cbelba  fif  morae^  burzy  fif ,  ,fala  na  morsu 
feft.    Włod.    h\t  «ee  tebt     Chełba  fię  łodi ,  koly»ae  fic 

po  bałwanach,  ber  9t«((ev  loirb  ^emtt  sefc^Attelt,  %t9 

M^nff |t.  Nawy  chełbaiące  fif  po  morau.  Pilch.  Sen.  Liji, 
595.  Na  to  buriliwe  morae,  rzuceni ,  wifimy ,  chdbamy 
ii* ,  iedni  o  drnipch  uderzamy ,  czcfto  rozbiiamy.  Offl  Sen* 
4o.  JŁuctuamur.     Chelbanie  fic  żołądka ,  zbieranie  fic  ne 

wymiot.  Wiod.  ba^  Cr^rec^en  M  aRagenf 

I,)  CHEŁM  ob.  Hełm. 

^!)  CHEŁM,  u,  m.  miafto  w  woiewddztwie  RufkWm,   Dyk. 

G.  bie  «t«bt  €^el«  l»  Oleuf en,    chbłmcz YK ,  a ,  m. 

•  z  Cbcfniu  lub  Cbetmikiego  będący ,  ein  C^lmet.  Prze- 
myslcayki  ,  Wołyńczyki  i  Cfaetmczyki.  StebeU  1,  67. 
CHEŁ14INSKI,  a,  ie,  od  Chełmna,  tOII  9i^\m ,  $»U 
mer  $  •  Nazwiiko  prawa  Chełmińikiego  ztąd  wywodzą, 
ie  w  Chełmnie  załoiony  był  sąd  naywyiizy  dla  miaft 
prawa  tego  uiywaiących.  Skrzet.  P.  P,  3,  97,  Prawo 
Chełmiftlkie  ieft  prawo  Magdeburfltie  ,  przeniefione  do 
miaft  PriHkich.  Uft.  Konjl.  1,  a55.  CHEŁMNO,  a,  «• 
miafto  ftofeczne  woiewództwa  Chełmińikiego.  Dykc.  G, 
Jmię  od  Kulma  ,*  iednego  z  synów  Wedenunta.  Biei.  Kr^ 
46.  Stryik.  46.  CHEŁMSKI,  a,  ie,  od  Chełma,  G^els 
tnif^/  VOt(  S^elm*  Ziemia  Chełmika  dzieli  fif  na  powiat 
Chetmiki  i  Krasnoftawiki.  Dyk.  G.  CHEŁMŻA ,  y »  i. 
miafto  o  milę  od  Chełmna,  w  Frufsiech  zachodnich.  Dyk^ 

O.  enftnfee  tn  ®e|l^iretiSen,    chełmzanin  ,    a ,  m. 

obywatel  Chelmińfki  ,    ein  Atllmer.     Przywiley  Hermana 
de  Salca  dany  Chełmzanom.  Nąr.Iłft,  4,  35o. 
CHEŁPA  .  y  ,  *•    chluba  ,   chełpienie   fię  ,   przechwalanie , 

przechwałka ,  ^eitte  fra((ere9;  (R^^merey;   Bosn.  hrafta*, 

iło^  noxBtxB6a,  YzaHcniBO,  Bexa^&Bocni» ,  bucoko- 
p'feH'i«;  £ccl,  BeAexB4xcniBO,  Chwała  niezboinego  nie 
ieft  prawdziwą  chwałą  ;  raczey  wyniosłością  i  chetpą, 
fiirk.  Chód.  a4.  Abyiray  fic  przeciwko  panu  iaką  chełpą 
nie  wspinali ,  a  tego ,  czym  dzić  ieftejmy,  nie  sobie  przy^ 
pisawali ,  ale  łasce  szcztfrey  pana.  Zrn.  Pfi.  8I-  ^.  Taką 
chełpą  i  wykrzykańiem  dusze  swoie  tracą.  Groi.  Obr.  a46. 
Bez  chełpy  w  takiey  sprawie  rzec  mogę ,  ii  przyftói ,  ieby< 
usłuchał.  Sk.  Dx.  344.  Sprawił  wielkie  gody ,  aby  oka- 
lał bogactwa  swoie ,  i  mf Ikość  i  chełpę  moinoici  swey. 
Łeop.  Eflh.  1,  4.  Wielkie  serce  bogactwy  gardzi,  nie 
ftoi  o  roskoszy ,  ąni  o  chełpy  marne.  Birk.  K.  Malt.  B.  4. 
Młodemu  ie^li  pozwolisz,  00  do  chełpy  i  czci  przynaleiy, 
jeszcze  wiccey  sobie  przyda.  Petr.  Ek.  96.  *CHEŁPAC 
ob.  Chetba^.     CHEŁPIĆ  fic  zaimk.  nied.  ,    chlubić    fię , 

eltef  prablen ;  {!(^  hkbmen  ^  gro§  t^nn  ;  Sorab.  a.  |e 

bfl^tafć^;  Sorab.  1.  tŚe|)CiJII  fo,  (fOrb)U»  Bo^n.  hraftati, 
bahati  se,  prehvaluvati 'se ,  poshtnvati  se;  tTar/i.  baham 
se ;  Kojf,  noKBacmainJb ,  noxBacinuaaniB ,  BeAHH&nncJi , 
YBafiHnibcA,    6xaroyKpac]fin&c|i,   KHWnilK>  t   909BB-* 


CH6ŁPICIEŁ    -    CHBEUB. 

YHinSCK,  BftKCOKorJiardxainB.     Niemasz-fif  z  ezego  cheT- 
pić.  Cn.  Ad.  617.     Chełpi  fię  z  trymafa  swego.  Wig.  Mar. 
1 ,  1 69.     Takowy  w  aobie  nic  dobrego  nie  ukazuie ,  kuiry 
fic  w  rodzicach  swych  chełpi.   Kosz.  Lor,  39,  b,     CHEŁ^ 
PICIEL ,  a ,  OT- ,  CHEŁPLIWIEC  ,  *  wca ,  m.  człowiek 
chełpliwy  ,    chlubnik  ,    samochwał  ,    ein  ^ft^et ,  %taj^^ 
(an<;     Bosn.  h^aftarac,   hraftalo;    Sorab,  1.  t|epe)}Uier ; 
Carn.  baha^,  bahoTnek,  beh&zh,  iihdl^$    Yirid.  poskti- 
mauz,  pohvaluTauz)  Rojf,  ^aanb*  BexmaBei|b,  CMbsa. 
Jaetator  chwalca ,  chełpiciel.  Mącz,     Widziaz ,   co   to  z% 
chelpliwiec  s   ułożyliśmy  co   na  pohańbienie  iego.     BoA. 
Xom,  4,   249.     CHEŁPICIELCA ,    i,    i.   ehlnbiąea   lic, 
•   chełpiąca,  bie  ^rA^tetUlll ;  Soritb.  1.  tiefciecft.     CHEŁ- 
PLIWOŚĆ,  ści,    i.    lktonno<ć  de  chełpy,   cUnbliwość, 

bte  SftaWviĄt ,   An^mrebldfele ;    Sorab,  i.  t^epc^ieno; 

Carn.  bahomoft;  Kśnc^.  bahaunoft,  pohraluTanje ,  aamo- 
h?alnoft  ;  Roj'.  BeJLVińBOcniK.  CHEŁPLIWY  ,  a  ,  e , 
CHEŁPLIWIEprjyfAI. ,  samochwalny, chlubny,  ptt^lttWtf, 

gr^f tlnerifd^ ,  tnbmrebld  *,  Sorab.  1.  b^rbsifcatee,  b^rbie« 

CJne  /  tJepCJJOIpne  ;  Cam.  bahovne  ;  Vind.  bahoun ,  sa- 
mohralezhen;  l^o^  hbzhaiIbuk,  BCARH^BMa,  bucoko- 
p'BvfiB&iB.  Chełpliwi  ludzie  wielkie  rzeczy  obiecuiąc« 
mało  dziataią.  £xo/>,  11.  Chełpliwy,  subjiant,  ob.  Cheł- 
pioiet,  Chełpliwiec. 

CHEŁSCIC,  CHEŁSZCZYC,  chelszczf  intranĄ,  niedoL^ 
CHEŁSCIC  fif  zaimk.  nied,  szumić,  szeleścić,  szmerayć, 
fMft^en  ę  frafen  /  f)»rtlbebl«  Chełazcie  woda  ,  azumi , 
mruczy  po  kamykach.  Dudz.  35.  Chełazczę,  Jiropo  ut 
Jiuctue  iapiUo*  mopen*.  Cn.  Th.  1137.  W  ulu  przed 
roieniem  taki  asum  słychać  ,  iak  gdy  woda  burząca  chelica 
fic.  Cretc,  599.  Piianemu  po  głowie  *cheice.  Pot. 
Jow.  a,  56. 

CHEŁZNAC,  CHEŁZN\C  ob.  Kiełzaąć,  CietzAĆ.  CHE- 
MIA ob.  Chymia. 

CHEPT,  u,  m.  (ob.  Chebd)  ziel&o,  chwaft,  scioile, 
KMtVat,  Śilfig.  Herezye  aą  to  chepty,  poknywy ,  cho4 
nie  raz  wykoszone,  przecifi  rosnące.  Chmiel.  1,  tiio. 
Jakoż  fic  im  wykradał  w  krzewiny  i  chepty.  Jabi. 
Tel.    89. 

CHERA,   y,   k*    zawierucha,    szaruga,    samiec,   zadymka, 

^eflbber^  fiBinb  mib  9etterr  SSikfit  mitStiib  nnb^c^iief. 

Fig.  Żołnierze  hetmana  z  owey  a woiey  chery ,  bez  okrzy- 
ków cicho  witaią.  Chroić.  Far*.  99.  CHERCHAŁA , 
y,  m.  chytrząc,  chytrek,  eilt  flf^IattfO^f.  Wyśmienicie 
zrobił  ten  cherchała  ftary ,  ^e  nam  zoftawil  moment.  Teat, 
55,  b.  4.  CHERCHEL,  CHYRCHEL,  u,  nr.  wykręt, 
podftęp  ,  obłuda  ,  ^ittterUi^  ,  Ottfllf  f  Jtiraflgrif.  Szcsere 
bez  cherchelów  obroty.  Jtf on.  76, 4ii.  Jakim  cherchelem 
i  w  czym  cię  podszedł 7 Po/. i4rg.  747.  Brat  prsedw  tobie, 
i  choć  obiecuie  wiele ,  Choć  ci  łfeikf  przyrzeka »  Wasyfiko 
to  cherchele.  Min.  Ryt*  1,  i5i. 
CHERLAĆ  ,  ał ,  a  nuak  kontyn.  ,  CHERŁEC,  -  eie, 
nied,  chorowitym  bydi ,  ciągle,  choć  nie  ciciko^  choro- 
wać.  Włod.  (  ob.  Charleć  ) ,   ftiiif ebi ,  immti  Mmm 

fepn  9  R^.  noxBop^xnB.  Dziad  ten ,  choć  uftawicsnie 
cherleie  ,  Jednak  uporczywa  dusza  tego  z  zgisyblaiego 
ciała  wyiić  nie  chce.  Teat.  1,  b.  6.  CHERLAK  od. 
Cherlak. 
CHERUP ,  e,  Btf  ffąbr.  ai^a ,  ieden  b  cflBiByssyek  anieldw, 
ber  ^embf     Bóg  z  tronu  swe^o  na  Serafy  patrzy  i  Cho«i 


CHBRUBICZNY-  CHI»BRYCTW». 
wnhj.  Prxy$.  MUł.  tj.     CHBRUBICZNY,  a,  •,  od  bh««' 

CHĘTCA,  i,  i.  Kdrbn.  rMtCMOwn.   chę^,   ftne  Hefaie  tnft, 

ein  Hp^en  |«  ttmai ;  Boh.  ^mitYa ;  Siop.  Ąutta*    Mam 

wielką  ehętkę  ciebie  doftad  sa  ionf.  Ttat,  53,  .c«  17. 
Chętka  mnie  bierce  do  mafieńilwa.  Ttat.  S,  6.  79. 
Slorae.  fMO^bUi  (0  t^tttf^  saehciafo  mu  fif ,  chce  )-  Pomknę 
fic  aa  chętkami  moiemi .  sa  roakossą ,  bes  (krupnf u,  BirA. 

Ex.  16.    *CHĘTKOSC,  ści,  i.  ochou,  bie  SBerettioilids 

fełt,  Me  2ll((.  Duch  S.  wielką,  chętkoćcią  a  wielkiem 
ucsęidem  naukę  tę  roslat.  W.  Foft.  łV:  4 1 7.  CHĘTLI  W, 
CHĘTLIWY,  CHĘTNY,  a,  e,  CHĘTLIWIB,  CHĘ- 
TNIE prjBy#lł.,  ochoccy,  peten  chęci,  wiOi^  tinb^beteft 
Kiru/.*  Toljan  ,  Tolen  ,  iradovolen  ^  £ccL  xoinHineAfe, 
Romopudf  xoiBeinb  ^ero ,  ■•A.iunejLS  ,  xóniHO  , 
OKÓniHO  i  Chciał  cierpieć  dobrcywolnie,  i  umart  chętliwie. 
Croch.  ly.  aS6.  Jeana  chętliwy  byi  ku  wypetnieniu  woli 
oyca  swego.  Biał.  Poft*  i84.  Nieprsjiaciele  widsąc,  źe 
nafi  fię  chętnie  do  nich  maią ,  uciekać  pocsęli.  P^pr.  Pyc. 
Cseka  cię  poapollta  rseca  wasyfika  chętliwa.  Patzk.  Beli. 
B.  3.  Niechętny  Boh.  iegbfCRC  {ob.  bes  dsiękt)  Yind. 
odrolen,  hudovolen.  $.  Chętny  do  csego  ,  ku  ciemu, 
Ikionny,  praychylny,  Hfttfigt  }lt  et»«<.  Mąi  do  wsae- 
lakich  apraw  poczciwych  chętHwy*  Papr.  Ryc»  1 1  a. 
Serce  naaie  fkYonne  i  chętliwe  ku  afemu.  W*  Pojl.  IV. 
34 1.  Zotądek  nie  trawiący  i  niechętliwy  do  iedzebia. 
Budn.  Syr.  Sf%y.  -  Chętny  komu,'  życzliwy  komu,  \ti 
naRbftt  gmeigt,  geWOgen*  Ty  bądź  mi  chętUwym.  Dmoch. 
Syt.  R.  1 .  Każdy  tey  chętny ,  każdy  ią  chętną  mieć  żąda. 
ib.  %%.  Rodzice  pospolicie  tak  dzieciom  aą  chętni ,  iż  nic 
niemaaa ,  czegoby  dla  nich  nie  podjęli.  JCarnk.  Kat^  33a« 
Zle  chętny,  niechętny,  nieżyczliwy,  abgfttfigt,  ungfktts 
^l§;  ko£'.  3AOHceximeABHiiia,  HeAo6po7Kexainex]iHbiix, 
HeAo6poxO0H&iH.  Znali  go  bydi  oyccyznie  niechętliwego. 
Papr.hn.  1171.  Boleataw  żle  chętUw  potomki  Piotrowina, 
naprawi!  na  Staniaiawa.  Groch.  W*  3&3.  $*.  Chętliwy, 
chęć  pohudsaiący  ,  powabny  ,  rei|nib^  fbK^  et19e(fenb. 
Chl^b  rżany  amacany  i  do  iedzenia  chętliwy.   Syr,  gao. 

CHIL  ob.  Chyl. 

CHIMERA,  y,  i.  CHYMERA,  dziwotwdr  haieezny  tróy- 
ftfadny  ,  złożony  %  konia  ,  niedżwiedaia  i  człowieka. 
Pcir.  Hor.  E.  a.  ob.  trójrodnj,  iikrodmy,  bif  &l\mitt, 

M  bteyfirmige  ffiutibert^iet  betJguktUtffu.    Tróynewid. 

Kltcz.  Zdań.  76.    Rmjf.  xHM^pa."  Chimera  trdykazuttna , 
ogie6  z  paazczęki  buchaiąca.  Birk.  Bjc.  E.  a.     a.)   Transt. 
Jig.  chimera,    chimerka   xdrbn.^    uroienie,  kaprya,  dzi- 
wactwo, humor,  eine  Sl^biiite^  eine  finHlbniig ,  i^ims 

gelpUlft,  dlte  Saptice,  %«mt  ;  Croat.  neazpodoba,  ne- 
slika :  KoJ[.  H«Haia.-  CnoU  kobiety,  ieft  to  taka  chimera, 
lak  aalainandra  w  ogniu  albo  bazyliazek.  Toat.  11,  6.  33. 
Coć  dził  da{,  iutro  wydrze,  iak  przyidzie  chimera.  Zab. 
S,  334.  JiycA,  Chimerę  ma  w  głowie,  muchy  ma  wnoiies 
ehimery  ftroi.  Ojf.  Yfyr.  •^CHIMERONOSNA  Łicya. 
Otw.  Ow.  33 1.  «*CHIM£ROPŁODNA.  Zebr.  Ow.  i4j. 
«*CHIMBRORODNA.  Otw.  Ow.  33 1.  Not.  .Jkozioródna , 
aU  roxumi(ty  kozę  ową  iróy/kfttdną ;  chimaerifera ,  (S^thlAs 
teift|nigetlb-  CHIBIBROWAC  innanfit*  contin.y  chi- 
merami nadrabiać,  dziwaczyć,  OfiUfll  fiMden.  Nie  chi- 
merute,  tylko  czaaami.Zoó/.  i^oam.  18S.  CHIMER YCTWO, 
A,  n«  dmwaotwoy  kapryanictwo ,   0liSnif4ngCtep*     CHI- 


CHIMERYCZNY    •    CHLACL 


357 


MBRYCZCA,  i,  i.  dziwaczka,  kapryanica.  Me  OtiKeils 
f4ngffilUt.  CHIMERYCZNOSC  ,  ^ci  ,  i.  ^aiwaczno^ć , 
flitonno^ć  do  chimery ,  J^ang  )«m  StlOeitfdltfteil  r  SCOIU 
betlld^feit;  Rof.  Me«maineA.bHocinB.  CHIMERYCZNY » 
a,e,  CHIMERYCZNIE  przysłi,y  dziwaczny,  kapryaowy, 

nrolony,  gril(eiif4ngerif<(^ ,  <^im4tird!i  #   munhetiUi^:*  Rcjf^ 

xBMepsiHecK'iif ,  Melina  ineA&HbiK.  Chimeryczne  to  my- 
śli ,  kiedy  kto  aobie  w  głowie  niepodobne '  rzeczy  ułoży. 
Zab.  13,  53.  CHIMER YK,  a,  m.  CHIMERYCZEK  ,  ^ 
czka,  mi  zdrbn*  dziwak,  roiciel,  kapryanik,  iniara ,  fin 

0riOetifteger. 

CHIMIA,  ii,  ż.  z  Arabfk.  nauka  oddzielania  ogniem  zTą- 
czone  przedtym  aubftancye.  A>a#.  *Zd.  1,  aoi.  btf  HitHie^ 
ble  6di^fibefnn|t*  Chimia  nie  tylko  przyrodzenie  ciał 
czyni  znaiome  \  ale  nad  to  naucaa ,  iak  ich  do  zażycia  cda- 
tnemi  robić.  Eluk  iCop.  x,  58.  (  difting.  alchimia  )• 
CHIMICZNY,  a,  e  ,  CHIMICZNIE  przy^łA.,  6^  chimii, 
<^etlllfl^.  CHIMIK,  a,  m.  CHIMISTA,  y,  m.  óbieraiący 
fię  chimią ,  bet  C^Uer 

CHÓ^A,  y,  ż. .  CHINY  liczb.  mn. ,  naydawuieyase  i  iiaylv^iey<-  , 
ace  cesarftwo  Azyi.  DyA.  G.  ba<  S^aifettt^um  Q,ilna  i    AoJJl  * 
KBmaK   (ob.  Kitayka).     a.)  Jlf a</<c.  Ciiina ,    Rojf.  xAniy 
drzewo  roi>uące  obficie  w  Peru ,  którego  kora  ieft  iednym 
z  nayaławtłieyazych  lekarftw.  AłuA  DyA.  1,  i3i.   hU  &iU 

natlwbe,  6bln«.    chińczyk  ,  chinenczyk  ,  «,  m. 

z  Chiny  rodowity ,  bec  C^lnrfen  Roff.  Kumaetsh. 
,  CHINKA  ,  CHINENKA  ,  i  ,  i.  rodowita  z  Chin  ,  bie 
^bineferittn.  Rojjf.  Riiinaiixa.  Dzieło  to  mogłoby  Gę 
zdawać  zaaurowe  innych  n^odów  kobietom ,  <opróca 
Chinek.  N.  Pam.  i8,  3 11.  CHIŃSKI,  a,  ie,  CHIŃ- 
SKIE, po  CHIŃSKU  przyM.,  od  Chin.  Sbineftfcb  i  Bojf. 
wamńiicRiH.  CHINSZCZYZNA  ,  CHINCZYZNA,  y  ,  ż. 
wszyftko   co   po    Cliińiku,    ChinflLi   ięzyk,    guft,  apoaob, 

obyczay,  towar,  etiM^  ebineffftbe^ ,  bft^  Śbine(if<^e;  &iU 
nefir^e  GpraAe  ,    ©efcbmatf ,  Sitten ,  SBaaten  n.  f.  t0» 

Widać  tam  było.  tafty,  rąbki,  gazy.  Modne  chincayzny* 
JCniaz.  Poez.  3,  71.  Cfainazczyzna ,  poreelana  Chinika» 
Teat.  48,  ó.  i4. 
CHIRAGRA  ,  y ,  i.  z  Greek,  łamanie  w  ręku ,  ba^  SbitAs 
gtil..  05.  *dna,  denna  choroba.  S£aFom  .rukobolja.  CHI- 
RAGRYCZNY,  a,  e,  od  chiragry,  gbirogta  s  .  CHI- 
RAGRYK ,  a ,  IR.  CHIRAGRYCZEK ,  czka  ,  m.  zdrbn. , 
cierpiący  chiragrę ,  htt  &jf\Xa9Afi.  CHIROMANCYA, 
yi,  ż.  z  Greek,  wróżenie  z  rąk,  blf  aBabtfdgetep  ««<   bft 

j^anb;  bie  $anbbriiterf9  ;  Boh.  valt%U% ,   tnfobrebftwj, 

rnrowibćtli ;  Rojf.  pyaonOAoiBÓHie.  CHIROMANCISTA» 
CHiRONOMANClSTA ,    y  ,    m.    rękowieazcz ,    wróżek 

areki,  bet  ^Iromunt,  bec  ^anbbentet,  iSa^fiiget  au^ 
bet  i^anb  ;  Boh.  ttt(o»ib,  tnfebleb  \  Roff.  pyKOBOAmó- 
■  6HHKb  ',  £cc/.  pyKOBpa3c6ameAft ,  pyKocMompHineAfi. 
Chiromancifta  umie  ,  z  rąk  ,  z  twarzy  i  z  utożenia 
ciała  ,  przyazłe  rzeczy  zgadywać.  Boh.  Kom.  j  1 1 , 
4io.  (  of.  Fizyonomifta  ].  Z  ręki  wróżyć ,  Roff*  py- 
KO  a  o  AiDÓScmno  Bai&fi.. 

CHLAĆ,   CHLAPAĆ  cayn.  nie</.,CHŁANA,C,ierfn//., 
pyskiem   zaohwytywać   paim  apo^obem ,    żłopać ,    chłep- 

uć ,  iepuć ,  fi^lappetii  »ie  ein  J>uttb ,  f<bl«ntpertt ,  Grae. 

Xafrrff/y,  Gall.  labber,  AngL\Ui^\  Boh,  %{M\,  ^(emtas 
iX,  ^tWt^p  tbiemUm,  Cor/i.  Ihlęmpam;  Vind.  lopati , 
lekatii  Boęii,  lokati,  kakoti  paa  lokce,  (hlepati,  hlipa- 


•  V 


ai58 


•CHŁANSKO.    ^   CHLBB. 


CHLEB. 


ti  t  concupUfi€r€i  Croat*  hiepeU  i  Rag-  hlftpiti,  lifittt- 
ti;  Sortib.  i.  W^ptaill/  kosztuię).  Rojf,  rAOHy ,  FAO- 
maio,  AOKHymB,  xoKanx&,  xoiiaiD,  Aonys  £cc/.  xlien- 
mamH,  xAen^y,  jiOKaoił ;  {Roff»  xxe6HymB,  xAe6aniB  % 
łyżką  \tU^  Uffeltt,  XAaMft  jrum ,  grus ,  xAaNOcaiKrnł , 
namiotać  bes  iadu)«  ChYapa  pieft  pomyie,  frźe,  poiy- 
ka.  Dudz,  35.  Obacajt  zsizdrOić  icierw  chlaiącą  smo- 
cay.  Zśór.  Ow.  5o.  Chlat  e  świniami.  iS.  366.  Wy  ob- 
łudnicy chlaniacie  dom j  wdów.  Sekł,  Math,  25.  ( poźe- 
tacie  ).     *CHŁ ANSKO ,  a  ,  /i.    otchiaA ,  mieysce  pochta- 

Biaiące,  bet  90>%tvinb ,  fin  Ort,  ber  dfUi  mTd^Uttdt*  Na 

azkiitacb  tych  prowadzą  do  Gdańska  Foty  cnych  kmio- 
tków, a  racaey  do  Ch}ańika»  Stamtąd  ma  pycha  podiogę 
do  zbytku  Miasto  poiytku.  XIon.  FL  B.  4.  CHŁASK ! 
CHLAST!   diwick   ruszonego   gąszczu,   n.  p.  błota   (cf. 

kląsk)!  h^i  ®er4itf(^,  ben  anfgerA^ter  64Umm  mac^t. 

$.    Chlask,    chlaft.^   chlaskanie,    chlastanie  |   rzucenie  aic 

czego  po  gąszczu,  błocie,  Hi  S^twm  merfen im  ®(^(ams 

mc  nnb  itOt^e.  {ob.  chlast)!  CHLASKAC,  CHLA- 
STAĆ, -  ał,  chiaszcac  ,  JrUrans.  tt  Transit,  niedok^^ 
cblasnąć   jednłł.    miotać    po    gąszczu    iakim  ,    im  bitfetl 

€(blamme   (ernm  tttińten ,  Return  wetfen,  fo  baf  ei 

liatfdft;  ben  itOt(  aufrófltett.  06.  chluftać  ).  Kota  nie 
zbyt  rozłoiyste  bardziey ,  nii  insae ,  chlaataią  błotem. 
Ot*.  Wyr,  Chlastać  się  *aimk. ,  walać  się  po  gąszczu  , 
ie  ai  klaćnie,  ft(^  (etum  »(i(|etl.  Przeląkł  się  święty 
pustelnik,  słysząc  i  widząc  djabłów  i  potępieńców  chla- 
staiących  się  w  azumowinach  smolnopłomiennych.  •  Oss^ 
Str,  Chlaataią  się  ryby.  {ob.  pluskać).  (Boh.  (^loftas 
tX,  (^tojlailHim;  Cam.  hlaft4m  t  chłapać,  ilopać).  -  a., 
Chłastać  co,  achlaAać  co  dok.^  szargać,  poszargać,  mit 

^ot^  tefć^mieren ,  befd^Iumpern.   Schlasuł  się  w  błocie , 

luh  błotem.  Or/.  Wyr. 
CHLASTA  WA,  y,  i.  ziele,  eony  za  ^  Me  ©AttWttrj.  Tr.  - 

Boh.  mb\xt,  lU^nmth,  blefTttjf  r  rbefM. 

CHLEB,  -  eba,  m.  CHLEBIK,  a,  m.  mdrobn.,  CHLE- 
BICZEiĆ,  -czka,  m.  zdrobn.^  upieczona  w  piecu  bry- 
la mąki    zaczynionćy ,    bft^  Srot ,   Hi   SBtitc^en  ;    Boh. 

Hiihf  <^lib,  t^lebićef ;  SI09.  <^(eb;  Sorab.  1.  iiUb,  fleb, 

d)Ub;    Sorab.  a.  litbf    l\ihl\   Botn.  hi  jeb,  hlib,   kruh  ; 
Rag.    hgljeh ,    hgljibaz  ,   hgljebeich  ,    hgljebińa  ,    kr&h  , 
kriifcjaz  j    EecL   XA'B6b ;    RoJf.  xxtieib   (  s  a. ,  zboie  )  5 
( w  inazych  dyalektach  słowo  chlćh ,  lub  temu  podobne , 
znaczy  bochen  i  n.  p.  Carn,  hlep ,  hlób,  hlębz ,  hlębzhek ; 
Vind.  hleb,  hliebez,  hlebez*,  Cro.  hUb,  czipÓT)*,  cf.  Celt. 
tłaibi    Germ.  ia\b,  Mb\  tMt\\  Lappon.   leabe;   Fint. 
leipa ;   Suac.  lif ;  Lat.  med.  leibo ,  libo ,  libum ;    UlphiU 
hhlaiban;   Anglosar.   hlaf;  Angl.   loaf;   cf.  Gar.  £eib , 
£elbett  /  cf.  Pol.  iyto ,   iycie.   -   Chleb  za^   w  ogólności  j 
yind.  Carn.  Croat.  Slavon.  kruh  cf .  krąg  ).     Chleb  iest 
1  mąki ,   wodą,   kwasem',   lub   drożdżami   i   aolą  zapra- 
wiony ,   a  w  piecach    do.  tego   przyzwoitych    upieczony. 
Xluh  Ro/l.  3,  aóa.    Piekarz  wie,   ii  dobry   chleb   z  mą- 
ki, wody  i  drożdży  piecze  sfę.   Torz.  Szi.  129.    Zaczy- 
nić na  chlćb,  ciafto   w  dzieży  rozrobić.     Chleb  rozmai- 
ty ,  pssenicsny   czyli  pazenny ,   ięczmienny ;   kwaszony , 
przasny.  Jtarnk.  Kat.  167.  -    Chitfb   z  ziarha   smettego  , 
z  otrąb    oczyszczony,   przez   ogień  i  wodę    przeszedł,  i 
tak  się  piękny   stał.   Sk.  Dz.  419.    Gdy    bez  wazelkiego 
przydania  dU^b  mianuiemy  1  tedy  iaana .  raacz  iaal «  że 


dil^  paaenicsay  rozumiemy.  Xuczk.  Kat.  a,  ii  i.  €3>1A 
ci  tak  pszenny,  iak  żytni;  ale  przecie  co  paaenny,  to 
,  paaeiyny;  ( nad  dobre  iest  lepaze ).  Chleby  nie  tylko  o-» 
krągłey,  iako  buły,  ale  i  podlugowatey ,  albo  inakaz<fy 
formy,  według  zwyczaiu  miaAt  rozmaite  bywaią.  Fimin. 
Kam.  i47«  (ob:  bochenek,  kukiełka,  kołacz).  Chl«b 
pszeniczny  z  otrębiastey  grub^y  mąki  ,  iakiego  chłopi 
używała,  zowią  grysowym,  Sjfr,  936.  ze  ^zednióy  mąki 
pazepiczttćy,  nie  do  czyda  a  otrąb  wypytlowaney ,  miey- 
akim  ,  abo  kupieckim  mianuiemy.  ib.  Ro/f^  Kymyp^, 
camHHKl}.  Biały  chleb,  bulka,  Żemła »  ^Hhroti  kojf. 
cTiiGenb.  ob.  Struclą ,  kołacz ,  placek ,  podpłomyk ,  au» 
char,  bisakokt.  -  Prov.  Sakoda  psu  białego  chleba.  Cn» 
Ad.  1139.  (dobra  w  chomąto  słoma, r  w  kaftan  bawełna; 
dobra  psu  mucha,  Matyaszowi  płotka.  Nie  mieć  peret 
przed  śvimi€ ). -~ Burlśsc,  Chldb  biały  ob:  biały,  biała 
pięć.  -  Chleb  gruby.  Budn*  Ap.  67.  ob.  borys.  Chleb 
ióhy  {obi  baba,  obartuch).  Chl<|b  owsiany,  Carn.  ot- 
sónftk  ).  Chleby  obliczno^ci  ,  wykładów  ,  położenia  , 
w  Starym  zakonie^  L^op.  H%br.  9,  3.  Eccl.  npeAoaKe* 
Ul  A  xx'^6u.  Wielkottocny  święcony  chlóbi  Yind.  mi- 
anjak ,    Telikonozhni  kruh  )•    Mały   chlebik ,  chlebicaek  , 

eiti  łBrot<^eti,  Boh.  )^ofratttf«;  RoJf.  %xh^t^\  Sorah. 

1.  pofruta^  Sorab.  a.  ^^ffc^tłta*  W  maluczkim  piecyka 
pieką  maluczkie  chlebiczki.  Si^n.  639.  Wiele  chleba  ma- 
cie? aiedmioro.  SekL  Math^  i5.  (wiele  chlebów,  chle- 
bie, bochnów).  Chlób  t9Xy^  RoJf.  KoepHra.  W  jedntfy 
ręce  chleb,  a  w  drugióy  kamień  trzyma.  Rys.  Ad.  76. 
(  nagroda  i  kara  )•  On  kamieniem  na  niego  ;  ten  aaś 
chlebem  na  tamtego  ciskał.  Oss.  Wyr.  {  nieprzyiacielo- 
wi  dobrae  ucaynił).  Skiba,  partyka,  gleń  chleba)  EccL 
yKpyxl).  Kromka  chleba ,  graanka  chleba ;  przylepka  ; 
ośraodka  chleba ,  patrz,  na  swoich  mieyse.  Chleb  wy- 
pukły, pulchny,  zakwitły,  czerstwy,  wypiecaoay,  cu.  v. 
Chleb  domowy,  S^Wiibttt,  oppos.  kołacze,  ciailo«  i  t.  d« 
Fro9.  Dobry  dilób ,  gdy  kołacza  nie  maazi  Cn.  Ad* 
1 83.  Kto  zemną  chleba  ieić  nie  chce  ^  ia  a  nim  i  ko- 
łaczów  nie  będę*  Rys.  Ad*  3o.  Kiech  iem  i  chlób  zu- 
chy, była  aarobiony.  Alb.  z  W.  17.    tfOCfeil  fBcOt*  Pro¥i 

Siopae.  itd  fiuftegp  ćĄtH  nam  ne  pobai.    Piea  i^o 

chleba  samego   nie  będaie   iadł.   Fatib.  Dis.  S.  a.    (pie- 
szczony ;  et  if t  rAOit  tto<feii  SBrot ,  et  wlS  wtti  basu  ). 

Jedz  chlób,  nie  apluskaaz  aię.  Cn.  Ad*  3 17.  (  iyi  ikro- 
mnie,  będzieai  adrów  )•  O  chlebie  i  wodzie,  btp  SB4^ 
fet  ttnb  SBtOt  Jak  ten  głupi,  co  to  baie,  ii  ^oić  ku 
zdrowia  wygodzie,  Zyć  o  chlebie  i  o  wodaie ;  Jeatci 
'  u  naa  chl^  i  woda  ,  Ale  na  tóm  przeatać  azkoda. 
Kras.  list.  a,  ]53.  Ze  dobrze  myflJĆ  o  chlebie  i  wo- 
dzie ,  Baiali  niegdyś  mędrcy  zapalczywi.  Kras*  Mon. 
44.  -  Chlób  z  masłem  ,  ^nttetbtOt.  Tak  to  anadno  , 
iak  chl^b  z  masłem  zjeść.  Oss.  Wyr.  (cf.  smarownie  }. 
Już    po  chlebie   z  masłem,   ib.    ( iuż    po  żniadanin ,  Q4^ 

hem  Sutterbr^re,  tia4  bem  grAiMtAcre).  -  Miły  chleb, 

iak  rzecz   ćwięta  ma   bydi    uważana.   Erasm.  F.    chleb 

żwięty.  Cn.  Th.  Si.  bni  lUU  93t9t,  bie  Oebe  eotte#8«s 

be*    Czemu  chleb ,  kiedy  z  trafunku  na  aiemię   upadnie » 
całąiemy  podniósłszy?  bowiem  chlćb  ieft  święty.  EroMm. 
C.  -  Chl^b  9ulgus  appeltat  Stawinogą.  Cru  Th.  y^Ą.  €i 
784»     Włosi    chl^b   aowią  fiansm    (  alluayu    do  Poisk. 
pan)^  DwonD.  4.*  Moc  żywienia  i  tuczenia  dab  luda- 


CHLEB. 

JliefO  iest  pTsjiwoita  ^hlebu.  Karńk.  Jtał,  i8s;  Kasił^ 
frasska,  Ursynli  perijrntt,  ehUb  tr«w«,  micao  potr«wa« 
Haur  Sk^  607.  JVof,  Croaśę  Jnycso  ed  jadu*  ▼nre,  kruh 
•d  jednoga  dnera,  priatel  od  tridelaet  I^t,  jeftu  tri  dó- 
br* dugoTSiijm  ).  W  knia  tym  maią  chl^  lepssy )  mi 
chMb,  ieUso  twaidsse  mad  ieUzo»  Boitr.  85.  (naywy- 
borniayMy  chl^  ).  Chl^  b  solą ,  bes  matta  •  auchy , 
f5T9t  tnit  6lll§.    CblA  a  aolą,  byle  a  dobrą  wolą.  Z9gl. 

Ąd.  ag.  6«I|  nnb  iBtet  imb  etn  frnmblti^  0eff(^t;  fte« 
H>  ffi(  ^«^  ^^e  ^eti((t»  .Stofrac.  <^leb  %t  folu,  |  (0^ 

Ira  wolu.  Chleb  a  «ol%  anak  i  hasto  s|ody.  £ra»m.  C, 
Arabowie  rosboyaicy ,  na  anak  praysi^gi  i^hlćb  a  solą 
iedaą«  tVarg*  Radu,  118.  Stany  poganie  na  anak  po-* 
koiu  ^  chleba  i  soli  podawali  temu ,  ktdremu  źycaliwe 
serce  pokaaać  chcieli.  Sk,  Kaz^  N*  Śga.  Pskowcaanie  , 
obacaywtay,  iź  się  Moskalom  opraeć  nie  mogą,  kaidy 
stót  swóy  praed  dom  wyniostsay  i  pięknie-  prsykry^ 
wsay,  chleba  i  soli  na  nim  pofoźyli  \  abowiem  w  Mo- 
ftwie  chlebem  laika,  a  solą  milord  fic  ananuonnie.  Wy- 
sali  tedy  praeerwko  kniasiowi  i  pokornie  go-  na  chUb  i 
na  sól  prosili,  sami  fic  po^  moc  iego  poddaiąc.  Gwagn, 
539.  Roapacsaiący  obywatele ,  nie  szablami ,  ale  chle-* 
bem  i  solą  witać  będą'  nieprayiaciela.  Suad,  1,  i3o. 
Polacy  mówią,  źe. chlebem  i  solą  prsyiaiń  towią  *i  lu« 
dai  niewolą.  Jabł.  £z»>i53.  (papką  i  czapką  ).  Roff> 
Xxhfioc6xb  gościnny;  xAM6ocóxkcnxBO  gościnność.  Pa* 
nit  amidiiae  tymbolum  :  prosaę  cię  na  chleb  ,  iadtem 
u  niego  chleb :  dicta  haec  pra^done*  Russici  religios4 
uturpant  tt  inłacto*  reUn^uunt  eo#,  apud  cuos  pa-* 
ntm  eomederant,  Cn.  Ad,  60.  -  $.  W  ogólnieyszćm 
snacsenitt,  chleb  znaczy  częfto  cokolwiek  do  żywności  i 
zachowania  cielesnego  ,  potraebne  ,  bądź  chlób ,  bądź 
mięso,  bądź  ryby,   bądź  co  inszego.    iCarnk.  Kat,  4a3. 

fu  I9fiteret  SBebentung,  §Btot,  ^^rwn^,  Untrttalt  Chle- 
ba naszego  powszedniego  day  nam  dzislay.  Bibl.  Gd, 
Matli,  6,  11.  t.  i.  dddaway  nam  raecay  wszystkich  ży- 
cia potrzebnych.  Kat,  Gd,  60;  Kucz.  Kat,  3,  36 1,  et 
359.  lecą  przez  chle'b  nie  ma  bydź  rozumiana  wielka  i 
wytworna  pokarmu  i  odzienia  obfitość ;  lecz  tylko  pro- 
sta i  potrzebna,  ib,  3,  363.  -  W  szczególności  :  chleb , 
stół ,  pokarm  ,  obiad  ,  iedzenie  ,  %iiĄ  ę  ^Ittag^^rot  / 
VUMtttf  (Sff^R-  Rojf,  6bimB  y  Roro  ua  xx'B6axl)  s 
stołować  się  u  niego  ).  Kiedy  prosił  na  obiad ,  nigdy 
inaczey  nie  mawiał,  ieno  proszę  na  chlćb.  Fal,  Dis,  M, 
a.  (et  bat  il^n  auf  etee  Suppc  ).  Prosił*  go  na  chleb 
a  sobą  i  co  bóg  dat  w  domu.  Paszk,  Dz,  4 1 .  Prószę 
cię  na  chl^b  ,  mówią  Polacy  ,  kiedy  ieden  drugiego  na 
ob)ad  prosi.  DmmBr,  228.  -  Chl6b  żałobny,  żatasny,  ob. 
Stypa ,  uczta  pogrzebowa  ).  Do  domu  swoiego  wezwał 
go  na  chlób.  Odym,  Sw,  Y,  3  b.  Wszedł  w  dom  iego ,  sby 
pożywał  chleba.  Kucz,  Kat,  3,  362.  Głodnemu  chleb 
aa  myśli.  Teat.  12,  67.  (myśli  tylko  o  tem ,  czego 
iąda).  Kuiai  prawie  wszyllkę  szlachtę  chlebem  był  ahoł- 
dował ,  iż  się  przy  nim  iedząc  i  piiąo  wszyscy  bawili. 
Stryik.  307.  (  częstowaniem  ,  S^raCtiTetl  ,  ^aM  fBelOlts 
t^fll)*  *  $•  ChUb,  sposób  do  życia,  suftentacya,  utrzy 
mywanie  aię,  maiątek,  MtttiUUtet^aU,  Utttettair,  fdtOt, 
tln^f Onraiett  ,  S)^U  ,  •  Śermigen.  Panowie ,  co  na  chlób 
Bie  robią,  aaali  im  na  próżnowanie  chleb  dano?  Skar, 
Kaz,  469.    JCmiotek  na  chlób  orie.  Jol,  Bay,  17,    Z^sa^ 


C  H  Ł  B  B. 


^^^ 


cney  familii  Idąc ,  snadnie  do  promoeyi ,  1  do  chl«ba 
przychodzą.  Falib,  Dis,  P,  3.  do  chleba  hoynego  pray* 
ahodzą.  ib,  G,  3.  Do  sztuki  chleba  komu  dopomódź. 
Haur  Sk,  3o8.  Slopae,  poloiil  fmtt  flttl  ńjitl  bo  tttf;  bftt. 
font  tim  <(Ieba  bp  rnf ).  Niech  Wc  Pana  bóg  broni,  dał- 
byś sobie  clrteba.  Teat.  a8,  A,  4.  ( straciłbyś  awoię  sn- 
atentacyą)«  Teras  mnichom  i  zakonnikom  chleb  odjęli. 
^irk,  Ex,  33.  Kupcy  ikarżą  fię  na  żydów,  że  im  chlób 
odbieraią.  Pam,  85,  1,  684.  Musimy  a  pracą,  w  pocie 
eaoł  naszych  chlób  wyrabiać.  KewnA,  Kat,  423.  Chldb 
*się  nie  rodzi.  Oss,  Wyi^  (  nic  bez  pracy.  Bez.  prace 
nie  będą  kotace  ).  Święty  Paweł  sobie  i  drugim  chleb 
wyrabiał.  Sk,  Dz,  38.  Nie  sayrsęć  ziemskim  bożkom 
doczesnego  nieba,  Bylebym  był  spOkoynym  i  miał  z  gębę 
chleba.   Zab,  11,396.  Nar,   ( naypotrzebnieyszą   susten- 

tacyą ,  hai  nhtf^l^^t  ^Vi$Ummcxi ,  9011  bet  ^atib  in^ 

SRaul ).  Nie  zabraknie  mu  chleba.  Oss,  Wyr-  (  ma  do- 
syć; nie  aubożeie).  U  wdowy  chlób  gotowy.  Teat.  24  6, 
44.  (maiątek',  grosze).  Którzy  chleb  gotowy  maią ,  ci 
pożytecznie  się  zabawić  mogą  robotą.  Sk.  Dz,  38.  Ola 
chleba,  nie  dla  ni''ba  chce  bydż  księdzem.  Opal  Sat, 
i35.  non  p  rep  ter  Jesum^  std  propter  esum  ).  Gło- 
dny ci  aięć  powie:  złe  mięso  bez  chleba.  Pot.  Arg.  817. 
(dziewka  bez  posagu,  gWf<^  Ol^ne  tdttt,  ftlt  Vtihć)en 
Of!ne  iBt4Utf(i^«(;  sine  Bacho  et  Cerere  friger  Vertus), 
Ta  bywszy  ^iedynacską ,  miała  bhleb  do  mięsa ,  Powa- 
bne te  oboie  w  żonach  interessa.  Pot.  Pocz.  i85.  Za 
chlebem  ludzie  idą.  StryiĄ,  307,  Cn,  Ad.  1 294.  (  interes 
ludzi  ciągnie).  Po  chlebie  idzie  pochlebstwo.  Dwór.  Ii. 
3.  Pochlebca  ciało  swe  puści  po  chlebie.  Pot.  Jow.  S^. 
Idę  ia  za  chlebem,  za  żołdem,  za  obrywką,  kto  dat, 
ten  dał,  by  iepo  dał,  Birk,  £x,  H,  2.  Chlebem  gnuśne 
pospólftwo  panowie  trzymaią,  O  głodzie  przeciw  władzjr 
częstokroć  wierzgaią.  Bardz.  Luk.  36.  Starać  się  dziś 
o  przyiażń ,  mam  to  za  próżnicę ,  Chldb  a  grosz  pobrata- 
ią  a  pany  T  woźnice.  Jag.  Gr,  B,  3.  Chlćb  naymocniey 
włąże.  Zegl.  Ad.  28.  Jest  dobrych '  gospodarzów  zdanie , 
starać  fię  za  chleba  o  chleb.  Teat.  22  by  80.  (  zawczasu 
obmyślić  przyszłość  ).  Nic  po  chlebie ,  kiedy  brak  zę- 
bów Oss,  Wyr,  ( w  póżndy  starości  przyiść  do  czego  f 
kiedy  używać  nie  można  ).  Łatwiey  fię  ieft  bez  zębów 
obeyść,  niż  bez  chleba.  TetU,  43  5,  22.  Kto  dał  zęby, 
ten  da  i  chlćb.  Rys.  Ad,  25.  (  bóg  nie  opuści ,  kto  fię 
nań  spuści).  Miey  ty  nadzieię  wchodzie  (w  bogu),  a 
chlcfb  przecie  w  wozie.  ^ag.  Cr.  B,  2.  (bogu  uiay ,  a  ręki 
przykfaday).  Chleba  żebrać,  żyć  o  żebranym  chlebie, 
żebrakiem  bydż ,  daiadem ,  żyć  z  miłosierdzia ,  ^rot  bets 
tein,  eitl  fdettltt  fe^n.  Jeść  czyy  chl<fb,  bydż  na  czyim 
chlebie,  od  niego  fię  ży^rić,  oon  iftltAUb  fdt9t  ^^^eu,  9011 

ł^m  leben,  9on  ti^m  feitteti  Unter^alt  babem  Kto  ie  chl^b 

pański,  powinien  bydż  wierny  i  życzliwy.  Klok.  Tur,  20. 
Kto  czyy  chlób  ie,  tego  piosnkę  śpiewa.  Oss.  Wyr.  (na 
czyim  wózku  siedzi,  tego  piosnkę  śpiewa).  Nie  z  jedne-4 
go  pieca  chleb  iadł.  Wlsk.  (bywalec).  Dzieci  nieodpra- 
wione  są  leszcze  na  Oycowflcim  chlebie;  odprawione  zaś 
iuż  są  na  swoim-  chlebie.  Sax,  Tyt.  29.  Kfięga  ta  a  roz- 
kazania Waść  Mości  przy  chlebie  W.  M  iest  napisana. 
Bot  er,  3«  Tamem  i  aa  chleb  Jego  Mości  podziękował. 
Sak,  Persp,  B.  2.  b,  (za służbę,  za^urząd).  Chlebem  ko- 
mu gębę  zatkać.   Mat.  z  Pod*  B.  4.    (datkiem  go  przy* 


a4« 


CHŁB  B* 


ifieii^  do  milcienia).  Tak  go  wytraąsali,  ii  Bie  zoAst  | 
pny  ikórie  chleba.  Aló^  n.  W.  3.  (caty  maiątek  ftracii).  -^ 
Ofal^b,  byt  dobry,  majątek,  bogactwo,  SBrOt^  ^etmigen, 
Gttt/  Olddilt^Ullt*  Chleb  ma  rogi*  Lub.  Abx,  4a.  Nie  U* 
ono  caiowiek  sscsf^cie  snosi ;  akąd  Polska  przypowieć^ : 
chleb  ma  rogi ,  rosbodsie ,  t.  i.  swawolnych  czyni.  P^ir» 

Me.  a68.    ®ttt  m«d^t  Uftetmttt^;  ^ft  $abet  ftU^t  ha^ 

9fet5.    -    $•    Chleb    łaskawy,    emerytura,    0nabeilhOt  / 

^nabenge^alt,  €meritnr.  Professorom  po  dwudzieftu  le- 

ciech  ciągl^y  pracy,  chlćb  iaikawy  ieft  upewniony.  Dyar» 
Cr.   160.  -    $.  Chl^b  wystuiony,    lhxA%\\At  taid^itit  9 

frnillg  i^tf^  ttntejptalttf  ett^eitt  lOntbeil.  Pod  Zygmun- 
tem UL  oddano  szalunek  pewnych  dóbr  królowi  ,  pod 
tytułem :  nadgradzanie  zasłuionych ,  skąd  chlebem  wy^ 
•iuionym,  pnnU  bene  merentium^  są  nazwane.  SArzet, 
P,  P.  1,  ai5.  ob.  królewsczyzna  ).  Poszły  królewsczy- 
sny,  zamki  na  chltfb  zasłużony,  a  hardziey  próźnuiący, 
mało  dobru  pospolitemu  uiyteczny.  Ntir.  Ust.  a,  BS.  cf. 
Rojf,  KopMAĆHie.    -    $.  Chleby  zimowe,  hyberna,   €0ls 

McnfiUttf  SBrote,  bie  ben  Golbaten,  in  ben  ®interquars 
tiereii,  9011  ben  ®fttetn  nnb  ©tibten,  ali  elne  M^ahe, 
getei^t ,  nnb  fpiterbin  in  ®elbe  «bgefł((t  tonrben ;  eine 

^ti«.d^fieilet.  Uwalniamy  te  dobra  od  ciężaru  chleba  zi- 
mowego ,  hyberny ,  konsystencyi  i  sŁacyi.  VoI,  Leg.  5, 
3<6a.  Uwolnienie  dóbr  szlacheckich  od  stanowisk  ,  kon- 
systencyi, chlebów,  fUcyi  i  wszystkich  żołnierskich  ex- 
akcyy.  VQi.  Leg.  5,  a6a.  Nie  dziw,  że  ni*  są  w  cho* 
rągwiach  komputy,  Zwłastcza  na  takie  chlebów  dyftry- 
l^uty.  Jaół.  Buk.  C.  4.  ó..  Zamieniono  te  chleby  zimowe 
na  pieniądze  z  dymów.  VoL  Leg.  5,  618.  Stąd  się  ob- 
jaśnia następujące :  ie^liby  gdziekolwiek  w  dobrach  dzie- 
dzicznych żołnierze  brali  chleby  pieniężne . . .  Vol.  Leg. 
6,  353.  -  Meionym.  zimowe  chleby,  zimowe  leiyika, 
kwatery  ,  Oie  9Q{ttter<)tta(tiete.  Na  chlebach  niech  się 
sprawuią  cicho,  Ztamtąd  naycięższe  do  skarg  na  nich 
licho.  Jabł.  Buk.  U.  -  Póydą  na  zimowe  chleby,  tó.  J* 
4.  -  $.  Chleb,  sposób,  którym  na  chl^b  zarabiaią,  spo- 
sób życia  ,  professya  ,  rzemiosło,  SBrot^  ^mtl%t ,  Sf- 
\tni«ttt  ipftnbwetf,  Boh.  Obiioa*  Szukać  na  koniu  żoł- 
nierskiego chleba.  Lib.  Hor.  cjS.  Żołnierska  służba  iest 
to  lekki  chleb  i  kęs  luby.  Pilch.  Sen.  list.  ago.  Z  mło- 
dości na  rycerskim  chlebie  w  cudzych  ziemiach  żył. 
Fapr.  Gn.  lo*.  Wielu  z  tóy  familii  na  chlebie  rycer- 
skim bywało.  Papr.  Rye.  3 18.  Nieświadomy  chleba  żoł- 
nierskiego. Warg.  Cez.  a5.  Chldb  żołnierski  za  cfal^b 
rolników  i  oraczów  firymarcsą.  ió.  i4o.  Już  i  żołnier- 
skiego ,  i  ^dworskiego ,  i  gospodarskiego  i  kupieckiego 
kosztowałem  chleba ,  a  żaden  mi  się  nie  podoba.  Boh. 
Kom.  i,  9.  Udai  się  na  lekki  chlób ,  chwycił  się  lek- 
kiego   zarobku,   bawieniem   drugich   krotochwilnie.     Cn« 

Ad.  533.  er  trelbl;  ein  leic^tel  %mttU\  er  fnc^t  fein 
SBrot  anf  eine  UWt  Oirt  sn  bffpmi«>tt.    a.,  Personif. 

jnetoriym-  próżny  chleb,  próżna  ftrawa,  darmoiad,  dar- 
mostóy,  próżniak,  eilt  nnnA(er  Sroteffet.  Miasto  woy- 
sk«  niepotrzebnych  chlebów  ,  potrzebnych  ,  a  godnych 
słassnych  poczet  chowali.  Sekl.  109.  Próżny  chlóbi  pa- 
%OTsyt,  wsiędybył.  Mqcx.  Nic  zacnego  nie  pomyśli  pan 
■Jody,  próżnjr  chlób  i  ciężar  ziemi.  Birk.  £x'  3o.  - 
3.   Motpn.  cnlób  Świętego  Jana  ziele  ob'*  słodkie  itr%cji0« 


CRŁBBIC.     -     CHŁEBOI. 

Świni  chliibo^.  dwuu«  -  CHLISBIC  iąłrans  nietL^  po- 
chlebiać,  fid^efalbeUl.  Namby  tak  potrseba  nie  cklebić 
nikomu.  Byłoby  mniey  na  świeci«  «)d  łotrów  gornonn. 
Papr.  Kat.  F.  a«>  (  ci  schlebiać).  ( £cc/.  yxAt)'6Biixic 
karmić^  nakarmić).  CHLEBICA,  y,  ż.  bochen  chle— 
ba ,  ein  £aib  fBrot ,  ein  Srot  Położę  przed  cię  dilebU 
cę  chleba ,  abyś  iedząc  wzmógł^  3.  Loop.  i»  Reg.  a 8, 
aa.  ( sztukę  chleba.  3.  Leop.  ).  Niosła  trzy  chlebice 
chleba.  Leop,  n  Reg.  10,  3.  (bochny  chleba.  Bibi.  Ge/.) 
£zop.  ai.  *CIiL£Bl£,  ia,  n.  zbiorowo  (cf.  kamienie, 
n.  i  gromada  kamieni),  gromada,  kupa  chlebów,  $Bf#« 
te ,  coUect.  Z  jagód  bzowych  nacsynić  iakoby  chlebie  a 
w  piec  wsadzić.  Cresc.  5S8.  CHLEBNICA ,  7,  i.  iSl^r. 
Ć^leMu,  szafa  do  chleba,  ein  StOtfl^rMf;  Boh.  Mt^ 
bnif  t  Vind.  krufhnisa ,  krushna  sagraja.  (  Boh.  d^lebnicf  r 
komora  chlebna;  Sorab.  1.  flebnUi  Rojf  xA'£6eHHn« , 
XA'fe6Hii  piekarnia*,  Vind.  hlebnizza;  Cam.  hlebneza.  * 
(Rof.  xxtCH«Ba,  piekarka).  -  CHLEBNI^,  a,  m.  pie- 
karz chlebowy,  bet  fBlOtbitfet,  Ro/f.  Kxt>6HWLbi  £ccL 
XA'B6opo6l) ,  (  Roffl  xx%^HHn§ih  •  ciastowy  piekar*  ; 
XA^'6eHHoe  ciafta)^  Boh.  ćlltiu^i.  {Bojf.  xxt6ona- 
meul)  rolnik).  CHLEBNY,  a,  e,  na  chleb,  od  chie- 
l>a,  ^Tttif  pxm  fbtH,  wm  SBtOt  Boh.  ĄfleHl ,  Ć^it^ 
tnp'  RoJf.  XA'fe6HUH,  XA'fe6eHHijiii  Slovac.  krushni  )• 
Chlebna  ofiara.  IłuL  Ow.  5g*  Przy  dworach  mieszaią  ży- 
to z  ftokłosą,  a  tak  to  mianuią  poślednym>  abo  chle- 
bnym zbożem..  Haur  tSż.  36.  $.  Chlebny,  yr  chleb  bo— 
'gaty,  żysny,  btOtteicb*  -^ai®  mniey  chlebne  tylko  sy— 
skuią  z  przemysłu  i  z  pracy.  Pam.  83,  390.  ob.  ber— 
chlebny.  «CHLEBOCHWALSTWO,  a,  n.  czcze- 
nie chleba ,  Me  iBrotttetebtiing ,  iBcetanbetnng.  Arioiatri^ 

chlthochwŁUtmo .' inoiatria  winochwaUtwo.  Sak.  Per*p<. 
i3.  Mszą  z  kościołów  wyrzucił,  iako  matkę  iawnego 
chlebochwalstwa.  Zygr.  Pap.  ao6.  CHLEBODAWCA » 
y,  m.    chleba   daiący    (  Roff.  XA'^6oABpl)>   szafarz    kin-     ' 

sztorny),  bet  SBtotgebet,  ^tnibret;  (iBrotberr).    ELmie^ 

chlebodawca.  Nar,  Dx,  a«  198.  Chłopi  nasi  chlebodsi— 
wcy  ;  oni  grzebią  dla  nas  w  ziemi.  Leszcz.  Gł.  loo*  • 
Obfitemu  temu  i  hoynemu  chlebodawcy  ,  nie  nowina 
była  w  domu  swym  pany  swe  króle  Polskie  na  swym 
chlebie  miewać.  Ftiiib,  Die,  J.  2.  -  Jron.  Chlebodawca 
wielki  i  nie  żałuie  nikomu  chleba.  Cn..  Ad.  a 69.  (  u  nie- 
go chleb  a  chleb;  kasza  a  kasza;  skąpiec,  liczy kpupa ')• 
§,  Ogólniey:  dobroczyńca,  dobrodziey,  ber  ^Oiltiitft , 
ttnl;erjl&(er*  Był  on  wszystkich  chudych  pachołków  oy- 
ciec  prawy  i  hoyny  chlebodawca.  Paproć.  Ryc.  545. 
Chlebodawca  ten  wielki  przez  ludzkość  swoię  od  wszy- 
(Ikich  był  miłowany.  Warg.  Wal.  ii3.^jlecki  był  csfa. 
wiek  zacnego  rpdu  ,  ktemu  chlebodawca  wielki*  BieK 
Kr.  ao6.  Czczono  go\  iako  chlebodawcę.  Bwor.  E.  5. 
(obi  chleboiad,  chleboiedzca).  CHLEBODAWCZ Y ,  a« 
e ,  od  chlebodawcy ,  chleba  daiący ,  bt^tgebettb*  Chle- 
bodawcza  Ceres J  bo  ią  maią  nie  tylko  za  wynalazca 
zbóż,    ale  i    dawcę  ich  i  stworzy cielkę.    Otw.  Ow,  ao8» 

CHLEBODAWCZYNI,  i.  ble  SBrorgeberinn*  -  CHŁEBO- 

JAD,  a,  m.  CHLEBOIEDZCA,  CHLEBOIEYCA,  y, 
III.  chleb  czyy  iedzący ,  bet  jemanbe^  fBtOt  itt  Krzyża- 
cy chleboiedzcyi  opiekalnicy  Polacy.  Krom.  5ij.  Jego 
chleboiedzca,  lego  zwolennik  jpiiał  go  wydadi.  Wrób* 
2a5«    Jefieimj  tu  goiiiai  naszego  paoa  i  chleboieycami 

i^go. 


CHLEBOKR.    -     CHLEMi". 

iego.  Zrn^  Pst,  a.  Sit.  5.  Cseladkaimy  bokka  i  chle-> 
boiedscy  domowi  i  dsieci  tego.  SA,  Aaz,  iiy»  B?^  mó' 
wi^  dobrodsieie  awoim  chleboie4scom ,  wy,  którymy^oiy 
dobne  csynili,  iiat  ontikali.  Sk*  JCaz.  58 7.  -  a.,  Chle-i- 
boiad,  cbleba  duio  i  rad  iadaiący,  ritt  fkMtt  tdtttcft 
frr.  -  5. ,  Dannoiad ,  pasibrauch  ,  ettl  ^teffft ,  ttRnil(et 
SBrOtfffef/  Mojf:  XA%6o'feAl>-  -  n*t  ^^f-  nat,  chleboiad^ 
^trm€stŁu  panictus ,  chrsąasczyk  maleńki ,  w  chlebie  fic 
cscato  nayduiący.  ICluA  Zw.  4:  365.  ŁacL  H.  M  a5. 
CHLEBOKRADZCA,  y,  m.    stodtiey  chlebowy,  j^r.  eł 

tr.  ha  fBrotbM.  Sł.  jcus*.  39.    chlebokradzki, 

a,  ie,  IttthitW^.  <>.     CHLEBOŁaMANIE,  la,  n.  ia- 
manio  chleba   w  sUrym  sakonie^  bA#  SBrOtbred^flt ,  Roff. 
XA'&doXo«xeHiie.     *CHLBBOI^JEK ,    a,  m.    piekara    od 
chleba ,  bet  SBfOtMhf ev  ^  /fo//*.  xA%6on(S^ettb.   CHLEBO- 
FRZRDAWCA,  y,  m  puekupieó  chlebowy «  bet  S^fots 
Mrfiafet,  •fPtfltet^  RofJ.   xx*6onpo4aBe«b.     CHLE- 
-BOKOBt  a,  m.    robiący  na  chleb,   ein  9Ut»ithUlMl , 
IBrotrfintgft,  Vtlritet  tltnl  Wt^t    Naieadnik  mocny  ao- 
ataf  panem   i   daiedsieem  ^    tubylec    poddanym  I  chlebo-* 
robeto>  to   lest,   ehfopem*    Nan  łfst,  7,  7%.    CHLE- 
BOROBNY,   a,e,   wyrabiaiący  chl<^b,  ttm^  Ht^t  4t< 
MtOlb  ,    btetVetMeilfttb  ,   tttttXitUqtnh.     Uprawia    awe 
roU  cbleborobne  chiopatwo.  Nar.  Dx.  t,  9.     CHLRBO*^ 
RODNY  ,  a,  e,  thUh  czyli  aboie  rodzący,  br^t^f Itgeilb ^ 
Ir^tgebfHb  ,    Roff,    xX'k6o^OAnUil*     Chleborodne   lato. 
Ryb,  Gf^h  C.  4.    Pola  chleborodne.   Dmoch,  Szt^  R^  t3. 
CHLBBOSTRAW,  a,  m,  atrawiaiący  chl^b  darmo,  dar- 
taoiad,   taty  na  iMa  iehy  iadt^   dli   tlllllÓ(ft   fBtttefttp 
frugu    conęumTe   natus,     CHLEBOl  UORNV  ,   a.   e, 
stwarsaiący  chl^ ,  brotrtf<^il4feVlb»    Chlebotwoma    Ceres. 
Nar.  Dx,  1,  19,    CHLEBOWY,  a,  e,    do  chleba  nale-^ 
4ący »  Ur^r  i  -    Boh,  ĄUltlt^ti )    Sorab.  \ .  f  leblir  ;    Ro/f. 
'   xA'D6iliaf  ;    Vtnd.    krufhen  ).    Chlebowy    kosz ;    Ki/ieŁ 
alamniBa,   krulhen  korpiah ,  kruOina  pleteniza ,   platiah  \ 
Siódme,  ifUttWt}  M.    Piec  chlebbwy.   SwifJk,  Bud.  sgS^ 
bet  fMt^iti :    Vind^  pćzhnita ).    W  Sakramencie  thlebo- 
Wa  nMura   odmienia   aic   W  ciato   Chrystusowe.   8i.  Żyw. 
^,  4o5.     §.   Chlebowy,  a  chleba,    wn  9ttU    My  chle-^' 
bowego   Krystota   nie  mamy.    Zrn.    Post,    309.     Ofiara 
sbożna  abo  ehlebowa«    t.  Leop,  Lent.  3,  l.    •-  X»  Chle- 
bowy  ioittierź,  dla  chleba  tylko,  dla  ćwierci,   dla   ioi- 

du  siuiący,  efn  Ot0tfotb«t,  bem  ti  Moi  um  bett  6o(b 

9e(t*    Chlebowego  iolnierse  werbnukiu    Pot.  Zat.  16:1* 
Chlebowy  trycera  lwią  akórę  wdaiat  na  siebie  przed  Dy* 
ogieneaem^   który  mu  powiedział*,   a  dtugoź  temu  kley- 
notowi  dzielno jci,   watyd   bfdzieaa  czynił  f   Budn,  Ap^ 
59^  {o6\  bochenkowy).     X*   ^^^*  ^^r.  Chlebowe  drze- 
wo»  iUodium^  drzewo  Judyyskie,  którego  owoc  w  tam* 
tych  lht>nach  zastfpiile  mieysce  chleba^  A^tuk  Dyk.  3,  Sa. 
Ut  i^b{mif(^e  fBratbatmi.  CHLEBURAD,  a,  e,  rad  chle^ 
bn,  chciwy  na  cSiltfb,  dla  chleba  wsayfłko  ćmiący,  pa* 
aibrtneh  >  patnący  tiąd  fię  dymi ,  btOtbUHgtld,  brptglf tig. 
Jfoit.   75,   588.    FrMjsł. ,   Chlebutad  »    si^ra   nie  odrzuci  ^ 
( nie  rozgniewa  £^ »  byl  mu  daf  i  wiccey.    O  wiccey  mu 
ebodzi ,  wif  cey  pragnie ,  nii  to   o  co  prosi )»    (Jss,  Wyr, 
CHŁEPTAĆ  cb:  tepta^. 

CHLEW)  tt,  m.,  CHLEWIK,  a,  fn,  zdrobn,,  komórka  ua 
bydlfU  ^    ascaegdlniey  na  owinie  ,   htt  9$f eb|taO^  jC^bfftls 

jUS,  brfbnbrrl  brt  6c^«fftirft«H,  bet  Aolfii.  Roh.  (^Ijw, 
T^m  I, 


CHLEWIAR.    -    CHLIP. 


ft4.i 


ib(ei»,  <b(i»ef,  (bltoe^ef;  Słofac.  ^Um,  <(le»e(;  Vind. 

hlieu,  hliu;  Carn,  blęy,  Sorab»  t.  fli^,  tlom,  ftUuU 
t^a;  Sotab,  2.  tUt^f  (bltn^  (*  owczarnia);  Croai,  hler 
(  s  staynia  na  rogaciznę )  $  hleu ,  pojata ,  ftala  firin^tka ; 
Rofs,  xK^hb  i  XJk%BÓKb ,  KA'feBb ,  ( £cci.  xxt)'Bb  do^ 
hiuncuia,  Gtae,  aaXt;/9if, cf. chałupa.  Łat,  oaula ,  Hebr.  3ihs 
kelub  i  catiea;  Herb.  nh^  kulah  t  atguat  claufit  ^  Grae, 
trX«fw ,  Lat.  elaudo ).    Świni  chlew.  Switk^  bud,  73.    htt 

©(bweliieflall  /  bet  @aii(taff ,  bet  64tt(Dbeti ;   Croat.  ko> 

tecs ,  fzrinfchak ;  Sla9on.  frinjac  \  So^ab.  2,  lob4  >   Vind. 
fyiniki  klieu , .  fvinak  ^  frinlki  hleuz  ,  fyinjak;    Cornę  ari*. 
ii&k;  Ro/s.  CBUHapHit;  Eccł.  ttenpLHpHfl.  Proaifta  sma* 
eiorą   w  osoboym   trzeba   chlewiku  warować.    Haur,  SA, 
80.    Chlewy  dla  krów.   SwiiA.  hud^  448.   auynie ,  Xtlbs 
fl4lle  \   Rosn,   tor   od   krava   i  tolora ,   obór   ( obi  wo- 
iownia  ,    obora  )*    Roft.    KOpósHUKb,     Chlewy  owcze. 
Leop,  t.  Reg,  a4.  4.   Cd^ff^iUt,  owczarnie,    Vind,  ou- 
ahji  hlieu,  bushjak,  oushiari/be;    Rofsk  one^eii  xA'6lib. 
Przyciągnąć  ku  chlewom   owcaym.  t.  Leop,  i,  Reg.  24^ 
4.    CbliJw  kozi,   £ećL  ROSapHH;  bet  ^U^enf^U,    Chle- 
wik  albo  komórka  dla  gęsi.   liaur  SA,  taS:    bet  ditlfe^ 
ftal ;    Vind,   goain}ak ,   gosinji   hlieu  ).     Chlewy    gipsie* 
JfiuA  ZWk  a,  t5i.    Chłewy  na  kaczki  takie  się  stawiaią  , 
iakie  ua  gęsi.   ib.  t65.    CMew  zimowy,   ftayuia  ciepta; 
Rofs,  MuteHltKb  (cf  Mech)  ( Vind,  hlieu,  hleu,  ahtala  ; 
yblieriti ,    ▼>  blieu  poftayiti ,  v{htalati ,  eillilaflell ;  hliera- 
ti ,  (htaluyati ,  v>  blieri  ftauuTati ,  (nt  6t«Be  ilebetl).    By- 
dło  większe  ,    konie  >   Woły ,   krowy ,    nie  w  chlewach  , 
lecz  W  atayniach  ttję  trfeymaią.  -  Przysł,  fiarościo  a  chle- 
Wka  ,    Wóiewodaie   t  piekatni.    Rys,  Ad,  63.    ( uk   temu 
dadi ,  iak  tam  temu ,  i  teu  bierae ,  i  tamten  )•    Do  chle^ 
Wa  z  takim   obyczaiem  !    (między  iwinie  )!     CHLE- 
WIARNIA,    i»  i.,    chlewy,    mieysce   chlewów   i   co 
aawieraią>  bie  jldbell,    bet  *0be«j>lat.     Upadek   inwan- 
tarza  owczarni,   chlewiami,    ciągnie  Za  aobą  agubę  roi- 
Uictwa.    M  Pam.   i4.     CHLEWIAR2,   a,  m*,    dozorca 

thiewów.  Włod.,  bet  ^otettwittet,  bet  ftlebftittuttffeben 

CHLEWtAR&A,  i,  i,  dozorczyni  chlewów,  ble  SttUUs 
te<(ttetUl«.  CHLEWNY,  CHLEWOWY,  a,  o,  od 
chlewa ,  ^oben  i  f  ^illtf Obetl  s  •  Chlewne  bydto  abo  iwi« 
toie.   HoMir  SA,  9.   Chlewny  nawóz.  Hatir.  £A.  4t. 

CHLIP!    odgłos,   diwięk  chlipania,  fd^Ifltf!  bet  2«1tt,  btll 

toian  be^m  ^d^Mtfett  hhtt,    frayszedł   do  irzódfa:   chlip 

ehlip  wody.   Oss.  Wyr.   { ob.  łyk  łyk ).     CHLIPIC  czyri. 

tiied.,  CHLlPNA^C,  CHŁYPNĄC  Jec/nr/:,   CHLIPAĆ, 

CHŁYPAC  conr. ,  ciekłego  co  w  aiebie  bra^,  cEerpać 

UsUmi    toapóy  abo   wodę,  fd^MtfeU,    ioby  chłeptać,  łep- 

taĆ,«f.  chłapa45;  Rofs.  cxxe6HyiiiBt  yxxe6Hynib,  bcxam- 

bHym^,  BcxAtf liuaamb ;    Rofs.    xxh'okib  Haby,   o  tia- 

Gzyniabh  i  o  zdrowiu;  Rofs,  noxXe6Ka,   połówka^  Boh. 

tb(ip'etf  iaseiuum  esse:  Cbli^M,  zpu^cić ,  upu^ci<!;  Carit^ 

hllpim   appeto;    liptam    anhelo\   Bosn,  hlepati,  Uipati 

toncupiscere ;  hlipnoft  cupidtta^  •-  Rog.  pohlepan  łiKi* 

dus  ;   pohlepa    auiditas  )%    Poszło   iagniątko  chlipać  aO« 

bie  wodę.  Żab,  t3,  273.  Tręb,   Pachołek  .Znosząc  ze  fto* 

lu,   chlipnął   a  półmiska  cokolwiek  rosołu*   Zttb.  8,  5asu 

-  Ryba  w  morzu  skrzelą  wodę  chlipnie.  Pot.  .Arg,  637, 
Chłodzą  fię,  chHpiąc  wodę  chciwemi  ięzyki.  Dmoch,  Jł. 
a,  101.  Pokaiełi  się  gar^Ć  brzydkiego  kału,,  Zapomnią 
Wftayacy   obosu  i  ztraźy^  a  chłypać  biegą»    ChroU,  tta. 

81 


!i4a 


CHLISN\a     -     CHŁODNI. 


Fi,ą.  Miafto  roskoszy  niesmaki  chlypa.  Zab^  i3,  1 63.  - 
.§.  2.,  Chlipać,  ikać,  icki  pomykać,  ailochać ,  Rofs,  xah- 
aaaib;  lOftltCttb  feuf^n,  fc^tttc^&en.  Jęczat,  wzdychał  i 
Ghljpa^  Jabł.  Ttl,  3 18.  Scionąt  go  i  chlipaiąc  rzekt 
atabo..  .  ió.  24q.    JabL  Eę^  194.    Chlipanie,  azlochanie, 

sziuehy,  ięki,  €eitfaet/  S(^ltt(fi)et,  vetMff^ne^  SBeinrn. 

Pfaczem,  chlipaniem  duszą  się  >  dławią.  Jfa^/.  T^e/.  •«8. 
Tak  rzewno  plakat ,  iż  chlipania  i  wzdychania  za  drzwia- 
mi słyszane  były.   Wys,  AL  61. 

Pochodź:  do  chlip  a£  ^  nachlipad  sif  ,  odchlipa^ ,  j»o- 
chlipctf,  prztchiipa^y  przychlipad  ^  rozchlipaćy  uchli- 
pa4^  wychLipaGt  zacłdipać^  schlipad. 

CHLISN\C  ob:  chłysnąd. 

*C  H  L  O  B ,    a ,  m.    Aczci  ptak   nie  wiedzieć    kędy   on  nie 
si.ędzie,  Przed  się  temu  czas  przyidzie,  że   u  chtoba  bę-  . 
dzie.  JCmit.  Sptt.  C.  5.  ? 

CHŁÓD,  a»  m  ,  CHŁODEfC,  -  dka,  m,  zdrbn, ,  umiar- 
kowanie 'ciepfa  i  zimna  ,  Śrzodek  między  niemi ,  czę- 
sto  iedno  *  znaczy  co  powietrze   chłodne  ,  lub  cień  chtod 

•prawuiący,  bie  SHHc ,  ba^  SAf^lt,  Me  ®4atteitfó(le , 
b(X  6(tHttteti.  Soh.  d^lah,  Ąlibtt;  Shvac.  cblabao,  dbli- 

het;  Sorab,  1.  etOtf,  trąbit  f^C^ietl;  Sorab,  a.  <((pt(  s 
cień  i  Vind.  et  Ccwn.  hlad  (  s  aura,  chlod).  Rag,  hlad, 
hUdak-,  Croat,  hlad;  jRc>/ir.  KOAOAdKb,  3axoA.OAl>  (cf. 
lod  )  i  EccL  x^aAlb ,  x\ZĄom9i.  Wyiechal  do  ogro- 
du pod  wieczorne  chtody.  Tward,  HV.  147.  (  gdy  aię 
ochłodziło,  aitend,  numer,  plurai.  ge^U  hU  lXbenb(A(fs 
(e)*  Chłodem,  Chłodkiem,  adperbiałiter  pod  czas  chło- 
du f  za  chłodu  ,  po  chłodzie  ,  w  chłodzie  ,  w  cieniu ; 
KinoT,  sa  hladu,  per  hladnem,  im  S^iffien,  lOetin^  tW 
i^f  itn  9(b<kttetl,  Chłodkiem  na  trawie  z  przyiacielem 
wiernym ,  starym  się  wesół  zasilasz  Falernem.  Nor,  1 , 
301.  W  chłodzie,  na  chłodzie,  w  cieniu  chłodnym,  iitt 
MMUtif  itn  ^(battftl*  Komui  mlłey  kiedy  czas  zbieiat 
upłynny,  Jako  gdy  leżąc  w  chłodku  łykał  soczek  win- 
ny! Zab*  I,  188.  New*  Lecie  rad  siadam  w  chłodzie. 
Budą,  Cyc.  Sair,  a 3.  Naczynie  na  chłodzie  postawić. 
JduA  J^op,  i,  laa.  Szkodzi  chłód  pod  iał^wcem ,  szko- 
dzą zbożom  chłody,  Już  późno,  idźcie  trzody,  idźcie 
ilo  gospody,  ^ag,  Wirg.  627.  Snadnie  mu  przyidzie 
szaleć,  czasem  i  po  chłodu.  Rey,  Wiz.  79  ^.  (nie  trze- 
ba mu  czekać  kanikuły,  e^  tappelt  tep  Ibm  au(b  aufer 
ben  ^unbdta^en,  aucb  roenni  W^l  ift  )•   iramł,   Kiedy 

nawet  iuż  iarzyny  podrosną  ,  iesscze  raz  bronować  mo- 
żna ,  póki  sobie ,  iak  mówią ,  chłodu  nie  uczynią.  J^fuk 
Ro/L    3,    308.    (cienia    swoirm    liściem,    hi$    d   fO    bO<$ 

auffd^te^t,  ba$  ti  ij^  felbf);  @<^atten  macbC).  -  Jn  pc 

i(jr»  pąrr.  ochłodzie,  chłodno,  zimno,  nicciepło,  ubo- 
go, biedaie,  fi\l)l,  fafel,  flrmfefli^,  elenb.  Gdyby  fię  za- 
w>zv  Ałuszt|0^cią  miarkować,  przyszloby  podobno  żyć  o 
diMKl/ic:  i  ©głodzie.  Teat,  la,  8.  -  }.  Boran.  Zaięczy 
chtodek,  hitracium  minus  ,  $afen(ttaU(b ;  niektórzy  to 
ziele  zowi^  domkiem  zaiącowym,  a  drudzy  zaięczym  zie- 
lem. Siśn.  12^.  CHŁODNE  ob  CHŁODNY.  -  CHŁO- 
DN^C,  niiak^  jednrl. ,  CHŁODNlfiC  nied,  ,  stać  się 
chłodnym,  %gnąć,  fńU  n»erben»  Boh.  <^(abnauti.  Niech 
chloduie  polewka,  tym  czasem  lift  napiszę.  Oss,  Wyr, 
-  CHŁODNICA,  y,  i.  CHŁOpNIK,  a,  w.,  CIIŁO- 
DNICZEK,  czka,  m.  zdrob.y  mieysce  chłodne,  gdzie  fię 
aUlodsą.  Mącz.  elfl  f Ub^et  £)rt»    Chlodulk ,  pomieszkafiie 


CHŁODNIK. 

letne,  atstiua.  Mąc9,  Me  ^ommerwobnung ,  ber  Som^ 

ntettnfentb^It.  Chłodnica  ,  mieysce  gdzie  się  chli.ri;;ą. 
Jrigidarią  cella,  Mąpz.  (obacz  lodownia).  (^Roft.  xo- 
AÓAHaKb  s  piwnica;  Bosn.  hladeuac  s  studnia  cf.  (łu- 
dzić) {Boh.  (bUbnIce,  Carn.  hladilneza;  Vind.  hladiuia 
pofoda,  hladinni  fod$  Croat,  hladilniza;  Rag.  hladi6- 
niza;  JDal.  hladionicza,  s  naczynie  od  chłodzenia,  SiiĄl* 
fttf ,  )•  *  $•  Szczególnieyl  chłodnica ,  chłodnik ,  altanka  ^ 
mieysce  na  otwartym  powietrzu ,  w  ogrodach ,  zasłonię— 
te,  czy  to  liściem,  czy  budowaniem,  czyli  też  płócien- 
ną  lub    inną  zasłoną ,    eio  SiWViXL%ittt   im  gre^en  f  99tt 

£anb,  S$t\ht  ober6tetR,  »ber  wie  ein  ^eU  9on  2ein= 

Wanb.    Chłodnik  pleciony  z  ziół,  roazczek,  drzewek.   C/i. 

Th.  eine  Saube ,  eine  ®omnierfanbe ,  ^itrtenlanbe.  S/op. 

ibUbef;  Sorab.  1.  fWObfOWna,  S)>IerseQC§4;   Sorab.  2.  Ib- 

bina^  tbbe;  Boh.  befeba,  befóbfa  (ob:  biesiada),  Unbi, 

Unbł  Vind.  braida,  liatna  hutiza ,  yeinik,  lietenza,  pe- 
ietna  hifhiza,  Tefelitna  hifhiza ;  Carn.  brajda,  luftovsfa  ^ 
felenya,  v6fha$  Ooaf.  brayda,  Iucmo,  cherdak;  Siavon. 
finnica  i  Bosn,  plandisete,  gaj  za  ilat  a  hladu  *,  odrina  ;  \ 
Tam  chłodnik  przeplatany  klonem  gałęziatym*  ZbiL  Zyw. 
A.  3.  Chłodnik  z  cienistych  drzew  zrobiony  ,  których 
gałęzie  iedne  z  drugiemi  poplecione  gęsto  go  okrążały. 
Mon,  69,  5^5.  W  ciasnym  gdy  chłoduiczko  siędę,  j^i6 
.tam  będę.  Lib.  -Hor.  4o.  Weyście  w  on  wdzięczny  chło- 
dnik zasadzone  krzywo  krył]^  drzewa.  Pot»,  Arg.  2  i  1  • 
Tam  uczynił  sobie  chłodnik  i  0edziat  pod  nim  w  cieniii. 
1.  Ltop^  Jon.  4,  5.  •  Chłodnik,  Chłodnica,  ulica  cienitła 
chłód  daiąca,  allea,  szpaler,  t\n  @4b<tt(engang .  ein  2au= 
bengURd-  Chłodnice  z  wina  albo  przechadzki,  iakoLy  s<i- 
sklepione.  Cre-tc,  3ao.  Z  winnego  drzewa  przyprawinią 
sobie  chłodnice,  albo  przechodniki  nad  icieszkaml,  tak, 
iż  od  dołu  macice  prosto  puszczaią  na  żerdziach  po- 
przecznych ,  wierzchy  iedney  ku  drugiey  przychjlaiąc , 
tak  iż  gdy  się  zeydą  latorośle,  a  libcie  się  też  słączy 
iedno  z  drugim  ,  tedy  pod  onym  będzie  chłodne  sie- 
dzenie,  albo  przechodzenie.  Cresc,  393.  Macice  winne 
na  chłodniki,  albo  przechadzki  rozpinaią.  Cresc,  3i7- 
Chtodnica  lub  chędoga  przechadzka  ku  ochłodzie  pań- 
skiey  przy  parkanie,  albo  przy  wale,  między  drzew y 
stoiącym.  ib.  35.  -  Chłodnik  ikiepifty  z  kamienia,  z  ce* 
gły,  albo  podziemny  sklep.  Cn.  Th,    fin  gemauertf^  ^f' 

toMbtei  9artenb«n# ,  ein  Oattengenbibe  untet  ber  Cr? 

be*  "  Chłodnik  ,  namiot  ,  etn  ^eit  Prowadzony  byt 
mistrz  ku  wielkiemu  chłodnikowi ,  który  byt  na  iego 
hołdowanie  chędogo  nagotowany  ,  w  którym  król  na 
mi>'ya€u  wyniosłym  siedział.  Bief.  Kr.  55o.  -  Chło- 
dnik,   s^opa,    pod    którą    senatorowie,    bit  S<(oppeB  , 

woiuntet  bie^enatoren  fafen.  Ufce  się  ku  chłoduiko\«i 

ściągaią  *,  podobno  ten  rokosz  krwią  się  pbleie.  Gorn, 
Wt.  U.  3.  -  Chłodnik  żydowski,  kuczka,  święto  chło- 
dników, kuczki,  bit  HnbiitiXtt,  £auberbńtten  ber  3nben. 

Gdy  święto  chłodników  i  namiotów  się  akoAczyło  sta- 
wiania.,. Odym.  Sw,  O.  o.  4.  b.  Święto  żydowskie  wty- 
kania chłodników ,  rozbiiania  nanriotów.  S^Ml.  Jan.  7.  — 
$.  W  hutach  ^klatiych  ,  chłodnik  ,  Jtńbiofett  ^  piec  , 
w  którym  się  śkło  ochładza.  Torz,  Szk,  35.  Bt  3].  — 
(.  Chłoduik,  rzecz  rhłodzącir,  trunek  chłodzący,  ftni4^ 
ijiliblenbe^ ,  ein  ^ńbltranf.  Tam  można  się  zabawić  i 
Żądać    różnych   chłodników   czyli    lodów,   które  gospo-. 


eHŁODNIKARZ.     *     CHŁOflZIC. 

tlars  każe  dawać  8  wielką  ochotą.  Pam^  85,  i«  i  44  3. 
Prsedaiący  chTodniki  brsąkali  kielisskaibi ,  ofiaruiąc  na- 
poie,  któfeby  po  stonjch  potrawAch  ugasić  mogfy  pra- 
gnienie. N,  Phm,  3,  i6o.  £ccl.  xxaĄOniiaiie  limonada; 
Croał,  €t  Botn.  hladnetina,  mersletina ,  s  galareta )»  -  $. 
Chfodnik,  chlodnicsek,  2  którym  cbodaą,  cień nik,  para- 
«ol,  efn  ^Onttenfc^itm.  Zab.  lo,  4i3.  JTmai.  CHŁODNI- 
K\RZ,  a,  m.,  który  chłodniki  robi.  Włod.  -  Cn.  Th.  ^et 

iwUnta^^nf  £ttft^ati<ma*et.  CHŁODNO  przysłk,,  zi- 

mnawo,  fó((.    Rofs,  xóxo4HO ;  EccL  xxó4HO.  £y  chło- 
dno i  głodno;  choć  i  głodno   i   chłodno,  Ale  iyinm  swo- 
bodno.  JCniai.  Poez.  2,  177.    Chłodno,  głodno,  i  do  do- 
mu daleko.    Oss,   Wyr.  (w««y&tko  »łe  na  ras).    CHŁO- 
DNOSC,    ici,  i,    snaydowanie    sif    w  atanie    chłodnym, 
chłód.  Me  MWe,  mUi  aJefeii;  Vińd.  hladnoftj  Ho/s,  xo- 
xoAHOcmBi  Eccł.  xAaAHOcnib,  cmyAeHOcniB,  6yHcniB0. 
**CHŁODNOWlETRZNY,    a,    e,    o  wietrze  chłodnym , 
Hhit»inhig,  Winbi^fÓ^f.    Chłodnowietrzna  mokrość.  fur. 
Uw,A.  4,  CHŁODNY,  a,  e,  usunięty  od  gorąca,  wolno- 
simny,  woinodepły,  fó^l*,  Boh.  d^labttÓ*    Sorab.  3.  ^{tt 
hnx\  Cflrh.  Mad ne,  merllotn ;    Kmrf»hladen,  ftuden,  per- 
mertel;  Rag.  hlaadni;  Bosn.  hladan;  Slav.  ladan  *,  Rofs, 
xoaoahuh;    Eccf.   xAaAMbT^,  tak  actiue  iakrpnssiue, 
chłodny,  chłodzący;  chłodny,  ochłodzony.    Chłodne  wa- 
chlarze.   Pot.   Zac.   11 4.    (  eh  ród  •  czyniące  ,    cfałodisące  ). 
Mapdy    chfodny    ob.  chłodnik).     Cieniste  iaskinici  i  gro- 
ty  c  chłodnym  ustępem.    Prtyb.  Milt*  \\o.    -    Chłodne; 
Substanfiue^  lekarst<vo  chłodzące,  fttl  jtd^lmittd/  ^ń(|ls 

tranf,  MMenbe  Mrienep.   J  zdrowie   tu  uwag*  godne, 

Zel^y  nie  zawsze  plastry,  albo  robić  chłodne.  Pot.  Arg. 
5i5.  {Rofs.  xOAÓ4Hoe.  chłodne  iedzenie,  chłodna  po- 
trawa )•  S''  P'g'  morain,  chłodny  ,  oziębły  ,  f  alt ,  laU  ^ 
lllffct  łlCig  ,  glelt^gńttig.  Chrodny.  w  przedsięwzięciu  , 
d<T  którego  nieco  wprzód  zapalłt  się  był.  -  Oss.  Wyr, 
•*CHŁODONOSNY,  a',  e,  chtod  przynoszący,  chłodzący, 
HW^mmh  ,  Eccl.  KAaAOHÓcrnHMM.  CHŁODOWI- 
TY  ,  a  ,  e ,  trochę  chłodny  ,  przycKlo<dniey«zy ,  tttbdi 
WiM.  Rofs.  xoAOAHOBarnuii  cB^feWeBanibiw  [^ob.  świe- 
iy).  ChTodowite  mieysce  wpraeciw  kładzie  się  gorące- 
ma.  Smotr.  Ap.  147.  Rofs.  xoxoAHO«ainocins  Chło- 
witoić.  CHŁODZIĆ  czyn.  nied. ,  ochłodzić  dok.  chłód 
aprawiać,    chłodnym   czynić,   Mf^Ieil ,  (kt^tuMen  ^  *5tt&f)(un9 

ItmttL,  fó(t  m«d^en.  Boh,  ^labltt,  4labiio«m;  siovac. 

d^labim;    Bosn.  hladiti ,    ohladiti  ;    Vind.  Hladiti  j    Carn, 
bladim;  Croat.  hladtti,  hladeti ;  Rag.  hUditi;  Rofs,  xo. 
AOAHcn^i  KOAOTKy;  Eccl.  XAa4id,  yxAaiKA^iD,  ctnysKy, 
Dpocmyacaio.    Chłodzą  armaty   po  trzydzieftym  wyftrze- 
leniu  octem   8  wodą  pomieszanym.   Jak.  Art.  -  J.  Przyst. 
LfCcie  mi  go  nie  chłodź ,  w  zimie  mi  go  nie  gi^sey.   Rys. 
Ad.  34»   (zofław  go,  iaki  iefł).  ^  Żółtek  w  \rodsie  rozbi- 
ty w  upale  chłodzi.   7>.  ^  Chłodzący,  ttt^lenb  i  Sorab.  1. 
VO(W#biite^  Rofs.  ZAaAHineAiHUH.    Chłodzenie,    ochło- 
da, hH  SMiim,  i\t  ^ll^Iting,     Croat.  hladenye,    Vind. 
hladitje,  hlajenje.  S'  Eig,  transl.   Jakoby  odwilfAĆ,  ul- 
iywać    zbytniego   gorąca,  posilać,    etqtll(fe«,    erfrif*f  tl , 
labfll*     Kato   inyll   ufirasowaną   włnem    zwykł    chłodzić. 
Mosz.  Łor*    ib6.    Pan  Bóg  one  złe    czasy  cudami  ^wię- 
tyclr  cbłodził.  Sk,  Dz,  868.    Je^li  ozdoby    itiemi  uciechę 
tobie   daią ,    ieśli    na  ptakach,  na  zwieireach  ^otmaityc^ 
dko   tw«io  o|iłod2i«S;  «  i«ko  «ę  patrsą«  HA  ^Wifte  bo- 


CH^ODŻIC. 


CHŁOl*. 


345 


ie  nie  ochłodzisz !  Sk.  Zy^.  praef.  Nic  bardziey  nie  chło- 
dzi ,  iedno  pieniądze  mieć.  Gliczn:  Wych.  M.  6.  CHŁO- 
DZIĆ się  zaimJk.  wed.,  CHŁODZfEC  niiaA.  nied.,  o- 
cbłodzieć   doĄ.^  chłodnieć,  chłodnym   fię  ftawać ,  chłodu 

nabierać,  fójl  werbftt,  fi*  flMA^len.  So/.  3.  fa^Ufd^  fe. 

Pasterz  ^rzód  dnia  liściem  dębu  chłodział.  Zab.  13,  211* 
Kraina  ta  piaszczyfta ;  ale  są  -tam  przecie  niektóre  ie- 
ziora ,    z  których    polewa   się  i  chłodzi   iedna  część   iey* 

Boter.  334.  (odwiiia  fię,  »itb  befeiidjtet  «nb  aHMf^it). 

Morał.  Nienawiść  z|^3rm  cudzym  fię  chłodsi ,  choć  iey  to 
samo  równo  szkodzi.    Cn.  Ad.  628.  '(cieszy  się,  roako- 

azuie ,  (t<^  att  ettoa^  lahm ,  f rgoCen ).  CHŁODZiciEL , 

a,  >77*  chłód  czyniący,  chłodzący,  ^tX  SA^tt ,  MfU^Iet; 
Cro.  hladitel ,  W  rodź.  ieiisk.  Chłodziciwlka ,  bie  ^Ó^fle- 
rinil,  Ctoat.  hladiteiicza.  -  *CHŁODZlDŁO,  a,  n.  na- 
rzędzie od  chłodzenia  ;    Vind.  hla-dilu ,   mahalze ,  mahal- 

niza  t  wachlarz ,  eftt  aśerfietig  AóCle  ^eworiubrtngett,  fin 

f  fl<ł^r.  CHŁODZIUCHNY  ,  a  ,  e ,  CHŁODZIUTENKI , 
CHŁODZIUIKI,  a,  le,  CHŁODZIUCHNO,  CHŁODZIU- 
TENKO,  CHŁODZIUTKO  przysłk.  ,  inttnsic.  adject, 
chłodny,  przechłodny,  r«Ct  ffijr  M^l5  7?o/i.  xOAOAHÓ- 

'   HeRL  ,    XOAOAH^HBRO ,    XOAOAHexOHeKł). 

Pochodź:  dalszy  ciąg:  nachłodzU ,  nachładźa^ ,  o- 
chłodziify  ochłoda,  ocModnąó,  przychłodniEyszy ,  prze- 
chłodny, przechłodzić y  przechłodnąć ,  nachłodnąif ,  nad- 
chłodnąd,  scfUodnąd ,  wychłodzić ,  wychłodnąó. 
CHŁONĄC  czynn.  iedhtł.,  ochłonąć,  pochłonąć  dok., 
wciągnąć  w  się ,  łykać ,  połknąć  ,    garnąć    w  się ,  chlać , 

In  fi(^  f(^Itttfen ,  Wfitgen ,  »f rf^llngen ,  einWlntf en.  ^^If* 

rAOHymł,  TAomainfi.  Po  panach  i  szlachcie  aamodziera 
chłonie  w  sobie  duchowieństwo.  Pre^rr.  83.  •§.  Pło- 
mieniem   zemsty    chłoną  ,   ai    do   samych    kości.     Tśat. 

45  </,  67.  Wyb.  (pałaią  enthtatint  ffpn). 

Pochodź:  ochłonąć »  ochłaniac  ,  odchłarl  ^  otchłań, 
odchliny,  odchlisko  ^  pochłonąć ,  pochłaniamy  3.,  głen^ 
glonek^ 
CHŁOP,  a,  m/  1.,  rolnik  poddany,  wyraz  dziś  pogar- 
dę w  sobie  zawierający,  ber  JBttnet,  tiit  ©auer^tnattn  ^ 
( ernif bdgenbj.  Boh.  (trap,  (ob  djopim  ^t  lapiw=»'  lit- 

»e  4openÓ  a  (apen^  J  sed  cf.  Lat.  gleba  ,  globus ,  Gcr. 
jllo^en  ;  Rag.  hlap,  homo  nauci\  Rofs.  xoAÓnTD  nie- 
•  wolnik;  XAacrb  niinik  w  kartach;  xAonaniB  bić,  kle- 
pać ,  Bikixxonani£  z  trudnością  wyrobić  ,  wymęczyć  Y 
XAOnomain&  kłopotać).  Sorab.  1.  bllt ,  ratar;  Sorab. 
a.  bu^/l(łr(;  Vind.  purizh,  pauer,  arażh  j  (  Kmrf.  hlap- 
Bhuvanje  t  służebność;  Carn.  kmet  {ob.  Kmieć);  Croat. 
mus  ,  szelyan  (  ob.  mąiJ,  sielanin  );  Rofs*  wyJlCHRL  , 
AepeBĆHĘSMHa ,  RpecmiiHHHl)  ,  cf«  czarny  chrześcianin 
pod  sł.-;  czerń;  inipcKiH  HeAOB'BKL;  chłop  Jnflantski  , 
Aaxnikim&  ;  Eccl.  My^KRKl)  ,  noceAftHMHli  ,  KpecmlH- 
HUHb  A<^peBeHCR)H  My^KKL.  Gdzie  rolnik  bądź  pod 
nazwiskiem  wieśniaka  ,  bądź  pod  imieniem  wzgardy 
chłopa,  iest  nędzny,  tam  cały  kray  nędznym.  Prztstr. 
1 36.  (  cfk  Kmieć  )  Labor  chłop  ,  auaritia  pop.  Rys* 
Ad*  34.  Lepiey  bydź  dobrym  chłopem,  niź  złym  po- 
pem. Cn.  Ad.  483.  Giiein.  Wych.  O.  6.  Nie  byłbyś 
szlachcicem ,  gdyby  chłop  nie  był  chłopem.  Leszcz.  Gł. 
100.  Jeżeli  kogo  wynosząc  mowiemy :  pan  z  panów  ; 
ałusSnieby  mówić;  pan  2  chłopów.  Leszcz,  Gł.  100.  (do* 
tobii  fię).    Chłopi  aaUci^eccy  są  zupełną  własnością  pa«< 

5i  .  . 


!ił4 


«  H  Ł  O  P. 


OHŁOPAC.    -    CHŁOPBK. 


nów  swoich.  ?am.  S5«  i,  727,  Chłopi  koronni  tą  w  do- 
brach lennych  pańlłwa,  csyli  ftaroilwach*  ib.  $.  Chtopem 
-każdego  nieaslachcicą  sowii|,  choćby  daleko  ode  wsi  byt. 
Modrz.  Ban.  354.  (o^  cham),  eill  UwihttU^,  tln  9tottts 
fiff.  Bp  sn,  aebar,  noTak).  Gdy  chłopa  wezmą  do  dwo« 
TU,  chce  bydi  rdwnj  aslachcicowi.  Biuin.  Ad,  90.  {so- 
wa ,  gdy  sjaatn^bieie ,  wyitfy  od  sokoU  lata  ).  -  si. , 
Chłop,  męicaynia,  co  do  wsroftu,  wieku,  fin  S^ttt,  ein 

gtftM,  in  CRA(fftc^  bH  fttttti,  bet  ^cife;  Sio^ac.  ćjiap. 

yf  siedemii^^ie  lat  cstowiek  chłopem  poczyna  bydź. 
Pe/r,  po/.  2,  386*  Chłopa  w  korzec  nie  miaraą.  Zegł.  Ad, 
39.  Kochów,  52.  Pof.  Arg,  591.  C/t.  An,  93*  Co  chłop 
na  dziecię,  wąi  na  ogon  wspomnie.  Pot,  Syl,  443.  Kos 
na  kosa,  chłop  na  chłopa.  Ry4,  Ad,  a 5.  Woyflco  w  po-> 
le  wyprowadzić ,  aieby  się  chłop  z  chłopen  w  oko  po^ 
tykał.  Zab,  4,  290.  ŚRanit  fftr  Wantl*  Chłop  w  chtop 
wazyacy,  wybrani  wszyscy  ludzie,  fin  J(ett  fo  fc^łll, 
mit  btt  tithitt ,  an^efuc^tf  l^eutr.  Konie  wyprawne, 
ko6  w  koń  okazałe ,  Niosą  ną  sobie  chtop  w  chłop 
jed^ce  ćmiałe.  Groch,  W,  446.  Orzech,  Tarn,  84.  Na 
chłopa,  na  wysokość  ałusinego  mciczyzny,  iDfann(94« 
Przybyto  w  rzece  wody  ną  chłopa.  Oit,  Wyr,  Lichta- 
rze dwa  na  chłopa  wzwysz  srebrne.  Warg,  Wal,  3o6. 
Owa  z  dwudziestu  'chłopia  {coUect,  t  chłopów),  tylkom 
tam  szczególny  pozost^,  Zeór^  Ow,  76.  Jak  mam  wiado- 
mość jest  go  z  chłop.  Aló,  X  W,  3o.  ( nie  pigmeyczyk , 
nie  niedołęgą }  całą  gębą  chłop ;   co  chłop  to  chłop  ).  • 

).  Chtop ,  mężczyzna ,  co  do  płci ,  eiiie  9){aitn4petf0n- 

Chłop  tak  się  nie  może  bez  niewialty  obeyść,  iak  bez 
pokarmu  żyć.  Birk.  Ex,  i>.  3.  ^.  Gdzie  chłop  w  gło- 
wie, iui  fię  tam  rząd  dobry  nie  zmieści,  zawsze  w  tym 
błędzie  rozum  szwankuie  niewieści.  Sim,  SUl,  111.  Zły 
chłop  od  żony.  Rys,  Ad.  79.  (nie  dogadza  żonie).  -  $. 
Chłop ,   z  przyganą :    grubianin  ,    gbur ,  grundal ,  ctlt  grOs 

ber  tBanetf et( ,  ein  9«net,  ein  gtebec  Sini,  eln  %U%tU 

Moh,  <btapauilr  (Ciupać*  Wyraz  chtop,  nayużyteczniey- 
•zych  kraiowł  obywateldw  oznaczaiący,  nie  wiem,  przez 
iaki  przesąd  wzięty  iest  za  nazwisko  zelżywe;  bo  Kro^ 
mer  świadczy,  że  iuż  za  czasów  iego  poczytano  ie  za 
takie  appcHationcm  probrosam,  Skrzet,  P,  P*  11,  i35« 
Z  niemi  się  obchodzą,  by  z  jakiemi  prostem!  chłopy,  a 
gburami,  Gliczn,  Wych,  JV.  8«  -  W  szesnastym  wiek« 
Jan  Tarnowski  do  króla  na  sądach  mówiąc  o  prokura- 
torach rzecze  :  „ci  chłopi  iedno  potwarzy  się  uczą. 
Orzecha  Tarn,  84.  Bohomolec  taki  do  tego  mieysca 
daie  przypisek;  „  Słowo  chłopi  owego  wieku  nie  zna- 
czyło pogardy  \  używano  go  *  za  łacińskie  viri.  Jakoż  i 
dzisiay   ieszpze   o  godnych   ludziach    mówiemy  :    Słuszny 

chtop,  łepski  chłop,,,  eiit  red^ter  Sieti,  ein  ganier  ^erl, 
ein  itMct  £ert  (o(ne  mit  S^etl  emai  ^nać^tMei  sn 

\)erbinben.  Zwyczaynie  tchórz  uciecze ,  a  chtop  dobry 
ginie,  Pot,  Arg,  971.  Chłopi  dobrzy  poginą,  a  zostaią 
tchórze.  i3,  762.  Już  tęskno  byto  młodemu  Leszkowi 
mifdzy  kądzielniczkami  siedzieć  ;  wolat  bydi^  między 
chłopy  czyftemi,  a  uczyć  się  tych  spraw,  k^óre  królom 
należą.  Biel  Kr,  jio,  ttnfer  gemdc^łen  ^(innern.  Grze- 
czny chtop.  Dudz,  2^.  Ale  toć  mi  chtop,  co  to  mógł 
zrobić.    Twarz,  Ok,  A,  i.    Dobrze,  graeczaie,  toś  chłop! 

macfef  Dasyp,  Nh,  3.  fo  Ińfl  btt  fin  gan^er  ^erl!  eln 
lan^er  ^Kann!    $<  Chtop  $  człowiek,  GaU,  on,  (er 


Otenfd^/  mań.   Chłop  ftrzela,  a  bóg  kule  Bofi.  Jabł,  BuM, 
R,  %,  b.  Chłop  swoie,  «zart  awoie.  T€eU,  3o,  la.   (upair' 
ty ,  po  ftaremu  wsayftko).    -  $.  Dodaiąo  dla  irybitności  » 
proptcr  cmphasin  oszalał  chłop !    Dudz',  %%•  htt  Aetł  l(^ 
yetttot!    CHŁOP  A.C  \iom\i  czyn,  m€d,^  ebtopen,  gbu- 
rem kogo  przezywać  {obi  nachłopać)   Rof*,  XAOoann», 

xxoaHym&  bić,  trzaskać).  iemottbeK  ebie«  SBMft  \it^U 

ten*  Ody  Ewa  kądziel  przędła ,  Adam  siemię  kopal  , 
Kto  tam  byt  szlachcic  w  ten  czas ,  J  kto  komn  chtopa.1  ? 
Kochów,   Fr,  lig,   ba  ^bom  gtnb    «tt^  CMNI   ifM^,    »• 

mt  bmali  btt  (Sbełmann  ?  •  CHŁOPACZEK ,  *  czka , 

m.  mńieyszy  od  chłopaka ,  ein  fleUier  3vn(e.  Boh.  <^(||s 
pecet,  tianUl.  a.,  Botan,  ziele,  flifllhMt  Na  pciiiy 
weż  ziela,  co  ie  chłopaczkami  zowią.  Sion*  SjS.,  CHŁ.O'* 
PAK  ,    a,    m.  ,    wyroftek  ,    dorosły,    w  grub^  mowie  » 

ein  ema^f^net  innaet  jterl,  etn  3nnde«   Byłem  ci  i  u 

w  młodości  moiey  nieforemny  trochę  chłopak:  lecz  om 
mię  dopiero  na  izkiegoś  wykierowat  człowieka.  Tmot^ 
3o  6,  36.  Poczciwy  chłopak,  ib,  54  c,  ii.  eUl  e^tlu^^t 
3nnge.  Postyllionowie  są  to  czasem  tylko  małe  chło- 
paki ,  w  dziesięciu  lub  dwunastu  leciech.  Pam,  85,  1, 
871.  CHŁOPCOWY,  a,  e,  od  chłopca,  chłopcom 
'  przyzwoity ,  3nngett  s .  Rofs,  nipnenb.  CHŁOPCZYK . 
a,  m.,  zdrobn,  rzoczown,  chłopiec,  ein  HeitteC  Slinge* 
Vind,  hlapzhizh,  pueb,  fant,  hlapzhizhek;  Carn,  hlap- 
shizh,  hlapzhizh;  Sorab,  1.  ^ttUlit «  Sorab,  a.  ^ols 
|U:  Rofr,  MajisuiKl),  MaAB^yra,  MO^óA^nsb,  moxoA- 
HKHa.  Rzadko  widzióć,  aby  się  w  jednym  chtopczykn 
wraz  seszty  dobre  talenta  i  równa  im  chęć.  Alo/i.  68| 
527.  Ślepy  ,  ai  go  chłopczyk  wodzi.  JLib,  Soru  i5. 
Długowłosisty  ^chłopcaak.  Pilchowski  Sen,  fieł,  4*  1 49. 
CHŁOPCZYNA,  y,  m,  CHŁOPCZYNKA,  i,  nu  zdrhn,, 
wyraża  pieszczenie ,  politowanie ,  wzgląd  na  miętkość 
wieku  ,  s  chłopiec   miły ,  dobry  ,  delikatny ,  biedn y,  ef n 

(ietec  3nttgf ,  ein  4tmer  gntet  3niige.   Rofg,  nąpeeb , 

napeHCKl).   Tu  lecisz  do  mnie  nadobny  Kupidzie,  Sk>d- 
ki  ohłopczyno  kochany.  Kniaź,  Poez,  1,  i5a.     Głoa  mi* 
ły,  żartkość,   zręczno|ć  i  ozdobna  mina.  Wcale  byt  do 
miłości  stworzony  chłopczyna.    Trfb^  S,  M,  a3.    Piękn j- 
chtopczyna.    Teat,  54  b,  5,     CHŁOPCZYSKO ,   n,    m. 
chłopiec   abo   rubaszny ,   abo  gruby  i  nieokrseaany  ,    ria 

Snuge,  ein  betbef  3vn§e,  ein  nnseftliffiiet  3Qflde,  eta 

JBube.  O  chłopczysko ,  może  tak  częściey  bywaas  gio^ 
dny.  Teat.  43  by  3o.  CHŁOPECZBK,  -  czka,  m. 
zdrón,  rzeczown, ,  chłopek ,  chłopczyk ,  ein  Jteril^n , 
ein  3nttge,  ein  SBube.  Pupus  maty  chłopecaek,  pucek. 
Mącz,  CHŁOPEK,  -  pkaj^m.  zdrobn*  rzecmou-n* 
chłop ,  służy  młodemu  chłopa  ,  albo  tei  w  ogólnoicn  , 
gdy  się  o  chłopie  z  użaleniem  mówi ,  eitt  inttget  04nf r » 

Ober  att(^  ber  arme  9«ner,  bet  atmt  ianbmann;  Boh. 

I^Upjf ,  d^Iapićef;  Sorab,  1.  bnrif;  Vind,  kmedzh,  ara- 
zhzihi  Croat,  mufak,  muiicz;  Rofs,  atyam^eal) ,  iry- 
SKineHKO.  Lepszy  chłopek  prosty  i  cnotliwy,  niż  ma- 
tematyka który  siebie  zapomniał.  Kuf,  Her,  i54.  O  wie- 
ki, nie  wśrzód  laurów,  ale  pośrzód  znopków.  Ogło- 
ście Kazimierza,  głoście  króla  chłopków*  Kreu,  W,  5j. 
Chłopkowie  niebożęta.  Biel,  Kr,  4oi.  Bea  chłopka  bar- 
dzo ciężko,  bo  drugi  zdechłby  od  głodu,  by  nią  chło- 
pek ubogi,  Falib,'  Die,  U.  a«  Surowo  żołni^aa  karad, 
któryby  szkodę  chłopkowi  ubogiemu  uczynił*  Star*  Ry^* 


CHŁOPI.     -     CHi^OPIEO. 

a8«  CHŁOPI,  ia»  ie,  ocl  ehlopa  mcicsysnj,  męski, 
męiczyński ,  otrocsyi,  pAvi4i4t  Amasonki  niawieścią 
pM  chowaii|  i  chlopią  top>ą«  Fot^  Fecz,  5 a,  fiiatoglową 
chlopiJl  chjtrofó%  swMsioi^ ,  '«r«rU  uialenia.  Corn, 
Dw.  287.  CHŁOPIĄNKA,  i,  i.  córka  chłopska,  lul^ 
tei  iona  chłopa,  ehfopka,  bif  ^nantPd^tęt,  hU  SBatt; 
fimi,  Dorota  udaie  chtopiankf  i  mowę  wieytką.  Teat^, 
54  c,  77*  Zoną  pogardą^ ,  dla  iedn^j  cUopianki.  t6, 
53,  10.  CHŁOPIASZEK,  -  sska,  m,  pucUąs.  itf^cap, 
eta  AniAe,  rta  Anitfeitl.  Chlopiaasek  Samuei  po«ługo- 
wat  panu.  i.  L^op*  1.  Reg.  5,  x.  (  anlodsieniatsek  3, 
Lcop. )  Chtopiassku  mieca  okrutny  wziątel  ną  narody. 
Bardz.  Luk.  73.  CHŁOPI\TKO,  a,  «.  CHŁOPIC- 
T£CZKO ,  a ,  n.  zdrobn,  rz€cz,  chfopię «  cUopczynka , 
rm  3vVg<^  #  tin  9ftM^eil*  Vind.  (antish ,  pobei ,  pue* 
biah.  pupulut.  Mącz,  Chtopiątko  urody  piękney  i  ną? 
dsiei  wielkiey.  Warg,  WaL  319.  Cł^opij^tecsko  a  tuca- 
kiem.  Zim.  &V.  i64.  Chtopiątko  obl^aono  w  k<>inźy<^ 
cakę.  3.  Ltop.  I.  i{c^.  a,  i8.  (paoholątko  t.  Z.«op.  \, 
CHŁOPIĘ,  -  ifoia,  n.  er  m. ,  Chłopięta  liczb,  mn.^ 
Mdrobn:  rzeczowa.  cMopieo,  ein  lBiltf<^((eil  /  eta  ^WX%t  ę 

fin  JtoiUeiti ,  einSu^e,  ein  SBAM.  Ao/r.  ompona.  Jak 

fię  ma  chłopię  do  męźcsysny  dorostey,  tak  fię  ma  nie- 
wiasta do  męia.  F€tr^  Ek.  88*  Dzieci  i  chłopięta  nadzi<i* 
ią  szcsęśli wemi.  Fetr*  Eh.  3 1  •  fiiałoigtowa  chłopię  kar* 
miąca.  Syn  893.  ( niemówlątko ).  Chłopięta  nigdy  nie 
iiroaną.  Ryt,  Ad,  6.  (to  ieft  tak ,  ieby  chłopiętami  aofta- 
li)-  Łepid,  iesacse  chłopięciem  będąc,  to  ieft,  lat  17  nie 
maiąc,  ftanął  na  czele  woyska.  Wtvg,  Wal,  70^  Wyrósł 
a  chłopiąt.  Mącz^-  Nie  zna  dworskich  chytro^ci «  ani  doł* 
ków  kopie  Podf  drugim ,  w  niewinności  wzraftaiące  chto* 
pię.  Zab,  16,  8a.  Wfg^  Biegto  co  iywo,  chtopi,  chłopię- 
ta*, niewiafiy  i  baby.  Birk,  G/.  X,  a4.  Szkoły  tu  swoie 
maią  insze  na  chłopięta ,  A  insze  na  niewinne  w  leciech 
swych  dziewczęta.  Faszk.Dz,  \oo,  9t  %^,  Areopagitowie 
chtopię  obiesili ,  który  wróblom  oczy  śpilką  wykalał^ 
Birk,  kaz,Ob,K,^n  Chłopię  dworftie,  pacholę,  pai,  eta 
l^offMbe,  eta  9age.  Przyszedł  do  dworu  królewskiego  i 
ftanął  między  chłopięty.  GUcz,  Wych.  //•  7.  b*  Zle  czy* 
aią  rodzice,  gdy  syny  swe  bez  nauki  iakieykolwiek  na 
służbę  w  chłopięta  daią.  Gliczn,  Wych,  H*  b'  (na  pazio- 
wską  dworiką  słuibę  oddalą).  $.  Chtopię,  syn  chłopAd. 
Ots.  Wyr.  het  IBaaetnfo^tl.  CHŁOPIEC,  •  pca,  m.  mło- 
dzik do  dwudziestu  lat,  etti  SBttffd^e,  eta  iunger  s0tenf<t 
lU  gedeir  a»<in}t9  3a^t*   Boh.  d^lapn ,  (olet ,  l^olećef , 

tlnf>  Slo9ac,  (^(apec.  {Ifung.  gyermek  ob.  giermek  )  j 
Sorab.  1.  I^oll,  ielą,  I^OlCKClr  N^/  (oUtfO  >  f^^Uhl , 
MtUf  P  ;  (  cf.  pacholę  )  ( j^ol^a  ,  (oUaa  dziewczyua  }  ; 
Sorab,  a.  gO(|,  ^Olilf ,  ^^IhUt  J^'"^'  hlapea,  shlushau^ 
nik;  Carn.  hlapz  s  sługa,  parobek;  Vind,  hlapzhnia  s 
słuiehnośd)«  Vłnd,  pub,  fant,  famez,  mladenzh ;  jCarn^ 
pubizh,  fant$  Croat,  fiinat,  deohko,  dechąrecz;  {Croat^ 
hlap^  £  ^eruiu)l  ^o^n.  djetącch,  slusgbenik,  moniak; 
Slacon,  momak  ,  momclich  ,  mladich  ,  difccsag  *,  Rofs^ 
«aAOB,  napeHb,  napeHeKl) ,  ompOKh ,  ompo^isn^l) , 
ompoHa.  Prawie  w  same  dwanaście  lat,  daiecię  iu^ 
chłopcem  będzie.  Gliczn^  Wych,  J,  6  3,  (ob\  młodzień-i 
czyk  ,  okrzos  ,  szplczak  )«  Chłopiec  niby  to  obrotny , 
a  chłopca  wyszedłszy  iyie  i  umiera  s  reputacyą  starego 
szalbierza*.  JSa^.  11,   76.  •   $.  Chłopiec  do   usługi,    eta 


CHŁOPIEC.    -    CHŁOPKA^ 


a4d 


ffnfi^artetitrfd^e  I  \tx  Vk^^^,  N?  IJnttge.  Sorab.  1.  mc^r 

^OC^f,.  Chłopiec  ma  izbę  umiata<5,  ^^fo/-.  Zad.  E.  Od- 
dano mnie  za  cHtopca  dp  dworu.  Kra*,  Fod^  a,  14  3. 
Przy  4wqrze  chłopiec  ten  ieąt.  ^aycnystszy ,  któremu 
trzy  światy  ałość  wyrządzić.  Qliczn„  Wych.  H,  6.  *. 
(ob.  pacholę  dworskie,  pai).  Serce  nie  chłopiec,  roz- 
kazać mu  nie  możqa,  y>af,  3i  6,  ia9,  t^ąr.  i)z,  3, 
170.  Chłopiec  na  rzemieśle,  ną  tarminje,  (e(  lEe^r^ur- 
f(^e,  M  Be^ritlllge.  Maystroną  wolno  więcey,  nii  ie-. 
dnego  chłopca  trzymać  w  terminie  i  sporą  liczbę  czeU* 
4ników*  Fam,  83,  a,  43 1,  Stolarz  wziął  od  ubogich 
ro4zicó^  t^JVL9L  dla  nauczenia  swego  rzemiesta  i  zapi- 
sał go  sobie  na  lat  pięć  za  chłopca.  Mon,  63)  ł^a.  -  j. 
Chłopiec  do  botów,  narzędzie  domowe  do  zzuwania  bo- 
tów ,  beip  6tlefe(fne<(t.  Sł.  Kietz,  ^g,    Boh.   yinmt , 

^aUMblO    (  zzuwądło  ) ;     VLnd,   (t;qrnizhni    hlapez  ,    %ti%, 

5.  Gra  profta  w  karty,  eta  gemelnetf  Xartet|fi>ie(.  W  kar^ 

czmach  w  karty  róine  gry ,  w  RUtkę  i  w  chłopca  graią. 
Haur,  Sk.  \b^.  C H Ł Q P I £1  C  niiak,  r^ięd. ,  ^chłopieć 
dok.,  chłopem  się  ątąwać,  dzicąeć,  %WX{  fCaitef  »eri 
bzn,  1^4tltl^  ipfrben.  Na  wsi  ^ona,  I  naylepiey  eduko* 
wana,  sohłopieie,  Tęaf,  3^  6,  J}^  a,  Ziemią  ta,  co  hy-t 
ła  w  domy  i  familie,  sacna  ,  teraa  schłopiała.  Jan.  L  gn 
B.2^.  CHŁOP^Ę^TWQ,  ą,  n,  wiek  chłopięcy  ^  pa- 
cholęcy ,  fta^  ^iui(ęą4(ter.  Sł,  Kiętz,  99*  W  J(nabe(i!a^ 
Xt.  Ąofi,  OTBĘio^ecnĘmo,  CHŁOPIĘCINA,  y,^,, 
zdrobrin,  otroczątko  ,  pacholątko  ,  dzieciną  ,  }ba^  $Xkh, 
({eta/  j(tt4(4env  Olbrzyni,  co  w>s«Diu  był  Jzraelowi 
ibraszny,  dał  gardfo  małey  ehłopięcinie,  P^  Kochan,  Jtr^ 
186.  Kupido,  chytra  ową  chłopięciąa,  Fot,  Jaw.  169, 
Słonia  )eda  chłopięcina  za  powrózek  trzynąa.  Fctr,  Ę.t, 
i4i.  Górę  Wylatować  ięłlt  chłopięcina  Jkar.  Ztb^  Ow^ 
195.  CHŁOPIĘCY*  •>  o,  od  chłopięcia,  młody,  dzie* 
cęcy,  Jtltateils,  Sugeilbs,  tang.  Vind,  fanlen,  fąn* 
tousk!}  Scrab.  1.  %9ltiiiit\t,  t^6Ui\i\  Kof*^  iiOAOĄ^ÓBb , 
on^po^ecRiK,  osnpOYt.  .  W  dzieci^atwfe  łuk  naciągać, 
w  chłopięcym  wieku  ielazem  szermować,  Fiich.  Sen, 
list%  a8Q.  Warg,  Cez,  i38f;  Włos  nietykany  spuszcza 
się  po  twarzy  chł6pięcey«  Ustr,  Tr.  bi.  Warg,  Wah 
73,  CHŁOPINA,  y,  «,,  CHŁOPINKA,  »drobn.  rąe~ 
czown.  chłopek,  s  chłop  biedak*  mizerak,  eiH  <ltnief 
9aueT*  Berło  wydrze,  dą  kiy  gładki*  ą<  \t^\  prostą 
chłopiną.  Brud.  Ost.  A.  4.  CHŁOPINI,  i,  i.,  chłopka, 
fine  Stottan*  Pewi^ą  chłojiiiąl  w  wielkiey  prsyiaźni 
z  czarownicą  iyła.  Mon,  Q5,  699,  CHŁOPISKO, 
CHŁOPSKO ,  a ,  n.  CHŁOPISZCZĘ ,  z  pogardą ,  chłop 
który  nie  wie}e  wart ,  grundal  niezgrabny ,  niefo|>emny , 

ein  %ttlięt  M%t%\ąćiUt  $B«iie«,  eta  S^^l-  Boh,  4^j(ip(;i 
f  o ;  «5oJc«A.  a.  fcrti^o,  fet({f4^c}o;  Rofs,  «y?icM^Mna, 

MyMcawige.  Z  ciebie  ospałe,  roslązłe  chlopisko.  Mon^ 
70,  171.  Tylko  zawoiem  straszy,  i^ieohayźe  n|u  spa- 
dnie, Ppznasą,  ii  chłopsko  płoche,  poiywiesz  go  sna<F 
dnie,  Stryik.  Tur.  C,  3.  Chłopsko  fię  zdumiało,  Rey,  Wiz. 
61,  -  NB.  Chtopisko  drugi  przypadek  liczby  n^nogiey 
moie  nąi^ć  na  -  ów ,  cl|topiaków ,  przez  wzgląd  na  p?eć 
męzkąi  Kopcz^  Gr,  a,  p^  a6a.  CHŁOPKA*  i >  *.  ko- 
bieta wfeyską,  poddai^ka ,  ((ę  SClueiinn,  Boh,  dt^Iiipfr; 
tle;  Sorab^  a.  (ttręmfill  Cam.  kmętiza,  kmetiza;  Yind. 
paurinią  ;  Croat,  mu(acha  ;  Rqfs.  Kpccrni.5tnKa  (  xo- 
AóaKa   niewolnicą  )^     Ją    testem    uboga   chłopka.     Teat. 


a46 


CHŁOPOB.    -    CHŁOPSTWO. 


20  b,  34.  Wmawia  w  chłopka ,  ie  iamkę  wskok  rsuca 
domową.  Zab,  9,  3a5.  CHŁOPOBYK,  a,  m,  CHŁO- 
POBYKO WIEC  ,  -  wca ,  m.  Minotaurus.  J,  JCochan. 
Fr.  66.  Miasto  Ateósjcie  posytato  ludai  na  sjedzenie 
cMppobykowcowi  Minotaurowi*  Oiw.  Ow,  3i3.  Zrosty 
ohlopobyk.  Zebr*  Ow.  igS.  łauH  gemina  iuueniscue  Ji- 
gura).  Rag.  polnhik,  ber  WlnotAtlt.  *CHŁOPODUR, 
« 9  m*  nymphomania ,  uatawire  pragnienie ,  albo  nie  na- 
aycęnie   się  nigdy   picia   drugą.  Perz,  Lek.  1 99.  et   193« 

kle  9Kannto(I()eU ,  9BeibtoU(eit;  Vind.  moshosheinost ; 

Eccl.  MyiKeHeHcmoBcmBo,  ayi^ofjiayia.  ^CHŁOPO- 
DURNY,  a,  e,  od  chropodura,  ntannUS,  WeihtttoU  i 
Vind,  moshashelen }  EccL  MyaceHeHcniOBUiA  ;  -  Myx£e- 
BencmoBcmByió  chtopodujr  cierpię.  **CHŁOPOKON  ^ 
♦•CHŁOrOOGIER,  a,  m.  ♦*CHŁOPOKONIEC ,  6ca  , 
••CHŁOPOSZKAPIEC,  pca,  m.  hippocentaur ,  centaur. 
Ktecz.  Zd.  75.  Mon.  fS,  588.  Boh.  f pnibotce ,  Imti 
libć-  Centaurowie  chfopokońcy.  Otw.  Ow.  .487.  Chfo- 
pokoniowie  byli  ramiony  i  glową  podobni  ludsiom,  a 
pośladkiem  i  nogami  'koniom,  Otw.  Ow.  35o«  et,  357* 
Hor.  t,  345*  Min.  Strassne  z  kopyt  swych  chlbpoogie-* 
ry.  Hor.  a,  76.  Nar.  Chmurorodscy  srodey  centauro- 
•  wie  'chłoposzkapcowie*  Otw*  Ow.  486.  (  ob.  dwóczion- 
kowcy»  pótswiersowie ).  CHŁOPOW^C,  a,  m.^  syn 
chłopski,  bet  iBauernfObn.  21abiegaiąc  swywoli  młodych 
ehtopowiców  (  kmiecych  sy]iów  )  •  •  •  Herb.  Stat.  36 1  ■ 
^    Płebeiu^,  Mącz.   niesalachcic ,    elll  OHOtuHer,  ettt  tttti 

4bll<^ef  t  9on  niebrlger  ®eburt    jgnobUis  chfopowic , 

gbur.  Ma^z.  U  śmierci  nie  ma  róinicy  między  chlopo- 
wicem  ,  a  szlachcicem.  Wys^  Kat.  1 29.  CHŁOPOWNA , 
y,  i.  córka  chfopska ,  chiopianka ,  ble  tBiiaenitOd^ter< 
Szlachcic  szlachciankę  niech  póymie ,  chłop  chfopownę* 
Opal.  Sat,  27.  Djabol  niebodae  królownie  Bardziey  do- 
kuczał niź  chlopowniei  Jabł.  £z.  ao3t  Krdl  się  roz^^ 
miłował  iedney  chfopowny.  W^  Post.  Wt  a4o.  CHŁOP- 
SKI, a/ie,  od  chłopa,  kmiecia,  wieyski,  SBaiteCn,  b^m 
Xl(df*  Sorab.  i.  Intfi,  huttmp;  Vind.  porouski,  kme- 
ten;  Bosn.  sebarski;  (Ro/j<  xOAÓncKi^,  xOAÓnOBl}  t 
niewolniczy);  l^ofs.  Kpeciii&fl'HaHOBb  ,  KpeciDBJlHCK'fH  » 
AepeB^HCKia,  MyiKHy^iji.  Kazimiero  Wielki  ludziem 
prostym  był  dziwnie  przychylny;  tak  iź  go  niektórzy 
chłopskim  królem  2wali.  Biel.  JCr.  ao2.  Kras.  Pod.  1, 
a3i.  $Baitetnf&ntg«  Chłopska  rzecs  siła  \eii\  a  siła  pić 
azlachecka*  Rys,  Ad.  8*  Chłopscy  boikowie,  faunowie, 
Satyrowie.  Otw.Ow,  i4.  (wieyscy).  Chłopskie,  chłopiko^ 
po  chłop/ku,  Bchłopfka,  prtysih.  %  obyczalem  chłopflcim, 
Uuńfc^;  auf  eine  b4lirit(^e  3lrt.  Rofs.  noceABCKH.  Szla- 
chcic ,  wygnanym  będąc  z  domu  swego ,  nie  chłopsko 
począł  sobie,  źcby  ieszcze  dziękować  miał.  Gorn,  Sen. 
517.  Grubo,  po  chłopsku,  łaie  słowy  plugawemi.  Otw. 
Ow.  b^i.  "  $«  Chłopski,  męzki  ,  mężczyński ,  ^Mti  *  ę 
S^inneC  t,  mimlió^*  Ubrawszy  e\%  w  męża  szaty  chłop- 
skie,  a  męia  ubrawszy  w  swoie  niewieście,  z  więzienia 
go  uwolniła^  Petr.  Ek.  64.  Pańszczyzny  dzień  chłoplki , 
dzień  kobiecy.  ^0/1.68,  196-8.  -  a.,  CMopsko  su^- 
stant,  ob.  Chłopisko.    -   CHŁOPSTWO ,  a ,  n.   3.  zóio- 

.  rowo  chłopi  iakiey  krainy,  bie  SBaitem,  ble  iSunerfd^Aft 

{^Bóh.  d^ldl^Wi,  Slovac.  (bU^lftlDO  seruitus  słuiebno^ć]; 

Vind.  kmetAvu    (  ob:   kmieć  y  (  Ro/s.    xoAÓncinBO   nie- 

^  wolstwo}}  Ro/s,  vepHfr>   !iepHue   A1041S,   Kpecnujiu-^ 


CHŁOSTA.  -  CHLUBA* 

cntao;  Eccl.  ceASiHcmBO,  noceAJiHcniBÓ.  Rozkazał  król 
zebranemu  z  okolic  chłopftwu  zasieki  porobić.  Nar.HJf. 
^,  385.  Wszystko  chłopftwo,  które  iedynie  z  pracy  rąk 
iyie ,  zaniechawszy  robociznę ,  hurmem  poszło  za  Ma- 
ryuszem.  Pilch.  Sali,  a4o.  Chłopstwo  tam  po  większej 
części  między  górami,  mieszkaią.  Warg.  Radź.  319.  -  ^■ 
Chłopftwo ,  sUn  chłopaki  ,  bet  iiBlinertiftanb.  CKiopftwo 
ignobilitas.  Mącz.  -  Bosn.  sebariłTo).  Gdyby  chłopfti^a 
nie  było,  musielibyśmy  sami  fię  ilać  rolnikami*  Leszcz. 
Ci.  100.  Nayzacnieysze  imię  ,  albo  ustawa  ,  abo  się 
w  boiary,  a  z  boiarów  w  chłopstwo  obraca.  Budn.  Ap. 
111.  -  {.  Chłopstwo,  gburstwo,  grubiaństwo,  hiutlfd^^ 

Sffiefett,  bdtiTifcbe  6ltten;  Sorab.  1.  burfttbo,  pobnrffoCci. 

Czyfte  chłopftwo,  pić,  żeby  fię  upić,  a  upiwszy  Gę  wa- 
dzić. Oss.  Wyr.  "CHŁC^PTAS,  a,  m.  chlopi«ko  ,  eUi 
IBatternferl ,  ein  ^erl.  Błazen  ,  pochlebca  ,  lichwiarz  , 
sprośny  chłoptas,  Nierządnica  fię  zlotem  upftrzy  po  pas. 
StryiA,  Gon.  D.  3. 
CHŁOSTA,  y,  1^.  cięga,  plaga,  bicie,  chłoftanie,  smaga- 
nie, obicie,  G^milfe,  S^\tU,  64^((i0e;  Boh.&/Lo^.  Cho- 
dzili biczownicy  po  wsiach ,  daiąc  sobie  okrutną  chłoilę 
poczwornemi  rzemykami.  Nar.  Hft.  6,  74.  Jdąc  za  oby- 
czaiem  <9 reków ,  chłoftą  obywatelów  karali.  PcYc/i.  t^a//.  94. 
Chłoftę  dadi  komu,  dadi  rózgą,  biczem  komu.  Cn.  Th. 
Chłoilę  wziąć,  chłoftanym  bydź,  sieczonym,  smaganym. 
Przydam  mu  iesScze  chłoftę  przy  karze  więzienia.  Teat. 
46,  ó.  39.  •  $.  Trans/,  klę&a,  poraika,  kara,  nieszczę- 
ście, plaga,  erltttne  9{tebeflage,  UnslAtf,  @h«fe,  £trei(tHr. 

Bóg  łaikawie  odpuścił  Dawidowi  grzechy ,  chciał  przecie  , 

*     aby  odniósł  dobrą  chłoftę  za  zgorszenie.    Bot  er*  3,  30  5« 

Osmanowi  Bę  chłofta  gotuie ,  Xerxesowi  podobna,  Tward, 

Wt.    109.     Tatarikie   ćwiczenia   i   chłofty.  Jabł.  Buk,  M, 

a.  b.  *  ob.  Chlufta.  {Eccl*  xoAOcnxe|sb  rzezaniec,  kaftrat). 

CHŁOSTAĆ,  *al,  -  a,    czyn.  kontyn.  chioszcze    Praes. 

niedok. ,  chłośeić  niedok^ ,  ochłoftać  dok. ,  smagać ,  ćwiczyć 

'rózgami  ,    miotełkami  ,     6<bmiffe  ^ebetl,  ((blageil,   ^tKB; 

Vind.  holiftati ,  oshagati  {  Carn.  hlaftniti,  b-laftnem  ;  Croał, 

iruftati;    Rcjf,  xAecHyinB,  XAecixiainb,  xAeij3y,  XAUQy, 

yxAecHyinł ,    yxAKicHyiiiB  ,    xBocn]arn& ,  xB09y .     Mie^ 

szczanina  nie  godzi  fię  chłoftać  i  bicsmi  fiec.  Petr.  Pol.  a, 

i6«     Ubitego    a  rózgami   schfoftanego    z  miafta  wygnali. 

Sk.  Zyw.  1,  169.  -^S'  ff.  Bić,  gnębić,  dokuczać,  porażać, 

peitftben,  fcbUgeti,  pre(en,  plagett,  |n  SBoben  WtL^n, 

eine  9cteber(age  bebbrmgin.  Ten  sam,  ale  choroba  mu- 
fiała  go  schłoftać,  Ubóztwo  teź  odmienia  ieazcze  gorzey 
poftać.  Tręb.  S.  M.  68.  Bolał ,  ie  Turków  nie  chłoftał. 
Jabł.  Buk,  F.  a.  Ptaftwo  iaftrząb'  cMości  (  saepit  in 
aves).  Zebr.  Ow*  278.  (  biczem  ieft  na  nie  ).  J[dijiing. 
chlusnąć). 

Pochodź,  przechiójiad  ,  pochłofia^  ,   nachlojiać ^    wy- 
ehłojlac, 
CHLUBA,  y,  z.   chełpa,   szczycenie  fię  cz<śm,   popisywa- 
nie pyszne,  tit  yrabfereb,   baH  ^roftbuiir  bn^  dłubmrei 
beti;  Boh,  (tlauba,  ftftlauba,  bon^i^ojł;  Sio^ac.  d^Uaba; 

(Vind.  klubet  s  hardość ) ;  i{o/jr.  QOXBaA&6a ,  migecABBie, 
cyecAÓBJfe;  Eccl.  BeAexBaAcniBO.  U  was,  iako  bacs3^y« 
większa  chluba,,  niz  rzecz*  Smotr^  Ex*  li*  Pieniędzy  po« 
życzaią  na  chlubę,  aby  fię  zdali  bydi  bogatszemi.  Szczerb. 
ScLT*  317.  Niechay  tey  zemnie  nie  ma  nieprzjriaciel 
chluby  9  Aby  miel  ri ec  i   iam  go  ftftrł ,  i  przywiódł  do 


CHLUBCA     ~     CHLUP0TAC. 

•guby.  J.Kchan.Psi  i6.  CHLUBCA,  y,  m.  CHLU- 
BICI£L,  CHLUBNIE,  a,  m.  CHLl)BIS,  -  ia,  m.xdrbn,, 
clilubiący  fic,  chełpiący,  chełpiciel,    bcf  ^td^ltt ,  ^t^^^ 

t^ner ,  htt  fEti^mtebtde  ;  Boh,  Ąijjlbtt ,  ń/iwhct ;  Siovac. 

AnHlIfA  f  I^/n</.  pohvaluvaus  ,  hralahansh  ,  bahounik, 
poshtinans  ;  Rąff',  ^Banl)  ,  BeAn^ase^ł)  ,  SHłKa.  Nie 
trudno  swyciciyć  cblubcę  suchwalego.  Jabł.  £z.  53. 
Pr^y  potocsney  (łaaąwszy  wodzie,  Sam  się  swey  zdziwi 
chlabii  urodzie.  Zab.  8,  357.  JCniaz.  CHLUBSKI,  *ub^ 
Jlant,  ob.  aamocblubiki.  CHLUBIĆ  fic  zaimA,  nied,, 
pocblobić  fic  doA, ,  chełp  id  fię  s  ciego  wyftawnie ,  IDOIItit 

l»ra(Uii ,  gro^  tdun ;  ^oA.  (^lubiti  fe ,  (ftlnt jtvam  fe ,  po- 
4Iubiti  fe,  po^Unbati  fe,  (on^f^tt  (f ;  ^S^i^ac, (fonofcti  fe, 

^{nbilll  ff  t  (  yind^  klubetuyati  s  hardym  bydź)  Bosn,  di« 
citise  ;  Vind.  pohraluratise ,  poahtimatise  ,  glaśoyitiae, 
poslaTitisc  )  Rofs>^  xBaciiiflinB  ,  noxBacinamB  ,  coxBa- 
cinaiiUb,  noHe^eHRinBcH ,  mq|ecAaBMni£cfl ,  ^saHiuzucii, 
BO^saHHniftcH ,  BeAHHamłcs ;  £ccL  BeAexBaAf(>cff.  Czc- 
iło 6f  oyciec  w  własnym  syiiie  chlubie  Siebie  w  nim  widzi 
i  fiebie  w  aim  lubi,  Zab,  i4,  347,  Szym,  Mcztwem  (ic 
nie  chlubi,  ani  pochwal  lubi.  Teat.  5i,  7.  Angiela  iefb 
urodzenia  znakomitego ,  i  uważałem ,  H,  chlubi  fic  z  tego. 
Tedf.  17,  c.  i4.  Jaki  ton  pełen  ognia  ,  ai  fic  serce 
ehlnbi  z  swego  wyboru.  Teat.  46,  63.  CHLUBLIW05C, 
CHLUBNOSC,  ici,  Ł  flcłonno^d  do  chluby,  chełpIiwoścS 
hie  Olnbltirf bigleit ,  ^r«blftt4t ;  Yind.  samohralnoft ,  ba- 
haunoft,  snaAbajozknoil  ;  Bo/s.  XBacniAHBOCin&,  XBa-> 
cmoBciDBO,  BeAHHaBOcint,  HBaHcmBO.  CHLUBLIWY, 
CHLUBNY,  *CHLUBY,  a,  e,  CHLUBUWIE,  CHLU- 
BNIE przy  t/k  ,   cheinliwy,    lubiący   (ię  chlubić,    pta^If- 

fifEft/  stoptbuerifd),  tubmrebig  ;  Boh.  d^luhni) ,  bi^nefnę; 
Siovac,  cbCttbnó/  ttem  frbe  famebo  dawali;  Vind.  samo- 

hvalezhen  ,  bahoun  ,  snashaj^zhen  ;  Rofs.  XBacxnAliBiJiii , 
oi^ecAaBHUH,  BeAHHaBMU,  HBaHAHbUii.  W  niwecze^ 
obrócił  ich  dumy, chlubliwe.  Groch.  W^  ^bb.  Z  iałowego 
śmiechu  iego  rooiesa  poznad,  ii  ieft  człowiek  lekki  i  spro- 
śnie chlabliwy.  Gorn,  Dw.  1 1 6%  lepszy  ieft  ubogi  ,  maiąc 
swą  potrzebę  *,  niż  chlubliwy  ,  który  potrzebuie  chleba. 
IV.  Prov.  13,  9.  (chlubuy.  BibL  Gd.),  Chluby  ięzyk. 
Fot.  Jow.  70.  Próżna  a  martwa  wiara  ludzi  chlubliwy^h. 
Zygr.  Gon.  iSg.  Zem  przyszedł  w  tych  leciech  .do  dofko- 
nałości,  mówiłbym  chlubliwie,  ale  nie  prawdziwie.  Sk. 
Dz,  3o8.     §.  Chlubny,   na  dobrą  fironc,    zaszczycaiący , 

honor  czyniący,    ępum^U,    fcbmei(be(baft  fit  ietUAnbeii. 

Chlubne  ieft  dla  mnie  powołanió  sługom  bożym  wolą  nie- 
bios donofi^.  Ojff.  Str* 

CHŁUCHA »  y ,  i-  Wszelkie  ciało  iell ,  iako  (iano ,  i  wszel- 
ka chlucha  iego  I  iako  kwiatek  polny*  Gil,  Pojł.  363,  ,6. 
(chluba)'? 

CHŁUPACZKI  iiczb.  mn.^  ziele  ob.  Kmin  le^ny.  Syr.  439. 
Boh.  et  Siovac.  ł)lup  ,  d^lp  ,  dilanpil  ,  (blau))f9  włos 
krótki  n.  p.  na  brodzie:  ztąd:  CHŁUPATY,  a,  e,  wto- 
fifły,  kosmaty,  f^Ci9Xi%f  tilUCb*  Jafl^ołcze  ziele  ma  pr^t 
cienki ,  chlupaty  abo  kosmaty.  Syr.  $89.  Roślina  ta  ieft 
Uścia  oftrego  chlupatego.  ib.  Sao. 

CHLUPIC  czyn.    nied.  ,    chelbad,  naczynie,  pełne  cieklizny 

wzruszać,  poruszać,  tuttelti^  fd^ńttelti ,  aufrńbten*  Włod. 

CHLUPOTAC ,  -  ał ,  -  oce  niiak.  nied, ,  bełkotać ,  burczeć, 
.ghłkać  ,    w    naczyniu    z  poruszenia,    albo    iak    glukanie 
yĘ  brzui:hu,  Włęd.  tnitlj^fltt/  idjiluttttn. 


CHLUST?    =    CHŁY.<5NA^C. 


^47 


CHI^UST  !  padnięcie  zamachu  ,  odgłoa  uderzenia  «  bifia 
yatfc^!  ber  @cbaU  eine^  ^Ubei.  Skoro  nań  tego  sposobu 
zażyłem,  zaraz  go  chluft  włeb,  iak  w  kapuftę.  Boh.K^m: 
1,  36o.  Jakeśmy  dobyli  szabel,  tak  zaraz  łup  cup  po  so- 
bie, chin  (I  eh  luft',  na  odlew,  spodem,  krzyżową  sztuką. 
ib,  Biiemy  fię  ,  iak  chluil  ,  tak  chluft  ,  iak  chluft  tak 
eh  luft.   ib.     3.)  Chluft!    odgłos   i  a  kiego  wy^twu  .,.    patftb! 

bai  (Serduftb  me<  płóblieben^^n^dufTe^*  ^  Chiuft  na  niego 

z  okna  pomyiami.  Off,  Wyr,  (Rojt,  KAiocorl)  gra  w  karty 
pospolita).     CHLUSTEM,  upławem,    ftrumieniami ,    bi^ts 

vorftr6mfnb;  in  ^ttómen,  ftrablenb.  Strzela  łowiec  żu- 
bra ,  czarna  posoka  chluftem  z  brzucha  pluszczy.  Pot.  ^yU 
1 3 1 .     CHLUSTA  >  y  ,  i.   pręt ,  zacinaczka  ,    smagaczka » 

rózga  ,  eine  @pte{ldettr ,  eine  (Rntl^e  ;  Rofi.  xAucnil) , 

KAÓcmL ,  XAUcniHKb«  Pieszym  dwom  za  koniem  ftanąć 
kazał ,  z  prętami  długiemi  abo  też  i  dużemi  chluftami. 
Hipp.  53.  CHLUSTAĆ  czyn.  iontyn,,  CHLUSTNA^C, 
CHLUSNA^C  iedntl.^  pluszczyć,  plusnąć,  chloftem  wy- 
lać, pryfkać,  mit  ©erdtifcb  fptłben,   bef|»tt(eti,   glefem 

Pochwyciła  (loku  i  w  oczy  chlusnęła.  Zebr,  Ow.  60.  Ty 
nigdy  bydż  moią  nie  możesz .,  zawołał ,  chluftnąwszy 
łzami.  Stas..J^um.  3,  66.  (chlu^em  fię  zalawszy  łzami). 
Fig.  Fircyk  ów  coraz  yr  oczy  swoią  mitrą  chluśnie  i  wy- 
ieżdża  na  popis,  f^ar,  Dz.  3.  (  oczy  drugim  mydli  )/ -^ 
*Chlaflać  sobą  i  tam  i  sam,  przegibać  fię,  curuari  in 
diuersum ,  Mmcz,  ftd^  f^ln  ttltb  ffH  beugen.  3.)  Chldtttić  ^ 
machać,   machaiąc   uderzać,,  ooinać  ,    rtnen  CĄtnl^  ttU 

feben,  eitien  6tre{(b  ^tUn,  peitfcben,  f<bmtben,  f<bmei^n. 

Rag,  hgljuftati).  Końcem  chwoflu  chluśniony.  Zebr.  Ow* 
57.  Tyrsem  go  chlusnęła,  ib.  77.  Biczem  lekkie  i  wolno 
chluftanie.  Sak.  Probl.  63.  Wnet  ten  drobiazg  głupków 
zmędrzeje,  iak  chlusną  iedn.ego  z  nich.  Birk.  Zyg.  ib, 
Ani  wzwiesz,  z  którey  cię  (brony  chluśnie.  Rey  Zw,  i53. 
Nie  mów  przeciw  Wenerae,  by  cię  nie  chlusnęła,  ^im^ 
Siei.  47.  Chluftnął  go  w  py(k  ,  aż  mu  świerczki  w  oczach 
(la nety,  O/fl  Wyr,  Kiedy  cię  mizerna  śmierć  tak  chlusnęła 
kosą,  Leżysz  w  nędzney  koszuli,  a  cię  infi  niosą.  Rey 
Wiz,  83,  b.  -  Transl.  Fig,  Chciałem  mu  coś  przytoczyć 
o  iego  pradtiadu.  Lecz  mię  on  głupcem  chlusnął  przes. 
łeb  bez  układu.  Nar.  J)z.5y  123.  (wyciął  mi  głupca,  ober- 
wałem od  niego  głupca ,  et  watf  mit  eineit  Dntnmf opf  crt 
ben  S^M,  f<b<tlt  mi^,einen  3>nmmUpf),    Rrzytt,  chluOai , 

chlupał,  aż  konik  udał.  Cn.  Ad,  64.  Rys.  Ad,  6:  (ftru- 
gal^  ftrugał ,  aż  przeflrugał  *,  machał,  machał,  aż  fię 
zraarhał}  przesadził  na   swoię  szkodę,    er   f^at  bie  Sac^tf 

ubcrtrieben ,  er  ift:  au  mit  degangcn)*    chlustacż,  a, 

m.  który  chluda,  macha,  biie,  ber  ^eitfcbet)  Rag,  hgiju- 
ftalaz.     CHLUSTA WA  ziele  ob.  Chlaftawa. 

Pochodź,  doehluflać y  nachlujiać ,  odchlujlać ,  pochfu^ 
Jlaćy  przecfdujiać ,  rozchlujlad ^   schlujłacy    wychlujlac\ 
uchlujlać^  uchlusnąć,  zachluftać. 

CHŁYPAC,    ob.  Chlipać,  Chlipnąć. 

CHŁYSNA^C,  CHLISNA^C  rzyn.jedntf,,  CHŁYSTAC/to«- 
tyn.^  ciekliznę  n^gle  połykać,  sarksć  w  fię,  nilt  gropen 
^Ógett  efnf[b(lEirfen.  Każdy  za  zdrowie  apory  puhar  chfy-  . 
śnie.  Mon,  71,  470.  Wyspawszy  fię,  znowu  winka,  ieszcze 
lepiey  niż  wczoray  ,  chłysnąłem.  ib.  j5,  62.  U  żydówki 
chlisnąwszy  przepalanki  ,  zbiedniała.  Comp.  Med.  396* 
Beflya  ta  Wisłę  piiąc  wody  chłysnęfa.  Nieś,  1,  a.  Wolał 
clileba  mnieyszego  zażywać ,  niż, polewki  dworikiey  chły- 


24S        CHŁYSTEK    -    CHMtSŁINOWY. 

fta^.  Ttir.  Et,  197,  CHŁYSTEK  ,  ftk« ,  m\  holyt«) 
golec,  tayclackek,  esiowiek  bei  inacs^nia  i  powagi,  elA 

6(6ttitfrr,  rfti  mtiekeiiteiibft  SKeiiM;  BoA*  UnU;  W/k/^ 

Biladuftnik ,  amerkoTes  }»  Kie  dowiaduy  ftc ,  chfyilku  ^  c6 
o  tobie  mówią,  bo  fic  do'WietB,  iet  nic  wart.  BUs.  A.  4. 
Łada  hetka  >  lada  cHyftek,  co  ledwie  w  gębie  obrócić 
aioie  to  słowo  król;  gada  o  królu.  Mon.  ^5,  378*     Trak- 

.  tuią  tnie  iako  chłyftka  wsgardaottego ,  Którego  trafia  kiiem 
kat  Bjadly  po  grsbiecie.  Kul.  Her.SS.     Ktoi  to  ieft?  kdaid 

\  mi  ńę  a  miny  wielki  chtyftek.  Zabł.  Zbb,  107. 

CHMARA  ob.  Chmura* 

CHMIEL » u ,  m.  I  CHMlBLIK » a ,  m. ,  Kdrb. ,  siele ,  bet  ^opfett  ^ 

BoA.  d^me{,  c^mrKćet;  Sorab.  i.fmet;  Sorab.  a.  fmct, 

(^tttel ;  Carn.  hmcl  ^  Vindl  hmel ;  Croat,  hm^ly ,  mely ; 
Slavon^mt\)\  /{a^.  bm^gl*,  ^o^n.  bmegl,  kukka;  Rofs^ 
XM'&Al;  Dan,  j^omtf;  Sute.  j^tHItle*)  FinL  humala;  Lat. 
,  med.  humela }  Port*  hymel  *,  Huttg.  komlo ).  Chmiel , 
.  lupuhit;  wić  lego  ataba,  około  drsew,  płotów  i  innycli 
»oćliil  wiie.fic;  kwiaty  gtówn%  aą  satadą  piwa,  Jundik 
496.  Oobrse  chmielowi ,  gdy  fię  trzyma  tyki^  BiaK  Odm. 
11.  Chmiel,  iećli  tycftki  nie  ma«  ściele  fię  po  aiemi* 
fot.  3fow.  2,  78*  O  piianicacb  mówią:  kr^cą  fic,  iako 
chmiel  po  tycsce.  Dwor,  D.  4,  Chmiel  obierać^  abierać, 
ben  ^tpftn  lefm*  Chmiel,  danina  inwentarika  t  tegoi 
aiela  w  niektórych  dobrach  od  poddanyck  dworowi ,  hit 
^9pU^tMt  p    i^|»fetl4tga(e*     Ckmlelu  nftrobił  t,  pO|nna-^ 

twał,  k»oplątaf,  pomietsał,  SBhmat  Mtid^teii^  Sonfttff^tt 

MA((ell»  Chmiel  w  kfięgarni,  w  metryce^  t  nieład ^  ii 
ehmiel  srywany  byle  iako  pakule  fię  do  worów.  Chmiel 
w  ^owie  t  wróble  w  głowie ,  ńectka  We  łbie  i  widłami 
układano,  iak  fiano*  -  Pnie  fi^  iak  chmiel  t  pysani  6t» 
a  nit  ma  B  ctego.  Górski  iak  chmiel  t  niemiły.  Ojf.  Wyn 
.  $.  Moton^  chmiel  ,  samiaft  piwa  i  wszelkich  piianych 
trunków,  met,  ftutUi  l>erititf((etibfi  Oetfitit.  Mózg  mu 
fic  chmielem  zagrta/.  F^r,  £t.  265.  Rofs.  ohI)  bo  Ab 
XMtxKOub  podcJ^mielił  sobie,  podpił).  Chniiel  mózgu 
ich  nigdy  fic  nie  puici.  Star,  ktf,  53.  Nie  lubi  chmiel  za 
ftołem  cicho  fiedzieć.  Hor.  1^  i3a.  (oh.  chmielowi  to* 
bota ,  piiana  aprawa).  Chmiel  im  hetmani,  on  zerca  dodaie 
i  ochoty.  Pot.  Arg,  78.  (krapuła).  Nazaiutrz  ,  gdy  im 
chmiel  wyazumiał ,  przepraszali.  Budn.  Ap,  111.  CHMIE- 
ŁARZ  ,  a  ,  m*  zbierar z  climielu  ,  htt  i^Opfenfammtft  i 
Boh.  ^tlai:  w  rodx,  UA/k.     CHMtELARKA,   bie  S^tt 

pfenfommletiiitt ;  Boh.  ómekHa.    chmieuc  ctyn,  nied.  ^ 

ochmielió  </oi. ,   chmielem  zaprawiać  n.  p.  piwo,  miód, 

mUĄoi^ffti  <tttfn4(^ett,  ben  j^opfen  gebeti;  Boh.  d^meliti/ 

ibtneliKJltlt.  Piwa  chmielą  dla  amaku  i  dla  dłuższego  za- 
chowania. Syr,  945,  ^  Rojs.  xu%x%ttii, ,  ox]ii'feA'feniB  upić 
fif  ,  podchmielić  ;  Ecct.  xMeXK>,  ynoHZśió  ,  nutna 
lOTopio).  CHMIELINA,  y  ,  i.,  CHMIELINKA  ,  i, 
xdrbn,s  ^  iicMb.  mru  Chmieliny ,  wąsy,  gałązki  chmielne, 
i^Opfenranfeil ;  Croat.  hmelina ,  melina ',  Rojf,  XM'feAWHa , 
x«eAllHKa.  Chmiel  puszcza  długie ,  cienkie  ,  kosmate 
chmieliny,  które  czegokolwiek  w  blizkoici  chwytaią  fię 
i  okręcaiąi  Kluk.  Rołl.  5,  3 16,  §.  Chmielina  winna » 
fBeititantrtt;  Bom.  iayiaccje;  Vind,  paperki;  Rofs,  pa2^ 
»BX0Ha,  paaSBAt^Haa.  Okręcane  cfamieliną  winną  tyki. 
Ctw.  Ow.  116.  Obwite  winną  chmielina.  ib.  i57.  CHMIE^ 
LINOWY,   a,    e,    odcbmielin,  chmieHny  maiący,  t4tts 

ng,  fitaiitni^nb/  wie  brr  i^O|)feii;   R^/ł*  paaBiuiic- 


^CHMIELNICKI    -    CHMURA. 

yńJdń,  '  Rodzaie  rb^lin  chnieUnowe,  które  gibko  w  g«Srę 
iNryrafUiąc ,  czegokolwiek  fię  czepiaią  i  trzymaią.  KEmiA* 
Bosi.  1, 366.  humulus  $Opfett|)flAn)en*  ^CHMIELNICKI , 
-  iegO|  m*  Kiedy  kto  komu  piiany  co  Zawini,  Nazaitttrts 
.  tatowi:  Chmielnicki  to  czyni.  Bratk.  B.  a.  ieft  to  iarlo^ 
bliwa  prajrmówka  do  sławnego  herszta  Kozaków  zbnnte^ 
danych  aa  Jana  Kazimierza ;  a  oraz  do  chmielu ,  trunku  , 
))iia6ftwa  ;    eiuf  9(nfpifIUtt9  tfttf  betl  9latltell  Chmielnicki 

tiab  ańf  bhmiel  ^of^fen,  Siec,  Slaufd^.     CHMIELNIK « 

a,  m.  ^  CHMlELISKO ,  a  , /t.  ogród  chmielowy,  ber  i&0« 

(^ffttiatteit ,   j^opfenbetd  t  $o|»feli)>te( ;   Boh,  (^mrtaUc  ; 

Sorab^  \.  fitteltlU^a  {  tam,  hmęlje  ,  bmeloTJe  ;  Rajs. 
SM^AfcHtiKbt  Chmielniki  są  mieysca  ,  na  których  fic 
rosnące  chmiele  utrZjnnuiąt  Kluk  Rosi.  3,  3 16.  Chmie— 
lilko  tnaczy  og^ód ,  gdzie  fię  chmiel  rozndza.  Czack.  Pr, 
&,  265*  Tam  pilni  gospodarze  obszerne  i  porządne  utrzy- 
muią  chmielniki.  Pam,  83,  36;.  CHMIELNY,  a  ,  e, 
CHMIELNIE  pritysłk. ,  zaprą wny  chmielem ,  ttrit^Opfftt  mir 
gftltad^t,  j^opfen  :.  Piwo  chmiólne  zatkane  iyty  otwiera. 
S\'r,  945.  Rozmarzył  chmielny  trunek  ukrainnego  Spar* 
taka,  ie  i  Rzymowi  gi^oził.  Psalmod.^!*^  $.  Gorzki,  iń^^ 
)ań\y,  Ojf.  Wyr.  iitUt ,  imangenebm ;  ^  (/?<>/>.  XM'bABBoe 
trunek  piiany,  upaiaiący.  XMt»Xeauif ,  XMeJieHb  piiany » 
podchmielony).'  CHMIELOWY,  a«  e^  od  chmielą « 
.^Dpfen  ft  ,  }^trL  j^opfen  *  Carń,  hmelor  ;  Vind,  hmelezi « 
hmelni).  Yirat  chmiel  woła;  zacznie  fi^. ochota,  a  pray: 
bchode  chmielowa  robtHa.  Bratk,  D.  a.  b^  (  sprawa  piiana  ^ 
Zwady,  czubki,  targańce). 
CHMURA,  •CHMARA,  y,  i.,  CHMURKA,  CHMU- 
kECŻKA,    i,  i»    zdrbrikt    ciemny  deszczowy  obłok  (a^. 

tturzyć  )   rine  ( ffnfhre  )  JRegenwotte  ; .  sio^ac,  c^narA ; 
Sorab.  1.  mttątl,  mtó^tl ,  tiitoriawta;  sorab.  a.  mitt 

tpma;    Vind^  dishni  oblak,   dishouna  megła;  Rojf.  my^a} 
my^aa^    o6Aaał)  4oiK4ćaHlbin ,    tnep^B.     Chmury  są 
Zebraniem  waporów »  łia  ^rZedniey  części  powietrza  daleko 
ud  nieba  miefi^nego.    OtWk^Owi^  65.   Kluk  Rołl,  5,  87* 
Bzi^  chmurami  Bę  Wszyftko  niebo  okrywa.  Otw,  Ow,  534. 
Czarna  chmura ,  wzdęta  grzmoty  Toczy  fif  z  hukiem ,  po- 
grom śmierci  niefie.  Krat,  OJT*  B,  b.     Grad  leci,  chmura 
grzmi ,  huczy  i  łyfka.  ib,  F,  6.     Dwie  chmury  zwarte  gro- 
tami ^asznemi  ziemi  groią,  i  pioruny  ibrZelaią*  Ptalmod., 
71.     Słońca  b^zie  ibaszliwe  zaćmienie  Z  obłoków  cie- 
mnych i  chmur  cZamofiwych.  Odym*  Sw*  1,  5.  4.     Krzyk 
W  okrfcie^  a  chmury  nocy  przydawaią  i    Świata  nie  zna45 , 
wiatry  fic  aobie  apraeciwiaią.  Papi^.  Ryc.  a^.      Chmuika 
abo  obłoczek  mały  i  irsód  biała  dnia  idońce  ludziom  za- 
słoni. Żrh.  Pojl.  aoo.     Niebo  by  kryształ  Wnet  fic  oka- 
zało ,     A  naymnicyszey  chmu^eczki    na  nim  nie  soRało. 
Rey  Wixi  i6b,  b.     Z  wielki ey  chmury  mały  deszcz.  Rys» 
Ad.  jy.   Z  małey  ehmury  wielki  deszcz,  ib*   Nie  Z  kaidey 
chmury  deazcz.  Cn*  Ad*  607.    Teraz  chttiuf'y,  po  chwili 
niebo  ńę  pogodzi.  Sim*  Sieł.  59»     Weaołf  dzień  po  chmu- 
rze. Bardk.  Tr,  bĄb      Chmury ,  kiedy  przeydą  ,  iainiey* 
azy  dzień  bywa.  Rey  Wtz,  36.    Niech  troflci  twoie  aadzieaa 
ałodzi.  Po  chmurach    słońce  ia^nieysae  wacbodzi.    7>d/. 
54,  e.  U,  -     $.  Chmura  dymowa  1   dyal  g^fty  powibiący 
eflie  8tatt*»0lfe*     To  mówiąc ,  włkoczył  chyio  w  chmarę 
dymu  gcftą.  Jabł.  Ttl,  a46.     Widząc  obóz  w  płomienia 
1  tak  czarne  chmsry  Bo  nich  fic  przybliiaią,  ie  fic  woyic^ 
cktrieie*  ib.  aa7«    |*  Chmura  ciagOi   ^ma  caego,   caar4 

czega 


fcHMURAC    .     CirMURZYC.  ' 

f^^go,  gcfta  liczba,  eine  dro^e  bicfe  ^ffrhdc  oon  tW^$i 

$W  fBMe,  Chmarą  ftraa!.  jaół.  TeL  282.'  C^muri 
tiaraóczj.  Ojp.  Wyr,  Orda  &a  szlaki  wzad  pchnie'  śvV'oi4 
chdiarą.  Jaół,  Buk.  7".  3.  5.  Petno  kielichów,  śkletiici 
kabkow  chmara.  TVad.  Dan,  117.  $.  /"i^.  trarisl.  chmura) 
Mchmurzenie  ,  sa<5mienie  /  ftnfh^  &)(I(e  ,  9}erftrtf1:etUlld» 
Z  fałszywych  ópiniy  powAdiąca  zamieszanego  łrozumU 
chmara,  owo  prawdziwe  zakrywa  światło,  Barciz,  Boeti, 
36.  Cmi.rau  fic  w  oczach  y  chmura  iui  śmiertelna  (lawa  \ 
Cho^  patray,  mizernego  oyca  ni^  pozuawa.  Batdz^  l^ukk 
5i«  Chmura  mu  fif  w  oczy  wkradła.  Brud,  OJł.  A,  5* 
Sława  iego  chmurą  zaszła.  Ojf^  Wyr.  ( ściemniała  ].  Chmu- 
ry w  głowie  u  Bjego.  Ojf,  Wyr,  ( ciemno  We  łbie  j  głu-^ 
pi).-  Chmura,  plama,  wada,  etll  %Mtt,  tin  %i;%UU 
Hic  nie  ieA  na  tym  iwiecie  bez  ciernia,  i  iaą^ie  słońce  ma 
chmury.  3fon«  65,  98.  W  nich  cnota  fif  bea  naymniey-^ 
azey  chmurki*  pokazała.  Zab.  7,  570.  $.  Chttilira  ^  zasę-^ 
pienie,  posfpno^<f,  smutek,  SBOUeil  Auf  bet  Gtitttf^  ^tt 

mblU,  fnfttę  SKIene,  !Btifl:rrJelt    Coi  «iaczy  zasępione 

oko,  to  czoło  pod  chmurą?  Teał,  45,  il.  2  pod  chmu^^ 
vy  patrzy;  posępnie,  nieśmiało,  Ojffl  Wyr*  Kochanko! 
skądie  na  twym  czele  chmurka  on  A  ?  Przyb,  Ab,  89, 
CHMURAC  ob.  Chmurzyć.  »CHMURA>VA  ,  y ,  i.  «a- 
supienie  powietrza ,  nubilum*  Mąc^,  h^i  9en)6fEf »  'CHMU** 
RAWY ,  a ,  e ,  chmurny ,  pełny  chmur  i  obłokdw ,  obło- 
czyfty  ,  nubUosus,  Mącz.  tuolftg  f  ftfWMft  CttMU- 
RECZKA  ,  CHMURKA  ob.  Chmura.  CHMURLIWY , 
CHMURNY,  a,  e,  CHMURLIWlE ,  CHMURNO  ^rzyjrt. , 
chmarami  zachodzący  ,     deszczowy  ,    (^tD6lf t  ,    tttntDĆUt  1 


CHMURZYĆ  -  ĆHOC. 


t49 


9eik<  pr,  et  Jig.    (  Roft\  Xliy  pftmS  ,    scwypłb  tttatstoffyd 
czoło ,  wajeiać  pidra )»     Czoła  iasnych  niebian  podła  ^itd 
nie  fchmurzy.  Ffźyb,  Mile,  io5.     CHMURZYĆ  fic  Moimk. 
hiid,  i  t>oehmur2yć  Cię  ,  ftachmurzyć  fic  dok, ,  Chmurać  iic 
tontih* ,  bhmutami  Sachodzić  ,  ćmid  fię'  chmurno ,  ftd^  toM: 

tctt/  hitżosob,  lOfób*,  Boh.  fahtnlH  fr;  Sotab*  1.  mrotłu 

fti  Cdfn.  bblaźhy  he\  tfoat.  oMachisze*,  Staroń,  oblacfi* 
fe  )t  Czaiło  mały  deiłżcz  bjrwa ,  choć  Hę  bardzo  chmurzy. 
PbK  Arg,  49*  Nie  zawsSe  pioiun  biie,  gdy  ^ę  pocznia  . 
thmurać.  Pot  Arg,  535»  Niebo  zaczęło  (ię  chmnrsyć, 
Wiatry  wzmagać ,  ^wiftać ,  burzyć ,  Deazcz  rzęfifiy  wikrol 
taks  zmoczył,  Blalk  piorunów  oczy  mroczył.  Jtrat^Hft^Bi* 
$.  TrahsL  Fig,  chmurzy  fic  W  kraiu ,  burzy  fic,  Uft  Sarnia- 

śzanie  fic  ieanofi,  f^  tolrb  iii  eittftti  Satibe  imrnbtg^  H 

fitlit  «tt  itt  fpurfrtt,  -  Chmurzy  fic-  z  daleka  woyfto  %  wy- 
daie  iif  bydź   chmurą,  ćmą,  t.  i.  Iic2niftt,  Wielkiem ,.| el 

Mirt  H  eiti  ^a^Iretd^e^  S^ett  febeti ,  loU  eitte  bU^te  <ffi»Ife. 

ChmiU^zą  fic  góry ,  chmurzy  fic  z  gór ,  wyziew  czyli  parę 
Wydaią  z  fiebie ,  btf  '^Mit  batU)^ett ,  tfllld^ett.  Kiedy  fif 
chmurzą  góry,  deszcz  nie  chybi*-  Chmurzy  mu  fif  sgło* 
wy,  iakoby  dym  ^tiiacki  wybiła  fif  przez  czaszkę,  bet 
*0|^f  brtmpft  t^tll  (t»Om  ffoffe).  Chmurzy  mu  fif  w  gło- 
wie s  ciemno  u  niego  w  głowie ,  głupi ,  \ti  fefnetll  ^Ppfe 
t(l^  ftttfler,  -  Chmurzyć  fic  na  kogo ,  dąsać  fic,  krzywić  fic , 

jiłćip  okiem  poglądać;  ettieitt  ftttftte  Afflidjtet  wa^eti,  tttls 
jebarter  4ber  Ibir  \m.     chmurzyca  ,    y  ,   i.   gcfl» 

chmura,  el«e  f<C«*H*  flllfhre ,  bttfe  megeitWMIe.  Bóg  wy- 
ciąga chmurzyce  I  ziemftich  przepaści.  Ryb,  Pt:  270. 
Pochodź:  pochmurny ,  pochmurno i4 ^  zachmurzył* 


•«  I 


908  SRegenworfen,  Wegen  •- ,  teintgt;    ^oraó,  1.  ratót^nL  ,*CHNET,  »HNETo*.  Wnet.    CHOB!  o*.  Chop, 


Chmurliwe  obłoki.  A*  Kochan,  233.  Dzień  chmurny  i  wi 
chrowaty.  Ltop.  Joet,  a,  a.  Leop.  Ezech  3o,  3.  Deszci 
wrylewa  z  obłoku  chmurnego.  Odym.  Sw,  T,  3.  b.  Były 
Doay  chmurne  i  deszcze  przechodzimy.  Latoś  Kom^  C.  2, 
Nazajutrz  było  chmurno.  Lat.  A.  C.^.b.  -  Pig.  posępna ^ 
pochmurny,  kwainy,  f!tt(te€/  ftłiet.  Chmurną  twarz  ku 
-niebu  wzniosła  wysokiemu^  Otw,  Ow.  53 1.  Chmurno' » 
kwaśno  patrzeć  Rojf.  ceutnH^peHb^cHOtnęi^m^.  Chmur- 
li  wy  człowiek  ,  odmieniaiący  humor  ,  markotny  z  lada 
czego.  Ojr.  Wyr,  Utttt{f(b  ^b:  chymeryczny,  »*CHMUR- 
NOMGLISTY  ,  a  ,  e  ,  pełen  mgły  i  chmur ,  nJi  Webel 
ailb  SewMte.  Chmurnomgliily  dzień.  Mon,  jb,  Sg5» 
«*CHMURNOOKt, 'a,  ie,  posępnego  wsroku  ,  finfteri 
Uitfenb*  Kiediwiedi  chmuirnooki.  Mon,  71,  380.  et  jj* 
mi  75,  593.  CHMURNOSC,  ^ci,  i.  chmur  gcfto/ć,  tAćtti 
OeloMfe*  Odwilienie  mrofeu  z  chmumo^ciami*  Shsn.  434* 
♦*CHMUROROD,  a,  m,  •♦CHMURORODZIEC ,  -  dzca, 

J9I.  1  chmury  urodzony ,  eln  aBeltetifobn  I  %tlUtiitieu^tet. 

2a  Aoły  srogie  chmnrorody  zasadzono,  nubigenae  feros* 
Zebr.  Ow.  3oo.  Centaurów  kolibyków,  chłoposzkapców, 
swano  tei  chmurorodzcami,  ie  fię  byli  porodzili  we  wfi,  którą 
swano  chmurą.  Otw.  Ow.  48a.  ♦*CHMUROTYC2NY ,  *, 
e  ,  **CHMUR0TYCZNIE  przyiłk. ,  tykaiący  dę  chmur , 
l^oRenber^btellb.  Chmtirotycsna  góra.  Przyb*  Milt.  35  a. 
**CHMURÓWŁADZCA ,  y,  m.  wtadaiący  chmuraini ,  bet 

fiBalfettbeberrfd^et,  ffi^Itettbntf(^et.    Olimp  fi^  trząsł  po 

^idym  chmurowładscy  kroku.  Dmoch,  Jl.  1 1 1.  Chmuro- 
iHad2ca  Jowisz,  ib.  ai,  et  88.  et  a,  3a3.  CHMURZYĆ 
^zyn.  nied, ,    zachAurzyć  ,    pochmurzyĆ  dok,  ,    chmurami 

okrywać »  UwUUtk^  tMm^lUUf  wU  ttiUn  S9(fe«  be)tes 

TOM  /. 


CHOBOT,CZOBOT,a,  m,  {Pojl^e^omid,  «ió6oniM  «  »a- 
fianoWeboty:  ^eComapl)  szewc  od  safianu;  ?e6oinapH7nB 
szewcem  bydi  )  obuwie  ikrzydlafle,  z  ikki^m  MerkuryussEa 
malnią.   Wład,  ^    Dudz.  35.    Cn.  Th,  67.    bte*  ^efti^elUU 

^emtini^ieUl ,  ZalatUn  ,  SMgel^iefel,  fli&gHfd^ttbe, 

S^tibĄtlflń^tU  Choboty,  latawcowe  obuwie.  Cn.  7%.  67. 
-  fg*  etłlegor.  '  Opłakuię  s  Nazonem  wygnania  kłopoty » 
Unoszę  fic  B  Pińdarem  lotnemi  choboty.  Zab*  i,  b.  ijS* 
Alb,  ♦$•  Choboty  ,  boty  ,  Cttefeln.  Ż  cfobptów  mu 
dziurawych  wyglądaią  wiechcie.  JTlon.  Wor.^i*  *§*  Ga- 
tunek spodni  buchailych ,   t\ne  ^xt  welM  tBeittf Uiber» 

Owe  choboty,  co  fię  w  nich  pośladek  lako  korzec  widzi; 

ubrałby  fię  by!  sa  to  dobrze  pierwey  poczciwy  szlachcic 

i  a  cfeeladzlą*.  Bey  Zw.  58^     Nie  dla  tegoć  łańcucha ,  nia 

dla  tych  kleynotów,   Ani  dla  tych  na  zadzie  rzezanych 

chobotów,  Szlachcic  dla  spraw  azlachetnych ,   wiedz,  ia 

ieft  nazwany. -Po;)/'.  Gn,  praef.    Pyaany  idzie,  nawieaza- 

wsty  dtiwnych  pftrych  thobotów  około  fiebie.  ReyZw.SS* 

Panu  czartowi  zerwie  fię  na  choboty.    W^resz.  RegL  98* 

(Boh.  łbOlOt  buchta,  Wbrzeie  morikie,    a.)  włokj  iło^ 

xo6omft,  xo6omoKl)  trąba  atonia,  ryy;   £ecl.  xo6om» 

ogon  j    Cr^t.   $t    Dal.    hobotnict*  5    Cam.  hobotn^za.; 

Botn.  hobotnica$   Hutig.  habamicst   s  polip,   wielonog; 

Vind,  hobotnisa  ;     Slavon.  hob>>tni«a  »     attapot  s  paiąk 

■loriki  ).      a.)    Botak.  CHOBOT  ziele ,    CHOBOTNA 

^TKA,    drudzy  pospolime  powoiem  wielkim   miapuią, 

Cfymenum   Calycathemum.  Syr.    1*71.    błe   Wlfte  ^^rtfe. 

CHOBOTAC  ,  -    otal,    choboćzc  ezyn.  nied. ,    tupać  bó- 

Umi ,  nogami ,  tfai^fetl ;  ptHttn*  S/.  iTite*.  3o. 

CHOBRY  oh  Chrobry; 

•  5a 


aSo 


GHOC  •  CHOCHOŁ. 


\ 


GHOC  wykrmfhu^  u««cne  godto  t  woteU  i  ndolct,  ebl 
ffetkMtKlniri  lcf»«bft«  k9li  tMle.  Z«ipi«w«li  dsie« 
ciąlocsku  we«af«  iak  trieb«,  Cłuiyi*  Clujie  P«ale  ^n^ 
Cbajr^e  Cbtyie  dioc  choć,  Kantn  aa^*  JTSfcs.  Zdaru  67.  Cko- 
ciaś  biada»  to  choć  Off.  Wyr.  (  wetoTy  i  w  noMOBflchO* 

CHOC»  choć    I.)  prtyM.  praynijBuiicy,  «CKi|(tcQi;  Xo/#. 
xoni«»   xonł»  ;   Siocae*  ifH>»    Ktflch  choć  ras  ioMcfo 
twara  twoif  obacsf •  Mras,  Cffl  £.  a*     Cijta j  o  tjm  «obio  * 
choć  mego  Juftjnoia  h6fgi.  Hforg.  IV4a/!»79.     a.)  Spoipdk 
CHOĆ,  ^CHOCIB,  ^CHOCIAY,  CHOCIAŻ  s  aea,  aea. 

holwiah,  lubo,  cbg|ei4'>  ^A-  i^f  «ćraH,  gifitta,  k«t'; 
5ioi'ac.  aćMI,  MM,  mtaf,  tcemif ^  5ora^.  i.  ac|  nmci 

tc|  ra«ll*;   ^^  akalih»  d««lih,  deblih}    Kl/idl  akiilt, 

dali ,  akuUchi  aaifi»  daaailieh  t  lihdobm  i  Croai*  akopr«m » 

load^i  proiada ;  (Croat,  hote ,  hoteh  s  chcąc) ;  D€U.  premda ; 

SU»9n*  priaidat  akopraoi,  preaiako ;  Bosn.  prem  da ,  laireda, 

fftMia  da  t   o  fTttt  da ;    (Botn.  hocch  Ii  s  chcecs  -  li )  • 

Ragf  prendat    tasroy    joacda »    makar ;    Roft^  nornic 

soma    (Etym.  Chcieć)*      l(i«  wasyscy  iudsie  mądrsy» 

eho^^  itaraj.  Ckrpid.  Job*  tao.     Chociay  miaf  obietnicf 

|ifto>inią>  chociay  raeca  iud  fif  byfa  roagfofiia,  ehociay 

widaiat  aromotf  wiflką  awoif  *»  ohctat  radniey  wsiyftkiego 

odbteiać  ,   aii*  •  «    Gorn^  Dm.  g%.     Choć  mu  fif  dwoi 

w  ocaach ,  chociai  a  iedaey  Iwiacy  dwie  widai ,  ulubio- 

ney  nie  rauca  taklentcy,  Hor^Sał.  lig.     §,  Choć,  choćby, 

gdyby  natfot,  l»eaa  aa4,  mem  gUU^    Poddanego  choć 

Ę9  ikórj  obedrayć.    Tęat.  3,  63.     Wf growie »  teiiiby  im 

Kaaimiera  nie  chciat  pomagać,  choć  od  Turków  pomocy 

profić  fic  opowiedaieli.    Stryik*  (aS.     Paaemca  ma  bydi 

wyplewiona  od  chwaftu  rękami,  ehocia  motycakami  albo 

iakim  tnsaym  narsfdaiem.  Crętc,  i55.    j.  Choć  -  choć  s 

bądi  -  bądij   cay  *  cay,   {ti  fr^  «««  fp,  tltt  Ottberi); 

f»  ntH/if  aM  aa^r     Na  kaidą  raeca,  ktdrąby  btfg  na  nich 

wtoiylt  gotowi  byli ,  i  caekali  od  niego  choć  głodu  choć 

wesela.  Sąkl,  39*     Bo  choćie  ia,  choćie  oni,  tak  kaiemy 

«.     i  takalcie  uwiersyll.   1  L^op^  1  JTor.  15,  ii,     Chociaby- 

imj  cauli,  ehocia  apali.   i  Ląop.  1  Thmjf.  5,10.  |»U  nift< 

gea  MC^etl  ^b^  fctlifca*     Umieymy  cacić  kaptany ,  choć 

iii,  choć  dobray.  Sk.  Ka%.  61 1.      Którsy    na  aj^daiech, 

choć  aiemihich  •  choć  krdlewflcich,  af  daie  agwatcili*.  H^rh^ 

St€tt.    78,      l^tóbykolwiek   ehocia   mąi ,    ehocia    iona , 

waaedl  do  króU ,  .  ,   Mudn,  EJk.  4,  1 1.      Żaden  «    choć 

wielki,  choć  auity,  aie  ma  do  iup^wchodaić.  Htrh.  Stoi. 

to8*     Co  Toakaanią  ,   cayni  ,    choć  cąuie  ihronnośct  do 

tego,  choć  tai  nia  eauie.  Sk.  Zyw.  a,  567.     Łakomiec 

myiiif  gdaia  co  aafapić,  choć  gwałtem,  choć  potaiemnie, 

dioć  aa  nproaaaniam,  choć  iart^oi,  choć  bea  iartu,  choć 

adrada ,  clioć  tei  baa  adiadr^  W9r9iM.  R4^L  971  -  ^f  Choć  - 

abo  ałe,  «  cay  •  lab  aie,  (f^  frf  an|  H$)  *  abcf  u\Ąt; 

tf  m$9m  -T  9bef  afaHr     WHjrftkia  wifinia,  choć  są 

osaacowani  albo  nie,  wolna  ucaynioma.  H^ró.  StaU  789. 

Chociay  ftanie  j^oawany  albo  nia  ftania,  my  w  sprawie 

poftępować  bfdąiemy.  H^rb.  Stat.  aio.  cf  I9«  f#  (W«# 

cBet  ai4t 

CHOCHLA,  i,  i.  tyeaek  u  niewodu,  bef  f^Mt  M  9«tt 
tte(fr  Ody  lód  wody  okr^o  ,  do  długich  aaaui^w  o4 
chomolców  niewodu,  praywięauią  ftf  chochla,  t.  L  tyaaki 
suche ,  długie  {  a  fkdry  obdarte,  ICluk.  Zw,  3,  a45»  Cho- 
chle te  bywąi^  sosnowe,  Kluk,  RotL  a,  133,  CHOCHOli^ 


CHOCnOLATT    -    CHODAK. 

a,  ai.  koAcaatookrą^  wiarach  ,  caab  aa  ^owio ,  aa 
hrogn  ,    wierachotek  Ipieaaftowypnkły  ,    M<  Itagd  ( a5«  ^ 

•lig.,  CairO,  ctorliiflfiniriif  CtfiiMii;  Bofuąęą^ 

^^a^tlfa  ;  Roft*  sosoab  ,  aoxoxos!b  •  aoxaji<nmKb  • 
xoxaiAi6;  I^.cocollna;  JF/oi:.  cocoUa  {ob,  kiik!a)»  Oho* 
ehot  na'  brogu  i  na  inaaych  raecaąch,  eutmtn^  MącM.  (o^m 
Kiwiof).  Chochoł  na  głowie  ,  caub  ,  fiyanra  wysoka  i 
R€tg.  kikka;  Croat.  kechka,  kika;  BoMn.  kikka,  perciii). 
Panienka  praywie6caona  a  wymufltanym  caołem,  a  wy— 
niosłym  chochołem.  i7on.  Wor.  ^3.  Chochoł  ko61ci ,  um 
głowie  końlkiey,   Roft.  X4iAaa,  ^oa.Ła.     Chochoł  gdry« 

wierarh,  sscsyt,  bet  9i|^frf  cbiel  9n§Hf   Me  JtoffL 

t^^eattbittC  36.  Widaa  a  daleka  wielkid^  gór  cIk»* 
choły.  Pot.  Syi.  33a.  CHOCHOŁ ATY,  CHOCHOŁA^ 
STY,  CHOCHOLISTY,  CHOCHOŁOWATT  ,  a ,  e. 
CHOCHOLATO,  CHOCHOLASTO,  CHOCHOUSTO. 
CHOCHOŁOWATO  przyslk. ,  a  chochołem  ,  na  kaat^t 
chochoła,  ko6caatookrąg!y ,  »if  da  Jtegd,  fMW%ę   Ms 

ptgf  Mbrnabgefl^itt;  Bo^.  c^o^olatę;  Rofi.  xoxAiiBii^. 

Rośliny  maiące  kwiat  w  wierschu  chochotaty.  Syr*  7&9» 
Chochołate  ku  wieracha  i  ipicaafte  kiełki  asparagdw.  Syr^ 
1  laS.  CHOCHOUC  cMyn.  nUd. ,  5/.  Xu«a.  3a.  choch»- 
latym  caynić,  fdifUg  tttac^i  UnW9  mi<^  [^{ff** 
XOXXRiiacx  osowieć ;  xoxAaYb  roacaochraniec  i  xoxAy  ma 
kura  canbata. 
CHOCIM,  a,  m.  sławna  forteca  Turecka,  bi<  tftffif^f  ffs 
fhiag  ^PtWm-  CHOCIMI AlfflN ,  a ,  m.  a  Chocima  aro- 
daony ,  ber  €^Oti((lmfr.  Ubogie  Chocimiany.  Birk.  ChoiL 
i4.  CHOCIHIANCA  ,  i  ,  i.  a  Chocima  rodowiu,  bU 
C^atft^imetkltt.     CHOCIMSKI,  a,  le,  należący  do  CHo* 

cima ,  G^ctfdl^iniec  8  •  '       ^ 

CHOD,  u,  m.  chodaenie,  sposdb  chodsenia,  poftęp,  i:^cie, 
władaa  chodaenia  ,   mieysce  chodzenia  ,   bft  Oang,    bi< 

9ef^tn,  Me  RtMft  in  9eMf  ber  Ort  M  9tf^i;  Boh. 
i^ob ,  (^cbba  ,  iiMfftt  f  ^Jkit  \  Sorab,  X .  (bek  ,  f^ob  s 

Sorabf  a,  <^ajjeae,  (H^e;  Corn,  hód,  hoja;  5/af^oii.hód,; 
YŁnct*  hod,  hoda,  hoja;  Croat,  hdd,  hodyenye;  Rag. 
hood  ;  Bo9n,  hód  ;  Rojs.  KO/ib ,  6oAa6a ,  noxOAaa » 
cniyn^»  aucozynaa,  nocoiynl)  ^  £cc/.  xoA«iBe ,  apo- 
xo4b»  mtfcnoaTe;  Oraęciłott  c£,Gr.6łmtf  cf.  Oor. 
i^att!)-  Poanałem  go  po  chodaie.  7V.  Nie  na  chód  pra. 
wych  icaesaek ,  ieca  na  chód  ałey  dro^  Miałem  duie  nogi. 
JCuL  Hśr,  ai.  Gonili  ich  itdnego  dnia  chodu.  iLoop. 
1  Mach.  7,  43.^(ieden  dsieft  drogi.  5  Loop.').  BCesakaU 
od  fiebie  na  ti^ay  dni  chodn.  Roiiz,  Gtrft,  3o,  36.     Dni 

kilk#  chodu.  Zffói.  Mł.  444.  (Sage^eittge)  lagerdfnu 

Slepjrm  ocay»  chromym  chód  wracał.  5i.  Zyw.  3.  4  a  a* 
CHODAK,  a,  OT.,  CHODACZEK,  caka,  m.  mdrbn..  co 
rad  chodai,  Cn.  TĄ.  bel  Qe(er,  tttM»S^r  ^  »iel 
ge^e^  Rofi.  KOĄOKbf  n  §.  a.  Chodaki,  gatunek  proftego 
obuwia  et  kurpie ,  poftoły ,  łapcie ,  0a«ef af^^^  ••«  «»» 

geterlreaJ^iatea,  b(e  0^  ber  eaaet  (Hbjt  laftamiea  attt. 

Na  Rufi  obuwie  sobie  ae  ikór  bydlęcych  aaraa  a  fierieaą 
odartych  a  wołu  ,  po  proftu  robią  ,  które  chodakan^ 
apwią.  Gwagn,  4i4.  Chodaki  ,  gatunek  obuwia,  któr^ 
cMopi  aosaą  a  łyka.  Ład.  J)yĄ.  1,73.  8a^(i^a|e,  Qa»en» 
f(a(hff  Łndaie  wieyikle  nie  potraebnią  aaewców,  ^ij^ 
waiąo  chodaków  miafto  botów.  Pęer.  PoL  349*  Rafim 
w  łyoaanych  chodakach*  FaUb.  Dis,  R.  Kogo  aieflaie  am 
bńty,  niech  w  chodakach  chodzi,  ojf.  Wyr.     Cbodkcaki 


r 


CHOOKUCWICZ.   -    cnOD2IWAC. 


CHODZIĆ    •    CHODZIWAC* 


»5i 


driecinjie  ,    fabkt  dsieciniie  ,   aan^dsie,    które  dBiecion 
prsjprawiaaą  do  kolan ,  aby  fif  ncayfy  |urofto '  nogi  ftawi^. 

WłoiL  -  Ciu  Th.  Jtrirftrifhi,  itt  >u  ArMmen  JteU  »cr 

Jtfalbcr  !■  liakfK-  *  §*  9.  Transie  chodak,  gbur,  pro- 
Ibk,  od  obuwia  tak  swaay,  rłll  0««CfCfrf,  (in  fljmptt 
§tmriUt  nniM  t  <0«A.  ^ęt  s  iebrak  ,  ^oA.  fiatf 
ii^het  gnjb  ,  ągnjbiąly).  Chodakowi  kurbarsowi ,  nja 
obcsaaneBiu  a  firaacuakieBU  wymyałami ,  ikwanyif  frykasy 
kai%«.  JlfipA.  65,  4ao:  Salach  tę  drobną  i  ubogą  po  nie- 
których woiewódatwach ,  plennieyssych  w  nią,  chodakasi 
sowią.  Off:  Wyr.  (Cr^au  hodalke^  DaL  hodalaj  Vlnd» 
•]M>dalkay  iboilalnisa ;  Rofg,  xo4yAH  drążki,  sosikii  a« 
których  chod«ą  t^ttl^U;  Boh.  ^•Ubto  podeaawa .  nogi  )• 
CHODKIEWICZ,  a,  m.  imię  sławnego  wodsa Folftiego , 

IbMics  ńHi  MA^tm  ftliiifi^ca  j^eerfńftrer^.    $.  Htrb^ 

Koicieasa ,  ■  praydaikiein  gryfa.  Hurop,  3, 9.  ctH  &BA9)»nU 
CHODNIK^  s,  nr.   mieysce  chodzenia,  fciesaka,   droiy- 

Ao,  iffcjr.  krr  C6cg ,  bet  f  fab ,  ber  (uf ftefg ;  iBoA.  «e 

^OMic*  ib^bnjC I  (btbtticef ;  (tam.  hodnik  s  grube  plotne, 
^r^).  Oftróiole  niechcąc  potykać  fię  a  nikim,  Jdaie 
BiesBacsnym  do  doaiu  chodnikiem.  pQt.Sjl.  359.  Chodai- 
%aaąi  taynemi  prsea  lasy  iywnoić  do  miafta  nofili.  Birk. 
fodjL*  10.  {manowcami).  Rękę  mi  podsy,  dsielny  prae* 
wodnik^ay  Kie^ny  me  kroki  po  twoim  chodniku,  ZaJb.  169 
•7.  fro^^Sięwae.  Wit^ib^ał  M  (t«fe  <bobllicti  wracać  fif 
^  dawnyck  nałogów  }.  Chodnik  ,  chodaenie  w  ogrodaie 
Bakrytn  aioImi»  driewem,  chłodnik.  Cn.  Th.  fift  (SMiUt 
§tm  f  ^  tiSbCMfiag  ^  eter  Mer  ;  Carn.  hodithe  ). 
CIbodaik  ,  fcniytara  ,  ganek  ,  ete  Oattg  ,  6i«(eilgi«i  t 
^nfii.  kodin  )•  Budował  Salomon  catery  chodniki  międay 
rfnpami  cadrowcmi.  W.  3  R€g.  7,  3.  (^catery  rsędy  a!a- 
ydw.  JBiAIr  G</.^.  -     Jlfi7iV.  praykopie  do  saslonienia  pod- 

lopnika.  Tr.  bet  bebftfte  %M%  fftf  bte  SKtnferet.   CHO. 

]>NY,  n,  e,  chód  maiący,  chodaąry,  gebettb  ;  Vind. 
iaidfim,  pohojen:  Carn,  hojne;  Eccl,  xnecii]BOBainexeHB» 
Wynaki  bog^  n  wras  ^  niefbremne  bryty  W  nieslicaonych 
yofcriach  w  chodny  twór  kaatafclfy.  PrMjb.AŁ.  13.  ( Rofi. 
m^4&i'  >  s^AOnk  lekkochodny).  (  CHODÓW  AC  oh. 
.Hodować)*    CHODOWY  ,.  a  ,   e  ,   od  chodu ,  do  chodn 

Mieiący,  •mu  *  ,  U$  %t^  benefe»b.    CHODZIĆ 

Uaranfii.  eontinuał.  ,  CHODZIWAC  (•Chadaać  cu.  p.) 
^męfioih  t  ( 'M^  Mdok.  ęu^  9.)  wyraia  wolnieyaaa  vii 
ViegMłe»  prfdsae  nii  laieaiey  nogami  pracnoaaenio  fif 
9  miayacn  nn  nueyace  (oh^  krocsyć,  ftąpać,  latatf  t  kc^ć, 

vir^»  «P/o«.  fiać,  uimi).  ęĄn,  «iimte«b  §€9c« ,  te 
«tae«  ful  §e9c«  ę   i«  ie|m  yfeioi ;    iłoA.  «/  ^/oi^ac* 

<ilł»fa,  4tbjll;  Sarah.  1.  49l|ta,  «obJ0,  fb«bi«« 
^ornft.  a.  44MI#  |N,  |b|efli;  .Rag.  hodittii  Kind: 
bodit;  Carn.  Wditi,  hódempJDnt  iUldvo/i.  Boąn»  CroaK 
IbodiU;  Af^zoABPiftf  zaanumoAy  żoacy^  fcel.  zo- 
-MĄji  (a.  <  hodnwaćl  (et  Ca  jde#»  o^4v;  I.af,  cedo, 
inotiio  I  i^«5. JNO  Mene  #  inc€s»ił  plaeuio  )•  Prsyrodse* 
^•d^aM  Mfi,  ahytey  naami  ehodaiU.  PUch.  Sw. 
ą/L  4m.  Sto  Mfakma.  ale  moie  choiiaić.  P^ir.  Et. 
SfS*  Mncnf  ia  cif  «k»daić,chcfć  tago  lolwiowefo  chodu 
^ngmmutfLMą$M»  Kto  dobne  chodai,  kosat  nogami  nad* 

jpiM  Uh*  Ad.  377*  £<!m««*  Ao  tl»ff tf  40bt,  (im  f^ 
0Mi/'o#.alawcaaapftychodaić).     Góry  bytyaaroafei 

^eckodionami.  Sk.  Zyw.  1,  4o4.    Praed 

»Lio^  Silff.a«j4S*t.i  aitK 


ii^aąd  prsed  nim  chodnć.  3  £tfo^.  ih.  Tamtfdy  csf fta 
chodaiwtŁ  I  JL^cp.  4  Rśg.  4,  9.  Staroleią  pochylony 
chodif.  Psahnad.  3  9.     Tak  mi  leb  aawrócita,  źechodsf  > 

iak  gfupi.    T$ae.  37,  10.    f(b  ge^  fftwm,  9łe  ete  •  • « 

Chodaić  al  aadartym  nosem  (  s  pysani  fię ,  bU  92if(r  |04 
ttggev).     Chodai  caęfto ,   a0/>/.  na  przechdd »  f   biegnnkf 

ma.  of.  Wy^  et  ^it  M  ftatUtu ,  ge^t  ffl:  4»f  We  6ettf * 

Chodaić  i  um  I  sam,  praechadaać  fif ,  fUf  ef^eM/  ^€ttm 

getetti  4e|eH/  fiHi(toreti  te(e».    Chodaf  po  gdrach,  po 

łąkach ,  po  polach ,  prsechadsam  fic.  Cn.  Th.  68*  Poydi 
cKodaić »  póydi  na  praechadakf ,  UVKm  (pt^ieteiK  -  /%• 
Ififday  tcml  wsayftkiemi  mękami,  sercem  po  raki  cho* 
daili.  Birk.  Mr.  Mm.  5o.  (  serco  do  nieba  wnofili  ). 
Chodaić  po  niebie  %  nie  brać  tsecay  iak  hą  naleiy, 
fbw4nReik  Chodaić  do  kogo  t  pnyehodaić ,  ffl|MieV« 
Chodi  aam.  Cn.  Th.  fnM  ber.  Chodi  fiedaieć.  J.Mchan. 
Dm.  So.  i.     Fig.  Morał  chodaić,  poftfpować,  sachowywać 

fię,  MiAelii,  M  rMfdiM)  mbuttes.    chodi  tak, 

iakol  pocaąl  chodaić^  Prawdaiwa  te  aą  i  abawitnna  drogi. 
J.  Mchan.  J.  367.  Chodaić  lóeaaką  cnoty.  Off.  Wyr, 
Będaiemy  chodaić  w  poafttaaeftlhfio  iego.  Jlay  Poft.S.hy  a. 
Chodaili  w  pokuaach  Iwiau  tc|(0.  ih.  $.  3,  i.  Kto  larwf 
tę  odaloni,  aacaerseli  w  tym  pogmin,  pokrycieli  chodai? 
T^mrd.  Wł.  iSa.  -     Chodaić ,  wtócayć  fif,  walfsać  fif » 

letM  sebea ,  |ef mu  Uwfhi ,   M  ¥ttm  nefbet.    Po 

bankieuch  i  t.  d.  chodai.  Cn.  Th.  Niebosacayk  mąś  iey 
po  imlerci  chodai.  T€ai.  n8.  A.  169.  (firasay,  praeaaka- 
d«» »  et  geH  Wi  ę  #»»  )•  -  Chodaić ,  ncaf sftaać ,  bywać , 
gelett  ,  bcfta^m  ,  fketieirtffe«.  Cycowie  nafi  do  aakdl 
raamn  chodaili.  Zah.  i5,  19B.  fe  (hb  tttt  eilMIlbef  to  bU 
€lblb  |(ftd>trft»  Ckodaiłem  aam  do  okdł  Ut  kilka« 
Af on.  €8,  4 18.    W  aakotach  będąc  na  teologią  ch^daiT. 

Teai.  8,  c.  61.  ff  beMfe  tleftogiftbe  CoSefiet.   }huA 

Anreiinaa,  coaaracm  bfdąe,  chodail  do  Seztinsaa  filoaoiOy 
i  bral  od  niego  l^Kcye.  Pilch.  Sen.  lift.  i8o.  f.  Chodiri 
co  nio  iywefo,  t  bywa,  saeray  fif,  rotchodsi,  ed  8e^t# 
ti  l^egl  t«  frf»#  H  yerbieifet  M.  Nieaacaflde  po  In*^ 
daiach  chodai,   nie  po  draewa^.    CKct.  Wych.  N.  8,  h. 

rnapada  ludai ,  ed  tfifft  He  Wttnfiftn,  ed  gebt  beb  beM 

WeiHi^  ^€ttm).  Sacafide  iedno  bez  drugiego  nigdy  nit. 
chodai.  Taat.  6&,  ś.  20.  Te  raecay  chodaą  na  ćwiecie, 
ie  awodaaoi  snowu  drugich  awodaą.  Ten/.  48,  h.  34. 
Choroby  fiawowa ,  to  ioft  po  fiawach  chodaące.  Mrup^  Sę 
1 10.  Strach  na  mnie  eifdki  biio,  frcbra  po  mnie  chodai; 
3ar<U.  Tr.  469.  -  Chodai  co  po  caym  %  wywif tnie  fif 
co  a  eaego,  fd  fblil  eiiied  dKl  befli  dMbem.  Witika  to 
neca  u  proftakdwi  ale  n  tych ,  htóray  anaią ,  tfo  po  cays 
chodai,  sa  nic  €0  bfdaie.  i#od^  Bau.  i64»  lHo^<^ 
co  po  caym  chodai »  ani  roanmieią»  coby  byfo  poiytecano 
aynom  swoim.  C*'c«.  Wyeh.  3F.7.  i.  (nie  snaią  poraądku, 
oanowy  raecay,  00  praycayna  n  co  ifcntek).  -  f.  Chodaid 
■  kim,  praeftawać  a  kim,  ohcowad,  arff  efaieM  WUgelea. 
Kto  %  mądiomi  chodsSt  w^l^iTn  hfdaie.  Sk.  Zfw.  prmąf. 
.  f.  Daietes  ehodatć»  braemimną  hydd.  MącM.  %  w  ciąif 

hydd,  f»MiHeHirm,  »tt  etoe»  Jtfapbe  (ftMige^  ic|ci« 

Jak  posnąć,  ielH  niewiafia'  daioćau  dkodai.  SIęn.  kk%. 
ielli  synem  albo  daieipi^ą  chodai.  ii.  44 ».  Jui  aaadć  adk* 
fifcy  płodem ,  to  iefi ,  Janem  8.  diodaiU.  GO.  Po^  %1^. 
Jednać  koftka  layna  nie  byl^  ,  gdy  mną  iesaow  maOo 
4tod«b.  Xf^,/e.  ^77-    nbowi  hy«em  diodMsA  ^Cfcp. 

3n  •  • 


a53 


CHODZIĆ    ^    CBOOZIWAC. 


delna »  txU^^,     NĘ^  Z  prepoą:^ą  9 :  Gdy  iik^tka  s  tym 
daŁecicciem  diodsiia  «    iadiiej  nf  ąoaitniu'  oicikoćcą  nie 
miab.  Sk.  Zyw.  i,  a  18.     Matce,  gdf  a  Parysem  chodsifa,^ 
^nito  fif  •     it.  pochodnią  nrodaite^    J^  JCchąri,  Dz,  83. 
$.  Chodsić  z  caym  s  rasem  bydi,  sgadsa^  fif  ^  ląciyć  fic, 

fid^  mit  einct  an^erti  6<|(^f  oettfAgm,  ąH  {|r  lugletc^.^e^ 
ftę^en  fórnim ,  ńnanhęt  nii^t  an^ftUef m ,  iBfimmeti  %iń: 

Ć^n  @<4ttttf A  gf^en.  Lubo  przesHycli  w^ekóif  Bunifterya 
koroaiąe  z  którynąkolwieji  lurseatem  diodailyj  terai  iednak 
marszat^odwą ,  kanclerl^wa,  podlkarbftwo  ą  iadnym  se- 
nalorll^^ni  pomie^cic  (ic  nie  mogą.  Nieś  1,  loó.  Nio 
sawase  godność  wraz  a  żdatno^cią  chodzie  Ę^*  i^,  la, 
Cy^rą  a  trąbą  nie  chodzi ,  pasztet  z  grochem  równo.  Pot* 
Jow^  35,  Trzeba  ,  ieby  ezpeąsa  a  perceptą  chodziła. 
Opat  Sęt^  'i44,  Opjiofitum  chodzić  oddzielnie  ,  nie-? 
Sedi|akoifC(  chodsiĆ,    róinić  fic,    oddalać  fi^    w^emnie , 

fHneil  9ę»%  Wi  f&f  f!4  (efonberi  ^bm ,  frlneii  rtgneą 

fj^ejl  ^lie^t  ^a^udz^ie  k&c(lwq,  lubo  bytq  iedne^o  na~ 
ródią  ą  Mtifą,  cł\odaito  datifniey  oddzielnie  od  niey,  mat 
iąc  ąwoich  oąobnycł^  kfiąiąt.  I^ar^  Hfl^  5,  353.,  Daleko 
od  fiebic  chodzą  te  dwie  rzeczy,  dol^rodąieyftwo  a  kut 
pięctwo.  G^rn,  Sen,  4ao^  Ró;(qie  od  fiebie  i  dalelj^o  cho-^ 
dsą  ądania.  Su4X^  Pitf.  3,  M^  a,  A^  j.  Chodzi  o  cp ,  b€X'*. 
Qsi3tk:t    idsia  ^  co>    i*^  P  ^9  raeca^  czyni  fic  o  co,  grą 

Q  co  idaia ,  U  $^t  tttą  ttmi ,   e<  ifl;  lootnią  311  t^mit 

Jaaącae  C|f  o  poąag  nąe  zgodzili ,  o  dzlefięć  tyficcy  im  cho« 
dai,  7><|/»  i»c,  64.  Przyiechał  do  swego  ilryia  ;•  u  ktd« 
rego  oąu  o  znacsąe  dobra  chodaifo.  Boh,  Ko,m^  3»  34o« 
jChodai  tu  o  fto  caerwonych  zlotyćh»  i6,  4,  4i.  Tegom 
4opiąt,  co  w  wolnym  narodzie  lic  godzi ,  O  berfo  między 
wanąi  «  nigdy  mi  nie  chodzi.  Bctrd*^  Luk,  3|.*  O&soL 
Ztqczy&(ec  chować  n^e  godzi  fic«  bą  w  tyną  gardto  cho^i. 
fot,  Arg,  19,  (bo  ijr  tym  o  gardto  chodzi,  to  gardłowa 
sprawa,  ti  i^  ««(  ^fbetl  jtt  tl^ttn).  $•  Chodzić,  co  do 
i)biqri(  lub  (Iroiu,  7  noiić  fic»  ubierać  fię  pewnym  sposobem* 

(gcflęlbct )  ^oi  f    fi^  ttrtgett,   fi*  ffeiM  ;    rs/at^on, 

hodicha,  hoJ^ilo  £  suknią,  szata],  U  Turków  nikomu  fic 
nie  godzi  yĘ  seatach  ^elonych  chodzid ;  wszelako  iifa  oba- 
csysB,  co  tak  chodzą  w  zieleni.  Sra/-.  Dw,  49.  .\Vidzia<» 
tern  praeieidiaiącego  cesarza:  chodzi  po  Francuzku.  Krtis, 
Do/.  95,  PQ  Polflcu  chodzi,  Mon^  68,  676.  Juźti  kiedy 
chodzi  po  Niemiecku,  tym  samym  mu^  bydź  mędrszy  od 
dmgich,  Teat,  18;  3.  18.  MT  srebrnym  na  kaidy  dzień 
chodaiwata  pafie,  Sim.  Sie/.  78.  JcH  dzieci  17  oftatnicy 
nędzy,  i^ie  maią  w  czym  chodzić.  Teat,  48,  44.  Nie 
troszcie  fic ,  cq  będsiens  iedli ,  abo  w  czym  będziem  cho- 
dzili. SekL  Math,  6,  w  czymbyście  chodzili,  ib,  ( w  coby- 
ście  fic  gbfoczyli.  ib,).  Żydowie  ir  łać|cuchami  i  z  kley-^ 
notami  s^tótemj  chod^ć,  ul^  tei  srebra  na  pasach  no(ić 
nie  maią,  S/a/.  LitjSfh,  ^  Chodzić  na  kego ,  ąitf  finei| 
JefteOen.  Nie  chodlS  na  piianego  >  iąl  m)  grzbieta  twego. 
Brath.  j,  5,  b.  Chodzić  za  łby ,  ffd^  ą^  bla  «ipfe  f rfegeil* 
Temu^  o  co  za  łby  cl^o^zimy,  przypatrzyć  fic,  lak  nik- 
czemną raecaą  ieft.  Pilch,  ^ęn\  3(Jł,  Chodzid  za  pasy  ob, 
sa  pasy  chodzić,  Chodzić  z  kim  y(  odpowiedzi  ,  sprze- 
czać fic  a  kim  ,  ||lit  finem  »6rte(n,  P^ołą  tey  kwelłyi , 
tak  »  sobą  cł^od^ą ,  jSe  każdy  iwą  powiada,  Gilcz,  Wych^ 
4,  b,     5.  Chodzić  za  kiip  ,  nieodi^ępnym   bydi  ,  puićić  fic 

zanim,  Cmter  ńneiii  Jergp^en,  einem  nad^folgeii.  Chodai 

M  nim,  by  cielę  aa  krową,  Cn,  ile/.  636.     l^liafto  czeladai 


CHODZENIE     -     CHODZICX£j;,KA. 

» 

cie&  są  nlni  chodai,  Jubł.  Fx.  73.  Czas  .aa  kaidym  tni' 
za  piatami  chodzi.  Rty  Ap.  5.  Masa  za  swe,  kara  za  wy- 
ftępkiem  chodzi,  Zab^  i3,  234.  Nar,  Chodaić  aa  pray* 
^adem  czyim  ob.  naśladować.  -  Chodzić  aa  czym  s  nwi- 
iać  fię ,  krząuć  fic  koło  caego,  (ftittff  etWUi  (ft  fe^tt/  Cl 
(fttfttftt*  Chodzić  za  sprawą,  popierać  ią  polecaniem 
iey  sędziom.  Chodzić  za  urzędami,  (larać  fię  o  godnolci. 
Chodzić  za  kim ,  (larać  fię  o  ćo  u  kogo  ufilnie,  Chodai* 
fem  za  nim  kilka  dni,  chcąc  doflać  dzierżawy,  i  nie  otrzy- 
.niałem«  Ojf.  Wyr.     Chodzić  nad  trzodą  pilauiąc ,  Hl$fers 

Jbt  mńUn  ,  nebrn  l(r  (erge^eti  /  fte  IbeM^rii ,  ifW^tn. 

Pafters  nad  owcami  chodzi.  J,  Kc han.  Dz,  2.^1,  Król  tego 
9obie  za  niewczas  nie  poczytał ,  w  budzie  leiney  fię  prze- 
fpać  i  nad  ftady  chodzie^  J.  Kchan,  D*,  76*  Chodzić 
^oło  caego,  trudnić  Gę  czym,  (laranie  mieć  koto  caego, 
pracować  koło  czego,   Vind,  biti  na  zhem,  pomujati  fena 

l^ai,  f{(^  oomit  (efc^ifrigen ,  nemit  nnigr^eii,  M  t»imit 
(efaffii,  ^&i  einer  6a4ci  nnne^meii,  einem  9tmttkt  %hit 

gf  ^en.  Tak  chętnie  chodziłem  koTo  tego  wsayftkiego ,  ii 
w  kilka  dni  wszyftko  jui  było  pogotowia.  Kras,  Boi,  199. 
Jui  poczęto  chodzić  koto  naprawy  koipioła.  Zai,  Tejk, 
367.  Chodził  uftawnie  koło  Rzpitey,  W  pofrsód  oby- 
watelikich  trawił  czas  swdy  trudów.  Nieme.  P,  P„  49. 
Me  ręce  koto  wełny  snbtelnie  chodziły.  7*0/1  Saut,  61. 
Jeaus  anak  swey  miłości  przyłączył  i  *o  tym  na  ten  czas 
chodził.  Hrb.  Ąrt^  94.  (hoc  tunc  agebdt  ,  koło  tego 
chodził,  p  tym  myślał,  et  gtng  bamit  ««).  ZapraiThią 
syny  si^e  w  tym  z  młodu,  w  czymby  *fię  klatom  przy- 
szedłszy chodzić  mieli.  GHczn,  Wych  F.  a»  b.  Chodzić 
koło    (iebie   «    pamiętać   o   sobie ,  o   zarol^ku   swoim ,  fE<| 

tiMt  oergeffen ,  «af  feitten  9{tt(eii  ^ebAt^t  feeit.    Umiał^o- 

spodar^  dw  koło  fi^  chodzić.  Jabi^  Ez,  io3»  Niech  kofe 
(ebie ,  iak  kto  może ,  chodai ,  A  przecję  innym  złośfiirte 
ąie  szkodzi.    Zab,   la,   307.  -     j.   Chodzić,    braĆ  (ię'A^ 

caego,  3u  etwai  ((^reireii/  iDO|n  gceifen.    Chodimy  wIst- 

ty.  ÓJf,  Wyr,  j.  Po  czemu  chodzi?  Cn,  Th,  iaka  wartiść, 
'  iaka  cena ,  wie  trener ,  wie  0ie(  Oertt  f  Po  tych  pienią- 
dzach chodzi.  Cn,  Th.  tey  ceny ,  ti  %it  'tell  ^tei^* '  Krół 
naaz  z  przednieysaemi  monarchami  w  iednym  aaeregn  dio- 
dzi.  Psalmod.  i4.  (w  równi,  rów&tfy  powagi).  CftO- 
DZBNIE,  ia,  n.   subjiant.  vtrb,  i)  (^czyn)»  chód,  iście . 

M  ®el^eti,  bet0ang;  Sorai.  i.  c^ob^eni;  Rt^s.  xoX' 

AĆHie,  xo4bOa,  xoa1).  Chodzenie  nie  |Aoie  bydf  bes 
nc5g.  Petr.  Et,  393.  Chodzenie  bosemi  nogami  po  gołey 
ziemi ,  pomaga  do  solucyi  naturalney.  Comp,  Mtd,  498. 
\i9A  '^atfilfge^en.  Dzieci  aa  młodu  mądrości  uczcie,  a  nie 
wyniosłego  a  wysoHego  (^odaeiiii.  Gticzn,  Wych.F,h^b,^ 
J.  Władza  chodzenia ,  ble  *t<rfir  IH  ge^ett ,  M  9t%tti, 
\tt  9tfng.  Od  Chryftusa  ślepi  warok,  diromi  chodzenia 
pdbierali.  Bals.  Niedz,  i,  i34.  a.)  Chodzenie,  mieysce 
chodzenia,    ganek,    chodnik,    chTtfdnik ,    ulica,    aipaler, 

aiiea,  n)o  mon  ge^t,  ^entm  ^t^,  ber  9m%,  §.  9-  ^śO" 

(etlgittld,  bfe  SfOfee*    "Chodaeuie  pod  aiemię  do  ikarba  zbii- 
,  dował.  Star,  Dw.  36.     Chodzeni^  w* «grodadl  si^mi  ple- 
cione   ob.    Chfodnil^J.     Chodaenie    na    otrę c2o ,    pokłsd 

okrętowy ,  haĄ  UJerbe*  dnf  bem  ®d|tfe«    CHODZICIEL* 

a,  m.  który  chodzi,  chodak  ,  ber  ©el^,  9«A|A>|et» 
S/oi'ac.  ĄtUlj  ^orab^  >•  nob^lcjetf  Jla^.hoditeg|,'fc«daa, 
hodjak  ;  Croat.  hoditel ,  hodiSca  ;  Bo#n;*hodtiltogl  |  Rofi* 
X0A6Kb  ]  Eccl.  xoAe)(l)  i  w  rodst,  itifjk,  0HOD2ieńiKA, 


♦CHODZINY.     r     CHOIA, 

DZlNY  ,  -  in,  liczó,  /««/ chodź eliie.  tdi  ©e^tl/*  bfl 
0tfll8«  Dokąd  fię  wy biei^asz/ chorego,  nawiedzi^!  P/ó'/.ne 
twe  chodziny,  bo  iu4  oedf  w  niebo.  Chodk*^  ^<ifi\  6^* 
CHODZIŚTY  ,    a  ,   e  ,    gdile  cliodzlć  możbą ,  |it  gie^eit , 

»e  ntati  ge^n  fA0R,  ^angtar.  <^.  £itsz,  3o!    Kofo  cho- 

dztfte ,  które  obracaią  .  chodząc  i '  ^epcs^o  po  szczeLlach. 
Tr.  bal  ICretraK  CHODZiWy,  ą^  e,  nie  mor4uiący 
fię  chodf eniem  ,  dobry  do  chodu  ,  biegun ,  ooit  ^tlt^tn 
%%HZf  gHtgcMb/  gtttUttfenb:  EccL  6AarQB^o4^uHi 
Koft  piękny  chodzi  wy.  Sim,  Siei.  69.  Po/.  Jov^,  91.  Koń 
teŁ  zdaie  fic  Co^  chodstWego  i  ogonem  wierci,  A16,  fi,  W, 
li.     $.  Chodziwy  cstowiek,,   lubiący  chodź i<5 ,   bet  ittj^ 

Pdchodz  :  dochód,  dochodzić ^  dochodowy  ^  dochodny^ 
podochodzid ;  itdnochoda  y  iednOchodn^ ,  nachodzić, 
poriaehodzi/j  nadchodzić ^  ponadchodzić \  obchód,  ob", 

"fihod^wy ,  oÓcĄodgi^,  poobchodzić  \  odchód,  odchodo^ 
wy ,  gdchodzi/t  pcocfchodzić ,  pochoi\  pochodnia ,  ^o-. 
ehoaniowy  ,  pochodowy^  pochodzisły  ,pochodzistofć  ; 
modchodzić,  podchód,  popodchodzić\'  przechód ,   przt" 

'  godowy  ,    przechodzić ,    przechadzać ,    poprzechodzić  i 

przychód  ,   przychodowy  ,    przychodzić  ,    przychodziśty  , 

^oprzyehodzić  y  przychodzili  ^   przychodnio  wy  \   rozchód, 

rozchodzić,  rozchodzisfy ,   porozchodzic;    uchód,  uchO" 

*    <2zrV',   pouchodzićj    wchody    wchodowy  ,    wchodzić^    fo- 

wchodzić ;    wschód,    wscĄody  ^  wschodowy  ,     wscnodny  ^ 

wschodzić,   powschodzić,   zachód,    zdchocLowy ,   zatho'^ 

dny,^  zachodzić ,   pozachodzić,  schodzisty  ,  ptaskoscho^ 

dzisty  ,   przykroschodzisty  ,    wolnosckoc(zisły ' "(  poróWn  , 

słowo-.  Hdi).  .  ..     .         ł         . 

CHOIA,   ii,  i.   CHOINA,  y,  i.,   CHOtNKA,  CHOTKA 

zdrob.,  gatunek  »o»ny,  bet  SiUt(badtn/,  fitti  Htt^UfitU^ 

bAtint',  (  Boh.  (bWOg  frondes  abiegnae,  piceae  ;    C^n. 

hoja  , '  Kojka  ,    Vlnd.  .hojki  »  iodU  ;     Sorab.   i.  ^  fbd9n« 

pinwł^  5ora3.  2.  i^cija ,  fjciw/ c^oijffi;  ^l^i-tf*.  1.  fttlja, 

«oaiui;    Sorab.  a,  łojnf,    foiąa  szyslski  sojjno^e  V  ' /fó/jr. 

xaóR  s  szy«zka)'.  Sidvon:' bór-,  Boh.  i^tfioUt ,  forftl^ićs 
.f«;  (^^Ę-  '^yoja  ;  galąi).  Choiną,  rodzay*  so^niny ,  oĄ 
'  niey  dalelto  mbłeysza.  Ląd,  Naf,  at.   Szum^f ' W.e  mWJrcI^ 

się  chomach  dzieij^^  Otw.  Ow.  6^8.  Do  rusztowania  Mo« 
'  rft  .^C  iliłgifti  mocne  choyki ,  lut;  iakie  iłiegrube  dfae- 
•wa.'  ąiriJ.ltud,  53a.  Z  wieUjiego  ztrachi^ '  wlait  ną 
*  chojte.   Teb/ł  8,  lo^,    Chtopy  gdyby   chóie,  'Ttat.  \b^ 


CHQLJBBAC.     -     CHO.MA^TO.  »53 

GHOLEBAC    ob.   Kolebać     CHOLERA   ob.   Ko- 

^'ler«.    »■'••■•  ''-     .  ^  ■ 

;CHor.E>^»   y,  i,.    CHOLEWKA,    i.   i.,    s:ry1a   bóto-; 

"  wa,  Wr  6rtcfrffi*aft.  '^iV«tf.  cholewa;    Boh.  ^olett,^  (fs 

lene,  i^^^U^toi,   ?[olinf4^(od.  goleń)-,  /io/V,  roAeini^c, 

•  {Eccl.  koAffBU  ,   xox5rBbi  ,'xaAeBU  :  obuwie   sal^o^ni- 

cze  j   Sorab,/  1Ą   d^Mttpi,   Sorab.    1.    fofoi^i   ?    •P9<tnte)i 

Bosn.  opanak  y.'    Obuwali   się    W  skorznie ,   u  kt<ifrj|^ch , 

.  aby  tyną  leksze  byfy,  nie  bywafq  cl|olew,  ^el/.  ilf ar.  6. 
^knia  na  nis)  Wisi  ,  ial  na  kotku ,  gojenie  pq  cbo- 
lewaćY^  p!y waią ,  cal^^  ^li^  niezgrabny, 'Zqf6,  ą9,  65. 
Szewc  od  chole^ł  Rofs,  cizie^ifHHRl),  -  5^  ^l^ucio  ^Ma- 
ney,  cholewa,  sztaka^Ma,  laik  pęcherz  rozdęta,  z  o- 
bu  końców  otwarta,  «  którdy  tąfelnik  rozprawia  tAlle« 
Torz.  Szk.   32.  e/16.    Ul  ^tt   %Ui€t^iitt^,  blf  9Wthl= 

fe,  worau^  btr  ^ta^ofrCii  dffd^itteń  werben.  -  $•  <^ 

u  niego,  lak  cholewa  s  piianica  wielki.  Ćn,  Ad.  84i.  ęt 

fanft  etnen  inten  Q(iefe(  »eg;  et  finfl  iPie  fHi  6(^1^: 
tft^4t(  *e  elni  y^Wnbet,  lolf  eń|  Wrftenbttt^et,   Braf. 

spetni'];  ^ona  znow6(  mu  dbleWaj  A^^^ąk,  ^ówi,  moią 
gębą  nie  chol6wli1  Bratka' J.  4  j(«  j,  ChotewY,  cholew- 
ki smalić,  abo  palttf  do  którzy,   koperczaki   uroić,  nmi- 

zgać  aif ,  6tft  etite  ^Mi^Ien  /  (br  b^n  i^ęf  tnac^en,  t^t  bif 

Sont   tll(l(^en»     Cholewki    do  niey  pali*,  a  przykazał  mi,' 

aby  nikt  o  tym  nie  wiedział.   Teat.  \o  5,  6.    Ąa^rybft 

na   woynio  ,''gdy  ateczę  i'pąli ,  Jowisz   w  męża   ^itaći 


się  mękAi  Mle/  sfę  nieboie*,  by^  niQ  w^iąf  ^eholtfwą 
Na  rękę  lewą.  A'A/iI  /?.<?,!,  5.  "(o3:  frycowaĆ  cf.  ba- 
bę całować).  Ze^  chłostę  podiąt  uŃogatu,  NJe  zwlt- 
riay  ani  rodzonemu  bratu , '  Bo  cię  chofewą  będą  iwad 
parobcy*  ib.  H,  "3.  J,  HerB  Cholewa ,  dwie  l^lamry  łe- 
lakne,  między  któ/emi  miecz  o^tuczony,  od  BolesfaWt 
^   ^mialegp    ciekli    nadany^    nazywaiącenaa    się    t}>tol6Wa. 

•    jfurop.-d,  9.  ehi  ffidppen. 

CHOŁOIłZlEC,  -'  dScu',  m,,  M^  Litwie  zbotwlny.  tó 
ięst,  z  li^ci  bural^ów,  robią  potrąifre  smaczną  chłodzą- 
cą'  y  pV  Ku(ku  Cho^o^®<2 }  Chołódziec ,  zwaną.  Ład.  H.  M 

17.  eln  A^bfeiibe^  ®erł<bt  po«  WimgelblWttętm  O  trfy^ 

waniU  boćwiny,  chołod^cu.    Perz,  Lęh  11^  ' 
tJHOMATO;  8,  n.,  CHOMĄT,  a ,*^  w.,  oftłąk  dę  lawdtia. 


^    sa,  choina,  g^atązka  cł^oinna,  wierzchołelc  choiny,  9t<b: 

'    teweU ,    f i<«teii»lpfel ,    glcfttetifptje.    Pqirtykali  sobie 

choinki  za  czapki.  Biel,  Kr,  ^39,  '  Wierzchołek  choir 
ny  osadzony  iia  źerdj^i^  tudzież  przywiąaany  dfl^  sznura 
dla  chędoieaią  kominó^ ,  e|ll  Ji*tenilt«l<b  W  tRejlUs 
gttn^  ber  Sarninę,  €ata  umieictno|ć  kon^iniany  wtey- 
<kich .  skrobać  sadze  choiną.  Oss.  Vłyr*  %,  Choina , 
wiecha  ,  znak  piiacki  ,  ein  ^Ur|ei(ben  /  S^^n^i^d^^l^t 
Oss.  Wyr.--  J.  %,,  Bot,  choina  ziele  ob,  sosnka  ziele.  3., 
choinka  klasztorna,  fabina,  drzewkq,  ^et  ^^bettbdttWi 
Boh,  ąm^pfa.  CHOIN^Y,  CHOIfłOWY,  ft,  e,  od 
choin  ,  flĄten  s .  ChotńoWjf  bo»A.  Ho/i.  Wot.  46. 
( Boh,  d|^90d099  tarmśtiticius }« 


jKitm/net,  soraó,*i,  fómot;  Sorab,  3,  fcmmrt;  Boh* 

Ąpmaut,  ^0nń|f,'  Vind.  kón^at,  okfagnik  /  ham  ; '  Carn, 
'  ]^om4t ,  ham  *,  Croat.  hamut ,  ham  \  fłung.  ham  ^  Rofe^ 
X0Myin^i  LaK  cónia,  chanius;  Grae.  X9t/^os  ^  XPit*^7^^% 
^p/iąa',  %f\fAot\  %raBj^  Kantata  ćonstrinxit  )^  Chot^ątą 
Mostiewikie,  J^fuk  Z^.  1,  186,'  -  Chomątem  aowitf  aię 
tei    cały  ubiór   na   konie   a  takowemi    obtąkami  ,   rdsEny 

od  szorów,  szli,  \a^  ^nmitiet^jewg,  ^d^  f  ferbeieni?  Boh, 

dj^tttb*  Chomąta  Inb  szleie  do  zaprzęźenia  koni*  Kluk 
Roćl,  3,  131,  Przysłk,  Dobrą  w  chomątp  słoma ,  w  kaf- 
tan bawefna.  Cn.  Ad,  ^63^  Fr,  Ad^  31.  (  szkoda  psu 
białego  chleba  I  dobra  psu  mucha;  takiemu  talkie;' nie 
wyraucay  pereł  dla  ^wini ,  dobra  Matyassowi' płotka J« 
'Jak  V  chomA^cie,  iak  w  jarsmiey  w  niewoli,  wcię^ley 


.*'♦ 


354 


CHOtf\tliIK.    •    CHOP, 


aiewobiiciey  fracy.  Ost.  W^.  mU  im  S^t  i^^ft 
f iniffiNUnir.  Chodsi  tek  W  «I^MU|cte »  m  M|ią  saw«w 
,  wytcioną,  aienaturalny/  ff  f^l  mb  tM  tMMUt,  ttfl 
itelfinil  Si$lf€*  Nie  do  ehonąu^  nie  ^  pracy;  niepro^ 
atyi  Inb  teś:  wart,  iel»y  go  oc&ruua€,  ff  ^t  ii4(  P 
MMfet  CrMt  /•  ir«r3  cbonąto  ;  Uaticse  swycaay- 
1^9  iak  n  choteąU  ptottago.  Xw0p.  9,  »o.  etll  Aipprt. 
CHO]i\TNIC,  •,«.  nmiailaik  o4  chomąt*  ^ 
JhtMMIunit^n.  •St  J^mm*  So.  C^n*  koaiatlr.  CHO- 
1Ł\TNY,  ^^OMĄTOynft  a,  a,  od  diomąU,  $W», 
mtt  r«  JaA.  ^MnM;  Jto^.  xaHymiiuB ,  Chomąto.' 
wy  rsaAie4y  Rofs.  ryxb,  ryniiai  cyadHk,  cynoHU. 
(cynoiiyiia  awiftywa^  klaaicaa  choai^towa].  Boh.  ^^ 
MrtKilfet  plltitf  «  odumaco  płacić.    Ao/«.  ±OMyniaHa 

.  fodaaaka  dumątna ,  M  JUUWMCtftitlt  itoA*  xoMy. 
mtioa  i  OxOMyiiuiiiB  i  Croaf*  haautś  s  wUada^  cho- 
mąto )i 

CHOMIK^  a,  m«,  mpa  wleOia  aiaauia,  Dkiabr.  67.  mus 
€ricśłusp  wifkaaa  od  faaicy,  ma.  wpolłcika<Jl  wcwnątra 
torebki,  kopie  w  aiemi  adry,  w  których  aetńraae'  aiarna 
aklada,  anoaaąc  w  torebkach  poUcakowyeh.'  Zoo/.  Nar* 
^48.  Ift  St^mfit.  Gheanki  ascMkaii|  aa  ktita!t  paów, 
i  stąd  aowią  ie  psami  aieanemi.  Ma  Tódolu  naaywaSą 
ie  tkraecakami«  Ład.  M  iiL  as.  Ład.  dfL  a,  409. 

eCHOMŁB   aalelą  do  stroili  hiaiQ|^owuDe|o.  Sas.  Tyt. 

6.  etll  CMI  M  fBrUetp«tff|.l 

CHOMOŁ8C,  CHOlfinUBC,  -  ka,  m»  dKewo  w  końca 
akraydel  aiewodowych  w  popraah  aateme,  cfal  Ćtfabcf 
M  9«MMM*  Anydb  aiewoda  »  wieracho  i  apoda 
oaadtiią  aif  aa  saantie,  ktdi^o  hoAce  ią  praymoco- 
waae  do  choBMlcdw,  a^  draew  w  lioAcach  ckraydet, 
wpoytaak  aadaonych.  MM  Zr.  5,^41.  Chomuloe  tę 
hywaią  aomMme.  Mluk  RoiA  a,  168.  (ci^  Hamulec). 

^CHOMOS,  a,  Hf.  fdfteindr^f,  Cukra  dioama  albo  Ib- 
tyay  baaiie6»  Jrutn  ctL  IM. 

*CWmm.  m,  m.,  pewna  faiba,  eto  fesilir  fdfle>.  Od 
kamiaida  choMNaa  ftriiy  Toieckiey.  Ve^  Xair  ^  Mo, 
Duby  Tatarakiey.  U.  6,  i5^ 

CHOPI  CHOB  f  od^oa   aagtago  1  aKicaefo  Mbraeaia, 

kr  6(|il  fiMd  MmIcii  IrfHiCM  C4id0e«,  Mi9i|l  p«ff  I 

ISeaiy  %$  chop  wgębt,  praea  aoś,  prtea  a^by,  ai  fif 
»biod|  aaabla  oparta.  Mah.  JTem.  i»  96i.  Spotykaaa 
Af  a  pewayaa  iuaakiem ,  chop  go  tedy  bea  ceiemoniy 
W  pyaL  jrofi.  74,  49.  Dbley  (diob  lalka«  aie  pdydaieaa 
aii  atąd.  r«ar.  56,  sS.  («£  Hop,  kup!),  CIIOFNĄC 
Mkil  CJfik,  Ghop«£  kantyn.,  gwAowaie  aa  prfd- 
ee  aderay^,  fM|  «ii9cr|e|flld  ftam  #dllfll  4M  9fffiN 
4M«ttMiMf  |Wfe»-  Pificią  chopaą^  wgębf,  oderay^ 
W»  w  gfbf ,  dadi  01  a  tego  a»  a  owego  w  p|ak  ko« 
aM.  Om.  IVyr.  Chopną^,  o  koniacH,  poskoo^  wiem* 
ftiąc,  Ml  ffetbtu,  Mfrpringni  llll»  |i«M  i««fi»llgM 
|od:  Kopaąć).  Fig.  Onby  górował;  lecą  go  aacafido 
■hefaie  mańkutem,  w  pierwsaym  aaraa  gasaąic  iwioe^ 
Jfen.  yt.  1&5.  tt.  Trtmił.  pobteieć  fte^dko  gdmie,  cae- 
aad  dokąd»  ęmĘJf  M|bl  iMftn,  ^ta^fiiirs.  {tL  hop» 
BofMaa).  Blyaaąc  róiae  wielci,  chopaąl  aam  w  tamte 
Aoay »  laby  aa  awoie  oeay  widsiaf ,  eo  była.  Osł.  Wyr. 
.  |»  Chopa^  aa  kogo  s  popf daać  ,  ntlegMI  popfdaaiąc  » 
italCfttcą  mttmOk  CiMpad  aa  koaia.  Om.  IV|r*  Ck^ 


CHOR. 

pat  aa  aiego,  chopatj  tea    przecięi^  iak  »i^  wlókł  no^ 
fa  aa  aogą,  tak  aif  w|ókl.  €sł.  Wyr, 

Pochoda:  athapia^  ^  ashopny  ^  po  chop  ^  pochopny^ 
WfchopŁodf  Mchcpid  się;  uchopU;  (Boh.  4^t  ff,  4^- 
pin,  prohątĘdo  ,  d^Pd^,  «ien/«  eaport^  ^gpgt  (^.«a- 
Ź«^«,  arriporę  ioS>^Ł^,  chapnąć^  Shfmc,  (Ć^aÓ 
dociłU  ,  Mepnpft  dociHta4\  SoraJk.  1.  4»pptM4»  tN« 
pinaiii,  ||»0(iiMtti  i  poczęć  ^.  połhop;  SoraS.  a,  fi^s 

pe»e  s  początek^ 
%.,  CHOR  oi:  Chory. 

a«,  CHOR,  KOR,  -  ora,  ot.,  a  Łac  w  ko/ciele  ahor, 
.  mieysce  dla  Ipiewaków ,  bel  &tt  Ul  het  Jtir4r  ffti  Mr 
6te8ef ,  M  Śłllgedf^t.  Aforaf.  1^ ,  Boh,  Mc  j  Sioom€. 
4fnif,  Nt,  //ii/ig.  kar;  Soraó.  1.  f|ćrtafi|,  fl4fM«'' 
l|i  i  SaraA.  a.  C0rtd ,  f^fTd  ;  Ooat.  koriiih,  koi^  } 
J>aL  kór ,  hor  $  Vind.  peunr  kor  ,  pojelilhe ,  porke , 
porahebiM,  Cam.  porih^ba,  chor;  Staroń,  kór^  Jlaąs* 
pjer.alilcte;  RoJm.  zopb,  zópu,  EęcL  coiponll.  na- 
gim oraaakiem  roalicanego  dwom.  Gankiem  aaadl  wk«* 
tfciól  a  królewskiego  choru.  Ćhołch.  Poprą.  A.  %.  -  ^ 
Chor,. kilku  raaem  Ipiewaiącyeh ,  graiących,  bild  C|iV# 

Me  Cleffittget,  dorfirtelrr.   £cci  AMocmóaHie,  Ma- 

aa,  codpaaie  a'fcattOBb,  xopb,  Ko/r.  AMal).  Ha  diam 
c^ory  śpiewanie,  aa  praemiaa  ^  ettt  Sc^f^Igrflllg  1  CICs 
flM  Hirprt  C^e.  Jg^acy  Swifty  opiewanie  na  chory 
W  Antyochii   natawil,   a  widaenia   aniołów  ,    ktdray  ma 

[ ,  praemianf  Troycf  Swifta  wychwalali.   SA.  Dz.  66. 

aai  kolcioly  pifknie  ubierać  i  Ipiewanie  w  nich  na  cl 

,ry  cayni^   Sk.  Dz.  a6ł..    Chory  anielskie,  chory  mnay* 

j^Łiuitiów.  Tr.  (cf.  kapela).     $•    Chor,  to,  co  chor  <pio-> 

wać,    pielń   od  całego  dioru  ^ewana,  bet  €|iC,  bcf 

..,»•«  dlMf  ir(ta«CŚ  9ifk  Itto  amiarkttie,  iak  wiele  chcnr 
jmo,  gioaów?  ieat.  tam  gloa  cienki,  graby  i  fraedni;  aą 
gpo«y  alewiaąt  i  a^icayaa ,  do  których  praydaaą  aar- 
,fliy  i  daią  aif  gfoay  wsay^tkich  alyaieć  ogólnie «  laca 
w  aacaególaości  iadea.   FUch.  Son.  .ihr.  a,  378«    Pieni» 

.  ]|a  róine  p^daiefcme  chcnry.   Uśir.   Tr.  bo.    §.   Chor  m 
mnichów,  pewne  nab«Mieśatwa,  i  gadainy  do  Ipfaaaaia 
iego  ,   hit  9t9t  ktX  a)tMe#  Irf  fItrtcfMf.    Red  do 
lora  c^odaif.  BirA.  Dom.  65.    IbaiMei  nie  byU  obowią-- 
aani  do  chora.  Om.  Wy*  -  /.  fig.  tr.  pod  chory  wy- 
aoaić,  pod  aiebioaa »  awielbia^,  tkmuA  M  cr|rlni, 
Myfrlfńt   Oa  aaeaoMiliwoid  kidhmy  pod  chory  ary^ 
aoai.   Pot.  Arg.  aiy.   -  Chor,   fafd«  taafa,  aaipiei^ 
Irf  OUli*  Me  Me4c,  6l»fr.  Suwia  go  w  aaypierwiayclh 
panów  chotae.  JoŁi.  JĘm.  C«  9,    Niiaaego  dbota,  poifa 
hty;  awycaayay»  oidynaryyay,  iMcto,  ftMtfb,  itmś 
gcak^Ul,  Ml  mft»¥ll(*m€Mmit,  U  a  pifkaodcieml 
niiaaego  chore  wdawać  aif  .łabif.    2'eaC  i,  44.   C^H<I« 
Irina  MM  larpM  SUilr.    a.,  Cho^,  eafić  koiciofe , 
gdaie  wielki  ofiara  k  formy  ftaptaAakie,  bcT  ♦tfptttrg 

In  $Mi,  M  M  Irr  ^idaftar  aal  Me  fefeMlie  W* 
1tole«  <  ta  Irt  ei^n((|r»  Att^rJ.  Bofs.  aiiifpocb,  apaa- 

,  Jtocb..  Kaaeaik,  gdy  w  chor  pnyaaetf ,  aalarf  waayi>* 
kio  ińmy  aaftąpioae,  tak  fif  wiele  kammików  aaiiacha* 
fo.  €om.  Son^  6a6.  {Carn.  chonr  t  kaaoaik,  |rf  tttf* 

|rir,  CdMiical). 

Pochód;  dlarj9»  cAaraayt  cAara^»  iharodUta^  cAa* 
i&kty. 


CHOR\GIBW. 

CHORi^OrBW,  -  gwi»  i.,  CHOR^GIBWKA,  I,  I. 
adró^^  wuk  wojAowj^  pod  ktrfryai  gtomu^H  fiff  "Mi* 
ią  iisitdtnmt  Me  %Ąii  (oó:  ^roporseo,  Mtandar).  MoA* 

dśrtt»  iaftirti  Yiikd.  bandera,  ftHaTa,  baani)e}  M^sn* 
laftaTt,  ftjegHy  doadar;  C/«a/.  ttsatini»  baadm,  frih) 
A^.  ftjegh ,  saftara ;  Hung.  titaió ;  Stolon.  Twre.  bar}a« 
ka»  h9X}kk;  Rcfs.  xopyrBB,  shImji»  aii4vaKb,  cmurl)* 
couaft.  Miata  i  dawna  kaida  aiemia  awoif  chorągiew, 
ktdrą  aoti^  na  pograobach  króMw  i  aa  pospolitej  wy- 
prawie aaleiafo  do  chorążego.  SkrMtt.  f,  f.  i,  3o8» 
Turcy  chorągiew  Mahometową  w  wielkiat  possano waniu 
chowaią  w  akarbeu.  Kiedy  ią  wystawią ,  wsayscy  p<v- 
winni  ildś  pod  tan  anak.  ^^eraą,  ii  ią  Gabryel  Ma* 
bometowi  a  nieba  prtyaióst,  i  soWią  ią  tei  Niebieską 
chorągwią.  Kiok,  Turk.  27.  Kurfirsat  Pruski  6d  króU 
wedle  mody  llar^y  chorągiew  bral.  fot,  Jow,  3i.  (anak 


CBORĄ.GIB^.    -    CHORCAW.        %S6 

R\GIBWlfY,  CHpJL\GWIANY,  a,  a,  od  chorągwie 
do  chorągwi  naleiący  ,  %4^eu  s ,  |nt  f a(»r  gf t^fig , 
9m  fen  ffi|9C«  Croąi.  saiatiYni }  ńajś,  cisffróaHUii , 
IHan^MMU.  Salnchu  chorągiewna ,  obowiąaana  M 
pod  dkorągiaw  awoify ,  tianu  na  pospolita  nuaaaia»   Icf 

Um  dlgMcbini  a^tot^   Men  mu^tt.   Wetiystkio 

ataoy  duchowne  i  świeckie,  ksiąicta»  panifta^  d^ona- 
nie  i  8aenilania'|  salachta  chorągiawaa ,  winni  ^oynf 
•tuiyć.  Słot*  L,  37»  Fanowia  chorągiewni  »  lannicy  » 
którzy  priy  oddawaniu  hoMo^awiarachnikowi  naywyi-- 
saaan  banderę  swoię  aniiali ,  He  gll|MeilIr(tlm4Mrt* 
My  hospodar  ilubuien> ,  ii  wsaystkich  ksiąiąt «  panów 
rad  duchownych  i  lwieclu<^ ,  pandw  chorągiewnyeh , 
aslachtf  ,  miasta »  teml  iadnemi  prawy  aądaić  mamy. 
Stai,  Lit,  I.  K$U^ięU^  i  panowie  ohorągiewni  ,  r^ds 
takie  i  uracdnlcy  aiemscy«  Słat,  Lit.  4i4,  Ludzie  cho- 
rągiewni,  chorągiew,  iofnięrfe  pod  chorągwią,  nie  hi- 


hotdn,  lennoici,  bgg  f  A^Rf  ttlf  (M  }*    Woiewoda   Woto-    *  gacy,  fa^enfolbgtm*    Ogromna  iestei,  iako  obós    eh  o 


ski,  poraaciwszy  chorągiew  pod  nogami  królewskiemi » 
iako  byt  obycaay,  praysiąg!  hotd  i  poctuszeńftwo.  Stryik. 
61 4.  Pod  chorągwiami  ftaną^,  woynę  podnieść^  Warg. 
C€9*  &55.  M  pkt  fiHe  fte%tn.  Chorągiew  roawiiać* 
^   %iin€   (liegm    lafen*     Chorągiew    awiiać,    woysko 


rągiewny.  Budn,  Cunt,  6,  4.  (iak  woysko  uszykowano. 
Bibł.  Gd.)f  '«  Drąg  chorągwiany,  u  którego  wisi  c^io- 
rągiew.  O//.  Wyr. 

Pochodź:    Chorąiy,  chórąifCp    chorąiankai   chorąży- 
na, chorąztwo. 


rozpalcie y  Ne  9elbAtf»  ibbasfett.    Chorągiew  rozciągać,  CHORAŁ,   KORAL,  u,  m.   (pó,  chór)   iplewanie  pro- 


woysko  zaciągać,  werbować,  mttbtU^  CJiorągwi  przy- 
siąc ,  do  chorągwi  przysiąc  s  do  iotnierzy  przysUć  , 
|Sf  Ś<^  ijć^mbun.  Pod  chorągwią  stuiyć,  woyskowo 
•fuiyć  ,  jiti€i$tienftt  tf^nU.    Chorągiew   opuicić,  dezer- 

torować ,  Me  'iatfnt  utUiitn  f  brfrrtitni.   Zbieg  a  ppd 


sto   iednym  gtosem  powsine,  Cn.  Th.  3oą.   ^(t  &Pt^U 
CHORALI3TA,  CHÓRZYSTA,  y,  w.,  śpiewak  choio^ 
wy,  bft  &inMft,  e>prl(t.    CHÓRALNY.  KORALNY.  ' 
a,  e,    od  chorału,  C(orgi<«    Śpiewanie    l^olcielna   chó- 
ralne.  Birk,  Dom^  i48. 


chorągwi ,  dezerter ,  ttuicdf ft.    Rialą  chorągiew   z  mia-  CHORA^ZANKA ,  |i ,  i.    córka  chorąiego  ,   He  %t!l^hńi4^ 


ata  wywiesić  t  poddadi  się,  Me  «ei|le.  S«(ne  itti^in' 
gCK  f  fi<^  etge^en*  Z  nlaprayiaciót  chorągwie  a  awy- 
cifitwo  Otraymać.  i.Lśop.  ^.  Mach.  b,  6.  Nieprzyiacie- 
la  a  pod  chorągwi  roaegnat.  Warg.  Cex.  aiS.  (rozpro-* 
szyi  ).  Nic  nie  wskóraią  naywickae  woyska  ,  na  któ- 
rych sfa>a wiedli  woić  chorągwi  swey  nie  ma.  Sk.  Bx. 
84 1.  (  którym  sprawiedliwość  nie  przewodai ,  hetma- 
ni^. -  Chorągiew,  mttónym.  iolnierae  pod  iedną  cho- 
rągwią (oó:  rou,  polek),  elic  CPflipagKie,  ein  Mcos 
bf»tt  i  { «tt4  im  2)f»rf(^e»  eteoMU  941^ ,  %ŁfftMn. 

Uhl$)^    ^*a   Olbracht  ae  sakodliwemi   chorągwiami   do 

jńami   Wofoskiea    Zaieidia*    Xrom.  jS9.   •    Chorągiew 

kościelna  ,   ebie  Jttt(tettfg(tte*  Roft.  xopyra«,  ^  Chorą-r 

giewka    wywiesza    się   na  koiciele    n*   S9*k  kiermasaUf 

0#r.  Wyr.    Chorągwie  brackie ,   Ue  %Ąf^n  htt  9tiXtt^ 

ft^gftCM*    Cechy  pod  chorągwiami  w  paradzie.  0«#.  Wyr^ 

Chorągiew  okrętowa,  bandera,   Me  Śd^if IfliMC,   Flottą 

na  znak  radolci,  którą  w  ów  dzień 'mii^  Róinobirwo 

chorągwią  aewsaą^.  wywieszała.   Przyb,  Imm^  56.    Clio-* 

rągiewka  na  dachu.  Me  Sud^fg^ne ,  b€f  Oettert«lii* 

Tśar.  2^  %a6.  ZaÓor.Gśom^  6.  Chorągiawkg  upiora, 
«ą  to  owe  gęsto  osadaone  niteczki  ,  a  których  kaida 
anowu  ieat  piórkiem.  JCiuk  2w..  a,  13.  Me  Si^tte  iH 
einem  f  eberfiele.  -  J^g*  Chorągiewkę  zwinąć  $  w  no- 
p  uderzyć,  zmykać,  dadi  drapaka,   Cftełf  ««l  »r(»eil, 


t^^ttt.  Zaó.  1%,  5S,  CHOR\ZTWO,  CHORĘZTWO. 
a ,  /i. ,  urząd  i  godnoić  chorąiego ,  Hf  fU^Uh^śfttU* 
Choręztwa  Uzeba  ludaiom  dawać  adolaym  ,  gdyi  nn 
tym  wiele  zaleiy.  Tor/i,  Uft.  307.  -  §.,  Chorąiy  a  cho« 

rąiyną,  bet  %t^n^tUl^  vńt  felitec  ftatf  PaAatwo  cbtK 
rąztwo  przyiecbali^  CHORi^ZY,  -  rgp,  i^t,  piaatuią- 
cy  chorągiew    (  0$.   propgrnik  ) ,   let  f illabffa^.    fioh. 

UtM^twnif,  pt<pgfe&ir,  fm^tp^;  5«ra^  1.  flotMnif  f 

((ęropnif  i  Cam.  prapognek  ,'  wendirzbar  •  IkRaynak  ; 
Croat.  aafatamik;  Boin.  aaftamik,  ftjegonofiic,  dven- 
darnick;  Yind,  fendrih,  banderar,  banderore^,  bąriak- 
tar;  Rofs^  Kopymstą,  cińnroaHHnb ,  ^MMI^ndce^b , 
Ecei,  aHanenąiifKb,  Chorąiy,  kiedy  chorągiew  będaia 
Irzymat,  ma  mieć  na  sobie  abroię  dobrą  1  a  chorągiew 
lam  chorąiy.  w  ufie  swym  ma  daierieć.  Stat.  Uf.  4i^ 
f.  Chorąiy  ,  urzędnik  w  Polsaca  ,  bft  MfieUttiget , 
ebl  «ęnietmet  Segmrer.  Urząd  korpnny  I  ziemski  do 
noaaenia  Uk  praed  królem,  iako  i  na  caelą  ryceystwn 
wotewódaktego  chorągwi,  jifjieye^  chprąiyeh  wielkich 
koronnych  po  podkanioraych  i  toi .  lamo  niiędzy  ziem- 
akiemi  uraędnikami,  Chorąiowie  nadworni  są  w  Kpro- 
ni^  i  w  Litwin;  tych  obowiąakiem  wielkich  atstępować. 
J>4#.  Z6.  1,  ao5«  CHORA^ZYC,  a,  m^j  syp  chorąia* 
gp,  M  f4|llbvb(^  eg^*  CHORĄŻYNA,  y,  i<,  io- 
na  chorąiego,  ble  f ilttbrf^dtll ,  fal^itetttrAgeftim. 


tM^retfeik     CH0R\G1EWK0WY,  a,  e,  od  cho^  CHÓREK,  rka,  m.,  Jtdrokn.  r§€€MQwnf  chor,    ełn  ffeftei 
rągiwaki,  (i|afei»<l  s,  t4»tt*fą,f,    Chorągiewkowe  ko^       ąffpt ,  elll  «eUie«  «fęr#  Glit^tn,    Chórek  pray  orga- 
piie,   albo  spisy*    C^ack.  Pr/.aie.   (na  których  chorą*       nach.  Tr. 
giewka  oaadaona,   Cpiefc  mit  Heilieil  Sa^liefl).    CHO-  CHORKAWV  06:  dirachać. 


•••••>  '    '!_*  '   ^  "OKi 

156  CKORŁAK.    •    CftOROB. 


•.:• ' 


V 

r  ' 


CHORŁAK^   ą^^m.,   chęrlttk,  charUk.   chotQWity»   etit 

CHOKMY^  Ai  e,   chórowy «  od  cbora^-  6M  i*'^oA.  Ut^ 

ni\    Vind.  ko/iki. 
CHORO    przy^łk.   przymiatn^     Ckorf  ^  micm^ówo ,-   $U* 

bo',  f tutti-  Choro  «if  mie^»  Włod.  i  lUbym  bydi,   cho* 

rowad,  pcj  ftanf  trjifnbeii.    CHOROBA,  y*  i.,   CHO- 

ROBKAf  i)  i*  zdrobn,^  ste  tdrowie^  atabo^^,  iiiecdro-^ 
Wie  »   niamoc  »    Me  jtrcut^dt  >    5oi^a^«  1.    l%^tt%tf  ffl^t^ 

^pttiM,  nemtc,  itcbnjftoojl;  Boh^mehn^,  ttemec;  torm 

bolęrn,  beteg,  betefh}    Vind*  boHeacft,   tieadrauje ,  bol^ 
bolieanoA  (KtW,  ikerb «  ikerbtiofi  s  troika);  kog.  bool, 
nemoocb  ,  nesdrair ;  Sia^oti*  boUA ,  boUeA  ( Slavon»  cho« 
"Tar    s   jćlepy  ]  *,   ^d#/t.  betegb  ,    ttemocch ;    Croat^  hett^  \ 
neinoch  y   falaboast  ^   glngayórha ,  boi ,   neSclrauje  \    Dal, 
iiesdTaY «    ból ,    bolciist  ^   boioTanye  $    Ilung,    betegfegh  } 
Rofłt   6oX'feaHlt   H^;iTO%B|  Ecci,    tieAyrb  (cf.  duiy  )« 
Choroba ,   stan   taki    ciata  «   w  ktdrym   róine   dsiatagnia , 
Inacym  razem   t  łatwością  wykonane »  wi^eey  a  taką  ła->> 
two^cią  wykona-    tiie  moie«    iCtup,  5,  i.    Choroby   po« 
Waaechne »   ^tcźegóine }    chronictfiie ,  ostre  ;   mieyscowe  | 
aympatycane,    epidemicctie   (obt  prayniotne^    prsymio^^ 
ty  ).    krup*   5 J  praef.    Chorób  snaki  ^    aymptomata.   1^4 
choroba   prsypadU ,   abo   przypadek   choroby    w  drugiey 
będącemu ,  aymptoma.  Cn«  Th*   Nauka  O  chorobach ,  pa- 
t]k>logia.  ICrup.  V*  pra$f.    Choroba  aądowna ,  która  nie- 
atanie  u  aądu   wymawu ,  #{tte  legale  jtnnf^fit    Choro- 
ba   csarna ,    cieinnosieJona«   Syr*  *jfj,    4epHaflHeMQQ;l)  i 
wielka  choroba ,  kaduk ,  Świętego  Walentego  niemoc ,  ctĄ4 
p.    Choroba   aatyryyaka    ob^  aatyryyaki.     Choroba  łoina 
4tb:    Łoiny.     Choroba  'niewieścia  p  krwotok  «    miesiące  , 
Aieaięcaoa    choroba,   caaS|   ciasy  ob:   Mlesfącaki.    Cho-> 
roba   Świętego  Antoniego  ob:   Antonia    Pańska   choroba 
^ó*    Pedagra.     Zapad!   na  iakąi  ^udsoaiemską  chorobkę* 
Mon,  6g,  8i.  (ob,  franca).    Cziach,  Przyp,  G»  i.    Jedna 
chorobka,  wrsód,  rana,  krosta |    Tak  ^licany  obraa  po* 
aapecić  sprosta.  Susz.  PU/,  S«  R«  4*  b*   Uymuie  ci  glan^ 
en   twarsy  nagła   choroba  ,    nadobną  cerę    traci   niemoc. 
Poc.  /łom,  i44.    Od  dawnego  caasu  choroba  go  trzyma. 
SśkL  Jan,  5.  -^  Pru¥,   Panika  choroba,  ubogiego  xdrowie« 
,    Rys*  Ad^  66.    (takiey  choroby  ubogi  aa  nic  nie  ma,  nie 
pieści   aię  nią}.     Co    cboroba,    to    doktor.   Rys,   Ad,  6« 
-  Pro¥,  B/oyac^  gafć  Mtft,  tati  tttaft.   Nie  mass  gorsicgo 
calowieka   nad  tego,  co   a  choroby  powstanie.    Rys,  Ad* 
46.  Choroba  choroby  nie  wyriuci.  Rirk,  Ex*  C,  i.    Cbo^ 
robą    nie  piaatuie^    RyA  Ad,   5,     Sanu   ataro^d   stoi    aa 
chorobę.    Rys,  Ad,  6 a.     Chorobę   aastarzaią   trudno  nie- 
cayć.   ZigL  Ad,  5o«    Komu  mifa  swa  choroba,  temu  nie 
wotay  doktora.  Cn.  Ad,  355«     Zdrpwy  choroby,  a  chory 
■aa  aię  spodaiewad  śmierci.    Rys,  Ad,  77.    Bywa    lekar- 
atwo   gorase   nii    choroba.    Łśszcz.  Cł,   76*     Ostatni  to 
ieat  Irsodek  |  praec    chorobę    dostawaif   adrowia.    Pilch* 
Stn^  i43.    -   $«   Choroby   wymysłów  i  dsiwtctwa.    Jtz* 
Wyr,  eillkUbttIldftI ,  %xVitVL,  ettUtkltMlt^ńitn*    Niecono- 
ty,  sle  skłonności ,    choroby  duszy.  P€rz,^Łek,  85»    Nie 
wstydź  się,  nie  wstydi ,   iui   tu  pospolitą  Choroba    ko* 
chać,  wsaystkim  przyzwoita^    Pasł,  F,  l5l«     $«    Przekli* 
naiąc:    choroba  -  kad.uk,    kat,   djachel,    htt- S^ttiUt  f  Mc 
iS^mttt   9ł0(l^i  (et  2-  •••    Bod«y  go  choroba !•.   Ttat. 


CHORÓB.    -CHOROW. 

^^iifift,  i^.  Ifiecb  nię  chofoba  weźmie,  jb^  53  c,  66.  ó 
Jipechie;  djabli ,  choroba^  wsa/(lk9  sie  takich  bierze  Jeb- 

...  juoiciów.  T€iU.  ij  Cf  37.  Otoi  i,  oni,  na  moie  nie— 
iJtczę^cie !  czy  tu  chorpba  ich  nieaie  !  JCniai,  Pgez,  3, 
iili«  Czy  choroba  nadała  tego  posfańca?  Boh*  Xom^  1, 
ł88.  Mi  do  choroby!  CHORÓBSKO,  a,  «.,  brzydlcm 
chorobą,  dltf  |fa$(i4e.i^tgn({lfit«  Lądzie  pełni  cjioroblk 
i.  wrzodów*  Pilch,  Stu,  169.  Wszeteczne  choróbska. 
i*ł7cA.  S€n,  tlsi,  ^,  567.  CHÓROBNY,  a,  e,  do  cho- 
roby naleiący  ,  SiXMl1^t\U  t ,  hlf  ittanf^cit  ietref c»b« 

Siły.  choi'ego  ustały,  bo  chorobney  srogoici  nie  wyAar- 
tayły,  tzlach.  Przy,  G.  4.  j.  Chorowity,  frdnfli^.  Za 
takowym  płynieniem  krwi,  trudne  i  chorobne  brzemienia 
byWaią*  Cziach.  przy  E,  3. 
CHOROGRAFtA,  ii,  i.,  z  Greek,  krainopistwo ,  op:saiłi'e 
iedn^y  inaczney  części  ziemi ,  jaką  iest  Framya ,  Niem— 

cy,  i  t.  d.  Wytw.  G.  6.  (U  S^otogtap^te ,  ^anbr^bcfc^tcU 
'  lung  ob:  gieografia  ,   topografia.     CHOiiOGKAFICZN  Y  , 
a,  e,  CHOROGRAFICZNIE   przyśłk,^   tyczący  się  cHo- 
rografii,  (^6r0gtap(lf<^« 

CHOROSC  «  ^ci )  i: ,  chorowitoć^  ,  ałabośd  ,  schorzałość  , 
bif  jttintlt((teit  ^  Ecct,  XBÓpocm&.  Zbytni  cień  cho- 
roić  wszem  rzeczom  Sadawa  i  czerstwo^ć  powietrza  za— 
raźa.  Cresc,  67^*  ♦CHOROSŁODZENNY ,  a,  e,  cho- 
robę na  słodzonie  maiący,   Mącz,  lltUtfiid^ttd. 

♦CHOROSZ  ,  *CHOROSZY ,  a ,  e ,  Rofs.  xopómiii  ła- 
dny ,  piękny  ,  f(^in  ,  4rt!ś*  Kaidy  horosz  ,  za  awóy 
hrosz.  T€at,  39  e»  7.  CHOROSZ ,  a ,  in. ,  grzyb  aied^  , 
boUtus  ramosiisimuł  Linn.  ettlf  IKtt  IfUif,  zdatny  do 
iedzenia.}  na  wielu  mieyscach  w  Litwie  siedicem  go  so- 
wią )  na  niektórych  sai  pod  nazwiskiem  choro«z  ieat 
znaiomy.  Jundz,  565* 

CHOROWAĆ   niiak*  kontyn,  ^    chorym  bydi ,  choro  się 
mieć,  ile  aię   mieć,   słabym   bydź,  franf  ffph,    UanUn* 
Sorab*  \,  obiol   ttXXVt,  forittl;  Ecch   CKOp6'Bio,   6oa'B- 
flHyio;  Syr,   Chald,    Talmud,   nn:>  kora  [Boh,  J((lirgV*rr 
tt  s  aachorowaćj;  Boh.  tlfbtt${»ati ;   Slovac.  f^^n^t ,  (I©* 
new,  ttemOCen  tfent;    Carn,  bolęham,   betegnjem,  betc- 
ihujem  ;    Croał,  beteguyati ;    Vind,  boliehati ,  boleinnta— 
ti,  boluiratit  boun  biti|    befeshuTati ,   bounizhurati,    bo- 
lezhuTati;    /)a/.  boloyati;  7?^^.  boloratti;    {Rofs.   CKop- 
6tmA  tęsknić;   ZBoplmB  kwękać,  charlaćj  daicBOpaaiJi 
tachorować);    Rofs,   neMÓ^b^  ueiiofy  ,  łf<!4óMoratnk, 
6oA'bai& ;  Ecd,  ueAyro^^mUf  neaioigecniBOBaiiii'    Sui 
aiódmy   dzień,   iak  choruie  na  febrę.    Gaz*  Nar,  fo4  ó, 
Lepiey  nie  chorować,  iak  bydi  lócionym.  Pr,  Ad,  io-«. 
Lepiey  chorować  na  ciele,  nii  na  dnsay.    Cn*  Ad*  409. 
Skrzywił  się,  iakby  chorował  na  glisty.    Jabt,  Ez,  C,  5."*^ 
-  Pig,    Chorować  na  głowę ,  mieć  gzika    we  łbie  ,    Rt(|?t 

ri(6tto  Uw  «0pfe  fepri,  eltten  ©prtttett  ^lfit«    Wszyscy 

ludzie  bez  braku  choruią  na  glowę  $  Choć  iedcn  wziął 
funt  głupstwa,  a  drugi  połowę.  Har^Dz.  3',  tło,  CIlO* 
RÓWITOSC,  ici,  i.,   podpadłoić  chorobom,  %{t  SitifBlU 

li^feir.  Sorab,  1.  rd^roi^ltpfd ;  BoH,  ttebttiittojl;  {Bo^ 

d^UtOWltlOO  auchoriawo^ć).  Carn*  betefhnoftr  Vind,  bo* 
iezhlirod  ,  bolesliyoft,  bounovitnoft,  EccL  neAytomi^ 
M*ie,  Rofs,  HeMoigecnTBpBaHie*  CHOROWITY,  a,  e, 
CHpRÓ WICIE  przystk:\   akłonny  do  chorób,    frinflld^. 

Sorab,  I.  !(«ror«iiwJ/  tipropite;  Boh.  ĄtttćiMmi,  t^ 
114199/  nrbnsM^j   Carn*  ioUhai  bet^ihnik;    Yind,  bo- 

letliUy 


ledłtt,  bolezhliU|  bounoriteH;  M^g'  bdte«fyUr|.  befcjar , 
slociit  ,  argfcja/;  Slai^oH,  bo1exIJi/}  Rofs,  ce^niA^K- 
Bua,  irpiin^4Ylf ul) ,  60XH0Baaiudf;  2drowie  chórowi-^ 
te.  Krup,  5,  Gay*  Choro\yitym  bydź ,  •  charlać ,  kwękać, 
Roft.  aoxso(^4mfc.  CHORO WNIA.,  i,  i.,  isba  choruią- 
cycli,  cłtorourny  gmicch.  M^cz,  lataret,  infirmarya,  le- 
karńia ,  M  JtTItnf ett}imtnet  i  Sorah  i .  f^OteilCSit  i  ^^^Z"^- 
,6oAkHifi|a;  £cc/.  jj*BxeOHiqja;   f^/nrf.  bounikalllTie. 

CHÓROWY,  a,  e,  chorny,  od  choru,  S^or  s «  9kUda 
chórowe  piosnki,  iak  do  kantyc<ek.  Tear.  30^,  a ^4. 

CHORY,  •CHOR,  a,  e,  CttORO*  prźym.,  niezdrów^, 
niemocny,  «!aby,  franf;  Sorab.  1.  ĆjóK^ f  l^^ti;  Sor.  i. 

4otf,  forrt,  c^t^l;  i?6>%.  Bo(ai0ń;  flóna\T>6f  nemocitf,  (^oA. 
i|tirai99  suchorlawy);  S/oc^.  neńtoeni/nebu^inń/  naftami; 

SlaP*  bcleftan;  {Siat,  chorat  t  ^le|vy,  iednobki)*,  Vind. 
"bolan ,  boun ;  Cafru  bolne ,  bottan ;  Kag,  nemochjan  , 
bolan  ,  bóleftin  ,  r^sbogljen,  |K)bogljen,  neniocch ,  be- 
fc}av  y  betex4n ;  Bosn,  betefgjdn^  boleftan  ^  Croat,  bete- 
/en,in]ah^T,  btab,  nemochen,  bolen,  bolesztan ,  ne- 
sdr«v;  Dał,  holan ;  Rofs.  6óxBhh',  6oxKia*iH,  HewÓ- 
QHUif  ,   1164 y^Hu^  ,    ciŁÓp6HhiH  f    J?cc/.    xeopMX?  , 

>ie4yXHUR,  HeMOI|}Hł$  ,  60X'^3HRB&Xfl.  Chory  ieat 
Bw>ei*z,  gdy  sj^  cokolwiek  przeciwaynt  sposobem  w  nim 
daieie,  iak  się  dzia<5  ^wykYo,  gdy  zdrowym  iest.  Kluk 
£w,  1,  124.  Chory  na  głowę,  na  źo'?ądek,  na  ^leilzio- 
n^.  Cn,  Th,  Chorcy  baby  c^orsay  timy'sl.  Wys-  JCat„ 
3  85.  Chory  na  pr^eesj^d ,  upriedzetiiefn  zaślepiony,  ftanl 
Uli  efnem  Ś9ernrr^ri(f.  Kafdy  to  uiita  ,  kto  lylko  na 
pTzeeąd  tfie  choT^,  Próicn  iest  ciemnych  błędów  i  ^n^ 
cha  przekory.  Zab,  n,  ^3,  Zabł,  -  Chory  Subst,  masc. 
tttktanfe,  elnSitanUt;  Slayon.  coUr.oit;  Croat,  be- 
lesnik;  Dal,  bolnrk  *,  Hag,  neuiochnik;  Vind.  bonnik  , 
boli«ha>^z,  beteshnik;  Carrt.  bolnik).  W  rcdz,  zetisk.. 
Chora  subtft.  Me  SitmU  ,  tltie  jtranf^.  Cam,  bolujza , 
Croat,  bołnicsa,  betesnicza)»  Żty  fnak,  gdy  chory  awo- 
iey  nie  c^uie  choroby.  Ttat,  34,  47;  Chorcńiu  wszyft- 
\o  gorzko.  Cn,  Ad,  &5.  Chorettłif  a^ę  poprawnie,  gdy 
śmierć  bJii^y  przystępnie,  ib,  A  chcesz  itiC  ?  chorego 
«jc  pytaią,  zdroweitru  dałą^  Cn,  Ad,  65.  Tylko  {o  cho- 
fego  pytaią,  le^i  chce.  Hys,  Ad,  67.  Nie  doktora,  cho- 
rego pytay,  gdzie  boli,  iS,  bt,  Prov,  Croat,  Neniocłine-. 
^u  zdraT  *ie  rasime.  ( adrowy  nie  wie,  co  chory  cier- 
pi^,   CHORZEĆ  niiak.  niid. ,  sćhorzcd  dok,,  podlegać 

chorobie,  ftMt  tćctbett ,  etttawien.    Sbrab,  i.  jfboru; 

Sorab,  tt,  ^iti^\  Boh,  |<^nt«Wett;  Vind,  sboleti,  boiin 
jpratati;  Rofs,  3axBk>pani.  Łacno  chorego  cieszyć  zdro- 
tremn,  Trudno  gdy  chorzeć  preyydaie  saifteiAu.  Cri,  AH, 
4ii.  Zchoraa!  na  glisty.  Jabt:  Ek,  2.  Ji  książę  cho- 
ł^aat,  nie  mógfem  się  z  nim  widnieć.  Warg,  Radź.  55 1, 
Tak  mn  lęzyk  scftorifeie  ,  bj^  chfcfre  or^y  na  ilo/ictL 
Cfict.  Wych,  JĆi  7.  N*  iledarionę  chorzei^cym  co  pić 
dawać.  Syf,  ea4.  CKorzenra  i  febr^^  cieleifne  nlfodlitWą 
•trygnat.  Birk,  KaŁ  03,  H,  i.  (chcrroby).  CHORŹtf- 
CHNY,  a,e,  CHORZUTKI,  a,  ie,  CHORZUĆHNÓ, 
CHORZUTKO  przyitk, ,  bardzo  choryi  ciężko  cKorui^- 
eT>  teitt  fe^t  franf.  Hącż.  Caiorzuchne  dzieciątko.  Wl 
l^ost,  W.  5.  4Ó9; 

Pochods:  pniymiotii.  eHoty:  ohortak  ^  ckarlak  ^  cher^ 
tdkf  cherlać ,  charta/ ,  choroba  y  chorobka,  choróbsko  ^ 
^hormbnff  przychcrHy »  r9Mch9r0wa/  tif,   tsmchc/^wą/, 

T0m   l4 


enonźYstjk.  -  GłtoWAC. 


^ 


zachorzeć.,  odchorowała  przfj^chor^ai^  prx$chprąw9^ć 
nachorować  sif,  wychorowa^,  dochoroWa/, 

ĆllORZy^TA    oM  ChoralisU.     ,  . 

CHOST',  a,  w.,.CHOSTEKy  CHOSZTEK,  -  tka.,  m. 
<CHOSŻYSKa,  nierządnik,  eilt  Kebetadf^rf  CDkufi^.  Po- 
pielą  wtóregó  na  wzgardę  większą  choitkiem'  pospoli- 
cie przezywano ,  gdyi  strowolne  i  nikczemne  obyczaie  ^ 
iego ,  twarz  szkaradna ,  włos  w  brodzie  i  it  ^owie  rzad- 
ibi  bardziey  go  ieszcze  szpeciły.  Krom,  46.  Choaztek  abot 
chodzysko  według  apis4nja  i&szyck  liistórykdw*  Paprm 
Ryc,   ob'.  koszysko« 

CIlOW,  u,  m.f  wypielęgnowanie',  utri^ymamt,  wygnato-^ 
wanie ,  Me  auferjU jttKg  f  hit  3»^^»  U  nas  cWw  bydł« 
.nie  iest  ieszcze  w  tym  atańie ,  iakby  bydz  powinieii. 
Fam,  83,  439,-  Mogę  ci  za  konia  tego  ręczyć! ,  b«  itst 
yiegcr  chowu«  Oss,  Wvr,  CHOWĄC  transit.  hiedcL^ 
echować  dok,y  sabezpieczaiąc  od  tgu^y  w  pewńto  miey- 

scu  złoiyć ,.  t^erwal^retf  /  auffirwafireti^  Boh,  ć^maAf  c^o^ 
iDaraanT/ ^omjm,  ^otofwam;  siovdc,  4o»4m;  Sora^..i^ 
ffjoiDam^  ń^toam,  fd^otuaniy  Sorab.  «.  (^owaf^i/  ImiSAi 

Jieht,  r\zr\  chdba:  Vind,  sahraniti  ,  óhrandti,  śaoby^ri- 
ti  j  sayaruTa^i^  Carn.  braniti;  Śosn.  spreńuti,  Cahraniti , 
o{\avitx  ,  Croar,  cInivaŁi ;  Rófsi  n^o^amh  i  ŚGegtik  i 
ÓAiocinii.  W  sklepach  skarb  swóy  drowa^  Star,  bw* 
d6.  W  wfeżach  tych  prochy  sk^ądaią  i  chowai^*  ib.  58^ 
Korona  ma  by  di  w  skarbie  w  Krakowie  chowana.  VqL  - 
jLeg,  2,  900.  Żołdy  swoie  w  karczmach  chowaią ,  a  nie 
w  trzosach.  Birk,  Kaz,  Ob.  ^.  a.  'i^  Radbym  cp  nala«l ; 
ale  swoie  chowa  kaidj.  Kłon^  Wór.  54.  W  okowach  i 
we  dnie  i  v/  nocy  ich  chpwaią.  PaszA.  Dz.  5ł.  ( trzy- 
niaią,  fje  ^aU^II  [u  itl  *efteilX  Daleko  wa^nieysze  rze- 
czy wiem  i  w  milczeniu  chowam.  Teat,  29,  4o.  (taię,  za- 

taiam,  9frfc6ivdgeti^  iń  ®tinr<6t0eigeti  tlcrbcrgen.  -  ^oźe 

chować,   trzymać,   ńie  puścić,    nie  przedawać,    5a^  ®f3 

tteitfe  mloat^Uń  ,  liegeh  ktfleń,   mc^t  Derfaufen.   Kio 

zhoźe  chowa,  tego  prżeklinai  lud;  ale  n&d  tym,  który 
ie  przedawa  ,  iest  błogosławieństwo.  Radź.  Trov.  ii,  ' 
iG.  Chować  co  na  droższe  przedaoie,  na  droższy  czas. 
Tt,  -  CIiowa(^  owoc,  frutta,  dadż  im  Icleć,  jb^H  Wt* 
ńjfl^eń  ,  Attfle^f 91  ,  liegeil  lafTfft-  Owoc  do  chowania  , 
który  może  leżeć,  SorAb.  \,  f^OWanltĆ,  iWatllUpU^;  Ger* 
4uf0ei»atrtar.  J-  Chować  kogo,  bronić  go  oi  złego, 
zachowywać,  warować,  śtrzedi,  eblftt  l9i>V9t  len^aitftl/ 
h^iitlen,  bff(f)ńCen.   Ćhpway  boże!  bfoń  bbże!  feptt  %^ 

tMtbref  ®dtt  itW%t\  !Be(ftt$e  ®9tt !  3e»A(fre  @i/tt!  I 

w  ostainie^  nędzy  mnie  nie  Obstąpili  ,  choway  boże  f 
Ttat.  54  flf,  27.  Nifech  cię  Pań  Bóg  chowa  nam  ha  dłu- 
gie lata  ,  tV  łasce  swey  ,  w  ćzeistv^ey  sile  i  w  wadze 
u  świata*  ÓrpcA,  W.  160.  Łaskęm  zawize  ód  ciebie 
anał,  i  dosyć  hoyną,  chówałeit  w  zł«nii  cudzey  gUwę 
mą  spokóyną.  Papr,  Przy:  A.  a  bi  Niech  cię  Pan  bój 
przez  wiek  wielopómny  chowa  w  łasce  swey  świętey« 
Proias,  Jai,  A,  3.  /.  Ctować  kogo  u  aiebłe,  ukry- 
wać, taić,  przechowywać,  einft^  Sujluc^t^i^rl:  gf^etl/»l€f 
ftdj  ierfetgeń,  ie^fłetfcii^  \tp  ({($  ł«tteii.    UcieŁaiącrcll 

sŁrJ^cid  u  siebie  chowaią.  Pakzk,  Dz,  65.  Cud*egó  rtie- 
ga  chować,    nie   godzi  %i^,    Mortzt,  7^.  -   Chować  |si^^ 

Iryć  się,  jii^  tjewcrgeii ,  (if($  ttifieien.   i^owiedz  mi  ^ 

gdzie  fię  chowaaa ,  bracie  Sunisławie ,  Boni  cię  tak  dłu" 
go  Mufarii  idewL  Uiikt  frtwic.  JilCćhan.  Fr.  Ąt.   Dtijf- 


>5» 


CH  O  WAC 


Mli  i  diowft  df  la  Aatika.  T<rar.  54  e,  D.  s. 
aic  Btjai»  co  naydroissogo  maią,  »6.  55  tf,  xi.  Serab* 
1.  f(MM»  fo.  Cdowaiij,  gra,  gdj  słf  ktoś  ukrywa, 
aby  go  drudjty  siukali,  iai  ttrt|((Cffpte{*  Orać  chowa- 
aago.     $•  Chować  goici,  stawi  ić  go^ci,  prsyymować  aa 

gotfpodę,  ftmbf  Mertrrgftt,  rfneit  9«ilNf  Ńltrn*  G^- 

•padars  domu"  golcinnego  roanaue  «if  tea,  który  gościa 
i  praychodnia  uftawicanie  ftawia  i  chowa.  Szcztrb,  Saje. 
«43.  $•  Chować  kogo  a  aiehie ,  w  domu  priy  aobie 
■deć  ,  na  swoim  chlebie,  tf^  f[(^  1tltter|a(tetl ,  itt  feis 
ntm  J^wfe  ^bm*  Xticia  wsiętl  awycsay  chować  pray 
aebie  biatogtowy,  lako  aa  dachowne  córki.  Sk.  Dx,  343. 
Chowa  on  familią  wielką  w  domn  twoim*  Star^  Dw* 
So.  Chować  dwór ,  ludsi ,  lYuiących ,  cseladi ,  cinc  j^tf^ 
fMt  ^m,  Srbfcnte,  deftObe,  (iciftett*  Niebossczyk  pan 
ehowi^  dwór  wielki.  Kroi,  Pod.  a,  29.  Pan ,  który  m^- 
aykf  chowa ,  niech  płaci  poboru  3oo  sio  tych  *,  bo  le- 
]piey  na  to  mieysce  pusskaraów  chować.  Ltk.  i>.  U  zie* 
■iiańatwa  ieft  ten  obycaay,  diieciom  raądaić  a  chować 
Wkataraa.  Giiex,  Wy  eh,  K*  ^  b.  Jećti  chcest  mamkę 
dsieciccio  chować ,    chowayie  stateczną ,   a   traei wą.   ib. 

jy.  S  6.  ( bfiii  ^ittbe  rine  Slmme  (foltm  }.   Chować  by- 

dto.  puki,  meff  ^(tett,  SM  J^tfUm.  Bfądią,  którzy 
Włceey  bydła  chowaią ,  nii  naleiycie  wyżywić  mogą. 
JCluk  Zw.  t,  1 48,  Kto  chowa  pUki  spisku.  Ten  mie- 
wa tayno  w  aysku.  Rys.  Ad.  23.  Któi  mi  większe  ra- 
ny aadadi  mof  e  ,  iako  pies  odemnie  chowsuy !  Pot^ 
Arg.  733.  (bardziey  boli  od  swoiego)*  Zwierz  chowa- 
ny, domowy,  oglaskany,  tw  H^n  geitia^tel  S^iet,  ein 

im  ^Mfe  gf^Ogeite^  K^ler.  Z  wilka  chowaaego  mała  ieft 
pociacha.  JCluk  Zw.  i,  554.  Wilk  chowany ,  przyiaciel 
iedoąny ,  iyd  chrzczony,  niepewny.  Cn.  Ad.  ia46.  - 
pwor.'B»  a.  (po  staremu  wilk.  Mai  iak  chcesz  chłopa 
masłem  \  przecici  mu  woqieć  '  dziegciem  ).  $•  Chować  , 
karmić  ,    pielcgQo\rać ,  wychowywać    z  młodu  ,  ni^tftl , 

tĄalttUf  tthitpzn,  |ie(eti» '  Sorab.  i.  Inbnyu,  ^fn^nt^u ; 

Z'ordb.2.  f]t0|4(c^;  Riig.  hrlniti,  goitti;  Roft.  namiinł. 
Kiewiasta  chowała  syna  swego ,  ai  go  odchowała  od 
aileka.  X.  Ltop,  1.  Ręg.  1,  a41  Matki  własi^eral  pier- 
aismi  daia  teczki  swe  chowały.  FaUb.  DUl  G.  Zona 
a  dziatkami  w  mieście '  faską  ludzką  chować  się  miisia- 
ta»  i^a/ł5.  pU.  Af.  -  Passui.  chowić  Cc,  brać  wychowa- 
ft^o*  rt^Ogen  metbetl.  Córki  chowaSą  się  przy  mat- 
kach ;  a'  ayny  biorą  od  nich ,  ai  chowaią  osobno.'  Star* 
J)w.  48.  Syn  umarł,  a  córka  aif  chowa:'  (  iyie  i  bie- 
rze edukacyą ,  Ijl  m  MOL  ttttb  »ttb  f tJOgffl ).  -  Ry- 
by, ptaki;  dobrze  się  tu  chowaią.  Cn.  Th.  |>tnią  tu, 
fjit  fommeil  (ier  gut  fort.  $.  Chować ,  o  ftadoikach ,  ros- 
jnnafać,'  roamńaianlem  utrzymywać,  9011  betl  Sef(M(fni/ 

leĄ^fiugrii ,  bef4Ue» ,  ItU^n ,  (efcnd^teu.   Stadnik  do 

^^udziestu  lat  moie  atado  chować  bezpiecznie.  Hipp* 
^5.  Gdy  stadnika  wolpo  w  stado  puścisz,  iak  mu  mo- 
iefz  zabronić,  fby  zbytnie  nie  chował?  ib.  18.  -  Recipr. 
Stadniki  a  klaczami  aię  chorwaią,  spuszczaią  sSę,  stano- 
wią >  bU  idenilit  (ffi^ngm,  brlegen,  bfftdlm  bir  ®r»ts 

tńu  Gdy  stadnika  wolno  w  stado  puścisz,  iak  mośesa 
wiedzieć  ,  a  którą  świeraopą  S  wiele  się  razy  chował. 
ffipp.'.}%.  (  o5.' odchować  ,  uchować).  Nawet  o  lu- 
daiach:  chfl^ać   się   s   nUeć   aprawę  cielesną,   f!^    (IfU 

iMlUI  9cnilif(^e9,  %t  t^«  |g»eii  iirtl  [m^M^^t^   Nie  Vf. 


CHOWAĆ.  ^    •CHOWAlł. 

lo  »ęlów  doma ,  a  ioniu  ich  poczęły  się  a  paatemitoi 
chować.  MitL  Sw.  1 18.  Amazonki ,  aby  rodaay  ich  nie 
aaginą^ ,  chowały  się  a  postronnemi  ludźmi  raa  w  rok* 
»5.  1x7  5.  -  X*  MoraL  Chować  wiarę,  aakon,  prayka- 
aanle,  przyiaś6,  taiemnicę,  i  t.  d.  dotrzymywać,  wy- 
pełniać, aachowywać,  ^ItfB,  %xewt  Mb  fMasbcn,  bie 
0eb9te ,  ^cfebb/  ffnnibf<baf(  iiMtrrb<i(tnif  OebeiMitlf' 
fr  be^  f{(b  bebtt(te»«    Ecct.  co6Ax>cmH ,  co6AioAaiiift* 

Kto  wiary  nie  chowa,  chowana  mu  tei  wiara  bydi  nie 
ma.  Si.  K€LX,  a 3 4.  Próioe  iest  prawo,  ieśli  nie  będaie  . 
chowano  ;  a  chawane  bydi  nie  moie  ,  aiby  kn  wiąde-* 
mości  przyszło.  //ar5.  Siat^  a4.  Penelopa  chowała  mf- 
iowi  wiarę  małieńską  mocno.  Petr.  Żk.  a4.  Towarsj- 
szkt  iey,  a  k torami  przyiaih  chowała...  Si€u:  Dw.  4G. 
Chować  gniew,    nie  porzucać   go,   nie  udobruchać  się  » 

bm  Sorn  U%iAUn,  fbn  ttt(bt  H^ten  (afoi.  Niesprawie- 
dliwa ,  ii  człowiek  człowiekowi  gniew  chowa ,  a  od 
boga  miłosierdzia  prosi.  Si.  A'az.  4a9.  -  Chować  slf , 
zachowywać  się,  postępować  sobie,  ^(^  ^erboItCII  CVW« 
fglif4).  No  chowayciei  się  trzeiwo,  poczciwie  i  wier- 
nie. Trfb.  5.  Af.  91,  -  §.  Chować  kogo  iakoś ,  trzymać 
go,  traktować  go  iakoś^  ifttMnbeit  Allf  filie  gn»tfff  9tt 
baltf n  ,  ttactlUU'  Chować  co  ciepło,  zimno,  chędogo, 
skgDmno,  Cn.  Th.  Eallimach  radził  Olbrachtowi ,  aby 
azłachtę  w  arogości  chował.  Riśi.  JCr.  434.  ft  fofitf  bCR 
9lbel  ftreng  %AUxl.  Chować  się  a  kim  dobrze,  mieszkać 
a  nim  dobrae.  Cn.  Th.  {n  gutftlt  S^em^bllirn  ^f^.  - 
%.  Chować  ,  oszczędzać ,  ochraniać  ,  tfttfbf MbCftI  ,  9rr« 
lOabCCn.  /Co  mass  dziś  zrobić  y  dziś  zrób  ;  co  maas 
ajeść,  choway  sia  iutro.  Ost.  Wyr.  (  dobrze  zapas  na 
starość  chowoić ).  Choway  co  na  kołacz.  Cn.  Ad.  69* 
(  nie  nasycay  się  ,  aachoway  co  apetytu  na  lepsae  te— 
dzenia).    Choway  fię  na  co.    Cn.  Th»   ochraniać  fię,  sa* 

chowywać  się  na  co ,  ft:(  |it  erb«(tni  fncbea  r  M  f^^ 

vitVLę  |l(b  Anffpgfftl.  $.  Chować,  odkładać,  w  odłóg  pu- 
szczać, odwłaczać,  Attffd^tebm.  Chować  na  dalszy  caaa* 
Qst.  Wyr.  (.  Chować  umarłego  ,  pochować  ,  graeść  , 
fbien  tobten  begfaieit,  Vind.  pokopat,  h*remli  perpra- 
Tit;  Bosn.  saghrrinuti ,  zakopati,  aadubfti  )•  -  CHO* 
WACIEL,  CHOWĄpZ,  a,  m.,  chowaiąey,  aadio- 
wujący,  pełniący  co,  pełniciel,  bft  ^tWSUttt*  Bóg  o- 
biecuie  wiele  dobrego  chowaczom,  a  xłego  praestępco^ 
przykazania  swego.  Łgap.  Deuł,  ii.  ( aachowuiącyim 
przykazania,  betl  iBfaba^tmi  fdtter  0eb0t().  j.  Chowecs 
dzieci,  wychowywaca,  bet  Gr|iebet  ;  Sormb.  1.  ^99Hts 
Cier,  tnMnU,  fabtmMł.  Posłał  kn  chowadelom  dzieci 
Achabowych.  Budn.  a.  Ręg.  10,1.  Not.  „ku  kartni^ 
cUlom  albo  piasłunom  ,  albo  mistrzom.  „  (  do  tycia  , 
którzy  wychowywali  daied  Achaba.  Bibi.  G'd.)  -  W  ro^m, 

zotiskim.  CHOWACIELKA,  Me  SSetiMbrettao,  tkM^e 
f eriim ,  IBrobg(^terimi ,  f  rskb^bm.  Boh.  ^micH  pa«- 

Stanka,  Sorab.  u  HUlnUHa,  MltfMtfA.  CHO WAL- 
NY, a,  e,  mogący  bydi  chowanym,  imfleMbcbit,  Mlf 
gn  beMbtett;  b<l^  f[^  f^ilt  Niechowalay  owoc,  które- 
go chować  nie  moie.  Th  CHOWANIE,  ia,  fi.  StĄ/i, 
9$rbmle  we  wszystkich   znaczeniach  słowa  chować,  bil# 

eeMbren,  KrmO^ttti^  Setftetfe«,  HsfleMb^m,  SeM« 
tbeii,  ałepM^tt,  bet  UMUć^lt,  U$  Cr|te|cii,  •£•!* 

lieben.  ^CHOWANIEC,  6ca»  jr.,  który  się  n  ke^^ 
chowa  (cf.  Wychowaaiec ) ,  bet  ^bf^lNi  bef  Vfie|efi%ii. 


I  - 


CHOWAN«    -    CHRACHAO. 

3t09ae.  ((tlianec.  EceL  unm6mwLb  %.  BCKopMAeltaKl) « 
O]un0Me]{b,  Donu  Chowaniec  leno  do  koiicj  «ic  go- 
^i.  CKcz.'  Wych.  H,  6.  (  domator  ).  Mlecsem  przessyt 
chowtfica  swoiego.  Z4br,  Ow,  539.  «/  2170.  alumnum ). 
W  roiŚmaiu  ittUldm.  ĆHOWANICA,  Sl09ac.  ctOWattiM.  - 
CHOWANY  imiuł.  ciasu  przeisrego  cs^^cl  bteraey 
•towa  Cfaowa^ 

Fochoda:  dochomai  f  dochowtk  ^  nachowai  ^.  ódeho-' 
wmł,  pochować ^  pochwa^  poszwa ^  przechować^  przś" 
mhów  ^  przjchowok  t  przychować^  wychować^  wychów  a*- 
nio ;  wychowanitc ,  wychowanica  ,  spółwychowanitc «  u-' 
chować  »  Machówać ,  tachowaaz  ,  zachowatoić  ^  tcho^ 
mać. 
CHO^WISRAC  €zyn  kontyn.^  *cfiowiergyd  nitdok.^  cliwie- 
mta^,  ruchać,  wachn^  czym,  kofysac,  ^In  ttut^  %tt  h€* 
mt%€flL,  f^tlltdn  {Rofs,  CROBUpiTTliB  przedrapaif;  CKO- 
■epKam  sniąć  ).  Nie  godzi  się  dziecięcia ,  gdy  go  spa^ 
potoiysa  ,  bard^r  chowiera^ ,  kotysa^ ,  ani  tei  bardzo 
ntrz^'i5.  Sun.  466^  Wiatry  drzewo  chowierz^c0«  CrBtd 
444.  Drzewo  oliwne  iąda  cą^ftegtf  chowierahia  od  Yi\y 
trólr.  ik*  457*  Cniaźda  dla  kokoazy  mai^  bydi  mocno 
ttwiąsńie,  aby  fic  nie  chowierafy.  Cresc.  58 1.  Ciężarna^ 
ąby  aię  nie  poruszała  akakaniem ,  chwianiem ,  chowie- 
noiem,  ataniem  długim.  Spicz.  i83.  ClIOWłOREK  ^ 
rk«,  w*,  anópek  nieurodzayny ,  nikcifemny ,  tylko  dó 
|Kfa<ywani*  chałup   afuiący,    eine   HnftUd^tHu  Jfcnieriof^ 

ftim* 

CHOYDA!  06,  Heyda.  ĆHOYKA,  CKioinkii  oh:  ĆhoiuŁt 
CHOYNY  oh.  Hoyny.  CHOZY  oh:  Hoży.  CHRA- 
BĄSZCZ oh,  Chrsabą&zct,  Chrząa^c^i  ĆHRARRY  óhi 
Chrobry^ 

CHRACHAĆ,  ĆHARCriAd,  CttAtitAĆ ,  intrdnt. 
kontyn.j  Cfaracze^,  Charc2e<j,  ńiid,i  CHarlcotać ,  Chur- 
iota^,  -  otaf,  *-  oce,  Clirachnąć,  Charknąć,  iednil.^ 
krtna^ąd  fic  ś  cif ikoicią  gfo^no  flegmy  zbywa<i ,  screare^ 

iittez.  (14  t4ti^petrtr  anf(tt(lell ,  itm  diidjńfprUtt.  Boh^ 

ŚfCitA,   ttflilini,  ^rod^tam;    ViHd.  herkati,  hreshitj,  hra- 
kati  ,    gerklrti^    hrakażhiti  ^    Carn,  kerzhim  »    gćrgrdn  ^ 
zerkam ;    Rag,   harkatti ,    harkmeti  ,   hf-ftkottl  i   hMknuti  ; 
Sarah.  3.  cffilt^fltlf^ ,   fAtd^fltlfi:^;    Śotri.  hrakati,  hrrika-i 
ti»  ahrakati,  abrainati;    Croaf,   lierkati,    hraknuti,  lira- 
eheaU ,    ahraknnti  ;    i)^t/.    hropem  i    JthMg.   hojchyogni  $ 
Mofr,    x9pKuyttit ,   kapsami  ,    neptnain&  ,   nepxamB  ; 
fcc/.  xpaM.ttmhf  tt  Gaii.  cracher)^   l/i^aiajr  oddech  pa« 
eyenU  i   czy  lekki ,   czy  pfaćólrity  ^   cif  gńiąc j"   w  gar- 
dle >  c«y  dlarcz^cjr.  f^rżi  LtL  77^    Chtće<  kiedy  roba- 
ki w  gardle  maią,   thjt  chat=cliaiąj    Gos.  Ek.  127.    Żiele 
td   kaszel  niraierza  ^    charlćanie  w^ wbdili  ^    to  iest ,   gdy 
człowiek  ekarka  H^gmą.  SpiciL  44;    Gtoa  iegd  byt  tlira- 
potliwy,  wta^nie  gdy  Ito  ckarla  ió  crdplu^ania.    Ptrzi 
Cyt  i  i,  lOi.    Slyaffeli   gtoine   Chartotanie;    ttrż,  Cyr.  3, 
97^   R6lika  t  (faitiuni   i   cliarkoUniamii   trup.  5,  691. 
Chinrlbotaiit^  fó  Łrinclitti  krup,  Sj  461^    Po  śtef  dyecie 
ttittkoUńlo  pd  httuahtt   ieai    raakieoi    Idat^i    igniley^ 
łft.    ^^    189.    glnlcanid  ,    gruchóUnitf  ,    M  SHOittcn    Ini 
fMk^i4     i*   Chracha^,   gargai^nfowa^  ,   IdfgrM ,   BoHi 
fItfMtit    C<b^/t.  Icft^g^;    />a/«    ^i'gli^ti);    Ćharkanici^ 
<gu^«atyng  #   Hii/.    kMśi^fi  4     ti4   mfiU^^K^t,    6djf 
s  pttl««  iierfiiiatf  ciiarktiiif^  Urtirifitśif  W  ^Mitf  i  &• 


CHRACHA.  ;*  OHĘAK 


^Sf 


gaml ,  tyqa  aobi*  naU  płAitf  fiharkaiąd.  5Mn.  iaS«  Jak 
ptókania  uat  c^ll  oharekanitf  gardU  aporsądza^  ^«ra# 
Cyr.  »,  33 S'  Niećhay  yacyent  często  ganifor  aila^łą « 
lub  charkaniem  dla  eaytźcaenia  wraoddw  p¥aepł6kaie« 
ih.  198.  CHRACHAŁA.  CHARKAŁA ,  y,  m.  krztit- 
azący  się  często,  odkaazlłwaiący  cbropaw^«  fia  K4ttl^ 
petrt,  ket  W  »ft  tau^l^eft.  T^nd.  herkarea^  Jderkaali « 
getklauzi  Croat.  hrakarecz,  hraohkaręcs ,  herkcfla;  DaL 
fahrakareca,  krakaUca,  Eropalaca,  kropa;  Rag*  hrłka-' 
Taz;  hrakalaa;  Bosn*  shrakayac,  hrakarac).  Flegmatyk, 
wiele  nieczystości  W  sobie  malący,  charchata,  chrapek. 
Mącz.  CHRAKOTUWY,  CHARKOTUWY,  CHAR- 
KAWY,  HARJŁAWY,  •HORŁAWY,  a,  e,  CHRAKO- 
TLIWIE,  CHARKOTLIWIE ,  CHARKAWO,  •KOR- 
KA WO  />/ayi/.,  cln^chaiący,  chropawo  eddychaiącT  t 
titiątMt  t^Afh,  Roj*'  ttepxdinMMlŁ  Choroba  ta 
Wprawia  pacyenU  w  charkotliwy  oddech.  P^rśc.  Lok,  to8. 
W  cborkawych  piersiach  duch  aic  odzywa  ttlnŁBioBy* 
Bat^d.  Tr.  ajĄ^  Języki  ś  uptugoieńU  psy  wywiesiły  ^ 
Tchną  chorkaw6 ,  biią  w  nich  bea  praeftanku  fiły.  Bard, 
Jfk,  70.  (  Bosn.  shrakiri  ^  seto  fe  moage  iahrakąti  1 
scroabilU.  -  Bo^ri.  hrikotina  i  Rug.  krakotina »  brakoti- 
Ba»  Roj**  xa^aóiiia,  xapKdttiBHa»  aepxdmHHa »  EocU 
żpaaam^Ha,  xapKani^Ha  flegtna. 

Pochód:   dochrachać y   ńachrąckai^  poshracfia/i   4^t^ 

.    chrachai^  odchrathać  ^  schrdćhaći 

ĆHRAMAC  <ih,  Chromai!-  .  ^ 

CHRAP^  u^  in^,  Cbrapia  kdrim  qu.  1^.,  iuie^  ukrycia 
%  człowieku  ^rący,  ge^doift  9(ttfer,  %UlfL  Ma  kt« 
nieprzyiacieia  {  niechay  spuści  chi^ap,  niech  haoiuie  ś«t«# 
ISniewliwe.  IV.  Poji.  Mń.  36;  Kto  chowa  chrap  prta-  ' 
ciwko  bliiuiemu.  Birk.  Gł.  X.  13.  Maiąo  iui^  a  ŁtWń% 
ehrap  na  ftzlachtę  ^  iwa  wie  a^  nią  naftępiOWał*  PUch,  SaM* 
156*  WszyHIbie  woyfka  wzięły  nań  chrap  i  nieprz^iaiń^ 
i  Lśop.  1  Mach,  M,  38.  (griiewały  fi{  nań.  i  Lśop.J. 
Wziąwszy  porhop ,  wnętrzńy  chrap  nie  leiy.  tiiafiti  ryU 
2k»  i35.  Na  kogo  ona  chra^iiiai  żsóie  i  oŁ  niego  Spo^ 
dziewai;  fię,  ie  ią  co  potka  nieimaćinego.  Śim,  SUL  ii  a. 
^/01'ac.  md  nao'^  aul|  (i>h.  do  żębu),  chętka  w)T*ądae- 

.  nia  komu  figla,  psoty »  aplatania  sztucaki;  d^^niei  fi^  ńa 

kogo  cf.  Aujir.  idi  %\xiMt^  «»f  l^**     ^T  ^^^f* ».  ^^^  » 
4Jirapowina,    chrapięć,    chro|ttwe   ^ieyace^    iUkWfsliflil  ńa 

Wilgotnym  mleyscu  ,  ^titC^ttinll .  IBtil^  r  tt'<f*ft  ^^^ 
GttailC^  yetoad^feit.  Nie  bea  trudności  priebyłem  ta  chra^ 
|>y^  fio  arodze  Igmące  2  błotmfte  clr^^gi  •  Wjrirfacały  fif 
wozy,  lgnęły  szkapy/  Szkodaił^  pieMfii  gęftych  drzew 
6źogi.  Jabł.  Buk.  O.  Pd  charpach,  górach,  lasach,  ika-i 
łach,  nie  cknie  sobie.  Żtbr,  Ow*  i^ó.  (wia)i  Tatot^m 
las  wgębie,  bea  iadney  zawady,  Tym  ledwie  chrapy 
k  błot  Wydoffarćżały.  Chroić.  Fars  i  a49i  UU  ha  tych 
hłotacli  nie  dadzą  ini  dtrafiy  i  łózjr.  ihi  aić.  (^0^.  Cbr8pa<^ . 
tkfi  chrapocić  &^)i  3.)  CHRAP,  a^  m.,  CHHAPALA  4 
y  ,  m,  toU  co  chrapa^  to  €<(it4r($et  Mącz  Rojf 
X(>ady  h1>  i  caćty  mB  ;  Rag,  Lropalaa  ;  Yind.  h^rkiTtU , 
derajonarea,  herkeah,  smerihai,  abtiierahaj;  Carrii  zmtT" 
ibaj  ).  W  łodz.  ioijk.  R^Jfl  itpaiiyBSS  4  ckuynik « 
ćhrapatka  ,  cJiraj^aeaka  ,  Me  ^h«t<(ftUni^  CHRAPAĆ 
^oHs,  koniyfu ,  CHRAI^IC  i  tlHRAPOCIC  ńitd, ,  CiHRA^ 
FŃ\C  iśdnti.4 ,  i^iąć  g!d#  dirbpaWjr  ocl  pierft  wydiwa^ « 


1l49 


tnjkkPĘC    -    CHRA1PXA; 


mm,  ittnfłm,  ^roptim;  fBoh.  dfiifi  nosdrse,  ^ti^atl, 

4^A)ńlOam  ,  ĄUptiti  cbropotać  )  ;  Rojl  xpanHyinir, 
spantTmi ,  BcrpaBMym ,  «cxpanUBanii ;  fccT.  xpene- 
tn&mi ,  speneny ;  Rag,  hropati  i  (  Vi/M/.  hripat  fremerś); 
VihtL  herŁati,  hershati ,  dernjoliati,  smerzhatl ,  herliti ; 
Croaf,  iierkati  (cf.  Charkać  chrachać);  Carn.  hĆrzhim, 
herkam ,  amershim ,  amersli&Łi  j  (  Carn.  hripati ,  hriplem  , 
hripftzhem  ,  hrópfti ,  liróplera ,  hropózhem ,  HrepHi ,  krę- 
plem / lirep^tati ,  hr^pcahem  gremedine  laberart);  Bosn. 
Iiropati,  hropfti^  hrrikali ,  hropoUti »  eopfti -,  Sorab.  i. 
fmottieci,  fmorcijll.  Pan  ipl;  chtop  chrapi,  ode  anu 
smonony.  Auszp.  '12,  Zloi  twars  na  Tonie  ity  ,  iak 
wierny  atuga,  Chrapay  bezpiecsnie  do  woli.  Hul,  Ow.  106. 
Nio  i^i  drugi,  chociaż  chrapi.  Pot,  Arg.  ^10.  A  on  śpi  - 
nie  ipi !  tylko  chrapi ,  Oczy  śpią,  serce  do  uczynku  kwapi. 
Bł-aeA.  G.  3.  6,  (cf.  Ipi  iak  kot),  a.)  Chrapać,  chra-  . 
pić  f  nieśpiąc  gto.a  chropawy  wydawać  ,  chropawo 
oddychać,  charchać,  sapać  chropowato,  TAtSte/  Vintc\nt , 

^f łfere  Zbnt  wn  ffd>  ge^eu ,  tb(^eltt ,  xMm\^  attmeii. 

W  picrfiack  albo  w  gardtkii  chrapocą':yni  dzieciom,  kminie 
ieft  pomocą.  5>r.  429.  Chociaż  widzą,  że  wUcy  ftadko 
pańftie  drapią,  Przecie  szczekać  nie  luogą,  ledwie  trochę 
€hrap5ą.  Chrzyszt.  Nin.  B.  4.  Wót,  gdy  fic  zapali ,  będzie 
chrępal ,  a^pal ,  rogami  ftrzęsat.  Wćreszcz,  RegK  iti5. 
Chrapanie,  chrapienie  śmiertelne  ob,  Chrapot,  ba*  9lłs 
d>Cln  bel  Stflbetlbeil.  a.)  Zalmk,  CHRAPAĆ  fic  kontyn,, 
•hrapnąĆ  0ę  iedntl,  Chrapocić  lic  nied, ,  przedzierać  fic, 
drapać 'fie  przez  gęftwinę ,  Ikaty,  chrapy,  fUmmen  /  tUt' 

tern  •,    flt^  mit  «»4^e  >«*  ®e(ltitt* ,  ©urapf  «•  f.  »• 

^(nrc^arbeiten.  Chrapocąo  fic  po  ikatach ,  biegnąc  po  la- 
Mch.  Sta*.  Num,  2.  xo4.  $.  Fig,  Chrapał  fic  do  urzędu, 
a  w  ten  czas  ukladat  fię  uniżenie;  dochrapał  fię  go,  teraz 
patrzcie   iak  fkobuział,     Ojf,   Wyr,    Wftta*  tinJfB  ,    fttes 

htn,   JracCten ,  ^inatbeittn.  -    CHrapęc  ,  CHRAPĘ- 

CINA  06,  Chrapowina.  -     CHRAPRlC,  -  pka,  m.    ochra- 
^lały,  chrapliwy,  raucus,  Mącz.  ełtt  fteifettt,  cluet,  bet 
Mftt  w.     J.  Chrapek ,  chrachata ,  fl-sgmatylŁ ,  wiele  nie- 
czyftości  w  sobie  ąiaiący.>/'7.cx.  eitt  OlAu^Petet.      W  rodź. 
ieAJk.    Carn.  chreparka.     $.  Fig,  tr,  chrapek ,  (kwierczek, 
pierca,  szezekuta,  szczekarz,    który  zwłaszcza  na  sądzie 
rzecz  sprawuiąc  (Kwierczy  a  wszyftko  zle  ptodzi,  rabitla. 
Mocz,  ete   3ungenbtef(fect  brzechayło.  -     CHRAPIEC, 
CHRYl*rEC ,  CHRZYPIEC  niiak.  nled, ,  ochrapieć ,  schrzy- 
pie<5,  oebrapnąć,  ochrypnąć,  ochrzypnąl  cfo*.,  chrapkiem 
l>ydż ,  chrapliwym  gloaem  mówić.    Mącz,    ^elfet  tOetben, 
łełferfe^tt,  chrypkę  mieć,  ilojT*.  xpfiinlTnj» i  rpunHyinfc  , 
CRnuymB ,    ocHaHyiii&  ;    Bosn,  iłmuknuti).     Sorab.   1. 
l»'(J^eW»«.     Spracpwatem  fię  wolaiąc,   ai  mi  gardło  ochra- 
piato.'/lai/z.  ^ł.-69,  4.     QIos   scht^ypialy  nie  daio  wy- 
mówić mu  słowa.  Jabł,  T.eJ,  a86.     Lekarftwo  na  ochjra- 
pienie  gardła.  Sfeszk,  Ped,  78.  Ina  chrypl^ę ,  fftt  ble  Ąełs 
ferfeit ).     CHRAPINA  ob,  CHRAPOWINA.  -  CHRAPKA, 
CHRYPKA,  i ,  i.  CHRAPLIW08C,  CHRZYPLIW05C, 
ści,  i.   ochrapienie  gtosu,  gardła,   We   fteifetf  ett ;    Roj/- 
xpan^7Kl),    xpHriOBŚniocinK,  napmasocmB  »  zpunoma; 

Botn,  (^aparooH,  <CtOpOrtl»pft ,  <brpVOt,  dMfOpttWOfk;  Osła- 
bienie gardła  ,    chrżypUwość  przyuofi.    Śak,  Probl,  101. 
Carń,  chrepanje  ;     Bosn,   hropotlna ,    naftid  •,    SoraĄl  i« 
M^f  bAaWOfCi)    Croat,   hropot(    Slopac,  natć^r    Vłnd, 
bripaliia  ;    Slav9n,  brąpotiiia-,    Bosn^  ńaftida,  kropot); 


CHRAPLIWY    -    CHRAPOWINA/ 

Scrab,  a.  jt(A.  Chrapka  ,  raucitas  ,  branchos.  Mątw* 
Mówię  chrapo  wato  ^  bora  elirapki  wielkiey  doftał.  Teatm 
21,  53.  X.  proboszcz,  ile  razy  przez  połowę  tjle  x  am- 
bony powiedział ,  nazaiutr^  chrepki  dodawaL  Offl  Słr.  7. 
Taucmidrz  zachorował  na  chrypkę  *}  Cói  ma  mieć  cbryp— 
ka  do  tańcowania?  ale  bo  to  chrypka  w  nogach ,  alias 
wywinął  sobie  albo  tei  i  złamał  nogę,  tak  że  aż  ma 
w  niey  chrupie.  Zabł.  Bal,  ai.  W  chorobie  askarłataej 
dnia  czwartego  naycięższe  ^ieil  mówienie ;  na  tegoż  doiff 
kohcu  zaczyna  fię  cbrapliwość.^/-tfp.5,  346.  ^  2.)Chnpk{ 
na  kogo  mieć ,  ob.  chrap  mieć ,  gniew  mały  w  sobie  zam- 
knięty mieć  na  kogo,  chętkę  wyrządzania  mu  figla,  psiey 
sztuki,  zachodzić  na  kogo,  dybać,  ważyć  aa  niego,  etlieil 

flemen  9roS  aitf  iemanben  Men  /  ibm  e00«<'na<^tragen, 
ibm  0ern  etmai  ^nfjtctien  mień*  Niech  mi  fię  opłaci  os«uft ; 

bo  z  dawna  mam.  chrapkę  na  niego.  Teat.  55.  e,  33. 
Chciałbym  mu  oddadź  za  swoie ,  bo  mam  nań  chrapkę.  ib» 
5o,  91.  CHRAPLIWY,  CHRYPUWY,  CHRAPOTŁI- 
WY,  CHRZYPLI\VrY,  CHRAPOWATY,  a,  e,  CHRA- 
PLIWIE, CHRYPLIWIE,  CHR APOTIilWIE ,  CHRA- 
POTLIWO,  CHR APp WATO /»/•*; j/i.,  charczący,  głoaa 
niegładkiego ,   chrapiącego,    chropowatego,    e^ob   tineild/ 

t^Ąnb,  fcbnarc^rnb,  f<^n^vtenb;  iZo^  KapmaBbiu  •  ock- 

aAbiH  ;  Vind.  (kripoii,  (kriplezlt,  hriplcz  ;  Sorab,.  1. 
bpbatOp*  Pacyent  począł  chrapotliwo  i  okropno  oddycha/^. 
Perz,  Cyr,  3,  100.  Głos  pacyenta  zbyt  byt  chrapotliwj, 
właśnie  gdy  kto  charka  do  odpluwania.  Parz.  Cyr^5,  103. 
Trąby  chrapliwe.  JCras:  0/fl  C,  2,  b.  Niech  samiaft  Urąby 
chrapu  wey  odgłosófv,  Głos  wasz  pieszczony  rozkwiU  po- 
wietrze. Hul,  Ow.  i25»  Chrapliwe  sowy.  HttL  Ow.  7y, 
Sobaka  z  chrapotliwym  mruczeniem  goniła.  Otw.  Ow„  533. 
Ka  łanią  chrypliwe  wypuszcza  ogary.  Zab.  9,  258.  E«e— 
gacąca  sroka  i  wrona  chrapliwa.  7bA«S'aur.36. -$.  Ochry- 
piały,  schrzyplały*  mowy  s  cicha  chropowatey,  zakata- 
rzony, ^ńfet;  Boh.  (^rapamp;  Ro^  xpiŁnxHBua,   xpa- 

aOBamUH',  Bosn,  hropoŁiri,  nazebo,  hropottiraci  Sorab-.  1. 

bebawe  /    fcbeperAioe.     Mowa  chrapliwa.  i>i//>.  5,  576. 

Chrypliwe  głosy.  Karp,  i,  186.  Gdy  głos  masz  chrapliwj, 
day  pokoy  koncerlom,  OpaL  Sat.j,  Mówię  chrapowato^ 
bom  chrapki  wielkiey  doftał.  Teat.  ti,  53.  CHRAPOCIĆ 
ob.  Chrapać.  CHRAPOT,  u,  m.  CHRAPOTA,  HRA- 
POTA,  CIIRYPOTA,  y,  i.  Bo/ł.  ć^topot,  Ąt^l^^t\i9Pft 
(cf.  chrobot)  chrapanie,  cbrapotiiwość,  chrapka,  chryp- 
ka, ochrypienie/b«<  Gc^tiarren,  9ii(ielUi  bU  ^tifttfeU^ 

z  zimna  zbytniego  przychodzi  hrapota  i  przekażą  mewy 
wielka.  Cr  etc.  4.  Przechdw  Wioflćich  zbyteczne  używa- 
nie sprawnie  chrypotę.  ICrup.  S,  64.  Śmiertelny  chrapot 
brzmi  w  uszach  lego  milę,  J  dech  konaiącego  w  oAatnin 
wyfile.  Przyb.  Ab.    i^y.    (chrapienie  umieraiącego ,     b€tś 

nbdiein  M  Stetbenben );  {Siovac.  i  ćbtppotn  ft  ytetaMt 

gvigiiare  ze  snu  fię  przebudzić ).  CHRAPOTLIWY  o«. 
Chrapliwy.  -  CHRAPOWINA ,  CHRAPINA ,  CHARPINA  , 
ĆHRAPĘONA,  CHAllPĘCINĄ,  j,  i^t  CHARPĘC,  i, 
i.  zarosi  dzika  gęfta,  osobUwic  po  ^eyacach  wilgotnjcb, 
{ob.  charp,  chrap.,  a)  9tcf(g  atlf fett^^teill  $8»beii,  %ni(j^ 

lanb,  $BC9<b,  wilbetf  (SebM^  In  mptaflideii  Oegenbeii,  «c» 

/itrind^e.     Gdybyś;   c^iciał  nowinę   kopać,    maaz  obpcayć, 

ie^ll  Um  itft  m\go^jiĄ  albo  4ąhirsuftem  iakim  albo  cbrapęcaą 

i  drzewią ^^arosła.  C/-axc;  loS^    J^^frycklny  paiii^oć  i.iaasa 

*  ckrapęć  może  wykoiaeniona  bydż  w  Czerwca.  Crt9K.  io€. 


*CHREST    -    ♦CHROBRY, 

DrtewkA  godne  ku  budowaniu,  le^libj  ftaly  mięAty^cieT^ 
aiem  albo  iaką  charpęciną  ,  trseba  około  nich  wycinak 
takowe,  ió.  486.  Po  dessczu  waselkie  charpęci  ie^ne  i 
chwafiy  łacniey  aiog\  bjdź  a  alemi  dobyte  z  korzeniami. 
ió,  485.  ei  666«  Ckarpiny,  cyplów  i  innych  zawad,  aby 
Totman  przelbzegat  ,  dla  szwankowania.  Haur.  £k.  171. 
Z  krwi  chrze^ciańikiey  buynieysze  porosfy  w  tey  char* 
piccime  buki.  i  olszyny.    JabL  Buk.   G,  2.    (  in    bufem 

Pochodź,    dęchrapa^f    dochrapać  fię^  nachrapad  fi^  ^ 
0dchrapad 9  ,ochrxypit^ ^   ochrzypnać ^    wychrapa^, 

♦CHREST  96.  Chrzeft,  2.)  06.  Krzyż!  ^CHRIZMO,  CHRI- 
ZMOWAC  ob.  Chrzyimo.  *CHRISTIANIN  06.  Chrzc- 
icianin.     CHRISTUS  ob.  Chryftua. 

•CHROBACTWO ,  »CHROBACZEK,  * WROBAK ,  *CHRO- 
BACZYWY  ob.  robak  i  t.  d. 

CHROBOT,  n,  m.  CHROBOTANIE,  ia,  w.  chroft,  trzafk, 
Xar.  crepitusj  batf  ®eta Ifi^t  >  -(J?oA.  ć;X^l^$t  chrapienie, 
chrapota).  Boh,  ^t^Vt^^^ti\  Rag,  ikrobocchjanje ;  Sorab.  1. 
tP^ttl  Vind,  ropot,  ropotanje ;  Croat,  ropot,  ftropot, 
krop  i  Bosn.  Łrelka  ,  hahat  ;  (Rojf,  Kponoml)  mruk, 
mruczehie^  Ecci.  ipeneniaHYe  s  riauie].  Chrobot  rą- 
ozych  kol.  Nar,  Dx,  a,  ai.  Kołat  wozu  i  kot  chrobota- 
nia. PUc/L  Sen,  ao4.  Nie  słychać  chrobotania  i  trzaiku 
w  poście.  Pilch,  Sen,  Ufl.  isy.  Bard^iey  mię  miesza  ha- 
łas, niżeli  trzafk  iaki  i  chrobotanie.  Pilch,  Sen,  lijl,  3,  5. 
CHROBOTAĆ  ,  -  oUl  ,  -  ota,  intrans.  kontyn.^  Chrp- 
boU<5  ,  -  otat  ę^  oce  nied, ,  chrości<5,  ikrzypieć,  szmerzyć 
firepere ,   chrobotać  teź  mówią  niektórzy.  Mącz,   sżtukać, 

tafHn,    ptaffeln,   poltetn ;    Boh,  4rap<itl^  4rnpaw(im^ 

Ć^taptiti  creparej  crepUare ,  (fetamo|Viti  T-fioA.  djtoptiń, 
(^toptfm,  (bt&pim  i  chrapać  i  5araó.  a.  tapOtaf^;  R^fg- 
zckrobocchjatŁi ;  Croai*  hropotati ,  rop6chem ,  (krobóchem , 
ikrebetati,  hrebechem  ;  Bosn.  hropati,  hroplli ,  hrrikati , 
lu-opotati',  sckrobochjatl ,  bahchjatti  ;  Carn.  ropozhem  , 
ropoŁshem,  ropotim^  Vind,  hrupetati,  ropotati*,  (Carn, 
hrópiłi  ,  hrop^zhem  s  chrachać];  Sorab,  1.  i|c}erci$U, 
hWBdyUM  '  {,Rojr,  KporronzamB  mruczeć,  laiać*,  EccL 
xpeneq}y  ',  pxy  rźać  )•  Dom  chroboce ,  nim  (ię  powali. 
Pilch.  Sen,  lift,  b,  Sag.  ti  ftAC^t.  Jadą^  chrobocą  kofy 
«lociAemi  bruki.  Nar.  Dz,  1.  i%\.  Dzik  zgrzytem  chro- 
•  bocąc  ,  kiet  swóy  ofirzy  krzywy^  Pilch,  Sen.  lift,  a,  65, 
CHROBOTAĆ  Gę  zaimka ,  tłuc  iic ,  i  tam  i  sam  obracać , 

#d^  (^ffttm  itopen  #  Ifemm  ht^tn,  Return  (ngeln.    Czego 

fif  po  izbie  chroboceaz ,  czy  nie  możesz  z  pokoiem  fiedzieć ! 
Ojf.  Wyr,     Ja£ek  na.  ioiku  matczynym  fi^  chroboce.  Wfg, 
Mur,  5,   a8o.     (Vind,  ropozhen  ,    hrupezhen  t  CHRO- 
BOTLIWY ,  CHROBOTNY  j    Vind,  ropoUah  s  CHRO- 
POTACZ). 
♦CHROBRY,  *CHRABRY,  'CHOBRY,  *CHABRY,  a,  e,  , 
.    imiały,  pdwainy,  tęgj,  lepiki,  l^^dzt,  ttW,  fliS»/  ta* 
yfr|>    Croat.  Rag,  Boen.  Vin4,  hrabren  •,  Rojf.  xpa6pblH  ; 
Sorab.  1.  froMPi    ftoUi^    (robwe  ;    Syr,  y-iZi.     Po  zbiciu 
Jarosława ,  Ruaacy  Bolesława  chrobrym ,  t»  i.  przewaincym , 
śmiałym  i  wielkiego  aerca  m^iem  nazwali^    Stryih,  i56» 
Bolesław  od  Rufi  chrobrym ,,  iakoby  rzeźwym^  cierpkim 
albo  roztropnym  ^  dla  znamienitey  cnoty  \  wielkiego  umy- 
.    złu   nazwany   był* .    Od  którego  nazwiska    nowy    zamek 
«  w  milę  o^  YG^lice  aąłoiywszy  ,  Chrobrzem  go  nazwał. 
Zwyczay    miafto    c&robry  chabrym  Bolesława   zuezył  Cię 


CHROM    c    CHROMAĆ. 


arr 


mianoWYĆ,  Krorru  73.     Naród  chrabry,  NI*  cKcą  widzied 
iarzma  naszego  Kantabry.  Hor,  1,216.  Nar,  Co  przadtym 
mówiono  chobrj  ,    teraz  mówią  pyszny  ;    a  drudzy  nio 
wiedzą  ,    co  ieft  chobry.   Petr,    Har,  a.  3»   '»  ^*     ^^Jf* 
BOxpa6poBan]&  chełpić  fię  ,     pysznić  fic  ,     iunaczyć   fię  \ 
oxpa6paini  ośmielać  kogo  ,    dobrze  mu  tuszyć  ,    zpa-' 
6pocni&  mczŁwo  :  xpa6pOBacnK,    xpa6pBni&CH,  nóspa-^ 
epaniBCJi  iunaczjć  fic,  xpa6peub  bohatyr,  rycerz,  iunak, 
fan£iiron  ;    Eccl,  xpa6opHHKL  ,    xpa6puij  bokh!)  HAif 
noABH^HBKl)  ,     BHoiJi^b  ,     doraiuiiipl)  ,     xpa6peQb'v 
pMijapl). .  i  hoi\^tfti ,     rycerz  ,    zwycięzca  ;     xpa6pcKii  , 
xpa6po  ,    cm'Bao  męikie  ,     imiało.     Croat,  hrabrenoszt 
Jlreńuitae  ,   hrabrensztro  ,     magnanimitas  \     Rag,  hra- 
brenlKo    magnanimitas  ,     praeclarum  facińus  J     hra- 
breniki  heroicus ;    hrabrenik  heros  ;    Bosn,  et  Vind,  hra- 
hreuoikjlrenuitas;  Sorab.  i,  fro^lOOfCJ  śmiałość,  tOOffoMW 
^0  odwaiam  fię), 
CHROM   ob.    Chromy.     CHROMAĆ  ,     CHRAMAC  niiak. 
kontyn.,     CHROMIEC,    CHRAMIEC  ,  -  iał ,  -   ie   /ił>- 
dok,  ^    kuleć,    kulawo  chodzie,    chromym  "bydi ,    (itffetlf 
UW  %t\nn  ,    lajm    fepn  ;    Rag.  hrimati  }    Dal.  hramalł  % 
Croat,  hramati  ,    hramlyim  ,    romim ,    santam ,    plantam , 
napt-idam  ,    shdpati  i    Carn,  hromę ti  ,   hromira  ,    kinkam, 
krevl4m,  bódrim  se;     Vind.  chromotati,  hromurati,  lirom 
biti ,  hrometi ,  krdulat ,  krumpaf^o  hodit ;    Bosn,  hramati  $ 
Slapon.  pogirbitise;  RoJf,  Tp o m^mh  y  xpoMa!D,  xpaMAio  , 
xpOM'&mft,  oxpoM'Bni6>   KOA^HmB,  KOBUAHmB  *,  JSccL 
xpaMXio,    xpOMaioi   (cf.  £l5^.  frumm  ^Ibig.)   Sorab,  2. 

ittnsflfc^,  fliiafdf,  nale^afdf  i   {Sorab.  2,  <^t»mmlW  Ł*-, 

leczyć)  j  Sorab.  1.  fjmfam.  Gdy  marak>  z  nim  uciekała  , 
tedy  on  upadł  i  ohramał.  Budn,  2.  Sam.  4,  4,  Skoczek 
nogę  wywinął  i  ieszcze  chroma.  Teat,  19,  b.  67.  Lepiey 
na  iednę  nogę  chramać,  nii  na  obie.  Cn,Ad,i^o  (lepsza 
szkodka  niź  szkoda).  Sami  na  obie  nodze  {dual,  :  nogi ) 
chramią,  a  drugim  w  podparcie  fic  ftaw*ą.  Smotr.Sam.  i4, 
{ślepy  tępego  prowadź.*).  Choćby  karanie ^na  nogi  chro- 
mało, Przecież  zlośuego  będzie  dogaaiało '  X^'ib.  Hor,  61. 
( i  na  cqromym  zem/la  doicdzie  ;  co  fię  oiwlekło  ,  nie 
uciekło ).  §,  Fig,  Podobieńiłwo  to  chramie.  Susz,  Pies. 
3.  -E. '3.   nie   utrzymuie  fię,  nie  flosuie  fię ,  nieftósown© 

se  wszyftkim  ,    bai  ©Wc^tiff  Cfnft ,  pafft   nlĄt  vWi9. 

5.   Moraln.  chramać ,     nieAateczoym  bydi  ,    niepewnym ; 
niemocne  ftać,    wahać  Hę,    tJU^t  fffl  jtetiett  /    f<(W<nif(n«^ 
Wahaią  fię  w  zdaniach  swoich  "i  ną  obie  ftronie    chramią.- 
Kdrnh.  Kat,  297.  V\f,  Pojł,  W,  2,219,     By^my  w  źadhef 
sprawie ,  ani  na  tę  ani  na  owę  Aronę  nie  chramali.  Budn. 
Cyc,  ^"b.Kosz,  Cyc,  78.     j.  Sprawa  ta  chramie,  ikrzypie^ 
nie  dobrae  idzie.  Cn,  Th,   biC  @fl*e  0eCt  ftS^kf,    Od  oaego 
^^  czasu  wszyftkie  poilępki  króla  chroraiąc  s«ły ,    szczęścia 
>ikcdy  nie  miał.  BirA,  Ex,5i.  (nie  zdarzyły  fię,  fff  głfllc 
%tnW^t,   iliatęn  nWt).     Wolności  seyraówe  bardzo 
królowie  nadwątlili,  tak  ii  na  obie  nodze  chramać  musząc 
Birk.Zam,^\,     Chromać  na  czym  «  szwankować  na  czym  , 
szkodować  na  czytn  ,    naraiać  fię  na  niebo^pjeczeńftwo , 
worali  6*«bcn  Ulbeil,  DirrHfrem     Pod   ich  mądrym  regi- 
mentem nikt  na  swey  sprawiedliwości  nie  chram ał.   Corn* 
Dw,  ^3<).     U  ilawnych  mówców  ,    gdyby  fi^  była  nauka. 
ich  nayoraiey  odkryła  ,  bardzoby  byli  na  tym  chramali » 
bo  ludzie  fię  boią,  by  ich  nią  nie  oszukano.  Corn.Dw,5s<' 
Chud^  przed  flieinym  na  wolilości  chromie.  Pnszi.  J)z„ 


a6s 


«cHROMrKA  -*  chrokt: 


siS«  Ktd  Ba  religii  prawdtiwey  chramie^  bie&orjr  mc 
poftępek  w  onjch  cnotacli.  Blrk.  Żarn*  3d«  Chromad  na 
laace  ceaarlkiey^  Miojk.  rytm 4  66^  Ludzie  na  tlawie  cliro-' 
fliiący  ,  laka  bękarci  ,  kacikowie  «  nia  itiog^  b/di  mie- 
aacsauinami*  Peu,  PoL  2oi#  $.  Cliratta^  na  powinności , 
Btęftatecania  we  wisyAkim  pełnio  powintio^if,  Mkt  tllllttCt 

wiUb  u\Ąt  ffaitt  fftne  ffli^t  t%m  \    tś  baran  ermangclif 

UiflCU*      Sędzia   ten  na   awej  powinności  bardao  chramał. 

14  odr  z,  Ba%,  352. 

Poc)lods<   poehfamywac  t    nac/tramyWa^  g    (fthramieć^ 

Uchramowaif ,    tchrąirUtć^ 
'CHROMIKA,   7,   i.    buda,   chata «    ciiahipa,   filie  J?fittf/ 

d>  SHaneni^ailtf  ;    ^^^i^  IpaMBHa  iaba  ,   pomiesskaftie ; 

Spaaib  kościół ;  i9oA«  (^ram  )•  -  Żloi/wsaj  fupjr  w  cbromi-^ 

nacb  albo  bndach  Litewfkich ,  do  Polfki  wtargitąf.  Stryik* 

598.     Koniom  snopki  sfoilkiane  a  cb/omin  chiopftich  da-' 

wali.  i3.  463^ 
CHROMO  /iray#/!l. ,  chrottiiąc  t  kufawćr,  Jfafen^  (a(m.     L*- 

piey  tobie  mdfo  a  cbromo  wniśif  do  iywota;  nii  a  obiema 

rękodu  aflK>  a  obiema  nogami  dtf  ognia,  wiecanego.  t  Ltop^ 

Math.  l8r  8-     Ody  ma  konia    poiycayf  ,    tedy   mu  go 

c&roma  wrdcif,   powiadarąci    ii  pneycayny  me  Wie^  od 

caego  ocliromiaf.  Tąrn.  Ufl.  gt,     CHROMONOGl ,  a ,  le, 

kulawy,  dat^Wiii    R^  xgononófi£,     Fiea  cbrOmcT^ 

iiogf.  SiJ*  My/H.  B,  5.     Ghromonogi  Wulkan.  Łączn.  Zw^ 

HHL.    (Carru  Hrdmek  s  Wulkan).     CHROMOTA,  y,   i, 

kalectwo  na  nagi ,    kufawo^ć ,    b^i  S^Melt  ,    Utfm^tfteH  / 

i/tUt^t^Ui   Boh,  (ftOm^U;    Vind.  hromoU,    ohromlenje^ 

ohromiŁje  $    Rag,  KtóaRto  ^     hromos  ;      Carrii  hromoft  ^ 

ftromanje  \  Croat.  ahantanye ;  Dat,  hromoact ,  hromosatro  ; 

Sorah^  1.  ftOIII9fc(;    Kojfl  spaMOm^;  <£<^c/.  zpoMOiftl^ 

cJiyKOcniB,  KAOCHOcnn^  KAocHonni.     Rafiienie,  któreby 

ślepotę  abochromotf  aa  aobą  prayiEiioalo « 4 , Sajr« Pai!ra.r 42. 

CHROMOTNT^   a«   e,   eN^hramlaiącj',    kalecaący,  clire- 

moty  atabawiaiący  ,    lAttffttt ,    U^  tttf^lend^      Sadaele 

chromotne ,  to  iell  te,    ktdre  cljromotf  priynoas^i^   Sterta 

RąJ4     «*CHR0MOURODZONT,   a,    e^    a -prayrodsenia   CHRONIĆ  tranjie7  ni€tl,i  (ac&foni^,   ochronie,  nehróni^. 


•CHRaMY    -    CHRONIĆ 

Amitfrct;  CarH.  hromaah  ^  afcantora,  ilicpiti    Vifuł,  eW^ 
bena^  ahantavea,.  hromaali^     Croaił  liromaca^  ahepa^reca; 
Bo^n,  hram&c;  Sorab.  1.  Wnftfcj;  Rag^  hromaa,  w  ro€£** 
i€9iji,  hromissa ;  Roffi  RÓAYa«     Przyłł,  PómRa  1  na  cłótK* 
mym  (koniu)  dojedzie.  Ryt*  Ad,  jB,  (tho^  fię  póini,  nitf 
chybia  )tf     Nhn  pomfla  boia  na  chromym  nadiedaie,  Wiel* 
ki  królu,  wieda  o  mey  tcy  ialoaney  biedaie«    Gro^,  W* 
466^    Kaflego  a  Brutcm  chroma   pomfta  goni,  Lab  woy- 
ftiem  ,    fiottą    i    pieniądzmi  alyną^    Chro/ifi  Fars,    i58«. 
(wolna,    powolna,    tongfottte  OlO^t)*  -^     Chromym  kro- 
kiem, iólrrim  ki  okiem,    la^W,  (ftlfoit,  lantfOfll.     Sprm* 
wiedli  wo^^  tu  awykta  iś^taĆ*  chromym  krokiem ,  Ze  win-> 
ny  ae  wazyBkiego  wyidate  praed  wyrokiem.  Mortzt.  i46. - 
Chromego  czekan  trzeba;  nie  leda  caemn  aaraa  wiersy^*. 
Cn,  Adi  ^^4  cui  nurttium  €xp€cłar€  claudum  ornaty  «a- 
pii\  Ut  iinttnbt  SOte  romOlt  naf(«     a.)  *Chromy,  ka- 
leka,   ikaleczony  w  eaymkolwiek,  ^tlttimt,^  (a^,  9tU 
fHtmmrlt     W  Grtckim  iczyku  chromy  i  niomny,  tak  lak 
i  w  Pol  (kim ,  iciąga  fic  pod  caaa  na  tych ,  którzy  na  nogi^ 
pod  caaa  na  tych ,  którzy  na  npce  chromi*  abo  ufomnt   aą« 
SśJkL  Mafh^   \b*    Kiedy  kto  sam  seana ,    ii  ^na  ktdryaa 
cilonku  chrom    laft^    tedyi  one^o  calonka  aaacować  nic 
poiraeba.  Szczerb*  Sax,  455.     $.  Chroma  ptcdi  t  fciinio- 
na,     iftewyciągntofta  «    ftrzywiona  ,      niewyproftowaaa » 

€\tt  ge^tAmmU  Ci^anirr,  Mit  tmi  śni%ff^ttt.    Od  tej 

daiuty  odftąpiwszy  w  gorę  na  chromą  picdi ,  drogi  caop 
wprawić,  Torz4  Szk,  70.  3.^  Fig4  er,  chromy  ,  cliroinj 
W  caym,     wadny,     chybiający,    niemocny,     *iepeltny, 

niedo/konafy  ^   ^Meub  ,  Utm,  f(j^i9aiiirii9 ,  ftmti^,  jm^ 

|lI9etUf  ig.  Wybornie  a  temi  aWemt  chromemi  dowodami 
mo^byi  fi^  Ikry^.  Pim,  Kam.  i63«  Łatopiaace  laddako 
wazyflJLO  piazą,  według  awoiego  awycfain,  w  doWodsi« 
1  w  docayianiu  chtomegó.  Stryik.  243.  Cafowiek  na  afa-« 
Wie  bardzo  chromy.  Stryik,  34 1.  Chrom/  to  feft  wiała 
perawaaya^  ie  w  tidlodym  wieku  nie  moina  bydi  iwictymw 
Bals,  l^iid,  1,  ^< 


ahromy,    laffm  leto^etf.     Kattli  w(h^  1  chodzić  olfemu 
ahromourodzonemu ,   który  od  catardaiefhi  lat  na  nogach 
awych  nie  poft^.  Rey  Pcfl.  Bbb^  3.     ^*CHR0MOWID2 ,, 
ft,  m.  widzący  lecą  chromy,  dir  fefftnttt  ^Mtt^    Nie-» 
gdyi  aiedziaf  ślepego  chrc»mowida  na  plecach ,  Slepowodza 
•wym  okiem  klerutąe  rak  w  lecach«  Zęgł,  Ad.  ioi,  M  Ja-i 
błon.     CHROMY,  ^'CHROM,   a,    e,   kąjawy,    na  nogf 
iiapadaiący,   (isfctll^  ^   Uffm  \     Slopoc.  €i  Boh*  d^WBOl^i 
Botn,  hfoini,  acjantay  \'  DaL  hi^ou  $    Croat.  htom;  rom^ 
aantar ,    plantar  )     Rag^  hrdm  i    Stayort^  r6m  ^    kljaft  i 
Vind,  hrotty    ahantaa,    hromotea,    hi^mnaft,    kitimpaft^ 
kroulou  *,  Carn,  hrom ,  ahepail ,  krnlor :  Sorat,  i ,  ttimd 
(cf,  Gtr.  ttumm  V*l9.}f  RoJlf:xfomii9i    JScct,  xpó' 
MHŚ^  KAÓcHCMb,  o6oioAORÓfiiŁ  Jeili  bfdaiiai  nfiecakaf 
0  ahi^ym,  aam  fif  nie  naacayac .  chodaid    G&<tn^  WycfL 
Ł*  Jm    Jkto  podia  aąfi^da  chromego  mifiaka^  1  aani  chromać 
ńę  flaaeiy^   Falió,  Du*  P.  3^    ntiton  bogactw  ehzt>my 
hoidk*  MiPit  Edt4  H4  %4    Na  adrowym  (lónift)  do  tafjgn^ 
aa  chorym  do  domu.  R^  Wit,  t6\  Jtian,  Wtff,  68^  (afr 
ftymark)^    Chromy  ckea  dalay  &cieay^,   a  ilepy  widaiec. 
Mys4  Ad^  5«  (kaidy  aadal  fif  aa  ió0  airóie  J«    Córkę  ehf«-' 
m%  do  klaaatont  daią«    Cn^  Ad*  tói,    (  dśfśriór^Ł  dz^^ 
ohiiaio  knri  u  ofia^)«    Ckx9mf  Sukfi*  Bęft,  ^ifmiHt 


dok,  cu,  p,)    ochraniać,    zaalania^,   obunia^,   aakrywa^, 
UlOiittn,  tttU^ffttU,  f((f(rn.  (cf.  Chować).    Boh.  ątJ^ 
»iri,  ^mUim,  (Bo/nitSlopacĄĘim,  f ^flel  s  kolciot ) ; 
Vind,  hranitłj   ohranitt,   aakraniti,    fhranTa«  aahrańim^- 
óhranfttti  s  ochrona,  achronienief  Vind,  hram  f  kom6r»  ^ 
piwnica);  Carn,  hraniti,  htanem  (hraniaha  c  magasyK  : 
Carn,  hfana  t  proirUnt) ;*' Bo^n^  hrafiiti,  ahrantti   T  -  '- 
4śruo    :t,nuMo,  tduea)^  Rag.  hriaiti,  ahrlntti  (f^€r^ 
¥arz^  zuftlnśr€,  €ónz€ruat^^  aUrś^  nOtrirśi  ahranlr^cr^ 
fobilh)'.  Dał,  hraniti  (iizruo^  ^uflodttf^  nutrio i  Cróaf^ 
śł  Staroń,  hraniti  rtułrir^^  odhraniti  t  odchować  \   Cre4Um 
hrftnenye  s  pokarm;  Roff,  X(laHiłmA,.Claptftft ,  6i]6tnxtf  ^ 
xopOHHitiS,  cKOpoHiAmt  (  2  chować,  echować    i.  gntść^ 
pógraeba^,  pochowa^^  X(mńfet^  achowaniey  ocopoataT* 
pograekr;  xp^BlVa  donf,    xf^t!b  cerkiew  (BttL  ńóxpa« 
AM  i    tiol'pe6altl  pogrseić  ,    pdokowa^  »   BOxpaBdii  le^ 
ikOt^6d«ia  i    et  ti€hr4  fi:!  liatan  \    6(4  Cer.  ^dfimU^ 
&rayma,  aaMnki)^  ^alae  cay  chata  fófraia  oafaka  ckrftBt  g 
Odagiyaoi  dmna  dachów  nie  aaafó^^  Br^tt*  Uft*  1,  f4f« 
(achrtaieiue  dzA^i  eltf  tAMt  |rlfttV    Nie  takim,  lakar 
nihiiaaaaa/  hoiaitiwym^  Ahyeh  faŁ  kardabr  miał  ck/oni^ 
tef  if<rwf4  p4  Bohmn4  Jer*  <S3^    Ckco&dtf  koftteaa  rąl: 
#4  oieprairtioL  B^di.Tr^%\t4  (innśaif  Nfit^ai/  kr^ 


CRROiriC    k    CHROHKi; 

m0ttn  w  ttmui).  Clironid  Uifo ,  prieckowjwt^,  ktyt, 
taić  ,  prsytulek  dawać «  rfllf II  iep  fiif  PtUnlfUn  ę  UU 
#nff9*  Chronit  w  domu  iwojin  stodzida.  Q^  Wyr. 
CHRONIĆ  fif  xaimk. »  ńncds  &c ,  wyftrsegać  fię ,  unikać 
«aege,  uciekać  o^d  caago,  Uronić,   ft(^  9fr  ftUMl  M(|^V, 

Ul  94<  nt^n,  ttwii  mtihtn,  IfU^en;  r^om.  hranitiie, 

i«l|y«m  fo;  ^oi-a^.  3.  fe  »p|lai9if<^;  Car/i.  ¥Ogibati«e , 
•f  niti  y  ogibat ,  anam  ae  -,  Vind^  8'ognit ,  at  ogibajti ,  a#* 
^bati  10 »  ogenita  ae,  opuBiti;  S*avon.  pazitiae ;  Crcatp 
diBratiase  ,  habatisie  ;  ito^  xpaKHiittcfl  ,  'o6l&raiBi& 
«ero,  UHiiMainft  omb  Koro  ;  f/cl  omasaain&ci , 
•rpecnukcs ,  6AX)cniacj|,  6peryc«.  Chroni  fif  tego ,  iak 
piaa  kiia.  Cfu  Ad.  70*  Chroni  Rę  towanjfhra ,  s  nie^ 
nawiici  iego:  Bardz.  Tr,  536.  .jakich  ludsl  mamy  fif 
chronić,  iak  wiciek!ych  paów.  p€tr.  Ek.  11 5.  Chroni  fic 
go 9  iak  czego  itego,  Cn»  Ad,  627.  Bardziey  fic  mnie, 
Hji  padalca  chroni.  Po/?,  iv  lOJi*  Bardziey  nii  iaasczur- 
^sey  krwi  fif  tego  chroni.  ZAbp  Hor  17.  Darmo,  darmo 
■lyii  ludzka  przypadków  fif  chroni,  Nie  uydzie3z  srogiey 
ehorob  i  bolo  w  pogoni.  Nar.  Dx.  A,  161.  Chroni!  fif 
lako  sowa  iwiatia.  BUL  Kr.  45o«  BruŁua  odlląpiony  od 
'Wasyllkich;  bo  zwyczaynie  chrouiemy  fif  nieszczęśliwych* 
JCarp.  a,  48.  Chronić  &ą  preed  nim ,  iak  przed  złym  gro* 
•zem.  r«ar. 33, 6.4.  (pilnować  fic,  4uf  ffinet  ^Ut&  fcp«)^ 
Chronienie  fif  grzechu  naleiy  de  powinności  chrzelcia- 
nina.  Ojf.Wyr.  wylbzeganie ,  unikanie,  h^i  {tl  ^<(^s9łf(s 
MtJBU     $-   Chronić  fic   gdzie  ,    ochrony  szukać  ,     kryć  fif 

gdzie,  uciekać  gdzie ,  felne  ^ttflnd^t  iDo^tn  mf^mtn,  fi0 
•^^it  |lA<(teit ,   f[<(  t^t^ergen,    fi((^  oerfiecfen.    Jam  fif 

chroni!  pod  drzewem  przed  słonecznym  ikwarem.  HuL 
Cw,  209.  Schraniai  fif  w  ten  dzień  lud  wniść  do  miafta  i 
prawie  iako  swykl  fif  chronić  lud,  gdy  ucieka  a  bitwy. 
1  L€op.  a  Rgg.  19,  3.  (schować  fif).  Chroni  fif  przed 
.  roaealanemi  za  sobą  imaczani  po  laaach  i  górach  Ojf/Wyr. 
CHRONICIEL,  a,  m.  ochroóca,  ochrouf  dai%cy,  pro- 
tektor, ber  Sf^^et/  SBfwatrrt;  betJBef(^&Qn,  ^9 
^m  matt  ^sflik^t  jtnbft;  Boh,  (^tiiiftel,  france}  Yind. 

hranjaky  sahranjaTez,  obyarih;  ^ojf.  xpanKizieA&,  36e- 
.  peralBeAi  \  {Eccl.  x^»HHmexhHyiKb  mnich  klucanlk, 
aiaiący  pod  swoim  dozorem  zapasy  klasztorne )  j  w  rodt. 
ktilk.^  CHRONICIELKA  Rojf.  xpaHifineAftHima«.  (Rag. 
hranitegl ,  odhranitegl  ęducator). 

Fochoda.  ^hronka  ,  oc/wona  ,  ochronU  ,  otkraniai^ 
Cśhronca^  uchrojnU^  uthronny  ^  nieufihronny  ^  schronić ^ 
Mchronieniś ,  ochrania/  cf,  Jkrxynia ,  szrankL 
CHRONICZNY^  a,  e,  CHRONICZNIE  prtysłh,  s  Greek, 
asaaowy,  csesny,  docaesny,  ^eit  s  ,  QXi  ńXLt  ^eit  getltll^ 
hiUf  I^Mt(il(«  Chronicsiie  choroby*  Krup*  5,  6.  Pam. 
B&i  I9  899-  CHRONIKA  ob.  Kronika. 
pHRONKA,  i,  i.  taynik,  kryiówka,  przytułek,  schronie- 
"  nie,  »ciecska,  bet  ^nfllt^t^Oft/ bet  6(^(upf»iitfe(;  {RoJf. 
spamiABige  ;  Cątti.  hranishe  t  magazyn  ,  schowanie, 
iktad;  £cc^ xptHiiiiHiBe  amulet,  noszenie;  RccL y;,C9xak\o 
hamulec  ,  zpaHBiUiii  choma^y  ,  Cąrfu  hrana.  s  pro- 
wiznt',  Rag*  Doi.  Ci'Oii/..hrana  t  iywnoić).  Wylpie^ 
guyeiei  wazyftkie  chronki  iego  ,  w  klórych  fif  fcryie, 
Ltop.  I  R9g.  a3,  as,,  (to  mieysce,  gdzie  fif  obraca. 
BM.  Gdm  )*  (.  Chronka,  ochrona,  protekcya.  Tr.  .het 
ji^«t«     I-  Z«aka« ,   pow)Qk«»    oW^^*  1    M<^i*  ^**S^ 


C]lltOVOGRAV   ^    CHUOSCIC. 


UB 


ochrauia,  koperta,  eUieOetfe,  fiittt,  fMtihm$f  lUHtś 

iug.  Ojffl  Wyr. 
CHRONOGRAF,  CHH!OKOLOO«ift,  m,  m  Gredu  csazopia^ 
czasolicznik ,    ^  ^eittec^itet ;   R^'  ximo\acxdmtxh. 

CHHONOZ^GIA ,  ii ,  4.  s  Greek,  nauka  •  oiafie.  XaL 
59^  AT.  1.  Eccl,  A'&mocApaie  $  Roffl  ^imo^BK^iHie  i 
lie  3eftre<|ll|mg  ,  umieif^noić  rachowania  lat  zeszłych. 
/><t«.  Zó.  »,  ao5*  czasopiftwo,  latopiftwo^  CORONO* 
LOGICZNY,  czasopiiki,  Utopifti,  I^tpllftogif4» 
CHROPAWIp,  CHCOPOWACIC  exyn.  nied.,  achropawSć^ 
;ichropowacić  doi,. ,    cl  r  >pawym  czynić  ,    chropowatości 

nabawić,  lolptfg  ma^^ett^  nneben  m^ć^en,  fticTetld  mt^eii ; 

Mmkpt$mk » aamczoHm^b.  Foro/ly ,  które  giidkie  rólechro- 
-powacą.  FrĘyó.  Mih.  li^.  CHROPAWJfiC,  CHROPIBC, 
CHROPOWACIEĆ  niiaA.  nUd. ,  schropawieć ,  schropieć , 
pchropawieć,  ach  ropo  wacieć,  ochropowacieć ,  dok.,  chropa- 
wym fif  dawać ,  Cpiprf 0  mthtn ,  fdftumpfen ;  ^oh.  htfngtitL 

Bayka,  ieby  pieprz  od  ognia  ochropawia!;  tak  iam  aclm>- 
pieie ,  gdy  schnie  na  słońcu^  Urzędy  371.  lejaliby  iszkto  wpiecm 
zaczfło  chropawieć,  tedy,  trzeba  drugi  tygiel  szkła  zapra- 
wić. Tprz.  Szk,  91%.  CHROPAWOSC,  CHROPOWA- 
TOŚĆ,  ici,   i.    niegL.dko^ć,   ikrabowatt>^ć ,    fzorftko^ć, 

jjolrrigreft^^łtfrigfeft,  m^uWeU;  -^oroft.  1 .  |f rop«wofc| ; 

Boh,  bximt$fti  Ilq/r,  zcLepoxoBajnócins ,  ia^pox& ,  cmpo- 
nojasL.  Propr^  fit  Fig,  ChrppaWo^ć  gardłowa ,  co  oehra- 
pieniem  zowią.  Sień.  363.  Z  tłumaczenia  do  słowa, 
cierpkość  iakąi  i  chropawoćć  pobaczywszy ,  rzeczy  samey 
fif  trzymałem.  Pilch,  SaU.  CHROPAWY  ,  CHROPO- 
W^ATY.a,  e,  CHROPAWO,  CHROPOWATO />rzyj/*. • 
niegładki,  Ikrabowaty,    iSfOfpffg,   f^icfetlj^   tWeJen^  fUllJ; 

Sorab.  1.  Ifropawe'/  refp^tate;   stojąc,  btfnatę ,  i^obN 

»at6;  5oA.  *rfn«tó/  Itaiplmi,  bMfI«»6;    Croar.  hrebar ; 
Dal,   karsan  ;    Slavon.    rutir  ;      RoJf.   mepOxOBainMn^, 
MinapHcm^K  \     Eccl,    cmpóaomuhiH  :    cnrponomzItM. 
Przez  chropawe  mieysca  przedzierać   fif.    Pilch,  Sali,  a44* 
(przez  chrapy,    charpy).     Oihre  i    chropawe  drogi  ftaiłą 
fif  gładkiemi.    W,  Pojl.   W-  3,  36.      Blade    iey  cielfto. 
w  chropawey  uwifzło  chudości ,  Powiedziałbyś ,  śe  z  sa- 
mych iefl  złoiona  koici,  Zab,  6,  ^59.     Pomniy  chropawe 
zmarszczki  zetrzeć  w  czele.   Hul.  Ow,  54-     Ta  milionową 
dóbr  swych  oprawą  Pragnie  przymilić  cerf  chropawą.  Zab. 
9,  347^  ZodA  (kroftawą,  dziubatą).     Chropowate  pismo, 
chropowata    mow.z,    niegładka,    niewymuikana    (p&«  lak 
po  grudzie).     Chropawych  obfczaiów ,    nieokrzesanych, 
CPU  t«u(ett  ®|ttell«     Nie  bądi  oftrym  i  chropawym,   f 
ieft  ,    cif  ikim   i  nieuijrtym  przeciw  bliźniemu.    W.  Poji. 
W  3,   56.     CHBOPOTAC   ob.  Chrobotać.     CHROPO- 
WACINA,   CHROPO WACIZŃA ,   y,    i.   mieysce  chro- 
pawe,  niegładkie,  ikrabpwate,  h46  ^olptige,    j^fttfettge  i 
ftae  ł^I^^tlge,  9i(fet{ge  6te0e.  PowSerzchaia  ciała,  nawet 
saygładszego,  ieft  zawsze  naieiona  wielką  licsbą  wypukło- 
ści czyli  chropewacizny.  JaJk,  Mat.  4,  3S9.     Siarka  trf- 
jdowaciny  każde ,  chrópowaciny  na  ikórze ,  paznokcie  chro- 
pawe z  palców  spfdza*  Urzfd,  4 19.     Pochodź,  ropucha. 
CHROSj^lANY,  a,  e,  z  x:hroftu;  voit   tteiffdf  9eil  CttAII^^ 
6ttaQ^  s  •     Poftąpi  dalej  do  chrościaui^y  ściany  J  uyrzy 
w  cieniu  pafterza  daregp.   P.  JCchan,  J,  167.     CHRO- 
5CIASTY  ,   a  ,    e  ,  pełen  «hroiitu ,   prf  cia  ,    VoS  Reifet* 
KrąewiiiiM  cbrościafte^  fyr,  i944.    CHROSCIC  intram. 


aM 


CHR0S.C1E    -     CHRUSTA  a. 


CHROSNIAK    -    CHROSTOWISKO* 


mftd.,  ekrollem  pleć6  VudM.  m.  mlt^eifetn  fleĄteti'   ^0 

•b.  Chrosnąć.*  CHROSCIE,ia,  n,  zbiorowo^  chrościny, 
cJiroAj,  ^eftfdlt^f*  Dru^sie  teź  roicie  wino,  iakobj 
ehroicle  drobne  ,  tak  fe  aamo  ftać  może  bes  podpory. 
Cr€U.  »93.  Oroat,  germ.  CHROSCIEC ,  CHRUSCIEC 
tąiiaĄ.  ni^* ,  achro^ciec  dóh. ,  chroflem  zaralUć ,  w  patyk , 

w  pręt  twardnieif,  {n^  ®e(lrau<^e  fc^iejen,   sn  ©trattc^e 

#ttil^  f  (Chald,  vin  condensari  morę  sylvae  ^  N^nrr 
ehyrscha  •  jy/f^a )  ;  BoA.  f rotoatett*  Badyle  chro^cieią. 
<?Ź-  ^r-  'CHROSCIEC,-  śca,  /«.  CHROSCINIEC,  - 
Aca,  m.  knew,  chro^cina,  krzak,  eilt  (StCailC^*  Jeżyna 
iefl  chro^ciec  taki,  laki  w  figurze  wyobrażono.  Sitn,  16 1« 
Chro^ciniec,  Urs.  Gr.  laS.  CHROSCI EL,  CHRUŚCIEL,, 
ft,  m/  CHROSCIELEC,  -  !ca,  m,  puk,  ratlus ^  rodzay 
tes  nałeiy  do  rzfdu  bocianowego.    ZooL  Nar,  >45.    htt 

tS44te(eintg ,  SSiefenfnarrer,  iSi^frnfd^narc^er,  tU6<(nam 

fM4^l;  ^oA.  4ra(le(;  fcc/.  KpacmeAB  :  RofflKogocme\h^ 
Leniwe  ckro^ciełe.  Banial,  J,  3.  Cbrosciele  fłrzykaf  jr« 
.tó.  J.  3. A.  (oó-  derkacz),  CHROSCIK,  «,  m*  robaczek 
w  cluroftacli  ^  snaydujący  ,  f ijv  (Utftfr  X^\\%tX  SS^urm* 
Cn,  Th.  -  2>.  CHRÓŚCINA  ,  CHRUSCINA ,  y ,  i. , 
€HftOSNIAK,  CHRUSMAK,  «,  m.  CHROSNlACZEK  ^ 
CHRUSNIACZEK  ,    czka,   m.    zdrb.,   krzew,    krzewie, 

kriowina^  L®ejlrł(n(^e,  Siovac,  ć^tą^inąf  froroifftf;   Boh* 

^tUttnd;  Sorab,  1.  fmC|(ma;  (Car;?,  hsashina,  hraftina^ 
^  dębina  )  *,  Cdrn*  aati»hje ,  sesfaniid ,  hófta ,  suahmat ,  protfe , 
^ermadisbe  ^  Yind*  germ,  germef ,  drazhje  ;  CroaŁ,  ku-* 
pin  ja,  fiberje,  ternye  ;  Staroń,  germ,  t^rnjak  *,  i?o^ 
jcBopocmi/Ha,  KBopocjnI),  npymHAKl)  ;  ^cc/.  xBpa-' 
cinie ,  mpocKOmi.  Tamy  s  faszyn  aą  kos^owne  i  chru' 
iciny  wytępiaiące^  Switk.  Bud,  699^  Tak  cedr,  co  ^ą 
pod  niebo  dumnym  wierzchem  wspina  ,  Jak  i  poa^iomar 
-wiatrem  Gę  powali  chrościna.  Zab*  i3,  aSy.  Nt»r.  W  la* 
sacli  nie  cierpie«5  małych  krzewin  i  chrofcin  ,  lako  to , 
bzowiny  ,  kruszyny,  Ugufłu  i  t«  d.  Mon,  74,  712* 
CJiroicłtta  iagodna  ,  arbuiiu  ,  rodzay  roflin  ,  którego 
m  nas  te  dwa  gatunki:    niedźwiedzie  grono  i   kamionka. 

Ąiuk.  Dyk,  1,  47.  ^ec  tfrbbcetiratim ,  SWccrfUf(^eiiJ4«m- 

CHROSCINIEC  ob.  Chrof  ciec.    CHROSCISTY ,  a  ,  e  ,  pełen 
chroftu^  900  ®eflratfd)e.    CHROSNA^C,   CHROSTNA^C, 
CHRZA^STNA^C,  ł>rf/i//.mi:y^anx.,  CHROSTAC,  CHRU-   . 
^TAQĄontyn,y  Chrościc,  Chruścić,  cbroszczę,  chruszczę 
Aied, ,  chroft ,  rbrzęd ,  szmer  wydawa<5 ;  szmerzyif  ,  szele^ci<f , 

taffeln,   fnrfjlfriii  tanf^en,   tin  ®:nlttW  m<t*en;  Boh. 

^WJHfi  i  Sorab.  1*  (jrefCJtU^  *rofcUm  ;  ito^.  harftatf; 
Yind.  hrushati,  yershati ,  berzliati,  kreshpetati  ;  Carn. 
^ttsh^ti  ,  hrushim  ;  Croat.  roiłam  ,  hruzfati ;  Rojf. 
XpycHyiii^,  xpycm'&xnfi,  xpyig/;  fŹ^r.met^.  crusciare; 
Cr*  ioiios  $  ^$r.  ftil^peitt  )•  Strach  i  zewsząd  trwoga , 
lada  by  co  chrosncfo^  Tward.  Wt»  71.  Ki-ól  sam  prze- 
czuie  n«c  tę  wazyfłkf  i  co  ak-ąd  chrośnie  upatruie.  Tward. 
1^^  D.  83»'  Boiaf  liwy  mt  to'  a  przyrodzenia ,  iź  1  }\icia. 
M  »  S^y  c^o^nie  boi.  Gorn.  Sen.  391.  Lada  cień  i4, 
lada  lift  .  pod  gfuchą  tę  trwogę  ,  T^lko^  chro^nie  jio 
Aieaii ,  uibasży  niebogę.  Tward.  Pasę.  Sj.  Twdrd.  Dćtf. 
Sa*  Cói  tam  opodal  chrusnęfo  a  szefedem,  zwietrz'  ialłiś 
na  mnie  srogim  Warokiem  bfysnąl^  JCniaz.  P.  i,  343^. 
Iligdy  tu  w  iraewie  roskosznym  zwierz  drajiri^iny  chrii- 
•acsc«  Za:b.  i4,  85*  Szoji.  Tu  niedzwiedf  gruby  chro^ci 
po.  aaeliiiia*  Twarda  Daf.  ^9,  ib,  60,  P^w'  ok»U  ftebi^  ogO» 


.roz^caa  a  cHro^ci  pierzem  traąsaiąc.  Cresc.bf^.  Z  drże- 
niem na  naymnieysze  chroszczenie  spogląda,  by  ale  aoHaC 
dzikiey  beftyi  tupem.  Staś.  Buff.  45.  5*  Chrfłftnąd 
miotłą,    snnargnąĆ,  powlec  miotłą.  Yliod.  mit  beot  SBffĆM 

Aberftretd^eii ,  roorń^e r  ^nfa^reo ,  Ittiranr^en  ;    SoraA.  a, 

t0f(ftifc^.     J.   Przećwiczyć  prętem,     śmignąć,    wytrzepać, 

mit  einer  Oerte  Hrrr  (Rttt^fe  toneit ;  r iitrii  f^\t\  i>f tfr^m- 

ScArudal  go  prętem.  Off.  Wyr.  Opalonym  ktiem  lepiej 
mu  popfawit  ,  Trzy  ezteiykrotf  chrosnąwsay  ,  wieraek 
g!o^vy  rtyztfijcił.  Zebr.  Ow.  3o3.  (graui  idu ,  uderaywssy  , 
wydawszy  ).  Co  z  ntocy  w  dno  wodne  cbrosnąwaay 
berfo  wraził,  ib.  xi 8.  W  frieraię  troyzębes  chronią!, 
percusslt^  ib.  10.  W  obie  ręce  porwawszy  kruź,  chrosnąl 
go.  I*'  107.  infligit)^  Fig.  Kto  chce  aoftać  wolnym  'od 
miłoici ,  z  razu  trzeba  iey  zabiegać ,  a  raan  nie  dadi  iey 
fię  chroftać.  Pot.  Arg-  1 59.  ( nre  dadf  fię  iey  opanować  ). 
§.  Schruftać  ,  zgryiC  ,    /kruszyć  ,    Sak  fię  chróft  kruszy, 

Jerma(men/|erfnicf(^en,  mit  etnem  Slfaff  nnh  nit  9f « 

Y^tr^  letM^en.  Kot  ten  nas  myszy  moie  scfarufta.  Za6, 
f  3,  286.  Tręb^  Pochwycił  kot  myszkę  i  schruftał.  Ezop, 
121.  CHROSNIAK  ,  CHRO^NIACZEK  ob.  Chróścina.  - 
I.)   CHROST,  n,    m.   pręcie,  wiklina,  gĄ%zcz^  0e{hr4s< 

ń^t,  flłeifrr,  aneiłig;    Boh.  (CwW,   cJrajUna^  mrtliftr; 

(  Boh.  d)r<rjl  i  lift  iarzynny  ;  Boh.  fjtil  t  grobla)  ;  Slow* 
dJWjliny;  ( S}ov.  (fcrujl  s  chrząszcz)?  Vind.  hrush ,  hr«- 
sha,  hradje,  germouje,  rubidje  ;  ^Vind.  hraft  s  dąb)^ 
Carn.  fratje;  (Carn.  hraft  t  dąb)  5  Bosn.  trriscgljad, 
acjummica  -,  (Bosn.  hrift  t  dąb  ) ;  Croat.  drazhje  \  (  Croitt* 
hrazt  i  dąb  ;  Rag.  hraaft  *,  SIavon.  rftft)  ;  Sorab^  1. 
fCV^\\nCt,  prat}<ine  ferf ;  (  i{<i^.  hroftatiza  citrasum  dura^ 
cinum)  ;  Rojf.  xB(>pocinB,  maA&HaKł),  sycoiapMaall , 
cAaHeijb  ;  Eccl.  XBpacini)  ;  {  dr  Lut.  mai.  hurfta^ 
i4/i^7a/.  hurft;  Germ.  Ąot|t,  Xnt(le>.  -Sypie  czas  góry, 
kędy  był  grunt  płaiki ,  Ż  drobnego  lasy  Mryraftaią  chroftm. 
Zab.  12,  2.  Chroft  słnźy  na  płoty.  Mon.  ^4,  €94^ 
Chrdft  do  grodzenia  płotów  bywa  tozowy,  wierzbowy,  le- 
^zczydny.  Kluk.  Rosi.  2,  /58.  Chróft  do  plecenia  koszów.  Bi^ 
Kr.ii^*  Wiązano  was,  kk  pęk  chruftn.  Teaf.^'j^b.b%m 
Chroftem  zaraftam  Eccl.  XBpacnroiil>^apaci2raio ,  OAJIA^- 
n'fiBJiO*  Przysłk.  Łakoma  rzeca  chróft.  Rys*  Ad,  54. 
(potrzebny  wielce  w  gospodarftwfa ;  wyrywaią  go  a  pia- 
tów) -  A  nafir  w  chrdft.  Rys.  Ad.  1.  Cn.  Ad.  laotf. 
(umknęłf,  neiaklf,  w  nogi,  w  ciernie,  fiigas  ckrtiftaa  ^ 
hayda  w  chróft,  fff  m%tMn  Ołflf^M,  firfeil  M  tM\%.'  - 
J.  Chróft  suchy  o5.  susa  drzewny,  RóJf.  XBOpocniHaKl>, 
^BOpOcmRBHHKl).     2.)  CHROST,  V,   m.    cfaroszcaeaie , 

chrobot ,  Cn.  Th.  h^  (^rrftfTel ,  dcrJMfd*  ,  Of^raffel.  - 

CHROSTAC  ob.  abnrosnąć.  -  CHROSTEK ,  ftka ,  m, ,« 
źdtbn.  rzeczown.  ehrdft,  5  kraewinka,  eill  9lr(Mllt(^<km  ^ 
dn  iMatt  6tr<ni<^.  $.  Chwaicifto ,  w  zboiu  fię  ana^« 
duiącę,  którego  ziarnka   smolą  i  ezpecą   mąkę.   Haur.  Stl. 

57.  \tn  %ti{^f  brr  9Mrii/  ^rr  rtn  ^nlic^r^  ttnft^nt  ba^ 

detrribe.  CHROSTOWATOSG  ,  ćd ,  i.  podebno^ć  do 
natury  chroftn ,  bif  etr^ntdMttigfrft.  Ziele  to  ,  pdki 
a  korzeniem  w  chroftowatoić  zdrewniałj|  nie  wyreioie, 
przychodź  do  ubywania  ftołówego.  Syr.  if3or  CHRO~ 
STO  WATY,  a,  c,  na  kształt  chrbftii,  pfęcikowaty,  fłrau^s 
€t^%*  Dzieci elina  druga  od  pierwa^ey  ieft  chroftowatsMi. 
Syr.  499.  ^Jeiyny  pręta  aą  chroftowatofo  kolącego. 
$^.  łSas/    OttaOSrOWlSKO,  a,  n.    aatoaliaa  cbrb- 


CHROSTOWr    -    CftiRYSTV9. 

eitroftow^,  chróft  do  ópAlu,  iuwynky  9t£t{H:^QbMrmiM. 
Het]ii4n'ifjsohr<^o  .«iiro(ł6wjfta  i  cmolnego'  liicsjwa  pod 
saoMk  nidpnjiftcieliki  nanofi^  kwal,  aby  talb^  oaa  Aoay 
podpaliwasjt  saniek  anisicsyf.  i>0/ii^  i66.  ĆHHQ8TO-» 
1¥Y ,  a,  e,  t>d  c^fiu,  ®tf«||d^  e  ^  9M^  s  ,  9teiftg  s  . 
£ec/.  xspacinHXtH.    Hói  cliróftowjr  wielki  kriywy  do 

.  ^ycioaiiia  tliłóAcu.  Jai.  Airt.  5,  9o4£' 

CHRUP  1  CliRUPANIB ,  ia ,  n.  o^tóa  ;  gdy  «o  ckrupie ,  f Mtf €  I 

^#  Itmrpdii  r  itMtf(ea ,  ^Mfeń/  Si^da  ;  Croa/.  hr«p , 

hrupsi  Jir^płf w  ;  y ind.  hrnp,  hfuMh  f  Jffrtpitus  ^  fetfr^a  , 
tumuiius).  Skoro  koi6  sfamaaa,  daie  fic  iakowei  chru- 
pania ^ytiwL  Ptrzi  Cyr^  i,  96.  Chrnjkanie  iednego  ka* 
walka  ftfamney  koici  o  drugi.  Perxi  lidt.  3oo.  CHRU- 
PAĆ niiak,  komtyn.^  Chri^aą^  iednfł.^  chrupleif  nUd-i 
wydawać  odgtoa  gYttchocący^    chfobota^*    tnatten ,  tM(ti 

fm  ,  ffittyeli ,  fnt^eln  ;    ( B9A.  d^nipatf  r  d^Upati  chra- 

«  pa<^;  d^mfkKUfii  gatunek  tntśań\  Carn.jchrupfti.  tumuUua-^ 
r# )  Croat.  Iirupeti ;  Vi/M/.  hmpati ,  roahtati  \  Bołtu  hrup- 
piti  ;  i?a;f*  kr^nuti  ;  'lićffl  zpynMyoift.  Ziamat  nogę, 
jle  a£  mu  w  niey  chrupie.  ZaóLMaLai,  Tśat,  56,^.31.  - 
{.  a.)  Cayn.  chrapać,  achrupad,  chrupcić  y  achrupoić^ 
Bębatei  co  kruraąc  sgryić,  sje^d^  kaiadad-,    achróftać,  'fU 

waiffMH  mit  dm  ^jj^nrii  ae^it^eti,  lerdeif^Hr  trrs 

faatfm  ;  Ct/^n.  tt  Rag:  hru4)ati  ,  harfbti  ^  hrtimati  )^ 
Stbtf IliWy  ,  raecae  Iriik^^  aóhió  ,  ktoby  Ugo  kopia 
sdimpa?  *  By  ekeniti  ty  nr»  baran  $  byłbym  cic«  iui  łupa?. 
Zd^.  i3,  376.  Titęhi  •  t-'^*  cliirupci(5  kogo,  kości 
W  nim  famać,  amfócić  gó^  eiKen  |tl  49tr9  f^lugeil^  gtfttt 
ICfftWfftfnir*  Niidfta^iat  nw  fic  długo;  ałar  go  on* na 
drobne  kawałki  afcfcrnpcił.  ąff.  Wyr.  <;HRUPATY, 
CHROPOWATY,  CHRUPiASTY ,  a  i  e,  kruchy,  HtU 
ffłig,  nitte^  Mtt9&m^  Cn.  Th.  Mof,  xpyWiH, 
^pync^Li  CHRUPUSTOSC,  CURUP0WAT06C »  MpJJl 
xPytitottts%i,  (cf.  krupy).    * 

CHRtJSCfEL  o^;  OhrościeL     CHRUSNA^C  o^.  Chroanąc* 

CHAUSTBt  o^  Chróftek.     CHRYPIEC  bh.  Chrapied. 

CHRYPlCA  oB.  Chrapka.     CHRYPLlWY^  CHRYPOTA  oi» 
CHRAPLIWY* 

•CHKYS7OB0RCA ,  y ,  m.  Rojffl  xpBGizxo6ópeisl)  Aryanan , 
Śoejrnkyn.      >p«cilio6opH^ii  aryańiki.      *CHRYSTO- 

boyei^  y,  m.  labóyca  chryftu8owy$  fin  €ttf fhi^m^Tber ; 
f  <dl  ^xpRCinoy6lidf«t  i  ikvtAh.      «CHR YSl  OLUBNIK  ^ 


CHRYSTUSOWY   -  ^HRŻĄStNĄCf.     *«5 

.  -wykłada  fic  po  naąselnn  pomaM^iec.  U/^bJii,  Haik^  C.  ^^ 
ChwjfkuMA  wy<9awaiąqy  JloJ/l  xpjfcniOHJie«Bai&iH  06. 
ćhraeKciamn  )<     Pryykkd  'Chryfta  Pana.  W*  Po/l,  W^*i2i4. 

.  (  ĆhrjrftiiAa  ).  Ptorokuy  nam  ♦Cbry4'cte*  W*  Poft*  W*. 
376.  (Chryftufie).  CHRYSTUSÓW,  CHRYSTUSOWY, 
♦CHRYSTOWY,   *XRYST0WY^  a  ,  e  ,    od  Chryfttiaa, 

,  Ćlftiftu^  s.;  RĄff',  xfiKmónUAi  Slaron,  JaukerAov)v 
Słowa  *Pana  *Ćłiryftuaowe.  j?/a/l  Poft.  44.  (Pana  Chry- 
Auaa). .  Bótam  Krylldi^a  dłoń,  l-ącski,  palma  Chrl/li , 
Itorsenio  niB>  sa<^okie.iąko,  dłoń-  a^paicy.  Hieiu  137.  laffge 
GtcabfllMItl ',  J9o«/i..  Yragnak  s  (R^JT*  zpiicinocÓBaHYe 
poadrowienie  wielkanocne  a.  pocałowaniem,  mówiąc  : 
^pycmocb    aocKpece.     CHftYSTYAN  ^    a ,    iti.     imię 

męzkie,  6(ififli4tt;  SorHó.  2.  AerftiU,  Axi\U^  Artrfd^o* 

CHRYZOLIT,  a,  m.  a  Greek,  klejnot  praeirocayfty  aie- 
loaoicilty.  JtłuĄ.  K^pi.  3,,  Sy.  .  ZłotokamieA.  Briid*  OJI. 
Fi  7.  Ectl.  9AanióKaiieHb.  M  €(ryfb(U^  t  ^^  <^^^f- 
flfUt,  (hu  ©Otbitrin).  CHRVŻOl>RAd^  a,  m.  gatunek 
chrysalitu  bardaiey  cielony.  JCiuhi  JCóp,  A,  38.    ter  (ifftpi 

fopr«tf. 

CHRZAB^SZCZ  o^«  Chriąascs.  CHRŹ\CHAC  06. 
Kraąkad. 

CHRZAN,    u,   m*   aiele«   roślina^   raphańuż  maior  ^    ttt 
SReelttttig;   Boh.  lięn;    Aujir*  het  Atin;   Carn.  hr^n; 
Croąt,  hretl,   poTertnicaa;    Slawon*  ren,  riu}     {Carn*  '€t 
Vind,  grenk  s  goraki)}  i{<^.  hrini  iSora^;.  2.  (fd^tfl  $  i^^ 
Xp1buł>«     Korsenie  tarte  zaiywai^    fię  do  sstuki  mięsa, 
albo   aurowe  a   octem^,    alb^  róiliie  ptżyprawione.  Kiuk* 
Dyk.  3,  i4i.  JCiuk  Rosi.  a,  ai4.  £a€Ł  JVa/.  aa.     Niekon- 
teat  a  aatuki  mięaa ,  chce '  iaaacae  Ao  niey  chrzanu.  Ojf. 
Wyr.  { nie  dość  mu  na  rzeccy  aamey  i  okrasy  ptagnie  )• 
Dobry  chraan  a  miodem ,  a  miód  aam#  Cn.  Adi  70.  Obron. 
af*     Chraan  fic  chlubił,  dobry  la  a  miodem',  a  miód  na 
to:  kat  cię  profi,  debry  ia  bea  ciebie.    Rys.  Ad.  *j.    (co 
dobre ,  doj^r^m  j  i  bea  praypra^^  i-  aam<^  fię  dóbi-e  aaleca  \ 
dobremu  piwu  nie  potraeba  wiechy).     Wolno  bogu,  iako 
panu ,  kanar  urobić  a  chraanu.  Chroid.  Job.  3i  -  S*^^*  T«Q 
całowiek  chraaib  O^  Wyr.  (goraki,  niemiły)*     CHRfZA- 
NOWY,  a,  e,  od  chraanu,,  ^ecttertig  s  ;  RoJT-  xp'BHO 
Bfcili ',  Carn,  hręuoy  ^  ŚoA.  ftetlOll^^  v  Cront*  poyertnichni ). 
Chrsanowe  liście. .  £a</.  Nat,  aa.     Chrzanowy  priekupieu 
J^A.  itęnai;  w  rodź.  z^Jk.tUn9Xh*     Chrzanowe  pole, 
chraanpwiiko ,  Carn*  hronovza« 


,   M.    Ćbrylhiaa  łabiący  ,   efli  &^\fM\\tUtihtt ;    Rojf.    CHRZA^STAC  ob.  Chrięftać.  -  CHRZj^ŚTKA,  CHRZĄSTKA, 


2pi»DVOAio6ei|b ;  icpncmoAiodanud  Chryftuaa  .lubiący 
^CHRYSTOBiiBNAWIDNIK ,  a ,  m.  ni«niwidaj|cy  Chry- 
finaa,  fin  Clr^ht^MTet ;  RÓff*  xpnc]noneRaBHciHNaK'b ; 
MicK  xpitcin6iieHa*iU(eQl>  ,  Komopuii  ue  aio6bii» 
aipactta.  *CHRY8TONOSICI£L,  *,  m.'  eó  aaws^e  Wao- 
bio  Chryftuaa  aoA ,    eiii  ^(Mi^«itfig€r   (tm  i>er|eii)f 

•^  rMa.  iśif/§.  Chryfłonoficiełka  Mcci.  xpHcxnOHÓciq|a. 
•CHRYSTONOSNY,  a»<e,  Chryftuaa  w  aercu  noaaący , 
€9rffhl^  i«  Aertt «  itdlmb.  Trayldicie  Chrydónośni  lu'- 
^tia  ,  dbaramy  ,  co  nradsif  Jodaaa.  Pim.  Kam,  a5cl. 
*CHRYSTCMlODZtCtBLKA ,  i,  i.  Atd/a  Chryftuaa  uro- 
biła. Me  CM^lWgeU^erflin.  Nayświętaaą  pannę  bo- 
gatedaioieilką ,  nie  ChfyAorodaicialką  nazywamy*  Smotr. 
Ap.  i95.  CHRYSTUS,  a,  m.  e|rfi|ht€:  Slópae.  StU 
ffari;  Siaęón.  Jank^ftje):  To,  co  iy«iowie  w  swym  ię-* 
myfku  mdwią  M«flyMB|  to  po  Giiekn  Ckryftua.  WM*  5i;o. 


CHRZĘStKA ,  i ,  i.   część  ciała   mięksZa   od  kości ;    ale 
iwardsza    od    innych    części    zwierkęcia.    Zool.  Nar*  65* 

ker  An^ritel;  jSoA.  i^rti^laclA I  ^/ot^.  d^rujlablo,  <6tii(ta»ec; 

Sórab.    i,    frmjl  >      Croat.    hruaztaveca »     hru«ztavicza  j 
Ć«irn.  hniftinz i  (Carn.  ht\x^  vir  rohujlusy.  Rojr.xpA%b^ 
xpiiSHKl>  5   Rag.  mćagra ,  sliizina  ).     U  młodych  zwierząt 
wi^cey  ieft    chrząftek  ;    u  jarych  obracała  fię    W  kości. 
Jirittk.  Zw.  t,  3i.     Chrzękłka.  L^op.  Job.  4o,  la.     S^^^/ 
tan.  Chl-ząftka,  agarUus  Jarctus  ^  gatunek  łjedłki ,  rośnia 
w  lasach ,  wydaie  sok  biały,  ^luk  Dyk,   1,  lb.^t\Xi^ 
9R\i4^i^viiW!m^  ób.  chrząszcz  bedfka).     CHRZĄSTKO- 
WATY,   a,    e,.  CHRZĘSIjOWATY,    na.  kształt  chrzą- 
ftek ,  Róff,  xpBnenzmiiiS  i  Sorabf  1.  tumf^tii  Cer.  fnop 
peliń^t     Liście  chraąftkowat^,  cartUagintum .  ma  woko- 
ło obwódkę ' twardszą    od  reszty*    Botan*  Nar,  B9.    {ob* 
chraęślifty  >•     CHRZA.STNA,Ci>*.   Chrzęfln  ąć,    *. 

34 


a65 


CHRZĄSZCZ     -     CHRZCIĆ. 


CHRZA^SZCZ ,  CHRZABĄ3ZCZ  ,  CHRABĄSZCZ  ,  a , 
jn.  owad,  scaraóaeus y  gatunki  iego  liczne,'  pospolitie 
tak  naBjrwamy  wszyftkie  robaki  ,  które  maią  fkrzydiła 
w  pochwach.  Ład.  Dyk.  2,  289-    bet  itifet;  Boh,  ^rattf,     . 

(fttattjl,  jJtjnit  \  Siovac.  d^xatxjt,  d^ru(i ;  Sorab,  1.  br«!i 

J)al.  IkorOYOsa;  ,Croat.  keber-,  Carn.  kębr*,  Vind,  keber, 
zheber,  kokła;  koka-,  RoJT.  ^gyi^h  (gatunki  cKpanywl), 
eA^Heijb,  p6ra"ib,  "Myrnh,  TKy^eRb,  RoaaKl),  Kopom- 
Komefl)*  Chrząszcz  maio wy,  sc,  melohruha,  Zdo/.  i64.  . 
Boh,  baM9;  J^oJT-  waiiKa;  Eccł:  cKnAB.  Chrząsacz  po- 
spolity ",  pokrywki  fkrzydel  ma  rdzawe.  JLad,  ffat,  ai* 
Chrząszcz  brzmi.  Dudz,  20.  Ztote  chrząszcze ,  eanfari^ 
dct  ,  0Olbf4fCt  t  robaki  w  nocy  Myflcaiące.  Sień*  85. 
JEccL  Bec^HHHJSM  xpy^H.  Przystk:  Chrabąszcza  czyli 
chrząszcza  komu  przęi  nos  puszczać,  na-nofie  mu  grać, 
do  gniewu  go  pobudzać ,  iątrzyć  go  Eglami ,  ieUtailben    €l» 

tien  J^ifet  bf9  bet  ^lafe  votbe!^  ffiegen  laffen ,  ibm  anf  bet 
9^afe  fplelen ,  ibn  iwn  Jotne  telCen.    Rychlcyby  wytrwat, 

kledyby  mu  chrząszcza  przez  nos  pnaiczano.  Ryt*  Ad,  60. 
Kiedadząć  46bie  grać  na  gębie,  ani  chrząszcza,  iak  owo 
mówią ,' przez  nos  przepuścić.  Lub^  Rom.  (>6.  Poszedł 
iin  chrząszcz  po  nofie.  Tąat.  33,  d,  56  ( roziątrzeni ,  ob. 
mucliy  w  no(ie ).  UchoVay  boie  złego  robaka  chrząszcza. 
Ryt.  Ad.  68.  (  moie  tu  znaczy  gniew  wzbudzony ,  albo 
też  prawdziwie  chrząszcza  ,  dla  wielkich  szkód  ,  które 
czyni  w  drzewach,  w  zbożach  i  t, d.  06*  Ład.  Dyk.^ %y%^o» 
5.  Botan^  chrząszcz,  bedtka,  agaricus  lactifinut  Linn. 
pełen  ieft  soku  biafego.  JTiuk.  Dyk.  1,  i4."  Pospółi^wo 
zowie  świniarką.  Jundz.  655.  CHRZĄSZCZOWY, 
CHRAB\SZCZOWY  ,  a  ,  o  ,  od  chrząszcza  ,  ^4fPV  -  * 
Rzfd  owadu  chrząszczowy,  ealeoptera^  którego  rodzaie 
maią  całe  twarde  pokrywy ,  fkrzydła  i  ciała  pokrywaiące. 
Kluk' Zw.  4,  20.  Kamie6  chrabąsscsowy  ,  lawa.  Staś, 
Buff,  267.     CHRZAj^SZCZYK ,  a,    m.    xdrbn.  rxecxo^n.> 

chrząszcz  ,    ba^  Adfet<^en  f    ein  Weinet  5t4fet  ;    Boh. 

Ibraucel/  Chrząszczyk  kuśnierz  ,  iłoninka  ,  dhlebohid. 
Ład.  Nat,  22.  * 

CHJIZCIC,  Krzcić,  chrzci,  chrzczę,  cxyn.  nied. ,  ochrzcić, 
pochrzcić  dok. ,   chrzeft  i.  odprawiać ,  chrsed  komu  dadź  , 

taufen,  ble  latifbdnblting  betti<łteii/  Sorab.  2.  bupiftr 
bupji;  Sajc,  jnf,  bnpen  ;  Sorab.  1.  ć^iiii ,  feiw;  Boh. 
Ittiti,  tttim,  tttimm,  ofrtirt  ;   Shvac.  ttpm;   Bosn. 

krriftiti,  karftiti;  ila^.  karftitti ,  pokarftiti ,  |S7apon.  k^r^ 
ftiti  ;  Vind.  kerftiti ,  kerftit,  kerahuvati';  Garn,  kerftiti, 
kerflem  ,,  kerftujem  ;  Croat.  kerztiti ,  okcrsch^n  •,  Hung. 
keresztelek  j  RofsS  KpecuiKmsi,  Kpeigśio^  OKpecmiiitib. 
Chrzczący  ma  powiedzieć  t«  słowa  :  Ja  ciebie'  chr^rzę 
w  imię  oyca  1  syna  i  ducha  S.  Kawnk.  Kat.  117.  Jnrer 
yocabula  originatione  latińa ,  in  finguam  Slauorum  antę 
CyrWum ,  cum  inftituiionibus  chriftiani*  a  la$inU  docto^ 
ri&us  inducta,  nurńeranda:  xpeciiib  frlf  krzyż  wtf  j:  , 
Kpe'^eHi*e  !rfi^Cjen'e,'fWnt;  ttt^  fignatio  trucis.óąpti- 
'  ^fTTtus.'  "Onrich  i,*8o.  ^cf;  $btift^  (bttlłeil  chrześcianin ). 
Zyd  chrzczony  ob.  przechrzta  ,  cf,  wilk  chownny  x>b. 
chować).^    1.)  Chrzcić  j     do  chrztu  trzymać,     An^  bet 

Sfltif^  M^n  t   W*   ^«ttf^  łfalten,     Eo^i.   Bosopiej^iAio 

ompo^a.  Pilecka  chrzesną  sioftrą  Władysławowi  była , 
gdyż  matką  ify  króla  niekiedy  ehrzciła.  Krom.  479.  a 
matfe  6ius  de  saero  fońte  leuatUs  erat.)  "Kom^ndator 
Oilerodeńfki   kmotr   Kieyduta' ,    który  córkę  iego  chrzcił 


CHRZCICA    -     CHRZCZONY. 

iiiH«  Krbm.  4o6.   de  eacrofonte  sueeeperat,     3.)Chrsci^, 
nazywać,  mianować,  imię  nadawać,   naswać,  przezwać, 

eottff n ,  men  9tMun  gebes ,  betieii»ni ,  ^$mtn  bf^Iegr ■. 

Jeszcze  hę  nie   urodsilo,  a  iui  fię  ochrzciło.  Cn.  AisLoi^- 
Pot.' Arg.  711.  Tam  gdiie  aury  i  niafto  poaadiiss,  Bcocyą 
ochrzcisz.  Otw..Ow,  tia*     Pvzewrotności  cnotami  chrzcili. 
St0r.  Ref.  3.     Krseić  nazwiflEtem  wapaniałym  nieforemno 
rzeczy ,  Na  tym  fię  rożiun  tetex  sasadsa  csłowiecsy.   Mfn, 
Ryt.  5,  55&.     N^  cbrzciy  paflyą,  co  ieft  prawdą     Teau 
26,  <r.  97.    Napiera  fię,  byiey  dal'  Jowisa,  oca  profiła. 
Choć  tego,  czego  chciała,  iesacse  nie  ochrzciła^  Otw^Ow. 
11 5.   (nie  wymieniła).     5.^  Wodą  rozraedzać,   niHetm, 
mit    fSaffet    ^etbintien  ,    tonfeń*     Karczaars  tan  escfto 
chrzcił  piwo  zadudni.  Pot,  Jqw.,6j.     To  wino  chnczoae. 
Q/f.    Wyr.     $.   Żartem,   zlać,.  :oblać,    nurzać,    euteil  be^ 
alef  ett.  -     (  CHEIZCICA  ob.   Krzcica )  -     CURZ€IC1£L  , 
a,  m. ,  chTEc^ący  ^  który  i^brzci ,  Sclinell  d#ie ,  bff  UMftt : 
Sorab*  2.  bopdt-;   Boh.  fititei;  Croat.  k^raatiteli   Hung.  • 
keresstcl5  !    Sla¥On.  kevftitelj-  i     Rag.  karftitegl  ;     Vind. 
kefftnik,  kershuvauz;  Car/i.  kerdnik ;  i^o^  KpecmiiaieAb. 
.Sylweder  paplei  chrzciciel  Konftantyna  W.  Sk.,Dz.  191. 
Jan    S.   chrzciciel,  nie  ze  wielu  chracił,  laca  że  aamego 
Mefly&ssiL  chrzcił.  Biał.  Pojk.  5 f;..  Kras.  2bn  1,  597.    Jana 
ohrzticiela  święto  '  VŁn€L  kaiefS]    av>a;tega  kerftnika  gud, 
kTesni   syetik.     CHRZCIEUNIC  A,  CURZCIi«NiCA  , 
KRZCIBLNICĄ,  CHRZESLNICA,    KflZESNICA»   y,  i. 
naczynie,  z.  którego  chraczą,i  iimieyace,  gdzia  chrscsą, 

bet  ^anfftein  >  bet  Saufnt  i  Boh.  fł cfbdtfee ,  fłtltebbitce  -, 

Slocac'  frflni  Umen  \  Hung.  keresatello  ko  ;  Sora&n  x. 
fCŚeniClfar  Corn.  k^rftlma,  kerftne  kilnen ;  £Aif6A«  kćr- 
ftionica  j  Bosn.  karftlnięa  ,  krriactenica  ,  kamenicą  od 
krrisctenja;  I^ifl</.  kerfóraa ;  kferftni  kailiAi ;  Croo/.  kof^a* 
telnicza  ,  kerztilnićza  ,  opiralnirza  ^  Rag.  karsctanisa ; 
Rofs»  KpecratÓBMHisa.",  .  Eccl.  KyąeAB*,  rpyaajLO. 
Chrzci  lnicę  abo  sadzawkę ,  w  k^ey  fię  Konftantyn  chsacH, 
na  Watykanie  ukazutąi  S1^.  Dz,  189.  Dzieciątko  trzykroć 
w  krzci«lnicy  bywa  mifzane.  Hrbji.  Nauk.  M.  W  aobotf 
wielkonocną  i  świąteczną  wodę  do  chrztu  świfcą 
w  chrzcielnicach.  Karnk.  Kat.  i44^  CHRZCIiJnCZNY, 
KRZCIELNICZNY,  a,  e,  od  chracihiicy,  %mfftti»  s  . 
Woda  krzcielnieana.  Hróji.  Lei,  C.  4.  CHRZCIEIJiIY 
KRZCIELNY  ,  CHRZTOWY  ,  a  ,  o  ,  od«  chratu  ,  do 
ohratn  nalei^y ,  ^uf  s  ,  Matkii  nie  doiyla  chrzciel- 
nego obthodu,  Mortzt.  85.  Woda  chracialiia,  którą  fif 
chrz^fi  odbywał  Karnk.  Kat.  i  4  4.  Chratowa  woda.  ib. 
1 46.  PHRZCINY ,  TRZCINY ,  tSenU:  chrzcin  lici^b.  mit. , 
obchód  chrzcielny ,  akt  chrzczenia*^    wyt>rBwienie  chrntu » 

Hi  .ItinbUufen,  bie  ^iif^tfbluttg ,  Hi  Zanfeti  '1  Bqh. 

firttn^  r  Vind.  djetnu  kerftiite ,  otrokni  kerft  }  .  CroĄt. 
kersstkki  ;/?o/V.  KpecirniiiM.  1  Nie  byłe^  na  mycli  chrsci- 
iiach*  Cn,:  Ad.  bSj.  (tyś  nie  ftluraay,  nie  mędcąay,  ipia 
doświadcneńsey  odtninie).  fiyl  w  kościele;  ale  a^  •na 
swoich  chrzcShach.  ĆJf,  Wyr>.  (nienabo^y  ,  nie  bjva 
w  kośeh?le\  nie  naprzykrza  .fię  panu  bogu  )•  ChrkjBŹny 
komu  sprawić,  łośyć  na  bankiet  przy  chncinnefa.  Ojf.  Wyr. 
CHRZCI1^£N¥^  a/e,  od  chracin ,  tycaący  fif  chraciii , 
.Sttitbtanf^  *  I  Rojf.  KpecmaHHUK.  Chracinna  hiefia^a. 
C\\  RZCZONY  o6.jCI|rzcii6 ;  -  ochrzoiMany  o^j»ax.  Nieehrscąe- 
nieć.     2*.)  Chrztaony,   we  chrzcie' nadany  *  ahisasay,    {a 

bet  Caiife  legeHaCf  tUHfr^    Rachwold,  iaMeaif m  du-acs^- 


y 


CHRZEPT    -     CJlRZESCIANftT^WO. 

ujm  WailUi  Stfiyiki  i55.  -  ( CHRZEPT^ .  CHBHIpCI- 
ZNA  ob.  pochrsept,  pochraypcisDa )  «.  CHRZKSGJA- 
NIN,  KHZESCUNIN,  a,  m.  nsEwifto  nosalów  Ch^iłu- 
•owych,  którsy  praea  chrteft  odrodseai»  Według  ew«vic* 
lii  ijć  powinni.  ICras.  Zb.  .i^  a»6.  bft  €^rt)1  «  Boh. 
frefttAtt  \  (Boh.  tiienittt  :  dsiecic  luńre  ehrzcaą ,  bet  itiiufs 
liaf);    S/«rac.  fref' tatl;  Hung^  kert^zteny}  Slaoon,   kdr- 

Co^m  kriftii«B.)  Fi/toCknAhm,,  Jbetnrił^Doik ^  karszl^onik , 
criiUan,;  Ooo/.  kedohwikr  -kcttacheni^  *,  -Rag*  karlUanin  *, 
Turę.  kdpr;  Roff.  spiccmiaHiiHl}  f/{o^.  MpęcoibAHUHl) 
chłop  ,  cf.  caflTny  ckraa^iainn  pod  &łoiv<Bin  cae rń  »  cf« 
krzyż)..  Nie  od ; chfaeściaaina  Cliryftut ,  ale  od  Chry- 
ilusa  rhrae^cianin  rzecsony.  $mofr.  Lam.  57.  Wiio.  65o. 
*Chrii^iaaiin.^am(D'.  pr4«/l  Nas#ano  naprzód  w  Anr 
tyo\:hyi  ucmie  .  duryftuiowe  kazali  a  nami*  SĄ,  2^.  laS. 
Hudn,  Act.  \i,  9^,  Chriftianus.ci^tB^iiHaftin,  nie.ckry- 
liyanin.  W.  Poft^  W.  praęf.  Po  chcKoie  n?ali  fic  chrze- 
ir iaiiy.  Si.  Zyw.  :«,  S8a.  Od  .GłkByflpaa  chrzeiciany.,;  od 
krjyiana  krzeftowanami.  W-  Pofi.  W.  a*  ^73.  Prawym 
cbraaściaaineifi.  ieA,. który  choff^  natikę  Pana  Chry^usową. 
Hrb^.  Ntuśk.  A.  4.  £ydi  dobrym  chrześciąninem^nie, 
nawisfe  od  Wiedaenia  i  ale.f>d.oByiiieBia  tego-;,:  .po  bóg 
praykasai.  A>(zx.  Pod.  a,  210...  EccK  i^ptacai'iaHcnjBoąanxii. 
CHi^ZfiSCIANKA  , '  i  I  i»  .  wyznawaiąca .  religią  cbrze- 
icaa6ik%,  bie  6(rtftUin  \  Boh.  treflinnlA  \  .S4apai|.  kćrajaa- 
ka  ;  Croat.  kerachanka ;  Turę,  ka^rkiąa }  Mag.  kar/ijanka ; 
Rojff.  zpBcmJfiHjiai  (Rojf,  jLpecsi^HKa  chtopl^a  cf.  krzyż ). 
Mia{  i^lian  Baaylią  matkę  poboiną.jchi^e^ankf*  SA,  Dz, 
a64.  a.)*  Pom^  chrzećciauki ,  ^riUfki  ,  .  GalL  boanea 
chretiennes.  Xluk.  Rotl.  1,  i38.  Me  €^i(tbUne.  -  CHHZB- 
SCIANSIU  ,  a  ,  ie  ,  CHRZESCUKSKO  ,  po  CHKZBl- 
SCIANSKU  przyttM.  od  chrze5cinnj<iiH  lub  tjirzii&ciaiinwtt , 
4ńfdi<^>  -StfA.  f fr(liQtt|P9  $  d/o{'4C.t(efta&{fti{i/u//^,kereAZ. 
t^oy  \  Croał.  kęiwchanaaki  •%  Carn,  IbriAijan&e  j  Vin4.  kri- 
fiianiki  ,  kerilieniki  ,  kei^zhani^i  $,  Slayon^  kerftjaniki ; 
Ra^..karftjaniki;  Ro^  zpoomią^CKiii  X^^'  KpecW>X- 
BCKiK  ,  KpeanAHuRNOsl)  chtopiki  cf.  Jursyi ).  Kąźdy 
cbneiciańiki.  cslowiek  fatwo  to  obaczy.  Białob.  Pojl.  38. 
(chrze^anin  iebir  <SbrijleV9l<llfd>)«  Francya,  króUftwo 
naychrześciańsze.  UJirz.  JKruc.-y^^.  b«^,«D€t4rlflU<6fte 
Staid(et4*  Wiara  *dbriniai](k«  ichrsa>ci&fiika).  ^^irnoH'. 
116.  Dobrze  to  i  chrze^ciafiiko  czyniemy.  Sak,  PrpbL 
167.  J^&ie,chrzećcift£fleQ  iyieipy^  wiielką  żydom  przy^ 
czynf  daiemy  wkdowiarftwa.  MrbIL  Nauk.%,  i^^Tzeiciafi- 
iki,  przyzwoity,  prayiłoyny ,.  porządny ,  .li*dzki ,  (()ti(ls 
li^r  miilanbtg,  Orbentlt^,  n^nfi^Iid^*  l..aie  na$.  nieibrze- 
iciaófliD.  Ejcent.  11.  Ala  bo  tai  te  imiona-  ulic  wialnie 
iiiecfaraeiciauikie.  Tm^  53,  71.  (niepocaciwe,,  niego-^ 
dziwę,  niesłychane,,  trudne  dp  spamlętai)i^ ).  ,}Voła 
'głoaem,  iak  fię  zdaąe,  dofyć,  cfar^ećditńikiin.  U^^ątp  7,%^b, 
11  a,     *Chrześciańikowierny    Ki/icf,  kerabąnlkoyef]^,,  phri-> 

fóanikoTern,  <bri(lfl(4MMgy  CHRZESCUNSf .J\  Q ,  ą^  "• 
wiara  lub  rdigiia  chrze^ciańika ,  źycie.cbpa^śriańOśi^,  a 
sbiorowe :    chraeici^ni^ ,  bil^  €bt;i(t(»t^m ,   .bU*  Gfitiiietts 

(citi  '8oA.?refltan(ti9i,  (re fłMsjlwt  >  S/oi^a^,  fcctloniliDO  i 

łiung.  kereszt^byai^g  $     Carn.  kriAijanflvUf .  ker»haiiIlTu; 

yin  d,  kriĄianoH ,  ktiftIanftTU  ^    kerahanflYO  ,    kriftlanika , 

karabanika  adrnabba ;  firoat^  keąrachanaztyo  \  Kąg.  karl^an- 

Ato}  S/ąfP/i.  kćr^j^uk;    S^fa^^  A*  (f^fjPiiiloMi  £1^ 


CHRĘGIC    -    CHRZEST. 


a67 


'    -  npuc^laiicmBO  :.  Y-R^  *  npectnUtiTHCpno    chtopftwo , 

cbiopiki  £Uin  )».     CJurze^iańAwa  róinego    dosyć  ieft    na 

.  ^wiacie.  UmĄ/I^  NauA-M»  4>     Nie  tylko  ua  bw  czas  w.ży- 

dowikwia ,  I  aU^i  u  nas  ^  ^hrześciaśftwie.,  wielu  fic  cudom 

aprE«cftwial0.  ^ao/.  Poft.  1 3o. 

Dalaae  pgchoda^  Chrze^nak «  krzt^nak ,  €hrz€»ny ,  krzes^ 
ny,    chFzęJl  ^   flochrzoi^ j    nachrzcu',    noWochrzcząnitc  ^ 
pj*zechrz4a'ą  pYzechrzcló^  wy^hfztat  wy  chrzcić. 
CHRZĘŚCIĆ'/ CUaZĄSCIC,  o^.  CbrifA«<^-     CHRZĘSTKA 

.  o^.  Cbrząftka*    '«CUHZ£SLA.  o3.  Cłuro^ina« 
OHRZĘSLISTY*   a,    e,     CHRZĘSUSTO  /w^-j/A.  ,   peTcn 
.  :  chrząftek,  Inorpelid,,  tJOU  ^prpeŁ^W^cz.  J80A.  er  S/oi^ac. 

.CHRZEJ^liAK  ».  KRZESNAK ,  a,  m.  chrzeana  koszula, 
.  w  którzy  dziecię  chrzczą ,  ^i  £«ufbembe  ,  .  ba^  SBrftrts 
'     ^embe>  R^.pnąftH*    Przy  chrzcie  ob^ol^ą.cic  w  chrżesnak, 

Ml  szat^  bi«tą,  którą  niewinność,  znaczy.  Crofh.  W,  |oo. 
*     Czas:  nasnaOBOno.  nowpparodaouey  królownóy,,  iuź  fif  do 

chrain  wybierają,  Już  iiLosą  krzesnak  zlotem  powleczony. 

AM^Jip,  16.  CHRZESNY,  KRZESNY,  CHRZESTNY, 
•.a,  e,    chrutowy^  od  chrztu y     %avĄ\' ,  SUC   Saufc  deb6s 

;fi^;  JJoA.frjfCkttg,  ttticó;  S/ovflC.fr(hJl;  //wn^.kere&ztel- 
.V  J6i     Vind,  keHlni;    Carn.  kerftne  j   Ra^.  karftni ;    Ro^ 

KpecdiHAiHUii  (R^  Kpócmnuii  krzyiowy     a.  chrze- 

•  any).     Powinnowactwo' chrzeaue  przeszkadza   do  maTżeń- 

-    ftwa.  AarfiA^.Aaf,  i3i»     Rodzice,  którzy  do  chrztu  trzy- 

maią,   bie  5l4llfl>4t^eU,    Ociac  chrzesuy»  het   trtufpatru, 

ber  ^atbfr  Sorab.  a.  |»9t(a;  S/o^ac.  frflni  otec;  ffutig. 

.'   ^ereszt  attya;  £ccL  nciMHisKb ^  socn^eiMHiiKb,   zpe- 
c^HMUii   omeiib  ,    npiKisHUKl)  ,    apHiiMeul).     Clirzesua* 

.    matka ,  bie  a;4uf|»atbiAn  /  Me  ^tblnn  >    Shmc.  U^ni 

'     fUAtfil}    Hung.  kereaat   annya;    Eccl.  Mam&  KpecmHaX, 

. ' ".  fipieMHHisa ,    BOanpiaMHHua.     Chrzesny  syn  ,    chrzesny , 

które|^o  kto  do  chrztu  trzymał ,  bf f  il,tt^  bt^t  £(^ufe  S^^O- 

<    bene,  ber  ^atbe,  bad  9atb4cn|  ber  itaiiffobiu  S/oi^ar. 

,'    frfttt^/  frfnlf  Hung.  kereaat  sin;   "Siojf,  «r    £cc7.   Kpócoi- 
.  hhkI).     Chrzesna  córka,  chrzesna ,  bU  ^^  ^^^  itauff  ® Cs 

bobene,  bie^atbe,  baś$atb(ben,  bU  2aufto(tter , 'S/oi^. 

frRna,  ftrfMs  /^u/i^.  kereszt  leany ;   Ro/T- «r£cc/.  Kpecm- 
HHIsa.     Kmotry  zowią  oycami   krzes^emi   dzieci ,    synów 
i  córek  chrzeanycb.    Urbji,  Najuk.  T.  5.  b.     Kmoiry  abo 
.    oyce  chrzeane  maią  nav>czać  ayny  swoie.chrzesne.    Katnk, 
JCat.  427.     Puiąt  Ja§ieUo  GrańowflLą,.^atkc  awoif  chrze- 
ana,   bo  ona,  gdy  go  chrzczono,    zaA.  według  zwyczaiu 
.przjrr^ekała.  Stryik.  5i5.     Matrona  zacna   matką   chrzesna 
iey  była.   Mirk,  Dom.   3.     Piękna   moia   matula  chrzesna. 
.     Teat.  ao,^.  a3.     Jmic  chrzesne,   dane  na  chrzcie.  Chrze- 
any  podarek   Carrt',  krlshm^nk  ;     Taniec  chrzesny    Ecct, 
AUKOaaHie,     *a.)  Chrzesny,  *chrzeftny ,  krzyiowy,  na 
krzyi ,   ^reuft  »  •     Dymitr  i  z  boiary  swoiemi ,  po  chraeft- 
nyąi.  całowaniu^,  pnyćffc  uczynił,  ^ryik,  S80.   (  pocało- 
wawszy, krzyi  S.)v     Przymierze  zamknęli  chrzeAuym  ca- 
łowaniem, ifi*  487.     CHRZEST,  KRZEST,  chrztu,  kristu, 
171.  obmycin  s  złączoną  iwiątością,*  dzipie  fic  przez  ppU- 
nie  wodą  lob   nurzanie  w  wodzie  >     z  wypowiedzeniena 
^cb  ałów :  ia  ciebie  chrzczę  w  imię  oyca  i  syna  i  ducha  S 
Karnk.  Kat.  1 1 7.  bfe  Łdttfe }  Boh,  ttefl ,  fętn  i    SJqvqc.  !r |l , 
fr|teni;   Hung.  keresztsegi    JXaL  karUthj    (Dal,  Xc\^t\\ 
Croai.  kris  s  krzyi);   Carn.  ti  Vind.  kerft ;    Croo/..  ka).>ał, 
r.  ker«it^:  kerzti  -^lorub^  .a.  IcjettKUl  /   <N^^>^H>    Siaioiu 

34  .  .   '   ~ 


2&$ 


CHRZĘST     -    CHR2YZM0, 


CHRZTZMAŁ    •    ClIUCHAa 


)c(<r(len;«  i  Bótn,  krrlsfrtfflje  $  ^ąffl  jtpenK^HYe  ( a.  trtecli 
kr<5!')w  iwifto)*,  £co/.  TpyTK4HHt\  norfy?!c/ftl«  fo3, 
gr4^iV<?).  My  Polacy,  tak  Uk  toi  i  Ru^,.  ftd  krsy*ma  S. 
podobno  Krstn  S.  lialUtuy  imię  ,  ^ abowietn .  fclil>se^'ciama 
bierze  imię  od  Chryftusa,  a  Chry(hiB,^tf  ie(l,  pronasaniec, 
od  chrlzma,  przetoi  tei  ch»eil,  (my  po8polici(»  mówi- 
my krieft  ^  Ruś  chreft ) ,  na  -  ktdrym  fta warny  fię  chrse- 
ściany ,  naft  oycowi^  nicźlo  aaswftli  od  ohriema.  Hfkjl' 
Sauk.  F.  3»  Chrsel^  w  natzym  ifzykn  aio  pocs^t  byd^ 
flwan,  af  kiedy  Polacy,  nie  ryoMo  pO  Pantr  Chryftulie , 
>rłarc  Paniki^  Jirzyicli',  którą  kto  prayiąt,  "był  w  wodeie 
obmywatt  w  imię  Ohi^ftu^owe,  a  tot  Chryftowaniem  abo 
ChriQem ,  a  źle  wyroawiaiąc,  tako  profly  lud  czyni ,  chrztem 
przezwali)  iiiko  i  dziś  niektóre  narody  ^hpeiWwa^  mówi%» 
co  my  cbració  wymawiamy.  SśĄh  i  o.  Baptismui  chrzeft  j 
nie  zai  ńursanfe ,  ponnrzanie.  W*  Poft*  W.  praef,  Chrzeft 
S.  na  mi^ysce  obrzezania  n«ft^pif.  ■  Sk.  Zjw,  ^3.  X'łok> 
furk,  190.  Mieczysław  po  przyie^dzie  Dąbrówki  cbneft 
S.  obrzc^^m  ckrześciafilkim  przyiąf.  'R.  ^65.  'Xróm,  5g« 
Święty  ten  na  wszyftkio  szczęśliwie  direeft  >W{oźyt  i  lud 
on '  do  poznania  syna  bożego  prsywiódt. '  *Sk.^  l)z*  1116. 
Trzymać  dziecię  do  chrztn  o6>  chrzcić  a)  cf«  kmotr ,  kjum« 
^  Prxyst,  Wyrzeka  fię  go ,   iak  diabla  na  chrzcie.  Ojf,  Wyr* 

uroczyście,  solennie,  ff^edfil^   flltftfgfti* 
CHRZĘST,   u,   m.   («f.  chroft,  chrobot)  szczęk,  diwięk, 

}oi{of.  Chrzęft  zbroynego  nieprzyiaciela  iTyszę  ,  Strepl^ 
tum.  Weurg.  Kurc.  ^\»  Sfychać  chrzęft  broni*  Ttat.  5t, 
d.  ay.  Chrzęft  przeraźliwy  pafaszów.  Ttat,  5i,  rf.  .87. 
Chrzęft  świetney  iego  zbroie  Wdzięcznym  odgYosem  cieszyt 
serce  moje.  Krat.  Ojf.  E,  3.  Bez  wszelkiego  chrsęfta 
w  ciszy  oney  chodzifa.  Otw,  Ow^  361.  Za  naymnieyszym 
chrzęftem  drźal.  Fiłch,  Stn,  aSg.  CHRZĘSTAC, 
CHRZ\STAC  intranfie.  Aontyn.^  CHRZĘŚCIĆ,  Chrzę- 
szczeć  hUdók. ,  chfzęftnąć  ,  chrząftnąć  ledntL ,  chrzęft 
wydawać,  nimtt,  tajfdn,  XM\ĄtXL\Boh.  ^U^^\,  4^WCP| 
d|^rfflctl,dftłefVin>dm  (Cb^ftaćfa  grzegotka);  Carn. hrushim). 
Suszący  fię  chmiel , 'gdy  będzie  chrząftaf,  znak,  ie  iui 
dosyć  ususzony.  Kluk.  Rósł.  3,  3aa.  Upadt  rycerz  ,  a 
zbroia  na  nim  przeraźliwie  chrzęsta.  Dmbclu  Jl.  1,  106. 
Zbroie  chrzęszczą,  konie  rźą,  ranni  ftękaią.  Stryik.  iOt« 
Wszędzie  woyna ,  wszędzie  broń  chrząszczy.  Słat,  Num, 
1,  55.  Krami  rz^ki  chrzęszczą.  Fetr.  Hmr.  M.  a  Cho- 
dzi ona;  a  długi  ogon  za  nią  chrzęści*  F^tpr.  Frzyk.  B.  6. 
Piasek  dobry  do  wapnu ,  który  chrzęści  w  gat^c!  $ci^ni6ny. 
Creic.  34.  Stowi czek  ,  ikoro  liftek  powiewny  chrząftnąl, 
iui  on  na  ptasznika  pon^jr^lil.  Birk,  Kar.  Ob.  L.  %.  b. 
^  Sptoszanie  ptaków  do  fieci ,  nie  ma  bydź  tylko  samym 
chrzęścieniem  liścia.  Crtsc.  636.  Skoro  fię  wam  da  nad 
głową  styszeć  iakia  chrzęfnienie ,  drżycie  bd  ftracbu.  Filcfu 
Sen.  Lift.  3,  79.  «r  s,  3o4.  chrzeazcaenie.'  1  Leop.  Jer, 
'47,  5.  (cf.  Chrząszcz).     CHR2JĘSTKA  ob:  Chrząftka. 

CHRZESTNY  ob.  Chrzesny.  *€HftZESZOZATY.  ob.  Krzy- 
iowy.  CHRZESZNAK  oS.Chrzesnak.  CHRZTÓWY,  a, 
e  ,  od  chrztu,,  chrzesny,  Jtditf  i.  ,  Woda  chrztowa, 
Kucz.  Kat,   a,  362.    Fot   Zać.   ij5.    Karnk.   Kat.   119, 

*CHRZYBtET  ob.  Grzbiet.  CHRZYPIEC  oh.  Chrapieć. 
CHRZYPLIWOSC  o^.ChrapHwoić,  Chrapka.  ♦CHRZYPT 
oZi.  G^Tzbiet. 

CHR2ryZMO,  KRZYZMO^  •,-/(/ a  Greek.  Xf /o^*  ,    ^i 


*  C^lffmiy  ckrsyźmo  S.  ,  które  biicup  z  bnizamn  I  odeia 
z  wielkienti  ceremoniami  poiwięca ,  left  Bft«t«ryą  bierzmo- 
wania. K^rnk.  JEm.>  iSa^  Bofu  Mim^i'  Vind.  krisbma; 
Sctab^  1.  fjijm^;  £cc/.  iiYpo.  Ku&h  Kmi,  a,  dyd-  Pi^t* 
Kam.  370.  KRZYZMAŁ,  CHRZYZMAŁ,  n,  m.  na- 
czynie ed  chrzyima  ,  kU  €9rtfimMdiffr.  Do  ko^ofa 
spi«wif  miednicę ,  nalewkę  t  krzyźmaf ,,  wszyftko  ze  arebri. 
Fapr.  Byo.  aai.  CHRZYZMOWAC, ^  KRZYZMOWAC, 
ezyn.nitd,  krzyimem  pomftzywać,  biernn«wać,  mttG^rk 
fmt  fdlteil  f  {trmeto*  Kt planom  ćhrzyimować  abo  biert- 
mowiBĆ   nie   wolno  ,     ii    to    samych   biflcnpóir-  sabawa. 

"  Sk.  J)x,  817.  Aby  -w  balsamie,  a  nia  w  maile, 
chrzyźmo\tanto  abo  bierzmowanie  byto.  i^.  107 3.  Firn* 
Kam.  aS. 

CHUĆ,  i,  i.  ''1.  chęć,  &ronnoić,  Me  Ettft,  Mf  9M^ntli. 
Dar  poprawdfeie  nie  wielkie  lecz  ja  o  to  proazę.  Chuć 
moię  więcey  nwai ,  nii  to ,  eo  przynoazę.  J.  KchAn.  Dz. 
i4o.'  Chuć  lodzka  ieft  dwoiaka  ,  iedna  kn  dobremn, 
Druga  za6c  ćwiat  rwodzi  ku  wazyftklemu  złemu.  Mmy  Wiz. 
37.  '  *Niechuć,    niechęć,    nieikfonnoić ,     nieżyczliwość, 

wftręt ,   bit  Un^tnń^tlfrit  f  tr^dftirigt^eir,  ttt  tl^umUit, 

bte  tinlujl:,  Gdy  obaczyC  niechuć  ksobie  wszyftkićh  ludzi, 
wpadt  w  niemoc.  Biti.  Kr.^SS^  Ubogim  mech  nie  daią 
z  nieobuci,  ani  ta  niewolą.  W.Foft.  W,  193.*  $.  Z  pi^y* 
ganą;    chnć,   fądza,    pochoć.   Me  IBfgifTbf,    *ff  eiet, 

Me€^tit^t;  Boh.  iftic,  ć^nt;  Siopitc.dfnl,  djitixo$ft;  {Croat. 

hotittztro  8  sprawn  cielesna)  Croat.  pohlepnoa*t,  pohlepa  ( 
Rag.  pohotjenftro,  bjea,  objós^  C^^'  hooefaja  t  wola); 
Carn,  hotenje  (  Cor/i.  hotinftya  s  porubftwo  \  Cmm.  hodi* 
Toftsinrnoić;  Ki/iif.  bat ,  hot ,  hotnłza  ptUex.);  Vind. 
ahela,  shelje,  shelnofti  iio^h.  sgeglla ,  hlipnóft,  hlipanje; 
Hebn  ińti )  Bofi.  oózoinb ,  npaxomb ,  aKaiKA^u  Woien 
początkiem  są  chuci ;  chuci  z  intereflow  wynikaią.  Zab.  t, 
i.  Alb.  Obiecat  ióy  wziąć  ią  sobie  za  żonę,  byle  na 
ehuć  iego  pozwoltfa* 'i9a//.  Niodz.  1,  5a.  Chnć  mieć 
'Bcci.  aoxomcmBOBanti&.*  $.  5*.  Smak ,  który  co  nm,  bet 

0f f(^m«(r  f   hen  ttmai  (fot ;   Boh.  Ąnt ;   Siopac.  4«L 

Chlób  z  nieba  ńaiał  w  eobie  Wszelakie  kochanie  i  chuć  & 
smak  wszelakiey  wdzięczności.  1  Loop.  Sap.  16,  ao» 
Slopat.  uni  (^tttff  Mi  flMN/  noc  odorom^  ruc  taporem 
habet ,  O^Ne  OftlK^  Ullfr  O^ltf  0ef(tm<Nf. 

Pochodź:  chutki,  chułHwy  ^  chułnt^f  poeho^,  ochota  i 
ohr,  pod  sf:  Chcieć.    - 
CHUCH!    gtps   pnszczoiiego  tclin,   (fnfl  htii  ffM^  ««<< 
)1tbfił(f en-    Rag.  ch/aih  aura  tennis ;  Sórab.  a.  pikt  ( cf. 
puch  )     a. ,   chuch ,  graiąe   w  warcaby ,  bierka  czyli  ka.* 
mień  wzięty  przeciwnikowi  za  opuszczone  wzi^ie  prses 

niego,   batf  fMtffeii  AnH  etAni  im  2>«menf^rL    Fig. 

Powróci!  kochanek;  teraz  chuch  po  wsaech  śaląch  i^y 
]  modfach  i  akargaoh.  Zab.  5,  194.  ( iak  gdyby  ie  r«»s* 
dmnchano  }.  a.,  CHtTCH,  u,  m. ,  Chuchanie,  Chu* 
chnienie ,  puszczanie  z  ust  tchu  na  «o  ,  ^Ittf  i^Bc^^  ę 
brt  $atl(^«.  J^^  hjk  ;  Vind.  dn|i ,  odih ,  łapa  ,  flap  ; 
Croat.  fząpa).  Karciane  domkr  chuch  dtfecięcia  obala. 
bss.  Wyr.   Jednym  chuchem  go  obaliŁ  ib.  -  CHUGHAO 

'  intrans.  kontyn.  ,  Chuehną^  itdnth ,  '  dech  r  nieSaKnł 
orzyciekiem  wypuszczać,  ^ittl^eit.  Rag.  hftkatt,  faiUeatii 
Vmfi^.  dikati,  dehniti,  dihuTati,  fiipopufbati  {Ecti.  xy- 
Ttmio  Uif ).  Pospólstwo  na  fabrę,'  w  dziurę   w  oficzy* 

-moi^jjnhrtoA^^'  ttitj  rąy;^  chttehft|>a  chuthną^sy  kot- 


CLHUCRR. 


CHUDACTWO. 


i(jć«i  aabiia.  Mrttp*  5,  665.  Chuokać,  greąd  tchem  ^^iik 
dmuc^ć  ,  ttudiid  ,  l^atMlrtl ,  |Mt«  ^(^flt.  Mrós  byt ' 
potf  ^ j ;  w  gaH^  goipodfirs  chocha.  jFa^/.  £«.  x53. 
W  Simie  noey  cale  prtepędaia  na  mtes^cu  ,  chtichając 
w  T^ce*  Ttatf  6,  97.  Lepiej  dmuchać  ,  nii  chuchać  , 
mełiuf  €st  abundarę ,  ^uam  di^cere.  Cn.  Ąd,  458. 
Ciepfo  ł  simno,  i  dmuchali  i  chuchasa*  Jabł.  Ez.  i54,  * 
(  odmiennji  )«  Aca  sparzył  aic  i  nie  raz ,  na  zim  a  o  nie 
chuchaf.  Żab,  i4,  53>  (raczey:  nje  4inuckąi  cf.  sparzo- 
ny i  na  ahane  dmucha  ).  Fig.  w  garćć  chuchać  ;  ślinkę 
połykać,  Yapf  lizać,    postradftć  nadziei  ,    tiac^pfetff It ,   ill  - 

Hif  Une  $attb  Naffn,   bet  J&afTnisns  UtanH  mthtn. 

Omyliła  go  nadaieia ,  chucha  w  gar^ć.  C/i/A(/.  785. 
Chroił,  Fart,  i34,  Łepiey  byto  wcześnie  prseilrog  mą- 
dcyob  ałuchać  ,  Niieli  iakb  mówią ,  po  czaaie  w  garść 
chuchać.  Fot.  Arg.  343.  Foi.  Pocz.  ^46.  Odstąpiony 
od  wasya^ch-,  mu^i  w  garść  -  sam  chuchać.  Ja&L  TeL 
176.  Grndlnie,  ie  idzie  z  dwieipa  na  odsiecz  hetmany,  . 
Zaraa  Seraskier  i  a  Haaam  w  garść  chnchnje.  JabL  ^^Ji. 
Q,  3.  6,  -»'$•  Chnchnąć  tia  kogo,    urągać   się    z  niego, 

thtn  gnlfitnń^tn,  wMa^ętn,  ffinet  fpotten.    Dm^i  zjądf; 

a  na  cię  chuchnie.  Cn.  Ad*  i4.  $.  W  warcaby  graiąc, 
chnchnąć  ,    zabrać    drugiemu    bierkę  ,    którą    ząpnmniat 

abić,  (m  t>timtnSvUU ,  etnrn  ettin  Mafpti.  -  CHU- 

CHRACZEK;  -  czka,  m.,  papinek ,  ttokfisz,  wy- 
achty    iak   stdkfisz  ,    cherkaiący ,    którego    dziś   a    iutro. 

Osr.  Wyr.  eitt  Xer($ttnt  UrnHafm,  fin  ^tnid^,  xoU  eitt 
eielttt,  wit  rin  ^ć^atten.  -  CHUCHRO,  huchro, 

•KUCHRO,  a,  n.,  KUCHRA  Hez.  mn.  kafeniec,  ?ybi 
śotądek ,  Ui  %\^htJXU\  ( O  f  ft.  Setlf^f ( )•  Fladry  nie- 
tknięte i  ptasaczki  chuchra  podał  mi.  2M.  8,  34o.  Jijck. 
Kuchra.  WicL  Kuch.  4ai.  hudz.  42. 

Pochód:  nachuchnąć  ^  ochuchną^^  pochuchnąd. 

CHUCZYC  obi  Hnczyć. 

CHUDACTWO,  a,  n,,   chudzina,  chiidaki,   nbóztwo , 

ottar^  ^rfd^ipf 'r  ^met  Jtropf,  9rtmfeeUd(eit,  amfe^U- 

%ti'  SSffen.  Parysa  sądem  zelżona  Pallada ,  Biedne  chu- 
dactwo  odtąd  w  kruchcie  liada.  Zab.  9,  37.  Zabt.  CHU- 
DACZCA,  i,  i*,  kobieta  chuda  lub  uboga,  biedna,    eltl 

nagte^,  obet  atotfeelige^  SSel^.  ^ar^ir.  d^obetfd;  ^oA« 

C^UbUlfA*  CHUDAK,  a^m. ,  CHUDACZEK,  -  czka, 
jn-,  człowiek  chudy  na  ciele,  tudzież  na  maiątku,  chu- 
dy pachołek,  nędzny  biedaszek,   mizerak,  nbóztwo ,  efit 

msĄttt  9Rfnf<l^,  fin  aimft,  flfnber,  ntiferaMet  9Xfnfd^*  ' 
Boh.  4nb«f,  4^nbinfC|  &fuHi,  (ftubatfe*  Mora9.  d^u^fs 

taf  5  Sora^.  a,  (^oblal ;  Vind.  potrebnik ,  fromak ,  fru- 
tti, Crutez,  gladounik  ;  Rofs.  CKyAHJi'*'^  »  noar^Hal). 
Któf  tak  iest  nieszczęśliwy,  iako  on  na  świecie,  Chu- 
dak,  mizerak,  nagi,  zewsząd  bieda  gniecie.  Jak.  J9»  33. 
Co  w  modzie  było  w  narodzie  przed  laty.  Teraz  tym 
gardzi  chudak,  a  bardzley  bogaty.  Mon.  73,  Sg.  Sńilerć 
rdwnym  osądza  prawem  panów  i  chudaki.  Zab.  11,  4i4« 
Bogactw  swoich  zafywąi^  panowie  na  uciemięienje  chu- 
daków.  Nar.  Tac.  a,  3i3,  Lubo  ia  chudak  ,.  przecie 
do  raey  chaty ,  Chętni^' idzie  i  bogaty.  Hor.  i,  5oi. 
CHUDERLAWY  ob-.  Ohudorlawy.  CHUDEySZ,  a,  w., 
iartobi.  chudy  pachołek,  gołota,  goły  iak  bizun,  Lat. 
Jrut,  ein  «nttft  SfnfeL  Nie  znam  większego  chudeu- 
sa« .  iak  tea  twóy  pao«   Ttat.  8  c,  8.    Ach !  cói  to  aa 


CHUDNIBC.    •    CHUDOBA. 


36ł^ 


chttdeuaz  idzie.  Ttat:  45^,  5a«  CIIUDNIEC  niiab» 
nied.  y  chndnąć  iednlf.y  schudnąć,  schudnieć  >  uchar4 
dnąć,  ochudnąć  doA.  y  z  cMu  spadat',  chudym  s{f  sta- 
wać, m(?5fr  werben,  wn   Mhe  fatten.    $lova^.  0nbnu, 

ĆfViXm\\n,  (Boh,  rt)lI^n(!«fi,  ąi^ttblianti  s  uboieć);    Boh. 

^iaHmti,  &ix\xnmt\,  \)\xh\a\\x\,  \iw%  itnbnanti,  f^nbrnfs 

'  tX\  Crotit,  hndtiLi,  micdiieai ;  ^Sorab.  1.  (^ttbno  uboże- 
je}. Vind,  ine4oii  gratat,  doiijemat,  pohuishat,  Ctirn. 
h'ii^ham  (Cąrn.  hudim  se,  hiidajem  se  indignor)\  Rag. 
mlednietti ,  omlpdnietti ,  omledntrati,  m^rfcjariti  $  Sosn. 
mrrifcjariti  ,  mledniti ,  Rofs.  KyAtlmi  ,  noxy4'^raB  ^ 
raojgimk,  omoisamB,  ca^AamB,  cKy4t3:nb.  Ziele  to 
ciatu  chiidnieiącemu  i  niszczeiącemn  ratunkiem.  ^)t. 
2  85.  Kuropatwy,  ftęskniwszy  sobie,  chudnęlyby,  a  nie 
tyły,  Cresc.  690.  Caęsto  z  taiemnych  przyczyn  konie 
schną  i  chudnieią.  fJipp.  129.  Nim  tłusty  schudnie, 
chudy  prcć(2ey  zginie.  Bratk.  O.  4  b.  Rychley  cliudy 
zdechnie,' niźli  tłusty  schudnie.  Fot.  Foez.  3o4.  Pychą 
się  Tozdyma ,  i  a  chciwości  chudnie,  ^rfb.  S,  M.  3$* 
Wilk  ochudly.  Pot.  Arg.  209.  Uchudł,  wycfcficaał  i  za- 
marł. Kniaź,  Potz.  3,  66.  %.  Chndnieć,  ubożeć,  atffi 
werben  f  t^erannen.  Fara  chudnieie.  GUc*,  Wyth.  F,  a  b. 
CHUDO  przytfk.  nietlusto ,  mo^tt  ( Rofs,  xyAO  c  źle 
xy7Ke  gorzcy  cf.  Gśr.  bubf(n).  Lepiey  mało  świni  cho- 
wać a  tłusto;  a  nii  wiele  a  chudo,  Zaw,  G.  $,  Nędr-^ 
nie,  mizernie,  ubogo,  skąpo,  arttl,  armfffKg^  tltagft , 
fitmlfcb*  Wiem  do  Waszmości ,  ie  się  chudo  macie «  A 
przecie  pompę  kochacie  móy  bract«.  Bratk.  P.  b.  '  Chu- 
do iada  s  sklepy.  CHUDOBA ,  y ,  i.,  uboztwo ,  nędza , 
mizerya,  ^tmutff ,  QUnb ,  Boh.  et  Siov,  (^ttb^ba,  <^n$ 
bobnoft;  Sorab.  i.  fbubobtf)  {Vind.  hudoba ,  htidobia  , 
hudohnoft,  hudobliroft  s  złość,  złośliwość;  hudobnik  « 
złoczyiica  ;  Carn.  hudóba  c  złoczyńca »  djabół  j  Croat, 
Rag.  %t  Bosn.  hudóba  s  djabół;  Siapon.  hndoba  f  Arach, 
przeszkoda  \  Rofi.  xy4ó6a  nieprzyzwoitość  ,  nieprzy- 
(loyność »  liche  ,  złe  ppłoienie ,  niedobry  byt ) ,  Roft, 
cKyAa,  CKy/^oraa,  ClbAHOcmB ,  JtectamKinie  \  EccL 
cxyAcinBO  , '  HeĄOcaiamoKb  ,  y6«7KecniBo  ,  HHssem- 
pniBO,  OCKyA'BHie,  ca/AOcmk.  Kto  się  chełpi  z  bo- 
gactw, bóy  się  chudoby.  1,  Lcop.  Syr.  10,  14,  Chudo- 
ba a  nieszczęście  zazdrości  p^-óiiie.  Falib^  Dis^  P.  3.  Nie 
boli  mnie  chudoba,  bo  ta  iest  pocaciwa.  Czachr.  Tr. 
7j  a.  Chudoba  cnoty  nie  traci.  Zegl.  Ad,  3o.  Pot.  Arg. 
610.  Rys^  Ad.  5i.  M.  Kochan.  Dz.  3 06.  Miary  w  flcar- 
bach ,  budynkach ,  w  pałacach  nie  było  ,  Chudoba ,  cnót 
mistrzyni,  wszystkim  się  zbrzyd^iła.  Bardz.  Łuk.  5*  $. 
Chudoba,    maiątek    ubpgi,    ubogiego    miepie,  fin  atttlfl 

iSigfntbnm,  tai  ^UĄen  ^tmn^,  mi  tintt  bfft(t,  bft 

ni^t  WObI(f<tbfttb  ift.  Ubogi  musi  wszystkiey  chudoby 
swoiey  pozbyć,  ieby  iako  zdrowia  uchronił.  Star.  Ryc, 
27*  chudoby  poddanych  niszczeią  ,  gdy  pan  łakomy. 
Crod.  Dit.  F.  a.  b.  Chudoba  chłopska,  co  chłop  posia- 
da, niewiele.  Chudobę  Wałkową  z  paszy  zabrał  polo- 
wy. Oss.  Wyr.  (  krowę  iego ,  ffine  ^tt^ ,  ff itf  ganif^ 
SBi^d^fn  Sftfttttt^*  $•  Chudoba,  chudak,  chudeusz,  nę- 
dzarz, nieborak,  fin  fixmtt  ińetif^ /  fin  iHfrmer.    Gdy 

sługa  wodę  nieco  póiniey  przyniesie,  ti'ay  fta  plag  chu- 
dobie wyliczyć  kaią.  Piioh.  Sen.  a34.    Chudobie  wszę- 
.  dzia  niskora*  Cn*  Ad*  543.   (  ubagiemn  wszędzie  krzyw* 


%JO 


CHUPOB.  -  CHUDY. 


da  fic  diieie,  cF.  na  pochyte  drsewo  kozy  ikaczą).  tS/ov« 

O  *ttbo^ne^o  iaihi  fu  otre.  CHUDOBNY,  a,  e,  chudo- 

BNO  przystk.  nędsny  ,  mizerny,  ^imiuii^ ,  cUfit  *Slov. 

d^u^obnl.  Siovąc.  Prov.  (tubobnć^o  4ttb»bnć  ge  Sćeft/* 

(  Vind.  hudoben,  loŁer,  necug/n,  malitiosus.  Bosn,  hu- 
dobni ,  diabolicus,  ♦CHUDOBROD Y  ,  a ,  e ,  brody  nic- 
«C»tey,  fc^toa^^  att  ©am.  iJoyi.  CKyAoeopÓAMM,  cf. 
bezbrody.    *CHUD  OBRZUCI!  Y,  a,.e,  bez  brzucba  , 

wagetn  §8flu*e^  ,  o^ne  ©aw*  i  AoA.  cKyAofipwiMH. 

•CHUDOGŁOSY,  a,  e,  słabego  gtosu ,  DOtl  f<^wad)et 
©timnie.  -fcc/.  xyAorxacHiiiH  ,  lyAorAaccH^b  ;  iio/x» 
cnyAorAacHMH.  CHUDOPACHOŁEK  ob.  Chudy  pa- 
chołek. CHUDOPACHOLSKI,  a,  ie,  od  chudego  pa- 
chołka, ubogi,  chudobny,  otni/  artufcrlig.  Od  uaypier- 
wszych  do  nayostatnieyszych  chudopacholakiego  etanu 
brakuiąc  osoby,  całą  nasze  okolicę  przetrząsnął.  Mon, 
69,  372.  Chudopacholski  sptached.  Mon,  75,  5g4»  Fo 
chudopachollku,  chudo^  ubogo,  nędznie,  attll,  armfeeltg, 
przyslk.y  Boh.  po  d^Ubopać^Olitu.  Człowiek  po  ohudopa- 
choUku  ubrany.  Xiądz,  169.  Slovac^  pa  (^ttbopac^olffi  fa 
mar.  -  CHUDORLAWY,  CHUDERLAWY,  CHUDOR- 
LAWATY  ,    a,    e,    pociągtey    chudey    twarzy,    suchy, 

tttagct  im  ®ePdi^te,  ^ager;  il<>/i.  eyxoigaBMH.  ^yACHB- 

K  iH.  U  ludzi  chuderlawych ,  smaglawych ,  zatwardze- 
nie żołądka  ze  skąpości  iółci  pochodzić  zwykło.  Perz, 
Lek,  176.  Chudeilawo />rzy#/ł. ,  Pacyenci  świerzb  ma- 
jący chuderlawo  wyglądaią.  Perz,  Lek,  i38.  CIIUDER- 
LAWOSC  ,  ^ci,  i.«  auchoić  ,  nielłustoić  twarzy,  bte 
^agctfelt  be^  ®c(ic^W.  Rof^,  cyxoiBaBOcnu.  *CHUDO- 
BOJDNY ,  a,  c,  Rofs,  AyAOpÓAHMM  ,  nieszlachecki  , 
nio  familiant,  podłego  urodzenia,  ^tn  fdble<(^tet  t^bfunft. 
syAopÓAcmBO,  nieszlachet-Lwo ,  getlllge  iKbfunft*  CHU- 
DOŚĆ, ic\ ,  i.,  nietłustość ,  niemięsislośd,  suchość  cia- 
ła, bU  ^agerfcft.  Sio^ac,  et  Boh,  <^uta»ofl,  bubeuiHli 

Croat,  mlednoszt;  Bosn,  mrrifcjaYod,  mlednódj  (Bofn, 
hudoił /a^cmafio).  Vlnd,  medlouft,  madloft  (cf.  mdłość. 
Rug.  hi\do(l  improbitof).  Leci.  xyAOcniB  m'&Aa  (s  3., 
syAOcmB,  0MapdH'ie  pokorność,  uniioność,  CKyAOctnB, 
NeKiMyiłłeciiiBO,  uboztwo),  -/Jo/t.  xyAocinB,  xyAonja- 
BOcmB  ,  M03rAHBOcmB.  Blade  iey  cielsko  w  chropa- 
wey  uwięzlo  chudości.  Powiedziałbyś,  ie  z  samych  ieft 
■łożona  kości.  Zab.  6,  169.  Min,  Blada  twarz  i  chu- 
dość wszystko  osiągnęła  ciało.  Otw,  Ow,  96.  CHl)DO- 
yrATY,  a,  e,  CHUDO  W  A  TO  przysłk,  przychudszy, 
nieco  chudy,  etlbd^  ttlAget.  (Rofs,  xyAOBainBin  przy- 
gorszy,  przy  lich  szy).  Sorab,  2.  (^bubOtDttlA  miafto  CJ7?its 
t^nwalb^  w  Luzacyi.  CHUDY,  a,  e,  niewiele  ciała 
maiący,    n ie tłusty  ,    mager.    Slovae,    <^ubt)  ,   ĆC^M ,  C^«s 

bpćfc,  (^uraw^,  bubeti^;  J?oA.  c^utiitDÓ/  M^nc,  (Croa/. 

hAd  s  1.,  zlocheszt  malus  a.,  mleden,  sz uh  ,  merlTar^ 
lAs  ;  /)a/.  okoszt,  jezh'v  ,  macie  torridus  ;  Crot.  hu- 
dlch  c  djaboł;  Rag,  h,ud  impius\  huchi  s  deterior;  /?a^. 
mlćdan,  marfcjav,  Slavon,  niiirshay,  mershav  c  macer, 
Vindy  hud  /7za/^x,,.huirhi  peior ^  a.,  hud. »  uiocny*,  hudi 
duh,  hudizh  s  czart,  szatan;  Vind,  medou,  raedi^l,  ku- 
mem, suh  s  macer  \  Carn,  hud  mjtlus  ^' lacer  \  hudizh 
diabolus ;  Carn,  madal ,  kumern  ^  chudy.  Bosn,  hud  s 
sly;  Bosn,  hudoba  s  djaboł;  Bosn.  mledan,  mrrifcjay  t 
chudy;  Rofs,  xyAUK,  xyAB  z\y ,  lichy  cf.  Ger,  ^t|s 
Mn^  s   a.y  chudy     £^J.   xyAOiiiaBiiii »    MOarAiiBUH , 


CHUDZIĄTCO.    *    CHUDZIC 

.M03rxuH;  Ao/]p.  KyAb,  KyA^cł),  czaH,  dlMiing,.  xy«Td. 
UCH  UH,  aztuczny»  kuńsztpwuy  pf.  chędogi ).  Koń  chu- 
dy, ie  skóra  tylko  a  kości.  -^Jabł,  E*,  99.  •  CJbudy  iak 
szczap,  iak  gont,  Rofs,  otth  KaKb fcnH<ift«.  Chude  mię- 
siwo Rofs.  JUodOBHHa.  Chudego  na  ofiarę  daią  kura. 
C/l.  i4c/.  101.  [deteriora  Deo  chromą  córkę  do  klaszto^ 
ru  oddaią).  Slo¥ac,  Prov,  (bnbi  mtftna  bobte  tU^a,  ma- 
cer bene  bibit,^  Crcat,  Prov,  Tidet  je,  kó  da  on  ni  je 
lani  szlana  izio ,  apparet , .  ęuasi  anno  prąeferffo  riihii 
salsi  gustasset,  -  Ugór  koniczyną  zasiany,  ie|l  ugorem 
tłustym,  gdzie  zaś  trawka  i  cielska  rosną,  ugór  chudy. 
Pam.  85,  1,  906.  -  $.  Fig.  Chudy  rok,  nieucodzayny , 
fin  magere^  ItnfrUi^tbAretf  3Abt.  Jego  komedyę  zdąią  się 
bydi  chude  i  postne.  l£at,  54  6,  B,  a.  (  czcze,  niesma- 
czne ).      2. ,    Ch^udy  ,    nędzny  ,    ubogi  ,   inizeruy  ,    AOn  , 

eUnb,  armfrelig.  Roh,  ^«bp  ,  cbub^bnó;  &io¥ac,  ć^utl, 

<bttb9>'  Sorab.  2.  d^ttbl;  Sorab,  1,  (bub^,^  l^ubć,  f^ubOs 
bnć  >  Arab,  Tin  opus  habuit  \  Crae,  TWof  indigentia 
cf.  Grae,  xvioiios  viJU,.  Rofs,  CKyAHUJi  ,  CK.y^eHl>  , 
6^AHBiil  \  Eccl,  cKyAOcmHBiK ,  HeAOcmamoHHUii. 
Tak  chudy  zdrowie ^  iako  i  paa  Jkociba.  Pot,  Arg,  66. 
Którzy  dziś  nvogą  bydi.  pa  ny,  iutro  z  chudym  zrówna - 
ią«  -J,  Kochan.  Ps,  12.  Jego  Mość  nie  chce  Bią  z  chude- 
mi  wdawać,  ieno  wszystko  z  pasy,  COrn,  Pv,  111. 
Człowiek  skąpy  pused  chudym  się  chroni.  Patr,  Jał,  4. 
Wilk  gromi  owce,  orzeł  gc&  łomie,  Takiei  ohudy  przed 
możnym  na  wolności  chromie.  PaszĄ,  Dz.  1 1 3.  (  ubo> 
giemu  zawsze  piskorz  )*  Szlachetnego  rodzaiu ,  cnych 
rodziców,  aez  domu  chudego.  Paszk,  Dz.  A,  b,  MQvri- 
ta  chuda,  iake  się  uda«  Rys,  Ad,  4i«  (musiała  się  na 
przemysł  puaiczać).  Chudym  Eccl,  cicyAcmayio ,  CKy- 
AchL  ecMB.    Chudy  pachołek  ,    chudopachołck ,   gołysz  , 

chudeusz ,  ein  armet  Sdjin^et ,  fin  atmet  Z-   Boh,  c^us 

bopil(bPlf  t  f  Rofs,  6']&AH£ra  ,  ^^ahRiursi,  Trudno  chu- 
demu pachołku  skrzydeŁ  podnieść  -do  góry»  ieśli  nie  ma 
groszy.  Pot,  Arg,  4j6.  Fosainey  panny  za  chudego  pa- 
^choika  nie  dadzą.  Teaf,  26  b,  7 5,  Koleyno .  panem  wiel- 
kim i  chudopachołkiem  czułem  się.  Zab,  11,  161.  Chu- 
dy derbisz.  Zad,  13,  96.  -  §,  Od  chudego  końca  co  roz- 
począć, z  teołna,  stopniami  wyźey,  a  dołu^  t>on  tltltei 
^etauf  dnfangfn.  Jeśli  drobnleyszych  wad  w  Rzeczypo- 
spolitey ,  opuściwszy  większe  ,  poprawuiesz ,  od  chude- 
go końca ,  iako  iest  u  nas  w  przypowieści ,  rzeczy  bar- 
dzo wielkie  poczynasz.  Modrz,  Baz.  Sgg.  CliUDZIA^- 
TKO,  a,  n,  nieboraczątko ,  biedaszek,  chudzina,  fin  nt: 
me^  ®ef4^bpf(^fh.  Sio^ac.  <^ubatro.  Owieczki  chudsją- 
tka.  Zebr,  Ow,  5jS,  Komar,  chudziątko,  był  w  paięczy. 
nie  uwikłany.  Zebr,  Zw,  10  4.  CHUDZIC  czyn^  kontyn., 
schudzić,  ochudzić  cfoi. ,  chudym  uczynić,  tłuftości  od- 
bierać, suszyć,  mager  mac^en,  aurtirrfn.  FtcL  xyAK>, 

xyAa  iHHio,  oxy3KAaio  emacero,  Boh,  ^bubenki ;  Croat, 
payfzam;  {Stavón,  huditi  5  gardzić;  Rag,  huditi  z  f»- 
iać  cf.  Cer,  \jJxU\Xif  b^Wm  btt^eln  ).  Posty  Jręczą  a 
chudzą.  Xosz.  Lor,  i^  b.  Was  t&  wsirzemaęiliwośct 
sphudziły  znacznie.  Wad,  Dan,  la.  Koń  ochudzony 
w  ciężkim  wozie  pracuiąc  ,  zapomni  darskości  swoiey. 
7Var</.  W,D,  a,.i4i.  -  transL  Prometeuszowi  wątrobę 
wznowioną  sęp  obiarty  chudzi.  Bardz,  Tr.  a^i.  (  ugry- 
zuie ,  wyiada  ).  Fig,  Zyto  nie  zchudzi  roli ,  ale  ią  u- 
twierdza.  HaurSk,l2,  (płonić,  wjrcieńcMĆ,'  au^|f(rfll. 


\ 


v> 


CHUDZIi^.     -    CHUDZIUTKO. 

maątt,  nuftnd^tb^tt  iiiid^n  )«  Chudzić,  nincsy^,  nbo- 
śy<5,  arm  tti«<^,  tUnhmad^en,  Boh.  ĄnblA,  %^tMti, 

^mhim,  tć^nbitt,  0<^0)«1Nti.  Król,  iak  tych  utucsy,  a 
tamtych  ockudsi,  bęcbie  pewnieyssym  na  troAie.  Pot. 
Arg.  99.  Nie  miboźy  iafmuźna,  bo  kto  ią  daie  bogat- 
<*ym,  Nie.schudsi,  bo  mitotiernego  tuciy.  P^ałmod.  55. 
Ztym  goapodaratwem  tam  sif  chudli.  Osł.  Wyr^  CHU- 
DZIĘ,  -  jęcia,  n.,  CHUDZIĘTA  łiczó.  mn.  niebora- 
ki, biedaki,  antte  £eiltl^ll.  Hetmanów  posbywaay,  ty! 
chndaicta  podai^.  Krom.  a 4 3.  Ze  fic  do  domów  nic  nie 
aprawiwasy  wrócić  muaiaty ,  Praetoi^  chadsicta  miaty 
ial  nie  mafy.  Autzp.  79.  Chudsicta,  chude  kurczęta, 
chudy  drób',  magetetf  SebetDtet^;  lub  tei  pieszczenie: 
biedne  kurcsę  ta,  N#  atttte  Uf  be  fB!  e^.  CHUDZIEC,  -  dźea» 
m.,  chudaky  catowiek  chudy,  <^udeuas,  nieboraczysko  , 

ein  atmet  e^ntn,  elu  vmn  Scopf.  Ow  chudziec,  co 

ranę  odmo«l  ,  iednad  iesicze  muai.  Górn.  Wł.  L.  3. 
Znoście  sam  chndcy,  wypróiniate  mieszki.  Kochów ^^'^.^ 
§.  Chudziec,  bydlę  biedne,  niekarmne,  osobliwie  owi- 
nie ,  un^mtfjtttą  maget e«  ffite^ ,  befonbertf   St^wr fne. 

Będę  past  bydło  na  Aracenie ,  was ,  o  chudaikowie  trzo- 
dy. Łeop.  Zachar.  11,  7.  (o  nędzne  owce.  Biói,  Gd.). 
€}d  wieprza  karmnefD  3  grosze  podatku  ,  od  chudica 
ieden.  Gaz.  ffar.  i,  iid.  Okoto  i  wini  i  chndaków  po« 
rządek  bydi  ma,  aby  tego  byto  na  potrzebę  do  karmie- 
nia. Zam,  Gosp.  §.  Psie  miano ,  eitl  i>ttttd€fiameil.  Oba- 
li! sarnę  móy  chudziec.)  Bitlaw.  MyśL  B.  4»  CHUDZI- 
NA.,  y ,  m.  e/  i. ,  CHUQZINKA  ,  CHUDZINECZKA  , 
i,  £.  zdrobn.,  nieboźątko,  nieboraczek,  biedaszek,  Slov. 
d^Ubitia  ,  <bttb'ni<«;    SoraA.  1.  (bub^infa;    Sorab.  a.   <btt' 

{mf«;   jRv»//. .  roAiKb ,  ein  Slrmer^ein  armet  rlenbrt 

^t^cat^;  ctne  fdllie*    Dobrae  ten  chudzina  uczynił,  źe 
będąc  niewidoanym  iebitil.    Dąór.   i38i.    Więcey    aawaze 
może   ehndeina  pokorny  ,  A  niili  moiny  pyszny.    Papr. 
Koi.  «(A-  4.'    Chudzina    na   nędznego  biCcznieyszy.    Papr. 
Kcł.  AT*  4.  h'.    ^ychtny    chudzina   dla    chudziny  uczyni  , 
ni^li  dostatni.  Rys*.  Ad.  59.    Leiai  Łazarz  chudzineczka 
przed  wrotami  bogacza.  Dąór.  523.    Nie  mógt  nic  upro- 
sić i  owszem   byt  chudzinka  nie  prawie   stusznie    odpę- 
dzoa.    StryiM.  582.     Niechay    iako  chce   prpei ,    niechay 
wzdycha.  Bez  opatrzenia  chudainecaka  licha.  Groch.,  W^ 
566.    Bogaty,  aię  Mwi «  czym  się  chudzina   iy wi.-  R^s. 
Ad.  3.:  Pan  iako   chce;  a   chudzina  iak  nioie.    łó.  64. 
Prawa  aa  mocą  idą;  pan  chudsinę  gniecie,   ^le/.  S^  M. 
B.  3.  ^^  Za  chudziną  pan  bóg.  Ryt^Ad.'^o.    Kręcita  fię 
chodsina,  iak  mogła.    Pot.  Arg.  826.    Zwyciężeni  chu- 
dzinowie  ,    wnet    spełnili    kondycye    księiney    Ruskiey. 
Stryik.  118.    $.   Zbiorowo  ubogi  ludek,  ubóztwo,  nrUK^I 
®e(f  ,  Wm  2eilt4Ktt  r  ^^^  9(nitlirb*    Caty  lud   z  miasta 
la wiódł  w  niewolą  ;    tylko   chudzinkę  i  robotniczki  zo- 
^wil.    Ltop.  4.  Rog*  25,  12.    (ubogich.   Bibi.  Gd.)^  - 
$*    Chudaina ,    o&sco9n    wstyd   kobiecy  ,     bie   WeiblUb^ 
et^Om.    Sł.  kiesz.  32.    CHUDZIiJCHNY ,    a,  e,  CHU- 
DZIUSIENKI ,  CHUDZIUTEŃKI ,  CHUDZIUTKI,  a»,  ie , 
CHUDZIUCHNO,   CHUDZIUTENKO ,  CHUDZIUTKO, 
przyałk.  ,    intens.   przymiofn.      Chudy  ,  s  bardzo  chudy  , 

bardzo  ubogi,  febr  ta^^ft,  Met^  wmet,  iutetft  atm. 

Boh.  Ć^nhiit^i  Scrab.  1.  Cbublt^ft)  Roff.  syĄeaOMeal), 
cayAHeiUftidf. 

Pochpdz:   nachudnąd^  nachudzU^  nadchudną/j  nad^ 


CIIUIEC.     -     CHUSCIANY. 


271 


chudzic,    prfychudszy  ',   wychudzić  ,    wychudnąć  ,   wycku- 
dły,  pochudnąc,  przychudzićy  dochudzić,   ochudzU. 
CHUIEC,  -  uyca,  m.,    wieprz  caty,   t\Xi  5«bmer   IITOen 

f<biiUtnet  «bet ,  Hu  6Ummt4^t9dn ,  im  Spttvi^.  Sinitl , 

te  ^bArtng.  J^atffd^.  Na  to  mie<<  oko,  aby  iaki  na  u- 
ftronin  nie  zamiesza!  się  eh  nieć  >,  któryby  znacznie  piń- 
skim uymowat  obroku  wieprzom.  Go*t.  Ek,  iii..(cf. 
Chuy  ).     *' 

CHUK  ob:   Hak.   CHUMBN  o3.  ,Httmen.   CHUR   o^. 
Chór. 

•CHURDA,    i,  i.,    Churdy  kopa. I J/i^rr.  Ces.  Lit.  ^i   - 
CHURKOTAC  ob.  Charkotad,  Chrachad.  ^ 

CHURMEM  ob'.  Hurmem. 
CHUSCIANY,  a,  e,    z  chust,  chustowy,   lniany,  płócien- 

Sinneii  « ,  2einiDaitb  - .    Rojs.   nAunóiiioaa ,   a^amóoi-- 

MhlK.  w  chuicianym  woreczku  maioranu  uwarzonego 
przykładać.  Sie/x.  io3.  Zaziębionemu,  koniowi  dym  kno> 
ta  chujcianego  pod  nos  kurzony  pomaga.  Crtsc.  539. 
CHUSCINA,  y,  i.,  CHUSCINKA,  i,  i.  zdrobn.,  bie- 
dna mizerna  chustka  ,  ein  eletibetf  atoifeeUge^  sbócbel. 

Niemasz  teraz  na  mnie  i  szmaciny ,  Niemasz  i  iedney 
chuściny.  jComp.  702.     CHUSCISKO ,    a ,  /t. ,  paskudna 

nteioremna  chuiu ,  ein  abf(beti(i(b  WfAttś  Zndf,  ^RSpf' 

tnć^,  J)aMttt(b;  XO|^ftU(b>  Pop  wtapciach,  a  chuścifkiem 
prostym  teb  (obwinie.  Sfryik.  H,  2.  Diak  w  kurpiach  , 
chuściskiem  prostym  teb  obwinie.  Paszk.  Dz.  5i.  {NB.j 
uwaźay,  iak  P^uzkowski  co  do  drobiazgu  nawet  skradt 
Stryikowskiego).  CHUSTA,  y,  i.,  CHUSTKA,  CHU- 
STECZKAj  i,  z.  zdrobn.^  ptat  ptótna  obrębiony  do 
różnych    potrzeb,   do  obwinięcia,  do   uwiązania,  i  t,  d. 

ein  ittt^/  fin  Klinrn  %vići^  ein  &M  SJBafi^e.  BoA.pti: 
bitf  ran^a,  ifat,  ffatet,  }^i^€tta\  Bosn.  lincuo,  ou- 

rak  ,  ubrus  ,  obrus  ,  ubrufocich  , '  rucinik  za  Łrritti  nos  ; 
Sfovac.  ifatfa,  rttćnićef  ;  Sorab.  1.  tttb/  tuitit,  fttbiśc 
^fO;  Sorab  a.  fub/  fUbifr  tub),  rttb|ie  i  pUlt,  iĆ^Mt , 
f^antf  )  yind.  pert  ,  hantvela ,  hadra ,  Facenett ,  obri- 
lazh ,  robek ;  Carn.  partnina ,  pertnina ,  fazanękel ,  róbz , 
aftah,  jfczha*,  Siat^on.  rubac,  marama  rubac ,  otarcfich , 
mar  arna  na  yratu  ;  Croat*  rubecz ,  vratni  rubecz ,  goie- 
ręcz,  szekuyatni  rubecz,  pecha;  i>a/.  mąrhama,  peilep- 
can ;  Rofs.  nxainb ,  nAamaige,  nAatnóic}),  iiAanió^eK})  • 
Ec0L  AeHmie,  AeHi^iH  ,  noHUsaa  , ..  nAamB  »  yapoii, 
y5pycl>.  Chufta  do  zawiązauia  rany.  Cn.  Th.  (binda). 
Ghufia  do  opasania  się,  fartuch,  szorc  n,  p.  Wziąwszy 
Jezus  lnianą  chuftę,  przepasał  fię  i  począt  nogi  uczniom 
umywać.  Sęki.  Jan.  i3.  ('/ler.  szorstach,,).  Łazarz  wy- 
szedł z  grobu ,  maiąc  związane  nogi  i  ręce  cbuftkami 
grobowemi  i  oblicze  chustką  obwiązane^  Sekl.  Jan.  ii. 
(obwiązkami  grobowęmi  ,  &tahet&^et  /  2ei((entA(b^r  )• 
Dzieciątko  uwinione  w  chusteczki.  Rśy  Postilla  C.  6. 
(w  pieluszki  Ecci.  noGóii. )  Chusteczki  maczane  w  de- 
kokcie  na  rany  przyktadad:  Krup.  5,  399*  Chusteczka 
we  dwoie  sloźena.  Syr.  393.  Sultau  chustkę  rzuca  na 
tę ,  która  mu  fię  podoba ;  a  ta  rzuconą  chui^kę  odebra- 
wszy, catuiąc  do  zanadrza  ktadzie.  KM,  Turk.  48.  Chu- 
atka  do  nosa  ;  'facelet ,  (S(bnupftucb«  Dubywa  chustki 
natartóy  piimeni.  Zab*  9,  34?.  Zabł.  Nie  turbuy  się, 
ohoćby  mu  i  dwie  źouy  uinarty,  obeydzie  się  bez  chu- 
ftki.   Oss.  Wyr^  (aie  będzie  potrzebował ,  .bo  nie  będzie 


^7^ 


CHUSTA  a    -    CHUTF. 


.fitaiLał}*  dprftwif  ia  ma  .chustkf  do  nosa.  G*ł.  Wyr, 
(lUrę  mu  nosa  i  przylrę  mu  rogów  ^  naucsc  go  rcsu« 
mu).  ChuMa  na  szyic,  ^ssyynica.  Ern^  1102.  (alsźtuk, 
.  eta  ^attrUtJ.  Chuftecaki  w]F«sywaae.  i>iwr.  i'.  3.  5*. 
Z2ar.  612.  /.  /icjs^.  mn.,  chn%,  bielicną,  £eilietl}ettd , 
'SinMttleilg ,  fi9(tfd^e<  Croar.  #ub)« ).  Jui  .mu  się  chusty 
biak  dla  częstego  uiywaniA  podra|»afj.  PV>''-  -^Z'  ^^o* 
S.  l^ig*  Żbladi  iak  chufta.    Teat.  89,  3i4.   (i»*^  płótno, 

apfótniał,  rt  loutbe  Uaf  i9ie  ein  ZtK^,  i»le  eise  £ei(^e> 

»{e  bie  ®(lllb.  Zbledli  lak  chuńa ,  w  głęBokiai  mUcie- 
uiu^  Zabt  8,  333.  C>i.  Ad,  i5i3. 

CHUSTA  C  c±>7i,  kaniyn.,  cku^nąd  isdntt.^  wychuiu^ 
Dok.^  kołysać,  chybad  kogo.  fUlftl  f[^«<teilt.  Lew  chu^* 
tal  w  fapie  koźlątko  i  wypuszczał  zdrowo..  Przy *»  MiUo4 
11 3.  Ćhufu<^  się;  złiimi,,  ffd)  f(^atKfe(ll.  Dzieci  się  nń 
mych  kolaftack  cku^faty.  Priyó.  Abl  83*  Pali  się  tam 
cbuitad  1  męj^czyzni  i  kobiety.  P«m.  85»  i,  i 58.  CHU- 
STACZKA.  ł,  z.  kołyska,  krzesełko  na  powrozach  do 
obuk-tahli  czyli  kołysania,  eitte  ©(^«tl(fel.    Młode   panny 

-  łzawiły  si^  ćbu^taczką ,  zawieszoną  W  ^ugim  końctt  ow 
grodu.  Pani.  86,  1,   l38. 

CHUSTECZKA,  CHUSTKA,  ob-.  Chusta* 

CHUSZCZA,  y,'ii,  tłuszcza,  chasiiCza,  tłum,  riesiA,   fili 

Miffr  J^anfeif  OKenfc^etf/  43elf^4afen.  Przed  wielką  lu- 
dzi chuszc^ą«   Jabi,  J^jr.  Il4.   Źaó.  id,  59. 

CHUTA  o*:  Huta! 

CHUTKA,  1,  i.  tdrobrt*  r*eexowH.  y  chuć,  chęć,  r  chęt^ 
ka,  eitie  «ełll^  ftlfl,  ettt  2i(l(6fil,  tBettftcn.  Zawsze  do 
służby  boiey  masz  mieć  chutkę.  iCuUgi  Htr,  173.  -« 
CHOTKT.  a.  ie,  CHUTNY,  CHUTLlWY,  •»  e,  CHUT- 
KO,  CHUTNIE,  CHUTLIWffi  prżytłk.,  ochoczy  do  cze- 
go,  przez   ochotę  prędkt    do    c^egó ,  (erdtwURi   S^    ^^' 

mai ,  fd^Hell  )n  etmś ,  Htńi ,  Soh.  <6titne.  virtd.  pre- 

ahelen,   pretert ,    Róffi   noxothHiiiK.    Niechay   cię  chu-« 
tllwego  ku  sobi«  poznamy.    Bief*  Kt.  870.    Abyśmy  do 
tey  cnoty  chutliwsi  byli.    fV.  Pi)st,  W,  1 1 1 .    Chutliwe- 
go  ,  a  wesołego  dawcę  bóg   miłnte.    TV.  Post.  W.    1 93. 
Dosyć  cbutliwie  szyi  swoiey  nastawił.    Warg,  Wal  jS* 
Chutliwiem  się  zastawowat   o  Boga  sastcpów.'i?a<^<z*   i* 
Jfśg,    19,   10.     (  gorliwiem    się    ifastawiał.     Bibl    Gd,  ). 
Do  wioseł  chuftiie  się  rzucili.   Zbił^  Dt^.  A,  4,    Zasłużo- 
nym kn  wsselkiey   ^actio^ci   w  RReczyposiioliley  chutli- 
wie  dopomagał.'  Orzech,  Tam,  8^.    Dęby  na  dźwięk  Cr- 
leuszowey  lutnie  Taftczyły  chątnie^    fłot.   1,   68.  Kniah  . 
Z  Jezusem  byli  uczniowie  tylljo  na  t^y  górze ,  iako  chu^ 
tliws],  lako  domowi  przyiaciMe.  Biaf,  Połł  i  13.    Duch 
iest  chntki;  ale  ciało  mdłe.  Badz,  Math,  36,  4 1.   (ocho- 
tny.  Bibl.  Gd,  prędki.  Aucz.  JCał.  5>  336.  -  $.  Chybki  < 
prędki  ,    chyf y  ,    Juitlg  ,    Witdf  ,  Sef<6wfti>.    Niechiitki , 
niepo^pieszny. '  A//7CZ.   >Płak  chutki    i    fH^aki.    W-  Połf^ 
W"    132.    Letko^ć  podków    czyni    t^i    koniZ    chutkiego 
lu   podniesieniu  nóg.    Ctesc,  53d.    Co   chntniey  wysłu- 
chsy  mnie  panie,  boć  ustawa  duch  móy.   1.  Leop.  PtaL 
i43,  7.    Blizkb  ini  iest  dzień  pański  wielki,  bliski  ieft 
a  bardzo  chutki.    1.  Leop.  Sofan.  1,   i4.  -    ^$.  Chutiiy^ 
ChutUwy.    (Boh.  Ąnttli  s  smaczny),   przyiemny,  miły» 
wdzięczny,  dRgeiirdlt.    Będziecie  ofiarować  zapalną  ofia- 
rę, wonią   naychutnićysj'ą   panu,    Ledp.   Num.   38,    27* 
(  wdzięczną  wonnoić.l  Bibl.    Cd.  )»    Nie  Itdłem  chleba 


CHUTL.    -    CHWAŁA. 

chat)twego  ,  ani  mięfto  ani  wino  posf^y  W  natadi 
ich.  1.  Lećp.  J)an.  lo^  3.  Pokarm  przedtym  chutliwy, 
zbrydza  się  teraz  duszy  iegiK  3.  Lmop.  Job,  SS,  30. 
(pokarm  wdzięczny.  Bi^L  Odt)^  Dfieckd  kołyszą »  aby 
spało  chutniey.  Zimar,.  Sielt  163.  (  miley,  4m«c«|iiey). 
CHUTKOSC^    CHUTLIWOSC,iei,  i*,  ochoeaajdo 

ć^ego  gotowość,  bchoui  SbiteitMi^teU ^  fertigleit  s« 

etit^lt^.    Schowayćie  iia  inszy  eins  tey  duitłiwo^cń   Baz, 
Sk.  335.    $.    Chutko^ć,  szybkość,   chybko^,  ^rędko^ć, 

^nnigleit,  tń^neUe,  (9rf(t^i9iitMgfett*   Skokt  ^ie  tak  na 

mocy,  iako -na  chutko^ci.  naieią.  Mącz,- 
CHUY,  -  uia ,  m. ,   obscoen.  csłonck  męzki ,  bA^  ttlttftfi^f 

<^\ki.    S/.  kUsz.  33.   (cf.  Chuiec). 
CHWAŁA,   ♦CHWALBA,    y,   i.-,  ppchwaknie^   umiMio 

inakośfaito^ci   z  kaletą,- zaletz^   hH  ^i^r  SŹovac.  ((M/t; 

J3oA,  ((wola;   yiitd.  hralay  ^ohtrala,  h*nila,  zh«ft»  h*Ta- 

Id^  sahrala  ś  dzięka;  Ćarn.  h^ala;  Bosn,  hnala,  hrala, 

izla;  (Dał.  hrale,  Hung.  halindas  gratee ^  Bag.  hydla; 

Croat,   hyala  ,    dika  ;    Dai.  IbUtz  ;   Sorab.  3.    iftNMłba  > 

Sorub.  i.  d^mfU,  cft«Mb/ff9<ma,  ^hofcii  ^ofr.  x*a- 

X4,   xB8As6i,  cf.  fiebr.    ^>7n  halaŹ  ćf.  haUełujah,  Cer. 
S^Ui  Gr.  m9Xtiv).    Cliwała  iest  istotne,  a  ajiczóre  cno- 
tf  uznanie  {    slaH^  iest  opiniiśj  i  rozumienie   niedosko- 
nałe,   które    tylko    z  wielu    <]st   mówiących    ma    swoię 
wagę.     Litb.    Roz,  380.    Sława    uraita    ze  zdań    wielu , 
chwała  z  dobrych.  PUcH.  Sen.  łift,  3,  3 18.  Międąy  chwalą 
A  sławą  ieft  władnie  ta  róino^ć,  która  ieft  między  szczę- 
śliwością a  szcsę^Um.    Lub.  Roz.  ab5i   Zbytek  chwal- 
by i  nagany   padeyiErzany  iesi.    J^rasi  Hst.  ^9.    Chwała 
nayprzyiemnieysśa  piosnka.   Cn,  Ad.  B5i,    Chwała  z  wła- 
snych  ust    ćmierdat  ,    a  cudzych    pachnie.    C/i.  Adi   73. 
€igrn(ob  fKllft     W  ticzb.  w/i.,  chwały,   pochwały,   80= 
Jbf^rj^fhtttg^tf,  iolfptić^.  z  chwałami  wjachał.  1.  Łęop. 
^.  Macch.  4,  33.    Święty  Jan.  Jeiusa   wlelkiemi  chwa- 
łami  wjrsławiał.     J5ia/.    Post,    49.     (  nwielbial  gó  ),    - 
Chwała  bogu,  chwała  i  bogu  ^   aA^erbiaHtef  i  to  dobrae! 
bogu  dzięka!  bogu  chwała!  bogu  bąd^  chwała!  Gotflo^t 
Bogu  chwała  ,   nie  maln  eią  na  co  nskariać.    Teat.  9  b^ 
1  b,    Chwałai    bogu ,   widziałem   małieństwo   niemodne » 
stadło  wieic«  szcaę^lil^śf ,  upr^eyih^  i  ilgodntf.  Xrat.  Baj, 
kf^i    ŁepsBO  lesf  chwała  bogu  ,    tii^Seli   da -li  bóg.    OpaK 
Siit.  83.  Cri.  Ad*  449.    jjtpzze  iedno  chwała  bogu,  nii 
dwoie  da^H  bóg.    Ryś.  Ad,^^b.   (  lepiey  hxt  mieć,  nii 
dopiero   się   spodziewać  ,   itf[it  tH   hai  kś^,    M  $tiei 

%itt  id^.    fSrffet  ein  (Sperling  im  ^if^g,  M  eln  Siśnoc 

rt(fl90gf(  iltlf  fteitt  T4d^t4  /•  Chwała,  cfairalenie  głośno 
po  ludziach  chodzące,  sławtf,  ift  9łtl^/  bie  9(Ye»  Za 
skczę^ciem  chwała  chodzi,  i.  i.  chwała  a  wierzchnia,  nie 
-  wnętrtna,  chwała  ludzf  głupich,' nie  mądrych  ,  chwała 
lekka,  nie  gruntowna.  Petr.  Ek*  88.  Chwśła  za  cnotą 
idzie.  Zig!.  Ad,  3i.  Chwały  pl^agni^nie  ob:  czci  chuć^ 
ambicya.     $.    ChwałA  ,    et eić  ,    <izćienie  ,    usEanowanic  , 

bie  Śerel^ng,  btć  9^rć.  Chwała  bądź  bogu  oycu,  sy- 
nowi i  duchowi  Swiętemuj  Groch.  W.  6^.  Szatan  mó- 
wił Jezusowi :  ie^H  mi  dastf  chwałę ,  padłszy  przedemną , 
to  wszystko  będzie  twoie.  Leop.  Ltśk.  4,  7.  (Oeilll  liii 
ttłeberfdffff  tiab  mi<6  ^^ttft,  cf.  pokłon).  Djabll  daiąc 
chwałę  Jezusowi )- albo  kłanjaiąc  się  przed  nim^  gtoseia 
wielkim   wołab*.   Saiin.  2,  10.     Chwała  boia^,  pekłoią^ 

reli^ 


CHWALACZ.     -     CHWAtEB. 

^ligHff ,  9oHii»itĄtun9i,  (cH  Ktfwoohwalftwo)  raHas  ita- 
hoietstwo,  tlaba^t,  ^(llba^rMbttttg.  Za  panolrania  zie^ 
^o  chwała  boia  i  domj  pańskie  pofto  ftoią.  ^Fdiió'  Dis» 
A-  Fimuu  Ji'am^  365.  By  wad  na  chwale  boiej  (w  ko- 
ściele )•  Za{iiaać  co  sa  chwafę  boią ,  (  na  kościół )« 
}.    Oiwala   iltebieaka,   uwielbiona   siosciliwo^  abawlo- 

sych ,  Me  ^hamR^t  J^mlli^ett^  bte  (immOfi^e  6f eUg^ 

Ifit.  Stan  -aaca^liwo^  prajraatego  4jci«  nazywamy 
chwałą  fliebieaką.  Mon.  69/180.  Mędrcy  t9gii>  i  wiata 
eacaficie  pokUdali  w  raecsach  nietrwałych ;  ohirifeściia- 
nie  pokładamy  go  *w  chwale  niebleakiey  -i  nasyi|iramy 
iywotem  wiecanym.  JCarnk.  JCat*  94.  Błogo sławiefiftwo 
świftych  w  chwale  nidbie^kiey.  ib,  ^S»  Z  matki  c^a- 
wolney  arodsona  Brygida  panna  chwałą  w  niebie  ieflt 
wcacadna. '  jrBl(g.  i/er,*!^*  ^Roalwieciła  s\'%  aiemia  od  ; 
chwały  ie|o,  uŁ^pp,  Apóc,  18,  1.  (od  wapanialdiki  ie- 
go  niabieakiey,  S^fUMfitH)*  ;$.  Chwała-^  aaaacsyt  oaego, 
co  cełaae,  oadoba,  caoło,  bfo  $itth9f  brr  Dl«l(m,'bet 
CfOKl*  ^7  *  ocioie  dhwałą  kraiu  a  ryceratwn  chlubą.  • 
Dmoch.  JL  3,  7.  JuKa  chwałą  iest  pogłowia  sw^go. 
Toat.  3o  A»  ii4.  CUWAŁACZ,  CflWAUCIEŁ,  a, 
-m.y  CHWALCA,    y,  im»  wielbicie) >   pochwalacs ,  bft 

tobeti  bet  Stb^etfer;  Bo^tc  h^alac;  Sorai^  \i'lm\U 

iieł,  hDafbNtf)  OA^nl  h^illnik;  Vind.  htalnik^  hTalur 
irattc;'it<ąg,  hvałilegl,  hftlitsly  Roft.  iLBtiXiime^.  EccI, 
anmjLd6MiiKb.  Jnrgieltowi'  eh  walacie, '  autoiDwie  glbdni , 
Ci  ktdrych  itieaAiaEana  t^  sądccniu  Yzetelnećd,  Gotowa 
aa  grosa  patent  dadć  na  Hie^mlertelno^ć.  XrAs:  IV.  16. 
Bpikur  nie  bjrłby  podobna ,  iak  Seneka  ,.f chwalcą  rospa- 
csy  Katona,  aa  afaboidby  to  poczytał.  M^n,  71,  8o4« 
I .  Chwalca  ,  chwaiiciel ,  czciciel ,  htt  "Oefe^tit-  Pra- 
wdaiwi   chwalcy    będą  chwalić    boga    w  duchu*  >  ir  ^ra^ 

irdzie.  W.  Joa.  4,  25.  (bCe  nOftf^a^^en  «ifteter.  «  n  r  CO  . 

Chwalidel,  kufcry  boga  w  ducha  chwalu  IVi/a.  34o.  Ci 
aif  brsydaili  wiarą  Chrystusową,,  A  chwWlców  ie^o  na 
imterć  skaaowałi.  Atiszpr:  it5.  £óg  tw  kak^onie  chwal- 
com awoim  co  ohiecute,  daic.  Smdlc.  33.  Sługi  Chry- 
atoaa  i  chwalcę  prawego  Boga.  Ski  Dzi  2S&,  P.  JCchan. 
CrL  1,  4io«  Pie/ti.  Kat.  134.  {ob,  f^min.  Chwaiiciel-  . 
ka  ).   -   CHWAŁEBNOSC,  -  iei,  i.'^  chwały  godność,  ł 

hU  MeiiMfebigfeU,  9tei#i9Arb{|Mt ,   Bch.  i^waKte^ 

taf|l,  (CtfT/i.  et  Vind.  hTialęOinoft  i  wdsiccskoś^)*    Grób 
nad    gfobasii    wśaech '  kroldw    Iwiita  Jbardzii^y    okazały 
Swą  chwalebnotfcią.   Odym.  Sw.  a,  K.  k.  4.    -   CHWA- 
LEBNY,  a,  e,  CHWAIiBBNIE  przy^łk.,  diwafy  godny, 
chwalny  ,    (f beHMArbig  f   pXAMtxi\%,    Bok.   €t  Slo¥ac. 
IbMBteli^  9    Carru  hyalitne',  hyalne    ( C<irn,   hvalcshn  *, 
VmL  hTaleahen    t   wdaifczny ).    R€ig*    hyaalmi  ;     Vind. 
hvalitłia,   hyaleirrieden  ;   Sora5.  1.   fOMlIeilfr^,  ^allnc , 
^rbe;   Rofi.   XB«X<6HStHv   iroxBiAUtuif ,    AocmoxBk'  . 
A&Huf,  6jiaroxBJiA£H]aH ;  jEcc/.  Ao6poxsaAeHl) ,  no- 
ssijunni,   noxiaAameJie»l>.    Stan  rycerski  ieat  chwa- 
lebny 1  caci   waaelkiey  godny',   i±   iadne    państwo  bea  . 
niego  aif   nie  obeydaie^   Star.  Ryo,  9.    Jnsaa  by  di  sła- 
wnym, a  insaa  bydź   chwalebnym*   Lub.  Roz.  343.    O 
Jak   wielka ,'  chwalonym    nie  bydi ,    bydi   chwalebnym. 
Min.  Ryt.  4,  i58*    Od  chwalebnych  mfiów  bydi  chwa-    ■ 
lonym  ,    raeca    piękna   i   chwalebna.     Ttał.  43.   A*  3, 
Chwalebne  iwi^a  ^  bofe  narodaeńie,  tte9|fiia(|ftni*  *  Pan    " 
aliwalebny.  Fan  chwały,  Chrystna,  ii  go  bóg  chwałą  i 
Tom  /. 


CHWALENSKIE.     -    CHWAi. 


370 


esotą  .nkeironował.  SiUin,  3»  4ł4.    bet  j^fCC  bft  S^etxlldi' 

•  leit.  '  ChwaJeboie ,  a  pochwałą.  C/z.  Th, 

-,  CUWALENSiClE  morze,  Azyatyckie  abo  Kaspiyiki>. 
Dudz*'  46.  •  Włod.  hH  6dl|»if<^e  ^Cer.  Slavon.  Yalin- 
ako  m^re»  Rag.  hyalinsko  morę;  Ecch  MOpe  ac*fHCKoe 
IIAH  KAcniacKoe  HAB  XBaAHXCcRoe.  Morze  Kaspiyikie, 
■z  dawna  Chwaleńskim.  ccyli  $łowiańskim  zwane,  ^wiad- 

I  czy  ,  1  ie.  t|m   Słoiracy    pod    tymi^   imieniem   siedzielt. 
JKlocn,  Zd.  18. 
CHWALIBUROA,  y,   jw;,  wielki  samochwał,  chełpJĆie^, 

ein  ^^uW^i ,  bec  <u^  felbft  tAbmt  vnb  lobt    Trzeba 

tei  to  a  okplicznp^ci ,  pą^foiyiii .  się ,  nie  zawadzi  czasem 
byd£  chwaliburcą,  Zahi.  Dz.  93.  Toat.  34  c,  89/  Wiel- 
ki chwidiburcai   aa  nic  panegiryk  Pliniusaa  Traianowi  , 

*  "iwaglfdms  tego  %  który  .on  daie  sam  sobie.  Oęs,  V)yr. 
GHWAIJO  cayn.  nlod*^  pochwalid,  *schwalić  clok. ,  aa- 

'.lety   cayie  uatiawać,  praymioty  cayie  zalecać ^  (oppos. 

ganić  c£  owi«lbkdl,  einen  iobeg;  J^oh,  ^mM,  (b»<' 

iiWftm}  Shyac.  tlfmint,  4»Jiimt  Rog.  hTiliU,  poh^a- 
liti;  Carn.hi^ti,  chvalil,  hral^ms  Vind.  hvalxt,  hva~ 
liti,  hvaluvati V  poi^uyati ,  hralenje ,  pohralenie}  Cro. 
h^alitl,  hndenye,  'dichiti,  chiatiU  i  Sorab.  %.  (^walffĄ; 
Soroki  \^U6i0XVi  f  ,Ama«  .  hTałiti ,  faliti,  Slavch,  fóliti  j 
Roft.  xBa$XHiBii»  duaaAW,  fMroxBaxHmB^  B036Aaro~ 
CAOBBmh ,   Mobraysk'  V*?#u    Wie  mam   się  aa   co   wsty- 

'  dzić  ,  ie  choć  Jwego  ^  ale  godnego  chwały ,  chwalę. 
Jabł.  Buk.-pi^ęf.  Co  kto  lubi,  to  ch^tli-  Mon,  78, 
595.  Saidy  ewoie  chwali.  Cn.  Adl  339.  et  344.  Ra^ 
ida  lisaka  swdy  ogon  chwa^,.  tSfi^^n..  Wych.  G.  4,  b, 
Twoie  sprawy  niech  ktp  iwaay  chwali.  Frtd.  Ad.  38. 
Kie  chwal ,  ai  po^naaa.  Cn.  Ad.  56o.  Ani  mnie  chwal , 
ani  mnie  gań.  Zegh  Ad.  5»  Chcesa-ii  hydi  chwalonym  \ 
chwałie  drugich.  >Zab*  i3,  71.  Jakci  iiaiat  uinie,'  e^- 
bUWie  dzisia  ,  Wilk  wilka,  chwali^  a  ryś  chwali  rysib. 
Bratk,  J.  5  *,  Zchwalili  Bgipcaykowic  -niewiastę  ,  \z 
była    bardao  piękna. ,i».Łao/i.  Jtnef.   lą*   "    J.    Chwa- 

'lić  boga,  iifieibić  go,  cscić,  daiękować  mu,  stuiyć  mu, 

modlić  mu  sif,  &m  Men,  preifen ,  (obpteifett,  i^m 
bmtfeii,  ibut  bieneti,  ib«  ^etebietti  ibn  anbeten.  Mą- 
dry, i  'gdy*  miłcay>,  *boga  chw'aU«  Zab.  7^  338.  A'oj.-. 
Pana  boga  diwalić,'i  djabła  nie. gniewać,  .Teai,  :^3  6, 
ti.  Chwalcioi  Panar,  praea  dobroć  iego  nicprzebtaną  , 
Chwalcie  przea  littiifić,  wiekont'il(4nym  ni^poddaną.  J> 
Kochan.  Pi.  i5A..  .ChwaWocFfina;  z  jego  ^wiątobliwo^ 
itt.  Chwalcie  Tina.  s  )tgo  widLkiey  moinoici,  Chwal- 
cie Pana,  ogromneau  trąbamit,  i3hV«hw  Fana  przyie- 
mnemi  lutniami-.  J.  Kochan.  Ps*  ał4.  ,Taki  gany  nie 
tylka  miał  mił<»ść'h  (ilóddanych)  ala  ledwieby  go^aa^bo^i 
ga  nle^chwiMlS.  Oorn.  Jl^.  bfjh, ,  Rozraduie  »^^ffej*'4* 
weioła  i  '^ditralęcy.,  1.  Leop.  JzuL  35,  3..  \  wipifiąc 
bogyt).  i.  Chwalić  hałwawy  ,  camć  bałwany,  batwochwa- 
lić,  ben  @lt|en  bietien.  Na  tych  wyspach, nago  cho^ 
daą  i  chwalą  bałwany.  £o/cri :  36.  C^H  WALIĆ  się 
zaimk.  nieA,  pochwalić  fię  dok.^  chełpić  fię,  chlubić, 
aasacaycać  się,  fidf  riUnien,  |I(b  lobew*  Vind.  fe  hvalit, 
pohat,  fe  rdet;  Rag.  b&nitife^  hvaJlUti,  kopitifej  Bosn. 
ghiadatifcj  dicitife,  ponositife.^  Nigdy  ^^  prawy  ioi-  - 
ni<»ra  sam. nie  chw«łi.<  Jabł.  B^k.  M.  3'6«  •  Kto  się  sam 
chwali, -tego  nikt  nie ^och^ali.  Cn*  Ad.:  598.  Złe  ma 
sąsiady,  kto  się    aam  chwdi.    Rys,  Ad.  79.  Sim.   SM, 


2-4        CHWALICIEL.    -    CTIWARSZ^C. 


€HWA?SCLC    -    CHWIAĆ. 


49.    Wedtng    ramę,    ten   nnyleps^y  j   co>  «tc 'ttajrattley       leiditonege  tftdba  wiM6  |e»  iTittiklego'  c^wmttnifl. 

chwali.  JCras.  Bay.  46»    l^acy,  co  ftię  to  dnfWlą,  miAto        Cre#r.'Sa3.  «»'         *:    '  •  ■       • 

zawsze  czjnią.   Opal,  Sar.   116.    SFo^ac.    hńbti   foiItO  fA    CHWASClC.cię    z^ŚmA. -nhiC ,   schws^cić  się ,  •  «tchw«icić 


dbtrali  o^*  cnota  sama  się  chwali ;  ■  dobremu  phra  nie 
potrzeba  wiechy  ).  Nie  chwaląc  aic,  e(ltte  wM^  in  tń^' 
ttieu-  $•  Chwalić  się  *  z  caym  ,■  w  csya  ,  wyieediać 
a  f«ym   na    pbpis  ,   popisywać   ałę    czydh  ,    azcsyció  :aic 

czym,  i^oimt  i^iaffltń,  ft(^  »otilit '^eraor  t|tin;«Ow  asa- 

blf  ,    aawóy    wywięauie    %  troku  ,    Ten*  się    w  kieteyce 

chwali  i  kolcMUie.    JabT,  Buk.  S.  a.'^. '  Tenriin   gf a<Śu : 

chwalić  się  z  kartą,  n.  p.   chwali  się   s  t]*seaia  czarni  i 

'   partyą  bierze.   Oss.  Wyr^   dtlf  Sattf ,  %.  S^  ńtittL  2)an^ 

auftoeifen,  wridgru.    chwaliciblka,  i,  i.,  która 

chwali,  chwaląca,  wielbtcieUba,  W  tf^prrifefinil*  il/^cs.  - 
Cro.  livałitelicza ;  Bs.  hf  aMtegH^^a ',  5or*.  a .  fiMf ic^«  ; 
£cc/.x Ba AHitieAHHisa,  XBiW^<6iłit)sa«  CFIWAŁX^A  ,  i, 
i.,  kdfobn.  rzeczawn^'  ChfWfeta,  9  itt^  pochwafa,  eitl 
fteine^  SobJ  ledien  Arńgienitt  i  aazdrbścii  ohwatki  miner- 
jiey.  BaU.  Nied.  1,  i3o.  CHWAŁIfY,  a,  Ib-,  CH WAL- 
NIE przysłk.,  chwalebny,  ołiwafy  §tAliy  ^  \hW\&i  ,  lOs 
^flt^WiirMg.  J5/i.  <^1mM^  dj»(ftvt^ni);  /i<i^.  hyaalni  , 
poh vaglłT ,  hvagliT  ;  €rn.  \\v4\n9 ,  hwlitne^  VtL  JiTwlni , 
hvaloviten  \'  hvalen ;  (  Vd.  hvale«łien  s  wdsięoRny^.  Cro^ 
T)ohvalyi7;'  9P^.  XB4ABirta^,.£cr'»ftaAHnil,  sBaAeaA^H 
(  jtaaAHniejiWMrf  poch^aln^).  Chwalnf,  af«w&yv  go- 
iłzlr^h  «łAT\'y,  pamiątki;  0«.  ylrf*  73.  -Ten  chwaty  go- 
^zi«n,  ten  6a'hiC*robi,'Go  »z  aicbić.  uhifaUiy\  eor^ccym 
ieft  zdobi.  JCras.  list.  ia6.  Jako  chwalne.  dzieU ,  tak 
trzł*ba  haftbtt  by- panuętAa  byta.  Kcchow*  6u  .Nierhwal- 
11'*  gdy  slyszyaa  sprawy,  •  cayA  o  nich  wykład  ^aakawy. 
Cn.  Ad.  186.   Przodek  w  gfcidk«4ci  -prred  wielą  ich  iftia- 


•aię*  dok.^  ••  ckwaaSach. ,   gnieidsić  aię,  wkoraenić    aię  « 

Jwm  llnfritut)  fi*  fttmt«Mt»^  i9«u^fen.  WowswjK  cKwa- 

iri  fię  śnieć,;  wyka,. len,  oaet.   Haur  Sk.  S4.     (XIWA- 
i  SCIBCim^.  .n£ed^,'zaelnraicieć,  adiwaitiieć  dok.,,  diwa- 

atem  sarastać,  mtt  toRfinit  «enMlHe«.  ^''^  >-  1^  |dmi 

OO^t^jtn   (Ai*  XBacniaitil,  coiuftcnManB.  cUnbić   $!•  ). 
X.    WehTpift'  8tic  Obrach,   w  chwast  Mć.  ^m   3A.  ^oU 

Ii§,  łtwnfig  im^.    cHWASCisry,  •,  e,  chwa- 

6CISTO   przjgłk, ,    pefen    cfawaatn',  .mK   1ltlft«tdr>    90S 

ettimfeM.  ^/-^  1.  tiiiio(o»ńb09tte,  i^Ufi,  ięfoytrr.   ieie- 

ii  pszenica  w  pola  na  garściach,  przamokaie^  chwaicśAo 
porsśnie  i  zepanie  fię.  HaurSki-tS.  CHWAST,-  n^  m. 
CHWASCHS&O ,  ;a ,  n.^  tl^}^  ,WhML  Baur  Sk.  s*- 
:Kio  w^iyw^  gospodarz  pssl«ii<y  dlaichwnstn*   £06.  ^2» 

'/^47»*  lUi^  V^tdrym  «boiu  krzewią  fię  chwafty:  w  źy- 

L  cie- i  paerienicj    atokIoa»,  kąkoł,    mącznik  i  t.  d.   Aoiir 

i^A.  34.    C  Ki/i<f;  kokoily-  lulktf,  glota,  pMel,  der^ola  , 

mdChbz).    GKwaft,  ^nio  zboże*  0*s.  HSfys*    (.sboio  zagln- 

''azone  chwastem).     *$.    Ziele>  roślina,  b4^*4ttMlt»    Ła* 

.-wktlika'  między  inszemi  chw^ftami,  ktfom '  pożywamy  t  -i®^ 
•naylepaza;  Spicz.^y.    OHWAiSTOWATY;  a^  e,  CH^¥<- 

.   STOWATO  przysiksi  nakasiiair  cMwaAu-*  ittnnllś.  ^  taAo* 

r^cgo  kięcm  sielą  tego  ,   pdki'  w  twarde, '«  ckwasbHKate 

.  nie  wyio^^et. .   Syr.  -  i^O.     CHWASTOWY  ^  ..^  M  \& A> 

SGIAiłY,    a,«,  od    chwastu,    tMcmi^i , t BttJUtttm  ^  ^ 

Sł,  kUsz.  53.     "CHWASTEY,    -  eia,    m.,    sturkatos  ^ 

w  Batrachoteyomachii  imię  i  aby.  Przyd.    bft  tlttf  tOftkr  , 

ber  9{ame  Hne^  ^to^d^U  im  grofdMu^ler. 


fa','    Chóćiaf  ai^    w  chwalney   twatay   naymniey  nie  ko>   *CHW \T AC:-  cz,  cz^  siamm  chwyuć,   liapać,  fięgać,    ^s 


ch'alq.  'Oiw.  ^#.  •ło8i    Posag  teraz  cbwa|ne  czyni   iony. 

Opal,  Sat.  58.'   Chwała  .^rayienma    od  chwaln»go.   Cn. 

Ad^   71.    Nanka*<<Mka  -nier  a«wśze    chwalna.    Cn,  Ad 

545.  Byt  tenboliatyc  ♦prze  te«  cnoty  chwabiy»  H  ma- 
łym pocztem    swoim   pogromi!   lud   walny,    Papr,   Ryc 

1095.    Petn  Wod.  7,  -./;  Actip.    chwalny,    chwalący, 

zalecaiący  ,   aaszczjiawąćy ,   pochwalny,   M  s,   Mtnb* 

Sioró   tylko  wiersz  ćhwaln^F^  'Urodę   dzirwćayny   czułym 

o6i<5ietń**wyśfawi.f,  Ku/.  Ow.  io».  f.  Clrwałny,  cheł- 
pliwy. '  Cn.  TA.   chwalący   aię  aasn,  fchzll^iący,   ru^mrfs 

btó/  |>nfi|IIetlb.     ♦OHWAŁOCHXaWOSC ,   aci,   *.,.pra- 

•gni^tiie  ch^ffały,  hU  e*bgłrt,iRiilJm^gutAB.    Kawu/.  hva- 

losKertnóft,  hraloahclnoft.     CRWAŁOCHCIWY ,    a,  e, 

CHWAŁOCHCHWIE  ^przytik.,  paagnący.  chwaty «   lobbe^ 

ftlettB  ,    ttt^m>edl«rlg  ,    Vd.    htral^helnn  ,    hvaloshcrten. 

'^C^WAŁOL^BNY,  a,  e,   CHW^^OhUB^SiB  pAzystk., 

^'tóbiąiy  pochwałę,  MlMeii^,  tfu^mlWeiik^^KW..  Vle- 

^  •  Itibijoih.     •Cft WAŁOPIEW ,  u ,  m . ,  pieift  .poćhwaJna , 

*    elń  tO^gefdttg.    Sh.  i^mU^pV»-   i  ^^''  ^^^^iu  canegi- 

ryk ,  elne  ggbtfrte ).  ,"  i     .•;'?'. 

Pochodź:  chwała  i  t.  A.'  6akrocłutlca,  kogochwaica , 
odchwaktćy  nachwala^y  ąam^ohwał^  uchwalić  ^  uchwa- 
ła ,  prztchwdió  ,  wychwalić , '  zachwalić  y  zchsralić  , 
tchwał,  w»  zchwał,   zuchwały*       .  i« 

CHWAR6ZGUEC  ,>■  yK,  -  y*,  intr/tnz^.  nitd.^   chwtcstać 
i(onryn., 'chraęicić;  azeleśfeić,  fnOtfCIIr  MifeEll^^ Sutanna  i 

'     mantolet  chwarszczą. 'teaA  S<u»  i37«  Kfi.k9nła/ttifob-  CaiWIAC,M4wiM» 

■  #  *   .      .7 


fi^^ai  !>  grctf^i ;-  .^4-  h^attati ;  iR^.  xBanuiai& ,  ixBastefni ; 

>  £A.  ^tiMtati  (:2*-(^ioaittiiiy  i^imMmoI)'  *$/-•  i.  IumCaiii  ^ 

'  kwapię  r;  '5r»  3«  i[^tll4^  s  dna  ,  denna  ehońshasi  •laomnie 
.** kości  cf.  Ochwat),     i^ą  by  wiksy  £hwataiąey Biip;  i  Ł^op, 

Ezsck.2,^,  37.     Tęcaa  i^ody  chwata.  Zzbr.  Ona '9.  (eon- 

cipity.  Lepi ey -swoie  łatać,  nii  cudze  chwatać.  Ciu.Ad. 
.   444.  Rys:  Ad*  55.     Prawin  wsayClkie  nieszczęście  tui  za 

wękaw  chwata^  RŁy  Wiz,  721^.  .Wysokleh. rzeczy  dCara- 
'  itaszs  przyidzię  pza4,  t^o  ^nśczym  nie  będtiaiiu  Btćdn*  Ap,  85. 

M.  Bitł..  S.  M.  An  3.  .6.  *  *  €H.WrATKI«  a,  ie ,  chwyta^cy, 

chwtytnjF^  g(€ifeiili,vfaife«^:  (^A.  d^talic;  <^r-  &•  CiNts 
.  I<t9tlć  s  ki«apliwy,  śpiaazny;  ./{.r^ocBasiORiat  Teaiol^ny, 

*  XBain^  reaolnt).    -fiozBUoli  po'  kUiiUij  sam    flę  Wulkan 

*  kręci,  O  w, -kleszczę  chwalkie  kręci,  taitofien  midei.  Nar, 
Dz,  117.  Chwatkie  osęki.^Z«^..  irir^yj.  Żabi.  'WassUko 
ona  .chwatkiemi   aaymię    paiuramii    Ża&.  6,    i5i8.    Min* 

^ź.<mr«c<;«  ^<iiędza  ąnryk^dła,  Chwatkie' harUm:  śi4ier* 
.  <teloym  sa  iSak  gspty  kładła,  ^or.  Dz.  199.  CiCW^^THSM 
I   /9rj:^//4.,.  dopadki^em,  dQryif^HU>»  ^piesan9,   tlt  i^il^  Mlffe* 

gciffs;  Sk.  f  fiMtotti  ^^^'jiBaiocKJi,  aoKBadusRa  prfdko, 
.  szybko  )«,    Ni»  (Uilppcu , chwątkiein  czytać  ustaw,  oe^ie^ 

wny  roskazme  ;    ale  zakonnikowi   na   to  naanaczonęmn. 

Pimin*  Xam,.55g,     Chwatkidmeś  naboii^ftwo  odprawo- 

wał;  i^.  35i« 
>  Ppokdda:  ^«ii^i  f,iiachv&KiC  <:/'  Chwyci/  i  e.  d^  cf, 

kwapić^   ...  -  .  . 

,  0z«  ndL,  a«diwi«£,  nachwieia 


-    I^ttt  beiM9ea,    (of.  fd^»iinn?i(.v  !f:^ebfiu  91^1^);  .B/u 
-  ^witi,  4»'dr^  ^»'faif  (p^Nti;  liotiti^  tUtim,  ttililMni; 

i6>.  3.  ŚlttifU^i  (  s  1.  nmć,  polerować »  a*  chwitć  );  K</* 
JiabraŁ)^  riktiti,  giUttii  Cm.  vihtim;  Bs»  lelujati  $  -  Ri* 
mamuyniB'.,  n^amaipb  ,.  naxtaó  t  -dudaio  /  ftaHani&, 
KaHlUivn&*  .Wyui^f^  sossą  .ezęititj  diwieią  wiatr}% 
Jimr,.'it  ^^'  C^gitaiur  V4ntią)c  Tr4fś  «ugd4ly  .na  pan- 
wi  i>  tam  ,i  sani  pawriĄ  ck^-wieiąc.  ^(ej«.'  frit^.  l^atrss^  iak 
akwilonj  sticiedl  ckWifii^ '  CĄr9^d,  Ow^.ii^*.  Chód*  KSesm. 
Sy.  Pukrff^eraioĄ  «afiamięt^i^  chwia^  fkxny<iUml.  J^ebr: 
Ów*  loo*  ( machać  ).  Baba  fiociągać  mi  odegoloijfta,  i  na  tę 
i  na  ową  ibronę  •  c^^ełąc ,  aby  fię  tak  mogło  wychwiać  i 
wydągnąć.  Spdcn,  179*  OiiM-0vrmk)-  'wpśmi^  obiatę  i 
«liwMĆ  nią  b]ęd«ie^oł>ncaiąc  przed  J^A^o^rąi  Budn.  Leuif. 
«  -i4,  %4.  tt^um.  64  9i5.  bciiUao  ią  obracał  i  Um  i  .<am. 
JB«^/;  ^d.  aJtUf^WAtn  «Ht  ^eCI  i(M3ffn.  2  tl t ^  Bluioiercy 
c|» wiali  na  maie  g^oir«ivi  swemi.    WfobL  47^  -  (jnouerunt 

oaput').    G!qw4  cbwJ«ć»  trsą^ć,  tntl  ^e»  ^»9fe  ff^tiittelm 

I  •Głową  .piMą  b^ie  chwiał  a  ręką  będ<i^  pląaał.  1  Leop. 
5>r.  13^  19^  -    .j*.  chwiać  ^    wia<;  ,     w\^X^     Gdy  wiatr 

<^  •  polu4nia  d^wi^ie,  S^kL  ImM.  12*.  Morze,  s  *ch&ania 
{  B  wiania  }  wiciUdego  wiatru  powiląio.  SekU  Jan.  6. 
CHWIAĆ  fię  zai^,  ndk.,  to  na  tę  to  na  owę  ftronę  ule- 
gać, ikianiać  ^j^  chylić  ^ę,  waiyć  fię,  cholebać  fię,  loaits 

reft,  M«Nmfeiif  (i<^^n  nnb  (er  itm%tti\.Bh.  toUlati  fe> 

.V^.  ae  Yiuctiti^y'  stt  «Y^'ashati ,  poiikavatA  &e».  opadati ,  kin- 
kati ,  abematati  -,  Cm.  obotavlam.  ae ,  omahujem  ,  pohi- 
bujam;  Sr.  x.  fiWCam  Ut  fttOtirm  $0;  <C/'0.  tertecbem; 
/{g.  Kokocchjattise ;  Bs,  dibatiae  >  naroditise  -,  Rt.  XAiŁ6aniB» 
inamam^cg,  •cooB^aJB^rnHCJi  (   £c.  auBAioc^.  Chwieiący 

69.0  kiiu  ńarusaek.  Zab,  8,596.  ^in  iDanŁenbet  (S^reti^. 

.Tv#fina  chwiejąca  Tię  od  wiątr«^  W.  Math,  >i,  7^  (CRo^r, 

h^  bei  SSiiib  (in  ,un^  ij^er  we^f  t  £  n  t  (^*  >-  .  Nienfiawiczne 

ludaie  trEciaą  chwiejącą  £9  pismc  si^sy^ya^.  Bięi.JPoft.  Ao^ 
Chwiewam  (ię,  ppwiewa  mię  wiati»  Cił>  T/i.  Nogi  fię 
chwiaią  podemn4,.duck  tracę,  omdlewam.  TfiaK  28,  6* 
a8i.  Driy  cały  1  .w  nogacK  fłę  chwieie.  J}mQ.c/i.  J/.  i» 
266.  ChfHeią  (lę  aa  waaa  flreay ,  ciał  swych  «prscgbyla- 
niam.  £aizi.  J)x.  jS,  Chwieie  fię  iak  ofika.  Ppt,  Arg. 
4g9.  Chwieią  fię  zęby ,  chwierutaią  ftc#  niemożno  fie- 
dzą,  hU  ^iinc  miiein\  Zęby  chwia45  fię  zacAynaiące, 
potym  wypadała,  Aircłu  Ąn.  84.  ymy«łe;n  fiCrchwlać, 
"walfać  r^ę,  ft^nmafen,  mtentftf^loffefl  fccn*  Odmiennością 
w  umyśle  awym  hę  chwaai>»  .iak  fif ,  chwieje*  tmina  od 
wiatsu,  BicU^  ^ojl.  4o.  Tymoteusza  posyłał  Pawet ,  gdzie 
fię^  chwiali  chrześcianie  ,  aby,  ie  poŁwiei^al*  Sk.  Zyw. 
65,^.  Jagiełło  nieuflawiczne ,  wąl|>liwe.  i  ch^ieiące  hę 
.  ąm  tę  i^ową  (Ironę  umysły  Litewikie ,  hoynośoią  swoią 
liotwierdził.  Stryik>  456*  Wielki  datek  po  .sobąe  ^olfAzał, 
.    a  nigdy,  .hę  iako  trzcina  iadny^  wiatrem  nie  sahyriał-  Sk* 

MCaz.  \k.h.   in  {UM4  ))ut4»  Ki((^t^  wanfenb  mdthen). 

W  tym  co  hę  godz^  prędkie  ieli  zachwianie  do  teg€i|  co  ^ę 
oie  godzi.  Sk'  Zyw,  a,*^\'5,    {prędkie;  przec^lenie,    bai$ 

'  ^óberf^uanfen  y    M  Umfc^Ugen  «iif  «Me  bbfe  ©eite). 

§.  Chwia«:  Jię,.c^leba^  fię  na  wodzie^  i^on  .ben.  .SSeDfll 
%f tPCflt  IDCtben  ^  lUOgen.  Ot  hę  braterflca  łodi  nieszoręsna 
tik^ó^^* Bardz.  Tr^h^g^^-  </.  chwiać  fię,  słabi.eć,  wątleć, 

lyiąiikiow,  ft^Witttf^^  ł^iwbii/.  fal  Sin|«B  fjNiimcn/.  abne^s ' 


;  CHWJBllUTAOr    -  «CH\VI$% 


s.-:o 


-i^^^łlWil.  •  v:G*lzi<J 'wftrv^na  sprawiedliwi^,  tsf»»^ap¥2  *^^J^*'^' 

fię  muszą  llzpltoy  filary.   PsalmocL  29.     CHWlEUlJ'!  AC 

,  v5c»/k^r. ,  Ckni^imiąć ,'ierfiK/.\jlłl>OYNHorać. p,oxu«pałS,  chwia- 

.  r*. : sicin  lózować ,-.  cśttdjl ,  tAltaltlb  \pi; $M4m     B<łpiką-  nfe 

'^   ł:h wierutay ,  ahy  ^^  na^oy  -nie^mą^il.    7>.  •   CHWIERU- 

,  ,    TAC  fię  rairnk,  ndk. ,   nIkchwieruUć  fię  dk.,   chowie|:zv(^ 

fię,  ohHisować  fię,  chrobotać  iięt.z^oblu^wania>  n^OCfdn, 

•  Pług  ma  bydi,w  »1iro}ey-)0^zie  dycht^jvny,  aby  fi^  nie 
'  chwinrutai.  Haun  Sk.  ^7.  Kurom  tfaeba  czynić  mocne 
gniazda^  aby  fię-tiie  chw^ierutały^  ib.  ^19.  Zęby  osłabi  ałe 
i  ckwieTucące  fię.aieleto  utwiewJza.  S)T.  60.  CHWIEWAC 
ób.  Chwiać. "  Pochodź  :  docAwievif4i4,  nąchwi€W<ić^pockffie^ 
wał^  rozchwiewać  cf.  Wiać,  wiewać. 
-CHWIŁcA,},  £.  przepiągiakić. czasu,  czas  nieiaki,  doba 
B/ł.  ^wilthSr.  a.  (buk;  *S'r.  1.   tmla;   Vd.  enzhafsi  Oro. 

diasz ) ;   Qtr.  bte  jffieile ,  eine  fflńle ,  mt  getwiffe  2dnge 
.    9tńt ,  ^eUbaiiff  ,  3elt  (apud  ctfr.  wUa.;   -Sw^c.  bUe; 

.  Angl,  while  ).  Ach  iak  to  krótki  przeciąg  ,i  naydluzszey 
chwili'.  Gdy  fię  przy  tey  czas  trawi.,  z  którą   iyć.nayrai- 

'  ley.  Zab.  ł3;  1,69.  Szoji.  Potym  po  chiy^i,  iakoby  w  go- 
dzinie, drugi   iakiś  twierdzili  to.   1    J^eop.  Luo^   ^2.   69. 

\  einlgegelt  b^Mwf ,  etwa  eine  ®t«nbe  na*b^«  )•  -  $•  Chwi- 
la ,     krótka    cząilecaka  .  czasu  ,   moment  ,    okamgnienie  c 
,    CHWILKA,  CHWILECZKA,  i,  i.  «</rA/^,   cUic  SBcile, 

dn  ®rU(bftt  r  ein  Wf^tiblicf ,   ein  9lugenHi(f$en  ;   Bii. 
.  *  (btoUfa,  (btoif ćićCii ;>  Sf^.x,  d^&»«,  (b»UUl<t>  ^'-  ^-  ^"^'^^^^ 

'^titii^     J  chwili   iedney   nie.  jmaiu  spoczynku,   l^eat.  aS, 

167.     Czego   lata  i  1yie]»  nie  clokaźą,    to  aedua  chwila 

dobrze  i  .nzeźwo  ^aiyta  vygr*'  /  -'^»  ^o''  ^^5.     Caty  rok 

tylu  poiytku   nie  przyniefie,  co  w   godzinę   z) ą  uszkodzi 

chwila.  Pot.  Argt   1Q1^    -Chfi^il^c^ką  czasu  ieft  rozkoszy, 

.     wieczność  dręczenia.    Bah.  Ni^z.   1,   i^5.    J  głupilwo 

'.  ipa  chMi^ile  ,,     znać  fię  na  roaumie.     Zab.  }%  ^4.  Nagt. 

Uwiadomiony  zoAąłem  ai  w  ouatniey  chwili ,    i  luź   nie 

'    mogłem  bydź  .posłusznym,  Gcu,  Nęf.  it  ^^7*  beu  le(tetl 

.    9(llgeilbli(fv  bit  Ut^  ^famie^    J^egary.pok^azuią  godziny 

.    i  chwile,     Rog.  do/.   2»  374.    un^iputy  ,  ,bte  9)7illUtfn)* 

Chwilę ,  przez  chwilę ,  na  chwilę ,    moment,,   trochę ,    efs 

łictt  91ttafiibU(f ,  ein  wtnlg;  Sr.  i.  eittUu,  f»Uf«,    Niech 

ią  chwilę  widzę,  Tear.  i8,  i4a.     Chwileczkę  was  zabawię. 

.  C/iac/ir.    Tr.   k.   a.     Nocy  trawię  bezsenne,   a  kiedy  na 

chwilę  ftulc  oczy,  marzenia  łudzą  oczy  mile.  /ó, 4^,  d.  a3« 

(Attf  einm  ^genMitf ,  fikc  dtwn  OtugenblM)..    PoAóy  tu 

'  ua  chwileczkę.  1  Leojy.l^um.  33..  Po  cjbwili,  ly krotce 
•potym,    mi(b  eJnem  arugłUblW.     Po. chwili,   po  chwilu. 

f^ttzcz,  Jift^  87.  To  z  płaczem  sobie  czytamy  ,^  A  po 
•  chwilce  nic  nie  dbamy*  JLib.Sen.  i^.  *•     §.  Chwila  zła, 

czas  zfy>,     niepogodny ,    niepogoda  ,    burza  pliys^  1   tr. 

•  fcble*te  grity    meĄtH  ł»«tfrr ,    ttngełlAm,     Pogoda 

jbyla-i^  Aai  cazem  cza^rna  chwila  niebo  nam  zakryła.  Jabł. 
.  TeL  80.     .  . 

;  Pocjjiodzr  krotochwHa^  krotoJHa y  .krotac/iwilny;  po-- 
f/iwUatPOic/ŁWŁ/ek. 
CHWI^T«  u,  iłi.  ^wift,  chwiftanie,  Ui  ^fciffn,  bttr*  bie 
Elłft,  bei  fBinM  ,  bet  ąjeitfc^e  tu  i  to  Skierował  w  lewą 
ok|jętaffli{  mieai  fię  ^chwizd  -  woinica  nie  tak  zwraca 
k^fimi.  Bąrdz.  Luk*  i35.  CHWISTaC  intrans.  kontyn. , 
. '  CHWłSTNĄC  itdru* ,    CHWJSZCZYC  ndk,  ;  świszc^yć, 

.  JriiS^^^  bWP*^  bW  «Hft  MU^f  W»«ibeob;pfe«eji;  (^A» 


A7^ 


CHW0S<3ISTY    -     CHWYCrc. 


uium, ).  •       ■ 

CHWOSCHSTY,  t,  0,  CHW08CIST0  przfsU.,  ogoniafty^, 

•CHWOST,  a,  m*,    CHWOSTEK.  ftka,  «.-,    CHWOs 
8CISKO»   ••   n.   ogOB  kofifti,   Bydlęcy,    beC  6^waM|; 

Sio.  d^móft,  dit^^  ^Ui;  Di*  Jwo&t;  Rs.  xBocinl),  xbó. 

cmHiib ,  KBOcmsi^e ,  ooai|x& ;  Crn.  ihlóf;  (3A*<^»of|ttf{le ; 
iSr.  3.  ^e}if4Ci»}  5r.  i,4|0jcjt>,  I^JcjiifO  «  »iipt!«  cf. 
Chwfll^,  Choft).  Nieieden  fic  ciotacsek  na  drodse  opi«rc7,liecz 
im  Kakus , '  wlokąc  ie  za  chwofty ,  doikwierat.  JlChn.  Wor^ 
35.  Chrome-.  Luk.  a,  66.  Chwoft  smoccy.  ^c^r,  Ow.  bj- 
Koń  bez  ehwofta.  ^/^.  z  IV.  4.  (  A^.  hrafta  iSctantia ; 
bvaftati  sese  oftentarM).  CHWOSTAC  ez,  ndk^^  schwo- 
{lać»  ochwofta^,  ochofta^  ctt. ,  •  chwoftnąć  iednt,  ,  fioc 
biesem,  cMofta^,  biczować,  t^^min,  f^eitMen  pr. e^  i/;rpr. , 
Af.  XBOcniiin& ,  XBOflSy  «  BUXBOctnaiBB.  J  ciebie  będą 
chwóftad.  />fi'or.  {?.  4.  W  boźaicach  w&szyah  kK  óchwo- 
szczecie.  SeAL  MatA,  a3.  not.  „abiczniecie").*  Hetman  nasz 
hordę  schwoftaf.  StryU.  Gon,  Q.  3.*  ĆKwoftanie  ob, 
Chlofta.  CHWOSTEK  o*.^Choftek.  CHWOSTOWATY, 
.  a ,  e ,  CHWPSTO WATO  prMytłk. ,  ogonowaty ,  na  kaatalt 
eh woftu ,  ogona ,  gefd^wiltSt ;  ^c,  KaocmoniniMK.  CHWO- 
5T0WY,  a,  e,  ogonowy,  od  ehwofta,  ®4»4n|  «  ;  R^' 
xaocniOBUH.  CHWOSZCZKA ,  i ,  i.ecuisetum ,  9^^' 
telt^altlt ;  R*-  XBO]gb  -,  Sr.  a.  d^tf^i ;  ^lele  uiywaue  ód'  (los 
liirzów  do  gładzenia  swoich  robot.  AM»  RosL  a,  ai4.  ob, 
ikrzyp.     CHW03ZCZK0 WY  ,   a  ,    e  ,    od  chwoascski , 

S^a^tet^alm  3  $  i^^.  xBOQóaMMf. 

Pochodź  :    dochwoJia4 ,    nachw^a^  »     pnttthwojiał ^ 
wychwojid^. 
CHWYCIĆ,  *CfflCIC,    *CHYCIC  cz.  ndk.,    CHWYTAĆ 
(  ob.  chwatad  )  kontyn, ,  schwycić ,    uchwycić ,   pochwycić 

ctt.,  łapać,  imać,  dteifett,  Un^t^,  (f«Wen,  nejmeii;  Bs. 

hrattati,  bitUti,  uhiUiti  (  s  t.  capśre,  n.  jactre  );    Bh. 
(^19«tn««tt  I  <^Wat«tt  (  s  ra/>ere ,  corripere  *,    a.  feftinare  )  . 

BA.  (^9tati,  d^9^»(itit,  49tim;  (^matam,  <^iii«tnattti ;  -^/o. 

^Irtt;  (>^<'»  hitatł,  hitim;  Crn.  hitfti  ftflinare',  Cro. 
hiuti  jaeers',  hiteti  feftinare;  D/.  hitati;  5ta.  hittiti ; 
Hung.  hiiitanni  iacere  ;  Sr.  a.  (|lf<|if4  /  <^ltniW  5  ^*« 
'^■»i3Ti ,  cisnąć ,  rancać  cf.  ChycJ ;  Rg,  hittiU ,  hittati ,  hvattiti , 
uhvattitiy  nhittiti;  Jt>.  cxBaniaini,  CKsamiina,  cxBa- 
mUBamii ;  ( cf.  R^,  Xi/inHni£  rabować,  kraśĆ  )  -,  Ec,  KMigaio. 
Puki  ,  kt<^re  paznokty  ziyihaią  albo  w  nogi  chwytaią^ 
Szczerb,  Sax,  34 1.  (saponami  insze  ptaki  {apaią)«  So- 
koły Ipfn  szybKego  w  chwytaniu  obtowu.  KuUg.Her.  18  a. 
Ch^ł^ytać  ptaki ,  chwytać  ryby.  Ojffl  Wyr,  (łowić).  Ten  co 
niegdyi  potrafił  flotty  Duńikie  chwyuć ,  Król  Wizimierz 
.  nie  umitt  pisać  ani  czytać.  A^ras.  Sał,  9.  Człowiek  ten 
tak  nędzny,  żeby  a  płomienia  chłeba  chwytał,  ^orn.  Wł, 

jr.  3.  (et  mi(^e  ba«  9rot  aul  bem  fene t  ^obkn ^  (ans 

gett);  Mądry  za  kaletę  chwyta.  JabłiEz^  4.  Żk  ręce  ko- 
go chwytać.'  Perz.  Lek.  j5.  IJląkł  fię ,  by  go  kto  za  {eh 
a  tyłu  chwytał.  Rey  Wiz.  26,  b.  Jak  go  chwycę  w  kark 
yaabliikiem  j  tak  za^óy  na  iednę  a  głowa  na  dr6gą  flronę 
poleciała.  Boh'  Xom,  ^^  302.  (iak  go  nderzyfem  szablą , 
lOie  \&l  ibn  mit  ^em  6d(e(  ttfbt  faffte*  Uchwycił  pecuUari 
notione  uderzono  gq*   Cn«   Th,    oberwał, 'doftał,   ef  (^at 

w«^  er»if(^t,  anf  ^en  Ve()  tefommett;;  '$.  ty.  z  papieru 

0fie6  ^lew  ohwjrci  ^o  raJm.  iPp/*  Syfi  ayai  *( bierze,  ba^ 


CHWYTAĆ    •    CHWYTKA. 

f nrrt  etgrtfft)*      /^iif'  Bwdaid|r  om   te  rBeuy   sa  eerce 
1  r  ehwytaią ,   w  ktdryclt  iywot-  i  zdrewie  toazse  pofoiea«  • 
t  nii^li  te  ,'   które  nis  zdobią.   Gorn*  Sen*  3a.     Za  boki 
'  Tftraei^' lękaiąoego  chwyta  ^wielooki*  JCaUg.  Mer,  5.     Gdzio 
spoyrzę,  zewiząd  trofka,  zewaząd  smutek  ch^ryta.    Z6l£. 
Xain.  A.  3.  ( f c«  za  aerce ).  Niebezpieczne  nowolci  chwyta- 
nie. Zab,  i4,  193.  (ba^^afc^n  na^^  ton  Slenct)*    sUrs 

przykłady  za  głupie  maią,  a  wszyftko  cudzoztem&iclit 
zwyczaiów  chwytaią.  St&r,  Voi.  C,  »»  «•  Fig,  tr.  Koń  za 
brzmiącym  trąby  głosem  ohfć  do-woyoy  chwyta.  Otw,  Dv. 
i54.  (wciąga  w  fię).  CHWYTAĆ  t^  soimk. ,  brać  &« 
nagle  sk  co,  (i(^  gffifett,  ft((f  friC9«R  (M  etM<  j.  Słyaząc 
tb,  ia  fię  za  teb< chwytam.  Jabł,  Tel.  ai  1.  Chwycił  fię  za 
boki ,  a  śmiał  fię  do  rozpuku.  Ojf,  Wyr.  -«  %,  Wzaieainie 
chwycić  fię,  nacierać  na  fiebie  wzaiemnte,   (fmnibeC  iS* 

|Ni(fen,    0(^  yMfen,  ffd^  w^felfeftfg  fafTeit-    Chwycą  fię 

obay  iak  lwi  ,  rozszarpać  fię  chcący.  JabL  TtL  aig* 
Skoro  fię  tylko  gdziekolwiek  obaczą ,  •  zkraz  fię  aa  tb j 
chwytaią.  Jabf,  Ez,  i  a8.     Ten  nie  lunak ,  kto  z  imiercią. 

•  nie  chwyta,  fię  źwawiSr  Bardz.  Luk,  la.  -  $.  ChwyUĆ  h^ 
czego,  chwytać  fię  za  co,  fięgać  por  co,  »ętt«<(  ^^tMę 
Ungnif  (af^ien.  Tonący  i  brzytwy  fię  chwyta.  Fot.  SjL 
4o8.  ( o5.  brzytwa  ).  Nie  de&i  ,  lecz  ogniftey  szyny « 
choć  go  sparza ,  ChwyU  fię ,  gdy  kto  tonie.  Pot,  Arg.  6o8» 
T^ard.  W.D.i^A,  *Chyciłam  fię  go,  ani  fię  go  piuaczc. 
1  Leop.  Cant.  3,  4.  (chwyciłam  fię  ^ ,  3  L^op,}.     Ink 

•  nieprzyiaciel  nad  granitą  ftoi ,  Sparta;  co  fywo  chwyta  fi^ 
do  zbroi.  JCnieiz.  Poez,  a,  7.  (  ergrelft  Ne  ©tfffeil ).  Sakło 
gorące  do  rozegrzanego  ielaza  ,  iak  kartik  chwyta  fię. 
Torjt.  Szkł.  1 29.  Trąd  Naamana  so(Vanie  na  tobie  a  *ohica 
fię  ciebie.  1  Leop.  4  Reg,  b,  z*j.  Gdy  z  zbytecznego  picia 
gorzałki  gangrena  iołądka  nagle  fię  ftaie,  mówią,  i*  fię 
gorzałka  chwyciła  i  zapaliła.  Xrup,  5,  a8.  (  ber  ^ronCWeill 

\9X  %txitt  geftfffł ,    (ar  ffd^  eutiAiibet ,    (reiutt  ««#  beoi 

i^illfP  )•  $•  Moraln.  chwycić  fię  czego ,  uymować  lię'  cze- 
go, eriteifetl,  f4#en»  StareyBiitosci  wygasną  płomienie. 
Gdy  świeie  serca  chwycą  fię  promienie.  Poft.  F.  i46.  - 
Chwycić  fię  czego ,  przylgnąć  do  czego ,  f!((  W9ti»  Hmmu 
Rozmiłował  6ę  tey  panny  i  bardzo  ię  iey  chwyciło  aeroa 
iego.  Radź.  Tob,  6,  a  3,  ( dusza  iego  przylgnęła  db  niey. 
Sibl.Gd.),  Lech  miłością  zniewolił  sobie  poddane,  aby 
z  chęci  swey  chwycić  ńę  go  mogli.  Krom,  33.  Niechaj 
fię  was  chwycą  słoika  moie.  Jer,  Zbr.  9.  ( bierzcie  ie  do 
serca);  $.  Chwycić  &^  ctfego,  przedfiębrać,  udadf  fię, 
święcić  fię  na  co,  obierać  ióbie,  etfbft^  etgreifnir  ffcl 
»6nm  tMiń^ttL,  tt  nni^łem  Kto  fię  wielu  dróg  chwyu. 
nie  idzie  ,  lecz  błądzi.  JCiecz.  Zdań.  loa.  Pospólftwo 
snadne  kaidey  fię  rzeczy  chwycić,  kiedy  o  wolność  idaie. 
Kiok,  Turk.  94.  Czego  fię  chwycić,  iakiegd  fię  iąć  apo* 
sobu?  Teat.  17,  ^  19.  Wiary  odftąpili  a  sekt  bluinter- 
■flctch  fię  chwycili.  Star,  Rye.  16.  Pogardza  dobrym  a  U- 
daiakiego  fię  chwyta.  Paji,  F.  2a8.  Nie  chwytay  ńf^ 
chyba  za  to,  co  ladzie  w  kim  przednie  chowała,  a  tego 
naśladuy.  Gor;?. /^.  38.     CHWYTACZ,  a,   m.   łapaca, 

'     ber  ^af^er ,   SSitfdreffer ,   Sc^mpper.    Chwyuca  tcfta- 

mentów.  Iłór,  Sat.  aa8.  J,  Chwytiica  ,  CHWYTAY, 
-  aia  ,  ./Tl.  miano  charcie  ^  bet  ^«mt  Chie*  IBittbfl^ieU. 
Chwytay  Wielkogęby.  Bielaw.  Myłł,  4,  b,  Chwytaca.  Otw, 
Ow.  \i\.  (Rs.  x«15Hk1>  rabuś,  żłodziey>     CHWYTKA^ 

i,  i.  ftóHttna  piłka  dai grania;  ebiUefiier  (ebetnrf  6|^łelz 


CHWYTKY    •    CHYBIĆ 

JftS.  Cn.  Th.  697«  CHWYTNY,  «,  a,  sdolny  cfnfyta^, 
chwmtłi ,  grcłfett^ ,  fafTcnb  ;  Bh,  Ąętlm^*  Trąba  u  donia 
^ugm. ,  chi^jrtna.  Zoo/.  993.  Cliwjrtiio  kotwice.  PrMy6. 
Imm*  64*  (E€.  siuDtaiKUiyy  KOnopudf  YjpKA^*  onna- 
MMitaSk  WiB  BOJUiigaaiiift;-  X9nuo  rsptim-f  Bg.  kłtgna 
4:^śriłasi  Sio.  ĄititlM  wlfutMsuM.  ^iteilMi  <6Uciia»f 
maiJ|ey  bydi  uchwyconym  )•  «CHWYTOPIS ,  a  »  Jib 
aotnariiu.  iVjry&.  Pli.  77.   «/•  itorofia« 

PeciM>4<:   thfHitai^  chwałH^  othwat^  oehwatił^  db- 
chwytUf  rutchwycic,  o<ichwyła/,*póchwyła/j  podchwytai^ 
prteehwjta^t    prgyehwyUt^^    rozchwyci^,    uchwycić,    m- 
cAwyła/,    wychwytom,   4€hwytał^  zachwyta^ ,    zachwycić ^ 
Machwycem€^  zachwycony;   w  *dochwat%ij   w  dochwytki^ 
w  dochwatny. 
I.)  CHYBA  tpoyn,\  wyraia^wanmok ,  pod  którym  fif  na  co 
aeswala,   t$  fe^  bmn  ^   b«f...  ,   IMfftM  ,   etl9«;   Sr.  1. 
f^tt«|  fila,  f^i>«  yrite;  5/a.  vech  ako).     Nie  Wiera,  ie 
kto  prajiaciel ,    chjba  ie  go  dosnass.   Min.  Rył.  4,'  1 29. 
Chybaby  tai  ielaane, serce  miała,  ieby  fi^  tym  nie  waru-r 
asjia.  Teat.  ^2,  e,  94.     Och!   gTTipimtym  tei  byt  chyba. 
U,  i5,  loS.   ićf  mif[tt  ttfta.     Cała  moia  taiłoga  ^tym 
fif  chyba  Baayduie ,  ii  nieroipaczatem  o  oycsysnie.  Gax> 
Piar.  a,  86*     Niecaotliwa  caadro^d ,    chyba  w  niebie  iey 
memaaa.  Ay#.  Ad*  45.  (wsiędcie  iey  pełno  ,  chyba  w  nie- 
bie nie  )•     a*.   Wyiąw«2y ,  oprócK  ,  mimo ,  krom  ,  ^róca  • 
ailigenonmif II ,  Itafer.    Boga  chyba  mnie  nie  "^awiesz  i  zba- 
mriciela  nie  maaa  kromia  ihnie.  Leop.  Hos.  i3,  4.  (oprócs 
iBnie«  BibL  Gd,  ),     Ch  jba  mnie ,    niemasa  innego  boga« 
X   Ltop*  Jos.  45,   6.    (prócs  mnie.  3  Ltop*)*     Ijic  nie 
milaat  na  fidae,  chyba  liście  %hmo.  SekL Math.ii\.  (tylko, 
ieno  )•     Żaden  inny  nie  byt  s  nami  ,     chyba   naa  dwie. 
m  £.«o;r.^3  Reg,  5,  18.     Praytsii  pograelć  ią,  alić  nie  na- 
laili  iey,   chyba  łeb  a  nogi.    Budn,  a  Reg,  9,  55.   (nie 
jBnaleili  ■  ni^y  ieno  csassk^.  Bibl,  Cd.)  Gorn,  Dw.  i63  - 
a.)  CHYBA,  y,  i.  chybienie,  pocbyba,  niedoftatek  cze- 
go ,  niedogoda ,   niedoftarcsauie ,    bal  ^ef^tfc^lagf tl ,  ^\h 

Vntnf  Ui  Setff^ren,  het  %tWi,  het  aKangel;  Bh,  4^9^ 

ta;  (Sio.  ^'ph^l  Ilg,  hiba  decrementum ;  Cm,  hibun  s 
chybanie);  Rt,  opomi/SKa ,  npOKit4Kiinft,  npOMaxl>, 
nyonanm.  -  Error  błąd ,  chyba.  Mącz,  Zei\\  gdaie  na 
chyb^  iaką  przyidziesa,  proszę  cię,  nie  aaras  '^c  obraiay« 
Szczerb .  Sax,  praef.  Kto  ma  ryby,  ma  chyby.  Cn,  Ad, 
S80.  (  rybny  dochód  częfto  chybia ).  Chyba  przyrodzona » 
•w  rodaeniu ,  płód  dziwny.  Cn,  Th,  potwora ,  monftrum , 
ffne  9^lfeeh]rt,  efne  tSe((gftlttt  Niemasz  chyby,  bes 
chyby,  bez  pochyby,  niepochybnie ,  nieuchybnie,  nnffl^I' 
baC*  Takim  woyflciem  chyby  niemasz  ,  aby  nie  miał 
wszyflkiego  świata  zwalczyd.  Gorn,  Dw,  189.  Bez  chyby 
takby  fię  to  było  udało.  JCrom,  456.  ih,  452.  Leop,  Ruth, 
3,   i3.  -    Chyba  w  grach,  pudło,  mydło,   bal  f)nbf(ll| 

im  SpieU,  ein  ^Jnbri.  -    CHYB  AC,  ♦HYBAC  ex,  kon^ 

.eyn.,   CHYBNĄC  cz,idnt.,    CHYBOTAC  ndk.,  chwiać 

csym ,  ruszać ,  ^10  itnb  (et  Ame^tn ,  f(^winf en ,  fd^Un? 
rem  i  Bh,  Crpbati;  Sr,  i.  Ctónncj,  (ttam  (er.  Gjbać  cf, 

Vd,  shiba  s  pręt ).  Na  koniu  fiedząc ,  sam  sobą ,  iak  kofi 
ftąpi,  a  lekka  chyba.  Gorn,  Dw,  4 o  (podnoft  fię)f  Jaką 
ftafą  wiatr  nie  włada,  tak  poczciwego  człowieka  ufty, 
ani  chmiel ,  ani  gniew ,  ani  iai  chybać  nie  ma.  Gorn,  Dw, 
3 1.  Cukier  smażąc ,  chybać  panwią.  Sień.  537.  Rzecs 
ppdziwienia  godna,   w  iednym  okamgnieniu  tak  niemałą 


CHY'BAC     ^     CHYBIAĆ. 


*T? 


eiała  mMcbinę^  iak  konin,  watę  i  owę  Aronę  tliybnąć* 
Hipp,  5i.  Wodzą  i  kAwecanem  na  lewą  rękę  koniem 
chybtiąć  ti*zeba.  Hipp.  5l.  Byle  chybnął  dabanim,  roz- 
lewa fif  woda.  Offi  Wyr.  Wicher  chybótat  wifielcaml. 
Ojf,  Str^  3.  Chybotać  ctołnem,  {({]^^ftt  mit  beitt  jtal^f)* 
CHYBAĆ  fię,  CHYBOTAC  ftc   zaimk,,  ruchać  fic,  ko- 

lyaać  fię,  f[(^  (fwedeii,  ff^  rA^rftt;  fić^  r<^a«feln.    r>dy 

dway  niosą  necz  iaką  chybaiącą  lic ,  lako  tarcicę ,  nieck 
iey  nie  niosą  lakońoe,  boby  ohybante  ocląiaro  irh  bar* 
dziey.  Sóljk.  Areh,  ]8«  Grunt  byl  .staby,  za  Icdft  powia- 
nie wiatru ,  chybocą  i  wyimaią  fię  kotwice.  Pyarz,  Rudz. 
397.  Chybaiący  Hę  Rs,  naARTii,  Chybanie  aapainiczd^f 
utarczki ,  palaejiricus  motu*,  Mącz.  ba^  6(^Iail(ftl|  bft 
{Ktnger.  (ob,  chybki  szermierś  ).  -  CHYBIAĆ  /itioi. 
iont, ,  Chybnąć  idnt, ,  Chybić /(i/i, ,  vcIiYbić|  acl^bić  dk^ , 
diybić  czego,  nie  trafić,   miiać.   t^ęffletl,   fe^(ni,  ttid^t 

tteffeit.  pr,  et  fig,   Bh,^hi\\,  c^pbitt^  is^\tmg^\  sio, 

<^|^bndi;  •^r.i.jeblt;  iebemi  Arab,  339 }  Cxo^ faleti,  Mim; 
Rs,  npomudiim&cJi ;  npoQpociixnB  ,  odMainy^Hmącfl » 
onpOtfeitiMynikcJi ,  npoMaxHyinBcir.  Chybiały  celu.  Zah, 
8,  a48.  Nar,  Umyślnie  chyljił  kulą  ipraenióat  p^ka 
tego.  FaezU,  Dz,  36.  Łacniey  chybić,  nii  trafić,  Cn, 
Ad.  409.  Marnika  kaidego^  samą  złoiĆ  pobite ,  A  iećU 
chjf^i  ^łbwy,  nie  chybi  mu  uMji *  Rey  Wiz,  ^07.  r  Chybić 
drojff;  bł^iaić,  htt  SSeg  9etfe((fm  I>«y  to.  iem  gdzie 
broda -^y  bił,  ktoi  to  nie  wi'e,  śem  cało  wiek  ^J^*  (^''^^^- 
IV;  5^  7.^-     Chybiać  od  czego ,  oddslać  &^  oi  czego ,  (t<^ 

vptt  ttwei  9ettrren ,  bot^on  aMrreit ,  bnoon  alwńĄen ,  eh 

^tffcn.  J  naysławiiieyszym  autorom »  gdy  od  prawdy  chy- 
biać zdaią  fię,  wiary  nie  daiemy.  Nar,  łłft,  6,  35o^  My 
czasem  w  naszych  zdaniach  od  wszelkiego  chybiać  zwy- 
kliśmy prawidła.  Zab,  6,  358.  -  Chybiać  ,  błądzić , 
fe^len ,  im n*  Ludzkie  zdanie  nie  raz  błądziło ,  nie  raa 
ćhybiato.  P.  JCchan,  J,  83.  -  J.  CKybiać  czego  urayllnie  s 

omiiać,  tttttgfgen^  ^etiReibett,  nteibeit,  attf  ben^ege  %u 

\V^,  Chytry  Leszek ,  ziemię  niediwiadkami  przysypawszy, 
oznaczył  sobie  ^cieszkę  osobną  ,  iakoby  chybiał  onych 
gwoidzi.  Biel.  Kr,  a 6.  U  nas  gło^ra  kaidego  prsedayna 
ieno  krdla  chybiay.  Gorn,  |IV/.  H,  -  Morał  chybiać 
komu  s  ubliżać  komu,  wykraczać  przeciw  komu,   gfrgett 

łemanbf n  etttai  vetfel)tn ,  ftd^  an  Hm  9f tge^en  •  fi4  g^gen 
ll^tt  etw«g  |u  ©d^itlben  fommen  (flffen.  Syn  łle  wycho- 
wany pospolicie  chybia  rodaicoii|.  Offl  WyK  t  $•  Chybi 
mnie  co  s  nie  doftaie  mi  fię ,  nie  dochodzi  ^mnie ,  f g  gf^f 
mit  etwag  fe^l.  Komu  bóg  co,  obiecał  ,  pfgdy  go  nie 
chybi.  Cn.  Ad,  55i.  Bogday  to  w  takiey  służbie  trawić 
lata.  Gdzie  pewna  zasług  nie  chybia  zap{atat  Bab,  i4,  96. 
Nar,  Czy  mnie  aromota  chybnie  Palameda  winić !  febr, 
Ow^  834.  -  Chybia  co,  nie  ziszcza  R^^  nie  uiszcza  fię, 
U  f*Mgt  etmai  U^lf  ttilft  Ęii^t  el«,  Bożki  wyrok  nie 
chybi  i  włosem,  Zab.  l3,  307.  Co  {udzie  mówią  abo 
pbiecuią  ,  to  chybić  moie.  Si:  Kaz,  4oa.  -  Chybić, 
omylić  nad^ieię ,  m>  zda^rzać  fię ,  iak  t^^eba ,  V^A\'  t\Xi* 
^efftl,  flldjf  ełnfłfagen.  Nie  sc^ybi  słoAce  nigdy  swyoł 
zapadem,  /^a/ić,  Gd,  339«  Oflatnia  poczU  z  całego  za- 
chodu chybiła,  Gaz,  Nar,  1,  ao.  (nie  przyszła  ,  nie  iVa-» 
nęfa,  bir  ^0(t  tft  au^gcbUfben).  Ja  nie  chybię  ,  nie 
zborguię.  Cń,  Ad.  a8o.  (id^  tortbc  fg  ^W  f(^n(big  hUU 
Un,  II W  etmangeln ).     Chybia  urodzay,  nie   zdarza   fię, 

bU  te(bfrA(^tc  fc^Ugeti  nl^t  rln/gerut^tti  rMjt^'  Ozimmy 


tujZ 


CHYBIAĆ    -.  CHYBOTAC. 


cltTbityi  tak  dalece,  ie  iyto  po  la  złotych.,  7>a/.  8,  ^^ 
a4.  Urodsay  ani  oliwa  w  tey  okolicy  nie  chybia^  Lió* 
Hor^  tas;  Zdaraaią  fic  lata  ,  -w  których  zboią  i  ^ki 
chybiaią*  JV.  P^im^  2i,  5i3.  J  w  polu  tego  roku  zupełnie 
chybiio  ,  Po  nisinach  wynoHo  ,  na  wzgórkach  spaliło. 
iVrtJWC.  P.P,  7».-  5»  Ani  chybi  s  bez  chyby,  irieuchybnie, 

unff^Ito,  f*  fanii  łii<(^t  fe?)le«.    Ani  chybia  mufi  bydź 

upiór.  TtaU  8,  *•  70.  Ani  chybi,  drwią  a^niego*  *Ą,  11, 
i,^.  26.  Kai^  ponabiiać  Mtucce  i  ,  ikoro  tak,  ani  «hybi, 
.  .trup  w  domu.  ib^  1 1,  ^*  77.  Gdybym  wyieohal ,,  ani  chybi, 
umarłby  B  rozpaczy.' i6.  ii,  *.  i4,  .J.  Chybia,  brakuie, 
»ie  dollaie,  t%  fefjlt^  X^  ttWngflt.  -Chybia  do.  1000  zło- 
tych 1 00.  OJT- ^y''*  ~  5.  Chybił,  trafił  »  na  tzczc^e,  na 
los,  czy  wygrać   czy  przegrać,  czy   chybia,  czy  trafi,  auf 

gttt  ®iil* ,  t%  fep  nnn  ® etpinji  obet  ^Serlufr.    W  lotcryą 

gramy,  chybH,  ti^s^ł.  Tzat,  19,  c.  77.  Chybił,  trafił, 
m  iaczc^oie  fic  i«ui^.  ii.  4;i,  c.  61-  CHYBIAĆ  ftc  «  czym 
zaimk.,  miiać  fię  z  czym,  ttm^  t>et:fe(len.  Chybiasz  fic 
daleko  z  prawdą ,  ieśU  temu-  wierzysz  ,  *rras,  Mącz. 
Chybiali  fic  w  drodze.-  Of.  Wyr.  (  fte  ftttb  fi*  a«f  Ul  Oietfe 

f inanber  wrtep  gefii&rrn ,    ^a»eii  <i*  e inaiiber  »etfrCIt ).  - 

CHYBIĆ  cb.  Kibić.  CIIYBITKA  ob.  Kibitka,  CHY- 
BlTIfOSC,CHYBlTNYoA.Kibitność.  CHYBKI,  CHYPKI 
a,ie,  CHYBKO /i7'Z)'*/*.>  szybki,  chyiy,  iąrL>i ,^^artki , 

zwinny,  ^tLXi\%,  fli.nl;  f^n^a,  be^enbe,  def^^fneib^,.  Na- 

płęty-ift^praed  *ohą  z  chybką  ftrzatą  nieftc,/,'/'w/^,  Her. 
2B9.  Dzidy  chybko  rzuci  za  znak  naZQaczouy..f>/^'^-  ^or. 
18.  Okręty  sprawne  do  natarczywości  i  na-  odwrót 
i  chybkie  w  swoiey  obrotnoiSci ,  łatwo  fif  ftyniią.  Bardz. 
Łuk*  48.  Człowiek  subtelny,  wymowny,  *hybki.  Leop* 
Sap.  7;  a2.  (prędki.  Bibi.  Gd,).  Nie  patrea  bóg  na  dziel- 
ność wyprawnych  koni,  Ani  oka  sa  chypkim_ szermierzem 
Ikionj.  y.  Kchąn,  P*.  aii.  (ob,  chybania  szermierłkie ). 
.  CH YBKO^C .  CHYPKOSC ,    ści ,    i.    chyiość ,  ^artkość . 

szybkość ,  bU  95e<>ettb«g!eir ,  i^uttlftlcU ,  Slinf^ełt.    Ciała 

■  po  zmart.wycbwfianiu  bcd%  miały  •  tę  chybkość  abo 
wartkość,  iż  ciało j(iie  będzie  miało  ciężaru,  iak  teraz, 
ale  iak  dusza  będzie  chciała,  lak  nim  będzie  ruszać.  iTorn^. 
JCat,  93.  Dzika  koza  bronić  fię  nie  umie  ,  tylko  uciekaiąc, 
iey  obrona  chypkość  nog.  Splcx.  }43.  Haur.  SA.  309.  - 
♦♦CHYBKOSTRZAŁY  łuk.  P^szk,  Dz,  16.  (ftrzelaiący 
chybko).  CHYBNA^C  ob.  Chybać.  -  CHYBNOSC,  ipi , 
i.  możność  chybienia,  bif  Se^lbAtlcU^  oppos,  niechybność. 
Me  UnfelJI&fltf elt.  Wyroków  niechybność.  Bardz.Boi.  i38, 
Niechybność  przyszJy^h  rzeczy  dla  bofticy  o^trzności.  ib* 
166.  ( Bh,  <^e9ba»0ft  mobiUras  ).  CHYBNY  ,  a  ,  e, 
CHYBNIE  przy^łk. ,   1.  chybiaiący,  nie   trafiaiący,  fel^tenb/ 

ii{d>t  treffenb ;  ^ś/ud^pbnń ;  5/a.pofalijin  \  n^.npoepóc^MBMii . 

Ciflca  Jowisz  nigdy  niechybne  gromy  z  swey  ręki  świa- 
domey.  Bard*.  7>»  54.").  Gdy  do  głow^  drzelono,  cudów 
boie !  Panie !  Sameś  chybne  uczynił  tak  blizkie  ibrsclanie. 
Zab,  4,  bk-j.  i:oJf.  -  a.  Zawodny,  omylny,  ffClbat ,  fel^Is 
fd^Iagenb^  trugenb*  OppQS.  I^iechybny,  niechybnie,  uH* 
fe(|(b<lt.  Niechybnego  .spodziewam  fię  powodzenia  W. tey 
robocie.  Ttat,  i4,  r.  24.  Woyna  w  tymże  czafie  zda- 
.  wafa  im  fię  iłiechybnic  pomyślna.  Uft%  Konfl,  »,  181. 
CHYBOTAC  ob,  Chybsć. 

Pochodź:  ochybic\  odchyóiaif,  ochybny^  pochy6a,  pO" 
c?iybny,  niepocĄybny  y  uchybiać:  AiJ^^,  chy^i^,  kibitka  j 
Mitny  c/l  Gibfuff  ^ibki* 


')/     CHTC!    4    CHYL.-    1 

£KY-GI  «CHYT!  odgłos  *ii)i^««b  ^onrama..^ę  deąd,  ^Ufc^l 

(      Kogut  zapiał,  baba  earaa  ch;yc''aHareiiaiią.-  Za&^^t^t  27 B. 

Trfbe  Przeklęta  małpa  chyc  mi  .na  łeb  £ada.  Zab*  1 5, 1 77. 

.   ftybacaski  okolą  wędkt- igrai%4.alić  iedna  po  chwili  ^cbyt 

na  brzeg  ^     ani  fię   saiąa  ohaczy  «     co  fię  kgr  Aalo.    Rey 

-    Zw.y:if*6,  oll  Obycie,  .ahwyeid  . ;»       r.  •   .. 

.  CH YCH  y  ^u  9  m,  r»ziaiianie  fię  przytłumione',  cichy  śmiech, 

bai  Siid)txn ,  b«4  S^Kc^et,,  tnfiaUntś  etUńitet,  s.  M^  xh. 

..  Jeden  ^ugiemu  o<2<y.  «alei#,  to  poiym  chychu  tta  irzj 
zbyty.  Crorn.  ,D(t'.^ą3l.  ^Djabół  fię  z  chychem  unofił^nad 
,  wieżami  miada.  PrJtyb*  Ąb,  ^4>  Będziesz  ty-miał  chjcchy. 
Ojf,  Wyr,  (przypłacisz^  h\x  Wllb  f(^Otl  ^Oi  £rtift€tł  tycrgf* 
(^fll).  To  nie  chychy,  to  nie  fraszka,  nie  -iart,  bA^  ifł 
(eine  ^lemtdfeit.  Boty  na  cały  regiment  robić,  to  nie 
chychy.  Teat.  36,  c  98.  €t  10.,  b:,  19.  CHICHOT, 
CHIpHpT,  u,  jw. ,  GHY;CH0TA2>J1Ę  fię,.  CIŁĘCHO JA- 
NIE fię,  «ia,  n.  chych,ciche,przytłumioi2eimiąuie  fię,  9frfif(f- 

m  Icićgftn  i  Sr.i,  I(t((pt / .I^i4iptaii»  ;^/o.  ^^tim ,  Hung. 

katzagasj  /?/.  xoxoniB,  xqxoiiihji  ,  rpo^omb^  Ec,  xo- 
,xoniaji£e  ,  rpOj;oin&  ,  xJueneniaHie  \  Łat,  cąchinnus; 
(Bg,etCro.  grohot.$  Vd,  hersa).  Smrech  wielki  z  che- 
cbotanlem  uczynił  i  uciekł.  Birk,  Dom.  89.  Che«.-ftoty. 
Staś.  Num.  1,  10.  -  3.  Chechot,  a»  m. ,  o  człowieku, 
śmieszek,  rozśmieszaiący  drugioh ,  żartowniś,  ^|it  Gpitfs 

Dogrl,   eiti  l^c^bcttber;   ii^.  rcoKoiąyn^,  xoxoiiiyB^. 

•CHYCHOTAC.  CHECHOTAC,  CHICHOTAĆ  fi^,  j>i/r. 
ndk.y  .^miać  fię   cicho  ,     cachinnari,  Mącz,  tl^tWi,   (Os 

loamfe;  Sr.  1.  ((fic^oUm;  i^^.  xoxoinainii ,   xQxoHy» 

xuKaiii£ ,  xHKaiO  ,  rpoxoinain& ;  Hung*  haczagni  j  2>/. 
grohotati  ,  hrokochemsze ;  /2^.  hakati,  grohotattiap ;  B^. 
hrok^rtfttłse ,  grohotatise,  cirritise,  smiatiae;  Cro.  ^oho> 
chemsze,  grobotatisze  *,  Cra,  grohotati,  krohotapi  ^^  re- 
getam)  Ec^  xoxoh/ ,  xxexoiQy  y  xo^O0iani&,.xxeaeina- 
niH,  XAeneigy.  Jeszcze  fi^ę  .etosem  do.  pani  chichocą, 
Wad^  Dan^  226.  Aby  fię  nieprzyia ciele  nie  chychotali 
z  upadku  naszego.  1  Łeop.  EJler  i^,  ii.  (aby  ft^  nie 
śmieli.  3  Łeop.),  Obiło  fię  o  uszy  iego,  ie  coi  fię  gjdzie 
chychotało%  Zły  duch,  kiedy  sztukę  wyplata. |  chychoco 
.fię ,  nawet  i  do  rozpuku  fię  śmieie.  Q^  Str,  a.  Jf  dz» 
z  kąta  poglądaią  a  chechocą  fię.  Brud.  Oft,  D.  a.  Ch^ 
chocą  fię,  śmieią  fię.  W.  Pojt.  TV.  254.  CHYCHOllia, 
CHECHOTKI  ,     CHECHOTECZKI    zdrbn.   rx€c*cwn, , 

chychot,  (^(^munadn,  ii&^t\vi,  tlelnri  @efi(^er.    U4«ue- 

chnęła  fię,  słysząc  chychoteczki  Od  xuiymil&y««ey  m^lej 
dziecineczki.  Groch,  W.  353.  Co  znaczą  te  chychotkt  ? 
Ojf.Wyr.  -  Personif,  Chychotki,  Zarty^  Charyty,  We- 
bery senat  znamienita.  Zab,  11,  286.  -  Chychotki,  lu- 
dzie śmieszki  lubiący,  ftroiący,  £A(^brAbet,  SpaMdel* 
Nie  cieszy  niemowlęctwo  Chrydusowe  wielpmówoych«  nJe 
cieszą  łzy  chychotków*   Birk,Gł.K.4ot,  .1    • 

CHYClCo^.Cbwycić.     CH\DZIC  iJ^,  hyAaić.  , 
I.)  CHYL,  CniL,  u»  m,^  Medic,   cbylus,  sok  z  pokarmu 
.     przetrawione^p  w  żołądkm    Krup^  5,  9*.    cf.  Chym,    ^ft 

CWUc^faft  90ti  ben  Dcrbaiitcn  (S|?pffen.  ob,  Cbylowy. 

3.)  CHYL ,  u ,  w.  mieysce  nay wydatnieysze  przewyższające, 

wyftawa ,  e!n  ilft  ^tr^ai  |iet\)orr<igettbcr  jDrt.    Chyl  nad- 

.  moriki,  góra  nadmorska.  Ojf,  Wyr,  eitt  ^orgebńrge.  $. 
Fig,  cel,  szanc,  w  który  pierwszy  sztos  uderza,  -położenie 
najriuebezpicćzAieysze,  l^tt  J^f^rU^jlr  Zt^bfW^t,  Nl^ 


^^ 


tHYLAC    -^    CHYMlAi     * 

0tef  /  Me  C^dtLiC'  itfa  ^hylu  wiiitrom  ^  iiffwtfiioieiom* 
€)ffl  Wyr.  Nartiać  fic  iu  eh jL  «6.  ( na  asairó ,  na  nay- 
^icJ^a^  .niebe^pitfcaeńfhro).  •  Wsiftf  ifa  chyl  od  prseci- 
irney  cm  ortuny.  ió;  (  oa  astych ,  aa  cel  ].  Daley  od  chylu. 
ih»  ^umykay  atąd»  uinykay  od  ognia).  CHYLĄC  Czyn. 
Ao  niyn^ ,  chylić  ndk, ,   schylić  di, ,  aniiać ,  naginać ,  ikla- 

-  n/ać  na  dół,  ku  dofowi,  iietgen,  ^eH^fit;  ^etab  tteideU} 
Ąiltc^,  ftiitti,  ĄWaiif  ti(ac$,  ftlnn,  fUu,  Mlam;    Croa/. 

huliti ;  Hung,  hajlok  ;  Arab.  N*?n ;  Or.  «A/yM ;  Z,a/.  clino  ; 
(  cf.  kłaniiać ,  iktonit:);  5/a.  sagnoti )  (  Aj.  xha'B mb.  cher- 
lać, kwękać).  Siekierą  zwalone  soaay,  wprzdd  wniebo  wynie- 
fione  chylą  gfowy.  Barcfz,  Tr.  51 4.  Strach  go  chyli. 
Z^ór,  Ow.  398.  Ogrodnik  chyli  drzewa  po  obudw^ch 
ftronach,  ieby  fic.ich  wierzchołki  kn  ziemi  iniialy.  Ojf, 
Wyr.  «  Meralnł.  diylić  kogo ,  nakłaniać  do  czego ,  przy- 
chylać ,   eliie»  ioo)tt  ^nbettgen  /    (ii^IeRfen  ,  (inneigen* 

Chylił  go.  od  mlodoiei  do  dobrego.  OJf.  Wyr.  Chylił  wolą 
lego  do  awegO' zdania,   ib.  -     §,  Chylić,    uchylać  ,   utaić, 
-    9tthtX^t^'     ChyUt    go  przed  iego    nieprzyiaciofmi     ió.  - 
§:intrans*  chyUć,  chyłkiem  biegnąć,  geMcft  Uttfen*  Chylił 
przez  pola  co  tchu ,  żeby  go  nie  poflrzeźono*  id.     CHY- 
LĄC fię,     CHYLIĆ   fic  xaimA.y    zginać  fic  na  dół,    ffd^ 
^€Xal  brugen ,  ff(^  neiien ;    Cro.    hulitisae ,  klyuchimaze  i 
'J^s,  muKHytah*     Drzewo  rodzayne ,  im  wiccey  ma  owocu 
na  aobie,  tym  fic:  niźey  do  ziemi  chyli.    Sk»   Zyw.   ag 5. 
Długo  fic  drzewo  chyli ,    w  okamgnieniu  spadnie.    Pot, 
Arg,' bil,     Mufi  fic  złamać,  kto  fif  nie  chce  schyKć,  Pot. 
"Arg.  5i.     $.  Chylić  fię  na  ftronc,  na  bok,  nachylać  fic, 
fld^  ailf  Me  ®elte  neigen.     Trzcina  od  wiatru  na  wszyftkie 
firony  chyli  fic»  Biał.  Pojl   a(i8.  (cf.  Chwiać  fic).     Gdzie 
fię* fortuna,  tam  fię  i  ludzka  chęć  chyli;  Jlfi/i*  Ryt-Ą^  i56. 
(obraca  fię).     Jeszcze  fię  na  to  zdanie  nie  nakłonił;  sle- 
fię  chyli.   OJf.  Wyr.  (chwieie  fię,   waha  fię).     $.   Chylić 
fię  y  tulić  fic ,  schronić  fię ,  kryć ,  ftd^  ©etlerget! ,  jtd^  auf^ 
falM;  (etlie  ^{lud^t  ire^men.     Tym  caaaem.  Gę.  u  zaufa- 
nego przyiaciela  chyli  ,    nim  zła  burza  minje.  Ojf.  Wyr, 
( CHYŁBAC    ob.    Chełbać  >.     CHYŁEM  ,     CHYŁCEM , 
CHYŁKIEM  adu9rbiaHt€r ,  ku  ziemi  fię  schyliwszy ,  zgar- 

Wwszy  , '  gebengt  t   l^ieb€tge^1^tft ,   gebutft.  ..Wssyftkich 

nriia,  wszyftk^h^  tię'<fwa  zgołA  boi,  Aź  ckylcem  idąc, 
trafił  de»  swego  namiotu.  Pot.  Arg.  fi56.  W  tym  lew- 
wielM  i  mocny  z  iaikini  wyziera  ,.  Fafterz  fię  chyłkiem 
tai  Tita  p<H  umiera.  Jak.  Bay,  100.  Skoro  (ię  ten  obalił, . 
^ngi  ^wymknął  chyloera.  Pot,  Arg.  4ai.  Chyłkiem  przy- 
skoczywszy, wymknął  mu  z  czapki  liftek.  Glicz,.  Wych. 
H.  8.  6.  Chyłem  przes  powłMrze  pędzie  Zebr.  Ow.  37. 
Ch^em,  borem^,  czaitoym  szlakiem.  Hys*  Ad,  6..  (ukrad- 
kiem). CHYLIĆ  oó.  C%lać.  -  Pochodź:  dochylaćy  na-* 
cĄyiać,  nadchylał,  ockyla^ ^ -nieochyiaiąd ^  odchylać^  poi 
chylaćj  przBchyM ,  przychylać'^  przychylny^  przychyl-* 
n^ićy  uchytat^f  schyłek ,  ^ohyIa/\  wyehyla^. 

CHYLOWY,  CHOLOWY,  a,  e,  od  chylu ,  medic.  bett 
9?Ud^fillft  betteffetlb.  Naczynia  w  ciel*  ludzkim  chilowe 
lub  mleczne.  JCurop.  3,  5i. 

CHYM,  tt,  m.;  medic.  materya  a  potraw,  iakiegokolwiek 
te   byty    koloru  ,•  wyrobiona ,   maląca   kolor   popiełaty. 

Krup.  *,  36.  ber  9łaCttana#f«ft  oi  Chyl. 

CKYIIERA  06:  Chimera. 

CHYMIA;    CHEMIA, '^  ii >  ^^,  %  G)rtcl^..xv/«ot,.  bie  €1^9^ 


'CHYM1C4NY    ,    CHYTRilC; 


"^n 


ttl(e>  wiadómoić  odmian  ,  '  pńypadaiącyoh  ciałom ,  gdy 
ićh  skład  roztrząsamy  i  sztuka  ogniowft,  sztuka  Hermę* 
tyczna,  odłączalna,  iwiatomądrotfć  przez  ogień .<Sjrr<^mA  1. 
CHYMICZNY ,  a ,  e ,  CH YMICZNIE  przysłk.^  do  chy* 
mii  należący ,  (^^mtfib.  cf.  Alchymia ,  alchymiczny,  * 

CHYNA  #5:  China. 

CHYN\C  ex.  iedntLy  schynąć,  szynąć  dok. ,  moie  iedno  Z6 
słowem  kiną(fi  Knapski  i  wierny  iego  wy  pisarz  Włodek 
tłumaczą  to  słowo:  raptim  fuidere  ^  effundere  cur^ 
slm,  łunąć;  raptem  co  wj-la^J  i   Irófz   tłumaczy  go  m^^ 

■  prószyć.  -  Następuiące  przyktady  okaią  ,  ie  znscz>  : 
1.,  chylić,  kłaniać,  nakłaniać,  skłaniać,  net^eil ,  beu^ 
gen.  Tu  ledwie  dzień  z  południa  na  dół  głgwe  rliy- 
nie,  Zaraz  się  cień  rozciągnie  po  *  wszystkiey  nizinie* 
Zimor,.  SieL  i33.  Król  sam  zraiony  został;  lecz  pod* 
niósł  firandeburczyk  z  konia  schynionego.  Iward.  W^ 
D,  3,  198.  Spuicił  głowę  ku  ziemi,  spuści!  kark -szy- 
niony.  Tward.  Misc.  55.  .  Szynione  z  kosi  kaydanami 
brzmiały,  ib.  70.  Przyjbądicie  mi  na  pomoc  życzliwe 
boginie ;  Niech  wiatr  mey  kruchey  łódki  w  topieli*  nie 
chynie.  Przyb,  Luz.  335.  (  nie  wrzuci  ,  nie  utopi  J. 
Czego  bóg  i  przyrodzenie  broni.  Ten  wasi  umysł,  gdy 
wiatr  chynie,  zroni.  Biel.S.N.io\  (zachwieie,  zawieie, 
Oenn  bec  aSinb  e^  anbUft).  Chynąć  ^l^%aimk,,  nachy. 
lić    się  ,    skłonić  się ,  spa^ć ,  rzucić  się ,   uskoczyć  ;  >  tT<^ 

neigen,  ffcb  bettgen,  IHtn,  %zul  faSeit,  betab  fj^rtns 

gen^  Cntfprtngett.  (Crn.  shincii  prosilire  cf.  Rg,  hiniti, 
fiuxitl  ie  himbom ,  vuhovatti ,  calliditate  uti,  ).  Ziemia 
sporych  doięła  iywiołów  i  swą  wagą  na  duł  się  thy- 
nęła»  Ztbr,  Ow.  3.  Juź  się  był  dobrze  dzień  a  pąłudnia 
chynął.      Pot.    SyL    83.       Wiek    móy    iuź    chynął    się 

.    ku    nocy  ,    iako   cień    wieczorny^    jf.  Kochan.  Pr.  lig. 

»  Szynęła  się  prawie  do  wieczora.  BielćU¥^  My /(:\D.*f Ko- 
nie czasem   się  kręcą,    w  bok   się.chyną.    Haur.Sfn  So, 

'  Ty  iakoi  się  bat  za  iywota  w^^dy,  Nie  ^iesz  ąię  chy- 
nąć w  ^lepe  one  brody.  Tward,  Misc.  i64.  *-  J.  Chy- 
nąć czego,  wciągać  w  się,,  fu  |{(^  jlcbeii ,  eiiijlaben^ 

einfibUtfetl.  Chynął  ognia  wszystkiemi  kopciami,  totU 
per  cip  trat  ouibue  aestum.:  Zebr.  Ow.  569.  '   * 

Pochodź:    Ochynąd^  pochyni^ć  ^   wychynąć ^    «f.   kinąć  ^ 
.     itzynąif.,  et   pĄun^    i     .     •  » 

CHYNAK,  «,  m:,  z  Niem.  betr  t^Ć^UnS)aUn ,  styńaielazna 
z  hakiem*    Chyi^ak  ieljizny    potr9fihny  iest  na  nakłada-r 
nie  ■  drzewa   na  Wyaokie    kobylice.   ♦Sb/.  Arc/i,  30.     (  cf, 
Biisak).     $..  Chynak,  hak  ielazny,   na  którym   baba  do 
*     wbiiania  palów  wisi.    Tr,  bet  Kamnuetli^Un*      '      ■' 
CHYNCZYK  ob:  Chiiirzyk.    CHYPKI  ob:  Chyby. 
CHYRAGRA  ob:  Cliiragra.    CHYRCHEŁ  ob:  Chórchel 
pHYROGRAF   ob:  Cyrograf.    CHYT    cb:  Chyc;    CHY. 
TAC  obi  Chwytać, 
CHYTRE JC,-  trka,  m^,  CHYTRZEC,^^  tracą,  m,,  CHY^ 
TRZELEK  t    i»  Ika ,  m. ,  pracbieglec ,  przebiegły  na.  złe , 

(tn  tKtdlifiiąet ,  eiit  6(b«(^  ^^*  (b9t¥<tf,  (bl^ttec>  (^tra« 
cel,  anf pinii,  if)eftaUc,  offemetnjf ;  Vd,  potuhnjeaik  , 

sayitnik,  temnąk;  Bs.  himbenik,  hinac;  Cro,  haramza- 
da,  fcgaTecz;  Rt.  xHinpe)sb  (Rt*  xHnipÓKl),  s  3.,  £c, 
xiinipe])b  X  artysta »  rzemieślnik)}  KOBapMKKł),  KOfHO- 
a1ov[  ,  aOoRHanł) ,  s6óhhii|[2)  ,  npoxa3^  »  Aynasei^b  » 
igyKa  •  npoHupa ,  HaB'BniHHkb ,  Ec.  yinhim^dakexh. 
•   Przewieraga  ^praca  nog^  chytrek  prpstacriu^   łacnowier- 


i^ 


♦CHYTRCOWY    •    CHYTROSC. 


taego.  G{7.  i*o#/.  a  8.  Byimj  nie  byli  ouuŁMii  od  cby" 
tt-ków  prses  dobro-  nascc.  Vapr.  Kot.  I/.  6.  Uwodiit  ią 
t>b}udaciiii  obietnicami  atarj  chytrek.  Nan  Hst,  4,  ia3. 
1  Poimat  chytrki  te  w  chytrościa.ch  ichie  wfaanych.  BirA, 
Todz.  7«  ile  chytrkóWt  tyle  mędrków.  Sowita  6i.  Ezop- 
98.  (trafił  Bwóy  na  swego,  trafiła  kosa  na  kamień).  Ry*^ 
Ad*  16.  Ukryte  są  te  yierzjr  prxed  mcdikami  i  chy- 
trcami  Iwiata  tego.  W.  Post.  W.  3,  i4g.  Bóg  zawsze 
srogi  c^ytr■elko^l  \  dobrym  byl  łaskawy.  Papr»  Gn.  10. 
-  a*,  na  dobrą  stronę,  mą-^ry,  biegły,  roatropiiy ,  tOfU 
fe  ,  itttg ,  1»ef (tdnbig.  Chrytrzt^c  czyni  wszystko  rozu- 
mnie; lecs  giupi  wywi«9za  i>prosno&<^.  Bu<//i.  Frov»  i3> 
16.  (ostrtJiny.  Bilł.  Gd.).  *CHyTKGOWY,  a,  c,  od. 
chytrsca,  do  chytrzca  należący,  ^(j^^lti  s,  atgllftig ;  A'a 
dobrą  Jironę:  Hądroić  chytrcowa  iest  ZTOzamh^  d^ogę 
swoic,  a  nieopatrzno^ć  głupich  obłędna.  i»  I.eop.  Pruv, 
1 4,  8.  (  mądro^d  ostróincgo.  BibU  Gd.  ).  CHYTRO, 
CHYTRZB    przystk,^   z  cbytra  ,    chytrym    sposobem, 

•uf  ńne  ^rglifti^e   ^xi\,  arątłfHg.   Sr,  r.  t^jef lr|»«^ne ; 

(  Sla.  hitro,  Vd.  hitru  s  spiesznie,  chyżo).  Rs.  xii- 
mpo  (  c  2.  sztucznie*,  misternie  )  AyRbso  ,  Aćcmno  ) 
£c%  A<icmH'B,  3XOKÓ3HeiiHO.  Chytrze  z  chytrym.  Cn. 
Ad.  76.  (  wet  za  wet$  iak  gaią  ,  tak  biią  ).  Chytro 
mądro ,  a  nie  a  wielkim  kosztem.  Oss.  Wyr.  (  z  py.i;zna 
skąpo].  3.,  Chytro,  na  dobrą  strooc,  in:{d\ze ,  )9eiff/ 
fiu 3.  Czarownik  źmiic  zaźt-gnawa  chytro.  lVroi>.  Zoh 
iŁi.  (  łapi*/2/er  ).  CHYTKOBA,  y,  i.,  Mcdh  Od. 
ca.  chytra  sztuka,  eiit  ^nlff,  ein  $x^\\i^i^^x  ^unftgtiff. 

»*CHYTROBI£GI ,    a,  ie,  chytrze,    sztucznie    bieżący, 

wymykający  się,  Hfiig  im  gauffn,  tnt  (fiitfrrittdeii«   ^^^ 

hardy,  ktemu  tjhytrobiegł.  Biel.  Mysi.  i>.  4,.  ob'.  Chy- 
troskok.  ♦*CHYTROGARNY,  a,  e,  chytrze  podgarny- 
waiący ,.  aCdUflid .  an  fl<^  rafff  nb.  Zła  roztropność  ma 
pusierbicf  chyttogarną  ,  która  bogactwa  zbiera  chytro. 
Stryik.  Gon.  B.  3,  **CHYTROMOWNY,  a,  e,  CHY- 
.  TROMOWNIE  przytłM.,  chytrze  mówiący,  atgU(ttd 
febfltb.  Ec.  XHmpop'&«RB&»r.  Verstitilocuus.  Cn.  Th. 
••CH\TROMOWNOSC,  ^ci,  i.,  mcJwienie  chytre,  at^- 

lffHge«  gtebtn,  Slrglffl  im  ^pud^n.  Tr.   ««chytro- 

MYSLNY,  1,  e,  ♦•CHYTROMYSLNIE  przysfĄ.,  chy- 
trze myiiący,  iirgn(Hg  benrenb,  argftftłg  gefiiinr.  "CHY- 

TROM YSLNOSC ,   ^ci ,  i. ,    ehytro^ć    w  mydleniu ,  my- 

śJeni«  chytre,  of^liftigr  9cftiiiiiiitg ,  wtgUflige^  Z>niUn. 

••CHYTROSKOK,   **CHYTKOSKOKI ,  a,  ie,  skaczący 

cKytrze,  uskakoiący ,  lfintetUft\%  fptfndeKb  ,  liftig  fnU 

(^rillgfttb.  Cbytroskoka  liszka.  Bieł,  My/i.  C.  «  ob.  Chy- 
trobiegi).  ♦•CHYTROTAYNY,  a,  e,  •♦CHYTROTAY- 
Kifi  przyslĄ. ,  taiący  chytrze  ,  fijllg  9rtbf rgenb.  Karp' 
•  skrycie  sif  po  wodzie  ntuli,  A  głowę  na  dno  chytro- 
tsyny  wmnli.  BUKMyaĄP.  a  ^.  -  CHYTROSC,  ści, 
i.,   dowcip  na  złe  drugim.    Uf  Ittrglift.    Boh.  4^Wft  , 

lefi:,  IfU,  unriabaofl,  elTfmemofł;  Sio.  {ć^^ttoltjt,  U^ 

{  Sla,  <(9tro|l  agilitas)  Dat.  propazt>  propasst ;  Bosn, 
Tarka,  himba  ,  haramzaftyo,  lila,  propadanje  {Bf*  hi- 
tróft,  lakoft,  s  agi  lit  as  s..,  soltrUa^  tagaciłtu  ^  całli" 
ditat^  3«>  ars^  anificium).  Rg.  hitros  s  agilitas;  hitros, 
kitriua  ,  ingenii  acumen  j  sagaciłas  ^  argutiaj;  Crc. 
htmba ,  IzegaTost ;  (  Cro.  hitrozt  s  szybkość  »  chyiość , 
prędkoic  ) ;  Vind.  aiyitnoft ,  •  ikaanoft ,  potuknoft ,  potu- 
hnienofti  aherupjp,  galufiihiiofty  galidia,  imoU\  {Yind. 


•CHYTROSZn    M    CHYTRY. 

hitroft,  -hersnoft,  Ki^nje  s  pojpiech);  Crn.  fatirje,  ia- 
vytje ,  (arytoft  ,  fzc-rbarya  ,  pregnanoft  »  Cro.  efieiarla  ; 
Sar.  1.  pieUcp^mici ;  Rojs,  xmmgqcm ,  xyKaBcm»o  , 
0pexeciiit ,  3601? ,  npOHupJUiBO€nx&  ,  npOHUpttkiso  , 
ABonuHfe ,  ROBikpHO€m& ,  KOBapcmso  ,  KoaiioA'^"* 
cmBO ,  Aeciii&  ;  £cci.  npBA.drl) ,  B'S^3KecinBO ,  AecmL  , 
OdiiaH  {Eccf.  xismpociii&  s  1.,  ROBipcniBO  caiUditas 
a.,  xyAOVecinBQ  sztuka,  kunszt,  śrtifieium).  Nic  nie 
pomogła  Tzeozypospolit^y  Weneckiej^  owa  prawie  wc« 
żowk  w  rządach  chytrość  i  niewy^ledzona  fkrytoś^. 
i^am.  85,  a,  ao6.  Chytro^ć  liszki.  Hor.  Sat.  rgG.-.To 
iest  prawdziwa  mądrość  ,  która  się  od  cnoty  oie  od- 
ati/.ela*,  a  inaczey  tedy  nie  iest  mądroi^,  ale  chjitroić 
przewrotna.  Gorn.  Z)!!".  373.  "CHYTROSZKI  litz5, 
mn.,  podchwytki^  c^ptŁunculaę.  Mącz.  ^ullfhritfe,  6cbltas 
%t\\,  (iftige  Strri^f.  Ec,  jcHoipociiiHoniBopeHie.  'CHY- 
TRO WATY,  a,  e  ,  przycbytrszy  ,  ętmai  «rgli(Hi.  Rz. 
^yimęohhawa.  CHYTRY,  a,  a,  przebiegły,  zdradli- 
wy ,  wykrętny ,  podstępny  y  dowdpem  na  zte  narabiaią- 

€y,  atgnjłig,  Boh.  <bl^r9,  offemetnę,  i^pttal^,  anfo^ 
W,  (flti96;  ^^<^-  f<bftta(9r  Wwp,  lobwobnó,  <^9tr9, 

(  ;  2.,  agi  liz)  Sr,  1.  (itry,  fpttpf  Gr.  %vdgós  y  ^Araó, 
1X13  deczpit^  cf.  Lat.  catas,  cautus  cf.  kot)  Sorab.  1. 
PltiUpWLt ,  batf(bRiV<  (^r.  ifc  Httti  cituz  chyiy)  Sr.  a. 
fc^ibni;  Cm.  shegAyui  preT&rn,  furbaft,  (Crn*  hiter  ^- 
sfiuuty  hitro  cśizriter  cf.  Gr.  iftag)  Vd.  savit,  potn- 
hnjen  ,  globozhen  ,  hudokunshten  ,  sbrifan ,  premoten  , 
s  a  Tukan ,  galuiish ,  pregnan ,  kunAeo ,  saferlan  ,  saroblen , 
skertajozhen ,  hudomushn*,  (  Vd.  hi  ter  v€lox  y  ztrznuuz 
cf.  Gzr.  burttg  ).  Dal.  propasztan  (Dal.  hittar,  hit«T  ,  s 
prędki  }  Rag.  himben ,  podhibni ,  priyami ,  ( Rag.  hitri , 
hittar,  s  agiliz ^  cautuz)^  Cro.  himbeo»  chelaren,  fegaTi 
(Cro.  hiter  s  chyiy)  Bt.  zloban,  haramzada  (JSj.  hitar 
s  i.,  feztinuif  agiiiz  ^  a.»  acriz ^  acutuz,  zolzrz ^  pzr^ 
spicax);  Sla.  preTarlji;^,  zloglay,  alochnd,  Rofz.  xb'- 
mpua ,  XRxnpl)  (  s  a. ,  misterny ,  sstnczny  ,  -kuna^to- 
wny  )»  xainpociiiHUH ,  6oMKiii,  606x1)  ,  AecaiHUji, 
KOBzpHftiif,  BOBapcmBeHHkzii,  npoHupABBUil,  36ÓK- 

AHBUli,  KÓSHeHHUH,  AyxaBHUH,  ^am^feHABBftlB,  ABO- 
JiaaiMHbllii    Eccl.  3AOXHII||pftiB ,    aAOROlatHHUif  >   SAO- 

yMHUH,  Aćcm^Yii,  SAOMyApuii  cf.  Hzbr^  iin.  Ltt£ak» 
chytre.  Ban.  J.  a.  Wrony  chytre.  Ib.  J.  3.  Wąi  chytra- 
azy  nad  lune  zwierzęta.  W.  Gznez.  5,  a.  chytrzeyazp^ 
Bibl.  Gd*  Na  zakonniki  diabli  naychytrsze  1  najaubtel- 
sieysze  sieci  miotaią,  i  na  nie«  gdy  saaii  nie  zmogą  , 
iadowitych  i  chytrszych  czartów  przywodzą.  Sk.  Zyw, 
4o.  Miat  rozum  bystry,  chytrszy  iednak  trochę,  ani* 
ieli  na  pana  przystoi  Uztr%.  JCrue.  a,  i8b.  Chytrj  by 
wól  ,  ¥ulp€z  bouzm  agii.  Ryz.  Ad^  8.  -  (*.  Odciągaj 
od  zamku ,  a  w  tym  fię  taiemnie  sasadsił  na  mieyacach 
chytrych.  Papr^  Ryc*  ( chytrise  wybranych ,  chytroici 
służących  )«  'a. «  Na  dobrą  stronę  ,  mądry ,  roatro- 
pny,  opatrzny,  RŚg,.  geflrtlt*  Człowiek  chytry  pokry- 
wa nmieiętnotfć ;  aai  aerce  głnpich  wywoływa  apro* 
sność.  Budn.Pro¥.  la,  a3.  (ostróiny.  BibL  Gd.).  dlY* 
TRZEĆ  niiak.  nizd.^  schytueć  dok.^  chytrym  aię  au- 
wać,  tfrgUflfg  mrbcii,  lijtig  werben.  Rofz.  yxBntpani&~ 
cff«  Teraz  ^wiat  achytrzat-  bardziey ,  niśęli  smędrsai. 
Star.  Zad.  C.  -  $.  Na  dobrą  stronę,  mlit ,  Rug  9ffs 
tm«  SpKwny  gaidsi  ^wicsenieB  ^  kca  kto  ztraoie  kar* 


CHYZ.     .     C1\C. 

noici^  achytrseie.  £ud.  Ptov.  i6,  5.  CHYTRZYĆ 
cz)/i.  ni€(k  ,'  sckytrijć  dok,  ,  chytrym  robić  ,  tfrgUftig 
inac^flU  Boh.  (^yttati#  i^oj/i  xyinpHnii,  xuaipK>.  Zyt 
między  slofnikami  ,  wiifty  iest  od  nich  ,  aby  sdrada 
imystu  iego  nie  achytrsyfa.  GiL  Post,  3o8.  b,  Schy- 
trsyć  kogo  ob'.,  pnechytrayć.  ( EccL  -  xiiinpcniBOBania 
kucastowad,  nuaternie  robić)*  , 

CHYZ,  CHYZ  ob,  PYZ,  HYŹ,  HYŹA. 

CIWZÓ  przysłk.y    chjf4>ko,   azybko,    wartko,  prędko,  rą- 
cao,    ipieazaie,    (Ortig,  Wf^,  (Ifjlt     Chyiuchno,    Chy- 
iuŁko,  chyiutćnko  iniens,\   Sorab,  i.  fltfe,  fitft;  (Sor. 
1.  (fijO,  ^iiont  ::  iui)   Sr.  a.  ćfwaUi   (Sr.  3.  ^l^a  s  go- 
rąco) ^/a.  bitro,  Ł  hitojii;   Vd,  hitro,  iu>glo).    Wssyscy 
aic  chyio   tam  sam  UMriialą,  Chłopcy  pospoiu   z  daiew-> 
csęty  biegai%«   J^ib,  Hor.  Jo3.    Czaa   w  lot  bieiy  cbyio. 
Jfii/.   iitr.  ia8.    Ptak   mi   pod  czapkę   chyiuchno   wla- 
tywał. Toł.  Saut.  5  u    CHYZOLOTY,  CH  YZOLO- 
TNY.a,  c,  CHYZOLOTNIE  przytik.,   prędko  lecący, 
fd^ntU  pfif0eńb*    Strzała  chyiolotna.  Auszp.  laa.    Chyio- 
loty.  Jior.  a,  a38-  -^/iiax.     CHYZONOGI,  a,  ie,  pręd- 
kich nóg,  gef((»blbflkfld,  f(^nellfi!ifri0*    Chyionogim  wy- 
mienia  wazystkle  mieyaca    krokiem.    Zub.  6,    i63.  Min. 
CHYZOSC,-   ^ci,  i.,   chybko^d,   szybkość,  wartkoić, 

śpieaznoić,  Me  f^tittiifińt ,  %{M%At ,  Gd^neUtgfeit.  Boh. 

(HtOJt;  Jttf^.*  hitgna;  l^inc/.  hi  truli ,  bersnost;  Croat. 
^trina  »  hitroast ,  hitnya,  hicha  ).  Chyiość  iesŁ  poró- 
wnaniem długości  caaau  z  długością  drogi  przebieio- 
ney.  Rog.  Doi.  a,  7.  Chyiość,  liczba  wyraiaiąca  dro- 
gę prsebieioną  ,  rozdzielona  przez  liczbę  wyraiaiącą 
caas  atrawiony  na  przebJeienie  tey  drogi.  Sniad,  Jeo. 
13.    CHYŻY,   a,  e,   chybki ,    wartki  ,  rączy  ,  azybki , 

prędki,  inttl% ,  ńntJi,  fHixt;  Boh,  ^hlti);  sio.  d)9tró; 

Sr.  1.  f  (ettć  >    Cro.  hiter;    Crn.   faitr ;    Vd.  hiter  ,  ber- 
aen ,   |adern  ).    Fatn  jego  rseaki  obrót  ciałka ,   Ani  cy- 
ga  tak  chyża,  ani  wartka  gaika.  Pot»  Arg.  69* 
CUYZYK  ob'.  Hyi. 


CIĄĆ.    -    CIA,G. 


a8ł 


gdzie  o  gardło  idzie.  Rys.  Ad.  to.  ( do  gardła  aię  bro- 
nić }.  Maiąc  krew  puścić ,  ciąć  kazał  w  iyłę.  Pilch, 
Sen.  lift,  a,  i5a.  Rana  cięta,  cięciem  zadana,  filtf  ^\chi 
Wnnbc*  J  cięte  ma  i  kłóte  razy  zadawaią.  P.  Xochan. 
Orl.  1,  36 1.  Raa  azty chowy  lub  cięty,  ib,  1,  a 4 9. 
W  ranie  ^sztychem  *ciętey  nie  upatruiemy  długości ,  lecs 
głębokości.  Cheł.  Pr,  175. ,(  satychem  aadaney.,  hutdl 
einm  6ti^  9erfe(t  )•  S-  P^g*  Ciąć  alowy,. przycinać, 
przymawiać  ,  tykiTĆ    w  sedno,    finem  ®ti4e  ^ebett,   AUf 

i^tt  flu^eln ,  l^m  eine n  $iei  tierfe^rn.    Ciąt  go  stówki , 

ie  aię  ai  po  czele  poskrobat.  Oss.  Wxr.  Ciąć  komu 
prawdę,  ib.  (Wzręca,  bea  ogródki  mówić,  ritlCtn  gtabe 
^eratt^  bie  JSa^tHt  fagen  ).  Co  nayświętszego  ,  kłem 
ciąt  nienawiści.  Teał.  45  c/,  65.  Wyb.  j(  prześlado^yąl ). 
$.  Ciąć  drzewa,  ścinać,  rąb^,  S^tlh  W^U,  eiueil  iBaum 

f40fen ,  tmibM^n  r  nieberbanen.   Ci  drzewa  tną  w  lesie. 

Dmoch.  Jl.  1,  189.  Tną  lasy  tak  nieostróinie ,  ie 
wnet  ich  po  wielu  okolicach  braknie.  Oss.  Wyr.  Kazał 
w  lesie   liniią  ciąć  do  kościoła,   Teat.  19,  47.    (et  Ue0 

Im  ŚMIbe  rUie  6trafe  au^^anen).  $.  Ciąć  rózgą,  bi- 
czem, batem,  ćwiczyć,  chłostać »  b^ueil/  ft^lagCIt/  peU? 
fd^rn. '  Niewolników  nie  tylko  cięli  okrutnie,  lecz  i  za- 
biiali.  Jabł.  Em^  Am  A,  Stał  na  wozie  tnąc  koaie  nad 
Siłę.  Jabłf  Tel.  67.  Bakałarz  ciął  iaków  do  krwi«  Oss. 
Wyr.  Móy  grzbiet  te  rósgi  łatwo  wytrzyma,  za  kaidym 
cięciem  będę  wyAawiał  sobie  nędzę  oyca  moiego.  Teo.. 

8,  79.,  Up  iebem  i^iebe.   Cięcie,  in  S^Uh,  htt&ttęidf' 

Rs.  KOAKa,  ^oaanl).  Cięcie  JFig.  zażycie  kogo  z  mań- 
ki ,  fin  bifet  ^tttić^,  ben  man  itmatiben  fpielt,  ein 
$ieb ,  ein  ettekć^ ,  ben  man  ibm  ^tebt.    W  frymarku 

koni  dał  mu  kaduczne  cięcie.  Oss.  Wyr.  ff.  Transl., 
Ciąć  co,  ciąć  wco,  gładko,  gracko,  a  wprawą  i  bie- 
głością odbywać ,  mit  gto^et  Jertiglelt  etmai  mdcbem 

Ciął  mu  komplementa.  Oss.  Wyr.  Kozak  na  torbanie 
tnie  tańczyki*  Zab,  i3,  ao4.  Dobrze  się  wyuczył, 
w  karty  tnie  wyśmienicie.  Boh.  JCom.  1,  107.  Fan  oy- 
ciec  tnie*  w  karty,  kości  z  ręki  rzuca.  Birk.  JCaz.  Ob. 
JK.  b.  Ciął  kieliszek  po  kieliszku.  Oss.  WVT.H<noiknął ,  er 

,^^xitt  Aa  ®Ia<  na4  bem  anbetn  (inunter).  $.  Jnuans. 

Ciąć  gdzie »  dokąd,  bieieć  bez  jsatrzymania  się,  czesać 
gdzie,  n^o^ltt  fl^iefrn,  WObin  MtU,  Tnie  do  łasa.  Bard. 
Bot.  aa.  Tnę  zaraz  do  obozu,  nie  bawiąc  Bardz.  Tr. 
Ó64.  Raz  aobie  tnę  prsez  miaato  ,  napadłem  człowie- 
ka, który...  Mon^  67^  7a2.  Ktokolwiek  f  burz  Ema- 
ckich  uszedł,  aa  Pompeiem  tnie.  Bardz,  Luk.  i35.  Od 
Nilowych  kraiów  tnie  Car  do  Ormian ,  od  Aostru  pręd- 
szy Libickiego,   ib,  a,  a5. 

Pochodź:    cięciwa^  docinai ^   dociął  j   nacinała   ntf- 
ciąiy  natonitl  ociątrde,  ociętnlt^  ocięfny,  ociąć  ^   oci^ 
naćy  odcinać^  odciąi;  obcinać,  obciąi^   pociąć^  poci^ 
nać,  podciąć,  prztciąć,  pnttcinaĆ  ^   przyciąć^  przyci- 
nać, przycinek \   rozciąć,  rozcinać,   rózcintk',   ścinać, 
/ciąćj   pałcinać;   uciąć,   ucinać,   ucintk;    wciąć,    wci- 
naci  wyciąć ,  wycinać;  zaciąć,  zacinać,  zacięty,  zacif- 
toĆĆ;  sMCząt,  do  szczętu,  szczędzić ^  osztzędzić,  i  t.  d. 
cf.  cios,  ciosać,  a  t.  d, 
nie  przeftaie  nas  niego  dąć.  Chełmn  Pr.  i8i~.    (jinf  dnea    CIACHŁY  ob:  Ciahły.    CIĄDZAC  ob:  Ciąiać. 
M  ttfW)*    Pnestaie  ciąć;  spoczywa  od<  boiu  i  czeka.    CIĄ,6,   ągu,  ęgn,  m.,  ciągnienie,  cug,  ba^  ^te^,   het 
Przyb.  MUt.    i84,    (  przeataie   aiec,    einbatten,    ttm   fi<b       ^Wg.   Boh.toH^,  tit^U,  UU^l,  tajb«.    Do  ciągu  zażywa-' 
IftttfR,    fe<^ren,    f4mffen  ).     Ras   tniy  »   dwa   pchniy  ,       ią  aię  konie,  albo  do  kar«t|  albo  na  róiae  f4rman]tt« 
Tom  /,  36  ' 


CI. 


».,  CI  tnclie.  ob^  -  i  €ncUt.  a.,  CI  W  liczb.  mn.  zaimk. 
Ten  c^.  9.     3. ,  CI  trzeci  przyp,  zaimk.  Ty. 

4.,  CI!  CI!  odgłoa  ptaków  niektórych  śpiewaiących ,  bet 
AefmgStOtl  dniger  6illgVigeŁ  Strayiyk  Ci  Ci  aię  od- 
zywa. Ban.  J.  3«  6. 

CI\C,  ciął,  cięli,  tnie,  tnę  ezyn.  nitd. ,  (cinać  kontyn. 
w  pochodzących  uiywane  ) ;  uderzać  narzędziem  iakiem 
\rttą  asdaiącem,  kordem,  pałaszem,  biczem,  batogiem, 

«aablą,  b^neii,  duen  i^ieb  «erfe(en*  Boh.  tjH,  tal,  tnu; 

Sio.  taf,  dum;  Sr.  a.  f(be'f(t;  Cro.  t^pem).  Jak  mię  cii^ 
praas  pysk ,  ai  się  szabla  na  4>ródzie  oparła,  j  Mon.  68^ 
4o4.  Ai  mózg  prysftął,  uk  mię  ciąt  bezboiny.  Boh. 
Kom.  1,  39.  Boleąław,  gdy  do  Kiiowa  wieidiał,  ciął 
"W  fortę  słotą,  w  którzy  blachę  przeciął.  Bitl.  Sw.  173. 
( (ieb  ^ndtt  )•     Muai  się  bronić ,   gdy   ustępując  ,   drugi 


a8a 


CIA^GACZ.    -    CI\GŁY. 


albo   do   robót   rolnicsych.   Kluk  Zm.  i,   l85.    Cią^we 
konie    prs:^ acsaią   się   do   eiągu  %  miodu.    ib.    Ciągiem , 
ciągnąc ,    Cn.  Th.    bufc^   Stefom  ,   tol  3llg< ,    Si^ft<!«^-    " 
Ciąg  wojska,   bet  J^g  HllW  SKtmer.    Fortecę  strwoźyss 
blizkim  woyska  ciągiem.    JaW.  Buk.  A,  5.    Ciąg,  szyk, 
•aereg,    bet  3»9,  ble  SUel^e.     W  jednym   ciągu  kakaset 
iolnierzy  stało.   Oss.   Wyr,   Powrócił   z  ładownych  '\iVo- 
xów  dtugtm  ciągiem.  Zaó*  16,  127.  Nar,   (a  długim  ich 
pocztem).    -   Ciąg,    pociąg,    wpisaniu,    wrysowaniu, 
kreślenie,    dukt,    rys,    ftit   ^Itg ,   em  SttUJ^.    Misterne 
szyła   wzory  ciągiem   ztotey  igły.    Zab.  i5,  ag.    Łaciń- 
skie   litery    z  poiedynczych    ciągów    są   złożone.    £fsk, 
MŁ€r.  III.    Pięknym  ciągiem  pisze.  7>.    -   Ciąg    miey- 
sca,  ciąg  czasu,  przeciąg,  pasmo,  etn  9{aittll^    elu  ^1)02 
tinm ,  DrWanm ,  ^etttaum.    Prawda ,  ie  ciąg  dni   szczę- 
śliwych   ma  Ukźe   swoie    przygody.    Nieme*  P,  P^  n4. 
Jlf afA.  ciąg,   progressio.  Ałg.  Nar.  2j&,    {ob:  Postęp). 
Ciąg  rosnący,  ciąg  maleiący.   ib.    Dalszy  ciąg  s  konty- 
iinacya  ,    ble    f  OttfelJUltg.     Dalszy    ciąg   w  następuiącym 
Bumerze.    N.  Pam,  -  Sr.  i.  WobftacnofeiettO.     CL\GI£W 
mdverbiaUfer   ciągle  ,    nieprzerwanie  ,    wciąi  ,   lit   fUteiR 

$viie,  in  einem  fott,  iiniintetbto(^en.  Bale  ciągiem  przez 

piętnaście  wieczorów.  Teat.  24  c,  5j.  Trzy  dni  z  nim 
ciągiem  iednę  drogę  zwiedza.  Zab.  i4,  a48.  Niezna- 
cznym ciągiem  przyiść  maiące  klęski.  Zab.  ł5,  396. 
(pasmem).  CI\GACZ,  a,  m.,'  który  ciągnie,  bet 
^te|etr  Boh.  taimn.  -  W  rodx.  iensk.  >CIAtGACZKA  , 
bie  Jtebetimi.  CIĄ^GADŁO  .  a ,  n. ,  koto  do  ciągnie- 
nia ,  h^i  ąngtob  Boh.  UiffaUo.  ClA^GAWKA,i,i. 
chęć  przeciągania  się,  po  stawach  się  odzywaiąca,  Cro. 
szteravicza,  pandŁcuiatŁo,  cięgotka.  CI\GŁAWOSC,  ści, 
i.,  możność  bydi  ciągnionym,  giętkość,  bie  2>e(nbatreit. 
Cl\GŁAWY,  a,  e,  CI\GŁAWO/>rzyxtt.,  mogący 
bydf  ciągnionym ,  daiący  fię  ciągnąć ,  be^tlbat.  Si,  Kiesz. 
54.     cĄgLE  ,    CIA^GŁO,   przysłk.   w  ciąż,    tintititers 

btorl^enr  tu  elnem  $me,  fottbauemb^  Crn.  fmirej-,  Cro. 

nszeydil ,  uszestat  ].  Math.  Cztery  linie ,  z  których  fto- 
funki  pierwszey  do-  driigiey,  tey  do  trseciey,  tey  sno- 
mi  do  cswartey  ,  są  równe,  ciągło  continut  są  pro-  . 
poreyonalne.  Oeom,  Nar.  a,  98*  $.  Ciągło ,  ciągiem , 
ciachło^,  ciahło  ob:  oiągły,  zaprzęgiem.  CI\GŁICA,  y» 
i. ,    u  górników ',   tf  usta    ziemia    warsty   kamienia    prze- 

dzieiaiąca.  o«.  Rud.  58.  |4(e  fette  9tbe  i^W^tti,  bem 

iSeftettte  ;  (  be^  ben  ^etglentett ).  Ziemia  przektadaiąca 
^  plaskury  ,  oiąglica.  Ot.  Zet.  83.  CI\GŁOSC ,  ści ,  i. » 
łatwość  dawania  się  rozciągnąć,  ble  2)ebn^arfeit*  Bofw. 
mUTynecrnh.  Ciągłość  kruszcu.  7>.  (  gibkość ,  gię- 
tkość. Me  ©efc^eibigf ett ).  Fig.  tr.  Ciągłość,  powol- 
ność ,  tractabUiłas^  Mąox*  -  jT*  Trwanie ,  trwałość , 
ciąg  ,   przeciąg   mieysca  lub    czasu ,   S^anet ,  ^ufaitttliens 

lang^  f^xtixmxL,  ^eittanm ,  ttntiiitetbt0<^ne  S^ttfe(iiiig. 

'  Math.  Prawo  cią^ości,  Ux  continuitatis.  Sniad.- Alg. 
3,  7.  Ciągłość,  rozległość,  obseorność.  Oss.  Wyr,  CI\* 
GŁY,   CIĘGŁY,   ♦CIAHŁY,  ♦CIACHŁY,   a,  e,  daią- 

py  aię  c^go^*  tiebbat^  bebntat,  geMmeibig,  Boh.  tab« 

(g;  Sr.  1.  c|abaC}ne',  Cjejlte'j  Bs.  muryniil.  Ciało  tńą- 
głe,  które  znacznie  podCużonóm  bydi  może,  a  nie  roz- 
rywa się.  Hub.  Mech.  309.  Ciągły ,  co  się  da  ciągnąć , 
w)ec^  n.  p.  ciągły  kley.  - Jfifcjr.    2łoto  tak  ieat  «ią$te , 


C  I  \  G  N  -\  a 

że  z  jednego  granu  może  się  wyciągnąć  drót  va  iOfK 
łokci  długi.  Kluk  Kop,  3,  i45.  Zamess  ^i  inne  ikóry  cią- 
gło.   Warg,  Ce  z,  63.     Cięgły  tuk,  który  naciągaią,    90tt 

bet  iStmbrufl ,  Aufsie^bat,  gef<^eibig,  anftnfpanneK.  Ka^ 

żdy  aaydak  i  łuk  cięgły  niesie.  P.  Kochan.  Jer,  i4. 
W  prawey  ręce  łuk  cięgły  trzymała,  ib.  33.4*  Ciąglemi 
połami  ptaluiw  nałowi.  P.  Kochan.  Orl.  1,  349.  (  ktdre 
ściągnąć  można,  )uf<t'mmen}ie|bat)*  Wiąz  ciągły,  w  ko- 
lo okręcony  •  od  płodney  macicy.  P.  Kocheut,  J.  554. 
(  smagły  gefd^meibfg ,  f^Unf  ).  Ciągły  ,  rozciągniony  , 
aufgeSOgen^  gefpahnt  Ciągłe  s  moaiądza  i  z.cienkicla 
żyt  ftrony.  Susz,  Pief,  3,  C.  3  b.  $.  Ciągły,  nieprzer- 
wanie  trwaiący,  co  do  mieysca ^  i  co  do  czasu,   )tlftfniH 

tnenbingenb^  in  einem  ^uge,  bettt  Otte  na(^,  obet  ^tt 

3eit  OACb.  Brzęk  niekiedy  przerywany  iest  mi  przjr- 
krzeyssy,  niżeli  ciągły.  Pilch.  Sen,  Ufi.  a.  b.  Cro,  nsze- 
statni ,  uszevdilni ).  Ciągłą  mową  bronił  ich.  Dyar,  Gr. 
4o8.  Cóż  fię  po  trybunałach  daieie?  gdzież  przestępftwa 
i  niesprawiedliwości  ciągleysze?  Gaz,  Nar.  1,  36 1.  Zie- 
mia ciągła,  oppos.  wyspy.  Ifub.  Wst.  l3.  (tęga,  stała, 
ląd ,  Rag.  kopno ,  b<li  feftt  £anb  ).  Proporcya  ciągła , 
continua.  Alg.  Neur,  174.  Jak.  Math,  1,  i4o.  Łęsk.  Mier, 
3,  71.  Łiniia  ciągła*  Sniad.  Alg,  1,  316.  et  3,  7.  -  $• 
Ciągły  gość  w  domu.    Oss.    Wyr.    (  ustawiczny ,  caęsty  « 

nie  odchodzący ,  etn  «n|MiItettb  Metbeobet  ®il(t  \  $•  Cią- 
gły ,  przeciągaiony  ,  rozciągniony  nadto  ,  andgebe^ttt , 
9etUttgett. .  Byłem  na  bankiecie  późno  w  noc  ciągłym. 
Oss.  Wyr.  -  $.  Ciągła  mowa  s  proza ,  bie  nngeBmibette 
głebe.  Tyś  w  ciągłey  i  w  wiąaaney  mowie  gruntowny. 
Zab,  i5,  3 16.  Szojl.  §.  Ciągły,  *ciachły,  •ciahły,  by- 
dłem   pańszczyznę   odrabia iący,pociężny,    ^ttlll  GpAtttt  s 

bienjl  9etpflt(^tet ,  mit  9tfpmx  fti^nenb ,  «iifp4ntif t. 

Boh.  t^inij ,  {Rag.  tex&h  operarius;  t6xati  aem^^ia  /cr- 
ram  colere^  tegh  labor,  Bs,  t^gh,  djello,  opus  ^  la- 
bor;  Rofs,  mfirJlM^  csomb,  -^ngoieb  cf.  GaH.  taille.- 
mRrxuH  pańszczyznę  odbywaiący,  mtfrJkójjl)  czynszo-> 
wnik;  maeiKHUe  czynszowniki  na  Kamczatce  w  lasach 
i  górach ;  Eccl.  miirAO  s  AaHB ,  o6pOKl)  czynsz ;  Rofs, 
H.irxhLia  wychudły).  Ciągły,  człowiek,  czyli  robiący  by-w 
dłem.  Pam,  84*  837.  Czack.  Pr.  a,  313.  Ludzie  ciaKU 
i  mieszczanie,  poddani  ksią^t,  szlachty.  Stat,  Lił^  87. 
Ludzie  ciahłe  abo  danne.  ib.  190.  ciachłe.  ib.  55 1.  et 
373.  -  CL\GNA^C  firyn.  m€«f. , 'ciężkiego  co.prowadsić 
sobą    z  mieysća    na    mieysce ,    §{eben  ,   eine    tfi^   bltt^OU 

Boh.u%a%  tA^nantli  Sio.  ti|at,  tobnnf  i  KcŁ' tegniti  cf. 
Gtr,  bebnen;  Sor.  1.  cjanucj,  c|anem ,  c|4RR,  q«^, 

Cift^am  {Hebr.  nvx  zaah  s  peragrauit)  Sr.  3,  f^Cgttnfd^, 
fd^ennfc^  (  cf.  sięgnąć  )  LtU.  tendo  ,  tensum ,  distento  , 
Gr.  rs<v«,  rstw^  raYos")  Cro.  natefem,  raztefem;  Rofs^ 
inffHyntt,  mflHy,  mgrAHmit;  Crn.  makniti ,  m&kaem). 
Konie  wóz  ciągną.  Kluk  Zw,  1,  i85.  Sita  ciągnąca  tak 
się  ma  do  ciężaru  ciągnionego,  iak  się  ma  śrsednica 
koła  do  śrzednicy  osi.  Joi.  Art,  1,  380.  Wóz  Wenery 
gołębie  ciągnęły.  Jcibi.  Tel,  46.  Cztery  konie  łepiey 
ciągną,  niż  trzy.  Teaf.  4  5,  10.  Cztery  konie  w  jednyia 
cugu  ciągną.  Psalmd.  A.  ^.  -  Allegor,  Jaremo  mniey 
cięży  ciągnącego  ,  niżeli  opieraiącego  się.  PiUh,  Sen^ 
330.  Bogatsi  przez  łakomstwo  z  chudszemi  równo  cią<» 
gnać   nie  jchcieli.    Bięi,  Kr,  470*    (nie  chcieli  x4jfum 


C  t  Ą  G  N  \  C. 

iiwlg^^  ciciarów).  ^rov.  Sio.  no)  toftne  fpttf,  wÓ2 
ciągnie  konie  ordo  inyersuś  ).  *  Ciągirąć  do  góry ,  in 
M<  i&We  lle^f II  ( cf*  Windowad ).  Ciągnijcie  do  góry  , 
ciągniycie.  7«ir.  .55  </,  42.  -  Ciągaą<5  nawę,  ssskutę  , 
nutek  wagórf ,  u  flisów  holować,  etn  @(ftiff  Si^(^n,  tte^ 
tffV.  Na  t^l  tq  się  roaumie,  gdy  flisy  lądem  ciągnąc 
tnaią  polną  lin^  statek,  a  przy  sterniku  aostaiący  wota 
na  nich:  holuy»  albo  nie  holuy,  ho  iest,  ciągnij  albo 
nie  ciągniy.  Haur^  £A,  ^74*  Ciągnąć  nawę  iednę,  nawą 
drogą »  albo  powrozami  wzgórę  ,  remuUarB,  Ciu  Th. 
Ciągnący  nawę,  Rs.  xjsuouihhk1>.     $*    Ciągnąć  co  albo 

kogo  do  aebie ,  M,  ^  )ie^ett,  |u  ft((  dinsif^cH,  anstc^en. 

Hofs.  nmromBntt.  lirlagnes  ciągnie  do  siebi«  żelazo , 
bursztyn  słomki-  Rog,  Doś.  1,  19*  Dwie  rzeczy  dzi- 
anie do  fiebie  ciągną,  magnes  ielazp,  a  bursztyn  idzie- 
bło  albo  słomę.  Radź.  ^2^.  F,  M^  478.  Stonce  wszystkie 
planety  ku  aobie  ciągnie.  B^h*  Rog.  3o«  ••>  Jig*  morał* 
ciągnąć  do   siebie,   zyskać  sobie,  zjednywać,   nymować, 

iewondeti  on  (tc^  h^Ątn,  fur  flic^  einne^nif n ,  gcioUineli. 

Ciągnie  do  siebie,  by  magnes  ielasa.  Rys.  Ad.  6.  Cią- 
gnie do  siebie  ludzi,  t.  i*  bardzo  mity  iest.  Cn.  Ad* 
76.  Jak  się  temu  panu  oczy  smieią  $  wlaćuie  ciągnie 
wszyatkie  stworzenia  do  siebie,  Teat*  10,  49.  Kaide- 
go  to  do  siebie  ciągnie,  kto  się  w  czym  kocha,  Rey« 
Zv«  ia«  b.  Trewirowie  Niemców  legaryami  do  siebie 
ciągnęli.  Warg.  Ctm.  139.  (na  swoię  stronę).  Wielka 
odległość  tjch  dwóch  punktów  :  ciągnąć  kogo ,  albo 
dadi  się  pociągnąć,  kto  kogo  ciągnie  do  siebie,  musi 
znać  iego  interes ,  abj  wiedział ,  ■  za  Co  go  pociągnąć. 
Lm6*  Roz*  109.  $.  Ciągnąć  za  sobą,  moraln.  przy* 
csjną  bydi  iakiego"^  skutku,  ociągać  za  sobą,  n^i^i  04 
|le(ffn.  Występek  ciągnie  za  sobą  zgubę.  Tr.  Ale  co 
tei  kłopotów  miłość  ściągnie,  tez.  wysączy?  Zab^  i4, 
i5o.  $.  Ciągnąć  kogo  do  sądu,  powoływać,  pozywać, 
sapozwać,  fUcn  ^tt  ®etid^t  %Ufitn,  yorlaben*.  Cesarz 
do  starosty  dał  taki  wyrok, 'aby  księiy  do  sądu  swego 
nie  ciągnął.  Sk.  Dz%  5i3.  <»  MoraL  Cij^nąć  kogo  do 
czego,  pobudzać,  przynęcać,  przywabiać,  j^tn^tc^^n,  uns 

lie^fit,  ontócfeti^  anrei(eń,  (Inlotfen,  (in  reil^en,  trrts 

Im  OO^in*  Nakarm  tj  wiU^a,  niech  popuści  pasa,  A 
wilka  ciągnie  natura  do  łasa.  Bratka  Af.  Kaidęnru  się 
to  podoba,  do  czego  swjczaj  a  ono  iego  przjrodzenie 
ciągnie,  Rey  Zw.  21.  ^.  Sama  <  przjrodzenia  swego  cno- 
ta ciągnie  do  tego  pięknością  i  wdzięcznością  ludzi  ^ 
iebj  ią  miłowali.  Gorń,  Sen*  a 6 6.  Duszj  nie  słucha , 
która  do  nieba  ciągnie;  a  za  ciejskiem  idzie,  które  go 
m  marności  grązi,  Psalfrtod.  8.  Nic  mnie  do  twoiej  nie 
ciągnie  Zofii,  oprócz  ie4;aej  cnotj,  Zah.  i4,  309*  Ho-> 
Aor  ciągnie  do  trudów.  Zab.  la,  a5i.  Swa  powinność 
ciągnie  z  nich  kaidego,  yfzi^yrszj  zbroie,  zwjcięztwa 
pewne  b|orą  znaki.  Bardz.  Luk.  118.  ( wzbudza ,  sa-^ 
chęca ,  pędzi  ).  $.  Ciągnąć  co  gdzie ,  na  co ,  do  cze- 
go ,  kn  czemu ,  kierować ,  nakierować ,  nakręcać ,  ({jts 
lif^rn,  J^fnlenfen^  %inUiUn*  Na  swoie  koła  wodę  cią- 
gnąć.   Pot*: Arg.   i6ł.    (na  swój   poiytek  obracać,    ba^ 

Safft  4nf  feine  Wi6Ir  leiten).  'Ciągnąć  na  się  karę , 

klęACf  nieszczęście,  s  ściągać  na  fię,  sprowadzić  na  fię, 

f[(^  jujir^eii,  Abet  fld^  bringen.    §*  Ciągnąć  kogo  za 

co,   szarpać,   rwać,   porywać,    emetl  bcp  ftlM^    lIM^tt^  ę 
felffll,  Stt?f^łlt.  ^^fi-  niacK.axxŁb,   Za  wło^j  kogo  do  cae- 


Ct  Ą^O  ^  KC. 


»»» 


g6  ciągnąć.  Poi.  Arg.  748.  Ten  człowiek  ,  który  mi 
włosj  na  gło-nfie  układat,  musi  często  swoię  iouę  za 
głowę  targać ,  be  i  mnie  ciągnął ,  iak  koiua^  ta  grzywę. 
Teat.  5i  i,  53.  Ciągnąć  ta  brodę,  za  czuprynę.  Ośs. 
Wyr.  Ciągnienie  aa  wtofy  Rof*.  maĆKa,  maciŁaHie.  -< 
Ciągnąć  kogo  za  ięzjk ,  macać  go ,  dobadywać  &ę ,  eittett 

be9  bet  $ttiige  Me|eit,  tlfiii  «ttf  ben  %iM  f^bien,  9on  ibttt 

etOatf  b^t<tU^  ^aUVL  »Olłen.  Kiedy  mnie.  ciągniesz  ta 
ięzyk,  iuź  ci  muszę  powiedtieć.  Ttat.,  37,  a  18.  Kiedy 
ko^o  ciągnie  za  ięzyk  ,  powie  i  co  wie ,  i  czego  nie 
wie ;  dlatego  król  nasz  zniósł  tortury.  Oss.  S(r,  -  $. 
Ciągnąć,  naciągnąć,  papinać,  n.  p.  luk,  MfiUt^CU,  ^txU 

fj^annen,  fpannm,  i*  fd*  bte  iKrmbmfl.  Wielka  część  cza- 
su w  szaraiu  obracała  na  ciągnienie  łuku,  i  snadno  b^t*- 
dzo  by  tei  naytęiszy  łuk  ciągną,  nie  tak  mocą,  iak 
chybkością.  I^łok^  Turk*  35.  Uczą  ich  1  rusznic  strze- 
lać, dzidą  cel  ubiiać  i  tuk  ciągnąć.  Stfor.  Dw.  i\*  Rat 
wysoko  ciągnie  stfony,  Drugi  raz  ma  ton  spuszczony. 
Lib*  Sen*  i3.     J.    Ciągnąć,    rozciągać,  wyciągać,  roz- 

dłuiać ,  jieben ,  teCten,  aiUrecten ,  ao^iieben ,  in  tie  £ans 

%t  litt^tn*  Ciągnąć  kruszec,  ciągnieniem  przerabiać  go 
na  drót,  Z)ratb  jieben.  Złoto  ciągnione,  ciągnięte,  na 
drót  przerobione,  ge^Ogttetf  0Olb,  ®o(bbrat(,  ^olbfAbetl* 
Roff*  BOXOHeHOe  aOAomo.  Szyły  iedwabianii  wpół  ze 
złotem  ciągnionto.  Leszcz*  Ci.  61.  Kobierce  haitowa* 
ne  złotem  ciągnionym.  Ałok,  Tur.  107.  Hor,  Sał.  189.  r 
Serwety .  ciągnione  t  w  pasy  z  ńgurami  tkane ,  ^e^t^ne 
G^fDUttftt*  Serwety  ciągnione,  nieciągnione,  Fo/.  Leg. 
5,    i85*     Obrusy    ciągnione,   ib,     -    Cukier    ciągniony  , 

topiony  na  pasma,  gef4^moUenct ,  ge^osncr  ^ucfcr.  Syr 

959.    §*  Ciągnąć,  rozciągać,  rozpinać,  |leben,  dufilebcilr 

.  Auffpannett ,  anśfpannen ,  an^recten,  au^bebnen.    Ciągnąć 

skórę,  bai  8eb«t  jiebeW  I  recfeil.  (o*;  Ciągniskóra  ,* 
Bzewc).  Tak  ciąguiy  rzemyk,  iefay  się  nie  zerwał«  Cn. 
i4c/#ii54.  -  Ciągnąć  złoczyńcę  na  mękach,  katować  go» 

męczyć,  ftiien  aiif  We  Jolter  (pannen.    Po  kilkodnio- 

Wych  na  katowni  ciągnieniach ,  powieszono  go.  Nar* 
J)x.  4,  391.  Którzy  dawać  nie  chcieli,  ciąguienitsm  ich 
na  kole^  wymęczono.  Yeryf.praef.^.  -  ^^. /r.  rozcią- 
gać ,  rozszerza^-^  tU^bebUfK.  Twa  boiaiń  chwalebna  , 
ale  ią  tak  daleko  ciągnąć  nie  potrzeba.  Jabł,  Tet.  111. 
Przewlekać,  przeciągać,  rozwlekać,  in  Me  Un^e  tie^eA* 
Sprawę  tę  moina  przez  całe  iycie  ich  ciągnąć.  Teat,  1  e, 
79.  Ciągnąć  co  daley  t  kontynuować,  ttWH  fOrtfe(ed* 
Powiedziałem  to,  icby  ciągnąć  daley  rozmowę,  Jiras. 
Pod.  a,  187.  Terat  ciągniymy  daley  dyskurs  nasz  o 
hucie.  Torz,  Szkł.  loo*  Wspomniawszy  króiko  przeszłe 
dzieie^  daley  oiągnie  mówca  o  teraźnieystych  wypad- 
kach.. iVl  Pam^  i4,  a4a.  Szturmu  zaniechawszy,  ss- 
ino  oblęienie  ciągnąć  stanowi.  Zab.  a,  358.  Atb.  Cóż 
robić/  iak  moina,  tak  ciągniymy  do  końca.  Teat.  19  c^, 
i39»  -»  Ciągnąć  kogo  ode  dnia  do  dnia  ,  trzymać  go. 
na  słowie  odkładaiąc  ,  eiiieii  m  citictlt  tage  |nm  <IR> 
betn    ittf^tttteit.    -     Ciągnąć   iycie,    nudno  ,   nieochoczo 

iycie  pędzić ,  Ui  Min  btttfcbieppen,  binlepern,  ein  (atift. 

Oeilige^  2eben  fdbf^tt-  Ciągniemy  iycie  nędzne  ,  wie- 
azczęścia  nam  rosną  1  tak ,  ie  tylko,  sobie  ,  Obiecywać 
moiemj  pewny  pokóy  w  grobie.  Min,' Ryt.  3,337.  }. 
Ciągnąć,    targować,  wymagać,  wjdzieraĆ   do  oftatniego , 

ktagett;  brA<een,  |if{feir,  tnpfett,  fc^neiben,  f^ben,  ouf^ 

56  •  • 


aSi 


C  lA  G  N  ^  C. 


4nf ttftt  tteittU'  W  targa  ciągnie  ,  ithf  aś  kosnilf 
ckciat  awlec  i  sa^rać.  Ots.  Wyr,  fioday  to  z  ijdem 
«prawa «  rok  w  rok  moina  go  ciągnąć.  0#f .  Wyr,  W  do- 
nu praedam  dobytek  i  swego  dociągnę,  a  sapcdiiwszy 
do  Niemiec,  ciągnie  mię  Niemiec  iak  chce.  Cosf.  Gor. 
6 a.  S-  Pl«*tr  ciągnie,  pęcherzyki  robi,  haś  l^fiaftft 
itC^f  «W<łt  SBlofcn.  Plaauy  pęchyrze  ciągnące  zowią 
'  wezykatorya.  Arup,  6,  39 a.  i*.  Ciągnąć  co  po  czym , 
prowadzić    co  po  czym,  piaząc,    ryauiąc,    ftM^  Woronf 

(inile^m,  (inmalew,  (in^rei^fit.   Maronity  pismo  awe 

'wiaane  maią,  lecz  ie  po  papierze  ciągną  od  ręki  pra« 
trey  do  lewey ,  w  czym  i  iydami  się  zgadzaią.  Paszk* 
J>z,  9&.  /.  Ciągnąć  bank,  karty,  \m%^vX  Sie^ftt,  bU 
jtfttten  S^f^^n*  Zacząłem  aię  azaatać  po  wielkim  świe- 
cie i  banki  ciągnąć  po  mieście.  Ttat,  1 4,  1 4.  (  faraona 
grać,  ^(atdO  fpt€(fll}.  Hrabia,  ciągnąc  bank:  siódem- 
ka praegraie  ,  ośmka  wygraie«  ib,  aa,  4.  Nieszczęśli- 
wie karty  ciągnął.  Oix.  -  Wyr,  -  $.  Ciągnąć  eo  skąd  , 
czerpać,  wyczerpywać,   wybierać,   wyprowadzać,    n^^^^et 

^e^m  f  f^ipfeii ,  «e(iueii  /  ^tne^men ,  \t\\t\^zxi.  Cią- 
gnąć wodę.  Cn,  Th,  Naywiękazą  Jslandczyko^ie  cią- 
gną korzyść  z  rybołówstwa.  N.  Barn,  i4,  169.  Kupcy 
Rygi  naywięcey  siemienia  ciągną  z  Litwy.  Przędz,  a. 
Z  gwiazd  łaskawe '  albo  nieszczęśliwe  życia  obroty  cią- 
gnie gwiazdziarz.  Pctst,  F»  60.  Ciągnąć  z  przyczyn  i  za- 
^  sad  pewnych  wnioski.  Ots,  Wyr.  -  §.  Ciągnąć  w  się , 
wciągnąć  w  fię  ,  wpiiać,  wsiąkać,  {n  fl^  ^fe^en^  fisifillls 
gen ,  tiniitfftn.  Jak  wątroba  krew  w  człowieku ,  tak 
Wezyr  wszystkie  dostatki  państwa  Tureckiego  w  się 
ciągnie.  AM,  Tur.  €0.    Hurmus    ciągnący.  Jak.  Mat.  3, 

408.  -  Ciągnąć  wino,  łyknąć,  jec^en,  stef^en,  ićjiliu 

fen,  fd!^(ntfen*  Nie  lubią  z  zbytniey  wino  ciągnąć  fla- 
chy, Za5.  i5,  337.  Rano  fię  wszyscy  na  likwory  scho- 
dzą, W  wieczór  ostrygi  i  stare  wino  ciągną.  Za6.  i5, 
ao4.  Chlubi  się*  dobrym  likieru  ciągnieniem.  Teat.  6, 
ai.  Prov,  Sh,  ćlfUhi  nttftna  bobre  tat^d,  macer  J>en€ 
kibit  ).  Ciągnąć  tutuń  ,  faykę ,  lulkę  s  kurzyć  ,  palić 
tutuń  ,  3)abaC  t An<bflt  /  Vd.  tobak  kaditi ,  tobakati ,  to- 
bak  piti  ).  Nie  czuię  wonności  tytuniu,  który  Sułtan 
Turecki  ciągnie  \  niechby  zaś  pod '  nos  zakurzył ,  wnet 
uczułbym.  Boh,  Djab,  39.  Uyrzawszy  ludzi  lulki  cią- 
gnących, pytali  się:  co  to  za  ludzie,  którzy  ogień  po- 
łykaią,  a  dymem  oddychaią.  Boh.  Djab*  a,  319,  Pod 
czas  marszu  trzeba  zakazać  żołnierzom  ciągnąć  Lulaniu. 
Papr,  W.  1,  453.  -  II.  CL\GNA^C  Jntrans. ,  ciągnąć 
gdzie ,  albo  dokąd ,  dąiyć  dokąd ,  pr.  et  impr. ,  physic, 
€t  morał,  jlebett/ ft<b  WO^to  bfgeben.  Wołoski  Woie- 
woda  ciągnął  z  woyskiem  do  Ruskich  krain.  Bit!.  Sw, 
a66I  i6.  Przez  skaty  wysokie  bezdroine  ciągnie  z  woy- 
zkiem  car.  Bardz.  Luk,  70.  Na  wartę  ciągnąć.  Teat,  8, 
ią«  {ob.  warta  zaciąga).  Ciągnienie  żołnierskie,  marsz, 
pochód,  het  OTarf<^/  ba<  Warfcblren.  Surowo -żołnie- 
rzy karać ,  którzyby  w  ciągnieniu  szkodę  chłopkom  u- 
azynili.  Star,  Ryc.  aS.  Gdy  człowiek  do  mieysca,  do 
którego    ciągnie,  przychodzi,   cieszy  się.   Biat.  Post.  46. 

(  do  itórego  dąży ,'  śpieszy ,  wo^ln  et  in  f ommen  tUĆ)' 

Ut  t  WO^tn  et  ^iebt)-  Wiesie  ułowiony,  choć  iuż  o- 
swoiouy,  zwierz  w  lasy  ciągnie.  Mon.  71,  46 1.  Wody 
na  dół  ciągną  przyrodzeniem.  Past.  F.  i38.  -  Ciągnąć 
Ao  czego,  zmierzać,  19Dna^  U^ń^UUj  WOrAUf  lleleU;  fi(^ 


CI  \  G  N  A^  C. 

btfmad^  bfmiben.  Do  wyżazycK  cndt  ciągnąć,  albo  nSio- 
gać  się.  Falib,  Dis.  A,  t.  Żadne  nie  może  bydż  ba.- 
czenie  na  sprawiedliwość,  gdzie  wszystko  do  pożytku 
ciągną.  Modrz.  Baz,  77.  Do  tego  kresu  wszyscy  cią- 
gniemy* Biał.  Post.  46.  Wszelka  rzecz  ku  Bwcma  koft— 
eowi  pewnemu  ciągnie  i  ma  się.  Giicz.  Wych.  O,  i.  6. 
Kto  podlega  ciału  i  we  W8zy(lkim  ra  nim  ciągnie,  wie- 
lom  bardzo  podlegać  będzie  musiał.  Pilch.  Sen.  list.  1 , 
99*  Bo/s.  mKHetnh,  -  §.  Powietrze  ciągnie  s  cug  iest, 
Rs,  HecernB,  neciDB.  Me  2nft  iU^t,  tś  tfl  ^Ugic^t  Nie*' 
chay  się  chory  strzeże  ciągnącego  powietrza.  Perz.  IM* 
3ia.  ^Uglttft  Przetęcie  ciała  ciągnącym  wiatrem,  ib* 
go.  -  III.  CI\GN\C  SIĘ  zaimA. ,  Wyciągać  się  ,  roz- 
ciągać się  ,  fhb  retfett  ,  fiĄ  be^nen.  Ciągnę  się  i  zie- 
wam ,  iako  ci ,  którzy  się  ze  snu  dopiero  ocucili ,  pam^ 
diculor,   Mącz.    Ciągnąć  się    za  co,  po  czym,    fii^    bff 

ctwa^  obet  an  etwa^  sieben,  ^npfen-  Ciągnąć  6ę  za  noa; 

pocanwać  się  do  czego.  Tr,  {|<j^  hev  bet  9?afe  |iebett  , 
fl(b  gettoffen  f&Men.  Chtą-H  azeląg  dadż,  tb  się  ciągną 
po  nosach.  Brud.  Ost.  E,  10.  (marszczą  się,  krzywią 
się,  fte  (aJTfn  bie  9}afe  bangeft).  jT.  Ciągnąć  się,  dadć 
się  podlużać,  przyczjrniać ,  rozciągać,  f|<^  gteben  Uffhl , 
bebn^n  Uffen,  M  lieb^n*  Złoto  się  ciągnie  bardziey, 
niż  żelazo.  Teat»  48  ^,  4.  Szkło  roztopione  musi  mieć 
w  sobie  gley,  boby  się  nie  dało  w  górę  ciągnąć,  i  wo- 
dniałoby  pod  ręką,  Torz.  Szk.  63.  Mleko  ciągnie  się  , 
soplem  pada,  Mf  SRUcb  lU%t  ff(b  in  Jaben.  JeżeU  się 
mleko  ciągnie ,  znakiem  iest ,  iż  bydlę  zażyło  trawy  , 
okursoney  pyłem  bdlów.  Kfuh  Zw.  1,  a 5 3.  Łóy  rozpu- 
szczony chłodnąc  ciągnie  się  w  wylewaniu:  Oss,  Wyr, 
$.  Ciągnąć  się ,  iśĆ  szykiem  ,  porządkiem ,  co  do  miey- 
sca, rozciągać  fię,  mieysce  zabierać,  (f<b  Wer  elwe  CtTf*^ 

(Te  binweg  jieben,  nacb  eiiitfttbet  ^ieben.    Ciągną  się  żó- 

rawie  czasem  i  na  milę,  Oss.  Wyr^     Ciągnie  fię  Moikwn 

od  Polski  aż  do  Persyi.  Tr,  ft(b  eifhretfen,  ff^  an^b^b* 

ttfn*     "     Co    do  czasu,    ciągnąć  się,    rozciągać  się,    (t(b 

rrltretfen,  (tcb  bebnen^  (tcb  ileben,  banem,  fortbanenu 

Ciągnęła  się  nieprzerwanym  pismem  z  lędźwi  iego  po- 
tomność od  Piasta  do  Kazimierza.  Psalmod.  \b.  Wszy- 
atko  porządnym  ciągnie  się  łańcuchem.  Zab.  i4,  4i5.  - 
Przedłużać  się,  przewlekać  się,  rozciągać  wzdłuż  eo  do 
"czasu,  j!(b  In  ble  2(łttge  ^feben.  Choroby  niektóre  z  wła- 
sności sweiey  długo  się  ciągnąć  zwykły.  Perz^  Lek, 
335.  Wszystko  mi  teraz  idzie  iak  z  opoki ,  Chwile  aię 
ciągną  dniami  ^  z  miesiąca  mam  roki.  Zab.  1 1 ,  585. 
Zabt.  (chwile  staią  mi  się  dniami,  ^łngenMitfe  WftbeH- 
mir    in    3«bren  ).     -     Ciągnąć    się  ,    kontynuować    aię  , 

trwać,  wisieć,  banm ,  fortbanem ,  b^ngcn,  f<btpebeii. 

Ciągnęła  się  nasza  rozmowa  o  wychowaniu ,  gdy  kaiądz 
pleban  nadszedł.  Kras.  Pod.  a,  343.  Ciągnie  się  co  , 
aamo  się  trzyma,  nie  Uryvfa  się,  eg  f(bn»ebt,  et  bri(bt 
ni*t  ab  ,  e^  leperr  jl<b  fort  Jnż  to  nie  idzie  %  ale  się 
tylko  ciągnie.  Oss,  Wyr.  Z  początku  szło  ;  daley  się 
tylko  ciągło.   Ib.  -  j.  Ciągnąć  się  z  czego,  wywięzywać 

aię,  morani  folgen,  abgelrttet  werben,  ft^  abnebmen> 

ab^ieben  lafTen.  Dmgą  tu  rzecz  na  tym  mieyscu  wyra- 
ził, która  z  piorwszey  potrzebnie  się  ciągnie.  Zrn,  Aj/?. 
a6.  (koniecznie  z  niey  wypada).  $.  Czyn.  ciągnąć  się 
do  czego  \  brać  się  do  czego  ,  ff(^  an  etWa^  ma^b^R* 
piianemu  oie  trudno  o  zwadę ,  ręce  aię  ciągną  do  mę* 


CIĄGNIENIE.    ^    CIAŁO. 

fbbcSystwa.  Zrn,  Pott.  5,  528.  Prawo  ucsj,  iak  tię  itb 
4«i  dóbr  ma  ciągnąć.  SzcMtró,  Seuc,  39 a.  Do  i^ca  cią- 
gnę &ę  o  rieozy  prsedane »  których  u  mnie  ito  inny  do- 
chodai.  U.  377.  (  iago  aif  traymam,  U^  t^alte  mU^  <ll 
i^B  ).  Do  zualeaionych  raecay  ,  ktoby  się  ciągnął  we-- 
«Uflg   prav7a  ,    maią   mu    bydź    wrócone,    ió.   a64.    ( wet 

bartuT  9n)>rik4e  rnac^U  )•    $.   Ciągnięć  się,  usiłować, 

■wysilać  się,  sacaególuiey  có  do  wydatków,  (t(^  anflcens 

%tn,  jt(^  retfen,  ftd^  brtl^en  nnb  toinben,  aUci  fdn  ^i« 

Hi^ftCŚ  tt^Ult.     Zony    nie  wiedzą  ,    iak    chodsą ,    w  Łych 
to  bryzach  swoich,  A  ty  się  na  to  ciągniy  mciu  z  wio« 
aek   twoich,    ZdyL  Dr.  A.  3.    Pracuie   i  ciągnie   się  do 
ostatniego   grosza ,   dla   diwignienia    oycsyzny.   Prztstr% 
1  a3.     Nui    gdy    się    nieprzyiaciel    laki    trafi    z   strony  | 
To  się  ciągniy  iako  lis,   by  miał  ogon  stracić,  To  iui 
dziata  zataczay,  to  iui  azykuy  hufy.  Rey  Wix.  69,    Cią- 
gnie fię  iak  lis ;   większy  rozchód  niźli   dochód.   C/t.  Ad, 
77.     ClAt(>NI£NIE ,   CIA^GNIĘTY   o&-  Ciągnąć.    CL\- 
GNISKOKA,  J,  m,.   iart\    szewc.    C/t.   TA.   1127.    betP 

tt^tttt^tt,  eeberile^er,  im  Sd^era:  bet  6d^u(ler..  ci\. 

GO  WY,  a,  e,  od  ciągu,  do  ciągu  lub  ci;)gania  na- 
leiący  ,  cugowy ,  ^tlg  s .  Ciągowe  konie  przy  ucz  aią  się 
do  ciągu  z  miodu.  Kluk  Zw.  1,  i85:  (oó:  pocięźny  }• 
•CIAHŁY.  •CIACHŁY  ob-.  CiągTy. 

Pochodź:    cifgay    cifgałurOf  cifgotkif  cięgaczAa,  cif^ 
giel  ,    cifgotac  i    dociągać,   dociągnąć^    dociąg :   nacią" 
gnać,    naciąg,  nadciągnąć,  nadciąga    ociągać  się,  od- 
ciągną/^ ppciągnąć,  pociąg,  pociągły,  pociągłofć,  po- 
cięgiel,   pocigzny;    podtiągnąć,  podciągi  przeciągnąć ^ 
przeciąg',   przyciągną^,  przyciąg;  rozciągnąć,  rozciąg, 
rozciągadło  ,    rozciągty  ,   rozeiągłoćć ;   ćciągnąć ,    ćcią- 
gacz  ,    ścięgno  ,    /ciągły  ;   ćciana  ,   ćcicmka ,  ćcianwa , 
ścienny,   ćciennik,    ościenny,   ośdenność  %   w  ściągnąć  ^ 
powściągnąć,  powściągliwość ,  powściągliwy;   uciągnąć , 
wciągnąć,  wciąi ,    wstęga,  wstątAa-,  wyciągnąć,  wyciąg, 
mycięgacz;  zaciąg  \    zaciągnąć,    zacięznik,  nowozaciąi'- 
nik.     a..    Ciąż,    cięia,    cifiyć,    ciężki,    cięiar ,    nacią'* 
iąć,  obciążać,   ociężała,    uciązać ,   zaciąiać>     5*,    Wf- 
gnać  i  t^  d. 
CIAŁO,   a,  n.   CIAŁKO,   CIAŁECZKO,  a,  n,    zdrobn. , 

rin  ebtper,  ber  (Sbrptt,  bet  2elb.  Boh.  tiio,  tilfo;  sio. 

'telo;  Rog'  tjćlo,  telefcze,  tioze;  Sor,  1;  CJlelO^   CjeWD/ 

llwot,  cjewfO;  jiwotjif;  Sor.  a.  ić^ilt,  iMwo,  jÓWOt; 

ifiilU;  Car.  telu,  telęsa,  fhiyót-,  Vd.  telu,  tellu,  shi- 
Tot  ł  />«/.  tilo  i  Hung,  test  •,  Sie.  tilo ,  put }  Cr  o.  tclo  , 
fifat,  Bs.  tilo,  tjelo  ,  tilefcce;  Rs.  mmo ,  nitiA^o  , 
£c.  iiiexect^,  oiliAue.  Olafami,  Cbtpet,  zowiemy  wszy- 
stkie rzeczy  ,  które  nie  są  duchem ,  i  które  zmysłami 
poznać  moiemy.  Rog.  Doś.  1,  a,  to  wszystko,  cokol- 
wiek widzieć  ,  słyszeć  ,  czego  się  dotykać,  lub  innym 
sposobem  czuć  moiemy.  Hub.  Wsi*  373.  Ciało,  u  fi^ 
lozofów  ,  nie  tylko  ciało  człowieka  ,  lub  zwierząt , 
lecs  kaida  rzeca  materyalna,  pod  zmysły  podpadająca, 
wszers ,  wzdłui  i  głąt'  rozciągła.  Boh.  Djab.  9.  Niepo- 
dobna, aby  dwie  *ciele  (  dwa  piała  )  hyły  na  iednym 
mieyscu  i  przeniknęły  się.  Sk.  Kaz.  a8a.  Wszystkie 
trzy  rozciągłości  razem  wzięte,  składaią  ciało  gieome- 
trycznc.  £ęsk,Mier.S.  Wszelako  to  słowo  sC«fl/«,  w  na- 
azym  ięzyktt  nie  sluiy  właśnie  wszelkim  wielkościom, 
wzdłui  >   wszera  i   wgłąb  aa  wartym,  frolal  t^Ąr  »i»«to 


CIAŁO. 


a85 


niego  uiyd  alowa  bryła  ,  wyraialąe  ŁA6.  łoHdum ,  ebn 
Citpet/  SolsL  G.  aa.  Rog.  Dos,  1,  193..  Cr«om.  Nclt^  a^ 
a»  Stos.  Buff,  GaU.  masse.  Bo  tego  Knapski  praestrae— 
ga :  noa  „philoaophiam  Tulgari  lingua  non  tractamua , 
quare  dure  redderetur:  Kamień  iest  ciało  ,  quod  nul- 
lusdum  usus'  praemóUiuit.  Jnterdum  dicamua;  Kamień 
'  iest  rzecz  materyalna ,  albo  a  iywiotów  zToiona  ,  alb^- 
zmysłami  poiętna,  dotkliwa.  Cn,  Th.  Ciało  tedy  zwy« 
czaynie   wyraia  ciafo   czfonkowate,  zwierzęce,  etll  4ttf' 

cnlirtet ,  gegliebettet  (S.him ,  eta  tbietifc^et^  Sirpet ,  etn 

2iri(-  Ciało  człowiecze  dzieli  się  na  pień  1  na  członki. 
j^irch.  Anat,  i,  Ciało  ludzkie  składa  się  z  części  twar- 
dych ,  z  części  miękkich  i  a  części  płynnych.  Perz^  Cyr. 
i ,  la.  Ciało  nie  iest  iednym  członkiem  ,  ale  wiele 
w  nim  członków,  a  przedsię  iedno  ciałp  iest,  w  któ- 
rym się  członki  wszystkie  zgadzaią.  Skar,  Kaz.  467. 
aląd  figur,    ciało  ,   kor|)us  ,    całość   czego  ,    cały   ogół  , 

obięt  iego,  ^c^^  %wyŁ,  bet  %hv^tx ę  Hi  jo  etaem  €ic^ 

pet  f^etetaidte.  Jedno  ciało  kościoła  boiego  z  wielu 
członków  iest  złoioue.  JCarn.  Kat.  170.  Monarsze  na~ 
Itiy  dać  baczność   na  wsaystkie  familie  i  cało  ciało  fla-> 

nu.  Zabł.  Sokr.  17.  4uf  beti  gati^ea  Staat^6tpet-    S* 

Ciało ,  róiniąc  go   od   duszy   ( cf.  zmysły  ,  zmyślność  , 

eppos.  umysł),  bet  8eib,  bet  Cłtpet,  Im  ©egenfatje 

bet   ®ee(e ,  hei  0elftef     Filoaofowie   trzymali ,  iż  nir 
ciało    iest   człowiekiem,   ale  dusza.    Budn*  Ap.   10.     Co 
ciało  lubi ,  to  duszę  gubi.  Rys.  Ad.  8.    Niema  tylko  du- 
fzę    w  ciele.    Sim.  Siei.   110.    (goły).     Ciałem    stoinz 
W  kościele,   a    myśl    biega   po   ratuszach.    Sak.  KaL  E. 

1.  b.  (mit  bem  i^eibe,  beml^eibe  iia(b)*   Hołysz  ciałem 

dług  płaci,  kiedy  pieniędzmi  nie  moie.  Pot^  Jow.  66. 
Kto  nie  moie  pieniędzmi ,  niech  płaci  ciałem.  Modrz.. 
Baz.  556*  (kto  nie  moie  woren^,  zapłaci  robotą,  lub 
tei  na  ciele  karanym  zostanie ).  Na  *cielech  awyclv 
W.  Post,  Mn.  io4.  s  na  ciałach  swych;  w  liczbie  po- 
iedyncz.  po  dziś  dzień  piszemy  na  ciele).  Młode  ciał- 
ko. Lib.  Hor.  1 1 3.  Jakąś  niesposobność  czuła  na  cia- 
teczku  pieszczonym.  Tward.  Pasę.  93.  Auszp,  125. 
Frzyzwyczaiać  ciałko  do  gnuśnego  próżnowania,  Gorn' 
Sen.  %56.  ^  Prov.  Sio.  felOOI  blif^Otr  ciałem  świecić,  go- 
.  tym ,  odartym  bydż.  -  Prow.  Yd.  dulhp  per  telefi  sato- 
ńti  s  duszę  u  ciafa  oskarżyć  \  do  nienaleiytego  aędziego 
się  udać  ].  Czystość  ciała,  Sus^^  pięŚ,  a^  B,  b.  (  nie- 
pokalaność,  niewinność),  ^ccl.  yĘh^onyA^^Hie ,  npu- 
peA^Hie  ^eAO^^Ka  hb  «034epiKH0ciQi|.  /«  TheoL 
W  piśmie  Stym  ciało  znaczy  na  wielu  mieyscach  calo^ 
wieka  całego  ,  a  duszy  i  ciała  a łoiónego  ,  iako  n,  p, 
Ezech.  4o,  6.    Kaide  ciało  iest  siano.    Karnk.  Kat.  86, 

ta  bet  ^  Sd^tift  be}ei<^net  ciało  ta  ben  9ptaif<beR,  wie 
g  I  e  i  fcb  ta  ben  S)eutf<^eii  (lebetfetandeii ,  ben  san^en 
smenfcben,  h  9$.  ta  bet  ®tel(e  91^^-  ^o,  6,  alTef  S(eif<t 

ciało  1(1  ^en  (ja  ntc^t  mięso).  Błogosław  wszelkie  cia« 
|o  imieąiu  iego,  Yfrohl.  Ps.  3a9f  f^ot,  „wszelki  czło- 
wiek „  ,  ^  Na  swe  ciało ,  na  swoię  osobę  ,  fńt  fetae 
ipetfon*  Białogłowy  mogą  mieć  Ipnno  w  tym ,  co  na 
swe  ciało  kupią.  Szczerb.  Sax.  455.  (na  siebie),  ^  Cia- 
ło ,   człowieczeństwo ,    przyrodzenie    człowiecze ,    natura 

człowiecza,  $reif4,  bie  mtiSA\\^^  9tatnt,  bte  ^enfc^s 

l^eit.  Chrystus  stał  się  całowiekiem,  to  ieft;  przylał  na 
fię  naturę  człowieczą.  Dąbr.  Kaz.  4i,    Przyiście  Chry- 


aB6 


CtAŁÓB.    -    CIAŁOŁU. 


Btusowe  W  ciafo.  Zr/z.  Post,  243  5.  X-  MoraL  ciato  j 
krewko ^d   ludika ,    cielesność ,  podiSoga    do  stego ,  chuć  , 

,  2iiiy^lnoić ,  itafy  Adam',  tle  gIeif(^K(^leit  f  Me  ©(rwKtfes 

fdt.    Zyć  w  ciele  bes  ciata ,  to  icst,.żyć  na  tym  iwie- 

cie  w  csysto^ci  szczerey,  trudna.  Biai,  Pott,  43,    Alboi 

'  to  csTowiek    nie  jciato  ?    Ou.    Wyr^    (  al1>oż  to  cstowieŁ 

anióf  ,    duch  ?  )     J^.    Ciafo  s  ciato  bez  dussy  ,    martwe  , 

iimarie  s  trup,  ber  Setb,  bet  EeU^dtti,  bie  Efic^e*   0#' 

telesinti  mrricina,  mrritvo  tilo;  Slov,  m6rtvac;  Vind^ 
tuerlish,  mertTu  tellu  i  Boh,  tnrUOoU  ,  ttmrlcitia  ;  Slov. 
UmrR ;  umrUtia  ;  Rofs.  ut^m^^iji^^  .  Ciafo  dt  homine 
praesertim  próbo  et  honesto ;  trup  de  improbo  et.  pUL 
Cn,  Th,  Zdjęli  ciato  iego  z  krzyża,  i.  Leop^  Joz,  8, 
ag.  ( trupa  iego.,  3.  Leop^ ).  W  drodze  napadiszy  zabi-^ 
tego,  kazał  ciato,  pochować.  Chmiel,  i,  58 1.  Ze  ciato 
bes  dussy  nie  iywe ,  stąd  róine  tagodnieysze  omówie- 
nia śmierci :  Z  ciata  wyszedt.  Sk.  Dx.  44o.  ( umart).  Na 
pokdy  z  ciata  poszedt.  ib.  5oj.  Z  ciatem  się  rosdzielrt. 
ib.  807.  Z  ciatem  się  rozstat.  ib,  3i3.  NB.  osobliwie 
Skarga    w  nich  obfituie ).     JT.    Ciato   Pańskie ,  Chrystu- 

•owe,  ciato   boie ,  bet  2elb  be«  Ąettit ,  ©Drijlt  2eit. 

Ciato  i  krew  Pańska,  eucharUtiay  świętość  podtug  na- 
tiki  Katólickiey  odmienionego  chleba  w  ciato  i  kreW 
sbawicielową ;  Sakrament  aeden  ze  siedmiu ;  sowią  teź 
|»r08to  Sakramentem  ciata  bóiego,  także  taiemnicą  cia- 
ła i  krwi  Pańskiey.  iTarn,  Kat.  160.  hH  ĆacrAtnent  bed 
?e!be^  tinb  fSlnUt  be<  S^ettn-  {  ob.  wieczerza  Pań&ka  I 
8t<H  Pański  cf.  ofiara).  Sk.  t>z.  74i.  er  19.  O  Sa- 
kramencie ciata  boiego.  Kucx.  Kat.  ^ ,  398.  Na  tey 
'mssy  oyclec  Sty  wziąwszy  w  rękę  ciato  Pańfkie,  rzeki.. 
Sk.  IXz.  1066.  HoHyą  abo  opłatek  święcony  ciałem  bo- 
żym zowią.  BeLX.  Hisł.  l4.  -  Boie  ciatp,  świcio  bożego 
<Sida;  Cfo.  teloro,  Dal.  brafTanfzlTO  tb:  Boże  ciato  )« 
}.  Ciało ,  mięso  na  kościach  ciała  człowieczego ,  zwie" 
yzęcego ,  ba^  jletf<b  ttnf  bem  2elbf »  Roff.  riAómt.  Ka- 
sa) tyran  męczennikowi  mocno  dt-zed  ciało  z  kości.  Sk. 
ZyWk  1,  a9«  b^  Kazał  go  tak  długo  bić,  ażby  ciato  iego 
od  koćcl  odpadło,  ib.  1,  355.  ii  ciato  ż  niego  odlatało , 
H  krew  iako  se  źrzódta  płynęła*  ib,  2,  338^  Tyran 
kasat  eiafo  na  nim  kraiać.  ib'.  1,  i5.  Kiwi  w  sobie  nie 
czuię  ,  nlemasis  na  mnie  ciata,  Kości*  tylko  biedne,  * 
ftkdra    «oftatii»    y,  Ktchąfi.  Ps.  149.  -   Brać  ciato,  tyć, 

urn  SeibC;  om  $Ieif<be  ^ntieNett ,  fdiV  t»erbett.   Roju 

iiAOXl]M'£im&.  Tracić  ciało  ,  spaść  ft  ciata  ,  abtieCnetlt  ę 
bont  £eibe  fOmttlett.  Ciato  biot-ący,  pokarm  dobrze  tra-* 
triący.  C/t.  Th.  Koń  na  fię  nie  mógł  brać  ciata*  Comp* 
Med.  Gdy  koń  ciata  na  się  nie  bierze  ,  chociaż  ifla 
obrok  dostateczny,  daway  thu*.*  Lek.  ^'ó/z.  68.  CIA^ 
ŁOBOYCA,  y,  m-,  zabiiaiący  ciało,  bet  betl  2eib  t6bs 
tet  Chód.  Kost.  11.  •ClAŁOCHRONCA ,  y,  Th,\  ftróż 
chroniący  ciata  czyiego,  drab,  drabatit,   Rs.  tnf^AOkpa-i- 

tiiJaieAB,  obs.  mm^HUKl) ,  gardzista-,  bet  £ei6tta6Attt* 

^^CIAŁOORZEY ,    eia,'77f*,    cokolwiek    eiato   ogrzewa, 

ifn  Set(w4tmet .  ulTe^  wa^  ben  £eib  et»<tmr«  Rofs. 
m1&xorp^'8  ,  ni'DAorp'feinfKa,  01'lDAorp^e^Ka  s  kamizeU 

ka  kobieca  bez  fękawków  cf*  kaftan:  **CiAŁORUeH,  u^ 
m. ,  Rofs.  iii'BAO^Btl?i£(fHKe.  a^ltacya ,  tnócya ,  2eibe^(e« 
We^ttUft.  2.,  Gieatykulacya ,  giest,  ^n  %t^i.  CW^ 
1.0KUPIEC,  -  pca,  m.^   ludimi    handluiący,   ray^ura, 

rufian,  etn,  9JteBfc^ett^<nb(et,  6ee(eit9etCittfett  ^on  lu 


'    CIAŁOŁ.     -    CIARLA. 

ubogie  panienki   od    totrdw   i    ciatokupców    wybawiona 
wystawił.    Sk.   Dx.   626.     CIAŁOLUBNY  ,    a,  e,    ci»U> 
.   lubiący,  cieleaiiy,    zmy$In}r,  betl  £etb  Itebeub,  fteif^lub, 

finiłUc^.     Eccl.    in'BAOAK>6M B&IH  ,   kooiopuil    IDOA&KO    O 

yKpameH*iH  h  Hacu]geH*iH  m'BAa  cinapaemiicM.  **CłA- 
ŁONOSNY ,    a,  e,    ciało   maiący,    wcielony,   oczfowie- 

czony,  eingeffttpett/  einen  £elb  trasenb,  £ccL  nAomo- 

HÓce^b,  oGAoaKeul)  ni'£AOM}),  aaKb  ;aio  cbiHl>  60- 
aKm  no  BOMeA0B'£Heu'iio.  CIAŁOSKŁAD,  u,  m.,  J{s. 
iii'^AOCA02KeH'ie  ,  konstytucya  ciata ,  kompleksya  ,  bet 
€6rpetb«tt.  CIAŁOTWORCA,  y,  m.,  ftworzycziel  cia- 
ła, be«  2eibe<  ©*6pfet.  Groch.  W.  67.   ciAŁowil-Y, 

a,  e,  grubego  ciata,  cielesny,  tDOblbefdbt  ,  ftatf  POH 
fLńit,  fkdtHelblg,  feljl;  Vd.  leloven,  »hivotnaft,  telovi- 
ten ,  debel  ,  touft.  CIAŁOA\lTOSC  ,  ici ,  i. ,  gruboi^ 
ciata,  ®0blbeIcibtbeit ,  JetUJett,  V^.  teloyitnost,  telo- 
unoft,  dolina.    CUŁOWNY,   CIAŁOWY,  a,  e,   z  cia- 

ta  złożony,  ciato  maiący ,^  f^tf^erfU^ ,  UMlii^,  efneą £e{b  . 

bdbetsbł  Rofs.  nAÓm&HhiH,  DAÓmaHUH.  Bóg  ciałowne 
istoty  nadat  ruchem  rdwnym  Biegowi  właściwemu  iAo- 
tom  duchownym.  Przyb.  Milt.  338.  et  122. 

Pochodź  :  'cielesny  ,    bezcitlny  ,    cieUsnoii ,    cielisty  , 
ćiele^nik,  wcielić y  wcielenie^ 
CIAP!  CIAP!  mowa  niewyraźna ,  cedzona,  eMe  Utlbeuttid^C 

fittibenudlfcbe  @pta<be  ati^)ubtń(fen.  $.  Chód  ciężki, 
leybowaty,  eitień  r^n^etfdOigeii  ®(tng  att^jtibtńcren.    Tam 

ten  iłąpał)  ten  2a  nim  ledwie  na  palcach  dreptat  ciap 
ciap.  Ojf.  Wyr,  §.  Ciapu  kapufla ,  ciapu  groch  -,  na  nie- 
maiącego  swego  zdania ,  ^rzyimuiącego  Wszyftko ,  co  kto 
powie  ,  czarko   czarno ,  biało ,  biało  ,    eitt   ^ttobf Opf  /  etti 

97enf(b  obne  ^opf ,    etii  faubetto4tf^et  $(bt04Qet;   (  cf. 

Ciupa  ).     CIAP  A,   y ,  m.   nieumieiący    gadać,   maiący 
'ięzyk  w  chodakach,  ni   be  ni   me,  eitt  nttfd)Ugcr  9!)?er.f(b# 

bet  nicbt^  ®ef(beute«   betrotbtittgt.    Wielki  ciapa.    Ojffl 

Wyr4     CIAP  AC    intrans.    ndk.  ,     słówko    za    stówkiem 
niedomaWiaiąc  ^niewyraźnie   cedzić  ,    fanbetlOiiIfcb    tebcR* 
Ciapat ,    iakby  nie  wiedział  ,    co  mówić.    Ojf.    Wyr.   cf. 
Ciupać» 
CIA^PAC  C3i.  hdk.y    ciułać,    łabudać,    niitrężyć,    mitrężnic 

zbierać ,  gaubetti ,  tdttbeitt ,  Undfdm  tuacb^n* 

CIARAPATA  ob.  szarapata. 

CIARKI  liokb.  mn.  y    Bresz  ^    cfeucie   cierpkie)    Oirowiika, 

Ć(bauet/    6<battbetm     Gdy  o  drabinie  wspomnę,    ciarki 

teinie  przechodzą  }    zdaie  liii   fię  ,    że  n*a  szubienicę  lezę. 

Tear,  i3,  48/    Patrząc  na  ntego,  przechodzą  mię  ciarki. 

Żabt.  Zbb,  97.    $*  Ciarki,   iagody  ob.  czarka! 
CIARLATAN,   CZARLATAN,    CIERLETAN  , .  CZARLE- 

Tan,  a ,  m.  CIARLATAira;K ,  nka ,  m.  tdrbn.,  z  WtoUt. 

który  bez  nauki  lekarikiey  wtrąca  fię    w  praktykę  iey, 

łudząc  łatwowiernych  okazałością  mniemanych  sekretów^ 

Dyk.  Med.  1,  538.  eitt  Cbatletait,  Htiatffalbet,  ^arft« 

fcbtebet;  yd,  tershni^besedutauz,  masilodelauz ,  masilar ; 
Croat.  vszagditerseS  ,  prez6vich  *,  Rag.  mamimjeddi ;  Rt. 
AfaABJŁaH^HKl).  Lekara  ezarlatan  Opowiada  swoie  kuracye, 
mówi  o  wielkich  rzeczach,  gada  bea  uAanku,  zabawia 
Wszyftkich ,  kielichy  wytrząsa ,  ftroi  fię  w  powagę.  Pen, 
Łek.  526*  Ciarlatan  ttrynowy.  ib.  68.  Ka  rynku  - 
ikoczkowie*  kn^arzi^  i  cierlatani  swoie  figle  wyprawiaią. 
Star.  Dw.  11.  Caarletan.  A^/oi.  Turk.  11%.  $.  Ogólniey: 
kuglarz )  pędai wiatr,  wietrznik,    eitt  0(l1tf(et,  e{tt  S^Ulbs 


CrAHLATANBRYA  -  CIASNODŁON. 

icntfC-  Fij^ltrs,  szalbiers,  ciarhtan*  1^*%  65.  Petn 
PcL  2,  199.  Twe  to  pfikmy ,  BoiŁd  roskoBfnj,  ciarla- 
tanku  kasy.  Zad.  i6,3ai.  CIARLATANER YA ,  CZAR- 
L.BTANERYA,  yi,  i.,  CIARLATAN3TWO,  a,  «.,  po- 
ftępek  ciarlatańCkł,    Vd.  matilodellbru ,  maailaria  i  &^tLtU$ 

tuncńt ,    SSinb^enteleft ;    Rs.  MaAB^anl).    Powssechna 

nfoano^ć  kobiet  ppkfad&ć  ufność  w  csarletaneryack.  Ttał^ 
a8,  b.  80.  CIARLATANSKI  ,  a  .  ie ,  od  ciarlatana, 
4arf etiimf(6 ,  S(arletan^  « .  Pieb^ń  ciarlalańflcana  iarmarkti: 
O  cuda  cuda !  o  ^licane  cuda !  kto  ma  pieniążki ,  niechay 
ie  tu  da.  Zab,  1.  lei.  Nar.  Ciarlatańiko ,  Po  ciarlalań- 
4(u ,  priysłk. ,  (^arletanifd^.  CIARŁATANIC  intr.  ndk. , 
oiarlataBa  (broid,  wietrsnikoftwem  narabiać^  htVL  S^dts 
ICtM,  ben  WnXitViUl  tna(^flt»  Aplan  Grammatyk  aa 
csaaów  Cezara  po  caley  ciarlatanil  Grecyi.  Pilch.  Sen, 
Uft.  S,  26. 

ClASĆISTOSCf,  ^ci,  i,  nieAyypiecaonoać ,  aakaliftoić,  bic 
Crfdigfetr.  Sł.  Xiesx.  Łi,  CIASCISTY,  a,  e,  CIASCI- 
STOprzyst,,  aakalifty,  niewypieczóuy ,  tfigfg^  nnaiUgfi 
btftfen.  Tr.  -  Crn,  t^ftcn ;   Vel.  teflen.,  teftien. 

CIASNINA  06.  Cieśnina.  CIASNO  prr^łĄ.  przymiotn. 
Ciaany  ;  Cie^iey  comparat, ,  Cielni uchno ,  Ciaśniittko , 
Ciainiuteńko^  f/t/«/xj. ,  nieprieftronno »  eifge;  Sio*  teftIOy' 
Ec*  m^cMO  ,  ni'6cHOM'^cinHO.  Teraz  kto  ma  t^k  szeroki 
doaa,  iake  szły  role  Cyncynnata,  mówi  ie  ciasno  mieszka. 
Warg.  Wat.  i32«  Dwiema  ciasno,  a  iednemu  tak  wczas» 
Byt.  Ad,  il.  (trumna).  Komu  ciasno,  niech  ullępuie.  Rytn 
Ad.  26.  (niekontentei,  id^  precz].  Ciasno  tu  dla  tych  Jchmo-> 
iciów.  Ojf.  Wyr.  ( gardzą  nami ,  nie  radsi  obcuią  z  nami  \ 
Ciasnoby  byto  We  Panu  w  naszym  towarzyftwie.  ib.  (  nie 
profimy  , '  nie  bratamy  fię  z  takim ).  $.  Ciasno  komu*, 
snayduie  fic  w  obertasacb ,  w  ambarassie ,  między  miotem 
a  kowadłem ,  w  zfym  rosole ,  przygrzano  go ,    et  ifl   tui 

©ebrtoge/  fn  S^etlegen^eif;/  in  puuo  conjlrictus.  Cn.Ad. 
6.  Hf .  aamopHo ;  5/b.łefne  mn  ge;  nsffo  mnge.  Kniowi 

było  ciasno,  dla  niedoftatku  pieniędzy.  Pam.  85,  109. 
Biią  go  bardzo",  i  iuf  mu  ieft  ciasno.  Rey  Zw,  99,  b* 
Było  im  ciasno ,  albowiem  znudzony  był  lud,  Leop^  1  R€g. 
i3,  6.  (byli  iciśnieni.  Bibl.  Gd. J.  Zewsząd  ciasno, 
uciekać  -» li  ,  czyli  (lać  w  kroku  bezpiecznieyby,  była , 
trudno  zgadnąć.  Pilch.  Sali,  i84.  Widzisz,  od  nieprzy- 
lacioł,  iak  mi  bardzo  ciasno.  Biel.  S.I^.  B:  3,  6.  Wszyftko 
Sm  teras  trudniey,  wszyftko  ciemnicy  chodzi.  Pot.  Arg, 
174.     f.   Ciasno,   icMle,    iak  nay^ciśiey,    enge,    genau, 

^rf,  itii  engften  iSerflanbe,  genau  gen^mmen.  Prze- 
łożony cieiniey  ich  chował,  niź  oni  chcieli.  Biel.  Sw.2%29 
Jeden  cieśniey  trzyma  przeciwnika ,  drugi  ftawi  mu  pole. 
Ńag.  Cyc.  11.  Gdy  każdy  urzędnik  w  swoiey  ziemi  ma 
hjdi  afiadłym ,  wiele  ludzi  to  uk  ciasno  rozumieli ,  chcąo 
ieby  oni  nie  w  ziemi  ,  ale  w  powiecie  bywałi  osiedli. 
Htrb.  Stat.  168.  VoL  Leg.  2,  U^.  Jtricte.  CIASNO- 
CHA,  y,  i.,  CIASNOSZKA,  i.  zdrbn.,  odzicmnica, 
łaj^uia ,  eubucula,  Cn.  Th.  etn  ® ffbetfienibe.  Ciasnocha, 

Me  3m»e*   Em.  537.   Sr.  2.  iopa;  Sr.  ii.  mapfa;  Cm. 

jesherma,,robazha;  K</,  janka,  interfat;  Bs.  modrinica; 
Rt.  nOH&Ka »  noHUBa.  Ona  fię  drapie  w  nóikę  podniósłszy 
ciasnotzkę.  Kehow.  173.  $.  Rozpuftnie,  o  mieyscu  lu* 
bieinym  kobiecym' j  czasem  i  znaczy  pannę;  pospolicie, 
udaiącą  pannę,  droiącą  fię,  cnotkę,  przez  szyderftwo. 
CIĄS{U>1>Ł0NI,  ia,  ie^  ikąpy,   ^\\\%^  fnattfrtlg.     CIĄ- 


CIASNOSC    -     CIASNY. 


;t87 


^SNODROGI,  a,  ie,  drogi  ciasne  maiący,  etlgWegig / enge 

etrafen  (A(et»b.  Krąy  ciasnodrogi.  OJ[,  Wyr.  C{ASNOSC, 

^ci,  i.,  CIASNOTA,  y,  i«,  nieprseftronnoćć ,    własność 

'  mieysca ,  naczynia  i  t.  d.  niewyftarczaiącego  jŁemu ,  co  ma 

mieicić  w  sobie,  MeCtige;  3A.  tifeuN*  Sr.  1.  ciepnofci^ 

Vd.  tesnata,  tesnuft;  Crn*  tesnóba;  Cro.  teaandcha ;  Rg., 
tjesnos ,  tjesnocchja ,  tjeskocchja ;  Bs.  tjeskochja ,  tiskochja  , 
^x.  m'6cHOin4.  Ciasno^ć  mieysca.  Pilch  Sali.  łi3.  Satee 
ciasnoty  (w  liczb,  mn.)  tego  mieysca  bronią ,  abyśmy  nie 
byli  otoczeni  aieprzyiaciołmi.  Zab.  i3,  3oi.  Domeczek 
nie  wielki  ,     w  ciasności  mufi.   lię   mieszkać.    O/f,   Wyr. 

(ciasno;  in  bet  ^ge;  enge,   gebrdngt     $•  Ciasnoici, 

ciasnoty  ,  przeyścia  wązkie ,  wąwozy ,  cieśniny  ,  eilgf 
^ilTe.  ^uź  swoie  bufy  przez  ciaaności  przeprawili* 
>Warg.C4z.g.  -  $. Ciasność,  uciflc,  nędza,  oftateczności , 
oftateczne  potrzeby,  SBebttngtttfi ,  iu^tt^t  WOt^.  Przy- 
wiódtei  nas  w  ciasność,  położyłeś  ściśnienie  na  biodra 
nasze.  Budn.  Pt.  66,  11.  (nagnałeś  nas  w  &tć^  BibLGd.), 
Gdy  miafto  obiegł  i  ścisnął ,  w  ta^ą  wparł  ciasnotę  nie- 
przyiaciela,  ie  co  do  iednego  od  miecza  polegli*  Pilch* 
S^n*  139.  lużeś  w  tey  ciasuości,  ie  i^ie  masz  nad  czym 
myślić,  tylko  uciekać.  Ojf.  Wyr.  Jui  do  tey  ciasności 
przyszedł,  ie  nie  powinien  fię  wahać  na  wszydko  fię  wą-. 
żyć.  ib.  §.  Ciasność ,  ścisłość  ,^  ścisłe  pilnowanie ,  ®es 
nauigfeU,  Sttenge*  Kto  soboty  u  żydów 'liie  caclł,  Jego 
bóg  kamionować  kazał;  iednak  ciasność  ona  święcenia  na 
fzkodę  fię  ludzką  nie  ściągała.  Sk.  Xaz,  389.  CIA^ŃO^ 
SZKA  ob.  Ciasnocha.  CIASNOSZYI,  j^ia,  'yie,  szyię 
ciasną  maiący  ,  etlgffalffg.  Glasnoszyia  flasza.  Cn.  Th* 
CIASNY,  a,  e,  Cieśnieyszy  compar^,  Ciaśniuchny ,  Cia- 
Śniutenki  intent^  ,  nieprzeftronny  ,  którego  własnością 
ciasność,  trudno  mieszczący  w  sobie,  ettge»  Bh.  teM^ 
nta^IÓ;  sio.  tcfttę;  Bs.  t}esan;  Sr,  1.  cjefne,  c|jfnp  j  Cm. 
t^sn,  tesne;  Vd.  tesen  ,  tessan  ;\i>/.  tizkan;  Rg,  tjesnij  ,^ 
tjesan;  Cro.tćszen^  /{x. mt^cH^K,  lAiKcenl),  igeneniKiH; 
(  cf.  Gr.  Ttvot  t  Hb.  fN  <tz ,  Y**^  '^^  >  ^^'  '^^z^i  )*  Osiedlf 
zbroyni  mieysca  ciasne,  gdzie  iakoby  wązkie  ścieszki  prze- 
chody  były  w  górach*  1  Ltop.  Jud.  7,  5.  Do  nięśmierj^ 
telności  ciasna  droga ,  przez  tyfiąc  przeyść  trzeba  tru^no^ 
ności.  Letzcz.  Cl.  3.  Pierfi  mdłe,  słabe,  ciasne.  Syr^ 
i465.  Nieprzyiaciela  w  tak  cjasny  kąt  zaparł,  ii  całą 
nadzielę  w  ucieczce  pokładać  mufiał.  Pilch.  Sali.  21 3^ 
Zapędzić  kogo  w  ciasny  kąt,  w  kozi  rożek,  przydybać, 
ie  nie  moie  uyść,  dadi  komu  dybi|^a,  związać,  skrę- 
pować wywodami ,  ie  ani  ma  co  powiedzieć ;  n  ag  nać  mu 

ftrachu,  etnen  tn  Me  (Sfnge  tteiben*    Ciasna  głową.,  nie. 

wiele  objąć  mogąca,  niepoiętna ,  eitt  bef^tinftet  jtopf. 
Oyczyzna  ciasna  słai^ie  mey  i  mała.  PaJI,  F^  2^g.  Ma<^ 
iątek  ciasny,  szczupły,  ein  gerfnge^  9erm6geil»  Maiętnofć 
by  naymnieyszą,  miey  za  wielką  własną,  A  cudzą  nay- 
przestrzefiszą ,  rozumiey  za  ciasną.  Jei.  EM.  D.  2.  Mam 
kawał  roli  dosyć  ciasny ,  nie  miał  czegp  sąfiad  pożądać. 
Siru.  Qu.  4.     §.  Zycie  ciasne,  oszczędfie,  ikąpe,  surowe, 

ein  ffattei,   |ttetige<,   gen^tue^  gebett,    Suro^ry  żywot  i 

ciasny  wiódł  aa  wfi.  Sk.  Dz,  334.  \V  ubóztwie  i  życiu 
ciasnym  i  głodnym  bogu  służył,  ib.  3o3.,  Żywot  ciasny 
przeżywszy,  umarł, /lo/?  pitam  duristimą  txactam. Krom, 
63.  Wyftępek  ten  cieśnieyszym  żywotem  oczyścić  umy- 
ślił.* Krom.  355.  Chciał  zakonnikiem  bydż  i  wieczne, 
ubóztwo  i  ciasny  iywot  wieśdi«  S^.  Zyw.  5i*    Jui  myślil 


28d 


CIASTO    -     CIASTUCHY- 


•  klaattorte  i  ciasnym  ijwocie ,  iadntj  Rę  nędsy  i  ciociu 
nie  boiąc.  ió.  182.  Ciasna  dfoń ,  ikąpa,  nie  popuści 
grossa,  ęinc  f^t^t  ij^anb*  Zygi^-  Con.  33o.  -  Ciasne  su- 
nnienie ,  pieszczone  sumnienie ,  etn  ItitUi  ®etOlffctl ,  \>Cii 
uUe$  fe^t  genOtt  minmt*  (oppot,  przeftronne  sumnienie , 
~iak  wrota  wiesdue).  Lepsze  ciasne  sumnienie,  aniżeli 
przellronne  ;  ciasne,  które  i  małego  grzechu  lekce  aobie 
nie  waiy.  Sk,  Zyw.  3,  i65.  $.  Ciasny  sąd,  ^cisty,  ^ttiMę 
flf^Arf  /  pto(tH<6*  «^B^%  wymówkę  na  ow^m  ciasnym  sądzie 
oftatnim  mieć  będziem?  Sk*  Zyw^  a,  43 1.  Owego  wieku 
prawo  chraeściańikie  okoto  matiefidwa  ciasne  byto.  Sk. 
JDx.  616.  Jako  czyftość  ciaU  zachowa  fic,  ieśli  nie  będzie 
~>rsparta  ciasnym  zatrzymania  ratunkiem ,  turctioribus  con~ 
Hnentiat  praejidiis,  Zygr,  Gon.  348. 

Pochodź:  cU^iH,  ciełnina,  citinU^  teicU^nU,  przy* 
ete/nUf  /cie^nia^,  a.^  Ctsnąd,  cijka^,  docisną/,  nacifiy 
nacisnąć,  nacijkad ,  o  ci/k ,  ocisnąd',  odcijk,  odcisnąd^ 
focijk  ,  pocisnąć  ,  prxycijk  ,  ' przycisną/ y  przecisnąć  ^ 
rozeifif  rozcisnąć;  icifl^  łcisną/ ^  łcisły ,  icistoicy  ucijk^ 
ucisnący  ueijka/;  wcisną/,  wtijka/ \  wycijk ,  wycisną/ i 
zacisnąć y  zacijka/;  ciiba%  5j  z  Cźesscczyzny  /lad,  ie 
z  tegoż  irzódła  :  tęsny  y  ftflUwyy  ifflnota^  tfiy/^  '^«y^> 
przetf/knic,  utf/kni/y  tęsknić* 
CIASTO ,  • ,  n. ,  CIASTKO ,  CIASTECZKO ,  a ,  n.  zdrhn. , 
mąki  rozczyniona  y  hct  ttf id  >  ^^*  *'  ^^^*  tcf^O  i  (  ^^^  ^^t 
%eft  Sblfl.)*  ^^*  tissto;  H^.teszta,  leBZUtflia  ;  Rg.ijec'^ 

Ao;  Bi,  tjelto*,  Sr.  1.  cjefte,  fioaf ,  C\tftU;  Sr.  a.  fi^efto; 

Cro.  tezto,  tfszto,  falak,  Łesłtecze  (Cro*  teszt^n  crzi</i/^; 
Crn^  teftu :  (  Lat.  med.  Jteftum  t  piec  piekarfki^ ;  Vd.  re- 
Aenina,  teftouje,  teftu,  tyalek;  Rs.  iii'6'cnio,  m'kcinuo, 
fte^UBO.  Dla  smaku  chleba  sypi/»  fię  w  ciafto  pfzy  roz- 
ezynach  kmin  ailbo  anyź«  Przerabia  fic  ciafto  po  należy- 
tym kilflieniu  do  przyzwoitey  gcfloici  robienia  z  niego  bo- 
chenków. iCluk^  Rost  5,  363.  Banię  w  cielcie  upiec. 
Cr  esc,  317.  Kto  duiisty  2  dzieią  bierze  drugiemu  jciafto. 
Zak.  i5,  347.  {kto  duiszy,  ten  lepszy).  Dalby  i  ciafto 
B  dzieią.  C/t.  Ad.  i4o.  (tbyt  dobry,  dalby  i  koszulę 
B  fiebie).  1.)  Ciafto,  w  hcz6.  mn.  Ciafta,  ciaftka,  cia- 
llecska ,  róine  b  mąki  upieczone  przysmaki ,  S9A(f lOetf  t 
iStnc^fll*  Ciafta  rotm&ite  ,  torty  ,  makarony  ,  krepie, 
pączki,  placki  i  t.  d.  Vd.  potiza,  krapniza^  gibaniza, 
pogazhiza ,  ttetlelni ,  krapi ,  tellouniki ,  nokjaki ,  abgank', 
jneahta,  kubunta ',  Rofs.  niapóTKHOC,  pA^AkK,  aAiA2Jl| 
RyAira ,  XA'£i^6eHH0e ,  Apo^óua ,  cocyxiK« ,  Aes^inHAKl), 
XBOpocnx&(  i^Sla,  tiftenica  t  pasztet}  Sla.  tiftenicęir  t 
pasztetnik).  Droidiy  ulywaią  do  makarów  albo  eiaft 
Jkraianych.  Syr.  949.  Mąki  pszenne  zaiywalą  fię  do  ciaft 
przednieyszych  różnego  imienia.  JCluk.  RoiL  5,  37 1» 
CiafU  formowane,  moidaierźowe  ,  garnuszkowe^  fume-> 
towew  JLek.  C.  a.  Ciafto  francuzkie,  gdy  chcemy >  aby 
w  H^teh  by^o  osobnych,  smaruiemy  każdy  liftek  maslens 
Uog.  Dół.  1 ,  53.  -  §.  CUSTO ,  CUSTOCH ,  CIASTUCH, 
B,  iRv,  CIA5TUSŻKO,  «^  m,.zdrbn.^  człowiek  mi^tki, 
niwei,  tti  połoi>  nie  maiący  twego  Bdania,  ni  to  ni 
owo,  i  timno  1  riepto,  miękisz,  lele,  fiak,  bezkoft,  fili 

»fMer,  i»tW\ńin  g»enf(«,  rin  ^irtling,  bet  Mti  mit 

f}<^  mad^m  f4irt.     Ciaftochami  ich  nazywa^.  Smotr.  Lam^ 

6y.     Ciaftussko  ,    człowiek  iak  ciaftko  >   ciafteczko*  Cff. 

Yłyr.    CIASTUCHY,-  ów,  licz.  mn.^  klufl^i  wieylkie 

^fibwtfsaiie    (cf.  paluchy)  .    gel9(^t|  9X\Ątę    fpU  (If  bU 


*CISZ    -    •ClĄDZAC. 
SBanirii  rffeii/  SBanerflWe.    CIASTOWY,  a,  e,  od  ciafta. 

%t\%  e  .     Rs.    m1)cinSHU^.     CIASTOZUY  ,    ura  ,    m. 
mysz  u  Homera ,  a^ro^ayor)  Przyb.  Batr,  bft  ^figftrfffr, 

Ux  SSlwat  einrf  ^tU  in  brr  e«trtd^«  cf.  Chieburad. 

Pochodź  :  cia/cifty ,  naciajla. 
♦CIĄ^SZ   ob.  Ciąiać.     CIaSZKA  ob.  Czaszka. 
W  CIA^Z  adverb.t  ciągle,    ciągiem »   nieprzerwanie,  co  de 
mieysca  lub  tei  co  do  czasu,.patmem,  w  iednym  tchn,  iednym 

tchem,  w  ieden  pęd,  Ul  ^iiem,  tn  finem  fotf:,  tli  etne« 

Suge,  ununter^OC^en ;  Cr/i.  v'ćdnu;  Oo.  zajedoo^  Vind. 
ikues,  Teden,  y^sellei,  smirami  Tsaki  zhafs,  Tefszharsy 
•puvu  ;  Bs.  Tazda  ,  sueudiglje  ,  udigije,  sueghjer;  £c« 
BhiHy.  Sklepy  na  wysokich  slupach  wciąi  murowane, 
aluiyły  do  prowadzenia  wody.  Star.  Dw.  3.  Do  oboBU 
uciekli ,  daley  w  ciąi  (ię  pulciwszy.  Warg.  Cez.  330. 
Naycięicy  raz  webrną^,  w  ciąi  fię  brnie.  Cjf,  Wyr.  -  j.  Math* 
Liniia  w  ciąi  albo  w  bród,  infinira,  bez  naymnieyszry 
miary  ,  którą  do  upodobania  dluiszą  rysować  moiess. 
Sol.  Gtom.  4.  ♦CIĄŻ,  ClĄZA,  *CIĘZA,  y,  i.,  brzc-. 
mię,  cięiar,  Me  iaft,  Me  iSMe,  Uliyy  nam  trochę  tey 
clęiy,  chcęszli  by^myĆ  sfuiyli.  i  Lkop.  3  Parał.  10,  4. 
'  (tey  ciąiy.  3  Leop.).  Czemuiby  miał  bydi  siuiebnik 
twóy  ku  próiney  ciąiy  panu  memu?  1  Leop.^Reg.  19,  36. 
Wiua  podrosiych  gron  ciąie  Przy  małych  tyczkach  wiąie. 
Petr.  Hor.  3.  N.  b.  Kamień  ciąią  ieft  względem  kapufty, 
którą  przykłada.  Offl  Wyr.  (cięiarem,  wagą,  2«|i^  ©jf** 
Wi((t)«.-  Ciąia,  cięikość,  Mf  G4»ere.  To  co  przy- 
krywa, swoią  ciąią  satrzymywa  6d  wznoszenia  fię  to, 
co  przykrywa.    Ojf,    Wyr.     $.  Dolegliwoi^d,    uciflc,  cięi- 

ko^ć,   Me  £a|t,  SBefd^weniif,  SBefAmmernif,  Srangfii. 

Tai  to  iefl  przyczyna  moiey  tey  ciąiy  i  troiki  dolegliwey. 
Tward.  Pas.  69.  Ciąie,  podatki,  9Ibd«6eil,  Saflrn. 
Ciąie  1  przeciąie ,  angariae  ti  perangariae.  Dworzanie 
pod  wody  i  iłacye  biorą ,  takie  i  ciąie.  Biel.  Kr*  3o4.  - 
$.  Kara,  kamoi^,  bte  StfAfe,  Me  ^dc^tiguiig ,  ble  ^n(H» 
Spowiednik  miafto  ciąiy  abo  kaini ,  kazat  mu  do  lUyma 
iecha^.  W.  Pofl.  W.  33.  Kto  iofnierza  w  ciąiy  tie  ma , 
sam  aię  Bwoiuie  bez  woyny.  Fr*  Ad.  45.  $*  W  prawno- 
ici  ,  ciąia  ,  grabiei  ,  rsecz  zaaresztowana.  Dudz.  55. 
Baymowąnie  i  rzecz  zaięta ,  b«^  ^filibeil ,  b«^  Sepfisbttf , 
ba^  yfanb ;  Bh.  Obftawef*  Zubogiego  ciąią  biorą.  Budn^ 
Job.  ^4,  9.  (zaftawę.  Bibh  Od.)*  Od  tych,  co  płacić 
nie  mogą  ,  cięiko  rzecz  poiyczaną  wyciągaią  ,  i  takie 
eiąie  od  nich  biorą,  iakie  im  ku  obronie  ctaTa  są  po* 
trzebne.  JCuc)s*  JCat.  3,  ^71,  (not:  „sallawy*')-  2  dłużni- 
kiem do  wieiy  abo  daie  ciąię.  Alon.  Wcr.  7S.  Kto  na 
ci>ią  ,  tego  nie  wiąią.  Cn.  Ad.  38o.  Rye.  Ad.  37. 
Ciąie  maią  bydi  w  więkscey  cenie,. nii  necay,  o  które 
bywa  dąiano.  Herb.  Stat.  534.  Jaka  ma  bydi  ciąia 
brana ,  aa  podatki  królewikie.  Herb.  Stat^  88.  $•  Ciąi  , 
pociąg  ,  zaprząg ,  aptzęiay  ,  lai  Offpanii.  Ma  dwoi* 
ciąiy  woJow.  O^  Wyr*  Zabrać  chJopu  ciąią.  Offl  Wyr. 
(Rs.  Aams  mary  tiadi  drapaka),  j.  Ciąia  kobiet,  brze^ 
mienno^ć,  cięiarno^ć,  czas  brzemiennoici ,  bie  CĄlWtMf 
^Ufi^^ft;  F</.  shrokui^,  ahrozhina;  i2i.  «ipeBOHOlnĆBie. 
"Zona  iego  w  ciąiy  aofbiie;  iui  ieft  w  fiódmym  miefiącu. 
7>.  Vd.  ona  je  le  aedmi  mieaenxz  o'  drugem  pafi  ,  ni 
•anu  nB  sebe).  W  ciąiy  bydi  Rs.  ^peBOHQCHmB,  upe* 
BOHomy  ,  BO  ^pćB'&  anama  MJUi4^H||a.  CŁ\ZAC, 
*CŁ\DZAC  ex.  kontyn.^    Ciąiyć  mft.,   obciąiać  kogo. 


CIfiORA     -     CICHO. 
dciar  nakładać*  na  kogo,  ładewad  go,  emeil  ^efajtett,  i^Ot 

filie  £a(l,  eine  idMe  Auffcgen.  Fig.  ucilkać,  uciąiać, 
hebtń^en  ,   Mtfen  ;    r^A.  ie^tti  pecuniam  txigtr^  ). 

Trxeba  mi  %^  nwolmć  od  pewnego  cią^icego  mię  długu. 
T€€tt,  3,  89.  Na  zło^ć  tym ,  którzy  mię  ciążą.  1  Leop\ 
Ts,  as,*  6.  ( frasuią.  3  Leop,  ió. ).  Którzy  mię  frasuią 
a  eiąią  niepnyiaciele  moi.  1  Leop.  Ps.  26,  2.  Kie  za- 
smączay  ani  *ciąaz  brata  twego,  i  Leop.  Lev»  25.  (ciąi). 
$.  Jurid,  ciąźaĆ,  grabieżą  sądową,  strofami  co  od  logo 
wymagać ,  zagrabiać ,  zaymować  sądownie  (  cf.  dzieckować  ) 

rgeric^eitc^ )  pfilnbm,  bnrd^  ^finbung  eramm^en;  Vd.  isa- 

ratl,  ▼unsarati;  rubiti,  salog  rseti,  fentati ,  8a1ognvati ; 
Cm.  rubiti ,  rikbem  ;  Cro.  plenyati :  (  cf.  Rs^  rnHrainicH  , 
prawować  fię  )•  Kto  komu  w  łące  pasie ,  taki  ma  bydi 
ciąian- na  sukni.   Tarn^  Uft.  i38.     Szlachcic,  ieieli  tych 

,  IMeAiędcy  nie  będzie  chcia}  brać,  niech  będzie  przez  fta*  • 
Toftę-«iąian  w  bydlech.  Herb.  Srar.  81.  Jlckroć  trać  fię 
ciąźanie  czynić ,  aby  nie  l)rano  wiccey ,  ieno  coby  ftalo 
ZSL  to,  za  caciąiaią.  ib.  88.  Byka  wdów  iego  *ciądzaią. 
Budn.  Job.  24,  3.  (wzaftawie  biorą.  Bibl  Gd.).  Cią- 
źania  obyczay.  Herb.  Stat.  5o6.  •$.  Ciążyć  na  kogo, 
ialić  fię  na  kogo ,  narzekać,  f?d>  ^In  lematlben  U\^XOtXtVL, 
ibn  i^n  ftagrn.  Bilkup  ciąży t  sobi^  wiele  rzeczy  na 
mnie,  wyraawiaiąc,  iż  iuż  dosyć  długo  łaikę  okazuie. 
Baz,  HJi.  252.  Na  króla  niektórzy  sobie  ciążyli  ,  że 
ludziom  nierządnym  urzędy  zlecał.  JCctx.  Lor.  169*  et 
j68.  *-  AJezander  W.  na  Aryftotelesa  ciążył,  \^  ono, 
czym  wszyftkich  przechodzić  chciał,  to  on  drugim  pisząc 
podawał.  Modrz.  Baz.  €3.  Warg  Kurc.  4.  CIA^ZACZ , 
a ,  OT.  który  zagrabił  co.  Dudz.  35.  Który  rzeczy  urzę- 
downie  hamuie  albo  hamowane  zabiera.  Wiod^  zaymacz, 
zagrabiciel ,  htt  ^Jfitlber,  bft  etWdtf  pfinbet;  Vd,  rublenik, 
fentOTez,  salogajemauz. 

Pochodź:  cięiki,  cifiJto/tf,  cifiar ,  ciężarny^  ciciy/t 
docifiy^ ;  9ciąia^  ,  obciąiad j  onifiafy  ,  przyciąiać ^ 
przeciąiad^  (cf.  Ciąg^  ciągną f).  2.J  cf.Jąiyć,  tifknie' 
i  f.  d» 

CIBORA  oS.  Cybora.     CIBORYUM  ob.  Cyboryum. 

Cl  -  ć  06.  Ci  - 

CICHACZ,    a,    OT.    człowiek  cichy,     cicho  siedzący,    miN 

czący ,  efn  fK0et  OTenfc^ ,  ein  ©HUfiJer.    Ty  pachołkiem 

ticliaczaś  dumał  życie  wieyfkie,  Teraz  włodarzem,  łaźnie 
1  gry  chwalisz  raieyikie.  Zab.  8,  329.  CICHACZEM 
przysłk. ,  po  cichu  ,  milczkiem ,    pokryiomu ,    ukradkiem  , 

M«  ber  BMe,  imetiUen;  £c.x>mRK)  Sr.  ^.  y^ofi^ic^nr, 

'  fp  fd^ic^ll.     Z  panną  córką  cichaczem  fię  swata.  Żabł,  Żbb. 

69.      Cichaczem    się    wkrada    do    kobiet.     Teat,   6,   23. 

Fałszywi  przyiaciele  cichaczem  cię   podszczuwaią.     Teat, 

38>   io4.    CICHNA^C  niiaĄ.  ndk.^    zcichnąć,    ucichnąć 

</i  ,   ciszeć,  cichym  fię  fiawać,  (liff  niftben,   tttl^ig   »ets 

htn  ,    9i  betn^łden  ;    Cm.  potihneti  *,    Rs.  niiixHym&, 

CMHp^mB.     Cichną  wiatry,  a  niebo  w  wdzięki  fię  przy- 

'  biera.    Błzyb.  Luz.   272.     Na   twe  słowo    scichł    moriki 

'  wiatr    mnogi.     KuUg.    Her.    2.     Mufi    zcichnąć    wrzawa 

zawftydzonych  chuci.  Przyb.  Ab.  26.     CICHO  przystk. , 

'  pocicJiu  ,      z  cicha  ,     niegło^no  ,    (liffe  /     Ciszey  Coot- 

par.^  Boh.  tiffe;    Sorab.   2.  ^fcbMO;    jttlfom;    Sorab.  i. 

%\\l^,    Cętfd^e,    pacjid^n^     Vd.  tihu,  rahlu  ;     Cro.  tiho  5 

Sia.  tiho,  shntichi  j  Rs.  niiiso,  inBonrÓJul) ,   aal)  acA- 

nH^a ,  Bsl>  noAauunft&  $  £c.  mazooGpaajHO*   ^Starz^y 


♦CICHOPŁAWNY    -    CICHY. 


389 


głodno  modlitwę  mówi ,  a  oni  za  nim ,  iak  kto  chce ,  lubo 
cicho  lubo  głoiSno.  Star.  Dw.  59.  Cicho  prędzey  sprawisz. 
Cn.  Ad.  78.     Wielkie  rzóki  cicho  płyną.   Fredr.  Ad.  28. 
(bez  hałasu  ,   bez  zgiełku  ,    spokoynie).     Starał  fię  cicho 
ten  interes  zakończyć,  ^izot.  Cyc.   122.     Polika  nigd^  fię 
z  nikim  łączyć  nie  powinna ,  Niech  cicho  fiedzi ,  ale  niech 
nie  będzie  czynna.  Nieme  P.  P.  9.  -     $.  Cicho !  Ciszey  ! 
wykrzyk:  przykaż   milczenia;    cyt!    (t!    flitte!     Cicho!    nie 
wrzeszczcie  tak.    Teat^  1.  7,     Cichoż    bądź  ,     prze    bóg 
żywy.    rea/.  36,  ó.  128.     Ciszey!    (zprofta:    ftul)!     A 
ciszey  2  panią   matką.     Bardz.    Tr.   286,     Ciszey ,  życzę 
ci  wynieść  fię  ztąd.    Teat.   1,    i24.     Gdzie  pańftwa  nie- 
masz  ,  nikt  nie  rzecze  dszey  I  Gdzie  niemasz  kota,  tam  bic<- 
gaią  myszy.    Bratk.  F.  4.  b.  -     'CICHOCHOD  ,    a ,    ot. 
Rs.  inaxoxóAb,  bradypus,  Hi  fattlt^tet.    ♦CICHOPŁA- 
WNY ,     *CICHOPŁYNNY  ,   a  ,    e  ,    płynący  spokoynie  , 
fllllfllefenb,   fanftfłlefenb.     Wody  Caephiza  cichopławne. 
Zebr.  Ow.  65.     Cichopfynny  nurt.  Mon.  j5i  694.  Hor.  2, 
191.  Min,  -     CICHOŚĆ,  ^ci,  i.  umijknienie,  spokoynoś<^, 
gdy  wrzawy  i   głosu  nic  nie   słychać    (  oppos.  głośność, 
hałas),  cisza,  bU  &iUe;   Bh.  tidfti^;   Vd.  tihuft,  tihoU, 
tiha  *,  Crn.  tihóta  ;  Sr.i.  cjtc^Ota ;  Rg.  tihos  ;   Cro.  tihocha , 
tifsina;  Dl.  tihota ;  Sla.  tihocha;  Bs.  tiscenoft,  tihocbja, 
krotkoft ;  Rs.  miSKOcml).     W  nocney  cichości.  Jabi.  Tel. 
i53.     W  cichości  bez  gości,     w  komorze,    w  pokorze. 
Zegl.  Ad.   265.     Już  cały  świat  w  cichości,    nikt   ftąpi 
i  kroku ,  Wiatr ,  morze!  śpią  ,  i  zwierząt  nie  usłyszy  flcoku. 
Zab.  i4,    121.     Cichość  morflca  ,    morikie  uspokoienie, 
cisza  ,    bte  ^eetC^jltOfe.      Cichość   człowieka  ,  łagodność , 

łaskawość.  Cn.  Th.  flilfel  SBefen,  @aitftm«r^,  gcutfeeUgs 

Mt     CICHUCHNY,    a,    e,    CICHUCZKI,  CICHUTKI, 
CICHUTEŃKI ,  CICHUSIENKI ,  a,  ie,  intens,  przymiotn. , 
cichy,  ganafHtt,  fcłfe;  Slo.ń^Mtl,  Mnit     Cichuchnie, 
Cichuczko,    Cichutko,    Cichutefiko ,  Cichufieńko,  Cichu- 
tyneczko  przysłk.  ,    (  ^iniń^cn  fUtt  )  J     Rs.    muzÓHftKO. 
Cichuchno  ,     leguchno     Pie/ń.   Kat.   52.      Chodził  sobie 
cichuteńko.  Boh.  Kom.  3,  111.     Burd  nie   lubię;  ale  bez 
hałasu   cichuteńko  byibym  go   wyforowaf.    Teat.  1,  lo4. 
Dawid  oderznął  cichuczko  kray  płaszcza  Saulowegp.  J3a</n. 
1  5aOT.  24,  5.  Milczcie  wszyscy,  ani- szepczcie,  1  cichuczko 
ziemię  depczcie.     Groch.    W.   367.      Wszedł   potaiemnie 
a   cichuczko.   Leop.   Judic.  4,   21.      Cichuczeńko.  J7qn. 
Wor.  2.     Cichufieńko  wchodzi.  Kiok.  Tur.  91.     Widjuał 
prorok  boga    w  cichuchnym    wietrzcw    Sk'.  Zyw,  2,    1 95. 
W  cichuczkie  ftrony  śpiewam.    Kolak.  W.'C.  2.     Częścią 
nań  głosem   woła  ,    częścią  cichnfieńkicW  uszy   slowjŁa 
posyła,  bardzo  malufieńkie.  BaniaJ.  J.  2.  -  $.  Spokoyniu- 
teńki,  (kromniuteńki ,  fe^t  (tiOf,  ftnft/  bef((etbeil«     K06 , 
gdy  fię  zapali,  z  onego  cichuczki^go ,  imanie  fię  Wnetla^o 
szalony.  Rey  Zw.  yb.     Pan  nasz  cichucMiy  i  serca   pokor- 
nego.   W.  Paft.   W.  2o4,     CICHY,  a,  e,  Ciższy  com- 
parat.,  niegłośny,  spokoyuy,     jVttt,    ru(^ig;    Boh.  HcW » 
Sio.   tiĄi,    rtc^Ó;    ^r.   1.   cjid)l;    ^>.  a.    fc^ld^t;    Crc,tlhi 
Crn.  tih;    K</.  tih,  tihoten ,  miren;  Bs.tihtf  miran  ,  kto-, 
tak;  i?^.  tih,  tihha;    Rs.  mńxivi ,   iiiHxl>,   6e3MJinxeBC- 
HZJH,  yroiiOHHua  ;  £c.  mRmecmByioiBiH*     Skowronek 
nad  sobą  kobusa  czuiący,  daleko  bywa  ciiszy.  Hipp.  37. 
Na    cóż   fię  przyda  ciche  morze  temu,  który  iuż  utonął. 
Teat.   49,  4.     Nie  to  miftrz,    co  fię  na  cichey    wodzie 
wozić  mnie*,  ale  to'iviętszy,  kdtdy  wftmą wiatry >  ii  i  r»- 

57 


SI90 


ICIĘ     -     CIEC. 


dsić  i  ratowad  nmle,  R^y  Zw*  ii3«'  Cichy  leA  ,  który 
nic  nie  mowi^  abo  fkromnie  mówi,  nie  czyni  żadnego 
haUau.  Fttr,  Et,  37*5.  Btogoftawieni  ciasy,  abowiem 
oni  odńerią  siemię.  Ltop,  Math*  5,  4.  Nie  tylko  to 
ieft  ciehy,  co  w  kącie  milcząc  leiy,  a  ninacz  dobrego 
pnygodzić  fif  nie  moie  -,  ale  to  iell  cichy,  który  w  cicho- 
ści ,  w  ikromuoścjl  a  w  nadobney  pomierzę  ,  wszyAkie 
rzeczy  swe  sprawnie  i  ludziom  służy.  R^y  Zw.  i39,  ^* 
Natura  zwierzęta  ciche  i  drobne  ptodnieysze  uczyniła,  a 
nii  srogie  i  wielkie.  Bo  ter.  5.  -  Fo  cichu ,  z  cicha  ad- 
perbialiur ,  s  cicho ,  cichym  sposobem ,  bez  haUsu  ,  zgieł- 
ku, łlitt,  teife,  tU^ig;  Cm,  natihima).  Rzeki  iey  zbli- 
żywszy fic  ,  po  cichu.  Nieme,  Kr.  a,  87.  Po  fiole 
modlitwę  każdy  po  cichu  czyuit.  JCrąs.  Pod.  3,  ais. 
Jam  niegtuchy  Mospanie,  możoa  mówić  z  cicha.  Teat.  7, 
<.  43.  Wyb»  Kras.  W,  i5.  £c.  ^^HcrnOAcma ,  Hłi3fiiiMb 
roxOCOMl>.  Prędzey  swegp  po  cichu  dopniesz ,  niż  ha- 
Usem»  Zegl.  Ad,  78.  Z  cicha  ijrant  (z  głupia  mądry; 
układa  fię ,  a  zte  broi ).  Z  cicha  pęk ,  cicha  woda ,  o 
.człowieku  figlarzu  z  układną  minką  y  inszy   w  rzeczy ,  iak 

na  pozór.  ojf.  Wyr.  elit  (^eimlid^cr  oerflecttet  ®aubieb. 

Pochodź:  Ciszeif^  ciszymy   uciszyć,   cisza,   ucichnąć. 
CIĘ,  CIEBIE  ob.Tj. 
CIEC,  ciekł,  ciecze,  ciekę  niiak.  nied.  ,     cieknąć  iedafl, 

.  o  ciekliznach  ,  płynąć,  fftegeii  /  riiwen ;  Sr.  1.  cieci, 
eieftt,  tseciitt;    Bh.  tecp>  uli,  UU,  UUti;   Sh.  tefu; 

Cro,  techi  ,  techem  j  Rg,  tecchi ,  teccem  5  Vd.  tezhi , 
tozhi,  tekel,,  tizhem;  Cm.  tSzhem,  tękam;  Bs.  tecchi; 
Rs.  meigH,  m^HB,  mcKy  (obsol.  g%mvL  cf.  rzeka  cf. 
Turc,  ciovi  Jłuuius  *,  cf.  Gr,  ^Im  ).  Strumyczek  ,  który 
między  temi  ikatami  ciekł ,  zatrzymały.  SA.  Dz.  868. 
jCrów  ftrumieniami  wytoczona  ciecze,  F,  JCehan.  Jer.  196. 
ft  małych  zdroiów  rzeka  ciecze.  Miajk.  Ryt.  4,  Rzeka 
między  (katami  ciecze.  Warg,  Radź.  ia4.  Woda  nabywa 
naturę  oney  ziemi  ,  zkąd  ciecze.  UrZfd.  429.  Neftora 
#yn  przychodzi ,  łza  mu  hoyna  ciecze,  J  żałosną  donosząc 
nowinę,  uk  rzecze.  Dmoch.  Jl.  a,  i63.     Kruszec   nigdy 

.  nie  oiekl  w  tak  żywe  poflaci.  UJlrz:  Tr.  1 1 .  Rs.  iKnA^oih. 
Giekący,  płynący,  fiiffenb.  Zdróy  mam  ciekący,  lasek 
nieprzeflironny.  Lib.  Hor.  77.  Wyrok  ten  na  wodzie 
eiekącey  zapiszą ,  Niechay  fię  na,  nim  wiatry  za  świadków 
podpissą*  Zimor.  Siei.  aai.  Ciekące  oczy  ,  trlefenbe 
flfMgen-  Oczy  B|u  cieką,  h\t  S^ttftien  ttiefen  i^m.  Ciecze- 
nie,   choroba,    in   %lnf  ,    bet  fC^atfe  %UL     Cieczenie 

'  uftawne ,   fluka  z  oka ,  a  ucha ,  filluta ,  fiflułka.   Cn.  Th. 

Me  fiWf   M  fRol^rgefc^mńt ,    ^of^Uefc^w&r.    Rzezanie 

-w  łoilie,  albo  ci«kąca  niemoc.  Cresc.  a  11.  ob,  ciekączka, 
06.  tryper,  rzezączka.  ^-  Ciekący,  ciekły.,  płynny,  Bh. 
lei tttÓ  ;  ^^'  tekuch  ;  fili(i(|.  Części  ciekące  ,  fuidae , 
hnmcry  ciała.  Kirch,  Anat.  5.  Przez  poty,  ciekącieysze 
wychodzą  humory.  Krąp.  5,  36 1.  (ciekleysze,  pTynniey- 
•ze,  bitiiii\%ttn).  Ciekątsze  i  miększe  części,  ib,  a8.o. 
Krew  w  tey  żyle  ieft  ciekącieysza  i  rzedsza ,  niżeli  w  in- 
mych.  ib»  a,  iio.  Krew  mu  z  no^a  ciecze,  ble  9{(lfe  blus 
ttt  l^M*  Cieczenia  krwi  z  nosa.  Comp,  Med.  447.  ba^ 
9lafenMttten»  -   $.   Ciec,  zaciekać,  kapać  gdzie,  t\ViU^VitVL, 

%txńti  Mtxi,  |etei9  triefm,  f^min  rinnen.    Na  zboże, 

żeby  nie  ciekło ;  boby  inaczey  gniło.  Haur.  SA.  1 9.  Wszę- 
dzie wiatr  przewiewał ,  woda  ciekła  ,  którędy  chciała. 
Wyf'  i*^*  ^^    Dwi^r  po>finiea  byd^  dołirse  i^patrsony. 


.-CIEOH   -    CIECIOAKA. 

aby  kiedy  deszcz,    do  dworu  nie   ciekło.    Oojt,  MA.    i6« 

Podftawić  naczynie,    żeby  we&  ciekłb.    Torz^  SmA,   »64^ 

t    Pro¥,Slo,  Ui  tt*C  tiu,  Ui^U,  fi  non  Jluit ,  Jiiiai  ^  afcfet 

mit  ®d^effetn  ,    bo(^  mit  26feln.    $.  BeczU  ,    garniec 

ciecze,    nieszczelne  są,    bie  itOURe  Uuft,    Ućt,    tUmt. 

Beczka,     póki   w  niey   nic  niemasz  ,     poty  nie  znać,  by 

gdzie  ciec  miało  \  a  ikoro  ią  naleią ,  ali  fię  wnet  a  kilku 

(Iron  sączy.  Gorn.  Dw.  3 60.     $.  Ciec  czym,  płynąc!  czynie 

OOIt   etOad  triefen  ,    aitriefęn,     Brzozy    dziegciem    cieką. 

Tr.     $.    Ciec  dokąd  ,    biedź   szybko  ,     W^bt  fUciI*     Ju^ 

.  ciecze  ze  krą  do   Gdań/ka  w   komiedze.  Kfon.  Fi,   C.  4. 

(płynął  szybko   (latkiem).     Czas  chyblim    ciecze  p^en» 

Tr.     $.    Ciekące  zegary    i    wodą  lub   piaikiem  ciekące, 

SBaiTeru^ten ,  ©anbu^ren ,  (Stnnbenu^ren*    Parki  ciekące 

noszą  na  głowie  zegarki.  Tward.  Dąf.  59.  Zegarki 
ciekące  ,  po  których  w  nocy  omacką  poznać  namacawszy  , 
która  godzina ,  a  nie  trzeba  ich  przewracać ,  bo  aapie  fic 
przewracaią.  Star^  Dw.  33. 

Pochodź:  Ciekać ^  cieAawy,  cieAawo/c\  cieAły^  eieAł^^p 
dociec,  dociekać,  nacie c ,  naciekać,  nadciecT  nadciek p 
ociec ^  ociektoić ,  otok,  odciecj  odcieka/;  pociec ,  po^ 
ciekacj  potok ,  potoczny,  potoczyjly ;  podcięć,  podcieAi 
przeciec,  przycięć;  rozcięć,  rozetek ,  roztok  \  uciec ^ 
ucieczka,  w  ciec ,  wcieka/,  w/ciec  fif,  wfcieAły ,  w/cie^ 
Ałoić,  wścieklina;  wyciec,  wycieczka,  wyciekać;  /«>— 
Aać ,  .  /ciek,  Jlek,  Jlok^  /kto,  śklarz  ,  iklanny  ,  za" 
ciec ,  zaciek ;  wezeteczny  ,  wszeteczeĄftwo.  a.)  cj.  tok , 
toczyć. 
-  -  CIECH ,  zakończenie  wielu  imion  Polflcich ,  n.  p.  Woy-* 
ciech ,  t.   i.   woyfka  cieszy ,  Sieciech ,  i  t.  d,   Jabł.  Her, 

hU  (Snbigutig  vieUt  ^oinifd^et  Caufnamen ,   dou  cieszyć 

trb(trtt«  CIECHANÓW,  a,  m  miailo  w  woiewództwie 
Mazowieckim.  Dyk.  G,  1,  139.  eine  @tabt  Id  ^Ofuteil* 
CIECHANOWSKU  a,  ie,  od  Ciechanowa,  ooil  @ie<^s 
n01O»  Ziemia  Ciechanowika  ma  trzy  powiaty. -  Dyk,  G. 
1, 139.  CIECH  ANO  WICE,  -  ic,  liczb,  mn.,  miafto  wFod- 

lalkim.  Dyk.  G,  1,  139.  eine  @tAbt  itt  ^oblac^ien* 

CIĘCIE  ob.  Ciąć. 

CIECIERZYCA,  y,  i.  cieciorka  ogrodtaa ,  groch  Wloiki, 
bie  3ifetetbfe,  nSticbetetbfe ;  JtaL  cicerchia;  Łat,  cicer  i 
Bh.  cpittta ,  CPjrle  •»  Sh.  cy^tna  •,  Hung.  Uitser ,  cicser« 
borso )  Cm.  zhizbarka,  kihra ,  zisara,  cicerka;  Vd.  zi— 
sara,  ciara ;  Cro^  chichek,  czaczarlcza,  cziczerka ,  chi- 
cherka ;  Dl.  szlanigrah ;  Sr.  i.  tPOfPi  l^tod^ ;  Bs,  grahor  , 
jarik  ,  grah  jari ,  grascjac  ;  Suec.  kikert  (  cf.  Gr.  %f»X9VB 
pilula;  Hb.  133  Aikcu-  orbis)  iarzyna  do  pokarmu  uży- 
wana \  lecz  naszym  gospodarzom  Pelikim  niezaaioma*  Syr^ 
lonó.  Kluk.  DyA.  1,  ia&.  CIECIERZYCZKA ,  i,  i.  cie- 
ciorka dzika ,   cicer  syhejlris ,  cicerula ,   bie  tirftbe   Silńl^it* 

•"erbfe*  Syr.  ioa5.  CIECIERZYCZKO WY ,  a,  e,  od  cie- 
cierzyczki,  \Vd'^^t)  ^l^eC  s  .  Cn.  Th.  Boh.  cpim^toi^ , 
Cl^Smp.  CIECIORECZKA ,  i ,  i.  plouna  albo  dzika  cie- 
ciorka ,  cicerculm  ,  ciecioreczką  zwana ,  \e  ziarna  bardzo 
podobne  cieciorce,  ale  liście  drpbnieysze.  Syr^  loaS.  córo* 
nilla,  rodzay  roślinny ,  rodzący  (Irączki  zdatne  na  paszę. 
KluA,  DyA,  1,  i58.  Ciecioreczką  pospolita,  mała ,  up(h-zo« 
na  ,  coronilla  ¥aria.  Jundz.  379.  Rs.  BjiaeAl,  btllltt 
Jtortiwicfe.  CIECIORCIAN Y ,  a,  e,  od  cieciorki,  X^ 
&ftt  ?  f  §tfft  s  •  Mąka  cieciórciana.  Syr,  ioa4.  CUS- 
CJPHKA }  i ,  4*  rodzay  grochu*  Cręsc*  lT],9b,  Ciecicrzgrci^ 


CIECIORKA     .     CIĘGATURA. 

Ciecierzyrdca,  Sti^Uthft,  Cieciorka,  którą  <ieją  na  Ma* 
BOW9ź\i  j  A  tent  cxasj  poczcJi  w  San^iomierzu,  itik 'cicer 
anguiatum.  Urzfd.  €)5,  -^  $.2.)  CIBCIORKA,  i,  i.  ptak, 
saoiiea  cietraewia.  Zoo/,  a 4 o.  ha$  §Blrf&tt(li;  ^A.  tetHWff; 
Vd.  bresna  kura  i    Hs.  memepH  ,  memepKa.    ^/{j*-  cHip^~ 

neinb,   otis  tetra.v  ;  bie  fleine  itt«ppf  ,    $mtQttappe, 

ttielttttpfe).  Wftydliwe  cieciorki.  Banial  J.  3.  Cie- 
ciorki'kokaty,  cietrzewie  gra}y  U,  J,  3.  b. 
CIĘCIWA,  y,  i.,  CIĘCIWKA,  i,  i.  xrfr5^.,  ( JF/ywi. ciąd ). 
'  Stront  bydlęca  na  łuku  roBpięta ,  bie  @e^^ne  att  eittet  OCtltls 
Ibrufl)  fi/t*  tetinM)  K</.  tetiu,  tetiya,  tetiuka  .  poahaano 
aejme^  Cm,  tetira ,  tetir,  tetivka ;  Sr.  1.  h\tc\e\\  Rg* 
tetira,  tettira;  Bt,  tetiua  ,  sgicca  ;  i{f .- memiiBa  j  £c» 
raSGBMBa;  Gr.  ri-roryof.  Tęgą  cięciwą  pchniona,  flrzafa 
oku  przebita.  Otw,  Ow,  226.  Gdy  im  do  łuków  cięciw 
nie  doftawafo ,  niewiaAy  wargocae  awoie  urzynały  a  cię- 
ciwy kręcimy.  Bitl.  Hfl.  lag.  Tę  ftrzafę  bylłrą  nay- 
prxednieyszą  moię  Z  szybkiego  tuku  i  rączey  cięciwy  wy- 
puazcsam.  Paft»  F.  236.  Cięciwy  brzęczą  lotne  ftrsaty 
świszczą.  Kras.  Off.  B.  2.  Zbyt  filona  cięciwa  nayprędzey 
fię  zerwie.  Zab.  i4,  112.  ((h-ugat,  ai  przeftrugat,  chlu- 
ftat ,  ai  konik  uftat  ).  Strzałka  Kupidyna  maluchna , 
lecą  cięciwkatęga,  Kiedy  ftrzeli ,  i  nieba  samego  dofięga. 
Sim^  SUI.  22.  '  $.  Math,  liniia  profta  tącząca  końce  dwa 
Inku,    chordm,  Geom.  Nar.   1,.  7.    Sel.G.  12.  bie  (Sf^ne 

hi  iintm  jtrdfe.    §*-  Sznur ,  nić ,  efne  ^Ąnnt ,  ein  ^as 

ben.  Gardto  mu  bhiinierflrie  cięciwą  zar.iąsali.  BirA. 
Jloz^  Oh,  4.  Poty  suttan  baszę  pieści  ,  póki  g<>  kat, 
cięciwę  na  azyię  zarzuciwszy,  nie  udufi  Xłok.  Tur.  98. 
Cięci wka  złota  ,  srebrna  s  sznurek  ,  fin  Sd)ttdr(^eil* 
{.  M^dic.  Cięciwa  lub  sucha  iyfa  iefl:  to  część  myszki 
wtokienkowau ,  t€ndo.  Perz^  Cyr.  1,  55.  eine  ®fl^ne  tltl 
metl^d^n  Mtptt.  CIĘCIWNY  ,  a  ,  e  ,  od  cięciwy , 
6e(nen  s  .     Cięciwna  iyta  varix.  Afącz.  bie  Sitamp^a^tt, 

ber  tlberfropf. 

CIECKAC  fię  05.  Caokać  fię.. 

CIECZ,  CIECZĄ »  y,  i.  ptyn ,  Huó.  Wft.  i3o.  licuor , 
Jluidum,  bie  glAfiŚfeit,  etlOa^  Slófige^.  Póki  zwierzę 
iyie ,  iakaś  cieczą  w  "uim  krąży.  Zool.  Nar.  6.  Sok  po- 
żywny roślin  ieft  cieczą  wodna  i  t.  d.  Botan.  22.     CIEy 

.    CZENIE  !>*•  Ciec. 

CIĘGA,  i,  i.     ( Etym.  oiąc).dęga  ,    pręga  ,    ptzydłuiszy 

szram,  elne^Gd^iete  9on  eitiem  9^itf<^enHcbe.  Meron. 
cbtofta,  bicie,    Ui  ^eitfd^en,  9ettf(4eti(^trbe ,  BĄmi^e, 

6tTei(^e;     Sr.   2.  iAttt\Ć^ ,    |>ran}.     Nieborak  takie   cięgi 
doftaf.    Teat.  8,  io5.     Taki   ięzyk  trzeba   cięgą  powścią- 
gnąć. Haur,  SA.  226.  ^  Jui  tu ,  iuź  owdzie  krocząc  różne 
wiie  kręgi ,  To  wprzód ,  to  W  tył  iię  cofa ,    unikaiąc  cięgi. 
Toł.  Saui.  35.     Fig.  Klęika ,  cios ,  ein  6tOf ,  fin  t^ttei 
Ctei0Sl^*     Angielczycy  djabelną  wzięli  oięgę.    Teat.  7.  c. 
28.     CIĘGACZKA ,  i ,  i. ,  CIĘGOTY  liczA.  mn. ,  prze- 
ciąganie w  ilawacb ,  tamanie  w  (lawach ,    (§^(iebetfdftmet|  / 
OHeb^ttefi^en.     Bywa  też  i  dzieciom  cięgaczka  ;    tak  że 
•  6c  w  nich  kości  tuikaią.   Sień.  468.     Cięgoty  po  ftawach 
azczypiące.   PrayA.  A///r.  363.     CIĘGATURA,    CYWGA- 
TURA,  y,  i.,  CIĘGATURKA,  i,  i.  zdrbn.,  przepaika, 
przepasanie  ,     bet  %txU\,    bte  Seibbinbe*     Zęby  przyszła 
do  6ebJe  Owe  to  iedwabne  potargały  cięgatury.     Tward. 
TQtq.    loB.     Zbądż  cięgatury   suknio  optakaney  ,    Kiech 
będą  woloe  2  pięścią  tokcie  oba.  .BardM*  Tr.  186*     Pyn- 


CIĘGIEL     -     CIEKAWOŚĆ. 


agi 


gatura  faseta  padwiąsto ,-  pas  sukienny ,  którym  dzieci 
powięzuią.  Mącz.  CIĘGIEL  ,  CYNGIEL  ,  -  gla  ,  m. 
u  {krzypców  deszczutka,  o  którą  iednym  końcem  flrony 
założone  po  nad  podflawkiem  w  górę  idą,  bal  Saitenbtet- 
Ą^n  an  ber  93iolme.  Tr.  Cyngiel  u  ftrzelby,  Ger.  bal^ 
^ttndel  f  haczek  pod  zamkiem ,  za  którego  poruszeniem  ku- 
rek w  panewkę  biie,  Sla.  odponac,    bet   ®d^nefl[et^    bet 

abbrutf ,    bet  Slbjug  be^  etnem  ©(^flepgewebt.    Przyłoży 

rusznicę,  ruszmy  cynglk.  Pot.  Jow,  2,  70.  U  kuszy, 
u  łuku  cyngiel ,  za  którego  poruszeniem  cięciwa  fię  spu- 
szcza ,    bet  @<^neUet  an  bet  Sitmbtuft.    Chaąc  z  kuazy 

ftrzelać, 'poruszano  cyngiel,  spuszczała  fię  natężona  cię- 
ciwa. Papr.  IV.  1,  208.  CIĘGIEM,  CL\GIEM  o5.Ciąg. 
CIĘGŁOSC,  CIĘGŁY  ob.  Ciągłość ,  Ciągły. 
CIĘGOTAC  intrans.  nied,,  głos  wydawać  kuropatwy, 
»ie  ein  Oleb^^  fc^teyem  Kuropatwy  eięgocą.  Ban. 
J.  3,  5. 
CIĘGOl^KI.  -  tek  liszó.  mn.,    choroba, '  kurca  korzenia 

męzkiego.  wtod*  priapismus ,  bet  ^ampf  U%  tiiinnUfben 

^liebel.  Cięgotki  go  napadły.  CIĘGOTY  ob.  Cięgaczka. 
CIEK ,  u  ,  m.  cieczenie ,  płynienie ,  bdl  $lie$en ,  bet  ^lufl ; 
Sio.  tOf  (cf  tok)-,  (Rs.  moKb  ^  potok )ł  Bh.  mof  f^- 
mokry;  \vd.  tek-,  Crn.  tęk ;  Rg.  tjek*,  Cro.  tochay  s 
bieg).  Gdy  Nimfy  do  byftrego  Cefe  fię  przybliżą,  Wftrzy- 
mane  wody  brzegi  lekkim  ciekiem  liżą.  Szym.  Sw.  W.  4. 
Bismut  czyni  ciek  kruszców  w  topieniu  bardzo  subtelny. 
Krumł.  Chy.  188.  CIEKAC  intrans.  nett.,  aaybko  biegać, 
lawfeil ,  tennen  •,  Ba,  tecchi ,  trricUtti  j  Rg.  tecchi ,  itti 
tjekom,  tarkatti,  tarcjatti ;  Crn.  tęl^am  k  Vflf.  tezhi ,  tie- 
kati ,  dirjat ;  Cro»  techfcm ,  tekelszem ,  derchim  ;  S/*.  1 . 
Cief4tl1  (  s  uciekam  ) ;  Ec.  pHcinainB  ,  pHcmaio  »  ^A^^O' 
meign,  HinmH  cn'femHO.  Z  dworu  wybieżała  i  szalenie 
tam  i  sam  po  polach  ciekała.  Zebr.  Ow.  36o.  On  biega , 
cieką  ,  z  żydy  handle  wiedzie,  Falib.  Dis.  F.  Natura 
byftra.;  fliłonna  do  złega,  wierzga,  cieką,  biega.  Podw. 
Wroi,  21.  fiyibym  lew  zięty  iadem,  Cieką  po. puszczy 
Ewierzęcym  śladem.  J.  Kch^n.  Ps.  20.  Cieką  i  krąży  po 
mieyscach  różnych.  Susz.  Pies.  2,  Cc.  Nic  nie  usłyszeć ; 
głębokie  milczenie  Psów  ciekaiących  śrzód  głuchego  lasu. 
Tward.  Daf.  82.     j.  Ciekać  około  czego ,  ufilnie  chodzić 

koło  czego  ,   ettoa^  (i(ig  betreiben ,    W«rtet  <fet  fepn. 

Mifirz  krzyżacki  ufilnie  około  tego  ciekał,  iakby  wszyUkie 
one  za\«ziąŁki  rozpróć.  A'r077i.  322*  enixt  Jiuduit.  J.  Cie- 
kać, dochodzić,  dociekać,  ślakować,  na((f|>ńteA ,  tiad^s 
fOtf*en.  Ciekał  wazyftkie  iego  myśli.  Ojf.  Wyr:  CIEKAC 
fię  zaimk. ,  o  wilkach  i  psach  -.  biegać  fię ,  grzać  fię ,  pa- 
rzyć fię ,  I4tiftf((^  fecn  ( wn  2BMfen  unb  ijjunben ) ;    Roh. 

b'eft«t  fe;  Cm.  segónili;  Vd.  pojati  »e).  Wilki  tylko 
chodzą  gromadnie  w  czafie  ciekania  fię  wilczyc.  Zool.  3o8. 

(mabtenb  bet'*tiinfl);  >^d  pojanje-,  Rs.  mona,  meMKa. 
CIEK\CY,  CIEKA^TSŹY,  ClEKA^CIETSZY  o5.  Ciec- 
CIEKA^CZKA,  i,  i.  biegunka. /7ł/>l.  iło*/.  2.  bet  Dut^Uuf  ł 
D  e  (1.  tai  Wweidłeil).  Gdyby  przez  konia  bieżało  i  cickączkę 
miał,  dadż  mu...  Syr.  959.  j,  Ciek|czka,  po^lucya,  po- 
chodzi z  roziątrzenia  członków  wftydliwych  a  zbyt  iyvfej 
imaginaryi.  Perz.  LeA.  2,  5.  ^oanHoil  ',  @<imenetS»f« 
5.  Ciekączka  iadowita,  tryper,  rzeaączka  ,  nosacizna. 
Perz.  LeA,  2,  6.  bet  ^ti|)|>et  ob.  Ciekąca  choroba,  pod 
ał.  Ciec.  CIEKAWOŚĆ,  ści ,  i.  chuć  dowiedzenia  , fię 
eaego,  pragidaliie  ucseiua  ^^^   nabywania  lakiey  wiado- 

37  .  . 


393 


GIEKAWIEC     •     CIEKAWY. 


mo^ci.  nowości,  hU^eMiethc,  Me  SSiffregUrbe;  (Cro, 

fihegEYOzt  s  podiłcp,  chytrość);,  K</,  noTuahelnoil,  iio- 
vasvedHToft;  Rg.  xe^\)A',  Rs,  xy»QonhimcmBO,  numAK- 
nocmhi.£c,  MHorołfCKaHie ^  Bh.  f^eteintit;  (cf.  wsze- 
tecuiy).  ^A.  tćfOWOft  obieganie,  ciekanie).  Cudze  wiedzieć 
rzeczy*  ciekawoid  iell,  a  awoie  potrzeba.  J^redr,  Ad,  4. 
Ka  tym  sztuka,,  żeby  w  czytelniku  ciekawość  wzniecić, 
i  do  dalszego  czytania  go  zachęcić.  Zab.  12,  2B7*  Cie- 
kawość prawd  i  btędów  matka.  Za5»  3,  sSy.  Czegoź 
ciekawość  babia  nie  wyśledzi?  ICras.  Mysz^  67.  Ciekawość 
kobieca,  niezbyta.  O/f,  Wyr,  (Pani  Ewa  nie  byta  cie- 
kawsza). Ciekawość  pierwszy  fiopie6  do  pieklą.  Ojjfl 
lYyr.  (  przysłowie  na  zbycie  fic  wścibiaiących  w  cudze 
sprawy).  To  co  umyst  przeraża  bardziey  stuchai^cego , 
ciekawość  ofbzy  i  attencyą  natęża.  Mon.  65r  io4.  Cie- 
kawość ludzka  kufila  fię  niaraz  p  nabycie  wiadomości 
przyszłych  rzeczy.  Zach.  Xax.  1,  i43.  Przez  ciekawość, 
au^  9ieilgietbe*  Jednego  wieczora  poszedłem  pr^z  cie- 
kawość na  reduty.  Zab,  i3,  aia.  CIĘŁA  WIEC,  -  wca, 
771.    człowiek  ciekawy;     1.   biegaiący  ,    ciekaiący  chciwie 

koło  czego ,  bet  einem  ®f detijłanbe  gietlg  nat^tf nnt ;  fin 
giertger  9l«Ąft)Atet ;  (Sr,  i.  t\tlmti  fugitiuus ,  zbieg). 

Komedya  obaczyć  typh  chciwych  ciekawców ,  iako  wazyr 
flek  oblecą  świat,  żeby  flerzynie  żelazne  natkali.  Opat' 
Sat.  61.-  $.  a.  Pragnący  dowiedzieć  fic  czego  nowego,  eltl 
^teugUtlget  ;  ^^*  MHoroHCKaaiext.  Posłał  Pan  przez 
chłopca  cóś  uwlnionego ;  spotkawszy  go  drugi  chłopiec 
ciekawiec,  spyUł:  co  to  ieft?  D»or,  J,  Nie  spytay, 
sam  lepiey  wiesz,  ciekawcze  !  Lib.Hor,  i25»  CIEK  A.  WY, 
a ,  e ,  CIĘŁA  WIE  przysłk.     1.  Ciekaiący ,  szybki ,  prędki, 

rennenb,  ftnefl  Uufenb-,  (Sr,  i.  cjefawe /wgaj?  pierzchli- 
wy; Bh,  tcfdlDÓ  ciekaiący  i  tam  i  sam^.  Hordyaiec  zra- 
żony Próżno  ciekawe  rozpuszcza  zagony.  Tward,  Misę, 
64.  Tchórz  ma  nogi  ciekawe.  Klon,  Wor,  3.  Zaiąca 
prędkiego  myśliwy  zwie  ciekawym,  Klon,  FL  E.  a.  Czas 
ciekawy ,  prędko  uciekaiący ).  Nikt  umrzeć  nie  ma ,  aż 
W  ciekawym  czeQe  Śmierć^  koniec  pożądaney  chorobie 
przyniefie.  Fot.  Pocz,  555.  $♦.  Ciekawy,  prędki,  po- 
rywczy,  popędliwy,  %i%\%f  dafllg.  W  poftępkach  swoich 
zawsze  byt  ciekawy.  Tr.  -  j*  Chciwy  wiedzieć ,  nauczyć  fię , 

nengterig ,  wlfbedletlg ;  Bh,  bof^oćm)  s  sio.  loffetećnó  ( cf. 

wszeteczny  ) ;  Vd.  norusheln,  noyusyedliu  •,  Cr/z/sei-bliF ;  Rg, 
xegl}att'T  /lj.Aio6oahimHiiiii,niiitnAKBun ;  £f  .onxa3hiBUH, 
MHoronifefamiaii;  MHoroHCKaineAHUH.  Ciekawym  bydż 
Rs,  xio6onfłiaiciiiBOBaniB  ;  Ec.  onAaSHcniByio  ,  bcamk 
Htnumyio.  Kobiety  zawsze  są  ciekawe.  Teat.  48,  71. 
Kiechay  wierzą ,  niechay  fię  ciekawie  nie  pytaią  ani  ba- 
daią  o  to.  Kuezb,  Kat.  %i.  (not.  „w  dawney  edyryi  :• 
Wfizeteeznie  '*  ).  Hurmem  fię  snuią  bezecne  potwory , 
Z  pudła  cieką wey  nciekłe  Pandory.  Zaf»,  16,  89.  -^rfb, 
5».  Pilny,  troflcliwy,  forgfam,  forąWltl^,  flelflg.  Oszu- 
kańftwa  owcarfkiego  nie  upilnuie  i  ciekawym  gospodar- 
ftwem.  Ooji.  Ek.  126.  j.  Domyślny  ,•  przenikaiący , 
U Wt  ett«tl)enb ,  bni^bringenb.  Darmo  co  przed  tak  cie- 
kawym umysłem  ukryć.  Ojf,  Wyr.  j.  Szczególnie  też 
wyraża  przymiot  psów  Tnyśliwczych  wietrzenia ,  zwąchy- 
wania ,  za  węchem  tropienia ,  voit  3agb^unben :  gttt  fpiis 
Y^ttb.  3-  Ciekawy  I  ciekawość  wzbudzaiący,  wart  cieka- 
wości ,  intereffuiący  ,  uitrrelfant ,  Me  ^t\\%UxU  tlbtt 
SBiftegfetbe  rei(eilb*    Napdmai  oi^   tya   awoie  ikiady, 


•CIBKIWAC    -    CIEL^. 

co  natura  wydalę  nayciekawszego.  Zab.  i4,  ^•  Oto  ten 
bardzo  ciekawy  wyląg  mego  gniazda.  Zabm  16,  1 5o.  Cie- 
kawe między  nami  będzie  tu  spotkanie,  Gotuię  Jegomości 
nieiedno  pytanie.  Nieme,  P,  P,  36.  AK  to  będzie  cie- 
kawa rzecz!  Teat,  i4,  b.  Aj.  Mieliśmy  honor  w  cie- 
kawszych bywać  obroUch.  Teat^  lo,  78.  *CI£KIWAC, 
Cziaeh.  Przy,  C.  4.  czjltl,  tłowa  Ciec,     Ciekać.  -     CIE- 

KLIZNA,  y,  i,  cieczą,   płyn,   etne  fMfigfeit,  ttm^ 

%mi%ti,  Sł,  Kiesz.  34:  CIEKŁOSC,  ści,  i.  płynność, 
bie  SrifidCeit;  Vd,  tekozhnoft,  tesKezhnoft,  ▼laahnoil; 
Rgt  xiŁkos',  Rł.  3IĆH4 KOCHU.  Ciekłość  czyni*  że  csąftki 
nie  są  pod  iednym  związkiem ,  i  ruszać  fię  mogą ,  iedna 
bez  drugiey.  Rog.  Do*.  3,  75.  Ciekłość  wody  sawisła 
od  pewnego  ilopnia  ciepła  albo  ognia.  Mon*  74,  563. 
Perz.    Cyr.    i,    i58.     CIEKŁY,    a,    e,    płynny,     fińfig, 

fliefenbi  Sorab.  u  tiecmti ,  h^mthł,  ro)bei«cje;    Vuid. 

tezhezhen,  tekozh,  ylashen  i  Rg.  xijŁkii  £c,  i;neYii&ZH; 
Rs.  2KaAxiK.  Woda  ioH  ciało  ciekle  bez  aapacha ,  bea 
amaku.  Mon.  74,  563.  Rzeczy  ciekłe,  iak  woda,  po-* 
wietrze  i  t.  d.  Rog.  Doś,  2,  65.  Ciekłe  i  ftałe  csęści 
ciała  zwierzęcego.  Mon,  73.  548.  $.  Ciekły,  domyilay^ 
przenikaiący ,  maiący  dobry  nos ,  dobry  węch  ;  osobliwie 
też  o  psach  myśli wcsych :  ciekły  chart ;  lecz  to  też  sna- 
czyć    może  :     chybki  ,    szybki  ,    rączy  -,    ff^neS  fpiłteilbf 

fj^ned  rennenb.    CIEKUN,  a,  m.  biegun,   ein  Stfafer; 

{Eh,  tcfann  <  tułacz);    Rs^  me<i^jjb  kursor,  goniec «   ku- 

ryer }.     Kuryusza  i  innych  ftarrów  do  senatu  ze  wsi  prsy- 

'  zy  wano ;  zkąd  i  tych  ,  którzy  po  nie  chadzali ,  nazywano 

oiekunami.  Budn.  Cyc.  Star.  28. 

CIELAK  ob.  Ciołak.  ĆlELA^TKO ,  a ,  n.    zdrbn.  rzeczown. 

cielę,  s  młode  cielę,  ein  lUttge^  Ajlb<^en;    Boh.  UiilU\ 

Sla.  teleshce;  Sr.  i.  CJeUtfO;  Sr,  3.  fd^elctfOi  Rf^  meAe- 
uok1>,  meAeHO^eKb.  Rośnie  Jaś  iak  cielątko,  będsie 
wołek  z  niego.  Opal.  Sat..  a.  Cielątko,  w  potocanjm 
używaniu,    człowiek  rozlazły,    nieumieiący  sobie  radzić, 

ein  unbel^olfheir  bummer  9)^enr<^  (ein  Sa\^  9}?o(i^).    Ach! 

iakże  to  niezgrabne  cielątko ,  ruchać  fię  nie  umie.  Teat, 
23,  109.  Kto  cielątkiem  poiedzie  w  cudze  kraie,  wołem 
wróci.  Dwór.  F.  2.  CIELĄTKO WA  herb,  kfiężyc  iak 
na  nowiu,  rogami  do  góry,  z  którego  śrzodka  takiegoż 
połowę  widać  kfiężyca  ^  na  każdym  rogu  gwiazda.  Kurop. 
'3,  10.  ein  ^aw^n.  CIELCOWY,  a,  e,  od  cielca, 
S^Mi  ':  ,  Siiihtt  8  •  Stopa  nogi  cielcowey.  1  Lmop* 
Ezech.  1,  7.  (wołowey  5  Leop,)^  Roboam  pollanowil 
sobie  kapłanów  baiwańiktch  i  djabelikich  i  cielcowych. 
Leop^  2  Parał,  2,  i4.  (  kapłany  cielcom,  których  byt 
naczynił.  Bibl,  Gd.).  -  CIELE  PIELE  =  terę  bzdere, 
ni  to  ni  owo ,  nie  wiedzieć  co ,  ni  w  pięć,  ni  w  dziewięć, 

(ari  fari,  ni<^t  ge^auen^  ni(^t  gejloc^en,  oeber  9ef«(|eii, 

noc^  0ef<6nial)^n*  Ot  prawisz  kumie,  właśnie  ciele  piele » 
Jeść ,  pić ,  nie  daiesz ,  tylko  mówisz  ii^iele.  Bratk,  E,  2. 
CIELĘ,  -  ęcia,  n,  płód  krowy;'  Kluk.   Zw.    i,  202.    hH 

^alb  \  Sr.  \,  ątU  5  Sr.  2.  fcjf le ,  f^elle ;  sio,  tel«  5  Bh. 

tóle,  tele;  Cm.  tfile,  telęta;  Vd,  tele,  telle;  (cf.  Jro/. 
Titello  j  Lat.  Titulus ) ;  Sla.  tele  5  Cro.  tele ,  telichi  5  Bf. 
tele,  juncicch;  Rg,  lele,  junaz-,  Rs.  mexx;  {Arab,  h^ 
tela  s  catulus  animaUum ,  cuae  habent  ungulam  fijfam , 
pullus ,  Gr.  *Ira\os  bos .  Tuscis  italits  taurus ;  Hó.  n^^ 
tale  z  agnus;  Aąth.  ^ho  tali  hirtus.  c£,'  Cielica  2.  ).  Cielę 
beczy,   beka.  Dudz*  2V.  Ład.  Dyh.  2,  58o.     Cialę  rogów  - 


CIBLEG    -     CIEŁEM; 

nie  miało ,  •  oŁo^  wybodło.  Mat,  a  Pod^  B.  i .  Przjrwią- 
sał  fic ,  bj  cielę  do  krowy.  Ryt.  Ad.  $6.  Chodsi  sa^im, 
iak  cielę  aa  krową.    Cn»  Ad,  636.    ( iak  eień  aa  ciatem , 

Sh.  d^9bi  s«  ii^it  /  g«f O  teU  }«  fuwii ;  Sio,  Prov.  b'eba 

tnitlt  bomowi  /  Me  rO^f^lUge  tĆU  lOOlOlOf  s  bieda  temu* 
domowi ,  gdsie  cielę  roakaauie  Wołowi  }•  Rozigraf  fię , 
bj  cielę.  Rys*  Ad.  60.      Vd.  teleshiti ,  teletuyati ,  (dlbertl; 

niebie  jliiibet  l^enimfi^tftigeii  niib  fpUUn;  Sr.  1.  t\ekivi, 

cie(C(fani  (cf.  Giet).  Skacse,  bj  cielę  u  kolka,  te/lado 
vołar,  Cn,  Ad.  5i6.  Ryt.  Ad.  65,  Więcey  cieląt  w  iatkach 
bywa,  mi  fiarych  wołów.  Ztgl,  Ad.  a 7 o.  ( ^mlet-ć  nie 
]iatrzy  wieku  )•  Rusayt  konceptem  ,  iak  martwe  cielę 
ogonem.  Mon.  71,  3ii.  (nieudat  mu  fię  koncept).  J  tu 
rusiyteć  głową  9  iak  sdechłe  cielę  ogonem.  Pimin.  ICam. 
6i.-  Cielęciem  wyiecbawaay,  wołem  do  domu  fię  wrócić. 
CUex.  Wych.  N.  i.  6.  Ńie  iedeti  saiedzie  cielęciem, 
a  nazad  fię  wr^iei  wolem.  Hemr.  6k,  179.  Nazad  fię  wra- 
caią  całemi  wotami ,  colcie  ie  wyafali  byli  a  domu  cielę- 
tami. Słar.  Vot.  C.  ó.  Między  cielęty  fię  wychował  ,  ex 
hora  productus,  Cn.  Ad.  27$.  -  $.  W  potoczn($m  uży- 
waniu, człowiek  rozlazły,  ni  be,  ni  me,  eitt  iCMpfl/ 
ein  Jt<l(b«  Otoi  ftoi  cielę  ,  mowie  ,  co  masz  mówić. 
Teat.5o,b.  55.  J.  Cielę  morikie ,  ein  SReerflllb,  tricht^ 
eu4  manarat ,  zwierz  podobny  do  konia  morlkiego.  Zooi. 
%^S.  zwierzę  ziemnowodne ,  beczy  iak  cielę.  Ład.  Dyk.  2, 
i6a.  Si€n,  320.  'Cieloowie  morscy,  phocae.Otw,Ow.^'j. 
CIELEC,  -  Ic^a,  m. ,  odchowane  cielę,  fin  abgefeQte^ 
SiaVbf  ein  j^en(al(;  Rg.  telich,  telescze,  jAncich;  Cro. 
tel^z,  junecz,  telch^cz;  Hg.  tulok;  Sr.  i,  tliUl,  cjelcśfi 
(Sr.  i.  cjifc  sbyk);  R*.  meAeijl),  nOAm^AOKl).  Cielec, 
ciolak  ,  iuutncus.  Dasyp.  £e.  1,  6.  Cielców  młodych 
przy  ftarym  sprzęiaiu  zaprawuią  do'  roboty.  Haur.  Sk.  5 o. 
Kozy,  barany,  cielcowie.  Grot.  Uiy,  2.  Jeroboam  uczy- 
nił dwa  'cielca  (dual.)  złote.  Budn.  1  Reg.  12,28.  Niech 
nam  tu  dadzą  dwu  cielcu  (duaf,)  ib.  1  Reg,  161  23. 
CIELĘCINA,  y,  i.,  CIELĘCINKA,  i,  z.  zdrbh.,  cie- 
lęce mięso,    cielęca  pieczenia,   (  C  e (i.  ^di^etne^ )    SaI^s 

peif*,  5t«rb<brateii ;  Bh.  teletina,  teletinfa  ( s  a.  ftóra 

cielęca  )  *,  S/o.  tfUcina  \  Cro.  telćtina  *,  Vd.  telezho  messu, 
teletnu  meso ,  telezhje ,  teletina ;  Bi.  teletje  meso ;  Rs, 
nieAUmiiHa,  Żadnego  tu  nie  biią  cielęcia ,  które  nie  ma 
•  i4  dni}  ale  za  to  cielęcina  icft  tu  tak  tłufla,  iak  wie- 
przowina, i* «;».  84,  689.  Nic  więcey  ieść  nie  kaie,  iak 
tylko  pieczoney  cielęcinki  kawałek.  Teat.  33,  85.  Cie- 
lęciny gatunek  Cm.  zhóhoma.  CIELCCISKO  ob.  Ciel- 
iko  1.  -     CIELĘCY,  a,  e,  od  cielęcia,    Salbd  s  t    ^ii^ 

bet  =  ;  Bh,  telecó;   -5/o.  teUc/;  Sr.  1.  cjd«je/  cjelacp; 

Vd.  teleten,  telezbji ,  telezhen  ;    Cm.  telętov,   telezhje; 
Rg,  teletni ,  junicni :  Rs.  meAltHlii ;  Ec.  nieAH'iH.     Cie- 
lęca Ikóra.  Cn.  Th.  Cm.  telęt^na).     Cielęca  głowa,  głowa 
cielęcia,  potrawa  z  głowy  cielęcey.  -  Fig.  głowa  niepojętna, 
nierozgarniona,  eitl  JtatMf 0|)f- -  W.teletnja,  telctuvanje  s 
cielęcość,    ailbetep.     §.Botan.  Cielęca  główka,  anrir^ 
rhinum  oronttum.   Linn.  bet  OWIlt,  bet  i&Unb^fopf,  SeUs 
fel^banb;   gatunek  wyźHnu;  ronina  iadowita.  Kluk.  Dyk. 
1,  43.  wyilin  czerwony.  Jundz.  525.     CIELEMECKI,  - 
iego,  m.   gap',  głupek,   ein  <?iRf<l(t^|^itlfef«   Sł,  Kiesz.  35. 
Pochodź:   cielny y  cielić fif,  ocielić Jif,  ciolak,  celĄo, 
cielica ,    cieliczka ,    cielenie,    cf.  tełegą.     ( Boh.  tclacfd 
ancilla  alena  yitulos  )• 


CIELEŚNIE    -    CIELESNY. 


293 


CIELEŚNIE,    CIELESNO  />rzy«/i.  ,    sposobem   ciała,    po- 
dług  ciała,    cielesnym   sposobem,    fórperHd^,    bfin  £etbe 

MĄ,  UMld^,  ffeifd^nd^ ,  bem  9{eif<^e  ttad^ ;  Rs.ttKómcKm 

Chryftus  chociai  cieleśnie  szedł  do  nieba ,     obiecał  wier^ 

nym  swoim,  iż  tu  zawsze  z  niemi  nuat  bydi«  Rey  Ap,  i. 

^     -  $.  Lubieżnie,  mUftl^,  flelWIic^.  Cn.  Th.  CIELESNIK^ 

a,   m.   człowiek  cielesny,   ciału  oddany,   fili   fTftf<(^({d^etf 

bftn  €6rpet  etgebnet,  finiirid^er  sWetifc^i,  ein  SBottdfHingŁ 

£c.  AK>6ocAacxne^l)  ,  Rs,  nAOmoyró^HBKl).  Ludzie 
niepowściągliwi ,  cielesnicy.  Git:  Poji.  22,  6.  Mon.  76,. 
3o6.     w  rodź,   ie^Jk.     CIELESNICA,    y,     eine  ffnttUcSe 

toollńftige  SCeiNprrfon.    CIELESNOŚĆ,  ^ci,   i.  iftnoźć 

zmysłom  podpada  ląra,  bie€6rper[id^feit;  Cro.  tcIoTnoszt, 
telesznoszt  ■,  Bh.  UUW^,  tefefenfimj;  iłx.  mtAÓcHOcm*. 
Wykorzenienie  namiętności  w  tey  cielesności  bydi  nie  moie. 
Pefr.  Et.  225.  Dusza  uasza  leil  z  cielesności  i  z  du- 
chowiefiflwa  spoiona ;  cielesność  ieil  iako  głupi  poddany 
i  sługa  niemądry ;  a  rozum  i  duchowiefiAwo  ied  iako*  pan. 
i  mądry  gospodarz.  CielesBo^ó  chce  wczasów,  reskoszy 
i  t.  d«  Sk,  Kaz.  597.  b,  Cielesnoi(f  z  duchem  fię  nio 
zgodzi.    'Wad,   Dan.  19.     2.)   Cielesne  złączenie  fię,  bet 

lBe9f<^Iaf ,    bie  fleifc^tid^e  fBermlfd^nng.    Jeft  u  Turków 

sekta ,   w  którey  ludzie  zaiywaią  wspołeczney  cielesności 
z  naybliiszemi    krewnemi.    Kłak,    l'ur,   i64.     Cielesność 
abo  nieczyflość  z  samym  sobą ,    oB.  psota ,    samogwałt  ^ 
Cielesność  z  wolną  ob,  porubflwo ;   Cielestiość   z  krewną 
06.  Kazirodztwo  ;  Cielesność  z  niemą  rzeczą  ob.  Sodomia.  - 
§.  Cielesność,    fkłonność  do  nieczyfłości   abo  bawienie  fię 
nią,     zmyslność,    lubieiność,     bie   ^Uli&iWdjińt ,    ^inns 
K*feft,  SBoflófligf dt ,  SBolIujl-,  /?*.  nAomcyróA/e,  hao- 
niOA]o6ie.     Przodkuie  przed  cielesnością  zapalenie  i  swa- 
wola ;  idzie  za  nią  smród  i  nieczyftoŚć,  kończy  ial   i  po- 
kuta.  Po4,iey,  34.     Niektóre  wody    rozbeiłwiaią    do  nie- 
rządu  i    cielesności.    Otw.  Ow.  619.     CIELESNY,   a,   e, 
od  ciała,  do  ciała  należny,  citpetUc^^   Sitpeti,  2tiM:, 
leiblid^;    iS/o.  e^  ^A.  telefnó i    Cm.  telęsn.^hiyótne 5    Vd. 
telesen  ,   shivoten  ;  S/4,  tilesni ,  puten  ;   Bs.  telesni ;    Cro. 
telóvni ,   telesini ;   Rg.  telesni ;   Rs.  ni'BAócHUK ,   in'BAó- 
cewib,    nAÓmjbHUH,  nAótnHHMu  >    Ec.  m^iui&iH.     Bole 
duszne  większe,   nii  cielesne,   Cn,  Ad.  275.     Djabli  wo- 
łali   głosy    cielesnemi    albo    człowieczemi.     Rey   Ap.   61. 
Niccielesny   rozum  ,     incorporalis.    Off.  Sen,   10.     Boga 
cielesnemi  oczyma  nie 'widzą.    Mon,   76,  3o6.     Abyśmy 
tu  nic  cielesnego  nie  rozumieli.  Rey  Pojl.  R,  1.  Cielesny, 
corporeus.  Zebr.  ów.  149.     §.  Zmyślny,   lubieżny,  luruy, 
rozpuftny ,  ffnwKd?,  ffeifc^Ue^,  WoKAjlig,  %z\\\  R^^  nAomoy^ 
róAHUH  ;    £c.   mtjA0AK>6iiB&iiT  ,     KomopuR   moA&KO 
ó  yKpameHiH  H  HacuoseHTR  m'feAa  cmapaemcH ,  A1060- 
CAacmHiiiif.      Religiia    Mahometańika     zbudowała     fakieś 
niebo  grube  i  obleśne.   JSYoA.  Tur.  i32.     Mahometa    sza- 
lowi ftwo  znalazło  dosyć  ludzi  cielesnych,  co  mu  wierzą. 
1^.     Głupie    i    nader    cielesne     umysły.      Offl   Sen.    17. 
Uczynki    cielesne  ,      iako  są  , '    nieczyftota  ,     plugawość , 
wszeteczność  ,     porubftwo.     Biaf.   Pojt.  '25 1.       Nasienie 
koprowe    duchy   cielesne     oczerftwia.    Syr.  3g2.     (chci- 
■wość  ,     chuć   cielesną).       Skłonność    ku    rzeczom   cie- 
lesnym.   Sten.    62.      Była    niewolnica     śliczna     u    pana 
niepowściągliwego    i    cielesnego  ,    który  iey  ,    wiele  iey 
obiccuiąc,    swieść  nie  mógł.    Sł.  Zyw.  2,  239.     Sprawa 
cielesna       Rofs.    coitmie  »      Eccl.     EpoBOM'^xx2ciiiB0 


394 


CIBLIC.     -    CIBLISTOSC* 


KpoBOCM'BnieHTo ,  [ccjmcoiB 'ie ,   cii'6meHie  m^^enlOe, 
couniie. 
CIELIC    aię   zaimk*   rUtd,y  ocieHĆ  się    </oA. ,  o  krowach, 
fosiycach,  łaniach:  płód  wydawać,    cielę  rodzić,    falbeit 

(  9011  jtń^en ,  eUnbt^ieren ,  i^UMf i^ften ,  Boh.  tedti  fr ; 

Vd.  teleteti  ,  teie  vreihi -,  Sor,  1.  cielU,  C^eUlli;  Roft' 
ineAHinkca,  omeABmBcM)  npHHHHaoiB  (C/-a.  teUchim, 
szkachem  kot  tele  ,  vitulo ,  adoUscenturio  ).  O  'iassych 
zwiersętach  mówią  :  okocić  się ,  osscaenić  się ,  oprosić 
się,  oirzebić  się ,  cu,  y.  Krowy ,  które  się  w  jesieni 
cieliły,  to  im  na  wiosaę  czas  przypadnie.  Haur  SA.  54.. 
Lani  w  polu  cieliła  się  i  opuszczała  płó^ ,  bo  nie  było 
trawy.  Budn.  Jtr.  i4,  5.  (na  polu  porodziła.  BibL 
Cd,),  Przy  cieleniu  się  krów,  różne  bywaią  niebezpie- 
czeństwa. JCluk  Zw.  1,  a5i.  iepm  jtalben.  Krowy,  któ- 
re blizko  są  na  cieleniu  ,  iak  chować.  Heuir  Sk.  5 a. 
Łoszyca  ocieliła  się.  Dudz.  ai.  ob-.  Ocielona  krowa,  o- 
cielać  się.  CIELICA,  y,  i.,  CIELICZKA,  i,  i. 
zdrabn.y  cielę  niewieściego  krowiego  rodzaiu,  krowe- 
cska ,  cC  iałowiczka  ;  óppos»  ciotak ,  cielec ) ,  eltl  ^U^s 
falh,  Sor,  1.  deUifa;  Car.  t^liza;  Vd.  jeniza ;  Bs.  teli- 
ca,  junica;  Cro.  telicza,  telichicza,  Rs.  uie\li^Si,  mi^A.- 
Ka,  nx<$AOYKa ,  meA/uiKi.  J  cieliczki  mi  padły  i  cio- 
łacy.'  Sim,  Siei,  86.  Cieliczka  mi  do  sadu  przez  płot 
przeskakuie  J  kwiateczŁi  mi  depce  i  szczepy  mi  psuie , 
Cieliczko  nie  przeskakuy !  i  ty  Dafnisowi  Day  pokoy  , 
krasna  Cyrce,  cudzemu  męiowi.  Sim.  Siei.  io4.  Byicie 
byli  nie  orali  cielicą  moią,  nie  trafilibyście  byli  gadki 
moiey.    Raciz,    Jyd,    i4,    18.     (  iałowicą.    Bibl.   Gd.    'Ąl 

H^t  mit  melnrm  $itiXht  gepflńgt).  X.*  Ogóiniey,  cie- 
lica, za  wszelką  młódź  ftadną,  (cf.  cielę  Hebr.  et  Acth.) 
iagnię  ,  owieczka ,  etn  iutlge^  Jliet  9Dn  Ul  pttV 
be,  rin  Gd^ifc^en,  Simind^en*  Cieliczko-  ma,  biegasz 
mi  po  krzaeh ,  po  tarninie  ,  A  coraz  to .  nieipało  z  ciebie 
wełny  ginie,  Pełno  wszędy  na  tarniu  twoiego  kożucha, 
Pełno  twey  wełny  po  krzach.  Gaw.  Siei.  386. 
CIELISTOSC  ,  ści,  i.,  ciała  dostatek,  tucz,  mlęsistość, 
tyłowitość,  hU  Jfijligfeit,  feU  Jeiftf.  Boh.  et  Sio.  tiU 
natOfl,  libil»0(l/  Vd.  telounoft,  telovitnost:  Posągi  da- 
wne maią  we  wszystkim,  razem  przy  wydatnych  wielu 
muszkułach,  siadłokć  i  cielistość  większą.  Mon.  69,  652. 
-  J.  Cielistoić,  kolor  cielisty,  jreif*f«rte.  CIELISTY, 
II ,  c ,   CIELISTO  przysłA. ,   siła   ciała  maiący ,  mięsisty  , 

tyłowity ,  feijl ,  ffetf^lg  ,  ^elelH  ,  woftlbelrtbt   Boh.  et 

Sio.  telnat^,  (tbtwy,  U&OI99-,  Cro..\el6ren ,  jederen,  li- 
biv;  Vd.  telo^en,  shirotnast,  teloriten,  telesnaft,  Sor. 
1*  )tl90ttie;  Ri*  m'BAAHiJH,  nAómHiu^.  Ji  byt  człowiek 
cielisty ,  miał  niemałe  w  kazaniu  utrudzenie.  SA.  Zyw.. 
583.  Ukazały  się  twarzy  ich  lepsae  i  cielistsze  nad 
wszystkie  pacholęta  ,  które  pożywały  potraw  królew- 
skich. Leop.  Dan.  1  ,  i5.  WuieA.  ib.  (  ttustsze.  Bibl. 
Gd.  )«  Domowe  awierzęta  bywaią  cielistsze  i  sytniey- 
sze  ,  nii  dzikie,  dla  dostatku  karmi  większego.  Cresc. 
8o»  Cielistym  fię  flaię,  Cro.  telovimsze.  a.,  Cielifty, 
cielistey  farhy ,  cąrnosuł.  Cn.  Th.  ffetfc^fajrbi^*  Boh. 
tiini^;  Rag-  nazargijen;  Vd.  telefka  farba.  Sio.  mesna 
boja.  'CIELNOSPOY,  -  oiu,  m. ,  spoienie  ciałem* 
syfsarcosif  ,  Perz.  Cyr.  i83.  bjc  JICtfc^^erMnbung.  - 
1.,  CIELNY,  a,  e,  od  ciała,  cielesny,  c5rperU^,  IńUi'-, 
UVi\\Ćf^    Rosf.  et  EctL   m%Kknhui.    Bez   narzędzi  ciel- 


CIELNY.    -    CIEMIĘCk 
nychy  ittssa  ani  widaieć,  ani  słysteć  nie  może.   Krrip, 

3,,  CIELNY,  a,  e,    od  cielęciii    krowa,  tania  i    i.  ^. 
cielna ,   cielęcient   chodząca  ,  brzemienna  ,    ttiĄXX%   ( 1>0II 

jtflna  U9,m,  neb  breji)  frawa.  Sor.  1.  |c$elit«,  fat\eU 

na ;  Vind.  breja ,  yimlecha  krava  ;•  Rag»  fieóna ,  flioŁK« 
krava;  Rofs.  cmeABHafl.  Ni6  wybiegały  się  przed  ish 
zapalczywolcią  prośne  maciory,  cielice  łanie,  kotne  sar- 
ny. Mon.  68,  187.  (cf.  sccisenny,  sfrzebdy).  .-  1.,  CLBL« 
SKO  ,    a ,  n. ,    ciełęcisko ,  cieję  mizerne  ,   paskudne  ,    eUl 

ele»bel  ^alb,  Tr. 

2.,  CIEL5KO,  a,   n. ,  ciało  mizerne,  paskudne,    ei«   tltJUfi 

ber£eib,  etn  tniferabel  bifKMcr  ^6rper;  Rag.  teiefsina, 

(  Cro.  barb.  tulina  corpus  animale  ]•  Niecbay  cielsko 
obmierzłe  ziemia  sobie  skryie,  Bardz.  Tr.  4o4.  O  du- 
szę się  nie  stara,  cielsko  ma  na  pieczy.  Alon.  Wor*  6 a. 
Wyidi  z  mego  ctelfta ,  duszo  obrzydzona.  Chro/c»  Fart. 
43.  Cielsko,  w  ćmierdzącey  ulgnąwfzy  kaiuiy.  Chce 
mię  w  tym  kale  tr/.ymać,  iak  naydłuiey,  Jkochow.  96. 
Blade  cielsko  w  chropawey  uwięzło  chudości  ,  Powie- 
działbyś, ie  z  samych  iest  atoione  kości.  Zab.  6,  169. 
Minasz. 

1.,  CIEM  Genie.  plur.  eubft.  ćma*  -  3«,  CŁEM  $  ci,  cum 
elit.  primae.  personae  ob:   ć ,  ob:  1  y* 

CIBMCOWY,  CYMCOWY,  a,  e,  zcicmca,  samaaowy, 
fimtftbf  9011  Simifcblebet.  Od  su  skór  ciemcowyrh  ko- 
złowych i  baranich.   Jnstr.  Cel.  Łit*    Od  tta  skór  cielę* 

•  cych ,  kozłowych  ,  baranich  i  ciemcowych  po  złotemu. 
Vot.  Leg.  3,  6o4.  Vol.  Leg.  6,  i3a.  cimcowych.  ib,  4, 
355.  CIEMIEC,  CYMiEC ,  -  mca,  ir^,  zamesa,  ^ds 
nii((b  £ebct*  Siodło  słomiane  dla  zraabców  ina  bydi 
płótnem  grubym  surowym  albo  miękkim  cymcćm  obszy- 
te. Hipp.  33. 

CIEMIĘ,  -  ienia ,  /i. ,  CIEML\CZKO  ,  a ,  n.  zdrohn. , 
wierachołek  głowy,   bft  6(b«itel,  bet   Slfbeli   Sio.  fes 

meno^  iptcb  \i\m\;  Bok.  i^anlec,  {,BoK  femeno^  fe? 

m^nfOi  tqOl'e  tindput).  Sla,  time;  Bosn.  timme;  Cro. 
teme;  Vd.  teme,  temena,  glauni  verh,  rerhotea  gla?e, 
(  2. ,  teme ,  temenu ,  priednja  (łran  glave  ) ;  Cca-.  tęmć , 
Terh  g]av^  (  3. ,  batit  ^  Gr,  ^efAiXiov  fundamtntum  ; 
(Rag.  tjemme  tinciput\  Rag.  tiuktgl  adminicuium ;  ute- 
megliti  4oiidare  };  Rofs.  meMli  ,  m'Bjtit  ,  in'Baia^aO. 
Naywyisza  część  albo  wierzch  głowy,  feree.T^  Kirch. 
An.  3.  Krup.  1,  29.  Ciemiączko  dziecinne,  Syr^  i*79* 
Driące  ciemię  u  niemowląt,  fonticulut.  Perz.  Cyr.  1, 
i54.  -  Fig.    Nie  bito  go  w  ciemię.    Teat.  1  bj  47.    (nie 

głupi ,  er  i(l  iilcbt  tfuf  ben  ^opf  gefaaen  >    To  mi  to 

człowiek  z  rozumem  i  smakiem ,  w  ciemię  go  nie  bito. 
Zabł.  Amji.  6.  Ona  choć  kobieta.  Ma  arcy  bystry  ro- 
zum i  w  ciemię  nie  biu,  Zabł.  Zbb.  32«  Prop.  Roft. 
HacHinB  Koro  Ha  m^MHHja^  na  ręku  kogo  nosić  }. 
CIEMIĘGA,  i,  i.,  nużenie  się,  suszenie  mózgu,  mo- 
aoł ,  Siepfhttd^en,  @cblOiftigf ett.  Jm  co  z  większą  cieauę- 
gą  przychodzi,  Tym  milsze,  tym^  bąrdaiey  czas  w  sercu 
ludzkim  słodai.  Pot.Pocz.  io5.  -  a.,  CIEMIĘGA,,  i,  1??., 
mantyk  ,  zmudnik  ,  nudaik ,  klóry  sam  nie  wie ,  czego 
chce  ,  innych  bez  po^trzeby  kłopoce ,  etn  langt^Ciliget 
COnfufet  9^enf(^.  Zeby^  ten  ciemięga  posaedł  precz  ode' 
mnie;  niech  la   się  sama   w  domu  raądaf.    Tteu,   16  c, 


CIEMIĘG.    -    /»•  CIEMKU. 

Ś$,  Jedmi ,  co  imif  tylko  i  orderowej  wstf gi^  Miaf  pa- 
iM  ,  objctaie  bruUla,  ciemięgi.  .»  Min,  Ryt.  4,  369. 
CIEMIĘG  AC  inłraru.  nied* ,  mantypayd ,  ^owc  komu 
bea  potrseby  auasyć,  gądad  ni  to,   ni  owo,   etaetn  Offtie 

9{Pt^  ben  Ao)»f  »anii  mac^en.    ciemieniowy  ,  a ,  e , 

•d  ciemienia,  2Htbe(s-  Koćci  ciemieniowe.  JĆlrch,  An, 
ag.  CIEHIBNIUCHA,  y,  i.,  e«f(^,  ®4|0rf  Gall,  eacar- 
re,  eroute.  ^A  Xietz.  35.  CIEMIENNIK,  a,  m.,  Ae/- 
Uborus  KUfrWati^  roślina,  którey  korzeń  dla  Indai  nie- 
be«piecsny.  Kluk  Dyk.  a,  57.  i?T.  cmapOAy6Ka.  CIE- 
BUERZYCA,  y>  i>,  ziele,  htlUborut  albus  Linn,  ve" 
ratrum  album  ^  lOeife  9tteflOUr),  korzeń  mocno  iakiu- 
ie  i  mocne  womity  wzbudza.  Ciemierzyca  czarna  ,  re- 
ratrum  nigrum  Linn,  ^^ri{ttDltt|  ^  podobna  pierwaz^y, 
kwiat  i^y  saiywa  się  na  śledzionę,  na  melankolią,  na 
aaaleńftwo  it.  d.  Kluk  Ro^  \  2,  ai4.  Jundz.  6oa.  Urxęd. 
1 78.  Zt%d  żart :  bibę  htUe&orum  piy  ciemierzyca ,  t«  i. 
toi  azalon ,  maaz  muchy  albo  koczki  w  głowie.  Mąez. 
Moh.  (jraeHce,  ąttaztiaf.te^WU^  Rag.  cemerizza, 
cemerikka ;  Vd»  zhemerika ,  zhemerizhni  koren ,  ińaflak , 
kihna  korenina ,  tolouje  ,  zhumier  ,  zhumerica ;  Carn. 
ihmerka ,  aęaamojda ,  talov je  ;>  Cro,  chemerika ,  mafzlak  , 
knkuYJek,  talovp  trara;  Bot,  cemerica,  kiikuvjak;  Rofs. 
HeMepaga,  HHzomKa;  5or«  1.  boje  ir(o;  (  cf.  Sh,  it^ 
tBf t  faftidium »  Car,  zhmęr ;  RcLg,  cemdr ;  Hung,  che> 
mer,  Bosn.  cemer,  Cro,  chemer  s  trucizna,  cenenum'), 
CIEMIERZYCZNIK ,  a,  m.,  CIEMIERZYCZNICA ,  y, 
i.,  ziele  podobne  ftarcowi,  czyli  racie,  setamoides  ma- 
gnum f^roffefomfrAttt.  Syr,  1473.  tychże  skutków,  co 
i  ciemierzyca  biała,  ib,  CIEMIERZYCZNIKOWY ,  a, 
•,  od  ciemierayeznika  ,  <9ft^^\t\MBitX0i}Xti  s  .  Syr.  CIE- 
MIĘZCA, y,  m.,  CIEMIĘZNIK.,CI£MIĘZYCI£L,  a, 
jR. ,  nciemięźyciel ,  nciąiaiący  drugiego ,  htt  $Be(4fti9ev  f 
fSfbrilfet*  Ciemicinik.  Krom,  171.  Ciemięźyciel  wy- 
noai  gfowę  ai  pod  •błoki,  a  niewinność  nogami  zdep- 
tana.  N.  Pam.  3,   333.    W  rodź.   imfsk.i    ciemieiyciel- 

ka.   Me  SeUfligertan ,  fBebnłcfermn.    ciemię Z^YC 

traniit.    nied.  ,    zciemięiyć  ,    uciemif źy<5  ,    dok.  ,    ucie- 
mięiać    kontyn, ,    uciąźać  ,    uaiakać ,  trapić  ,    beUjligetl  ę 

bef4»eren,  brtrłtfen,  Boh.  xX\%\X\,  ittiaim,  Rojf.  yA^y- 

«am&,  yApyHamA.  Nogi  lego  okowami  ciemiężone,  rę- 
ce zwiąaaae.  Birk.  Zbar,  C,  5.  uciemięźoae.  Birk.  Chmitl. 
C.  a.  Otaczaią  nas  ci  ludzie  i  ciemiężą.  Teat.  18,  95. 
Gdy  go  zwycięży  nieprzyiaciel  ,  w  niewolą  lad  iego 
zciemiężą.  Jabł,  Tel.  69.  Cóż  to  za  wiara ,  co  swe 
uciemiężą  stróże!  Zab.  la,  a53.  Możnieyszy ,  00  myśl 
człowieczą  awycięży,  Niż  który  tysiąc  tysięcy  zcicmię- 
ży«  Chełch.  A,  5  b.  Uciemiężać  poddanych.  Teat.  46, 
Ił.  CIEMIĘŻYK,  a,  m.,  ziele,  łaxifraga.  SŁeszk, 
Ped.  409.  6teitlbre(^,  elK  SitaUt,  ob:  Łomikamień. 
^c  CIEMKU  ,  md^erblóUter ^  w  ciemnym,  po  omacku,  bez 
światła,  ^.%\nftttn,  Upfenb-  Rofs.  eb  nomenKazi. 
Gdy  błieko  przychodzą  do  Nalty,  muszą  światło  zofta- 
.  ^wszy-,  po  ciemku  kopać  onf  naftę.  Syxt.  Szk,  166. 
Kto  w  po  ciemku  chodzi ,  nie  wie ,  gdzie  idzie.  Radź. 
Joa.  la,  35.  Po  zgaszeniu  świecy  w  pociemku  był  ra- 
niony. Stat,  Lit.  5a6.  W  pociemku  nocnym  i  w  za- 
■ierzknieniu.  Budn.  Pro*.  7,  8.  CIEMNAWOSC,  ści, 
i.,  farba   na  ciemną  pochodząca ,  niezupełna   ciemność, 

si^t  %ixii\\ć^ti  Dunfel;  gMuer  Cc^lmmer,  Vind.  tcmii- 


CIEMNA.     -     CIEMNIEĆ. 


a9& 


▼oat,  temnoshnoft.  itj ,  meKHOBimocaiB ,  JFe<  cyMepKit^ 
npuMpśitb.  CIEMNAWY,  a,  e,  CIEMNAWO  przysik., 
nie  ze  wszystkim  ciemny,  vM^t  d«tl)  btttlfel*  Vd.  tem- 
liu,  temnozhen;  Bs,  potaman,  pomrricjan,  /{f.lmeMHO- 
Bimuii;  Ec.  meiiHOBK^HUif.  Jzba,  w  któróy  ma  bydź 
trzyraan  szalony,  powinaa  bydż  trochę  ciemnawa.  Perz. 
Łek,  aoa.  Ta  ciemnawa  cera ,  (krzywdzona  nieco  upa- 
łem. Wig,  Mar^  3,  101.  CIEMNIA,  i,  i.,  ciemność, 
mieysce  ciemne  ,  .ciemnota,  cie^ino ,  b(l4  DttRfft  ^  b<l4 
ginf^re  ,  bie  %\n^tttk\^,  Co  za  pociecha  błyska  w  cie- 
mni duszy,  moiey,  Mechalo,  żono  moia,  twa  onota  mię 
koi.  Przyb.  Aól.  a3o.  CIEMNIC  czyn.  nied.,  uciemnić 
do*.,  ciemnym  czynić,  zacimiać,  bnnfel  mtl^en ,  Wta 
bunfeln.  Bosn.  et  Rag.  tamniti  ).  Wzywam  światłości 
twoiey  na  obiaśnienie  uciemnionych  braci.  Mon.  73,  99. 
Mężnych  aerc  w  groble  imierć  sama  nie  ciemni.  Jabł. 
Buk:  J,  4  b.  CIEMNICA,  y,  i.,  mleyśce  ciemne,  bez- 
światłość,  ciemno,  ciemnia,  ciemnota,  b(l^  2)unffl/  Me 
Sin^etnif  /  ein  ffnfteret  Ort.  Kazawszy  zamknąć  okna  » 
został  w  ciemnicy*  Oss.  Sen.  j6.  tenebrae).  $.  Skrzyn- 
ka, nazwana  ciemnicą  nositeiną,  camera  obseUra  por-^ 
tatiłis.  Hub.  Wst.  :iby.  eltie  S««et«  ObfCttr«.  5.  Wię- 
zienie   ciemne,  zwyczaynie  podziemne,  taras,    Me  SetUs 

nit  ^b(9.  ein  fin^tti  untetirrbifc^e^  9tfin%rAt\  Slo^ 

temnice ,  Hung.  tómlotz  ;  temfecz ;  s/o*  tavnica ;  Bosn, 
tamnica  ;  Rag.  temnizza  i  Cro.  temnicza ;  Vd.  temniza » 
zhiha  ;  Car.  temniza  (  s  i>  car^er  a.,  puerorum  lirk^ 
bus  ).  Es.'  meMHKisa.  Dano  Jozefa  do  ciemnicy ,  gdzió 
więźniów  chowano.  W.  Gener.  39,  ao.  (do  domu  wię- 
zienia.' BibL  Gd.).  Przy  apoftołach  w  więzieniu  byt  anioł 
i  ciemnice  im  otworzył.  W.  Post.  W.  563.  CIEMIO- 
CZNY,  a,  e,  od  ciemnicy,  wi^ienia,  OefittplS  ^i'Cro, 
temnichki;  Hung.  timlitzis;  Eccl.  meMHHHHUii.  Stróż 
cienlniczny  dał  kubek  Sokratesowi'  z  trucizną.  Bud.  Ap. 
9.  bet  Śef4ttg»t9«»itter*  Wrzucili  ich  do  ciemnicy  i 
rozkazali  ciemnicsnemu  atvóśowi  >  strzedz  ich  pilno. 
Budn.  Act,  16,  a3.  (  atróżowi  więaienia.  Mibl.  Gd.  )• 
Odmienił  azaty  ciemniczne  iego.  Budn,  z  Reg,  a5,  a9, 
{Not.  „azaty  więzienia  iego,,).  CIEMNICZN Y, — 
ego  ,  m. ,   Substantiv :  s  atróż  ciemnicy  ,  -  czyli  więzienia 

lub  więźniów  ,  bec  ®ef4ndtiif wartft ,  ^«nden»drtet  > 

Cro.  temnichar  (Rag.  tamnicjar  captŁuus ,  tamnicjarftro 
captiuUasi  Ec.  maMHKHHHicb  więzień)*  Bosn.  tamni- 
cjar; Eccl.  ]D30AaigHHKb-,  5am^.  i,  ^afhl^dtDfH;  ^itjtioa 
t9óbfl(iraC|e(-  Nie  wiedział  ciemni czny  nioczym,  Budn, 
Genes.  39,  a3.  (przełożony  nad  domem  więsienia«  Bibl. 
Gd, ).    CIEMNIEĆ    niiitk.    nied.  ^   zciemnieć  ,    oeiemnieć 

dok. ,  ciemnym  aię  atawać ,  finftet  loetbeti,  bunfel  mets 

ben.  Cro.  temnem;  Rofs.  fneJ«H'&'aiB ,  nonieMH'Biiifi. 
Od  strzał  niebo  tak  było  zakryte.  Ze  się. tak  zdało,  iż 
zciemniał  dzień  biały.  P.  Kochem.  Jer*  466.  Jutrzenka 
zciemniała.  Otw,  Ow.  455.  Fig.  Niech  bóg  ociemniałe 
aerca  ich  oświeci.  S€ik.  Okuł,  -  transl,  brudnJeć,  nikcze- 
mnieć ,    utracić    z  blasku  ,    z  świetności  ,   fc^il^tg  Wefs 

ben  ,  feinen  %\mh  »etHeten.    Jakże  przy  tej  białości 

czernieć  szpetnie  mieli  ,  iak  przy  światłości  ciemnieć. 
Bals,  Sw,  a,  4ao.  Co  minuta  ciemni eią  i  niszczeią  bar«r 
dziey.    Birk,  Zyg.  8.     j.    Ślepym  fię  Ilać,  oślepiać,  Minb 

»er^en  ę  blibe  weeben  ,  rtMinben.    Ociemniał ,  obwisł 

s  bpiażiu.   0*^*  Bay.  a.    Z  ż«Itt  oczy  mi   zeiemnialy ,  A 


296 


•CIEMNIK.     -    CIEMNOŚĆ. 


cslonki  zwyktey  «iły  postradały.   ChroU,  Job.  6a.    "CIE- 
JHNIK,    a,  m. ,   catowiek    cięiunstę  lubiący,    Carn,    te- 

mn&k,  fin  Cbfctttiint;  ein  ^^U\ć^tx.  ^utfmJufet.    CIE- 

MNI5TY,  a,  e,  CIEBINISTO  prz.sik.  ^  pehu  ciemno- 
ty, »^ff  Slnltetnif,  gana  fitl|let,  tttnfflv  Saukalem  w  le- 
sie ciemnistego  chtodn.  Zab,  a,  118.  (  cf.  cienisty). 
CIEMNIUCHNY,  a,  e,  CIEMNIUTKI,  ClEMNIUtEN- 
KI ,  CIEMNIUSIENKI ,  CIEMNIUTENECZKI ,  a  ,  ie ,  - 
adv,  na  ~  Oy  intens.  adj.  Ciemny,  fejft  ftnftff,  ffjc 
tunlei,  -  1.,  CIEMN^O  adverb.  adj.  Ciemny  »  3  nieia- 
'  6110  ,  niewidno  ,  bez  światła ,  fSnftet  ę  tUIlfel.  phys^  et 
morał.  Boh.  ^temna,  ifleta,  Cro,  skuro;  Rofs.  oieMMO. 
Ciemno  tu,  nie  widno.  Cn.  Th.  Ciemno,  niewyraźnie, 
niezrozumiale  to  wyrażone,  ib.  Ciemno  w  głowie.  Oss. 
Wyr.  (niema  wiele  światła,  rozumu).  Ciemno  v  szka- 
tule, w  worku  (próino).  -  a.,  CIEMNO,  a,  n.,  Subfi. 
c  ciemnou,  ^aś  3)unfe(.  CIEMNOBARWY,  a,  e,  farby 
cieiTii'^y,  bnnCe(farbtg ,  Rosf,  meMHOUB^mHUlii.  CIE- 
MNOBŁĘKITNY,  a,  e,  ciemnomodry ,  ^nnfe(b(au;  R*> 
cuH^muUii.  W  ciemnobłękitney  farby  szaty  się  ubrała. 
Otw.  Ow.  583.  CIEMNOBRUNATNY,  a,  e,  a  ciemna 
brunatnawy,  btmffKMHtl ,  Rs.  HepHo6ypMH,  mcMHO- 
6ypui{.  Ciemnobrunatny  kolor,  Sio,  taynomdrka  boja. 
CIEMNOCIS  A  WY,  a,  e,  o  koniach  kasztanowatych ,  buits 

.  ff(M|latiieii(rann.  ciemnoczerwony,  a,  e,  Cn.  Th. 

.  ^ttnffUoCl^.  /Ir.  6aKaHHMB.  «0IEMNOFAŁECZNY,  a,  e, 
niezrozumiałe  fałsze  podaiący,  btinfcl  tinb  fDlf<^.  Udał 
aię  Sakowicz  do  Krakowa ,  na  pisanie  ciemnoFafeczney 
Perspektywy.    Pimin.  Kam.  praef.    ( Perspektywa ,  tytuł 

ł  dzieła  Sakowicza ,  które  Pimin  o  ciemności  i  fałsze  ob* 
^Dia).  CIEMNOGNIADY ,  a,  e,  o  koniach  kaszUno* 
watych,  gniadawych,  hwattlU^auittAtMM,  DOtl  ^fetbeil;^ 
Rosf.  meMHOrH^AUH ;  Siu.  mdrkoy.  CIEMNOMGLI- 
BTY ,  a,  e,  CIEMNOMGLISTO  przytłk. ,  mgłą  gcfto  za- 
ćmiony ,  M(f  umntUlt ,  90m  9{ebel  tterftnftett.  Wszystkie 
sdarzenia  zgasłyby  w  ciemnomgliftey  nocy,  by  nam  hi- 
ilorya  świadectwa  o  nich  nie  dawała.  Strjik.  praef,  1j' 
ber  ciemnomglilły.   Otw.  Ow.  677.    Dobrodzieystwem  no- 

-cy  ciemnomglistey,  Rączą  ucierzką  uszła  imierci  oczy- 
wiltey.-  Otw,  Ow.  4i3.  X5IEMNOOKI,  a,  le,  oczu  cie- 
mnych, nieiasnych,  bunfeliiugig.  $.  Slbpy,  nie  widzą- 
cy, blibe,  blltlb.  Fortuna  ciemnooka.  Chro/if.  LuJk.  Si. 
CIEMNORUSY,  a,  c,  ciemnokasztauowaty ,  Rofs.  me- 
Miłopyciui!  cisawy,  faftawlenbMun.  CIEMNOROD,  a, 
m, ,  ^ioppurodzony  ,  etn  S3Hnb9ebobrner.  Rirk.  Zóar.  B. 
3.  A     CIEMNOŚĆ,  ici,  ź.,    nieiasnośd,   brak    światła, 

Me  Smfterttif  ,  bie  tiunMtjńt ,  hai  !^unf e( ;   Boh.  t^ 

tttnoft  ^   tntilWOft;    Car.   t^mm&,    temmóta;   Sor.   1.    cjfs 
mnofC};    1^</.  tealiYoft,  mrazhliToft ;    Cro.  temnozt,  tem- 
n^tzt  ^   tmicza  ;  Rag.   tamnos  ,*   tminne  ,  tmufcja  ,   tmi  ; 
Bs.  tamnóil ,   mrak   (  2. ,  łotrostwo  inertia )    Rofs.  me- 
MHOmi  ,   meMHOcmB.     Światłość    iest   ciało   istotne,  a 
ciemność  iest  utratą  iego.    N,  Pam.   i5,  55 j.    Ciemno- 
ściami otoczył  mię  trieprseyrzystemi.  XtiL  Her.  85.    Nic 
nie  są  ciemności   tylko    znak   słoneczney  nieprzytomno- 
ści.   Susz.  Pie/.  3,  B.  4.  6.     On    prawa    s  tayników   i 
s  ciemności  na  światło  wyprowadził,  Piłch^  Sen.  łajk.  5. 
§.   Ciemność  ocau,   niedowidzenie,    ślepoU,    bie  SHnb^ 
ffelt.    Oczy  ledwie    co   widzą  ,    ciemaość  na  nio  pada* 


CIEMNOSIWy.    -    CIEŃ. 
Za5.   16,  366.     $•   (Bemność   mowy,   nieiasność ,   nie- 

srozumiałość ,  blf  3)un(e(^eit ,  ttnt»er{l<lnbti<bfet    Cl£- 

MNOSIWY,   CIEMNOSZARY,  a,  e,   bnil(e(gratl ,  Ro/jr. 
meMHO  C^puH  ,   cHBuii ,   cmy  puu.     CIEMNOTA  ,  y , 
i,,  ciemność,  ciemao ,  błf  gtSlfletnif  /  b«^  j&ilB!e{.    Cro. 
tmicza,  tmina;    Vd>  temniza,  temnota,   tenna  ).     Grze- 
chowi ciemnoty  potrieeba.   Garn.  Dx.  97.    O  mgło  wie- 
czysta, mętne  ciemnoty!  Zab.  i3,  aSs.  Nar.   -    Medic. 
Ciemnota,  gutta  serena^  niemoc  oka  wewnftrsna-,  prsy 
cjsystey    źrcenicy    nic    nie  daiąca    pacyentowi    wtdaieć. 
Perz.iCyr.  a,  171,  bet  gtaiie  ©Uat.   CIEMNO  WID,  CIE- 
MNO WIDZ  ,    a  ,   /n. ,    człowiek    nieiasno   widzący ,    etn 
$B(6b0CbUget,  ©^ttacHlAttger  słabego   wzroku.    Cn.    Th. 
1016.     CIEMNO  WRONY,  a,  e,  o  koniach  karyth,  DnSs 
felr«|>|>td,  Wn  ^fetben.    Ow  koń  był  ciemnowrony*  ten 
iest   cisawy.   Alb.   zYł.k.     CIEMNOZIELONY,  a,  e, 
^•sf  meMHoaeAeHbiii  szekłakowy,  Cn.  Th.  bnnfelgr^tt. 
CIEMNOŻÓŁTY,  a,  e,  bSBfelgelb.    Cn.  Th.  -  S/a.  ta- 
Tnaxikt;  Rofs.  meMHOiKeAmuif ,  pyAoac^AinUfi.     CIE- 
MNY ,   a ,  e ,   bezświetły ,  nieiasny ,  bez  blasku  będący , 

nie  widny,  finfler,  bnttM.  Sr.  1.  t^wcAf  c}mite,  einU' 

gite*)  Boh.  UWMj,  tllMWp;  S/a.  tmm^'*    Vd.  temen,  te- 
rn no  ten  ,    temmen  ,    mrazhen ,    timen ,  timnn ,  oblazhea , 
temliu ;  Car,  temn^;  Bs,  taman,  tmafti,  tmufcjaili;  Cro.* 
temen,   tm^ch^  ikur,   S/a«  tayan ;    Rag.  tlman,  timni , 
tm^ft,  tminaft,  tmulcjaft,  taamni;  Rofs.  meMMUH,  rae- 
mchI)  (f  c.  mćMHHKb  podrzutek)  (cl.    Gr.  rZ/usyos  <£e- 
luórumy  Suee.  dimmer  bttllfeCr   Ger.  b4ltimertl,  't>at.  te- 
nebrae  ,   Arab.  tamara ,   Hebn  |»19    tatndn  abscondit  J. 
Noc  ciemna.    Teat.  56  c,  84.    Opuśćmy  to  ciemne  po- 
mieszkanie, ib,  5o  by  3.    Jedne  dni  były  iasne,  a  drugie 
ciemne  ,   w  ktdrych    słońce    widzieć    sif   nie  aogło.  SJk. 
Dx.  893*     Ciemny  kolor,  nłeiatny.     Cn.  Th.   ^ine  btltts 
f  (f  ^atbe*   Morał*   Ciemnych   spraw  ,   ciemna   tei  bywa 
robota*  Jabł.  Ex.  17.   (światła  sif  chronią  )»     *$•    Nie- 
sławny, nieznakomity,  nieświatły,  O^ne  9lltfe^/  ttliaa* 
fe^nn^,  unbebentenb  ^   titebrfg.    Przesądy   nasze  skazuią 
białogłowy  na  iycie  ciemne  i  na  nieuctwo.  Zab.  i5,  64, 
Aurelian    ciemnych   i   płodnych   rodziców   syn.   Sk.  Dx. 
i46.    Zyit   w  stanie  ciemnym.    Now.  Lor.  5o«     $.   Cie- 
mny,   nieiasny    do  zrozumienia,   niezrozumiały,  btufcl^ 
tinver(tinbft((.      $.    Niewidzący  ,    niewidomy ,    niedowi- 
dzący, ślepy,  hli^t,  bUnb*    Subst.  ciemny,   ślepy,   ^tt 
iBKnbe«  Ciemna,  ślepa,  bie  fBHnbe*  Usługuie  mi  ubogiey 
ciemney.    Teat.  58,  39.   -  Frov.   Przygania   ślepy   cie- 
mnemu. Oss.  Wyr.   (kulawy  chromemu,  kociel  garcowi 
cf.    sameś    taki  ).     X«    -Logic,     nieoświecony  j    nieświa- 
tły, nnottfgef Mrt ,  fiitflet,  nniirtfenb.    OskadEa  niewin- 

^nego  przed  ludem,  a  lud  ciemny  słucha.  Teat.  45  c/,  4. 
Wybi    Ciemne  iydy.   ib.  45  e,  4. 
CIEŃ,  ie,  w.,  CIEŃ,   i,  i.,  CIENIE,  ta,   n.    powtarza- 
nie się   widoku    słabsze  i  ciemne   za  odbiciem  aif  pro- 
mieni, bet  6d>«ttf»  eiae^  &xipzti\  Sor.  i.  feń^  fcjteii, 
Id^cjien ;  Sor.  a.  fc|eó ,  mo0eń ,  fon ;  Boh.  ftfn  •,  S/o,  fttn , 

tl90tia;  (cf.  Hung.  izin  color  cf.  Ger.  Sd^ettt ) ;  Bosn. 
sjenna,  ozjenna,  ofina  (cf.  Gr.  9«<a)(  Vn.  fienza,  fen- 
sa ;  Cćw,  tcnaa ,  tenthenina  $  Cro.  (zenćA ,  tenya  ;  Rag. 
Cenna,  i)en,  zaijenna,  obajeuna  (Rag.  cin  facits,  /i- 
neamentum).  Rt.  m^ab,  omm^Bb;  EcnAnhy  cBia, 


C  I  E  N^ 

(2*,  cfem  i  CRHH^ff,  mamepby  Hamemiy  namiot  rf. 
•ień  cC  ^cltna  ;  ^lav€m,  finnica  s  kuc&Ła  siei  ona  , 
chłodnik  cf*  Z^/.  scena  )«  Niepodobna,  'by  kto  cień 
pneatąpii ,  który  wszędzie  tu^  la  nim  ,  gdziebykol- 
wiek  atąpif.  Protas^  Jał,  i5«  Miasto  caeladżi  ,  cień 
WŁ  nim  chodii.  Jabł,  Ex^  72.  (^bea  sług,  hołota).  Sam 
leno  na  awdy  cień  patrzy.  Rey  Posf,  2.  7,  3.  Jak  'ironie 
ińeodstępiie  przyszli  za  nami.  Hor,  Sat.  268.  C  .<idzi 
za  nim ,  iako  cień  za  ciałem  ( cf.  jak  cieic  za  krową  ). 
Moff.  opWxBOCineHŁ.  Cienia  się  swego  boi.  Opal.  Sat, 
193.    (wszędzie  Bię  ogląda).    Sio.   fmitjO  fllnu  fa  UUt ; 

mnć^i  fa  ibeftt;  ge  (tfnom  f(t  pAfowol.   J  cienia   swe^o 

dzii  się  ftrzedz  potrzeba.    Pot,  Arg.  147/  Kras.  Ant.   11. 
Rozpuftnicy  drią  i  przed  jswoim  cieniem.  \7a^^*  Tej..  48. 
J  włos  mt  awóy  cień.  .Ryt.  Ad^  7G.    Muszki,  p('iięc;i;yuy , 
albo  iakiekolwiek  inne  cienie  przed  oczyma  mu  Ac  zda- 
ią  latać.   5yr.  ai.     $«    W  malarstwie,  cień  ^  cienie,  cie- 
rnie mieysca  na  obrazach,  dla  lepszego  odbijania  fic  ia- 
inieyszych^   hit  ^ć^^itcn  In  eiuent  IBtfbe.    Małuiąc,  u- 
mie^z  cienie  udawad  i  na  swoim  właściwym  kłaść  micy- 
acu,  aby  przez  spór  ciemne  iaśnieyszym  dodawały  świe- 
tności.    Teat,  54  </,  '9.     Sposób    robienia    cieniów,   albo 
bań  równego  koloru.   Comp.  Aled,  ^'j'j»    {£c.  c'BHHOnH^ 
4y    Cr.    9%tt»Yca^tw  z  maluic  ).    Cień  i  światło  ,   Rofs, 
CB^mAom^Bii  Sc^atteit   llttb    ŚtC^t.    -   Cienie ,   pierwsze 
lysy  ,   słaby  abrys ,  ber  Sc^dttenrtf  ,    ber   SMbriC.    Cienie 
to   tylko    obrazu ,    wartego    bicgłeyszego    i    ćwiczeńszego 
pędzla.    O9S,   Wyr*    Ofiarowali    według   zakonu ,    którzy 
kształtowi  i  cieniowi  rzeczy  niebieskich  usługują.  1  Leop. 
Htbr.  8,  4.    (  6(<|attfttbHb,    9SorMIb  ).     -    Cień,    rzecz 
znikoma,    wątła,   marna,    ftn  ^&)MtVi,  etma^  SSett^Ips 
Sti  f    fienti,    (Sitle^  ,    ©crgdnglic^C^      Moie    wiersze    są 
cieniem  w  porównaniu  wierszów  WPana.   Boh.  Xom>  4, 
i4&.    Nieszczęścia  nowe,    przeriw  którym  przeszte  cie- 
niem były.  Jabł,   Tel.  53.    Wszystko  zdać  się   musi  cie- 
niem,   lub    istotą.    Przyb.  Alilf.   67.     Rzeczywiste   upu- 
szczamy   dobra  ,    abyśmy    się   za  pró^-uym    cieniem  upc- 
dzali.  Zaó.  7,  a64.   {tUTct,  Uetet  ©(fciu.    Proi'.  Sor.  2. 

&^tti  ia  tdi|  fśeun  pl^tma  ,   ten  nama  nf^  garfcii.  ^r. 

blask).  Cień  chwytać,  łapać,  (=  marność,  znikomość). 
lałyśmy  wczofaysi,  i  iak  znikłe  cienie.  Tak  dwi  ubiega 
naszych  przedłuienie.  Chro<ó.  Job.  33.  -  Cień,  nay- 
mnieyszy,  naysłabszy  pozór,  ber  gClingiłe  6*?il»,  (  5lns 
fEb^ŚIY  )•  Strzegę  się,  abym  cieniowi  ijawct  nieukonten- 
towauiia  między  mną,  a  Rzecząpospolitą ,  nie  dał  miey- 
aca.  Gaz.  Nar.  j,  71.  Stan,  Ang.'  Delikheuy  człowiek 
cierpieć  nie  moie  cienia  nawet,  któr3'by  mu  honor  u- 
wlaczał.  Teat,  9,  20.  Cienia  prawdy  w  tym  nicmasz. 
Ors.  Wyr,  Cieniów  się  nadziei  trzyma.  SJ^.  Dz.  825. 
^iech  powie ,  icśli  kiedy  cień  kłamstwa  iakiego  mógł 
we  mnie  postrzedz.  Boh.  Kom.  3,  208.  -  Cienie ,  odmia- 
ny   delikatne ,   nie  do  spostrzeżenia ,  cieiuowanie ,    Gall, 

nuanc9s ,  Sćbatten ,  ®(^attirnRg ,  9lu<!ncfn.   Nic  tm- 

^ieyszego  ,  iak  wydać  w  słowniku  rozlicznych  słowa 
iakiego  znaczeń  cienie.  -  Cień,  fałsz,  nieprawda,  ©c^ats 
ten,  ttll»a^r&e{t,«;|a(f<((elt.  Jś4  za  cieniem,  za  fałszy- 
wym wyobrażeniem.  Oss.  Wyr.  Cień  prawdzie  nstępn- 
ie.  Piti.' Kat,  93.  $.  Cień,  o  człowieku,  cień  go  tyl- 
ko, zmizeroiał,  zniszczał,  et  ffl  wte  ein^c^atten,  IDie 
dR  64attefibUb,  ekab;  (ag^rr.   KugUrss  i  ci,  którzy 

7#m  /. 


CIEŃ.     -     CIENCZEC. 


a^r 


tn^  w  niewolą  podaią,  maią  nagrody  cie^  jednego  czło- 
wieka. Szcztrb,  Sax.  259.  Cień  to  tylko  tego  wiel- 
kiego bohatyra ,  któremu  niegflyś  świat  się  dziwił.  Oss* 
Wyr,  (  nie  ten  człowiek ,  co  był  ).  §.  Cień  ,  dusza 
ciałem  rozłączona  ,   duasyca ,   mara ,  ćma ,  ^ine  dbgefćbtes 

bene  ®ee|e ,   eln  ®ei(l,  em  (Bći^cdUn.   Cipń  abo  dusza   , 

zabitego  Achillesa  Z/ziemi  w  podawie  dawney  wymkną- 
wszy się  ,  ukazała  się  w  nocy.  Ot  w,  Ow,  526.  Próź/ie  - 
są  przy  ubóztwie  dawnych  cieniów  składy,  Weź  sobie 
miłośniku  ubogi  twe  dziady.  Hul.  Ow.  5j,  Matka  prze- 
powiada córce :  radabyś  potytn  cień  móy  zobaczyć*  Gal, 
Wym,  194.  Na  kartach  drogi  czas  zgubią  i  żywot  ia- 
ko ci^niowie  przechodzą.  SA.  Kaz,  61 4.  {.  Cień,  ma- 
ra ,  mamidło ,  obłuda ,  fałszywa  postać ,  bobo  ,  straszy- 
dło, eln  (5<^elnbUb,  eln  ^PfCHą.  Jżby  się  tym  więkize 
wpysko  iego  zdało ,  kazał  cieniów  co  naywięcey  poczy- 
nić ,  i  poubierawszy  ie  w  szaty ,  na  konie  powsadzać. 
Biel.  Kr.  3l3.  Biel,  S.  JV.  34.  Robią  łowcy  z  chust,  a 
8  grzebi  cienia ,  iakoby  chłopa ,  i  biorą  ie  z  sobą  do  ła- 
sa,  gdy  idą  na  niedźwiedzia;  gdy  tedy  niedźwiedź  roz- 
drażniony póydzie  na  łowca ,  rzuci  nań  cień ,  którego 
niedźwiedź  pochwyciwszy  ,  mi^iemaiąc  by  chłop  ,  imię 
dławić ,  a  w  ten  czas  łowiec  na  cieniu  go  przebodzje« 
Cresc.  64 1.  Tatarzy  cieniów  na  konie  nawiązali,  i  tak 
atraszydłami  Polskę  plondrowali.  Falib.  Dis.  C.  3.  - 
§.  Cień,  mieysce  cieniste',  od  słonecznego   upału  wolne, 

chłód,  ber  Sd^attenr  ble  SHifiU,  ein  Ott,  tto  ^d^attcn 
ifl,  eln  fftatrtcbtet  fńblcr  Ort.  Sorab.  i,  flotf,  Wcjien, 

ftOohf',    Sorab.  2.    d}lot(    Tcf,  chłód  ).    Niech  mi  drzewa 
swego  użyczą  cienia.  Od  słonecznego  niech   bronią  pło- 
mienia.  Burl,  B,   3.     jyiiley   pod  czas  i  yr  cieniu    posie- 
dzieć, aniżeli    ustawnie  na   słońcu.  Lub,  ttoz,  486.    U- 
czynił    sobie    chłodnik     i     siedział    pod    nim    w  cieniu. 
1  Leop.  Jon^  4,  5.    Las  głębokim  cieniem,  słońca    pro- 
mieniom wstręt  czyni   wysokim,   Ustrz,  Klaud,  29.    Kto 
w^lońce  może  patrzeć,  ten  nie  szuka  cienia.   Pot.  Arg, 
444.    -    Transl,    obrona,    ochrona,    protekcya,    @d;nQ  ^ 
Wfortyf.  cień,  zasłona  robotników  od  ftrzelby  nieprzy- 
iarielskiey.    7>.     ble    il^Ienbung.     Pod    cieniem    mądrego 
króla    śmiało    uczeni    wykonywała    ewoie    roboty.     Oss, 
Wyr,     J.  Mieysce  ciemne,  ustronie,  ciemnota,  fin  butts 
ffer  Crt  ,    J)nu!elbelt ,  2)nn!el.    Tak  nie  cenię   miłości , 
bym    szedł   dla   nióy  chętny    w  grobu    cienie*    Hui.  Ow, 
II 4.     Z  ostatniego    cienia    na   nayświetnieysze   wylecieli 
nrzędy.     Nag,  Fil,   157.     Utrącać    nikczemnie    w  cieniu 
wieku    swego  ,    nie   skosztowawszy  ,    co    iest   na  świecie 
dobrego.   Star.     Vot.  C,  4.     Dzieło   wychodzące    z  cienia 
drukarskiey  prasy  na  widok  publiczny.    Teat.  47,  D,  a. 
S'    Botan,  ziele ,-  firzali  iad  też  nocnym  cieniem  zowią  ,         • 
iż  aen  .  przywodzi.    Ąr-    i374.    dorionium    92<l<l^tf(^atten , 

eln  ^rctut 

CIENCZEC,  CIENSZEC,  CEENIEC  niiak.  nied,,  zcień- 
czeć  dok.  >   ciefwzym  się  ftawaić ,  subtelnieć ,  bAnnet  Wets 

hen ,  felner  werben*   Boh.  jtenćetl  i   Rcfs.  inoH'Łmi ., 

mOHHaniA.  Ciało  iego  chudnieie  i  cieńczeie.  Smątr,  Ap, 
54.  Znakiem  suchot,  kiedy  oczy  wpadaią,  nosa  koniec 
cieńczeie.  Krup.  5,  572.  Skorupa  iaia  coraz  cienieie  i 
snbtelnieie,  dla  nasiedzenia  kokoszy  j  iako  też  ścieńcze- 
ie ,  gdj'by  w  occie  leżało.  SaA.  Pr,  179.  Głos  mę^iki 
tóeńcaał*  Zebr.  Ow,  5q.   Otw,  Ow>  73.    Włoay  ich  «żó|. 

*  3g 


298 


CIENCZYC.     -    CIENIST, 


ciały  i  fcic6czaty.  1.  Leop,  Leuit.  i3.  Ftg.  Maleć, 
mniejBzeć  y .  ^ttin^tt  iperbett.  Starsi  rozumieią,  li  po- 
iraga  ich  cieńcseie,  ieśH  surowości  nie  przyłożą.  BirĄ, 
Dom.  7.  5.  CIENCZYC,  CIEN5Z  YC  czyn.  nUd., 
iciefiasjć   dok* ,  ^cienciać  ,  Icieńszym  uczyoid ,    tnnniey- 

aaać  ,  MtiRer  m<t{$en  ^  feinet  mac^en  ,  perbńunen ,  9ers 
fritifcii/  9rriii0et  ma4en,  yerringetii;  9etf(einern,  firnie 
len*   '^oA.  tencitt ,  stenćlti ,  stetićoo«rt  ;  a^/o.  jtenćugi  > 

Cro.  tenchim,  Sor.  i.  tPOCienfOfciatlt ;  Bs.  tanciti ,  sUn- 
citi,  otanciti;  Rag,  t&nciti,  tancjatti|  otftnciti,  protin*- 
citi;  Rofs.  moHKinb*  omoHRoiK  ,  ymoHnmB,  Kamo- 
HumB  ;  £c,  caioHHamB,  cmoHHefiaaiB ,  inoHHy.  Jak 
-widzę,  cieńczyć  będzie  ten  palcat,  aź  fif  i  złomie.  Ots* 
Wy*  (  atrugaf,  8trugat,'ąi  przeatragat  ).  Scieńczenie 
drzewa*  Karp.  5,  16.  Deazczki  do  ^cieńczenia  ,  wan- 
czosy,  waaiDu.  Klon.  FI,  D,  3.  Albom  ia  sfucK  przy- 
tępi!,  alboś  gtos  aobie  tfcieńczyla.  Teat,  9,  29.  Rzecz 
tak  opowiedział  ,  ie  cieńcząc  awe  zaatugi  ,  drugich' 
chwalif.  Pot.  Arg.  ^"5^.    Cieńczyć,  niazczyd  kogo  na  ma- 

iątku,  ubożyć ,.  rinm  au^rattuen,  i(ti  arm  machem  Nie- 
zbędny pieniacz  cieiiczy  poczciwego  człowieka ,  włócząc 
go  z  trybunału  na  trybunat.  Ots.  Wyr.  {£cc/.  mOH^K- 
meAHUH  ,  HcoiOHHaoi^AHBiR  ,  eTtenuatiuus  ].  CIEN- 
CZYC aic,  xaimk.y.s  cieńczeć,  atać  aię  cienazym ,  bdtls 
net  werben.  Ja^  mu  fię  twarz  cienczyfa,  kłiniafto  ścią- 
gnłona.  Frzyb.  Milf^  3ai. 

CIENIC    czyn,    nied.  ,    ocienić,  ucienić ,   zacienić   doi.  ^ 
cieniem    obtulać  ,    Uid^atttn.    Boh.   ftinM  ,  Sio.  ^{nm  \ 
Car.   senzHcm  ,    aenzheti  ).    Czarna   czupryna  buynie  po 
barkach  rozlana ,  Cieni  kędziorem   cioto   wynioate   mło- 
dziana.  Przyb^  Ab.  8.     Kształtnym    się  paskiem    tulipan 
ucieni.  Zab.  16,  92.  Nar,    Moina  w  opisaniu  myśl  na- 
dobną  ocienić ,  lubo  tei  przygodnym  wdziękiem  umilić. 
Mon.  65,    609.     CIE>nEC  ob:  Cieńczeć.    CIENIEY  ob. 
Cienko,   Cienki.     CIENIEK  ob:  Ciennik.     CIENIK,   a, 
m, ,  zdrob.  rzeczown,  cień ,   s    mały   cień  ,    cionek  ,    ein. 
fieinet  <6AAtten.    Rag.  Qenza,  fjenniza;  Cro.  Izencziui- 
cza  ).    Umrze   w  swey  ślepocie ,  fałszywe  ogniki ,  Biorąc 
za  iywe  światło  i  próżne  cieniki.  Jabło,  Tei.  55.    CIB- 
'NIOWAC  czyn.  nied,^  cienie  dawać,  fc^attltetl  pr.  tt  Fig. 
{Ec.  c'&aHOnucamH ,  malować)    R*,  m^HJimh,  m^Hio, 
oinax'feRinni ,    omin'BHHBLainB ;    Vind,  fienzhati,  poiien- 
.  shati ,  safienzhuyati ,  saiienzhati. ,    Brzegi  rzeki  cieniowa^ 
ne.   Przyb.Ab,  i^y.     CIENIOWANIE,  działanie  i  sku- 
tek działania,  bai  ^d^^ttiten ,  blf  ®(^atttrung,  Rofs. 

oniin'£HKa,  pr^  ar  Fig.  Cieniowanie  w  malarstwie ,  da- 
wanie cieniów  ,  to  iest,  ćmienie ,  żeby  światło  iy wiey 
odbiiało.  Oss.  Wyr,  Cieniowanie  znaczeń  ałowa,  Gmll. 
nuancBf,  hU  9luaucen,  ^d^attitm^n*  Traeba  dobrze 
ięzyk  awóy  umieć ,  trzeba  znać  w  osobnych  wyrazach 
iego  acz  naymnieyszą  różnicę  i  niby  naycieńsze  cienio- 
wania. Pir.  Wym.  22 1»  €t  a43.  CIENIO\VY,  a,  e,  od 
cienia,  6(^(ltteil  Sf  Cieniowey  mara  próżności  ,  Obr  aa 
lest  świeckiey  zacności.  Dar.  lot.  5.  Vind.  (lenzhni. 
CISNISTOSC,  ści,  i.,  mnogość  cienia,  i8ef<^attund, 

(  ed^ttmeUi^tpnm  ).  Sorab,  1.  sa^iemttfnofM*  w  sta- 
rożytności ieziorom  niektórym  ,  albo  oienistość  ,  albo 
niesięgniona  głębina  caeść  zjednała*  Pilch,  Sen,  lift,  3i3. 
CIENISTY ,  a ,  e ,    CIENISTO  przysłk. ,    w  cień  obfitu- 

i^cy,  f(|alUnre{<^  /  f(^(it(i((^t.  Boh.^\j:iu^^  (linom$,  Bos. 


CIENIUCHNY-     -     CIENKO. 
ajennaft ,  ^oji  ima  sjenau ,  ofoj ;   Vind,  fienzhmo  ;    Corrt. 

ienahao-,  Sor.  1.  ąwiti,  twthUwni,  fwobfoytte;  Rag. 

sjennaft ,  ()enniv ;  Cro,  tenyaszt ,  fzenchin  ;  Roft,  m^— 
HHcoiui?,  c'&MKcinuH[,  c'^HHUit,  cl^HÓBHUR,  6xaro- 
c^HHuaf;  Ec.  npMc'&Hfmii,  noKpuniMii,  Komopui? 
•c'^Hk,  t.  i.  [n'fcHB  HaB04Hizi£;  6x<roc'BRROJiBcnzBeH«> 
HUH.  Cienista  lipa.  Pot,  Arg,  377.  W  lasach  cieiii- 
atych.  lAb.  Hor.  i4.  W  cieniatym  Helikońskim  kratii. 
Lib.  Hor,  ai. 

CIENIUCHNY,  a,  6,  CISNIUCZKl,  CIENIUSIEIIKI , 
CIENIUTEŃKI,  CIE  fil  OSKI ,  CIENIUTKI,  CIENIU^ 
SIENECZKI  ,  CIBNIUTENECZKI ,  a ,  je ,  adperbia  na 
-'o,  intens,  przymiotn.   Cienki,  fe(r  hinn,  gan^  htWBLę 

feiM,  )art  Roh,  tenićf^,  traancfó/  Sor,  2.  (d^nimfk^ri ; 

Sor.  \,  cifRfnŚH;  Rs*  laÓHenhMUui  ^  moiiÓHeid).  Duchy 
ożywiaiąee  przea  cieninchne, kanaliki  sitowy  spływmią. 
Mon.  68,  285.  Z  cieniutkieh  deaaczek  skrzynecska  ma« 
ła.  Crec,  667.  Na  cieniuczkiey  nici  apjrawy  awe  wi«aaa- 
ią.  Rey  Wiz.  83.  Cieniusienki.  Pot,>  Arg.^^i.  Słód 
rozciągnąć  cieniosieńko  na  wietrze,  aby  wyaecht.  Gojl, 
Eh,  ^07.  Srebro  cieniuchno  uklepane,'  w  małe  hlaazki 
strzyżone.  Sień.  6o5.  Cieuauczkie  gtoaecaki.  Groch,  W, 
353.  Szepce  mu  cicho  do  ucha  cieninaieBkinr  tonera. 
Mon,  73»  664.  Śpiewał,  iako  mógt  cieniuchno.  5^.  Z>z. 
762.  CIENKI,  a,ie,  Cieńszy  Compaf,^  s  niegruby, 
niemi  ąższy  ,    tńnn ,   feitl  ę   ttic^t   blef ,   tt^t   gr»b*    Boh: 

tenfóf  tence;  Slo,ittXl\  Sor,  i,cienU,  fnabne,  5or.  2. 

ińimti,  beint,  Mni;  Sla.  tanak,  tanean;  Vind,  tinA  ^ 
tinfhi,  tenek,  tenak,  tenkoj  Carn,  tank,  tenku,  tankę ».. 
tajnshe;  Bs,  tanahan,  tanki,  tanahni;  Cro.  tenek,  tenA* 
hen,  teńfhi;  Hung.  gyenge;  Rag,  tinkl,  tinak,  tana- 
han,  tankoFit;  Rojs,  mÓH&iR,  znoHO&l),  moKso;  JSri^ 
tan,  minDr,  tanao,  Jri.  tana,  Pert.  tend,  Gr.  tvvwo9. 
Lat,  tenuia ,  GalUs.  tene ;  Anglos,  thyn ,  Suec,  tuna  » 
Ger.  bAnn  )•  Jeleń  ma  nogi  cienkie ,  lak  badyle.  Zab. 
i3,   271.    Tręb,     Człowiek   cienki,    niegruby  ,    nietlu^ 

tty,  niebrzuchaty ,  eitt  binner,  m^t  bitfet,  f(^mi<^tiget 

^enfd^.  Szczupły,  cienki,  glifta.  Cn,  Ad,  it38.  Cien- 
ki stan' wzrostu }  amukty,  wysmukły.  7>^  fl^lAtlf.  Głoe 
cienki;  ettie  ffinf  Gtimitlf.  o  materyach,  na  pochwalę 
lub  naganę,  cienka,  przednia  materya,  fin  fetlief  ^mś^ 
lub  też  ci<;nka,  licha,  niedychtowna ,  eill  bAnOfT  ^fllS* 
Rofsi  moHYKga.  Płótno  cienkie  ob:  Bisior.  Kment.  ^ 
Umyślnie  robią  bławaty  rzadkie,  cienkis,  niedychtowne , 
a  za  dobry  towar  przedaią.  Gród.  Dis,  D,  3«  Od  cien* 
kiego    końca  począć  ,    pa  woli  ^  stopniami ,  9001  btasm 

@Rbe  anfaiidett,  ^tvx^\\,%,  f^nfentoelfe  etiDU^  McetteK. 

Eccl.  nomOHKy,  n04po6Ho,  noMaAy.  Jezua  w  daie- 
ciństwie  swoim  żadnego  dziwu  bóztwa  awego  nie  oka— 
aał,  bo  nie  chciał  tego  od  cienkiego  końca  pocsąć,  i 
nie  chctat  tego  między  dziećmi  ,  iako  dziecię ,  okazo- 
wać.  Rey  Post,  G,  4.  (cf.  od  szarego  końca ^.  -  Cien- 
kie wytarte  mieysce  iakiey  skóry,  Rofs.  nauiUHa,  ira- 
uiMH.ta.  Cienki,  wytarty,  Rs,  aamHHHUH.  {.  O  cie- 
czach, trunkach  ,  napoiac'1 ,  cienkie  rzadki,  niegęsty  , 
nietęgi,  niemocny,  słaby,  bintl,  t>Pll  %tttinUVi,  tUs^t 
Mtę  nii^t  ftiltf/  fd)l9tf4.  Cienka  kawa ,  cienkie  piwo 
(  cf.  Cienkusz  ),  }.  Delikatny  ,  ostry  ,  byfiry  ;  ffUl  , 
fd^tf.  Cienki  ma  smak,  nos,  węch.  Tr.  CIENKO 
przyslM.^   Cieoiey  compar.^  niegrubo^  memiąiaaoi   ni««- 


CIENKOGŁOSy.     -     CIENNY. 

i^ęsio,  bihin,  fdn,  nl(6t  bicf^  nic^t  grol,  Boh.  tence ; 
}t<nfa;  «&o/-.  ^.  qenfo,  cieńcie;  Gdzie  ci<^ko,  um  się 

rwif.  Fr,  Ad,  67.  Mury  naią  aię  coras  cieniey  wywo- 
dzić   iu   górze.    Haur  £A.  6.    Cienko    ćpiowa  Jig»   spu- 

Mcss  s  tona ,  et  fpasnt  d^Unbere  6aitm  auf.  Co  przed- 
tem cienko  ipiewnf  pod  okuem  za  kawałek  chleba, ; 
teras  dmie  iakby  sjadt  «to  djabfów.  Mon.  73,  689. 
Dam  ia  ci,  wnet  ty  tu  cieniey  będziesz  ^piewaf.  Oxi. 
Wyr.  (będziesz  tańszy j  utrę  ia  ci  nosa,  przytrę  ci  ro- 
nów,  Upokorzę  cif)«  Ow  nieborak  iui  cienko  przędzie. 
Falió.  DU.  F.  a»  (  kalkuluie  91^).  Prov.  Sio.  tmffg 
frildft*t  nniftf  /  pardus  comtd^ndum.  Cienko  koto  nie- 
go ,  chndo ,  chudeuss ,  skąpo  kolo  niego  ^  er  ttlU$  ftd^ 
fcbmal  beMf^n*  ^wa  póiziotki,  cały  wasz  maiątek.  to 
cienko  kolo  was ,  ze  kały.  Zabł.  Fir,  1 1.  CIENKO- 
GŁOSY,  CIENKOGŁOSMY,  a,  e,  gtosyi  cienkiego,  fefll-- 
(ktmoiis,  WiKt  t  fein.  Cienkogłośuą  piszczałkę  miał  z  ro- 
gu bis!ego.  Baniai.  J,  2.  ó.  £c.  moRs^rAac«Hb.  CI£N- 
KOMOWNY,  a,  e,  mówiący  cienko,  feinrebeitb.  cf.  £c, 
nzo«KOCAÓBe]|b,  mojiKOCAÓBMUis  argutus\  moHicocAÓBie 
4ubtUU  dispułaiio.  mOHKOCAÓBAio  subtylizuię.  CIEN- 
KONOGI,  a,  ie,  nogi  cienkie  maiący,  btonfftftg.  Hag. 
tankonógh  ):  Paiąk  cienkonogi.  Aion.Fl.  A  a.  CIEN- 
KOPŁASK.I ,  a,  ie»  w  szerz  cjenki ,  |fa(^  iittb  bAnn  ^ 
bdnB  in  bU  jflac^f .  7>.  oó:  płytki.  CIENKOSC ,  £c3 , 
i. ,  niegruboi<5 ,   nienuąiszo^ć ,    szczupłość  ,    delikatność  , 

bie  SAtmc,  hit  2)AnnbHt,  bie  getn^U,  Silathtit,  ^atU 

9fit.  Boh.  teniOft;  Sio.  tentowi  Bt.  tancinna,  Vd.  tin- 
kota,  tinkuił,  tinzbina,  tinzbinofł;  Rag.  tandna,  tan- 
koTitos;  Cro.  tęi|Ghina,  tencbnoszt;  i>a/.  tenkoTitofzt , 
Rofs.  inOHH3Ha,  moHaHa,  mÓHKOcmK;  Sor.  1.  c^eiU 
fofcj*  Cienkoic  ciała;  cienkoić  głosu;  cienko^ć  napoiu. 
CIENKO  WŁOSY,  a,  e,  niegrubych  włosów,  Hmt^m 
lig.     CIENKUSZ,  a,  m.,  piwo  poślednie,  taibir,  ba^ 

SSiaiilb\tx  ^  <&albbier.  (  cf.  doimek  ).   Boh.  rabini ,  rses 

btllfa;  Vind.  patezhi,  sadnji  ou,  koritnjak;  Sor.  a.  p^is 
tofi,  R4.  nOAnBBO.  Spuściwszy  ce  stodzin  dobre  piwo, 
moie  się  na  tei  słodzi ny  nalać  wrsącey  wody ,  i  prze- 
puściwszy osobno  a  chmielem,  przegotować;  tak  będzie 
cienkuaz,  zdatny  dla  czeladzi.  JCluk^  Rołl.  5,  272.  Upi- 
iateś  fię  pierwdy  piwem,  teraz  na  cienkuszu  przeftaway, 
W.  Post.  W.  3,  ago.  Dobry  tobie  cienkus^.  Cn,  Ad. 
163.  (takiemu  takie;  dobra  Matyaszowi  płotka;  dobra 
psu  mucha).  $.  Cieukusz  takie  uiywa  się  o!  kaidym 
aJabym  trunku  pogardliwie,  fin  himti  We*i«<  ®e« 
ttitkl  ńbft^aiipt-  (  Boh.  riebinar  cereuUiam  secunda- 
rican  ytndens.  Cienkussnik,  przedaiący  cienkusi.   W  ro' 

dzaiu  zęńsk.  tiebinaffa. 

CIENNIK ,  *C1ENIEK ,   a ,  w. ,    CIENNICZEŁ ,  -  czka , 

m.  zdrob. ,  naradzie  od  cienia ,  zasłona  od  upału  sło- 
necanego,   od  światła,   i    t.  d.,   parasol,    fin   (S^attCB? 

łtfitf  rin  eonnetir^irm ,  2i4^tf<t^irm.  Boh.  (HnibU;  Bas. 

sjennica,  Rag.  Ijenea;  Vd.  fienzhek,  fienzhnik ;  Sor.  i. 
IWObjtf,  )afitab»a;  R*.  m^HHisKł),  aÓHmHab.  Cieniek 
umbrelła.  Mącx.  ( cf.  Umbrclka  ).  Ciennik ,  zasłona  od 
ałońca,  od  świecy.  Cn.  Th.  Parasol,  ciennik,  ożyli  da- 
asek  akitayki,  lub  płótna,  na  prętach  rozpięty,  od  upa- 
łu słońca  zaslaniaiący.  Mon.  71,  66.  ,$.  Ciennik,  miey- 
kce  cieniste,  fin  f<^tfttiget  Ott.  Zdobiące  i  bogacące  kray 
nasz  eieiuiiki.   Fam.  85,  353*     CIENNY,  a,  e,  od  cie- 


CIEPŁAWY.     -     CIEPLIK. 


.^99 


nia,  cieniowy,  w  cieniu  zoilaiący,  ^^Mtfi'f  tttt  G^At* 
ten  bcftnbli^*    -^hy  się. me  chronił  ludzi,    ani    tei  oso- 
bliwego a  iakoby  ciennego  iywota  wiódł.    GUcz.  Wych^ 
jr.  4.  6.     CIENSZEC   o^:    Cieóczeć ,   CIEŃSZY    ob. 
Cienki. 

Pochodź,  słowa  Cienki  i  Cie4  :  przycit^^zy ,  dócit^- 
cz)V ,  prxycie4cMy4 1  Maciśticzytf,  wycieńczyć,  2^9  btZ' 
cienny^  zacieniać,  cf.  /ma^  ćmid^  i  t.  d. 
CIEPŁAWY,  a,  e,  na  ciepło  podaiący  się,  letni,  woUiy, 
ttnti*  1BHtVL  t  lan«  Rojs.  menAOBŚinUH.  Zefir  ciepławy. 
Zab.  1 3,  375.  Tr{b.  Cieplawość  Rt.  meaAOBamocniB » 
bie  £attMt     (  cf.  inenAOBis  s   Podymne ).     CIEPLEC , 

-  pica ,    CI£PL££ ,    -  pika ,    m. ,   kamień    drogi ,   apsy~ 

etos.  Piin.  H.  N.  87,  10.  etn  gfWiiTec  Cbeljlein.  CIE- 
PLEC niiak.  nied. ,   ściepleć,   ocieplać  doA.^  stawać  się 

ciepłym ,  oarm  oeTbett*   Boh.  ttpUtt ,  ittpUti ;  Rofs. 

inenA'fem& ,  nienA'B'K).  Woda  od  słońca  ciepleie.  UJlrz. 
Tr.  11 3.  CIEPLIC  czyn.  nied^  ścieplić,  ocieplić  doi.^ 
grzać,  ogrzewać j  ciepłym  uczynić,  matm  ttiacben,  wdfs 
ttiettf  Bósn.  utoplitti ,  zgriati ,  stopliti ,  Croat,  topio)  j 
Nung^  tśplalom  (cf.  topić).  Eccl.  mcnAK).  *CIEPL£- 
NICA,  y,  i*,  ogrzewadło,  naczynie  do  ogrzewania  łó- 
ick,  ein  a3ettw4rmet  /  Cro.  topilaicza  ;  Rag.  toplipó- 
fteglja.     CIEPLICE  ,  -  plic ,   iiczó.  mn. ,   CIEPLICZiCI 

-  plicaek  ,    liczb.   mn.    zdrobn. ,    wody    z  przyrodzenia 

ciepłe ,  wgme  flBafTer ,  »arme  Sddber.  Boh,  tepiice ,  was 

tp;  Sor^  1.  ciopUc^/  CJOpUcjf^r;  Cro.  topliczej  Vd.  to- 
plizai  O/l.  toplize;  Sla.  toplicii ;  Rag.  tópla  kupalifcts  i 
Rs.  ineaAHftU.  Wody,  moc  do  lóczenia  roaiące,  dzie- 
lemy  na  wody  do  picia  i  na  wudy  do  kąpieli  słuiące , 
czyli  cieplice.  Krup.  5,  aoy.  Cieplice  thcrmac ,  v\ody 
muicy  więcey  ciepłe ,  a  czasem  gorące  ,  maiące  cóś 
•  rzeezy  kopalnych.  Kluk  Kop.  a»  96.  Ciepłe  łainie  abo 
cieplice.  Sk.  Zyw.  i,  36.  W  cieplicach  abo  łaiuia(h. 
Smotr^  lam.  ł63.  Ciepliczki ,  rhermulae.  Mącz.  §,  Cie- 
plica ogrodowa ,  Rofs.  meoAisua  *  trepauz ,  rośliniar- 
nia,  Cieplodom,  b«^  Kfeibbau^,  (Sewid^f^OMŚ.  Anana- 
sy  po  róinych  cieplicach  ogrodowych  w  Europie  nader 
są  delikatne.  Mon,  67,  8a4.  Zagraniczne  rośliny  w  cic 
płodomach  chowane*  Pam.  da,  11 4.  §.  Cieplice,  po- 
wietrze ciepłe  ,  ciepłota  ,  ^itmc ,  tt^AtOte  £uft.  Połu- 
dniowi podległe  granice,  G4ziB  znóy  witany  panui*-  i 
wieczne  cieplice.  Groch.  W.  693.  Bocianie  na  zimę  do 
cieplic  uchodzą.  H€Uir  Sk.  332.  (do  ciepleyszych  kca- 
in).     CIEPLICZNY,   a,  e,    od  cieplic  ,   fBitmittittU  : , 

SBarmbabs,  watme  SBntnnen  nnb  SBaffer  birtreffenb.  Bo/..  ^ 

tepttćnó  i  Ciepliczne  adroie  są  w  poszanowaniu.  Pi/c/i. 
Sen.  list.  3i3.  2kąd  cieplicznych  wód  gorąco^ć  porlui- 
dzi.  Petr.  Szk.  3.  Tatry  siła  wód  cieplicznych  z  siebie 
wydaią.  ib.  5*  J  ciepUczne  wody,  zaś  i  te  nie  dla  lu- 
dzi aą  od  boga  dane.  Gorn.  Sen.  235.  Wszystkie-  zioła 
i  ciepHczne  wody  znał  i  rozumiałf  P.  Kochan.  J.  294. 
Grazy  ciepliczne.  Nar.  Tac.  2,  334.  Rs.  menAU^BUH 
Uepauzowy.  *CIEPLIK,  a,  w. ,  calorique  ,  bet  SKdts 
meftoff  f  pierwsza  przyczyna  ciepła.  Mierosz.  Msk.  -  N. 
Pam.  6,  320.  Ciepłoczyn..  N.  Pam.  i4,  200.  et  6,  ?i6. 
Cieplik,  siła,  która  w  nas  czucie  ciepła  wzbudza.  Wy- 
raz ten  cieplik  szczęśliwie  znaleziony,  bo  nie  raiąa  u- 
dia,  rzecz  dobrze*  wyraża.  Ciepłoczyn^  iest  wyraB  zły, 
bo    i    a  rzeczą   i    z  językiem   niezgedny.     Wyru    czyn  s 

38  .  , 


^00 


*CK;PLNrKOM.    -     CIEPŁOW. 


ncsynclL;  więc  ciepło  czyn  '  ueeynel^  albo  skutek  ciepTas 
a  tu  potrzeba  oznaczyć  nie  skutek,  ale  prsjczjnę  cie- 
pTa-,  więc  naleiafoby  raczey  materyą  ciepfa  nazwać?  c<e- 
pla  czynnik,  j  albo  ciepta  sprawnik.  Czynnik  i  «pra- 
wnik  maią  to  samo  zakońcaenie»  eo  cieplik}  więc  kr<^- 
c^y  będzie  cieplik,  Sniad.  Jeogn  a84^  *CIBPLNIKO- 
MIAR,.  n>  'W' »  calorimitre ,  narzędsie  sdatne  do  nzna* 
nia  ilości  zawartego  w  ciałach  cieplniku,  tft  SBitntes 
f^otfwcffft.  i.i  CIEPŁO  przysfk.  f  niezimno,  mniey  niź 
gorąco,  a  więcey  niź  letno  czyli  wolno  ,  Mtltt.  Boh. 
Ufit)  ^/o*  feplo;  Sła.  toplo;  Sor.  i.  fc^op{o>  Rs*  me^ 
nA^.  Ma-lł  bydź  ciepło,  niechay  będzie  znóyi  Ry*.  Ad^ 
39.  ( marti  -  li  za  iednę  nogę  wisieć ,  łepiey  za  obie ).. 
Ciepło  i  zimno  ■  jedney  ^ęby,  Jabł,  Ez,  i54.  (i  dmu 
cha  i  chucha;  raz  tak,   drugi  i^z  inak;  odmienny;    Slo^ 

on  i  feple  i  (tnbćne  ae  fwid^  ufl  pnfca;  pAtrA,  Ut^W  mes 

ter    l  %iWćli   nfl   Wlpufćaf.     $♦    Ciepło    w  głowie  ,    szu- 
mno ,  piiano ,  Watttl  llll  5topfc,  ®au^  Unb  58r«tl^.  Wszak- 
że i  Kato  ,   cho<^    cnoty  sflrowie  strzegł ,   często   iednak 
<;iepło  miewał  w  głowie.    Hor.  a,  iSy.   Min,   saepe  me* 
ro  cafuit,     $.    Gorliwie,  gorąco,   epfrig  ,    91(^9/    Wittnt/ 
UAĆ^htiMi^*    Tu  Jowisz  córkę   wziąwszy  na  pokoie  Cie- 
pło za  Psycha  i  za  synem   prosi.    Morszt,  giB.     j.  ^Cię* 
pło    co    chować,    w  piln^y   pieczy    mieć,    etWAŚ    tlOdtni 
^alten,  forgf4(rig  heWatlUn.  ,  Ten  co  prz«konaneg«  o  wy- 
wołanie  przyprawił ,  ciepło    głowę    cfioWać  musi.    Gorn, 
Wł^N.  a.   -    3.,  CIEPŁO^  a,  n.,    CIEPŁOŚĆ,  ści,  i., 
sjtopień    mnieyszy    gorąrości  ,    większy    lotności  ,    czyli 
wolności ,  ble  ®irme,  Boh.  tep(0  -»   teplofl ;   Cro.  toplina , 
toplou;   DaL   tepliaa;   Sor,  1.   C^OptOOta;    Sor,   a.   f(^Os 
plotdt    Rog'  toplina;    Crn,  toplilta;    Vd.  topluta;  Rofs. 
menAoma*     Ciepło    w  ciele   ludzkim  pomnaiaią  wszyst- 
kie te   przyczyny ,  które   w  nim  powiększaią    ilość  czą- 
stek ognistych.  Mtd,  Dyk,  i,  54a.    Ciepło  ciała  zwierzę- 
cego naturalne. '  j|^r£/p.  a,  3o.     Ciepło  żołądkowe.    Krup. 
5,  3o.     Na  wiosnę  ziemia  rozgrzewa    się    ciepłotą.    Jez, 
Bk.  B,  3.    Okrywanie    się   skórą  lisią  ,    osobliwą    czyni 
ciepłotę.   Haur  Sk.  3óo.    Cijepło  zbytnie,  Rs,  vulg,  me- 
nxMH».     CIEPŁOCZYN  06:  Cieplik.    CIEPŁODOM 
ob:  Cieplice   -    a.,    cieplica,    trepauz.      CIEPŁOMIAR , 
CIEPŁOMIERZ,  a,  m. ,  narzędzie  mierzenia  ciepła,  baf 

^Jermometet ,  Ut  ©ocmemeflet,  Mon,  76,  5B8,  Rofs. 

menxoM'£pl).  Ciepłomierse  oznaczaią  miarę  ciepła  przez 
płyn  w  śkle  zamknięty.  Krumł,  Chy,  3a.  Rog,  Do/,  a, 
3B8.  Hu6,  Ws/.  a'ig.  Podnoszenie  i  opadanie  ciepło- 
mierza. Mon,  68,  agi.  Ciepłomierz  Reaumura.  ZooW 
147.  Fahrenheita.  Jlfon.  74,  563.  (  cf.  Powietrzomierz , 
cięźkamierz,  wiatromierz ).  CIEPŁONOSNY,  a,  e, 
przynoszący  ciepło,  t9drmebr{tldenb>  Wiosnę  pożera  Rak 
ciepłonośuy.  Mon,' fi  ^  3i.  CIJBPŁORODNY,  a,  e,  cie- 
pło rodzący,  mirtueerietldenb.  Ciepłorodne  wiatry.  Zak. 
i3,  161.  CIEPŁOŚĆ  ob:  a.,  Ciepło.  -  ♦*CIEPŁOSLI- 
$0,  a,  ie,  śliski  i  ciepły,  matmf<^W|>frlg.  BroA  swą 
ciepłoyliską  z  pierwszego  mordu,  zagrzał  zaś  krwią  to-  . 
warzyską.  Otw,  Ow,  3ao.  ♦♦CiEPŁOSUCIIY,  a,  e,  su- 
ohy  a  ciepły  ,  toarttltf OCfeit.  Wietrzna  Waga  a  naprze- 
ciw niey  ciepłosuchy  Baran.  Fur,  Uw,  E,  4.  b,  CIE- 
PŁOWIEWNY,  a,  e,  CIEPŁOWEEWNlE  prsystk.,  cie- 
pło    powiewaiący  ,    Warmmf^etlb-     Ciepłowiewna    Zefiry 


CIEPŁOW.    -     CIERLICA. 

ntrtwą  rzeźwią  it\em\ę'  Zab.  5,  3a4.  Pir.-  CIEPŁO' 
WOLNY,  a,  e,  CIEPŁOWOŁNO  przysik.  ,  \roU 
nocieply,  wolny,  letuy,  gcUnbWarm,  Uu,  (ai|(t<b  OAtllt* 
CIEl'LUCH>rY,  a,  e,  ClEPLUCZKl,  CIEPLUTKI, 
CIEPLUSIENKI ,  CIEPLUTENKI,  CIEPLUSIENE- 
CŻICI,  a,  ie,*  adverbia  na  -  o ,  intens,  przymiotn.    CItfr 

pty,  recftt  feftr  warm.  Boh,  tei^Unit^*    CIEPŁY,  «,  a, 

śrzedni    między    gorąrym  a  letnim,  tDfttnt*    Boh.    teplf  V 
Sio.  Uplt^i  Dal,  tepal;  iS/a.  topól;    Cro.  tópel    ( of-  to- 
pić); Crn.   tópl;    Vd.  topoa,  toplo,  Botn.  topli;  Rag» 
topli;  Sor.  1.  cjoptPĆ;  i?'*  iń^nxuit;  nrenAb.    (cf.  Lat, 
tepidus  )»    Gdy  cię    na  wsi  ciepła  izdebka   ogrzeia,  Siła 
i    pięknych   rzeczy   i,  gładko    napiszesfe.    Hor.  Sai.   179. 
Chwila    ciepleysza  drzewa    po  zimie  okryie.  Lecz  ciepłe 
Noty  zły  Bor«afiz  zbiie.-  Bardz,  Tr.  454    Jak  ciepła  ku- 
kiełka  ten   towar   przedawać  się  będzie.   Tor  z.  Szk,  ia4. 
(  prędki  i  dobry   odbyt    będzie   miał  ).    -    Ciepłego  co , 
ciepłe    iedzenłe  ,    ciepła    potrawa,    ZtWA    SBdtneś,   ein 
tUiltinetf   (?(feD*     Przez    tak    długi    ccas    ciepłego    ni»  ie- 
dząc,    nie  dziw,    że    zmizerniałk    Teatr,   ai  c,    a8.     S* 
Cit^pły    gorliwy,   nieoboiętny,   ttami;    epfdg/    llW^t  falt/ 
nicftt   9lei<^9A(ti0-     Lndzie    owi    bez    gorącości  ,    są  ani 
'   ciepli  ani    zimni.    S^.   Kaz.  3i3.    Nie  ciepły  ani  zimny » 
na  dzień  kilka  razy   Odmienia  się,'iak  owe  u  Włochów 
obrazy.    Nar.  Dz,  3,  i58.     $.    Ciepły,  ciepło  czyniąc j, 

grzeiący.  Cn.  Th.  »arm ,   etmlrmenb ,  toatm,  m«(^iib» 

$.  Świeży,  iesscze  ciepły,  w- świeżey  pamięci,  fdf4# 
nod^  lOatltl*  Świeży  a  ciepły  przykład.  Wez.  Zap.  E,  a. 
'  Wlazł  na  drabinę,  którzy  ftopnie  ieszcze  ciepłe  były  po 
katowskich  nogach  ,^i  odwiązał  wisielca*  Dwór.  H.  3. 
5.    Jurid.  ciepłą  ręką  s  za   życia   (  mtt   wartOft    ^aub  ) 

U^  Se^SeftcR/   nod^  (eij^  £ebeu,  ali^  frr*per  j^ffnb.   Nic 

ciepłą  ręką  udzielić  nie  chcą  ,  na  śmierć  swoię  każ%c 
czekać.  Mon.  71,  38  a.  Dar  stn  tysięcy  ciepłą  rękj| 
przed  ślubem  będzie  wyliczony.  Teat.  43  e,  64.  <«.  Zapi- 
sy od  testatora  na  łóżku  śmiertelnym  ,  lub  ciepłą  rę- 
ką, iak  mówią,  uczynione.  Ostr.  P.  C.  i68«  §,  Cie- 
pły ,  ciepłu   «ię    maiący ,    dobrze   się   maiący ,    maictny  , 

bogaty',  watm  ^t^enb ,  iidf  mii  beftnbenb,  vermigeiib. 

Kogóż  ciepłey  wdowv  zbiór  nie  wzruszy?  Teat,  4a  c, 
i3.  Mógłbym  ieszcze  z  rok  szumieć  i  grać  rolą  pan- 
ka ,  Potymbym  się  ożenił  s  jaką  ciepłą  babą,  Notan- 
dum  s  babą  flarą ,  z  babą  dobrze  słabą.  Zabł.  Ftr.  ac. 
§.    Na    ciepłe    nóżki  ^  z  rana  ,     nim    z  łóżka   ostygną  , 

%xńi,  %tii  ^fftomni  (efft  md}  ble  pfe*falt  gm^u 

bet  ftnb)*    Znam  clę     Waść  zawsze  gość  na  ciepłe  sóf. 

ki.  Zabt.  Z.  S.  i3.    (zrana   kobiety   odwiedzasz}.     Pror. 

Sio.  nta  feple   nobl   bene  nu  omrUa  succedunt. 
Pochodź :  ocieplec,  ocieplić^  ociepla/y. 
CIERAC  ob.  Trzeć.     CIERKAC  ob.  Ćwierkać. 
CIERLICA,  y,  i.  (^o5.  trzeć)  tarlića  ,  narzędzie  do  otłukiwa- 

nia  paździorów  od  włókna  (cf.  pochy),  bte  ^l^d^ibie^e; 
*  Bh.  brblen ;   Sr-  a.  tarli  ja ;   Rg.  tarłiza ;  Cro,  terlicza ;  5x. 

trrilica  ,  za   trritti  lan^  Crn.*  terliza,  terizai    Vd.  terliza 

(s  a/kioda,  panna  na  ręce);  Rs.  mpenaAKa,  mpeaaAO. 

Naczynia  do   wyczyszczenia   paździorów  są  międlica  albo 

łamaczka  i  ćierlica  albo  pięcioruia ;  pierwsze  dwie  o  dwóch 

żłobkach,  drugie  o  czterech  bydż  powinny.  Przfdz,  i4. 

Ze  w  cierlioy  dwa  razj  tyle  tamie    6ę  przędziwo  ,    il« 


y 


y 


CIERN    -     CIERNIC. 

•w  międlicy,  wprzód  przea  międlicę,  a  patym  prset  cler- 
Xicę  przepuszcsoue  bydi  ma.  i6»  i5.  Po  ususzeniu  len 
polarnie  &ę  w  drewniauey  cierlicy ,  gdzie  fię  czf  ćci  przędzy 
#d  nieuiyteczuyrlr  paździerzy  oddzielai^.  AIuA,  RosL  3, 
'5a^«  Cierlice  te  bywaią  dębowe,  bukowe,  ib.  a^  ió8. 
Trso^  abo  łamać  len  na  cierlicy  S/-.  a.  tAtUf<^»  -  $vWozek, 
którym  ftarzy ,  roiaAo  mtoćby ,  zboia  pocierali  ,  beC 
Z)tf{d{^<ld^n  bC9  ben  ^(ten.  Jeszcze  we  Włoszech  cierlicą 
zboia  pocierała.  'J  r, 
ClERN,  ia,  m.,  C1£UN,  i,  ^.,  kolec  krzewin ,  ber  3)ortl, 

bet@ta<^e(  an  fineiii  ^trau^e;  5r.  x.  ciernO;  loon^onci/ 

Cietn  /  WOb^^nS  9  Bh.  ttn  *  Cro.  tern ,  dracha ,  diracha  ; 
/t^.  tam  ,  draccja ;  Bx.  trrln ,  draccja  -,  .  Vd,  tern ,  dem  ; 
Cm,  tńm  \  Rs.  inepub,  niepH'ie,  uiańh  ;  JsL  thora, 
thyrne# ;  AngU,  deom  >  AngL  thorn ;  Dan*  et  Suec,  tom» 
Ctr.  2)0ni  )•  Rośliny  uzbroione  bywaią  cierniami ,  spi- 
nam ,  zą  to  wyftawuiące  chrząftkowate  kolące  części ,' 
<wardą  korą  okryte,  Wyradaiące  nie  z  samego  drzewa, 
ale  tylko  z  kory.  Bot.  Nar.  83.  Gdzież  ieft  róia  bez 
ciernia?  Pot,  Arg,  679.  (nic  bez  al^).  Cierft  Jig.  do- 
legliwość, nciik,  przykroić ,  dokuczanie ,  mól,  !^otn,  <St(t« 
^tl,    fbeid^ttht,    Stteui,    Ungema^^.    Nic  nie  ieft  na 

tym  kwiecie  bez  ciernia ,  .1  iasne  stonce  zaa  chmury.  Afon, 
65,  98.  Ztote  korony  ciernie  w  sobie  maią.  Groch.  W. 
i63.  Kto  z  roziątrzoney  rany  wy  imię  mi  ciernie?  Psal^ 
ntod.  56.  Zygmunt,  ile  razy  go  Polflciey  korony  ciernie 
do  żywszego  ubodly,  wsdychai  za  swoim  kochanym  Gło- 
gowem. Ojf  Zyg.  -  II.  CIERN ,  CIERNIE ,  CIERZNIE , 
•  la,  n.  zbiór. ,  krzew  rozmaitego  gatunku,  nizko  rosnący, 
kolców  oftrych  pełny ,  na  nic  fię  nie  przydaiący ,  tylko 
do    przykrywania    parkanów   i    płotów.    Ład.   Nat.   33. 

bie  SDornett/  ein  ŚomiUanc^*;  Bh*  trni»  i^r*  3.  ft^etne; 

Sr.  i.  WOWOnCj;    Cro.  ternye,  gc:m;    Crn.  teruje,   g^rm; 
Sla.\tin}ak  ;    Bs.  tergne ,  trrigne ,   trrinje ,  draccje ;     Vd. 
teruje,  tcrnouje,  ternina,  treuje;  Rg.  targnę;    Rs.  ni<5p- 
Hie  ;  Ec.  mepHHHa.     Cierznie  abo  tamie ,  małe  drzewko 
kolące,  na  ploty  zdatne.  Cresc.  4S5.     Cierznie  i  ofty  ro- 
dzić   ci    będzie    ziemia.     Sk.    Kaz.    90*      Baran    uwiązt 
w  cierzniu  rogami.  Leop.   Genes.  33,   i3.    (w  cierniu), 
Bibl.  Gd,     Między  chrofby  ryczeli ,  pod  cierzniem  fię  zbie- 
rali. Budn.  Job,  3o,  7.     Trzalk  cierznia   goreiącego.    W*' 
£ccL  7,  6.    Król  cierzniem  koronowany.  Orzech,  Qu.  11  f. 
Nie   zbieraią  z   ciernia   fig.     W.  Luk,   6,  44.     Czyś  ludzi 
nie   znał,     czyi  tak   rozumiał  niebożę,    Jż  ciernie  inszy 
owoc   niź   tamki  dadi   mojSe?    J.  Kchan,  Br.  63.     Cier- 
nie ,  a  przecie  piękną  różą  rodzi.   Anszp,  38.  Paszk.  Dz. 
56.     J  ciernie  miłe,  zkąd  fię  upatruie  róia.    Min.  Ryt.  4, 
166.     (i  trudów  nie  źal,  gdy  iefl  o  co).     Nic  po  cierniu, 
kiedy  róża  spadnie.  Rys.  Ąd.  47.     W  ciernie  bracia.  Ry*. 
Ad.  74.  (a  nafi  w  chróft-,  "w  nogi,  hayda  do  łasa).    Zdaio 
fię  im,  ie  ftoią  na  cierniu,    kiedy  półgodziny  zoftaią  bez 
rozmowy.    Mon,   74,   546.   (iak  na  brzytwach,     iak  na 
Igłach).     *$.   Cierh,  rajczey  ścierń,    kłosów  pniaczki   na 
riyfku  po  sprzątnionym  zboiu.    Off,  Wyr,  bif  ^tO^peltt, 
&,  Botan.  Ciernie  białe,  berberis  dumetorum^  bie  iBft* 

betftanbe  ( ble  ^raiffelbeere ) ,    krzewik  ,    noszący  owoo 

okrągły ,  pięknie  czerwony ,  smaku  kwaśnego.   Ihk.  Med. 
1,"  547.  o*,  piwnik,  kalina  włofka.  -     Ciernie  zamor/kie  ; 
cudzoziemfltie  wonne ,  aspalathus,  Cn.  Th.  Ciernie  koźle 
tragacantha,    »Otf*born/  BotfWijtef;  Itagttllt     CIER- 


CIERNIEC     -     CIERPIEĆ. 


5oi 


NIC  cz.  n</l. ,    ociernić  dk^,  clemiera  grodzić,  obsadzać, 

mit  2)orneti  bepfłanjen,  be^dnmen.  CIERNIEC  m7a^. /iG^<ł. , 

flciernieć   dk.  ^    cierniem  zaradać,    w  cierń  wyraftać,    }a 

Sotnen  werben ,  iti  Z)ornen  9erw«<^reii«  cierniewisko 

ob.  Clemiiko.  CIERNIOWATY,  a,  e,  na  kszułt  ciernia,  na 
ciernie  pochodzący,  httni^t,  borKetl4(nIil^*  Cierniowata 
gęftwina.  Krom.  565.  CIERNIOWY^  ♦CIERZNIOWY, 
a,  e,  od  ciernia,  do  ciernia  należący,  IbtttLtU  '  ;  Boh.. 
trnot9^>  Sr,  1.  ejertiane;  Vd.  temou,  ternoujen,  temfki', 
Crn.  ternoy;  Cro.  temóv;  /?^.  tam  ot,  dracceynif;  \R0f5. 
mepHÓBUif.  Pogaśli ,  iak  ogień  cierzniowy.  Budn.  Ps. 
118,  13.  (iak  ogień  a  ciernia.  Bibl.  Gd,),  Cierniowa 
korona,  co  kole  i  przykrości  zadaie.  Off.  Wyr,  Cier- 
niowa tamka,  prunum  syhejire.  Mącz,  (ob.  tamki  ]. 
CIERNISKO ,  CIERNIEWISKO ,  a ,  n.  ciemit ,  Mącz. 
mieysce  cierniem   zarosłe,     ffn  S>om|haud^/     Ctnf  Smi-- 

becfe;  Bh.  trnifTłe,  ernotoiflfie;  S/o.  trntntffte,  fbe  ntitob^ 

trni  n>(te,  trnowe  freiPJ  j  Bsn.  trrinje,  dracisctej  Crn. 
^razhhje,  srobratzhina ,  ternishe ,  ternorina;  Cro.  ternye, 
ternische,  germie,  sikara ;  Sla.  t^mjak;  Rg»  dricciscte, 
tamoTjscte,  tatniscte,  handracina  ;  Vd.  tarnishe,  ter- 
nouje,  geimoTJe,  ternina;  it^r.  rnepHOBRige;  Ec.  mep- 
HHHa;;  Sr.  1.  tOOmotlCHttia  ^  C}ern(na.  Chodzili  po  cfer- 
nifkach  i  odach  nogami  zranionemi.  Birk.  Dom.  i3. 
Ciernie^riflCo.  YolcAm.^^^j.  §.  Cierniika,  z  przyganą» 
fatalne ,  przykre  ,  bezecne  ciernie  ,  abf<^ett(i(^<  2)0t0eK 
(bttt  UnWtden  au^^tlbrAcfen)*  Winnicę  tę  ini  opanowały 
były  ciernifka.  BirA.  Dom.  120.  Na  leśnym  ciemiiku 
wiszących  iabłek  nie  widać.  Pilch.  Sen,  300«  CIERNI- 
STY,   a,    e,     CIERNISTO  przystA,,    pełen  ciernia,  lub 

cierniów,  bomig,  900  T>tti^tVL ,  9oD  StA<^e{n,  flad^Udf 
tod  2)ornflr4u*er;  sio.  et  Bh.  trnow«tó;   Vd.  temjatt, 

temounaft ,  ttrnafto  ,  ternOYO ;  Crn.  temat ;  Cro.  ternaszt  \ 
Bs,  tergniui ,  draciui ,  terigniui  ]  Cro.  germaszt ;  Sr.  1 . 
cieriiopitć  t  WOWOneiOplti  ;  £ccl.  mepHHcmhiH.  Cier- 
ni fte  gałęzie.  BirA,  Gi.  K*  7*  Ciemiily ,  gtogowity, 
dumo  sus*  Mąez, 

Pochodź:  ocierniady  /ciernie,  /ciernijko. 
CIERPIEĆ,  -   iał,  -   ieli,  -  le,     niiaA.  ndA.,    ucierpieć, 

zcierpieć  dA. ,  przykrego  co  uczuć ,  Uiben ,  ein  Hebel  $mc 
pfinben ;  Sio.  trpVt ,  ttp^eti ,  ttplm ,  ittipim ;  ^^-  trp'eti , 
jlrpiti,  fttpim,  pofafpti;  Sr,  ].qerpic$,  cittpu,  cierpim-,. 

Sr,  a.  f<betpefii^;  Cro,  terpeti,  terpim,  p4tim ;  Vd.  terpet, 
terpim,  terpeti;  -Crn,  terpeiti,  'terpęti,  terpim,  ter- 
pishe*m  5  Sla,  terpltl  j  Bs.  tarpiti ,  trripiti ,  terpiti ,  trri- 
pit,  pattiti,  pbdnofiti ;  Rs.  me fnUmh  ^  mtpnxj6 ,  cmpa- 
jKAaniK,  cxhpa3K4y,  6oA'6inK ;  £c,  aAocmpaAŚniH*  i .  Cier- 
pieć, ponofić  przykrość ,' uczucie  mieć  przykre ,  etWtf^  Utl? 

(itigene^me^  (efben,  (empffnben),  bulbett,  ettragen.    To 

za  nas  'ucierpiał,  cośmy  cierpieć  mieli.  Rey  PJi.  Bb,  5. 
Nie  ieft  rzecz  godziwa,  abym  wolną  była,  kiedy  ociec 
nióy  cierpi  niewolą.  Wfg,  Mar.  J,  i46*  Zawsze  prawie 
waryacyą  cierpi.    Teat.  55,   3g.   er  letbet  attt  ffidffnfinn. 

Cierpi  ból  zębów,  er  (eibet  «ti  9«bnf<tmeraen*    Co  tei  to 

człowiek  z  temi  sługami  ucierpieć  mufi !   Teat.  3 o,  b.  6a. 

toai  man  be<(  mit  ben  SBebienten  leiben,  an^fteben  muf). 

Wielką  krzywdę  cierpiwa  ia  z  żoną  od  niego.  Papr.  Kot, 
V,  (dual.  s  cierpiemy  my  dwoie).  Cierpieć  z  drugiemi 
Iźey,  Cn^  Ad.  79.  Równo  (ie  sądźmy  i  pospólftwo  J  wy, 
Jebako  niechay  cierpi ,    kto  leA  krzywy.  Zab*  ib,  373, 


5o% 


•CIERPIEĆ     -,  CIERPLIĘTL. 


Kie  potrscba  cierpiącym  tliimiiczyć  ,  co  boli.  Kras.  W-  ^J* 

{Unińhinben  barf  man  nujt ).  -    Cierpieć  na  co, 

ubolewać  nad  caym,  worAbct  (B^mtthtn  eitq^ftnben,  ba-' 

bep  (eiben,  M  batdber  MnUn.  cierpię  na  to  prawdziwie, 
widsąc,  iJik  źle  fię  We  Panu  iego  gorliwość  nad^adza. 
Teat,  i»  127.  {.  Cierpieć,  znofić  cierpliwie,  unofić , 
erttagetl,  leiben  (gebulbig)*  Naylepsza  sprawa  cierpieć, 
csegp  zwrócić  i  poprawić  nie  moina.  Pilcha  Sen.  fift.  3, 
379.  Widzisz!  i  teraz  mi  przymawiasz  ;  ia  do  czasu 
cierpię.  Boh,  Kom.  i,  307.  Cierp',  co  i  drudzy.  Cn^ 
Ad,  79.  Pan  Bóg  długo  cierpi  a  czeka.  1  Leop.  3  Mach, 
6,  1 4.  Nie  cierpieć  czego,  nie  znofić,  etWad  tli^t  leibeil^ 
ni^^t  autf (Id^en*  Jak  djabta  tego  cierpieć  nie  mogę ,  kiedy 
mi  kto  w  mowę  wpada.  Teat.  3o,  35.  (i^^  (antl  jbad  OOt 
ben  S^tnUt  nid^t  (riben).  Nie  cierpię  sfugi,  któryby  mną 
chciał  rządzić.  Teat,  5>  b.  5.  Jako  pier\v8zego  nie  cierpi, 
tak  ani  równego  mieć  nie  chce.  Psalmod.  69.  Gdy  go  tu 
wewnętrznie  ledwie  cierpieć  mofe,  Jnszych  gachów  za- 
ciąga w  niewftydliwe  tóie.  Jabł.  Tel,  39.  Cierpieć  co, 
dopuszczać,    dozwalać,   poblaiać   czemu,     ettOAd  Ulbeil  / 

bnlben ,   jttgfben ,   suUffen,    t)erft«tten.    Cierpi  reiigiia 

Mahometa61ka  kościoły  chrześciańikie  ,  ,  gdzie  z  dawna 
zbudowane ;  ale  nowe  ftawiać  nie  pozwala.  Kłok.  Turk, 
i3o.  *{•  Cierpieć  komu,  czekać  komu,  wytrzymywać, 
cierpliwość  z   nim  mieć,  pobtaiać  mu,  eiltetlt  tlil^ffe^en^ 

0ebutb  tnlt  il^m  (abfit;   9{ad)(id|^t  mil  ibm  baben.  Do- 

kądie  cierpieć  mam  tętn n  złośliwemu  zgromadzeniu  !  Radź. 
Num.  14,37.  (dokądie znofić  mam  ten  zły  lud?  Bibl.  G<(.), 
O  rodzie  niewierny,  dokądie  cierpię  wam?  Budn.  Marc. 
9,  19.  (dokądie  was  cierpieć  będę?  Bibl.  Gd.).  Bóg 
zbrodnie  złych ,  którym  długo  milcząc  cierpiał ,  będzie 
wszyftkie  *zaraz  (^ razem]  karat.  Sk.  Kat,  4.  .Póki  mi 
cierpiano ,  używałem  poiyczanego ;  a  gdy  teraz  pożyczał- 
nik  swe  odbiera ,  bronić  mu  nie  mogę«  Sk,  Zyw.  i,  4o5. 
*$.  Cierpieć  komu  czego  ,    pobłażać  ,    płazem  puszczać, 

dopuszczać ,  finem  etwaś  geftiitten^  ll^ingebn  (affen-    Ta- 

kiey  śmiałości  panowie  nikomuby  z  d^oru  swego  nie 
cierpieli.  K^sz^  Lor.  Łokietek ,  nie  chcąc  iuż  dłużey 
cierpieć  krzyżakom  tych  swoich  krzywd,  uczynił  pospo- 
lite ruszenie  przeciwko  nim.  Biel.  Kr,  180.  -  CIER- 
PIENIE ,    sam  przeciąg  uczucia  przykrego ,    i  to   co  fię 

cierpi,  baś  Seiben,  %^i  man  (etbet  unb  bulbet;   Croat, 

terplenye;  Cm.  terplęnje ;  Vd.  icrplęnje,  tcrpetje  ^  Rojs, 
niepnt)'uie  (  s  cierpliwość  ) ,  cmpacm^*,  Ec,  cmpaAŚi, 
cmpaAAHie.  Dozwól  mi  przerwać  śmiercią  cierpienia 
okrutne.  Teat.  46,  c.  49.  Byłem  dobrowolną  cierpień 
iego  przyczyną.  Nieme  Kr.  4,  74.  (  Rs.  HecmepnHMiiiu 
nie  do  ścierpienia  ,> nieznośny).  *CI£RPI£C,  -  pcu  ,  m, 
cierpienie ,  gorzkość  ^  przykrość ,  kwas ,  niesmak  ,  b(t^ 
2dben  \  ^ai  IBittere ,  bie  93Uterrcit.  Bracia  Władysława, 
wolą  wszyftkie  cierpce  odnofić,  aniżeli  brata  okrutnego 
przywrócić.  Krom,  176.  Niechayże  ciało  cierpi,  byle 
fię  tym  cierpcem  dusza  iako  z  długu  wypłaciła.  Psalmod, 
96.  $.  Cierpliwość,  bie  f^ebnlb-  Skujt;zywszy  ramiona 
«  cierpeu  przyłożywszy  ,  mówił  •  .  .  Gorru  Dw.  193. 
CIERPIĘTLI WOSC ,  ści,  i.  ftan  podpadaiący  cierpie- 
niu, podleganie  cierpieniu,  bie Heibett^fibid^eit ,  £eibentfs 

empfdnslicbfeit.  Niecierpiętllwość ,  niepodlegość  cier- 
pieniu. Me  Unfdbi^feit  ^u  leiben.  Dar  ciał  smartwych- 
wftalych  pierwszy ,  niecierpiętliwoś^i  który  to  czyni,  ie 


CIERPIĘTL.     -     CIERPIWOSC. 

inż  żadney  przykrości »  żadney  boleści  i  szkody  oierpteć 
nie  mogą.  Kucz.  Kat.  336.  Nie  mieć  żadney  ikłonuości 
i  Żadnego  pragnienia  ,  byłaby  nieci erpiętUwość  prawie 
głupia.  Żabi.  Roz.  93.  ^patiit,  et  169.  Pi/ch.  Sen,  lijl. 
S-k.  §,  Cierpienie,  lUn  cierpienia,  bni  2eibett/  bft  $Vi- 
ftanb  be^  Seibentf.  Chory  ociec,  syna  odzyikawzzy»  i^ 
nie  czuie  boleści ,  wielka  roskosz  przytłumia  cierpiętli- 
wość.  Staś.  Num,  1,  195.  CIERPII^TLIWY ,  a,  e, 
CIERPIĘTLI  WIE  przysłk.,     cierpieniu  podległy,    £eibeB 

tintemorfenr  lelben^fdbtg/  Seiben  empfangU(b;  Sorab.u 

Ciitptltii,  Ciało  nasze  po  zmartwychwftaniu  iui  nie  bę- 
dzie cierpiętliwe ,  ale  nieśmiertelne,  żadney  (kaioności 
niepoddane.  IV.  PoJI.  W.  3,  49.  Ciało  Chryftusowe  na 
tym  świecie  było  widzialne  ,  cierpiętliwe,  a  boleściom 
poddane,  i^.  3,  64.  Syn  boży  niecierpiętliwy  Aał  fię 
cierpiącym.  Sk,  Kaz,  1,  i^  e/  76.  et  3,  347.  Co  było 
w  naturze  Chryftusa  cierpiętliwego  i  śmiertelnego  ,  to 
cierpiącym  i  śmiertelnym  zoftało.  Karnk,  Kat,  36.  Nay- 
wyższa  dobro  na  umyśle  nieci erpięt li wym  zasadzam.  Pilch, 
Sen.  lijl,  54.  (na  apatyi)«  $.  Cierpliwy,  gebulbig.  Za* 
den  nie  może  bydż  tak  pokorny  i  cierpiętliwy,  iak  Pan 
nasz.  Sk.  Zyw.  1,  1.  On  leżąc  cierpiętllwie  to  wszyilko 
przyimował.  Papr,  Kot,  R.  b,  CIERPKA  WY,  a,  e, 
trochę  cierpki ,  etWAŚ  ^et(e«  Cierpkawy  smak.  Syxt.  Sxk, 
\oi.Jlimulans.     CIERPKA  WOSC ,  ści ,  i.  łagodna  cirrp- 

kość,  elne  geHnbe  iperbigfelt.    CIERPKI,  a,  ie,  smaku 

kwaikowatego,  ufta  ściągaiącego,  b^tbe;  Bh.  trpfói  (tlltp; 
Sio,  trpfó*  ^^^'  terpke,  flcominaft,  puft,  britke»  garjup; 
Vd.  sbarek ,  grenek,  grenjakj  Sr,  1.  9fCe;  Cro,  terpek; 
Bs.  trripkij  Rs.  mepnKiH*,  cf^Suec.  kerf}  Ga/Zichwerw; 
Ger,  (etb ;  Lar.  acerbus ).  Wszyftkie  rzeczy  ,  maiące 
smak  przeraźliwy,  zęby  cierpnieniem  przerażaiący ,  na- 
zwane są  cierpkiemi ,  taki  smak  maią  owoce  niedoyżrzałe. 
Dyk^  Med.  1,  56 1.  Cierpkie  frukta  Rs,  ropA^ainiHisa. 
Cierpki  kwaśny  owoc  £c,  napOAOKl>.  Drzewa  leśne 
miewaią  owoc  suiszy  i  cierpczeyszy ,  niżli  owoc  domo- 
wych drzew.  Cresc.  i3i«  -  Fig,  Ztąd  naycierpszą  poymuię 
gorycz,  że  gorzko  znofisz  przygodę  moię.  Ojffl  Sen.  ^6, 
§.  Transl,  niełagodny,  przykry,  oftry,  tttbtig,  tttWłs 
genebm,  ranb*  Cierpki,  iuż  ieft  gatunek  gniewliwych. 
Pilch,  Sen,  1 30.  Libiyczycy ,  lud  cierpki  i  nieokrzesany. 
Pilch.  SaU,\bi,  CIERPKO  przyitt.,  Bh  trpce;  Ger.  Jffb. 
Ma  bydż  cierpko,  niech  będzie  kwaśno.  Ojf,  Wyr.  (mam 
za  iednę  nogę  wifieć ,  lepiey  za  obie ).  $.  Przykro,  tettbf 
linangene^m.  Głosy ,  które  cierpko  w  uszy  wpadaią. 
PiUh,  Sen.  li/l.  3,  3.  CIERPKOSC ,  ścl ,  i.  smak  cierp- 
ki,  kwaikowatość,  bie  ^etbigWt;  Boh.  trpfofl,  frut^^; 

Sio.  trpfofl;  l>/,  Urpkozt;  Cro.  terpkócha ;  Bs.  trripkóil; 
Cm,  terpkud,  puftota,  skominoft  ;  Vd.  sharkufl,  greń- 
kufti  £c.  mepnKOcnji;  Sr,  1.  petofCj-  CIKKI^LIWOSC, 
ści,  i.  wydobywanie  dolegliwościom ,   przykrościom,   bie 

@cbnlb;  Bh.  trp(ii»o(l,  ttpnpfl,  fnaffelHuotl ;  Sio  ttptt 

gWtUOll;  Sr.  1.  IClftpnofdh  ^g-  TfUrpgljónftro,  uftarp- 
gljenós  }  Cro.  terplyivoszt,  terpezlyiroszt,  poterplenyc 5 
Crn.  poterpeshliYori,  poterplenje  ;  Vd.  poterpcsMiroft} 
Sla,  ufterpljenje  ;  Hg.  TZtarplynye  ;  Bs.  uftrripgljcnlc, 
ulbrripgljsnftTO  ,  terpgljendyo  j  Rofs,  rnepn^^AiiBOcm^* 
cHócAHBOcm^ ,  inepa'^Hie,  paBHOAyuiie,  Beacmotim- 
ROCI11&,  6e3omB'Bnije  ,  He3Aó6a  (mepuHiiocinft  tołe- 
rancya)i    £€.  6Aarocaipacniic.    Która  rzecz  flałą  pjśl 


CIERPLIWY    -    CIBRPNIEC. 

ikśaiey  moie  okaiad  ,     iako  eierpliWosd  ,    to  iefl  ,    aby 
csTowiek    lkromiii« .  snoBt  ,     cokolwiek    nań    przychodsi. 
.Jer*  Zór,  gd.     Ci«rplivirośei  przyrocbeniem   ieft,  wytrwać 
aitsioaraicaoną  twarsą  wsayftkie  ftosy  prseciwney  fortuny. 
Corn*  Dw.  358.     Ciorpliwoić  «noii ,   rsemu  aaradaić   nie 
Moiaa.  N,  Pam.  a4,  5aj,     Jobowm  cierpliwość   i  Lśop, 
Jacoó.  5>  11.     Cierpliwoić  naylepate  lekarftwo*    Fr.  Ad* 
8.    Cierpliwo^  panią  raecsy.  2a5.  1 4,1 53.     Cierpliwoić 
wsayftko  wytrwa.  C/i»  Ad,  79.     Jle  kto  ma  cierpliwości, 
tyle  ma  mądrości.  Cn^  Ad,  466.     Oppo9,'  niecierpliwość, 
Cro,  ueterpIyiTnoat,   btc  ttltgfblll^;     Niecierpliwość,    co 
fic  ada  8  wigoru  pochodaić,  ieft   słabość,   która  ludai  na 
atc   swykta  wodaić  ;     nie  słucha  nic  ,    nie    poswala  nic 
csaau  na  pomiarkowanie ,  gwałtownie  lamie  raeczy,   tamie 
gatąź,  ni£li  fic  owoc  mu  doftoi.    Jfibł*   Tef.  33 7.     Nie- 
cierpliwość mię  bierie.  7>a/.  9,59.  -  $•  Wytrzymywanie, 
odwloką,    caekanie  komu,    cierpienie  komu,    blf   Sangs 
mt^*     Wystawiamy  boga  dobroć,    iego  cierpliwość  nad 
stemi  ,    mitoić  ku  dobrym.  Sk.  Xax,  i36.     Cierpliwość 
mie45  Rs,  ymepaBijn  ,     ytnepn^Hsaio  ,    ne^ercAumfi. 
CIERPLIWY,  a,  c,    CIERPLIWIE  prwytłk,,  anoaaący 
cierpienie,    przykrość,    gfbulbig  ;     BA.  trpĆ(U99  r   tCptl^  r 
(toftfTcliWÓ  >    ^^*  ^^rpcablitt ,   terpeshen,  poMeun  ,  poterpe- 
ahliu ,  poterpeozh ,  preterpezhen ,  (  Vd,  terpliu ,  terpeozh 
4imturnus  ;    Crru  terpliT  ,s  znośny)  \     Sr.    i,  c\ct^iiif 
%^i€tpnif  C^etpHWt;    B^n,  tarpecchi,  terpecch ,  trripecch -, 
{3s,  tarpiTi,  terpiń,  trripivi,   podnofiri ,   seto   se  mosge 
podttit,  sctose  mosge  trripiti   t  znośny)*,  Sła,  yftftrptjiF; 
Cr*.  terplyiT,   terpezlyiv,  terpliy,  uztArplyir  *,  Rg,  tarp- 
gUr  ,      uftarpgljen  j      R4.  inepci'BxsiBMBf  ,    chocahbuh, 
paaHOAyumuK  ,    Heaxó6HbiH  ,     n]epn'BAaBO  >     mep- 
uBaubko  ,    6e3ornB'l9niHhiH  *,  (/t#.  aiepnHHUii  tolero- 
wany) ;  £^.  mepoB^aBocnipacinHbiiS ,  6AarocinpacmHUH. 
Cierpliwy    w  swoim    nieszczęściu.     Cierpliwie    wszyOko 
anofi.     Oppos.  niecierpliwy,    ItngeblllMd  ;     yd.  napoter- 
peshliru,  narolen).  Niecierpliwy  ,  niedotkliwy  o3,  wrzód) 
J.    Cierpliwy ,    niepopędliwy  ,    wytrzymuiący  ,    niezgaga , 
czekający  drugiemu  ,    UngWikt^id.     Bóg  długo  cietpliwy. 
*^.  Niecierpliwy,  nie  do  cierpienia »  nieznośny,  ttnctttlgs 
Udj  f     isnleiblid^.     To    ieft   niecierpliwy    grzech    u  Pana. 
Rey  Poji,  L.  !.  5,     ♦$.  Cierpliwy,   cierpki,   kwaikowaty, 
obrzaikliwy  ,    ^etbe.     Gdzież   on  wiek  szczęślłYry  ,    Gdy 
chlebem    daktyle    i  iotądi    cierpliwy.      T^ard,   Daf\  9. 
CIERPNAj^O    niiak,  idnt.  ,   pocierpnąć  ,    ścierpnąć  dok, , 
CIERPNIEC    ndk.  ,  z    oikominy    tępieć,     (o  zębach), 

{t«mpf  lOf rben  (900  ben  ^d^nen,    m^  ettoaś  fiatterm). 

po  tych  owocach  zęby  cierpną  i  drętwieią.  Mon,  70,774* 
Cierpnienie  zębów  sprawuią  owoce  niedoyźrzate  gryzione, 
Ikrzypienie  n.  p.  pilą,  Dyk,  Med,'i,  661.  Ojipowie  iedli 
kwaśne  iagody  a  synom  zęby  cierpną.  Radź,  Jer.  3i,  ag. 
W,  Pofi.  W.  a88.  oycowie  iedli  cierpkie  iagody,  a  sy- 
nom zęby  zcierpną.  Bibl,Gd,ib.  -  Cierpnący,  drętwiący, 
(lumpf  geWOrben;  *.  aciiv.  ofkomisy  nabawiaiący,  Me 
gi^ne  flumpf  madS^enb.  Oycowie  ieaU  iagodę  cierpnącą , 
a  wzębiech  synom  zollaią  oikominy.  Radź,  Ezech.  18,  a. 
Wino  cierpnące-  Sleszk,  Ped.  424.  5.  Cierpnąć,  drętwieć, 
odrętwiał,  ftwardnąć,  Urnieć  ,  ftjl«nfll  (»Oll  SpMtti 
«nb  jAfen:  etefłUfen);  Be,  raepnny  cf.  Lat,  torpeo). 
Spuazczono  pocierpły  ci  nogi.   Huh  Ow,  197.     Cierpnienie 

no^.  T^at.  3i,*.  63.  Hi  eittfd^lafen  be^  f  uf  rtf.    Plaftr 


♦CIERPNI-\COSC    -     CIESAC. 


5o5 


ten  pomaga  onym  mieyacom ,  któreby  cierpnęty  lob  cziiy- 
noścł  nie  miaty.  Spici,  36.  Ramię  mu  zcierpło  od  tę- 
giego razu.  P,  Kehan,  Orh  1,  33.  Kiedy  azyia  cierpnie 
albo  drętwieie,  nasad  fię  ku  plecom  kurczy.  MąeM,  Skoro 
iotądek  zastabt ,  kaf  dy  catonek  eierpf  i  apadt  z  fity.  ^Jak. 
Bay,  91.  Śpiączka  niektórych  zwierząt  zimowa  podobna 
ieft  do  umartwienia  i  Bcierpnienia  wszyftkich  cstonków^ 
widziatem  ascaury  tak  saspate  i  scierpte.  Rog,  Do/.  1,118. 
Ścierpły,  na  pót  martwy,  smartwiaty.  Mącz.  Cierpnę 
z  biedy,  trętwieię  i  bez  zmysłu  chodzę.  Bard,  Tr,  20 a. 
Komui ,  uyirzawszy  oyca ,  ftryia  ,  brata  W  przeciwnym 
woyiku,  nie  zcierpnieie  ręka  1  Chroił^  Luk,  79.  Strach 
to  niesłychany,  ai  na  mnie  ciało  cierpnie  ,  krew  fię  ' 
z  ziarna  zfiacU.  Bard,  Tr,  356.  $.  Morał,  ścierpły, 
cierpki  ,  tetryczny  ,  ftnfter  ,-  mixt\^,  Nie  bądiie  taki 
ścierpły,  rozfałduy  to  czoło.  Tręó,  S.  M,  54.  *CIBR- 
PNIA^COSC  ,  CIERPNOSC  ,  ści  ,  i.  cierpkość  ,  amak 
cierpki,  S^ttbi^Uit,  %txUt  ®ef(t^mMf.  Mnszcz  ma  w  er- 
bie nieco  cierpniącości.  Urzfd,  97.  Nafieni6to  ma  w  to- 
bie cierpność  dosyć  znakomitą.  Spicz,  47>  CIERPNY, 
a,  e,  cierpki,  (ett.  Orzechy  laikowe  są  ^terpnieysze , 
niźli  Włoikie.  Spiez,  lal.  Gdyby  matckyne  ftlćko  było 
nieiako  cierpnę  a  przykre,  tedy...  S/«mi.  464^  l^amki 
cierpnę.   Chodk.  Koji,  3i. 

Pochodź,  słowa   Cierpieć:   docierpieł,   nacierpieć  fif  ^ 
odcierpieć  y  pocierpieć ^  przecierpieć^  przycierpie^^  uci^' 
pięć  y  wycierpieć  i  zcierpieć, 
CIfiRZENIBC ,  -  iica  m. ,  sak  na  ryby.    Cn..  Th.  976.   fin 

®«(rne(  anm  f lf*fange.    cierzencowy  ,  a  ,  e ,  do 

cierzeńca  należący,  ®a<flie(  s  .     CIERZNIE  o5.  Ciernie, 
Cierń.  ' 

*CIES  ,  i ,  i.  (  cf.  ciąć ,  cieaać ,  ciosać ,  cios  ) ,  ciosane 
drzewo,  halka,  Bh,  tCfanUe  i  •&«•  tnecl)  deika  cienka); 
bft  fdM^tl,  Zbudował  dom  na  czterech  rzędach'  słupów 
cedrowych,  ciefi  tei  cedrowe  aa  stupiech.  Budn4  i  ^e^. 
7,.  2.  (halki.  Bibl,  Gd,),  Bierzma  domów  naszych  ce- 
drowe, a  ciesi  nasze  iodlowe.  Budn,  Cant,  1,  17.  ^'ftropy. 
Bibl,  Gd,),  Ciesi  profte  niespoione  iednę  przeciwko  dru- 
giey  kładą,  na  czele  ielazama  ie  zeymuią,  ziemią  fasnią , 
na  pierwszey  ciesi  drugą  kładą,  i  tak  rzędy  insze.  Warg, 
Cez,  167.  CIESAC,  CIOSAĆ,  cieaat,  cioaał,  cieszę 
cz.  ndk,f  ociesać,  zciesać  c6l. ,  fiekierą  obrabiać,  okrze- 
sywać ,    simmetn,   mit  ber  ^(mmerait  bt^anen  ;   Bo/i. 

tefatl;  Cm,  tes4m;  Rg,  tessatti  ,  iztessati,  zatassati  i 
Rs,  mecamft,  meiny  cf.  teszarz,  cieśla,  Ger,  lttf(((et). 
Na  mieyscu  tym  ftelmaszy  i  kołodzieió  cieszą  i  ebrębuią 
drzewo  do  potrzeb  swoich.  Archel,  2,  4i.  On  mu  trunę 
cieszę.  Sk.  i)z..  362.  Cieszę  kamień,  okrzosuię,/ kwa- 
druię  ,  gtadzę.  Cn,  Th,  einett  ^teUl  be^attetl.  Drogi 
kamieniem  ciosanym  brukowane.  Tward.  Wł»  i53.  (cio- 
sowym, kwadrowym,  mU  Atiabetfteinetl  ).  Nieciosany 
kamień  ob,  Orsla*  $.  Fig, >cie8AĆ  kogo,  krzesać,  heblo> 
wać,  eUien  fitUln,  fd^Ieifen.  Ciosałem  cię  przez  proroU. 
1  Leop,  Ozea,  6,  5.  (heblowałem.  3  Leop,),  Niecio- 
sany ,  nieociosany ,  nieokrzesany ,  gruby ,  gtob  ^  Illlge^Os 
Mt  t  rniftefE^Cifr? n*  Skryiie  fię  z  tym  swoim  nieciosanym 
argumentem.  Pim,  Kam,  168.  Jefteś  nieciosanym  drą- 
giem. War,  Dz.  3, 1 II.  -  $.  Kliny  na  głowie  komu  cieaać, 
kołki  ob.  KUn ,  Koł^k.  • 

Pochodź:  (cf^  Ciąć)  Ciesielczyk t  ciesielka^  ciesieijki^ 


3o4 


CIESC    -     CIEŚLA. 


ciesitlflwo ,  cieśla ,  cieiUca  j  cios ,  siosowy  ,  ciosnft , 
nacios  ^  naciofać,  dociosać  ^ ,  ociosaif ,  pociosac^  prze-* 
ciosac\  przy  cios  ać  y  oczosnąc,  odczosnąć,  czosnek  ^  pod" 
czosj  podciei^y  przycieś  ^  przyci0s,  p rzy cioska  ^  wyciesac', 
zaciesał;    tesak ,    teszarz. 

CIESC,  G,  cieścia,  co/irr.  (Jcia  ,  m, ,  teść,  <BA.  teft  '(^o*.  te^ć ) 
ociec  iony  moiey  ,  >«t  jMUetl  SSdtóC ,  Ht  ©(^aUgets 
9ater«  Przyledzie  wywpUoy  do  cieścia  swego  w  dom 
i  z  córką  iego  a  ioną  i^wolą ,  i  ma^ź  ten  poczciwy  ociec 
rozumian  bydź   za   wspólwipowaycę ,  iż   zachował  miłość 

.  córce  awey  i  zięciowi?  Gorn,  Wi-  N>  a.  b.  Żalem  mat- 
ionki  zdięty  obesłał  bracią  awoic  i  ^cia  albo  cieścia , 
oyca  iony  ewoiey.  Sfryik.  3io.  Cieść,  to  icft,  iony 
moiey  ociec;  niektórzy  świekrem  zowią,  ale  niewtaśnie ; 
bo  świekier  left  mężów  ociec ,  którego  także  zowią  po 
lac,  socer.  Mqcz.  Jetro  ^wiekier  Moyiefizów.  i  JLeop* 
Ex.  \f^,  13.  (cie^ć  3  Łeop.).  Annasz  był  cieśd  Kaifa* 
azów.  SeAl,  Jan.  i8--  2.  CIESG,  ści,  *.  synowa,  nie- 
wiadka ,  sneszl^a  ;  u  Mączynfi,  czcią,  bU  6<^ivie9ert0(^trr. 
(cf.  Ciofka,  pocieić}. 

w  CIEŚCIE  ob.  Ciiifto. 

CIESIELCZYK,  a^  m.   ciefielfki  czeladnik  albo  chłopiec, 

ein  5iinitiergefcB ,   ^immetmann^ittnfe.    Szydził  z  Kry- 

ilusa ,  zowiąc  go  Galiłeyczykiem  i  ciefielczykiem.  Baz. 
Nft..'5.  CIESIELKA,  CIESIOŁKA,  i.  cicfiełftwo ,  rze- 
miosło cie6eliki<^,  *  h46  ^Immeri^anbtOeft  >  Rs,  mecKa  : 
ciosanie)*  Na  mayflra  wyszedł  W  cieficlce.  Pir,  Pow.  i66. 
Ze  topor  do  ciefiolki  z wyczaynie-  należy ,  Cieśla  tu  myślę, 
Widząc  na  grobie  go,  leży.  Par.  Pocz.  68.-  §.  Ciefielka, 
robota  ciefiel/ka  abo  iakie  dzieło  roboty  ciefielikicy , 
^mrnermattń^atbetL  Zamek  drewniany  wyfcorncy  cie- 
fielki ,    tak   w  zamknięciu ,  iak  w  swey  budowie.  7V.  Pam, 

8,  i36.    CIESIELSKI,  a,  ie,  od  cieśli,  ^immermaun^  '\ 

£h.  et  Sio.  ttfdifti^;  Sr.  1.  cJeftUjU^  Rg-  daryodjeglni ; 
»Sia.  d6rYodil(ki ;  Ec.  ApenoA^^ajne^eHl) ;  Gr.  f  «Xtf ^- 
tyiTtofi  Hs.  nxoiiiHii<EHiiiii.  Wyćwiczył  go^  aby  robił 
robotę  cieiieliką,.  1  Leop.  Ex.  35.  Ten  Jezus,  którego 
ciefielCkim  synem  zowiesz ,  zbudował  niebo  i  ziemię ;  a  te- 
raz tofłie.truuę  cieaze.  S^.  Dz.  262.  Czynienie  ciefielikie^ 
to  left,  ciosanie  y  iell  śrzodkiem  do  przyiścia  końca,  t.  i. 
do  domu,  Petr.  Et.  4.  Rubrykę,  cićfiellką  glinką  naity- 
"waią  ,  iż,  nią  cieśle  zuaki  swoie  na  drzewie  wypisuią. 
^luk.  Xop.  1,  333.  ber  ?ft>tft4.  CIESIELSTWO,  a. 
n.  ciefielfltie  raemiesro ,  ciefielka,  bad  3immetCanbwerf  i 
Bft.  tefarfh^ii  Rg.  darvodjegirivo ;  Rs*  nxoinHHieci;iBO  ; 
Ec.  OióceAicniBO  ,  n;ioniHHHiie  peotecAO.  Jozef  żywność 
ciefieliłwem  sobie  obmyślaiąc  y.  Groch.  W.  334.  Cie- 
fielfiwo  ieft  ich  zabawą.  N.  Pam.  i4,  178*  Juftyn  robił 
€ieIielihvo,  a  wszedł  na  ccsarftwo.  Stryik.  Gon.  J.  3. 
Ciefielftwo  robić  i2^.  nAooiRKHamB ,  n\OTHHVtMo;  Ec. 
^penoA^AcrneyK);  Gr,  ijXncytM.  CIEŚLA,  1,  m.  rjt^- 
mieśluik  od   ciosania    drrewa  do   badtiwH ,    robiący  cie- 

fielftwo,  ber  gimtnęrmnnn ;    Rh.  t<rfar;   Sio.  trfar  (cb. 

.te»zarz)5  Sr.  1.  ti^^tt ,  CJeJf^;  ^''■''-  ftenar,  ftęnorz  (cf. 
iciana);  ^j*.  drrivodi^Ija,  maiangiin;  £>l.  darrodelys, 
darvodelich,  drivodylya  ;  S/a.  dónrodilja ,  d^rTodiłac^ 
Cro.  drevodelya,  dervodelccz,  czim^rman  CCro.  ti£s2yar  s 
ftblarz;  Cro.  teszla  dolaóra ;  Rg.  tesla,  s  fiekiera ;  Crn., 
t^sla  £  barta,  oksza);  /?^.  daryodegija,  darrodjegl jaz ;  Rr^ 

nxói]ZHVKl>9   gy&JieiiBMh  j  Ąon.o3Mtnex;b ,  mejunóuL 


CIESLARKA  •   CIESNIC. 

(Rs.  n]ecxa,  mecAHisa,  niecAÓ  -  oksza,  bsrtą  o3.  tesak  )% 
Ec.  »eiQeA%Ji»Tnexb.  Miał  u  fiebie  nwóztwo  ronlarzótr 
i  ciefiel  i  wszelakich  rzemieślników.  Budn.  1  Chrón.  22^ 
i6«  cieślów.  Bibl.  Gd*  "  §.  Cztery  przednie  zęby,  cieśle 
niektórzy  zowią,  etenes.  Hfiącf.  ble  ^^RelbegA^ne r  ^'^t 
i^orber^dbO^.  S,  Cieila,  gatunek  kózki ,  cerambyx  aedi- 
lis j    różki  ma  pięć  razy  dłuższe  niżeli  kadłub,     lęgnie  fię 

u  nas  w  drze^^ach,  Zooi.  ł64.  eine  %xt  fBaumfdfrt, 
^trfc^fc^riter ,    SBaumfd^r&ter.     $•   Cieśla  ob.  Dzięriot. 

CIESLAKKA,  i,^iv>żona  ciekli,  lub  też  robiąca  ciefiel- 

Awo,  bie^immermann^frau;  bie  ^imtnermanntu;  Bh.  et 

Slo.tiiarta.     *CIESLARNIA,   i,   i.  ciefieliki  dwór,    ber 

pinunctbof;  -SA.  tefarna.  CIESLICA,  y,  ś.  oftrze  zebu 
przedniego,  bU  ^(^neibefpl^e  einc^  OSorber^a^n^.    Kłów 

cieśiice  wyszczerzaią  Obłudy.  Brud.  QJl.  D.  5.  j.  Cie- 
plice, Gall.  hoyaux  y  tffettet  ^  niię^zy  narzędziami  rse- 
miebluików  robiących  kolo  drzewa.  Jak.  Art.  3,  288. 
^tinmerbeUe*  CIESLIN ,  a ,  e  ,  naleiący  do  cieśli ,  g«lt= 
Snermaun^  s  >  iS^.  nAOmHJCKOBlb.  (oZ^.Cicfiel/ki).  Żydzi 
na  Jezusa  mówili :  ie;śelii  to  nie  on  syn  cie^Iin  ,  to  ieft  , 
Jozefów  ,  który  był  tego  rzeioicsła  ciefiolfkiego.  Biał^ 
Poji*  ia7» 
Cl£SxV,  1,  i.  CIESNIA,  1,  i.  CIEŚNINA,  CLVSNINA  , 
CIESNICA,  y,  i.  ,*  ciasne  mieysce,  ciasne  położenie ,   hic 

@nge;   Bh.  xiw  t  ^H^^i  au^ina;    Sr.    i.  (|jfn;    R^^ 

tjeikocchjai  Ec*  ni'bcHKHA.  Zbili  potężno  woyiko  małą 
garścią,  iż  było  w  cieśiii.  Petr.  Pol.  3.90,  Pod  ogólnym 
naswilkiem  ciaśnin,  zawieraią  Gę  wszyftkie  ciasne  prz^y- 
ścia,  któremi  woyfko  małym  tylko  frontem  maszerować 
a  rozpofirzeć  fię  nie  może.  Łcjk,  Mier.  91.  enge  ^affe  cf. 
Przesmyk).  Cieśnina  morfka,  przesmyk,  kanał  ciasny 
łączący  dwa  morza  •  sobą,     albo  iednego  *  morza   dwie 

części.  Wyrw.  G.  li.  eine  S^eerenge ;  Bh.tiuyina,  otiitii, 

flitUjit;  Rg»  morski  prodor^  Rs.  npOAKBl);  Vd.  vofi[ulk 
rnurja,  morfka  tesnozha,  voikum6rje ,  voflcovina;  jEc. 
y3HHa»  $.Sci{k,  nacisk,  ciżba,  t^ai  ©ebt^ttge.  Wielka 
dziś  ną  rynku  cieśi}  była.    Tr.   -     ^ig.  uciflc,    ambaras, 

bieda,  zawikłanie,  9?.ot^,  9eMn^e ,  fdfMn^ni^ ,  ^TOngs 

f«I,  ^nge^  ^erkgeil^it.  Aby  icśli  ich  w  deśni  będą 
rzeczy  Król  sam  z  hetmany  przybyli  w  odfiecsy.  Jabł^ 
Buk.  Q.  3.  Umysł  fię  wzmaga ,  zollaiąry  w  cicśni.  Kras.. 
Mysz.  II.  Wota  te  ślubili  pod  czas  cieśni.  Pot.Syl  xi 4. 
W  tey  cieśninie  -biedzącego  fię  s  sobą  narodu.  Karp.  2, 
135.  Król  w  cieśni  hyi  przez  buntowników  zdrady. 
Pot,  Arg.  a6i.  Psa  w  cieśni  źle  drażnić.  Cn*  Ad.  gSi: 
CIESNIC  cz.  ndk.y  ścieśnić"  tik.  ^  ścieśniać,  cieśnieyszym  . 

czynić,    etigeu,    rnget  tnocben,    oercngeu^.  bef(tranfen; 

Bh.  (llfmtł,  fOttiffi;'  Dl.  ztizknuti;  Sr.  1.  c|e$nO$C}U, 
IC^efnOfC^U;  K^^.  i^esniti,  ilesneishati;  Cro.  tesznim ;  Rg» 
tjesctim  ,  RJesctitf;  /?x.ml3CHHn2i»,  ymtcHHHiB  ,  yinl^c- 
HKniB  ,  ( Bs.  cesniti  perire,  dolore  cruciari  y,  Baltyada 
świat  cały  śpiewaif  będzie  pieśni ,  Moc  go  ara%Ti  la.  ki, 
.chociaż  umysł  cieśiii.  Nul.  Ow.  go.  Weź  większe  ^Zic?o 
do    roboty  ,     osnową    tego    ścieśniasz  dowcip,   ib.   ttS, 

CIESNIC  SIĘ   zaimk.,    ([(^   fcrengfti,    ff*  Uidtitftn. 

Kto  nie  zna  przyftoyncgo  śdeśnieula  fię  sztuki.  Ten  me 
ma  o  pisaniu  naypierwszey  nauki.  Dmoch.  Szt.  R.  9. 
CieśniĆ  fię,  kurczyć  fię,  mnieysr.yif  fię,  ujmiować  sobir, 

9^  Jeftrinfen,   fćf  efnfeferiirfeit.    Cieśni  fię  iak  mo/.^*, 

a  przecifi    ledwo    może   swoim   dochodem   wyiyć.    fJK 


CIESN.      -      CIESZYCIEL. 
Wyr.  -     Pastiue  C\tirk\6  C\ą  s     CIESNIEC,  cieśniey.«yra 

fic  ftawać,   (i(|  yerenseit ,  enget  werben ;  (Rg.  c4«nuti 

cmnfici  dolore  \  Bs*.  cezuntl  deficere  ) ;  £c.  yni'fecHf  mM. 
Kiedy  kto  w  niedoftatkn ,  i  rozum  fic  cie^Di.  Wfg^  Org. 
aa.  CIESNICA  ob.  Cieśh  ,  Cieśnina.  CIESNIEY  ob. 
Ciasno.     CIESNIEYSZY  oó.  Ciasny. 

CIKSZE ,  CIESZĘ  oó.  Ciesac ,  Cio»a6  CIĘSZKI ,  CIĘ5Z- 
KOSC  ob.  Ciężki. 

CIESZYĆ  ,  -  yt ,  Cieszy  ,  cieszę  ex.  ndk.  ,  pocieszyć , 
ucieszyć  c£l. ,  (Etymon  ciec/i  znaydnie  fic  ieszcze  w  sło- 
wach uciecha,  pociec/ta^  otucha  cf.  tuszyć,  i  w  zakoń- 
czeniu imion,  Woyciech,  Sieciech)  łagodzić  czyie  zmar- 
twienie,   frasunek   odeymowa^  (Irapionemu,    Bh.   tefflti/ 

triRiMtit,  troJFttigl,  ieffim-,  r«^/o.  teffim  obiecto);  Crn. 

tasheti,  odshaliti ,  'pobdsham,  powftsham  ;  F</.  tashiti , 
potashiti,  odshaliti,  troshtati,  potroshtati  ,  arsTCselit? 
Cro.  batriTcti;  Sr.  \.  troitUpUi  {Sr.  i.  C jefcfcU  rwmo )  ; 
Bg.  taxiti ,  tjcariti ,  utjesciti ,  utaziti }  Dl.  vtisiti  -,  Rs. 
mhm^Lmh,  m*6iny;  (Ec.  m^uil)  s  opyAiJ*  ko  yacceAc- 
Hłio).  Oniącjęszyf,  lak  mcSgł  j  ale  nie  dała  fic  ucie- 
szyć. Prot.  Jat.  ig.  Trzeba  fjo  w  tey  biedzie  cieszyć. 
Ttai.  54,  c.  D.  l.  Przyiaciel  kiedy  ieft  życzliwy,  nay- 
lepiey  cieszyć  może,  gdy  sam  nieszczęśliwy.  Jabł.  Ttl. 
399.  ^Cdy  pfaczą,  tam  cieszyć  ,  ^  kędy  smutno,  tam 
bawić.  DzwOfiĄ.  Stat.  A.  4.  Łacno  cieszyć  chorepo, 
gdyśmy  zdrowi  sami.  J.  Kchan.  Dz.  a38.-  Cieszyć  fię 
zaimk.y  ff((  tri|len,  ulżywać  sobie  umartwienia,  folgę 
sobie  czynie  ^  frasunku).  Tylko  fię  płaczem  cieszą* 
PatzA,  Dz.  65.  W  tey  tu  samotności  przy  przyicnincy 
fttadania  wierssów  zabawie ,  cieszę  fię  w  ra3'ch  nieszczę- 
ściach, Z^iJ.  ,5^  4g,    Cieszący,  trejlrel*,   tr6ilft(^;   R^- 

ymlSiniinieA&RiJH.  J.  Cieszyć,  rozweselać,  uweselać, 
erftmeil^  frenen.  To  co  nas  dziś  cieszy,  jutro  zasmucić 
moie.  Zab.  8,  a68.  Nar.  iCieszy  rolnika,  choć  z  czota 
pOt  leie.  Plennych  zafiewów  owoc  okazafy ,  Zab.  i4,'97. 
JVtf^»  Syn  mdy  lawsze  powolnością  i  posluszeńftwem 
serce  moie  cieszyf.  Fałib.  Dis.  Q.  3.  Dziś  mnie  nic  nie 
cieszy.  Teaf.  56,  c.  85.  Nie  ciesz  Panie,  złych  ludzi, 
nie  ciesz  mną,  proszę.  J.ITchan.Ps.  i65.  (niech  fię  nie 
cieszą  ■  moiey  zguby).  Gdy  bóg  małżonkom  potomftwa 
nie  daie,  albo  ich  na  nim,  prędką  śmiercią-  dzieci  ich , 
nie  cieszy...  SA.  Zyw.  a,  93.  (nie  da  fię  doczekać  ucie- 
chy, ventt  er  (fe  an  fCnen  feine  Jreube  erieben  Wfft). 

Cieszący,  pocieszny ,  ucieszny ,  erftettenb /  erfteuli*;  R'- 
paAOcmoniBÓpHULK.     Cieszyć    fię    zaimA.^     waselić    fię, 

|u^  frenen ,  ji*  erfretten ,  (t*  ergijen.    Dusza  /ię  cieszy 

przyiadeKkiemi  dobremi  radami.  3  Leop.  Prop.  a 7,  9. 
(sTodnieie.  1  'Leop.).  Cieszę  fię  niewymownie,  że  cię 
tu  widzę.  Zab.  i3,  53.  Ja  łzy  gorzkie  wylewam,  gdy  on 
tyra  czasem  z  moią  rywalką  |fię  cieszy.  Teat:  5a.  d,  11 4* 
Król  Konarlkiego  chciał  robić  senatorem ;  ale  on  wolał 
sam  z  sobą  cieszyć  fię  ftrycie.  Zab.  i3,  i5a.  Cudzym 
fię  złym  cieszyć  ,  nędzna  uciecha.  Cn.  Ad.  11 4.  Rojt* 
m^inamiiCK,  HacxaARniicR,  KpacoBain&cH.    $.  Cieszyć, 

bawić,  śmieszy*ć,  untetf^alten ,  amikfiteii,  Ud^en  m«((en. 

Cieszą  mię  iego  dowody,  które  tak  są  do  rzeczy,  iak 
pięść  do  oka.  Offl  Wyr.  CIESZYCIEL ,  a ,  m.  cieszący 
smiłtnego,  pocieszyciel,  bet  Zthfttt;  Bh.  leffitri;  Crn. 
tushnek-,  Vd.  troshtar  ;  Sr.  i.  (trOitah  Obróćcie  oczy 
dó  boga ,  ktdry  każdego  cieszycielem  ieft  w  smętku.  Zrn* 
Tom  T. 


CIBSZYKAMIBiy  •   ♦CIĘŻAR. 


5o5 


Po/?.   3,   595.     Wszyscy  wy  iefteście  bardzo  marni  r?e- 
•  szyciele.   1  Leop.  Job.  16,  1.     Duch    twóy   niech   będzia 
moim  cieszycielem.  Czachr.  Tr.  B.  3.     CIESZYCIELKA,  i, 

z. ,  Ciesząca  w  smutku,  bte  Krit^erfiin ;  Sr.  1.  trośfarnfcMa* 

( CIESZ YKAMIEN ,- ia ,  m.  ciesaiący,  ciosaiący  kamień, 

lapicida.    VoicA.  459,   bet  SteintneJ). 

CIESZYN,    a,    m.    mlafto  i  księztwo  wyższego  Szląska. 

DyA.  G.  3,  11 3.  ^effien,  iit  ©tbleflen-,  BA.^'effitt;  po- 
laru łocus  j  vel  a  ciasny ,  cieśnić.    Frenzel  in    WeJlphaJ. , 
mónum.   a,  a4ao.     CIESZYNCZYK ,   a ,  m.    a  Cieszyna 
rodowity,   cln   iteftfcner,   w  rodź.  iefiJA.     CIESZYNKA, 
bie  ^efdjnerinn.    b.  CIESZYNKA,  i,  i.  gtftunck  ftrzelhy 

ogniftey,   którą  przednie  w  Cieszjrnie  robiono,    eftie  fte? 

fd)ine ,  eine  %tt  Seuergewebt.  51  b  1 9.    CIESZYŃSKI ,  a , 

ie  ,  z  Cieszyna ,  ^efcfetier  -  .     Kfięftwo  Cieszyńkie.  Wyrw. 

c.  a38.  brt^  ^erjogtb.  Sef^en ;  BoA.  lefTmffÓ. 

Pochodź:  nacicszyd fię ^  pocieszyć^  pociecha,  pocie-^ 
szn/ny ,  pocieszny,  pociesznob^d  ,  niepocieszny ,  niepo- 
cieszno^ć;  ucieszyć,  uciecha,  ucieszny.  ft.)  Tuszyć, 
otucha ,  potu  cha. 
CIETRZEW,  -  ia,  m.  ptak,  mnieyszy  od  głuszca,  tetraó 
retrix .  Zooi' 25g.  ber  ©ttfbabn ;  Bh.tetieW',  Sio.  Us 
trcw;  s/a.  tetrib}  Vd.  brcsni  petelin;  Re.  memepeB*, 
KOcanli.  Cietrzewie  czyfte.  Ban.  J.  5.  Cieciorki  ko- 
•  kały,  cietrzewie  grały.  Ban.  J.  3.  b'  fottem).  Cietrzewie 
tokuią.  Zool.  ayo.  fle  balien.  Cietrzew  głwąhy  ob.  Głu- 
szec.    5.    Łaiąc:    cietrzew,    głupiec,    eln   bUłHIIier   ^etl, 

efn  2>ttmmian,  efn  ®<6bp^/  ein  Clnfel.    J  ty  nie  póydziesz 

ztąd  cietrzewiu  zdechły!  Boh.  Fom.  1,  a54.  Głupi  cie- 
trzewiu. Cn.  Ad.  a 5 o.  Na  wszyftko  byłem  zdumionym 
cietrzewiem,  Ledwiem  fię  upamiętał,  gdym  iuż  wybrnął 
z  tłumu.  Zab.  9,  366.  Eyjf.  $•  J^trb ,  wspominaią  o 
nim  autorowie ,  lecz  żaden  go  nie  opisuie.  Kurop.  3,  1  o. 
ein  ®api»etl.  (Cietrzew,  inde  nomen  urbis  Teteran.  Fren^ 
zel  in  Wejiphal.  monum.  a,  a4i5.  CIETRZEWI,  ia , 
ie,  od  cietrzewia,  ©ItfCabtt  -  •  Rodzay  cietrzewi  na- 
leży do  rzędu  kurzego.  Zool.  a39.  Ktoby  komu  fieć 
cietrzewią  ukradł,  zapłaci  trzy  ruble  groszy.  Jf\f^^'  Cel, 
Lit.  3i3. 

CIĘTY  ob.  Ciąć.  ,  ^  /. 

CIĘZA,  y,  i.  (ob.  ciąża)  brzemiennol^ ,  Sr.  1.  Cieitf; 
Cer.  bic  ®*»«ngetf4aft.  Królowa  «nowu  przy  nadziei 
znayduie  tię  ;  iuż  to  dwndziefta  druga  ciężą  iaft.  Gaz. 
Nar.  1,  5 10.  *CIĘZADŁO,  a,  n.  narzędzie  ciągnienia, 
clyszel ,  bie  Selcbfel.  We  Irzodek  klęka  wprawione  bywa 
ciężadło,  to  ieft,  dyszel.  Urs.  Gr.389.  CIĘŻAR,  u,  m.waga 
rzeczom  przyrodzona,  ciężkość",  to  co  cięży,  ble  i^^  >  R^-  ^^' 
tf'jef;  Vrf.tesha,  tovor,  breme,  teshina,?butora,  bunUra , 
vtesh  ;  5/.  tera,  brimme,  tonar  i  1?^.  teg^tta,  texłna, 
tesclna ;  Crn.  teshina ,  butara  ;  Cro.  terh  ,  breme  ;  Rofs. 
mJ!«ecmB,  a6yaa.  Siłę  ciał,  którą  iiftawicznie  na  dół 
pędzone  bywaią  ,  ciężarem  nazywaią.  Hub.  Mech.  72. 
ble  64»ete  ber  66tper»  Cała  fiła ,  którą  ciężkość  wy. 
wiera  bea  przeftanku  na  iakie  ciało ,  nazywa  fię  ciężarem  , 
pondut,  64tPere,  ^tWid^t  ib.  77.  Nie  iedno  ciężkość, 
co  ciężar.  Przez  dężar  rozumiemy  cały  zbiór  cząftek 
maiących  ciężkość  ,  które  fię  znayduią  w  iakiey  bryle ; 
satym  można  mówi^,  że  mała  bryła  ma  tyUż  ciężloici^, 
ile  wielka,  lubo  ma  daleko  mniey  cic^^ru.    Rng.  Dox.  o, 

5 15.  bie  rtfolutc  Httb  ttUtm  eber  fpfclpf^c  e*were. 

39 


3o6 


CIĘZARKOSC    -     CIĘZKŁ 


§,    Cifiar  ,   rteci  cicika  ,    uciąźaiąca  ,   brzemię  ,    ftlM^ 

®(fr»ere^>  eliie  2a(k ,  eine  ©ńtbe.    pa>/.  «r  ^^.  Upadek 

cłciaay  pod  eiciarem.   Bardz.  LuA^  3.     Co  nad  przyro- 
dsony  iUn  ciała  człowieczego ,  próiny  to   ciężar.    Karnk, 
Kat.  90.   -     Ciężary  woyikowe ,    obłogi ,    bagaie  ,     ®es 
pdcfe  ,    ^Bagage.     Zawady    i    ciężary   podróżne    zaftępów 
swoich  zwiózł  do  miaAa.    Warg.   Ce*,    i45.      W  mieście 
tyra  hetman  plony  ieńców  i  różne  obtogi  i  ciężary  złożył. 
Piłch.  SaiL  a53.     Zostawiwszy  obozowe  ciężary,  z  iazdą 
daley  ciągnął.  Nar.  Hft.  a,  4o3.     §.   Fig.   ciężar,  trud, 
tnuliiość,  uciemiężenie,  uciik ,   bU  Safl,    Me  W6(e,    Me 
$Belrń(tUltd»     K.ogo  fortuna  prowadzi  przez  iłopuie ,  Umie 
s  eiężaru  tiadgrodę  szacować.  Nie  zna  iey  ceny,  kto  iey 
rychło  dopnie.    Zab.    i4,   loo.  New,     Wielki  go  ciężar, 
sacnóść  familii  gniecie.  Bardx,  Tr,  ao5.     Kazimierz  Spra* 
wiedliwy  zniósł  wszyftkie  ciężary ,  to  ieft ,  podatki   i  da- 
nie  nieznośne,    które  był  Mieczysław  wniósł.    Siei^  Kr, 
Hoa.  2a(ten^   Wgoben.     Dłużnicy  proces   przewiedli;  po- 
kazały fię  ciężary  przewyższaiące  wartość  snbdancyi.iTrar. 
fod'  3,  44.  (długi,  @^u(ben(aflen ).     Ciężar  na  roli,  na 
gruncie  -,  powinność.     CIĘZAiRNOSC  ,  ści ,  z,  bnemien- 
ność.  ciąża,  bU  ®(ft»atlgftf*aft;   Sło9,  ^^t\\nt^',   Botn. 
tegotnoftj  i{^.  tegotnós*,  Rs.  iniiiteAocinB ,  inA3KeAaH&, 
Heapa3AH0cini  i    Ec,  6póiicHHacnib ,  HaAOHócie,    Hpe- 
•OHOigeHie.     Znaki  ciężarności  aą  pewne ,  są  i  wątpli- 
we   z  których  nie  zawsze  brzemienuość  prawdziwą  poznać 
można.  I^rup.  a.  217,     CIĘŻARNY,  a,  e,    i*.  ciężący, 
ciężki,  ciężar  maiący,  fĆ>Wn,  edfWttę  (abettb.     Co  Iżey- 
aze  żywioły  wnetby  na  dół  poszły  ,     a  ciężarne    w  górę 
zażby  podniosły  ?  Susx,  Pie^*  3,  M.  a.  b.     j.   Ciężarny, 
brzemienny,  w  ciąży  zoftaiący  n.  p.   żywot,   fc^wanget* 
Ciężarna  t.  i,  kobieta,  eine  G^WAttgete.  Boh.  et  S!ovac, 

te^otnór  o^tiienó;  famabru^a;  Rg-  tegótna,  noasóohja, 

BTia^bna ,  priaobniza ;  Cro.  noszócha  \  Bs.  tegotna ,  breghja, 
ababna;  Cm,  noshózha;  Vd.  noshezha,  ahroka,  teahka; 
A*.  OHpeaain^JWiH.  Ciężarną  będąc ,  /koro  tę  złą  wieść 
odbiera ,  Nagle  gdy  rodzi ,  tak  zaraz  umiera.  Leszcz. 
Tth*  a36.  Białogłowa  ,  gdy  fię  czuie  bydi  ciężarną , 
czego  fię  ftrzedz  ma.  Haur.  Sk.  438.  CIĘZAROWA- 
TY,  «,  e,  ciężar  maiący,  ważący,  ciężki:  fc^wer, 
64»ete  imb  ®e»i(^t  (abenb*  Ucierały  fię  rzeczy  twarde 
s  miękkiemi,  lekkie  z  eiężarowatemi.  Zebr,  Ow.  i,  Cię- 
żarowate  ciało,  onerosum.  ib.  38a,  CIĘŻAROWY,  a, 
c  ,  od  ciężaru,  2afl  s  ;  Vd.  teshonoshen,  tororik( ,  tovo- 
reii*,  Sr,  1.  tOObc je^enitć  /  tOObfwabjife.  Wozy  furmanflcie 
Bbo  ciężarowe.  i4rcA«/.  2,  i4.  (♦CIĘZfiA  ob.  Ciżba)* 
CIĘZEC  niiak,  ndk, ,  ściężeć ,  ociężeć  dk. ,  ciężkim  bydi 

abo  fię  (Uwać,  fi^wetfeptt/  f((»et  werben,  f(^»e(  faSen, 

pr,  et  tr,',  Bt.  teackati,  btesckati  ;  Rs.  mAMCeAtimB , 
oaiKHEeA'Bmb  •,  £c.m«r^MniHcif,  maroisyca,  innHceA^mB; 
Abaalona  raz  w  roku  ftrzyżono  ,  bo  mu  włosy  cię- 
Żały*  IV.  a  J^łeg.  i4.  a6.  We  dni©  1  w  nocy  ciężała 
uademną  ręka    twoia.     i   Leop.  P*.  3i,   4.     (  ociężała. 

3  Leop.  betne  $4nb  Ug  \^mt  auf  mir.  iMt^. \    Głowa 

mn  myślami  ciężcie.  Jabł.  Buk.  N,  3.  b,  bet  *opf  »irb 
iitt  f^tl^et.  Ciężenie  głowy  Eccl.  mMSfCKorAaBie ;  Gr, 
/9a?vicfav«>y,  Sciężafy  ,  ft^wet  geipotben  ,  ((^WetfiUig* 
Przygodami  i  laty  sciężali.  Otw.  Ow.  167.  Krew  w  nim 
od  ściężałey  ftarości  tępieie.  A.  Kchan.  W,  i  a8.  CIĘ^ICI, 
*C1ĘSZKX,  CIĘZSK;  -  żka>  -  żkiej  Cięższy  Comp,^  wagę 


CIĘŻKI, 
maiący,    ważący,   ciężący,    nielekki  ,    ^%n,    «d>»ete 

nnb  ®eoi<^t  ^abenb;  sio.  U}fi,  teift,  xi\lr)\  Bh.  tt){^, 
teMf,  teiffi;  -Sr.  a.  f*eWi;  Sr.x.t\\mV(,  cjeWr  cw 

(opite;  Sla,  t^zak;  Crn.  t^shk,  teshke^  tęshejshe;  Yd. 
teshek,  teahak,  teshaun,  teshi,  teshku  ;  Cro.  t^ek, 
teseshi,  teseji,  amehek;  ^Cro.  teaak  s  wyrobnik);  £/. 
tescki,  teagjak,  tegoUn;  ^cf.  Be.  teagjak  ;  chłop);  Rg. 
tezak ,  tegotan ,  teescki,  teacka ;  Rs.  niASKesb ,  m^acitT^, 
intfiKóAb  ,  mJiHcóAuii  ,  mHrocoiHua  ,  6póiieHHi£tf , 
B'fecft'iiii  ^c.  mH^Kiis,  oniHroi]i'BHb ;  (cf.  mJiacaHTe 
praca ,  zyik ,  in«2KaineAft  pracownik  cC  Hb.  n vp  ktuchak 
difficilis  luit;  Hb.  |i7a  taan  \  Syr.  ]«  tean  onerauit). 
Względem  wagi,  ciężaru,  ciężki,  oppot.  lekki  ,  fD^Wet, 
ttl4t  (etCf^t  9dm  ®e»t(^t  Żelazna  brona  ,  którą  ciężka 
zowią,  ma  żelazne  zęby.  Kluk.  Rod.  3,  118.  Uczul  c6i 
na  ramionach  ciężkiego,  i  mniemaiąc,  aby  nafi  kto  ciężar 
kładł ,  ściągnął  rękę.  Sk,  Zyw.  a,  4o8.  Artylleryą  dzielą 
na  ciężką  i  na  polowąj  ciężka  służy  do  fortecy  i  prze- 
ciwko fortecy.  Jak.  Art,  1,  a85.  Rs.  aomobai  apiniu* 
AepiE.  Ciężkie  armaty  albo  murołomy.  ió.  Ciężkie  dziale 
Rs.  aamaHHas  nuiBaAB.  Nie  podeymuy  fię  brzemienia 
cięższego  nad  twą  moc*  Budn.Syr.  i3,  a.  ^cuid  poleaiU 
humeri.J,  -  Ciężki  ,  nieruchawy,  ociężały,  niefllLory, 
f(^»eC  ,  fc^tOJrfiaig.  Żubry  ciężkie.  Ban.  J.  a.  Ko4 
ciężki,  apasty.  Ojf.  Wyr,  Rs.  Aoncosafl  aoiiijl4».  Obiadł- 
szy  (ię  bez  pamięci ,  wfłaie  n^izaiutrz  ciężki  i  niezdrowy]^ 
Hor.  Sat.  168.  Człowiek  ciężki ,  ociężały  i{«.  m^ioko- 
Bamuii.  Wftafi,  nie  żartuy  i  nie  bądi  tek  ciężki  iak 
ołów.  Prtyb.  Ab.  147.  Starzec  laty  ciężki.  Groch  W. 
.  agfi.  Ciężki  ięzyk,  ciężka  mowa,  ięk li wa,^einef4t9ereS^tfts 

Ąe,  fd^mere  Stu^fprac^e  ;  f((wete  $Vime ,  ni:bt  deUn^^e 

^ung^.  Nie  ieft.*m  mąż  mówny,  bo  ciężki  ięzyk  mam.  Budn^. 
j£j:.  4, 10.  Lekar.two  ciężkiey  mowie,  za  nabrzmiałością 
i  ociężałością  ięzyka.  Syr.  167.     §:  Ciężki,  trudny,  f^Mtt, 

nlc^t  (ei(^t  }tt  bejlej^en,  mit  OKii(e  oerfnilpft,  Kaczki  maią 

mięso  czarne  ,  a  tym  samym  są  ciężkie  do  ftrawienia. 
Boh.  Kom.  1,  a86.  Ciężki  oddech,  gdy  człowiek  czoie 
ból,  dolegliwość,  ciężkość  w  oddychaniu.  Krup,  3,  653. 
We  Pan  ftraaztiwie  ciężki  do   dogodzenia.     Teat,  i4,  71. 

eie  jtnb  f(^wer  ^ufrieben  jti  (teSen;  e^  ifl  i^mct  ei  3bne« 

re<6t  P  ntad^en  )•  (•  Ciężki  do  z.ioszenia,  do  przetrira- 
nia,     tęgi,     mocny,    potężny,    f(^»cr,    fc^Wet   ^tt  ej:tr«= 

gen,  f4we(  an^|u^a(ten,  su  befle^en.    Ciężka  choroba, 

eine  f^Wete  jtranf^elt.  Każdemu  swoi  a  choroba  naycięi- 
aza.  Cn,  Ad.  356.  W  szczególności :  choroba  ciężka  , 
wielka  choroba  ,     epilepfia.   Krup.  5,   645.     bie  fc^ttetć 

jtranf^eit,  ba|(  b6re  SBefen,   bie  f<b»ere  92ot^.    Ranami 

ciężkiemi  czyli  niebezpiecznemi  nazywamy  te,  w  których 
zadaniu  naczynia  krwi  znacznieysze  obrażonemi  zoftaly. 
Perz,  Cyr.Sj.  Sroga  Łachezys  ciężkie  dziwy  broi.  Bardz. 
Tr.  351.     Tam  fię  dopiero  zaczęła  ciężka  bitwa.    1  Leop. 

X  Mach.  9^  17.  etn  b«rw,  fc^werer  Jtampf.    Nie  wie, 

w  iak  ciężkiey  teraz  ieftem  toni ,  Gdy  śrzód  bezdenne/ 
fali  nikt  nie  broni.  Zab.  i3,  139.  Ciężkie  to  teraz  czasy. 
Zabt.  Fir.  39.  Dni  te  ciężkie  były  wielce  Rzymianowi 
i  okolicznym  obywatelom*  Sk.  Dz^  84 1.  Zaraz  mn  po« 
liczek  ciężki  wyciął  za  to.  Peuz.  Dz.  85.  Dał  mn  twardą 
a  ciężką  odpowiedź.  1  Leop.  3  Reg.  la,  i3,  (pdpowie- 
dziat  mu  (srodze.  3  Leop,  ).  Ciężkie  o  tobie  rozsiano 
wieści.  ^iem%  Cyc.  374.    {.  Ciężki,  przykry,   uciążliwy* 


CIĘŻKI    -    GIĘZKD. 

nckmiciaiący,    ciciarem  fiiiący  fic «    W»ff/    htMfnb, 
MfHi ,  Wtbrig  ,  htfiWttlifb ;  Cm.  te^ham  I   Vti.  teahaic ,  po- 
teahlio  ).     Sijizeć  o  tym  iafoana ,  hjdt  prsj  tym  cicisza 
rs€CB  left.   Per/*,  /fo/-.  praef.     Ludsie  suboieli,  lata  dro- 
^ie  ,     panowie  ciężcy.    FaH6<.  Du.  U,     Cięicy    poborcę. 
1    L€op,  Ex,  6.     Ciciką  iego  rękę  uanawał   nad   aobą. 
I//?rJ(.   ICruc,  a,   178.     Pęddanych  6c  pytał,  ieśli  roboty 
na  nich  nie  cięikie?  Falib,  Dit»  P.     Gdym  był  u  iras, 
nie  bytem   *cłciek  nikomu.  Leop,   3  Cor,  11,  9.     Na  t» 
dowcipu  awego  aafywat ,  aby  nie  miał  bydf   cięiki  komu 
w  oycaysnie.  SMr.  Zad,  €.     Ludziom  ubogim  *ciciek  był. 
jroxx.   Lor.  85.     Pacyent  ,     który  nigdy    nie  chorował ,  ^ 
bywa  naprzykrionym ,  gdy  zachoruie,   i  cicikim  swą  nie- 
cierpliwością ,  iak    drugim ,  tak  i  aobie,    Pśrx.  Lek.  344. 
Jeden  król   drugiemu  może  bydź  ftrassny  i  cięiki ,  kiedy 
go  przechodzi  dzielnością.  Star.  Woy.  A.  3.     Był  cicikim 
w  ten  czaa  Turek  Persowi  i  iedena^cie  mu  prowincyi  odiął» 
Star^lhf.  45.     Stałem  fię  aam  aobie  ciciek.    L€op,  Job, 
7,30.    (tam  sobie  ciężarem.  Bibl.  Gd,)     Przymierzeniec 
ten  był  mu  więcey  ciciek  ,     nifli    ran  przydał  pomocy. 
Budn.  3  Chroń.  38,  30.  (bardziey  go  ucisnął.  Bibl.  Gd.), 
IIerety<fy  nigdy  tak  ciężcy  i  przykrzy  kościołowi  nie  byli , 
iak  teras.  SA.  Dz,  854.     Ciężki  im  fię  zdawał  ten  podatek. 
Sk.  Dz.  1016.  Pożyczy  szli  ubogiemu,  nie  będziesz  mu  cię- 
iek,  lichwę  z  niego  biorąc.   Radź,  Ex,  33,  35.   (nie  ob-* 
ciąfyaz  go.  Bibl.  Gd.).     $•  CiężU  na  kogo,   srogi,   oftry, 
dokuczliwy,  ft^Wft,  Wti  f*«tf,   (brerią,   i4fHg.     Lepsza 
fortuna  wielu  rada  zepsnie ;  ftaropolfka  niefie  przypowieŚ45 : 
ciężki  z  kaleki  pan ,  z  klechy   pleban.  Fr,  Ad.  55.     Ole- 
śnicki nayciężazy  był  na  Witolda.  B  el,  Kr,  393.  BoWław 
na   azlachtę  i  na  lud  pospolity  ciężki  A  był.  Krom,  35o. 
Bfargrabia  lifysieńiki  ciężkim  był   na  Czechy.  Krom,  701: 
Ka  wazyftkie  miłofierny ,  a  na   samego  fiebie  ciężki   był.  * 
Sk,  Zyw,  353.     $.  Ciężki ,  ścisły  ,  ściśle  dochodzący,  oftry, 
M^tf;   genait.     Ciężkie   szukania  Pigmaliona  były.   Zęby 
fię  obu  głowy  przed  mm    nie  ikryły.    Jabł,   Tel,    107. 
Ciężkim  go  prawem  dłużnicy  gonili,    Jam  swą  niewolą 
wyrwał  go  z  baftyli.  Zab.  i3,  349.     J.  Ciężka,  dziećmi 
chodząca.  Mącz,   brzemienna,   ciężarna,  fc^wangft*     Cdy 
iuż  ciężka  niewiafta  przychodzi  ku  samemu  porodzeniu , 
tedy...    Spicz,   i45.    Sienrt.  446.     Poroniwszy  [dziecię , 
bo  była  ciężka,   zaraz  umarła,   Pśfr.  Ek,  64.     Niewiaftka 
twoia  acudzołożyła  i  chodzi  ciężka   z  cudzołóztwa.  Rćdz, 
C«nc#.  38,  34.   ( brzemienna -ieft.  Bi6/.G^.).     Szła  Marya, 
cięika  od  brzemienia  ,     aby  porodziła    w  Betleem.-  Biot. 
Fojt.  66.     Pa^zk.  Dz,  74.    Otw,  Ow.  614.      CIĘŻKO, 
CIĘSZKO,  •CIĘSZCE  przysłk,,  Giężey  comp,,  wafno , 
nielekko  ,     niełatwo  ,     fd^weT ;     Bh,  lejCe ;    S/o.  UiVf^; 
Dt,  telko;   Rg.  tkacko;  Vd,  teshku;  Sr.  1.  t\t\t$f  1  )C}f)fa; 
Sla.  teshko ;   Rt^  oiMko  ,  xaKKt\h.     Nielekko  ,     z  cię- 
iarem,   ciężąc,   ważno,    z  wagą,    ^t^tt ,    VOtl  ®fWld>t. 
Ołów  ciężko  waży«  -     Ociężale ,   nie  z  łatwością ,  fl^ll^et , 
fbWftfiOig.     Kó6    dobry,     alie  ciężko  nofi.     |.    Ciężko, 
niełatwo ,     z  trudnością  przyrodzoną  ,     f^wef ,  tltit  ^ti^ 
%t.     Ciężko    mówić    ob,  iąkać   fię.    -     Ci  którzy  ciężko 
•łyszą,  gębę  otwieraią.   Wty,  An^  175.  -     Ciężko,    nie- 
fktwo  co  do  pracy,  trudno,  ((fttpet,  iir 9(llfeOung  bft  Slts 
§dt«.    Dźwigacie  kamienió  we  dnie  i    w  nocy  ,     robicie 
ciężko  ,      nielekkoi     Birk.  Zam,  i4.      Trzeba    pracować' 
^ięikp  BA  kawałek  chleba^  T€at,  i5,  c,  i4.     Hufi    tam 


*CłĘZICOCHODKIK    -^     CIĘŻKOŚĆ.     507 

ciężko  robić.  Paszka  Dz.  5i.  Teraz  ciężko,  potym  będzie 
ciężey.  Cn.  Ad.  jf2.  Ciężko  było  Jegomości  ukłonić  fię. 
Teat.  36,  b.  84.  *     Ciężko,   z  ciężkością,    z  trudnością, 

co  do  fkutku ,  f4i9er ,   mtt  Wik^e'  |u  frUngen  ^  fanet* 

Nfe  wie,  iak  pieniądze  nam  ciężko  przychodsą.  Teat,  x5, 

c.  31.  ( tplr  f((»er  uttb  faver  lotr  bcd  ®elb  ^nbiencit 
ori^fTe  11 ).    Z  ciężka ,  ledwie ,  fi|iDer(i(^ ,  iiiir  WAle;.  fc^tpet, 

mit  9}0t9 ,  mit  genattet  9{0t(.  Z  ciężkaby  za  to  gardła 
nie  dał,  Erazm,  Jfz.  L.  5,  b,  -  Ciężko  o  co,  trudno, 
rzadka  rzecz,  ei  f}iit  fd^lOer  Itm  ftwag.  Whiftoryinic- 
ciężko  o  fałsz  ;  przecież  ią  radzi  czytamy.  O/jT  Sfr.  3* 
{.Ciężko,  mocno,  tęgo,  co  do  ftopnia  ,  f(tlPft#  ft<ttf. 
Ciężko  choruie.  Ciężko  raniony.  -  Niechay  tak  ciężko 
nie  zadrzymię,  by  mi  z  pamięci  wyszło  twoie  imię.  Jabł^ 
B*ik,  M,  4.     $.  Ciężko,  uciążliwie,    z  uciikiem »    ciasno 

f#»er ,  brMenb ,  ij^g  ^  enge ,  ge br4oge*    Na  naa  bardzo 

ciężko ,  od  głodu  zdychać  nam  z  dziećmi  przyidzie.  Falib. 
Dh.  S.  3.  Pyrrusowi  przed  Fabrycyusscm  było  bardzo 
ciężko.  Rey  Zw.  101. -6.-  Zewsząd  rai  ciężko,  ieżeli  wolą 
wasze  uczynię  ,  śmierci  wieczney  nie  uydę  ,  ieżeli  nie 
ttczynię,  wpadnę  w  śmierć  doczeeną.  Si.  Zyw.  3,  373. 
Lódż  na  śrzód  morza  była ,  gdzie  iey  wały  bardzo  ciężko 
czyniiy.SeĄi.  Math,  i4,  (dręczona  była  od  wałów,  ib.not. ; 
dokuczały  iey,  ffe  fe(tetl  il^m  |ll  )•  Powinniśmy  ufiłować, 
ciężko  tobie  czyniąc,  iakobyśmy  hiepróżno  taiki  pańfticy 
przyimowalk  Zygr,  Gon^  33 v  (nas  iaki  sobie  czyniąc, 
f[(^  einrn  ^MUg  gnt^nil).  Kto  sobie  pierwey  ciężko  nie 
uczyni,  tedy  nieprzyiacielowi  nigdy.  Biel.  Kr,^^,  {.Cięż-  ^ 
ko,  przykro,  gorzko,  markotno,  fd^wef/  tDtbrtlt^  /  Vets 
brftflic^  f  frtof mb.  Gdym  patrzał  na  twe  błędy ,  iak  mi 
ciężko  było!  Jahł,  Tel.  97.  Ona  to  ciężce  przyią¥wzy 
od  aługf ,  ięła  narzekać,  płakać.  Gorn,  Dz,  93.  §,  Ciężką 
albo  ciężko  chodzić,  dziatkami  chodzić,  brzemienną,  cię- 
żarną bydi.  Mącz.  (((iMnger  fe^tr.     »CIĘZKOCHOOMK , 

a,  171.  który  ciężko  chodzi,  ber  einm  fcfttteteii  ®ang  lat; 

Ee,  KOCHOXÓ/tettb.  CIĘZKOIĘZYCZNY,  a,  e,  ciężkie- 
go ięzyka ,  momot  ,^  fj^oet^llngig^  V0n  .^WtUt  ^Ultge  > 
Ec,  kochosbumhurI  CłĘZKOMIERZ-^  a,  m,  narzę- 
dzie okazuiące  ftepień  ciężkości  powietrza  ,    barometer. 

Hub,  WJl,  1*87.  bet  ®<(»ermefret ,  bat  fBarometer;  Cm, 

▼rtoęnek;  (cf.  powietrzomierz,  wilgodomierz,  ciepło* 
mierz,   wiatromlerz ).     CIĘZKOMOWNY,    a,  e,   mowy 

ciężkiey,  votr  fd^iPfYer  C^proc^e ;  i?c,.KO€Hor^róAUBiji7, 

MeAJ^nHorAiceMb  ,  MeAAeHMOii^HHHMU.  ^Clł^ZKO- 
MYSLNY,  a,  e,  z  ciężkością  myślący ,  f<^n»erbeiłfcnb; 
Bh,  teifompfinó/  fiwsobllwy,.  melaukoliczny  ,  fd^toeun^s 
t^ig.  r^o^.ciężkosercy);  Ciężkomyślność  ^A.  if }fom9flno(l:/ 
melankolia,  (fe  ®<t»ermAtOigreit^  CIĘZKONOGI,  a» 
ie,  nogi  ciężkiey,  fd^Weifńf Ig :  Ec,  KOCHOMÓriH.  *CIĘZ- 
KOPOIĘTN  Y,a,e,poięcja.ciężkiego,lub  też  do  poięcia  ciężki» 

fctmetbegreffenlr,  f*wet  faffcnb  >  Wiwf  fn  frffen ;   Ecd, 

ROCHoyMHikiM^    CIĘZKORUCHY,  a,  e,  rnchu  ciężkiego, 

fa>»erfWlgv  (i*  f*wfr  beiwgeiib;^e.  KooHOAaaaKHua. 

CIĘZKO&C,  ści,  i.  waga,  właaność  tego .  co  ieft  cięż- 
kim, Me  ^*»fre-  Bh,  iejf^ff,  ^i;  Sio,  hitojl;  Sr,  \. 

ejeifofci;  Vd,  u^shk^ft,  teehkoU,  teshina,  tesha,  Ttesh, 
teshkuu  ;  Crn„  tę&ha-,  teah4va ,  tethkozha ,  teshaTnoft ; 
Cro,  teskócha,  tesina  ;  Bs.  teackochja,  tego  ta,  tesccina: 
i7j^  tegótta.,  trskocchja,  t6sckos  texina ;  i2^.  iBff3KecniKe, 
nuirocms ,    mroini ;   Ee,'  6peiieHHOcizii»     U&Iowanip 

59 


\  • 


5oS 


*CIĘZKOSERCy    -    CIĘZYa 


N 


ciał  z^liienift  fic  do  śrsodka  sitmi ,  nasjwamy  poapolicie 
ciężkością  albo  uciążanicm.  Rog,  Dos.  2, 17.  (cf.  Ciężar^ 
Ciężkość  kiernie  ciała  zaw3Z(s  na  dół.  Huó^  Wft.  9.  Cięi- 
kość  albo  prayciąganie  ,  dążenie  nieuftamie  wsayftkich 
cząftek  materji  do  złączenia  fię  z  sobą^-  Sniad.  Jto.  33* 
Cicikoid  gatunkowa.  N.  l^cun.  6, 52o.  Sarodek  ciężkości. 
Hub*  Mtch.  91.  Jak.  Mat.  3,  398.  5.  Ciężkość,  ocię- 
żałość, nieruchawość ,  W  ®ćftipecf<iaid(ett  /  Unbf^AIflic^' 

felt,  £imgfamtf  it  ^  nieochota,  ociąganie  fię ,  bU  Unlujl. 
Co  rozum  gani ,  a  roskossą  i  z  weseleni ,  a  dobra  uczynki 
z  ciężkoicią  csynią.  Sk.  JCaM^  ^-ji.     $•  Ciężkość,  tradność 

fizyczna,  bU  @<^vńtt9(eit ,  He  9HvLff€,  hit  ećfW€U,JBe' 

i^Wttun^     Ciężkość  pierfi ,  oppretsio  pectcris,  uciśnie- 
nie  i  satcbnienie  w  pieriiach.  Dyk,  Med.  1,  648.    iDtUfties 
fteittmiUld*     UtyikHie  na  ciężkość  pierfi.    Filch^  Sen.  lift* 
4 1 4.  Ciężkość  oddechu,  1^.54^.  f<^l9fter  fUtffCtlL  $•  Ciężkość , 
nciążenie,  .dolegliwość,    przykrość,    fdtMuplii r     ^^' 
ff^Werbe/  Sftebrirftttlg,    Ungentac^.     Powiedzieli    poddani, 
w  niwczym  ciężkości  nie  mamy,  iedno  iż  na  nas  podróży 
ciężkie.  Faiib,  Dis.  P.     Opisanie  ciężkości  i  nietzczęścia 
żydowlkiego.   1  L9op,  3  Mach.  praef.     Wcisnęli  na   cię 
wszelkie  ciężkości.  Wrób.  45.  tfU  „to  ieft :   męki  i  udrę- 
czenia":).    Ci  tylko  iednę  godzinę  robili }  myśmy  cierpieli 
ciężkość  dnia  i  upalenie.   Bidi.  Poft.  370.    »ic  %^Un  tH 
%ą%Z^    2a(t   nnb    iJHe   gettagetl)*     Daycie  Jey    pokóy, 
przecz     iey    ciężkości    wyrządzacie  ?      Stkl.    Mark.    ł4. 
Urzędy  powinny  obmyślić,  aby  każdy  swego  bezpiecznie 
używał ,    a  ciężkości  i  szkody  od  drugick  nie  miał,  Sk. 
Kat^  433.     Jezus  dla  nędznych  przpzedł,  aby  ciężkość 
oddalił.  <5.443.     Jezus  wziął  na  fię  ciężkości  nasze,  izno- 
(ił  boleści  nasze.   Vf,  Poft.    W*  3,  3 18.     Gdyby  kto  na 
kogo  fałszywie  ikarżył ,  a  obwiniony  za  tą  (kargąby  cięż*- 
kość   iaką    albo    więzienie    pod^t  ....     Sax.  Art.   33. 
$.  Umartwienie,    zgryzota,   fBcrbtuf,    Atdnftttlg/    Atini^ 
tnet*     Obawia   fię  Grecyi  ,    wftyd    go   Ws«yftkich  ludzi , 
Własne    sumnienie    ciężkość  naywiększą    w  nim    budzi. 
Morszt.  55  3,    Przez  iaki  gniew  Juno  w  tę  ciężkość  wpra- 
wiła Męża  tak  szlachetnego  i    w  srogie  trudności  ?    A. 
Kchan.  W.  \.     |.  Wielki  ftopień,    moc,    tęgość    iakiego 
złego  ,    bie    ®t*fe     Clne*     UcbeM*      Ciężkość    choroby. 
^''CIĘZKOSBRCY,  a,  e,  serca  ciężkiego,  Mn  fc^wetem 
^et^ftl}   K</.  teshkoserzhen ,  tesnoumen  s  mclankoliczny , 
hypochondryczny  ^  -     Vd.  teshkos«rzhnoft ,  tesnoumnod  : 
hypochondrya ,  melankolia.    (ob,  Ciężkomyślny).     EccL 
mfl^KOcepAUH  twardosercy ,  żakami eniały ;   in£HCKOcep« 
4ie    zatwardziałość.     •CIĘZKOUCZNY  ,    a  ,    e  ,    Yind. 
teshkoruzhliu)    który  fię  ciężko   uczy,    UUgeleMdr    ^^t 
fc^iwer  lernt     *CIĘZK0WATY,    a,    e,  niby  to  ciężki , 
przycięższy,  «twagf<^Wn;   Rf.  fURUCeAoeamuH.     Cięż- 
kowatość    niJiHceAOBamocniK.     CIĘZUCHNY  ,     a  ,    e  , 
CIĘZUTKI,    CIĘZUTENKI,    CIĘZUSIENKI,    CIĘZU- 
SIENECZKI,    a,   ie,     adv9rb.    na    -^    o  ;     inłens.    adj, 
ciężki ,  Ud^t  fejr  f*»ft;  tiĄii^  f^Wet ;  R*-  mi£«exĆHeKl>, 
mRUceAĆKBRO  ,  mXMCeAćxoHBRO.     CIĘZYC  niiak.  ndk» » 

ciężkim  bydź,  id^mtUficn,  f^mt^epu,  int  Ea{t  fAKen. 

ob.  Ciężeć,  Bh.t\iiti,  (lUW  ;  Vd.  teshiti  ,  poteshiti, 
teshim  >  Cm.  teshati  ,  t^shim  ;  Cro,  ttsim  ,  pertłm , 
zmechim,  smthkchim ;  (cf.  Croat,  tefim.,  tćsam  operor, 
laboro )  i  R9.  msToaiiiniK ,  miiroiB/ »  marov/«    $•  Ab' 


CIĘZYC.    ^    CIOCAC. 

tolał0:  aiężyć,  ważyć,  wagę  mieć,  ciężkim  bydi,  nie- 
lekkim,  ^mt  feptt,  pr.  tt  fig.  Bryły  Uk  ciężą  wsa- 
iemuie  na  fiebie,  iak  cząilki  z  których  fię  ikladaią;  cięże- 
nie na  fiebie  brył ,  ieft  w  flosunku  ich  mass.  Sntad.  jfeo, 
33.     WszyUkie  ciała  ciężą  do  środka  ziemi,   ib,    (dążą 

ciężkością  swoią,  (fe  btutffii  mit.  t^tct  ©d^wete  gegen  .  . 

cf.  prężyć).  Głowa  mi  cięży.  Teat.  8,  ć.  65.  Ucsui 
coś  na  ramionach  ciężkiego,  ściągnął  rękę,  mówiąc:  co 
takiego  cięży  na  mnie  ?  SA.  Zyw.  3, 4o8.  ( co  mię  uci&a , 
Wa^  briktft  m\Ą  fO  f<^met)?     Cięży  mu  na  sercu.  Teat.  39, 

>  70«  (Uegti^m  f^Wef  anf  ^.  $.)•  Niezmiernie  sekret  ten 
cięży  mu  na  ięzyku.  T^at.  5,  b.  77.  Cięży  mu  to  na 
sumnieniu.  Ojf.  Wyr,  (Vd.  Tieil  mene  teshi].  Ciężyć, 
ciężarem  bydi  ,    ciężkim  komu  bydz ,    jnt  2a(l  fdSetli  I4s 

~  flig  feyn.  Chl^b  w  drodze  nie  cięży.  Cn,  Ad.  61.  {Ae- 
^opicum  onus).  Nie  ciężą  rogi  ieleniowi,  ani  Ikrsyiiła 
ptakowi,  ani  owies  koniowi.  Crt,  Ad.  562*  Ryt.  Ad.  48. 
(  cf.  dzięciołowi  swóy  nos  nie  wadzi  ).^  Niech,  et  nie  ciężą 
dla  nas  wszyftkich  nogi.  Po/.  Arg.  j:ij.  (nie  leń  fię, 
śpiesz '  fię  ).  Zęby  synowie  nauki  dofląpili  ,  nie  ciężą 
rodzice  sgbie  im  dosypować.  Głicz.  Wych.  M.  3.  $.  Cięży 
mi  co,  przykro,  markotno  mi,  ti  i(l  mit  li^,  wJ^V%ę 
OerbriifCic^-  Cięży  nam  nrailiwe  od  bliźniego  słojro. 
Pot,  Zac.  i4o.  *§.  Ciężyć  co  sobie,  za  złe  poczytywać, 
narzekać  ,^  ikarżyć  fię  na  co ,  etwai  ihH  ne^niftl ,  M 
bUtAber  anfiaittn ,  hti^Wttn.  Począł  fię  gniewali  gro- 
aić  a  ciężyć  to  sobie,  że  ieno  jednego  posła  do  nipgo 
posłali*  Era»i  JfM.  H.  Cesarzowa  przyszedłszy  ku  ce- 
sarzowi ,  poczęła  sobie  ciężyć  na  cesarza.  £rax,  Jfz.  J.  8* 
§,  tranjlt,  ciężyć  kogo ,  uciikać,  eiuf  II  btńdifU  Niemasz  uk 
uciemiążliwego  iarzma ,  któr«by  nie  ciężyło  mniey  ciągną- 
cego ,  niżeli  opieraiącego  fię.  Pilch.  Stn:  ^ao.  Niewcza- 
sem  zmordowana  powieki  ciężą  zczerwieniałe  oczy. 
Tward.  Daf.  35.  Ociec  twóy  ciężył  nas  a'  gnębił 
twardym  iarzmem.  i  Ltop,  3  Paralip.  10,  4.  (  przy- 
dikał.    3    Ltop. ).     Koń     twardoudy    ręce    cięży  ,     fin 

^nctmiuUgetf  9ferb  fatt  ^v^it  m  bte  Sanjl.  Ir.  -  Bardi. 

Tr.    168. 
CIMIEC,  CIMCOWYo*.  Ciemiec,  Ciemcowy. 

CIN  CIN!  wyraża  głos  zięby,   bfK  <9efang  bed  Si»(eB 

an^3tlbtii(Cetl.  Zięba  cin  cin  wota.  Ban.  J,  3>  6.  Boh. 
Cpnfitti '^'nntre,  Cm.  ńiujakŁmfringilUirii,  Rs.  HniLHymh^ 
^HKaxnft  ćwierkać). 

CIN  AC  ob:  Ciąć. 

CIOCIA  zdrobn.  rzeczown:  Ciotka,  Satltd^m  Kocha- 
na Ciocio,  ciebie  dziecinną  miłością  koeham.  Glaizn^ 
Pierw.  74.     Ciociu,   Vocativ, 

CIOKAC,  CZOK  AC,  CMOKAĆ,  CECKAC  czyn.  nied. , 
Cioknąć  iedntl. ,  (  cf.  czechać  się  ,  czochać  się ) ,  lekko 
głaskać   ręką,    plaskać  konia  dłonią,  mlaskaiąc  na  konia, 

fltei4e(n  ,  bef (atfc^en  mit  ter  ^anb ,  f (atfc^en  mit  bec 
^unge,  wenn  man  |.  S.  eiit  tpferb  (Imd^elt.    Yind.  zho- 

hlatt;  Crn.  zhohlim;  Roję.  mioiŁHyinft,  miOKaaoffc,  90- 
KHyoi&,vOKain&,  ^MOKHymi;  "iMOnamb,  cf.  smoktać,  cf. 
Gall.  choquer,  JtaL  toccare  cf.  tknąć ,  tykać  cf.  Cro.  csukati, 
Ger.  §||(f  eit )  i  Cro.  czmokati).  Ciokanie ,  Czok  anie ,  ha- 
hakanie  i  głaskanie  rękoma  młodych  koni  leszcze  pło- 
chych, poppysma.  Mącz.  Cro.  czmoki  Sor,  \.  pop(aC|- 
I9ail0«    Klepie  lubieżnie  krasno  twarz j  iego   wdzięki »  J 


y 


CIOKOŁATA.    '    CIOS. 

^latseze  ie'  eecŁaniem   poii^liwcy  ręki.    ZaŁ.  i3,  Bao. 
iVar.     Oal  mi  się  ogttskać ,   cierpiał  me  eiokania*    Toł* 

CIOKOLATA,  CZOKOLATA,  CZBKULATA,  y,  i., 
•  Wroflc.  cioceoUta,  bie  €(OC0lat<;  V%nd.  fhokolata;  Rs, 
menoAiAb  «  inOKOAŚAb  ,  trunek  s  tablicsek  zfoionych 
s  kakao,  cukru  iąderek  wanilii,  cynamonu,  ^oidsikó\7« 
Krup,  5,  12*  Caokoiata-,  ieft  to  roskoss  Hisapana,  her- 
bata jeił  roarywką  Anglika.  2iab,  5,  67.  7>af.  55  b,  26. 
CIOKOIiATNIlC,  a,  m.,  przedaiący  clokolatę,  bet  S^Os 
COtaten^inbler*  Rofs*  meKOAaĄHHKl)  ,  garnek  od  cxo-' 
koUiy. 

ClOŁAiC,  CIELA.K,  a,  m.,  CIOŁEK,  -  łka,  m,,  cielf 
podroaie,  bycaę,  bycaek,  fin  ^BuUenfalb ,  eiti  (Btltt&iin, 

eill  }Atr*  Dasyp.  E,  e.  1.  5.  Sorab.  i.  C$eU| ,  C^elcif. 
$.  O  cstowieku ,  leń ,  gnuśnik  ,  leźuch ,  eUl  ^drenbiutet/ 
cin  ^AttleWief.  Pastuchowie  nie  matą  prsy  bydle  na  xa- 
gonie  lak  ciołkowie  leżeć  ani  spać  ,  ale  fawsze  pilno- 
wać. Haur  Sk.  52.  $.  Ciołek,  h9rb  obraz  byka.  Orzech. 
Tam,  11-  byk  rogaty  we  śraodku  tarczy  stoiący,  caer- 
wony,  wprawą  obrócony;  na  hełmie  pół  takiego  by- 
ka, a  korony  iakoby  wyikakuiącego.  Kurop.  3,  10.  ettt 
IBAPpen.  C I  o  Ł  EC  A ,  i ,  i. ,  krówka  cf.  iałówka ,  eitte 
itmgf  Ani*  Ciotka  ta  dwakroć  do  doiwa  stawa,  cieląt 
karmi  dwoia.  Nag,  Wirg.  493.  Weź  czcią  darem  sobie 
tę  białą  ciołkę.  Zebr.  Ow,  48.  Ciołka  morska.  Sień. 
523,  ĆIOŁKOWY,  a,  e,  od  ciołka,  byczy,  @tiet  s  . 
Jowisz  w  ciołkowym  ukryty  ciele.  Anakr.  44.  CIO- 
ŁUCH,  a,  m.,  z  przyg.  byczyiko,  efn  f^iSHWć^tt  €$tier. 
Sprośny  clołucb.  Hor.  2,  176.  CIOŁUCZICA,  CIOŁY- 
SZKA,  i,  i.  zdrobn.  rzeezcwn.  Ciołka,  eitt  5tnb<^en , 
kroweczka.   CIOŁUSZEK,  -  szka,  m. ,  zdrobn.  rzeczow. , 

Ciotttch,  ein  ®rietc^en« 

CI  ON  BK,  -  nka,  m.,  cienik,  mały  cień,  eitt  {(filier 
<5<^fttcn.  W  waazjrm  cionku ,  na  waszych  brzegach ,  o 
strumyki.    P^zyb.  Ab.  197. 

*CIONK.A,  Ccionka,  ob:  Czcionka. 

CIORA,  CIORBA,  CIORCZEC,  CIORKIEM  ob:  Ciura 
Cłurba. 

CIOS,  u,  m.j  (  Etym.  clesać  ,  ciosać,  ciąć.),  cifcie, 
mach,  raz,  het  S}Mf  ber  6(^Ug.  Boh.  mtfP,  brb;  Cro. 
Tudarecz;  3s.  udorac;  Sor.  i.  prait|i  Vd.  ydar,  Tsiek, 
Ydarik  ,  shUk  ,  mah  ,  fhrerk  ,  iuzhai  ,  rershai ,  shok  5 
Cm.  usćk;  Ro/s.  y^apb,  Baxa-,  Ec.  c%hb.  Jęczą  dęby 
ciężko,  od  siekier  cios  odbieraiące:  Bardz.  Tr.  5i4.  Je- 
dnym ciosem,  gęba  z  nosem.  Rył^  Ad.  i^.  W  samym 
kwiecie  młodości  doznał  śmierci  ciosu ,  Zginął ,'  i  iui 
nia  słyszy  więcey  twego  głosu.  Kraą.  Oss.  H.  3.  b.  Kil- 
ka ^ciosów  lęzycznych  zadał  mu  w  wierszach  swoich. 
Món.  6r8,  2i3.  (przytyków,  przycinków).  §•  Cios, 
•zram',  karb,  kresa,    blizna,    paragraf  na  twarzy   z  cię^ 

.  cia .  eine  @<briimme,  ©tbmarrr,  eł«  i>ieb.   Czego  się  ów 

iunak  teraz  wstydzi,  oto  swoich  karbów  i  ciosów  wy- 
haftowanych.   Mon.   65,  56o.     J.    Cios,  klęska,  plaga, 

atos,  nieszczęście,  ełtt  UngMcf ifheicb ,  ettt  BM,  9^\Hi 

S}\A  ,  etne  9łieberUge.  Woyska  Um  iego  cios  dobry 
"wzięły.  Jabt.  Buk.  S.  4.  Wszystko  to  na  me  serce  ieft 
śmiertelnym  ciosem.  Teat.  44,  19.  Skromny  w  pocie- 
chach, a  cierpliwy  w  ciotach.  Zab.  i5,  S4i.  $.  Cios, 
cioiane  dnewa,  nayszczególniey ^  cioaane  kamienie,  ka-« 


CIOSAĆ    -    CIOTUNIA^ 


309 


'  mienie  ciosowe  ( SoA.  fel,  dyl  do  pokładania  ,stayai  ). 

^imnterbel) ,  gesintmerte  SBaUen,  ant  geo^bnftcbf^ett ,  be^ 
banne  Gtelne,  fBr«<bj|łeiRe,  Ctnaberitefne.  Kościół  częścią 

8  cegieł ,  częścią  a  ciosu  wystawił.  iVw.  1 ,  171.  Wszy- 
stkie kościoły  w  Krakowie  %\  z  ciosów  ogromnych  abu<7 
dowane.  N*  .Pam.  9,  280.  {Ro/s,  rn<»xiia,  meiORa  dzwo* 
no  rybie).  CIOSAĆ,  CIOSANY  ob:  Ciesać.  CIOSNA, 
y,  ;;.,  nacięcie,  narznięcie.  Włod.  -  Cn.  Th.  ber  CtttfdlMlitt. 
CIOSOWY,  a,  e,  od  ciosu,  ^ieb  s^  f^tUs.  Rsjft.  bam- 

mHuii.   Ciosowy  kamień,  ber  ^mdbfteitt ,  Clu«berfleitt; 

Vd.  fhtiriYOglaft  kamen ,  na  flrtiri  Togle  sdelan  kamen , 
Rofs,  nAKznHJ^ab.  Ciosowe  kamienie  są  pospolicie  pia-^ 
skowe,  od  znaeznych  skał  odkowane;  źe  się  róinemi 
narzędziami  okrzesuią  ,  ztąd  się  aowią  ciosowa.  Ten 
który  lest  ziarna  grubszego ,  dcina  się  w  kwadi-a^we 
sztuki,  duaberfteitt  u  Niemców  zwany;  saiywa  (ię  Ifaś 
na  budowę  róinych  gmachów  zamiast  cegły,  które  bu- 
dowy nazywamy  a  ciosowego  kamienia.  JCIuk  Kop,  2^ 
3i.  CIOSOWAC  cz>7?.  nied.y  wyraz  flisowiki,  I  tedy 
szkuta  z  wodą  w  tył  się  cofa.    Mag.  Mskr.  eftt  Sd^ifTer^ 

n^ort,  watttt  hai  SIuffc^ifT  ntit  bem  ®rr^nte  fi^  suril(f 
Stebt.  .  . 

•CIOTCZANY,  'CIOTCZONY,  CIOTECZNY,  a,  e,  CIO- 
TECZNIE przysłk. ,  od  ciotki ,  3Xnbmett  s ,  fRntrer^ 
f(ttoe|łers,  mvtterf<bweflerli(b.  Bok.  tetićan,  tette;  Sor. 

1.  fotiine;  Rag.  tettich;   S/a.  tecsich,  tecńchna;  Croat, 

techicb ,  techiehna;  Rofs.  nieniRSiHls ;  Eccl.  ABOZopoA- 

.  HbiR.     Cioteczni   bracia    albo    siostry  ,.  które   się   rodzą 

od  dwóch    sióstr.    Saar.  Porz.   126.    Sio.  tetćenl  bratrt  ^ 

bwocb  fffler  ffnf);  ^a(bbn\ber,  $<ilbf(btoe^ern ,  ®ef<twi- 

jłerfinber.  Jzasław  brat  ciotczony  Bolesława.  Krom.  99. 
'Gwag.  32.  Rey  Wh.  74*  b  Twóy  ciotczony  brat  ci  to 
powiefdział.  Baz.  Hst.  2o3..  ( Sla,  tćtak  ;  mąi  siostry 
oycowskićy ,  lub  matczyney  cf.  Cieść ,  Czcią ,  Teść ). 
Fig.  Pochlebca . prawie  dobrze  wyćwiczony.  Jest  panom 
łgarzom  ciotczony  rodzony.  Rey  Zw.  216.  b.  Zna  swóy 
swego,  wuieczny  ciotczonego.  Mącz.  CIOTKA,  i,  i. » 
CIOTUCHA ,  CIOTUCHNA ,  y ,  i.  zdrobn.  ,  CIOTU- 
LA,   CIOTUNIA,    CIOCIA,  i,  i.  zdrobn.,  matki  iio- 

stra ,  ber  Sfftttter  9^mt9et ,  bie  9Xttbme  ,  bU  $B«fe , 
bie  Sunf e.  Boh.  uu ,  tettcfa  ,  tetfa  ;  Morav,  tetU ; 
Sio.  utta,  Ptcpwa  fefhra,  matfina  feftra;  Sor.  i.  ciera^ 

fnacfere  fOtra;  Sor.  2.  f<bOtr«;  Bs.  tetka,  occina  feftra, 
materina  fefłra  ;  Dai,  teta  :  Cr/z.  te  ta  ,  tetti^  (  ^  >. ,  dru- 
chna  ] ;  Vd.  teta ,  tetta ,  oahna  ali  matema  feftra ,  yi'- 
ahiza ,  uizhin ja ;  (^  2. ,  teta  s  druchna  ) ;  Rag.  t^tka ,  tj- 
Kd  ;  Sla.  teitka  ;  Cro.  tęcza ,  ochina ,  materina  Izeaztra  ; 
Rofs.  memaa,  mómymKa,  (cf,  taU,  teść,  cieść,  czcią 
cf.  Jtal.  zia:  Gr.  rfiktt,  Chald.  ni919n  ithetha  t  mulier, 
Hebr,  fiin  dodah  s  amita ),  Jno  była  ciotka  płodu 
Semeli,  bo  była  rodzona  siostra  Semeli.  Otw.  Ow^  116. 
N  Ciotka  ieft  ( oy«owa  albo  )  -matczyna  siostra.  Sax.  Porz. 
125.  (cf.  stryienka^.  Marya  pozdrowiła  Elibietę:  po- 
kóy  tobie ,  moia  miła  ciotuchno  !  Zyw.  Jez.  1 5.  Pie/. 
10.  Marya  bieiała  nawiedaić  Helibietę  ciotuchnę  awo- 
ię.  Gil.  Post:  272.  Koc&ana  moia  ciotula  tego  wszyst-* 
kiego  narobiła.  Teał>  52  c,  3o.  Mówiła  do  mnie  ie» 
dnego  poranka!  Wieazie  cioti^lu,  ie  iui  mam  kochan- 
ka. Zabł.  BaL  li^  -  SUra  ciotka,  mego  dziada  lub 
moiey  baby  siostra-  fUrssa  ciotka  "albo  pneciotkai  mt*. 


^ 

^ 


^t0» 


CIS.    -    CISKAĆ. 


go  fFftdsisda  alba  pcababy  tioatra.  Sas.  P^rt,  i25. 
Prov^  Bliisza  koazula  ciała,  nii  rodaona  cietka.  Mon* 
7i>  709>.  (blizssa  koszula,  mi  kaftan;  krew  nie  \vo- 
da  ;  bsat  bratem  ).  Obieszą  tu  i  bes  prawa  ,  Będsiess 
niat,  attucsęasli  kłótkę,  Ssubienicf  pewną  ciotkę.  Rey 
Zw.  3S7..  6.  ( posnass  iic  s  nią ,  poprsyiaźnią  clę  z  szu- 
bienicą ,  fle  werben   h\i^  mit  bent  ^atgen  )»ermi(lett. 

<-  $.  Febry  pospólstwo  nazywa  drzączkami ,  zimnirami  , 
painami,  ciotuchnaoii.  JCrup».  5,.  5^7.  bA^  (alte  $iebet. 
Na  pierwszym  noclegu  febrę  miat;.  ale  ona  zta^  lako  na- 
•za  Ru^  mówi  ,  ciotka  ,  w  ziemię  wn.et  przepadfa. 
JRrbst,  Odp,  Z.  z.  Febrę  ciotką  nazwano  \  może  kto 
rozumiał ,  źe  ciotka  za  czarownicę  miana »  nastała  &ie- 
atrzenicy  tę  chorobę.  Czach.  Mshr.  J*.  Proftactwo  Świ- 
Bię  zowie  ciotką  iydowaką ,  przez  urągowisko ,  ix  ią 
iakoby  ciotkę  azanuią,  nic  iedząc  iwininy.  Os^.  Wyr. 
ein  (5<6Wrfn,  eine  6att»  j.  Siodłatą  wronkę  ciotiichną 
fliay    zowią,     JClon.  FU  M.  4,  d.    ei»e   Sit&it ,,  la  teK. 

6(^tffetfiMf«^e. 

CIS,. a,  m.  y  drzewo  niewielkie  zaw^sze  zielona  ,.  twarde, 
giętkie,  daiące  się  polerować »  maiące  czerwony  kolor. 
J^iuA  RvśL  2,  37.  Boh,  M ;  Cm.  tis ;  Vd.  lifs ,  lopułi ; 
Rag.  loptih;  Crc  tifz,  tifza;  Hung.  tifza-fa,  cf.  Tifza., 
FoL  Tysza  s  Tibiscus\   Rofs^  jnHcft,  HerH'iiDiee  A^pe- 

Bo,  z.a/.  tazua;   Def^etfr.  ŁW,  ftb.  Me  €ib^,  bet 

€i]ftctltattttt»  Gdy  człowiek  pod  cieniem  cisa  ćpi,  zara- 
ża go.  Urzfd.  ^84.  Nieluby  cis.  JCoch,  Roi*  99«  Go- 
ściniec iałobnym  cisem  zacieniony.  Oiw.  Ow.  169.  Wio- 
ay  siwe  śmiertelnym  cisem  opaauie.  Bardz^  Tr.  3 7  2. 
CISA  WY,  a,  e,  koloru  kasztanowatego,  orzechowego,, 
iasnogniadega,  Cro.  halat,  halatafzt*,  Sio.  k^\\A  (<^^-  ^t' 
d%y),  fa(la»iett(tatin,  tmfltaun*  Sierść  ^iaa^va  samą  ma- 
ścią podobna  ogniowi.  Hipp.  7.  Sierść  cisawa  iest  o- 
gniowey  natury.  Lek.  Kon.  5.  Cisawey  sierści  czwora- 
kie konie  się  znayduią :  iaaBOciaaw«y ,  prawie  mało  nie 
czerwoney,  ciemnocisawey«.,.  iA..  4.  CISINA,  y,  i. ^ 
obiorów,,  ciaowe  drzewo,  drzewa  cisowe  (  cf.  dębina, 
aośnina ,  i  t.  d, )«  (SiUn,,  9\ifUf^Ph^  €ibeilMttme..  Karp^ 
5,  52.  Ambioryx  się  cieainą  otruł,  którey  wje  Francyi 
i  w  Niemczech  bardzo  wiele.  Warg.  Cezs  i44.  Cl- 
SION,  a,  m.,  cis  wielki  rozległy,  fin  gTtifet  t9eU  WiU 
gebreiteter  Gi^enjftaum.  Wyniosły  cision  rośni  się  od 
wszystkich  drzew  obazemegp  laaiL,  pysznym,  liściem* 
Zab*  i5,  1.6B.. 
GISK,  u,  171.,.  ciskanie,  rzncaniet  rzut,  bet  SBtttf/  baŚl 
OSetfetl*  iBosn.,  tiska,  tjeaka,.  impulsus^  turba,  pra- 
aa)^  Roft,  6pocÓKl);  {Rofs.  mncRH,  inncOMKH  prasa,, 
azrubsztak  ) ;  Vind.  tilh ,  ftifs  »  ścisk..  CISKAĆ  czyn. 
kontyn.^.  L ,   Cianąć  iedntL  ,   rzucać  ,    miotać  ,    Vetfen  ,. 

MmeiM/  ^oA.  (a^ett;  (obitl,  <^t(im,  Sor.  u  ciifam, 
mietam^  cMnn,  iticii^nu;  '^or.  2.  ^Ifi^ifc^,  <4ittaf(6; 

^^.  hittiti,  hittati,    mechjatti ;.  Dal.  hitati;   I^ung.  hai- 
tanni;   Cro,  hititi,  hiuti;  -J/a.  hłttiti,  b&citl-,    Vd.  ttc- 
shi ,.  luzhati ,  mezheti ;  Crn.,  berjk:am ,  berancm ,  berikam ,. . 
luzham».  Rs.  neps^mh^  aepcamB,  6pOGRxn&,  AyicainK,  ^ 
OypKŚmł.    Porwali    kamicsnia ,    aby   niemi,  na&   ciskali.. 
1,.  Leopm  Joa.  8,  59-    Jm  bardziey  ciskamy  na  psy,  tym 
bardziey  asczekaią.    Mon*.  70,   94*     Kto    z  was  iest  bez 
wady,   niach  pierwszy   kamień  na  aię  wyciśnie.    Odym. 
Sw.  Mm>^  a..  ŚfMOleń  iu  górxe  r«ucoD][,  wraca  aię  na. 


CISK.    -    CISNĄC. 

głowę  CTskaiącego.  Rys.  Ad.  21 »  Ciśnienie,  eific,  Fsut, 
ber  SSurf.  Ciikaiiie ,  rzucanie ,  ba^  ABeffeK.  Ki«dy  z  mu- 
ru kam  i  ed  mi  bito ,  iadne  ciśnienie  darmo  nie  leciało  , 
Lnb  raniono  lub  kogo  zabito,  P.  Kocha.  Jer.  49  \ .  -Ci- 
snąć się,  rzucić  się^,  walić  się,  powalić  aię,  ^^  Wefs 
fetl,  ^  (illl9etfett«  Spać  mu  fię  tak  chdałp  beż  pamię- 
ci, ie  na  murawie  cisnął  aię  iak  długi.  Zab.  i4,  24 1. 
Szym.  Ciskać  aię,  rzucać  się,  miotać  aię,  phys.  i  mo~ 
rał.y  ft(^  WetfeiU-  Ryba  iak  w,  wodzie,  tak  i  na  brze- 
gu ciska  aię.  0«#.  Wyr.  Ciskać  się  ze  złości ,  z  gnie- 
wu ,  z  niecierpliwości.  Oss..  Wyr^  ffd^  tOt  ^tt%ttn{$  Unh 
f  to*  tPetfetl.  Niesłusznie  na  mnie  gniewasz,  aię  i  ci- 
ska/łz.  Teat.  46  c>  26.  Ciskać  się  na  kogo ,  uderzyć » 
miotać  się,  porywać  się  nań ,  batauf  M^tf^en,  ft^  b«« 
tńber  ^emiiKbeń.  Niech  tylko  nieprzyiaciela  toczy «  za* 
raz  się  na  niego  ciska.  Oss.  Wyr.  Na  ab^elbę ,  na 
ogień  ciska  się.  t^.  (niepohamowanie  naciera).  $•  Ci- 
skać czym ,  rzucać ,  mioUĆ  czym  ,  mil  t\XM  Oetfril. 
Wyszedł  i  drzwiaaii  cisnął..  Xiąc(z..  39.  Ciskać  czym  i 
tam  i  sam ,  f^  utlb  ^r  l»erfeil ,  f(^kltbent»  Szczęście 
ludźmi  ciska,  iak  piłą.  StryU,  Gpn.  £,  a.  Nami^ości 
iyciem,  ludzkim  ciskaią.  Mon.  66>  Soi.  Ciska  nim,  iak 
piłką.  O^.  Wyr,  (co  chce  z  niego  robi,  i  kozła  i  ba- 
zana ,  f  r  fptelt  tUlt  ll^tll  %M^ehaUD*.  §.  Ciakać  ogniem , 
światłem,  promieniami ,.  blaskiem  ,  aiać'  światło  ,  migać , 
połyskiwać,  błyskać,  etUt^Un  mtfen,  fltlt^lefl  ,  MU 
^en*.  -Rycerz  tak  świetną  miał  zbroię,  ie  bla&kami  ci- 
skała.. P.  Kochan.  Orl.  1,  84..  Tu  dyamenty  ogniami  ci- 
skaią, Smai!agcl  się  śmieie,  rubiny  błyakaią«  P,  Kochn. 
Jer.  365.     §,    Ciskać'  pieniędzmi,    acafować,  Oelb  Mi* 

»erfen ,.  i»erf<^leitbern ,  ^erf^^enben ,  inm  gen^ef  l^in^ 

ait^  Werfen-  Po  grosau  zbieraląc,  sbierzeaz ;  po  szelą- 
gu ciskaiąc,  rozciskasa-  Ryt.  Ad,  68.  Ciska,  me  daie. 
Of*.  Wyr.  (  rozrzuca  ).  -  JI.,  CISNĄC  czyn.  Udntl., 
ciśnie  praes. ,  gnieść ,  tłoczyć ,  pr^  c/  #r^   bciifei ,  btW* 

(Ten;  Boh.  ti^nantt,  tifl,  Aftnu,  maćHuratt,.  macfatii 

Sh.  tiflftlti;  Sor,  1.  ^ąilr  ^^-  tifliati,  tifhim,  tishet , 
tiskat,  drengat;  Cm.  teshim.,  tishim  >  dręjnam  j  Cro.  ti- 
fchati,  tischim,  tifzkat,  tifzkam;  it^^jf.  tifnuti  C^ag.  ti- 
akati  ifnpeUer€\  tifcati  fenere^  cdanuti  angi  ob:  cia" 
any,.  oieśnieć  ).  iSo#/t..  tjefnuti:,  tfeskati,  tifnuti,  tiskati,- 
tiictiti;  Ro/jr..  macHyniB ,  niHCHio,  mHCKamfc,  airamft, 
aKaiy.  Szczuie  psami  i  konia  ostrogami  ciśnie.  Hor. 
Sat.  2>i.  (zwiera,  ściaka,  bodzie,  ft  fliebt  b*  ^f.  bte 
.6pOCliett  ).  Bót  wielki  skręca,  mały  ciśnie  nogi.  N. 
Pam.  23,  247«  To  trzewik  nowy,  gładki,  a  iaden  nie 
czuie,  gdzie  mię  ciśnie,  iedno*  ia  sam.  Eram.  Jfz.  X»  3. 
(kaidy  ma  swego  móIa,  febet  lOetf  tfUt  befteu,  »fli  ibn 
het  @4^1l(  brń<^).  Piękny  ti^aewik  widzisz ,  a  nie  wiesz , 
gdzie  mię  ciśnie.  Cn*  Ad.  706.  Ciśnienie,  ścisk,  bct' 
!^tU(t.  Ciśnienie  powietrzokręgu  na  ciecze.  Hub.  Wsf, 
i83.  Skażona  natura  wszystko  nam  głowę  ciśnie,  aby- 
śmy w  ziemię  patrzali  i,  szukali  poiytków  iey.  Rey  Ap. 

6.  (schyla  nam  głowę «  brA(ft  ttn^  ben  S^J^l  uUUti 

IPŚrt^  ).     *§.    Cisnąć  kaięgi ,  tłoczyć  księgi ,  s  drukować , 

wybiiać,  bić,  ^Ad^ft  brncfeii;  Boh.  bifCni  tiftnMtl,  tl<s 

Ćiti;  Rofs.  mncHymB,  mHcaamB,  neHamamB.  Przy- 
byiskUgo  batrachom.  ciśnięto  w  Krakowskiey  drukami 
azkoły  głowney.  ^Boh.  tiil  druk,  Rofe*  nuiciuiHYe  dni« 
koWAiii^).    (..  Cisnąć  ipgOf   ściakać,.  aciflutć*   ciMoię- 


L. 


CISNĄ,a    •    CiSKAWKA^ 
syć ,  uciemicia^ ,  eUieii  btićttn  ,  btdngeii ,  UltMen , 

Apy^KoiB  dręcsyć  ).  Dręcsącym  rsądem  synów  £ola 
dsni^o.  PrMyb,  Luz,  71.  Wielki  g{dd  bardso  cisnąt 
wasystkę  siamif.  \  Łęop.  G^nes.  43.  Citfnio  gtdd,  woy* 
na,  powietrse.  Kucz,  Kat.  3,  438.  MoinieyMy  Vtboź** 
asego  ciiaie  w  domu,  w  gxx)dzie.  Tmat,  43.  ó^  ii*  Wyb^ 
Dadi  odptatę  tym,  którsy  was  cisną.  1  Lftop.  2  Thefs* 
1,  6.  Nie  będsie  schodziło  przeciwnikowi  na  wytfiowie, 
którą  będzie  rzecz  naszę  cisnąt.  W,  Po4t,  Mn.  568.  -*• 
X*  Cisnąć  kogo  do  czego,  albo  na  co,  naglić >  napę-^ 
dzkć,  musid,  przymuszać  do  czego,  eftien  t90§1S  nbtW 
$^n,  IWlngetl.  Lepssaby  byfa  rzecz,  na  to  nikogo  nie 
cisnąć  ,  na  co  Pan  Bóg  rozkazania  nie  daf.  GU.  Fost^ 
332.  Gwatt  cisnący  nas  do  ich  wiary.  Zygr^  Pap.  3o6. 
CISNA^C  się  zaimk,^  tłoczyć  się,  przedzierać  się  > 
wtrącać   się,    gwattem   się    wdaierać  ,   j|<^  ttillgett,  ffc^ 

buTc^bTingeti ,    M  eittbrattgeti ,   ftc^  (inbr<ngen.   Owce 

przefęknione  cisną  się  gromadą ,  potrącaią  się ,  iedne 
na  drugich  fię  ktadą.  Dmoch.  Jl.  ii  6.  ( fie  btdRg^  ^ 
lUfUlItlien)*  W  bramach,  gdy  się  cisnęli,  wielu,  się  za- 
tłoczyło i  zadusiło.  Sk.  Dz.  5  a.  Cisną  się  hurmem 
w  pole  y  a  od  tylu  tłoków  Wrzask  i  zgiełk  się  przebiia 
do  samych  obłoków.  Dmoch.  Jl.  i,  60.  Otóż  widzę ,  i 
bez  pozwolenia  ciśnie  się.  Teat.^  16,  63.  ( swoią  Wolą, 
przeciwko   woli  pana  domu  się  wdziera).    Wszędzie  fię 

ciśnie.  0*9.  Wyr.  itt  btlngt  f[<4  dUent^aKeti  ein).  Ci- 
snąć się  na  co ,  ku  czemu ,  do  czego  ,  za  czym ,  fid^ 
190 Jtt  br^ngen.  Cisnąć  się  na  wysokie  w  oyczyznie  (lo- 
pnie,  sięgać  wielkich  dostoieńsŁw.  Mon,  65,  i4i.  On 
się  mocą  i  pieniędzmi  iui  dawno  na  papieztwo  cisnął. 
Sh.  Dz.  io42.  (gwałtem  tego  dopinał).  Gdybyć  położo- 
no trochę  złota  na  fłcle,  cisnąłbyś  się  do  n\ego.  Hrbft. 
Nauk.  e.  b»  Kobiety,  co  wam  w  oczy  błyśnie,  za  tym 
się  kaida  z  swemi  powabami  ciśnie.  Teat.  48  6,  36. 
Z  przyrodzenia  się  i  z  dobrćy  swey  woli  ku  nauce  ci- 
sną. Kosz.  Lor.  17.0.  ( gamą  się ,  biorą  się ,  maią  fię , 
udaią  się).  Przez  wszystkie  te  frasunki  ciśńmy  się  do 
prawey   oyczyzny   naszey.    W.  Post,    W.  3,    199.    (  fl(^ 

bnrc^brdngf n ,  bsrctibringeit ,  (t(4  bur^ttbeitr n  ).  Wszy- 
scy uciśnieni  ,  ciśiicie  się  do  niego.  Kanc.  Gd.  277. 
(  chrońcie  się  ^  nciekaycie  do  niego  ).  CISKACZ ,  a , 
J9I. »  ciskaiący  ,  co  ciska  ,  rzuca  ,  miota  ,  bet  SBctfet  / 
B^Uuhttłt,  i  Boh.  tijPar  drukarz,  W  rodź.  Łe4sk.,  tU 
f^arfAi  Rag^  tiskalaz  impulsor).  Rs.  6poc4nieAB.  Trze- 
ci szereg  u  Rzymian  składały  lekkie  chorągwie ,  sayda- 
ezni  i  dobrzy  ciskacze.  Papr.  W*  1,  101.  (  proco wni- 
ki ,  włóczniarze  ).  CISKANIE  ob:  Ciskać ,  Cisk.  CI- 
8KANKA,  i,  i«>  gra  dzieci  ciskaiących  pieniędzmi   lub 

liczmanami ,  ein  fiplel  bet  jltnber  ,  ba^  !Serfen  obet 
afnf^tagen.mU  ®elb  ober  (Re<^eni)fenRigen.  Trzeba  za- 
cząwszy w  ciskankę  z  chłopcy  po  miesiącu,  Kończyć 
z  pany  wśrzód  luster  graiąc  po  tysiącu.  Kras.  Sat. 
loó-  (stopniami  na  szulera  się  formować}.  CISKA W- 
KA ,  i .  i. ,  narzędzie  czyli  kiy  od.  ciskania.  Yłtod.  pal- 
cat rozszczepiony. do  rzncania  nim  kamyków,  ^tt  Sc^ten* 

befjlecf  /  elii  aafgefi^gltiiet  6to<f  fielne  6teine  bamlt  |tt 

f:^eilbef1l«  !•  Mtdie.  Ciskąwki,  wyroftki  mięsifte,  bli- 
cny  dawnych  wrzodów  wenerycznych  twarde ,  głąbifte , 
W  kaoAle  iyły  iirymiey.  Dyk,  Mtd*  1,  55a«  KnMAc^fe 


CISOWY.    •    CISZYCIBL*- 


5ii 


Wft*»ilbem  ?le(f*e  in  ber  ^dtnrtCre.    *»CISKAWY» 

a,  e,  rzutny,  rzutliwy  ,  ffiMtf  » ,  gettttfen,  Iel(Ct  %% 
Werfen.  Po  siwey  wodzie  wściekaią  się  Trytony,  Na- 
gie po  pas  do  siebie  wabiąc  Meluzyny  ciska wemi  fawo- 
ry*  Twatd.  W.  D.  a,  io3.  CISNĄC,  CIŚNIENIE  o^ 
Ciskać,  Cisnąć^ 

Pochodź:  po  słowie  Ciasny. 

CISOWY,  a,  e»  od  cisu  drzewa,  Gitetl  t,  ftU  «.  Cro.  ti- 
fzov,  Hung.  tifza  -  ibc.  €rn.  tisay,  tiaori  Ro/s.  maco* 
BUK.   Cisowe  liście,  iagody,  drzewo.  Ład.  H,  N,  24. 

CISZA,  y,  i>>  umilkłość,  skutek  milczenia  i  nieruchu^ 
cichość ,    spokoyność ,    cichy  spokoyny  czas ,   ciche  spo-^ 

koyne  micysce ,  ©HlTe ,  (Rnl^e ;  tuWg^  ffiffe  ^t\t ;  eto  f U* 
Ctgee  jtWet  on.  Boh.  a(flna;  Sor.  2.  f(^łfdj{ii«,  f(^t^; 

Vind  tiha,  tihota,  tih,  potih  i  Cm.  potih ;  Mosn,  tifcin* 
na;  Rag.  tifcina,  tihocchra;  Cro,  tiflina,  tihOcha ;  Rosf, 
niHuiatłi,  6e3B'BnTpte,  6e3M!inzó»:HOcaiB ,  yroMÓnl)  V 
niHinaiiuiecinBO ,  6xaroxiif(zn*ie ,  9xaroynii^m1fe  ,  6ea* 
6yp'ie,  npeHRpHoe^  Świat  ma  rozrywki,  ciszą  ma  za- 
kąt  domowy.  Zab.  i5,  172.  Nie  długo  Rzeczpospolita 
używała  ciszy.  Oss.Wyr,  ( spokoyności  kraiowey).  Ci- 
sza morska,  morskie  uspokoienie,  ble  ilReetegfHtte*  ?• 
spokoyney  przez  czas  nieiaki  ciszy  morza  ,  prtypadft 
nawalność.  Pilch.  Sen.  fi/l.  3,  379.  O  ciszą  bogów  pro- 
si wpośrzód  morza  Żeglarz,  skoro  mu  obłok  iasne  zo* 
rza  Z  księżycem  zaćmi.  Hor.  1,  276.  Kto  weyźray  aa 
obronę,  którą  nieba  dały.  Skała  mu  będzie  portem,  ci^* 
szą  nawałnica*  Zab»  i5,  167.  -  Cisza,  ustronie »  P^J"*" 
watne   iycie,  schronienie,  przytułek   (c£  pokoy  s  izba» 

od  słowa  koić),  bfe  &tiUe,  ein  fliSet  ^nflnć^tMt,  ftiU 
Ui  2eben ,  ^tmtMtn ,  ClnfamteiL    Nie  dokażesz ,  bym 

w  chaty  mey  zamknięty  ciszy,  nie  miał  nucić  Lucetki ^ 
choć  tego  nie  słyszy.  Zab,  i3,  161.  Tyle  moia  cisza 
iest  pożyteczna  Rzeczypospolitóy ,  ile  drugich  publiczne 
sprawy.  Oss.  Wyr.  Kontent  z  moiey  ciszy,  nie  zazdro-* 
szczę  gmachów  nikomu,  ib*  (  z  moiey  chatki ,  a  mego 
przytułku).  CISZE  C  niiak.  nied.  ^  uciszeć  dok.^  c\Ł^ 
szym  się  stawać,  i^milkaĆ,  uspakaiać  się,  |tiQ  IDetbett  ^ 
fic^  befinftigen  /  fld^  legen  ',  Rofs.  mamam!. ,  mniniscH 
Ciszeię,  uspokaiam  się,  silesco.  Mącz.  Ciszcie  morze  » 
wnet  się  uciszy.  Oss^  Wyr.  CISZE Y  ob:  Cicho.  CI- 
SZKIEM   przy  s/A, ,  milczkiem ,   ukradkiem ,    z  cicha  ,    po 

cichu,  ftlK,  (eife,  f^eimlUti ,  t^etfto^Ien.   Wilk  na  górę 

się  skrada  ciszkiem.  Zab,  15,46.  Przydybał  ciszkiem  do 
wrót  moiey  chaty,  J  puka  w  okno  Kupido  skrzydlaty* 
Anakr.  9.  CISZYĆ  czyn.  nied,,  ściszyć,  uciszyć  dok.^ 
koić;    uspokaiać,   śmierzyć,  ciższym   czynić,  (Udet    tlldff 

ć^en,  (Htten,  beWnfttgeii.  Boh.  tiffltl,  Sorab,  1.  e§eW«^ 

^ttiettl )  Bosn.  tifciti ,  utifciti ;  Car.  tasheti ;  Vind.  poti- 
hati,  otihati,  tashiti ;  Cro.  ti {Ti ti,  tiflTim,  tafim,  fzafzinl; 
Rofs.  yroMOHamB,  yroMOHiim&  *,  £e.  6AaroaiRioe€in« 
Byio.  Eolus  hamuie  i  ciszy  wiatry.  Otw.  Ow,  464.  Ci- 
szyć sfę,    ściszać  się  c  ciszeć,  uspokaiać  się,    ftide   IDet* 

ben ,  ftd^  befitttftigeit ,  fi&f  bernl^lgeti ,  f{<(  legen.   Gdy  się 

ciszyli  nieśmiertelni,  wielki  Jowisz  głos  wznosząc  mó.- 
wi  • . .  Przyb.  Luz*  7.  Jui  iaśnieią  obłoki ,  i  Wiatry  się 
ściszaią,  otoi  wcale  uftaią.  Teat.  53  b,  7.  CISZY- 
CIE L ,  a ,  m. ,   uciszaiący ,  nciszyciel ,  pocissyciel ,    bet 

etVkt,  »ef4nfrtger,  fBetni^lger;  Yind.  potihoyez»  vtihu- 


5iai 


CIUCIUBAB.    -     CIURCZEC. 


Tauz,  tishnik,  potoUfihnik ;  Cro.  tiflitel;  W  rodź*  ie4/t* 
CISZYCIELKA  Cro,  tiflltelicza.^  {Bo^n.  tifciui,  utifciui, 
koji  fe  moCge  utirciti  :  uciszliwy ).  ^ 

CIUCIUBABKA  06:  Babka. 

CIUCIURY,  Ucz.  mn,y  trele  śmieszne,  M<^frIi<Je  łrlller. 
Nie  dam  się  yt  klasztorze  zasklepił* ,  pewnie  tam  mata 
ipiewad  ciuciury.  Ttat.  43  c,  39.  Wyb,  (o^:  Ciurczeć, 
ciurkai?)  eiórko). 

CIUŁAĆ,  CZUŁAC  czyn.  nied.  <,  uciu}a<5  doA.^    z  trudem  i 

powoli  uzbierać ,    ttiń^fam  iufammeti  lefen  ( snfAtnmcn 

fUttlen  C((t-]>  (W/i^  słiuliti  s  marudzić).  Na  tey  dro- 
dze  diugo  ciułane  rozposaiyt  zbiory.  Zab.  i4,  255. 
Szym.  Zjiemy  skromnie  tym,  coimy  za  dobrych  cza- 
sów uciafali«  Węg.  Mar.  3,  380.  Z  młodu  robić,  czu- 
ląc abbie  potrzeba ,  znaszać ,  chować ,  abyś  miat  na  Ha- 
rość  wygodę.  Haur  £k.  11 4. 
CIUPA,  y,  i<»  Koza,  izba  nieporsądna  ciemna,  ciemnica, 

więzienie,  etne  ®ef4ngiuiilube ,  eln  ftnflere^  enge^  £od^. 

Ronty  się  ustawioznie  wiócaą;  ślicznieby  było,  gdyby 
nas  wsadzono  do  ciupy.  T€ai.  53  b,  38.  la  się  lękam , 
ieby  nas  oyciec  kiedy  nie  złapał  i.  w  ciupie  gdzie  nic 
zasadził.  Jtat.  27,  10.  J*.  O  człowieku:  Ciupa,  głu- 
pek, ni  to  ni  owo,  ni  go  wei,  ni  go   połóż,    fin    eins 

filtiget  ZupU  fin  CinfcI.  Min.  Ryt.  4,  231.    ciupac 

czyn.  nied. ,  ściupać  doJt^ ,  słabo  bić ,  fd^t9a<ft  fd^ldgetl. 
(cf.  Gor.  lUpffll)*  Nie  ma  siły  ciąć,  ledwie  ciupie  sza- 
bliną.  Oss.  Wyr.  Jaka  trwoga  na  mię  uderzyła ,  serce 
«iupa,  a  w  ciało  utrapione  biie.  Bardz.  Tr.  67.  Wylę- 
kłam fię  i  wszyftka  lak  ryba  zadriała ,  w  piersiach  ciu- 
pa J  mowęm  cale  utraciła.  ib»  56g.  Nie  ^cląt  go ,  ale 
<ciupal.  Ost.  Wyr. 

CIURA ,  CIOR A , .  y ,  w. ,  lósak  woyskowy ,  ein  Srof tuBe 
bC9  btt  9(rmee-  Vind.  falot;  Rofr.  nOTOManiKb.  Cióro- 
-WłO,  Ciurowie  łicz.  mn.,  lóźna  czeladi,  zaszkodniry , 
picowni,  Stoft  Vind.  taborfka  flushana  drushina  *,  Boh. 
^elonef/  t^tlan^ti  (cf.  Ms.  ^ypOaHl),  ^/pKa  niezgra- 
bny kloc  ].  Nie  inać ,  czy  tu  bettnan ,  czy  tu  cióra  le- 
ijy  w  tak  plugawym  lochu.  Fot.  Jow.  6i*  Cióra  leiy 
w  tym  grobie,  raduycie  się  kury,  Ale  o  cói  na  świecie 
latwiey,  iak  ocióry?  Pot.  Jow.  64.  Tatarowie  gardząc 
nim  mówili  do  siebie.*  ciura  to  ,  nic  ten  nie  wie,  nie 
bywał  w  potrzebie.  P<uzk.  Dz.  aS.  Przymówka  na  o- 
wych  ciurów  albo  karcsmarzów ,  co  za  woyiskiem  idą. 
FaUb*  Du.  N.  2.  ( ob:  markietan )«  Ciurowie  obozowi- 
Twmrd.  Wt  126.    (cf.  Ciunna). 

•CfURBA,  CIORBA,  y,  i.,  aupa.  iur,  eine  Bw^^t , 
dae  !BfA(f*  Cam.  zhórba;  Cro.  barb.  cj6rba;  Slavon. 
cforba,  iuha,  csorba).  W  niewoli  ziemia  mu  i  łoie  dar- 
niowe i  ciorba  byfy.   Tward  W.  D.  97. 

CIURCZEC,  CIORCZEC  niiak.  nied.,  CIURKNA^C 
iedntLf  Ciurkać  kantyn. ,  strugą  się  lać,  nitką  się  lać, 
sikać,   »  sraierem    ciec,   szczerkać,    (  iit   einem  faben  ) 

^fttbelii ,  dniif K.  Boh.  (rcVtl ,  hiUti ;  (  Boh.  cjuraH  3 

sfciać);  Fi/k/,  suriti,  tezhi,  {Vihd.  lurlat  s  szczać). 
Cro.  czureti  teaturirt^  cauzeti,  po  mało  czurim  ^iZ/a- 
rę).  Roft.  asypsnymi,  ^ypHy.  Krew  z  ręki  na  mie- 
ilnicę  aiurczy. .  jPo/.  Jow.  2,  62.  2.,  Ciurkać,  głos  po- 
dobny do  dzięcioleg*  wydawać,  hU^ttomt  M  SpeĆ^tti 
^iun  Uffett.   Ciurkał  dzięcioła   Banial,  J,  5  b.  { o^.  Ciu- 


CIURMA.     -     CIZMA, 

cinry  ).  Rofs.  MypHHKa,  jcoaoAOH  Kozodoy  ;  cf.  Bok 
crf.  CIURKIEM,  CIORKJEM,  adv€rbiałitor  atragą 
z  szmerem ,  kapka  za  jtapką ,  mt  ^ftatlf^  ttdttf flnb  , 
fprubelnb.  Lat  z  góry  potop ;  wlewała  mi  się  z  gatęsi. 
woda  ciurkiem  za  kołnierz.  Oss.  Str.  7.  Ciurkiem  mu 
się  krew  leie.  Boh.  (^rfem^  crcfeoi;  Car.  zurk  i  odnoga 
rzeki «  ponik.  *CIURKO  przytłk.  ,  trelem/  ciągłym  ,  an- 
koby  ciurkiem  {ob:  ciuciury)  trlDfmb.  Toć  mi  to  dwo- 
rzanie ,  za  magierką  piórko  ,  pośpiewuią  eiórko.  Bies, 
/?.  2. 

CIURMA,  y,  i.  Jtal.  ciurma,  li  ichiari  di  galera;  Bosn. 
cjurma,  vozci  od  galje)  niewolnicy  galerowi,  0aUfTrn« 
fc(ilVCR.  Ciurma  na  galerach.  JCłok.  7urk.  11.  Jeseli 
Turkom  ciurmy  nie  dostaie,  iak  oni  zowią,  wybieraią 
parobków  dużych  i  mocnych  z  niektórych  prowiucyi. 
ib.  248. 

CIWUN.  TYWUN,  TYMON,  a,  jw.,  Roft,  miynli,.  ina- 
By  vfb  9  cyrkularny  sędzia  ,  amtman  ,  marszałek  domo- 
wy ;  wSyberyi  gdzieniegdzie  Naczelnik;  Mcci.  mHMyuht 
mjyHl),  cyABH  AyxOBH]dxl)  4t)Al),  z  Tatar/k.  mi yHcp al 
iiaĆa ,  miyHCKOH  npHKaal) ,  mieyscę  sądu  darhowne* 
go,  konsystorz).  Ciwunów  Wileńskich  i  Trockich,  bo 
insze  woiewództwa  Litewskie  tego  ursędu  nie  maią , 
prerogatywa  zależy  na  przodkowaniu  przed  urzędnikami 
ziemskiemi  i  zagaieniu  aeymików.  Skrzet*  Praw,  Pol.  1, 
2T2.  W  księstwie  Zmudzkira  moic  ciwun  sprawy  grani- 
czne ,    czyli  urząd  podkomorzego   sprawować.    Kras.  Zb. 

1,  208.  In  ben  2Boit9obf(^.  lSi(n«  tinb  Xro|f,  brr  rr(le 
£anb(<^aft^beamte ,  ber  yr4fe^  auf  ben  l^anbUgen  \  in  €1? 
tnogitien ,  0r4n|r$d^ter.    J*.  Urzędnik  wieyskj ,  dn  2)orfi 

beamter*  Urzędnikom,  włodarzom,  tymonom,  nie  k«ią 
robić  ,  ale  doglądać.  Pttr.  Ek^  108.  Szołtysi ,  woyto- 
wie,  kniaziowie,  tywonowie,  boiarowie,  tak  nasi  kró- 
lewscy ,  iak  duchownych  i  świeckich  i  mieyskirh  ,  ka- 
idy  płaci  z  włoki  po  złotemu.  Voł.  2,  i3oi.  CIWU- 
NOSTWO,  CIWUNSTWO,  a,  n.,  urząd,  władza  ciwu- 

na,  Hi  %m%  Anti  folcbrn  Sitbuisifc^en  Cberlanbfibcft' 
beamten  iinb  f.  w-  Stat.  Lit.  190.  CIWUNSKI,  a, 
ie ,  od  ciwuna  ,  eUien  Joh^m  Kiwua  betrefesb ,  %u 

IDUn^  i .  Roft.  miyHCKiB. 
CIŻBA,   y,   i.,  cieśń,   tłiim,  tłok,   ścisk,    btt^  9fbri«Se* 

Boh,  tif fil,  tUćrnfce,  mnćfanice;  kag.  tiska;  Vd.  tifli, 

tifhanje;  Crn.  dtejn;  .Roft.  aamopl),  CB^AKa.  Po  saładi 
ciiba  sroga,  wchodzą  i  wychodzą.  Zeb.  Ow.  295. 

CIZIOANUS  ob:  Cyzyanus. 

CIZMA,  y,  i.,  CZYZM,  u,  m.,  iWęg.  półbocie,  pdł- 
cholewek  ,    ein   ttngerlfd^et  ^albillcfel.    Sia.  cCzme :  B*» 
cizma;    Cro.  chifma,   cizmiza  ,  chifmefsia ;  ^JDa/:  cnima  ; 
Rag.  zizme ;  Vind.  zhishma  \  Cm.  zhifma ;  Nug,  tfizna  , 
(  Tur.  czyznu  s  obówie.   Patzk.  Dz.  i34.     Krok  mu  za 
każdym   stąpieniem    się   pląta  ,    Dla    nieuważnie   wspak 
obutych   ciiem.    Pot.  Syh  607.    Portki,  ciiray,  magier- 
kę ,  wszyftko  djabli  wzięli.    Mat.  z  Pod'  C.  5.    Dobywa 
chustki    natartey   piimem ,  Pieści  się   •  łytą  lab  małym 
ciimem.    Zab.  9,  447.  Zaół.    Serce,  świętym   twym  o* 
twierdzony  krzyiem ,  Wyzuię  co  nayprędzey  z  świata  te- 
go ciiem.  Pot.  Zac.  111.    Sio.  Prop.  »  ftpttćl  mnfi  clo^ 

mH  otf  lenaK  robir,  «  o  climncb  M  txm\L    CIZBN- 

KA,  CIZMARZ}  a,  m.,  raemitślnik    od  ciśm ,  kt% 

ttHgerffi^ 


-CKI     -     CKLIWOSC. 
ie4skim »  csumóricA  ;  Sl9vae.   &\mit,  ^ijmiffa  i   Huug. 


CK. 

'— >  CKI  ukońcsenie  imion  azlaehcŃckich ,  ob*  •*  aki. 

C£UC  fif ,  CJCNIC  fif  zafm4.  merf.,  CKNĄC  fif ,  ♦CNĄC 
fic  «V/i/« ,  ucknąć  lic ,  seckną^'  fic  ,  mcklić  fic  ^A. ,  sli^iać 
^y  sabierać  fic   na  womit,  iUl  tOrrtftl^  ( fćftlimm  »ers 

ben),  U^MMttn  t>tó  aunt  i^rbredE^m  M^w-  ^^'  Czciyd 
fif.    J?A.  £/  Sfo.  offflinjiti  fobe;    (J?A,  cefnanti  trunąć, 

pisnąd);  ^r.  a.  fe  ff^ttf((;  i?g.  podTlatiae  tkomu',  K</* 
gnua^ti;  Bs.  stus^itiae,  burtalrse,  tumbattiae  na  moru; 
Cro,  gruaatitse,  dnrisze ;  Rs,  niomiraiBKcfl ;  (Cm.  fltly 
iBone  r  boli  mlc»  dólere  #x  yuln^rt).  Tym,  którzy  ńę 
na  morze  puczczatą,  ieby  ńę  nie  cklili,  potrzeba  uiy- 
.wad ....  Syr.  354.  Cfcnienie ,  ucknienie  ^  nudy,  nudność, 
ckUnoić ,  Mf  llf^rfffft.  Cknienie  ieft  początek  nie- 
pewnego poruazeiiia  mocy  wyganiaiącey ,  przez  którą  uB- 
fuje  przez  ufta  wygnać  ,  to  co  ieft  ioYądkowi  przykro. 
Cziack.  B*  3.  Któby  piotunn  w  trunku  przedtym  uiy- 
wał,  mźliby  na  morze  wfiadf,  takowy  uydziecnenia  mor- 
.ftiego  i  wouitów.  5yr.  549.  ©eefratlfCeft.  J.  Cknić  (ię 
Łomu  y   mierznąć  mu,  .  przykryih   mu  fic  ilawać,    ettlftn 

l«m  «el  »ft>ett ,  HfHfl,  aberbrdfig  werben*    Nie  chcieli 

do  domu  \  it  iif  im  seckniło  dalekie  żeglowanie.  BUl  Sw. 
167.  Cnie  mi  fic  iywą  bydi  dla  córek  Heth.  1  Ltop. 
C€n9s,  27,  46.  (czknie  mi  iką.  3  Ltof,)>  Cklito  im  fic 
na  niego  czekać.  Off,  Słr.  3.  (cf.  ^s,  dockna,  docna  s 
póino ;  ucknitti  m^rari,  ucknen je  mora),  Tak  iic  mię- 
dzy Bgipczylaofi  rozmnoiyli  Jzra^ici  ,  ai  cnęfo  fic  im 
przed  Jiraelem.  Budn.  Ex,  i,  12.  Cnęło  mi  fic  z  żywo- 
tem mym.  1   X#o;>.  EccL  a,    17.  (cknęto.  3  Jltop,).    i<^ 

l^be  ba^  £eben  fttt,  Abetbnifig.    $.  catnąć  aobie,  przy- 

krsyć   tobie,  mierzić  aobie,  obmierzać  sobie,  etnen  Oltl 

ittti  «r«iiea  9er  ttMii  bel emmen ,  ym  iSf e(  ^a^en ,  sum 

tlebeibnif  fitt  b<lben.  Serce  ckni ,  choć  ikaczą  nogi.  Jag. 
y^J^'  JD.  4.  Tych,  którzy  są  ieszcze  iywi,  iui  ie  za 
umarłe  maią ,  abowiem  aobie  ckną  przed  trupim  amrodem , 
który  pozaraial  wiele  ich  ai  na  Imierć.  ^er.  Zbr,  182. 
Jąf  aobie  lud  cknąć  przez  drogf  i  pracą  wielką.  Leop, 
Num,  21,  4.  Począt  aobie  Fan  cknąć  a  ftyikować  nad 
J^elcB.  1  Ltop,  *4  Rtg.  10,  52.  Cknący  sobie,  Rs. 
^^Wtynby  w  rodź,  śt4Jk,  6pe9ry  HBa.  $.  Ckni  fif  komu 
4o  czego ,  tęflcai  za  czym ,  zachciewa  mu  &^ ,  f{4  ttOttac^ 
(etaett;  birtllK^  ^effangen*  Skóro  zobaczę,  że  fic  znowu 
"We  Panu  ckni  do  zbytków ,  wołać  naft  będę :  wara  kocie  ^ 
idzie  o  CiC.  Ttat,  24,  b.  yy.  CKLIWIE,  CKLIWO 
przyM,,  brzydząc  fię,  obrzydliwie,  obmierzle,  nudno, 
brzydko;  Rt.  et Ee.  móitiHO,  (cf.  tę(kna>,  efeKafT^  mit 
CKe(*  Czytane  raz  wiersze  ckliwie  powtarzamy.  Mon.  76, 
646.  Ckliwo  mi,  ckni  mi  fię,  mtr  Ift  ÓbcI,  'mit  Witb 
Abe(  ob,  Cklić  fję.  CKLIWOSC,  CLIWOSC,  £ci,  i. 
norzenie  fię  na  źoTądkn,  zwiianie  fię,  mierzienfe'  sobie, 

czczyca ,  ble  Uebeir<?tt  -,  Bh.  p^Wm^ ,  offPlimifirfl  \  B#. 

lombanje,    t«imbanj>ce ;     K<f.  gnus,    grosa,    ortuda;     Rt,   ^ 
moniiiocdi,  GAesóma}   Eg,  cAyn*.     Ckliwo^ć,  zbiera- 
Tom   L 


CKLIWY    -    CŁO. 


3>3 


nie  fię  na  womity,  Kowarzyszone  z  aletmakimy  ^Vi^^ 
obmierzli wolcią,  nudnością  żołądka  i  z  obfitym  odsąote. 
nienr^jliny  w  nftach.  Dyk,  M^d*  1,*  554.  Serca  ckliwo^ci 
abo  kordyaki  leczenie.    Sień,  Rej,     S-    ^''-  obrzydzenie, 

obmierzłość,  wftręt ,    bie  Uebelfeit,  ber  QM,  9bf0eti, 

h^i  ®f auen.  Aż  mię  ckliwo^ć  bierze ,  że  tak  długo  nie 
poiedynkiiię.  Boh,  Kom,  4,  253.  Nędza  i  ckliwo^ć  życia 
sprąwuie  ociężałość ,  niesmak  i  nieochotę  do  wszyAkiego. 
Idon.  68,  307.  tebenMbetbntf.  Zab,  i5,  191.  SyU  4  na- 
zbyt wolna  zabawa  w  mtłożci  ckliwość  mi  rodzi.  J^u/.  Ow, 
126.  Jle  niegdyś  miłości  dręczyły  go  żary,  Tyle  go  ckli- 
woŚć  gnębi  z  tak  dobraney  pary.  Zab,  16,  igo.  CKLI- 
WY,    CKNY,    a,   e,    sprawuiący  morzenie, />r.  tt  fig, 

efel^aft,  e!el  etwetfenb;    fiA.  ofjMtW  »   Sto,  t\^Vmvx^\ 

Vd,  gnusnoben ,  gnusen ,  gnufiten ,  ofluden  *,  Rs,  ra- 
AAIIBUH  ;  '  (  Cm,  ftlyvn  punctorius  bodjliwy).  Niemasz 
dla  mnie  nic  ckllwszego,  iak  bydż  sama  z  sobą.  Mon, 
63,  349.  5.  Skłonny  do  ckrienia,  efellg.  Żadnym  nft 
ckliwych  nie  zoftrzy  nektarem.  Zab,  i5,  SgS.  Oczy  nie 
mniey  ckliwe  są  od  uszu ,  gdy  bywaią  znarowionc  Pilch, 
Sen.  367.  (cf.  tkliwy,  tknąć ,  cf.  tęiknić ,  tążyć). 


CŁ. 

CLARZ,  a,'m.  celnik,  mytiiik,  bet  ^bffttef.  Dyogiewea, 
poftrzegłszy  zgraię  clarzów  ,  szafarzów  ,  prowadzących 
chudobę  iakąś  na  śmierć  .  .  .  Piłch.  Sen.  HJi,  2,  434. 
CUC  cz.  ndk.  yOcWi  dk, ,  cło  płacić.  MąC9,  t)et|0Bett,  ben 

5ott  Sablen;  Bh.  cUtt,  cHm;  Ec,  MMmcłMniH.    WWokau- 

zie  muszą  okręty  clić  ,  które  do  Rygi  idą.  Bief,  Kr, 
546.  Kupcy  maią  iecha^  ku  Wrocławowi  przez  Szrem 
i  Poniec  \  a  tamże  maią  cliĆ ;  we  Szremie  maią  dawać  cła 
po  cztery  pieniądze  od  konia,  a  w  Poniecu  po  półgroad^u. 
Herb^  Stat.  53o.  CŁO,  a,  */r.,  opłata  ikarbowi  z  towa- 
rów,  wchodzących,    wychodzących.    Kras,  Zb,   2,  aog. 

ber  3ott;  bie  Wgabe;  Bh,  cło-,  Sr.  2.  $lo:  Sr.  i.%\6, 

CJWO  ;  Vd.  zoil ,  muta ,  aushlak ,  ftibra ,  zou ,  brodniua , 
brodoYina;  Cm.  z61  (9?ieberf  tloflT;  i^n^r^.  toll;  Lai, 
tdouinm ;  Cr,  r§Xos ) ,  arshlok  5  JJj.  dohodak ,'  carrina  j 
Rg,  ddchja,  zarrina,  har4c,  prohódrscte  ;  Cro,  malta^ 
R's.  nómAHHs,  maMóiKHoe,  maMra;  Ec,  atumo.  €ło 
wybierać  Ec,  MBimoB^^HcmBOBainB.  O  *c!eck  królewikich. 
Herb.  Stat^  9 5.  (o  cfach).  Cło  wodne,  rzeczne,  lą- 
iłowe,  mbftowe,  grobelne,  ob.  Myto,  falgeld,  fordon , 
funtcołł).  ^  Myśl  cła  nie  płaci.  Rys.  AdAi-  Mon.70yi2&, 
^ebanCen  (fnb  aofffrec  ,  myśli  urząd  nie  sądzi).  Fig. 
Cło  naturze  płacić.  OJT.  Wyr.  doznawać  przykrość,  bet 
9?(lt1ir  SOSen.  Oszczędność  cłem  wielkim  nazywaią.  Teat, 
42,    d,  B.  (^dochodem).     J.  Cło,  mieysbe  wybierania  cła, 

komora  celna.  Mącz,  bte  ^oUfcmmet,  ba^  ^pfU^aH,  bet 

*  Joff.  Gdy  anedl  mimo  cło,  uyżrzał  Lewiego,  a  on  fiedzi 
na  cle.  1  Leop,  Marc,  2,  l4.  na  cle  cxyli  poborach  i  my- 
tach. SA^  Zyw,  2,  199.  Prov.  Na  ćle  przyszło,  na  prze- 
wozie odeszło,  matę  coftecta^  małe  dtsiecta.  Rys,  Ad.  k^, 
(^le  nabyte  y  nie  bywa  dobrze  pożyte,  n>|e  §C»ftinett,  fO 
gerrońnenA  Trzeba  rnabażefiftwem  bożym  nabywać;  bo 
'CO  na  ćle  przyidaie*,   na  mycie  odeydzie.   Lek.  B*  4,  b. 

4o 


SI* 


.  C  M  A*    I 


CMENTAR^S    -    C]|IIEC. 


chn^fta  Ciemne  ob!DkA««a  pola  wnofiftt  J  Uąy   pf^^y 

>  ICrąs,  OJffl^B,  ft.     $.  Motyle  nocne  csyli  ^my,  phaiaenae, 

iaUią  w  nocy.  Zoo/.  1 38.     ^ad^t^b^ti ,     @ĆimctUti\n%e  , 

hit  nut  M  9^c*td  piegfti.  Ład,  H.  n:  108.    §•  MoU 

ulowe  pospolicie  smarni  lOwią.  Lad,  H,   N.  108.     ^Ots 

ten,  ble  0^  in  Ben  93ienin(lb(ten  nijlen.    $.  Cma ,  o  cało* 

-wieku,    krótkowida,    Sł.  Xiesz.    57.      fttt    ^tltlffi^ttger* 
(  cf.  Ćmić). 
CMA,   ^my,   i  ,   ciemnoU,  ciemnoil^,    ^ie  JinHemif,  Me  CMENTARZ,    CJWYNTARZ,  a,  m.,    CMENTARZYK,  a, 
jDimfel^eit ;  ^BA^tma;   ^^o.  tXaA,   tinan)0|l;    Cm.  temm^,        i^/.  Xf/r6«.  mleyace  graebania  umarłych,  grobowiiko,  feer 


MiepewM  ntbycitf ;  co  na  do  pr«jaa{o »  iety  nio  posato 
na  mycw.  Pót,  Arg,.  7*6. 

Potihoda:  telnica,  cc//uA,  c«^>»  odęcUd ^ .  prj^^U^^. 


CM. 


temnóu;   5r.  ł.  cjoia;     ^r-  2.  fd^mttr    Bs,  tma,  tmuscja, 
tminne  ;     Cro*  tma ,  tmina ,  tmicaa  ;     Vd^  temma ,  merk- 
nenje;   Rg*  tmi,    tminne,    tmi^scja,   tamnos^    Rs^  ,mMA*, 
(Arab.  9t  Hb.  Eann    obscuratus  ęftj  cf.  Ctr,  Unttttetn; 
t>at,  tenabrae  ob.  Ciemny ,    Cień ).     Jtii    na  oczy  moie 
ćma  śmiertelna  pada,  lui  ręka  moia  drętwieie.  Zab^  x^> 
352.     Jako  ćoaa   od  siońca  i  proch  od  wiatru,  nieprzy- 
iaciele  fif  roaprosayli    Sk,  Zyw,  1,  39.   *Wolę  ćmę  a  niż 
laanolć  ,    niech  o  mnie    nikt    nie    wie.     Birk.  Ob,  Ka*, 
L,  a.  b,  ( W0I9  nieznanym  bydź ,    nii  słynąć ).     Śmierć 
dla  oycayiny  podif ta ,  we  ćmy  iadne  pa^ć  nie  moie.  Birk, 
Zbar^  C.  3,  b,     Jaka^  ich  ćma  rosumn,     iaka  niewiado- 
moić  prawdy  sailepia.  Ojf,  Stn.  10.   teneórae,     §,  Ttum 
czego  t    gęflwa ,    chmura    czego ,  tak    ie   fic   aź    aacimia , 
obtok  cztfgo,    tłuszcza,    rz,e«sa,    efne  bUfT  SRettge,     ettt 
Mtferftanfen,   r Ine  grof  e  ®(^aar.     Tego  roku  niesmierna 
ćma  myszy  (logi  wypasły.  Krom,  685.  mtdtitudo ),     Nie 
/praaląkt  fic  Chodkiewicz  tak  wielkiey  ćmy,  która  a  Azyi« 
%  Afryki  i  a  Europy  wypadała.  Birk,  Chód.  6.     Z  tey  uk 
wielkiey  ćmy  ludzi ,  nie  znaydiieia  nikogp ,  któryby  go 
nie  pożałował.    Birk,  Ob*  Kaz,  E,  3,  b,     Cmy  ludzi   na 
około  ftały.   Pot,  Arg,  j5j,  -  Cma  niezliczona  w  chmu- 
rach fif  wieszała  duchów  piekielnych.  F,  Xchąn,  Jer,  a37. 
Cmy  woyflc  rozmaitych.  Ąyb,Ps,  Sj,     Pytał  Jezus  duoha: 
^  co  sa  imię  masz ,  a  on  odpowiedział :  dzieią  mi  ćma ,  bo 
naa  sam  wiele.   Leop,  Mark,  b,  9.    (huf  Ąa^,    woyflco 
BibL  Gd   orśaakiem.  Kucz,  Kat,  ^«  4o8.  t.  i.  niezliczona 
necz  aaaUnów.  Karnk.Kat,  437.  £edi0tt,  £ttt^.)-     Mógł- 
Ibym  oyca -swego  profić,  a  on  mi-  pośle  wifcey  niźli  dwa- 
naścia  ciem  aniołów.   W,  Poji,  W,  270.   dwanaście  zadę- 
pów   ib.   |»Uf  2e0tott/£ttt(.).     Zjedzie   ćmę    djabłów. 
7>ar.  .16,  o,  67.    (całą  beczką,  flo  kroć  milion  djabłów). 
Cmą,  tłuszczami,    orszakami,   gromadami,    fcftaacenWftfe 


iUc4)(of»  GraBc,  %QifAiir^fiov\  Lat.  coemeterium;.  JtaJ* 
ctmi4«ńo)  Ga//,  cimetiere;  Slo.AnUtt  (intetUl ,  C^Mter, 
tfttlb\  f/^.  tzlnterem^  S!a,  cint^r,  gro^je;  Cro,  czintor, 
czintorom,  grobje,  pogrobjcf  pokop ,  groboYiache,  dror 
czirkreni',  Dl.  czimitar;  Rg,  gróbje  ,  pok6pje,  pogrobje, 

grobuvłscte;    Sr.  i.  ^c&telbarna,    pp^rebaucjA;    fer^oo* 

Sh.%i^\Uf  WM^m,  fr40|9j  Vd,  mertliah«,  pokopalishe^ 
britof  (Oeltetr-  %U^tW),  aemisha,  shógnena  perft; 
CrrK  raertralishe,  po^opaliahe,  britof;  B9.  grobie)  Rs, 
KAaA^Hise,  norócnuft  :  Sc,  rpó6sfqi«,  BOrpoCFHinsa, 
MHororpó6aiSHoe  ai'£cino  ,  aiHpronorpeGaineABHoe 
at^^cmo ,  ycvaa.\ftHRtta.  Mieysce,  gdzie  grzebano  mę- 
czenników zwano  katacumbe  ;  ale  nayawyczaynieysze 
8tn\?o  left  cmentarze.  Sk.  Dz,  1 1 5.  cmyntarz.  B  eL  Kr. 
438.  Cmentaa  u  Katolików  ieft  .aieyacf  poświęcone, 
ztąd  lię  też  ^^owie  per  excell.  mieyaoem  świętym,  Me 
NiUge  @t(itte»  Nie  pochowaią  go  na  cmentarza  v,  nie 
będzie  na  cmmitairzu  leżał,  inaczey,  na- świętym^  mieyscu, 
t.  i.  ladaco,  -łotr,  zarabia  ua  pochowania  podleyare,  pod 
bożą  męką,  na  rozftayney  drodze^  pod  azubienicą.  - 
Cmentarz  ewanieltcki ,  z  Niemieckiego  Kirohów,  Zjdo^fki 
ókopiiko,  oknpo^rifko.  -  CooicPważ  dawniey  przy  ko- 
.  ściele  parafialnym  «wyczaynie  byt  cmentarz ,  gdzie  grze- 
biono ,  *bierze  fię  to  ałowo  za  plac  kolo  kościoła ,  n.  p. 
azta  proceaaya  po  cmentarzu,  t.  i,  wokoło  kościoła;  nie 
iak  Bożtgo  Ciała  po  ulicach ,  Krzjżow[a  do  krayżów  i  £• 
gur.  -  Póżniay  na  cmAUiUrae  naznaczono  mieląca  za 
miaftami.  Gaz,  Nar..^^  109.  C]y(ENTARZO WY ,  a,.e, 
od  cmentarza  >  Jtitc^^Pf  s  ;  Rł, ,  KAtAGHOg," Mii  »  baza- 
cW^eH^Ki^.  Siwe  wtoay  na  głowie,  kwiatki  to  aą  cmen- 
tarzowe. Mon*  76,  449.  Poszedł  w  cmyutarzowe  ugory. 
Brud.  OJi.  B*  (  Rs.  aorpcmB  parafialna  dnia  wieś ; 
a-//.  KorócniRWii  )• 


¥^o«ów  p«iiikich  floi  ćmami.  Ryb,  Ps.  127.  (gęRemi  rzę-    CMIC  oz)7i.  nied,  ,    ćmić,    zaćmij,    oćmić  dok.,  dćmaym 


darni ).    Soipay  a  posytay   dusze  ćmą  do   Plutona.  Pa*z. 
Belłj  Bt  3,  b.     Zbierały  fię  ćmami   tłuszcze,     aź  deptali 
iedni  drugich.  Butfru  Luc.  ao,  1.     Z  gniewu  ieden   dru- 
giemu ćmami,  tysiącami,    czartów  naliczy,  Maur,. Sk,  ^56. 
(  kopami  )•     *§'  Cma ,  dziefięć  tyfięcy ,  /jwftas ,  eiue  W9' 
fMe,  S^^ntaufenb.  Budn.  P9,  3,  6.   not,   ib,  Ps,  68,  17. 
i6,  Lzock,  16,  7.     Rs,  obs,  nimk  10,000,  inMopaHHiiiif 
dziefięćlysiębzny.     £c,  mita  decier  centena  mitlia ,   I  ja- 
'rovra*tOfhv9*9 ,  iSMHigHO,  sb  AecMoib  inuQflin&  apamb  s 
fAVfii»%9tf  dociąs  miUia ;     oiMOHHCJieHH^M  ,     KOOlOpiiJil 
'B^   ;io,ooio,    dea^ucACHHiait;    meMHHab  naczelnik  nad 
10,000.  -     Bh,  tern  reiment   a.)  tein  I3,000.  -     Była^ich 
liczba    ćmy    ciem   i    tyfiące   tyfięcy.    Budn,  Ap.    6,  ..ii. 
$..  Cma^    mara,    duszka,   przeszkoda,    ein  ®efpen(ł;  etn 
®eif(.     Na  czarnokfięzkie    zaklęcia  straszliwe    O.kropnym 
jękiem  ćmy  nocne  zawyły.  Kraś.  W.  cL  93,     Cmy.  wi- 


robić,  gacimiać,  fui(let  ttia^en,  i»ei{iic(teri,  mbnnfebi; 

Bh.  tmiti,  latmitii  Rg>  tamnitti;  Ec,  jnuHOitt^  maio 
pr,  et  Jig,  Las  ciemny  doayć  ,  dym  ćmi  i  koraawa, 
JabifBuk.R.^.  Wifi  aafięp  (krzydlaty  na  wietraney  prse- 
ftrzeni  ,  Ćmiąc  groty  złotolite  atonecznych  promieni. 
Zaf>.  i5,  161.  (zasłania).  Qddal  mgłę,  która  ^i  twe 
oczy*  Zab.  i3,  ag3.  (zakrywa).*  Ćmią  oczy  larwą  iakąś 
pokoi  u,  a  krew  fię  toczy  i  żelaza  błyfkaią*  7ward.  IVA66. 
(mamią,  łudz^,  \u  blenben  bie  ^ngen).  Nie  ćmi  niena- 
wiść cnoty ,  lecj^  oświeca  ,  W  iey  czarnych  cl^nrach 
cnota  dzień  roznieca*  Alin,  Ryt.  i;a45.  CMIC  fię  zaimk.i 
CMIEC   niiak.  nied,  ^   utracić  iaaność,    ciemnym  etę  ftać 

pr.  et  Jig. ,  fi((  oerffnflern ,  ffcb  t^erbunf eIn ,  f nflee  mets 
ben,  bnnfel  toerben,  o^n  feinem  ti^  «etUereii;  BoA. 

spniti  fe,   tm*eie  fe;   /2^.  .i]ieMH'Befsci ,  sameMHBAocb. 
Nie  słońce,,  lecz  ziemią  fię  ćini,  aa  któ/ą  pada  ciaA  Hf* 


-    CMIEL    -    ♦CNIE. 

iyci.  V7ffvr.  G.  bó.  (MtV  ^ttfnftttt).  Powiełrie  ń^ 
tćmtló  pod  ttttaUml,  Nocąfic  pole  sanfrocsyło.  Jb(trdx* 
Łui,  iaa«  Ocsy  mu  mgYą  tfmieią.  Odym,  Sw:  D,  5.  /^sa* 
chcfds^  ciemnotą).  Ćmią  mi  fic  oczy/  ślepiam,  nie 
doyrsf ,  nie  dowidsę ).  Cmi  Bę  wocsach ,  fi  Wtrb  eittetlt 
hmfel  Wf  l^rit  tfttflftt;  Cm.  temny  »e).  Władsy  w  sobie 
ńie  csuię.  ^mi  mi  fic  ir  oczach.   7>ar.  31,  aa.  Ćmienie 

w  ocaach ,  miganie .  bai  %timmtxti ,  %Uttnn  »or  bett  Sflls 

gm.  Ćmienie  w  oczach  cierpiącym  zdaie  fic ,  it  widzą 
mnchy,  iflcry,  farby  rozmaite ,  piątki.  Dyk,  Med,  i,  56;. 
Cmi  mu  fic  wgfowie,  w  mózgu;  (mie^a  fic  w  głowie,  f^ 

mitb  itt  Jtopfe  immer  fmfttut,  bftftrret,  confnfnr)-    Cmi 

fic  w  worku.  (  coraz  mniey  pieniędzy  ]. 
CMIEL ,   SCMIEL  ,    a  ,    m.    pszczoła  le^na  gruba  kosmata* 
Cn«  Th.  -Włcd.    Me  iSalbMene ;    cf.   Gr.  fju\t9<ta\    Boh, 

fiUAti,  timń,  timelit,  e^melicff;   Morav,  ćmela;    Cro. 

chmela,  chela  (cf.  pchela,  chela  ;  pszczoła);  Scra6,  i. 
'  C|met9<t;  Mr.  XBu6xh,  aph  terreflrU  ,  Mr  ^rbtUminel. 
ĆMIELOWY,  a,  e,  od  ćmiela,  Salfelbtettrfl  t  ;  Rofs. 
iDMeAeBUn,  niMexttHbiR. 

OMOKN^C  ó^.  CiokaiJ. 

CMONO.  Bdf  nayprzednieyszą  moc  w  niebie  emono  osa- 
dziwszy ,  Rząd  iey  prawem  liiebłędnie  umocnił.  Bach* 
Ą?.   69.  ? 


•CN\C  ob.  Cknąd,    Ckli«5. 

•CNIE ,  NIECNIE  ob.  Cny.  CNOTA ,  y ,  i. ,  od  ceny  czyli 
asacunku,  cz^i  od  słowa  cny  abo  cztri  gbdny,  Kpcx»  Gr» 
5,  łOi,  ogół,  zbiór  własności,  fttonhoici,  uttynków 
rozumnego  ftworzenia  z  pbwinn  ością  i  ego*  zgodnych  j  a  za- 
tym  zasługujących  na  zaletę,  ciąg  ufiłowańia,  by  dogodzić 

awoim  obowiązkom.  Me  $ugenb ;  Bh\  ctno(t;  Sto.  ettiofl/ 

OK^jl;  5/-.  1.  Cjefnoft,  pOCJCjllPOfci;  KA«hednoft,  hrum- 
Boft,  mnzhy  praunoft,  shaftliyoft,  poshtenoft ;  Cm.  zhe- 
dnoft  (  i  2.,  ochędoźność  ) ,  kripkuft  (  cf.  krzepkoić  ); 
B*.  krjepoft,  kripoft,  krepoft;  Sla,  krijóft;  Cro,  kri- 
posst,  ^obrota  ,  izrerisenoszt ;  R^.  4Ó6Aecni&  ,- AoCpo- ' 
Jt^meAl.  (  e  3,,  dobrodzieyilwo  ),  Eć,  T(i4cinfio>  (cf. 
godzić  tfc).  W  tym  ogólnym  znafczetiiu  słowo  Cnota,  iako^ 
iedna  nierozdzielńa ,'  nie  moie  bydf  ulyte  w  liczbie  mno- 
giey;  tym  obiainiafię  ))rźysfowibV  Jedna  ohcfta  ni*  cnota.' 
Ryt.  Ad.  f8.  -  Cnota,  ieft  shisznością  rządzący  fic  rozum. 
Pilcha  Sen.  lift.  3,  io5.  mądre  rządzenie  wolą  ,  ieft  cnota. 
jlf OR.  75,  Y34*  Cnota  ,  z  uwagą  złączona  fkłonnoić 
I  gotowość,  która  ukontentowania  i  dobrze  dziania 'ludzkie- 
go według-przemoienia  przyśpiesza.  Mon.  70,  3 19.  Cnota 
"  łodziom  dobrze  czyni.  Wfg.  Mar.  3,-3o5.  Cnota  na  tym^ 
*  safiadła,  aby  ludzkiemu  zgroniAdzeiint  z  niey  pożytek  i 
ratunek  był.  Pttr.  Et.  3 12.  Ctiota  left  wad  uniknąć  a 
głopftwa  pozbyć.  N*  Phtn.  i4,  362.  Ctiota  ł  niewinność. 
Teat.  5o,  b.  58.  Święta  cnoto,  tyś  nie  ie(^  ponura  i 
dzika.  JCra*.  lift.  3,  100,  Niecnota  podli',  cnota  ludzi 
Wit^sy*  Mon,  67,  175.  Cnota  ieft  panią  świata,  Węg. 
Mar,    1,    i46.     Rzadko    ćnottf   pomaga  lu<iziom  *do  bo- 


CNOTA  •    CNOTEA. 


!ri:5 


CnMA  anna  fic  fcaleca/  Cn.  Ad.  $a.  Cnota  cndaey  chwały 
nie  pólrzebuie.  Zegl.  Ad,  59.  Sfo.  bihti  fmtte  itl  Ą/mM^ 
(  dobremu  piwu  nie  potrzeba  wiechy.  Dobry  chrzan 
z  miodem  ;  a  miód  sam ).  Cnota  nigdy  nie  umiera.  ZtgL 
Ad.  34.  Za  cnotą  chwalą  idzie.  ib.  5i.  Cnota  grunt, 
cnota  wiccey  waiy  «iź  szlachectwo,  ib,  33.  Łepaaa  cnota , 
ńii  kopa.  Dwór,  G.  Lepsza  cnota  w  błocie,,  ni*  niecnota 
wzlocie.  Ryr.  Ad.  55.  Milsza  cnota  ub«ga,'i»d  bągatą 
niecnota  Tetfr.  35,  h.  i5.  Znamienity  ubióz  onota, 
Lepszy  niili  bryła  złoU.  Pefr,  EJk.'  18.  CnoU  ma  lawsze 
swoich    nieprzyiacióf.    Boh.    Kom.    3,    537,      Sio,    CHOft 

le  stoftłM  fpo(tt<t0M;  fajba  m^  ttt«  fiwejo  Jawa.    Pod 

cnotą  moią.  Tr.  na  charakter,  na  cnotę,  nli  poczciwość, 
iakem  poczciwy,  fo  wa^  !*  eCffftł  *!»•  $-  Cnoty,  ga- 
tunki własności,   ikłonności ,  spraw  uczciwych,,  itn^eits 

keii,  etnjetne  airteti  Itt  Sngenb.    Cnoty  przyrodzone, 

.  które  w  nas  zaszczepia  przyi-odzetaie ,  alho  do  którjfich  nas 
prowadzi,  Vi^xMx^t  ŁH^ettben.  Natura,  w  kogo  cnply, 
W  teg©  tei  i  przysady  wlewa ;  lecz  w  Radmwile  widzę 
tego  nie  chowała  ;  bo  dawszy  mu  cnot  wiele ,  przysady  nie 
dała.  Warg  Radź.  Pr.  Cnoty  chrześciaAlkie }  oby watel- 
Ikie,  CdrgertUdenben.  Cnoty  towarzyikie  uprzyiemniaią 
iycie  ludzkie.  ;V.  Pam,  34,  536.  Me  sefeBigetl  ftusenbeil. 
Poiedyncze  cnoty  n.  p.  sprawiedliwość,  dobroczynna^, 
i)racowitość  i*  t.  d.  ob,  na  s;  nrieysc:).  Ecbyśmy  tego 
dokazali,  dwie  •cnocie  \duat,  s   cnoty)  są  nam  .n«ypo- 

Mrzebnieysze.  Pttr,  Pol  3,391.  Uiiluią,  aby  mi  młodą 
latorośl,  którą  ia  w  cnoty  pędzę,  z  gruntu  wyniszczyli. 
Tear,  3o,  b.  56.  (pilnie  w  cnoty  wprawiam).  -  Cnota 
niewieścia,  per  excell.  wftyd,  ® eibetttidenb ^  ^IfU, 
SBefbere^re.  Dworzanie  na  cnotę  białychgWw  czuwai^ 
Petr.  Ek,  18.  Cnota  iey,  ai  fię  za  nią  wlecze,  iak  ^  sukni 
ogon.  (zaszargsła  fię).  -  •$.  Powiadała,  żcwaTowiek  cno- 
ty utracił,  kto  fię  nie  Wyfiekł,  ale  wedle  prawa  wy- 
wodził. Soki,  31.  (honor  rycerfti,  kawaleriki).  j.  Cnoty 
w  iefteftwach  nierozumnych  lub  nieźyi^cyeh  ,  przymioty 
zalecaiące,    dobre,    poiyteczne,    zalety,     ItSfleilbcn  Wts 

titinftiofet  nttb  leM^er  ©efeii,  gwte  SigenWaftcir,  ble  ffe 

etttpff^en.  < Ma  tę  cnotę  móy  koń ,  ie...  Cn.,7'A.  Nikt 
nie  kupuie  konia  upodobanego*  a  maiat,  ale  z  cnoty. 
Kttcz.  Zd.  100.  Dwoie  szczeniąt  od  iednt y:  psicy  są  zro- 
dzone ,  a  wżdy  każdy  inszego^  przyrodzenia ,  k^idy  inszą 
ma  w  sobie  cnotę'.  FaHb,  Dis,  C  '3.  .  Materia  medica  pczy 
poznania  fię  na  cnotach  równych  rzeczy  do  lekarjlw  wcho- 
dzących. Krup.  5,  i4.  W  różnych  kraiach  róiney  znay- 
duią  fię  cnoty  piwa.  Krup,  5,  95.  J.  Cnotę  z  musu, 
z  potrzeby  zrobić  2  co  mufisz ,  rad  czyiiić  i  udawać  iak 
gdyby  ochoczo;  bo  kiedy  nie  możesz  iak. chcesz,  chciey 

iak  mołesz ,  anś  tct  9fote  eltie  «tigcnb  md^eti ;  Sio.  pos 

ttfStl  »  Cnofl  Ofrotlt.  Przecmiwszy,  co  fię  z  nim  ftać 
miało ,  uczynił  cnotę  z  potTzeby,  udaiąa  fię  naypierwszy 
do  tam  fcy  ftrony.  Nai'.  Nft.^\  ia6.  Trzeba  było  zrobić 
z  potrzeby  cnrfę ,  obiccafem  tedy  odmienić  sposób  iycia. 
Kras,  do/:  36.  §.  Pfia  cnota  I  o  czynności  iakłey  z  po- 
zoru dóbrcy ,    nie   z  rozsądku ,    nie  z   czucia  powinności 

wypełnioney ;  eftie  6(Ceint«gettb.  CNOTKA ,  i  ,  i. 
z  przytykiem  :    cnota- htn{«mana  ,     ftiłszywa  ,    pozorna, 

ironie.  eWe'  ( f*6itę ,  rtHerHelffe , )  ^ufenb.    Te  aą  tey 

płci  cnotki,  sarkać  na  lós  kochania,  a  czuć,  ie  ieft 
słodK.   r«ar.  43,'C.B6.     f  .P9rso/tif.  cnMu^,  niby  tei 

4o  .  . 


i^ 


Si6 


GNOTŁIWOSC    ^    CNY. 


to  cBodiwy  Albo  cnotliwa   (  ó6.  niecnota ,  niecnot]^  )  $ 

fift  tMCwepntet  a;ttge«h(fafte¥,  eine  i»ftmc9iit«  iCudmb^fte • 

Chtopiątka  alodaieie  z  początku,  więc  dla  dobroci  cnotka- 
mi one  prsaajwaią,  iakoby  rseki   niecnotka,  rosumieiąc 
to   po  nich  9  ie  fic  na  cnotę  bardzo  przeaadzaią ,  i  maią 
iey  tak  wiele,    iak  na  wróblowej  goleni  mięsa^    G/fcr« 
Wjełu  H.  6.  ó.     CNOTUWOSC,  ^ci,  i.   cnotliwe  we 
wtsyftkin  zachowanie  fię ,  wykonanie  cnoty ,  bU  iCitdf llbs 
^ftiftlcit*     Stan  twóy  obo więźnie  cię  do  cnoŁliwo^ci  i  da-  . 
nia   dobrego   przykładu.   Mon.   ji,  715.     Oppojit.  nie-  . 
cnotliwośćy  brak  cnotliwości,  brak  cnoty,  ble  Untngenbs 
^aftte^^i^*     Niecnotliwosci ,   niecnoty,    wyftępki,    wady, 
llntUgnibeil ,   %t^Ut,    £afle¥*     Damy    z  niecnotliwościami 
temi ,  które  w  nieb  teraz  upatruiemy ,  nie  urodziły  fię  aa- 
pbwne.   M0n.  71,  609.     CNOTLIWY,  a,  o,    CJłOTLI- 
yflE  prMyM^,  peten  cnoty;,  wedle  cnoty,    tUgeilbfiaft ; 
BA*  CtK0(bl9*  y*^-  zhednoften,  zbednolUten ;  O/i.  zbędn 
^s  1.,  ebędogi)}  Bs,   krjepoftan;  Cro.  krepozten;  Roft, 
AóOAecmneMHHH,   AoQgoAt>me\hHhivL    (  s    3.»  dobro- 
czynny )  7  -£«•  npacHOAy mH&iii!,     Człowiek  cnotliwy  ieft 
ten,  który  ma  przyzwyczaienie  czynić  według  praw  i  we- 
^ug  powinnotó  »woiey»  Mon.   76,  327.     Pierwey  czy- 
nimy-cnotliwie  aboniecnotliwie;  toi  potym  ilja warny  fię 
i%bo  enotliwemi  abo  niecnotliwemi.   Gorn.  Dw,  5 4 a.  nie- 
cnotUwy  Sr.  i.nef  imil|C)UtDcV  ne(OMtl(lIi»e.  Nie  ten  ielt  cuDtli- 
^ry,  który  pięknie  dyszkurnie  o  cnocie,  ale  kto  cnotliwe 
rzeosy  eayni.  Petr.  Et,  99.     Cnotliwym  bydi,  ieft  t^rat 
bydi  przeciwko  drugim ,  czymei  ieft  przeciwko  aobie  aa- 
menu.  Ontch,  Tarn.  27.     Cnota  wdzięczy,  cnota  wień- 
czy f     ^^  cnotliwy ,     ten  azczęiliwy.    I^ras^  Lifl*  93. 
Yf  cnotliwe  ftrzemię  wkroczyć  06.  Strzemię.     $•  Uczciwy , 
poczciwy >    cny.    aacny,     ę^tlUf,    t^t^afftn,    tMn, 
btiK9«     ^^*  zmjilam ,  wierz  cnotliwemu  słowu.  Pot.  Jow, 
11 3.     Obieoai  cnotliwym  ałowom,    ie  pokoiu  dotrzyma. 
JCM'  Ttir.  lao.  i  G06  go,  kto  cnotliwy.  Pot^  Jow.  i54. 
( kto  boga  kocba ,  kto  dobry  cbrze^cianin ,  dobry  katolik, 
wet  eill  fe*tf<Mff««  ^ed  l|l.  -     Niccnotliwy,  niegodziwy, 
nie  do  zttiefienia,    gh^tulUf,  fatol,.  Ulfatn.     Niecnotliwe 
mSafto,  niemaaa  za  co  kupić.  Ry*.  Ad.^S.  (bez  pieniędzy 
do  targu ,  bez  zoli  do  domu,  darmo  nic  ).     Hetmani  woy- 
iko  na  mieyaca  niecnotliwe  rozwiedli.  JCrom.  6oa.  inicua. 
5.  Cnotliwy ,  przywrócony  do  czci,  10iebeC  e^tlbb  ftewad^t, 
fńt  e!>tli*  erCMtt.     Odpuazczamy  zbiegom  z  woy&a  i  czy- 
niemy^ich  cnotliwemi  tą  teraznieyszą  konftytucyą.     Vol^ 
Leg.  5,  iaa«  (o*»  wywód  stówa  Cnoty  od  Czci  pod  ałow  : 
Cnota).  ♦CNOTNY,  a,  e,  •CNOTNIE  przyiłk. ,  cnotliwy,  tlls 
geifbNft;    Bh^  (tlttjbiy.    Nieeb  co  chce  będzie.  Choć  iui  i 
zfego  ,     I  w  tym  zapędzie  losu  przykrego  Czuli   a  cnotni 
Bądimy  ochotni.  Xras.  Lijl.  a,  137.     ♦♦CNOTOŁOMNY, 
z,   e,   CNOTOŁOMNIB  przyslk.,   wyftępny,    ifthUć^ei 
tiSĆf ,  tmtU%tnhff1l^t ,  t»genbbrA41d-     Srogim  prayftoi   du- 
szom   ta  chuć  cnotołomnt  ,     Która    z  pokrzywdzaiącym 
skrzywdzonego    równa.    Teat.    46,    d,    44.     **CNOTO- 
LUBNY,    a,    e  ,     ••CNOTO^UBNIEiprzy*/*.,    lubiący 
cnotę,  bl«  Stl^etlb  Hebeub;  A#.AK>6oAo6pOA"fcniCAŁHWK. 
CNOTORODNY,  a,  e,    CNOTORODNIE  przysłA.^  ro- 
dzący cnotę,  iŁtIgenb  HHU^enb.     Ćnotorodne  utrapienie. 
Chotfi  Kojt*  43.     NadgiMa  cnotorodna.  Nar.  Dz.  2,  171. 
Zab.    1 4,   97.     CNY,  ą,  e.,  *CN|E  przysłk.^  czcigodny, 
czećaiwy  Bh,  ttWf  ę  itll9fbl$ ,  Ctil99  >    Yd,  zhaften ,  abaft- 


C  O 

lint  Sr.  1.  tjei^,  cirfh^s  Sr,  Sv4eiM;  S^*  %itiaxaii 

(Kg.  cjaftan  decorut*  {oppo*.  bezacąy),  zacny,  csa- 
nowny,  fd^it^Ut,  aĆ^tWt^iwiitbig'  Naruzsewicz  w  cnych 
przodków  bogaty.  Zad.  12,  8.  Otwieraią  ci  fię  wrota  do 
cney  stawy.  Jadł.  Tel.  127.  Mądry  Konariki,  cny  ko- 
chanku Feba.    Za6.   i3,   i48.     $.   Poczciwy  ,     uczciwy, 

tf^tlUft  tugenbfam,  oppo*.  niecny,  nneWid^,  nntttgntbs 

fam/  ^Ć^iMĄ*     Popełniłeś  czyn  niecny.  Tao/.  18,  119* 
Niecne  powieści  i  uczynki.    Warg.   Wal,  333.     Kto  co 
niecnie  ttdzialał . .  ib.     j.   Przedni,  wyborny,   ^ItttfUl^ę 
anlerlefen.     Na,  cnym  słonin  iechał.  Jabi.  Ex.  70. 
Pophodz.   po  stoWie    C*ci/. 


CO. 

CO,  *CZO,  .G»  csago,  />.  czemu,  7/i/Zr.  czym,  csóm,  £oe. 
w  czym,    wcz^m,    Ąfeutr.  Pronom,  Keiat.  Kto.)   WA#; 
Bh.  cOt    SŁo..it,  ĆebO;    i^/a.   ahto;    il#.  ca,  seto,  cfai 
Cro.  fto,  zha,  kaj,  chesza,  chemu;    Marit.  obi;      (>n, 
kaj,  kar,  zhegar,  zhes;      Vd.  kaj,   kar,  gdu,  kaizkeaa, 
zKigaYU)    Rg.   sqto;    5f.    1.   ((^to^    ito;    iSr.  2.  |o,   |ggO; 
Rs.  vmo,   ac&*,    £c.  KÓe    (cf.   ki,    jttd.  chi»   che;  cH 
Garm.  fOf  Lat.  qui,  quod,    cnius).     i^)  Pronom.  rUat, 
które  to ,  to  co ,  wa#,  biUl  t9a0.     Nie  z  tego  sądzić  o  bie- 
gtoici   graiącego,    co  gra,    ale  iako   gra.    ZnÓ.  la,    257. 
Co  z  gęby  wyszło ,  tego  w  gębę  nie  wewleczesz.  Pot,  Arg, 
'  583.     Czymeś   nie  ieft,  tym  fię  nie  pokazuj.    Jahi.  Ex, 
43.     Zna  kaidy  co  pochodnia,   zna  kaidy-co  świeczka^ 
Krof.  Lifi.  91.     Z  czym  przyssti,  z  tym  fię  nazad  wracali. 
Jlfen..  69,  468.     Wie,  co  po  czym  chodzi.   Modrz.  Rax, 
i6i,  r     $•  Co,   zamialł  ktgry,    która,    ńrld^er^  mtUft , 
w  liczb.  mn.  którzy ,  które ,  mld^e.     My  Qośmy  dniowi  » 
bądźmy  trzeźwi,  f  Leop.  1  Theffl  5,8.  ( którzyśmy  dnio- 
wi*. 3   Leop.  ).     Aby  to  wiedzieli  ci  ,     co  od  wschodu 
sło6ca  i  co  od  zachodu,    i  Leop.  j€x.  45,  6.   (którzy). 
Obywatele,    co  kochaią  oyczyznę.  Gol.  Wym.  198.     Po 
rzeczownikach ,    zwłaszcza  żywotnych ,  lepiey  fię  ktadsie 
który.  ib.     Otoź  ten  sam  pan  idzie,  co  wczoraj  tu  bjt^ 
lepiey :  który  wcz.  U  b.     Nawet  mówiąc  po  Niemiecko « 
iak  Wielkopolanie ,  tak  i  Słowacy  lye  Węgrzedh ,  wyrainią 
ten  nienaylepszy  sposób,*  bet  i^etr,  1»H  (tOeU^ft)  gfj^mi 
bUr   mx  (cf.  b.  S^ttt,  fo  ge#.  %*  m-)  -     Uźywaiąc  Co 
zamiaft  Który ,   in  cafibat  oblicuU ,  dodaią  fię  ftozowne 
przypadki  zaimku  On,  ji.  p.  co  go,  cq  ią,  co  mu,  co  iej, 
co  ich,  co  ie,  co  im,  co  z  nim,  co  z  nimi,  co  w  aia^ 
co  w  nich  :   którego,  którą,   któremu,  którey,  którYch, 
które,  którym,  z  którym,  z  któremi,  w  którym,  w  kt<(- 
rych ,   u.  p.     Day  mi  ten  rejęftr ,  co  go  przeyrzę.    7Var. 
j,  39.     Ten  dziś,  niesaczęśliT^y^,    eo  u,  niego  pieniędsy 
cznią.    Zab.  i3j  200..  Trzcina  ,     co  tą   wiatr  wazędnie 
miota.  Zab.  16,  192.     Tey  nie  kochał,   co  od  niey  byt 
kochany.   Jaól.  Tel.  88.     Nie  byli  nigdy  zelżeni,  co  im 
złość  wyrządzali.  Ryb.  P*.  42.     Tak  i  w  Czefkim :  tb  §e 

trtir  CO  fme  ^o  profili;  to  fiiti  ti,  eo  fme  i  nimi  nibi9ia; 

tu  titasi  (tnećef,  CC^  $e  biM  Wlietlt.  Errmnęe:  Cebuln 
wody  zaraźliwe  naprawnie;  co  żołnierze,  i  żeglarze  do- 
brze o  tym  wiedzą.,  i^yr.  I224*  (.0  ezym')^  -  Bez  dodatka 
prąypa4^o1f ego :   Jednegoi  m  i  on  wieku;  nie  iedoako-^ 


c  o 

wcjy  CO  I  tfli  fortnur;  Zaó*  i4,  12«  (iednego  wieka, 
którego  on ;  nie  iednSowey  fortnny ,  którey  on  )•  Prse- 
ryiowanie  nappy,  w  tejie  wielkoid,  co  orj^nal.  Zador, 
C»  a6o«  •  S*  J^€monflratiu*i  co  s  to,  to4^  to  ieft,  to 
wfainie,  b«i,  |f«be  M.  Co  byi6  nietscsęlcie  twoie. 
C/l.  TA.  Co  nie  miało- bydi  tak.  J3.  -  '  b.,  Waayftko  to, 
co »  ulle^  M^ ;  a8c4  Ui  ę  tM^  Co  mam  na  tobie.  Cn. 
Th.  .•  .  $•  Co  to»  Id^ntitatU  tx€kijwa%  b«^  i(k  Wik  bbiU* 
Co  matka »  to  matka ,  a  do  macocha ,  to  macocha.  Cn*  AdU 
667.  ( cC  mamka  aa  matkf  nie  ftoi ,  fbif  SRuttet  i(t  llllb 

(Ifibt  nnti  eimnat  elne  aUntlcr ;    nnb  eine  6tieftn«ttet 

etUfOU,  a^nner  i(i  g?Vtter.'-  Jntenjionis,  co  matka, 
to  matka  (wsór  matek,  matka  na  wybór,  eilie  9Hvtt(t 
tint  9(rU^CIl)*  Co  dobrae,  to  dobrse  «  ( arcydobrse ). 
Co  fic  naiadi,  to  hę  naiadt.  Co  iic  upif,  to  fif  upi^ 
£xpHcand.  per  eliips.  co  do  tego,*ie  fię  iipii,  to  tęgo 

fi^  upU ,  M^  fcinm  Otaufi^  anftettiifl ,  fe  loac  et  td^tig. 

Oy  co  pamiętam ,  to  pamiętam ,  i  będę  póki  iycia  dobrse 
pamiętai.  Teat.  10,  6.  60.  C^m  sacs^ra,  tom  ascsera. 
Afon.  70,  584.  -  $•  Co  -  to ,  indifferentiae  aejlimationit , 
9€i  cont€m:u4y  lOOl  nut  immcf •  Co  dadi,  to  dadi  ( niech 
koaatuie,  co  chce,  coute  et  cu*il  coute).  Co  bądi,  to 
|>ądi   (niech   będaie   iak  chce,    albo  ile  chce,    h€VH  fc^f 

wit  i^m  looSe;  e^  UP  fo  ^M,  al$  ba  wede.    Cem  na- 

«piaai,  tom  napiaai.  1  Leop,  Jean*  19,  aa.  Za  co,  sa 
to,  (  s  sa  bescen,  byle  zbydi  ),  fdf  bm  erften  U^tU 
\tt\i.  Mon.  76,  5.  Za  co,  aa  to  prseda,  gdy  kto  co 
nkradnie.   Poi*  Ząc*  6.     Csym  -  tym   t  byle   csym ,  mU 

bemerflen  bfm  b^fliti,  gleic^  oid  »omlt,  %U\&i  titl  wtr. 

Rocumieią  ,  ie  caym  tym  sbydi  moina  święta.  Lach, 
Kazt  1,  it6.  Nie  ieft  to  interes  czym  tym  końcsyi5  fię 
mogący,  ib.  x^  5i6*  -  Idąntitatis  numen  :  co  -  to  s 
ile  -  tyle,  fo  tltl  -  fo  tM\   jebet*     Co  Polak,  to  rycerz. 

Gaz.  Nar.  1,  55.  jjebet  ^ole  ift  e.  (Kitter^aiin;  fo  vle( 

^oUn,   fO.»icl  iKittec)*     Co  roanm,  to  głowa.    Pajł,  F. 
i63..    Co    Polak,    to  Stanisław  i     co   źytl  to  lichwiarz. 
Cn.  Th:     Na  Ukrainie,  co  chłopiec |  to  muzykant.   Mon, 
65,  a3&«     Co  Polak,  to  SUrofia*,  co  Niemiec,  togiene- 
rat ;  co  kfiąds  to  kanonik*    16*  65,  5oo.     U  Tertnlliana , 
co  ałowo ,  to  nauka ,  ile  rozumienia ,    tyle  wygrania.    Sk. 
Dz*  3*  -     JnrationU  Co  <p  to  s  ile  razy  -  tyle  razy, 
mit  Oft  -  fP  Oft^  lab  tei  :  ikoro  ieno  -  to,  fabalb  MWBX  - 
'  fo.     Co  za  bró6  porwą,  to* im  z  ręku  leci.    WtŁd.  Dan. 
JT.  a.     Ptaa^ka  za  nogę  nwiązawazy ,  co  puszek  wzlecieć 
chce,  to  ono  go  pacholę  do  fiebie  potargnie.  Sk.  Zpf.  i. 
359.  •     FrogrśssionU  comparat.  co  *  to  s  czym  -  tym  s 
im  -  tym ,  Je  -  bejto  i  Lecąc  z  wschodów  baba  rzekła , 
co  daley,   to  gorsey.  Sim.  SUł.  lon     Co  daky  to  bar- 
dziey  go  ku  męstjira  podżegał.  Garn.  San.  5i5.  Jui  Wdzie 
co  daley  to  bardziey  o  rzeczy  zbawienne  niedbali.    Biel. 
JTr.  484.     Co  daley  (to)  gorzey  fię  na  zdrowiu  maiąc, 
tzóftego  dnia  umarł.   SA.  Zyw.  18  a.  -     Quantitat.  suffic. 
Co  s  doayć,   doftatek,  doftatecznie,   WA^;    geilllg;  Stetlls 
lid^  vkl*     Z  tym  urzędem  mam  co  czynii! ,  a  leszcze  więk- 
sze  brzemię  mam  nofić  7     Sh-  Zyw.  335.-   Było   na    co 
patńeć  ,     gdy  w  takim  tłumie  wieidiał.   Sk.  Zyw.  3 a 6. 
Jeft  co  z  aobą  samym  czynić,  by  nad. sobą  panem  bydź, 
Sk.Zyw.  i4i.     Mam  wam  czego  zazdrościć.  Zab.  i4,59o. - 
Co  nieniiara  s  niezlicaone  mnóztwo  ,    eme  ttlieKmflBU^e 
SJtenge*     Kościałów  na  Ao  i  caterdsieścl  apalil  ^  a  wfi  co 


C  O 


^7 


niemiara.  Biel.  Kr.  180.  Co  do$y^,  olrficie,  Metflifti 
geilll^-  Nabrawasy  6^  co  doayd  wazyftkiego »  uczynili 
odwrót  od  zamku.  BuU  i56.  -  Co,  ile,  ralcUionUf  co 
do  t  ile  fię  tycse  ,  We  fię  iciąga  do ,  mi  atihńU^U  Prze- 
pędził iycie  w  roąkoazach,  tak  co  do  swobodnego  iycia, 
iako  tai  co  i  do  miłego  towarzyftwa.  Zab.  i4i  10.  Jni 
co  sa  to,  i  szelągabym  nie  dał,  ie  fię  anacia.  2\fo^  ai, 
i4a.  -  Co  partititie  cum  Ganit.  «mI^«  Co  aowago. 
T9aV  6,  b^  a6.  M^  O^eiie^*  Co  innego  ieft  móiri^,  co 
innego  piaać.  Xrat  fod.  a,  loa.  Ml  Mberl*  -  Nom. 
Genii.  et  AscCf^$atiuum  e^ęuitur  Genitimu  Adiecdui;  relU 
cui  casus  sufit  exc^pti  e.  gr.  ku  czemu  dobremn ;  csym 
twardym  go  nderzy^*,  w  czym  brzydkim,  a.)  Magnitu-^ 
dinU  ¥el  cua^tUatis  ascendentU,  abeorbentU  y  ilo  ieno, 

fe  viel  M  ^^t  ^mtn^t  r  m^  nnt  iotniet.    Co  woien ,  co 

szturmów  i  bi^e^  na  ^wiecie  było,  niemal  zawady  »  przy* 
czyny  białych g|<Sw  rosły.  Corn.  Dz.  i38.  Wasyftkę  ma- 
iętność  moię  ^  co  \eno  i^y  mam ,  tobie  oddaię.  Sk.  MCa*. 
ł53.  Ucieka.,  co  ^u4ł  ^m.  Karp^  1,  116.  Co  s  gardła 
wszyftkim  ok^^^j^  ucz5nU  kazał.  Krom,  5a4.  (z  całego 
gardła).  Nie<;Yia5  iroi^^ice  dzieci  odwodzą  od  złego,  co 
liaywięcey  mogą.  Modrz,  Baz.  39.  Bieiy,  co  koń.  ma 
nocy.  P.  KcĄan.  Jer.  i5.  Co  s  mocy  tisaikal.  Kłak. 
Tur.  ał.  (a  całej  awoiey  mocy,  ze  w»ayiUuch  fil,..atl# 
aflen  Atłfte*  V  ^^  *y^**  '  **^  nayiywfey  ,  iak  aay- 
prędzey ,  iak  nayochotniey ,   «nl  Setbel  s  «»b  itheMti^ 

ttn,  mit  atet  3R««tr  mU  iittet  «iiilte«gi«d ,  mtt  Mm 

(J^fet.  3ui  wiR  nad  karkiem  zguba ,  Co  iywo  do  roboty* 
komu  dnsza  luba.  Nar.  Dz.  3,  307.  -  Co  iy^o,  co 
iywiey ,  co  nayiy«iey  ob.  Żywo.  -  Co  iywo  z  ile  tylko 
było  żywych ,  atte« ,  «Ml  UUt  IthU  iwb  ipebte.  iU^ągło 
co  iywo,  chłopi,  chłopięta,  niewiafty  i  baby.  Birk.  Gł. 
X*  a4.  Co  iywo  sobie  nowe  piosnki  wymyślało,  Co 
iywo  z  płaczliwy  oh  łe»  oczy  ocierało..  Ban.  C.  5.  -  i.)  Co , 
Ile  ,    magniiudJknU  dUcendentis  ,.    by  w  naymnieyszey 

csąftecsce ,   ««« ,  t%tk%b  t  im  <9eri»a|łeK  tui.    Póki  co 

krwi   w  ciele  ,     Będziemy    kraiów  naszych  bić  nieprzy- 
iaciele.  Fat.  Arg*  a78.     Oczy  ledwie  co  widzą,  ciemność 
na  nie  pada.  Zab.  i6vp558.     Gęftość  szarańczy  ledwo  co 
ałońce  przenikało,  Stryik.  63 1.     Co  fiąpi  s  ięno  co  ftąpi, 
co   fię  ruszy,  lesie,  nogę  za  nogę  kładzie,  C;».  7h.  mit 
-geiWliet    9l0tb  1l»b  WAfte.     FUonaft:     Trwogi,  nikt  po 
nich  nie  znał,    co  bynaymnicy  zgoła.     Groch.  W^  -loS. 
Głodem  ich  w  więsieniu  morzono ,  i  ledwie  Jm  co  trochę 
chleba  w  wieczór  dawano.  Sk.  Zyw.  a,  417.  -  *.)  C<ł»  ile, 
indifferentiae  ^uantitatU  et  quaUtatis  by   naymnieysza 
rzecz ,  by  nayłiiaza  rsecz ,  cokolwiek  bądi ,  czy  wiele  czy 
mało,  by  tylko  nie  nic,  nieco,  coś,  mai 9  ttmoię  itgenb 
Ml ,  «iel  Obef  mvX% ,  g«t  Obe«  Wle<*t.     Lepiey  co  przed 
esMem  .  nii  po  czafie  wasyflko.  Wafg^  Wal,  a34.  (  lepiey 
ryds,  nii  nic).     Lepiey  co,  iak  nic,   Cn.  Ad.  437.     Co 
patryarsze  sa  pracę  poełać ,  ieby  wady  nie   a  golemie  rę- 
kami do  tiiego  przyiśić.  Sak.  Sob.  B,  3.  ó.     Co  s  mięisze- 
go  tylko  kamień  obcinać.   J.  Kchan.  Orl.   i,  56.     Mówi 
leda  co,  co  ślina  do  gęby  przynofi.  Cn.  Ad.  5ao.     Nie 
był  w  tym  ftanie,   aby  co  mógł  mówić.   Zab.  i4,  334. 
Będzie  tego,  co  bóg  da  s  doayć  dla  mnie;  prseftanę  na 
tym).     Ze  mię  palcem  pokazuią  aobie  Pamaasn  wieszczka 
Polikiego ,  Co  tchnę  i  podobam  fię ,  mam  to  s  daru  twe- 
go. T^^rd.  Miee,  %  i»,  ptod  spiraj.    Hie«k  ^ifady  sługa 


S>3; 


CO 


co 


tirdjr  m%  eo  caynid.  G^fwn^  Dv^  369^  Nie  ^  co  t  co  *  ni» 
ir  nic ,  nii^t^.  Fóydę  »  tebą ,  nie  mam  co  robić.  Zab.  7^ 
a.o3«  Teaf <>  9,  3'9..  Człowiek  nie  ma  co  robić ,  caYy  dsiefi 
fię  nudai.  ŃUmt.  P,  P,  47.  W  gfodsle , wielkim  trsy  dni 
eo  leić  nie  mielL  Sk.  Źyw^  353.  -  $.  Co ,  enumeraf : 
ile,  iiftft/L  tebe,  ItOc  Co  kwadrans,  co  półgodziny,  co 
poikwadranstt  a^iywać  lekarftwa.  Xrup.  5,  44.  aSe  ^iet: 
Cr((htllbe,  «IEe  i^tt^efhltlbe  tl.  f.  to.  Oo  dzień  fą  widzieć, 
co  chwiFa  a  nią  mówić ,  co  ranek  14  ubierać ,  co  widczor 
rozbierać.  T€<iU  ao,  h\  a3.  Co  poczta  odbieramy  od  nich 
wiadoraoić.  Cr<rz.  Nar.  1,  ao5.  Chfop.  radby  co  tydzień 
woyta.,  co  miefiąc  urzędnika,  a  co  rok  in^zegos pana  miał. 
Ryt.Ad,'j,  Co  dnia,  co  tygodnia  s  co  dzień,  Co  tydzień, 
#0e  9A%tf  nile  iSod^e;  Ktdry  co  dnia  piie  Wcgicr(k!& 
wino  ^  po  imierci  nie  gnije.  Bratk.  IT,  Pisma  tego,, 
które  co  tygodnia  wydaie.  Afon,  73,  5i.  Co  raz  s  za 
kaidym  razem,  \tMmoX,  llllt  lebflll  «Wale.  Laurze,  na 
co  ras  nowe  wdzięki  ńc  zdobywasz.  Zab,\  i4,  1*54.  - 
J.,Co:  Sie  razy,  iak  czcfta,  fo  ^t  M,  fr  Oft  niltimmet. 
CUr,  co  apoyrzy  na  Kleopatrę ,  tym  fię  więcey  pali.  Bard  z.. 
Łuk,  3,  Ig.  $.  Co,  ilboro,  ledwo  co,  ie^o  co^,  tylko 
co,  foMb  mit,  Coitnt.  Co  tylko  u  drzwi  ftanąf ,  pada  na 
kalana.  Staś.,  Num.  »,  98.  Stonce  ledWa  wytryfkuiącą 
tamt  wędsito  trawę,  i  tylko  co  pokazuiące  fię  wypalało 
k#iaty.  Zab.  i3,  170.  Tylko  co,,  o  mafo,  o  wlot ,  o 
ts^chę-,  akrztę^  tui,  iuź  iui,  tUlt  dlT  S^Ntge^.  ttm  ettt 

Aaar,  ńiif  rin  9iMiVx,  vmx  efn  SltigenbtiMeti.    Zaiedwo 

fe  iaź  tchnącą  saftałem  tu  f onę ,  Coni  tylko  sam  nie  (ko- 
nat^  mydląc  ie  umarfa.  Teat,  45>  </.  103.  Wyb,  Z^^iwi 
fię,.  a.  oczy  mu  co  nie  (biną  slupem.  Min,  Ryt,  3,  139. 
Tylko  co  ed  gfodu  nie  umieram..  Zab,  i3,  89.  Tylko  co 
iui  pogrąioaega  Same^  wydiwignąl  i  aamei  ratował.  J, 
Kchan,  Jer,  2.  O  kę*.  co  tylko  nie  zarwał  szaleńftwa. 
'  'ZaS,  16,  337..  Oświadcza  czekaiącym,  ie  co  tylko  nie 
widać  pana.  Zab,.  i3.  192.  co  pies  aiczeknie,  (  f r  tmi9  U^ 

brń  ISnąenKftf  rrfd^emeir,  fommftt).  Wnet  powróci ,  tylko 

co.  go  nie  widać.  Ttat.  34,  b,  ElL    Ale  ie  Jeymo^ci  nie 
•  widać  1  9f.  iui  tei  tylko*  co  iey  nie  widać.  *  !r«a/.  36,  28.. 
Co,  s   ie  s  ii,  hą$.     Biada  tobie,  co  ci^  tak  djaból  za- 
:  i  lepił .  iS'il  Zyir.  1,  254.     $..  Co  s  ie,  Ukii,  buf,  i^haf 
.  ConjuHetm    W  takie  ręce  przeniósł  summę ,  eo  mu  fię  po- 
diohno  przyydzie  poiegnać  z  nią.  Zab.  i3»  202.     Nie  trze- 
•l>»by  oale  ludJekiego.  znać'  rodaaiu ,  co  nie  wiedzieć ,  ie- 
by^. ,..  Atort.  70,  822.     J.Co  s  ai,  h\i..    W  taką    wparł 
ciasnotę-  niieprzyiaciela ,  ie  co  do  iednego  od  miecza  po<- 
fogii.  Pi/eh,  Sen,   239^    f   Cos  ie,  poniewai,    caujfal. 
b<t  I  meiL    Zamek  htz  ludzi  zaftał ,  co   z  niego  pouciekali 
Ikrzyiacy".  l^tl,  Kr,  26.1 .     A  ca  tak ,  to  poz.walam..  Ttat, 
5^,  10^..    Jść  nie  mogą^  ca -ich  tak  piaflci  osypały.  Sar</z. 
Luk.  162.    Nie  chcę  tu  przywodzić  szczególnych- pKzykła- 
dów  tego  nierządu,  co  zdaie  mi  fię,,ie  sambym  popełnił 
hlufnferflwo  maielFatn.    Mon.  73^  37<^..,    $•  Co  »  zamiaft- 
i'e ,  miafto  ie ,,  (hitt*  bilf..     Co  inne  dzieci  płakały  na  wi- 
dok k(iąiek>  iam  phikał,  gdy  mi  ie  brano.  A>a«.  J^bc^.  1,  39.. 
Cbbjh  alchymitfci  powinni   5ydi  bdgafeemi ,  uboieią.  Kluk.. 
Kop.   1,  61..    Cbby  fię-  miał  bić'«   to  profi  pokoiu.   Lib.. 
Bor.  6B>     Co  miał  rano  w^jfhć,.  tch  spał,  tii  ku  południu. 
IPapr,  Ryci  34.     Go  fię  .miaf  kUzać  potykad,    kazał  fię 
uftępować\  a  co  fie  miaf  db  JalTóW  wrócić,  to  fię  obrócił  • 
do  Molta&ftiegó^  Wojewody,  ewefgh.  34 1..    Uiął  legat  po-. 


fto  wfelkiegD^  co  pnedtym  dziJMrięć^  niedziel  polefli,  t» 
poŁym  tylko  saećć»    Papr.  Ryc,    -     $.    Co  antt  adwerlb'. 
Comparathor,^  vei  Superlativ^  iak,  onfl*     Radzonu  mu, 
aby  co  naymniey  spał.   Sk.  Zyw.  2,  566.    (anfl  mltibtfte , 
fo  mentg  M  Hnt  imrnet  mb^lii^).  Ocfarzciy  fię  co  nrędsey. 
Sk.  Zyw.  294.    atlf^  def<(mnbf(le/    iak  nayprędzey).      Co 
prędzey  do  meiey  czeladki.  Birk*  Dom,  166.   Co  chut&iej 
wystuchay    mnie.     Łeop,   Ps.    i42,    7.     Niewdzięcznicy 
maią  bydi  anosseni  co  nayłaikawiey ,  co  najrdobrotliwiej 
'i  co  naywspanialey.'  Gorn,  Stfi,  56o:     Co  nayszerzey  ■ 
^aydiuiey  mógł ,  kray  zWoiował.  Stt^ik,    362.      Rozam^w 
z  nimunik^,    i  co  naydaley  zawsze  fironi  i   umyka.  Zab* 
tfi,  83>.  Wfg.  "     Antę  adject,  comparat,  et  .superlatip.  s 
iak  nay  t ,  atll  dtff t  s  ,     Cesarz  za  przyiacioły  wziął  aobł« 
tych,  którzy  w  rzeczach  eo  lepszych,  to  ieft,  w  wierze  ła 
bogu,  ftale  trwali.   Kosz,  Lor.  48.     Krew,  która  z  lVoi 
idzie  z  dawna  zawołana  ^  W  tobie  przez  dwie  co  lepsze 
irzódla  pomieszana.  P.  Kchan,  Ort,  1,  61.     Posłał  posłów 
s*»'ych  co  zacnieyszych.   Biel^  Kr,   435.     Co  naywiękcse 
drzewa  podrąbili.  Ssryik.  346*.     Co  winnieyaze  rayce  de 
więzienia  wsadził.  Krom,  549.     Czterech  co  nayzacniey- 
szych  więiniów.  Krom.  720..    Dał  im  co  nsylepszą  ziemię. 
Sk.  Zyw.  324.     Czterech  (kopów  co  lepszych.  Sk,  Zyw,  2, 
365.       Chłopu     co    duźazemt^    dopuszczał    fię'  o   ziemię 
uderzyć.  Papr,  Ryc,  26^9^     Z  kraiu  na  kwiecie  co  ndy- 
obfiAazego.  P..  KtJmn.-  Jer,  t5»     W  co  tirodziwszych  tylko 
zwierząt  lwy   zęby  utapiaią,  A  zwierz  co  nmieyszy,  iiao 
fię  puszczaią.  P.  Kchan,  J.  23o..    Siał  co    na  naylcpuey 
ziemi ,  apodziewaiąc  fię  co  naylepszego  urodzenia  z  niey 
dodać.  Petr,  Ek,  20.  -     $.  Co  s  loci  gdzie ,  90.     Boday 
to  u  nas  na  wfi ,  co  ia  z  bratem  sąfiadem  pociągnę  wina. 
Teat,  \Of  93.     Boday  to  na  wfi,  co  wszyftko  tanio,  ib, 
"  $-  Co  gdy ,  co  ieśli ,  copula  tranfifiOnU  conditionaKt , 

Lat.  ęuodfi  ¥ero ,  menn  nnn^  wenn  aber.    Gdybym  byt 

królem,  byłbym  sprawiedliwym.  Go  gdybytn  bjrł  biflcupem 
Luh  oflicyałem ,  nie  byłbym  nigdy  zgorszeniem. '  Wfg.  Org, 
1 7.  Stefan  dowiadywał  fię ,  fe^liby  Olbracht  przyiacielfkim 
lub  nieprzy-iaciellkim  obyczaiem -ciągnął  do  Wołoch;  co 
ie^liby  naTurki  chciał  woynę  wieść,  tedy  to  mógł  pro- 
icieyszą  drogą  uczynići  Strylk,  65o.  Uwarowali  sobie 
przeszłych*  krzywd  zapomnieć  ;  co  "ieiliby  która  ftrona 
woynę  odnowiła  ,  aby  poddanym'  Iey  wolno  było  pa- 
dom'nie  dopomagać.  K^om.^gS,  '-  $.  Z  przyimkami  kładąc 
€o  f  dawni  pisarze  pozwiłaią  sobie  fitrórenia,  zamiaft:  na 
nac»;  o  co  s  ocz;  po  co  ;  pocz;  przez  co  <  przecs 


co 


('  t  dla  czego  ) ;  za  co  s  zacz ,  cu,  vid.  suis  in  ioc,  - 
-§,  2.  Co,  interrog,  -  indirect.  interrogąt.  vel  eTclamat, 
relatiue  md  magnifudlnem ,  cualitatem ,   numerum »   iak 

wielkie ,  \\t ;  na^ !  »ie  x\ti !  wU  firbt!  wie  grot !    Otoi , 

co  tu  kłopotu!   Teat.  5ft>  3o..    Ah !  co  mi   We  Pan  po- 
wiadasz!  Teat.  33,  c.  45.     Patrz  co  fię   ich  buntuie,  a 
iak  broni  awoie  ofirzą  \  A,  Kchan,  "W,  224.     Jak  pif  kna  ! 
co    ma  wdzięków !    Teat.   30^  d,  i.5.  -     Cum  encUtico 
z  przyroiłkiem    i.    Cói,'  Crn.  kajshe ,   Sr,  2*  S^j*     ^^ 
było   czynić.     Cói  to  ia  słyszę !     A  cói  to !  -     $.   Co , 
elliptice  n.  p.  Co  mi  ^^  tam  w  cudze  wda  wać  rachunki  ?  Teat. 
35,  24.  (co  to  do  mnie,  quid  mea^  Off^  foff  {cb  lllicb  •  ••}^ 
Cum  encUt,    Mądry,   poczciwy,,    cói  kiedy  nie  modny! 
"iCrae,  Mysz,  75.    (co  pótym  ,  na  co  fię  zda,  %M  ffAft^? 
tM  (UN?)     Otótf  i  ona  I     Cóf  ?  Kiedy  mąi  s  nią  ielL 


c  o. 

Teat,  10,  K  43.     $.  Co  sa  r  laki ,  mU  fit  tin*     Co  xa 

nauczycielowi  rodxice  <yna  maią  poracsj/ć,  Glicz.  Wycłi^ 
Zr.  5,  ^«     Co  nóy  hyi  aa  btąd^  7>a^  4i,  c.  5di.     Co  aa 
niiM,  uroda,  go  aa  wdai^  ikromnoici,  co  aa  wielkość 
furaymioŁów  w  nim!  Jabł,   TeL  83.     Cół  to    za  oczlłi, 
iakai  twara,    cói  to  za  lical  £ab»  i5,  1S9.     Ja  nie  wiem 
co  teras  aa  ludzie  na  świecie.   Boh.  Kom,  5,  Sog.     $.   Co 
*  wiedzieć ,  ani  sposobu  wiedzieć  ^  nie  wiedzieć ,  Wtt^  IPCtf 
\ń^\  Wer  t9eif  ?     Co  wiedzieć,  iak  rychło  mieć  będziecie 
takiego?    Groch,    W^    4a5.     Pierzchliwych    ieleni    cóż 
wiedzieć,  iak  wiele?  Paszk,  Dn.  134.     $•   Cóż,,  iakie, 
wici  nmil     Cóf  ci  fię  podoba. Warszawa,  i^oie  ci  i  przy- 
padła do  guftu.  'T€af.  aa,  65*     $•   Cum  ęnclit*  Coć  nie, 
Cói  nie  9  a  iakoi  nie ,  czeniuby  nic ,    tDOIUtlt  bentl  tlic^t  I  * 
mi$  foSte  fa^  tt.  f.  ».   ^enn  nl4^l;     Cói  nie  miałem  snąć  *, 
waaak  to  tego  ,     u  którego    We   Pan    za  szypra  sluiył. 
T%at,  38,  lai.     Coć  nie  wie«  c^Katać  nie  wie.     $.  Coś, 
Cefi ,  Cofik ,  cói  toi ,  indettrm.  Suófiani.   it^n^  itWii , 
trgOlb   W0i-     Jeft  ieszcze    coś    nad  bogactwa   droisaego. 
Wtg'  Mar.   198.     Znać  było,   ie  Ikrytego  coś  w  aercu 
«taiła.  Zad.  6,  435.     Jutro  iadę  w  drogę  ,    ieśli  ni  ,na 
wyiezdnym  cói  toi  nie  przeszkodzi.  Opml.  Sai.  32*     Mafi 
ttt  w  tym  coć  bydi..  T^ai,  54,  b.  32.     Twarz  iego  miała 
coś  w  sobie ;  bo  zawsze  była  i  w  przeciwieiiftwte  wesoła* 
3irA.  Dom.  63.     Zakładstą  sobie  punkt  honoru  w  tym, 
aby  coś  nad  ludzi  pokaaać  fic.  Lub.  Roz,  24a«     Sparsere 
&mara ,  ąuedZebrydoTius  inconutntuiUoreuelaturus  esset 
co/,    nempe  quiddam , .  innuendo ,    enm  fingularius  quid 
Rompublkam  afficiens,  ibi  dicturudk    Piaą.  Chr,  237.  et 
239.     Jui  |pA  coś ,  i   coś  z  tego   as  pewne  będzie.    Mon* 
67,   149.     Zawsze  sobie  upatiuie  coś  do   sług.   Teat.  6, 
6*  i3.     Odmowie  mu  co,  zaraz  gniewem  szaleie  i  wie  na 
cif^ofi.    foł.  Arg.  532.     Bytem  tei '  kiedy,  coś  ;     albo 
c^mfL  Cn»  Ad.  &o.    Byłbym  csymfik,  gdyby  mnie  pewne 
nieascsfście  w  tę  biedę  nie  byt^  wepchnęło.    Teat.  7,  d. 

1 9.  Czrtr.  -  Goś  j  Coi ,  t  cokolwiek  ,  leda  co ,  If getlb 
M^.  Oorzey  byłoby  nadawać  miaftom  tylko  coś;  albo 
wszyftko  ,  albo  nic,  nie  masz  śrzodka.  Przeflr,  286. 
J.  Coś,  adyerbialUer  j  radonu  incognita€  f  iak  oś,     GalF. 

comme  ca ,  gfflKfTft  ^aM\  iw  «e»if(««  OItt     Trzeba  ich 

pożenić ,  bo  coś  miłofiernte  na  (iebie  »  boczka  poglądaią. 

7*^0/.  łS,    83.     JeHeś  cdii  pomieszana,    Teat.  5o^  b.  21'. 

We  Patt  cóś  doio  muzykantów  racbuiesz.    Teo/..36)  9. 

Coś  fię  nie  długo  bawił.  ib.  24.  c.  44.  AJe  coś  nie  sły- 
chać cię.  Zab.  i4,  122.  -•     {.   Interrogat,  direct.  co,    c. 

encUl*  cói,  cósz,  coś,  Wal?     Cói  ieft  ta  piękność  ciafa? 

oto  1  wór  gnoiu !     Cói  ieft  to  wdzięczne  śpiewanie  ?  oto  \ 
'  lekkie  powietrza  porusaeńie!     Co  są  potrawy?  oto!  tru- 
py zwierząt!  Co  wonie?  dymy!  Co  są  odzienia  i  szaty? 

wnętrzności  robacaków  albo  ftóry  zwierząt !  Bals.^  Nied. 

1,  2o4.     No  cóż  tam?   powiaday  We  pan.   Tear.  43,  c. 

58.  Wyb.'  Zab.  12,  4o3,  Niassczęśliwy !  9?.  no  coś  mu? 

Teat,  8,  88.  Co  stąd  Persyuszowi*  że  k.adli  kweftory? 
Aras.  Sat.  118.     Cói  ci  to,  móy  Krętośzu!    Teat.  33,</. 

83,     Jeśli  ia  tak  chce,  co  tobie  do  tego?  Bial.  Pojl,  1.07. 

Nadchodzi  Jan,  a  Piotr  mówi  do  Jezusa  :  a  ten  col    Biał. 

Fojl.  107.  (m<^  roili  benn  ber?)  Jam  proŁla  o  to.  gp  to 

co  ?  A.)  to,  ie  nie  chce.  Teat.  26,  c.  26.  -  J.  Co  ?  s  taujfal. 
czit%o± ,  dla  czego  ,  czemu ,  dla  iakiey  przyeayny , .  nMtf  ? 
flMItitlll?  IP^ill?     Ale  co  nofimy  in  a  owdaie  oczy  i  u#zy 


CO     -     COFAĆ. 


9t9 


a  wole  po  świecie?  w  Policę,  to  iąft,  aimi  w  fię  weyrsyi- 
.my.  Orzech.  Qu.  175.  -  Czego,  Caagoi?  M^?  tootltml 
Czegoi  płaczesz  ?  ^rae*  Bay.  26.  Czegóż-  ci  tak  gwat* 
townym  twarz  płonie  rumieńcem  *  Cóż  tu  do  wftydu  ? 
Żabi.  Amfy,  57.  Sami  nie  wiedzą,  c>ego  ik%  śmieią.  Zah. 
2  2,<  268.  a  cztgo  ńę  śmieią,  ob.  Śmiać  fię^.-  Czemu?* 
11  dawnych {  Kczemu,  to  ieft,  ku  czemu,  ku  iakiemu 
końcowi ,  praecz ,  dla  czego ,  a  iakiey  prayr^yny,  a  iakie* 
go  powodu  i  t.  d.  WAmitt?  S/o.  fće»tt,  prrco;  <Sr.  t. 
C}0(0bUr  l^łetiOi  Sr.  2.  50gfbla»  Vd.  h'ahem,  aakai, 
h'zhim,  pokai,  kokuj  Crru  sakaj,  poahim,  poksj;  Kg. 
cćmu,  zasctb)  Sla.  ząyhto;  B9.  cemu,  zascto,  jere,  }er| 
Dl.  zaiło;  Oo.  zakaj ,  kchemu,  chimu,  adoh,  jere,  jer; 
Rt.  Hero  paAH,  4^JK  Heto  ,  aa  hI^mL,  no  neiiy,  noHinó, 
BCKyio  }  J?^.  ^eco  pa4H  }  odpowiedź  też  gdzie  niegdzie: 
ktemu ,  temu ,  baillltl.  Ale  kbaema  to  mówię  ?  otoli  kte* 
mu,  abyśmy  .  .  »  Modrz.  Betz.  nb.  Ale  kczemu  to?  ib. 
439.  Alerzeczeaa;  kczemu  te  dygressye?  ktemu  afay.« 
'  Orzech*-  Tarn.  36.  Na  waszych  abroynych  bie/iadach 
amacailo.  ieść  nie.  mogę;  czemu?  temu,  ie  tanf  mhrowie 
na  łyczku.  St€ir.  Ref.  71.  A  to  czemu?  temu,^ie  po- 
apolicie...  Archeł,  a,  61.  Czemu  to  Wasmość  ^fospanie 
Starofto,  Obmiiasz  paay  i  nie..chodaiaa  profto?  Temu« 
braciszku,  ie  aemuie  Starofly  Diiś  bez  pieniędzy  cale 
.  Bernat  prody.  RratĄ.  B.  4.  b.^  A  to  caemu?  ^emu«  bo 
w  podobnym  wieku •• .  .^ahl.  Roz.  99.  Loco  temil  m/o- 
se  tymn.p.  Cgemu  to  daiś  tak?  Tym  bracifienku,'że  *.*  « 
BraiK  B.  4,  b.  %.  Po  czemu !  za  iaką  cenę,  aa  iakie  pie- 
niądze ,  iak  drogo.?  »ie  >beuer  ?  ok'  Po,  $w  K«  co  ?  *ntt 
cói  ?  na  iaju  koniec  ?  Cro.  nakaj  ?  roO|tt  ?  ^  »lt^  €nbe  % 
Na  cói  piszecie  prawa,  ieieli  ich  nie  słuchacie?  łCrats^ 
Doś.  i53f  Na  cói  nam  wiele,  gdy  tak  krótko  iyiem? 
Hor.  i>  281.  -  O  co ,  że  tak,  scUic,  póydziemy  w  zakład, 
aałożemy  iię,  Cn.  Th.  655.  toa^  gtlt^,  toai  roettetl  wlt? 
cf.  O.  -  $.Czym  Injirument.  (cf,  KSm  In/ir.  pronom..lSJto  ) 
lOOmit?  /?#.  ll^Mbl  Sr.  a.  ftitllr  fSimdA*  Czym  fię  to 
robi?  czym  ńę  to  dzieie?  -  Czym  mię  powiadaią  bydi 
todzie?   W.  Mars.  8,  27,     (kimie  mię  powiadają  bydi. 

BUl.  Cd.  roer  (»a^)  fagen  bie  £fute,  hai  idi  frp?)  ob. 

Czym.-  Wczdm?  worin  ?  Cro.  yuka  j  ?  oó,W.  -  GO- 
DZIEN ob.  co  dzień  sub.  voc.  Dzień.  CODZIENNY,  a, 
e  ,  CODZIENNIE  ^rzy#/i.  ,    kaidodaienny ,    powszeday,. 

Zage,  łeben  lieben  ^ags  s/o.  t^h^ittmi;  fir.i,  rofc^btie, 

idĄeM,  flitrbnU;  Sr.  2.  ft^ebne;  ^x.avakd8gani;  Vind. 
Tsakidaniki ,  ▼aedąini ,  Tsakdani ,  Tsednenni ,  Tsakiden  ; 
Cm.  uaakdane;    Rt.  BceAĆHHUH,    sceAHeilHUB ,   exe- 

AHeBHMH,    nOAĆHHO,   6y4HKIDHlH,    Hac/lRHltfH   ^    .£f. 

noAHÓBH^iii,  ooBceAHeBUMH,  maaSAęAHiiBH^,  ence- 
AHeBHO.  .  Febry  codzienne  ,  gdy  co  dzień  paroksyzm 
■  chorego  dręczy.  Krup.  5,  55 1.  Codziennie  pra- 
wie -  gorzcy  rzeczy  idą.  Zab,^  6,554..  I\aądzca  dworu 
codaiennie  dla  dyspozycyi  przychodzi  .do  paiU'  Krmr, 
Pod.  2,  2o6t  i'    ,         •• 

Pochodź  :     cogodzinny  i  cokolwiek,  ióiĄoiwiik,  eomię^ 

fifzzny  ^    coroczny  y    copótroczny  ^    cotygodniomfi    miez, 

niec^\  ocZy  wni^fco^  wniwecz;  zaczy  czyiy^  ozyy.  - 

COFAĆ,  CAFAC,  *CZOFĄC  cz.  ndk.^  Cofaąć  idnt.^  scofnąć 

dok.\  wftecA ciągnąć ,   w^ecz  pchać,,  wri^cać,    odwodzić, 

5urii(f  trrcfrn;  surAcT  sif^en^  Ger.  saitfiii*.  9l.blg^Ji#A. 


SSA 


COPAC    -    COFNY. 


Mllf«H;  CimfltUfltit  Sr.  1.  cthm,  Ctifam;  Cm.  satifem; 
Jtf5.  aiv  tehubh  r€U€rsus  ejl ;  y7x.  nonHmvftDB ,  nóań^ 
namttahf  ctixinuinb ,  omna^miiml,  nJimMin&,  bmoh- 
miiirE,  mtlttd^liB»tn%  \  £e,  BcnHisaK).  W  wo^nictwie 
csyli  w  furmaóllwie ,  absolut€ :  w  ciasnym  wąwozie  ,  nie- 
va  aposobo,  tylko  cofa<!.  Ojf,  Wyr.  CSirńtf!)  Cofai5 
czym,  końnii,  kotmi,  dyastem;  cofać  co,  karetę,  wóz, 
konie ;  )|ir(i(f}ie^eil.  Koń  próf  no  zpienionjrm  cofany  wf- 
dsidliem  Waiąwasy  na  kief,  w  okropną  przepal  z  panem 
godzi.  HuL  Ow*   i4i.     Cofać  nieprzyiacieła ,  obracać   go 

tia^d  ,  odpłać  ,   ben  gein^  toerfen  r   {tirńcT  brjnden. 

UAffntiąc  zwycięzcom  trzy  razy  ftawa  obracaiąc  fię ,  i  trzy 
razy  co&  nacieraiące  nań  bufy,  Stai,  Num,  i,  i55.  Nie- 
przyiaciele  naszych  bez  wszelkiey  sprawy  woimących, 
Bcofacli ,  repretserimt,  Krom,  6o3.  %*^  Cofać ,  wHrzy- 
mywać ,  )ltri<f (ttitetl-  Nie  pomatu  szkodzili  naszym ,  do- 
kąd aź  krdl  wydeceek  ich  nie  zcofnątj  inhibuit,  Kr^m. 
673.  Nie  cofnie  wody  człek,  która  uciecze.  Pot,  5)7. 
374^  -  Cofnąć  stówo,  wyrok,  odwołać,  ffjfl  ^Oft^ 
fWliet  9ll^r|Hr«4  inrttfntl^meil.  Cofam  słowo  moie.  Teat, 
55,  d»  5&.  Stówa  mr  swego  nie  cofniecie.  Tent,  8,  76. 
Zbyt  porywczo  oaądzit;  wolat  tedy  cofnąć  wyrok,  niż 
.  •  aumnienie  mesprawiedKwoscrą  obciążyć.  Offl  Wyr.  Cofnąt 
od  niewdsięcznika  dobrodzieyfbwa.  ib.  tt  ftltJOg  i^tlt  fetlK 

nc^tpattn ,  199  fdoe  i>aiib  i>eii  f^m  a(.  -    Cofnąć  ze- 

^  garek,  wftrzymać  go.,  iub  tei  wftecz  go  rycbtować,  tfe 

H^re  iiif^tlreti,    eber   «it4   swMjtrKfii^      conc  n^ 

MaimA.,  wfteczaófię,  itfć  w  tyl,  H6  wspak,  ft(t  |tlvA<f)tC: 
Ifenp  fHCiitf  wHc^m  ;  Vrf.  posadjati  ae,  sasadurati  sc, 
iti*.  oaimarfiyinB,  inyxani&cs ,  cnflmHfn&cH,  niaiHtiz&cif, 
DÓnilfnaiBfccii.  Gdy  Jezua  rzekt  tym ,  którzy  ga  szukali  : 
aamci  tell,  eofnęH  6c  nasad  i  padli  na  ziemię.  Sai/.  Ja/z. 
t8*  Na  koniu,  co  ftc  cafa,  iecKać  niebezpieczna.  Hauf, 
^l.*3S3.  Zęby  (ię  koń  w  tył*  nie  cofat^,  chodzić  będzie  za 
nim  człek  z  harapnikiem ,  który  go  za  każdym  za  (banowie, 
litem  %ę  ira  praód  popędzi.  Ka^t.  Nar,  985.  Jak  tylko 
ttatyszai  to  słowo,  iak  nie  cofnie  iię  nazad !  Za6,  11,  371. 
Cofnie  fię  waad  mdfą  nogą.  Bw<U.  Luk.  6.  Chętnie*  fię 
•  do  mey  cofam  praftoty.  Z^b.  i3,  332.  Nar,  Cofnie  (ię 
nasad  od  iwiętey  nanki.  Wii4,  Ś73.  Od  tey  rezolućyi 
nio  ieft  w  raey  mocy  i  nie  chcę  ^^  cofnąć.  Teat,  3,  d,  73* 
Ugoda  ta  fię  cofnęła.   Tr,  rezesria  fię,  ift  lViXM^t%m%tXi, 

tk&^m  fleiDorbfR.  -    COPANIB  fię,  Ui  ^ututfiffŃnf 

bec  Oltolllg,  bie  trmfrabe;  K</.  possdjanie,  aad^liek, 
aadpotegy  nsaathoja,  aadhod,  retarada).  Nieimiertelne 
cofanie  fi^  Mortau  było  takie,  i»  ten  odwrót  miał  poftać 
tryumfo  N.  Pstm.  4,  90.  Cofiinie  fię  zbitego  woylka. 
ŁęJk.MUr.  »S4.  -  COFNIONY,  COFNIĘTY,  którego 
cofnięto,  |llt*irge$^gfm  ^Pula  mały,  cofnięty.  Pars,  Cyr, 
5,  i4o»  b.)  Cofnięty,  COFNY,  którego  cofnąć  moina, 
..^dobny  do  cofnienia ,  do   odwołania ,    Sr,    1 .    roc$etlite 

^ppot.  ttieeofniony,  niccofnięty,  niecofiiy,  nnfllcAcfak^ 
lat  ^  ttllWtbemtflUb.     Hąi  ten  niecofny  s  podlętey  ras  ro- 

-  boty. .  JTniiejr.  P^eas.  a,  99.  Nłecpfne 'wyroki  prsesnacse- 
nia.  P^neyb,  Lu»^  6.  Niecofhionym  nas  wyrokiem  fiita 
w  swey  ntrsyfaittią  kinbie.  Pilch,  Sen.  Lifi.  x,  i23.  Nie- 
oofttioaą  wzięła  resolucyą*    Teat.  28,   i33.     Gdy  tylko 

,  .tam  ftaniecte  prsed  l^ogi  obUcaem,  Pe^iycia  iego  wyroki 


COGODZINNY    -    *CORA. 

Pochodź:  doeofnq/y  nacofnc  fią ^  odcojnąć y  poco/a^ 9 
wycofać y  zacofać, 
COGODZINNY,    a,    e,    COGODZINNIE  j»rzy*tt,,    kaido- 
godzinny;   co   godzina  przjTpadaiąi  y ,    fhtsMicft,    tli    ffbrC 

^tnnbe;  Rs,  Bce^acHUii,  eTKcHacHUH  ,  noBceiicHSiK; 
J?A.  (tlbO^Obtneil.  *C01ESTW0,.a,/i.  £c.  ^UDÓxecniBO 
cuidditas,  bycie  czyta.  COKOLWIEK,  COUKOLr- 
WIEie,  COZKOLWIEK,  G,  czegokolwiek,  czegolikol* 
wiek,  czegoźkolwiek t  Cokolwi^rzek  ^<£rM.,    Bh.  C^f tfU  , 

(ofotlw,  cofHtwff;  Sło,c9Mwif\  Sr,t,  it^itnli,  }r»iCfni; 

Sr,  2.  (fabbMI ,  IfMtn  ;  Bf.  actogod  \  Cro,  kajgod  *,  Cm, 
kolshekaj,  karkol ,  ennkolku,  ennkolkajn,  merikaj;  Vd 
koUhkei;  /ł#.  HeMHÓmso,  naAO  -  HaA&AĆKil,  byle  trochę, 
mało,  niewiele,  aby  krtę ,  co^ ,  ^tMi,  t\Vi  mvaX%,  et»«i 
fSenHe^.  Cokolwiek  przyszedłszy  do  fiebie ,  zno^u  ea- 
płakała.  Zab.  t4,  338.     Ach  Moict  Dóbr.  cokolwiek  mogf 

mioć  łaflci...  Ttat,  24,  c.  ii4.  ( finbe  i(^  nitr  eislfe  fSM^ 

ft(|t...)*  5-  Cokolwiek,  to  lub  owo,  Uk  esy  fiak,  hU^ 
Ober  b«<,  e<  f<t^  »a<  ft  fep.  Nie  wchodsę  w  to  iego 
przecrfięwzięcie ,  łacno- li  mu  fię  albo  trudno  udać  moie; 
coźkol¥riek  bądf ,  przecie  mu  chwałę  praynidfie,  Ojf,  Wyr. 
iakokołwiek.     J.  Cokolwiek ,  waayftko  a  wszyfiko  ,  iakie- 

koiwiek  bądi,  bez  braku,   mni  niu  hnmer,  i»«^  it%enh 

wat,  Mti  e^e  ttnterlctieb*  Od  tego  waayftkiego  cokol- 
wiek cIh  daią,  to  wasyftko  idzie  na  intratę  do  me- 
czetu. Sr  ar.  Dw.  16.  O  lufaieina  młodsi  ,  colikol- 
wi<*k  iwiat  ma  gwoli  cslowieku,  saijway  roibt>paie.  Zimor. 
Siei,  345. 
COŁAK,  a,  m.  siel&o  w  ięcsmieniu^   efll  ttufTOIlt  ia  b€t 

(Syrrfłe.  Tr, 

co  -  LI,  cf^  -  li ,  dubitat,  ąui  inttrrogat,  |M^  l^t^l  j  ^To  -  ii 
zemną  będzie.  Cn,  Th.  -  COMIESIĘCZNY,  a,  e,  CO- 
MIESIĘCZNIE '  prxy9ik,  »  każdomiefięcsny  ,  co  maefiąe 
prsypadaiący ,  inOliatliAf  «>m»ll«tttt^ ,  ielM  9R0K«t  flC 
fiflig;  Bh.  fa}b»mef^ai9  i  /ia.  ■ce«t>cKiiH»iii ,  cmeM-fccM- 
MMH .  noBceMtfcHwo.  COMINUTNY,  a,  e,  COMI- 
NUTNIE /^rzyj M. ,  co  minnta  przypadaiący,  jcbf  Sttllllte 
gffdOlg;  Rs^  eiKeMaMyaiHU^.  CONIEDZIEŁNY,  a, 
e,  CONIEDZIELNIE />rsyx/il.,  co  Niedziela  przypadaiący, 
COTYGODNIOWY,  co  tydsień  prsypadaiący,  Sb^.  U^b^ 
fibtl/;  Bh,  («ib0ti|0bll/;  R*-  enceneA^AMUK ,  aSfomis 
tm^,  a!r»Me«rti*.  CONOCNY,  a,  e,  CONOCNIE 
przystk,^  noc  sa  noc  prsypadaiący,   [tht  9ła<^t  8efMi9« 

Sh,  fa|bim»€iiŁ 

«CORA,  y,  i.,  CORJCA,  >»  <m  Córecska,  Córuchna, 
CoTunia ,  Corufia  zdrbn^ ,  daiemę  czyie  pici  ieńikiey  (  cf. 
dziewka  ,  ef.  ayn  ,  otrok)  ,  We  %^UX,  U$  tM4lUt4^  \ 

Bh.  bc9^  bcera;  bcrrdr,    bcenif)!«;   sto.htna,   €tt€, 

hC€ttiU,  H^mU;  Cm.  hshy,  g,  kzhyrit,  hshyre;  yd. 
h'shi ,  hzher ,  .g.'  hzhere ,  dem.  hzhcrisa ,  hzherka  '%  Cro . 
kohj,  kchćr,  hcher,  g.  kchere  ,  dcm.  kefaerka,  kcher- 
ehicsa;  i?#.  kcchj,  kcchjerca;  ^/a^.  kcki ,.  kcheri ;  Rag. 
kchl  g.  kchjc-re ,  pL  kchjeri ,  dcm.  kchjftraa ;  jRa«  AO^b , 
4ÓHepii  ,  AÓYKB  ,  AOiBCYlEa  ;  £ccl.  Aq|R  t  AiBó(», 
AigniSa,  AiBópii|{a,  Aigópiiasa  cf.  Oer,  ^M>M;  Gr. 
i^wyanry);  Sr.  ł.  ^\Wia,  %t^itn^  b^mfttr  5r.  a.  jowf a). 
laka  matka,  taka  córka  iey.  Budm  Ekwh^  16,  4^4.  Vd. 
kar  mashka  rodi ,  radu  miahi  lori  cf.  iaki  asrzep ,  takie 
sabtkopnie  daleko  iabłoui  iablko  padnie).  Córka  awey 
■atki  we  wacem  iMiUdiue„  Sucska  awey  pani  sawaze  tro|ą 

pilnuic 


CjOKCZY    *,   CUCHNAtC. 

siwych.  iiii»xj».  29.  (  ZoiKy. ba  i  corufia  firoi   mi  cher- 
eli«low  T«al.|^.  ir.4.  iy>ó.     To  ieft  puA  cęduego  ko- 
dtaiiA  comnią.    7>a#.  46»  55«     Oycsyma  do  w««  kobiet 
HÓwi :  aiHe  moia  ooriiciuij*   ^4*/.'  ^«  AT.  Sg.     Oto  moia 
iporuia.  T«ar.  a6«  uf*  7.  ,  A  Arpi^swymawiiy.f  ii«i  cUie- 
citcia  awcigo'^  coDooak>,f  «^y  ai«  ptakat,    ia%o  wy^umiec 
»  Rąymn  o4  loiley  Tereiiayi !  Gro^JI«  T^i*,  A^  4.:    Ptay- 
«p«a«bia4  ••bi«^cdfkc«.adQptoiri<6,   Crn.  pobakyreti^   an 
C94eec  eutt  «Wlc(fmc0«   Cdrkaj4optow«iia  ^fo.p^kćkO^ 
Solftilaw    poiąt   is^rc  kgąiceia  Jlalickiego.  ..iBic/ 1>.  $5. 
.Umi^  ^cóępe  (<ftfa/.  s  c^rki  V  (d.^Sg..  $a  NiMmłaf^.  uioda 
«aob*   pici   ieńikiey,    paoienka,    daiewecaka,     S;M|tft^ 
fUĄHti^t  9ki%^n.     Obo€  wy  nia  anal,  tJBb  vi4«|e  14 
]9tt.flik>dą,  córką  ią  nasywa.  Qiw^  Ow.  4ia.     Coctteaka 
»aiatka>'poMMBa  aiaieni  Jasaciikieyy  na  poatudae  iony 
Haamah#w«y  kjU^  ^i«  jTajt.  370.     $.  Gdrka  duMpeaiia  o3.  ' 
Cbnetpa.    $«  iTt^. -Córka,   ikutdk . caego ,    bu  fte^tef^ 
^  fni4tf  |;U  aUlftng,  ^ie   Jel^e.     Córka    datty    au- 
ckwaStfió.  ąg:  Wyr.    CORCZY ,   CORECZNY,  a ^  e,  od 

#arkt  ^  ftMttif  « ,  tM^tlidii '  "BA-  ^ćrłlti,  hutuiScm ;  f /o. 

Ćertn;     Cr  tu  habyr&n,  kahyrne;^   Vd,  haherai,   k'.ahtrni; 

ir#*  jiowpuKHb »  Ao^^mab ,  .Sr.  u  biei^cim,  bjwc^ 


CirCHTHAUZ    -    CUD. 


331 


ziimu^jWMĆ.,    agniUaaą  trącić,    fful  fitefcil,    mftfeti; 

(J3A.   fnd^tlMli  Odorari;     Sr,    1.   tjU^Am  ^(Żąc/oJ^    3#. 

ditcjati,   aurifiti  ;     V4*  snerdlavati  )•     Z   uft'g^.komu 

cuchnie,    pocbodai  to  csęAo  a  aagniłoicł   iolądjka    nie* 

firawnego«  Hawr,  SM,   407.     Padłby  trupem  prajf.  f^oiey 

Marucbpie,    Choć  iey  a  nota  i  ^gfby,    iak  flo' djablów 

cuchnie.  &ó.  i3,  64.     Nie.dbayjy  chociąi  ata  lyie^O?'^^^ 

gruchnie.,'  Kto  nie  ia  caosnłcu,  pewnia,  ni^  nie.  cucl|nie. 

29gi.     Ad»    ą^S.  •  iVi>wii|^.     Cuchną  . /cięiiwy.  .  I^ąg^ite. 

Mrud,  Ołt,  Mm  4.    .Trup  iu^  cnchni^y  bo  aą^^^ił^  czw#rty 

daień.    IV.  Joon*   14,  Sg*     W  domu  ciłphnie,    -wszędzie 

pełno  ^ieci.   Zwtkn    i6«  atł9*  .  Wody.iywe    w  jpuchoąco 

aadaawki    obrócili*    MuL  Her,  25,     Z-wierayną   cuchnie, 

ttuc  Uy,  słychać  iay,  Ui  KUbptet  mtifelt,  wUbenst/ 
»ilb9»ett«  Cuchnąc  cayn » .  UMiMft  tie^f 9  /.  (Imteitt .  Mif so 
i;wiaicaóW  bardao  awierayną  cuchni^f,  ^a6,  ,i^f  19^- 
&cce  i  ufta  .  ludai  upadłych  ą^uipie  cuchnęły. ofiarami 
halwo€hi(i»Ukiemi.  Her&.Ar^^jG.  JFig.  To  cof .  praektęcie 
cuchnie- miloictą.  Taii^  So,4:i.   (ppcJ^oie  mitoicią,  wy- 

daia  miloU^  M  Mt  ii«4  iUH  ani,  rłirdE^t  |ui(^J^.)- 

CUCHNYy  «t  o,  Tr.  cucknący,  cuch  wydaiący,  faul 
tUd^bę  mtifdnh,  »Uben}r«b-     Fochoda:  zacuc/mąifr  oh 

^    ^    fo  tiowim  I  ,Cłu4  i  €zuck,    ,. 

ite|H«    Cdracaay  wnuk >a;' AWpńcsob ,  'MyKbVoinlb   CUCHTHAUZ,   u,   m^  dom  poprawy,  %Niem.lfLi^(iU 


Aq|dp«^  .  j(tfB*.iia  ,4Mf  W«va  com,  pochodzi  paJUthica^ 

^Mkąd  póinUif  M  todM^  .mpOf.  pafierb  fyrmow9no\    Und 

-   p0ikmath  JLsfr  i«t  £«.  ni4i{e(iiii|a,  nanraapma.'     . 

CaaA2L«A.  aorMfiaa.  COROCZNY,  a,  e,  COADCZNIE 

^j^m4K  ,  kttidofócany.,  O^Uftli^t  tf/o.  f«ibete<ltł;  frtłbOs 

fi6i^>  »froitt9,  wyrooii)  -Sr:  a.fn^beieto;  Sr.  umW- 

letni*  V<i.  ^abałi»tctt4  €m.  Tcaklajtna-c  Hs*  aaceroA- 
»aui»  aoniiAHOi  £c.  noaciutfmHKS,  hedo  asKeroAHO 
BUnaamik.    IŁgmiaaam  ftoagrania  mai^tnoaaj  waayAkia^ma 

COaUCHŃik)  CORUNIA  «ó.  Córa  /  Córka. 
COR .    COat  i    COSI9 ,    94.  tCo;    COSRZEOIO^ZIBNNY , 
.     GOTR2BCIQD2I£NliI£  ptzyOk. ,   00  ttaecl'  daia4  paay- 
i     IMdaiący,  ftbeil  Mltyil  tMg.  06.  Praeaadniw   rCOTRZE- 
fdOLBTNI,     ia,    ie  ^     COTRS^OIOROCZNY ,    a ,    e, 


|Ml^;.  Sic  s.  m^titfflf ;  JiA.  bCllI  t^^ą^  Mii  Ms.  cnh. 
■    '(auBCA&MU   ĄOuh»     Cuchthaua,    spoaób  .bardao   dpbry 
*  Aci>  idkfopuenia  Juiait  awawoioych^  Uaur^  SĄ.  169.  Mon, 
74»  488.     Za  takioL  cnoty  odajfaią  .do»  cochtbauai4*    Ojf. 
'    Wyr,     Zł  twoif  nic^^nno^ć  traababy  cif  b»  rok,  pf '^ynay- 
mniey  do  cnchthauau  oddadi.  7>a/.  6^,  ^•.9$«     Obącaf,^ 
«.  iak  fic.|^prawiaft  do  .roku/  Gdy  ir  cuchtEanaie  ujmą  ci 
<     obroku.  .Af OT  jar.   75.     J  cuchibaiua  mu  nie  pomoże,  (iffl 
.     Wfr.iii^B  wart.»  tylko  w«aać}.     CUCHTHA^ZK^lK,   a, 
-,  m.  fiedaący  aa  .pok^e  w  ouchth^uaięy  cjkf  ^U^timlet* 
.'i  iTc^r^i  i^  iTpcea.  ifflA   cii(M^aH«pi<^  ^    ^U,  $»<itiiu$U: 
V  tfimi.    •  CDCHTHAUZNICZY ,    a,    re,.  do  cucbthausfiika 
i   iuila(fa|Q^4  ...gUl^lilllte  s  ..  J^oCtA*    c:UlQHTHAUZO>VY, 
•  i   a-,    ad'cuohth8uau,  *9lM(t^tttf  iii.*     Strqi    cucJ^au- 
aowy.  7>v       .  "  .    ;  .  •  ,  , j 

Cotmacioletińa,    Cotrwciorocania- /9ray//ł.,  prseasa>canyi    CUOIG,  *C£UCIC   ciiyn*ni^d.,    ofucier  w<kim   wfn|^ca(f, 
łfM  Wrte  aajr.     cotygodniowy  #6.  Comadai^lny. 
COZ  •&.  Co. 


ću. 


.  cuch  pai^  ob.  Canch*    s.)  CUCH,  n^  m.,  CUCHNIE- 
HIE,  ia;   is.   anurófl  agnHy,   fin  faulft  ^^fflmtf ;    (Boh. 

^Uif  tiw^wfch^  Sios,  ćtKJ^4   Sr.  1.  cjieii,  ciiubmti}» 

Smrodliwa  wonią  >raapcdaaĆ  qnchy.  Sa^r,  Fief,  9,  B,  3,3. 
Cach  od  aaio wieka;.,  >  ieft  to  wylot  patv.  amrodliwych 
■  ciała »  bądi  pva«»  niiadraa ,  bądi  praea.  nfia  •,  pot^iaaae , 
nogi,  otworem,  warg. wielkich,  lub  fonem.  Byk:  M^d.  i, 

^90^  (e^parik;,  btt  ^tf^M^  (TO^  M  ^ii ,  ««#  benr 
9Mb€  f  HM  bm  gAfeir  u.  f.  ». ,  ftinf nib<?r  Ht^n*/  ftitt 


budai^Ti   bU  Cmiiftiibmig  j^UBm.,.  -  |iK4f n  iv^^  ets 
mi^ttUf  IM  2fbfii  felii8«ł/  Au^.ctnet  C^wm&^i,  sf^i.btm 

9U^MXt  ^tśmf  C  <#<^rf<c«oc»aUr  cgiiarę^  capcaąą  dąnij^tor^ 
SątanmśJ  ;'  Upadar prawie  -bea  iycia.;  prayikocaywssy , 
oucą  go  waayicy..v*S/«f.  iVKW.  i,  192^,  Przybie^fa  ią 
aueiĆ;  iesacae  nie  ptsy^sła  była  do  fiebia,,  gdyu  posaedł. 
Nieme,  J>;  4,  90.  \Fig'  Roakoaaa.  będaiem  ifoskosaami 
eaueić  Wknrych  praybytkach -fiWMy  aacaf^Iiwp^ci.  Anioz, 
Pęez,  Ay  ga..  CUCIĆ  iic .  fK^«^*,»  praychodaić  do  pebie, 
orinćwiać  fic,  TW^m^  fic,   wabudaać  fic ,,  ku, ocknieniu 

amieraać>  &ł ,.  mooy  .»$hjw%c\<  ŁimAtn  ^  ft(b  rtmuntetn , 
nmiitec  mtbtitr^H  mnBttn.faad^enr  im^tp^athai  Us 
^feir  ff»«v  iftii^n  iwtłwb  />a  a^M^f*-    W4aic^^  łc- 

ehcąca  pif^ejrXikonr.  adąwały  fic  #ttpa<|  i  aąaapfcać 
waayftkie  iay.  towatay^aki.  4^A.  1 3;  1,67,       '  ., 

Pochoda :  J»^  słowie  :   C^w^. 


kn^Ći^Weif.     Zapach  abo  «cauchaidnie  uił  a  caoanku.  GUD,^  u,  m.  ^     1.)  *CUDO,  a,,  n.,   adąrzenie   dziwne  nie^ 
Syr,    iŁt8.      Cuch   awierayny,    miffiw,.  nadgniły  pray— .    awycaayne^  którego  praycayny  nie  dochodzą.    -5oA.,i>;a3. 

tamrodek,    haś  SŚU^nani  •bet  9Mbpitxi,   bM  fMfen.      7B  ^^  9»  «>7*  «i«i  Sttnbec.  cf.  Oaii^r- -  ^^^^  ^i»f  SairaC 

CUC&N\G  woiMtei.,  wyctswad^afidbie  agniły  amvód,       (^A.   otb^  iui  :  karaoić,  ,cabJI9<,  ^^MAJi*  ;  ^f    >I;udea 


5aa 


CUDACKI    -    CUDACtWO. 


r 


j.j 


I  ( 


(zhnda  admiratid);  Crn.  shndii,  thucle«li;  S»%  ejoddoj 
5^.  lrfV,  jajWf;  /ł^.  Uudał  /?^.  cjuddó;  Cro,  chAdo 
(ćf.  chudt  ;  wiele);  Dai,  G»udo  ,  cjuddo  ,  chyuddo, 
dijrndessAy  Siavon,  c«udo,  ctudetah;  Rofi.  HyĄOf 
ayĄec^i^  y4HSA^Hie,  n4BiaiĄtLxb^  HeBUAAAftigBMa  ;  £c* 
nyĄecmno ,  yAaBHmexbnoe  Ą'hxo.  W  lictbie  mnogiej 
f^dwimy  nida  i  bo  się  dawniej  w  pierwstym  prsypadka 
lics^y  poiedyacsify  mówiło  eudó:  J^p9M^  Gr,  2,  1  ag. 
Raeknift  do  W«s  Ftraon,  dtfyoie  po  solne  ^ cudo.-  Budn^Ea:* 
^,9.  (ucsyftcietakić  cnd.'  BUL  G<i.J.  Merod  oadciewat 
git  widsieć  od  Jeansa  lakle  ciida  uciynioite*  S€ki.  Lukf  a  3. 
Nas  W  wierze  utwierdzą  endl  Cfaryftnsowe ,  syna  wdowy 
wikrzeszenie ,  dziewki,  Łazartowe,  i  t.  d.  Pas»ii.  Dz, 
78,  "Bogu  wolno  czynić  cuHa.  Birk.  Gł,  X^  by.  Cudo 
^mu-twyohwftanla  PaMkiego*  Karnk.  Kai,  3^.  Wielki 
dud;  w  ogniu  nfo  ngOTze€.  Sk*  Dm.  ioo3.  Ogień  'fiie  pali , 
a  gore,  o  cuda!' Wioicf.  Dan.  87.  Ec,  uexjtiOĄ'hmailmiii* 
Cuda  CzfKoehowfcie,  Kóby^ańHcie,  SokaUkie  i  t^  d. 
zdarzenia  za  nMdawyczayne  poczytane  pray  obraaaeh 
w Czf ftoćhowie  i't.  d.-^     Cudem,  cudowaym  sposobem, 

bord^  Aa  W^nnhęt,  aiif  eine  tounbethate,  w»»bet9otte  9frt. 

Wiele  dziwów  po  wszyflkim.  kwiecie  diSeieaifi  ale  ie  się 
zawady  dzieią,  nio  cudem,  ale  przyrodzeniem  to  nazy* 
wamy,  źe  się  to  a  natoty  tak  daiete»  Biał,  Piffl^  t^S, 
Cuddm  elf  ftaid ,  ^e**'nas  który  nie  ag^Yąl.  TWoT*  43^  c. 
129^. -$.^4'<<<^  rzeca  lak^  dziwna,  niaawywH^tsa',  #tlN^ 

^mMHtei ,  ttttnbetfinref ,  lin  Amiber ,  fin  fSin^er^ 

werf  f  ŚhlttbetMUft.  W^g.  WaL  aa.  Siedm  cudów  iwtaU, 
bie  ffebni  SBtttkf Wrte  bet  tteft  Orób^  Artbmiaya  ble- 
fowi s#emu  taki  wyftawita,  ie  go  między  siedm  cudów 
%wttta,'  albb  międa^r  irzeczy  aieda,  które  iwiat  wsayAek 
aą'  nieiaki  cud  ma,  Uczą.  Wtirg^  Wat,  137.  iFaulinus 
ófh-y' wiodl^c  4ywo( ,  cudem  był  iwiata:  wssyfikiego..^^. 
'J}t,  33&.  Ouda  o  kim  powiadać^  cudowne  •rzeczy,  wy- 
nosić go  po^  niebiosa,  ffl^MberMnge  «fa  finrw  er|dMett» 

'Cuda  powiadał  o  mę atwie  Ozarnieckiogo.''  Offi  Wyr,  Ósmy 
ctid  świata,  miepódobieńft wo ,  ba#  44t# . WUttbetWetf  bet 
H^It  Będzie  ósmy 'loud  4wiaU ,  ieżeli .  on  pU  praedanie. 
n/fl  Wyr,"-  Miloić  umie  cuda  czynić.  Teati  18,  e.  a5. 
frhnn  ^lltltret  fbilll.  Ciwlatan  ipiewa:  o  cuda.euda, 
o  ilicztje  cuda  1  l^to^ma  pianiąźki ,  niecbay  ie ,tn da..  Zab, 
*ti  i^4.  N<tF.  -     Diftmg:  Cuda  wyrabiać,  aiidow»»traeczy 

wyrabiać,,  tMIć^^^ettg  imid^n,  ubent^enfiriMeit ,  fsitbetb«s 

f  e^^tnd  tteibetl*  Cud#  wyrabiał  na  weselu,  (kakaf ,  plą- 
sał, koziołki  wywracał.  Ojffl  Wyr,  Nie  zatlaw^zy  iony 
swoiey  wdomu,  cuda  wyrabiał,  ti.  (nadzwyeaayniet  dzi- 
waczył).  Cndli  z  Indimi  wyrabia  wdomu*  ió«  $../'oe- 
tycx.  cud,  Ut mtrpMtiSHts:  nadiwyetayne,  nadpnsyrodzone, 
nadluddńe,  ba^  ^unberbMf*  Nic  nad  podobieńftwo  nie 
ftairiay  4o  prawdy;,  Cud  w  dzietaeh  rymotworcaych  po- 
Idey f rżany  'zawady , '  Łudakim  dfiatay  <aposobeaa.  Dmoch, 
Stt:  J?.  4 1 1  CUOACiU ,  a ,  ie ,  CUDACaNY^  a ,:  e , 
CUB^ACZNIB  pńf^tlk,^    dńwaoany,    cł^nvBVjcsny;  iwitns 

brtfht  /  Abeiit^iifVU((  ,   fetrfam  ;    R j*.  n^H^y aahbuk. 

Myli   się    Marcih   Oalluii  w  cildacktey  swoiey   powieści. 


Myli  się  Marcih  Oalluii  w  cildacki«y  awotey  powie^t 
Ntu,  iij^-  ^9  a 4 9.  Każdy  uwaia  w  apvawdck  cudzych 
coś ,  eo  mu  się*  sdaie  cndacane'  I  pełne  chimer.  Cyank* 
Log.^S.  CUDACTWO,  a,  n.  cądackte  pofię|K>wanie , 
cudatkie  sprawy  v  rteczy,  MtiWUn^Uć^ęi  9^Vi^r  9bens 
tfttntt.  Nar.\Nfi.'  b'i  109.   Nw.  Tac.  a,  3o$«    OUDA- 


CUDACZYC    -    CUDRT* 

CSYO  ifUTi  ndh,    dsiwaeiryć,   wydziwiać,    WKlkMAt* 

•Ceilf  nUM^II^  it'«   «yAbc«HqaBift. '    Nie  dogodzi  Mn  mkt, 

•  zawaM  eudaczy.   Off,  Wyr,^  Powitdi  caego  chceaa,     ale 

cndaoz.  Uu     CUDACEYC  fię>  «aAf»i.  paj:^  CUDAC^C 

niiah,  nied. ,  zcudaczyć  fię ,  ;Bcttdacseć  dk, , '  dziwakiena  so- 

ftawać  •  eto  ttim^erli^ct  ^eUtgff  mnhtn ,  iraiibnfii^  •ets 

'bfll»'  My  o  bylb  z  nim  tjiy9\0^^mrvi  Uk^  se«daasyl  ^fię* 
ie  niesp^ób  mu  dogodzić.  Offl  Wyt,  '  ZcndacuA  «e  amę- 
tern*  i^*  %,)"'tr^  cndacayć'Co,  'sipląfla^,  zabalamncić, 
bfttrtttetir  MtKMU^Stu  2cuda€Śyf:tak  dkftą  aprawę/  io 
niU  iey  nie  roawikli.  Cff.  Wyr.  CU0AK|,  »,  w. ,  CU- 
DACZfiK.^-  •«  czka,  m.  sdrbn.^  osoba  Inb  raee»'  śaneasna 
nadśwyczayney  poftaoi  ,  eiiir  -ii>iiberlii(e ,  gbł«t|e«s 
nfi^c  fiuttt,   ein  abetit|eitetH(^^  2>fit9>  'ift;r.:  ^y4^1>  t 

^yAecfiKKb  ,^  ny/foAtlń  ^  vyAOpó4fte  ,  npHYyAMMKb ; 
J[c.  AMtootpK«xe»».  Gdy  mię  aa  cyfuikę .  Jeyńioić  ka* 
zała  nbnaćr  wszyscy  6ę  oamniei  iak«a  endeka  takiego 
paOlKiIr.  Cr^at^  6a,  d,  75*  Spoftcaegbay  go  ki^eay::  ich  1 
co4  te  za  cudak,  Ttat.  34,  62.'B(fyllę,  tz^  alf  ^W  (feiącj 
ikrzy  wio  rfy  cudabkek  Nie  da  aglaakać  prkekaaem  :Ukoei  4.ub 
cacek.  i^rz^.  £(/&  ifta.  f .  Cttdkk  ,  ttaiattJc ,  niedo- 
godny ,    aieiednollayny ,   nie  tak  iyi^cy  >  iak  drudzy s  <VK 

.  0tU(eiil«iigef  r  eto  abent^eneta^t  iRett^,  rii  •nnberii^ 
d^r  ^ttf ,    mittbefti^nr  i^eUigec*    O  oudakur,  knrdr  ^J 

pneftanfesz 'drwić ^ówą»  Tmat.  u>,  is.  'Ci^ik«'.z.»ivla- 
kieip  wyśyć.  0{[.  Wyr^  Codakowłosifct  «]#&«<»»..  i5» 
$.  Pokaan^y  niby  to* laoda,. kuglarz,  etaCoM^lMIŃ^rt, 
^ttttet«  Nie  trzeba. lekko  waiyćr4adzi^  oo-  pod  '^A>ftaW% 
błaznów  i  tudaków  p4^  ŚKietie  ikiegaif*  'JEto*.  3Amlw  «8a. 
*$.  Cudaka  cudotwł>rca ,.  cudodsieyi,  rftt  Mmibertlrftrr. 
'  'Ntoanasz  «udak«;  nad  moieg*  &  •  AMaoaśagoi '    Ky .  B^iie 

-firacie,  nie  igray  z  $•  JMikolaiem.,  bo  <r  on  «mlki*  otsdak. 

.  Ojf,.  Wyr,  -  $.  S więtjjn  cudak  pnw  wie  tw  poaz%6  w  ?kaiaśelo» 
klęka,  krzyiem  leiy,  czołem  biiarf  w  pierii  się  |psiś#tji, 
policzku  ie  się,  ręce  wyciąga^  w  gdię  i  wpopzkdi|  obsiiJki 

liie..Q^  Wyr.  eto 4if ectiKeif  i>eiRieiift€(rcf/-^  W ^afie. 
śmSfl.  CUDACZKA,  iie  €hriIlebf4MetłtittV  M^^HHini* 
f^efetintt  n.f*v*;iła.  iipinyAHXsa;iyj|^Q»ii{a.  CUDKO 
e^^Cudo,     CUDN03C,  ścl,  i,,    urodft  nadpospolitJt  (cf. 

audannoać),  IBsnbetf^bnMt  f  iwfft0tbe9tii4e  e^talrfC 

Dsiecit  dsiwaey  oudnoici ,  wdzięczne  ,  petńa  .dódkrnści, 
Pi€<  Kai.  39.  Jadwiga  była  niepospolitey  urody,  a  .co- 
daości.  BUL  Kr.  196:  Król  chciał  okazać,  ksi^iętoa 
Cudność  królowey,  abowiem  bardzo  nadobna  była.  RadM, 
Eft.  1,  11.  (piękność  iej.BUL  Gd.).  W  tey  cudności 
i  zacności  uiemasz  iadney  przysady.  PU/.  Kat.  i3o. 
Cuduość  albo  uroda  konia.  Maur.  Gotp.  1 47.     Widzisz,  w 

'  to  się  kończą  cndnófci  i  rozkoszy  świata.  W.  Po/l.  W.  9« 
5o2.  CUDNV,  a,  e,  CUDNIE  przysi*.,  cudownie  pię- 
kny,  nrcypiękny,  »audanny,  WUttbetM^ll ,.  (Bh.  twlbU9 
kamy»   Vd,  aheden  beUut;  zknden  t  dai^^wcany;  zhudliu  s 

>  dziwny ;  t  SłaiforL  oaudan ,  csndao  'S  •  cudaczny  ;  Rag. 
cjiidan*,  cjndnoTat,  c|ndnoyit,  ejuddotrorali^^  cndoway; 
Cm*   drddns    Cro.   chuden,    chuda vrtdenv    J^i.   ck|Mian» 

•  ohndorat,  chuda*ytt,  chudnorit.}*}  /{#.  n^yAH^nS,  vyA«iO. 
Co  azpetnego ,. to  i  złego;  a  co  endnegoi  to  tei  dobrego. 

-GUcz.  Wych,-  P,  .8«  b.  Piękną  bylsś  śjp^ą  ^.lecs  tetas 
cudną  mi  się  zdaiesż.  NUmę.Kr.  3,  i4a.<  Zona  Kreacen- 
ćyuiza  była  nad  wtzyftkie  we  Wtoaiech  ioB)r  nacndnieyaaa. 

'  BUł.  Kr.  38.     Cudne  pny  ewdiuitafamfm  gaśnic.  Zm^  Ad. 


.'47.tC«Ki4dL:B65..  <gi^9pi|y  fned  HoAmbi;  iwi««ik«  pisy 
yochodttl)^.  Xb6  e«iii)r,  ^Mry^aa  wBr«ft  pdftawny,  wielki 

•'m  ^H^giy  Uk  .fi  <fc«i<fy  csłonek  iu  proporcyą,  Cr^łt,  6a4. 
^  FsMdutajr,  wairt  ladsiwieiiia  ,  «llllherM0,  Mysils 
tentfMAMi*  Kobiety  iMimi  coday  talent  d^inyslu.  T€mt, 
€k  ^:  1^  loft  k«lcioItf«r  w  Kiiowio  cudnych  doay^.  BUL 
JCr*  56*  Dov»  cudw  niirow«ny.»  gdsie  albo  marmurem 
alkio  MtnkwwrfcMm  wi^trs  ^iasy  aJbo  ilrop  kwiaty  posfa- 
fiftnMni  oaadaoficiu  jCprtu  S«n.  a56.    $•  PnyAoyny,  grse- 

.  ^maif^.  Wi^IiHfUttMg ,    iftfg.     Ob  ich  niecudiiie  prsyiąl. 

.  «  l^top^  1  itajf.  .2^,'  i5.  PrsyOąpił  Jodaaa.  cadnia,  po- 
vdto«^  paaa  oMudnie.  PieM*  67.  Milcaed  młodemu 
cudaifyt'  niili  wiele  md  wid.  Cn.  Ad,  469.  $•  Cfidny 
kdMiir  mi^  »  itodki ,  wdsiccB»y ,  \M{k&^ ,  angfttf^tll' 
Drsewo  ocsom  CudAe  a  ka  weyiraeniu  roakoaane.  L»top. 
C€nmn  &»  6.  (wdsifcMMina  weyirseniu.  SióL  Gd.).  CU- 
PO)  ąt  H,  -  ij)  «iniiaft  Cud  cv.  p.  -  3.)  diika  aakai 
'  p»^^4»  potirom»>ftraasydłQ,  H«  8BiNibm(ier,  eUi  9B»ti« 
^effkfalti^«>4iy40.  Mieumipa,  nie  piea,  nie  wilk,  nie 
ko9ifiki  Qt  lakieff  cudol  Ojl  Wyr. .  Jeiii  białeglówy  cif- 
iMrń%  bf (t%  o  «|ych  raecaach  myiiid>  to  pewnie  wyrodków 
i  oii44«  .4iar^dią«  ^U.  jPfoó^aij.  -  Cudka  ndirŁn,^ 
jlie  sai^sae  sąjuganf,  csa«em  aa  pieaacaotę  a  lartem  : 
T^^mMipa^piltMmwe  cttdko.  Of.  Wyr.  €^  ^BMktxV»%r 
4eil»     1^  ^Udo-ii  Itokuaa  djabalika»   praeaakoda,   diablik^ 

'  Imm  arob«^0o  jrodMUtt ,  fi«  Kenff l(»eti ,  #lii .  deilUfin ,  eiit 

iOef)^|b|€ll.  Swśc^  bil  ^ic .  w  pierai  ^  a  otcr  ledną  jmaą 
w  k«ócn  koipina  jiobaąalo  mu  tic  iakiei  .cwlo  Cjlf,  Str. 
«*CUDOMOWN Y »  a,  e,  mówiący  o  cudach,  OMlbets 
bbige  rni^ttb;.  Cr,  rr^aroAoyo^.  Oi.  TA.  CUDO- 
PRĘTT,  epitet  Moyieaaa.  Ryh.  Cętł.  D,  4.  prętem  csyli 
lafr ą  cada^  ciyniący ,  ket  muuhttfUhi^ę  SK^feJ^  CUDO- 
RODNY,  a,  e„  euda  wydaiąoy  I9imbnfr|fttglttb.  Cu- 
dorodne  Cyrcy  gmioby,  ie  w  nich  .csarami  awemi  daiwy 
ęąfna^  Otw.  Ons.- kS^.  Mards.  Tr.  i5s.  CUDOSITY, 
•  »e^  cudacipy,  tfmieasny,  mtlbcfiU^,  aeifiM,  UĄtt^ 
tkśh  Sąnaacs  nóiwe  cndoine  bierce  na  tię  ciała  ńloienia* 
Z^.  la,  1 86.  •CUDOSŁAWNY,  a,  e,  'CUDOSŁA- 
WlflE  prsjfęM.  r.  ałynący  cudami ,  hutć^  SBmibfr  kttlĄmt. 
Mąi  jlen  po  dali  daień  wielom  iwieci  cudoaławnie.  Chód. 
JCofi.  66.  CUDOTWOA,  a,  m.  potw^ona:,  ^t  aXifdr« 
ImU'  Ni«PW9«^l  co^i|iy4ii|c  ^lada  poibury  Prayiactela, 
ieft.mi  ciidotwor, natury,  ^^/i.  i4wj»  u 9,     CUDOTy^OR- 

CA,  y«  m.  apra^pa  (eudów^  ber  IS«iiben><l;rrt  ^fio^n. 

ejuddotugrac  ,     Qyv!  .cbudochl^itel  i    JOi.    chudotToritel , 
idiudotToracs^  chudo^oK^ik}    i^«   cjpiddotTorec ,  ofuddo- 
tfornik,  cjuddotroritegl  ł    Mf*    vyAOniBÓpe|ib ,  HyAOlió- 
ce«b,  VA04liineft&«    £c.  ^AOAlJBcmeiimeAft «  ^Ao- 
nzBÓpeub.  .Cudotwórcy,  którsy,  cuda  caynią.    Ci^A    ^4/. 
£6.  thaumaturgoa.  ATofi.  761 588.     W  Maryi  hyla  wicksaa 
wi^mn^,  aniielł.wtayftkich  cudotworoc^w.  fiaU.Ni$dM* 
1,  1 5  7*     Cudotwórca  asaibieriki  albo  caartowikt,   caar- 
aokaiciuik,  efll  C^Mtlftefrtrr*     Cnych  ■  feltaywycK  cu- 
dotwórców   poiart-  aakrft  wód.    ^irh.   Dom'    i>9»     CU- 
DOTWÓRCZY, CUDOTWORNY,  *,  e,  CUDOT WOR- 
KU ffMytik. ;  cttda  aprawiaiący,  Mftbert^iltift,  wnS^tTtAtt 
\t9^\  Sią.  cfiidotyoran;   i2x.  ^yAOmwóguhiń^^  ^740hóc- 
Bitii;   £c.   vjFAtc|giBO«KUK,    vyAoinnop4iniaa  4    Boh. 
l^giS^.     Ła&a  ^oudotwórcea^   Prwyb.    JLum.   5  a.     Obraa 
cudotworay  1^^  V.  Słsfi^,  »$  367.;  Cudotwonie  Jeauaa 


CUDOTWORC^YtfA    -    CU  WIC..      3ą3 

tfee.  jreAoir.  itoi.  ixi«  Jm  WifktWi  daiełnoM  cadpt^or^ 
aa  któreain  iwiftemudana ^ tym  wifk«są  dla  niego  apru- 
wnle  chwalf.  Bais,  Sw.  3,  ot^y*  Cudotworaa  natura. 
Twćtrd.  W»»l>.  3,  1^59*  Cudotworna  wymowa.  Dmo€h. 
Sxt.  R.  96.  Cudotwomy  teologa  At  on.  65*  »9*  CV^ 
DOTWORpZYNA ,   y  ,  i.  aprawuiąca  cuda ,  bte  (StUlbcrc 

'  tbitttitM.  Wazyftkichel  cudów  ty  cedotworcayna.  Su4*. 
FiH.   a^  F.   a,  b.     CUDOT WORNOSC ,  tó,  i.,    CU- 

/DOTWOR8TWO,  a,  nw,  moc  daiąlaiąca  cnda,  eiy  to 
boaka ,  esy  praytodaenia  9    csyli  tei   a  umiei^tnolci ,   Mf 

SSui^erffgfl,  bUtffiiwbenNtt(^clt»  A<t.  ^APAt^Hcmaie, 
nyAOA^KcoiBO.  Cudotworftwo  cudowne  od  boga}  eu* 
dotworftwo  prsyrodaone  abo  i  nabyte,  dowcipem^  nauką; 
magilLf  cudotwornoćd  sabobonna,  caartowika.  Cn.  Th. 
*CUDOTWORZYC  ca*  ndk.^  sprawiać  cuda,  fSlinbet 
ttfWf  R**  MyAomaopBaiK  i  £€.  HyAOĄ%Acmuo}^imiŁt 
YyAOA'^sniB;  Jig.  cjuddotYcnritti.  CUDOWAĆ  intr.  /i«£ł., 
cudaesyć,  dsiwacayć,  wydaiwiać,  10ttjRbf rU(^jl  ^fUg  ttń* 
ben*  Cuduiess  a  caeladaią  bea  końca;  ieili  bfdzieta  tak 
oudDwa!,  nie  uUiymasa  shigt.  Ojf.  Wyr^  CUDOWAĆ 
%iąxaimk.,  daiwować  się ,  ftd^  t^rrmKbmi ,  cudować  się 

csemu,  %^  MrAbif  ^mmmUtn^  rritattBco,  et»g^  bctooiis 

b^ra ;  Crn.  ahudite  ae  \  Vd.  obshuditi ,  poahuditi ,  aavaeti 
ae;  Rg.  cjiiditi  ae,  cjudditi  ae,  aacfiidditi  9t\  Cro.  ćhudi- 
.  ttsse;  i)/,  aachuditiase ;  Rs.  iio^yAanifti:*.  '^•^u  aię  cu* 
dowal,  mirabatur.  Z^br.  CV»  a96.  Temu  atuaanie  wsay- 
fiek  wiek  potomny  ma  się  cudować.  Birk.  Dom.  100.  Za- 
fial  go  w  kościele  na  modlitwie,  którey  aif  cudował  bar- 
dao..ili>A«  Dom.  64.  Pierwazy  ras  w  iyciu  wachód  alo^ca 
aobacsywssy,  cudował  aic,  ani  aic  tacndowal.  Off.  Wyr. 
CUDOWIDZ,  a,  m.  widuiący  cuda,  ffar  Swibetfe(er* 
Cndowidsowie  Aayamcy.  Jan.  Oksz.  L.  4,  b.  (saBo- 
bttonikj ).   CUDOWISKO ,  a ,  n<  widowiiko  sa  cud  ucho- 

daące,  eto  SSmibrrMaiifrUl ,  m  9er»nnlbenibn  9(iib(i<ff; 

fR:  nyAOBB^e  potwora).  Słowem  iednym  go  ulócayt 
a  wielkim  ludu  cndowiikiem.  Ltsxcx.  Tejt,  7ai.  Ifcsoay 
'taa  prawdaiwym  był  csaaów  swoich  cudowi&iem»  Af^n. 
65,  549.  •CUDOWNIK  Bdth.  ob.  Cudak.  CUDOWNY, 
a,  e,  CUDOWNIE  przyM.,  aadsiwiaiący  prses  osobli- 
wość, osobliwssy,  nadzwyczayny ,  ttitnbf rbatlU^ ,  a«fet« 
ttbtUtM,  teiWtfttf  Crn.  shilidn',  Vd.  shudnu;  J^/,cjud- 
daa,  cjudnovat,  samiemi.^  /tg*  cjudnoTat,  cjuddani  Cro^ 
chaden^  chudarred^,  chudoTit^  Dl,  chudan,  chudorat, 
ahudnoTit,  chudnovit;  Sla.  csudnoyat}  Rs.  ^tyA^cMUM* 
AOcmo^yAHUR,  yAHSomeAftMUH.  HyAćcHp*,  ^c^jtah- 
MJdil,  VAOA^eMUH,^AOCfno«iQAHUH,  yAUBAaeMUiC , 
vyA0A%A&H'b.  Roku  tego  Aał  się  cudowny  dziw*  Haur^ 
Sk.  55.  Słupy  te  robotą  prawie  cudowną  rówoaią  sif 
odważnym  dai.ełom  Rzymian.  Star.  Dw.  a«  Weyf raenie 
stamtąd  na  ogrody  tak  pif  kne ,  ie  rzecz  cudowna  wypo- 
wiedaieć.  S/ar*  Dw.  37.     Kabałę  cudownie  ciągnie.  Teat. 

.  48,  b.  4a.  .$.  j4m>.>uda  cayniący,  wnnbm^Mg.  Obraz 
oudoieny  N.  F.-  £y  có  poczniesz  s  twoią  biedą?  9?.^  bóg 
cudowny !  Ojf.  Wyr*  (  bóg  wszechmocny ,  moie  cudownym 
sposobem  ratować  ).  $•  Człowiek  cudowny ,  aa  naganę  » 
dziwącsny,  niedogodsoay ,  Ojl  Wyr.  ettt  ttSUbcrlb^ef 
^f nftb ;  (R^*  ^AćCMOcinB  Cudowaoić ). 

CUDZIC  ca.  ndJU,  sgraebfem  konia  csesać  i  chędoiyć,  ei« 
fferbitrUgWtt;  Bh.  cpMt  tfilUUtmi  Kcf.  shesati,  sherbati, 
atrugatiy    ahtciglati    C^  Mk^  pOt»^  czylcići    Carn.- 

4i:  • . 


5^4        CUtoZlDŁO    •    CUDZOŁOZTWO^ 

shęditi',  Ird.  poshediU;  Cr^  {biglyati),    ^cmicskA  na- 
dolmie  cndBlmy,    wjcierafny,   guńkami   prsyodsieifttiny  $ 
al0  teź  konicsek  musi   sa  to  (kakać,  kittdy  mu  każą.  R^y 
Zw*  ijS*     Woźnica   konta   cudsi.    Fttr.   Eh.   $8*   ^/^*  "• 
IV.  6.  5i«*.  B.   a.  P-«rr.  Foł«  a&.     }.  tr.  Ćwiczyć,   po- 
trzepać,    bić,    czesać,  ItOffeffr    W^^%^f    %t&lt\Xt,    UX% 
bUTt^lOatttll.;    Turków  czcftokroć  mf  iuą  ręką  clidaiŁ   We- 
refztz,  Fob\  C,  i,  b,     Kieyftnt  sain  si^  z  Prussami  męźtaio 
•bile,  w  Żmudzi  Krzyżaków  cudti.  Stryik.  Gon,  Q.  a.     fl^Jg 
rycerza  swego   Skanderbega  wzbudził,  ktdiy  Turków  czc- 
ftokro4  męiną  ręką  cudzit,  SfrylAi  Turk,  J,  a,     Uzzedt, 
by  go  tam  woyna   nie  trapiła ,  OwAzem »   by  go  w  tych 
któtniaeh  Bfdza  nie  cudzita.  Bmrdz,  Luk.  98.  -     $.  CuUn. 
Kucharz,  nim  sztokfiszu  włoiy  do  garka,  wprzód  go  wał- 
kiem cudai.  Paf.  Focfc  711.  (okłada,  biie,  by  byt  kruch- 
czeyszy).     CUDZIDŁO,  a,  n.  grzebło,  drapaczka,  anro- 
pa  kofilka,  ftft  etttfgfl.   ».  ?0  lll.  «.  457- 

Pochodzi   na€udxi4,   ocud*ić^   pocudzićj   przecudzU^ 

wycudzidy  zaeudzić. 
CtfDZOŁOZCA  ob.  Cudzołóinik.     CUDZOŁOZKI  06.  Cn- 
dzotóźny.     CUDZOŁOŻNICA,  y,  i.    która  miafto  męia 
twego  przyimuio  cudzego.  Budn.  £z€ch.  16,  3a.  bli  iljes 

Itedftńnn:  BA.  cpsolośnUe,  fmUnice;  sio.  m^łmiu; 

Vd.  preshushtniza ,  preshushniza ;  Hg.  prigljuborza  ,  ho- 
timiza,  prigljuhomiza;    Bs.   prigljubodimica }   Sorab..  1. 

pMnhitlfm  hwamatU\   R^  BpexiD6óAMHKua,  awOo- 

*  A^Kisa,  opeAio6oA'fe^U^*  Poganie  cudzołóźaioe  karzą* 
SA.  Dz.  71  a.  •$.  Natóinica,  bU  ^t^WifttUm,  Hi 
JtebIWetb.  S!c  sprosnieyszego ,  ieno  miłować  iony,  lak 
cudioWinŁce.  Sk.  Dz.  aSg.  CUDZOŁOŻNIK,  a,  m.  Bh. 
CpjOlPłtttf/  fmttlllf-,  Sto.  cV80loitl\t ;  sta.  priljubddUvac  5 
Bi.  prigljubodiTac ;  Citm.  preshtn^k ,  presushtnek  •,  Vind. 
preshashtnik.,  preśhuahtuyauz ,  preshoshnik,  ptrploteiiik 
tcga  sakona  5  Rg.  prigliuboTnik ,    hotim  ;    Dl-  prilyubodi- 

iiikŁ  Sr.  i.  tawiińCim  ftwamał;   Rs.  ar  £c.  Ax><So/i%tf » 

-npeXio604^a  (AwOoA^sit^iHab  bękart),  bet  «|tbfe4^t. 
Cudzą  ionc  wziął,  iakó  cudzotoinik,  aa  iywoU  iey  mfia. 
i^^ł..  Dz.  81 5.  Cudzotożmkiem  go  zowią,  ii  cudzą  źonf 
brał.  ib.  86 1,  CUD20LDZSICZY  ,  CUDZOŁOZNIKO- 
WY,  a.  e,  od  cudzołożnika,  4S^ebre<HY  «  .  Okot5udzo- 
łoźnikowe  przyftrzega  mroku.  1  Leop.  Job.  a4,  ib* ''  .Wy 
synowie  czarownice ,  nasienie  cudzołoinifcowe  i  nierzą- 
ilnice.  1  Leop,  Jes.  57,  5.  Pełni  obr zydli wości} Sodom.* 
ftich,  cudzołoiniczych.  Birk.Kaz.  Ob.  £.  3.  •CUDłO-' 
ŁOZKI,  a,  ic,  CUDZOŁOZNY,  a,  «.  od  cudzotóztwa, 

eCebK^etlfc^ ;  Sio,  ccjoloinf;  Bh.  t^ltlmi);  Sla.  prilju- 

bodljIv;  CrAi.  presushtne  ;   Ket.  preskushteii ,  preshuahtUu  ; 

'  Rs.  Mo6oA^HHMi?,  xjo6aAtr»igTii ,  npexio6oA^^<ibiH. 
W  mniemane  albo  raozey  W  ciidzotóźkie  małie6ftwo  po- 
szły. Sk,  Dz,  596.  Cudzołofny  pokoy.  Bardz\Tr.  a86. 
Jeieliby  mąi  wolny  z  c\itJrą  ioną  spraWę  ibiat ,  tedy  cu- 
.dze  łóźe  tirerządein   cud  żałobnym  maże  się.    Kucz:  Kat^ 

*'  5,"  i46;  Nałóźiiych  i  cudzołóżnydh  bóg  osądzie  Mon^ 
76,  555.  Darem  i  zdradą  ginie  żony  cudeolóiney.  Bardz., 
7>. .  289.  Cudzolóźne,  to  ieft,  z  inazey  cudzey  macicy 
latorośli,  głęboko  nie  puszczą  kotienia;  Sk\  Kaz.  543. 
CUDZOŁOZTWO,  a,  n.,  Bh,  et  Sio.  cpjoiojjtwo;  Krf, 
pvcshii8htvu  ^  preshushnia  ,  preshttshenje  •,  Dl'  prilynbo- 
dinfstYO,  \t(g,  priglJubodit^YO ,  prlgljuBoftro-,  Bsi  prl- 
gl}ubodivilfo;     Sn    i.  immtti^\    ks.   AioCla^iicttBO, 


CUDZOŁOŻYĆ    -    CUDZOZIEMIEC. 

'  «peaio6oA%vtaiiM>,  Hf t&ioCtaiąBi^ie^  )«pMD9d;-  :Jr^« 
npa6AyAo4'M<'*inBO';  .^ef  •  ^ittuif^  •  0hda4iśd«db  'l^ft 
krzywda  małieóflumu  lóiau  Źm-n^  Jrkti54ftf<.  .OtfftSO- 
-ŁOZYC  car.  nctt«,    zcuiiatAHyć  <»•,*  cudsołoztwo^opeT- 
via^ ,  mieć  sprawę-  z  codcą  iooą ,  wyfti|pić.  s  nrtf ikitiŁi  a  , 
a  małżonkiem^   z  matśonlóą  cudzą  graeszy^,    ^Attń^fUl 
Bh.  m$ioiliti,  •fittUllIti',    SC9fl4t|M;   C/A^^^esuśiitiijam, 
pTeausbtaTam;   Kd.preshaahiyati,  presfaiMliit},  ^prazhwlita- 
yati.^sakon  ^elomiU^  Sr.   1.  mtW^elfliya  1Mmi»;i  Jto^. 
prigljtldiitł^hotimiti ;  JłA  AiotoA^lSaiilBOSlKnfki^tnpciiaoCSo- 
A'Bi«cniaoBamft;  £e*  npęSujOKA^mH,  cimapiffOAAritóaiao- 
Bami.     Kto  weyrzy  na  białogłowę  ,•  aby  iey^jpoiąiał^  ten 
iuź  w  sercu  cudzoiośy,  KarrUL-  Kect.  345.     Cefara  ufta- 
nowił^  aby  o>c«dzoloatwak>ifrony   taki  mąi'  obwiapła^  ni* 
mógł,    który  teź   aam  zcada<rfoiył«-  Sk^  Dz.  .84^*     i^  ir. 
cudzotoiyĆ  niewiaftę ,  pmywodwć  kttfrif  do  cudzotoatwa , 

eine  ftutn  iSt^e^ud^  9€f (eiten  )  •  <iRlt  i(^f  €^flni4  miieft. 

Zcudzaioiyt  któsą  •niewiaflc.'f#a(r.j^r.  MO.*^  Zonę  ^Mfią, 
gdyby  kto  •  ia wnie  «ttdzo{«^  -,  •  ten  .  i  '•  Skeibrb  *  Sbar.  Si. 
Zony  zcudzółoiońe,  JCane.  'Gd.'  iS8«  At^;  Dopoaacaa 
obyczaie  swe  tym  sposobem  psowad,  aietlowad  i  prawie 
iakoby  mdaołoźyć^.  W0FO9Z0z..X^t..§9^f.  (piaaŁabacać), 
CUDZOŁOŻYĆ  fię  zaimk.  ,  cudzot^twam^^fię  hańhid, 
.  iUf  mit  ^(e^ltd^  ^fMeil;  '  O&a  zaMKf«a  imdi«5ł»iyła 
fię  od  niego.  Radź.  Jad.'  t^,,!Ł^*'1BctM(Mkji  ńę:''Rey 
Ap.  ik6.  "^CUDZÓMIŁ,  »,'!»>.  ottdBe»l^bil|by<,<  ^er  fttms 
M  Cigelittlim-  seat  («t.  Nieohbnf  tego  psS  Ifeąiafi,  4to 
"się  od  iemy  oddali,.  Cudct>mi{*  Ftr.  Hor,  a,  C^.  •CIU- 
DZOPANSKI,    a,   ie,    inszego  pana,  l^oń  ftift' It^ofbes 

^etff^afl:;  ^.  <9i«i»aii(f9  "'ii^'  ąhmtt  *CDDZORODy; 

a,  O)  Bh.  cpionotabfPO  cudzego  nafoda,*vi1i  fftiłf  fr^Ols 
ben  9toti0tl.  GUDZOI0ODAK,;a,  m.  Odciłdzoredaków 
kośdół  byt  splagawiony.  t'  L9opV  ai  MaeM.  5.  (d^  «a~ 
dzoziemedw;  3  Leop.).  CUDZOdTROlliNY,  a^  o,  s  in- 
.  szey  cudzey  ftrony  ,  a«|  ehłff  fttmhen  #fgri^.  Tferaa 
'Mars  w  6U^oftroii»y€h  oręt  ręka  Ikłada.  Hui^  Ow.  54» 
*CUDZ0WŁ08CI£C,  *-  fca,   m.  4o  ikiiiey  eudzey  ^o- 

lei  naieiąey,  eitt  frrmbn  ffNmrt,  bar  auf  ftne  asbte 

j^ettfitaft  gel^rt.  5rar.  Lit.  JUV,  ao.  ^h/dl.  CUDZO- 
ZIEMCZBC  niiak.  ndk.,  acndzoziattcaeć  cit.  ftawa#  fię 
eudzoziamftim ,   przeJbształcić  fi^  na'Me]er  cadaozieaifti , 

imn  fUt^Mnbet  »f rbm ,  ««MtobH^ '  ńftUfii  ^  aśMMHMe 

'  974ttterfll   Annf^tnen.     Tak"fia4g   dtfn^cały  aeudsozian^ 
czał,  it^ltfówaTPolftiego  w  vtl&  ńia  złjThaC.  jr7it#.  ^o</. 
a,   48.     Nie    za   wsayftiiem   aeadaoaiemciali;  ^Món.  75, 
i4o.     Zcttdzoziemezaltf  •  łicina.  •  ira>f»ć«.  Gr.  1,  75.     CU* 
DZOZIEMCZYC  ca.  ii«eł.,    zdidtfazfembayć  cli.,    na  en- 
^zoziemoa  przerabiać,    |||    t\»tm   %lMhlbH  mnfSmHOIr 
an^Miibifi^   mfftn.   Bndt.    CUDaOZIEnCZYZNA »    y, 
'    i.  cnjdzoziemfkie  zwyozaie,  raeeay*,   llYoie',   sposoby  mó- 
-'  Wionie,  ttmt%  WtiUnWMi  9A:  C^S^emcitt.^    Naganne 
'' ieft  przylgnSHiie  do  oudzozieaezytay  takowe,  które  •Ma- 
snego krala  wzgardę  mągnia   iiiegddziWl|.'  Mon.   65,   79. 
W    lAówia    eudaoziemccyaiia  ,  '  awyetay     cudsozieaiki , 
w  ieduym  lub  kilku  wyrazach,  awyczaittsri  narodowemu 
przeciwny.  JT/ica.  ^r,  a,  aS.  '^o,  illM4flebOMt,  carofi- 
eismus.  CUDZOZIKinEC,  -  mca,  m.  u  dawnychaMTfo- 

^a  ióTjik^ i  n\t'xnio  krain,  bet  VtfMtebrr;  bff  ^rrois 

be;  Bh.  et  Sto.  vnoivmtt,  SfHOBfltlfC;  Sr,  1.  e|ii|iMr, 

'    fttfnif )'  T2f.  neśijanz ,  ptuji ,  ptuinik  /ladbehalnik  i  Śł.  tu- 


tghjUmę,  imoftfiiULc^^-Tiimoftdita,  1H«iiili{  JI|r-^innoftr&ń«K, 
hAmoUtnu ; '  Cno*  ińoOftłtraiiaos ,  ftrftuiki-; '  SUt.'' inoft^mac » 

corpiiiiBWiib,-  ttep«ceA^Hevb, 'Htfb«8Bi«iiiiiA;  £c.  ny- 
^Keteaesbi  MH«a^Meisl),  inionx«Hi(iuiBKl) ,  kiioKo- 
a'£lMiiiEbv'oGKiniMtntjAr,  'B]^ec|M«mKb.    W  takich 


c  b  D  2  y. 


a«i 


okbiiomolciądi  pod^yinsny  hfWBT  pM^iMAi  cudśositm- 
ecHr  mibd^rsjehodmów  *w  %tids6  niaftt.  ^asv  lEI^.-  979. 
.  INUeli  fllsotaŁo  rikd  pr«ybywaiąoitt»  do  imaiU.ondaoąiem- 
.  camf.  ŚfiSaaf.  96^  0.  47.  >  AttK>ś  ia  t»  eadsoaianiSacl  O^ 
IVyr. .  (  caji  «a  to  me'  znam^. )  '  CdHatiziemocMai  to  .  taió- 
wić.    ió.  (|taaiu«,  jto  :itle  sua):   -Jaki'  ml:  oudsoaiamiec! 

-  •fta^iipl  Ftanewa  I  *t6.  f3re|blno^  i4dby  udadi,  ii  fif 
.  ^nasą  pbMwką  wykarmit,  Jak  ttiy;  albo  ^aadr^lla,  io  nie 
r    gna).  >* CUOZrtZlRMKA ,  ;$^^  ii  1  tii«^i«iafta  lii^  t^ifo    tu 

-  leraiti ,  >Mr  "^ttM isbftttiK  /  M«  #rMl«  1^  ^Bh.  nm^M^ , 
-«  fiMjeiofyn^f ;  «9memfVif«1  iRg*  ioa^fo^ftl^^  il*^y«a- 

*»^iaiipaiuas  «tHO<;ak(4iiKa^t4MpaMHlta^  J^oi^li  byli 'iony 

.fl.cada^aienl.  i  LtMi  v'  Sedr,   f  oy '44«  (9Z<aop«  cu- 

■'  daoaiaiiiki).  i-4^oicU  bytf  źdiy  oadiioiieaiki*  'i  X«afp.  t 

'-£*dr,  'lo,  i^L'    WsfcyftkSe  ki«low«'^oMkte ''byty  oadso* 

sionki  1  ptdaa  Pileckie  i  Baid>&ry  Radai^ttoiiniy.  Skrzet. 

i    ^«  ^.  1,  190. 'Ty  mif  cna^s!  a 'i« 'dudsosieariui*  J9im&x. 

ittith,  3,   1  o;     CUDZOnSM Al ,  lu;<  ie  y  CiidiOii«Aie , 

.ft  CN^oaMuflia ,  po  cudabi^m^cr  pr2>0iM. ,  BA*  C9lO)^fBQ, 

ra^lPfraglllt  ^n   1.  eimi^tlie,-  yteipom;  ^^/^^^^  aatraaaaki, 
HUBy  aHOcmpflLHHbiif -,  £«.  <«yiKe3śffiiuri[ }  ituMn^tf^, 

'  fltflO^»  l^to  ai^  cififada  ńie  praecHodai'  do.  ćwicaania 
po  tedsoaianiikidi  ^riftacb  ,  i  "Aie  praypatray  fic  dol|rae 
ttifdayćttdkoaitaijkieaii  ńaroiaiM^  nigdyiiiemoźe  o  by- 
cc3ranie  dobtseyadaić.  9f«r:  iHr.-  Iliatr«eb»  cudaoaaein* 
tfliaago  Indu  w  oyaayaiię' ^vrpro%aA^€ ,  ii  wł^oay  im  aif 
ptac<^  i  siaprayiicielowfpnedaif^  aic«  "Si^r.  Wif*'  B^  h* 
Reginenta  e«dsoaitaiiKe^o  autoramentu.  Voh  X.a)[^  7,>675. 

.*  Cadaotienaictego  woyika  fto  tysięcy*  X»#aca.  Gi^  i44, 
Zlola«cndaosieniftie  poajfólide^WloflLieni  aowią.  i^r.cg. 
Cudaoaiemlkleiiii  ięsykami  mówić.  Fiuzk.  Ds,  11 4.  Zcu* 
dsoąnemika  ubrany.  P.  ŚCx:han.  Jer.  58.  CUD20ZISM- 
COWT ,  a ,  e ,  do  cudimaieikcii  ualeiący ,  ^nt^Uttbet  '  , 
bem  fMUMtt  •  $ńlhy\^.  z  tąk  cudzosiemcowych-  nie 
>  będsiatie  Ofiarować  'chlaba  bogu  waaaemu.  -  \  Leop,  L^it, 
*  S2«  CUIMBOZIEM8TWO  >  a ,-  n.  cadsoaiemcsyBna ,  aie- 
awoyfliia  obycaaie  i  t.  d.    ŚnAlllMM^I  SBffeil/  IMUlts 

%tm,  ft^^  Ctttm  n.  f.  ».;  ^r.a.  sufbii-,  l|/r*.  nywe- 

cmpiHcdtró.  SpolobiH  do  cudaósitfmftwa  ftarycb  i  mTo. 
^Afch  umyiiy.  Pfztftr,  gS.  §,  CoUect.  cudzoziemcy, 
fra^UttblV;'lPeriio*tain>ettd«ozł<rmftwa.  -  CUDZY,  *Ttu- 
dsy^  a,'  e,  'Bajgraniciny,  cudźoziemflti ,  uie  tego  kraiu, 
Hiekrata wy ,  fretlfb ,  nit^UnMia^ ,-  ttl*t  tMftMid^ ;  Boh, 
t9t^;  Sio.>tp^(^,  CHbsl;.'5'a.'tug5i-,  Sr.  a/Jtlff}  Sr.' 1. 
Cllfp  ^  ClUfe,  ąnithni ;  V«f.  ptui ,  ^nsntm  ;  Cr/t.  leshke  ; 
Indike,  'lua)ift«;  Cró.  Hcżki;  ttigyi ,  tujii  Bj.  tughi,  tuj> 
Jl^  tugh  y  tfighi ;  Di.  tuy ;  /?*.  Hfntin  ,  i/wb  ,  cmpaHHH- 
aiecKlR  ,  aittopÓHHud,  'RHonxeMeHMunf ,  HHoropo- 
AkM]f»  £r.'  q/iiCAU]3\  HyiKAb,  myiKAitSf  r  ^*«  ri'-'x 
zatih  ptrtgHhOtUi  eft  cf/Gii(gaąć  ^  t:vfg  $  Gt;r.  *|te^rn, 
9«().    4Qid)aahMć  W  oudaą  ai^uf*  ^^^f'*  '^''•'  ^7*    i^  ^U 


Sfemb^teifhi^iirAi  c^^>  bo  iViWlf'-8it'    BlcAiy;  tu- 

>'  łlicz, 'wygiiktiytE  doftltt  swego,  W  eudaydi  krataek^ra- 
'  tuiiku  źebf al  i  porady.  Bor^a.  7>.439.  -AGesakiiĆ  w^cu- 
dźey  zilnUi.  3  Leop.  4  Reg*  8,  i*  (z9l  granicą,  {tl  bet 
^renibr^  aa  ^nalgrzymftwie. '  1.- £eo/9.).  -Dai^  WsE;^ftko 
cudze  mils^  nam  fif  zdaie ,  Zfąd  liiiMć  kraiu  własnego 
ńftaie.  jnx^/>«  a,  i55.  $.  menasa ',  do  kogo  lasa^gona- 
laiący ,    irtl^t  rilttfef ,  '  ftm^.    Cu€ae  gT««on7>   ktdre>  aca 

*  my  nitf  aami  caynltay,  w^zakia  allM>  dmgiob  napMiWittny» 
'albo  pomkgamy  albo*  nió  hMnul^tty.  B]^bft.\Nnuk,  L  ^.  6* 

'  Z  cudaych,  tk\6  z  iego  wtasnfyoil  rf^w- '  Smotr.  £lr;'39« 
Zęby  dom  iego  ruSe  zgini^ł  ,  mai^uo^ć  ieby  w  «<idze 
ręce  tiiepraysdfta.  G^m.  Sen,  aaSi  Po  cudaay  woli 
cbfodzić.  budź.  S5.  Na  cudzym  woaito  i^^c*  '  cudzo 
ipl^^ać*  pielnil^Pof.  i4/g>.'949.  Łepaze  iediio  okb' awbie« 
' -mieli  cudza  óbbiafi  •fc'/>.  ^«/.  ^8o«  Nlo^siągoiy  do -Otidze- 
'^'g&,  w  swym  at^ie  waft  "garku.''i*oc."ifrg.-54i<    Kto  po 

*  ''cMic  posJęga^Aobro;*' awóie  niezawodnie  utraoii    BtibeU 
' '  6'i/  '^'Niieli-  cii^aa , '  bliiśza  swioia  ;#&i*na.  ^fa6$i'Biki;  N. 

k.  h\  (pierwey  Sobkowi  ,  potym  Dobkowi).  CuAtema 
'  psu  ,  '  caAkemu  koniowi  i  cudaey  ienie  nie  trzeba  do- 
wierzać; .Ry*.  *  it^it  6.  "Tray'«rtJWiy  iadnego  nie  prz'ytao<- 
8^4  poi^tkut  cudze  pibniądze  łicayĆ,  oudaego  pAi  kar- 
mić, cudzą  ionc  ulciftać.*  Kye.    Ad.  67.     ^Tai^zą:  rolą 

*  '"orzą;  kozy  między '*taudaemi  plonftani  pasą«  Jtórz.JLor^ 
^64.    (do 'cudzych  ion  aię 'maiąjl.     Cudze  choć >ubbisze 

•'  szbzę^ćie  -w  Ociy  kole,"  DOynieysza  cbdza  bydło -4  ży- 
.znieysze  połę.  Hor.  Sat,  -fo.  Cudze-tneczy  lepMae  nad 
swołe  sądzimyj  Star,  Vot.  CC  3.     Cudfea  kózka  ma  iniąf- 


ate  T^ymiona.  Zad.  8,324.  W  cudzym  sadku  kwiateoaki, 
piękniey  kwitAą  róio ,  W  cudzey  ^taiwi*  kloa  palny 
1   obfite   zboże.    Gaw.  Siei,  372.     Sio.    fttfeb»»tl 'ffiimil 

.  wtceg  wlrfii  bhiw.     ^ogneff  %Wii  tw  ftrTebet^^  toK- 

'  Zadeii  w  swoini,  ale  racaey  w  cudzym  ftaaie  ieft  oataę- 

•  Jliwyin.^£a5;  7,  67.  Nar.     Na  **"tznda'ym  chłefiie^^brae 
''    hoynym' bydi;"  facttie   •taudzyaa  izafowkd.*   toH.   Lor. 

'  118.  A.',  Na  cudzy  uhl  A  nie  wadzi  nsoftr^yć  taoia. 
Barii  ii.  5.  Na  cttdzey  ftrawie  hoyao  aobie  poczyuYić, 
a  z' cttdaey  ikdry 'aaerzey  rzemień '  kraiać.  Jtosz,  Lor, 
4i,d.  (cf.  kiibdy  z  ol^dae^,  tedy  au  «ul  a  ktedy  a  swego, 
tady  nie  nie).  *  A^. '  «01pOBio  -^yiimtau  pyKajftii  %apb 
3arpe6aiit&.  Lepfey  tii^ym  gn^lwetem  ,  liii^^Ow^  za- 
plabić.  Cn.  Ad.  438.  C»bta  cudaey  chwałjr  ifie  po^ze- 
•błrfe.  tegl  Ad.  55.'  (<atota  aaiha  aię  chwali  Ji-.  Wolę 
Wtasnemi   ozdOby  iaAni«ć,    nii  cudz^^zaalą  by^'Mkia- 

'  pym.  0a^.  i3'»  5.  Sio.  fnf ućld  /  jc^tttfA  ^  piii9oi9iftt  i^er/m 

•  *fa  butl.    Cudze  ręce   lekkiłi  ,     lecz   nie»pope.    Ot,  'Ad. 

109.  Haut,  Sk.  55.  Rys,  Ad.  b.     (cudza  poiAoc  nieaze- 

tclnd).    Sio,  fMft  tfirtl  W^ż  die  tieefojne.    Tak  noczy 

cudzych  pilntiy /' ieby^  i  swoich  nie  opuścif.    BtMn.  Ap, 

10.     Kto  cudze  Tjr^a^EÓŻguM  ,    rzemykiehi  swoim  ^zy- 

'   płaci.  Ays.  Ad.   28.     Łaoni^sy   cudzy.  grze<Sh'  gaAićv  -nif 

•się  w  swóim   poprawić.     Pot.' fo9^.   lar.    'Cu^v«progi 

pocierać.  Bartfz,  7>.  71.    (por.«ttdzych  doniai* 'sahrotiie- 

nia  szukać,  f{{^  ittttet  f^embcti  tettteti  >«ttm  ft^fkti')* 
5/0.  pri  (ttbaem  {tole  ntU  ^  toibUcfi  ntitaU  Mfdtrit  ft 

jiWlt.     Cudzy  koń  s  nie  własnego  chowu,  eillf ^fetb ' t^Ott 

ftmbet,  Hi(tl  fiptet^niit     Tu  iadńego   cuazego  konia 

'  nie  obaczysz ,    wszyittie '  iliegó   ftadi    i  mego  'cbifaraiiia* 

Xras.  Pod.  3;  ł4i.  ^  Suifi.  Cu&y,  Mayc.oiteski*iec» 


9a6 


CUDZ/VMOW    -    CUG. 


.t^k«  to  Cd  nie  nawe,  bii^  ftemUt  ftiWM  9llt.;.  i2a^. 

..tuughję,   toghbia'^    Rs,  my»:6Kiu,   Yy^^^^^^**     ^  ^* 

d«ego   aif   CBeroko   kraie   jrseaiień>    se  cwego    ssc^oplo. 

•  J)wQr,  B>  4.     Kto  pragnie  oudiego   i  awoie  uUaci.    Jei, 
£A.,J).  a.   3hl'  4f/-.,5a6.     Daj   pokyy  J&udsemu.   Sim^ 

i;   4Si«A  4i.     Bar4«o  Jludai  Mwodai  cbfd  na  c^ilse  chciwa. 

3   ,  Croc^.    IV.  44p.     Kto  na*  oudryi^.  ftąpy^  iswego  Jiigdy 

/  ,  IM*  udaieli.   Ry^  Ąd^  sl^.     Cttdaego  ii^ym^  milo. .  ,Cn. 

s  j^d.  iiS,  (eudj(5  olfcUli  pajptnacioieyasy).  W  <;(¥l«e  4^» 

,  .  Ijiki  d^bót  miodu   wtoiyt',     a  w  .swoie  fyik(«     ^e^/. 

•  ^</.   a66.     Cudsym    aic   zdobin,   gt^pftwo.    C/t.  ii^«^  48. 
4,  .^cudąfin.  pionem.).      .Co  .cu4łe,.  to  nie«u>ie.    Ojf.  Wyr* 

(nie  swyktei«  fobifr  »io  prsywlaazcaaćj.     <^UDZYMQW» 

.,  ^UD^YS(.OW»  Uy  91.  .wyn»  grammatyczny,  naaywaiący 

.  1  snak  w  |iiaBMicb  |  drakacli,  tfozróinUiąpy  powie-  autora 

..    o4.wypiau  z  innego  Inb  mowy  innego  >  ot  tak  **,   JCgez^ 

V.  tBnc^bWi^nii  kie  dinfeiwideii ".    Sio.  cnbioiitfapttCaA  snaC 

NB.  W  Foljk^  ŁfĘyku  nU  iMry^^m  Ładntga  tui  sh^Jfa 

próCM    wyiśy    wyłoionfch  s    pochoihtąfego.'  od    Cudzy; 

.  w  dyaMtacU  atoli  na  ŁacUJkię  abalienarę  (iit^fnteil^ 

, .  jfnayduit   się  Młojkone   od  słoniu  cudzy  ^    BoH.  et  Slor. 

V  9tiC^lpmM,  ńbcwAi  Sr.  A.  wHmtbwaaip  mfinm^ąm; 

.    Vd.  natujati^  ^atujafii    Cto^  odtugyUj^m  ^  pottugylĄJtm ; 
Bt.  poługJ^ui^  uciniii  tughj0i  DL  potuiti;  ]\a  et  £c. 

om%yA«uxtht  oumyntAkaak. 
CUQ»  u,  m^  i^c.  Niem.  bet  gttlL  i3A«  Uf^,  taftlo^  taiUt 
'    R4»  uyrl) »  zapRNIi'  azeidokonny  iedney  maici ,  etll  fjioits 

fttg  f,  to ef  f OM  fferte  9oa  iMAet  f «rbe.    Do  cugów 

.  Kareto wych  ws^ftkio  konin  iedney  maźci  i  iednego  waio- 
l^u; bydi  muazą.  JCbsA,  Zw.  i,  i86'  (cf.  fopnalka,.  for- 
.  flMuikf^).  Faetooa  cagi.  UJlrz^  XL  34.  Cugiem  iechać» 
f^  poezoftBOt,  azeiciokonno ,  ize^cią  ko6mi  maźciftemi,  mit 
CllieflI  ^Oftinge  f^f^tU  Pierwsi  nasi  nie  ieidzili  cag»em 
vQdzice ,  ale  chodzili  za  pf ugjlem.  Afu».  Ryt^  4, 2G8,  Mon* 
73)  765.  Szk  byiłre  konie  w  iednym  cugu  ciagn%  Psal^ 
modU  A.  3.  -    $w'Cug,    iedna  para  z  tyck  trzech  cugo« 

wych  ^  Kin  %$in  9001  9oiisvi<-  ^•^i^  <^&  ^  ^^W^  ^^^^'^ 
Fimiiu  ^jKarn^  369*  Przeprzęgam  konia  &  pierwszego- 
cMgMi  «»  oftatoi,.  Cn,  Th.  8^:1.  Cug.  Łoni  podwójny. 
Ca^  Tfu  90^     ^  Cugu.  iedjąego  konie*  Ca.    Tfu  90*   za- 

pMCg«t  ^^  sp9Zi(iaiMi  i^doego.,  MII  eiiem  Dtfy^nii ,   poiii  eis 

-  .  ifcai  Suge  f^erhe..     $.  iMi/i>.  Cug  »    częić  kompanii^je- 

<     eho^,.  wifksza  od  Kotyt  piuton,   peloton,   beym  SJ^tHe 

.^ifi.    eitt.  ftebtolb     Cugaou,    plutonami,    pt\fA^W»t\\t ę 

Ib  SAgett..  Kompania  maszerowa<  ma  cugami;  maszoruie 
.    pi^wuy  cug^  zachodzi  dnigjiciig^  ąhj  m6%\  za  pierwszym 

pi«eiorowa<»  ££/t.  Miem>'%j   aii3.     $.    Cug^    przeciąg, 

odlegjtoić,  daieko^4  drogi.  Me  etcti^t  lie  tisige.  Me 

aS^jrtlA  #    Itff  Seg^ .   Wielki   pąd  albo   w%  iednego  dnia 
>.  nezyoić »   Ęm^tiri  i/t^Ę^*  spątium^  Mącz,     Nowogród  da- 
lekim bardso  cugiem  htij  od  Kilowa.    JCrom*  70.     Wi- ' 
d;if ,  źe|-  pczebingt  eng^  a  niele^ii     Do  Jeruzalem  2  złe* 
.    ml  dtdekiej^  Miajk^  Byt.  106.  ->     Cug ,  wymiar  pewnej ' 
4rogi  a^  9ana  do  ncM;legu  ,   iaada  na  dzień  {,    etne  iCtfges 
aei^  ę,    tUgeflftli     Quof    4Xir(im    ąfi  '  via  wiele  cugów 
,  mMiy  neayni^,    aiflt   dpmągniemy  do  mieyaca?    Mąez, 
tiąi  mteloią  iMapi»  diitwifć  cngdw  do  flelgridiu  i:ANL 


..  ."»  CUO    V  OUCiłBIi. :■  ■.  .• 

..    Twk.  ^44;.  iMOnit*  t«kś.«iigna  cMlfry  mile  nig^y  nie 
.     wadzi.  Xxat/ir.  Tr,  /f  9*  .  |.  Cug,  ciąg^  prz^ńąs  osnan, 

fiit^itMttOi,  eóie  ^ettreibe*    Kivitki  <^g  iyeśn  aie- 

miły   Odbywsy  winem »  takie  pieśniami-    ^/r.  ^#r.   3. 

i*.  4.     Dtiigoaz  4flko^  oteią  la|  cng  -panowmuA  ZicMio- 

.m^owego  wymierzył.  Xrom*  ,63.     $>  Cug,  t:iąg,  pozmo, 

het  fiaiammnHHf  ^tr  gongttg,  bte.2kuicr,  fctr  ^iig. 

Siedi  i  kto .  (^Ksesz  .ną .  Uiaadowie ,  W  (Cejf^  «hatoo  d*brae 
mej  gtoiiłO,  A  ziioiylbym /iię  n^dcuglm^  Ze  aoc^rne- 
ipif  iednym  eią^ktm*  JCehpm-  3o5.  tiąe  .mryeifztwa 
•KCZfAiwegoJimgiem  »  loden  poatlek  piwj^  po  dngim. 
P.  JCcftan*  J.  .193.  $.  Cuii  ^w.  «ramu*  w  eiągnieitiu, 
prnegon«  cią|(,  Cff.  TA.  .7.6  kśt  fUtAOM-  *  $«  Cug 
wiatrn,  lef. '£ftfl6«9V  ^t  ^g. '  Oiha».f«kno  wiftwciw 
okna,  tam  cug  wiiatrn.  Ojfi,  Wyri^  Cug  wody,  prąd, 
bii«»  Nf  «Mlf,  let  $m  M  AHtalLi  HU  aiedmią 
^OHgdir  TraH  sif  v0twarfy«  -Z«6r«  <7|r.'«4  »•  ( 90p€€m  dt  «i»r- 
-istf«>  «  ^  C4ag  puśfii^.ypiHfifywąóifm^irfmiiwtoAno^  so* 

fiawióH  eittcin  N4  Jelb  lAitim^  t^iUge  fteeylHl  Itirn. 

Fućcili^my  nieboie  cag>  .  brniMiy  wi  graMkaeW .  i"tmf n. 
JTom.  48.     Kochałam  »  ftyl  widjiat »   ipm  kiochala,-  ale 

• '  miłość  Ma  pmeinttoiei  puazctafa  oąg  cale;  Matszt.  %^  1 . 
puszczam  ciig  komu,  uiftfpaie  komu  plaoiu<C#i«  TA.  903. 
«e  laei^  -  J^tfi^.  uftfppw^  r  fiyoiue  frzyiiięgfi,  .^W 
0egC«pitt  beilCib  befriitmi^  W  •pralne  gandlewyj, 
'  f^y^7  ohwinio«y-  d^wód,  albę-  eng  pewodaMł-  piaćtil , 
tedy  ieMi  aif.  obwinipay  nezynkn  .ą*^  pjrtyi  moielako- 
^wy  dowód  acdma  piyyią^i  ale  ieś.liby  >if  do.nczynka 
nie  znid ,  che«iaiiby  obwiniony  ong  piaaM)Fai  ,  tedy  go 
a^dfi^  przyiiBiewa^.  nie  me»  Szcz^rh*  Swp*  107..  Mliby 
dziednic    do   przysifgi     w    aprawjo)  iemu     niewiadomey 

>  pi^ciinion  bg^  ,  an^c  cug  pJttorowi  pościć*  .,«6.  36 1. 
,  Gdy  kto  aprawę  .swą  t  fiMki.  na  ozyię .  pfijaic^  4  tody 
mu.tei  on  zzm%  moia  eug  po^ci^.  iA» 36»»  MUJE^ aktor, 
albo  polomkewi  ąJbe  zfkoymi^  .evg  r  któiymby  gotoni 
ptotkaU ,  puioit  ,  tedyby  prąodaif  mutioli  przyaifga^. 
SzczMtbl  S«jr.  361..  W  aprawaeh  KFjrminalnyck  nieme 
być  cug  puaaczan  do  przysięgi.  i^«  33l3»^  KLio  komn  cug 
jpLUszcza  w  aprawie  iemu  niewiadomey^  ten>  ge  pmyimo- 
wać  ale  powinien,  ib,  363.  Cu£,  aekw«i«v- po^op  af- 
dsiemndany,  Cn.  TA.  -     CUGIEŁ,  ^  gin,  ^,,  CUGŁS 

^  ^^^.  I7M.,  -  iVi#m.  bet  SmgH,  bte  ^MtU  K<i.ziigel; 
Cre.  cziągel,''czug41yY  csu^ii  Sr*  y^  ClIlMfi.^**  ^^^ 9 
Mteii  ^r.,3,  ggtMit;  SUu  \^}lz\;  R^.  oónoAb.  Przy- 
prawione do  munsztuka  rzemienne  pngfe,  i^^iiec  w  ręka 
utrzyn^M^e.  iYiM.  Zw.  i^  ig3;  .  W  ieidieni^,  iak  ongldw 

«nie  Dopuszczać,  uk  tei  ;ibytnie  ikracać  ei|e  fk-zebe.  #&• 
iS^'*  Z  rfku  mu  sif  cugiel  wywinął.  Z^kr.  Ow-.  i44. 
P9puicil  cugli  źartko  koniowi*  LsHtcz,  C/*  34.  J^ig. 
p/>wściągy  hamulec,   bet  ^Agclf    bie  SinbiggMi    i^€fm 

iliuiig ,  eefcbr^Bhuid.    Puścić  cugle ,  bill  ^gel  fibidett 

luffen/  (cf«:  nozpuiU).  Pnicii  cugle*  ]eazyftkim  mmiiętno- 
ilc^om  awoim.  2M.  i4,  13.  (e^.wysworowfć).  Swywole 
nie  zna  cngidw.  Q^.  Wyr,  Zwycif  ztwu  welniey  eugle 
puiciwiizy  ,  wieln  ludzi  mieczem  zgładzili.  JPifcłu  Sail, 
a 93.     Cugldw  ukrócić,    powściągnąć,    bett  9*gel  g|l|ie> 

^11  f  mifigen  i   Sio.  libtfl  n$  «|M  bri«t    K«i  ^ią^ 

CHgU  tak  wielkiemu  mieniu.  ChroU,  Job.  8.  ((gj  ibW.biC 
8(^f  tefci^ibeil  )*  Dobrzeć  dobierie  pomOa  cngU  m. 
twą  AoiC   Zśbr*  tfw,  ai3.    j^   Gngbo  «  aiMt.^    «A<V?i. 


CU^LOW'*'   "i    CU4CIERHIA. 

'-  w'  ktdce  •i'?  feią^ ,  Uf  e^itAfi ,  Mmf t  l4l«  V(f4^^t 
infittmea  ie^a^eM  »ir>.  Nu  pi«rTrs»ym  i  na  «ri»giin  ciitffu , 
gi^w  się  AlecitiLrsydtos  fk,rtVdfei6  8chodf>,«iyifliw€A  iedne- 
^  jBofUwią.  //aur.  5i/538.  CUGLOWAC  cę.  ndk.^ 
ucnglować  dSI*,  cogle  wkładać,  chelzna^,  S^df^B/  l'^ 
flKlk  Wenus  ■•  wosie  swym  t  dwiema  ucnglowanemi 
^ofębicaB]  w  sfociftym  uchodsifa  obloką.-  7>.  Ttł*-  ^^. 
CUCLOWY,  a,  e,  od  cugla ,  ^dgrl  t  ,  3aum  s  .     Cu- 

•      głowy  rsemień.  -     CUGOWY,  a,  •,  od  cugu,  ciągowy, 

§ag  s ,  inm  ^nge;  Bh.  ftin^i  R*.  0>roBUH.    Cugowy 

koń,   Sia*  Yozichi  konj. 

CUKATA  o3.  Cykau. 

CUUBR ,  -  kru ,  m.  wtoóki  fłciały  sok,  wyciągnifty  c  trscin^ 
Jndyl&łey.  DyA,  Med.  i,  60^.  b<r<9lNrrt}  '£A.  9t  Sio. 
Citff ;  ^r.  3.  ^nf^t;  Sr:  i.  C|Ofor?  Crn.  stfikr>  Vd.  suker, 
łókUJ  ^x.  ^okkar,  cakar,  sakav,  cakara , '  safiara  ;*  R€ig* 
lahar}  C#v.  OBokor,  saecher,  tersstikOT  mcd  $  Dt*  csatiar; 
Sla,  t1i6i4ier,  ^fhecW)  i7g.tsukor,  nidmds^  kif»ci7itęh\ 

*«  ^A  varxx«f^;  t^^/*'*  schacar  i  i  ^a/a/c.  bf^Hg^tit;  ^s3r» 
nrrs  zaekartcaridóri' nitop ').  Jndowie  eukier  a  trsdoy 
norlk^iey  robią.'  ^'ardx.  Luk,'  4o.  Jakie  ktadaiess  cu- 
kier ?  cay  praed  nalaniem  esy  po  nalania  kawy  7  Teat, 
36,  c.  3^.  Cukier  pity  ,  dopiero  wyciflctny  %  trsctny. 
Star,  Dr.  3§.  ^utTerfilft.  Cukier  lodowaty;  ^Ytferfattb* 
'BA.  CUfrfiOt  i  it'.  AeAeH^ub  ,  eukier  po  swyesaydym. 
rostdpienin  kryftalijowany.  Dyk,  ilfed*  1,  '6o3.  J[iok, 
Tur,  90.  Cukier  iećkmienny,  Śftftrnitttftr/  rospusaćco- 
ny  wwywane  11;««lft lennym  i  gotowany  aź  do  ftfialo- 
Icf,  aby  s  niego  robfl  odtiipkf.  Z)y)^.  M9d,  1,  6o4«  Cu- 
kier talony,  fKU((|tl(!ff ;  otrzymuie  aif  praes  kryftali- 
sacyą  wyparowali^  ^serwitki^  tó.  "Cukier  r^iaay  ,  flds 
fmitlitet.  •  Crśtc.  496.  Cakier  iiąctka  ,  oh,  faryna ,  %as 
rtajlltfet.  cf.  Kanar,  .IDaadyf,  -  GioWU  cukru,  Hn  i^tl^ 
$V^it,  rill  $n^tttfvltff\'Rś.TK>xowtL  eaxapy.  o3.  Głowa - 
Fror/  Ma  ^ból  dosyiE  eukfu  ,  'i  grsech  cgjmi  sl^Jki. 
Pot.  Arg.  Aoi»  (  powabny -grteeh  ), '  J  cukier  bei  dobrey 
woli  W  piołun  iif  ebró^.  Cfti,  Ad.  176.  (cbl^b  s  solą, 
hjl*  9  dobrą  wok|).  On  doiąd  nie  ^ał,  co  w  cukrae 
piotuny.  Chroii.  iMk.  370.  (piesscaoeh  fortuny  ,  stego 
nie  doiwiadćsy! ;  nie  Wie',  i<r  róży  niema  bea  ciernia ). 
Day  siana  wolowi  ,  a  cukru  papudze.  Mon,  70,  a66. 
( każdemu ,  co  mv  pnyawoita ;  siana  w  chomąto ,  a  w  ka« ' 
picę  baitefny).  Cukru  ,  gtoa  sinogarlicy  ;  *  NI  Olllfeil 
l»et  3tt(ferU«^/  {a<^tim(eil.  Sinogarlifom ,  ieMi  dąsa 
należytą  wygodę,  to  ći  aa  to  nie  piepriu'!  ale  cukru! 
sawsze  wotać  będą.  HMur,Vi.  la^.  .  CUKRY,  -  4&w,  licz. 
mn.,  CUKIERKI,' -  ów,'  xdrbn.   cukrowe  hkoikl,    ^u^ 

tf enoetf , '^ntfrreyen  ^  w»ty,  ^er^liu^ttW;  Cm,  siai^e, 

aladahisa ;  Cro,  csukoria ,  silaschicae ;  Rg'.  slaailje ,  slaa- 
fti  cf.  atodycae)}  B*.  aakara,  sakara,  slaflje,  ftvaH  siatkę, 
cakara).  Zaftawlono  na  koften  tftófCnkram/.  ŻaS.Syiio. 
P,  kchan.  Of!.'U  370.'  .flbytiA^iar  cukierkach  ilotowych 
'  i  pokarmach  cukrowaaych  ,  htltdxó '  caemi  aęby.  Dyk. 
Mtd,  li  6oS«  Od  fbntu^  onkrc^w  proftych,  na  roamai- 
tym  koraeMn  robionyah^  . ,  l''d/./.eg.  4, 559.  ^  w  iicJtb. 
poi€dyn.  CUKIEREK,  rka,  m.  lakotek  cukrowy,  Hw 
i^tmtW  ,  $Utttp{iĄdftn*  ^rUKI£RKANDBL  >'t7V.  oó. 
cukier  lod^^waty.  ^UKIERLAN ,  n ,  Tr.  poflewa^e 
enkrowe,  htt  ^ttcfer^tlf ,  bet  CMfińegrl.  CUKtBRmA, 
i,   «.'  mieysct^  gdąi^^cukitt  tdpią,  lub  ui  cukrjr,  im^ 


CUKIEHNICZKA    -    G^KROWNY.      S17 

kierkf,  tiaf^et  ogfinfd  wśsyflkle łakocie fihiĄ,  hU^Mtttfitbt^ 

reVi'?MerbUefev,^iv^nt€e^.  CUKIERNICA,  y,  i. ,  QU. 

"  KiERNICZKAJ,  i,  zdrbn, ,  pusska* od  cnkru, Hf f  ^Utf ftMId^t 
fe;  Ks.  caxapHnYa;  9la,  kutia  ka  shechet*.  i.)  CL^R^IEłl- 
NICZKA ,  i,  2.  żona  ctikiernika ,  fnb  też  utriE3rttiuiąc&  sama 
cnkicrnią,  Me  ^ttrfffWtfetinn;  Bh.  cUff^łfa.  C«JKI«R. 
NTCTWO  ,  a  ,  h,  cukfernicsy  kunsst ,  Mf'  ^ttCfełMtf f f* 
Wni?.  CUKIBltNICZY,  B,  e ,  CUKEBRNrcKI ,  a,  ie, 
'  od  ctikiernika ,  5lMfert4(fff  •  i   Bh,  (nrtAnfA.     CUKJfBłl- 

"NICZEK,  -  cska,  fn,  cseladhik  ciikiitmicay ,    bCY  ^(Im 

bdtfergffelle  #  chropi^  •#  cukierni ,  let  ftutf etMiferfiiifSf* 

CUKIERNIK,  a,  m.  ten  eo  robi  cidrfer,  lub. też  cukry, 

cukierki ,    łakocie ,     ^cf  ^IKf f fffebf r ,  *  ^llifrr^itf ^t ,    Ceits 

biter;  Rh,  -atfmł^    Rg*  sladfriar;    Sla.  skdkopek;    Óro^ 

'  ciukor&fś ,  samokochin  ,  siJladkorhia  ,  saladkopek  ;    Rófs* 

KOir^eKmYiiRb ;  Mc,  nifporonitta'pe||b>  fTp^tcn^miiKiil). 

Hanyżu   cukiernicy  do  białego'  cukru   aażyiraią.     Hmur. 

\    Bk,  k\.     $.  HJt.  nat,  cukierń tk,   fepUmm^   fMaay  olra- 

'  du  ,    Ipodobny'  do  pocawarki^  molowey  ,    ansyd^iącyfif 

koło  eukru.   JTiiik.  Zw.  4,  i4d.    bff  ^tMtCtmttt'    .K)U- 

KROBfLECZ,  a,  m;  Gall.  Satcholatt^   iM&f^iĄir^imH 

Cdi}/    tłącaenie  kwasu  cukru   ml^ka  ,    W  ksatStcie^%<M 

obopólnych.  MUrOs.   M]kr.  -     CUKROWAĆ,   -    <9wmł, 

-nie  tz.ndk.^  ocukrować,  poeukro'tTa^,   ucMikrowac  dk,y 

cukrem  aaprawia^,   pnjaładza^  ,    sfbdiić,    |MeVH'>    %€%• 

liitfeni,  m\x  cntfer  Mima^^eii;  Cro,  czukoriti  ^  5ak  eae- 

keriti ;  Bh,  cnffOlMti.  Cukrowane  potrawy.  R^  P^fi., 
E,  y.  •  Nie  chce  osiH  polewki ,  byi  ią  i  eUkrował.  Ref 
Wi*,  io5*  ó.  -  Oikrem  powlekać  ,•  pdlewa^ 'eukr«m , 
MrrSUtfftni  heiWgttn.  Anyż,  tatarftie  slele  i  U  d.  c\\a 
kruią.  §.  Fig,  słodaić,  prayiemnym^  powabfiym  Mymć, 
powabu  przydawać,  salecać,  {|f  mad^tn,    VfrfA^f!l,  Alls 

genf^m   nmć^tn  ,   (l^ta  ma^eti  ^  ItMiniKe*^    Ohryftna 

'  żwictym  słodził  i  cukrował  miłość  bożą.  *Hr6jt^  Ńauk^ 
Jf,  5,  6.  Niech  to  cukruie ,-  kto  chce «  ia  aię  boię  i  ię- 
kAni.  Podw,  Wr.  57.'  Całowiek,  kiedy  00  ma ,' nie  wie, 
'iak  to'  smakuie ,  'aż  dopiero ,  gdy  to  -ftraci  v  toż  te  «u- 
krułc.  Haur,  £k.  5.  Kto  sobie  eudae  saMfiScfe'  cukruie, 
ten  swoie  bardzo  gorzko  ucsuie»  Cn,  Ad.  4*oo.  Tym  so* 
bie  <fakTO-^Vali  wsse  dolegliwości  ,  że  '  tak  Pan  roakaaaL 
Biał,  Poft.  191.  Hetman  mężnym  atawę  cukruie  ,  « 
dru^m'  sromotę'  "^ryrtnea.  Lesz€x^  CL  76.  •  Nagttyda  na- 
gotowana  w  niebie,    prace  wielkie  ^ipoftołom  cukrowała. 

'   'ffals,  Niedt,  1,  a3o.     Zyd  abrodnłe  sWe  cukruie,    aka- 

'  fraiii  ,    że  się   pańftwu  amacaniucfaną  -  potrawą^   »dadaą. 

*  Gród:  Dis,  F,  b:  'Diabdł  cukmie  z  wteracUttSako'  żółć 
cielesne  Inbo^er,    aby  tak  ^zyslbdzonym  trunkiem  opo- 

'  'iony  całowiek  prędaey  agimi^.  pMahmod^'%.  Gniew  aa* 
faiony  po  wierzchu  adradnie  cukruiecie  nieszczerą- chęcią. 

'  Kchow.  Roi:  109.  'tCUKROWARZ,  a,  m.  fiibrykant 
ciikru ,  watzący  sek  na  ctikie^.,.  lit  ^tfltf|<ll0C ;  ci  Cu- 
kiernik. CUKRÓW ATY,  a,  e,  podobny  d^  eukru v  na 
kształt  cukru  pochodzący,  sntferdttis ,  |K(fefAMttd^'  ^^ 
loV  cukVowaty;  Syr.  i<84.     Po  wina    używała-  a  kptekl 

"hałuńu  cukrowatego.  Cr9łe,  3S9.<JAr  mfrMMtĆHoakro- 
wacieć.  CUKROWNY,  a,  e,  iak  cukier  stodkł,-p«»B|i 
cukru ,  Slltfrrftf ,  tł0B  9«Mf tt/  W.  Po  gorakim  cukrownia- 
ssa  słodyca.  Fr,  Ad.  ^3.  Będąc  słdwka  eukrowne »  a  pt>- 
fbrwka  cudna',  Poyżrsytet  ieno .  kęs .  dala^  ,  aUćimyA 
oblkdna.  Rey  WUt.  j^^  '  Naoi^wj^  cukmniflk  AwMp*  1^9 


f«ft 


,,    cu;cROWY-,cuPAC;:,, 


' .  Ccff .  if*»akiie  «Uwką).  CI3pCR0Vnf^a#  ^^  pa  cn^u^ 
^  cukru}  do  f^ksu^aaleią^:]^;  'SWt(;|C  «  ^  -^^  niftOf^t 
^<N.  csnkomi;  ,Rr».  casfapH&iML  -  Cukrowa  trzcina,  pełna 
ieft  drdMnia  socsyftego  8lodk^eg#,,.«kąd  pochodzi  cukier. 
Miuk.  Dyk-  3,  36.    Macice  cukrowe.  Bottr  369.    Cukrowe 

^  fcoraooki^  Me  ^ttCfen^Ut^ct  ^  rodsay  .  ogrodowia.  ^/<i^ 
RoiU  ly.  aio.  Cukrowa  ko^cya,  wiecaerza,  ktdrs  fic 
safUwią  w  loinicy  pańftwa  młodych  dla  swatdw  i  goici  9 
odfirawadsi^ących.  ich,  na  itpdenie  ,    Mf  StKtetna^tsettf 

Mt  ^^ermuf,.  łn  bet  fdtoMmmt,  \ii  bU  e4<^e>  Mf 

'  ka^  Utn§etf^<r«r  U^  ^egteiteil-:  S!odycsr  ^matifńft^a 
eaęftaaic  a  cukrowi^  wieciorB%  kończy.  Q/!f^  Wy*  Pżerwtay 
cukrowy  rok   matieńftwa.  Mon^  73^  66a.  bAi  Ctitt  %\\tfi 

•  tltMt  bet  €t^C  *  Cuksowy,  ocukr-nany,  .c«kr«ii^.>po- 
wleczony,  posypany,  cukrem  saprawny  pr.  et  fig.  ge§tt^ 

tfett,  iibeiittcferr^  i^tf&t/  »08  3iicfet..  CuIidow^.  wód- 

Ła.    Ojf.   Wyr^    W  cukrowym  Udku  oftiy  prosaek.  dany 
^.niach«4«emu  czcfto  ui^tie  zdrowie.  Hpr^^Nun  deł.     Cu-- 
krowo  uftecska.   Titdf.,  12,  j^o»  ^utftttmtnb*    Uftą  lej;  ko- 
ralowe, ppeatc^Wania  cukrowe.   Groch.    W*  3^3%    Kaidy 
iiciAok,  I  u(l  amanta  wyrsećzony  ,•  ieft  to  cukrowe '  dta  ko- 
biety atowo.    Teau  aa,    «.  37*    atia^    Ciikrotw^  słowa, 
ttUndne  cf.  Jodwabtte  stówka.     CUKBJS&C    rUmk-   ndk. , 
.  Bcukrse^  </Ł,    cukrent  się  ftawać  yi.stodtńe^  ,    |it  ^Ittfft 
.:  mtt%t%f  §«(frtflif  IPerbeit.    z  marehwi  yabią^  baidao  deli- 
katae    powidła,    któro   gd^  zoukrzeią  »,.mog%  8(i»iyć  na 
..kOn^tury.   i^d^H.  N*  lon, 

I^pchoda^   doeukrinwać,    nacukrowaiy  ocuĄrowa^^  po~ 
, .  cu^owag\  prigecukrowa^ ^  przycuArowatf  ^  zacukrowai* 
ClIKUŁ ,  u  ,•  m.  pódftawa  słupowa ,  bet  Ś^f  be<i  Śinkn^ 

fltt^i^,  bf#SvMin^.^nt/r^. 

CfJLAG,  H^  m.,    CUL  AGA,  i»  i.»    s  N<>ni.  bU  ^lllage. 

JB^  pHpll*r^   Vtt|^lltii(y    pn^cBjoienie  penayi>     Culagi 

.  abo*  dodatku   dla  gWArdyi^     VoL  Leg^.   7»  456.     Culaga 

.*£Ward;yyLitewi]ci£H.i6i.8!2%  Miałby  nierówme  ozdobniey- 
asą  uaiugę-  kray  w  Kawaleryi  narodowcy '  sa  maTym  culagu 
prsydatkiaiKt.  KołU  Oflę.  \ ,  %^^ ,  CULAGOWY,  o,  e,  od 
•ttUgu,  praydatkowy)  dodatkowy,  przyplatny,  ^ttU0l?f 
CuUlilf  s-  •    Cubgowc  pieniądze^ 

GUlttA  r  y ^  £. ,  CUMKA ,.  i ,  i.  Mdrbn. ,  u  FUa^w  y  Una 
11;  pac&otka  od  astaby  uwiązana ,  którą  aic  (latek  do  lądu 
sawin%wsay  U^ifauie^  do   bartfuU,  bA#  ®rUr   WMIlit  bU 

.  SBMfefdbrjf nge  ^m  ttfh  on  ben  ^f obi  f«<^  «f bimbett  mets 

.^ettr  it^»  npK««Ab'{   Hg,  cHo),  '  Obacayt   czotnik  małą 

<  Ottwą  prsywiązany*  B^irefo. .  Z.z/iK  a;  16.     ZaUadad  fu^f. 

*    3faóf.  B2^4;.  P,  4»  6«r     SKoyscs  a^odt^e  e«imio.   Chraii,\  JLuk^ 

§8.     iTdkrfib^  Łuk.  t^^^    CUIKOWAC  ca.  n«H.,.  prcycu- 

.  nfowaiT,  ucnmowatf  dM*'..,  ftrzoaować,  pi«ybi.wsz3|tdą  lądu, 

-ifiafiek  u  bartfula  uwTąaaC    Mag.  MJkr,     Rs.  HtOiytnihy 

spmaAntit£ ,  opmaASBaotk ,  birt  fBaflerMtStug  M  benr 

fifoldb  ^  ttfrt  IrftbMfetU    Cumiowani^ ,  P)raycusio.wąi|io,. 

CUFI-  caasonD  prśe»  róiny  apesób^  wjrnHgffiasiia ,.  toi  co  cap ! 
odgta*,  ntfKrofcy  obwytMia,  stąpanie,.,  Wppil  Olopi^fr 
9tBa|)tfi  Łup  cup  po.  sobte^  7Var.  a9»  laa,  {..  Czasem 
.tK).9  ooi  ciop !  odgfoa  uderaonin.  ękU  p,  i-  WWeitnrio  l^a^o 
praydybaaia  aiiaapodtiewanoga,  htp^  Ktnff^pfftem  ttebets 
flfl»  (ttf^*  łsiil!  N!'  DybainaniogodtjDgo,  ai  zawo* 
i^;  «iip:l  ą.Waill^.  M6r»  CUFAC  m/f.  JkO^k  ff  W- 


^'  naćka  npga  a^fiogą  ji^iroi^intlczkiem  na  kogo  dfb«ć«;  ilĆ" 

aa  kim,  fle):^ ,go  z{ap<„  ńnem  (tit(,«4tAicUfiAeff  ^nm 

tftn  )tt  t|«fĄ|n,v  FA^lrąpglaąy  |B  4aJ#)La  idąęago,  apipa  m 

nim- ,  ai  g«  praycupaf.  Ojl  ,V^yn 
CQP£Ł  06  .•  Cy^al. 

CUiltldz  ZV/sm.  ^UtAtf!  naaad,  w  aadl  miUt.  Tr^ 
*CUS;i^  oh.  *Cz9ac,  *Caiwia*  .     , 


' .'  •> 


CWl 


CWAŁ^    CZWAŁ  ,    SZCZWAŁ,    u,  ot-  pęd  nayrącaszy 

-s^koófti,  .bei.^M(0))t;  "BA.  a'WOb,.«4bobi  Cro.'.pruscze, 
pruszoch;.  i|#.  raAOnl),  opuoi^,  onopl>  (^i{/.  paanaAb 
ktus).  -iW  drodze  koniowi  czwątu  przyd|uźsff»go  pozwą* 
\ąI  nio^naleiy.  ,ir/iii*  Zw..  ł,  i36.     Caifcatem.,)  na  czwat, 

;'ilm  04l||^|».o  Ofiol  na  oawat  nic  ppyfizi*  jpjgdy  ,  i*ko 
^wp,  ^P^JCchan,.  3er.  1,  aofe.  (5/u.C»alfW  »  IpLesznie). 

.  Cwałem  iacba^^bo  ii^,  yęaUtp^  Jluełuatim^  Ch^TĄk^o.- 
O  człowieku,  c«YV«tem ,  Ikokirm ,  im<^^Pf  ę  tm  ^1^VkU%t. 

.  A  daley  daley ,  w  czwał,  w  cswaU  Ttat.  8,  £4.  -Bi^ay 
We.  Pan.  ozwatom.  Teat.  43,  r»  &».  lVy^»  IŁto  czwałem 
ofe  ncioka  od  pokusy,  pokmsa .pierzę  go  za  kar^  i  obali. 
^Off,.$U»  3,  Fig^tr.  Rz^ki  Jb^yftre,  które  prędkint  cswa- 
tom  MoM  do  mona.  XuK  Kar.  3*3-  CWAli^C,  CZWA- 
ŁAC  intr.  ftdk. ,;  Ckiv«tow«<?  kąmyiu ,  pf dzid  koniem  iak 
.  nayrąeroy ,  ^(0|»p{re9  ;    i^A*  ^bob«li ,  HMb^^ »    C^h. 

•  OWaleti^pieszy^  aif)ii  /|^,  kaaaatf,  drussati;  O/t.  dirjam; 
Kc£  akokuvatł^  na  ftok  jesditi}  Ci^prusaim).  Jak  uczyć 
koni  -cawatad.'  Mipp^  4o..  f^ąg». czwaja  mi  co, w  głowie, 
-uwija  mi  sif ,  snuio  mi  sif  fn»  głowic ,  ti  |e^  mit  VA< 
im  .Jtopfe  (^ertl««  Naywif^^  atu  to  ,  ir^amuMioy  myili 
czwata,  ifts»..  .Po^4.i4fg>  aa^9-.    Coemu  się  iui  przyuczy! 

.    *f  i.twóy^  to  mu  czwa^jW  ^ovuo^.  Badby.  tam  i  przelo- 

;•  ciał,  nic  mu  po  tey  Jnowio*  Aąy  W***  8$,  ^.  •  Dziwne 

azuny  w  nich  cwaiały.   Tmard*,  Wi.  t8.  j  Nunc  itun.alia 

cura  imp€nd€ipeetori^  inaae  tera«  mam  fiaranio  im  aię, 

•    insze  mi  teraz  w  gto wio- czytała.  Mącz,   $.Cwał&d  w  czym, 

ozwalaćsif,  brną^Twcaóm,  zbiedąiiDięikoicią  się  posuwad, 

lioriR  mattn,  ffAmit  tttire  fntbewedffii*  W  tymie  błocio 

cawąłać  albo  tkwiod,  tUk  ieft,  w  tajcie  niofortunie^  in  ead^m 
.ha^kąrt  lutę^  Męcfff.  Wąi.siccawała  ssuwasif,  W/od,  fl(t 
fnrtlNUlCir*^  Cwalamsiig,  t€»dtmpu€cr,  magnti^^m^ejęro, 
Cn^.TM^  V4iuia^um  Itai,  w. którym  iwinio  ąwyki^  się 
walą4#  cawatad.  iMącM.  M^  »£|Ctt*^  ^»  Cawatad  się, 
nwii«d  ^i',  krfcid  aię,  fl^  ^CttWI  lll»llic(ll,  (erufll  htes^ 

•  ■  ^tr«    Ciedy  mu  w  głoii^  t%  ai^  czwala  -  feona  » • .  *  Chrome. 

Fan..  46o.»  J^saczo  narodów  uk  wielo  sif  cai^ata,  Zbiwsay 
ich,  ^fam  $ię  zdobyway  bo^aUk,  CĄrof^.  Luk,  7J.  $.  r/-« 
CzwaM:  co,  w  gtowie.,  i  eawAtem  przebiegaj,    pocywcso 

,  iK>ztraą#ad»  elMtf.iii  fńistm  S0pft  l^ttum  mU^en*  Wgłowf 

aachodai  b^f,  malą«  -  waiyitkie  oo^ino.  raoci^  w  mylU 
cawała.  Pot,  Arg.  22^    *ii,  Gawalać  na  kogo  o^.  Czybad. 
.  CZWAŁACZ,  a,  m.  cnn^emiośdiąey,  <l»flM»|)|tfm; 
.  Crn*,  drrjava. 

.  Po^bodhi  :    doomaM  ^    dó^w^domad  ę  natwat^wad.  fię  ^ 
p9€mtdai\  .prMMwaia^  9^  pfjtycm<^aó  ^  r€»cwała4  ^  ,my^ 

CWEI4GB.  ^m,%  NUm.  kit  9»IBii|  («£  droUch)  tka~ 

ttiiia. 


cwELicHoWY  -  cwiczirt, 

nina  lniana  spod wo3^ii«y  osnowy,  J^A.CWilfnf  *  C/'/z.dvojsYi6rt3 
Sr,  a.  IwfSlK^;  Crob  csTilich ,  czrilih;  5'/a.  csetrerocip^ 
JJ^*  kitoel  (cf.  kitef);  R».  niHKł).  Namiot  z  cwelichu. 
W.  P*/f.  W  5,  5 18.     CWELICHOWY,  a,  e,  »  cwe- 

'    licfan,  9«fSic^  s  ,  9011  9wUt(9;  Boh,  mifinfowę;  Ao/^ 

niBKOBUH. 

CWEYN06  y  a »  m.  s  Nienir  Dwóchmoack ,  Dwdynoa ,  mia- 
iso  y  które  daią  ogarom..  JCnkus.  Pobm.  5,  1  ao.   ( cf.  Grami- 

Ua,  Zagraj),  dli  ^wont,  bfn  VMm  bf O 6t4«(er|wnbett  }it 

ĆWIARTKA,    i,  i.,    CWIARTECZKA ,  i,  i.    adrobniafc 
w jraaj  afowa  Ćwierć ,  cswarta  cac^ć  iakiey  drobaieyssey 

necsy,  riit  ®ifrtrl(tf<« ,  ein  ffitettd;  bet  x\ntt  Xf^\\; 

Bh,  C^tortfa;  R*-  HBtfpmKa.  Talary,  póttalaiy,  ćwiartki 
Hiaspańtkie  i  Hóllenderfkie.  VoL  L€g.  7,  499.  S&\tXUU 
t^Iet*  Cwiarlki  aą  to  dwosYotcSwki  ,  4o  a  grzywny, 
Von  Lęg,  7,  45i.  9d^ti|rofi!^fii<fe»  •Cwiartkówka ,  ał,  1, 
gr.  aa.  Pam.  8^.  1,  60.     Ćwiartka,  cswarta  czc^ć  miary.' 

Mąt*.  An  Sirttel  irgenb  efnef  !ńa«f e#«    Waiaa  prosi 

o  ćwiartkę.  Jacy  aa  ćwiartkę  winien.  Ojf.  "Wyr,  (w  apo- 
aobia  mówienia  chłopów  ,  aa  ćwierć  korca  aboźa,  eUl 
fSfrrtelfibffrel  ©etrdbe).  Ćwiartka  ancaa,  BwTaaacaa  po- 
mnieyssych  bydląt ,  fin  Wierteł  %W^  V0II  tt(ftef en ,  i-  iB. 
•     fUl  MbMitUl.     Ćwiartka    cielęciny.    -     Ćwiartka    pa- 

*'  piem,   rtn  anattblAtt  ^(ipfer,  efn  VUtt  papier,-  ein 

0Mtf4f tt  1^«1^i^t ;  l^d,  sneterlni  lift,  sbtertez  lidu*,  Rs. 
^jemBepaiKa  ARcxna«  -  Cwrartka  papieru  sfo£ona,  Ttat, 
37,  174.  Nie  ptaa  na  arkuszu,  co  się  mieści  na  ćwiartce. 
Offl  Wyr,  Nie  iałuy  ćwiartki  dla  przyiaciela.  ib,  ( prze- 
cięi  napłas,  abo  odpisz  na  lifty).  CWIAKTKOWAC, 
CZWARTKOWAC,  CWIARTOWAC  i>b.  Cwiertować. 
ĆWIARTKOWY ,  a ,  e ,  a  Ćwiartki ,  trtettel  t  .  Ćwiart- 
kowa kaiąika,  ćwiartl^wy  lift,  ^wierĆarkuszowy ,  Rojs. 
KHflra  Bb  HenjBepoTKy,  in  Quarto.  $.  Cynę,  do  >tó- 
xey    czwartą   czę^ć  ofowin'  dodaią  ,     ćwiartkową  aowią* 

jTriim/.  thym.  192.  SBIetteY^inn ,  worfa  bet  viette  tCeil 

ĆWICZYĆ  ex.  ndk.  ,     aposobić^  kogo  do  ctego  ,    wkTadać 
go  w  co,    wprawiać  w  co,  do&onalid  w  czym',    einen 

»»tfn  Men,  i^n  i90|n  imft&bten,  anleiten,  {(m  iSnoeffing 

geben;  M  u  sio,  txAi\%   ClOfcimi  (cf.wyknąć,  zwyczay, 

cf.  ncsy^,  cf.  Ger.  jfeCenij^r.  1.  poCnfłam,  na^namj; 

*     Hg^i  sabaTgljati ;  Sia,  zibayljafi).     Ka  tym  placu,  ćwiczą 
Aonie  do  iazdy.  Star,  Dw,  1 1 .     Przełbf  eni ,  aby  czeladi 
awoię  db  wszelakiey  powinności  ćwiczyli.   Modrt,  Bom.^ 
48. '   Nie  trzymam  z  Marsem ,    co  na  bitne  boie  Ćwiczy 
■ĘfW  aaaBIe,  ćwiczy  zbroie.  Ryb'.  Gfsl,  C.  a.     Lepiey  bo- 
gaty paa  ćwiczy,  nii  ubogi   syna.  Rys.. Ad,  35.     lHądirego 
cnidza  nieoftróinojć  ćwirzy..  Pot.  Sy!.  4v     Tego  niiecli  za 
mądrego  zemną  wszyscy  liczą,  Kogo  niie  doświadczenie,. 
lecz  przykłady,  ćwiczą.  Póe.Pocz,  328.  (po  szkodzie  mą- 
dry; lepimy  przed   szkodą  bydi  mądrym  cf.  cudzym   się- 
przypadkiem  kaiać).     Ćwiczenie,  wprawianie,  M  \XtVtl»', 
Me  tlebttng;    5/a.  zabaya,.  Sr.  1.  tU^ibbA,  ffUtii9$y  Vd.. 
narada,  na^ajenje,  yada,  dopemashilu;  D/.  nafstoyanye ; 
ffg^  dolog).     Ćwiczeniem  zowiemy  wszelakie  powtórzenie 
apraw  dla  potwierdzenia  i  ugruntowania  natogu  (wprawy).. 
i^efr.  Et,   120.     Ćwiczenie,  iakoby  druga  natura  u  mlo-> 
dego.    Radź.  Z,  N.  J.  18.     Ćwiczenia  ciała  stuią  zdro- 
wiu. PUcfu  Stn.  lift,  111.  SeibeMbnngen*    Cwicaenier^- 
Tom  L 


ĆWICZY  C. 


629 


*uran  ieft  podobne  do  uprawy  roli.  Zah^By  ł'a8'.  Dowcip 
ćwiczeniem  oftrzcie.  C/i.  Ad.  117.  Daeriwebca  na  ćwi- 
czenie do  dobrego  kawalkatora.  Falib.  Disy  tf •  5.  ( oa  ob* 
leidianie).  Siła,  aila  ma  w  woyfku  przed' Bćtbą.ć wica*- 
nie.  Pot.  Arg.  l55.  t.i.  wprawa  woyfiEowa>  muastra^.  umia-* 
iętność).  Gdzie  ieft  rada  roswaina  a  sprawa  ćwicsonr, 
więceypeden  radą  ^ą  sprawi,  uiili  ich  wiele,  co  nie 
nie  umieją,  Rey  Zw.  i65.  *.  Ogólniey  ćwicayć ,  ucayć*, 
wychowywać,  edukować,  formować,  Aben,  Mbftl|  ttllea 
^en,  nntenkbten.  Woźnica  konia  nie  ćwiczy  iano  oftro- 
gą,  munsztukiem,  biczem  i  korbaczem;  dozorca  aaś  ma 
ćwicayć  ucńia,  napominaniem,  groźbą,  podcaaa  bioaem> 
a  za\rzdy  przykładem  dobrym.  Pttr.  Ek,  93.     Cwicaeniey 

nauka ,  edukacya ,  bet  Untefti<bt ,  ble  tBilbttttg  t  Me  €r|frs 

bnng.  Dawniey  wyreźdżać  młodym  zabroniono  Na  ćwi- 
cj?enie  z  oyczyzny ,  aź  w  doyźrzałym  wieku«  Star*  Vot. 
C.  a.  Kazimierz  Jagiellończyk  Długoszowi  syny  awoio  do 
ftarania  i  do  ćwiczenia  nauk  i  obyczajów  pomczyf,  KrOm. 
688»-  Jakie  ćwiczenie,  takie  pociechy.  FoHb.  Dis.  J.  5. 
Zle  czynią  rodzice ,  którzy  zaniedbawaią  dobrego  ćwiese- 
nia  dziatkom.  Modrz,  Baz.  56.  Dzieci  bez  ćwiczenia  źy- 
iąc,  dorósłszy,  do  niczego  dobrego  się  nie  przydają.  Fa/r. 
Ek.  97.  Nie  umiecie  ćwiczenia  dawać  dziatkom  z  młodn. 
Opal.  Sat.  i.  Jak,  się  pachnące  nazywaią  wt)dy.  Jakie 
a  Paryża  wywiezfono  mody  ,  Jak  trefić  włosy,  iak  się 
pierś  odkrywa  ,  Nie  to  się ,  nie  to  ćwiczeniem  nazywA. 
JCarp.  7)  57.  Konrad  będąc  w  złym  ćwiczeniu  z  młodu 
i  w  roskoszy  i  w  próinowaniii*  wychowań,,  nie-  umiaf>'się 
zgeła  rządzić 2  na  swoim  pańftwie.  Bitl,  Xr.  117.  Ćwi- 
czony, wprawny,  biegły,  wyuczony,    getSt;   fetAfiT,   0e« 

»anbett,  nntetndefen,  gele^tt;    Vd.  obhojen,  porajen, 

STuzhen;  Rs.  Bck/chuk',  Żc;.o6iiiHHnKB.  Jln  ćwiczeń- 
szy  kto  w  swoim  rzemieśle ,  tym  większey  czci  godzien. 
Gorn.  Dw.  a3.  Rozmyślania  czcfte  nas  sprawnieysze  i 
ćwiczeńszis  czynią.  Lat.  Eom,  C.  5.  Niećwiczeńsi  po-  ' 
spolicie  gotętsi.  BieL  Kr.  489.  Was  na  pomoc  przyzy- 
wam ,  o  Muzy  ćwiczone ,  Cny  Towiszow  narodzie ,  o  panny 
pieszczone..  Star.  Vot.  A.  5.  Wszyftkie  prawie  ćwiczeń- 
sze   narody  chronią'  alę  tego«  Star.  Vot'.  S.  4.  b..  (pole- 

rownieyszB,.  oświecefisze,  bfe  debi(beteteii>  eutHvittettt  %ls 

tlfinen).  Zy^r.  Gon.  2^5.  Ćwiczony,  in  matom  part%m 
przebiegły,  sztuczny,  kunsztowny,  etfAnfleU,  'fhlHett* 
pono  rozumiesz ,  ie  mię  ćwiczonemi  łzami  i  słówki  zmó- 
wisz pfeazczonem  i,  PaJI^  F.  ii3.  Zmyślone  ałówa  maaz, 
^mieszki,  poyrzenie  ćwiczone,  ib.  116'.  -  Cwićzeniie  du- 
chowne, rekoHekcya,  rozmyślanie,  geiftlUbe  Uelntl^/ 
fBettml^tlin^.  Cn.  Th.  BiJkup  osądził  księdza  na  dziewięć 
dni«  ćwiczenia  duchownego  o  chlebie  i  wodzie.  Ojf.  Wyr.  - 
Ćwiczyć*  kogo  słowami',. napominać  go,  ftrofować,  etuenmit 
Iffiorter  sA(^tigen,  \%n  ermafnen;    Ćwiczenie,  napominanie, 

ftrofewanie ,  bie  Stmabnung,  bie  ^ucbt ,  0ń(6t{dr.ttg  mtr  fSop 

tatt,.  Synu  móy ,.  słiichayie  ćwiczenia  oyca  twego,  a  nie 
opuszczay  nauki  matki  twey.  Radz..Prov,  1,8.  $.  Ćwi- 
czyć rózgą,  batem,  s  chłóftać^  smagać  „  karać ,    wit  SRtt' 

tben,  ^eftR^en  v*  f* »;  s^d^tiiien,  fKagen,  prAdetn/  f«<6' 

U\n,  aćwićzyć,  oćwiczyć  d*. ,  Sr,  1.  \^\Hxaf*rio,  Vd. 
ahibati,  otepftł)>  Kto  folguie  rózdse,  nienawidzi  ayna 
awego;  a  kto  go  mituie,  Ćwiczy  go.  Sk,  ICaz.  4  20.  Bę- 
kartem, nie  dziecięciem  boga  się  niech  liczy,  Kogo  nie 
Lane  9  kogo  ten.  ociec  nie  ćwiczy*  Pot,  Posz.  486.  Prze- 

4a 


53< 


ĆWICZYĆ    =    ♦CWICJBYZŃA; 


CWIECZBIC    -    ĆWIEKOWY. 


•      » 


Itl^y  ten  kuchan ,  iakiebym  U  i^go  sćwicsyY  ,  gdybym       ptłwiczyć  ,    prze^wicty^ ,    wyMczył ,    zaćwiczyi ,    iwiĄ , 

%yt  We  Paneau   Ttau   ii,  ó.    19.     Cwicso«iy^    wybity  >  ,     ćwlkowy, 

•magany,  iin  Of^cAgelter,   iiesifi^tigtet.     Jeden  ćwiczo-    ĆWIECZEK,  -  czka,  m.    zdrbn.  rx9Czown,    Cwick  ,    eifll 


ny  doi  aa  dwóch  niećwicsonych.   O/f,   Wyr,  ( ieden  bity , 
«a  dwóch   niebitych,    cf.   rósga  brzozowa  rozum  dawa). 
Cwicsony  miotełkami  pod  pręgierzem,  ió.   ein  ®efl4uptfr* 
Cwicaenie,  ch{o(U,  obicie^  osmaganie,   (Si^Mg^f  ^t&C^tię 
i^iefte*  Wziął  rózgą  dobre  ćwiczenie.  Offl  Wyr.  -    J^ig.  tr. 
ćwiczyć  meprzyiaciela  s  bić ,   porazić  go ,  ben  Jelttb  fc^Itt' 
^Ćn  f  ptitfdf^^*     Waleczny  Sobieiki  ćwiczyt  Turczyna  pod 
Wiedniem.    Teat.  32,  5o«  :  Hetman  tea    zwykt   Turków 
ćwiczyć.  Faazk'  Dz,  49.     ĆWICZYĆ  się  zaimk,^    wpra- 
wiać aię   w  co ,   wktadać  się  w  00 ,   doikonalić   się ,    ft^ 
f90rill  dbeiti     Vd,M  yadlt,     se  narajat;     Cm.  umętam; 
Sr.  1.  I^nofcm  i»f   poffttfOlt;  Sla.  zabavljati  se*  priucsa- 
vati  ze).     Szanuymy  tych,  którzy  się  w  naukach  ćwiczą 
azcaęiliwie.  Zab.  i5,  68.     Trzeba  mu  się  ćwiczyć  w  nau- 
.kaoh  a  mlodn.  Star.  Ryc.  4o.     Mtodi  się  zjeidiaU  ćwi- 
czyć w  rycerlkiey  zabawie.  Star.  Vot.  C.  4,  ó.     Wól ,  gdy 
we  trzech  latach  będzie ,  poczynay  z  nim   się   ćwiczyć  ku 
robocie.    Cr-€se.   550.      Lud    ten    ^miafo^clą    wszylłkich 
przewyisza,  bo  z  Tatarami  przylegtemi  ufławicznie  ćwi- 
czyć się  muszą.  Siryik.  35 1.     Wszędzie  od   filozofów   się 
badat ,  i  z  niemi  się  ćwiczy! ,    Tak  ie  fię  prędko  między 
pierwsze  liczyf.  JoAL  Ez.  3.    On  ielł  fkarbaicą  mądrości, 
a  którey  fię  nawet  i  nie^mierteloi  duehowie  ćwiczą.  Bzów. 
.  R^i^  6^.  (uczą  aię,  doskonalą  się,  f[e  Utntti,  btlbetl  M 
^tW^y     $•   Ćwiczyć  się,    rózgą,    dyscypliną,    smagać 
gną  ,    chioftać  się  ,    ^^   ftWć^en  ,   fld^  fd^lag^R.     S.  Mąi 
ćwiczył  się  po  grzbiecie  rzemykami ,  z  których  każdy  miat 
.   na  koiicu  drot  oftry.  Ojf»  Wyr.     Kapnicy  ćwiczyli   się  dy- 
scyplinami nieraz  ai  do   krwi,    ib.    •C WICZEN5TWO , 
a,    n-    ćwiczenie,    ukiadność,    karność,   U^butlgr  ^U^t^ 
2)l^Ci|iltll«     Trzeba  zawsze  ćwiczeńftwa  a  karności  okofo 
siebie  użyć,  aby  gniewem  wladuąć.   Sk.  -Kdz.  3i4.    CWI- 
,  .CZENS^ Y  comparat.  particip.  Ćwiczony ,  ob.  Ćwiczyć. 
*CWICZKY,    a,    e,    przyimuiący  ćwiczenie  ,    poiętny, 

saucsny,  gek^tig^  empfingUi^  filr  Uebung  unb  Untetmet? 

{tengi  Bh.tm\Łw$,     Głowy  ćwiczne.   Ryb.  Ps.  89.     CWI- 
GZYpIĘL,   a,   nu    ćwiczący  drugich,   upominacz ,   uczy- 

jciei,  ber  ^nen  tttj  htt  Vin,Uxml^n\    Sr.  1.  poMI^^/ 

.Hg^gttif  j  Bh.  jCWicitel.  Chcesz  bydź  wodzem  ślepych, 
ćwiozyojelem  nierozumnych  ,  uczycielem  niemówiątek. 
Budn.  Rom.  3,  Ig.   (miilrzem.   BibL  Gd.  )   w  rodź!  ieiijk. 

CWICZYCIELKA,  i,  i.  bie  Untemelferinn-  Cwiczycielka 

x;órek  Ttat.  3o,  jb.  i3i,  •CWICZYZNA,  y,  i. 'ćwi- 
czenie^ biegłość,  wprawa,  doświadczenie,  Uefung,  ®fs 
ihtitit,  fftti^ett.  Wy  przez  rycerAcie  na  woynach  ćwi- 
C^y;iny  Zasłużyliście  względy  u  oyczyzny.  Chroić.  Fars, 
54.  Turczyn  kilkakroć  twey  doznawszy  broni ,  Przeczuwa 
. «  awoie  9  rycerikiej  ćwic^yzny  Nieuchronione  pogromy  i 
Uizny.  Ib.  ded.  Żołnierze  wodza  zdraycą  zowią  swey 
oyczyzny  J  swo^e  w  zbrodniach  domowych  Ćwiczyzny. 
Chroićl  Luk^   i45.     j.  Cztuka,  kunszt,   mifterAwo,  do- 

' '  śkonałość  ,   jtttn(( ,    ®ef*i(f»*feit ,    Setttgfeit.     Dedal 

oftatniey  ćwiczyzny  czyny  po  sobie  zoftawił.  fot.  Arg.  49. 
3rebra  i  ^fpta  do  okrętu  z  lądu  Dziadowlkiey  leszcze  wy- 
nosi ćwiczyzny.  Ppt.  Syl.  81! 

Pocbodz:  do^w^czy^f  nałficzy^^  ołwitzjf^  odMęi^yf^ 


fleitiet  ^wecf nagf  1  /  ete  3»e<f 4fii ,  ein^iortf;  ba.  twUtf, 

(IDOĆef  i  Sr.  a.  ^toat.     Byś  więc  ćwieczki  przybiiat  do  ro-  « 
zumu  słowa.   Tedy  snadnie  odpadną,  gdy    szaleie  ^owa* 
Rey  Wiz,  68.  -  Fig.  Ma  ćwieczek  w  głowie  i  bito  go  w  cie- 
mię ,  nie  ilaie  mn  klepki ,   et  ^tit  titteU  S^ttf ,   et  ł(l  g<s 
fd^oiTeiL     Ćwieczek  musi  mieć  w  głowie  ;    życzyłbym  od 
licha  Dadi   iey   z  łot  ciemierzycy,   niechay  się  wykicha. 
Zabt,  Amf^  53.     Ćwieczek  S.  Jgnacego   w  głowie,   brak 
klepki,  dziura  .we  łbie;  z  przesądu,  źe  kto   od  Jezuitów 
W3'i)ępował,  mieszał  mu  S,  Jgnacy  rozum  czyli  figurycznie. 
zabiiał  mu  ćwieraek  w  głowę.     CWIECZYS  J^Y  ,    a  ,    e , 
C WIECZYSTO  przytik,^  pełen  ćwieków,    ćwiekami  po- 
bity, P^H  ^»e(f n4gel ,  ftWetfig*     CWIEC,  a,  m.   gatunek 
gwoździ  żelaznych  z  wypukłą  głową,  z  Niem.   bet  ^Wecf  ^ 
ber  3W^tfnAge(;  Bh.  met,  cml ;   Cro,  czr^k  ;    Vd.  shrebliza, 
sUebliza  i  (  ^d.  areki  s  gatunek  ciafta ,  makarony  ).  Ćwieki 
gontowe^  Os,  Z9I.  64.   Darował  Otton  Bolesławowi  ćwiek 
a  krzyża  Chryftusowego.  New.  Hft.  a,  95.     Pieazy  leniwo 
wygra,  ale  dłużey  dotrzyma,  według  onego  przyałowia, 
iakby  go  ćwiekiem  przybił.  Fredr,  Ad,  45.  (  piechota   iak 
mur,,    nleporuszona ,    iak  przykuta )>     $.    Medis,  <5włek, 
odciik,  nagniotek,  naroftek.  elit  @ew4<6^  milbeil  %UiflbH, 

eine  Sleifc^o Jtbirtung ,  j^etf^itttM  ®t:f(6»Ar,  eUi  Uthtu 
Uin,  J^tkJ^nerauge,  ^ar^e  ».  f.  m.  Narośiiny  przez  fławy 

i  członki  ,  które  łacinnicy  cla?os  ,  ,my  ćwiekami  albo 
gwoździami  nazwać  możemy,  Syr*  739.  po  ftaropollka  te 
ćwieki  kurzemi  okami  zowią.  ib.  itSo*  .Ćwieki  albo  bro- 
dawki twarde  pod  pałcy  w  nogach ,  ^r«ncir/!(.  Syr.  110. 
Lilia  ćwieki  .na  członkach  i  (ławaeh  zaaiadłe  spędza,  ib, 
-$•  Cwlek.  mozół,  trudność,  przeszkoda,  kłopot*,  SMft^ 

mer ,  SBerlegeti^eir ,  G^wilrigfeit    To  nie  lada  ćwiek. 

Ojf.  Wyr.  ( tu  .to  sęk  1 )  Coraz  mu  nowe  w  sercu  leią 
ćwieki.  Pot,  Syi.  i85.  ^J^iiać  komu  ćwiek  w  gtowę» 
zadawać  mu  trudność  ,v  kłopot.  Cn,   Th.   i33o.  efneOl  tU 

nrti  9la%ń  i»  ben  Sitiff  fc^Iagen ,  einen  JUil ;  i|m  daies 
9(04  in<  Cit  fe(eit ,  i(m  ^ummer  ma^en ,  t(m  9lngit  mes 

^^a,  Day  go  katu !  wbiłeś  mi  ćwiek  w  głowę*  Teat.  1 9, 
c.  69.  CWIEKARNIA,  i,  i.  kowalnia  ćwiekarika,  bte 
92age(f4miebe«  Bndt^  CWIEKARSKI,  a,  ie,  od  ćwie- 
karzą ,     inagelfd^lltib^    s    •       Cwiekarikie    rzemiesło .  *     • 

CWIEK:arstwo  ,   a .    H.    ba$  92gge(f(6mib#tmibi9erf. 

^CWIE&ARCZYK,  a,   m.    czeladnik    lub    chłopiec   ćwie- 

karłki,  bet  9iage(fd!^mibgefeffe  ^  9{4ige(f<bmibiniigf*   CWIE. 

KARZ,  a,  m.  rzemieślnik  od  ćwieków,  bet  92agelf((l8l^^ 
^i^.  .CtOeĆf^r,  CWOĆfah  Bndrk.  -  w  rodź.  ięią/i,  Cwie- 
karka,  bte  97ade(f4^mtMRII.  ĆWIEKOWAĆ  czyn,  ntik.^ 
ćwieki  powbiiać  ,   ćwiekami  pobiiać,    §Oe(flldge(  ełnf((Iis 

gen,  mit  $peęen  befc^Ugen.  C wmcZfCO WaC ,  ćwieca- 
kami  pobiiać  ',  mit  ^mitdfen ',  c»e(fnige(<l^tt  ^ef<^iggem. 

Bndtk^  $.  Fig.  Ćwiekować,  amagaĆ  nielitościwie  ai  do 
krrri,  katować,  męczyć,  h[i  OUfi  Wut  ptWkin,  |etpetti<(nu 
.  Zły,  ^ak  bies  zapalczywy ,  chciał  mię  ćwiekować.  Teał,  17, 
75.  Mówisz:  zaiąc  niedopiekły  ,  Day  kaćczuka^  wolaas 
wściekły.  Wolisz  kucharza  ćwiekować,  Ifiżli  zaią<^  ćwier* 
towaĆ.  Min.  Ryt,5j  Sj.  scinderey-  ĆWIEKOWY,  a,  e, 
oi  ćwieka  j  99eif  t  ,  $f9tanaffl  s  ^    Ćwiekowa  gfo#«. 


c  w  I  «  R  a 

wjiwt^kowai ^  Kałmlkkowai ^  uiwukować,  '  ' 

CWIERC,  i»  i,  cswarta  cB^ić  ctego  (cf.  kwtrta),  dli 
Sterref  Ćwiartka  zdrón.  cu,  r.,  BA.  titWtt ,  titWtUe, 
Ątmttl$  f  Citwrtfna  >  sto.  ftwrł  $  Kd[-  ahtertes  ,  abAtertinka, 
shetertnma  ;  Crn.  ihetert ,  ihetertmka  ,  abetertnina , 
firk^Ii;  B4^  eetTirit,  cdtirritinai  5/0.  caetrertiaa,  litra} 
Sr.  1.  {IwertAf;  Sr.  3.  pfitt^,  \ttttU  Rg'  citrart, 
cetrirtiDa;  Cro.  ehet^r^chetertinka,  fertaly  ;  lV,chetyart; 
Jt^.  YemfB^oniKa ;  Ec.  Y^msepnift,  HamBtSpmaii  vściii&, 
seoiMpaiHlni.  Ćwierć  łokcia,  eitie  Virrtr(f0e.  Łoki%<5 
dsi^  aic  sa  catery  cacici>  naswane  ćwierci,  a  ćwierd 
kaida  ma  •ttit  baldw.  5o(^.  G.  a,  5.  JPror.  Na  ćwierć 
ma  popalciaa,  to  on  aic  domyili  na  łokieć.  Hcmr^Sk.  i37« 
(  cf.  dano  korcnri  grandę  ,  a  on  aif  domyśla  wieiy  ). 
Ćwierć  godainy  Cro.  fertaly  Ture  oh.  kwadrana.  Ćwierć 
Yokn  £c»  mpAMl^cfl^Te  , '  BpąMit  npeKM^flHHoe  ob. 
Kwartał.  -  '  Ćwierć  korca ,  ćwierć  ;  ciwarła  caęść  korca » 
iiib  tei  nacaynie  iakie  do  mienenia  aboźa  ,  '  mieaacaące 
"W  aobi«    cawartą    caę ść  korca  ».    daieląoe  tif  na » catery 

miarki  >  eta  iSfmf łfi^ef e( ,  dn  ^\tttt{,  ««<^  Utf  9)«>/ 

N4  eia  SBimel  mifr,  M  SJUttef.  Korca  Kraków Jkiego 
ćwierć ,  półmacek  Łwowfti.  Cn.  Th.  3o4«  Korca  Sen- 
doaairikiego  ćwierć ,  ma  garcy  aaeić ;  korca  Sandomirikie- 
go  półćwierci  tray  garce  ma.  ib.  -  ob*  Jnwmitarze  tii.  miary. 
Ćwierć  dębowa ,  sosnowa ,  t.  i.  nacaynie  ćwierć  mieraące 
•  a  ^biny  i  t.  d.  arobione.  Cwiarć  kuta  a  obrccaami  ie- 
lasnemi.  Handlnie  aboiem  na  ćwierci.  Off.  Wyr.  (nie  na 
korce  ;  drobny  praekupień  ).  Jesacae  teraa  na  ćwierci 
praedaią.  ib.  ('niemasa  tylko  chłopi  na  targu*,  ieascae 
panowia  nie  otworsyli  'ipickleraów  }.  Ćwierć  iydowłka , 
•rendarfta.  (fałssywa).  Podftawić  ćwierć  (  podsunąć  fał- 
asywą).  Prosił  chłop  we  dworae  o  ćwiarć  {ob.  o  ćwiartkę ; 

o  aapomogf  aboiem,  et  lat,  i^oi  eUim  fBifrtelft^ffel  ®e$ 

tf fibf  in  Ifileil ).  Ćwierć  a  caubem  ob.  canb.  Ćwierć 
pod  ftrych.o3.  firych  ,  cf.  Koraec.  Ćwierć  fonia,  eiA 
HUftf l^fnnb.  Ćwierć  arkttsaa  papiem  ,  ćwiartka ,  ńn 
CUiUftMtftt  %WlHn\  Rs.  Hemftepmaa  xBcnia  ob.  Cwierć- 
arkuaaowy.  -  -  Ćwierć  mięsa,  wołu,  samy  (o  drobniey- 
aaych ,  ćwiartka  ) ,  rfti  WttUl  tJOII  finem  itl^trf <•  Ćwierć 
abo  ćwiartka  praednia,  od  praodn  ,  N^  99O0bef9ktte(f 
poślednia,  trlna,  aadnia,  pośladek,  od  aadu,  kti  ^Itts 
ttVpUttiV  broisaa  daiś  ćwierć  mięsa ,  anii  na  on  caas- 
b]^  wół  cały.  FaiiA.  DU.  N.  a.     Ćwierć,  satuka  ćwierto- 

wanego  winowaycy,   b«#  93ierte(f  ein  6ti(f  vott  dtiem- 

Cc^teft^Uten.  Dulcyn  posacdł  żywcem  na  ćwierci  i  o- 
gie6.  Nar.  Hfi.  5,  366.  aoftał  ćwiertowanym  i  spalonym,. 
cr  HWlte  gmert^eilt  Skatany  na  roatargnienie  od  koni 
na  ćwierci.  T^ard.  Wł.  loo.  von  9fefbm  Itt  X\n  6t&(fe 
irrrifTft  mtth^U  )*  Niech  mię  na  satuki  bisiirmaniec  płaU , 
niech  calooki  moie  na  ćwierci  roarywa.  Jabł.SuA.B»^*  - 
Ćwierć  draewa ,  caasem  n  niektórych  pqłeć  draewa,  deika  ,• 

iaś  Kltttii  dnei  lerflhiUtteii  obet  ^erfegren  ^wM ,  etne 

jftlitp^lU,  ńn  IBret.  Trumnę  sobie  aa  wcaasu  na  pa- 
miątkę śmierci  Stolarzowi  z  dębowey  kaaał  srobić  ćwiarci. 
For. Pocą. 65 1.  (a  dębiny  na  ćwierci  cayli  poicie  ponmię-^ 
tey).  -  Ćwierć  w  caapce,  maiącej  catery  ftrony,  n.  p*. 
lak  konfederatka.  Offl  Wyr.  iedeu  ae  caterech  płatków , 
iiiacaey  kwatera,  Ui  tlU^ttietĄiU ,   io  efaiet  l^lnt^tt 

■jMlf  r  rtnef  im  br»  9it(  6tMni,  wPtMi  fle  Ufct^-- 


CWIERCARKUSZ.    -    CWIiSKCZise.     «2. 

Ćwierć  roli,  miara  pewna  inwentarika,  cawaru.caęść  tanu, 
eint  il^rttf  ((^Ufe.  Nie  bea  Aadgrody  gospodara  mnitr  pn- 
•acaa  ,  aa*  wierne  wysługi  Oraą  obsaerna '  ćwierci  nioie 
pługi.  Zab,  t6,  34 1.  (^synecdoch.  obszerne  pola,  niwy). 
Cwiertnik,  chłop  na  ćwierci  roli  osiadły,  ił.  p«  siedzi 
Paweł  na  półrolku,  Gąwał  na  ćwierci, O^  Wyr.-  Ćwierci 
pan,  tetrarcha.  Sekl.  69.  (caWartey  części  pafiftwa  pan, 
rtn  ?8UtffttfrV     $.  Ćwierci  woyikowe,    kwartały,    raty 

płaty  wysłuźoney,    bie  6olbff1:eii<|ii«trtn6et  f   3)ieni((|ii«> 

Umitt,  2){eil1bUftefift^te.  Zabroniono  prawem,  aby  ża- 
den towarzysz  z  woyika  albo  do  inszego  retmiffarzą  nie 
wyieżdiat ,  dokądby  zupełnych  czteróch  ćwiarci  a  iednym 
rotmiftraem  nie  wysłużył.  Jedna  ćwiev£  a  paima  Aprilia 
ad  primam  Julii.  Voi.  Leg.  4,  480.  Woyiko  w  borgowe 
aasaedtszy  ćwierci  ,  iuż  nie  ma  czym  się  utrzymywać. 
Vol.  Ltg.  '6,  765.  Żołnierz  ,  kilkadaiesiąt  ma  wojnia 
wysłużywszy  ćwierci.  Pot.  Jow.  56.-  -  Za  Stelana  po  ośm 
złotych  husarzowi  na  całą  ćwierć  płacono.  Siar.  Jtfc-  a  o. 
CWIERCARKUSZOWY ,  a,  e,  ćwiartkowy,  na  ćwierć 
arkusza  wielki ,  ^Ittttl^^tn  »  „  ClMXt  -  .  Cwierćarkn- 
aaowa  fonna ,  fiUaf  tfonnftt.  Cwierćarkuszowa  księga  ,  ebt 
'  ftnatrailt ,  ein  a««trt««b.  CWIERCBECZEK  ,  -  czka  ^ 
m.  bec«ki  cawarU  caęść,^C  iBUtteltPnne.  Cwierćbeczek, 
abo  antał  trzyma  garcy  1*8  Warsaawikich.  Jąi.  Mat.  i,5. 
Lęlk.  MUn  a,  a6.  CMaSRGIEN  Gtnit.  piur.  subj. 
Cwiertnia.  CWIERCISNNY,.  »,  e,.  od  ćwiertni,  ca 
ćwiertnie  waży ,  korzeczny ,  mmiiaUs,  Jdącz.  tRaltet  '  , 
n.  f.  W;  CWIBRCIOFUNTOWY,  a,  e,  ć-wiai ć  funta  wyno- 
saący,  Viitt9lpfkM§ ;  V€i.  zhetertnofnnteBk  CWI£RCIO- 
KRĄG,  -.  ęgu,  m.  CWIERGKOLS,  a,  n.  Kwadrana, 
ńaraędaie  matematyczne,  ikładaiące  cawaitą  część  ^okręgu. 
JaĄ.  Art.  5,  a8Ś.  Do  awyczaynych  pomiarów  ćwiarć-. 
kole^,  czyli  iako  zowią  ćwierciokrąg ,  ^uadrat^t  n^^^' 
promieś  na  iłopę  dfugi ,  ioft  naywygodniaya zy.  Ząbąr.  G. 
r78.  CWIBRCIOROCZNY ,  CWIERCROCZNY ,.  a,,  e, 
CWIERCIOROeZNZE />nE>j/A.,  tnymieaięcf ny  ,  k,war« 
talnjr ,  ofettfKA^rig;  Vd.  shtertezhnolieten,  trimieąęnzhen., 
kTaten^jf.  Cwierciorocany.  Mon.  -jS^  bg^.  Cwierćroczny 
prezes.  €xaoJi.  Pr.  a3i.  BA.  cjhitttfttlj*  GWIERaO- 
WY,  a.,  a,  ćwierć  biorący  w  się,  iakąkolwiek  miarą 
albo  wagą,   obeymuiący  ćwierć,    Wittels  ,  fin  ^lettfl 

etiie^  9I«f d  fbet  j^tmUt^M  tn^Utnh  ;   BA.  citwrtiii ; 

Rs.  Hemnepiniiuii.  Cwi.erciowy  worek.  Offl  Str.  3. 
Grzyb  ćwierciowy.  Mon.  71*,  546-  CWIERGMtJROŁOM, 
u ,  m.  rłn  WttttUnMttif€ifttv  Ćwierćmurołomy  dwu-. 
naftofiuitową  kulę  Araelaią.  JaŁ  Ayh  »,  a^a.  CWIERC 

SOKÓŁ,    a,   m.    efn  fBirfeelftttf e  ,   dne  «ce  ®ffti»A(. 

Cwierćsokoły  iednofuntową  kulę  flraelaią.     JaA>  Art,  1, 
aia.    CWIBRCWĘZE,  r,   m    iUuMMittel^Uu^t ,  Ztt 
ton     Oefe^A(..      Cwierćwęże    catero  -   albo    pięciofun- 
tową  kulę  ftrzelsią.  Jak.  Art.  1,  aia.- 
Pochodź. po  słowie:  Czwarty^ 

•CWIERDZJL    Qd.    Twierdza.     CWIERDZIC    ob.   Twiir- 
dsić. 

CWIERCZEC  €x.  ndk. ,    Ćwierknąć  idnt. ,  Gierkać»  Cwier- 
kać  Aontyn.,  fkrujp  wydawaó  iak  świerszcz,   świergotać. 

Włod.  ^itpen,  rinen  rgn^e n  Kon  Iteen  teffen ;  BA.  cmtcitl, 
tmiim,  ODtfani,  mmftH,  mtnńm,  mrfiti,  oMiwim; 

Sr.  r.  ^iietUm}  ^r.3.fc|tr)ef<^;  Crn.  zrerahati ,  zircrahim} 
Ftf..ahairłhiti^  i{#.  vi£ftHyiii»|  w'pKain&,  HapAUftainft , 

.  4»  •  • 


rKiTTimUK     -      CWiJL. 


yiti,  iHgbliflbti).    Swiertsc«  ćwierkt.    Dudm,  3i.    Konik 
uscy   wrtaiUtiwyiii    ćwierkaniem   obraia.     T^oA  5a2</.  4. 
^<g#.  10,191*  Eccl.  KO6UUIKH,  HCMpIKB  TiifpiŁaiontb. - 
<>  wróblach  i  insiych  drobnych  ptaa«1cach  n.  p.  Mato  sio wi- 
kóWy  a  wdsiccsnie  ipiewaią,  Cna  wroblów;  kiedy  ladaiak 
ćwierkaią !  Mraik,  F.  a.  ó«  Crn.  shyergoleti  ).     Zadae  nad 
mego  kanarka  piiklę  ikromniey  nie  dwierkafo.   Toi.  Saut. 
33.     Kanarek  migdal  chwyci wssy  ,    ćwierkaiąc  odemnie 
•  uciekt.  tó,  8a.     Wróbel  porwawasy  «ic   podleci  i  pocsnie 
cierkać.   Min.  Ryt.  a,  a5i.     1.)  *CW1ERK,  ♦CWIERCZ 
ob.  Swicraaci.     a.)  CWIERK,  u,  m.  «Jwierkanie,  świer- 
got, fltrayp»  M  ^trpni,  hai  Oe^trpe,  brr  ^it^i  h.  ^* 
bet  OtrlOe^  bf#  ^doK^eii^;   Bh.  ciorfmti;    Rg-  xab^r, 

xlmor).     Swierasca  ikrsydtami  awemi  rusaaiąc,  ociera  ie 
o  grzbiet;' a  powietTse  tym  apoaobem  poruszone,  wydaie 
'     świerki.  ZooL  Nar.  i5a. 

Pochodn:    iwi€rtxex^  iwi$rgotaS ^  iwUrkotać ,  łf¥iśrgot 

ef,  świegot^  iwitgotać ,  /wUgoiHwy. 

CYTIERTNIA,    i,   i.  fB^fn.  ćwierć);    Bh.  Łtmttt,   miara 

'  zboża  róiney  w  róinycb  krainach  wielkości ,    Cro.  ftertl- 

na,    ftertinka,     ftertinyak  ;     Vd.  ftartinjek  ;     cf.  kfoda, 

maca,  korftec,  dtt  9tttt\^tmtA ,  9011  oetf^ieboiet  ®t6fe 

tl«4  iDftfi^Ubeil^eit  beC  ®egeilbflt.  Matdr  albo  i^wiertnia. 
5yr,  945.  Cwiertnie  abo  pewne  mace.  Chełmn  Pr,  Łaszt 
dobrey  miary  ma  ^wiertni  a6  ;  ćwiiertnia  korcy  trzy.  SoL 
Oeom,  3,  i35.  Cwiertnia  Poanańflca  ma  garców  42. 
Cn.  Th.     Matdr  Paryzkt  la  ćwierteń,  lako  i  w  Polszczę 


ĆWIK    •    CWIZGULT. 

dadi  aic  roBpolcier^ć.  Krom.  456.  Wifccy  w  lego  trajr- 
iku  byfo  młodzików  •  aniieli  kwików.  Orztch.  Tanim  &4. 
Wicksae  ma  bydź  iadlo  dane  sawodaikowi  ćwikowi*  aiźU 
npwakowi.  Pttr./Et.  io3« .  Młodzik  niewolnik,  'mnias 
to  warzy  az,  ćwik  pan.  Ryt.  Ad.  4o.-  Ćwik,  przebieglej » 
szczwany,  Kuty  na  cztery  nogi,  karmiony  azpakami,  wronami, 

kos,  ełn  64Uttt09»f ,  ein  fiu^^,  mU  aflm  j^wibm  fĄtV^ 
«ttf  nOeii  iBietett  befc^tageni  buręt^rrlebcs.    KioperU,  tea 

ftary  ćwik,  wyprawił  pr«ed  swoi^  śmiercią  niepoślednią 
sztnkc.  Ktoh*  Turk.  92,  Słyszałem  to  od  Sienicki^o. 
ćwika  .ftarego  i  stawnego  mf ia*  Orzech,  Tar.  4^.  -  $«Qwik» 

ftary  karp' ,  cln  bte^ii^tlget  gtoftf  JUtpff n ;  M^  im 
2)etttf<b-  «tt  eUtlgctt  Cctnt  $wieU ;  ein  ^auptt«pfen*    Zn 

trzy  lata  ftare  karpie  iui  będą  ćwikami  i  okrasą  gatnuko. 
Haur.  Sk.  i4i«  ^cŁ  kroczki,  ftopniki).  $.  Kogut  nSe- 
zupełnie  wykapt aniony,  ćwikiem  u  naa  zwany  \  gloau  taki 
zupełnie  nie  traci ;  ale  go  przecici  znacznie  odmienia.  Kiuk 
Zw.  a,  129.  (u  koni  i  bydląt  zowią  to  wnętr.  Dudx,^S.'). 

brr  $alb(ap«iift  I  bet  9^\XM%u,  bet  nW  g<ti|  ^ecfcbm^tea 

i|(.  Pro¥.  Wpadł  iako  ćwik  głodny,  mifdsy  mdłe  kuro- 
patwy. Por.  Pocz.  117.  (kto  duiszy  ,  ten  lepszy). 
S*.  Skępiec  i  zdębn  radby  odarł  łyka.  Aby  dosypał  ko- 
nopnego ćwika.  Jt<>  Zw.  a  17.  h.  -  a.)  ĆWIK,  u,  m. 
obeyście,  ftan  życia,  ba<  %mtlU,  bet  StURb,  bU  Ses 
belll«rt  ;  Bh.  VgM  edukacya  ).  Zgodny,  do  iotnier- 
ikiego  ćwiku.     Tr.     3.)  'CW£K  ,    raczey   cwyk,    poapo- 

liu  gra  w  karty,   bii#  9»l(fen  ę   eiii  UUwifti  iUntris 

fpiel.  Bndt. 


czyni-,  a  ćwiertnU  Paryska  icft  tylko  iako  w  Krakowie   ĆWIKŁA,  y, i.,  CWIKIEŁKA,  i,  z.zdrón,,  rodzay  roiljnj, 


Kazimierika,  albo  w  Wlelkieypolazcze  Kaliika,  bo  ukie 
cztery  korca  czyni.  Grzęp»  Geom.  M.  b*  Cwiertnia  Kra- 
kowika  ma  garców  36 ,  Kalifta  5a.  Cn.  Th.  Cwiertnia 
Toruńfta' równa  iaft  Krakowfltiemu  korcowi  Tr,  -     Wy- 

'  daiio  na&  kaidy  dzień  dwanaście  ćwiercień  (  G^nlt.  plur. 
zamiaft:  ćwierteń)  białćy  mąki.  W.  Dan.  1 4,  a.  (dwana- 

'  jcle  miAf  wielkich.  Bibl.  Gd. ).  Sto  ćwiercień  pszenicy. 
xL$op.  5  Ezdr.  8,  ai.  W.  Poft.  W.  a,  i53.  CWIERT- 
NIK,  a,  m.  chłop  na  ćwierci  roli  osiadły,  Ojf.  Wyr.  ein 

'flHectel^ifiter;   {Bh.  tkńittnit  ^  eUi  iBlerte4«Ni»tm«tiii). 

CWIERTOWAC,  *CWIARTOWAC,  •CZWARTO  W  AC 
cz.  ndk.f  poćwiertować ,  rozćwiertować  <tt. ,  na  cztery 
ćwierci  rozciąć,  rozssarpnąć  n.  p.  złocayńcf ,  ^left^eUeil; 
BH'  citnttlH;  Vd,  zhetertiti,  na  shtirje  resdelitj ;  Rofs. 
YeniBepHm&,  pas^smeepMau ,  ^emnepmaosaniB,  paa- 
iieaTBepmBOBftinB.  Woiewoda  Wołolki  syna  cara  Ta- 
tarfkiego  rozćwiertować  rozkazaL  Krom.  696.  Kaie  cię 
ćwiertować  i  ćwierciami  twoiemi  pale  nasztychować. 
Fatzk,  Dx,  a4.  Poimany ,  ćwiartowany  od  urzf du ,  któ- 
ry nie  chciał  blninierców  iywić  ,  wziął  swą  zapłatę. 
Birk.  Sk.  E.  b.  -  Fig.  tr.  Jeili  chcą  Włochy  pocawartować 
bogowie*...  Bardz.  Luk.  i86» 
CWUSRZYC  cz.  ndk. ,   ( c£  Ger.  gl9et(b  -  'na  ukos )  przeo- 


^eta  Linn.  rodzaie  iego  burak,  boćwina.  Kluk  Dyk.  i,  68. 

CDłangoIo,  SBtUf  t»t(e  Otńbeiit  Bh.  tutin,  m«n(boUi  Sr.  s. 

tietWeiM  tćpg;  Sla.  ciUa;  DL  blitva;  Vd.  erdesha  repa, 
piesjc,  rona,  póaaa,  pesa,  peiaa,  plitra;    Cr/i.  peiasa,  pęaa. 
Mitra;  Cro.  czikU,  blitva;  Hą,  tzćkia;  Bs.  bitra,  bUtra; 
Rs»  CBÓKxa,  cbókOAKs.     Roślina  początko wie  obca  »  teras 
każdemu  dobrze  znaioma.    Jundz.   178.     Ćwikła  ńarzyna 
ubogich.  Syr.  iiao.     Zwyczayuie  zowią  bnraki  zaprawae* 
ćwikłą ,  a  liście  ich  zaprawne  boćwiną.  -     Ćwikła  na  fto« 
łach  u  nas,   a  boćwina  w  Litwie  bardzo  ieft  poapoHta* 
Kluk  Dyk.   1,  68.  Krup.  6,  56,     Ćwikła  iaft  cserwpna, 
biała  i  czarna;  nawet  o  ifiłtey  piszą.  ^r.  118,     Prow. 
czerwony  iak  ćwikła.    OJf.  Wyr.    (iak  krew,  jiak  cegła). 
Mdty  iellem  iak  ćwikła,  b€tiso.  Mącz^     Cro.  blitręnyak 
Aomo  plumbeut ).  -     Ćwikła  leśna  albo  polna,  iBaIbma8« 
gotbf    Limonium  ,     do   ogrodney.  podobna.    Syr.    laSi. 
Ćwikła  pomorflia ,  alypum ,  herba  terribilii ,  Sitimt  tU^s 
po  f  Wiesiołek  od  drugich  zwana ,  ma  kwiat  i  korzeń  ćwi* 
klanemu podobne. 5yr.  i&i 7*  C WIKŁANY,  a,  e,  od  ćwi- 
kły ,    9l0n^lbi  s  ,    rotbe  Mbeit  &  ;    Rs.   cneaoJi&Hurit ; 
Cro.  blitvin,  cziklin;  //iuiąg.  tzeklahos  -  Taló  ).    Cwiklany 
sok.  Maur.  Sk^  4ao.     Cwiklane  liście  ob.  boćwina ,  Ro/z» 
caenÓAHHifb. ,  C wikłany  lift  ob.  rdeft  wodny. 


rywać,  odwracać,  radlić.  Cti.  Th.  ^  Wiod.-  Dudz.   35.    CWINTNAL,  a,  m.  na  ftatku  czyli  szkucie,  cwintnale  aą 


iwiebcac^ett/  .ńberst9er(b  acfetn. 

ĆWIK 9  a,  n>«  ćwiczony,   doświadczony,    weteran,   nieno- 

wak,  niefryc,  ettt  (Srf<ibrner,  etn  ^^ewanberter,  ełn  9)e« 
teran;  Bh.  mil ,  imi^t ,  imptlp  fn  wifemn;  £c.o6u^BHKk, 

MHoroBcnycHUH ;    Rs.  cmpońnun.    Ex€rcitatus  wy« 

ćwiczony  abo  ćwik,  iak  niektórzy  mówią.    Mącm.    Wo-  ♦CWITNY  o3.  Kwitnąć* 

ienni  ćwikowie  wazyscy  rad^li,  nieprzyiactelowi  iui  nia  CWłZ&UŁT,    u,   m,    ałoto    w.   blaaąkach    z    podłoionym 


zimbelki  ,  na  których  zamykąią  linkę  abo  kalaryfj; 
cwintnale  zowią  się  takoi  kiyki  poprkeczne  u  dołu  karna- 
tów,  na  których  tei  karnety  są  okręcane,  guf  htniSMfeU 

fatciettgen,  (iUerne  9fli(fe,  mmii  bie  Seinen  sebnn^es 

Hetbeil.    Magier  Mscr. 


CWYKI&Ł    *    CYCAŁ. 

CWYKISL^   -  klft^  iff.  kim,   tróy<ptcn%  kmat,   który 
«r  kotfidf'»  w  p^ńcsodiy  i  t,.d.  wMidsaią^  %  NUm.  htt 

^wbfet  im  i&mbe,  tai  ettwmg^t  o.  f.  w.  >    Bh.  cmllr 

Ar/oMy  kk  ittdiif  kwatMf  laissywie   lakroil*    imat  do 
Biey   kilkadiiaMąt   imiych    VĘrjkUm   pnyftdMWiJ.     IIT* 


CY. 


CYBAłTT,  CYBUNT,  a,  m.,  CYB ANCIIC  ju^dn. .  iJYitm. 

t^  ^iell^Mfc  I    ielaso  »    którym   się  £\xę^  okofka  u  kota 

okrjrwaią,  inacsey  t»t  n^yrwaut.  ArćAei.  3, 62*  i{#.pBaHl| 

oGMiia  ,  CBOOa*     Cybanty  ,  wyrwanly  ,   prfdafly  >  prę- 

dsey,  kotp  aif  srpaulo!  Ttat.  8«  6a, 

CYB£BY,  -  ó^  licaó,  mff.,  s  Arabik.  naywiękMO  a  wiel- 
kick  roiynków ,  hU  &lUhm  ,  ^HiUflL* 

CYńET  a.  Zybet. 

CYBORA,  y,  i.  cypariu  Zin/i«  roślina  rosnąca  na  tąkach 
dM»kryGk.    Jundx*  io4*  rodiay  trawy.  Kluk,  Dyk.  1,  178. 

CYBORYUM  i/u/f c/.,  CYBORYA  liczb,  mn.,  s  GfcMac. 
u  katoUkdir  mieycca » gdaie  aic  chowaią  boftye  poświęcone 
a  kielichem.  Certm4  ij  67.  praybytek,  schowanje  iwllpte, 

Mi^nittf  ^f«  M^,  bec  i>0ikii?^  u.  f.  ».    f€rctiU  pul- 

pita^  ałmarye,  w  ktdiyeb  poganie  chowali  awoick  bogówt 
równie  byty  iak  u  naa  cyborya.  MącM*  -   . 

CYBUCH,  a,  m^  CYBUSZBK,  aaka,  m.. rurka  do  ciągnie- « 
nta  tytuntu,  któica  aic  w  lulkę  waadfa,  h$$  ^f^^f^*^^^^' 
fUbUtit^t,  Softaf^feiff ni O^f ,  a  Tureek.  tachubuk,. 
tackebek,  tachu^k;  JU.^yOyMibj  ^yOy%6ikbi  Bh^ttifti, 
tC^Pl*  Cybuchy  do  kunenia  tytuniu  by  walą  hordowi- 
dowe.  JCiuLRo4L  a,  i5&  oi.  Kalinowe.  CYBUCHOWY, 
a,  e»  od  cybucha »  tMMpftiftnt^J^t  <  •  Muniztnk 
cybuchowy. 

CYBULA  o^. Cybula.  -     CYC,  u,  m.,  s  Ind.,  gatunek  ma- 

teryi ,  ber  ^M. 

CYC,   a,   m.,   CYCE,   -   ów  Jiczb.  mn.j    brodawka  csyli 
gdaik  u  pierai,  oaobliwte   biatogfowikich ,  hit  ?lHt ,  bU 
9tnihMrK;  ba.  cpc;    Crn^  aeas;    Sr.  1.  |tf|,  CJC,  C)Ćca ; 
Bs.  aisfa,  dojka,  sasac,  />/<ur.  aaske,  sifae,  dojke}     Cro, 
caecs^ , '  taesiecs  ;   Dl>  csicaa ,  caicaak ,  doyka ,  asaazacz ; 
Hg.  chiche  ;    Rs,  coc^tfl) ,    cocoal) ,    mHm&aa  i    Jiaf. 
ciecia ,  liasa ,  tetta  *,  Sute.  tisae ,  ^i^ae ;  AngL  teat ,  tett ; 
Angis.  tit ;  HUp,  teta ;  Gall.  teton ;  Ai6,  aiaa ;  Gr,  r«r»»f ; 
Cer.  $l^f,  2)Ate;  CAald.  Syr.  7n  5  Araó.  -tji;   ^6.  Ti  e/^ 
IW  sc/iadh,  cf.  fsać,  cf.  dsieoię,  cf,  cedzi<^).    Cyce  czcfto 
■a  cate  piersi,  albo  racsey  ich  wypukloid,  bit  SBttlit^  hit 
CtbbbnUd  bet  SBrnit.     Nacsynla  sbteraiące  mliśko »  u  któ- 
rych swieraąt  wpodiui  braucha  dwoma  rsfdami  potoione 
aą,    iak  u  auki,  wilcsycy,  ^wini,  sowią  aię  cyce.   ZooL 
68.  (cf.  promienie,  wymiona),  bie  SBrtfle  bet  Bin^tf^iti 

U ,  bU  ibre  SMlctecfif  e  m  bet  SBtitfl  bubeti ;  sum  Utiter^ 

Miebe  90111  (Slter*  (cf.  Cywjk).  Pftra  iajnpai«ica  n  po- 
karm doda  walać  cyca.  Bordz.  Tr.  443»  Cye  nSewie^cty 
iit/nśfiiti4  diciiyr  picarti  nifidMiciat    Oi.  Th.    CIT^AŁ, 


CYCAŁ    -    CYFRJU 


MS 


CYCAŁ,  a,  m.    Bh.iftpi,  (aegf$    Sa  i.cM,  ^H^y 
piersi,    cfs  Ciiigitai.    $•  Fiotaoaooh,  niewieitittch ,  ^K 

WHttef fb^mbeii ,  eln  Jdt Uinil.    CYCATY>  a,  e,  piersi- 
fty,  mammśoiuł.  Mącsi.  (Igtti^ba  ttrifUa;  Br«  u  cicam ; 

Cro.  ccecakaasti  S/o.  teoitó*  ^*  taetaea;  Jtg.  aisaalft 
CYCEK,  «ka,  J9r.>  CYCKI  iiczb.  nuu,  wfa/ciwU  Mdrón 
raecjorn.  Cyc,  Caęić,  podnieaiona  na  piersiach,  wktó-' 
rey  Iriodku  brodawka*    Kirch  Anmł.  61.    'bft  fti^bl^ett 

Kbea  bet  9tfi^,  mtgnf  M  bie  SDtnltiNtiie  beffnbeti  Bh. 

titti;    Vd.  ąiatk,   sisei,   tesek:    Cr  fi.,  ans^;  iili^,  siasa^ 
dojka,  sissłza^.^r.  1.  e)tf,  (iCC^fi  Dt.  aaafsak ;  Hg.\vtXB^ 
taetaetike;  Crp.  cseczkek ,  aicsaeca,  azassaca:  i9/.aiaaicas 
Aa.  coceifib ,  cocoR;b ,  cocó^eal) ,  ma  m&Ka ,  rnHoiamKa  > 
£ic7.  niAoiRii  *,     Gr.  rir^of.       Cycki  >     gruczolki    tAdko 
oddsieiaiące ,  ciata  gructotkowate  na  wyiazey  caę^ci  pier- 
ai.   Xrup.  a,  344.    bie  iBttt|hiatteil*     Cyckom  bolącym 
lekarftwo.   ^Utzk*  Ped.  85.   -     Pierai  bialogtowikie ,  bie 
IBetbetbtnft  ;    bie   fttAjle-     Jeszcze   w  pieluchach   i  przy 
cgrcku.  GHczn,  Wyeh.  JT.  3.  b.  ttll  bet  Ottfl^    Kaymfodazy 
syn  ieszcce  przy  cycku.   Wfg,  At  ar.  5,  279.    Panna  widzę, 
bo' w  wieńcu;  ale  z  sporym   cyckien.   Pot.  Jow.   a,  4$^ 
•Cycek  dawa^,  piersiami  karmić,  Sr.   t,  c|ĆC|  babMm , 
()ef(b«.     CYCKOWY,    a,    e,    od  cycków,    piersiowy, 
SBtis{t  s^  Sltlt(b9iit|en  ^  ;    Rs.  cocaóaus,  mR^nieiHUii. 
Około  brodawek  cyckowych,  idzie  okrąg  pewny,  kotko 
•  cyckowe    rzeczony.  '  JCirch.  Anat.   5i.     Rti    ^yMHJih. 
CYCONi   ia,    m.    zdrbn:  rzeczowa.     Cycek,    cy<,  -bdl 
9l^ń(lKbtn.     a.)   Pie^ciek  ,    pieszczoch  ,    etn  SRuttetfbbiU 
4eil,  ^ittUsig.  Cn.  TA.' 694    Sr.  i:  ąiątt-     CYCOWA- 
TY,  a,  e,  na  kształt  cyców,  li^ettattlg,  brufUPAt^eniltHd. 
Cycowaty,  wynionowaty  pociąg,  mtLfirideuu.  Perz.  Cyr. 
ł.  169.  5.  leybowaty,  fd^metfMtg.  CYCOWO,  a,  n.  mia- 

do  na  Saiąiku  ,    IBkttteiibetg  tu   6(b(efieii.   Tr.    (CY- 
COWY ,    a  ,    e,    a    cycu;  ^iU  »  ,  dift^  cyckowy.  ) 
Pochodź:  cy/,  cf.fsai^  cf:  dziecię* 
CYFRA,  y,   i.,    CYFERKA,  i,   i.  zdrbm.,  sposób  ta- 

iemnego  pUania ,    eiiie   €biffte   |iim   ®ebeimf(btef ben , 

I  Włojk.  cilfra*,  GaU.  chiflre;   Lat.  med.  cilbra-,    £h.  cp> 
fta :  5r.  a.   %iffxa  j  Bł.  cifra ,  pismo  poUjno ;  (  Cm.  zifra 
num$rue\  Croat.  czifra   i.  ornarwp,  a.  signum^  ^.Jiria* 
tura^    dem*  caiirica*,     Re.  %hi^vich'f  Araó.  et  Hh^  sa- 
phar  s  liczył  mimerauił).     Przeicto  lift  cyfirami  pisany. 
^łok.  Tur.  110.     W  liicie>  co  nie  wyraJkll ,  tyfrą  nazna- 
caył.  Jabł.,  Teł.   181.     $:  Cyfra  imienia  pzytego,   litery 
imienia    począt^iowe   Iciągnione  ,     bet  flamenlitt),     bie 
•Cftlffte.  Rs.  BeH3eAł.    Jtti  aic  palą  feierwerki;  cyfra  nad 
same  wzniosła  się  palące.  Zab.  9.  149.     Cyfra  Jana  Ka^ 
zimierza  CI.     $.  Liczba  ia^.:olwiek  pisana,  bie  Cif  et,  bie 
Cabl ;    Cro.    brój ;    il#»  HHCaó.     Znaiome   znaki    liczebne 
1, 3,  3, 4  i  t.d.  natwane  cyframi.  Łtft.  M.  a,  5*     Znamiona 
liczb  nazywaią  się   cyframi.    Jak.  Mat.  x,  5*     J.    Cyfra, 
aero,   w  liczbie  kolko,  oo»ko,  przez  sUbie  nie  znacząee 
iadncy  ilości ,  bie  9l«B«     Cyfry   nie  matą  awego  miano- 
wania w  liczeniu,  tylko  snacaą,  ie  nie  mass  w  ukowym 
podziale  set  albo  dziesiątków  alboiednoici,  którefay  licząe 
trzeba  miaaoitrać.  SoLGeom.  3,  83     Nie  idzie    w  liczbę 
cyfra  przez  aię  sama,  bo  nic  nie  waiy,  iak  plewa  do 
miary.    Wad.  Don.  praąf.    Vd.  goU,  golina,  karena). 
Fig.  cyfra,  acro,   nio,  fraszka,   9MI|  Wi^ti,  Altinlp 
fei(,  SBHIAML    ICt  «M  m  tobą  tylko  aufto  aalachoctwo 


93A 


€TGA    -    CYCAir. 


ieft  to>  byćU  ta,    c^'  w  rtchatoJLii-  aasywai^  cyfrą ,    prsy 

:  której  kiedy  f«dA«  Yosumu,  cnoty,  poozćSwoici  aaleta 
się  nie  snayduie  ,  nic  ii£a  waiy-  Jlfon«  66,  iSS*  Kie 
podnieśli  tyck  urzędóąi^ ;  ale  i»  gotemi  cyfry  uczynili  i  kes 

.  wasekkiey  wladsy.  BieL  Kr^  6»7.  Cstowiek  ca  cyfrę » 
kiedy  w  miessku  dziura.  Bpaik.  C,  b.  Niechay  aic  taki 
ckwyta  i  scboai»,  Cyfrą  u  hidzi ,  cyfrą  będzie  dona.  Fot, 
SyL  AjS^  SprawiedtSiwa ,  kiedy  nie  ma.  p&t^gi  i  sa  cyfrę 
nie  ftoi^  Fot^  Śr^,  4ia.  Groimi  iyciem.  tyranie  1  limierć 
la*  cyfr%  s%dzę».  Min,  Ryt,  i,  83.  Jbik  sagram  na  ikrzyp- 
eack^  cyflpa  wasyf^fr  orkieftry.  >Zaó/.  BeU.  39.  Teat.  56,. 
^.  59v  Przykłady  te  za  cyfrę  --vraią.  Wa<L  Dan*  aig.. 
Sprawiedliwości  nie  aeydzie  na  niczym ,  Pewnie  winnego? 
•yfrą  nie  odbędą^  Fot,  Sył.  8ob  (.  Gyfra ,  miano ,  które- 
•ię  daie  ckarcicom,  fin  CRaUtf  bet  ffiinbfpielf.  GYFRO-^ 
WAC  ex.  ndk, ,  cyframi ,  tytlami*  pisać ,  nrit  €(tfFettl: 
ft^fettftl;  (5/o.C9fłllgi;  /(g^taifrazom,  Cr/i.  zifram,  na-^ 
oifra^am,  czifrati  s  ozdobid,  przyozdabiać).  CYFAO- 
WY,  a,  e,  od  cyfry,  ^iffer*,  Ptf n  s  /  9llltt  }.  Rofs^ 
HU^iffpHlaH; 

CYGA,  i,  i.  krągUca,  bąk,  fryga,  wtfrtalka,  bft  9ftwmi^ 
ftcifctt.  Cro»  ohiga  (. »  »^  ioraw  fiudzienny  cf«  .£a/.  cico— 
nia  ) ,  cziKÓrk ,  kotioh*;  Sl<u  kotur ,  z-  -  kójemaze  dekcza. 
igrajuj  #r^.  targa ,  csiga  I  Boh,  e^mĆI^,  %XiM»\  Carn. 
fertavka;  Bu  arark,  z^rrik,  ko/im  ae  djeca  igrajn;  Rg, 
zrirk,  Tarticka;  R**  mox^4mth.  Cyga-,  kiedy  się  od>rze* 
mienia  kręci ,  Jaką  po  długick  salach  grą  się  bawią  dzieci,. 
W  długim  kole  patrzaiąc ,.  ta  bicsmi  pędzona ,  Krzywym 
kofom  polata< ...  ii;  Xchan%  W%  \^^,  Biesem  oygę  ocu- 
caią.  Hor,  %^  ł^ća*  Nar,,  (dzieci  w  nię  graiąc,  popędzaią 
x%  biesami ,  żeby  nie  nfiawata  y.  Po  przysionkaek  biega 
lekka  cyga ,  Gdy  iąt  bies  miękki  saeinaiąc  iciga*.  Susx^ 
pie^,  d*  M.  a*  b.  Łata  myśl  aaalona ,  Jako  cyga  od  daieci 
biczami  aiecsona.  Tward,.  Wi-  56.  Tak  ikacaesz ,  iak  cy«^ 
ga,  wiciągniona.  rzemykiem.  Zab.  i>3,  i33.  Vrś,  Gr,  i4o. 
Człek  goni-  tańoem*  po  ledsie  cygę  malowaną.  tkArfl,. 
MUc,  43.  ( zapędza  się  sa  fraszką ,  naraiaiąc  się  )•  .  Perta 

'  aię,  fliacse,  kręci  się,  iak  cyga.  Ttat.  is»  la^  -  Fig,  tr. 
Cyga ,  osoba  fartycsoa ,  zawsze  się  rassaiąoa ,  iywe  sre- 
bro, wasędziebyllki ,  wszędziewicibiki ,  trzpiot,  co  na 
lednym  mieyscu  dtugo  nie  poftoi,.   eitt  •  tmm^iger  0etff:,, 

CYGA19,  a,  iif«,  CYGANEK,  nka,.  m.  trirbn.,  Bfu  Cefali > 
5r«a«||^MIf  5/a.  ciganin ;■  Cro.  czig&n,  cziganinj  Hg,. 
tsiginy;.  Zaf*  jrc^*.  cinganns,  cingarus;  J/ot  aingaro;: 
Dt  cziganin ,  jegyupak ,  egiptianin  \  Rg„  ziganin ,  {eghju- 
I«k5  Ar*  ciganiif,  igkjapak;  R**  j^maAs  bw  ^^tWBitt. 
Syngara.,  miafto  w  Mesop<vramii',  skąd  znać'  owi  cygani ,. 
którzy  się  po  wielU  króleftwack  włóczą.  Sk,  Dz,  366.. 
Teraznieysi  cyganowie,  wlóczęgowie  po  naszych  kraiach,. 
idaią  się  bydi  plemieniem  dawnych  Jasygów  albo  Jazyga- 
nów.  Nar%  Hft,  4>  85..  Ofir^  Fr\  -Kr,  i,  ai4.  li  się  przez 
oygany  wiel^  slego  •dzieli)^  roskazuiemy,  aby  ich  w  pań- 
ftwach>  n«a^«h»  nie  byto..  Htrb.  Stat,  364.  Żyg.  Aug.  •- 
Cygan,  odarty,  włóczęga,  opalony,    ein^igeuiief,   rttf 

Vt%tUmtn,  t\»  SfttwaOtA^n,  ein  6(l^iMt)gfbcaiintet> 

C4Mf§fC  f.  C^nitt(idff».  Szewc-  ieden  w  gatganach ,, 
lakby.  w  ssen^  afniyl:  on  w  cyganach  . . .  J^bł,  Ex.  ijj*. 
(iiak  piawdiifiry  oygan,  odar^))  Włóczy  się  by  cygan. 
gO' iwittfiit*  it)!<».  ii«^  73«.   Macha 'W  mMkA^  abot  ^10^ 


CY^OAlSriC    -    CY<5ANKA. 

w  Ueli.-Jty^.  Atł.  4ó«  Łić^ioć  Więe  i>ywa  poctta^  »ma* 
zzyc^m  cygana,  Ale  trudniey  obaczyć,  co  wewnątrz  u 
pana.  Roy  Wix,  76.  Czarny  ,  iak  cygan.^  Offl  Wyr-^ 
(opałony).  -     Cygan,  szalbierz,  mitacz,    krętarz,  zło- 

cimeyjłotr,  rin^dcmift,  9ttfi^n,  iMnlnU,  ei»f(s 

ittbe  f  ^iei  \  Vd,  zigan ,  saritnik ,  domishlenik ,  kurbetat 
(  Vd.  oziganoft  s  fortel,  sztuczka ;  Cro,  cMlgmi^  faUacia^ 
cziganyast,  catganyltr  fallćury  To  wielki  cygan,  nie 
trafisz  z  nim  do  końca ;  wday  się  tylko  a  nim ,  zoUtcayss  , 
ie  cię  z  biczem  puici.  0/jf.  Wyr,  -  Froc,  Cro,  czigan  yeiik* 
Gzigan  mali  ,  Yszaki  ssyoyga  konya  hrali  ).  Poczekay , 
ty  dary  cyganie!  7Vtff.  5t>,  58.  Cygan  swemi  dziećmi 
świadczy.  Cn,  Ad.  117.  Rys,  Ad,  5.  (szalbierz  szal- 
bierzem ;  swoy  swoim  )•  Wyświadcza  cygan  dzieci ,  • 
wssyftkie  zfodzieie.  Fnpr,  Frzyk,   C.  3,  b.  bet  $i$nmt 

httnft  M  «ttf  feine  SAnhtt ,  M  $enitn ,  ttsd  fe  l^effen 

ttlt  iJMlitn).  Niezym  tego  probutesz,  chyba  aamym  so- 
bą, iako  cygan  ^stećn&i  świadczysz.  Fbnin,  Kam,    i65,  et 

4o.    Frov.  Sio,  i  clgon^g  %t  ftofg  mittrft  m|4aie,  (krew 

nie  woda).  $.  Oygan ,  miano ,  które  zwyczaynie  daie  się 
czarnym  chartom  ,  eitt  9ł<mt  bct  ^Ą/mX%nL  (Binb^mibf; 
Bh,  vfiixk,  CHarta  czarnego  nazwiesz  cyganom.  BUlaw. 
Myśl,  B.  4,  b.  NaypierWtze  dzitówi  we  grzbiet  cygan 
zadał  rany.  Otw,  Ow,  v\i.  J.  TJ  chłopów,  cygan,  cyga- 
nek ,  nóź  podły  Madany ,  t  ^zónkiem  drewnianym', 
takie  pospolicie  cygany  ślósarse  roftią,  ftll  |IIR|^  erbinjirf^ 

ftaftbetititeirer,  me  ffe  ^k  ^igemier  t^nt  ^rfanf  mad^tn ; 

Bh,  luhla  ^  luWita  -,  Crm  popkarza  >.  CYGANIĆ  ez;  ndA^ 
oszukiwać  iak  cygan,  w  pole  wywodzić*,  matać',  plątać, 
wikłać,  kręcić,  bctt^i^fn,  \tthtWt  U^tfttS^tWtn ,  bte^ni , 
oetbte|eil,  vetWi<lelm  J«i4  raz  pnynaymniey  Iko&cz  tę 
sprawę-,  ntecygaii-  semną  dłuiey.  OJf.  Wyr,  Jak  zaczął 
cyganić  Juryfta,  tak  proftaozka  stlachcioa  wykwitował,  ie 
summę  (łracił,.  a-i  szeląga  nie  wsiąt.  ib^  fe3.  Ocyganić 
kogo^^  oszwabić^*  Cro»  caigantt&<-,  Cm,  oazeganeti,  zega- 
neti ;  Vd^  osiganiti'^  oshertati';  Ri.  ||»iraiiiini&..  noi^u* 
raHHoift  kpić  s  kogo^  pscsuraHiiinii  prześsydzać ).  CY* 
GANIĆ  się  zaimk..^  CYGANIEC  miak,^  zoilać  cyganem » 
człowiekiem  cyganowi  podobnym ,  |iif||  ^\%tW^tt  9etbf S  ^ 

dnem^grnnet  df^nlli^  tserbeti';  ("BA.  eęfiwMHitt  ft  pagm-- 

ri).     CYGANKA,  i,  i.,  CYGANECZKA,  i,  i.  xdrbn,^ 
kobieta  rodii  oygaftjkiego  ,  Wc  ^UcilKetfalll ;    Bh.  Cfftfnfn  \ 
Sla,  cig4nka-,    Sr.    |.    |i$airtsa;    )98attf«  ;    Bg^    ziganka, 
jeghjupka,  jejupka,  jeghjiipkigna  *,  Bs^  cigąnca,  ighjupka  ; 
Cro.  czigan ieza  \  Dh  jegyupka*,   Hg\  Uiganyaszszony ;    Ks. 
ISurŚMjfa.     O  cyganach-  i'  cygankach.  Klon.  Wor,  6.     Za- 
kazano Turkom  poymować'  owe  białogłowym,    co  się  po> 
kwiecie  włóczą,  my  ie  cygankami'  aowiemy,  nie  maiące 
ni  czoi,  ni  wiary.  Kłok.Turk.  1-87. -"$.  Wróika,  wieszcs- 
biarka,    We    SBłlf^fflgerltlB.     Jeftem    cyganką,    kto   mnie 
ohceuiyć.  Umiem  dokładnie  wszyft ko  wróiyć.   Ttat,  5  a, 
64%   Kc.  nucaHCK  i&   xćhki  ,    nopomas ,    cyeii1vjpBUfl 
caAameAlrHatpii;    $.  MkUczka,    Hłutka,    rine  fbttńw^ 
tton;/    0|)!f((Mittn.     Czasem  niekoniecznie  ile  ,    o  ko- 
biecie sztucznie  sfę  męicsyznie  wykręcaiącey,  He  fl^e4 
PfffRge^  9N«en){mttter.      $.    Kobieta    płci    oliwkowatey, 
płowey,  ogorzałey.na    słońca,    eUl  btlttielte^,    900  bet 

Sdwif9eArailiite^9tAtien)immer.rra/i#JL  A  ty  cyganeczko, 

Wiedi  bjałoszyie  sioftry,  ia&ołeozko.  Zab..  i4,'  5'i8.   9ta- 
dnet  €^M(I^    ^  OjfiMlUf  gatunek  iabiek  tb,  Jabłko  ii 


CYOANOWATY    -    CYKUŁATAr 


CYKUTA  .-  ♦CYMBirmY. 


»l 


^e  Irt  9it9f€l    CYGANOWATY,  a,  •,  na  eyfiM  po^  CYKtTTA,  s!el*  ladowite  o^#  Ssaleń,  SmkuŁ  nnm,    HTit^ 

chodzący*   csarniawy,   oliwkowaty,    |igfnnet4Mli4,   lU  KUCIEC  miai.  mei/. ,    acykncieć  c£l.,    aiaM,   otsafec^ 

^CttllCMrtig.     C\GANSKi,   a,    ie,    po   CYGANSKU,   i  l^tttićt  mtben.     Obetato   taiif  ^    ielijfi  nie  asaUł ,    łe^ 

GYGaNS&A  frzysUk, ,   od  cygana ,  do   cygana  nalei'ący ,  tiy^   nie  tcykancial.  Za6,  9,  68.  Jiyck^ 

^gtnntt  «  f    IłdeKlierifE^;    3^.  ^iganfki^  Cro.  csiganiki,  CYL^  CVŁ0WAC  o^.  Cel ,  Celowaa. 

jagyupachiki ;    (  6>o«  caiganyazt,  oeiganyliY /atfor  f    Vd.  CYLINDER^  -  dra,  m.  wal,  atup  okn^y^  S^Ceom.^Jtg* 

oaiganiki } }    K4,  tturaHcaiii.     Byli  w  koronie  nomino-  oftupisa  f  Cro,  oasŁupiasa ;  fin  S^^bCC 

wani   w  kanceUaryi.  króiewikiey  raądaoy  cyganów;     ci  CYM3AŁ,   u,   m^     GYBIBAŁEK,  tka.»    CYMBAUK^  • 


pod  imieniem  krdlów  cygańikich  snaai ,  deapotami  byli 
cygandw  i  niaiaką  policyą  otraymywali.  Czack,  1,  a39< 
Chiromancya  ,  praktyka  cygańika.  Kion^  Wor.  7*  Cy- 
ga61ki  iywot  prowadaić ,  nomadicam  vitam»  Cn*  Ad,  11  j^ 
(wtdcifgą  aif  bawić »  lulać  aic).  Tak  opalony,  źe  pra- 
wie cygaólką  ma  cerf.  Jiaur.  Sk.  346.  ^ge«tterfatte  im 
•efk^te,  M^itlbroira,  Ottomfar^  J«dnak  mnie  iakieś 
poty  cy§a6iKie  prsecKodaą,  Tear,  56.  e.  40»>-  niegodaiwe , 
faulne,  a  ^egp  sunmienia*  $lgtnMt(itimi$ ,  9Uli(lf<^tKif 
Wm  UftU  9f H^f^tt  )•  Cygańika  flraeiba  «  lUegpdai wa , 
popaula,  ie  n  cygaadw  ppapolicie  taka  bywa,  f(ti  ^i%fns 

nergfwebt,  eln  Seoe^r  łn  f^led^tem  6tim^e,  mnaneU 

M^  fe|(t  OłoU  tą  ognii^.lUzeib4  tą  cygańika  Ledwie^ 
Imy  odegAf^  aaaraócaf  aaatańiką.  Zimoń  Siei,  a4o* 
CYGAŃSTWO,  %,  /».  ródcygańiki,  obycaaie  i  poft^o- 
wanie  cygańikie  ,  Sigett»m9/  ^igÓmetąafi^Uft ,  S^Ctts 
netlflftt;  ^^o.  Cig4n(im;  K^.  |^r^uicnzBÓ,';(  s  A*.^yder- 
.  ilwo,  drwiny)*  Silą  aię  ich  było  teiiii  fanty,  itiffn  e^-- 
ga&Okwem  poaaraialo«.i^a'(6.  Dii.  ^,  -  a.  Zóiorow.  s  cyganiei 

iiinmet,  glgennm^tt. 

Pochoda:  naeygani/,  wycjgąnU, 
•CYGRYNOWY»  a,  e,  a   HUm.  fctgrAlIf  morikosielony ). 
Jeymolci  ptaaacayk  cygrynowy.  caarnyj  J»  Oj}6l,Dyam^» 

( cf.  Ger,  flttn^n,  cibergrAn ). 

CYKADA,    CYKATA.   CUKATĄ,    y,   i.,   CYTR^NĄT, 
tt,  ip.  ikorupy  cytrynowe  cukrem  aąprawne,  bAg..SittOs 
ti«t.     Do  pierników  Toruóikicb  naUa^ć  cyl^ady  kraiapey  . 
•Ibo  ikórek  cytrynowych.    Comp.*  Med,  6(^7.,    Ct^  ptacą 

.    cukaty,  alodkie  raecay  wr  cukier  wprawione.   Ko/.  Leg^  4, 
81^     Miewiaila  praed  rodaaniem   nM^  .bydi  poailona   Ro- 
brami trunkami  »    k.onfekty  mioduncMnemi  ,     cytrynaty.  . 
5Mn.  446. 

CYKL,  u,  jn.  1  Greckolac^  cyci^•»  licaba  lat  w  caaaie 
pewnym  odwracaiącyph  aif ,  ^k  licaba  niedsielna ,  licaba 
slou,  inąykeya,  epaktal  CJr^J^r.  (T.  a,  11.   fUl  (^COMfo^ 

•CYKLOP  ok,  Okrąglook,       .   ,  , . 

CYKORYA ,   yi ,    i.    Cichęrium    Linn.    podróinik   aiele. 

^    jufuU.  386.  Me  &A^t\kt  ^%mx%,  SnbtoUti ;    Croat. 

caikoria ,  ctukoria ;  DL  iuteoicaa  pitoma ;  Sla,  cikoria  \ 
Rs,  KitKÓpiJi,  coAHiteaa  cecmpai  Bempósu  6anioni, 
tudsiei  cały  rodaay  roili  n  dp  cykoryi  podobnych,  tym  nas  wi- 
lkiem osnacfaią^  .•Dyi*.  Mtd,  i|  606.  Jeil  ogrodowe » 
którey  lifcie  młodociane  używane  w  sałacie,    (|ttbl9Un$ 


ika ,  m.  Mdrkn,\  ff  Greckotae,  Bh.  ąvA^X ,  CfwMUcf  i  Sio* 
cymbał }  /^^.  tzimbalom ;    i?f.  eimbal,  glaroalaikU;    ^tak 
oembalo ;,  Cro.  caimbola,  ćaimbal,   pottdricaas   DL  )pou«*- 
drjcaa,    polububnicsa  ;    Cr/i.  aingel,    cimbai»|    wy^ln, 
tryUlae;  Ftf.^aingley  dilite;   Hg,  poidHaa,  polnbubagn^ 
Sr.    1.  U\M€iyibmt\    Rt,   KMUfMb',    Ec.  KYMSŚAftł  Oor^ 
lit  SpmBeL     Dswon  n.  p.  u  aegara ,    Mf  ®Me  Ul  ffliet 
d^iggll^re/'  Caiek  ieft.aegary   i*a  w  aobi;  aktad  oaego 
cały,  Dnaaa  ieftiakaprafiyny^  ctal^  iak  ogfaibały,  ZaU. 
Zbb,  106.  not*  f^tymbąij^  dawony  n;flegara«  które  ge- 
dainy  biią'**    Na  wieiy  <ratussa  Kralcowlkiego  były  dwa 
cymbały  aegamwew    Soi§k,  ArcA*  i3«\(daw6nkown  gny^ 
^It^nfl^ik  )*   X:jrmbaly  na  konia  do  aanek.     7>.    bit 
^tHen  be^m  ećMtUnMtm*     Cymbalikl  i  Loop.  Exoś* 
59.     S*   Cymbał ,   Gyabaly  ii^zb*  mn%  ,    atrafdaie  mu* 
aycane  Aronaaii  dróaianemi  pokładane  »    które  w  graBitt 
ttderaa  aif  pakatkaai,  tU  ^attihutt^  M  90UL  Cym- 
bał bramiący.  Smottr*  Ex,  6^.     Ssytii((|ak«   krsepki  k^ 
pray  cymbałach  uwikła   w<kolp.    Afam.  76,  ftSa.    Fara 
Serb<Vv  a  cymbał,  idą  w  taniec  kotevL   Mat,  x  FoiL  C«  5. 
Cymbałki  ałomiane  modno  arobione  ,    ncfaodaą  teras  aa 
fcirtepiano.  Toat.  ł5,  c.  70,     Dawid  na  cymbałach  'gntiąc 
rozweaelil  Saula,  Porg,  Ltk,  .199.    (na  arfie).     Cbwalić 
boga  w«  cymbałach  dobrae  brzmiących  ,     chwalić   §0  na 
cymbalacH  chwały  Baboiney»  Wroói.  ^łi,  735.    Appi^na 
chełpliwego   literata   paj^ywał   Tybei^iiaaj  cymbetem  abo 
brzf kaczem  4wiata«.  PiUM,  Sit^t*  lift,  $,  a6wi -.    $••  Głupiec, 
Bgłnpiały,  nie  wie,  to  ppwiedaieć,  iak  pymbaty  nie  daią 
brafku,  ai   uderzone,  eUi  ^infaUtfpin(r( ,  fili  2>ttm«fAtl^ 
Jak  aif  apotkaaa  a  tyai  cymbałem ,  Gotów  -ieil  w  łeb  ci 
palnąć  aamopałem.  Tęftł.  A5,  c*  117.     W  pyak  doilalem, 
iak  cymbał.   7'eat.  5i,  &.  3a»    (»te  fili  b«|IIIRef  3mige)» 
.$•  W  mowie  rnbaazoey  eymbaiy  zadek,  htt  UenMYf|e4IŚv 
bet  ^Inłere*    Waiąl  iaducznie  w  cymbał.  Oj;, .  Wyr^    Dat 
n^Ł   w  4ttpf.,  w  aepet^iW  cymbał,  w  chałupę ,  w  aadiek, 
,w  fiarą  pa«ią.    ^TCymbał,  miano-  które  aif  .daie  noh- 

.  Azym  paom ,  fin  9}am<  ber  &Mnf^mbe^    CYMBALI- 
STA, y,  m.  graiący  na  cymbałach,    bet  dmMif^ ,  het 

^mbelfd^Uget ;  BoA.  cmUMt  \  Sioi^,  oMnbaUjla  \  Hung. 

tzimbalmoa ;  Cro^  czimbalaa ,  czimbulifa  •  Crn»  cimbalnik  \ 
IV  re/&.  i«i(^,  cymbaliftka,    bU  StHnbalifHmi',    Bh.  c^Wtf, 
balotee  >  Cz-o.  caimbulaaaicaa  \  Ug.  taimbałmoadU     *CYM- 
BALTOWMIK,   a,   J7I.    który  cymUły  robi.   M^f^   bfC 

€9titbe(m«<^t ,  ber  S^mboIoMi^fi; 


f«f«tf  ieft  też  dziiU*  kt^y  .koraciń  npaliwsey  <lo  kawy  CYMBARKA,  i,  i.  imif  białogłowikie ,   Cimhurgi^  J^t* 

nieazaią,  ©(^OtUllCtffeC*  Ład.  H.  N.2^.  CYKORYIKO-  Her.  Xifiny  Mafpwieckiey,  eltl  flkttenUWIC* 

WY  ,  a,  e,  na  kazUłt  cykoryi,  ci^etieili^lllb^.*  Cykoryi-  CYMBORYUM  ob.  Cyboryum. 

kowe     rośliny    ieden    ikładaią    rodzay.     Dyk.    Med.   1,  •CYMBUŁC ,  a ,  m.  wielka  fbrzała ,  prsed  caaay  poapoliU,/a* 

6oS«    CYKOR\IOWY»  a,   e,   od  cykoryi,  €i(^Otien  «  »  larica.  Mącx.  etll  gtpfct  SutfpfeU  (iBo(|enX  < 

Rojt.    uaaopóiAHjaB.    Syrop    cykoryiowy*     Dyk.    Mtd.  «CYMBURY  liczb.  mit.,. wifzy,  kaydany ,    fl^gnbes,  ffef* 

I    5o8.  iltl^*     Wydarłem .  ajf ,  aeanawam,    o4  imierci,    a  mocą 

CYKUIATA  Qh*  Ciokolata,  Potargawszy  cymbuiy  ,  uydf   cirainą  nocą.    A*  Mchan, 


CYMEC    '.    Ci-NAMOtl. 


W.   34.:  Wiuridta^)..  "Jii*  wifinie    w  cymburacli  wiodą.. 

*CYMBC,  •CYMCOWY  oB..  Ciimecw. 

1:.)  GYMENT »  CEMENT ,  n,  m..  caementutn,  hdi  (Stment. 
z  {ac»  fink  u  nts.  łumienia;  ciosowego  safląpić^  noże  cy-« 
mest  ł  wajpaa  gaszonego^,  niegaaEonego  i  z-  dachówki 
drobno  ntlucsontfj.  S»i»h»,BudL  369.  of.  aflrych).  W  ubo- 
giej chacM  nie  ma  pnyftępu  ste  zdrowie  do  maie^  KwiU. 
s  crowiit^i*,  s -inchowyck  matecmcy.  Po/,  Syl^  27. 

9i^)  CY3IEMT  06.  Cynaibon. 

MCYMER ,  a ,,  mv  Przyłbicę  t>  dwu  cymerach  miat^  nti  gtówie« 
Warg:,  Wak  26. 

^YN,  u,  171.'  Cyi^  w  dobrą  drogę  nagotować,  abyaif  iit- 
•zym  rzeczom  dla  nieopatrzenia  nie  odwŁaHa  okrawa. 

CYHA,  •CE.»JA,  y,.  t.  metal  birfy,  micUŁ,  ftitwo  się 
topiący,   mnieyzzey  ciągToicj  od.  ołowiu.    Mluk*  Kop,  3^ 

189.   b«^  ^tiit^  ^Av  ci^ii)  ce^ii;  S/o.  c^n.;  ^'•-  a.  alnn^ 

i^r.  1.  C|ril,  Cm.  zilii  Krf.  *in,  kosi  ter }  Sla,  kositoi^. 
kjilaj,  koafter;  Cr^.  kosziter,  cziny,  bclo»olovo;  {Lat,. 
jncdL  casaStertnm}-,  Bi,  koaiter;  JlgS  kossiter^  bari>,  ka- 
Ujj  il#*.  oxoBO.  (cf.  ołów).  Cyna  Angłeiflte.  ieft  nay- 
czyibaa.  Ład,  H,  N^^k,  ( cf.  kontryfuT ,  zyuek);  Cyna 
płatkowa  d6>  zwierciader.  Tr,  Uf  Spiei^Ifettir.  Naczy- 
liia  Inejiettne-  cyo4  póbi&lftią.  Krumt.  ^  CAy.  1 93^  yer^ins 
Se»;  Bh,  cptttWiiti',  Cpimsi;  K«/.  obkositcati,  pokositrati, 
•akoaitnti,  aazinati;  ^^4  kositeritt,  pókosiieriti ;,  bar6. 
kal)iiżzati>,  C/<o»;  koszitrim-,.  oz^yam  ;  Rs.  xy4Kni&» 
BUnyAAińB,  Buxym0Baio,  itoxyAiinu,  aepeAyApmB.. 
~  $»  Zóiór^w,  cyna  s  cynowe- naczynia,  b«#  ^hSI/  ^Uinges 
fid^irre.  Tu  n«:  cynie  ieść  daią  *,  ona.  z.  porcellany  ma 
aerwiay.  Tear..  43,.  <r*  iH;.  Wyb.  Szczęśliwsze  były 
wieki  ,.  kifedy  azi  cynie-  iad«no«,  nil  oto  teraz,  kiedy 
arebrwnii  itoły'  zaftUwśaią^.  OJ^.-^Wyr,  -  Rzemieślnik  od 
eyny»  konwśsarz.  BłK^  tpn^^\'€t^'>  koszitritel^  czingeazar; 

.    jr/a.  kalnyszat;  Bgi\to9iitTiUfgi\  kalais* 

eiYNADRY,  -  ówlićtó,  mn,^  wnętrzności,  ^kiiedne  z  ryby ,. 

•    iako.  ksiefrce  ,    wątróbki  9:  ogóinUy  ^   norki;     7>.    <  cf.. 

CJYNAMON,  u,  łw*.,  CYNAMONBK,  -  nka,  m,  zdrbru,. 
JLatims'  Cinnamonum-  Ltnitt,  dtzewo.  rosnące  .na  wyipie 
Ceylomi,   z^  któr.ego^  matey  korę-  tymże  imientem^  zwaną; 

jfiuA.  Dyk,  %y  76..  ihet  ctemief  V  bet  Slmmetb(mm>.  bie 

gKtmnettłllbr,.  {^tg*  €Mfbr;  »^«^  canella)-,   Sr.  a.  ){m> 

met;  ^/-^  iv  ci«mt^  csimetffa  fow;  Krfi  zimath,  cima- 

i«ndelv  Cr/Z4.zimat,.  kanęla^  Cro*czimet,  koricze  szlatke,. 
'   llan#lli^$-  .2)/.  czinamomka.,  kanela,  miriszna  kora;   Rag,. 
oinamomka;  J3«*  kanjMla;  5te.  sladka.  koriba;  ^^<  tzina- 
non;   ^/O.  SfMłCT;    Bh,  fP»H(e;>.   it9r>  KopHua»  KBHa- 
zfónb  i  iSc«  KUHHaJiólil),,  HHHNa»OHl);.    Gr,  «<vya/b^ov;- 
H^br*  |?»3p:  kirmamon^;  Atab.  laiupr  grauifMr  ofiiiY  )>     Pa- 
oHnąey.  oynamon*,  zmak  daiący  dziwny.    Jk:how*  Roi  98*. 
U  nas  kora'  cynamonowa,   dftwni^y  byłk  cyment  zwana, 
n.  p.  korzenie ,  szafrany ,   cymeinty ,    cłb  pfacą..  Vol,  Leg. 
4^81^     Cynamon  biały,  eoreerpinteramu^  SRageOftllU 
fj^/^fmtnt.  Krup*  5,  ia6.  -    Drwa  ikk  cynamon  dro^ie«. 
7aa/^  10,  93.    (bardzo  koastowne);.    D^ewka,  iak  cyna- 
a»onki.  (bardao  sttiuptd).  Pozslo>w  pnysiówie  potoczne^. 


^YKAttOKlK    -    CYW&ATURA. 

Ol  izbło*  nie  nigrzaney  mówić :  'palobo  cynamonem.  O^s^ 
Wyr,  CYN ABfóNlEĆ ,  *a ,  m,  ptak ,  cinnamoiogus,  Plinm. 
H,  N,  10,  53.  który  gniazdo  swore  z  samego  eynamona 
budować  ma,  Cn.  Th.  Ux '^mmtt^^tl,  ^tsnilltlffer.  CY- 
NaMONKA,  i,  i«  wódka  przepalana  z  cynamonem, 
9immi^inillt»efin.  cynamonowy  ,  a ,  e ,  od  cynamo- 
nu, ^tmnit  »  5  Bh,  fPoHcow^;  Rf,  nopa^Hitó,  nopHin- 
neaUB'.  Zewnętrzną  cynamonową  korę  odepnia  cjma- 
nionowego  oddzielaią,  w  patki  kraią,  pokraianą  na  s?oóc€ 
wyftawuią,  gdzie  aię  w  ma?e  trąbeczki  zwiia.  Dyk,  M%d^ 
\\  6 JO..    Woda  cynamonowa,  ib,  6łx.. 

♦CYNAR  ob,  Cenar. 

CYNl^AL,  u,  m.  sandał,  santatum^  drzeWo  Amerykań- 
skie,, rzadkie  i  drogimi,  używane  do  farbowania.  Lad. 
Dyk.  a.  280.  bft  ««lb:!bW«.  CYNDAŁOWY,  CYN- 
DAŁmOW Y  ,  CYNDELINOWY  ,  a ,  e ,  e«llbf  (  r  « 
Sztukwarki  hebanowe  i  cyndelinowe.    Rty  Wh.  24.  b. 

«GYND£UN ,  n ,  m.  kitayka  cienka ,  fHoef  Zofrilt     Ko- 
faczyk  teo   w  cyndelin<  albo    w  tawtę  cienką  zawięzuią.. 
Syr,  97.  p  • 

•CYNDERT,  tt,  m.  Cyndertn  sztuka.  Jnftr,  Ce!:  Ut, 

CYNDLOCIf,  u,  m.  z  Niem.  zapat  n  ftrzelbjr, 'b«4  ^tlfkhs 
(0(^.  CYNDŁONT,  u,  ^y?.  z  Niem.  lont  do  zapalenia 
ftrzelby ,  Mlf^pAnbfBlI  te.     CYNDPOT-WER ,,  u ,  m.  z  NSem.. 

podeypka ,  .b<rf  JWnb^nJbet;  Tr.  •  '• 

i.)«CY|t£K,  -  nti,  m.  z  jtac.  cuineuruc  figura  z-pręoitiy 
na  kształt  piątki  na  koftkach  ,  filif  CtAtf  ia  bet  ^#«tt 
bet  f  ńllfe  «ttf  ber  UBtttfH-  Trzywęgłaffa  figura  dwoiaka  , 
o^  iednym  ^Tzednim  punkcie  ,  Qninkunks  czyni,  którj 
Pblacy  cynkiem  zbwieiny^,  afowo  to  z  Łaciny  wzięte  yeft  , 
iakoby  rsekł  ąuinek;  Orzech,  Quineurur ,  t.  i.  wzór  ko- 
rony Polikiey  na  cyoku  wyftawioney;  66.  Drzewa  w  cy- 
nek rozsadzać;  Dud%,  22.  FOremnteyszey  figury  ku  ro»-- 
'  sadkenin  sadów  niemasz  nad  "t^ynka;  bo  do  któregokolwiek 
kąta.  W  cynku  oka'pl^yłoźysz,  hnet  wszyflek  cynek  w  oka 
swym  razem  masz.  Orzech,  Qu,  66.  §,'  Cynek,  piątka 
nakoftce  Gttil:  dnątny^Ger.^nf ,  9fbfg.  bfe  ^ttfe  «uf 
bet*  SMtfH«  Chctaf  się  poied^kiem  bić  z  nim ,  lub  ko^ 
zyzem  lubo.  padnie  ćynUenl..  Fot.  Arg*  668.  Wszynkie 
rzucił  cynki.    Tr.     §.  Cynek,    cętka,  plama,  eflt   ffetfeil 

%'.  S*  anf  ber\ęaitt  tiiiti  ZffUM,  eitt  e^^teiinełii.  Sobaka 

cynkii^m  niemałym  .apftrzońa.  '  Ofw,  Ow.  iii«  Murzyn 
'  swey  fk&rj^  iak  c^nkdw  iswydi  nie  mdże  odmieińć  ty«- 
grys.  KuL  Her,  189.  Cynkami:  upftrzone  rysie.  Otw.  Ow. 
i32.  Leda  kondys  ,  gdy  ma  cynkt;  nydzie  za  wyiła. 
Pot,.  Syl,  34.  (-I^da.  ^upei,  gdy  ma  dzięgr,  mądry  )f^ 
Cynki  na  oczach,  ^yr.  345.  f  Men  4nf  ben  9llgeit ;  iłÓA. 
cpnf  n«  Dfit,  ffrlm9  cf.  cętka,  Uelmo.  -  /'(^.  Wielka  cnota 
milczenie}  drugi  co  mn  ślinki  Niosą  do  gęby  gada;  ma 
tai"  po  niey  cyaki.  Pot,  Jpw*  27. '  (cięgi ',  blizny,  szra- 
my, siniaki,.  Hftne  %lt^f.  tSMmtnJ-  ob.  Cynkowaty, 
Cynowatyi 

2.)  CYNEK,  r-  nku,  tM;  dęty  ibstmment^  tfiiem.  He^Mef 
eitt' ^MaAllfhmiieiiri  Bh.  cpnY*  I^iaczałka  podobna  do 
kometił..  Dud*.  22..  (cf,  Bh.  cpilfftti.  rJ>tnir#,  (^nfiini 
iinnitu*. 

5:y  CYNEK  od;  zynek,  półkmszec,  gatunek  otówin  białego^. 

Krup,  5 ,  i48.  bet  $int ,  ehi  j^afbmetttll. 

CYNGATURAoó.Cięgatura*.    CYNGIEL  o3,  Cięgiel. 

OYNKAy, 


CYNKA 


CYPEL. 


CYNKA ,  1 ,  i ,    zinnia  Linn.  rodzay  rośliny   Kluk  Dyk,  3, 

179*  bieŚMf,  fin  ^ffansendefc^lrc^t. 

•CYNKATURA,  y,  i ,  wąski  ♦harui  naswany  cynkatura. 
Instr.  Cel.  Lit,  -   Vol,  Leg,  6,  i34. 

•*CYNKOPSTROSC ;  ścI,  i,  cynkowato^d,  (|int<#  ®efptetls 
IfL  Złych  W  cynkopstroici  czarna  tygrysów  Indya  aię 
boi.  Barrf*;  rr.  i36,  ĆYNKOWATOSC,  CYNOWA- 
TOSC,  ici\  i.  ksztatt  cynkowaty.  Me  9ef^t  efnft 
fSfttfflfAnff.  J.  Patrocina,  pstrość ,  upstrzenie  w  cynki, 
Ui  etiptenUlte.  CYNKOWATY,  CYNOWATY,  a, 
•  ,  -  ato  przysłk.^  kostkowały,  na  kształt  cynka,  sadzony 
W  cynek,  tDif  rine  ®ńrfeffilnf<  geflilltet  Cynlowate 
ptotno ,  getnobrite  teinmanb.  .  J.  Cynkami ,  plamami  ob- 
sypany, upatrzony,  9ef)>tcnfeft  Ryi  cynkowały.  Banial.  D, 
Skóra  rysia  cyakowata.  Alon.  Wor,  8o.  Futro  rysie  im 
bielsze  i  cynkowataze,  tym  droższe^  3>,  Apis  cynkowaty, 
par  tu  ł  coloribus.     Zebr,  Ow.  a  3  9. 

CYNOBR,  CYNOBER,  bru,  m.  Gr,  %ivafica.  Lar.  cinna- 
baris;  BA.  COnobt;  Sr.  C)fnobft;  Bs.  cinabar;  Vfl.  zino- 
ber,  menni ;  Cro.  czinaber  •,  DL  rumenicza ;  Rg.  rmmenizza; 
Jłs.  KHHOBapb,  ber  3^KH^^^'-  Cynobr  naturalny  iest 
właściwym  kruszcem  iywego  srebra.  Kluk  Kop.  a.  129. 
Siarka  z  iywym  srebrem  czyni  owc  czerwoną  farbę  Cyno- 
ber zwaną.  Kluk  Kop.  1,  a^i.  S/en.  33o.  CYNOBRO- 
WATY,  a,  e,  na  cynober  pochodzący,  sinnoberortig* 
CYNOBROWY,     a,    e,    od   cynobru,    guittObets .    R*^ 

KIlHOBapHU^. 

•CYNOLEY ,  CYNOLEYNTK  Bndtk.  ob.  Konwisarz. 

CYNOWATOSC ,  CYNOWATY  ob.  Cynkowatoi<5.  CY- 
NOWOD  ziele  ob.  Orlik  ziele. 

CYNO\yY,  a,  e,  od  cyny,  3i«n«,  DOn  ^tntl/  ««<  5*"«- 
5/-.  C|e'ttO»< ;  Bh.  C9not0$;  Cro-  koszitren;  Bs.  et  Rg.  ko- 
aiterni;  S/o.  ctneil/;  Sr,  ^innOWt;  Vd,  zynast,  kostiter- 
jaii  5  Kt.  OAOBAHHUii.  Cynowe  minery  nayprzednieysze 
aą  w  Anglii.  Wyrw.  G.  4i5.  Cynowe  naczynie  Rs. 
OAOsi^HHHKb.  cf.  Cyna. 

♦CYNOZURA,  y,  i.  z  Greckotac.  niedźwiadek  na  niebie, 
bet  fletlie  ©ar.  Tym  co  za  pasera  ognistym  mieszkaią , 
Cynoziira  leniwo  wschodzi.  Bardz.  Luk.  ir>3.  S- J^S* 
akazówka  do  miarkowania  się  za  nią,  etn  ^abr^et^etl. 
Wirfdjen ,  0M*ltm9#|el(Cen.  Elekcya  nowa  przynieść 
miata  zbawienną  cynozurę  przez  obranie  pana  w  odmęcie 
tak  burzliwym.    Tward  W,  D.  5j^  Biorę  to  za  cynozurę. 

CYPEL,  -  pla,  m.  z  Nfenr.  het  gfpfel  koniec   spiczasty  i'a-. 
kieykolwiek  rzeczy ,  w  drugą  kliniasto  wchodzący ,    Bh, 
tipti,  WfP,  Crip,  tppef,  [Bt.  cipkę  lacima-,    Crn.  zipla,s 
pulsowa  ±jUy.   V  flisów  cypel ,  narożnik  lądowy.    Haur. 
Ek,  174. 1klin  lądu.  który   wychodzi  na  wodę.     Magier. 

etee (?rbW$e,  8«ttbfpi$e,  (?tb jiinse,  2anbaun(je.    Char- 

piny,  cyplów  i  innych  zawad,  aby  rotman  przestrzegał 
od  nich,  dla  szwankowania.  Maur,Fk.vj\  -  Cypel  skały, 
tzczyt,  fpica;  b(e  Cptje  ńntś  Jefiirit*.  Siedział  na  cyplu 
wyaokiey  skały.  Sras.  Num,  a,  49.  Płyniem  i  wnet  my 
cypel  okropny  nyrzeli ,  Okrążyliśmy  on  wisz  gro£ny.  .  . 
Frzsb.  Lut  160.  -  Cypel  nadmorski ,  przedgórze,  góra 
nadmoraka  zawiesiata ,  efn  ^^OtgebAfge.  Widać  nad  samo- 
wielkie  wyniesiony  morze  cypel ,  wodą  daleko  od  morza 
nietknięty.  Bardzn  Luk*  iSg.  Cypel  dobrey  nadziei.. 
Tom  L 


CYPLIK    -     CYRANECZKA.         SSy 

Hub.  Wst.  6.  Przy  cyplu  Ameryki  leiy  przesmyk  M«^ 
gielUfiski,  Sfas.  Buff.  11 4.  Szczupłe  cyple  południowóy 
Ameryki  okazuią  uszczuplanie  lądów  a  rozszerzania  się 
morza  na  południu,  ib.  11 4.  pointę.)  §.  Cypel,  gwoidź 
u  główni,  który  w  rękoie^ć  wchodzi.     Tr.  hit  9tn^l  einet 

CDłefferf lingę ,  ©cgenWmge.    CYPLIK,  a,  m.  zdrbn.  ein 

^ipfel(b(tl.  Koneweczka  mała  z  cyplikiem  albo  nostcz- 
kiem,  Afącz.  gutłulus  bte  <S(bnOUCe  dliet  SiWitit*  CY- 
PLOWATY,  a,  e,  na  kształt  cypla,  l\p^tl\%f  fpWd/ 
f eillg.  Bh.  eppowat^ ;  Rs.  AOxronóxhiii. 
CYPR,  u.  m.  wielka  wyspa  w  Azyi  na  morzu  IrzodzJemnym. 
Dyk,  G.  i  ,  i54.  ble  3nfel  gpperit.  Sla.  cipar,  Carn. 
zhdrig,  3.  Cypr,  drzewo,  cyprus  PUn.  U.  N.  la,  a4. 
bet  ^ppetnbatfttt  ob.  Cyprys)  J.  Miano  psów  gończych , 
eln  9łame  ber  ®t4uberbunbe ,  Wilczek  rączy  z  Cyprem 
swoim  bratem.  Otw.  Ow.  111.  CYPROWATY,  a,  e,* 
na  cyprowe  drzewo  pochodzący,  cppetartig*  Bndtk. 
CYPROWY,  a,  e,  od  drzewa  cypru,  ^PpetR^r  ^W 
6nperb<lttttt.  Miły  móy  iest  mi ,  iak  grono  cyprowe.  Bibl. 
Gd.  Cant.  1 ,  i4.  CYPRYISKI,  CYPERSKI,  a,  ie,  a 
wyspy  Cypru,    Cpprlf*,    au^  €ppetti,  Sppertt  =  .     Król 

Cypryiski  przysyłał  JagieHowi  podarunki.  Biel.  Kr.  399. 
Cypryiska  Pani ,  Wenera ,  bte  ^enu^.  Prędzey  czy  pó- 
Iniey  w  konieczney  dani  Trzeba  hołd  oddadź  Cypryiskiey 
pani,  Zab.  10,  ao3.  Zabt.  Cyperski  korzeń  ob.  Oatryź 
wonny.  CYPRYIOTA ,  y .  m. ,  C YPRYICZYK,  a ,  w. , 
z  Cypru  wyspy  rodowity ,  ber  Śpper,  (5pP<lt!ot.  Bndtk. 
Sla.  Cipravac.  CYPRYS,  *KUPRYS,  a,  ot.,  cupres- 
^  susj  rodzay  roillny,  którego  gatunki  są  drzewa ;  nayzna- 
komitszy  z  nich  iest  Cyprys  zawsze  zielony.  Kluk  Dyk.if 

17^.  ber  (Sppteffenbaum ;  bieeppreffe}  Bh.  cppH«5  Vd. 

cipraro  dreTo;  Crn,  cipr/^s;  Sr.  Cjlpf ef  tlA ;  Sla.  cipres; 
Sio.  cpprefOW  jltom;  Hung.  tzlpros-fe  ;  Bs:  cipris;  Cru. 
czipr^s;  Dl.  czempres,  czrprfs;  Rs,  Kiinapiicl)?  ^c. 
RVnapH'cl).  Stary  kupres.  A.  Kchan,  bS.  Kupres  kopcowi 
podobny,  ku  ziemi  szeroki,  ku  wierzchowi  szczupleyszy  i 
okrągło  koń  czaty.  Otw.  Ow,  5qA.  Cyprys  krzewisty. 
Min.  Ryt.  3 ,  a4.  Cyprys  próchna  i  starości  nigdy  nie 
zna.  Ład,  Hst.  N.  24.  Cyprys  rodotrwogi,  Zab*  9, 
ąi8-(cf.Cypr.)  j.  Cyprys  ziele,  w  ogrodach  się  znayduie^ 
Kluk  Rosi.  a,  ai5.  iest  to  gatunek  ^więtozioła,  Santo- 
lina  Chamae  Cyarrrissus.  Kluk  Dyk.  3  ,  5o.  (S^cpreffetls 
.  ftiMIt.  CYPRYSOWY,  a,  e,  od  cyprysów,  Cppreffeih, 
Bh.  oprifforoń,  Sr,  1.  Cfiprefinane;  Cro.  czipreski;  Ros€. 
KKnapircHhiH',  KSrnapHcosMM  ;  £c.  KYnapicHuaf.  Cy- 
prysowy lasek ,  Rs.  cipresciste  ;  Cro,  czipressische ,  eitl 
€ppreflenwalb.  W  krafnack  gorących  z  korzeni  cypry- 
sowych zbieraią  iywicę;  Ład.  Dyk.  1,  a5i.  Cyprysowa 
gałka  albo  macharzynka  Cn,.  Th.-  hit  ^ppreffennuf,  cf. 
Cypr  o  wy. 
*CYRA,  y,  i.,  mieysce- zacyrówane ,  eiue  i«śeflf<fte  Ctefff 
).  18.  im Śtrumpfe.    J.  Szew  iakiey  rany,  paragraf,  szram, 

eine  ftWnatb,  jimeflirfte  ®«nbe.    Bndtk.  cf.  Cyrować, 

Cyrulik,  podług  Bndtk. 
CYR/\NKA.  i,  i,  CYRANECZKA,  I,  i.  zdrbn.\  Bh, 
Atta,  C|lrfa;  Rs.wigÓKh,  HHpeHOK"b,  amaHKa,  noAe- 
»ÓH  HHpÓKl),  Lat.  circia,  crecea,  anas  querquednla« 
Linn,  hit  itrfe<b^n(f  i  gatunek  dzikich  kaczek  naymniey^ 
szy,  znaydiue  aię  na  atawach,  iezioracfi,   Zoo/:  pfąr,  a55 

43 


:5S0     CYRENATSKIE    -    CYRKUŁIK. 

'CyrAnka  iest  whtŁnie  mif dtfy  kacakami  kartem.  XiuA  Zm.  9, 
^       Sa^-  Cyranecska,r^wnasiędre«dowi.    Kluk  Zw^  a,  Saa. 

CYRkWaYSKIE  aiel© ,   Sy/phium ,  Laser,   e9tniif<^  gafet* 

Itatit-    ^y*  1^7-  ńne  9LXt  dietftet^aut,  dale  stawną  gumę 

.tnirodńeiiiac,  djabeUkie  fayno»   €usa  foetida,    2;enfrUs 

bttttf  swaną.     £atL  Dy/k.  i ,  64.     Cyrenaytki  sok.    Syr* 

187.  *r  5a9. 

*CYRŁ,  u»  »«•  cyrkuł,  koło,  okrąg,  CitUi,  Siteli-     Włoa 
no  ramionach  ptyaie  zaniedbany,  Coi  by  go  w  stote  cyrki 
utrafiU?    7>arrf.  Dą/^  (pierścienie ,  ^aatCotf en.)      CYR- 
KIEL ,  CERŁIEL ,  kia ,  /n. ,    «  Łac.  naczynie    do  okre- 
ślenia cyrkułu  czyli  koła  sYuiące^  bet  ^tUi,  Hi  3ttflrils 
ment.      ^^^  Wfl ,  f ruUMO ,  f OlOf ruj  i     //an^.  tzirkalom  j 
iSr.  a.  ClllM;  ^'■'  *•  Cićrteti  Cm.  okroshdM }   K</.  cirkela, 
cirkli ,   cirkel  -,    Croai,  krusilo  ,  okrusilo  ,  stfsztilo ;  Rag, 
tcetka,   scesŁillo',     Rs,  uiipKyxb ,    Kpy3KaAO,    B0pó6a, 
Do  nakreślenia  na  papierze,  na  tablicy  i  t.  d.  okręgu  kota, 
uiywamy  narzędzia  nazwanego  cyrklem,  Geom.  Nar.iyj* 
Uoakroczywszy  cyrkiel,  uczynisz  koto.     Grxcp,  G.L.2*  6. 
Vr  cyrkiel  co  czynit:,   pod  cerkiel,      Włod.     Bez  cyrkla 
wszelakiego  cyrkuł  obwodzi.     Bald,  Sen,  36.    Wynalazca 
iego  barki  nitem  spoit,  Tak  iednak  drugie    końce  równo 
w  nim  rozdwoit,  Ze  lubo  iedney  części  mieyscu  stać  przy- 
chodsi      Druga   ią  pięknym  krańcem    na  koto    obwodzi. 
Otw  Ow,  3ii.     CYRKIELNIK,  a,  m.    rzemieilnik,    co 
cfikle  robi ,  bet  6lr!elf*mlb.     CYRKIELNICZY.,   a ,  e , 
od  cyrkiclnika,  eirfelf(^mib#r.  CYRKIELNICTWO,   a, 
A.     riemiesto     cyrkielnicze,     h^i  €irfe(f(Jtllib^JatlbOfTf. 
CYRKLINA,  CERKLINA,  y,  i.  mizerny  cyrkiel  nie  w 
aaylepsaym  sUnie,   eltt  eUttbft  SCrfrf.     Prości  mńlarze 
4tttbiiy  po    kolo    cyrkli ną    drewnianą^       Sol.    Arch*   65.' 
CYRKLA3TY,    CYRKLISTY,    a,    e,    podług    cyrkla, 
•ritf Clfbtinlg ,  Liniie  cyrkliste,  ellipsy,  hyperboli,  owaty. 
S0L   G.  60,      Rs^    apyrOBhiH.       CYRKL1SK.O,   a^    n. 

«iesgrabny  cyrkiel,  dn  undefc^lcfter^  uitgefcblacbter  (i\xUl, 
eln  f(^le<Jte*  Snflrument.    CYRKLOWAĆ,  -  at,  -  nie, 

CKyn»  nied,t  odcyrklowa^J ,  ocyrklować,  zacyrklować,  dok, 
okrąiyć,  okotować,  obwieść  w  okrąg.  ctt(e(n ,  abcuf eltl. 
Soni*  CietHupUi  Cro.  sćsztilim;  Rag,  scelkoyati-,  Cro, 
ce»zŁiUtel  »  cyrkluiący.)  .  Ocyrklował  mi  to  kiiem  na 
Aiasku*  Pof'  Jow»  io8»  Naznaczamy  koinissarzów  na 
ocórklowanie  osiadłości  Kozackich.  Vol,  I^eg.  3 ,  9^8. 
{określenie  »  ograniczenie,)  Pi*zyroda0nie  bieg  iycia  ns- 
azego  ocerklowato.  ^og.  Cyc,  i3a.  (oznaczyfo ,  bfflints 
men,  bejel<bnett,  abrneifen)  tr,  Leszek  Kraków  murem 
I  watem  ocyrklowat  do  kota ,   lak  sznurem.     Min,   Ryt. 

3^  a?*  (obwiódł,  otoczył,  ttmgebeti ,  einf^tUM/  ums 

^g^ln.  $.  Intr.  cyrklować,  kotować,  krąs^yć ,  ({^  ttlt 
Xteife  betyC^fH/  (ireiffU,  Sokot  pod  niebem  bezpiecznie 
cyrkluie  J  po  powietrznych  kraiach  Śmiało  labiruie.  Tot* 
Saut.  68.  Płomień  cyrkluie  w  piecu.  Torz.  Szk,  1 1 8. 
CYRKLOWY,  a,  e,  od  cyrkla  narzędzia,  6irfe(:i  Cyr- 
klowy ni*»  cyrklowe  rozkroczenie.  CYRKUŁ,  u,  m. , 
CYRKULIK,  a,  m.  zdrón.,  koto,  obwód,  liniia  na  około 
•ewnego  punktu  Przodkowego  w  równey  zewsząd  od  nie- 
go  dalekoścł,    obwiedziona,    Ut  &tM ,   bń  AuH,  bet 

Umftet* ,  ^&le  Cirfelftsnt.     Bh.  cprf [ ;    Sh.  t\xUi ;  Sła. 

shcstdr*  £c.  KpynciiAO.  Każdy  cyrkuł  dzieli  się  na  36o 
gradusów,  Wyrw^  G.  4i.  Rs,  obs.  H^maepml).  Małych 
x;jrkulików  pewnej  liczby  iredtug  woli  ua  cierni  pisanie. 


CYRKUŁACYA    -    CYRUŁICKŁ 

Bok,  Djah,  a,  a55.     f.  Prowincja,  powiat,    btt SttM 
€\na  Vt09itl|;     Vd,  okroglisbńa  oblastnia;     Cre.  Yarmo-' 
gyia.)     Niemcy  dzielą  się  na   dziewięć  cyrkułów.     Wyrw^ 
G.  aoa.     $•  Zjazd ,  zgromadzenie  u  dworu,  fili  Glcffl  bf^ 
i^fe ,  einr  S^etfsmmfnng*     Nie  bywa  iui  u  dwom  zw J- 
czaynego  w  Niedziele  cyrkułu  czyli  zjazdu    państwa    po 
naboźeńst«/ie.     Pam.    84,    609.     CYRKULACYA  ,    ji« 
i.  bieg ,  obbieg  czego ,  n.  p.  krwi  w  ciele ,    monetj ,  iet 
ttmUuf^  ile  Sirftttatlon*      Harwey  naypierwszy    odkryf 
cyrkulacyą  krwi  w  ciele  luu^kim.      Wey,  An^  g.     Cyrku— 
lacya  krwi  w  ciele  naszym  dzieip  się  za  pomocą  serca,  ió^ 
1. 1 6.     Wnętrzna  cyrkulacyą  kraiowa ,  handel  dzieiąc j  się 
wewnątrz   kraiu.    Fam.  SS ,  i,   i09a.     CYRKULOWAC 
niiak,  niW.  bjdi  w  biegu,  krąijć,    chodzić,    cMulUttU^ 
umlAUfen,  f^ttnm  geben*     Cjrkuluie  wieść  między  ludźmi. 
Oss,    Wyr,  (gruchnęło ;  słychać.)     Cyrkuluiąca    moneta , 
cyrkulacyą,    kurs   maiąca,    bieiąca.       CYRKULARNY, 
a,  e,  od  cyrkułu  krajowego,    ^ttiii ,    SittUMUt-:     Vd- 
okroglishni ;  Ross,  OJL^yt&iMiii,      Cyrkularny    Kapltaa  • 
Jttetibauptmattn.     Cyrkularne  listy.       Teat,   5,    c,    ai. 
okólne  listy,  okólniki,   JtteMfcbteibetly  CYRKULARZE. 
a*.  CYRKULARZ,  a,  m,   cyrkiel,    ber  Cltfel,    ^4#  Slfs 
!e(mthrumeilt,      Cyrkularzem    opłatek     wykrąiaią.      Gil. 
Kaf,5^6,  CYRKUMFLEKS,  Slo,pnfoWc,  Cm,  stręshiza^ 

brr  SUcutnfferf  daszek. 

CYROGRAF,  CEROGRAP,  CHYROGRAF,  u,  iw., 
♦CHYROGRAFA,  y,  i.,  z  Greckołac;  chirographum , 
własneyręki  zapis,  karU,  akrypt,    blf i)anbr4^rift ,    SBcfs 

{(brelbung,  Oblidation^  bet  ®(tttlbbtiff  ^   Bh,  %i^9ta  (cf» 

istota)',    1^</,  do ugnu  pismu,    dougapismu;     Rs,   K^iOuAi; 
Ec,  pyKzaaciHie,   3aeMHax   aanucB,    zana^a.    Greek. 
XftgoY9aCoy,     Dał  mu  ono    srebro  na^  szuUbryf  wtasney 
ręki.   i,Leop,  Toó.i,  17.  na  cyrograf  <3.,  Dl uinik,  którj 
pewne  summy  podług  swoiey  chyrOgraFy  albo    urzędowej 

'  zapisy  winien.  Groick,  Obr,  igy^  Wci  szultbryf  twój, 
napiszźe  5o.  %,  Leop,  Luc,  16,  6.  we£,  cyrograf  twój. 
3.  Leop^  Juici  nic  po  cyrografie,  kiedy  dtugi  popłacone. 
Biał.  Post.  i43.  Gdy  mu  cyrograf  niektórych  panów 
komissarzów  pokazano ,  ptacit  ie.  Birk,  Zbar.  A.  5. 
Stówo  przy  świadku  iest  iakoby  cerografem  i  membraną, 
któremu  nie  uczyniwszy  dosyć,  musiałby  dadf  w  giełdzie 
wiuCj  Haur,  Ek,  173.  Cyrograf  iścow  s  kwit.  Cn,  Tfu 
Cyrograf  iicow  od  dtuźaika  podpisany  i  iemui  oddany  ^ 
rekognicya.  iB,  {.  Cyrograf,  skrypt  na  duszę  djabtu^ 
czylł  zapisanie  się  djabłu ,  eUie  łeufel^l^etWreibuna.  Cy- 
rografy djablom ,  które  nierozsądni  podpisywali ,  byty 
pisane  krwią,  lako  najrwiększey  przysięgi  świadectwo, 
Czack,  P.  a  ,  a3a.  O  kartach  ostro  opisanych  mówi  się: 
nie  skrypt  dałem,  ale  cyrograf}  iakoby,  zapis  tak  surowy, 
iakiegoby  ledwie  sam  djabót  wyciągat.  Oss,  Wyr,  C£- 
ROGRAFOWY,  a,  e,  od  cerografu,  zapisowy,  i^anbs 
f*nft^5,  b(ttibf*riftn<b ,  ®*illbbrlefs.  Rs,  Ka6axfcriusii 
£c.  py  aonHCHUK.  Obowiązanie  bywa  listowne  albo  cyro- 
grafowe,  gdy  się  kto  cokolwiek  uczynić,  listownie  obo- 
więzuie.     Szczerb,  Sax,  3.aj. 

CYROWAC,    -    o  wał,  -    uie,    czyn,    nied,   zacyrować  - 
dok,     rozdartego      co      plecioną      robotą     pozaszywaĆ, 

ftopfen,    fUcTett^    }.  93.  einen   Strumpf,   t\n  2o4^  s>« 

^Opfcn.       Ross,    mmÓTiHmi,     ob,     Cjra.        CYRULl*^ 

CK  I,  a.  to,  od  cjrtdictwa,  aBnn^Arine^^/  €(tntr|U'/ 


CYRULICTWO    -     CYSTERS. 

ĄitUt^in*  «*"•  ^r.  x«<?»?y/a,  Sr,  X.  JpwerfPł;  Cm,  ra- 
■ocetnishkc ;  Croaf.  ranoHkartzki;  i{o#j.  ]jbipidA&HRM'iRy 

9hipiOA&HHVeCKJK»   tłUpUABHHKOBl)  ,   XMpyprHHeCK]If  , 

BpaHĆ6Hua,  A^^KapCK^B.  Cyrullcką  nauka,  o  sposobach 
lecsenia  zewnętrsnych  chorób,  dolegliwości,  chirurgia* 
P€rM.  Cyr.  i ,  3.  Piłki  cyrulickie.  ió.  3,  1 53.  CYRU- 
ŁieTWO,  a,  n.,    Greckołac.  chirurgia  (cf.  lek ,  leczyć) 

Me  ^(Irurgie  /  bif  SBnnborinepfnnfl.    Bh  nrtMffłiDi,  %^' 

gnti;  <S/-.  1.  ^OlDftfllPO/  fitnjt  (OlOrna;  Cro.  ranoHchtvoV 
il^.  rukoljekarstro  \  Rt,  xBpyprix.  (7{j.  uhipiOABHM  s 
barwiernia,  łaźnia),  Cyrulictwo  bardze  znaczna  część 
lekarskiey  umieictnoici ,  pcdaiąca  nam  prawidła ,  iak  ■ 
powiarschownemi  niemocami,  ranami  i  inncmi  przypad- 
kami ,  całemu  ciału  ludzkiemu  trafić  się  mogącemi,  postę- 
pować. f€rx,  Cyi^,  1  *  69.  Znać  się  na  cyrulictwie.  Parz, 
Cyr.  1 ,  praef.     CYRtJIrlCZEK  ,  czka ,  m.  czeladnik  lub 

chłopiec  oyrHb'ozy,  bet  ^rfelff  obet  Se^rbutfc^e  be< 
fBttttbtfTite^,  ber  iBACbiergefelle,  tBatbiethinde.    Przysaedl 

cyruliczek  do  krwi  poszczania.  Boh.  Kom,  1 ,  357.  CY- 
RUŁICZKA ,  i ,  i.  Kobieta  cyrulictwem  się  trudniąca . 
lab  tc£  ioiia  cyndicza,  barwierka,  ble  fSltllbirsHnn,  ble 
SMtbterintl.    Vdy   briuka ,  briazhiza,  Rs.  A'feKapina.  CY- 

RUŁICZY,  a,  ^,  od  cyrulika,  SBnnbarste^ ? ^    €|itttr' 

geil/  Nie  wiem,  czy  któs  przez  całe  iycie  obeyić  się  może 
bez  cyruliczey  pomocy.  Parz.  Cyr:  i,pra€f.  CYRUŁIiC* 
a,  m.  lekarz  chorób  zewnętrznych,  ran  i  t.  d.  z  Grecka 
%«<>  ręka,  1  słowa :  lak,  Wcayć,  bet  ©linbatat,  bet  CbitUts 
%VLif  Śbittttg;  J7^.  rukoljeecnik,  rannarnik:  Bh^t^tiMl, 
fattCbOgtĆ^  (egU*/  ^egttel;  tatiat  *  Cro.  ranolichnik,  Ysachi- 
tel;  Kc/.  arjffk,  arzat,  padar,  briTez ;  Cm,  ranozelnik, 
bryva;  Sta,  briacs;  Sr,i.  (OlOet,  tAnom  b^WU^et;  /?*• 
SUpiDASifHKb,  XHpyprl),  x'feKapl>,  pyAoM^cnł.  Kto  i 
umysłową  i  działaiącą  częlć  chirurgii  dobrze  poiął  i 
nzkutecznia ,  tan  wart  imienia  cyrulika.  Perz,  Cyr.  1, 
6^.  Cyrulik  połoiny.  Perz.  Cyr.  a,  367.  zccoucber. 
W  uiywaniu  pospolitym   cyrulik  s  barwierz ,   golibroda , 

%tt  9Mtbiet. 

•CYSŁO  ob.  Czysło ,  Czcić. 

CYS,  ia,  m,  zdbr,  rzeczown.  Cycek,    bAd  9Stlt(ll9iitS(^etl  1 

b«g  $Btftil(beii. 

CYSTERNA,  y,  i,  z  łac^rdw  na  wodę  deszczową  wymuro- 
wany lub  ciosowym  fflkieniem  Wykładany  ,    ble  €t(letne. 

Bh.mU\la,  fafftia;  s/o.  cpfletna,  g'rant;  Sr.  i.  tDoI;bne 

f  f  }CJ ;  Cr/l.  shtima ,  (  s  studnia  ) ,  stęą^a ,  d^shirna  , 
■  gushtima^  K</.  Sterna,  desharna,  stekTa,  dishnashterna  j 
Cro,  Sterna,  gustema,  rodoszrana,  nakapnyak.  desgyem- 
cza  ,  peregr^  cheternya ;  Bs.  gustirna  ;  Dl.  sztudenacz  ; 
J^.  Todohranaa ;  Rs,  B040ai^ciniiAH%e,  bo^ocmI),  boao- 
sptBHAH^e,  a6vpaAHiBa»  Be.  poeeHHHKl),  np^iAineAHige, 
sGapaAHige,  BOAOxpaHHineAHB]sa  ,  BOAO,co6paiiie ,  bo- 
ACOpYsmeAHige.  Cysterna,  krynica.  Cn.  Syn.  1S2,  SwitJt, 
kutL  363.  Sołtan  srogim  kosztem  dat- w  ziemi  z  ciosa- 
nego kamienia  cysterny  po  drodze  porobić,  aby  się  w  nich 
BBogła  woda  didiowa  z  gór  przyprowadzona  zachować  dla 
pątnikdw.  Star,  J)w,  64.  -  Aiiegor.  Opuścili  iriodło 
wody  iywey,  a  ukopali  sobie  cysterny  rozwalone  v  htóre 
nie  mogą  wody  zatrzymać.  Pociey,  439. 
CYSTERS,  a,  m.  zakonnik  reguły  S.  Bernarda,  od  klasz- 
tpruCiatertiiim  wBurg[iuidyi.^  JCrą^.Zó.  efuSifletcienfet, 


CYSTERKA    -    CYTRUŁ. 


55^^ 


€ł(tctdeitfermJttd>.     CYiJTERKA,  i,  i.  zakonnica  regu- 

ły  s.  Bernarda ,   bte  ^l^ttcitnfttinn ,  €lfretcle!ifetiwniie. 

CYSTERSKI,  a,  ie,  od  Cystersów,  Sif^etdettfet s -  Za- 
kon cysterski;  klasztor  cysterski* 
CYT!  ejcclam.  do  milczenia,  cicho !  łat.  ft!  Ger.  ftlpi^l 
{tfS.  GaU,  ft,  ch^te,  Ital.  zitto;  Sio.  ctt,  Ćt/  pff  b^I 
(disUBh.  cyt  ;.  czucie)  Sla.  sh6ti,  mucsi;  Sr*  3;'.jll  ^l 
P^.miici;  Rs.mjimh\  (/{«.  ^u^lB  do  psa  fnfc^ !  UBumiaB, 

efneti  ^włib  ftifcfeen  Uffe n)  £c.  uwm* ,  iswijb  ,rxicb  «oa- 

HamB  noBeA'fcBaicisb'  Cyt!  iui  dosyć  tego,  Teat.  6a  ^, 
6.  Cyt!  Cyt!  ktoś  tu  idzie,  ib,  65  «,  4.  Cyt!  milczmy. 
5oA.  Jl^om.  5,48.  Cyt  Paulinie  r  twym  dekretem,  ^ygr. 
Pap.  363.  (schoway  się  z  tem. )  Ale  ty  cyt  i  ia 
cyt,  wiemy  na  się  obie.  Opal.  S&t.  38.  Ey  cyt! 
J^eat.  18A,  8.  Cyt!  nie  płaca!  sposób  mamek  tulenia 
dzieci.  Oss.  Wyr.  Cyt  panowie  !  liey^mówcie,  by  król 
nie  usłyszał.  Rey  Zw,  80.  Cytcfe  panowie,  i-  t.  d. 
Weretzcz.  Regi.  149.  Cyt  cMopcy.  Tr.  CYT,-  u.-  m., 
milczenie ,  uciszenie ,  blT^  €k^1befgeil ,  bU  6tf0r«  Mil- 
czenie powszechne;  lecz  pod.  onym  cytcm  Widziałbyś 
rozróżnione  myśli  w  sercu  skrytćm.  Pot.  Arg.  ^Sy. 
Okropny  cyt  świat  wydaie.     Brud.  Ost.  B.  4. 

CYTACYA  z  księgi  ob.r  przytoczenie,  przywiedienie;  6y- 
tacya  do  sądu  ob.  Pozew.  CYTADELA  ob.  twierdza, 
forteca.     CYTARA  ob.  Cytra 

CYTAWA,  y,   i.    Sr.  a.  littami,  miasto  wyiszey  Luzacy 

B^k.  {?.  5,  3i3,  bie  6tabt3itt«t.     CYTAWCZYK,  ai 

m.  z  Cytawy  rodowity ,  bet  ę\mntV     CYTAWSKI ,  a 

ie,  od  Cytawy,  ^ittauets,  ^ittfttlifd^. 
CYTER,  CYTR,  u,  ;w.,   cytrynowe  drzewo ,« cirri/^ ,  £c. 

IjHinpl),  bet  gittOtttnbtttim.      Cytr,  drzewo,  którego  owoc 

zowią  rayskiemi  iabłkami,  drzewo  zamorskie.  Cre/c.  4i4. 

Ten  kraiu  skarb   Maurytańskiego ,    dęby  i    cytry.     Bffrd. 

Luk.  161.  J.  cytr  abo  iablko  rayskie.     Crese,  4i4.  elll 

"^atahltiapUl  oA-Cytrowy,  ob.  Cytrul ,  ob.  Cytryna. 
CYTOWAĆ  zacytować  ob.  przytoczyć,   pozwać,  zapozwać. 
CYTRA,    'CYTARA,    y,    i.   CYTERKA,    i,    i.  zdrbn., 

narzędzie  muzyczne,  bfe^itbet;    Bh.  cyUtftt  5r.  1 .  CSUb<ts 

ta,  caitara;  5r.  3.  alttra;  *S/e.  cptata;  Hung,  tzitera-, 

Cr/i.  citra,  zitre;  Bs.  citara,  citarica;  CrOy  czitara ; 
Di.  czilra,  gussle  (cf,  gęśle);  Rs.  tjBmpa;  £c.  K'iVHpa, 
rycAB  (cf.  gęśle)  (Pers,  cisr  cuatuor,  tsr  chorda,  ital. 
guitarra ,  Ga//,  guitarre,  i4ra5.  kithar)  Cytra  Hiszpańska. 
Jti  Eh  D.  3.  Miasto  arfy  i  fletów  i  bębnów  miedzianych 
I  krzykliwych  kornetów  i  cyter  rzezanych  ....  Zbił,  Zyw, 
B,  3.  Ogromnemi  bębnami ,  krzykliwemi  trąbami ,  wdzię- 
cznemi  futniami,  przyiemnemi  cytrami,  chwalcie  pana 
Ryb.  Ps,  394.  Brzęk  cytar  twoich  nie  będzie,  więcey 
słyszan.  3  Leop,  Ezeth;  36,  i3.  (brzęk  lucic6  twoich. 
1   Leop.)  Grać  na  cytrze ;   Vd.  zitrati*  ob.  Cytrzysta, 

CYTROWY,  a,  e,  od  cytru,  drzewa,  €ittOttetlbttlim : , 
CDU  €tttOneilb<«imb»IS.  Z  Afryki  cytrowe  «wo£ą  stoliki. 
Bardz'  Luk,  3 ,  2.  Na  słoniowych  cytrowe  nogach  Uadną 
stoły.  Bardz:  Luk,  180.  Cytrowe  iablka,  eirrum^  aurea 
malot malamtdica,  ntiptialsĘpomum,  Urzfd. 337.  gittone, 

CYTRUL,  a,  m.  Gall.  citrouille.  Ital.  cedriuolo,  bie  6t 
ttltlle ,  wodny  melon  ,  bie  fflrtfetmelone.  Cytmla ,  póki 
są  młode ,  małe ,  zielone ,  lepsze  by waią ;  ale  gdy  iui 
twardnieią  a.  ku  iółtości  prs jr.chodzą ,   nie  są  tak  dobrer 


54o        •CYTRYN    -    CYZYOIAHtTS. 

Crtse.  aag.     Ogórki    i    cytrulc  są    bardso    niestrawne; 
wssakoi  cytrule  nad  ogórki  niestrawnieysze,  ih,  aag. 
*CYTRYN,  u,  w.  Cn.  th.  Tr.     CYTRYNA,  y,  i.     CY- 
TRYNKA ,  i ,  i.  zdrbr.  cytr ,    cytro  we   draewo ,   lub  też 
owoc  cytrowego  czyli  cytrynowego   drzewa,  bie  Sltton^/ 

bet  eittonenbattiK   itnb  ble  %tXL^t  Ut .  eittonenbaunt^. 

Boh.  cytron-)  Slovac.  C9tt0li;  /^«n^.  tzitrom;  Sorab,  a, 
CltCeWi;  •^o''tf*«  ł»  Cjltrona;  C<wn.  zitrona;  Ha^.  cc- 
trAn  •,  Slavon.  citroni :  Ss.  cidran ,  cednin  •,  Croat.  cai- 
trona.  Z)/,  czetrun ;  Rs,  fiumpÓHl)  ł  /-ar.  citrus  medica^ 
Arab,  kidharen ,  kitaraen).  drzewo  u  nas  w  oranioryach 
chowane;    owoc  zwyczayny  iest  podluiny  ,"  iasnoiólty. 


CZ    -    ♦CZADŹ, 

^lekoli  do  S.  Jana,  Rey  Zw,  zSg,  Musisz  licsy^  i  eiai- 
oianus  i  godzinki,  aby^  powinności  swey  nie  omieszkafT 
ió.38.  b. 

NB.  Zastanawiać  sif  należy  nad  iym^  ie  pod  zgłoską 
cy  - ,  iadnego  niemasz  słowa  początkowo  Polskiogo ',  ba 
nawet  i  słowo  cyga,  ieiełi  nie  Węgierskie,  przynaymniey 
nie  Polskie, 


CZ. 


chudomicsisty,    iedne    kwaśne,    drugie    słodkie.       i:iuk   CZ.     NB.    Jak  w  naszym  ięzyku ^  wspólnym  mu  Z€  wszy fł- 
Dyk.  i  ,   i33.Cytryny  wielkiego  są  ufycia  w  iyciu  pospo-        kiemi  stowiaAsklemi. trybem ^  k  na  cz  zamienia  się;  n.  p* 

rok,  roczny,  ^ok ,  boczyć  \  tak  tei  w  słowach  cudzo  ^ 
ziemskich^  od  których  nasze  ze  twoim  cz  pochodzą ^  za 
te  dwie  głoski  cz,  znaydziesz  albo  k ,  albo  c  wymawiaiące 
sif  iak  k,  etlbo  podobne  do  nich  qu,  n.  />.  czapka^  5Uppf/ 


litym  i  w  sztuce  lekarskiey.  J)yk.  Med.  i ,  619*  Kladną 
cytrynki  na  ató{ »  a  gdy  wycisną  sok ,  rzucą  na  śmiecie. 
Zab,  la  i4.  Rs.  ea^p^HRa  pewny  gatunek  cytryn 
Perskich.  CYTRYNOWY,  CYTRYNNY,  a,  e.  od  cy- 
tryny, €lttoneii  s  i  Bh.  c9Uono»4 ;  Sr.  1 ,  cilttftnfei^  Cro. 
czitronszki;   Hung.  tzitronyos;    /?#,  jjHinpÓKHhiH;  Ec.    CZABAN,    a,    m.    CZABANEiC,    •-    nka,   m.    zdrbn*    (cf. 


czysty  ccutus,  czwarty  ąuartus. 


UumpÓBUH.  Z  kwiatów  i  skórek  cytrynowych  robią 
wodę  dystyllowaną.  Dyk.  Med.  1,  6ai.  Drzewko  cytry- 
nowe, Xłuk  Dyk.  1 ,  i33.  Sio.  tptttnom  fttom.  Cytry- 
nowy przedawca,  Cytrynarz  Bh.  tpttonA,  v  rodź,  ieĄsk. 
ipttOttaĆfa.  Kolor  cytrynowy,  €lttOHeilf«rbe.  CYTRY- 
NAT  ob.  Cykada. 
CYTRZYSTA  ,  y ,  w.  graiący  na  cytrze ,  bet  git^etfplelft. 
.  Sr.  \t  ciitarttff;  Crn.  citrar;  Krf.  zitrar ;  Cro.  czitarista; 
Dl  gudacz  (o A.  gędziec)  Glos,  iako  cytrzystów,  graią- 
cych  na  cytrach   swoich.      W.  Apoc.  i4,  a.      W  rodź. 

ńe4sk.  Sr.  1 ,  ąMatnUna. 

CYTWARj  u,  m.  Zedoaria^  bet  ^ttwet,  Katmpferia 
Linn.  roślina ,  którey  korzeń  w  Ickarniach  tiiyteczny , 
■na  zapach  kamforowy.  JCliik  Dyk.  a,  67.  jBA,  cpCtDilti 
Crn.  zhmerAnka  j    Rs.  uumsapHOe  chtun.   Nie  ulżą  tro- 


caban ,    cap]  wól  wielki ,    iakie  są  Podolskie    Włod.  f fil 

gtotet  ^Obolifc^et  l^i.     (Rg.  vulg.,  cjoban  •,    DL  cjdban  t 

chyoban,     Cr/},  choban  s  pasterz)   Czerniec  trzodę  pasie* 

czabany  i  świnie.      Stryik,    Tur.  H.   a,     Cfo  od  wotów  • 

czabanów ,  które  a  Wołoch ,  Multan  prowadzą.   Voi.  Leg* 

4,  83.     Biy   na    ofiarę,    ile  ich  rok  liczy.     Opasłych  z 

trzody  byczey    trzysta    czabanów,      ffor^  1,    a68    Nar» 

Ofiarowano    dwadzieścia    i  dwa  tysięcy  czabanów  i  sto 

dwadzieścia  tysięcy  baranów.    Leszcz.  Test.  3i5.    CZA- 

BANKA ,  i,  i.  wielka  krowa  Podolska,  eilie  9t0ie  f)Pbo(i= 

f(^  jtnbf    {Rg'  cjobanka  s  pasterka).     CZABANSKI,' a  , 

ie,  od   czabanów,   VOn  f^^boUft^eit  Cc^fetl,    (Ktnbs.     Nie 

chcę ,   by    .w    sforach    czabańskich    rząd   długi    Po  mej 

roli  ciągnął    krzywe   pługi.      Petr.   Hor.  a,  Nb.     (Rg^ 

cjobanski  :  pasterski). 


sków  nalane  puhary  Winem  ,   ani  wykwintne  od  Persów    CZA^BR  06.  Cąbr.      CZ\BRZYCA  ob.   Cąbrzyci,      CZAC 

cytwary.    Zab.   ii,    4 16.      CYTWAROWY,   a,    e,   od        o ó.  Czadź. 

cytwaru,  ^tlDets-,  Bh.  C9CmatOIV9*     Cytwarowe  nasienie    *CZ\C,    >CZYNAC    obsoi.  znayduie    się    w    składanych: 


(^o5.  Glistne  nasienie)^  na  proszek  utarte,  dawa<5  dzieciom 

na  robaki.     Perz,  Lek.  191.     . 
CYWA,  CYWKA  o^.  Cewa,  Cewka. 
CYWILIZOWAĆ  czyn.nied,,  ucywilizować  dok.y    obyczaić, 

okrzesać,    ćlDllifirett.       Nieucywilizowany    ieszczo    naród. 


począć,   poczynać,  zacząć,    zaczynać  i.  t.  d.     Bh.  ttti, 

ćiti^  ćau,  poćnu,  poćiti,  i^HH- 

CZACH,   CZACHT;    u,   m.       CZACHY    /iz*.  mn.    Bh. 
ffacfrU*    dół  górniczy,    z  Niel^>  bet,@<^a^t,  SBfTgfc^AC^t. 
Tr.  -  Bndtk.  -     *CZACZ  ob.  Czadź. 
Mik.  Tijrk.^02.     CYWILNOSC,  ści,  i.,    sprawy  cywil-    CZACZEK,  *CZACZKO  ob.  Caco,  Cacko, 
ne,  obywatelskie,  mieszczaiiskie,  ba<€i9Uf(U6/  €ioUrac^Cn.    «CZAD,    n.    m.    swąd    od    pieca,    Dudz.    5i.  Cfenblinfl:, 
Księdzu    wdawać  się   w   cywilność  nie  godziło.     Kiądz.        2)Utt((.      Rs.   h441>  (cf.  niAaniA    swędzić,    Bh.    C^abttU 
278.   (w  świeckie,     światowe  sprawy,  WeltHc^e   (StfC^^n,        kadzić    qu.    v.       Ortolog     skwarów    kacerakich     dymem 
©fUJilnbeO.     CYWILNY,    a,   e,    CYWILNIE  prz^jM.        okopciały,  Ruś  tymże  czadem  zaraził.  5i«o/r. >4/>.  96. 
(oppos,    duchowny,     oppos.    woyskowy)    obywatelski,    •CZADŹ,    *CZACZ,    •CZAC,-    a.  m.   (distingu.    Cacko, 
mieszczański ,  cbU  s .    Frswo  cywilne  traktuie  o  szczegół-        Czaczek)   podarek   pieniężny ,    który  między  lud  rzucaią  , 
nych  obywatelów  pewnego  narodu  związkach /iako  n.  p.         i^c^diCtlU,  BdiauftiAt,  ®flb,  bie  untet  ha^  ®Oll  gewets 


o  spadkach,  kSntraktach,  przestępstwach,    karach   i   są- 
dach. •  Osir.  Pr.  C.  1 ,  7.    hai  Mr8erll<fte  9łed)t.     Teuźe 

tytuł    pozostałym    prawa    Rzymskiego     księgom     dawać 
zwykliśmy  ib.     Urzędy  przełoieństwa  w  sprawiedliwości 
zą  urzędy  cywilne.     Jcz.  Wyr^ 
CYZYOIANUS.  CłZIOIANUS,  indecl.  Świątnik,  kalendarz 

świąt.  Cn.  Th.  -  Budź.  ein  Jefttag^wlenbet,  ^tili^etit^ii 

Calenbet,  3e(tCa(f?ttbet»     z  Wielkieynocy  liczy  cizioianus, 


fen  tPerben^  missilia.  Cn.  Th,  (cf.  Ki/,  zazniti  t  cisnąć, 
rzucić ;  Vd.  zazaria  s  rzut }  Ec.  ijama  denarius^  W 
czacz  co  rzucić,  w  tiok,  bez  różnicy  komu  aię  dosta- 
nie ,  in  ben  ^aufen  bwein  toetfen,  untet  ben  i}«ttfen  tsets 
fen,  e^  Momme  e^  oet  ba»oSe*       Nie  ma  się  komu 

upominać,  kto  w  Czaca  rzuci.-  Gorn.  Sen,  434.  Dobro- 
dzieystwa  w  czadź  gminu  kto  miece  chełpliwie,  Przyjdzie 
mu  zgubić  wiele,  nii  raz  da  szczęśliwie.     Gorn.  Sen.  io« 


CZAIĆ    .    «CZAMA. 


CZAMANAGA    -    CZAlfEA. 


B4t 


ZocAow  i6b.  »J.  Nakoniec  niefortuna  abo  Imicrć  pray-  CZ\MARA,  y,  i.  gatunek  sukni  drugiey  b  rękawami  do 
padnie,  To  drngi,  choćby  nie  rad ,  czacsporsuci  snadnie.  «iemi,  zwyczaynie  prafackiey  i  kanoniciey,  fin  (atiaet 
J.Kochan.  Fr,  2^,  (cacko,  błyktra,    epMttd^,  ^Ktter,        -    -     •    '  - 

Wenhmttf,  &auU\łp). 

CZAIĆ   się    xaimk»   nUd, ,  ucsaić  się ,  laćsaić  się ,  dok,^  z 
cicha ,  nie   pokazując  nic   po  sobie ,  nt  co  godzić ,  ukryć 


się ,    zasadzić   się   na  co ,    zataić   aię ,  tli  ^^f  ®tille  f  Dfts 

fLt^tf  (e!ni(i<^;  odne  fl(6  Hi  d^ringfte  merfen  )tf  laffen, 
mtauf  paffhi ,  anf  r twa^  Im  6tiflen  łanem  (A«,  HaxHie 

nadzieia)  cf,  czyhać,  czatować).  Czaymy  się  se  wszystkich 
stron  na  niego.  Teat,  36  b,  io5.  Z  onego  pochopu 
prsyszto  aię  cofnąć  i  ucsaić  chtopu  przy  dawnym  okopisku. 
Biaf.  Odm,  5i^  Taić  się,  kryć  się  przy  czym,  sa  czym,  |!(^ 

Yertergeti ,  fi^  utfte^tn  bep  etio«^ ,  ^intet  ttm€.  Zdrada 


(Xo<r  mit  Ungen  ^ermein  bii  nnf  b!e  €tbe,  ein  ^rtrf^er- 
tocf,  2>om6frr€nrocf,  (^^.^dumar,  ^aumeto,  »c  B«twp 

fufnO;  9en$  fe  tolnau  bartoj.)  Na  gtowie  krobak;  czamara 
czarna  zamiatała  ziemię,  Oss.  Str,  3.  Zaiącami  czamarę 
sksamituą  miasto  rysiów  podszyt.  Pimin.  Lam.  44. 
Miasto  kirysiu,  wfóczy  się  w  czamarze.  Mon,  71 ,  470, 
CZAMARICA,  i,  i.  suknia  Perska  zwierzchnia,  z  guzi- 
kami ^o  zapinabia  ai  po  szyię,  ein  ą)crftf(fcf*  OMHelb, 
wit  5tiiipf<^ett  M  untft  ba^  ^inn.  r^A.  cjamrba  r  ««opfs 

96(54^'''  ^nopfbeitld^en),  Misf  na  sobie  iupan  grcdytoro«> 
wy,  czamarkę  sukienną.  Gaz.  Nar.  1,  a55.  (o3» 
kontusz.) 


w  owych  sfów  oboiętnych  akMzie,  czai  się  ku  podeyściu.    CZAMBR,  CZAMBROWIPfA  ob.  Cembrowina* 

ZaB.  ]4,  55.  Obłudniku,  czaisz  się  protestacyaml ,  iako-    CZAMBOŁ ,    CZAMBUŁ,   u,   /n. ,    z    Tatarak,  raptowna  t 

by^  byt  oby czaynym,  a  przecie  szczypiesz,   Twor».'Wi'.ib» 

Chytrze  aię  uczai,  ale  przecie  natury  swey  psiey  nie  zatai. 

fatzk,  Dx,   13.       W    mey   zawziętości  nigdym    aię    nie 

oiait ,    I  grzechów  nigdy  iako    cztek  nie  taif.      Chrołć, 

Job,  117.  Czaię  się,  timulo  me  dormire^  morłuum  este., 

non  audire;   Gn  n^o9notiif*at;'  f[^  (lelKen,  M  Ob  lltan«»* 

(S*  O-  W^Uf   tObt    fei^.  n*  f.  ».)     Czaić  się  do    kogo. 

BndrA,  prayczaiać  się,   ii^  |«  ettOA^  binf^lei^en ,   ^ins 

fttilen.     §'  Ćmić  się,  schylać  się  na  dót,  f[^  fe^etlf  ft(6 

^lltf en*    tr>   Poczekay ,   ai   się  wiatr  uczai.     ChroUt  Ów, 

98.    (uciszy ,   M  M  bW  CSi«(b  legt;.      *§.   i4c/.  ^ran*. 

czaić  kogo   gdzie  Bndtk,    zaczaiać    go,   kryć  go,  zataiać 

w  zasadzkach ,  hii  S)\ViXtt%AU  9et(Vf (f ett ,  itt  ben  j^intets 

\fX\X  ,  AllfbUSattfttegrn.     CZAIK,  a,  m.  statek  woienny 

na  Dunaiu  (ob,  czayka)  rfn  Ifwaf .tfte^  !{)enatif<^iff ,  efn 

jtrird^fd^f  attf  bet  D^nan.     Czaykiści,  iolnierze  należący 

do  statków  zwanych  czayki.     Ots.  Wyr. 

Pochodź:    Czayka ^   czaykista^   doczaid się ,   naezaid^ 

poczai/f    przeczaU^    przyczai/  sif,  uczaiać^  zaczaić; 

cf.  Czyhać  j  cf.  Czaty  ^  czatować. 
•CZA  IR ,  u.  m.  Leżeli  w  zimowlach  do  wiosny  Tatarowie , 

ieby  konie  swe  pa^ć  mogli  nowym  czairem.  Tward.  IV.  DA^. 
*CZAKLOWIB,  »CZEKLOWIE  ob.  Sekiel. 


krotka  woienna  wyprawa ,  napad ,  naiazd ,    zagon    nagły  , 

dorywczy.,  przepadaiący,  ettt  fc^neCfet  friegetlfi^et  6ttetfs 

)II9 ,  eine  Stteiferep.  Gorzey  ie  póydą  w  caambut  Ta- 
tarowie i  na  Wołyń  się  podobno  wyleią,  J^<<^'*  ^^^' 
O.  4.  Orda  puszczać  catambólów  nie  ^mie,  SułZ.  pies, 
5.  /..  a  ,  b.  Anton  miał  Partów ,  z  Syryiskiego  kąta , 
których  Labien  w  czambuł  wprawia,  wygnać.  Chrołć. 
Fars.  387.  Tatar  w  czambule  nigdy  takiey  szkodyby  nio 
uczynił,  iak  lis  tu  w  kurniku.  Jabf.  Ez.  11 5.  Ukał 
Carski  był  groźny,  iak  iest  czambuł  Tatarski.  JtLht. 
Ez.  9.  —     W  czambuł  konia  puścić ,  w  czwat  wypuścić. 

Czrtr.  Mskr.  ben  ®a(op^  lanfen  laffen.      W  czambule, 

czwałem,  spieszno,  itn  ®CilopPf  itt  btt  (ilU^  Nte  wieleby 
i  pszczoła  wskórała  w  czambule  Pasieki  i  swe  tylko  oblstuiąc 
ule.    Pot.  Pocz.  171.  -  W  czambuł,  hurtem,  w  ogół,    im 

®an}en,  im  ^rUgemeinen,  ńUtt^aupt-    On  idzie,  woła  w 

czambuł  lub  z  osobna  z  krzętem.  Żeby  pułki  śpieszyły  za 
wielkim  rejentem.  Przyó.  Milt.  i65,  —  W  czambuł,  w 
bród,  obficie,  podostatkiem ,  po  azyię,  po  uszy,  po 
dziurki,  itt  Beterflfuf,  M  Wt  ben  ftaW.  Cztery  mieć  będę 
tadne  razem  fony,  koni  ze  dwieście  i  gwałt  odalików^ 
sto  sług,  szeraiów  Bzti6^  dziesięć  szyflików,  Wsay- 
stkiego  w  czafibuł;  Zab.  14,  25 1.  Szym. 
CZAL,  u,  m.  tył,  zad,  bie  i>intetfelte ,   ter  (RAtfen-     Ar-    CZAMLET,  u,  m.  kamlot.  Dudz.  36.  z  Włosk.  camelotto, 


matę  położywszy,  na  czai  ustąpić  kaaał.  Yfarg.  Wal. 
a48,  W  tym  szyku  naywięćey  na  tym  saleiy,  abyś  czoło 
i  czai ,  abo  tył ,  mocnemi  ludźmi  osadził.  Fapr.  W.  1  > 
it3.  z  Biehk,  I  z  fzota  i  z  czalu  nieptyiaciół  ostąpił. 
W^rg.  Kuro.  27.  et  a  fronte  et  a  tergo\  W  ciągnieniu 
woyska  iuż  na  froncie ,  iui  na  czalu ,  ctęsto  teź  w  po- 
śrzodku  stawał.     Pilch.  Sali.  397. 

•czałbatka,  ♦SCZAŁBATKA,  •SZCZAŁBATKA,  i,  i. 

czaszka  główna ,  Bh.  iehfa,  (Etym.  czoło)  bie  ^itttfc^ate , 
bet  $itttf(^be(.  Vd.  et  Cm,  zhelata  s  hełm).  Zabiwszy 
go ,  a  głowy  iego ,  z  czatbatki  czaszę  uczynił.     Stryik.  48 


bet  Camelot/  materya  z  włosów  kozy  Azyackiey  robiony ; 
Bh.  (TamiOt  *>  Sr,  2,  cammelot,  cami<^t;  Vd,  shamlot,  valovitna 
suknu )  Bs.  cjambelot ,  ińuhaTiar  sTitta  {ob.  muchair) ; 
Cro,  chambolat,  czambolat).  Czaralet  undulata  toga, 
Cn,  Syn.  93.4.  Poseł  od  króla  Cypryiski ego  oddał  Jagieł- 
łowi  kilka  sztuk  czamletu ;  co  na  on  czas  był  wielki  upo- 
minek. Biel.  Kr,  299.  Towary  cudzoziemskie  muchairy» 
aaie,  czanil^ty  cło  płacą,  Vol.  Leg.  4,  81.  2,ygr.  Post. 
5,  621,  d.  CZAMLETOWY,  a,  e,  Kamletowy,  z 
czamletu,  i^amlot:^  camefoteu.  Teraz  żadnego  niemasz> 
któryby  nie  nosił  szat  czamletowych;  Kosz:  Lor,  io3,  b. 


Zwycięzca  dał  sobie  z  sczafbatki  głowy  Swentosława  CZ\MR  ob.  Cembrowina. 
czaszę  uczynić,  ió.  132.  Ze  królowa  Węgierska  koronę  CZANKA ,  i,  i,  drążek  u  munsztuka  końskiego,  bfeStailge 
ukradła,  dlatego  był  Władysław  koronowan  z  S.Szcze-  am  ^fetbejanme.  Bh.  Cirn*f.  Munsztuk  złożony  iest  z 
pana  głowy 'szcżałbatką  na  króla  Węgierskiego,  ib.  558.  czarnek  ,  1  wędzidła  i  a  podbródka.  Czanki  bywaią  proste 
*CZALUCHNY,  ♦CZAŁY  o5.  Cały.  abo  wprzód  pochylone;  są  zakrzywiona  nieco  nazad,  są 

CZAMANAGA  I  i,  i.,  gatunek  sctuki  mięsa  Ormlafiskiey;       tei  i  bardzo  krzywe.    Hipp.  58.    Uszko  u  czaneki  gd^io 


«&Al 


ezAP 


CZAFKA; 


iiag^ow^k  priypinaią,  nie  raa  by  cis  bardso  niEkie^.  ani:  tei 
nazbyt  w^raokie.  ió,  59*  -  CZAP  06.  Cap. 
QZAFCZYNA,  y,  i.  podia  mjserna  czapka,  fiat  iUt^e , 
fHifPtaUc  9ti(e*  u  górala  sierkierka  za  paaem,  Czapczyna 
I  kutaaem.  Xniai,  P.  3 ,  ao3.  CZAPCZYSKO ,  a  ,  n. 
czapka,  nieforemna ,    niekształtna ,    niezgrabna »    fine   tltts 

flefd?l«4tr  migfjlalte  SRAfte.      czapczasty,   czap- 

CZYST.Y,.  a,,  e,  maiąry  nakrycie  owiesiste,  daleko  zadio- 
dzące,  okapiste,    fappig ,    bemi^tt,    i)efai>|9t.      Czapczaste 
.    ćyriecski..  Osx-    lVjr.    (z  czapkami)   Czapczysty  iydowin. 
CZA^PECZKA,    i»   z.   z<//-ón.  rzeczowa.    Czapka, ;bad 
CW4((6e»;    elne   fUine   S)Jufte,       Wsayacy  maią  czapeczki 
azkartatne    na    aobie.     Star,    JDw.  '42.  Zdjął    czapeczkę. 
Mon.    68,    743.     Je^li    podleyszego     czapeczką     uprze- 
dzimy, tym  nie  będziemy  podleyszemi,  ale  owszem  oby- 
czaynieyazemi,  Mrazm,  G.  3.  (grzecznością  kogo   upYze-- 
4zić,    uktonen^).      Niczym  nas  sobie  nie  obliguie,    ieno 
chlebem  ą  czapeczką,    Słar.  Ref*,  b^b..  ("częstowaniem   i- 
grseczBOŚcią ,    czapką  i  papką).    -^       Czapeczka   księża,, 
którą  koronę  czyli  plesz  przykrywaią  ob,  iarmulka,  piuska, 
tM  ^tltfttttippd^gn,  '     Czapeczka  dziecinna  z  materyi  ». 
toramką  koronkową  lub  muślinową   albo  też  i  pt9pienną. 
«    uboiśzych,    eltl  Ainbetm&(((etl.      Po,  chrzcie  kapfan 
matymj dziatkom.,,  które  w  szatach,  nie    chodzą,,    dawa. 
faiatą  czapeczkę,'  Kucz*  JCat,   a,  369.   -    /r,.  Czapeczka. 
ia>o  czaszka  żołędziowa*  fo^  6<^4(4ftl  411  bft  €i(^eL.  Tr. 
CZAPIC  ob.  Capić.     CZAPIGA  ob.  Czepiga.     CZAPKA, . 
ij  i.  pewny  gatunek  naklrycia  głowy »  pospolicie  z  futra  t 

Ne  9M(f;  Rh.  c^ia,  titp\iz,  ciepic'U  (cf.  czepiec) 

idorav.  (Nrpfa  >  <^/a.  kappa  *,  Cro,  kapa ;   Vd,  kapa,  kapiza » 
Hung.  sapka;.  Rt,  lo^DKa,   manoHna;   i{x.  obs.  K^na; 
cf.  Germ..jttt|tpe;  Gr.  «awjra);  Sr.  i,   titCCia  (cf..  mycka) 
^ydzi.  na  znak  niechay.  żółte   czapki  noszą.    Hrb,.  Stat.. 
575..  Czapkę,   na  gfowę  włożyć.     Tward.  Wł.    171.  Me* 

99}^(e  auffeien,  Czapkę  zdeyioowad,  b<  SRr  Abne^fnen;. 

Wchodząc  do  kościoła,  czapki  nie  zdeymowal..    Sk*   Dt.. 
86 1*  Łotrostwo  to  i  przed  panem  ledwo  -czapkę  zdeymuie, 
Fatib.  Dis,  H.  a*.  Zdjęciem  czapki ,  cześć  wyrządzamy*. 
JPe/r.  Et.  3x6.   (cf.  Odkryć  głowę^).    Gdy  wszedł,  żaden 
cfapki  nie  russyf,   na  wzgardę  i  ego  wielką«.    Biel.  Kr.. 
5.00^   Priyazedt  do  tego  kresu   wzgardy*   iż  n^kt    przed 
nim  czapki  nie  zdjął.     Zab.  y  j  i66«     Sam  nie  nchylat 
czapki  swey    przed  nikim.     Chrołd,  Job./jf*    A  ćoż  to,, 
caapka  na  głowie ,  przed  królem  Jegomościa ?     Oss.  Wyr*, 
(iakieś.to  uszanowanie!)    Cóż   to,    przyć  wieko  wat  kto 
WaAc^ł. czapkę 7  przyrosłaż  to  czapka  do  głowy?  przymar* 
staż?  (czemu. się  nie  kłaniasz?  czemu  nie  prosisz?)   Cóż 
to?   cię^y  czapka  w  ręku?    (iak  to  śmiesz  głowę  nakryó 
przed  panem,?)  Cjsapkę  przed  kim  trzymać,  łamać,  czapką, 
go  czcić,  czapkę  pod  pachą,  kłaniać  mu  się,  czapkować, 

Mt  eUietą  Me  ^i^t,  hen  j^ut  abne^m^ ,  (t(^  9or  i^ttt' 
eiitMifen>  n^gen,  benidtMden,   iN  Iftofirem     Sługami 

gardzisz,,  a   tu  ias  czapkę   łamiesz?     Gorn.  Sen.  .i98«. 
Kto .  tylko ,  ujity  wyznawa  a.  czapką  czei  a  nie  czyni  woli , 
pana  swego,   ten  będzie  karany..    OU.  Katp  Bb*  5,  Ł.. 
Saedłsa  niB  a  ciapką  .pod  pachą.   Ost.  Wyr.   (z  naywię- 
kjsaą  uniżonością).    ztądr  Czapka ,   oiwiadczanie  grzecz- 
ności»  uk|oa,  ^ififatfeU^beiett^tid,  ^mpliment.    Sam 

aif    o   tea   urząd ,    nietylko    pieniądzmi,    ale    czapką, 
aluuept  cacaeiueia  irosmaitenu  pokłonami,  atara*.  Cficx.. 


CZAPKA 

Wych\  N.  4,  Uczy 'go,  iak  się  ma  ku  każdemu «ie^',. 
tak  słowy,  iako  czapką  a  ukłonem,  ib.  L.  8.  Czapką  « 
chlebem  i  solą,  Ludzie  sobie  ludzi  niewolą.  Ryt.  Ad*  5. 
czapką  i  papką,  uymuią  przyiaciela.  Zab,  i4,  35.  Bun- 
townik chlebem,  czapką  i  solą,  wziął  pospólstwo  głupie 
Pot,  Arg.^^j. "  Czapkę  mieć  na  .bakier  s  iunaczyć  się,  fan- 
tazyą  stroić,  ben ^ttt MeCueere  tńtf eil.  (o^.  bakier:)  Czap- 
kę natłoczyić  na  uszy..  Oss.  Wyr.  (uie  chcieć  słuchać,  chronić 
»ię  by  nie  wziąć  słowami  po  uszach).  Czapkę  zapuścić  na 
oczy  C-  uie  chcieć  widzieć ,  nie  chcieć  pokazać  wstydu  i 
caęstq  bydż  bez  wstydu)  -  Ma  się  za  mądrego ,  iakby  w 
czapce  bobrowóy  chodził,  Oss.  Wyr.,  (że  Jezuici  nosili 
bobrowe  kołpaki  cf.  bobrowy).  *  Darmo,  trzeba  tu  czapki 
uchylić,  ib.  (prosić,  uniżyć  się,  podleźć).  |fie  idzie  o 
caapkę,  ale  pospołu  i  z  czapką  o  głowę.  Rey  Zw.  1^6. 
Zadrayy  no  koty  z  panem ,  wnet  ci  czapka  z  głowy  spa- 
dnie. Oss.  Wyr.  (^przytrze  ci  rogów,  utrae  -  ć  nosa).  Ma- 
homet wziął  szpetnie  w  czapk^y  gdy  dobywał  fiiałogrod  u, 
gdiue  waiął  wielką  azkodę  na  ludziach ,  i  sam  raniou. 
Biel.  Sh'..  110,  6*  Lepiey:  wziąć  po  czapce,  niż  po  łbie. 
Oss.,  Wyr.  (zawsze  dobrze,  mieć  się  czem  zasłonić). 
Czapkę  iuż  brał  (zabierał  się  wychodzić).  -  Czapkę  na 
stole  połoiyć  s  bardzie    kazać ,    imponować  ,    bie   SKń(e 

Ober  ben^nt  «»f  benStlfi^  legen,  impmun*    Kto  ma 

aześć  koni  w  wozie,  tysiąc  złotych  w  szkatule,  a  paonf 
we  dgru  milach^  ten.  może  caapkę  na  stole  połoiyć, 
Rjs  AA:  33>.-  Czapkę*  na  czem.  wieszać,  zasadaaćtię, 
jT^  WOUttf  |M(en.  Oni  zaś-  na  czym  inszym  tę  czapkę 
wieszaią ,  A  szczęśliwe  przypadki  szczęściu  przyczytaią. 
Rey  Wix*  53 ,  b.  -  Kaida  głowa  na  swoię  czapkę.  Poti 
Jow.  34.  (ile  głów,  tyle  rozumów,  fo  »ifl  5C6pfe,  fp  Mel 
Sinneft)-  Na  złodziei  u  czapka  gore.  ZegLAd.^^^  Rys.  Ad. 
48«  (niespokoyne  ma  sumnienie;  żyie,  by  mysz  na  pudle). 
Moy  Panie  Jędrzeiu^  Nie  gore  czapka  na  wielkim  złodziein. 
Za&*.i4., .3.63^.^  Jak  o  starą  czapka,  tak  o  niebo  dbamj. 
Rey  Wiz.  1 80  ^  bi  (nie  wiele  o  to  stoimy).  -  Już  też  to 
łga ,  iak  czapka.  Zab.  1 5 ,  183.  (potężne ,  oczywiste 
łgarstwo,  rlae  (4nbgreC|li(^e  Mge).  -  Czspka  za  biret. 
Cn.  Ad.  117.  officium  afficio  penstsre  tSnrft  9ibeK  SSvr|(, 

cUie  i>i(li((feit  etfpf bett  Me  anbre.  -    Kto  z  natury  do 

czapki  stworzony ,  niechay  swą  głową  nie  sięga  koronj. 

jPor.  Arg.  31.  (cf.  dudku,   nie  grab  siana;  szaszku,  nie 

podeymuy  się  legawego  pola/    Głowa  ledwo  do  czapki , 

wcale    nie    do    kołpaka.     Ost.    Wyr.      (zadek  do    ławy, 

ni6  do  krzesła;  nie  senatorem  mu  bydi ;  iż  aenatorowie 

zwyczaynie  kołpaków  używali),  -  U  Rzymian  czapka  znak 

wolności;  bez  niey  niewolnicy,  chodzili.      Warg.   WaL 

369,    Dawniey  u  nas,   sędzia,   aa    sądzie    wyłożonym » 

pptwierdzaiąc  kupno  iakiegoi  imienia,,  brał    czapkę    od 

tego,   który  przeda.wa},    a   kładł   ią   na  głowę  kupuią- 

cego.     Sar.  Porz.  45.  (cf,  rózga).  Czapek  gatunki :   koa- 

federatka,   magierka,  kołpak,     szlyk,    kapuza.,    mycka, 

kuczma,.  iśmóika;:  Rs.   KOAnaab,  KOAnan^ał)  s  czapka 

nocna,  szlafmyca,  duchenka  Me  6((I<lfinA(e:  Wziął  z  sobą 

opbńtzę  i  czapkę  noeną.  Ba*,  ffist,  87,  Czapka  skrzydJasta. 

Ęs.  ocapuAkjjU ;  Czapka  rczteremi  cyplami  Rć.  jfaAazai?, 

jt^Aaxaa4aal);  Gatunek  dawny  czapek  Rs.  noĄKiaomb.  - 

Czanka  biskupia  ob.  infuła.    -     Czapka  książęca,    mitra. 

Me  gńr(lenmik(e ,  htt%itfiftiiHntę  hit  fńtfteufrtnt.   Ro- 
man w  csa^ce  kaiąięcey  na  atolicę  Halicat  od  metropolity^ 


CZAPKOWAĆ    -    T3ZAPLA; 

^tjt  podniecion.  SłryiJk,  ao5.  Giermont  by!  na  ftMicę  IaW 
tewiką  w  csapce  ktiąiccey  podaiesion  wedtag  obycaam 
B  dawaa  swyŁiego  i  od  praodków  podanego.  StryiA»  297^ 
Csapka  ksi^ifca  Łitewfka  byfa  s  aksamitu  caerwonego 
w  ftrafy  sio  te  ,  kamień  mi  drogi  emi  osadaona.  Gwagn, 
a 7 3.  $•  tr.  Caapka,  prsykrywadto  ,  rsecs  iaka  podo- 
bieóftwo  nieiakte  do  csapki  maiąca ,  Sidppe,  Sfduhe,  ^tlt, 
Aopf»     Ctapka  alembikowa  abo kapitela.  Comp.Med.  665. 

Ks.  KoxaWb;  bie  Aappe  be^  l^tfltflftrfelbeti^,  het  S^nt- 

Czapka  u  rury  konewki  ogrodaiciey  drobne  powybiiane 
maiąca  dsiurecski.  Jtluk,  Dyk.  1,  81.  Me  Siappt ,  bet  $nt 
«ttf  bft  @tef(aniie.  Lan  żeby  nie  zamókT  od  deazczu , 
czapkami  ze  sfomy  proiłey,  gdy  w  mendle  złożony  iell, 
przykrywa  9ią,  Przędz.  9.  (chochotami,  &tro(f uppeil , 
,  ^ftO(Mf<^()*  -  Cyrulickim  materacykom  według  róiuyck 
cz^ci  ciaia  róine  imiona  daią ;  na  głowę ,  zowią  czapka- 
mi giównemi  lub  kukniami ;  na  brzucb,  tarczą  . .  .   Krup^ 

5,  398.  eiite  d^lKutgifi^e  jtappe  obrt  S^a%U*    Czapki  azań- 

cowe.  Łęjk,  Mitr.  3,  a36.  -  Czapka  u  gwoidzia,  wierzch, 

het  ^epf ,  ble  jtoppe  tiaH  9}a9rU,  bn  ^itt.    Ćwieczki 

a  czapkami.  O^  Wyr.  ( o3.  czapczafty ).  CZAPKOWAĆ, 
-  af ,  -  uie  inirans.  koniyń* ,  trzymać  czapkf  przed  kim , 
kłaniać  aic,   proaić  mu  się,   nadikakiwać,     wysługiwać, 

finem  (ofiren,  \!^m  fć^metd^efe,  brn  ntttertbfoidil  gebor- 

ftttfieil  ma4^n*  Ze  iuż  wiedzą  o  moim  ikarbie ,  wszyscy 
mi  czapkują.  Teat.  11,  67.  Czapkowanie  assyftancyi  mi- 
łym mu  widokiem.  Motu  65,  5o3.  Przedtym  czapkował; 
a  teraz  chce,  ieby  mu  czapkowano.  OJ/l  Wyr.  "^CZAP- 
KO WIATR,  a,  m.  SSiHbmA^e.  Wiatry  z  tey  (brony 
wiały,  na  ktdrą  Eryk^  król  Szwedzki,  nazwany  czapko- 
wiatr,  czapkę  swą  obracał.  Boh,  Djab.  189.  CZAP- 
KO WY,  a,  e,  od  czapki,  mA(eil  s  ;  R*>  inanomHUH* 
KOXnaiitHUii.     Czapkowy  bartfnek. 

CZAPKA,  i,  i.  i»tak,  ardeą  cinerMa  Linn.  iywisię  ry- 
bami;    ma   nieprżyiaciót ,    osobliwie  iaftrzębia    i  sokoła. 

Zooi.  a5o.  bet  (Retbet;    Sr.  1.  ti^,  ti«pu(ii,  Cłapttla; 

I^g'  cjapglja;  B*.  cjapglja;  Slm.  caaplja;  Sr.  a.  ftbiUtawa; 
Cro.  chapU,  chaplya,  potóchna,  (zhapla  s  bocian,  eico- 
ni  a):    B/u  dtfc,   WPImU    {Bh.  C\ap ,   boćatt,   bocian; 

DL  csaplya);  Sio.  cep,  ćepft,  mUwU  {Slo.Up,  boćan^ 

ciconia)\  Carn ..  ahtórkla  (^Carn.  zhapla  s  bocian);  Vd. 
shapU  (  s  i«t  shtrok,  shterk,  shtokla  s  bociaii  ;  3.,  3 
rogar,  shtorkla  ,  yezM  ribizh.  s  czapla);  Kj.  yanAH, 
IgaaeJiiKa,  epoAiA*  £c*  HanAK,  ^anAii  ( 06.  tfanHymB , 
ISaaaaib  capnąć)«  Czaple  są  czarne,  białe,  popielate, 
niebieikawe ,  rdzawe  i  piłre.  Ład^  Nat*  a5.  Bs.  bukac  , 
ardśa  ftśllarU  ;  Rs.  ny^ĄSL  czapla  biafa ,  łyszczak ,  Ha- 
li y  pa  czapla  siwa,  me«xoH<icb  ,  KOA.nHRb  plataha; 
6ouaHb  gatunek  czapli  (  cf.  bocian  ).  Czapla  rybna. 
Baniał.  J.  2,  b.  Czapla  na  wysokich  nogach,  ^abł.  Ez^ 
.4.  Nie  trzeba  waiyć  lekko  mdłych  nieprzyiacieli ,  Bo 
i  mdła  czapla  czasem  *iaftrząba  ubiie*  Stryik.  307.  Umizga 
się,  iak  *czapla   w  kobieli.  Rśy  Zwy   19,  b.  Mat.  z  Pod. 

C.  3.  ftcb  fcbmlegen,  »ie  ber  Ołeibet  im  SaUu  Miło- 
siernym okiem  poglądać  ,  iak  czapla  schwytana.  Mat. 
z  Pod.  C.  5.  (cf.  pokorny,  iak  .wilk  w  dole  cf.  wilcza 
pokora).     {.Czapla,  o  człowieku,  wysokonogi ,  elll  ^Oc^s 

h^^i^et,  Uttgbelniaet  9){enf(6'>   Bh.c\apaVf.  -  %.  Harald. 

czapla ,  hMrb ,  czubata  czapla  cała  Aoiąca ,  Ikrzydła  do 
lotu  podaoazącai  w  j^iku  rybkę  maiąca  j  takaż  w  hełmie. 


CZAPLĘ    -    CZARCIA. 


%a 


^ufp.^,  10.  eUl  SSaf^pen.  czaplę,  ęeia,  H.,  ^ZAw 
PL\TKO,  a,  n.  zdrbn.^  piiklę  Czaple,  bil^  Sutljse  bet 
fileibn^,  ein  innget  (Reiner.  Młode  csaplęta  weFrancyi 
iedzą  aa  apecyał.  Ład.  Dyk.  1,  563.  CZAPLI,  a,  e., 
od  czapli,  (Reibet  s  ;  Vd.  zhapelni).  Kosztowne  dwie 
czaple  kity  wieszaią  się  z  zawoiu.   Tward-  W/.   io5, 

CZAPNICZY,  a,  e,   od  czapnika,  g»iitma<ber  ^  ,  tBafi 

Xetlximet  s  «   Rs.   mino^HtUKOBb.     CZAPECZCnK  ,    a, 

m.  co  czapki  robi  Pstr.  Et.  393.  bet  Wń^enma^et ;  R9. 

inano^HHKb,  KOJinai|HRKb«  Nie  było  w  ten  czas  takich 
rzemiosł,  iakich  się  dzii  namnożyło,  nie  było  czapników 
i  t.  d.  Gliez.  Wyc/i,  H.  3.  Mularze,  kowale,  ciecie., 
czapnicy.  Hrbjl.  Art.  B.  Czapnik,  co  cfeapki  przedzie » 
bet  Q3«rtetft4met.  Sukiennicy,  czapnicy.  Voi.  L€g.  \ 
<593.  {W  rodź.  ńeiijkim  Boh.  x\epUHCi  ę  co  czepki 
robi ). 

Pochodź :  ob.  ^apa ,  kapntk ,  ob.  capnąć^  cap ,  ol»» 
czepiec  ,  czepek  ,  ob.  czepU ,  oczepU ,  zacMepić.  cf^ 
Skojia. 
CZAPRAiC  ,  u.  m.  ,  CZAPRAGZEK  ,  czka ,  m.  Zdrbh. , 
Turc.  czapras  ,  przykrycie  na  konie.  A.  Czrtr.  MJkr.  bie 
(S<b<Kbtafe;  Sr.  a.  fcbubtafa;  Vd.  shabraka,  jesdariku  pre^ 
gernilu,  deka,  sedloniki  perrisek  :  Cro.  czaprag^ 
Hg.  tzafrang;  S/a.  habiiia,  chulUn;  Carra.  deka;  BoK 
yO^loni,  bef;  Rs.  laopanb,  Hanpa^eab.  Obacayli  konia, 
z  bogatym  rzędem  i  z  czaprakiem  złotym.  P.  Kchan.  Ori^ 
1;  aS.  Złey  azkapie  czaprak  haftowany  nic  zacności  nic 
przydaia.  Star^  Ref.  33*  §.  Czapfaczki  ,  Czapraszki , 
pętlice  srebrne  przyszyte  .na  iupanach ,  iak  noszą  Woło- 
sza,  Araanci.  A.  Czrtr. M/kr.  fHbetlie  (R9(ff<ble(feił*  Dosią- 
gnąwszy  mu  :pod  azyię  czapraszki  od  płaszcza ,  zrzuca  g» 
z  niego  matrona  i  rozgaazcza  go.  Pot.  Ar5.  748.  CZA- 
PRACZNlfC,  a,  m.  r;^emiećlnik  od  czapraków,  bet  S<(a«r 
btafettma(b(t.  Bndtk.     Czapraczniczka,  w  rodź.  ńtdjk.  ibm 

bie  6(b<tbt4fettma(beriłiii^  czapraczi^iczek  ,  czka,  m. 
czeladnik  czapracznioay,  ^  ^«bra{ennia(betgefeff.  CZA- 

PRACZNICZY,  a,  e,  od  caapracznika ,  ©i^abtaf eHluac^et s • 
Czapracznicze  rzemiosło  s     CZAPRACZN1CTWO-,  a,  m» 

Hi  ®(babrafettma(betbatibt9etr.  Bndtk. 

CZAPSTRZYK  oh.  CapOrych. 

1.)  CZAR  ob.  Car.     3.)  CZAR  ob.  Czary,  -  &w. 

CZARA,   y,  'i.    czasza,  czasem  miika   na  polewkę,    elll^ 

ed^aU  ,   ®nppeitftb^e ,   gto^e  IMnlf^Ale;    CBA.  yjar^ 

1.,  kreika,  3;,  czary,  czarowanłe,  gusła);  Rs.  ^p^^ 
$'iaxb ;  ztąd  YapoHHMKl)  oześnik ,  v  podczaszy ;  Ser.  »• 
tiop ,  nap ;  Vd.  zhasha  ).  Jm  daley ,  1;ym  stę  gęściej  nwi< 
iaią  czary  z  kubkami,  a  ci  piią*  Chełm*  Poprz.  A.  4.  bm 
Jnsze  czary  w  gusłach,  a  inaie  na  ftele.  Pot.  Jow.  199. 
(o5.  czary).  Czara  podługowata,  eaołnkowata.  Cn.  Th* 
Czara  do  ofiar.    Ład.  Dyk^  3,  i46.  ,bte  Cpfetfcb^e.  *     tf^ 

czara,  otwór  wulkanu,  bet  9x^Ux  eiHeg  fettitfpepenbeit 

tl^ftge^.  Otwory  na  wierzchołkach  gór  ogniftych  czarą 
crater  ^  dla  podobieóilwa  kształtu  nazywaią^  Hub.  WJi* 
17.  ( o^  czareczka ,  czarka}. 
CZARCI »  ia,  ie,  od  czarta,  czaitowlkl,  -djaUi,  tenfel^  s  f 
Przeniknął  Chryftus  czarcie  grody.  Groch.  4,  77.  Kto 
reft  złym  przełożonym ,  ten  czarcią  osobę  'na  sobie  nosi. 
Xosz.  Lor.  36,  b.  Czarcia  sztuczka.  Ojf.  Wyr.  Czarcie 
tayno  abo  djable  gówno,  assa  foetida.  Krup.  5,  135* 
CZARU  ^   CZARCIA  «^  Czart.     CZAJRCU ,    a,    m^ 


'944 


CZARKA    «    CZARNOBYL. 


wirBn^  rx€cxown.  essrt,  djablik,    h^  ZtufnU^n;   Boh^ 

CZARKA  »  i ,  i. ,  CZARECZK A ,  i  ^  i.  zdrbn.  rztczown. 
CEara;  csaazka,  bad  BMi^tn,  etlte  fińtte  Krtttf f(^ale ; 
/{*.  HapKa,  ^apo^Ka;  £c.  ^apKa;  (BA.  tiatta,  ccarcicfilj 
Sio,  Ć4rfa  Łiniyka,  Jlić sęczka -,.  Cm.  zhhrki  s  Htera>  Do 
fioTu  miaiio  śklenic>  fłarych  preodkow  naazyrh  trybem,, 
czarek*  ubywajmy.  Star.  Ref,  171..  Rx>wną  czarką  Ce-* 
kubikie  wino  będziem  pili.  Łib^  Hor.  119.  Polewkę- 
piie  garnuszkiem  albo  czareczks^  Czia-ch.  D,.  1.  Rofs^ 
noHdpo*iuo.w  Fiiaczka  zaraz  znowu  da  csarki.  Pot.  Jow^ 
łStC.  (do  kubka,  do  śklanki ,  do  kufla ^.  Mata  czareczka. 
I^ió:,  Hor.  38.  Czarki ,  w  których  dla  Sułtana  rozpnsz- 
ezaią  aorbeU  Star,  Dw,  5o.  cf.  Filiianka.  {.  Botan, 
Czarki,  ziele  do.  faiKowania  anchus^ffy  tt^t^  O^feU^miA 
gcntonrjff  ob.  Czerwieniec  ,  wolowy  czerwony  iczyk*. 
Haur,  Ek,  »78-  CZARECZNY,  a,,  o,^  od  czar;,  czaszo-^ 
"^y ,  S^aat^n  s  ;  Rł.  Hapo^HUK. 

CZAKLETAN  ob.  Cłarlatan. 

CZARNA WCZYCE  ,  -  ów  Hczb.  mn.  ,  miAftó  w  Brzefll^ 
Lit.  znaczne  paiacem  i  ogrodem  książąt  Radzi wiUów. 
Dyk.  G,  1,  i54.  eine  ©tttbr  lit  imt  •CZARNAWA,  ob. 
Czamoziem.  CZARNAWY  ,  CZARNIAWY  ,  CZER- 
NI A  WY,  a,  e,  -  awo  przystk.,  pochodzący  na  czarne,. 

fdkt9it|(t<^ ;  Bh,  €t  S/o.  naćerttę;  Sr,  1.  toobMotn,  tMtjorn, 

CI^OMe;    Bs.  crrinomagnaii,  carnomagnaił ,  nacrrin  *,     Vd, 
abernkaft ;  zhamikaft »   pozhern ,    nazhero  ;     Crn.  zherne^ 
klaft;    Cro.  szuchefn;    Rs,  HepHOB^muRi     Ec.  HepHO- 
BaLAHbiii ,  «epiioo6paaHunf.  Jui  noa  czarnawe  rozwiiafa 
wtosy.  P.KchMn.  J,.  23.6.    Przyodziany  pióry  czarniawemi.. 
Ctw..  Ow,.  81.     Memnon.   czarniawy.     Bardz.    Tr.    a  5  o. 
Przetarła,    zlepte    snem    czeruiawe-  oczy.   Zab,.  ]4,    162.. 
Czamiawo^ć    Rs.  nepHOBaaiocniB. ,    bie    <56m(Sr3(i(&feit 
CZARNIUTKI,  CZARNIUSKI,  CZARNIUTENKI,  CZAR- 
NIUSIEMKI,     CZARNIUSINECZKl ,     a  ,    io ,     CZAR- 
NUCHNY,    a,    e,    -^  no   przytik,,     intenaiy..  przymiotu.. 
Czarny  qu.  v.     CZARNO   ptzytik.  przymiotn.     Czarny,. 
ifyXMXl\' Bh.  iitXJX9'\  Gro.  chemo,  pr.  et  fig,     A  biało? 
biało!  czarno?  czarno  I  Cn,  Ad.   i.   (od.  biało).     U  nas 
co.. biało,     to  biało j    a  co-  czarno,    to  czarno  i  sawaze 
czarno.   Te>at,.h%^  \^»     Gdzie  mózg?   a   w  gfoijrie,  czar- 
no-li  ozy  biało?  Zab.  9,   74.   (iaano.-li  czy  ciemno?) 
CZARNOBARWNY,  a,  e,    koloru  czarnego,  fc^tMrsfats. 
iigV   Be.  ^pHoyB^CBHuii^    Jasna  pochodnia  w  czarno- 
1>arwne  cienie  wyila  wioną ,    oczy  obraca   kaobie..    Paszk*, 
Bell.  A,  a,  i..    CZARNOBLADY ,  Hr  e,  •    o   przjsłk.t. 
blady  na  czarne ,  Ueii^fl^War^;   Vd^  zhernoblied ,  zborno- 
bleden..    CZ\RNOBŁĘKITNY,  a,  e,  błękitny  na  czar- 
no- ^WUtiklM,.    Dama:  oczów   czarnobłękitnych^     Pam». 
85,   1,  884.     CZARNOBREWKA ,   i,    i.    kobieta   brwi; 
czarnycb  ,     ftffe    6d)nmt|angeit6tattnige.       Czarnobrewkat 
Poryda.     Karp^^  1,   28.     CZARNOBREWY,    GZ\RNO- 
BRYWY,  CZARNOBRWY,  a,  e»  brwi  czarnych,  f^bwarSs 
tfUgenbtanmg ;  Rs.  nepHOf^póBUH;     Bolesław  rozmiłował 
zic»  w  Kiiowie  piękności  niewiafiek  czamobrewych.  Stryik.. 
i64.Czarnobrwa  dzi^ewoia..  Mon.  76,594.  Pan  uftawicznie^ 
tię  przenosi  od  czamobrywey  do  iasnowtosey.  Teat.  63,  Ci 
CZ ARNOBRUNATNY ,  a,  e,  brunatny  na.  czarne,    bnils: 
Cettfattlt  ;-   Vdi  zhernoeryau- ,    fliurnozhem  ;    Rf,  ^epHO* 
e/f  ^il  csarnobury.   CZARKOBYL,  a|,  m.  ifołan..  siek,, 


CZARNOGARDŁ  -  CZARNOKWIT. 

« 

toiad,  mordownik,  poapólRwo  na  wielu  mieyacacli  Czar- 
nobylem ,  ogrodnicy  bernardynem  zowią*  Jundz.  286. 
Rs.  MopAOBHHKb,  nperpaAb  ,  npocinpijiBHafi  mpana; 
gefegllftC  2)ifl(I*  $•  Oeogr.  miafto  w  Kiiowik.  dosjć 
znaczne,  domu  Cbodkiewiczów.  Dyk.G.  1,  i54.  CtncStObt 
{n  b.  aSoiW.  XiU».  CZARNOGARDL,  a,  177.  czarne 
gardło  maiący,  ein  ^^XMX%U1^.  Hift^  not.  czamogardl 
pliszka  ,  mpiacilla  phoenicurus  JLinn\  syiuia  ruHcUieL 
JCłein.  ptaszek  oa  głowie  i  piersiach  czarny,  ogon  maiący 

czerwonawy.  Kluk.  Zw.  2,  228.  bie  f(^Mr}e  9«4{(eUe, 
hai  lB(ter»dnii4e« ,  ba<  ed»»arstefiMeti*  czarnggło w, 

CZARNOGŁOWY,  a,  e,  głowy  czamey,  ^WCtffiip^l 
Bh.  cinn$fi\v»ih  Caarnogłowy  koń  ,  fin  WłtlfttuUpf ; 
Rs.  BopoHoml^riflŁ.  -  Botan.  Czamogłów,  ziele,  łani 
czyfciec.  Cn.  Th.  Seseli  Linn.  bet  @łfel,  6ffeffrait, 
OlO^Mnilllft  Sles*k„  Pęd.  409.  wielki  krain.  Syr,  iSg. 
CZARNOGŁOWKA,  i,  i.  hiji.  nat.  aikorka,  parus 
atricapW^Linn*  i)^luia  atricapUl.  Klein  ^  ma  głowę  czar- 
ną, grzbiet  popielaty.  Mlu\.  Zw.  a,  273.  bU  Si^W^th^ 
meifei  Bh,  tinnO^aWCt;  Rk-  zamoglataz  •,  (Ste.  c«mo- 
glavka  s  gil).  CZABNOGRZYWY,  a,  e,  z  gtzywą  czar- 
ną, f(ft»«r|m<(lllg  r  pr-  et  fig.  Burze  czamogrzywe.  Pot. 
Arg.  607.  Fale  czamogrzywe.  Zab.  ł4,  271.  ♦CZAB- 
NOISKRY,  a,  e,  likrzący  sif  z  dymem  csarnym,  mit 
f((Warifm  SUtK^e  funtetnb*  Czarna  z  pia&u  smolnego 
dzień  chmura  zakrywa,  A  cala  czamoilkrym*  góra  ogniem 
ziewa.  Zab.  5,  439-  CZARNOKOZIENICE ,  -  io  liczb. 
mn. ,  miafto  w  Podolikini ,  bogate  znayduiącym  eię  w  iego 
gruntach  alabaftrem   i  marmorem.  Dyk.   G,    1,    t54.   t\tit 

©tabt  fti  f  oboUen.  *czarnokrwistosc,  ici.  i. ,  Bh, 

C^efnolrf ttltOJl  melankoUa ,  melankoliczność ,  btf  <£<(tOaT|? 
\{W%U\t,  *czamokrwifty  ,  ifkelankoliczny.  CZARNO- 
KRUSZ,  u,  m.  ^fd^rir  *^niszec  czarny,  maiący  w^ sobie 
miedi,  siarkę  i  ielaso.  Kluk.  Kop.  %^  181.  ^HpfrrflWteil. 
CZARNOKSIEZKI,  a,  ie,.  czarodzicyłki ,  ^czarów  ni  czy, 
giislariki,  $iiubef i^  v  Rs:  HepHOKHHlKHUK,  HapoAl^M- 
Huit,  feoAxuef»HUii',  £e. aomaopHuiTi  5r.  i.jfn|ilHir{fK. 
O  czarnoksiczkim  iey  powiadała  btędzie.  P  Kckan.  OrU 
1,  574.  Szalbierz  czamoksięzki.  Biai.  Pofi.  i56.  CZAR- 
NOICSIĘZNIK^  a,   m.    czarodziey,    czarownik,   czarami 

się  bawiący,  bet  ^tbwttt&ttti^Ut ,  ^ffufieret ,  ^freiiiiiels 

flet;  Bh.  c^etn^tn^f iit V  Crn.  shemasholz;  Sla.  Tiahtac; 
Re.  HepHoaHHnniRRb  v  ^c,  «tapoA'^H'»  koaajfhI)  ,  uia- 
MflHb,  KyAerHKRb,  6aeXi>BytKl).  (Ełym.  czarna  kalc- 
ga  ;  nie  księżyc).  Szymon  czarnokftęinik  przez  aztuki 
diabeł  (kie  latał  po  powiietrsu.  Blrk.  E.t.  5.  CoSyrowie 
Magiem ,  my  czarnoksiężnikiem  zowiemy.  P.  Kchan.  Jer* 
256.  CZARNOKSIĘZNIKOWY,  a,  e,.  od  czaraokaię- 
f nika ,  ©{^marsfAtłfHft  «  ,.  ^Wb^et  ?  -  Zamfk  czamo- 
kaięźnikowy.  P.  Kchan:  Orl.  ł,48..  Fig.  Wielki  to  czar- 
noksięinik.  Ojf.  Wyr.  (człowiek  osobliwie  zręczny,  bie- 
gły,  któremu  nic  niepodobne,   fftt  grofet  i^erecntelfłcr. 

Oppojit..  Nie  czamoksięinik  ;  nie- osobłiwsaa.  głowa,  tX  ift 
fein  $ef ennef fter.     CZARNOKSIĘZTWO  ,  a ,    «.    nanka 

i  sztuka  czamoksięzka ,  btf  fd^w^ąt  .fniifl:,  bU  S«ibfrep, 
^tenmAftetep ,  ^errte^;  BA.  cienioftiV|(twf ;  Cr/f.aherna 

ahola,  zupemya,  uriisha ;  /?^.YepHOKHK«cie,  nepBOKHiiarec- 
mBO,  BOAin^OtniBO ;  J?o.  YepHOKHHSKecmBO,  6^xcisbo, 
KOA4oBcmBo,  BOAy^HCinBO,  nooiBOpcmBO.  Perz.  IM* 
ao9v    GZARNOKWrr,.  m.  siele,  Cyrcm^a  Linn.  ie  ti 


CŻARlłÓLAS    -    CZARNOMrŹŁNY. 

go  <k>  a-nydk  csarów  saiywać  miała ,  czarownik.  iS^r.  ^SS* 
^i  ttnftant ,  © tepljan^f raut  Caamolwit  profty ,  rodnie 
"W  saroilach ;  csamokwit  pochyły ,  na  pagórkach.  Jundx» 
87.  R**  RO^AyHOBA  mpasń.  Zowią  go  tei  czarownikiem, 
niewieiciemi  psinami,  czarownicą.  Syr.  734.  Czarownicy 
u  naa  tą  dwa  gatunki ,  Pnryaka  i  górna.  Kluk.Byk^  1,  i3ł. 
CZARNOLAS',  a ,  m.  w  •Sandomirikim,  o  milę  ód  Siecie- 
chowa, wie^  niegdyś  dziedziczna  Jana  Kochanowikiego ;  v 
znayduie  się  W  dzieUch  lego  napis  na  dom  w  Czamolesie. 

jCrtisJnfi.  ao.    h^i  Sanbgnt  betf  !3)i4rer^  3o(<inn  Itck^as 

nowf  i-     CZARNOMORZ^C,  rca,  m.  nad  morzem  czarnym 

*  ńałeazkaiący ,  fin  ^ftfbeiibei9t»6net  Iti  f4iiHir|en  WttttU^ 

Czamomorce,  Ind  nayhitnieyszy  w  woyfkii  Mofkiewikim^ 
'  "Oaz,  Nar,  a,  262.^  Flotyłla-l^Iofkiewika  zfoiona  z  czar- 
'łiómorców,  ib.  i.-ig."  CZAhNONAKRAPUNY,  a,  e, 
«  cętkami  czamemi,  fc^WatS  S^frtfllWt.  CZARNONCGI, 
a ,  ie ,  DOg  czarnych  ,  fd^V«r}fAf  ig.  Chart  czarnonogi. 
Ctw,' Om.  iio.  •CZARNONOSZ,  a,  m.  n owacy  a-c 
czarno,  etR  e&im^tlitlU\Mtt ,  Ut'^^  iń,Xd9itl  trdgt* 
jFc.  ^epHOHÓceul).  •CZARNONOSNY  ,  a  ,  e  ,  czarne 
łolory  noszący  ,  (((lOarse  ^arle  tfagenb.  W  azaciech 
czarnoao^nych.  Chodk.KoJłk.  }>r:  CZARNOOKI,  a  ,  ie  , 
oczu  czarnych,  fl^Warsdlld^ $  Bh,  CJftUOof^'*,  Cm.  zher- 
naoke;  /?^*  zamókj   R^.  ^epHorxi9UK  ;  51/6^.  i5/tf.  cer- 

•  nbokac^  Czartiook,  6^»«t3<Bgef.     CZARNOPIORY ,  a ,  • ' 
c ,  piór  czarnych ,  fc^WOtSf^brig ,    fAwafSgf fiebATt     Czar- 
Bopióry  kruk.    A/on.   7 5,   694.  Smutncy  wre^azby  gtosy  • 
wydały  ptaki  czarnopióre.    Hal,  Cw.  245.     Ciarnopióry  - 

*  orzH  Prulki.  ^ort.  75,  694.  C0ARWOPSTR AWY ,  a, 
«,  cokolwiek  pilry  z  czarnym  ,*  etfl^a^  f:^W<ń:a6tfnt  Bób 
czarnopftrawy.  £aó.  10,  ^^.  JToffl  CZARNDPSTRY',  a, 
e,  nakrapiany  czarno,  {t^tlHir)  deflUft.  *C2A^NOR£SZA,- 
•CERNORESSA,  y,  i.  zakonirfczy  Vibior,  habit,  i  Rs, 
pK3a  azata ,  i  HapMUH,  ztąd  Rs^^eCHOpiistub  zakonnik), 

^te  ^^ni^ilntte ;    tftt  ^in^^^aKr.    Świata  i  roskoszy 

iego  wyrzekłem  się,  a  przyiąłem  ią  czarnbreszę  albo  kaptur 
czemiecki.  Stryik,  3 16.  Romnnt  zrzncił  z  siebie  kaptur 
abo  kapicę ,  cernoressę  czerniecką./3. 5 1 5.  *CZARNORO- 
BOTNIK ,  a ,  m .  Rt.  HepHopaCómeul)  proAy  robotnik  ^ 

wyrobnik,  Hit  getitetHrY  ^t^eitet.    CZarnosc,  ^ci.  i. 

farba  ciyli  kolor  czarny ,  oppos.  biafo^d ,  (łe  ^ćitoit^t  ; 
BA.  C{etll0fl;  B#.  carnochja,  crrinochia;  Yd.  źhernoft, 
shemoba,  zhernota,  zhernina ,  -yranofl ;  Rt,  tepnocml).' 
Zimno  ieil  matką  białości ,  iak  ''goT:(co^<f  matka  ieft  czar- 
no^ci  i  ogorzenia.  SaA.  Pr,  u  1 .  Fig.  morał.  Poznałem 
-  csamość  iey  duszy.  Ttat,  ag,  6.  ( brzydko^).  *CZAR-' 
KOSINY,  a,  e,  ciemnosiny^  ^XMXfi\aVi.  Słońca  będzie 
ftraszliwe  zaćmienie  Z  obłoków  ciemnych  i  chmur  czarno- 
ainych.  Odym.  Sw.  a.  S.  4.  CZARNOSIWY,  a,  e, 
ciemnoiiwy,  fd^War^grail.  Czsmowwy  koń  ,  efn  6(&tt(ir)' 
fd^immel  ;  Rs.  Bopt>HOHax&iH  cf.  Wrony.  CZARNO- 
8KRZYDLATY,  CZARNOSKRZYDŁY ,  a,  e,  ikrzydeł 
czarnych  ,  ftlD«r|  gefTdgett  Jui  nad  głową  kra źy  śmierć 
czarnoflcrzydlata.  Hor.  Sat.  i6a.  Czarnofkrzydłata  noc. 
Zimor.  Siei.  3i5.  ♦CZARNOSMUTNY ,  a,  e,  niewdzic- 
csno  czarny ,  tt Attrig  f((IO(nr§.  Kocyt  czamosmutny.  Hor, 
1,  a68.  Nar.  *CZARNOSZARY ,  a,  e,  szary  na  czarne, 
f^4t}grtftt;  {Rf'  cHBua  cf.  siwy;  chsocidb  czamoszą* 
r^iC  CZARNOTWARZY,  a,  e,  twarzy  cza rncy.  (d^toati 
fM  ^ft(^ł  Vd.  tkemolłs^en.  CZARKO  WEŁNY,  a, 
Tom  /, 


CZARNOWŁOSY    i' CZARNY. 


^45 


6  ,    'irełny   czarney  ,    fd^t9ftr}tV0fl[fd'*    Oi^^ce   czarnowełiafl. 
Otw.  OW.  264.     CZARNOWŁOSY,  a,  e,    włoaów  czar- 
nych, ft^marj^aartd ;   Vd.  zhe»nolasen;    D/.' czarnOTlaszt ; 
7?^.   zarnovlas;    Rs.  ^epHOfrXacBiH.  •  CZARNOZDEM  ,' U| 

m-.  grunt  złemi  czarny,  ((^iDorjer  ^rnnb,  (<6war}e4  ^t>s 

rei<§*,  i^*.  ^epHoaeMl)?  JW.  c|rTU«n)a-  Grunt  płafti  , 
z  wierzchu  niby- Czarno Jiiem'.  Torz.  6xk.  4.  '  Przekojławszy 
'  ten  czartaoziem ,  piasek  pokazuie  się*  id,  CZARNOZOŁ- 
CIOWY,  a,  e,  źót<f' czarną  ma^cy,  f<^lvarS^attig ;  Vd^ 
tegoten,  sakernel).  Ludzie*  caarnoiółofowi  do  sz«Ie6&wa 
ikłonni.  Trup.  6-,  4.  et  419:  CZARNUCHA,  CZERNU- 
cha,  y,  i.,  CZARNUSZKA  4/^dn. ,  miano,  co  sif  4aie 
czarnym  krowom  i  kozom.  Cn.r  Ad^  6i'4.  Bh.  C}fTllllff(ll* 
§,  Bofan.  CfEamucha,  Czamu^ke,'  nigella^  ftftCc^IMtSs 
\tVMt\f  ieft  pospolita ,  ieft'  i  wtoflCa.  Ład.  B.  N*  a6. 
Jundz,  287.  bft ^tPatlWmmel ;  'jRr.  crrimka,-  fzrn&ka, 
cjurek;  Sr.  1.  ijt>intf  f|ff meWl4 ;  .Rx.  ^epHyniKa.  $.  Czar- 
nucha źytna,  cr^ro/JeTTi  a  Githago  Linh,  gatunejt  hąkol- 
nicy  ,  rośnie  między  pszenicą,  zyt^łto  i  t,  d.  Kluk.  DyL  J, 
16.  Urz^d.  157.  fi«e  ©attnng  0i(lbf«;  Rs.^śpnix9L  ga- 
tunek dzikiego  grochu,  CZARNY, 'a,  e,  Czermeyszy 
Comparał. .  CZERNlUTKI ,  CZERNIUSRl ,  CZERNIU- 
SlfiNKl  inieńslv.\  nayciemnieyszy  ze  Wazyftkieh  kolorów, 
wszelkiego  światła  pozbawiony ,  ( t>ppo».  Biały  );  'fd^INT)  ; 
Bh.  cjrttlC;  Bi.  ckarn,  cttarn ,  tratm /cf.  wroni)*!  Sp.  a. 

'  cjtrni  i  Sr:  r.  cjornę ,   tjot«< ,   lietnniff  j  Cro.  chórn , 

•  TTan  •,  cherni ';   B^.  c^rni ,  ^rrini  c   Vd.  zhern ,  vran ;    Cm. 
z^irn,  zhim;  iS/«. c*m-,  ił^.zamr  iJj.^ópHTiiH.łófeHl), 

*  ^epBexOHeKl) ,  łepH^HlKin;  Fi/if.  sorttanj  /)«»,  (•rtj 
'  Suec.  ffDorrt;  >4rtg/x.  sweartj  Sumur.  i-^iw  /ii^«r  (cf.  sza- 
ry); Hebr.  nnw  sehachor  t.  niger  cf.-  Turc.  kara  i  cttrny 
ob.  kary).  Rzec*  ta,  któri  dmgą  ctfarną  abo  białą  czyni, 
bez  ^ochyby  sama  musi  bydź  częrftsza  (czewiieyaza)  abo 
bielsza.  Gom,  Dw.  S^o*  Od  czarnych  lagod  będziesz 
miał  czarną  gębę.  ZAb.  i3,  .79.  Czernicy »»y  niź  amoła. 
Ezop^  6.  Jak  wągl  czarny.  Kai.  Her.  u 2.  (iak  kruk). 
Vd.  zhern  kaker  vogel ,  prezhern;  zherneisbi  kokcr  aho- 
ahou ).  Czarny  iak  atrament.  Cs.  ZeK  59-  Czarny  ła- 
będf.  JCosz.  Lór.  66,  b.  (rzadka  rzecz;  iak  biały  kruk). 

Sr.  a.  larne  afo  f^oen ,  bele  afo  roti  ^  foiotio  M  mMrle 

(motowidło),  ff(^t»e  flfO  refdjfim  (wrzeciono;.     Leszek 
czarny  nazwany,  dla  włosów  t«y  farby.  Nar.  HJl,  5»  7a. 
J  czarna  kokosz  białe  iayca  niesie.  Rys.  Ad.    76.    Vind. 
zherna    krara    ima    sai   bielu    mlieku).     Cżame    mydło. 
Syr.  933.    (  gatunek  mydła  ciemnozielonawego  ).     Kazał 
sobie  dadź  kawy  czarney.   T^aaf.  47,  a.    (bezmłóka,  bez 
śmietanki).     On  się  nawet  czarney  krowy  bor.  Teai,  1 7, 
i5.  47-  (swego  cieni«  się  boi).     Trzeba  mu  Czarney  kury, 
kokoszy  s  zwaryował  ob.  kura ,  kokosz ,    e#  tAppcU  be|^ 
ł Jm.     Cóf  ten  godnen ,  c6  córkę  za  owcę  traci  ?  wsrt  on 
czarney  kury.  Z<4d.  ^^  j^y  Jiyck.   (póyśdf  do  czubków, 
{M  Soil6au^  ).     A  iui  tei  to  warto  czarney  kury !    Teat. 
4d,  c.  53.   Wyb.  -     Czarna   ziemia  ogrodowa  ob.  Czar- 
noziem.  -     Czarne  morze,-  Sla.  c6mo  móre;  ])a^  fcb^AfS^ 
9)7eet ;  R^*  nonml)  czarne  lub  czerwone  morze).     Hcle- 
aponfem  woda  z  morza  czarnego  do  morza  białego  idzic« 
Star.   Dw.   a.  ^     Czarna  miedź,  \^X09Xi  detali,  ^tli^fer 
mit  (?lfeit  tJetmengt.     Miedź  od  i^laza  częfto  nabiera  ko- 
loru  czarnego ;  przeto   kaidą  miedź   z  md    otrzymaną , 
która  cale  ezyft%  me  ieil^    czaruą  zowią.    Xrum(,  C/ty. 

4-4 


346 


C  Z  A  R  K  Y* 


5o9»     Ztotą  ttoaetc  nasywamy  czerwoną,  srebrną  bUTąt 
•  tdawkową  csyli  micssaną    z  miedzią,    czarną.    Czach, 

Fr,  1,  i  66.  (f4»ar|  ®elb),  e<^elbetiiAnie ,  von  ^upfet 

mit    Clfen    l^etfeCt.  -     Nocy   czarne.     Tward.   Wi,    17 3. 
(ciemne,   \Ątmht,   (itt|tte  ^<lcjtf).     Czarny  laa,     który 


CZAC.QDZIEY    -    CZAROWAĆ. 

atiśmont  pultałilla  Linh.    tU   SAi^W^titę  bif  Oftffs 
Utlltie.  Ar///j(  RosL  a,  31 5. 

Pochodź  :  czśni,  czerni/^  czernitCy  cz^rni^cki,  czernieć  ^ 
oczernić j  poczernić^  przyczemieyszy  ^  -  doczernii ^  na» 
czernić. 


rbyt   zagęszczony »    zarosły,    nawet  w    d«ień   okropność    CZAROPZIEY,  -    eia,  m.  ,    CZARODZIBYNIKl,    a,  «9V*« 

sprawnie.  £<M/./r.  iv.  88.  eiii.Wipataft,  flnflm,  biinflft       "^    f-^w..^.-     o..    .....w.r„..     «     __..__*/^    

$B<l(b*     Cis,    cyprys  i  iodty  do,  zaistnienia  godne  Czarny 


las  buyno  rodzi,  ^ar^/z.  7>.  5a3.  Czarny  las,  Cc^t^arS- 
f^ikf  zowie  się  las  wielki  w  Szwabii.  I^yh.  G»  3,  3i. 
Czarne  lasy,  bory,  dąbrowy,  brzesina,  iesieuina,  klo- 
tiina  ,  grabina  r  leszciytnf.  TQrz.,,$zh»  a.  et  5.  Rofs. 
«|{pHOii  A^cb,  2(mb^0(|.  Do  liściowego,  czyli  iak  u  nas 
sowią «  ^o  czarnego  drzewa,  należą  dęby,  iawory,  iesio- 
uy;  wiąie,  lipy,  brpo?y  i  t.  d.  Mon,j^,  7^4.  -.  Czarna 
droga,  leśna,  fin  Śil(bt9ęg-  Tatarowie  wtargnęli  do 
Rnikicb  krain  czarną  drogą.  Biei,Sw,  364«  b.  -  ob.  czarny 
azlak).  -     Na  czarne  pole  albo   na  czarny  zwierz  iechać, 

inaproe.  Mącz.  nuf^^c^wauioUb  ia^en,  auf  bie  toilbcn 
^d^uiff  Bh*  ćernt)  bobi^tef,  weprowi)  bobctif  (Ger,Sb^Xi 

ften^Ub)*  ~  Czarna  izba,  ob*  dymnik,  bte  fd^Warje  $,CLVXi 
mttę  M^  Ol«l<^taromfr.  -  Czarne  na  białym  (-atra- 
ment   aa  biątyra    papierze)    s   piśmiennie  ,     na /piśmie, 

^fi(mth  Attf  w^ilf  f4nftU<(^,  bocumentUtld)  i  /<^-  ab  Hepnb', 

na  »£epH6  w  brulUonie ),  .Czarne  oa  b«a{ym.  Pamf  84, 
683.  Wzbrania!  uq  p^zyim^wąć ,  źe  nie  widział  czarnego 
na  białym.  Ojf.  Str.  3.  -  Czarny  chrześcianin  ob^  czerh. 
Czarny,  .smutny,  iaiobny,  fc^ioars,  Kunet  s  trauńg. 
Czarnym  łif  pkrywa  odzieniem  pogrzebowym.  Bardz.  Tr, 
332.  Jakież  to  czarne  nachodzą  cię  myśli!  ITf  a/.  28, 1 28. 
Widzę  ią  w  nayczernieyszey  melankolii,  w  nienkoionym 
zmutku.'  Teae,  26,  d,  4.  £c.   ^epHOMCcAHie  mel^akolia, 

czarna  ióić ,    Vd.  tegota ;   Sio.  fmttna  neb  ćetsa  tif^iela 

Dominica  Patfionie ,  bft  fftilfte  ©OrWtag  Itl  btt  ga|lł?n, 
(ob.  biała   niedziela  ).    -     Choroba  czarna    lis,  HepuaK 
HeMOifib  wielka  choroba ,  kaduk  ,  padaczka  ,  S.  Walente- 
go niemoc,  bie  faflfttbe  Śudjt;  I*-.  mclankoUa. BnrfM.J.  - 
Czarny,  nieszczęsny,  nieszczęśliwy,  fd)IDar},  ttnglA<fH(^; 
Re,  ąiepHfclH  roAb  ,  A^Hb  ,  nieszczęśliwy  rok ,  nieszczę- 
tf'liwy  dzień  ).     Jeil  tei  pod  słońcem  ,    mówią  ,    czarny 
dzień  każdego,  Dobraeć  to  biaty   pieniądz  mieć  dla   dnia 
czarnego.    Jag.    Gr.   4,  b.    (  cf.  burzliwy,     pochmurny, 
oppoł.   pogodny,    iasny).    -     Morał,    czarny,    brzydki, 
wyftępny,    f*»ara,  f^A^M,    Uftetbi^ft.     Ty  rażący  oczy 
moie  ,     uchodź  nayczernieyszy  człowieku.    Teat.   a,   73. 
Ktożkolwiek  winowaycą,  zbrodnia  zawaze  czarna.    Zabt. 
Amf.   7  a.    {Cra*    vojika  zhema,  betluftt  intejiinum^  re- 
belUo)*     Czarny  anioł,  czarny  duch    Rg.  zarni  duh,  ob. 
Czart  ,    Djabół.  -     Czarna  Księga  ,   /"ejeftr  notowanych , 
poczet  ile  osławionych ,  bA0  i<^10ar)e  SRfdii^et ,  ba5  i&iX^CCt%t 
S5tt(b*     Powołania  złodzieyflcie  powinny  bydi  do  oddziel- 
nych ksiąg ,  czarne  zwanemi ,  zapisywane.    CzaeĄ.  Pr.  2, 
a36.     Słyszysz,  co  czyąi  Fedra,  macocha  owa  w  czarne 
położona  księgi?  Pot.  Syi.  10.     Statut  Litewiki   olbrzega , 
ii  tylko  powołania ,  urzędownie  w  księgach ,  czarne  zwa- 
nych ,  zapisane,  za  iftotne  potwarzy  poczytane  bydi  maią. 


Oft 


Pr.  C.  1,  35o   -     Białe  za  czarne  a  czarne  za  białe 


udawać.  O/iy.  Ow.  444.  Czarne  w  białe  obracaią^  t.  i. 
słe  w  dobre,  nigrufn  in  candidum  vertunt.  Mącz.  a\Xi 
fiimth  Wf i^  llta(^*   cf.  Biały.     J^  Botan.  Czarne  si^le , 


Bh.  catptic%mt',  Sio.  iątohelniti    Rs.  nipoA^n,  napo- 

BaineA^  ;  £c.  ityA^CfłBicb,  «[apo4l^H»  czary  robiący, 
czarownik,  czarnoksiężnik,  bet  Saitbftet^  ^IMr^fAllfi- 
(ei ,  '^retmieifler*  Czajrodzieie ,  co  się  wieszczki  czynią, 
ludzi  zdradzaią.  Eraz.  Jęz.  R,  4.  Przeciw  naukom  cza« 
rodzieyników.  ib^.  O.  8.  •  J«fteś  jeden  a  czarodziei,  którzy 
pewne  mentale  noszą.  Zabł.  Amf.  89.  Czarodaitynik* 
SaT.  Pofl.    1 7.    IV  rodź.  ieĄ/k^  CZARODZIEYKA ,  cza- 

rowiyoa,  5/0.  ćarobelnićfa^  carobrlnka;  ic j.  łapo4*Żiia»* 

CZAHODZi£YSKI,a,ie,  caarnoksięzki ;  £A*  CiilTObfgltę; 

Rs.  uapoAB^HUR,  |attbni|f(b/  (erettmeiiletifcb  /  fi^nKnr); 

fńnftletifd).     CŹ;VRODZI£YSTWO,  a,  n.  czarnoksięztwo, 

czary,  bte  Gd^marafilitflelep ,   ^erenmrtfłete^/  8«ubetff. 

Bh.  c;arobf9nlen0i ;  Re**  ^apoAtucniBO.     Mężoboyfiwa, 
czarodzieyitwa,  Smorr.   Napom,  43.      Zdradził  go  swoim 
czarodzieyftwem.   Mon^  6^,  28.  Perz,  LeJk.  309.    Szkoda, 
ie  uAaio  czsrof^ieyilwo ,  to   był  sposób!  uczci  w.y  zmyśla- 
nia snów  przyi]6nuiych.>  W  fig.  Metr.  i,  iły..  GZAROSTWO, 
a,    m,    czary,    czarowanie,     pc.   HapóacoiBO ;  S^tXtPt 
^aubetei^*     JLudwik.XIV.   zakazsł  iuryzdykcyom »  aby  za- 
ftarżeń  o  cfaroftwa  nie  przyimowały.  OJir.  Pr,  j&>.  1,  86. 
Przez  pławienie  niewiaft,  zoiUfo  tym  bardsiey  utwierdzone 
o    ich   <cą^rolbiria    i^memanie.     Mon.   74*  46*.     *'CZA- 
RÓTŁUM,    a,    m,     tłumiący    czary  «    bet  ^aub^rfeinbi 
S^tltX(\9\tiJtfm-    1j  czarotłumie  darmo  masz  mię    w  mieście 
aławić,    Żebym   sjfji  nąe  miała  wżdy  o  krzywdę  zaftawi^* 
Perr\   Hor.  a,  R.  not  i    „który  czary  tłumi  ,•  czarownice 
karze  **. : .  CZAROWAĆ  r«,  ^dk. ,   zczarować  dk.  -  J*.  intr.^ 
czary   czynić,  gustować,    lOttbi-tH,   (erftl ,  3aitbcrf9  ^^ 
ber;  ^>^- .  cl^roipaH    C-  *•>  liniiować,  krefleować);    Sio. 
ccX\i\  \    Bs,  cjarAtJ ,    ciniti  cine ;     Cro.  czarati  ,   czaram , 
satrim  ,  bajam ,  czopram ,  bahoriti ,  bajati ,  csoprati  >  V<ł* 
ztiprati  i  Cr/z.  zupram,  zbarkanje}   Re.  ^apoĄ'^Hnmf  ^a* 
poAtii^HcmBOBaiDB,  HępoBamB^  HapoB«)<ie,  6aA»cmB0- 
Bam& ,   B0Auie6HUHainB ,  BOAme6cmBOBainB ,    romo- 
Bams,    BpaiKHms,    BoponciiinB ,    BOAUBenie;    £c,  ^i« 
poBamjb,  Hapy^io,  HapoBaHi>.     Czarnoksiężnik  czarował 
b3'ł  Filippikowi  o   ceaarftwie.    SA.    Dz.  891.   wróżył   tX 
%Mt  ibm  gCIDabrfagt.     Czaruiące    słowa  ,     csarownicie, 
^1l^ett0OCte.     Moc  czaruiącyich  słów  tak  gwałtowna  bywa, 
że  w  nocaey  cicho^i  i  miesiąc  z  gwiazdami  bywa  zatrsy> 
piany.  Jaił.  TeL  ió3,     §.  Transit,  czarować,  zczarować, 
oczarować,  uczarow^ć  kogo>  czarów  go  nabawiać ,  ciBfB 

j^f^aubern,  bcberen;  jfc.  o6aBamH,  aaroBopianu,  okox- 

AOBami>.  pr,  et  fig.  Zczarowaną  ziemię  na  ftraży  obsia- 
dły mocy  czartowikie.  Jag.  Wyb.  I).  3,  b.  Zakochałem 
się  prawie  jak  zczarowany.  Teat.  3o,  b.  102.  Zony  Snl- 
tańikie  płacą  czarownicom,  aby  ich  naucssyły,  iak  maią 
uczarować  cesarza ,  aby  się  w  nich  kochał.  Star.  J)w.  48. 
,Oczy  rychley  uczarować  mogą',  nis  która  baba  ziołmi. 
Gor.  Jpw,  298.  Otw.  Ow.  359.  Rozumienie  ieft  wkraiach 
wschodnich,  że  się  znayduią  ludzie,  co  a  przyrodzenia 
wzrokiem  czaruią.  Kłok.  Turk.  i48.  Nic  innego  nie  esy- 
nil,  ieno  się  z  białemi  głowami  zabawiał ^  co  go  były  tak 


CZAROWIERCA     -     C2AROWNY. 

« 

bardzo  ccsarowafy.  BieL  Kr^  191.  Muaiaf  go  kto^  ocza- 
rować Ojj^  Wyr.  (nie  se  swoiey  gfowy  arobił,  nie  sam 
r  siebie,  nie  wiedzieć  dla  czego),  cf.  odczarowa<f,  odczy- 
nić, CZAROWIERCA,  y,  m.  wierzący  w  czary,  jbft 
an  Ś^nlft^ft^  gUn^t  Nie  mogąc  przeprzeć  tego  czarowiercy, 
sottawiietti  go  z  plebanemu  Mon.  74, 463.  CZAROWNICA, 
j,  *.,  CZARO WNICZKA ,  i,  i.  zdrbn,,  czarami  się 
trudniąca ,    czarująca ,    czarodzieyka ,  guilarka ,  5if  ^aubc- 

rfnn,  ^fr  ®<^nHirsftin|ircrfiiii/  M^  $eve;  i?A.  cśarofiegnicf, 

f  rjfOTfd  ;  Crn.  zapern^za  ,  zupamiza  ;  Vd,  zoperniza, 
siiperniza,  zoprarza  *,  Stavon,  csaratarica ,  Tisfatica;  Bsn. 
CTarómica ,  Tiracjarica  *,  Bg^  cjarovnizza ,  rilenizza  ;  Sla. 
csaratarica;  Sr,  2.  d^ob^td  >  -^r.  1.  fotota ,  f^obota  J  Cro, 
czopemicza,  satrapia,  bahoricza;  J(s,  Ha  po  AlóKnay  era- 
6a6a  ,  KOAAyH&iT  ,  BOAiueafiH^a  ,  pycaAaa  (dawniey 
Dryada  Nimfa  )  •,  Ec,  '<iapóBHBisa ,  Hapo4'BKHR]ja  ,  6a- 
AXIiHiiua.  Czarownice  szatanoimi  mamią  i  mnlcmaią ,  aly 
nocą  na  bydle  ief  dzity  i  po  rozmaitych  się  mieyscacb  w?ó- 
ciyly.  Sk.  Dz.  3o6.  O  pó?nocy  czarownice  na  oio^u  lecą 
przez  kominy,  Na  rozftffynfe,  lia  bagna  i  na  Łyxą  górę, 
Zabt,  Zbb,  ^"j,  Teat,  ^bfC, 61*  Czarownic  schadzka  Cr/i. 
kWk  ).  Mówiąc  o  czarownicy  ,  powinno  się  wprzód 
wsptftttnieć  teu  dzień  ,  w  który  byio  Boże  narodzenie, 
a.  p.  przeszłego  roku  było  w  Sobotę ,  otoi  powinno  się 
mówi^ :  w  Sobotę  Boże  Narodzenie  czarownica*,  albo  teź: 
^s  stowó  ft*al'o  się  ciałem  czarownica.  Mon,  74,  358.  Cdy 
•*^  desacz  nftaf  w  Maiu,  czarownica  przyczyną?  zdechł  wół 
ieden  drugi,  'czarownicę  winią.  CpaLSat.  lai  Czarownira, 
trżebaby  ią  spławić.  OJJ.  'Wy'r,'X  ob.  Pławi <; )  tr.  Czarownica, 

brzydkie  i  złe  babflco,  efite  dte  S^etc ,  dn  ^IM  bdfiTi*f^ 

frifC^S^flb.  $•  Botan,  czarownica  ziele  ob,  Czarnokwit. 
CZAROWNICZY,  CZ!^ROWNY  ,  a,  e,  od  czarów, 
czarodzieyflcT,  czamoksięzki ,  ^aVi^tt  s  /  ^erfll  '  ,  %9i\\lZi 
Yifi^;    Vd,  zoperiki;  Cm,   zuperfke ;   Rt,  ^apoA'B'HHb2H, 

KOAAynOBl),     B0Xmó6HBJH,     BÓp09iC^6HKIH';     Ec.    6tlA- 

cmBeHHUM  ,  nomBopHhiH  ,  sapoA'BHHun.  Fo  trzy 
kroć  mówił  ałowa  czarowne ,  których  go  była  Medea  nau- 
czyła. 0/#.  Ow,  260,  Wiersz  uzaroitny.  Bardz.  Tr,  372. 
Iftedea  cielce  ognifte  i  smoki,  czułe  Iruna  flróźe,  czarów- 
nemr  słowy  Jazonowi  powolne  robiła.  Otw,  Ow.  257.  Na 
tak  wfele  narodów  głuche  bogów  uszy  Bezbożny  złego 
hidn  wiersz  czarowny  '  ruszy.  Bardz.  Luk.  101.  Eig. 
Słowo,  spoyrzenie  ,^  oko  czarownicze,  t.  "i.  uymniące, 
łudzące.  CZAROWNIK ,  a  ,  m. ,  CZAROWNICZEK  , - 
czka  ,  m.  zdrbn,  ,  czarami  się  paraiący  ,  czarodziey , 
czarnoksiężnik ,  tet  ^CLlX^tttt  ,  SJeretlWclftet  ,  <Sd)W«ta^ 
Mnftl^t;  Bh,  ćarobegtitf ;  Rg.  ciarovnik,  yilenik,  yjesctaz, 
naghioniks  Bs.  cjaratan ,  cjarornik  *,  «S/a.  csaratar,  yishtac ; 
V</.  zopernik,  zhernashulz,  zbarounik ,' zoprayez,  zoprar ; 
Cm.  7.harkar,  koshętn^k,  ko^sheln^kar ;  Cro,  chyarovnik, 
czopemyak  ,  bajavecz  ,  charayecz  ,  satrivecz  ,  satrenik , 
czoprayecs ;  Rs,  HapoA^^a ,  ^apÓBHHRl) ,  HapOB&uiex£ , 
jcOAAynl) ,  BOAXBOBamB  ,  BopoTKei^  ,  B0Ame6RRKl) ; 
J^c.  KyA^cHHKl),  HapoA'&n»  koaayhI),  maMaul),  6a- 
JbiBRHjił>,  o6aflHHRKl) ,  6&A1H ,  o6aBlinexB,  HaroBOp- 
igHkb,  aaKXHHamex£.  Zegnania  i  zaklinania  gu^Iarzów 
i  czarowników.  S>t.  365.  Saul  wygnał  wieszczki  i  czaro- 
WBiki  s  ziemi.  Radź.  1  Sam.  28,  9.  $.  Botan.  Czarownik 
Bi«Ie  ob.  Czarnokwit.  CZAROWNY  ob.  Czarowniczy. 
Foehods.  ob.  pod  Czary. 


*CZARSTWO    *   CZARY. 


347 


♦CZARSTWO  ób.  CARSTWO. 

CZART,  •CZORT,  a,  wi.,  CZARCIK ,  a,  w,   zdrbn4,{^cL 
Czarny,  K^ary)  djabół,  saatan ,  wróg,  czarny  duch,  bies, 

ber.Cdjrporse/  bet  Łenfel,   bet  tłfe  gtiiib  5    Bh,  int, 

tai,  Cjcit}  S/o.  ćm;  *g.  aarni  dAh;  Sr,  1.  Cjett;  Sr.  2, 
%CLXt;  Cm,  zb^rti  Vd.  hudizh,  slodei,  słomek,  hudi  duh  *, 
Cro.  vrag ,  malik ,  sznmrak,  szotona,  napasztnik,  ikra- 
pecz ,  zlódi ,  paklenik  ,  hudicfa ,  djayal ;  Rs.  Hópmb  , 
Hdpni*b,  Ky^l);  KyA^cb;  £c.  Yópmb,  AVi6oxb;  (Hb. 
y?f  hojiis ).  Psu  oczy  przedał  a  czartowi  duszę.  Jabi.  Ez. 
j^i.^Slo,  ćett  Hel)  t^10t\  Wftetfo  arbno,  czart  lub  djabół 
i^sz^fiko  iedno,  (  cf.  fiie  kiy,  ale  palka  )..  Tysiącami 
czarty  liczyć.  Klon.  El.  B\  3.  (  klnąc  Bh.  CjettOWdti  )• 
Gniewa  się  iak  czart.  Jabł.  Ez,  2x9.  Nie  gryź  z  czartem 
orzechów.  Rys.  Ad.  k%.  (nie  wdaway  8\ę  z  człowiekiem 
niebezpiecznym,  nie  igray  z  ogniem).  Chłop  swoie, 
czort'  swoie.  Teat.  3o,  13.  (  kaidy  irhce  mieć  racyą, 
utrzymuie  swoie).  Gdy  czart  swoie,  pop  awoie,  od  słów 
do  s!ów,  przyszło  do  czubków. 'Ztf^.  16,  162.  Zły  c«art 
melancholia,  anioł  myśl  Wesoła.  Dwór. i4. 1,-  WUczb.nin. 
Czarci  (Czarcia)  ,bte  S^ewfel--  $• '/".  =  Kcho,  nieszczęście, 
bet  ipeilfet,  ble  ^ep,  bet  X  .  .  .  Czart  tu  wuia  mego 
niesie.  Teat.  55,  e.  58.  Co  za  czart  waa  podiega  ixEą- 
dzi?  Zab.  i5,  i5i.  Czarci  go  nadali.  Off'.  Wyr.  (nieszczę- 
ście, choroba).  Niechie  go  czarci  wezmą.  ib.  (ob. Kąty 
kaci).  Rzecz  niesłnaznie  drugiema  wydarta  ,  idzie  >do 
czarta.  7ea/,  64,  c.  2.  (źle  nabyta,  śle  odbyte).  Do 
czarta  lam  tego,  do  kata,  co  niemiara  (4^et^^(etO  tUh 
CZAR1 KOW ,  a ,  m.  miafteczkó  w  Podelikim.  DyA.  G.  i. 

i54.  ein  ®t4bt*en  in  ą)oboUen.    CZARTOPŁOCH ,  a, 

m.   agaricus  integer ,   gatunek  bedłki ,  ftraszne  czyniącey 

womity.  Eluk,  Dyk.  1,  i3.  Ul  uttgetbeilte  iBl4ttftfd?»«t«m, 

bet  ŁiuWinS.  CZARTOR\SK,  a,  m.  miafto  z  zamkiem 
w  Wołyfilkim,  niegd}*^*  księztwo ,  imienie  Xiąt  Czarto- 
ryikich,    dzielnicy  Jagiellońlkiey.    Dyk.   C.   1,   i54.    etne> 

@tabt  mtt  etnem  (Scbloffe  in  iSolbpn.  ebemal^  ein  gi^tdens 

tbnm.     CZARTOSTWO ,   a ,   «.  djabelftwo ,  czarci ,  ZtU^ 

fel,  iCfufeicp,  ^«etifel»erf,  iteufeWbtut;  iBA.  cjetto»in«; 

Rs.  HcpniÓB^KHa.  Córka  moia  okrutnie  od  czartoilwa 
bywa  ^dręczona.    1  Leop.  Math.  i5,  aa.   (od  djabła.   Bibl. 

Cd.).  *CZARTOWKA,  i,  i.  djablica,  eine  Seufelitm, 
ein  a^lifer^wei6 ;  /?*.  HepmÓBKa.  CZARTOWNIK  ziele, 
Bndtk,  ob.  Czarownik  ,  Czarnokwit  ziele.  CZARTOW- 
SKI,    a,    ie,    CZARTÓW Y,    a,    e,    czarci,    od  czarta, 

djabelski,  ^euffrt  = ,   teufeiiftb;.  Bh,  cjettowń,  Rs.  H^p- 

iziob1>  ,  '^ópinOBL  ,  .  MepmÓBCKiH.  Czartowlka  w  tobie 
gnieździ  się  pycha.  Bals.  Niedz.  i,  177.  Czartowscy  po- 
słance szarpali  bóztwo  Chryftusowe.  Biał.  Poji.  8a.  Ta* 
czartowika  Mość  ze  djabły  zuchwała.  Teat.  7,  c.  70.  -  Hifl.^ 
Nat.  Czartowe  I^yno,  sok  Laserowy,  dla  przykrego  za- 
pachu. Syr.  639.  smrodzieniec ,  ^^enfeC^btftf  /  czartowikie 
łayno.  ^'luA.  Dyk,  a,  4.  (cf.  Cyrenayflcie  ziele);  Vd.  hu- 
dizhni  klat,  yrashje  blatu,  oshank ).  Czartowe  mleko, 
Euphorbia  platyphylla  Linn.  ŁetlfeWtttilc^ ,  SBolftollcfei 
gatunek  Euforbii.  £luk.  Dyk.  1,  aia.  Syr.  1491.  Cm.  fj. 
ddlka,  hiyójka].  Czartowe  żebro.  Komonica,  S.  Piotra 
ziele ,  Łysina  ,  Seabiosa  succlsa  Linn.  bft  itenfel^a^bt^f 
bet  9iBbif.  Syr.  883.  {Rs.  Hópoioal)  n^Aeisb  piorunek). 
CZARY,  -  ów  liczb,  mn.^   gusła,  czarodzieyftwa ,  czar- 

Boksięikie  sztuki,  ^etetey,  8««bet,  Siiubetei^,  gaiibct^ 

44  .  . 


54ft 


*CZkKZ    -    CZAS- 


fttttit/  $atlbettińtM,  ^aulttttata,  $MUxftafti(Bh.4Mh 

Ciatftf/   ti^CicH   s     !•>  liaik,    krćaka   S/b.  iirfiŁ,    Cm* 
sh^rka  ^  litera,  gloika);   a.,  csary  JSA.  CHICa,   ciatp:  B^. 
cjar,  cjaranja,  cjari,  cini,  hadólł,  Yraagjanja^    S/a.  caa- 
ranje  ;     Cro>  char ,  cjaar ,  chara ,  csopria ,  czopemia ,  ha- 
horia;  DL  Widwatroł  Ag.  cJAr,  cjaar;   Vd.  chara,  yrasha, 
^opemia ,  aherna  ahula ,  Cm.  uracha ;  Rś.  BOAine6cinBO , 
voxiii6i,  KOAAOBcmBO,  B0xxB034Hie,  Bopoxc64;  Ec. 
«4p»i,  KyAćc»x,  BOAKBOBaHifl,  maMaHcmao,  BeA^Hcm- 
BO,    BlbAyHcnx6o»     Boponcea,     jiaIt,    ompaBa,    Ha- 
roBOpl),   o6aBaH'i'e.     Csary  aamego   a  nieba  sprowadzą 
kaiciyca  ,     Csarami  mo^a  Cyrce  ,      stawna  czarownica , 
Przetworzyć  niegdyś  w  świnie  Uliaeaa  mcie  ,    Jadowite 
przez  czary  padaią  się  węie.   Nag.  Wirg.  617.     Pospól- 
stwo  w  cięiaze  choroby  wpadłszy,  nie  rozumieiąc  przy- 
czyn ich,  natychmiaft  rozumie ,  ie  to  są  czary.   Krup.  5, 
^ai.     Kto  wierzy   w  czary,    tego  weźmie   djabót  ilary. 
llyx.  ^rf. *3i.     W  czary  wierzy  (  s  zabobonnik,  głupiec). 
Pędzla  są  większe ,  niźli  zto^ci  czar}'.  Zab.  i5,  i68.  Cza- 
ry! Cuda  I  rzecz  niepoiętal  (cf.  Cud).     To  chyba  czary! 
Off*  IVyv     C«ary  na  zjednanie  mitości  u  kogo ,  philtrum 
Oł.     Th.     ein    tóebe^tranf.      Ścisnąwszy    krzepko    ufta, 
-     odrznć  te  puhary ,  Które  cl  dale  Cyrce ,  wie;-z  mi,  w  nich 
^ą  czary.  Zcib.  10,  199. 

Pochodź,  ob.  czarodjtity^  czdirownik,  i  t.  d.  czarowali 
odczarować ^  wyczarować »   cf.  cjMrnoksifinik  ^    cf.  Aary, 
czarny,  cf.tzarka. 
«OZAHZ  od.  Car. 

CZAS.u,  iif,  {in^Locali  w  czasie,  w  czesie^,  ciąg  naftę- 
puiących  po  sobie  chwil,  bU  ^fit;    Bh.  Chdi ,  btha;    S/o. 
iaii    Sr.    1.   Cia6,  tia^'f     Sr.  a.  ^ai  i     S/a.  csas,  doba, 
Tnme-,     Vd.   zhas,  zait,  ura;     Crn.  zhas ;    Bg.  yrj^me, 
dobba  (cjśs  s  moment);  Cro.  vr^me  (  cha sz  momentum)\ 
Bi.  ^'obba,    Yrieme,    yrjeme,    brime,  godlna;^  ( B^  cjaa 
od  yrjtmena,   hip':  momentum);    Rs.  roAHHa  s  czas; 
Rs.  lac  )  s  godzina,  ^acOBigiiKB  zegarmiiłrz  ;  £c.roAHHa, 
roA^J  I  »peMJt  rok,  czas  cf.  Ger.  JJelt;   Gr.  rros,  Hb.  f\v 
t^h;  Arab.  yn"*' tempu4 9  ptrs  eapitisy     Czas  ninieyszy, 
przeszły  i   przyszły.  Karnk.  Kat.    1 66.     Czas  mierzy  się 
wiekami,    rokami,  miesiącami,  tygodniami,   dniami,  go- 
dzinami, kwadransami,  minutami.   Soljk^  G.  5.  18.  Kald. 
Sg./lf.  1.  Czas  roczny,  dzienny.  Syj:t.Sxkl.:i-j^i   Oszczę- 
dzay  czasu,  czas  płyuie  iak  woda.    Zab,  16,  3ii.     Czas 
szybko  bieży,  wnet  uciecze.  Mon.  76,  197,     Wszyftkicgo 
kupisz  za  pieniądze »  oprócz  czasu.  Offl  V\[yr.    Czas  wszy- 
»    itkokrotny^  Zab.  9,  4o.  (  ob.  czas  ^erca  ).     Czas  wszyftko- 
trawny.  Zab.  la,  91 3.    Ezas  ma  ikrzjdta.  OJf^  Wyr.   Leci 
'     czas.  Stonk.  Pert^  34.  (ulatuie).     Czas  dziad,  ale  z  kosą. 
Ojr.  Wy.  (choć  póino,  przecież  niszczy).     Bożek  czasu 
Crn.  flina).     Czas  wszyftko  psuie.  Zegl.  Ad.  49.      Czas 
wiele  moźe^  czas  wazyftko  otwiera;  czas  wszyftko  trawi. 
^  C/l.  Ad,  laa.     Gdzie  rozum  nie,  czas  pomoże.    Rys.  Ad. 
i5.     Czas   wszyftkich    rzeczy  lekarzem.    Jobt.  £z,    186. 
Czas  doktor  na;ypewniifyszy.  Zimor.  Siel^  i4a.     Zoftawmy 
to  czasowi  y    może  się  Hrabia  upamięta,    Ttat.  54,   53. 
Czas  to  zatarł.    7>.  (zapomniano   iuż  tego,  batiif^ft  (At 
Me  ^eU9t«^  mo^fen  laifen).     W  piekle  będzie  żal  a  gry. 
sienie    sumnienia  ^     pokąd    czasu    fiawad   będzie.    GUcz^ 
Wych.  L.  b,  b.     §    .Czas,  pewna  część  czasu,  eUl  ^HU 
ticU,  f Ine  ^eiV  ei^te  geipiffe  $eit^  Jeden  cm  niebo  cleniem. 


CZAS. 

okropnym  saniToczy,  Drugi  iasnyit  promieniem  t  nagfa 
wypogodzi.    Zab.   i4,   iSa.     Wszyftkie  czasy  maią  awóy 
czas ,  prócz  czasu  na  świecie  nic  nie  majsz.  Ztbr.  Zw.  3. 
J  czasy  czasów  swoich  nic  pilauią,  W  iUtku'  aię  widzę 
nam  akkomoduią.  Bratk.    U.  b.     Bóg   naznacza  rzeczom 
swoie  czasy.  Bardzo  Tr.  i4i.    Śmierć  czasn  nie  opowiada. 
jBa/i«  J3.  a.  (terminu).     Długi  czas  na  tym  ftrawił.    Birk, 
Dom.  56.     Chcą  go   wziąć  w  krótkim  czasie.    Tcat.  43, 
^.70.   (  wkrótce  ).     Każdą  minutą  i  uaymnieyazym  caa-  ^ 
sem.     Ty  mi  na  myśli.  Zab.  i4,  ia5.    (w  każdey  nay-' 
mnieyszey  chwilce  ).     Będziesz  się  teraz  cieszyć  za  wszy- 
ftkie czasy.  Teat.  55, 5. 5.  ( za  całą  przeszłość).  >  j.  Gram^ 
mat.   czaay ,    tempora  ,    odmiany  słów  czasowych  czyli 
czasowników  v€rborum  podług  czaso.  -  {.  Czas,  doyirzały 
czas,  że  iuż  odwłoka  dalsza  mieysca  nie  ma,  ^^tf  tftCt 
Cflt,  %h^^t  3ett  |«  Ct«a^«     Już  też    czas  abym  powie- 
dział    Teraz  ,      com    od    ciebie    wiedział.     Paji^  F.   79, 
Czasby  mu  iuż  bydż  ftatecznym,  a  nie  ieft.  C/t.  Ad,  117. 
Czas  wielki,  bardzo  czas.   C/i.  Th..     $•  Czas,  czas  wła- 
ściwy czemu,,  bie  bgfltmmte  red}te  fć^itfłi^r  $dt.    Czaa 

mówienia,  czas  milczenia.    Sk.  Kaz.  39.     AYazyftkie  rce- 
czy  awóy  czas  maią «  czas  narodzenia ,  czas  umarcia ,  czaa 
obalenia ,  czas  Cudowania.    Budn,  EccL  3,  1,^  Sio.  faibft 
tOtC  tllA  fiDOft  ĆA(;  Cro.  Vsze  z  -  rremenom  szTOJem   hodi » 
Umret  mora ,  ftosze  rodi ).     Wszemu  czas  ma  być  słusznie 
upatrowan,  kiedy  orać,  więc   orać^    kiedy  plęaać,    więc 
plęsać  ,    kiedy  się  bić  ,    więc  się  bić.  Rty  Zw.    l\Z»,  b, 
przyszedł  i  na  niego  czas*  (  nosił  dzban  ,  aż  się  ucho  .iir- 
wało  ).  Co  daley  to  gorzey  dzieie  sję,  aż  też  przyidzie  czaz 
boży,  Hrbji.  Lek.  B.     Przetrzymał  uad  czas.  .Ojf.   Wyr. 
-  $.  Czas,  Wolny  czas,  ułacnienie,  łatwość  od  zatrudnień  » 
OTuf^,   3ełt-,    Rt.  AOcyrb.     Drudzy  czasu   nie  maią«  a 
drugich  nad  czas  daley  ftawa.    Warg.  Wal,^  ayo.     Teras 
się  ucz,  gdy  czas  masa,  pokić  czasu  ftawa.   Pasxczk.,Dz. 
47.     Musiało  się  ^  prędko  zbyć,  bo  czas  był  bardzo  cia- 
sny..   Zoik.  M/kr.   17.     Radb^Tn  czasu  kupić.    O/f.   Wjr^ 
(wiele  mam  do  czynienia,  nie  wyftarcza  mi  czas).     Czasu 
zabrakło,  ib,     Czas  truć  Bs.  karsmati,  dangubati  ob.  Czas). 
Będzie  na  to  czas.    Ojf.  Wyr.     $.  Czaa,  pora,  sposobny 
czas   do   czego,   pogoda  do   czego,   gflrgene  ^^f   tt^tt 

3cit  f   Oelegcn^elt  i   Rf-  BpóM« ;    £c.  6AaroBpeMeHie. 

Czas  pp  temu,  teraz  na  to  pogpda.  Cn.  Ad,  119.  Kto 
czas  ma ,  a  czasu  czeka ,  czas  traci ,  cui  occatione*  amit" 
tit ,  maximam  paxtem  rerum  bonarum  amittit.  Rys.  Ad. 
aa.  Kto  czas  ma  czasu  czeka,  mnie  zaś  czas  uciecze.  Pot. 
Ąrg.  a 7 4..  Kto  czas  ma  a  czeka,  temu  czas  uciecze.  ib. 
3i5.  Kto  czas  ma,  czasu  cseka,  czas  tylko  upusacza. 
Simon.  Siei.  5o.  Czasu  czekać,  Rt.  BpeMenmnB,  cza- 
so wać).  Kto  czas  traci,  traci  to,  co  czasy  daią.  jfag. 
Wyb,  C.  a;  b.  Twóy  teraz  czas  ,  pomściy  się.  Teałm 
54,  c.  D.  a,  fna  ciebie  koley  ).  Kto  czasu  chybił,  wszy- 
ftko ft^cii.  Sk.  Kaz.  5 xi.  Włoszczowic  upatrzywszy 
dobry  czas,  gdy  mało  lądzi  było  przy  Jąropdka,  rzucił 
się  nań.  Biei.  Kr.  86^  -  §.  Czas ,  czasy ,  czaspwe  okolica* 

ności ,   bit  $eitum\iinbt ,   Me  ^eiteii , '  bte  ^rit.    Czasy 

teraz  ciężkie.  Tęat.  18,  39.  Drogi  to  teraz  czas,  trzeba 
się  niąć.  MoUf  jS,  684.  W  zły  czaa  przycho4^sa»  nie 
mogę  teraz  We  Pana  zaspokoić.  Teat^  48,  60.  J  w. złym 
czasie  służyłem  mu  Wiernie,  i  teraz  w  dobrym.  Teai.  19* 
b.  5.     Czas  płaci  ,  *czas  też  i  traci.  Hęur^  SĄ.  39.  (ob. 


\ 


CZAS. 

pTad^),  W  dobry  csa»  kupić,  prsedidi  s  w  cnsie  Łapim 
lub  preedaiy  ^yfkownjm,  Tr,  CsMowi  ludzie  staźą. 
ZegL  Ad,  &i.  Jeft  prsyiaciel  niektóry,  co  czasowi  swemu 
siuiy  t  a  nie  softanie  z  tobą  czasu  nci^nienia.  Radź,  Syr, 
6,  B.  Csasów  dobrych  uiywać.  Ojf.  Wyr,  ( lusatykować , 
biesiadować,  ob,  wcaaa).  Fan  bóg  czasy  rozdaie.  Rys. 
Ad.  59.  W  takich  iyiemy  czasach  nieftety^  •Ze  wszyftkie 
fiany  wypadiy  a  kluby.  Zab,  i4,  SSy.  XJ  nas  wszyftko 
brzmi,  huczy,  gra,  śpiewa,  takie  nasze  czasy*  Ttat,  5 a, 
4  J .  Rozumieią ,  ie  ieftem  okrutnie  bogaty ,  Ja  atoli  nio 
nie  mam;  nie  takie  to  czasy.  Pfiemc,  P»  i*.  7 a*  Gdzie  się 
owe  czasy  podziały  ,  kiedy  to  S  Marcin  rozdzielił  się 
płaszczem  z  iehrakiera.  Men*  76,  686.  Caasu  patrzeć  na 
kogo ,  aspektu  patrzeć.  Cn,  Th.  eineW  tif  ^M^Mit  fttU 
len.     $.  Czas  na  dworze,  piękny  pogodny  czas,  brzydki, 

Błotny  csas  i  t.  d.  h\i  OBIttet ting ,  M  SBettf t ,  bie  $ńt ; 

Bh.  poćufy;  Vd,  TTeme ,  Cro,  rreme-f  Sr,  2.  goiba,  t9ttbro« 
Sr.  1.  wiebtO;  Rs,  BĆApo,  nord/ja,  oorÓABe.  W  tey 
podróiy  przypadku  iadnego  nie  miatem ;  czasy  byty  piękne, 
4r0ga  dobra.  A'rai,  I)cś,   2^2.     $.  Czas  dobry,   godzina 

btoga,  czas  szczęśliwy,  eUie  %t{t%VitU  dUtfUd^e  ®tunbe. 

oypo^,  zly  czas,  zU  godzina,  evi€  unftUcflid^e  ^tllllbf* 
Kie  w  dobry  czas ,  yr  złą  godzinę  ,  infaujię,  Mątz.  Day 
boie  w  dobry  czas  mówić,  a  we  ^ły  milczeć.  Rys,  Ad,  10. 
(  Vd,  per  dobrei  srezhi ).  Jeśli  mu  tei  sam  zły  czas  lub 
gwałt  ^  kędy  szkodzić,  Za  lepszą  to  pogodą  do  ikutku 
przywodził.  Groch.  W*  ia6.  Utopiona  w  zdradliwey  wy- 
godzie Nie  wiesz ,  £e  rącao  zły  czas  konia  bodzie.  Morszt, 
6a,  -  W  boży  czas,  w  dobrą  godzinę,  za  boią  pomocą, 
w  imię  boie ,  )tir  gUtflfal^eii  ^tllttbe ;  tiBtet  %mti  ®es 

gen,  in  %9tUi  9{amen;  Krzyknie  na  żołnierze,  aby  się 
•w  bofy  czas  potykali.  BieU  Kr-*  5 10.  "W  imię  pańikie 
i  w  boiy  czas  moie  wyiść  ku  rozrządzeniu  tey  Rzpltey, 
W€r»s*.  Regł,  i35.  -  Interjtcu  czasie  I  czasie  Paniki  1 
Caas  boiy !  s  dla  boga  I  nni  ®ettt<  ^UUtt.  Caasie  Pań- 
iki !  Tr,  Czas  boiy  Panlinie  \  a  ieszczei  nie  gwałt  przy- 
kazaniu szóftemu  \  Zygr.  Tap*  1^9.  Cias  hoży!  iakie 
oszczerftwo  tego  uczynił.  Zygr.  P«p,  X.  3.  Nic  nie  mó- 
wisz? o  czasy!  Ttat,  45,  rf.  84.  Vfyb,  o  Umpora! 
.  $.  Czas,  Csasy  u  kobiet ,  miesiączki ,  ba^  9Xonatli^e  Ut 
fB^eibet;  iłg.  yr jeme  xenlko ,  ft^ari  xenfre).  W  pięćdzie- 
siątym pospolicie  Toku  przeftaią  niewiafty  miewać  swe 
czasy.  -     Na  czasie ,  na  czasach  kobieu  s  w  ciąży ,  przy 

nadziei,  fc^ntfttget,  gntet  ^offntind,  in  anbetn  ttm^m 

ben.  Widsąc  Jozef  pannę  na  czasie  ,  zafrasował  się  bar- 
dzo c  tego.  Zyw.  Jex,  ai.  Żonka  mi  na  czasach.  T9at, 
1,83.  -  Takie  i  o  zwlerzęuch ,  t>on  ^(lecen ,  ttd<^ttd« 
Przebieiy  drogę  albo  szcsenna  suka  Albo  uwiia  się  liszka 
na  czasie.  Hor,  a,  174.  (liszka  kotna.  id.  170.  Min,\ 
*§,  Czasy V  podług  RoiT.  godziny*  kościelne  księie  godzi- 
ny, bie  etmiben^  Hi  Stnnbendebet^  Me  horae.    Na  cza- 

aiech  (czasach)  abo  godzinach  psalmy  zwyczayne  nie  czy- 
laią  się.  Pimin,  Kam*  326.  §•  C%asu^  czasów  <,  za  cza- 
su ,  pod  czas ,  w  przedągn  czasn  ,  |Uf  ^tt  |  to4(eenb« 
Jak  się  zachować  i  czasu  woyny  %  czasn  pokoiu,  Petr,  Pol. 
loa.  Cdć  pieniądze  pomogą  czasu  śmierci?  Sk,  Zyw, 
d>  199*  ^i^  opnazczay  pana  swego  tak  czasu  szczęścia, 
iako  i  nieszczęścia:  Siei,  JTr,  SgS.  Pewnych  czasów  a  ni- 
czego ta.  wielka  machina  zbudowana  ręką  boga,  i  iego  się 
mocą  swoich  G»3a<^w  «e]fsuip«   Sk»  Kw»  446,  {tt  gejpiflef 


CZAS. 


54# 


9^i^  t  łtt  fetaet  %At  Trzech  csasdw  W  dziefi  klęka!  bt 
kolana  swoie  i  modlił  się.  W.  JDart,^,  10.  trzech  i^^inych 
razów  ( trzy  kroć.  Bi&l,  Od. ).  'jtt  btep  »etWebe«en  *«« 
%HitiUn,  Za  czasu  Króla  Zygmunta.  Pod  .czaa  pano- 
wania Króla  Zygmunta.  Zł  czasów  Zygmuntowflckh  " 
kwitły  u  nas  iiauki.  Za  czeuu  ^  za  wczasu,  wcześnie, 
be^^eiten,  Settig.  Król  z  radą  za  czasu  hemował,  nie 
csekatąc ,  ie  wrzód  mógł  wziąć  siłę.  Gor^  Wł,^  T,  a.  6« 
Obacz  za  czasu.  W.  Pofl,  W^  a,  aai.  Któliego  czaaii,  o 
którym  czasie,  kiedy?  )n  tOCM^et  g^lt;  ttin  tPef^^e^rit^ 
mann?  Vd,  komed,  obkoTried,  t'  kirei  dobi,  kiro  dobo; 
Cro,  ob  kejoj  dobi).  Kaidego  czasu,  zawsae,  gn  {eHc 
^t\t ,  immet  t  attegeit  ;  Vd,  rsaU  zhafs ,  rselei ,  yefb 
zijafs  }.     Swego  czasu  ;  kiedy  się  będzie  naieiało ,  j^  fcU 

net  3ett,  sur  gei^rigen  ^eit;  Cro.  zagada  (ob.  swdy).  - 

Do  czasu  7 -na  iaki  czas,  do  nieiakiego  czasu,  tfne  $lCt* 

lang,    eintge  ^eit;    E^,  AOHt^4'&,    b«  HlfiomopąMr 

BpeMfl^  Co  do  czasu  uchodzi,  to  za  czasem  ginie,  Cno-* 
ta  w  swey  zawsze  barwie ,  ta  1  w  wieki  słynie.  G^tw,  SieL 
567.  {ob,  doczesny,  doczesność).  Widzisz,  i  teraz  mi 
prsymawiasz!  ia  do  czasu  cierpię.  Boh*  JCóm,  t,  307. 
Kaida  rzecz  do  czasu  idzie ,  a  swego  się  końca  dopiera. 
Cl\cz,  Wychj  O,  a,  b.  Opatrzność  tylko  do  czasu  gwał* 
cicielów  ludzkości  cierpi.  JCras,  Hfl,  i€5,  Będziesi  śle- 
pym, nie  widząc  sło6ca  do  czasu.  1  Ltop.  Act,  Ap,  i5^ 
11..  Zacharyasz,  ii  wątpił,  na  nilach  i  mowieikarąny 
ieft  do  czasu.  Sk*  Zyw,  4 a 7.  -  Do  tęgo  czoiu^  do  tych- 
czas  ( czasów ) ,  dotąd ,  do  tey  godziny «  do  tego  mo- 
mentu ,  bU  iittf  biefen  Sug ,  M  sn  biefer  Stnnbe ,  IH  anf 

biefe  ^eit  -  .  Od  tego. czasu,  odtąd,  od  tey  godsiny, 
tiyfn  bet  ^it  4n ;  Cm  odkprej ;  Ec,  om»i\%mt,  -  Cd 
czasu  do  czasu y  od  doby  do  doby,  od  iednego  terminu 
w  ciąi  do  drugiego,  od  pbczątku  do  końca  w  ciąij  90n 

einet  ^eit  big  yat  anbem  nnunretbfMett  9  bon  9ttifang  bil 
gn  (Sttbe;   von  einem  ^nbe  h\€  lum  imbetn.    Zakazanie 

łowów  rozumie  się  od  czasn  do  czasu  i  trwa  od  S.  Woy- 
ciecha  ai  do  8.  Marcina.  CAHm*  Pr*  .199.  ymartego 
modlitwami  po  śmierci  ratnią  pewnych  czasów,  od  czasu 
do  czasu  co  tydzień ,  albo  tei  w  kafdy  miesiąc  dwalcroć 
na  kaidy  dzień.  Paszk,  Dz,  93.  ^.  ^Ku  oaapówi^  ku 
temu  czasowi,  koło  tego  czasu,  gegett  bu  ^ńt,  WA  bie 
^eit,  Król  seym  na  ten  czas  w  Krakowie  zIoiywazy» 
sam  lu  czasowi  z  Litwy  nie  omieszkał  przyiechać.  Biefp 
Kr,  54i.  -     Na  czas,  nie   na  zawaze,    na  nieiaki  caas, 

od  czasu,  An{  eine  $ńt',  gnf  einige ^eit*    Kto  na  czas 

się  czym  trapi,  czyi  iui  na  zawsze  będzie  nieszczęśli- 
wym? ^aó.  i4,  i5a.  -  Na  czas,  czasem,  niekiedy^ 
nieuftawnie  ,  gnweUei ,  §n  $e\ten'  Na  czas  on  pilny. 
C/l.  Th,  44 1.  Zły  człowiek  na  csae  dobrze  uczyni.  S^ki, 
€1.  Yd,  enzhafs).  -  ^Na  czas ^  na  czasie,  na  umówiony 
czas.,%7  naleiytym  czasie,  w  swoim  czasie,  ^ttC  tecbten 
3eit,  S«t  ge(!irigen  ^ńt  Na  czas  co  oddać,  ad  ditm, 
Cn,  Th,  44 1*  Prawie  na  czas  trafił  się  iey  obrońca. 
Warg,  Wal,  a4a.  Na  dobry  czas  We  Pan  idziesz.  Panie 
Indygatorze^  zraniono  tii  offićyera.  Teat.  7,  d.h.n.  Cztr^ 
Niechie  tu  będzie  na  czasie.  Teat,5i,  a4.  Oppos.  nie  na 
czas,  czasu  .uchybiwszy,  w  zły  czas,  w  złą  porę,  |ttt 
Unseft,  |tt  emet  nnge(egenen  Ceit  Prześladowanie  here- 
tyków nie  na  ceas.  było  od  cesarza  zaczęte.  Ktok,  Turk, 
116^    Zniknąłeś   męiu   wielki »    w  M  os«a  sniknąlleś. 


5^o* 


C2AS. 


Groch.  W.  54C.  Uetmaaa  Zarooyfkięgo  ,  nie  «Tia  czna 
odey^Gie  ,  Terazby  ie^li  kiedy  piakać  na  nieszczęście. 
Grochy  W,  632.  -  Pod  c^as  ,  w  przeciągu,  gdy  aic 
'  dziaJb,  gdy  trwało,  w  ciągu^  w  czasie,  czasu,  jttt  ^(tt/ 
lv4(reili)  ,  nnter.  Pod  czas  Te  Demn  laudamus  armaty 
sfyszeć  ai%  dały.  UJl.  Konji.  i,  i6i.  -  |.  Pod  czas  -  pod 
czas    s    czasem    -    czasem  %  '  raz     -     drugi    raz  *,     bfilb  - 

Ibolbi  eimnaf  -  eta  anbentiaL    Bagnifko  to  pod  czasFran- 

•  cuzi,  pod  czas  Rzymianie  przechodzili.  Wttrg*  Cez,  a  18. 
Koto  obozu,  pod  czas  aby  położenie  widział,  pcd  czas 
cUa  rozmowy  włóczył  się. ib»  1 25.  Pod  czaserrtj-pod  umó' 
wiony  czas ,  pod  należyty  czas ,  swego  czasu ,  )U  fetlt^t 
^(lU  Słowo  Rato  się  ciałem  pod  czasem,  przyiąwszy  na 
aic  naturę  ludzką.  W.  Poji.  W.  206.  -  Pod  czasem » 
nie  razem,   z  czasem,    za  czasem,    po  mału  ,     zwolna, 

Crm  pozhasno;  mit  bft  ^eit,  gemad^,  ttad^  get^be,  etne^ 

liacb  ^^^  dnbetn.  Ze  morikl  piasek  nie  rychło  wysycha , 
|»^rseto  nie  zarazem  mast  go  sypać  do  murowania-  wwapno^ 
ale  pod  czasem.  Cresc.  35.  Żywot  matczyny  nie  zaraz 
dziesięciorga  urodzi,  ale  pod  czasem,  1  Łtop^  4  Ezdr*  5, 46. 
za  czasem,  ib,  47.  —  lY  czap  ,  w  naznaczony  należyty 
czas,  wialnie  swego  csasu,  jur  tt&^en  geit,  S^t  de^itts 
gen  9elt;  Bh.  %ą\i^\  Sr.  i.  fabe;  Bs.  urdd,  navrjeme^ 
Bgodno).  Wczas  powrócił.  Boh,  Kom»  4,  42.-  "W czas ^ 
fea  wc2aaa»  wcześnie,  bep  ^cit^lt/  }eitid;.  Vd*  perzhasi , 
-  pergodi ,  sgnde,  sagoda ).  \V  czas  się  opatrować  na  przy- 
szłe przygody  potrzeba.  Sk*  Zyw.  a,  3ii.  Złemu  w  czas 
zachodzić   potrzeba.  Papr,  Tr.  C.  5.  •     Nie  w  czaa^  za 

pditto ,  in  fpit ,  toenn  ti  nlcbt  me^r  ^U  ifl.    Nie  w  ezaa 

iui ,  kiedy  gore ,  a  daleko  woda ,  Niili  iey  więc  nanoszą, 
większa  będzie  azkoda.  RBy  Wiż-  173,  -  iVie  w  czas, 
nie  w  sposobną  porę,  %Vit  titińt ,  )ttr  Uttgelegnett  ^cit, 
tindelegen.  Nie  w  czaseś  nam ,  o  wielki  umarł  Władysła. 
wie ,  Kiedy  było ,  o  kiedy  potrzeba  cię  prawie.  Tward» 
ly.  D»  1  a-  On  Pan »  w  rzeczach  biegły  ,  niech  odpoczy- 
wa ,  nie  w  swóy  ctas  poległy.  Groch.  W»  443.  Nie 
w  awym  czasie ,  Jut  ttlirccbtetl  '^tit  Porwała  cię  śmierć 
nie  w  swym  caasie.  Groch.  W.  54 1.  -  Jnac^ey  w  czas, 
ipr  miarę,    po  przeczkę,    iak  wypada,  przyftoi,    beit^Uttts 

{tjnbeti  andemeffen  /  mit  CRaf,    Wdlić^;  gebirig  /  t>et« 

|i(tnt^ttl(i$td»  Co  w  czas  ieft,  zawzdy  obieray.  Petn 
Hor  i  2.  M.  ^.  Poldcy  mówią ,  co  w  czas ,  to  z  nas , 
daiąc  anać ,  ie  do  nierówney  rzeczy  nie  mamy  ^ę  piąć. 
ib.  Co  w  czas ,  to  a  nas ,  a  co  nazbyt ,  tam  biesiady  nie 
waaa ,  piiawka  się  nie  pu^ci  ciała ,  ai  będzie  pełna.  MącZy 
Co  w  czas ,  to  9B  nas;  co  w  czas  ,  ta  dobrze.  Rys.  Ad.  4. 
GłoWli  u  konia  ma  bydż  cienka ,  a  w  czas  długa.  -Cresc. 
'  5a4.  -  W  ten  czas,  tedy,  wtedy,  ondzie,  jn  ber  ^ńt, 
\i$m9l^,  «Wbatttl,  Nwuf;  Crw.  tazhfis,  takratj  Kcf.  tedai, 
tiflikrat ,  tiAobart ;   Cro.  tada ,  onda ;  S/<r.  onda*).     W  ten 

aam  czas ,  |tt  betfelbeit  ^ett;  }n  gleić^er  peit;  Cm.  obso- 

rej).  "^     Czasem,    Czasami,   niekiedy,    kiedy   niekiedy 

(MmeUeii/  |u^e(tetii  mambmat;  Vd.  yzhasi.  ahasi,  ki- 

'  robart,   kiredobe,   kotiremali  *,    she  zhaai  ;     Crn,   yzhasi , 
fthaii  $    Cr  o.    negda,    kadkad  ;     Sr     1.    brube,    bOfWfU; 

Sr.  a.  gitilim/  w^ttatgl,  wotterga,  |«(i;  R*-  sp^MeHeHh, 

BHOrAa.  Caasem  słońce  kwieci  ,  Czasem  a  burzą  po- 
chmurną deszcz  haniebny  leci.  Zimor.  Siei,  i64.  Jnaczey 
czasem,  przypadkiem,  może,  jttfJDig,  9lelle{(^t.  A  pro- 
^o  czy  niema  tam  csaaem  kapitana?    Ttai.  ii,^.  sS.  - 


CZAS     -    CZASIK. 

Tym  cfeasem,  poci  ten  czas,  Ćn\  Th.  iiSg.- w  tym,  hfs 

biJ,  inber^ett,  lodbteR^  ber^Ht;  Crn,  tenizhasi,  nłM 

tcm  ',     Vd.   dozhafs ,    med   tern,    dokle,    dotlci,    tezhafs  , 
dukler    da,    ta    zhash ,    ymiefs,     Tmiesania,    s*    zhasam , 
V*  sriednem  zhasi ,    ydoariedujem  ;     Cro,  medtem   toga.    — 
Tym  czasem,   tymczasowo,   docze^nie,    {obcffen,  %\t  Atlf 
lOeitettf ,    ttUf  elnige   3^^^*  ~     ^  czasem ,    za  czasem ,    sa 
czasy,  za  poflępkiem  czasu,  tnft  bet  ^elt.     Czas  z  czasem, 
czas  jsa  czasem ,  czas  przed  czasem ,  czas  po  czasie ,  wszy^ 
fi  ko  się  a  czasem  mieni.  Bys.  Ad.  7.   tempera  muła  nr  ur 
et  nos  mutamur  in  iltis  )*     WszędzitS  się  flcaza  za  czasem 
wprowadzi.    Jiłok.   Turk.  21 5.     Za  czasem  wszyftko   się 
mieni.  Cn.  Ad.  123.     Mieni  się  rada  częftokroć  za  czasy. 
Pajl.  F.  4.  -     Przed  czasem ,  czas  uprzedzając',  zawrze- 
śnie,  oppos.  po   czasie,  «0t  bft  3ełt,  ltV  ^Ctteil,  frt^s 
Seittg,    ftWf  Stt  ftiU>.     "Wypowiedzmyż   dla  boga   służbę 
tey  niezgodzie,    Bądźmy  przed  czasem  mądrzy,   bo  nie 
wczas  po  szkodzie.  Błai.  tł,  3.  a.    Z/epiey  przed  czasem  , 
niż  po  czasie.    Cn.  Ad.  44 1.     Rzemieślnikowi   przed  caa- 
sem  nie  płać,  koni  na  borg  nie  przedaway,  żony  bez  po- 
sagu do  domu  nie  bierz.   Rys,  Ad.  61.  (nie  awansny,  pie 
płać  z  góry).  -     Przed  czasy,  przed  dawnemi  czasy,  przed 
laty,  \)0t  ^eiten  5   Vd.  Unekeda.  -     W  czesie ,  s  wrześnie, 
za  wczasu,  bep  ^eiteil*     Gospodarz  uymie  sobie  przykro- 
ści ,  gdy  każdego  z  caleladzi   o  iego  obowiązkach  w  czdsie 
przeftrzeże.  Xr€u»  Pod.  a,  54.     W  czasie ,  z  czasem,  kie- 
dyś, mit  bet  3elt;  efnmal,  feiitet  geft. '  Mąż  dóbr  ża- 
dnych ,  ani  żona  posagu  nie  miała ;  a  w  czasie  przemysłem 
dorobili  się  maiątku.  OJir.  Pr.-C,  i,  212.     Zobaczę,  o  co 
rzecz  idzie ,  )>ędziesz  miał  W  czasie  rezolucyą.   JCras,  Dosm 
67.     Urządźcie  przynaymniey  niewolą  chłopa;  a  przynrie- 
sie  wam  w  czasie  daleko    więcey   intrat,     Przejir.    912* 
Pewnie  to  nadzieia  nieurodzaiów  w  czasie  i  ciężka  potrze- 
ba Ten  publiczny  magazyn  założyła  chleba,  karp.  1,  98. 
Jeflem  człowiekiem  wesołym ,  lubię  się  w  czasie  rozerWać. 
Teat.  9,  4.     Gdybyśmy  rozrywki   mieli  poniechać  i-  nie 
wyznaczyć  im  w  eaasie  żadney  godziny ,     t^zebaby  nam 
'przellać  bydż  ludźmi,  /fon.  7 1.34 1.  •     Pvcxasie  {oppos* 
przed  czasem)  za  pożno  (cf«iuż  klamka  zapadła),  |li  fpili 
Crn.  pozfaasi   (ztąd:     Crn^   pozhasn  s  *pozdny,    późny). 
Zgódźmy  się  na  to,  dadź   za  mąż   Kasię ^  Lepiey  Ikwa- 
pliwie,  ni  źli  po  czasie.  Zait.  Bał.  11.   Po*  czasie  daremne 
są  Airszelkie  sposoby.  0/i^i/.5'af.  74.  (lekarftwo  po  śmierci). 
Próżno,  co  się  Aało,  po  czasie  iałować* -jPct^zJfr.  J)z.  120. 
Zaraz  na  początku   choroby  radź  ąję  Jćkarca;   bo  lepimy 
wcześnie,  iak  po  czasie*  Perz.  Lek.  334.-    Poanaię  teraz, 
żem  źle  czynił;  azkoda,  że  po  caasie.*  Teat,  54,  c.  D,  2. 
(  cf.  po  szkodzie  mądry  ).     Po  czasie,    iuż  nie  rychło. 
Biei.  JV.223.  -     *Po  czasu  i  za  caasn,  jm  ^eft.     Polacy 
z  synów  Jagiełły  iednego  aobie  po  czasu  żywota  oyca  za 
króla  przyięli.  Herb.  Stał,  3.  -     O  tym  czasie ,  o  tey  go- 
dzinie,  ntti  bfefe  ^eit.     Wróć  aię,    wróć!   nic  dobrego! 
Bp.  iutroi    o  tym  czasie!    ZiM.  Amf.  77.    mOtgetl,    UOt 
biefe  ^eit  ( na  S.  Nigdy  ).     CZASIK ,   a ,  m.    zdrbn.  rya- 
czown.   czas  ;    mata  caąftka  czatn ,  chwilka ,    etil   flefaief 

$eittbeU/  efn  SeH(^en;   CR*>  ^acóKb,  Hacó^aal),  ^a- 

cóieaL  godzinka),  Poftanowitem  sobie  zabawić  caasik 
iaki  w  kąciku.  Mon.  71,  54  x.  Uptasaał  o  caasik  iald, 
iżby  zgubionego  towarzysza  mógi  poszukać*  Pilch.  Sen- 
16^.    $.  Pora,  sposobność,  okaxyika|  0e(rgeil]^eit,  tr^^ 


CZAStoBOY    -    •CZASOWOSC. 

tn^citpuntU  Csasik  «obi«  upatrsyr.  Tn  CZASOBOY, 
-  oia,  w,,  CZASOSTRAW,  «,»!•,  CASOTRAWCA, 
CZ ASOMORCA 4  j^  m.  truiący  csa«  ,  bet  $e\tthhM* 
Przecie  umnieyMy  aię  anas  eokolwiek  takich  csasotrawców. 
Mon.  7  ]i|  336.  €t  76, 588>  Te  nudne ,  te  późne  godsiny, 
tak  prsylgre  csasomorcom.  Moru  65,  a3.     CZASOPIS ,  a , 

nt.  cKronolog,  het  ^eitUnulUt ,  $tińed^neu  Tr.  CZA^ 
SOPISARSTWO,   CZASOPISTWO,    CZA.SOPISMO,  a. 

9.  chronologia,  hU  ^eltbef^tetNitg ,  peitte((nnn§ ^  Sr,i. 
(ctpwne  wopipioano;  ift«*  x'BmoHucji^Hi«,  HaiiaA09iicA.ćH'i« 

(  era ,  od  którey  się  rachuie ) ;  £c»  x'BniocAÓfiie  (  cf.  La* 
toplszec).  Epoki,  które  w  hiftoryi  potęgi  i  w  dzieiach 
nauk  Hiymu ,  ftanawią  w  czasopiśmie  praedziaty,  Cgack^ 
Pr.  1,  5o.  CZASOPISARSKi  ,  CZASOPISKI,  a,  ie, 
od  cza8opi»arza,(5j|roilolP8Ctts.  a,,  s  CZASOPISMO  WY,  a, 
e ,  od  czafopisma ,  (UftOMi^U  s  ,  d^ronotOfllfi^.  Naro- 
dseoie  to  kładąc  ,  dwie  znaczne^  czasopisarikie  popełni! 
omyłki.  Stebel,  24 j  3.  '  Ze  wtzyftkich  epok  czasopismo- 
^•jch  rachunek  indykcyy  podlega  nayczęściey  wątpliwo-. 
iciom,  Cłaci.  Fr,  \,  87-  *CZASOSLOW,  a,  /w.  z  Rs. 
YacocAÓab,  HacÓBHHKl),  rubrycella,  brewiarz »  Me  (Rubl'U 
Cefle  htt  ^eijlU^eil,  bO^  "Sbtmtt.  Modlitwy,  które  są 
fr  trebnikach  i  czaaoałowach ,  naboinie  odprawuie,  Pir 
tnin.  Kam.  96..  CZASOWAC,  -  owa!,  -  nie  intrans, 
nied,f  pauzowa(5,  czasu  czekać,    Rs»  Bgeueuumh,    Ui9X' 

ten,  poufiten,  tenH»ori({teii ;  (H«-  HacosimB,  bawić  czas 

nieiaki).  Niekiedy  na  odwłokach,  na  czasowaniu  i  na 
cierpliwym  ikutku  czekaniu  ,  wi^cey  zyiku  ,  niieli  na 
Wartkim  zapfdzie»  Nar,  Chodk»  a,  4o5.  §.  Gramm.  cza- 
•ować  aiowo,  traruii. ,  koniugować,  odmieniać  słowo  przez 

czaay  i  osoby ,  eltt  geitwott  cottitigtreii ,  abi9«iibe(n ,  spo- 

•abiać  stówo.  7>.  -  Rf.capaHB,  capuranu.  Czasowanie^ 
kottiugacya ,  ieft  zbiór  odmian ,  które  w  Stówie,  m  VerÓ0f 
Bachodsą.  Kpcz.  Gr*  1.  p.  127.  Sio.  fWLM^attlU,  fpogis 
U\U,  I^UgUnpfl,  (poganefl;  Vd.  pii^hodishe;  Cm. 
prekladnoft;  R<.  cnpxaKeH'ie.  CZASOWtADNY,  a,  e, 
^ieprzysłk.y  riądzący,  wtadnący  osaaem,  geltenbebett; 
i<lbenb ,  bie  ^eit  tegierenb.*  Caasowtadne  niebielkie  okrę- 
gi. Tr.  CZASOWNY ,  a ,  e ,  od  czasowania  czyli  koniu- 
gacyi ,  koniugacyiny »  inogący  bydi  czasowanym ,    Sonjtls 

garion^  $  ,  (oaittgabel;    Kpcx.  Cr.  1,  167.     Czasowne 

sławo,  Sło\TO />£/- Axc«^<i^  Czasownik,  ytrbum^  część 
mowy  ,  podpodaiąca  czasówanin  czyli  koniugacyi  ,  bftg 
^dtlOCrt;  Sio.  ĆafoilpWO,  61pmO-,  Cm.  zhasna  besęda; 
Vd.  zhasna  beseda  ',  R*.  rAaroAl>  ,  (R«.  HacÓBHiSRl), 
uacocAÓBb  oft.csasostów).     CZASOWY,  a»  e,  od  czasu, 

czasu  się  tyczący,  ^eit',  ^U  ^elt  betteffeiib;  BA.ciafnę; 

Crn.  zhaan-,  Vd.  posretn;  Sr.  i.  tiafne,  natraf ne ;  Bs. 
vreminiŁ,p  Trjemeniti;  Rx.  spÓMeiuiUR  (Rx.  nacósuH, 
godzinny ,  zegarowy )  \  Ec.  npHBpeueHHUH ,  no AA'6nz« 
MUH-  Podziaiy  czasowe  aą  rok,  miesiąc ,  tydzień  i.  t.  d. 
Zsbr.  Zw.  i3,  '  Natura  czasowa  ludzkiemu  rozumowi 
nazbyt  ieft  trudna,  ió.  3.  §.  Czasowy ,  od  czasu  zawisły , 
csesny,  doczesny,  ^eiti\d^,  9ergAltg(Ub-  Caasowe  nikną 
próżności.  7>.  Czasowe  ptaki ,  pewnych  czasów  od  nas 
ulatuiące ,  ^llgv6geL  Tr.  (  Rs.  HacoBOn  szylwach,  warta ). 
*CZASOWOSC,  ści,  i«  czeaność,  doczesnoćć,  Croat, 
%remenitoszt  ttmporalitas.  •  * 

Pochodź  ;     CMsny  , .  c»9*no/^  >    btzczesny  ,    wczcię  ^ 


:»CAST    -    CZ-ASZUŁECZKA. 


55i 


wezuny^    wczesno/^ ,    wcz€uowa^  ^    wywczasowa^^   xa- 
wczasu  y  doczesny^  doczosno/4^ 
*CZAST  Rf.  06.  Część.     CZA^STKA,  CZ\STBCZKA«  i,  i, 

łctór.rjrecjToir/i.  część; mata  część,  ein itbeiK<^eii,  eltt fletnet 
SbeU;    BA,  ciaftfa,  wfkeiU;    SU.  ii\\lai    Bs.  diiak; 

Vd.  dielzhez,  aranzhiza;  Sor.  i,  t^(tfa,  ttil ,  bielf ;  Rs. 
'  narmMisa,  HacniH^Ka,  ^acmo^Ka.  Atom ,  czyli  drobne 
cząsteczka  materyi.  Mon.  76 ,  5a5,  Każdy  człowiek  iest 
cząstką  towarzystwa,  w  którym  iyie.  JCr€u.  Fod^  1,  54, 
Nieoh  iaki  chce  w  oyczyznie  kto  urząd  piastuie,  Skoro  iest 
W  ogólności,  cząstką  się  mianuie,  Zab,  9,  114,  Zadney 
niemasz  od  zdrady  wolney  cząstki  w  domu.  Bardz.  Tr.^ 
3o2.(iadnego  wolnego  kącika).  Po  cząstce,  cząstkami,  tbeUi 

tpeife^  etnit^((<^en  iiacb  ^em  anbern.  Po  woli  po  czą- 
stce ,  dostaiemy  catoś.ci.   Pilch.  Stn.  list.  4 ,  3»     Cząstka 

wydaielona,  dziat,  ber  Zieli,   bet  einem  siifaUt,   bie 

f)pttioil.  Ale  się  memu  panu  nayznacznieysaa^  dostanie 
cząstka;  zaczym  i  mnie  9  tych  łupów  co  [Przypadnie* 
Teat,  1,  6j  8.  Cząstka  w  dziedzictwie,  dziedzictwo 
nieząaczne  wydzielone,  ettt  getlnget  (StHf^eiU  Rodzice 
dzieciom  pozostałym  cząsteczki  tylko  zostawili,  Birk.£jF. 
ao.  -  ^g.  dziedzictwo,  ^rbtbeil*  Tu  tylko  nadzieia  na- 
sza {  a  cząstka  nasza  nie  tu ,  ale  w  ziemi  śyiących,  Birk^ 
Kant,  A,  a,  ój  Boie!  cząstko  stug  swych  wieczna 
J  odpłata  ostateczna.  Groch.  W.  111.  Sio.  ca(lf Pinenfa 
antimena,  Rhetor,)     CZA^STKOWY,  a,  e,  -  o  przysłk.,. 

po  cząstce  Kię.  udzielaiący,    ^u  fUinen  ŹtfeUen,  tbeltt 

Siły  pierwiastkowe  albo  cząstkowe,  eUmeniar^s.  Hub  ^ 
Mech.  4i6  Cząstkowo  Rs.  noBumHO. 
CZASZA,  y,  i. ;  CZASZKA ,  CZASZECZKA ,  CZA3ZUŁKA  , 
CZASZUŁBCZKA ,  i,  ».  zdrbn.,  czara,  czarka,  ku- 
bek, naczynie  do  picia,  ńtit  ^9\e ,  ettie  tttinff<baU, 
dęmin.  eitt  6<((i((bett*    Bh.  cjiffe,  ciiffe,  cjifffa,  Ccilffetf 

introjlarę,  inflarą,  inspirarej ;  Sh>  c|l(fe,  @frt»  Hung. 
tsósze;  Di,  csassaf  Rg,  cj4scJ8,  cjaaciza;  Bs.  cjascja, 
cjascica;  Sla.  csasha ,  skalica,  zdilica,  schalica;  Cro* 
ahaliza;  Vd,  ahasha,  ihashiza,  skudelisa,  shkedelza. 
moraushiza,  sklediza ;  Rs.  lama,  Hainaa,  HŚnjeHaa, 
^laAl) ;  £c.  YauiBga,  oapanb ;  Sor  a.  tiop;  Mp.  Cu-' 
downa  Bacha  ma  to  w  sobie  czasza ,  Ze  wszystkie  ae  tba 
kłopoty  wystrasza.  Z  ab,  9,  36.  Zabł.  Skoro  w  rękę  we> 
zroę  czaszę.  Wnet  ze  tba  troski  wystraszę^  Anakr.  aS, 
J.  Kchan.  J  mnie  po  pracy  daycie  wina  czaszę.  Protas, 
Par,  B.  5,  b.  Niech  przygotuią  napoy ,  czaszę  poświę- 
coną. T€at.46,c.  95,  (bie  Opfetfcb<l(e),  Czasza  drewniana* 
SA.  Dz.  558,  Kurpie  miał  na  nogach ,  a  czaszkę  u  pasa. 
Wys.  Loy.  9,  {Ec,  aopnarb.  Rs.  KOp^ara,  KOpYaHCaa, 
cf,  Korczak ;  Ee.  apacps/Jlb  mierna  czaszka  od  picia  w 
Greckich  klasztora<Sh).  Ceaszą  się  bawiĆ,  piciem,  knflem 

kubkiem ,  kieliszkiem  (!(^  bie  ^ef t  mit  ^e^eu  t^ertreiben. 

Młodsi  się  grą  albo  czaszą  albo  gonitwami  bawią,  Pot, 
Syl.  467.  -  Ruma  czasza,  misa,  panew,  \f  którą  woda 
z  cewek  strzyka,    a  z   niey  w  skrzynię  ojiada,    crater, 

Cn.  A.  956.  Baasin,  bii^  ^ptingbtttntteitbetfen ,  ba^iBuf* 

.  ftn.     Czasza ,    w  fontanie ,    to  w  co  woda  spt3rwa«     Oss, 

Wyr.  *§;  Czasza ,  pewna  ustanowiona  miara  płynów ,  eill 

gewiffe^  beftitnmte^  ^Mf  fflifftger  2)tllge.  Czasza  iest  mi  ara 

do  Bpodu  przasne^D   w   Litwie,   inaczey    miednica,    ma 

^arcy  13,  czyli  garcy  cechowych  6.    Czack,  Fr,  1,     29 a. 


^ 
I 


t 


A 

« 

J 


599        CZASZKO.WATY    -    CZATA. 

W  Litwie  MyskownycŁ  gareów  12  csynią  czassf  mio- 
dową. Ostr,  Pr.  Ca,  5 16.  Cechowych  garcy  azeić 
wchodzi  do  csassy ,  którą  się  w  Litwie  miody  praśne 
w  przedaiach  mjeizą.  SArzei.  P.  P.  ^ ,  147.  $.  Czasza, 
czaszka  >  coś  na  kształt  czaszy,  kubka,  wydrążonego  coś, 
nakrywaiącego  drugie,    ftWA^  Sdftilenat^ti ,    Wle    flne 

eć^alt,  wie  ein  64i^eti  ®e{laitete^.    Czasza  ślimacza, 

perłowa,  żółwiowa,  skorupa,  mali,  ^tlfc^etft^ale  ^ 
.  6(^ne(CenHn^  u.  f.  10.  i  J3j.  cjascka  concha)  Czasziiłki 
•Ido  maliowiuy  starte,  Spicz  239.  Slimak^Sw  wodnych 
€za$zulki.  Cresc,  5  4  a.  Czaszki  u  ptawu  morskiego  mick- 
kiego,  któremi  aic  iak  bańkami  barwierskiemi  chwyta  i 
przypina  do  czego,  acetaóula,  He  f^tlfic  fOfttiefnild  in 
^tt^men  bet  90(99eil.  -  Czaszka  żołędziowa,  czarka,  baf 
€4il(^tt  Ml  bet  @i4ei*  £c.  nxK>CKa»  Czasmiłki  siedzą, 
na  iednym  kańću  *iołfdzia  dębowego.  Sien^  i43.  Ssałwiar 
ma.  strączki  albo  *szaszuł«czki,  w  których  nasienie.. 
Urzfd.  i63.  (czaszułeczkl,  łupinki,  ^dfiavibinf  i^tUfeil/r 
®((4k^eil,   jtapfebl)-      Anat,    Czaszka  w  ciele  ludzkim,. 

koi<^  wklęsła,  hic  Sfiffle ,  bit  ^fMUi  tinei  Sin^eni  tni' 

t^ietifc^en  il6rpet.       Czaszka    biodr,  jamion,    bte  ^Óft- 

yfanne ,  bie  9ftf nn^f  Me  9(im|»f«tme«.    Caasaka  goleniowa. 

albo  raczmy  kula  w  Łolanie,  na  którey  czaszka  biega, 
hit  jtniefl^eibe..  Ch,  Th*  Sia,  csashTca  na  kolinu).  Nie- 
mowlę o  czwornog  w  zgórę  się  dźwignęło  i  driąc  na^ 
mdłych  czaszeczkach  ź*  wagą  się  stawiło.  Zebr.  Ow,- 
S83.  (nondum  pcplite  Jirmo)^  -  Czaazka  głowy,  głowią, 
kość,  trupia  kośd,  czalbatka,   kość  iak  czapeczka   mózg 

otuiaiąca.  Zo«/.  42.  bte  j^ttofc^ale,  bet  $irHf(t4bet,  bet 
e44bel  (Me  ^tnpfiwne).  Bh,  et  sio.  leb,  lebfa;  Cm, 

g^ip,  buzha,  terma  j  Vd,  Zhellu,  moshganska  kust,  bu- 
aha,  shrepina,.  glubaiija.,  zhelna  kust^  <Sor.]i.  ^OWnt 
ttOP>  Cront,  lubAnya,  siska,  glubanya^  Ross.  jbpaul), 
Hepenl)*  Hepeeóftl),  H«peaÓH«Kb;  Ec.  vpenl>,  ^aniKa,. 
rxaBU.  Spuściła  sztukę  kamienia «  z  muru  na  głowę 
lego  i  strąciła  ma  czaszkę,  Radź.  Jud*  9,  S3.  (rozbiTa 
witfrzoh  głowy  iego.,  Bibl.  Gd.)  Nie  przeydzie  przez 
grube  czaszki  Dobroć  moralney  igraszki.  JCras.  lUt.^  i43. 
CZASZARZ,  a,  m. ,  co  czasze  robi,  ampuilariut  Mącz.. 

hn  9&^UwmAin  (cf.  stoiarz),    czaszko  waty  ,  a , 

•  «,  -  o  przysłk.^  na  kształt  czaszki,  fd^iliftenfirmid* 
Nogi  czatzkowate  polipów.  Qn.  Th,  97.  CZASZKOSKUR, 
a,  171..,  skóreczka  na  głowie  pericraneum  rzeczona^ 
Perz.  Cyr^  1  ,  a3,  Perz.  Cyr.  1,  81.  CZA5ZNY,  a,  e, 
#d  czaszy ,  ^Ą^tUs  $  JR^.  HamHUM ,  ^imeHUUR,  "^CZA- 
SZO WIESZCZENIE ,  -  ia,  n.,  wróżenie  z  czaszy,  z 
caaszy,  (ef.  Czary);  £c.  v«ineBOAXBOBXH'ie,  nfaao- 
BOMnBÓme    syatomantia;     Gr.    Xcxa»o/i4<zria ,    biel®4a> 

Irntoalftriigetep ,  £afren»abf<rgete9. 

Pochodź.   cze/niA,  czś/niAostwo ,  podczaszy,  podcza^ 

szynm ,  podczastwo. 
^CZAT  ob..  Czad,  dym,  dymek,  swąd. 
C2ŁATA,  y,  i. }  CZATY,  liczb,  mn,  (Turc.  Ć9te  excursŁÓ ,• 

rapina;    Hung.    taata   s   bitwa  proeiium)    śpiegowanie ,. 

wzwiady.  Dudz.,  36.  /{j.  noAlacuL,  wysyłani  dla  śpie- 

f owania ,  He  £anet ,  hai  (Spioniten ;  nuf  bie  2auet  au^s 
gef^ktte  Ccjbgtea ,  eine  £aitetf att(ie«    Stawiać  kogo  na 

czatach,  Tea/,.37j  198^  Gdy  sam  skończysz  czatę  twoię^ 
•amego  ciebie  czatować  ł>ędą«  Birk.  Ex.  G.  4.  Czatą 
BbieżJeć  niepnyitciela,  Siśtr.^  Ryc*  4i»;  (czatuiąc  napaić,. 


CZATNIK    -    CZAYKA. 

«uf  Ut  ianet  Abettnmpedl).  Potężne  czaty  WprzóJ  pu- 
ściwszy,  przed  sobą,  baszę  irrytuie.  Tward.  W/.  6o. 
(^ttrt^att^ieen).  $*  Czat»,  lózowanie  się  straży  w  nocy, 
'  doba  żołnierska,  bte  9ł<l4tl9A<^e.  U  Rzymian  nocna 
pora  dzieliła  się  na  cztery  czaty  cigHtaś^  na'  początku 
każdey  dawano  znak  w  trąbi« ,  po  którym  znaka  czatnik 
obchodził  straże,  czy  się  też  wszystko  dobrze  działo. 
Nar,  Tac.  a  ,  3a3.  CZATNIK ,  CZATOWNIK ,  a.  m. , 
ezyhaiący,  czatuiący  na  co,  bet  2«tHret,  ^UfUlUtet,  9nfs 
^afTet;  Vd.  nazhaknyauB ,  sasednik,  aasedurauz;  Rt. 
noAbsi^pubi  Ec.  corAKAimzit ,  cor AB4amexb ,  co- 
rAtiAHBKl).  Czatownicy  'i^go  w  lesiech  nałapali  Soo 
(z)owieka,  pacholików,  ciurów,  kosaczków.  Birk.  Ob. 
X.  f.  Czatowni  ki  na  cudze  dobra,  ptakami  pismo  zewie 
ognistemi.  Birk.  Chód.  2S.  Czatnicy.  Nar.,  H§r.  5  ^  i5. 
§.  Czatnik,  stróż  nocny  obozowy.  Nar.  Tac*^^  323.  bet 

9ład)t»J<(tet  im  2iiget*  R^-  ooAbii%Bisa  Czatownica,  bie 

9Itlfktttetinil.  czatować,  -  ował,  -  ule,  intransit. 
nied.  czyhać  na  co,  dybać  na  co,  nieznacanie  na  co 
godzić,  zaczaiaćsię,  zasadmać  się,  IDOtailf  Uttem  /  ^M^Tm, 
3itgb  tltac^etl ;  yd.  nastreguTati ,  napaauyati ,  skriunu  po- 
Yanzhati,  obvanzhati,  nazbakurati;  Rs.  noAbacEtBib, 
DOAbucKMBamB ;  Eccl.  corAiiA«my,  DpMc'B4'&m]s , 
npHc^STAy*  Ichmość  iak  dJBbóf  na  dobrą  duszę,  ita 
rozrzutnych  csatuią  panicsów.  Tśat.  7,  g,  rg,  Podobuaś 
do  keta,  co  w  kącie  czatoie  sdradnie,.  Gdy  myszkę 
czuie  niecnota  cicho  się  do*  niey  kradnie.  Teał.  55,  <t 
14.  ti^atowałem  też  właśnie  na  We  Pana,  iak  kot  nt 
^  przepiórkę.  Teat.  17,  S.  Zebrawszy  hultaiew  kupf,  z 
temi  czatuie  na  iycie  We  Pana.  Boh^  Mom,  4,«583r 
Czy  macie  wy  sumilienie,  lia  życie  tak  zacnego  psua 
czatować,  ib,  4,  38 o.  Czatuiący  na  zgubę  iiaozę  despota 
Przettr.  187.  *§.  Transit,  czato wać^  czego ,  kogo  9  pil- 
nować go,  sttzedz  go,  etnem  anfknefii/  »or«itf  Uietiu 

Daremnie  czatowali  duszy  moii^y,  Birk.  Kant.  B.  4>  b. 
,  Czatuie  dzie&ięciny  księżey,  dybie  na  bogate  kościoły. 
Bixk.  Fx.  D.  :i,  b.  CZATOWNIK  ob.  Czatnik, 
CZATOWSTWO,  CZATOSTWO ,  a ,  /f . ,  rozboystwo. 
Menin,  Turc.  1,  34 1.  «tt<lfent4Mbetep.  CZATOWY, 
eZATOWNY,    a,    e,    od  .czaty,    na  czaty  wysłany, 

£aiier7,  6tteif :,  Czatowny  pofek.  Tr.  etne  ^ttełfpar; 

t^ie*       $•     Do    czatowania,    czyhania,,    zasadzania    się 

skłonny,  Idurettfi^;  ym  Hvitm  gmefdt.  7>. 

CZAUSZ,    a,     m.,     u     Turków    pokoiowiec,    goniec 

Dudz.  36.    Włod,   Cn.  Th.  bep  beit  ZMeu,  ein^^łf^ 

ling,  ^amnteijunfet,  Goutlet*  Causzów  narwać  moiot 
wożnemi  albo  mieyskiemi  słagami,  gdjrż  ich  posługi 
osobliwie    uiywaią   w   sprawach  domowych  i  prawnych. 

JCłok.  Turk.  a35,  etn  Xixl\i<i^tt  9eri(6t#bienet.  $.  Czausz, 
miano  charcie,  ein  CRaote  bft  SStnblfiiiibe. 

*CZAWUN,  u,,  m.r  Łatwo  tam  piec  poatawi^^  zepsutege 
Gzawunu  z  budy,  który*  dobrze  ogrzewa  «  nie  inrzy. 
Torx..Szk.  ada,. 

z.)r  CZAYKA,  i,  JT.,  łódka  kozacka  akócaaaa,  ehl  lebemet 
jtofafetlfatn.  Kozacy  iodki  swe  skórzane  zowią  czajl^K 
Gwag.  339.  .  Kozacy  Porohy  przebywaią  w  łódkach 
awych  akórzanych ,  które  oni  zowią  czayki ,  po  linie  się 
spuszczaiąc,  i  także  się  po  Jinie  zasię  ciągnąc.  BieL 
Łr.  66o.    Bmś  wtu|;nfii  w  tysiące  iodsi,   cowią  to  dziś 

kozacy 


CZAYKISTA    -     C2CIC:  •• 

Kozacy  'ossyŁami.  £iel,  JKr^  32«  NanChod^  a^^SiSy. 
$.  Ogolniey,  todka,    atatek  oaobliwie    Blwaytiy;    oa^ik, 

dn  «a^,  fin  9?a(^cit,  ein  9I«tf<fttfF,{eftt  5Driftf^$f<«ifr. 

Cr«.  aiyka  c€lox  cf.  /a/,  acapha ;  Hung.  9a>ka ,  łiajóuka  -, 
#x.  acjajka;  5/a.  aliajka;  (!{#.  majlsa  mae^na  gatunek 
wcboTlLÓ'Vf ,  gatnnek  nactynia  wodnego)  Csayki,  kaiki 
Tureckie.  '  Mik.  Tur<>  ai4.  Pfsed  okrętem  Snitańikim 
idą  csterycaaykl  wielkie,  które  kaią  na  stifonf  tfssjst- 
kim  autkom.  %iar.  Dw.  43.  Zafoana  rcecz,  widsielS  ćeiyki 
BosfcMMm  przychodzące ,  naładowani  cbnreiciananu ,  t 
wynietioną  prsy  wielkim  mancie  'ehórągiewką,  'Miok, 
aŁ/->,  loa,  (ob.  Ctaykiata).     a.)  CZAYKA ,  i     i.,  ptak, 

'  brr  Ś^m ;  Bh.  c jepfa,  eeyf a ,  ob  ^l<tf«  u^  It^  (ef.  czaić) 
B4.  cH^a;  S/o.  ^itgfa/  »ebn«  I«fVe»ic4i    Sor.  i,  f(awi)a; 

5*or.  a.  tit^nt  (cf.  kobuz) ;  Vd.  ribizh  r  Rutn,  raHKa.  (^ed 
Ht.  s  iteoioa  asrubna) ;  Jft:  iiHraABJSii\  naraAica ,  AyVo- 
Busa ,  Ay roBRa ,  ReoinyniRa;  (Rs.  Hiiikai  4aru9  sikora) 
Ec.  Haua ;  Cr.  Ta»r.  Rodaay  ćzal^k^  łrmgA  ti^leij  do 
rsfda  bocianiego.*  ZooL  %4j.  Czayka  nlng^t'  yanelius 
JLinn.  'Gdiria  iutgArit  JCUih ,  mnleysza  od  goYcfcia ,  prze- 
bywa na  bagn^oh  »  iyie  orwadem ,  ptak  krzykliwy.  ZooU 
347T  Czayki  uciekaiącym  w  polach  zdradne.  Ban.J»5,5, 
Uatroit  śią ,  wkinie  iakobyi  czaykę  w  atrnaie  pidra  ubrał; 
oaki}bieno  to  pidra,  alić  po  atareara  czayka,  a  na  głowie 
czubek.  Ztbr,  Zw^  1 1  a.  Zdybal  go  iak  czaykf  na  gniei- 
dale.  CrL  Ad,  iSic.  pniecięt  go  uchwycił,  entltd^  ^  et 

CZAYKISTA,  Jim,,  iofnierz  od  atatkdw  naziffUnych 
czaykami.  Os*.  Wyr.  t{VL  ^f^C^fif^,  Austryaccy,  Tureccy 

caaykitó .  £)eftnrrel<Mf<^f ,  ItArf ifd^e  »pił«tif<^lff«folb«tr». 

«CZCHNA,C  ob.  Kichnąć. 

«CZCIA,  i,  i.  socrus  matka  ^ony»  Mącx.\l\t  S^llrffdfts 
rtnXttt  of,  Ciei4,  pocieść,  teść. 

a.)  CZCIĆ,  czcił,  czci,  czczę  czy/i,  nied.,  powaiać,  szano- 
wać kogo,  t^€%,  orrebreii;  Bh.  critf,  ctitt,  ctim;  S/o. 

€t\m,VtCtivaf  l9  90crt»e{U  mim;  ^k/mT.  tiaztelem •,  Vd. 
'  shastit ,  poshtovati ,  shaatim ,  shestim ,  Crn.  zhastim , 
shialam  (5  licayć,  rachować);  Sor.i.  Hef^łUdn^  CiefchU,  Cjefcltls 
iUf  C§efctlljem ;  Cro.  ohasztiti,  chesztiti,  postuvati,  postojem , 
J>1.  storati  (!>'.  caesatiti  t  sławić) ;  Rg.  cjastiti ,  cltati , 
actoratti ,  pocjastitt! ,  posctoratti ,  pocttati  \  Bt.  cjastiti , 
pocitalr,  sctorat};  Rs.  ^tnrfnił ,  ^aiy ,  Towi^ilHJdcmuyK)  i 
Ec.  mmy  ,  no^amaio,  ^dcoTBOBami,  roB^^tfcmBOBamii, 
roB^io  (2.  ^my,  no^Hmaio  s  2.  czytam,  czytać),  cf. 
Cr.  rim ,  r<«rxw ;  Mb.  nnw ,  jnośtratiit  se ,  in  Hithpacl 
»uppłśx  veneratut  est,  adorauit).  Czcić  przykazanie, 
to  Seat,  czyniąc  poałuazeństWo  przykazaniu,  mieć  ie  w 
wielkiey  uczci woici.  Gil.  Kat.  \\o.  Czdiy  oyca  twego  i 
snatkf  twoię.  Radź.  Et.  ao,  la.  Czciy  się ,  szanuią  rif. 
W.  Post.  W.  436.  Lestek  kościół  S.  Michała  zmurowat  i 
tfwifto  iego  czcićjprzykazał.  S/ar. 'i?yct  5 1 .  (święcić,  świąto- 
bliwie obchodzić,  ffpertl.  Rg'  cjaatittł  Hn  eefebrare  diśtn.  ef. 
nieczcić.)  §.  *Cciąc  (czcząc)  Achimas  króla,  padł  przed  nim 
na  siemię  na  swe  oblicze,  i,  Leop^  a.  Reg.  18,  a8. 
(kfaniaiąc  mu  się.)  $.  Czcić  kogo  czym ,  zasaczycać  go 
ckym,  uwielbiać  go  czym,  ffttctl  toomlt  beefftftl;  Sor.  1. 
mer:-?|Hll,  I  tjeftji  l^em^irm.  Niebem  zwykła  czcić  Muza; 
tak  Herkules  z  dofu  Ziemskiego  wziet  przez  prace  knie- 
bieskiemu  atofn.  Pętr.  Hor»  a^  />.  3.  $*  Czcić  niec/.,  uczcić  dk.f 


♦CZCIC.^ 


3U3 


s7ant>wnym  ^czynić,  ttpowaioić,  powagi  dodadi,  ^XtM^\% 

mid^.  Kogo  wiek  uczcił,  tego  i  my  szanować  powinni.  Pot. 

,  Arg.  268.     Człowieka   od  boga  uczcionego  »  uraczonego 

'    t>oaądzać  <mieią,  lV.Poj€.  W.  362.  $.  Gacić  kogo  u  siebie, 

'    okestować,  podeymować  czyim ,  bydź  mu  rad,    t\XiVX  WOs 

'^It  ««fre^meH^  iM  tritctireii^  bemirtMy  t^  mmki.  ^f« 

'  teiltt^/  '  itoa*. «  HftcmBihl) ,  ^igy-  Moi  towarzysza  liuż 
<    kiUcakroć  mię  u  siebie   cseili.     Sk.  Zyw*  gS.     Wina  ni^ 

ii9X»r  i  tv«tydfili  s)ę,'  ii  wezwawszy  goćci,  nio  mieli  ich 
'  czyiif  do  końca  ucvdić;  SA.  Zyw.  3«  1 1 4^  cf.  uoau.)  Czcili  się 
•'   do  upadłey,  ^awał  za  Piotra  zdrowie  spełniał;    Piotr-  za 

Pawła  i  ai  obadwa  podochocili  sobie  gracko.   Oss.  Wyr. 

'-Iron.   Czcić ,   ucioić  kogo  ^  poczęstować  kogo ,  źle  ńc  a 

kiiii  €a>ey<ć,   wyeznbić,   wybić,   eintU  {iM)  tUttitcn. 

Czcił  go  po  plecaclr,    pę^ąc  go  przez  cały  dziedziniec. 

O**,  Wyr.  O^oił  go  należycie,  ai  nieborak  caapkę.  na 
.     n«zy  natłocsył.   ib.    Uczciłźe    go,  noacil,   nigdy  pewnie 

nie  naałttchal.sic  byt  takich  ałów,   iak  teraz.     §*  Czcić 

kogo  ofiafowaoiam  nhi  czBgo,  raczyć  go  osym,  apotykać  go 

caym  uczesnym ,   eftiem  rtum  giiteii  Mtran  tNtt »  i^fłw 

IN^  ®Ute^  «tt|{ft«t.  ZmdWili  się  na  Jawnuta  Kieyatut  a 
Olgierdem ;  gdy  się  oni  dwa  bracia  Wileńskim  państwem 
długo  czcili ,  wziął  go  połowią^  Olgierd,  a  Kieystutowi 
ostatek  udziebf.  Bhi.  JTr.  aiS.  *  CZCI  MIĘ,  czciło 
mię  i  t,  d.  Imptrson.^  zaszczyca  mię ,  honor  mi  czyni,  ti 

mad^t  mir  ^jltr ,  tt  gerei^t  mit  s«t  dW-    Nie  chciał 

wydadź  woiewoda  Wołt^ski  Michała ,  strzegąc  uczciwego 
swego,  boby  mnie,  mówił,  to nie  czciło,  człeka,  ktdry 
się  do  mnie  skłonił,  wydadi.  Bta/.  Kr.  d4a.  Nie  czciłoby 
mnie  to ,  gdybym  zamysły,  raa  gruntownie  postanowione, 
ladatako  puścić  miał.  iTrom.  6o3.     CZCZENIE  ob.  Cześć. 

a.)  *CZOIC,  *CZYSC,  ezedS,' cBcit,  wci,  czcie,  tcic, 
czc«ę  czyn.  nied.^  sczcić^  pszeczcić  cfo^^  czyta- ,  UfPtI. 
/•X  ćif«,  cetl,  dtll,  (RA;  fcilH,  fcjt«m  zrachować,  alicayć, 
CjlflO  liczba);  5/o.  cttl ;  Rg.  clitti,  aetitti;  Cro,  steti, 
chteti,  ohitam,  stem ,  stejem,  ehte^em ;  DL  chyaUm ; 
S/<2.  shtiti,  shti,  shtie,  shtiesh,  shtiem ;  Bs.  ctitti,  sctiui, 
prosetitti;  K</.  zhtimatiYoó.  styma;  KJ.  ahteti ,  shtejti, 
sheten ,  shtiem ,  shtejem  s  liczyć,  rachować  5  Crn.  shtęti, 
shtęjem  id.J;  Ross.  -^iimaini,  Ynmaio,  (cf.  c^^cniB, 
CHRinanii  liczyć,  rachować^;  Ec.  9niy,   msiin&io  («l) 

•  nmy",  noHHrndto  czcić).  Aby  starszy  pasterz  pisać  i 
czy^ć  umiał,  Cr  esc.  671.  Kto  chce  przyi^di  do  tey  wia- 
domości, nie  Iza  iedho  pisma  czyść.  Rey  Wiz.  3,  b. 
Przedmowa  kn  temu ,  co  ma  czyść  te  księgi.  R^  Wi»* 
Kto  chce  wyrozumieć  tę  rozprawę ,  mosl  przeczcić  pier- 
wszą. Rey  Ap.  79.  Tylko  przeczyść  kilka  kart-  Rey  Wiz. 
17.  J.  Kchdn  Fr.  a4.  Tu  czciy,  apamięuy,  o  czym 
masz  rozmyślać.  Zyw.  Tez.  A.  Słowo  boie  0ztą,  iednak 
iako  ślepi  nie  widzą  prawdy.  Sekt.  5a.  Kto  czcie  ,  niech 
rozumie.  1.  Leop.  Math.  a4 ,  i5.  lak  napisano  iest  w 
zakonie,  iak  tciesz?  Sekt.  Luk.  lo  et  126.  Jak  czoiesz? 
|{ey  Post.  Mm.  6;  Kto  o  tym  czcie ,  ma  sia  czemu  za- 
dziwować.  Rey.  Post,  K.  2.  Jeśliście  dzieie  staro  kiedy 
czciły,  Jako  panie  i  panny  na  koniach  leidziły.  Biet,  S. 
N.  7.  Dał  księgi  te  pisarzowi  i  csedł  ie.  Leop.  4.  Reg. 
22 ,  8.  Czedł  pisara  te  księgi  .przed  królem,    ib,    11.   gdy 

'    on  na   tych  księgach  czedł.    Leop^  2.    ParaK  24,     19, 
Czciłem^k^tięgi  Warkowana.     Urzfd.  334.    Tam  aię  ecie. 

45 


^54      •CJCICHUTNy    -    CZCIONKA. 

Łśóp.  Mit.  i5,  9.  ( ta  lUft  llMtt ).  fllsay  ocione.  Biel. 
J$w,  s57»  6.  Csetl»  L€op*  Hab,  2,3.  Bcd«o«s  c^edt  na 
Icfltf gach  ttowa  pańskie*  Radź-  J§r»  36 ,  6.  Odezwa  do 
tego,  eo^eiet!.  Fetr,  ^PoL  a.  Cztąc  w  hi^torjri*  tsersey  o 
tyin  naucayć  tic  moieaa.  Rey  Ap,  3i.  To  tam  cstąc  ssersey 
obacsyitt.  Rey  Wix,  prsypadi  cst4c  aa  oi>  wierssy^  Pawi* 
da.  Rey  Wix»  i5ł»  Poety  z  wielka  .pil aoićcią  trzeba  iebyi 
prsecsciti  awartowat.  Gorn.Dw^  61,  Kto  przeczcie  pismo 
to  .  •  .  Radx.  Dan^Sjj.  Wziąt  list  z  rąkiego  i  prsecsedt 
*gi.  L€Qp>A.  Reg.  19 »  i4.  Wierzysz  wszytkiomu,  coi 
przeciedT.  Groch,  IV.  278.  Radź,  a.  Reg,  5;. 7.  Papn 
On.  903.    Czcieaie.    Tarn.  l/fł»  31.  (czytanie). 

'CZCICHUC,  i^  i.f  zbyteczna  eZci  mitóść,  ambicya,  ^ie 
€^rf«4t,  ^ft€^Cdei(}  K^.  zhastishelnost,  zhastishertnost ; 
fiią,  pouoait;  Sr.  i«  ćsefciHlibefe ;  JSA.  S^^^OI^^Hi  R^''* 
MoŚoH^cin 'ie ,  cxaB0ABD6ie,  cxaBOXio9cxnBo,  ^ecmo- 
XK$eie.  •CZCIOHUTNY,  a,  e,  ambUny,  C^tgettig, 
e^rfft^tig «  Vd,  ahastishelen ,  zhastisherten ;  lU, .  necmo- 
XK)6ifaUH,  «iecinoAid6HUH,  Aio6o^rcinRBUK  i  £c. 
MoOo^ecmHUB.  Cf cichutnym  iestem,  £0,  AioCfo^^cmayio. 

I.)  ^CZCICIEL,  a,  m.,  czytelnik,  bttUSeti  Bh.  HM; 
Sio.  cAM ;  R'*  *inie]|.  (cf.  czytelnik).  Móy  miły  czcicielu ! 
IV.  Post^  W*  praef.  *tczciciel  abo  czytelnik  Mącz. 
Stryik*  Gon.  M.  3.  w.  rodź.  ńed^Ą.  ^czclcieika,  czytel- 
niczka ,  h\€  Sefertoii. 

2.)  CZCICIEL,  a,  m.,  a^cB^cy,  cseić . wyr^ąda^ący i  M, 
Ćtitelj  Rg*  cjaatitegl',  Cr  o.  caasatitel;  łłung.  tisateloe, 
Vd.  posturauB ;  R#.  imkoiej^ ,  noHaniamexb,  ^et  fOefs 
e^tft;  Ptonnych  oBcicieiów  gtos  nieba  nie  poruszy.  Zab. 
i4,  io4.  Czciciel  prawdy.  Zaó.  i3,  4ii,  Cnota  nwiefr* 
cza  swych  cacicielów,  Teat.  48,  i44.  $.  Czciciel,  ra- 
czący ,  czeytniący ,    szcsegolniey  poiący  do   upadtey ,    bft 

gem  ttactlrt^  hmitti^tt,  inttinlt     wielki  czciciel  w 

domu  swoim»  0*s..  Wyr.  CZCICIELKA,  i,  i.  czcząca, 
szanująca,  czei4  wyrządząiąca ,  ^ie  ^ete^UtinU*  Męio- 
wie  takie  maią  swoie  czcicielki.  Teat.  i4,  54*,  *CZCIB- 
NIE  ob.  Czytanie,  Czcić.  a.)-C?ClGO0NY,  a,  e,  CJ^CI- 
GODNO  przysłk.  wart    czci ,    uszanowania ,   powaiania , 

Sio.  ćti^ebnl;   yd.  shastiTrieden :  Crn.  zhastit,  zhastitliy; 

Sor,  1.    ciefct^obtt9/    cif fcibo|lo{»9 ,   rieft^oiDne;    Rag* 

ciastni)  poscteran;  R*.  AJcmoH6cm»i4A\  Ec.  40cinoii- 
HOH^cmHUK,  BOHinHineAeHl) ,  AOciiioroB'b'eHaiK ,  ro- 
aBineAHikiHl.  Uszanowawszy  czcigodne  zwłoki  iego. 
Pilch,  Sen.  Uft.  jj,  4o(>.  Nie  zapomnę  nigdy  twarzy  icgo 
czcigodney.  Mon.  69,  i3o.  Bogini  w  przyrodnicy  czci- 
godna okrasie.  JCniai.  Poez,  i,  a4.  Wę  wszystkich  aby 
byto  czcigodne  m^tienstwo  i  łp^e  niepokalane.  ICucz. 
Kat.  a,  657.  -  Sr.  i.  t^ffliCtOnofC)  czcigodnoić,  ljU(JJrs 

wArbidtrit,  !8ere»tund«wiirbld(e{t.    CZCILUBNY,  a,  e, 

cześć  lubiący,  honpr  lubiący,  e^rUebetll^.  Vd.  zhastilu- 
bezhen. 
4CZ0IONKA,  i,  i.t  litera,  g?otka,  bet  iBa^f^A^e,  \i\t 
£etter;  Rh.  ćteiWi  Sio.  )i;imfa;  Cm.  zhćrkąi  Vd.  zhar- 
ka;  Sr.  \.  X\%VX%\  Sr,  ».^  Hd^iĆ^t^H;^  Sla.  s\oyo\  Cro. 
pustuba,  szlova;  £c.  6yKBa,  niiCMS,  cmsixiii.  Nie^ 
podobno  wiele  pfdw  Polskich  czcionkanu  albą  literami 
laoiiiskiemi  wypisać,  Erasm.  Jęz.  w.  b,  Ę^idą  czcionkę 
Vf  pilmi^  S*  ^^^4  iciiiiwie  zachowywać,  i  na  literze 
^amey  zasąd^aią  duszne  sbanfienie.  Biąl,  Post.  9.  Grama- 


•CZCISJKODNy    •    CZC^OSCI 

.    tyka  obiera  się  około  nosenia  obiecadta,  ^tcionek  i  *rzekdw 

.    (syllab,  sgfotfek)  słów  i  wssego  ięzyka.  M\iz.     *Csczon- 

.    ka.  Ztbr.  Ow.  %ig  et  aa. 

*CZCISZKOONYy  a,  e,  naruszaiący  cze^ć  cayli  honor, 
fKte^r«nb$  Vd.  zhasUshkodUu.  f C2X;iZ APAMIĘTNY . 
a,  e,  nie  pamiftaiący  na  cze^ć  czyli  honor,  e((9et9fffeB9 
Vd.  zkastisablen.  ^CZCIZAPAHIĘTNO^C ,  ici,  i., 
niepamiętanie  na  csieii  czyli  honor ,  bie  <?(t9eigefretttelt 
Vd.  zhastisablivost,  zhastisablenje*  «CZCI WIARSKI ,  a, 
iei,  n.p«sbdyca  czci  wiar  ski.  Pot.Argm^^.  bez  eaci  i  wiary, 

o|ne  €^  11Mb  9Uwitn.     1.)  CZCZENIE  ób.  Cseić  i 

ęt  2,   cf.  Czei^.  (2.)  CZCZENIE  ob.  Ctczyć  ąię). 

Pochpdz:  ziowa  Cjtcz/- 1):  cjpa/^,  cjrtfj/iy,  czeidwy^ 
czestka,  częstować  i  częstować^  poczestowadj  aczestowa/^ 
uczcUf  uczta ;^  Od  słowa  czeU  %)  i  czyta- ^  czytelnika 
czytelny^  doezytt»ć,  naczytać  elf ,  obczytać  ęię,  przeczytała 
poczytywać ^  poczet^  pęcztoWy^  przeczytać ^  wczytać  sif, 
wyczytać f  zaczysać  jsif, 

CZCZE  W  >  TCZDW,  a,  ]»f.,  Decszawa,  miasto  Pniss 
zachodnych,  Tczów.  Jtrom-  Stj.  Me  Stibt  9it^t  fal 
SSeftptenfett.  Miasto  to  8waIo'iic  Wpnód  Ś««  i  było 
hrabstwem.  DyA.  G.  3,  106. 

CZCZO,  przysłk.  przymiotn.  Czczy,  nio  wewnątrz  .nie 
zawieraiąc,  (•((  lUlb  leer^  fal»eilbi«  Iref.  Na  czczo, 
nad    czczp,     pokarmu    do    siebie     nie    wBiąwa«y»     b>o 

iadłfBy>  nie  pi  wszy  iej»scze,  ti0((  sA<(teni,  he9  ni^fttetm 
Vtm^  f  o(ne  90r(er  fd^on  etwa^  jn  (14  gemonuB  §«  ^ 

ietl.  Bh.  ćtitreb;  V4*  nateshe;  Cro.  natćsche,  Rg.  nś 
sctesaraa;  Bs,  nasotesrrica;  Sor,  i.  iMCi  (ttC^be^  ^'* 
liamoisaftb  p  (migtfniHO  danno ,  pr6źno).  Doktor  nigdy 
nie  ma  do  pacyentow  na  czczo  chodzić.  Perz.  Cyr.  3» 
68.  Żaden  robotnik  niech  na  czczo  kolo  kruszców  niarobi. 
Krup.  3,  7oa.  Zraną  nad  czczo  naylepsze  uijw^nia 
kaw^  ^st  |i  mlekiem.  Krup.  5,  117.  To  maazą  bydi 
nrclki,  zapewne  cię  która  Złym  okiem  baba  pa  c^czo 
zayrsata  ponura*  Zabl.  11  >  ^7^*  ZaAt.  Na  caczo,  niP 
wam  zaymie  głowy  dym  z  mocnych  trunkiiw ,  Ror.  sat^ 
1*68.  htp  nAĄtttntm  9Xttt|e»  Nie  na  czczo,  szcsegolniey, 
upiwszy  się,  »{<((  nAd^tem;  mtnfetl,  beriUlflbt  Ledwo 
słońce  źwita?Q ,  kiedy  do  mnie  przyszedł,  a  iuź  nie  był 
na  czczo.  Css.  Wyr,  ^nać  po  Jegcmósci ,  ie  nie  aa  czczo. 
ib,  -  Nt  czrzp ,  nre  haiadłszy  si$ ,  nje  napiwsay  się ,  nie 
nakarjni wszy  się ,  łaknący,  pragnący,  vń^ttXU ,  (llttgńgf 
bttrfłig.  Mam  ia  dosyć ,  ie  i  z  domowemi  na  csczo  sptć 
nie  idę,  Psalmod.  11.  (Ztąd  adiect.  ^naczcza  ilioa; 
ieiuna  saKua^  Mącz).     Czczo    mi   iest.    Bndtk*  czczy  ań 

•lę,  ckni  się,  oudnó  mi,  mit  i|l  fo  vA&fitiąf  wn^fili 
Abel,  f^łlmni. 

CZCZONKA  qb.  Czcioncka.     CZCZONY  ob.  Czcić. 

CZCZO^C ,  ici ,  i. ,  próiność  mieyscą  wewnętrznego,  gdy 
się  wewnątra  liic  nie  zawiera ,  ł^U  %ttn ,  bie  teefleU, 
bilitf  Si^^tf  bie  J^Ó((liag'»  Crn,  t^shliTOst;  Crq.  tescHinsi 
Bs.  tascchjina,  tasctina;  Vd.  teshnost,  teshnoba*,  Ross. 
p^igeuiuocnift,  ip^ieina,  Czczo^i  9aąuąm  inane  ^  miey- 
fce,  w  którym  żadnego  nie  masz  ciała^  Os.  Fiz»  i8a. 
Rog.  Dos.  3,67.  Jer  leete  Olaum.  Teraz  naypozpoliuze 
^da^ie  ucaopych  iest,.ie  cfczo^ć  ieft  narwiecie.  Rog. 
JDos.  3y  6  i.  -     Czczo^ć  iołądkąi  g4y  htp  nad  czczo,  bie 

SRńitleniteit ,  itne  heś  ^ojifM.     Ctczpść  mor  al.  tr. 

daremłio^ć,  próino^ć,  nikczemnpic,    bie  2fer(ctt/   Vtp 


CZCŻt    .    CZC2YC. 
ęatWitk,   mtelMt,   9«<^H9felt       CZCZY,   •TCZY, 

*TSZCZY,  *TZCZY.    t,  e,   wewnątrs  prdiny,  w  sobie 
siic  nie  sawieraiący,    ttlWeilblg  Utt,    t^ilfi,   UMg.      St* 
taacti,  prasni ;  Ó-o,  titch;  Crn.  t^h;    Kcf*  tiesh ,    TOtou, 
Inknast ;  DL  Uschy  (cf.  Lat.  cassuji),     Jtgy  tiact  inuati" 
€UitJ;  Rs.    inq|^niiiUH;     £c.  mj^ln,   ino%&.      Csczj, 
^ewnątn  prdiny,  iaWmMg  Utt^  Ifbfg.     Cacty  i  niefado- 
-mmnj  okręt.  Otw.  Ow.  6a.  C«csy  wós  akoki  wypiawuie  i 
podlatuie.  ib.  61  •     Które   atatki  furę  pierwasą  odbyiy  s 
jlofnienem,  do  Francy!  cacaa  powróciły.  Warg*  Ctz.  io5. 
Kiaika  cacaa,    ie  po  śmierci  pr^iaieyfta  bjrwa,  aniieli 
anase  cienkie  kiaski.     J^rup.  2,  dg.    Duch  ubogi,   cscza 
Łaleta.     Brud.  Ort.  H,  5.     Tsacsy.     Bud.  1.  Sam.  6»  5. 
Tflcay.  Cr€$c.  567.  -  cu/Tt  Gani/.     O  dnsse  tcse  nieba,  a 
potne  tiemi.   Star.  Ref,  34.  -  Cacsy  o  owoeacfa,  aboźach, 
ie^li  o  ktoate,  skorupie,  strączku,  próiny;    ieili  o  aiar- 

nie  t  niUy,  (eer^  Uuh,  wn  ^ifhn,  twn  0etteib(^  9on 

h€U  Hf^tcn  f  Csczy  orseek ,  caozy  owies.  Cn.  TA,  Jak 
idibfo  uschnie,  niepłodność  na  ciczy  k{os  przypadnie. 
BardM.  Tr.  34g.  -  Cycay  ioiądek,  na  czczo  będący, 
nie  zaiywszy  pokarmu ,   ttiĆ^Mn ,   |.  f&.  efll  nAć^tttntt 

(leetet)  OKagett.  Bh.  crittotop,  fdtr0lll$«  W«<a  roz- 
mowa, gdy  nie  cccza  głowa.  Cn,Ad,44y^  (nie  na  czczo).- 
"W  eiągńianin  kartek,  losów,  czczy  s  ptonny,  przegraiący, 
s  licho,  mydfoj  Uff,  lrt<^t  gemiitsrtlb,  Deifl^if If nb.  Czcza 
karteczka  n'  loteryi.  Ort,  Wyr,  ełlie9łietf  itt  UtMtHe.  - 
Csczy »  wydęty,  wewnątrz  wydrąiony,  f^^,  tMi^^htflt, 
tWtenbfg  Utt*  Czcza  gałeczka.  Cn.  Th.  Situ  shupalj.) 
Ziemia  tam  dziurawa  i  cscza ,  bo  driy  na  w^elu  mięyieach 
pod  wozami  i  pod  końmi ,  tak  ii  się  i  zapadaią.  Boter 
91.  Tezy  wrsód.  5ie/i.  260.  fistula  ió.rśj.  fin  $t(Iges 
fć^tf  eilte  ftflfh  Nieczczy,  pełny,  niedzinrkowaly, 
niedęty.  Ch,  Th.  M^t  fftf^l,  mafl!^;  Sor*  1.  frutc.  -* 
^  Czcze  wino,  cscm  piwo  s  W3rwietrzałe.  'Tr.  fc^atfPt 
0e{ll;  ft^lf^ 'Idkt.  -  Cicze  pole,  tzyate,  szcsóre, 
"otwarte,  puate  pole,  fri^el  iMti  %tib.  Jako  wicher 
moc  traci ,  gdy  w  czcsym  polu  świszczy ,  Wzmaga  tię 
gdy  prseeiwne  zaróaltny  niazczy.  Bardz.  Luk.  43,  Do 
brsegn  zawiną  wąsy  oczami  czcze  piaski  obiega,  ib.  iSa*  ^ 
Moraln.  csczy,  próśny,  daremny,  niepoiyteezny,  chlubny, 
eheTpliwy,  Ittt,  «llll*( ,  UWH\d^,  t\til,  ptaffUti^if ; 
Sr.  1  •  nHfpt^^WOpitt'  Honor ,  honor  1  czcze  słowo ,  które 
nic  nie  znaczy.  Tetit.  36, 81. '  Gzezemi  tylko  odpowiadasz 
sai  słowy.  Teat.  9^  e.  64.  Juź  niech  ay  z  tego  dzikiego 
plemienia  Nic  nie  zostanie,  krOm  czczego  imienia. 
Tatsk.  Bell.  B.'  4.  (Ec.  in]gecxóB'ie  próinomówność , 
gadulstwo).  Csczy  człowiek,  z  lada  csego  azukaiący 
pochwały.  O//.  Wyr. 

*CZCZYC,  "^caczał,  *czcsą  niiak*  nted.,  atórczeć,  fftU 
yomgeil/  in  bUS^if^  Men.  Skała  tam  nad  wodą  czczy, 
mmieat.  Zebr,  Ow.  a34.  Z  boków  subtelne  palce  czczą 
miasto  goleni,  haerent  in  Uttere,  ib.  i4t..  Karki  naieione, 
asczeciny  czczą  do  góry,  by  drzewa  ztoione,  horrent. 
ib.  197*  Oszczep  esyię  przepędził  i  czesał  po  obu  stron 
ciała  eminet.  ib*xo^.  Około  ieziora  trzciny  błotne  czesały* 

ib.  147. 

*  C  Z  C  Z  Y  C  się  Maimk*  nied. ,  cknić  się ,  morsyĆ  się  ^ 
llelfH fit  cnpfhl^fll.  Leksrstwo  iadącemu  po  iftorsu,-  aby 
aię  nie  cscsyło.  Sle*zk.  Ped.  iis*  Sień.  529.  ^Cscsenie, 
morsenie,  mudy,  He  UeteUeit*     Lekarstwo  saprseciwko 


CZCZYCA    -    CZECHAa 


5S& 


łKrsydzeniu  i  czcSeniif  i  kręceniu  na  sercu.  Sień.  472.  (s. 
Cscsenie  o3.  Czcić).  CZCZYCA,  y,  k.i  ckllwośĆ, 
nndnośó,  morzenie,  hit\UMUitf  Ut^Ul,  aBibetWiffe^ 
Bachus ,  co  nudney  odeymuiąc  czczycy  Troski  nam  ze  łba 
swą  kiśbią  wystrasza..  Hor.  a,  377.  Włóczeń, '(ryba j, 
sam  w  okręty  skacze,  gdy  go  w  skrzelach  gsik  gryzie,  tak 
ie  przed  czczycą  nie  wie,  co  czynić  ma.  Sień.  317. 
Dopieroby  cię  czczyca  adeymowała ,  gdybyś  ich  pieszczoty  * 
widział.  Pot.  Arg,  S70.  (cf.  oskoma,  ślinka «  baŚl  ^i^^ 
fem  beś  Wlnnbe$  OOnaJ^).  Matkę  nakoniec  zdeymuie 
czczyca ,  Ze  się  dotąd  kto  inny  iey  synem  nasyca«  Pot^ 
Arg,  737.  Zbądi  czcsyoe.  Zebr.  Ow.  379.  pone  metus). 
Szaty  na  sobie  w  wielkiey  csczycy  podrapała,  ib.  a37« 
CZCZYN,  n,  OT.  w  piecu  hntnjrm,  sklep  niissey  kontygna- 

cyi.    Tarz.  Szk.  4a.  Mf  WBLtętt  fBdh\\vM%  im  ^ftttenofen* 

Caczyuy  w  piecach  powinny  bydz  z  |naytwardszego  ka- 
nieflia ,  bo  ustawicznie  azyty  kładąc  i  wyimuiąe,  mocno 
się  psutą,  ib.  4a'. 

CZECH,  a,  m.  «CZ£CHACZSS,  caka,  m.  tdrbn.  ,m 
Cseskiego  królestwa  rodowity,*  btt  S^^HK;  -^A-  ^H^f 
deńf^Ctt  [a  i^erbo  obsoł.  ittl,  ćjtł,  incipere ;  unde  ||OĆjti  / 
lacfH  począć,  zacząć,  bo  osada  Czeska  była  pierwsza  czyli 
przednia,  w  tyle  byli  Slezacy.  Rosa  Mskr).  Sio.  ic^l 
Sr.  1.  (jt4;  Vd^  zheh,  pem,  pegam;  €rn.  pęms)  Cro, 
ch^h,  pemecs;  Hung.  Uthi  £c.  9exl3j  Rf.  dorÓMeylb. 
Naswiako  Polaków  ledwie  od  siedmiu  set  lat  do  używania 
weszło,  Jako  i  nazwisko  Czechów,  których  Łacinnicy  i 
Niemcy  Boemami  sowią.  JCrom.  i»  O  Czechu  i  Lechu 
dzieło ,  prozą  pisane,  Jana  JtocAanowłkiegó^  zbiia  dziel'- 
nemi  dowody,    iakoby  Polacy  tali  od  Lecha,  od  Czecha 

.  Czechy,  Czesi,  czyli  Czechowie.  J^rat*  list.  89*  BraTcia 
naai  CSechaczkowie.  Oost.  Gar*  £«  Dziś  u  nas  zwykli 
niektórzy  mówić :  asa  i^  CsecH,  jiłowa  trzymać.  Stryik. 
io5.  Co  za  Czech,  słowo  trzymać?  Ry^.  Ad^  6«  (zna- 
kiem ,  ie.  Czechów  za  bai^so  rzetelnych  miano »  cf. 
Cseskie  słowo).  Utnkniy  OaecJiuI  siłaś  stawił.  Ry**  Ad. 
69.  (nie  grab*  siana;  quid  paleant  humeri?)  §*  Czech « 
gross  Cseski,  eiiiS)6^m^  ffnM^mifd^etOrofl^etl.  Moneta 
drobna,  szeląga^. grosze,  czech y,  potrdyne*  Goet^  Gor.  2. 
Pochodź.  Czechy,  Czeski,  Czeezka,  Czeszczyzna* 

*CZECHEŁ ,  •CZEHEŁ ,  chła ,  w*  CZBCHLO ,  a,  n.  gsło, 
giezłko<  Dudz,36.  EosżnlA,  osobliwie  niewieścia,  Wlod. 
ciasnocha,  płócienny,  kitel ,    tik   ^ibttfytmht,  eitl  2eitt» 

manbifittti,  rte  kitgrr  £{»nenrotf;    Bh.  ąt^tl,  cht^W 

nocna  koszula;  Cró.  choha  toga rusticarui,  Turc.  Slafon. 
ezoha  s  sukno ;  Bs.  cjohha ,  cioscjęa,  haglina  dugga )  Z<xf« 
toga  *,  Rg,  cjóha ,  cjosciza  i  chlamys)  $  Vd.  zhikel ,  kikel , 
zhoka,  kosa;  Ceu-n.  kikla;  {Ross.  «exóAb,  9exOAÓKl> 
pokrowiec,  powłoka)  cf.  Gr.  xaAa^9/r;  Lat.  calassis). 
Jeieii  zgsdkę  moię  Zgadniecie,  dam  wam  trzydzieści  cze* 
chłów  i  trzydzieści  sukien*  Leop.  Jud^  i4,  la.  (przeście- 

-  radeł.  Wuiek.  Bibl.  Gd.  Córkom  Syońskim  odeymie  pan 
piękność  trzewików  i  kołstki  i  czechły  i  letniki.  Zrn.Poit, 
3,  6aa.  %.  Śmiertelna  koszula,  bal  0le(bf (f mbe ;  bet 
£ei<^fnfittft«      FtraUa  amieula  czechel  I  inne  odzienie 

-  uiharłych.  Mącż..  Wprzód  lekarsa ,  śmierć ,  uprzątnę , 
raecse>  A  saś  ich  biały  czecheł  dość  oblecze.  Miask.  ryt. 
a,  i5i.  CZECHACsię,  CZOCHAC  się,  zaimk.  trzcv* 
się  o  co,  suwać  się,  (cf.  ciokać)  0'(^  mtM  fftten.  C^b* 
odcsochnąć).     Csocha  się  świnia  o  węgieL    Dudz,  36. 

45.. 


556 


CZECHCZERY  -  ,CZECZUCA; 


Czochauid  się ,  ocieranie  aię^  Wfod.  btf^  fRńUn  M  tttM. 
CZ£CHCZ£HY  liczb.  mn.  tokct  cztery  lnianego  biatego 
ntotna  na  czechczery.  Gaz^  IV.  6,  1591.  kamasze* 
CZECHRAC,  CZOCHRAĆ,  CZUCHRAC,  af,  chrie, 
ęzyn,  nied.  oczochrać  dok,  oczochro'^a^  kontyn,^  len  a 
gtówek  wyczetywać,  wd:nc  czesać,  ben  %U^i  rifTelll,  ebct 

tie  gStSe  Uimpzinf  farbetfct^ii;    ^oA.  cjecbtatt;    Cro. 

chesarati,  mikati ;  DL  gardassati  (cf.  gręplować)  Gdy 
len  w  główkach  zczarnieie ,  wyrywaią  go ,  suszą  i  ocao- 
chrnią,  zachowniąc  aaaienie  w  główkach.  Prsfdz»  io5. 
Wymlóciwszy  czyli  oczochrawszy  len  z  gtowck,  moraą 
go.  Przędz.  lOj.  Dziewko,  nie  sromota-d  Wełnę  czechra<5, 
kądziel  prząćć  lub  motać?  Chroid.  Ow.  i35.  Ten  który 
^etnę  biie  abo  czedirze  carminariu*  Mącz.  Czochraniem 
częstym  zmiękczana  wdny,  mgtom  się  równaiące  gęstym. 
Otw.  Ow,  ai5.  -  fig.  Skrzypnę  wiatry  ieźny  włos  iego 
czochrafy.  PrjyA.  Ab.  160.  (rozwiewały  fte  S^CmctfeUn, 
lotften  feill  ijiaar).  Tu  łabędzie,  tam  kaczory,  swoie 
czochrały  kędziory.  Zab.  16,  53.  (muskały,  układały, 
kędzierzyły.  f»  ftanftnr,  m«<^te«  (tatt*\  -  Czochrać  aię, 
czesać  się  grubo,  nieskładnie,  nieforemnie ,  Oss,  Wyr.  ftcO 

Uwptln ,  p*  iingf f*ltft  f dmmeti ,  ftc^  tlffeln.  -    Czechrać 

{ppposit.  czesać),  włosy  mieszać,  fryzurę  burzyć,  kudłać, 

iefyć,  hU  S^MU  in  ttnorbitmii  ^tlitgeti,   imaufeit,  brp 

ben  ijaatren  laufeil.  Bh.  cucftAtU  Czuchraią  sobie  brodę. 
Zabt.  Amf.  i4»  Czochrać  się  z  kim,  targać  się  z  kim» 
czubić  się,  iść  za  łby,  za  czuprynę  się  wodzić^  (i(^  mi 
elnem  Ceflim  t«afcilS  Cro.  Kechkati).  Przy  kramnicy 
Rachelka  z  Chaią  waśniąc  się  za  łby  czochraią.  Kniai. 
Poez.Ti,  197.  5.  Czechrać,  skrobać,  fta(en.  CWop 
coraz  się  w  głowę  czochrat  i  skrobał*  Haur,  Sk,  160. 
Ciało  paznoktami  czochrać.  Eraz.  O.  b.  a.  $.  Czochrać , 
czochać,  trzeć  o  co,  telbetl*  Odyniec  i^st  iakoby  kirysem 
odziany  z  czochrania  od  sosnowego  drzewa  żywicy.  H<iur. 
Sk:  196.  CZECHRANIĘC,  CZUCHRANIEC,  ńca.  /»., 
zatebka,  bitwa,  rwanie  za  włosy,  i>aanaitfen ,  ^anfąn. 
Obawiać  się  tu  potrzeba  kułaków.,  czuchrahców^  Teat. 
66,  c.  7.  CZECHRZYCA,  y,  i.  roślina,  chaerophyl" 
tum  Linn.  iest  leśna,  zwisła,  kosmata,  główkowa, 
iółta.  Jundz:  \^o.  ^tt  $,tx\tX.  Ross.  OymenB  *,  Bos. 
cescglika.  cf.  Iglica ,  grzebienica  Sjr. 

CZECZOTKA,  i,  i.  CZfiCZOTECZKA ,  i,  i.  zdrbn., 
pliszka  kśykatzs  motacUła  sibila,  Linaria  rubra  minor 
Linn,  ptaszek  niały,  którjr głodem  swoim,  między  krze- 
winami ksykaiącym,  czyni  podobieństwo  i  a  kiey  znayduiąocy 

•    się  tam  gadziny.     A"luk.  Zw.  2 ,  3S4.  Ład.  Nat.  :t6.   etne 

Iflfrt  ftittpinge ;  ba^  ®r4ft(ńn,  @d)ioarab4n<&en/  ^Wt^iU 
leitt,  (tli  SJrmf :  itjf*ejf«) ,  ^rdffetleitf ,  bn  COJeerjef fig. 

Bh.  C^eĆetfa;  R»*  ni^emb  ^e^ómaa;  Crn.  menishzhek). 
Ptaszki  drobhe  ssare   z  Moskwy,  które  zowią  czeczotki, 

§dy  do  nas  w  iestetu  uoiekaią,,  dobra  będzie  zima.  Hńur, 
'k.  8.  Czeczotki  grothadne,  Banial.  J.  5 ,  b.  (w  groma- 
dach lataiące).  Proo.  Jak  czec;!otki  na  lepie  pobrał. 
Jtys.  Ad.  ^6.  Cn.  Ad.  a88,  wszystkich  razem,  iednym  za- 
machem ,  er  &(tt  fie  ade  in  einen  ®<i(f  gcfangen).  -  Mg. 

Ten  przez  rodziców  pannie  czołem  biie,  A  ten  przez  baby 
awe  konkurrencyine  Stroi  zaloty ,  A  tego  czeczotki,  czuby 
słniyate,  tego  wiodą  ciotki,    ^ąbf*  Ez.  6. 
^,)  CZECZUGA,  i,  i.  ffhŁ  f  acciptnser  ruthenus,  gatunek 


♦CZEDŁ    -    CZEKAĆ, 

iesidtra,  potawia  się  w. Dnieprze-;  z  ikry  i^ego  prsypnwuią 
kawiar.  ZooL  193.  het  SteiMf  tXW  ttt  &bu  Croat. 
kechiga,  Hung.  ketaegej  {^R».  Hexx>aa,  €a6xJi  pu6a, 
cyprinut  cultratus):  a.)  CZECZUGA,  i,  i.,  gatunek 
azabli,  t\XLt  9(rt  ^iUt  '  Gdy  nastąpiły  z  karabelkami 
czeczugi ,  nie  zdołamy  ordzie.  Pot.  Pocz.  417.  Ten  wziął 
konia  z  siedzeniem ,  tamt^  sa  przysługę  Nieboszczyka 
pradziada  a  lamusii  czeczugę.  JCrar.  tat.  38.  -Jigi  Koścista 
czeczuga  kiernoza.  Hor.  2ji4S.  Hcur.  (kieł). 

♦CZEOŁ  ob.  Czcić,  a.)  czytać,     •CZEGLANY  ob.  Ceglany. 

CZEHEŁ  ob.  Czechel. 

OZEKAC  ruiak.  nied.y  (doczekać ,.  poczekać  dok.^  qiU  f.) 
zatrzymywać  się  na  co^    póki  co    nie    naftąpi,   M^tttea^ 

auf  etioa^  mattrn;  Bh,  ątUńę  tielmm,  fećfotn  rci4l< 

nadzieia);  Crn.  ahUiam;  Vd.  zfaakąt,  zhakati,  streshi, 
Rg.  cckkati;  Slą*  csekati*,  Bs^  cekati ,  .uzcekati;  ,Sor.  i. 
ci^Uii,  riafam.;  Sor.  a.  Safllfc^;  Cro.  chakaU;  J>i  chek' 
kati;  Rs.  3K4aniJb,  3iCAy  «  HaJimB  (cf.  czaić) »  osKOA^Ht 
ceperoAHim ;  \£c.  0x014310  (cf..  Hebr.  n^n.  chakah 
prąestolatus/Rst;  ry'^^s€tk€thprosp0xii\  Syr,  h^^  €X*p€ctą- 
uit  y  Chald.  N3t^).  Kto  czeka,  doczeka  się,  a  kto  się  zaś  ^U 
Przed  czasem,  częstokroć  go^  nadzielą  omyli.  Zuaor. 
Siei.  1 4 8.  Sim.  Siei.  5 o.  Bóg  długo  cierpi  ą  czeka.  i. 
Ltop.i.  Macłu  G,  i4.  Czekay  u  drzwi.  Star,.Vot.  Su^i.b. 
Czekay  .ąa  tym  mieyscur  do  zawołania.  7ea/.  19,6^78. 
Jeymość.  cfteka.^  kawą  w  ogrodzfe.  Teat.  19,  c. ;  63. 
Miłość  n^  dingię  czekanie  narseką..  Jag.  Wy^  B.  4.  Cze- 
*  kay!  Poczfekayl  -kształt  odgraiania  się:  nie  minie  cję, 
dam  ta  ci  MCCe  ttttC !  (btt  (00(1  fi^ll  MeR)«  -^  C^kąć  kogo 
czekać  na  kogo,  czekać  za  kim,  onf  eiltm  MCtl^tl.  Napi- 
sano* u  białego  Lwa,  Nie  Czekaią  iednegp  dwa.  Rys. 
Ad.  43.  Cn.  Ad,  663  Czekam  cię  od  go<|^iuy.  Nitr, 
Dx:  .5,  5o<  Powiedz  im,  ieby  aa*  mną  nie  caekanp*  Teat. 
3o ,  c.  89.     Nte  dali  się  długo  czekać.    J.  ,JCGhan.  Dt. 

i44.  (le.  lUifeii  ni<tc  tmide  <itf  ^  t^ntm-   G^ekać  cfego, 

czekać  na  co,  lOOtauf  mrUlI,  auf  tV»ai  HHIClen.  Męatwo 
lat  nie  ćfteka.  .-AT.  Pam.  &,  ii3«  (uprzedza  lata).  Głupia 
to  rzecz  czekać  tego  na  lata,  caemu  rozum  prędzey  za- 
bieżeć  mógł.. «  Zetó.  12,  JI87.  fiędaie  nayrostropaiey 
czekać  ko6i  a.  Teat,  3o^  i4.  Cierpliwie  czeka  poprawy 
iego.  Pealrftod.  A.  3.,'^.  Trzeba  w  ot^rpliwoici  łaski 
iego  czekać.  Za4.  i%,>ią4.  liląr,  A  spraff^edliwość  k{dy? 
czekayie  iey  zgoła ^  Kiedy  umarli  trąbę  usłyszą  auiota. 
Zab,  16,  ia4.  Iiar»  Milczą  prawa  w  'pośraód  broni, 
ani  się  caekaić  kaśą«  .Sieni.  Cyr*  4aa.  Czekać  kogo  abo 
czego   pożądanego,    wgrglądać   czego,    kogo,    dlten  Obrt 

ttwai  ematttn,  fic^  hatnaćf  ieinen-    Czekać  kogo  tęskU- 

wie,  śmierci  się  równa,  ZegL  Ad.  Sa.  Tyini  iest, 
który  ma  przyi^di,  cBoyli  innego  czekamy?  Leop,  Luc 
7,  2 Ok  Skarb  wielkie  dro:$sciy  złota,  i  czeka py  długo. 
Groch.      Tr^   B*    3.     Czekać  czego  złego,*  obawiać  stCi 

erwat^  ^ife^  tmaittA,  Ui^t%tnf  ^efńrcbtem     Kara  to 

nie  mała»  czekać  kary.  Pi/ch.  Sen.  list,  5»  365.  - 
Pzi^kać  oeego.  od  kogo,  z  rąk  iego  patrzeć,    po  nim  się 

apodaiewnć,  et»al  ooti  i€ttidnb«n  ttmatttn,  itflen.    Od 

złego  nie  czekay  dobrodziey«twa.    Rys.  Ad.  54«    Czekać" 
po  kim  c    spodziewać  się  po  kim^    9011  ieOdltWO  CTIMts 
Un,    ^e^fett.  •  Tyle   po  Jazonie  <  czekatło ,     ile.  niekiedy 
Aiczmiider  .wielki    pokazała        Warg^     WaL     333*    -> 


i  •* 


CZEKAN    -    CZEŁADNICZYS£0. 
.  *§.  Czekft^.  komo,  ^ciaorple^  koma,  cierpliwość  s  nim  mie^ 

finrm  iia<l^fe(cii,  0e^n(b  mit  i^tirM^tif  langmAtl^id  gegen 

I^B  fe^n.  isali  d!uiey  ma  bog  folgować  burzycielom 
praw  bożych  i  ludsklch,  izali  im  Pan  bóg  dliiioy  ce6' 
kać  ma?  iS^,  ICax,  343.  $.  Caeka  kogo  co,  przeznacse- 
nie ,    lot ;   go  tato  ma  tic    co ;    wisi  nad  nim ,  grozi  mu » 

c^  tpmttt  eineti  ttwii,  U  |le(ft  i^m  be^or,  ec  ^at  e^ 
S«  gn»4rtigeii^  §«  enoArten*     K</.  popreisuti,  priedi 

•tati ,  nadatati ,  nazhakati  \  Ri.  npe4A.e3Kain]fc.  Przecsu- 
wam,  ie  mnie  tam  pewne  guzy  pzekaią.  Tśatp  53,  3* 
5o.  Jeieli  mi  wiernie  sfaiyć  będziesz,  tyle  troie  du- 
katów caeka  cię  ietsose.  Ttat.  bb  ,  b.  la.  Jedna  nas 
wszystkich  noc  czeka.  Hor,  i,  laS.  Giną  woićnne  na- 
yody,  awoia  czeka  zwycięzców  zguba.  Bardx.  Tr.pratf. 
W  tym  momencie  dostałem  pozew  i  wielki  mię  process 
cseka«  7eaf«  69,  d.  3o.  Jeieli  rolnik  iest  niewolni- 
kiem, czeka  kray  cafy  niewola.  Przesłr,  i35.  Zta  to 
•  aluiba,  gdzie  korzyść  nie  czeka.  Xras.  Bay,  ao. 

Pochodź.  (Boh.  dtUmC  *  kandydata    t\tlMti  *  handy^ 

*  dar  Aa)  docztka^  /if,  doczekiwa^  xif,  naczekać  się, 
oczekiwać,  poczekać,  przeczekać,  zaczekać,  (Bh,|)OpOĆfailt 
ft^  długo  czekam)* 

CZEKAN,  a,  m,,  z  Węgiersk.  Czekan  albo  nadziak  różni 
aię  tym  od  .obucha ,  że  koniec  od  młotka  idący  iest 
takraywiooy  M  obuchu,  w  czekanie  zaś  na  prost  idzie* 

if.  Czrtr.  Mskr.  fin  Uttgarifc^t  @rreir(olben ,    ttft^efott; 

Sio.  ćffan  c/aca,  Cro.  chekich  ^mlot;  shaka  s  pięść.  Cm, 
et  1/d,  zhókan  t  dlu^i  tpis }  Cm.  zhok  s  pal ,  kot  i)  R*> 
^anasb  C^d-)  stępel  miucarski;    5.)  rylec;    HekaHBin& 

*  MOHemy  bić  pieniądze,  2.)  dtnbad,  rzezać,  sztychować} 
^eaaHigiiKb  un  cieeieur  sstycharz)  £c,  HeaaHb  maileue 
roetraius ;  dorsum  recuris  ob,  obuch).  Claua  ntucrone 
eminente  muniia ,  genus  teti  usitatum  Polonit ,  czekan 
vulgariier  dicitur,  Pias,  Chr,  338«  Czekanów  publi- 
cznie'nosić  ludziom  zakazano,  R.  1620.  VoL'  l>eg^  5, 
38a. 

^OZBKAWT  ob.  Ciekawy.     CZEKAUZ  oh.  Cekauz. 

CZEKMAN,  a,  m.-,  CZEKMANIfC,  a,  m.  zdrbn.,  kon- 
tiisa  TaUrskim  fcroiem.  A,  Czrtr,  Mfkr.  fin  ^Ytattfcte^ 
Offttlitib.  Suknia  nie  modna ,  pas  nie  Perski ,  czek- 
'  manik  łatany  i  wytarty.     Mon.  72 ,  432« 

CZEKUL\DA  ob.  CiokulaU, 

*CZBliADA,  y,  m. ,  zgrubiałe,-  (of.  Czeladka,  czeladnik), 

sługus,  służący,  eiii  jZ>teii|i6ote.     J«  to,   ów  riołot- 

kiewicz,    poczciwy   czelada,     którym    się    u  Fańskiego 
wychował  sąaUda.     T>ęb.  S,  M.  78.     CZELADKA.  i, 

*  i.  zdrbn.  rzeczown.  Czeladź,  Hi  0e|{llbe,  (iot  deminnt.) 
Bhx\tlMtL.  '  Gospodyni  aama  wazytkiego  nie  zrobi , 
trzeba  iey  czeladki*  Birk.  Zam*  1 7.  Pani  zważać  ma , 
ażeby  n^zjtey  czeladkę  iey  składaiący,   mieli  potrzebne 

*  do  oświecenia  się.  o  swoich  obowiązkach   śrzodki.    JSaó. 

16,  5.    Godna   pana   czeladka.   Bard  z,    Tr,    377.    (łąki 

pan,  taki  kram).     Ociec  oaeladki,  ociec  czeladny,  pater 

famiUae,    btt    ^UU^attt.    ob.   Czeladny.    -      Fig.    tr. 

'    Usłuchay    boie   głosu  częladki  twoiey.     Groch.   W.'  65. 

(wiernych,  tobie  oddanych,  bet1>eineti,  bflnet  (dentf inhe, 

beiHer  OMltbigen).   CZELADNICA,  y,  i.,  izba  czeladna, 
izba  dla  czeladzi.  Switk.  bud.  Sb.  hit  (^effn^ejltt^e.     Boh. 

citUhnlt,  Moraff.  ffaCitnba;  Sor.  i.'t$0(^ina  ffwA.     ł(s. 

xioAc&iia.     CZEŁADNIC2V9KQ,  -  ł  ^n.'^  zgrukiaU 


CZE^LADNIK    .    CZELADŹ. 


957 


eseladnlk  proaty,  rsemie^lniczysko ,  ffn  gemtUter  i^Attbs 
lOftMurfc^e,  2)ieK(l(0te  n»  f.  ».  Mąż  lako  czeladniczy- 
sko  z  pod  choru  i  kruchty  wygląda,  a  Jeymośd  cel 
trzyma  przed  ołtarzem.  Mon.  69 .  Ó87.  CZELADNIK , 
a,  m. ,  CZELADNICZEK,  -  czka,  m.  rzemieślaiczek, 
towarzysz  pod  maystrem  robiący,    bet  J^anblOerf^gefefle ^ 

5>anbmerf ^bnrfcftc ,  hn  ^efeHe.     i^Bh.  cielebin  służący). 

Bh,  nattiesbnif  (pL  namiestnik^;  Cm.  Xęl;  Cro.  detich^ 
obitel ,  drusina  ;  (Af.  HexMAHHeQB  słuiący,  HeA«4BHKA 
dziewka),  Re.  noAMftcmćp&e,  {Ec.  hćasa^i  HeASAHHal), 
pa6b ,  sługa ,  niewolnik).  Uczefi  u  maystra  po  wyiśclu 
terminowania  zostaie  czeladnikiem;  będąc  zaś  iuż  cze- 
ladnikiem ma  u  maystra  swego,  którego  był  uczniem, 
przez  rok  za  czeladnika  robić.  A,  Zamoy.  80.  Czeladnik 
kowalski  Ut  ®4lllUbrgefffl«  .^J.  Oss.  J)x.  63.  -Maystrom 
wolno  więcey  niż  iedriego  chłopca  trzymać  w  terminie 
i  sporą  liczbę  caeladników«  Pam.  83 ,  a ,  43 1 .  Starszy 
czeladnik;  Vd.  starodrushoik  ,  AaritoTarh,  bt  r  9lltgefe0[* 
Czeladnik  kupiecki,  kupczyk,  pisarz  kupiecki,  bel  ilattfs 

mfliin^bieiifif ,  bet  J^letier.  Ros.  npHKligHKb,  cze- 
ladno prrfsik.  bogato  w  czeiadż ,  gromadnie ,  orsza- 
czno,  z  wielkim  sługusów  pocztem,  teicb  tfU  'hlttitt^ 
f4aft^  Vir(  ^eftnbe  (Oltetlb.  W  kilka  lat  syn  do  dumn 
powrócił  Zuchwały,  i  konno  i  czeladno.  Pot.  Jow.  i5g. 
CZELADNY,     ♦CZELADZIYNY  ,    a,    e,     od    czeladzi, 

(l^eflnbes.    Bh.  (jelebni;  5/ó.<eUbn)^;  Sor.  1.  t|f(eb$tić; 

Hung,  tselćdhez  ysló ;  Vd.  poselni ,  posIovi,  dcushinski ; 
Crn.  dershinske).  Czeladna  izba.  Teat.  a,  b.  (j8.  ®eflnbe< 
fhi^  ob.  czeladnica).  Na  drngiey  połowicy  dworu  i^na 
być«  zbudowan  dom  czeladny  wielki  lub  mały,  według 
wielkości  czeladzie  Cresc.  3 5.  {ob.  oficyna,  Oefinbes 
WObnung).  Ociec  czeladny ,  gospodarz  ,  ociec  częladki , 
pater  familias ,  bft  iJ«tt^Wlti»r;  Rg.  ^taz  od  obitili, 
domachin,  kuchnik;  B^.  domacchin;  Cro.  gozpodar;  Ec. 
AÓMy  BxaAUK*9  xoaflHKl),  AOMoeniHfc.  Rządzcę 
domowego  atarzy  ludzie  zwali  oycem  czftladnym,  Polacy 
gospodarzem.  Pefr.  Mk,  a.  Przodkowie  nasi  z  panów 
wszelką  nienawiść ,  '  a  z  sług  wszelką  lelży wość  otarli, 
aowiąc  pana  oycem  częladki  ynter  famUias ,  a  sługi 
domownikami,  Pi7cA.  Son.  list,  354.  Gdyby  wiedział 
ociec  czeladny,  któreyby  godziny  miał  przyiśdż  złodziey^ 
pewtiieby  czuł.  Rey  Post,  Mmm.  4.  Zm.  Post,  5,  734 
Ociec  czeladny  oparkanSt  sobie  winnicę.  3  Leop.  Math." 
.  ai,  33.  (gospodarz.  1  Leop,)  Podobne  iest  królestwo 
niebieskie  człowiekowi  oycu  czeladnemu.  3  Leop^  Matth. 
20,  1.  (gospodarzowi  •  i  Leop,  -  Bibl.  Gd.)  Słudzy  oyca 
czeladti«go.  3  Leop.  Matth,  i3,  27.  Gdy  ociec  czeladny 
icat  dobrey  myśK ,  wszystka  czeladka  z  nim  wesoła* 
Biał.  Post.  24^  Matka  czeladna  mater  familias ,  gospo- 
dyni domowa,- bte  5>«U«mttttf t ;  Cro.  gozpodaricras  Mc. 
AOBtOAep^KRya.  Roztropne  matki  czeladne  i  -gospodynie. 
.  Sy^.  i4i.  Nawet  i  syn  czeladny,  s  do  gospodarstwa  się 
.  maiący  bi«^n<b/  b««W<tterif(b.  Ociec  ieśli  ayn*  chce 
'  mieć  gospodarzem  a  synem  czeladnym,  doma  prz^  sobie 
nie«hay  go  .trzyma.  GUcz,  Wy  eh.  L,  \,  J.  Chl^b 
czeladny,    rarowy,   rozchodny,   iaki  czeladzi  daią,    ®f; 

finbebtob;  wbln4re«  jjaudbrob.    CZELADŹ,  i,  i.  są  to 

owe    obdłey  -płci    osoby,    które  za  pewne  zasługi  ł  co- 
dzienne pożywienie  służą.  JCluk.  Rost.  3,  109.    ttii  ©fs 

flftbe;  bk  3l«ip*pteii.    Bh.  cjeleb^  UIM^,  *<ifr  icH€V, 


Tl 


35S 


Ka  CZELE    •    CZELtJSa 


€€lp  Uh,  nth  telp  ^dm  (Bh.  citUb,  cftr^^ftMHiA*  domut) 
sio.  celab,  aUhU,  bamMiii  ćeleb;  A^jr*  t^elea,  chek4s 

DA  cselyad:  5/-.  i.  tjffel) ;  5/.  a.  ^tltti;  (  Cro.  chelyad 
JamUia^  a.,  j^ersonas  cheijadiiia,  p6k /i/€3#);  Croctł, 
druAina ,  drusinche  s  .8/.  ccgljad  gtns ,  familia ,  cegijade 
persona  ,  cegljadinna  vulgut  ;  Sg.  cegljad  persona , 
gensj  natio  ,  cegljadina /i/e£x  ;  Crn.  ahellkda  galea); 
Crn*  derahina,  druabina,  poal;  K</.  dniahina,  poali; 
Jis»  \eAX4l> ,  AOiiOV84cinBO.  $.  Cseladi ,  rsemie^luicze 
CBeladniki,  rsemieilnicski ,  S^V^mtXl€%t\^%tXi ,  0efefleilf 
®f feSrn  Unl  l^e^riungeil*  MayAer  ten  aawaae  duio  cze- 
ladzi trzyma.  7>.  -  Naiemniki  czyli  rzędna  czeladź. 
SekL  Ifkwk,  i.  9Kift(H0ge,  £i(lier  -  Czeładf  obozowa » 
Ciurowie ,  bft  ^tof  tft  IKmif e.  7^3/.  Buk.  P.  b*  Rozka- 
aal  Sułtan,  aby  naas  poseł  czeladi  od  ziębie  rozpuścił, 
softawiwazy  przy  aobie  oaob  kilka.  Birk*  Zbar,  D,  h.  or- 
szaku swego ,  .  t^n  feinim  9efo(0(.  $*.  W  fiatoeie  Li- 
tewikiai  .niewelnikó#>'  woiennych  czeladzią  nazwano^ 
CmcK  Pr.;  a,  239.  $X\tSS^t\w,%%Z.  $.  Fig.  Niech  bóg 
radai  o  awey  czeladzi. /{>•#.  il^.  49.  Cn.Ad.  558.  (o  awotch, 
o  wiernych  posłusznych  mtr,  ftilie  ©i^net;  feUie  9tmńntf 
bie  €^eilltgCII,  ob.  Caeladka)^ 
Ka  CZELE    ob.  Czoło.     CZELNY »   a,    e,    czołowy,    «d 

czoła,  6HtH  s ,  9011  bff  ^tinie;  AA.^elni;  /ł'.xo6Hu^, 

Xo6oBU]i.  3fi/ir.  potkanie  czelne,  frontowe,  od  czoła 
czyli  frontu ,  gronlf  :  ,  VOK  bet  gretite ,  9MI  9»rtt.  Litwa 
mcinie  pierwsze  naiazdy  i  potkanie  czelne  Polakom  wy- 
trzymała. Słryik.  3ł3.  j.  Czelny,  naczelny,  celny,  ce- 
Ittiący,  jMPZodkiłiący ,  na  czele  będący,  S^W^t  t  ,  WWs 
ie^tf  andefebetlr  ^OCIIfbm.  W  Jeruzalem,  mieście  czel- 
nym iydowikim.  Biai.  Pojk.  łii»  i^aitptjltbt*  Zgroma- 
.  dziłi  się  kaiąięta  i  woiewodowie  i  czelni  panowie ,  którzy 
byli  nad  innemi  poftawient.  Leop.  Dan.  5,  3.  (Starsi. 
Bibi.  Gd,  >.  Prsyzwat  Jozue  Jzraelczykó w ,  ftarszych  ich  , 
a  czelnieyszych  między  niemi.  RadsL.  Jos.  33,  a.  (  praed- 
nieyszych.  Bibi.  Gd.  )»  Frzyftąpili  czelnieysi  oycowie 
plemienia  Gileada.  Budn^Num.^tj  i.  {„Noe.  właściwiey: 
g|owy*\  przednieysi.  Bibł.  Gd.).  Wszyscy  czelni  woyika 
Tureekiego  oficerowie*  MiA.  Obś.  i35.  Sprawował  ko- 
lacyą  panom  czelnym  i  hetmanom.  SeAl,  Mark.  6.  Bóg 
Egiptu  wielkiego  czelne  wparł  panięta  w  głąb  mona. 
Ofb.  Hymn.  296.  *§.  Kamień  od  rzemieślników  niedba- 
łych wzgardzony,  Na  kąt  czelny  ieft  włoiony.  J.  Kchan. 
iP#»  176.  (na  węgielny  kamień  obrócony.    Kcwp.  6,  i5a» 

et  ifl  lim  €<fftriii  («tiiiib(tdn)  wotbcn.  £nr^ 

CZELUŚĆ,  ici,  i.,   CZELUSTKA,  i  i.  ^drbn.,   szczęka, 

\xM  w  którey  zęby  ,  bet  AUinbiNtett  ,  bet  Jtlatilabeii  5 
Bh.  %\t\k^s   Sio.  iellfk,  SiM'    Sr.  1.  t)e(i|n«,  bjtfiiP', 

Cro^  chelynzt,  srólo,  lalóka  (zheluft  genae\  Sta,  cael- 
T&ft^  Dl.  koszeticza,  koszer;  Kc/»zhelufti,  lise  (cf.lice); 
Cr/i.  zhelAft;  Bs.  cegljuft,  sgvatalice,  kosili  od  ufta;  J?j. 
^ÓAiocmB ,  (  &  a.,  pasaczęka  )•  Samson  czeluścią  osiową 
kilka  tysięcy  ludzi  pobił.  Rty  Zw,  166.  Roy  Poft. 
Og.  3.  BadM.  Jud.  i5,  i5.  Czeluść  albo  szczęka  w  gębie 
wyiisa,  majeiUa  superior  y  złącza  się  mocno  .pod  czołem 
9  kotóą  czołową.    JCircfi.  Anai.  aoi.     bet  Obete  JtilUls 

batfen,    b(e  tbete  jtinnUbe ,    bet  ObetHefet.    Czeluść 

vMuihy  maxiUa  Uąferior.  ib.  10  a.  bet  ttotettlefet.  Sax. 
Frobl.  67.  Czeluftki  dziecięce.  Sienn.  §.  Czeluść,  mlbo 
FMzey  w  liczb^^mn.    CMluici,  otvor  aiędaj  aaczfkmi. 


CZELUŚCIOWY    -     CZEPEK. 
<»twdr  gęby,  ble  Ceffitttiig  iwi^Hm  ben  JKimUibea,  Mtąd 

tr.  czeluić,  czyli  czeluici  u  pieca,  uyćcie  u  pieca.  WAmT. 

bet  Cfenmntlb,  h€i  ^SUwablcć^,  ba^  Ofenloiib ;  BA.  cek: 
ften,  iitlef^en,  s«bteb;  Sio.ielufti,  b^tbi  J>L  cselyazti; 

Bg.  cegljufii ;  Sor,  a.  jefc^eje ;  Vd.  mefteje ,  ofteje ;  Rofi. 
ne^ypi  ,  ne^y  pRt.  Ogorzały  na  twarzy  ,  lak  gdyby 
dopiero  z  czeluici  wyszedł.  Offl  Str.  3.  Napiaaćby  to 
węglem  na  czelniciach ,  aiba  fintą  in'  albo  lapide.  Rys. 
Ad,  So.  Cn,  Ad*  537.  (ob.  napisać  węglem  w  piecu; 
znać  iak  wągl  na 'czeluściach ;  znać  iak  kretę  na  gipaie  ).  cfr 
CZELUŚCIOWY,  a,  e,  od  czelufó,   od  szczęk,    X\JKkt 

biitfett : ,  MttfoUben  t ;  Bh.  cirlH^i};  Sio.  cett(IM;  ^^' 

lalochni;  Rs.  YÓJUOcniRUB.  Kokć  czeluściowa  lub  szczę- 
kowa, os  majciliare.  Kir  eh.  An.  49.  Czeloiciowe  gni- 
czolki  leią  w  policzkach,  ib.  49.  Krup.  3,  i54.  %.  04 
piecowych  czeluści,  OfeKttttlBb  s,  64(«tlb  ^  /  JDfeil(«<b  <  • 
Dym  wychodzi  rurą  czelniciową  w  komin.  Smitk.  Bud. 
3o4.  CZELUSNIK  ,  a  ,  m.  ,  (Cm.  shelęahnik  ,  bil 
DfeftieMabet)*  Ramki  czyli  czeluiniki  ielasne.  Ton. 
Sxkł.    39:     Z  czelniników    ielaznych    uformować  fimf. 

ib,     39  r 

CZEMBRZYNY  ob.  Cembrowina ,  Cembrzyny. 
«CZEM£RYSSY ,  -  ów  licMb.  mn. ,  Do  iazdy  lekkiey  naleią 
czemeryssy,  którzy  niywaią  włóczni  krótkiey  i  pancerza. 

Papr.  ¥V.  a,  a7i.    ffse  ttt  (eUbtet  fHettete^.   (et  Cae- 

remissy). 
CZEMU  ob.  C0. 
CZEP,    n,    ^9,    u  swienąt   odinwaiących  dmgi    ioliądek, 

reticuium.   ZooL  37.   Khik  Zw.  i,  4i.    bet  ftWCPte  SSi* 

geH  bet  »iebetf4iienbeB  Kbiete,  bte  j^4utbe,  Me  9^óbe, 

ba#  9atlt,  bet  ^agett^il^feŁ  ^Czepiec.  St^.  Probi.  71. 
(  Bh,  citpec  inteftina  ,  cf.  iwacs  ,  księgi  ,  iołądck  ). 
*CZ£PAC    ex.    ndk.  ,      zaesepiaĆ    kogo ,     przeszkadzać 

mu ,   eiiieii  mtafktn ,  mit  H^m  tnUnbtn ,   Urn  bla^etlitb 

(eptl*  AYaszym  nprzywiieiowąnym  szerokie  mimo  nas 
wrota  daiemy;  ni  my  ich  czepamy,  ni  od  nich  czepani 
być  pragniemy.  Smotr.  £ten.  8.  CZEPCOWY;  a,  «» 
od  czepca,  ^mihen  s  »  Fig.  Nie  boi  się  ogaurów,  ani 
chartów  chciwych ,  Nie  boi  z  czepcowemi  chartami  aiy- 
Iliwych.  Pot.  Pocz.  110.  CZEPCZYK,  a,  m.  zdfhn. 
rzeczown.  ^  Czepiec,  ffn  S^UlffM,  SfMltiM,  Siif}^€H 
Bh.  ciepectt.  Czepozyk  na  głowie  a  płWoci&«mi,  Sim: 
Siei.  110.  Odeymie  .Pan  córom  Syońikńn  ochędoftwa 
trzewików  ,  czepcsyków  i  nosseiua.  Rads.  Je*.  3,  18- 
CZEPEK,  CZYPEK,  pka  m.,  CZEPIEC,  -  pca  ml, 
czapka  czyli  aiatka  dziaainba  lub  kobieca,     eUie  AMtts 

f^ube,  ISefbetbMbe;  Bh.  deptc,  tUftid;  Sr.  t.  tipH; 

Crn.  shap,  shapel,  arba,  tnmbAna;  Skt.  kapa,  poculict; 
Cro.  poczulicza;  Rs.  ueneub,  yóh^hrI);  (Tcf*  Cr.  9%iKię 
ve/Ułneniu>n  j  Arab.  aaEv  pitta  re&inxit ,  Hb.  yvx  zaiph 
peplum).  Dziatkom  na  ahrzoie  wdaiewa  kapłan  na  głowę 
czapek  biały.  JTor/ii.  Kea.  i48.  Po  krzyimie  kładaioao 
na  cię  biały  czepek,  odzienie  godbWue.  Hrbfi.  Lek.  F. 
4.  b.  Król  Zygmunt  w  czepku  z  mtodn  cftiadzal,  włosy 
długo  noaił.  Biel.  Kr.  533.  (  Ten  czepiec  w  kratkę 
pleciony ,  na  medalach  i  pieniądaach  iego  widzieć ), 
Czepiec  królew&i,  korona;  czepiec  ksi%ięcy  ,  mitra  i 
caei^iec  biiknpit ,  infnła.  Ojf.  Wyr.  Caepek  nocny*  ble 
9{a^^llbe  ,  ble  .9}ll<bt«iAbe.  Włosy  iej  pod  nocnym 
czf^Uem  a Wa^  aif  1f  nkiadaie.  NiMma  Kr.  4,  >3*  ** 


V'^  -.      . 


C  z  E  P  E  K» 

Czepek,   Czepiec,  biatog^w/ki,  siatka,    eitte  (ffiefift(<t!(s 
be.     Csepki  Morawfkie  Staroświeckie  ,    czcić  ilr oiii  hia- 
togfowfriego»  Sax»   Tyt,  6.     Gotuj  itić  kucharko ,    bę- 
djsleas  miaia  na  Krakowiki  csepiec*  Pot,  Jow,  \bo.     Te  a 
.  csepiec    ieft   nieco   roswarty  ,    lepszego   poszukam  ,    aby 
bardzi^y  twan  zastonić  mo^na   Ttat,  54,  91.     Burszty- 
nowy wtoa  po  ramieniach  w  zloty  czepek  zbiera.  Tward, 
Dąf,  54.     Kornet  tey   iaft   wtaanoici  ,    co   u  mieszczek 
kapturek    cfyii  czapka  ,    a   u    wieyikich  kobiet  czepiec. 
Taa/.  a4,  b,  54.     Przyfloi  -ć  ,  iak  kozie  w  czepku.    Cn. 
Ad.    654.      { nie     do     twarzy -ćj.       Niewieściuchowie 
czepkami   gtowy    zawiiaią.   A.   Kchan^   360.    redimicula 
mitw  ,    eln   3ef<^eil    Irt   ®rfbif(^felt.     Do   czepca    on , 
nie<do  czapki.  Qjp,  Wyr.  (kobietą  mu  byto  być).    W  czepcu 
chodzi,    ib.    (spodiucę   nosi  ,    do  kądzieli  mu  ,    niewie- 
4ciuch  daiący   aię   ionie   rządzić,    ft   tt^gt    Me   J^Att^f/ 
Me  %ti»  ben  Sf^tp  h\t  $afen).  -     Czepiec  metonym.  ko- 
bieta ,    n*  p.  za  czepcami  biegać,     (cf.  podwika)  ,-^  bfti 
Sdbem  (  ben  6(^iaett  )  nftt^taufen.  -     Czepiec ,  Czepce, 

stiak  mciatki,  bie  ^niibe,  eln  ^nribnt  einet  ^etfteiras 

t^etett*  O^epioc  nic  innego  nie  znaczy  tylko  odmianę 
ftana  panieńflciego  w  malie6&i.  Teat.  24,  b,  34.  Ucieka 
od  czepca  oó.  Czepić).  Jey  się  nie  dziii  czepce  należą. 
Poł.  Arg,  484»  (  iui  dawno  nie  panna  )i  Czepiec  iey 
•prawił.  Offl  Wyr,  (odiąt  iey  dstewtotwo).  Czepiec  lub 
czepce  porzucić  ,    ze  ibrony  mężatki  znaczy  ,     uchylenie 

Bit  od  iycia  z  mężem ,  bie  J^AH^e  wegwecfett,  tti^t  Un^et 

«|U  bem  WMine  leben  WOtten.     Gryfina,  rzuciwsay  czepiec 
aiewieici  ,    a  nbiór  panieńfki  brawszy  ,    zupełne  cztery 
lata  z  Łaszkiem  rozprawiona  byfa.    Krom,  282.  :  Okry- 
wszy ikdrami  piersi ,    pozrzucala  czepce ,   a  na  warkocze 
<wie6ce  powkUdata«    Orw.   Ow,  i57»   (  ob.  proftowtosa  ). 
Moiciwe  panie,    ie  czepców  nosić  nie  chcą,   w  kornety 
•ię  (bota.  7>af.  24,  b,  34.     $.  Czepiec,   Czepek,   lóiy- 
flLO  dziecf Ce ,    bie  i)ii<^gefttttt ;    ( Bh,    CHpec    inteftina) ; 
Cm.  sijnki*,      Vd*  pofteika,  materna  koshiza,  kosbuliza 
^etittflca  f  senki ;  Rg*  koacjugltza ,  kucchiza  s  R*-  Saohz  ', 
Ec,  copóHRa ,  6Aoma  bb  Hćnuce  poABtncs  Mxa4eH«tfb. 
Proch  tego  ziela  matkom  ozepek,  który  po  łacinie  zowią 
sścundina^  wywodzi  z  ijwotA.  Spicji,  92*     Ptod  ludzki 
sawiniony  ieft  w  dwóch  btonkach :  te  przed  porodzeniem 
.pospolicie  otwieraią  się  -,     przytrafia  się  zaś  ,    ii  miafto 
otworzenia   się    częić   ich   oderwana    zoftanie   na  głowie 
.dziecka  nz  kształt  czepku.     Pospólftwo  bierze  to  za  znak 
przyszłego  iego  szczęścia  ;    przeto  częici    te   pilnie  cho- 
waią,  cozumieiąc,  ii  gdyby  zginęły,  ci,  którzy  z  niemi 
się  nrodzili,  nieszczęiliwszemi   nad  innych  byliby.  Boh. 
J>jah.  367.     Dla  lepszego  szcaęjda  niektórzy  przy  sobie 
nosić  zwykli  czepek  swóy,  w  którym  się  rodzili  dziecęcy. 
Nauw  Sk^   178.     Ten  który  szczęśliwym  ieft,  pospolicie 
mówią,  ii  się  z  biał^y  kokoszy  ,     albo  wedle  Polikiey 
mowy,  w  czepku  urodził.  Moix.  Lor.  11.    /{#.  •H'b  nb 

copoiK'B  poABAcA ,  ef  \^  mit  bem  i^elme,  in  bet  j><tn&e 
4vĄ  bk  Selt  gefornmen,  ef  ifl  eln  9(il<rMtab.  Cn.  Ad. 

a  1 36.  Dor,  Bal.  S0n.  68.  W  czepku  się  urodził ,  a  w  po- 
wrózku zgiaie.  Rys.  Ad,  ^%.  (wróżki  zawodzą;  inaczey 
mu  się  wyświęciło).  Nie  dokaie-ć,  choćby  się  i  uro- 
dził w  czepku.  Pot,  Arg,  764.  J,  Czepek,  ifcórka  ota- 
czaiąca  tłuftość   w  ciele  zwierzęcym.    Kluki  ^w.   ly   53. 

Vi€  itttiwt,  bie  9^meer9«ttrr    *$•  Cs^piec,   i^rądek 


CZEPIĆ    -    *CZEREDA; 


559r 


zwierząt  przeinwaiąnych  drugi  ob.  Czep.  -  $.  Sotan^' 
Czepek,  całlptra,  kielich  okrywaiący  części  owocowa- 
nia  na  kształt  czapki.   Botan.  96.  JCŁuk   Dyk.  1,  36.     bit 

S^wt  f  bet  jtel(^  deioiffet  ^ei9i(^fe  ;    R*.  AypHKmHBfib 

czepiec  rzepikowy.     CZ^rlC    cz.   m/i. ,   czepiać  kontyn, , 
Czepnąć  Łdnt. ,   uczepić   dk. »  przypinać ,  przyhaczać ,  iitu 

fietfen,  anbeften,  anfKifen,  anAac^n;    R*.  is'Bnx8fiis;« 

\Vd.  €t  Cm.   zhepati ,   zhepęti,   zhepim  g  przyczapnąć, 
uczepnąć  ^zi.  p. ) ;    (/{«.  ]{'BaKB ,  ut^nó^Ka,  £c.  YeaÓHaa 
łańcuch ,    Rs.  u^hkb.  zaczepka ,  szykana  ).   Pafterka  kaida, 
'     swego  kochanka  świeiym  wieńcem  czepi.   Pot.  Arg,  65. 
(koronuie  go,  wieńczy,    (if  Mut   iCn,  Wnjt  tbil,  fejt 

i^m  einettd(raB|  auf^fletfr  ibm  etn^rani  an  ben  j(opf  «n). 

Głowa  uczepiona.  Pąft.  F.  44.  fin  geftetftet  ^opf.  Tak 
dziś  sioftry,  tak  swe  córki  czepić  zwykli.  Pot.  Arg,  45 1. 
Czepić  pannę  młodą,  czepiec  iey  włoiyć,  bie  9t9XAffius 
beln;  Bk.  e)'epit{.  Czepienie  panny  młodey,  ba^  ^iVLi 
beiu  ;  Bh.  elepentf  obrządek  godowy  wkładania  czepca 
pannie  młodey ,  który  gdy  iey  ku  głowie  niosą ,  ucieka 
niby  *,  swatki  zai  chwytaią  ią  i  czepią  ).  Wawrzkowa 
czepiła  Kaśkę.  Ojf.  Wyr.  ( cf.  Oraapić ).  •  $.  Czepnąć , 
uiąć  j  uchwycić  ^  etgteiff en ,  faffen.  Rzecze  a  gładką 
Bwy  rękę  zwolna  czepnął.  Priyó.  Milt.  i4i.  CZEPIĆ 
się  xaimk. ,  uczepić  się  dk. ,  lgnąć  do  czego ,  chwytać  się 

o  co,  ({(b  an  erwal  tm^^t^tn,  anfe^eur  aafiammem;  Rs. 

lg'BaA9axAcM  ,  f /{x.  jj'Baai]X  chwytny,  dobrze  się  ch^y- 
taiący).  Słabe  łodygi  wąsami  czepiaiąc  się  pobiiisaych 
ciał,  do  góry  się  podnoszą*  Botan.  76,  (le  tanfen  ff(b* 
Ledwiem  się  iey  pozbył,  uczepiła  mi  się,  iak. pchła  ko- 
iucha.  Teat.  22,  53.  Biedak  maiętney  ionki  szcaórze 
ńc  uczepi,  ib.  43.  b.  46.  -  Czepić  się  za  co  paff,  zaha- 
czać się  o  co ,  męran  f^in^tm  blei^n.  Jdąc  czepiał  się  za 
głóg,  a  rozumiał,  iego  kto  trzymał  za  półek.  Ojf.  Wyr, 
$.  Czepiać  się,  wieszać  się  przy  kim,  (|(b  an  elnen  %toLi 

gen ,  an  ibm  ((eben  /  ftcb  on  ibM  bolten.    Czopiaią  się  mali 

przy  wielkich.  Ojf.  Wyr.  Ledwo  czepia  się  przy  dworze, 
a  ma  się  za  dworzanina,  ib.  Nie  wiem ,  cz^go  on  mnio 
•się  czepia.  t&.     §.  Czepiaią  się  piiawki  ciała,  biorą ,  bif 

3gel  fangen  an,  beifen  an^    5.  Jmperson.  czepia  się  co 

kogo,  chwyu  się  go,  trzyma  się  go,  ti  Metlt  etwaś  an 
einem  baften.  J^k  czeladi  iego  słowem  boiym  nie  tyła; 
tak  i  córici  nie  więcey  .się  czepiało ,  iak  rzucony  groch. 
Ojf.  Str.5,  CZEPIEC  ob.  CZEPEK.  2,)  Rotan,  czepiec 
xanthium,  rodzay  roślin,  tak  zwany  od  czepiaiących  się 

ramion.  Kluk  Dyk.  '6,  172.    Otottf enpflan^n ,  8łanfeflge« 

»4<(fe.  CZEPIGA.,  CZAPIGA,J,i.  czepigi,  ramiona 
nad  pługiem  wychodzące,  za  którenu  chodzący  za  płu- 
giem się  trzyma.  Cn.  Th,  yiS.  bie  ^Hf^h^^^  *CZEP- 
KARKA,  i,  i.   robiąca  czapki,  cfópce,    bfe  i}anbenma« 

d^rinn;  Bh.  c^ep^atfa. 

Dalsze  pochodź,  sł.  cMepi^:  docMepi/^  nacMśpUf  oęza^ 
piify  oczepiny  odczepu,  poczepiif^  przeczepi/,  przy^ 
czepU ,  rozczepU  ,  zaczepie  i  zaczepka  ,  zeuiJtepny , 
uczepić^  uczepną^,  przycj^epnąsi  czapla y  cf.  czapka). 
Cepy  Ra*  oislbnb;  cepowijko^  dzierżaka  ifititOLtCb. 
»CZERAfC,  a,  m,  wrzód,  flfn  (Sefcbm^t.  Czeraki  bydło 
miewa  na  ięzyku  albo  wrzo^.  Wohzt,  Bydł.  19. 

♦CZEREDĄ,  y,  i.  motłoch,  hałaftra,  (iefinbel/  94»arm 

90n  2eUfen;     Zniszczyły    nas  kozackie   czeredy. '  Xnia2„ 
.     fąe^f  %,  2f  i^     Pobawiliśmy  ią  1  pz^rodą  sług,   T9€K^  ^^^ 


56o 


CZEREMCHA     -    CZERKASKL 


CZERKASSY    -     CZERNIAWY. 


df  c/.  Zwyciayna  sioinych  ludsi  csereda.  Mtrr,  'Pow,  i, 
i54.  Ee.  HpeAA  trzoda;  3.,  £c,  HpeAa;  jSj.  9ep^4« 
ratąd,  por2%dek,  kolcy,  6sereg. 

CZEREMCHA  oó.  Sinrodynia^  CZEREMISSY^  -  ów  liczB. 
mn,, naród  Tatarów  osiadtych  na  pótn.  Wołgi  wMoikwie. 
DyJk,  G.  1,  i55.   (cf.  Czemeryssy). 

•CZEREP,  u,  777.  Ms*  HepenL;  £c.  np^nb,  czasza  gtówna, 
^r  Sfitn^M,  bie  i^irnf^ale.     Foiłrzegl  cyrnlik  w  ranie 

,  ^owy  iego  kawałek  czerepu  wznoazącego  się.  Perz,  Cyr, 
3,  3.  Ukazat  się  w  ranie  kawał  czaszki  a  obudwócli  cze- 
repów tabulae  cranii  odbiły,  ib.  i,  84.  *CZ£R£PACHA, 
•CZERPACH  A,  y,  i.  Rs.  ^epenaia ,  iołw',  Me  ®<6U^ 
frbte.  Zim.  Siei.  a 33.  Bufo,  żaba  kroftawa ,  Rti^niacy 
iednym.  słowem  zowią  czerpacha,  ieft  to  iaba  le^na.    Uri, 

Gr,  i44.  bie  ^rite,  cf.  ropucha.  -    Fig,  babiko,  eine  dlte 

e&^^Mf  alte  ^t&iStt  Oite  $eie.  Czfowiek  do  giene- 
rałów  woloy  wftęp  ma ,  a  ty  od  iediiey  baby  na  łób  wy- 
l^ckasz.  Czy  to  mi  wasza  ta  ilara  czerepacba  aztabs- 
officyer!   Teat.  i6,  ó.  6o, 

CZEB£SNIA  ob.  TrKe^uia. 

*CZEREWO,    a,  n.  Rj.  speso  brzuch,  ciało,  htt  93il1t(6/ 

bet  £elb^   (nepesa  wnętrza,  trzewa,- bte  <?ingemeibe )• 

Wisiał  Judasz,  a  zatym  teź  trzewa  Z\oEpuklego  niekiedy 
płynęły  czerewa.  JCIon.  Wor,  5i.  Nui  ia  tei  swym  twego 
ieiozem.pokoszUiię  t*.4ereW2a  tiia  car  pora.  Zebr,  Ow,  Sog. 

i  Widząc  ieden  cyklopa  drwi  z  iego  czerewa  i  Trzebać 
będzie  na  tninę  prawi  ,  taflę  drzewa.  Jachów.  Fr, 
i44.  et  i&i.  H^zerew  n,  p,  Czerew  rozpłaszcsony.  Zebr. 
Ow.  76. 

•CZERHI,  *CZERHO,  czerftwo ,  krzepko,  iwawo,  ży- 
wo 9  ftlfE^  i  f <lf<l^  !  '  Crerhi  na  kwiecie  We  wszem  prze- 
ftrzegamy  ,  Czemiii  aie  cserho  ftaruszku  zmieramy? 
Brafk,  U. 

CZERKAS,  CZERKIES,  CERKIES,  a,  m.  z  Czerkaiś  ro- 
dowity ,  etn  ^ircufflet.  Cerkies  z  urodzenia ;  ale  wycho- 
wany w  szaraiu,  AM.  Turk,  i5.  a.)  Czerkieff,  gaszck , 
modnii,  iunaczek,  efn  ®tir(er ;  fin  ^^Itrpn.  Zakochała 
aię  w  młodym  caerkiesie  7>ar.  a9,35.  Wysmtikłe  czer- 
kiesy,  raźne  wiercipięty.  ,Zab,  1,  tSg.  $.  Junak,  źwa* 
wiet,    zuch,    brtfWura,    czupurny,   imiałek,    eitt   (Slfcils 

fceifer,   ^t9m$.tba$,   ^mibegeti*    W  wielu  się  rz^c^ach 

ten  czerkiea  przećwiczył.    Trfb.  S,  M,  79.     Szlachcic  ten 

czerkiea  nie  do  samey  misy.  Zna  się  z  żelazem.  JCniaz. 

Poex,:t,  3o6,     Tó   mi  to  cserkies!  Offl  Wyr.   (to  nfti  to 

'     zuch  r    gracz !  ).     CZERKASKA  ,    CERKIESKA  ,    i ,    i. 

8  Czerkais  rodowiu,    bie  €ircaf|!er{nn.     Matka  Sułtana 

ieft  Cerkiełka,  zdobyczy  Tatarfkiey  npomirtek.  AłoĄ.  Turk. 

II.     CZERKASKt,    CZERKIESKf,  a,  ie,     ffCzerkafs, 

'  Ctt€4((ffd^«     Hola  hola ,   nie  dobry  to  taniec  ,    pk-oszę   e 

Czerka&iego.    Teat.    8,    74.      J.    Czerkieiki ,    elegancki, 

'PltQerif<(.     Czerkaikie  czupryny.  Brud.  Ofl.  E.  8.  t  nazbyt 

podgplone  )•     Podane  męża  według    swego   guAu  ,     nie 

>t|ikiego  kinala,  ale  z  wysmukłemi  wąsikami ,  z  czerkiefką 

•  czuprynką.    Mon^   70,    i4.     Czerkieiki   rządzik  ,     lefki, 

blachmalowy,  eiti  tftd^M  gebffl*mafte<  ober  bamafcitte^ 

^ferbegefl^irt^  Na  rządziku  czerkie/kim  tu  pukiel,  tu  nie. 
AfoTi.  69/  6o3.  >     Czerkiefltł,  ladaiaki,  byle  zbyć,  nie- 

Tzeteinie  dobry,   eben  tliu ,   \t\^t  m%,   ni(^t  fb   UĄt 

Czerkieika  robota.  Gzerkiieiki  bankiet.  Cserkrelktf ,  po 
««erkieiki>,  letko,  byl«  zbyć ,  od  vęki ,  tflrrfldi^Ki^ ,  «beil 


bilt^  t)zerkieiko  to  sprawił.  Czerkiefto  to  wtiąt*,  (po 
wierzchu  ,  nie  na  głęboką  uwagę ).  Po  czerkieiku ,  nie- 
porządnie  »  nieprzyzwoicie  ,  ttHOrbftltU<^  t  utumfttobig. 
Niespodziewalem  się  llawić  Pani  tak  po  czerkieiku,  ale 
djabelflci  w  drodze  przypadek  miałem.  Teat,  33,  d,  54.  - 
Czerkie£ki ,  iunacki ,  eifetlfteffetifd^.  Jdę  ku  niema  a  mi- 
ną czerkieflcą,  i  ntfiaiąc  go  potrącam.  Men.  67,  4o3. 
CZERKASSY,  G.  Cserkafs  liczb,  mn,,   miailo  w  woiow. 

Kiiowfkim*  ź>yjt.  G.  i,  i55.  rine  6tabt  im  Jtiio»if4cs- 

a.)  Kraina,  &tC(i^. 
CZERMIENIEC,  eńca,  m,  ziele,  Arum  Aegypt.  0rof)MrOK' 

batt  Syr.  1029.     1.)  *CZERN  o6.Cierm 
a.)   CZERŃ  ,    i  ,    i.    kolor  ctatny  ,     ubiór  trzamy  ,    Ui 

6(^ioatse,   S^mne  %atU,  f^otie  Slelbung.    Świetno 

bywało  pierwey ;  teraz  nie  wiem ,  czemu  czerń  się  zagę- 
^ła ;  *  dobrzeby  ieby  i  ta  czerń ,  iałobna  maiĆ ,  znak 
^acsu,  zginęła.  Gorn,  Dw.  1 14.  Obłócs^  niebioaa  W  czcr^. 
a  iako  wór  Uadnę  na  nie  przykrycie  ich.  Budn,  Jes.  So,  5. 

( w  ciemności.  Bibl,  Gd,  f^  ^ec^Me  ii»  3)iitif e(  Me  $inu 

tnel).  W  czerni  chodzić,  oppos.  W  bieli  chodzić);  Rs, 
ab  ^epH%  ,  Ha^epHÓ ,  w  bruillonie.  $.  Zbietowo  czerń , 
ludzie; czarni,  V^miXlt  %tVltt ,  €$<^at{e.  Melancfdatni , 
cuo»  nos  c*er4  yocamui  ,  naród  u  Herodota.  czarnych 
ludzi.  Sarn.  963.  -  Rs.  ^epnB ,  4^pHue  xidah  «  diłop- 
ftwo ,  pospólftwo,  czarni  chreei^ciame)  bdf  ^tnetKVOlf» 
•  hai  gemetae  ©»l!  ,  bet  ^Jbel.  Zbuntował  czerń  albo 
chłopów  Ukraińflcich.  Steb.  a,  373.  Kieprsyiariel  pvftki 
znalazł  w  Rusi,  biała  cffeładl  i  czerń  teboga  pozoftała, 
szlachta  z  królem  w  Prusiech.  Birk.  Chmiel,  B,  3,  b. 
Starodawna  szlachta  Litewika '  od  Troianów  wywód  swóy 
zda  się  mieć}  a  prości  ludzie  i  czerń  z  (Urych  Giepidów; 
aczkolwiek  też  za  czasów  poftępkiem  z  teyŻ9  cnerni  i  pro- 
ftego  ludu ,  więkaza  aię  csęś^  szlachty  roznniożyła.  Stryik^ 
80.  W  Mofkwie,  lako  szlachta  od  kniazia »  tak  pospól- 
ftwo od  boiarów  obciążent«  bdnoszą ;  a  na  wzgardę  większą 
potężnieysi  uboższych  czamemi  chrze^ciany  nazywaią. 
Gwagn.  5 10.  Ubiegłszy  sobie  ws0yftkie  u  czerni  fawory, 
tsadził  brata  z  iłolićy  Moldawikiey  Petryło.  Tward,  Wl, 
54.  Nieznaczui  ludzie,  czerń  własna«  Birk, Kant,  B,  b." 
$.•  Czerń  czego,  chmura  czego,  ćma  rjrego ,  wielka  liczba 

czego  niedobrego,  etne  grof e  Mc^fe,  bi(fe,  9)?eiige  («ok 

nlcbt  gttteM  !Dłngen}.  Jak  różne  od  siebie  rsenzy,  róy 
pszczół ,  a  czerń  szarańczy ,  przecie  iak  to ,  tak  owo  ro- 
bactwo. Ojf.  Wyr.  -  *C«rń ,  trzmiel ,  trąd.  Tr.  d«e  fnWs 
meU    §.  Czerń  ,   bunt  tfałopftwa  ,    eitt  ^Mttntoiftntt , 

^auemfrieg,  zbuntowane  chlbpftwo,  «ttfrtbrerlf(^e  Sats 

ern.  Ruszyła  aię  cała  wie^  na  czerń.  Offl  Wyn  Nit 
dziw;  że  chłopi  idĄ  pa  czerń,  kiedy  ich  żydzi  iknbią, 
podflaro^ciowie  drą ,  a  panowie  ani  im  aię  napłakać  sie 
dadzą.  ib.  Czerń  była  za  panowania  Jana  Kazimierza 
pod  hersztem  Chmielniekim.  ib,  CZERNCZY  ob  Czer- 
niecki.  CZERNIAWY  ob.  Czarniawy.  CZERNIC  cz, 
ndk.,  zćzemid,  uciemić,  octemićcfil.,  czarnym  uczyni^ 

f(bi0at§  mad^en,  ^t^it^tn ;   Bh,  cjetnttf,  %UvMi,  icefs 

nart;  5/-.  i .  ei0nitl ,  Kgt)Oni«m;  Krf.  zherniU ,  pozhemiti, 
aazkerniti;  Cm.  zhirniti,  zhemiti;  Rg,  zamitti,  osar- 
nitti,  pozamifti;  Be.  camifi,  crriniti,  mnicciti,  otfuTic* 
citi:  Cro.  cherniti ,  ochemiti;  Re,  ^epnifinS,  ^epRio, 
HCHepHRuiB  \  Ee,  no^epnmaio.  Siwizny  nie  uezemi 
^rztbień  ołowiany,  Kch»w,  Ft*  29.     Waayftek  ń^  czarno 

nbrał) 


.^a^ 


CZERNIEC     -     CZSRNlDŁO« 

ttbrftl ;  tarci  na  ucternlfoiio.  A  JCchan..  Vri.  i,  i43. 
Csernić  brwi  Rs.  cypMKinB,  cypNAio.  Sfouce  cierni, 
opala  »    Uf   6feniie    (rr nnt   f^WOri*     Csemi^  ,    brudslć  y 

f^iiitt(i9  m«<^rii ,    fćjmuien ,  Bef(^witteit.    Nie  ocsernl 

bioto,  póki  aię  go  nie  dotkniesz.  />.  Ad*  118.  (cf.  kto 
aic  smoły  tyka ).     Morał,  czernić  kogo  ,  hańbid,  osławiać, 

potwarsać  go,  efneti  M^t^t^n,  Mttteln,  yentiidUitu 
9fen,  9er(4niiibeti ;    Rs,  Mapasn,  «6eAHHvaiza.-  Dzi. 

sieysza,  o  nieftetysz!  okrutna  robota,  Uczerniia  moiego 
niewinność  iywota.  Mortzt,  967,  Umieią  czernić  w  po- 
wszecbnoici  naylepsze  poftępki.  Ttat  63,37.  CZERNIC 
«i(  xaimk,  nied. ,  CZERNIEC  niiak.  nied. ,   czarnyjn  się 

ftawać,  Mfćffcitien,  {d}wax$  metben;  Sr.  i«  tjornn  ^o; 

BA.  CJCtttd  ti  i   Cr  o,  cherneti ;   Vd,  ozherniti  se,  zhern  per- 
hajati;    Rs.  HcpulbniB,  ooHepH'6iiiB.     Skóra  tak  na  mnie 
sczerniała,    iak   sadze.    ChroU^  Jok.  tia.     Skóra    moia 
sczerniała  na  mnie.    Budn,  Job,  3o,  3o.     Mróz  zwarzyt 
koniczynę,    tak  ii  wszyilka  sczerniała.    Ptun,  85,  1,  i4g. 
Teraz   mu  od  zbroi   ramiona  zczeraiały.    Lib,  Hor,    17. 
Blednieć,  czernieć,    zdychać  muszą  przed  arogiemi  pla- 
gami  PaAfkierai.    Re^  Ap,   5Q.     Jakie  przy  tey  białości 
czernieć  szpetnie  mieli.   3aU,  Sw,  a.  4ao.  ( czarnemi   się 
wydawać,  f(^m«r| -erfd^einf U ).     Czerni  się,  btzosob.  Fig, 
mrocz]^  się,    zaciemia  się,    ćmi  się,   e4  «»U b  hWOltl,.  ti 
mlTb  flnfler,    fd^War^.     Taki  Um  iłom  ludzi  ,    ie  aię   ai 
czerni.   Offl  Wyr,     Czerni  się  co,  n.  p.  zdaleka,   widać 
coj  czarnego ,  pokazu  te  się  coś   czarnego  ,  miga   się ,    e^ 
SCtgt  ft4  etllHI^  (Sf^MTłf tf.     Gdzie  cokolwiek  się  czerni , 
kozacy  biegną  wszędzie  lub  pancerni.    Jabł,  Buk,  D,  3. 
Coi  się  czerni  z  daleka.    Ojf,  Wyr.     CZERNICA »  y ,  i. 
ryhu ,  sepia  iofigo,Linn.  bec  ^intenftfl^,  fiBUtffifd^;   Crn. 
shernauka;    Bs,   lighna.     a.)  Jagoda  borowa,    borówka, 
Haur.  SĄ,  364.  bU  WmUett,  i&f pbelbff tf ;    Vd.  zber- 
ttisa,    barouniza;     Rs,    ^epnaisa,    HepnBica*     Czernice, 
owe  iagody  ubogich ,  od  których  nie  tylko  sęby  sinieią , 
ale  się   z  nich  modra  czyni  farba  do  farbowania  pfócien. 
JTłuA,  kos/,  a,  183.  CRs,  et  £€.  lepH^^Ye,  i^arb  ah- 
KH^h  Ag^BR  sycomorus),    Rs,  uegaiitaHnKb.    1.,  krzak 
csernic,  czyli  czarnych  iagod;  a.,  likwor  z  nich).  §,  Czer- 
nica ,    zakonnica  obrządku   Greckiego,     (cf.  Czerniec), 
Cine  gried^lfi^f  92onnf ;   Rs,  HepMaua.     Aby  czemcy  i  czer- 
nice w  kumoftwo  się  nie  wdawali.    Sak,  Sob.  B.  a.     On 
byt  spowiednikiem   czernców  i  czernic   swoich.    BirA,  Cł. 
jr.  ai.     CZERNICZEK,  czka,  m,  pliszka  murzynek  mo- 
taciĘfa  maura  ptaszek  kraiowy,  wielkości  pospolitey  si- 
kory, główkę  czarną  maiący.  KM^  Zw,  a,  a56.  beti^O^s 

teiif«pf ,    eiiie  %tt  ^ad^jtel^en.    CZERNiDŁO  ,   a ,   n. 

csama   farba  do    farbowania    czarno  ,      f<^wat)e    %Mbt , 

e^mmitit,  bnm  ^mititu;  Bh.  ćetniblo;   Sio,  jerniblo; 

J>ł.  csarnilo;  Vd,  aherniln,  zherninRyu;  Crn.  zhimilu, 
shemilu;  Rg,  zarnillo ,  zamopis ;  Sr.  1.  tiorniblOO;  Bsn. 
carnillo,  crrinillo ;  Cro.  chemilo,  chemillo;  Rs.  lep- 
BRAO  (  w  dyalektach  słowo  to  albo  atrament,  albo  szwarc, 
albo  to  i  owo  razem  znaczy ).  Czernidłom  brwi  sobie  po- 
większaią.  I^ras,  Pod.  1,  17.  i{x.cypMHAO,  cmaalie.  (cf. 
bielidlo,  btękitnidło,  barwidło,  rumienidło,  czerwi enidło.) 
Csemidło  drukarikie,  malar&ie,  2)tn<f erf4m4rse ,  ^Ka^s 
letfĆfWitit'  Crtsc  169.  Czernidło  szewfkie  ,  stwarc, 
Crn.  galsh ;  Vd.  gilz ,  zhrieulamas  ).  Czernidło  do  pisa- 
Bia,   inkauft,  atrament,  He  Ktlte;    Sr.  1.  |»ifarffe  tjOts 


CZERNIEC    -    CZERNINA. 


S61 


lrfb!V9/  finta;  Vd,  ti«ta,  zhernilu;  Di.  csamillo,  czar- 
nopisz,  ingyaszt ).  Bez  liter  i  czernidła  na  sercach  swych 
maią  zapisane  zbawienie.  Hrbji.  Art,  46.  sine  atramento). 
Pisałem  wszyftkie  słowa  iego  czernidłem.  Budn^  Jer,  36, 
18.  (  „  inkauilem  <^  ).  Chcąc  pisać ,  pióro  czernidła  nie 
puszczało.  Sk.  Dx,  a76.  Apoftołowie  nie  na  kartach » 
ani  czernidłem,  ale  na  tablicach  serc  ludzkich  (kład  swóy 
napisali..  Sk*  Dx»  aj,     jj.  Moridn,   oslawa,    czernienie, 

potwarz,  obmowa,  hai  f&nid}i0jkth$n,  ©erW»4r|en,  bie 

OSetfc^WdrSUna,  bie  OSerMumbUtld.  Przy  wielkich  dworach 
znayduią  siępodAępy,  intryga,  zdrady,  i  to  co  nazywaią 
czemidfem.  N.  Pam.  la,  3 16.  Nie  było  ztoici  i  czerńi- 
deł  ,  którycbby  nie  uiyła  do  pokłócenia  ich  z  sobą. 
Nieme,  Kr.  3,  i3o.  Ciągłe  csersideł  .rzucanie  zaŁrze 
kwietne  ^lady  czynów  iego.  UJi.  Konjk.  a,  3a7.  Rzucał 
przed  bratem  czernidła  na  synowca,  ii  Niemcom  sprzyia. 
Nar.  HJi.  4>  6p.     a*.,    Czernidło ,    czarny  kolor ,  czerń , 

brud,  6(^iOiirsf/  f4»arK  Sac^e,    (<Sonlenr),  @<^mnt. 

pr,  et  fig.  Kto  kiedy  w  słońcu  odrobinkę  znalazł  ciemno- 
ie\ ,  kto  w  lilii  makułę  czernidła  ?  Birk.  S,  K.  B,  3. 
Siói  kiedy  wymyie  czernidło  z  murzyna  ?  Birk.  Zyg,  1 6. 
J\  Czernidło  we  krwi  ,  melankolla.  Petr.  Wod,  a4. 
®(^n>ar^b(iltigf eit  CZERNIEC ,  ńca  ,  m.  w  ogólności , 
człowiek  czarny,  uczerniony,  eitl  ®<^Vati9^f4cbtet ,  elll 
Sd^lMrser;  (Rg*  saamaz ;  Bs.  carnac ,  crrinac  s  murzyn ). 
Czerniec,  co  z  piekja  powrócił.  Rey  Wiz.  169*  -  Czer- 
niec ,  w  czerni  człowiek ,  ubrany  czarno ,  fin  ^Wdtl  ®t^ 
Hetbetcr ,  Cin  GctWOIjrOif .  Czerńcowie ,  którzy  czarnego 
odziewania  uiywaią ,  iak  Mniszy  w  Polszczę  albo  czerńcy 
w  Rusi.  Budn.  Zeph.  1,  4.  Ztąd  w  Greckim  kościele, 
na  Rusi  y  w  Moskwie,  zakonnik  czyli  mnich.  Czerniec ,  elll 

9Rin(^,  in  bn  %xiz&Mń^,  ^ir<^e,  in  (Reufen,  In  (Ruf(Iimb; 

Me.  et  Rs.  tepH^u;!),  HeOHOpi&efi,  (cft  *czarnore8za)j 
oppos.  6^Ae)(l) ,  6;&AopHae;ib  ,  HeniOHaxl)  ,  ii'i  pCKiif 
HeAOB'BKl)  Laik ;  CBJiigeHHKab  6'Bxettb  ksiądz  [świecki  )• 
Ksiąie  Woysałk  byt  czerńcem  albo  mnichem  Ruikim. 
Krom.  a 7 3.  (cf.  Czernica )«  W  ogoln.  pop,  mnich,  eltt 
^htl^,  dn  yf«ffe.  Kazimierz  czerniec,  i  syn  iego,  śmiały. 
Petr,  Hor,  C.  b.  Nie  tak  Cybele  gzi  szalone  serca ,  Ni 
wróg  Fitey£ki  swego  puszy  *czerca  (czerńca).  Hor.  1,  90. 
Nar.  W  czeróce  dadi,  do  klasatoru  na  czerńca  lub  czer- 
nicę oddawać,   inś  JCIoftet  %tbtn  ,   %vm  ^in^e,   %vx 

9łonne  macten*     Moftjewiki  ionę  sw.*;  dawszy  w  czerńce , 
z  inszą  się  itm\,  BUl.  Kr,  716.     CZERNIEC  ob.  Czernić 
aię.     CZERNIECKI,  a,  ie,    od  czernców,  czernczy,  za- 
konniczy ,  mniszy ,  SO?in<^l  s  \  Rs*  vepHeiiecKiH.  Zrzucił 
z  siebie  kapicę  czemiecką,    a  wdziawszy  zbroie,    przy- 
iechał  do  obozu.  Stryik.  3i5.     Uszedł  w  csernieckim  u- 
biorze,  Leszcz,  Ci/f.  39.  -     a.  Od  czerni,  motłochu,  chlo- 
pftwa  buntowniczego,  buntowniczy,    f)ibf(  <  ę    iBolt^  -  $ 
IBauern  «  ,   3IufifUl)r  «  .     Któryby  z  Kozaków  był  niepo- 
słusznym abo  autorem  czernieckiey  rady ,  na  gardle  będzie 
karan.  Voi,  Leg.  3,  85i*  (sub  titulo  bunt  ludu  ),    Rozpu- 
ści! Kałaba  dywan,  t.  i.  czerniecką  radę.    Kłok,  Turk,  iS> 
CZERNIECTWO,  a,  n.    ząkonnictwo,   mnichostwo,  bet 

Crben^fłanb,  ba^  SUo^etieben,  &bnd^itbum\  Rs.  nep- 

HeHecmBo ,  HepHOpWsHUHecniBO,  Wy  zakonnicy  apofta- 
towie  iefteście  od  professyi,  i  reguły,  i  przysięgi,  i  czernic- 
ctwa  swego.  Smotr,  £len,^2S.  CZERNIENIE  ob.  Czernić, 
Czernić  aię,  Csendeć.     CZERNINA,  y,  i-  prpsię  czarną 

46 


56» 


•CZERNIOWY    -    CZERPAK. 


DoUtvką  podlane*  Tear.  aa,  B.  108.  Golisz.   eUl  ^erffl  ill 

eliiet  f*iwtse«  ©«ce  gdo^t.    (  *czerniowy  ,  *czer. 

NISTY  06.  Cierniowy,  Cierniay)»  CZERNIUCHNY,  a, 
•  CZERNIUCZŁI,  CZERNIUSKI,  CZERNIUSIENKl , 
CZERNIUTENRI ,  CZERNIUTKI ,  a ,  ie,  przysłA,  na  -  o, 
intens.  przymiotn.  Gzłtuj  ,  bardso  caarny  ,  iak  kruk , 
iak  wągU  iak   murzyn,  lak  noc,  iak  djaból ,     Sorab.  !• 

tiotttttifl)  g«ttJ  Wwarj,  UW^^mth,  ralenf*waf»,  (U%U 
pec^MbenWwar  j(lo(ff[»1ter  Dt     *CZERNORESZA.o6. 

CaarBOTesaa* 
CZERP,  »,  w.  Wiaderko,  koźubek,  naczynie  do  caerpania 
wody  (cf.Cserpact,  czerpaczka),  ein  €f<^6pfeintet,  fint  ®((ipf: 
I ettf  •    Q^    1^>'^-.    $'  Kaazerz  ,  kacerz ,  siatka  mata  okrą- 
^9^^  na  kiiu ,  którą  ryby  ze  ikrzyni  dobywaią.    Dudz.  36, 

ber  8if<^b4tii,  SlW^l«mett,  brr  5teffet;  5A.  cięte*.  CZER- 
PAĆ ćz,  ndk, ,  Czerpnąć  idnf, ,  naczyniem  zkąd  wody  lub 
inney  cicklizny  nabierać  ,  f<tipfetl  ,  (  cf.  Ger.  ^apc 
9bt9«)'  ^''^'  <5*crpati,  czripati,  chrepati,  czreplyem, 
grabili ,  zajęli ,  laimlyem ,  puliti  ;  Rg,  zr^pati ,  aarpfti ; 
Ss.  carpati ,  cerpati ,  crripati ,  ntociti  ;  Vd.  zhrepati ; 
aajeti,  aajemati;    Crn.  aajcmam;    Rs»  nepnadiB;    Sor,    i> 

^ietpam ,   tśeram  *,    sio.  wobu.  mai  im  ,   h^litim ,  naiit\* 

Czerpali   wodę   i   pili.   Sk.  Dz.  586.     Studdia  czerpaniem 
czyścieie.   C/t.  Ad.  117.     Próżna  rzecz  wodę  czerpać  rze- 
szotem. Min,  Ryt.  5,  353.     Daremna  praca  sitem  czerpać 
wodę.  Haur.  Sk.  174.     Nie  ile  chceaz  ,  ale  ile  zaiąć  mo- 
iesz ,  czerpay.    Pilch.  Sen.  lijl.  4,   a.     j.   Fig.  i  łransl. 
czerpać  ce  zkąd,  brać    zkąd,  ettP4^  W^Zl  nebtnm,  fd)6s 
pfen*     Chcącego  ikończyć  awoie  prace  weselicie,  Gdy  mu 
we  frzódtach  mądrość  czerpać  pozwolicie.   Lib.  Hor.  66. 
Serce  czuie  obowiązki  a  twych  ia(k  czerpane.    Ttat.  46, 
5y.    (wypływające  ,    wynikające).     Z  cnot    iego   wierni 
czerpali  przykłady,  Zab.  i4,  34o.  Szym^     Czerpał  z  niego  ^ 
co  taiemnie  myślał.  Ojf.  Wyr.  (zrozumiewał,  wy^ozumie- 
wał,  wybadywał,    fotfc^etl.     (♦CZEllPACHA  ob.  Caere- 
pacha).     CZERP  ACZ,  CZYRPACZ ,  a,    m.   który  wodę 
c^crpa   albo  Ind  wodą  świeżą  opatruie,  acuator.  Mącz. 
'bet  ®afferf(bb?>fer ,   ®(błpfer,   (cf.   Woziwoda);    Sor,   1. 
(ierpaf  ,    tietat  ,    tieracif  ;     Vd.  sajcmarez;     Cro.  herg; 
£c.  HćpnameXB-,  Uciecze  się  do  głębszych  fludniczek  i  do 
czyrpaczów  ich,  Rey  Pojł.  a*  6.  -     Fig.  czerpacz  ,  badacz , 
szperacz  ,     beV  $Orfd)fr.     $•  Naczynie  do   czerpania  (ob. 
czerp  ,    czerpadło ,    czerpak ,    czerpaczka ) ,    eUl   @(^6pfdes 
\&l\XX,   ®(b&pfeimet.     CZERPACZKA,  i,    i.    która  wodę 
czerpa  ,  bit  ®«ffetfcbkpfetian  ,   fg.  badaczka  ,  szperaczka  , 
bie  ^Otfcbetitin.     $.  Czerpadło,  czerpak,  naczynie  od  czer> 

panią ,  ba«  ®*bpfgeWf ,  bet  ©^łpfeiittef.  CZERPADLO, 

ą,  /I. ,    CZERPADEŁKO,  a,  n.   zdrbn.,z     CZERPAK, 
H ,  m.  naczynie  od  czerpania ,  ein  6cb6pf9ef4ttr ,   ®(bbpf' 

eimctr  elne  6<b6pffeffe;  Sr.  i.tjerpa!,  tier^bwo?  (Bh. 

C^etpdMo  mieysce  u  rz^ki ,  gdzie  wodę  czerpaią  a.,  port)*, 
JR^.  zarpallo  siphon) ;  Cro.  czarpallo,  h^g ;  Bs.  ispoUc; 
Vd.  Yodna  yedriza,  sajemazh  *,  Rs.  ^epnŚAO,  ROBifil:), 
'  KÓGaI);  Ec.  xro*Jepn4xo.  Czerpak,  naczynie  drewniane 
na  kształt  ikopca ,  osadzone  ną  rękoieści ,  którym  w  sali- 
trzarni  war  czerpa  się  z  kotła,  albo  woda  dolewa  się  do 
kotła.  Jai,  Art.  3,  288.  Czerpadło.  Dasyp.  A,  a.  4,  b, 
Nac^nia  w  hucie  uiywane  drewniane ,  iako  Ło ,  konwie  , 
kadzie  ,  czerpaki  ,  maią  bydi  iasinowe  albo  klonowe. 
Torz,  Szk.   a88.  •  ^.    Czerpak ,    laaia    csiirotoj^raniada 


CZERSTWIC   -   CZERW, 
iieć  BA  ryby .  etM  f (etatl  tUtetfiicI  9if4ine(.  Tr.  •  05; 

czerp.  ' 

Pothodz  :  docztrpmó ,  naczerpać  ,  odcztrpai  ,  po* 
czerpak  ,  przeczerpa/  ,  przycztrpa^  ,  nitprztcztrpa* 
ny ,  wyczerpać ^  niewyczerpany^  uczerpnąć.  S'  'WJ^czer* 
bek  i.  t.  d. 
CZERSTWIC  c*.  ndk.^  oczerftwić,  uczerftwić,  zczerftwić 
dk.y  krzepić,  pokrzepiać,  rzeź  wić,  czerftwym  czjliić, 
czerAwości  udzielać,  posilać,  fttf<6  ttttb  muntet  Uttb  jl«tf 

mad^eit ,  (Utfeii ,   etfrif^en  ,  etmuntetti ,  .  tegt  mAfit^ 

Szukali  iedła  sobie ,  ieby  uczerflwili  duszę  awoię.  Budn. 
Tr.  1,  ag.  (posilili.  Bibl.  Cd.).  Boże,  ty  mdłe  zmysły 
czerftwiss  i  szczęścisz  pobożne  zamysły.  Odym.  Sw.  3.  A, 
Ucierftw'  rozum  i  siłę ,  wlawszy  w  serce  >ifność  w  bogu. 
Ptalmod.  68.  Zaniecha/  mię ,  Że  się  mało  oczerftwię. 
Budn.  Job.  10,  20,  (abym  się  troszeczkę  posilił,  -fl*^/. 
Gd.)  Czerftwięiue,rozruchanie,  agitacya.  CZERSTWIEĆ 
niiaA.  nied. ,  zczerftwieć  rfi. ,  zsychać  się ,  czerftwym  lię 

ilawać,  iak  cKiób,  ttotfen  wetbeii,  batt  oetben,  fcbatf 
werben,  m\t  i3rot/  mnn  e<  «U  mtb  \    Bh.  icetihyćH; 

jRx.  HepcrnB'&[nb,  3aHepcinBt>m]>.  Kawałek  chleba  zczer- 
ftwiał.  Mon.  71,  579.  ChWb,  gdy  $czerftwieic,  pomu- 
śniony  piwem  i  w  piec  wsadzony  ,  oświeża  się.  J^lui. 
Rosi.  3,  a63.  Nie  tylko  iui  ten  chleb  zczerftwiał,  alei 
zakwitł  Ojf.  Wyr.  §.  Czerftwieć,  oczerftwieć,  oraeświeć, 
rzeź  wiec,  krzepić  się,  taft  »etbeil,   fCtW,   OlunteC,  M 

loetbcn,   (i<b  eriii«titeni,  U^Un,  etfrif*eii.    Febus  ro- 

baczki ,  żeby  oczerftwiały  ,  wdzięcznie  rozgrzewa.  i'otak. 
W.  B:  1.  Ziemia,  oczerftwiawszy ,  wRaic.  ib.  Tedy 
katolicy  wszędzie  zaś  oczerftwieli  i  silnemi  się  ftali.  Sk. 
Dz.   1079.     CZERSTWÓSC,    ści ,   ż.    chleba  suchość  i 

twardowatość  z  leżenia,  itroctenbeit  ttnb  ^dtte  alt  ges 
worbnefi  S810W ;    Bh.  cłet(ln)o(l  •,  Sr.  1 .  cjetjlwdfci  •,  R*- 

MepcraBOcmb  (nepcniBOBaniocnik  czerftwowatość ).  Dla 
zby tniey  czerftwości  ieść  nie  mógł  tego  chleba ,  ile  mdła 
maiąc  zęby.     j.  Czerftwość,  rseżwość,  rzezkość,  żywość, 

darfkość  ,  eUtU  ,  ^taft,  9Xnntet(eit  ,    2iMbigteU. 

W  kwiecie  mi  młodości  na  czerftwości  zbywa.  HuL  Ow. 
ai3.  On  drugim  do  czerftwości  animuszów,  nie  leda  po- 
budkę dawaT.  Warg.  Wal.  89.  CZERSTWY,  a. 
e,  CZERSTWO,  CZERSTWIE  przysik., 
wyschły,  suchy,  leżały,  o  chlebie,    llt<bt  Snebt  ftlflb,  ^It 

mb  bart  wm  ©toteł  Bh.  citrflie6>  Sn  i.  cjetllwę;  Sio. 

^erflwót  fl*.  łepcm^MM ,  hoPcutbwk,  ^opcniBl)  ;  (Rł. 
HepcmBOBaoililrf  czerftwowaty ).  Chleb  ten  tak  długo  le- 
żał, że  aż  czerftwy.  Ojf.  Wyr.  J.  Rseżwy,  krzepki, 
darlki,  żywy,  rzefci,  ftif*,  flatf,  tllUIjtet,  ftdfrtg, 
fraftDOD;  Vd.  zJierft?J,  frishen,  bersen  i  Sr.  1.  tietjhPĆs 
Był  Kazimierz  I,  silny ,  1  na  zdrowiu  czerftwy.  Nar.  Bfi, 
3,  366.  Jakim  spofobem  do  tak  ppżądauey,  bo  czerftwey 
Aarości  przyszedł,  Kras.  Pod.  a,  >49.  Cieszę  się,  i* 
We  Pana  widzę  tak  czerftwym  i  rzelkim  Teat,  33, 
la.  Wiedzą ,  iż  Sarmatowie  w^zyacy  bi*%  c^erftwie. 
Paszk.  Dz.  54. 
CZERW^  -  ia,  m.  ,  CZERWIK,  a,  m.  zdrbn.,  robaciek 
drzewo  i  insze  rzeczy  toczący,  mól,  fine  ^abe,  eUl&Sltnil} 

Bh.  ciet»,  cjet»il,  cjerwićef  •,   Sio.  Uvn,  ćerwlf;  Sr.  u 

tiftW,  rict»if;  Sr.  2.  letlU* ;  Sla.  c^rr,  c6rvak;  5*.  carr. 
■crriv,  cerv,  cjarr,  crriyAk;  Cm.  zherr,  zhervizhlkj  R$^ 
lary,  w^ich|  «arrak  (w  ąyczeglą.  iedw«bttioąck)i  Cro* 


CZEftWCOWY    -     CZERWIEC. 

ch#rT ,  chinrelc ,  kiikecs  ;  Df,  csirr ,  s^ry ,  cMnrak ,  csar- 
Tich;  R*,  ^^psL,  HepeSKl) ,  Hepsi^eKl)  ;  Ec,  HepsL, 
MOAk  noBpexA«io]BiH  oĄtnKĄy  \  ^epBHHeKl) ,  HepaRKl?, 
^eps^^b.  ( cf.  cierwony  pf.  krew,  cf.  ścierw,  cf.  Gr,i^n»»y 
JLat.  serpo).  Ceerw  drzewny  ,  ^ft  j^el^lOUttn.  Caerw 
nie  w  kaidym  drzewie  się  rodzi;  ale  tylko  w  afpdkim. 
Modrz,  Baz.  2b^t  Rolą  psuie  mysz  obżarta  ;  czerw 
padnie  na  drzewa  owocowe.  .BtrA.  Żam.  17.  Sławę  na- 
sze ,  iako  czerw  wiercą  i  dziurawią.  Biri*  Chod»  ao. 
Czerw  fytny,  bet '^OtAWurm ;  ^j,  gazrica,  gaglerica). 
Czerw'  koniki  abo  rupie.  Syr,  ii6l^  Robaczek  czerw'. 
I/rzfc/iM  333.  o3.  Czerwiec.  $.  Miody  ptód  pszczóf,  zapłod 
pszczelny ,  bU  tttttde  ^lenetlbrut.  Pszczoły  w  Lipcu  ńay- 
bardziey  na  miód,  na  czerw',  z  którego  roie  się  mnożą » 
Tobią.  Kąck^  Pas.  32.  ^*.  Czerw  ,  trąd,  nierobotDa 
pszczoła.   Tr.  bte  i^ummel  (  cf.  czerń  ).     $.  Czerw,    bób 

na  zębach  końikich,  bU  SBobne  oiif  beti  3 j^neii  bet  fferbe: 

Czerw,  plama  czarna  na  zębach  koftikich,  z  których  aię 
ich  ftaro^^  pozna v.i .  Tr,  CZERWCOWY,  a,  e,  od 
czerwca,  robacskai  rośliny,  6(^4rla<^bfer  s  ,  3^b<KtinUs 
Uut  s  t  Sittttitt  '  «  Ziarnka  czerwcowe  są  nasienia ,  które 
aa  swym  mieyscu  zoftawia  robaczek  czerw.  Urzęd.  333.  - 
Czerwcowy  ',  karmazynowy  ,  SdCtlMfttt  s  .  Czerwcowy 
iedwab'.  Budn.  Num,  ig,  6.  (karmazyn  dwakroć  farbo- 
wany. Biól»  Gd.).     §.  Od  Miesiąca  Czerwca,  Czerwcowy 

Kr.  iwHftcKifi,  ben  Simiii^,  ^Md^mmiat  Utttffenb,  ^ta 

tifu^  s  .  Dni  Czerwcowe.  CZERWIEC ,  -  wca ,  m.  coc^ 
gusy  kermśs  ,  Rs,  nepiieisb ,  Koarfasa,  owśd  drobny, 
ciemnoczerwonawy ,  w  (Vanie  poc^ warki  użyteczny  do  far- 
bowania. Szczególny  gatunek  Polikim  zwany  znayduie 
się  na  korzonkach  Kosmyczka  i  Biedrze^ca.  Niektóre  ro- 
śliny od  imienia  tych  ziarnek  czerwonych  Czerwcem  na- 
sywaią.  Zóoi.  iSg.  H^  ^ofKiniliMllIt  /  bte  ^oMf^i  ^^\ihi 

Iftii< ,  bet  9olt>ff4e  jteme^ ,  bie  i»Ube  ober  bentMe  (So^ 
ĄtnWtf  Ćd^atlac^rbtner ,  ein  pun^ntrotbe^  Snf^^t,  ^^^ 
ffine  ^pei  an  bie  SBnrsedc  einiget  ®e(ttiu(^e  legt;  bte  ba< 

i^ef  <lll(^  Caerwiec  ^0en.  Gąsieniczka  tego  owadu  zwiia 
się  w  kłębek  fioletowy ,  rośnie  i  pęcznieie ,  i  to  to  ieft 
tego  owadn  poczwarką  ,  pospolicie  nazwana- czerwcem, 
coccus  Polonicus.  ib.  Gdzie  niegdzie  dawniey  chłopi 
robaczki  szkarłatne  ,  czerwiec  zwane  ,  na  dwóir  zbierać 
musieli.  O/ir.  Pr.  C.  1,  55.  Urzfd,  333.  Owad  ten, 
niegdyś  znaczne  handlu  Pollkiego  źraódło ,  iedyna  karma- 
synowego  koloru  zasada ,  ttfraz  po  wynalezieniu  Amery- 
kańikiey  koszenilH,  a  podobno  bardzidy  po  zaniedbanym 
u  nas  tak  drogiego  owadu  zbieraniu ,  n  samych  tylko  Po-- 
leikich  wieśniaczek  na  brudnoozerwoną  farbę  zażywany. 
yundz.  a38.  -  Czerwiec,  roślina,  scieranthus  Linn, 
ba^  Sanbfruitt  yw/i^z*  aSy,  {.'Karmazyn,  szarłat,  ko- 
lor szarłatowy  ,    edtiiwfiii ,   ^ć^tlttć^ ,   6<^arl(i(ftfiitbe ; 

JBA.  (^t9ec  t  (  Rs*  ^epBamUH  purpurowy ,  szkarłatny^. 
Wełna  czerwcem  ukraszona.  Budn.  Nebr.  9,  171  (szar- 
futowa.  Bihi.  Gd.  ).  By  złości  twoie  były  sfarbowane 
iak  czerwiec ,  iako  śnieg  wybielone  będą.  Asy  Poji.  E  e.  5« 
Będąli  grzechy  wasze  iako  szarłat,  wybielone  będą',  iako 
śnieg ;  Jk  ieśli  będą  tak  czerwone ,  iako  czerwiec ,  iako  ba- 
-wełna;  tak  ^sbieleią.  1  Leop.  Jes.  1,  18.  W  Wenecyi 
Bie  Biogąc  wymówić  naszego  ięzyka,  przewrócili  obie- 
cadlo,  mówi^it  zamiad  e,  ^  m  miailo  w^  tak  iż  mówią 
k^mes  sa  czerwiło  abo  iikariat."'  Unt^.  5I5#    *$.  Cier- 


CZERWIEC    -     CZERWIENIC. 


363 


wiec  ,    drugi  przedni  iedwab',     Me   SWepte  Celbe ,    ^^^ 

im^U  (Sefrinnfl  be^   Geibenwtttmś.     Gruby    pi^rwsay 

iedwab' .  zowią  bękartem,  a  drugi,  który  robaczki  około 
swego  domku  toczą ,  ieft  wyborny ,  który  zowią  c  zei  wcem 
pospolicie;  aczkolwiek  insza  rzecz  cjserwiec.  Urzęd*  3b3. 
J.  CZERWIEC,  szófty  miesiąc  w  roku,    JurUus.  iHaur, 

Sk.  465.  bet  3ttntpś/  bet  ^rac^monat;  sio.  et  Bh.  ars 
loen  (BA.  €t  Sio.  cietwenec  Lipiec,  Juijns) ;  Sr.  i.roittioe 
tnef atstjwo ,  fmaitti! ;  Sr,  a.  ftm«jfi  (cf^  f^niasa  odłóg 

!Bt(t^e);  Sla,  lipanj;  Bs.  lipagn,  Ijepagn,  gjugn  j  Rg. 
Ijepagn;  l^cf.  sheftnik ,  rosbni  zviet,  kresnik,  kriesuik, 
ptashnik;  Cro.  roshenzyet,  jTznschak,  Klaszen,  Micchen, 
Łipan ',  DL  lipan,  lyepan;  Hg.  szent  Jvan  hava;  Rojs, 
IiOHB.     CZERWIĆ   cz.  ndh. ,    o   owadzie ;  zapładzać ,  na 

płód  nanosić  *,  (von  ^nfecteii)  br^ten,  bie  SBtnt  anlrgen ,  - 

?8rUt  anfefteil.  Gdy  się  uszyni  róy  tak  potężny ,  iaki<^o 
w  ul  trzeba,  dopiera  na  nowy  młody  róy  czerwi<^  pocznie. 
Kąck.  Pas.  9.  Zwyciaynie  pszczoły  z  iedną  ftronę  pla- 
Iku  miód  robią ,  a*  z  drugą  Itronę  czerwią,  ib.  3a.  CZER- 
WIĆ się  zaimk.  nitd.^   zaczerwić  się  dl.,  w  czerw'  się 

zapładzać,  <D^aben  obet  SS^ńrnter  anfei^eii;  astnt  anfej^ens 

Rg.  ózhTvittise,  nzar^ittisc).  Robactwo  się  w  tym  mięsie 
zaczerwiła.  -     Czerwi  się  b€zosob. ,  płodzi  się ,  rodzi  się, 

gnieździ  się  -.  t^  bf fttet ,  eś  ^e<n ,  eś  fe(t  0(^  ^rnt  m> 

*  Gdzie  ciepło  i  mokro  w  swey  ftanęły  mierze ,  czerwi  się , 
i  rzecz  każda  iród  swóy  z  obu  bierze.  Zebr.  Ow.  i4.  eon," 
cipiunf).  Fig.  Pszczółka,  -gdy  się  iey  też  zaczerwi  nie- 
cnoty ,  To  ona  i  śrzód  lata  przeftanie  roboty.  Rey  Wiz. 
80.  b.  (zagnieździ  ,'  wrodzi).-  Passiv.  Czerwić  się » 
CZERWIEC  niiak.  rtied.,  czerwiwym,   robaczywym   się 

ilawać,  Yobaczeć,  mablg  »etben,  tonrtnitid^ig  werben, 
CI9^aben  ttnb  SS^iktmet  bflommen;  Boh.  ąetmimMi  Croat. 

cherviveti  ;  Dl.  czBrviviti  •,  R*.  HepBHB"femŁ ,  OHepBnB'&mi. 
Gdy  się  w  kapuftacb  liścia  na  gąsiennice  zaczerwią,  zry- 
wać i  do  szczętu  ie  spalić.  Hawr.  Sk.  74.  Owoce  ila- 
teczney  wiary  nie  zczelrwieią.  Psalmod,  19.  CZERWIEŃ, 
i,  i.  czerwony  kolor,  ba^fKOt^/  bie  tOt^e  %atU.  Senat 
niechay  w  brunatni ,  posłowie  w  zieleni ,  a  sędzia  niech 
chodzi  w  czerwieni ,  aby  znano  po  szacie ,  iakiey  kto 
godności.  Star.  Vot.  D.  Cnota  w  czerwieni  chodzi.  Bys. 
Ad.  5.  rubor  ejk  virłutis  cb/orj.  £c^  liepacHlj  purpurna 
przędza,  STÓA^  Kpa€HXl»aJli  ^ćpBXeHB  rubor ^  6aKaHl) 
puirpur,  tsepBdij^b  aksamit  czerwony).  §>  Czerwień  w  kar- 
tach, iedna  ze  czterech  mażci,  In  bft  <S|>ielfaf  te  /  (ROtbf 
^er^en*)  Rx.  I^pea.  Czerwie6^o  czerwieni  dodać.  Q^ 
Wyr.  CZERWIETaAŁOSC ,  ści^>.  czerwonawość ,  bie 
^btW^Ult  Czerwieniałość  ciała  iak  szarłat.  •  Syr,  1377. 
CZERWIENICA,  y,  i  «  1.)  CZERWIENIEC,  ńca,  m. 
bo  tan.-  Anchusa  tinctorir  Linn.  gatunek  wołowego  ięzyka, 
iego   korzeniem  łóy^iwoik  czerwono  farbuią.  AM.  Dyk. 

1,  35.   hit  Am  tt^ie  OcbTetilttnge,   hai  gdtbetftaut. 

Czerwony  wołowy  ięzyk ,  czerwony  korzeń ,  czerwienica  , 
czerwone  ziele.  Syr.\ti<^^.  Urzęd,  0.^.  J.  Czerwienice, 
czerwone   borówki ,  '  vaccinium   pitis   Jdaea,    bte    tOtJe 

i&eębelbeete ,  bie  f  telf  eWbeete ;  {Sh.  c|er»etiiee  czerwony 

grunt,  czerwona  ziemia,  cf.  Okra).  b.,  czerwona  śliwka, 
c,.  czerwona  gruszk",  d.,  czerwona  wierzba).  CZERWIE- 
NIC, •CZYRWIENIC  cz.  nrfA.,  zczerwienić,  uczerwienić, 
zaczerwienić^^.,  czerwonym  robić ,  tOttf  IIIA<^eB ,  tbtf^ti; 

B/i.  ąttwtnin,  śćetwenftl;  Sr.  ł*  Uetitóiw ;   Oo.  chcr- 

46  •  t 


564      CZBRWIESriC-  CZERWONAWY. 

Uniti ;  BS'  cergłjenitti ,  caryeniti ,  ocrrigljeniti  5  Vd.  ker- 
Tariti  ,  erdezhu  floriti  ,  erdeshkati  -,  Rg,  aargljenitti , 
oiargljenitti ,  poaargljcnitti  •,  £c.  HepBACHHio,  HepMHiD 
purpunc  ).  Wino  moic  bydi  prayrumicnione  albo  uczcr- 
wienione.  Cretc.  354.  filisny  iako  cayrwccm  aafarbowana 
a  ucayrwicmonc.  Rey  Po/l.  N.  n.  6.  j.  Wftydu ,  ru- 
mieńca, raka  kogo  nabawić.  Ojf.  Wyr,  einen  W«(imrOt^ 
OUld^en.  CZERWIENIC  się  zaimk.  ,  CZERWIENIEC 
niiak. ,  ftawać  się  caerwoaym ,  ^Ą  tbtf^en  ,  tttbtf^en  ,  tOt> 

mtben;  Bh.  tittmnati ,  rtitife;  -S* .  crrigljcnitti  «e  •,  Krf. 

erdezh  porftatij  Cro»  cherUuitisze ;  il^.  HepBAeH'£niB, 
OHepBxeH'binB ,  ^epBAeH'BmbcH,  KpacH^bmŁ,  noKpac- 
H^nifc,  Garp^nzb,  no6arp'&[nb,  aA^oiB,  noaA.'Biiifc, 
pA^bniB,  pAKoiŁcH,  £c.  ^epMHOBaamcfl.  Rak  goto- 
wany cserwieuieie.  ZooL  i  13,  Niewcsasem  zccerwieniaTy 
■lu  oczy.  Tward.  Da/,  35.  Tarcz  mocarzów  ucaerwieniU 
się.  Budn,  Nah.  a,  3.  Hlech  się  czerwienią  doty  i  po- 
toki od  krwi  nieprzyiaciellkicy.  Patz  Be  fi,  B.  .4.  MoraL 
czerwienić  <ic  >  pi^^  raka,  rumienić  sif,  wftydzić  się, 
aromać  zi^  i   ^<^*  8ramuvaii  se ,  od  sramote  erdezh  gratati , 

enitffen  ,   (c^aamtot^i  werben , '  rotb  werben.    Czerwieni 

Bic,  piecze  raki«  Cn,  Ad.  129.  Kcf,  erjaviza  jo  obli)e). 
Czerwieni  się  ae  swoiey  zprawy.  OJf.  Wyr.  CZERWIE- 
KIDŁO  ,  a  ,  71.  '  ruź  ,  rumienidio  ,  barwiczka ,  tOt^e 
©cjminte,  SROUfte.  Kras.  Pod.  1,  17-  ^8-  aargljcnillo, 
aarglj^no  ;  Bt*  cergljenilio  ,  crrigljeniUo ,  rumenillo. 
CZERWIENIEC,  -  iefica,  m.  botan,  a. ,  ob.  Czerwienica. 
b  ,  Caerwienieo  fatazywy,  Pseudanchusa  ,  bU  $unb^s 
Ittnge.  Syr.  1296.  a.)  CZERWIENIEC,  CZERWIEŃ- 
CZYK,CZERWONCZYK,a,  w.  ilł.\epBÓHeulj.HepB<SH- 
ROis,  czerwony  z!oty,  dukat,  (ettt  ®Olbdu(ben),  ein 
2)nC<ltetl«  Cdy  ia  nazbieram  czertrieAców  do  woli ,  Będą 
•ię  kfaniać  mi  i  miaiih>owie«  Jah^.  Ex.  i4.  Gdybyś  miat 
w  ręku  czerwoncsykł ,  tobyśmy  kupili  tego  śpiewaczka. 
SoH.  Kom.  1,  194.  Co  moment  to  inni  kredytorowie  at- 
takuią;  a  u  nas  w  kieszeni  ntemasa  i  iednego  czerwien- 
czyka.  Boh.  Kom.  4,364.  Sto  czerwonozyków*  ib.  i,  lag. 
CZERWIENIUCHNY  ob.  Czerwoni  uchny.  CZERWIEN- 
NY ,  a ,  e ,  od  czerwieni  w  kartach ,  SHf tb  s  i  $et}en  s  / 
im  5tttftenfpte(>  Bs.  HepBÓHHUH..  Niżnik  czerwienny, 
Kraf.  Sar,  ło3.  cf.  Kinal.  CZERWIK  ob.  Czerw'. 
CZERWIWY,    CZERWUWY,  a,  e,  robaczywy,  pełen 

czcrwu,  ftoczony,  miibtd ,  ood  iS&tmet^  wuroiig/  pucnis 

ftid^ift)  Bh.  ą€tXOiv^\  Vd.  zbervizhen,  zhervoTiten,  zher- 
Tojeden;  Rg.  sarviy,'earglir,  zarrgliv)  Bs.  crri»as,  car- 
^irac,  crriviY;  Cro.  ch^yir;  DK  czarviv,  czarUv  j  Rs. 
^epBKBiaH',  £p. '  ^epaHcniUR.  Jabłko  czerwiwe.  Pot, 
Pocz,  587.  Jabłko  tztryrliwe  bntwieie.  BirA.  Chód.  30. 
CzcTwiiwe  iablka  z  drzewa  lecą.  Otv^.0w.aS5,  Czerwiwy 
owoc.  Zaw.  Gosp*>'  Cieśla  podcioś  przewraca,  .ie^li  nie 
czerwiwa.  Ae^  Wiz.  S4,  b.  Kor^efi  qzerwiwy  wiary  na- 
•zey.    Orzech.   Qu,  170.  wadzifty,  podległy  wadzie ,  wts 

betbt  f    bem  ^erbecben   unterwotfen.     CZERWONAK, 

CZERWONOG,  a,  m.  ptak  photnicopterUs  \  z  samych 
iczykdw  tego  ptallwa  robili  Rzymianie,  ^i  dc  zbytków 
deboszuiący,  potrawę.  Pilch^Sen,  lift.  4,  4tj.  PUn.  H.  N. 
10,  48.  Obeydę  się  bez  ięsykd^  czerwonaków*  Pilch, 
Sen,  lift"  4,  47«    Rs»   RpacHo6pQBb*    KpacHod    rycB, 

be t  gUmlngo ,  bet  Jlamont,  (Retbfebet^  SRet^nfl.  CZER- 
WONAWY,  pZERWONASY,  a,  r,  M  i^Hnrono  po. 


CZERWONAWOSC    -    CZERWONOŚĆ: 

chodaący,  rir^(d^;  BA.  mtcetwenó;   ^r.  i.  natifmen% 

Vd.  ardezhkast,  erdezhliu,  erdezhkaft,  ermenoahcrlenkaR; 
Crn*  erdęzhka{l  j  Sia,  c^rijenikaft ;  Rs.  KpacHeHBtciK » 
KpacH^Hea.!) ,  aAOBarauM,  KpacHOBamMK  ,  puiKesa* 
muHf  Ec.  ^epMHOBimuil ,  nepMHOBHAHUu.  Niebo 
czerwonawe*  Ban*  C.  Czerwonaay.  Haur.  SA»  12.  CZER- 
WONAWOSC ,  ści ,  i,  kolor  cserwonawy ,  ble  Hthtf^llĆ^ 
(elt ;  Rs.  apacHOBamocnifc,  pU3KeBaiiiocin&.  CZ£R- 
WONCZYK.  CZERWONEK,  CZERWONIK  o 3.  Czer- 
wieniec. CZERWONIUCHNY  ,  CZERWIENIUCHNY, 
a,  e,  CZERWONIUCZKl ,  CZERWONIUSKI,  CZBR- 
WONIUTKI ,  CZERWONIUTENKI  ,  CZERWONIU- 
SIENKI,  a,  ie,  przysłĄ,  na  ^  o ^   infns*    adj.  czerw o« 

ny,  %Mht^tfif  tecbttotbf  (feuercotb,  fnd^lrotl )  $  Sr,  \. 
t}et»<nopite,  tięmenuśfi;  iii.  KpacH^xoHeKb.  CZER- 
WONKA, i,  i.  biegunka  krwawa,    bff  tOtbe  Oltt^r,  bet 

IBlurUiif ;  Bh.  tinmtnU ,  ciemena  ;    sia.  k^rrogria ). 

Czerwonka  ieft  troiaka,  pierwsza  pochodzi  z  rossiania 
ielit)  druga  zfupienia  a  odzierania  u*h;  trzecia  z  otworze- 
nia krwawnic ;  wssyllkie  te  choroby  czerwonką  się  zowią. 
Sień. Rej.  Czerwonka,  biegunka  krwawa.  ib»  Sprzykrayfo 
aię  im  oblęienie,  dla  głodu  i  czerwonek,  których  byTo 
pełno  między  niemi.  Bieł,  263.  Na  czerwonkę  co  bydła 
dawać«  Haur^  SĄ.  463.  v  Czerwonka  łona  męzkie^o  s 
pławy  męzkie  krwawe.  Siśn,  Rej,  Wnt^ittt*  §*  Szulerlko, 
czerwonka,  czerwona ''maić ,  czerwienna  maić,  czerwień, 

of.  Wyr.  itt  bet  jt«tre:  mtt,  Sfttbtn^  (Bh.  c}enDiitf9 

aurora  borealis  aoria  pótaocna).  CZERWONO  przysik, 
przymiotn.  Caerwony^  rotb*  Wełna  czerwono  farbo waaa. 
3  Leop^  Ex,  a5,  5.  ( poczerwieniona,  l  Ltop. ).  CZER- 
WONOBARWY,  a,  e,  farby  czerwoney,  rot^fdrbt^; 
Krf.  erdeahofarbaft.  CZERWONOBRODY ,  a,  e,  brodj 
czerwoney,  fOt^bdftfg;  Cm^  erjavobrada;  Vd.  lerdezfao- 
bradaah ,  erjarobradez ,  erdezbobradaft.  CZERWONO- 
GAHDŁ,  a,  m*.  ptaszek,  gatunek  pliszki ,  bit^  ^^ĄUfiU 

tftn,  9tot(btdfl(ben ;    Bh.  eiermaf,  ciermaćef,  cen^enfa, 

CaflFa  9  Sio.  ćerwenfa  >  Cro.  cherlenoperaznicaa ;  Sia.  tv^rd- 
kova  punica;  Sr.  1.  rocjfli;  iSj. KaMeao|HK» ,  nX2CD30BKa» 
penOACsb,  motacilia  rubecuia.  Od  podgardaieli  do  bntu- 
cha  ma  wypłowiałą  czerwoność ;  w  reszcie  ieft  ciemnopo* 
pielaty,  wielkością  równa  sikorze.  Kluk.  Zw,  2,  a/S. 
cf.  Ludarka.  CZERWONOG ARDŁY ,  a,  e,  gardła  caer- 
wonego,  t^t^UW^f  tOtbb<rt|Tg;  Rs.  peaOAOauH.  Dzwo- 
nek (ptak)  czerwonogardły.  Banial.  J.  5.  CZERWO- 
NOGLINNY,  a,  e,  glinę  maiący  czerwoną,  rctblefltlig. 
Czerwo noglinna  aiemia,  fcrra  ru^/-ico«a.  Mącz,  CZER- 
WONOGLOWY,  a,  «,  głowy  czerwoney,  rotb^bp^d; 
Vd.  erdezhoglau ,  erdezha  glaua ),  Szczygieł  czerwouo- 
głowy.  fian,  J.  3.  CZERWONOGON,  a,  m,  pUs»ka, 
nu^taćiila  Erithacus ,  ptaszek  niewielki ,  na  głowie  biafj 
s  ogonem  czerwonym.  Kluk,  Zw.  a,  oSy.  bet  OłOtbf^mni ; 
Bh.  C^erwenfa;  Cm.  brojeza^  broiła;  Vd.  brojiza-,  Rs» 
wiKk.  CZERWONOKRUSZ ,  :a,  m.  krusaec  w  srebro 
dosyi!  bogaty.  Kluk^  Kop.  a»  i63.  minera  argenfi  ruóri, 
fiRotbdlltbetiet).  §,'  Kruszec  aynkowyt  blendzie  podobny; 
Kluk.  Kop.  a,  a38.  Jlerile  rubrum ,  ÓlOtbWAS*  CZKR- 
WONONOSY,  a,  e,  nosa  czerwonego,  tOtbsaffg.  Caer- 
wononoae  indyki.  Klon.  Wor^^^,  Vd.  erdeahonosat.  CZER- 
WONOSC,  ici,  i.  farba  czeprwona,  kolor  caerwonj, 
ma  CMT^oiia ,  bif  dtbt^r ;  M^  ciemtUPtd  Cr^i  erdejJiuft 


CZBRWONOWŁOSY   -    CZERWONY, 

«rd««his«;  Cro.  cherlenina;  K</.  erdeshnoft,  ordeihnft; 
erdeihina»  ardcsliias;  Sr.  i.  titWtnpfd;  ii««  sAOcmł, 
KpacHoma;  {Ec,  HepBAeROcinb  purporność  )•  Sapetna 
caarna  barwa ,  alelonoid  s  Cferwonośoią  pnemiessaiąca. 
£mrn.  DmM,  B.  3.  3.  Cierwonoćć  wtoaóir  Rs.  puiKecmK. 
#1^.  Caerwonó^ć  gnechów  nassycli.  R^y  Po/}.  x.  jr.  a. 
(  krwawe  graechy  naaae  ).  CZERWONO  WŁOSY ,  a ,  e  , 
wioaów  cserwonych,rot^aarl9;  K€/.erdeaholafteii,  e^jauz; 
£c.  mapMHOBJiaciiiB.  CZERWONOZOŁTY  ,  a ,  e .  źót- 
tocyerwoaj,  iiaowaty.  Cn,  Th.  %t\^tt^f  Uott^*  CZER- 
WONUCHA  ,  y ,  i. ,  CZBRWONUSZKA ,  5 ,  i.  *^Wn. , 
miano ,  które  daią  cserwonym  krowom  ,  eill  9)amf  bet  tO? 
tf^  JtA^f  ;  iSA.  CJettOlnf a  cf.  wilaiucha,  caarnucha,  biatucha, 
CZERWONY,  a,  e,  C«erwień«ay  Comp.^  kolor  iywy 
aieflitadany  główny,    w  porządka  aiódmy,    tOtJ;    Bo  fu 

cieiwett^;   JP/-.  a.  ąttmx\f  iztwM\    Sr.  \.  riertoene, 

CŚemrap;  Cro.  ch^rlyen,  cherleni,  cherleno;  i)/,  caarlyen, 
saiijen ,  mjan  5  B9,  cargljen  ,  crrigljen ,  cergljen ,  crriyen, 
carren;  Rg.  aarvin,  sargljen ;  Sla.  cerljen;  Turę.  er- 
ghaewani ;  Cm.  ardpsh,  ardcak  •,  Vd,  ardezh ,  razh ,  zhorlen , 
dresh{  (c£.  Gr.  tfv^^os  cR  rdza)-,  (R^.  HepaÓHHwd, 
cserwienay)  ,  a^acHUH,  upacHO,  aAO,  cwpb  ;  £c. 
y^pMNud,  ^ópMeHb.  Zakazano  im  za  azlachtę  się  liczyć, 
ani  tei  caerwonego  ubioru  nosić.  Stryik.  3a6.  Szata  czer- 
wona. S€AL  Math,  :irf.  (net:  szaHatna  abo  purpurzana. 
Ec,  YepBXeHHQt,  CAKMinb).  Twarz  rego  raz  czerwona, 
a  dragi  raz  zbladta.  Ziab,  i3,- 4oa.  (cf.  rak).  Stoi  nic- 
ftrwoiony ,  na  twarzy  caerwony.  Bardz.  Tr.  5ao'  Czer- 
wone morze.  Zeep.  Exod.  i5,  aa.  Sla,  cMjeno  morę, 
bO^  Mt^f  ^ttt.  Czerwony  wo(k  do  pieczętowania ,  tps 
t^f ^  6iegf ti9ll((^.  Szlachta  Sieradzka  ma  ten  przywiley, 
ieby  czerwonego  woiku  do  pieczętowania  liftów  wszyscy 


CZERWOTOCZ    -    CZESAĆ. 


S^$ 


po  aiedm  złotych.  1^.  169.  •«  R.  1676  po  la,  R.  17x7 
po  16,  R.  1766  po  16^,  R.  1786  po  i8z!f.  polik.  0/7r.  jPr^ 
C  3,  3o5.  et  3i4.  Czerwone  ztote  z  kratkami,  co  ia 
zkonfederowani  Holendrowie  biią,  Polfkiemi  zowią,  ro- 
zumieiąc,  źe  ie  u  nas  kulą,  ponieważ  do  nich  nie  tak 
ztamtąd,  gdzie  ie  robią,  jak  z  Polfki  przychodzą*  Crodw, 
Dis.  C.  3.  Czerwony  s  czerwony  ztoty.  Z  kramów  we- 
wnątrz pfacą  po  5oo  czerwonych,  a  z  tych  ,  co  aą  ze 
dworu ,  po  100  czerwonych.  Star,  Dw^  1  a.  Tysiąc  czerwo- 
nych w  szkatule  ma.  Star.  /fę/*.  99.  -  $.  Czerwona  niemoc, 
czfirwona  choroba.  Syr.  i48l.  czerwonka,  Bh,  c\CtWtti^ 
nemOC ,  )  bie  rot^e  0{u^r.  Niewczasami  i  leda  zielfkami « 
które  głód  ^mierząc  ie^ć  musieli ,  zarażeni ,  na  drogach 
uftawali  ,  drudzy  biegunkami  1  czerwonemi  niemocami 
marli.  Stryik,  391.  Cesarz  Albrycht  umart  czerwoną  nie« 
mocą,  która  mu  się  dodała  z  melonów,  bo  ie  bez  miary 
iadl.  Biel.  Kr.  3i5.  Głód  wielki  i  czerwone  n'iemocy 
srogo  w  woyfku  panowały.  Stryik.  629.  -  Bo  tan.  iCzer- 
wony  wołowy  ic«yk  o5.  Czerwienica^  Czerwieniec.  CZER- 
WOTOCZ, u,  m.  toczenie   czerwów ,   robaczywość,    tlc 

®urm(ti4idfeit/  bet  fS^urmftlĄ  \  Bh.  (jemotoćina  tariee, 

(^<iern)OtOĆ  tarmtt) ;  Slo^  ĆrWOtCĆ ;  VI.  csarvotocsina  |^ 
Rg.  zarrotocniza  ,  zaryotocina  ;  Bs,  crrivotocina  ,  carvoto« 
cina  *,  Cro,  cherrojeflina  ,  chervotochina  ;  Z)/.  czarvotocznic8  \ 
Cm.  zheryojędina ,  zherroTęd^na,  zhervovina  *,  Vd.  aher-. 
rbjedina,  zheryouje  ,  zhervizhje  ,  zherrizbnu  gniesdu  ;  Re» 
H^pBomó^HHa ,  npomoHnHa  ,  iMÓAfij^a.  Piołyn  pisma 
iachowywa  od  molów,  od  czerwotoczii,  i  od  myszy  Syr* 
347.  CZERWOTOCZNY,  a,  e,  czerwiwy,  toczony  od 
czerwów,  Wunn|ti(^{g;  Cro.  cheryojedni,  cheryotochni. 
•CZERWOWATY,  a,  e,  do  czerwia  podobny,  jEc,  nep- 

BeeHAHŁiM  vermlformis,  i9iirmgefł^tet ,  xoU  elti  SBurw. 

u 


używali,     gdyż  przedtym  tam  żadnemu  wolno  nie  było  C2ERYN,  u  ,  m.  (Rs.  H<«peHl)  trzonek)  podftawa  ogni(ka, 

wodkiem  się  czerwonym  pieczętować ,  tylko  panom  wiel-  ^.^    Ulttettage    be€    Jettet^fetbr^.     W   lesie    wyitturować 

kia  a  urzędnikom.    Gwagn.   aoi.    -     Czerwone  drzewo,  czcryn ,  a  na  tym  czerynie  zrobić  ognifko ,  albo  prźynay- 

OiOt^MS-     ^^  szpilkowatego,  czyli  iak  u  nas  zowią ,  do  mniey  gliniany  zrobić  czeryn ,  wykopawszy  dołek,  wybid 

cserwonego  drzewa  należą  %oiny,  iodly  i  iałowiec.  Mon,  ^^    surową    gliną    twardą  ,     i    na   tym    zrobić    ognilko. 

74,745.-     Czerwona  moneta,    złota,    (S^olbgelb^    ®Otbs  Torx.  Szk.  170.    cf.  Germ.  edfCTtn ,  ^<i)ixm. 

gńl^n.     Złotą  monetę  nazywamy  czerwoną,  arebrną białą  CZESAC,  *CZOSAC ,  -  a ł,  czesze,    czeszę  cz.  nett.,    ucze- 

•  zdawkową  czyli  mieszaną  z  miedzią  czarną.  Czach.  Pr,  ^^^^   poczesad,    zaczesać,    zćzesać,    oczesać  ctt. ,    grzebie- 


1,  i65.     Czerwony  złoty,  czerwony,  czerwieaiec,    czer- 
wio6csyk,    czerwoficzyk ,    dukat,    citt  ®0(bbttCaten,    eltl 

©ncatm,  (©olbgulbftt);  Ser,  a.  jerwotie  łotto;  Cam. 

aUt;    Vd.  siat,  dckat;    Bs.  agjutłęa,  sgjuticica;    Re.  30- 
XOxno^.     Powazechnie  bierzemy  dukat  za  czerwony  ałoty , 
w  Przednich   wiekach  Ayły   te    obiedwie   monety   rzeczy 
różne.     Kiedy  floreny    zaczęty  bydż   podleysze  ,     czyfte 
złoto  wj;błiano,  i  te  nazwano  ducatua.  Czach.  Pr.  1,  i65. 
(Rs.  HepeÓHHOe   aÓAOino  dukatowe  złoto).     Wniesiono 
do  nas  czerwone   stote',     zkąde^my   złoto  natze  nazwali. 
Uchodziły  z  przodku  za  Kazimierza  W.  po  i4,  potem  po 
1 6  groszy  ;  póżuiey  za  Olbrachta   uftanowiono    czerwony 
złoty  po  3o  groszy  naszych ,  która  cena  i  do  tych  czaa  przy 
naszym  atotym  zólhtfa,  choć  pot^m  czerwony  złoty,  od 
którego  złoty  poszedł,  tak  daleko  wyniósł  się  wgórę.5i/wimar. 
B.     Czerwony  złoty ,/  według  swego  nazw?flca ,  niech  nie 
idzie,  ieno  iakb   ca  naszych   oyców  chadzai,  po  złotemu 
iednemu,    maiąc  w  sobie  groszy  trzydzieści.    Star.  Ref. 
170.  Herh.Steit.  54o.  (  1496  R.).  -     Za  3a  grosza,    za 
Alesaadra  ł&ot»  lU  id.  po  sseć^u  ito^oh.  Start  Ref  f^^. 


niem  włosy  przeciągnąć,  f<itnmen,  Me  ftaate  fdmmen; 
Bh.  cjefati ,  cjefaioant ,  ćirnanti ,  ćifl ,  cufnu ,  rt^prawitl,; 

{Ślo.  U^lfricOy  cefani  frictio) ;  Dt.  cheszlyati,  csessj^ati ;  Sr, 

i.cieffacł,  labjici,  tkfąm,  watju,  cJeCIU;    Vd.  zhesaii , 

pozhesati ,    zhesljem,    ;(hesam  ;     Crń.  zhesati, '  zhęshem  , 

(cf.  Crn.  tesati ,  tęshem   vMcare  crines ,  cf.  Angf,  teaze  , 

cf.    Ger.    jawfen  ) ;    Rag.  ceicgliatti ,    izcescgljatti ;    Bosn  , 

cescgijattł ,    cesatti ;     Cro.   chesżati ,    cheshem  ,    grebenim  , 

clieshlati,  cheshlyąti ;  Sla,  ciesati,  ilrugati,  (cf.  Ciosać); 

Rs.  HecamB ,    nemy.     Grzebieniem  się  czeszesz.     Warg, 

Radź.  175.     Włos  kawalerfki  czesał  grzebieniami.  Bardz, 

Tr.  135.     Czesał  włos  swóy  płó\Yy,  po  ramionach  rozpu- 

sezony,   Tr,  Tel.    56'.    ^Włosj-  naieżonę  aczesz  ^  niediay 

będą  ładrue  na  śUih  utracone.    Bardz.  Tr.  3  25.     WSdźi 

z  poźprney  szyi  wiszące  nieczosane  włosy,  jCóżby  rzeki, 

gdyby   widział   ugłalkane?  Otw.    Ow.    39.     Włos  niecze- 

sany    niech     igra    z    wiatrami.     Bardz.    Tr.  365.     Uttg^s 

fdntmt.     Włosy    przez    długi    czas    niecźesane     w    kupę 

się  wiUą-    Comp.  Med.  388.     Nieuczesane  włosy.  0tw. 

Ow.  3^.    Broda  nieticaeik&a.  Mon.  ya^'  '709.    Ciesania 


566 


CZESAĆ     .     CZESC. 


0  Z  E  S  C 


t\ 


^{oiadw,  hair  it^minrlt;  Aj.  «SeCKa,  \ÓQmt  (  s  fryzura,). 
Czesać  leo,  czekać  yreJnę,  $U(^^  t^e^fiu ,  900tte  Uimi 
pilitf  i{«.  yMUKainfc,  suiabiKaniB,  cmpeuamft  ;  Cr/x. 
mikam  ,  ahlam  i  /?^.  gargascjatti  *,  Vd»  dcrsati ).  Czesanie 
lau,  ta6  S^€Ć^tln]  Hj.  )HÓc1).  "  Clesać  suknią  szczotką, 
azczolkować ,  ben  9l0(t  bńr  jletl ;  Vd.  ahzhetiti ,  poshzhe- 
titi).  Dziś  Pan  Coides  sam  sobie  suknią  czesze.  Falib* 
Dis,  R.  3.  -  Czesać  konia,  cudzid,  grzebJem  czyścić, 
eitt  Cferb  (IrieftelUi  R^.  ftrigliere,  Vd,  zhesati,  flrugati, 
alierbati).  -  Rylję  czesać,  oczosać,  sprawować,  descuo' 
marę.  Mącz.  oikrobać ,  otuszczyć,  Slfd^  fc^uppetl ,  cA- 
((^UPI^^U ;  yd.  lulko  odftergati ,  ribjo  ikorjo  odernkati , 
shiepati ,  odluikuvaŁi ,  ribe  ftrushiti ,  lufke  is  rib  jcmati  )• 
Skrobię  ryby,  czeszę,  czeźuic«  Cn.  Th»  ioo8,  (cf.  azcze* 
iuia).  -     lig.   czesać  kogo,  ćwiczyć  go,  okładać,  finen 

jjrAgflit,   fd)mteren,    nw^fcti,   gcchti.    Wyczosać  kogo, 

to  ieft,  dobrze  za  teb  dojobić,  urwać,  depejrum  ali^utm 
r€dd€r9,  Mącz.  Kag,  testati ,  otessati ,  erudir^  Nie- 
uczesany, nieokrzesany,  nieiitarty ,  niculizany,  Ullg^s 
fc^UffCtt^  URgc(f0W(t.  Nłcwftydliwy,  nieuczesany,  hardy. 
Lar.  Kom,  D,  9.  h*  Nieuczesany  Kuryuaz.  Lib.Hor,ii2' 
Czesanie,  pobicie,  chlofla,  ^rugel,  ^^U^t ę  Si^mietf. 
Dai  mu  nieszpetne  czesanie.  Ojf,  Wyr,  (iaźnią,  bankiet 
jDU  sprawił).  -  Czesać,  oczesać  kogo,  oszwabić  go, 
osZulerować,  oszukać,  eineil  &berVOttbeUCtt*  Zczesal  gó 
.  nieszpetnie.  Ojf,  Wyr,  Dat  mu  czesanie.  Off,  Wyr,  (pu- 
icit  go  w  kosziiii ,  zgrat  go).  $.  Czesać  riiiak, ,  biedź, 
cioć,  ciąć,  laufen,  tepneu;  £c.  6jiarótneigH ,  HmoDt 
cn'Bu2HO.  Juź  się  wszyscy  z  Icgowi/k  ruszaią  co  duchu , 
Ten  z  iaflcini,  ów  czesze  z  borowego  puchu.  Zaó,  1,  i83. 
Nur,  Czy  widzisz,  iako  za  nim  huczny  iunak  czesze. 
Nar,  Dt»  3,  1 64.  CZESilC  aię  zaimk. ,  a.,  czyn.  fic^ 
fitnnten-    ^r,    o  koniach ,  kiedy  się   wzaiemnie  po  szyiach 

gryząc  czyszczą,  vou  ten  ^frtben ,  loenn  fte  ft^  einanbec 

<1if  ben  S)ii^tXi  b^tumnagen.  Wzaiem  się  kobyłki  czeszą. 
Cn,  Ad.  1390.  (noga  nogę  wspiera),  b.,  Biernie  czesać 
aic,  czesanym  bydf ,  gef^mttlt  Wetben.  Włosy,  gdy  się 
nie  czeszą,  w  kupę  3ię  zraflaią.  Comp,  Med,  388.  *CZE- 
SADŁO  ob.  grzebie6  ob,  zgrzebło. 

Pochodź:    doczesać ,-  naczesaćy   oczesad ^  nieoczosO" 
nieć  f  poczesa/f  pawteł y  pa^zesny  ^  przeczesać ^   rozcze^ 
9a4y  wyczesa/. 
CZEŚĆ,  czelci  contr,  czci,  i,  honor,  uszanowanie,  czcze- 
nie, powaienie,   bie.  Q,W  t   bie  ^etebrung;   Bh,  cjejl; 

Sio,  ćf fi,. poeta,  pOCflWD(l5  Hg,  tiszt,  tiaztelet;  Sr,  1. 
CiefeJ,  rjeflłi  Sr,  i.  jefej,  fcU,  tf(bl»  ^f^-  zhaftitje,  pozha- 
ftitje,  zhad,  poshtenje;  Crn.  zhaft  -,  Bs,  cjas,  cjaft, 
posctenje,  dika ;  Sta,  poshtoyanje  *,  R^.  cjaft,  ejas, 
posctenje;  (R^>  cjas //o/zz/m ,  oB,  czesne,  cjaftitti  mune- 
rare) ;  Cro,  chaszŁ;  HCro,  chaszt;  Dl.  csaafst;  Hg,  tizth 
i  urząd)*.  Dl,  ftoyanye ;  lXs,  Hecmł ,  HecniB»BaHie;  £e. 
HecmBOsaHie,  AapAOHÓwie.  Cze^ć,  którą  kto  ma  u  dru- 
gich, dobre  imię,  honor,  bte  (Sbte  (lep  anbern)/bet 

gnte  9Siatatt^  gnte  Wnf.  Cze^ć  znaczy  imię  między  ludimi 
dobre.  Petr.  Et.  Soy.  Macieiowiki  uftawicznie  to  obmy- 
Hal,  zkąclby  król  cże^ć,  a  naród  sławę  u  podronnych 
miał  ludzi.  Gorn,  Dw,  a.  Wielka  cześć  na  królew/ki  ban- 
kiet wezwanym  ojdi.  X>amó/-.  333.  Równeyczci,  lR.o/s. 
paBROHÓcmHO.  Wasza  Cesarika  Moić  czynisz  mi  cześć , 
^któ|rej  ai(^  ale  spodziewałam, nigdy.    Ni§mc^  Xf.  2,  22. 


Beż  cSci »  beż  czeici  ,■  ^be^ećci  (  cf.  bczecny  )  bez  bononi , 
us2anowania ,  ol^nt  iUtt ,  tfftM.  Nie  ieft  prorok  wsgar- 
dze6sży ,  a  besećci  ,  i«diio  tylke  w  oyczyznłe  swoiey. 
i  Leop,  Math.  i3,  58.  (krom  ceci.  3  Leop^y.  Przet 
cię  rycerika  alawa  i  chwata  spodlała  ,  Pvzez  cię  kaida 
przewaga  bezećci  zoftała.  P.  ILchan,  Ort.  i ,  3o6.  Fokóy 
trwał  bez  wigoru,  bez  nauki,  bez  części.  Zub,  i&,  298. 
Na  czci  kogo  karać,  na  honorze,  «n  htt  Cb^  jlflfeR, 
(  ob.  bezecnym  czynić  }.  Jednych  na  ćciach ,  drugich  na 
gardle  kanAao,  Biel,  Sw,  348,  b.  -  Cieść,  sława,  chwała, 

bie  Cbte,  bet  9tnb»f  ba^  Sob.  'W  bitwie  ludzie  czci  do- 

ftawaią.  Gorn.  Dw.  18.  Kaidy  z  tych  dopiął  aobie  nie- 
śmiertelney  części.  Zab.  i3,  4 18.  ->  Cześć  którą  many 
dla   drugich,     uszanowanie,    powaianie  ich.    Me  ^Kf 

ebretbietnng,  Derebmug;  iH4t«ng,  S^^^tvm.  Prawdzt- 

wa  cześć  ieft  poszanowanie  ludaipm  dU  cnoty.powiane  na 
znak  zapłaty.  Petr.  Pol,  60.  Wszyscy  pfacy  se  czcią 
wonnemu  prym  daią  feniksowi*  Zaó.  ł5,  i6i<  JCaiaz,  - 
Cześć ,  ucBucie  wewnętrzne  tego ,  czego  honor  wymaga , 
punkt  honoru,  h«^.(SbtgefikbI/  hit  Qf^r.  Cześć  tei  aiafio 
cnoty  i  poczciwości  bierzemy.  Petr,  Et,  3 10.  NieJliasi 
iuż  na  świecie  ani  czci,  ani  wiary,  ąpi  rzetelności.  Teat. 
5,  94.  Widzieli  ,  ie  ani  csci  ,  ani  wiary  nie  było 
w  Wezyrze,  Biri,  Zbar.  D*  a.  (  cf.  wftyd ,  srom  ).  Peien 
czci,  naBanowania  dla  kogo  R#;^na^a3iimeAfcHUii$  £c. 
'«fecniHńuH.  -  Cześć,  znak  uazanoinreBia^  wyrządzanie 
czci ,  co  się  dzieie  na  honor  dragiego»  tle  ^birenbfjettgna^ 
Spuściwszy  twarz  awą  ku  ziemi ,  uczyniła  cześć  królowi. 
1  Leop,  3  Re^.  1 ,  5 1 .  Uczynił  cześć  na  twarz  ku  zteni. 
1  Leop,  3  Re^.  i,  aS.  (pokłon,  ukłon).  Zowiemy  tei 
to  czcią  ,co  2  dobrego  rozumienia'b  kim  ialudcołwiek  po- 
azanowanie  pochodzi,  n.  p.  czapkę  zd;ąć,  odprowadzić 
kogo.^  Petr.  Etk,  307.  Mnogiemi  czciatai  uczcili  nas. 
Budn.  Act.  a8,  10.  (wielką  uczciwość- nam  wyrządaaH. 
Bibl,  Gd.)  Na  cześć  czyią  obiad  dawać  s  dla  niego« 
Cn.  Th.    finem  |n  diun.    -      Cześć  bożka  ^  cttltus,  Sk. 

Dz.  7  4  a.  bie  ^erebrnng  ®ettef»    On  cześć  uprzeyoą 

czyni  awemu  bogu.  Zabm  16',  i6a.  Sylwanowi  cześć  czy- 
nią Faunowie,  Zbił.  Dr,  G.  a.     Wazyftko  wzyńcie  kc  ezci 

Panu.  W.  Poft.  W*  aia.  yat  (Sbie  be^  i>enn*  -    Bo«* 

cześć !  bogu  chwała ,  ® ort  £ob !  ® Ott  fc^  bte  (?bte.  Da»cA 
dziaieyazy,  boga  cześć,  więćey  nii  kilkadziesiąt  tysięcy 
więźniów  nam  przywrócił.  Pot.  Arg,  a79.  J.  Cześ^, 
godność,    doftoie^ftwo  ;    czci  ,    doftoie^ftwa,    goduości, 

honory,  efaie  ^enfleSe;  ^bteniUlIeii,  (€bten).  Caeść 

przyrodzenia  nie  mieni.  Ry«.  Ad,  7.     Czci  i  bogactwa  mo 
obiecywał.  Sk.  Dx.  i5a.     Dawazy  cześć,  dayie  i  wolą. 
Ryj.  Ad.  1  a.     Kościół  S.  zakon  wasz  przywileiami  i  czcia- 
mi  ubogacił.  Birk,  Kaw.  Malt.  C,  -     §,  Czci  pragnienie , 
czcichuć,  panoaza,  ambicya,    bie   €bffll<bt,  bet  Sbrgfj^ 
Króleftwo  oycu  wydrzeć  chciał,  zaipazony  czci  pragnie- 
niem, łakomftwem.  Sk*.D*m  787.    kościół  włością  i  C2ci 
pragnieniem  Focyuaza  rpztaygnioay.   ib.  83 1.  ei  a  68.  ^t 
3 aa*  harde  czci  pragnienie,  ib,  85 1  'Czci  pragnący,  czci* 
chutny,  ambidiy,  ebrfA<brfg^   ebrgef(ig.     Czu  pragnącym 
dAChem  aobie  ftolicę  przywłaszczył,  ^i.. Da,  853.  *$.Cieść, 
uczta,  bieaiada,  bankiet  na  czyię  cześć,    ńn  O^ttWt^lp 
eitt®«fhn«i;  Sta.  csaA,  goftba;  DL  chaastenye,   gozba, 
g«aatbina*,  .Crtf.  goschenye.;   Fef.  goAuTanie ;  Sr.a.g»f(Eiifl<« 
ia4an  KnAojr^  f roail  ctaaraa.  i  królów  b« 


CZESC    ^    CZĘSC. 

tiM  do  aiebie  w  dom  i  obficie  ich  ućżeftowaŁ  Gwagn: 
64.  .  Na  nich  aciyniwtzy  czei^,  dofbtkłem  ich  czeftowat. 
BUL  Kr*   107.    By{  Tarnowiki  u  hordj  Nahaylkiey  na    < 
czci ,  czeftowaii  go  ,tedy  kobyUm  ml^kiam  i  micaem  kon- 
ikiem \  ale  ma  nie  bardzo  amakewata  oaa  cze^ć.  BUL  Kr* 
673.     2«goda  ta  byta  lifty,-   przysięgami,   csciami  oboiey 
ilrony  umocniona.    YoU    Ltg,  a,   7^9.     Weaełe  wielkim 
makladem,  ozdobą,  *cztami  (z  Cseika,  zamiaft:  czciami)« 
gonitwami,  apirnwowane*  byto.  Biel,  Kr,  487.     Umifkczai 
lud  cztaml ,  dary  i  innemi  lagodnoiciami.  BUL  HJl,  1 1*9*    • 
Foapolity  człowiek  ma  sobie  za  wielką  rzecz ,  mieć   kogo 
u  siebie  na  czci.  Budn,  Ap.  aS.     Senat  i  szlachta  w  ten 
dzień  czci  .na  aiebie  sprawiali.    Orw.  Ow.   275.     Sprawit 
wielką  cteió  na   pany  swoie.  ZbiL  Dr.  G,  a.    Papr  KoL 
O.  a.  k.     Wolą  drudzy  *Cci  (  czci )  sprawiać ,  ni£U  w  pole 
wyiachać.  BUł.  S.  M.  C,  ^, 

MB.  Tak  w  dawnych  iak  'W  nowych  drukach  czfflo 
snayduU  tif  ctęić  zamiajk  ^czeić  ,  co  niedbafftwu 
drtiJkuiącyeh  przypUać  naieiy,  -  Pochodzi-  ob^  po  sfowU  i 
oxcić.  ) 

CZĘSC,  idy  i. ,  Csąftka ,  Caąfteczka  zdrbn.  ^u,  v. ,  iedaa 
s  tych  rzeczy,  K  kŁ<>rych  się  (kfada  ćato^ć,  eill  It^fil;  bet 

i^U  ( einef  ^an^en ) ;  Boh.li^,  ciafifa,  bUi  Soraó.  1. 
^a{i,  tri,  biel;  reil,  biiel;    6/-.  a.  iel,  ieiba;   Bs.  del, 

dio;    Rg.  dió,  djMak^    Crn.  dejli     Vd.   dieu,  diel ,  tal, 
raadell  ,•  fałat ,  ftranik,  part,  piat,  (Irau  ;  Sla^  th41,  dio , 
ris;    Cro.del,  til,  d^l ,  ztran*,  DL  dii,  dio;  /{x.vacaiB, 
naH,  y^acntB,  ao\k  ( cf,  cHacmie ,    iiłacin'ie  szczęś<.ie). 
Cala  rzecz  większa  od  kaidey  czci  ci  swoiey  osobney.  5o/, 
C0om,    a6.     Wziąd    potowe,    tróykę,    ćwierć,    piątkę, 
dwudzieftkę ,  trzydaieflkę  iakowey  liczby,  ieft  to  rozdzie- 
lić tę  liczbę   przez  a,  3,  4,  6,  ao,  5o ,  albo  ią  prze- 
dzielić na  a ,    5 ,    4  i  t.  d.  równych  csęści  dla  wzięcia 
m  nichiedney.  Jak.  Mat.  1,  55.     Jedna  trzecia  częćć  ob. 
tróyka,    ein   2)rittel  ;     iedna   czwaru   część,    czwórka, 
ćwierć,  ćwiartka,  ein  SOittUi,  iedna  piąta  część,  piątka, 
dn  94nfte(  i  t.  d.  szóftka ,  siedmVi »  dsmka ,  dziewiątka , 
dziesiątka,  iedynaftkff  i  t.  d.     Zgoda  dvróch  *trzech  części 
narodu.    Przśflr,    la.    (  dwdch   trzecich    części  ).     Ciato 
ludzkie  iklada  się  z  części  twardych,   z  części  miękkich 
a  s  csęści  płynnych.  Perz,  Cyr.  1,  la.  Cztery  części  roku. 
ĄąL  39,  M,  3.  bie  titt  3a^te«jeitetl.  Części  dnia.  SeAL  6. 
Mf^age^ieiteiS.     Księga  na   dwie   części  podzielona,  na 
-  dwa  podziały »  iaka   ieft  n.  p.  Krasick.  Hijl.  na   a  części 
podsielona.  -     $.  Część  czyia,  udział  iego,  fein  iSntbeil/ 
fein  iŁ^ih  Be,  aoxs,  nacoiB,  Rs.  yHacniOKb,  y^acmo- 
YckI).     Ta  ieft  część  nasza  i  l6s  ten.   Rirk.  Zyg.    a5.  - 
Jagiełło  wziąwszy  Witolda  na  część  swego  (larania ,  nay~ 
wyższe  księftwo  ziem  Łitewlkich  mu  dat.  Herb,  Stat.  665. 
(zrobił  go  ucsęftnikiem  swego  ftarania,  przypnścit  go  do 
dzielenia  Z  sobą  tego  (Urania ,  et   Uef   i^ll  M,  fetnet  (Res 

^ietung^forge  9nt(eU  ne^men);    Rs,  np^HacinuinbcA , 

npanaisaaiBCff}  Ec.  oO^imflaJi.  Część  maiący  w  czym, 
ocżeftnik  Ee,  o6iSHmeAB>  Rt,  oCo^hkrI).  Nie  maiący 
części  w  czym ,  nieuczeftnik  Ee.  6e3HacnxH&ZR.  Pozbawiać 
kogo  części  iego  Ec.  GeanecniBOBaniii.  Część  losem  na 
kogo  przypadła  Rt,  nOBUoiOKb.  ( cf.  Ec,  a^onacmie  ma» 
la  part  nieszczęście).     Posiadacz  części ,  t.  i.  części  wsi , 

nie  całey  wsi ,  bec  SBejI^et  eine<  %%t\\i  be^  ^orfel.  Nay- 

wiccey  ieft  takiey  szlachty  na  Po41asiu ,  która  tylko  części 


CZĘSCI\  -  CZSSKŁ 


S5y 


posiada.  CJf,  Wyr,  Cż^U  w  lakiey  pi^aey  maiący ,  dzie* 
lący  iaką  pracę  z  kim ,  htt  M  eittet  %tM%  Vt^t\i  (at^  911* 
t|d(  b^t.  W  poftanowienin  trybunatów  przez  Batorego , 
miał  swoię  część  Wielki  ;Zamoylki.  Ojf.  Wyr.  W  dzie- 
łach Sobieflciego  miał  część  Jabtonowflcihefman.iA.  {.Czę- 
ścią ,  nie  całkowicie ,  ^iim  iŁbeU ,  vXĄt  ^Vi\%  \  R^.  ^racmYio, 
omB  ^ktmvL\  Ec.ono,  Częścią  tego  dopiął.  Tr,  -  Część  - 
część;  częścią  -  częścią;  gnm^beU  -  )limitbeil>  t^tlH  - 

tbeiltf  9  eine^  t:^iU  *  an^etn  Stbetf^ ;  l^obl  -  M  Mi^» 

Sr.  a.  ne^o  '  fiefto.  *  Ryś  częścią  biały  t  częścią  bury.Za^. 
16,  364.  Częścią  zazdrość,  częśdą  nienawiść,  częścią 
niewdzięczność  ludziom  oczy  zasłaniała.  Star,  Zad,  E,  6* 
Linaia  profta  nie  może  bydź  częścią  na  równi  a  częścią 
podniesiona.  Jak.  Mat.  1,  la.  --  Po  części  ,  nie  2e 
wszyftkim,  niezupełnie,  jmn  Sb^f/  Ittc^t  ^hVA%,  tM^% 
gang;  Sla\  na  dio ;  V€L  en  diel,  ^  ene  ih-ani,  eno  (ban, 
nekai ;  Bh.  gebnat ;  Rs,  om^acmii.  Po  caętfci  proroknie-^ 
my»  ale  gdy  przyidzie  to,  co  ieft  doikonałe,  tedy  to,  «• 
ieft  po  czę^i  zgiuie;  Radź.  1.  Cor,  i3,  10.  Nie  po  części, 
.  ale  wsaylłko  ogółem  oswobodził.  Warg.  WaL  5o.  Pa 
wielkiiey  części,  gtOfeiltbeU^  1  po  większey  części,  pof 
nay większey  części ,  gti^tetirbetf^  »  Vd.  vezhi  diel  j  Cmi 
yezhdejl ).  -  \  Częściami ,  ieduę  część  po   drugiey ,    tbett 

melfe,  au  ehiselnen  t^^eUen,   tintn  ft^eU  ntcb  bemoiM 
'  bern;  Bh,  ćaflecRĆ;   R^.  ooHacoiHo,   macniHO,    Potym 

częściami  jął  wszyftko    odkrywać  Jako    na   iego  zdrowie 
czyhać^miano.  P.  i  chan,  J.  5a4. 

Pochodź  ;    czt0ka ,    cząjieczka ,    uczt^ek ,   uczfftnik  ^ 
uczfJlnUtwo  ,     tpółuczfftnictwo  ,     uezff szcza/ ,    czfflo  , 
częjiokroćy  częjly.    S*  SzczęicU^  nUszczęicU  i  t,  d, 
CZESCIWY  ,    a ,    e ,    -   o ,   albo  -  ie  przysik. ,   pełen  caci , 

uszanowania,  voO[  0btftlt<6t,  i^thtdfti^^^ \  ^A.  ctimó  i 
Sr.  i«  cjf^npf  Vd.  zhaditliu;  lU.  no^mame^HuiS ;  Ec. 
^ecniHaUH.  Xudzie  cnotliwi ,  ubogą  ofiarą  błagaiąc  bogi, 
bywali  mianl  za  nabożne  i  części  we;  a  ludzie  grzesznic 
chociaż  hoynie  krwią  bydląt  oblewali  ołtarze  ,  przecie 
przezwiika  niezboźnych  i  nieczęści  wych  uchodzić  nie  mogli. 
.  Corn.  Sen.  aa.  jrellgiosus ,  i/reli%Usus ).  Okrntnicy  nie- 
części wi  Scyron ,  Gieryon  i  t.  d.    Gorn.  Dv^.  38 a. 

CZĘSCIUCHNO  infns,  adv.  Częfto,  ezęfto  gęfto,  bar- 
dzo cźęfto  ,  gac  febt  tft.  Prawda  częściuchuo  pokryto 
siedzi.   Gorn.  Dw,  17.   FaL  FL  x4o. 

w  CZB3IE ,  w  czasie  ob.  Czas. 

CZESKI ,  a ,  ie ,  *CZESKO ,  po  CZESKU  przvstk, ,  od  Csech, 
bi^mifcC;  Bh.  c5e|fpł  Sto.  ce^i,  ćefffi;  Cro.  chefki?  DL 
czefky;  fłg.  cUehiil;  Rr.  6orÓMCKiil,  Wacław  hyl  razem 
królem  Czefkim  i  Polflcim.  Dyk,  G.  1,  ]55.  Po  cze(ku 
mówić  s  ięzykiem  caeOcin,  iB6bmtft  fprecben.  Z  CzeOca 
mówić,  zarywać  ezeszczysny,  betl  lBif>nteR  ()6ten  tftffeR  / 
bltrc^t)(icf en  Uffen.  Pierwey  g  ly  co  zacnego  i  w  Polsacze 
zmawiano.  Tedy  to  Ccelciem  słowem  zdzierźeć  obiecano. ^ 
ReyZtv.  a4i.  (cf.  Co  źa  Czech  słowa  dotrzymać.  Czechów 
sa  bardzo   rzetelnych  ludzi    miano).     Czefki   grosa,  albo 

Czetki,  (cf.  Prazki),  ein  fb^bmifcbec  ^rofc^en^  ein  fB6b« 

me  ;  Bh.  ciejFÓ  /  ^  groszy  Polfkich  ).  Czeiki  kamień , 
fałszywy  dyament;  bo  w  Europie  dyamentami  zfabryfiko- 
wanemi  popisuią  się  osobliwie  Czechy.   Kluk,  Kop.  a,  a6. 

ein  3&6bmifd)er  ®teiii;  ein]ttnd*ter  2>etttrtnt    Nie  tylko 

dyament  się  świeci ;  aleć  i  Czeikie  kamyki  blaik  wydalą, 
Ojf.  Wyr*    ( ppaór  oazttkuie»    Nie  wazyAko  złpto ,  co  się 


56S 


•CZESNE    -    CZBSTKA.l 


iwieoi).  Zamiaft  brylanta,  Cseiki  mi  tic  tyljko  dofia! 
kamyk.  Tect*  ag,  6.  Sg-  Znać  aię  na  Czefliich  kamie* 
niach  (zna^  sic  na  malowaney  twarzy,  sa  farbowanych 
litach).  Tak  się  ftosule  Czeiki  kamień  do  dyamentu, 
iak  licsman  do  czerwonego  złotego,  szych  do  złota, 
nędaa  do  ztotogtowu*  CZ£SŁAW ,  a ,  it? •  imię  męzkie , 
niby  to »    Czechów  alawa.    Chmiel*  i,  60.     eitt  ^am^^ 

same. 

«C2£5NK,  *  'ego ,  n.  Suhjiantiue  (  R^«  ejas  donum  ab, 
c%tiC)  honorariuin  podarunek  sędziemu  ,  ettt  ^ttV^%U 
f<(eiir,  ić^enorat,  fit  t)Cll  ^^^Ut-  Czesne  abo  pamiętne, 
które  zwykło  bydź  sędziemu,  gdy  którą  rzecz  (kazował, 
dawane,  było  odięte;  wszakie  taił  płaca  pod  innym  i- 
mieniem,  które  pamiętnym  zowią,  ieft  odnowiona,  któ- 
re na  mieyscu  onego  czesnego  bywa  brane,  i  ieszcze  to 
czesne  w  wielkości  przewyższa.  Herb.  Staf,  4o3.  Ko/« 
Leg'  i>  32*    (R    1347).  ob.  Czeany. 

CZESNIK,  a,  m.  urzędnik  ziemiki ,  od  czaszy  zwany,  ie 
w  czasie  przyiazdu  króla  w  swoiey  ziemi  miał  mieć  Aa« 
ranie    c   trunki,    (cf.  Podczaszy),    bet  £<ltlbmiinbf4enf , 

£attbf<biift«f<łienf ;  Bh.  ćeffnif ,  ćiffnif ,  cjeffnif ;  R*.  'lapo- 

HHHał)   (,ob>  czara).     £c.   BUHOAflineAb.     CZESNIKIE- 

WiCZ,  a,  m.  syn  cześailŁa,  bet  Sanbmunbfc^enf eitfo(n , 

£anbf4aft^f((enfctlfol^lt.  Wziąwszy  iaki  z  duiemi  gnzi- 
kattii  fraczek  ,  póydę  między  szulerów,  i  będę  się  pre- 
zentował za  iakiego  cześnikiewicza.  Tear,  32,  i4.  Fan 
Cześnikiewicz  przdseymJkowat  dwa  folwarki.  Kras.-  Pod. 
a,  337.  CZESNIKOSTWO ,  a,  n.  urząd  czeioika.  Hi 
Sanbfc^enfenamt  s  Vd.  tabemaria ,  tabernanftru ,  likebu- 
Tanje  ,    oshtirjaftm  ;     Ec.    BUMOAHinie.      S*    Zbiorowo 

czelnik  z  ioną  ,  bet  Sanbmntibfi^enle  nnb  fetne  %tws. 

Frzeieidiaiąc  zatrzyma!  &ię  dni  kilka  u  pańflwa  czećni- 
kowilwa  ,    Baazych   sąsiadów.   Tear.    16,  ii.     CZESNI- 

KOWA  ,   y  ,  i.    Me  £attbmusibrd)ettfinD  ;    Bh.  ćifntce. 

CZESNIKOWNA ,  y ,  i.   córka  cze^niko^wa ,    Ui  £anbs 

tBiinbf(d^eiifento<^tet> 

1.)  CZESNY,   CZESTNY,    a,    e,    od  czci    {ob.  cBeś<5), 

czcigodny  ,  cny ,  zacny ,    r(^n)Arbig  ę.  a^tung^oórbid ; 

R^.  HecmHUK ;  (Dl.  csefstit  %  aławny ),  Nie  tylko  z  do- 
Aoieńftway  ale  i  z  urodzenia  potrzeba  do  tak  wielkiey 
sprawy  czesnego  ,  po  naszemu  ,  zacnego  człowieka. 
Zoik.  JMJkr,  59.  Nieczesny,  bezczęsny,  bezecny ,  in- 
famia ,  t%t\H  ,  Ittfam  f  f^dttblU^*  •  O  synu  nieczesny, 
c*  z  oycowikim  nieprzyiacielem  przeflaicsz^  Zebn 
Zw.   139, 

3.)  CZESNY,  a,  e,  od  czasu,  czasowy,  doczesny,  lAti 
(b^  ;  Bh.  ąa\aXi  ;.  Cr/t.  zbasn).  Błogosławił  im  bóg, 
tak  na  czesuych  ,  iak  i  na  duchownych  dobracb.  W. 
P^.   W,  3,  II 3.     OAatecznego  czasu   żywota  czesnego 

'  twego.  Bla/t  Poji.  33.  Racz  nam  dad£  Panie,  po  iy- 
wocie  czesnym  on  wieczny.  BiaL  Pofi.  11 4.  Wzgar- 
dziwszy temi  rzeczami '  czesnemi  ,  iąda  wiecznych. 
'  WrobL  91.  Xucz.  Kat.  3,  354^  Ccesno^ć,  docze$no^<5 
Rx.  BpeMeMMoćoiB.  $.  Czesny,  wczesny,  %ńi\%,  ftAl^  r 
%tU^  «  ;  Sr.  I.  tjafne.  Bóg  da  ziemi  waszey  deszcz 
czeany    i  póiny.    W.   Deut.   11,    14.     f  ranny  i  póiny. 

BibU   Gd.    ftA(is  uttb  €^)Hitregett;    Sor.  1.   rjafnofcl 

Wcaesność). 
CZESTKA,     *CZOSTKA»     i,    i.    zdrbn.    słowa    Cze^ć, 


^•CZESTNIŁ    -    CZĘSTOCHOWSKI. 

Kiedy  wftąpi.  w  naa  chciwoi(5  zbytnia  czeftki ,  człowiek 
prawie  nic  nie-  widzi.  Gorn.  Dw.  84.  My  się  na 
ćwieckich  rozkoszach,  zyikachy  czoftkach,  łakoanihfio 
bawiem.   Sk»  JCus.  333. 

'CZESTNIK,  a,  m.  ucz^ftnik,  bet  Z^Unef^mn  (obrCzęU). 
Przez  wiarę  ftatem  aię  członkiem  Kryftuaowym  i  czeftni- 
kiem   pomazania    icgo,    Katech.   Gd.    19. 

CZBSTNY ,  CZE8TNE  ob.  Czeany  ♦  Czesne. 

CZĘSTNY,  a,  e,  Aa  częici  dzielny,  sztuczafty,  particu* 
larU.  Mąc%.  t^bitt;  Rx.^4cinBMH.  CZĘSTO /}/•*>#». 
przymiotn.  Częfty,  CZĘSCIEY  Compar,,  wiele  rizy 
prędko  powtarzaiąc,  oft(  Bh*Xiafi9,  Uftig^i  S/o.  ćajlo; 
Sła.    cse(^o  ;     Crn.  zheftn;    Sr.   3.  }epO,   S^fci^i  Sr.  1. 

tiiafto,  M^t  tiaftiep,  l^uitiif^e^f  (iMtcio  (  d ,  gęilo;; 

Vd,  zhęftu,  goftu,  yclikobart  ,  vshut  ;  Rs.  niemo  ^ 
moHacoiy,  nOHśige.  Mało  a  częfto^.ftoi  za  wiele.  Cn. 
Ad.  473.  *Częfto  częflokroć  ;  bardzo  czciło,,  gat  Oft. 
CzęAo  częfiokroć  dla  obrony  króleftwa  nieprzyiadeliki« 
naiazdy  męinie  podleli.  Herb.  ^Stan  3-  -  Częilo  gęfio , 
bardzo  częfto  ,     frftt   oft,   ftftt  f^in^^.   (cL  •ugęszcaa^  2 

uczęszczać  cf.   Dbb-  MmM ,  hiabtmtiM,  bidftefagt 

ob.  9(blg. ).  Nasi  plundrowali  Węgry  ,  ca  tym  płaci 
i  narzekania  przychodziły  do  Władysława  częfto  a  gę- 
fto.  Biel.  Kr.,  439.  CzęftO  gęfto  w  dół  wpadnie,  Kte 
go  pod  kim  kopie.  Pot,  Jow,  65.  -  Dosyć  częAo  Rj. 
Hacm^HliKO*  Tak  częfto,  tyle  razy  Rs.  koxvxao. 
CZĘSTOBIT,  a,  m.  którego  częfto  biią,  bet  oft  6<(Uge 

bef  Jmmt ,    eln  abgei^tigeltet.    CZĘSTOBYŁ  ,  a ,  «. 

•nczęszczaiący  gdzie  ,  bywaiący  częfto  ,  Hn  fleWget  ę 
Wufiget  SBeftt<^er.  Ten  Jegomoś<;  czcftohyl  w  mym 
domu.  Ojf.  Wyr,  CZĘSTOCHOWA ,  y ,  ż.  Jasna  Góra, 
Mons  Clarus ,  miafto  w  Sieradzkim,  wsławioaer cudami 
P.  Maryi,    którey  tam  koćcioi  ieft   bardzo  bogaty.    Byt* 

G.  1,  i55.  %^ztLfc^avif  eiiie  6tabt  in  B^Min,  mit 
etiieni  ber^f^mten  ^WatłenbUbe.    Jui  tei  i  w  Częftocho- 

wie  takie  cuda  się  nie  diieiąy  iakie  td>  Jegomo;^^  wkarty 
dokazuie,    ( cud   nad    cuda  ).     Ofiarny    się   We   Pan  do 
Częftochowy,  (nic  zwyczaynego  nie  pomoce;  na  to  trzela 
cudu ).     J  w  Częftochowie  tego  nie  widać.   (^ osobliwo^ 
nad 'Osobliwościami^.     Gada,    iak  w  Czeftocbowie  (iak 
w  wieiy  Babilońikiey,    róinemi  ięzykami,   iak  opętani, 
których  pełno   w  Częftochowie^.     Tak  trudno   to,    iak 
Częftochowy  obronić    (rzecz    snadna  ,   bo  Częftochowę 
sama    N«   Panna    obronić   miała   przeciwko   Szwedom  ]• 
Potrzebny ,  iak  djabót  w  Częftochowie^   Teat.  33,  3.  88* 
Zabt,  ZAÓ.4i.  (iak  Piłat  w  kredzie,  iak  pies  wkoiciele, 
€aul  IUłtet  ben  ^ttp^tUn ;     Vd.  taku  trcbi ,   kaker  tera 
▼'petij.  -     Częftochowa    ^Częftocbowaiąca ,    Zrn.  Poft» 
3,  787.  6. ).    ikłada  się  z  stów:    częfto  i  chowa ;    ctą^ 
liczygroszów  i  tapipieniąików,   łowiszeląików  tym  wy- 
razem cechuią  n.  p.     To    pano/ko   prawdziwie   Częfto- 
chowa,    To    Pan    Częftochowa.      CZĘSTOCHOWSKI, 
a,    10,   od  Częftochowa,    Zfi^nfi^Ąanit  s  ,  OOIl  %W^* 
ftOC^au*     Forteca  Ceęftochowflca.  Uyiy   G.  1,  166.    Ślu- 
bował   odprawić   Częftochowiką    drogę.    Paszka  Dx.  27* 
(^obiecał  aię  do  Częftochowy,   gt  gfMte  mz  ^BMM^ 
tl«<^  .  .  ♦ )-     Obrazy  Częftochowikie ,   któremi  rycerflwo 
'  pod  czas  wOien  piersi  swoie  uzbraia  ,    a. za  naywiększy 
ikarb  synpm  awóim  legule.     Nar,  Hft.  5,  83.    (obrazy 
wyraiaiące  N.  Pannę  ,   iaka .  w  Cz^ochowic  »   bywały 

o  CU- 


^CZĘSTOKÓŁ    -    CZĘSTOWAĆ. 

•  etidowiiy  iey  obns  pocierane),  Cad  Csc{locbow(ki ; 
cad  wifktBj  nad  Csęftowski  (  bardso  wielki ).  Je^i  się 
mój  koniiuty  na  iaraiarku-  nie  upiie,  będiie  to  cud 
wickMj  nii  CBcftocbowiki.  Oss.  W}r,  Czc(lochowiki 
iotnieri ,  bof  ogrobski ,  papiezki ,  ksiciy ,  odpuftowy , 
nie^wicaoity ,  niewprawny ;  ponieważ  w  Czcftochowie  sa- 
to$f  utrsymywali  Paulini  /  nawet  dowódzcami  iey  i  ftaro- 
Ibunl  fortecy  byli ,  aź  do  paitowania  Stanisiawa  Augiifta, 
J>yA.  C  1,  .166.  Poszły  zbiory,  iak  Częftochowikie 
•karby,  (Aie  wiedzieć,  gdzie  się  podziały,  znikły  z  dymem, 
ani  i€h  ćladn  aiemaa<).  Krćaa  Czcftochowska  (t^ga ,  eine 
fi<l^ttge  G^tAIRIRf ,  od  kr<$8y  tegof  obrazu  cudownego , 
na  twarzy  Nayśw.  sadaney  od  poganina).  Rycerz  z  krdsą 
Csęfiochówiką,  Osł,  Wyr,  Kadencye  Częftochowskle , 
wierszyska  ladaiakie  bez  ładu  i  składu,  iak  w  organi^cich 
ksiąikacłu     ^CZĘSTOKÓŁ  ,  u.  m.  palisady  ,  aaaieka  pa- 

Ksadami,   Tr.  Me  ©erpaHfaWruHg ,  rin  ^rtCifabenwet^an* 

06.  okotokop.     CZĘSTOKROĆ  przysłk.  raz  w  raz  czcfto 

tftmai;  Bh,  ciafttfriit;  Sio,  taflofrit,  mnojoftrttć ;  Bs. 

cestokrat ,  guftokrat )  Ag.  ceftokrdit,  yelekrat,  ▼ccchjekratj 
K^.  zhestukrat,  velikobart ;    Cr/i.  pogofhi;   Cro.  guszto- 
krat;    Hung,  gyakran;    Rs,  MHOrOKp^tnHO.     Ec,    Ha- 
iiacixi'B,  'MHoroHacxn'fe,  iiHoraxc4u,   MHóra^is,  mh6<- 
iKHueio  ob.  Czcft«.  CZĘSTOKROTNY ,  a,  e,  CZĘSTO- 
KROTNIE /ir<y//i.  raz  po  raz  częsty,    efhttaKg;    Sr,    1; 
tjdfl^frotjne. ;   Ec,  MHOr«fMacmHUH«,    Rs.  MHÓrokpam- 
HMiT.      CZĘSTORODNY ,    a  ,    e  ,    CZĘSTORODNIE 
przystk, ,  rodzący  czcfio ,  oft  geN^ff Itb ,  Oft  |f tlgfllb  \    W 
kościele  laska  pańsln ,   duchem  świętym  płodna ,  •  Nowe 
•yny  caęftorodna.  Groch,  W.  i4o.     CZĘSTOŚĆ,   ici,  i. 
wielekrotne  powtarzanie  się  Inb  czego,  Mt  ^duftffłt,  blf 
Cftmitttgf fit ;  Bs,  ceftochja*,  Cro,  chesztocha,  gnsztocha; 
Sr,  1.  (uflOfcl,  t{afltetttOfCJ ;  R^,  ceftina,  ceftóccKja :    -R/. 
^acnoindi,  ^acznocml);  f  ^.  HaemocmK ,  rycmocmi  (cf. 
^cftófĄ  Jak  częftośd  uprzykrzenie,  tak  rzadkość  ma  w  so- 
bie eoi  poiądanego.    Lub,  Rox.  aa5.      CZĘSTOTLIWY^ 
n,    e,    CZĘSTOTLIWIE  prtysłk,,  nie  raz,    lecz  częfto 
powtórzony  j  w  grammat«  ałoWo  ezęftotliwe ,   frecnenta-- 
'  iittum,   Xpcx„Gr,  a.   197.    (oppos,  iednotłiwe) -,   Slo9» 

c«f(otn»e  flotto. 

CZĘSTOWAĆ,  'CZĘSTOWAĆ,  -  owal,  -  uie  c*.  ndk.y 
poczęAować,    nczęstować  dok,    CzeftowywaĆ  czJlL    (ob. 
y^seić,  ucsta^  ^awać  ieić  i  pić,  podcymować  gościa,  bydf 
mu  rad  u  siebie ,  tracHreit ,  fftf^ittien ;  (Rgf  cjaftittf  fnu- 
nerare*,    Sr,  1.  teiftiw^n  czczę);    /)/.  chasztim  j    Rg.  cto- 
▼atti ,    ctnjem  f  sctoratti ;   Sh,  j^OfHtt  5  Ss.  gostiti ;    Cro,' 
gosztim ;   Vd.  goftuTati ;  Ri,  Hecnuim* ,  Hcigy .     Czcfto- 
■wać    abfoluf    biesiadować,      bankietować,     tfactfreilr 
fc(tll4tlfieil ,  (atlferltetl.     Częftuie,  gra,  baliki    daie ,    suto- 
azafuie  pieniędzmi.    7'etfM4,  107.  -  T/a7W«Vfi/e  czeftować* 
ko^o ,    eldrn    tractire n.       Kucharza  rad  winuie ,    gdy  kto> 
gości  £le  czelhiie.  Cn,  Ad^  4o6.    Dobrze  cz^ftnie,  kto  ca 
ma  nie  iałuie.    C/r«  Ad,  90.      Skarią  się,    ieście  ich  źle- 
sa  obiedzie  częflowali.     Baz,  Sk.  96a^     Wdzięczne  było* 
Jagielf OWI  poselftw o  od  Czechów,  i  przeto  czcfto wał  posły 
dobrze.  Bitl,  Kr,  298.  Uczeftnywa  (Dual.)  go ,  a  nwesel- 
my  się  z  nimJ  Sk,Dz,  578.  Cycero  czeftowywał  co  przed- 
Bieysze  swego  powiatu  ludzie.  Kotz,  Cyc,  5.  Częftbwanie, 
uczta,  •cześć,biesiada.  Me  ®a|tetf9,ba^  ttactjrtńl ;  S*.  gozbi- 
«a,  goftenje;  Vd,  gcfftoranje  ^  £c*  yroq|eHie»  HpesKA^Hi^- 
T9m  /♦ 


CZĘSTY    .    CZESZCZEO. 


569 


$.  Częftować  kogo,  poić  kogo ,  finem  jutritifen  ({(n  bet 

f4iufeil,  trnnretl  ttta<beil).  J^kie  nie  poczęftować,  gdy. 
kto  w  dom  przychodzi,  Jak  czeftować,  a  nie  pić?  i  to 
aię  nie  godzi.  Kras,  sat,  55.  l^ak  go  będę  czeftował,  ie 
-  go  będzie  w  każdym  kącie  dosyć.  Cn,  Ad.  333,  (wyArychnę 
go  na  świnię,  ^  piiany  będzie  bluł  i  t.  d.)  CzeAował  go, 
aź  nie  trafił  do  domu.  C/t.  Ad.  129.  vel  ebrius,  ęel  plC' 
gis  impos  animi  factus)  fig.  tr.  Turczyn  w  kaidym 
pań  dwie,  które  opanuie,  senatora,  biskupa,  iak  chłopa 
częftuie.     Rasz,  Dz,  49.  (tak -się  ż  niemi  obchodzi  ,   iak 

z  chłopami ,  et  tta^ttft  fle ,  toie  fBanern).     Czeftować 

kogo  kiiem ,  przeżegnać  go  kiiem ,  wyłatać  mu  skórę,  wy- 
garbować ,.  eineit  tnit  bem  Stecte  tractieren.    Foczęftowat 

go  nieszpetnie  przez  łeb.  Oss.  VMfr,  Policzkami  czefio- 
wać,  wit:-  Dl^tfelgcn  ttactiten.  Częftuią  cię  pogębkiem* 
Raji,  /?.  łSf.  J.  Czeftować  kogo  czym  (cf.  czcić  kogo 
czym)  spotykać  kogo  czym ,  ofiarować  mu  co  poczesnego, 

efnem  eineti  eVrrnveQeti  ttnttag  t^un.     Częftowano  go 

woiewództwem ;  ale  wolał  flaroftwo.  Oss.  Wyr,  CZĘ* 
STOWAC  się  zaimk.  a.)  siebie  samego ,  spbie  rad  bydi , 
fl[<^  fflbff  tracrttetl.  Gpści  zaprosiwszy,  sam  się  częftuie. 
Cn,  Ad,  268.  Sara  sic  -częftuie,  nie  da  się  prosić,  sam 
sobie  dolewa ,  sam  się  bierte  do  szklanki  \  nie  trzeba  go 
czeftować,  sam  piie.  -  Poczęftować  się,  uczęftować  się, 
uraczyć  tię,  uftopać  się,  upić  się,  (i<^  betruiCeiT,  Beues 
tein.  Zona  iego  dobra,  póki  się  nie  poczeftuie  i  póki 
iey  się  nie  zagrzeie  w  głowie  iaki  trunek.  Haur.  Sk,  194. 
b.)  Wzaiemnie  się  czeftować,  H  ńU^ihit  »e<(fe(fettf8 
ttactfteH.     Fig.  Kopcrcłaki  ftroić  ,    kpmpIiiUMLtować  się , 

prosić  się ,  Wit  ein«iibet  ^ompUtnenf e  mad^eii.    I  w  tym 

łafki  dosyć,  nie  dad£  sie  bardzo  długor  czeftować  i  prosić. 
Pot.  Arg,  8.  Częftuią  się ,  iak  Nr  N.  do  wiefy,  Crr.  Ad. 
i3o,  (rad  kaidy  drugie^jiu  nftępuie).  Częftuią  się,  iak 
N.  N,  z  wiefy.  ib,  (kaźdyby  rad  bydi  pierwszym).  CZE- 
STOWNIK,  •CZĘSTOWNIK,  a,  w.  który  cześć^  a 
biesiadę  iaką  sprawuie*  J^ąez.  Ut  ®«<HretV  ZtacttUt; 
Dl,  chasztitel,  gosztenik-,  Cro,  gosztitel,  chasztnik;  Ec^ 
^peV4anieAl ,  lipe3KAHniexl>.  •  Gdy  gospodarz  się  od- 
wrócił ,  wymknj|łem  się  z*  isby ;  dogonił  mnie  wśrzód 
podwórza  nicsprarowcny   częftownik.  Kras.  PodJI.  a,  11. 

CZĘSTY,  a,  e,  CZĘSTSZY,  ĆZĘSCIEYSZY  Com/rar. 
wkrótce  wierokrotnie  powtórzony  lub  powtarzaiący  'się, 
Cdufig;  efti  Bh.  cjajiń;  Sio.  c'ttfVl5?  i>/.  cseessii  •,  Cro- 
chćszt,  gnszt;  Rg,  et  Bs,  cófti  ^d.  goft,  vnogen,  tcIi. 
kubarten,  pogoften ;  Sr.  u  Jnfle,  tia^OtUe',  tjaflofWtine' 5 
Rs,  nicmtiiu. ;  Ee,  ^8®*  gąszcz  cf.  gęfty ,  częfty>  Wolę 
częfty  mały  zysk,  nii  "Większy  a  rzadki.  Rot.Jow,  95. 
Gośćczęfty  i  długi,  rychley  się  eprzykrzy.  Cn.  Ad.  a65. 
Kray  tenma  zrzódła  częfte.  Warg,  Radz,5i,  Kruiganck 
częftemi  kcyszami  albo  fukami  ozdobiony.  Opis  Jer'55. 
Jako  siekiera  częfta  w  ręku  rękę  czyni  twardą,  tak  grzechy 
caęfte  twarde  serce.  Birk,  ZBar.  C.  2,  b.  Wrzaskiem 
wszyftkich  okrutnym  i  czcftym  a  gęftym  ksykaniem ,  zna- 
cznie był  »eliony.  Warg,  Wal,  a 4 5.  (o**,  gęfty  «  częfty). 
Ec,  Hacmt^io,  vacmB  6uBaio,  crebresco;  Rs,  Hacin'ŁinB 
ge/ćU^;  Bs.  cćftiti ,  cefto  ciniti ;  Rg,  cAftiti ,  ceftovatti, 
zacftftiti  y  uczęszczać }  Cro.  chesztorati  freguentar;  chesatitl 
eelebrare, 

CZESZCZECniiak.nied,,  zczeszczećcfeł.,  Czechem  sięftaWać, 

na  Czecha  aarywać,  )fim  SBÓ^tlieil  KK^^cn;   BA,  fćefftitt, 

*7 


%j^        CZESZCZYZNA    -    CZŁONEC 

hoh€mixeur€j  fi^ffTtUy  hohtrrtitAtus  scsetsciaty*  CZESZ- 
CZYZNA, f,  i.  wasyftko  co  Cseskieno  ieft,  iczyky  spo- 
sób, obycsaj,  towar  Ciotki  i  t.  d.  b«^  I8i^«if^e,  ftMl 

lM0mlf<4c<#  iSk^mifc^e  ®VTa^,  dehiud^e,  IS^aren 
«.  f. ».}  Bh.  ciffrtina,  CifffHnCit;    iS/o.  cfftM,  ćrfćina. 

FoUk ,  chociaś  nie  będtie  w  deckach ,  iedno  ii  granice 
Saląska  prseiedcie ,  to  iuź  inacaey  nie  bcdxie  chciat  mó- 
irić ,  ieno  po  Csesku ;  a  Czesacsjsna ,  wie  to  bóg ,  iaka 
będaie.  Garn.  X>W'.  42.  Csesscsysna,  towary,  aiemio- 
ptody  Cseakie,  osobliwie  kamyki  Cseakie  (c£,  Norym- 
beraczysna).        CZESZKIA ,    i ,  i.  s  Czech  rodowita ,  bU 

i36|wiiiKi  Bh.  cKifiFa;  Sh.  cefPa,  ćefPtna;    Sr.  i.  t\\fa, 

t\t&l^xA^\   Cro.    chehinya.    (2,)  Bh.  iltUta  czarownica; 
Cali.  bohemienne   cf.  cyganka). 

CZESZĘ,    CZEZUIĘ    ob.  Cieaać.      'CZĘTKA   oh.  Cętka. 

CZETWER,  CZETWERT,  a,  tti.,  CZETWERYK, 
CZETWERTNIK ,  a ,  m.  zdrbn.  pewna  miara  iboiowa 
Raaka,  fin  (Renftfd^f^  jtoritmaaf.  Mł.  ^emsepmb,  8 
csetwcrtntków ,  semBepKkb,  ósma  czc^ć  czetwerta, 
1329  calów  kubicznych  Paryzkich.  (cf.  Cwlertnia}. 

CZKAWKA  ob:  Szcz  kawka.     CZŁAP  ob.  Salap, 

CZŁECZEK  95^  Człowieczek.  CZŁECZY,  a,  e,  czTowieczy, 
M«k«>  <»'owieGse6aki,  mu^i^ł  ^tnfdftns.  Cztecza  na- 
tura łakoma  a  zfa.  P4ft,  Jow,  117.  Króla  tego  ród  czfeciy 
'przeklina^  Kurp.  3,  76.  Ona  wczleczyw  ciele  aniołem  się 
zdała.  Auszp.  2k  S»  P^a^ei^*  czyiaik,  nie  wiem  czyi, 
Ao  kogoi,  lecz  nie  wiedzieć  do  kogo  naleiący,  ItgfUb 
iem«nbe4  (finr^  9)?fllf<^ftl).  Czyi  ten  ptaazcz?  Czleczy. 
CZŁECZYNA,  y,  i.,  czlowieczyna ,  z  pogardą,  nie- 
wielki gracz  ,  nietęgi  pachołek }  lub  z  pożałowaniem , 
biedaczyna,    nieborak,   fin   cUnbft  txHxmWĄtX  9Renf<(; 

tlbtt  a«d^:  rttt  «nnet  (fbauern^wftcblgec  iSTłetifd).  Smieazna 

człeczyna  chciała  aię  zemną  zmierzyć.  Osf.  Wyr.  Kogoź 
zię  tu  hU  !  takiey  człeczyny !  ib.  CZŁECZYSKO ,  a , 
n. ,  ezłowieczyako,  w  rubaazney  mowie ,  n.  p.  atryi  móy  icat 
dobre  człeczyako.  'Wfg.  Mar.Z^  10.  ftki  gtttet  9itt{. 
Dobre  człeczyako,  choć  czaaem  lubi  aię  gniewać.  Teat. 
i4,  «f.  33.  Człeczyako  prawne,  ib.  7,  b.  3ó.  CZŁEK 
#5.  Człowiek.  CZŁĘKOBOG  ob.  Człowiekobog.  CZŁE- 
KOŁUBNOSC  ob.  Czlowiekolubnoić. 
CZŁONECZEK ,  czka ,  m,  zdrbn.  rteczown.    Członek  «    bdl 

<»({eb(beM,  ®liebUiti,   eiii  I (dnc^  ®(icb.   .^A.  ciUucef, 

iUnĆff;  J^</.  vudizh,  kotrigizh;  5r.  1.  (Va90Ci(*  Młode 
iego  człon eczki  w  tninienkę  achowali.  ZbiL  Dr.  H.  \* 
Członeczki  twoie  drżą  od  zimna.  Zyw^  Jfz.  39.  Nie  ma 
w-  człowieku  członeczka,  któryby  nie  miał  awego  właane- 
go  bolu.  W.  Post.  W^  3,  ,386.  Członeczki  śliczne. 
Croch.  W.  365.  CZŁONEK,  nka,  w.,  *»CZŁOŃ,  a, 
'  ni.  j  czc^d  iakal  oddzieliła   ciała  zwierzęcego  ,  htii  @(Ub  f 

ein  Zf^M  he6  tbierlfd^n  Qiti^ex$  \  Sio.  ćtaiuf ,  ftauft  1  ub 
{Bh.  ć(an,  cela  gtfbna  (uflf«)  B/h  ciUnef,  aub,  ((aub; 

JRg.  ackgljan ,  ackgijdnak,  celna,  £c1anak,  zg]6b}  Sr.  3. 
Sittff  itnl  (cf,  Cęr,  (Bihnł);  Bs*  cl^,.clen,  clanak, 
cglian,  udo»  Sla.  cslanak ,  pngih,  ildal*,  Oo*  chl^enk, 
zglob,  kotrig,  chlanyek  *,  pi.  chlanak,  zglob,  aklyan, 
fklyaiiek;  Crn.  zhlank,  g^nek,  gib,  ud  {Cm.  zlink 
fiondyff/s)  i  Vii,  zhlink ,  glied ,  akUp ,  yud ,  kotrig ;  Sr.i. 

^m,  ^inhidne  ftani;    Ros.  H\tHt\  Ec.  yĄb.    Ciało 

/Dstowiecze  zlóźaoe  ieat  z  wielu  członków »  które  iedna 
l^z^  iy wi  i    |>r^s  Aif  oj^o  ;na  awjaif  jupc  dp  widzenia , 


CZŁONKOWANIE    -    CZŁOKCOWATOSa 

ucho  do  afyszenia ,  i  inaze-  członki  maią  awote  wttmoici; 
J^^or/iŁiTafM.  7  4^  (narzędzia  zmyaTow^  6i0ttei|»frf|f«|e). 
Wazyatkie  członki  nalaią  do  zupełności  ciała  ludzkiego. 
ib.  90.  Członki  aą  między  aobą  apoione,  ie  kiedy  itdne 
co  boli ,  wazyatkie  boli  ^  kiedy  iadea  członek  co  cierpi , 
wazyatkie  ciało  cierpi.  JCitrn*  ICat*  79.  Zmordowane 
członki  dobrze  ta  wypocząć  mogą.  Teat.  3 ,  84.  Eneaa 
zebrał  członki,  do  ziemi  aif  achylił.  Jimoch.  IL  3,  93 u 
(akurczył  aic,  er  bA(fte  (Ic^,  Jtg  M  Jittfdlttmf ll)»  W  aztuki 
i  na  członki  był  rozaiekany.  StryiĄ*  567.  Maią  wzroit 
olbrzymi  i  ogromne  człony.  Prtyb.  lutz,  535  </  i5S. 
§,  Członek,  per  €xcoU.  członek  męski,  watydliwy, 
plemienny,  płodny,   taiemny,   Jitzki,    wazeteczny,    bil 

niiiiiili<be  9(kb/  h^ś  9Heb,  lb«l  ^ntgtm^gfteb.    Bofu 

Cić4(  9  SebAf ;  Stm.  caoWcae  udo  j  Rg.  xillA ;    Sr.  i:  WXfi 

il4b»f  aaribnp  (łao,  mufla  bmib«  \  Cm.  knrz ;  Vd.  mothki 

aram,  rep,  kurz,  ahpiza ;  Bx.  aglizda;   £c«cpaiiHUe  JĄU. 

Członek    naturalny    mczki  lub    korzeń,     krup.  3,  tSg. 

Członek  męzki.  SUtzk,  Ped.  3 1 4.  Członek  (ziemny  mf  aki. 

Otw.  Ow.  591.     Odcinać  chłopcom   członek  płodny,  IfuL 

Ow.  113.  Członki  watydliwe.  SA.  Dz.  835.  Pzzei 
ubrania  ich  znać  watydliwe  członki.  Ptuzk,  Dz,  122. 
Członek  wazeteczny.  Pot.  Jow.  3 «  38.  U  Izraelitów 
na  członku  plemiennym  obrzez^inie  ustawiono.  W.  Pott^ 
Mn.  53.  Mazanie  około,  nizkiego  członka.  Sun.  452. 
Do  rozmnoienia  narodu  ludzkiego  ałuią  «złonki  natuial- 
ne  tzk  męzkie,    iak  białogłowakie.    Jkirch,  An.  61.  Uf 

ekb«4mtbeUe ,  ^tuffkttMiif^ ,  6<^Aiiig(irbn.    /•  /v* 

tr,  członek  iakiego  apóleezeóatwa ,  towarzyaz ,  rbt  Wt* 
tfiihf  Witb  rfnet  (RtfeUfd^aft;  Vd.  torarah^  araTennid; 
Ec.  cin'fejiócHHKl).  W  kościele  boiym  aą  róina  członki, 
to  ieat ,  rozmaici  ludzie ,  rozmaite  narody.  JCarnk.  Kat, 
79.  Wierni  członkowie  Chryatuaowi.  W.Pott.  JV.3o5. 
Martwe  członki  w  koiciele  ludzie  zli.  Karnk.  Ket.  79* 
Członek  rady.  0*s.  Wyr.  Pan  Schultz ,  członek  Prni- 
kiey  akademii.  Łftk.  Miern.  3,  3o5.  $.  Członek  a 
źdźbła,  trzciny,  łodygi,  ziela,  drzewa,  kolano,  koUnło, 
Cn:  Th,  wyroatki  poprzeczne,  bU  ^ttOtett,  ble  •ttrbff* 
Członek  czoanku«  Cn.  Th.  tlut  ^^^f  M  $X^M^^ 
§,  Członek  w  mowie  aporazy,  odstęp,  dlt  Mi<bvittfR 
eittrt  (Xebe  ;  członek  w  mowie  drobnieyazy  ,  peryo^i 
eine  ^etiObf.  Modlitwę  mówił  rozdzielnie  i  itkoby  po 
członku ,  z  słowy  bi^  nie  kwapiąc*  ,'Erazm.  Ob.  £»  s* 
Członek,  punkt,  kategrorya,  paragraf,  attyknł;  K^  od- 
atańk,  artikel;  Rt.  cmamhK.  Począł  czynić  wyznanie 
wiary  po  członku ,  kaidego  członka  z  oaobna  pismem  do- 
wodząc. Ba2.  Hst.  53.  irben  ^rttf e(,  jebenyitnct.  Członki 

wiary ,  artykuły  wiary ,  h\t  ®l«Ubeil*«rtUri ,  Wr  «J^tlfrf« 

Członki  krędOf  nieiakim  podobieństwem,  którego  oycowia 

naai  częato   uijrwali,    człoukami   nazywamy.     Bo  lako  w 

ciele  częćć  od  czcicl  członki  dzielą,  tak  w  tym  wyznaniu 

^złonkiein    to    zowiemy,    cokolwiek  o  kafd^y  rzeczy  a 

paobna  wierzyć    mamy.      JKarnk.    Kat.    XQ.     Dwanaście 

członków   wiary  S.   Symbolum,  kredo,    akład  apostoliki 

Sk.  Dz.  36.    Rty  Post.  X.jc.   5.     S-  Aduerbial.  crion- 

kami,    po  członku,   na  członki.      Cn.  Th.  0eh(tmit, 

Vd.  po  Tudi ,  po  rudach ,  R$.  cmanzeiiHMB.  CZł,ONK0- 

.  WANlE,  Ja,  n.  mtmbratura  Mącz.  du  gUcbri^rt »««/ 

bet  ©Uebertatt.  Ec.  HxeHOuhHie.     CZŁONKOWATOSC, 

.^,  i.  articulętięi  Ec.    n^^euos^HJie.    Spojenie  ^o*** 


CZŁONKOWATY    -    CZŁOWIECZEITSTWO. 

s  aobą  niby  asweai  lakowym  stączonych ,  sasywamy 
cstonkowatoicią.  Pt/jr.  Cyr.  i,  34.  Pajce  akładaią  aic  a 
trzech  cslonkowotoćci.i^.  1,31.  91{ebftlin9,  f^Kf^etfŚglllld* 
fr.    6AarO€OlAeHeHie  s    *cva;/«or/Q(    składno^ć;     Eccl. 

WlX^HHJO   €»rłiculo\    COHA«RMI0  ,     CAaFaiO     K>KO     9AeHU 

Or, '  «waf  ^^f t/«i ;  coHAcatf Hie  ,  ^iachobI)  cAOiK^Hlie 
Cr.  9V}tdcftft»9if  **scałonkowanie ;  Ha^ieHJlio  Or,  c^a^- 
^^oiw  memóra  concido  **wycstonkuię  (cf.  roscz!onko\7adJ  ; 

CYAeROCAdSBinKCiI ,   COrAaCMDIBCU  IRHOrHMl)   BO  eAUHOy 

sgodsSć  stc  fednomytflnie }  JSr.  npeYACHimaca  ^  ne^epo- 
AHHUCS  przeobrażać  się,  prsekaaUicid  CZŁONKOWATY , 
a,  e,  articuiarU.  Mącz,  cstonki,  pmeguby  maiący.  C/i.  Th, 
scstonków  akiadany,  gileberi^,  Setgliebfrt.^^.ackgljanast; 

-  2>/.  askianiaaat,  zgl<>bni;  Cro.  kotrian i;  £c.  «\eHRcinuH; 
.  Vdl  Todeii,  kotriahen  i  Crn.  udn ;  Sr,i.  flftiottltć.  -  $•  Człon- 
ków wiele  abo  wielkie  członki  aaiący.  6/1.771.  Stifgltftfa 
tifi,  ftaTlffiebetig.  CZŁONKOWY,  a,  e,  od  ozionka,  do 
cztonkdw  należący,  0(febs,  (^(iclft:;  Rt»  HAeiiOBUK. 

CZŁOWIECZEK,   aM^/et^.  Czleczek  ,  czka,  m.  zihbn, 

rx9ozown.      Człowiek,    fin  9)feiifdl^(^n ,     ftn  5(frli^rn» 

caoTicaac :  Hg,  cjOYJeciz ,  cjoTJ^cjaz  {9ulg.  baghłgl) ;  Bs, 
clonicjac ;  Cro^-  chloyeohez ;    2>/.  cbyorichacz ,    cjoTJecjąz  ; 

Sr.  a.  ileoefi^f ;  Sr.  i.  cjTO^ecjf,  C)»opec|fo;  i^^.  vao- 

B'£f9eK'b.  My  ieate^mi  mdli  a  aiabi  iego  człowieczkowie* 
Biix^  Hut.  i5.  On  nfdzny  cztowiecsek  natychmiaat  byl 
uzdrowion»  R^y  fost.B,  4.  Niemaaz  ni  człowieczka,  ni 
bydlątka  w  mieiciech  Judakidu  1  Leop.  Jer,  56^,  10. 
Kaylepase^  acbowal  dla  aiebie  człowieczku*  Fpt.  Jow. 
159,  Jefl  to  w  awoim  gatunku  ezftcsek  arcypocieazny. 
Tka/.  24,  1x9.  Człowieczek  to  z  gfówką,  Oss.  Wyr, 
(azpak',  choć  mały,  ale  głowiasty;  nafo  ciała,  wiele 
mózgu).  Będf  i  aic  ia  lękał  tegoi  człowieczka !  ib,  (karła^ 
pigmeyczyk*;.  «CZŁO WIECZENSSJ ,  a,  ie,  *CŁO- 
WIECZENSKO ,  «CZLOWIECZ£NSKIE ,  po  CZŁOWIE. 
GZBNS&U  przys/L ,  człowieczy »  ludzki ,  od  człowieka , 
mmfc^Ifa^;  Cro.  chlorechanazki ,  ohloyechki)  Chrystus 
wrsią^  aa  aif  naturę  cslowieczeńaką.  W.  post,  .IV.  306. 
Kloc  boaka-Chryatuaowa  pokaźnie  aię  w  męztwie  cztowie- 
caeńakim.  U.  363.  Ciało  człowieczenakie*  i3.  a,  5i.  To 
Biecztowi^zeńaka ,  ale  boaka  wia^omuić*  Rey  Apy  43. 
Kieczłowieczeóaką  ,  ani  i  wiata  tego  ,  ale  bozką  naukę 
okazał.  Rey  Pst,  M,  3.  Słyazyaz  nieczłowieczeńaką  sprawę. 
1*6.  Rr,  4*  Pamiętay  Ąttylo ,  źeż  człowiek ;  obacz  się ,  ii 
naecrfowieczeóako  czyni az ,  ale  iako  amok  okrutny  ludzie 
mordttieaz.  Gwag,  669*  Jfieczłowieczeńakie  czyniaz.  BitU 
Sv,\i&,  Po  człowieczeńsku ,  po  człowiecteu;  Ec.  MAO- 
B^BOcmpacma^.  CZŁOWIECZEŃSTWO,  a,  n. 
Itidzkie- czyli  człowiecze  przyrodzenie,    atan   człowieczy, 

lit  VRttSfitii^t\t ,  ntetiftKd^e  9?atnt;  BK  c}(otDĆćeiiihoi  ^ 
(ib^wo  (2.)  ciiowecenfłwi  niewolnictwo) ;  Sio.  ćlomećftift' 

M-,  Sr,  3.  lloiOf )(ll9« ;  Crn.  zhloyęatw;  F</.  zhloyeah- 
tm,  zhloyezhnost ;  Rg^  cjovjectvo*,  Cro^  chlorechinsztYO  ;, 
J>1,  chyoYichansztTO  j  Bs,  cjoujecjanstTO ;  Rs,  ^AoB'Bve- 
cmo*  Cyrce  chciała  przemienione  w  bestye  Indzie 
lllysaesowe  do  pierwszego  człowieczeństwa  wrócić ,  by  z- 
nią  mieszkać  Retr.  Eh.  35.  Do  złego'  skłonnieysze  ie^t 
człowieczeństwo  naszej  Gorn.  IV/.  iV  3*  Człowieczeństwo 
letnaowe.  Sk.  Dz.  65<  Apollinarzy^ty  trzymali ,  iź  czło- 
wieczeństwo Chrystusowe  duazy  nie  miało*  Sk.  D».  635.. 
Bie  złemu  człowiekowi  iałmuinędadi,  ale  człowieczeńatwu.. 
Sudn*  Ap.  25*     Czym   iest  róint  natura  od  persony? 


CZŁOWIECZY    -    CZŁOWIEK.     571 

ittinra  ieat  latnoić,  która  na  iednym  albo  na  wielu 
atanąć  moie  ,  iako  człowiecseńatwo,  które  ieat  i  w  Piętrze 
i  w  Pawle  i  w  lunych  iedno  i  t.  d.  Sk,  Kaz.  535. 
Człowieczeńftwo  i  bóztwo  Chryftuaowe.  ib.  36  x.  Tak 
próato  ieat  ich  człowieczeńatwo ,  iak  niewypolerewane 
zwierciadło.  Gliczn,  V\(ych,  H,  4.  b,  (ludzie  naturalni , 
bez  wazeikiego  poloru).  $*»  Człowieczeństwo,  ciało  czło- 
wiecze czyli  ludzkie,  hn  VktnWM^^  &xi^ttę  Ut  2jriK 

Kto  przeciwko  człowiekowi  wyatępuie ,  ten  na  człowie- 
ezeńatwie,  to  ieat,  na  ciele  cierpieć  i  karan  bydż  ma. 
Szczerb,  Sao:.  42.-  Widząc  aynaczka  nagiego,  zakryła 
rąbeczkiem  człowieczeńatwo  iego.  Pit/n.  Kat,  11 3. 
$*.  Człowieczeństwo,  ludskoid  duszy,  8Retlf<^(i(6&{t » 
Cro.  chloveehtyo  *,  oppps,  nieczłowieczeństwo,  nieludzko^ć, 
okrucieństwo,  bie  UnmenfG^tu^f elt ,  (Btaufamfeit.  Sza- 
lone nieczłowieczeństwo  pod  sławy  przezwiskiem  krew 
ludzką  przelewa.  Tr,  Teł.  &84.  S'  Zbiorowo  ludzie,  bic 
tO^enf^en,  lie  ^eafc^^eft.  Kąozyłei  ciało  przyiąć  na 
twe  Lextwo,  abyi  zbawił  człowieczeńatwo.^  Piefn.'  Mat. 
170.  CZŁOWIECZY^,  a,  e,  od  człowieka,  odludzi* 
ludzki  ,      ob.     człowieczeńalu ,     mtVi{^l\Ći ,     0)fenf<^eSI  s ; 

Boh.  c$(»»'e€i;  sio,  ć(i»ccj;  Sor,  3.  %\mtivX\  Sor.  i. 

CiWOpeCJŚi*  Sia,  caoyiesj,  csoYieaanski ;  K</..  zhloYCshki , 
zhloyeken,.  Cm.-  zhloyęshke;  &.  ^jouecjan,  cjoujecki; 
Cro,  chloyechii;  Rs.  9eAOB'£HecKiś ,  ^eAOB'B'9lfif.  Czło- 
wiecza rzecz  chcieć ,  a  bożka  naznaczyć.  Pot,  Syl.  384. 
Do  zupełno^i  ciafa  człowieczego  naleią  ke^ci  i  żyły 
Karnk,  JCat.  179.  Obyci  ale  człowiecze.  T>.  (człowiekowi 
przystoyne,  przyzwoite).  * CZŁO WIECZYCA ,  y,  z., 
i^oA.  C|(0Wf Cice ;  Vnd.  zhloyeckina  ,  mulUr  kobieta  cf. 
«ieńczyzna.  »CZŁOWI£CZYNA  oB.  Człeczyna  ^  Rag. 
cjoyjeecina;  ital,  homaccione,  huomo  grandę  cf.  człe- 
ozyako,  człowieczysko  ;  Bh,  (jfao^cHtra  mięso  człowiecze). 
CZŁOWIEK,  contr,  CZŁEK ». a,  m.  ieatestwo  duszą 
yozumną  obdarzone,   bet  i0{eo^(   Bh  C3(Ot9'ef »  Sio.  ć(Os 

torf;  Sr.  1.  tii%mttę  ąUt^li  t^toml,    Sr.  3.  |(o»f!^|Io; 

ittf  tilWi^\  Vd,  zhloyek,  aloyek^  Crn,  zhloTeki  Dt, 
ehyotik ,  cjoyjek  *,  Rg,'  cjoy^ek ;  Sla,  csoyik ;  Bs.  clo^jek , 
cjoYJek,  cloyik;  i{/.  HeAOB^Kb*  Bóg  atworz}^  człowieka, 
awierzę  rozumne ,  zwierzę  nad  ioae  wszystkie  zwierzęta 
i  kształty  i  urodą  i  wssystkiemi  innemi  sprawami  ozdo- 
bione. Re^  Pst.  LU.  3.  -  Prov,  Croat.  chloyek ,  to*  je  sztydr 
yelika^koga  mores  rech'  chloyika.^  r€s  magna  est  dici 
półso  kominem  )•  Człowiek  człowiekowi ,  bogiem ,. 
czławiek  człowiekowi  yyilkiem»  Pot.  Jow.  i-^d. 
Człowiek  człowiekowi  zdrowie,  człowiek  człowiekowi 
zguba.  C/i«.  Ad,  \5U'  Jak  ryba  i^bą  iyie,  tak  człowiek 
człowiekiem  się  wspiera.  Glicz',  Wych.  K,  5,-  Człowiek 
nie  bydlę,  nie  kamień.  Cn.Ad,  i3i.  (cf.  krew  nie  woda) 
Człowiek  od  człowieka ,  nie  może  bydż  więcey  człowie- 
kiem. Jez.  Wyr,  By  nay^więtszy  by?  człowiek,  tedy 
przedzie  iest  człowiekiem ,  t,.  i.-  błędom  podległym.  Sk, 
Kaz.  479.  W  kaidym  mieyacu  i  czasie  człowiek  iest 
człoyyiekiem ,  Te  same  w  nas  skłonności,  co  były  pr<ed 
wiekiem.  KrtŁS,  W,  46* '  Nie  iest  człowiek  W  człowieka^ 
Ttat,  43>  e.  1 38.  Wyb.  (ieden  nie  iest  do  drugiego  podobny). 
Albo  się  tb  człek  w  człeka  nie  uda?  Boh.  Kam.  1,  74. 
(alboż  to  ieden  nie  bywa  poi^obny  do  drugiego?^  Nie 
będę  człekiem,  ieili  ci  nie  dogodzę.  Ttat,  3i,  c.  43* 
(człowiekiem  poczciwym  ;  iakem- poczciwy »  iakem  czło- 
wiek, \^  ipiB  fdn  9)?enf(^  \mi   ^^  t¥^^  W^\^ 


571- 


CZŁOWIEK- 


ff9«,  mttm  !♦•..)  w  •cifowiecM  <w  cslowieŁn). 
Birk.  Kant.  B*  -  Vł,To9t.  IV.  192.  5^11/1.389.  W.  Po#r. 
Jfn*  947.  O  nędsny  iftilepiony  cslowiecse !  Rcjr  Po«f« 
LU,  5.  (citowieku!)  -  Wedle  cstowidca,  podług  c»lo- 
wlecse6«twa ,  cposobem  cstowieesym ,  ttosównie  do  la- 
dskiey  natury ,  mf llf<^n«tfef  SBeife^  Ludwik  bj{  bliiMj 
powinny  Margrafowi  9  aniżeli  kaiccin:  dla  te^o,  wedlo 
citowieM  mówiąc,  mógt  bydi  w  podeyirzeniu  o  ificksiey 
aktonnolcł  ku  tamtóy  ttronie»  Yły*.  Ai,  5:Ły,  f.  TkeoL 
estowiek ,     cstowieciefiatwo  ,    krewkość  ,     htt    8)ICItf<(  / 

Me  mtnWUI^  9l«tiit,    etbu^lUbteH ,   Mnbf^iifHgrcit; 

9^rnf(^(U^eit.  UmenyU  w  sobie  S.  Tekla  swierzchniego 
człeka.  >5/(.  />x.  33«  bfll  4tlflmt  aRcnfd^etl.  $.  Rycerski 
człowiek,  rycerz,  etn  filittft^mailit,  ein  OtittC t.  Kaidy 
rycerski  człowiek  winien  o  prawdę  ręką  czynić.  Gorn. 
J)w,  a66.  W  rycerskim  ^człowiecze  (człowi^ku^  potrze- 
bnieysze  iett  posłuszeństwo ,  nii  mcztwo.  Gorn,  Dz^  79. 
5.  Pospolity  człowiek  zbiorowo  pospólstwo ,  lud,  ludzie, 
hn  gfWfine  ^ann ,  \iai  ^tW  Wyszedł  przeciw  Kazi- 
mierzowi pospolity  człowiek  z  ionami  i  dziećmi,  s  wiel- 
ką radością  takiemu  królowi,  którego  kilka  lat  pożądali. 
BUL  Kr,  5i.  *$.  Kilka  i  t.  d.  c  zło  wieka,  •s^/orotro  kilku  ludzi, 
głów,  mt\lttXt  TOann,  me^ere  ^6pff.  Znaleziono  urn 
kilkoro  człowieka  tey  sekty.  Birk.  D^m,  8.  Walentynian 
tysiąc  sześć  set  człowieka  prowadząc.  Krom,  7.  Ziemia 
pięcioro  człowieka  zabiła,  W^t,  Zap.  C,  1.  Miat  u  siebie 
w  niewoli  dziewcząt  z  chłopiętami  i  pospolitego  gminu  z 
naszych  ośmdziesiąt  człeka.  Paszk,  Dz.  a4.  (.  Człowiek, 
per  €XcelL  mąż  słuszny,  człowiek  iak  potrz^a,  p/r,  fin 

^Mti,  fin  ganier  ^ann,  r in  teć^tet  fSUmt.    Wzysikośmy 

ludzie}  tylko  Xłądz  pleban  człowiek.  Kyr.  Ad,  71.  To 
mi  to  człowiek;  całą  g^ą  człowiek,  0«#«  Wyr.  Miałem 
aię  też  kiedy ,  iak  człowiek.  Cn.  Ad,  5o.  Jiorui).  Iron, 
Jaki  mi  człowiek  (o^.  człeczjrna,  człeczek).  $.  Człowiek, 
człek,   słufąsy,    lokay;    R#.  ^aob^kI),   ^et  fdtbientt, 

bet  Sienflbete,  betMtp,  het  Sntfc^i  bet  Jteri,  (cf. 

tnein  9?enf(^).  BA^  CifOWrf  niewolnik).  Trzeba  oficerowi 
konia  pod  człeka.  Ttnt,  36 ,  ó.  €5.  Dobryś  na  hetmana, 
X<ecz  lada  co  na  człeka,  a  gorszy  na  pana.  Zaó,  Amf,  1 1. 
Mu9sin,  Tuśzkin  mrtnott^  ad  anti^u,  Ugtr  Russ,  p*  3, 
,,  natio  Viustorum  anticuutimU  ttmporibut  diuua  fuit 
dupHci  ordine  Bolarum  €t  hominum,  Yocabulo  Vir 
jtyiKb  intelUgabantur  primi  insignes  genere  et  diuitiU  \ 
'  vocabulo  HeAOB'Bivb  omnes  generaliter  łiberi  j  diuiti 
^multis  gradibuf  secundum  varietatem  generU,,,  -  Czło- 
wiek ,  w  Polskim  lęzyku  zastępnie  zaimek  zbiorowy 
Francuski  on ,  Niem.  tn<in ,  który  takie  przez  pierwszą 
lub  trzecią  osobę  liczby  mnogiey  wyraża  się  ,  n.  p.  czło- 
wiek robi  a  robi  s  robiemy  a  robiemy  s  robią  a  robią , 
Gaif.  on  traraille,  man  ^tUitet  Także  i  francuzkie  on 
pochodzi  od  rzeczownika  homme\  a  niemieckie  niAtt 
iedno  iest  z  rzeczownikiem  bfft  ^ann  mąż),  Jak  to 
Polak  szczęśliwie -żyt  pod  Augustami !  Człek  iadł,  pił, 
nic  nie  robił  i  anto  w  kinszeni.  Niemt,  P.  P.  lo.  To 
prawda ,  że  bóg  człeka  stworzył  dosyć  ładaie ,  Zabyd 
iednak    wykszUłcił    figurkę   dokładnie,     Chciałem   Paryż 

odwiedzie^,  ib.  46.   di  ifc  wabt ,  ®ott  ^t  elnen  gana 
«rti0  erfc^ffrn ;  obet:  man  ifl^war  oon^ott  d«n|  artig 

eifd^af  en  OOtben  ;  .  •    Osobliwie  tym  nieznacznie  się  wy- 
tyka pierwsza  osoba:  Człowiek  robi,  a  on  aobie  próżnuie. 


CZŁOWIBCOB^    •    *CZŁOWIErOZB. 
Cn^Tk.  mfet  elncr  ^tbriUtfAn  wm  tfleiM;  \Ą  wAdU 

nwb  n  ge^t  mśf  ig.  -     Opnźscsaią  czławUA  przed  słowem 
dostać:  a  gdzie  tego  doatanie  ?  (gdzie  człowiek  tego  do* 

aunie  ?  m$  Mbnumt  OMtt  %tat  m  ift  Ui  |m  (tlea?) 

§^  W  liczbie  mnogiey  namiast  człowUki  teras  używanj 
atowm  ludzie;  Bh,  \ihi,  iibt;  Vd,  ludij  Cro.  lyadi*,  lecz 
n  dawnych  piaarzów  tak  licsbn  mnoga  iak  podwójna » 
^biralU  et  dualU  w  caęatjrm  ożywania;  Vd,  zhloreki; 
Cro.  dm ,  tri ,  chetiri  chloveki«)  Usnawaiy  to ,  że  Indzia 
aą  ćzto wiekami,  nie  mieliby  tak  kardzie  a  postawnie  at 
zwą  ludzkość  kazać.  GUcz.  WycA,  F.  5.  |(a  takie  świa- 
dectwo ma  siedmiu  człowieków  obrać*  Stat,  Lit,  11. 
Dwa  czło wieki  wstępowali  do  kościoła.  1  JLeop,  Luk,  189 
lo.  Budn,  Luk,  18,  10.  Wuiek  ib\  O  dwu  człowiekach. 
ly.  Pott,  w.  a,  175.  Dwu  człowieka  własnemi  rękaoii 
sabit,  IVy#*  Kat,  5o6.  Śmierć  wsi^  mi  razem  dwa 
człowieku.  Groch.  W,  4ai.  Róźnośd  władz  dusznych 
nie  może  dwu  człowieka  z  iednego  czynić.  Petr,  Et^io%* 
CZŁOWIEKOBOG,  CZŁEKOBOG,  a,  m.  Jezus  łąCHcy 
w  aobie  bóztwo  z  całowieczeńatwem ,  Ift  ^Ottńeifl* 
Gdy  człekobóg  podchodaił  pod  osUtnie  prawo,  iRjkIt 
góra  i  słońce  zaćmiło  się  krwawo*  N,  Pam,  ai ,  563. 
CZŁOWIEKOBOYCA,  j,m,  męzobóyca;  Rx.VAOaBaor- 

6iHsa,  ber  Wmfc^etttibrer,  ber  9)?6rber.     GZŁOWIE- 

KOBOYSTWO  ob.  mężobóy^two ,  sabóyatwo.  -CZŁO- 
WIEICOZGUBNIK.  a,  m.  gubiący  człowidca,  bfttteis 
f(CbeM9erberber  /  Bccł.  HeAonBftory6KaieA&.  "CZŁO- 
W1£K0K:SZTAŁTY,   a,    e,   kszuU  całowicczy  aaiący, 

mettfletigefialtet;  £c,  «ieAOB'6KOBHAHUH ,  iexoB^aoo- 

6pftaHUB;  ^c.  HOAOB^KOoGpaayio  Gr,  atStf^mopof 
ęim,     *CZŁO WIBKOLUBEC ,  bca,  m,  Inbiący  człowieki, 

Ut  <D^enf<^nIieber;  9Renf<^en(ieb^er/  sRen{<^fr«ii^- 

HeAOB'feKOAjo6ei|b.  W  psatterau  Słowia&skim  bóg  aa- 
Bwany  człowiekolubec  7>af.  a4,.4i.  Czrtr,  not.  Bh- 
hodarim  tia  wfadyko  Czełowikolubcse ,  t.  i.  dzięki  tobis 
oddaieray  władaco,  człowieka  miłuiący.  Pimin.  Kam,^L 
,Ec.  HeAOB^KOAio6caiByio;  Gr.  CtXav»fmitim*  CZŁO- 
WIBŁOLUBNOSC,  ści,  i,  hunn^ti,  co  aię  zwymiy 
nie  przez   ludzkość  wyraża.    Teat,  34,  4i.    Czrtr.  not. 

We  Wenfd^ennebe;  Wenfc^enfreuttblic^reit    Rost.  wo- 

B'&noAio'6ię  i  iEc.  ^ce  A  o  B^nOABoOcinBo*  €ZŁOW1£KO- 
LUBNY,  a,  e,  -  ie.  ad9,^  człowieka  lubiący,  ziiłoiącfi 

menfi^ettliebettb/  menr<^^fnnb(i<b>    R*-  HeAOB^aoAiH 

611BAIH,  Człowiekolobay,  humain,  TetU.  a4,  4i.  Cxrir, 
not,  (cf.  Ludzki).     •CZLOWIEKONIENAWISC,  ści,  i.. 

mizantropia ,  nienawiść  Indzi,  ber  9)?enf(HB(<t  *  ^^^^ 
^eAOB'BKOUeHaBKA'BHTe.  *Człowiekonienawistiiik,  mi- 
zantrop, beraRenf4|fnb4ffer  $  iEc.  iieAOB^noHefiaBii^iegbi 
Bost,  HeAOBBKOHeHaBKcniRaKl) ,  w  rodź.  iensk.  teAO^ 
B'fiKOHeHaQKcnTMHQa ;  adfect,  HeAOBtSaoHeHZBncmHua 
mizintropzki.  CZŁOWIEKORODNY,  a,  c,  rodzący  lu- 
dzi, menfc^eitjeugfnb.  £o,^exouhKoc6AHhiH.  CZŁOWIE- 

KOZERCA,  y,  m.  ludożerca,  aamoiedz,  brr  9tettf<teiU 
freffer  ;     £cci.  i  HeAOB^RonoTKHpaineAK       CZŁOWIB- 

KOZERNY,  a,  e,  menf<»enfreiredr<b ;    £ccU  wost- 

KorfAHMK.  •CZŁOWIEKOZBAWNY,  a,  e,  zbawienny 
dla  ludzi,  menfd^eneribfenb *»  ^c.  łCACntnocnacnmeAl- 
Hua.  {Ec.  veAOB'&veciiTB/K>  Gr.  ayftfmiuopaa  ^t, 
meA0B'BKOciirpacnx7e  Gr.  aw^fttstonaftMia^  a4j,  \txoth' 
KOcmpacmHUiS.     YeutOB^nocmpacniByio  afftftmona^i) 


CZMER    -    «CZOŁG. 
CZMBRy  CZMYR,  ói.  Ssmer.    $•  Csmennie  w  (towloy  W 

«cMch ,  fin  bnfetige^  •efrletel  im  ^opfe ,  in  bm  tfogen- 

il/uirl.  Za^.  lo,  33a.  CZMERAC,  CZMYRAC  «x>/i. 
Jił«d:  smerać,  frUMn,  !trtW«.  Piórkiem  w  gardle 
csmoray.  Fers*  Lek,  1 6a.  -    Csmjny  mi  się  w  głowie , 

w  ociach,  e^  MtMt  mit  Im  ^Oj^fd  In  Un  ^ugeii.  3/irf/A. 

C20fiOTY  9^.  Ckoboty.     CZOCHAC  aic  o3.  Csecbać  «ic. 
CZOCHRAĆ  o3.  Csechrać.     CZOFAC  06.  Cofać.     CZO- 
KAC  06.  Ciokać.     CZOKAN  ob.  Caekan.     CZOKUŁA- 
TA  o^.  Ciokalau.    'CZOŁAK  96»  Wielkocaoty.    CZO- 
ŁECZKO  oó.  Caofo ,  Caotko. 
CZOŁDAR ,  a .  w.  Fers,  csoldur ,  praykrycio  wełniane  koa- 
mate  na  konie.     Cxrt^  Mskr.  mi  190llae  |Ottige  ^fetOfs 
b€€e.     Croat.  barb.  cjulUr.  (cf.  koc ,   dera)   moie  też  i 
csabraky  ftne  Q(^(lbt«le«     Ubrawsay  konia  w  konto wne 
csotdary.     Fot,  Jow.  a  17.     Kofe  aekiel  ^wesystek  w   bród 
ił&rbowany ,  Na  kt<irym  caotdar  stotem  haftowany,  Kchow,  , 
5 1 .  K06  pod  aiotym  caoidarem.  Fot.  Syl.  47  a .  Fot,  Arg,  6  ło. 
Rafdy,   aiodfa »  caotdary.    Fot.  Jow.  90.  (cf.  kotdra)  u 
Trotza  CZOŁDRO  deka  ataienna  ko^ka,  eine  ®taSbe(f f* 
CZOŁECZKO ,  CZOŁEM  o5.  Caoto.     CZÓŁENEK,   CZÓ- 
ŁENKO oó.  Castnek. 
*CZOŁG,  a,  m,  caotgaca,  ptas,  siemioptai,  gadaina  caof- 
gaiąca  się ,  eltl  (ttec^llbf l(  3ttfeCt.     Slyaaąc  samer  liicia , 
'  myśli ,  cay  się  iaki  caolg  pod  kraakiem  wiie.  Fr»yb.  MUt, 
276.  Bdg  o  dąropawym  caolgu,  w  dobrodaieyatir  podaiele^ 
Tak  iak  o  ptomieaiatym  pamięta  aniele.  Frzyb:  Ab,  i  1 1 .  • 
$.  Caolgami  ob.  Csofgiem.     CZOŁGAĆ  «ię  zaimk,  kon^ 
iya. ,     Caolgnąć  aif  Udngtł.  pUaać  aię  ,  petsać,  petanąć, 
ehodaić  iliagaiąc  aię  na  branchu  platkim,   UUćitn,  auf 

.    hm  seanse  fon  glelt^,  »ie  bie  (Sd^longc  nnb  ąuMe  frU« 

4^^  Spięte*  B^  amucatise,  plaaiti-,  Cro.  hulyatiaze , 
lU.  npecMUKaniKii ;  Ec.  iix'&iKi&aia.  Gad  caotgaiący 
•lę ,  swiencU ,  ktdre  nie  maią  żadnych  cafonków  aewnę- 
trsnych  do  praenoaaenia  aic  a  mieyaca  na  mieyaoe,  ani  ikrzy- 
del,  anipletew,  ani  nóg.  ZooLNar,  197.  $.  O  awicrictach 
aóinych,  ractkiem,  chyłkiem  faaić,  «ilf  Atteni»UtCII  ftif^en- 
Csoigaaif  nabainkn.i}ar</a.  7>  ii*  Chodaić na  nogach,  ieat 
raeca  prayiwoiu  -,  czotgać  aię  ai(ś  na  ręka  ,  ieat  praeciw 
prayrodaenin.  Bttrdz.  Boet.  11 4.  Trójnogi  itaraec^  w 
parse  a  cawernogiem  daiećicciem  Caotga  cif  opłakanym 
Łn  siemi  praygicciem.  Żab.  8,  395.  Koryt,  Wiepra, 
któremu  aadlo ,  tak  ie  prawie  się  caotga! ,  na  aiemic 
opadło.  Zaó.  i5,  4ii.  ^  5.  Fig-  caołgać  aic,  nie  unosió 
alf,  nie  wanoiić  atf »  niako  się  Wlec,  ttUĆ^en,  i!(b  nlebrtg 

«m  SBobes  iinWąftn ,  W  «***  etbebcn.     Poaiomym 

tylko  Muaa  naaaa  krokiem,  ledwo  ti^  ca^otga.  Zaó.  i4, 
36 6^  niskim  tonem  śpiewa ).  Boiąc  si^  caotgać  drugi ,  w 
obłokach  aif  gubi.  Zaó.  16,  102.  -  Morał,  caołgać  aic, 
S  pokory,  nniiać  aię  pokornie,  pokoriyć  aic,  au^  2)emttt( 
gebengt  gel^eil.  Nii  mi  piora  bogomyllności  odrosną, 
caołgać  aic  będf  do  krayia,  Fsalmód.  i4.  3 .  b.  Muai 
«ai^  caaaem  caołgać  ,  by  mógł  powstać  potym.  Frzyb. 
Milt.  a64.  Zwyciężeni  pod  awyćięacą  kaaUłtem  iaklch 
po  aiemi  caołgaią  się  raków.  Tward.  Yłi,  357.  flf  fried)fU 
90t  i(m.     Caołgać  aię,  uniżać 'się  nikcaemnie,  podlić  się, 

płaaaćayć  aię,  ({(^  Metbetib  wegwftfen ,  |id>  Ibegwerfenb 

Wt  dnem  ftie(^en.  Rj-.  paOoA'fencniBOBanifc.  {Mung^ 
aaolgalni  s  ałużyć)  Caołga  tię  w  procach,  dumny  w 
Stworach.  Teat»  61 ,  a5.  Wolą  ytcaey ,  aby  aif  pod  i«h 


CZOŁGACZ    -    CZÓŁKO. 


S73 


eiotgano  nogami,  niżeli  żeby  mówiono  kiedy  prawdę  bes 
.  ogródki*  Zitbł,  Ro«.  78.  Caołganie  aię ,  łaaienie  j  Rosł, 
veAOB'&KOyróAie*  §*  Artiil,  Gdy  kula  a  aroiaty  nawia- 
aem  wyatraelona  po  pierwaaym  uderaeniu  anowu  porwała 
atc  do  góry ,  i  tak  na  praemiany  padaiąc  i  akakaiąc ,  nia- 
^rayiacielowi  kilkakrotnie  askodaiła,  takowę  atraelania 
naaywaią  caołgaiące,  Gall,  A  ricóchet,  w  pocaątkach 
naawano  le  gtuchemi ,  óouUt*  ^ourdt,  j€ik,  Art^  i ,  439. 
Wyraa  ten  caołgaiące  atraeianie,  iiii  nieco  waictym  ieat, 
ale  lepiey  naturę  raecay  tey  wyraża,  na  odbitkę  atraelania. 
Jak,  Mat.  5,  161.  J^taUi^ńffe,  yretterfi^Afe.  Daiałobitnie 
caołgaiące,  óatteriet  d  ricochtt,  od  caotgaiącego  atrae- 
lania. Jak.  Art.  1 ,  369:  ^taUhMeńttn,    CZOŁGACZ , 

a»  m.  pełaaca,  caołg,  tet  S^itd^tU  Rodaay  piąty  gadu 
•caołgaiącego  aię,  amphubaena^  naajwamy  caołgacaami, 
ie  nie  praea  ^praężynowatożć  sarnę ,  iak  inne  węże ,  leoa 
atulaniam  i  roawodaeniem  «piecżcionków  całonkowatyck 
caołga  ^ię«  JCIuk  Zw,  3,  37.  Wąż  oaołgacs,  Zab,  14, 
a5i.    $•  Nikcaeauiik  podły,  bańkę  komu  kwiecący ,    po- 

ohiebca*  ełn  (|itrbrrtr«(^tfger)  SitUditt ;  As.  pa6oA'feacniBo« 

sameAł ,  paBcKlM.  CZOŁGANIE  aię ,  CZOŁGANIE, 
.  la,  A. ,  CZOŁGANINA,  y,  i.  CZOŁG ,  u ,  m.  płaaanie 
Aię,  bag  Sńid^n,  bag  9ettMe*  Już  wąż  (aaaUn) 
4ąży  ku  Ewie,  nie  tak  iak  praedt3rm  pochylą  caotganiną, 
lecą  do  góry  aię  waaoaaąc.  Frzyb.  MUt^  376.  $.  CZOŁ- 
GIEM, CZOŁGAMl\id^rica/.  csołgaiąo  aię,  ftifdkttb* 
Smokowi e  caołgiem  bieżą«  A.  JCchan.  38.  Tataray  caoł* 
gif  m  się  podmykali  pod  okopy.  Tward,  W.  D,  65  (na 
bałuku)  Caołgiem  idaie  pray  brsegu.  7\pard.  Faec.  95.  • 
Caołgami.  Tr.     CZOŁGANIEC,  ńca^  m^caołgaca,  płai, 

siemiopłaa,   eiii  Mtd^tnbtt  fShirm,    ein  jtrird^et-     Za 

piękną  aobie  raeca  ma  caołgaficem  bydż  al^makim  i  aanie- 
chać  pomocy  boakieyi  która  cię  do  góry  prowadaa.  ^irŁ 
JCant  B.^.6.  $.  Gaorganina,  b«g  ittlrd^etl,  bci  iBifńećft. 
Piaski  wąż  orae,,  długie  awego  caołgańca  aostawuiąc 
ściesaki.  Bardz.Tr.iŁi.  CZOŁG ATNY,  CZOŁGUWY, 
a,  e,  adatnyaię  caołgać,  caołgaiący  sfę,  (ctecbeilb,  inm 
^rie(betl  gf etgllft  Ec.  nx'hiKHidiy  npeCMuaaneAHUH. 
Zwieraj  o  caterech  nogach  i  robactwa  csoł^atne  i  ptastwa. 
latopy  Act.  10,  la.  Praymieaae  a  bestyą  polną  i  ^  pta- 
kiem niebieskim  i  a  caołgatnym  awieraęciem.  Łeop. 
OzeatZf  a,  18.  Podobieństwo  caotgatnych  awieraąt«  t 
JLeop.  Ezezk,  8 ,  10.  (  aiemiopłaaó w.  3  Leop,)  Niektóre 
•  gatunków  czofgiiwego  gadu«  iPra>'6.Jlfi2r.  327. 

Pochód.     DocŁołgiwad  tię^   doczołga^  tify  naczotgai 

Hfy  odczotgaif  tię  y  poczołgałf  łif ,  przy  czołgać' tię  ^  roz* 

czofga^sif,  wczołgać  tię^  zaszotgać  ^If ,  zczołgać  tif, 

CZOLISTY,    a,    e,     caołowaty,    frontosus    Voick,  34 1. 

Wielkiego  caoła.   Mącz.    grolflimlg ;     Bh.  cif(«tV ',    Sio, 

itUt^,  fbp  weUfe  cdo  ma;  Sr.  i.mlU%t\^miU\  Vd, 

ahelak,  velkozheIaft ;  Ec.  HeJiHcniUH  ,  x6flicinMK< 
CZÓŁKO,    CZOŁECZKO,   a,  n.  zdrbn.  rzMczwn.  Cioło, 

'  bag^Hni(^e»,  eine  (letae  Stttn ,  Bh.  c^ilfo,  cilfe;  iła« 

xo6oKb,  AoSoHHKB,  AóGimb.  $.  Ciolko ,  oaułko, 
opaska  caoła  używana  od  kobiet,  fin  iS^eiberf«p^(r  eilte 
©tittlblnbe-  ^Jeymoćć  w  długich  kornetach,  w  ean!ku  i 
mantol^citu,  preaentowała  podać  naaaych  prababek.  JTran' 
Fod.  I  ,  1 4 5.  Ubroć  się  w  caołko  albo  w  duet.  Teat, 
aa,  58.  Brzydkież  to  aą  te  caołka,  te  kaftaniki,  ióm 
b^i  b,  ai#  Co  praedtym  chodaify  v  caolecikach^  diii  o 


N 


ayi         CZCŁKOWA    -    CZOLNT. 

trzech  pictrarh  noazą  trytury.   fó,  56^^  c.   iia*    (cŁ  Ef, 
nexKii ,  no€mffDfeeH*ie  boaocobI)  Ha  Ady  aak  Kpacu.^ 
GZOŁKOWA  leymo^ć,  w  caolko  ubraiM,  t«ł.  miesacska, 
parafianka  y  proftacska,  oppot,  kometowa. 
CZOŁN ,  a ,  w.  CZÓŁNO ,  a ,  n^  łódka  rybitwia ,    ftit  gfs 

«er.  e^tlĄ ;  ®(^(e }  BA.  c}(«ti ,  focitt,  foci^fa ;  sio,  clun ; 

Hung.  uónak ,  chonok ;  Cro.  ckun  ,  ladja  ribichka ,  ladij- 
csa;  Sr.  a-aoln,  I^Wtl;  i^r.  i.tiwnit  {Sr.  u  Ijomm  okręt); 
B«.  c)un,    play,    golica;   ^/a«  ccikii ;    Vd,  zboun;    (KcŁ 
aholn,  skuin^  Cr/z.  zhovn,  skuln  s  okręt;  Crn*  zhoyix4r£ 
maytek;    zhornishe  ?  port;      Chin^  tfOttll;    czoin);     i{x. 
9eAHl),    HAOsib  ;     £c,  ^xub,   eomuukh,  AÓmoYKa. 
Gzotao  ieft  z  calkoiwitego  drzewa  wyrobione  i  to  zawaee 
przy  ilatkach    prowadzą,    MagUr.    Czotny  albo  todzi  z 
iednego   drzewa  są  wydroźone.   JCloh.  Fh  £..  i.    Czółna 
do  wożenia  -«ic  po   wodzie,  bjrwaią  bukowe,  aoanowe, 
topolowe.  JKluk,  Rogi,  a,  ł58.  Przy  {latkach  mieć  potrzeba 
czota,    takie  dla  potrzeb,  iakich  aprawowania  i  cet  od- 
prawienia, ffaur,  £k,  171.  Włożyli  go  na  czołn  i  aaukali. 
aaywickazey  głębiny  w  rztfce ,  tam.  go  wrzucili.   Birk,  GL 
JT.  24.     Wsiadłszy  na  czółno ,  po  rz^ce  pofpieaaa.  Prjijb,. 
LUM.20B,  CZOŁNEK,  CZOŁ£l4££,nka,m»CZOŁNIK, 
a.  m.  CZÓŁENKO/,  CZ0ŁNKO,  CZOŁNECZKO,  a,  n. 
.     xdrbn.    rxeoxown,    Czołn.,  .  b«^  Ail^d^enf;     BAl  q(tlltff  i 
Sla*   cbtnef;   JB««  clunik;    Oo.*chunSk;    Hung^   tsona- 
koUka;   K^..  zholniz  s  okręcik) ;  iSr.   i,  timta\tll\   Rjoss. 
%cXHOKbp  iieAHOHeKl)}  Wsiada  w  czołnik  płytki.   Fof,. 
iSy/.  197.    Czołnik  mały  nieraz   z- niemi  w  połmorza  fale- 
aalewały.   Pot.   Arg,  349..    ChroiL  Luk,  i56.    Csotnek 
^zy  brzegu  uwiązany.  Wnrg*.  Ctz,  35*  Wierzbina  lub  im 
daie  na   ich  niewielkie  czołniki.     Burdz,  LuA,S6,.   Gdy 
ihne   ftatki    płyną  pełhemi.  iaglami,    Móy  aię   czółenek 
puszcza  miałkiemi  wodami.  Toł.Saut^pr.-Anat.chns^RkA- 
czółenko  formui^ca,  cturdlago  aryiotnoidta*   Ptrz*   Cyr,. 
1,  i48.     Czółen  czyli  Zaklęanina   uoba,   scaphot  Pert^. 
Cyr,  1 ,  iBe.  htt  Ot^ttti^ttt,      $.  Czołnek  tkacki ,   iglica 
tkacka,  narzędzie  pospolicie  drzewiane,  na  które  nawiiaią. 
aię  nici  nst  wątek ,  i  przerzucone  przez  podłuiną  przędzę, 
rozciągnioną  na  nawoiach ,  z  nią  aię  mieszaią,  htii  ^diW' 

htt  ^tin,  hai  aSebetf^if,  Me  @(^irffi^u(flf,  ter  ^ńitĄt 

nauiculay  Bh,  C^{ltnef(  Rg»  cjunak,  soviel]o.,  60villo;;. 
Vd.  anoyauniza;.  Rt,  mKaAtoUB  HeABHoaL.  ^leAHb, 
Ec,  'H.OKHÓmh  niKaHecKiH.  Kończyftym  czołnkiem  wątek 
w  Przodek  zapuazczony  Chyiemi  palcy  miecą  z  tey  i  owey 
atrony,  Otw,  Om,  ^\^,  Wątek  w  oftrym  czołni ku  Przo- 
dkiem aamym  lata  palców  dziełem.  Zobr,  Ow,  128.  (cf.. 
płocha)  Gdzieby  same  czołuki  tkaczego  rzemiosła  tkały,- 
nie  potroebowaliby^my  miftrzów.  Petr,  Pol.  i5.  ^.  Czoł- 
nek do.  kadzidła,   narzędzie  kościelne,,  z  którego  ksiądz-. 

-  kadzidło    do   tnrybularza    czyli    kadzilnicy     sypie,      od. 

,  kształtu  łódkowego. rzeczone,  zowie  się  tei  i  łódka,    bie 

aiei^n(|«Md^fe  in  ben  Airditen..   Wyftawit  koidoi  w»eiki; 

i  bogaty.  Tamże  wniósł  wazyftkie  doły  i.  ołtarze,  Gzołnki,, 
kazidlnie  i  turybularse.  O^/ym.ii^ii*.- <?.  2.^.  •>  2.)  CZOŁNIK,. 
I6dnik»  btt  S^^iffa  einci  SM^nii  {yd.  zoliAr,  zholnar, 
▼ealar  rmm£x^  CZOŁNI3KO ,.  a,  n*  czołn  niewiele  wart, 
niezgrabny. ,  Hu  ttBdffc^tf let  (4$lk^et  A4(n.  Trzask, 
Bazbierat  a  czołniaka  darego.  MardK\.Luk.  i48..  W  caol— 
Miakn  pra«irie«ionj.  Rardx..  Zr.  dii..     CZ0IiNY|,  ą^,  «i 


czo^Ła 

^  o^  esołna,  SiĄms,  OtA^ett;.  a.)  Czolny,  czołowy,  «d 
czoła,  Gtfttts.  Arrill,  Czołay  rygiel,  czolna  szpona, 
sztuka  drewniana,  spaiaiąca  w  aamym  środku  dwie  ściany 
tof  a  armatnego.    Jak.  Art,  3  ,  a88-  ikt#  £ltteei^o{| ,  tH 

inittMitte  ble  ^^HtU i^txf>M$t  Łętk.  Mitr.  %,  24i. 

{06,  czoło  łoi  owe  armatney.. 
CZOŁO,  a,  n.  Czółko,   Gzoleczko  «d^^/s.  qurr.,  wydatna 
część  przed  niey  głowy  nad  oczami  międay  skroniaikM,   bte 

€itittte;    Bh.  (je(o;  Sio.  celo;  B4.  celo;  Sr.  1.  i^\%^ 

t\pV6t,  (rjotiSM  s  brew);  Sr,  2.  50SO,  lifinn;  Sla,  cselo; 
Rg,  cćlo  (celo  Summitas);  Kc/.  zhellu,  zhelu;  Crn.thilu 
(  s  mózg  ',  zhólaida  s  hełm)  *,  Cro.  dfi^lo ;  Ec.  HeAÓ  (teM 
akały  nadbrzeżnej  *,  R<r.  »o6l),  ^Oa,  x6BHa,  ^Ao6oBBHa« 
Jan  Chodkiewicz  czoła  był  wysokie^o^  Birk,  Chód,  2,  {ob. 
czolifty).  Od  czoła  damy  modne  ilroią  się  i  przyftoynie 
udaią.  Mon.  69,  588.  {oh.  Czółko ,' czołeczko)  Ryć 
czołem,  brodą,  w  ziemi,  w  biocie,    pogrążonym  bydć, 

M  an  ben  j^ll  ^erfitnfeit  feyn^  Iffnge^ecft  b«  liegen; 

Ten  który  chciał  fto  sążniów  buja45  nad  sokołem  ^  Potknął 
aię  i  w  azkaraduym  błocie  ryie  czołem.  Z^b.  16,  87. 
Tręb.  $.  Czoło,  aiedliako  radości  lub  amntku,  ukontea- 
towania  lub  nieukontent.  i,  t,  d.  Me  ®t!(ne,  $X€  6i(  ^tl 

i^ettetfeit  oler  SBetrd^nlf ,    ^nfriebniMt    obet  Un)ttf^. 

W  samym  niebezpieczeńftwie nie  zmarasczjrla  czoła.  Leizct. 
Cl.  3o.  Me  etbtnt  tWHUtln;  Vd.  aheiU  gerbati,  zagerbatij. 
ZwykH,  gdy  cauią,  ie  ich  kio  o  >  co  prosić  ma,  czoła  po- 
marazczyć,  kozła- poftawid,  ^rwi  do  kupy  zegnać,  twarz 
odwrócić,  portu.  Sen^.  5«.  N^  mieyacu  ochoty  twaray 
wnet  aurowe  i  poaępne,'  i  czoła  kwaine  Saturnowe  pokaią 
mu.  Tward.MVi.  i32.  Gdzie  chęć  przychylna^  uprzeyteoić 
wesoła,  Nikt  aię  nie  kizywi^  nikt  nie  aępi  czoła.  Zab.  16, 
1*87.  Żrtiai,  -  Cro.  Prov^.  £ade  aaercze  ni  T^azelo,  lU- 
duyat*sze  nómre  ch^lo)..  Czoła^  iaaoych  niebian  podia 
chuć  nie  chmurzy.  Przyb.  Milt»  ło6.:  Jey^  czoło  zd^ta  »f 
bydż  rozpogodzone.  1^.  145..  Łatwo  *  iey  poznać  moiesz 
czoła ,  Jak.  left  a  odwiedzin'*  tw^ch  dziaiay  wesoła.  Zab, 
16  ,  77.  Nie  chciał  i.naymaiey  o  tym  tl-ndzić  czoła.  k'uh 
Her,  48.  (kłopotać  się ,  mozolić  się).  -  CzoTo ,  siedlisko 
poczciwości,  wftydu,  lub  przeciwnie.    Me  Sttfte^   6t( 

Na  mzele  mieć  lub  nie  mieć  napisane,  11.  p..  Cdi  dziwnego, 
że  zwiódł,  nie  miał  na  czele  nipiaano,   że  hultay,  Ott. 
Wyr,  (z  pozoru  nie  możnai, było  wyczytać,  iaki  wewnątrs.) 
Nieletko-  zaufałem  mu,  bo  iego. ca-oło  ga  wydawało.  Oit, 
Wyr,  Piątuowttny  będzie  nosił  na.  swym  niewilydliwyzi' 
czele  te  litery,  które  godzien ,.  żeby  na  oczach  iego.  na- 
pisane były.     Gorn,  Sen..  Sao*.    Wedle   fburey   przypo- 
wieści, u  tych  niemaaz  czoła,  u   których  wfty<!  zagasł* 
Modrz.  Baz.  201.  (0^..  bezczelny  $  effroru^  GalLtStont, 
(UmM  ,     ttnt»etf($amt  )«,      Gdybyż  cokolwiek  miał  cio- 
ta.,    sam  *  wilyd  powinnienby  cię  przerobić     Min,  Ryt- 
3,   25.    C»romu,    wiłydu,    ®(^tll,    Sk^tfmjtfftigfett. 
Niewiafty.  te,  iuż  wftyd  z  czoła^ląrłszy,.  zakusiłynie* 
wAydliwey  miłości.    Petr.  Ek..\o%.  (pau  oczy  prsedały). 
Otrą  czoła,  aiawnie  h^z  wAydu  wazyfiko  ałe  broić  będą,. 
Jer,  Zbrk  7.     Świat  teras  bez- aumnienia,   bez.  wflydn, 
bez  czoła.  Za^«  6 ,  16.     Już  teraa  bez  caola  iawnie  iął 
gwałcić.  Birk.  Dom.-  19-    C^oło  miedziane,  niecanłoś^ 
na  honor ,  na  wftyd ,    etee  e^me  &\xnt.    Trzeba  mieć 
czoła  niadjuane,,  kto.  co  chce.jią  śińfcie  Wftkdrać.  Mras*. 


f. 


CZOŁO, 

AAt.  57*  Po  ttk  niegodney  akoyi,  lakieai  cfiotem 
JmUtbyi  «i^  pokąsać  yned  nią?'  7>a/.  53,  a.  (chyba^ 
tiaybescselnieytsj).  Csoto,  hetcnlność ,  bełwfiydnojć, 
s  ^Aiaio^cią  i  aachwalftwem ,  Stttflhfiłńt ,  Cd^ams 
ftfigfrtr,  frei^lfU,  Ae<!(felt  Kto  ma  czoło  po  temu 
i  luredjt,  moie  aic  podpisu  swey  rękt  zaprseć.  T^ar. 
7y  «.  ao*.  CłoU  na  to  potrzeba!  Oss.  Wyr^  Jak  do 
potęgi  prayaili,  ku  wickazey  wsgaidaie  awey  prayaicgi, 
«soto  imieli  p«kaMĆ.  T^ard,  IVA  47.  (hardsie  aię  fta- 
^{y.  z  wytokiego  cacla,  gdmie  dzieci  swoie  pnsyo- 
^Uiewaią.  <?licjc  WycĄ.  F,  5.  ó^  (zocbwale,  dumnie). 
5*  CsoiOy   przód  cayli   wierzch   rozmaitych  rzeczy,    Mf 

edme,  Mc  %t$nU,  hn  ^i^ttt,  tt^^hum,  90tbere^eU 

yerfc^MMCt  IMugC :  caolo  budynku,  facyata,  bU  iBotbcr* 
frttr  elttf^  0eMtlbe^  Kaide  czoło  u  aieni  i  u  bramy 
wkoło  było  pod  iedaą  miarą.  Ra</jr.  JEz9eJu  4o,  i4. 
Komory  tey  bramy,  csała  iey  i  ganki  iey  i  okna  •  .  . 
£udn»  MmuH.  4o,  36«  -^JkrtUl.  naywyisza  i  nayaz^rsza 
cscić  łoia  armatnogo  zowie  aic  przodkiem  albo  czołem. 
ArcJfL  5,  60.  bie  Suffftrnftitne*  -  Czoło  okrętowe, 
brzeg,  ha  SBorb  ńoH  (b^yĘi*  Czoło  okrętdw  bardzo 
-wynioełe,  buriliwościom  i  szturmom  gwoli.  W€Lrg. 
C€M.  6a.  -  Caoło  koła,  hit  etitttt,  htt  dlWb  ńnti 
0Ubr^*  Czoło  koła  iell  sama  okrągtoić  powierzchna 
kota.  Soi  Arch,  49.  -  MiłU,  czoło  woyska,  front,  hit 
%UUte  einet  9(tmee ;  R*.  cmpód.  Litwa  miała  na  Niem- 
iów  w  caoło  uderzyć,  a  P^useowie  z  tyła  i  •  boków. 
Stryik.  3a4.  t$n  Mrne,  90t  ber  %t9nte  (cf.  czai).  Gie- 
dymin w  bok  Prussakom  uderzył ,  tak  ii  się  musieli 
s  czoła  do  boczney  bitwy  obrócid;  Litwa  zai  w  iedna* 
kiey  sprawie  i  na  czele  i  po  bokach  Aoiąc,  tym  ^mie- 
Iey  nacierała.  <$rryti.  35o.  Ucaynił  Sfdiiwoy  czoło  sze- 
rokie, «by  się  tym  więCsze  woysko  zdało.  Gwagn.  372. 
JLatwa  z  czoła  ćci^niona  i  z  zadu,  pierzchać  poczęli. 
Słryii.  aió.  IŁ  wszyscy  byli  chciwi  ku  potykaniu,  nie 
jcnogli  się  zgodzić  o  czoło  pierwsze,  kto  się  miał  pier- 
wey  potykać.  SiśL  Kr.  468.  Pędzili  ich  na  samo  czoto 
kosza.  Warg*  Cex.  78.  (do  samego  kraiu  obozu  ob» 
kosz);      Czoło  polławić,  czołem  się  (la wić    (oppot,  tył 

podawać)  ffc^  finem  fttUtn,  i^m  bie  @pt(e  bieten-    Nie 

merzyli,  aby  kto  miał  bydi  tak  śmiały,  by  czoto  wylU* 
wić  miał  przeciw  nim.  BirA,  Zyg.  ag.  Z  woyskiem  tym 
■łógł  kaidego  czasu  nieptayiacielowi  czoło  poda  wić. 
JVar.  Hfi,  a ,  65«  Czołem  tei  to  niewinności  trzeba  się 
ilawić  potwarcom.  Teat.  33,  d,  39.  (odwainie,  imiało). 
!Wszyftek  sposób  woyny  naleiy  na  samych  iotnierzach, 
gdy  się  caołem  opieraią^  j5az.  Si.  34a.  Na  csoto  za- 
chodzić ,  naprzeciw  iii  czemu,  gtdbe  flttgesen  ge^eit. 
2  góry  on  zaraz  wszyftkim  przeciwnościom  na  czoło 
sarhodziL    O**.    Wyr,     Czoło   w   czoło,    oko    w   oko*, 

Ctitii  geien  Ctim  proAo  naprzeoiw ,    grabę  gegcn  iAcx> 

podczas  pełni,  kiedy  czoło  w  czplo  słońce  pogląda  na 
miesiączne   koło»     Su4M.   Pie/t!^   3.   T.  ~  Na    czele   bydi 

woyska,  dowódzcą  bydi  «n  bet  6|>He  bet  IKtmee  fepn, 

iommanbiten*  .  Na  czele  interessów-,  rządów,  przeło- 
żonym bydi  (o3,  naczolnik.)  Fizycz.  na  czele,  a  przodu, 
•en  Q3onir.  Siadł  przy  ołtarzu  i  z  onym  tak  wiele 
Stało  prałatów  po  bok  i  na  czele,  Chetch,  Pcipf,  A,  2,  6.  - 
Ka   czoło   wyieidiać,  na  popis  wyieidzać,    (td^   t91Kttllt 

^nntfinn,  hmit  %to9  tfinn,  pu^ltą.    F«tutojeft, 

.csdm    at    csoło    wjieidiamy ,     ie  •  »     PUcfit    Sen^ 


CZOŁEM. 


9^5 


iift.  3 «  565.  Ze  awoim  na  tsofo ;  b  endzym  «[o 
kąta  ,  choć  dobre  Frtdr*  Ad.  a3.  {  kaida  liszka 
swóy  ogon  chwali ).  f»  Czoło,  piym,  wybór,  o- 
krasa,  zaszczyt,  ^ei  ^t%Xi%,  bie  ^^te,  bie  ^let^ 
be ,     bd^    $gttpt ,    ba^    a^^tne^mfte ',    9tt^etIefeoi^e» 

(cf.  cel,  celować).  Przypowieść,  pierwsze  czoło,  nii 
tył,  to  teft,  lepsze*  Kosz.  Lor.  >58.  Wszyftkich  het- 
mańskich czynów  dank  i  czoło ,  aprawa  Chodnuka.  Su€Z. 
Piein.  3,  G.  3.  b.  Cabany  wychowała «  caoło  pyszney 
trzody.  Zim.  Siei,  9o3.  Owieczko  moia,  duszy  mey 
duszo ,  Żadne  mnie  teraz  rozrywki  nie  wmruszą ,  Bom 
ftracił  czoło  mey  trzody.  Karp.  1 ,  39.  Dam  kozła ^ 
który  czołem  teft  między  merai  trzodami  wszyftkiemi* 
Paft.  F.  Sa.  Czoło  narodu,  obywatele,  którym  kray 
azczęśpie  swoie  powierza.  J)yar.  Gr.  i35.  Zebrał  ftaraso 
Izraelskie  i  czoła  familii.  Leop.  3,  Par^  5,  a.  (przodnieysae» 
Bió/.  Gd.)  Michałowicz,  czoło  partyi  swoióy.  Pam.  85, 
>•  7^9*  (i^^t^y  naczelnik,  herszt).  Po  wywiewania 
aboia,  pierwsae  od  wiatru,  ile  cięisze,  ieft  czoło,  Prze- 
dnie pospolite.  A^/iui.  Ro«.  3,  a33.  Międay  pismami  Seneki 
czoło  trzymaią  lifty«  Pilch.  Sen.  lift.  pr.  (pierwszeńftwo  , 
pfym  maiąj^.  U  niektórych  ftatek  ^m  i  powaga  mk  czoto^ 
i  w  kim  to  widzą,  to  iui  u  nich  wielki  człowiek.  Goriu 
Dw.  X  6.  (jedna  sobie  scacunek).  $.  U  kucharza :  czoło , 
tłufto^ć  na  wierzch  się  wzbiiciąca  (cf.  okrasa),   bie   {ett^ 

««gen,  ba<  ^ett,  bal  eben  ^nf  fc^winimt,  »enn  et»al 

geffkftt  Witb.-  Ody  się  mięso  gottiie,  zbieraią  czoło,  i 
w  osobną  rynkę  składaią  na  omaftę  innych  potraw.  Of#* 
IVyr.      $.  Czołem  bić  siemię,    schylać  się  ku  ziemi  ai 

czołem  iey  się  tykać,  mit  bet  6ftnie  bte  (tthz  betA^tes, 

f[d>  tlef  bli  |ttt  erbe  bicTen.  Trzy  razy  czołem  w  ziemię 
uderzył  i  pocałował.  Star.  Dw.  68.  Między  zewnętrznemi 
wewnętrzney  czci  boga  znakami  ieft  u  naboioych  i  ten,  ie 
czołem  biią  w  kościele;  ztąd  czołem  bić,  właściwie  cześć 
bogu  oddawać ;  przenosząc  zai  do  ludzi ,  przesadzać  w 
uszanowania;  Rs.  Gignib  YeA.OM&  wyraa  zakazany  przes 

Katarzynę  IL  guf  ffiii  9(ndeft(bt  |iit  Stbt   iiifberfalłeii. 

Porzucił  się  na  ziemię  głęboko  schylony,  Wybiia  ezołem 
pokorne  uUoay.  Przyb.  Ab.  109.  Stauęli  przed  Isiąię- 
ciem  chłopi  skariąc  się  o  krręywdy  swoie,  z  pokłonem 
czołem  nizko  bili.  Stryik.  3i4.  Czołem  komu  bić,  czcić 
go  za  boga,  adorować  gp,  czołgać  się  przed  nim,  pokorzyć 

się ,  (cf.  upadać  do  nog ,  do  (łóp)  Detc^teii ,  anbeteo,  ft(9 
»ot  einęm  beanU^lgen,  wt  l(m  fried^etu    Konftańtyn  W. 

do  tego  wszyflkich  poddanych  wiódł,  aby  z  nim  Chry- 
ftusowi  czotembili,  a  kłaniali  się  bogu.  Sk.  Zyw.  ayS. 
Narody  te  bałwanom  czołem  biły.  Birk.  Kant.  B»  4. 
Po  śmierci  Wacławowey  Władysławowi  pzaowie  i  szlach- 
to poczęli  bić  wnetie  caołem.  Bi€l.  Kr.  173.  Swemu 
obrońcy  uderzmy  czołem.  Paft.  jF.  201.  Czołem  wiel-* 
kiemu  hetmanowi  wolę  uderzyć,  a  niili  szczęścia  daley 
pokusić.  Birk.  Zam.  33.  Ryngołtowi  potym  Pruskie 
ksiąięta  z  daleka  biły  czołem  ,>  po  szkodzie  mędrszemi 
będąc.  Stryik.  a43.  Zna  on  tę  śliczność  a  czołem  ni^ 
biic,  Paft.  F.  33.  -     *Czołem  i  s  nayniisey  pokłon  I  nay- 

niżizy  sługa,  Untett^inidilet,  @et9itettt!  ^etorfamflet ! 

Czołem  wprzód,  czołem,  obay  się  witaią,.  J  wzaiem 
dokąd  i  zkąd  się  pytaią.  JabL  Ez.  36.  Czołem  Miłpści 
Waszey  Rossyjskie  kniehynie,  Czołem  panienki  Lackie, 
c2ołem  wam  boginie  ,.,  Zegnam  was.  Zimt  Stel,  3^ o. 
lisołem  sa  cseić,  conuiuig  UutQ  acc^pti  laitCi  dc  gratom 


S7&- 


CZOŁOBITNIA     -    CZOP. 


'j«  pojlridie   tejiantur^    Cn,   Ad.  i55.    (cf.  czcśł!;  ur?sU.) 

wit  b«iifen  fAr  góttge  S3c»ift^ung.     Macte  dsi^kuicć, 

viey  ccećć  i  chwafę  i  czołem  za  czeić,  bywa  teź  mówiono* 
Mącz,  (o6»  cze^<5,  pokłon,  ukion  cf.  czapka  za  biret) 
•♦CZOŁOBARWY ,  a,  e,  czoło  barwiący ,  krasząc,  Me 
Gtlrne  Sletenb.  .  Wiąią  mif  czotobarwe  kolory  twey 
twarzy,  Zah.  8,  234.  CZOŁOBITNIA,  i,  i.  bicie 
czołem,    naypokomieyszy  ukłon ,  hit  ^tUtt^ms  mU  bft 

etirne  M  <tr.  Me  (?f be ,  bf e  tieffle  ^erbengung ;  Rotr. 

mox'BHonpeKAoiieHie  *,  {£c,  Hexo6BinHir,  «iexo6itniBe 
•nplika,  HeAo6iTmHUKl)  suplikant).  Ukłon  pferwczy 
czyni  wo  drzwiach,  który  flanie  za  czoTobitnią*Jlf 0/1.68, 
a38.  -  Czotobitnia  s  CZOŁOBITNOŚĆ ,  ^ci ,  i.  cneić , 
czczenie,    naywickaze    uazanowanie,    adoracya,    iBete(s 

tniig,  9nberiing,  |tef(te  ttntertNttigfeit,  bmńti^tUni 

tetwetfung.  Murzynowie  przed  nią  czołobitnie  czynili, 
•  nfeprzyiaciele  iey  proch  podoóikowy  liiah'.  MórM,  Zóar* 
B»  &»  Niechie  tedy  uniżona  za  to  będzie  czołobitnia  bogu. 
Psalmed.  92.  1  serca  i  bramy  miała  fiolica  otworzone  s 
czołobitnia  pana  czekaiąc.  Twarda  W/^  1 6»  Ciebie  boga 
chwalim^  pana  wyżmiemy.  Tobie  czołobitnia  nizką  od* 
&iemy.  £chow^  549,  Prfdkonogi  Tatarzyi^  takie  Tur- 
czyn arogi  Czołobitnia  nizką  do  twoiey  odprawnią  nbgir 
Pt*  Hor.  F,  a.  Tward,  Misc.  8,  .W  iakieyem  godnoici 
Zostawała  niedawno  ,  i  czołobitności  Jakiem  brała  od 
ludu  .  »  •  UJIrx»  Kiaud,  66.  ^uantisper  procerum  cinge^' 
Sarjludiu)^  Ona  wielu  zalotników  do  czołobitności  pMed 
aobą  ciągnęła.  JTaft.  Sw.  9^  84.  CZOŁOBITNY,  a^  e, 
CZOŁOBITNIE  przy^ft., nayunife/iszy,  aUtrunttttf^M^ft ,' 
>  mtettsArffg.  Czołobitne  oddał  ukłony.  Zimor,  Siei.  385. 
Te  ozdoby  tym  równe,  które  bogonr  czynią,  Ten  ukłon 
czołobitny,  iakby  przed  boginią.  Min.  Rył,  t,  i3o. 
Dzifkuitć  czołobitnie.  Pot.  Jow.  i,  CZOŁOBITNE 
iudft.neutr.f  ccofobltnia,  uniżoność,  bfe  l^i((fte  (S^tets 
Metnitg,  C^ren^eSengllRg.  Miafto  pokłonu  1  czołobitnego, 
Poiyfam  kolędę ,  anioła  pań/kiego,  Birk^  Zam.  i.  CZO- 
ŁOWY,^*, e,  od  czoła,  Gtirn  s  ;  Boh.  cit\u\\  Rots. 
JLQ6pHUH,  aoChsir,  aoSkozbib;  Kość  czołowa  na 
przedniey  części  czaszki  główney.  JTrB/^.  1 ,  ao.  §.  Na 
ezele  czyli  przodzie  się  znajduiący,  atl  bet  Śpi(e  ^fflnb' 
tdf,  SSorbet  ?  •  Skoczył  z  trzemcftj  n9saryi'na  piechotę 
czołową  nieprzyiaciełiką.  Netr.  Chód.  1 ,  1 69.  J.  Przedni, 
celny ,  główny ,  j^atipt  5  ,  VOrnf  (mfł*  Ulice  w  ogrodzie 
czołowe  1  ulice  węższe.  J^luk  Ros/.  1,  4  r.  Do  sieyby 
ziarna  powinny  bydź  zupełne ,  waine,  czołowe,  iak  na- 
■ywaią.  JCluk  Rósł.  3,  189.  CZOŁO  WATY,  a,  e,  na 
kształt  czoła,  wielkiego  ozoła,  czoIiAy,  mit  elnet  ©tfcne, 
f  tniig,  gtof^mig*  Cn.  Th.  CZOLSKO,  a,  n,  pogardź, 
aieforemne ,  niekształtne  czoło ,.  e{ite  tttlgef^U^^te  C^ftue  ; 
JR#.  x5iiq|e  (cLlbifko)» 

Pochodź:  ęzeihy,  naczelnika  naczelny,  bczczclnik ^ 
bezczelny,  bezczelno ić ^  przyczółek ,  wielkoczoł,  czoUJIy, 
c/I  czeluf^,  cf.  czeladi,  cf.  czfowie^^ 

C20MBR  o^.Cząbr. 

CZOP,  a,  77Z.  kończafte  drewna  de  zatykania  beczki,  be( 
3<n>fę»/  ^^«  ^UPt  S/b.  cep  i  Bg.  tsap;  5r.3.  J0|>;  Sr.\, 
X\^p  \  Cro.  chip,  czep,,  pip«»  vinotochka  ;  Vd,  zhep , 
i^op,  pfpa,  Tciahniza,  sattk,  Teha,  pila;  Cm.  zhip;; 
S/a.  pipa  ;  Rt.  iiiHnI)  ;  ( Zar.  cippns  *,  j^to/.  ciafib ). 
Ciop  beciki*  Mon.  71,  96,.    WTittd  czop^  nawarzyło  aif 


CZOPEK  -    CZOPOWAC. 

piwa,  irieiia  go  wypi^.  Teat.  3i,.8o.  (cierp'  za  swoi« 
winy  ).  W  obłokach  bóg  wody  trzyma ,  iak  pod  czopem, 
By  nagłym  iwiata  nie  zlały  potopem.  CkroU.  Job,  q5. 
Handlować  i  korcem  i  czopem,  Jabł,  Ez.  i58,  (i  ijtem 
i  trunkami,  mit  %tUMt  %anUVfX).  Poapólftwo  drą,  az 
do  czopa,  aby  były  zbytkom  nakłady*  Psalmod,  85. 
(ai  do  dani  od  trunków  ob.  czopowe).  Czopem  się  częfto 
iegnał.  Kchow.  fr.  i5o.  (podlewał  sobie,  sąezypiwoss, 
moćzywąs,  kufel  mir  patrzy  z  oczu,  moctymorda,  eJM 
93off§apfett ,  eim  9Uf  AtteO  ^^<^  młode  czop  wysadisl 
CJf.  Wyr,  ( miody  niecierpliwy  władzy  nad  sobą).  Uchyl 
czopu ,  wnet  będzie  po  piwie.  Off.  Wyr.  ( niech  nie  bę- 
dzie karaoicj,  wszyftko  póydzie  wniwecz  ).  $,  Ccop, 
zarzezanie  drewna  ^  wiązania.   Cn.  Th.  ber  ^i^^feu^an  Cts 

nem  pimmeT^(|e ,  wemlt  e4  In  bir#  anbere  gefńgt  wirb. 

Czop,  biegun,  oi%  na  którym  się  co  obraca,  tak  n.  p. 

drzwi ,  bei  It^fttiUf  fen ,  ble  «nge( ,  ber  S^fen  -,  siop. 

cep  w  MDe^i<^.  Czopy  nazywaią  się  końce  iakiegokolwiei: 
walca  ,  na  których  on  się  obraca.  MT  armacie  są  to  dw^ 
walki ,  s  teyie  materyi  co  armata ,  na  których,  rura  iak 
na  osiach  spuszcza  się  na  dół ,  albo  podnosi  się  do  góry. 

Jak.  Art.  3,  389.   bie  ®<^Ubfta9fen  aii  ber  JtanoKe/  an 

ben  9?irfern.  Łęfk.  Miem.  2,  a4o.  §.  Czop  liny,  zoirie 
się   u  flisów  koniec  polney  liny,   do  którego  zacinsią  sif 

fiisi.  Magiery  bgg  SUittenbe,  mtan  fld^  bie  e<6iifaie(et  (imb- 

nen.     J.    Całowick  czop,    gap',    drągal,    koł,   głupi/?c, 

niezgrabiarz  ,    ffn  bnmner  etPtt ,    ein  M^i.    Stoi  na 

kształt  czopa  ,  i  nic  dowcipnie  powiedzieć  nie  awie. 
Teat.  11,  17.    CZOPEK,  pka,  iw.,  CZOPECZEK, czU, 

m.  zdrbn.,  maty  czop,  e\n$iffd^€n,  <in  fletaer  ^^Mi 

Bh.  cjiper,  Sr.  3.  jopif',  Sr.  i.  tiOMfi  <5^«-  «l>«pef«» 
chepicz',  Kcf.  zhopezh,  zhopzh,  zhepiah,  pipek,  pib'za, 
sabertTa  ).  Czopek  wrzecionowy ,  Bh.  C je|^91Ve  tt  włltnitf^ 
wypuHoi^  pewney  czf^ci  ielaznego  wrzeciona ,  aa  któ- 
rym robi  się  gliniana-  kula  czyli  dusza  bomby.  Ten  cflopt-k 
oblepiony  gliną  ,     słu£y  do  ukształte^wania  oka  bombj. 

Jak.  Art.  5 ,  289.    bet  Ci^nbel^apfeti ,    ®<iUeniapfra. 

Czepek  do  flaszy,  zatyccka,  korek,  ber  @tipf(L  CsopU 
dodasz,  butlo  w,  bywaią  z  kory  kerkodębu^  Aluk  Roti 
3,  68.  Butelkę  czopkiem  dobrze  zatkać.  JV.  Pam.  i7i 
313.  Buteleczka  czarna  z^brzyfykiem  na  czopka.  Tsfl^ 
24,  171.  Czrrr,  (ftarego  wina  bntelka  zapieczetowans ). 
5*  Czopek  lekarfl^i ,  supozytoryum,  euppositorium^  rztzt 
słupkowata,  z  płótna  ,  bawełny,  mydła,  slouiay  i  t.  d. 
którą  wsuwaią  w  ctwor  zadni ,  podług  rozmaitych  tho- 
roby  przypadków.  i^Ł  Jl/«t/.  1,  63i.  rUt  Gtndli^pM^' 
3dpf<ten.  Na  zapieczenie  psu  w  zadek  mydlany  ciopek 
wetknąć.  OJIror.  Mysi.  »5.  §.  Czopek  na  podm'ebi€Biu, 
ięzyczek,  uyula^  ciało  okrąglswe,  gąbczalle,  zawiesso- 
ne  w  głąbi  podniebienia  na  korzonku  ięzyks.  J>yk-  ^*^' 

3,673.  b<rf3dpf4er  Wnten  «m'®<mmfni  Krf.  abcp»«Jj« 

jesizhek,  zapfel;  5/tf.  rosa*,  Bf .  resa,  jipzicjsc  od  gnml- 
la;  Cro.  chepecz).  Czopka2spądnienie,  ocieczenie,  W«- 
Cresc.  a58.  Cn.  Th.  Prosęek  ten  z  miedem  goi  wgsrdle 
iagodę,  którą  zowią  czopek.  Spicz.  \b^.  j.  Ciopekf 
krtani  bfenka  wuyiciu  iey,  głodowi  służąca,  krtani  wie- 
dzeniu   broniąca  ,     epiglotti^.     Cn.   Th.    Ut  *e»rgl«*^ 

»etfer  bee  ^nfhriOre ,    ber  ^nngettbetfef ,    ber  3«Pfr"* 

CZOPOWAC  c*.  ndk. ,  zaczopowa^  dk. ,  zatykać  cze- 
pem, periupfen  5  nff^  efnem^gffen  i^ifeilen,.  j.Czopowsć, 


5  j 


doK 


CZOPOWY    •     •CZOSNEK* 
€foi.  odctopowa^  r  rsopowe  opfacad  (cf.  myeldi  odmyci^, 

clić  ,    odclłć ).    ^^pfetigelb  iaiUn  ,    ^ranf flc uer  joflfrm 

AYioa  ini  odcaopowaoe  urząd  pieca ctoTrać  ma ,  aby  drugi 
a-as  od  nich  nie  czopowaao.  Ko/.  Leg-,  3,  58.  CZO- 
FOWNIK,  a,    m.    poborca  ciopowego,   ber  ^apfen^tl^s 

ffnne^mer  /    Craufilettereinne^met.    Ko/.  X0^.  2,  667. 

CZOPOWY,  a,  e,  od  czopn,  ^A^fen  '  .  Czopowa 
dzinra  /^i'.  40Ji6^acb.  Czopowy  brat,  kuflowy,  piwosz, 
noczymorda ,  moczy  wąs  ,  cftopem    aię  żegna ,  fin  fBoff^tfs 

fff «  5   cttt  ^tiilittel ,  fbtnhtt  CimfaBl  -  Aniii.  Opałka 

czopowa,    obrączka  opatuiąca   Czopy  armaty.     JfnA,  Art^ 

5,  3o6.   Hi  ^apfentanb ,    brt  ^apfenteiffn*    Czopowa 

sztuka,  ta  część  armaty,  gdzie  aię  dwa  boczne  czopy 
abo  watki  znayduią ,  na  których  rura  aic  apuszcza  i  pod* 

aoai.  Jak.  Art,  3,  389.    Hi  ^aj^fcnflAtf  lii  Ul  ^anone* 

Armatę  dzielą  na  denną  sztukę,  na  czopową  i  wylotową. 
Łfjk,  Miern.  a,  34o.  -  CZOPOWB,  ego,  n.  Subftantiuę 
^r  Polszczę  oplata  od  rozmaitego  rodzaiu  tmpków.  Krat, 

Z6, 1, 323.  Hi  ^a^fetigrlb,  Me  Ktranffleuet ;  fcf.  kotłowej ; 

Bh.  |Wl^<omnf,  f^Ofnbne  {ob.  sęd)}  Vd.  pitna  yezha, 
ta  za  od  pitju  ).  Wszyiłkie  miafta  od  wyrobku  piwa, 
gorzałek  i  wszelkich  miodów,  czopowe  do  ikarbu  wnoszą. 
Skrzet.  F.  P.  1,  345.  CZOPUCH  9b.  Cepnch.  (  Yind. 
Bheppoun  s  wielki  czop. 

'  •       Etym.  cf,'  cxtpU^  tzczupty  Bh.  Cjij>I§ »   topth 

Pochodź:  doczopowad ^  odczepów a4 ^  zaczopowai, 

CZORT  ob.  Czart.  CZOS  ob.  Cioa.  CZOS AC  ob\ 
Czesać. 

CZOSNACZEK,  czka,  m.  attiarla,  M  JtttoM«1lMeraiir, 
ziele  po  drogach  i  dąbrowach  nizkich  rosnące ,  śmierdzące 
iak  czosnek.  Kluk  Rojf.  a,  316.  Sitt(|^el,  !B^a(bf»0Mau<^. 
CZOSKAK ,  u ,  7i7«  gatunek  ozanki ,  Teucrium  Scor^ 
dium,  ma  zapach  czosnkowemu  podobny.  Kluk  Dyk,  3, 
209.     Ozanka  tczosnkowa«    Tundz.  3o5.    btt  iad^enttich 

I«ti4r  SBaiTerfiatteiigel.    oiOSNEK,  -  snku,  *czo- 

STEK ,  -  ftku ,  Ul.  allŁum,  het  iMĆ^  i  Bh.  et  Sio.  cjefnef; 

iefndi  je  i  tthbiln^  pcanctn  ftoitli^  %fa,  roscefnde  fe, 

ttf^Mfll;  iS/a.  cseshnjak,  bili  luk*,    Vd.  zhesnik,  zhesen « 
knoblach ,  riesanje ,  fol ;    Cm.  zhftsn ;    Rg.  cóssan  ;   Cro* 
cheahnyak,  cheseny;    Di.  luk  cseesni,  cheszan;   Bs,  luk 
cesan ;  Rs,  HecHózi) ;  £c.  HocRÓzb ,  rodzay  bardzo  liczny 
i  cebulę    w  sobie  zamykaiący.     Gatunki  lego  u  nas  są : 
ptodziszek ,  por ,  ogrodowy  czosnek  ,  rokambuf ,  główko- 
wy,  tnkf    cebula  szalotka,   ogrodowa,   tatareczka.   Kluk 
Dyk.  1,  31.     Czosnek  pospolity,    allium  tatiuutn  ^    bet. 
JtkobUlK^  ;  Sr.  \.  foboiof  /  -Py^*  Med.  1*,  634.  rozmnafaią 
gOy  gtówkę  iego  na  częici  rozebrawszy.  Kluk  Rosi.  1,  313, 
(  cfl  czosać).     Czosnek  babczy,  pd,  niedźwiedzi,'  allium 
ursinum,  fMttnUu^,   g^wMlau^,   8{«mfel/    Syr.  I33i, 
itr.^epenRjsa,  «iepeMina,  HepeMymza.     Czosnek  z  nasie- 
nia Hr.  c'KjiHe]|b,  czosnek  Syberyi&i  cAHSyHl),   Czosnek 
polny,     tdlium   agre/lt,     Urzęd.    17.     wUbet  SnMMdf^ 
Czoanek  winaiczny,  ampeloprassum ,  Tofnie  na  winni- 
cach   Urzęd.  1 8.  ^tt  iSelnlanc^.     Czosnek  luczek,  Juczny 
czoanek,  luczycirosnek,^  «<osnek  ługowy,   biały,  słodkie 
If^toiki.    C/f.   Th.  allium  schoenoprasum ,   CĄnittlwĆ^ » 
Crn.  drobn4k.     Prov.  Czosnek   ma  biatą  gtowę,   a  ogon 
sielony.  Rys.  Ad.  j.  (dary,  lecz  iary).     Czosnek  trzykroć 
przesadzony  obraca  się  w  truciznę.    Rys.  Ad,  5,    (zbytne 
powurtfanie  szkodzi ),    Niedbay ,  chociai  zła  wie^ć  o  to<« 
Tom^L 


CZOSNKOWAC    -    C2TEHDZIES.      877 

bie  gruchnie ,  Kto  nie  ie  czoftka,  pewnie  nim  nie  cuchnie* 
Zegl.  Ad.  7.  ( niewinność  puklerz ).     3.)  Czosnki,  zaczo- 
sanę  pale,  zasieka,  palisady,  rogatki,    6p{(pf4l^(e,  f)alfe 
faben,    9)er(f«lie,    (Sc^UgMume.     Ciemię,    czosnki    albo 
rogatki.  ChmUl,  1,  464.     Miaflo  walem  ^  czosnkiem  zpa-> 
'    lów  zaoiVrBonych  i  przekopem  warowne.     Fal.  FL  i48« 
Wysieić  z  pletnicy  nie  było  gdzie,    bo  brzegi   wysokie 
były,  a  Moikwa  do  tego   czosnku  nasadziła.     Przeto  Za- 
moyiki ,  kazawszy  znieść  koce  i  w  wory  ioh  naktadł^^y » 
dał  kaidemu  po  worze,  którychby  namiotali  na  on  czosnek. 
Na  brzf  g  wysiadłszy ,  nie  uczynili  tak  ,  iak  im  byt  rozka- 
zał ,    nie  namiotali  worów  na  czosnek  $     ale  zaraz  i^li 
czosnek  siec  ,    i  wysiekłszy ,    pod  parkan  się  nkwapili. 
Biel.  Kr.  716.     U  Trotza  czosnek,  kolec  na  nogi,  elltC 
{uf  ange^.     CZOSNKOWAC  cz.  ndk. ,  zaczosnkować  dk. , 
czosnkiem  zaprawiać ,  mit  JttlOb(illl((  anmac^ett.    Czosnko- 
wany,  alliatus.   Cn.   Th.     CZOSNKOWATY,  a,  e,  na 
kszUłt  czosnku,   f nobUlK^ J^nlic^ >    Ec.  «iecH0KOBaDiuii. 
CZOSNKOWY ,  a ,  e ,  od  czosnku ,  Saud^  s  ,  Auobkmdl^  > ; 
Bh.  efeffnefow^;    Ec.  HecHOiŁÓBUnf;    i{f,  ^lecHÓioHiJU  , 
AyKOBbiH,  AyHHUH.     Czosnkowz  główka.  Dyk.  Med.  1, 
634.   Ross.  mecHOKÓBza.     Czosnkowy   mofdzierz    Ross. 
^ecHÓinHHija.  Czosnkowa  polćwka  Crn,  bozpór).   Czosn- 
kowy zagon    Carn.  zh^snishe).     Czosnkowe  pole    Carn. 
zhesnouje }.        Czosnkowy    przedawca      Boh.    ceffoefiir  ę 
w    rodź.    ketifi.    ćeffiftfatfd-      Czosnkowy    członek     ob. 
członek  ).     Czosnkowe   ziele ,    gęsi  poley  ,     C<irn.  kre- 
muz  ,    kirshćt  ,    aUiariiim  ,    ma    korzeń   czarny  ,     któ- 
ry  czosnkiem  wonią.    Urzęd,  23,  scordium ,    £tf((fenfnobs  ■ 
(atl<(.     Krup.  5,  305. 

*CZOSTKAod.Czeilka,  zdrbn,  rzeczown.  czei6^ 

•CZOSYK,   a,   nt.   nać,    eitl  6*off/    «*łf<ll««f    «PWfe* 
Młode  czosyki  albo  łodygi,  które  się  na  kapujcie   albo. 
tei   na  inszych  ziołach  na  oilatek  pussczaią  ,    podczoa, 
cyma,  Mącz. 

♦CZOSZ,  •CZUSZ,  •CUSZ,  s  co  ieft,  to  ieft,  ieft.  Lał 
i.  e.  wa^  Ijl,  Hi  Ijt,  Ifkf  mianowicie,  |titnU(^.  Umniey- 
szyłeś  go ,  czusz ,  pana  Chryftusa  syna  "twego.  lVro3. 
Zott.  2  6.  Dziwne  dzieie ,  czusz ,  ftarego  1  nowego  zako- 
nu, ib.  pamięta  ich,  czusz,  poganów*  ib.  17.  Aby  w  te- 
go ,  ^  który  miał  przyiść  po  nim  ,  wierzyli ,  to  cnsz,  . 
w  <  Jezusa.  1  Leop.  Act,  19,  4.  (to  ieft  ,  ^  w  Jez. 
3  Leop. ).  Co  sieiesz ,  nie  sicicsz  onego  zboża ,  co  ma 
być,  ale  gołe  ziarno,  to  cusz  albo  pszenicę  albo  czego 
innego.  1  Leop.  Kor.  i5,  37.  Żebyście  odtąd  byli 
innego,  to  cusz  tego,  który  zmartwychwftał*  1  Leop. 
Rom.  7,  4* 

*CZTA,  nczu  ob,  Czeić. 

CZTERDNIOWY,    CZTEHDZIENNY   ób.   Czterodniowy, 
Czterodzienny.     CZTERDZIEŚCI,  -  ftu,  dziesięć  cztery 

raay,  DJerslg;  Bh.  citptttcet,    ćtpHbceti-,    Sio.  (litUar; 

Slav.  cs^tórdeset;  Sor,  1.  fAtptSeCll ,  )tercSCtŚO;  Sor.  3. 
fiMMć^m,  fititiafąa,  łlurlj«flfti  ^j.  ceterdeset,  cetrri- 
deset,  czetrrideseti;  K</.  shtirłdeset ,  shtlrredt,  ftircdi ; 
Cr/i.  shtirdósęt,  shtiridesiti ;  Cro.  cheterdeszet;  !>/.  che- 
ireszti;  Rg.  cetardesót,  cetreefti ;  Ec,  Hexnupe4ecHlXiB ; 
Rs.  cópOKŁ  (cf.  sorok>  CZTERDZIESI^TNIC A jf  y, 
i.  pierwsza  niedziela  w  poft,  ii  lui  ieft  w  czwartym 
dziesiątku  dni  do  Wielkiey  Nocy.  Sk.  Kaz.  86.  (  cf.  siedm- 
dziesiątnica )  bet  etp  Goiltitag  {tt  bet  gaftetl,  lnvocavit, 

40 


57B         CZTERDZIE6.    *    CZTERNA8. 

Wftępna  niedziela.  -  $.  ob.  Csterdsieftnica.  CZTERDZIE-' 
SL\TNIK,  a,  m,  heretyk,  czfonek  »ekty  czterdzieiiąto 
iłików,  to  ieft  tetradytów  i  Apollinaryftów.    PinUa.  Kam. 

S9.  eine  9tt  Jtf(er.  czterdziestek,  (ika ,  m.  og6t 
«  csterdiieftu,  eine  $4(1  900  ^irtitg,   fin  ®anie^  9011 

ttirriig  ©McT.  JBzott'.  /{ox.  36.  CZTERDZIESTO WKA , 
i,  i,,  CZTERDZIESTNICA,  CZTERDZIESL\TNICA , 
j.  i.  poft  wielki,  4o  dni  trwaiący  ,  ^ie  gtofe  gAltrilf 
bie  9ier|igtdgtae  Ś<tftf n  »  J{^.  cetardeaeUaza ,  korizma ; 
Cr0f  chetardesieticsa ,  cheterdeszetnicza ,  cheterdeszetka , 
korisma,  potct  4o  dan;  Dl.  posztna,  chiter4eazeŁicza ; 
Mł.  korizma;  Rs.  Yeni&ipe4ecKinHHisa.  Czterdzieftaica 
»oitdw  aa  świadectwo  i  w  ilarym  zakonie  z  pofiu  Moy- 
ieaza  i  Heliassa ,  i  z  ewanielii ,  bo  tylei  dni  Pan  poicit. 
Sk.XaZ' iio.  Czterdzieaiątnica,  Pimin,Kam.%^.  -  $.  Ad- 
went na^ywai  ai$  teź  kiedyit  ezterdzieftnicą ,  ie  czterdzie- 
fa  dni  do  wielkich  ^wiąt  poazczono.  Cer.  i,  i84.  $.  Czter- 
dzieiibnica  ,  kobieta  4o  lat  maiąca  ,  eine  iBierslderinU* 
CZTERDZIESTNIK,  a,  m.  czterdzieftek,  liczba  czter*. 
dzieści  w  a  obie  maiąca.  C/t,  Th.  eln   ®anje^  POn  Wthi^ 

ffin^eiten.    $•  Cztowiek  czterdzieltoletni ,    eiH  ^Utii^eu 

CZTEKDZIESTN Y ,  a,  e,  czterdzieści  maiący,  pletSifl 
fnt^dUenb*  Poi^  ▼  liczbie  awych  dni  czterdzteftny. 
Croch.  W*  6 a.  Poftu  czterdzieftnego  nie  pościt.  «Sł.  Dzę 
788.  Sak,.Pro6.  i53.  CZTERDZIESTODNIOWY, 
CZTERDZIESTODZIĘNNY,  a',  e,  CZTERDZIESTO- 
PNIOWO  ,  C^CTERDZIESTODZIENNIE  przysłk, ,  dni 
czterdzieści  trwaiący ,  lub  co  4o  dni  przypadaiący ,  Diets 
lldtidig ;  flo^-  jlicicatObrnni  \  Yind,  ahUredidaniki ;  Rcss, 
iseQiupe4ecgmoAHeBH]kiH.  CZTERDZIESTOGODZIN- 
NY,  a,  e,  CZTERDZIESTOGODZINNIE  przystk.,  go*- 
dżin  4o  trwaiący ,  piefSigflńubtg  j  Vd.  ahtirediruren ;  Rs. 
copOHiJHHU^  ,  copOKOycoiMUif.  Czterdzieilogodzinno 
naboieńfjtwo ,  i{f,  copoKoycmie,  copoKoycnib ,  copO' 
«liĆHbi.  Modlitwy  czterdzieflogodzinne  po  kościołach  na- 
kazano*  TwartL  Wi.  96,  CZTERDZIESTOLETNI ,»  »♦ 
ie,  CZTERDZIESTOLETNIE  przysłk.,  lat  czterdzieści 
trwaiący  lub  co  4  o   lat  przypadaiący ,  Dietsigid^rldt  Boh^ 

«tpr»(<tUet6,ćtprib(ÓtiIetó/  Sr.  i.itttątiUtni.  C?TER- 

DZIESTOLUDNY,  a,  a,  ludzi  czterdziei^u  maiący,  Otets 
(tS  WAHO  (ilftCO^*  Czterdzieiloludną  gromadę  fachem 
praera^it.  Mon.  7$,  671^  CZTERDZIESTY,  a,  e, 
Yf  porządku  po  trzydzieftym  dziewiątym  i^aflf  puiący ,  bef 

»tet§i0(le ;  iJA.  cłtpribcitó ;  sio.  \'txxiUti}  Sr.  i.  fc^tpts 

Itt^  I  <te'tC|etere  >  Sr.  a,  fl^rija W ;  Sla,  c»et«rdeaea  ;  R^. 
cetarde^eeti ,  cetard^fti ,  cetYerodesaeti ;  Cro,  cheterdesze*' 
ti  i  Dl,  chetyerodeazetl ;  Crn.  ahtirdeset^ ;  Vd,  ahtirrcdni , 
ahtirideaeti ;  Ec.  HeazupeAe.csinbiH  ;  Rs.  copoaoBOU* 
CZTERLETNY  o*.  Czteroletni.  CZTĘRMIESIĘCZNY , 
a ,  e ,  CZTERMIESIĘCZNIĘ  przysłk.  ^  cztery  miesiące 
maiący ,  lub  co  cztery  mieaiące  przypadaiący  ,  Otecn^pnats 
lt(^,  quadrimlftrU,  Cn.  Th.  CZTERNAŚCIE,  ♦CZWO- 
RONASCIE,  -  fiu,  cztery   nad  dziesięć,  9ier|e^n,  Boh. 

^itrn^ci:,  imitUi   Sio,  f^tmift,.  ćtrnictei  Sia.  cseter- 

•naellr  Bs.  cet^rinadefle ,  eetrrinaefte ;  Sr.  1.  fc^tptJld^K  / 
\tttViaKy^\Sr.  a.  (IttcnafcjO,  jlernafCJ^;  i?^.  cetarnideft; 
Yfi'  akternaift,  flirinaift)  Cro,  cbeteruajzŁ,  cheternayazt , 
chetirinayazt,  cheternadeazte ;  D(.  chetarnadeszt ,  cHeter-^ 
najeszt;  Rs.  ?eniupHa4)$anift ;  JSc.  ^emupefiaAeciiniB. 
guinntiiącpokolenia  od  Abrahama  do  Dawida  iefl. pokoleń 
*p|wproną^cie»  Sęki,  Mąth.  1^  C?terna>cJ]p  \xfii  Rs.  ^emu^- 


CZERNASTKA  -   CZTEROMIESIĘCZNY. 

HMSan^n  »  ^A.  ąttnMttat  Zsl  czternaicie  dni »  za 
dwa  tygodnie  ,  za  dwie  niedziele^  Gałl.  quinze  jours. 
CZTERNASTKA,  i,  i,  liczba  czyli  cyfra  i4  wyraiaiąca, 
bie  ^inhtfin  ;  Bh.  cittnittU.  W  kartach  francuzkicfa , 
iedna  a  nich,  o  1 4  okach  ;  takie  w  grach  niektórych  karta 
dobrana  aź  do  czternaftu  ok,  eine  ©pleKatte  Wn  1 4  IKBs 

gen,  Ober  bie  ^ler^e^n  Singen  90II'  mad^t.  czternastnik, 

a ,    m,    ieden  z  heretyków  ago  wieku  ,    którzy  święcili 

Wielkanoc  ł4go  Marca,  elttet  9on  ben  itetecn,  bieDftfm 

ben  I4ten  ^iti  feierten;  £c.  HemupeHaAeci/inHuaK. 
czternastoletni,  a,  e,  CZTERNASTOLETNIE 
przysik.f  czterąa^cie  lat  maiący,  lub  co  czternaście  lat 
przypadaiący,  tieraf  Jnid^rig  i  ^A.  CJtWaCtUetC.  CZTER- 
NASTOLATEK, -    tka,    IR.    chłopiec  o   i4  laUch,  eill 

jtnabe  von  14  Śa^ren.  czternastolatka,  i,  i, 
dziewczyna  o  i4  latach,  ein  9ier§e^ni4(^rige<  S»4b(Jeii. 

CZTERNASTY,  •CZWARTONASTY  ,  'CZWARTYNA- 
STY,  a,  e,  w  porządku  po  trzjmaflym   naftępuiący,  htt 

a^ier^el^nte;  Bh.  cittiiactó;  Sio.  f*trna(l/i  Sr.i.iditpmt^i 

Sr.  a,  (Ińrnafli;  Cro.  cheternadeazti ,  chetirinayazti ,  che- 
.  ternayazti ,  Dl.  cheternajeazti ;  Bs.  cetrrinaefH ;  Sla.  csa- 
t6rnaefti ;  i?^.  cetarnadeeili ,  cetarnaeeRi ;  K</.  ahtimaiiłi , 
ahtirnaiftni,  ahtirinajiU:  i{ox«.  Hem&ipHaAUacDbiH;  £ccL 
HeoiupeHaAecfl^inhiM*  *Czwartynalt7  potomek  Rsjm- 
ikiego  ceaarza.  J.  KoĄan.  JDz.  389.  ( czternaftf 
06.  czwartonaftnik  )•  *C<warlegonaftego  roku.  Budn. 
Gęneę.  i4,  5.  ( czternaflego.  Bibl.  Gd.).  Trzynaitego  i 
czwarty  na  (lego  przydać  nie  moie,  Zrn.  Pojt.  a,  393.^* 
CZTERNY,  a,  •,  czworny,  cztery  w  aobie  zamykaiący, 
guattrnarius.  Mącz.  Mi  mUU  teftctenb,  met  ftl4«t< 
tenb^  geDiett.  *CZT£ROBOK  oó.  Csworobok.  CZTE- 
RODROZE  06.  Czworodroie.  •CZTEROK\T  ob,  Cfwo- 
rokąt.  CZTERODNIOWY,  CZTERDNIOWY.  CZTB- 
RYDNIOWY,  CZTERDZIENNY,  CZTERODZIENNY, 
a ,  e,  cztery  dni  trwaiąc^  lub  eo  czwarty  dzień  przypa- 

.daiący ,  Dlettigfg  ;   Bh.  cśtwrtobenni ,  (itytbennj ;  Sr.  u 

IteribnepfPl;  K^^.  ahUridanlki ;  i{^.  cetverodnóvni,  cetTef 
rodani,  cetverodagni,  cetrerodanik  ;  £c.  HemBepOAHĆsHUHi 
Prawa  na  zbytek  uftanowione ,  nazywaią  aię  czterodniowe. 
Mon.  74,  a57.  Łazarza  czterydnlowego  Chryiłua  wftne* 
ait.  Sk.Zyw.5^.  (po  czterech  dniach).  Czaa  czyli  prseciąf 
czterodzienny  fcHetneepoAHCBie,  guadriduum.  CZl^E- 
JIOFUNTOWY,  a,  e,  cztery  funty  Waiący,  rterpfli«MjJ 
Vd.  ahtirilibraft ,  ahtirifunten  s  Rs.  HenJupe^yHmOBbuii 
Sr.  1.  jteripautaf  csterofuncie ,  n,  gwicht  od  csterech 
funtów,      GZTEROFUNTO WKA ,    i,    i.   armata   cztcro- 

funtową  kulę  ilrzelaiąca,  eine  Dtefpfiinbige  Si^MUt,  rti 

©ier|>fńnber.  czterogodzinny,  a,  e,  cztery  go- 
dziny tcwaiący  lub  co  cztery  godziny  przypadaiący,  9K^ 
<lńnblg  ;  Vd.  ahtirivuren.  CZTEROGRANJASTOSC, 
CZTEąOGit ANL\STY  ob.  czworograniaftoś^.  CZTEftO- 
KITNY,  a,  e,  o  c^sterech  kitacji,  »lerff berWf^W!/ W«f  »^'* 
j^ebetbilfc^en.  Czterokitny  na  głowę  mocn/  azyazak  bieric 
Dmoch.  Jl.  łSg,  CZTEROKOŁOWY  ob.  Czworokofy. 
CZTEROCONNY,  a,  c,  o  oiitercch  koniach,  pilt  ptrf 
afeiben.  wóz  wielki  cisterokonny.  Jak.  Art.  a,  a9»' 
Sr.  X .  itiń^imi  W^*.  CZTEROLETNI  ob.  Czworoictni. 
CZTEROŁOKĆIOWY,  ą,  e,  o  cztprech  łokciach,  »ln< 
ettid.  Czterołpkciowy  wzroft:.  Mon,  71,  lOp.  CZTĘĄO- 
^lEŚIĘCZNY,  -CZWORMIESIĘCZNY,  a.  f ,  CZTE- 
ROMIESIĘCZNIE   ac/f'.  ,     catery    micaii|co    CTirai^cyi 


CZTEROMiESlĘCZ.  -  CZTERYPALCZ. 

lub  co  cłtery  miesiąc* *  priypadalący ,  '  tUttli9Mti 
IM  ;  Vd»  shtiri  mieaensou  ;  £c.  neniBepoMtrcfl^HiJR. 
Pstenica  cswormiesiccsna  ,  po  wsiania  w  czterech 
miesiącach  P prawie  dojrsewa.  Syr.  938.  CZTEKO- 
NOCNY  oól  Caworonocny.  CZTEROPIĘTRY ,  CZTER- 
PIĘTRY,  a  ,  e,  o  czterech  pięftach  n.  p.  dom,  900  9tet 

«toMerfen ,    ytrtdaMg.    czterosetny  ,    czter- 

SETNY,  CZTERYSETNY,  a,  c.  crteryfta  obeymuiący, 

i^B  ^litt^mhttt,  «n4  rtet^titibett  bfjl<l>fnb.    J.  czter Y- 

SETNY ,  •CZWARTYSETN Y ,  *CZWOROSETNY ,  w  po- , 
rsądkn  po  triyfta  dziewięćdziesiąt  dziewiątym  naftępuiący , 

bft»irt^imberefte;  Bh.  cjtctili^*  '5/o.f'ttrtjH;,  Sn  1.  Itrri^ 

floterćy    i(g.  cetreroftoti,    cetyeroftottini ;     Rs.  HeraŁipe 
cómUH.    Aby  kaidy  rok  czwartosetny  bywał  przeAfpny.^ 
Sak.  JTał.  D.  4.     Czworosetny.   Mącx.     CZTEROSYL- 
ŁABNY,      CZWOROSYLŁABNY,    a,    e,     z  czterech 
aylUb  czyli  zgłosek  zfoiony,  t»ifrfpfUg;   Vd,  shtirisilben ; 

Sio.  f't«»rof[o»ro»itt ',  Sr.  1.  itetiflUbne.  CZTEROZŁO- 

TOWKA,  iy  i.  pieniądz  cztery  zfote  waiący,  f{n  fBieTs 
gUlbntlhktf.     Z  grzywny  maią  bi^  80  czterozłotowek,  któ- 
rym  to  czteroztotówkom  odtąd  imię  ztotego  naznaczamy. 
VoL  Leg.  7,  46i.  Sł.  Aug.    cf.  Reóiki.    -    CZTERY  , 
CZTERZY,      G.  -  iJch;   mascul.  ejcclus.    CZTERZEY-, 
liczba  między  trzema  a  pięcia  irzodkuiąca,    tltt;    Boh, 
€itVii  5  Słó.  f  rtrt ;    Crn.  shtiri ,  shvetiri ,  shtir  j    Vd.  shti- 
ri ,  fHri  i  Sla,  csetiri ;  Cro.  chetiri ,  Riri ;    Bs.  cetiri ;  Kg' 
cettiri}  Sr.  i.  fcf^tprt,  id^tlo,  iterl;   Sr.  a.ftftti;  Ross. 
«ieiiiupe;   Aęć/.  %9T0f9  ;  Pers.  ciar).     Frzyieidia  czte- 
rema końmi.  Teat.  32, 111.    Przyrodzenie  czterech  części 
roku,    Sten.    435.       Wszyftkich   *ozterzech   ewanieliftdw 
przeczytał.  Biaf.  Poji.  11 5.    (czterech).     Miała  do   ośm- 
dziesiąt  i  *czteraech  lat.    id.   125.    (  czterech  ).     Sędzia 
a  .sześdą  albo    *cztefzemi.    Nero.  StMt.  3l.    (czterema). 
«Csterzy  niedziele,  ló.  78.  (cztery).  Przez  cztery  księżyce. 
JLeop,  Jud.  19,  a.    (przez  cztery  miesiące.   Biól.  Gd.). 
Jakby  on  cztery  zl:  •sył ,  kiedy  i  trzech  nie  umie,  Ojf*  Wyr, 
^  niepodobna  ,    by  więcey    umiał ',    mniey  nie  umieiąc  )• 
Z  kwitkiem  poszedł  na  cztery  wiatry.     Teai.  a4,  6.  76, 
(w  świat,  te  Me  »eite  ®clt)-     Dom,  w  którym  czt<try 
kąty  a  piec  piąty.  Teai.  7.  c.  73,    (puftki,  niemasz  nic 
w  nim ,    Me  x\tX  Utttn   fS4nbe  );     Szukam ,   przewracam 
izby  cztery  kąty,    i  nic  znaleić  nie  mogę.    Teat.  43,  c,  3. 
Wyb.  caluteńką  izbę,  aOe  Met  fStnfel).     Spi  na  wszyftkie 
«atery  boki.  Teat.  8,  6.  17.  (tęgo,  iak  zarżnięty,  iak  za- 
bity).    Cztery  kąty,  cztery  mury,  więzienie,  x\tt  9W«lts 
etn ,  M  9ef4»dllifl ,  ber  9rreft     Cztery  kąty  odpowiedzą 
'mi  za  twoie  poAępki.  Teat^  7f  1 1 5.    Między  cztery  mury 
samknąć  go  kazali.  Teat.  7,  c.  67.     Cztery  litery  (k.  i« 
c.  p.  06.  kiep)    cf.  Lat.  trium  literarum)  j^tinb^fott*     Za 
cztery  litery  czy    mię  We  Pan    masz.    r«ar.|43,    c.  47. 
Wyb.    Noa  i  uszy  obcią<5  gotów,    zwłaszcza  gdyby  mu 
kto  iakieś  słowo ,  ze  czterech  liter  ikładaiące  się ,  powie- 
aaiał.  Mon.  6S,  456.     Zaklina  go  na  przyiaiń,    miłośd, 
na  boga,  na  cztery  litery.  Jlfo/i.  78,  i4i.  CZTERYKROC, 
•CZTERZYJKROC,  cztery  r.zy,  Mermal;  Bh.  ątpt^ltkU 
Fe/,  shtiribarti ,  shtirikrat  /  Rs.  memupe^CAU ,  membipfcio. 
Porucaył  go  po  czterzykro^  czterzem  żołnierzom ,  aby  go 
ftrsegli.  1.  Leop.  Act.  la,  4.     CZTER YKROTNY ,  a,  e, 
csterykrotnie  adr.f   cztery  razy  powtórzony,  ttierfiUlg; 
FA  ahtiribattao.    CZTERYPAŁeO WY ,   CZTBROPAŁ- 


CZTEROPALCZY    -    CZUB. 


579 


CO  WY,  a,  o,  na  cztery  palce.  Cn.  Th.  DletftMgetfg,  rtet 
SłRder  grof .     CZTEROPALCZY,  a,  e,    o  czterech  pal-* 

cach  n.  p.  człowiek,  tUt^n^mq,  mit  Diet  Jingeni.  Czte- 

.  ropaiczafty.  Bndtk.  CZTERYSETNY  ob.  Czterosetny, 
cztersetny.  CZTERYSTA,  cztery  fta,  G.  czterechset •, 
fto  cztery  razy ,  tietf^unhttt;  Sr.  1,  f^tpriPta,  iteń\t9t€U 
ni ;  Sr.  a.  futl  ffUttbertl  r  Bs,  cettrifta.  CZTERZONOGI 
ob.  Czworonogi. 

Pochodź :  Czworo  ,  Czwarty »  dwierd  i  t.  d, 

CZUfi,  a,  m.,  CZUBEK,  bka  m.  zdrbn.,  chochoł  na 
wierzchu,  czupryna  ftercząca,  zjeiona,  bet  ®<!^l^))f  HUf 
bem  Sicpfe ;  Vd.  zhop ,  kop ,  pląsem ,  kopp ;  Crn.  zhop  i 
Jtai.  ciufiTo*,  Sio.  f*tiCA  j  Bh.  ^OC^Olfa  ;  Sla.  kruna;  Sr,  i. 
tieci;  Bs.  huhor,  percin,  kika;  Cro.  kukma»  kukmicza, 
pernicza  ;  Dl.  huhor ,  huhorich ;  Bg,  huhor ,  huhorich ; 
(  £c.  HyCib  ,  Hócb  nmRHiH  dziób  ).  Czub  na  głoWier 
czfowiecz^y  z  włosów,  bet  <5d^0pf,  S^MtiifOpf.  Tatarowi# 
łeb  wszyflek  golą,  wyiąwszy  młodzieńca,  co  sobie  czuby 
na.  wierzchu  głowy  zoflawuiąc,  koło  uszu  zakręcaią.  Gwagn, 
589.  Uchwycił  mię  za  czubek  głowy  moiey  i  podniósł 
mię.  X  Leof.  Ezech.  8,  3.  ( za  kędzierze.  BibL  Gd.).  - 
Czub,  czubek,  met  on.  głowa,  ieb,  bet  A^pf,  bet  9^9^^, 
bet  9łt(te(.  Nalać  sobie  w  czub  ,  upić  się,  podpić  sobie, 
f[<^  bettlnfen,  bentcfen.  Mieć  w  czubie,  podchmielonym 
bydi ,  ttmai  \»  hit  jttpęe  %4btU.  Nalał  w  czub  ,  Uk  ie 
rozum  ftracił.  Jabi.  Ex.  B.  4.  Ma  w  caubku,  a  zatóm 
tacny  do  ogrania,  Teat.  7,  d,  4 o.  Dobrze  w  czubkach 
zagrzani  ,  wracaią  z  karczmy.  Zab.  16,  iSa.  Rozum 
utracą,  w  czub  nalawszy  wina.  Pot.  Pock.  65».  Nikomu 
nie  przepuszczą,  iak  się  w  czub  naleie.  JCchow.Fr.  101.- 

^  Póy^ć  w  czuby,  za  łby,  ob.  czubić  się ,  poczubić  się,  fh^ 

nn  ble  SibpU  fttegeti,  mit  elnanbet  t«iifen^  Up  ben  ^oa^ 

ten  3Anfen.  Dla  ciebie  póydę  w  czuby  z  samym  djabłem. 
Teat.  11,  ^.  4i.  Ja  w  czuby  póydę  za  ciebie,  ib.  53»62. 
Wnet  się  w  czuby  sprobuiemy.  Teat,  53,  6o.  Bili  się 
w  czubki  po  naszemu.  Boh.  Kom.  1,  36o.  Od  słów  do 
słów,  w  czubki  zoflali  graczami.  Zab.  i5,  i8a.  Czubki, 
zaczubki,  załebki,  bitwa •,  IKanfetep;  Rf*  boaocJIMkc. 
BOAocAHOHKZ.  Prawda ,  ie  z  tego  wszyflkiege  przyi^dź 
do  czubów  moie ,  J  tak  było  .po  śmierci  Auguda  Wtórego, 
Ci  bili  Sasów ,  owi  bili  Leszczyńftiego.  Nieme.  P»  P*  86* 
Zwady,  swary,  o  mafo  nie  przyszło  w  czuby.  Mon,  76, 
i4i.  Czuba  podnosić,  głowę  podnosić,  pysznić  się, 
ba^  ^aupt  flo()  -etbeben.  Kto  więcey  wziął  ^  nie  miałby 
dla  tego  czuba  podnosić  nad  drugiego,  ani  dumy  sobie 
firoić.  Gil.  Poji.  io3.  b,  -  %.  Czub  koniki  przyrodzony, 
włosy  nad  czołem  między  nssami ,  bet  6<b^Pf  ^i^^^  Vf^^' 

be^  -Abet  bet  6Htne  gwifc^en  ben  Cbten  ;  R*^  hoakz  , 
zoAKa ,  ^oxóa1)  ;'  kokoaokI)  ,  xoxoxohhk1)  ,  KOz^Hige. 
Rozpalonym  ielazem  w  samym  czubie  między  uszapi  przy- 
pal koniowi  wzdlui  ikórę.  Lek, Kon. %\,  -  Czuby  u  koni 
dla  ozdoby,  kutasy  ftojące  z  frandzlami,.  w  które  łby 
koni  cugowych  przybieraią  się,  f fetbeąuajlen ,  ^fetbebfts 

f<btf  }ttt  ^Utatb  anf  ben  jtb)>fen  bet  Xntf<bl^etbe.    Konie 

w  czubach,  poftylion  w  burtach.  Xiądz.  xg.  Zęby  była 
W  ftayni  wszelka  gotowoić ,  konie  przybrane ;  o  czubach 
nie  zapomnieć.  Teat.  36,  b,  X3«  Konie  bez  czubów,  ib, 
19,  c.  8.  $.  Czuby  kobiece  ,  ftroie  głowy  bardzo  wy- 
sokie, i  wszelkie  tegoi  gatunku  ubiory,  trzęsidła,  pióra, 
90(et  SSeibetf  Ol^fpn^,  Sig^tU    Ta  modne  komety  u  panny 

48  .  ♦ 


S8o 


C2UB    *    CZUBATEA. 


Cieiaikowney,  nia  podobatjmi  tic;  kto  to  widsia!  ttide 
csubj  na  łbach!  Ttat.  a6,  b,  60.  Rada,  ie  nailawita 
iobłe  na  łbie  caubów ;  dsiwuie  aif  sobie ,  ie  iey  a  tym 
pięknie;  ia  iey  sif  daiwuię,  ie  iey  chce  się  babilo^lką 
wicic   diwigad.  C^ff.   Wyr.     J.  Caub ,    caubck  u  czapki, 

pióro,  kuur,  eluf  CtnAfte,   obetr  etn  g^bertufi^  as  bet 

Stńjf.     Ten  a  opiętym  kotnieraem  ,    Ow    a  podwóyną 
apką.    Drugi    a  czubkiem*,     a  ia  tei  a  m\  niepysaną 
czapką.  Zab.  9,  364.  £>•:/.     $.  Czub,  caubek  u  ptaków, 

wciów  i  t.  d.  bet  ®4o|>f,   bet  iBnfd^,  bet  ^ebetbnfi^. 

lVąi  podnosaący  łeb  z  czubem.  Bardz.  Tr.  496.  Dtuiaae 
pióra  na  gtowach  niektórych  gatunków  ptaftwa  ieiące  się , 
czubem  nazywamy.  Zoo/.  72.  Kaidy  dudek  ma  swóy 
caubek«  Cnr-Ad.5^o,  (kaidy  ma  awoię  przyganc-,  nikt 
bez  ale).  Zna^  dudka  a  caubka.  Cn,  Ad.  i36i.  ( po- 
^ierachność  wydaie ,  co  aic  wewnątrz  iwieci ).  -  Czubek 
kura,  koguta,  grzebień  koguci,  Cn.  Th.  bet  ^dbneil' 
f anini.  $•  Czub  góry ,  wierzch ,  wierzchołek ,  bte  9tXp 
fuppe,  «0|?pe,  tBttgfpl(e,  bet  ®ipfeU  Konie  biegły. 
Gdzie  góry  rosfym  czubem  nad  morae  wybiegły.  Bardz^ 
Tr.  4oi.  Lekko  się  Parnas  wznosi,  dwa  cauby  maiący. 
Bardz.  Tr.  358.  Niedaleko  miafta  mała  górka  wschodzi, 
Ta  czub  na  kształt  schodziftey  płaszczyzny  rozwodzi. 
Bardz.  Łuk»   44.  -     §.  Czub    w  mierzeniu,     nalewaniu, 

to  co  nad  ftrych  wychodzi,  ba^  ,Uebetma0,  w^i  iUt  ben 
ettldk  in  bie  ^bl^e  (le^t,  DoOel,  teWld^ti  W«f.    ^aUć 

wina  a  czubem.   Teat.   28.  6.  7.  ( pełniateńko ).     Musaę 
koniecznie  wypić  a  czubem  aa  zdrowie  We  Panny.  ib.  28, 
d.  10  4.   'Tylkb  s  czubem,    ib.   11.     §.  Serwety  fktadane 
W  czubki,  na  kształt  czuba,  czubka,  Cet^ieltettf  Wit  tlU 
C(^Opf  gebtOC^en.     Serwety  ftładaią  się  na  róine  fbzy, 
w   łodzie,    V   czubki.    Dwór.   D.    \,     §,  Botan.  Czubek 
Turecki ,    centaurea  benedicta ,    gatunek  chabra.    JS^/ui. 
JDyk.   1,   ii4.  chaber  kosmaty.  Jundz.  426.   Satbetlbeties 
Mctf  bernardynek,  oset  wloiki.    Chmiel.   1,   646.    Ross* 
ccnoroAOBHURl).       $.     Czubiłam j '  zowią    w  mowie  po- 
apolitey  braci   miłosierdzia,  bonifratrów,    bie  b<ltntbet|{- 
gen  fBtAbet ,  u  których  utrzymuie  się  w  Warszawie  ipital 
dla  obłąkanych  ;  atąd  czubki ,  Gall,  les  peti^tes  maisons ,  s 
Ipital  obłąkanych  ,    bag  3ttenbatlg  ,    SStaXtZti%ę,Vii.     One 
azaleią  ,    a   iego    nie    zawadziłoby   oddadź    do   czubków* 
Ttat.  11,  b.  11.     Jdi  idi ,  głupi  daiadu   do  caubków«  ib, 
7,   6.66.  ( potrzebuiesz  kraty  bonifraterikiey).     Wpadł, 
iak  ten ,  co  alę  od  czubków  a  zakraty  wyrwie,  ib.  56,  b,  20, 
Zabt.  Bat.   20.     Ledwie  nie  oszalał)     mało  brakowało, 
ieby  go  do  caubków  zapakować,  ib.  25,  c.  3o.     Kaiemy 
mu  ieszcze  dzisiay  czuprynę  ogolić  i  zawieść  do  czubków. 
Ttat.^y^^.     *CZUBA,  y,    i.    f  5A.  cjub«  ,   wilczura), 
azuba,  suknia  z  futrem,   cf.   czacha),  eine  0<^aitbe,  eitl 
9e(|t0(f«     Ksicia  chodaą  w  csubach  Tureckich  miafto  re- 
werendy.  Stryik.  Tur.  H,  2.     Przyftoyniey  w  czubie  cho- 
dzić cudney  klacze,  Nii  gdy  sapetula  pani  w  czubie  ika- 
cze.  Brath.  M.   2,  b.     Przysiadł  się  ów  orator  luby  Do 
dziówk!  ^liczney  owey  wierney  czuby.     Jabł.  Ez.    196. 
CZUBACZ ,    a ,    in*    zwierzę  iakiekolwiek   czubate  ,     fin 
ICbiet  tnit  einem  6<^|^fe)  ^s.  xoxAavb  roaczochrany). 
W  saczególno^ci ,    czubacz ,    columba    cucuUata    Kltin^ 
kie  ^Attbentattbe  ,     ma  na    tyle  głowy  piórka  flórczące. 
Zool,  226.  '  CZUfiATKA,  i,  i.  sikorka,  parut  crijlat: 
Xkin.  ma  na  j^lowie  caubek  ą  piórek  pftrokatych.  JCiuĄ. 


CZUBATY    -    CZUĆ. 

Zw.  3,  374.  bie  i^ttienmeife ,  bie  ek^pfnieife ;  (Cant. 

9h6pka  ;  Rs.  xoxAyma,  kara  czubau).  CZUBATY, 
CZUBI  ASTY,  a,  e,  -  o  ac/r.,  czub  maiący,  i(tO]^fi|| 
mit  finem  6<(0pfe;  Vd.  ahopaft,  kopash,  kukmaft,  per- 
niahaft,  grebenad,  koppafti  *,  Crn.  ahopift;  Sio.  <^od^O« 
(atQ  ;  5r.  1 .  tiecm\ti  ',  Rg.  huhoraft ;  DL  huhorjaT ;  Cr§. 
kukmaszt*,  Bł,  huhoray ;  Rs.  xoxAamuH.  Wyglądasa 
mi,  iak  nasaa  caubata  kacaka.  TtM.  5i,  b.  70.  Dzier* 
latka  caubata.  Ban.  J.  3.  Caubate  kury,  a  caubem  na 
głowie.  Kluk.  Zw.  2,  96.  ^ttlH%^^  5  Cm.  zhópka ;  Rt, 
xoxAyxna.  Caubate  smoki.  Otw.  Ow,  16  8*  Caubata  albo 
parchowata  iaba.  Syr.  825.  (^  ob.  ropucha  ).  Czubata 
przyłbica.  J.  ICchan.  Dz.  56.  Fig.  Rodem  kokoszki  csa- 
bate.  Om.  Wyr,  ( całe  to  plemię  kata  wart9  -,  iedna  dra- 
gą ladaco,  krew  nic  warta.  §.  Czubaty,  cznbiaAy,  wy- 
datny, wysadzony,  wypnkły,  huićfld^t,  banf<^ł<^t,  ł«« 
<tfi(6t*  Na  mokrych  rolach  aagony  na  samym  wierzcha 
caubisfto  robią.  Haur.Sk.^6.     CZUBIĆ  cz.  ndk.^  wmb 

na  głowie  ftroić,   mit  einem  6<^opfe  t^etiieten  ,    eisct 

6<b^)>f  «nf  bfm  ^Opff  mad^en.  Babiko  czubi  łeb  w  trsj 
piętra,  tym  tei  flrasznieysze.  Ojf.  Wyr  (cauby  (bwia, 
buduie).     Czubić  konie,  czuby  im  na  głowie  wyfiawii^, 

ben  ^fetbfn  £lna(len  nnb  ^toDen  anf  bie  ^ipfe  fr(fi« 

Wie^niacayiko  ftangret  zapomni  choćby  i  na  wjaadflarofij 
uczubić  konie.  Offi  Wyr,  $.  Czubić  kogo,  bić  kogę, 
prać  go  po  łbie,  czesać,  targać  za  csuprynf,  fiflm  ^9 
bftt  j^aatfn  laufen.  Caubić  się  zaimk.  ,  waaienuu  wcsaby 
a  sobą  póyić^  za  łby  się  wodzić,  eintfnbft  in  Me  ij««r< 

f Allen  ^  ff^  be9  ben  jtbpfen  ftieaen,   ft<b  betnm  tiiffir 

^anfen;  Sla:  caupatise,  sTaditise).  Wielka  mię  chętka 
bierae  acaubić  ią«  Teat.  53,  b.  46.  Wałek  czubił  Ma^, 
Maciek  czubi  Walka;  ot  tak  na  kwiecie,  raa  ten  górą, 
drugi  raa  ów.  OJf.  Wyr.  On  taki  dziki  w  kochsoin, 
iak  w  caubienia.  Teat.  3o,  84.  Baby  się  kłócą,  kreimi 
się  nie  lubią ,  Panowie  ftrasaą ,  a  studzy  się  cztlbią.  Kret' 
W»  72.  Tam  chłop  się  a  chłopem  pokłóciwszy  caaU, 
Gdy  z  drogi  umknąć  nikomu  nie  lubi.  Zaht  9t  i^^* 
$.  Czubić,  ikubać,  Bndtk.  )npfen  $  Cro.  ch^pati;  (Cr0* 
chubim,  chubetl  5  patrzeć  a  roawartą  gębą,  iak  gap')* 
CZUBOWY,  CZUBKOWY,  a,  c,  od  czuba,  czubka, 
Cid^Ol^f  s  •  $.  Od  czubków,  caubienia  się,  CflOf  <  f 
Gc^ldgetey.     Nasi  czubkowi  rycerze.  Zab.  16,  i84. 

Pochodź :    doczubi^^   rtac^ubi^t    odczubUf^    poczuU^t 

przśczubi/f  uczubić^  wyczubi^^  Maczubić^  zAezubkiy  </* 

czupryna^  czupurny. 

IpZUC  traruit.  kontyn. ,    mieć  zmysły  caym  poruszone «  > 

wiedzieć  to  do  siebie,  fibltn,   empflnben;    Bh.  ĆW,  ^If 

ciiaif  tptim;  ceptim,  cectiwim^  nceptiti,  ncectim  /«1- 

/!>«,  odorari,  cpt  sensus:  Sio.  ćttt,  Ćattti,  Ćui,  CWt 
ąudire,  Clteni  tactiu;  Sr.  2.  ^UW^ 'senfire ,  |Ufd^e '^nf"*.: 
Sr.  1.  tjttim,  win,  Cjniem  ^entio;  cmi  odorań\  CJdCJl 
sensus  ,  odoratU4 ;  tjut|0  tactus -y  Bi.  chi»titi,  t]\Mi% 
nzchjutiti  jen/ire,  cjutti,  cjUTati  cujlodire  (cf.  czuwaOi 
chjuchjenje  tensui\  Cro.  chutiti  tenfirt;  chiid,  chutcaya, 
DL  chjruchenya  tentus;  Oo.  ckutenye  tactufi  cb|»^t 
.chujem  audire,  chuieBye  auditus:  Sla*  osititi  /entirc; 
.chutiti ,  csuti  audire  \  ehutenje  auditus  \  ticanje ,  pipaaj«i 
factus  ;  Rg,  chjdtjeti  ,  cjutti  sentire  ,  cjutti  ąudirt^ 
jchjAchjenje,  sensUs\  K</,  ahutiti,  obzhutiti,  pozhntiri, 
^zhu^tiy  fentirei   a^ut,  fhuti,  shujem,  audirtf  f^f 


czuć. 

^bidti  eujipdirif  tngilart  (o3.  csuwi^),  shutik,  obx]intik» 
shuteaje,  sśnsusj  łactus:  Cm.  shuti,  shnjem  ^igiłare^ 
shutiti,  shAteem  t9ntir€^  potip  tactus  ;  R9>  Hyuuih^ 
noH/ami  audirt  ^  ttniirt  \  «iy acniBoaainł,  BoaHyBCDiBO*- 
Bamby  omy^iHOiBy  o^y^J^mt  Mentire^  HyBcmsOBaMie , 
^yBcniBO,  BOaHyBcmBOBAHie,  oqiyQ^ajfe  sensus;  £c« 
YyBcniBHAHoe ,  ^y bcoichao  organum  #<nn«/i(/i;  Chetld* 
mt  Syr,  tr*x  Uuthsautcuiiare^  ait$nder€).  W  ogólności » 
polbrsedB  awoie  smyiTy  csymsiś  wsrussoney  fńHeUf  tttli 
|^ftnbeil«  Znak  śmierci  w  chorym  ,  nie  czuć  boleści. 
JCarp.  3y  i44.  Cauie  aic,  daie  się  csuć,  Tatt*  e^  t9itb 
gefii^tt^  empfnKlben/  Ból  wsselki  nie  tak  sic  csuie ,  Gdy 
kto  go  lekko  prsyimuie.  Cn,  Ad.  4a.  Mnieyasa  przykrość 
aic  nie  csnie,  kiedy  większa  naftcpuie«  ib*  5io«  Czucie  ^ 
władza  caucia ,  ftan  w  którym  B\ą  co  czuie ,  uczucie ,  to 

co  aif  cBuie ,  M  Aiipftnbeii ,  bal  muu ,  bal  i^efiitfi , 

Me  Cmi^tfbnng*  Do  czucia  stuią  iyly  auche ,  które  się 
"W  różnych  częściach  ciała  znayduią.  Kirch.  Aiu  87* 
Cancie  ,  ieft  to  poięcie  przedmiotu  zewnętrznego,  czyli 
umienie,  które  iaki  przedmiot  czyni  na  duszy  za  po* 
Jrzednictwem  zmysłów.  Dyk.  Med.  1,  655.  Gdy  się  co- 
kolwiek nerwów  dotknie,  czucie  aię  w  nas  wzbudza,  ie 
poznaiemy  co  ieft  oflre,  gtadkie,  co  miękkie ^  twarde, 
Biiche,  ciepłe  abo  zimne.  Wtych.  An.  i88.  Czucie  ie(l , 
rozkosz  albo  ukontentowanie ,  boleść  albo  przykrość ,  od 
wzruszenia  zmysłów  pochodzące.  Boh.  Djab»  3o.  - 
Wewnętrznie ;  w  duszy  czuć,  wzruszonym  bydi ,  moraln* 
innetli^  emyfinbnt,  fi&b(et|.  Czuy  sam  dobrze  twą  nędzę 
a  my  będziem  czuli ,  Jak  ten ,  nayukochańszey  co  płakał 
Urszuli  (Jan  Kochanowiki ).  Dmoch.  Sxt.  R.  18.  Coś 
tam  w  sercu  czuię  ku  tobie.  Ttaf.  53,  b.  5 9.  Gdy  miłość 
równe  czucie  dwom  osobom  daie »  Za  cóź  ten  ieden  płaci , 
a  drugi  przedaie?  Hul,  Ow.  69.     $.  Węchem  czuć,  czuć, 

woniać,  botd^  beii  ®ettt(b  emi>finben ,  rlf<b^n  (Cejlem 

fl^1tlftffll)«     Mam  katar  i  nic    złego   ni  dobrego  węchem 
nie  czuię.  Jabł*  Ex.  A.  a.     Czuię  tu   zapach  rozmarynu^ 
Teat.  55,  b.  39.     Uszy  maią   a  nie  usłyszą  ,     nozdrza 
maią ,  a  woni  czuć  nie  będą.  1  Leop.  Pi.  1 1 3,  6.     Nie 
«suię   w   Warsaawie    wonności    tytuniu ,    który  Sułtan 
w  Stambule  ciągnie ;  niechby  zaś  pod  nos  zakurzył ,  ,wnet 
uczułbym.    Boh.  Djab.  59.     Kiedy  byście    wy   czuli    ten 
cach,  którym  ia  czuła,  gdy  zemną  mówiła*  zrzucilibyście 
ią.  Wys.  Kat.   180.     Swoie  maszczą  dłonie,  Tylko  .aby 
Sabeyikie  od  nich  czuto  wonie.  JCchow,  Fr.  la.     Czuć  od 
niego,  Osł.    Wyr.  (  śmierdzi  ).     Czuć  mu  z  u(^    ib,  (el 
ttecbt  Ibm    tf ni    brm  ORttnbe ,    cf.  słychać ).     Daleko  iyr 
orłowie,  daley  sępi  cauią.  Pot.  Arg,  5i4.  totttftn)^  Rot, 
gdy  myszkę  cauie,  cicho   się   do  niey  kradnie.   Teat.  55, 
«.   i4.  -   Fig.    Czułam    ich  przez   (korę.    ib,  5$,   e.   38. 
Wilk  Seden ,  wielki  łapiknra ,  Gdy  szedł ,  na  milę  w  koło 
czuć  go  było  frantem.  Zab.  i3,  380.  Tręb.     Czuć  z  daleka 
tchórza.  Oss.  Wyr.  (poznać  boiailiw^go  po  minie).   Czuć 
saraz  co  śmierdzi. £^.  (fotr^niepoczciwemu  z  oczu  patrzy). 
Wilk  głodny  krąiy,  kędy  owce  czuie.    Patzk.  Dx,    i5. 
(miarkuie,    zwącha,   oitteni,    metfem    Póki  w  mieszku 
twym  co  czuią ,  Poty  cię  wszyscy  ssanuią.  Cn.  Ad.  886. 
Ten  dziś  naynieszczęśliwszy ,  co  u  niego  pieniądze  czuią* 
Zab.  i3,  300,     Czuie  wilka  w  iycie.  Rys.  Ad.  8.   (miar- 
kuie ooś^.     Tam  ludzie ,  gdy  chmurę  czuią ,   po  ścianach 
askarłatne  aukno   roawiessaią.    Pcuzk^  Dx,  8.      Starzy 


CZUĆ. 


58 1 


bliis^ą  esnią  Imierć  nad  szyią.  Prot.  JTcnt,  D.  5,  b.  • 
Czuć  o  czym ,  zwąchać  czego ,  pomiarko  wać ,  etwal  VAU 
tf  m  /  fptott*  Czuląc  pan  u  popa  o  groszach ,  posłai  nań* 
Perr.  £i«43.  Poborcy  gdzie  czuli  o  ludziach  maiętnych* 
łupili  ich  a  maiętności.  Budn,  Ap.  90.  Bolesław  syna 
Hinka  poimat,  źe  cant  u  iego  oyca  o  pieniądzach.  Biśi* 
Kr*  i44.  Swóy  ikarb  ibaciwszy  Nero,  na  tup  aię  "Wdał, 
gdzie   czul    o   bogatym,    Stryik.   59.     $•   Czuć,    baczyć 9 

uwaiać,  poważać,  bcmcrfen,  bettac^Uti,  tml%ZXk.    Nad 

ludźmi  wielcy  królowie  panuią ,  Jednak  nad  sobą  niochay 
boga  czuią«  Pttr.  Hor,  s.  D.  3.  Miła  wolność,  ąle  kiedy 
aię  z  posłuszeńflwem  zgadza  ,  i  zwierzchność  nad  sobą 
czuie.  Faitb.  DU,  O.  §,  Czuć  do  *aiebie ,  czuć  na  aię » 
w  sobie  poftrąedz  i  uwaia^  znać  aię  do  czego ,  ,f{(^  itWItfft 
fepn,  an  ffc^  naf^tnef^tatn.  Ale  nie  mniey  ^konie  do  sie- 
bie to  czuią ,  ie  w  złocie ,  źe  i  złote  wędzidło  smakuią« 
Tward.  MUc.  i43.  Harda  Netta,  ii  gładkość  swą  da 
aiehie  czuie.  J.  JCchan,  Fr»  65.  Jeft  kto,  co  ńa  ai^ę  nie 
czuie  nic  ałego,  Ni  miecza,  ni  Arzał  nie  trzeba  a  saydakiem 
Nosić  aa  takim.  Pefr.  Hor,  D.  3.  b.  integer  citaś)^ 
Znaczny  to  pan ,  Mle  cauie  i  nad  miarę ,  ii  ieft  doflatnim. 
JCras.  Po<ift»  a,  169.  §.  Czuć,  eaułym  bydi,  czulośd 
mieć,  łatwo  bydi  porussonym,  etnpfttlbftm  fe^ll,  ttnpfllb 
ibetl  f  Smpftnbmig  f  aben.  Czym  azczupleyszy  ieft  pręt  po- 
przeczny w  szalkach,  tym  bardziey  czuią.  Krumt,  Chy. 
6a.  -  II.  Czuć /i/ioi.  nied.f    czuwać,   nie  spać,   Mcb^ltr 

ntcbt  fd^(affti;  Bh.  b^iti,  Hil,  bbjm,  bbjwam  (cf.  budzić)  i 

Sio.  bbiti ;  Bł.  bditti »  R^'  ^^^^^^ «  bdćnje ;  Cro.  akoanu- 
▼ati ,  zkoznujem  ,  sztrasim  ;  Rs.  6A'fiuilk*  6o4pcnxiiofeainft  | 
£^.  6Af!ma  9  6AHnza ,  6aki  ,  no6A'feniK ,  6e8l>  CHa 
Bpenil  apoaoABmB,  He  cnaznB.  Spisz  We  Pan,  cayli 
tei  czuiesz  1  Teat.  6,  38.  Jtfk  siła  tjch ,  którzy  czuią  i 
nie  śpią  całey  nocy  9  W  karty  graiąc.  Dambr.  548* 
1  Leop.  1  Thesł.  5,  i  o.  Gdyby  wiedział,  któreyby  go- 
dziny miał  przyiśdi  złodaiey,  pewnieby  czuł.  Rey  Pojk. 
Mtnm  k.  Czuymy,  spać  się  iui  nie  godzL  Croch.  Wm 
53.  Sen  mi  przypadł  taki,  ii  ani  apałem,  ani  tei  czuc- 
iem cale.  Sk.  ZywM  4x>8.  Czuycie,  a  bądicie  zawady  go- 
towi. Rey  PoJi»  L IL  6.  Patrz ,  abyś  tego ,  coś  aobie 
czuciem  doftał  ,  apatiiem  nie  firacił.  Sk.  Zyw,  a,  i5* 
$.    Wartować,    pilnować,    firzedz,     19a<b^n,    bei9a<btll# 

fSad^e  %a\Un ,  anf  brr  ®a(^e  fepn.    Kaida  rota  po  miąrse 

zbroyna  nie  śpiąc  czuie*  A,  Kchan.  J.  a45.  Stróiowia 
T7  bramach  uilawicznie  czuią.  Prot.  Jai.  la.  Czucie, 
vigiUa ,  ftrai  nocna ,  bfe  9}a(^tn^a(^e ,  tU  ®a(^e.  Przyszt© 
czucie  iutraenne.  1  Leop,  Ex,  i4.  -  Czuć  o  czym,  na 
pieczy  co   mieć,    ilrzedz  czego  pilnie,    eXV^9/b  bftoacbfilf 

beoabreti,  UHtf^tn,    forgfiimg  in  9((bt  nebrnen.    Ty  o 

mnie  na  wszelki  czas  czuiesz.  Ryb.  P/,  117.  Czuycie 
z  pilnością  o  powierzonych  wam  owieczkach.  Smotr^ 
Letm.  8.  Przeftrzeiono  Tróynatę  ,  aby  o  sobie  czuL 
Stryik,  388.  (aby  «ię  ih-segł,  aby  się  miał  na  ofiróiności^ 
n  fpffte  anf  fdttrr  ^urt  frpn).  Zetrzyi  sen  z  oczu,  a 
czuy  w  czas  o  sobie.  J,  JCchan,  Dz^^^.  Czuć  w  czyrn^ 
bacznym  bydi  ,  aufntf rffam  fe^tt  ,  lUhlttf  acbtffl-  Rojłaice 
niechay  czuią  w  tym ,  aby  dzieci  swych  z  młodości  nie 
rozpuszczali.  Gliex^  Wych,  E.  6.  -  Czuć  o  sobie ,  cho- 
dzić koło  siebie,  zabiegać,  fit  ft(b  forgetl,  fttt  j!<biun  m§ 
bemAbt  feptt.  Ji  o  sobie  czuł  X.  Zf brzydowiki ,  przez 
woiewodę  WUeńikiego  czyniąc  Aaranioi  praeto  dano  a« 


58s 


CZUĆ  SIĘ    -    CZUCH. 


biikapilwo  KnJLOwftie.  Gorn,  Dz,  38'  -  III.  CZUĆ  SIĘ 
xaimk, ,  csuiąc  prsy  aobie  bydź ,  prsytomiijiii  aobie  bydi 
Gzuiąc,  czułość  nieć  s  przytomnością,  QefftH  %a\tU, 
f!d>  fÓClen,  M  ®eW  (Smppttbung)  fecn.  Była  w  za- 
chwyceniu; wołano  na  nif ,  a  ona  sięgnie  czuła;  przybie- 
gły i  inne  sioilry ,  a  ona  przedsię  nie  czutą,  Sh»  Zyw,  1 1 3* 
Zdumiała  będąc,  nie  wiedziała  co  czynić,  a  ledwie  się 
czuła,  gdzie  ftoi.  Sk.  Zyw.  a,  19&.  Z  onego  dziwu  ledwie 
aif  co  czuie.  P.  Kchan.  J.  a 56.  Nie  czute  się  z  radości. 
Teat,  54,  8.7.  Bcch  HeB'fiA'6iuHCfl.  Jeśli  się  dobrze 
czuic  ,  Więcey  cif  nad  się  miłuię.  Groch,  W.  386.  - 
Czuć  się  na  mooy  ,  na  siłach  ,  na  pieniądzach ,'  czuć  do- 
•iebie  ieś  mocny,  silny,  plenięiny,  f[(!^  ^t^  SHifttti  f&^s 
len ,  ff  Ute  SX«Ąt  fi^f n.  Czuie  się  po  siłach ,  i  zna  do- 
brze ,  ie  brzemię  to  udźwignąć  moie.  Pilch,  Sen  lift^  2, 
175.  $,  Czuć  się  w  czym;  do  czego;  czuć  się,  s  czuć 
co  do  siebie,  znać  się  do  czego,  (S^^  UwU^t  feptt,  (Ul  fic^ 
^4teHr  M  §<ttoffen  finten,  Kto  się  nie  czuie,  niech 
się  nie  frasuie,  A  kto  się  czuie,  niech  się  poprawnie. 
Rys  Ad,  38.  Kto  się  sam  w  czymkolwiek  czuie,  Dru- 
giego w  tym  nie  winuie.  Cn.  Ad.  770*  Kto  się  w  czym 
czuie,  wszyftko  mniema,  by  o  nim  mówiono.  Kosz,  Lor. 
2  79.     Jak  się  azczęśiiwifli  umiera ,  gdy  człowiek  nie  czuie 

•  się  do  niczego.  Tam,  83,  a,  127.  Kto  się  ^ym  czui^, 
tego  zarzut  wzruszy.  Kms,  Antim.  ii*  Do  czego  się 
we  czuię,.  do  aerca  nie  pnyimuię.  Cn«  Ad.  194.  §.  CzuĆ 
się,  wchodzić  w  się,  brać  do  serca,  in  fk^  ^tieu /  twi^ 
§€n,  iebtnttn.  Jałmuina  grzechy  odkupuie,  Czemui  się 
w  tey  mierze  człek  ikąpy   nie  czuie.     Prot.  JaL  A.  4. 

.My  którzyśmy  przyięli  iego  prawo,  mamy  się  czuć  i  znać, 
ieśmy  iego  poddani.  GU»  Xat.  76.  Boga  za  pana  znać, 
ieił  iemu  poddanym  bydź ,  sługą  iego  się  czuć  i  na  wsze- 
lakie rozkazania  iego  posłusznym  bydi.  WiM,  3^7. 
{,  Czuć  się  ,  ftrzedz  się  ,  czuć  o  sobie  ,  na  pieczy  się 
mieć,  pilnować  się,  Cro^  churatisze;  (Utf  fHnet  J^Utl^ 
fepn ,  ISc^t  ^«beS ,  macham  fepn.  Radzili  Jwoniemu  Ko- 
zacy, aby  się  czuł,  a  wiedział,  iako  daleko  ma  ufać  Hie- 
roniemu.  Gwagn.  i53.  Czuymy  się  bracia,  pan  blizko, 
«to  idzie ,  (łrzeimy  się ,  aby  nas  niegotowemi  nie  zaftał. 
3k,  Zyw.  a,  19,  Czuycie  się  (iarzy  ,  czuycie  się  i  mfpdai , 
Obliczaie  Aopnie ,  wiele  ich  iuź  macie  W  górne  pataCe. 
Groch,  H^  4ii.  Sk,  Zyw.  4ai.  $.  Czuć  się  biernit  ob. 
C^iCtzynn.  -  C?UCH,  u,  m.  (cf.  Cuch)  węch,  wiatr, 
wonią,  (o  psach),  Hi  9iif <^en /  b<t^  SBltUtll,  bet  ®es 

ni(^,  He  aSitteniiid  (  eine<  ;p[agb(ttttbe^  cf.  błe  6it(^, 

i(b(9*);  Bh.ąxićl^,  Ći4;  5/Ó.  ćU(ifi  Citebelnoft  odoratui; 

Sr.  1.  Qu4i,  qn(^atti,  (t|ii(^m,  ntitlebiam  sagio);  Rs. 

^ynibó  (  s  1'  stuch,  a.  czuch,  wiatr,  wonią).  Cznohu 
dwoiako  pies  uiywa  ,  który  ma  dofkonalszy  wiatrem, 
który  ma  słabszy,  tropem.  Oftror.  MyśL  &.  (cf.  wietrzny, 
kopytny  ).  Czuch  u  psa  znaczy  sif  nosem  i  trąbą  ,  bo 
nozMu' wiatru  nabiera,  a  trąbą  go  mózgowi  podaie.  ib.  j^ 
Śledziłem  zwierza  w  boru,  śledził  w  lesie  głuchym ,  Włó- 
czyłem się  cały]dz«eń ,  ieidiąc  za  psim  cuchem.  Pot.  Jow, 
59.     Czuchu  dobrały  nosa  dobrego,  Sar.  1.  WUtiuĆ^nUf 

Pochodź:  czuły f  czuło/if^  bezczuty y  btzczuiofi^  czufy^ 
wuff  czuynoi^^  czuwać^  doczuwać^  naczuwać  się\  po^ 
mzuwa/łify  jtocząij  prztczuwad^  prztczuć^  nadczuwad^ 


CZUCHA    -    CZUŁEK. 

ezuhad  ,  czyhać  ,  eucU ,  ocucU  ,  ocykai  ^if  ,  othtąjt^ 
ocni€wa4  się. 

CZUCHA,  CZUHA,  y,  i,  szuba,  czuba,  anknia  długa 
futrem  podszyu,  (cf.  Czuyka,  czuhay),  eto  Imiget^Jflj* 
fO(f«  Czucha  na  nim  z  czerwonego  adamaszku.  WoFg, 
Radź.  166.  Księża  tam  w  czuchach  Tureckich  chodzą, 
miafto  rewerendy.  Paszk.  Dz.  5i.  Gdy  sobie  wspomnisz 
one  dziwne  czuhy;^  one  flradiotki,  delie «  żupany  .  *  . 
Rey  Zw.  67,  b. 

CZUCHRAC,  CZOCHRAĆ,  CZUCHRANIEC  mb.  Csechrać. 

CZUCIE  ob.  Czuć.     CZUHA  ab.  Czucha ,  Csuhay. 

CZUHAC,  CZYHAĆ  na  co  intransit.  kontyn.^  czuwać  na 
co,  pilnować  czego,  oko  mieć  na  co  baczne,  czatować, 

ftrzedz  na  co,  loafanf  łanem,  ^Affen;  Bh.  citMw  »9ci> 

%^t\t   cUi^at  ptasznik)  ;     Vd.  nazhakuvati,    saseduTsti). 
Wszyscy  na  krew  ftrzegaią,  mąź  na  śmierć  brata  swego 
ezuha.     1    Ltep,   Mich.   7i  8*     Na     baranka    niewinnego 
czuhaią,  lakoby  aię   krwią  iego  popoić»    Bzcw^  Roi,  66. 
Szatan   uftawicznie  na   dobre  czuba.  ib.  110.     CzuhaU  i 
załawiała  nań ,    i  ahciała  go  zabić,    i  Leop.  Marc.  6,  ao. 
'  Czyha  a  czeka  na  rozdrapanie  twoie.  Rey  Poft.  mmm,  S. 
Czyhaią  na  upad  móy.  Ryb,  Ps,  4.     On    na  mię  czuha  aź 
po  dziś  dsień.  3  Ltop,    1    Reg.   aa,  8.  (  czwałn  na  mnie. 
t  Leop, ).     Przez  nienasycone  łakomftwo  czyhał  n>  dobra 
klasztorne.   Birk,  Dom.   i35.     Zlodziey,    który  na  cudie 
mieszki  czuba   albo  godzi.    Mącz,    Ząbk,   Mł.  43,     Stać 
komu  o  gardło,  też  czuhać  na  kogo,   nioktórzy  mówią. 
Mącz.     Pod    woyiko    się  podknykał  ^     czyhaiąc    na  to^ 
iakoby    mógł   kiedy    na    nieopatrznych    uderzyć.     Papr, 
Ryc,    174*     Na  zdrowie  iego  czyhać  miano.     P.  Mchan, 
Jer.    5a4.     Czekał    czasu  ^     czyhał    na    pogodę.    Gonu 
Sen,   46o. 
*CZUHAY,  aiu,  m,,  CZUIA,    *SZUIA,  i,  i.,    CZUYKA, 
i,  i.  zdrbn.y  czuba,  czucha,  płaszcz  z  rękawami  Tatarlki, 

Eufki ,   eiit  iCatarifc^ee  ober  Ołeti^ifd^ec  Ołotfelor.    Kon- 

tusze,  iuki  i  czuhaie,  wschodowe  ubiory.  Tw€trd,  Wi* 
aoi.  Dla  niego  krawcy  szyiątetety,  kraią  złotogłowy, 
a  z  nieb  zaś  kontusze ,  czuhaie ,  hazuki.  Opal.  Sat.  1 15> 
Chmielnicki  ockotników  poubierawszy  w  ordyó/kie  czuh 
haie  ,  ieby  ftrasznieysi  byli  .  .  .  Tward.  W.  D.  3o. 
Czuhay  wdziawszy  Ruiki.  tb.  77.  W  szubach  i  szuiach 
chodzą.   W.  Po/i.  W.  a,  io3.  (cf.  szuia,  nikczemnik). 

CZUIE  ob.  Czuć.  CZUKULATA  ob,  Ciokolala.  CZUŁAC 
ob.  Ciułać.     CZULE  ob.  Czuły.     CZUŁKO  ob.  Czółko. 

CZUŁEK ,  łka ,  m.  rodzay  i  gatunek  rośliny  ,  mimos^ , 
którego  dotykane  liicie  ftulaią  się ,  i  dopiero  9ię  po  nie-<' 
iakim  czasie  rozwiiaią^  JC/uk,  Dyk.  a,  laa.  Czulozieł, 
Ład.  Dyk.  a,  389.  bie  @tnnp{łatti€.  CZUŁO  ob.  Czufy« 
CZUŁOSCT,    ćci,    i.    władza  czucia,  tkliwość,    M  9^- 

fAbM^ermógen ,  bte  ^mpftnbnng^rYaft,  bie  (SmpfinbimUit ; 

{Bh,  CSHoft  vhacitas,  ałacruasj\  Bh,  q^((i»Ofl,  Cpt<tU 
nifk,  Ciitebłnojl*  Bs.  chjuchjenftro  ^  Yd,  •kbzhutiiToft, 
pozhutnoft,  zhutlivoft;  Cr/z.zhutlivoft;  i{^.  chjuchjeniho; 
Rs.  ^yucTttBewiHocmh  \  Ec.  6AaroHyscixin'ie.  Csułoić, 
siła  znayduiąca  się  w  nerwach ,  która  za  kaidćm  ick  do- 
tknięciem  czucie  sprawnie.  Sniad.  Teo,  a  aa.  W  kim  serce 
czułe  ,  czułoić  ofh-óina  ,  Chwalić  takiego  nadto  nie 
moina.  JCras.  Lift,,  ia6.  Śliczna  czułoić'  serca  ,  ni^ 
moie  patrzeć  I  iak  kurczę  fiB%>  a  męia  katuie^    Ttat. 


i 


CIEULEirSTWO    -    CZUŁY, 

19,  c*  90.  -  Cruioićf  wsruasenie,  porussenie ,  Mf 
mń^tnng  i  Rs^  yMUA^aia ;  £c,  cepA066Aie.  Dwóch  csu- 
toicA  nie  moina  w  iednym  aercu  mieicić.  Teat,  44,  </• 
5o.  -  Csulo^d,  moc  wzrusienią,  bU  ^taf(  Jtt  til^rem 
Cłuto^d  pióra  iego,  mowy,  piima.  -  Nieczuto^ć,  NlE- 
CZUŁENST WO ,  a  ,  n.  oboiętność ,  zmnoić ,  bte  ®(el((s 
^ńltiglńtr  Siilte;  Sio.  nec^tebtnofl;  indoUntia.  Nieczu- 
toit  pana  na  ste ,  caty  dom  w  uiersąd  wprowadza. 
JCsiądz.  ito8.  W  nieczuloici  na  powszechne  dobro ,  do- 
mowym tylko  zaprzątaią  iif  zrzędzeniem.  Mon,  65,  357. 
Konwulsye  kratomowikie  słuchacza  w  nieczuleńflwie  i 
oziębtoici  zoftawuią.  Za6.  8vi43.  -     Czułość,  czuynofć, 

nieapanie,  Me  tSa^fatuCcit ;  BA.  btelofl,  feeblitoofl.    Sen 

teft  kradzieżą ,  którey  natura  w  nas  szuka ,  Lecz  ią  umie 
oszukać  czułością  nauka.  Za6.  i5,  332,  Nagi.  -  Baczność, 
mwaga^    baczne  oko,    pilność,    pilno^RKanic  ,    fbrzeźenie, 

piecza ,   bie  %nfm^xl\amU\t ,   Oba<bt ,   ^(^tfamfeit    Do 

tey  czułości  obowiązani  są  opiekunowie  względem  sierot, 
których  ftaranie    na    siebie  roaią.      Bah.  Niedz.  1,  619. 
Do  takiey  czułości   oboiitiązani   są  gospodarze  względem 
domowych,     ió.    1,   3ao.      CZUŁY,    a,    e,     CZULE, 
CZUŁO   ad9.y    CZUTKI.    a,   ie,    CZUTLIWY,    a,    e, 
csuiący,  czucie  maiący ,  iifiUnh ,  etttpftttbetlb  ;    (BA.  CiU^ 
€ilaetr^  ęifidus);    Bh.  CjItebM,  C^tebllll^ ,  CptlittC;     Vd. 
mi  Crn.  żhutliu,  obzhutliu ;    Bg.  chjutiy;    Bs.   chjuchj^ ; 
Sr.  1.  mntinpiti\  B^.myBcmBeHHUH ,  HyBcmsKineAiHiJU. 
Serce  moie  nie  zatwardziało,    ieft  czute.    Teat,  48,  53. 
Utworzyć    machinę    czutliwą.    Zabł.    Roz.    173.     Mniey 
csutkim  i  dotkliwym  umysłem  to  zniesie.  Piich.  Sen.  843. 
Czuły,  snadno   czuiący,   łatwo  wzruszony,    Ctnpftnbfaill* 
Serce  od  nafury  ma  bardzo  czułe.  Kras.  Lifl.  126.    Mcci. 
cepAo6óxiHU]i,  e^aroHy  BcniBeHHUH ;    Rs.  H'^'3irHbiH. 
Czym  czuleysi  są  pacyenci ,  tym  wolniey szych  im  potrzeba 
lek&riWr.   JCrup,  5,  763.    ^im  delikatnieysi ,  pieszczeiisi ). 
Serce  czułe,  oraz  umysł  szczóry  Są  dwa  wieczne  poczci- 
'wych  ludzi  charaktery.  Zab.  11,  385.  Zabl.  -     Czuły  na 
co,  wzruszony  czym,    geiA^rt  t^Oll  ttf^^i*     Czas  korzy- 
ftać  z  iega  powolności ,  kiedy  na  moie  usługi  tak  czuty. 
Zab.   i4,  35o.  Szym.     Na  los  nieszczęśliwych    aayczulsi 
nieszczęśliwi*    Otł.  Str^   9.    -     Oppoł.   Nieczuły,     obo- 
jętny, zatwardziały,  twardy ^    kamienny,    llllCt!ipftilb(t<b/ 
§UUf^Uti%,    ^atti    Sta.  neorfitljiy).     W  pięknym  ciele, 
czyi    moie  bydi  nieczuła    dusza  1      Wfg*  Mar.   1,   1S7. 
Bądi  ftałym  w  przedsięwzięciu,  nieczułym  na  bole.  HuL 
Ow.  34o.     Alboi  mogę  bydi  nieczułym  na  taką  obelgę  ? 
Zabł,    Roz^    87.     Nieczuły   ieftem    £c.  HeHys.niByK).  - 
Actiu.  czuły,  wzruszający,  poruszaiący,  rń^tenb;  bcweg*^ 
lui^;    RM'  ochiuutni;     Rs.  yiiiBAHinexBHUB.     Napisał  o 
ich  nieszczęściu  liA  bardzo  czuły.     Mowa  bardzo  czuła.  - 
Pass,  Czuły,  którego  czuć  moie,  sensiUs,  Cn.  Th.     ctfis 
^finbbar,  ii%\haU     J.  Czuły,    czuyny,   nieśpiący,    wad^s 

fam,  nh^t  f^Iafenb,  muntet.    Jason  smoku  czutego  snu 

nabawia.  Zebr.  Ow.  i64.  ( pervigilem ) .  Nikt  nie  byt 
B  męiów  tak  ranny  ,  tak  czuły.  Dmoch,  JL  3 ,  348. 
Spodziewali  się  naszych  niedbalszych  i  nie  tak  czułych 
seyśdi,  Warg^  Cez.  53.  vigilantes).  *Czuła  noc,  nie- 
apana,  bezsenna,  f(((af[0^,  bnr4t9<l(bt  Mam  tę  nadzielę  , 
ie  przecie  za  laty  Nie  będą  moie  czułe  nocy  bez  zapłaty. 
J,  JCchan,  Dz.  a5.  -     Czuły ,  (Irzegący ,  uwainy ,  pilny , 

iN^ftot,  attfmetf  fam  I  ^Ar^^nt/  fortf^rig-   P^A  csutjm 


CZUMA    -    CZUPURNY. 


5B9 


ona  wychowana  okiem,  Zab.  is,  56*  Czul^yssym  pa-^ 
fierzom  uiląpmy.  Smotr.  Ap.  iio.  Mąi  bogoboyny,  « 
w  czynieniu  sprawiedliwości  czuły.  Psalmod.  35.  Aby 
obywatele  granic  pańfłwa  swoiego  czuło  od  sąsiadóif  bro- 
nili. Star,  Ref.  17. 

CZUMA  ob.  Cuma. 

CZUPIC  intrans.  kontyn.  ,  CZUPNĄC  idnt.  ^  uczepnąć , 
przyczepnąć,  przyczaić  się,    schylić   się,    fi<^    mebetbCU^ 

(ten,  ntebetbncten,  nfebcrfaueni*    Na  równinie  psi  maią 

a  zaiącem  do  czynienia,  bo  czupnie  na  mieyscu,  ie  go 
ai  psi  w  zapędzeniu  pominą.  Haur^  SL  agg.  Ledwie  co 
-  w  krzewin  czupiąc  "Witeza  doyirzała.  Zebr.  Ow,  358.  Wr- 
gultis  abdita ).  Szeliny  dodawszy  czupnęta ,  fruticum^ 
cue  recondtta  silva  delituit).  ib.  * 

CZUPRYNA,  ♦SZUPRYNA,  y,  i.,  CZUPRYNKA,  i,  i. 
zdrbn.^  cf.  Lat,  capronae;  czub  na  wierzchu  głowy,    bet 

©*opf,  i^aarf*opf  anf  bem  ^opfe;  Bh.  cjnpręna,  tojafl^^ 
ftereć  %  prjebw  wtft,  ffftfcae;  Sr.  i-frngencsf ;  Bg. kilka; 

Cro.  percin ;  Bs.  kikka  ,  percin ;  Ross,  Hynpynb  ;  (Ross, 
«iynpHHa  gatunek  dawney  zbroi^;  £c,  HeAau.  ^łoiy 
po  samym  wierzchu  gfowy  wyrailaiące  ,  są  czupryną* 
JKiuA.  Zw.  1,  45.  Kazah'  mu  czuprynę  ogolić.  Teat.  7, 
c.  63.  (waryat,  oddadi  go  do  czubków,  wart  czarney 
kury  ).  Junak  to,  znać  i  z  miny  i  z  czupryny*  Teat.  18 » 
b.  33.  Anioł  wziął  Habakuka  za  czuprynę,  i  fiawił  go  nad 
lamą  Danielową/  Zal^  Tejł.  3 18.  (za  czub).  Piknęło 
go,  ''czupryna  mu  wHaie.  Bardz.  Luk,  6.'  (  włosy  mu 
wftaLą,  ieią  się).  Poprawiwszy  sobie  szuprynkj  a  otarłszy 
gdzie  brudno,  odszedł.  i{ey  Zif.  34.  Panicz  z  wysmukłemi 
wąsikami,  z  czerkieiką  czuprynką.  Mon.  70,  i4.  Czerl 
kazkie  czupryny.  Brud.  Oji.  E.  8.  (  wygolone  ),  Nie- 
dobrze ma  czuprynę  przyflrzyioną ,  suknia  na-  nim  wisi, 
cały  niezgrabny.  Zab,  i3,  63«  (nie  elegant).  Zjeiona 
azupryna.  Rey  Wiz,  159.  Wzięli,  się  za  czupryny,  za 
łby,  za  czub,  za  boie  poszycie,,  ffe  lxit%t€U  {\Ć^  ait  bie 
Sihl^U  t  An  ^^^  S^Mte,  Kiedy  dway  za  czupryny ,  do  ka- 
lety trzeci.  Pot.  Pocz,  643.  Codzieó  targali  się  za  czu- 
pryny, te  zawzięte  syny.  Jabl,  Ez.  i44.  Patrzy,  dwóch 
się  trzyma  mocno  za  czupryny,  ib,  4,  Powiedz  Jego- 
mości ,  Niech  prze/lanie ,  by  nie  miał  na  czuprynę  gości. 
Nar,  J9a,  3.  139.  Dadi  komu  po  czuprynie,  w  łeb, 
w  czub.  Dwa  razy  aią  po  czuprynie  po/krobie,  niieli  się 
raz  do  moiey  zerwie,  Oss,  Str,  1.  Daleko  Waści  do 
moiey  czupryny,  ib,  (ieszcześ  nie  dorósł;  ieszcześ  się 
zemną  nie  zrównał}.  Chłopiec  ieszcze  od  ziemi  nie  odrósł, 
a  iui  panu  oycu  do  czupryny  siąga.  ib,  (zły  nad  lata  ).  .- 
Długów  ile  czupryny,  ió,  (ile  włosów  na  głowie).  Nad 
zwyczay  zagrzałąć  się  . czupryna.  Auszp,  63^  (łeb  ci  się 
zagrzał ).  ^.  Czupryna  u  konia  ,  włosy  między  uszami 
nad  czołem,  bff  <Śd^O|^f  heś  tpferbe^.  Przyciągniy  kx>. 
niowi  czuprynę.  7>'  §,  Poet.  wierzch,  szczyt,  ber  &le 
pfti,  ber  fStpfef,  ber  (BieheU  Widziałam,  kiedyś  zam- 
kom  nacbylał  szupryny,  Puszczał  nity  pewny  mur  i  trwałe 
,  dębiny.'  Papr.  Try.  D.  Kołysne  czupryny  drzew.  Przyb^ 
Ab.  11.  Cedry,  chwieycie  czupryny  wasze  iwy^osnyl 
ib.  i48,  j.  Cypel,  ucho  u  woTfu,  ber  Sl))fel  ^  ba^  C6t 
an  etnetn  ^acfe.  Worki  z  związanemi  czuprynami.  7>« 
CZUPURNY,  a,  e,  CZUPURNIE  adv.,  leiącysię,  iu- 
nakowaty,  nadftawiaiący  miną ,  sierdzifty,  szordki,  b^tg 

^n  in  Śt\xn ,  Uh  cmtlwUn  i  iRaa*  «oiu>f h&ui 


584        CZUPURNOSC    -    CZUYVIWY. 

prsysadny^.  Zawsse  co  tntli,  bywaią  csupumi,  A  lak 
po  Poliku  sowią  icH,  aą  durni.  Jahł,  Ex.  69.  Jui  teraz 
to  pan  sacn j ,  co  kofpakiein  wilrząsa  Sobolim ,  czupur- 
ne^o  potrząsatąc  wąsa.  Nar.  Dz.  3t  ii5.  CZUPUR- 
NOSC,   ści,   i.    aierdzifto^d,   iunactwo ,   (l(igf^  SBefflt^ 

eiffiifreifete^. 

CZURCZYC   o5.  Ciarczy6 

1.)  CZURYŁO,  a,  m.  z  Rufk.  czerkies,  palogtowiec,  chfj- 
ftek ,  ein  ®<^ttt(!er  ^  ein  6(^n>illb(et.  Fatrzayie »  iak  aic^ 
ftroi ,  on  csuryto  miody.  Klon,  Wor.  68.  J«den  i  dragi 
czuryfa  ,  któremu  takie  z  awoią  Jeymo^cią  nie  mifo. 
Poprze  iywo  to  zdanie,  źe  człek  ma  iyt  wolnie.  Nar» 
Dz,  3,  170*  2.)  Botarf.  Czaryla,  z  Greek,  itvf(XXoSf 
eesamoides'  paruum  ,  fUltt  (Sefainftaut.  Syn  1474. 
CZURYŁO  WY,  a,  e,  waryacki,  cserkieiki ,  ff^mtubU; 
Vlf((  ,  RJrrifc^ ,  alietn  ,  ^etri&crt.  Bieganie  na  koniu 
tfkie  bytoby  czurytowe ,  a  nie  nauką  kawalkatorlką. 
Hipp,  48. 

CZUSZ  ob,  Czdaz.    CZUTKI,  CZUTLIWY  ob.  Czuty. 

CZUWAĆ  Montyn,  et  frecu.  verbi  Czuć  ;  czuynym  na  ca 
bydi»  baczność  na  co  mieć,  titk  lOac^famr^  SKttge  ^Uu, 

'  tbtt  eV»ai  l9(K^en  }  Vd,  zhuitl,  zhuti  ;  Cro.  chuTatii, 
Bs.  cjurati  *,  Rg,  cjArati).  Kaidy  w  awey  s\ą  sławie 
kocha,  kaidy  na  nic  csuwa*  Krom.  Bia£,  ded.  Oo  po- 
licyi  naleiy  csuwanie  na  wszelkie  bunty,  roznicby.  S. 
Grodź  3,  78*  ^*,  Czuwać  o  czym ,  wyftrzegać  się  czego  » ^ 
fk|  ^At^en,  HUf  frinet  jjut^  fei^tt*  Czuwał  o  zdradzie;  wi- ' 
dział  ią  w  gębie  ich,  Birk^  ChmieL  C.  a,  6.  $.  Czuwać 
na  co,  e^hać,  czuhać  na  ca,  czatować,  m^tauf  Umtn, 
faffi^lL  Dworzanie  na  cnotf  białychgłów  czuwaią,  Perr^ 
Eh,  i8»  W  Turczech  na  urzędy,  iak  psi  głodni  czuwaią. 
Kłok.  Titrk,  99*  Jak  tygrya  ,  który  gdzie  z  uftronia 
czuwa  Na  dwie  samy  w  igraszce,  tak  on  ipieguiąc  się 
przyczaił.  Przyb^  Mitt.  xi.  Czuwa,  iak  djaból  na  dobrą 
diiazę.  OJJlWyr,  (iak  naychciwiey  na  co  wartuie).  CZU- 
WACZ,  a,  m,  czuwaiący  na  co,  czyhaiący,  ber  Satcrer, 
y^ffet  auf  ftma^ ,  Sfn^aUtetr;  (  Vd,  zhuvauz  *,  Cm.  zh!Tvaj ; 
^g.  ciiiyalaz  •,  Cro.  chuyar  s  ftróf  -,  -  w  rodź,  ieńjk.  Czu* 
waczka;  Cro,  churaricza  r  paft^rka,  chronicielka ;  Cro. 
ehuramicza  cuftodia;  Crn.  zhuTajnisbe,  bet  SSa^tt^Utni )« 
CZUWALOSC,  fci,  X,  czuynoić,  pieczołowitość,  ba- 
czność, pihłowanier  się,  W  ®a<fefamfelt^    ittd^tfrmfett. 

Pracą,  ftaramem*,  czuwidością  1  zabieganiem  ntebez- 
piecseóftwom ,  rychło  w  wielką  aię  wzbił  sławę.  Pilch, 
SalL.  i2g. 

CZUYKA,  1,  i,  pfaazca  z  rękawami ,  etit  ORontelOfr  9W«ll* 
te(r9(f.' o3.  Czuhay,  Czuia,  Czucha«. 

CZUYLIWY,  a,  e,  CZUYLIWIE  ac/cr. ,  dotkliwy,  snadny 
do  obrażenia,  empCnbfattt,  ^titU  Błona  w  oku  winogro- 
nowa bardzo  ieft  czuyKwa.  Krup,  a,  3i4.  CZUYNOSC , 
id  ,  i,  niespanib ,  czucie ,  ^ai  SS^ac^H ;   Mf  ©(K^fUtllf rft, 

6(^bif(off8feU;  Bh.  bebtttoojli  Sr.  i.  mac^oumafcH    Vd, 

bndnoft;  ii/.  604peHHociiib,  &A'&HTe,  6AHinex&H0cinB ; 
Ec^  €kSApOcin&.  Poftami ,  czuyn  ością  mi  i  modli  twam?  się 
trapił.  W,  Poft,  W.  33.  Częścią  klęcząc ,  częścią  ftoiąc , 
trwał  na  czuyitolciach.  Wyt*  Loyv  xo.  Czuynofóami  i 
rozmaitćm  udręczeniem  martwić  się.  Karrik,  Kat,  349. 
$.  Baczność,  pieczołowitość,    pilnowanie,    bfe  !Sa^fam^ 

leir  f  bif  %^t ,   Cbac^r ,   9ritfmerrf<ttiir?it    Zona  dobra 

śłaraaiem ,  csuycoicią  i  pr^emysł^m  prf  ynieaie  lepszy  po- 


CZUYNY    -    CZWARTACZNY.  ' 

sag,  choć  uboga,  niź  owa  modna  bogata.  Kra*,  Pod.  %^ 
x46.  Od  (larey  surowości  i  csnyności  rycerikiey  odilą— 
pili.  S^.  Dz,  531.  Obrócił  całą  myśl  sweię  do  woyny  i 
rycerikiey  czuyności.  Siryik,  I35.  Oppos,  nieczuyność, 
ospałość,  gnuśność,   W,  Poji.  W,  a,  356.    bie  %^\iXx\%^ 

lt\Xf    ttnir<btf«mf eit ,    8;r4dMt.    %,  Czuyność  ,   czucie , 

uczucie,  władza  czucia,  ^^^  (Smpfttlbeil ,  bie  Cllipfillblind, 
bie  (SImpfrilbfaillfeit  Bieluń  czuyność  członków  i  krew 
zaftanawia  ,  i  boleści  z  tłuczenia  uśmierza.  Sitn,  8o« 
Nie  było  ani  głosu ,  ani  czuyności ,  ani  zmysłu  dziecięcia. 
I  Ltop,  4  Reg,  4^  3i.  Pełne  azaleńftwa  czuyności 
maią.  i  Lęop,  Sap,  i4,  33.  Ross,  ^ymKOCOib  byftrość 
słuchu ,  woni ,  cuchu ;  Sio.  citebe(no(t  odoratus.  CZUY- 
NY,  a ,  c ,  CZUYNIE ,    CZU YNO  adv. ,    nieśpiący ,  nie- 

apany,  mocbettb^  wa((,  mntiteY;    i^A.  beMMf  ojlralitp; 

5/0.  bebUteblnt;    Vd,  buden,  sbujen;  Cro,  zk^zen;  Sr,  i. 

oad^ot9ne,  tpa(^»<tte  ;    Rs,  64'Bhhmh,   eAHmeABHi^Hy 

HeApeMBHBaiH ,  hccohaiibuk,  6oApeHHUii,  6o4pocm- 
Mua,  6ÓApuiX«  Nie  wszyscy  zaraz  ccuycie,  śpiy  kaidy 
na  swym  mieyscu ,  a '  czasem  bądicie  czuyni.  1  Leop, 
4  Ezdr.  1.1,  8.  Czuyne  smutki  nędzne  wycieńczały  ciało. 
Otw,  Ow,    130.    -     Czuyny,    lekkiego   snu  ,    prędko  się 

ocucaiący,  (ef ft  fc^Iafenb ,  Ie{(^t  erwac^enb ;  J?x.  HymaiB, 

Hymoal),  ^ymao.  Słyszy  czuyny.  choć  i  śpi,  gdy  co 
naymniey  fkrzypnie.  Pot,  Arg.  4^9.  Czuyne  iórawie. 
Ban,  J,  3.  b.  Nosorożec  czuyny.  Ban,  J^  3.  Czuyne 
koguty.  Oss,  Wyr,  $.  Baczny,  uwainy,  pilny,  nie  za- 
legaiącj  pola,  mdff^m,  iK^tfaitt/  auf^erffimr.  Chart 
czuyny*",  w  ^lad  gońca  uparty.  Otw.  Ow,  110.  Miał  wiel- 
kie cnoty,-  czuyny  rozum,  mądrość.  Sk.  Zyw,  3,  434. 
Napominał  go,  by  czuynym  był  w  sprawowaniu  pańftwa. 
Stew,  Dw,  53.  Paflers  nayczuynieyszy.  Kanc,  Gd.  5i. 
O  dobrym  po^olitym  pilno  a  czuynd  myśli.  Kosz.  Lor.  9* 
Będziecie  ftrzedz  czuynie  domu.    x  Ltop,  4  Rtg.  11,  6.  > 

J.  Czuyny,  czuiący ,.  czuły,  em))fiRbeii^  f   empfiiibf«m- 

Rzeczy  nieczuyne.  1  Ltop,  Sap,  iŚ,  18.  Nieczuyna  na- 
tura. Susz,  Pief,  3,  B.  4.  Ludziom  bardzo  delikatnym, 
urailiwym  i  czuynym ,  wolnieysze  przykładać  wezyka- 
torya*  Krup,  5,  4oo.  Czuyne  ziełe  ob.  Czułozioł,  Czu- 
łek.     $.  Czuyny  komu,  daiący  mu  się  uczuć,  uciąiliwy, 

jfemonbeir  emp^nbdc^,    brńdren^  fit  iOn.    Rozrządzone 

tym  sposobem  cięiary  poddańftwa ,  mało  co  będą  czuyne 
ehłopomi  ilfo/r.  67,313./^.  191. 

GZWAŁ,  CZWAŁAC  ob.  cwaf. 

CZWARCIZNA,  y,  i.  czwarta  •  część,  ber  tferte  %fiA\ę 
b4#  Stertfl.  Jedni  chcą  trzecizny,  drudzy  czwarcizdy* 
Czach,  Pr,  3,  6.  CZWARTACZEK,  czka,  m.  rAom^ 
boide^^  czworoicienna  figura,  tylko  po  dwie  ściany  i 
po  dwa  kąty  równe  maiąca.  Solfi'  Geom,  3.  e{nf  linp 
tf^e  ^aute,     §,  Anat,  muszkuł  w  tył  ruszaiący  łopatkę, 

wtyfruszak,  fftf  tantenfinmger  9>hłtfel^  ber  dad  ^vlU 
UthlM  blnteniMlrt*  bewegt   Tr.    CZWARTACZKA ,  i , 

i,  febra,  która  czwartego  a  czwartego  dnia  się  wraca.* 
Mącz,  tai  9f ertifgfge  9irber«  KwarUna ,  cz wartodaienna 
febra  ;  Bh.  ąttottticla  ;  Vd,  shtertiza ,  aheterCniza ;  Cr/c. 
zhetertniza;  Cro.  chetertacha  zimlicza,  thetertacha;  Sr.  1. 

na  jtnrorte  b^R  f^objaca^   te^tnnfcatff   ^tworto^bne^fFa. 

CZWARTACZNY,    a,    e,    od  czwartaka,    fllt^ombll^  :   • 

-  Gdy  miesiąc    cswarfacznym    aspektem    albo   promieniem 

lewym  aa  Lwa  pogląda  f  «  •    $yr,  59o.    p3.  czwarfay. 

CZWAR- 


CZWAHTAŁ    -    CZWARTY. 

CZWARTAK,  »,  JM.  poczwórny  gross,  fte  CicrffOs 
fl^etlfMcf  ;  (  Bh.  t^tMttit  quaUrnio ,  %,  9curra ,  tannio  , 
neóuio  cf.  cBwarayć)-,  ór.  a«  jlwStef/  l»ierf  A  i  i^^r*  <:etvar- 
taky  eetreri,  cetver»sa;  Kd!»  shetertak,  afaterŁnik>  birioj  ^ 
it«.  ^lenuMpinibŁb ,  memsepmaMÓKl);  £c.  ^emsepiiija. 
On  sa  to  3o  ciwartaków  wziąt.  Warg*  tYa/.  533.  Czwar- 
taków owych  Auguftowikich  kolo  Maih-ychtu  bardzo 
wiele ,  a  tan  zówią  te  Pol&iemi ;  a  idą  tam  kaidy  za  pot 
orta»  o^m  ich  tylko  w  talar.  GrotL  jDi>.  O,  3,  ó«  §,  Ga* 
tunek  if  czmiciiia ,  ktdry  we  cztery  rzędy  w  kło«ie  ziarno 
ro^i.  Ilaur.  Sk,  16,  (cf.  plaikur,  azeiciorak),  ylet^eis 
IłgC  0CtPc*  $•  Małh,  rhombua,  czworo^cianna  figura, 
CBtery  fóany  równe  inaiąca  i  po  parze  kątów  równych. 

Sol  Gtonu  3.  bet  OK^embtt^i  bU  Oiatitf,  ble  Rantmfts 

gSf.  Ąftron*  Czwartak  i^lońca  i  przeciwny  kaie  na  inny 
dUie6  prawo  odtoiytf.  Mon.  67, 448«  ef  445.  $.Cawartak, 
ko6  czwarty  do  trzech  przyprzciony »  ba^  ^itttt  ^itt\^* 
Bndik.  CZWARTEK,  tku,  m  czwarty  dzień  po  Nie- 
dsieli ,  w  tygodnin  piąty ,  bet  2)0lllicr(lag ;  Błu  iitmttl  i 
ShK  fmrttl*  Mg.  tsOtortek,  cheytertek,  Sr.  a.  (lOOftt; 
IV.  zhetertik,  zhetertek;  Cr/t.  ahetertk «,  JS#.  chetvaruk  ; 
Cro.  ohetert&k}  chetvertak ;  Dl.  chetYirtak;  Rg.  cetv4r- 
tak;  Sla.  czety^tak  ;  it#.  ^emsópn  ,  ^emsepinÓKl)* 
Cswartku!  tygodnia  synku,  w  rzędzie  piąty.  Zaó,  12,82. 
Czwartek  ttufty,  oftatni  przed  poftem.  Ojf.  Wyr.  Wielki 
Czwartek,  czwa^ek  przed  Wiclkonooą,  bet  grAne  S^OOs 
nerftags  Sio.  gclbni  (h»rtff$  Vd.  yeliki  zhetertik;  Sla. 
▼•liki  csetTArtak:  (cf.  Wielki  tydzień).  W  wielki  Czwar- 
tek  wieczerzy  Pańlki^y  bywa  wzmianka^  Fot.  Jow.  a,  27. 
^ror.  Pragnie,  iak  iak  Czwartku.  Ojf.  Wyr.  (ie  Czwar* 
tek  pospolicie  lakom  byt  pozwolony  do  rozrywki)* 
CZWARTKA  oh.  Ćwiartka.  CZWARTKO WAC  ob. 
Cwiartkowad.  CZWARTKOWY,  a,  e,  od  Czwartku, 
2>01l«rtjl«g^  s  ,  2)eiUiecft4glt(^.  Zgromadzenie  uczonych 
na  obiady  we  czwartek  od  króla  Stanisława  dla  nich  da- 
\rane  ,  zwafo  aię  czwartkowym.  New.  Chodk.  dtd* 
CZWARTNY  ,  a  ,  e  ,  czwartego  ftopnia  ,  im  9ieCtfll 
CN^e.  Księżyc ,  gdy  się  przez  szóllą  czf^ć  nieba  oddalai 
to  sowiemy  aspekt  szefbiy  \  przez  czwarty ,  to  zowiemy 
cswartny  albo  kwadra.  Splcu.  191,  CZWARTODNI, 
ia,  ie,  CWARTODNIOWY ,  CZWARTODZIBNNY , 
A ,  e ,  co  czwarty  dzień  przypadaiący ,  lub  tei  cztery  dni 

trwaiący,  Yirrtdgfg,  beti  oif hm  Sag  defiOig,  «icf  Sagę 

dHlfmb ;  Bh.  OtWrrobfIIttj.  Trzeciego  dnia  mieli  Z  grze* 
chów  powftatf ;  lecz  ftali  się  cawartodniemi ,  a  przeto  iui 
imierdzą.  W.  Poft  W.  Sag.  KwarUna  albo  febra  czwar- 
todniowa.  Syr^  r^.  cfwartodzienna.  Mącx^  ( ob.  Czwar«- 
taczka;.     CZWARTOLETNI ,   ia,    ie  ,    co  czwarty  rok 

przypadaiący,  Oi.  Th.  gKe  9frt  3ió>te  (irf4aig,  »ief Mbtfg ; 

(  Bh.  titmnittMl ,  ^wierćroczny  ).  CZWARTOSETKY 
•3.  Cztersctny.  CZWARTONASTNIK ,  a,  w.,  Czwar- 
tonaftnicy,  którzy  i4  luna0  Wielką  Noe  obchodzą, 
^u€trtodBcimanL  Zthr.Zm.  122.  bff  Sabbatfamcf.  CZWAR- 
TOSTOPNIOWY,  a,  e,  arithm.  pomiary  dwuczworo- 
granne  czyli  czwartoftopniowe.    Uftrz.  Alg,  2,  170.    oiets 

^niifcbf  ia  ^et  «imni  ^etctit.    czwartowaC  oh. 

^wiertowa^     CZWARTY,  a,  e,  w  porządku  po  trzecim 

Bafifpniący,  bet  SSierte;  Bh.  cjtmtc;  Sio.  ftotr/;  Sr.\. 

fl^mn^f  itm6ttt\  5r.  2.  (h»Mtt;  Kd;shterti,  zhcterti; 
Crn.  zhcftertej   Ba«  cetfntó;    Cro.  chet«rti,  Aórti;    BI. 

T9m.  J. 


♦CZWARTENDW.    -    GZWORKA*       S85 

/chetTzrti}  /{^.  cetrarU';  iS/a.  csetrdfti ;  /{#.  HemBÓpfDluf, 
Nogi  mam*  tak  stabe  ,  iebym  się  za  czwartym  krokieim 
obaliła.  Ttat.  65,  b.  54.  *  Czwarta  scilie.  godzina* 
ilSiere ,  9lef  ttbt*  Czwarta  biie ;  ieszczę  nie  masz  czwar- 
teyi  iui  po  czwartey;  o  samey  cswartey  przyiechal.  - 
We  grze  Rumelpikiecie ,  czwarta,  karta  czwarta  od  króla, 
bU  Cluatte  im  .Olntnelplfet    JPo  czwarte   %  czwarty  raz , 

§iim  Dlrtteii,    Pietten*.     *CZWARTENDWUDZIESTY 

ob.  Dwudziefiy  czwarty  *CZWARTYNASTY  oh.  czter« 
nafty. 
CZ WARZYC  <z.  ndh.t  ndawać,  zmyślać,  yerjtelleil,  %tU 
geben^  ^imular^;  {  Bh.  Citwetaćltl  ^  tcurriUm  śsse). 
14owę  sobre  czwarzylem  ,  a  bialoglow&ie  wziąwszy  na 
mę  krezy ,  podszedłem  ią.  Poi.  Arg.  822.  $•  Czwarzyó 
ob.  awarzyć  ,  wadzić.  CZWARZYC  się  MaimM.  ,  uda- 
wać ,    iakbyi  nie  chciał ,     drożyć  się  ,    niby  to   odrzu* 

cuiąe  dziękować ,    \idf  ićftMot   weigetR  ,    Cpmp1imtn$ 
u  «nb  Setemoiiiai  mać^tn,  jt(b  aieten.  DudM.  56.  W^od. 

Cn.    Th. 

•CZWICZYC  ob.  Ćwiczyć      CZWIERCIEN  ob.  Cwiercień. 

CZWIERTOWAC  ob.  Cwieftować. 

♦CZWÓR ,  •CZWÓRY ,  a ,  e ,  CZWORAKI ,  a ,  ie  ,  czferecE 
rodzaiów,  t\ttetUpi  Bh.  C}t»eti9 ;  Sio.  f'ttootii{,  Vmt* 
fa(i,  ftlDOtn^fObn/;  (^J.  shtirisorten  *,  B#.  cetiriftruk ;  Sla* 
csetreroftruk ;  Sr^\.  ((btWOrafi,  itWOtc;  Sr.  2.  (IwBtgftl 
JI#.  YemBepOJ^KiH  ,  HcnwepHUii,  MeraBcpory6Mrf;  £c. 
'IfimsepaiLia.  Czwór  rodzay  maiowey  miodunki  znay- 
dniemy.  Syr.  i353.  Pospolicie  sadzą  tróy  albo  czwór 
rodzay  wina.  Cretc.  307.  Czwóra  ieft  rzecz  naylepsza  ku 
zachowaniu  pospolitego  dobra  :  dobrze  czynić  ,  dobrze 
się  sprawować ,  dobrze  dziatki  wychować ,  i  dobrze  ora^» 
Budn,  Ap.  119.  Rola  tęga  czworego  potrzebnie  orania. 
Cretc.  657.  '5.  Na  •czwórą  ob.  czworo.  -  J.  Cztery 
razy  tyle  czyniący  ,  pUtfatb  #  »lfn««l.  Czwóra  o^m 
czyni  32.  Grxfp.  F.  4.  b.  Poda!  go  czworakiey  czworo 
Rraiy  żołnierzy.  IV.  i4c/.  1 2,  4.  fszesnaftu  iofnierzom. 
Bibl.  Gd.).  W  czwór  /iposób,  w  czwórnasób,  9ifrmal^ 
t^UrffMb*  Acz  nieprzyiaciot  w  czwór  sposób  więcey 
w  liczbie  było ,  nii  naszych ,  wżdy  ich  głupftwo  pobiło. 
StryU.  S06.  ♦CZWORAK,a,»i.  Subjant.,  zamykaiący 
czterech  cf.  Czwartak  ,  ein  ©iettlttg  ;  B**  HeniBepHH , 
fBtetlinge.     CZWORAKO  arf*'.,    na  cztery  gatunki,    na 

.  cztery  części ,  na  cztery  razy,  9lftet(e9,  9Utf(|(b^  bfft« 
tbcUlg,  9Urma(i  Rs.  ^eórnepoHŁOj  Ec.  ^emsepaKO, 
^emnepHaeio.  Jeślim  koga  w  czym  oszukał ,  nagradzam 
czworako,  i  Ltop.  Luc.  19.  8.  Prof.  Jał.B.  w  czwoma-" 
sób.  CZWORAKOWAC  ob.  Czworkować.  CZWOR- 
GRANNY  oh.  Czworogranuy.  CZWÓRKA ,  t ,  i.  czwo* 
ro  czego,  ezworynek ,  ^Iff  etftcf,  fin  9att|f^  9011  !Bir* 
ten  ł  Bh.  citWf rtg .  Sr.  a*  flttrtm  i  RS-  cetveri«za ;  Cro. 
chetrericzaj  Rt^  «emB^pKa»  ueninepHiii  Ec.  Hemse- 
piiisa.     We  czwórkę,    we  czworo,    czterech  razem  zł%- 

cznie  1  9irt  tMTfint  ę  xkn  mit  eteanber.    We  czwórkę 

chwycimy  się  do  wykonania  tego.  T^ał.  25,  h.  6i« 
Czwórką ,  czterzey  a  czterzey.  Cn.  Th.  §«  btf tfll ,  U 
irfer;  Czwórka  ,  cyfra  cztery  wyraiaiąca  ,  bie  Sfet. 
Czwórka  w  kartach,  iedna  z  nich,  maiąca  cztery  oka,  albo 
dobrana  do  tey  b*czby ,  Rs.  «emBópniKa,  Teraz  dobrze 
uwaimy  czwórkę  pikową.  Tao/,  48,  b.  44.    $•  Cicworka, 

iedna  €swarU  ctę<ć,    1.    ^ak.  Moi*  l,  60,  eitt  liUtUt 

49 


$86      CZWORKOWAC    -     CZWORODZ. 

Dwie  csworŁi  ,  |.  i5.  Sta*  csetyertina  óh,  ćwierć, 
ćwiartka.  CZ  WORKOWAĆ,  CZWORAKO  WAG  C2r.  nc^A., 
w  czwórnasób  prsyczyniać,  cuadruplicare  ^  PCtDiCtfdltU 
0en  /  9ierfa(|  ne^men^  Kwadruplikować  ,  iednę  miarę 
brać  cstery  razy,  czworkować,  Soł,  Oeom.  4.  Czwora- 
ko \yać  ,  czworako  czynić.  Mącz.  Czworkowanie^  po- 
czwarte  powtórzenie.  Cn.  Th,  CZWORLETNI  «^. 
C«woroletni.  CZWORMIAROWY,  a,  e,  cztery  miary 
trzymaiący,  9iet  ^Aa^'l(a(tetlb..  Czwórmiaro we  naczynie. 
Dmoch.  Jł.  a,  293.  CZWORMIESIĘCZNY  ob.  Cztero- 
iniesicczny.  CZWÓRNASÓB,  w  CZWÓRNASÓB,  CZWOR- 
NASOBNIE  adfr. ,  poczwórnie ,  cztery  razy  tyle  wynosząc, 

pletfiltlg  f  ^UxM ;  ^^'  ćtipetnifob ,  cjtwernafobn^e ,  ( ob. 

•w  *czwor  8po9Ób  ).  W  czwórnasób  teraz  zda  się  bydi 
llicznieyszy.  Groch.  W.  Syi.  CZWORNASOBNY ,  «, 
e,  cztery  razy  tyle  wynoszący ,  t>lerfa4^,  t^lerfdUlg;  Bh, 
flWttnafobnę  tyle  czwóry.  Cn.  Th.  Czwornasobny,  «a- 
moczwarty ,  cuadruplus,  Mącz.  CZWORNOG  ob.  Czwo- 
ronóg, CZWORNY ,  a ,  e ,  czterny ,  cztery  w  sobie  f a-  ' 
mykaiący,  cuaternarius,  Mącz.  piet  ent^altetlb,  DOR  Olfs 
len,  Mi  Oietetl.  Ow  z  koniem  poiman,  ów  na  placu 
^cicty^  Je^li  go  czworne  nie  uuiosfy  pięty.  Jabł,  Buk. 
N.  TL.     CZWORO,   cjiworga,    zbiorowo ,    cztery    czego,    ' 

piet  @tft(f,  9Uf  tkon  etwa^;  Bh.  cstioeto;   S/o.  ftworo; 

Rą.  cetvero-,  Sr.  1.  fct^tWPtf;    B/.  cetuero;  Sla.  c»etvero; 
Vd.    zhvetiru  ,     zhyeteru ;     Ri.    Hómsepo  ,     Hómśepu. 
Czworo  drzwi  wielkie ,  przez  które  wchodzą  ze  czt{)rech 
ftron.  Star.  Dw.  6.     Egipcyanie  z  ♦czwóra  (czworga)  ro-    • 
dzaiit  ziemi  dwóy  tylko  sprawiali.   Cretc.  90.     Nie  rzekę 
przed  ♦czworem    (czworgiem)  albo  *pięciorem  osób,    ale 
przed  wszyftkim    światom.     Gorn.   Dw.  5a6.     Osobliwie 
czworo   się  używa ,   gdy  liczba  ta  zawiera   osoby  róźney   ■ 
pfcj :   czwpro   dziatek ,    czworo    ludzi.     Dawniey   zamiaft 
c^tjcry  t^tięgi :   czworo  ksiąg  ,  lub  Yaczey :  ksiąg  czworo.  - 
Na  czworo  y  na  *^czworą,  czworako ,   na  cztery  ezęści  n.  p. 
podzielić ,   {»  x\n  %%t\U  t^eUeit-     W  czworo ,   we  czwo- 
ro ,   czworako ,  cztery  razy ,   na  cztery ,   9ierfA(^  /  In^  ® ^' . 
^itXttp     We    czworo    cfcuUkę   zfoźyć,     7>.     Pomarańczę 
rozkraczy  na  czwórą  abo  w  sześciorą.   SUn.  536*     We 
caworo  za  nim  postał.    7>.  (czterema  róineml  drogami.) 
Czworgiem,    czterma  ,    tirit  t»lefeit  ,    }n.9ieren.     Czwór- 
ki sm  robi ,  po  inwenjtaHku  rozumie  się  ,  czworgiem  bydła. 
ĆZWQR0B0CZNY,  a,   e ,  o  czterech  bokach ,    9terfeitig> 
Wy8u>7ka  ta  ma  dziurę,  czworoboczną.  Jak.  Art.  1,  197*^ 
CZWOROBOK,    a,    m,   czterobok ,  trapetiiim.  SoL 
G^rriy  a,  quadrilaterum.   Geom.  Nar.  i,  36.  eillf  tHCfs 
ffi^ije  Slgttjr".     CZWOROCZĘSTNY  .     a,    e,     na  cztery 
części    «ię    dzielący,    cuadrifidut,     Mącz.     ob,  czworo* 
f  zc^epny ,  t>{ef t^eUig.     fj   Ouadrantarius ,  Mącz.   czwar- 
tą   caę^ć    zawierający  ,       bm  '  ^{erteR  'Zf^tli    ent^lUn^, '. 
CZWOROCZUBNY,  a,  e,   o   czterech  czubach ,  9ietf(^Ds 
|)f{g  ,     mit    t\et  ^^ppfrn*     Na  głowie    blafk    się    świeci  • 
czworoczubney    kity.     Dmoch,  Jl,  a,  ayi,     CZWORO- 
DROZE,    a,    n,    cąterodroźe    guadriuium.     Mącz-     ein 

^rcttlweg/  m  »tfr  S©ege  inrammeit  flo§en  ;   ^c.  Kpe- 

cmettt.  CZWOROf)ROZNY ,  a,  e,  na  cztery  drogi, 
pterWfdfg*  Czworodroźne  roaftanie  ,  gdzie  się  cztery 
drogi  schodzą.  Mącz.  C  Z  WO  ROD  ZIE  LNY ,  a,  e, 
C^WORODZIELNIE  przysłk.  ,  podzielony  we  czworo, 
Viertl^ei(ig  »    B**  ^femaepo^icipHp  \    ( Bg.  cetrarodj^liti , 


CZWORODZIENNY    -    CZWOROKĄT. 

qu€Ldripartiri  ).  CZWORODZIENNY ,  a,  e,  cztero-^ 
dzienny.  Mącz.   cztery  dni  trwaiącjF*  lub  co  czwarty  dzieli 

przypadający ,  i^iertjgig  ;   Bh.  ątmttibttm  1  cjtprteiinł ; 

i{^.  MemBepOAHeBHfiiR.  Łazarz  csworodzienny  w  grobie. 
Miajk.  Ryt.  i34.  CZWORODZIURY ,  CZWORODZIUR- 
NY,  a,  e,  quadriforU  ^  o  oz  terach  dziurach.'  Mącz. 
^Ul\i^tx\%.  ^'CZWOROGŁOSIE,  ia,  n.  KwarteU, 
^pie  Tiranie  lub  granie  we  czworo ,  jfe.  HemseporoACCHoe ; 
Rs^  YemseporAÓcHoe,  ^emsepon^CHej^b.  CZWORO- 
GŁOWY,  CZWOROGŁOWNY,  a,  e,  o  czterech  glo- 
wach  ,  0Ur(6pfig  ;  Vd.  ahtiriglaraft).  Czworogtówno 
monftrum.  Smoir,  Ex,  8.  CZWOROGRAN,  GZWOR- 
GRAN,  u,  m.,  CZ WOROGRANIJSC ,  ńca,  m.  kwa- 
drat, ein  ati<tbr«tr,  elnSlrrecf;  Rg>  cetueronikghiiza ; 

Vd,  zhveterovogelje,  shtiriTogeKbru ;  Croat,  krisnicz*)* 
Cztery  czworogra^ce  mogę  tak  ałączyć,  ie  z  nich  będaio 
ieden  większy  czworograniec..Ao^.^f.  1,  i4.  Czworo- 
grańce.  Mon.  76,  536.  Czworgran.  Dmoch,  J/.  1,  3i4.  - 
Arith^  ilo^ć  każda ,  przez  siebie  rozmnoiona,  czyni  czwo- 
rogran  liczby.  Uftrz.  Alg.  a,  6.  Me  £tll«brat$a^l ,  drugi 
ftopień,  s€cunda  pofjia*,  ib,  9.  CZWOROGRANEK, 
nka,  m.  zdrbn,,  kwadracik,  eill  ^Uttdi^tn,  Q»ę^UU 
Ąt^.  Czworograni^c  podzielić  moiesz  na  wiele  czworo- 
granków  pomnieyazych.  Rog.  Dos,  1,  197.  CZWORO- 
GRANIASTOSC,  CZWOROGRANISTOSC ,  CZWORO- 
GRANNOSC,  ici,i.,  CZTEROGRANIASTOSC ,  czwo- 
Torófvość,  ąuadra/urd.  Mącz.  bte  Stctnild,  Ue  93łets 
eirtdfeit;  Bh.  Citl9er(tlllt0|t ;  i?^.  cetyeronikgloa).  Kości 
tyłu  wyobraiaią  nierówną  podlugowatą  czterograniafioić. 
Kirch.  An.  a5«  Czworogrannoić  obwodu ,  kwadratura 
cyrkułu.  Uftrz.  Alg.  77.  CZWOROGRANIASTY. 
CZWOROGRANISTY  ,  CZWOROGR ANNY ,  a,  e,  - 
o  ad9. ,  kwadratowy ,  9ief etfif ,  Cluabrat  s  ;  Bh.  ątfitU 
Draitę  t  <ti»er^r«nat^  ;  Sio.  ftwer^rAiini ;   B*.  cetTero- 

krajni  ;  Sr.  1.  )teri(b:0liat(,  itetifhonfte*  Studnia  CZWO-- 
rograniafta.  Boter  1,  aa^.  Miafto  czworegraniafte.  ió.Si. 
Mila  czworograniaila,  Rog.  Dos,  3,  laa.  Rota  czworo- 
granna.  Dmoch.  Jl.  a,  8.  (  bataillon  ąuarre ).  Czworo- 
granny,  czworokątny,  czwororóiny^  o  czterech  kątach » 
guadrangulus.  Mącz,  Czworogrannym  drogi  ^zawalił  gła- 
zem. Chroió.  Job,  190.  Czworogranifta  ukośnie  figura, 
szybiaila  ,  rhombus.  Cn,  Th,  Czworograoifto  ukoiny , 
rhombifguram  haJb^ns.  Cn.  TĄ.  Co  było  caworogranne,  to 
robię  okrągłym.  iV.  Pam.  i4,  a63.  Czworogrannyin  czy- 
nić, Rg.  cetveronAgliti ).  CZWOROGR ANOSZESCIO- 
GRAN ,  u  ,  m.  ęuadratocubut  albo  piąty  ftopień.   Uftrz. 

Alg.  a,  7.  h\t  fe^i^fac^e  £ln«brAt)aiI,  bie  filtifte  9^eeii|» 

•CZWOROIARZEMN"Y  n.  p.  wóz,  fuadriiugus.  Zebr. 
Ow,  aa5.,  o  czteróch  iarzmach,  9letJ0<6i8.  ^CZWORO- 
lEDNI,  a,  e,  w  czteróch  ieden,  iitnnebuL  Jehowa 
ieil  bóg  ieden ,  nieczworoiedni ,  ieden ,  nieczteroiedai. 
Farnop.  45.     •CZ WOROIĘZ YCZNY ,  a,  c,   o  czterech 

ięzykach  ,  ^tf^tnm,  9on  ^Ut  Sptcidfen ;  Sr.  1.  ittt 
ripajecśite.    CZWOROKA^T,    a,    m.  ,    czterokąt, 

figura  cztery  boki  maiąca,    JaA.  Mat.   1,  5ą.    eilie  9{e(s 

toinlUcfee  %i%ntf  ein  Mete^t.  Spi/k.  a.  9.  cuadriiaterum. 

Gtom,  Nar.  i,  36.  Crń.  shtirvpgli  Vd.  sKtirirogel;  Pg. 
cetTerokdtie ,  cetyeronugblo ,  cetveroniig1ich  ;  Rs.  5eni»e« 
poyruA&HURb.  Czworokąty  dzielą  się  na  czworokąty 
prpilo  rzpc;Bone  ,    j^a   niprjj^waole^fpboki    trjape^^ia   i  ,ix% 


CZWOROKĄTNY   •    C2WORN02NY. 

r6wno\9^ohoki. parai/elogr,    Ja^»  Mat,  i,^S»      CZWO- 
ROKĄTNY, CZWOROKĄTÓW  Y,  CZWORK^TOWY, 
a,    e,    CZWOROKĄTNIE  adp.  ,    o    cfteroeh    kąuch, 
cuadranguiut,    Mąex,     t^ierWtnfUg  :     S/o.    cd9eril^e(nÓ » 
Sr.    1.  }terire)ne;    Bs,  cetYcronughli^    Rg'  cetreroniigli , 
cetrerokrajni ,  cetveronu^Uft ;  Cm,  thtirroglat  \    Vd.  shtiri- 
▼ogUt ;    Rt,  ^emsepoyrÓAlHUH.     Figura  csworojcątiia  , 
która  proilo  nazywa  «ię  csworokątem ,  ieft  ta »  w  któfey 
^ad«n  bok  nie  suayduie  z\%  równoległy  drugiemu.    Jak, 
MaU  1,  98.     Czworokątnym   czynić,    K</.  ahtinvoglati). 
Aryftotelea  dobrego  csiowieka  czworkątowym  cowie,   to 
aelb,  trwałym,    ilatccznym,    rrrfa/o»o^.     Jak  czwórką- 
.towm  koilka,  na  którąkolwiek  padnie  ftronę,  Nmocno  ftoi. 

F%tr.  Et.  36.    (  cf.   9ietf((Ati8 ,    ^terfE^tirig.  9(  M  g-  )• 

CZWOROKOŁY,  a,  e,  o  czterech  kolach.  Cn.  Th. 
CZTEROKOŁOWY  ;  ylenibrig^ ;  Vd, .  shtirikolesen  ). 
Z  wozem  czterokołowym  idą  muły  przodem.  Dmoch,  JL 
a,  533,  CZWOROKONCZATY,  a,  e,  o  cztertfch  koń- 
cnch,  9ietenbig;  9ierfpi({g;  Vd.  ahtiribodeahen ,  ahtiri-' 
•bpizhaft  ;  Kr.  ^emsepoKOHe^HUii.  Czworokonczaty 
•zyazak.  Dmoch,  Jł,  buj.  CZWOROKONNY  oiJ.  Cete- 
rokonny.  CZWORORROTNY,  a,e,  -  Uadv,,  cztery 
razy  powtórzony,  czworaki,  tietfad^*  Jlko^ć  czworo- 
krotna  ,  cuadrinomium,  VJlrx,  Ałg,  7.  CZWORO- 
KSZTAŁTNY,  a,  e,  o  czterech  kształtach,  quadrifor» 
mis.  Mąez.  rifTgfMtflr,  pUtfeiMg.  CZWOROLETNI, 
CZWORLETNI,  CZTEROLETNI,  ia,  ie,  CZWORO- 
ŁETNY ,  a ,  e ,  cztery  lata  maiący ,  lub  co  cz;Mrarty  rok 
praypadaiąćy,  metiii(r{g;  Bh,  titf^rMni ,  citptUtt^  i  Va. 
•htirilieten ,  ahtiri  leU  (lar;  Sr.a.prl  lem!',  Sr.  l.  fdftprb 
Itetnt,  jtwerraf;  ittń  UU  ^ttti,  itW^ttacit:  Bs.  cetYrriUk; 
J^.  cetyeroljetni,  cetyerogodni  ;  £c.  HeinBepOA'£niHUH,  Fi- 
nałem to  dziełowczteroletnymwiczieniuawoim.  Jaół.  Tel. 
pr*  Czworletniego  napiiay  aię  wina.  Lió*  Hor.  rd.  Cworle- 
tniego  wina.  Peir.  Hor^  B.  5.  Czworoletni  czas  ,  Ecci. 
^eoinepoA^mie  >  CZWOROŁECIE ,  ia ,  n.  - )  CZWO- 
ROLICZEBNY,  a,  e,  cztery  liczący,  yietsi^Ilg.  Nieco 
czworoliczebnego ,  cuaternio.  Aiącz.  CZWOROLISTY, 
CZWOROLISCIANY ,  a ,  e ,  o  czterech  Mach  ,  vleXi 
ilittetig;  Ki/,  ahtirilifien ,  ahtiripernat ).  Kwiat  czworo- 
liściany.  rrumf.  334.  CZWORONAROZNY  ob,  Czw<^ 
roroźny.  *CZWORONASCIE  ob.  Czternaście.  CZWO- 
KONOCNY ,  a ,  e ,  czteronocny  ,  MącJi.  tUtniŁtt^., 
CZWORONÓG,  CZWORONOGI  ,  CZWORNOG , 
CZWORNOGI,  *CZTERZONOGI ,  a,  ie,  CZWORD- 
fiOZNY,  CZWORNOZNY,  a,  e,  o  czteróch  nogacl^^ 
•infftfig;  Bh.cimtttt9H\  il^.  cetreronógh,  cetyeronoiij ; 
Cm.  zheternog ,  abtirnogat ;  Vd.  shtirinogen ,  zhetertnog ; 
8/0.  caetveronozni ;  Cro.  chetreronog;  Sr.  1.  itMutt^tit 
Bt.  HemnepoHÓrYa.  Pełno  tam  zwierząt  czterzonogich. 
iłtrk,  Art.  i3o.  Bydlę  czwomogie.  Syr^  710.  Cresć. 
675.  0/w,  Ow,  488.  Odmieńmy  czworonóine  zwierzęta 
na  dwnnóinoi  my^Bwiec  będzie  bobatyrem.  Xras*  Lift, 
191*  Tróynogt  ftarsec  w  parze  z  czwornogiem, dziecię-*^ 
ciem  Czołga  aię  opłakanym  kn  aiemi  przygięciem.  Zab. 
8,  595.  Koryta  (ftarzec  o  kilu,  dziecię  na  ręka  i  nogach , 
na  balnku  ).   *»     Cswomóg,   o  czwomóg,    na  czwornog 

ad9.  o  czterech  nogach,   «iif  xiH  S^fen^  Auf  i&ieren. 

Na  łapach  co  chodzi  cswomóg,    nieczyfio  wam  będzie, 
B^idn.  Lgwił.  ii,  »»7.  (a«  citerech  nogach,   fiibi.  Gd.), 


•♦CZWORNOG    -    CZWOROZ-\B.       3«f 

Niemo wiąŁk#  chodzić  ięło  na  czwornog,  i  cąłemZwycyaiem 
niemych  zwierząt  pomyka(f  się  ciałem.  Otw.  Ow.  61 4. 
Co  na  piersiach  o  czwornog  łazi  ,  nie  będziecie  ieić, 
1  Leop,  LewŁt,  11.  Wftępował  o  czwornog  na  rękach 
i  i«a  nogach.  1  Leop.  1  B^g,  i4,  i3«  (  czoł|>aiąc  się. 
3  Leop.)4  Zebr.  Ow.  38a.  ••CZWORNOG,  CZWORO- 
NÓG, a,  m.  Su^bft.  czworonożny  z  wierz,,  ttn  ^ittf&itttę 
etllt>tetfuSlge<  łWit.  Odeszły  na  spoczynek  czwornogi 
i  ptaki.  Brzyb,  Mik.  laa.  ió.  i48.  CZWORORĘKI,  a, 
ie  ,  o  czterech  ręku  ,  viet(^4nbig  t  Sr.  v*  itińtUtitlt* 
CZWOROROCZNY ,  a,  e,  czteroletni,  cztery  lata  ma- 
iący, MącM.  pietM*rfg.  CZWOROROGI,  a,  ie,  CZWO- 
ROROZNT,  a,  e,  o  czterech  rogach,  albo  kątach, 
czworogranny.  Mącx.  tflttf^htni^ ,  tjicreiflg.  Czwororogie 
bierety.  Teof.  Zw.  E.  a.  CZ WOROROZNOSC ,  ^ci ,  i. 
czworogrannoćd ,    cuetdraturm^   Męcz.     bie  ^ietetft^citf 

ble  ffiletung.    CZWOROŚCIAN,  ♦CZWORSCIAN,  u,  m. 

tetraedrum.  Gęom.  Nar.  a,  5;  fin  Otetfeltiget  tUat^ettia* 
tif^it  Gbtftt,  Foremny  czwór^cian.  Przyb,  Mi/f.  69. 
CZWOROSCIENNOSC,  CZW^ORSCIENNOSC,  Łd,  i. 
czworakosć  ^cian,  bie  fSitl feitigf elt.  Troyścienno^ć,  ciwor- 
ścienno^ć.  Czach.  Pr,  a,  ao5.  CZ WOROSCIENNY,  a,  e,  o 
czteróch  icianach,  Ptrrffttig.  Czworo^cienna  figura,  cuadri'' 
laterum,  figura  o  czterech  icianach.  Sof,  Otom.  a.  (ob* 
Czworobok ,  Czworokąt/  »CZWOROSETNY  ob.  Czter- 
aetny.  CZWOROSIEK,  a,  m.  Iwider  do  wiercenia  ar- 
mat, na  powierzchni  wydrąiony  w  fugi,  w  których  o«a- 
dzaią  się  cztery  hartowne  oftrza.  Jak.  Art.^^  iio.  ś<fuar* 

rissoir,  fin  Jtauonenbo^rft  mit  4  ec^neibfu.    CZWORO- 

SKŁADNY,  CZWOROSPOYNY, a, e,  -  ie  adv,,  czworako 
słóiony ,  oierftfcb  }Ufammengf fett.  Czworolkładne  słowo, 
Czworoałowie ,  Czworosłów.  •CZWOROSOWITY,  a ,  a,  ' 
poczwórny  ,  czworaki  ,  vlftfa4*  Chufteczkę  trzy  -  i 
czworosowitą ,  tą  wódką  maczać.  Syr.  1  ag  1  *  CZWORO- 
SPICZASTY ,  a ,  e ,  -  o  adv, ,  o  czterech  ipicacK  ,  p{et» 
fpięig ;  Vd.  shtirishpizhaA ,  ahtiri bodcshen.  •CZ\yORO- 
STRAŻ »  y ,  i.  ftrai  poctif  oroa ,  ze  czterech  ludzi ,  f  biC 
9Mit  t»ett  9ifr  ^S^anii.  Wsadził  go  de  ciemnicy,  poda- 
wazy  go  czworakiey  caworoftraźy  iołnierzów  pod  (bai. 
W.  Act.  1 2,  4«  (  azeanafttt  iołnicfzom.  BibL  Gd.  ). 
CZWOROSTRONNY ,  a,  e,  o  czterech  ftronach,  ©{ft* 
ff  Itig.  Koeieł  nie  ieft  u  jitch  ,  iak  u  nas  okrągły ,  ale 
czworoftronny  i  podłniony.  SwitA.  Bud.  277.  CŻWO- 
.  ROSYLLABNY  oó.  Czterosyllabny.  CZWORO - 
SZCZEPNY,  a,  e,  cuadrifidtts.  Cn.  Th.  ctyroTOCtąikjij. 
Męcz.  co  się  na  ezworo  rozazczepia,  ^tf^illHg.  "CZWO- 
ROTOCZNY  •  a ,  e ,.  toczący  się  dijinrorgiem ,  ae  czterech 
ftron,  czworako  płynący,  t»ietf«tb  łitbmettfr.  Przyidzio 
do  wód  GZworotocznych  ewaniełikic]^ 'potoków.  Smotr, 
J.am.  \b,  CZWORO  Węgielny,  a,  e,  o  czterech  wę- 
głach, czworokątny,  9tfttbinfetig #  rfftftflg.  fołoiyli 
pod  głowę  i  nogi  dwa  ^kamienia  czworo  węgielne*  5^.  Dir. 
U  83*  ^CZWORO  WIOSŁY ,  •C^tWOftO  WIOSŁO  WY 
a ,  e ,  o  czterech  wiosłach ,  t9f fttnbtti#.  Bat  caworowio- 
ałcwy,  Bs.  cepeómb ,  Bcpeaaa.  •fcZWOROWŁADZCA, 
y,  m.  zamocz  wart  władaiący,  nanniący  a  równą  władzą 
a  trzema  leszcze ,  tetrarcha ^  Vill  ^Bierfntjt;  '/?«.  ^einne-  . 
poaJtacniHifK^b*  Tetrarchą  bydi ,  Ec.  HemfieponAacmaO-^ 
BamR.  CZWOROZA^B,  -  ęba,  m.  t€trod<m^  to^z9J 
fadu,   którego  wtfyAkie  gatunki  itorfiLie;    maią  asćsęka 


*  • 


j88        **CZWORZAMCZYSTY    -    CZY.  CZYCHAC    -    CZYN. 

koiciane.  ZooL  196.  WittiO^n,  euć^li^ud^,  tin  Se?  O  btt!  b«  mftgjt  mm  tl!Seiir<(  fe^K  obft  0  •  >  •  ntid^:  &  N! 

Wledjt  »oii  ^tiiori^etfifd^ett.  tcf.  puikosi).    **czwoRO-  fef(t  bmmn  , . . 

ZAMCZYSTY,  a,  e,  o  czterech  aamkach,  pod  caterema  CZY(;HAC  o*.  Ilichać.     CZYHAĆ  o&.  Csnhać. 

Samkami,  9ierfd^liffeVi9 ,  nntet  9iet  @<^l6ffern.     Jey  sif  CZYI,  -  yia,-  yie,  CZYY.relat.  posiU*.^  do  kogo  nala^ 


w  caworoaamcayftey  nie  obronisa  wićiy.  Groch.  JV. -Say. 
CZWOROZĘBY,  CZWOROZĘBNY,  a,  e,  o  caterech 
iębach,  9ifrt4^ttig;  Kcf.shtirisobaft),  cuadritUns,  Mącz. 
Cn.  Th*  W  traccim  roku  owieczkom  znowu  dwa  zęby 
wypadała  ,  i  nazywaią  się  czworozębne.  Wohzt,  107. 
•CZWOROZENIEC,  ńca,  m.  po  czwarty  raz  się  żeniący, 

>er  fi*  iwn  rtetten  mai  »crteiMtłiet  •,    £<?.  nemeepo- 

BceHCul).  »CZWOROZENSTWO ,  a,  n.  malżeńftwo  po 
czwarty  raz  powtórzone,  bie  tjUtte  Qt^tf  Mc.  nemecpo- 
CpanTc,  aKCHKaik6a  ha  leoiBapnioK  iKeHtJ.  *CZWOR- 
ŚCIAN  Q&,  Czworościan.  CZWÓRY  ob.  Czwór.  CZWO- 
KYNEC,  nka,  m,  czwórka,  czworo  czego,  ^iete^  fitt 
0an)fd  V01t  ^leten.  cuatemio.  Urr.  Gr.  i44.  Koftka 
s  czterema  okami,  eine  fSftcfet  mit  t^let  Stodetl.  Czwo- 
rynkiem,  adverbialU€r  po  cztery,  ^tt  ^ietetl.  CZWO- 
BZYSTY,  a,  o,  poczwórny,  czworaki,  t)lerfa<C.  Czwo- 
Fzyfty  czerwony  zloty.  Czach*  Pr.  1,  167. 
CZY,  CZYLI,  CZYŻ  conj.  interr,,  na  początku  mowy: 
•zali,  aza,  izali ,  abo,  Ląt.  an,  num,   bc9  ^€t  Inbitecten 

Sragf  sn  ^nf^nge  M  ®a(e<,  witb  Me|  %xa^tmtt,  wie 
ba^  Sateinifc^e  ^n ,  num ,  im  2)eiitf(^en  bio$  bttr4  bie  ^n? 
verftoii  au^gebrńtfe.    Bh.  qt,  }b«,  |^«i,  sMi:  iS/o.  ćt, 

Cf«,  abati,  lUif>V,  Hung.  azif-,  Krf.  zhe,  ae,  ali,  aku; 
(  cf.  JtaL  ae.  Lat.  ai  )-,    Cm.  ki  5  5r.  1.  dCi,  ba,  f^AC), 

|«cjto,  acJteiW;    ^r.  a.  «j,  le|btt;   5*.  jeda;    5/«.  zir; 

Cro.  ali,  iii,  iliti,  jęli;  Dl.  ako;  Rs.  eFAi,  pi38-feł  £c, 
«A*»  y6oxii.  Czyi  mogą  w  lasach  morflcie  przebywać 
delfiny.  Czyż  mogą  pfywać  dziki   wśrzód  morfciey  gtc- 

biny?  Dmoch,  Szt,  R.  6.  ttnneti  oebl  Geebelp^tne  * « •  v 

ihmtU  SDUbfE^metne  .  .  .  •  Ona  z  Ludwikiem  uciekła ; 
czyi  bydi  moie  !  Teat.  3f,  b.  i44.  i(t  bft^  mbgli^  I 
Czemuż  mnie  nie  kochasz?  fr.  Czy  ia  wiem«  T^at.  aj^ 
23 1 .  wrif  \Ąt\  (14  weif  felbft  nil^t).  Pela,  taki,  sady, 
yapokoiem,  a  czy  hoynieyszego  pożytku  nie  przynoszą? 

FaUb.DŁs,  ii.  11,  brłiigeit  de  nUbt  eineii  gtifem  9ht(eti? 

Cro.  nóli?  J.  Czy,  we  srcodku  mowy ,  1.)  ieźeli,  06 f 
n.  p.  nie  wiem ,  czy  mu  dat ,  id^  m\^  tiW ,  Ob  et  i^tll  degebeil 

Ifat  5  ( obet  Mć^ : )  ł*  ».  n.  f^at  et  l(fm  gegeb.  Nie  wiem, 
czy  przyidzie,  ph  et  fommeti  wltb,  f  obtt:)  l<^  »♦  i«.  wltb 


źąpy ,  kogoaijś ,  W€f(tn,  Went  ge^btig ;  Bh.  i\i\  Slo.il, 
cigd/  Ćide;  Sla,  csiji,  cstja,  csije;  Bs.  cigov,  ciji ;  5r.i. 
Cłei,  tiip;  Sr.  2.  jojl,  ieft-,  'Crn.  zheg4r,  zhegara, 
zhegaru ,  (  cf.  czego  ,  cf.  co  )  ;  Cro^  chijf ,.  kojega  , 
koga  (cf.  kto,  kogo);  DL  chigor:  Rg,  cij,  cigOT,  cigora, 
cigoYo;  Rs.  hóh;  £c.  ^rR;  (cf.  Lat*  cuina).  Dayde. 
co  cayie,  każdemu,  Bogom,  sobie  i  bliźniemu*  Karp* 
7,  9.  Odday,  co  czyie.  Prot,  Jał.  9.  gieb  ab,  »em  Wl€ 
ge(6tt*  Żaden  nie  ma  cudaych  rzeczy  ruszać,  gdzie  ten, 
czyie  są,  na  to  nie  zwala.  Herb.  Stat.  55 1.  (ten  do  któ* 

rego  należą ,  bet  beifeit  9t  finh ,  bem  fte  ^ef^ittn ).    Na 

czyim  wóaku  siedzisz,    tego   piosnkę  ipieway.     Cn.  Ad. 

526.  9on  (befTen)  infflni  9tH  Kb  H^,  ^effen  2ieb  t<^ 

fitlge*  Nikt  się  do  sify  Łeraa  nie  udaie.  Gdyż  ten  wy- 
grywa, czyia  lepsza^  sprawa.  Zab.  16,  543.  Sędzia  nio 
ma  patrzeć  cay^a ,  ale  tylko  znać  iaką  sądzi  sprawę.  Mon* 
65,  58.     Czyia  szkoda,  tego  i  'grzech.  Cn,  Ad,  137.    veC 

ben  ®<^beii  b<i^/  ^«tf  f&t  ben  ®pott  nicbt  fotgen.    "Wie 

hóg,  czyi  baran,  czyi  koziet.  Cn.  Ad.  laŚi.  Vir  nobUU 
ducebat  hoedum  tempło  hofliam ;  vid9ns  autem  cołonum 
suum  ducentem  agnum,  inftitit^  ut  commutaret  tecum  ^ 
aUctntj  indteorum  es*B,  herum  offerre  sacris  hoedum, 
colonum  cato  eius  agnum,  f^ui  cedens  precibus  dijeił  z 
euiuf  tU  agnus ,  cuius  hircus  ^  homines  lat  er  t  poterit^ 
hdud  deum).  Wie  bóg  czyi  kapfun,  czyi  baran.  Ryt* 
Ad.  73*  W  tłumie  nie  mać.  byio ,  kto  czyi.  Warg,  Cex. 
199.  (cf.  naszyniec,  waazyniee,  mtt  %U  t^tm  gebftrfe, 
mm  einer  )Vgebirte*  cf.  £c.  noecmpaNeiib ,  Gr.  noiamos^ 
cuius?)  -  Inierr,  indir,  Czyieżby  oczy  tu  nio  zapła- 
kały! Pajk*  F.  lo.  Coi  tynagotowat,  czyie  prosac  bę- 
dzie? Prot.  Jai.  łO«  Interr.  direct,  czyi?  IDefen?  Co 
się  wam  zda  o  Chryftusie:  czyi  syn  ieft?  Leop.  Afath, 
aą,    43.     Czyi    ten    kapelusa  ?     §,    Indetermin.    Czyii, 

nie  wiedzieć  czyi,  kogoć  tam,  {rgenb  jemiinbe^,  jemciif 

be^«    Czyi^  koń  w  zbożu.   Czyi^  pieniądz  znalazt.    CZYI- 

KOLWr£K,  bądź  kogośkolwiek  ,  weiTen  an^  intmer; 
sio.  iiUlmi ;    Sr.  i.  nlecjełljentt-     CZYIOSTRONNY, 

a,  e,  do  czyiey  (bony  należący,  l^effett   ^^ttf^t^   ittge^Os 
Jtl%,     Łatl^M   poznać  można,   kto  ieft  czyiolłronny »   kto 


ft  fOmmen  ?     a.)    albo,    obet»     Ten  czy  nie  ten?     Cn.—''  czego  chce  i  życzy.  Mon.  71,  4 10.     CZYM  Injlr.  Pro^ 

Th.    bet?   Obet  vMlt  bet  ?     $•    Czy  -  czy,  Sio.  cl  '  cif  nom.  Co  ;     3.)  Czym  aduerbial.    n.  p.   czym  prędsey  s 

fi  -  UH  5  -  Ctc.  ali  -  ali  ;  interr,  direct.  n,  p.   Czy  on  ?  czy  iak  nayprędzey,  anfi  gefcbvtnbe(^e.  $•  Czym  -  tym,  s  im  -  tym  5 

nie  on?  9f,  on  to  ieft,  on!  Teat.  8,  as.   i{i  et^?   Obet  i(t  fe-beflo;   Bh.ąm  -  tlm;  Sr.  i.ciim.  Czym  głupszy,  tym 

ęX$  ttl(bt?  -  interr,  indir.    Czy  ty  chcesz,  czy  nie  chcesz,  żmielszy.    Czym więcey pieniędzy,  tym  mniey  spokoyneici. 

musisz  bydi  moią.    Tea/.  54,  c.  5.  2.    btt  m«9(k  WOlten,  CZYMBURY   oó.    Cymbury.     CZYMSIKf ,     CZYMSIS   ob. 

pbet  nicbtt     Czy  tak,  czy  sak,  iuż  się  ftato.  Teat.  3o,36.  Co,  Coi. 

fi  fep  non  fO,    pbet  onbet^.     Czyś  bogacą,  czyli  s  liczby  CZYN,  u,  vr.,  co  uczyniono,  uczynek,  bie  i^Attbhlllg,  bfe 

lurólów  dzieci,    Czy  nędzarz,    umrzesz.     Hor.   1,    i99'  itb^t^    ba^   iSetf;    Bh.  ąini    Sio.  Hn,  Ćinetnoft;     Cro* 

diuesne  an  pauper,    bH   tnildf^  ntltt  tei4^  U^^  t  bbet   ein  chin,  chinenye;    Hung.  tsinalas;    Sla.  csinjónje  ;*  &r,    1. 


Itimg^fp^tt ,  obet  ełn  iBettlet ...    o  ty ,  czyś  człowiek , 

czy  bpzkim  ^rządzeniem  Anioł  na  moię  pociechę  zesłany. 
Czyi  człowiek  ,  lak  i« ,  czy  nieba  osiadasz  ,  Powiedz 
pzym  iefteś.   Kras.   Woy.  Choc^  89.    bądź,  bądi,  bądź, 

( enfmebet  - )  obet  %.  SB.  OhVi,  ( ewtioe bet )  SRenfi^  obet  (Sn* 
gei/  biit<b*9|»ttf^^gitng  yti  mefnem  Stofte  gefinbt, 
^tif^Sfli  »le  \fi)^  ^%ą  ^e^  S^rmAi  SJcijci^netj  .  -  a»<^; 


St jittf,  9Mj  (Rg.  cin  operatio;  cin,  ndcin  modue\  Be. 
cin  od  obraza  effigiee ,  cin ,  nacin  ^  modus ,  ratio  ;  akt 
komedyi,  gieft;  plur.  cini  ;  czary  cf,  odczynić);  Bs.  djeU 
lo ,  poaao ;  Vd.  djanje ,  djanfiru,  delu,  uaredba,  ftorjenje, 
djanje  ;Crn.  dijanje;  Rs.  4'^iicniB'ie ,  A'6'iicinBO  (Re* 
hrh1>  porządek  ,  ranga  ,  doftbieńftwo  ,  ^ąirÓBiniKll 
urzędnik]*,  Ec.  co/itfAHJie^  JićQb.     Wjrrts  cmyn  to  aamo 


•CZYNIĄC    .    CZYNIĆ, 

maeiy  oo  pesysek.  Sniad.  J^ogr,  s85*  CfjBloiie  a 
csyn  róine  aąrsecsy:  Ciynienie  ieft  robienie »  acijm^ 
rsecs  nrobioiia*  Ciynienie,  csatem  i  inodkiem  do  końca 
i  l^ońcem ;  ciyn  samdy  koftcem.  fetr.  Et*  4.  Naylepsso 
esyny,  to  sif  cs^fto  iści,  U  dobrych  w  cenie ,  u  słyck 
w  nienewiici.  Zab.  i  a,  Seg.  Miaiem  ręce »  nie  do  do- 
brych caynów ,  lecs  do  stydi  robot  i  niecnoty.  JCuL  Hsr. 
a  I.  Bokatyrikie  Cayny ,  przewagi ,  $etbfnt(ateii;  Boh, 
9tbiVftl0i;  R*'  ao4aur&«  Cafy  kray  iego  aic  cayi^mi  sdu- 
miaf.  Jabi,  Ttl,  54.  -  Cayn»  csynienie,  sposób  cay- 
nienia,  poftępowania,  ba^  Zf^WHf  ba^  S^tlUbtlu,  bU 
i^atlbUl»9 ,  m^  mail  tteibt  Przykład  monarchy  ieft  czy- 
nom narodn.  Sta*,  Num,  a,  199.  -  Csyn,  daiefo,  ro* 
bou ,  praca ,  gatunek  pracy ,  bit  Htbfit ,  ble  %tt  bet  9its 
(fit.  Tąm  kilka  obraaów  i  rzniętych  sztuk  czynu  miller- 
iftego.  Pot,  Arg,  ao8.  «-  Cayn,  dzieto  przez  wzgląd  na 
sprawę  f  rzeez  uczyniona ,  zrobiona ,  ft worzona ,  ft worze- 
nie,  iftnol^,  imtanbf^  IBetf,  ®ef4^bff.  Bóg  ziemi  ą 
wazyftkiego  co  na  niey  ieft «  iako  czynu  swego »  nie  prze- 
baczywa«  Modi,  Gd.  17.  Psalmi()a  wota  na  kreatury  bez- 
dnaane,  i  na  wsayftkie  czyny  pańlkie:  chwalcia^  panal 
3irA,  Kant,  A,  a.  b.  Ciebie  o  twórco  wszelakiego  *czy- 
na  ( !  )•  Proszę  o  tafkę  i  pomoc  w  potrzebie.  P.  Kchan, 
J..a76.  *$.  Czyn,  naczynie,  ba^  0erit( ,  •cfAitT* 
Jako  na  śmieciach  leiy  z  domu  wyrzucony.  W  i  otchy  czyn, 
takem  ieft  od  ludzi  wzgardzony.  J,  Kchan,  Pt,  4i.  (na- 
czynie. Karp,  5,  78*  ).  *$.  Czyn,  ofiara  ,  btt^  Dl^fft* 
Ja  sam  za  oyezyznę,  aa  się,  za  syny.  Sporządzał  Jo  wi- 
ązowi uroczy fte  czyny,  tacra.  L$br,  Ów.  179.  *$.  Cayn, 
*czyny ,  machiny  woienne ,   wieśe ,  tarany  i  t.  d.  podług 

tac.  optra ,  jtrteg^mufd^ituti ,  lBeto0entii8M«((tlneti,  S*  8^- 

9R«tteTbred^et ,  %%^xm ,  tt^ttU.  Hetman  woyikowe  cie- 
śle woney  dobie  Po  drzewo  na  czyn  w  lasy  wyprawowat. 
P.  Kchan.  J-,  535.  Do  szturmu  potym  przysposabia 
czyny  J  pfzeciw  basztom  wieie  swe  zatacza.  Chroić,  Luk, 
53,  opera  ),  Tym  tedy  czynom ,  '  machinom ,  taranom , 
wieiom ,  przyda!  zafogę.  Ckroid,  Pars,  445.  Z  nowemi 
csyny  OoSred  naftępowat,  J  co  naywyższy  przed  wysoką 
broną  Jeden  poftawiY,  i  z  niego  szturmował  :  Wieża  to 
byfa,  którą  z  drzew  zioiono,  P.  Kchan.  J,  387.  Jui  i 
woiennych  czynów  odSiegali ,  a  nieprzyiaciel  śmieie  na- 
ciera i  tłucze  tarany,  ib,  392.  Myśiat  przekazić  ,•  aby 
leśne  czyny  Do  woyika  nie  szty ,  i  aby  inszey  wieiy  nie 
robiono  ,  Z  któreyby  znowu  wątły  mur  tłuczono.  P. 
Kchan.  J,  33o.  •CZYNIĄC ,  •CZYNIWAC  ctyn.  czfll, 
'4towai  Czynić;  s  częfto  czynić,  zwykle  czynić,  powtarzając 
czynić,  zwycaay  mieć  czynić,  Rg,  cinfikati;  )Q  t^ntl  |)fles 

gen,  aftt^tt,  )ti  l^anbelti  i^flegen.    Król  ten  czynił  fle 

przed  Jehową,  iakp  czyniwalt  oycowie  iege.  Budn,  2  Reg* 
i5,  9*  Dobry  żołnierz  rad  prawdę  miłuie,  iako  czyni- 
wali  przodkowie  nasi.  Star,  Ref.  110.  Star.  Ryc.  5i. 
Coś  mi  przedtym  troflcHwą  czyniwat  tęlknicę,  dziś  cię 
pragnę.  Lib,  Hor,  aa.  (sprawował).  Za  radą  Nigidyusza. 
Cycero  wiele  czyniwał.  A^oia.  Cyc.  B.  3. 
CZYNIĆ  ca.  kontyn,  i  ndk,^  uczynić  d!ł. ,    działać,  robić, 

ttitn,  ma^9Vi\  Bh.  t\\vXX\t  ćinim,  nćinim;   S/o.  cinir^ 

{Ittilll*^  Dl.  csiniti;  H\'ng.  chinalni ;  Cro,  chiniti,  rchiniti, 
iichiayam,  chinim;  Sia,  csiniti,  ucsiniti*,  Sr,  1.  c{inic|, 

cjiniiR ,  c)iitiv  ę  t\\nu ;  Ger.  t^nii ;  Sr,  a.  2inl4<6 ,  i^n^inifd^/ 
f inifd^  i  Rg*  ci^itti  \  Be.  ciniU ,  uciiuti  i  Y4^  ftoriti,  djaU, 


CZYNIĆ. 


989 


dieoii  defen  (cf.  (tworzyć,  dziać) $   Cm^  finrim,  dęłam; 
Re.Hmińiahy  y^HHBmB,  yvHHJini&,  carpóBinfty  mso- 
pimii;  £c.  coA%xam]i ,  coA^AOBaniB.  abeołute  etjnić  ^ 
wyraiaiąe  sarnę  czynność  bes  okróślenia  iey  w  czym,  »  nie . 
próinować,  działać,  robić,   czynnym  bydi,   t^ittg  feCtt/ 
t^ltn ,    (atlbeln*     WieU  czyniąc ,    nic  nie   czynią  ,    allio 
przynaymniey  nie  to,  co  czynić  powinni.   Mon,  67,  65* 
W  pfzeciągu  iycia  swego ,  nic  nie  czyniąc ,  wielkie  rze- 
czy czynił.  Zyw,  Jez.  61.     Wiele  czynił,  a   zdał  aię,  ia- 
koby  nic  nie  uczynił,    ib,  5 a.     Kto  wiele  mówi,   mała 
czyni.   Teat,  i5,  54.     W  domu  zawzdy  trzeba  co  czynić, 
próinować  nigdy«  Hrbjt.  Nauk,  O,  6.     Chcesz,  abyć' się 
sługa  nie  fkazit,  niechay  zawzdy  ma  co  czynić.  Corn.Dw^ 
369.  (robić,  pracować,  zatrudnionym  bydi).  Jnsża  pięknie  mó- 
wić, insza  pięknie  czynić.  Wysoka  mowa  na  nizkie  czynieitfe, 
Fr  Ad,  18.    Takich  nauczycielów  świat  chwalił  i  chwali » 
Którzy  ucząc  czynili,  czyniąc  nauczali.  Min. Ryt,  3,  367. 
Widziałem  ia  i  mądrych,     choć  dobrze  uczyli'.    Przecie 
B  nami  proftaki,  toi  co  my  czyojli.  Caw,  Siei.  366.    (tak 
poftępowali,  sprawowali  się  iak  i  my).  Niepodobna,  iebj 
kto  dobrze  chciał  czynić ,   nic  nie .  czyniąc.  Zab.  3,  48* 
Albo  czyń,    alb#  day  pokoy,    hortaiur  ad  serio  agen-^ 
dum,  Cn.  Ad.  3«     Czyfi,  masz -li  czynić.  Cn,  Ad,  iZy. 
^'Slo,  cUlCtlliWii    agendus  t  co  się  ma  czynić).     Dobrzo 
czynić;   ani  dobrze,  ani  ile  czynić  ;    z  przyłain  czynić; 
ile  czynić.  Petr.  Et,   1  ao.    Sio,  ćitt  bobte  «  V^Wt ,  tt*e 
bOg   fu  Cifaril  ani  frab*   (cf.  cnota  puklerz).     Przeftaócie 
czynić  ile  ,    a  uczcie  się  czynić  dobrze.    Kat.  Cd,  87. 
(  sprawuyciei  si^  dobrze  ).     Czyń ,  co  masa  czynić«  Cn, 
Ad,    137.     M9SZ   -   Ii  co  uczynić  ,    uczyń  dobrze.   Cn, 
Ad,  444,     Co  śmiesz  radzić,  śmiey  sam  czynić.  Rys,  Ad. 
6i«   ( wykonać )»     Co  ile  czynić,    to  ile  i  mówić.    Cm 
Ad,  100.     Dzieci  to  prawią,    co  czynią,   darzy  co  nie- 
gdyś czynili ;  a  głupi ,  co  dopiero  czynić  myślą.  Zab.  5, 
97.     Zubaczemy,  co   z  tjrm   czynić.  Zabt.  Dx,   108.  (co 
z  tym  robić,  zacząć,  począć).     Wolno  ci,  czynić  z  nią, 
co  chcąc.   Teat.  10,  b.  6a.     Cói  czynić,  gdy  innego  nam 
braknie  sposobu^   Teat.  44,  d.  46.  tOtii  ift  SU  t^fUlt?  »«< 
tft  S"  tn^^eni     Nie  wiedzieli  lekarze  co  czynić  z  chorym 
panem  takim ,  i  csegoi  nie  czynili  w  nadziei  łaiki  cesar— 
fltiey !  Birk,  Ex,  G,  a.  b.     Zakon  tylko  te  sprawy  czynić 
rozkaauie ,  które  człowiek  czynić  moie  cnotliwie.  Karnk. 
Kat.  309.     Sami  a  siebie  iadney  rzeczy  dobrey  bez  po- 
mocy bozkiey  nie  moiemy  czynić,  ib,  419.    (wykonywać, 
do  ikutku  doprowadzać  ,    u&uteczniać  )•     Jam  z  moiey 
osoby  wazyftko  czyniła,  bym  ci  uliyła  przykre  wyroki. 
Zab.   x4,   307.  (podług  przemoienia  się   przykładałam). 
Oblubienica   cnotliwa    radaby    i    pomyślenie    oblubieńca 
awego  uczyniła.   Zrn.  Poji.   3,   677.  b.    Nie  odpuści  im 
bóg,  bo  czynią  na  miłosierdzie  iego,  iako  na  karb.  Gficfin. 
Wy  eh,   jp.  |3.'  b.     (pofiępuią  sobie,  <  grzeszą),  j-  Czynić , 
sprawiać,  ziszczać,    ikutkować,    (ef90rfiringeil ,  )1l   ^K^fge 
bringetl,  matfycn,     Węiowy  trank  ieft   przyrodzenia    cie- 
płego, która  ciepłość 'iego  czyni  kąsanie  iego.  Siehn.  187. 
Jaką  w  ludziach  odmienność  te  cfasy  czyniły,  Zwierciadło 
bozkiey  prawdy   na   ziemi    zaćmiły.    Biel,  S,  M,  A^  3« 
W  zwadzie  uczynił  męiobóyftwo.  3  Leop*  Marc.  i5,  7, 
( zbroił  męiobóyftwo.  1  Leop.  popełnił  męźob.  tt  (f gleng 
rinen  OT^rb).  -     Czynić  pogrzeb,    wesele,    sprawować, 
dUlric^tni,  9nim|til((:ni»    Caynil  mu  wepaniały  pogrzeb. 


N 


CZYNIĆ* 

O^  W^r. '  C<Sne  iego  w  ^ankii  czjnit  we»«1e«  •  PaUB, 
J)U,  M.     Jaacsey:    ccyuid   komu   wesele,    rozrywać!  go» 

ta^fweaeUćj  eutem  9^i;rgnógen  tnad^en,  ibit  €x%bi^efu    Fe^- 

bua  swj^  lutnią  l>ogi  cieAsyt  i  csynit  wesele  Jowiabowi. 
^.  Mchan,  OrL  i,  66.  -     *C2yiiić  ka  czcmn ,  przykładać 

Bic  do  cs6ga,  wpfywad  na  co,  wos^  bepttageiif  mitwitfeii^ 

^Ajn  ^flfflt*  Nic  tak  nie  czyni  ku  szczęśliwemu  żywo- 
towi .  .  .  Mącz,  conftrt,  -  Owoce  czynić  ,  rodzić  ^ 
ffikdte  btiRgeitr  tragen.  Złe  drzewo  złe  owoce  czyni. 
14^  ^ofi.  Mn,  509.  Bóg  okazat  się  w  ciele,  i  przyszedł 
na  świat ,  uczyniony  z  niewiafly ,  to  ieft ,  narodiony* 
€iL  Poft.  16.  (^e^tU^t,  gebC^m).  -     Czynić  przemowę, 

laianie,  afowa,  ^modlitwę,    eine  Otebe,  ^^ebigt  |alten ; 

fin  9eb#t  yertbbt^n*  Cbryzóftom  kazania  w  Antyochii 
czynił.  SA.  Dx.  3i6*  (mówił,  miał,  prawił).  Bardzo 
pożyteczne  kazanie  uczynił.  lVyx.il/.  6S«  Czaa  nie  po  te- 
stu ,  abym  długą  iaką  przemowę  do  waa  czynił.  Biri. 
Chód.  G.  O  sbawieiiiu  duaz  słowa  żywe  i  ogniAe  czynił. 
Birk,  Donu  6ó.  {verb(\  facere).  Uczyńmy  modlitwę  sa 
duszę  lego.  Birk.  CAodA.  4o.  (módlmyi  się;  Uift  ttlt^  eitt 
0f  bet  9^ntd)teil ).  -  Przysięgę  czynić  ,  przysięgać,  przy- 
sięgę fliładać ,  tlntn  (Sib^  ablegcn.  Przysięgę  swą  czyniąc, 
czoła  swego  prawą  ręką  dotykała  się.  FaszA.  Dz,  110.  - 
Posłuszeńftwo  komu  czynić ,  posłusznym  mub^dź,  flnfnt 
AfbOffitlll  eripelfen.  Posluszo&ftwo  ,  które  Turcy  Ce- 
aarzowi- swemu  powinni  zawsse  czynić.  PaszA.DA,  106.  • 
Sprawiedliwość  asynić,  rozsądzać,  przyznawać  co  czyie, 
€9efeii^ttgfelt  antóbett  ,  %wMiAtVL.  Leszek  obieidiat 
wszyllkie  krainy,  czyniąc  wszędzie  sprawiedliwość  pod- 
danym. BUL  Kr,  116.  Żaden  sobie  aam  sprawiedliwości 
nie  moie  czynić,  ale  do  urzędu  powinien  się  udadź.  Sax. 
7Vr.  139.  -  Liczbę  komu  czynić  ,  zdawać  racbunek, 
rachować  się,  sprawiać  się  z  czego,  8łed)etlf(bAft  Oblegeil^ 
Ole^RIttlg  abifgen.  Sługa  księdza  pozwał,  iż  mn  myta 
nie  sapłaoił ;  ksiądz  zaś  pozwał ,  iż  mu  sługa  liczby  nie 
uczynił.  Gonu  Wł.  JC.  4.  My  cię  wolno  precz  puścimy , 
iLiedy  natQ  liczbę  uczynisz  doftateczną  ze  wszyllkiego. 
Bl>/.  Kr,  48.  Bym  miat  Sgubić  tak  szlachetny  lud ,  nigdy- 
bym  aa  to  bogu  liczby  nie  mógł  uczynić,  i^.  S3.  Czynić 
-%  kim  liczbę,  rachować  aię  z  nim,  słuchać  liczby,  rachun- 
ków ob,  Łicsba.  -  Czynić  komu  dobrze,  łub  źle,  wyrzą- 
dzać ,  ef nem  €hitf ^  pbrr  (Bbfe^  tbiHt ,  etiDeifen.    Nie  czyń 

złemu  dobrze.  Di^or.  /f«*  5.  Czyń  dobrze,  aby  i  tobie 
•lyniono.  Jał»L  E%,  69.  Skarżąc  się  na  niewdzięcznych  , 
mówimy  w  przeciwnym  wyrozumieniu:    czyń  tu  dobrze 

słemul  Kpcz,  Gr.  3,  p.  91.  ba  tb^e  Mail  einmat  bem 

Sbfel  ^M  \  Bogtttemu  dobrze  czynić  ,  ftrata.  Cn.  Ad, 
56*  Dobrze  ciyń  każdemu,  i  niewdzięcznemu.  Cn.  Ad* 
»90-     Złe  komu  czynić,  szkodę,  krzywdę,    złość,   einetll 

ftiDa0  iBiff^;  6(babfn ,  ttntecbt  «•  f.  »•  tbun.    Uczynił 

•o  dla  mnie,  i  uczynił  rzecz  niemałą;  potym  zasię  uczy- 
Bił  mi  krzywdę.  Gorn,  Sen,  i6a.  Nie  dopuszczą  nikomu. 
-«zynić  włości.  PaszA,  Dz,  109.  Uczynić  sobie  co  ztego» 
C#i*  Th,  1178.  Myślę  sobie  co  slego  uczynić.  i3»  44o.  (j[((^. 
rtll.  £eib  Ontbatl  )•  To  czyń  innemu ,  ^o  też  sobie  ży- 
czysz. Mudn,  Ap,  !•«  Każdy  co  inszym  czynił,  niechay 
^ę  spodziewa.  Poi*  Jow.  96.  -.  Wygodę  aobie  czynić, 
wygadzać  aobie,  dogadaaĆ  aobie,  wczasować  się,  odpo- 
czywać ,  wylęgać  się  ^  wysypiać  się ,  fiib^  bf <|1iem  ma^K  9 
$Ąi  Ctnmobe  m^ttU    Ktfai  ■»  król,  aby  sobie  w  domu 


c  Z  Y  N  ra 

Uczyni!  wczas  ,  wkrótce  go  maiąc  odesłać  do  woyft««. 
Zał.  H,  T.  ia8«  Czynić  sobie  wczas,  wypróżniać  aię  » 
potrzebę  przytt>dzoną  odprawo wać ,  na  iłolec,    nn  dwór 

iść.  Cn.  Th.  i3z6.  fi(b^  (ei<btet  ittotbeK,  ft(b  erleid^eeni , 
ffcb  etiMcbigm,  (dne  92otbburft  unić^Un,  anf  bie  (łtou 

UlObiUt  geben*  -  Pomoc  czynić,  pomagać,  i>Ólfe  UifUB^ 
^ńife  0Ctf(b<lt9eil*  Mieszczanie  chcieli  sobie  pomoc  uczy* 
nić.  SA.  Dz.  55.  (0e»Daten  ft<b  belfen).  -  Dobrse  mi 
czyni  to  lekarftwo  ob,  służy  mi ,  e^  tbut  tttt  gllt,  ti  biniC 
tntr.    "      Strach    czynić  ,     ilrachu    nabawiać  ,     Ihraazyć, 

6((f ccfen  9entrfa(be8/  in  €d)re(reti  feten.    Ogień  niebieiki 

Strach  czyni  błyikaniem.  Ziemia  złym  głodem,  n  woda 
wezbraniem.  Powietrze  morem.  Groch.  W,  bbb.  -  Do- 
syć, zado&yć  czynić,  gCRUg  t%xm,  ^eilńge  (eijlfll.r  P<^- 
nić,  uiścić,  oddadż,  co  komu  należy,  /f;.  zadoTOgliti ; 
Crn.  sadoTolim  ;  Rs.  Ąouketnnogiimh  ^  yAOBXenxBopHai&. 
Miaiło  dosyć  powinności  swey  czyniło,  Warg.  Cez,  ft53. 
Jeśli  lekarz  uczynił  wszyftko,  co  do  uzdrowienia  chorego 
należało,  tedy  uczyni!  dosyć  swey  powinności.  Gorn.S^n. 
5a8.     Dosyćuczynienie ,    dosyć    uczynienie,    bie    ^cmigs 

tbnnfig;  iS/o.  ^abolHućinem -»    Rs,  yróAHocmB,  ynpżaa, 

yAOBAeniBopeHie.  Dosyć  uczynienie  iefl  krzywdy  uczy- 
niouey  komu  nadgrodzenie.  Kucz.  Kat,  a,  56o.  Pospo- 
licie dosyć  uczynienie  to  zowi^ą,  kiedy  kto  rzecz  iaką, 
którą  wiuien,  spełnia.  O  przeiednaniu  mówiąc',  do&yć 
uczynienie  znaczy  taką  nadgrodę  ucz3'nić,  na  któreyby 
rozgniewany  raiiał  dosyć.  KarnA.  Kat.  34  o.  -     Czynić  co 

z  czego,  robić  z  czego,  udziała^,  etwa^  W9t$ni  mać9tn, 

9e rfftttgen.     Z  wełny  czynią  opończe ,   wełence.    PaszA, 

Dz.  lau  -    Czynić,  tworzyć,  maleli,  idfaffcti,  etfctafs 

fietl*  Ten  świtt  przez  boga  uczyniony,  rozumie  się, 
Aworzony.  Salin,  3,  483. \  Tyś  uczynił  nieba  i  ziemię. 
Gil.  Kat,  bo.  -  Czynić  kogo  czym  ,  robić  go  csym, 
f Ineti  IOO|U  maibett.  Pytał  ich,  ieźeliby  to  prawda  była, 
że  Pan  Harley  był  uczyniony  hrabią.  Mon,  67,  394.  Za- 
■  moyikiego  Król  Stefan  ucaynił  kanclerzem  i  hetmanem. 
^.JT*  ^y*  Rzetelność  twa  czyni  cię  szacunku  celem. 
Zab,  ł5,  3 18.  Nauki  życie  nasze  czynią  błogosławionym. 
Gorn,  Sen.  433.  Tak  mu  mądrze  odpowiedział,  że  go 
kpem  uczynił.  O/JT.  Wyr,  ( na  kpa  wyftrychnąl ).  -  *Czy- 
nić  w  co ,  przemieniać ,  przekształcić ,  t^ef WatlbelR.  Passya 
odmienia  człowieka  każdego,  i  w  inszego  go  czyni.  Wereez, 
Regi.  4.  -  W  proflackiey  mowie,  czynić  s  czarować  (cL 
odczynić;  Be^  ciniti  cini,  cjarati  s  czarować;  J9s.  dni, 
cjari  s  csaiy).  Bablko  tak  krowom  coś  uczyniło,  że  się 
nie  doią.  Qjf.  Wyr,  (cf.  uczynek,  urok).  -  Czynić  so- 
bie żarty ,  śmiechy  a  czego ,  firoić  żarty ,  |t(b  WOt^bet  łn* 
(Ug  nuicben*  Tyś  aobie  aemnie  śmiechy  czyniła  zdradliwe. 
Pajl*  F,  109.  -  W  rachunkach;  czynić  iaką  aummę,  wy- 
nosić, im  Siłfcbnen:  m^tu,  betrogcn,  «iitoa<bem    Sto 

czerwonych  złotych  czyni  1800  złł.  Ojf^  Wyr,  -  Czynić 
komu  pożytek,  chwałę,  sławę,  przykrość,  t  przynosić, 

bringf n ,  e iobringr n ,  efntragen ,  ti^nn.    Oeiec  aoAawil  mi 

dobra ,  czyniące  roczney  intraty  koło  5o,ooo  ałl.  Monm. 
67,  633.  ^dochodu  dawać,  przynosić).  Nie  pytam  aię, 
ani  rachuię,  coby  mi  on  folworczyk  uczynić  mógł.  Gorn, 
Sen,  a55«  Trybunały,  .koudescensye  i  kompromisy,  wię- 
cey  czynią  iak  wioiki.  Kraj,  I^od.  1^^,  -  "Woyny  cxy- 
nić  z  kim,  toczyć,  ftaczać,  prowadzić,  Jtfiegf  fftbtei* 
Koator  Ąuiki  Ludwik  caęftc  i  wielkie  fojnj  czynił  j^a^^. 


CZYNIĆ, 
ehr  ZmndiK    Śtryik.    %5g.      Podobnież!    etjn^6   pole,' 

w  pola  81^  bić ,  fi(^  im  gelbe  W^%tn,  in  einet  f  elb{(^ra<^r 

flmpfen.  Harcuy  mci aie  sobie  ,  Csyń  pole  ^  harcuy 
•seroko,  By  cię  znać  byto  daleko.  JTojjr.  Lor,  pr,  - 
Csynić  s  kim ,  walciyć  z  kim ,  mit  iemattben  )«  ti^un  1^0* 

»f n ,  mit  {|m  (ttetten  ^  f im^^fen.    Sami  z  aobą  tak  drugo 

broĘiami  czynili,  Pokąd  oftatni  nie  legt  i  ^uchft  ni^  ^- 
dal.  Opa/.  sat.  4.  Rzymianie  w  bitwach  s  nieprzyiaciotmi 
€:S3miący  sa  oyczyznf  aic  potykali.  Star.  Ref.  i8.  Pola- 
ków Turek  byl  zwiadom , ,  gdy  z  Wotochy  czynit.  Bieł. 
JKr.  43a.  Chftliwie  do  siebie  il^oczyli  J  mężnie  z  sobą 
chwilę  niemałą  czynili,  fapr,  Ryc.  pr-  Rzekli  sobie ,  o 
pannę  z  sobą  czynić ,  a  któryby  którego  zab:t  ,  miat  do- 
browolnie precz  iechać.  Papr.Ryc.  lo,  Z  Parysem  czy- 
nił o  swą  Menelaus.  ZbiL  Dr.  G.  3.  Każdy  rycerski 
człowiek  winien  o  prawdę  ręką  czynić.  Gorn^  Dw,  a66. 
Pokrzepiay  się ,  a  czyńwa  ( dual  s  czyńn^y  dwa )  mężnie 
aa  lud  nasz.  i  Ltop.  i«  FareU.  19,  i3.  Kto  będzie 
śmiał  obftawać  za  nim  ,  zemną  będsie  miał  do  czy- 
nienia.    Ttat.  9,  5i.    (et  iDirb^  mU  tfiit  l^  t(mi  l^ą« 

^en).  -  Czynić  słowami,  wadzić  się,  spór  wiećdź,  (cf. 
zgadać  się )  ,  dysputować  się  ,  ft^  ^Ctum  bt<|>tttirell* 
IKugo  słowy  z  sobą  czynili,  a  darmo.  Birk,  Dom.  10.  - 
Czynić  prawem ,  prawować  się ,  rozprawiać ,  rozsądzać 
•ię ,  rozpierać  się ,  yof  %tx\^tt  mit  einail^ft  %%  t^ttlt  t^as 

tea ,    pmefittni ,    (ttetten ,     %txW\\A   etma^   fu(^eii. 

Słusznym  a  sprawiedliwym  prawem  czy ftwa  {duaL)  z  sobą, 
ie  ieżeli  twoie  zdanie  fałszywe,  ty  go  zarzucisz,  a  .  •  . 
Baz.  Hfi.  45.  Będąc  powinien  ukrzywdzony  sam  czynić 
#  swą  krzywdf,  a  nie  mogąc  czynić  przez  ^iedoftatek, 
rad  nie  rad  zjednać  się  musi.  Gorn.  Wf.  £'  Kto  o  zabi- 
tego oyca  nie  czyni ,  ten  wfiępowania  na  iego  dziedzictwo 
nie  godny.  SJk.  Dx,  io42.  -     Czynić  za  kim,    uymować 

«c  I  9Ą  jemflttte^  anne^meii.  -    Czynić  za  kogo ,  zaftę- 

pować  go ,    elnen  Wttteteu.  -     Czynić  przeciwko  komu, 

knować  co  przeciwko  komu ,  etWA^  wibet  lemanbeti  llHtets 

Ite^men ,  Wlber  i^n  fd^miebetl.  Skoro  się  Absalon  wi<hiał 
poiediiauym  z  oycem,  zaczął  znowu  czynić  przeciwko  nie- 
mu i  życiu  iego.  ZatH.  T.  7,  i8a.  -  Czynić  z  kim  o  co  s 

traktować' r  nim ,  negocyować,  mtt  etneiiv  iintet^anbefn; 

Sr.  1,  3af(Abiam.  Papieże  przez  posły  swoie  między  ce- 
sarzem i  Królem  Pollkim  pilnie  o  pokóy  czynili.  Krom. 
546.  d€  pac0  diligenter  egerunt).  -  Czynić  o  Czym, 
traktować  o  czym,  1909011  ^attbeltt.  O  lasach  i  żytach 
w  osobnym  dziele  czynić  będziemy.  N.  Fam.  10,  67.  - 
$.  Nie  ma  tu  co  czynić,  nie  ma  tu  mieysca  ,  et  f^^t  ^tet 
ińćfti  |tl  t^ttU.  Między  temi  dwoma  gniew  niema  co 
czynić  ,  którjFch  pospołu  na  ieden  urząd  wysadzano. 
Warg.  WaL  118*  J.  Czynić,  udawać,  t)0tcebett,  tnas 
ll^en,  t^n  M  oJ,.*  (cf.  czynić  sicV  Czynił  minę,  iak 
gdyby  był  nayprzywiązdfiszym.  T^at.  67,  c.  24.  -  >  Czynić 
8  kim  kompanią,  ikładać  towarzyftwo ,  obcować  z  nim, 
mit  einem  (9efeaf<^aft  mad)tn.  z  kimże  to  i  kędy  kom- 
panią chcecie  czynić,  ^irk.  ,Ex.  //. .  5.  -  CZYNIĆ  się 
zaimk.,  i,)]Passive  robić  się,  ftawać  się,  geittiK^t  wetbeil , 

get^an  toet^en^  gefc6e(^eit,  toetben.  Jakie  się  tó  prze- 
śliczne dziówczę  uczyniło ,  Gdyby  róża  rozkwitła ,  aż  pa- 
trzeć miło.  Tręb.  S.  M.  94.  mai  M  fttt  ein  {<f)&ne^  ^ibs 

<betl  geiOOrben  ifi.  a.)  Czynić  się  riscipr.,  robić  się,  djsia- 
fać  się  czym,  fif^  tDOJU  maf^Ctl.  Juliusz  Cezat,  gdy  tui 
^szyftkie  przepiwiiiki  swoie  wygi^bił*  uczj^nił  się  iedag- 


CZYNICIBLKA    -    tZYHHIY. 


9^^ 


wfadeą  Rzjrmikim.  Strylk.  74.  Potrzebnym  sif  koma 
czynić ,  ftarać  się ,  żeby  się  nie  mógł  obey^ć  bez  ciebie. 
Ojf.'Wyr.  '  $.  Czynić  się,  czym  nie  ieftei,  udawać  się  za 
co,  zmyślać  się,  ffc^  fif  etlOft^  ^V^i%eUVL,.  fiĄ  §»  tt»^< 

ma^eti,  i»ai  man  nk^t  \^,  flc^  fleffett,  aM  ob**^  ff4 

9etftellen«  Głupi,  a  mądrym  się  czyni.  C/r.  Ad.  sSa. 
Nie  czyń  się  tym,  czyme^  nie  ieil.  tb.  564.  Czynisz  się» 
czymeś  nie  ieft.  t^«  i37»  Bez  cnoty  szlachcicem  sif  czy- 
nić, taki  rozum  ieft,  iak  ktoby  się  bez  duszy  żywym  bydi& 
mienił.  Sk.  Zyw.  3,  173.  Widząc  szaleńftwo  ley,  uczynił 
się  tym ,  że  zwyciężony  iey  prośbami ,  chciał  iey  iuż  po^ 
wiedzieć.  Eraz.  Jęx.  J.  b,  (  udawał,  ft  ftcHte  fl^  ). 
Uczynię  się,  iąkb3rm  .0  niczym  nie  wiedziała.  7 sar.  3o^ 
ó.  47.  Ze  przeciw  tobie  mógł  co  twóy  przyiaciel  zgrze- 
szyć,'Uczyń  aię,  ie  nie  wiesz.  Hor.  sat,  55.  CZYNL- 
CI£L ,  a ,  m.  csyUiący  co ,  który  co  uczynił ,  sprawca  » 
wykonywacz,    spełniciel,    wypełniacz,    bet  H)it€X ,    bet 

fBoflbrfnget,  fflóffalejet;    S/o.  iinitet;^  Sr.  i.  itiiwlciet^ 

rŚiniC)et;  Rg.  cinitegl)  Cro.  chinitel ;'  /^^.  tsinalo-,  Bs» 
cinitegl,  ucinitegh  Bf.  C04'&ctióAB,  (cOHUHHmeJi]^  autor» 
pisarx^  £c.  HRHOBHaKb  naczelnjk,  porządek  robiący). 
Odftąpcie  odemnie  czyniciele  nieprawości.  Wys.  Kat,  469* 
1  Leop.  Luc.  i3,  37,  1  Ltop.  3  Mach,  3.  Lewftowio 
i  czyniciele  zakouu,  czyniący  roboty  w  domu  Pańfkim. 
W.  3.  Exdr.  5,  68.  Bądźcie  czyniciele  słowa ,  nie  tylko 
słucbacze,  Ltop.  Jac.  1,  33.  Mowa  nie  będzie  flcuteczna, 
aż  się  pierwey  uczyciel  okaże  czynicielem.  W.  Poji.  Mn. 
199.  Niechay  słów  i  przykazań  twych  wykony waczem 
J  szczerym  czynicielem  będę,  nie  tłumaczem.  *  Pot.  Jow, 
1,  3.  $.  Czyniciel,  czyniący  za  kim ,  zaflępca ,  rzecznik, 
adwokat ,  pełnomocnik  ,  bet  ffietttetet  ,  Ća^TOaltet. 
w  rodź.  iei^Jk,  CZYNICIELKA ,  Me  it^tetinn  i  Cro.  cKi- 
nitelicza  *,  Rg.  cinitegliza  ;  Rs.  coA'B'ineABHiiiia  {cU 
€0^i(iHHinexi>Hiiiga  autorka,  pisarka).  CZYNIENIE  06.  Czy- 
nić.  CZYNIROD,  u,  m.  ziele  Rodzeniec,  Phyllum  Bryon  ^ 

»41W  ©ingelfraut  «W4«tiWti.  Syr«  757.    CZYNIWąc  ob. 

Czyniąc.  CZYNLIWY,  a,  e,  mogący  bydż  uczynionym, 
podobny  do  uczynienia ,  t^Uttłic^ ;  Vd.  ftorliu  ,  sdelaltiu , 
dopernashiin.  ^.  Czyniiwy,  czasem  albo  czcfłokroć  rzyur 
ny.  Ojf.  Wyr.  Ikłonny  do  czynności ,  getll  t^itig ,  9Cf*4f«  • 
tf§,  CZYNNIK,  a,  m.  ,  czynnik,  sprawnik.  Sniad. 
Jeog.  385,  b3.  czyniciel.  -  j,  Arithm.  factor.  Alg, 
Nar.  bet  factor  in  bet  9)?u(tipUc:  Mnożny  i  mnożnik  na- 
zywaią  czynnikami  mnogości.  Jak.  Mat.  1,  36.  Łc/k.Mier.  3, 
7.  CZYNNOŚĆ,- ^ci,  i.  ikłonno^ćdo  czynienia,  pracowapia, 
niegnusnoić,  uftawiczne  czynienie  ^  bfe  tWtlfltett;  Carn, 
dęloynoft;  Vd.  oprauliroft,  opraYilnoft,  djanftyu  ,  8avjot- 
noft,  ikerbliyoft;  /^.r. 4^xnieABHOcrnB,  pacmopónKOcmS^ 
(  Ec.  HRHMOcinB  porządno^ć  ).  Czynność ,  owoce  pracy 
poflTTłftżaiąca.  iV.  Paw.  34*,  837.  -  *j.  Czynność,  czynienie, 
zatrudnienie,  sprawa,  robota,  praca,    ble  1tl)iti9felt,  Me 

®efc^4fti9u«g,  ba^  ©cMft,  bie  2(rbett.    Seym  w  swoich 

pofłępuie  czynnościach.  Departament  czynności  zagra- 
nicznych. Tr.  (interessdw,  spraw,  bet  tfU^JOitt- 5fn§ele« 
geit^ten).  J. 'Powołanie  czyie,  rzemiosło,  ftan  życia » 
to  czjTu  się  trudni,  ba^  ^etuetbe..^n<//*^.  CZYNNY,  a» 
o ,  -  r e  adp.^  ikłonny  i  wprawny  do  uftawicznego  czy- 
nienia,   robienia,    pracowania,    działania',   dzielny,    t%is 

tfg;  Sh.iMMni,  ćinenllw/,  l\mW;    Vd.  ddeji,  de- 

latliu,  djanAci,  opraTilen;  Rs.  4'B'nTeABHU]]f,  At^RcniBy^- 
loi^iif  ^  ^acoi^pgnHBUi  ^c^  wiuiMlf  tadny,  nadobny) 


Bgm 


CZYNSZ    •    CZYKSZOWNIK. 


Ec,  liHOroBeq|RUH  ;  Gr.  noXwffaYf*otv  *,  Ec.  ^'^AMcniliiit 
( cf.  HBHBnzeAlHuaf  porządkowy).  Człowiek  to  bardzo 
czynny,  tam  ieden  zawiaduie  wszydkim.  Jęftem  czynny 
£€cL  UHOTOBemócmnyio  Cr»  %oXvnfa'yf^ttvv ;  cL  Eceh 
BeigeAfoOcoiByio.  $•  GrammaS.  Stówo  czynne,  v9rburn 
actiuum ,  wyraża  aąd  o  tey  rzeczy,  która  co  czyni  wzglą- 
dem drugiey.  JCpct,  Gr,  i,  5 a.  (of.  bierne,  niiakie). 
Trotx  zowie  j^o  czyniącym  \  czynne  sai  u  niego  ieft 
Cęrundium. 

Pochodź :  *tfocxynl^f  [dobroczynny ,  dobrocxyica ,  dO" 
ęy/czynny  y  dziękczynny  \  naczynie  ^  naczynia \  obczyni/f 
odczynić,  pofzynićf  prze  czynimy  przyczyniło,  przyczyna^ 
przyczydca^  przyczynny  f  rozczyn^  rozczyni4 ,  uczynić ^ 
uczynek y  uczynkowy ^  uczynny y  uczynność,  bezczynność ^ 
wielkoczynny  y  wszyjłkoczyny  zaczynić ^  złoczytHca,  zło* 
ri^yĄft^o.  Bh.  ćinO^tH  t  ^^^^ynogra  9  drama^ 
X?ZYT^SZ ,   u ,   m.  nazwiico  powszechne  podatków  pienici- 

nych.  Krat.  Zb.  1,  sai,  bft  ^iii^,  t^ftet^aupt,  etne  9elbs 

4l6^9bt\  L,at,  ceusiu;  Suec.  tirnsj  GaU.  cens;  Bh,  c^tL\t  f 
tftltof ;  Cro,  chint,  haszen;  Dl,  fit;  Cr/i.zhimah,  ftrdsh&g, 
nitjc  (  et  myto  );  Vind.  ziTuh,  ahiepa;  Rost*  et  £ccL 
{mKrx6)y  A^HB,  •OpÓKl),  ypojil).  Pewnego  pienic- 
inego  czynazu  na  rok  kaidy  ptacić  muaia!*  Sk.  Dz*  łi34« 
Czynaz  ieft  podatek  nteiaki^  który  z  dochodów  iakiey- 
kolwiiek  rzeczy  ptacon  bywa  \  abowiem  cokolwiek  do- 
rocznie bywa  dawane ,  mpźe  bydi  zwano  czynszem.  Który 
moie  pan,  którego  wlaanolć  ona  ieft,  ftanowić.  Szczerba 
^c  54,  Roczne  csynaze  na  lampy,  na  koicIoYy.  Twąrd, 
Wi,  loi.  (opłaty).  Wsiczególn.  czynaz,  ptaca  z  grun- 
ta ,  s  rou ,     Attttiksbi^ ,    Sinttn^i  9   ^errengefMf. 

Z  gruntu  czynaś  albo  ptat  roczny.  Chełm,  Pr.  i35.  Zroly 
które  niedawno  pod  iarzmem  podda6ftwa  niechętnie  i  o«- 
-puazczenie  uprawia!  rolnik,  macany  dxisiay  czynsz  z  ochotą 
ptacj.  Mon.  65,  298.  Podzielił  grunta  między  chłopów 
ca  czynaz  pewny.  Pam.  83,  533.  Na  czynaz,  w  czynsz 
puiciŹ ,  zmienić  robociznę  w  opf atę,  -  Czynsz  gruntowy 
J(s.  no3eiióXbBoe  ,  aoaeiióAiHuit  AÓHBra.  Rt,  %octk- 
aceuHoe ,  czynsz  gruntowy  podług  sążni ).  Jnaczey  na 
ezynsz  puici^  rolą»  zaarędować,  zadzleriawić ,  za  pewną 
sHramę  w  naiem  dadi,  puicić,  yetpAf^etl'  Na  czynszu 
siedzieć,  z  grui^tu  czynsz  ptacid ,  dzierżawę  trzymać,  attf 
^^Ąt  (t^eil.  Moi  rodzice  ubodzy  szlachta  byli  •,  siedzieli 
na  czynszu.*  iTeat,  33,  b.  47.  ob,  czynszowa  szlachtff, 
-(  Crn,  Kasn  s  iboie  co  się  roczn^'e  w  czynszu  oddaie ).  • 
Czynsz  a  naymn,  z  domu,  ze  ilancyi,  i  t.  d.  komorne, 
ket  9)flft(ain^/  Me  ^infc;  /lx.  no^iuoe.  Czynsze  od 
kramów.  Star.  Dw,  '1 5.  -  Czynsz  od  kapitału,  7>.  oh, 
prowizya,  procent.  **$,  Fig,  dochód,  intrata,  bogactwo, 
Ciiifftnftei  SłnfOmmm,  9{et4t(tim/  Dwór  ubogim  zam- 
knięty, czynsz  daie  honory,  Ztąd  i  sędzia  wspaniały  igie« 
neral  możny.  Hul,  Ow.  336.  Układuość  wszędzie  wielkie 
czynsze  bierze.  Rey  Wiz.  44.  (popłaca),  CZYNSZO- 
WAĆ #x.  kontyn.y  płacić  komu  dochód  coroczny,  ^tn^ 
|a((en  ;  Bh,  gnrOĆltU  W  szczególności ,  płacić  z  rołj , 
sąmiaft  roboty  czyli  odbywania  dni  pańikich,  0ruitb}in^ 
l^Un  f  HUf  0ntttft}itt^  ftiłen.  -  Czynszować  komu ,  bydi 
czyim  danaikiem,  haraczowym^  iemanbeil  łlnAat  fe^ll^ 
i^mtiinfeit,  i(m  tridttat  fe^m  Ojl  Wyr.  Pochodź,  od- 
ezynszować,  zaczynszować.  CZYNSZOWNIK,  a,  m,  co 
«zynasiaki  4aley  Ut  ^fllllloiailll/  UX  ^iM  H^lt}  Corn. 


CZYNSZOWY    •    CZYŚCIĆ. 

ahimabmaa;  Cro,  chinsnik;  Di,  fitnik;  Bh*  |»0|»UtRi(# 
illlt0^tti(  s  Rt.  mHrAegb ,  o6pó9HUKb.  Gospodarz  tego  » 
któremu  imienie  naymuie ,  a«wie  komornikiem ,  i^zynsao— 
wnikiem  albo  naiemnikiem  Sax^  Tyt.  31 3.  ^itt(fiman!KU 
W  szczegółu,  czynazownik ,  chłop  opłacający  się ,  miafio 
robienia  pańszczyzny,  eitl  $xnitatet,  hit  ftaU  het  i^Ctz 
ttnhUnfte  $\ni  loMt-  O  czynszowilikach  osadnych. /faiir« 
'    4^.45.     2,)  Czynszowaik,  co  czynsz  wybiera,  nakaauie* 

C/l.  Th.  bet  $\Uh€tt,  eć^p^f^ett,   het  Ud  giii^  ht^Um 

Mfft.  CZYNSZOWY,  a,  e,  od  czynsao,  ^ind  c  ;  Boh. 
(9tteitt9,lltttOĆIli;  C/n.  primske;  A«.  odpó^HUH  (mifrAllB, 
cfl  ciachły,  ciągły).  Ukażcie  mi  monetę  czynszową. 
Budn.  M€^h.  33,  1 9.  Sekt,  ib.  33.  .(  którą  czynsz  się  płaci. 
Me  ^infetnAn)!.  £ttt(.).  Czynszowe  grunta «  z  których 
czynsz  płacą.  -  Czynszowy,  płacący,  nie  robiący  z  gran- 
tu ,  na  czynszu  siedzący ,  $\ni  yit^lenh ,  Mf  ^illi  ft^esK 
Salachta  czynszowa,  trzymaiąca  pod  panśmi  w  dobradr 
ciemikicL  grunta,  aa  Ukrainie  osobliwie  i  na  Rusi,  aa 
naiem  peWny,  wolna  od  pańszczyzny  czyli  dni  pańikich  ^ 
^in^abel,  bet  ®tllllb)in^  S«((t  Naywięcey  możnowładzcj 
nciikali  obywatelów  przez  czynszową  szlachtę.  Uft.KonJi. 
1,  318.  CZYNSZYK,  a,  m,  zdrbn.  rzeczown.  czjnzz^ 
drobnieyaza  inwentarika  danina,  którą  poddani  oprócs 
robocizny  z  roli  czyli  naymn  opłacatą.  Off,  Wyr,  filie  CleU 

ne  9(e(ettabga(e ;  Bh^  gutocrt 

"CZYNTAKOR  ,  u  ,  m.  Czynt^koru  1  iedwabiem  pół- 
■ztuki.  Czyntakoru  bea  iedwabiu  półsatuki.  Jnw. 
Cel    Lit,  9 

CZYPEK  ob.  Cz<Cpek, 

CZYREIC,  rka,  m.  furunculut^  wraodek  mały  iako  gołę- 
bie Jaie,  koAciaty  na  wierzchu.  Comp,  Med.  Sg5.  wrzód 
kończaty,  drdaeń  maiący,  czerwony,  boleiący.  ib.  8.  ebl 

rieinel  f^l^t^e^  (Sefc^mAt. 

CZYRPACZ  ob.  Czerpacz.     CZYRWIEC  ob.  Czerwiec. 

CZYRWIWY  ob,  «zórwiwy.     CZYSC  ob.  Czcić  3.). 

CZYŚCIĆ,  iłj  i,  czyszczę  cc.  iloR/yfi.,. oczyścić,  wyezytó£ 
dk. ,  czyfłym  czynić,  czy(Vs«ym  robić,  chędożyc,  oosia- 
tuiąc,  olrzepuiąc,  ociera  iąc  i  t.  d.  teittigeilf  iiuittU,  tejK 
Ill4<^tlł  Bh.  cHfdń,  llćijlłrt;  5/0.  ćlfkim  5  ^i/n^.  tiaatitom; 
K</.  zhiftiti,  zhediti,  ihiftuTati,  ozhishumt],  ozhedit* 
pozhedit,  pomeUt;  Bs,  cMliy  ociiU  i^  Sla.  Caiiłiti*,  Rg* 
ciftiti,  oclftiU  ,  izciAiti-,  Sr*  u  ii^UM  ,  tKNtt, 
tlftiOfcjW/  f*»<ltttt,  Hebla  ;  ^Cro*  chiztiti  ,  zchiaztujem. 
fznasim;  Re.  ^ucmmnh,  wigy ,  c^BcaiHini ,  c^aifiiiaB  i 
(  cf.  Jlebr.  I3r  zacAach  ;  Lat.  caftus  )«  Narzędzia  do 
czyszcaenia  zębów.  Czerw.  Nar,  33.  Wiatr  powietrze, 
powietrzne  wodę  czyszczą  wieify.  2Uib,  3,  a  7  a.  Nar. 
W  mieyscu ,  gdzie  gospodarz  cayici  od  plew  ziarna ,  Wy« 
ikakuią  a  opałki  boby  albo  grochy.  Jak  ie  roliuk  podrzuca 
i  wiatr  niesie  płochy.  Dmoch.  Jl.  2,  a5.  .Konopie  ezy- 
•zczą  od  wszelkiego  chwafhi  rolą.  JHfaur*  Sk.  33.  Czjici^ 
ranę  ciepłym. winem  albo  wódką  a  octem.  Perz.Cyr*Xy6^* 
Żóin'  ezyici  krew.  Jabł.  £z.  35«  Czyszczące  lekarftwa, 
depuratiua ,  zdolne  do  oczyszczenia  masay  humorów  i  da 
oddzielenia  od  nich  mogiłek  obcych  szkodliwych'.  Dyk^ 
Med.  1,  636.  Gorąezki  pomierse  czyascsącemi  aowią« 
że  zamnień  róinych  początki  lóczą.  Krup.  5,  417.  Sftab 
gttttg^fieter*  Czyszczenie  białogłowikie  miesięcane.  Krup. 
3,  176.  miesiąorki,  czas,  Uf  »OIMtU<^e  flIeMglUlg  hti, 
fBeitetf    R^.  ^mLchul^*     Woda  Brui^Mfika  białogłowiki* 


CZYSCICA   «    GZYSCIEa 

CfjticBoiiia  prsywraea*  Pe/r.  Wod.  t6.  Fig,tłpr,  Prtwńik 
csjici  worek ,  lekars  ciało ,  spowiednik  aumnienie*  Mon, 
71,  4a9«  (  wyi^róinia  ),  $.  tr,  Csy^cid  bydlę »  rzeiać, 
tracbić.  Cn.  TA.  CtfftritCn,  9etf(l^neiben ;  (cf.  wałaszyć, 
klasnąć,  nniaayć,  kaptunić);  Cro,  kopim;  Bs»  tribiti, 
ackopiti  cf«  fkop.  CZYŚCIĆ  aif  zaimA,  recipr, ,  chędoźyd 
•»f ,  ff<^feilligen,  fiubetm  Ciyici  aic  od  rana  do  wie- 
csora;  a  prsecic  brudna.  Ojfl  Wyr.  ffe  finbettft^/  pti^t 
^(^.     $.  Purgować  aic,  brad  na  purgans,    ^nm  iMftt^reil 

■fiimen,  f{<(  reinigrii/  purglerfii-    Cay^cii  się  pigułkami. 

§•  Fig,  Cfyici  się  niebo,  csyści  aic  na  niebie,  wypogadsa 

«c»  rt  ^rttert  ff(^  «ttf,  !Urt  (f*  iiitf.    czyscica,  y, 

ń.  dmgi  gatunek  ftorsysska,  elinopodium  aiier,  hit  g6s 

•irUie  Oitbelbotftf,  fSicbelboflen.  5>r.567.  Bh.  fUnopab. 

CZYŚCICIEL,  a,  m,  który  c<yści,  ber  CRrilliger,  6dus 
httn;  Sr,  i.  t)iflie($  Kwaf.  ahiilitnik,  oshedores ;  /{of  J. 
«HcauixftigBKb ;  ( £c.  YacmKnieAB  kapłan,  HVLcmmmexh' 
cmBO  kapłańftwo ).  W  rodź.  iedjk.  CZYSCICIELICA , 
We  fUrtnlgetinn.  CZYŚCIE  ddv.  prxymiotn.  csyfty  ,  s 
c«yilo,  tein/  f(mber«  J.  /r.  Jf^.-  Zupełnie,  wcale,  ze 
wssyftkim  ,  i^iOig  ^  g4ll}(U^ ;  (  F</.  ahiftn  niab  s  zgoła  nic ; 
Yd,  shiftu  nikar  %  bynaymniey:  Vd,  zhiftu,  lielu  s  cale)« 
Mądry  bes  woyika  czyście  się  obeydzie«  Gorn,  Sen.  bob, 
Naai  mogli  się  w  Gdańiku ,  > wybiwszy  Brandeburczyków » 
csyicie  ibtjić  bez  Krzyiaków.  Biel,  Kr,  175.  Doikonale, 
dobrae ,  pif knie ,  wyśmienicie ,  ^olfommeil ,  gllt ,  Wtttefs 
lU^/  fi^btt.  Duiy  młodzieńcy ,  na  murach  floiąc,  bardzo 
csyśoia  bronili  miafta.  1  Leop,  a  Mach,  la,  27.  Uspo- 
koiło aif  potym  bardzo  czyicie  wszędzie.  Birk,  Dom,  16. 
Csyście  bydź  zdrów,  belle  ee  habere,  Mącz,  Umie  czy- 
icie pływać.  Fapr.  Koi,  T.  Niechay  nie  mówią  w  swe/ 
aayśli :  czyście  Uk  na6.  Rjb,  Fe,  63.  (  dobrze  mu  tak  I  ) 
Czyście,  iak  potrzeba,  dokładnie,  naleiycie,  GaZ&comme 
ii  fant,  gebbrig.  Jeśli  proiekt  taki  będzie  zawierał  kilka 
Jutegoryi  czyście  ułoionych,  któreby  potrzebowały  iakiey 
iBodyfikacyi  \  na  ten  czas  na  kaidą  z  tych  kategoryi  czy^ 
icie  nłoioną,  i  źadney  oboictnoŚci  nie  pódaiącą,  ma  bydf 
turnus  dawany.  Vol,  Leg,  7,  617.  Czyście,  otwarcie, 
aasno,  iawnie,  oczywiście,  offeil/  iffenboT,  beOtltcb/  «tlsf 
§e>fl^eiMH(b«  Gdy  go  ceaarz  wyciągał  na  oddanie  hołdu , 
odpowiedział  czyście,  że  nie  dla  tego  przyiechał*  ^fi''* 
Kr.  1,  łi7.*  Tyś  czyście  ikłamaŁ  MV,  Dan,  x5,  69.^'i- 
flzicie,  iak  was  czyście  oszukał.  W,  fofi,  W^  3ao.  - 
Jronic.  'czyście,   pięknie,    ślicznitf,    wyśmienicie,   wy- 

bomio,  ^errH*,  f(bbir,  «aetHeb(t,  trefflftb.    W  wieikicy 

powadze  ielleś  i  czyście  sprawuiesz  króleftwo ,  ie  i  tego 
nitt  dokazttiesz  I  W,  5  Reg,  21  ^  7*  Król  Czeiki  Goldber- 
Iki  powiat  Wrocławikim  raycom  wydarł,  a  ii  mu  ci  da 
nabycia  pańlhra  Wrocławikiego  dopomogli,  bardzo  czyście 
odwdaiccsył.  Krom.S^^,  Frobe  eter  ą/li  ey  ezyścieś  spra- 
1^1,^101  za  kozi  roiek  twoła  sprawia  Mącz^  CZYŚCIEC, 
*  śca ,  CZYSZCZBC ,  -  ssesca ,  -  sźca ,  m.  Sh.  tiifttt  f 
Stov,  9iiyU€;  Bg,  ociftnik:  Sor.  1.  rłtfli,  «iłfcr»  Croat. 
oclilsztnik ,  mezto  ochischairanya ;  Hung,  tisztito  hely ; 
Sta,  muka  ocsiAenja;  Vd,  ttfbize;  Cr/t.  Tize*,  Rs,'va,^ 
'^niHAB^e;  fc.  VHCin»]tb ,  OFHS  VBcmiiineXHiit»[ ;  bA^ 
%t%itfBittf  u  Katolików,  mieysce,  gdzie  dusze  ludzi  po-" 
Ufnych  do  czasii  pewnego  męki  ta  grreehy  swe  cierpią , 
Haiąc  nadzielę,  ia  oczyszczone  przez  ogień  do  nieba  prze^ 
Aicsione  będą.  JCarnk.  JCał^  46.  ogniem  doczesnym ,  który 

I 


CZYSCIOWY    -    CZYSTEK. 


39S 


tzy ściec  zo wiemy,  przeezyści<5  sif  muszą.  Sk.  Zyw,  2,292. 
Mieysce  międky  niebem  i  piekłem ,  które  łacinnicy  pur-^ 
gatorium^  Polacy  czyścem,  Słowianie  mytarftwem  na-* 
zywaią.  Sak.  Dusz*  i64.  -  Fhras,  Przeszedł  przez  czy- 
ściec. Off,  Wyr,  (iui  teraz  biały  łabędź  z  czarney  wrony). 
Kto  się  w  czyścu  śmieie  ,  niech  iię  piekła  boi.  Hrbfl* 
Nauk^  F,  3.  (nie  mów  kop,  ai  przeikoczysz ).  Czyściec 
na  ziemi,  piekło  na  ziemi,  przykroś<5  znaczna  doczesna, 
bie  ^iDeauf  Cfben^  9^0tbf  9eill.  Co  za  czyściec,  mieć 
ionę!  Teat,  18,  b.  4.  Czyściec  wytrzymał  a  złą  soną. 
OJJ,  Wyr.  Bawić  w  tym  domu,  iak  w  czyścu.  -  a.)  Botan^ 
Czyściec,  ziele,  Staehyą  Linn,  rodzay,  którego  gatunki 
leśny ,,  błotny ,  roczny ,  polny ,  proily.  A/uk.  Dyk,  3;  99* 
fHof  neflel  ę  warzony  a  pity ,  wyczyszcza  Holcami.  Urzfd, 
16.  iywiczka*  Jundz,  309,  -  Łani  czyściec,  czamo- 
głów ,  nim  tanie  kotne  się  pasą  dla  snadnieyszego  okoce- 
nia. Syr,  i4i.  @efelfa«me,  m^ffAnimeL.  CZYŚCIOCH 

ob.  a.)  Czyfieft.  CZYSCOWY,  CZYSZCZOWY,  a,  e, 
od  czyśca ,  gegfeitet  »  ;  Bh,  OĆtfleowj.  Trzeba  nam  w  za- 
trzymaniu  iakim  bydi' czyścowym ;  wyplacaiąc  dług  spra- 
wiedliwości bozkiey.  Birk,  Chodi,  18.  ♦CZYSCITELNY, 
a ,  e ,  -  ie  adv, ,  do  czyszczenia  słuiący ,  reintgenb ;  B** 
HHCinHmeAiMWHf.  CZYSCIUCHN Y ,  a ,  e ,  CZYŚCIUTKI, 
CZYSCIUSIENKI,  CZYSCIUTENKI,  CZYSCIUTENECZ- 
KI ,  a ,  ie ,  -  o  adv, ,  intensiy.  adj,  czyily ,  fe^t  f eill# 
faubetlttlb  tein;  Re*  ^ucmózoHeKl) ,  (^HcmeHftKiu  do- 
syć czyfty).  Woda  przeiroczyfta  f  czyścinteńka.  Frot, 
Jał,  II.  Czyściuchae  wody.  i  Leop,  Ezech,  3a,  i4. 
Weimiy  czyści uchnego  cukru.  5ien.  637.  Gołębiczka  ieft 
cichuchne ,  profte  a  czyściuchne  zwierzątko.  W'  Boftl  W* 
417.  Czyściuteńko  w  worku  (próiBiutenko)^ 

•CZYSŁO ,  a ,  /t«  poczet ,  liczba  ( od  słowa  *czeid  /  racho- 
wać), ble  ^rtb^^^^A- Cłifila;  Be,  ci%lo\  Crn.  zhislu;  Re- 
HHCAp;  Et,  HifcMH,  HHCHeHH^a*  Lufkum,  pięć  lat, 
pięcioletne  *cysło»  Farr^  635. 

I.)  CZYSTEK,   ftka,  m,  ciftus  Z.1/1/Z,   rodzay  rosi.  u  nas 
Jeft  kretyifkif  którego  liście  gi^mmę  pocą,    wrzosowy  i 
słoneczny*  Kłult,  Dyk,  1,  i3a.  ^iftrofe' 

3.)  CZYSTEK,  ftka,  m.,  CZYŚCIOCH,  a,  w*,  wykwintniś,  w  o- 

chędóftwie  zbytkuiący  ,    bec  b(e  SteinUibCeit  Memeibt 

CZYSTO  arff;,  a**.  Cayfty,  reiB,  fattbet.  Czyfto  w  do- 
mu, iak  wymiótł,  retu  Mii^tUf^tt  ittl  i^anfe-  Onegday 
pełno  gości ,  a  dziś  czyfto  ,  iak  wymiótł.-  Ojf,  Wyr,  Czyi^o 
w  głowie;  próino ,* pufto ,  leet.  Czyfto,  z  czyftością  du- 
szy. Cn,  Th,  telli/  feufcbi  -R^*  «**OBiy4peHHO.  -  Czy- 
fto, gracko,  walnie,  łepiko,  {ob*  ctjiM  2.,)  ^jntM p 
DOSfommen*  Czyfto  się  popisała  Ojf,  Wyr,  -  Czyfto, 
pewna  rzecz,  tl<btt«f  ffjb^tlW'  Czyfto  ma  iakieś  podey- 
f rżenie  i  będzie  czatowała  Teat,  5a,  b*  68.  Do  czyfta , 
ze  szczętem,  R^,  40  Tiacma;  gill5lt(^,  fltfns  tinb  gat  (mit 
$«ttt  VinhS^Mt  )•  Wyczysaeię  oftatki  domu  Jeroboamo- 
wego,  iak  wyczyssccaią  gnóy  ai  do  czylla.  z  Leop.  3  Reg, 
i4,  II*  Wszyftko  pobrał  do  czyfta.  Cn,  Ad,  ia7i-  Łeb 
mu  do  czyfta  uciął.  F,  KehanJ,%5:i,  (gładko,  na  piękne, 
gtotr»eg,  tetri  Weg.  PVec  do  czyfta  ucięty.  Cheim.  Fr. 
ła4.  Srzednia  mąka  ,  nie  do  czyfta  z  ptrąb  wypytlo- 
wana«  Syr,  936*  Wyczyszczę  do  czyfta  fuielicę  twoię. 
Budn,  Jes.  1,  a5.  (wyprif  ai  do  czyfta.  Bibl,  Gd,). 
Ograł  go  do  czylb.  Mon,  76,  7a4.  (do  grosza).  Zraóll 
do  czyfta  (  do  nitki  ).     Za  zdrowie   ai   do  dna  •amegO' 

60 


•9* 


CZYSTOŚĆ    -    •CZYSTY, 


-S-^ 


wypiiano ;  wszyscy  tam  do  czy(U  niyli.  Gaw,  Siei,  5tfg. 
CZYSTOŚĆ,  ści,  i.,  C2YSTOTA,'y,  i.  ocłiędoinoid , 

ochęcióztwo,  bfe  Kein^eit^efanlbftfeit,  fReinlic^felt;  Bh^ 
csiffoflr  ciljtata;   «^/<>.  clfbta,  ciftotnoft;   Z''^.  tisBtasig; 

^f.  cil\ochja»  krasnbft;  D/.  csistocfaya;  «Sr.  1.  t^jflofC^^ 
ntflofCif  ^<^-  shiftoft,  shiftaft,  zhiftnoa;  Rg.  ciftdcchja, 
ciftoft  ;  Cro»  sanaga  ;  Cro.  ftudnoft  ;  Rs,  HHcmoini, 
jfiUpocoiB ;  (  cf.  Lat,  caftiUs ,  Je.  eaftita  ;  Ger.  Jteilf<l&Mt> 
Niecsyftoić,  Me  ttttteillii^feft^  URteintlfit.  Niecayftość 
fkóry  f  aapchawaay  pory  powierschowne,  parowaniu  prae- 
azkadia.  Krup,  5,  368.  Csyftość  potrzebna  do  utriyma- 
nia  zdrowia.  Fig,  tr,  czyfto^ć  obyczaiów,  serca,  bU 
ąeitt^f elt  bet  ©Itteit ,  be^  ^etfend.  Niemasz  mu  podobne- 
go w  prawey  proftocie,  W  £braiy  od  zUgo  i  w  serca  czy- 
ftości.  Chroió,  Job,  w,  Czyftoć^,  cnota  ,  ćeiągaiąca  jsic 
do  miarkowania  mitoftki.  Fetr,  Eh,  5o.  bte  ieufd^f^elt ; 
Cm,  ftud',  Sr,  i.  ^JOJlwafCJ;  -£c,  yu^BAOMyAp^Hfe  •,  (^ii#. 
ąiilcinoAyta*ie ,  HHcniocepAc^Hie  e  szczerość ,  uprzeymoś^i 
poczciwość).     Czylloić,  panieńftwo,  dziewictwo,    Sungs 

ftauWaft,  JJttwggefeffenfłaft,  «eaf<^belt     Czyftość  ślu- 

J)ować ;  czyftości  dochować  $  umrzeć  w  ezyflości.  Czyftolci 
nie  znajdziesz,  cfayba  w  brudach  (panieńftwo  chyba  pod 
ptocienniczką^.  Bernardyńflca  czyftość  (iron,  cielesność, 
rozpufta ;  z  przesądu ,  lakby  ci  oycowie  nie  byli  w^rzer 
mTęźliwi)..  Oppos.  nieczyRoIć,  bU  Unfenf(Melt;  Rm. 
nóraHiy  {Rt'  HeHiKcmb  franca,  świerzb).  Uczynki  cier 
leśne ,  lakie  są  cudzotoztwo ,  pornbftwo ,  nieczyftota.  W^ 
Fófi,  Mf  4o8.  Leop,  Lewit,  sa,  5.  Rey  Zw.  78,  6. 
CZYSTY,  *CZYSTOTNY,  a,  e,  CZYSTSZY,  CZY- 
SĆIEYSZY  Comp, ,    chędogi,    niebrudny,    nieplugawy, 

tein;  Boh.  ciiflń/  c^iftotnó;  sio^.ii^,  ajtotRÓ;  Hung, 

tlsztaj  Sor    i.  i^^i ,  tH^,  tniji^tni',  Sor.i,  cJlfH;  Ro^. 
cift;    Bs,  cift,  crassan,  ugjljndan ;    Crn,  zhift;    Vd,  zhift, 
theden,  gol,  fiaden,  zhiften,  poshten ;  5/a*cc{ft,  chifti; 
Cro.  chiszt,  sznisen;  /^/.  cMzt,  kraszan;    /^f^^acmuiS, 
Hncm  ;    (  cC  ^a^  caftus ;    Ger,  f tuf(^  ;    ffb,  t^r  xacA  )• 
'Wody  ciyfte ,  k^óre  są  aupefnie  przeźroczy fte,  bez  wszel- 
kiego  koloru  ,    zapachu   i    smaku,     Xluk.  Kop,  1,    11 5. 
Żadney  wody  niemasz  tak  czyftey  ,     aby    nie  miata  mieć 
iakiey  przysady.  SyTt,  Szkł.i^*     Morał,  Jig,  serce  czyfte, 
sumnienie  czyCke ,  bpfe  plamy  t  hez  ikazy ,  tf iu  f  lttlbef[e(ft» 
Sumn lenie  iego  czyfte  ieft.  Tąat*  49,  95,     W  ofiarę  nay- 
czyHtszą  serc^parc  oddali,  ib,  43,  c.  io4.    Serce  czyfte  iak 
bursztyn^  Mon.  74,1 4 o.  *  Czyfte  oko,  wzrok  niezrafszowany, 
iiieobmamiony,'   nieuprzedzony ,    fin  telnet  ttll9ef(Uf((te,^  f 
ttndettAbre^  i2(Ude ,  Pbn^  ^Otnrt^U.     Dlatego   się  dziwu- 
jesz ,  iż  tego  Jegomości  tak  powaiamy ,  źe  nie  tak  czy- 
ftym,  tako  my,  okiem,  na  niego  poglądas>.  Boh,  Kom, 
4,  i6o»  -     Csyfty  rozum,  profty,  naturalny,  te(netr  wa? 
Mtltc^et  iBerftanb.     IMlam  z  talki   bofkiey    rozum    czyfty. 
Boh,  Kom.   1,  3o3.  -     Czyfta  in trata  ;    czyfty  dochód, 

czyfty  zyfc ,  be^  defalki ,  teioe  (SiiifAnfte,  tehter  9eioinn 

u*  f*  V.  Czylłą  iDtratf  nazywam  czynsze ,'  naymy  i  t.  d. 
Mon.  74,  iS).  Mam  4o,ooo  czyftego  posagu.  Teat,  aa, 
b.  5o.  •-  Co  do  wftrzemic:';2iwośd,  czyfty,  nielubieiny, 
ńiecielesny ,  Iftlfd^  ;  Rs.  i{'BAOHy 4peHHUii ,  VHcino- 
DAÓmKUif.  Czyftość  obyczaiów  miiuiący,  powściągliwy, 
zromięiliwy,  czylly,  caftus,  Mącz.  Jeft  ;iauka  hoża 
c2v(tótnji,  mierna,  \ŁkIadiUt  spokoynat   Era*,  Jęx.  j^.  7. 


CZYSTY    -    CZYSZCZĘ. 

Dokąd  sif  sprośnym  wniy^ć  ptakou  nie  godzi,  Tan  aic 
łabędzi   czyftych   gromady  zbiorą.   Hul,   Ow,   lag.    Ecci, 
YHcmomoAioGRBUH.     Czyfty,    saehowoiący  cnotę  czy- 
ftości  czyli  panieńftwa  ,    fetlfc^,    Vllbefle(ft,    łlingftinli^ « 
Stanisław  Koflka  czyfte  iycie    ai   do   Imierci  przepędził 
(t»  i.  w  panieńftwie,   w  dziewictwie  umarł).     Czyilym 
ieftem,   Ec,  tf'BxOMy4pcinByK> ;   acłi9,  czyftym,  wftrse- 
mięźliwym  robię  kogo  ,    Ec,  ]{'feAOMy4pio  *    yis'^OMy-> 
Apjjio ;   Gr.  vM^ov<Va».     §,  Czyfty ,  s  iaki  bydź  ma ,   iaki 
bydi  powinien,  doikonały,  zupehiy,  należyty,  wyborny* 
przedni  (cf.   Ga//,  comme  i]  fauŁ  cf.   Czyście),  gebittgf 

viUig,   9oaf ommeti ,  hx^^,  rec^t    U  dworów,   im  kto 

naywszetocznieyszy,  tym  się  ma  aa  nayczyftszego  dwo* 
rżani  na.  Gorn.  Dw.  t4.  Tęlkno  było  dziecięciu  międsy 
kądzielniczkami  siedzieć;  wolał  bydi  między  chłopy  czy- 
ftemi,  a  uczyć  się  tych  spraw,  które  męiora  naleią.  BM. 

Kr,  110.  (ttatet  geoKK^ren  (R&ttern,  unter  gaitKn  SRto 

netn).     Maią  sobie  za  wielką  rzecz,  kiedy  o  kim  left  ta 
sława,  ii  czyfty  towarzysz*,  otoi  aby  doftaii  tey  sławy, 
czynią  iak  naygrubiey  mogą,     Gorn^  Dw,  i3i.     Hiszpan 
ieden ,  czyfty  mąi ,  przeftrzegał  hetmana ,  aby  .  .  •  Dwór, 
J.  3.     Zal  mi  młodości  twoiey ;  byłbyś  za  prawdę  czyftym 
człowiekiem  i  ^a  wysokie  doftoieńftwa  godnym,  SĄ.  Zyw, 
*5o.     Co  lepiey  ieft,  proftym  bydf ,  ócyli  czyftym  a  uczo- 
nym człowiekiem  !  GIłcx,  Wych,  H,  4«     Syny  Biiat  bardzo 
czyfte  a  cnotliwe.  Glie*,  Wych,  F,  \.  b,  Paczk.  D*.  ito. 
U  Witolda  i  młódź  ćwiczenie  czyfte  miała.  BUL  Kr.  387. 
Czyfty  gospodarz,  diUgenti^simut,  iktącs,     WoyflLo  wie- 
lu czyftych  męiów  uroniło  ,  y»r/i>fMf.   Krom.  428.     Mę« 
śny,  śmiały,  czyftego  serca,  masculuu    Mącz,     Czyfte, 
imiałe  a  męine  przyrodzenie,  generosa  $t  mofcula  indo^ 
lesy    Mącx,     Dziatki  młode  bardzo .  czyftey    są  pamięci. 
G&cM.   Wych,   J,  7,  b,   (  przedniey ,   byftrey  ).     Wcicia 
^obie  czyftych  uiytków  ziemi  w  sędy  wazze,     1  Ltop,. 
Genęt.  43,  ii.   (weicie  co   naylepezych  rzeczy.   3  Łśpp. 
Widziałem  na  wend^ie  czyftych  rzecay  siła.  Alb.  n.  W$  5> 
Takeś  ta  We  Pan  czyftych  rzeczy    napowiedziat  ,    iiby 
szkoda  którą  inną  rozmowę  w  to  wtrącać.  Gorn.  Dw,  38o. 
Figura  i^go  ądatną,    wzrpft  choiy,    talia  pięlcna,    noga 
czyfta.  Tęat.   aa,    b,   5y.    Daycie  iałmuinę,  a  wszyftko 
-wam  czyfte  będzie.  Si,  Żyw,  99.  ( będzie  wam  się  wiodło 
dobrze,  wyśmienicie).     To  czyfta  prawda.    Teat.  ijt  b, 
ąS.    bfe    reflie    iĄte  9&^^Ht.     bay   mi    czyfty  pokóy. 
Teat,  8,   c.   la.    (święty  ,    miły  pokóy).  -     To  czyfty 
waryat.    Tęat.  a»,  c,  a4.    (  ^e  wzayftkimi    całą  gębą)* 
Z  niego  czyfty  hayduk.  Falib,  Dis,  L,  3.J.  -     Przypadek 
czyfty,  goły,  nic  więcey  iak  przypadek,  eilt  bl^feC  3** 
fad;  Ec,  czMOCAy^aii;    Gr,  durofjtartat,  ^  Jronice:  Ba  to 
czyfta,  męiozyznom  niechay- będzie  wszyftko  wolno,   a 
.wy    białogłowy    święcicami   .bądicie.     Gorn,   Dw^    a65. 
•  5.*  Czjrfty  ,    lawny  ,    oczywifty  ,    rzeczywifty ,   ofeftbtft , 
^tt9eiff4eiltQ<^.     Biikup    Krakowilci     na    Łeftka    Litwę    # 
przywodzi!  ,    aby  temi  czyft^mi  wjazdami  niefirzjriacioU 
Ikiemś  Zujrbowal  go  za  to,  ie  go  więził*     BieL  Kr,  iGau 
'$.  Pole  ozyftOf    szczóre,    otwarte,    taielaiozte,    pfftuH 
.  f  elb«     Otoczjrwszy  ich  •  w   czyftym   p^la  9     nie    wątpił 
^    o   poraice   ich.     Ufirg,  Kruc,  a,  376.      2iamek   w  tru-^ 
dnym  mieyscn,  uwłaszcza  w  równi  czyftey  między  wodami 
Biel. Kr. s68.    CZYSZCZĘ,  CZYSZCZJSNIB  ^.  Cajści^, 


CZYTAĆ    -    CZYTELNIK- 

Pbchodt:    nactysźcza/  siff    ocMy/cU  ^    oczyicialnia  ^ 
prMtczyłćU ^  wycMy^Uf  poczyścił. 
CZYTA€  e*.  Sołityn,^  crytywad,  ♦czyttwać  czfUL^  prze- 
cz jta^  dk.y  (ob,   'czcić,  *czedi),  pisma  inaki  zbierać  i 
wyrozumiewad ,  Ufen  ;  Bh.  ćjfH,  C>l|H,  Ut\,  cJtU}    ( £h, 
C3itam  s  liczf ,  rachnię);    .SIo«  citaltt  ;     Vd.  brat,  brati, 
berem  (cf.  brtć,    zbierać,  sebrać  )  ;     Cm,   briti ,  borem; 
I  Cm.  zhłtam  atUndo);  B^.cjatati,  actitti*;  iSr.  i .  {afOlMC}, 
f a9V9V  ;  Cro.  chteti ,  chitam,  ateti,  ftem,  stejem,  chtejem  ; 
J>/.  chyatam*,  Rs,  ^HinAinB,  Humaio.     Kaaimierz  mnich, 
naypierwasj  król  Polfki ,  co  czytać  nmiał.  Biel.  Xr.  54. 
Sakoda  do  tego  piaać,  co  nie  umie  czytać.  Tot,  Jow.  179, 
Czytywaymy  razem  z   sobą  kaiąiki  ,    mam  ich  znaczną 
liczbf.   TecŁł.  a8,  18.     *CzyUwaią  Moiieaza.  1  Leop,  a. 
Cor.  3,  t5.     CzytjTwałem  z  podziwieniem  płód  twey  muzy. 
Zab.  i4,  390.     Ten  tylko  czyUĆ  ksiąikę  moie,  który  ią 
potraB   w  tey  my^li  czytać,  w  iakiey  pisana.  Perz,  Lek. 
S60.    Czytać  na  książce,    czytać  w  książce ,    bl  cinetti 
9n4tft  IrfftI*     Spytano  go,    iakieby  księgi  czytat?   a   on 
rzeki :  iam  więcey  na  księgach  miłości  czyuł ,  niieli  na 
innych.  Sk*  Zyw.  2,  91.     Nie  -widziałem  nikogo   w  domu 
aaszym  ,    któryby  oprócz  kościoła  ,    na  ksiąice  czytał. 
J^ro/.  Doi.   %\.     Czyta  wiele ^  utoną!  w  księgach.    Cn. 
Ad.  i38.     Czytać  komu,  dnftn  WrlfffU.     Czytać  piszą- 
cemu,  dyktować  mu  ż  karty,  f{ntm  V9m  IBIatte  ^ictUem 
CzyUĆ  nad  umieraiącym.   Pim.  Xam.  aio.    (modlić  się 
lud  nim  z  książki ).     CzyUć  mszą ,  odprawiać  mszą  czy- 
taną ,  nieśpiewaną ,    ani  mówioną,  mieć  cichą  mszą ,  fine 
Wrjfe  r(HI()  Uftn.     Czytany  Rs.HńmtMHUjS,  mmÓMUH; 
£c.  HnÓMUH.     Czyunie ,  hai  Mtn ,  «am  czyn  czytania 
i  to  co  się  czyta.  Me  SfCtArf ;    Sio.  i\tM\    Bh.  dttnii 
Vd.  et  Cm.  branje ;   Rs.  ^amaHle ;   Ec.  nmiWio ,  ^mó- 
Bliil(e;  Sr.  1.  lajMne.     Czytanie  do  nauki  droga.  Cn. 
Ad.    i38.      Człowiek    bawiący    się   wielkim   czytaniem. 
Mon,  JO,  zSp.     Dobre  czytanie ,    5/o.  bObCOĆitattUn^ft/ 
e>rtha€pła,     Vd.   berrozhnost.      J.    Caytać    naukę    iaką 
uczniom,   dawać,   uczyć,   lekcy e   dawać,    MlttXLę    (ff^U/ 
IBorlffimget  (alten.     S.  Auguftyn  w  Kartaginie  retorykę 
czytał.  Sk.Dx.a^5.     Trzeba  nam  professora,  coby  prawo 
Pollkie  czytał.  Star.   Vot.  C.  a,  *.     Pracz  lat  5  prawo 
kanoniczne  iako  profassor  czytał.  Birkt  Dom-  1 53.^  Który 
*iawnie  czyta,  uczy,  professor,  Mąet.     J-  Fig-  w  oczach, 
minach  czjrich  czytać,  z  nich  dochodzić,  domyilać  sici^ 

In  lem^M  «n0en  łefen.    •CZYTACZ,    •CZYTANIEG 

ob.  Czytelnik.  CZYTELNIA ,  i ,  i.  lektoryurii-  Cn.  Th. 
ałuchalnia,  htt  WtfMl ,  j^irfdal,  audytoryum.  CZY- 
TELNIGA,  y,  i.,  CZYTELNICZKA,  i,  ż.  czyuiąca, 
rada  ćzyuć,  bte  £effrfltn;  Bh.  titeuMli'y  Cw.  ftelnłcza , 
chtelnicza ;  Rr.  iiHinameAlBirisa ,  niiBroYeiniiBga.  Moie 
któren  1  czytelników  lub  czytelnie,  mnie  pomieści  wlicz* 
bia  onych  autorów  ....  Mon.  T^L^fS^.  To  pismo  po- 
Iwięcam  grzecznym  czytelniczkom  moim.  Mon.  68,  5 17/ 
CZYTELNICTWO,  a,  n.  lektura,  czytanie  i  to  co  czy- 
taią »  ^{e  2€Ctitt.  Alomenta ,  które  trawiemy  w  naukach, 
W  czytelnictwie  •  •  ^  Mon.  65,  a4«  Ciekawość  rozżarzona 
coraz,  aię  gorszego  czytelnictwa  ima.  Xrał^  Pod.  a,  a47. 
Przyswyczaiony  do  zigraniczney  iaowf  i  czytelnictwa^ 
■lyil  awoię  francturką  po  Folikn  prcetftunaczył.  Xrafł 
Pod.  I.  48.  CZYTELNIK,  a,  iń.,  •CZYTACZ,  •CZY- 
TAŃEBCi  JtcAow,  Fn  86.  tes,  co  czyU,  rad  czyuć,  hft 


CZYTELNOŚĆ  .  D.  »« 


»95 


tf rer  i  Bh,  C^tenal  i  Sio.  ittn^l ;  Cro.  ftayecź ,  chtaleei  ; 
Kg.  scŁios,  ctłoz,  sctionik;  Bs.  ctillacj  Vd.  et  Crn. 
bravz,  berauz,  pobierayez  (cf.  zbieracz);  Sr.  i.  (aStOat ) 
Rs.  Hamimexh ,  zHuroH^mł,  ^m^^K  Czytacz,  który 
iedno  uporu  nie  będzie  miał,  naukę  pisma  będzie  megl 
wyrozumieć.  CU.  Po/?.  3a5.  Przyimiy  wdzięcznie ,  móy 
chrzećcłańiki  czjrtaczu,  tę  pracą  moię.  Gil.  Poft.  A0  5* 
Któren  z  czytelników  moich.  Mon.  7 a,  759.  {•  Czytel- 
nik ,  urząd  w  dawnym  kościele  czytania  pisma  głoino  i 
nauczania  pacierza  $  drugi  z  mnieyszych  porządków  iwie- 
ccnia  kapłańikiego.  Karnk.  Kat.  a64.  Kucz.  Kat.  a,  617. 

ber  ©orUfet  in  bet  ^tt<^e.     CZYTELNOŚĆ,  lei,   i. 

możność  bycia  czytanym,  bfe  £efrrUd^feit)  (5A.CiitfWnO|l 
I.,  s  czułość,  a.,  czytelność).  Oppos.  nieczytelność, 
bie  ttnlfferU*eclt.  CZYTELNY,  a,  e,  CZYTELNIE, 
CZYTELNO  adv.,  możny  do  czytania,  daiący  aię  czytać, 
leferlfd^;  Bh.  CŚiteblnę  (  %  a.,  czuły);  Ec.  mćmKjfHy 
^eniKO*,  Vd.  branjliu,  bratliu,  berliu ,  beratliu  ).  Na 
bani  napisZ  wierszyk ,  ledwie  znać  z  prZodku ,  2a  czasem 
wyftępuią  one  litery  i  wysadzą  się  tak  czytelno ,  iak  czy- 
telniey  drukarz  ich  wybić  nie  potrafi.  Birk,  Kaz.  Ob.  K.  3. 
Nieczytelny ,  Iin(f  ferltC^.  Charaktery  tego  rękopisma  przez 
dawność  czasu  ftały  ei^  nieczytelnemi.  Teat.  S7,  d.  49. 
Charakter  iego  bardzo  nieczytelny  i  drobny,  ib.  a 6,  aS^ 
ilx.  inapa6apCK0H.  Nieczytelnie  pisze.  7ea/.  20,6.  i4i. 
R9.  noniapś6apcKH.  Trzeba  tti  dzieci  Wprawiać  w  czy* 
tanie  nieczytelnych  charakterów.  Pif  i  Pow^  160.  CZY- 
TYWAĆ ob.  Czytać. 

Pochodź:    do^zytywać  się  ,    naczyta/  się ^    obeżytan^f 
poczytywać,  poczytaj  ^  poczet;  przeczytać ,  przy  czyta/ ^ 
roźczyta/  tif,  wczyta/ sify   wyczyta/^  zaczyta/  tlę  i   cf* 
Czci/y  czciciel,  czcionka  i  czysto  i 

CZYWUN  ob.  Ciwun-  CZYY  ob.  Czyii  i.)  CZV-Ż, 
CZYŻ  ab.  Czy. 

a.)  CZYŻ,  a,  w.,  CZYZYK,  a,  m.  ptaszek  mnieyszy  od 
szczygła,  na  grzbiecie  oliwkowy,  fringilla  spinui ,  /<- 
naria  viridis.   Klein  Zool.  aai.  bet  ^eififg/  btf^  ^eiMcnJ 

Wtebftf.  3lf«e;  Bh.  ciJL  ćijef?  Sh.iUM,  ćU^;/'^- 

Uizige ;  Rg'  ciz  •,  Bs.  ciz,  clHr ;  Crn,  żisók,  liaz,  liszhók  { 
Sr.  a.  lH,  Jfjjfj  Sr.  1.  f(^»Ujf,  frfa;  Sta,  zelencsica; 
Cro.  cz4yzlek  ,  ilerlinecz,  ternyovka  ;  Hg.  tsiz  s  Rs. 
«BiKb,  WscurI),  HiinssneKb^  fem.  ^aaKózKa,  ^H- 
SCÓBOHKa.  Czyżykowie  zieleni.  Mmnial.  J.  5.  czyży-* 
kowie  psykali,  ib^  J.  3.  b.  Oto  ten  czyżyk  zielony, 
Śpiewa  iak  umie  awóy  samicy  szarey*  Karp.  i ,  47« 
CZYZOWY^  a,  e,  od  czyizi  czyżyka,  ^ełffg  j  ;  R^*** 

HH3KOB&IR. 

CZYZMA  ob.  Ciżma^ 

D.»/ 

XJ  czwarta  gfoika  abecadła,  n  Crekdw  ^alta,  17  He^ 
brayikim  ięzykn  daleth  zwana.  Kras.  Żb.  1,  saa^  D 
i«dno  tylko  mańiy  łaci6ftie.  Now.  Chur.  W  odmianie 
ilów  Polftich  i  pospolicie  po  d  wtłacza  się  z  tL.  p.  idę , 
leziesz ,  dzicfo  ,  na  dzi</zie«  Częfto  tei ,  osobliwie 
u  dawnych  zamienia  się  we  śrzodku  atowa  na  y , 
n.  p.  włayca  ,  zamiail  wladlzca  ,  iedynowfiij^a  ^  równo« 
wtayca,    świętokro^^     (.   d  ubbrtfiat^  tk*  p.cf   ib  go 

fio  •  « 


39^ 


OAi    «    DĘBNIK. 


Czerwca,    f naćsy :    dnia^     §*    w  obBrmat.    i   t.  d«  cf 
tnACsey  dtUty* 

da! 


t.)  DA  !     godfo  dziecinne  kłaniania  aic  lub  daiclowania , 

ein  mhttOttti  f  wmSt  %wh^  (bine  ^inber  'Ąt  Sooii^ametit 

mac^en  ,  Obet  (l<^  iebanf  en.  Mamka  mówi  Jasiowi  da ! 
Oss.  Wyr.  Tatuniowi  sa  iabtuszko  Jasiek :  da  Tatuniu.  ib» 
»,)  "DA!  ałowo  praydatko^e  niepotrzebne.  Dudz,  3i.  wy- 
raz doayć  powsaechny  ,  iakoby  baało  lekce  ważenia : 
mnieysza  o  to ,    niech  tak  będzie ,    pa !     fep^ !    Oa^  Ue^t 

.  brail '.  Nie  wielicaka  to  zbroia ,  mówi ,  da  dobrenka. 
Jąg,  Gr.  B.  a.  &.  Nie  chodź  tam  Woycicchu  ,  rzeki 
lakub;  da!  odpowiedział  Woyciech  i  odszedł.  Oł*.  Wyr. 
(Vd.  da,  de  5  ieby,  aby,  by;  Cm.  de;  {Dl.  da,  ali ; 
Hg,  d^  -,  Cró.  da  ;  Bs.  da  s'  ale  }  Ec  a^Sm  ieby, 
Ąi  6yAexnl3  niech  będzie  ;  Rg.  da  I  partie,  exhortat. 
nu !  nuie ! 

PA  DA  DA;  głos  śpiewafącego  bez  wyrażenia  «łó w,  bft  brt 

b« !    U  U  U  !    toenit  man  Itngt  obne  beflimmteti  ZctU 

Śpiewa  :  Matusia    w.  lasek  pognała  iagnięu  :    da  da  da ,  da 
da  da.  Teat,  53,  68, 
D\B,    -    cbu    m. ,    iotędsiorodne  drzewo,    bU  914^  t    hit 

^id^bautiti  Bh.  bub,  (ob  tupefti/  t.  i.  ttorbofti)  spmafi 
Spnmi  bub;  Sio.  bnb,  (wiba,  bubow^  fitom;  Sr.  i.  tt  %. 

bub  i     Vd.    dob,    shpiodio  dreyu,    aholodje,    hraft    (cf. 
chróft)  ,  Cm,  dob;  Hg.  dub,  anticuis  erał  ęuercus  bona 
arbęr ,  cuia  primuin  mortaliSus  victum  dedii ,  ab  Hebr, 
31P,  und€  tt  dAbr  ( dobry)  aSlayu  dtriuatum  */l.    Carn. 
dób  aesculuty   dobili   ticauare^   hraft  cuercus    {Hung. 
domb   coim);   Sla.  rlLft,   cer;    5ł.  dub,    i,,  «/-*or,    2., 
qutrcus\    Hraft  cęrrus  \    Rg.  dub  arbor^    robur  ^    hraaft 
cuercus;    Cro,  hrazt,  hraazt;    /?*,  AyBl).     Dąb  ,  drzewo 
między  leśnemi  iedno   z  naywyiszych.  /'/wA  /to*/,  a,  1 7. 
Dąb  w  niebo  aię  wzbiia.  J}ar,  Lot,  6,  rozłoźyfty,  Bardz. 
Luk.  45.    trwały.     Pąft.  F.    8.     Nie  raz  siekierą  trzeba 
W  dąb   uderzyć',   kto  go  chce  wyciąć.  Birk.  Kaz.  Ob,  K, 
3.  b.     ł-atwo  zbierać  gałęzie ,  kiedy  dąb  upadnie,  Tward. 
IV.  D,  369.     Sciąwszy  dęby  ,    każdemu   wolno   zbierać 
ttraaiki.    Pot.  Arg.^i^.     Nie  miey  za  Męba  liche  iego 
trZafici.  Jabł.  Ez.  i^f.     Mały  robak  wielkiego  dębu  to- 
cząc na  oftatek  obali.  7>.     Chłop  iak  dąb.  Budn.Ap.5i^ 
(sążenifty).     Łakomca  myśli  o  tym ,  aby  darł    i    z  dębu 
tyka.    R»y  Zw,   23 1,  b.      Fig.   tr,  Sliy  iuż  dziewosłęby 
J  sadź   na    wsparcie   domu   twego    dęby.    Pot.  Syl.   a47. 
•    (podpory,  filary).     {.  Dąb,  herb,  na  tarczy  młodociany 
dąbek  o  pięciu  korzonkach  i  na  trzech  iego  gałązkach  trzy 
żołędzie.  Kurop.Z,  11.     D\BCZYNA,  y,  z.  niepozorny 
dąb  ,    rine  tmanfebnlfcbe  i?U^e.     Tamaryikua    tak   daleko 
różny  o4  Bagna,     iak  dąbczyna  od  wrzosu.      Urzęd.   a. 

D\B£K:,  bka,  m.  mały  dąb ,   cin  <?i(b(ben,  fitie  Heine 

^i<b« ;  -SA.  baubef ,  baubecct  Dąb  rodzi  żołądż,  z  któ- 
rego potym  wynika  dąbek.  Petr.  Ek,  54.  •$.  Prhv^ 
Własny  nieboszczyk ,  dąbek ,  co  w  ftoiączki  zdechł.  Rys, 
Ad,  73.  (DABIN  06.  Tabin).  D\BIEN,  -  bnia,  m. 
dębieć,  dębowy  kiy,  eln  i?Uben!nitte(.  Glinę  w  kory- 
tach drewpianeipi  młotkami  czyli  dąbniami  potłuc.  Torz.^ 
Szkł.  69*  Glinę  dąbniami  ubiiać*  ib.  170.  DA^BNIIC^ 
a,  m.  mieysce  dębami  oaadzone,  ettl  mft  <Si<^n  UU^tet 
Ctt,     Pąbniki  w  nrnki  roaaadzone ,  ogi«6  łakomy  pożarł* 


DĄBROWA     *.    D\C. 
Zimor.  199.     DĄBROWA,  y,  i.   gay  dębowy,  eill  Cf^ 

ibentoalb;  Bh.  Hvhtama\  sio.  bnb/>    Vd.  dobja  gosda, 

dobji  borsht,  dobje,  doborje  (dobrova  s  wrioa),  hrafije; 
Crn,  dobr&ya ,  hraftje ;  Bs^  dubraua ,  syłca ;    Rg,  dubraya 
4ylva  ;   dubraviscte ,    hrasctoriscte  sylpa  cerrina  i    (  Rag* 
dubroYuik  :  Raguza ) ;   Cro,  dubr4va  *y/va  maiorum  <ir6«- 
rum ,  syha  roborea ;  hraaztina  cuercetum ) ;  R*.  Ay ShazI)  9 
£c,  AyCIp^BA*  Ay6pÓBft,  HaemoH  h  rycmoH  A£cb,  «a/- 
tus,  ApeMyMeB  xccl),  oco6xaBO  AyGouoi,     Ztucsone 
zwinie  żołędziem  nazad  z  dąbrów  aię  wracaią.  Otw,  Wirg. 
4 18.     Po  dąbrowie  cbodził.  Bitl.  S.  M.  A.  5.  ^   Herald. 
dąbrowa,    herb^    w  polu  błękitnym  podkowa    biała;-  na 
niey  krzyż  złoty  i  przy  ocelach  z  obu   ftron  takie   dwa. 
JCurop.  3,  11.  ein  ^&«pptn.     Geo^r.  Dąbrowa,  miaftecżko 
wschodniey  Gallicyi,  eilt  ^UHi^tti  ill  DftgattfcUll.     DĄ,- 
BROWICA,    DUBROWICA,    y,   i.    miafto  w  firzeikim 
.     Litewikim.  Dyk.   G.   i,    176.  fiDf  ®r«bt  ill  ^\t%     D\- 
BROWISTY,  DA^BROWNY,  a,  e.  pełen  dąbrów,  tei4 
an  (Si(betlWd(betll ;     Cro,   dubravaazt,  syłfo*ui,  dubraTiu , 
dubravszki  sylve{iris;  Rt,  Ay6paBMUM»  AyGpaaHcmkiH  ; 
Ec.  Ay6pÓBHcin&ia ,    AySpósuii.     Dąbrowifty,  *altuo^ 
sus.  Mącz.     W  Lipcu  łąki  le^no  i  dąbrowue  zHogą.  bydi 
sprawiane.  Cre^«,  695.     D\B  ROWKA,  i,  ż.,  imię  żony 
Mieczysł.  i.  -  $.  imię  wielu  miafteezek  i  wai.     DA^BRO- 
WNA ,  y  f    ż.    miafto  w  Pomezanii  w  Prusaiech ,  ^tlgms 
burg  In  9renfen«    Wyrw,    G,    58i.     $.     Dąbrówna ,  Dą- 
brówna ,  ^  miafto  w    Witeblkim  nad  Dnieprem.    J}yk,  G, 

1,  176.  rineCtnbt  In  b-  SB.  asitebf* 

Pochodź:  dębina,  effbinny ,  dębinowy^  tifbowy  ^  df^^ 
bianAa,  dębiajiy,  dębi/,  korkodąb;  Bh.  bttben/  JCwiśći^ 
miesiąc;  bubtalOnif  pszcze/nik* 

DAG  ob,  Dadż. 

D\C,  dął,  dęła,  dęli,  dmie,  dmę  cz.  nc£l|,  dmuchać,  po- 
wietrze wypąchywać,  *dunąć,  (cf.  tchnąć),  Mafett,  £nfit 

blafenb  i^on  ft<b  geben;  SA,Muń,  bul,  bngi,  boMutt, 
butp;  Sio.  bn^w,  buti;  Sr,  i.  bnia,  buiem»  biib9*# 
bttbt^o;  Sr,  a.  buf<j^/  bainir<b  *   Sr.  a.  buft  *    Rg-  duttj, 

dimati,  diVhati«  dunuti ;  (^Cr/i.  dęti ,  dęm ,  s  pracy  aobie 
zadawać);  Crn,  pihneti,  piham ;  Vd,  pibati,  piahem, 
piham,  pihanje,  pih ;  Cro.  hlideti,  puaaem,  puhati ;  Sla. 
puhat;  ^s.  duuut;  Ross,  ĄyHymh,  Ayni]»,  Ayioi  Eccl, 
Ayio  ,  A^y  >  cf.  Gr.  ^vofutaf  exhalo  cf.  Lat.  tumeo ). 
Absoiute  ds^ć,  wiać,  bloftn,  tOe^ett.  Wiatr  droie^  Dudz. 
19.  On  też  wicher  dący  uftawać  zwolna  począł.  Jabł. 
Tel,  8 a.  Zefiry  pod  me  nogi  ciche  awoie  dęcia  ikładaią. 
Min,  Aus,  i8*  (wiania,  powiewy).  Fig,  Dąć,  pysznić 
się^  dmuchać,  odymać  się,  puszyć  się,,  jtot^  blafeR;  fl<b 

anfbCafen  /   bicfe  tbun  ,   (t4  bUben  ,  (  cf.  duma  ),    ćo 

przedtem  cienko  ćpiewał,  teraz  dmie,  iakby  zjadł  fto  dja* 
błów.  Afon.  73,  589.  Jakże  to  dmą  ci  ludaie  ,  co  to 
z  chudego  pachołka  zrobili  się  panem.  Ttat*  aa,  16.  Jak 
teraz  dmie  Achilles ,  dopiął,  czego  żąda.  Dmoch.  JU  ^^ 
44.  Uftroię  się  w  złoto  ,  będę  brząkał  pieniędzmi, 
będę  dął>  iak  pan.  Teat,  $5,  b,  i4.  Rzekł;  Sarknęły 
Achiwy,  że  dął  tak  zuchwale.  Dmęch,  JL  a»  18.  Tj 
możesz  w  podfey  chacie  Z  pany  i  iak  pan  żyiąc , .  dąć 
przed  swaty  bracie.  Zab,  9, 3] 5.  Jiyck.  -  Dąć  czym,  na- 
dymać się  czym,  foomlt  bi(f  ^bnn#  (i(b  womit  blif^in^    O 

biedny  Troiańczyku  ,    chlubą  dmjesis  daremną.     Dmoch. 
,  71,  a^  90.     Patrząc,, ial^e  przed  nim.  ftoią  .WoyflLa,  iac^ 


I>\C    •    DACH. 

tjemśBf  tele  wielkością  «woią.  If.  Panu  si,  ii4.  * 
J>\6  wn  co,  dmuchać  na  co,  avf  etM^  Uafe9f  «0r«ttf 
(UlHftfCtt*  Wuyacy  wiatrowie  niebiescy  dfli  nań  a  sbie- 
rali  się.  x.Z.#o/».  4  &dr.  ii,  a.  Każdy  dmie  na  wodę, 
gdy  go  ukrop  aparsy.  Rty  Wiz-  196.  (kto  się  na  gorą- 
cym aparzyt,  i  na  zimne  dmucha  ,  chucha ;  praypadki  czy- 
nią ollróinieyscym ,  podeyirsliwym ,  eftt  Alnb,  hai  ftc^ 
IKTltannt  ff$t ,  Mettt  Hi  ^euet  )•  -  Dąć  w  co ,  dmuchać 
w  co ,  ftt  ttmU  bUfeH ,  ^wettl  hMen.  Jui  wiatr  dobry 
dimie  w  iagle*  Jabł.  TeL  37*  Dmiycie  o  wiatry  w  Fin- 
galowe  iagle«  ICras.  OJf,  C,  5,  A.  Neptun  Trytonowi 
w  gioiną  konchę  dąć  każe.  Otw.  Ow.  21.  Dąć'  w  fuiarę, 
w  fletrowera  i  t.  d.  Bozrządi  myśli  wftwo ,  ale  s  grunta 
prawie ,  Bo  ieśli  w  sen  dmiets ,  nie  wygrasz  na  iawie. 
Bitlaw,  Myil,  B,  -  Dąć  co,  nadymać,  rozdymać  co, 
ttmai  tnfblafnt ,  ttt^i  blofen.  Dmie  pęcherz ,  a  pęcherz 
Toinie.  Ojf.  Wyr,  Dąć  pertę  fałszywą  ,  bańkę  szklaną 
i  t.  d^  robić  co  czczego  wewnątrz  *,  Hutarz  dęciem  szkło 
w  rozmaite  kształty  utwarza.  ?i/eA.  Sen,  lift.  3, 73.  blir4^^ 
9l$S€tL.  Niektórych  sprawy  podobne  do  złotników,  co. 
dęto ,  a  nieodlewane   robią.    Pilch,  Sen*  liji.  46.    droie-  ■ 

ottarz  nie  był  lity  i  pełny ,  iedno  iakoby  dęty ,  wewnątrz 
czczy.  1  Lśop.  Ex,  5S,  7*  (wjdraźały,  3  Ltop,  an^flCs 
IWt;  I^O^lj;  BA.  blltf',  Dl.  supaly.  -  Fig.  ir.  Dąć 
^*80 «  poddymać  ,  podbmdzać ,  nabechtać ,    (  Rs,  AMnirnh , 

AHy  napoazaćkogo),  rinen  attfH«fetii  4ivflife|en/  anfacften- 

Dął  go  uftawicznie  ,  żeby  prseciw  prawom  i  władzy 
wierzgał.  Ojffl  Wyr,  On  ci  gra ;  ale  kto  inssy  dmie.  ib, 
{inazy  raft  przyczyną,  inszy  czyni.  Jeft  ktoś  za  zasłoną; 
on  tylko  sprawcą  na  oko ).     D\C  się  zaimk, ,  nadymać 

aię ,  puszyć  się ,  {!<$>  anf^Ufctt ,  fl<6  aitfb(4(efi ;  Bh.  bmantŁ 

fe,  bvill'»  Ec,  AMHmHcii ,  AMiocfl,  ftinHinkcJi,  hzau* 
MamBcZ,  ropAHmftcil.  Srogo  się  z  tey  chluby  nad  insse 
dmie  narody,  ie  w  swoiey  ziemi  z  wieków  iyie.  Tward*^  fV/.8. 
Gtaiewaią  się,  dmą  się,  a  zaperaywszy  się,  klną. 6/icz.  Wych^ 
£^  4.  Ee^  AMy cfl  Ha  Koro  •  Cr.  ftyśm  o^y^y  spiro  iram. 
Pochodź:  dąty^  dąsać  sif,  nadąsany^  wydąiać  tifj 
dma»  dymy  dymić ^  dymać ^  dodymać t  dodać,  nadymać ^ 
nadąć ^  dftoić^  nadftoćć;  •  dymać,  odąć,  ohdymać ^  ob^ 
dąć\  poddymać^  poddać 9  podymne  5  przedymać,  prze* 
dąć;  przydymaćy  przydać,  przydymek^  przydymić  ;  roz- 
dymać ,  rozdąć  5  wdymać ,  wdać ,  wzdymać,  wzdąć , 
wydymać ,  117^4^  ;  zadymać  ,  zadąć ,  zdymać  ,  zdać, 
3.)  D9ch  ,  tchw  ,  dychać ,  tchnąć  cum  deriuat.  5.) 
Dmuchnąć ,    dunąć ,    dmuthać  cum  derinat. 

DACBOG  ob.  Dadztbóg. 

DACH ,  n ,  łfi, ,  Daszek  zdzhrn. ,  przykrycie  czyli  pokrycie 
domowe ,  z  Niem,  N^  Dtfd^ ;  ^liac.  t«f ;  cf.  L,at,  tectum , 
tegere ;  Gr.  r§yos »  ircyo/  \  Hb,  nnn ;  BA.  f  rpt ,  f tptf a  / 
traw   (cf.   kryć);    Sr.   1.  CJlC((^r,    tjed^a   (cf.  ftrzecha), 

ftciD,  fwabHta  tkc^«;   5r.  s.  tf«f(^a,  ffc^iilo,  ff(^li»0, 

ff<(^10,  ff<^lf(^;  Crn.  ftręba,  ftreiha;  Vd,  ftreha  rCro. 
zztribha ,  sEtrossina ,  krou ,  krÓY ;  DL  sztreha ;  Be.  kroy  , 
ftrehha ,  poltroy  od  kuchje  ;  Rg,  kroOT ,  pokrÓT ,  ftr^ha ; 
Sla.  króy  ;  Rs,  cinp'fexa ,  *  zpÓBAJi ^  Rpuoizz;  iuLA.y6a; 
Ec.  zpoBb,  nOKpoab,  ZAa,  340,  zposAH,  cmponb. 
Pokrycie  albo  dach  bez  fiindameotu  oftać  atę  mie  riioźe. 
Smoir,  Ap,  13.  Szcsyt  albo  dach  domowyi  Cresei  36. 
Daok  słomiany  ,  poszycie ,  ilrzeaha ,  f|R  'OtCt^tt^y  *  Dach 
gontowy,   gonty y    fia  ^VolU\^9Ąi    dach  ceglany ,  da- 


DACHOWB    .'    BACHOWNIA. 


59ł 


chdwka,  fin  ^{itęffb^Ą^  Pod  firzechą ,  pod  gontami, 
pod  dachówką  t  pod  dachem  ałomiauym,  gontowym,  ce- 
glanym«  Dach  dwoifty,  eill  9tetfrftige<  Śad^.  Dach  niz- 
dwoifty,  na  obie  ftrony  schodzimy,  eitl  Gattflbad^*  C/t. 
Th.  Dach  Włofki',  f{n  it$l\ifA\Ąti  2)a(^.  S%itk,  Bud. 
109.  Kiedy  napraód  ludzie  budować  poczęli  ^  wywiedli 
na  domiech  wysokie  dachy ,  iiby  łatwiey  deszczowa  woda 
ociekać  mogła,  a  dach  się  nie  kaził )  wszakoi  wnet  i  ozdo- 
ba prsyftąpiła,  tak  ii  owe  dachy  ,  co  ie  Włoikiemi  zowią» 
a  nie  są  ,  i  doią  by  kominy  abo  ihidnie  niepokryte ,  nigdy 
tey  piękności  i  tego  poiytkil  nie  przynoszą.  ^om.i>Z'*4ii. 
Na  wroty  potrzeba  dachu.  Crese.  34.  (ob.  daszek,  ob- 
daszek ).  Fig,  Kobiety  gotoweby  na  dach  włazić ,  byleby 
ie  tylko  widziano.  Te^tł.  65,.  39.  ( wszelkich  uiywaią 
sposobów ,  by  oczy  na  się  ściągnąć  )•  Kto  w  dacłyu  nad 
sobą  nie  zabiie  dziury,  Niemass  dziwu,  ie  zmoknie,  ikora 
prsyidą  chmury.  Pot,  Arg.  343.  (złemu  zawczasu  zapo- 
biegać). Dziury  w  dachu  nie  zatka,  gdyby  nie  kapało* 
Pot.  Arg  637.  (wsżyi^ko  a^  musi).  Pro9.  Sloc.  ||tafll'f 
(dfO  bac^*  -  Lepiey  miaszkaĆ  pod  dachem  ,  niieli  w  opoń- 
czy. Pot,  Jow,  107.  (lepiey  doma»  nii  pod  namiotem, 
w  polu  ).  Met  on.  dach ,  dom  ,  pomieszkanie ,  jZ)a<^  Utlb 
^Od^r  ii^Atl^/  SDof^nmig.  Oba  razem  nie  moiemy  pod 
iednym  mieszkać  dachem.  Teat.  18,  ia6.  rZa  dawnych 
czasów  bracia  pod  iednym  darhem  mieszkali  i  z  ieduey 
miiki  iadali.  Oj,  Wyr,  Pozwolić  komu  dachu  ;  dadi 
schronienia ,  przytułku.  DACHOWE  o^.  Dachowy.  DA- 
CHÓWKA,   i,    i.    cegła  dachowa,    bft   2)«4)leget,  Wf 

Z)a4^1)fatiiie ;  ba.  6fPribHcf,  fHblke,  bf<i)ice,  bf aUć(a# 
iloboioice;  Slov.  fPriblica;  Sor.  1.  fcrtf opite  ąiUU  Cam. 

fkręshnek ;  Vd.  Kórz ,  ilrehen  ahrep ,  ilrehna  opeka ,  ftre- 
hen  ziegeu ;  Sla.  crip ;  Be.  opeka ,  kuppa  \  Rg.  króvniża , 
kuppa  ,  ploccja ;  Cro*  czigel  kroyni ,  kromi  chi  ep ;  Dah 
kroTuicza ,  kuppa  {  R^.  ^epennua ,  «iepeaii^Ka ,  rycakl) ; 
Ec.  CKyA^yh.  Dachówka  podobniei  iak  cegła  robi  się 
z  gliuy*  JCŁuk.  Kop,  1,  3o3.  Dachówki  są  wyginane, 
są  i  karpiówki.  ICbik.  Jfop.  1,  3o4«  ^ot^lslegrf  nitb  glac^s 

liegf (  obet  IBieberMwdnie ;  BA.  f nrf a ;  blailca*    Dachówka 

irobkowaU.  Cn.  Th.  gOCfljiegeL  $•  Zbiorowo  dachówka  , 
dachówki  s  dach  ceglany,  dom  pod  dachówką,  btt^  ^U^ 
gelba<^.  Wfiąpiwszy  na  dom  ,  przez  dachówki  spuścili 
chorego  w  poirsodek  izby.  Budn^  Luc.  5,  19.  (wleźli 
na  dach  i  spuścili  go  przez  dachówkę.  Sekl.  Luc.  5.  •  przez 
posowę.  Bibl%  Gd.  »'  Jmpropr,  Dachówkę  marmurową 
zdjął  z  kościoła  Junony  a  połoiyi  nią  koicioł  Fortuny. 
Warg^  WaL  9.  (pokrycie).  $•  Dachówki,  gatunek  go- 
łębi ,  bie  jDad^tanbe*  Gołębie  aą  róine :  kroczki ,  nolki , 
włochate ,  gariacze ,  bębenki  ,  dachówki ,  izdebne.  Haur, 
Sk.   137.     DACHOWKARZ,   a,   m.    co  dachówki  robi, 

ber  ©aipfaimenartdtn.  Bndtk.  B^.opekir.  dachów- 
kowaty, a,  e,  -  o  adv.,  pochadEący  na  dachówkę , 
b<l<(pfttlltlil|t*'  Łodyga  dachówkowata ,  cttulis  imbricatus^ 
łuikami '  dachówkowato  przykryta.  Jundz.  Bot,  a,  i4* 
DACHÓWKOWY,  a,  e;  od  dachówek,  Z)a(^pfaimen  <  ; 
Ec,  HepenBHHhiB.  ^upik  dachówkowy  łupa  a3ę  w  grubsze 
tsblice  i  uiywa  się.  na  pokrycie  dachów ,  zamJaft  dachó- 
wek. Klujt.  Xop.  3',  85.     Dachdwkowo  mdc.  w  kształcie 

dachówek ,    in   Ifigd^^edelferttt ,    wte  eilie  2)ttd^pfAnnf« 

Li  liki  dachówkowo  układane.  Bot.  Nar,'  86.  DA- 
CH O  W  NI  A,     i,     i,     cegielnia   od   dachówek,    eine 

Sac^pfannenbtennef ey ,  rinr  piegelfc^eune  iu  2)a(^pfaiineii. 


99S 


DACHOWNIK    «    DAD3S. 


Gmst  ikr  wyftawienk  ^cliownj  aposAbny^  VoL  Lśg,  5, 
i^o.  SuBiiBt  na  wyftawienie  tartaŁu  ^  cegielni  i  dachowni. 
t^.  5»  i5o,     DACHO WMK ,  a,    m.    co   dachówki  pali, 

ceglan  od  dachówek  ,  Itt  2>ad^pfaniieti^c(niicr.    i^/M/r^. 

DACHOWY,  a,  c,  daszny,  od  dachu, J^a<6  ;  ;  Boh, 
frpeo;  J{#*  apume^HiiiA,  KpOBeMHbUt.  Dachowy  ka-* 
Biień,  ardoise^  Stai.  Buff,  i44.  Dachowy  pokrywaca, 
>ft  !Ć«<l^bC<tet  5  Cm,  krov2  ;  KcT.  kri^ea ,  ftrehokrivez  ; 
Rt,  kpOBex&q3uł>.  $.  Dachowe,  -r  ego,  Subfi*  n€utr, 
(ci,  komorne,  czynaz  od  mieszkania ) ,ptaca  od  da^hu,^ 
•d  kwatery ,  fiLttaCttergt Ib/  Tr, 

Poch:  daszek  y  daszkowaty  ^  obdaeh^  obdatzek^   pod" 
das»€y  poddachowy,  przęddaszeky  przydaszek- 
DADZ^,  DAC,  dal  cz.  dlł^,  da,  dadzą  Fut^  -  daiePraw.  - 
(Dawad/rayo.  et  contin*  cu,  v.)  {oppos.  brać),  gebfll; 

Bh.  bati,  bal/  b<mi,  bAmAti,  bawanir  Sr,  3.  baf(6f  Sr^ 

a.  Hci,  botn;  Vd.  dati,  d^l,  da  jem,  dajatii  Cro.  dati^ 
dajem,  darati;  Z>/.  dati;  ffg.  adni;  £i^.  datti  •,  S/a.  dati; 
Jtg.  datti ,  darati  -,  Rs.  A^mh  ,  AaBamB  ,  AaBhraamb ;  L€U, 
datua,  dare,  do,  dedi ;  Or.  Mvf*t,  &v9oi^  Sóre  i  Hb,  nn  teth ; 
J/u/.dadami ,  dadaai ,  dadati ).  Dadi  co  ,  left  od^ą^  aobie  ^ 
a  ku  używaniu  podawać  drugiemu*  (jorn.5an.55o.  (cf. 
sdaielid).  Co  drugiemu  daaa ,  tego  sam  nie  mass.  Rys.- 
Ad,  6..  Day  temu ,  day  owemu ,  aleć  nie  masa>  Cn.  Ad,, 
x49v  Dzii  daiy ,  >utro»  day ,  aż  sam  nie  masi  nic.  <&• 
Dawasy  saz^  dwa ,  muaisz  d/iesic^  €n,  Ad,  sSd*.  Nikt 
nikomu  nie  daie,  czego  aam  nie  ma«  Biel,  JTrriig*  Mon, 
71,  794.  Dwa  kroć  daie,  ktorycWo,  a  trzykroć,  kto- 
•chotnie  daie.  Ć/».  Ad.  179.  Prot.  Jcd,'^,  trzy  kro<'daie,. 
ito  nieproazony  daie.  Ze%U  Ad,  69.  Wsżyftko  mówią : 
day,  day!  darów  czekaią.  Sk,  Kaz„  pr.  Kto  dal,  ten 
dat,  by  icno  dal.  Birk.EscH  a,  -  Dać  ex  oppot,  braniu  ^ 

gebeir,  tm  degenfote  M  9łe!^men^.    Dadzą  maictnemu,^ 

a- i  to,  €o<  miat,  wezmą  ubogiemu.  Grochy  W,  566.  Bach, 
Ep,  »9.  Gfupi  daie ,  mądry  bierze.  Rys,  Ad,  1 5.  Głupi 
l^iense,  »niądVydaie.  Cn,Ad,^b^,  Wszyscy  chcą  brać ^ 
a  nikt  nic  nie  dadi.  C/t.  Ad,  1269*  Musi  kto  pierwey 
dadź,  toź"  doptero  drugi  wefmie.  Gofn,Sen.5A^,  Bierz, 
coć  daią^  Dwór,  Jł^  3.  Gfupftwo  nie  brać ,  kiedy  daią* 
JioA,  Bay,  la^..  -     Dadf ,   z  po4xuyśli^aniem  przysłówka 

dobrowolnie,  dntwiaig  irebeii ,  mit  ^tem  fteben,  freps 

miUH  §ebetl.  Ab»  day,  aboć  wydrę,  Cn,  Ad,  i*  Day 
ehceszii  ,  alboć  wydrę,  J,  JCchan,  Dz,  7?.  -  Dadi 
łomu  eo ,.  udaielić  komu  co,  uiyczyć ,  ę\tl€m  ttmai  gebeil* 
Bóg  swą  moc^  raczy  nam  dad^  dobra  wszelakie.  Karnk, 
Xat,  379.  Tym  diriema  córkom  z  potrzebę  pokarmu  dadf 
liłe  miała.  Wys,  Kat,  3.  Z  dzierżawy  swoiey  dziedzictwo 
da  synom  awoim.  ^Leop,Ezech*k^j  18.  (oprawi.  1  Leop.)* 
Duaza -daie  nam  iycie;  Teat,%\6,^i,  Nie  ieft  to  la(ką 
dadź  życie  człowiekowi,  ale  myAeć  trzeba  o  iego  wycho« 
wanitt.  Te^ał,  49,  c,A.  s.  ( płodzić  cslow : )  Jle  kroć  dasz 
nftek  twoich*,  Tyle  kroć  niybzf  swoich.  Gro<h,  W^  544« 
{Roipu/lnie:  Panny  ftrojrnym  daią.  Dwcr,  K\  5.  Fawo« 
*óir  nie  odmawiaią).  Ta  Jeym«^ć  daia  (przypuszcza  cie- 
leame  do  aiebie ,  azaftue  ciałem  )•    Dadi  komu  łekar^wo, 

BB  poty,   einem  9r|ene9  geben,  eiii§ebńi.    Praca  eiecb 

daie  na  poty.  Pilch,  Sen,  tijk,  389*  -  Dadi,  rdarayć, 
gebm  ftttllkt^r  0e»(i(tftf.  Któiby  ml  to  dał,  bym  mógł 
widzieć  l>oga.  Bym  znał,  litórędy  bliisza  kniemu  droga, 
ChroU.  Job^dA,  £tiźbj  mi  dał,  by  adatna  doteyia  przy«« 


D  A  D  Ł 

itngł  Krew  iiioia  słuiyła  wam  przeciąg  wieków  długi. 
Teat,  45, 8.  Grzech  w  nas  pannie :  o  ktoby  nam  daf  dobrze 
tego  aię  korzenia  dokopać,  ktoby  nam  dai  ten  korzeń 
umorzyć,  iakimby  nam  byl  Zbawicielem.  Sk.  Kaz,  5io. 
Jednjrm  praca,  drugim  cnota,  wf^om  saczę^cie  daie.  Fr, 
Ad,  1.  (zdarza,  azczęści  im,  sprzyia).  -  Bóg  daie, 
zdarza,  Oott  ^txU\%t,  gffbt  Day  boie  ,  boie  day, 
bogday,  boday,  ®9lt  gtlbe!  Day  boie,  bym  fatsz  prze- 
nekł,  maieyszaby  to  była.  Oroch,  W.,  A^  3.  Boie  day 
w  dobry  czas  mówić,   a  we  zły  milczeć.  Rys, Ad,  10.  Dał-> 

by  bóg ,  oby  bóg  dai ,  fnikbte  (Bitt  ^tbtn  f  vttUx%m ,  9Ptt 

fibf  f  b4f  *  *  •  Dałby  to  4>óg ,  aby  tylko  na  nieprzyiacio- 
ły  śmiały  był.  Pscdmod,iS*  Nie  day  boie  9  broń  boie, 
nchoway  boie,  9ett  VOSf  tltc^t,  @Ott  Uf^iĄt,  Panna 
ta  winy  iadney  nie  ma,  nie  day  tego  boie.  Sk^Zyw,  t,  17* 
Boie  day  zdrowie ,  na  idrowie ,  ^tit  0eiiefltllg.  Oa  ta 
nmy^Inie  rZei&im  głosem  klchnio,  Wszyscy:  boie  day 
zdrowie!  Pat,Jow,Zy4,  Widząc  go  oehotnie  iedzącego  » 
yZćkl:  boie  day  ci  na  zdrowiOr  Sk,  Zyw,  336.   (niech  ^i 

aluiy  I  9ott  lafe  e^  bir  i»6U  befomme n  ).    Boie  daj 

szczęście  ,  szczęść  boie !'  Qr,  day  Panie  Boie !  •  ® f &tf  $11 ! 
9(lttm.  bOl^  9ihe  ^ttl  Więc  to  day  boie  azoaęście, 
yuszray  Osaę  wprzódy  A  na  Ossę  Pelion  wsadimy*  Min. 
Uyr,  »,38i.  (w  imię  boie,  in  &OtM  ^omtu),  -  NB. 
Opuszcza  się  słowo  Bóg,  Boie,  a  kładzie  się  day  s  bog- 
day, bóday,  boie  day  s  t)by,  tO$tUt  9ott,  %ttt  ®Ottł 
Day  się  tacy  Indzie  rodzili^  Wmrg,  Wal,  308.  Pr^yidzie 
t  wam  pow]«dzieć  •ftatecztfs  słowo  ,  Day  ,  iebyścio 
łepsaycK  lat  docadbali  adrowo ,  Day ,  iebylcie  do  śmierci, 
krom  aielflciey  dziewice  Nigdy  nie  poznawali  Weyikiey  mi- 
łośnice. Zimor, Stel,  iBS,  Biadai  mnie !  daybym  iui  wię- 
cey  nieiyłftr  Zhnor,  SUl^  197.  Nie  ieden  ałos  poazedi 
z  uft  poddanycb:  day  tego  nie  zaiył,  boday  zdechł,  ni^ 
zaiyie.  Opal,  Sar,  39.  Poległ  w  ulicy  on  gospodaaz  miły. 
Od  gęftych  :  day  zdrów  i  pozbył  chłop  i  siły.  Białob, 
Cdm,\^,  (od  CJEęflych,  boday  zdrów,  t.  f.^  kielichów  za 
zdrowie  spełnianych ,'  Don  beiM  t»ie(CII  Ólfflttbbf tttfttUlIni , 

vvn  ben  iltUn  9ffiinbbeUf ft )r  -    Da  bóg,  da  -li  bóg, 

dalibóg,  ieśli  bóg  da,  zdarzy,  dozNiroli,  Ofltn^fttt  Hiebt, 
ffHebt  e^  ®Otr ,  fi  ®ett  milT.  Będzie  -li  Pan  racsyt,  abo 
da -li  nańą  bóg  zdrowie,  uczyniemy  to  abo  owo.  1  Łeop* 
Jak,^Ą,  i:5v  O  tey  rzecay  się  z  czasem  w  Paryio,  da  bóg, 
mnszę  dowiedzieć.  Kras,  Doł,  97,  Dali  mi  bóg  oglądać 
oyca  mego,  oddam  ci  hojmie  tę  uczynność.  it?orn.S«n.36. 
Dla  -  li  mi  bóg  teraz  uyf  ć ,  na  potym>  będę  oftroiuieyszy.^ 
Cn,Ad,tkk,  Łepasa  eliwata  bogn,  aii  da -Ii  bóg,  Cn„ 
Ad.A^^,  Birk,  Kr  z  ^  Kaw.  7.  Orjtech,  ga.  i35.  -  Takal 
przysięga :  dali  bógr  dali  Pan  ( cf.  tak  mi  Panie  Boie  do-^ 

pomoi),  »a(r9aftt]|!  ^/---a-.  (es  bibd  ba;  ^A*  b^bbai  Sr. 
X.  pWi^ęmHt,  )9fcbifaffi«ce,  i^fcbi  ^mei  inoty  befcbeu    Czy 

to  nie  nasz  Fan?  ą> dali  bóg  ci*  on  sam{  Teat,  3o,  39* 
Tegom  dalibóg  naybardziey  iyczyła ,  Abym  aię  ciebie  do 
woli  naprała.  PaJi^F^t^^,  Dali  bóg,  iak  iyię  na  świecie, 
nie  widziałem  podobney  beftyikt.  Z^,  i5, 181.  Dali  bóg 
oyczyznę  miłm'f<  Birk,Zam,55^  Cdi  tam  słychać?  Nic, 
dali  Pan!  Zab»  9^  333w  ,<•  :*Dadi,  pro  causa  causanta 
TożkAzyyra^^  kazać,   zlecać  (of.  Gall,  faire  faire),   befeb* 

kn/faffim^  tttan^Mm,  (iii«t^eii  (AfTen)*    Dobry  ioł- 

nierz ,  umie  kowalowi  rozkazać ,  iakim  kształtem  ten  te* 
tał^i  itt  d»bi7  ma  bydi^  który  robić  dale.  CarJi.Dv.36. 


•  K. 


0  A  D  z.  . 

Jkm  tobitf  Tftf  dat  to  pismo  ftndentowi  etftzt.  7Va/.  So, 
4.  Gdy  tynacsek  miał  szeić  lat,  dali  go  rodzica  uczjć 
gnmmatjki.  SA.  Zyw.  s,  55.  Syny  swe  dać  csyuć 
liczyć-  Gliez.  Wych,  J.  8.  Annę  dano  uczyć  po  Pol- 
fkvL.  BUL  Kr.  349^  Platynę  papiei  dal  ifsadsić.  »3; 
434.  Wielu  ludzi  Nero  dla  pieniędiy  dal  posabiiać. 
Star,  Rąf.  loo.  (NB.  Teram  rzadzśy  tię  uiywa  dadź 
Momimfi  kąsać ;  n^  brtw  %ai  prztHw  Po/sxczyxnU  Nitm* 
cyswoie  Mtten  laffettf  tłumaczą  dadi  j  prosić).  -  Similit, 
l3«  sif  to  widsieć.  Pajl,  K  1 1  S«  ( wyiawi  się  to  samo 
przes  się ,  pokaie  się ,  M  With  fFc^  |f (gen.  Da-ć  się  to 
widsieć,  ieźeli  on  wainojć  daru  twoiego  uczuć  potrafi. 
Teat^  64.     Dadi  się  we  znaki  (cf.  sYiak).     Ranę  komu 

dadf,  Otw.  Ow.  i34.  (sadawać,  eine  iStinbe  oerfe^fB). 

j.  Dadi,    nie  bronić,    dof^sscsać,    p€rmusiu€^    Uffctt/ 
$BUfftt*     Za  pana   swego   da  się  zabić.    Jabł.    Tel.  72. 
Dałbym  sobie  oko  wytupić,  ieili  to  nie  prawda.  Cn,Ad.^ 
l4o.     DaY  się  bóg  napić  ,    a  djabeł  nie   dal  się  wyspać. 
Mys,  Ad.   I  a.     Zabiia  mię  iak  bydto,  a  płakać  nie  daie. 
Za&i.    Amf,  aS.     Sobie   prawdy  ani   mówić   nie  damy. 
Croch.  W*  565*     Nie  da  się  więcey  uprosić.  Zrn.  Po/?* 
a,  359.  6#     S.  Grsegors  dadi  mu  pogrzebu  z  bracią  nie 
chciał  Sk.  Dx.  586.     Prosił,  aby  mógł  przyfląpić  do  Ja- 
giełłą ,    i  dano  mu  to  %    przyszedł  tedy  pod   namiot  do 
króla.  Bitl.   Kr.   263.     SimUii,  Adraft  swycięiony  prosi 
o  iycie,  Telemak  mu  go  daie.  Jaół.  T*L  370.  (daruie, 
iiie  odbiera,  et  fd^fllCt  i^OI  h^  Mfn).     $.  Dadi  co  za 
co,   płacić  fit  etWH  gfiril,  ^aiUlL     Co  dadi  to  dadź, 
zapłacić  i  przepłacić  ,    gfbni    mi   fR<ll    llltt  f^lAm  mVl, 
€ś  n«0  hftm,  mi  €6  mU,  tkbrrjfttlctU   :  Namawia  iona 
męia ,   co  dadi  to  tladi ,    byle  kasztelanią  kupić.    Opai, 
soi.  39.     Co  dadi  to  dadi  ,    kobiety   muszą   mieć   ko- 
ronki.   Haur^  Sk.   554.     W    taigu    knpuiąoy    daie    t.  i. 
pieniądze  płaci  albo  ofiarnie,  podawa^ber  Jt4ltfet  %Mt, 
4^ffit  Obn  hieUt  fttf  etmi.  n.p.  Baycie  Wassmo^ć  zło- 
tych dwanaicieł    Alb.  n.   W.   13.     Przedaiący  daie,     to 
iett  ,    spuszcza  ,    udępuie  za  iaką  cenę  ,    bet  ^erC4ltfet 

giebt ,    Mfft  Me  fSaate  fit  eineit  geoiffen  9^teU.    To 

drogo  dwanaście  złotych !  oim  złotych  weimiecie  ?  ^. 
Nie  dam  od  dziesięciu  !  Aló.  n.  IV.  13.  -  Dadi  na 
rękę,    zaliczyć,   zadawać,   dadi  zadatek,  cu.  v.    nuf  bie 

J>«ab  debeii  /   i^ottb^elb  gebeti*    $.  Dadi  na  co  ,   łoiyć 

na  co,  nakładaj,  OOtUttf  OetWfllbeiU  Tyra  pogardzili, 
na  co  się  w  tym  iywocie  praca  i  czas  -darmo  daie.  Sk. 
Zyw.  3,  6o«  Dadi  czemu  a  po^ięcić  czemu  ,  gebett , 
•eil^fl/  WtbtntK*  Dawszy  sprawom  zawiłym  ledwo  nie 
dzień  cały,  odpoczywał  wieczorem. . 7a6/.  TeL  16.  Noc 
potym  spaniu  dali.  Otw.  Ow.  387.  -     Dadi  głowę  s  fta- 

wić  głowę ,  iycie ,  fettteii  A0)»f  gebeii ,  sum  9f«ttbe  fc(en, 

I«(feil.  Dałbym  głowę  ,  ie  leA  nienawidzonym.  Teat. 
99,  7*  *  Dadi  głowę,  zdrowie,  iycie  s  połoiyć  iycie, 
feinm  Jtoyf ,  fein  2€ben  tafFeil.  Trzeba  nam  dla  boga 
nie  widrygać  się  i  zdrowie  dadi.  5i.  Zyar.  3, 43.  Chętnie 
przy  tobie  na  imierĆ  pod  miecz  damy  głowy.  Teał.  44, 
37.  Dadi  iycie  i  €.  d.  tracić,  utrącać,  fein  l^cbrtt  vets 
tUtcn«  Co  komu  inszemu  iywot  chciał  wsiać  ,  przyl- 
dzie  go  dadi  iemn  samemu.  P.  Kchan.  Orl,  1,  57.  Ry- 
chacd  strzałą  poftrzelony,  dla  swoiey  chciwości  zarazem 
gardło  dał.  Star.  Ref 4  98.  $.  Dadi  kogo  do  nauki «  na 
naukę,    ku  iii7chowzniu ,  s  iddda7|a/ć .go  ,  ,  ebim  4|l  bfn 


P  A  0  Z- 


399 


tt«tmt^t  «'  f  «•  debes-  Roafo  dzfedę  I  do  nauki 
dane  ,  prędko  się  wiele  nauczało.  Sk.  Zyw.  334*  Na 
naukę  dany,  prędko  poymowaf,  co  słyszał.  Sk  Zyw.  ai^m 
Umyśliła  ieduę  córkę  komu  innemu  dadi  ku  wychowa* 
niu.  Wyt.  Kat.  %»  -  Dadi  do  iakiego  mieysca ,  odda- 
wać ,   411  eineii  ^xt  ^{iigebett ,  f  iitt^itn ,   ^ebeti ,   t^niu 

Ludzie  rycerscy  byli  do  więzienia  danL  Baz.  HJt,  i8* 
Nim  go  do  więzienia  dadzą  ,  maią  mi  %o  tu  wprzód 
przyprowadzić.  TttU,  85,  C.  Do  dasnego  więzienia  pa- 
piei go  dadi  kazał.  Sk.  Zyw.  SsS.  Chciat  do  ftayni  dadf 
konie  podróią  znuione«  Toi.  Saut.  47.  -  Dadi  co 
komu ,  oddawać  mu ,    iego  woli ,    porzucać  mu  ,    podda* 

wać  mu,  finem  ientftnben  Metgeben,  iAtątUf  ^ibeYiti^en, 

i^m  9^eM  gcben.  Pan  ten  arendarzom  zdziercom  dat 
poddane  swoie*  Groch,  W,  S6S.  Czyntfem  aprawiedli- 
YToić,'  nie  day  mnie  potwarcom  moim.  Budn.  P*.  ił9« 
131.  (nie  podawayie  mnie  im.  Bihl.  Gd.  ).  Ja  tobio 
dam  w  posłuszeńftwo  a  w  opanowanie  twole  wszyftkio 
narody  i  wiata  tego.  Rey  Poft.  S,  e^  1.  Nie  mogąc  dłu- 
iey  okrucieńflwa  iey  wytrwać  ,  chce  wsayftko  dadi  wo 
djabły.  Gorn,  Dw.  3 11.  (djabłom  oddawać,  do  kata 
porzucać  )•  Simii.  On  na  miecz  oiłry  wszyjMcich  da* 
P,  Kchan.  Orh  1,  73.  (Ikazat,  poiwięcił).  -  Ad^erBiaL 
Day  go  bogu  !  wykrzyknik  zadziwienia  1  'bgf  tt<^  bff 
fiebe  (8f tt  I  l)>y  go  bogu ,  iak  We  Pan  czerAwy  ,  co 
za  cera,  twarz  iak  pełna t  leał.  7,  c.  4i.  Cud  nie- 
słychany, day  go  bogu  I  Góra  w  połogu.  Kniaź.  Pmezm 
5,  134.  Min.  Ryt.  4,  11 5.  SiinU^  Day  go  katu,  bfff 
Md^  bet  $fnfetl  Day  go  katu,  mało!  Po/.  Jjow.  loSL 
J  ty  takie  puftakiem  chcesz  bydi ,-  day  go  katu !  Trfb* 
S.  M.  47.  -  Dadi  na  wolą  czyią  ,  udawać  na  iego 
wolą,  zoftawić  iego  woli,  spuszosać  co  na  niego  same- 
go, ietnimbe^  SBiUfA^r  i^rtl^tn,  ^  etM^  fte^  lafen, 

H  ibm  b^itltfleSen.  lezus  beziefillwo  na  Wolą  daie* 
nie  przymussaiąc  do  tego.  Biał.  Poft.  i34.  Chciał  oblę- 
ionego  wolno  praepuicić  ,  lecz  ieiliby  się  tei  chciał 
bronić,  tedy  mu  to  dał  na  wolą.  Bie!,  Kr.  176.$. Dadi 
na  kogo ,  zdawać  uań ,  jjeiliattbf «  ttmH  Abftiitffen  ,  Olls 
^eitn  '  fteŚetl.  Cieszył  go  mówrąet  iui  to  na*" mnie  day  ( 
sprawię  ia  te.  Sk.  Dz.  870.  -  Dadi  na  kogo  niiak, 
wzglądać  na  niego,  wzgląd  niieć  nań,  szanować  go,  (tttf 

iemattben  ettoal  l^alten ,  {bn  wtttf  b^ttett.    Syn*  na  oyca 

nic  nie  da*,  a  córka  sprzeciwia  się  matce.  Radź.  Mich* 
7,6.  (lekce  waiy  oyca.  Bibł.  Gd,).  Chłopczyk 'ten 
Bk  pedagoga  nie  nie.  .dat.  lXi^or.  K.  Sędziowie  wasi  na 
świadki  nic  nie  dalą.  Gorn,  Wł.'  K.  5.  Ja  na  te  rozur 
mieeia  nic  nie  daię.  Krom. -5,     §.  Dadi  w  gębę,  po  gę^ 

bie,  po  uchu  i  t.  d,  s  bić,  etn^  gebtK,  (etne  Cbtfeige^ 

©cbWgt  n.  f  W.)f  WUgen.  Teraz  w  py&  cięiko  dadi 
komu.  Zab.  ł3,  39.  Gawdz.  Dał  synowi  w  gębę  dosyć 
gtoĆBO.  Faiib.  Die.  111.  Dat  mu  pięlcią  w  gębę.  Zab.  i5}  83* 
Trzykroć  Araehnie  w  łeb  dała' Miner wa.  Otw.  Ow.  azo. 
Jednemu  z  posłów  dat  w  gębę.  Biel,  Kr.  394.  Dat  sobie 
w  teb  o  icianę.  Mąez^  Jakby  mu  w  gębę  dał,  zawf^ydzil 
się.  C/t.  Ad,  394,  Dawszy  djabtu  i  rozkoszom  po  ^ie, 
za  cnotę  się  udał.  Orzech,  Tam.  3i.  (Dorzuciwszy  ie)^ 
Jakbyś  wszydkim  dat  po  uchu.  Pot.  Syl.  45 o.  (zmie- 
szani są).  Dadi  komu  w  nos.  Cn,  Ad.  i4o.  Jakoby 
wssyftkim' dat  po  nosie.  Chrośó,  Fan,  861  Data  mu 
W  tBoa  aacttttkęi    d«  ąJL  gilkot»ft,    Oii*  Str^  9'    (^^' 


4oo 


D  AJ}  Z, 


•BC9iid!ek)»  Tak  lakby  mu  w  pyik  dtf ,  nasad  odftoctyf, 
Ja&K  Ez.  1 4 5*  Dads  komu  po  grEblecie  ,  po  ikórze 
dybikUy  po  tybinkacb  qu,v,t  wygrsbietowa^ ,  wygrzmo- 
ci^.  ^-^     £lHpt»  Dam  ia  ci ,    posaass  z  kim  inaaz  aprawc.^ 

Bpfi.  Kom.  I,  4i.  (t(^  9iff  bir  gef^en!  ^^/oc.  ^oj^nem  taV 

Bym  aic  nie  rosgniewil  »  i?YeT8'  mi  ,'  iebym  ci  dat  do- 
brze •  tak  iebyi  panif uL  Gli^t,  Wych^  C.  3^  6*  Za  to 
sucbwalfhro  dam  ia  wam,  elodziefe!  ZaÓ,  i4,  380.  Da 
•n  tobie,  iak  aię  o  tym  dowie!  Teat,  5^,  6.  £y  da- 
iemie  lemu,  datem!  BoA^  JCom^  i,  359«  Simil.  Dałbym 
aoliie  ?  nawarzyłbym  aobie  piwa,  ic^  Wtttt  mi(^  fc^fttr 
Ittttn  f  i<^  mfttbe  Wn  anUmrntn*  Niechże  mnie  bóg 
biYani,  dalcibym  aobie,  Ttat  2,  3.  99*  Dałabym  ia  ao> 
bie,  iebym  w  taką  hiHoryą  weaz{a«  7>a/.io,  56.  Datać- 
bym  aobie r  nie!  nie  cbcf  aic  w  ta  wraia^.  Teat.  54,  17. 
-,  Dadi  czym  o  co  s.  bić ,  uderaycf  czym  o  co  ,  tOOlIlit  gfs 
gm  etWA^  f((I<tdetr»  Prsea  gniew  zapalczywy  Z  góry  dal 
■mą  a  Ziemic.  /*  Kchan,  Ps»  149.  (z  góry  mnie  na  dót 
pchnąf.    Karp,  6,   ioi«^»     ^fj^.  Dadi    czym    o   ziemię, 

porzucidco,  odrzucić,  etwa^  Wfgwerfen ,  9erwerfeir.    Tą 

prawdziwą  rozkoazą  wolą  białeglowy  dadi  o  ziemię,  a 
nie  zachować  aic  temu,  który  ie  ascztfrze  mifuie,  niiliby .  • . 
Gorn.  Dw.  309.  Widząc ,  ii  go  mieć  nie  mogU  t  umy- 
lilia  dadi  wasyftkim  o  ziemif ,  a  nie  przyimować  ani  li- 
ftów,, ani  darów,  ani  w  tę  ftronc,  gdzie  on  byt,-  patrząc, 
ib,  3f75. .  Simil,  dadi  precs  s  porzucić,  odrzucić,  mp 
mt^tn^  D«m  precs  wazyftko  a  wazyflko ,  a  cafo  odeydę. 
Zebr.  Ow,  396*  $»  Stówo  dadi,  afownie  przyrzekać,  fein 
(Bort  gebrn.  Daieas  mi  na  to  awe  afowo.  Ttat.  54,  c.  x  1. 
Day  teraa  afowo»  ie  w  krótoe  daaz  rękę.  ib.  54,  c.  B*  s. 
Stówa  mi  danega  nie  dotrzymał,  ib^  8,  ^..91.  Simil, 
dadi  rękę  na  ca,  priyraekad  00  podawaniem  ręki ,    fflnt 

i^0iih  motoiif  gelrs,  el  mitetneni  S^<mlWm  wx\^u^tn. 

"flMjwc^  rękę  na  to  daiem ,  ie  tego  czynić  nie  i>ędziemy, 
Sk.  Dz^  739,,  Dali  aobie  na  to  rękę,  dali  ręce  drugim 
rozjąĆ*  Budn^  Ap.  T,  3.  (ajrmbolum  zgody  i  ugody). 
Zmowę  Paweł  S«  i  danie  ręki,  rozchodząc  aię,  uczyń tt 
m  S.  IHotrem,  aby  ubogich  ratowali,  Sk.Dz,  39.  Zaczym 
aobie  na,  agodę  dawaay  ręoe  wzaienr,  rozezzli  aię.  Zab^ 
>4,  71.  $.  Dadi  komu  godzinę,  dziefr,  czaa,  mieyace,. 
♦zrok,  rok,»  naznaczyć,  wyznaczyć,  f tnetlt . Me  6tttnbr 
1t'  r,  V*  grbfll^  bffHSRIieir.  Jch  rada  ieft,  aby  dnia  dzi^ 
aieyacego,  który  aobie  dali,  pa  leiach  woy&e  waaze  po-- 
bili.  Warg,  Cex,  xo8.  Niech  pozwany  wie,,  od  kogo  inn 
który  dzień  rok  uta  dane.  Garn,  Vłi,  jg.  4,.  3,  Zlecif 
awoim,.  aby  dali  irok,  (rendez  «  toua,  congrefa),  aba 
mieysce  poafom  ceaarflcim ,  gdzie  aię  zjechać  mieli.  PaU 
im  tedy  arok  za  tydzień  niedaleko  od  pierwazego  mieysca, 
^apr.  Ryc,  io5.  Ar,  coHCA^nrkcff ,  csmr^anacfl.  Nie  ta 
mię  obraia  ^  ie  enocie  po  roakoazy  daiecie  mieyace ,.  ale 
to,  ie  ią  na  aztych  kładziecie  &  rozkoazą.  Gorn,  Sen,  329. 
-  Dadi  komu  wyiaze  mieyace ,  dadi  ihu  dank ,  przodek , 
wprzód,  naprzód,  s  przyznawać  mu  pierwazeńftwo ,  uftę* 

powaćmn,  finem  wtU^Ur  i|m  Md^gebcn ,  i(m  ben  ^tu 

fOng  teifeil^  ben  ^atrtfng  gebeo^  Ludzie  wyiaze  mieyace 
dali  rseczom  potrzebnym,  naili  rsecaom  dobrym*  Gorn* 
Sen*  i65.  Dal  mu  mieyace  po  prawey  ręce»  Tr,  -  Uctony 
ieden  temn  rycerzowi  dał  wielka  dank  w  aprawie,  w  mę* 
atwle  i  w.  dzielnoioi  woienney.  G^rn.  Ifwu  i8a,  (ob, 
iiaak)*    S.  9«sjliuaM vi  9aari»k  mm,lóSlmńa»m  diie^  SĄ. 


D  A  D  Z. 

2)s«  Si 65*     Nie  dam  ci  wprzód  ,  nie  nftąpię*ć  plaen*  Cn. 
Ad»  566.     Lecz  i  Klorynda  w  ten  czaa  Arganto^i  Męst- 
wem i  aercem  naprzód  nic  nie  da!a.  P,  Kchan  Jer,  34 1» 
-  -Mięaa  tych  wotów  inazym  nie  dadzą  wprzód  amaki^m  i 
.   dobrocią,  oprócz  Angielfcim.    Boter,  78,     Nie  dam  lii* 
.    komu  wprzód ,  co  aię  woyny  tyczy.  Alb,  m  W,  30. . '  Gto- 
aem  wam  nie  damy  wprzód  i  .naukami.    Otw,  Ow,  193. 
Dadi  wprzód  na  kogo  s  dadi  pierwazeńftwo  komu ,  etlffll 
•    ^f1l  ®#r$11f  -  gebeili     Nie  dbałam    ia    na  wyaokie  panięca 
itany  ,    Nie  dałam  wprzód  na  doilatnie    i  wielkie  pa&y. 
Zimor,  Siei,  ^6.  ->     AUłer  mieyace,  ucho  komu  dadi, 

ainchać  go  ,  eittem  9l«ttm  geben  ^    rinetn  ^e^ir  geln. 

Mąi  lekkowiemy  atowom  adradliwey  fony  dat  mieyace,  i 
'  nie  wyatucfaawazy  młodzieńca ,  potępił  go«    Sk,  Zyw,  3 12. 
Sfowom  iega  mieyace  dali..Z6i7..*J!^/'.  B,  4.     Proait  go, 
aby  iego  poatom  ucho  dat.  Sk,  Dz,  333.     Ucho  iedao  diy 
ikariącemu,  drugie  dieway  abwlnionomu.    Cn,  Ad,  iigS. 
.    Pot,  Arg,  93.     (mówiwszy  ca  baranem   i   aa  wilkiem  m^ 
.    wić  trzeba )«     Nowiny  nam  amakuią,   tym  daiemy  ucha, 
Nie  mydlimy,  ie  00  dzień  bóg  pacierza  atucha.  Pet,  Zac, 
pr,     Znaiomym  prędaze  ucho  daią*  Auettp,  53.  Jabi,  TtL 
149.  *     Mieyace  dadi  czemu  ,    ftoaować   aię  do  csego, 
czynić  podtug  czego  y  ^  OOttiU^  be<|ttettieil  r   OłMUB  ge^fS, 
fl4  barnach  eintti^teil.     Jeślim  godzien,  ie  mię  na^ladowaf 
.    J  mieyace  memu  chceaz  dadi  przykładowi*  P,'Kchatt,Jtr, 
ł»8r     Woylko  Tortozę  wsią  wazy,  mieysce  dato  zimie  i 
poku  nowego  czekało*  £/►.  J.5,'   J»  Dadź  bitwę,  wydawi^ 
ftaczać  bitwę ,  flne  6d^tad)t  itefrnt.     Gdy  bękartowi  Ka- 
rola W*  Leazko  bitwę  dał,  w  oneyie  sam  zabit.  Krem. 
4  z.  -     Szturm  dadi  s  przyfibascsać ,  €^ttttm  Uufct,  ńnn 

etnrm  9eraii{lg(reii  r  ftńmen  (etiie  Stgbt)r  bcffó.mrR. 

Dam  azturm  ten  z^.  rana  piątego  dnia  oUęienia.  Upt, 
Kr,  1,  383:,  Domyśli!  aię,  z  którey  Itrony  dadi  tetarn 
król  umyślił.  P.  Kekan.  OrL  x,  4a3.  -.  Dadi  odpdc  » 
odpierać  aię,  bronić^aię,  odeymować  aię,  SBiberftMb  (fb 
jleil  /  fBiberilanb  t^tlir.  Jeśli  namiętności  nie  z  początka 
zaraz  aię  ham-uią ,  tedy  duaza  nie  ieft  iui  w  fiinie  daaja 
odporu    natarczywościomv     Pilch.    Sen,    X38.  -    Ognii 

dadi  8  wyftrzelać,   fenet  geleiT^   tt^  Wiefes,  fmn. 

w  tan  czaa  wtaśnie  ognie  dały  owe  poałane  reyaienta 
.  ze  ikrzydeL  Jabl,  Suk,  K.  5.  b,  -  Da^  tył  nieprayiacia- 
lowL  Chmiel.  x,  83.  (uciekać,  o5*  tył ,  ben  ffillbe  bfl 
Miiten  Wenbetl).  $-  Dadi  pr»yczypę,  racyą,  adanie,  s 
przekładać,  powiadać,  Me  1ttf«^e  r   ^eiT  Smitb  ^ttgfleBr 

t»orbttogeir^  i»0ttt(ige«,  feineSKe^nun^  fige»f  feineCto 

me  gebetr*  Daycie  awe  zdania ,  lecz  nijs  bądicie  azalonenH* 
Zab,  i5,  i85.  Jak  iuryfta  day  w  tym  awoie  zdanie. 
Tear,  33,  3.  i4i..  Gzemui  tak  pomieazany?  czemni  nie 
daaz  zdania?  ib.  4b,  d.  35.  Wyb.  By  wynikłe  w  kraiu 
camieazania  urn  nmie  nie  padty  r  Daycie  awoie  zdania, 
daycie ,.  iak  krew  oazczędzić.  Tear,  j45,  d,  b6.  Wjb. 
Trzeba  y  aieby  miniOrowie  dali  przyczynę  ,  dla  którey 
iądaią  więkazey  liczby  maytków.  Gas.  Nar,  1,  5.  Fi4^ 
racyą  daieaa,  mówiąc,  ie  .  »  .  Pim.  Kam^  iSy.  -  D«^ 
komu  radę,  radzić  mu ,  efttem  ffM^  gAetl  r  iN  U^t^ 
J  nad  tym  nam  aięzafUnowić  zdaie,  Choć  rada  dobra,  awAj 
iyć,  kto  ią  daie.  Zab.  i:ł,  Soy.  Caema  rady  nie  dadi 
^6.  rada).  -  Dadi  Ucabę  s  zdawać  rachunek »  fM^W 
Meęm*    Panowie) »  pnteło/Keńitwa  awego  na  oftatec«iy« 

zągAw  tfpgą  i&clbę  4«dś  naią.  Sttir^  Hęf^  1^7'    ^f  ^ 

będę 


\ 


b  A  D  z. 

h^dę  licibę  dadi  ca  kaidą  daasc.  StrylM,  Ag5»  Man  dadi 
dofUtec2ną  licabf  bogu  ■  tych  owiec,  które  ci  zwiersoiio, 
Ccrn,  Dx.  63.  SimiL  Dadź  komu  sprawę  o5*  aprawa  ).  -> 
Dadi  komu  saać  ,  s  donosi-  mu  ,  rfaieil  ttmś  19tffril 
bffett ,  ii  l(m  fll  Olffen  ttWt.  Poteł  naas  przecsttwssy 
tOy  .dal  o  tym  mad  do  króla.  Biel.  Kr,  219..  ŚimiU  dadi 
aa  do  posnania ,  el  einem  JU  etfennetl  ge(en.  Gdybyi 
iey  mógt' oieanacEtiie  dadi  do  posnania,  ie  się  w  niey  ko« 
chasi.  Ttat,  61,  c/«  91.  Dadi  do  srozumienit ,  s  daleka 
BAmieiiic%  liamknąd,  «0tl  Writett  lVi  VtX^t%tn  %t\ttU 
|.  Dadi ,  podawad  ,  tltttń&ltn  ,  tt\d)tn  ,  gebetl-  Day 
sam  tę  asablę  a  ręku.  Bardx.  Tr,  161.  Fig.  dadi  apoaób, 
podawaj  komu  sposób  »  pokasywad,  eltl  9?i^fl  Utl  Mf 
J^Otlb  getf tt«  Foswolicie  mi ,  dadi  wam  sposób »  ie  wol- 
Boić  i  afawę  sowicie  utrzymacie.  Jabi.  TtL  i45.  Simii, 
YTiecziiy  pokoy  wam  daic.  1^.  149.    (podawam,  gTossę, 

14  ge^e  tu^  ewigen  Sriebrti ).  Aiiur  Dadi  pokoy  ?  sa- 
Biechad,  in  gdebm  laffen,  mit  grMett  laffett,  CC e flet t. 

friebett  geben).  Dayno  mi  pokoy.  Tśat.  3o,  5.  Day 
sfemu  pokoy.  Cn.  Ad,  i5o.  (nie  drainiy .  ztego ;  nie  bu- 
dsid  licha,  kiedy  licho  f pi ].  Ale  day  ieno  pokoy,  mey 
to  sled  robocie.  Jadł.  Tei.  i43.  (nie  miesaay  się  do  tego, 
■day  na  mnie).  Moiesz  -li  sproftać  temu ,  podeymuy  się, 
a  nie  moiess  sproflad,  day  pokoy«  Biał^  Poft*  i34.  (nie 
wdaway  się ).  Bagatele  ,  daypie  tym  rzeczom  pokoy. 
Xaół.  Ż6Ó.  i4»  (porzućcie  ie),  Zeliywoid  będzie,  ieieli 
temu  dobywaniu  damy  pokoy.  Warg,  Cez.  i64.  (ieieli 
go  przeftaniemy  daley  ciągnąć  )•  Odciągnęli ,  i  oblęieniu 
pokoy  dali.  ió.  lao.  §,  Dadi  komu  ,  przypisywać, 
przywłaszczać ,  rinr m  ^ufd^tribeil,  Snefgttf n.  Lub  ałussnie , 
lub  niesłusznie  daią  ley  tę  winę ,  Byle  ona  zoftafa  iywą , 
ia  niech  ginę.  P.  Kchan.  Ori^  i,  i4a.  W  swoich  elo* 
giacb  przyiacielowi  nic,  ale  prawdzie  i  cnocie  wszyftko- 
daf.  Warg.  Wał.  371.  Co  własnego  ieft  bogu,  boiemu 
daSemy  częftokroć  czlowieczeńftwu.  HrÓft.  Nauk,  D,  6. 
Dale  mowę  komu,  attrióuo  orationem,  Cn.  Tfu  Dadi 
aa  pochwałę,  aa  wygraną  t  poczytywać  za  pochw* ,  za  wygr. 
kgftt  rrf Uteil ,  au^IcgCII.  Powiedz  nam  Morson ;  wssak 
to  aa  pochwałę  dtfSą ,  Kied^  si^  młodzi  ludzie  o  rzeczach 
pytaią.  Sim.  Siei.  »8.  Jui  lud  krzyknął,  daiąc  Simo- 
nowi za  wygraną.  Sk.  ZywASj.  -     Dadi  więzyku  iakim, 

oddawać,  wyraiać,  getm  (li  eiiiet  €px^d^e ,  (in$hxMtn, 

mUhft  geben.  X.  Golaft&i  iycia  sławnych  ludzi  Plu* 
tarcha  dadi  w  naszym  ięzyku  przedsięwziął.  IV.  Pam.  1 6, 
570.  $.  Dadi  lift  do  kogo  ,  wydawać  do  niego  ,  eitl 
Bćftńitn  git  rttiett  rthfett.  Pismo  We  Pana  dnia 
pierwszćgo  Maia  do  mnie  dane.  Mon,  71,  5ó4.  (cf.  dato- 
wany, cf.  dan). '  -  .  $•  Dadi  komu  dobry  dzieft  i  t.  d« 
oiwiadczać  mu  dz.  d.  finem  Uu  guteii  SRorgfit  n.  f.  t9« 
Mtefl^.  Więcejr  nie  umie ,  iedno  czapkę  zjąć ,  a  dzień 
dobry  dadi.  RtyZw,  i5i.  Dawszy  sobie  wzaiem  dobra 
Boe  ,  do  spania  się  zebrały.  To/.  Saut.  39.  Piękne 
ałówka  komu  dawać  dlctu  dul^ia  dart,  Mącn.  fi^toe 
Sgtte  gebm.  -  $.  Obiad  ,  kolacyą  dadi  komu  ^  dla 
jLogo  f  sprawiać,  etneil  SRitfgg  Xu  f.  »•  getett.  Daymy 
■in  kolacyykę  dzil  a  siebie.  T%at.  19^  c.  3.  -  Dadi  na 
Aóły   przynieić  i  fta wić  potrawy  na  ftół,   zaftawiać,    bdg 

Cfm  gnftrggm,  tffm  geteii,  bal  Cffett  wMitm-   Dano 

ieić,  aaiedlićmy  aaai  na  aam  oboie.  ZclBU  Amf,  57.,  o^. 
pierwszo,  drugjo  danio }•    J.  Dadi  ś  córkąi   sa  córkąj 


D  A  f  2. 


4«i 


dadi  w  posagu ,  wyposaiyć  córkę ,  bft  %^ttt  llftfgf (fV  / 
|tlt  Srugjletter  gebeir.  Zony  co  teraz  aznkaią ,  Co  z  nią 
dadzą  wprzód  się  pytaią.  Cn.  Ad.  1369.  -  Dadi  córkę 
za  kogo,  wydawać  ią  za  mąi,  Mt  Ko4tet  AK  Iftliail^fK 
t^et^eiratl^eil.  Posainey  panny  za  chudego  pachołka  nie 
dadzą.  Teaf.  a6,  i».  76.  Dana  była  za  roęia  narodu  ka- 
płańikiego.  Zm.  Pofl.  3,  674.  b.  Nie  dam  mu  córki ,  aio 
dam.  Boh.  Kom.  4,  179.  -  J.  Dadi  na  szpital,  koiciółi 
sskołę,  mszą,  odkazywać  szpitalowi,  zapisać  mu,  bfM. 
6|>ltalf  9enita((ett.  Cn.  Th.  $.  Dadi  co,  supponować, 
przypuszczać  na  chwilę  i   bfll  %9A  g1lllf(niett  ę    bftt   %A 

(ete«;  efntiutnen,  jngeilejen,  ingrtett.    Nie  iefteimy 

my  zakonnicy  uijrteczni;  daymy  to,  ii  tak  ieft^  któi 
nieuiytecznolci  naszey  przyczyną?  Kroi.  Pod.  a,  ł6a. 
(  Cro:  poztawimo  ).  Day  to ,  iem  gdzie  brodu  chybił , 
Któi  to  nie  wie,  iem  człowiek  był?  Groch,  W.  5l7- 
(gefe(t!)  Daymy  to,  ie  rodziców  iakich  szlachetnych 
córa  ieft  na  wydaniu  ...  BaU.  Nitdn.  a,  116.  Daymy 
na  to ,  ie  mamy  wprawdzie  plan  fortecy ,  lecz  nio  posia- 
damy rysunku  iey  okolicy.  Łtfi,  Mitr.  a6a.     9le^eil  »if 

att;  Ungenommm?  «e|eii  »lr  ben  fali;  ©efejt  bm  f«B. 

J.  Dadi  komu  do  czego,  dopuszcaać  mu,  ti  tVktm  %U 
^tnai  f ommcii  la(fe«.  Woyiko  nasze  dosyć  miało  za- 
bronić nieprzyiaciołom  iywnolci?  do  boiu  zai  nieprzy- 
iaciołom  iadną  miarą  nie- dało,  efici  ad  pugnam  non 
potuit.  Krom,  617.  Wypędziwszy  syna  z  domu,  nio 
dał  mu  na   oczy.   Ojf.  Wyr:   (l»r«yiść  albo  pokazać  aię« 

et  Hef  l%n  n(<^t  pot  fetae  ««g«ti  fommm).    J.  Dadi  na 

borg,  na  kredyt,  borgować,  Wf  Steblt  gfbfll^  Dadi  na  ^ 
weksel,  na  cyrograf,  na  słowo,  poiycaać.  -  J.  Dad* 
komu,  pomagać  komu,  słuiyć  mu,  przydawać  mu  się, 
ftawać  mu  się  uiytecznym ,  efaiem  |e(fctl ,  tlft^ftl  t  ^H^ 
bienm.  Coi  tedy  nam  tytuł  da  ,  ieśmy  chrzeicianie  ? 
kiedy  spraw  dirzc^ciańikicb  aława  u  nas  tanie?  Ca 
nam  to  da  ,  ieimy  koronni  synowie  ^  kiedy  się  nie- 
aprawuiem  tak,  iako  przodkowie!  Paszk.  Dz.  no. 
$.  Dadi  wizytę,  IBeftK^e  abfratteil.  Wiayt  ani  odbiera , 
ani  ich  daie.  Pam.  84,  1060.  -  Dadi  karty,  rozdawać, 
Marten  gtbeil(fm6piele).  Ja  daię  karty.  Toat.  hi,d. 
io4.  {Rł.  Haa4anTB,  MaJA«»araŁ  za  wiele  kart  rozda- 
wać). -     Dadf  iaką  naukę  ,    czytać,    lekcye  iey  dawać 

(o3.  dawać;,    dur  ffilffenfłaft  gełm,   \ńrtnLf  Iffe». 

Znakomitsae  osoby  kraiowe  daią  tam  darmo  bieg  fizyki 
i  innych  umieiętnoici.  N.  Pam.  i3,  36.  -  Dadi  z  sie- 
bie przykład  ,  fili  Sbt^\A  gfbeil.  Dał  z  siebie  przy- 
kład ,  iak  oyczyznie  słuiyć.  Jabł.  Buk,  U.  4;  b,  -  Dadi 
drapaka  ob.  Drapak,  -j.  Ztgt  Nie  day  !  mówi  fteraik 
na  flisów,  kied^  maią  przeftać  poiazdami  robić.  Magior 
C6tt  gnf  )tt  tltbetn.  Day  iey  pałasz  ob.  pałasz.  -  J.  //i- 
trant.  dadi  w  iaką  fironę,  ob.  dawać,  ń.  p.  okna  na 
ogród  daią,  t  irychodzą  (OaU.  donner).  Me  ffftlflet  ge» 
(en  to  ben  9Mtn.  DAD2  się  1.)  Pomp.  act.  B^di. 
aj  Dadi  aię  recipr.  zaimk,^  siebie  samego  oddawać, 
fUf  ftllft  iUtgtten ,  «bgeben.  Starofta  dat  się  do  wię- 
zienia. Sk.  Dz.  x54.  Dayie  się  kędy  do  szkoły  ,  ai 
aię  grammatyki  nauczysz.  Twórz.  lViz.  89.  Teraz  mnio 
nailadnycie  ,  na  naukę  się  moię  daycie.-  Zrn,  Poji.  3, 
5oz,  bi  $.  Dopuszczać  co  do  siebie,  fF(^  blfeiti  ill  VtU 
frlnng  U\»tt  felbfr  lulaffm.  Trzeba  męinie  walczyć,  a 
zue  dadi  się  zwycięiyć.    Sk*  Zyw.  a3o.     PoddaiTA^  ii« 

6ft 


'•  ' 


4o^ 


DAGA    -    DAGA. 


iiftcpować»  ulegać,  ft(^  frgebett,  MĆ^then.  JamGoffMd, 
day  <i$  y  a  wifźniem  bądi  moim,  P,  JCchan.  Jtr,  666. 
Jlle  day  się;  hasło  cwyczayne  zagrsewaiące  w  bitwie). 
Tak  oblężonych  gfodem  morzyt,  ai  się  musieli  dadi.£/«/. 
Sw*  i6.  6.  Mniemat  ,  ii  dwoie  ludsi  iednemu  sif  nie 
daią.  Sh^  Zyw^  199.  Ty  nie  day  się  Fortunie;  lecs  na- 
cieray  wąsędsie  Smieley,  im  cię  naybardsiey  prześladować 
będzie.  A,  JCchan,  W.  149.  ne  ced9  malis,  -  Rg.  datti 
•e).  -  O  trunkach  i  potrawach;  da  się  pid,  da  się  ieść, 
«  niezłe ,  lAbo  tei  :  bardzo  przednie :  f ^  H^t  f{(^  ttttlf fil  / 

e^  Uffir  ff((  effen  \  ti  pafi!rt  ( ober  auc^ :  ti  i|l  fe^r  por^ 

Itefiid^)*     S*  ^^^^  "'f  winnym,  przyznawać  się,  jt(^  fAC 

fid^ntbtg  effUteti ,    feine  .®(^u(b  g^fłe^en  ,    eingefle^etu 

Dręczony  był  tak  diugo ,  ai  wyznać  złodzieyftwo  swoie 
i  dadi  się  winnym  mnsiał.  Sk.  Zyw^  1,  i56.  j.  Dadi  się 
lU  kogo,  zdawać  się,  spuszczać  się  na  kogo,  ftC^  auf   tU 

Men  ^etlglTeit,  ft(^  ibot  Abettoffen,  (Ic^  i(m  b^bUi  geben, 

flet  i^m  ftbefgebm*  Na  SS.  doktory  się  dadi  ,  ieft  to 
dsbrze  wierzyć.  Htrb.  Art*  44«  Oszuka!  Zygmunt  Ja- 
giełłę,  ie  się  dał  nań,  tak  ii  coby  wyrzekł  między  nim 
m  Prufliim  miftrzem ,  miał  król  na  tym  przeftawaĆ.  Bieh 
Xr,  370.  Zbigniew  dał  się  na  łalkę  królewiką,  bo  mało 
iui  wierzył  Pomorzanom.  ib»  76.  .Leszek  musiał  Pawłowi 
więsienie  dobrze  nagrodzić,  za  wynalazkiem  woiewody  i 
•cholaftykA>  i^a  które  9\^  oba  dab\  Bitl,  Kr,  i63.  Zgrze- 
szyliśmy ,  4^iemy  się  i  spua^eczamy  xx%  karanie  twoie, 
lizjó  %  namiy  co  chcesz.  Sk*  Zyw,  ^oy,  Napftatek  pod- 
dftdś  się  musieli ',  potym  się  dali  na  łaflcę  królewiką. 
Papr,  RyCr*  Dał  się  na  konia  swego  ,  wodze  mn 
puszczaiąc,  gdzieby  się  obrócił.  Sk»  Dz,  695.^  DADZI* 
BOG,  DACBOG,  a,  m,  Bogdan.  Mon.  76,  588.  imię 
męzkie,  Bohdan,  Thtodorus.  JabL  Her,  ein  ^antl^s 
ttante.  -  Ec.  Aa^Oorl),  AamyCa,  Aaxc6a,  boiek  szczęścia, 
u  Ro^syan,  ai  do  chrztu  Władz. 

Pochodź  ;  danU ,  dawać \  boday ,  bogday ,  Bogdan  , 
chlebodawca  ,*  chleboday  ,  daii  ,  dannik  ,  dan^niczy ^ 
donny  ^  dan^  data^  datować^  datek ^  datny^  dodawać y 
dodadi ,  dodatek ,  dodatkowy  ^  dodawacz  ,  dodawca  ; 
nadtidi,  nadawać^  nadatek^  nadawca;  naddadi,  nad- 
datek ,  naddawca ;  oddad£ ,  oddawca ,  oddatek ,  o</- 
datny^  nieoddatny\  obdadi ,  oódawać^  podadi,  poda^ 
wa/j  podawca ,  podatek ;  poddadi  ,.  poddawca  ,  pod- 
dany ,  poddanik  ,  poddaAJlwo  ;  przedadi  ,  przedai , 
prjteday  ^  przedayny^  przedaynoió  y  przedawca^  odprze^^^ 
dawać,  sprzedawać ,  rozprzedawać ,  wyprzedawać^  po- 
wyprzedawać ;  przy  dadi  y  przydatek^  przydatkowy ,  przy- 
datny y  przydałnoććy  przydawca;  rozdadi,  rozdatek, 
rozdaynyy  rozdawca\  udadi  ^  udatny  ^  udatnoćć,  uda-* 
wacg\  wdadi,  wdawać -y  wydad£ ,  wydawca,  wydatny, 
wydatnoćć,  wydatek;  wzdawać*if\  zdawać,  zdadi^  zda* 
nie,  zdatny,  zdatnoćć;  pow zdawać ;  zadawać,  zadawca, 
zadatek,  zadana,  Pierwodawca^  prawodawca,  zako- 
nódawca,  rckpdawca,  rfkodayny, 

*DAGA,  I,  i* ,  DASZKA  zdrbn. ,  deka,  tulich,  pugio.  Mącz, 
(cf.  tasak),  ein.j^Old^,  (cf.  (Serw.  ^ejW  szpada);  Jtal. 
daga  9  Bh.bpidi  Lat.  siea).  Rana  mieczem,  puinałem , 
^gą  abp  inszą  bronią,  sposobną  do  zamordowania  kogo 
satychem,  zadana  ,  .  .  Chełm.  Pr,  166.  2boycy  mieli 
krótkie  dagi  pod  pancerzmi.   Jer.  Zbr,  1^. 

P^fiA^f  if  t'  dess^czka  iedna  z  tych,  z  którjrch  się  (^ładą 


•DAIĘ    -    DALEŁI. 
dno  u  beczki  i  t.  d.   cfn  Sfft  9011  htntt^,  «t2i   Wfl^m 

Ul  93ob<ti  f inet  itonne ,    f Ineg  {|itffe^  sufaittmengefftt 

Ijt.     Ty   czopu   nie    przybiiay ,     iebyi    tym    pochopeoi 
Dągi   w  dnie    z  wątorem    nie    wytrąci!    czopem.     Pot. 
Jow.  40." 
DAIĘ   ob,  Dadi. 

*DAK  t  więc,  tedy.  Dudz.  3i.  foIg(l(^/  a(fO' 
DAKTYL,  u,  m,  owoc  palmowy,  bU  Sattfl;  Bh,  Mtfit, 
batel  (  s  2.)  batef  dzięcioł);  Rg,  datUla;  Vd,  dotala. 
datelni;  Bf*dattili;  Jra/. dattolo,  daUole;  Gr,i^vrvXosi 
Ec,  et  Rs,  ^ishhkL  ;  Gr,  ^otvt(,  Uyirzał  na  palmie 
owoc,  który  daktylami  zowią.  Sk.  Zyw,  1,  35.  Niech 
będzie  dany  braci  po  iednemu  finiku  albo  daktylu.  Pimin* 
Kam,^^k:i,  Daktyl,  drzewo  daktylowe,  palma,  Phoa- 
nix  Linn.  Kluk  Dyk,  a,  i8ł.  bet  2)at(dbaum;  Vd.  do- 
Ulnik,  dotalnu  drevu;  Rg,  póma.  §,  Daktyl  leiny  Jn- 
dyilki ,  tamarynda ,  owoc  mięsifty.  Ład.  Dyk.  2,  3aa.  bit 
a^am^tinbe.  l/r«^</.  384.  Daktyle  morflcie  i?^.  parllsi, 
parftazi.     DAKTYLOWY,  a,  e,  od  daktylów,  palmowy^ 

JDatteln  = ,  ^alm  «  ;    Bh.  baftpIoiDę;  Rs,  j>rhkkobiiih. 

Daktylowy  gay,      Vd.    sad    palmarega     dreresa,     dotala. 
DAKTYLOWATY,  a,  e,    do  daktylu  podobny,    batUU 
*  fbtmig.  Bndtk. 
DAL,  a,  m.y  DALA,  i,  i.,  daleko^ć,    oddalenie,  odlegtoić, 

JDudz.  36.  bif  ^ńU,  bie  (Sntff rnung ,  bie  %exnti  BołL 
hal ,  biiU ,  baUfoil ;  .  Rt-  AaAŁ ,  abah  ,  ąimuhsl  ;  (  Vind, 
dela,  deiova,  douguft  s  długość;  Arab.  S^n  longus\  Cr. 
rifXe  procul).  Wpadł  w  gęfte  lasy  i  ikały  okrutne ,  zkąd 
patrzał ,.  w  dal  od  ludzi  w  swym  ialu  na  morze.  Jabi, 
Tel,  33 1.  Antyoch  Pompiliusza  ,  gdy  z  dala  .obaczyt, 
wiU  go.  Papr~  Pr.  B.  2.  {ob.  z  daleka) ,  ąu^  ber  %<tne , 
90n  9SeUetl«  Tyi  tu  przyszedł  z  tak  dala.  Jabł.  Tei,  260. 
{  z  tak  daleka  ,  90n  fO  feme  ).  Albo  z  bliia  gromili ,  albo 
z  dala  pociikami  ranili.  Warg.  Cez.  aao,  (cf.  obdal,  o- 
podał).      W  malarjiw.    w   dali  ,•  lir   tyle,    w  głębi,     im 

^intergruttbe  /  in  bet  ttlefe,  in  bet  ferne,  In  bet  €ntfers 

nung*  W  dali  wiofkę  w  lesie  odmalował.  7>.  Na  dalą 
podanie,  bie  ^ettiefuilg.  ib,  -  /.  De  tempore  na  dal ,  na 
dalszy  czas,  na  przyszłość,  in  bie  ^^ttte,  in  bie  ^nfottft, 
fit  bie  ^ttfnnfti  Vd.  sanaprei,  napried,  naprei ;  Sor,  2. 
nabatfcbem^  Jlnbalej.  Gdzie  obywatele  na  dal  nie  my^lą, 
tam  pańftwa  upadek  blizki.  Kras,  Pod.  x,  a4g.  Mądra 
oiłróiność  patrzy  ńa  dal.  Teat.  26,0.47,  Co  za  korzyść 
ztąd  weźmiesz,  \y.  się  W  *dalą  snuiesz?  Chodk,  Kojl.^o, 
Na  dal  wszyftko  odkłada  {ob.  doiutrek).  DALECE  ob. 
Daleko.  «DAL£CZ£,  a,  n.  dal,  oddalenie,  bie  (?nts 
fetnung ,  bie  Jetne.  Boiainią  zdjęci  ftali  z  dalecza.  IV. 
Ex.  20.  19.  (z  daleka.  Bibl.  Gd.  90n  %tXVk,  VOn  S^etteB). 
*DALECZKI,  a,  ie,  DALECZKO  adv.y  obdalny,  opodal, 
przydaley,  ^ttOCL^  »eit/  ttXO^i  fetn.  Uyirzał  ią  pozadi 
daleczko.  Wys.  KcU,  5.  oam  iechał  daleczko  od  wszyftkich. 
Wys.  Aloy,   17 3. 

DALEKI,  a,  ie»  DALSZY  coi7i/». ,  nieblizki,  odległy, 
Bh.  balef Ó  (  o^f.  Bh.  beip  p  pulus  loco  b(an(9  długi ,  in 
Comp.  beiffi);  Sto,  haUt\,  balfi;  Vd.  delezh,  daliih, 
(cf.  Vd.  deli,  dał^hi  ;  dłuiszy);  Cm  dalne;  Bs.  daleki; 
ie^.  daUk,'dalecni;  Cro,daXh\i,  dalóchni;  Sr.i.ha^Utltiię 
bgbUfcbił  Sr.  2.  balofi;  Rs,  4aAÓiiiu,  ab^ahuh.  Daleki 
mieyscera,  odległy,  oddalony,  XH\tf  fettt^  entfetnt,  tfl| 
Ctte  f(g(^*     I^ies^as^  m|ia  w  domU|  poszedł  jj  dfogę  dą- 


DALEKI  -  DALEKO. 


2  DALEKA  -  DALET. 


4e3 


leką.  Budn.  Prop.  7,  19.  Dalsza  Gallia',  ulłerior*  Cn. 
7*Ą.  Lepaiy  iieft  aąaiad  bUski ,  niźli  brat  daleki.  RatU. 
Fro9.  37,  10.  Wola!  dalekiego  nieprsytomnie  mitowaćy 
niieli  aię  w  csjm  bliakiemu  praytomnie  przykrzy^.  5^. 
Xyw^  I,  3o3.  Jam  tu  cudzoziemiec  i  swoich  daleki.  Jabł* 
TW/.  47.  ( od  swoich  daleki ,  od  nich  oddalony  ].  -  tr» 
Daleki  powinnowactwem ,  tOeftUttftig  UerWirnbt  Cn.  Th. 
Fig.  tr.  daleki,  obszerny,  meltMnftłfl;  Welt  Wii%^\^V^^. 
Uda!  się  do' duchownego,  ale  dalekiego  ifyktadu  tego  tu 
•fowa,  Bioi.  Po/?.  11 3.  (a  daleka  wyprowadzonego,  IP<U 
^f^f^O^lt).  *  Daleki  od  ci  ego ,  daleki  czego  fig.  tr. 
frni ;  entfCtltt*  Co  u  drugich  ganiemy ,  sami  od  tego  da- 
lecy bydi  mamy.  Gol.  Wym.  327.  (ftrzedz  się,  warować 
mię  tegoj.  Te  dwie  rseczy  tak  są  niepodobne ,  i  tak  da-^ 
lekie  od  aiebie,  iak  słońce  od  ziemi.  Tśał.  33,  b.  ii8« 
W  targu  dalecy  od  siebie.  Ojf.  Wyr.  (nie  zgadzaią  się 
iesseze  o  wiele ,  ffe  ffnb  ttO*  Wftt  »0n  einavbf t ).  O  iakei 
ieaicze  oyca  twego  przezorności  daleki,  fabł.  Tti.  43. 
^ieszciei  iey  nie  doszedł;  ieszcze  wiele  brak,  bil  W^  WĄ 
Wt\t  baVOII  eittfernt  AUUr  daleki  od  czego,  co  do  chęci, 
wftrętny  ,  nieikłonny,*  fem  WotJOII,  abgfttelgt  Nama- 
wiałem go,  aby  wiei  kupił;  ale  od  tego  daleki.  Off,  Wyr. 
Dalekim  bydi  od  kogo.  ib.  (nie  lubić  z  kim  przeAawać, 
fbronić  od  kogo ,  nie  sympatyzować  a  kim ,  nie  lubić  się , 
nie  wiązać  się,  nie  mieć  serca  do  kogo).  $•  Daleki  cza- 
sem, takprzMzfym,  iak  przyszłym,  fertl;  entfemt,  DO|l 

htt  fńt,  »oti  tDfrgaiigriil^eft  unb  ^nfunft*    Tamten  wiek 

tak  ieft  daleki  od  nazzego ,  iź  nam  oni  mogą  baiać  to ,  co 
chcą.  Gom  D^.  363.  (tak  dawny,  dawilością  oddalony, 
fO  fern  «.  «. ,  fę  alt  ).  Dalekie  rzeczy  upatruiemy  ,  a 
blizkićh  nie  widziemy.  C/i,  Ad.  i4i.  -przyszłe  upatruie- 
iny  ,  a  terainieyszych  nie  widzimy  ).  Dalszy  ,  daley 
c^gnW  się^  naftępuiący,  naftępny,  btt  fttntte\  Robs. 
npoH'iR.  Dalszy  ciąg  s  kontynuacya.  N:  Pam.  Przyidzie 
potym  ku  dalszym  latom.  Módl.  Gd.  ił 6.  Wpadłem 
wniebezpieczeńihiro  Do  dalszych  grzechów,  przez  me  w  ią-i 
dzach  niezwycięttwo.  Kuf.  Mtr.  69.  -  W  dalszą  albo  na 
dalszą  odłoiyć.    7>.  (na  dalszy  czas,  na  dal,  na  przyszły 

czas,  anf  bfe  laitge  iSanf  fc^ieften,  oerfc^iebeti ,  anfffbie^ 

\tU*  DALEKO,  DALECE  adv.  oppot^  blizko,  weit, 
frrtl/  entfenit;  Bh.   et  Sn>.  bofefO;  Cro.  dalko,  daleko*, 

Sia.  daleko;  Sr.  1.  haf^M^ ,  bittrfo,  balofo;  5r. 3. bafef O ', 

Vd.  delezfa  ;  Cr/i.  d*  l^zh  }  R9.  AaA^KO ,  AftA^He  ;  (  cf. 
Jtal.  da  luogi),  mieysćem  daleko,  »cit,  fetll.  pr.etfg. 
Daleko  mnie  ztąd  do  domu  ?  Cp.  Któż  cię  wie  ,  gdzie 
mieszkasz^  Tśał.  8,  56*  Daleko  atąd  do  onąd.  Gem.  60. 
( nie  godzimy  się ,  nie  trafiasz  w  rzecz ,  nie  przypadamy 
na  iedno  j  iak  kulą  w  płot ).  Daleko  pa^  i  winie  od  ogroda. 
Cn.  Ad.  i43.  (ftrzei  się  okazyi  do  złego;  miiay).  Da- 
lekoimy  od  siebie ;  ia  kwartę  gorzałeczki  po  dwa  grosza , 
a  pan  młody  rosolią  po  dwa  czerwone.  Falib.  Dis.  £•  3. 
Jako  niebo  od  ziemi ,  tak  prawda  od  tey  powieści  daleko 
ziedzi.  Zebr.  Zw.  Ii4«  Te  materye  tak  daleko '  są  od 
sagniłości,  lak  niebo  od  ziemi.  Syjct,  Szk*  i45.  Bóg  wy- 
aoko  f  przyiaciel  daleko*  Cn.  Ad,  39.  Pot.  Arg.  83 1* 
(  nie  mass  ratunku ,  nie  ma  pl-zed  kim!  zię  ialić ).  Zimno , 
l^odno,  do  domu  daleko.  Ojffl  Wyr.  (wszyftko  ałe  na 
ras  )•  tr.  daleko  spokrewniony  ,  WritMuftig  «ettOlnbt« 
$.  Daleko  csisem ,  fem  /  liU^i  V^(^*  Daleko  do  wiecftora* 
Cn.  Ad.  i4a.    Daleko  do  tego ,  intiU  wody  upłynie*  Cn* 


Ad.  i4i.  Daleko  w  noc,  głębokc^  w  noc,  Wtlt  iu  hU 
SRaĆl^t ,  tief  in  bie  ilać^t  Jui  daleko  w  noc ,  boię  aię , 
aieby  nie  było  za  nierychło.  Teat.  33,  b.  63«  Rozmowa 
się  na  daleko  zanosić  miała.  ib.  34,  c.  87.  ( przedłużyć  ^ 
ft(^  in  bie  iin^e  Sieben).  $.  Tak  daleko,  tak  dalece , 
do  tego  ilopnia ,  fe  wtit,  bU  buHn*  On  nie  tak  dalece 
przyczyną  ieft  szkody,  iak  mniemała.  X€urnk.  Kat.  343.' 
Ten  iednak  początek  krucyaty  nie  miał  tak  dalece  wiel- 
kiego ikutku.  UJirz.  Kruc.  3,  91.  (nie  tak  bardzo  wiel- 
kiego ik.  er  %9XXt  ebeti  ni(bt  \z%x  gro^en  €rf»lg«  «    //» 

Comparat.  Daleko  więcey,  mniey,  daleko  lepszy  i  t.  d. 

Cn.  Th.  m\t,  bep  meitcii  tnebr,  oeniger^  beffer;  Roes. 

ropaSAO.     Z  DALEKA,  z   dala,    oppos.  z  Mizka,    90tt 

SBeitcn ,  fn  ber  Ofntfernitng ,  in  bet  tŚ^rne ,  «u^  bet  gerne, 
an^  ber  (Sntfernnng;  Bh.  %  balef^  w§baIenV;  Sr.  i.|  bab- 
ia ,  fbahfa ;  Sr.  3.  fbala ,  fanfbala ,  fbaCdfa ,  »ot  baHIa  i 

Vd.  od  delesh ,  od  sdalzh }  Rs.  iiaAaxeKa ,  OmAtAÓ^e  ; 
Ec.  nSAA^ene,  uSAaA^Ha.  8Aax^iie,  om&AaAÓ9a«  Rsect 
to  ieft  doiwiadcsona ,  te  człowiek  człowieka  Bardziey  lubi 
nie  widząc,  i  kocha  s  daleka.  Pet.  Arg.  ifb.  Z  daleka 
miłość  płuźy  ,  powszednieSe  z  bliska.  Pot.  Jow»  33. 
Cżęfto  się  rzecz  większa  sdaie  z  daleka.  Pot .^  Arg.  175. 
Tward,  W.  D.  3,  319.  Csy  mniemasz,  abym  ia  tylko 
s  blizka  był  bogiem ,  a  nie  bogiem  ■  daleka !  Leop^  Jer. 
33,  33.  Z  daleka  zję  przymawiać ,  sachodsić  na  «o  /nie-* 
snacsnie,  niewzręcz).  Z  talciemi  asała>viłami  nie  trzeba 
się  wdawać  wcale ,  albo  bardzo  z  daleka.  Teat*  16,  35. 
(oftrófnie).  Lepazy  z  daleka,  nii  z  blijkt.  OS  ^^^ 
(nie  do  iycia,  nie  do  obcowania).     Z  daleka  aię  mieć  od 

kogo,  nie  zbliżać  się,  f{(b  fffn  ^alttn,  vM^t  Mntittn. 

Człek  gdy  piiany ,  powinien  aię  z  daleka  mieć  od  swoiey 
iony.  Zabł.  Amf,  65.  -  Z  DALSZA  compar.^  z  odległey* 

szego  mieysca,  «ott  finem  noib  eAtfeniteren  tntt^  att#  ei^ 

trrt  ttOcb  grbfem  ^nt^tnnng.  Wino  im  s  dalsza  było 
sprowadzone,  tym  go  bardziey  lubili.  Klecz.  Zdań.  16.  • 
Po  DALEKU,  opodal,  obdal,  rntfemt,  Weil-  Cat  Za- 
woliki  ftanąwszy  nie  po  daleku  Kilowa,  posłał  do  woie- 
wódy  Kiiowftiego.  Stryik.  665.  -  DALEY  Compar., 
a.)  względem  mieysca,  WettCt;  Bh.  bil,  biUf  MUgit 
(cf.  Bh.  Me,  bpi  t  dłuiey);  Sio.  bil,  bileg',  Cro.  dalycj 
Vd.  del,  dale,  sbe  del^  Cm.  dM,  dał^J;  Sr.  I.  bgUf 
bab(e9;  '^''•'3.  balef;  SJa.  dalj^;  Re.  AiA^bs,  AaA&me  (cf. ' 
AOAOii  precz  )•  Do  Warszawy  ■  Drezna  daley  na  KrakóWy 
nii  na   Wrocław.    Daley  Warszawy  poiechał,  ( sa  Waf- 

'  ssawę}*  -  Jdi  daley  się  żywić.  Cn.  Ad.  i44.  (azukay 
sbbie  gdzie  indziey)«  Kadgrodą  daley  zaprowadzi  czło- 
wieka. Jabł.  Tel.  37.  (do  dalazych  c2ynów).  Kto  ogar** 
nąl  wszyftko,  daley  wssyftkiego  niemass  nic*  Gorn.  Sen. 

ę  5o6.  (  nsd  obiątek  wasyilkiego  ).  -  Co  daley  to  bardsiey , 
'  im  daley  tym  bardsiey ,  im  dłuśey  t«  b.  tak  o  mleyscn  iak 
i  o  ctasie  ,  je  Mngef,  je  4rget.  Baba  lecąc  se  wschodów 
wołała:  co  daley  to  gorsey.  Rys.  Ad.  i.  Dawao  to  baba 
rzekła:  co  daley  to  gorzey.  Sim.  Siei.  101.  Cn.  Ad*Sg. 
Zegl.  Ad.'  4o.  Częftemi  daranli  csłeka  tego  co  dalef^  to 
bardsiey  podiegał.  Gorm  Sen.  3i5.  -  Daley,  wsględem 
czasu,  a.)  względem  przyszłego,  I9eitet  (in,  feniff  (itl* 
Gdy  I  teras  kontent ,  co  się  daley  ftante ,  nio  myil.  Hor, 
1,  377.     Coź  daley,   Mości  Dobrodsiein!    T§at.   17,  c. 

.  Jsk  naydaley,  iak  nayp«inioy,  *iak  naydłuiey,  tufi  fp4s 
le|^,  onft  I4ng|te«  .Ł«t  naydnlay  poumnycb  iądMu  W^trg. 

5i  •• 


4«4        DALEKOSC  *•    pAŁMlTYĘLA. 


PAŁOMAN    -    damka;. 


r.  it.  3.    Kaydaley  iutro  ci  od^am.  i^inź  to  naypóinicy,        yr^dalnncTacSi  s  Ico^cSofa  icb  W]rwl6kl.*  15.    Ki«  ckodiH 
»li  ai  iutro  ).     Najdalej-  sa  godzinę  powróci     Ttat,      .^  ai^acie,   w  liat{a«ie^   w  dalmuciuni,  ani  w  kaplcr. 


^•ięli  aź  iutro  }.     najdalej  sa  gocuinc  powróci     i€ar»      .^  ai^acie,   w  liatfa«ie«   w  dalmuciuni,  ani  w  kaplcr 

^7,  16.  «    b.)  Względem  terasmejtsoici ,  dalej  co  pro-     .  Rty  Pofl^  C,  1. 

wadsić,    daley  ciągnąć »;:  kont jnuować,    {wńttt)    fptU    DA.ŁOMAN  oi.  Dotoman. 

fe^en*     Teras    ciągnijmj   dalej    djikura   aaas    o    hucie.    DALSZOSC,  ści,  i.,  wickasa  odległol^,  odleglejsza  dale- 

Tors.  SxA-   100.     Prajpomnialem  mu,    na  csjm  mówić        koii,  bU  it^^re  ^ntfnttnng*     f^ucad  iempus  prsjssioić, 

prteftat  i    Qn  la^  tak  dalej  rs«cs  proi^adsit.  JTro^  Pęd.        ^fe  ^ttltStft*     Nie  inam  przjcz jnj  csekać  ijtluoid,   Tiat. 

9,  i65.     Dalej  robili.  Torx.  Sgk.  91.    Fisz  dalej,  Tr.        35,  76..     DALS^^Y  #6.  Paldu. 

palej  nii  godzinif  mówił.  U,  (dtuiej,  (4ilge¥)*  S^eazkai   DAMA,  j,  i.,  z  fir#nc.  zacnie jaaą  biato^own,  ffal^  Zyntr^ 
dalej  nii  mu  król  naznacz jt.    %  Leop,  ^  Ręg.  2ą,  5.        eitt  attgeff|ette#  ftfiUenilmmtt  i     Vd.  dama,   gospa*,  Kg. 

Wadikka,  plemenisa,  gótpoja,  plemkigna.;  tb99t»  4a«a, 
Jejmość  Pąnnf  (Lontylia^sówna  wjzokiej  edukacji  dazu* 
Ttat.  8,  c.  4a.  Prsypiui  sic^  tajjp  wielkiej  damie.  ib.  54,; 
54.  Pod  Jagieilaini,  Wazami  i  PiaAj  Lepiej  nii  damą 
bjlo  b jdi  niewiaftą,,  Krtu.  Uft.  1 60.  Przeflawanie  1  da* 
^ami  ieft  najlepazą  g^sećsnoici  szkolą.  Zab,  4,  i5i. 
Zaproazono  go  na  posiedzenie  z  damamj.  Lub*  Rot,  476. 
(do  kompanii  damikiej,  in  t\fi€  Z)4imetlgefe((f(l^ft. )  Dama 
orderowa  ,  hit  pthtniHmt^  Jron.  iakia  mi  dama! 
(.czjmsijk  wickszjm  się  zmj^la,  nii  ą,eft).  f  oiff,  Dtie- 
iriątne  grono  ^am  Parnalkich.  Kóchow,  i6.  (Moiy). 
5.  Damą,  cra  w  warcabj,  bierki,  ^4^  Smesfpifli  Kf* 
AÓMAft*  Orać  w  damę ,  w  bierki.  Cn.  Th.  Dama  w« 
grze   damą  czjli    bierkami  swa^iej,  dwie  bierki  zlącina, 

clne  SaiRC ,  Me  mąn  Im  2)«me«ijrfde  mtĄU  .  Basa 
:^  farcie,  jbflf  JDame  im  Air^enfpUU/  R4.  KpiAi  bó- 
lowa«  bU  ^illigUltt.  As  przegraiei  dama  wjgraie.  Tt^» 
aa,  5*  Dama  ta  iui  nii  czterj  razy  przegrała-  ić>23<5» 
Ppchodz  :  damka ^  damecsĄaf  da/nula,  dąmulka^  da- 
muUnka^  damfki.  ^ 

bil*  Sr.  \.  babfoeJnofCt ;  (^r<f*  dalekocba,  4alechina;    Vd^   DAMASZBK,  szku,  m.  fiolica  Fenicji ,  ^fa^rne  miafto  fa 


(dittiej.  3  Lęop.).  J  t.  d.  s  i  um  dalej »  ||.f.  Xf. ,  nnb  (• 
fieit<t«  lefiei  paaibrzucb ,  darmozjad,  zuchwalec ,  i  tan^  da- 
lej. Ttat.  $ś,  b.  99.  Ab  co  za  delicje,  Gdj  się  ujmiemj 
ga  asjie,  J  tam  dalej,  i  tam  dalej,  Będziemj  *tą  z  tobą 
iLDcbaU^  ^abi.  Bal,  y.  $.  Intśrj.  dalej {  dalejże!  na- 
przód!  ruszaj !  nuie!  toeUef!  wi»iMl  mt^^  i^Wfi 

Pal«|r  birasia  ipiewajmj  sobie,  T€a*t'  Sb,  d.  16.  Dalej 
tta  difór,  nie  tu.  Cn.  Ad,  i49.  Dalejże  do^ '^rięzienja^ 
T0at.  99,  c#  90.  (fott!)*  Namaca  psU  surowcem  pQ 
bo^u,  i  Vola:  dalej!  ŹaL  i^i  978.  Dalej,  dąlej,,  cią* 
gnij  prędsej,  T§at.  55,  f.  $6.  A  do^ćie  iui  tjcb  żarr 
tów^  dalej  kiedjś  kawaler!  Boh.  JCom.  1,  956.  (wj- 
cbodi,  masz  piftolet,  proszę  na  fadunki).  Uftawicznie 
aa  niego  trzeba  wołać:  a  dalej!  a  dalejiel  (le6 , leniu/ch, 
pei*iatj  ,  -ę^it  leniwiec).  Dalej  w  btojtę  !  (^bces^ 
B^opjtą,  nie  saftanowi^sfj  »()•  Dalej  na  lebl  (lam 
kark ,  JSjię  1  rób  co  c^  się  źjwnie  podpba ;  idi  do  djabla  ^ 
l^iedj  koniecznie  cjbcęsz  ).  Dalejie ,  w  nogi  I  Tfat.  99, 9^' 
(uciekaj).    DALEKOSC,  ici,  i.    oddalenie,  odległość, 

bie  fSeire ,  bie  fetne ,  ble  Ciitfenittiig ;  Bh.  boledflr  baif^/ 


de)eshina,  delnoft  }Cirn.  da^noft,  di^ąi  Rg.  dalecina; 
Bi*  dale^i&t;  R^.  ĄixhHOCTą,%^  Atx«Ha,  pa^cai^flaięs 
Be.  4axdKbcni^.     DALEiCOPIS,  u,   rn.    tele^ifi:    Gaf. 

Kr,  daippis,  bet  frturtrri^er,  %d^up%.  *pALEKO- 

WiD  •  a  ^  m.  teleikop ,  eitt  ^eritrf (r ;  Crę.  ochnik  i  it<r. 
OO^aópHatf  inpj'6Ka.  'DALEKO WIDNY,  a,  e,  daleko 
^dzącj,  fetf  fe^ettb^  A«.  AaAJbHO)iH4Hi^ift.  *Paleko* 
irSdnoić  it#»  AaA&HO0a4HOcni&. 

PochDda:  obdali  opodal^  op^daUpy^  oppdalnoU^  od^^ 
cEo/i/,  dahzoU^  ^rzydaląrf  cf^  długi.  Cm.  dalsham 
elUiindo;  Rs.  ^aAnaib,  A«AiO  oddaiąd^  Ec,  A«AX>  pro- 
longo ,  4iA'&io  abńińeo. 

DALIBOa ,  DAŁIPAN  ob.  Dadi ,  dali  bóg. 

DALMA.GYA,  ji,  i.  prowincja  granicząca  z  Bx>^nią,#  od- 
nogą Wenecką  j  z  Serwij^.  Dył.  <?.  1,  i57«  2)a(mtftUn* 
Dalmacja,     iakobj  dala  mać,  bo  tę  prowincją  fCrólowa 


brj4ą  adaoĘiaszków  ( qu^  f* ) ,  n/^iów  i  szabel.  Wyrw.  C 
a6i.  (ób.  demeezek*  denjieszkowany ) ,  j^MUifM*  ^^' 
MACCENŚKI,  a,  ie,  z  Damaszku,  t^mafcmfi,  2)a; 
lliafjpeirei  s  .  Wonne  mjdio  Dan^a^ce£ikie,  które  z  Syryi 
przjwoźą.  5f>/7.  56^.  pAli([ASC£f9A ,  DAMASZCZYNA, 
D AMASZCZYZNA ,  y^  i.  gatunek  przedmie jszjch  śliw, 
jDamaffejReC  f)|latimeit ;  pruna  dama^etna  Linn.  O  da- 
inpLasceńaeb  iii  wach  trzeba  wiedzieć ,  ie  m  j  ie  Węgier&ieai 
sowiem.  Uręfdf  ^fjb.  Nietjlko  pe  iliw  Węgierfticb  smai| 
powidła ;  ale  tez  i  z  damaszcajan  bywaią  dobre,  i/otf^* 
Sk.  76.  •ADAMASZKOWY,  "J^^DAMASZKOWNY ,  a. 
e,  adamaszków j,  na  jksztatt  adamaszku,  ^amutl  <  1  v^ 
milltdttig^  »te  3>araaft.  Na  damaszko wnej  kwieciem  n^u- 
riawie  iiedzieU  Przyb.  Milt.  11  a.  (  t.  }.  kwlatowaoey, 
wsojrsjftcjt  uapeiaionej  kwiatami  I  iak  adamasa^  ^^"7 
w  kwiat j,  cf.  demeszkować  )• 


Pannońika  sjnowi  twemu  dała  bjła.  BUL  Kr.  12.     DAL-   DAMBROWA  #5.  Dąb^rowa. 

iCAT,  DALMATCZYK,  a,  m,  w  Dalmacji  urodzonj,  bet  DAIdK:4L,  DAMECZKA,  DAMUŁA#  DAMUŁKA,  DAMU- 


t>AVL$&tt  ;  Cro.  dalmatinecz..  W  rodź.  ienjk.  DĄŁ- 
MATKA,  1,  Me  »alWtfrterfn«.  DALMATYCki,  DAL- 
MACKI,  a,  ie,  04  Dalmacji,  ba|ni«tif(b*  D ALMATYKA, 
i, 'i.  nbiÓ!|r,  którego  djakoni  i ^b^jakonj  w  obrządkach 
kościelnjcii  u2;|rwaią.  Kras.  Zbl  l,  aąS/  eltl  M^Jit^m^ 
ittłl  Itttjeil  9(efme(|t.  Ytjiimontąm  hrtuu  mańfcas  ha!' 
60nł\  4¥pd  apud  paimatas  maxiiń§  in  usu.  Hine  ob 
^imiUtudlnom  *  qąandam  ^fjfth  c/iacp/ii.,  ęacęrduti  ad 
mram  aąsiftęntU  ,  dmimafica  app'§iiątur.  Bttiojihen. 
^Dataaucja  ,  ^Daimncjum,  n.  p.  dblokstj  probo^iacza 
W  datnacj^-  p  Sfaltowa  peci  wypędziL  Miel,  Sw.  >45. 


f^lKA,  DAMULENKA*  i«  tfirórp.  rzęcsown.  dtf»< 
jrin  2)amcbe9*  Widziałem  wiele  4bimeczek  w  frsntpftwie, 
ale  rzadko  w  cnocie  podobnjcb  Ao  RozjneUi.  ^o/i«  7^t 
'pS;  Żabąvne  damuleAki.  Tręb.  5.  M»  60.  SaukiJ 
tjch  *dąmulków  (damulek) ,  które  1^.  o  niczjm  mt  my^Ui 
tjlko  iakbj  się  ufrjzować  .  ^,  .  Tftf/*  a8,  ^1.  Daflwl". 
iTPn*  piesjpcf oszka ,  grjmainica ,  ^znuro wapa  buzia,  bitfiit 
wjKwintnisia,  eitt  SietpApiN^ett.     DĄMSKj;  a,  ie,  od  ^ 

i^obicćj,  2)attien  *  ,  Śratteji  s  ;  Bę.  AimcKli.   D«™ 

fLapelusz  ,  dam/ki  krawiec.     Pleć  damfta  »  kobiet J,  Mi 

l»elMi*e«Jef<!Jfe*f,.toi«ł»<«eftW^.    Niemunii^y 


t)AMVtA    -    DANIE.^ 


DANIEC    -    DANiriK' 


io5 


M9h$wf  p!ed  damlka^  i«k  ctu  trawić  na  caytanfii  rdiBaii<?  na  rat  aoŁu  piofunowego.  Syr.  35 1«    'DAKIEC.  Od  bogt 

•dw.  J>a#  Po(/.  a,  a46.     Po  damikit^  po  kobiecemu,  n.p.  .   daiai^c  i  Z.tf0>/y*  a  iR«g.  ai,  19.  06.  Bogdaa. 

Pnebieram  się  po  damiku,  i  nie  ile  w  tym  firoiu  wyglą-  1.)  DANIEL,  a,  m.,  DAMIELEK,  -  IŁa,  m.  zdr&n,^  imif 

dam*  Ttat.  i4,  c«  a5«   (I4  in  fTAttettfleibet  t^ettlettett/  męzkie  iydowlkiey  n.  p.  Daniela  proroka,  2)AllirI;  Jf^A* 

fi(^  tfU  f tatifti|teraiev  9frflrilett*  Z)M0cI  ^  3)att'rf- 

a.)  DAMULA,   i,  i.   aamica  daniela,   iU  Zm^tj^tt,   h\t  a.)  DANIEL,  a,  m.,  DANIELEK,  Ika,  m«  jrc^^n.,    c§r^ 

l^Mngetp.     O  łani   albo  o   damulach.     Haur.    Sk.    297.  frui  dama^    let  2MIII1tl9ir((l^  ,    swien  w  PoUccse  mało 

Danielica«  BndtA,  wicks&y  od  aamy.    Zoo/.  dyS^    ^tfriTf.  sup,   S«ttlll^it^; 

DAN,  data,  na  kastalt  Łat.  datum^  w  podpiaach  fkryptdw  Jtal  daino,  -damma;  GtUh  daim;  ffo/f.deyn;  J9A.  b6tt'el^ 


n.  p*  dan  w  Wiedniu  dnia  i7go  Cserwca   1798  R.  pi«se 
alf  teź:  dsialo  się;  gfgebeil^  %^^Uti\   M  ^aitm  9Jai» 

inbtAcfeit;   cf.  Dadi.    M.  bMt,  Htflia.  -    DAN,  i*  i.» 

DANINA,  y,   i.    naleiytość,   ktdia   się  daie  albo  płaci 
Bwiersclinoici ,    podatek,    caynaa,     Me  9(ga(f#    ®tf^Cr 

etrnrt;  i^A.  bgn%  b«n*la;  ^r.a.  ban;  Sr.  \.  ba^n,  ban, 


bAttncI )  Cm  damjek ;  Vd.  siem ,  aem  ( c£  *  sarna ) ;  Rs, 
xivLb  (c£{ani,  ieleń)**  Samica  ob,  Danfula  cC  Priek- 
koza.  DANIELA^TKO,  a,  /i.,  DANIELE,  -  fcia,  n, 
cielę  daniele ,  h9ś  ^nVi%t  Ui  Z^tfttim^irfć^etf •  Bndtk.  DĄ* 
NIBLI,  a,  e,  od  daniela,  1bWM0!tĄt^  t  .  Danieli  r<^. 
Sndtk.    DANIELICA  Bndt^  06.  Damnla. 


t«(»f  {   Sla.  danak;    Vd.  dasha,  daisa,  taza,  dazia,  taz,   «DAMIN,  Duńczyk  od.  Dania.     DANINA  «6.  Dań* 

Tesba,  shtibra-,  Crn,  shtibra;  A^.  dichja,  zarrina,  har&c ;  DANK,  u,  m^  nadgroda  zwycięzka,   ktdrą  zwycięzca  od- 


Cro,  dacha ,    podinyek ;    Dl^  daozija  (    Rt,  4^H& ,  4aHa  , 
KHHcdRl);  (cf.  <?/-.  <ravfioy}»  Ec  yponl).     Dani  kmiece 
aą ;  czynsz ,  naiem ,  miodowe  czjrnsce ,  gaiowe  danS ,  kar* 
caemae,  rybne  czynsze,  kapfnny,  kokosze,  kury,  chmiel, 
aayka,  lóy,  pieprz,  gęsi,  owies,  żyto  i  t»  d.  Zaw.  Gosp^ 
Klasztorne  wsi  winny  dawaiS  dań  królewfl^^  Tatn»  Ufl» 
8t«     2^ecit  Jezus  Piotrowi  S.  płacenie  dani  za  siebie  i  za 
niego.    W.  Poft,  Mn.  56a.    (  myta  ).     Dafi  wybieraiący 
Ri.  AiHOjiKb.     Dafi  płacić   Vd*  vezhuTati.    $•  Dań ,  ba- 
ncr," trybut,  pfa^  lennicza,  bie  %t%X(t%t1Mltf  bft  tfttttt* 
Prędzey  czy  póiniey  w  kónieczney  dani ,  Trzeba  bold  od* 
dadi  G^ryilkiey  pani.   Zab.  to,  203.  Zabł,     Prayznay  , 
id  serca  mego  ieil  panią ,  J  wszyftkie  my^li  me  są  pod 
twą  danią.  Zab.  i4,  i3o.     $.  DANINA,  nadawanie,   bif 

Self^nmig,   2eM^ver(et1^itiift,    lKn6ftatt«tig ,   (S^enfung- 

YTszyftkie  prawa  ,    swobody ,  wolności ,'    daniny ,   przy* 

wileie  ,    przez  przodki  nasze  dane  ,.    dzierieć  będzietaiy. 
^    Horb^  Siat.  7.     Ktoby  co  z  dóbr  królewiklch  bezprawnie 

i  be»  daniny  naszey  zabrawszy ,  zatraymal  .  •  •  Stat.  Lit. 

17*     Plac  ten  z  przylegtokiami,  iak  danina  obmawia  iiie- 

bosaczyka  Koniecpolikiego ,   na  ipital  daiemy.    Vol.  Leg. 

5,  to.  Bez-  dozwolenia  papiezkiego,  za  samą  daniną  ksią- 

ięcia,  biiknpftwo  trzymał.  Sk.  Dm.  1096. 
DANGIEL  h9rh^  pas  przez  irzodek  tarczy,  na  ktdrym  dwa 

lifiSd  ifinne^  Europ.  3,  11.  fin  SBapl^eil. 
DANUA,  ii,  i.  kr^leftwo  pdłńocne,  na  południe  ftykaiąe* 


nosi ,  z  Niem.  bet  2)  <t  it  f ,  ben  ber  Gleger  in  ben  lEutnie* 
ten  Mam,  ber  ^tei^;  Bh.  batCl,  bar  ^j»  b*gi  » tiitaegf» 

Między  wszyfikiemi  co  gonili ,  naypierwssy  dank  odnióst 
i   pierwszy    kleynot  wsiął   koniuszy   ksli^oia   Fruikiego. 
"Wtóry  kleynot  wziął  dworzanin  ieden ,  który  na  zamku  . 
goniąc  na  ofhrze  z  tymie  koniuszym  dank  odnioił*   Corrtm 
J}x.  58.     Na  tych  gonitwach  nad  wszyfikie  inne  pierwszy 
Zerbinowi   Szockiemu    przy«nawa}i    dank  'królewiczowi* 
P^  Xchan,.OrK  1*  36o.     $.    7>.  €t  Jrg.  pierwszeńiłwo , 
prym,   przodek,   zaazcayt,   bet  ffiotfang^   ^tgllg,    bie 
nre»     w  gonitwie  z  drzewy  mieli  przednieysze  mieysce 
i  dank  dzielnoici  Jan  Tarto  i  Jarocki.  5/ryfil.  711.  Prawda- 
ie  Greckim  i  Lacińikim  ięzykiem  są  nauki  pisane  \  ale  ten 
dank  nie  ięzyfc^n  ina  bydf »  lec»ludzionu  Gorn.  Dw»  Si* 
Uczony  ieden    naszemu    rycerzowi   w  piśmie   swym  dal 
wielki  dank  w  sprawie,  w  męztwiei  w  dzielności  woien* 
ney.    Gorn.   Dw,    180.     Mały  dank,    wzięta  dafloyność 
z  pieluchy.  Zah.  la,  3.     Cnota  iedna  dank  czyni  człowieka 
iftocie.    Zab.    i3,    3ao.      Kto  atuszntey   woynę    zalfzął, 
kaidy  ma  patrona ,  Dank  u  bogów  wziął  tryumf,  pogrom 
u  Katona.  Bards.  Luk.  4.  ( vicerix  tausa  diU  placuit,  Sm 
V.  C. ).     "Woienne   szczęście   iedni   przyczytaią   Bogu  ,    n 
drudzy  dank  żołnierzom  daią.  Groch.  W.  aSa.     Kraków 
między  miafty  Polikiemi  dank  przednieyszy  trzyma^  Krom* 
36:  Mon.  76,  339.     Wszyftkich  hetmaóikich  czynów  dank 
i  czoło  sprawa  Chocim&a.  Su*x.  PM.  3,  lr.3.  b. 


aię  z  Niemcami,  z  innych  (Iron  dwoma  ieft  oblane  morza-    DANNICZY,  a,  e,   od  dani  lub  daniny,  podatkowy, czyn-' 


mi.  .Wyrw..  G.  543.   2)ittenKtrf;  Bs.  Danija,  Da^imarka, 
Danęika  ;    iiA.  2)ttn# ;    Rf*  AA«iff*     *DANIN.   Sk.  Dx. 

.    809.    dzii    Duńczyk    qu,  r.    ob^    Duńlki  ^    c£    Gdahfk^ 
Gdańflii. 

PANIE ,  -  ia ,  n.  Subfi.  Pśrb.  Dadi  ,  cu.  v.  M  0e(en« 
^.  Danie ',  dawanie ,  ,  zabawianie  ilołu  potrawami ,  ełtt 
•tni  €Mfe»  >eV  9Ra(l|eiten.  Pierwaa*  danie,  drugie 
danie  i  t^  d»  lViV,  JTurA.  399.  Vd.  dajan^e ,  dają,  dajina, 
red  inn  nosfanja  jeihrin;  Crn.  jeiłnina;  Sr.  i.  f^ttĆftŁ 
yebie^  Gdy  nieco  at^a  dania  Ikosztowano  »  nafjtąpiło 
trzecie.  Zab.  3,  109..  Kurczęciem  na  picrwaze  danie  (ló{ 
iniernie  obdarzyć ;  a  drugie  zai  noszeni^^  co  mógł  mieć 
w  ogn>dach.  Hor.  Soi.,  ijb.  $,  Panie  lekarftwa,  tyle 
ile  się  na  raz  daie,  miarka   i  waga  lekarftwa,  dosis^  eine 

J)»W  Wjenep,  etor  ftttt^n.  '/>.    Miara  ajbo  waga  dani* 


szowy,  ^(en  0 ,  Mgiiben  0 ,  €tettet :  i   Sr.  i.  bAnfPis 

Ee,  AaHHftiH.  Rodzaiów  dannicaych  nazwiika :  przewód, 
pomocne,  powóz,  ilrófa,  ftan,  powołanie,  targowe » 
le^ne,  osep,  godziwe  (godne),  na  ras,  krowa,  podwo- 
rowe,  opole.  Nar.  Hft.  a,  86.  ( doday  t  wątrobne). 
§.  Hołdowniczy  ,  haracz  płacący  ,  tributllir  ,  |inlb«r ; 
Sor.  1.  bo^f D99ne  t  K(/«*yezfci  podyerahen,  Tezhiiu, 
Tezhonosen  i  Rs,  flfamHudf,*  Ee.  AaHH&iH.  Wołosza 
była  raz  dannicza  Polszczę,  drugi  raz  Węgrom ,  teraz  leił 
Turkom.    Ojf.  Wyr.    §,  Danniczy,    nadawczy,    nadawa- 

iący  co,  9e(e^ttnog^  «  ,  Cd^enfung^ «  ,  fiui^Mnngi  *  • 

Lifty  dannicze  na  ftaroftwo  (cf.  przywiley).    DANNIK, 
a^    *f.   hołdownik,    lennik,     opYaeaiący   się,   dań    czyli 

daninę  płacący,  %tx  Se^Mlger,  ^itt^pffi^rige ,  fiteuers 


4o6 


DANNICTWO    -    DAR. 


fitmoAimexb.  le&eimj  si^sUdi^w  naszych  dennikami, 
gdji  ich  fabrykantom  musiemy  %ię  ciężko  opłacać.  Pam. 
$4,  1 5.  JTow.  Lor.  i63.  DANNICTWO.  a,  n,  hoł- 
downictwo,  łcAftwo,  Bnldtk.^  Se^atfrit  DANNY, 
a  ,   e ,  co  moie  bydź  danym ,    datny ,  dawalny.    Cn.  Th, 

317.  ^th\>atf  H$  geseben  toetben  fann;  ^/o.  batoantiio/.  <- 

iicr.  datny,  datliwy,  rad  dadi ,  gem  ^htnh.  Wam  daic 
m  danney  iycsHwoici.  Suix.  Pief^  a,  A.  3«  $.  Danny, 
s  csego  się  dań  oddala,  danniczy,  £c,  AtHHiaii,  ttlblts 

•   Ult,  iMbat,  W9V0ii  ge)aMt  werben  ntttf.    Alfons  uczy- 

ait  danne  księftwo  swoie  koiciotówi  Rzymikiamu,  i  poftą*, 
pit    aa    rok  dawać    cztery  uncye  złota.    Sk»  J)x,  ii59« 

'    DANO ,  DANY  oS.  Dadi. 

<DANSKO  06.  GdMńfk, 

PAPORTA,  DEPORTA,  y,  i.  gatunek  laMek,  eftie  fiTrt 
9e|^feL  Bolesław  książę  (Wroctawiki  Cyftercyany  do 
klaśztoni  Lubuikiego  wprowadził  z  klasztoru  Forteńlkie- 
go^  ciź  rozkosatneffo  drzewa  iabłka',  które  i  teraz  daporta- 
■li  sowiemy,  w  Polszczę  rozkrzewili*  Xrom^  109.  BttL 
J>.  III.  *  Rozmaite  są  gatunki  iabłek:  słodkie,  wiune, 
bursztowki,  deporty,  £«£/.  H.  N,  ber,  Rayfkie  abo  da- 
portowe  iabłka.    Vrxfd,  336. 

DAIC,  u ,  m. ,  DAREK ,  rku,  m*  zdrbn, ,  upominek ,  da- 
rowizna, co  *i^  drugiemu  daruie,  b«|  .®efd^enf,  bie^Sa^ 

le;  Bh.Mxt  baref^  MpUtef;  sto,  b(tt,  taruttef -,  Sr.  s. 

Mr;  Sr.  .1.  tabt,  bi»Mr  babrjt-,  On.  dar;  lf^</.  dar, 
darUvaxł)e;  3$.  dar ,  pokłon ,  ciaft ,  darac  *,  Rg:  dar «  daror, 
yreZ',  Cro.  diir ,.  prikaz,  dareoz ;  DL  nokloń ,  chyazzt^ 
{DL  dar  ^ałiemy,  Rs.  Aapb,  Aapóbigana,  noHAÓHHoe; 
jEtf.  Aapl),  AzpCKb}  Ot.  <fw;ov;  Chald.  TkL  k*ii9;  Cr.  cło- 
^iw).  Dar  snaczy  sif  to^  co  dobrotliwie-  i  darmo  bez 
żadney  nadziei  oddania  bywa  komu  dawano.  Xucx.  Kat. 
173.'  Jnna  rzecz* ieft  dar,  a'inna  darowanie.  Gorn,  Sen. 
997.  Nie  kaidy  dobrodzieyAwa  godny  dar  imienia.  Zab. 
1 4,  368.  Pir:  Kto  dary  odrzuca,  snąć  i  dawcę  z  niemi. 
Jag.  Wyb*  C*  3,<  b.  Daru  sędzia  brać  nie  będzie ,  bo  dar 
zalepia  widzące.' ^£/dh.  JFjt.  33,  8-  Sio,  batO^et  s  Pnu^ 
i  ntra  captanSf  £c.  AapOHaifmeAeHl)  darogłodny).  Dar 
za  dar,  słowa  za  słowa.  Rys. Ad.  10^  Dar  za  dar,  darmo 
nic,  Mącx.  (czapka  za  biret).  My,  co  moźem,  niesiemyć 
w  dereniowey  czarze,  Midd  w  plafirach  i  orzechy ;  w  więk- 
szym wei  chęć  darze.  Gaw,  Siei,  387.  (chęć  nasze  po- 
czytny za  podarunek ).  W  darze  wziąć  ,  darem  wKiąć , 
%VlM  ^(^fe  befommen.  Chociaiem  nie  wziął  tego  od 
natury  w  darze  ,  Abym  na  ztotoftronney  mógł  brząkać 
eytgrze  •  •••  Zab,  d,  3.  Darem  dadi,  w  darze^  w  poda- 
runku ,  Itttit  Oefc^mfe  OI(l(bett«  Darem  darować  ,  na 
wieczność  ,  sposób  mówienia  w  transakcyach ,  znaczący , 
f  e  kto  na  wieczność  co  rezygnuie.  -  Fig.  łr.^  dar,  dary, 
przymioty  dobre  od  boga  zdarzone,  ®||be,  ®dbetl^  gUU 

( natMl<i€ )  ^i^enfd^afttn ,  Saf ente.   Wszelki  datek  dobry 

i  dar  doikonsły  z  wysoka  ieft  od  oyca  światłości.  Salin, 
Bo,  Dar  ducha  S.  JCucx,  Kat,  1,173.  Siedm  darów 
ieft  ducha  S.  Hrbji,  Nauk.  X.  7.  Myślą  o  nich,  iakoby 
mieli  dar  wszyiłkieh  cnot  potocznych. '  Kłok,  Turk.  i33. 
Jeft  w  nim  grunt  poczciwości  i  dar  większy  nąd  mienie. 
Teat.  43,  83.  Dal  cl  bó^  dary,  zaiyway  miary.  Zegh 
Ad.  56.  Cn,  Adt  i4o.  -  Boiy  dar,  dary  boże  s  chltfb,, 
ladło,  eottr^enifr  Orot, .  6peife.  Chleba  coraf  nbyło, 
a  gdy  bożego  daru  w  kossu  niefialo,  chodsit  £sop  s  pró^ 


BARĆ  A    -    DAREMKY, 

inym.  Jabł.  Ex,  A,  4.  Jeieli  iebr^ak  przyyigie,  Ikiy 
on  uiywa  darów  bożych  (wyrazem  tym  oznacza  iedgenh)^ 
daie  mu  iednę  potrawę.  iV*  Pam.  16,  39.  -  Z  daro  lo- 
iego ,  z  zdarzenia  bożego ,  z  łalki  bożey ,  birt<^  ®9ttel 
6((i<fttng  ,  hUtdl  (Sottei  9nabf.  Tak  wielkiemi  z^y. 
cięztwy  panowanie  swoie  z  daru  bożego  okrasił.  SA.  Bu 
877.  -  *§,  Przeilępca  .taki  aoftanie  bezeczci ,  ani  onema 
niech  będzie  przyftęp  ku  dofłoieńftwom ,  i  żadnych  darów 
na  szacieck  albo  w  innych  rzeczach  niech  nie  doftąpl 
Herb,  Statt  553.  (orderów,  znaków  lazzcsytoych ,  ^ 

fen3ei<bfH,  Ciben).  -  *DAROA  ob.  Darownik.    NB,  po- 

'    chodź.  ob.  pod  slow :  Darować* 

DARCIE  ob^  Drzeć,  Drę. 

DARDA,  y,  ż.  włócznia,  oszczep,  pociik,  bet  tBstflD^ief/ 
fB^urfpfeili  Vd  darda^  suliza,  kopje ;  Crn,  Cro,  Bt, 
darda;  Hg,  dśrda;  JtaL  dardo;  .£c,  AapAa«  RonIe;  Gr. 
di^wi    Rs.  Apómb,    4póina»l>}    Sr,  1.  (eba,   CeWcjf*. 

Groty,  dardy,  glewie,  im  a  wyższego  mieysca  pusscsone 
bywaią,  tym  mocni ey  biią.  Papr.  ¥V.  1,  318.  PiechoCny 
ma  bydż  wypigiwiony  1  rusznicą,  szablą,  siekierą,  a  dtie- 
aiętnik  z  dardą,  ib,  a,  367.  Żołnierz  nie  idzie  do  kościoła, 
to  musi  przed  kościołem  dardy  pilnować.  Dwór.  B,  4. 
{  Vd.  dardiza  s  głownia  mieczowa }.  3.}  Darda ,  forteca 
wyższych  Węgier  nad  Drawą.    Dyk,  G,  l,  159*.    elUf  %f' 

•^itirg-in  Dbet  £  ttngf m* 

DARDANSKI,  a,  ie,  Trojafifki,  iDit^attifti^,  ft»j<«if((. 
•Dajdaśfki  osieł,  wierutny  głupiec,,  ein  S9a^rett(^r, 
U4)t  OOSf Ottmittef  €fel ;  ( może  allusya  do  konia  Tni^ń- 
Ikiego^.  Coż*to  on  mi  baie  ten  osiet  Dardańfti?  Tsat. 
39,  ]o3.  Widzisz  Da^ańiki  ośle,  o  czym  tu* sowi  byia. 
ib.  38,  73.'  ib.  :3  3,  45.' 

•DARD  ARO  WY,  »,  e,  ogromny,  okropny,  firi^teriktr 
.  entfetlic^^  al^znMl,  ft^tectUflw  Krzyknie  na  niege  Dtr- 
darowym   głosem«,    Tr^  może  Tarterowy? 

DAREK  o5.  Dar.  •DAREMNIC  ex,  ndk.^  udaremnić «»., 
dareanym  czyli  próżnym  nczynić,  9ete{te(it«  Uiyyciei 
tego  na  móy  pożytek,  nioch  nie  będzie  udaremniona  in- 
tencya  moia«  Mbn,  73,  338.  Zakon  tę  całą  robotę  iego 
udaremnił.  StebeL  3,  58o.  DAR£M!NIE,  DAREMNO, 
przysłk,    próżno  ,     bezikutecznię  ,     tOtfl^ll^ ,    10ttp!bnii 

ftn4ij^M\  B/u  baremii'e;  ^bbatmar.  ^o,  barebn*r,  U? 
umn*e,  nabanito«    Sr.  i.  pebtfm^,  Mhatmt,  pobaran; 

Vd.  sabRoin ,  aaiłoia ,  obftoin  ;  Oti.  aadfloin  ;  Cro.  sst- 
man ;  Rs,  ncye ,  cy^e ;  £e.  m/He.  Daremnie  się  na  prxy« 
cinki  sadzisB;  gardzić  niemi  umiem.  T^eat,  i,  46.  Jedna 
godzina  niech  daremaw  nie  minie.  P4ujbL  Bx,  39.  DA- 
REMNOŚĆ, -ści ,  i.  próżność,  bezikuteczność,  bUiBets 

gebn<^feit,  ^itelfeU  ;    Bh,  baremnofl ;    Vd,  sabiłoinoil, 

t  prasnofl;  Rs,  cyemnocm^i  £c.  cycmcmBie,  cyeoiie, 
cyemcmno.  Daremność  naszych  ftanń.  DAREMNY, 
'DARMY,  a,   e,  darem  dany,  darmo  dany,,  npftnfl  gf' 

geben^  ie^ntt-y  Sr.  i.  bMnatifmnt;   Rf,M9o^^^' 

Oecon,^  daremny  daieii ,  nie  za  naiem ,  nie  za<pańszcsyzflc; 

eiti  nuentgHbtld^  Zd^  bet  lltttett^ttett ,  (o3*  Parem- 

azcayzna).  f.  Bez  przyczyny,  bez  zarobienia,  bez  zs* 
winienia,  ^mfottft,  lun»ttfć^tt>  JNiedaremna  to  kara. 
j,  fiezftuteczny,  próżny,  bes  użytibn,  1tw)fllft/  KTgf^ 
K4,  fhK^tMł  SA.  boremil^ ;  Cro.  astunyazki,  zahaaa- 
azki,  labaztimyazki,  .  zobazttnszki,  joobaztńny;  £ceL 
móąiia)*  Dumo  jrobifi|  direanit  to  robota, CihAd. ł4^r 


DAREMSZOZYZtTA    -    DAR^O. 


y 


2?ym  miaft  bjdi  darma  pokuta.  Yfad,  Don,  75*  O  dar* 
m^m  ucprawiedli wleniu  Gsto wieka.  Baz.  H fi*  i.  Rad  le- 
fiein»  ie  naasa  praca  niedaremna,  T^at*  5,  3.  73.  Da* 
rempą  nadzieią  sif  karmić,  Rot*,  cyemcmBOBami  *,   Boh* 

burrmniC  necuam^  inśptut^   w  rodź.  zt^Jk,  bareiiitiicf. 

DAREMSZCZYZNA ,  y,  i.  nie  aapieniądse,  ani  z  powin- 
ności robota ,  daremny  dzień ,  elnf  tttlfntgelbli^^e  %X%ńtf 

rine  ^rbeit  obet  rin  fKtbeit^tad,    bet  bem  Untetr^anen 

HU^t  getrd^net  »lrb.  Daremsaczyana  są  w  szczególnoici 
roboty  chlopikie  panu  nie  za  naiem ,  ani  za  dzień ,  ale 
nad  powinność  i  bei  wzią^tku^  n.  p*.  Kazat  gromadzie 
iecha<5  do  lasu  za  daremszczyznę.  Gromada  za  darem- 
szczyznę  powinna  to  albo  owo  zrobić.  OJf.  Wyr,  Dar- 
niocha.  Bndtk,  DARMO  a</c.,  za  nic,  darem,  bez  za- 
płaty,   nadgrody,     darowanym  sposobem,    lttnfOll|lr   %t^ 

f^nft,  ittttt  ®efc^ett( }  Bh.^atmf  deff{tn*e>  5/0.  barmo, 
nabamto,  b«tei»tt'e  Sr^  i^-barmo,  pobomto;  Sr.  2.  bar^ 

sto,  bftme,  pobarmo,  ^^ObrrmOi  Bs.  nadar-,    na  pokłon, 
nacjaft,   stugne,  bez  plachje,  tugne,   za.  gljubar;    Croat, 
napoklon  ,   zabsztuny ,    sztunya ,    miihta,   muhticze ,   zah- 
man  ;    5/a.  muhta  ;    Dl,  za  ludu  ;    Cm.  um&n ,  sabfloin  ; 
ilx.  Ąigoub;    Ec  Aapoiil),  A^pHO;    Gr.  Soifsaw.     Dar 
aea  dar ,  darmo  nic :  Cói  mi  We  Pan  przywiózł  ?    A  cói 
mi  We  Pan  dal  żawieić?  fiwor.C.     Darmo  chcą  wszyscy. 
Cn.  Ad.   i45«     Darmo    czego    doAać.     ló.     Darmo    nic, 
brząknąć  tu  trzeba.  Zegl.  Ad.  i3.  Sio.  ^a  J^tMlt  flinta  , 
(ItiU.     Przeloieni  miluią  dary,  ^  darmo   nic  nie  czynią* 
JCoMZ.  Lor.  102.     Boli  gardło,   śpiewać  darmo.  Mon.  jo^  . 
648*  ( niemiło  słuiyć  bez  nadgrody  ].     Umarł  dawno  ,  co 
dawał  darmo,  (chcesz  mieć,  to  kup').     Prov.  Sio.  ttUltct 
bOtmobad ,  na^al  tOlbrigrof  \     Darmo   nauczyciel  -  nie  ma 
dziatki  przyimować,  bo  ich  ociec,   ii  ma  na  co  infzego^, 
przecaby  tei  nie  miał  mieć  nauczycielawi  ?   Ollczn.  Wych^  , 
M'  6,  b.    Uczenie  sif  darmo.  Pam^  84,  705.     Bogatych  , 
.  «yców  dziatki,  aby  się  nienapierały  uczyć  w  imię  Pańikie, 
to  ieft,  danno.   Glicz.   Wyc/i.   M;  6,  b^  (za  bóg  zapłać, 
bezpłatnie).     Niedarmo    wszyftko  ludziom,  niebo  przeda, 
sa  żal  i  troikę  daie  to  co  miło.  Pot.  SyL  i44.     Pół  dar- 
mo,'na  pół  dacmo ,  za  pół  darmo,   o6«  za  bezcen.    {.Dar- 
mo ,  bez  przyczyny ,    niewinnie ,    bez  zasługi ,     ttttlfonft  / 
•^e  UTfa((e.r    młWrblent ,    WKHI^v\UX.     Nie  darmo  to-, 
coś  tu  ieA.    Cru  Ad.  568.     Nie  darmóś  się   ty  zezowatym 
urodził,  ib.     Nic  nigdy  darmo ,   mówią,   natura  nie  czyni. 
Pot.  Zac.  66.     Nie  darmo   go  tak  zowią.   Cn.  Ad.  666. 
Nie  darm»  on  daie  3  wie  on  czemu  daie.  ib»     Nie   darmo 
ludzie  gadalą.    ib.  619.     $.  Darmo,    daremnie,    beziku- 
tecinie ,  próino ,  bezuiytecznie ,  ptonno ,     ntnfonit  1  ^tl^  . 
§fbetl^9   K</.  sauman,   sabiloin,   prasen*,  Crn.  sa  obdojn ; 
^/.  aaludu,  zaman;    i{/.  .cyenzHO ,  BxnyH'&,  Bcye  ;    Ec. 
90 m^^.     Przellańmy  o  miłości  wzmiankę  czynić  ;  darmo, 
darmo  j    kochać    nie    będę.    T^at.   1,   io3.     Te  wydatki 
czy  p6ydą  na  darmo?    Teat.  53,  d.  54*     Darmo  robisz;  . 
dareoina  robota.    Cn.  Ad.  i45.     Nie  od  rzeczy  powiedział, 
co  te  wyrzekł  słowa  ,    Ze  darmo  bydf    cnotliwym  boli 
bardzo  głowa.  Siar.   Vot.  E.  ^.6.     Niechay  ten  -raczey 
na  świecie  nie  iyie ,  Kto  tylko   na  nim   ie   darmo  i  piie. 
Nar.  Dz.  3,  %i:x.(ob.  darmoiad).  -  Darmo,  niepodobno, 
Biepodobieńi\wo ,    niemoina,     0(ttmigli<^-     Darmoć  tego 
dokaaać,  darmp  niebożę.  OJJ.  Wyr. .(  póy^Faieaz,  i ak  zmy- 
ty ł  nie  tyroiey  to  g^pwy ,  nie  tyrego  rozunm  \  .»a  wysoko 


DARMOBIT    -    DARMOPŁOCH*        407     , 

to  aa  eiebie).  -  DARMOBIT »  a,  m«  meokrsesany^ 
którego  darmo  bito,  fin  Utt^eiOgCIieC ,  beli  U\!tLt  ^li^t 
geSOgett  ^bfil*  Między  ludzi  przyszedłszy,  Bie  siedzieć 
iak  darmobit,  ale  umieć  i  ku  temu  i  ku  owemu  przymó- 
wić.  Rey  Zw.  112.6.  DARMOCHA  o6.  Daremszczyzńa, 
DARMOCHŁEB ,  « ,  m.  próżny  chlób ,  darmoiad  ,  dar- 
moiłraw,  próżna  (brawa,  fruges   consum€re  natusj   fitt 

unni^tt ^^rpieflet i  Boh.  barmoAieb  homo  nihUi^  Rost.. 

xx'£6o'Ba^*  Darmocblebów  zowią  przy  dworze  garko- 
ikroby.  .Burl  A.  3.  DARMOCHLUB ,  DARMOCHWAŁ, 
a ,  m,  próżno  się  chlubiący  ,  chełpliwy  ,  ibutny ,  fUl 
yta^I^an^/  pttk^let'  Czemu  kłopot  (urząd)  kupuieaz^ 
biedny  darmochlubie  ?  .  J^ton.  Jud.  1 2.  Darmochwal  i 
sroka  do  siebie  podobni ,  głos  tylko  obu ,  a  więcey  nie.  ^ 
Zab*  5,  io3.  Darmochwał  i  bęben  ydaią  się  bydi  zro- 
bione dla  zagłuszenia.  Zab.  6,  i58..  Mon.  76,  588. 
DARMOCHLUBNY,  a,  e,  DARMOCHLUBNIE  arff., 
butny  ,  pta^(erif<^»  Piszę  to  dla  tych  nieuków  darmo- 
chlubnych  ,  żeby  mieli  czym  91^  £kutecznie  pochlubić. 
Syr.  348.  'DARMODAY,  -  aia,  m.  darmo  czyli  darem 
^daiący,  darownik,  darodawca  (oó.  darowski),  bet^Ć^tni 

In,  bet  umfoKfl  giebt    Prov.  Sio.  et  Bh.  nmttl  batm$s 

bag/  tioflttl  Oibtigtof  cf.  umarł  dawno,  co  dawał  darmo« 
••DARMOGONN Y ,  a .  e ,  beziktttepfenie  goniący  ,  da- 
remnie  goniący ,  9ergeblf((  jitgenb.  Wezya^y  przed  sobą 
go  maiąc  darmogonni  zoilali ,  bo  go  nie  pognali,  ani  wie- 
dzieli, kto  był.    ChodA.  JToJl.   29.     •♦DARMOHARDY , 

a,  e,  bez  przyczyny  hardy,  eitfl  ttO^fg,  «(lie  Ut^aĄt 
fro^fg,  tre(tg  unb  nić^t^  babinter.  Patrząc  na  darmohar- 
dego  chłopa ,  każdy  szarą  pychę  u  siebie  snadnie  omier^ić 
może.  Rey  Zw.  53.  DARMOIAD,  DARMOIEĘ ,  DAR- 
MOZJAD^ a,  m.  darmochleb,  pasorzyt,  próżniak,  nie- 
wart chleba,   próżna  (łrawa,  fruges  consumere   natus ^ 

Rs.  myHeii^ettLi  eiti  ittitniijer  €ffer,  e^tmarDCer;  Rt. 

xx'&6ot?Al^*  Precz  ztąd  wszetęczna  zgraia  brzydkich  lu- 
dzi owych  Darmoiadów  nikczemnych ,  przyiacioł  Aoto- 
wych.  Nar.  Dz.  3,  46.  Mon.  75,  588.  Nie  mogę  cierpieć 
w.  domu  takich  darmozjadów   i  pasibrauchów.     Teat.  55, 

b.  48.  Ty  ftary  darmozjadzie  !  ib.  -3o,  33*  Co  to  za 
zbytek  trzymać  wiercipiętków,  kręciwąsów,  darmoiedów, 
moczymordów.  Mon.  71,  483.  Bardzo  plugawo  żył 
z  owemi  darmoiady ,  kozactwem,  hayductwem.  FaLib. 
Dis.  £.11.  Nazbierał  darmoiadów.  ib.  D,,  i,  Dartno- 
iadowie.  J,  JCchan.  Ps.  ,47.  Darmoiedztwo  Rs.  my- 
HeAAcmeo  próżniactwo.  DARMOIEDNY,  a,  e,  dar- 
moftrawiki,  próżniacki,  UHnAt  93t«t  effetlb,  ttlllfffggjne 
getif^.  ChodA.  2,  332.  Bndt.  DARMOLEG ,  DARMO- 
LĘG,  a,  771.  leżuch,  gnuśny,  ospalec,  ^In  gaulett^et^ 
SBiteU^dtltetr  Ty  darmolęgu ,  co  czynisz ,  Jż  o  sobre  iiic 
nie  myśiisz !  Ofiegpć  ąi^  wiersayka  chce ,  Da  bóg  na  piecu 
komu  chce.  Rey  Zw.  23 1.  16. 1 3 5, 6,  Od  darmolega  żoł- 
nierza, co  nim  świat  grzeią,  niech  płacą,  złotych  trzy. 
L-ek.  D,  2.  Cóż  ma  darmoleg,  co  na  piecu  dyszy?  Jedno 
wszy  "we  łbie,  pod  kołnierzem  myszy ł  iłay  Zw.  222,  b, 
DARMOMOWNY,  a,  e,  inanilocuus,  pletli  wy,  który 
nic  krzeczy  nie  mówi,   Mącz.    falba&f tłfcb  r    ^m^f^oft, 

»af4enb ,   Bh.  bamotlad^.   darmomyslny,   a,   e, 

Toiący   sobie   cói  w   myśli,    ó^w,   co  po  powietrzu   sieio 

Hiarną,  albo  buduie  na  wietrze,  fc^wirmctif^ ,  (^lnul«f(*» 

.  J^AOM^PJ^OCH^  Mi  m,,  tchdjrs,  który  się  swego  cienia 


M 


DARMOPYCH    *    SARIf. 


boi,  kt(frego  pcdiersem  wyfh^ssyss,  Ytóty  iic  I  mjBtj  stę« 
knie,  eill  f«tl|tf«mrt,  eift  jt«fe.  Darmoptoch  boi  ^ic, 
gdsie  nie  ma  boiaini.  Sak.  Okuł.  Sa.  DARMOPYCH, 
k^  m« ,  m.  zdrbn. ,  nadęty  a  nie  ma  prsycsyny  ,  fin  Vef s 

MinlHofetCMset,  ein  ^iifgeMafener.    Darmopycby  du* 

fali  w  doftoieóftwach  awoich.  Rey  Pojt.  F  ff,  i.  Dar* 
sopycha  unoai  ona  pmwia  rayil  lego ,  ie  teź  ani  dobrey 
myśli,  ani  dobryck  csatów  uiyć  nie  moie«  Rgy  Zw*  i43« 
Darmopytskowie  gardzili  nami.  R^y  Zw.  69,  Tak  się  aa- 
gficili  darraopyiakowie  i  samochlubcy ,  źe  niema  mieysca, 
gdiieby  się  ów  kąkol  buyno  nie  rodził.  Mon,  yS,  io3. 
Kiespokoynego  tego  darmopycha  ufkromić  trzeba.  Pot* 
Arg,  i45.  DARMOSILNY,  a,  e,  daremnie  się  silący, 
liergeUU^  in^efittn^t  Zapalczywoici  thoić  rozumem  nie 
BDoie  darmosilna  Medea,  frujira  repugnant.  Zebr,  Ow. 
160*  Darmosilna  imierd  zwalczona.  Ch0dM,  Kofkk,  59« 
Parmosilna  -  fortuDa.  Tward,  W,  Z>.  a,  273.  DARMO- 
STOY,  D ARMOSTAY,  -  ia ,  m. ,  DARMOSTOIAK ,  z , 
m,  kręci  wąs,  wierclpięta,    ftorzypięta,    zawalidroga,    fin 

fltńff{g  ba  etfj^enbet;  bfr  feinf  Stftf  nnnit  flttnłntmt. 

Czemu  tu  ftoicie  ćaly  dzień  próźnuiąc ,  na  kształt  darmo* 
ftoiaków?  Xulig,  Htr,  147.  Zje  kilkaset  dukatów  na 
iedoym  obiedzie,  Kilkaset  darmofioiów  otoezony  iedzie. 
JVar,  Dx.  5,  11 6.  Món,  76,  5&8;  Liczny  go  poczet  dar- 
noftaiów  o^rąia.  Pilch.  Sen.  lift.  \,  282.  Co  to  za  zby- 
tek trzymać  darmoftoiów,  wiercipiętków ,  kręciwąsówy 
moczymordów*  Mon.  71,  4S3.  l^ARMOSTRAW,  a,  m. 
D ARM03TRA WCA ,  DARMOTR AWCA  ^  j,  m,,  DAR- 
MOSTRAWSKI,  -  iego,  m.  daremna  (łrawa,  próiniak, 
etil  nanA^ft  IBrotfffft;  Bh.  bgrmettat.  Darmoftrawca  zu- 
ckwaly,  w  igrzyflcu  szczęścia  nieftały.  Dar,  Lot.  9,  Abra- 
ham nie  cbowat  ftoraypiętkdw  ,  darmoftrawcdw.  BtUs. 
Nieds.  5,  68.  Wiersz  ten  przypisuię  frantom ,  rzygulcom, 
lakomikim ,  darmoftrawikim  ,  wytrsęsikuflom«  Dzwon. 
Stał.  A.  3.     §,  Darmo  co  (trawiący  aam,  marnotrawca, 

utracyusz  ,   |ft  ^afet,  fiefgftibff ,  gftfd^nmbft.    Za 

siim  sif  wlecze  darmoilrawfticb  siła ,  A  iui  się  wszyftka 
inaiętnolć  przepita.  GrocM:  W.  564.  $•  Darmo  co-ftra- 
wiaiącykomu,  bff  fflinil  f tlW^  9ft§f«bf t ,  9fr(id^»niletr 
Wethttit,  bnt^MlIgt.  Żaden  ncionemn  ni^  ieft  cięiszy, 
tylko  czasu  darmotrawca.  Budn.  Ap.  80.  (co  mu  czas 
Iruie,  fitt  ^f It^frbft^f ( ).  DARMOSWAR,  DARMO- 
£WAD,  a,  m.  swarzący  się,  wadzący  się  e  ladaco^  • 
to,  co  niewarte,  zawadyiak,  kiótnik,  fin  9att(fA(^gff , 
fin  94tlf ff*  Rydiley  zwalczy  poczciwego  człowieka  ikro* 
mne  milczenie  kaidego,  niili  darmoswara  wazeteczne  a 
nporne  słowa.  Rey  Zw.  i4o.  *DARMOWSKI,  -  iego,i7f« 
iarł.  darmo  wszyfikiego  chcący,  bff  aM  gtSdftnft  fH^htn 
miU»  Knpniowiiiego  w  tym  nźyć  potrzeba ,  Darmowikie- 
go  proszę  zaniechać.  Jłaur.  Sk,  a.  DARMOZJAD  ob. 
Darmoiad.  DARMOZWAD  ob.  Darmoswar.  DARMO-- 
ZYT,  a,  m.  darmo  iyiący,  npant  A  discretion,  htt  in 
ben  Cag  ftUntia  Mt  §*  ob.  darmochlób,  darmoiad. 
DARMY  [03.  Daremny.  NB.  dalszy  ciąg  pochodź,  pod 
iłowem  Darował. 
DARN^  iae/iu,  m.,  DARNp  i,  i.  płat  ziemi  korzonkami 
przeroałey,  ziółkami,   trawami   obkrytóy  (cf.  mutawa), 

^ft  Ołafini,  ftii  etAif  gef^f^nfN  Ołafengi  Bh.  ^rn;  Sr,  i. 

^OtQ,  btVk,  ^fmo  ;  Re.  A^pnlu  Vd.  selen  dera,  selina, 
▼aaha,  trata;  (  KdL  dern  s  gtada,  km  t  ^^'^  ^'"^  eeopu^ 


©ARNIASTY'    -    UAROWAC. 

łui)l  Crn.  rasha,  msb^na;  Sr,  3.  lUmt',  Sio*  %Ji  {  ^i 
jtfi*  Trzy  ołtarze  z  darnią.  Otw.  Ow,  176.  Z  dsrnitt 
ławy.  Jabł.  Tel,  65.  Murawnym  mokrą  ziemię  damiem 
wikro^  okrywa.  Hul,  Ow.  161.  Bs.  pobasiti  ).  Damis 
kopię,  Crn.  rashim).  «•  §.  Damie  ziemne,  torf,  bryty 
ziemi  do  palenia  sposobney,  ikładaiące  się  a  kleiu  i  korson- 
ków  róinych  roilin,  |ft  ftorf.  Ład.  H,  N.  38.  DARKU- 
STY,  DARNIOWATY,  D  ARNO  WATY,  a,  e,  nadarft 
pochodzący ,  do  damia  podobny  ,  raffnńtlg.  BndtU 
DARNINA,  7,  (i.  zbiorów. f  darnie,  murawa,  Rufn; 
Cro,  tratina  \  Re,  4epHRHa^  Stół  ich  był  ntłoczony 
z  darniny.  Przyb^  Mili.  i55.  Tym  csasem  na  kwieciflcy 
spoczniymy  darninie^  Teat.  5 1 ,  x  4.  DARNIOWY ,  DAR- 
NOWY,  a,'e,  od  darnią^  Olgfftt  :  ;  Boh,  brnMl^;  Rat* 
AfpHOBuii.  Na  darni owey  wirzód  kwiecia  speczywi 
kanapce.  Teat.  5,  c.  SB.  4t  16,  b.  ioo»  DARNISTY, 
a,  e,  DARNISTO  a</F.,  pełen  darnią,  Ttffflirfi^,  9tl 
tRaff tt  ;  Ec,  Aepfiitcinua.  DARNOWIEC ,  wca ,  m. 
gatunek  mrówek ,  które  w  trawie  iyią,  rozprottone  bci 
kopca,  formica  eaeepiłum,  Xluk.  Zw.  4,  385.  Mf  9t9ln 
gmfiff.  •DARNY,  a,  e,  czupumy,  opry&Kwy,  IfH^ 
ttt  bft  etime,  i<l(|Otntg;  Choleryk  damy,  f miały,  n- 
rosły ,  szczupły  i  fałszywy  >  Na  iółty  poszedł  kolor ,  sn- 
chy  i  gniewKwy.  Comp.  €98. 
*DAROBlERCA,  y,  m,  biorący  dary*,  ^fr  fllf^fUlfir^ 
INft;  Rs,  if340BMe]|b;  Ec*  Ązpontke^^  Aapoopieii- 
hrk1>,  AapoflmeAb.  ^Darobiemy  He,  M340HiicmBez- 
HUiif.  *Darobiernoi^  Re.  MMĄorimcmmo.  DARODAWCA, 
j,m,  darownik,  daiący  darem,  damiący,  Cro.  dareslyirectj 
D/.  blagodamik,  darornik,  millodamik  ;  bft  C^^nfft/  #fo 
f^f ttf gf brC ;  Ec.  AipOAime^b ;  Gr,  #t#f » łórtie,  Szczę^ciepo- 
dobne  złemu  darodawcy  ,  który  cs^ftokroć  niegodnyck 
obdarza.  Zab.  7,  saa.  J^offi  *DAROLl7BNIK,  a,  m* 
lubiący  dary,  fb  Offd^nffifb^a^ff;  -E"*.  AapoJUo5Te ,  ^. 
CtXoiiśflai  Ec,  AapOAtóOegl) ,  Gr.  ptM^fos',  ofpot* 
AapOMeHasHCBiRUa  ,  Gr.  /steo^tfom.  DARONOSIIY, 
a,  e,  noszący  dary,  9f fl|ftlbrf Ngf nb S  Ec, juponocBisź, 
Gr.  ^fo^ofsnoei  Subjt.  4apoMÓce](b,  Gr,  dmfeC^t^tl 
Ftm.  ĄzgoHócUĘ^tL.  DAROWAĆ ,- oWaf,  -  nie  cz.  acOi 
podarować  <£ł.,  dnowyw^  frecu,  ^    4Arem  dawać,  fi^ 

ffti,  gum  0ff<^ftirf  gfbfti  Bh.  bitoMtt,  -  gmrl/  Nniłs 

sio.  bgrngi,  bancnto;    Sr.  u  ba)[rtl^;     Vd.  damnti, 

obdarurati ,  ^daroTititi ,  damiem,  ahenkati ;  Crn.  damrati, 

darujem;  Rg.  dnlretki,  daroratti;  Be,  darorati;  Cro.Łk" 

ruierati,  daruyati,  prikazatt,   prikaanjem;    Dl.  daroTiti; 

Sla.  pokloniti;  Re.  AaponamB,  i(apy»,  Aapcmaoauoif 

fulg.  KAaHHinftcfl,  ńoRAOHHm&ćs  V   Ec.  Aapttoil;  Cr, 

e9$giim\   ChiM.'Tal,  n-»«.     Kia  dn^giemu    bezpłatnie  ce 

daie ,  ćwiadczy  albo  dobrowolnie  nAcpuie ,  ten  mv  to  ói- 

ruie.  Gal.  Cyw.   3,  7.     Jam  d  fto  wotów  obiecał,  nóy 

Boie,  Lecz  kto  ich  nie  ma,  darowaó  nie  moie.  JM.Bm, 

9 1 «     Darowaneniu  koniowi  ob.  pod  eł.  koń«     f.  Darować 

kogo  czym,  udarować  k«  cz.  «Cł.,  obdarzaó,  fblfll  WtM^ 

lefd^enfeU.     Ja  śmierć  blizką  czuię,  A  uk  cię  temi  ktif- 

gami  daruię«  J,  Jtchan.  Fr,  58.     To  naypewnieyszy  iksrb, 

który  aakładamy  n  przyiacioł,  daruiąo  ich.  Budn,  Ap,^^* 

Obiedwte  ifarony  darowały  sędziego  równo  hoynie.  Petr, 

Eh.  54.     Damycie  mię  tą  godziną,  a  la  obrócę  ca/ą  na 

chwałę  boga.  Birk.  Mant,  A.  a.     Jednym  oka  rznceBirni 

udarowa^  maie  nie  racsjas,  Tm/.  5,  c.  34«    Skaiga  rectat 

dziaV 


DAROWANIE     -    DAROWNIK. 

dsieie  Baroninsst  polsscsyzną  darowaf«  Biri,  SA,  D,  Obie- 
ca! wielkie  udaroWanie,  ieHiby  doasli.    Warg^  Cez,  ii4. 

(podarunek,  dary),     f,  Barować  co  komu  s  odpusaczać, 

wybaciać ,  yfTiff^f n ,  fd^enf en ,  etfaffen  >  Sr,  i .  whaci ; 

V</.  odpuftjti ,  odpusbati ,  odpushaoji,  odpuft;  Sla,  opro^ 
ftiti ;  Cz-o.  opraschati ,  oproztiti,  opra«c]iain,  proschenyei 
Dl,  proilenye;  Bs,  profliti,  prasccbjati,  prasctati,  opro- 
Rit] »  proactenje  ,  oproactenje ,  odpusctenje  ;  Bs.  npo- 
cmBODł,  npoq|ain&,    ocmaBHinK,    ocmaBA^Hie,    hcbh- 


DARSKI    .    DARZYĆ. 


4  09 


dsie  iyw,  miat  w  swoiey  posaeasyi.  Cheł,  Pr,  64.     Duchu 
Ś.  darco  twego  wiary  kleynotu  drogiego*  A^anc,  Gd,  a48.  - 

W  rodź.  ie4jk.  darowiiica,  bie  6(^enfennir^  Oef<^iifgfs 

bffinn;   Bg.  dariteglica;  Ec,  AapiiineAHaga. 

Pochods.  sL  dar^  darować;  darzyć,  nadarzyć^  ob'^ 
darzyć,  wydarzyć,  zdarzyć,  zdarzenU,  *Aozidar;  darU- 
nek,  podarunek,  podarzh,  podarek;  nadarować ,  nad^ 
darować,  obdarować,  podarowdć ,  przedarować,  uda- 
rować,  rozdarować,  wydarować, 
HdHTe  ,    noMHAOBanlie  ;    Ec,   npęcmuHfl.     Nigdy  aobie  DARSKI,  a,  ie,   rzeiki ,   żwawy,    iywy,   krsepki,    raf<6# 


tego'  nie  daruic  ,  żem  tak  łalkawego  oyea  zmart\Vita. 
Teat,  54,  <f.  ai.  Bóg  daruie-d;  bo  gdyby  on  nie  daro- 
trał,  z  dobroci  awey  ,  .  •  i  Ltop,  4  Ezdr,  ^,  67.  (od- 
puazcsa  5  Leop,),  Niecb  ci  darcie  Pan  Bóg;  niecb  ci 
odpuści.  Kucz,  Kat,  2,  ji86,  (niech  ci  przeirsy  obs.). 
Niech  Pani  darnie ,  ie  się  przed  nią  w  zbryzganym  fraku 
prezentuic.  Niemc,P,P,2j,  Daruy  mi  Panie,  nie  przyi- 
sic  tych  pieniędzy.  Teat,  53,  46.  Sprawę  u  aądu  zaczętą 
drugiemu  darować  albo  odftąpi^  Chełm,  Pr,  a 5.  etUtffen, 
l>arowanie  lat  małoletniemu.  Gał/,  Cyw,  a,  i64.  -  *Da- 
rować  kogo  czjm  s  odpuszczać  mu  co ,  efnefll  ehPd^  f((f II2 
ttn,  etldffen,  tttltV^tn,  Leszek  buntowniki,  miłosier- 
dzia proszące,' winą  darował.  Krom,  agG.  Jagiełło  ku- 
charkę ,  która  go  pomyiami  oblała ,  od  karania  wyzwolił, 
i  obrazę  awoię  darował.  Krom,  436.  -  DAROWANIE  ,  da- 
rem dawanie,  ba^  C^enfetl,  bie  Gd^enfung.  Darowanie  wi- 
ny, odpuszczenie,  odpuft ,    ba^  iOerjeibfn,  bie  fOer^eis 

(nng.     DAROWANY,  conrr.  J> ARO WNY,  a,  e,   darem 
dany ,    gefcbenft,    Stint  ®efcbeilfe  gemac^t     Darowanemu 
Jtoniowi  nie  patrzą  w  zęby.  Cn,  Ad,  147,  Bys,  Ad.  9.  Bs, 
AapoBÓMy    ROHK)  bL  3y6u   He  CMompffml).     Darowną 
Ifie^  iednę  za  niezboino^ć  wziął.  Sk,  J)z,  a4a.     Darowna 
owa   od  Wulkana    tarcza  Achillowa.    Tward.  W,  D,  81. 
2ołnierz    się    teraz    zaraz    ćwierci    darownych   upomina. 
Star,  Bej,  1 1 2.  -  $.  Grać  w  darowanego,  Sc^etlfetl  ttnb  20^s 
ten  fpiHen.  Wot/ki,    5.  Darowny,  od  darowania,  ^ciągaiący 
aię  do  darowania ,  6<6enftltlg^  s  •     Obiecał  król  połowicę 
tcy  maiętno^ci   na  wychowanie  sług  do  kościoła  i  zaraz 
lift  darowny  napisać  kazaf  i  zapieczętował,  54.  Z^n'.  1,373. 
ben  6<b^w'"«d^Wef.     J.  Darowny,    mogący  bydf  daro- 
wanym t.  i.    1.)  darem  dany,  toa^ 9ef<benft  wcrbeti  fann  / 


watfet;  ^nrtig/  fłiiif,  mnnter;  frlf<^.    Ubiega  się  i  dar- 

iki  i  leniwy  ,  Jirenuus,    Brud,  OJi,  B,    10.     Niedariki , 
gnu^ny,  iners,    Urs  Gr,  180.     Młódź  darfka  szła  na  od- 
siecz krwawą.  Miajk,  Byt,  a,  laó.     On    w  bitwach  tych 
iak  dariki  iunak  flawał.   Bardz,  Luk.  a,  ao.     Dariką  -nogą 
uderzyć   w  ziemię.    Hor,    \,    173.      Nie  traci  ceny  koń, 
choć  idąc  drogą ,  Darikie  mn  nogi  poszwankować  mogą. 
Kochów,   6.     Poymnią  wszyftko  łatwie  darikiemi  awemi 
rozumami.   Birk,  Dom,  yk^^     Darfti  do   czego,  ochoczy, 
gorliwy,  90D  WutC,  iufl,   Ccfer  att  etWa^.     Widząc  go 
sposobnego  do  spraw   i  darflciego  do  wszyllkiego ,  począł 
go  miłować.  Boter,  4,  i46.     Ludzie  dowcipni,  do  wszyft- 
kiego  darszy.    Petr,  Poł,  58.      Twardym    snem  kłopoty 
umarza,    a  powftaie  dziarflszy  do  roboty.   Zab,  ił|  i84. 
*§,  Dariki,   śmiały,    zuchwały,    {ob,  dziariki  ),    Boss, 
Aap3RJB ,    AepaocniHUif .     Były  tak  darikie  ręce ,  które 
te  karty  z  ksiąg  wyszarpywały ,  ale  Bóg^  te  na   wszyftko 
imiałe  ręce    sam    hamował.    Smotr,  Ap.  83.     DAP.SK.O 
adv,y  rzefto,  iwawo,  taf<b,   frffd^/   Warfer.     Przodkowie 
nasi  młodziei  rzelko  ćwiczyli ,  iak  konia  darflco  zwracać , 
bronią  zręcznie  szermować.   Pilch,  Sen,  /i/?.  3,  i4.     Na 
koniach  gładko,    dariko,    kręte  koła  zwiiał.    PoC  Arg, 
577.     Na    nich   darfko   dosyć  natarli.    Warg,  Cez,  loa. 
DARSKOSC,    ic\,    i,    rzefkoić,    iwawość,    ochoczo^ć, 

bie  mamcit,   grif(*l>eft,   fajarfetbelf;  g^unterfelt    Od 

dariko^ci  gnuśność  ftroni.  Brud,  Ofi,  D,  1,  Obrano  ich 
według  darłko^ci,  męztwa  i  cnoty.  Petr,  Pol,  1 35w  Górę  nad 
nieprzyiacielem  trzyma  darflco^ci,  męztwa.  Bzów,  Boi,  pr. 
Gdzie  sława  awe  namioty  rozbiia,  tam  śnimusz  wspaniały  we-  , 
dług  sił  swoich  dariko^ć  swą  pokaźnie.  Gwagn.  43o.  Dariko- 
ścią  kazania  na  wielu  mieyscach  znacznie  słynął*  Birk,  Dm  3o. 


fcbenfbar;    a.)  mogący  bydi  odpuszczony,     wybaczony,  DARTY  o5.  Drzeć. 

•etjeWl*;  erf«filf(b;    Bs,  npoctaHniexŁHMH ;    Ec,  npo-  DARUIĘ  ob.  Darować.     »DARUNEK,  nku,  m*  dar,  up<J- 

-      ^      ""  "^'       •  **  -  '        '^ ^  '"^  -•-  -"'  minek,  podarunek,  darowizna,  btt^  ®ef<^etlff   bie  ®abe; 

Vd,  daroyitjej.  Wypędzili  tych  posłów  i  «  darunkarai 
swemi.  Falib.  EL  4a,  DARY  ob.  Dar.  •DARZNA.C 
niiak,  idnt,,  wydofywać,  zdołać,  podołać,  gewajftfetl 
fepn,  im  ©Unbe  fet>n.  Nie  dariną  ręce  na  złe,  dejidunt. 
Zebr.  Ow.  ao4.  Wiele  ich  xeft,  którzy  nie  dariną  sję 
popisować  a  okazować  w  prawym  chrześcip.iiftwie.  Gd, 
Pojl,  laa,  b.  Mdli  z  iydoftwa  w  wierze  byli,  którzy 
z  ftrony  pokarmy  brakowania ,  nie  daranęli  uiywać  wol- 
ności od  tego  cbrżefciaAikiey.  Gif,  Pojl,  5-  i^Bs.  4*?- 
SHymi,   ^mieć,  odważać  się). 

Darzyć  rz. /idł. ,  ndarzyć,  zdarzyć  </;(. ,  szczęścić,  bło- 
gosławić, (Sebeiben  gebetf,  aebeiben  laffett,  fegneti,  bcs 
gititfeii,   9erre(beir  {mM,  S^tW,   @egeii,    SSobtfattb); 

Bh,  Jbałiti*  Zdarz  nam  wszy{)kie  nasze  sprawy,  Zdarz 
o  boie  nasz  łafkawy.  J,  Kchan.  Ps,  i36.  Chciał  wie- 
dzieć ^  zdarzył -li  bóg  drogę  iego,  czyli  nie!  Leop,  Gen€s» 

5? 


cmHMUH.  Wyftępkiem  ieft  w  twych  oczach  iuź  nie  da- 
rowanym ,  Bydi  kiedy  od  twey  cóAi  kochanym.  Przyb, 
Luz,  47.  Bs.  MesarAaAHMMH.  DAROWIZNA,  y,  i.  da- 
rowanie,   czyn  darowania   i  to  co  się  darnie,   podarek, 

ka^  6cbetifen^    M  ®ef((enf/    bie  6<b^n^nng.    Ugoda  ^ 

przez  którą  rzecz  iaka,  albtt  prawo  iakie  bezpłatnie  prze-* 
niesione  bywa,  zowie  aif  darowizną,  (ra//.  Cyw,  3,  a5. 
fef,  donacya).-  Tego  darowizną  nie  nazwę  ,  co  kaidy 
aam  aobie  da.  Bardz,  Łuk,  127.  Darowizna  moie  się 
ftać  jpod  kondycyami.  Cheł.  Pr,  64.  DAROWNIK,  a, 
jyr.  ,  *DARCA ,  y,  m,  darodawca,  daruiący  co,  bet 
Atienlff/  Oefibenfgeber;  Vd,  daruranz,  daroyitnik,  ob- 
darnrauz;  Sr,  x.  hafftnmaii  Bg,  daritegl,  daróraz,  da- 
romik;  ił/,  darom ik  ;  O-o.  daromik,  daritel,  prikazitel, 
dareslyirecz ;  Dl.  blagodamik,  millodamik;  Bs,  AzpH- 
inexl),  A«poBainexB;  Bh,  hdtce*  Darowizna  moie  bydi 
pod  kondycyą,  aby  darowaik  rzecz,  darowaną,  póki  bę- 
Tom  I. 


4t< 


♦D\S    ^    D\SAC. 


DASZEK    -    DATEK. 


a4»  sil    Wino  cerę  darzy.  Mon,  73,  495.  ^dale,    b*  4B*   DASZEK r  •  szku,  m.,  zdrbn.  rx€CXówru  dach,    (^^  X^i^ 


yrrlet^t^  giebt  JatbeJ»     Nieudarzony ,  nieptuiący,  nie- 

sstsę«ny,  D(fne  (Skbeil^en,  o|tie  gortfomnifii  ^  twgffrsttet* 

Pnie  Boftawione  sitom  samey  natury  ,  wydaią  gałązki 
aieudarsone  i  liche.  Fors.  &4.  -  Dkrzyć,  zdarzać  komu, 
«przyiać  mu,  szczęścić  mu,  gemognt  fe^tt,  (eib  ff^n. 
Ofiarym  bogom  czynił  i  matce  .Wenerie,  By  przedMC- 
Wiicciu  meniu  zdarzyły  w  tey  mierze.  A.  Kchan,  W.  60. 
Zdarz  rai  Apollo!  proibą  cię  tu  wzywam,  Niech  z. czer- 
stwą siłą  ney  pracy  zaiywam.  Hor.  i,  i42.  -  Abtolutn 
sdarz  bog!  s  szczęść  boie,  pomaga  bóg,  OtAf  en<b®Ott, 
®M<f  )ttl  ®Ift<(  auf!  Przychodząc,  rzecze  ona:  zdarz 
Pan  Bóg,  a  cói  rozmawiacie?  R9y  Wiz,  39,  6.  **$. 
Darzyć,  obdarzać,  świadczyć,  htf^^tnUn,  9nM  ttmU 
fen  I  mitt^cilftl.  Znaiąc  4obrze  szacunek  kraiowych  pi- 
sarzy ,     Wchodzi  w  ich  ftan ,  zachęca ,  chwali ,  wspiera , 


<bel(brtt,  3>i<iUitt,  Sód^en,    efn  Hefaie^  2>A(^;    Bo  A. 

fhriflila^  fCOtoeC;  l^tn(/«  (Irehiza;  Cro.  nadsztróssek  i  Ross. 
Rp9BexM(a,  Daszek  od  deszczu.  Mon,,  76,  702.  (la  9tf' 
^enbfLĆ^,  9Bettetba4,  wypuftka,  podcienie.  Fig.  Patrzeć 
iak  z  pod  daszku,  z  pod  powiek  s  posępnie,  ponuro  , 
nieochoczo  ,    nieuprzeymie  ,     lltlfreuilblic^ ,     ftllit^t   Ilitter 

ben  ^ttgenbrattnen  titt^otbMtn.    Meton.  daszek ,  chatŁa  , 

chałupka,  domeczek,  S^iittt ,  ^itt^ftl*  Furmana  btotOk^ 
flisa  deszcze  trapią,  Ze  się  obadwa  pod  swóy  daszek  kwa- 
pią. Gemm,  84.  Ubogiego  żywot  lepszy  ieft  pod  da»£- 
kiem  swoim  j  nii  kosztowne  potrawy  w  cudzym  domu. 
Radź,  Syr,  :ł^,  27.  (pod  dachem  podłym.  BibL  Gd.). 
S'  Gramm. '  daszek ,  circumjl€xu9  ,  znaczek  przedłużenia 
nad  zgłoiką.  Kpcz,  Gr.  \,  p.  38.  M  3>i^tlĆf€U,  bct 
Sircumfler.  ob.  daszkowaty. 


darzy.  N,  Pam.    16,    120.    -     Oarzyć  kogo   czym  nett.,   DASZKA,    DAZKA,  i>  i. ,  zdrbn.  rzeczowa,  daga,   %  pni^ 


nalik ,    mały  tulich ,     dec:zka ,   pugiunculuf,     Mącz,     rflt 

Hetner  Dol(^    obet    !J)e^eii.    ( ob,  deka  ).  .  Wyftrzeli- 

ła    mu    dażka    z  pochwy    i  przebiła    mu  przes  przyszywa* 

Sień.  56i.  *         ^ 

dobroczynnym  lud  szczęśliwy  darzy,  Zaó.  3,  4 12.     Wy-   DA3ZK0,    «  ,   iti.    imię  .  Staropolskie ,    Damianut,     JaS  • 
swolone  sztuki   nie  mogą  nas  udarzyć  cnotą;  ale  duszę        Her. 

sposobią    do   przyięcia    cnoty.     PiicĄ.  Sen,  lifi:  3,   x5.    DASZKOWATY,    a,    e,    na  kształt   daszku,    spuszczony, 
DARZYĆ  się  zaimĄ.  ndk,,    (zdarzyć  się  dk.,    cu,  v, ).        owiesifty,  wydany,  bad)attlg,  ID^   eta  3>a4|  pbet  2)4^Cs 


ndarzyć  k.  cz.  c£l. ,  obdarzać  czym,  uszczęśliwiać  czym, 

%m\x  beglj&tfen ,  brgcbeii/  befcbenfen.    By  nas  wygnańców 

'  kiedy  udarzył  powrotem.  Przyb,   Milt,    io5.     Jui  gdzieś 
w  oboey  dziedzinie  wdziękiem  gładkiey   twarzy  J  okiem 


Wioćć  się .  udawać  się  ,  iii  po  my^li ,  szczęścić  f  ię ,   gfs 

Hngen^  glfttfen,  gnt  riiif<^rtfgeii,  %{Mi\^  tlnW^w^i  Bh. 

botim  fC/-  Ul;  Vd,  se  pergoditi ,  #e  permeriti).  Cisowe 
drzewo  o  a  górnych  mieyscach  lepiey  się  daray.  Haur.  Ek, 
166.  befleibfti.  Potym  się  woyuy  szczęśliwie  4arzyty. 
Lib.  Hor,  96.  Komu  się  klacze  i  iony  darzą,  ten  nie 
iebrze  chleba.  Offl  Wyr,  -     Darzy  al^  bezosob, ,  powodzi 


4lbeil.  S^Lrzynka  ta  ma  wieko  daszkowate.  Jctk.  Art.  1, 
3o3f  $.  Pod  znakiem  grammatycznym ,  daszkiem,  vAt 
einem  Circumflef  pbet  1bi^tl&itVU  Daszkowate  4  frain^ 
cuzkie.  Tr,  DASZNY,  a,  e,  dachowy,  od 
dachu  9    !{).a(b  i  ;     R^.  KpóseA&HUH.     DASZYSTY^ 

a,  e,  dachem  pobyty,  bac^ig^  mit  dnem  2)a(be  brs 
betft,  Bndt. 


się,  szczęści  się,  ei^  gf^t  gUt,  e^  ge^t  VOn  @Uttetl »  sio.    DATA,    y,    *.,    z  lac.   wyrażenie  ^m^  ^    którego   się    co 


bdtłi  ft.     /•   ^^'  darzyć  się   ?   przypadać,    (łosować   się, 

przydawać.  ({(^  W^ttu,  H^tn ,  (mob()  attfłcbeti,  jlebeit 

(gtit  0be£  Abel).  KLiedy  szkatuła  na  suchotę  (lęka ,  modne 
się  nie  d^rzą  (Irpie.  Po/.  Arg,  439.  Chłopięta ,  gr)y  rn- 
rała  obaczyły  ,  tak  iako  zwykty  ,  gd^  się  im  kto  nie 
sdarzy  ani  upodoba  ,  ięły  mu  się  przypatjrować  .  .  • 
Gliczn.  Wych:  H,  7.  b.  (gdy  im  kto  nie  przypada'  do 
smaku,  do  guftu). 
*D\S,  u,  m.  zwyczaynie  w  liczb.  mj\.  DA^SY,  -  óif, 
sapanie  z  gniewni ,  dęcie  (ob,  'dąć) ,  kwasienie  się ,  krzy- 
wienie się,  marszczenie  się  na  .kogą,    ^wienie    kozła, 

ba^  @(bnaubeti  90C  ^orn,  ber  Unwide,    Nie  wiedzieć  zkąd 

się  wzięły  te  dąsy  i  sapy.  Pot.  Arg,  74$.  Zkądżc  tyle 
względem  nas  wszyftkich  dąsów  i  goryczy?  Przyb,  Abl. 
23*  Zaprzeftańciei  dąsó^  ,  wcłicie.mic  z.i  gwaranta  i 
zróbcie  przymierze,  ^abf.  Zbb.  1  %.  Cierpliwa  dobroć  nie 
wywiera  dąsów.  Kniaź.  Poez.  2,  89*  (Inde  nomen  ur^ 
bis  Sojc.  2)tiraU ,  Jiomachantium  urbs ,  gotllburg ,  ffijfts 
tb^łtfldbt  ,  derif/at  Frenzęl  in  Weflphal.  monum,  2, 
24^4.     DA^SAC  się  zaimk.  ^  krzywić  się  na  kogo,  sapać 

s  gniewu,  9fr  ?0rn  S&ixmHn,  imi^UlIg,  Aitfgebracbt  wu 

ben.  Jdź  psawdą  a  bogiem  ,  niech  się  dąsa  kto  .chce» 
Ddmbr.  354.  Dąsałeś  się  Wać  pierwey  ,  i  ia  tera  Je 
będę.  Zabł,  Amf.  77.  J  zayrzy  w  oczy  i  główkę  jcchyli , 
To  się  nadąsa ,  to  aię  umili.  Zaó.  11,  267.  Żabł,  Niechay 
się  nigdy  sfaby  na  mocnych  nie  dąsa.  Kras.  Bay.  61.  j[cf. 
^sierdzit  a  nie  duź  )•       ' 


działo,  ba^  2)atttm  )  Cro,  datum).  Paty  forma;  daa 
Z  Krakowa  trzeciego  dnia  Stycznia  i572go  Roku.  Cn.  'Th. 
(ob,  dan).  Datę  odmienić,  pomknąć,  przyczynić,  ib. 
(cf.  antydatować).  Datę  połoiyć,  -  Transl,  data,  epoka, 
pewny  kres  czasu,  bet  ^t*itpunct,  bte  ^p^^Cf  Naród  Pol- 
flci  religią  Mieczysławowi  winien ;  a  od  tey  dopiero  daty 
hiftorya  nasza  pewuieyszą  bydi  zaczęła.  Nar.  HJi.  a,  6.  - 
Fig,  Wina  dawney  daty.  Ojf.  Wyr,  ( ftare ,  a(te  SB.  ). 
To  dawney  daty  rzecz  (zadarzała,  o  którćy  daifno  za- 
pomuiono^  fttpa^  ^\%Zi  t  Ungft  iDftge|fene^).  Nie  tera- 
^znieyszey,  dawney  daty,  ftarodawny,  flaroświecki ,  ftaro- 

modny,  oom  aften  ®<b.(ager  9on  bft  olten  S^elt,  altfrdn' 

fif4/  a(tmobif<br  altoJtetlfcb.  Aftolf,  rycerz  ftarcy  daty. 
Kras.  Mysz,  53.  Ćhociaieś  zacny  człowiek;  aleś  (łaiey 
daty.  Teat.  43,  c,  109.  Wyb.  To  mąi  (łarey  widzę  ^a- 
ty.  Tak  piszą,  ie  się  bili  za  zony  przed  laty.  Teat,  48, 
b,  jf     Ziona  iego  nie  iefl  dziaieyszey  daty.   Teat,  i5,  Ci. 

,(|fe  Ift  nicbt  na*  bet  leblgeii  ®elt).  -    Pod  datą,  iart. 

piiany ,  '  podchmielony  ,    beraufc^t ,    benebett     Wyszedł 
odemnie  dobrze  pod  datą.  Oj/l  Wyr.     (  popamięta  dzień  , 
wyszedi  podchmieliwszy  sobie).     Był  dobrze  pod  datą; 
pod  dobrą  datą  (dobrze  podpiły). 
PATEK,  tku,  m.  có  się  daie,  dar,  płaca,  tlt  9tihe,  bitś 

.9ef(benf,  bte  Selebnung/ ber  Sobn;    J3A.  batef;  Sr.  i. 

bO/^toff  bafitocit;  Vd.  davek,  dają;  Cm,  dark).  Łaflca 
Panika  bez  datku  ^  nic  nie  waiy.  Rys.  Ad,  34.  Cn.  Ad, 
428.     Bez  datku  łafka  właśnie ,  lak  rzćka  bez  Wody.  7^#« 


0\TERKI    -    DAWAĆ. 

Ot,  'A.  9.  Kto  datek  obiecute ,  a  nic  nie  mfc ,  nie  ledne- 
go  sawiedłie.  Hys,  Ad,  53.  Datek  od  dawcy  zalecenie 
bierze.  C/i.  Ad,  149.     Którym  miał  od  ciebie  datek,  Ten 

.  "wracam  dawcy  ssczodrobliwemu.  Psalmod,  100.  Nie 
datkiem  się  uwodzi<^ -,  ale  niewinności  bronić.  Teat,  46, 
b.  4o.  (nie  dadź  się  prztkupi^f  ,  przedarować).  .  Chęcią 
się,  nic- datkiem  miur2ą  usTugi.  Zab\  3,  219*  Wszelki 
datfrk  dobry,  i  dar  dofkonafy  z  wyaoka  ieft  ,  od  oyca 
światioici.  Satin.  80.  (  talent  ).  Wedle  datku  sfuźba. 
J.  Xchan,Fr,  4.  (iaka  ptaca,  taka  praca).  Pańfki  datek 
csyni  sługę  pilnego.  Pttr,  Ek.  11.  Datek  pana  dobrego 
czyni  aiugę  pilnego.  Rys,  Ad.  9.  **Datek ,  wydatek,  ibie 
Sn^gafte.  Cokolwiek  wydasz  zlicz,  a  datek  kaidy  i  wzią- 
tek  napisz.   1  Ltop,  Syr,  4 a,  7. 

D\TERKI  oó.  Flaterki. 

DATLIWOSC,  DATNOSC,  Ici,  i.  hoyność,  dobroczyn- 
ność, szczodrość,  gotowość  dania,  świadczenia,  bte 
Cwpgf bigf f ft ;  Sor.  i.ba5ru»ac}n©fcj;  Vd.  daroyitnoftj 
Mg,  blogodamos ,  blagodafdro  ,  darovłtos  ;  Cro,  daresli- 
▼ozt,  dareslyiyoszt;  Dł.  blagodarnoszt ,  darovitoszt;  JRs. 
noA^mAUBOcmk ,  noAamHOcmB.  DATNY,  a,  e,  lu- 
biący dawać,  szczodry,  hoyny,  dobroczynny,  freCgeMg ; 
Sr,  1.  ba^WaCŚnes  Vd.  radodam,  dareshliu ,  daroviten, 
radodajezh,  darotliilk;  Mg,  darovjt,'blagodaaran ,  blago- 
darnik',  Cro,  dareslitr,  dareslyivecz  ;  Dl,  blagodarań , 
daroyit,  biagodarnik ,  darornik ,  millodarnik ;  Rs,  no- 
AamAHBiiiH,  no4aiTiHiaii,  6AaronoA^nTAifBUM ,  BeAic- 
KOAapOBBmuif.  Miłość  o  (la  tn  i  ego  iknerę  datnym  i  wspa- 
niałym czyni.  Ttat,  7,  c,  i4.  Doktor  rał,  wie  ie  Pan 
w  chorobie  datnieyszy.  Jag.  Gr,  A,  5,  b.  Był  Bolesław 
Chroby  szczodrobliwy,  datny,  iako^an ;  iednak  więccy 
ty\  miernie,  a  niź  rozkosznie.  Biel,  -XV.  44.  Kto  i  hoy- 
nego  i  datnego  pana  nie  mrluie?  Sk,  Kat,  i5a.  Pilność 
•ługi  dobrego  ,  c«yni  pana  datnego.  Rys,Ad,bk.  Datnym 
bydi  Rg,  blagndariti.  J.  Datny,  danny,  dawalny,  co  mo*e 
bydi  danym.  Cn,Th,  t9a^  gege^eti  wejfbfn  la«n ;  Stov. 
^awanlttpl ;  ( Rs^  AameA&HUA  sa4e»l>  Datiuus ,  trzeci 
przypadek  ). 

DATOWAĆ  ex,  ndk, ,  datę  kłaidf ,  datą  oznaczać,  batften. 
Lift  datowany  z  WiedniŁ  dn.  lygo  Lntegn   1788.  R.  {ob. 
Dan,  Data,  Dadi,  antydatować). 
DAWAĆ ,     ezft!.  i  kontyn,  tf,  dadf ,   oft  ge*f ń ;   S«  9^' 

^en  i^fit%tn;  Bh,  baioati,  b«»aio<iiiii  Sio,  botoat,  b«iihim, 
fta9j»im;  Sr,  1.  bawac),  ba^mam;  Sr,  3.  birwaf^f.    Kto 

dawać  moie ,  bogatym  ;  kto  brać  musi ,  ubogim  słynie. 
Zab,  ł3,  74.  Szczęśliwsza  rzecz  ieft  dawać  ,  aniieli 
brać.  Sk,  Każ,  283.  Dobrodzieyftw  ani  dawać ,  ani  brać 
dobrze  nie  umiemy.  Gorn,Sen,  i.  Sio,  Pro,  fbo  ttttlf  bds 
M/  ia  ma  bdtpat/  dare  eft  docerś  reddere.  Dawanie 
i  branie  dobrodzieyftw  ieft  rzecz  lwięta.  Gorn.  Sen*  94. 
Ziemia  s  siebie  owoc  dawa.  Odym,  Sw,  A  a,  4.  b,  ( wy- 
dawa  ,  %\eit ,  btfngt  l^tntty  Dawały  owoc  niektóre 
sze^ćdziesiątny.  3  Ltop.  Math,  i3,  8.  Dawać  komu, 
darowywać  komu,  gti  geben,  3n  f^fnfeit  |>|If9eil.  Dawał 
darmo  ftadentom  kałamarze ,  pióra ,  papier  i  ksiąiki.  Sk, 
Zyw.  a,  i46.  Dawać  ognia,  %vxtt  gn  gfben  pffcgftl.  Ty- 
gle te  były  tak  twarde,  ie  o  ftal  bite  ognia  dawały.  Torz, 
Sxk„  85.  Dawać* chwałę ,  nadzieię,  winę,  zdanie,  pi*ze- 
ftrogę  i  t.  d.  (cf.  cnaczenia  pod  sł.  dadi  wyłuszczone  ). 
Gdy  onft  swierzęta  dawały  cliwał^,*    uj>adali   oni  ftarsi. 


0AWAC    .    DAWCAr 


4ii 


1  Leop,  Apoe^f  9.  Dobrą  po  sobie  nadaićię  dawa. 
Furm.  Uw,  F,  ^,  b.  W  czjmit  dawacie  winę  człowie- 
kowi temu'?  Żarn,  Pojl,  3,  771.  "Tak  właśnie  iak  ^lepy, 
dawał  zdanie  o  kolorach.  Torz,  Sz,  i33.  Dawać  prse- 
ftrogi.  }A/ig,  Mar.  ł,  324.  Pośpieszę  d«>3!<ć  wiedzieć 
Panu  moierou,  ie  .  .  Ttat,  19,  c.  19.  -  Dawać  Ickcye, 
Iltlterti((t  geben  ;  R^,  npenoAaBain».  W  szkołach  woy- 
ikowych  dawany  ieft  ięzyk  Niemiecki  i  Francuzki*  iV.  P«m« 
11,  180.  Są  dawane  dziś  w  szkołach  lekcye  franouzkiego 
ięzyka.  Dyar,  Gr,  i55.  ICaida  nauka  ieft  łatwa,  kiedy 
uczący  uinie  ią  dawać«    Pir,  Pow,    i58.    *     Dawać  lifty 

do  kogo,  wyptawować,  §8tiefe  an  rintit  eriaffen.  ("«*• 

dadi).  Częfte  lifty  do  niego  dawał,  i  upominki  posyłał. 
Sk,  Dz,  6o4.  Dawaiący  spadek.  jTt.  trzeci  przypadek, 
Kpcz,  Gr,y  Datiuus,  Slov,  bdMtfM^  b«t9atHvee}  il«**- 
AamcAKHbirif    TiBflfiTKb.       §.    Dawać   ndk.  ,     ofiarować, 

oświadczać  się  z  czym,  anbfetm ,  btften,  gebfii  woSett/ 

gebei|<  Dam  wszyftkO)  com  nie  dawno  przez'  Ulissa  da- 
wał. Dmoch.  Jł,  a,  196,  Dawano  mi  wczoray  za  konia 
piętnaście;  ieno  ie  na  borg  chciano.  Alb.  n.  W,  16.  Da- 
wano "  nie  chciał !  pfe  Panie  Jędrzeiu ,  Nie  gore  czapka 
na  wielkim  zlodzieiu.  Zmó,  i4,  363.  Miał  -  łiby  Brutus 
od  Cezara  wziąć  iy^ot,  gdyby  mn  go  dawał?  Gorn, 
Sen,  98.  $.  Dawać  dokąd,  niiak,,  podawać  się  w  iaką 
ftronę,  bydi  obróconym  ku  czemu,  fkierowonym,  zmierzać 
ku  eremu,  wychodzić,  IDO^itl  gf|ett ,  fiftlc^tet  fe^lt,  jf* 
fe^rt  fe^ni  Leiała  niegdyś  Polika  między  dwoma  morza- 
mi ;  z  iedney  ftrony  morze  północne ,  z  drugiey  morze 
czarne  dawało  na  morze  południowe.  Prtflr.  186.  Okna 
z  pokoiu  dawały  profto  na  ogród.  Lub,  Roz,  $.  Dawać 
na  kogo  ^06. dadi  na  kogo),  powaiać  go  sobie,  anf  eineil 
etWfl*  ( %eUn )  t^Men  ,  i(n  «Ćften,  Na  woyflca  wielkie 
nic  nie  dawał,  ai  głód  go  do  poddania  przymusił.  Birk. 
Xr,  Ka9f,  35.  DAWAĆ  się  pass,y  oh,  dawać,  dadf« 
DAWAĆ  się  rtcipr,,  dawać   się  na  kogo,  «pu9Zc£ać  ń^ 

n^d .  %Ą  niif  irmanbeii'  ^ftUffir n ,  %&f  aii  i^  (alteti.    Za 

toć  tei  dziękuiemy  królu ,  ii  sam  sobie  nie  ufasz ,  a  ii 
się  na  ludzie  dawasz.  Ofą^9h,Qu,^'j,  -  Dawać  się  komn, 
niepać  mu,  uftępowa<f  nu  ,  poddawać  mu  się,  eillftil  n<l<^^ 
grben,  Oei<^en,  ffc^  i^m  erget^n.  Pana  oczekaway,  a 
nieszczęściu  się  nie  daway.  J,  ICchafi,  Ps»  36.  Gdy 
cierpiał  nie  groził,  ale  aię  wolnie  dawał  onemn ,  który 
sądził  niesprawiedliwie,  l  Leop,  1  Petr.  a,  a3.  Królowie 
nie  radzi  się  dawaią  domownikom,  i  tym,  którzy  ufta- 
wicznie  koło  nich  bywaią.  A(odrx,Baz,  biS^  (nicsłuchaią 
ich  ),  Faliszkowie  nie  potencyi ,  ale  wierze  Rzymlkiey 
się  dawaia,  Warg.  Wal,  206,  Gdy  się  oblęieni  dobro- 
wolnie dawali,  puścił  ich  i  zamku  wolno.  Biel,  Kr.  367* 
DAWANIE,  -  ia,  n,  częfte  danie,  bftere^  6ebe«  J  ofiaro- 
wanie, Slnerblefetf.  Dawanie  potraw  (0Ó. danie  pierwsze, 
drugie  i  t.  d.)  bet  ®ang  ber  6|>elfett.  Lepłey  s)ę  gościom 
po<tobało  drugie  dawanie.  Zab,  3,  109.  DAWACZ,  a, 
m,    ten  ,    który   dawa  ,    Mącz,    6et    glebt  /   bet   ®rtft. 

DAWCA,  y,  m,  który  dał,  ber  gfgebeii  l^t,  bft  ©ebctł 

Bh,  barcf ;  Vd,  dajaua  -,  Sr.  r.  babtOac^et  5  Pt-  *«vaoz  , 
daralaz;  Bi.  dajnik }  Cro,  daynik,  dararecz,  darecz  J 
Dl,  davac,  dajalacz;  Hung,  adó;  Rt-  4a«nieA»,  AŃnfAi; 
Ee,  AŚBeul).  DobYe  serce  dawcy ,  dodaie  szacunku  darom. 
Krat,  Pod.  a,  94.  Ochotnego  daw<:c  bóg  miłuie.  Prot» 
j^a/^7.  Wieitt  M  awoicb dawców  napomnień  Zab^  i4«  loi- 


•  • 


41-1 


DAWCA    -    DAWNO. 


DAWNIE  Y  -   DAWNO  SC. 


O  ty  dawco  lotów !  7>af.  45,  43.  Wyh,  Dawcft  a^akonn. 
Kucz,  Kat.  3,  56.  BiaL  Pojl,  68.  (  zakonodawca  cf.  pra- 
wodawca. Rt,  npenOAaB^meAft  nauczyciel),  a.)  DAWCA 
w  rodx,  ietijk.  $  DAWCZYNA,  y,  i.  bie  ©e^etUin;  Rg. 
daralisa  ;  Rs.  nOAainexB)ifijja ;  £c,  ASBameAHMjja, 
AaHineJiHHyt.  Ceres  byta  nie  tylko  wynalaicą  sboź ,  ale 
i  dawcą  ich  i  ftworzycielką.  Otw.  Ow.  3o8.  et  3i4.  Pallas 
była  daWcą  oliwy.  iÓ.  3ł4.  Dawczyoa  iywota,  któraś 
inif  B  gardła  wód  wydarta.  Kochów.  ii5.     DAWCZYNI. 

'   /V.  Pam,  ao,  igo, 

DAWIC  ct,ndA.y  udawi^,  sadawić  ctf. ,  dławiąc   dusi^,  tU 

nen  nirgeii;  B/r.  bawiti,  bawiioam,  ( ^>^.  bai9 /yz-^^f i/ra ) ; 
5r.  a.  bamif4,  baiifc^;  5>/r.  ba^ioti,  ^abamu:  Cro.  dari- 

ti;  Bj.  dayiti,  udariti ;  Rg*  daviti,  udayiti ,  sadaWti , 
sadaygUyati}  V<i,  daviti,  sadarit,  gerzhiti,  (  Vd.  dariti  s 
cielcu  bić,  SMhct  fc^Mten);  Cm.  dayiti,  diiv^m;  Rs, 
AaBHmi,  AaBHyoiB,  A^B.iiiBainB,  AaeAio.  PoimawBzy 
dluinika,  dawit  go,  mówiąc:  zapiać  mi!  IV.  Poji,  Mn. 
571.  Fig.  Wychodzifa  czciłę  cnota  S,  Dominika;  ale  ią 
dawila  synów  nicpilnoćć.  Birk,  Dom.  11 5.  (tfumifa  ią). 
Da  wić  się ,  dusić  się ,  zfldawiać  się.  C/t.  T/ł,  ffd^  lońtgetl. 
DAWIC-A  ,  y,  i.  ślinogorz,  wrzód,  który  w  gardle  za- 
lega. Sień.  &19.  bie  S^aMtiune;  Cm,  dayiza;  Cro,  day- 
nicze  ,  zadayoicse  ,  zaduąnicze  ;  Rg,  davnize  ,  sadaynize, 
sadiiscnize;  ^f.  daynice,  sadaynice ;  (^Rs.  ąubksl  prasa, 
lci(k,  naciik.  DAWICIEŁ,  a,  m.  dusiciel,  Cn.  Th. 
ber  OS^irscf;  £c.  AaBRtneAK^  DAWIZWIBRZ,  a,  m. 
miano  psagończego«  Otw,  Ow.  111.  bet  ^atUt  etUti  4e(s 
tnnbe^,  iS&rgwUb,  Wiilhwit^et;CR^.  AaanAO  cięiar  do  pra- 
sowania ,  gwicht  ,  a.}  sidło.  AaBAeHHHa  udawione  bydłę], 
Pochodź:  nądawid  się^  podawi^^  zadawiać^  udawiŻ^ 
Mdawiif,  cf.  dłabiłft  d/awi^^  przydławić ,  wy  dławić. 

DAWID,  a,  w.,  DAWIDEK,  -  dka,  m,  zdrbn. ,  imif 
ftarozakonne,  Śa^lb;  •^r.  a.  J^abO,  DabfO. 

DAWIDKA(,  DAWIDOWKA ,  i ,  z.  gatunek  gruszek ,  eltie 
%tt  fl&itneil.  Dawidki  gruszki,  da wią  i  ledwo  teść  się  da- 
dzą. Ład.  H,  N.  46. 

♦DAWIENKI,  DAWNIUTENKI,  DAWNIUSIENKI,  DA- 
WNIUTKI,    DAWNIU3KI,  a,  le,    DAWNIUCHNY,  a, 

e,  intens.adj.  Dawny,  fe^r  Unge  ^er,  felt  g«t  fe^t  Idngec 

gelt.    adv,    in    -    o,     ^dawienko »    dawniutenko    i    t.    d.  • 
•♦DAWNIC  cz.  ndk.^     dawne    daieie    wspominać,    flltet 
2>lnge  gebenfen.     Wielkie  rzeczy  Elkana  i  Anna  dawni- 
.    4i,     Małgorzata  niemnieysze   z  Janem  Donovyili.     Chodk, 
Koji.  epigr. 

DAWNO  adv,,  długi  czas  temu,  fangę/  »or  langet  ^f\t, 
felt  tanger  ^ett,  (BIo^  oon  bn  Mnge  ^cr  iBergangen^ett 
bU  aur  ©egenwart,  difling,  diugo)\    Boh.  bawno;    siov. 

bJWnO  ;  Sla.  dayno;  Vd.  daunu,  dauno,  dauna,  dongu, 
predaunu ,  preddougem  ;  Rg,  dayno ;  Sr,  a.  baWtlO,  bauno  ; 

Sr.  i.  bawno,  jaflara,  ia(larofcjf;  nejbe;    Rs.  jihbhó; 

£c.  AftBHO,  AfeBAe  (cf.  drzewiey]  (cf.  Lat,  diu).  Juź 
tai  dawno,  iak  mieliśmy  honor  Pani  stuiyć.  Teat.  i5, 
c,  ai.  Dawno  się  itii  znamy.  Cn,  Th.  Stary  dawno 
pamięta.  Cn,  Ad.  1096,  Dawno  iyię  na  kwiecie;  wiem 
dobrze  ^wiat  iaki.  Teat.  44,  d.  34.  (nie  dzisieyszym, 
nie  dzi^  się  na  ^wiat  urodziłem. )  Nie  roówiłźem  dawno , 
'ke  tak  będzie?  Karp.  4,  34.  Jak  dawno,  x6\t  lailge; 
.  Cm,  odki  en  Cro.  od  kada  {ob,  odkąd,  od  którego  czasu), 
feiC  »ie  lange ,  feit  IMAn*     Pytałem  się  go ,  iak  dawno 


lui  był  w  zakonie.  Kras.  Pod.  a,  i4g.     Dawnoi  tewi? 

i(ll  fi^OH  (ange?    Niedawno,  nii^t  iange,  otnUngjłi  Kt, 

HeAaBHO,  HaMiiACB;  Cro,  onomadne;  Bt,  toic,  mallo- 
prie  ;  i  Vd.  yunou,  yunouka ,  pred  kratkem,  nedaunu, 
ynuyizh,  y^kralkem  ,  noyizh).  Nie  dawno^  panem  eo- 
flał,  nie  dawnoś  byt  nędznikienu  Cn.  Ad^  670.  (  pamię- 
tamy,    kiedyś  boso  chodził).  -     Od  dawna,   z  dawsiy 

od  dawnych  czasów,    von  aUeii  ^etteo  l^er,  fett  (angn 

^city  Cro.  z  dayna;  JR^.  odayna;  K^.  sdauoaj,  od  nekeda, 
od  flarega;  Cm,  adaynej ;  Rs,'  B3AaBHa,  mcrohb'-,  £e, 
omMHÓra.  Widzę  od  dawna,  ie  twe  frzenice  Na  ubraną 
przez  iesie6  rzucasz  okolicę.  Chód.  Ceft.  89.  Z  dawna 
dawno,  z  dawien   dawna,    od  niepamiętnego   czasu,   ms 

utttluti  in,  von  urarten  ^eiten  l^er,  feit  gi^r  fe^rUnget 

^elt ;  R*.  roXOMi^.  Lisy  wyśmiawszy  kusego  ,  nosi) 
więc  ogony,  iak  nosiły  z  dawien  dawna.  Zab.  i5,.  181* 
Trfb.  -     DAWNIEY  compart.,  przed  dtuiszym  czisem, 

rychley,    voc  Ungerer  ^ełt,   Unger,   eiet;    Rs.  aśbi, 

AaeeHa.  Dawniey  bydź  musi  %en ,  który  rodzi,  od  tego, 
którego  rodzi.  Zach.  Kaz.  1,  i5.  *DAWNOCHWALNY, 
a,^e,  ftarochwaluy,  od  dawna  chwalny,  Altbetil^lllt; 
Ungberu^lttt.  Dawnochwalny  dom.  Papr.  Gn,  io4. 
*DAWNOLETNI,  ia.  ie,  ftary,  podosały,  mm, 
4o<t6etagr.  Obawiał  się  ,  aby  oyca  leszcze  mógł  żywego 
oglądać,  ile  tak  dawnoletniego.  Krom.  53 1.  *DAWNO- 
.  POMNY,  a,  e,  pass.  od  dawna  wspominany,  aItMflUlt; 

aUberń^mt,   «on  3(Uer^  (er.erwdttit    Stara  Wandalfta 

dawnopomna  Wiała,  Morszt,  loi.  J".  Acti^^  dawne 
daieie  pamiętaiący ,  alte  2)tnge  gebeilPeilb*  Dawnoponmj 
Neftor  ob.  pomnik ,  p*amiętnik.  DA WNOSC-,  iż\ ,  i. 
upłynionego   czaau  długoić,    bie  t^ecflOiTne  ^eitUtt^e,  >k 

£inge  ber  9erfloffeven  '^eit,  bte  S^nge  bed  ^elt^eclmif^, 
Hi  %\Ut  \  ( 9en  ber  gegenwdrtlgen  unb  suMnfcigef  ^rit^ 

Unge/  długość);  Cm.  davno(l,  sdaynod,  nekdinaj  /{f. 
diynos,  daynina;  Cro,  daynoszt,  davnina;  Bs,  darnina, 
daunóft;  Ec,  AaBHOCniB.  Same  nawet  kamienie  dawno- 
ścią  się  psuią.  Zab,  8,  398.     Wiem    o  tym  od  dawno^ci. 

Teat.  i4,  85.  od  dawna,  Unge  fc^on,  feit  Ungrt  ^(it> 

$.  Dawnoić,  ftaroźytność,  ba^  ^^((testOuni.  Co  o  Łukre- 
cyi  Rzym(ka  dawno^ć  głosi  ,  Tę  widisę  cnotę  w  tobie. 
Zab.   i4,  ia6.     */.   Relativ.  póżnoić,  iak  dawno  csemo, 

bi«  @p<ite,  Me  oerflofTene  Uhc,  h.  9.  ber  ^^4^t,M 

^eitma^ ,  wie  fpit  ei  (ep*  Chłopi  po  gwiazdach  dawaoJ^ 
uocy  upatriiią,  tak^e  p«  pianiu  kogutów  dawnosć  nocy 
uwafaią,  i  prędkoli  dzień  będzie  upatruią.  J^aur,  Si.  iSS. 
J*.  Jurid,  dawnoić  wprawie,  prelkrypcya,  czas  po  którego 
upłynieniu  prawo  do  rzeczy  iedney  (Ironie  przepada, drugiey 
prsypada,bie  i8erj(l(rung  ;  KcŁpolietenje,polietuyanje).  Prte- 
scriptio  abo  dawnoić  wynaleziona  ieft  dlatego ,  aby  łaidj 
w  dobrach,  których  nabywa,  bezpiecznieyszy  był.5icł«ri. 
Sax.  65.  Dawnosć  siemika.  ib.  324.  Dawnosć  dzie- 
dzictwa zaflawuego  do  o^mnaftu  lat  szła;  które  gdy  prse- 
azły,  tedy  takowe  dziedzictwo  przy  tym ,  który  poiycaył* 
zwykło  zoftawać.  Herb.  Stat.  5ał.  Szczerb.  Sas.  65. 
Mon,  67^  3o2,  Trzytygodniową  dawnoicią  upada  nie- 
wiaila,  o  gwałt  sobie  wyrządzony  nie  czyniąca.  Dwóchty- 
godniowa  dawnosć  służy  temu,  który  o  konia  pożyczo- 
nego ikaleczonego,  w  czasie  niedziel  dwóch,  nie  będsie 
pozwany.  CJlr.  Pr,  C.  i,  iSg.  Rzeczy  ruchome  bywiił 
trzymane  dawnością  i  długim  ich  uiywa&iem  aa  właioe* 


/DAWNY    -  -DAtZYCr 

CAśłm,  Tr,  6t,  R<9«>  kradziona-  dawoc^f  nlfAjf^  tila 
ginie*    iSdur.  Porz.   119.     DAWNY,  .a^    ^1.  piomii  iui 

długi  czac ,  ddwnobyty,  Uuge  pergasfrii,  alt^  laug; 
(t>(M  9011  bn  ^ftffofTeneiiś^ir;  9on  bet  geseii»4ttideti  unb 

fńnftiaett,  diugi);  Bh,  baoni;  iS/o.  bÓWnę;  i?g  daaygni, 
daygn^n,  dargAeni ;  Cr/i.  nekd4a;  ^j.  davni^  i{if«4aBH]H| 
AABHi^mHia,  AaaeiuHiii  (pr^s^Yy),  hckóhhjjh  ^cl. 
Lat,,  diu  ).     Jui  dawno  lata ,  iak  się  tak   iue  cieszyłem* 

7tf«/.  43,  C..97.  Yłyh,  ti  ftnb  Iatige3abre,  bat  id^ ..) 

A  móy  DQbro4tieiu,  nie  ten  to  czaa  dawny  ,  iui  i  ^a-^ 
nowie  Ayią  teras  okrągto.  Z^L^^  i3,  209.  bdi  fltlb  Mtcf^t 
•  niebC  bU  Alteil  ^eitetl.  Zwycaayhie  ch\¥alim  dawne,  na- 
•ze  ganim  lata,  Mieli,  Panie,  i  nasi  cycowie  brodawki. 
T«af.  43,  c.  8.  Wyó,  Ale  my  dawnych  wieków  ludzi  po- 
chwalaymy,  W$zak;Se  na  terami eyazy eh  csasiech  prze- 
ftawaymy.  Sim*  Si€L  lOO.  Dawni  aą  dawnymi;  a  my 
ieile^my  ludaie.  czasów  teraznieyszychi  Tśat.55  77.^0^* 
dawney  daty  rycerz ,  człowiek  ).  Gdzie  owa*'  ikromność , 
gdzie  on  wAyd  aurowy.  Który  zalecał  dawne  białogłowy? 
Nar*  Dz.  1,  4$.  (dawnych  wieków  białogłowy,  ibie 
%tM€n  Met  $ńt\  Tak  ftarego,  iak  niedawnego  wieku 
biAorycy.  Stryik*  43.  Oieografia  dawna,  opisanie  dawne- 
go iwiata^   aź  do  upadku  pańftwa  Rzymikiego.     Wyrw, 

jG*  3.  Ue  «lt€  ^rbbefd^rfibnag ,  ble  IBef^reibrnig  bet  <?rbe, 

mU  fie  noc  9ltet^  wat.     Kato,  dawnieyszy,  maior.  War^. 

.    .  WaL.Mij.    .starszy,    bel  iltett  €«tO.  .  Cycero  i  Demo- 
fienea  dawni  są  .nasi  oanczycieie.    Nag,  Cyc,  pr.   i4.   - 

-  Od  dawnego  cza^u  bodący,  trwający,  (ttlge  geit  bet  bHlls 
etttb  f  alt.  Dawny  on  móy ,  od  szkół  ieszcae  przyiaciel. 
2<td.  i3,  4a6«  Raeozy.  dawne  nowym.  ufiępuią«  Corn» 
Sbii.  666.  Dawny  ia  na  kwiecie,  a  Wasseć  ledwo  nie 
.  dzisleyszy ,.  ledwo  wcyorayszy.  Offi  Wyr»  (o^.  .niedzi- 
aieyazy;  eUl  Setetmi,  frilt  9leitliltg  ^  <^f-  ^wkk^cf.  iryc). 
)•  Dawny,  przeszły,  bywszy,  ge^efeil*  Dawny  kanclerz.  - 
PO  DAWNBNU,  dawnym,  trybem, .  zwyczajem,  Hild)  aU 
tein  StAlUb  nnb  SiCte.  Po  wsiac4i  M^cwe  moie  konhaią 
się  po  dawnemu.}  w  miaftach  modna  panuie  galantomia. 
Kras,  Dos/ 5S»  -  Po  dawnemu,  po  ftaremu,  iak  wprzó- 
dy, tlA(b  UKe  VOt*  Tyi  pan  móy  po  dawnemu.  Zab.  11, 
5»  Ztądei  odjechał  niciem  moim,  Czemu  nie  wracasz 
moim  nasad  po  dawnemu?  C/vio/c,  Cfv.  78. 

Pochodź  :  Jictrodawny^  JiarodawnoSó ^  %adawni4^  za* 
dawnienie  ^  Mdawni^. 

cDAY  ob.  Dadi. 

•DAYCZMANBK,  nka,  m.    Niemiaazek,  ikąpiec,    eitt  ^tlf; 

tfei  /    ( «  Niem,  2)eittf(bet ).     Co  z  grochu   nie  doje   ka- 

walca  słoniny  ,     To  wióiy  do  kalety  Dayczmanek  nasz 

miły*  R^y  Zw,  a4 1 .  ó. 

DAZKA  ob.  Daszka ,  Daga. 

D\ZYC   niiaĄ*   kontyn.  ,     (  zdąiyd  dok,    qu,   9,  )    usilnie 

dokąd  zmierzać ,    nAc^btActCid)    wobin  ftteben  ,    toonacb 

tTa<bteil|  mobilt  eilen*  ilekroć  poznać  zechcesz  ,  izali^ 
poftąpił  ,  uwaźay  ,  czy  do  tegoi  samego  dąsły  chęć 
twoia  dziaiay ,  do  czego  dąjlyła  wczoi-ay.  Pilch,  Sen,  lip, 
380.  Jak  roznm  ,  za  iedyoy  kres  ,  do  którego  dąży , 
ma  prawdę;  tak  woła,  za  iedyny  cel,  do  którego  dąży, 
ma  dobro.  Bals,  Niedi,  i»  a6o.  Przyrodze;iie  wszydk le- 
go ,  co  iedno  rodnie ,  dąiy  wzgórc.  Pilch,  Sali.  a83. 
Pochodź:  nadąiy^y  xdqly/,  wydąiyi^  podąiył^ 


]>BAC    -    DEMCBACTA. 


4tl 


^r. 


DBAĆ  intraru*  kontyn,^  (lać  o  co,  trwttć  o.  co-,  baczyć  na 
:   co,  dadi  na  co,  wzgląd  mieć,  uwagę,  uważać,  powaiaĆ 

co,  auf  er»tf^  a(bteit;  Bh.  bbatl,  ^al,  -  am^  Bh.  bbt 

piecza);   Kc/.  marati  se ;  Cro.  marati).    .Dbać  o  co ,  ttM}rs 

«uf  ac^ten,  batanf  diAcfficbr  nebrnen^  ftd^  batum  befAm^ 

•  tnerri,  baran  febten.     Kto  nie  dba  o  rolą,  nie  będzie  lei 
>  ona  dbała  oh,  Cresc.   655.     Wszyscy  mu.  ^ę  dziwuią,  a 

mało  oń  dbaią.«  Rey  Zw.  45;  h.  Człowiek  łiywy  tak  o 
boga«  iako  i  p:  ludzi  nic  nie  dba.  Exop,  64.  Boga  sif 
tylko  Jękay  ,  a  nie  dbay  o  hidzie.  Zab.  i3,  a46»  O 
dzieci  ,•  ionę ,  dobra  nie  dbam,  choć  weimiecje,  mniey 
trwam  o  Ło,  byle^cie  kraiu  uchowali.  Bardz,  Łuk,  laS. 
•  Tak  się  mam^,  iak  o.  mnie  dbasz.  Teat,  33,  ao.  Tyle 
dbam  o  to,  tak  pies  O  pi^tą  aogę.  ib,  a4,  c.  84.  ib,  a4. 
O  iutro  nie  dbam  ,  gdy  się  dzii  dobrze  mam.  C/t,Ad,fji. 
Nie  dba  o  to ,  Vd,  se  uieh  ne  mara  sa  tu  ) ;  niedbam  £c» 
.1   KepaAiiineAcax»y.id»  '-     Dbać   na   co   z.  uwaiać   n«  bo, 

*wzgiądać,  auf  ettęa^  ać)ttu,   ei  hetie^d^tigtn ,   batauf 

•  IRńctfld^t  nebtnetl.  Prawdziwemu  animuszowi  nie  przy- 
Aoi  brać  się  o  iarty-  i  słowa ,  psmiewai  ludzie  męini , 
iak  lwi  na  szczenięta »  tak  oni  na- lekkie  ludzi.e  nie  dbać 
maią.  Birk,  Zyg.  Bo.  Itfądra  głowa  nie  d^  na  głupi* 
słowa.  C/l.  A(i.  5  ]  6.  Jeilei  pra>^dziwy ,  nie  dbasz  na 
nikogo,  nie  patrzasB   na  osobę  ludzką,  Leop.  Marc^^n^ 

.'''  i4.  Sędzia  ten  ł\Qga  się  nie*  bał,  i  na  człowieka  nionie 
■  dbał.  SąĄI.  Luk.  18.-  Nie  dba  nic  naimierć;  nie  śmierci 
go  wftyd,  ale  iey  sprawczyny.  Bardz.  7V.«'494.  *  Nie 
dbać  czego ,  nie  -uwaiać  czego ,  etma^  ttid^t  «(^teil ,  fFd> 
^nićl^tś  barani  macbeil.  Nie  dba  nic ,  chuć  go  kto  w  czym 
uprsedza.  Bach.  Epikt.  64.  A  wsiakoitey  dobroci  twey 
ludzie  nie  dbaią.  Wrób.  Zołt.i'^,  On  prośby,  iey  nie 
dbaiąc ,  pobierał.  Ezop,  ^6.  Król  nie  dbał  tego  nic, 
imierhem  go^odprawK.  Biel,  Sw,  i84.  Nie  bóy  się,  nie 
dbay  nic,  miło  mi  t^u  w  twoiey  chałupce.  Sk.  JCqx.  309. 
DBAŁOŚĆ,  ici,-i.  baczenie,  baczność  na  co,  troflcli. 
wość  o  CQ,  wzgląd,  ftarownoić,  bte  9ł(^r,  ^Iłtfamfeft, 
^Orgfalt;  Bh,  bbafofł-  Urody  lub  ma  dosyć,  Jecz  dba- 
łość  przydadi  iey  potrafi  ,  cura  adiuuał  illam.  Zebr, 
,0w.  49.  -  Oppos.  niedbało^ć,  ob,  niedbalfłwo,  incuria. 
DHAŁY,  a,    e,    DBALE  adv,^    baczny,   pieczołowity , 

ftarowny,  zabiegły,  a<btfam,  adfrtełib  auf  et»a«,  ©Dtge 
ttagenb/  ferdfam ;   £A.  bba(ó  ;   sio.  uti\m\.    Ociąiałe 

serce  ,  nie  zaraz  na  pociechę  dbałe.  Groch,  W,  434^ 
Oppos.  niedbały,  nie  uwaiaiący,  ttna<btfam,  ttftbt  acb? 
tenb*  Naród  swawolny  i  śmierci  niedbały.  FaU  FI.  74. 
Przyniedbalszy.  Petr,  Pol.  lao.  trochę  zaniedbały,  ettoa^ 
ya  na(bl<t$tg.  Człowiek  niedbały  ob.  Niedbalec. 

Pochodź  :;  zaAitW^a/,  zaniedbania^  ^cf.  xaniecAa^) 
niedbalec,  niedbaljiwo. 


db: 


•łłM 


DEALBACYA,    yi,    i.    pobielenie    chymiczue,     bieHdfo, 

bai  Uebetwet^en ,    Ueberfilbetn. ,    aBei^fieben.    Poczęto 

kować  szelągi  miedziane  ;  iuź  ich  teraz  nie  widać; 
ws.zyilkie  nawiMibóyne  przekuto  ,  dealbacyi  dodavrszy. 
Srar.  Rrf^  «69»  .  -  ^ 


*% 


4j4         A£'BA17K0WAC    >    DĘB f STY. 

DBBANKOWAC   et.   ndk.g    z4«bankowad  dk.^    me   grae, 

z  banku  zrzucić,  einetR  tU  IBatif  fptrtiden,  i^n  Manflren. 

Zdebttnkowany  i^em  i  nie  gram  -wiccey.   T^ear.  9»  ^9. 
PĘBCZAK,  a,  m.  kiy  dębowy,    ein  Q\Ć}ttlftitittel     Niech 

•  tłuką  dębczaki  odwaiae^ ręce.  Bardz.  Tr.by.     DĘBCZY- 

KA,  y,  i.  mfody  dąb,  ^ine  flefne  iunge  ^i^e;  iBA.bu&ec; 

-Crn.'  hraftizh  ).     lii^eie  z  miodey   dębczyny.     SUn,  390. 
■Spicr.  a4o«     $.  Dębczyna,  cuercettmu  Zabór,  Geom.h^i* 

dii  ffl<»en»4J**eii.    dębianka,  dębionka.  i,  i. 

aie  i«ft -to  owoc  dębu,  al«  obraf^aiące   gniazdo  pewnego 

•  cwadu.  Bot,  Nar}  i86«  galas,  b^r  ®<l0apfel;  Bh,  er  Sló. 
tuHni  lulfa\  Sr.  i.  bnbenfaj  Crn,  dubltze,  doblize; 
Vd.  knoper  ;  Rs.  AySJtHKa.  Są  dębianki  pod  liskciem 
1  dębianki  przy  szypulce;  przydają  aię  dla  farbierzów  i  na 
atrament  do  piasnia.  Ład,  N.  N,'  29*  Cr€sc,  465  DĘ- 
BIANY  ,  a ,  e ,  dębowy ,  z  li^ia  ^łęb^wego ,  C^ic^eit  «  ; 
Clc^lfnlllllb  z  .  Bndtk.  DĘBIA8TY ,.  & ,  e  ,  na  kształt  dę- 
Ibiny,  ft^enartifi.     Dębiafty  kolor,  podobny  do  liścia  dę- 

.     bowego.  Tr.  wie  ffi^^etllaul^.  -     Człowiek  dębiady.  Btidt, 

•ąienifty,    ritt   wietWtłtlget   «etll    Rr.    Ay6HHOBaniŁ, 

Biezgrabny  cf*  olazawy  Piotr;  {Rs^  /^ySdcl)  gatunek  dtu-*- 

gich  aukien  chłopek  ,     które  dębowym  liściem   farbuią, 

\^,)  koryto  dębowe).     DĘBIC  ex,  ndk.y   wydębi^,    sdę- 

t    Mć  fltt. ,  ilęboirać  kantyn.  {.Endtk,")   ikdry  dębową  korą 

prt yprawiać ,  titt  feD  fal  Ul  £e^  bei(eti ,  in  bet  M^t  ^«t 

•  na^  i  RS'  Ay6»m»  ♦  Ay6AH>,  Dębiona  ikóra.  Cn,  Th, 
Dębienie  <kdr,  Rs,  ĄyGKSi^  AJ&x€h^.  S-  ^*g*  '''•  dębić, 
trftrzymyr^ć,  hamować,  pitM  tatten,  eitil^alteii ,  Sllfifim:^ 
wen  ^torn.  Aeolua  taraaem  dębi  wiatry ,  cahibeu  Zebr.- 
Ow.'  354. 

''DKBIC  06,  Dybić. 

DĘBICA,  y,  i.  cutrceTum  dębowy  gay,  Mącs.  dębnik, 
eitt  &Ć^milbdftn ,  cf.  Dąbrowa).  5.  Dębina,  miody 
dąb,  eUtt  itingt ' (Sid^e*  Bndr.  ~  Fig^.  kobieta  przerosła, 
dragan  ,  drabina  ,  Bndr.  efn  iifnt^ttiet  Uftd^fc^Mte^ 
gratten^Unmer*  a.)  Dębioa ,  miaiu^czko  w  GaJIicyi  nad 
Wisłoka  w- cyrkule  Tarnowfkim.  ł)yk,  G.  eUl  BtA^td^tn 
tn  ®allicieit*  DĘBICZ,  herby  na  tarczy  trjy  oszczepy  do. 
góry  oilrzem,  takież  trzy  w  hełmie.  Kurop.  3,  la.  eiu 
gBa)>petl.  DĘBIEĆ ,  DUBl£€ ,  PEMBIEC ,  ~  bca  ,  7n. , 
DEMBEL,  -  mbla,.i7i.,  dębowy  kły\,  ein  €id}0nfnńtte(  i 
'  R9,  Ay6<$łsb  rózga ).  Kazał  car  icfi  u*  pręgierza  knutami 
i  dębcami  wychłofkać.,  Gtt^a^.  534.  Dłużnicy  w  Mofk  wie 
knutami  i  dubcami  bywaią  wzbierani,  ib,.  Który  nie*  do- 
fioi  placu ,  wnet  go  na  klocu  miArz  dembcem  przykroi. 
Pasiek.  Dx,  6o.  Zmudy,  które  zbieraią  ogryzione  zdzie* 
hlf ,  Radzę  niechay  aię  wideł  flrzegą  abo  dembla.  Pot. 
Jow.  106.  $.  Dębieć,  dąbiec,  młody  dąb,,  eill  iunget 
^id^banni.  Bndt.  DĘfilKUFEL,  -  fia,  m.  rooczymor- 
fhi ,  wytrzęsikufel ,  moczy  wąs  ,  fepoy ,  eill  6aufitl^.  Nad- 
grobek  piianicy.  Tu  dębikufel  leiy  .  .«  ICckow.  Fr.\bo*- 
(twardyłeb).  DĘBINA,  y,  i.  zó/oroiro  dębowe  drzewa, 
€i(ftcn^    laa   dębowy,    eitt  kiĆ^ttmaib ,     drjsewo   diębowe , 

€i(^eiiior^;  Bh.  bauW/  buMna;  Sio.  bubowiiiA;  Sr.  i. 

IttbitM^  Cro,  duborina,  hrasztOYina;  Cm.  hrashina,  hra- 
bina*, Yd.  hraatoyina,  hraftje;  {R^^  ffyGmti  s  kiy,  pa- 
lica ;  Rg.  dubina  s  przepaść ) ;  i?^.-^uboyina ,  hraftoyina  )• 
DĘBINNY,  OĘBINOWY,  a,  o^.dfb^ny,  sdębo,  idę^ 
Siny ,  wn  SidSfeilloIi ,  Sit^en  f  .  Dębiniu  aijbo,  df binnwa 
trama.   Cn.  Th^^   DĘBI&TY^  jr>  p^  dfbów  j^eten,  |«!l 


Cft|«i'f  jBc.  Iiyeycinuil.     (DEBKA  of.  Depka).     1)Ę^ 
>  BNIAK,  a;  m.-  boletui  arboreus  seseitis :  gatunek  kubki, 
roanąey  na  dębach;  moie  bydi    zaiywany*   Kluk  Jjyk.  i, 
•^76'  ber  Si^^Wamtff ;  BA.  bitlottfir  ( dębowka ).  2.}  dębnik, 
dąbrowa,  dębowy  las  ,  gay,    ber  ei(beRV<l(b ,  . €id^eflbailU 
BKzko  Dodony  byt  dębniak,  w  nim  goDębie,  co  przyszło 
ntfczy  opowiadały^  Yłarg.  Wal,  3ii.     DĘBNICA,  y»  i. 
iof^t,   ^irberfot^e*     Dębnico  garbarlka  abo   aok  miękkich 
dębianek.  Sien.^ZM.acua  gallarum,  cua  utuMur  aptan-^ 
•    tes  coria.    Sleszk.  Ped,   ito.     DĘBNIK,  a,   m.,    EccL 
■     AyfiHHRl),    dąbłowa,    dębica ,  *  fin  '(^if^tlMMA.     $•  I>C- 
bianka,  gaks,     b^er  <^AQtf|>fe(«     Jałowiec   dobry  i   dębnik 
odpowietrza.  Lękarft.   C.   3.   ó,     DĘBNO,  a,  n.    herb^ 
na  tarczy  krzyż ,  spodem  na  lewym  rogu  abdank  *,  na  heł- 
mie między  dwoma  rogami  bawołem!  krzyi.  JCurop.  3,  ia« 
ein  SBai^pen*  '  IH^ee  Dębno  Aarociytne  iedną  miarą  chodzi, 
Nif^dy  Katylin,  ani  Apioyeh  nie  rodzi.- ^cAow.  Fr.  4g. 
*DĘfiONOS£K,  łka,  m.,  Rs.  4yOÓHOCKa,  łoxra  ehlo^ 
risy    ber '9rAnfinl,    ptak,  krzywono*,  wywielga.     '©Ę-. 
'^    BOSIEK,  »,  m^    Ec.  Ay&ocS^^ettl) ,  6r«  69uo%6fPos^  co 
dęby  siecze,     bet  dU^tnffa^et ,    Rs.  4y6oc1bYóiiTe ,    Gr. 
^vtT0fiul9,    -DĘBNY,  a,  e,  kolom  dębiaftego,  liścia  dę- 
bowego, ei^^kmbfarMg.     Między  gołębiami   do  wsadza- 
.   nia  w  nowyi  ^oł^inteo ,    naylepaze   są  d^bn^  ,    po  nich 

-  siwe ;  biaiych  aię  *wiamy.  Crese^^  685.  a.)  Dęhoy,  do- 
brzte  wydębiony , .  gnt  fal  bet  ©«t  %Hw^-    Dębna  ftbra. 

-  Bndłk,  .DĘBOROG  ,  u ,  m.  herb  ,  płeń  dębowy, 
z  ka^rego^  wierzchołka  dwa  ielanio  »ogi  wyrosły.  Ku^ 
rop.  3,   13.  ,      '"^ 

r.)  DEBOSZ,  u,  m.-  hulanka,  hulanie  /  ^efaie  !Deba«f<^e, 
Oilt^fcbWeiflind*  Sprowadzono  kilkoro  sani  z  miodem  i 
gorzałką  na  dopełnienie  swycięzkiego  deboaku.  Nar. 
Chód.  I,  4 13.  Całą  noc  tam  trawili  na  awobodney  za- 
bawio ,  którą  » francuakiego  nazywamy  doboszem ,  a  po 
naszemu  awywolą.  Łab^  Rok,  477.  3^)  DEBOSZ r  a, 
m,  hułacz,  hulayko^,  einet  bet  blbanf^itt.  Ten  Jego- 
mość debosa,  mizguś<,  galancikr  Xiądz,  53«  DBBO- 
SZOWAC  ob.  Hulać. 

DĘBOWA  C  ob.  Dębić. 

DĘBOWIEC,  -  wca,-  nr^  kiy  dębowy,  dębczak,  dębieć, 
etn  diĆ^enfnńtteU  Twardym  'go  zaglnazyt  dębowcem, 
Jiipite  cuerno.  Zebr.Ow.do^  *DĘBOWKA  o&.dębuiak. 
DĘBOWY,  a,  e,  od  dębu,  Si(^en  s  ;  Sio.  et  Bh.  bub^t 
»i/  bnbOWD}  Sr:  1.  bub«ne;-  Bs.  dubou^  Rg,  duboTj 
hraiłor;  Cro.  dubov,  hraastór;  Vd,  dobou,  hrafton; 
Cm.  hraftoT;  Rs.  A^ySÓBUH;  £c.  4/ Cniiia ,  ĄyGÓBhiu- 
Kory  dębowey  potrzebuią  garbarze  do  garbowania  Ikór. 
Bot.  186.  Drzewo  dębowe.  J^luk.  Rosi.  3,  18.  Wieniec 
X  dębowych  liści.  Zab,  i3,  5.'  Zbudowali  krzyżacy 
twierdzę  dębową  przeciw  Toruniowi  nad  Wisłą,  gdaie 
zowią  Dybów,    'ala  maią  zwać  Dębów.     Bieljk.    120.  - 

Dębowy  kiy ,  dębowa  wić ,  ein  (Si(^enhiiltte( ,  efaie  <Si<bena 

gerte.  Dębowa  wić  i^cay  robić,  a  brzozowa  rozum  dawa. 
Cn^  Ad.  i53.  Kto  aię  nie  porusza  atowy ,  Tego  porusza 
dębowy  (kiy).  Cn.  Ad.  367.  Fig.  tr.  dębowe  alowa, 
groźne,  chłoftą  grożące ,  2)r4u»0rte,  2)roNtia^tt>  ^^Ofls 
nertO^rte*  Kto  gardzi  słowy  proilemi,  tego  trzeba  dę- 
bowemi.  Cn.  Ad.  6^9.  Porznćie  te  słowa,  B.o  na  taką 
kwellyą  odpowiedź  dębowa.  Min.  Ryt.  1,  3 18.  Chciał 
go  byf  upomnieć  dębow^ioi  tlorr^.BudruAj^.i^*  *j.  Delia 


♦DKĘRZtA.  .-?  aEDtY.KACYA. 
£fbowi»  lAH  da^^y.  |«|KMDb  l^e^i«'  ft»iicy,-ct9e  t$n 

ben  alttn  'Mtttn ,  bie.  Ś^ac tlfcbe  ^MiifMt  )»  (eilti*  Nie* 

mciczysnom  delio  dębove.  <r^r,  jfpni  ^6s^ 
*B£BRZą.,  y »  i.,  iśf.  «/  J?c..ić6pb,  Ay6papa,  pcodHBO 
Ha  HKSicOMb  ii'fecni'fe  ,     dolina  wazka    międjsy  górami » 
obrosła  drae wami ^.wi^ą  oblana,  ctn   ettg^Ś  mit  SBdumen 

%madi\tnti  ttnb  oon  9Baffer  umfloffene^  %\^^U    ( a.  £cc/. 

A«6pl)^r4aa,  A«6pHbUÓt  s  lein^Ł).  .  Tuiamy  mphem  odaia- 
ne ,  tu  dabrae, .  Cu. cienie.,  ^im*  SaL.  1 7*  .  ^esicayna  buyna 
w  jdebray  \  winograd  pi^y  górse.  fó.  ^8ą  WAayl^kie  dębrae, 
waajrilkie  cię  lasy  stuj^^yiótty,  i^.  86^  . 
DECU,  G.  *dechu,  tchu,  1).  dachowi,  tchowi,  Injłn  de- 
chem,  tchem),  pqwietrze>  którem  zwierzęta  iyią  wcią- 
gaiąci  wypuazczaiąc ,  bet  9(t(etn;  ^/i.be<brb9(b/ bcbntttj  i 

Sr.  a.  bdćf;   Sr.  i.  be4,  bi<^,  ii#4i,  .^'<^l  ;../{g.  d^i 

diik,  (.cL  duch)»  ^^.  diih.,  d)h,  diHanit^P^;  ^^*-  ^^t 
di^aąak , ,  pihanye  »  ,.Cró,«. ^hąiiye ,  '  ,CCron  Auha . s  zapaah  , 
Crp.  dehnenye  s  wpfua)};.  V'«S.,odih.,  .aapa^  4uh,  slap , 
(  Vcl.  duh  dajeti  s  garnąć  5  C//HNdushk  ^aerjw  i{#-  ei;  Ec. 
AyHjiBóRie,  4o|:Hqjieb'iev  Zkąd  maaa  ten  dech »  k^óry 
w  aię  bierzesz  i  wypuszosasz.?  Gorn*  Sen,  a5j*  Serce 
odrowe  iefl  irzódiem  krwi  itehęw.udziela  i|rwota  wszyft- 
kiemu  ciatu.  ATofz.  Lor,  'jX  We  waayftkicb  znaiomych 
ifzykacK  wyraz  aIucząoy^deQh,  .pt^^iesiony.  ieil  do  zna- 
csonia  duszy,  spirUut^-  ani/ttp^,  ftvfufAa,  J!fpcz.Cri,  3./».  74, 
/^«^,  duch,  dus#a).  Dech  tracę.,  ppidlewan^  .Teat.  a8, 
^.  l8ł.  .Bytby  dtuiey  iea|czę  móy?ił  ,•  .gdyby  mn  byio 
tchu  ftala.  Ga«.  ffar,  1,  75...mfW  t|m  bel  ilU(«m  iltfp 
teicb^  b^tte.  Ju4  czuję  imi^ź,  iui.  nie  zadijLigo .  tchu  nie 
ftanie.  Stm9*  Nwn.  1.,  303.  Jak  umarty  leiat»  ledwo  co 
tchu  maiąc.  Sk»  Dz,  J689.*  Vd,  bresodihliu*  bressapen). 
Póki  tchu  itanie,  do  ońatnfego  tctiu,    i.  e^  Ąo  śmiercią 

.  ao  zgonu,  doa^nie^  bU  inm  U%UVi  ^ttb^mittgC-  - 
Jednym  tchem ,  ciągle ,  bez  odetchntenia  ,  il«  tchu  (lawa » 
ta  etllMIt  9tb^m,   m  eiąe«l,pnge.     Trzeba  )^rp  iednyin 

.     tchem  wypi6  Mon,  68,  88.  (duazkiem)*  P^tr.Wod.^^.  - 
Co  tchu,  co  tchu  ftaie,  jak .  ifayszybczey,  iak  nayuailnjey,  gUil 
Mttrin  iŚtbetU/   Oltf^  f<^lte0^e.    Co  tchu  pobiegł  za  granicę. 
Zab,  i5,  8a.     $.   Grammat^  Dech  n  Greków  ie(l  dwoiaki, 
gęfty  '   i  rzadki,  '*,    spiritus  as  per  i  Jenis,     Dech  gęfty 
wydaia  się  przez  letki  chąch ,  nakaztatt  Polflciego  h ;  dech 
saś  rzadki  cale  słyszeć  się  nie  daiej  Przyb,  'Gf,  Gr^  3*  bet 
©tiedjifc^e  spiritus  asp,   nnb  Unis.     DECHOWY,  »,  e, 
od  tchu,  %t\^xa  i  ;    itsr,  ĄyxoBhLyi, 
Pochodź,  pod  sl,  J)ą^y 
PĘCIE  o^.  Dą<5. 

DECYDOWAĆ  ^jr.  ncAł.,    zadecydować,    udecydować  dk., 
osądzać ,  zdanie  dawać ,  fłanowić  o  czym ,  wyrok  dawać  , 

beciblten,  ben  ^niiptnit^  tl^nn ,  fntfćb^iben.    Sam  gtos  za*- 

biara ,  inszych  zdania  ttumi ,  Chce  decydować,-  iak  dpktor 
w  katedrze,  J  słowa  awoie  mieć  ryi&.na  cebrze.  Min,  Ryt. 
3>  534.  We  ws^yflkich  rzeczach  decydować  będą,  nie 
wiedaąc  nawet  o  czym  mówią.  Mąn.  6ó,  21 5.  Powziął 
ton  decyduiący  ,  iakby  ąia  trybunale  siedział.  ICras, 
Pod.  a,  ą33.  DEĆYI^ALNY  ób,  Dziesiąttiy.  DECY- 
ZYA,  yi,  i.  wyrok,    cozsądek,    bie  SfiipoS,    bie  Cnt« 

f<beibung,. 

^DECZtLA  9b,  Daszka,  Daga,  Deka. 

PEDUKCyĄ  JCrtif,  Zb.  1,  a3o,  <?^.  Wjir<*  PE^YK^^CYA 


DEDYKOWAĆ     -    DlBriPrKItOR. 


i^i 


«d.  Przypis  4  ppMf^piaowanie  dzieła'' k£mr»    bie  ^UfCbtift/^ 

^tteignuiig,   ^ueldtitiiig^fibrifi ,    2)ebic4tioiu    Dedykaeyt 

iaft  to  roaumna  praymówka  autora,  ^y  co  Wziął  aa  to  » 

źe  napisał  książkę.  Kraj,  Pod.  1 .     Ldtoi  w  awoiey  ^de-o- 

dykatoryi    (dedykacyi)^   kalendarz  swóy    zegarem  zowie<> 

Zebr.Zw.     DED YK.OWAC  «A.  Przypisać,     DEf^ALCA , 

i ,    i. ,     DEFALKATA  ,   y ,.  i. .  Odtrącenie ,    potrącenie, 

spuazczenie ,  aniźenie  n.  p.  oaimszu  ,•  btt-n^f  J^n  etaei 

ĆuntltlCf  ba^  Stb^btol-  KredyU^rdik  wyliozo&ey  summy^ 

przed  caasem  zwykł  z  ni^  pewną  l^otę-  !wytrącać,  ^i  ta 

.    wytrącenie  pd  suminy  rachunko^ey  wtaymi  «ię  u  4upodir 

b  escomptt    czyli    ifofaikata.     UJtrz.iAig.  %jf^  .'BmlkMita 

z  przyczyny  niemodzaiu  de&Aki.^ądać  oie  ma^'*^^.  Zamoy. 

149.     Z  arendarzem ,  •  ile  razy  racfaui«sż',    defalka  mtisi 

bydi  zawsze.  Haur.  Sk,  230.    .DĘFALKOWAO  cz.  ndk.f 

.   sdefalkować   dk.^    wy ti*ącać ,.  4b)|irt^f «  ^   lAfe^Heil.^    Sta- 

:  roście  mogłoby  się  ao  <w  ikarbiędefelkMNĆ  *m  togOy  v&'do 

(karbu  płaci ,  ieby  miał  co.  więcey  paokoffk^w  do '  imania, 

zbroduiów.  Garn.  Wł.  P.  3.iA«»  .§.  Defaikowad;    podeihU 

kować,  pogorszyć  co  do  intraty,  mniey  ińtmfny^  uczy^ 

i»ić,   fd){e<btcic  mwi^ ,    betob  bttngeii  ,'  ^wmńf^nftńi 

~  iĆ^mit)Uxn,  Komisskrz  teu  doJ^ca  Paoflrie  podc&lkowpat. 
Zdó.  i3,  io5.  DEFEK.T,  u,  m.,  DEKEKCIK,  a.  m.zdrb., 
aiedoftatek,  niecałoić,  niezupełnoić ,  brak,  bet  -OTdH^el^ 
ber  l>eftCt  Koło  nich  leA  wielki  defekt,  fiu>» <>hudnieie , 
.ta  syxiy  swoie,  aapożypaai^c. się,  bryz utą.  Giicz.  Wyeh.  F* 
3.   b,  fubóztwo).     Defekt  w  rachunkach ,  Ki.. Ka^^nib, 

-  Ha^mb  r  HeAO^óoib*     $«  Wada»y  przywara ,    ulomno^di 

f  eblet,  SRangel;  ^ebtecbeti ,  3>efe4t.    )fa  def^^kta  ćiedzio- 

ny  lekarftwo.  Compjt  Med.  3i.  Gdy  pacyent  defekta  opq^ 
wiada,  lekarz  powinien  dadi  podług  ich  mniemania  ucao« 
«ą  rezolucyą.  Kras.  Pod^a,  187^  ^  §^Mi>rai.  Chwalić  de- 
Icfkta ,  ieil  więcey  nii  zdradzać.  JCra^  AłysZk  4  o.  Pokut* 
j^a  pop.elnione  przez  &  lat.^defekty  ^defekta).  SkJ Zyw.  i, 
.X  338.  Przez  ,c?łe  iycie  nie  m^adzIaU,  co  to  ieił  na^rmniey-P 
azy  defekcik  przeciwko  niairiniioici*i'i5.  53 9#  (wylu-ocee-^ 
'  Jlie  ).  DEFEKTOWY  o5,  ■iewpeli]^,  niecały.  Ręss, 
H^iieniHbiH,     DEPENDENT,    DEFfiNDENS  dyspiitacyi. 

Warg.  Wal.  3o6.  odpornik,  bet  2)efeiibeiit  te  fioet  2)Ws 

^tttattOD.  DEFENDOWAC,  bronić  w  dyspatacyt  ( cf.  ♦ga- 
dać się).  DfiFERENCYA  ,  yi,  Ł  ulł^^anie,  poWa^anie, 
«ftępowanie,  uniioność,  bie  4^4(^9 U blgleit ,  ®ubm{f(lbn , 
IXfitttt\^in\%l^U  Mędrszych  słaohay  z  deferen<N;rą.  JAA/^ 
..  TeL  i63.  DEFEftOWAC  komu,  uftępować  mu,  ulf^gać, 
podUgać;  poddawać  mu  się»    eftWOI  lUHbdebeil ,  t^t\&ftn , 

ebtetbietig  tti  \^m  ^utńcf ttefsen ,   t^m  toiUfabten ,  ttfiter» 

tb^inig  fepn*  liNa  ów  czas  ^szlachecki  ftan  ddfefbwat  sena- 
torom. Petr.  Pol,  98*  Woiewoda  Wołoiki,  iź  nie  de- 
ferowai  Sułtanowi,  rozgniewał  9ię  nań  pohaniac.  Gwag. 
649.  $.  Daferować  co  komu».  ofiaro Waić-  mn.-  Cn.  7Vi^ 
j,  Deferować   co  albo :  kogo  ,  donoaić ,  •dnoaić  .  benohcU 

fen,  angeben^  .^u  wtifen  tbu|i.  .J>.;  pi.  DeUta«:  DEFI* 

.jNXPXA,  yif  iy  wyiuszczenie  rzeozy^#tęzłe,  doftafteckno 

>   i  iasne.  J^a^,\f6Qt'Ą^  a 3 o.     opfaywanie  (0bi  oznaymianio 

^;   Mądrz.  Bajf,   j.  c£  obm(>wa),    określenie,  wykład,  Mf 

2)efinit{0ll ;•/>/!  dofipi.tak  ;   /{«.  ocpe^^AdHie.     Definicya 

czyli  iftotuy  opis.  Mon.  76.  3i2.   'DBFJNUOWAC,  j»pi- 

aywać,  określać,  pznacza4,  wyluszcąać,  wykładać*,  Dai^ 

.•   dozpiti;  Rf.  ongeAt>xrimh,    DEFIIttTOR,  a>  m.  radzca 

,    jiaJ^9Dayi  o^oUiwiiO  V  aakojHiolk  S.  FraiŁciadui^  bit  Stfi: 


<i6 


6BFINIT0RY    -    DEK. 


lUotr  grtitttd^  0Ut|  in  ben  Ctbeit  M  $-  %tm^Mui, 

%0t  OtbtiiWtH^'  iTrzj  de^uitonch  '  zoflawaia  -wUdza  , 
pó^  trwiiia  kapitsfa  gieiieralAa^  sądzić  i  ftaimwić  prawa. 
^f>i(.  i>om.  86*  Przewielebny  Oyciec  Definitor  dobroczyn- 
nego fundatora  wielbi.  Mon,  65,  88.  D£FINITORZ,  a, 
m.    izba  zakonnych  obrad  y    hit  DtUn^Utlfiftuie  ,     bit 

IKatl^^flube  in  einem  jtlofler, 

ji.)  DĘGA^  *»  i.  pręga,  hlisiia^ 'saram.  3ffcz.  b{e  6<^toieIe 

»»tt  @(CUdettV  ^iel^n>'dti  $kb,  rhir  €(^r«mme^  ećfm^ts^ 

tte;  ^4;-  gl§W«r  (/ilA,  bub<r  5  tęcza,  cl^dncha  ,  duha);    Vd. 

%  .prog»,  shiakai  naoiik;  iSr.  f.mcsef;^  l»obreniciaV  Sine 

,  4ęgi  byfy  jift  oiey  od*  twardego  łeienSa.  £xoy:  53«  Słyszeć 
byto  bicie,  holkt  m  ęę^jtłiruiów ;  a  ot  ciele  sino^ć,  dęgi,. 
guzy»  rany.  Optd*  eat,  i»*     W  czerwonych  dęgach  ciato- 
na  grzbiecie  się  wzdytta.  Dmoch.  Jl.  n,  3 10.     Szabelne 
mr  kąrląu  pom^śfdęgi.  Job L  Buk,  N,  2,     Te  dęgi,  któreś 

i   w  głowie  odebrał;  afuią  patronowi  ku  twoiey-  obronie* 

^    JTśłit,  5oycv*  63.    Skóra  dcg  pełna  oh^  poaiecaona )..    Dc' 
:  gami  kogo  nacechować.  Jiiąez, 

a,)  Dl^pl  ^.  ^ięgi. 

1PBGRA0ACYA,  yl,  i.  j«niienie  ze^pniftlrangi^  u  du* 
ichownyeh  odiwięcenie^-^ie  IJ^rgrabaHon.  Obrządek  od- 
bieraiący  konru  prerogfeCywy  iego. przeszłego  ftanu.  l>axr 
Zb,r, a3a,  DEGRADOWAĆ  ex, ndk. ,  zniiać  do  raniey- 
aaey  g^d4Q4ci«  Ikładać^^  wyauwać^  ruszać  z  nrziędu ,  wy- 

iwŁccać,;  odiwiccać,  brgrabfrfA/c  bem  filtaiigc  fntfcCen^ 
^eYKittf r  feiten^  abff(eit;  iST^.  pa^scaAoBaniB, 

PEISTA,  y,.;7»...zboinik,  który, samego  tylko  boga  pczypu-- 
aa«;za ,  bet^tiD^.  Satyca,  praeriw  boihikom  czylir*  bez- 
boinym  deidom.  Mon,  6j,  a5.  U  dcfftó#  cała  rzecz  wy- 
gnać boga  i  słuchać  rozumu.  Lach,  Kat,  i»  196.  (cfr 
atensz  ).  DEISTOWSKI,  a,  ie,  zhoiniczy,  zboiuy, 
beiftif(^»  Zyłf.utAarłpo  detftow(ku.  Zab,  5,  380.  D£I- 
3TOWSTWO  ,  aV  n.  aboinictwo ,  bfe  ©ffflerf^. 

-(>.)  DEK,  u,  /!.>  DEKA,:  i^^-i.  «  iWem.  Me  2>e<fe  cf.,  L^ir. 

-    teges)    przykJływtnifl ,   przykrywka »  <nakrywka  ,  naftołka  , 

jnaścielnik,  dywdyk»  >derha,  bie  3>fcfe,  ^fert^ecfe,  Sats 

telbecfr;  Sę,  a;  brfi^^    Cr/n   deka,  farkifsh;    Vd.   koinika 

cdeja,  farkesh,  koinfta  plahta »  rlTta,  Rg,  aacrafóc;  Cro* 

.hixrb,  cjultar    {ob,  czołdar)^;  Rt,  obs,  noAcmfr.     Posłali 

mu  konia  dobrego ,  siodło  pozłocone  z  dekiem.  B/e/.  Sw, 

aa5.     Manufaktury  na    deki    końflcle  ,     koce  ,     kilimki. 

Pam,  83,  359.     Na  dzfelnym    koniu    siedział  ,    którego 

dek  złoty  nakrywał.    A.   Kcłtan,   W.  33o.      Słoń  szedł 

akrylu  haftowanym  dekiem.  Jabł,  £z,  70.     Konia   przy- 

"krywać.deką  płócienną. czasa  goYą;ceg&  dla  kąsania  nmch; 

a  zimnego  czasu  deka  wełuiana^ierau  zdrowa.  Cresc,  621. -^ 

-Deka,  kilim,  nakrycie,  Cro,  poplnn }  i?  j.  04*611x0;  elne 

Sti^hede,   fdettbeae  tr.  f.  w.     Dek  włosianych  iedenaście 

•   dla  okrywanizi^przybytkur    W.  Exod,  26,  7,  (opon.  A'*/".- 

^d.)  - .  Da^aek  nad  crfym  ,    ba^  SJid^eWetr ,    J5a*(bett' 

Deki  naultf-ch  naypicknieysze  gontowe.  JPĄok^  Pas,  t8.  - 
XT  narsipdzi    nitaycsnych,     u    łutni,    cytry,    nakfjrwka, 

'   tte  2Se(fe  eine^  nroffairfft^en  3n{lrnnfffir^v  ber  fyiefonans^ 

'.łObetr.  U  lutni  grzbiet,  w  któryni  się  głóa  odbiia,  ieft 
na  dole  ,-  a  deka  a<' kołem  i  z  ftrnnami  na  wierzchu, 
r  L€0p,  praef,  na  Ps,  -  Deka  u  zamku  ,  blacha  zamek 
przykrywająca,  b(f  ©ftfe^  hH  Cberbfed^  tlMi€i^U^ti. 
Hygie^,  klamka,  śastiwka,  d^ka,  i^n^yna  i  inne  części 
Muąku  .do  drswi;.i2>a^.  <^  ^^^  58.  r    peka  paMtjetoWa^ 


♦  -  '   DEKA    -^    DEKRET. 

prkytryma  a  ciafta  ,•  bet  ^ftetłnbeM.     Deka,  blacha  tba 
*    papiM:^  na  którym  tiafta  się  piek4,  b«^  S^łfi^  ebet  f<tpier, 

I9«ra«f  jtttten  geb^dteti  werbeti.  7>.  -  Deka  hetmo^a 
u  herbu,  bet  *$elttib>cfel  *tiie*  ®rt|??en#.   7V.    j.  jig. 

płaszczyk  ,  pokYywka  , '  pozór  ,  bet  2)e(fllUmtel V  bU 
SBefÓ^inigUng*  Krzywoprzysifftwu  swemu  deki  siakst, 
t«  i.  omawiał  go,  ogradzał,  fatebram  ptriurio  cuais, 
Mącx,  "..*♦'. 

9.)  DEKA,  i,  i.  daga,  tuHt^;  Mąct,  bet  Sot(bf  ^cib, 
daszka  «<fr6»4  9".  i'.  (cf.  Ger.  J)ege«,  cf.  fte^btn),  Ga//. 
4ague*,  Jfa/*  daga;  ^r.  ^iry«  5  ^i^*;  "łp*!  cf.  tasak).  UHo- 
li  go  dekami.  5rryiilf.  66.  9eć«kA ,  daszka  ,  mały  ta- 
Kch»    Mącx.  ł*      •  •  ^ 

DEKALOG ,  u ,  w.  a  Greek,  dziesięcioro  bofego  pny- 
kazania,  Daieaifciorg ,  bet   !Z)C€aIogn4,  Me   le^n  (9eb9tr. 

DBKANA;.NY  <^.  diBMiahiki.     1; 

DEKIEL  ,1 »- .kl«,  '^,   nakrywka  pafeewki  niłrzelby,  bet 

^f«mtenbecfVl  am  Sd^lef^jewej^te/    Deki«il"ż  panewki  iw- 

.  bić  \  Kaw,  Nar,  27  7.  ( tryb  mnsatt^).     DEK AtlZ ,  a,  JH. 

»  p©kry#acz  dachów,  ber2>tt(bbetfet,  Bndtk.       * 

DEKILAMACYA  /  yi,  1;^  ffósowałie-tónu  f  gieft^w  da  aiy- 

<łt,  dl»  dokładnego  dney^  w^raśenia  ,  bit  2>et(«ttt<trtra- - 

PoWiWwatiie  przecfiw-cłemii,  raćzey  żwawe,   biiync,  nił 

dowodzące  »  gruntowne ,    bo^  2>e€l«itiiten  gegen  etMl 

Pismo  peUi©"  deklantityi ,  *a"<wcae  w  doyrody..  -  Gatuack 
krasomowy;  dne  «tt  flle!^-*  Sttseka  pisał  deklamscye. 
DEKLAMOWAĆ  ex,  ndk. ,  głosem  i  gieftarai  my^l  »ibiie 
WyrKŻać^  becIamtretP.'    Deklamować  na  ro,  przeciw  cw>- 

lAu  *  glołfod  jioirli* war, 'gadać ,  ge§cii^^eftiHi^  becl«mlr««.- 

Deklamować  -,      •krasomoWfltie    się     iwiczyć.    Cru    Th* 

to  ieft.  w  wymówieniu ,  f[<^  im  SS^cYainlten ,  1B'^« 
Slebeflinft  Aben. 

DEKLARACYA;  yi,  i.,  DfiKLARACYIKA,  i,  ł.  z^^ón., 
o^wiadibenie  si^ ,  oanayraienie*;  «%W4e4«czenle ,  Me  fts 
fMrung  ,    Sgeeanntnw^nn^.  -     Pni^eczenie,    obietnica, 

ble  ©itbei$BHff,    ba6  ©etfinjfcben.      DEKLAROWAĆ 

ex,  ttdk.y,  o^iadezać,  óznaymować,  obwieszczać,  tti 
iWten,   befaitnr  maĄen,  -    Przyrzekać,  obiecywać,  »fts 

frrełen,  wrbelfen.  Tear.  ł6,  b.  a8.    DEKLAROWAt 

się  ob,  oświadczać  się. 
DEKLINACYA  06.  Prjiypadkowanie,  zpadkowanie,  fonu, 

5i»A.  Dbvbf<r,  oCcbdtelfa  ;  ^5fóf .  ob(CUno(l ,  oCiNtfJf«f 

Obibnofli  *S/a.  pregibanje  j  Kdl  pregybalshe}  Crn.^rtm' 
nbft;  /{^*  CKAOHeii 'ie. 

DEKOKT,  n,  m.,  DEKOKCIK,  a,  m.  zdrbn.,  wywar, 
wywarzyny,  bet  ©ecOCt;  /^ir.  urarak;  Cny.  yarenicM, 
okuha  ;  Sr.  1.  piift^fa  »OtlOatena.  Napóy  lekarfti  rohiony 
a  w  ywarzenia  roilin  lub  innych  subRancyi.^  DyK  bi*^  V 
640.    Kiuk,  Ro<l,  2,  274. 

DEKOMPOZYGYA  ob,  rozkład.  N,  Fam,  ^,  3 1 8. 

DEKRET,  u,  w.,  DEKRECIK,  a,  m,  xdrbn.,  wyroi 
prawny,  ba«  ©ectiPt,  ba<  ttttbeff  ?  w.  porela  ▼!«»>). 
Dekret  albo  ortel,  roaatrzygnienie ,  które  sędzia  na  «ąflo« 
między  fironami  eay ni,  którym  iednego  wolnym  ciyiM» 
drugiego  -winnym  byd£  uznawa.  Sxcx€rb.  Sax,  o?* 
Wielkie  bezprawie  i  krzywda  na  iwiecie.  Dopiero  pra- 
wo pfsać  przy  dekrecie.  Zab,  i5,  a36.  Otrzjmalen 
węzłowym  prawem  dekrecik  na  We  Pana  a  exekucyą» 
Teat,  5,  67.  Dekretami  wzgardziwszy,  sprawiedliwo^ 
czynią  aobie  zanti^  Star.  Vót.  JK    Wyrok  aacic^cis  albę 

dekret 


DEKRETAŁY  -  DELFIN. 

'^Irek  Imierci  tlowa  twoie  będą  dU  mnie.  Teat.4,  h.  i55, 
'  Spieascie  się ,  bo  Ikoro  sędsia  na  dekret  Eadł^coni ,  moie 
bjdi  gorsey.  Tot.  SyL  gi*  ikazanie,  ikaiń,  hai  iBets 
batnmnng^lirt^eK.  Dekreta  ocs jwifte ,  sa  ftawieniem  ai^ 
firon  obu  06*  Oczywifty,  oppos.  zaoczne,  kontumacyalne, 
f/A  1^.  DEKRETAŁY,  -  <Sw,  decrttatia  papu€,  tfe 
Vil^{X[\Ątn  ©fcrcurtetl.  R€y  Ap.  36.  DEKRETaLSKIE 
kaicgi.  i5«  88.  id,  -  DEKRETARZ,  a,  m.  księga,  w  któ- 
rzy oilateczne  wyroki ,  podług  formy,  z  dowodami  i  odwo- 
dami ufoione,  mieszczą  się.  Oftr,  Pr.  C,  s,  45.  (cf.  sen- 

tencyonarz),.  bff^2rfaretr«preto(0S,  tlttJfiWto**    ^^ 

KRETOWAĆ  ex.  ndk. ,  wyroczyć ,  wyrok  dawać ,   bf Cte* 

rtrrn,  ben  rlcttcril^fn  9(u^rptti(^  t^im.    $.  Dekretować 

kogo,  ikazować,  finrn  »ertirt^eUeil ,  odckretować  dk.  - 
w  niedługim  czasie  i5o  na  tenfe  zabóy  odekretowano. 
Chro/c.  Fars.  164.  osądzono,  (kazano.  DEKRETOWY, 
a,  e,  z  dekretu.  Cn.  Thr  wyrokowy,  bcetetltlifią- 
DELATA,  y,  i.  (o6.  deferować  kogo)  odniesienie,  do- 
^  niesienie  do    sądu,    bif  ©f ttUnclatUn ,    Mf  5I«d«be,   Utls 

fkigf ,  bft^  OIngeeeti,  Slnseigeti,  bie  9tłi|eiae.    DELATOR, 

a ,    m,    donosiciel ,     odnosiciel ,    donoica  ,    oikarźyciel , 

brr  ©ennncUnt ,    %n^\^tt ,   «ngebfr  ,    «nf Wger.    De- 

latory  oikariaią  podftępnie.  Hor^  Sat.  36-  W  rodź.  U4Jk. 
delatorka. 
DELEGACYA,  yi',  i.  poczet  osdb  maiącyck  wlaną  na  sie- 
bie czę^ć  wyiszey  władzy  ,  z  obowiązkiem  sprawienia 
się  z  iey  niycia.  MCrat.  Z6.  i,  a3i.  Deputacya,  słowo 
dzi<  oiyte  na  mieysce  delegacyi ,  na  dawnicyszych  konfe- 
derackich  aeymach  zaiywaney  ,     znaczy  wszyftko  iedne. 

jCołł.  P.  P.  4.  ( cf.  komissya )  Me  Deledatloii,  j&epntffHoii. 

DELEGAT,  a,  m.,  DELEGOWANY,  do  delegacyi  na- 
leżący, deputat  f 'porucznik,  /"arr,  5a5.  Cro. naruchnik, 
odlachnik,  podoblasztnik  ;  Vd,  odposhiljanik  ,  odposla- 
nik ;  1?#.  odregbjen ;  bet  ©elf gltte  ,  Depiltttte.  DELE- 
GOWAĆ ^.  ndJi. ,  z  ramienia  swego  kogo  zsyłać ,  efnetl 
helt^ittn ,  bepnttren  ;  Vd.  odposlati ,  odposhilati  *,  Bs. 
odrtditi;  Cro.  narurham  ,  odluchujem. 

DELEK.TACYA,  yi ,  i.  delektowanie  sif,  rozkoszowanie, 
ucieszanie,  uciecha,  bie  Ctgittlllli  ic*  KpacózncmBOy 
«pacOBaHie.  DELEKTOWAĆ  kogo  cm,  ndk,,  miło  ncie- 
saać  kogo,  eitlftl  ergi$efl.  DELEKTOWAĆ  się  taimk,, 
ncieszać  B\ą ,  zaiywaif  delicyi,  rozkoszować,  ^Ą  etgłCeti; 
Rt.  HacA«4Hai&cil ,  HacAaKCAambcff  ;  Ec*  HacAftcmeił'- 
mHCfl,  KpainycJij  Delektować  sif  <  kim,  ob.  Pieścić 
się  Z  kim* 

1.)  delfin;  a,  m.,  DELFINEK,  nka,  m.  *drhn^^  zwierZ, 
dłuiszy  od  Iwini  moHkiey,  w  oceanie  Europeyfkim.  Zooh 

594.  bet  t^tlifyln,  etwe«rt  ^ofet  CeeffWe;  Sto.  betfiiif 

notira  {^ina ;  Cm.  delHn  ;  Vd.  delfin,  dupin  -,  Bf.  duplin, 
pliflcaricza;  Cro.  delfin,  dupin,  pliszkaWtza;  Kg,  pliska- 
▼izaj.   Delfin  t  Iwinia  morika.  Otw.  Ow.  67.    J,  Delfiny 

V  armaty',  bie  2)elp(inen,  bie  ^anb^aben  an  ben  ^anonen^ 

Antaby  n  armat  zowią  delfinami ',  poniewai  na  kształt 
tych  bywałą  uformowane.  Archi!,  3,  60.  {ok.  us«y  ar- 
maty. Jcii.  Arf,  5,  290. 

3.)  DELFIN,  a,  m.  niegdyś  ksiąię  udzielny  delfinatu,  pd- 
iniey  naftępca  tronn  Francnzkiega ,    bet  ^Mpf^ltl,    tet 

'  Sfan|i(lf((e  Ateoprin}.  Humbtrt  Dtrfn,  widząc  się  bez- 
dzietnym, włoici  swoich  odfiąpif  Filipow),  synowi  krdla 
FMipa ,  pod  warunkiem ,  aby  imię  iego  przyiąl  v  od  tego 
Tom.  U 


DELFINAT     -     DELIKACIK. 


^»7 


csaan  królowie  Francuzcy  zaczęli  daw|ić  aayfiarsijrni  synom 
swoim,  dziedzicom  tronu,  tytuł  Delfina.  Dyk.  G.  1,  163* 
j.  Z€a't.  delfin ,  ogólnie  za  flarszego  syna ,  naftępcę ,  dzie- 
dzica, pierworodnego,  bet  Sif^geb^btiie ,  bet  (?tbe,  bet 

tbtOnfblget  (im  6d|^er|e).  Urodziła  delfina.  Ou.  Wyr. 
DELFINAT,  u,  m.  prowincy a  Francuzka.  YV>T«f .  «. 3o5, 
ba^  2)elpbi««t    Dyk.  G.   i,   162.    DELFINOWY,  a,  e^ 

od  delfina ,  2>anpbin^  t  f  ben  SaiipbiR  bettefenb.    DEL- 

FINOWA,  y,  i.  iona  D«I&na , .  Królewicowa  Francuzka. 

7>.  bel  2)aupbinl  4^ema((inti. 

DELIA,  DELIJA,  ii,  DELIKA,  DELlYKA,  i,  z.  zdrbn. , 
azata  zwierzchnia.  Cn.  Th,  gatunek  kierei  wciętey,  opoń- 
cza ,   eln  Olttu^  ,  tnfonbetbeft  ein  SDof entrtf  ;   ( Cro. 

dtlUt  ĘfirJIrenuusJ,  Bphefiris,  suknia  iołnierika,  którą 
na  zbroię  kładą ,  delią  może  bydf  zwaną*  Mącx.  Skan- 
derbeg  włoiywszy  na  się  wedle  zwyczaiu ,  deliią  na  pan- 
cerz, iechał  miaĆo  oglądywa^.  Bax*  Sk.  ao8.  Dzii  co 
kurta,  to  dołomań $  co  deliyka,  to  nasuwie/i.  Dwór,  H* 
Zdjąwszy  im  poddańfką  suknią ,  w  deliie  ie  ubieraią  i  do 
siebie  na  słuibę  biorą.  ^etr.  Po!.  ioo«  One  z  dziwnemi 
kołnierzmi  delie.  Rty  Zw.  By,  b.  Deliyki  z  grzbietów  ry- 
sich. Nieme.  P.P.  127.  Czy  delia  przy  kołnierzu,  czy 
kołnieni  przy  delii  ma  zoftawać?  Sak,  Ok.  i5.  (czy  nos 
dla  tabakiery,  czy  ona  dla  nosa?)  (cf.  Delutka,  delura, 
deliura).  *§.  Delia  dębowa,  dawny  sposób  leczenia  francy, 

ein  altel  SBittef  bie  Senerlfcbe  At«nf(eit   %t  beiltn. 

Nieszczęsna  miło^  Fzaty  wymyśliła  nowe ,  Paniom  metle  , 
mężczyznom  delie  dębowe.  Pot,  Jow,  162.  ♦$* •Delii unak, 
Meliunak  (Croat.  delia  yir  Jirenuus),  ein  Clfenfteffet , 
'  SBtOmatbal*  Tu  o  deliiunacy ,  tu' sławni>  rycerze !  GrocA. 
W,  462.     Kaidy  w  Deliunaka  kopiią  zawadził.  WjsrjMcz, 

•    Pob,  C,  3. 

DELIBERACYA,  yi,  i.  rozmy^lanfe  ai^  nad  czynf,  rozwa- 
ga, rozmysł,  Me  SBetat( W^gung ;  S/o.  to^tliifielfa;  Uwa- 
ga ,  z  roinych  zdania  złoiona ,  która  namawia  do  rezo- 
łncyi  umysł  radząoego  się.  Lub,  Roz.  455.  (cf.  konferen- 
cya ,  obrada ,  namowa  ) ,  left  to  niby  anatomia  rzeczy  ^a- 
proponowaney,  bo  rozbiera,  ikłada,  uwaia  iey  naymniey- 
sze  cząOeczki,  ib.  DELIBEROWAĆ  cz.  ndk. ,  rozmyślać 
się  nad  czym,  rozwaia^  sobie  Ca,  rozbierać,  roztrząsać, 
bet«r|f4(ffdeR«  Dwie  są  uwagi  kaidego  deliberuiącego , 
ikutek  i  bezpieczeńilwcr.  Lub,  Roz.  456. 

DELICYA,  yi,  i,  delektacya,  rzecz  delektuiąca,  specyał, 

'  eine  S^elirateiTe^  Naywięcey  w  Uczb,  mn,  DELICYE , 
dellkactwo,  rozkoszniczy  żywot,  rozkosze,  (^td^OU^ffl^ 
ten ,  ^tmt,  ^fMgiX%,  SetgnAgeir.  Tu  nietylko.o  odzia- 
niu mowa ,  ale  I  o  delicyacb  albo  rozkoszach  tego  iwiata. 
Biał.  PoJi,4:Ł,  Annibala  Ka^afilkie  delicye  igubiły ,  iak. 
Bolesława  Śmiałego  Kiiow/kie  delicye  psuły.  Petr.  Et, 
t86.  Cały  ten  dzień  w  okrutnych  mękach,  iakor  na  de- 
lieyach  ftra wił.  Birk.  Mant,  B,  2.  Ah  cóź  to  za  delicye , 
Gdy  się  uymiemf  za  szyie,  S  tam  daley  i  tam  daley. 
Będziemy  się  z  tobą  kochali.  Zahł.  Bat.  72.  Widząc, 
iź  sąsiedzi  delicye  płodzili ,  rzekł :  hoynie  uiywaią,  iakby 
futro  mieli  umrzed.  Budn,  Ap.  67. 

•DELUUNAK  ob.  Delia^ 

DELIKACIK,    a,   m.   zdrbn.  rzecz-    delikat,    papinkarz, 

pieszczoszek,  e{n  Helnet  ffieicdlinf,  sattllnj.    Delikacik 

żołnierzem  nie  będzie.  Opai.  Stif.  55.  Niemasz  mc 
śmieaznieysiego  I    iak  ubogi  wyniosły  delikacik.    ib,  51. 

53 


4łS        DBLIKACKI     -    DELIKATNY,  •DKLIUNAK    •    DENAR. 

DEUCACKI,  «,    ie,    DEŁIKACKO  ad9.,   pSessctony,  berę,  1»oB  S^elicatefe*     Obacsygi,    iak  deUkatnie  attuię 

wymyainy,  wykwintny,  praysmaczkowy,  wytworny,  de-  We  Panu.  Boh,  Kom.  4,  a 5 7. 

likatny,    %tiĆj{\A,    ta\ixU\t    Delikackie    ciało.    PBtr.  «D£LIUNAK  ob.  Delia.     DELIURA,  y,  i.,    DELUTKA, 

Ekp   47.     Delikacki,  roakossniczy.  C/i.   Th*  ga7«    IDOfli^s  iy  i-  wotoczka,  feraiya,  azuba ,  (o 6.  delia),  elH  ffiaSfts 

^^     Nie  iyi  delikacko  ,  iak  domator  iaki ,   ale  iy t  iak  '   <((f|^ef  DbettO(f •     Deliurę  na  sobie  miaf  Tyrikiey  roboty , 

Aotniers   w  trudach  krwawych.  Birk,  Chodk.  Ss.     DELI-  którą  pifkny  paaaman  w  krąg  obchedzit  złoty.  Otw,  Ow, 

KACTWO,   a,   n.    wymyślność,   Wytwornoić,   przebie*-  181  •    Kfdy  owe  szkarłaty  twoie,    ktdrei   obiecowat  na 

ranie,     brakowanie    w  rzeczach,     pieszczotliwoić ,     ^ie  deliory  kraiać  ianczarom  swoim?   Birk.  Xaz,  Ob,  F*  3> 

Sel(^(i(^felt,  9Beibif(El^(ei^     Delikactwo  ,  rozkoszniczy  ij-  Delutka,  zwierzchnia  suknia  bez  rękawów.   7>. 

wot,  delicye.  Cn,  Th-t^ij,     DELIKAT*  a,  m.  pieszczoch,  DEMAGOG,    s  Greek,  herszt  ludu,   wódz,   naczelnik  po- 

niewie^ciuch ,    wczasownik,    papinkarz  ,     eitt  SBeic^ttn^*  apólftwa     Ec.    Mapo40BOAHaieA&.       HapoACflÓAcmayio 

Pla    rozpufinych    delikatów    i   Włoikich    niewieściuchów  demagogiem  ieftem«     HapoAOBÓAcmBa,  naczelnictwo  nad 

atuźbę  boią  ikracaią.  Fimin.  Kam.  90.     Choćby  nierad,  ludem, 

musi  pić,  4iby  go  delikatem  nie  nazwano.  Haur.  SA.  iSg*  DEM ASKO WAG CJT.ncft., maikę  złoiyć,/>r.«/^^.beflM(!i(en,bU 

Pelikat,  rozkosznik.  Cn.  Ad,  i53.  -  Wrodx,ienfl,  DE-  9tM€  Mt^iUi   Vd,  odshemati ,  resobrasiti).     Proszę  a 

LliCATKLA,    pieszczocha,   etne  SBei(^(if^e,   iBeic^Unglnn.  demafkowanie  sif .   wTeaf.  9,  ^*  46. 

Biada  tym  boginiom ,  tym  delikatkom  uplbrzonym.  Brud.  *DEMBEL ,  bla ,  m. ,  DEMBIBC  ob.  Dębieć 

q/l,E,S,  DELIKATNIE  ob.  Delikatny*  DELIKATNOŚĆ,  DEMBSZ,  DEMIESZ,  a,  /n.,  DEMESZKA,  i,  i,  zdrbn., 

ici,   i.   pi esz czonoić ,    pieikliwoić,    papinkowatość ,    Me  gtówniii  Szamlka,  głownia  demeszkowana  ,  od  miafts  Da- 

fBeid^U#(eto ,    ^art^ett  t    Bh.   antlofl ;    Sio,    tO^maftanoft ;  maazek ,  które  my ,  tak  iak  oryenUlne  narody  takie  Da- 

Crn.  gii^gaToft;    ^jr.    1.   loalDt^tt^fC} »     Rs,  UKT KOm^^^le  ^  mesiek  i  Szam  nazywamy.     Są  to    tedy  głównie  w  Di- 

■"^Fa;    Eo.  MAriLOCink,  cj^aci7ioxio0ie ,  q|aBcniBO»  aa*  maszku  abo  w  Szamie   pfawione.     Czrr,  Mfkr^     (cf.  ta- 

CKQcóp4ie»  AacKocópAcniBo.    Czemu  si(  sami  do  tego  ban),  bie  jDamafcener  Jtlinge,    bet  3)am«fcenft.   Mart 

delikatności  ftopnia  przywodzicie?  Zab,  6,  36a.  -  Morał*  wzywa  do  boiu,  Jui  lemiesze  na  demiesze  Wulksn  pne- 

delikatnoćd  aumnienia  i  t.d.,    nraźliwoić,  pieasczonoćć ,  tapia.  Min.  Ryt,  3,  354.     Starodawna  Tatarika  demeiska* 

Ue  ^art^elt,    $ittH(iUit,     CmpfinbU<^f eit ,     DeHcatefTe.  Pat.  Pocx.   417.     Cscfto  na  płytkość    demesza   otwarte 

Przez  delikatność  sumnlenia  mego,  nie  thcę  bydf  dłuiey  piersi  wyftawia.    Teat,  61,  d,    106.     Owemi  demesiami 

narzędziem  aguby  lego.   Ttat.  7,  c.  19.     Je^li  to  honoru  iunackiemi  opryszczkowie  twarz  mu  poznaczyli.  Mon,6ót 

mego  delikatności  nie  naruszy.  Teat^  9,  85.  -  Delikatność  36o.     DEMESZKOWAC  cz.  ndJk, ,  żelazo  na  wzór  fabryk 

guftu,  smaku,  dowt^ipu,   wybór,  wykwint,  bie  fein^eU/  Damaikioh  kwiecić,    b«mafdretl ,    cf.    Rs.  BOpOHiiml  cf* 

flktKKtffinnidfelt*  •    Delikatność  względem  drugiego  ,  tro-  nacl^YKa.     Demeszkowany    Kcf.  tomoshken ,  tomaasiran. 

fkliwa  względność,    bie  Dfitcateffe  gegen  anbete.     Del  itr  DEMNOWESZiCA  ob,  Mendeweazka. 

katności  w  oświadczeniu  używać  naleiy.   Teat.  5,  b,  ti.  -  DEMOKRACYA,  z  Greck«  gminowładztwo ,  gminorządstwo, 

j.  Cieśkość,  sul^elność,    bie  feill^eit,    $axtt^tit.     Deli-  bit  ^etMCtatU.  Męcz.  -  Mądrz.  Baz.  11.  /lx.  Hapo^ont- 

katność  pędzla  zaleca  to  malowanie,  ten  obraz, "  DELI-  h-akcoibo;     Rg.  puuk9^1adauje.     DEMOKRAT,  a,   w. 

CATNT,  a»  e,  DELIKATNIE  adtf. ,  pieszczony ,  pieskli-  który  demokracyi   broni ,  Szczycą  a  mnoiy.  Mqcx,  Ut 

wy,    papińkowaty,    wykwintny,    Mliat,    mńiMć^ ,  ^(ts  2)emO€Y^t,    gminpwtadzca ,    osoba  z   gminu,    chudeiua, 

fittelt\  Bh,  Mtl^i   Sio.dllipn^,  hen^lam*    Cr/r.  gingay,  chudy  pachotekp    Vł  rgdz.  UAJk.     DEMOfCRATKA,  )k 

gingaYai^,  priahn;  Sr,  ^  m^ebnes  K^^  H%'«eHfJii,  a/-  £em»fr^titlll.     DEMOKRATSKI,   a,    ie,   gminowbdski, 

|Cxef|&iŁiif ,    JUoSocJticoiHMH,    CĄacmOAioCHBbiH  j     Ec.  gminorządny,  j^eitlOCCatif:^. 

jiBCROCópAUH  ,     MHrKOcmHUil.     Powszechnie  mówiąc,  0£BKQNOMANIA ,  ii,    i«    z    Greek,  azaleńftwo  djabelikiet 

biatogTowy  słabsze  są,  i  delikatnieysze,  niżeli  ipę^czyzny.  dla    którego    ludzi    zwano    opętanemi.      Krup.   5».  ^^^' 

JTrup.  5,a37.   Delikatna  gąbka.  ai.  Tak  mam  nos  delikatny,  bie    iCetlfeW(ef{(tttlg     (  06.  pbsefs  ,      opętaniec,    nawie- 

ie  gotowań)  umrzeć  gd  iakich  j^apachów.  Ttat.  56,  &.  35.  -  dzony  ). 

Delikatny,  subtelny,  cienki,  n ieagru biały ,    fei«,    bfttin,  DEMONSTRACYA ,  yi.  i.,   DEMONSTRACYYKA ,  ii  *• 

fu6ti(*#  Jmsczp  to  drzewko  delikatne.     Kć/.  tinkosloshliu)^  zc^^/z. ,  okazanie  na   oko,    bie  SemonflrittiOII /    btf  ^p 

Na  teprbanie  naylepiey  się   wydaie  ruszenie  delikatnych  tftuung^    S8e»ei<fii6rung ,    bet  SBeWCl^ ,    ^tioeil.    Dowó^ 

palców.   Wtgj  Mar.  i,  36.  •    Dotkliwy,  pbraźliwy,  feii(|^t  prawdy  matematyczney.   Zab.   11,    lay.    DKMONSTRO- 

')tt  «er(e(ett^  belieat^  %aXt.     Człowiek  to  wldsę  delikatne-  WAC   cz.   ndk.,  zdemonftrować  dk, ,    okazywać  na  oko, 

go  sumnienia,    i  ikrupulat.  Boh.  Kom,  1,  65.     Delikatny  pokazywać  iak  na  dłoni,     zmysły  przekonać,     po  niat^ 

człowiek  cierpieć  nie  moie  cienia  nawet,  któryby  mu  ho-  matycznen^u    dowoflzić  ,     kettlOIlftfieeil  /     tX^t\\t^  /    ^ 

nom  uwłaczał.    Tęat.  9,  ap.     Sprawa  bard«o  delikatna,  tteifeil*                                         t   . 

bardso  aawikUna*    T>«^   Sg,   :|58.    Boh.  Kom,   4,  72.-  1.)  DENAR,    a,   w,    z  Oreckpłac  pieniądz  dawny  Poliki. 

Smakowity,  wyśo^ienity,  wyborny,  ttfllił,  beUcat,  Wts  R.    j368    war^t  groszy  trzy  ;     R.   i6ao     szeląg  icdw- 

ttt^Kńl,  irilder(efen«     Ananasy  nader  są   delikatne  i  wy-  Oftr.  Pr.  Cyw.  s,  3oo.    eine  ttt^UU  f)einif4e  C4H>0i 

borne.  Mon,  67,  8a4.     Delikatne  potrawy.   Teat.  46, 1 8.  pAn^e.  Glifz.  Wych.  M.  }.     Arabowie   i  teraf  pieniądsf 

Tego  iedynie   pragnął  Apicyusz,    aby  iak  naydelikatniey  wszelkie  dinarami  nazywają.  CzacA.P.a^i^^. 

iadał.  Zab.  7,  J96.  -     Delikatny  dla  clrugich  ,  względny,  ^.)  DENAR,    DYNAR,   a,  m.;   zwyczayn.  zdrbn.  DENA* 

oitróźn^,   prpeaofn^,   pełei^  ««ei>cjr},    UMi^  %fĄ^  ^«^  ^^t  PYNĄJIEK,  rka,  m.  dr^fu*,  tróynóg,  >rf  CW 


DENKO    .    PEFIOZYT. 

faf*  Kocie!  poiUw  na  den  arko,-  Aji  podeń  mógł  yręgU 
podkładać.  SUn,  565.  Garniec  trójnogi  ab  o  aa  dynarae 
AoiącJ.  Erax,  06.  F, 
DENKO ,  a ,  n.  xdrbn.  rzeczown.  dno,  het  tU\ne  SBobflt  tU 
nei  9tWeii  Kg.  d&nze;  As.  ĄÓn^e,  4óHUinKO  (cf. 
donica).  Szklanka  bea  denka,  kulawka,  fin  iutnmU 
^M,  eln  ftfllbmeld^etl.  7>.  Kapelusze  z  głębokióm  den- 
kiem. Tfaf.  aa,  58.  (a  gffboką  głową,  i^ite  iiiU  einem 

ticftn  SBobetl  ,  ticfen  jtepfe ).  •Denka  na  głowach  od 
broni  padaty.  Leszcz,  Ci.  84.  (przyłbice,  bie  9^(fe(b<ltts 
ben).  -  Denko  pod  co,  podkładka,  bft  Śobcil,  bif  Utts 
Wla^t  SU  ftOA^.    Denka  brak  ieszcze  Jeymoici  do  czolka. 

Oj:  Wyr.  ber  fteffet  §.  ».  einet  ijMmbf  )•  -     ly^uko , 

urieczko,  przykrywka,  bet  ©frfel,  blt^  S>e(fel(ben.  Formę 

tę    z  wierzchu  równym  przykryć  denkiem   i   kamieniem 

przytoiyd.  Htiur.  Eh,  178. 

•DKNNOSCf  ^ci,  i.  dna,  denna  choroba,  łamanie  ftawów, 

bie  ®i(bt,  ba^  ®Ufberrel9f1l.     Denno^ó  nóg,  darcie  nóg, 

dau.  Sień,  Rej.  o&.  Pedagra;   K</.  resvudenoft.  -   1.}  *D£N«> 

NY,  a,  e,  acyatyczny,  dnawy,  aitrytyczny,  suchoboiny, 

gic^tif<b  '     ^^'  bnatOÓ  «     ^^«  reavuden  ,     resrudenlzhen , 

derhaTizhen;  Croat.  rulbslyiy  \    Ross.  TghtTKHhLB '^    EccL 

VAeHOBO&ox'B3HeHl>.     Denna  niemoc,    albo  w  ftawiech 

bolenie.  Urzęd.  x5.     Kto  ma  scyatykę,  to  ieft,    denną 

boleść,  .  .  .  Spicz.  a6.  et  147.     Denna  boleść,   dna^  to 

ieft  darcie.  Sień.  Rej.  Ec.  ^AeHÓBHafl  6oA'feaHft. 

'%.)  DENNY,  a,  e,  od  dna  (ób.  dno),  i33obett  «  ,  ben  ®0s 

ben  rłnr<  ®ef4fe<  betreffenbi  /{r.  aóhhuh  (cf.  bezden- 
ny^. Denna  aztuka ,  cz%ii  armaty  w  ipiźu  naygrubsza , 
poczynaiąca  aię   od  dna.  Jak,   Art.  3/390.  Łfjk,  Miern* 

a,  a4o.  bd^iBobenfltó  einer€anonr;  Rs.obs.ze\6iAHyi¥ib. 

Obręcze  potoione  na  dnie  armaty  zowią  denne  obręcze. 
Jak.  Art,  1,  i38.  Łęjk.  Miern.  a,  a4o.  bie  SBobenteifett. 
Skrzynia  denna  w  ftawie,  naygfębsze  mieyace  przy  u- 
puicie  ,    którym  zbytnia  woda  upływa.     Osin.  Zei.  83. 

ber  iBobcnfaflen,  bie  SBoben^bble  tn  elnrm  Ztić^e ,  bie 
tieffte  etette  an  bet  ecftlenfe. 

DENTYS  TA ,  lekoząb ,  zębolek ,  bet  3abttat)t  Nayzręcznieyai 

dentyści.  N*  Pont.  16,  28. 
DEPCĘ  ob.  Deptać.     «D£PCZYCZESC  ,     tak   może  bydi 

swan  ten ,  co  nie  dba  o  rozumienie  ludzi  o  aobie.  Perr. 

Et.  109.  bet  bie  ebte  mit  pfen  ttitt. 

DEPENDENCYA  ob.  zawisłość ,  Ra.  noAHBHÓHHOcmB. 
DEPENDENT,  a,  m.  w  ogóln.  dependuiący,  subaitern, 
ein  9ibb4ngidet;  i?^.  noAMaueHHUH,  no44aineH&>  Ec. 
noApy^MHhiu  ,  a04Py'^HMKl).  W  trybunałach  Felikich , 
dependent,  nazwiiko  młodzieńca,  do  nauki  prawney  apo- 
zobiącego  aię ,  pod  miftrzem  w  tey  nauce  biegłjrm ,  czyli 
mecenasem.  Xras,  Zb.  1,  253.  ein  intiflifcbet  f^taMCMt, 
Ctpectant.  Mecenaa  kaidy  za  swoich  dependentów  od- 
powiada. Voi.  Leg.  7,  700.  ( cf.  paledra,  pale{h'ant). 
DEPENDOWAC  od  kogo.  7'eat.  7,  a6.  et  5a,  16.  ob. 
sawianąć,  zaleieć.  -  "      ^ 

SEPKAy  DEfiKA,  i,  i.,  u  szewców,  db-ewienko  spiczaste, 
które  się  pod  halkę  na  kopycie  posuwa.  Mag,  HJkr.  \.  b. 

e^njlet/  ein  fpitid^^  2ei|lettbilid)eti* 

DEPORTA  o6«Daporta.  "^ 

DEPpZ YT ,   u ,   17? .   rsecs  z wieriona  ku  schowaniu.   Eart. 

537.  Sax.  Tyt.  4a.  pokład.  Cn.  Tfu  ałoienie.  UJirz,  Tr. 

5a.  ikład;  »ecx  u  kogo  ało^ona  de  przechowania ,    t^i 


•DEPRESS    *    DEFTALNIA. 


4.19 


t^tt,  bie  ^intetbde*  Fig.  Gdy  B.  ciało  do  /krytego 
achowano  lochu,  cudowna  wonność  wydała  ludziom  S. 
depozyt.  Sk.  Zyw.  i,  Soy.  Więcey  u  nas  ubogich  w  de* 
pozyt,  anii  panów  z  depozytami.  Goft.  Gor.  34. 

*D£PR£SS ,  u ,  OT.  ftruna  tonu  opadaiącego,  eine  ^ebiuipftt 
teaite,  ein  geb4mpftet  Iton.  Jeft  dyszkant  z  basem ,  są 
irzednie  tenory,  Jeft  flet  rzewliwy,  iefi  i  deprefs  spory, 
Są  alty  głoine  « .  •  Kchow.  SsS. 

DEPTAĆ,  *-  ał,  depce,  depcę  cz.  nett.,  zdepUĆ«M.,  nogą 
cisnąć,  tteten;  Bh.  bnpati  (o&.  tupać,  tąpać,  ftopa); 
Cl  o.  t^pchem  (cf.  Cro.  tepzti,  tepem  s  bić)  -,  Sr,  i.teptatn, 

tdptam,   tet^ctt,  tepcem  (cf.  Germ.  w^^t^,  bie  £ap)»e; 

Hb*  ^Bi9  tapap^  Lat.  depsere,  depso;  Hung.  tapodom  ^ 
V</.  tapat,  ftopit;  Cr/i.  taptati ;  (Fk/.tepfti,  tepem  s  bić); 
Rs,  mofimknah ,  mon^y  ,  scmonnińmft ,  BcmaninUBamB. 
Deptać  po  ziemi.  Fot.Arg.i^^,  Jeden  drugiemu  depce  koniem 
pięty.  Jabł.  Buk.  G.  3.  b.  Wyidzie  na  poiytek  ziarno ,  ieili 
(koro  wzniydzie ,  częfto  będzie  deptane,  Birk.  Dom,  116. 
^urmus  deptaiący,  pompę  fouiante.  Jak.  Mat.  3,  4o8.  - 
Deptać  glinę,  uttaczać,  potłaczać  depcąc,  tltttUę  t\tU 
tteten ,  niebet  tteten.  Depcę  Ikóry ,  iako  szwiec ,  garbarz, 
Gr.  St(p»f    Js^m;    Lai,  depso.     Cn,   Th.     DepUĆ  wino, 

iagody,  grona,  tłoczyć,,  ^ett  ®ein  ttetett,   au^tteteu, 

ttetten,  (feltetn);  Sia.  ydrahiti).  Grona  pozbierał,  a 
pacholęciu  deptać  one  kazał»  Sk.  Zyw,  1,  35 1.  dł&źyć. 
1  Leop.  Jes,  16,  lo.  §,  Deptać  koło  czego,  pilnie  cho> 
dzić  a  chodzić,  włóczyć  się    uftawicznie,  |t(b  nnt   tttOti^ 

fetgfiing  bem%n ,  hit  %ife  ni(^t  f^onen ,  ff(^  bai  ® e(en 

tticbt  Pttbtief en  faifett.  Deptać  .  za  spraiyą.  OJf,  Wyr. 
(  kierować  swoię  sprawę ,  liilawicznie  chodaąc  za  nią ,  od* 
wiedzaiąc  sędziów  i  pitoaząc ).  Aiiter  nie  wpróft ,  na  o- 
koło  chodzić,    z  daleka  tentować,    ni(bt  gtabe  |n,   t^OII 

»eiten  f[<b  »oii«(b  beitteben,  Selegenbeit  fncben.    iui  da- 

l^y  nie  depcąc  piórem  koło  plota ,  Pytaymy  się ,  coli  to 
taka  za  robota  ?  Łączn.  Zw.  6.  Chytrze  koto  niey  depce, 
J  powoli  w  ucho  asepce.  Jak,  Boy  100.  §.  Morain. 
deptać  po  czym,  deptać  co,  zuchwale  wzgardzać,  bes- 
wftydnie  zniewaiać ,  nit  g4f ^n  tteten ,  ffbĄ^  Detic^tHcb 
beb<lttbe(n.  Przetoi  cię  kwiecie  zdradliwy  ,  D«pcę  iui 
z  twemi  pompami,  Czas  ci  tei  bydj^  pod  nogami.  Dar. 
Lot.  7.  AViarę  pod  nogi  swoie  rzucaią  i  depcą.  Smotr,. 
Ap,  S2.  Sercem  podniosłym  to  depce,  co  innych  zadzi- 
wia. Pilch.  Sen.  lift*  i,  339.  Depce  względy  cnoty  i 
obowiązków  swoich,  cały  w  tym,  aby  Arego  dokazał. 
Mon.  65,  1 65.  Jui  nie  po  ziemj^/iecz  po  ludziach  depce. 
Fot.  Arg.  396.  Niezboiny  depce  po  lepszym ,  niiii  «am 
iei^.  Sk.  Kaz.  3.  Kto  pieniędzy  nie  ma ,  kaidy  go  lekce 
waiy,  kaidy  po  nim  depce.  Star.  Ref.  103.  Nie  bądi 
pochyłom  drzewem,  niech  cię  nikt  nie  depce,  Rey  Wiz, 

5 1 .    Zdepunie,  pogarda,  b^i  untet  bie  %iit  Źteten ,  bff^ 

9{iebetłtetett*  Jaka  po  tey  sławie  wzgarda  i  narodu  zdepta* 
nie.  Fam.  83,  a,  a38.  DEPTACZ ,  a ,  m. ,  ♦DEPTA , 
y,  771.  (  Cn.  Th.)  co  depce  n.  p.  glinę,  wino.  W^od,  bet  ' 
tttetet «  Cro.  tep^cz  pagabundus  ,  włóczęga ,  tuląca. 
DEPTALNI A ,  i,  i.  gdzie  się  co  depce ,  bie  StOttf eltet^ 
ba^  Stettfaf-  Grona  pozbierał  i  w  deptalnią  wrsucił ,  a 
pacholęciu  deptać  one  katał.  Sk.  Zyw.  i,35i. 

Pochodź:  dodepta/^  nadepta4^  obdeptać ^  odeptaf ^ 
oddeptać  ,  podeptać ,  ptfddeptai  ,  przydeptać ,  pize-^ 
deptaj ^  rozdeptać j   udeptać ^    wdeptać ^  wydeptać ^  za-- 

63 . ; 


^ao        DEPUTACKI    h    •DEREWACZ. 

dtptały  c/  iupaif  tą^£^  Jiopa^  MP^^^  JopUd^  cum 
dtriuatU. 
DEPUTACKI,  a,  ie,  od  depuUcyi,  2)rptttati91l^  -  • 
Seyaik  depuUcki  poftanowiony  ieft  do  obierania  deputa- 
tów na  trybunał.  Lefxc*.  Gł.  7  3.  bff  Sepntatiett<(ltn^U$- 
DEPUTACYA,  yi,  *.  atowo  dail  uiyte  na  mieyace  dele- 
gacyit  na  dawnieyazych  konfederackich  adymach  aaiy  waney , 
moie  aic  róinid  tym  od  Komiatyi ,  ie  deputacya  ieft  zbiór 
ludsi,  wyanacjonych  do  wykonania  lub  przygotowania 
dsiata,  właday  prawodawcaey  atuiącago  5  komiaaya  aai  ieft 
abidr  ludai  wyanacaonych  do  wfaday  wykonawcaey.  JCołł. 

P.  P.  5.  Me  X>tpntatl^n,  btt  «tt«f*ttf.    DEPUTAT,  a, 

771.  deputowany,  w  powaaechn.  oaoba  s  nadaną  aobie  na 
csaa  od  wyiaaey  awierachnoici  wUdzą  namieftnicsą. 
W  Polascae  sa^  azcaególnie  uk  aię  nasywalt  aędziqwie 
trybunału  głównego ,  a  siam  i  woiewódatw  od  wapóloby- 
wateldw  wybrani.  Xrat.  Zb.  1,  353.     1.)  ein  SrpntUtet, 

iin  ^iH^Mnetet ,  ii*.  BM6opHoa  5    a,)  elit  D^ergerlc^^s 

(ofbepntiTtet.  DEPUTOWAĆ  er.  n€U.  ,  wysyłać  kogo 
8  ramienia  awego,  zaftępować  aię  kim,  eiltftl  ^epntitftl/ 
tftOtbttfn.     Z  aupliką  poatuw  deputuią.  Jabł.  £z.  176* 

DERA  ob.  Derha.  DERBISZ  ob.  Derwias.  DERBSKO  ob. 
Derpy.     DBRDAC  ob.  Dyrdać^ 

DEREŃ ,  -  renia ,  m.  kracw  Ruflti  abo  Podollki  pierwaaey 
wielkości;  owoc  rodai  na  kaztałt  małey  oliwki,  amaku 
podobnego  iagodom  Berberyaowym,  J^luk.  RosL  a,  5i. 
cornus  Linn.     Dareń  Swidwa.  Jundz.    i38.  bet  goWcU 

Uum  cf.  Gśr.  2>btnMn,  Sierfetn,  lerling;  {Bh.  brin 

larix)',  Bh.  Vt\tiH\  Vd,  drenn,  dren,  drenoyu  drcvu, 
(cf.  Vind.  dren  i  tarn,  głóg);  Carn.  drin,  drejn;  Slov, 
bFinfeWÓ  (brom;  Cro,  dr^n,  drenek*,  Rg.  drj6n:  DL  drin; 
Sla.  drmorina;  Bs,  dren,  drin;  Rs.  AepeHl);  (^r.  i» 
ttOlfl  W^WOncft).  Derefi  zawiły.  Dar.  Lot.  b.  DERĘ* 
NI  AK ,  a ,  m.  trunek  na  Podolu ,  robiony  a  iagod  dpre- 
niowych ;  który  gdy  aic  >Rryftoi ,  w  amaku  i  kolorze  po- 
dobny do  wina  Węgierikiego.  Ład.  Hft.  N»  ag.     beC  Sor? 

iiciwrfn:  Bh.  brittfa,  brjnfa.    DERENIOWY,  a,  e,  od 

derenia,  Sotnels;  iBh.WW^i^  larignut);  Cro. drenor). 
Dereniowa  drzewo,  twarde,  białe,  adatne  na  r^koieści. 
Kluk.  Roil.  a,  5ł*  i?^.  drjenovina;  A#.  drenorina,  dri- 
noTlna,  dernonina;  Cro.  drenoyina).  Czekaią  cię  u  mnie 
ubogie  dary  ,  Wapienia  aic  mldkiem  dereniowe  caary. 
Tward.  Daf.  ao..  Dereniowe  iagody.  Ład.  Hft^  N.  ag. 
eotneUlrf(betl ;  5A.  brlnfp;  Rg-  drjegninai  Bs.  dargnina, 
dergnina,  drrignina«  Vd.  drennnlla,  drenina,  drenek, 
drenu  aad;  Crn.  arlijze ,  arliahke).  Dereniowy  laa  Rag. 
drenoYiarte.  DERENIORODNY ,  a,  e,  cornif^r  Cn. 
Th.  rodzący  derenie,  gonie(en|f Ugcnb >  cf.  Crn.  Drino- 
pojlje  s  Tracya^  aj  AdriąnopoŁ;  Cro.  Drenoro  polye 
HadrianopoKs  \  Cr/i.  Drinopojlz  Thracus, 
DERESZ,  DERESZ  AK,  a,  m,,  DERESZEK,  -  aaka,  m. 
xdr6.,  koń.czarney  abo   cserwoney  maici  z  pomieazaną 

.  sierścią  białą,  eln  {tii^tlWw*  (^aelHti^ti)  Vfeib, 
ein  9łappe  ober  %ndii ,  mit  einigen  toenigen  «iitrrmif(^teti 
wetSen  S}MXen  m  ben  Seiten.    DERESZO WATY ,  DE- 

R£SZKOWATY,  a,  e,  iak  dereaa  upftraony,  (tid^ef^aOs 
fig.   Tr,  Bndtk. 
*DEREWACZ  ,    a ,     m.    Teraz  wichry  azturmowne  derę- 
waczem  głuchym  J  tam  i  aam  rzucaaią,  iako  liftem  auchym* 
Zimcr,  SięL  a^. 


DEREWNIA     -     DERWISZ. 

DEREWNIA,  DEREWNICTWO  oa.Drcwnia* 

DERHA ,  DERA ,  y ,  i. ,  kilim,  *naftołka,  deka,  etttf  Sede 
%.  S.  yferbebecfe.  .  Jak  tylko  konia  ochędoiy,  derhą 
prsykryć  go  powinien.  Kaw.  Nar.  16.  W  kulbaczeniu 
derha  tak  ma  bydź  złoiona  pod  wóyłok ,  aby  iey  mało  co 
a  pod  kulbaki  widać  było.  ib.  5^5»  Okrywać  kocami 
albo  derami  koń&iemi,  WoUzt.  37.  Towary  Tureckie, 
kobierce,  kilimy,  derhy.  VoL  Leg^  4,  8 a.  Aby  konia 
zbytnie  nie  parowały ,  okryw.aią  aię  'Jerami ,  oaobliwie 
apracowane.  Kluk.  Zw.  1,  a8o.  Konie  po  brzegach  fioią 
w  złetolitych  derach.  Pot.  SyL  198.  Koń  ftoi  iui 
gotowy  w  złotolitey  derae.  Pot.  Arg.  744.  (w  cąapra* 
ku  ).  {  Ross^  A^piora  ,  4epio3KaLHa  ,  gatunek  grubej 
materyi ). 

DERKACZ,  a,  m.  ptak  od  głoau  tak  zwany,  wielkością 
równy   kuropatwie.    Ład.  H.  J^T.  ag.    prcepidrczy  król. 

'  Mącz.  chroiciel,  rallus  Linn.,  crtx  Kltln*  htt%^tj^ 
fbnigf  w  kolorze  podobny  dp  prsepiórki,  w  wieczór  i 
w  nocy  uftawicznie  się  odzywa*  Zool.^%kb.  /ł#.  Aepmb; 
Crn.  der ik^ah;  (cf.  Crn.  dćrkam  t  ^liagam,  ^lifuic;  cC 
Yd.  der(kati ,  derkati ,  poderikati  ,  oderikati  i  graeść, 
grzebać  w  piafku).  $.  Po  waiach  ćwiki  dworlkie  aowi- 
cynazom  i  niebywalcom  wyrządzała  paikuaa,  ii  ich  vj- 
prawuią  na  derkacze ,  daiąc  im  karbi  k  w  ręce,  po  którym 
palcatem  ehrobocae  ,  niewiadomie  wyazedłazy  w  pole, 
iakoby  derkacze  wabił ,  oałoniwazy  cif  płachtą.  W  tym 
sacaaione  wygi  wypadaią,  nui  po  owym  zaałonionjni 
każdy  pytkuie,  gdzie  dopadnie,  drwiąc  i  azydząc  a  fryca. 
Ztąd  apoaoby  mówienia  licjme:  poałał  go  na  derkacu, 
t.  !•  wywiódł  go  w  pole,  naraził  go  na  cói  niedobrego, 
gdzie  mu  ikórę  wygarbuią.  Derkacze  łowi ,  t.  i.  nie  wie, 
co  robi.  Grał  iui  derkacza,  t.  i.  nie  fryc,  nie  nowina 
mu  to.  Jdzte  dopiero  na  derkacze ,  t.  i.  dopiero  to  iego 
pierwase  pole ,  ledwo  co  zaczyna ,  aaprawuie  aif,  Łowi^ 
mu  ieazcae  derkacze  t.  i.  ieazcae  mu  potrzeba  do^wiadrse- 
nia.  Nie  bywał  na  derkaczach ,  t.  i.  lue  ma  doiwiadcie- 
nia,  nie  bywalec,  nie  ćwik,  fryc.  Przedni  myiliwiec 
na  derkacze  t.  i.  niczego  nie  zwiadom  ;  proino  ń{ 
chlubiący  a  tym,  czego  nie  sna.  Ots.  Wyr.  (ci  ftoki 
przypiekać  )• 

DEROGACYA,  yi,  i.  uwłoka,  uyma ,  ubliienie,  nira- 
azenie,  bU  6<btn4b(erttll0 ,  @<^»id^lltt|.  Jurid.  Dero- 
gacya  nie  znoai  tak  iak  abrogacya  dawni eyazego  wyroku; 
ale  praeciwnym  po  częici  lub  w  zupełności  uftanowie- 
niem,  ałabt  go  i  nadweręża,  Kr€U.  Zb.  i,  ii5.  Vit  9IH(^^ 

tntig  mti  UrtbeUB. 

DERP¥,  -  ów,  Torpatum^  miafto  Inflantikie  z  biiknpem 
i   akademią.     Ltx.    G.    176.      Derpt.  Dyk^   G.    1,  i64. 

Derpiko.  Tr.  iDorpat  tn  tlfflanb, 

DERUS ,  a ,  OT.  zdaieraca ,  co  drze ,  zdzierca',  rftt  S(JUlbftr 

bet  elnern  bie  ^ant  t\ti  bie  CÓten  itebt,  eln  9U(frii 

r</.  dertnik,  omuanik,  omuaorez;  ( A*.  Aepyhb  gora- 
kie  oftre  rzeczy  ,  n.  p.  chrzan  ,  pieprz  i  t.  d.  )  ») 
past.  derua,  odartua,  eitl  9(bge(nmpt(t,  fOSfCtfM  oh. 
gałgan. 
DERWISZ,  DERBI3Z,  a,  ot.  Derwiazowie,  t.  i.  ubodiy, 
odłączeni  od  świata,  zakonnicy  Tureccy,  KM^Turk.ifOt 

Mik.  Obs.  a6i.    eln  ZArtmet  2)emlf*f    eln  SDrtn* 

Fig.  tr.  chudy  dcrbiaz ,  goły  iak  Turecki  Święty,  chndeuaa, 

chudy  pachołek^  eitl  «niier  Stittef ,  am  vAt  ein  fdttttU 


«DESiJ3 


A   «    DESSA* 


tttmt  /  ebl  tltmtt  lenfrl.  Jam  derwiai  g^ly  lak  br^oii , 
nie  mam  nic«  T^at.  ii,  64.  On  chudy  dexłma,  nie  ma 
nic»  sgfodniafy  fak  i  ia.  Tręb,  S.  M.  79.  Ten  aif  daitiay 
w  •obolach  odmie  lak  ropucha,  A  iutro  go!y  derbiss, 
w  garić  ubogą  chucha. '  ZegL  AtL  784 

•DBSAfiIŁKA,  i,  i.  rfranc.  neglig^e  damiki,  rfn  t>$mtVls 
Beglidee.  Wldaialem  We  Panią  ,  bytai  w  detabUkach 
attaaowych*  Tnat,  aB|  ^.  68.  oó.  desabilha. 

^DESCENS,  n,  m,  M^dic,  spadek  n.  p.  giówny.  Haur. 
Sk.  407.  sftok ,  •d  ftocsenia  aię  na  ddl ,  >ec  j^et^^flllP  ket 

'iDESEN,  DESSIN,  u,  m,  a  franc.  model,  sposób  ,  układ, 
ba$  Z>ff|!s#  Hi  ^Ufttt.  Posadzki  a  marmurn  białego 
i  czarnego ,  w  róine  desenie,  przyozdobione  malowaniami* 
N.  Pam.  9»  276. 

DKSKA,  i,  i.  DBSZCZKA,  Desicsutka,  Desacauleczka 
Mdrón,,  (cf.  tartJica,  dranica,  dyl;  pilą  wyUrty  a  drzewa 
piat ,     znacanieyszey  nad  grubość  szerokości  .    ba^  tBtf t ; 

Sło  bejTa ,  yrf »• ;  Morav.  bejTa ;  Bh.  M^ ,  bfi« ,  befflU  t 

kefricto,  |irf«0  {Bh.  beffrfa  s  klepka);  Sr.  1.  be(N;  Cr/l. 
dAskaj  f(g.  desika,  dezka}  Z)/,  dazkai  J^.  diska,  aka, 
shu ,  sctiaaa  ^  dasotiaza ,  scticiza ;  C/-0;  dezka ,  desika  , 
daszka,  deszchicza,  ciska;  5/a.dask0;  i^i^« daska,  dacka, 
cka,  dasccica  ;  Rs.  ĄOCKk,  Ack4,  inecHH](a,  młScb; 
jEcm^cb,  mećnuną ;  cf.  cióiad ;  Gr.  łatt,  i€U9u ;  cf.  9{  i  e  b  Y  f* 
«r  Su€c.  disk  Zifć^;  cf.  JraA.  desoo):  F«r»dila,  dilla', 
diliza ;  Sr.  a.  Uli,  Belka  dtuga.  N.  Pam^  1 3,  59.  De- 
Ikani  pokładać ,  taAować ,  Sr.  \,  bf |f upil,  tbff ttpil.  Chce 
przynaymniey  deikę  z  rozbitego  utapic  okrętu.  Pot.  Pocz, 
45.  Oftatniey  się  deiki  uchwycił.  7>.  (oftatniego  ^.zodka, 
cf.  brzytwy  się  tonący  chwyci ,  er  \l^X  bff^  dnfffrftf  9Rlt< 
tfl  ergnfffll.     o  doftę  tylko  od  zguby  byd£.    7r.   o  włos, 

o  palec ,  n«t  ein  i^aar  ftreit  9om  Untergange ,  be«  9Ser^ 

bfrbrii  ng^f.  -  Przewlekłby  go  przez  delkę  *«  chudy  iak 
gont ,   iak  szczepa ,   ^ledi ,   ikdra  a  koici ,   Hrre,  off  fiU 

€f<l^iiibf(,    i&«tat  nnb  jtnocbni.  -    Z  deiki  spa^di,    pod 

lawę ,   próby  nie  wytrzymać ,  9en   brr  OSunf  fuDm ,  IHlter 

bie  iBanf  falTeit,  bie  ^robe  tii(bt  du^M^en ,  ni(bt  be(leben. 

Gdyby  herbów  szlacheckich  metryki  pisano.  Za  co  go, 
iaki ,  komu ,  od  kogo  nadano ,  Silaby  z  deflci  spadło  wy- 
myślonych figli,  Siłubyśmy  szlachciców  w  parobki  po- 
llrzygli.  Pot,  Pocz,  61 1.  J.  Deflta  do  gniecenia  ciafta. 
Cn.  Th.  bie  Bfłlte ,  hai  Łel^bret.     J.  Deiki ,  Desacaki , 

okładki  książek ,  bie  6(b<t(en  bf^  Cittbanbe^  bet  f&H^u 

Od  deiki  do  deiki  księgę  przeczytać  3  od  koAca  do  końca. 

Cn.  Ad.  763.  9011  eltiet  ediale  hli  inr  anbern,  vtn  %n9 

fang  bW  jn  ^nbe,  bur<^  nnb  bur*-  Biblią  catemaicie 
razy  od  deazczki  do  deszczki  przerzytal*  Birk.  Zam.  26. 
Przewróć  kroniki  Folikie  od  deszczki  do  deszczki.  Orzech. 
Qu.  II.  Ma -li  bydi  ezekncya  ,  tedy  musi  bydź  od 
deszczki  do  deszczki  ftatutu.  Gorn.  Dz.  3o.  Umiaf  całą  gra- 
matykę od  deszczki  do  deszczki.  I^raJ.  Pod,  1 4  o.  Wyliczył  im 
od  deszczki  do  deszczki  ich  wszyftkie  łotrowikie  sprawy. 
Biel.  ATr.  680.  §.  Grobowa  deika,  trnna,  mary,  grób,  śmierć , 

b««  Sei^fnbret,  ber  em,  htii  Arab,  bie  Sabre,  bet 

^Ob.  Przodkowie  nasi  aż  do  grobowey  dochowywali 
deiki  związków  małiefiikich.  Mćn.  76,  Sos.  Przedsię- 
wzięli czeftówać  się  do  deiki  grobowey.  Chroii.  Fars. 
498.  Człowiek,  gdy  się  nie  nadziewa,  Wpadnie  w  wie- 
czór na  dcszczkę,  chtić  po  ranu  śpiewa.  Aay  VHm,  i3o  ^. 


DESMAN    -    •DESPOTSTWO:         4st 

Po  matey  chwili  potóm  na  deszce  ini  leiy,  Tai  00  aif  mi» 
kłaniało ,  precz  od  niego  bieiy.  Ręy  Wiz.  53.  Ty  śmies» 
mi  mówić  ieszcze ,  Rodryka  na  grobowey  rozciąguąwszy 
deszce.  Morszt.  190.  (.zabiwszy  go). 

Pochodź  :    deszczAowy  ,    doezczułka  ,    dśtzczułtezka , 
liczydejkeu 
DESMAN ,  a ,  m.  gatunek  bobra ,  znayduiący  sif  w  Ł«po« 
nii  i  Rossjri   północn^y,    wielkości  szczura.    Zoo/.  343, 

elne  9Ctt  fieinet  iBibet. 

DESOL ACYA  ob.  spuftoszenie ,  DESOLO WAG  pnftoazyć. 
DESPEBLT,   u,   m.   zelży wość,  obelga,  niecześć,  pogarda, 

bie  93enłiiebtttiig ,    bie  Unrbte*    Na  co  cię  bóg  ieszczo 

trzyma?  abyś  gorszym  byt?  abyś  mu  despekty  i^niepo- 
słuszeóiłwa  czynił  ?  Sk.  Kaz^  5ia«  Despektu  nie  rad 
cierpiał.  Gfffagn.  ^'}Q.  Gdy  kto. gardzi  urzędem ,  des|pekt 
czyniąc  urzędowi  .  »  .  .  Petr.  Pod.  46a.  *DESPEKTO- 
WAC  cz^  ndh.y  zdespektować  dk.^  znieważać,  zeliywać, 
elneil  Detunebten.  Pysznego  serca  ludzie  tych  despek*- 
tuią  i  zniewaiaią  ,  którzy  e\^'  ich  woli  'sprzęci wiaią. 
Star.  Ref.  9. 
DESPERACKI,  a,  ie,  DESPERACKIE,  DESPERACKO, 
DESPERATNIE ,  po  DESPERACKU  ad9. ,  rospaczywszy^ 
rozpaczaiący,  zwątpiwszy,  pełen  rozpaczy,  befperat, 
t^erSIOdfeU*  -  Bjrł  on  melancholiczney  a  .prawie  despe<« 
rackiey  myśli.  Sk.  Zyw.  1^  36o.     DESPERACYA-,   yi,  i. 

zwątpienie ,  rozpacz ,  bie  ^erjweiflttng,  j^fpetatitn.   Bo 

oftatniey  mię  przyprowadziła  desperacyi.  Paft.  J^.  i36. 
Desperacya,  serca  i  siły  dodaie.  Cn.  Ad,  i55'.  DESPE- 
RAT, a,  m.  rozpaczeń,  (cf.  zuch),  Bh.  ^nfgłec)^  e{» 
SerSWeifeltet  ,  jDefpet«W.  Co  za  desperat  zuchwiiyl 
JaSł.  Tel,  a  64.  Mam  -  lii  dla  przykrych  zgryzot  aoftać 
desperatem  ,  Na  zawsze  rozbrat  z  lubym  uczyniwszy 
światem?  Żab,  11,  lao.  Desperat;  samby  się  zabiT. 
Haur.  Sk.  423.    -     Zuchwalec,    śmiałek  zuchwały,    eill 

befper«tet ,  ver»egner  frei^Ier.    Oyca  miał  nader  złego  i 

desperata ,   który  nietylko  odftąpił  od  boga ;   ale  i  własne 
swoie  syny  palił  i  zabiiał  na  ofiary  Baalowi,   Sk.  Zyw.   2, 
2193.  -  W  rodź.  ieiSJk.     DESPE  RATKA,  i ,  elne  Stra»eia 
fe(te>     Z  owey  spekoyney     i  niewinney  dziewczyny  taką 
zrobił  desperatkę,   7>ar.ai,86.   DESPEROWAC  fVirra/ix. 
ndk. ,    zdesperować  dk, ,    zrozpaczyć ,    zwątpić  ,    VerSWeis 
fein*      Podłych  to  dusz  znakiem,  w  nieszczęściu   despe^* 
rować.    Teąt,    4,  b.    i45.     My  się  rzoiem  sami,    żeśmy 
zdesperowali.   Bardz.  Luk,  65. 
DESPOTA ,  j,   m.,  DESPOT ,  DESZPOT,  a ,  m,  według 
etymologii  Greckiey ,   pan ,  rządzca  iedynowładny.  Kra*, 
Zb,    1,  a 34.    bet  j^frrf(ber.     Serbscy  ksiąięU  despoUmi 
się  nazywali ,  a  słówko  despota   po  Poliku  znaczy  pan , 
po  Słowiańiku  ♦władyka.  Pim.  Kam.likk.  (ob.  władsca  )• 
Deszpot,  tytuł  hospodariki ,    bet  t^H^^t^Hl  ber  SKoIbait^ 
SBiiflACbeP'     Deszpot  prawdziwy   był  wygnan    od  Woło- 
chów, a  na  to  mieysce  przyięli  Alezandra  za  hospodsra 
swego.    Gwagn.  ito.    J,  Kchan.  Dz,5:i.  Gorn.  Dz.  i6i. 
Rossyańiki   deszpot.    Krom.  678.   {loh,  CzarJ.     $.  De- 
spota ,  absolutny  monarcha ,  samodzi^rca ,  samowładzca , 

iedynowładzca ,    bet  2>e<pot ,   eln  be^j^oHfibet  filegeat. 

Król  nasz  nie  despotą',    de  oycem  i  głową  narodu  bydi 

powinien.  Gaz,  Nar.  ł,  170.     ♦DESPOTSXWO.  a,   n. 

hospodarflwo  ,    panowanie  hospodariki*  ,    bie  i^OfpobAts 

•    »ńrbe.  *  Tn*cy  ma  despotfhro  wractii.  Stryik.  Turk,  Jt.  3. 


t%%       DESPOT7C2NOSC    -    DESZCZ. 

DESPOTYCZNOSC  ,   lei,   «.  ,   DESPOTYZM,    u,   w. 

despotycsne   panowanie  ,    absoli^tność  ,    samodsierstwo , 

bet  iDe^potl^mul ,    befpotifc^r^  i^en f4en.     Despotyzm , 

raąd  iedynie  na  woli  panuiącego  sasadzony.  Kras,  Zb,  i, 
s54*  Deapotycanośd  kąty  otocaona,  do  nóg  iednego  so- 
bie równych  kuie.  Mon.  68,  170.  DESPOTYCZNY,  a, 
•  ,  DESPOTYCZNIE  ad9,^  samodzieresy ,  samowładny, 
>Hpetif(6/  ttttnmfl^rinft  Ksąd  despotyczny  albo  sa- 
mowładny, gdy  naywyższa  władza ,  iadnemi  nie  okreilona 
prawami,  od  iedney  panującego  zawisła  woli.  Wyrw.  G.  1 13. 
DESSAWA,  y,  i.  miafto  w  Anhaltikim.  Dyk.  Q.  1,  i34. 
JDcfTilll  im  SArjlentNm  Slnl^aU,  nomen  urbis  derivat.a 
verbo  dąsać  się,  Fremel  in  WeJiphaU  Monum.  3, a4i4. 
ęuati  urB4  Jiomachantium ,  ^oruNtg.  DESSA WCZYK, 
a,»i.  «  Dessawy  rodowity ,  eln  ©effawtr.    J3ESSAWSKI, 

a ,  ie ,  od  Dessawy ,  Z)effaillf(^. 

•DESSER.  XiądM.  78.  ob.  Wety.  DESTYLACYA,  DE- 
STYLOWAĆ o^.  Dyftylowa^. 

DESZCZ,  a,  Fc/u,  *DEZDZ,  G.  didia,  pe/didiu.  Da/, 
deszczowi ,  *didiowi ,  Jnftr.  deszczem  ,  *dźdiem ,  Pląr, 
aeszcse,  *didie,  >ft  Otfgen.     DESZCZYK  zdrbn.^  Sio. 

^tfK,  he{b;   Bh.  lieflfł,  moroftA,  i^rffa,  ptfeitice,  pHffes 

nlce ;- Bf .  dasg ,  dasgd,  kiscja;  Sr.  1.  beif(bCł,  beif((C$1(  , 
beKi  i  ^r.  a.  beifc^CJ  ;  Vd.  desh ,  disk ,  dishei ;  Cm.  d^sh, 
ahjii;  Hung.  eso^  Cro.  desgy,  godma';  D/.  dashgy,  go* 
dina  ;  Sla.  kissa  ,  kisha  ;  Rs.  ĄÓiKAb  ,  aoucaukI)  , 
A03KXaveKb  ;  (  cf.  Gr^  i§VM  madefacio ,  Gr.  i9V9ts  riga^ 
Ho  \  Syr.  N-f V  •ffudit  )•  Mówimy  w  drugim  przypadku 
desztzu  lub  didiu ,  bo  ftei  w  ftarych  księgach  dwoiako 
pisane  saayduiemy  tó  słowo  deszcz  lub  d»idi»  JCpcz^ 
Cr.  a,  77.  344.  Gdy  wapory  (wyziewy)  w  chmurach, 
sebrane  w  krople  do  nas  padaią ,   ieft  deszcs.   JlCluk.  Rost, 

b,  88.  Hub.  Ylji.  1 60.  Bogini  deszczu  Cm.  Marna ). 
Deszcz  drobny  pruszący  Bh.  pr^' ;  Otr.  ^t^llbregen  ( cf. 
jpryikać).  Deszcz  drobny  pada ,  mży  Bh.  |»rf{t,  ptffim, 
-  etł,  ptifiwatii  Cr/i.pershy,  ti  rlefelt-  Deszcz  pada.desacz 
idzie ,  didiy ,  e^  tfgnet  ,  K</.  desh  hodi  ,  dish  gre , 
disheti ,  dishurati ,  dishu^e  \  Cro.  desgyi ;  Sr.  3.  f  e  (if<^  f 
fe  |»4bAf(^;     sta.   kisha   pada).      Przea    wszyfikie    lato 

.  nftawlcznie  deszcs  ssedł.  BieU  Kr.  80.  Didie 
nftawicznie  aały  przez  całe  lato.  ib.  369.  Deszcz  biie 
•6.  Bić).  Mały  desacz  bywa  z  wielki^y  chmury.  ZabL 
Amf.  76*  {oppos.  a  małey  chmury  wielki  deszcz  ,  ob* 
chmura).  Jdzie  dessca,  iako  cebrem  lał.  Mącx.  Na 
'  wiosna  ceber  deszczu,  łyika*  błota;  na  iesień  łyika  de- 
szczu ,  ceber  błota.  Oss.  Wyr^  Deszcz  jak  z  konewki  się 
leie.  Tr.  Błoto  było,  i  bardzo  ^lizko  od  didia.  Biel. 
JCr.  679.  dla  deidiów.  Budn.Ezdr.  10,  9.  Didźa  pragną 
trawy  ,  ieby  orzeiwiały  \  DŹdia  pragną  ziółka  ,  które 
czcso^ć  wysila.  JCras.  W.  Ch,  35.  Ja  tego  iak  kania 
dźdiu  a  ieleń  irzódta  pragnc«  Teat*  34,  b,  48.  ob.  kania. 
Kto  iefi  didźu  oyciec  ?  Budn.  Job.  ^^^  ^^.  Błogosławcie 
wszelki  didiu  i  roso  Panu!  W.  Dan.  3,  64.  -  Deszcis 
wielki  nawalny,  lunący,  nawałnica,  fin  ^U^tt^ni,  Deszcz 
'*prsewalny.  1  Lśop^  Zachar*  10,  i.  Rs.  ahbbhb  ;  Cm, 
plóha  (•&.  pluta  );  Sr.  1.  ({IpettCJil*  Deszcze  ciągłe, 
yd.  dishouje,  diahuTanje,  dishoje;  Cm.  deshęTJe;  atts 
%cXUnU  fkt%9XL^iiSu  Deszcz  z, ^megiem,  J5^  susnisgica). 
,  DeasGsem  omocsyć,  ieffglietl^  j£c.  OA03K4^mH  ^  OAOUC- 
AiiiQ»  AOiKAb  muoycmjunji,  ^  ^odeaacsyćy  *odidiyć  )• 


DESZCZKA    -    DESZCZOWY. 

Sr.  1.  ffvptx\ńitm  appiuo*  Fcf.  akoadiahurati  ptrplutrm 
*przedeazczyć , ,  'praedidiyć)  ;  Cro.  nadesgyen  implu'~ 
łus;  Sr.  1.  l^obffc^CJl  perpfuit).  -  Po  deazcsu,  w  de- 
szczu ,  w  deszcz ,  pod  czas  dessdau ,  ta  fKf gCK«  Po  de- 
szczu, po  udaniu  deszczu ,  Had)  bfIK  Slfgett-  Jptaaaek, 
kiedy  po  didiu,  kaidy  głósniey  Ipiewa.  Rey  Wiz.  56. 
Po  deszcau  sawsze  zwykła  bydi  pogoda.  Pą/9.  JF,  a54. 
(  cf.  po  woynie  bywa  pokoy  ).  -    Dla  deascn ,  od  deascza, 

«it  brat  Oiegen ,  gege n  ben  Ołegen.    Gdy  iedaiesz  w  drogf , 

ano  piecse  atońce ,  Nie  chroń  się  dla  didia  waiąć  aobie 
opończe.  Rys.  Ad.  16.  -  Na  deszcz^  znakiem  na  deszcz, 
znamionuie  deszcz  ,  hdi  brbentet  Ołfgetl.  Gdy  się  po 
mieszkaniach  dymy  włóczą,  na  deszcz.  Haur.  SA.  io3.  - 
Z  deszcza  pod  rynf  s  poprawił  sobie   z  pieca  na  łeb,  tui 

bem  Ołegen  in  bU  Ztaufe  f onimeit ;  Sh,  ttifil  f<m  f  fiflt 

M  l^alicn*  Trafiły  tedy  z  deazcia*  pod  rynę  niebogie. 
Zab.  i3,  379.  Tręb.  Zimor.  Siei.  a56.  Fot,  Pocz,  454. 
Od  zazdrosnego  pana  przydałeś  do  aazdrosney  pani ,  to 
tak  właśnie.,  iak  z  deszcau  pod  rynf»  Teett*  53,  d.  74. 
Ze  didiu  idziesz  pod  rynę*,  śmierci  szukasz  panie!  Fot, 
Zae.  38.  Ze  didiu  pod  rynę  ufiąpid ,  t,  i.  a  małego  nie- 
szczęścia W  większe  upaśdi.  Mącz,  -  Jak  deszo, 
didiem  padać  s  licznie,  mU  aiegentropfeil ,  N«f<g-  ^^ 
deazcz  padali,  licznie  zginęli  Cn.  Ad.  389.  Diii  po- 
liczki didieią  spadaią,  Teat,  aa,  ,^.  3i5*  t^ntt  regnrt 
el  Dbtfeigen*  $-  Fig.  Hoynym  deazcaem  swoie  oko 
moczy.  Bardz.  Tr.  90;  ^tiXitngXL^  ,  ^XiVLZnp,tVX. 
Załuiąc  Pompei  a  puasczaią  deszca  hoyny  a  oczu.  Bardz. 
Luk,  i34. 

Pochoda:  destczono/ny  ^  deszczorodny ^  deszczowy ^ 
deszczy/ ,  didiy/ ,  odedzdiy/ ,  deszczyk  ,  didiowy , 
didiownica^  didiy fty.  ^ 

DESZCZKA ,  i ,  i. ,  zdrbn.  rzecxown.  Deika ,  bal  iBret> 
(^en;  Bh  bffftfa;  Sio.  beiiiĆU;  Hung.  deszkatska;  Sia, 
dascsica  ;  Cro,  deschicza ;  Rs.  AOcóMaa,  aieJHHipt, 
inecl)}  *Sr.  3.  brlfar  bcIiUfa.  Na  bokach  kaidey  deszczki 
dwoie  fugowania  będzie ,  przez  które  deszczka  z  deszrzką 
aię  spoi.  3  Leop.  Exod.  36,  17.  Do  grobowey  deszczki 
wierność  ci  ląpię  dochowam.  Teat,  38,  i4.  (do  śmierd, 
do  trumny  ob.  Deika).  Od  deszczki  do  deszcaki  ob.  De- 
ika.     DESZCZKOWY,    a,    e,    1   deszczek,     z    deseji, 

SBretet « ,  93tetd^rii  s ,  OJret «  ;  EccU  mecóBUM  •,  Vinł. 

dilaft ,  diln  )•  Lepsza  ieft  iywność  uboga  pod  przykryciem 
deszczkowym  ,  niśli  hoyne  gody  w  gościnie  bez  domu* 
1  iaeop.  Syr.  29,  39.  (pod  dachem  podłym.  Bibf.  Gd.)* 
Rs.  mecOBua  x'£cl3 ,  drzewo  na  deszczki  zdatne.  (  Ross* 
ĄOJg,iHKKh  ikrzynia  deszczkowa ;  hebel  deszczkowj. 

DESZCZONOSNY ,  DESZCZONOSY,  a,  e,  didionośny, 
przynoszący  deszcze ,  Ołfgtttbtlngetlb  ;  J7^.  dazdonoiśan). 
Deszczonosa  w  rozliczna  się  ftroi  farby  tęcza.  Bards.  Tr. 

,  36o.  DESZCZORODNY,  DESZCZORODY,  a,  e,  de- 
szcze rodzący,  9{fgeser5eitgCllb.  Smutuey  iesieui  azczą* 
tek  deszczorody.  Zab.  6,  53i.  DESZCZOWY,  a,  e, 
didiowy,  od  deszcza,  dłegeil  s  ;  Bh.  et  Sio.  beffU^Ói 
Sr.   i.^heicimł,    Uidomtlii    Cro.  deagy^n^     Rs.  ĄOTK.'^ 

A^BblH,    4OIKAÓBHLIH,     4aXnKÓBfiIH,    AO^jaHUB,    A9^ 

JB^njaiii  (ćf.  AO^aul)  ,  A^aub  i^ągiew)*  Deszczowa 
woda,  didiownica  Cro.  desgyeTiaa  ;  Vd,  dishouniza, 
deshonniza  ,  kap ,  firieshenza  ).  Deszcsowy  dół  Ross. 
WHmomua),    Deszczowa  glii^ 9  didiownica,    Vd.  diihai 


D£SZCZO\VNIC    -    DBTY, 

sherr,  dishonuik)/  Desstsowy  ptak /  DESZCZOWNIE, 

Gati,  ^lurier 'j   Lat,  pardałns  plumaHt*    TrotM^  .2,  4409. 

OESZCZUŁICA,    DKSZCZUŁECZKA ,   i,    i.,  *drbn.  rze^ 

cjsown.    deika  ,     de«scska  ,    rin  ^ati^  ftinti  SBtet^en* 

Uftniga^  deszcsutecski.   Perz.   Cyn  5«  a«.     Bs^  dafccicaj 
Jtx.  AOiB^HRa  ;  £c,  mecHH^Kfl ;  BA.  t0|^9nfir. 
«D£SZCZy C  niiaJk.  ndk. ,    ( cf.   didźyć )  desscsem  spadać , 

(f  mb  rrgtif  II ,  wie  Ole  gen  ^r  rabfaam.    Rosptakali  się  du- 

naiąc  nad  sobą ,  A  s  ocśu  Itj  im  deszcią  s  serdeczną  ia- 
tob%.     PrjB)'ó.  il/ć/r  398.     DESZCZYK »  a,    m.,    zdrón 

rzśczown.  deszcz  ,    eiti  nritier  Olfgeii ;    Bh.  hef[t\cet; 

Mg.  dazdis;  Sr.  1.  belfj^citf;  5r.  3.  b^fc^ciif;  A'-  AO- 
vakk1>9  AoanKHHeab.  PamicUy  tjlko  pilnie,  co  się 
dzieie  Wprzód  deszczyk  mały,  a  potym  się  leie.  BratA,  X. 
Zloty  deszczyk ,  X  pożyteczny  aa  rok  ).  Fig,  Skropi  nie- 
raz te  prochy  deszczyk  lem  racsifty*  Frzyb.  Ab.  aai. 
•DESZCZYSTY  ob.  Dłdiyfty. 

♦DESZPOT  9b.  Despot. 

PETERMINACYA ,  yi,  i.  przytomna  imiaroić,  b{f  iitiU 
filli9Ę[tti\^\t\  Bs.  ptmitmeJi&HOcuiB.  Brak  determinacyi 
Bs.  mp^inBMOcnift ,  bte  Unftttfcbfofirtłbeit.  $.  Przedsię- 
wzięcie  czego,   poftaaowienie  czego  n  siebie,    myślenie 

csego,  urnyzi,  |er  gefafte  Cntfcblnf,  ber  tBefd^tnf ;  Rg- 

odluka  )•  Disil  od  nich  determinacyi  proszą ,  komu  uczy" 
nią  preferencyą.  Ttat.  19,  5.  37.  DETERfiUINOWAC 
kogo  cz,  ndk. ,   przywodzić  do  iakiey  decyzyi ,  do  iakiego 

u  siebie  poftanowienia ,  eiseti  beterminiren ,  »^|n  befUms 

■ten.  DETERMINOWAĆ  się  zaimk. ,  rezoli^ować  się , 
poftanowić  u  siebie ,  przedsiębrać ,  ft<b  100|1l  eiltfd|fHef  en. 
Determinował  się  oddalić  z  tego  kraiu.  SA.  Zyw,  s,  i44« 
DETERMINOWANY,  ma  to  samo.  znaczyć,  co  odważny 
i  śmiały ;  lecz  dziś  znaczy  raczey ,  źe  kto  gotdw  odwaśyć 
aię  na  cooty  i  niecnoty  ,  wedle  interessu.  Jei.  Wyr. 
odważony    na    co ,     poftanowiony ,     beterminlrt  ,     etlts 

fblofea  ,  be^immt ;    R*.^  ^tiu^iamt^tnuyL ,   cmóBKia , 
cmóeKł) ;  oppot.  Hep'fin]itHutf. 
DĘTKA ,    i ,    i.     rzecz   iaka  czcza  wewnątri    swoiey  po- 
wie rzchności ,  ktdra   się   dmuchem  nadyma »  n.  p*  bafik#i » 

tV»ai  ittnetUd)  S^ńf^M,  bob(  91  ufdeblafene^ ,  efne  fBIaff/ 
JSkifetbUfe ,  SeifenMafe  n.  f. «». ;  A#.  Ay'nmKl>,  Aymumb. 

Czy  widziałeś  te  bańki  na  wodzie ,  te  z  piany  Dętki ,  gdy 
ftrumień  pędzi  powodzią  wezbrany?  Min.  Ryt,  i,  293* 
§^  Perła  robiona ,  dla  różnicy  od  prawdziwóy ,  ellte  9M' 

petit,  falfć^  Ml  9lai  gebUfene  ^erle.    I>ftki,  perełki 

szklane  różnego  ksstattu  i  koloru  ,  które  przy  hutach 
paciorniki  Z  rurek  szklanych  przy  kagankach  robią.  Mag. 
Mscf.  Jubiler  mieć  powinien  pilne  oko ,  aby  zamiaft  pe- 
reł nie  kupił  dętki.  BaU.  Sw.  a,  72.  Kramarze  perfami 
dętki  zowią,  rubinami  szkiełka.  Pot.  Pocz.  4o6*  DĘ- 
TOSC,  ści,  i.  wklęsłość,  wypukłość  nadęU,    dne  Altfs 

gebfaftie  S)Wm^,  eiiie  i^iblnnSf  iSUbniig;   Bh.  bntofl:. 

Płuca  zawarte  aą  w  dętości  piersi  między  żebrami  roz- 
ciągaiącey'  się.  Zooi.  1 7.  DĘTY ,  a ,  e,  imlMtł^  słowa  dąć , 
geUafeii;  Bh.  huti\  (cf.  Gtr.  !Z)ltte)«  Dęte  inftrumenta, 
czcze  wewnątra  ,  które  za  dmuehnieniem  gtos  wydaią, 
fBUftWnunente.  Flety,  trąby,  waltornie,  piszczele, 
•urmy,  puzany,  ssałamaia,  dudy,  aą  inftrumenta  dęte. 
Muzyka  dęta  ob.  piszczelna  muzyka.  $.  Dęty,  wydęty, 
wydreżony,  cstsy,  piszozalkowity ,  %t%\f  tfnlftebbbit 
Cymbały  dętt^  Zimor.  SM  174.    Zjła  dfU^  9€na  cafą^ 


DEUTERONOMIUM    -    DIABEŁ.      4a3 

szerokim    otworem    do    prawey    ser^     komórki    krew' 
zewsząd  odnosi.    Zool.  Nar.  8.    JTlui.  Zw.  1,   35.     ble 
S^iffUhtt.     Łodyga  dęta,  fiftutosa^    iak  u  traw.  Bot,  39. 
Raka  dęte  ^ogi.  0tw.0w.6^:t.     Kiy  dęty  abo  wydrożony, ' 
w  którym  miecz  bywa.  MącM.  -     DęU  robota ,  wypukła , 

j^oblarbeit. 

DEUTERONOMIUM,  piąte  księgi  Moyżesaowe»  A#.  bisO- 

poszKóHie,  ba^fiinfre  SBit(b  OToft^. 

DEWOCYA,    yi,    i.    nabożna  bogomyilność,    uabożność, 

bie  3)evotioR ,  SCnbJd^ttgreit,  anbid^tlge  fBetrMbtiini*  Ma 

męża  ślepego  na  dewocyi  w  Częftochowie.  Tśat.  aa,  b*  4. 
U  Franciszkanów  na  dewocyi  siedzi,  ib.  a8, 53.  DEWOT, 
a,  m,  nabożniś,  świętoszek,  liziobnzek,  dławipacierz  p 
ein  ^nhia^tUt.     dewotka  ,  i,  i.   nabożnisia,  święcicie 

świętoszka,  bff  8lttb(f*tf erlnn ,  !Brt<«bt9efkcs    y^-  •v«t» 

peta,.  Póydę  do  dewotek,  bowiem  tak  więc  zowląSwiętft 
one  dziewice  i  wdowy.  Opai.  Sat,  48.  Dewotce  słu- 
żebnica w  ( zymsiś  przewiniła,  Wfaśfaie  na  ten  czas,  kiedy 
pacierze  końizyfa  ....  J^rtu,  Boy  66.  Metressa,  na  fta^ 
rość  dewetką.  Zab,  i3,  a56.  Nar.  Furt  ziąd,  o  święte 
bezbożne  dewotki  I  Jabt.Ez.  i35.  Oy  dewotki  od  wódki, 
nie  zaclyuaycie  modlitwy ,  z  wzdychaniem  na  gorzki  bul 
bul  bul  bul}  Mon.  73,  aoo.  (ćf.  bul!  cf.  ból).  DE- 
WOTNY,  a,  e,  nabożniczy,  bf«Ot    Bndtk. 

DEZABILKA,  i,  ż.  Franc.  negliże,  bff^  ^m%it.  Wdziej 
dezabilkę.  Toat.  3i,  6.   93.    ob,   desaóilka, 

DEZDZ  ob.  Deszcz. 

«D£ZERTATY,  .  ów,  dobra  odbieżałe,  odbSeżalizna ,  bl 
6t(<b  gelafTene  eńtet.  Tr.  DEZERTOR  ,  a ,,  m.  właści- 
wie woyfltowy  zbieg,  potym  ogólniey  zmiennik,  odAępca, 
bec  2)eferteitt.  pr.  śtfg.  Zawftydzi  się  ów  podły  dezer- 
tor  moiey  sioAry.  Boh.  Xom.  4,  187* 

DEZOBLIZANTKA,  i,  i.  kareU  na  iednę  osobę,  n,  p.  doktor- 
ika,  eilte  5tlltj^e  fir  etie  ferf^n.  Ja  sobie  tu  karetkę 
detobliżantkę  na  iednę  osobę  upatrzyłem.  Jlfon.  74,  367, 

DL 

DIABEŁ,  DJABOŁ,  -   bła,  m.   'DYABEL  Rey  Zw,  67. 

czart,. bies,  szatan,  zły  duch,  czarny  aniól  (czarny  bóg), 
Czarny ,    (  cf.  wróg ,  arcywróg ,  Pan  -Piórkowiki ,  Mazur , 

Niemiaszek  ( cfi  Ger.  bet  2)entf<ber ,  bet  2)eiif et ,  cf.  bie 

Cd^Weben)/  pokusa,  latawiec,  mara,  marchołt,  ma* 
tólka ,  licho ,  kat ,  kaduk ,  choroba ,  nieszczęście ,  bo<* 
ruta ,  ćma »  wciornalłek  ( cf.  Ger.  bet  ftdufeilb )  *jabtko , 
d)achel  ,    djasek,     dja*szek,    didko),    bet    2;etlfe(,     bet 

Ścbwor^e,  n*  f*  A^*;  Bh.  et  sio.  tabel,  ia^,  ebluba, 
jlp  bud>,  priflrircb,  raw<C,   t«raffef  (cf.  raróg);   ^or.  i. 

biabol,  b^aboiP;   Rg-  djaral,  hud6ba  ( cf.  chudoba ,  chudy; 

'  €  contr.  vero  apud  Perta* ,  Tatar,  etc,  -chuda ,  chytya 
Deue  cf.  (^tt,  gnt);  Tragh,  sotAna,  nftpaft,  ftrascno- 
silnik  hudobiki ,  necifti  duh ,  duh  zli ,  napasnik ,  zarni 
duh;  Cro.' djaral,  vrag,  Trak,  szota  na,  hudich,  na- 
pasztnik,  szamrak,  malik,  flcrapeca,  zlódi ,  pakleuik; 
Dl.  diaTal ;  Bi*  diarao ,  sotona ,  vrag ,  pogan  ,  (^udoba  ; 
Cm.  hudizh ,  hudoba ,  slodi ,  sludi ,  slomk ,  slumk ,  Trag, 
p^fs  f  rarashk  ;   VcL  saton ,  poshtalenz ,  slumek,  supernik, 

'  Trashnik,hudizh,sludei,sludei  vrag ;  Sla*  vrAg  -,  Rs,  A\nQoxb  » 
cuHegl),    camaHt,    ^apml),    6ecb ,    MeKomuoii  i   Ec. 


i34 


DIABEŁ. 


BaBUs;    Cr.  Lut,  9tafioXot\    Turc.  diofa  ;    Pcr#.  diuw)* 
DjablH  etymologicznie  s  Greek.,    potwarca,    obmawiacs. 
EraM,  Jfx,  T,  6.  Aras,  Zb,  i,  235.KŁórzy  się  zwali  anio- 
łami przedtjm,  przez  grzech  djablami    zoftali.  Xui.  //er. 
€a.     Kto  czyni  grzech ,  ten   ze  djabłą  ieft ;  bo   djabe?  od 
początku  grzeszy,   i  Ltop,  i  Jan,  3,  7.    -     Frov,  Phrat* 
Gorszy  od  djabta.  T^at^  bby  d,  18.     Brzydka,  iak  djabdl 
spiekia.  i>.  3o,  36.     Nie  tak  szpetny  djabef,  -iak  go  ma- 
lują. Hyf.  Ad.  48.    (gorzey  rzecz  wyftawuią,  lak  ieft)«. 
^traaznieyszy  djaból  w  farbach ,  nii  w  samćy  iftocie.  Zabm 
jiy  388.  ^nie  kaidy  kąsa,  co  wąsami  trząsa).     Nie  ma- 
luy  djabla  na  icienie,  być  się  nie  przyinif.  Rys,  Ad.  3 9. 
(nie  budi  licha  ^   psa  nie  drainiy;    nie  wyciągay  wilka 
%  laaa^  nie  igraj  z  ogniem,  nie  iartuy).     Bogn  alui,  a 
djabiB  nie  gniewaj.  Ryt,  Ad.  3.  Teat,  33,  b*  tii.  (do- 
gadzaj kaidemu  )•     Djabtu  dwie  iwieczki ,    bogu  iedna« 
(  ztemn  więcej  nadflcakuią  ).     Ni  bogu  owieczki  ^  ni  dja- 
btu  oiogpi.  Petf  Jow^  188.    do  niczego,   ni  Imierdci,   nś 
pachnie   (ob.   oiog  ).     Djabół  nie   ^pi.    Archef,   3,   57. 
(zawase  aię  firsei,  przygoda  za  pasem ,  za  wazę  coi  knuie, 
wersy  )»     ódsie  djahel  nie  moie  ^  tern  babę  poAe,  Rudn* 
Ap*  3*    (hh.  baba).     Djabel  ras  barankiem,    drugi  ras 
wilkiem*  Biai.  Fojt.  %kb*  (gdzie  nie  ilaie  wilczey  ikóry» 
tsm  lisiej  nadftawia  \  gdzie  nie  prselkoczj ,  tam  podłazi ). 
Frof,   Vd,  kader  hudisb  je  biu  boun,   je  biu  brumnofti 
Te(a  poun;  kumei  je  on  adrau  poAau,  je  kak'  prei  hudizh 
oftau  %  Kiedj  djabół  byf  chory,  był  wszelkiej  naboinoici 
pełen;  Skóro  sdrdw  softaf ,  iak  pierwej  d/ablem  był.  ^cf. 
wilcza  pokora).    Wie  djaból  djabła.   BraeJt.  D.  6.  (kto* 
aam  w  piecu  lega,    drugiego  oiogiem  maca/    sna  swój 
awego).     Trafił  djabdl  na  poganina.  Rys,  Ad.  67*  (swóy, 
ika  swego).     Djabła  na  djabła  wsadził,    Teat,  18,  5»  i5. 
{ klin  klinem  wybił  cL  trafiła  kosa  na  kamień ),    Nie  ma 
djabeł   cząAki   w   raiu*    SM,  Vx*  377*  '(  nie  lics   go  da 
poczciwych;  nie  tu  go  szukaj;  nie  tu  on  doma;  nie- ta 
Bueszka ,  nie  z  tego  cechu ,  ®aul  mitrr  ^en  ^ttpfftttn  )• 
Potrzebnjy    iak   djabeł  w  Częllochowie.   Znó/,  Zbb,  4i. 
Teat.  33,  6.  88.    (iak  Piłat  w  kredzie;  piąte  koło,     Vd, 
taku  trebi,  kaker  tom  T'peti)«     Djabło  się  nieiioi,  kto 
przj  krzjiu  ftoi.  Zegl,  Ad,  54.  (cnota  puklerz;  cnotliwy 
bezpieczny J.     Przy  kościele  hm  djabół  kaplicę.  Rys,  Ad. 
16.  (złe  wszędzie  się  nęci)»     Milcsal,  tak  zaklęty  djabeł. 
Teat.  Xl,  b.  60.    Djab<>ł  rogaty.  Teat,  43,  c.  84.  rozso* 
ehatj*  -     Djabeł  Weuecki  ;     bądi    od   maszkar  sapuft- 
Bjch  Weneckich;  bądi  to»  co  Eartezjańlkie  djabłj,   (o 
ktdrych  niiey),  ie  po  wsiach' knpuią  m^  od  Włofkkb 
kramarsów*  Os#»  Wyr.    Rdina  dja^bła  maluią.  Tor.  Arg. 
743«.    (w  Polszczę  w  Niemieckim  fboiu;    w  Niemczf^ch 
w  czarnej  barwie ,  we   Włoszech  w  ognifte j ,    Murzjni 
w  białej).  -     Dieter,  Djabói  nie  chciał  bydf  kiicharz«;m, 
furmanem,  Bumką;  ale  młjnarikim  wieprzem,  urzędni- 
czym koniem  i  księżą  kucharką.    Rys^  Ad  11.     Doktor 
kiedj  ultfczj,  dobrj  ink  bóg;  kiedj  aię  n«dgrodj  upo- 
Bftina,  złjiak  djabół.  Ry^.  Ad.  35.    Djabeł  w  awej  po- 
ftaci,  książka  Jana  Bo^omoica  prseeiw  sahobonom,  dała 
powód  do  wielu  sposobów  mówienia  .*  it»  p..  Chwała  bogu  , 
ie  teras  na   swej  mocj  traci.    Skoro    s  druku  wjlecial 
effabeł  w  swiy  pofiacL  Zab.  i6»  i54.  »     Yariae  płirat. 
/  djabtu   dussę    oddał.    Jal4.  £m^    t$o.     ( bezsumienn  j  )•■ 

TiMCSB  aif  iak  djab«Ł  po  pieUoi.  Qee*  Wyr.  (iak  Murek  ^ 


DIABEŁ. 

niespokojnj)*  Jak  djabeł  na  dobrą  dnssę,  na  bogatjch 
paniczów  czatuie.  Teat,  7,  c.  15.  -  Transt,  W  tym 
piśmie  djabeł  miesska.  Sk,  Dz,  839.  (  niebezpieczne, 
łapka  na  sumnienie ).  Djabół  to  właan j ,  i  na  puftkach 
swadj  znajdzie.  Blrk,  Zb.  D.  b.  Siedzi  pod  figurą,  a 
djabła  ma  za  (korą  (  świętoszek  i  obłudnik).  To  iefi  cahr 
djabeł  ten  chłopiec.  Teat,  1 7,  38.  (  przebiegłj ).  Djabeł, 
nie  koń,  wziął  na  kie!  1  Teat,  17,  b,  34.  (ilłnj  djabeł, 
niepoczciwy ,  zły  iak  djabe!  \  W  Aarym  piecu  djabe!  pali. 
Tuat*  8,  58.  (pokusa  na  fkarych  ej,  im  kot  fUrszy  ).  Czy 
się  w  to  djabe!  wplątał.  Te«r*  43,  b,  79.  (nieszczęściem 
się  nie  udało  ).  Djabli  mię  w  ten  dom  wnieśli  1  Teat, 
3o,  b.  l4o.  Wciornaścy  mię  Tdjabli  tu  wnieśli,  ib,  i42. 
(nieszczęście,  kaci,  kaduk,  choroba).  Koniecznie  mi 
pieniędzy  potrzeba,  ieby  djabeł  na  djable,  ia  ie  muszę 
mie6  Teat,  33,  4o.  ieby  djabeł  na  djable  fUnąl.  ib,  la, 
*.  77.  ( żeby  iak  naytrudniey  przychodziło ;  niech  kosztuje 
co  chce).  J  djabłu  ią  z  gardła  wydrę.  Mącz,  (by  teł 
naysroższemti ;  samej  śmierci  ią  wjdrę ).  Chodzą  iak 
lwi,  snadżby  się  mogli  i  z  djabłj  łamaif.  Rey  Zw,  i85,  b, 
(i  s  smokami,  z  dziewięćsiłami).  Co  djabeł  zgubi,  to 
mj  znajdzieni.  Rys.  Ad.  6,  (zgoła  nic),  Mówitf,  co 
djabeł  kaie*  Mąc»,  (wszjftkosłe;  oftatecznemi  słowami 
kogo  wjbusewać).  Djał^eł  go  chjba  dogoni,  .Teat,  10,. 
8a.  ^żaden  człowiek).  O  Bim  djabeł  nie  wiedział,  gdzie 
aię  podział.  Teat,  3o,  36-  («goJ»  niJ^^,  nawet  i  djabeł 
■io,  cf.  kat  gp  wie,  kaduk  go  wie,  cf.  bóg  wie).  Ma 
djabła,  którj  mu  o  wszjftkim  donosi.  Teat.  35,. c*  69. 
Musi  mie^  djabła  w  sobia,  ib.  30,  b.  1 90.  ( przjrodsonym 
trjbem  to  się  dziać  nie  może  cfr  inklus-,  H  %t%t  tli^t  tntt 
rrc^tetr  ©Ingetl  sn).  Ma  djabła  w  nosie.  Dwar.  £.  a. 
(węchu  tęgiego,  sScswany »  kutj,  szpakami  karmiony, 
kos).  Jak  przed  djabłem  ucieka  przedempą.  Teat.^i,  107. 
(ftrorn  iak  od  sgniłego  psa  ).  JaW  djabła  tego  cierpieć  nis 
mogę.  Teat,  3o,  35.  Dsdf  we  diabły ,  porzusić  do  dja- 
bła ,  oddadż  djabfu ,   §ttiB  i^fiifef  Mtf n  Uffm.    i>«y^« 

we  djabłj  te  sprośne  wykłady  pisma.  W.  Peft-  W.  55S» 
Kie  mogąc  dłużey  wytrwać,  chce  wssyftko  dadż  we  dja- 
bły.    Gorn.  Dw.   3ii.  -     Ki  djabeł,    iaki  djabeł,    iakii 

djabeł,  kto,   któż,  m\Att  ZtvĄt\,  »et  itnifeL    Kii 

djabeł  znowu  go  tu  niesie  I  Bardr,  Tr,  39.  Coś  to?  czy 
ki  djabeł  mię  zaślepił?  7>f5.  S,  M.  109.  Ki  djabeł  za 
cif  ręczył?  Cn/Th.  (nie  ręczyłem,  nikt  nie  ręczył).  - 
Similiter.  Djabół  tobie  do  tego ,  ęmid  tua  id  rejert  f 
Mącz.  (co  ci  do  tego?  bynaymaiiey,  wcale  nic  «£.  Kat). 
A  nmio  djabli  do  tego,  co  teraz  we  Francyi  .  .  •  Oaz. 
Nar.  »,  16^  .-  Jntrrject,  Djabła  i  u  djabła  I  bf^n  S  .  •  • 
Lecs  djabła  prawda,  prótżnom  na.  to  oftrsył  zęby.  Teat, 
43,  3.  (zaifte,  nic  pcwnieyszego ).  A  to  co?  u.  djabU! 
Mon,  74,  559-  -     AduerbiaSter  iak  diabeł  r  mocno,  tęgo, 

potężnie,  9te  htiZeufet,  wttettfflt,  tcnfelff*.    Kocha 

ią ,  iak  Wszyscy  djabli  ,  ałias  mocno.  Teat,  6,  53. 
Śmierdzi,  iak  Ao  djabłów.  ^a^.  tS,  64.  Za  djabła,  u 
djabłj,  se  djabłj,  po  djable,  s  po  djshelnemu,  djabelnie, 
sa  katj,  rettfeH^>  gim^  oeterafelt^  Po  djable  nas  uczcił, 
flenas  ttcseftowałf  ma/e  rro/ /racfai/jV.  Mącz,  Uderzc- 
ma  w  głowę-,  aą  za  djabłj  niebespioesne.  7>a/.3o,  ^•9*' 
Za  ^MzLy  xa^  djabłj  go  sażjł  chjtrse,  gracko,  s  mańki. 
Css.  Wyr.  Za  djabłj  mn  tóm  dopiekę.  Zah.  \b^  19'* 
(hemkmie,  fatdiiesiue),.    Szkalojr  Mus  pokarm  se  djabłj 


DJABEŁFB:    -    BJABEŁNY. 


BJABELSTWO    ^  '•DJACHEŁ.        4a( 


*  niesyty.  Teat.  43/^i  42.  -    ^/K/tf/-  n'dj«Bl«^/t>o  djabfa, 
po  djable ,  djaból  po  ahn ,  djAbf^  aic  godzi ,  djibia  w4rte, 
na  nic,  nic  nie  Varte,  >a<  Uu^tbtU  Z  ;  .  i,  h^ifkbtU 
J^eńfet  t9ńrtl).     B/abót  po  ijŹcc,    Jkiady '  ulania  oo  ie^6 
Dzwon,   Stae.  A.   3.     Djabóf  pa  citiicie  ,    kiedy  pUoiey 
koiucha  na  iimc.  Dwór,  D.  a.     Kiedy  jf^ema  caym  pfy«ąć, 
po  djabia  ml   wiosU !   Zahł,  AmfJ  4.     To  djabla  warto. 
Teat.  7,'^.  i.i.     Gładko^^  bea  cnotj^ftorfla  djabfa.  Pa/>/-. 
jPrjy.  J9.  SJ     Zoinierze  tacy  djabfu  śię  -godzą.  Rak.  J^b. 
JB,  a.     Rycerz ,  iak  się  iął  kierpa ,  tak  Wszyftko  po  djable. 
Pof.  PocZi  29.  (ile,^  nic  nie  warte,  nic  pot^m  ,  {{1  ^te$ 
hei^n  £•••).     w  tym   prz^kl^tym  miey«cu,    wazy()ko 
idzie  po  djable.   Teat.  11,6.  -94.     Po  djabk  spraw-,    ió. 
32,  ó.  56.  (djabełika,  fatalna).     Co  nagle'«  to  po  diable. 
Teat.  29,  tf.  69.*  (co  nagl<*,    to  źle.   ZHgL  i4</.' 4»ji^  - 
interrog.  Za'  djabła   to   mam  robid?*  po  kiego   djabfa?  * 
czemu  j  na  co-?  nie  ma'- przjfAczyny  f  -     AHter  z  djablem, 
•a  pomocą  djabelną,  czarami,  czarnoksiczko ,'  nieludzko, 
tndt  SfdifcJ^t^  %  •  ę  '     Z  djabfem  owo  ogromne'  zamczyiko 
inuaial  byl  zbudować,  kto  go  zatoiyY.    Oss.  Wyr.  -     Jm- 
pree.     Klnie  i  djabk>m  oddaie.  Jabł.  Ez.    i  84.     Począł 
na   nich 'djabiami  -  rzucać.    Nar\  Chód.  1,  147.     Ody  nie 
poiyezy,  (lo-djabfów  mu  liczy.  Dzwon.  B*^.-  Imprecat. 
Forwono  djabtu!  Mat',  z.  Pod.  A.  2.  (cf.  porwon).   Zęby 
go  diabli  porwali!   Teat.  62,  c.  26.     Niech  cię  tam  djabli 
"weirmą.   Teat.  55,  b.   7.     Zjedzie   djabfa !  ib.  3o,  a  49. 
Boday  cię  djabef  miał  z  takim  nporem^  Teat.  33 j  c.  53. 
Ale  do  wazyflkich  djabfdw  atnchay  !     Teat.  24,  -c.  '76. 
Jdi  dó  t^giment  djablów  ł   ib.  10,  e.  46.   (  Vd.  jidi  peaizi 
Vrjt).     U  trzyfta  djabłdw.   Teat.  32,  24«  milion  djabfów. 
ib.  33,  c.  1 7.  iło  djabtdw ,  fto  kroć  djabtdw ,  Ao  tysięcy , 
Ho  kroć  million ,  kroć  vet ,  ćlnę  djabiów ,  aworę , '  kopę , 
beczkę  djabłdw,  wiciom  a  (Icy  djabH.     G  er  mani  non  in'- 
cipiunt  imprecari  a  fto  djabtów ,  sed  Jiatim  a   tysiąc.  - 
Ellipt.  omisto  Subji.     U  millioń  kroć^o  ty^ęcy,  eói  to! 
Teat.  3o,  35.  -  ^.il.  Djabli  Kartezytisza,  Weneckie  pól  djable, 
nurki,- osóbki  szklanne,  podmirzaiące  się.  HuS.Wfl.^oZ. 

€an(e(tan{f(4f  Seufelc^rn,  it4tt(^et(tieti.    DIABEŁEK,  - 

tka,  m.  zdrbn.  pokuika,  ciosem  dziecko  trefnii,  figlar- 
czyk,  szczebiotek  zabawny,  efti  fUtuet  %tV^t\f  ftfl  ffett* 
felc^en ;  Cro^  yr^sich.  pr.  et  tr.  A  ta  Anielka,  ten  kręco- 
ny djabefek,  zwaliła  mię  kością  w  feb,  aŹ  ml  gnz  na- 
biegf.  Teat.  22,  b.  55.  DIABELNY,  a,  e,  DIABEL- 
NIE odM.,  DIABELSKI,  a,1e,  DIABELSKO,  po  djabeliku, 
sn/r.,  DJABLI,  a,  e,  DIABLE  adp.^oó,  djabf^,  Settffli^  t  \ 
Bh,  et  Sto.  jrtffffó;  •^'•-  I-  fcpabowJK;  Rt.  Aiaboabckiii, 

fiiimoKk ;  Cro,  rrasji ;  Rg,  faudoblki ,  hudóbni ,  djavaofk>y 
djaTogli,  yraxij,  soton&i  ;  Rs.  diaraofki,  rrazgji,  hu« 
^obni  :  Vd.  satanflci ,  poshtalenflti ,  Traabji ,  hudizhou « 
hadlzhen  ,  slodejoti  ,  slomikoa).  Króleitwo  djabelikie 
butzą,  a  proporce  Chryftuaowe  rozpoicieraią.  Birk.  Dóm, 
4i.  Szaleńdwo  djabelfkie.  ftbo  demonomania.  Xrup,  5, 
616.  Cała  rzesza  djabla.  Frtyb.  ^Ab.  ikj.  Wyrwał  naa 
%  djabley  mory.  Pie/i4.  Jtat.  82.  Djabelikie  gówno  ob. 
Czartowikie  łayno ,  assa  foetlda.  -  Musztarda  djabla , 
maić  z  czosnku  na  parchy.  Dyk.  Med,  1,  635«  $.  Pig.tr* 
Kadnczny ,    nfezwyczayny ,    nadzwyczayny,     9Cttettfe(tr 

tenffifdl^  /   gani  anf rrorbeittlfa^*    U  tych  fomaiów  mina 

djabla. ' Tear.  5|  76.  (^aarai|  lwia).    Djabcfaiego  mu 


liapędzitem  '  ftmchu.  Teat*  5,  « .  5^6.  Strzelam  djabalnie , 
dlatego  wfftyseyc^mnle  ^ię  boi^-^łi.  ag^  24.  Djabeliki 
człowiek  (przebieglec,  kuty  na  cztery  nogi,  kaduczny 
teb)    do   wsfeyMiego ).      Tu   trzeba   djabełnego   obrotu. 

.  Teat.  43,  c.  ly.  Wyb.  Djable  się  wykręcał,  ib*  28,  ^.8. 
(  zręSBzuie,  sztucznie  ^f.  sianem).  Djabelikie  szczęście 
ma,  ii  ge  wsayilkie  białegłowy  miłuią.  Garn.  Dw.  3q4. 
(  nadzwyczayn^  ,-    opętane  ,     niepoięte  ).     Djabelnie  .się 

'^  w  niey  zakoclMł.  Teat.  So,  c^.  64.  ^(za  kąty ,  bez  przy- 
kładu). Djabelna  to  sprawa  ciurem.  Teat.i^  6,  ic' 
(fotalna,  niebezpieczna).  Ta  We  Pani  aprawa  djabehiie 
ile  póydzie.  ió.  9,  5o.  A  to  djab«lna  rzecav  ^a  iak  czło- 
wiek raz  nmrze,  iui  więcdy  nie  #ftanie.  ib.  16,  36« 
Takie  iądanie  djabelnie  drogo  mogłoby  mnie  kosztować. 
■  Teat.  5o,  b.  83.  DJABELSTWO,  a,  n.  rzeczy,  apra-. 
wy,    Ikutki ^djabelikie,    ZtnfeHmtf ,^  itUftUp  ',     Boh. 

hudifehnia  ,  hudizhnoft ,  slodeinoft ,  hudirjofi  9  Cro,  Tra- 
gttlia;    Dl.,  opachina;    (Et.  AiaCoAcniBO ,  o6oAraH la  9 

'  potwarz  *,  AiaOOAcniByio ,  Gr.  itafi^J^km^  •  potwarzam ). 
kołtuny  częftokroć  tak  okrutne  są,  ii  pospdlftwa  widząc 
ie,  za  djabelftwo  ma.  Xrup.  5,  618.  Zbor|»ae  bał> 
wochwalftwem  1  djąbelRwem  imierdzą.  BirĄ.  Ex.  B.  b. 
Djabelftwo,  nielada  wykręt,  matactwo,  cygaflftwo  nie- 
pospoUte,  fin  tiUfelitnlW*  W  tyin  wszy  fi  kito  ia<l  iakieś 
niepowazednie  djabelftwo*.  0#/.  Wyt^  $.  CotiecW.  djabel- 
ftwo t  djabły,.og6ł  djabłdw,  ćaartów,!  Ma  (ifllfeL  Na- 
rbdy  te  dzieci  awoie  ofiarowały  djabelUwu.  J.  Kehan.  Pt. 
1 60.  Zabieieli  Jesusowi  -dway ,  maiąc  djabelftwo.  Leof. 
Math.  8,  28.  (opętani.  Bibl.  Gd.").  ZWolennicy  wypę- 
dzali djabelftwa*  JCarnk.  J:at.  abd.     DIABLĘ,,  ęcia,  n.^ 

^  I^IABLA^TKO ,  a ,  A.  gdrłfn.  aiti  iMAset  ZtfKfel,  fili  Ketts 

fit^tn ;  Rs.  AftflBOAi^HHa.  Są  djablęta  wcielone.  J80A. 
Djab.'^i  i56.  Fowftaie  ńa  mnia  tysiąc  biednych  djabląt, 
iyiących  z  kałamarza.  Teat.  20,  b.  194.  DIABLI  % 
DIABLE  ob.  Djabelny.  DIA0LICA ,  y V  H  biba  zł»  iak 
djabeł/atti  XenfeIMei6;  i{«-  ^apmÓBKa.'  Po  iUhie.njcir 
długo  znać  dała  ,  Ze  równey  sobie  djablicy  nie  miała. 
Jabł.  Ez,  200.  Idi  na  wieczne  zginiania  djablioe  nie- 
poczciwal  Teatą^  j,  i36»  DIABLIK,  a,  m.  1.)  i.  q. 
'  djaBełek  gu.  9,  -  2.)  Botafi.  większe  obrazki  Aaronowa 
zowią  djahlik,  bo  maią  korzeń  kąaaiący.  Sień*  80.-  Dja- 
blika  abo  S«  lana  g^owy  korzenia ,  iadea  człowiek  przes 
iego  kąsanie  nie  maie  iećć;  ib.  ob.  Gwiazdeczki.  DIA^ 
BLISKO,  a,  n.,  djabdł  fu4  djabły,  bieaiiko,  czartoiko, 

niezgrabny  djabó!,  tiM  %au^t^anśś^t€f%€nfeli  cin  flnms 

pet  «n§eWa*ttt  a;eilffl.    DIABŁÓW Y,. a,  e,  do  djabła 

naleiący ,  ZeufeH  i ,  htm  ^nfaf  rigan ;  Re^  4 i<«oaob1>  ^ 

Ai«bOA£.  Dzieci  djabłowe.  Budn,  1  Joan^^j  10.  (dzieci 
djabelikie.  Bibl.  Gd. ).  Uczynki  djabłowe.  i  Leop.  x  Joan, 
3,  7.  *DIABOLISTA,  y^  m.  Naszego  wi^n  zjawiła  się 
•ekta  djaboliftów,  daemcniaci  ^  ktdrzy  loiy  |iuaccaaią« 
maią  na  sobie  piątna  djabelikie ;  ieft  ich  na  600  tyaięcy 
po  Francyi.  Birk.  Ex.  9.  XettfeMatinfr.  DIACHEŁ,  - 
chla,  m.,  DIASEK,  -  ika,  iw.,  *DYASZEK,  •DYA- 
SEK,  djabeł,  Ux  Sciifel,  ttt  ^btutW^t,  (tt  Detferi 
Bh.  8a^ ,    flaraciejle  fioma ,  a^lnba ,  jlp  hvĄ,  yrijtradl* 

Kto  ma  bydi  u  'dyaszka ,  gorszy  się  z  pacierza.  Pot* 
3ow.  232.    'Dyaikai  Urn  miał  czynić  I  Cru  Th.  85.     Co 


4  r 


4 


Si 


426 


OtAE    ^    1>hKĄ 


mi  sa  nawy  wymyilats  ?  co(qi  nę  o  riai^apftJnSro?  ki^g^ 
dykika  za  nawy  powiadaAS?  Cn^  7'Af89»     Po  djaCku,  po 
djabellka.  JDacff.  ly.    . 
DIAK.  DZIAK,  a,  m.  kleryk  Ruiki,  ipiewak  oorkiewny» 

fin  eUrUtt^  o^n  bet  ®rle(^ifi|eii  ^U<^e,  ein  SUtćftnfin^et, 

(ŁMtHi  ^8'  di&k,  diakon;  B^.  diak,  igjakao,  koji  aluagi 
Bisau,    (a*  ikulat  »  iak;    Cro.  diak,  dijak  s   źak;    Crc. 
diachkt  Uteretriusy^    Ec.  4iaKl>  sepKOBHBtH,  ABfl^ieKh, 
HepicoBfiUH'   npH^f mHBKb  ,     tfepKOBHm&b.     ('  Aia^b 
'  npKKaaHuif ,  Qr,  \aYą^hnf  aekretara  -,    Rt^  obs,  Ahiwh 
aekreUrz,   AyMHOli   AB^jOb  sekretarz  jftanu,    s.  Kantor, 
-    śpiewaki  .£c,  nOAAl»HK,  nt;Beub  śpiewak)*     Daiak  cer- 
.    kiewny.  FtrM.  X«i.  969.  Jakol»yś  prsedtym  nigdy  diakiem 
nie  bywał,    i  tryody  cwitney  nigdy    nie  csytaf.     Pimin, 
-^  fCam.  aa3.     ♦$..  SekreUta,  bet  CttUMf ,  ®ebetmf(bteU 
*  bet*     Byi  .dia)piem    u  Sapiehy  praedtóm  ,    uii  uciekt  do 
Moikwy.  SłryiĄ^  658.     Przyiechalo  dw^cl  diak<$w  'du- 
mnych ,  iakj»  to  u  naa  piecactarzów.  ZołA^  MJkr.  6o»    (  ae- 
)u:eUraów   ftanu  ,     abo   kancleraów  ,      ®taftttf feetetoite  / 
Canstet  )•  Znana  iefl  proftota  onych  (larych  piaaraów  albo 
diaków.   StryiM*  a43^  (q  latopiaaoach  mówiąc).     *DIA- 
ClSCfi,  a^  n.,    DIACZY3CO,  dśmm.  diaka  a  przyty- 
kiem,   śpiewacay/ko ,   kantorzyflco,    ein  etenbft  Mt^tUi 
finget*     Diaczyfto  będale  beoaat  iak  koaief.  StUk.  Pśrip. 

53.  -    $-  Piaarczyako,  ebi  C^reibet ,  (tkimltut)* 

Diaciaceaic  omyliło.  StFyik,  $07.  (iakii  latopiaiec  Ruiki 
eerkiewaji );  PIAKONSTWO  ob.  d^iekahftwo,  DŁA*. 
.  KOWIBCt  vca^  m,  FiHpOni  dzielą  aif  na  Popowców  i 
DiakowicóW.  Cxack*  F.  \,  S4.  Popowcy  maią  kaptanów, 
diakowcy  tylko  atug  kościelnych  diakami  awanycłi*  ib,  1, 

501,  eiaeCfectf  in  bet  ®vie(bif<beii  Sir<be,  bie  (lott  bet 
«eijlU(bett  Uo#  SiroKubUner  «4tt«     'diakowst.^^o, 

ą,/t.  aittiba  4iaka  cerkiewnego,    bal  $Xx^vM^tt9mt f 
CMltorMIt^-    Waay^ek  iywot  awóy  na  djakowftwle  ftra* 
wiY.  Pimin.  Kam,  Say. 
DIALEKT  )o6:  Dyalel^t..  ^HIAMENT  06,  Dyament.      ' 
QJĄSBK   o3«  Djachet.     *DIDKQ,  a,    n,   z   Rulk.   diabef , 
bet  Keufel*  Tak  a>f  roaśmiat  brzydko ,  Ze  gdyby  na  Ruai, 
toby  rzekli  ilidko,  Jabt,  £k»  A.  4.    Na  cif  iak  didko  ry- 
knęła. PUnln*  Kam,  35 9.  * 
*PI£D,  a,  01.   itf.  4*^4!)  dziadek,  dziadunio,    ®roft)(itet« 
l^en*      Jedwabne  owe  afową  ,     braci^ieńku^    oycąenku^ 

•  dtedn  .  .  KĘon,  Wcr.  dęd^ 
DfBTA  ąb,  Dy<U. 

DIĘZyS  czyli  krzyżyk  w  «»uzyoe  przed  nptą  poloiony, 
cnaczy ,  ąby  famiaft  U»go  tonu  przed  którym  ieft  polo- 

*  tony,  wzi%^  Fyi^y  półtonem.  Mag.  M/kr,  ^    b^$  S^Uni, 

bul  Me  9ł9rf  tmt  ełiKii  PMtn  ttn  er^^bt* 

«D1G  ob,  Dyg. 

PIN  DI  DON!  brznueiMe  czyli  dt\fick  dzwonu,  e{|te  9la(^f 

'  fXfmxm$  U$  9MtntWi,  bc#  Qe(4«U!l.  Kiedy  na  po^ 
dróf  wieczną  Magda  ąiq  wyl>ierala  ,  Dzwoi^ica  uży- 
teczną naul^c  dla  mn^e  ialą ;  din  di  4oi|  »  dla  di  don* 
raoe.  62,  c.  a5, 

DINAR  0^.  Denar..  DIONYZY  ob.  Dziwiaz.  QIURNAŁ 
ąjb.  Dynryii^*    I^^WA  o6*  Dziewona ,  Dyana» 


DL. 


»    .:    »      4      / 


BhU  ffra€p9ł*  ref.  Cęnit.  wjnU  przyczynfy  pow^d^  h*" 


DŁA. 

ttUr,  we^tt,  aitl  IbOKbe^/  fiir ,  m\  ^^^  >*  bfar;  ^r.  a. 

bU;  iłf.  AAMi  .£c.  A^.«\  A^^«  i^^9UL  (cf.  dzieło, 
d^tpif^ą,  4«iała6) ;-  cf*  Gi-.  <r/»i  ^  .Kc^  aa  -  delu,  aavoIo , 
aatorei «  t  aa^ ,  sol;  Crn,'sąYQlf  aay}e;  Cro*  radi  (cĆ 
rad)',  zbog  (c£  ^bo),  zaradi  j  zarad,  kroza,  krozechi 
^DaL  chichyą;  ^^iav,  cicha,  zaradi>  porsdi,  radi;  Botn, 
cjeohja^  zaradi,  radi,  cjchja;  Rg.  za,  zaradź,  nidi,  rad, 
zjechja,  kr6z;  B/ty  fUrSfa.  pt€  (ob.  «prze,  *przecz). 
Dla  s  przyczyna  iakiego  ikutku,  wegen*  Ręka  dla  roboty 
zgrubiała.' (Var^.  Wal.  2^^.  (od  roboty,  z  roboty,  90K 

bet  flfrbeit  )* .  f^acya ,    t^^  UxMe  f   megeit ,    dla  tego  « 

przeto,  be^l^egei}  Vd.^  ^aatn,  aatoraj,  eatiga  yoilją,  aa- 
tegayolo,  aategadelu;  Carn,  aatęgarolo,  aatórej,  attń, 
torej;  Rs.^  norópnAB;  Sr.  3.  bla  togo^  togobla;  Sr,  1. 
Ittitege  wecie  bU*  Nazwań  ieft  apofloł  naczynia  wy- 
branym ,  dlatego ,  ie  był  prawie  piam  świętych  lako  na- 
•  czyniem  a  iakoby.  almary^  3  Ltop.  Hitron.  4.  ( pnito 
ie  byt.  1  J^top.}.  Dlaczego,  czemix,  przecz,  weśff> 
geilf  t^HM^,  AAfltm.  Tak  nie  byłoby  iadn^  przyczy^Ji 
dlaczegoby  aię  godziło,  lub  nie  godziło.  J^ucz.  JTar.  a,  660. 
(przeczbyi  prior,  ecUł.).  Boh.  ptOCl  Vind.  aakaji  Carn. 
aazhśayolo}  R*.  vtfro  pŚAHi   AAII  Yero,  aa  H%mb^  no 

YeMy.  -    Powód,    ben   fBewegURg^nmb  gn^|9brMr«- 

H^egen  ^  WŚ  ,  tttll.  PrzecZeś  Herodzie  złośliwy  ,  Ola 
Chryiluaa  boiailiwy  I  Gro^A.  W.  60.  (czemu  ńą  iego 
boiąZ'?  ).  Pozwolili  na  ehrzeft  ,  wiccey  dla  boiaźoi, 
.  Hiźli  dla  boga.  BieL  Kr,  97.  mH^t  ĄUi  %Ut^t,  M  W 
^Otteg  ifitiKen,     ^^^  ^^8^  kogo  prosić,   przebóg,    fttt 

iywy  bóg ,  ełneti  not  ®prte^  S^iOen  ^itten.    Kozacy  dia 

boga  proaili  hetmana,  alty  tam  nie  ieśd^ił,  Papr.  Rjc. 
106.  Dla  boga  *  interj.  a(b  Utn  9cttei  flBUeit !  Qia 
-  boga!  bywałai  kiedy  taka  lekkoii5  /iroga.  Patzk,  Btt 
A.  4.  Dla  boga!  co  to  za  cnota  ly  tych  ludziach byia. 
Falib.  Dis.  0«  a.  -     Uczy6  to  dla  moiey  przyiaini.  Mt. 

Zbb.  la.  ^ne  bg<  an^  treiinbfdMft fi&r  m\Ą\  Crn.  aainba; 

Vd,  aamojedeln,  metoetmegen ;  aatTojedelu  s  dla  ciebie, 
belltetWegett).  -     Kierunek,    wzgląd,    ftoaunek,    fit  jfs 

titanb ,  in  M(ff!<btf  In  %nfebung  feiner.    Wiele  mua  dlań 

(s  dla  niego)  obowiązków.  Teat.  18,  Jo«  Kto  wie,  iak 
ta  noc  mogła  bydi  dla/i  iłfeazczęśiiwą.  ib.  18^  iz.  Idi 
precf ,  te  mowy  nie  aą  dla  mnie.  ib.  \  a,ó.  a5.  (nie  pny- 

Aoią,  ni^  azykuią  f^ic,  betg(ei4^en  Oleben  M  Vl4^  ^ 

m\Ą ,  WĄtn  ^  lA^t  f&r  mtcb-  Daiwno  mj  ,  ie  ona  d( 
nie  lubi,  gdy  właśnie  ip&ęi  dla  nitfy.  ttai.  45,  c.  Sog. 
btt  'bi|l  gani   fie  f{e)»  -     Przeznaczenie  ,  .  ctf  1  ,   zamiar, 

bie  Sfeilimmiittg ,  ben  ^md  ,axiihVi^xSL(tt^  ^  fir,  ^egrv, 

|n»  ^io  dlatego  człowiek  ięft,  aby  żył;  ale  dlatego, 
aby  wedle  rozumu  iył.  ^ełK.  Et.  35,  Ilicbt  bfiU  ijl  ^tt% 
bg,  baf  et  «  •  ,  Duzzą  ni<>  dla  ciała,  ale  ciało  dladuiiy 
ieft  ftworzone.  Sk.  Zyw.  a,  933.  Królowie  dla  ludu,  pio 
lud  dla  nich  ieft  poftanowion. .  if o<^^.  Baz.  86.  Cay  oos 
dla  ^baj^erki,  C4fy  ona  dla  noaa?  ^lotnik  dat  Wyrok; 
poa  dla  'tabakięry.  Kras.  Mft-  93.  Nie  41a  wróikj  ijl 
Angur;  ab  dln  intraty.  Krąs^sat.  119.  (n^e  ^la  nieba, 
ale  dla  chleba ,  non  proptęr  Jfśum ,  s^  proptęr  ^si^rn  )• 
Dla  zdrowia  Wfzyftj^o  c^łck  wytrwa,  Cn,  Ad^^iSj.  W* 
'  chwały  ,  by  tei  nie  "ijriedzieć  co.  Gem*  62;  (chwalą 
każdego  wzbudzą  ).    Dla  kompanii  dar  jśic  Niemiec  obieai^* 

pęmm.  6a.  §nt  ^eleCffc^af^  bet  ^efcfff^aft  »^t^]^  ^ 
Dla  kogo,  na  poiytek  czyy,  płt  )enignben,  |n  feinew  w 


»  « 


DŁABIi^*'-    DŁABIKITRA. 


DŁAZI6    -    BŁON 


4.7 


fttn  i  '.^^Dathiut  commodlJJ    Cokolwiek  iedeli  dl4'tf/n«    !  '     Poetiodz  i  nadinóił,  nmdłmńśy  widlamU^  podłtOU^ 
gfego  '  csjni »  to '  Wazjrftlo ,  u   nich  .s  ftatecsney  ćlł^lli-    -    prMydławU ^  wycUaói^ ,' MadłaóU ,  uilUmU,    .  r 

yffości  ^fkhodtlr  Warg,  Wdl.  173.    Nie  wiesiie,  coby    ^DŁMŻUCy   *DŁAZYC  cm.  ndk.y   nogami  ttocsyd,   deptak. 


mi  rflań'  f dla  -ńttgo)   iA*yniC  prsyftfeld:    T^at:  18,  5o 

•'Ty  ledenr  noźess  ią  dlań' sAchować.  'i^.iS,  ai*     Do  tych 

<zas  źyfnli '  dla '  drugich  9    csas  ,    ihym  iyt  i  dla  aiebie. 

Słaj,  Nuhi.   %y  i  74.     Bądśele  wi^  iedno  dla  dmgiego , 

'    -ponieważ  feAdriakie''i]illicie  chęci.  Ttaf*  1 4,  e,  5o.    Catowiek 

'*    ai^'  nie  dla  Aiebie  tylko  r0dai^  Zjt  mu  tei  tylkó  aobie  aię 

"taie  godzi.  P//cA.  Seririeft,  5>>:' tak  nie  dla  siebie  w  iarsmie 

robią  woły',  '  Nie  sbbie  biedne^  miód    zbieraią  psBca€»{y. 

StryU,   357.    ^iV  f^ef,*non   vobis*     Paac^otka  nie  aobie 

aniód  zbiera,  Woł  iarzńiem  *dla  drugich  kark  aobie  naciera. 

Teat.  46,  b,  32.     Nie  dla  aiebie  biedna  owca  wefnf  nosi. 

Budn.  Ap.  3i.  Dla  dobrego  gościa  nie  źafuy.  Cr.  i4flf.  137. 

Urodaif  tię  *naa   *dla  (dla  nas)  Syn  boiy,  *Ciebie  «idla 

( dla  ciebie )  da!  praekfóć  sobie  ręce.'  BogarotU,  BUL  Xr, 

19.-     Dla,    sapobiegaii|c  ,     tm  yA  ^^ttt^tn  ,    I9e0f«« 

Dla  maTey  rzeczy  wielką  ftracid.     Cn.  Ad,    166;       Dla 


gnieić,*Mit  gdffett  tteteii;  {Bk,  kto{M,  M«»^łtf  t  bm- 
kćffMi  Majbrnóf  Malesie  s  brukowany;  lUyict,  M«^uf« 

pfafta  dachówka).  Nieoh  go  dUźy  nogami  nieprzyjaciel. 
1  Lwopijob,  18,  i3,  ( niech  go  depce.  5L^op,).  Winai 
w  prasie  nie  'będaie  dlaiyl  ten ,  ktdry  Jiyl  zwykł  dlaiyć. 
1  Lwop.  7e#«  16,  10.  (dlawif  ten,  któriT'  swyki  tłoczyć. 
5  Leop^ )  On  azcsęicie  i  nieascsc^cie  idcce  aiobie  waiy  • 
A  przypadtte  praygody  pod  nogaau  Aazi..  Bwy  Wit.  6a. 
Tr,  fig,  dnaić,  dławić,  tłoczyć,  ucilkać,  tetegCII/  wAts 
gen,  Mtfetl,  Mrttfeil.  Gdy  ieden  (a  graiącyoh  w  sza* 
chy)  liche  pieszki  dłaiyf,  Na  co  więtaZego  ^mgi  waiyL 
3,  kchan,  Dm,  90.  Jeden  z  tjch  pr^ytacidł  dla  drugiego 
wszyftko  mało  waiy ,  lui  tam  wierę  iednego  obcy  niech 
nie  dlazi.  iley  Wiz,  43.  JalTaowy  aaiąca^  tak  go  wszyscy 
dłaią.  Rty  Wiz.  loat 
Fochoda :  nadtazi^  §if. 


ptailwa  nie  siat,   głupftwo.    Cn,  Ad.   i5^6.    (ieby  pUki   bŁON,  i,  i.  r^ka  od  iunktnry  do  koAcii  lialcótr,  k{f  ffa^e 


siam  nie  zjadły  ],  Jagnięta  od  matek  na  noc  odłączaią 
dla  podeptania;  Cresć.  ,56 a.  (ieby  ich  nie  podeptały). 
Zbttdował  zaa^k ,  a'  izbice  gliną  ze :  wszech  ftron  oblepi! 
dla  apalóniś.    BiśL  1>. '154.    (iei>y  iiłh  nie  scalono).  - 

•  Dla,  wyrśiaiąc  przyfisynę  prześzkadaiąo^ ,   W%€m,   Mt/ 

•     %\t   tlrfa<^f  bet  93fT)fiibetiin§  aiiltitbrAtfett.    Do.  tego 

*  prayidzie  za  caia  inś  nie*Aługi,  Ze  dla  pałaców  mieć  nie 
bfdą  pługi  \Rol  do  uprawy.    H^r.  a,  1 70.  Nał",   Wt  lAtts 

Itr  ^lifitn  m\xH  au  «(ferlatt>  fe^ieti- 

:Etym.     cpd»mło  y     dziaiiał\    cf.   ^0dia ,    wdU^ 
podle, 
T>ŁABlC,   DŁAWIC  ez.  ndk.,  'gnieić,    tóftiiać,   bfAcfett, 
fnMen-,  Rd.  t4aBRtn&,  cAtsAaBamB;  ( Bh,  bMlTtf  <  dłu- 
bać),    Garncafa  miękką  glinę  dławiąc  ,.  lepi   naczynie, 
1  Lśop;  Sap.  ]5,  ^.     Nocne  dłabienie^  gdy'aię  komu  we 
^nie  widzi,  takoby  był  duszon ,  dłabion,  Mącz,  b4^  9(Ips 
btitfea ,  We  M^ ,  bie  Snit(  (  c£.  Mara ).     Dławią  iagodę, 
A  gdy  wytry^nie  ziarnko  mięsem  uieobrosłe,  tedy  się  iuź 
godaą  iagody  zbierać.  Crtse,  335.  -     Dłablć,  dawić,  du- 
sić, Mtfen,  wArgeit.     Do  oftatka  gdy  mię  siepa,  dlabi, 
nęka ,  Mdła  białogtowflca  nie  przemogła  ręka. '  Chrosł.  Ow, 
lOi.    Herknl  wkolóbce  ieszcse  węie  dławi  małemi  vęcsy- 
nami.    Lśtzez.  Cl,  58.     Soinay,  .  prze^zyway  ^    obtrnay, 
lirodi  w  iusze,  dław  iako  muchy  ^  a  posytay  dusze  ćmą 
^o  Platona.   Paszk,  Bell.  B,  '5.'b.  -    TiotMj^,  dlaiyć, 
»  Mhfen,  ptefen*     Wina  w  prasie  nie  będzie  dła- 
ien,  ktdry  był  zwykł  tłoczyć,  1  Leop.  Jes.  a6,.  lo. 
(  dłaiył ).     Obierali  winnite  sworie  i  dłabili ).   Budn.  Jud. 
9,  %^.   (#ocs3^i.  Bibl.  Gd.).  -  /F,  et  fig.  <Wilą  w  ftosy 
bór  iyiądy,  A  ftosem  się  f^oe  dławi.   Brud.  Oft.  D.  11. 
ftnn  I9M  VIWI  atĄttk  9ttti»%t:  (dusi  się,.<cliKi  df ). 
Jl#«r0/n.  Człeka- kledney  ftyony  przyciflta  idlvivj  ginplhro,' 
•  dragi ey  zaiDl^ony  fraaunek.  Gorn.  Dw.  S60.  -     Dła- 
wić robotę , •  nie  robić-  a  chęcią ,  iak  się  należy ,  ale  po- - 
niewolnic  z  przymusu ,  z  nprzykrzeniein »  nierączo ,   n!e- 
neśwb^  IMrbrofini  ttY^Uen.   ob.  dłubać.     DŁABIKURA , 


i^dtib  t  i^on  ber  ^anbmriel,  M  in  ben  SUideff)>i|ett ;  bh. 
Wan,  cu.  b«|teii  rnfp  cf.  dół);  su,  h{aw\  (Sr,  2.  błon 

długofć);  Sr.  i.  bOOll  $  Sla.  €t  ,Bs.  dUn)  Mg.  dUnj 
Cr^.ólŁu  »  p«rgiache»  Cm.  et  Vd.  dian;  Ee.  M^Hft;  Rm* 
Aa4ÓBA  ,  '  AzAdina  |  (fc«  aoaóh&^  AMiS&i  azaoka 
kadzidło)}  cf.  Gwk  liiaMoK  .  Dłoń  cała  w  mifaa>  palma; 
dło6  spodnia,  «o/ki,  be(  S^MbttUftf  dłoń  Bwaerzchn'** 
Cn.  Th.  ber  Ś^aabtUttU.  Dłoni  dołek,  hir,  ib.  bU  SliH^ 
(itlli  Ut  fll»enbi|eil  ^b.  Zwyczaynie  znaczy  aamę 
azezególnie  wewnętrzną  esę^Ć  lęki,   spodnią  dtoA^^beT 

^anbteffer,  Me  fać>e  fftaih*    Ręka  dzieli  aię  na  grzbiet 

lub  czę^ć  Zewnętrzną ,  i  na  dłoń  Imb  część  wewnętrzną. 
J^rup.  1,  »4z.  .  Pieczenie  dłónz  ^  znakiekn  i^  4ucbpt. 
ib.  5,  Sya.'  Bhreu.  6wędm*ge  dłoń,  świerzbi  s  spodziewa 

się  pieniędzy ,.  bte  ijmb  jMI;  mMi  ^(t^db  eittlMe^ 

inmr,  Sciika  dłoń,  ciaaney  dłoni  i  ikąpiec^  Ainera » 
kutwa  »  eill  itlMitfer.  Dawać  całą  dtenią  s  hoynie. 
Otworzyć  diod  %  rozdawać »  feUtf  IttUbe  i>ASb  Auftiittt. 
Zamknąć  dłeń  t  przeftać  dawać.  -  Mzton.  %  duszybym 
rada  tę  twarzyczkę  dłoniami  obtoiyć.  Teat.  z8,  h.  3i. 
(policzkami,  Itrit  Cttfejgetr).  Dłonią  w  dłoń  bić,  tcką 
w  rękę,    haało  zgody,    dobnaeiąc  targu,    jj^Zttb  i9  j^anb 

f^Ugen  p    wit  ^tm*S^tm^U%  einlf  i»etbcii«     Dionią 

w  dłoń  uderza ;  zgodal  tZgoda «  Teai.  36,  c.  l3f .  Prze- 
daway,  kupny ,  liandlny,  biy  dłonią  *#  dtfoń,'  zyik  aobie 
ngoń.  Klon.  FI,  G.  3.  ó.  -  Fig.  Jak  .na  dłoni  s  oczy- 
wiście, na  oczy  »  JUKI  Mlgettfi^eilllC^ ,  l^m^f^  i  fOtts 
nenH^r.  Miał  go  za  proroka ,.  który  iak  na  dłoni ,  przy- 
szłość i  przeszłość  widział.  Oss.  Str.  8..  To  tak  iawno ', 
iak.  na  dio»\  Mipj^Ryt.  i,  a67«  Jvi  wazyftko  wiedzą , 
ia]>na  dłoni.  Pot.  Syl,  85.  Pokaię  mu^tOi  iak  na  dłoni. 
Boh.  Xom.  4,  ia5.  2a;(«i5,  ł84»  Siem^CycAo^'  W  nauce 
tey^na  oko  aię  kaida  rzecz* pokaże ^  i  i^wb  iak  na  dłoni 
wyfiawi.  Rog,  Doe^  i.  praef.  «>  frof,  Kiedy  mi-  na 
dłoni  włosy  urosną.  Cm  Ad,  j3j.  i  nigdy",  mtun  ittie  ^f 

bet  inHem  flac^rn  i^aab   i^atre  McMen  i^etbeii:  nie  I 


DŁAWIKURA,.  y,  *»/.  ^kurygoń  ,    złodziey    na    kury,, i  J(.  Dłoń,  miara,  eittir  j^ailbbrelt,  cUtRiaft  A»j>edagJ, 

eill- i^AlMenrtrier  ,   SftinMieK     Tu  legł ,.  nłegdy  pi-  cetiri  pnifta).     Dioń  cztery,  cale  ftładaią..  Ofir.  t^  C  z, 

-wowey  od  •  chorągwi  xivai  ,    iUiJ  •  dtawikunu  '  Kehow.  096.    M<n'ze  nAąpiło  od  btzegu  «a  aześć  dłonie  Jfam.  83, 

Fr*  447*                                                                ^     •  ^4«    Fv-  Wieki. t«:iGbiU  oyboizfliiin' ttonic;  HaSadłazy^ 


438       ♦•DŁONIATONOOt^    DŁUBAĆ. 

dtogo,  Bffcsf^liwie  dsi«4sici%?  hle  nt^iaatbyi  niemi  catey 
dto  «  !  Por.  5>i.  276.  *«DŁONUTONOGI£  gaiki.  Xion. 
FI.  A.  5.  b.  palmipedes  ,  fc^mtntmfjitid  /  fi^fi^ltr 
DŁONUSTY ,  J^ŁONISTY  *  DŁONIOWATY ,  « ,  e ,  na 

ksstatt  dtoni  utoion^ ,  bic  Seflalt  etnet  fiać^en  4«ii^  fio* 

ftfttb»  £c.  AAaHKcmuflf.  Liicie  dtonifte  ,  /.  palmatum^ 
aa  pięć  cscici  podzleloma  ieft,  na  kastalt  ręki  na  pięć  pal- 
ców. Boh,  Nar^  56.     Korseft  dioniafty^  riidix  palmata^ 

•  ma  dwie  spUasctona  gtdwki,  których  apód  ieft  palczafte 
podaielony.  Jundz.  Bot,  a,  7.     Liści*  dloniafte.    ib,  37. 

-$.  Wielkości  d!om,  eitift  i^ottbbttit;  wtidet  (K^Y^^e  bet 

ffac^en  j^ftltb*  Oto  na  dloh  dateś  dni  moie.  ^f^ofn.  Ps, 
39,  i5.  ńor:  ,»dionifte  abo  dtoniowate^  t,  i.  tek  krótkie 
ick  dłoń";-     DŁONIOWY,  DŁONNY,  a,  e,  od  dłoni, 

sur  flad^ftt  J^Aiib  ge^rig  $  £c.  AAajnuiii ;  Rs.  AaAóHHunf. 

{£c*  40AÓHHUii  kadzidlay),    Dtoniowa  prążka,    incU 

•  sura  in  manu.  Cn.  Th.     $.  Dłoniowy,  dtonifty,  dtoiiio* 

waty ,  wieikoici  dioni ,  9911  bft  ®rif e  einec  fl«{^eil  i^gttb* 
C/l.  Th. 
Pochoda :  dwóydłoAny ,  iróydłonny^  etttrodłonny  i  t*  d, 
DŁOTO,  a,  m,  DŁOTKO,  a,     fi.  udrbn,^   narzędzie  od 

wydtuby wania ,  bal  j^o^lelfeit,  bfc  $oMntetf (I ,  bet  ^tU 
f el ,   bal  Cftemmeifen  s   Bh.  Uito ,  blatfo ;    Sh.  bUt9 , 

bUfce »  Morw,  blitf  O ;  <^<if«  dlietu ,  dlietYU  y  glodilu  ,  is- 
bodalsei  izrMalu,  dlietse;.  O19.  dieitu,  voyzh^sb{  Cro, 
dlóto,  dlótcze;  D/.  dltto,  dokka,  gUbachka ,  dnbiachkas 
Bg'  dljftto,  IjMo,  ob)6teUsa;iCroaf.  barb,  mascklin;  Bt, 
dljtftb,  duLka,  dtibacka;  Rs.  Axanio,  40Aocn6,  aoaGu- 
3io,  BaAxo,  naHJiOi^fc.  AOJiómiie;  Sr,  1.  blo^tfes  5r.  a. 

'Mof<!bS^*  Prseptaca  -on  ;  co  ćniears  aatucanym  wyrżnie 
dtotem.  Hor,  Sat,  66«  (cf,  rylec).  Diótka  żelazne  i  świ- 
derki. Goji,  Gor,  1 66*  Stalszey  pamiąjtki  trzaby  na  tym 
grabie ,  Niź  twe  są  dziefa ,  kielnio ,  pędilu ,  ^óto  {  Zab, 
9,  198.     Mmton,  Otóto  s^zcnycerflwo^   bet  ^ti^tl,   hit 

^Hb^Uftfimll^  iak  pędael  za  inaUrftwo.  >  Dtóta  uiy^ 
waią  też  cyrulicy  przy  rozcatonkowaniu  trupa ,  do  wy- 
cięcia zepsutey  koici ;  są  ordynaryiae,  i  żłobkowate. 
Czerw,  Nar.  18,  59.  DŁOTKOWATY,  a,  e,  na  kształt 
dtóu,  tnelf elattig ,  wie  ehl  ^tl^el  Przednie  zęby  są 
w  końcach  oftre  dtótkowate.  Ztfo/.  Nar,  a4.  DŁOTO- 
WAC  ca.  ndk, ,  wydlótować  dk, ,  didtem  wyrzynać ,  nteis 

felit/  attlmeif e(n  ^   ftemmen,   Mi^emnan,   otilgtaben* 

Vd,  dlietttti,  dlietriti,  dUeturati,  sdlietnrrati ,  runsdlie- 
titi;  Rs,  AOJionziinft,  AOAOHy;  £c^  Aiiaasio  (cf.  dłu- 
bać}* Dfótoycie  na  nturmurze  wiecsne  iego  oayny.  Niech 
le  widzą  i  wznowią  godne  oyca  syny.  O/f.  DŁOTO  WY , 
a  ,  e ,  od  dtóta ,  {Reif e(  «  ,  CtetlimeUm  s  -,  Rs,  AOAÓm- 
HUR.  Dlótowa  robota.  Off.  Wyr,  Dlótowy -sinycerz, 
♦dlótnik,  Vd,  dlietOTez,*  dlietnik,  sdłietorauz;  (EccK 
ĄKtmOĄlbj^imtkb  ścapeliofactor  ,  '  AA«niOBft.ariAnige 
fgapeliothśea), 
DŁUBAC*  •*  at,  -  ie,  ca.  ndk.  dro&yó,  wydrożać,  ryć,  ito^ 
bić ,  wypychać ,  bi^Un ,  bf  ^(  aulgrabett ;  auifttśjttn  \  Boh, 
blanbati,  baiibaH;  Mabatł,  (Bh.  Mob  fugowanie,  laflco- 

wani«f  cf.  dławić)  i  Sio.  Mabll  ;  Bt.  dubfti  ,  izdubfti; 
p^o.  dubtti,  dnbemf  Dl,  dubziti ;  Cm,  dobili,  d6bem, 
|16l^ąiav  d6blem;    Vd,  dubiti,  diietitii  Sor.  i.  bt»|»||llll» 

itfkąf  ^ifam,  Hftin,  hm,  tipii;  /?#.  Aoii6Hin]k',» «io- 

|iupmi*>  iu>xynaiBft  ;  (cf,  Z.«f. 'dolaita/  J9urscA.>  1,^73. 
yf,  fobp    pfitt),    JH^bię  ttfariky,  Tjwf  pUnaj.   Cn.  Th. 


,DŁ,V#AC    -  .DŁUrG, 

t  JBiOrt  ^ill(iAtll|^ll| />  €i«nabcil.    Dtnbapie^    actif^  tcf4* 
.  p^ndi  9el  offectus;   Cn,  Th.  bal  9d^ttl|eiie  6*iil|»erf. 

Chędpgie  dłubanie  ,  rzezanie.  Cn,  Th.  O  ob.  rzeźbs). 
$.  Dłubać  w  caym^  gmerać  w  ęzym,  WAttn  ^f nmfb^ttlU 
Dłubie  w  zamka  szkatułki,  choąo  ią  otworzyć.  Boh.J^oM, 
1,  444.  Gątęb^cska  w  śwey  pulchiąey  odzieży  dliibie, 
)Ke  iedno  piórko  wyikubie.  Zab,  i5,  ^96*  I)łid>a<  w  zę- 
bach, zęby  wypychaj.  Crf,  Th,  i|(  ben  $i%U€Vi  ItO^etlf 
bie  Sibtie  (teibetO.     Dłubaki i^  nosie  palcami  ,   mit  hn 

'  f  tadetn  in  bet  9lafr  CUttbetN*   >Dzieci  aby  w  nosie  pt]. 

cami  nie  dłubały ,  rozjątrzywszy  bowiem  miazdrę ,  wda^ 
się  ogień  może.  Mon,  70,  69.  -  Dłubać  się  w  głowę : 
Ikrobać  się  w  gt  f|<b  (^1  ^J^t  fta^eil.  Lepiey  gotowe 
mieć  woyflio ,  niż  w  głowę  się  dłubać ,  kiedy  tuż  nie* 
przyiacial.  Poi,  Arg.  716.  -  Dłubać  komu^w  mieiika, 
•sypiać  komn  mieszek.  Cn,  Th,  tUitm  ben  Sentel  fegcn, 
ben   9cnte(   ylńnbetn*    *      Dłubać   co   ledaąc,    obieraj 

*og{odać ,  benafl^n ,  bef (anbeni    Odłubać  dk. ,  Odłob  to 

Ikrzydelko.  7>.  -.    Dłubać  robiąc,  od  niechcenia  i^obi^, 

itnItt(Hg  arbetUn,  trbbeUi,  sanbem;  tinbeln;  .Ar.io- 

BUpHoili..  Jnssą  rpbić,  insza  dłubać.  Fr,  Ad..  DŁUBAĆ 
się  gdaie ,  dokąd  ;saimk. ,  drapać  się  dokąd ,  z  truden 
i  powoli  d<^ąd  się  dodawać ,  fj[(b  m  tbft»  W  biHUM.' 
-ten.  ftobak  dłubie  się  do  giiry,  Bnodr^  DŁUB  ACZ,  t, 
m.  droiyciel ,  <;o  wydtubuie  o.  .p.  kor  jta ,  czółna,  Wlod. 

bet  %\iit^hftlttt:  b«r  ftwti  bo((  anlar^itet^   sstjcJiars, 

ssnycerz,  pieczętnikv  bet  4upfetfłe<^er ,  IfttfifiTi^titt, 
IBiibf(bnttet ;  Kc^.*  dlietnik,,  dubezif  Mc,  AOiSuneAk. 
§,  Który  dłubie  %   pip  pracuie,  initrężny,    mitręga,  dl 

'  nnfniliget  Sftbettety  etn  Stb^elet,  3aub«ten  Bndt.  -  DŁU- 

BACZKA,    i,    i.    narzędzie  od  dłubania,    eltt  Setfifll 

.   |nm  ®(^ntietn,  6t9<bei:n ;  Bs^  dubacka^  4abka ).   Dłabaah 

do  rzezania ,  śnieeurdiLa,    raemief Inicza  ,    f fu  Cd^tUtitfd 

.    §ttm  <Sin(ibfti(^n;  Sr.  1.  hótipaciff  ptinU.  Tak  potrsebny 

ieft  wzór  rzemieślnikowi ,  ialco  gnyp  ,  dłnbceska ,  pHi, 
bez  których  nic  począć  nie  może.  Pile  A,.  Sen,  lift.  a,  78.- 
Dłubaczka  balwi^rika,  sspatelka.  Cn.  Th.  bet  @|HltfUft 
iShinbat)te»  Bh.  blabatfO.  r  Płubac^ka  zębna,  narzę- 
dzie do  zębów  wypychania,  Włod,  piórko  do  zębów, 
opiłka  do  zębów,  dtubiząb,  ;zębodłub,  bet  ^^n^t^lt* 
DŁUBANINA,  y,  a*  ciągłe  dłubanie,  drobiazgowa  ro- 
bota n.' p.  plewienie,  wybieranie  z  <iarna,   langndlilf^ 

6to<bettt,  ^(nuben^  ittibetn.  Fig.  Mauctwo,  Srrbernif 

2)nt(bl^e(ffte9.  t-     Collect^  rzeczy  dłubane,  drożoae,  ft^ 

Ml  (SingeMniCtel ,  Cingegtabfnel.  XUcz.  Ęd,  67.  DŁU- 

BIUCH ,  a ,  J7I.  łyżeczka  od  dłubania  w  uszach ,  beC  tift*' 
.  .  Uf^L  7V.  DŁUB1Z\B^ ,  DŁ\JBOZ\B  ,  -  ębs ,  m. 
.  •   dtttbacska  aębna,  drewienko,  piórko,   żpilka  do  zębów, 

bet  ^bBftd^t;  Rg^   zul^ltka;^  Oc.  aąbatka,  zabodub; 

Sr^  1.  )Ub9l9  tii((k^  I  Bs,  sptlkaod  z&bi,  zubatka;  Rou. 

9y6oiucain4.     2j^ąeze  abq^dlyb9aębj|..>7>an  la,  136.- 

Dlnbiżęhm  zęby  praeczysaczać.   Tsaf.  A^t  c.  A,  2, 
Pocbodz:  nadłuba^sif,  odiubai,  ^ddl^a/^  podłubał, 
-  .  p^ddłubai^^  prtediuba^  y  rozdiubaf^    wdłuba4  eif,  17- 

dłuóa^,  zadłtĄbał^  ądłubać. 
.DŁUG,  u,  m.  należytość  komu  od  kogo,  którą  kto  laaB 

,     płacić  winien ,  bie  eńi^h , ;  bie  man  ^eiiem  f^^m  V^  |i 
Itllen,  bi0  Oelbfctttlbf  Bhu^t  S(o.  Mul;  Sr.*.'m'^ 

.      ^*  1.  bó»/  bal/  «ltllbato(iCł^>  Vd.  doug,  runftoja,  rano- 
ftaja,  dolg,   dotth;    Crn,  dolg,   dolga,  a  ddJg  s  dk^t 


OŁUGAWY    -    DŁUGL 

cuia  in  langum  €xosdU ;   Cro*  di^  9  dńg ,  4v«noaiŁ ;  DL 
dugh}   Sla,  d^g\   Hg. -^AóssAg;    Rg,  dugh^  duugh;   Bs» 
dugh;    R4,  AOArb;   cf.  Arab,  nhi   extrahi  €xd9bitU)^ 
84  nielttóre  długi,  co  o  nie  nie  pozywają;  dtug  dtugiem. 
priecic  iefty  choć  się  go  nie  upominam.  Gorn,  Sen,  4o5. 
Dtugdw  cierpieć  nie  mogę*   Boh,  Kom,  a,  4o3.    (pUcę 
irssyftko}.     Dtug,   wielki  cięiar.    Cn.  Ad.  ib9.    Długów 
na,  iak  wiosów  na  gtowie.   ib,  16 1*    utonął  w  długach* 
Utopiony  ]w  długach  ai-  po  uazy.  i^łok.  Turk.  gS*     Dług 
saniedbany   ginie.    Cn,  Ad.    i6a.      Długi   idą  w  długą. 
J)wr,  E,    {ob,  długi).     Waiąt  go  djabeł  za  ftary  dług. 
Rys,  Ad,  73.  (ini  dawno  godzien  był  piekła).     W  długu 
htwt.  Herb.  Sial,  319.  OH  9ńfM  Ottne^mett.     Dług  dłu- 
giem ,  a  to  podarunek.  OJf,   Wyr.   ( cui  bene  diftinguit , 
^€ffO  dhputat).    Reasta  długu  posoftała    Rs.   aohmka. 
Długi  płacić,    poaptacać,    z  długów  się  wypłacić,   wy- 
brnąć Br,  izdnagitise;    Cro*  oduaitisse;   Ec.  oai4<>xro- 
Munacni  pacBAaaamicK,    AOArrb  aasAamKoik.    Dłu- 
gów atc  upominać  ,    Bs,  skogjatti  dug  ,    akuppiti  dug )  i 
Długów  wymaganie    Rs,   npaseikb  ,    długów  wymagacz 
Rs.  npaB«inVHKb;  Bh,  tlA  Mit^  bat,  na  borg  dadź:  nu 
Ms^  fk$X  f  na  borg  brać.  -     Eig,  dług  śmiertelności  wy- 
płacić. PUch,  SaU.  i45.  umrzeć,  bet  9l«tlłt  ble  ^xXb 
ifl^lfctl*   Panowawasy  wiele  lat,  muaiał  aię  uiścić  śmierci 
s  długu.   -StryiA,  a33.    muaial    marzec.      $.  Powinność, 
obo wiąsek ,    naleiytość  ,    He    6Ć^nVb\%U\t.    Boże  ,    czy 
xdarzaaz  co,  czynie^   tyś  bogiem,   Ześ  fiwórca,  za  to 
dtug  móy  wiernie  ałuźyć.  Zab.  11,  i*  Kojf, 

Pochods:  dłuiekf  dłuien^  diuiny^  diuinik^  dtuini- 
ca,  dłukyi  sify  nadiuiyi  dę^  odiuirfć  Wf,  zadiuia4  sift 
zdiuiai, 
1>ŁUG  A  WY ,  a ,  e ,  Dłngawo  adv, ,  cokolwiek  długi ,  ob- 
•  atuśny ,  ttXM  f  att§  f  MagUd^ ;  Bh,  ^Uia^tp  \  Vd,  dungo- 
Titen ,  pódougi :  Rs,  AÓAriiHCRlR,  AOAroBaoiuii.  Czwo- 
rograniec  dłiigawy  i»  paro/Zc/o^r.  iłog.  Do/.  1 ,  44.  Łodzi 
wązkie  dtugawe.   Przyb.  Luz.  i3. 

DŁUGI,  a,  ie,  Camp.  Dtuiszy;  oppos.  krótki;  Ung; 
Bh.  Man|l);  Compar.  bellTw  «^  obsol.  bfti^  cf.  dalszy, 
daleki):    Sio.  blaubń.  blnbl,  b(tl)f{,  bluffil    Sr.  1.  bolbi, 

MirWt,  bewbii  bombttiH,  blifcbl ;  Sr.  2.  blnitir  bleifcbi; 

Vd.  doug,  dołg,>dolge,  daUbó;  Vd,  dong,  dung,  dong, 
deK  ,  deleiahi ;  dalahi  •,  Cro.  diig  •,  Sla,  dug ,  dugacaak  •, 
Rg.  dugh ,  Bs,  dugh ,  dughi ,  duagi  •,  K*.  ^ówm  ,  AO- 
xorl>,  AARHHUH,  Gr.  io\t%os\  Arab.  b«Ti;  Hb^\'^y> 
gadei).     Długi  co  do  caaan,   trwaiący,   trwały,    Ung^ 

longnjbtmb,   In  tKafebnng  ber  Celt.    Choroby   długie, 

które- dluiey  nad  aetny  dwndziefty  dziefr  trwaią,  iak  pu- 
chliny, róine  wyrzuty  .  .  .  Krup.  5,  ?•  Niech  cif  Pan 
Bóg  chowa  nam  na  długie  lata.  Groch.  IV.  160.  abyś 
dłngi  czaa  byt  iyw,  a  iibyś  byt  długowiecznym  na  ziemi. 
JKTofz.  Lor.  8o,«  b.  Wykrzykiwano :  długie  lata  ceaarzo- 
'  wi  !  SA.  Dt.  fkn,  -.  Długi  ,  długim  aif  ^zdawaiący, 
nudny,  (ltngl»riK9,  Ua%,  Nie  uwierzyaz,  iaki  mi  czaa 
długi ',  od  godziny  iui  nudzę  aic.  loat,  34,  c  85.  Czaa 
kaidy  długi  w  kłopocie.  Roy  Ap,  84.  Dłuższa  Sobota ,  • 
niź  Niedziela.  Cn.  Ad,  i6i.  Sio,  UnKa  C^bOtft,  oe}  9les 
bela.  -     W  długą  iść,   w  przewłokę,    (14  Ul  bte  %ivi%t 

fiebett ,  ««f  Me  faraie  !6«if  femmeii.    Ody  w  dtngą  ezło 

oblężenie  ,     mocą  odeprzeć    nieprzyiadót   odwaiył  się. 
Krom.  759.    Nie  dobywali  lamku  pilno,. latym  to  azło 


DŁUGO. 


4«f 


w  długą.  Biel,  Kr.  367.  Poszłoby  tó  w  długą,  na  po- 
aiłki  czekać.  Warg.  Cex,  i3a.  Tuazę,  ie  ta  rzeoz  nie 
pofląpi  w  długą.  Groch,  ly.  a54.  W  długą  procea  po- 
wlecze aif  lat  kilkanaście.  FeUib.  Dis,  F.  3.  Długi  idą 
w  długą.  Dwór.  E.  ob.  dług ).  Na  długą  aanoai  aię 
(z  zamilczeniem,  n.  p.  raec7.  woynę  i.  t.  d.)    ti  ((beifit 

tDAtf  (atigmieclde^  »etben  ąn  wodeti.    $.  Względem  miey 

aca  długi ,  maiący  długości  rozciągłość  więkazą  od  azero« 
kości  i  głębokości ,  (attg ,  bettt  Otonillf  tia<^*  Frankowie 
długich  aukien  używali.  Sk.  Dz.  494.  Srzedni  palec  zo- 
wie aię  tei  długi  palec.  Krup^  1,  i48.  Uczyń  dłuższe 
•powrofki  twoie.  1  Leop.  Jes.  54,  a.  Na  murawę  cianąl 
aię,  iak  długi.  Zab.  i4,  34ji.  et  »atf  f[<b  bi^/  fO  Imig  er 
IDttC.  Galatea  nad  długą  olszę  urodziwaza.  Otw.  Cip.  544. 
nad  wyaoką  olazę ,  ^Dcb*  On  dłużazy  od  brata ,  wyżazy , 
większy ,  bibet ,  grifer.  Fig-  tr,  Dtugi  ięzyk  ma.  Teat, 
33;  b,  5o.  ś wiegotli wy  ,  niedobry  do  aekretu ).  Dtugą 
rękę  mai  s  złodziey.  Cn.Ad.  36 1.  et  m^&nt  lange  %va%tt,  - 
Na  długą  t  na  dłuż,  ftt  bie  Hvi%t,  Trzeba  wiedzieć,  tak 
wiele  która  figura  ma  na  długą  i  na  azerzą.  Grzęp.  G.  F.  4* 
W  długą,  daleko,  w  dtugą  drogę,  w  pole,   Ul^  iBeite, 

in  bie  SBeUe,   M  frepe  ^e(b.    K06,  zbywazy  iezdca, 

w  długą  ucieka.  P»  Kchan,  Ort.  1,  35 1.  Fierzchnęła 
W  gęfte  chrofty  w  długą  uciekaiąc.  ib.  1,  373.  Do  azabli 
nań  (kocza ,  on  w  długą  popuszczał ,  uciekł  przez  trzy 
rzóki.  Fapr*  Gn,  1029.  tr.  Nie  rozwodząc  aię  w  długą , 
powinność  ta  na  trzech  rzeczach  zaldży.  Petr,  Ek,  *io, 
w  długą  rozprawę ,  azeroko ).  -  DŁUGO  adp,  ,  Dłużey 
Comp.  "  oppot,  krótko),  łftng  ,  lailge  i  BA.  bUll|o, 
Comp.  hittę  hijif  cf.  daley,  daleko);  Sio.  bUttbO;  bltlbo^ 
belegi;   Vd.  dougu,  del,  dele;   Cro,  dugo;    Sr,  1.  bolbO^ 

bowbOf  bUfe,  bley;   Sr,!k,hiu[tt,  b(ei «   /ł«.  aóa^c, 

'  AÓA&ino ;  Ec,  ĄójA  ,  AKULnnhe.     $•  Co  do  czaau ,  o  te- 
raznieyazości    i  przyszłości ;    o  przeszłości   zaś :    dawno 

cu.  V.  Ung,  tn  STnfebnng  bet  ^eir,  bo(b  hM  oim  ber  9t9 
genn)«tt  nnb  ^ufutift;  wn  bet  93etgatigeltbeit  mu^  etf  f^eU 

lent  dawno).  Długo  aię  dobre  pamięta;  a  złe  ieszcze 
dtożey,  Cn,  Ad,  159.  Kto  aobie  długo  żyć  obiecuie, 
rzadko  aię,  iako  trzeba,  aprawuie.  Cn,  Ad.  ^oi.  Nie- 
długo to  tego.  Teał,  i5,  ag.  Niedługo  twego  weaela, 
Cn.  Ad.  574.  Już  też  długo  i  wiele  znosiłem  cierpliwie. 
Hul.  Ow,  339.  Długoby  o  tóm  mówić.  Cn.  Th.  A  dłu- 
goż  tego  będzie  !  Zegl.  Ad.  3.  Długo  żyć  Rs.  atno— 
roA'&'axcinBOBąnifc ;  Ec,  40AroJi'£^inrinByio ,  aoafoa^h- 
cmByio.  Nie  za  długo  s  wkrótce,  ln  Jtut^.  Nie  za 
długo  po  ni^  tu  przyidą.  Psalmod,  67.  Jak  długo  s  pó- 
ki -,  uk  długo  s  poty ,  wie  (ange ;   fo  fonge.    Jak  długo 

żyiesz ,  tak  długo  trzeba  ci  aię  uezyć,  iak  żyć.  Pilchm^ 
Sen.  lift,  2»  aSg,  Vd,  taku  dougu,  tezhars,  dozhafa). 
Nieprzyiaciel  wie,  *długo  na  granicach  leżeć  macie.  Gorn, 
Wt.  T,  ( iak  długo ,  czy  długo ,  czy  krótko  )•     Na  długo  s 

na  długi  czaa,   anf  binge  ^eit^    in  bie  Sdnge,   anf  bie 

Z)gttet.  Piękność  nie  na  dłu^o  płaci  ,  Nagle  pozorny 
czas  iey  kraaę  ftraci.  MorszU  a4o.  -  W  długo  s  w  długą 
(ob,  długi),  azeroko,  daleko,  {n^  SBeite,  WeltMuftig, 
in  b{e.E4nge.  W  długo  rZeczy  nie  wiodąc,  szalonym 
impetem  na  przednią  ftraż^ uderzył.  Psalmod,  90.  (.Dłu- 
go, względem  mieyaca  czyli  placu ,  daleko.  Cn.  Th,  Uttg^ 

in  9(nfeb«n0  bei  Ołonm^ ,  iang  bin  ę  Un^  gefttecf t   Długo 

aię  nosi*  7>«    Długo  koniowi  ogon  apuściŁ  ib,   *j.  Zdiu- 


4te     «DŁUGOCHW.    -    DŁUGOPtYNN. 

^a  ,  z  dawna ,  frtt  f (Ulgę*  Oto  s  długa  pofądanj  dzień 
'pTtjMedi,  Teat,  47,  c.  129.  ^Bh.  jMatl^a  z  wolna,  po- 
woli, wolno,  po  maiu.  *DŁUGOCHWOSTEK ,  Aka, 
771.  R9.  AOArozBÓcmUKl) ,  ptaszek ,  parus  caudata ,  si- 
kora ogoniaiła,  Me  S^wangmetfe.  AOArosBócmikiH  diu* 
gochwoAy,  długoogonny.     DŁUGOCIA^GŁY,  a,  e/ 

tiągnący  się  dtngo ,  Ungwierlg ,  itt  tfe  Singe  ftd^  iifbetib. 

Choroba  diugociągU.  JCrumi,^  i34.  DŁUGOCIEHPLI- 
WOSC,  *DŁUGOMYSLNOSC ,  ^ci,  i.  powolność  dłu^ 
l^a,  znoazenie  diugie.  Me  Sangltllltt;  Bh.  ^Wxi\lMUxL\ , 
Ww^m^p^^^t  i\itm%ma\t^  ;  ^  K</.  dougoflerpliimoft, 
dougOYolnoil;  R4.  AOAroinepa'bH'ie  ;  Sr.'  1.  totlfOC^tf- 
lani,    tDbromyflttOfl ,    b^WljettlOpnorC}.     Diugo  nam  prze- 

•  wtócznj  i  iaikawy  bóg  nam  cierpi  *,  dawno  zbieramy  ikarb 
^iewu,  i  ego  z  przewtóczności  i  dtugocierpliwoici  lego. 
Sk,  Ktiz*  345.  Długom yślność.  1  Leop^  4  Ezdr.  7,  55. 
DŁUGOCI^RPLIWY ,  przewióezny,  (angttliktl^ig ;  Vind. 
doagofterpllren ,  dougovolen ;  Rś.  AOAroniepa'BABBiJH  ; 
Mc,  AOAromepn^Auiib ,  ao^toa/ inHl^Hml) ;  Bh.  g^ewis 
•ggićnc;  Sr,  1.  bOt0^91IIO0nf  DrugocierpUwym  bydf  Rt. 
AOAroinepn'feniB.  DŁUGOCZESNY ,  a ,  e ,  czaa  df ugo 
trwiiący,  długotrwały  ,  (attgf  bgtirctib.  Sami  rzemie- 
ilnicy,  którzy  tych  bogów  robią,  nie  są  długocźeani* 
Mudn.  Bar.  6,  45.  (trwali.  Bibi.  Gd.),  DŁUGODZIEN- 
NY,  a^  e,  .wiele  dni  trwały,  «ie(f:4gig.  Osłabiony  dłu* 
godziennym  trudem.  Wad.  Don,  i45.  Ec.  AOAroAÓH- 
cmsyio  długo  iyif.  DŁUGOIĘZYCZNY,  a,  e,  ięayka 
długiego  pr.  €i  Jig.    Igng^tegtg  ;    Jt#.  AOAróiiSbi%HUR. 

,  BŁUGOL^G  ob.  Dyląg ,  dryblas ,  drygant  ,  drabina. 
J)ŁUGOLBTNI,  ia,  ie,  wieloletni,  Helid^rfg  ;  Carn. 
dolgule;bie  ;    Rs.  AOxroAl)mHU]i.     Długoletnia  wrona. 

,  JLdb^  Hor.  78.  Długoletnie  podeymuię  znoie.  Zab,  5, 58o. 
^r.  AOAroA'bnicinByio ',  6r.no\vX9ov4m,p€r€n7u>,  DŁU- 
GOLETNOSC ,  ici ,  i.  długie  lat  pasmo ,  Me  SiefM^rlg^ 
fdt;  Rs.  ĄOXTox'h'nx'ie,  Wszyftko  fkłociła  mienionemi 
losy  długoletnoić.  Pilch.  Smn.  lift.  53o.  DŁUGOMO- 
WIEC ,  -  wca  f  m.  rozwlekły  w  mowie ,  ettt  2<IPgrebner , 
ein  6<^IDa(et.     DŁUGOMOWNOSC ,  ici\  i.  nałóg  prze* 

wlekłego  mówienia.  Me  ®eltf<b»elf!g!ett  im  Ołeben,  bfe 
fBortferiigfeir;  Sr.  t.  bowborrttiiwofc^  DŁUGOMOWNY, 

a,  e,  DŁUGOMOWNIE  ad9. ,  rozwlekła  mówiący ,  Uiigs 
-  febenb,  »eirf(bloeif{g;  Ec.  AOArorAaróAHBUK.  «DŁU* 
.     OOMY8LNOSC   ob.  Długocierpllwoi^.      DŁUGONOGI » 

a,  ie«  Bóg  długich,  langfńfig;  i3^.  Mati^iiob^ /  ciopgtó; 

Sr.  i«  bbWbono^gtj  I  K</«  deugonogen^  t>o.  dugonog;  Rs. 
AOATOMÓrifii.  Długonogie  kuligi.  BaniaL  J^  3.  DŁU- 
GONOSY,  a,  e,  nosa ^ugiego ,  (mglldfi^:  Rs.  AOJO-o- 
sócBlii^  Subft,  Rg.  dugonossaz  ,  dugonos,  nossan, 
m  rodź,  ie^jk.  nossana).  Rs.  AOAroBÓcHRb  cureuUo^ 
.  łf t  Mf eIMfer.  DŁUGOPAMIĘTNY ,  DŁUGOPOMNY , 
a,  e,  pamictaiącj  długo,  lub  tei   wart,   ieby  go  długo 

|Mmifu^ ,  Igt^  gebenf enb ,  (ange  benfwirMg  -,  Ec.  aoa- 

ronaiKtnHUH.  Krótkie  swoi*  pociechy  ialem  długo- 
pomnym  piecz^uię.  Ban,  G,  b.  Teraz  kn  iego  długo- 
pomaey  chwale,  Nad  głuchym  grobem  oświadczmy  swe 
iale«  Zimor.  Siei.  ig5.  Subji.  AOArofiaflainciiiBO  ^ 
Dtugopamiflno^ć*  V€rb,  AOAronajaamcinByio  s  długo  pa- 
miętam.   DŁUGOPŁA YCA ,  y,  m.    płacący    długi  (ob. 

^^ug),  ber  tki^nlhenU^alflit  i    Et.   AOArop'^ina'nieA& ; 
:.  Gr.  xiM<^Xvrns.    «DŁUGOPAY19N08C,  ici,  /.  płynŃaie 


♦DŁUGOPŁYNNY    -    DŁUGOSZATNY. 

długie  ,  fig.  trwanie  długie  ,  lottgeg  6ff hńett  ,  iMgC 
3>«net.  Tr.  •DŁUGOPŁYNKY,  a,  e,  -  jearfr.,  pły- 
nący czyli  ciągnący  się ,  trwaiący  długo ,  {angfttfig,  ling: 
b«ttertrb.  Tr.  DŁUGOPOMNY ,  DŁUGOPOMNOSC  ob. 
Długopamiętny.  DŁUGOPOTOMNY ,  a,  e,  -  ie  arfr., 
przez  długie  potomilwo  trwaiący.   Tr.    eine  Coilge  9ll(bs 

fotmitenftbaft  ^inbnrtb  bgiirtnb.  ob.  DTof owie&ny.  dłu- 

GORĘKI,  a,  ie,  r^ki  długi ey,  lońgimanus.  Mon.  "jbt 
594.  («ll|^btoMg;  Rg'  dugonkkt  y<L.  doti^oroken;  Rots, 
AOAropyKiKi-,  -Ec.  pykoA^^ArTii,  AOATopyKtR,  py- 
KacmUM.  Artaserzes  długo  ręki  >  ii  iednę  rflę  dłaźtią 
miał.  I^osn,  Lor.  IT2.  Fig.  tr.  maiący  długie  ręce,  do- 
sięźe  daleko,  potrafi  zemfłc  wsiać,  ber  einen  (angeoStB 

bat,  meir  re^en  fanti^  m&i>tl%  tfl.    Sięgaiący  i  po  cudze, 

długie  palce  ma,  smyk,  złodziey,  bet  lailge  fittgfT  t«t. 
DŁUGOROCZNY,  a,  e,  -  ie  tf </fr. ,  długoletni,  »W: 
iibtig*  Życzy  mu  zdrowia  długorocz&ie.  Pof.  SyL  591.  - 
Długo  się  prtez  rok  dągńąc^y,  (t(b  lange  itt  3g|re  W^ 
l^enb,  Ullg»ierlg*  '  Pidaią  sicwby  mofiem,  w  iałoić  się 
obraca  Ządo^<S  oracka ,  w  niwecz  dtugoroczna  praca.  Ztbr, 
Ow,  9.  DŁUGOSiC,  ici,  i,  długotrwałość,  dłoia,  dln- 
iyzna ,  co  do  czasu ,  hib  co  do  mieysca  ,  Me  Uxi%ei    Bh. 

Man^oft,  ból/  mU;  sio.  blult^ft i  Kd.  doiguft,  douM 

delova,  dunguft,  dongoirina,  dela ;  Cm.  dolgttfi;  Sr,  i. 
b0t9^Ofc|;  Sr.  a,  blmf9fci ,  MoH;  -ff^,  diglłua,  dugliaii 
Bs*  duglina,  dusgioa;  Crtf.  dngócha,  dnsina;  Rł»  AOX' 
roioii.  Dłogoić  iycia.  5  Lcop,^  Bar.  3,  i4.  ( dlago- 
wiecznoćć.  i  Leop.).  Wyliczać  wazyftko,  potrzebcby 
długowi  na  to,  Gii.  Poji.  70.  (długiego  czasu).  Rozie- 
głoić. długości  sam ey  tylko,  nazywamy  liniią.  Jak, Mat. 
1,  4.  -  Geogr,  Od  pierwszego  merydyanu  rachuią  sif 
ilopiiie  długości  gieograficzney.  Wyrw.  G.  65.  Łd^ 
Miśr.  3,  1-88.  Dltigoić  jeegraiiczna ,  i.^tjy  pod  ildrcBit 
aic  przecinaią  wazyftkie  południki;  Sniad.  fto,  73- 
*DŁUGOSI£RCZY,a,e,  sierci  długiey,  rmigbtfarijl  ^^ 
«eibe)  cf,  aierć.  R4.  AOAPOmipcmMH.  •DŁUGOSPAL- 
SKI ;  a  ,  ie ,  aypiaiący  długo ,  (angf^ttffeilb ,  l«ngWtiff 
fig.  Odpoczywaią  nie  na-  piernatach ,  iak  ty  Panie  D)n- 
gospalikł ,  ale  na  twardym  materacyku.  Pimin.  Knm»  89. 
DŁUGOSTAYNY,  a,  e,  ciągnący  się  przez  długie fiai>, 
f!<b  btttlł  (gnge  Jelbet  |ie^nb.  Są  .wcie ,  które  pTofto 
w  pia&u  piersią  brodzą  J  dłiigoftayne  czqfgiem  brosdy 
wyoruią.  Bardz.  Bo».  173.  DŁUGOSZ,  a»  m.  czło- 
wiek długi ,    wysoki:,'  longurio,    Ihid»%  36.    eitt  UXĄtti 

grejiet  m«nii ;    Bh,  Maitbo^>  blwĄt^,  f  imibłblo,  t^' 

ltlt^ixit ;  Sr.  1.  hbf^mtl*  -  tr.  Zwł<Sczący ,  ciągnący 
wszyilko  w  długą ,  rozciągły  w  piaaniu ,  w  powieici ,  Ut 

gBeg  bejnt,  łn  bie  iBfoge  }ie(t  -    Nom.  pr.  Jan  Dj«; 

gosz ,  Longinus ,  Kanonik  Krakowfki ,  Nominat  Łwowfti, 
nauczyciel  Ja&a  Olbiadita ,  Alezandra ,  Zygm.  X*  >  ^**  ^ 
ieden  z  pierwszych  naazych  dzieiopiedw.     J^ra**  Zh.^^% 

359.  ber  i^^tmt  «ef(bi<bt(<^ibef  S^Nnn  nmV^^  ^: 

chmMSirwk Długo**  pisał  Joąn.  IH.  Ykimense  Yenit  Tidit* 
Ticit.  -J.  Botan.  Czerwony  korzeń  nazywaią  tei  I^"' 
gotzein,  ie  lilcia  left  długiego  i  wązl^>«go,  onosma*  Syr. 
770.  hnśhuta  Unn,  nt%t  C^feiiailltge.  -  Gwoidnki 
Jndyiikie,  ie>iaią  gałąaki  obdłnine.  1^.  899*  H^m' 
f<be  Weil enMimeil ,  fiot  AfricttnuM.  -  Otmunda  rodwy 
do  krytopłdowycb  naleiący ,  tu  naleiy  podfirzon ,  ^*|* 
pióro.  Kluk. Dfi.%^  160.  2r«ll»ftlf«fll-    DŁ\JGOSthy^^* 


DŁUG0SZCZĘ8NY    -    DŁUGOWŁOSY. 

a,  e,  ubrany  w  dTagie  ssatj  csjli  suknio,  UHHgthśl^* 
Diugostatne  Perajr.  Filch.  Sśn.  lift.  a67«  DŁUGO-* 
SZCZĘSNY «  a,  e,  -  ie  ac/f^.,  praes  dtugi  caaau  praeciąg^ 
Mcsf śliwy,  tittg  gtil<f(i4^.  DŁUGOSZYINY,  DŁUGO- 
SZYI, DŁUGOSZ YIAW Y ,  a,  e,  asyi  dtugiey,  UtU^t 
^alfift;  Ba.  AOAromeii.  Dtugoszyie  gryfa  garcHo.  BUląw. 
MysU  D»  a  Djabli  cHiigosi^ławi.  Sk,  Zyw.  i,  96.  Banie 
maiące  zbyt^diugie  wałkowate  asyie  naaywamy  baniami 
diugoszyinemi  albo  fialami.  Kruml'  62.  i^j.  ^OAFOmeHi^a. 
DŁUGOTRWAŁOŚĆ,  ćci,  i.  trwanie  dtugie»   Mf  Utlge 

2>anef  ,  Knagwierigfeil; ;   Sio.  b(nt|ott»anUi99it ;    oSr.  i. 

^0V^9trA(itt0fC|  ;  l^<f.  dougogyernoft  ,  dougoTremnoft ; 
ii/.  AOArospeMeMHOcmb ,  AOxroA^HCxnB'ie  ;  Ec,  mho- 
roBp^MeHcmBO.  DŁUGOTRWAŁY,  a,  e,  -  e  adv.^ 
trwai%cy  długo ,  ciągnący  aic ,   UndebauetUb  t  IftUSWietig  i 

^/o.  MnlfOttioanHwó ;  Sr.  i .  b0ii»tetra9«cse ,  boi9^ott<ic)ne; 

y<^  dougogyeren  ,  dougo?riemen  *,  As.  A^HuzeAkKUii , 
/loAroAe|i<^niBjniHhiH ,  AOJiroBpeif eHHUH ;  Ec.  mhofo- 
BpeiteuH MII ,  BpeMeHiuiH  9  ii^0Ą<}\Tsa^meXhnhi^ ,  A9^- 
roBpBHeHUUa.  Dtugotrwata  •  choroba  ,  która  nie  tak 
gwfttowną  bfdąc,  do  póiney  fUroćci  człowieka  się  trzy- 
"ma.  Ptrz.  Ltk.  i46.  Długotrwałym  bydi  jR#.  aoato- 
jieHonBOBam;  JEc,  MHoroBpćjieHcinByio  )•  Długotrwa- 
łym Czynić  Ec.  AOAToBpćiieHcniBiŁaiH.  DŁUGOU- 
CHATY,  a,  e,  ucha  długie  maiący,  langi^cig,  tiWg^ 
|i9^fUgr  UttgWnflllg.  Rogate  birety  ,  długouchate  my- 
^ki.  CU.  fojl.  4i,  b.  DŁUGOUSZNY,  DŁUGOUSZY, 
«;  e,  aazy  dlugit  maiący,  lOttgi^rigA  ^^n  \«a9,VBL  D^rm* 
Osty  dtogouaspe.  Jak.  Bay.  61.  Fig^  tr.  dtugouszy  i.  q. 
Oaiel,  etoSgngg^.  DŁUGOWIECZNY,  a,  e,  DŁU- 
GO WI£ICI,a,ie,  -  cznie  a</v.,  długo  trwaiący,  bnge  Wi^Cf  nb , 

liiigwUtig,  tonge  battimb ,  Ung  Ifbrnb;  Bh.  bUu^oioefp; 

iSlo.  bl«^0VeCi  ;  Bg.  dugOYJecjau ,  dugovit ,  dugovjecni ; 
Ar.  AOATOB^^HUii  i  Ec*  HHorox'ć.niHwd[*  Długowieczna 
woyna.  Bardx.  Luk.  i63.  (bez  .końca).  Umarł  długo- 
wieczny iui,  i  bardzo  ftary.  54.  Zyw.  i,  aa6*  Czciy  oyca, 
abyś  był  długowieki  na  ziemi.  L€op.  Exod.  ao,  la.  abyś 
aiugi  czaa  był  iyw,  a  ilbyi  był  długowiecznym.  Kosz. 
I^on  8o,  b.  W  ftarych  ludziach  ieft  mądrość  ,  a  w  dłu- 
gowiecziiyni  czaaie. roztropność  1  Leop.  Job.  la,  11. 
{w  długim  czasie.  3  Ltop.J.  Bóg  ich  w  błogosławiefis 
ftwio  długowiecznie  chowa.  Warg.  Wal.  pr.  Mięsa  nie 
iedsą,  przeto  długowieczni  są  w  mierności  oney.  Sk» 
Zyw.  a,  585.  Długowieczną  mu  potomność  obiecali. 
^rom.  58.  Mamy  inszy  świat  nad  wszyftkie  rzeczy  okiem 
doyirzane  daleko,  wyiszy  i  długowiecznieyszy.  Birk.  Krx. 
X.  ag.  -  Niedługowieczny ,  t.  i.  nie  długie  będzie  iego 
iycie.     DŁUGOWIECZNOŚĆ,    ści,    i.    trwanie  długie, 

iycie  dldgie ,  U»ge  JDoitet.,  Uogc*  2ebfn;  Bh.  bUu^owe* 

foft;  Bs.  mHoro^tinie  5  Ec,  AOAroB"Jb'HHOcniB.  Dłu- 
gowieczność iywota.  1  Ltop.  Bar.  3,  i4.  (dtugość  iy- 
woU.    3  L€op.\     DŁUGO WIĘZITOŚC,    śii,  i.  wj- 

•okość  ,   proceritas.   Mącz.   <infe^n(i(6e  8i«ge ,   ®xo|e 

(»0«  ®»*fO.  DŁUGOWIĘZNY,  DŁUGO  WIĘZY, 
a       e  ,    wysoki  ,    na  długich  nogach  ,   proctrus.  Mącz. 

l«ńg,  »o*,  timggejltetft;  ł^*brttHgi  UngWnlg.  Świni© 

dtugówifzno  ,.  procero  corport,  ib.  Długi  człowiek, 
amagay ,  dlugowięzy ,  iak  niektórzy' zowią.  Af«qz-  -  Boss. 
/loATdBMhUł  5  nieforemny  ,  niefcszta}t;iy  ,  niezgrabny. 
pŁUGOWŁOSy,,  *,.e,    yfłoaÓKf   dłu&ic^^   tgng^agrigi 


DŁUGOWŁOS    .    DŁUZBN. 


43 1: 


Vd.  dongolasen  \  Długowfosy  Smysteuz  ,  intoruutl 
Zebr.  Ow.  3}  a.  eł  107.  €t  1.44.  DŁUGO  WŁOS  ,  a, 
M.  Subji.  efn  £attg^a«r«  Bacha  z  zarosłej  głowy  zwano 
.  długowłosem.  Otw.  Ow.  iSy.  DŁUGO  WY  ob.  dłuitn, 
dłufny.  DŁUGOZYTNY,  DŁUGOZYWOTNY ,  a,  e, 
-  tnie  ad¥,  i  iyis^cj  długo,    długowieczny,    długoletnia 

tangtebenb;  Bg.  dugorit,  duggoyjecjan ;  B».  AOAroma- 

BÓmHUH  ,    AOAr03KH3MeHHUH  ;       Ec    9eJaiKOX9Si|ieH-» 

libii.  Bodaj  szczęśliwie,  boday  dłngoiytBM.  Fot.  Syh 
474.  Człowieka  długoiywotnego  lekarlbro  to  zaohcwuie* 
Syr.  33a.  ftarego«  Subjl.  Rs.  AOAroiKBBÓmYe.  PŁU* 
SZCZA  ob.  Dłuica,  (DŁUTO,  DŁUTKO  WATY  o*. 
Dtóto,  DtóŁkowaty).  *DŁUZ,  y,  i»,  DŁUZA,  Jf  i* 
.    dtugość ,  dłuźyzna ,   co  do  mieysca ,  bie  £i«ge  CUiet  6gs 

4e«  Bh.  ihilta;  Sr.  a.  błon;  Rs.  AOAromi,  AASHa^ 
AOAUHB,  A\aLHHXLKb.    Eztetisio  longitudJnla ,  4}uae  tuI- 

.  gariter  dłui  noninatur,  Szczyg.  Tyn,  ij5.  Djmenayą 
względem  dłuiy,  szerzy  i  głębokości.  M/ort.  76,  »ii* 
Wszyftka  dtuia  iego  była  aiiooo  łokciów*  Ltop.  EzMoh^ 

.  48,    i3.  (długość.  Bibl.   Gd.).  -  ,  Na  diui,    na  ^uią, 

.  w  dłui  y  w  dłuią ,  wzdłi^ź ,  iff  Uc  Sitige  ;  Bh.  p0>Q(|||O  i 
£/«  BAOAl.  Przysionek  na  dłiifą  niat  -óo  łokci.  Wp 
Ezech.  4o,  36.  (  w  dłui.  Bibl.  Gdi ).  Zcho^  aobit  zie- 
mię na  dłuią  i  azerzą  iey.  Budn.  Gśnes.  i3, 17^  (w  dlui 
i  wszerz.  Bibl.  Cd.).  Rey  PoJI.  Jii  5.  Przysionek  nual 
5 o  łokci  wzdłui,  a  3o  w  BZtnz.  W.  ^  Reg.  7,  |S*,(w  dłąi* 

.  Bibl.  Gd,).     W  dłui  arazyn  Rs,  DorÓHnOH  apmiiii^*  - 

W  dlui ,  podłui,  wedle ,  {4«g^ ,  na(b  ter  £tfnge. .  W  dt&i 

rzóki  z  obu  ftron  są  lasy«  W  dłui  brzegu  miaflp.  budo- 
wał.   Tr.     $.   Co  do  czasu,  na  dłui,   w  dłui,  w  długf » 

na  długą,  na  długi  czaa,  tu  bie.Śinge,  (ber^eU  ita4). 

Furya  oney  choroby  nieiako    uśmierzyła  się,    iw  dłuią 
poszła.   Wys.  Al.   368.     Gdy    w  dłui  ta  choroba  zacho- 
dziła^   mawiał*,    ii  mnie  bóg  z  fobą  mieć  nie  chce ;  dlik 
.tego  tak  nierychło  umieram.  Birk.  Chód.  38.  bie  Sitti\d^ 

(eU  |og  (i4  in  ti^  S<inge-    Na  dłui  odkładać,  anf  bte 

lange  fBanf  fdl^ieben.  a.)  Dłui,  y,  i.  sznur  cie.sielfti, 
Wiod.   Dudz,  36.    Cn.   Th.  1118.   bte  Sc^ttlir  Ut  ^OU 

'.  wcrleiire,  @irtnet,  Me  głb^tfcbniir.    DŁUZCZA,  DŁU* 

SZCZA,  y,  i."  w  liczb.  mn.  DŁUZCE,  rzemieąle  dłu- 
gie ,   które  się  sokołowi  do  nóg  przypinaią ,  dla  odciąga* 

uianażad,  bte  SSurfrtemeit,  loomit  ber  no(t  re^e  l^alfe 

§ni&(tge}pgen  Wirb  \  Rs^  aóaschkh.  Dokazuią  ludzie , 
ie  ptak  leci,  gdzie  mu  kaią,  i  ie  się  z  łasa  do  pięści , 
do  dłuszcze,  do  niewoli  wróci.  Gorn.  Dw.  34 1.  DŁU- 
ZEC ,    -   ał ,    -    eie  niiak.   ndk.  ,     dłuiszym  się   ftawać, 

.  Cn.  Th.    laog  werben  /    Unger  merben,    DŁU^Cp^. 

DŁUZCE ,  Dtuicza.  a.)  ob :  .Dłuien. 
DŁUZEK,  ika,  m.»  zd>in.  rzrczon^/t. .  dług ,  eilie  Kebte 
Cc^ulb-  o  nędzny  dtuiek  umordował  bliźniego  swego^ 
Rey  Poji.  H  h  3.  Odebrałem  móy  dłui«k.  Boh.  Kom. 
1,  aóo.  DŁUZEN,  DŁUŻNY,  a,  e,  winien  co  kpmu, 
maiący  długi  do  zapłacenia,. f(^n(big,  1»erfc6u(bet  ;  Boh, 
bhlien,  Muitl^;  Sr.  a,  b(ttin(i  Sr.  1.  botoinj^;  Cm.  dol- 
shne  \  Vd.  doushen ,  sadous^en ,  aaderahan ;  Bs.  dusgjan  9 
Cro.  dusen^  Dl.  dusan;  Rg.  dunzan,.  Rs.  AOAroBua, 
,  ĄÓKtLHhiiA.  To  słowo  bydi  dłuinym  nie  ma  mieysca, 
ieno  między  dwie^ia^  Gorn.  Sśn.  346^  Dłuień  mi  Vd» 
Tunftajezhen,  yunollajezhen ).  Jeft,  tak  dłuiny,  ie  iego 
maięt^ość  źą  l^o  iiie  ftai.  Corn.  Wł.  P,  2,6.  (zailoionj. 


ASa 


DŁUZEN    -    DŁUŻNIK. 


9etf(^(bet  -     Dłużny  ,    dfiigowy  ,    od  długu  ,   tyczący 

aic  długu  I  6(^tl(b  «  .     Karty  dłużne,   które  iia  siebie  daie 

iaki   begacs,    tyle  waią   u   kredy  torów  ,     iak   pieniądze. 

Fam,   84,   866.      (5<^«lbWffe  ^     cf.    wektel  ,     ikrypt). 

$.   MoraL  winien,    powinien,    obowiązany,     9ftBtlllbfn^ 

tttl^iĆiUtt  f<^1tlbi0.     Uwai,  iaką  wierność  dłużny^  iego 

lalkom.    Ojf.    Sen,  37.    iłeóe^,       Je^li  tak   umiłował  naa 

bóg,  i  my  dłuiniśmy  iedni  drNgich  miłować.  ^i/<//x.  1  Joan, 

4»  11.    (i-myimy  powinni.  Bibl,  Cd,),    Rs,  ĄOA3iceHCin- 

BOBamB  winnym  bydź. 

DŁUZfiN,  -  inia,  m,,  DŁUZNIA,  i,  z.,  DŁUZEC, 
ica  9  m,   deika  ob^uźna  do   zamykania  barej ,  eltl  (dltglU 

*  ^ti  IBret  )nm  ^umai^eti  bet  ^ientaheitte.    Otwór  barci 

zamyka  się  deiką ,  u  nas  dłainiem  albo  dłużcem  zwaną. 
Xiuk.  Zw,  4,  278.  Skoro  matka  z  roiem  kąt  zoftawi  go* 
ly.  Dopiero  bartnik,  ftarki  dłainią  w  ulu  zatka.  Jaół. 
Buk,  J,  3.^^.  DŁUZEY  Compar,  adv.  Długo  qu,  v.  * 
DŁUZIUCHNY,  DŁUZUCHNY,  a,  e,  DŁUZIUTKI, 
DLUZIUTENKI^  a,  ie,  -  o  adv.y  intmns.  adj,  dltigi ,  jfej^ 
I4II9*  Łiniią  dtużucbną  i  proiciucbną  uczyniaz,  icngissi* 
mam^  Mącx,     *DŁUZMIERNICA ,  y ,  i,  narzędzie  dlu- 

goicł  f  bet  £<tige»mffet ,  ein  mattletttdtif^e^  SitfHriiiiienr* 

Tr.     •DŁUZMIERNICTWD,  a«  n.   nauka  matematyczna 

«uer£eni8  dłu^o^i ,  Mf  tottglmettie,  Eittgenmeffnnit  7>. 

*DŁUZMI£RNiK,   a,    m,   mierzyciel  długości,  bet  iins 

fenmiiTet,  bet  Me  ^inge  auMth*    Tr.    DŁUZ^fIv,  i, 

i^^dłuźn,  dłttiyoa,  dfugoić,  btf  24nge.  Zapadli  na  błooi 
Ir  dtuźiłią.  Perm.  Cyr.  39.  2.)  ob,  Dluieó.  -  1.)  *DŁUZ- 
NICA »  y  >  i.  rzecz  iaka  długa ,  deflca  y  tarcica  i  Ł.  d;  dłu- 
ga, etWA^  Srnige^,  edt  latigel  9tet  u.  f.  m.    Ody  nosisz 

tzacz  iaką  długą,  iaka  dtoinice,  łaty,  ierdzie,  deiki, 
drągi  ,  krokwie  »  podnieś  we  Przodka  ich  wagi.  Sol, 
ArcH,  18. 

%.)  DŁUZNICA,  y,  i. ,  DŁUZNICŻKA,  i,  i.  xdr6n,, 
Ićtóra  dług  winna,  bte  fi^uf bttetUin ;  Bh,  bfnlitUet  •^^<'- 
btuimca,  bMniĆfa;  Cr/i.  dolshniza ;  /{^.  duKoizza  ;  Cro, 
dnsnicza  ;  Hg,  adósoó;  i{j.  AOABCHHua.  DŁUŻNIK,  a^ 
m. ,  DŁUZMICZEK,  czka,  m.  zdrón, ,  który  dług  winien» 

bet  ®d^u(btiet;  B/t.  #r  Sło.  Mnlnif;  Sr.  1.  bow^nU;  V€L 

et  Cm,  doishnik,  doushnik,  sadoushenik;  Bs,  dusgjan  , 
dusgntk;  Rag,  duxnik;  Cro,  dusnik;  Z>a/»du8an(  Hung, 
adós  ;  Rs,  AOA)KHiiiil>  ;  Ec,  aaeuHUKb ,  saisMOSisiil). 
Dłużnik  kto  ieft,  musi  mieć  tego,  kto  nu  poiyczył. 
Gorn.  Sen,  344*  Dłużnikiem  ieit,  kto  u  kogo  poiyczy, 
kto  za  kogo  rfcsy,  kto  co  kupi  na  kredyt.  Sax,  Porz,  72. 
Potkawszy  ubogiego  dłuiniczka  swego,  umordorwat  go. 
ReyPoJi^JCkd*  Zły  to  dłuinik,  który  liy  swego  wierzy^ 
cielą.  Ojffl  Sen.  54,  Dluinik  wesoło  bierze,  smutno  od- 
daie.  Cn,  Ad.  161.  Zły  dtuinik,  gdy  rzecz  pożyczaną 
wróci ,  Cho<5  lichwy  nie  da ,  płatze ,  łaie ,  kłóci  Pot.  Sył, 
€1.  Od  zł^o  dłuinika  i  plewami  bierz.  Rys,  Ad,  52. 
Crod.  DU»  D,  Kazał  nam  bóg  to  płacić,  co  możem  iaŁo 
złym  dłuinikora ,  czymkolwiek ,  lako  mówią ,  i  plewami. 
Sk,  Xaz.  437.  Prof,  Dal,  od  zła  dusnika  y  kosę  bez  mli* 
ka).  *$.  Dłużnik,  ten,  któremu  dłóżno,  wierzyciel, 
bet  Gc^nfb^ett;  Ofiubfget.  Polacy  względem  tego  słowa 
różnicy  nie  zachowuią,  i  tóm  iednóm  słotrem  dhtznik  na- 
zywają i  tego,  kto  winien,  i  tego,  komu  winno.  Słowo 
wierzyciel  Polakom  nie  bardzo  zwyczajne ;  przeto  go  dłui- 
Biki«tt ,  \  u  komu  dłoino ,  mittinią.  S4ix»  Rej,  UcickUm 


'  pŁUZNO    -    DMA. 

dla  dfugów ,  a  czylloici  moiey ,  leżeli  mtię  wesiną  dtoi. 
nicy,  zacłiować  nie  będę  mogła.  SA,  Zyw,  i,  3o8.  DŁU- 
.  ZNO  adv.^  należy  się  dług,  mail  t(l  fU^Itlbig ;  Eccl 
Ą6xKiAcTnByemhl  Kupcy  ,  którym  dłuino  w  cndzyck 
ftronach,  i  też- którzy  dłużni  cudzoziemcom,  mogą  zbywać 
towarów  ku  płaceniu  długów ,  i  także  brać  sobie  towary 
w  długach  sobie  winnych.  Htrh,  Stat,  5 19.  Vol,  Lęg  a, 
686.  W  iakim  przypadku  ten  komu  dłużno ,  na  rękoj- 
miach długu  dochodzi.  Sax.  Art,  23.  DŁUZNOSC,  ści, 
i.  dług,  zadłużenie,  powinność,  M^  taóll  fitnlHg  Ijt, 
bie  Sd)U(big(eit*,  Crn,  dQlshnoft;  Vd,  doushnoeft;  Sio. 
duznoft  ;  Cro,  dusnozt ,  dusnoszt  ^  Rs,  aóxikhocib& 
(  s  obowiązek,  powinność  ).  Ubóztwo  wnieść  ci  w  po* 
sagu  Nie  ieflże  to  aż  do  samego  grobu  wkładać  na  siebie 
ciężar  nieodpłaconey  nigdy  dłużności  ?  Teat,  2, 62,  DŁU- 
ŻNY 06.  Dłuźen. 
DŁUZSZOSC  ,   ści ,    i.    długość  przewyższaiąca,  wicksia 

długość ,  ble  ttebetlegen^lt  bet  £<nge ,  bte  gt^f  ete  Hm- 

1.)  DŁUŻYC  cz,  ndk,,  podłużyc,  zdłużyć  ctt.,  dłogiii 
nczynić,  przydłużać ,  przedłużać',  Uh^  mać^tn ,  l^tUn%m, 

Ul  Me  gittge  jlełeii ;  BA,  bljtli  ^^bliigit,  ibUnHt;  Sr.i. 

blHtt/  bUitn;  Cm,  dalsham  *,  Rt.  AAHmft  ;  Ec,  a^ak). 
Dłużą  żeglugę ,  wolniąc  zbyt  spieszne  żagle.  Przyó,  Miłt, 
107.  Jeśli  wam  ieft  słodkie  moie  .panowanie,  dluij^  go 
wam  potrafi  iey  serce.  Ttat,  45,  d,  ai,  Wyh,  A  że  sio 
zdłnżę  słowy  z  gruntu  zWy  przygody  •  .  .  .  ne»€  mortr» 
Ze6r.  Ow,  362.  Dłużyć  się  recipr,  wzdłuż  a ię  ciągnąć,  jtC^ 

betWtigettt,  (f($  in  ble  tfoge  fitt^ui  Ae.  AxHmŁc«. 

3.)  DŁUŻYC  cz.  ndk, ,  długu  nabawiać ,  ettteil  is  tm 
bett  btfngen;  %.  d^gliti;  Ec.  AO^asy";  Vd  dewhit, 
obdoushit  s  winić,  obwiniać-,  Ross,  ĄOXmyimh;  (^H* 
dugorati  negotiari  ,  tractare  ).  DŁUŻYC  się  tuM* 
ndk,y  zadłużyć  się  dk,,  dfugi  zaciągać,  w  długi  wpadaj 

fn  Gd^nlben  Men,  6(bit(beii  m«d^e«  ,  H  verf(^otbfiii 
Bh.  jbfalitl  ie,  bliiflm  ^,  hlniiwm  fe;  Mc.  Aojoiryci. 

Kto  się  rad  dłuży ,  nie  rad  słowa  trzyma.  Rys,  Ad.  3o. 

■   Kto  się  nie  dłuży ,  żywot   swóy  przedłuży-  C/i-^rf-Sgi. 

-  Dłużyć  się  komu  s  ftawać  się  komu  dłużnym,  winaj«t 

obowiązanym,  finem  H^nM^  metbe«;  ff*  bep  ttm  w 

f^nfbetl.  Będziemy  się  teraz  (brzedz ,  dworowi  <ię  dłuiyC* 
Teae,  8,  1  i4e  Nie  powiaday ,  iż  lepiey  bogu  niż  on  »!o- 
żysz ,  Bo  mu  atę  bardzo  w  prawdę  każdym  słowem  fin* 
żysz.  Papr.  Xoł,  J,5,  6, 

DŁUZYNA,  DŁUZYZNA,  y,  i,  dłula,  długość  iM>y- 
sca,  bie  iittge,  bie  bttlicbe  Utięę-y  Cro.  duaina,  dugli- 
na  ).  Ogień  całą  dłużynę  cyrku  zaiął.  Nar.  Tmc.  3,  353. 
Grodziły  folwarki  w  przepasaney  aobi^  dłuiymie  drzcwi 
i  żerdzi.  Nar,  Hfl,  3,  393. 

Dalsze  pochodź,  przymiotn.  długi :  nadiuiy^^  ned/^ 
iy/,  obdiuzny  y  podiug^  podSugoefaty^  prMcdiuijóy  prtf 
diuiyiy  wydiuiył^  według^  wzdłui,  podlui,  gadłidj^, 
Kdiuiyi^, 

DMA,  y,  i.  (oA.  dąć)  wiańi©  wiatru,  Wiew,  podnm^t 

powiew.  b4«9Debeii,  fBI«feti  betlNft,  be«»lflW/?^ 

aBinb.  Dmą  rosiftą  Z^Br  wieiąc  z^ota  Z  ziemie  aa  wio- 
anę  wyprowadza  2ioła.  Bardz,Tr,  lai.  Dmy  i  wiatry* 
Otw.Ctr.  a62.    SuaiBsy  wilk  chtoiroB,    d»y  wietnaa 


DMA    :  .DHFCHITAC. 

telfem.  Nag.  Wirg,  494*  Nwse  płodne  nadfeieie  Vo  po* 
^wietrau  d»a  roswiek.  J,  JCchan.  P#.  J109.  Lekką  dmą 
saigra  chmurka  a  liiciem  powiewnym.  Hor.  1,  11 5.  Nar, 
Dma  ią  podchwycifa  J  iuż  upadaiącą  bea  wsselakiey  98ko- 
dy  Zatrzymała,  tak  Łt  aif  nie  dotknęła  wody.  Om^*  Ow* 
So4.  ^  Dmą  sowif  wiatr^  chłodny,  w  lecie  powiewaiący, 
€t€siaś.  Otw.  Ow,  294*  -  Spragnionemi  udami  nocną 
dmę  łapaią.  Bardz.  Luft,  60.  nocne  powietrse,  bfe9lA<^ts 
luft  $.  DMA  ob.  dna ,  ehoroba.  DMĘ ,  DMIE  ob.  Dąć. 
DMIDZBANt  a,  m.  mocaywąay  kufel »  mocaymorda ,  na<» 
lewayko  ,  wydmtkufel  ,  wytraąai kufel  ,  fin  CRA^fittel^ 
Cttnfaill*  Piwkiem  dmidaban  troiki  poi  ,  Mnie  rym 
s  lutnią  serce  goi.  Ryb,  OfsL  B.  2.  b. 

^^MISALOPKAy  i,  i.  z  firanc.  demie  aaloppe;  gatunek 
łróusey  aalopy  ,  eltie  ^MidHpft.  Nie  potraebuie  tei 
Jeymo^ć.  Dobrodaieyka  mantyikdw,  dmiaalopek,  kryaów? 
Ttat.  %9y  c.  6 1 . 

DMUCH,  u,  m.  dmuchnienie»  dęcie,  dma,  h(i$  fBiffitif 
b^i  S^Iafen*  Lekkich  motylów  ^uehem  tw^m  wydalesa 
voie  Zefirael  N.  Pam.  i4,  265.  Dmuchnieniem  rucho- 
any,  którego  dmurhnienie  łacno  poruszy  ,  JtdbiUt^  Cn. 
7A.  Upadłby  od  dmuchu.  (>ffl  Wyr*  (stabiuchny  na  no-> 
£ai:h^.  DMUCHNA^C  cz.  iednotl..  Dmuchać  Aon/y/z. , 
dąć  f  dyma<?,  powietrae,  oddechem  tęfey  wypychaif,    tnit 

^em  9Xtin^e  Mofen*,    Bh.  bmei^ati,  bme|^a»ati,  hmr- 

^Hti;  yd.  pihati,  pishem,  piham).  Jfl^ra  się  rozpali , 
iećli  na  nią  dmuchać  będziesz.  Radt^  Syr,  a8,  i5.  aitf  fts. 
HM  (blfen*  Ogień  ginie  od  dmuchnfenia.  Birk.  Chod»  a4, 
Nikt  nie  moie  w  piszczałkę  razem  i  W  kornet  dmuchać. 
Fot.Jw».hh.  iti  etM^  Mafflt/^ineill  Wafeil.  Dmucha- 
łem ia  wprzód  w  rurę;  ale  nienabita.  Alb.  n.  W.  il.  -" 
Dmuchać  dla  ihidzenia,  If^feil,  mn  et»a^  (rlft)nfA(ktt« 
Dmucha,  kto  się  parzy.  Toł,  Arg.  3 17.  Kto  aię  na  go- 
rącym sparzy,  i  na  zimno  dmucha.  Cn,  Ad.  366.   cf.  chu" 

ehać ,  gelraiittt  SiM  fn^eiit  H^  feiier ;  Sh,  fe^cr  r^^  p$i 
ęMi  UVn,  »}M<fi  011  fViU\  i?«^. 03KVexnicj|  Ha  MOxoK%y 
6y4ein&  Aymh  h  Ha  BOAy*  cf.  po  szkodzie  mądry )« 
Xaidy  dmie  na  wodę,  gdy  go  ukrop  sparzy.  Rey  Wit, 
395.  Starey  trzeba  było  przypowieści  ałuchaĆ,  A  iuź  na 
Bimną  wodę  sparzywszy  się  dmuchać.  Fot. Arg*  bb,  Dmu** 
chać  na  co ,  mieć  w  podeyirzeniu ,  oAróihiie  poflępowaĆ, 
•ftróinie  w  czym,  z  czym  i  z  kim  bydf ').  -  Łepiey 
dmuchać  >  niieli  chuchać »  m^Kus  abundare ,  ^Uam  dtfi^ 
cera.  Cn,  Ad,  43r8r  (lepiey  ftudzić,  nif  grsaĆ).  J  dmu^ 
cha  i  chucha;  ani  ciepły ,  ani  zimny,  bez  charałteru,  it 

t|l  ftf^t  f«It;  tMsft  HHimi;  Nit  nnb  Mm  ful  rfnem  9)?nns 

if .  J  dmuchasz  i  chuchasz ,  ciepło  i  zimno  z  iedney  gęby 
m  ciebie  wychodzi.  Ja6ł,Ex,  r54,  -  Dmuchuiy  chuchniy, 
m  zaraz  będzie  J  ( gdy  kf o  gorąco  nagK ;  wcięte  to  z  ku- 
glarfti eh  trybów,  którzy  chuchaią  n«  swoie  sztuki),  Da# 

Mdl  94  fo  głeid^  »fofrn »  Hafr  nur/  ti  »itb  gM<(  fertig. 

-  Dmuchać  w  palce  s  chuchać  w  gcrść^,  łapę  liza^,  (||  0ie 

feere  ^b  Wiffirit,  ^nngen^fetetr  fingeti.    Przedtóm  do- 

^rse'wpalce  dmuchał;  dziś  z  łaiki  iouy  karetą  leidzi. 
Teati  33y  A.  8.  -  W  ul  dmuchnąć,  licbo  pobudzić,  na- 
razić'się,  natrzef,  iii  ftetr  fBtfA^fiiłetf  ItoMf  ^en  Ś^(ttir 

fri^cn-  Niech  kto  no  w  ul  dmuchnie ,  a  dozna  ,  ieieli 
mu  gęba  nie  opuchuie.  Pof^  Arg,  ^B.  Gdy  on  kilka  kroć^ 
dmuchał  w  u!  i  w  roie ,  Buntuiąc  woyiko  na  swoiego  pa-* 
»a.  Kazał  go  firuti^  obwinia  praed  aądem*  Chromi*  Faru 


DnirCHAJCZ    «    PRA. 


45» 


l56»  ^.On  99jit  un  ort  d'€xcłeęr  de  waińf  funultes 
dam  Itt  dietśff  d*y  prapotśr  de*  Jaiułśs  małierśł^  C€t^ 
pables-  dt  4milo9€r  touM  /e#  ^spriis ,  e€  ęui  ^{ipptfait  s 
aou£Qer  dana  la  ruche,  pour  mettre  łea  mouches  en  fiirie**' 
RułMert  hift,  d,  Pol,  i,  44.  c/lpazczoła.  Dmuchać^  poddymać, 
poduszczać^  MMofen,  «ll(e(eil,  #nfl^e|eil«  Wszccął  aię 
tumult,  w  którym  lak  poczęto  dmuchać,  Ukłoło  woyike 
gniewne  awego  komendanta.    1^.   iS4.  «-    Dmuchnąć  c« 

do  ucha,  szepnąć,  ffnem  ttmH  ini  t%t  khfen,  eiiitbM 

\iXif  efnranMtl,  ^nflAftetn.  Dmuchnął  mn  w  ucho,  ca 
ma  mówić.    7>.   -     Dmuchnąć  warcab   9   chuchnąć  go, 

sbiwszy,  eineii  2)«men1tefn  Uafe«,  WfgUafeii/  mit  9iUi« 

fen  nelmett*  7>.  R».  ^yKam^.  '-  Dmuchad  pod  90C 
komu«  Tręb^  S.  M.  6.   pyszno  się  Aawić,   grać  mu  na 

nosie,  finem  er0(en^  i^n  %tii^%\\^  telanbebt,  i(m  gnf 

bef  Stafe'  f)»ielett«  Nie  da  sobie  w  nos  dmuchać.  J^#.  Ad^ 
46.  Spoibzegli  ,  iak  Oktawiemu  Antoniusz  pód  nos 
dmuchnie.  Chroś^.Fars.^f,  cf^  dmudiać  komu  w  kaszę.  - 
Dmuchać  z  pychy,  dymać,  dąć,  nadytaaćsię,  odymać  się,  JDOt 
6tOl§  bfafen,  aufgebUfen  fei^n.  Szalenie  poftępował,  i  wysoko 
dmuchał.  Jaół,T€l,'jS,  Dmucbay sobie  poważnie,  zadrayy 
nosa  w  górę,  oh  .wnet  z  ciebie  będzie  walny  konsyliarzr 
Teaf,  36,  f,  i5.  Dumą  on  puszył  nieprzyiemną  J  dmu«- 
chałparą  wysoką  nikczemną,  .ZaJb^  i5,  374^  Wąsami 
dmuchaćr  Siryiit.  Tur.  B.  3.  (trząaaĆ,  mft  Um  ^d^nUtU 
iMt'  Mutn )«     $•  Dmuchnąć  dokąd ,  uciefcnąć ,  drapak-a 

dadi ,  »f ^in  ^{ebf n ,  »g|in  flir l^n ,  enHprłngen.    2  tego 

domu  do  awoiego  dmucha.  Jabł,  Et*  l88«  Dmuchnął 
w  nogi.   OJf.   Wyr.     $.  Dmuchnąć,    palnąć,   grzmotnąć', 

golnąć,  einen  6ttei(^  geten,  linen  S^itl  9erfe(en.  Dmn-- 

chnął  go  w  pyih«  Tr*  Slozem  uderzyć,  dmuchnąć,  i  wini 
raz  dadi.    €n.    Th.     DMUCHACZ,   a,  m.   dymacz,' co 

dmucha,  bet  tBIafet,  einet  ber  mit  Urn  (Knnbe' Milft; 

^Ec.  AyHOcflineAB.     DMUCHAWKA  •    i  ,   i.     tuta  do 
przecfanuchywania  ,    e{n   iBIafe¥0|)t.     Udaiąc   przez   dmu- 
chawkę gtoa  iey  męia,  przymusił  ią,  aby  poięU  go  z* 
rnęia.  Bah.-Djab.  a,  127* 
Pochodź,  pod  st:  efę/. 


BK. 

*DNA,  y,  i.  denne  ccyli  dnawa  niemoc,  łamanie  ftawów , 

suehobolno^ć,  scyatyka,   bfe  SUebedranf^eit ,   (0bbr 

Me  ®Ut«e),  ba^  ®KebemiMr  ^i^  0^4^^  ^^  bng^  U 
fe  bng  rofli  bebim,  bn«M  nem^c;  Sio.  bngnaiamgn]$ 

Vd,  vudna  boliesen,  resTudenost,  resYudenizhnoft^  derha- 
tiza,  hudiza;  Sla.  d£rtayica;  Rs,  rpuaca;  £€.  ^iachób- 
RftJi  6ox'feaHB.  Darcie  w  członkach  wszelakich  ;  dną 
niektórzy  zowią  albo  denną  bolcicią^  Sień.  Rej,  -    Sr.  ir 

fhcjd  ftMW  botofcj,  Mt<U  ^^-  *•  *»«^-  ^»»  "°^«»*  P®" 
dagra.  Cresf,  6^7.  et  i63*  Cro,  rulog;  DL  guta;  M^Of 
btfgM,  brt^gfppetlein.  Dna  ręczna.  Sień,  107.  chiragra. 
Sio,  rukobotja  ;  hśś  CbitAgtff*  Dna  brzuchowa  ,  dnft 
członkowa  ,  dna  ielit  albo  trzew  ,  ielitne  darcie  ,  doc 
nóina  albo  nóg  darcie.  Sien^  Rej.  Dna  trzewna.  Sień* 
i5g.  bie  !Carmg{<bf>  Cro.  dna}  Vd.  zhreuna  hudiza , 
derhaTiza,  skermina,  zhreuna  grish« ).  Boleści  w  bfodrach 
takie  duą  zowią.  Urtęd.  l4ł.  hai  i^AftWeb*  Przynieśli 
do  Jecuaa  człowieka  duą  .riananego,  SeAl^  Math*  9.  Inf^ 


454 


♦DSAWY    ^   DKO, 


raliiem  saraionego'*  not.).  To  Kiel«,  kto'  dac  fpofoną 
cierpi,  roiwifiaie  ii^  i  rospfdsa.  Spicg.  44.  *DNAWY, 
a,  e,  denny,  suehobolny,  scyatycsny,  gh^Hfć^^  9^^* 
kttil9Q>  ^/o-  N«1l)l«m<mQ:  £r.  HAeHOBoOo^tsHeiil) , 
b1)  cocinBB'&xb  6oJi'b3H&  Hif'firjiK.  Mieysca  ciała 
dna  we,  w  których  ból  i  tupanie  bywa^  t^  aaicią  na- 
cierać. Syr,  iSog. 
DNIA ,  DN{  ob.  Dsiefi«  DNISC ,  dniafo ,  dniele ,  Btxo40b. 
ndk.,  dniem  9ic  ftawać,  iwitać,  ^^  Uft^tn,  tUgen;  Bh. 

Wtł  fe^  bnUe  fPr  >«!  ff  ^  buleni  fe;   J^</.  ae  deijit,  deipti 

f e ,  iritati ,  den  se  die^a ,  ae  deni ,  arita ,  berahi ;  Cr^at, 
'dani9ae,  dań;e,  asyenujem;  3s»  auanutt ;  Rg,  aranuti  ^ 
8vagniTati  ,  raaraniti  ae  ;  Sla*  ayanu  ;  ( Rt.  4HeBan», 
AHSplo  dfień  gdaie  pnepędzić  )  Rs  CB'&iDaeni&,  Na 
siemi  mierscha  aic  i  dnieie.  Priyb.  Miitf  17$.  Joi  po- 
'  dobno  dnieie.  Tędt*  |8,  x3.  Fig,  SUba  dnieiących  do- 
piero nauk  poświata.  Sar.  Hft.  a,  6,     DNIJBNIE ,  prima 

tux,  MącM.  M  C«9eti ,  het  l^ae^ait^rtKb.    Zwykły  wfta- 

wać  równo  s  dnienien^.  Prmyb,  milt^  i4i. 
DNIEFR,  NIĘPR,  n^  m.  BieL  Kr.  3.    ĘorffihtnMs  rsóka, 
po   Dpieftrse  naywięk^sa.     Gwag,  48a.  Ład.   H.  N.  ag. 
pfynie    prsei    znacsni(   cacić  Litwy.     Dyk.    G,    1,    i68r 

(et  ftttf  j&ttieper. 

DNIESTR ,  NIESTR ,  u ,  w.  Tyraę ,  wielk»  riAa  Polfca , 
saczyna  atf  od  gór  Klarpaakieb ,  pf/nie  przez  granice  Po- 
4ola  i  Multan.  Dyk.  G.  i,,i68.  Ład.  H.  ff,  ag,    bet  fMf 

DNIOWY,  a,  e,  ode -dnia,  S^ge^  s  ;  ^#.  4R^"nuH.    Jui 

aif  aioAce  na  zachód  achylalo ,  i  dniowe  iwiatlo  pod  grube 
chmury  apuszcsato^  Zab.  i4,  i38.  Srebro  noai  biatoś^ 
a  iaanol^  dniową.  Uruęd.  3g6.  W  wyliezaniu  w»s3rftkie- 
gą ,  i^a  dniowymby  mi  biegu  zeszło.  Smotr.  Lam.  34p 
(dniąby  mi  nie  fiato  ,  beC  tUg  m&d!^t(  tlk^t  lutetem)* 
Dniowe  hiftorye.  KM.  turk.  56.  Mf  {tAgeggefc^d^ten. 
My  co^my  dniowi,   bądimy  trzeźwi.    1   Lęop.  1    Theffi 

-    5,'  8.  (dzień  tylko  iyiemy,  »ir  ffnb  nur  9011  Mte). 

DNIOWONOCNA  równo^^,  Ztbr.  Zw.  |qi.  b(e  Sag-  ttnk 
9liU^t?9(c|<(t  9^-  Nocorównia. 
DNO,  a,  /t.,  Denko  zdrbn.,  spód,  zawarcie  dolne  naczy- 
nia ,  het  IBf ben  eine^  0f fc^ijnrel ,  ber  untetf^e  ZffM ,  itt 
len  ft4  O^efife,  GeMIrre  ti.f.  w.  enbiges;  Bh.  et  Sio^ 

bnO)  Sr.  1  a/  3.  bttf ,  Crn,  §t  Vd.  dnu,  pod;  Sta.  dan- 
ino/ Cro.  ęt  Rg.  ^nó ;  ił#.  dno;  R4.  Ąmh;  Hb.  X\H  eden 
basis,  fundamentum;  cfl  V?«r.  fB^ben  9(blg«)*  Jeśliby 
iagody  czarne  ną  dno  były  kładzione  w  kadź  ,  tedy  wino 
rumieńsze  byw^f  €resc.  336.  Dno  w  beczkę  wprawić 
Ęf,  zadnittj ,  Cayiti  dno  ).  Spiszcie  wasze  iijniona ,  i  na 
dno  włóicto  if  co,  a  los  rozsądzi  nas  snadno.  P.  Kchąn. 
y.  ia5.  Gdy  iuź  ^eazty  dopiiat  przykładnie,  Cud  nad  cu- 
dan^i ,  polłrzegt  prawdę  na  dnie ;  Bayka  to  była ,  ce  o 
niey  pisali,  Jakby  w  dnie  ftudi^i  siedziała  nieboga,  Zna<S 
filozofy  wina  nie  piiali.  Krat,  Ant,  71.     Do  djia  wyp!^» 

lU  f uf  ben  S^ben  refn  <tt|$trfnlen.^'erycbia  oszczędność^ 

gdy  na  di^ie  same  droidźe*  zoftaią.  OpaL  Sat.  162.  .  Pó- 
źna oszczędngść  na  duie.  Pilch.  Sm/i,  lifl.  5.  Nte  ^czaf 
ten  flcąpić  poczyna  ,  Który  się  ,  gily  mało  na  dątie, 
*oszczymia  i  tera  in  fąndo  parsimpftią.  Mącg,  Łectałą 
ledna  summa  po  drugiey^  i  nie  prę^zóy  się  pjoftrzeg|[  .  ai 
gdy  w  szkatule  Jino  obaczył.  Mori,  d5,  Sy^.  Jiiź  dn9 
Widać  w  me^  sz^^t^ule,  fa^.  ii,  ^6.  Gąwdjf^  r    Dno  ka- 


\  \ 


i)  HO. 
itety,  spodnia  deika,  ber  Sobett  lii  efatet  ftiitf^e.   Itk 

pończochy  sobie  zbryzgaaz,  powiedzą-,  ie  bez  dna  mu- 
sisz mieć  karetę.  Tęat,  aa,  laa.  (ieź  pieszą  szedł,  ie 
karety  niemasz ),  -  Dno  armaty.  Łfft.  a,  a3g.  htt  fbt- 
ben  einer  Canone.  Dno  armaty  ieft  pełnoćć  fpiźu  w  ar< 
macie,  poczjrnaiąca/się  0*3  dna  komory,  a  kończąca  równ9 
z  denną  liftwą.  Jtik^  Art»  3,  ago.  Metal,  zamyksiący 
kanał  armaty  z  tyłu,  nazywa  się  dnem.  ib.  1,  iSg.  - 
Dno  okrętu,  nawy,  ber  6<^ffM»bett.  Tr.  -  Re.  AHH^e* 
f.  Dno  wieży ,  dolna  wieia ,  in  fundo ,  kai^  kryminalna, 
różniąca  się  od  górney  wieży ,  kary  cywilney ,  bikl  9llt9: 

yerlief,  balfBerHef,  ba^  nnterirrbifc^e  SbnrmiefiiiśntI, 

ber  SrlmbiaUrrefl.  Dolna  wieża  na  łokci  I  a  głęboka 
była.  Ofir,  Pr,  Cym,  1, 38i.  Szlachcic,  któryby  szlachcica 
zabił ,  brzydkie  ma  więzienie  na  dnie  w  wieży  przes  rok 
wytrzymywać.  Krom.  yti.  Męiohójcy  na  dnie  w  irieiy 
pokutę  maią  czynić.  Herb.  Stat.  a 5 a.  Był  wsadzon  na 
dno  do  wieży.  BłmI,  Kr,  a4g.  Ktoby  do  wieży  na  dno 
Ikazanemu  iaką  folgę  czynił  i  dopuszczał  mu  aobie  siedse- 
nia  wyższego,  niźli  na  dnie  czynić,  abo  kominy  w  wiciy 
budować,  takowy  .  .  .  Stał.  Lit.  i35.  (cf.  do  wieiy 
w  ziemię  wsadzić,    ib.   i54.  -     $p  Dno  morza,    rzeki  s 

grunt,  Ux  a)|eere^b«ben ;  Hlnfbeben/ber  0nnb.  K>sr- 

wą  kotwicę  spuszcza  prędko  na  dnor  Kul.  Her.  284. 
WoyiLa  Faraonowe  w  czerwonym  morsu  na  dnie  soilaty. 
Pealmod.  jS.  Okręt  wodą  aię  zalał,  a  na  dno  poazeiif, 
Sk.  De.  Sy^  W  Szwecyi  aą  leżiora  dwa  dna  maiące, 
z  których  iedno  pewnych  czaaów  podnosi  się,  i  naksstalt 
derki  wod^  okrywa  ,  potom  znowu  kryie  aię  w  gicł>!' 
Kluk.  Kop*  1,  loi.  Rzi6ki  Hiszpańikio  maią  brzegi  wy- 
aokie  ,  a  dna  abo  nórty  nizkie  i  niegłębokie.  Botir.  S. 
^.  Pierwey  do  Fontu  Dmiay  dnem  liciecze,  NifU  kto 
i^adeń  w  me  ftruny  łagodmey  uderzy.  Jlłia/k.  Ryt.  z,  ns. 
(do  dna,  ze  szczętem,  do  oAatniey  kropli).  $.  Doo, 
apód  iakiey  materyi,  tło,  ber  $8oben,  ber  Ortrilb  tinti 
^enge^*  Czerwony  Karmazyn  na  gładkim  dnie.  Gof* 
Gor.  108.  $,  Math.  dno,  óa#iV«  Grxęp.  H.  podftawa, 
bfe  9afl«)»  $.  Dno  oka,  retyna,  bte  Otetitte  fan  W^ 
Tr.  $.  Botan.  dno ,  receptacułum,  W  kwieciu  ta  miaigt 
gąbko  wata ,  na  którey  korona ,  prąci  ki  i  zarodek  aą  ^' 
dzone.  Bot^  Nar.  ia5.  ta  czę^ć  w  roślinach,  na  którey 
naprzód  kwiaty,  potom  owoce  lub  nasiona  są  psadzofie. 

jundx.  a.  g6.  ber  SSoben  in  ełner  SSdime.    $.  '^'g-  ^'j 

Przepadniy  n,a  dno  piekła  z  duszą  i  se  ciałem.  Teat.  b^t 
b.  83.  'Dna  nie  mieć,  granicy  Hile  miąć,  feinenS^HSi 
feine  Orinten  biben.  Rozrzutnoić  dna  nie  ma.  Mąct' 
(  ob.  bezdno ,  bezdenny).  Łakoinftwu  dna  niemasz*  P*^'^' 
Pol^  66.  (  nienasycone  ).  Niemienje  dawanie  doa  mĄ 
ma.  Bud.  Cyc.  ia3.  Morze  nie  ma  dna,  nie  ma  teii 
ybytek,  Zawsze  cl^ce  więcóy^  mało  piu  lwiąt  wasyuk* 
Klon.  FU  B.  4,  Wieczność  tiie  ma  dna.  Ojf.  Wyr.  Wtef 
^egp  powieści  dna  aię  nie  domacaiz.  Ojf.  Wyr.  (gruntu, 
celu).  7     Na  dno,  na  dół;  na  di^ie,   na  dole;   tfttf  bfi 

ifBoben,    (U  90ben,   ntcb  nnten,  |«  Arnnbe-    Hardy, 

f  padniesjt  dzi^  na  diio  ,  coż  wczoray  wykrzykał  na  wieży* 
fot,  Arg.  3n.  Ws^yftko  czas  trawi ,  Urrtyftko  iako  wo4a 
cicha,  Czego  sję  kol  wiek  dotknie,  ną,  samo  dno  fpycb** 
Pot.  Zać.  ao7.  Na  dno  idę,  aci  zda  aię,  że  pfywaff* 
^ul.  Hśr.  84.  Każdy  ciężar  pn  dno  i^pada.  Off.  Wyr^  ' 
Po  diiiB,  Ulnuf  ^en  ^tnnk,    Nie  pppychajr  mnie  do  4»'* 


n  o. 


DÓ 


4K 


S*  ^f'*  ( ^*  W^  '*  wuyfilnte  ).  Zabmąlrisy  do 
dna,  nie  mógł  «if  co£ić«  i6.  (^ntwarsjrirtsj  phr>  niiisUl 
go  |»^)-  Josnogo  miecB  daikie  narody  do  dna  wyaiekł* 
Miajk.  Ryi.   19*  (do  iacJBCta^    a  Łreteaem,    sgofa,    su- 

petnie  ,  IW  gnf  bett  ^tuu^  ę  g«ng  imb  gar,  9i0lg). 

}.  WeftchnąwBSj  cif iko  ae  dna  głębokiego  J  tocaąc  a  ocau 
niepraebrane  sdroie,  Raekła  »  .  •  Odym*  Sw,  Kft.  3*  -*  J9o/n. 
iaadna,  odadna , /tfncfi/iM )  a  grunta  serca,  głęboko,  Vett 

j^fi^ml  0nttbe,  tkf  ggfTrgfieab* 

Pocboda  :    tUtiAo  ^    ótMdnOt    bąsd^nny^    h€Md$ntyoł4^ 
d€nny,  dna^  (Sor.  1.  |gbmi  fondnię). 
DNY   o^.  Dńeń. 

DO. 

I>0  praipos,  reg.  Oenit*^  wyraia  w  ogdlno^ci  krea  dąicniat 

!«;   9łieberf.  tu;  'S/o.  Mt  Bh.  bos    Kd:  do,  dokle, 

dotdei;  Crn.  do«  da;  Sr.  1.  bo;  iSr.  a.  bO,  boi/  b0t9; 
5/«i  do,  dok;  B*.  do;  Cro.  dó;  DL  darri,  darrido;  /tx. 
AO ,  A^K®  (  «  nawet  do  ) ;  Ec^  A<^HAe9Ke  ( ai  do «  cf. 
Zar.  donec;  Hb»  lu  a</A  tu4quM  in,  ad,  cf.  od),  wyraia 
kr^twaględem  caatu,  miey«ca,  iłopnia  caynienia,  s  p<ity, 
IW ,  in  I  M^  )tt*  Temporił :  Kaaal  mi  czekać  na  ttfm 
mieyscu,  do  aawołania  panicaa*  Ttaf*  19,  3.  78.  Tak 
do  nocy  od  porankn  M uaiafy  praąić  bea  prieftanku.  Zaó» 
i5,  378*  Trfó.  Prayiaciołkąm  ci  do  śmierci  aerdeCaną. 
Pąft.  F*  i&o«  Sacaeroić  ser^  do  imierci  nam  chował. 
Zab.  13,.  579.  On  waa  sawsse  aaanowal  od  pierwsaey 
■ilodoici,  Ai  do  «wey  biaUy  flcroni  i  póiney  ftarolci. 
ero9h*  IV«  553.  Do  traech  lat  była  iak  niemą;  prsy 
końcn  roku  iraeaego  m^iwić  pocaęła.  Sk.  Zym.  3,  73. 
Do  cawarley,  do  piątey  wn^c*  C/i.  TA.  Do  widaenial 
musaę  Mi.  Teat.  43,  b.  77.  Ml  (gtll  fSiebetfeletl.  Do 
obacsyikak  ib.  53,  c»  5i.  Do  rokn,  do  miesiąca,  do. 
tygodnia,  do  csasu  «  a.,  do'wyiicia  lub  tei  w  praeciągu, 
roku,  Bsiesiąca,  tygodnia,  eaasu,  fallter|gll  elncl  Soltel, 

VR^MtUf   ebirt  9Mit,  rbief  getDiffrn  9eif.    Wssyscy 

do  roku  pomarli*  Lat,  D,  4»  b.  Pigwy  w  simnie  mogą 
trwać  dłaśf^y ,  niż  do  roku*  Cr§sc.  4i3«  Mógł  dwieście 
napisać  wierssów  do  godainy.  Hvr.  Sat.  63.  Do  caasu 
«iu  poiyciył.  Ojf.  Wyr.  b„  do  roku,  do  miesiąca,  do 
dnia,  na  kaidy  rok,  na  ka^dy  miesiąc,  co  rok,  co  mie- 
•iąc,  p^  nngulos  annos,  Mt  ^tlt^i,  gOe  Vtwate, 
iUtlid^ ,  mwMUi.  Mi*ł  awoie  catery  wielkie  pofty  do 
Tokn  ten  światy.  SA.  Zyw.  1,  536.  Swiszcse  raa  tylko 
do  rokn  kocą  się.  Zab.  13,  194.  Sło.  rg§  b^  rofg,  M}  ht 
H*if  bo  mtiitH.  J>o  dnia  ob.  daień  ).  Do  eaasu  %  cca- 
aami ,  kiedy  niekiedy ,  g«  $tHtn,  tUmttttn*  c,  do  roku, 
do  caasu  ob.  do  roiation.  niiey.  -  $.  Loci  «/  gradu*  Do 
kolan,  do  koAek  woda  s  po  kolana,  po  koftki.  Cn.  Th., 
Mim  He  MuUt,  •i  do).  Upadł  inieg  wielki  do  goleni. 
Stryik.  638.  Kto  do  tey  biegłoici  chce  prayiić,  musi 
bardso  wiele  eaasu  ifarawić.  Gorn.  Dw.  133.  lesacaeć 
to  nic ;  ieaacae  nie  do  krwi.  Cn.  Ad.  53o«  Ai  .  do  krwi 
«arauąć,  d€  vi¥0  resteart.  Mąci.  %ii  tmU  9\»L  (cf* 
do  ikóry,  do  iywego).  Do  baleraa  się  wydał.  Pot.  Arg. 
65o.  M  $nf  tbuU  SftttU  Do  sseląga  wyliczył.  Teat. 
4a,  d.  A     Pułk  ten  był  do  eałeka  wycifty.  Chroii.  fart. 

970.  MMif  cUmOMmi,  M<«iflailr«tc»a»g«u  Nio 


byto  i  lednego,  któryby  sif  podobał,  nie  byłb  ido  iednego. 
Siu  Kun.  171.  Wsayftko  to  pilnie  do  iednego  słówka  aacbo- 
wał.  Vł.  Pojk.  W.  68.  Zrn.  Pof  5,685.0.  Wszyfiko  to 
ganisz,  ai  do  drzew  i  wody.  Karp.  i,  46.  Juiei  sif  do 
woli  naiadł.  Bardz.  Tr.  554.  do  sytu  gu.9.  Do  gruntu, 
z  gruntu,  zgoła*,  do  ko6ca,  zupełnie,  doikonale,  lig  |t| 
Csbe ,  ttlUtmmtfU ,  YOSettbet  Cacfto  nie  do  końca  uczo- 
ny doktor  bardao  szczęśliwie  Ićczy.  €orn.  Dm.  i  16.  Do 
czyfhi,  do  SBCZftu,  do  boga  icK,  do  kita«  do  biesa  icb 
tam,  9id.  4uis  in  Iceis.  Do  gardła  bronić >  do  iipadłey, 
do  oAatniego  tchu ,  gnf  Ml  Vllb  £eleil.  Rozpacz  do  gar- 
dła bronić  się  radzi.  Krom.  83.  Pana  naszego  nie  cHce- 
my  odfiąpić;  ale  przy  nim  bydi  do  gardł  swoicb.  Bieljk. 
Kr.  67.  Ślubował  im  do  gardła  praeciw  Tataroffi,  po« 
modz.  Stryik.  35o«  •  Continuat.  od  -  do,  9011  -  |i|« 
Od  słowa  do  słowa,  ai  boli  głowa.  Cn.  Ad.  jji.  wn  eU 
nem  SBnte  sum  gnbetn.  Od  kieliaaka  do  kieliszka ,  ai 
się  upił.  Off.  Wyr.  Ode  dnia  do  dnia.  -  Do ,  Um  (jlt)^ 
na^,  gnf*  Poiechał  do  Poliki ,  ng(b  f^Ofen.  Odieidia  ^ 
dóbr  swoich.  CaM.  Nar.  1,  369.  tt  telft  gtlf  f(rf«e  ®4tft 
(5lt  f.  9.).  Jechał  do  dóbr  swoicb.  SA.  Zyw.  1,  5i3. 
Zasłano  go  do  wschodnich  kraiów.  Smotr,  Ap.  80.  Jey- 
mość  wyiechała  do  miafta.  Teat,  i4,  70.  (  difting.  na 
miaAo  cf.  miafto).  Skoro  się  do  wsi  kapłan  iakii  ukfzał, 
wnetie  się  lud  zbiegał.  SA.  Zyw.  i,  i85.  wchodząc  do 
wsi ,  Um  Cittddttge  \jM  2)0rf.  -  Do  s  ku »  moram  di.- 
rśctiontm  physic.  pel  mora!.  |n,  gegen,  ttg<|F  (90Mb 
getilb^Ct  )•  Tył  podawszy  ,  do  lasów  9\^  mieli.  StryiA. 
530.  Kto  myśliwy  do  trąby,  naboiny  do  księgi ,  gospo- 
darz do  minucyi,  gach  aawsze  do  wflęgi  (ma  się).  Pot. 

Jow.  54.  f|(b  sn  et»«€  |f«tteti,  fl#  yo^u  Mlren,  {}Ą  wtA% 

mgc^etl.  Jdf  do  djabłal  do  4:aUl  qu.  9,  (Do  brewiarza 
księdzu!  Otmm.  65.  curtt  tua).  A  do  boru  I  a  do  do- 
mu !  do  kościoła  1  do  szkoły  chłopcze !  fMfc  bu  mtlji  \m 

Mf  64nk!   f0tt!  tngtfc^ !   in.ble  e<^tile  I    Kiedy  nie 

rozkaa  wyraia,  to  praynaymniey  ieA  wymówka  braku  i 
niedoftatku  iakiego  ^zyli  potrzeby :  ieszcze  mu  do  szkoły 
t.  i.  potrzeba  ,  et  tllfi^  tlO<|  ta  bie  t^^uU  )•  Skoro 
pierwsza  fbrai  rozruch  usłyszała,  i  do  sprawy  aię  i  do  broni 
miała.  P.  Kchan.  Jer.  338.  No  MoicJ  Panowie,  daley 
do  siebie  I  daley  biycie  się!  'ttat.  5i,  110^  (ikoczcfe  do 
siebie  ,  pacTt  etl(^  gtl|  ge|t  g«f  eta«nber  M)*  Natura 
ciągnie  wilka  do  łasa.  Ctmm.  173.  Do  tego  irypił 
(  w  ręce  tego  ) ,  a  innemu  oddalę.  Brat  A.  7*  4,  b.  (cf.  gd,sio 
indziey  inieray ,  a  gdzie  indaiey  uderey  ).  Nalewa  duiy 
kufel ,  niech  się  kto  chce  troszczy,  Rsecze,  a  ia  do  ciebie, 
Księie  podproboszczy.  Wfg.  Org.  5.  Do  ciebie  *  Teor. 
8,  43.  ( w  twoie  ręce ,  14  ttitlf e  f$  hit  }n ).  -  Pół  do 
pierwszey,  drugiey,  trzedey,  czwartey,  f^alb  dtui,  $WeVi 
Z)te9  VU  f.  n.  zaś  kwadrans  lub  trzy  kwadranse  na  pier.- 

wszą,  drugą,  trzecią,  eta  9i€tttl  tbtt  http  f8ierte|  gnf 

Cin^;  przeciwnie  zaś  znacay.  kwadrans  do  pierwszey  s 
braku j#  ieszcze  kwadransa  do  pierwszey,  to  iell,  trzy 
kwadranse  na  pierwszą,  ei  fe|(t  tlg(t  eta  SUftfl  in  eta 
lljt ,  ei  ift  btef  fSiertel. .  *  Di>ecr*  //ii* ,  facuUatU , 
celu ,  zdatności ,  zdolności  s  ku ,  na ,  git*  Człek  sam  do 
pracy  ftworzon ,  ptak  do  lotu.  ChroU.  Job.  33.  |Ut  %tt 
leit  geftbufTen,  Do  rad  ięzyk ,  do  boiu  ręce  dały  nieba. 
JÓmo^A.  JA  a,  lig.    Wasyftko  ini  wybrano,  ca  mą  bydi 

65.. 


\ 


4K 


DO. 


« 


I 

.  I 


do  drogi  >  (  o  Butelce  iic  nie  sapomniafo.*  Xrat.  Pó<ł.  3, 
116.  Catek  i  do  rady  i  do  swady,  tnaydzie  go  iak  go  kto  chce, 
omnium  horarum  komo,  MącM,  (  oppos.  ani  do  rady ,  aai . 
40  swady,  do  nlcaego]*  Do  ludai  csinwiek  s  ukUdny, 
ludski,  oppos.  odiudek).  Pióro  do  pisania,  efite  ®<^reibs 
MeX»  piórko  do  sebów  ob.  zfbodtub,  dtubosąb  )•  Szcaotka 
do  botów »  asccotka  od  botów,  etlie  SĆfUl^HtfĆi.  Sacsotka 
do  sukien,  od  sukien,  etne  SildbitiAtfte.  -  Eiliptice 
significaiiont  dirtcdonU  phyt,  yel  mornl.  Co  aię  komu 
nie  podoba,  to^  mu  nie  do  śmiechu^    Żabi  la,  369.    (to 

vu  nie  Imiessuóm  ,  b«^  Ift  U^m  nlc^t  §iim  £a(^en,  nk^t  Ms 

^tXM&t^    Ni«  ^^  śmiechu  mi  teraz  Kubo!   7>ar.  54,  c  3. 

\Ą  Un  iett  nic^t  jitm  Sae^ti  0e(llnimt ).  Ani  mnie  do  snu, 

a'tti  mnie  do  iadta,  Ca{a  mnie  moia  spokoynoió  odpadła. 
Xniaz,  Poes,  a,  193.  (nie  chce  mi  się  ani  snu  ani  iadta , 

i(^  iaU  mebet  Sujl  }tt«  (Sffeti ,  ncĄ  •  Unn  ić^  fd^Iafen ).  - 

Cum  eliipsi  p&rb,  należeć ,  tyczeć  się  ,  ściągać  się ,    et  ji- 

miiium,  mitHu^fafuttg^et^eitiDitter:  amtf^en,  ge^iren, 
lętttffcn,  M  heiU^tn,  anlangen  n.  f.  »)♦  Co  mi  do 
tego?  Cn.  Ad.  96.  »a^  ge^t  ba€  mi(^  an?  ^/o.  Ć0  (o^o.bo 

tet^O^  co  komu  do  tego?  Zabł/Amf,  30.  Wam  wcale  nic 
do  tego.  Teat.  54,  74.  Jeśli  ia  tak  chcę,  co  tobie  do 
tego?    Biel.  Poji.   107.     Zkąd  to,  ie  mię  masz  na  uk 

;  pilney  pieczy,  Coć  do  moley  sromoty  i  do  moich  rzeczy  ?  P* 
JCchan.  J.  353.  Jeśli  tak  osądzili  bifkupi,  a  cóż  cesa- 
rzowi do  tego?  Sk.  Zyw,  1,  371.  Co  do  mnie,  ieś  ieft 
zzczodrszy  ku  drugiemu?  To  do  mnie,  ieś  ieft  pan  móy 

410  dawnemu.  Zab.  4,  5.  XoJf.     Do  czegoć  nic,  day  po- 
Itóy.  Cn.  Ad.  194.  »«#  ttid^t  MnH  Q(mU  ffł).  -     Mnich- 
co  do  sukni;  ale  wilk  wewnątrz.  SA.Zyw    i,  173.  (co  się 
tycze  sukni ,  f»ai  hen  Wotf  bettlfft).     Moźnai  znaleić  co 
tak  puftego ,  iak  ta  flLafa  ?  do  żywności ,  co  gtodnieysze* 
go?  do  samey  mieysca  posady,  co  ilraszliwszego ?     Ojf, 
Sen.  7.  Ciiid  ad  copia*  -  quid  ad  homines ).  -     J.  Do  s  ' 
na,  przeciw,    gegett^  Wihtt.     Zebrat  woylko  wielkie  do" 
Prufs  Bolesław.  Biel.  Kr.  97.     Kto  do  kogo  ma  iaką  do- 
legliwość albo  krzywdę ,  niech  się  do  dworu  uda.  Haur. 
SJk»  338.     Bolesław   miaf    zadawnione    do  Wlodiiimierza 
urazy ,  ie  oycu  iegó  niektóre  zamki  póodbierał.  Nar.  Hft. 
3,  i33.     (cf.miat  na  nich  urazę.  ib.  3,  176.)     (Brać  do 
urazy,    do  poprawy  ob,  brać).     Większa  mi  to   od  was 
pokuta,  nii  móy  do  was  grzech.  Steb,  3,  31 6.  (nii  moie 
przeciw  wam  przewinienie  )b     J  komuź  tak  siła  do  mnie 
wolno?    ^rz.   Tr.  3i.   (przeciw  mnie),     j.  Do   s   w, 
wewnątrz,  n^,  nad^  -  M«/  łW  -  łlnełtl.     Pobili,  krom 
tych,  co  do  zamku  uciekli.  Stryik.^yo.     Sobiesława  Król 
Czeiki  wygnał  do  PoKki.  Biel.  JTr.  78.     Lud  się   do  wsi 
zbiegał.  51.  Zyw.   1,   i83.  .  Oddalęć  córkę  do  rąk,  posag 
pod  poduszki.  Teat.  43,  c«  166.  IVy5.     Brsć  dó  serca  ,■ 
do  głowy,  do  pamięci  ob.  braćj.     Pięciu 'zabito  ,  iednego 
poimano  do  zamku,  5/ryi/^..37o.  NB.fyoeontplet  direcfio- 
nem^  quam  ku  indicat  \  licet  indifltncte  in  vulgari,  et 
praesertimapud  antlcuos).  -     j.  Do  relat.  ^accommO" 

dat..  %xi,  9rr6iftit{Nafid  ^u,  bębnem,  ^eWttt  s«  •  •  • 

Jeżeli  i4  do  S ,  iak  B  do  C ,  tedy  też  i4  do  C ,  iak  A  do 
C»  Gegm.  Będzież  tu  fto  snopów  ,  dziesięć  korcy, 
pi^tn^ście  łokci  ?  ^p.  iakb  do  korca ,  iako  do  snopa , 
lako   do  'łokcia ,  t.  i«  zawisło   od  tego ,  iaki   to  snopek  ,• 

.  kórzec,  łokieć,   ti  Umuft  ttĄ  Mf  ®«t*e  .««>  «tłf  ben 


D  O. 

6(MNt/  Me  tSii  (fL  icorńga  hoc  in  ioco  T/ottium). 
Do  ielsza  też  to ,  do  srebra ,  do  ręki ,  do  cstowieki , 
do  szczęścia,  t.  L  żelazem  się  to,  ręką  i  t.  d.  daieie, 
C/l,  Th.  zawiało  od  tego  ,  iakie  żelazo  ,  iakie  śrzebro 
i  t.  d.  Żniwo  bywa  obfitaze  lub  cliudsze,  iak  do  roku. 
O/Jfl  Wyr.  Zboże  do  czasu  plenne,  do  czasu  płonne. t&. 
liie  do  tego  to;  nie  zgodzi  się  to  na  to.  Oz.  iic/. .679* 
Do  rzeczy  mówić,    krzeczy,   ku  rzeczy  (c£  dorzecsnj), 

tut  e^e  fpred^en,   i^affenb,  HMld^^  ;}»e<riii4fig.  M 

co  nic  do  rzeczy  masz  gadać ,  lepiey  milcz.  Teat.  29,  7. 
Mówiąc  do  naszego  intereaan,  roznmióm,  żem*.  Teat. 
3i,  c.  60.  (  (losównie  co  się  tycze)..  Prawdziwie  nie 
rozumiem ,  do  czego  to  We  Pan  mówisz,  ib.  37,  b.  88. 
(do  czego  Ilosuiąc,  zamierzaiąc,  «p(|in  M$,  VO(tll  |ie< 
(enb)-  Do  czego  suszyli  sobie  głowy  nad  okreśienien 
człowieka?  Teat.  11,^.  9.'  (na  co,  WO|ll?  lU  Ml  €» 
be )  ?  Pióro  do  moiey  ręki  ,  podług  moiey  ręki  ,  fUM 
^ebet  KAd^  m.  i^.  Lokarftwo  do .  oczu  s  prsypadaiące 
do  oczu  ,  nieprseciwne  oczom  ).  Do  ręku  mieć  00, 
pod  ręką ,  na  dorędziu,  ^ep  ber  S?1inh  hdhcn.  TtuDSCK- 
nie  do  stówa  s  słowne ,  literalne ,  49011  SBOTt  ^  Sott; 
i»bXtlidf'  -  Accommodat.  ku  s  według,  %tmŁj,  Ui. 
Powiedz  do  prawdy  ,  ieśli  nie  żarfcuiess.  Paft*  f*  99» 
bet  WMttfńt  %tmi^,  im  Cttlft.  Ja  to  do  prawdy  utnjr- 
muię,  iż  trudnieysza  ieił  •  .  •  Zt^bm  6,  34o..  (serio, 
bez  żartu,  hi  Sa^t^elt,  im  ^Kfł).  Są.  Uki«  rseciy, 
które  gdyby  się  działy  ^o  prawdy,  nie  imiaćby.  się,  al0 
lękać  należało.  Zab.  13,  ft65.  (w  illocśe,  ia  het  Uft|* 
Do  prawdy?     ft.  nie  inaczey!    Teat.  36,  33.   wM^^ 

in  bet  tt^ar?)  -    Do  s  podług,  jn,   m^,  AMoeaeflin. 

Widziała  przed  aobą  ładnego  chłopca  do  gAftu  swego. 
Teat.  i4,  c.  6.  Cóż  to  We  Pani  w  moim  dyikursie 
nie  ieft  do  guftu?  ib.  36,  46.  Cale  nie  do  twarsy  bjti 
ubrana.  Tedt.  19,  c.  54.  Teraz  przedziwnie  kspelosi 
do  twarzy.  Zab.  13,  74.  |te6t  flilt  ^tim  &eMti*  ^^ 
giemu  sama  nawet  wada  ieft  do  twarzy.  ■  f^*,i3t  ^^^* 
Nie  do  twarzy  ci  ten  humor  ponury.  Zabł.  Z.  S.  1,  i3« 
Nie  pociągną  kary  WoJy  nie  do  pary.  Pot.  3ov,  a,  6« 
(  niedobrane  }.  Dobierać  konie  do  miary  i  iednegp 
wzroftu,-  równe).  $.  Do  t  względem,  relat,  fu  Sfllf^ 
(tltt0,  Stt,  4tl-  Doktor  nieszczęśliwy  do  pacyentów. 
Mon.  69^  80 4.  Miewa  człowiek  do  człowieka  sscsę^<f 
wiele  kroć  nieuczony  doktor  ulócza  szczęśliwie*  Gonu 
Dz.  11 6.  Szczęście^  mieć  do  ludsi.  Teat,  lo^  i>^ 
W  pośmiech  do  ludzr,  a^potóm  w  wzgardzenie  prsyise^* 
Xos3i.' Lor.  16,  h^  To  mi  się  do  saachów  nie  podobt* 
iż  nader  wielka  umieiętność  w  tey  grze  bydi  »«>>• 
Gorn»^Dw.  133.  (z  tego,  dlatego,  przeto,  z  tey  ni>* 
ry  ,    z  tego    względn  szachy   mi  się  nie  podobaią  9  ^ 

wid  mit  urn  6(^<bfpiele  ni<^t  gefaDen).    Wady  do  nie- 

wiaft  są  cztery ,  swoboda , .  wielomówność  »  aiefta^o^^* 
ftroy.  Petr.  Eh.  67.  an  htU  ^Seibetll.  Jeft  to  do  cdo* 
wieka  wielka  wada,  gdy  b  tóm  mówł*,  o czómbyvilcse« 
miał.  XoeM.  Lor.  99,  b.  Jedna  tylko  do  niey  wadt, 
że  ftrasznie'  ciekawa.  Teat.  10,  60.  fw  niey,  IM  W)« 
Osobliwa  ieft  cnota  do  pana,  układność  a  pokora.  Z^^'* 
X.or.'.i37.  Byli  bałwochwalcy  wielcy,  co  tylko  Ły'» 
do  nich  dobra,  że  byli  ludzkiemi.  BUL  Kr,  45.  «•  i.  » 
nich.,  tlM.ail.UlfllCtt  glttC<  .Mt^  b.  r  Po  «  P^^  "^ 
lep  I  «■•     Niebogę  oikariył  do  oyca  złośliwie. /.  i^cAaz* 


D  O. 


•DOB' 


•DOBACZYC^ 


4S7 


Orf.  i;   loi. '  Ufoaek  ten  tak  da  dgma  do  iUli  »    iak       na  «ir9»0t  mUyteu  ,    n€typołrx9bnuy^z^ ^    i  tę  na  które 

kraemień.  Toru.  Sx,  63.     Miai2o  próżnych  ponaeici,  ko*        m|  przykłady  znaiaw/y, 

leyno  sobie  do  ftola  czyUU.   £4.  ^ik«  i,.  Sgo.     Sluiyć-  *DOB^  i*  i. »   DOBA,  y,  i.    caci^.  esastt ,   «liirila»  iakil 


-.  do  ilotu  o6.  atuiyć  »  ftoi  ^.  '  Spodaiewaliimy  się  Wo 
Fana  do  naa.  .7Va/.  aa,  6.  ao.  Nieck  mu  do  oka  po- 
wiom  .  .  .  Teat.  aa^  A«  ^laS.  (w  ocay,  in  hU  9[llgeit^ 
ta^  0effc(t  -  $.  Do,  «  Daiiau*  eommodi,  dUf  na,  fłr*' 
Tyaokrat  byf  pnad  Troią  boku  mego  pilny,  Mylli  do 
Protezyla  mycłi  ipieg  nieomylny*  Jaó/«  Te/.  187.  Gaasu. 
iadnego  kupować  cói  do'  klaaatom  dwóch  braci  posta?^' 
SA»  Zyw.  1,  1S6.  NB.  rseccy  adokne  Trmieascaa^  sicr 
ftLfipuią  sif  db  n.  pi  wołu  ,'  chleba .,  becekę  wina  do- 
klaaatoru  ;  raecay  nie  amiesBcaaiące  się ,  kupuią  aif  na. 
u.  p.  rola,  wiei ;  dła^  commune.  •  §.  Do  s  ku  negO" 
tiu€  t  'od',  praeciw,  %t%t9i,  WU  Wfirft  W«:  Panny  da 
£ra!fta,  z  uprsedzenia  pockodsi.  Tea/»  a5,  6.  55.  Da- 
my naaze  wilręt  maią  do  go^podarilwa.  Zab^  16,  4i. 
( cf.  wfiręt  od  złego.  Dmoch,  Szt,  R:  67. ).  $«  Do  razu, 
do  alowa  t  od  razu  ^  s  raau  ,  zaraz  ,  za  -pierwazóm. 
etowem  ,  onH  fffle  «M(  ,  Mfi  ttftt  V^U*  Do  ałowa 
pierwszego  dat  ^ań  a«prów  10,000,  J^aszA,  Dz^  ag. 
«»  /•  Significatio  pronominU  dd  diuersM  dśttrminatur 
JignifictttioH€  ^rborum  ,    nominum^  ad^trbior*^  cuihiu 

.  subiungiłwr  :  pid,  B^  gr,  należeć  do  kogo ,  przegrać  do 
kogo,  płacić  do  kogo,  haczyć  do  kogo,  czuć  do  aiebie» 
Udziec  do  siebie,  wiedzieć  do  aiebie,  znać  do  siebie, 
saieć  do  aiobie,  porównywać  00  do  czego  ,  *przypodo-n 
bywać  co  do  czego ,  ftosować  co  do  czego '  albo  z  czóm,. ' 
ftoaunek  do  ezego  ,  ftoaowny  do  czego  ,  ftoaównie  da 
esego  ,  podobieńftwo  ,  podobny  ,  "podolmie  do  czego , 
przypadać  do  cąegOtf  -  $,IL  DO  praepofii,  inseparmb.  przy- 
dane do  stów,  wyrai*  a,)  kierunek  csynnoiei,  stowem* 
s  któróm  się  Iktada  wyraioncfy,  ku  iey  celowi,   h^i  do 

ftrlt  bef  $4iiMitii9  ber  banlt  snfammengeretteti  ^eit* 
wittn  a.)  Me  Ri^tung  ber  i^anbluRd  mi^  etiiem  ges^ 

•iffen  CbieCte^  dochodzić  csego,  dobadywać ,  b.)  dornie^. 
rzaaie  ,    zbliżanie   nę  ku   fkutkowi  ,    w  fonnaoh    stówa 

•niedokonanych,  tn  ben  tmtUenheUn  ^citfttnieit  ctkitt  eg 

Me  S}MhtnH  ^^tn  Śtfolge  n4betr  doieidiat,  doprowa- 
dzał, doicigat,  dotłakat,  dobiiat,  dobywał,  x.)  w  for* 
mach  słowa  dokonanych   wyraja   niszczenie   ikntku  ,    {u- 

ben  «oaenbeten  ^eftfotmen  brik(ft  eg  ben  »trfU(ben  (Sx» 
folg  bet  j^nnbfnng  obet  i^re  SB^irfnng  «ng  doiecKał,  do*- 

prowadził,  doicigt,  dotłukł,  dobił,  dobył.  -  Z  zaim-* 
kowemi  ałowami  wyraia  w  ibrmach  niedokonanych  fla-r  ■ 
ranie  się  nabywania  czego  ,    htp  bett  Reciprocis  ttt  bett  « 

nn««aenbften  ^eitfomen  ,   baś  ®tteben  etong  gn  erUn?. 

gni ,  dorabiać  się  ,  dobadywać  się  ,  dosługiwać  się  % 
w  fodrmach  zai  dokonanych  nabycie  czego,    ttt  ben  90U 

*  lenbeeen  ^eitfDrmen,  Ui  nirdUbe  CrUngeU;  dorobiiS  się, 

dobadać  się  ',    dosłużyć  się.     d.)  wyraża  -  przyczynianie ,  • 

przybywanie,  przyroft,.i^iH)iifAgung,  iBerwebrnng/  Sn*' 
Mf  no<b  mebr,  aU  beteitg  gefibeben  mrr.    Degotuy  do 

tego,  €6i  iui  nagotowat.     Doday  do  tego,   oói  dał,  bo 
*    nie  dosyć 

NB.    Gdy  prawie  wssyJIAU  słoma   'Z  przyimkiem  do' 


czas,  eitt  SetttbeU,  eine  ^eU,  eine  9Mk,  rin  Kngen^ 

NM  ;  {jBh,  Ma  s  csas^  punkt  czasu,  chwila;  kształty 
forma  rzeczy  cL  ozdobić;  Sr^  a.  MUla  *  csaa;  Sla.  do- 
ba s  czas  ;  Cro,  doba  aśtar'^  Di.  dobba«  fók  s  wieki 
Rg.  dobba  i.  czas,  wiek;  a.  dobba,  dofaniza  s  godzina; 
Bs.  dobba  i«  czas,  a«  godzina  %  Vd.  dobnik  s  zegar; 
R9.  yAp6'ie,  yAoScniBO  pora,  pogoda  do  ezego,  wy- 
goda c£  podoba  cf  ozdoba  ,  cf.  Hh,  aifs  toph  dobry ). 
"Wiedz,  ie  w  kaidey  2yoia  dobie,  Dla  oyczyzny  tylko 
źyiesz.  NUmo.  P.  P.  i35«  (w  każdym  momencie  ). 
Doba  czasu  nie  minęła  ,  We  Fan  trzy  razy  odmienliel 
awoie  przedsięwzięcie.  Teat^  a4,  c  ga.     ^  Pewny  czas« 

punkt ,  pora ,  elii  gewifftf  Cettpnnft ,  eine  ^ńt,  etne  ges 

^bne  ^eill.  Przy  idziesz  do  mnie  intro  o  tędiobM.eop. 
4  Rog,  10,  6.  (o  tym  czasie.  BibL  0<£  )•  Pobry  iko^ 
wroneczku,  iui  ty^śpiewasz-sobie,  A  ia  poczynam  tak- 
ie o  twey  robić  dobie..  Gawin-  SieL  3g3«  Czuycie  psi 
wierni  \  naywięcey  nieprZyiabId  w  tę  doh^  trzodom  szko- 
dzi* Gaw*  Siei.  386.  Hemus  i  Rodope  ^  śnieżne  o  tyth 
*dob  góry,  ludzie  przedtćm  były.  Zzbr,  Ow,  i3g.  nunc)* 
ly  iednę  dob^  uciekał  ogień,  a  o  ^drugióy  aai  dobie ,  o- 
gień  na  wodzie  się  fozgorywaL  1  Lśop.  Sap.  i4,  i8« 
Cro.  ob  kojoj-  dobi  s  o  którym  czasie  ?  J.  Dobi',  pe- 
wny, czanu  rozmiar ,  przeciąg  ,  ffct  beiUflmM  ^ettOM^^ 
Iła  dobę  ,  od  doby.  do  doby  s  na  l4  godzin  ,  Vfef  iMb 
SONiniil  ŚrnnbeK;  Rs,  c/rnKs,  nocycnotae,  aojctfAeH^- 
'Cm BO ;  Ec»  BceHoq|e4ÓHcmB]> ,  {{"feAUe  cymKB  11  ach^ 
M  HO^fc.  W  golelAcach  płaci  się  od  ftancyl  na  dobę; 
od  doby  do  doby  tyle  a  tyle.  g«  Sam  czas ,  pora , 
grabę  bie  te<bte  geit.  Wtem  wikok  do  Selenlssy  ieby 
nliyć  sobi9  Kwapi  królewna  ^  i  nia  lą  na  dobie.  Pof* 
Arg.  38a.  Podraftaćv  prawie  na  dobie*  bydi,  niektórzy 
mówią,  puótsctre.  -Mącz.  Niedoba,  ^g.  ni^doirzałoić^ 
bk  Smeife  (Mnbbett).  Wyćde  mię  z  dzie^innóy  ćwi- 
czyli niedoby,  i  wychowańcem  «  siebie  widzieli.  Ckroś£» 
Fart^  306.  -     Czaa  na  dobie,  w  dobie  s  czas  po  temu« 

czas  stuiy ,  Me  ^vX  \^  gAn(Hg  ,  gełegen  /  entfpreAenb. 

Jeśliś  mądr,  uiyway,  póki  czas  ńa  dobie*  Petr.  Hor» 
£«a.  (pókić  słuią  lata, -uiyway  IWiata).  Tak  prędko 
nasze  zmykaią  latay  więe  trzeba  wcześnie  uiywać  świa- 
ta, póki  czas.  w  dobie^^-Zo^.  t6,"  4a4.  Żabi.  $•  Doba 
dola;  lian,  potoienie,  sytuacya,  Mf  €age ,- bet  C^llanb,. 
bUg  IBrfbben  ,  bag  Ć&fid^L  Królewic  w  prywatnego 
iechał  z  domu  dobie,'  Dżielnoicią  nieśmiertelney  stawy 
amikać  sobSe^  Poi*' Arg.  ^16.  Wszy(Q^o  to  są  przypadki 
nio  ćciągaiące  się  'bynaymniey  do  teraznieyszey  doby 
twoićy.  Trar.  5o,  e.  6j.  Dzii  koniec  klęfkom ,  legnę 
spokoyoy  iui  w  grobie  ,  Ody  zoftawię  oyczyznę  i  was 
w  lepszóy  dobie.  Nietn.  P,  P.  36.  -  Niedoba  r  niedo!a» 
tlttgenttUb*  Bołeie  z  tóy  swotóy  niedoby  ,  źe  dla  cho- 
roby daremnie  upłynie  mu  lato*  Jabł.  Buk.  F.  a,  ^.■ 

'  Pochodź  :  nadoba  ,  nadobny  ,,  nadobno^^ ^  podoba  p 
podobać y  upodobać^  podobFtyp.podobitdftwo^  przypodo-* 
6a/,  ^przypodobywać \  ozdoba^  ozdobić,  ozdabiać,  prgy^^ 


Jktadaią  się  lub  Jkładać  sif  mogą  ;    zatdm  niepodobna 

wszyjlkit  ,    (nam  infinita  pcope  sunt  et  pro  arbitrio  cu->  ••     ozdabiać ^  zdobić ^'nlońdobny^  niozdobnoćć. 

iusm   componi   possunt.    Gn.  Tk;  127.)    zwiaazcza  if e . 'DOBACZYG  się  zaimk.  dk.  ^   Mobaozać  się  /!<£(.,  *do  ba- 

^.   ^W9zyfikiah  idi  MoaozmgUadL  Uiwrflitf^i  \  ^amasśoMą  ^r  /  cM^ać^ait^^^  »  donyflić  %^  .   eifrfen',   4bne|w  en, 


4B8 


DOBADA1C     •    DOBlC 


Mnt^nf  CU*  '  Jleimy  Mię  mogli  z  rsecsy  dobacsyć ,  ąudrt'- 
tum  €X  ipsa  rt  cónitcturam  fecimwu.  Mącz*     Dobtczam 
«ic ,  domyślam ,  cónUcturo.  ib.     Bobacsawam  a\%  ,    ba- 
«tf,    suhinteliigo.    Alącz.     Dobaczenie,    domyal,    eon"- 
"  iąctura.   Męcz*   doyraeiiie^   apofirzeienie  ^  -^A^  Ctf?Vl^# 

i*P  DOfiAJ)AC  sif  czego  zaimh,  dk*y  dopytać  *^%J^8»  ^^J^^f 

malefćf    ftfotjiiffeti,  etftageit,  l^era«lbfiii0en ,  etfa^tfii. 

Będziem  milczeć,  ani  aif  dobadasz  atowa  na  naa.  Tward. 
IV.  D,  6y»  Mowf  zawarł ,  ie  alf  na  nim  nikt  słowa  nio 
dobadal.'  Heutr,  SJL  4oo.  Płoniieniem  się  prawdy  doba- 
damy.  Madz.  Tr.  388«  (cf.  domaca^  *>?}*  Więinia  poi- 
manego  męczeniem  prawdy  aif  dobadać.  Tarn,  Ufl.  a 5  9. 
Rożnych  niywazy  iposobów,  dobadafa  nę  nakoniec  wszyft- 
kiego  po  atowie.  Łzszcz.  /f.  T«  ai5.  Zginą,  iak  Wizyftko 
finie  i  upada ,  Ani  się  o  nich  potomność  dobada.  Chro//^ 
30b.  91.  DOBAOYWAC  aif  ndk,  ei  czJiL^  dopytywać 
«t»  wypytywać  aif ,  fg.  dochodzić,  azuka/,  fotfd^m, 
ft$%/nk  )«  erf^rfc^en  flU^n.  Pompeiuaz  fternika  aif  o  wazyft- 
kie  gwiazdy  dobadywa.  Bardz^  Luk*  i34. 

a^  DOBADAC  ndk.  i  cąfil.  4towa  Dobo^df  cu.  9. 

DOBCZYCE  9  -  czyc,    miafto  w  Krakow&im.  D^,  <?•  »iy 

168.  etac6taH  im  Xv«!«itif[^. 

DOBSK,  -  hka,  m.  imię  ftarodawne  Dohi€iiaus.  JabK 
Hzr.  \i*  Pro¥.  Pierwey  Sobkowi »  pot^m  Dobkowi«  Ays.  Ad, 
57.  pierwey  sobie,  pottfm  tobie  )  pierwazy  ia  ,  drugi 
ty ;   bUżasa  koazola  ciaiu ,  .nii  f  oknła }    kreir  nie  woda* 

DOBIĆ  ez.  dk.y  dobiiać  ndk.€t czjil. ,  Bh,UWi\f  NUgh  Rg^ 
dobitti  ;  Vd,  dolpobi^ati  ;  Rs.  AoSnntB  ,  4oGMBaniB , 
np«xii«OHinB  \  npHmBSams »  ddktadać  do  plag ,  n»(^  »e(f 
MlUtff 9*  Kogol  ty  uderzy! »  oni  dobiiaią  A  rannym  ie- 
•zcze  ran  przyczyniała.  J.  Itehan.  P#*  99.  $•  Dobić  ko* 
mu,  wybić  go  należycie,  wygarbować,  wylatać  ikiSrc  na 
urząd,  wytrzepać,  ^^.  porazić,    pogromić  tfgo,  .cinm 

lA<^rig  biitcbmattdi ,  M<$tig  fd^lagea  ^  bm  Seinb  «ttf|  i^irapr 

f^(<l0ćll»  Za  moie  iyto  ,  ieszeze  mi  dobito.  ZegL  Ad. 
a84.  O  moie  iyto,  ieszeze  m&iei  dobito.  Ryt,  Ad.  53« 
Komendant  naaz  nieprayiacjelom  rządnie  dobił ;  dal  im 
pokóy  $  af  się  blizko  podszańcowali ,  a  w  ten  czaa  puścił 
ftrzelbę,  i  pobił  ich  bardzo  wiele ,'  a  drugie  gonit  dalek/>  | 
biiąc,  a  do  pifcin  aet  ubii.  BUh  JTr.  3  60.  Gdy  im  do« 
krze  dobili »  pierzchnf  li  na  górę ,  gdzie  ich  wiele  zginęło , 
bo  ich  gonili.    Jzr^  Zbr,  19li*  -     Dobić,    do  pobitych 

przyczynić ,  $iĄn  ben  fg^  «eMI«genni  XL^  W^%tn* 

Oftatka  woyika  nieprayiaciellkiego  dobił.  WttFg.  WaL  3aa, 
$.  Dobić,  wbić  ai  po  należytą  miarf,  IHlIfllbl  etafl^(«s 
^ea*  Dobić  gwoździa.  $.  Dobić  kogo  ,  domordować , 
dokonać,  na  imierć  zabić,  tpttnhi  Ukt  fM«ifll>  bftt 
OUjt  %zltU\  Rs^  KOpo^yHft  4amB  nony.  Gdy  w  onym 
łamaniu  koiici  drudzy  umierali ,  iedea  ieascze  .  żywym  ao- 
ftaird  I  którego  kaci  z  umyatu  dobiiać  nie  chcieli  ,  iż 
nłody,  aby  wyleczyć  się  mógł.  Sk,  Zyw.  i6a.  Baba  ma 
kamieoiem  głowę  przebiła ,  i  umieniąc  wołał  na  pacholę, 
dobiy  mię ,  aby  nie  rseczono ,  iżem  od  niewiaily  aginął* 
tó«  4o6.  dani  będąc  araniony,  dobić  się  kazał  orężni- 
kowi  awemd;  który  gdy^tegA  ucayBić  nie  ćmiał,  sam  się 
mieczem  awoim  dobił«  Sk*  Zyw,  s,  i6o«  Ofiatnie  okru-* 
oieńftwo ,  pokonanego  dobiiać.  Teat  6,  c«  68.  Masz  żyć 
głupim  na  kwiecie,  każ  aię  lepićy  dobić.  Za&ł.  Z6k»  111. 
(sabić^   mmfiA)^    Kiedchity^  aą  jdl  aąUt j«    Oi.  Tik 


DOBIĆ    *    DOBIIAĆ^ 

DorzauĆ  bydlęcia ,  doazłachtować ,  wUtnb^ttlit  VUĄn ę 
śhWlUĄttn.    $«/r.  dobić  do  lądu,  przybić,  przylądować, 

wylądować,;  mii  ttfet  M^f  «ttla]ibr«.  Jtg.  BoMćws 

grse,  ieszeze  lepszą  kozerą,  przybić,  pnytłuc,  ^floU 

tfbttnmpfeK,  ibet|le<^,  in  bet  SUtta  ^    Dobić  kogo, 

wyniszcjsyć  go  zupełnie ,  dogubić,  rinm  gżll|ttc^{«ififn 
bet^CJI  fMrSCR ,  l^  ga«l|  tuittUen.  Zawsze  Pan  Regieoł 
awego  pryncypała  o  szkody  przyprawiał;  ale  go  tcrai  do- 
bił. (Iffl  Wyr*  -  Dobić  interessu,  dokonać,  dotne^, 
do  ikutku  przyprowadzić ,  ukończyć,  |n  6tMbf  Mllfl, 
%tt  CllIfMt  bftogeil,  bernbi^a.  (cŁ  Lat.  icere,  fm- 
re  e.  g«  Ćaedua).  Dobiłem  interessu ,  bądź  dobrćy  my- 
żli.  Tzut*  la,  9.  Targu  dobić,  dokończyć,  ukońcsjć, 
albowiem  przy  zgodzie  w  ręce  sobie  biią,  dłonią  w  diofl 
biią ,  rtllCft  XMf  ab<<^ief  en,  iibmaćftn.  Skoro  znacie  sif 
na  tćm4  prędzey  dobiiemy  targu.  Ttat.  18,  b.  a4.  Ni- 
firęczono  ma  do  kupienia  znaczną  czężć  kryształu)  do* 
bił  targu ,  bo  dU  niego  byt  bardzo  zyikowny.  JV.  fam,  5, 
374.  -  S*  J^tratiś.  Godzina  dobiia,    dobiega,   dociekł, 

dochodzi ,  M(  etntibe  fd^ligt  ««tt  #  bie  etmU  (ri^t  ieft 

gK,  Oto  iuż  dobiia  godzina,  w  któróy  to  cię  spotka,  co 
od  tak  dawna  ku  tobie  zmierza.  Off[  Str,  5.  Dobiia  iuś 
godzina ,  w  którćy  albo  ocalić  ią  albo  porzucić  pnjclio- 
dzi.  Gaz.  Nar.  t,  i46.  DOBIĆ  si^  zaimk.  dk.,  biiąc 
pnedrzeć  aię  dokąd ,  f{4  bU  M^łn  ^f^^kgeC'  DoUt 
aię  praea  nieprzyiaciół  aż  do  obozu.  -*  /r.  Dobić  tif  do 
lądu  ,  ftatek  wodny  do  pala  przyprowadzić ,  0A^ikt 
^g,  tr.  Dobić'  aSę  ,  z  trudnością  ,  a  przezwyciftfeiiien, 
a  przełamaniem. przeszkód  dokazać  ,  ffi^  bst^aiMteB, 
(bltn^  tOe  iftlllbetnitffr  ).  $.  Dobić  ai^  czego  na  kia,  bi- 
ciem czyli  chioftaiiiem  wycisnąć  co  odhkogo,  ttiftilfit, 

et Wigea , '  mil  ^rAdeUiY  C^Ugm  et^ttfs,  bmiifrir, 

l^etAtl^tillgeil*  Mówić  iey  to  ,  co  aię  królowi  idtfo, 
kazano ;  czego  gdy  się  dobić  na  móy^  nie  mogli,  odiviekIi 
ią  na  ihronę.  Sk.  Ziyw,  3,  a43.  Dobić  ^  czego,  bidea 
aię ,  walką ,  woyną ,  orężem  nabywać ,  zy&ać,  zdobydi, 
frfinM^UI,  etfe(felC«.  stawy  dobrey  nikt  aię  z  nas  doas' 
nie  dobaży,  trzeba  mą  iey  dobić.  BUU  Kr.  i6a.  fig.ff* 
atradnoicią  dopiąć,  flllt  1»lelef  9Nk^  Ct^Itfll^  elfMinu 
Ledwo  aię  do  naylicKszego  urzędu  dobił  \  chocisi  ^- 
miotaoi  na  naywyżsay  zasługiwał.  Off.  Wyr.  $.  DoU^ 
aię,  dobić  aiebie  samego,  dorznąć  się,  domordowaf  lifi 
fg.  dognbić  aię ,  dokonać  aię ,  ^  bm  U%tn  6t«f  «e* 
ben*  Praegrywid,  ale  ńę  łatał  *,  co  tenz ,  to  lię  ioi  do 
oftatniego  dobH.  Oj.  Wyr.  -  $.  DOBIIAĆ  aię  n<a.,  biiąc 
dodaierać  aię  dokąd ,  f[<»  M  m^lfillLbnUlf  |«  ftlMn  f^l 
4C1I«  tr.  Złodziey  do  tey  kamienicy  dobiiał  się  i  dnwi 
wyłupował.  Taar.  53,  6.  j5.  ( włamywał  aię,  rr  wfi^ 
rittinbreć^eil ).  Złodzióy  na  kradzieży  z  dobiianiea  af 
zachodzącóy  schwytany.  A.  Zamoy.  ao3.  tMt^^  wH^ 
ttllbf«4.  -     Dobiiać  się  do  lądu,  zmierzać,  kierować  do 

lądu^  do  brzegu,  iigi^  betii  ttfet  |«(teneni,  bmbei  wih 

len.  *  Dobiiać  aię  o  co,  dobiiać  się  czego,  wskayćo 
GO  biiąc  aię,  walcząc  o  co  usiłować,  woyną,  oręien 
czego  dopinać,  w  brew  trudnościom  dopinać  czego,  pr* 

^tfig.  f{^  K«  ttm^i  iMntfi,  wonim  Umf^t  jirHtńi) 

ail<(^  etiao^  ttacftteil,  ^ebeH%  Przodkowie  nasi  mifciea 
aię  dobiiali  o  berło.  Nar.  T«c.3,  a6.  Namawia  go  zbow 
zbierać  woyika  Jrozegnane  J  dobiiać  się  w  nowych  wtl- 

tąeJU  a  wygnuią.  IVa)r4«  iM. aM«    £rólwM4Fe^^ 


SOBIBDZ  *  DOfilERKA. 

ma  tf ,  o  którą  tytu  IcHcdów  dot»iiato  sif  prdfno ,  tf  Ictdra 
tjlą  bohatyrami  wzgardiita.  Staś.  Num,  i,  ai3«  Gdjby 
cię  nie  kochał,  rapewneby  się  tak  mocno  nie  dobiiał  o 
ciebie.  Teat*  i4,  6«  3o,  Hetman  gtolno  dobiiat  sif  o 
prsywrócenie  dawney  vrtadsy  buławom.  Uft.  Kcnft.  3,  6. 
Ofiarą  iyciar  wTaanego  gotowem  tię  dobiiać  iey  ręki.Tcar. 
65«  16.  Snodkiem  tysiąc  niebeapiecseńftw  dobiiam  &if 
celu  inifego  ocsom  naaiym.  TeeU,  5o,  ^.  9i.  W  siaraiu 
damy  pnea  caty  wiek  awóy ,  róinemi  spotobami  dobiiaią 
•if  łalki  i  idika  ceaarsa.  Xłok.  Tur,  47.  $.  Dobiiać  się  , 
dc^gobiac  aic,  doniscciać  sif ,  in  18e0|f  fet^ltf   04  ^^>  k(« 

toi  Strefa^  sn  «erfe(eM,  p/-.  er  /g.  ob.  Dobić  się. 

DOBIEDZ ,  dobiegi ,  Dobieieć ,  dobieiat ,  ci.  <a. ,    dobie- 
gnąć ,    dobiegnie  idnt.  ,   Dobiegać  kontyn.  «    dobiegiwać 

cjr/9/.,  BA.  hthif^Muti ,  boWf^l,  N^ć^tt,  Nbi|jm  ;  ^/o. 
dofte^iint;    5r.  1.  miriacł,  bobiitt,  boHiim,  Mit^am; 

Ms.  AOd^TKimh^-ĄO&lbTtimhy  Ao5oriiBaa]&.  Dobiegać, 
4o  kre«udąiyć,8bliiaćs]f,  (^m^Ule)  |1tte!tfen/f{((  (t(ltt) 

iMfenb  ni^en,  fm  tBrfttilfe  {epn  (el)  |«  endc^^*  i^''*  *^ 

/A.  Gdy  iui  iui  wytkniftey  dobiegali  drogi  ,  to  .  •  • 
Dmoch.  Ji.  3,  a  1 2«  Dobiegamy  1  flottą  do  samego  brse- 
ga  ,  a  iagle  ku  tey  fironie  iciągamy  w  dobiega  *  .  .^ 
frwfh^  Luz.  i5i.  -  Dobieieć  ,  dobieds  ,  domierzyć, 
.ftanąć  u  kresa ,  (  b<||  gtf I )  CfUttffll ,  etrH^ell.  Dobieśaf 
kresu  swego  sicięlliwy  robotnik.  Birk^  Sk.  A»  a.  Jnf  on 
kresu  dobi*iat  i  bierae  laptatę  &  cnotliwe  poftępki  nie- 
śmiertelną smtf.  M.  Kchan.  3 11.  Kiedyż  mtfy  koniec 
bfdzie  nadtiei ,  kiedyż  żądantfy  dobiegnę  mety!  Zab*  i4, 
564.  $.  Dobieds  kogo ,  doiclgnąć ,  ebm  f tll^O^Utt  ( tttt 
^UvffM)<  tr.  Dobiedi  csego ,  osiągnąć ,  otriymaĆ ,  etnal 
rAw^^L,  etNIten,  emfa^.  $.  Dobieds  do  kogo,  do- 
kąd,   gdaie  s  dopa^dź,    prędko  i  dorywkiem  udadż  się, 

doikocsyć  ,  doiechać ,  )«  ieaumbcn  fjfaifyriiigni ,    ciur n 

d^nillg  V9((ll  mti^«  Foawól  mi  ieszcze  dobieds  do  tey 
wioiki,  którą  atąd  widać.  Tcaf.  S4,  45.  $•  Jnfrans. 
Godsina  dobiega ,  dopływa,  docieka,  dobiia,  Mf  CtllKbC 
fjfeUgt,  bk  6tttllbf  bri^t  an,  t(tb«.  Gotuycie  się  do 
•ąda,  oftatnia  dobiega  Godsina ;  glos  się  ftrsssny  po  świe- 
cie roslega.  Dmoch.  Sąd.  5o.  ^DOBIEG,  u,  m.  dobie* 
ganię,  dobiegnienie ,  dobieżenie,  h^$  )ii  Cttbf  (tttfraf 
SfUdanftn,  CrUofeil,  CiR^oMen.  Dobiegamy  s  flottą  do 
samego  brsegu ,  a  żagle  ku  tey  {bronie  ściągamy  w  dobie- 
ga. Przyb.  Luz.  i5i.  Im  Clnteifeii ;  im  Cinlauf,  ifttal^nf- 

DOBIEGŁY,  a,  e,  mogący  bydi  dobieżonym,  doścignio- 
nym ,  ff rrfc^blir.     Równe  na  syna  on  slawszy  salety  Plao 
mu  zoftawił  niedobiegłey  mety.  Kniaź.  Poez.  it  7i« 
DOBŁBLIC  CS.  ctt.  ,    należycie  wybielić,    get^Mg  meiffllf 

yoOlommm  mit  niiu^ni ,  welf  bki^en.    W  wybielonym 

płótnie  posoftaią  niektóre  smugi  niesupetnie  dobielone. 
Przędz.  86.  et  87.  DOBIELIC  się  ząimky,  DOB^ELEC 
niiak.,  do  końca  białym  się  ftawać,  yMUg  »ei|  1ietbM« 
Prsądki  maią  prsąść  z  wodą  piękną,  w  csyftóm  ią  maiąc 
naczyniu ,  aby  prędsey  płótna  i  nici  na  bUcbn  aię  dobie^ 
Ufy ,  i  bielsze  były.  Haur.  Ek,  56. 
DOBIERAĆ  ob.  Dobrać.  DOBIERACZ,  a,  m.  co  czego 
do  csego  dobiera ,  bet  ftlMl  Attśftt^t ,  «llś(ie|l ,  htt  WO^t 
^((et;  it«-  A06HpaaieAft.  DOBIERKA,  POBIORKA, 
1  ^   i.  co  się  dobrało   czyli  doftało  do  rsecsy ,  do  miary  ^ 

prawki  i    dubioiki  loż,    kol,    osi,    dysslów*  Jak'  Art. 


DOBIESŁAW  *  DOFOR. 


459 


'1,  ftSg.  c£  Wybierki.     $.  Acth.  dobisrka,    dobseranlt, 

hai  Ofn^fuc^fn ,  Sn^mi^Ien  hti  ^afTenben-    a.  Dobier. 

ka  ,  piwo  iesscze  nie  sachmielone  ,  którćm  się  war 
saprawia,  bfe  fBietWńtje;  Soraó.  a.  tfajfa  (cf.  braka^ 
cf.  Rt,  cycAC 

DOBIESŁAW,  a,  m. ,  Dobek,  imifs  n.  p.  Dobiesław  Cmi* 

ta.  Nits.  1,  23o.  ttliiUUui,  efji  9ltmt. 

DOBIEZNY,  a,  e,  dobiegaiący,  ^Maitfeilb ,  IfiMhn  Unftnh. 
(  oppot.  odbieżny  ).  AJiron.  Obieg  miesiąca  dobieżny 
lynodicusy  racbuią  od  słączeńia  się  go  se  słońcom  do  po- 
wrotu na  tenże  sam  punkt.  Hu6.  Mtch.  5 18.  Miesiąo 
dobieżny  ,  prseciąg  csasu  od  iednego  słącsenia  księ.^ 
życą  ze  słońcem  aż  do  drugiego  złączenia  nallępnego. 
ib.  476. 

DOBUAC  ob.  Dobić.     DOBHACZ,  a,  m.   dobiiaiąey,  co 

dobiia,  bet  otSenbl  M^  m  Cabe  W^t,  n^  me^t  ntib 

UmWi%t,  hai%$X^Xii  taaĄt.  -     §.  Zegl.  Rotmańczuk 

.  jcsyli    dobiiacs  ,     bywa    na    pomocy  rotmanowi  ,     kiedy 

ten    kilka    ilatków    prowadzi.    Magier.    M/kr.    Ul    UtU 

tetUorfe. 

DOBIOR  o3.  Dobór.  DOBIORKl  o3.Dobierka. 

DOBITA,  y,  i.,  DOBITKA,  i,,  i.  dobicie,  dobiianie, 
oftateczne  uderzenie,  oftatni  cios,  dokonanie,  dokończe- 
nie ,  przywodzenie  do  końca,  docieranie,  dotarcie,  oftatnie 
słowo  ,  itsnpełnienie ,  dopełnienie  ,  koniec ,  ber  ChtUbeits 

M  pr^  •t  M^  brt*  «ktrM^m44efi ,  Knfteiben  ,  bal 
»eenblgeii^,    Me    etibrt^e   »00|ie»mig,    S^oDbrtegmis; 

il#.  AoGansa,  Ao6HBaHie.  Wartkim  swym  piechurom 
'  nieprsyiaeieln  prawie  pokonanego  na  dobitkę  dawali.  l*i/cA« 
Sali.  zz4.  Nar.  Tac.  a,  483.  Na  dobitkę  iesscse  talar. 
qf.  Wyr.  (żeby  targu  dobić,  hm  i^Ottbel  ebt  (?llbe  50 
mg^eK)-  Na  tobie  sależy  dobiu  interessu.  Zabł.  Zbb. 
4i«  Na  tobie  zależy  dobita  rozpoczętey  roboty.  Tear. 
s4,  c.  80.  Pić  na  dobitkę,  t.  i.  oftatni  kielich,  ^nm  SSes 

Wuti  «m  be«  Zntmpf  btmf  )ti  fe^eii.    Na  dobitkę  daia 

aię  ftare  wino,  (na  dokładkę,  na  ftępel,  na  dopoienie, 
dolanie ,  na  wety ).  Na  dobitkę  niesscsęicia  mego ,  i  to 
ieszcze  . . .  Tsaf.  64, 1 9.  (  cf.  niedobitki ).  DOBITNOŚĆ, 
lei,  i.  dobiianie,  dosadnoić,  wyrażenie  w  miarę  rs^czy 

pod  ftrych ,  bdl  ^lOMiitaitu ,  ^in(^h%en,  genauel  iStes 
ereffen,  bie  AetMnigl eft ,  ^ngemeffeiil^eir,   M  Zuffen, 

yafTeil/  Slnpafrea.  Dobitnoićlbzelby,  fu^yi.  Dobitność 
wyraaów.  Praw  niedobitnożć  i  niewyraźne  onych  Aano- 
wienie.  Dyar.  Gr  84.  Owa  pięknożć  i  dobitność  wicr- 
sza  Trębeckiego.  Dmoch.  $zt.  R.  88.  DOBITNY^  a,  e, 
DOBITNIE  adv.j  dobiiaiąey,  donośny,  dosadny,  pod 
ih-ych,  dokładny,    do  rseczy,  U^   ^n  fd^fagrtlb,  ^oDenbl 

ttiebetfćMadenb/  M  m  ttefenb  (anm^lele),  tteffetib, 
94ffettb,  ARdemefeii,  efabttogenb ,    btird^ringenb.    Losf 

me  nieszczęsne,  tym  oftatnim  i  dobitnym  ciosem  odry- 
wacie mię  życiu.  T««/.  a,  wj.  -  Wylutzczenie  iasne  i 
dobitne.  Dyar.  Gr.  79.  To  wymawiaiąc,  głos  iego  ftaie 
aię  silnieyssym  i  dobitnym.  Słas.Num.  1,  84.  DOBITO, 
DOBITY,  ob.  Dobić. 
DOBLIZYC  cz.  dk.,  dobliżać  nctf.,  przysuwać,  przymykać^ 

tti^et  cAtf eti  ^  ndfter  ^erbepfń^reti,  na|ent.    Cóż  nam  po 

osobiftych  talentach,  kiedy  intryga  do  na3rwyższych  do- 
bliżyć  nas  zdoła  honorów.    Afoit.  66,  i4o. 
DOBÓR tDOBIOR,  u,  m.  dobierania,  dobranie,  bo^  i^du 
tunelmeO}  Rt^  A^opŁs  dobrtoy  wybór,   Ik  gentf^ 


4I» 


DOBORKY    -    SOBRAC. 


Z  gromaduym  doborem  \ieiy  od  zamku.  JV.  P«U7i»  Sty  545. 
$•  Niedobior  ,  ceconom.  'dochód  niepomyślny  ,  ff^K^f* 
fl^ItfgeiC  <!ilt|ltt(lll€*  Arendsrt  warnie  aobie  niedobior  in- 
trat  s  nieurodzain  lub  klęfki  publicaney  pockodsący* 
Cftr,  Pr.  C,  1,  376.  (gdy  nie  wycbodri  na  awoie;  Jtojffl 
xeA06ep1)  .-  re>zta).  DOfiORNY,  a,  e,  DOBORKIB 
«</#• «  dobiany  ,  wyborny  ^  au^etlefra  f  ^Sfgeftutt  P<> 
■toion^m  w  dobornych  'wyrazach  J.  K*  Mości  daicŁcsy- 
Bieniu  .  .  .  J)yar.  Gr.  33o«    DOBORNOSC,  fci,  i,  iry- 

lb«meś^.  wybór,  bie  9(a^etlffea(ftt. 

|>OBOSDZ,  DOBOSG  ,  dobodt ,  F,  dobodę  ex.  </iF. ,  dobadać 
Aonłyn.f  {difting,  dobadać  supra  No,  i.).  Bh»  b9^1l((ł/ 
^Olobl/  bo(0btl,  śp]csaft($m  cs^m,  n*  p.  rogiem  dosiągną^, 
dokiu^j  priebi^,  tr^Jig*  dopiec  do  oftatniego,  dokncsyć^ 
dogryitf  do  iyiręgo ,    90Denb^  b«r4M^eil  5     ffarti  <tllf^ 

tol^rfle  )»f;(f«,  i|a  i^ciniteii,  wortrit  M#  iuif#  a^lnt* 

Biada  temu  dtmiowi ,  gdzie  krowa  dobada  wołowi.  Ryf^ 
Ad^  4.  gdzie  krowa  dobodz£e  wotowi*  LśA^C. 4.  6.  (gdźio 

iona  przewodzi  f  Sfm^  UH  temn  hffmtmlf  Ibe  rojfastift 

titti  MlOf^  (  cf.  gdkie  donica  rządzi ,  tam  wiercimak  Ma- 
dzi )•  Na  siemif  pada  mnóztwo  ptaftwa ,  gdy  zima  mro- 
inm  im  dobada.  A^  JCthan.  W^tbf,  Nie  to,  ie  tam  mało 
jmŁf  ale  flru  .dobada  Ze  wicc^y  nii  a  aiebie^  widai  n  aąaia- 
d)a*  r^t^  Zocz*  585.  Wftyd  mu  dobada,  Po4,  Syi.  3y^, 
Nie  eyebw  amnego  obrała  fortuna,  htóremuby  tak  ^cfk% 
^bodr*  krzywdą.  OJl  Stn.  53. 
|K)BOSZ,  a,  OT,,    D060SZYK,  a,  m.  xdr6n.,  co  bfbni, 

bfbeuDica*  ttt  Zx9mmV^U^tt ,  9ft  Somtont;   Sta.hu- 

^njar>  tambor;  Fin<f.  drumlshloger;  Cro.  bobnar;  R&ts, 
eydeH^HKl)^  0«pa6iHigWŁb;  Hung.  dobos,'doB  ▼ero; 
Nung.  dob.,  dobotika  s  bęben ;  M.  nm  tympamm  cf.  tu- 
fad^.  Bfben  w  ręku  doboazz  trwa  eily,-^  cho^y  w  niego 
ndierzal  pałkami  prze2  catą  godzinę.  Kog.  i>«/.  3,  &ft8. 
Zfoboai  równo  ze.  dnjem  dadzą  znak  do  ruszenia,  ^ak^  Art, 
s,  3^.  Nie  zda  się,  chyba  na  doboaża  s  nte  wart  bydi 
iotaiersem^  eziowfek  na  mało  zdatny. 

^IX)fiOTKl.  By  dzikie  beiłye  aobie  dobotkr  n  pokazm  db^a- 
piąc  r  iyią,  Warg,  Wat.  170.?? 

JDOBR A  oh.  Dobry ,  eb.  Dobro. 

l^OBRAC  F,-  dobierz*  y  obiorę  ex.  d!l,,  doMerad  kont, ,  BH, 
feobtOtf,  -    ilff   bftern,   bvĆif«m;    /t^*  d^bratti;  5or.  I. 

MtvBL,  bo^birtf,  bosbinnir;   ^or.  >.  bobr^fi^;  A/,  ao^ 

6pim5,  AOOsrpanu,  przyczyniać  co  ieszcze  brakuie  do 
mipeitoości,  naupefnia^»  nwĄ  fj^niU  tre^e9,  1194  me^ 
lHn|V  Itf^ttetf.  Prawo  to  pozwala  tylko  dobranie  do  da- 
wnych aędziów;  wybrać  a  ikibrać  nie  ieft  iedno.  Gaz, 
Hor,  a,  8,  ( kompletować J.  $.  Dopełniać ,  domi«rzać, 
Wfl  W^n,  90ir  fftflfeC.  Gdy  dobrali  miarU  graech<^w 
awolch,  miał  ich  Saul  zupełnie  wykorzenić  Zał,Ii/i,  ubi, 
<cf.  przebrać).  "W  siłach  nie  dobrali  miary  pogafift^u, 
w  ftarciu  zaraz  przemoieni,  Maiob,  Otśm,  54.  (nie  do- 
aięgli,  nie  d'o8zH  miary  im,  nio  równali  im,  fte  fonirtt 

i^eii  iAńKt  %M^,  J^tflreti  f^tift  tifit^t  Ut  WÓf .  -    Do* 

hrać,  brać  ai  p^ .  .  .  ,  (fi  1»^\M  llf  Qme»,  gtrtfrtl ,  Uxis 
ętnę  (tre^mesb)  fmilirtt.  pr.  •tfig,  Dohral  ai  dó  fraó- 
*!■».  OfflWjr,  (wykopał).  Nie  wczaa  *oazcsędamy ,  gdy 
dna  dobieramy,  Cn,  Adi  aoow  Rozkoazy  A#«mno  zaiy- 
#ay  $  niie  dbbiezay  do  dna^  13..  tooi.  .  Dobrać  komu*  do 
i^tgfB„  daiąć,  dohośdi,  dopfćc^  liogrzi^^  dogrjif^  d». 


DOBRAĆ* 
dąć;  efam  tl#  Mfl  eint  infr^eii.    f.  Dobrać,  da 

asczętu ,  do  reszty  co  zabrać »  yoOcifbl  0Ciacitneil ,  bo 
9teft  ll»4  tt^^lK^-  Dobrał  nieprzyiaciel  oftatka.  7r. 
$.  Dobierać,  wyszukiwać  z  umysłem,  wybierać  ftosównit 
do  czego,  fbtgfiltig  i«  etMl  48l»4(Ictl,  4ttptfes,  ni* 
fte<(etl«  w  zapraszaniu  gości  uwaiay,  ieby  przyiuaych 
aobie  dobierać.  Krat,  Pod*  a,  58..  Dobieraymy  iidii 
zdatnych,  oyczyznę  kockaiących,  pracowitych.  J^off.Uft, 
1,  108.  Sposób  iego  mowy  hyt  osobliwy,  dobierał  wy- 
razów nadzwyczaynych.  Xrat.  Pod,  9,  63*  Gładkich, 
pewHie  pożyczanych  dobierasz  wyrazów.  Tenf.  a,  ^»ioo. 
Jak  cię  uwielbiać  naleiy,  słów  nie  .dobiorę.  7>or.  19,6. 
(słów  zdatnych  nic  znaydę,  SĆf  finbr  Nilt  (eine  ffiiim 
4cflbeil  STn^btAtf e  ).  Dobrany ,  ftosównie  do  cicgo  wy- 
brany, HI  efnaiibft  ^inb  «itlgef«Ar^  WeiUi,  tukiltt 

fen  f   R*,  aOAo6paHH«lB.     Niemaaz  ich  wielu  }  ale  tef 
-    la  to   dobrani.     Ttat,    i5,    44r      Któi   nad  was  paro 
azczę^iwio   dobrana ,.   Bardzióy  bogaty   w   domowe  u- 
azczyty.   Zab.  i«,  firis.  C^f-  *®  P^^jJ*     Prawdziwie  Aa* 
«ek  ieft  dla  ni^y  dobrze  dobrany.   T^at,  54,  b,  47.  Złe 
dobranym  do  We  Panny^  Walery  ieft  męiem.  rb,  1,  94. 
Arcytchórs,  między  tehorsami  w  dohraady  będzie  kooK- 
paniiL  ć^.    zi,  5«.  36.     Dobrać  klucza  ,     einen  C^tifrl 
anpaffeil* .     Kazała   mi  Uką   drug%  kupić  hłotkę ,  a  ta 
aby  tern  łatwióy  Iłncza  dok^ć  zaoinar  Teaf,-  53,  d  jg. 
Cudze  zamki  dobranym  klncaem  otwierać.-  ib,  52,  b.  74. 
-  Dobierać  głosem,  tonem,    wtórować ,  doaadzać w^pie* 
warna ,  w  graniu ,  Uf  6HimBe  r  bfe  Zim  mMt  OMHs 
Hereu ;    ŚUtmp^^nitttU^     Chłopiec  nadobny  ,    hrwaiącjf* 
dobiera  do   lutni   głosem,   t  wdzięk    z  nią  twóy  daiclir 
Anabr.  65.     ^ał-biedojr  p^^^z  swoie  Uopoty,  dTewii 
sać  f  góry    loa  iego    nieśli   Wtóremi    wraz    dphifrtł 
azezebioty;   Zab^  >5,  4^1.  Zabł,    DOBIERAĆ  się  foi. 
med.'r    do   pary  się   zgadzać^    ftoaó^^mie   do  «idbi>  «( 
zdarzać,    na  co  sobie  podobnega  traGać ,    hib  tei  po- 
dobnego sobie  szukać,  ft^  fu  rtnAbet  paiRrK,  WMi 
}it  ebiirn^et  tir ffea ;  feit^tb  ®(f (<^eA  inć^n,  H^9^  f^^ 

9Md^tn  geffiTfll.     Właśnie  się  dobiorą  ;     on  sewiiriafr 
'    a  ona  rozumie,  ie  wssyflkie  rozumy  posiadła^  Teai,^^ 

c.  6i«  Dobieraią  się  pocaciwf  ,  dobieraią  się  i  łotny* 
Off,  Wyr,  Naysaczęśliwsze  małiećftwo,  gdy  się  debior« 
aerca  i  umysły  sgodae*  7>p5.  S,  Af.  3i.  Otoi  to  tertf 
prawdaiwie  wyśmienita  dobrała  się  kompania.  Teat.^^ 

d,  roar.  f.  Rteipr.  aetic.  Dobrać  się  dokąd,  do  cas^Sr 
czego ,  z  tmdnoicią  dochodzić,  dosięgać  czego  ,  pr<^ 
dzierać  się  do  czego ,  (^  flrft  9ii^  hf^tĆfathttkU ,  W^ 
ęmsatt  9l0t^  erteld^*.  Ni«przyiacicl«  po  własnych  af 
trupach  obierali  do  wału.  Twmrd,  W^  /).  *4^  Po  roi' 
biciu  okrętu,  na  desce  przyszło  mu  dobierać  się  partu.  Po^ 
Poc9.  686r  Zal  mi.  ie  st^  nie  dolmałem  na  ^  górę,  ft^ 
Itórey  była  akcya«  6tfz.  Nar,  »,  3»4.  J.  Trzeba  nam  się  co- 
prędzóy  do  azkaituły  i  ifcarbcn  dobrać^  Ttaf.  1,  5. 7&  Vi^ 

mhfkn  xmi  h^tm  mird^rn  ob,  brać  si^  dó  czego.  -  $*  po- 
brać się.  czego,  dokopać  się ,  ^^.  doftąpić,  CfgflM^  V^ 

•  łeirtr  ©ttaiif  ^af eny  sf irtenlr  mń^n ,  fg^  UtwUMH^ 

Gmachu  ftuadamantfa  poczęły  się  rozmadaĆ,  iako  na  mięs' 

•  Łióy  osadzone  aiemi*;   i  nim  się^  dobrano   twardćy  9    ^^ 

,  mało  zabrało  czasu  i  pracy.  PSch,  Sen.  lift.  SgS.    ^df* 

By  d«  aetretu   się  twego  debraC »     Jak   w  biicocla  i^ 

kznym  w  aiabj  cię  trzymali.  JabK  T^  ^9'    ^ 


DOBRADZYN    -    DOBROĆ. 

BOBRADZYN,  a,  w.,  D0BRY8YN,  imię  ftaropolikie. 
Jabi.  Her.  ettt  Wamc 

DOBRAirSf,  DOBRANO,  ob.  Dobrać. 

DOBRE  ob.  Dobry,     DOBRENKI  ob.  Dobrucbny. 

DOBRNA^C ,  CM.  idnt.  w  bród  pieszą  idąc  dóy^<f  af  . .  fg. 
dociec,  trafić  ai  do  frzódła,  do  początku,  do^Iedzid, 
-wyiledKić,   po  nitce  doyść  kfębka,   po  szwie  trafić,    po 

licach  znalei<),  (U^intDateti,  erforft^cn,  ergrAnben. 

DOBRO,  a,  71.  Sio.  bpfire;  Rg-  et  Sia.  dobro j  Vd.  dobru; 
J?*.  A06p6,  Ao6pe$«  £c.  6Aar6e;  rzecz  dobra,  poży- 
teczna, pożytek  przynosząca,  ba^  9nt ,  ett9<l^  ®UttŚ , 
^eilfatnei.  U  fboików  iedno  tylko  samo  dobro  ieft 
uczciwe.  Gorn.  Sen.  358.  Przez  dobro  oznaczamy  ,  to 
-wszyRko , ,  cokolYnek  człowiekowi  sluiy  do  iego  zacho- 
lirania.  Mon.  j5,  90.  Dobra  są  troiakie:  doczesne,  cie- 
lesnb  i  duchowne;  Ifrbjl,  Nauk  63.  zwierzchne,  cielesne 
i  duszne.  Petr.  £t.  56.  O  troiaki^m  *dobrze  (dobru). 
Hrbfl.  Nauk  86.  Między  dobrem  tei  ieft  rófnośćj  bo 
dobra  cielesne  lepsze,  niili  dobra  z  fortuny*  ale  dobro 
duszne  to  oboie  przewyższa,  Ezop^  46.  Pan  bog  ieft 
sprawcą  wszyftkiego  w  nas  dobra.  Brhji.  Nauk.  E.  Syb. 
^ituią  ich  i  wszego  im  dobra  iyczą.  iosz.  Lor.  i36,  ó. 
Dopiero  ludzie  dobro  swoie  znaią,  kiedy  czas  minie,  kiedy 
jDiawszy  go  ,  nie  maią.  Pot.  Arg.  i3o.  ^  Naywyiaze  . 
dobro,  tummum  bonunty  Jinis  bonorum  ,  bit^  (fi(!6{l( 
Out.  Pan  Bóg  ieft  naywyiszc  dobro  doskonale.  Prot. 
JCont.  B.  4,  b.  -     *Dobro ,  moralna  dobroć ,    cnotłiwo^ć, 

^ai%vXt,  bfe  moranfc^eeótr,  bie  Stidfnb^afttdfeit    Z 

dobrymi  dobrym  będziesz,  gdy  się  ze  zfym  zbracisz,  By^ 
byf  n ayoftróź nf dyszy m,  własne  dobro  ftracisz.  Sim.  Siei.  5g. 
J,  dobro  s  Lepsze ,  zdrowie ,  korzyść ,    wypływ  z  dobra , 

akutek  dobra,  błogo,  bd^  tBefte,    hai  $eU,  bte  S9)0b(' 

fartbr  ba€  ®nt.      Chwata,    dusz  tylko  wielkich  własnym 
ieft  i  szczególnym  dobrem.    Teat.  46,  c.  97.    Powiadano 
Ludwikowi ,  it  nie  byłoby  to  z  dobrem  Rzpltey ,    ieśliby 
chciał  teftament  Kazimierza  wcale  we  wszyftkim  chować, 
'  Biel.  Kr.  3o4.      Pomyślimy  Jadwidze  o  małżonku  takim , 
któregobyśmy  rozumieli  bydź  z  dobrćm  Rzpltey.    ib.  aa3. 
Senator  powinien   króla  napominać  w  tych  rzeczach,    w 
których  się  co  nie  s  dobrom  Rzphóy  dzieie.  Gorn.  Dz^ 
i,o3.      a)  Dobra,    w  liczb.  mn.   co  kto  posiada,    %tUt, 
^eff^t^nm.      Dobra  ruchome,  sprzęty,  ruchomo^i,    ka- 
pitały, brt0fdli(^e  ®tltef;  R^*  6JiaraH.     Dobra  są  dwoia- 
kie,   iedne  ruchome,    drugie   nieruchome^    Zantoy.   111. 
Dobra  nieruchome',  grunta,  folwarki,  domy,  wsie,  klucze, 

maiętńości ,   utibemrgfl^e  CHiter,   ®nittbfti(fe,   Syi^itt, 

e>sobl.  Zanhqittt ;  Sio.  p^tn^^^atet;  Vd.  aemlishtFU, 
pol/ku  dobruftru,  leshezhu  blagu  j  Sla.  dobro  y  imanje; 
^cf,  imienie)  Sr^  1.  et  2.  fuMO;  Rg.  basc|ina,  bascti- 
niza;  Rs.  6ymopl),  noH'BcB,  noM"fccmBM?ilr.*'  Ma  dobra 
snaczne,  ma  wszyftb'ego  po  doftatku.  Mon.  67,  346, 
Dzil  tylko  szlachcic  dobry,  co  ma  dobra.  Jag.  Gr.  A. 
9,  b.  Jechał  do  sworch  dóbr.  Sk.  Zyw,  1 ,  312,  Odiei- 
dit  do  dóbr  swoich.  Gaz.  Nar.  1,269.  *DOBROBIBRCA, 
j,    m. ,    łia  którego  spadaią  dobrodzieyftwa ,    udarzony, 

ndarowany,   bet  ^pfdnget  bet  SBobItbat,    bet   tlltTets 

fti^tet  bet  9?e^met.     Lepióy  bydź  dobrodaieiem  ,  nii'do- 
brobiercą.  Petr.  Et.  286.     Petr.  Pol.   2,  200. 
DOBROĆ,  i,  i,   dobrota,   dobrotliwość,    fkłonność  do 
.  czynienia  dobi-se,  albo  ku  dobremu ,  bie  (&itłj    bit  0llt« 
Jpw  /. 


DOBROĆ    -    •D0BR2ECŻYNN05C,       44ł 

^ńt,  bfe  SfleHm^  snm  Otiten;  Rg.  dobroft,  dobrotta; 
'Sr.  1 2.   bob»f^,  bobroU)  Sr.  1.  bobr^tii;  Sio.  bsbtotd; 

Cro.  dobrota ;    Crn.  dobruta  }     Vd.  dobruta ,    dobrutnoft , 
dobruftyu ,  dobrutliyoft  ;  Bt*  dobrota  ,  dobroftiyoft  ( Eccl. 
Ao6pocmB  s  Kpacoma,    krasno^ć,    piękność)*      Dobroć 
ieft  to  owa  ikłonno^ć  miłoicią  tchnąca ,    którą  powodo- 
wani do  szczęścia  bliinich   się  przykładamy.   Now^  Pam, 
24,  325.  bie  ®ńt{dfeft     Matka  ieft  dobroć,    wdzięczność 
córkę  rodzi,     Dobroć    przodkuie,    wdzięczność    za    ni% 
chodzi.    Sratk.  pr,     Fizyonomia    pełna    dobroci.     Teat, 
7,   21 .  DOlI  0Ate.      Dadź  się  uprosić  w  tćm ,    co  ieft  ku 
zgubie  tego,    kto  prosi,    dobroć  to   niedobra  ieft.   Gorn, 
Sen.  79.     Łaikawoić  gatunek  tylko  dobroci,    iako  i  mi- 
łosierdzie ;     dobrotliwość    wraz    z    dobroczynnością    ióy 
ikutki.  -     Dobroć ,    {uprsejrmość  ku  drugim,   łagodność , 
powolność ,  ikłonność  ku  tkliwości,  bie  ^anftmut^,  SSi9,4^ 
SieMdWt,  ®ąHnbigrrit,  SBeic^^t.     Dobrocią  złego   po- 
konasz. Cn.Ad.iyb.  §.  Dobroć,  bycie  dobrym,  zbiór  do- 
brych przymiotów ,  doikonałość,  bai  (Sntfe^ii/  bie  9}olI< 
fommenbeit;  9ite.     Nie  ieft  to   dobroć,    lepszym   bydi 
od  naygorazego.   Min.  Ryt.  4,  i5i»      Dobroć  wody  ,   że- 
laza ,  ziemi  7>.  przymiot  chwalebny ,  zaleta.     -DOBRO- 
CHĘTNY,    a,  e,  -   ie   adv.,  bennrolus.   Jlfon.  75,  594. 
tDObInoOetlb ;  R^.  Ao6poxóinHUR.     DOBROCHNA,    y, 
i ,    imię  Bonifacia.    Jabł.    Her.      DOBROCKA  ,    DO- 
BRODZKA  ob.  Dobrodiióyka.     *DOBROCZYN,   n  ,  wi., 
czyn  dobry,    dobrodzieyftwo ,    fite   gttte   J^anblUllft,    ei«e 
f&nttf^at,  SSoblttfat.     Pamiętay  bydf   wdzięczną  ich    do- 
broczynów.   Tward.  Pas.  n4.     W  liście  swym  siła  przy- 
znawa  królewfkim  dobroczynom.   Tward.  W.  D.  90.    Oni 
za  przyiaźń  i  za  dobroczyny,     Do  oftatniey  go  przywiedli 
ruiny.    Chroić.  Fars.  266.      DOBROCZYŃCA,    y,    łw#, 
dobrodziey,  dobrze  czyniący  komu,  htl  %ViXi%iXtt,  SBO^U 
tb4tet*  (nieiako  oppos^  złoczyńca.)  Sorab.  1.  bobrotjtnf ; 
Vd.  dobrotnik ,  dobru tnik ;  Crn,  dobrutnek ;    Cro.  dobro- 
chinitel ;  Dl.  dobrochinacz  ^  Rg.  dobroci naz ,  millodaniik, 
dobrocinitegl ,    bTagodarnik;    Rs.  6AaroA^nieA& ,    6Aaro- 
A'^TaeXhy  6AaroniBopeQ&,  GAaromBopMmeAft,   £c.  ao- 
epoA^B^AameAB,  Ao6pomBppettB,  6AaronoAaineA^*  Kaidy 
dobroczyńca  ludzi  ieft  prawdziwym  synem  bogów.  Staś. 
Num.  1,  172.      Mądre  iego  rady  czynią   go  prawdziwym 
obywatelów   dobroczyńcą.    Zab.    i5,    j35.      W  dobro- 
czyńcy swoim  sam  siebie  szacuie.  Zab.  i4^  36  x.  $.  Nom* 
pr.  Dobroczyńca,    Bonifacius.    Jabł,  Her.>    j.    W  rodź* 
ie4sk.  Dobroczynnica,  bie  ffiobU^dtetintl  T   Kcf»dobrutniza} 
Rg.  dobrocinitegliza,  blagodarniza;  Cro,  dobrichinit^licza ; 
Dl.  dobrpchinicza ;  Rs.  6AaromBOpiimeAkHiiisa  ,  6Aaro- 
AameAHHua.      DOBROCZYNNOŚĆ  ,    ♦DOBRZECZYN- 
NOSC  ,    ści  ,    i  ,    ikłonność  ku  świadczeniu  drugim,    ku 
czynieniu    im    dobrze,    Me  ©llttbaHgf eit ,     ©tttbetilgfett, 

O^ntbeit ,  ffio^Itbdtigreir.     Bh.    bobroći»tim(l ;  Sio.  bo^ 

bt^cfnnofł;  bobrobinfitpj ;  i?/,  dobrocsinsftyo ;  Vd.  dobro- 
ikasnoft ,  dobrutliyoft  ;  Cro,  dobrochinztyo }  Bos.,  dobro- 
cinftyo;  Ross.  Ao6poniBOpÓHie ,  6AaroAaniS,  6Aaro- 
A'BmeA&cinBO ;  Eccl.  6Aaro4'&'HH]e ,  6AaromBopeMle. 
Więriiy  w  tobie  cny  Ksiąię ,  dobroczynność  prawą  Waię, 
nii  dobrodzieyftwa  ręką  zlane  łalkawą.  Zab.  ł4,  36o. 
Dobroczynność  potrzebą  ieft  wapaniałey  duszy,  Zwiększa 
•zczęśliwość,  cudze  kiedy  więzy  kruszy.  Teat,  46,  d.  X2.- 
Dobrzecsynności  i  apołecaności  piie  z  apominaycie.  1  •  Le^^ 

66 


44s    DOBROCZYNNY    -    DOBRODZIEY. 

Hśbr*  iSy  16.  dobrocsynitolci  i  udsielania.  BibL  Gd* 
C.  dobrse  csynienie ,  ikutek  dobrocsynności ,  bif  SSoi(« 
l^g^  Dobroczynność  lepsta^  niż  dobra  wola*  Cu.  Ad* 
176.  DOBROCZYNNY,  a,  c,  -  Uadv,,  iktonny  do 
«  czynienia  drugim  dobrze,  csyniący  dobrze,  flntttfatig/ 
I90((t^4tifl*  ^^'  MwUnni ;  Sla.  blagodaran;  Carn.  do- 
brutne;  Vind.  dobrofkasliu ,  dobrutliu;  Ross.  flo6po- 
mBÓpHUUi  6jiar<5A*niex*Huri[,  Ao6poA^raeAiiHMH,  6xa- 
roA^tnHUii;  £^.  AoepoaiBopHBUii,  e^aronoAŚmAidiil}, 
XK)50A06pOA"fe'aieABHiłiH.  Dobroczynny  ieft,  nie,  który 
ogląda  się  na  odwdzięczenie*  ale  który  dobrowolnie  czyni 
dobrze.  Zab.  7,  a5o.  Koss.  Dobroczynnym  bydź ,  Rag. 
dobrocinitti ,  dobrodjellorati  5  Sr,  i.  betetŚinit  >  Ross. 
AoepoAtfMinfc,  Ao6poA^ło,  SAaroinaopHinb ,  6xaro- 
'A"6j^*tn*,  6xaroA'^nie*'*cniBOBainŁ,  6AaroABAamfc,  6Aa- 
rocOA'fe«™*»  A06pomBOpaaił ;  Ec  AOfipoA^HcmByio, 
6AaroA*io*,  Gr.  i^tgytriiit.  ♦DOBROCZYSTT ,  ^,  e, 
niewymownie  dobry,  900  9iiU ,  1Stian^j>re((lid>  g&tid- 
Bądź  eh wafa  Duchowi  S.  dobroczyftemn.  Groch,  W.  iiB. 
DOBRODA.WCA,  y,  m.,  daiący  co  dobrego,  bet  ©fbet 

«^n  etoa^  9nten,  ber  ®attMter,  ®ob(t^dt^r.     Bożka 

okwitość  na  s^czodrobliwe  a  chętliwe  dobrodawcc  wyle- 
,wała  aic.  GiU  PoJI.  aSi.  DOBRODZIEIASZEK,  -  azka, 
m.,  xdrbn.  rzeczowa,  Dobrodziey,  X\tM'S8itf%\t\iiUU 
AtXif  Jron.  Jeieli  mię  poftrzegą  ci  dobrodziej aazko wie , 
zapewne  będą  aobio  wnoai^,  ie  « .  .  Teat,  11,  56.  bie 
Ueben  i^erten>      Po   wieśnlacku  per  €xcellent.      Ksiądz 

pleban,  bet  ^ett  ^fattet  (««f  bem  2«iibe).    dobro- 

DZlElOWV ,  a ,  e ,  od  dobrodzieia ,  tyczący  aię  dobro- 
dzieia,  ^^^tH^eti  9  .  Ross.  6AaroA^ineAe8b.  Ten 
grzeszy,  kto  w  oddawaniu  dobrodsieyftwa ,  nie  czeka 
czasu  dobfodzieiowego  i  iako  i  ten ,  który  czas  swóy ,  na 
który  czekat ,  maiąc  ,  oddawać  nie  chce.  Gorn.  Sen*  49,  3. 
$.  dobrodzieiowy,  księiy,  plebaiiiki,  ^fattet^s  (auf  bem 
£anbe)*  Proftactwo  księżą  rzecz  rozumie,  gdy  dobro- 
dsieiową  oazyira  n.  p.  dobrodzieiowe  woty ,  snopki ,  t.  i. 
plebaftlkie.  O**.  Wyr.  •DOBRODZIETNY,  a,  e,  -  « 
ąd9. ,  dzieci  dobre  maiący,  gute  jtfltbet  b<t^enb.  Ec.  6Aa- 
rOHCMaAHUili  Gr.  tuanoyoyos.  DOBRODZIEY,  -  eia, 
m. ,  dobroczyńca,  laikawca,  czyniący  komu  dobrze,  (cf. 
etymol.  ztodziey.)  bet  ^^f^ltHtet,  ®Uttbitet;  Bh.  bOs 
btoblnee**  Rs.  aodpoa'^^?  C'  dobry,  prawy  człowiek), 
6AaroA'^A.aineĄB,  A66poxoinl) ;  Ećcf.  Ao6poA'£xanieAB. 
Jm  kto  dat  więcey  dobrodzieyftw ,  tym  większym  dobro- 
dziełem.  Gorn.  Sen.  348*  Ubogi  sam,  dobrodaieiem  ieft 
uboższych.  Zab.  8,  66.  Dobrodzieiu  potrzebnych,  le- 
karzu schorzatych,  Takli-ć  się  to  dsić  płaci  od  ludzi 
zuchwałych.  Groch,  IV.  ao8.  Dobrodzieia  szanuy.  Cn. 
Ad,    176^      $.   Tytuf,   dawaiący  się  z  uszanowania  i  w 

mowie  i  w  piśmie,  M  ^f^ttntUil,  i^nihi^et  S^ett ,  3bto 

0n«beil/)  ntlĄ  %Xt  hei  3tttU4nif4^en  Signore  Padrone. 
Jegomość,  który  za  honor  poczyta  pisać  się  moim  sługi^ 
{  podnóżkiem ,  gniewałby  się ,  gdybym  go  nie  nazwał 
Dobrodzieiem  moim ,  i  ieszcze  osobliwym ,  lubo  mi  nic 
dobrego  w  cafóm  życiu  swoim  nie  uczynił.  Mon,  67,461^ 
Oycze  Dobrodzieiu ,  otóż  nasi  iniwacze  i  Teat,  54,  d,  25. 
O  móy  Dobrodzieiu ,  trzebać  to  czasem  i  poszaleć.  Xras. 
Fod,  a,  i4i.  Pana  mego  Dobrodzieia  serdecznie  witam. 
Zab,  i5,  198.  Witayże  Mo^ć  ^Dzieiu  ( Mo^ci  Dobro- 
dzieiu)* Mąt.ąfod*Ą.^.  Paiiowie  Dobrodzieie!  »  Którzy 


DOBRODZIEYKA 


DOBROCKA. 


nad  ludimi  władzę  maią,  zowią  ie  dobrodzieymi.  W  Luk^ 
33,  25.  (gnibige  ^etren  £nt(.).  lainie  oświecony 
Moici  Książę  Dobrodzieiu.  Jaśnie  Wielmożny  Moici 
Dobrodzieiu.  Wielmożny  Mo^ci  Dobrodzieiu.  Jaśnie 
Wielmożny  Mości  Panie  1  Dobrodzieiu.  Kochany  Mo^ci 
Dobrodzieiu.  W.  M.  C.  Fana  Dobrodzieia  nayni&ay  sługi. 
NB.  Pan  Dobrodziey,  wyraża  mniejsze  luzanowanie, 
niż  samo  szczególne  słowo  Pan ;  większe  zaś,  niż  z  przy- 
danym spoynikiem ,  Pan  i  Dobrodziey.  Ztąd  też  to  nie<* 
szykownie  częfto  nieboszczyk  Naruszewicz  w  przypist- 
niach  swoich  króla  Panem  i  Dobrodzieiem  tytułował, 
chcąc  razem  wymienić  i  powinność  s.woię  i  obowiązki 
względem  monarchy.  -  Wac  Pan  Dobrodziey  rostwana 
iesacze  ten  tytuł,  używane  zaś  ieil  naypospoliciey  na  (ka- 
zanie uszanowania  bez  uniżenia  i  ale  Kochany  Dobrodzieiu, 
daie  aię  tylko  od  wyższych  niższym ;  toi :  Mój  Dobro- 
dzieiu !  Jegomość  Dobrodziey  używa  się  naywięćey  mó- 
wiąc o  kim  z  drugiemi  w  iego  przytomności ;  do  niego 
zaś  samego  per  apofirophen,  -  Mości  Dobrodzieia! 
zaftąpiło  dawne  Mospanie  bracie  i  Mości  Panie.  -  Wac 
Pan,  bez  Dobrodziey,  do  niższego  albo  sobie  równego; 
tak  nauczyciel  do  ucznia,  ociec  do  syna  mówi.  -  Skraca 
się  Wac  Pan  Dobrodzióy,  odmieniaiąc  się  w  zbyt  poufalą 
tytułaturę  i  ąiiedorzecziiie ,  na  Wasindziey,  Wasdziej, 
Aspandzi^,  Waspandziey,  Asindziey;  co  wszyftko  ieft 
Jbłędem  złego  przez  prędkość  wymawiania ,  w  pisanin  ui 
częfto  przez  pierwszą  sylabę  Dóbr,  oznacza  się.  -  Alluz. 
Co  się  niegdjś  pokornie  nazwał  Macieiem,  Dziś  ieft 
Jaśnie  Wielmeżnjm  Mo^ci  Dobrodzieląpi.  ICras.  sat.  gS. 
ift  (feute  eine  Ćrceflfeng.)  Dziecko  iedwa  wie  że  iyie, 
iuż  wiedzieć  zaczyna  ,*  że  Pan ,  że  Jegomość  Dobrodziey. 
Mon,  65,  87.  ein  ^O^gndbtger  ijetr.  5»  Wproft^ymowie 
Dobrodziey  przez  się  per  exceil.  rozumie  się  Ksiądz  Ple- 
ban ,  ber  ^err  ^fanet  ranf  bem  2<mbe ).  Mon.  79, 554, 

Zokonnicy  dobrodzieiami  zowią  per  ęjccełł.  fundatorów 
albo  daiących  im  ialmużuę ,  gBoftUMtet   ber  Siit^tn  irt 

Siih^tt,  ®riinber  det|łli(^er  etiftungen.  DOBRODZIEY- 
KA, i,  i.,  DOBRODZKA,  DOBROCKA,  i,  i.,  zdrbji., 
dobrze  czyniąca  komu,  bie  9So(f(tb4terfttll i  Óutt^JtrriM- 
Rs,  6xsiTOA%mt^hH1A^tL, '  §.  Względom  mnichów  dobro- 
dzieyka ,    świadcząca  im ,    fundatorka   kościoła  i  t  d.  fó 

!ffio((tb4terinn  obec  Stifterinn  etaer  frommeu  9nft«^ 

Dobrodsióyka  Reforn^tów,  Jezuitów,  i  t.  d.  J.  Tytuł 
uszanowania,  w  tymże  samym  używaniu  względy  pici, 
iak  względem  mężczyzn  Dobrodzióy  cu:  v,  M  .S^tettff^tt 

gegett  \iCiA  wetbUdi^e  ®ef(b(e(br,  eben  fo  gebrau(^t,  oi^  8^' 

gen  ba<  mannlic^e  Dobrodziey.  Wac  Panią  Dobrodzieykę 
oddąpić  muszę.  Teat,  7,  b,  63.  Życzyłbym,  by  Wtś^ 
Dobrodziejka  więcey  kochała  sw[ego  mężyka.  7Va/.45,c. 
83.  Wyb,  Za  ćoi  Jeymość  Dobrodaieyki  z  sobą  nieprsj- 
wiózłeś  7*  Za^.  i3,  198.  Dobrocią  dobrze  mówi.  Ttai. 
29,  6.  1  aa.  Skraca  się  też  Dobrodzieyka ,  równie  ia^ 
wyżęy  o  Dobrodziej  pokazano,  flcoro  sfowo  Pani  naftą- 
pić  ma ,  w  poufałey  mowie ,  na  Wasinka ,  Waika ,  Atia- 
ka ,  Afka.  $.  Jronic.  alluzya ,  przytyk  i  do  pierwszego 
znaczenia  dobrze  czyniącey,  i  do  tytułu  Pani  i  Dobro- 
daieyki. u.  p.  TA-az  mciam  każda  (kiada,  Zeieftokrutoy,  że 
dziki,  Takie  to  są  dobrodaieyki.  Zaw.  i3,  29*  GawdM, 
Tak  to  za  zwyczay  bywa  tym  dobrodzieykom ,  które  to 
nosa  aadzieraiądo  góry.  Teai.  54,  5i.     Zjadłaby  mięta 


DOBRODZIEYSKI    -     BOBROMOCNY. 

dobrodika.  Teai,  34,  6,  8.     N10  kochaj  nigdy,  wfkąsuy 
sadsiei  promyki,  Oy  nie  wieaa  ieascse,  co  to  sąsa  dobro- 
d«irfyki/    Nieme,  P.  F.  66.     Pot,  Joir.   94.       DOBRO- 
D21EYSKI,  a,  ie,  dobrodaleiowy ,  ^p^Uffitet^ i •  Ross. 
GxBTOA^ixnXhfiiUjS,     a)  Dobrodaieyfki ,   .nom.  pr.  imię 
&milii  Niemieckiey  «poUsczon<fy ,  n.  p.  Auguftin  Gutthh'' 
ter,  Dobrodaieyiki  rHecsony.  Groch.  IV.  677.     DOBRO- 
DZIEYSTWO,    a,   n.  co  się  komu  dobrisgo    fwiadczy, 
klf  9B9(lt(At.    (E tymol,  oppos,  stodsicyftwo  „  przybrało 
azczególnieytaego  znaczenia.)    Boh.  et   Stop.   bobróbitlj; 
Jlg.   dobrocinftwo,    dobrodarje,   millodamos;   5or. /«  bOs 
kCOtlillil;   Vds  dobroikaftvu,  dobnitva;  Cro.  dobrochinftyo, 
dobrochinztYO  ;  Dal.  dobrochinycny  ;  Rs.  ĄoGpOĄtime^iy 
6AaroA'feHcniBie  ,     6Aal'OA'feaieA&cixiBO  »     6AarOAan-j&  , 
6AaroA'BiiVie ,   6xaroniBopeH]e ;   jEc.  6AaróA'^HcmBO  , 
6AarHHll.     DobrodzieyAwcm  ,  i  uczynek  dobrze  działania 
sowiemy,    i  rzecz  tę,   która  się  daie,    iako  pieniądze, 
dom*,  szaty ;.iedno  imię  oboygu  temu  ieft;   ale  od  siebie 
to  daleko  róine.    Gorn.  Sen.   i3o.      Nie  kaidy,  dobro- 
^sieyflwa  godny  dar  imienia.  Zab.  i4, 358.     Dobrodziey- 
iłwo  ieft  dobrowolna  uczynność ,   daiąc  radofć  i  biorąc  ią 
»  dawania.  Gorri.  Sen.  31.      To  przeciwne  rzeczy  sobie : 
dobrodzieyftwo   a  krzywda,    ib.  i83.      Kto  potrzeby  nie 
ucznie ,  ten  teź  nie  pozna  dobrodzieyftwa.  Biał.  Poft.  3o3. 
Dobrodzieyftwo  cndniey  dadi ,  niźli  brać.    Zegł.  Ad.  6a. 
I>obrodzieyftwami  obdarzyć   Ross.  06AaroA'B[nex&cinBO- 
■tinS.  Obdarzony  dobrod^ieyftwami  f  c.  6AaroA'feacinBO- 
BaHHUR ,    Gr.  iutgysrri^ttM.  -      Dobrodzieyftwa   prawne, 
prawa  szczególne,  które  dla  całey  klassy  obywatelów,  iako 
u.  p.  dla  małoletnich,    przez   nftawę  są  dozwolone.  Gal. 
Cyw.  1,  31.    Qle(^Ut90bIt&aten«      S'    CoUect.  dobrodziey- 
ftwo sdobrodzi^y  z  dobróizi^yką,  (Mf  gniWge  iJetTf<^aft. ) 
Moicie- Dobrodzieyftwo,   proszę   póyćć   do  sali,    bo  ko- 
lacya  gotowa,  .teat.  7,  c.  33.     •DOBROGŁOSIE ,  ia,  n. 
Mc,  AoOporAac  le ;  Gr.  ivCoiyta  cf.  harmpnia ,    bft  iSo^ls 
flang.     DOBROGNIEWA,  y,  i.  imię  białogłSwikie,  ni- 
by  dobra  w  gniewie.   Chmiel.  i6o«  Jabł.  Her,  etnfSei^ets 
mme  $80114,     DOBROGOST  ,  a  ,  m.    imię  męzkfe ,    Bo-- 
naveneura.   Mon.  76,  588.    Nieś.  1,  io3.  cf.  Radogoft. ) 
'DOBROGUSTCA ,  y,  m.  szczycący  się  dobrym  guftem, 

cUi  ^t^f^tiUt,   brr  ft(^  efnrl  gtiten*  Sefc^matfis  til^mt 

"Wielu  ieft  młodzików ,  którzy  iak  aię  sańii  nazywaią ,  są 
dobroguftcy.  Mon.  yZ^  689.  (DOBROIC  się  czego,  ex, 
dk.  broiąc  na  się  ściągnąć,  ^(^  TbutC^  Saflet)  %Vil\t%tXi. 
Pamiętay,  ie  się  dobroisz  czego  dziwnego  takióm  twoióm 
kazaniem.   Baz.  HJl.  36«}     *DOBROLUB£C ,  bca,   m. 

lubiący  to,  co  dobrym,  e(it  £feb(abet  be#  (9nten;  Be. 

6AaroAio'6eisl) ,  KOnxopoi7  Ao6(foe  Aio6Hnil);  Gr.  ^/Xo» 
«aXo# ,  ^i>Aya^os.  DOBROMIŁ ,  a ,  m«  miafto  w  wo- 
iew.  Ruikim,   teraz  w   cyrkule  Samborikim.    Dyh.   G.   1, 

168.  eftie  6Ubt  iti  eairkieii.     Z  dobromilskiey 

drukarni  mamy  edycye  Kadłubka ,    Długosza  ,    Orzecbow- 
ikiego.     *DOBROMILA,  i,  i.-  Czeikie  imię  bałogłowikie^  « 
Cin  ®riietll<ime    (cf.  Bogumił.)      *D0BR0MIR,   a,   m. 
Czefkle  imię  męzkie ,  eill  Wiinn^tiame.     *DOBROMOW- 
€?A,  y,  m.   dobrze  mówiący  oblizninr/  dobrorzeczący , 

ein  Cenner,  ber  ®nte^  tebet  unb  nńnfd^t    Niejednego 

lui  ewanielia  z  złomowcy  dobromówcą ,  z  fiiryata  cicbym 
uczyniła.  W.  Poji.  Mn.  86.  DOBROMOWNY,  a,  e, 
btntdicue*  Urs.  Cr.  108^    Pobrzersecsący,  dobronoczli- 


DOBROMYSLNY  -  DOBORZECZŁ.      443 

wy.  Cn.  Th,  138.  9faU$  tebenb,   fegneiib.    dobro- 

MYSLNY,   a,    e,  *  ie  adp.y  dobrze  mydlący,   gitt  betl; 

fenb,  gtttgeffnnt;  JSA.bobromyibi^;  Jl«.  fiAaroMucAn^iH. 

Gdy  Polfka  króla  mądrego  doftała,  Pod  nim  się  iici  do- 
bromy^lnych  zdanie.  Zab.  16,  79.  Dobrom yślno^ć ,  my- 
dlenie dubre,    bte  gttte  ®e(innitiig,  ®ttt(ier^isfett;   Boh. 

bebromptlnof^.  *D0BR0NI£NAWIDN1K,  a,  m.  niena- 
•widzący  dobra ,  be^  ®ntni  gcMy  Be.  Ao6ppHCHaBii- 
Afjjb;  Gr.  iAi9t>%f»\os.  (DOBRONOWAC,  cx.dk  bro- 
nowania dokończyć,  git  Snbe  fggfH;  -R^-  Ao6opoHHi9k,^ 
Ao6opOHOBaink ;  Sorab.  1*  bolocjłcj.)  •DOBROOBY- 
CZAVNY,  a;  e,  -  ie  adp.  ^  obyczaiów  dobrych,  JDOblges 
(tttet,  »0łUlll(Vi«bi9  5  Be.  ao6po®6m^hmh-,  Gr.  iv^^ns\ 
Eccl.  Ao6poo6iaHecniByK>  Cr.  iyią^U.  *DOfiROPA- 
MIĘTNOSC,  ici,  i.  pamięć  dobrego ,  Hi  ®fbenfetl  bel 
i&VXtti\  Bccl.  Ao6ponAMKincmBO ;  Cr,  ^v/uyif/i*oauyif« 
•DOBROPAMIĘTNY ,  a ,  e ,  -  ««  adv.  pamiętny  dobre- 
go, bti  9uUn  eitttebenf;  Bccl.  Aoepon^MsmuuH;  Cr. 

ivfxy9if4^v.  -  Be.  Ao6ponaMJiiDcinByiQ;  Gr.  śufiytifAoyim. 
•DOBROPAN,  Bh.  et  Sla.  bobropAR  Merkury.  *DO- 
BROI^ŁODNY ,    a ,    e ,    la  adp.  płodny  w  dobre  frukta  , 

frnc^tbat  an  gitteii  grAdbten ;  £cc/.  Ao6ponAóAHUH;  Gr. 

iv%otcnos\  Subfi.  AOSponAÓAie;  Gr.  iv%9fnla.  *DO- 
BROPŁY WANIĘ,  ia,  n.  Bccl.  Ao6ponAaBaH7e j  Gn 
ivnXoiOi,  dobra  iegluga ,  efne  fltite  6c(iff«rt(^.  '  •DOBRO- 
PRAWJE,'ia,  n.  Be.  6Aaro3aRÓHie  *,  Gr.  ^wvo/*/of,  recta 
legum  conjlitutio  Bccl.  6AarosaKÓHH&ia  Cr,  iwofAos  \ 
Be.  6AaroaaKÓHiocA  Gr.  iwof^to/AOn ,  bonis  legibus  re- 
gor.  Be.  6Aaro3aKOHcmByiD ,  6Aaro8aKÓHio  Cr.  iwo^ 
/4^«,  bonas  leges  fero.  DOBRORADNY,  a,  e,  -  te 
adv. ,  Be.  Ao6pocOB'&mHUH ;  Gr.  ivfiiiXos ,  IDOfilrat^enb^ 
^nttM^tnb  '>  Be,  AoCpocOB^myio ;  Cr.  ivlSvX4vv  dobrze 
radzę.  •DOBROkOD ,  n ,  w.  Bccl,  AoCpopóAie ,  6Aa- 
TogoAie^  Cr.  ivyiv§tci^   nobilitas;  Be.  Ao6popoAHUH, 

eAzropoAHMH, /ioftł7i>,  4brl  gebof^rett.    ♦dobrorze- 

CZENSTWO,  a,  n.  dobrorzeczenie,  błogosławienie,  blo- 
gasła wieńftwo,.  bff  6eg«tlłlg,  bet  €fgen.  Dwór  pełen 
dobrorf eczećftw ,  consonat  precibus  fauentium.  Zebr* 
Ow.  174.  DOBRORZECZLIWY ,  a,  e,  -  ie  adw.^  be^ 
nedicus  Cn.  TA.  doborom ówny ,  WOb^rebetlb ;  Rs.  A06po- 
p^^UBUU ;  Be.  Ao6pocAÓBH&iH ,  Ao6pocAaBiiUH.  DO- 
BRORZECZYC  ex.  ndk.  ,  błogosławić ,  fegrif n  5  o/>- 
pos.  złorzeczyć).  Boh.  UlttXtt\X\,  bobrCtfcilllj  Slow. 
bobrorf  Ćit ;  Dal.  blagofsloyitl  ;  Carn.  blogerr6zbem ). 
Dobrorseczyć  komu,  dobrego  mu  iyćzyć,  einent #9tts 
Ui  Wanfd^eH,  fegnen.  Nie  szkodzić  ięzykicm  wino- 
waycy;  altf  i  owszem  mn  dobrorzeczyć ,  dobrego  mu 
iyczyć.  Gil.  Poji.  37^  Na  tóy  górze  ci  ftaną,  aby  dobro- 
rzeczyli  Indowi  Jsraelskiemu  ;  a  naprzeciwko  ci  ftaną  ku 
złorzeczeniu.  Leop.  Leut.  37,  13,  Ci,  co  tobie  zfo- 
rzeczyć  będą,  niecb  sami  przeklętemi  zoftaną;  a  ci  co 
tobie  d#)rorzeczyć  będą ,  niecbay  teź  błogosławieni  będą* 
Radź.  Genes.  37,  39.  <którayby  cię  błogosławili.)  Prot. 
Par.  B.  3,  b.  Dobrorzeczenie,  błogosławiefiftwo ,  iy- 
czeliie  dobrego ,  (cf.  zegnanie)  bil#  6egneil,  ®1lte^l0ftl|s 
fd^ett.  Patr.  Jat.  7.  Vd.  shegen,  blogerrezhenje ,  posre- 
zbanje.  )      j.  Dobrorzeczyć  komu  albo  kogo  ,   wysławiać 

go,  uwielbiać,   wychwalać,    efoieti  ptrtfcn,    lobpteifeti, 

rr^cben*     Poklęknąwszy  chwaliłem  1  dobrorzeczytem  bo- 
ga.  Radź.  Centł.  a4,  48.    ( błogosławiłem  Panu.    Sibl. 


444       DOBltOSBRCY- DOBRO  WOLEN. 

Gd.)  Za  to  dobrorsecsyt  bogu.  Radu,  Dan,  a,  19.  Do- 
rnie Israelfci  dobrorseczcie  I^anu ,  domie  Aaron  o  W  btogo- 
stawcie  Panu.  1.  Ltop.  Fs.  i34^  ig.  Fodnoicie  ręce 
wasze  ku  mieyscu  świętemu,  a  dobrorzeczcie  Panu.  1  Łeop* 
Ps,  i33y  2.  Dobrorieczcie  Panu  tak  dobremu.  Xanć^ 
Cd.  161.  Dom  Paniki,  gdzie  powinnobj  bydi  dobro- 
Tsecsone  imif  Pańikie.  Biał.  Poft.  180.  dobrorzecząc  mu 
sa  laiki  i  dsiękuląc.  i3.  231.  O  cnotach  iego  wiecznemi 
czasj  nie  udanie  dobrorzeczenie  i  wystowietiie.  Kotak. 
CaU  B,  a.  *§  Rzekta  Jobowi  iona:  dobroraecz  bogu  a 
zdecbniy.  Budn.  Job.  a,  9.  (złorzecz,    BibL   Gd,  źegnay 

boga,  pSrauć  go,  fegne  ®ott  nnb  (Vub.  gntj.)     *D0- 

BROSEllCY,  a,  e,  serca  dobrego,  gUt^er^tgi  -R*.  AO- 
GpocepA^HHUK,  AodpocepAUU'  Subft.  Ao6pocepHie. 
•DOBROSŁAWIC  czy/l.  nc^A.  blogostawi^* ,  dobrorzeczy^ , 
uwielbić,  fegneil,  (O^prelfen*  Otoi  teraz  dobrostawcie 
Panu;  wszyscy  studzy  Pańscy.  Leop,  Ps.  i33,  1.  (bło- 
gosławcie Panu.  BibL  Gd, )  '  Wywyiszać  cię  będę  Boże, 
i  będę  btogosławit  imieniu,  twemu  wiecznie.  1  Leop,  Ps, 
l44,  1.  i{^.  dobroslovitti ,  consecrare,  Dobrostawny  o5« 
Dobrorzeczliwy,  Dobromówny.  ^>^.3)o(tOJIatD  imię  męskie, 
SobtOflama ,  imię  biatogtowikie.  «DOBROSMI£DN Y ,  a« 
e,  do  iedzenia  dobry,  gnt  ^ueffrn;  f  c.  AoSpocH^AH^u  » 
Gr.  Wstfof.  DOBROTA,  y,  i.  DOBROTLIWOŚĆ,  ści, 
i.  dobroć ,  fktonnośd  do  czynienia  dobrze ,  bU  ®iite  t  bU 

0&ti9lfit;  Bh,  et. Sio.  beb»ta,  bobrptimofł ;  Sr:  1.  «/  a. 

bAttt^y  (^</.  dobruta,  dobrutliyod,  dobroikasnoft,  do- 
bruftru ,  dobru ,  dobrutnoft  ;  Crn,  dobruta  }  Bf^  dobrota , 
dobro(livoil i  Dl,  dobroynofsth ;  Crn^  dobrota,  dobroszti- 
.Toszt,  dobroynoszt ;  Rg,  dobro- ^  dobrotta,  dobro{livoft, 
blagoftivos,  4lobrohotnes;  /}f .  Ao6pOAyWie ,  Ao6poaia; 
(£^.  Ao6poaia  piękność,  ozdobność)  Spraw  mych 
ieft  wodzem  twa  święta  dobrota.  Ryb,  Ps.  4o.  Utracili 
dobroŁę  postania,  iako  heretycy.  Zygr,  Pap.  ^j^.  Szczo- 
drobliwość płynie  z  szlachetaey  dobrotliwości  i  chętli- 
woici.  Warg'  Wal.  i4a.  Bóg  sprawiedliwemu  btogosła- 
171 ,  a  zaftawi  go ,  iak  tarczą ,  dobrotliwością  swoią. 
Bibl,  Gd.  Pł*5,i3.  DOBROTLIWY,  DOBROTNY,  a, 
e,  DOBROTLIWIE  adv.,  ikłonny  do  czynienia  dobrze, 
dobroci  pełen ,  t90bUb4tl9 ;  dUttbitlg ,  %VXvX&i%\%  \  Bh,  et 
Sio.  bobtOtUoc;  dl  dobroztiv;  Bs.  dobrofliy;  Rg.  do- 
broftiy,  blago ftir,  blaagh;  Croat.  dobrosztiy;  Vind,  do- 
brutliu,  miloserden,  dobroserzhen ,  dobrutlou ,  dobro- 
flcaslin;  Cr/i«  dobrutliy ,  dobrutne;  Sia.  dobro(Viv ;  Ross. 
4o6póniKun,  Ao6poAyxnHJua,  6Aaroc[ftUHHUH.  Bachus 
dobrotne  bóztwo,  mite  numen.  Zebr.  Ow,  ayi.  Nie- 
wdzięczności trzeba  się  spodziewać,  a  przecie  dobrotliwym 
nie  przeftawać  bywać.  Jabł^  Teł,  333.  Aniołowie  lu- 
dziom wolą  boią  dobrotliwą  oznaymiali.  Biał.  Poji, 
yg.  •  Dobrotliwe  choroby,  które  gwałtownych  przy- 
padków nie  wzniecaią,  łatwo  lekarUwom  uilępuią ;  tak 
bywa  dobrotliwa  ospa,  w  którey  dzieci  nawet  nie  leią.  Perz^ 
Lek.  36.  łagodne,  gelinbe.  DOBRO  WIERNY,  a,  e» 
orthodozus,  prawowierny,  te(^tglaublg;  £ccL  Ao6po- 
B'BpHbiu.  Subjl.  A06pOBt}p'ie  ob.  Prawowierność.  •DO- 
BRO WOLENSTWO,    a,    n,  chęiUwość,    chęć,    uprzey- 

mość,  iyczliwość,  bU  ^utidgutig,  ® etietgtbeit  ^  @en)0; 
genbeU/.    hU  ^tHilm^^n.  Sr.  1.  bobtoipo^liiofc).      ziy 

iefl  ih-ói  długiego  wieku  boiaiń ,  ale  .  dobrowoleńdwo 
albo  miłość  iefl  wierny  ih-ói.  Kosz.  Lor.  a8,  b.  Zobo- 
polae  dpbrowoleńilwo.  Rraz,  Dw^  H,  a.     SzaleiH  raduią 


DOBROWOŁA    -    DÓBR  OWOLNY, 

aię* ze  złości;  a  między  cnotliwemi  ie/l  dobrowoleńftwo. 
Radź.  Prov.  1 4,  9.  (  prcyiaiń.  Bibl.  Gd. )  Gdy  przesądj 
szlacheckie  panuią,  żadna  fkłonnośĆ,  iadne  dobroiwo- 
leńfłwo ,  żadna  sprawiedliwość  w  Rzpltćy  bydi  nie  mo- 
ie.  Modrz.Baz.']^,  Panie,  ty  ubłogosławiss  spra^icdli* 
wego^,  iako  tarczą  dobrowoleńfłwem  obwarowałeś  go. 
Budn^  Ps.  5,  la.  (dobrotliwością.  Bibl.  Gd.)  *$  po- 
zwolenie, wolność,  ^tept^eit,  @t(anbllif»  Debrowo- 
lefiftwo  dano  kaidemu  powiedzieć,  co  się  komu  sdilo 
mówić.  Biel,  HJl.  69.  Coccejus  cbrześcianom  dobrowo- 
leńftwo  dał ,  które  byli  przodkowie  iego  wygnali.  Bid, 
Sw.  bo.  ♦DOBRO WOLA,  i,  i.  DOBROWOLNOŚĆ, 
śck,  i.  wolność  woli  moralna,  bit  S^^piOtlKgleU,  bet 
frepe  ^iUe  *  Bh.  bobrOIPO(nO|l  i  DL  dobravalya,  Cro.  do- 
bro Yolynoszt;  Vd.  radoYolnoft,  proRoyolnoft ,  syojorol- 
nofl;  Rs.  Ao6pOBÓA&ciiiBO.  Z  dobrowoli  serce  się  więc 
wzdrygnie.  Wad.  Dan.  K.  33.  Dobrowolność  ma  dussa, 
liberum  arbitrium,  Zygr,  Gon.  'j'j,  O  dobrowolności  i  o 
siłach  a  mocy  człowieka  każdego,  ió.  (cf.  wolna  woU). 
DOBROWOLNY,  DOBRO WOLEN,  a,e,  --.ie.^o,  ad?.,  t 
dobrey  woli,  bez  musu,  z  chęci  własney,  freptpidig/  ||9t< 

iDittig/  aug  eigenem  Stflfrn ,  ^rpi  ^A-  bobrotpolnęi  Sio. 

bobtOlOOlnl,  bobrotOOlne -,  ^/.  dobrovolyan ;  Sr.  1.  t^U^. 
tOtf^itii;  Cro,  dobro voiyen}  Sla,  dobroYoljan,  dobrovolj- 
no,  syojeyoljno;  Rag,  dobroTogljan ,  dobrohotcfchi, 
YOgljom*,  ^f.  dobroYoglian,  dobro Yoglno  ;  Vind.  dohto- 
yoln ,  SYoioYolen ,  radoyolen  ,  Yolen ,  Yoljan ,  dobro- 
Tolnu,  Crn.  dobroYolne,  rado  yoln ,    yolne,  Sr.  1.  ^obC^s 

IMb^ll^l    ^^'  A06pOBÓA£HUH,    CaMOapOiiaBÓX&HUH„Ct- 

MOxóiniitfii,  caMOBOAfcHUii,  koAe&o.  Robić  albo  n- 
niechać  co,  a«i  samym  rozkazem  duszy  naszdy,  isft  to 
czynność  dobrowolna.  Cytbik,  Log.  42.  .Wsselka  ui 
sprawa^  wypadła  bez  nakazu  duszy  naszły,  zowie  się  nie- 
dobrowolną, ib.  43.  Mon.  76,  18.  Dobrowolna  wolii 
zowie  się  po  słowiańiku  samowłaflyem.  Sak,  Duti,  79* 
Wszyftko  wykonywa  bóg  w  wybranych  swoich  nicponia- 
wolnie;  ale  dobrowolnie.  iSa/in.  3,  121.  Miecsem  do- 
browolnie się  przebiwszy,  dał  przykład  wzgardy  śmierci. 
lV«r^.  Wal,  78.  Woda  nayzdrows«a,  która  ze  ftoków 
sama  dobrowolnie  wypływa*  Crese,  9.  Dobrowolnie  ac 
drzwi  same  otYsorzyły.  Otw.  Ow.  i33.  (o  swćy  mocyj 
Niedobrowolne  łzy  z  oczu  iey  się  sączą.  Teat.  44,  b*  3&< 
(mimo  woli  swoiey  płacze;  przymuszona  ieft  plakat j 
Grzóch  dobrowolny,  karania  godny,  grzech  nad  ifolĄ^ 
odpuszczenia  godny.  Cn.^Ad.  376.  Składaymyż  ^^o^^^' 
wolnie  część  maiątku  naszego ,  bez  musu.  Zab,  1 1*  ^^^* 
Bh.  bobrOWOlnil ,  Cm.  radorolź  =  ochotnik.  >  *J  uwal- 
niaiący,  pozwalaiący ,  wolny,  Jre^s,  Swb^W-/  ^^^ 
Dobrowolny  lift,  pielgrzymuiący  lift,  aby  kto  byt  dobro- 
wolnie przepuszczon  krom  cła ,  libel/uSf  literat  pasty** 
Mącz,  Jeden  z  was  zoftanie  się  niewolnikiem  moim;  * 
wy  drudzy  dobrowolnie  idicie  do  oyca  waszego.  L^^P* 
Cenes.  44,  17.  (iedicie  w  pokoiu.  Bi&L  Gd.)  *§-  ^do- 
browolna droga,  dobrowolny  gościniec  spublicspy,  otwaitjt 

pospolity,  iawny,  bie  frepe,  offne  EanbjlMfe.    ^^^^ 

na  dobro wolney  drodze  uczyniony.  Herb.Jiat.  b^T»»^^*^ 
potim  :  na  pospolitey  drodze. )  Na  dobrowolney  dfodrt 
ranił  go.  Chetm,  Pr.  i68*.  Szlachcic  drugiemu  dobro- 
wolną drogę  zasiadł)  chcąc  go  zabić.  Stat.  Lit*  53^' 
Zebrawszy  łotroftvYa  ma  dobrowolnych  drogach  ro^buw* 
Stryik  636.     J,  snadny,  powoduiący  się,  łacny, po wolnj, 


DOBROWONWY    -    DOBRY. 

gtittoAtii^.  Umystu  dobrowolnego  Człowiek  bjwa  sawsze 
sa  uda  wodzony,  a  pospolicie  nie  od  najlepazycli.  Offl 
Wyr.  Ta  odpowiedi  u  Auguftttsa »  który  byt  {aikawy  a 
dobrowolny ,  reszta  aic.  Erax.  Jfx.  J.  Gdyby  waazę  mi- 
łość wiedziały  iak  ieft  dobrowolny,  bytby  was  iai  poże- 
nił. Teat.  25, A.  n.  DOBROWONNY,  a,  e,  -  ««  adv. 
dobrze  pachnący,  WO^Itiec^mb-  Dobro  wonne  zioła,  Leop, 
Cane.S^  i4.     *D0BR02:iARNY,  a,  e,   ziarna  dobrego » 

^ntfbrnfg,  9on  gnteii  Hhtnttn;  Ec.  6AaroB<fpHflHl) ;   Gr, 

iuay\ts.  DOBROZIELNY,  a,  e,  ziół  dobrych,  guts 
frinleril  *  Ec.  BAaroSAi^Hiiiii  ;  Cr.  ivx^oof ;  Ec^  6xa- 
ro3AaHHOCin&  Sr.  fvxA.o7a.  «DOBROZl£MNY,  a,  e, 
siemi  dobrey,  gntftMd,  9011  gntetn  SBoben^  Ec.  6Aaro- 
M^MHhLii  Gr.  ivYnog.  «&OBROZOŁCZV,  a,  e,  żółci 
dobrey,  fftgafligi  Mc.  GjiaroiKÓJiYHhiH  Gr.  ivxoXor^ 
•DOBROZYCZLIWY,  a,  e,  -  U  adv.  sprzyiaiący  do- 
brze, WOl^IgemOdf n ,  btnBuolus,  Urs- Gr,  108.  DOBRU- 
CHAC,  ex.  ndk.y  udobruchać,  <M. ,  łagodzić  czyy  gniew » 
aspokaiać,    iigłafliiwać,     ubłagiwać,     ^infn    befinfttSetl , 

wtebirr  gtit  mad^en ;  BA.  ttbobriti;  iS^.  udobrovógliti ;   Vd. 

podobruYiti,  potolashiti^  pomirnati  j  Sr,  1.  tDOfntftnofcjtti 
R*.  cAÓ6puiii&,  cAa6piiBanib,  yAo6pflfni&,  yAoBpaaanii 
(cf.  y4o6pHinb,  yAa6pHBan]B  pochwalić-^  polecić).   DO- 

BRUCHAC  sif  rtcipK'  (i(^  befinftigeii ,  wiebet  gut  n)et< 

htUh  B#«  izjiditise,  izjadatise*,  /{x.  yAo6piiinBcfl.  Krzy- 
czał, klnął,  ai  się  nakoniec  udobruchał.  Teat,  ag,  61. 
Tu  się  szanowny  (larzec  udobruchał,  spokoyno^ć  chmurne 
csoło  wypogpdzi.  Xnia».  Fotz.  a,  i4o.  {.  dobruchać 
•if ,  dobrym  się  ftawać,  lepszym,  poprawiać  się,  po- 
lepszać się ,  gttt  werben ,  beffet  »ef ben ,  (l(t-  befietti*  Nie 

ifiem,  csyhy  nie  rad  słuchał  Takich  piosnek,  albo  się 
niesai  nie  dobruchat.  Pot,Arg.Z^%,  Zaczęła  mysa  ex- 
kortę-,  kot  ióy  pilnie  słudiał,  Wdzychał,  płakał ;  ta  wi- 
dząc ,  ii  się  udobruchał ,  Wysunęła  się  • .  •  .Xras.  Bay. 
76.  (ikruszonego  udawał.)  $.  Udobruchać  się  komuś 
iedna^  sobie  kogo  ,  (t<4  finen  toletet  gttt  Itiad^ett.  Gadzi- 
nie się  nie  udobruchasz ;  chyba  iebyś  gadziną  zoftał.  Fr. 
Ad.  11 5.     (DOBRUDZIĆ  cm.  dk.  Dobrudzać  ndk,  dosmo- 

lić ,  do  reszty  pobrudzić ,  yettenb^  f^mn^tg  machem    DO- 

BRUKOWAC    ex.   dk    brukowanie   dokończyć,    bU    itt 

Cnbe  yftajteni ;  przyczynić  bruku ,  no(^  me^t  (ittsu  pflas 

ftetn;  Ross.  AOMOcniHniB,  AocmJiaaiB,  AOcmuAamb.) 
DOBRUCHNY,  DOBRZUCHNY,  a,  e,  DOBRUTKI, 
DOBRUTENKI ,  DdBRENKI ,  a ,  ie,  intens.  adj.  Dobry, 
arcydobry,  bardzo  dobry,  Cfd^t  fe^t  gttt*  Dobrzuchny, 
miluchny,  nf yborniuclmy ,  bellus.  Mącx.  Zal  mi  Pana; 
Fan  taki  dobruchny,  młody,  uczony,  grzeczny  i  mi- 
luchny. Teat.  43,  c.  22.  Wyb.  Nie  Wieliczka  to  abroia, 
*da  dobrćnka.'  Jag.  Gr,  B.  3,  b. 

DOBRY ,  a ,  Ol,  (  Compar.  Lepszy  cu.  v. )  iaki  powinien 
bydź  ze  wszyllkich  miar,  phys,  et  morał,  gtit;  Bh,  bobtń/ 
lei^ffł;  Slo.^t^rit  U^^i;  D/.dobri,dobar,  I^</.  dober,  bulshi 
boi  *,  Cm.  dóbr ,  bulshe ;  Rg,  dobar ,  dobra ;  Cro.  dóbSr , 
-  bra,    -  bro,   boUhi ,   boUi;    Sla,  dobar,  boljt ;    Sr»  1. 

tobr9,  bobte,  lepfc^i;   Sr  3.  bobtl,  lepfcbi'*  Bs,  dobri, 

dobar,   bogli ;    Rn.  AÓOpmii,    6Aar'ii7    (cf.    Ger,    Capfet 

gibtg-  ^^^^'  ^^^  *^P^'  ^^^  ^^^'  "•<**  ^*^f'  bArfett;  cf. 

Sor^  \.  bćtbł  io}-  Kto  nie  umie  byd;^  dobrym  męiem, 
dobrym  oycem  ,  dobrym  sąsiadem ,  dobrym  przyiacielem , 
ten  nigdy  nie  będsie  dobrjm  obywatelem.  Mon.  70^  $6 1. 


DO  1^^^  Y. 


445 


Niech  będą  dobrsy,  będą  szczęHiwi  Polacy.  JCfas.Sał.^f^ 
Dobrego  ftdrnika  niebezpieczeńftwo  pokasuie.  C/i.^</.  169. 
Lepi  dyci  bydi  dobrym  chłopem;  niieli  złym  popem.  Głicz^ 
Wych.  O.  6.  Rzadko  za  dobregc^  dworzanina  maią  tego , 
który  'nie  umie  pochlebować.  Modrx,  Bax.  66.  Rada 
ieft  dobva  i  złą.  Luó.  Roz,  4ai.  Dobry  kaidy,  może  bydź 
lepszy.  Cn,.Ad^  85.  Klecz,  Zd.  87.  Zważono  cię  i  zna- 
leziono w  tobie  niedobrą  wagę,  nmidyszą  miarę.  Birk^ 
Ex.  (ob.  nliSy  dobra  waga,  moneta,  miara ^.  $.  Dobry, 
per  exce/lentiam,  poczciwy,  cnotliwy,  gttt^  red^fć^afs: 
fen ,  el^rlicb  ,  tngetlb^aft.  z  dobrym  będziesz  dobrym  ;  a 
ze  złym,  takin  łotrem,  iak  i  on.  Falib.  DU.łl^  -  Simon. 
Siei.  59.  (z  kim  kto  przeftaie,  takim  się  sam  iłaie]. 
Zmazą  naznaczony,  odprzysiądz  się  nie  moie  *,  bo  kto  ras  \ 
zły,  zawsze' za  niedobrego  bywa  poczytan.  Szczerb.  Sax. 
18.  Zowie  dobrym,  człeka  ze  wszech  miar  doikonałegOy 
którego  na  złe  zhołdować  iaden  mua  nie  potrafi.  Ptteh, 
Sen.  lift,  375,  Kucz.  Kat.  1,  183.  Dobry  zawsze  do- 
brym. ZegL  Ad.  63.  (cf.  iedna  cnota  nie  cnota.)  Pier- 
wdy  bydź  dobrym,  potem  mądrym  człekiem.  Zab.  i4,  8o. 
Dion  hidoryk  wszy ftkim.  dobrym  nie  sprzyiit;  znać  io 
aam  nie  był  dobrym.  Sk,  Dx.  i56.  Dowiódł  niewinne^ci 
seznaniem  i  świadectwem  dobrych  ludci.  Ch%i,  Pr^  i68«  - 
Jron.  Będzie  ona  tak  dobra,  iak  drogie.  Teat.  36,  c.  111* 
( nie  lepsza  od  drugich. )  -  Blandiend.  X.  Skarga  od  Kle- 
mensa dziwnie  umiłowany  i  tytułem  dobrego  oyca  kiaswa- 
»ny.  Birk  SA.  D.  4,  6.  (miłego,  kochanego.)  $.  Zacny » 
znakomity  wyborny,  trefli^^,  Wtlńglic^,  gttt  Rozumy 
osobne,  któreby  ku  czemu  dobremu,  iako  mówią,  przyiidf 
mogły ,  zwątpiwszy  o  sobie ,  biorą  się  do  tego ,  zkądby 
pożytek  iaki  mieć  mogły.  Modrz.  Saz.  54o.  -  Znaczny , 
spory,  co  do  wielkości,  liczby,  siły,  wagi;  ogromny, 
potężny,  liczny,  gromadny,  gttt /tfnfebtttic^ ,  UttUntW&i, 
Chciał  mieć  na  on  sąd  dobrą  kupę  biikupów.  Sk,  i>«.  589« 
Dobra  głowa  X,  Skargi ,  która  one  trzafki  i  wrzaiki  wy* 
trwała.  Birk.  Sk,  E.  6.  Matce,  słysząc  żegnanie  tak  ża- 
łościwe  ,  Dobre  serce ,  że  od  żalu  zoftało  żywe.  y.  Kcharim 
Dx.  11 5.  Umarł  w  dobrzy  ftaro^ci ,  maiąc  79  lat.  Sk,. 
Dx,  84.  (podeszły,  sędziwy.)  Gdy  król  pa  nic  nie 
dbał,  •(h>ze  i  z  dobrem  łaianiem  napisał  do  niego  papież* 
Sk.  Dx.  649.  Już  dobre  dwie  godziny  mnie  męczyli.  . 
7Var.  33,  5i.  Dobra  waga,  miara,  suta,  sowita,  firy- 
chem ,  z  czubem ,  z  okładem  ,  gutf^ ,  ttiijMti  ®Ctpi(Ćt» 
Dobra  moneta ,  ( oprócs  właściwego  znaczenia  niezła , 
niefałszywa  )  moneta  sowita ,  per  excell.  Pruika  i 
Gdańika,    że  Pruiki  ieden  złoty  za  dwa  Pollkie  wartał» 

gnte^  ®elb,    9renptf(be^  obn  ^Caniigec  0flb.    Dobry 

grosz,  ein  gWter  (^tOfc^en.  Fig.  Kazać  go  przepędzić 
przes  rózgi,  a  to  13  razy  dobróy  monety.  Teat.  i3,  33. 
(suto,    tllcbtig. )    -     Dobrego  domu.     Warg.    Cez.    118* 

znakomitego,  vott  gtttem  i^gttfe,  9on  iinff^(t<6er  Samtlie^ 

Rs.  nopoAHUK ,  nopÓAHGHihiB.  ( a.)  s  dobrego  łoża 
ca,  V.)  Szlachcic  dobry,  prawdziwy,  ettt  gtttft ,  (l*tet 
Śbelmann.  Dziś  tylko  szlachcic  dobry,  co  ma  dobra. 
Jag,  Gr.  A.  3.  -  Dobrego  łoża  ,  niezłego  łoża  dziecię 
«Ongtttetr  ebelid^er  ©ebtttt  Pozwolono  mu ,  aby  dway 
synowie,  których  z  nią  miał,  za  syny  dobrego  łoża  poczy- 
tani byli.  Sk.  Dx,  11 63.  Bękart  dobrym  sie  iUie,  ieśli 
ociec  matkę  sa  żonę  poynjiie,  a  choćby  iey  nie  poiąt,  tedy 
po  iegQ  śmierci  moie  go  król  dobrym  uca^ni^   Szczerb*  < 


446 


DOBRY. 


iSax/i^.  Bękart,  «  i  niedobrey  mttki  syn.  Cliat.Wych* 
ii.  3,  ( s  aiemęittki. )  Dobrego  oyca  i  matki  dsiecię. 
id,  C.  1.  (dobrego,  prawego  maUeńflwa.)  $.  Dobry, 
se  wsględem  na  csato^ć  aerca ,  łagodny ,  lafleawy ,  ludzkie 
gttt,  d^ti^/  (mtfelłg.  Miat  miłość  u  waayftkicL  Henryk, 
dla  dbbroci  oaobney,  od  ktorey  dobrym  byt  nazwany. 
Mrom.  a83.  Z  dobrym,  Urg  dobry.  Ja^.  Cr,  C.  a. 
Matka  We*  Pana  tak  dobra  byta  kobiecina,  ie  i^y  nic 
odmówić  nie  mogłem*  Teat^  39^  43.  BtSg  dobry  widsi 
naase  iale.  Przyb.  Ab,  170.  (mifoaierny. )  Pkysic^  ła- 
godny, nieoftry,  nieaurowy,  gut,  11t((t  lh\t,  tlic^t  (tteng, 
llf<(t  ftart,  llWt  fcfliltf.  Dobra  oapa,  która  podtug  «wy- 
csaynego  biegu  csaay  lub  ftaianie  awoie  odprawia.  Krup* 
£,  533.  -  Z  pogardą ,  2  przytykiem ,  iakoby  pocsciwiec, 
barascsyk,  ni  go  weź,  ni  go  połóifc,  ciaftuch,  ciapu  ka- 
pufU,    ciapn  groch,   flak,   roalazły,   do  prowadzenia  ta 

soa,  giitmAt^id;  gnt,  t%x\\iisi,  %>  $8-  eine  e^fU^e  SfMt, 

rilie  gnte  6ef  Ie  /  itmpel.  By!  z  tego  rodzaiu  ludzi ,  któ- 
ayck  to  poapolicie  nazywaią  dobra  duaza.  Kras,  Dos,  i5« 
Wzruazony  dobry  proftak  miioaierdziem,  wlazł  na  drabinę 
i  odwiązał  wiaielca«  Dwór,  H.  5.  ( cf.  poczciwa  du azą. )  - 
$.  Dobra  wiara,  ^ona /</«/,  zupełna  wiara,  Kreit  nnb  SlUtU 

len,  9Uligf  ttebertciigitttg,  innet e  tteberseugting«    Dobrą 

iriara  rozumie  czynić  bogu  przyaługę  swoią  aurowoicią. 
Xiącbe^  38.  -»  .  $.   Dobry ,  s  zakończonym  na  -  ina  n«  p* 
dziadowina,  chłopczyna,  kobiecina  s  dobry  dziad,   dobry 
chłopiec,     dobra   kobietą,    gtlt,    Ueb,    axm,    M^nttnii 
WtfUg-      Dobra  ziemia,    ie  takiego  łotra  noai.     Faii6, 
Dis,  J,  -  $•  Dobry  do  czego,  s  po  temu,  zdatny  do  czego, 
apoaobny,  tanglt^,  ^tifi/Utt,  f(^i(fli<^,  iint    Towarzyazel 
teraz  czaa  dobry  bankietować.   Lib.  Hor.  39*     Upatrzy-* 
wąsy  aobie  dobry  czaa,   gdy  mało  ludzi  było  przy  Jaro- 
pełku,    rzucił  aaf  nań.   BUh  85.   (pogodę .   porę.)     Na 
dobry  czaa  idzie  inftygator,    zraniono  tu  oficera.  7Vaf. 
7,  d.   5a.  Czrt.   (w  aam  czaa,   gerabe  %iX,Xt^ttt  ^dt) 
Dcbre  do  oczu  n.  p.  azkło.    Cn,  Th,     Okręty  poźądnie 
bieżały ,  Bo  dobry  wiatr  po  aobie  miały.  ZbiU  Dr,  J..  3.  - 
Dobry,  nieikaiony,    niezepauty,   nwttb^tUn ,  gtit.  Cói 
to  znaczy  I  iakbym  przy  dobrym  zoila  wała  rozumie?  Ttat, 
7,  c.  66.      Na  to  gdybyśmy  pamiętać  i  dobre  oczy  mieć 
chcieli ,    nie  takby^my  upornio  dyaputowali.   Żarn.  Tojk* 
5,  64 1.    (zapatrywać  aię  dobrze  na  to.)  -     Dobry,  wart, 
godny,  %n^t  Wńrbig,  gtit      Albo  to  mnie  aię  wftydzi- 
cie?    albo  to  ia  nie  taka  dobra,  iak  kto?   Ttat*  36,  76* 
lift  i(^  tti^t  fO  gnt,  »ie  iemnilb?      Tacy  dobrzy   aą  azla- 
chta  w  Niemczech ,  iako  i  w  Polazce.    Ttat,  a6, 6. 85.  - 
MT  prawie,  wartoić  maiący ,  waiay,  mocen,  gA(Hg,  glltf 
te<(tgfr4ftlg«     Wekael  dobry  na  mnie  aamego.   -    W  for- 
mie plenipotencyi :   co  przez  niego  uczynione  będzie,    za 
dobre   i  waine ,   iak  gdyby  przezemnie  uczynione  było , 
nieć  będę.  -     $.  Dobry,  uiyteczny,  pomocny,  lliktlid^/ 
gltt«     Drugim  dobry,   aobie  zły«    Cn*  Ad,  31 4.     Jnazym 
nie  moie  bydi  dobrym ,   kto  aobie  aamemu  złym.  'Budn, 
Ap,  $•     On  w  dobry  apoaób  mówi*    Tear.  4g,  &S.   (uży- 
teczną, zbawienną  radę. daie.)     LekarAwo  dobre  na  gło- 
wę ,  na  pierai.  Cn*  Th.    Dobra  przedai  ( gdy  kto  dobrze, 
t.  i.  I  zy/kiem,   drogo  przedał.)      Dobre  kupno    (tanie). 
-  $.  Dobry,  pomyślny,  azczęfliwy,  tminnt,  %lMMt, 
gnt*      Mam   ci  dobrą  nowinę  powiedzieć.    Wfg.  Mar*  1, 
i4i.    Umiałem  i  w  wijm  ciliaie  aluiyć  ieoitt  wieraia,   i 


DOBRY. 

teraz  w  dobrym.  T^at.  19,  3.  5.     Dobre  mienie,  dofta- 

tek,  flB^I1t«nb,  9Bo(I^»eii(fit,  So|l(efIiibett.    Nieła- 

komili  aię  na  dobre,  mienie ;  ale  wazyftko  opuieiwtiy,  1 
iałnittiny  tylko  iyli.  Star,  Dw,  4g.  Dobrego  czaau  oiy. 
wa ,  ma  dobry  byt  ob*  czaa ,  byt  Dobrego  zdrowia  d 
syczę  (cf.  kichnąć;  na  zdrowie.)  -  Esclasn,  tHipt, 
Dębra  naaza!  {sc.  aprawa)  ot  wygraliśmy,  zyflialiimy! 
eg  {le^tgnt  mit  OKgt  Cn.  Ad,  i63.  Jeźeli  te  przykaia- 
nia  boie  wykonamy,  dobra, naaza!  Lach.  Kax*  1,325. 
Gonił  Turczyn  Mazura,  ten  aię  bał  zawoia;  Gdy  na 
apadł,  rzecze  Mazur,  o  iui  dobra  moia.  Pasuk.Dz,  57.- 
W  dobry  czaa,  w  boiy  czaa,  )ur  glńcfli^eil  6t1lllbe.  Dsy 
boie  w  dobry  czaa  mówić,  a  ^e  2ły  milczeć.  Rys.  AŁ 
^  praefiseine,  -  Dobry  dzień ,  pomaga  bóg ,  albo  noii 
ałuiba,  iak  dworzanie  mówią,  sałue,  Masz,  gtttfll  Zas! 
gttten  Wotgetl!  Przychodzę  dzień  dobry  powiedzieć  We 
Panu !  Teat.  39,  63..  Dobry  dzień  nam  dali.  Jakł.  Buk. 
S*  3.  Dobry  wieczór ,  przyiacielu.  7>a/.  55,  </.  i3>  glf 
tenWenb.  Dobra  noc,  gttte  SHaĄt'  Dobra  noc!  bó| 
waa  źegńay,  domowi  i  krewni.  Gr<ocA.  W.  575.  (tłowa 
konaiącego. )  Niemaaz  cię  iui ,  przeazędłe^.,  dobrać  dog 
powiedział ,  Jako  goić ,  który  z  nami  dzii  w  gospodzie 
aiedział.  Groch*  W*  546.  Dwie  flasze  na  iloiiku}  iłOV« 
proćby ;  ieazcze  na  azczęiliwą  dobra  noc.  Kras,  Pod.  s, 
13.  -  $.  Dobry,  rślatiue,  iłoaównie  do  kogo  dobry, 
doayć  dobry,  iemMbeil  gut,  gUt  gfllttg.  Dobra  Matjt- 
azowi  płotka.  Cn,  Ad,  163.  dobry  tobie  chlób.  16.  dobra 
pau  mucha.  ib.  SI09.  bolM  |^fn  t»nćf€,  «  ((lapD»i  Ttpi 
"(azkoda  pau  białego  chleba  ,  n^e  mieć  pereł  przed  świni«t 
takiemu  takie. )  -  Rtftrist,  dobry ,  mnióy  dobry  nii  co 
inaae,  mierny,  ćrzedni,  gnt;  Jf^fattl,  ertr^dlM-  ^^' 
bre  to;  ale  owo  lepaze.  Cn.  Ad,  167.  Dobry chltfb,  kie- 
dy niema  kołacza,  ib.  Dobryć  to ,  kiedy  lepszego  nie  aa. 
ib*  188.  $«  Dobry,  wypogodzony,  weaoły,  gat;  f^ 
Ud^ ,  ^eitet*  Niepodobna  iefl  bydi  x  a  wazę  dobrego  bo- 
mom; raz  weaołemi  i  iartobliwemi',  drugi  raz  auotneai 
i  ponuremi  bywać  zwykliśmy.  Teat,  5o,  c.  53.  -  Dobra 
my^l,  ob*  pod*  słów*  Myśl.  $.  Dobra  wola,  i.)  cbc^t 
(Chętliwolć,    przychylność,     laikawoić,     ochota,    |StCt 

iOBiKe^  9łelguttg,  ^uaeignng;  B**  H3BoxćRie;  Boh.ht^\u 

Wnle  ceaaya. )  Dobra  wola  ftoi  za  uczjmek.  Cn,  Ad.  i64. 
Naywapanialazy  bankiet,  lecz  bez  dobrzy  woli|  J*^® 
mięso  bez  chleba,  i  iaie  bez  aolj.  Po:.  Arg,  i4o.  CblA 
z  lolą,  byle  z  dobrą  wolą.  Gemm*  3o.  Czasem  dobią 
wolą  rychlóy  *poiywieaz,  czego  złością  nie  zmoietf* 
Ezop*  35«  Chwała  bogu  na  wyaokościach ,  a  na  lieflD 
pokóy,  ludziom  dobróy  woli.  Biai*  Po  fi.  63.  na  zieiąi 
dobra  wola  boia  przeciwko  ludziom,  ib*  79.  aniołowie 
ludziom  wolą  boią  dobrotliwą  oznaymiali.  r^.  htU  9^' 
f<fcril  ełlicn  90O((gef<lflen.  i^nt^  Nie  mam  dobrey  wpli"« 
was.  1.  Leop  Matach,  i^io.  (nie  lubię  waa.)  H 't>^ 
na  gardfo  (lał ,  myślili  mu  też  ile ,  a  dobrzy  woli  nań 
nie  mogli  bydi»  Glifz.  Wych,  G.  1,  3.  (cf.  serce }  aie 
aprzyiali  mu ,  nienawidzili  go ,  (if  Mfetl  {^  fAdfi  it* 
nefgt ,  llf*t  SUget^mi. )  alUer  Proaili  oyca ,  aby  dobrą 
wolą  ukazał  pielgrzymowi  w  domu  awym.  Biel.  fffl'  2'' 
(  gościnność ;  aby  mu  był  rad ,  aby  go  dobrze  podejmo- 
wał, czeAował,  tt  mhd^tt  iSfn  ga|tfreimbf<(iaftlf4  <»f^'^ 

men.)    a.)   dobra  wola,    nieprzymuszona,    wolna  wola, 

frezer  SBiSe ;  Siov*  to(r4  wuUi  Bose.  cuionpo«K^»- 


DOBRZE. 

NOcmi,  caMoapoHąBÓA&cmBC*  JelH  po  dobrey  woli 
nie  póydsiem,  musiemy.  Groch*  W*  Sig.  J*  Kchan.  Dz, 
1 3o.  Ciy  po  dobrzy  woli  y  czy  prsezdsięki ,  musisz ! 
Zabt  Amf^  24.  fcf.  dobrowolny.)  $»  Dobre  stówo, 
uprzeyme,  saleU,  pochwala,  fin  %yxUi  SBOtt,  fin  Sob^ 
fptlK^.  Daycie  mi  dobre  tiowó,  upomniycie  mile.  Zimor, 
iSieL  188.  Stówo  dobre,  ftoi  sa  datek.  Cn.  Ad,  loB. 
Tji  mi  1  przed  oycem  dobre  da  wat  stowo^  Ttał,  54,  c* 
ii.  3.  (zaletę,  rekomendacyą ,  dttpfftlnild* )  Spodzie- 
wam aic,  ie  We  Fan  za  nami  dasz  dobre  stówo.  ib.S,  19* 
Dobrego  mu  stówa  iaden  nie  rzecze.  Cn.  Ad,  170.  (nic 
nań  nie  daie  )•  Sromocić  go  poczęli ,  stówa  mu  dobrego 
nie  daiąc.  BirĄ,  Dom.  46.  Kto  ftatecznie  wytrwnt  bólto 
1  męki,  ma  dobre  stówo  u  pogan  samych.  Birk,  Krz^  K. 
a4.  (czeić,  zaletę.)  b.)  pod  dobrem  stowem,  pod  pocz- 
ciwym ,  pod  stowem  honoru ,  It^m  (Sf^tentOOtte.  lVIacl^y 
odpowiedział  pod  dobrem  stowem  swćm ,  ii  pożyczonego 
konia  iak  własnego  chowat.  Utrb,  Jiat.,  54o.  DOBRE , 
-  ego ,  nuaku ,  czfjlokro^  iako  rztczownik  uiywane  bywa , 
bai  @nte*  Pan  Bóg  wszyftko  dobre  daie.  Hrbft,  Nauk. 
JC,  4,  ó.  Zte  zapobiegaiące  większemu  ztemu,  ftaie  się 
dobrem.  N.  Pam.  a4,  3o4.  Bliziuchno  dobrego  zte  po- 
sad^eone  ieft.  Pilch,  Sen.  lift»  3,  2a5.  Samo  się  dobre 
chwali,  a  zte  gani.  Dwór.  J.  3.  Dobre  samo  się  chwali  ( 
Sla.  boHc  famo  fd  <tnMl^>  (dobremu  piwu  nie  potrzeba 
wiechy.)  Dobre  z  dobr<$m,  a  zte  samo.  Rys^  Ad.  9. 
(od  totra  i  fotr  ucieka.)  Naylepićy  się  zna  dobre  po 
ftradie.  JCrąt.  lift.  a,  65«  Poczęto  u  nas  kn  dobremu 
iidiS  4  pytam  cię ,  ku  iakiemn  dobremu  ?  Smotr*  Mx.  1 1  > 
caę^kród  i  nieszczęście  na  dobre  wychodził  Ttat*  a 3, 
laS.  ^bkttt  iom  Snteil,  %xm  iBrfletl)  Zobaczysz,  fe 
ci  to  na  dobre  wyidzie.  Teat.  8,  io4.  Ona  tu  dla  lego 
dbbrego  iedzie«  P.  Kchan.  Orl.  i*  29«  (dla  i  ego  wyba- 
wienia ,  )ii  feinem  IBe itru ,  %n  feinlrt  iSel^Ifa^rt )    Wiem , 

źe  dobrego  coś  za  tę  wieść  wezmę.  Teat.  4a,  d.  B.  (  do- 
brą na^grodę,  XM  %VXti*)  Co  on  teraz  dobrego  za- 
myku?  Boh.  Kom.  i,  399.  wa^  ^t  ff  iel)t  ®nte^  «0t9) 
Cói  tu  stychać  dobrego?  Teat.  17,  44.  wa^  Ijl;  %Ut  9Us 
tf ^  jn  l^ftreil  ? )  -  $•  Co  dobrego  s  coś  niepowszedniego, 
coś  osobliwssego ,  znakomitego,    |Qa^  ^t^\ti ^    Wd^   iHlts 

fftorbeiitlid^e^ ,   wa^  ^^i^Uui,  Sit^^Utzi,   ^c^tung^s 

Wńrbtgel*  Pieseczek  wedle  niego ^  kładzie  się  by  co  do- 
brego. Groch.  W.  36o,  Oppos.  Nic  dobrego,  nic  wart, 
nie  wiele  wart ,  eitl  ^angeni^t^ ,  tt^nnic^tdtie  \  Cro.  mar- 
ka. )  Oh  co  za  nic  dobrego  ten  synal !  Teat.  36.  b.  81. 
Póydź  sam,  ty  nic  dobrego  !  Zabt.  Amf.  4o.  Próźtriaku , 
ty  nic  dobrego ,  iak  to  niemam  się  gniewać !  Teat.  54,  b. 
i36.  Nic  dobrego  ieden  urągat  się  z  ubogiego;  a  ten  mu 
t^m  zaptacit:  nie  ubogiego,  ale  ztoczyficę  wieszaią.  Budn, 
Ap.  39.  Tyś  dobry,  ale  my  są  niedobrego,  Zgniewa- 
liśmy  cię  wszyscy  do  iednego.  Groch.  IV.  ^70,  ♦$.  Przy- 
iechat  goniec  Moikiewiki,  opowiadaiąc,  iż  posłowie 
wielcy  z  *dobr<$m  iadą.  Stryik.  777.  (przywożą  co^  po- 
myślnego ,    z  czego  może  bydź  poiyŁek ,    mU   etllNI^  01ls 

te m ,  mit  nnteti  ^ot f<(l(iden. ) 

DOBRZE,  adp.  (Conrp.  iepićy  cu.  y.)  lako  powinno 
bydź  ze  wszech  względów,  gut,  IDO((',  Bh.  Mie ,  Sło¥. 
tobte;.  Sr,  1.  boW,  betę,  beri;  Vd.  dobru,  prou;  Cm. 
dobru,  pror;  /)/.  dobro;  Cro.  dobro;  £/<z.  dobro;  Rosi, 
Ao6p6,  xopomó;  ^c.  6Aaro.     Nio   będzie   w  Polsyce 


DOBRZE. 


447. 


dobrze,  aź  pierw^y  bardzo  £le;  Rys.  Ad.  So.  Gry  azar- 
downe  we  wszelkich  pańftwach  dobrze  rządnyoh  zakazane* 

A.  Zamoy.  ao6.  {n  aSeil  W^^l^tpthnttettetMten.  Dobrze 
tak!  walnie!  Teat,  36,  c.  38.  Rs.  HCTnoAaai&.  §.  Po- 
żytecznie, pomocnic,  dogodnie,  ni^Hdf ,  JJ^eUfatR,  et» 
fptlefllc^/  ^Vit-  Dobrze,  co  umieć.  Cn.  Ad.  189.  Wszyft- 
ko dobr«e,  w  miarę.  Budn.  Ap.  i3o.  Dębowi  dobrze 
na  grunqio  twardyih.  yak.  Art.  3,  i53.  Dobrze  mu  s 
t6m.  Mon.  67,  393.  (dogadza  mu  to,  et  befinbet  ff(^ 
Mii  bttbepO  Dobrzeć  on  mówit.  Teat.  i5,  61.  t.  ir  zba- 
wiennie ,  dobrze  radzit. )  Dobrze  kupić  s  tanio ,  gttt 
(aufen,    WOWfeU   fanfen;    dobrze  przedadi  s  drogo,    gul: 

•erfanfen,  t^euet  uttaufen-  Dudz.  a».  -    Dobrze  się 

mieć,  zdrów  bydź,  bogatym  bydź,  mieć  dobry  byt,  (ob, 

mieć  się)  ftc(  wobi  befinbeii,  geftinb  fepn,  in  guten  Urn? 
ftdnben  fepti;  fein  gute^  ^u^Ummtn  i^ibtn,  teinę  9^ot( 

ietbeiti  Rf-  6AarOB[H'BiniicS..  Nie  potrzebuią  zdrowi  le- 
karza; ale  ci,  co  się  nie  dobrze  maią.  x.  Leof.  Mar. 
a,  17.  Mam  się  dobrze,  iyię- sobie  wygodnie,  wszyftko- 
byś  u  mnie  miała,  czego  potrzebniesz.  Teat.  44,  b.  4o. 
Stróż  przy  więźniach  tych  ma  się  dobrze.  Star.  Dw.  ao. 
dobrych  czasów  używa,  zarabia,  zyflcuie.^  Simil.  dobrze  ' 
mi  ieft;  Uk  co  do  zdrowia,   iak  co  do  bytu,   wit  i(l  gut^ 

mit  {{I  mobt#  t(b  befTnbe  mid^  w«9(,  fo»o(^f  (n  ^nfebutig 

bet  ^efunb^tr  aU  be^  %rkiUvmtni.  Dobrze  mi  by  to 
w  domu  przyiaciela  mego.  Kras.  H.  49.  Brać  będziecie 
(laroftwa,  i  dobrze  wam  h^^ie.  Nieme,  Bib..  7.  •.  Do- 
brze urodzony  ,  z  dobrego  domu ,  90tl  gitem  J^auff. 
Szlachcic  dobrze  urodzony^  Mon.  70,  776.  (cf.  dobrego 
toźa.)  -  Dobrze,  szczęściem,  yam  0U(fr!  gtlt  Jwan 
postom  konie  rozsiekać  kazat;  ieszcze  dobrze,  ie  sami 
ztąd  zdrowo  wyiechali.  Biel.  Kr,  687.  Jeflem  wdowiec; 
dobrze ,    ie  mi  córka  pomaga  gospodarfh?a.   Teat.  54,  c. 

B.  3.     $.    Dobrze,    snadno,    tacno,     nietrudno,     leić^t^ 

vM^i^%n,  of^tie  ote(e  6<b»tetigfett;  gut;  idoI^U  Zmie- 
ści się  ich  tam  dobrze  dwieście.  Cn.  Th^  139.  Dobrze 
to  mówić;  lecz  niQ  doznawać.  Teat.  35,  110.  J.  Tak 
dobrze  iak  t  ftoi  to  za  to ;  to  i  samo  iak ,  fo  gnt  al^  Ob  * 
eben  fo  Vie( ;  M  ob  .  •  Jui  tak'  dobrze ,  iakby  rzecz 
fkończona  byta.  Teat.  a,  b.  110.  Jui  sami  urodzeni  Po- 
lacy, tak  dobrze  iak  nie  swoim  gadaią  ięzykiem.  Mon, 
67*  7'7»     J.   Dobrze,  w  miarę,  czyście  grzeczy ,    w  sam 

raz ,  ge^ittd  /  i^affenb ,  setabe  tecbt ,  sut    Wekmę  suknią 

na  próbę,  czy  mi  w  nirfy  będaie  dobrze,  Teat.  48,  b,  i5. 
Tak  snadnie  odbit  pitkę ,  ieby  i  towarzyszowi  dobrze  do 
liderzenia  przyszta.  Gorn.  Sert.  ia5.  (na  rękę.)  Do- 
brześ  mi  się  nagodzit,  opportune ^  Cn.  Th.  $.  Dobrze, 
wiele ,  znacznie ,  mocno ,  bardzo  ,  sporo ,  M^tiS  t  Viel  ę 
ftarf/  dllt*  Jpft  on  bogaty,  i  dobrze  bogaty,  Teat,ij,c, 
33.  Dobrze  gtadka  i  piękna  byta.  J.  Kchan,  Orl.  1,  %b^. 
Trzeba,  ieby  mnie  ogień  zagrzewat  obfity,  Dobrze  go- 
ręuzy,  nii  ten  zwykty  pospolity,  ib.  t,  55.  (^daleko  go- 
rętszy, lOeit^fet.^  To  się  dobrze  poti^m  ftato.  Zrn. 
Poji.  3,  535,  b^  Rzeezy  dobrze  mnitfysze.  Gorn.  Dw. 
387.  Dobrze  więksfsa  część  senatorów  do  tego  się  na- 
chylata.  Gorn.  Dz,  a6.  Koleander,  romans  dobrze  gtu- 
pi*  Węg,  Org.  a5.  Tu  szerszy  a  tam  dobrze  zwężony. 
Alb,  z  W.%^.  Trndno  byto  zawściągnąć  byftry  impet 
wody ,  Gdy  iui  dobrze  przerwała  groble  i  przegrody.  Za6.  - 
%^^  2^i,    Tu  się  oarndobirse  na  bótj  oloroi.  Star,    Vot. 


44S 


DOBRZE. 


B.  3«.  Dorna  aic  rźecsy,  choć  dobrze  tą  prEodniOy  ida- 
d£ą  powasednie.  JClon,  FL  B,  a.  Mąż  dobrae  uczony* 
Tapr,  /{yc.536.  Zdrów  ieft  dobrze.  Ttat,  i5,  lo.  Do- 
rsze podpity.  Dudz,  aa.  Sara  dobrze  przede  dniem  tąź 
idrogą  się  puściL  Warg.  Cez,  i4«  Dobrze  w  noc.  Cn. 
TA.  (póino,  ftdt  ill  bU  9}a(^t.)  $.  By  dobrze  s  gdyby 
nawet,  chociaż  nawet,  »enn  gUlctr,  nnb  lOftItI  att((; 
frKbfl  Wenn  an<^  fOgat;  Filozofe  przyfioi  atuchać,  by^  do- 
brze byi  panem  tego.  Budn.  Ap.  4i.  By  dobrze  (lała 
imierć  tu  przcdemną  ,  Bać  się  nie  będę  ,  bo  Pan  móy 
semną.  J.Kchan.  P#.  3i.  By  dobrze  tu  ziemikie  i^eczy 
wieczne  byty*,  iednak  za  one  niebiefllie  nie  (loią.  Sk,Zyw. 
ij  i4.  Zadney  rzeczy  nie  mógł  mu  odmówiif,  by  mu  też 
bobrze  i  na  woynę  kazat  z  sobą  iechać.  Cwagn.  487. 
£y  też  dobrze  nas  nikt  nie  gonił ,  od  głodu  póginiemy* 
'Warg*  Kurc*  %\>  Jzalić  tak  potrzebne  pieniądze,  iak 
cko  i  ręka  ?  nie  tak !  aby  dobrze  tak ,  uczyń  sobie  gwałt » 
«betniy  te  worki!  Sk*  Kaz*  6a&.  $.  Dobrze,  ledwie, 
iedno  co  (cf.  ile  sikoro,  ieszcze  niezupełnie),  (iltlltl* 
Dobrzem  odszedł  s  iedno,  ledwie.  Cn.  Th,  lag.  Do- 
brzeli żyw  na .  to  s  ledwie ;  nie  mogę  na  to  paŁrzy<5.  ib* 
J.  Dobrze  nie  s  ledwie  nie  ^  o  mało  nie ,  o  trochę ,  o 
krtę,  o  włos,  prawie,  fa(t^  Hm  t\Xif^m,  Hm  eiu  fUU 
%t%f  (f91l(l(c>  Od  bolaini  dobrze  nie  umierali.  Smalc^ 
4  8*  Portret  ten  dobrze  nśe  przemówi.  C/ł.  Ad,  1386. 
fa|V  iHdt  6^te(((ll»  Biedna  sinogarlica,  kiedy  owdowieie, 
O  iak  ciężko  ftęka,  dobrze  nie  szaleie.  Zimor.  Siei.  aSy* 
Rycerze  go  dobrie  nie  z  płaczem  jHroaili ,  aby  nie  cdAę- 
powal  od  oblężenia^  Biel.  Kr,  a 64*  Szlachta  się  wszyftr 
Ła  dobrze  nań  nie  rzuciła,  aż  musiał  iechać  precz»  id«  56j» 
Dobrze  iuż  ze  fkóry  ubogich  luć^zi  nie  łupiono»  Star.  Ref. 
100.  -  al(/er. dobrze  nie  s  ieszcze  niezupełnie  (cf.  żle), 
Mdf  tAdft  tećft,  no4  ni<4t  datl|.  Smieie  się  z  łatwowier- 
Bo^ci  i4j ,  i  za  drzwi  dobrze  nie  wyszedłszy.  Teai,  aa, 
49.     $.  Dobrze  reiatiu€  iłosównie  do  kpfO ,    gttt  fut  ii^ 

manben,  gnt  (getiug)  fi&t  \in,  fd^itfUc^,  pAfTetib  fór  t()n* 

Dobrze  ci  tak,  masz  za  swe.  Zaóf*  9,  367.  (w  czas  tak 
]S^a  cię ,  ti  gffc^iel^t  Mt  tedjt )  Całe  woyiko  zbrzydziło 
mię  (kaleczonego ,  J  mówiło  do  bogów,  to  dobrze  na 
siego.  Jfadł.  Ttl.  aoy.  Dobrze  tobie  kozy  paść.  Cn.  Ad. 
łga.  S'  -^oraln.  dobrze  ;  ludzko ,  dobrotliwie,  dobro- 
czynnie, gitig,  lentfeUg^  menf^^enff entibrtcft ,  gtit,  tuo^L 

Dobrze  drugim  czynić  a  dawać,  to  sobie  za  « esarfkie  szczę- 
ście poczytał.  Sk.  Dz,  671.  Dobrze  cT-.yn  każdemu,  i 
niewdzięcznemu.  Cn,  i4^.  190." (  06.  świadczyć.)  Boga- 
temu dobrze  czynić,  firata.  C/i.  Ad.  36.  Lepiey  dobrze 
czynić,  niż  życzyć.  Mon,  73,  a3.  Rs»  Ao6po3KeAanieA.B- 
•cmBOBami.  -  Sub/L  Ao6poMceA<iiixeA^cniBO,  życzliwość  -, 
/(o6po3iceAanieA£HMH  życzliwy  ,  ŚubJI.  4o6po3iceAA- 
mexh,  Jtm.  4o6po?KeAainexBHima.  -  Dobrte  izyuie- 
nie..7Var.  iS,  106.  b^t  9Sot(t[|^tltl.  Dobrze  ds^iałanie, 
Sie  rozumie  się  sobie ;  ale  komu  inszemu.  Gorn.  Sen. 
3ii.  Dobrze  się  sprawować,  zachować,  {Vd.  dobru^ 
djati.)  Dobrze  kogo  wspominać,  i^manbe^  im.  @tttett 
(im  Ś^fleil)  gebenfeil»  W  po^raód  publiczny<'h  oświad- 
czeń, nie  dobrze. go  wspominali.  Mon.  73,  374.  -Do- 
brze mówcie  tym ,  co  wam  ile  mówią.  1  Łefip,  Luc.  6, 
a8.  (dobrorzeczcie,  błogoatawcie  im,  fpńtlf^t  il^nett  ®tt?' 
M  f  it%ti9t  (U., )  Jeflem  mu  dobrze ,  życzę  mu ,  faueo,^ 
Mt^z^     Uprzejmie  zemAą  i^^  dohrsc,.  arom  m«  com^ 


DOBRZEĆ    -    DOBYWAĆ. 

plecfitur  famiiiaritałe.  ib.  ( życzliwie  ,  przyiaeiellko  , 
•przyiażnie,  przychylnie,  nprzeymie.)  Oni  z  sobą  do^ 
brze.  Nieme.  JCr.  3,  6 a.  Dobrze  z  kim  mieszkać  o5. 
mieszkać.  $.  Dobrze!  interj,  ajprm.  gnt!  W^ę  te<kt! 
Jlos$.  6Airoace.  Dobrze!  (lanie  się  tak  Oycze,  Ttat, 
4 a,  d.  Zamiall  tego,  co  miała  mówić  dobrze!  zawtie 
odpowiadała  nie !  Teat.  aj,  ij.  (06.  tak.)  DOBRZEĆ, 
niiak.  ndk. ,  zdobrzeć,  wydobrzeć,  dk.,  dobrym  się  fta- 
wać,  lepszyć  się,  naprawiać  się,  gnt  tterbm,  befft 
Wtttti,  ftcb  befferu*  Mwai.  ifig^  Człowiek  mieszkaiąc 
z  dobrym  człowiekiem  zdobrzeie.  Gih  Poji,  aio,  &.  Z 
łasa  przeniesione  krzaki ,  pod  ogrodniczym  ftaraniem  do- 
brzeią.  Mon.  71,  386.  Rana  dobrzeie.  Os9  Wyr.  (goi 
sic»  Wirb^efl,  ^etlf.)  Psy  dobrzeją  taką  odprawą.  7>. 
(Rf.  Ao6p:&XDft  tyć,  tłuicieć,  grubieć.;  •DOBRZE- 
CZYNNOSC  ,  ob.  Dobroczynność.  DOBRZUCHNY, 
DOBRZUTEJNKI,  ob.  Dobruchny.  «DOBRZYC,  crfti, 
.  ndk.j  naprawiać,  polepszać,  dobrym  czynić,  gMt  OM: 
4bfll ,  beffem,  9erbf ifrni*  Dobrzyycie  drogi  i  sprawj  wi- 
szę. Budn.  Jer.  7,  3.  Dobrzyy  albo  udabrzsy  serce  twoie. 
ib.  Rs.  C4Ó6piini& ,  CAa6pBBan]&  lepszy  smak  nadawa-, 
OAOCpmnł,  OA06piiiii£,  AÓ6px>  potwierdzać,  approbs- 
wać.  DOBRZYC  się,  ulepszać  się,  poprawiać  się,  o£> 
Dobrzeć.  DOBRZYŃ ,  ia,  m. ,  miafto  w  woiew.  Płockim, 
ftolica   ziemi  Dobrzyńikiey.   Dyk.  G.    1,  x68.   dne  6t«^t 

in  b.  SSot».  ^Uht  {Sr.  2.  2)0rhtf ;  Ger.  S^ibrm  wieś  w 

Biższey  Luzac. )     DOBRZYŃSKI,  a,    ie,'  od  Dobrzyiui, 

2>0br}Uier;,  tMm  S^obr^tll-      Konrad,    niln   wezwał  Kjij- 

żaków,  Astaaowił  duchowną  milioyą   na  wzór;.kaw9len>w 

mieczowych,,  daiąc  im  w  possessyą  samek  Dołn^ffl :  o 

krzyżowi  żołnierze,  nazwani  od  zamku  bracia  ł)obrsyńscy, 

pote'm  złączeni  zoftali  z  Krzyżakami.    Pfar.  HJl.  5,  200. 

Pochodź,    od  słowa   dobry ,    opr6cx  Jkładanych  z  f^- 

.  bro :   udobruchać ,    rozdobruchad ^   wydobrzeć^  niewydo" 

brzaty  i  ^maiodobry.. 

DOBUDOWAĆ,  ez.  dk.^  dobudowywać,    czfiL  budowams 

dokończyć,  9xAHvLtXkę  DirllfRb^  feftig  baiten,  toUenbei; 

^A.  bojlaoćti ,  bofłotDim,  b0fl«l911gi;  /fos^.  AOcmpOHint, 
AOcmpauBamB;  Ec.  AOSaAaio.  Budował  i  dobudowił 
kościoła.  ].  Leop.  3.  Reg.  6,  9.  (dokonał.  3  Ltof^) 
Przywiózł  córkę  do  miafla ,  dokąd  nie  flconał  a  nie  dobiidowil 
domu  swego.  1  Leop.  3  Reg.  3,  1 .  Budn*  ib*  Kościołów  si- 
czętych  dobuduy.  Sk.  Dz.  5x7.  Dom  ieszcze  niedoba- 
•  dowany.  Zebr,  Zw.  wj.  Domu  nie  dobudował.  Bid. 
UJ}.  5o^  §,  Do  budynku  przyczyniać ,  przybudować, 
1I0<(  me^r  Itmen,  bajlt  banen*  Do  pałacu  ieszaze  dobu- 
dował pomieszkanie  dla  ludzi.     Dobudowanie;  Rs.  A^* 

cmpóKKa,  etn  9}ebeiigebi«be. 

DOBUDZIO  się  kogo,  zaimA.  doi. ,  cucić,  ażby  się  ocknął, 

budząc  ocucić,  emu  etmittn,   aufweifen,  ermunurn') 

Bh,  bobubUi  fCf  Bh.  Ao6yAHniBCA,  Ao6yxaiocS.  4o6y- 
BCHBaiocl.  Tak  okrutnie  zasnęli,  że  się  ich  dobudiić 
nie  można  było.  SA.  Zyw.  a,  a88.  Pot.  Pocz.  b^-j.  Zasy- 
piaią  tak  mocno  ^  iż  ich  dobadzić  się  nie  można.  Kruf* 
6  i5. 
DOBYĆ,  DOBYDZ,  -  ył»  -  cdę  dk.,  DOBYWAĆ  ndk. 
Aontyn.  et  frequ,  -  {.  wła^ciw.  niioA,,  dobywać,  ai  do 
.pewnego  czasu  bywać  przytomnym,  doftawać,  doczekiwac, 

M  (in  tinet  geulfrit  $eit)  mihtn,  ba  Neibfi.  Dobywa 

<m  ZAWsae  ai  do  awoiej  godziny.  Off.   Wir.,  ztąd  czyn^ 


"^  r 


DOBYWAĆ. 

'J)0BYWAC  mieyaca ,  miafta,  fbrtecj,  ohlęienitm^  titnr- 
toowanicm  bra^  mieyace  ,  eineil  t)tt,  Hut  Staht,  tefhlttg 

teU^etn,  iefkńtmtn,  finiune^men  fttd^eii;  doóydi  miey- 
aca,  po  dobywaniu  wsiąć,  etfHitmen ,  rintte(fmfti  ^  fts 
thtm;    Bh.  Mevt,  bchi^t,  bo^pti,  boM;  bobubn,  bo- 

lepwMt  SbObpwati/  tDpbOgOWlttt;  (w  inszych  dyalektach 
ma  snacsenie  dodawania,  nabywania^  zyflcania ,  wygry- 
wania, korcyftania  /  swyciciania ;  Sr.  i.  htipcj,  bobpblt/ 

bobdntlfttf;  K</.  dobit,  sadobit,  predobiti;  Cm.  dobiti, 
dobim ;  Rg.  dobitti ,  iS/a.  dobiti ;  Bs,  dobittij  Cro.  do- 
biti,  dobiv8ti,  dobaTlyatl:  Rł.  Ąofihimh  ^  4o6BiBin]&}« 
Dobywali  zamku,  a  dobyć  go  nie  mogli.  Papr,  Ryc,  5i3. 
Złoto  silnidy  dobywa  fortec ,  nii  ołów  i  ielazo.  KolL  iift. 
1,  93.  Wofoiki  Woiewoda  miai  bydi  gotów  dobywać 
pod  Turki.  Biafogrodu.  Bieł.  Xr.  435.  Sla.  tńchi  grid.) 
Głód  fortec  dobywa.  Bardz,  Luk,  62.  Śmierć  natarczy- 
wa Ze  wszech  fhron  przypuszcza  szturm  na  mię  i  dobywa. 
Kul.  Her,  286.    Nie  dobywa  ai(  tych  fortec,  które  długo 

attakować  trzeba.  T€at.  i5,  4i.  man  bdagett  ni*t  folcbe 

8eft  •  •  J.     Zamek  niedobyty.  Baz,  SA.ASj.  którego  nikt 

dobyć  nie  moie  i6,  JTr^m.  61^.  nHerftArtnbat ,  nufintie^tiis 

bar*  Dobycie  ,  Cro.  nadobladAnye  ;  Rs,  rpaAOBSflinTe, 
nOROpĆHie.     §,  Dobywać,  wyciągać,  wyimować,  dofta- 

wać,  J^etan^iiet^en ,  J^et^uintf^mtn ,  betoor^le^rti.  Dobywa 

azpady,  chcąc  zabić  napaftnika.  Teaf,  55,6,  26.  ff  ^tf(t 
ten  3)egf  n.  Na  cói  nosić  szablę,  gdy  iey  nie  chcesz  nigdy 
dobywać.  Zab.  1 2;  288.  Za  Mieczysława  naftał  w  Pol- 
azcze  zwyczay  dobywania  pod  czas  ewanielii  do  połowy 
azabel ,  na  inak  gotowości  ku  obronie  wiary.  Warg,  Bft. 
1 3.  Na  sfowo  f  dobądi  pałasza !  za  rf koief ć  aic  chwyta 
a  pałaai  z  pochew  aic  wyciąga.  Kaw,  Nar,  3 60.  Dobądi 
miecza.  Bardz.  Luk,  2,  36.  Pilch,  Sen,  3«.  Miec£  do- 
byty, ein  \itUi  6<(tOert.  Biel,  Kr^  98.  azpada  dobyta, 
Cin  bfo^er  2)egen.  SimiUr.  Chuftki  dobywszy  ,  ucierał 
aobie  nos.  Dobywa  chuflki,  natartey  piimeni.  Zab,  9, 
547.  Zabł.  er  iUf^t  hai  Cd^nUpftUĆi  ittani.  Jak  rzeczy 
w  ucho  wpadłe    nazad  dobywać.  Perz,  Cyr,  2,81.  IDicbrt 

^ctan^boCIeti;  wteber  (etait^  befommfti.  tr,  ijlg,  wynay- 
dować,  wyszukiwać,   Jetporfu^en,  l^eraii^  fucten.    Po- 

grzebionych  dobjrwał,  Zrn,  Poji.  3,  532.  b,    wykopał,  et 

§rnb  |!e  au^.    Dobywać  irzódła ,  odkopywać ,  anf^rabett* 

Dobycie  gruntów  na  budowanie  chałup.  Pam,  83,  4o3. 
Dobywanie,  Dobycte,  u  górników,  bal  %ixUxn ,  ble 
{irbfmng,  wypróinianie  wnętrza  górzyfto^ci,  wyrębo- 
tęsLBie,  Mier^M/kr,  Dobywać  taiemnicy,  aekretu  s  dochodzić 
go  ,  dowiadywać  się  go ,  hai  Gf^eimillf  ffttau^  bo9' 
Ifn,  etf9tić)€n,  ergrAnbm.  Jednego  próinofć,  drugiego 
gniew  wszyftko  filutowi  odkrywał.  Tego  chwaląc,  temu 
przecząc,  sekretu  dobywał.  Jabł,  Teł.  224.  Dobywać 
fłoan  ,  tonów,  sadzić  się  głosem  ,  tonami ,  fefnc  SHmme, 

Zhnt,  tfbten  faffrn,  etfcbaHen  (alTen.    Dobywał  głoau  Do- 

minik  S.,a  różaniec  zalecał. i?{Vj(. i>om.  16.  Takich  tonów 
on  muzyk  dobywał,  ie  go  Jowisz  u  ftołu  rad  pewnie  po- 
słucha, jabł.  Ter.  111    (er  JeJItc  Mć^e  ttłne  ^ewor). 

Dobywać  aiły,    dowcipu,    konceptów,    sadzić  się,    silić 

aię,  natęiać  się,  feine  Sitiftt,  felnra  ®f9,  fffne  (Sim 

fiflfe  tnfbif ten.  Kat  chcia}  wszyflki^y  aiły  dobydi,  i  w  szyię 
ciął,  ale  miecz  się  do  rękoieici  ftrzjrwił.  Sk.  Dz.  262. 
Dobądź^wego  dowcipu.  Boh.  Kom. -^^^S^.     Kaida  rzec*. 


bOBYDZ    -    DOBYTEK. 


♦^ 


która  iui  umiera,  of^atnich  sił  dobywa,  S  one' wywiera. 
LeiZ€Z.  Cl,  78.  'W  głowę  aię  ikrobie,  konceptów  dobywa. 
3abł.  £z.  C.  5.  -     Dobywać  iwiadków,    wynaydować» 

wyszukiwać  ,   wyftawiać  ,    ^eiigett  aoffii^eii  /    diifllcffem 

Jęli  go  prześladować,  rozmaitych  fałszywych  świadków 
przeciw  niemn  dobywaiąc.  WyT.  Loy  43.  $.  Dobywać 
kogo,  wydiwigać,  wyprowadzać  z  czego,  wyswobadzać, 
wyratować,  wyrywać,  eittf »  ( ani  bft  92ot^ /  ani  befSes 

fabr;  brtanlteiPen ,  et^eben,  etnpbt  ^ebm,  t^tn  anf^el- 

fen.  W  iakim  baczeniu  cnotę  bóg  ma,  patrzay  laidy, 
J  iako  jYy  dobywa  z  ciaanych  kątów  zawzdy.  Papr,  Ryc. 
4o3.  Portuna ,  co  okrutnie  z  naywiększych  iartuie  ludzi, 
innych  dobywa  z  prochu  naynieszczę^liwatych.  Zab,  i5, 
43.  DOBYDZ  aię,  DOBYWAĆ  aię  zaimk,,  a)  dobywać 
aię  dokąd,  wdzierać  aię,  wcisnąć,  gwałtem  się  gdzie  wła- 
mywać, mir  0e»att  einbttngeii,  einbrrcbeti,  einfAnufU- 

Złodzióy  aię  do -komory  dobywa.  Jabł,  £z,  B,  Gdyby 
aię  kto  do  domu  czyiego  dobył  w  nocy  i  uczynił  azkodę , . . 
Chełm,  Pr,  162.  Raz  do  komory  złodzi^y  się  dobędzie, 
Zchwyci  koguta  ipiącego  na  grzędzie  .  .  .  Zab.  12,  S08. 
Zbroyni  sTę  do  domu  arcybifkupa  dobywać  poczęli ,  i  iui 
tyłem  przez  aad  przełazili.  Sk,  Zyw,  2, 455.  b)  Dobywać 
aię  zkąd ,  z  pod  czego ,  wydobywać  aię ,  wyłamywać  aię , 

ff<b  ber^orotbeiten ,  b^not  bringen^  (ftbor  brecben.  Radóić 

chciała  pokryć,  którą  w  atrcu  miała,  Leci  nie  mnićy  aię 
na  i^y  twarz  ona  dobywafa.  Jabł.  Tel,  3.  Krwiftym 
.^ludziom  zwykła  aię  częfto  dobywać  krew  a  noaa.  Comp. 
Med.  447.  Słońce,  gdy  się  z  za  chmury  dobędzie  *  •« 
Karp,  7,  53.  Dobądź  ai^  z  pod  wód  Neptunie  i  doday 
pomocy.  Bardz,  Tr.  5 4 o.  Radby  aię  dobyf,  iako  zwody 
mucha.  Pot,  Sył,4y^,  O  iak  aą  mocne  przyrodzenia  aiły, 
Łzy  mi  ti^,  chociai  trzymane,  dobyły.  Morezt^  260. 
Mnie  aię  łzy  z  o«zu  dobywaią,  Boh.  Kom,  6,  3o2.  Łzy 
mi  się  z  radoicJ  wielki^y  dobywaią.  Te  fit  42,  d.  D.  et 
54,  c.  c,  Słuchay,  ięczenia  ztąd  się  dobywaią.  ib,  bb,d. 
4i.  Z  bladey  iego  twarzy  rumieniec  słaby  dobywa  ^aię. 
Karp.  1,  88.  Prawda  przez  iego  aię  ufta  dobywała.  SA* 
Lz,  1072.  Po  drzewkadbaię  winna  latorośl  ,w  górę  do- 
bywa. Uflrz,  Klau.  ag,  (pnie  aię^.  Choć  pokrywa,  na 
wierzch  się  miłość  azalona  dobywa«  Morszt,  218. 
DOBYTEK ,  tku ,  m. ,  'DOBYTCZĘ ,  -  ęcia ,  n. ,  bydło 
doTPowe,    zaprząg,    obora,    po   wieyiku    chudoba  ,    h^ś 

i?attl©ffj,  J5»aultCiere ;   Bh,  b»Mff;  botptce  ( w  innych 

dyalektach  słuwo  to  znaczy  korzyść',  zyft  ,  zdobyć^; 
Crn.  dóbizhk  ;  Vd.  dobizhek }  Rg.  dobit,  dobitak;  Cro. 
dobichek,  dobitek  {  D/.  dobit;  Sr.  3.  htlutt,  bobttflbr; 
Sr.  1.  bobćrt/  bobet|Hf  Bł,  dobit,  dobitak,  pribitak ; 
S/a,  dobitak  ;  £c.  AoChttnle  s  zdobycz).  Pies,  byk, 
iwierzę  kaide,  ieśli  szkodę  zrobi,  pan  iego  ma  nadgrodzić, 
a  to;  iefli  one  dobytczę  albo  zwierzę  weźmie  w  swoię 
moc.  Sax.  Art.  43.  Jęliby  sędziowie  z  ciąźanych  rzeczy 
oddalili  tei  i  iedfao  dobytczę;  tedy  temu,  który  szkodę 
ucierpi ,  według  szacunku  onego  bydlęcia  flraconego  maią 
wrócić.  Herb,  Stał,  5o6.  Ofiarowali  1  bogu  apokoyny  doy- 
bytek,  to  iefł,  dwanalcie  cieków.  Bieł.  Hfl.  32.  Kie 
moiemy  poić  trzody ,  póki  się  nie  zienie  wszyfiek  do- 
bytek. 1  Leop„  Genes.  29,  S.  Maziminua  ceaarz  s  mło- 
dych lat  pasł  dobytek.  Bieł.  Sw.  54.  Smok  ten  wielkie 
szkody  w  ludziach  i  dobytku  czynił.  Tward,  Daf.  pr, 
W  gorącu  wielkim  dobytki  itfy  przed  wozem  ufialy  \  tedy 

5? 


45o       DOBYTKOWO    .-    DOCHODOWY. 

ayirsafa  LrTnicę,  s  ktdrsy  gdy  aię  napiły  bydlęta,  wnetie 
•ity  wsiciy*  SA*  Zyw.  i,  37 7«  Ludzi  sobie  równych  na 
awóy  dobytek  rachuiąj  Frzzjir.  a6.  *$.  Zdobycz,  b(f 
9eiite,  bet  9i<lttb*  Ciato,  ie  ikazitelne,  ziemia  doby- 
tkiem mieć  będzie.  Tr,  iDOBYTKOWY,  a,  e,    bydlcfcy, 

S&\t%  ' ,  S^ier  a  {Sr.  1.  MitUwni,  Mtwmni  zy&o- 

wny).  Ma  siemię  bardzo  buyną,  co  zię  dotyczę  paftw 
dobytkowych.  1  Leop.  Num.  3 2.  •DOBYTNY,  a,  e, 
mogący  bydź    dobytym    {ob.  Dobydi),    einnc^m^ar ,  JU 

ero^erit  tnidUc^;   oppos.  Bh.  neboboteMnó  i  ^^-  nęao- 

OopHMUH.  DOBYWAĆ  oh.  Dobyć.  DOBYWACZ,  a, 
i/i;,.  DOBYWCA,    y,  m,,    doby  waiący  miada  ^    fortecy, 

brr  Croberer ,  Sinnebmec  eitie^  Drt^>    Vd,  premagauz; 

Rf.  noiLopHrneAA.  DOBYWALMY,  a»  e,  dobywaniu 
miaft  służący.  Cn.  Th.  CtObetUlld^  s  . 

«DOCHADZ AC  czftl.  oh.  Dóyśdź ,  Dochodzić. 

DOCHLAPAC,  DOCHLNĄ^C,  doieić,  doitopać  ob.  Chla- 
pać, Chlać.  .    ' 

DOCHŁOSCIC  cz.  dk. ,  dochfoflać  ndk. ,  chtoflą  dokuczać  , 

jig,  dogryźć,  doćwiczyć,  mit  $iebe»  ittfeccn-,   ąuileft/ 

mdttera,  peinigen.  Woinica  tak  koniom  dochtoClat,  ie 
aź  lecowy  a(Ul.  Czach.  Tr.L.i,  Zty  ięzyk  gorzey  może 
dochlościć,  Niż  iadowite  swoim  żądłem  węże.  Fot.  Syl. 
36.  Śmierć  wsayftkim  iednako  dochloici.  U»  60 1. 
Twórz.  Ok.  A.  3. 
DOCHÓD ,  u ,  m.    a)  dóylcie ,  dbdążenie',  ftanie   u  kresu , 

dgsięgoienie ,  Hi  M  bln  ® ej^eti ;  Hi  errel(^eti ,  (It^u 

beil/  StUngetly  (i{^.  dohod  aduąntus\  Sr.i.  HIH^  ^f^ 
tus).  Pewnym  iutra  dochodem  pochlebia  swey  biedzie , 
Aż  tu  śmierć  nagle  kosą  iak  w  ktoś  nań  zaiedtie.  Zab. 
i6»  377.  -  Dochód  przy  przepalaniu  gorzałki  ,  n.  p*, 
wódka  dochodem  trąci.  X.  Kam.  ściek,  fusy,  $BobenfaQ* 
j.  Intrata,   prowent,   przychód,    pożytek,    Hi  <3tn(onis 

t»eti,  blf  (Sinaabme ,  bte  ®nlftnfte;  Sio.  buc^obi  Bh.  bu^ 

(bob ,  ba<^Obef  /  Aułeief  ,  ptigem  ;  Rg*  dóhodak ;  Crf^. 
dahodishe,  perhodishe,  perhodilshe ;  Vd.  dahodek,  dazhi, 
perhodishe,  noterrsetik,  noterpritje  *>  Cro.  dohgdek,  do- 
hodok ;  I>K  prihodyschye ;  fft.  dohodak ,  prihodiscchje  { 
Rt.  AOZÓ4b  ,  npaxOAl> ,  ypOKb  ;  E€.  AOXÓAeul)  {pppos. 
rozchód,  wydatek,  ezpens).  Zle,  kiedy  rozchód  większy, 
niż  dochód.  Cn.  Ad.  77.  Dochód  maty  wielkiego  rozchodu 
mieflrayma.  ib.  193.  Masa  dochody  niemałe,  miey  serce 
wspaniale,  ib^  a4o.  Pieniążki  są;  dochody  to,  dochody 
%  m^iego  folwarku.  Boh,  Kom.  1,  87.  Wybieranie  do- 
chodów do  ikarbu  Rzpltóy.  Pilch,  Sen.  38.  Dochód  roczny 
Crn.  lejtnize;  Bs.  littina,  dohodak,  iibtlUb^^  (SinfOttls 
tlli>t|.  Przyidzie  Slewierikie  pań  (Iwo  z  Nowogrody  W  wa- 
sze, iak  byty  i  przedtóm  dochody.  PaszA.  Bell.  B,  3.  b. 
{  czynszować  wam  będą  ).  Bg.  dohodardyo  cuaefiu^a; 
dohodarnik  ąuaefior ;  Bh.  bil(^0benftl9i^  Ger.etne  (Kfltte  ;  adu 

jbn^obenffó,  subft.  bilcbobtij;  bet  9lentmeiflct ,  ftm.  bśs 

4Jb«bnUf*  DOCHODNY,  a,  e,  czego  dóyść  można,  do- 
fiępny,  ttXMfb9Xf  SnUngiic^ ;  {Crn.  dahddne  aduentitiu^  ). 
Niedocho^ny,  niedodępny,  inaccessus.  Mącz,  Boreas 
0parzyika  ilwierdza  w  lato  •  niedochodne.  Ban.  K.  1. 
J.  Dochód  czyniący  ,  intratny  ,•  eintr4gli(b/  (SinMnfte 
Mnflfnb;  Bh.  bflcbObni;  Vd.  duhodizhni;  Rs.  f^on^A- 
|iuf ,  apflX0AHiiiH,  xx'£'6hIjh.  Wyuaydę  dochodną  dla 
ciebie  funkcyykę.  Teat.  3o,  b.  100.  Posiadał  dochodne 
fttrol^wp.    Osęol.  Mow.  94.    DOCHODOWY,  a,  e,  od 


DOCHODZIĆ    -    DOCHRAPAĆ, 

.  dochodu^  CteCemmm^  9  ,  ettmabtlt  ?  •  Księga  docho- 
dowa. DOCHODZIĆ  ,  DOCHODZENIE  ob.  Dóyić. 
DOCHODZrCIEL,  a,  m.,  dochodzący  czego,  nponunaiący 
się  o  krzywdę,  posżukuiący  krzywd,  powód,  powodowa 

ftrona,  bet  ^^ad^fu^er,  9ła4forf(^fr,  9(nfn<bft,  CHńget; 

Bh.  }p9ta(ft;  Bs.  izi(kalac',  Rs,  HcaumaaieAł.  Jnftyga- 
torowie^Rzpltey  są  dochodzicielami  krzywd  ićy  wyrządzo- 
nych. Skrzet,  P.  P.  ^y  2o3.  Jn  ftm.  DOCHODZI- 
ClKIiCA  Bs.  iźiikalica,  Rs.  ucaumameABHaga. 
DOCHOWAĆ  cz.  dk. ,  dochowywać  kontyn^  i  czftl. ,  Do- 
chowuie  Pr.  \  dotrzymać  co  do  czasu  lub  kresu  pewnego, 

Hwafften,  Wttn,  aufbemabtrit,  M  jii  einec  scoifen^fti, 
iii  hu  einem  ^ewiffcn  ^uitcte;  Bh.  bocbowati;  Vd.  dohn- 

niti  j  Rg.  dohrauiti,  dokragnirati ).  Drzewo  do  potrseby 
w  troiaki  sposób  dochowywaią ;  dochowuie  się  albowiem 
w  (losach  na  oŁwartóm  powietrzu,  albo  w  szopach,  tlbo 
też  pod  wodą.     Jak.  Art.  3,   170.     Maiątku  dochowić, 

nie  roztrwonić,  ffin  ^ertoigen  sufatnmen  l^a(ten,  erbaltcir 

nlc^t  9etf(b(Cttbeni.  Skarbów  nie  sobie  ftary  dochowyws. 
Prot.  Kont.  B.  a*  Masz  bogactwa ,  myil  iakbyi  dochowt! 
pieniędzy.  Zab.  i5,  171.  Łacniey  dodać,  niż  dochowa^> 
Cn.  Ad.  409.  Trudniejsze  ieft  dochowanie  dóbr  nabytyck, 
niżeli  nabycie.  Nag.Fil.  i83.  -  j.  Dochować  wiary^sloWł, 

Kręne  unb  9(anben  balten,  aSort  H^Un>    Kto  boga  wii- 

ry  nie  dochowa ,  ten  ani  ludziom.  Cn.  Ad.  370.  i^ta 
nikomu  nie  wierzy,  niawart,  aby  mu  dochowano  wiary. 
Teat.  53,  d^  i3.  Wiem,  że  on  twoiey  pani  stówa  nie 
dochowa*  ib.  48,  b.  i5.  Dochowa  talemnicy,  zatrsymawi 
taiemnicę*  Cn.  Th.  tX  Ht^tt^H  0cb^imilif,  bftiltrl 
bf9  flid^*  -  i*  Dochować  kogo,  aż  do  wieku  męzkiego  wy- 
pielęgnować, wyhodować,  bU  )ti  (etitjrm  gmiffen  tttrr) 
aufetsiebeit  ^  eriieben,  gro$  )iebt'n.    Jam  cię  w  żywode 

nosiła,  a  piersiami  swemi  trzy  lata  sSywila,  i  chowała,  i 
dochowała  tych  lat.  1  Leop.  2.  Mach.  7,  27.  Dochować 
kogo  śmierci  abo  do  śmierci,  do  zgonu  go  utrzymać,  kar* 

mić,  opatrzyć,  flnen  btt  ao  ben  %tl^  unterbalten.  Kto 

oyca  mego  w  Harości  dochowa?  Sk.  Zyw,  %y  la.  Ociec 
ftary  zgrzybiałość  swoię  synom  polecał ,  i  o  pogrzeb  i  do- 
chowanie prosił,  ib.  1,  44.  -  $.  Dochować  się  ciego 
zaimk. ,  chowaiąc  doczekać  się,  wychowuiąc  doczekać  się, 

-  wychowuiąc  wyftawić,  but<b  (Śt^lfbnng  Wt  (l<bbftwrttłi 
gen ,  ffcb  er^teben.  Przez  ten  krótki  czas  łatwo  było  po- 
znać, iakichbyśmy  wkrótce  mogli  byli  dochować  się  akio- 
rów.  Teat.  a4,  80.  Czrtr.  j.  Ecuinttr.  ftadnik  dpcbo- 
wuie  klaczy,  dosyca,  dospokaia,  Ht  j^engfl  tbut  btt 
Stnte  genug*  Sudnik  ,  doch^wywaiąc  tych  świersop, 
które  ieszcze  poiądaią,  chować  też  pragnie  i  inne ,  cfaodai 
iuż  nie  potrzebuią.  Hipp.  20.  DOCHOWNY ,  a  ,  e, 
sposobny  do  dochowania,  trwały,  yrrwabfbOT,  Mf^ 
Wal^tHt,  bauerbaft.  Suchary  od  chleba  Iżeysze  i  do- 
chownieysze.  Sł,  Ob.  i45.  DOCHO^YWACZ,  a,  n. 
dochowuiący,  pilnuiący,  wypełniaiący ,  bet  ^rittt,  Ct* 
ftideC;  iBeOba(^ter.  Szanowny  ten  mąż,  ścisły  docho- 
wywacz  sprawiedliwości.  Nieme.  Kr.  4,  169. 

DOCHRAPAĆ  się  czego  zaimk.  dk. ,  dogramolić  się  do  cze- 
go ,   dóyść  po  chrapach,  trudnościach,  przeszkodach ,  swło- 

kach,  mit  ^ttcer  SD^Abe  enbdd^  bo(b  etwai  etlangen,  [tf^ 

gattem ).  Po  dwudziellolctaićy  pracy  ledwiem  się  tego 
dochrapał,  co  mam.  Teat.  1,  c.  35.  llalu  się  docbra* 
pa  wszy ,    przyklękła  na  brzegu.    Zebr.  Ow.  33*  e/  aJS* 


• 

1 


w^DOCHWATKI    -    D0CIA,GN\C. 

Dochrapać  się  wioiki.   Fot.  Pocz,  71 4.     Mnodsy  się  waią 
Jndyi  dochrapać,   Ządaiąc  bogactw  gwałtownych  nałapać. 
JClon.  Fi,  C.  a.  B, 
w  •DOCHWATKI,  w  ♦DOCHWYTKI,  w  •DOCHWYTKĘ 
adverbiaL ,   w  dopadki ,    w  dorjwki ,    dorywcio  ,    erioU 

f4eiib,  anfgreffenb,  cr^afc^en^;  (^z--  1.  f  watom  spiesznie). 

Jarosław,  w  dochwytkę  woyflco  zebrawssy,  ubezpieczo- 
nego Bolesława  oflcoczył.  JCrom*  70.  raptim,  elUnhi, 
fc^KCff,  naprędce,  w  biegu,  w  pędzie).  Kni  spaliwszy 
samek,  w  dochwytkę  z  niezmierną  zdobyczą  do  domów, 
odeszli,  Krom,  3io.  et  Sag.  -  W  dochwytki ,  z  nie- 
nacka ,  z  nienagła ,  obiter,  Mącx.  byle  zbydi  ,  od  ręki , 
•^f n  Wn ,  lefc^t  »eg.  *$.  W  dochwatki  co  pisać ,  i  tędy 
owędy  ,  €X  interuallis.  Mącz.  Chwile  ,  które  nam 
B  nienacka  zbywaią  od  potrzebnych  spraw ,  w  *dochwatny 
.  czas  niektórzy  mówią ,  tempui  substciuum.  Mąez.  Succi' 
siuat  operae  wdochwatnia  robota,  ib.  Succisiue  alicuid 
agtre  w  dochwatki  abo  w  dorywki  co  czynić,  iako  nie- 
f  którzy  mówią,  ^^cz.  w  oderwanych  od  innych  zatrudnień 
chwilach,     DOCHWYCIC    cz.   dk.  ,    zupełni©  uchwycić, 

t^6IKg  ergrrifen,  faffen,  fe(l  Calten;  -R^.  dohittiti,  dohi- 

tati  •,  Cro.  dohititi ,  dohitavam  }..  DOCHWYCIC  się  czego 
zaimk, ,  chwytaiąc  dosięgnąć ,  zachwycić ,  etWf fff tl^  tt* 
lafć^etl,  emeifetl.  Krokodyl,  gdzie  się  człowieka  do- 
chwycić  może ,  tam  go  poirze.  Kosz*  Lor  45. 
J3ÓCIA^C ,  -  iął ,  -  ięli  •,  F,  dotnie ,  dotnę  cz,  dh, ,  dod- 
nać  ndk,^  do  szczętu  uciąć,  ]DOÓetlb^  blir(^9iinett>  ilbs 
^Htttll,  Utniemy  dwie  ławice  dla  'pływania ,  a  pot^m  m^szt 
ikręrony ' dotniemy  u  dołu.  Jabt,  TeU%\,  Nie  dociąłeś 
tóy  gałęzi.  7>.  Kat  ią  trzy  kroć  ciąwszy,  uciąć  iey  szyi 
nie  mógł,  i  tak  niedociętóy  odbiegł.  5A.  Zyw.  3,  567. 
DociV>  sabić  na  śmierć,  dobić,  90ltetlM  tobt  ttliK^Ctt. 
TatarzynWi,  gdy  niewolnik  w  drodze  aachoruie,  zetni« 
.£o,  czasem  i  nie  dotnie,  tylko  zamordnie.'  Haur.Sk,  5'i6t 
—  Dociąć,  podrąbać  po  pewny  kres,  naciąć,  naderzliąć 
po  pewną  miarę  długości  lub  głębokolei ,  Mi  tOt^iKti  (dftf^ll/ 

Wi  )«  rinetn  beftioimten  ^uncte  ^n  liaiten.    Dotniy  do 

tego  sęku.  7>.     $.   Dociąć,  w  pień  co  do  iednego  wyciąć, 

dotępić,  doniszczyć,  ^M  voKenb^  niebet^aitni;  in  bie 

f^fClme  l^aueil,  nUbetfJbeln.  W  pogoni  nieprzyjaciela  do- 
cięto.  7>.     $.   Cum  Dativ,  dociąć  komu,  uderzyć  kogo 

do  żywego,   efn«n  %Mtn,  Ww^t  M^  txi  fii\t,  \%Xi 

tM^tt  bnrc^gfrbeil.  Dociął  chłopcu  za  tę  swawolą.  Tr. 
dobrał  mu  do  iywego.  7>,  $.  Fig,  docinaĆ  komu ,  przyci- 
suiĆ  słowami,     szczypać,    przymawiać  ,    przytyk  dawać, 

•nupkę  dawać,  eitietii  mit  6tf((rlf9eii  )itfe(eti,  Auf  il^n 

fi^eltl ,  {(n  mit  iSorten  Hngteife tl.  Tak  sobie  ięzykami 
docinały  ohie,  .Mon,  76,  7.  Ah  Imialku!  takie  ięzyk 
twóy  dotnie ,  dokuczy  kaidemn  1  Min.  Ryt.  i ,  75.  Dziwna 
ci  się  rzecz  widii ,  i«  podłego  ftanu  Człek  ubogi ,  tak 
iwawo  imię  docinać  panu.  Min.  Ryt.  i,a88.  o3. Docinek, 
Przycinek, 
]!>OCI\GNA^C  ^*,  dk,  ,  I)ociągać  ndk.  ,  ciągnąć  co  do 
pewnego  krean ,   M  %U  cfnf m  detoiffcn  H^lMitt  WlUf^^U , 

fpMntn,  Mneti;    Bh.  bota^nauti,  Maf^l,  bota^nti,  bos 

U^tWUtii  Sr.  1.  bOCiatn,  bOCJal^am;  Rs.  AomstHymhy 
AomJirHBam.  Gdy  ręce»  które  ^wiat  fiworzyły,  Do 
dziur  ,  sznnrani  lu*ęcąc  ,  dociągało  Bezecne  plemię , 
s  mieyic  swych  wypadały  stawy.  Odym.  Sw.  3,  Źf  A  4. 
Dociągnąć  cifciwy.  Mią/LJRyt.  s^  iSi.    bif  tStlfUt  mif$ 


DOCIA^GN\C  -  DOCIEC. 


45 1 


fpantten.  Dociąga  łuku  ChirOfi.  Bardz,  Tr,  53a.  napina,  do- 
pina, rrfpantlt  ben  SBOgeil*  Dociągniyprzączki,  poprzęgu  do 
tćy  dziurki.  Tr.  -  Slov,  Prov.  Jimt  ^n^Oml  teg  fojf  «'e  bOs 
tabnff ' ^^™i  gębami  Uj  fkóry  nie  dociągniesz,  nie  dokażesz 
tcmi  śrzodkami ).  §.  Dociągnąć  czego  ,Jig.  tr.  dopełniać  do 
pewn^y  liezby,  do  pewnego  ftopnia,  doprowadzać,  f^ 
M  tOO^itl  brfngen*  Niekompletowe  reymenta  dociągnąć 
trzeba  w  czasie  woyny  do  tysiąca.  Leszcz,  Cł,  ii4«  Nft 
reiefh-zyk  krćiki  przypisował  tym  dyscyplinom^  które  prze* 
szły  ,  aby  przyszłych  dociągał  t^  pamiętnr^'BirA.^A*  a 3. 
W  domu  przedam  dobytek  i  swego  dociągnę  \  a-  do  Oło« 
•  muńca  zapędziwszy ,  ciągnie  mię  ]Niemiec  iak  chce.  Góft^ 
Cr.  62.  (dopnę  swego )<  Pierwóy  dziesięć  garncy  wy- 
'  piwszy ,  nic  mu  nie  szkodziło ;  a  teraz  ledwie  o^miu  do- 
ciągnie ,  a  częfto  mn  się  potoczyć  przyidkie.  Mon.  68,ae5. 
Jak  wiele  chory  ma  pić  tćy  wody,  nie  wyraię,  iedno 
iem  iui  namienił,  ii  naywięc^y  dó  gamca  ma  dociągać.* 
Syxf,  5x^/383.  kontynuować  ai  d.  g.  et  foM  M  S«  ^•t« 
fortfe(en).  -  tr.  dociągać  czego,  dągnąć  na  co,  do- 
chodzić czego ,   dąiyć  do   cz^go ,    szukać  czego ,    lOOranf 

"  l^insie^en ,  (inurbeiteii ,  tatuaćf  ffreben ,  fid^  batnm  bemń.- 

fftn,  ti  fm^tn^  Żydzi  opuściwszy  urząd,  sami  sobie 
sprawiedliwości  dotiągali.  SM.  3i«  Nie  tylko  ieby  mieli 
podług  sprawiedliwoifci  swoiego  własnego  dociągać,  ale 

'  wielkiemi  szkodami  łupią  ieden  drugiego.  Gil.  FoJI,  i3. 
Nie  tak  dalece  moc  rozciąga  swoię  nad  niemi,  iako  wtęcey 

'-    sztuk  i  fortelów  swych  dociąga.    Jan.  Lig,  B.    (uiywa 

-   fortelów  V  er  fuc^t  iben  feinen  ^tttwflgtiffeti  ©fbrau*  Jti  m«s 

Cbf II  )•  $.  Dociągnąć  do  końca  ,  dokońciać  ,  dokonać , 
IM  3U  (?nbe  fortfe^etl/  beenbigrtl.  Jak  to  przykro  będzie 
resztę  dni  w  samotności  dociągnąć,  Teat,  ibiC,  9. 
$.  J\rei/rr.- Dociągnąć  dokąd,    dóyić,     doiechaĆ,    ftanąć, 

IM  Oitt  %\Ątvi,  IM  (in  gelangen,  M  (in  fommi^n.    Stru- 

;     dzofiy   nieieftem  drogą,    tak  ii  do  miaita  dociągnąłbym 

dzil.     Teai^  43,  d.  D.    ' 
DOCIEC,  -  lekł,  -^  iecze  ex.   dk.,    DOCIEKNĄĆ  idnt., 

DOCIEĘiAC  kontyn,,  domi'erzyć  do  kVesu,  wybiedz,  do-> 

biedz,  wypełnić  zawód,  |ii  i^nbe  intifrn;  aii^Ianffii,  ben 

iauf  DOlIritbftI ;  Vd.  dotezhi ;  Cro.  dofcehi ,  doteohem , 
nadotćchem ;  Di.  dotechi ;  Rg,  dotecchi ,  dotjeccem  *,  Bs^^ 
dotecchl,  ftecchi,  dotrricjati }.  intrarisit.  Wszyftkich 
nas  grób  czeka ,  Czy  prędzóy  czy  poiledzey  zegarek  do- 
cieka. Lid.  fibr, .  44.  ^Jui  oflatnia  godftina  na  zegarzn 
dociekli.  Fseiimódl  99.  Niedobrą  nowinę  medyk  przy- 
nosi:  zegai^k  docieka. '/a/i^.  Bisl  A.'^.  'Widząc,  ii 
'  zegarek  iycia  tego  dociekał,^  i  imierĆ  się  zbHfała,  częAo 
o  ni^y  rozmawiał*  Sk.  Zyw.  3,  45.  Juf  docieka  ten  czas. 
Dyar.  Cr.  1 94.-  §.  Transithie  dociekać  czego ,  dochodzić 
czego,  śpiegować,  badaĆ,  szlakować,  śledzić,  einet 
€fl*f  lia<bfotWetl;  n«<|fyńteil«  Docieknąć,  docięć,  dóyldi, 
czego,  odkryć  co,  dowiedzieć  się,  domacać  się,  wy- 
wiedzieć się,  wytropić,  tt^Si^iun,  erf«tf(i(rti,  erdtńtibeti, 

' .  lPO|^nt(t  fomineK.  Jefi  tu  iakatf  zdrada,  muszę  wszyilkie- 
go  docieknąć.  Teat.  34,  c.  106.  Muszę  smutku  ^go 
dociec  przyczyny,  ih.  53,  d,  33.  Wiele  rzeczy  z  samego 
weyźrzenia  na  mnie  dociekł,  ib,  1 6,  ^»  aS.  Nie  mógł  do- 
/;ieknąć  nic  rzetelnego.  yai>ł.  Tei,  9.  JiJi  trochę  kłębka 
dociekam  po  nici.  Po/*  Syi.  4Si.  {^  fomme  fd^On  etWfii 
auf  l{(e  6)»nr«  Docieknę  tajemnicy*  Tear.  18,  I3i.  Do* 
ciekam  celu  waasego^  choecit  Bmie  podeylć.  U*  b^^  74. 

67  . . 


45i 


DOCIECZBKIB     -    DOCISK. 


Col  left  w  tey  robocie  ukiego ,  csego  nie  deciekam,  a  co 
out  chcą  prsedemną  utaić,  ió,  7*  6,  Sjs  Dociekaymy  co 
możem,  co  dociec  si{  godci ,  Wiek  nasz  w  wiela  odkry- 
ciach dawnieysse  prsechodai*  ICrfu*  W.  la.  O  wszyilkim 
iui  wie  ociec ;  prses  kogo  mógt  tego  dociec  ?  Zabf.  Z»  S, 
69.  Uaaedt  tak  ikrycie ,  ie  go  naypilnieysze  flraie  dociec 
nie  mogiy.  Nar,  HJI.  ^  38S.  (poHrzedi).  DOCI£CZ£* 
NIB,  spoftraeieBie ,  odkrycie.  Me  grforWung,  tftgrłm 
bttngi  S^^rnebntnng*  Hiftorya  naturalna  była  irzodkiem 
do  doci^sfoia  szkód  .i  pożytków  gospodarikich.  Wfg> 
Mar*  i,  101-  Tortury,  ten  dziki  i  niepew^ny  dociecze- 
nia prawdy  sposób.  Ojlr.  Pr.  Kr.  1,11.  Odkryłem  zdraycę , 
sna  on  to  oioie  docieczenie.  Teat,  45,  b.  a4.  DOCIE- 
CZONY ,  którego  docieczono ;   i  do  dorleczenia ,  mogący 

bydf  docieczonym ,  mtbetf t,  crfotfd^t  >  U.  erfotfc^Ud^ ,  tnU 

t^(fb(|t.  Kołtun  ma  swoie  saledwo  drobno  widzem  docie- 
caooe  wipki.  Perz,  Lek.  i4.  oppos,  niedodecsony,  uns 
erforf^Ud^.  On  względem  interessu  iell  niedocieczony« 
Teat.  39,  a48.  Z  n\6y  nic  nigdy  wyczerpnąc  nie  moina; 
uiedocieczona »  nikomu  się  nie  zwierzy.  Teat,  i4,  97.. 
D0CI£K:,  u,  m.  docieczenie,  iai  Wa<^ferj((>ei?,  Ctfots 
f^en-  Roztrząsamy  tu  drogi  s  weaołym  dociókiem  Jakie 
nasB  wepólny  twórca  przedsięwziął  z  człowiekiem.  Przyb. 
Mm*  a''*3-  J^*^  ozłek  Wolno  pewnym  tropem  doświad- 
czenia     To      aweml      dociekami      w    naturę     zamienia. 

Zab.  i5,  87. 
DOCIBNGZYCcz.  dX.,  Docieńcsać  ndSł.,  do  pewnego  fiopnia 
cienkim  uczynid,  zupełnie  wycieóczad,  hxi>  )n   fillflll  ges 

wlffen  ®r(ibe  l«etbilniteti,  no^  me^r  «erb Anneii ,  poSettb^ 
gan)  bAnn  rnac^m  i  /<g.  dotinciti. 

DOCIBRAC    ob,    Dotraed. 

DOCIBRPIBC  m€d.  dk. ,  do  pewnego  kreau  lub  do  samego 
końca  wycierpieć ,  ieszcz&  więcey  cierpienia  nad  iuź  znie- 

aione  doświadczyć,  bi^  ya  ftnem  gemifTcii  %mttt  leiben, 
bnlbeiii  ^ollettbd  an^telbrn;  no(^  mebr  ba^u  feibeti,  but 

beRf  tlAffltt  /^«  doterpeti),  W  czyścu  oftatka  docierpieć 
mamy.    Rfy  Poft*  fi^  «.   3. 
DOCINAC  06.  Dociąć.      DOCINBK,    hku,    m,    docinanie 
ciego ,  co  się  tnie  albo  rąbie,  docięcie,  zupełne  do  szczętu 

ucięcie,  bg^  «illige  Vbbaneti,  SBegbanen,  92iebfrbaueR. 

Już  na  docinek  aiekierę  podniósł ;  w  tern  burza  drzewem 
zachwiała  i  obaliła  go,  Offl  Wyr.  J»  fr.Jig.  przycinek, 
przymówkayN przegryzek,    przekąs,,  uszczypek,  eftlf  .9tU 

.  ^eU9r  eltt  6tt(^e(worr,  dn  ^teb,  ein$rtcb^(RiU^ortrit). 

Jdiie  aobie  .-z  temi  docinkami.   Teat,  56,  c.  r6.     Zawsze 
farye,  zawsze  iakiś  docinek,  zawsze  iakai  klótaiA,  nigdy 
w  dobrym  humorze.  Zabł,  Amf,  61.     Mocne  to  są,  lecs 
atuasne  docink i,  ZabL  ZbA.  i  o .  AfQn  .71,^57. 
DOCIOSAC   cz,  dk,  y    dociesywać   czJlL  »    ciosać    ai    po  , 

\M   bltt  iinmurn,  b^neti,  bebaueK  ;   i^j.  Aonxecani&, 

AomecUBamB,    t)61lig  be^^Ufli* 
DOCISK,  u,  nif  docis (kanie,  dorzut,  docisnienię,  doslągnie- 
nie ,  doniesienie  ciikaniem  ,  ^i  btó  bi^  IHkrfcity  Stref  en, 

hai  <!rtei<4eii  mit  brm  fSurfe.    Ju^  by^>' f>bqie  woyHco 

aobie  przyszło  na  oko,  ale  nie  na  dociik  broni.  Warg, 
Kurc.  %%•  €Xtra  Uli  ictum,  Z\xt  na  iedno  docisnienie 
broni  blizko  siebie  byli.  Warg,  Kurc*  29.  ad  teii  jacfum, 
«  $.  Dognębienie,  do^łoczenic,  oflatni  uciflc,  dociążanie, 

9bfi.i|<^  92{f berbrń(f en ,  9{ieberbeugen.    Syknąwszy  na  do- 

cli^  brsemienia  zatoczył  się  pod  (baechf.  Prfyb,Ab^  137. 


DOCISN\C    -    DOCZEKAĆ. 

DOCISNĄĆ  cz,idnfi.,  dociftad  ncEi. ,  docifkiwać  cjr/}«/„ 
dorzucać,  rzucić  aź  do,  bU  WObhl  Oerffn*  Dorzucić,  do- 
sięgnąć rzuceniem ,  mit  bem  Ś^rfe  erreti^eii ;  ( Bh,  betf? 

fPnauti,  betiftl,  botil^nit  wydrukować,  odbiiaćdruk;  V<L 
dotisniti  s  dotknąć-,  Vd,  doftisniti  s  przycifkaĆ);  Bt,  do- 
tisnuti ,  dorinuti  protrudere ;  Kg,  dotisnuti ;  Cro,  doiutiti, 
dohitayam-,  R*»  Ao6pócaim,  AoniBUpHymi.  Do  tey 
lipy  kamieniem  docisnął.  7V.  Docisnął  nety  karaienieau  £. 
a.)  Dociikać  kogo,  dognębiać,  domorzyć,  |n  S^bOI  M^ 
(ten  I  VOflenb^  niebrtbrMen.  Ubóztwem  doci^niony,  na- 
iętność  swą  przedai.  Radź,  Lewit,  ^5,  aS.  Jeszcze  iaden 
Arach  ani  groza  nas  nie  dociika ,  a  lui  się  boga  przenj. 
Rey  Ap,  a5.  -  J.  Przymuszać,  mnsić,  s^ingett,  nitW 
gen.  Trzeba  go  iako  oftrogami  do  tego  docisnąć.  Rtf 
Poft,  J  i,  i'  Ai  niewola  dpcisnęła  go  do  tego,  toi  do- 
piero zrobił,  ib,  S,  5,  6.  Wołał  to  iego  miłosierdsio 
przypuścić ,  niiliby  go  był  prośbami  a  upornem  wołanien 
swćm  doci(kal.  ib,  H,  8.  Przysięga  dociika.  Rey  Zm,  5i. 
$.  Dociikać  komu,  nalegać  nań  luilnie,  dogrzewać  komo, 

etnem  sufe^en,  il)m  watm  mac^eii.    Gdy  mu  iui  matka 

dociikała  i  bić  go  chciała,  aby  powiedział,  zmyślił  ianą 
rzecz.  Erazm,  J{x,  J.  5.  $•  Dociikać  czego  na  kim,  wy- 
cifl^ać  na  nim ,  wymagać ,  wymuazać  ,  von  jemattbett  etMl 
er^Wlngen*  Jako  ty  masz  czego  dociikać  na  nim,  gdyi 
icft  iako  nędgny  robaczek.  Rey  Po/i.  H,  C,  Nie  dociikać 
nic  na  Panu  upornie.  ib.  H,  8.  Wszakoź  nie  dociftać 
tego  na  nim  upornie.  ib»  DOCISN"^C  e\^  zaimka  dk.f 
przedrzeć,  się  aś  do  ,  ffa^  lU  bln  bttt^r4ngett,  Ji  się  nie 
mógł  do  drz^k  docisnąć ,  chciał  oknem  ^yleić.  Bax.  Hf' 
59,  -  Docisnąć  się  czego,  dofląpić!,  dopiąć,  dochnpa^ 
-  aię   czego ,    dodrzeć  się   do   czego  ^   tnlt  ^itft  ettA^t 

erfd^Wlngen  ((tbldngen).     Docisnął  się  urzędu.  Tr. 
DOCWICZYC  cz,  dk.,  do  końca  wyćwiczyć,   wydoikoniW, 

bU^ttt  ^oOtommenbelt  ińj^en,  burd^  Uebung  9emlIfoiD» 

nen.     Niedo^^iczony )    niedoikonały ,    niedouczony,   lis 

f oDtommen  i  bem  e^  no<lb  An  Uebnng  febir.    Łatwo  potc. 

piaią  i  g&i^ią,  co  ich  niedoćwiczone   przechodzi  omyił/* 

Mon,   68,   196.  tcf.  niedowarzony> 
»DOCCIC,»DoCZCIC,*DOCZEDŁo^.Doczytać. 
DOCZEKAĆ  med,  dk.,  Doczekiwać  czfii.,  czekać  ai  pób', 

dotrwać  czekaiąc,  ptxun  fo  lauge  Hi  i  anihwntAwts 
ten,  an^tOAttenr  B/l.  boćetatl,  boćfati,  htcUm;  Sr.i. 

bOS«(af<4*  5/-.  i-bOCiataCJ-,  5#.  docckati •,  J^^.  doihakat, 
perzhakati;  Cro.  dochekati,  dochekirati,  dochakati;  Di 
dochekatł  •,  Rg.  docekkati  „  docekkivati ;  Rs,  AO^^a^** 
A03fCK4^in>  ,  Ji33KH4aiiib  ,  ii30)KAaniB  ,  BU3K4am>» 
BŁiMCMAamL,  HziKĄimh.  Woła,  prosaę  docackay!  fapr. 
Koł.  O,  3.  Doczekać  czego,  ikutck  czekania  osiągnąć, 
etwarten.  Doczekał  go  na  drodze.  Ojf,  Wyr.  -  §.tr,fig'  ^^ 

świadczyć,  doiyć,  erfabccii,  erlfben,  ^warten.  Oycowie, 

którzy  po  synach  swych  nieiakidy  pociechy  doczekać  p«" 
gną  ,  na  nauki  im  nakładn  nie  iałuią.  GUcz,  Wych.  M.  J. 
Takiey  nędzy  ftaroić  biedna  doczekiwa.  Prot,  Kont.  ^ 
Po  mnie  tego  nikt  nie  doczeka,  abym  aię  boga  lą^ 
miał.  Sk,  Zyw^  i, 1^3.  Patrz  ^^aa  zazdrosny,  gdy  łnówiin, 
ucieka.  Dziś  twoie,  iutra  kto  wie,  kto  doczeka.  ATor.  i,5i. 
JCoryt,  Doczekam  tego,  da -li  bóg,  ieć  tego  będiie  i*L 
Cn,Ad.\f)b.  (uy^rzę  to  ).  Doczekał,  doiył,  doszedł  Iti 
lat.  Ol.  T/u  DOCZEKAĆ  się  caego  zaimk,,  ikutek  ««- 
kama  oaiągnąć,  et»Ht|  erfiW  feCe»,    tVHtM,  ^  ^^ 


DOCZERNIC    -    DOCZYTAĆ. 
Im ,  tri(^r  ttfflfettll  aewareet  f^aUn ;   Bh.  ttciat  fe *    Kto 

cseka ,  docieka  się ,  a  kto  się  sai  silt  Praed  ciaaem ,  csc- 
ftokroć  go  nadsieia  omyli.  Ziffior,  SUL  i^^.  Simon.  SieU 
6o.  Caeka4  ,  *  nie  docsekać  sif  ,  śmierci  aię  równa. 
HauT.  Sk^  173.  Taki^y  to  docsakaiem  się  pociechy  %  dsie- 
ciccia  mego!  T<a/, 55, 3a.  Jego  ta  naypewniey  dociekać 
aię  moina.  ^/or.  ATi^m*  a,  108. 
DOGZERNIC  ex*  dk, ,  docserniaić  kanu ,  pocsernić  do  pewne- 
go kresu,  supetnie  pocternid ,  bU  IH  finem  gfWiffen  ^UllCte 

•l(t  ®tAbe  fc^tpir^eii ,  itiffig  f(d^»«¥}  tnn^eit  i  i{#.  Ao^ep- 

MBOiB,  AonepnuBamł. 
DOCZES AC  cz.  dk, ,  Docsesywad  cjb^/.  ,  cupel:nte  wycżesać, 

a«  (Snbe  (dmmen ,  yiHiS  au^fimmeni  i3A.  bocerati;  boće^ 

fUMm;   AjT*   docesgljatti ;  /{j.  AOHecamb ,  AOHecueainfi. 
"Wypada ,  ieszcse  głowy  swdy  nie  docsesawsay  ,     Tylko 
wiosy  tam  i  sam  s  csota  zodmietawszy.  Otw.  Ow.  447. 
DOCZESNY ,  a ,  e ,  -  i«  adv. ,  do  czasu  tylko  trwały ,  IlUt 

«ttf  ftne  ińt,  yt\ń%;  nid»t  immermibtenb ,  ein(l»etUd; 
Bh.  citffnę;  Sr.  1.  ttatiafnc;  elaMj  ^'-  BpemeHuiaH; 

£c.  oo4A'ĆinHUH,  npuBpeM^HHMH;  K^/.  svojedanshni  r 
Cm.  eashas).  Dat  sprawę  o  chrzcie  swoim  Jan  S.,  ii 
ieft  doczesny,  i  ulUć  ma.  Sk.  Zyw.  a,  i56.  Doczesne  a 
krótkotrwale  są  te  rzeczy,  które  bogactwy  nazywa ią. 
Warg,  Wal.  127.  Doczesne  są  rzeczy,  które  widziemy , 
a  których  nie  widziemy  są  wieczne.  Baz.  HJl.  aag.  Ody 
•19  dobrze  powodzi,  nie  znać,  kto  przyiacielem  doczesnym, 
«  kto  nieodmiennym.  Budn.  Ap.  i53.  Jurid.  doczesny 
posiadacz  t  doiywotnik,  saftawnik,  arendarz,  dzierżawca  ; 
wieczny  ,  dziedzic ,  pan  dziedzicziiy.  DOCZESNOŚĆ , 
lei,  i.  trwanie  ograniczone  ctasem,   ble  ^CttigMti    Wt 

2D«iff  VM  fAf  eliie  ^eir,  Mc  SrUU^fflt    Nieśmiertelni 

duchowie  w  swóy  nieimiertelno^ci ,  A  ziemscy  mieszkań- 
cowie  w  swoióy  doczesności.  Koiak.  Cat,  B.  4. 

POCZYNIĆ  CM.  dk. ,  Doczyniwać  czjłi. ,  dodziatać ,  doro- 
bić, dopełnić  roboty ,  dokonać,  itw^i  SItJSnbe  Mngen, 
yeSeilbmi  ^r.  i ►  bOtiUm.  Zupełny,  dolkonaty,  doczy- 
niony,  'per/ectus.  Mącz.  Proch  ten  schoway,  a  co 
wifkszych  ziarnek  doccyń.  5icn«  528.  cf«. szczyniać.  (SA. 
bOĆtnlH  fe  popełnić  gnech,  wyA^pek). 

•DOCZYŚĆ  ob.  DoczyUć. 

DOCZYŚCIĆ  cz.  dk.,  doczyszczać  *onf.,  do  końca  poczy- 

Icić,   oiUg  triti  ttnu^en  ^    gun)  f  einigen  ;  Kg.  dociaiti; 
Rs.  AomcmtLmh  f  ĄOHn^ńitih,  AOHsimviBtimh. 
DOCZYTAĆ  cz.  dk. ,  ♦DOCCIC ,  ♦DOCZCIC ,  •DOCZYŚĆ, 
'^doczedŁ) ;  Doozytywać  cx/?/. ,  do  pewnego  kresu  lub  do 

końca  przeczytać,  M  ibobui  b«cd)(effn,  hn  ^tthe  (efen ; 
.  JA.  boftjli/  boctl,  boćttt;  łi*.  AOHćcnrt,  AOiMmamB, 
Aowmusaio.  Latopiszce  lada  iako  piszą,  według  swo- 
iego  zwyczaiu  ,  w  dowodzie  i  w  doczytaniu  chromego. 
Stryik.  245.  Nie  doczyta  sam  do  końca  ,  i  drugich  od  czy- 
tania odftręcay.  Xiądk.  278.  DOCZYTAĆ  się  czego 
Koimk^^   czytaniem  dowiedzieć  się,    osiągnąć  z  książki, 

rbttr(^^£efrii)erfabteii,  erfeben^  mtbetfen;  ba.  boćifl;  fe. 

Oftatka  sif  *doczcić  (doczyuć)  możesz  w4tym  rozdziale. 
Bey  Poft-  D.  5.  Uciesznych  kunsztów  ,  których  się  kiedy 
doczedt,  wiele  pamięta.  JTo**.  Lor.  i3,  6.  Gdy  przewo- 
żony -człowiek  czyta ,  nie  może  bydź ,  aby.  się  Moczy ić 
(doczytać)  nie  miał,  co  na  iego  ftan  należy.  Kcsz,  Lor. 
łi,  A.  Czytaiąc  zawady  się  tego  doćcić  możesz,  ió,  9j  3. 
Caytam  kaiąż^f)   abym  się  doccytai,    iakUyAi  fic  zl^ici 


DOD\C  -   DODAĆ. 


4S^ 


udrzegl*.  Hor.  Sat.  io3.  Patn  na  twarz  moIę,  adoczy« 
tasz  się  w  niey  prawdy.  Ttae.  55,  cf.  i4.  Roznmiafem,. 
źel  ty  miał  więcóy  czytać,  niż  on ;  ale  widzę,  nie  doc2y- 
tatel  się  ieszcze;  czytay  ieno  pilnióy,  uyżrzysz,  że  to 
dawnióy  inaczóy  było.  2Vorz.  Ok.  £,  2. 
DOD\C ,  -  ąt ,  dodmie   cz.  dk. ,  Dodymać  ndk. ,  dopełnić 

powietrzem,  ttocb  mfbt  jublafm,  4itfbtareit ;  Sr.  1.  bobti> 

jn ,  bobniem.  .  Dodyinay  pęcherza  ieszcze  nie  dosyć  na- 
dętego. 2.)  Fig,  tr,  Djabół  mu  te  mylli  dodyma.  7>. 
("poddawa,  poddmuchywa ,  podżega  go,  efnUafen^  etnger 
ben,  bie  ^ebanfen  n.  f.  »».)•  WszyAko  na  oczy  wyrzu- 
cił, co  mu  tylko  zaiadłoić  dodymata.  Tr.  TcL  298. 
$.  DODA^C  się  czego  zaimk. ,  dóniecić  się  ,  rtblofetl ,  AUs 

blafen,    butcb  iBlafen  bert»or(rfitgeit^  anfaet^en,  anredeit* 

Dódąć  się  ognia.  Ojf,  Wyr. 
DODAĆ,  DODADZ  cz.  dk.,  Dodawać ndX. e/  kontyn.y  Do- 
daie  Prats.  fłcU.  ,  Dodawa  Pr.  /ref u, ,  Doda  futur. ,  do 
danego  przyczynić,  przydadi,  tlO<b  meCr  bf^^n  debet!,   Jtt* 

gebeti/  snlegetii  M.  bobatt,  bobjttfint;  Kc^.  dodati,  do- 
da jati  ;  Cm,  dadAm ,  dadajam ;  Bg,  dodatti ;  Cr  o.  dodati  , 
dodanye,  nadodajem;  Bt,  dodatti,  nadodati ;  Sr.  i.  h^9 
bac$ ;  Sr.  2.  bobafi^ ;  Rt.  et  Ec.  ĄOĄimh ,  ffs>A^^^^^  w 
ĄOAAstni^  -  Do  lednóy  wsi  dodał  mu  ieszcze  i  drugą. 
JCra*.  Pod.  2,  i45.  Arith.  Dodawać,  odeymować,  mno* 
żyć  i  dzielić,  cztery  działania.  Jak.  Mat^  1,  i5.  abbfteilf 
|Ufaintttetl$db(ett.  Dodanie  ,  Dodawanie,  poftępowan ie , 
któróm  dochodzimy  liczby  wyrażaiąc^y,  wiele  dwie  lab 
więcóy  liczb  razem  czynią,  Lęfl.  Mier,  a,  5.  bie  MbftfOltf 

Hi  Slbbireit,  pufammenred^nem   Wartość  całą  wiein  liczb 

przez  iednę  liczbę  wyrazić,  ieft  to,  co  się  nazywa  dodauio 
nczynić.  Jak.  Mat.  1,  16.  -  Gramm.  *Dodane  imię. 
Dodane  ,*  adiectiuum,  Tr,  przymiotne  imię ,  przymiotnik. 
JTpcz.  bag  @igettf<bAfłMcrt.  -  §.  Ogólniey:   przymnażać. 

przyczyniać,  powiększać,  b«njnf4deii,  snlegeii,,  Jttgebetl, 
Yermebreii,   et^óben  ^  yetjłjrfeti.    Nie  trzeba  ognia  do 

ognia  dodawać.  Piłch.  Sen.  221.  Doday  siły,  rządź  pió» 
ro ,  rozpal  umysł  zimny.  Groch.  W.  26'.  W  tem  utra- 
pieniu nadzielą  dodawała  siły  ,  a  miłość  pociethy.  Staś, 
Num.  2,  126..  Kto  mi  głowi«  móy  łez  doda,  wody  i 
żrzódeł  oczom.  Xul.  Her.  5.  Doday  sił  i  sposobów  szla- 
chetnym naszym  obrońcom.  Gaz,  Nar,  2,  272.  Mióysce 
i  czas  częfto  ćmiałoici  dodaie.  Rys.  Ad,  40.^  Dodawać 
serca,  zagrzewać,  zapalać,  zachęcać,  S^etl  aiA^ett.  Do- 
daie serca  na  złe,  podbiiam  bębenka.  Cn.-  Th.  i32,  po- 
duszczać, podburzać,  podżegać,  <|{ibe(eit*cf.  Dodadż  koniowi 
olłrogi.     $.   Podawać,    doftafcza?f,     doftawiać,     dóttosić, 

dowotić,  dosytać,  iftbersebeti,  dbennac^en,  Uefern,  sus 

binblgetl.  W  bochnie  chleba ,  Koreckiemu  sznuru  i  eden 
Grek  dodał  do  ueieczki  z  Stambułu.  Leszcz.  Cl,  59,  Do- 
dano Koniecpollkiemn  w  pasztecie  sznuru,  iwidrti  i  piłki, 
któremi  się  z  więzienia^wydobjrł.  Kiok.  Turk.  109.  Do- 
dawać służącym  wszyftkiego,  co  im  potrzebne,  bądź  -zdro- 
wym, bądź  chorym,  ieft  rzecz  sprawiedliwa.  Zab.  \^'io. 
Upatrowali,  aby  oblężonym  naymni«yszóy  rzet^y^  i<Bók^ 
nie  dodawano.  ^Ktom.  &54.'  fik  quid  importaretur)\  Oni 
dodawali  naoiynia,  a  niewlafta  nalewała,  1  Leop^  k  Reg.  ■ 
4,  6.  Klucznik  powinien  tworsydła  kupować ,  i  urzędni- 
kom za  też  pieniądze,  dodawać  do  folwarków.  Goji.  F.k, 
36.  Ty  sam  doday  ratunku,  któryż  dodał  nadsiei.  Stern, 
Cyc*  9a8«    Porażt^ny  ledwie  uciekł  aa  dodanych  koniacK. 


454 


DODARCIB  -  DODRZEC. 


• .  Biei.  Sw»  a3o.    Gwag.  73.   ^na  obcych  koniach*,  ktc^rych 

.nu  doftarcroBo,  4ttf  fonmltteii ,  ^tecjirirten  ^ferben). 

.    *j.  Godzien  ieft ,  abyście  mu  we  'wazem  wiary  dodawali. 

.  S€kh  49.    przychylnie  wierznli  ,     gem  ©laubfB    ge^etl )« 

{*.  Zewsząd  w  silney  obławie  psy  zębów  mu  dodaią.  Zebr, 

Ow,  63.  mersh  in  corport  rojlris  ^  zęby  w  nim  utapiaią, 

fte  dwlen  Hre  gajne  e tn  )•   (  dodarcie  ,  DOD ARTY 

.    «6.   Dodrze^).     DODATEK,  -  tku,  in«  co  się  do  czego 

przydaie,  dokładka,  Me  ^ngabf,  bet^iifat,  iBe^fA^;  i?A. 
^obaioef,  bAKabef,  boNeni ;   ^z**  i-  ^^ilbu^tof,  toobioifP; 

yd,  perdarek ,  nayisek ,  perrisek  >  Cm*  poyerhnina  ,  po- 
Tersh^na  \  Sla,  nadodarak  ;  Cro,  dodavek ,  nadkladek , 
priaztaya  »  doday  ,  doyersek  ,  nadaT^k  ,  nadolóaek ; 
J)l,  dodatje  ;  Bsn^  nadodak  »  pridak  ,  nanutak  ;  Rg, 
iiadom^tak,  priilayak,  priloxak;  Rs.ĄOAAinoKbyBhhiOĆb, 
KOB'fecOKl),  nojui^obt  npaB'^coKl>i  f  c.  404aiia.  Po* 
^adai  mi'  to  ,9  tym  dodatkiem ,  ie  on  to  pewno  wie.  £•. 
Hogrewa  miernictwo  woienne  z  dodatkami  J.  P.    Łętkiego, 

.  Dodatek  w  przekupftwie  i  kramarilwie  ,  prayrsucenie , 
nadłożenie  nad  ilość  zapłaconą*  -  SimilLter :  Dobre  uro- 
dzenie nie  zawaze  z  dodatkiem  chodzi.  Karp,  4,  »oo.  z  resztą, 
czego  do  tego  potrzeba ,  z  maiątkiem ).  Dodatek ,  rzecz 
nieiltotaa,  ale  taka  do  iftotn^y  przypadłość,  która  przy- 
łączona lub  odcięta  teyie  nie  zmienia  n.  p    Cnota  sama 

.  prawdziwe  dobro;  resztę,  co  ludzie  cenią,  ledwo  zeydzie 
się  za  dodatek  waiyć«  -  alittr  Nic  bez  dodatku  nie  po> 
wie  \  nigdy  rzeczy  w  iAney  prawdzie,  ieby  fałszu  nie  przy- 
mieszał ,  nic  tak ,  iak  słyszał ,  zawsze  cóć  musi  od  siebie 
z  swoi^y  głowy  przyłożyć  DODATKOWY,  a,  e,  od 
Uudatku,  dodawaiący  się,  ^uA(  «  r^  PugUbe  s  f  gttgegeben  > 
i?j.  40A^mOHHUii,  Ao6aBOHHUH.  DODATNI,  ia,  ie, 
dodawaiący,  przymnaiaiący ,  (Itgebeilb,  9etmebtenb^  tX^ 
bbbettb*  Jlości  dodatnie, ^oW/Jf/ac  cuantiłates,  Sniad.Alg, 
1 ,  9.  Przywracanie  dodatnie ,  reductio  additoria,  Krumt, 
Chym,  5o.i.  Podział  elektryczności  na  dodatnią  i  odjemnąt 
tScheidt.  rap.  Znak  w  arytmetyce  rzetelny  ożyli  dodatni , 
.signum  poikiuum f  znak  nierzetelny  czyli  odciąiny,n e- 
gaeiuum.  UJIrM.  Alg.  3.  DODATNIA ,  i ,  i.  dodanie  gło- 
iki  do  iakiego  wyrazu,  albo  wyrazu  iakiegó  do  mowy. 
Kpcz,  Gr,  a,  a3.  epenthesh,  DODAWACZ,  a,  m.  DO- 
DAWCA,  y,  171.  który  czego  dodaie,  bet  ^ngebet,  ^Us 
fikget ,  ttetmebtet ;  £c.  AOA^meAB.  Chryfte ,  męinym  sił 
dodawco,  Ty  sam  wielkich  rzeczy  sprawco.  Groch,  W* 
121.  DODAWANIE  o«.  Dodadi. 

DODŁUBAC  cjr.  att. ,  do  kofica  wydłubać,  990enb^  att^b^s 
len*  Jt#«  AOAOxOBmft,  40ABA6AHBaniB. 

DODOIC  ex.  cfil.»  resztę  wydoić ,  poffenb^  animeneti;  R*. 

4040Bml. 
DODRAPAC  CM,  dk. ,  do  końca  podrapać ,  90lłetlb^  tllU  ben 

9)dgclit  seiflfffc^eii ,  iettt^^en.  DODRAPAC  się  do  czego, 
zaimk*  dodziemć  aię ,  fi(^  mit  (ieMtt  loobw  btir(^4vbeiten. 

Rękoma  obiema  i  zębami  igidby  <ię   dodrapać    do  tego, 
;  €9ego  iąda.  Mon*  71,  3i6» 

DODRUKOWAĆ  CM.  dks ,  do  ko6ea  wydrukować  lub  więcóy 
.  (iea«ćsepodrukowić,.»oB«llb^  llt.Clibr  bnitfeilr  Obet  IIO(( 
.  tiebt  batu  bmcffll;  iU.  40iteHiinanift ,  4oncHainuBaai£. 
DODRZBC  CM,  dA,f  Dodzierać  ndA,^  do  końca  rozedrzeć, 
dotyrać,  doszarzać' na  niarecz,  Bh,  bobruti/  bibnrii  bOs 

^ełn  ,  bobru  ,  bobr^iMm  ;  B^*  AOApmn  ,  404epaaiB. 

w  Arpiu  dawAym  matka  umarłai  JfeiMae  go  i  córka  a  waucaką 


DODUSIC    -   DODZIERZ. 

nie  dodarła.  Teaf.  43,  c.  80.  Wyb.  -  Fig.  Dziesiątej 
w  cięźki^y  pracy  dodzieraiąc  Ikóry,  Ubogi  kmieć  oilatni 
dług  płaci  natury,  fot.  Jow.  58.    bie  Jfbnte  j^Attt  telft  tt 

fi(b  In  feiner  f^toeren  Strbeit  «b.  -  Dodrzcć ,  dołupić, 
zdzierilwem  nabywać  ,   no<b  tne^t  erprefctt  ,  eff^tn^ett. 

Myślił  więcćy  jeszcze  Ikarbów  dodzierać.  Nar..  Tac.  3, 277. 
euectas  opes  adhuc  augtre').  -  Dodzierać,  dokonywać 
roboty  dzieiącćy  się  darciem ,  ftubaniem ,  }n  Ofnbf  fc^lfis 

fetl,   Wttenb^  WffcWrfCen-  ^P*^  ">>«  póydziecie,  póki  ti- 
czętego  pierza  nie  dodr zecie.  L, 
DODUSIC  cz,   d*.,  dodławić,  dokonać  dusząc  pr.etfg., 

DOttenb^  emńrgen,  ben  fReft  geben.  Choćbym  konał,  tobyi 

mnie  leszcze  dodusił.  Teai.  3a,  b.  38.  Nad  równość  ai( 
wyniesie  i  snadno  dodusi  konaiącćy  wolności.  Luzci.  Cl 
i3.  alitcr  Ledwo  dodusił  kieliszka,  ledwo  dodusił  robo* 
ty  s  nie  z  ochotą,  leniwo,   nieglaznie  dopił,  dodział^, 

mit  geitintef  9?ot^  beenbcn* 

D0DVCHAC  ndk.  dk. ,  oftatni  dech   wyzionąć  ,    dowieśdi 

iycia  ,   )ti  (Snbe  itt^men,  au^atbmett,   feuc^enb  enbigfR. 

Czasby  iui ,  pozyfkawssy  wolność  za  zasługi^,  Reszty  dni 
moich   zwrotu  dodychać  spokoyBie.    Hul.  Ow,  i4o. 

DODYMAC  o*.  Dodać. 

DODYSPUTOWAC  ex.  </*.,  do  końca  podysputowsć,  |« 
Cfitbe  bi^pntiteit.  DODYSPUTOWAC  się  czego  zaimIL 
dk.  ,    dysputuiąc  osięgnąć   co  ,     ttmii  ttMpuńtfn  /  ttit 

3)i^ptttlten  er^Iten  /  etf Ingen ,  erfimpfen.   Naród  Cseiki 

dobił  się  tego,  a  męźnćm  porażeniem  fałszywych  proroków 
'    dodysputowały    źe  im   tę   wolność    wrócono.    Teof.  Zw* 

D.  3. 
DODZIAŁAC  cz.  dk. ,  Dodziaływać  kont.  %t  frtqu. ,  dokona- 

dzieło,  )u  <?nbe  btitigeti r  vo0enben,  ferttg  tomeben-,  U. 
bobćUti ,  bobriiimti ;  Vd.  doidjati  \  Sr.j,  bobiewoat ;  ^^ 

40A'^\aiiib ,  AOA'£ABiBamB.  Zoftatoli  co ,  coby  ieszcse 
męioie  dodziaływać  się  miało?   Za6r.  Ow,  337.  -  Ri» 

<  He40A'feAKa,  niedokonanie  dzieła,  niedokonana  rsecs. 
DODZIENNY,  a,  e,  do  iednego  dnia  tylko,  na  ieden  dsień 

służący ,  eittt4gig ,  anf  eltte»  2;«g ,  fłt  ben  ttag.   Koiy 

ten  pańikie  pasie  i  pafterz  dodzienny.  Ja  krowy  nUnt 
paszę ,  iam  pafterz  niezmienny.  Gaw,  Siśl,  377.  Cib.  do- 
czesny ,  czasowy ,  doroczny. 

DODZIERAĆ  oh.  Dodrzeć. 

DODŻIERZEC  CM,  dk, ,  Dodzieriawać  konłyn. ,  dotrzymaj 
dotrzymywać,  pr.  śt  tr.Jig.  baltftt  U^  S»  ri"'*  ge»W» 

Seitt^uncte,  erbalteti;  Mfbaltrtis  l^alteti,  beoMt^"/ ^' 
^aen;  ^A.  bobr)iitf  /  bobńim,  bobriugł,  -  oivatl;  ^^ 

dodershati  $  R4.  404epXHBamft ,  4O4epxai0K.  Jeleń  p- 
nił  rogi  swoie,    które  go  psom  dodzieriały.    Bzop,  )'• 

<  Jaftrzębie  gunią  i  samy  małe  a  psom  fch  dodsieriairaią- 
CrMsc.  618.  Rękami  iego  dodzierźana.  Otw.Ow.  117*  Oo 
dodzierźy  tego  co  ma  ,  a  nie  wydrze  mu  nikt  z  ^^ 
Smotr.  Łam.  prf.  Widząc,  śe  zamku  nie  dodzierśjr» 
poddał  się.  Białob,  Odm.  l5.  er  vAfbe  b<l^  64(pf  ^ 
bebani^etl  f  bttnen.  Wygnany  Arji ,  ani  synowcowi,  ani  •<). 
bie  pańftwa  dodzierźał.  Biet.  Zam,  39.  Nie  dodsierisł  oa- 
azym  pola  Swidrygał.  Birk,  Kr,  296.  doftać  placn,  do* 
tf zymać,  obronić,  et  bebaUf^tcte  Hi  Jelb  nf<bt.  -  Dodiier- 

*  ieć  słowa,  wiary,  IBort  %Mtn,tXtVit  Kub  9lW^  ¥^ 
ten.  On  nikomu  nie  dodzieriał  słuwa.  Biel.  Kr.  4o3. 
Napominali  go,  aby  iui  co  raz  rzekł,  inacz<<y  nie  czynił* 
a  aiowa  «wego  dodaieriat  kuflowi,  ib.  4i5.    Dadi  gardło 


•DODZIEW.  r  DOGLi^Di 

wolał,  nii  wiary  nie  dodaierickL  Oorn,  S9n*  178*  Kogoi 
kiedy  z  tego  chwalono ,  ie  BObie  dodzierźał  wiary  ?  t3. 
35 a.  Dodzierźaleś  awey  pani  ftateCsno^ci.  GrcCh,  W^ 
444.  Długo- li  tego  pokoiu  dodsierią  nieprsyiaciele ?  Sk* 
Kat.  434. 
•DODZIBWAC  komu  ex,  ndk.  ,  iakoby  csynić^na  kogo^ 
doymować  komu ,  sprawować  co  na  kim ,  dosadzad  komu. 

4itf  iemonteii  (tacf  mitf en ,  i^m  Mtm  mac^eti ,  il^n  anf eii^ 

etti*  Lalka  bożka  ulławicznie  mi  dpdziewa ,  pata  wemnie. 

Orx9th,  Ow.^5^»    Wi^c  to  ona  naasa  mita  exekucya  była, 

która  nam  tak  długo  dodziewata.  ió»  17.  Jeazcse  cdi  mam 

w  sobie,  co  mi  bardzo  dodziewa.  i&,  i44. 
I)ODZWIGN\C  CJB.  idnt. ,  dudźwigać  ndk, ,  ai  do  pewnego 

kreau  podiwignąd,  b^  tOO(»ill  auf^fbfn;  /t^.  AOABHHymB, 

AOABaramB  ,    AOABarHBamB. 
DODZWONIĆ  cxyn.  dok,,    do  pewnego  czasu  podzwonid, 

dzwonienia  dokonad ,  M  lu  tinfm  gewfffeti  ^eitpttnfte 
Uiitf n ,  yoHen^^  sit  €nbe  Uuten ,  au^Mitten ;  Bh.  i^im: 

niti  ,*  -Ag-  doZTonitti ,  do&vsagnam.  DODZWONIĆ  się 
Maitnk,  c/i-»  dzwonieniem  nabywać,    f{(^  erMutflt^  hUtĆ^i 

UuUn  emttUn-f  Bk.  bojtooniti  fe* 

DOFARBOWAC  cz.  dk.^  zupełnie   lub  do  pewnego  kresu 

pofarbować ,  \\%  }ii  finem  gemifTen  yniicte  fdtbeo,  ^oflenb^ 

firbftt ;  ^**  AOKpacamt ,  AOKpainHoamB. 
I>OGADAC  c*.  fltt. ,  domówić,  mowy  dokonać,  perormrM^ 
tu  MbC  f f be tl*  Z  początku  nic :  ale  iak  dogadał  i  zwai  się 
Dyomedem  ,  twarz  Telemaka  zbladła.  Jabi-^T^L  397. 
6.  Dogadywać  komu,  podszeptywać,  podpowiadać,  dmu- 
chać w  uoho ,  dyktować,  co  ma  gadać ,  (ttiem  tVlM  einjlfis 
jtfttt*  Czego  ty  nie  wiesz  1  Jawnnto  poczciwa ,  Duoh  iakii 
tobie  wszyftko  dogadywa.  Kniaź,  Pot  z,  A,  ao3.  -  $.  a/<- 
t9r  Dogadywać  komu ,   docinać ,   dorzucać  stówy ,  przy- 

mawiać ,  łltieiit  mit  9Borteti  snfeten ,  «uf  il^it  jHcbeta*  ^JT 

Wyr.  $  Dogadać  sif  zaimk. ,  ściągnąć  na  siebie  mową » 
ięsykitm  sWoim  zarobić ,  ({<4  hutć^  Otebeil  etW4ii  luMen* 
Dogadał  się  tego ,  źe  go  do  kozy  za|>akowano.  Q/fl  Wyr» 
§,  alitet  Dogadać  się ,  dopytać  się ,  dóy^ć ,  dociec,  domy- 

ilić  się ,  bitr(t  (Reten  tmb  ^ragen  erforf((en ,  btt^u^btins 

gen,  CtMt^en,  erftagrn.  Tego  się  z.podpisaney  summy 
wnet  dogadasz^  Orzech,  Qu,  Matobym  się  tego  nie  doga- 
dał. i6,  i4.  Zkądby  Roxolani  Rossanami  i  Rusakami  na- 
zwani byli,  trudno  się, dogadać.  Stryik,  109.  Tego  się  na- 
macać  ani  dogadać  żadną  miarą  nie  możemy.  Teof,  Zw, 
A-  4.  (cf.  zgadywać,  zgadnąć).  Rs.  HeAoraAKa  nieoftró- 
inoić  \     HeAoraAxaBUu     niezgadywaiący    dobrze ). 

DOGADZA.C  ob.  Dogodzić,    DOGANIAĆ  06.  Dognać. 

BOGARAC  ob,  Dogorzeć, 

I>OGARN\C  się  do  czego  zaimk,  idntl, ,  dogamywać  się  czjl!, , 
docKrapać  się   czego,  dociikać  się  ,  dogramolić  aię,    mU 

<R&(e  nnb  9lotb  ei langen ,  e rptotfrU'  Ledwie  się  do  tego 

urzędu  dogarnąt^   Tr, 
DOGASIĆ  cz.  dk.,  do  szczętu  wygasić,   t^idid  au^lifi^en; 
Cro,  dogasziti ,  dogaszujem.  pr.  ei  tr.  betl  &<iXWi  mać^tn* 
Jaka  to  chwała,    okrucieńdwa  mąk  się   nie  przelęknąć, 
serce  brać  od  boleici »  która  ma  człowieka  dogasić.  Birk, 

Krz.  K.  a3. 
DOGI\C  cz,  dk. ,    Doginać  ndk, ,  do  pewnego^  kresu  nagiąć  , 

bi^  Mn  iu  et»a^  beugen;  Sr.\.^^\invii^xLp'trmoueo\  Vd. 

dolpogniti ,  doluugniti. 
DOGLA.DAC  cz.dk. ^  Doględyi^tć  c«/l/.,  dosię^gać  okiem. 


DOGLĄBANIS    -    DOGNAC.^ 


455 


dozierać,   przenikać  okiem »   zachodzić    okiem  aź,    dopa« 

trywać  się,  doftrzegać ,  mit  bcm  9R(f e  bnrc^bringftt;  bntc(^« 
f<6anen;  SA.  bobllbmiuti,  bo^Ujett,  bobtibam,  bob(eb<rm, 

bobliUm;  Sr.  1.  b^b^abnpn;  Vd,  dogledati;  Cro.  dogle. 
dati ;  Rs.  >/TXKA^mb^  Ha6Aiocnia,  Ha6AiOAaaiB,  cmo- 
iixp'BtnLs  Ec,  cMompHinii.  Nie  patrz  ty  na  ćztecze  po- 
iła wy  ,  Jeno  prawie  dogląday  do  serdeczn^y  sprawy.  Aey 
.Wiz.  76.  $.  Doglądać  gdzie,  zaglądać,  zazierać,  Oobitl 
nac^febett,  binfe^flttett.  Trwaycietu,  iebynaspan  nałam- 
ie mieyscu  nalazt,  gdy  się  do  nas  doglądając  wróci.  Zrn, 
Poji,  5,  761.  $.  Doglądać,  mieć  na  oku  ,  dozierać,  pil- 
no wać ,  dozorować ,  eln  ^ttge  auf  ttwa^  \i^ltvi ,  ^d^t  banuf 
babcn,  9((bt  geben^  bie  9{nffi(bt  UUu;  {Bh.  bobijbam  fe 

cuftodio ,  seruo).  Dogląday  pilnie  dobytku  twego,  a  miey 
pieczą  o  trzodach  twoich.  D^r^r.  a4 6*  Potom  pito  za  zdro- 
wie matżeńftwa  przyszłego ,  Kaidy  pełnił ;  a  ieden  do- 
glądał drugiego.  Sim.  Stel.  ao.  DOGLĄDANIE,  ia,  n. 
dozór,  >aczność,  pilnowanie,  hU  9Ktlf|f<^t,  Ohadft;  Bh. 
boblM^ni*  W  ^^^  wszyftkiem  szafowaniu  superintendeu*^ 
cyą  abo  doglądanie  mieć  będą  woiewodowie.  Voi.  Leg,  2, 
742.  P0GL-\DACZ,  DOGLĘD ACZ,  a,  m. ,  DOGLĘDCA, 
y,  m.,  dozorca,  bet  SluffebfT;  Bh.h9ifi€bai;  Rs.HifiAto- 
Aamexb;  £c.  HacMoxnpHnieJk&,  HSACMOmpiiineAS^  Rról 
niechay  poftanowi  doglądacze  *po  wszyAkjch  krainach. 
Budn^  Efi.  2,  3.  (not,  teraz  zowiemy  rewizorami  •,  mo-> 
iem  też  zwać  dozorcami ).  Fanu  temu  nie  trzeba  doglą* 
dacza.  Rey  Ap-.i^.  Poftawiłem  cię  dóględaczem  nad  na- 
rody, abyś  pod  wracał  i  budował. /(a(£z«  j^er.  1, 10.  Tward. 
W.  JO,  a,  ł59-  Doględacz ,  któremu  to  pan  pornczył  spra-» 
wyswoie,  abyichdoględat,aunichftał,iako  wóyt  u  roboty. 
Rey  Ap,\^,  przyftaw.)  Doględca miafla.  iLeop.  2  Mach.i\  !• 
$.  Dopatruiący,  badacz ,  po (Irzegaiący ,  bet  f^^hCLĆffttt , 
SBemetf et ,  S0tf<^et.  Ten  który  doględcą  ieft  wszech  rze- 
czy, a  między  wszyilkiemi  świętem!  nayświętszy,  Bóg, 
1  Ltop.  3  Mach.  %.  Łaikawy  wszech  rzeczy  doględca. 
1  Leop,  3  Mach,  6.  Jakiekolwiek  on  ieft  doglądaez  w  rze- 
"  czach  iUroiytnych,  przecięi  tego  niepoftrzegł,  iń  .  ,  , 
Ojf.  Wyr.  DOGL\DACZKA ,  DOGLĘDAGZKA ,  i ,  i, 
przyględaczka ,  sp€ctatrix.  Mącz.  dozorczyni,  bie  ^llf? 
feberinn,  9}a<ife^erintt*  Jeymość  Panie  Próinosiedzkie, 
ftolikowych  zabaw  nayprzywiąza6sze  duglądaczki^  Mon. 
70,  l32. 

DOGŁADZIC  cz,  dk. ,  zupełnie  pogładzić,  t^igiig  fefHs  gUts 

ten ,  auHiitttn ;  /?*.  aofaśahiub  ,  AorAawHBann. 

DOGIMLA  jffg.  poY^glja ,  n&redba  ob,  nauka. 
DOGNAC  rz.  (ft. ,  DOGONIĆ*/*.,  Doganiać  Jto/i/y/i.,  ^0o- 
ionąć ,  *doźenie  ,  ^doionę  idnt, ,  do  pewnego  mieysoa  a  i 

^  spędzać,  bU  oobin  tteiben  ;  BA.  bobanVtt,  htf^eniń,  bet 
bnati,  boiettii;  Sr.i.b^f^Mti,  hermom r  b^bonam;  Sr.  2. 

bogllilfcb  i  ^''^*  <Iognati ,  doganyam ;  Vd.  dognati ,  dogafijati, 
doahenem}  /(g.  doghnatti,  dogoni m :  Rf^ĄotHKah,-  AO- 
roHflm&9  yrHaml),  yroHaniB,  oGoTnioKh ,  oG^onńmh, 
Aby  kaidy  bydlę  nieprzyiaciela  swego  obłądzone  do  niego 
dognał.  Sekh  22.  Jui  pafterz  dogania  Uydfa  do  szałascu, 
qJ:  Wyr.  -  $.  tr.  Doganiać  do  roboty ,  antX€\Jben  §inr  Sttbelt* 
Włodarz  dogania  fniwiarzów,  aby  pręd&ey  żęli.  .Off.  Wyr, 
$.  Doganiać  czego,  dokonywać;    dogaać  czego,  dokooać, 

$rx  @nbe  tteiben ,  )n  Snbe  bringeii,  beeubtgeti.  Dognać  pa- 
gonu, doorać  ai  po  miedzę,  cały  zagon  wyorać.  tfffl  Wp-. 
Dognał  dł«|[iegQ  iywvta»  fiardś,  Tr,  3^.  "Zbity  .nie  rat  od 


456 


DOGNAC    .   BOGNIBSC. 


Cesara'  Ta  swego  Domicyuas  dognai  iycia ,  tyaiącein  ratt 
ginie.  SardM»  JLuk,  ia4.    Simiłiter  dugnać  podpilego^  au> 

pełnie  go  upoić,  finen  ^tiMi\&itvx  oodenb^  fettis  tnad^en/ 

90Sf nb^  befinfetl.  Podpitego  uproaii  do  awey  goapody ,  a 
tam.  dognawMj  go  do  upaści,  ii  i  ręką  i  nogą  władnąć 
nie  mógł,  barwiersa  przyzwał.  Corn.  Dw.  306.  $.  Doga* 
jiiać  kufliu  ezim,  nacierać  nań,  napędzać  go  -w  kąt,  na- 
pierać w  ciaany  róg,  etneit  ettitreibett ,  fn  bie  @iige  treiben^ 

ill^<®ebf4tlde  bfingen.  Na  rozmowie  szkolney  z  filozoEi 
sarzuraiący  broniącemu  kaducznie  doganiał.  Ojf,  Wyr, 
f*  Dognać  abMohit,  neufn^  domierzyć,  dodąiyć,  ftanąć 
u  mety  ,    dopędzić  do    takiego    mióysca  ,    btff^    Chlbf   bf6 

£aiif^  enet^eii ,  eriagen ,  babep  anf ommen ,  antandcn.  Jak 

m\^  kopnął  z  Krakowa  rano ,  dognał  do  Warszawy  wie* 
€%or,  Offl  Wyr,  -  $.  a.)  Doganiać  kogo,  do^cigać  kogo,  go- 

mić  sa  nim,  ścigać  go,  einetii  naćfUi^ti,  titićfid^en,  bln- 

tef  tbm  ffn  fe^.     Dogonić,  dognać  kogo,    doścignąć  go, 

wyścigoąć  go ,  eUten  edibolen  r  ibn  erin^rn ,  tbm  iiad)foms 

Sttflt,  ibit  (tt^icbftt*  Doganiałem  nieprzyiacioł  moich  i 
Pognałem  ich.  Budn.  Pt,  18,  36.  (^loścignąłem  ich.  Bibl, 
•<?</.)•  Gonił  go  praes  aiedm  doi,  1  dogonił  go  na  górze 
Galaad*  Radx,  G€n9s.  3i,  atS.  dognał  go.  Budn,ib,  Goń- 
M  ich  co  nayrychlóy,  bo  ich  dogonicie.  Radj,  Jo**  2,  5. 
Frfdazy  w  biegu  dogania  wolnieyazego. /{o^.  Do/.  1,  282. 
Ta  co  póini^y  pocsfła,  nietylko  pierwey  bieżącą  dogo- 
niła y  ale  ią  t«f  wyicigła ,  tak  ii  póinieysi  ftali  się 
prsednieyasemi.  SA.  Zyw,  3,  70.  Wątpię,  ieby  ią  kiedy 
dogonić  mogła,  poniewai  ta  pieszo  chodzi,  a  ta  szybko 
pfdsi  na  ieleaiu.  Ttat.  5i,  d.  80.  Choćby  karanie  na 
nogi  chramało,  Przecie  złośnego  będzie  doganiało.  Libm 
Hor*  61.  (  pom(ta  i  na  chromym  doiedzie  ).  Ledwom 
cif  ta  dogoni!,  takeś  rseiwo  uciekał.  7Var.  62,19.  Jdź, 
^a  cię  dogonię  w  drodse.  T^at,  53,  </,  i5#  -  $.  Fig.  et  tr. 
Rospacz  moia  pod  ziemią  nawet  was  dogoni.  Tear.  48, 
b,  48«  (śledzić,  prześladować  was  będzie),  -  Dogonić 
kogo  w  oaem,  «rdwnać,  elUfll  fWtltt  eittbolftl,  ibm  glfl* 
fotttln^n*  Podwoioną  pilnością  dogonił  wspóhiczniów  tych 
nawet,  którzy  dawnióy  od  niego  zaczęli  się  aczyć.  Ojf, 
Wyr*  "  aUttr  Zoacraóy  chwały  s  nauk  doganiał,  wątpio- 
no zawsze ,  czy  świątobliwszym  byt ,  czy  nczeńszym. 
Birk,  Dom,  4.  (sarabial,  nabywał,  er  ftworb  ff<b  ^ttUn 
IX.).  -     Dogonić  co  opuszczono,  odwetować,  bOd  9^ts 

fiiimtc  eittbofen ,  Httbritideii*    Co  dziś  opuścisz  ,  iutro 

nie  dogonisz.  Cn.  Ad,  92.     DOGNAKIEC,  ńca,  m,  któ- 
rego dognano,  dogoniony,  dościgniony,    bet  CHH0ebOlte, 

9tU^U ,  4nf  bet  gln(bt  im  9?«(bf(?ben  etgriffene.  Stat. 

Num,  a,  »36* 

DOGNIC  n/iai.  dSi.9  Dogniwać  ndjk.,  zgnić  na  nice,  9o(s 
UnH  9ef fonlm ,  0atl|  bllt(bf«1lleil.  Staróy  i  iui  zgrzybia- 
ley  długite  iyciem  baby,  Tn  czerwem  przetoczone  do- 
gniwaią  schaby.  Pot,  Jow,  67.  Gęśli  moia,  rzncam  cie- 
bie ,    inieś  podflarsała ,    Dogniway  rozftroiona ,    rzucona 

.  pod  lawą.  Zab^  16,  3i4    -    Fig^  tr,  gnuśnego  iycia  Ao^ 

kom£ ,  poffetM  |«  Cnbe  fimOen|e«,  H^  nn^  Cnbe  efn  fins 

le^  Ceben  fU^tVi'  W  domu  się  aaaiedzial,  i  zapewnb  do- 
gniie  sa  piecem.  Ojf,  Wyr.  -  Dogni^,  w  rzecsacb,  które 
sgnicie  doikonoii,  aaacsy  doyirzeć  ,  do  pory  przyiśdi 
n.  p.  gruszki,  ktdre  sgniikamt  sowią,  dopiero  dobre, 
.  kiedy  dogniią* 
IK>6MI£SC  €M.  Wk.  ,   dogniatae  ndk. ,  do  teśca 


DOGNOIC    ^   liÓGODNY. 
wi^nU  fneten;  )itfMiraieB  brAtfeii,  ntrbrcbrMen;  Bh, 

boftdleti;    R*-  Aoncami,   aoskbm^io,  AOM'&cBmi,  ao- 
mtiiunBitnh, 
DOGNOIC   tt,  dk,,  dognoiwać  n</l.,  do  końca  przegnoi^, 

poHenb^  bttffbfauleit  Men,  bnrcbbńngrn.    Mokry  gnoifiy 

nawóz  z  siTchą  słomą  niedognoioaą  mieszaią.  i7atir.5A.So. 

ti{(bt  DMIig  bnrcb^efaulte^  Streb- 

DOGODA ,    y ,    i.    dogadzanie ,   dogodzenie ,    co  do  eiyiey 
potrzeby  lub  chęci  przypada,    przysługa,    łaika ,  dobro- 

dzióyftwo ,  hai  SBiSfabreti ,  bie  SBiOfabnins ,  bie  Oefirb  * 
bla««$,  bet  ©efatten,  M  3Me«ft;  J^*.  »bobł  Vd.  nah- 

dajenje;  Cro,  prilika ,  zadovolschiiia;  Rs.  yróAa,  yro- 
3K4eHie;  Ec,  yroAie,  yro^A^Hie,  paneHie,  kxio^hm- 
cniBO;  {Cro,  dogoda,  dogajanye  casus;  i?^.  dogoghjtj, 
dogod ja) ;  Sla^  dogadjaj  r  przygoda  ;  Vd,  dogod ,  nahaia  « 
ikutek ).  W  tćy  mierze  nam  wielką  dogodę  uczyoił  Ha* 
rofta.  Vol.  Leg,  3,  610.  Żebyś  wdzięczność  uznał  u 
taką  dogodę,  Dam  ci  za  razem  białą  krowę  za  nadgrodf 
Otw,  Ow.  91.  Żałował  swego  dobrodzieyftwa ,  odnoaiąe 
od  krewnego  nie  według  zasług  swoich  dogodę<  i>om.369. 
Sułtanowi  kwoli  słonie  przyszły,  aby  pompie  iego  dogodę 
uczynić.  BirĄ,  Chód,  5.  (słniyć  pompie  iego,  }V  ffiliet 
ftiKbt  |tl  bienen).  Prawdy  nie  było  ,  ale  tylko  wiele 
pochlebAwa  i  dogody  laikom  Cesarikim.  Birk.  Sk,  B*  2,  K 
( ubiegano  się  o  łaikę ).  Powinność  nasza  ieft  prawdiie 
dogodę  uczynić.  Birk,  Sk,  D,  4,  b^  Umiał  lózoe  600,000 
ludzi  dogodę  uczynić,  porządnie śm  wymierzywszy  zieoi( 
Paledyńfką.  Birk.  Zam,  pr  {  wygodę,  wczesność,  9<tii^ 

lelften  ,  bfe  nitbige  $BeqttetR{icbfeit  vrrf<b«f en ).  ^^ 
s  czego  dogodę,  w0tm  eine  S^ńlft,  etitie,  Setrn^mfWnt 
btfben*    Niedogoda ,  Ec,  3Aoyro3icAćH']e ,  bie  ttnbffriftu 

gnng.     DOGODNOŚĆ  ,    ści ,    z,    chęć   dogadzania ,  (if 

mUfm<iU\t,  (^efdffidfeit/  iBe^nemnng  nacb  ben  9^^ 

fcbftl  anbrer;  Cr/?.sadoYolnoft;£x. zadovoglaoft,ugodooil; 
Vd,  pcdloshnoft)  Rag.  zadoroglnos;  Cro,  prilichnoizt, 
'  zadóv6Ino8Zt;  Sr,  i .  piiptaimnofci  ]  i{«.  6xaroyróAH0cink, 
yroAABBOcmA ,  yB'bniJkHBOcm&,  croaopuBocmi  i  £c. 
nparoAHOcmB.  Jeieli  nie  będzie  okazywana  dogodność 
dla  iądań  sąsiadów ,  będziemj  w  niebezpieczrńftwie  .  •  • 
Gaz.  Nar.  i,  43.     j.  Dogoda,  wczesność,  wygoda  konUt 

bie  IBeiinemHd^reit  /  «rvfttif(btbfir  f&r  \mwbtn,  PO- 
GODNY ,  DOGODLIWY ,  a ,  e ,  -  ie  «</«». .  chętny  do- 
gadzaĆ,    powolny,  powoduiący  «ic,    wiSfabrig;   irfWtir 

9d^  beąnemenb;  (Sio^  i^Hbobfió  congruus);  Vd.  siwho- 

Tolen,  priloshnu,  radoslushiiu ;  Cr/r.  per] ęshn ;  Cro.  pri- 
Ilchen  ,  Tngóden ,  zadorólyen ;  Sr,  1,  iftihmljiti,  p\Vf^^ 
r^nil  Sr.  a.  fgab,  im-^  Rg.  ngodan,  Zadovoglir;  ih 
u^odan,  zgodni,  prigodni;  Sla.  ugodan;  Rs.  yróAHWH^ 
Aor^AAUBUR,  5AaroBOA»HhiH,  yB^mAEB^R,  yro4A>- 

BblM  ,    6AaroyrOAHUB  ,  crOBOp^RB&IH,  COrA|0O|   Bitl 

cxoAHineA»HUH,  OAarocaAOHUii ,  cNaaBiieH^.  *  ^^ 
godny,  przydatny,  podług  iyczenia,  podług  potrseby, 
na  aam  n% ,  prawie  na  caas ,  ben  9BAnf(i^n  /  brs  SdM^* 

ilifeii  etttfrr«beiib,  9t«be  u&it,  gelegen.   Powołany  do 

usługi  publiczney,.ftaie  się  dogodnym  iyczeniom  wipói' 
obywatelów«  Gax,  Nar.  i,3oi.     j.  Dogodny ,  Dogodliwyt 

któremu  dogodzisz,  bem  man  t$  IMfi  rełt  miijw '^"r 

Iń^t  |1l  be^iebi^en,  oppos.  niedogodny,  nie  Ao  nasyce- 
nia ,     uspokoienia ,     dogodzenia ,     dziwaczny ,    srsfdny, 


DOGODZia* 

Wykwintne  i  niedogodne  oblarAwo  fkwrhy  poien.  Mch* 
Sen.  lift,  138.  Żadne  ziriersę  nie  ieft  tik  diiwne  i  nie- 
do^odliwe  lak  criowiek.  Mon,  71,  6a.  Krytjcjr,  te  nie- 
dogodliwe  gieniósie.  ib.  70,  a4a. 

DOGODZIĆ  cc.  dh.,  Do^adza^  ndk.j  od  i!owa  godsić, 
t.  i.  zmierzać;  trafiać,  trafić,  dóyćć  do  celtf,  M^  (tn  ttefe 

fen,  ettffaten,  rt)fe(eti;  erwetfen,  mit  beiti  SDnrfc  o^er 

6<((age  treffeit*  i^A.  bo^obiti  iactrę  U/uc^  proiUerty  bos 
^«i9tł ,  bel^ebirt  C^/a.  dogoditise  s  przygodzid  aic ;  i^</. 
aedogoditi ,  nahajatiae  9  zdarzyć  się ;  Cro,  goditi  s  doga- 
dzać, ^dobrze  czynić;  Cro,  dogadyatiaze,  dogajamaze,  do- 
gagyamaze  t  prsygodsić  sif ,  zdarzyć  się }  Kg*  dogodittise 
acciJerei  Bi,  dogodittise,  zgodittise,  prigodittise  «u<- 
nirey  Do  mety  dogodzi!.  Ojf,  Wyr,  Tak  dobrze  tćy 
bedyi  w  leb  palką  dogodził,  ie  się  wnet  wywróciła.  Ttat* 
54,  CII.  Dogadzać  do  czego,  dodąiaĆ,  dobiegać,  )||||| 
9iele  eflrtl.  Juź  dogadzał  do  kresu  swego  iycia  pode- 
szłym wiekiem ;  kiedy  zbrodnia  zabóycza  natnraln^y  wy- 
darta go  ćmieri.  Off[  Wyr,  3.)  Dogadzać  komu,  kwoli 
mu  czynić,    ulegać  mu,    ikakać  isk  zagraią,    pebłaiać\ 

rf  nr  tli  sv  ^Oen  UUn ,  {bm  tMMun ,  ti  fbm  f  e<bt  hn 
nud^eti  fncben,  ffcb  n^cb  Ufm  be^uemen,  nacb  iM  te  ^^^ 

rid^tm*     Dogodzić  komu ,    zadosyć    mu  uczynić ,    ti  [t^ 

manben  recbr  ma^tn,  recbt  trefff ti,  ibm  SenAde  leiitcn,  fbn 

tefriebigea.  Jl^.  ugaghjati,  pogaghjati,  ciniti  na  yoglju  drugo- 
ga  ,  zadoYOgliti ,  ngoditi ,  pogoditi  prilecchi ,  napraritae, 
Bgoditi ,  bitti  ugodan ;  Cm,  sadarolim ,  perlęshem  se ;  Cro, 
sadoTolyiti ,  ngajati ,  ngajam  ;  Vd,  perkladiti ,  ikladiti  \ 
Rg,  zadoYogIjti,  pogoditti,  pogidiati,  pogodiyati ,  ngi- 
djati;  Sr.  1.  poblDOb|<ttn  fej  Rf-  yroA»imB,  yroMtA^mł, 
yro.ąHiiHaai& ,  chribh,  cHHCxoAiinDB «  6Aaroyro3K- 
A^iDŁ,  yHOpOBBEn&,  yHopaBARBamb ,  noA^e^HoaniB  y 
noA^aAHni]*.  Dogadzać  iak,  wreodowi ,  o6«  wrzód,  s  z 
ziay większą  odróznof cią ,  iak  naypielkliwi^y ).  Komu 
szczęście  dogadza «  tego  iw  głupftwo  wprowadza.  Rys,  Ad 
5i.  Niech  dobrego  człowieka  iakim  kto  cbce  zowie.  On 
sumnieniu  dogadza ,  a  nie  ludzkićy  woli.  Groch,  W,  545. 
Kaylepsze  sprawy  zazdrość  opak  sądzi ,  Nie  moie  wszyft- 
kim  dogddzić,  kto  rządzi.  Tea/.  7,  44.  Czrtr,  Jeszcze 
się  ten  nie  urodził ,  Któryby  wszyftkim  dogodził*  Teat^ 
16,  e,  5.  Uszom  prfdz^y  moina  dogodzić,  nii  oczom. 
ZaB,  5,  359.  Trudno  dwom  panom  dogodzić.  Ry*'  Ad, 
68.  Dogodzić  wszyftkim  trudno.  Cn,  Ad.  195.  Pa«  bóg 
ludziom  nie  dogodzi,  a  cóz  człowiek!  Rys,  Ad,5S,  Do- 
godziłeś mu ,  nie  mogłeś  mu  lepimy  uczynić.  Cn,  Ad,  1 95. 
We  Pan  ciciki  do  dogodzenia.    Teat,   i4,  71.*    6le  ffllb 

Mwec  )it  befrUbtgen;  r^  b'U  fd)»ef,  ti  {f^ntn  teć^thn 
ina^en.  sio.  rbebi  mu  ubowel  tróbol !    Dogadzanie ,  ftó- 

aowaniesię,  /?i.  yHOpósaa,  yHopasAiiBaiiTe.  Dogadzać 
Bobie ,  chuciom  ulegać .    sobie  bydi  rad ,   fl(b  fitirtl  gntrtt ' 

Z^^pflefeti,  ffinen  Siiiłeit  grnłgen  £e,  camcyróAcmBo- 

Bamu.  Dogadzam  sobie ,  delikackie ,  lubieżnie  iyię  Cn, 
Th.  i33.  ^06.  bonować,  Insztykowa^),  Dogadzanie  so* 
.bie,  Rt,.  cancyroA^e.  Dogadzaiący  sobie  Rt,  caMOy-* 
rÓAHMK^) ,  w  rodź,  iśii/k,  caMoyrÓAHiiiga.  *  $.  Dogo- 
dzić,  wygodzić,   ałniyć  do  nasycenia -źyczeft  ,    }ttt  $Bf' 

4|itfiiin(b^eit  bienrti ,  «i(eii ,  {nm  SBergnilgen  bieticti.    Na 

co  zbiory?   ieieli  nie  ńiaią  dogodzić!     Dla  nas  są,   nie 
my  dla  nich ,   niech  dogodzą  miernie.  A'rat.  sat.  47.     §• 
Dogodzić  komu ,  ironie,  do  £jW9go  doiąć,  dokuczyć ,  do- 
T0m.  I. 


DOGOIC    *    DOGORZBa 


457 


boldi,  ciaen  t^^t^^  bnrć^nĄnun ,  Ibm  bil  ini  iAtn  !e«M 
men ,  O^n  wacf er  bni (bprilgehi ,  bffnbsieben-  Powróz  na- 
padłszy, tak  onóy  nierządnicy  dobrze  po  grzbiecie  do- 
godził ,  ie-  z  holem  i  wftydem  uciekać  musiała*  SA.  Zyw. 
3,  311.  DOGADZA  się,  pOGOD2;i  si^,  Maimk,  zadosyć 
się  dzieie,  fg  gef(blebt  getitig.  Bóg  chciał,  ieby  się  było 
miłosierdziu  iego  dogodzi  to  i  sprawiedliwoifci  dosyć  flato. 
Salin.  4,   i63u      DOGODZICIEL,    a,   m.    dogadzaiący « 

dogodny  komu,  bet  ii  eitiem  reibt  madit,  tbm  ®eiiAgf 

.  letflet  Rg.  ugoditegl ,  zadoTOglitegl ,  zadoTOglnik ;  Oo. 
zadoTolitel  •,  Rt.  yro3KAainexs ,  npomAeiib,  DpOHAdxa 
CBh.  bobaSOWaĆ  contiUator,  (hręczyciel,  ftm.  beb«S0s 
Wacfa).  DOGODZICIELKA ,  i,  i.  Rg,  ugoditegliza ; 
Cro,  zadoTolitelicza. 

DOGOIC  ex.  dk.^  DOGOIWAC  ndk,  etftL,  nlóczyć  zupeł- 
nie ranę ,  do  końca  zagoić ,  rfne  SBniibf  wMtnti  SttbHCeii* 

Kiedy  się  rana  inż  wyrówna ,  potem  ią  chłodnym  pla- 
ftrem  dogoić.  Perz.  Cyr,  1,  71.  DOGOIC  się,  zaimk,dk.  , 
lltbeiien ,  f^M  werben.  Ledwieimy  z  iednego  wyszli ,  i 
rana  się  z  niego  nie  dogoiła ,  a  ini  drugie  naftępuie  nie- 
szczęście. Sk,  Dk.  1137. 

DOGOLIC  ex,  dk, ,  do  końca  ogolić ,  ben  Sgft  fOlenbl  gk 
f<beetett*  Re.  AP^pBnu ,  AoCpiwimB. 

DOGOŃ,  u,  m.,  dogonienie,  pogoń.  Hi  9ł«bfeben,  ^^^ 
ingen  Rt.  AorÓHna,  Aorónl),  Aoróns,  yróHRz,  yróHŁ, 
Chybkie  przyspieszał  dogeny.  Prtyb.  Ahl.  9o.  DOGO- 
NIĆ o^.  Dognać.  DOGONICIEL,  a,  !».,  który  doga- 
nia lub  dogonił,  bet  meĄ\a%if,  m&Ąt^tt,  «tiager,  iu 

baf*et,    w  rodM,  ieiift,     DOGONICIELKA,   i,  i.,   bie 

Wacbwgetinn,  9tiubre$ettnn. 

DOGORZEC .  niuik,  dok. ,  dogarać  nied, ,  dogorywać,  kon^ 
tyn,  et  czfth,   dopalić  się,   doUić,   dopłonąć,   IM  (U  eb 

nem  befHmmten  ynncte  bfn  brennen,  an^rennen,  ^W\% 
tu  Cttbe  btennetr,  ygffenbl  an^btennen;  Bh.  beb^eti,  bo« 

borjm,  bebOtewoti,  bebOhlgi;  Cro,  dogareti,  dogaram  ; 
i?^.  dogoritti ,  dogorfetti,  dagaaram.  Be.  dogarati,  do- 
goriti;  Rs.  Aorapt^mi ,  fs>TtLp%m%.  Świeca  na  ftole 
dogorywa,  mało  co  materyi  maląc.  Tward.  Wł,  187.  Prę- 
ty, których  ogień  leszcse  wikroi- nie  przeiął,  powoli  do- 
gorywaią  i  przemieniaią  się  w  węgiel.  Jak.  Art.  1,  66» 
Świeca  dogorzawszy  zgasła.  Birk,  Sk,  £.  3.  Ogień  do- 
gorzały  gainie.  Budn.  Cyc,  35.  Kaięga  cale  wyięta  z  do- 
gorzaiego  ognia.  Sk.  De.  61 3.  Światło  w  ten  czas, 
kiedy  dogorywa  Najwydatnieyszym  obwieszcza  się  blaikiem. 
ITras.  W.  Ch,  111.  Jui  moia  świeca  dogorywa  ,  a  on 
i*ko  słońce  moie  nigdy  nie  nfłanie.  Sk,  Zyw.  3,  i56.  (ia 
•Chodzę^.  Fig.  tr.  dogorywać,  dogarać,  konać,  koń- 
czyć się ,  na  schyłku  bydi ,  zachodzić ,  wychodzić ,  do- 
chodzić, dobiegać,  dociekać,    |«  Gttbe  gebettr  etlbflbett, 

,  an^geben,  nntergeben.     Twoia  mito^ć  moie  ini  gafme, 

moie  dogorywa.    Teat,  48«  ^,  4i.     Dogorywaiące  oczy 

iego.  i5.  5o,  117.  (fffne  ff4  bfe*enben  srngen).     J«* 

czas  dogorywa  obrad  naszych.  Dy  er:  Gr,  il4.  Trzeba 
nam  korzyAać  z  tóy  dogorywaiąr^y  chwili.  Ga*,  Nar,  1, 
i54.  8pi  czfek  w  letargu ,  choć  iycie  dogara.  Za^.  i4, 
161.    -     3.)  actiu.  dogarać,  dogarać  komu,  dogrzewać 

mu,  dopiekać,  dokuczać,  efnettt  flHirni  ffl44en ,  ibni  fint 

beiben,  ibm  }nfeben.  Statek,  cierpliwość,  wiara.  Gdy 
nieszczęście  dogara.  Nie  we  wszyftkich  iednakie.  Chrofę 
34>b*  5.     Ttraf  tćm  wiflasy  ogień  iiif  dogara.  Pot,  SyC 

58 


456         DOGOSPODAR^    -    DOGRYŹĆ. 

i5.     Okrutniej  tóy  chciwoić  ludzkiej  krwi  dogara.    Zab^ 

1,  168.     Ody  im  Al  ach  iui  nie  dogara  .  • .  Chroić.  Fars* 

02.  Cum  Accusat.  dogarać  kogo,  id.  n,p.  Jakoż  moie  inszy 
cstek ,  co  go  nie  dogara ,  i  nie  z  iego  ieft  krzywdą ,  le- 
piey  domówić  lif  ,  aniieli  ten ,  co  o  iego  idzie  fkórc. 
Maur,  Sk»  a 4  9*  Zdradliwe  słowo  tak  cię  dogara ,  źe  nie 
milczysz  nt  nie.  Sus*.  Pie/n.  1  B.  4,  ó.  -  'Dogarać  na 
co  ,  gorąco  nacierać  na  co ,  |^l({g  toorauf  (O^geffCn*  Nie- 
prcyiflciel  potęgą  na  waty  dogarat.  Chroi4.  Fars.  448* 

DOGOSPODAROWAC,  DOGOSPODAEIZYC  ex.  dk.,  go- 
spodarftwa  dokonać ,  JU  (Snte  IPirt^f(ftaftm  *,    Bfi.  bo(»0t>0s 

baritt  ptrdtrt^  absumere,  «ile^  t)erwtrt^fc^aften ;   Boh^ 

bofebUĆlti  desintre  rujiicari. 
DOGOTOWaC  cz.  ctt.,  ddgotowywać  koniyn.  et  czjll. ,  do- 
kończyć, zupełnie  gotowym  uczynić,    DoKfni)^  ferttg  mas 

i^en-t  Bh.  bo^ototpUi,  boj^otomadi^  ^otlrogim*  Cro.  dogo- 

taylyati,  dogotovlyati ,  dogoŁavlenye).'  Poczętych  rze- 
czy dogotować,  doprawiać,  maturare  opus.  Mącz.  -  2.) 
dogotować,  ugotować,  do  warzyć  do  końca,  ooUenb^  fOs 
tt^tn,  9<tt  Coc^en*  ZalUwiano  potrawy  nayzdrowsze  i 
naylepiey  dogotowane.  Xiqdz.  j6.  Ross,  Aocmpinsunlf , 
AOcmpJiabiBaillB.  *-  Dogotować  czego  więo^y,  goto- 
wanego przyczyniać,  nod^  lUe^t  ^ItlJU  tpdiCUi  Rs.  npKr 
cinpJinaHiŁ  ♦.  npacmpHnMaanyB. 
DOGRĄC  cz,  dk. ,  Dpgrawać  Aontyn, ,  Dogrywać  czjil. ,  gry 
dokonać,    czy  to  .w  karty,  koiłki  i  t.  d. ,  czy  muzyczney 

czy  teatralney  roli,  }u  €nbe  ipuUn,  DoOfiib^  au^fpiften; 

Bh-^Pitatt,  bp^rawafi;  n. />.  ^Uncto  na  tym,  aby  grać  prze- 
(lali ,  A  iutro  rano  oflatka  dograli.  J,  Kchan.  Dz.  98. 
Z  smyczkiem  gdzieś  Lampetydę  Petal  obaczywszy,  rze- 
knąc,  dograsz  oftatka  \f  piekle  się  (lawiwszy,  mieczem 
go  ciął.  Zeór,  Ow.  108.  JlygUs  can€  caetera  manihus). 
Dograć  roli  W  sztuce.  Ojf,  Wyr,  j,  Dograwamkomu  1,  in 
gratiam  ccŁlusoris  ius  pojlulantis  ampUus  ludo.  Cn.  Th, 

14  gebe  f^nent  ^m  @pieU  ^SatUfactm,  (Reoange,  t^altt 

ibm  btó  su  <Sn^e  @^<^.  Dograway  mi ,  expłe  lucrandi 
et  perdendi  vices.  Cn.  Th^  Dograna ,  dogrywana ,  w 
maryąin,  powtprną  gra,  w  którey  dorabiaią  się  gracze 
do  liczby  oŁ  zamierzonych  do  wygranćy. 

DOGRAMIAĆ  o&.  Dogromić. 

DOGRAMOLIC  się ,  zaimk.  dok^ ,  dogramoliwać  sie  ,  cont. 
et  czjll.^  doczołgać  się,  dowlec  się  aź  do,  h\i  tSO^tlt 
ltU^tVL  Rs.  3amaqsHiTi»ci( ,  4o6pecinB,  'A06póAiifni&. 
Jaszczórka  ranna  zaledwie  sobą  się  tizoTgaiąc ,  przecie  do 
pewnego  swego  dogramoliła  się  ziółka.  Haur,  Sk.  139. 
Żaby  na  dachy  nawet  niiszych  chałup  znayduią  sposób 
dogramolania  się.  Boh.  Próg.  2,  a54.  Fig.  Dodrzeć  się, 
dochrapać  się ,  doikrobać  się ,  jld^  mit  ^Ul^e  bUtC^ArbeU 
Un,  f^inatMttn>  Nie  dogramdlisz  się  do  tego  urzę- 
du.  Tr. 

D0GR0D2IC  cz.  dk.,  d9  pewnego  kresu  ogrodzić,  bU  WO- 
^in  umadunen;  Rs.  AoropoA*i»nh,  AoropaJłCHBannB. 

DOGROMIĆ    cz.  dk.,    Do^rhmM  nied.  i  kóntyn. ,    zbiwszy 

dobić ,  porazić  do  szczętu ,  oj^ffetib^  f*Ugen ,  ben  ®arau* 

ma<^en.     Dęblpfti  pod  Hadzbem  Molkwie  dogrbmił  i  nie- 
które miaAa  apalił.  Gwagn.  118. 
DOGRYŹĆ  cz.  dk. ,  Dogryzać  Nied. ,  dodrzeć  zębami ,  do- 

szarpać,  DolTettW  |etbei|cn,  jermalmen  Rs.  AorpuamB, 

,  AórpwaamB.  '  Mięso  tak  twarde,  Źc  go  nie  dogryźć. 
Fig.  zniszczyć,  zatracić ^  zagubić,    zagładzić,  pcrnlct^ten/ 


DOGRYŹĆ    -    DOGRZEWSY. 

wUtnH  aufie^ren.  Jak  szmowne  owe  resz^  ftaroiy* 
tności ,  których  czas  wiekami  swoiemi  nie  dogryzł.  Jez, 
Wyr.  S-  Fig.  tr.  dogryzać  komu,  dopiekać  mu,  doku- 
czać ,  doiąć  do  żywego ,  finem  IJeftig  2ttfe(en ,  l^n  mit 
beifenbeit  Slebeit  n.  l^gL  pudlem     Jm  mi  bardzi^y  chcs 

dogryzać ,  tern  mi  milsza  iefl  tyranka.  Ttat,  5a,  d.  85. 
Muszę  ićy  takie  dogryźć  na  wzaiera.  ib.  53,  c^yi.  Wi- 
dzę ,  ie  iey  zazdrość  dogryza,  ib.  5a,  d.  93.  Gdy  się 
bracia  książęta  wadzili  a  wadzili,  gdy  im  dogryzło,  icU 
panowie  o  tern  radzić,  by  cudzoziemca  posadzić  monar- 
chą. Stryik.  217.  gdy  im  się  przyiadło).  $.  Dogryió 
kogo^^.  domartwić,  martwieniem  zabić,    elnen  Utit  bels 

fenben^  nagenben  ^erbruf  thbttn,    ini  Srab  btmdei. 

Uflawicznie  prześladuiąc,  degryzli  go  nakoniec,  fe  z  wiel- 
kiego frasunku  umarł.  -  DOGRYŹĆ  się  czego,  zaimi. 
dok. ,  gryząc  dóyść,  (t(^  yx  tit^di  bltt(bbeiM/  pr*  et  fg, 
Takci  bywa:  trzeba  się  dogryzać  smaku.  Hrift.  Nauk. 
C.  7.  b,     DOGRYZACZ,    a,   m. ,     dogryzaiący,    dopie- 

kaiący    komu,    bet  einem  jufett^    ibn  yerfolgt  £ccL 

yrp&iaameAb ;    Rs.  M3BHrneA&. 
POGRZA.C  cz.  dk, ,  Dogrzewać  kontyn.  i  nied,,  dopiec,  flo- 

ik warzyć,-  tOAtm  ma^eti,   bt^eii;  mirmen  })H  |tt  eineff 

gewiiTen  ®f<lbe.  Słońce  świeci,  dogrzewa,  dopieka,  Ze 
się  leie  pot  z  człowieka.  Jak.  Bay.  i58.  Fig.  tr.T^- 
grzało  im  wino.  Zab,  i3,  3i4.  bCt  SBetll  mACtte  'Ąm 
lOarm.  Jmpers.  Dogrzewa  mi,  flc warno  mi,  gorąco  mi, 
e^  tOlrb  mir  b^i?-  $•  Dogrzewać ,  grzać  ai  do  pewney 
miary  ciepła ,  dogotowywać^    d*warzać,    HDCb  beffet  0^- 

men,  nod>  wirmer  macben.    Niedosyć  grzana  woda,  do- 

grzeway  ićy  ieszcze^      J.    Dogrzewać,     przygrzewać  do 

ilości  iui  zgrzaney ,  no<^  mc ^t  tDOtt  eittet  Stfcbe  »ameii/ 

|I04  me^r  bln5«  Wltmen.  Niedosyć  wody,  trzeba  bę- 
dzie więcey  ieszcze  dogrzać.  j»  Fig.  tr.  Dogrzewać  ko- 
mu, dopiekać  mu,  doicźdiać  kogo,  przypierać  do  cieśnit 

dokuczać  mu,   finem  warm  macben,  ibn  bringen,  itp 

einMten,  ibm  jufeten.  Dogrzewał  mu  częftemi  Hftami, 
prosząc  o  poęłlek.  UJlrz.  Kr.  1,  23.  Pieczyngowic  Pola- 
kom częftemi  naiazdąmi  dogrzewali.  Stryik.  82^  J  tea  ii^ 
rsmu  zła  iona  dogrzewa.  Wyszedłszy  za  drzwi,  zanuci » 
zaśpiewa.  Zab.  9,  120.  Dogrzewać  będę  koniom  m{- 
żnym  szybkim  lotem.  Hul.  Ow.  192.  Dogrzewa  mli 
ikwarno  mi ,    ciasno  mi ,    duszno  mi.  Cn,  Th,  idf  Mn  tH 

©ebritige, 

DOGRZECĆ  Pogrzebać  dk. ,  dogrzebywać  kont.  ełczjil,  « 
kresu  pewnego  grześć,  grzebać,  bU  WObiu  gtabeO \Sr.i' borfe* 
bac$;  /?^.4orp^cinB,Aorp€6aaTB.  DOGRZEBAC  się  ciego 
zaimk.f  grzebaniem  dóyść  Jig.  dogramolić  się ,  mit  @tAP(l 

etretc^eii,  fi*  btó  wobln  bntdb^tąien,  HtdfatMUn,  J^^^f 

wAaną  burze,  serca  drugim  doda,  ii  się  ochotnicy  po- 
społu z  nim  co  rychldy  do  brzegu  dogrzebać  będą.  R^f 
Zw.  11 3.  Nie  chcesz  więcćy  wierzyć,  ieno  czego  «{ 
moies^  dogrześć'  nędznym*  rozumkiem  swoim*  W*  *^f* 
^.2,29. 
DOGRZEWNY,  a,  e,  zdolny  sprawić  ciepło ,   dogrzewaią- 

-  cy,  ibiftcttb,  wdrmenb,  pelimdfenb,  JJl^  gebenb.  Dę- 
bowe drzewo  bardzo  ieft  dogrzewne.  Kiuk  Rosi.  2t  19* 
Piec  ten  ma  bydi  szeroki  na  łokieć ,  szerokość  U  bowiea 
naydogrzewnieysza.  ib.  i,  169,  Kiedy ^ad  piecem  azkw* 
^im  pokaźnie  sie  dym  błękitny  letki,  to  znakiem,  io 
piec  ieft  dogrzewjay  i  dobry.  Tor  z,  Szk,  118, 


nOGRZMIEC    *    DOIĆ. 
DOGRZIUEG  niiak.  dok. ,  Dogrcmiewać  nUd, ,   do  piwne-' 

go  kresu  grimieć ,  %n  ńntm  dfoifffit  9 uHCtc  ^Ui  boiiiieni , 
l«  ignU  bonnern ,  Rg.  dogamjetti. 

na  *DOHAD,  s  Rs.  AoraAKa,  na  domysł,  gnf  9tt€tfftt 
f90((/  anf  gtlt9lA(f.  Cyrulicy  chwytaiąc  stawnych  dokto- 
rów recepty,  na  dohad  ich  do  chorych  uijrwaią.  Syn  246. 
Mówią  na  dohad,  okofo,  circiter,  Groick,  Obr.  334» 

POHANDLOWAĆ   cm.  dk.^   dokonać  handel,    atl^bail^eln , 

In  €nbe  |^«nbe(tt ,  bm  $anbe(  tnfgetoi.    DOH andlo-- 

AVaC  się  csego,    zaimk.  ^   handlem  zarobić,    fjić^  ett0<l^ 

cr^nnbeto,  btird^  ben  i^anbel  t^erbienen  R*^  Hamopro-- 

DOHEBLOWAC  cz.  dk.y  heblem  dogfadaić,    b{#  tOO^itl  ai^ 

^obrln,  9oOenb^  ab^obffo.  i{/.  Aocmpy»:aniB»  Aocmpo- 

rauiŁ. 
JK>iIUŁAC   c«.  e/l,,    do  pewnego    kresn  pohnlać,   M^   %Vi 

einmi  gmiffen  fnncte  f((»4tmeit^  f^welgeH,  ito^'.  40- 

ryAfltnb. 
l>OL\C,  F.  doymic,  cz.  «tt. ,  Doymowtić  kontyn,,  do  pe- 
wnóy  miary  brać,  pewną  ilość  brać,  M  SU  einfttt  gfs 
Wlffen  TOafe  ncf^tatn,  Rs.  AOH«ml,  AOHHMaraB.  Wie- 
rzyciel, ileby  dtiigu  swego  na  wziętym  koniu  nie  doiąl, 
na  na  osobie  szukać.  Sax.  Porz.  119.  $.  dosiągnąć, 
dodać,  dochwycić,  ersteifetl  ^  anffafffti.  Ziemia  sporych 
doicfa  żywiołów,  i  »wą  wagą  na  dót  się  chyncta.  Ze&r* 
Ow.  3.  traxit  ).  Doiąć  aź  do ,  przeniknąć  ,  przeraiić  ai 
po ,  bnr(^brlngełl  bid  awf  •  ; .  Chociaż  go  pfatnąf  tęgo 
szablifkiem ,  przecięć  dla  grubego  kaftaua  nie  doiąf  aź  do 
ciała.  OJf,  Wyr.  Doiąć  do  żywego ,  dad£  kminu  z  dzię- 
gielem. Gtmm.  71.  dnem  bU  and  £ebrK  fonmten.    Do 

iywego  byłem  doięty  oziębłością  iego.  Teat.  36,  b.  a4. 
(tknięty,  weruszony  aź  do,  getńbttf  Um^t,  bntd>* 
btnngen.)  cf.  Doiemny  ból).  Nic  tak  żywo  nie  doymuie 
człowieka ,    iak  wzgarda,  Przejlr.  53o,     Doymiiiące  ało- 

wa,   obraźliwe,    brlelUgenbe   SBbrtet,    eć^lmpfwhtttt , 

ejrtnribt^ige  Bbrter.  Niesłuszna  lżyć  służących  doy- 
muiącemi  słowy.  Zab»  i6«  35.  Doymować  komu,  do- 
kuczać mu,  dopiekać,  dogrzewać^    einfttt  befttg  Sttfe^ett/ 

ibn  peinlgen ,  murtetn ,  ^nilen  M  «nfd  9(enf erfte.   Cro. 

dodijati,  dodjati ,  dodeati ,  dod^jam;  Dał,  dodi^am ). 
Doymował  ihu^  wiatr  zimny  cichy.  Roh.  Djab.  3,  a44. 
Gdy  mu  ogień  doymować  porzął,  liawołał:  Je«u  zmiłiiy 
ałę  nademną.  ib.  3,  344.  Biczami  ogniflemi  ini  doymo- 
*  wali.  1^.  3,  a45.  Zndne  Ocilki  tak  mi  do  żywego*  nie 
doięły,  iak  ta  poślednia.  TUch*  Sen*  lip*  4i5.  Co  po 
sentymentach ,  kiedy  głód  doymie.  Krat.  Tod*  2,  a36. 
Nie  doymie  temu  iad  w  ztoścj  obrzydły,  Kogo  Pan  trzy- 
ma pod  swoiemi  ikrzydły-  Kras.  Woy.  4ó« 

•DOIACHAC  ob.  Dojechać.     DOIADAC  ob.  Doieść. 

J30IAZD,  u,  m. ,   doieżdżanie,    bad  bW  Cltt  SflCten ,  ^  Sftt* 

fabreii ,  llfnfommen  ju  SBa^en ,  ^u  ^ferbe.  R*.  Ao^sĄh. 

DOIĆ  cz.  dk.f  Doiwać  czjii.j  1.)  *obsot,  mldkiem  karmić, 
piersiami  karmić  ssącego  ,  fittS^tt  /   M^  ®tnjl  geBf  tt ,  fails 

gen  (affen,  mit  SRnttermUc^  ni^ren*  Sio.   bogini  laeto\ 

Vd.  dojit,  zisei  dati ;  Crn.  ^ofim ;  Bs.  doiiti ,  zadojiti  , 
podojiti }  Rg.  doitti ,  zadoitti ,  Cro.  doiti ,  Ec.  Ąoiiimn  , 
rp/A^K)  KopMRmb,  BOSAORtni  {Ri.  Ą^simh,  Bh.  bo« 
giti  tak  karmić  piersiami,  iak  nasze  doić  krowę  znarzy; 
Cro*  doiti ,  doim ,  nadoiti ,  nadajam  mammam  pratbeo^ 
doim^  podajam,  podoiTaai  mulger€\  Sr.  a.  bOJf($^ ;  'i^^  i. 


DOICIELK-A    -    DOIECHAC. 


459 


bDl^9V/  bejU;  beiint/  szczególni^y  doić  krowę;  -  zaś 
piersi  dawać  5r.  1.  cae(3  bol^WOm ,  cUid^U  (cf.  cyc)  Bh. 
fOglti  fcf.  koić);  Hebr.  Tl  dadsmamłne,  mamka;  Vd. 
dojiza,  doika,  dojiteliza,  doinisa  ^cf.  doyka);  Croat. 
dojka;  Crn.  dojiza,  dojnłza«  ^u/i^.  daijka,  dayka,  />/• 
doyka ;  Rg,  dójniza ,  doitegllsa ,  Sla.  dójka ,  doilia  ,  B4. 
doiteglica  ( Bs..  dojka,  sissa,  s  cyce),  Sr.  1.  bojfa  mam- 
ka (Sr.  a.  boifa  ikopec);  Rt.  AORAHisa  mamka).  Nie- 
wiafta  chłopca  mlćkiem  doi.  SUn.  547.  O  mleku  i  o 
mamce,  albo  iak  długo  ma  bydż  dziecię  doione.  Jib.  464. 
Awicenna  każe  dziecię  doić  do  dwu  lat;  aczkolwiek  u 
nas  ieft  obyczay  tylko  do  roku,  ib.  466.  Po  ocieleniu 
krowom  trzeba  świeżey  karmi  nakładać,  bo  doiąoe  cie- 
lęta* krowy  ftarą  karmią  rychło  sobie  obrzydzą.  Crmsc. 
549.  cf.  yind^  dojinza,  SYinika  mati,  doiezha  syinj 
s  maciora  prosięta  karmiąca ;  Vd.  doizhe ,  doizhek ,  doi- 
nizhezh,  doinu  dieta  t  fsące  niemówlf  prsy  piersiach; 
Vd.  perdoizhek,  perdoinizhezh ,  iknpdpjen,  perdoizhe 
colłacfaneuf).     a.)  doić  n.  p.  krowę,  mlćko  wyciikać  z 

wymion,  meReii.  Bh  ht^ik,  bogU,  bogim,  bogiwantr 
frot^m;  Sr.  a.  boifd^;  Sr^i.  bobpu;  bejim,  bein;  Ross^ 

AOBxn&.  .  Vd.  mleft,  iholfti,  molsM,  molsen,  moufti, 
mousem ,  mnsem  ,  moy^siti ,  moT'stm  ;  Carn.  movAi , 
moTsem  ;  Cro.  mulfti ,  doyti }  JS/*  mnfti ,  pomuiH  *,  Rag. 
mil^fti,  mAzem,  Ec.  ueMStmm,  H»iieAi3Hinii  ( cf.  mlóko, 
musnąć,  pomusnąć  cf,  far.  mulgere).  Według  zwyczaiu 
trzy  razy  na  d2ieii  doią.  Haur.  Sk.  64.  Z  mlekiem  do 
doienia  miła  krówka  Nadftawia .  pełnego  wymienia.  Lib. 
Hor.  laa.  Przy  doieniu  krów  chędogo  się  dziówki  za- 
chować maią.  KlukZw.\^ii:k\.  -  /J"/^. a//tt/.  Co dzieó (karb 
powierzony  iak  swą  krówkę  doi.  Teat,  5i,  33.  (odziera 
go).  Kozła  doić  próżno,  t.  i.  u  fkąpego  nic  nie  upro- 
sisz, albo  brać  tam  gdzie  niemasz  trudno;  albo  też:  dar- 
mo co  robić.  Cn.  Ad,  36i,  Doymy  Rzpltą,  rzężmy  złote 
grona.  JT/on.  Wor.  i4.  Łudsi  doić.  Teat-  »4,  96.  tty- 
sysać,  ssać,  korzyftać  z  nich ,  wyłndzać  od  nich,  odzie- 
rać ich,  ietttanbrn  melfen,  ibn  tnpfen,  Him  ben  fBeutei 
fegen,  ibn  faugen,  an^ftngem    On  im  dobrze  «  ^^^** 

złoto  doi.    Teaf.   33,  c.  4.  (dobywa,    wyłudza,    tX   lOtft 

ibnen  Ui  ©.  atai  b.  ».)•    S-  Ufisów.  szkuta  doi,  %n^^ 

cBy,   iż  się  przez  nię  woda  sątzy.     Magier,    Mjkr.    v\t 

«<tute  f |l  retf ,  ( ftiigr  ®«ffer  ełn ).    DOICIEL ,  a ,  j^t.  , 

doiący,  bet  OTfffer,  Cdttgef,  Ecct.  AOHine^kJ  ^*'»<'- 
mousoyez,  mousenik;  Rag.  ipuzalaz,  mti«a« »  w  rodź. 
ieiifi.  DOICIELSL/I  ob.  doyka ,  Me  SReKerinn  Vind. 
monsiza, 

Derir.  doiwo  ^  doy ,  doyka ,   doyny^  nadoić^   nadaiał^ 
podoU,  poddoU,  udoi/,  wydoi/,  kozodoy, 
DOIECHAC ,   F.  doiedzie ,  doiadę ,  czyn.  dok. ,    Doieżdżać 
kontyn.,  doiechać,  zaiechsć  ai  do  kresu  wozem,  koniem, 

ftatkiem,  s  flan^^ć,  b(^  tto(fttt  gefa^fett  (oinmf tt ,  gerftten 
fommen ,  ge fc ge [f  f oinme n ;  atifommen ,  anlangen ;  doież- 
dżać dokąd ,    zbliżać   się  iezdno  lub  Aatkiem  ,     (t(b   beOl 

Otte  nibern,  baranf  jn fabren ,  inrelten,  s»fege!n.  l?oA. 

bOgetl,  bOgel,  bOgebn,  bOgijbim;  Cro.  dojahati,  doja- 
hujem;  Bj.  dojahati;  Rg,  dojahati,  dojeaditJ ;  Rx.  AO- 
'£xami  ,  ^  AotiSTiiiimt ,  AQ'^dAi9fnB  ,  AO^aarHoamB. 
Doieźdżaiąc  do  domu,  ilrawę  zbierać  szaleńfhro,  Cn*  Ad* 
igS.  Doieżdżał  iuż  obozu ,  lecz  dla  fłrzelby  nieprzyia- 
ciellkićy  nie  doiechał.  Ld.  .  Kupcy  Tureccy  Wenetów  i«- 

68  .  . 


46o 


DOIEMNY    -    DOIESC. 


I^rlhrem  moWki^m  doieidiaią.  Faęzk.  Dz.  119.  (do 
nich  dopYywaią).  Żeglowanie  Kolumba,  który  nowego 
iwiaU  doiechal.  Syxt.  SmM,  169.  (dopłynął,  er  i(l  bM  bl 
We  nme  ®rlt  gef Ommen ).     •*Doiechany ,    ktcSrego  doie- 

chaoo,  teteifl,  »o  maa  bU  (ia  gefomnieB  ift*    Jui  Ame- 

ryŁa ,  iui  i  Magiellana  Śmiałym  Hiaspanom  morsem  doie- 
cHana.  JCIon,  FL  C.  a,  &.  §,  Doieidiać  kogo,  doicigać, 
tąpać, 'chwytak,  dopędzad,    einfm  Ba^fffteil,    nA^W^t 

fi4(^  i^m  ^fi^eii ,  ita<^  i^m  gteifen.    Doiecha^  kogo ,  do- 

ćcignąć,  dognać,  dogonić,  dopędcić,  HtieK   ńa%tUn  (%Vi 

Sagen,  i«9M^/  !»  SBaffer);  eineit  eriageB/  etful^ren, 

etreUen/  ecfegefn.  Pobiegłem  pocztą,  abym  go  doie- 
chat*   Tr.     Doieidiać  w  my^Iiftwie ,   nacierać  koniem  na 

psy ,  gnf  ftft  3Ag^  /  ^ett  3agb|ttiibeii  nai^it^n,  nactfiagen. 

Rzemieało  myśliwca  tego ,  który  psów  doieidia ,  ciężkie 
ieft.  OJir,  Myil.  48.  Ty  będzieaz  zwierzyny,  paów  do* 
ieidźaiąc,  doganiał  okrzykiem.  Bardz.  Tr»  122.  (06.  d^ 
ief  di  acz ).     {•   Doieźdźać  kogo  czem ,    nacierać   czóm  na 

niego,  Mmit  aof  jemanben  (oggeben,  attf  Urn  einM^n. 

Gdy  go  iotdak  pałaszem  doiefdiaf,  zdiąl  z  siebie  szy- 
szak, i  okazawszy  czem  ieft,  ztfalazt  litoić.  Nar.  ///?. 
4,  107.  Doiechać  kogo  cz^m,  uderzyć,  trafić,  elnfllt 
elng  Vftfe(eil.  LentuU  doiechat  bułatem.  Teat.  46,  </• 
39.  Pięścią  kogo  doiechać,  pugnu  incurtćwe.  MącM, 
$.  Doieidiać,  ogólniey,  dogrzewać,  doymować,  dogry- 
zać ,  dokuczać ,  przypierać  do  ciaśni ,  eiliem  ^fe(eit/  ibm 

watm  mać^tn ,  iin  Hn  infaf^ten ,  i^K  brdttgeii,  qii<(en. 

*  AJyico^y  iadowitym  iffykiem  doieidia,  nii  nieprzyiaciel 
ręką.  JCotx»  Lor,  49,  6,  Srogie  groiby  uftawioznie  do- 
ieidiaią.  Ęaą.  HJl,  |46.  Zazdrpściwi  ludzie  doieidiaią 
mnie  i  szczypią.  Budn.  Cyc,  4o.  Xosg.  Cyc*  46.  Tak  się 
uszcsypliwemi  słowy  doieidiali,  J  gniew  w  sobie  wcaie- 
mny  ku  sobie  wzbudzali*  Gąw,  Sie/,  377.  Około  trefno- 
.  wAhia  z  ufzczknieniem  trzeba  bydi  bardzo  olłróinym , 
abyś  wiedział,  kogo  masz  dciechać.  Gorn,  Dw.  i44.  Nie- 
ichay  cię  Pan  doieidia  ą  nędzi,  ai  zginiesz.  1  Leop,  Deut. 

a8,  33.  strapi  3  Leop.  bet  S^ett  foO  bi<^  beimru<(en  )• 

$•  Pą^  Doiechać  czego  złego,  oberwać,  zarobić  bitego 
ha  grzbiecie,   dowoiować  się,    doigrać  się,    doiartować 

się ,    M  ttmai  fbbUf  sn^ieben   ( errmgen  /    erbtffcbcn  )• 

Ten  cp  o  tćm  nie  myśli ,  ani  go  chuć  wiedzie ,  A  wżdy 
czaaeąi  ani  wjpwie,  gdzje  gu^a^doiedzie.  Rtz  Wiz.  i3o. 
Sam  guza  doiechał  f  drugiego  ppkaMo^yf.  Star,  Ref,  61. 
$erce  ilra»zl|we  a  czeg9Ś  dowiedzie,  J  sławę  traci  f  guza 
4oiedz|e.  Ręy  Zw,  2f  2. 
mOIEAlNY,  a,  e,  -  le  adv,y    dokuczatący,    dopiekaiący, 

4oymniący,   tfd^t  )n{e|enb,    W  an  Ht  ®ee(e  grbrnb, 

blir(b^tingf|lb,      Siuhy  wymuazone    przez  dgiemne    bole, 
t^ewaine  fą.   PrĄy^,  Aifit,  jo4, 
DOI£3C ,  -*  ia^ł ,  F'  doie ,  doiem  ,  cz.  dk. ,  Doiadać  kont, , 
do  azczętu  fjeść,    resiętę   zjeść,    l^ollfpbi^  Atlfeifetl;     bei| 

CRefl  yeriebren.  Boh,  bogifli^   bpgebl,   bogim,  b^gibam; 

fSr.  2»  bpiefti;  Rf*  Ao^cnib,  Aot^4ani& ,  AOKyiiiam& , 
40KyiUHaamB.  Co  mu  ku  iyy.iości  dawano,  on  nip  do« 
iftdaiąc,  ubogipi  to  iiiósł.  Si.  Zyw,  ą,  7.  Czego  nie  ^oie 
piało,  dusznym  si.^  to  pokarmem  nagrodzi,  ib,  ^,  35. 
FośpijBszaymy  się ,  abyśmy  oilatnią  potrayyę  obiadu  swe- 
gp  doiedji.  Baz*  Sh.  684.  Z  przyiacielepn  doiadać  trzeba 
korca  soli.  Pot,  Arg,  53o.  cf.  dokfadać  z  kim).  Oilatek , 
cse^o  nie  zja^It  |są«ie«ic|^y  4^^dła  ^^ząra^c^a^  ^^F:  Jpf^' 


DOIEZDZAC    -    DOISKAC. 

1,  4.  (poiadła.  \BŁ6ł.  Gd.),  Niedoiedzony,  sh|t  9łlif 
»erK(^rt,  Ubrig*  Tą,  co  się  gęścióy  była  na  spodka  ufta- 
ta  ,  Niedoiedzoną  iuchą,  oczy  mu  zalała.  6/v.  Ov. 
3oa.  ( cf.  Niedoiadki  ).  $•  doiadać  czego  ,  chci- 
wie zaiadać,    gierig  mfiblittgeK^    ffcb  Uxhhn  bemts 

d^eB-  Pochlebcy  gorsi  niili  krncy,  bo  krncy  tylko  po 
śmierci  ścierwu  doiadaią ;  ale  ci  ieazcze  za  iywota  bar- 
dzo kluią  a  oczy  łupią  kaidemu.  Rey  Zw.  49.  /.  Jn- 
trans,  do  sytu  się  naieść,  nasycić  się  do  woy,  (Mb  yiBi 
\itt  cfftn*  ^^o  nie  doie,  nie  dopiie,  Ten  mądrze  i  długo 
iyie.  Cn,  Ad,  346.  Kto  doie,  dopiie,  ten  w  rozam  ais 
tyie.  ŁÓ.  47.  Ani  dospać,  ni  doieśĆ,  ni  wczaan  iadnego 
Nie  mogą  mieć ,  dla  kęaa  poiytku  nędznego.  Rey  Wit,  54. 
Wysechł  z  gryzoty,  nie  doiadl,  nie  dospaf,  obiegaiąe 
się  za  fortuną,  Zab,  i3,  196.  S'  Fig,  tr,  doiadać  koma, 
dogryzać  mu,  doymować  mu,    rflieilt-  tmp^hWl^  |Bft(ar 

ibm  UfKg  mttUn,  anf  ibn  eisbringcB.    Zkądem  się  wsi{. 

la ,  pilnie  się  badast ,  A  do  iywego  prawie  doiadais. 
Comp,  Med,  384.  Zaprawdę  mało  nie  tak  oblegaiącyo, 
iako  i  oblęionym  ,  oblęienie  to  doiadlo*  Krom,  417.  ntt 
leuior  fuit).  Kościołowi  Rzymikiemn  doiadasz»  Umiji* 
Kam,  325.  (domawiasz,  docinaaz  ). 
DOmZDZAC  ob,  Doiechać.  DOIEZDZACZ,  a,  m.  myśli- 
wiec,   który   psów  doieidia,    bet  9l«<bfe(et,  bft  3^«Ct, 

bet  ben  Sagbbnnbrn  iiii(bfe(t  nnb   Ibnen  bag  grf«i|CK 

SBUb  abnimtnt.  Rs^  A0^33ica^eH.  Doieidiacze  iui  są- 
dzili,  ie  ielenia  upuścili.  Jak,  Bay,  168.  Kehow.  lih, 
g,    natarczywy,     nie    daiący  odetchu,    natręt   pilnuiącj 

.  kogo,  bet  attf  einen  eUibtiiigt,  (ogbtittgt,  ji(m  ((fsn 
ftieben  Mf t. 

DOIGRAĆ,  cz.  di. ,   Doigrawać  kantyn. ^   doigrywać  (x/łA, 

dokończyć  igrania,   big  gtt  Snbe  fpiefett,   tinbeln,  M 

9etlOei(en.  Rg*  doigratti  ( Rt,  AOHrpamk ,  40RrpiŁBiinl 
s  dograć,  dogrywać).  Dzieci  doigrawszy,  uciszyły  ń{« 
Ojf.  Wyr.  DOIGRAĆ  »ic  czego,  zaimk,,  doiartować  wc, 
dofiglować  się,  przez  figle  i  lelkość  iaką  na  siebie  prij- 

krość  ściągnąć,  f[<b  ^Ut4  XJnbe(n  ttUb  &V'^UXtX  V^ll^ 
ben.  Jgral  i  doigrał  się  na  koniec,  ii  kark  (kręcił.  Oj,  Wjn 

DOIKA  ob.  Doyka. 

DOIMBK  ,  -  mka ,  m.  doimek  winny,  poślednie  wino ;  pnT' 
lewaią  albowiem  wody  na  grona ,  gdy  iui  mało  w  nich 
zoftało,  i  gdy  iui  pierwsza  moc  dobrze  z  gron  wysiąM** 

Mącz,  lura,  itteftetweln ,   9Ja<b»rfii,   Hauet.    J-  "J*'- 

n^ek ,  poślednie  piwo,  cienkusz«    Mącz*  9tg(btiet^  ^ft(ti 

Het,  J^^fbbtet,  Sd^malbiet. 

DOIONY  ob.  Doić. 

IJOISKAC,.-  ał,  -  iszcę  cz.  dk,,  doifkiwać  kontyn,  tt 
Jrec.,  szukanie  kończyć,  szukać  ai  póki   nie  znaydxici<, 

naydować,  hlf  lu  €nbe  fu(ben,   ftt<ben  Mg  in|in  fMr 

fRs,  AOflfcKam^,  AGHCRUeaniB  wynaleiĆ)  w  ssciególn: 
o  wszach,  kończyć  ifkać,  Igttfett  H$  iJH  (SuU,^  MflrtW 
auglaitfen,  Dolikała  matusia  synala  i  posłała  paść  trio^^* 
pj:  Wyr,  -  Doi/kać  kogo,  dpbadać  kogo,  do  oftatnie^ 
go  wye^ąminpwać ,    do  idziebfa   komu  sumnienie  prs^ 

trząść,  einen  it^t  gngfotfcben,  >łatf(ein  eraminiren*  ^ 

ter:  doiikać  kogo,'  wyłudzić  komu  pieniądse  do  oftat- 
nie|o  grosza  ,  wyszyplać  kogo  z  grosza,  t\1^fV^  M  9<w 
na((|  eittgnbet  aWorfi^n.  Ńadikakiwał  mu,  póki  go  miał" 
czego  iłkać}  iak  go  doifkał,  ani  mu  się  na  pczy  po"- 
'     sfuie.  Ojr,  Wyr.     J.  Doiflciwać  czego,  doijkiwał  n^  ^f^ 


OOISKAC    -    DOK\D. 

^dodiodfi^  ciego,  fiokA^  csjli  ftarać  fic  oslęgnąć,  itfMi 
§U  etUngen  ftUbm*  Upominał  l^ieyftut  MiArsa,  aby  ma 
samek  ten  -wrócit  pierw<iy ,  niiliby  go  mocą  doiikiwał  a 
^RToyfko  Niemieckie  pomordować  Stryik,  4io.  Będący  W 
^ieriawie  wieriycielowi  dliig  aa  imieniu  lapifany  capta- 
cić  ma,  a  aam  tych  pieniędsy 'doiikiwać  się  na  iftca. 
Stat.  Lit.  260.  -  DOISICAC  się,  Emimk,^  fkońcayć 
ilkać  samego  siebie,  f{<^  fr(t|t  |u  (?nbe  Uuretlr  Ve0eilM 
im^blttfeil.     Fig'  tn  wyscyplać  się  do  oftatniego  grosza , 

fl(^  ftaii)  au^efteii,  M  imf  ftea  (e^ten  SroMnt.    DOI- 

SZCZYC  się ,  zaimk,  wypUcić  się  se  wiyftkiem ,   wypef- 
nić  obietnicę  aupełnie ,  f{((  V^tm\t  90ffeilb^  atfinbeil.     Po- 
towe dfagu  wprsód  mu  oddawssy,  teras  dopiero  bytem  w 
Hanie  doiszcsenia  ma  się.   Ld.* 
DOIUTREK ,  -  rka ,  m,  DOIUTRASZEK,  saka,  m.  zdrbn., 
do  iatra  tyiko  maiący  trwad,     doczesny,    brr   llttt   bU 
OROtgCB  Mu     Ody  dziecię  do  chrztu  trzymała,  pytaiąc 
się  if^y ,   iakieby  mu  imię  dadi ,    odpowie :    Doiutrek ;    co 
snąć ,   2e  duchem  prorockim  wymdwila ,  bo  dziecię  naiza- 
Butrz  umarto.    T^ies,   1,   166.      Cói  ci  pomoże,    nędzny 
doiutrku,    nad  wszyftkim  światem  panować.    Hrbfi.  LeA. 
3.  2.     Krótkiemi  doiutrkami  iefteimy.    Hrhfi.  NauM.  B. 
6,  ó,   doiutrkami  i  pielgrzymami.  16,  R,  7,  6.     Królowie 
nasi   tylko  dpintraszki,   na  kogo  więc  maią  toiyć?   Pot, 
Arg.  ii5.   -     2.J  do  iutra  odktadaiący,  bet  atti  anf  htU 

fRtrgen  tet{ć^Mt,    eitt  ^aabetet.     MówiU  prayiacieie, 

aby  się  spowiadał.  On  wszyfiko,  iutro,  iutro,  kapła- 
nom odkładał ,  Umarł  on  doiutraszek  z  swoi^m  odkłada- 
niem. Fapr.  Koi.  O,  b.  Doiutrkowie  nigdy  nie  iyią^ 
sle  iyć  maią.  filch,  Sen.  lift.  34  a.  Zygmnnt  Aug.  Sarn. 
1S24.  Koiai.  96.  craftinuf.  Zygmunt  III.  1  prsj- 
lodzema  doiutrek.  Nar,  Chodk.  i,<  110.  Fabiusza  na- 
swano  doiutrkiem.  Zaó.  4,  287.  cunctator  odwldczyciel , 
odktadacz.  Nar.  Tac.  2,  296,  Jednego  tylko  ,  Iftarto  , 
trzeba,  wszyftko  fraszka,  Niepnszczą  na  wieczerze  Pan- 
iką doiutraszka.  Pot.  Pocz.  71.  DOIUTRZNY,  a,  e, 
*  ioadv.,  do  iutra  trwały,  doczesny,  M  ntOtgCH  wd^s 
ttuh,  9er|illg(id^ /  fnri.  Ta  miłość  nie  wieczna;  ale 
doiutrzua.  FarnOv,  67.  Miły  boie,  iakie  nasze  żabie- 
sania  około  maiętności  doczesnych  i  doiutrznych^  Hrbft. 
Nauk.  J.  7.  Na  on  iywot  wieczny,  nie  na  ten  doiu- 
trzny  ogląday  się.  ib.  A.  5,  b.  DOIUTRZNOSC  oA. 
nietrwałość,  krótkość,   doczesność. 

IX>IWO,  a,  n.  doienie,  Hi  ^tlUu,  Hi  (SemeUe.  Żadna 
krowa  nie  wchodzi  do  piekarni \ia  doiwo,  tylko  ta,  któ- 
rą po  imieniu  wołaią.  Haur.  Sk.  5i«  Skopiec  do  doiwa. 
Piit.  Arg.  652.  Ciotka  U  dwa  kroć  do  doiwa  ftawa. 
Nag.  Wirg.  493.  ad  mulctram. 

DOŁ\D  adv.  -  cum  tncl.  DOKA^DZEI  DOKA^DZE?  1.) 
względem  mióysca ,  gdzie,  do  którego  mieysca?  tOO^n? 
Boh.  bofab,  bofttbr  b0f«»ab,  fam  (cf.  kędy,  -  kąd) 
5/0.  boCttb,  lMXt  rtf;  Cm.  dokam,  kamer,  kam;  Vd. 
kam,  kaj;  Cro.  kto,  kamo;  Dl^  kamo;  Sla.  kuda,  ka- 
mo i  £c.  Kino;  R*.  ŁyA^,  AO»y'Aa;  5f .  i . łieto ;  5r.  2. 
jewetl  )•  Panie ,  dokąd  idziesz  ?  Dokąd  ia  idę ,  nie  mo- 
żesz zetnną  iść.  W.  Jan.  i3,  36.  Pytą  się  wszyftkich, 
których  spotka,  zkąd,  dokąd  i  po  co  idą.  Mon.  67,  67cą« 
Czołem  wprzód ,  czołem ,  pbay  ę\ą  witaią ,  J  wzaiem  do- 
kąd i  zkąd  się  pytaią.  Jabł.  Ez.  36.  Co  inszego  kędy, 
co  inszego  dokąd.  N.  P<mr  ą»>  iP^r     I^«W,  jlok^d  i\i 


DOKĄDKOLWIEK    *    DOKAZAC.     46i 

ladzie  tak  się  porywacie?  Pztr.  Hor.  2,  O.  3.  quo  ruitia)^ 
2.)  dokąd,  względem  czasu,  ftopnia,  dopóki,  tak  dale- 
ko, iak  długo  (  odpow«  dotąd  )  ,  «if  (aiigt,  WiCWłU^  Hi 
m\t  (ange,  resp.  fo  lange ;  Vd.  dokler,  doklei ;  Bh.  bofMb  \ 
Rs.ĄOKÓKh^  AORÓaB.  Dokądie  lud  ten  wzruszać  mnie 
ma  ku  gniewu,  i  dokądźe  mi  wierzyć  nie  będą?  Radź. 
Num.  i4,  11.  Dokądie  będziecie  tak  twardego  serca? 
Wrób.  Zoit.  6.  Dokąd  nas  chcesz  zapomnieć,  dokąd 
swego  ftada  nie  na  wiedziesz  pafterzu?  Groch.  W.  \p 
DOK\DKOLMa£K  ady.,  byledokąd,  byle  gdzie,  do 
iakiego  bądi  mióysca ,  irgftl^  »o(bl  ^  WS^  Hnt  imntet* 
Bh.  f amfy  ;  Vd,  kamerbodi ,  kamerkoli,  kamdergam  ;  Cro, 
kamgod,  kamgoder;  Sr.  i.  meble  t$m.  J.  4o  którego- 
kolwiek czasu,  ftopnia,  fę  Unge  9ttf  immn,  fi  wett  iiiir 

{tnmer*  Dokądkolwiek*  kto  będzie  %  domu  aakuakiego. 
Czachr.  Tr.  łł.  a* 

DOKARCZOWAC  cz;dk.^  do  ko£ca  wykarcsować,  mUcIiM 
auitObeit.    Dokarczowali  część  iaką  pola.  N.  Pam.  i3,  76* 

DOKARMIĆ  czn.  dok.^  Dokarmiać,  Dokarmiwać  nied.  9i 
czJlL ,  dotuczyć ,  opaść,  9b0enb^  feift  tMi&ftU ,  f^tt  mi^tu^ 
Rs.  AOKapuRinB  ,  AOKZpMAHnamB.  Krowę  taką  naylepicf  j 
dokarmić,  i  zabić  na  domową  potrzebę.  Haur.Sk.bik.  Do 
młyna  wieprze  dawać,    coby    ich  dokarmiwać.    Goft.  Ek, 

42.  $.  Dziecię  odchować,  efll  Ml^  bii  |ll»  9bfeQeil  900 

bet  tBrttfl  f4ttgen,  eln  Si.  aire^en.    Matka  dckarmiwszy 

dziecko,  oddała  oycu.  Ojf.  Wyr.  $.  Oo  śmi/erci  docho- 
wać, )tt  Xobe  futtertt,  6U  an  ben  £ob  nnrerM^^n* 

DOKA^SAC,  F.  dokąsa   cz.  dk.^""  dogryić,    z  rtsztą  prze<^ 

gryić,  ^ottenb^  jnbeifeii,  hntd^M^en,  MtUifin,Sr.i, 
bofttfam« 
DOKAŻ,  u,  m.  Bh.  HU^,  biU^,  HU^U,  bflfaief ;  Rs. 

AOKaaaHie,  dowód,  dokazanie,  okaz,  httdt^M.  $.  do^ 
pięcie,  uiszczenie ,  przy  wiedzenie  '^  Autku,  wykona- 
nie, hai  9iuixU^tett,  au  @tanbe  aScbtden,  ^tmtfftgUy 

gett.     Wezyr  zbity  nieszczęścia  dokazem.   Żab.  }5,  77.. 
DOKAZAC,    F.  dokaże  cz.dok.,  dokazuie  Pr.,   Dokazy. 
waćcz/?/..  Okazać  na  oko,  dowieśdi,  przekonać,  etlOeUett, 

tewetfen,  Bh.  bofa§ati,    b^faii,  be(aa#»atł;   Yd.  doka- 

aati ,  ikasati ;  Rs*  AOKaaaoift ,  AOKadupam^^  Żaden  mi 
tego  nie  dokaże ,  ieby  wiek  terazni^yszy  byt  iakąś  nową 
przywarą  zarażony,  któraby  wiekom  dawniey§ayni  i^ie- 
była  znaioma.  Mon.  67,  70 1«  Żadnego  pewnego  dowo- 
du niemasz ,  czymby  kto  tego  dokaaowat ,  iż  to  prawda. 
Erazm.  Jfz.  Ji.  7.  Dokazywać  komu ,  dowodzić,  prze- 
konywać go.  0/f.  Wyr.  §,  Dokazać  czego ,  dopiąć ,  dóyść 
czego,  uiścić,  poftawić  na  swoióm,  przywieśdi  do   ikut- 

ku,  wykonać,  |ii  etanbtMmen,  iniiif^en,  errei<(ett, 
le»er(fle(ndeii ,  beiDirf en ,  anf rUft^etf,  Bh.  hęUh^fi ;  Sr,i, 
»opo(ap,  b^tefnpu;     ł^łn</.  Ika^ati ,   ftoriM,  vunspelAi, 

dokonzhati,  doperneAi ;  Cr/i.  dapernafhain;  R^.  acnena- 
AOsaniB.  Cnota  może  dokazać  wszy()kiego«  Bąrd^.  Tr, 
5i4.     Co  niegdy  prawość,  dzistaydokazuiągTQsze»   Teat^ 

43,  b.  63.  Drozd.  Usilność  a  czas  wsy(lkjego  dokdże. 
Zab,  1^  aQ7*  ^tatek  \  cierpliwość  wszyftkiegp  dokażo 
Teat.  2$,  65.  Złotem  wzyftkiego  dokazać  potrafię,  ib^ 
63,'6.  24«  Obaczemy,  kto  z  na^  swego  dokaże,  i  komu 
się  ten  cud  piękności  doftanie.  ib.  5,  b.  3.  Dokażemy^ 
swego,  nie  turbuy  się.  ib.  3B,  277.  Ni#  mógł  swego 
dokazać.  ib.  54,  c.  C  ii.  Jeżeli  go  batog  .nie  ąąyftó^i^ 
iN^ubienica  reszty  dokażjc.  }bf  96,  4.  3i»    %X9  c^cę  vmćf 


46j 


DOKAZACrZ    -    DOKŁAD. 


dofcasać,  sakrawa  na  wicc^y«  Nar.  Hft,  3,  267.  Łatwi^y 
s  passcrf  wilct^y  Łup  wyrwa<5,  nil  dokazać,  ie  poeta 
amilctj*  JCrmi*  Sat,  119.  Milo  dukazal  miecaem  Dra- 
gon krwawy ,  A  Esop  wygrał ,  chocia  kayki  plecie.   Hor. 

Tiar.  pr.  •    Sio.  Prov.  t\m{  gn^attii  teg  fo^e  nc  bota^ttff'^ 

nie  dokaiess  temi  apoaobami ,  nie  dociągniesz  ikóry  temi 
sębami  )•  Dokazać ,  przewagą  co  do  Ikutku  prywieśdź , 
Iłąd  ile  razy  niywa  aic  przy  lichym  iakim  dziele,  po- 
chodzi na  szyderftwo  n.  p.  Móy  pan  aynal ,  czegoźby  nie 
ilokazat,  ieft  to  ptaszek  obrotny.  Teat,  29,  69.  -  $.  Po« 
radzić  z  kiin ,  przemódz ,  przeprawi? ,  zwyciciyć ,  poko- 
nać kogo ,  mit  if manbeti  fertig  wrtben ,   ® McT  mit  i^m 

fAbfll,  ftif  Dbttiftftib  (^abf lt<  Dowmunt  przeważnie  a  czciło 
dokacal  przeciw  Krfyiakom«  St/yik.  3o6.  Aleksander  W« 
asczodrc^liwością  a  nie  oną  wielką  mocą  swą  nad  wszy- 
fiką  Azyą  dokazat.  Orzech.  Tarn.  67.  $«  Dokazać  ko- 
mu, wyrównać  mu,  eitiriM  %U\Ćlf  (0mmeit«  Cezar  nie  do. 
kazał  Aleksandrowi  dziełami.  Ojf,  Wyr,  $.  Dokazywać 
nad  kim ,  wydziwiać ,  paftwić  się ,  (ic^  M  femanbett  Wfl^ 
len ,  Abc(  mit  Kfm  ttmfpringftl.  Służy  mu  doOatek ,  aby 
dokaaował  nad  uboisaemi ,  ieby  gniótł  słabszego.  Bard. 
Tr.  466.  Lepsza  rzecz  left ,  bydi  zwycięzcą  siebie  sa- 
mego, niżeli  nad  nieprzyiacielem  dokazywać.  Sk,  Zyw.  a, 
549.  Krcywdzlaz  nbogich,  niewinnych  mordniesr,  Nad 
prawdą,  cnotą,  cochcesa,  dokazuiesz.  Wad,  Dan.  1674 
Dokazować  nad  słabym ,  niewielkie  męlłwo.  Cn.  Ad  196. 
l^acno  nad  umarfjrm  dokazować.  ib.  4ii«  Ma  prawy  ry«> 
«erz  łkromnie  zwycicztwa  zażywać,  nie  dokizuiąc  okru- 
cleńftwa  swoiego  nad  £wycicżonemi.  Star,  Ryc\  53.  ( nie 

wy wieraiąc ,  ^bne  feiiie  ® (auraiufeit  autfinlaflfen ).  $.  «&- 

^oi»  intrans^  dokazywać,  działać  przewagi,  wielkiemi 
czyny  pn|)isywać  aic,  gro^f  ^(fAten  t^tttf ,  ff(^  (lfrV0rtb«tt* 
7en  kawaler  na  przeszłćy  woynie  wiele  dokazywał  swuią 
dzielnością.  Boh,  Kom  4,  307.  Duch  Eliasza  przeszedł 
do  Elizeusza,  i  iesacze  a  większym  fkutkiem  dokazywał, 
Biielł  w  lego  nauczycielu.  Zai,  Ttfl.  sio.  Nagadaliśmy 
się  z  sobą  o  dawnych  czasach ;  miły  Boże ,  iak  to  przed 
laty  Polacy  dokazywali  I  Ojf,  Str.  1 .  Jn  peius  dziwy  wy- 
rabiać,   szaleć,   popiaować  się  czdm  i  lak  nie  potrzeba , 

mit  AtHiflilńden ,  Mnftelet^en ,  6treld^en  u.  f. ».  ftc^  btr^ 

90rt^UB.  Dokazywał  na  koniu ,  aż  kark  (kręcił.  OJf.  Wyr. 
*DOKAZACZ,   a,  i7i.«  R*,  AOica3arn0XB ,  Sór,  1.  W0p|)« 

faaw«t  dowodziciel,  dokazuiący,  bet  <?rweifet,  Sfii«rf*teri 

9tt^fAbrer.  *DoKAZALNY,  a,  e,'-  ieadv.,  /^y.  40Ka3a- 
meAAHMiS,  do  dokazania,  mogący  bydż  dokazanym,  okaza- 
nym, dowiedaionym,  wykonanym,  ewefdbar,  au^fóbrbdr. 

DOKAZIC  ex,  di,,  do  szczętu  pokazić,    900enN  tttbtlittif 

4n{le(feii,  inftciteif*  Bh.  betałpti,  Sr.  1.  bor<if9c(. 

*DOKJ  adv.^  dopóki,  dokąd,  iak  długo,  fl^ie  lart^f?  Doki 
tego  bawienia  ?  Teat.  33,  loo.  Boki  to  znowu  tego  bę- 
dzie? ib.  33,  35. 

••DOKIDAC  €M0  c£ł.,  dorzucić,  docisnąć,  (in}UIOetfell  Rs* 
AokUHymB,  4oiCH4UBaniB. 

DOKISNA^C  idnk.  dk. ,  dokisać  ndk. ,  dokwa^nieć ,    do  re- 

.  sziy  przekianąć,  ^MtnH  hvxĄ\htXVi,  Kg,  dokisnuti;  Rs. 
AOKMCHymB,   AOMBcimB. 

J>OKŁiLDy  n,  m,  DOKŁADKA,  i,  i.  dodatek,  przyczy- 
nek, przydatek,  dopełnienie,  bff  ^llgabe,  bff  ^ttfUj^ 
fil^e9ft«;  Bh.  hUfi^M  (cf.  Bh,  bnUab  przyciik;  Jtx.  40- 
iLkAĄb ,  AOKAŚAM  ralacya ,  pnekladanie ,  aprawa ,   40- 


POKŁADAC    -    DOKLEBAC. 

KAa4HaK'b  referent.  Ctetci.  Pr.  1,  358.^.  Do  tego,  eo 
iię  iai  mówiło,  bardzo  mało  albo  nic  do  dokładumiiif 
softaie.  Gorn,  JDw,  3a4.  Zkąd  wziąć  dokład  tych  ne- 
czy,  których  prawie  nie  doftaie.  CoJI,  Gor.  65.  Dalszą 
tu  teraz  o  tern  dam  naukę ,  dla  zupełnego  dokładu  i  wit- 
domoici*  Haur,  Sk.  161.  Prawa  maią  panować,  a  do- 
kład, wykład,  poprawa  praw,  ma  bydi  przy  urzędzie. 
Petr,  Pol,  a6i.  Dokład,  appendix.  Fr,  Ad,  Polityli 
Aryftotelesowey  z  dokładem  ksiąg  ośmioro  Pełrjctgo,  Po* 
winność  kmiecia  ieft,  iżby  pracę  dla  pana  odbył;  ale  nie- 
masz  tego  dokładu ,  iżby  sam  przez  się  pracować  miał. 
Kra*.  Pod.  3,  336.  Zawiłość  Hylu  pochodzi  częicią  1 
dokładek  i  łatania.  Pihh.  Sen.  lift.  pr.  Tak  rzekł,  1 
Zefir  bez  dal^zey  dokładki  Porwał  i  w  puftym  porzucił  ią 
lesie.  Mortzt.  69.  (beż  wielkich  zachodów,  bez  koro- 
wodów, nic  nie  dokładaiąc  ,  o^ne  fOt\UXi  f  O^ne  meitfTr 
ltni|l4nbr.  -  $.  dokład,  dokładanie  się  kogo,  zasiąganieczj« 

iego  adania,   ba^  ^ratbe}irben ,   hai  SBrratben.    Grze- 

gorz  nakazuie  ,  aby  krom  dokładu  papieskiego  pomasowić 
króla  Polfkiego  nie  ważyli  się  biskupi.  Krom,  108.  inuiffu 
tfo  cf.  mimo  niego ).  Miaflo  po  Febowym  fianowił  dokta- 
dzie ,  posuie  iujfam  Phoeóeh  sortióus  urbem.  Zebr.  Ov. 
58.  -  $.  warunek,  kondycya,  (ie  9 /blngllllg.  Frzjiąłod 
nieprzyiaoioł  pekóy  z  temi  dokładamii . . .  UJirz,  'Kr,  2, 
175.  Dał  nieprzyiacielowi  pokóy  z  temidokłady,  które 
on  sam  w  roapaczy  podał,  ib,  34 1.  DOKŁADAĆ  e^. Do- 
łożyć.     DOKŁADNOŚĆ,    ^ci ,   ż.   doftateczno^ć,  supet- 

noić,  bie  eoDfldnbigreit,  Umfł4nbr{((fe(t,  Bok.  M«^ 

llOfV,  /{off.  HcaiiimHOcn]&,  no4po6HOcniB.  Solignak  1 
taką  dowodnofcią  i  dokładnością  pisa-i  dzieie  Folflue,  ii.«* 
Steb,  pr.  Cóż  warta  taka  powieść,  -mr  którey  nie  mkpo- 
trzebney  do  sądzenia  o  rzeczach  dokładności.  Off,'VflT. 
*j.-  Póydż  na  mieysce  wysokie  ,  tam  małuy  te  wesołe  wej* 
rżenia,  te  piękne  brzegi  •  i  dokładności.  Karp,  3,  i3.  ctt 
coteaux ,  ce  ^ointain ,  Mefe  ^ttrcfetl ;  podobno  ta  uchy- 
bił przytoczony  autor  sam  dokładności,  używaiąc  iłowa 
niedoftatecsnego  9  może  rozumie  praez  nię  w  powasech- 
noici  Wsfeyflkie  połączone  widoki ,  lakoby  przynaleiy- 
tolci,  przydatki,  przykładkl.  DOKŁADNY,  a,  e, -ie 
aoTc. ,    dołożny,    dowodny,    doftateczny,    znpełny,   llflU 

ftinhllĄ,  iiitllfiA(r({<(f ,  DOtfftdnbig.  Bh.MUiniifV^'V^ 

poun,  pozielen,  isIozMiu,  iszielen ;  ^^. 'HcnumHUH, 
R04po6HUK ,  o6cinoiifineUfliiiH  ( Rt.  aokmlA^^^  ^' 
lacyyny  ).  Co  ?  la  babiarz  ?  o  1  co  nie ,  to  nie !  ale  tylko 
cale  dokładny  w  moich  powieściach.  Teat,  48,  17*  ^7^ 
krążenia  dokładne  ^  które  aupełnie  okazuią  pierwsze  iwoie 
wizerunki,  do  których  należą.  Cyank.  Log.  80.  Nie  wi- 
działem wprawdzie  twarzy  iego  dokładnie ;  ale  iell  niłodj 
1  wdzięczny.  Teat,  53,  d.  ^y.  j.  do  nitki,  całkiem, 
^ci^le  zamykaiący,  przypada! ący ,  gffinii  pafitU^,  l>« 
fd)I{f$f nb ,  tnapp.  Pod  klapką  u  wiaderka  w  pompie  dii« 
się  ikórka  lub  sukno,  żeby  dziurę  spoduią  dokładnie  i 
szazelnie  zamykała.  Switk.  bud,  346. 
DOKLEIĆ  et.  dk, ,  dokleiwać  czjil ,  zupełnie ,   lub  wiechy 

iesacze  przykleić,  9O0enU  iinłeimeii,  nocb  tne(it  Mlrfttf"' 

Re.  40KAesm&,  40KAeaBamt. 

DOKŁEPAC  ex.  dk,,  Doklepuie  Pr.  Boklepywać  ci^A,  ^0 

rezzty  poklepać,  wttetrb^  befldl^feil.  Doklepaćkosy.Xi'flW. 

Doklepawszy  chłopca  matusia,  pu^cita  go  woliio.  Ojf.  Wyr.  • 

/"i^.  doymować,  dokuczać,  ll{rbetflp]»ftll;  nltbetbrilirri/ 1^ 


DOKLOC    *    DOKONAa 

fe(nt.  Ci,  którym  nędsa  doklepuie ,  u  swycny  są  podey- 
irzliwi.  Mącz,  j.Doklepać  roboty,  byleiak  (kończyć  robotf, 
abydi   Udaiako,    niechętnie,  e  ocjąganiem  się,   dotatać, 

eine  ^tMt  )tt  Snbe  (epern,  Wubttn,  bat  ffe  nur  fertig  iDirb, 

gld(^0if  I  »te,  fetttd  ^intmmi.  Podobniei  doklepać  pacierza* 
DOKŁOC  cz,  dk,t  dokole  F.^   dokala<5  ndk. ,  do  szcsętn  po- 
kłóć,  ooSenb^  <ff (leczeń,  )it  <?nbe  (ted^eti.  i^f.  AOKtAóin&» 

.  AOKaAUBaio ;  £c,  ĄOKO^ifo  mado,  DOfCŁUC  ex.  dk.  y 
doklwać  ndk.^    dziobem   przekfóć,     t^VitViH   burt^yicfeil/ 

DOKOŁA  ob.  Koto. 

DOKOŁATAC,  F,  dokoface,  cz.  dk.^  dogruchotać,   dofa* 

mać,  dopsuć,  DoKenbtf  )u  Sube  ((opfen^  biit4  Mopfeti, 
Ctofen,  6(bladen  )tt  ®runbe  ric^trn;  /{f.  AOKo^amfiaiB, 

^OKOAaHUBaniJk.  Dokotatat  powozu.  O^  Wyr,  $.  do<r 
sadzić ,  dokuczyć ,  dobić ,  doiąć ,  einem  }ttfe(eil ,  tA^tldf 
C^tipf  gfbfll*  Juici  tę  broń  wydarto  i  dokotatanoć  nią 
dobrze.  Twórz.  Wie.  84.  Tak  im  Moikwa  dokolatati ,  ii 
od  ośmiu  tysięcy  ludzi  ledwo  ich  zoftać  mogło  póttrsecią 
tysiąca.  Bieł.  Ar.  974.  DOKOŁATAC  się  czego,  dok. 
saimk.,  kołataniem  wflcórać,    dopukać  się,  doprosić  się, 

fi<6  etWAtf  ernopfen ,  mit  ittopfen,  Stojieti,  ^Imn  U- 
wltf f n ,  mit  9)}A(^  nnb  9?ott  erf iitdrn. 

DOKOMPLETOWAO  06.  dopełnić,  uzupełnić,    Bh.  ptHAf 

laceliti  (  cf.  cały^  5    Vd.  dozeliti. 
DOKONAĆ,  ♦Doikonać «. rfŁ ,  Dokonywać c*/?/. ,  zupełnie 

wykonać,  wHeuH  ^rui^tifrcai ,  beenbigen,  ood^nben.  Bh, 
bofotiari,   boCoiMoati;  «^r.  1.  befonam,  bofonacj)  S/ov, 

bofonaWam;  K</.  dokonzhaii,  dopemeili;  Bs.  dospitti^ 
Trrisciti,  8vrrisciti;  Di.  dozpiti;  Cro.  dokonyati,  ob«- 
Terfsiti,  doTershiti;  Rs.  B^^manih  ^  cottpwamB^  Oto 
idziemy  do  Jerozolimy  i  dokona  się  (  Pajf.)  wszyftko ,  co 
Bapisano  przez  proroki.  Sekl,  Luk.  18^  wypełni  się,  zi<c| 
•ię,  e«  wit b  4lle«  et fAOt  nerbrn ).  Pokonała  się  rzecz- 
jui  wszylUo  uczynione.  Mącz,  Dokonai^ie,  uikutecz* 
nienie,  ufkutkowanie ,  uiszczenie,  bif  ^rfAffUtlg,  ^M? 
ftlbunS,  ^tt^fńf^tung.  Wilhelm  upomie  się  ftarał  o  doko- 
nanie małicńftwa  z  Jadwigą.   Strylk.  44p.     Polacy  uporną 

.  śmiałością  a  dokonaniem  i  (kuikiem  szczęśliwem  na  Lwa 
uderzyli.  Stryik.  309.  Prawa  miłość  boża  •doflconanie  »a- 
konu  ieft,  ii  czyni,  co  iedno  zakon  przykazuie.  Sekl.  91. 
Sio.  bofonaili  decUio).  -  $.  dokończyć,  do  końca  przy- 
mleidi ,  ftlben  f  beenbeił ,  tofleilbr tl.  Nie  ten  ,  kto  po- 
cznie, ale  kto  dokona,  zapłatę  odnosi.  Sk.  Zyw.' 7y  »7^^ 
Oby  tak  łacno  dokonywać  sprawy,  Jak  to  ie  łacno  dobra 
chęć  zaczyna.  I^niaz.  Poez.  a,  i43.  Kto  od  boga  po- 
czyna, wszyftkiego  dokonywa.  Cn.  Ad.  391.  Począł 
budować,  a  nie  mógł  dokonać.    W.  Luk,  1 4,  30.     Łacno 

••  począć,  niełacno  dokonać.  Cn.  AJ.  4i3.  Nie  iałuy 
słów ,  wszak  nie  pieniądze ,  a  dokonay  tego ,  coi  począł, 
G^orn.  Wi.  Ig.  4,  b.  (kontynuy  do  końca).  Dokonanie, 
koniec,  dokończenie,  ukończenie,  hai  Sfenbett,  bif  iBe^ 

mbigniidr  ^Jottenbung,  Ui  €nbf.   vd.  konzhnoft,  do- 

.  konzhnoft).  Mąi  mądry  nie  tylko  o  początek  się  ftara, 
ale  i  o  dokonanie.  Budn.  Ap.  82.  Każda  rzecz  ftwo- 
Tzona  ma  początek,  tudzież  i  dokonanie,  a  to  {kończe- 
nie ieft  iawne.  1  Leop.  4  £zdr.  9,6.  -  Grammat.  słowo 
dokonane,  oznaczaiące  czyn  zupełnie  uiszczony,  eln^rlts 
mrt  bet  »ettenbfteil  ^anblung  acthnU  coruummatae. 
Słowo  dokonane:    dsłcm   dedi\    niedokonane:    dawtłen 


DOKONACZ    -    DOKOŃCZYĆ.       465 

daham.  Xpex.  Gr.  3,  2.,  Sio.  htltpn^f  U,  CO  fe  §li  fra. 
lO.  9łebofonak' flOWO/  imperf.  9erb.  -  Dokonać  iycia' 
koniec  robić  życiu,  bem  Mta  ettt  fStkU  lUm^fll,  %$$  Se 
bftt  enbigen*  Słabość  wielka  dokonała  idy  iycia.  7ior-. 
49,  101,  Strach  i  nieimiałoić  przed  czasem  dokona  to 
biedne  życie.  Teat.  6,  b.  72.  Jak  to  rzecz  piękna  do- 
konać życia  przed  śmiercią.  Pilch.  Sen.  lifl,  264.  -  aliter 
wiekn,  życia,  dni  dokonać,  s  dokonać  s  umrzeć;  doko- 
nywać s  umierać,   feine  itugr  rnbiden,  tfbfil^iben,   |t«t« 

l^ett'  Na  ftaroić  zubożały,  w  zgrzybiałoici  wieku  awoie- 
^o  dokoo^.  Zab,  6,  206*  Ow  ftarnasek ,  mimo  wszelkie 
zabiegi,  dokonał  wieku  swoiego.  Mras»  Pod.  2,  349. 
Gdy  kto  na  śmiertelnym  łożu  dokonywa ,  . .  .  Tward.  WK 
l38.  Karol  W,  dokonał  it  8i4.  Sh,  Dx.  867.  ob.  Ko- 
pać ,  zgon.     $.  Dokonać  kogo ,  dobić  go  ,  domorzyć ,   ets 

nem  ben  ate(l  geben,  Hi  Suroti^  ma<^eii,  Mn  oifKd  anfs 

teiben^  Cro.  ^skoncbati',  zkoucharam;  Ro^t.  M.OfidSttb  ^ 
AOKOHamh,  Radził ,  nie  wdawać  się  w  negocyacye ;  do-* 
konać  raczićy  nieprzyiaciół  woyną*  Twarda  Wł.  35.  Tak 
ich  za  trzy  mieniące  dokonali  i  wybili ,  iż  ledwo  który 
Żyw  zoftat.  Sk.  Dx.  B6s.  Stajoić  wszyftkiego  dokona , 
co/]ficit.  Mącz^  Wynędzonem  był  suchotami }  ode  dnia 
aż  do  nocy  dokgnywałe^  mnie.  Radź.  B^.  38,  12.  Do- 
konywać się  paJJ,  'cpnfumi^  tfiif^efiebeii;  yersebrt  »et« 

ben  Cro.  zkonchatisze).  Chleb  w  przyimowaniu  sakra- 
pientu  dokonywa  się,  conąumitur.  Zygr^  Gon  362.  DO- 
KONyWACZ,  a,  m.  DOKONAWCA,  y,  m.  który  czego 

dokonywa,  bet  fBoHenbft,  f8oirfhre<reff ^  SBeenbigef.  Sio. 

bOf on4ipilte( ;  Cro,  ZTerfsitel;  Ros*,  nepuiRineA^,  ao- 
pepmHineĄi^  Sprawca  i  dokonawca  wiary  Jezus.  1  Leop, 
'Hitbr.  1^,  2, 

POKOŃCZYĆ  ex,  dk,^  Dokończać  ndX.,  Dokończywać 
jsz/}/.  i  ndk.y  do  końca  doprowadzić,  do  reszty  pokoń- 
czyć, spełnić,  ukończyć,  ooflettb#  beenbigen  ,  enben, 
«0lIenbeti' ^^^'^  bof onćugt ,  befon4»4nt  $  ^a.  bobeUH,  bos 
bćlii»ati;  Sr.  9.  bofonj^oioafd^,  Sr,  i.  pie^linit;  Cro.  do- 

konchati  ,    dokencbavati  ,    dokonyati,    dokonyaTam,  do- 
kancham  (  Cro.  dokanchati  f  poftanowić ,  uchwalić ) ;  Rg, 
doTarscitti ;  Bs,  doTZrsciti ,  auaracitti »  suerscitti ,  dospiti, 
doYrrisciti,  isyarsciti;    K</»  dokonchat,  dsidjati ,    dolrpra- 
yiti,    odpraviti,    doftoriti;    Cm.  dadęlam;    Rs.  aoroh- 
HamB  ,     AOKOH^aznB  ,     AOKaH^unanub  ,     AOB^prnHinjb , 
oinf^X9in\jt\   iEc.  CKOHHamB ,  cKOHnaBamB,  Hasepin^io. 
Pprównanie  dnia  z  nocą  smętnóy  zimy  dokończą ,    przy- 
prowadzaiąc  z  sobą  wesołą  wiosnę.    Fur,  E.  4,  b.     Nic- 
przyiaciela  od  rzeki  odpędza ;     w  ti^m  dokończono  moft. 
iV.  Pam.  4,  86»     Chciał  żegnać,  nie  dókończał,  słów  nie 
domawiaiąc,  Jabł.  Tel.  325^     Budował  koćciół,   i  iuż  go 
dokończy  wano  ,    gdy  .  «  .    Sk.'  Dz.  226.     Pytano  ich ,    za 
czyi($mby  pozwoleniem,  dokończywali  budowania  onego? 
Budn,  3  Ezdr,  6,  4.      Król    dobrey  my^li   zażjrwał,     A 
tańców  dokończy  wał,   Gdy  «  .  •    Zbił.  Dr.  G.  a.     Niedo- 
kończony,  nnbeenbet/    nn90flfenbet      Zaczyna  niedokoń- 
czony kończyć  napis.    Teat.  55,  c.  9.,  Sr.  1.  ttebofOttc|es 
nlte  infinibUis  {  yd.  dokonzhen,  konzhen  c  końcowy,  ko- 
nieczny ).     Dokończenie ,  dokonanie ,  koniec ,    bf e  fBeeUs 
bidnng;    ba^  Gnbe.    Kcf^  dokonzhnoft,  konzhnoft;    Rotg, 
404*^^X8,  AOA'&AaHie,  AOA'BAUBaHie ,  omAtAsa,  co- 
6epuieHCiiXB0.    Lepsze  ieft  dokończenie  rzeczy ,    nii  po- 
czątek ióy.    Budn.  EccL  7^  8*    Nauki  tóy  w  tym  roz- 


464     DOKONCZYCIBŁ    -    DOKOSIC; 


DOKRP.CIC    *    DOKTOREK. 


dsiel»  dokofictfenie  i  lauknieńie.    WiM*  396.     W  boiach  n^  fatf^t  (intU  mihen.     Cdj  trawy  nie  iła!o,  potsedł, 

patriefliy  sawaze  dokończenia ,  nie  przyczyny.  Bard*    7>.  aby  i(<y  Jeszcze  dokosif. 

ai.     Ukjti  mi  slego  którego,    leśli  byio  dobre  dokończę-  DOKRĘCIĆ    cz,   dk. ,    dokręcać   ndk.^    z  resztą  pofa-ccić; 

nie  iego?   Mey  Ap.  34.     $«  Dokończyć  kogo,    dokonić,  wiccey  przykręcić,    ^u  @nbe  bte^CK ;    B0(^  me^f   btctril. 

dobić,  wytfpić,  wygubić,   etnen  90llenb^   aufretben,  i^m  Jts.  AOKpymumB,    AOKpy^nsanu,    cf.  40cy^Bmi,  Ao- 

^en  (Stranl  mad^en.    Boie»taw  tak  poraził  Jaćwingów ,  ii  cy«iHBaro& ,  nb^iotniem 

iadcu  nie  uszedt;    a  tak  ich  dokończywszy,   krainy  ich  DOKROIC  cz.  dk.  ^  Dokniiać /i(M. ,  do  pewnego  kresu  prse- 

wszyftkłe  osiadL  Biel  Kr.  i5a.     Bez  maU  dokończyliby  kroić,    M^  tto^in  fd^Reibeil ;    tlOC^    V^tfiX  (itl^H  {<()nctbfl|« 

siię  byli  na  siema  ;  lecz  ia  nie  opuściłem  przykazań  two-  J?#.  40KpoMrnB ,    AOKpaBsanUb   (  K</*  dokrajati,   dokoa- 

icbb  Budn.  Pł»  119,  87*  (wniwecz  obrócili.   Bi6I,   Gd*).  sbati  5  dpkończać). 

Mahometówe  i  pogańfkie  księztwo  Od  twego  miecza  pa-  DOKRYC  cz.  dA. ,    dokryię  F. ,    dokrywać  Aontyn, ,  do  ps- 

dnie dokończone^  Po  części  przedtem  przez  cię  nachylone.  wnego  kresu  pokryć,   (i^  WoMn  bfbecfeil,   yffbftfftlf  Ift^ 

F.Kfhan.  Jer.  4o6.      DOEONCZYCIEL,  a,  m.  który  Bergen.  R*-  MlOKpumB,  AOKpuBam&. 

dokońcsa,    ttr  Srnibigft,    iBoOmber.    Kc/.    dokonzhar,  DOKTOR,  a,  m.,  doktorek:,  rka»/ra.zc/r6/z.,  z  Łac.  BBUczy- 

dokonshayez,    dokonzhauz,    adelauz  ,     dopernashar;    Bs.  ciel,  dzić  tytuł  akademiczny ,  który  otrzymuie  się  w  tka- 


dospitegl,  aueracillac;  Rs»  cOBepmiimeAB.  De  la  Ctpt- 
^,  dokończyciel  hiftoryi  naturalnćy  Bufibna.  Gaz,  Nar, 
B»  3o6.  •     Dokończycie!,  wyprawiciel  ,  sprawiciel,  co/i- 

f€Gtor*  Mącz.  ber  fBe«ecf(teSi|ft,  ©oUjUber.  IV  rorfz. 
i«»(fA  DOKONCZYCIELKA,  i,  bie SBer tibigetinn ,  9}t0s 

CttbefUltt^  SollSUl^rtlltt*  A^^^*  cOBepinnaieM»HiiQa.  Ma- 
irya  miała  bydź  dokończycielką  zakonu ,  danego  na  białe- 
głowy.  BiaL  Poji.  slSj.  DOKONYWACZ,  a,  wt.  wy- 
konywaiący  co  do  oftatniego  ftopnia  doikonafości ,  bft 
JTtwal  9«lt}  tmb  wUUmmiU  an^fttbrt  Grybował  byt  pier* 
wszym  przewodnikiem  i  oftatnim  dokonywaczem  odmiany 
♦rtyUcryi  Francuzki^y.  Jak,  Art,  1,  225.  DOKOŃ- 
CZY WAC  o3.  Dokończyć.     DOKONYWAĆ  oA.  Dokonać. 

DOKAPAC  inerdn*,dM,j  dokapie  Fut,^  ai  do  pewnego  kre* 

.  au  przekapać,  lub  do  końca  wykapać ,  M  WO^itl  tliufflll, 

}U  iSnbt  ttjftfeltl,  antoitlfelli;  Cro,  dokapati,  dokaplyem. 

DOKOPAĆ  cz.di.y  Dokopie  F«,  dokopuie  Pr.,  dokopy- 
wać  szjłl, ,  do  pewnego  kreau  lub  do  końca  wykopać ;  na 
kopane  przyczynić,  M  ftt  f\ntm  gewffTett  ^UtlCtf  ^Itl  gr«s 

Iben,  tH^Srnb^  au^graben;  n^  męf^t  ba}tt  graben.  ^a.  bo? 

lopart,  bOf0))4lPartf  /{^.  dokopatti ;  Cro.  dokopati,  doka- 
pam ;  As,  40K0nainB ,  40KaoUBaxnB.  Dokopię  dzisiay 
rowu  tego.  7>.  DOKOPAĆ  się  czege  zaimk, ,  kopaniem 
dóyf di  czego »  trafić  na  co  ,  et^tAbm  ,  blltcb  (Btabcil  tU 
%AttXi,  an^gtaben.  ^^ .  dokopatise ,  doseghnuti;  Rs,  40- 
jtonaaiBcB*  ,Dobróy  się  dokopał  rudy.  Haur,  Eh,  ij^, 
Xedwię  się  dokopał  wody.  Weresz,  R€g,  6a.  Dokopał 
aię  czerwonego  piaiku.  N.  Pean,  i5,  291.,  Dokopywaią 
eię  fkarbu.  i  Lśop,  Job,  3,  ai.  Nieszczęśliwi,  co  na 
ikarb  chciwi,  Nie  mogą  się  dokopać  go  w  ziemi.  ChroU, 
Job,  i8«  Simii,  Dokopać  się  do  caego,   kopaniem  dóyćć 

do  czego,  fb^  bt^  190^11  bttff^grabfn,  bt!r(^«tbeUeR«  Miey. 

•camt  dokopuią  aię  do  kamienia piaszczyfte^o.  Torz,Szk,k, 
Fig.  pokopać  się ,  dobadać  aię ,    domacać  aię ,   dowiedzieć 

DOKOPCIC  CM^  di.j   kopciem   do   pewnego   kresu  lub  do 

końca  powlec ,  M  wo^tti  tiiU  fliancb,  Abetjir^f B ;  wU«nbi 
f4fld!Feffg  tlUK^tf*  Ross,  AomonmHiBB,  ^OK^n^BBaniB. 
DOKOPCIBC  niiaJi.  dk. ,  do  końca  przekopcieć ,  poKenbl 

Itt^inĄttUf  g«fts  >4u<^^te  wetben*  R*.  ĄOKoniń^mh. 

DOKOSIC  cz,  dk,^    dokoszę  /*.,    koeaenia  dokończyć,    |a 

0nbe  mdleli ,  yifiLenH  «nlm4|fett«  Rg.  dekosHti,  Rs.  ao- 

HOCHoiI^,  40KazaHBaiiilr.  Nabiera  iwieiego  siana  dla 
bydła*,  a  ia  dokosiwazy^  bo  ini  trochę  zoftaie ,  póydę  za 
tobą.  Sh,  Zyw»  i6i^    (•  pnjkoaić  do  iiakoaz«mego  kosą. 


demiach,  ,   gdzie    kreuią  doktorów  teologii,  praWa,  le- 
karikiey  nauki   i  filozofii.    Kras,  Zh^   1,   24o.    av^  bCM 

eat.  ein  £e|ret ;  ie(t  dne  acabf mifcbe  SBiłf be.  Sia.  dok- 
tor; Cm,  dohtar;  R^,  ynauciteglnik ;  Vd.  doktar,  Tuzhe- 
nik,  prauduraiłz  :  prawnik;  inryfta ).  Doktorowie  wsicU 
imię  od  uczenia.  Rty  Po  fi,  C.  2.  Jak  się  maią  rodiioe 
2achować  przeciwko  doktorom  a  nauczycielom  swych  ij- 
nów.  Ciicz.  Wych.  N.  3,  b.  Paweł  S.  zowie  się  dokloren 
pogańfkim,  bo  wiechy  pogan,  niieli  iydów  do  koicioia 
nabierał.  SA^  Dz,  36.  Proftak  doktora  uczy,  iaie  cKce 
bydź  mędrsze^  ni  i  iego  mać  kokoss#  Męcz,  Lepczy  pro- 
fiaczek,  który  bogu  ałuiy,  niiii  nadęty  doktor,  który 
siebie  zaniechawszy -,  obrotów  niebieikich  rozumem  iif§i« 
Groch,  W.  182.  Papierowy  doktor.  Dwór.  J.  a.  (»« 
nie  umieiący,  a  przecie  dyplomatem  zaszczycony]'  Dok- 
tor pończoszka.  Gemm.  72.  (którego  poznasz  nie  po gio* 
wie,  ale  tylko  po  pończoszce,  zwyczaynieczerwoney).- 
Doktorowie,  it  Teolog.,  w  szczególności  Nauczyciele K«- 

.<cioła,   Cycowie  ss.    bif  Al r(bf Yilf btef ,   Siii^mbttt 

6(btffitgflebrtem  Biada  wam  doktorowie,  w  sakonii 
uczeni.  5  Leop,  Marh,  33,  i3.  (azkrybowic.  1  Lup*)' 
Doktorowie  i  Faryzeusz owie.  Budn,  Math,  5,  ao.  n9t* 
rabiny  iydowfkie).  Rozumieli  SS.  Doktorowie,  ii^>^ 
tym  taiemnieom  wiele  aię  wyobraień  ociągało.  Kucx.X^t* 
86.  Ty  dzii  naftaiący  doktorku,  chrzeiciańftwu  wiiyft- 
kiemu  przymawiasB«  SA^  Kaz,  555.  Czemu  ci  nasi  dok- 
torkowie nowi  pr2ymawiaią  nam,  ie  się  iegnamy !  i^«  ^^^' 
NB,  Teologowie  katoliccy  pospolicie  ?ia  przegryzkę  M- 
sywali  minifhdw  proteftanckich  doktorkami.  §•  Doktor, 
medyk,  lekarz,  btt  ^t^t,  btt  a)OCttf.  Temu  aie  iroliy 
doktora ,  komu  miła  swa  choroba.  Ern*  171*  Ro^g^i^ 
wany  na  lekarze  i  doktorów  cesam  ,  z  oczu  im  iidi  ki- 
zał.  SA,  Zyw^  1,  43i.  Nic  zdrowym  po  doktorze,  i  dok- 
torom po  zdrowym.  Dwór,  C,  2.  Doktor  od  zlotey  baw. 
Teat.  28,  b.  52.  {ob,  bania)  ein  £lu«(ffitlbrr.  Nit  uCzy' 
ni  głupiego  doktorem  długa  suknia ,  aui  czerwony  biret. 
Mąfz,  Niepewny  doktor,  pewjiy  zabóyca.  P0t*  J^' 
126.  Co  powiem  o  medykach,  których  doktorami ,  O 
iak  niesłusznie  zowią,  raczey  mordercami.  OpaLSat.  ^* 
Doktora  o  zabóy  nie  pozywaią.  Ern,  171.  Niywifceyn 
naa  żydów,  doktorów,  i  szlachty.  Rys,  Ad,  47.  Kaidy 
doktor  ma  trzy  poftawy  w  sobie;  kiedy  przyidzie,  ni^T 
iak  anioł;  kiedy  ultSczy,  dobry  iak  bóg;  kiedy  się  b«^ 
grody  upomina ,  zły  tak  djabół«  Rys,  Ad,  33.  Jui  »» 
i  SandomiHki  doktor  aie  pomoie^  n€  Mercuriuą  ęuidsm 

'  cum 


DOKTORAT    *    DOCUCZAa 

€um  Mufis  sanautrit.  Rył.  Ad.  ao.  Csas  naylepssy  dok- 
tor. J.  Xchan.  Dm.  i^i.  DOKTORAT,  u,  m.  DOK- 
TORSTWO,  DOKTOROSTWO,  a,  n.  goAnoić  dok- 
torfka,  Me  i>HtómMe,  2)OCtorf(taft  Vd.  viiaheBi«hka 
▼isbnoft,  doktariku  yriedftYu ;  Rag,  naudteglfWo ).  W 
Pradze  byt  na  doktorat  filozofii  promowowany.  BirA*  Cł, 
JT.  4 a.  S.  Jędrz^y  przy  Jesusie  zoftawa!,  i  ofiatnią  pro- 
mocyą  od  Ducha  S.  na  awoie  doktoroftwo  odnióai.  Si* 
A'ax,  463.  urząd  nauczycieliki ,  2f^t<Kmt.  U  na<  trzeba 
byfo  dawnie'y  za  granicą  szukać  nauki  i  doktorftwa.  Mon. 
73,  5a3.  a.)  CotUet,  Doktorftwo,  1.  e.  doktor  z  dokto- 
rową ,  z  ioną  awoią  ,  bet  ©OCtOt  mit  frinet  JtOll. 
BOKTORKA,  i,  i.  bie  T>Utt^XiVi,  w  szczegół.  Lekarka. 
S!a,  doktorica).  Widzicie,  iaka  ia  doktorka!  iui  sif 
Tana  goii?  poczyna,  Teał.  54,  c.  Z),  i  ł.  DOKTOROWA, 
7  ,  i.  doktora  zona ,  hti  TlOCtor^  %XaVi.  DOKTOROWAC 
ex,   ndk.  ^  na  doktorflwo  kogo  promowowad,    dolbtorem 

go  kreować,  elnett  %um  2)0ttor  tti«<(eii,  t(n  toctonitren ; 

Bg»  unancitegliti  }.  Doktorować  się  zaimk,^  doktorem 
Boftawać,  SOCtoriDetbcn*  z  prawa  doktorowat  się.  Sk. 
Zyw,  a,  i44.  Mon,  73,  5a3.  Sarbiewfki^mu  w  czasie 
doktorowania  się  iego  w  Wilnie,  Władysław  IV.  pierścień 
■wtoiyt  na  palec«  Za6,  la,  ao.  $.  Doktorowa^,  leczyć, 
medykiem,  lekarzem  bydź ,  cndtrit,  bfUfIt,  ben  2)0Cter 
tnac^en*  Jakże  Wc  Pan  doktoruiesz?  zkądźei  się  tego 
naaczyt!  Teat.  5a,  c.  17.  DOKTORSKI,  DOKTO- 
ROWSKI,  a,  ie,  od  doktora,  lekaHki,  2>oCt0r:,  JKrSt?, 
fRfMcinif(6  ;  Vd.  doktarfki.  Barwierz  za  rozkafeaniem 
doktorowflciem  krew  puszcza.  Petr,  Pof»  a3i.  Cyrulicy 
c2ęflokroć  się  w  doktorikie  kuracye  wdaią.  Pert.  Cyr.  1 ,  a. 
Baby  maią  lekariki^y,  to  ieft,  doktórow/ki^y  rady  uiy- 
'wać.  Spicz.  180.  Książka  doktorika;  medyczna,  lekar- 
ka ,  eln  meMctnffd^e^  ©«*.  DOKTORSTWO  06,  Dokto- 

Toftwo,  Doktorat.     DOKTORZYSKO,  a,  w.  niezgrabny 
doktor,  fin  nnbrffOlfenrt  Sector.     Otóż  i  nasze  kochane 
doktorzyiko  !  wesele  będzie  zupetne!   Teaf.  ao,  6.  10. 
DOKUC  ex.  tIM. ,  dokuie  F. ,  dokować  ndk. ,  do   kresu  -pe- 
-wnego  lub  też  do  końca  pokuć ,  M  mO^itt   fd^ItlUben ,  ^tt 

Snbe  ((bmiften;  Rf.  AOKOBzmh  ^  AOKOBusamb. 

SOKUCZKA    ob.  Dokuka.     DOKUCZLIWY,    a,    e,    -    i« 

ad¥.,  lubiący  dokuczać,  anbetn  getne  suf^t^nb,  jfeijtiis 

'lenby  Rs.  AOKyHAHBMH.  Nic  nie  ieft  nikczemnieyszego 
nad  człowieka  nieumieiętnego ;  nad  dokuczliwego  nic  gor- 
ącego. Modrz.  Baz.  348.     DOKUCZNIK,  a,   m.   doku- 

c2aiący  drugim ,  ein  ^tn^tu^^iUt ,  ^f iniget ,  CR«ttef f t 

mbftft  -,  £c.  AOKy  ihhrI).  Tego  dokucznika  sami  czarci 
aię  boią.  Nar.  Chód.  1,  2g6.  DOKUCZNY,  a,  e,  -  ic 
«</«r.,  zdatny  na  doku czenfe ,  tudzież  wyrządzający  doku- 
czenie, przykry,  uciążliwy,  przeiladowniczy ,  ({niUnh, 
l^rf nigf  Rb  ■,  martemb  ;  Sia.  dosadljir  ;  Rg.  dóssadni  >» 
Zbóycy  pielgrzymom  dokuczne.  CAo</«  Jl^oji.  5o.  Już  go 
i  liche  pachołki  dokucz  nie  gryzą.  Veryf.  Pr^  66.  Nader 
dokuczna  musi  bydż  ,  całe  woyfko  priiżnuiące  chować. 
Modrz.  Baz.  468,  Biada  plugawema  miaftu  dokucsnemu* 
Budn.  Zeph.  3,  1.  (gwałty  czyniącemu).  DOKUCZYĆ 
€Z.  dk. ,  DOKUCZAĆ  ndk, ,  wszelkie  zgoła  przykrości  ko> 
mn  wyrządzać  ,  dogryzać  ,  dopiekać  ,  dobadać  komn , 
prześladować  kogo,  naprzykrzać  mu  się,  doymować  przy- 

dnać,  docinać,  eittfm  )0fr(en;  iftn  mattetn,  <|Q4Ienr  il^m 
UjHg  werben,  i^m n«an»f(m(ł^Ieitfn  iitfi^tni  Rs^a^kj- 
Tom  I. 


DOKUKA    -    DOKUPIĆ, 


465 


^timB,  AOKyH^K)   {Rs.  KyHBmHcs  nalegać,  Kyva  kupa; 

-  £c.  CKyaa  obrzydliwość);  j?j.dodiatj;  dosaditi ;  (Bs.  do- 
kuciti  inuncarei  Cro,  zkuchinye  gemitus)\  Rg,  dodiati, 
.  dodjiyati ,  doseaditi ,  domoritti  -,  ( Rg.  dokuciti ,  dokuci- 
yati,  toliere  e  rtrra^  assecui;  Sla.  nedokucsen  £  niepo- 
jętny). Szarańcza,  głdd,  powietrze,  ogień,  Krakowia- 
nom i  sąsiadom  ich  dokuczyły.  Ber.  Del.  B.  a,  ó.  Już 
i  tak  clo^ć  nam  głód  i  bieda  dokncza.  Teat.  8,  4.  Flede 
leda  co ,  gdy  ogniem  dokuczy  kat  złodziejowi  na  bolesnym 
ciele.  Pot.  Syl,  4o.  (cf.  plecie  iak  na  mękach).  Prawda, 
ie  czasem  miłoić  dokuczy ,  Nie  ł^ ,  nie  lada ,  troszczę 
się,  mruczy  Rozkochany.  Xarp.  4,  lo.  Co  bardzi^y  do- 
kuczy, to  rychl^y  nauczy.  Cn,Ad,  86.  Oy  bieda  mi  bar- 
dziey  dokuczyła,  niżeli  lata.  7'eat.  a6,  b.  55.  (bardzićy 
mię  osłabiła ,  bardzie  mi  się  ^  znaki  dała ).     Czuię  aię 

*3ui  dobrze  na  siłach;  ieno  miręka  leszcze  cokolwiek  do- 
kucza. Teat.  54,  c.  B  i  i.  (boli).  DOKUKA,  i,  i., 
DOKUCZKA ,  i,  i.  zdrbn.  dokncztnie,  nacieranie,  na- 
leganie, ba0^n1^(en,  ^dntden,  jdnilen,  3R«rrern;  R** 

AOay  Kft  (  CKyna  nuda^.  J^zez  Habakuka  Daniel  byt  po- 
silony, Kiedy  go  dokuka  głodu  nękała.  Chodk.  JCoJi.  19* 
Próżne  były  nasze  "i^rzafki,  i  do  króla  bezpotrzebne  dokuki. 
Verxf,  pr.  65.  (natrętne  ikargi,  Cnbtfnglic^f eit )•  Próżno 
skwierczeli  i  nadaremną  dokukę  czynib'.  ib.  65.  Jże  obie- 
caną wyprawiła  sztukę,  Tem  więkazą  działała  dokuka, 
impentius  injlant.  Zebr,  Ow.  170.  Dokncskami  natarczy- 
wemi  od  djabła  iłrącony.  Birk.  Dom.  65.  Zbrodnie  i  grze- 
chy szkaradne  dokuczki  mu  czynią  tak  ftraazne,  łe  przed 
niemi  uciekać  musi,  Birk.  Ex.  a.  ( tak  mu  dokuczaią  ). 
DOKUMENT,  n,  m. ,  DOKUMEl^CIK,  a,  m.  zdrbn. ,  w  pra- 
wie, pismo  urzędowne,  fiwierdzaiące  oilanowienie  w  in- 
teressach  zobopolnych  między  obywatelami.  JCras.  Zb.  i, 
a4o.  (krypt,  spis,  lift,  inftrument^  papier  prawny,  do- 
wód piśmienny,  eine  IBewef ^fd^rifir  I  efneltrfniibe,  ettt3«s 

flrument,  fine  0łe4t6f4r{fl:.  Odwołać  się  do  dokumentów. 
cf.  autentyk.  DOKUMENTALNY .  DOKUMENTNY ,  a , 
e,  -  ie  adv.  iftny,  dowiedziony,  doftaterzny,  pewny, 
niewątpliwy,  ffeber,  gewif^  §n»erf4ftg.  Wiem  to  doku- 
mentnie. DOKUMENTOWICZ,  a,  m.  >'eniacz,  siedzący 
w  szpargałach ,  wynayduiący  w  nich  powody  do  prawo- 
wania  się ,  ef n  ftOCff fń^Hget.  DOKUMENTOWAĆ  ob. 
Dowodzić,  Wywodzić  cf.  autentykowad. 
^DOKUPCZYC  intrans.  dk.,  kupczenia  dokończyć,  )tl9nbe 

(anbetn,  «n^tribebi,  «nl(anbe(n;  Bh,  bofnpćiti  bankru- 
tować. 

DOKUPIĆ  ez.  dki ,  Dokupi  F. ,  Dokupować  kontyn. ,  Do* 
knpywać  czfil.^  na  uzupełnienie  braku  przyknpić,  przyna- 

1>yć,  (inj«  Unfen;  Bk.  boran^^Ui;   Vind.  doknpiti;  Rag. 

dokupiti;  Rt.  f^6Kymm'hy  AOKynamft.  Dwa  tomy  ma- 
my,' trzeciego  trzeba  dokupić.  Ld,  Do  włości  po  oycu 
apadłych  wiele  Jeszcze  dokupił.   Ojf.   Wyr.   -     Dokupić, 

kupna  dotrreć,  dokończyć,   erfiinfen  ,   wirfH(b  fanfen* 

Wielką  ceną  dokupiony  kleynot.   Yeryf.  pr.,    (zakupiony,  , 
(targowany ,  erfanft ,  gf f auft)*     J.  DOKUPIĆ  się  zaimk.^ 
co  dadż  t9  dadż  kupić,  podsadzaniem,  z  trudnością,  fi!^t 

mi  Immer  fanfen ,  bnr^  jtonf  «n  (I4  bringen ,  erbanbelu* 

Dokupować  się ,  kupuiąc  nabywać,  (łarać  się  kupnem   na-» 

bywać,  )n  fonfen  fn^en,  Unfii^  on  |td)  gn  brin^n  fntben. 

Nayprędzey  dokupić^  się  wszyftkiego  u  iyda.  Pam.  8i5t  t, 
871.     Nie  dokupisz  się  posiadani*  lij,    Teat.  a 8,  b*  tfb. 

69 


\ 


456 


DOKUPNO  -  DOŁ» 


Dokupiifby  iif  tej  pogody  sfotem.  Groch,  W*  435.  Ani 
•ię  dokupisz  s  bardzo  drogo.  Dokupi<5  się  sprawiedliwości 
t  nie  darmo  zyikać.  Kto  się  czego  dokup uie ,  Nie  wiele 
chwały  zjedna  sobie.  Teat.  17,  c.  33.  Oftatnia  to,  do- 
kupować się  tego,  czegoś  samą  cnotą  doUawać  miai«  AV>f z« 
Cyc.  11 5.  Odwrotania  ich  trzebaby  się  dokupywać  pienię- 
dzmi. N.  Fam.  16,  3^.  U  Gotów  Domicyan  dokupował 
•ię  pokoiui  a  przecie*  go  mieć  nie  mógt.  BUl,  Kr,  16. 
Nie  chcę  dobrodzieyftw,  których  trzeba  się  przez  zbrodnie 
dokupoWać.  Min,  Ryt.  1,  ao8.  Kto  hardy ,  próźnoby  się 
wziętości  'dokupow^^'  ;.  Kchan.  Dz.  169.  DOKUPNO, 
a,  n.  dokupienie,  zakupienie,  hai  Crtanbeln,  (SctauffO* 
FLorenczykowie^  Robiota  wielki^y  summy  dokupnem  na 
ratunek  wezwali. Krom.  i'ó5.  magna mercede.  DOKUPNY» 
« ,  e ,  do   dokupienia   się ,  czego  się  dokupić  moina .  tt' 

fittfli^  /   ettfanbcibat*   oppos.  niedokupny ,   unerfittfli^* 

Czas  drogi  niedokupnym  ,  zlotem  niespłacony.  JCuL 
Her.  Łay.  , 

DOKURCZYC  cz.  dk. ,  Dokurczać  ndk. ,  ^o  oftatniego  ścią- 
gnąć,  ścisnąć,  auperO;  U^^tinUn,  emengen,  (e^dngen. 

ŁeŻat  Włodzimierz  pod  Korsunem  sześć  miesięcy;  a  iui 
tedy  oblężonych  nędza  doktirczyła.  Stryik,  129.  -  Do- 
kurczyćkomu,  doiąć,  dokuczyć,  elnem  ^ufe^rtt  Oblę- 
ienie  Grodna  nie  mniey  woy(ku  Jagietlowemu,  iako  i  oblę- 
żonym doknrczyło.  (6.  453.  Dokurczanie,  naleganie, 
nacieranie,  H^  ^ufe^en^  ^nltegett.  Papież  za  częftem  do- 
kurczaniem  panów  Poiikich,  Witołdowi  o  koronę  Litew- 
Iką  więcey  się  ilarać  ^^^azał.  ib.  53 1. 
DOKUKZYC  cz.  dA.f  <?okarzać  ndA.,  dopalić  n.   p.   Inlki, 

«ii*t«iid)en ,  su  (Snbe  ram^en;    Rs.  AoitypamB,  Ao^y- 

pHBauift,  AOKOnaiaiłł,  AOKła^BBamk.  j.  Dokurzyć 
komu,  dymem  komu   doiąć;    w  ogóln.   doiąć,  dokuczyć, 

dogrzać,  einem  {mit  Oiau(^,  mit  Jeuer  unb  64i9ert  j  sus 

it^tn,  einen  ąuafeH,  pUiien,  martern.  Wołoszyn  na  Bu- 
kowinie Polakom  doknrzyt\  Stryik.  Gon*  L.  a.  Kuś  ,  Ma- 
zowsze burzył,  Pr^(kim,  JLiflandflcim  Krzyżakom  do- 
kurzył.  Stryik.  Gon*  F,  3.  Mnie  złe  przygody  fraszką, 
choć  innym  dpkur^ą*  Ryó^  GfsL  C,  a.  6. 
DOKWASiC  c*.a:4.,   dok  wasi  /;,    do   pewnego   ftopnia    u- 

kwasić ,  bi^  SU  ^tnem  gewiffen  ®rabf  hutćfiivittn  \  Ross. 

AOKsacHoib ,  AOK8a'Uit82łini. 

DOKWITN\C  niiaA,  idnt.,  Dokwitać  ndJk.,  Dokwitywać 
Aontyn.,  na  schyłku  kwitnienia  .bydż,  kwitnienie  dokoń- 
czać,  Mm^t  SU  Qnbe  bltlffęn.  Lata  drugiego  na  do- 
kwitywaniu  zboia ,  zjeżdża  się  żołnierz.  Krom.  33o. 

DOŁ, -ołu,  OT. ,  Dołek,  Dołeceek  zdrón.  ^  wtłoczenie,  wklę- 
slina,  zapadiina,  wykopanie,  wybóy ,  isma ,  pieczara, 
loch,  gruba,  bte  (^tuht ,  h^i  2o4  i  Bh.b\X{f  bolU,  hvXd\ 
Sio.  bO(,  boUf,  bo/Zf;  Sr.  ].  boffWf  bobUif;  yd.  dul, 
don,  dolina:  Crn.  dule;  Cro.  dó\  decliuitas  ^  descensus\ 
€la.  d^l,  dolina);    Fccf,  ĄÓjCb  ^   laMa ;    Rs.  A,6\h^  unia; 

Sor.  1.  vama/  pamfa;  Sr.  2.  [t^mma;  (cf.  Ger.  3)obIe, 
'2>ole,  ©olle;  ŁoKe;  S^/^c.  Jtiill;  AngU  Sitti  ^«^-  w#rf. 
dola;  92 ie betf.  2)aa(  nizko^  ^n.  bote,  Cc^/Tipa/-. boIcgO* 

Gruba  ąlbo  dół  ku  przesadzaniu  szczepów  ,  iedaę  flopę 
głęboki.  Cr9sc,  ^7.  Ślepy  ślepego  w  dół  wpi*owad9i. 
Stkl.  74.  ^to  chce  upornie  w  dół ,  leszcze  go  popchuiy. 
Cn.  Ad^  371.  Węgle  w  doły,  czyli  iak  dawniey  nazy- 
wano, w  iamki  kładziono.  Czad,  Pr,  3,  179.  Dół  suchy, 
beawo4ny  £c.  cyKOĄÓjJ;},     Górnicy  lyim  do  ru^J  pr2/i4^ 


DOŁ. 

dół  bić  muszą,  zacz^m  gdy  dół  btią,  se  ikarbu  im  osobno 
płacą.  Os.  Ze/.  48,  Doi  kruszcowy,  kopalnia,  Sr.  1, 
topatfta  parna  l  Hg.  banya  ).  Zwierzęta  dołem  łowią', 
zwfajfzcza  wilki.  Crśsc.  639.  Rs.  saaAHHa.  Na  wilka 
kopią  się  doły.  Kluk.  Zw.  i,  4oo.  Działała"  dół  wielki , 
iak  ihidfiia  ;  ten  dół  na  wierzchu  przykryią  chrofteoi; 
w  pośrzodku  onego  dołu  będzie  pal,  na  którym  zawieszą 
gęś ,  prosię  i  t.  d.  -,  zwierz  tedy  bez  ollróżności  na  niego 
idąc,  przez  chroft  na.  dół  przepadnie.  Cresc.  64o.  Rost. 
BOAKOBHA.  Ztąd  przysłowie:  zląkł  się,  i  iuż  rad  nierad, 
lak  w  wilczym  dole ,  trzymał  się  słupa.  Kras.  Dos.  86. 
(cf.  wilcza  pokora),  W  iednym  dole  wilk  z  kozą  zgodnie 
siedzieć  będą.  Gemm.  35o.  Nie  życzę  wilków  spussczać 
s  dołu.  Pot.  Arg.  184.  W  fortyfik.  wilcze  doły  ,  dU 
przeszkodzenia  uieprzyiacielowi  ,  żeby  się  nie  zbliżył, 
dwa  lub  trzy  rzędy  dołów,  do  6  ftop  głębokości  maią^ jch, 
okrągłych  lub  czworobocznych.  Łfjk.  Mier.  96.  -  Doły 
lub  dołki  pod  kim  kopać,  siatki  lub  sidła  zaftawiać,  za- 
sadzki ,    samotówkl  ktaśdż  ,    zgubę    mu   gotować  ,    einfilt 

@ruben  gtaben,  ^atten  (t^Uen,  ^d^Un^en  (egen.    Kto  dru- 

giemu  dół  kopie,  sam    weń   wpadnie.   Cn.  Ad.  21 3.   5/or, 

fbo  btnbemu  samu  (ope,  (am  bo  neg  lopabn'^    Który  kupi 

dół  drugiemu,  wpadnie  sam  weh.  Radź.  Prov.  26,  27. 
Zazdrości  wszędzie  petao,  ieden  pod  drugim  dół  kopi. 
Modrz.  Baz.  46.  Rs.  He  Koaavi  ApyroMy  iimu,  caMh  sb 
Hee  CKOp"be  nonaA^iai.  Od  złego  na  się  bywa  dół  ko- 
pany. Wad.  Dan.  i44.  Wykopał  dół,  i  sam  weń  wpadL 
Sk.  Dz.  looŁ.  Gotował  pomL\ę  i  dół  na  zepchijienie  iego. 
ib.  747.  Myśli ,  iak  1%  w  iey  własny  dół  wegnać.  ?Qt. 
Arg.  58o,  Kto  sobie  ufa ,  niech  się  dołu  boi.  Sk.  Zyw. 
a,  407.  $.  Dół,  grób,  bU  ®t1lbe,  ba^  ®r«b.  Jeden  d«ł 
równie  mędrca  potyka,  i  nieuka.  Zab.^%%  245.  On,  i  We 
Pani ,  i  ia ,  me  dzieci  pospołu  ,  Nim  się  sprawa  zako6fxy, 
póydziemy  do  dołu.  Tręb*  S.  M*  4a.  (zamrzemy).  Prie- 
żywszy  pięciu  mężów  baba.  Na  ssóftym  w  dół  poicźdia. 
Gaw.  Siei.  369.  Z  iednym  w  dół ,  %  drugim  w  dom.  Ryt. 
Ad.  78.  albo:  z  iedną  w  dół ,  a  drugą  w  dom.  Cn.  Ad. 
i33a.  ('po  śmierci  małżonka  lub  małżonki  zaraz  o  nO' 
wóm    zamyślać  małżeńftwie).     J.  Dół,    mieysce  niźi«e, 

nizina,   bet  nntetc  ^6?U,  ^^^  Untert^eU/  ha$  Untnt. 

Przybliżył  się  iuż  Jezus  ku  dołowi*  góty  oUwncy.  Sekł. 
Luk.  19.  not,  ku  ześciu  ,  fchodowi ,  tt  Iti^frte  (10  hm 
^bban%e  hei  93erge*.  (cf.  dolina).  -  D0I  budynku,  ci^U 
iego  przyziemna,  nad  którą  piętro ,  ba^  @Cbgef((Op;  R' 
noAKA'b'niji ,  nOAK\t!aie^,  (06.  spód).  Dół  ,  *pód, 
grunt,  dnoiakiey  rzeczy,  bet  tttttetfle  fdobcn,  btX  &twh. 
A.Ż  na  dół  spadł.  Dociągnął  do  samego  dołu  beczki,  i  aoi 
kropli  wiaa  w  ni^y  nie  zoftawił.  Ld.  Dół  okrętu  ,  bft 
€d)iff^raum.  -  J.  z  przyimk.  Na  dół,  ku  dołowi,  do  doin, 

W  dół  i  niźey,  mĄmteti,  ffetnnter,  ^inuntrr.  (oppot. 

wzgórę  ,  do  góry ,  na  górę  ).  Bh.  boIu  i  Vd.  doltai ,  na 
sdol ,  pruti  spodnemu  ,  posdolnem ,  dolsem,  dolse,  «em- 
dol,  todou,  doutai ,  po  Aninem,   dołu;  Crn.  doli;  Sr.^* 

boloi,  bolei,  botoifa*,  botoUe;  Sr.  i.bit\t^Mt\^f^ 
AÓAy,  BHHal);  Ec.Aó\1b^  AÓAy,  BH^iab,  HHgb*  Hiiffc. 
-  z  dołu  (oppos.  z  góry),  ku  górre,  »on  UtittU,  WH 
mten  ^eWUf-,  Bh.  |b«(n;  (  Vd.  sdolei  r  pod);  ^'rf.«poda; 
sdolei;  Crn.  sdol,  sdolej,  doli,  odsdol,  odsdul',  Croat. 
zdoła,  odsdola;  Rs.  CHH3y.  Łacno  w  doł,  z  dołu  nie- 
lacnp,    Cn^Ądr  4x4»    Wtayftltie  ciała  na  4<>ł  «C  »"4» 


BOŁ    -    DOLA* 

o|citń  wsgdrf.  Ptir,  Eh,  48.  Co  wyi^y  »«©  mole,  toesj 
8i>  na  d<H.  ?o/.  i^rg.  5io.  Priy««edł»iy  do  dolkona- 
l<łśri ,  iiiź  nie  inssy  progrefs  tylko  do  doiu.  Psalm,  77. 
Z  góry  na  dóf,  Tward.  Wł.  i38.  W««yftkie  «ic  rzctzy^ 
iak  4)owiadają  ,     s  doiu  na  góxc    a    z  góry  na  dół  mie- 

8xa!y.  Baz.  Hft,  37.  Dott  ttnteti  tiac^  oben^  nnb  von  obett 

ttacb  1intrn>  Gdy  Ikórę  bzową  na  dót  ikrobią,  dołem 
purjciiie  ,  gdy  ku  góne  górą  wywodzi.  Ooft.  F-k.  i63. 
Bez  (krobany  ku  wierzchu  od  dofu  wierzchem  purguie ; 
sa^  gdy  się  na  dól  fkrobie  ,  tedy  tei  ku  do?u  wilgoci 
zwodzi.  Cr€#c.*  454.  G?ową  na  dół  wisien,  ^'on,  70, 
745,  ZmLeszat  się  ca!y,  na  dót  apu^cit  orzy.  Zab.  i5, 
4oi.  Spuszcza  oczy  w  dóf.  Xiqdz.  62.  ft  f(M(i0t  bi^ 
Hngett  ntebft-  Wszyscy  umilkli  na  mowę  ftraszliwą 
J  z  wylęknionym  na  dół  poszli  okiem.  P.  Kchan.  Jer. 
a66.  (oczy  spuścili).  Pokrewiefiftwo  na  dół  idących, 
desetneientes ,  lako  są  syn ,  córka ,  wnuk.  Szczerb,  Sax, 
116.  łn  afiMsenber  ginie,  oppos,  wżgórę  idący  ascen- 
dentts.  Na  dół  prowadzę  Fe/  Hii3BO)KAy  Gr.  %aroiftf 
/9aY«*  na  dół  prowadzący  Ec,  HH3BÓ4Hhi^  Gr.  •^t-a-' 
fSartitor,  Na  dól  rzdki  leżący,  nizny  Ps.  hh90«wh  , 
nOKHaoBUR.  W  iegludze:  na  dół  ildf ,  płynąc  ft«t- 
kiem  razem   z  wodą.     Magier  MJkr.     (oppos,  do  góry, 

wzgórę.  wzwodę ) ,  ©ttofim  alwitti ,  ttilt  htm  ^tTttfme, 

^innntrr.  Na  szkutach  legumin  tyle  przysposobić  trze- 
ba ,  ile  na  dół  i  na  górę  wyftarcźyć  może.  Haur.  Ek, 
>7'-      f^ 8'  ''*•    "•  dół  Miy    spadać,    zniżać  się,    maleć, 

«tae^mm ,   fallen ,  flnten  ,  iBerg  nntet  gf bf n.    Kredyt 

ich  szedł  od  tego  rzasu  na  dół.  Xłok,  Turk,  117.  Uby- 
ira  go,  na  dół  idzie,  denascitur  homo,  Cn.  Th,  1172. 
Zyt*  coraz  na  dół  z(lępuie.  Dwór.  G,  5.  (w  cenie  u- 
pada  ).  -  Dołem  (oppos.  górą,  wierzchem),  dolną 
drogą,  rmUtmitti,  nhtrrtalb;  /?*.  hhsomI).  Sok  ten 
s  żołądka  wy rhędaźa ,  dołem  ciągnąc.  5)^,1432.  Korzeń 
ten  wietrzno^ci  w  ciele  zamknięte  tak  górą  iako  i  do- 
jem pędzi.  Syr.  438.  Trunek  purguiący  dołem  i  górą. 
ib.  i64.  Fig.  Dołem  lepimy,  nizkie  rzeczy  bezpieczniey- 
•ze.  Cn.  Ad,  197.  (cf.  kto  na  równi  padnie,  nie  bardzo 
pocznie  i  wftanie  snadnie.  Na  wysokie  góry  ,  domy. 
Rade  cię^lo  biią  gromy.  Podleź ,  gdzie  nie  przeiko- 
czyss).  -  Na  dole,  na  ziemi,  na  spodzie,  na  dnie, 
iiiże'y  czego,  pod  cz^m ,  pr,  et  fg,  nnten^  «nf  bet  (it'- 
be,  anf  bem  55Dben  ;  S7o,  boln ;  Vd.  spoda,  tadle,  tedle, 
adolei  .  spodai;  Sla.  doili;  Sr.  1.  jf Jlef J1 ,  MH&I ,  fpOs 
be  ;  Pg'  et  Cro,  doli  ).  Gdy  iuż  trupem  prawie  sam 
na  dole  leży  ,  pod  sobą  przecie  Turków  kole.  Susz, 
Pief,  3.  G.  4.  Nie  chcę  1  myśleć  o  fortuny  kole. 
Byłem  na  górze,  byłem  i  na  dole.  Zab,  16,  94.  JCras, 
Mężnie'ysza  baba  na  gór£e ,  niż  naylepszy  rycerz  na  dole. 
Budn,  Ap,  122.  % 

Pochodź  :    dołeczek  ,    dołek ,    dolina ,     doUfly ,    dolny  , 

dołkowaty  ,     dołkowacieł ,    nadolny  ,    padół ,    padołek , 

wydoład,    zdołać,    zdolny,  zdolne {ć^  udolnoii^  udolny. 

DOLA,     1,     i.    położenie,    w   którym    się    kto    znayduie, 

ftan,   powodzenie,  los,  udział,    losy,     bir  £age;    itt  bet 

man  ff<b  befinbet ,  ^n  ^tanb  ,  ^nfłanb,  ba^  ^{tSt^al, 
it^,  ba^  einem  su  3^bef{  wttb,  fein  2:beil;    Rs.  et  Ec. 

AOAJt,  YacmB  dział,  czę^ć,  udział;  £tym.  dzielić,  dział, 
Rs,  pa3AÓABe  bonowanie^.  Przodkowie  nasi  na  t^y  ta 
osiedli   siemi   Piifią   krainę,    A  sft   boską  wolą   Wsieli 


DOLAĆ    -    DOLAMAC. 


tę  dolą.  Pętr.  Hor.  a.  R,  3.  y^not.  kondycyą,  obeic;ie, 
gnarowanie " ).  Ze  dola  Hasza  mylnym  idzie  szykiem, 
w  sobie  niechybną  przyczynę  nosimy,  Płaczenr  ńa  losy, 
a  takie  mieć  chcemy.  Zab,  11,  32.  Dla  wsparcia 
ludzkióy  doli  ,  bóg  wam  dał  królować.  Zab.  9,  ił 6. 
Zabł.  O  niefortunna  śmiertelnych  doli  ( dolo ! )  ,  O 
godne  litości  plemię.  Jakikolwiek  los  twóy,  iadem  on 
zatruty.  Zab.  i3,  239.  Nie  opuszczay  mnie  w  t^y 
opłakanóy  doli.  Teat.  5o,  c.  71.  5.  Dola,  pomyślność, 
szczęście,  fortnna,  ©Mtf,  ^\MMti  80«,  oppos.  nie- 
dola, nieszczęście,  tlngld(f ,  -Un^eil  Tu  ieduą  u  mnio 
Bóg  wiarą,  Dola  czy  z  nami  niedola,  Bądź  iego  wola. 
JCniaz,  Poez,  i,  99.  Człowiek  dobrych  obyczaiów  i 
nauką  Zalecony,  snaydzie  swoię  dolą-  Xiądz,  289.  Do- 
znałem,  co  to  nędza,  czułem  co  niedola.  Dmoch.  Ji. 
a,  178.  Ec.  SAOKAKNHMcniBO.  Rozpacz  zoftaie  w  oftatnićj 
niedoli.  Xras,Mysz,^6.  Ec,  9AOKXioHHMcaiByio,  Gr  iv9vxS, 
DOLAĆ  cz,  dk, ,  doleie  Fut. ,  Dolewać  kontyn. ,  łeiąc  do- 
pełnić,   przycifynić,    jttgte^en,   DoIT  g!ef en ;   Bh.  MM, 

boIU,  bOlegl,  boliwatł;  Vd  doliti:  Cro.  dolevati,  nado- 
Ićram  ;  Ross,  Ąowimh ,  40XBBan7B.  Gdy  kto  miał  nie- 
pełną, doley  wołał  podczaszy.  Wad,  Dan,  11 4.  Trzeba 
pod  nSiarą  lać  ,  aby  beczki  nie  były  przelane  ,  ani  teź 
niedolane.  Cr  esc.  34 1.  Dzbany  te  nie  maią  hydź  do- 
lewane wierzchu,  aby  się  nie  satchnęły.  Cresc.  345. 
J.   Jntrans.  przylać,  zbytnie  w  siebie  lać,  t^Ottenb^  %\nt 

ein  flłrgen,  (n  j!*  no(b  tmmet  mebt  binrin  gtejen.  «>tn« 

STnfbłren  f«Ufen.  Daiesz  im  pić,  a  iuż  iuż  dolewać  me 
mogą.  ,Opal,  Saf.  20,  Śmieszna  rzecz  ,  brać  na  laso- 
wanie, a  objadać  się,  lub  też  dolewać.  Perz,  Lek.  34o. 
Dolać  w  pałkę,  5  upić  się.  fob,  Dolewacs ,  dolewayko, 
dolówka  ),  }.  Dolać  się  czego  ,  dolewaniem  otrzymać  , 
nabydż ',  ściągać  na  się  ,  bntcb  Jugtefen  bewttfett  r  fl<b 
injieben.  Omdlała  księżna,  i  nieryrhło  i«^y  się  dotarto, 
dolano.  Gorn,Dw,yi,  ^leiąc  wódki ,  octy  otrzeźwiono). 
*DOŁAC  intrans.  ndk.^  zdoływać,  podoływać  komu,  wy- 
równywać, proflać  komu,  einem  dewad)fen  fe?n,  ibtn  bie 

SBiiage     baften.      W    <*zasie    tym    niedołaiącego    upomie 
wzruszonym  kłopotom  konsulb,  Falib.  FI.  i63, 

DOŁACic  cz.  dk.,  dobić  łat.  X.  Kam.,  Me  £«tten  t^oBenbi 
anfAIagen. 

DOŁADOWAĆ,  F.  doładuie  cz,  dk.y  do  pewnego  kresu, 
więcóy  ieszcze,  lub  należycie  naładować,  obciążyć,  tt0<6 

ntebt  btnsn  Men,   tolTenb^  beUben  ,    bte  Mi^e  Sabnng 

geben;    Rs,  AorpySHinb,  AorpywamB.     Niedoładowana 
wpadłszy  między  flagi  łodż  ,    to    tam  ,    to  sam    chodzi, 
dla  zbytnióy  lekkości.  Zebr.  Ow.  3 a. 
DOŁAIAC,  F.  dołaie  4*.  dk,,  prz«ftać  łaiać,  ikoAczyć  ?a- 

iać,  Dolfenb^  an^fcbełten^  gu  (?nbe  fcbelten;  przydadż  do 

łaiania ,  albo  wyłaiać  w  oAatoim  ftopaiu ,    że  nie  możnt 

bardzióy,  nod^  mejt  fcbelten. 

DOŁAMAC,  •DOŁOMIC,  F.  dołafliie  cz.  dk.,  Dołamuio 
Pr. ,  Dołamywać  czjil, ,  do  reszty  złamać,  ułamać,  prze- 
łamać, voOfenb^  letbtecben,  ^bOfg  gbbtecben;  Sh.  MomU 
H  ;  Sr,  a.  bo(amaf<b  ;  Rs>  AOxuMaim%  ,  Aox^BixaBams. 
Trzciny  nalamanćy  nie  dołamie  ,  ale  ią  ukrzepczy.  Sk. 
Iloz.  i4«  Bibl.  Gd,  Jes^^iy  3.  Bóg  mó^  nałomionćy 
nie  dołamał  trzciny.     Groch,  W.  ao6.     Pirk,  Ex.  A,  2.  3. 

Sio.  ćoT'  ti  fpHcfl,  tt  ten  ima^bU  a  bol^mil.    *$.  Doło- 

mić  koma,  dokuczyć,  dogrzać  do  oftatniego,    cineiK  tn« 

69  .  , 


\ 


46& 


DOŁATAC     -    DOŁĘGA. 


'  frjett  anf^  4ttfetfte.  iJygmunt  Molkwę  woiowal  i  Ta- 
tarów gromił  ,  Wołochom  także  w  ziemi  ich  dotomil. 
Slryik.  Gon^  L,  a.  Gdy  Włochom  dołomii  Machmet, 
wszedt  8  niemi  w  braterftwo.  Wzrtsz,  Pob-  D.  i .  Stryik. 
Tur.  E.  3.  Zły  tyraa  w  praymiersu  Wenetom  dołomił, 
Metonę  waiął.  Stryik,  Tur.  J,  5. 

DOLATAC  ex.  dk.,  do  reszty  połaUć,  yoDfllb^  Sttfdllimetl 
flitfen;  Rg*  dokarpiti).  Zrn.  Poft.  3,  7  38.  b.  ^ 

DOŁAZl  ob.  Doleźć. 

DOŁCZYNA,  y,  i.  dołek  laki  taki,  rbte  Wfi^te  Heine 
©ttłbe  ,  eltt  ®r4b<^ett.  Chyłkiem  umyka  ,  aagracbsay 
dołcaynę,  serobibus  ojtertis.  Zśbr,  Ow»  %j5. 

DOLEC    ob.  Doledz ,  Dolegać. 

DOLECIEĆ,  P.  doleci  oz.  dJk. ,  DoUuć  ndA.,  Dolatuie  Pr., 
Dolatywać  ^zJiL ,  lataniem  ftanąć  gdzie  ,  polecieć  ai 
do  kresu,  dobić  gdzie  ikrzydlami,  M^  IDOMlI  ffiegett;  BK 

bolitnattti,  bolitl,  bolitnuj  Sr.  i.  boUtju}  i(g.  doietjet- 

'  ti;  Cro.  doleteti  ,*  dolechem ,  doletavam,  Di.  et  Bs»  do- 
letiti^  Rs,  AOAeni'bai&,  AOAeaiams.  Gdzie  szkapa  nie 
dolkoczy  ,  pewnie  ptak  doleci.  Jag,  Gr,  A.  b.  Gryf 
gdai^  nie  dóydzie  na  nogach ,  na  (krzydłach  doleci. 
Pot.  Pucz.  563.  Słońca  nigdy  nie  doleci  sowa.  Rey 
Wiz.   11 5.     Złoty  orzeł  wszędzie    doleci.     Cn^  Ad.  834. 

'  $.  Dolecieć  niiai.  <,  dopaidź ,  zlecieć  aź  gdzie,  VU  tPObllt 
fatten,  binmit«  flilrien.  Wrzucono  ich  do  iamy  Iwieyj 
a  ieszcze  nie  bylt  dolecieli  do  dna  iamy,  wszyftkie  ko- 
^ci  ich  lwi  połamali.  BudrŁ.  Dan.  6,  sS.  (pierw^y  nii 
dopadli  do  dna.  Bibl.  Gd.),  $.  Dolecieć  kogo,  dości- 
gnąć ,   (erfiifden),   fliegenb  einbolen ,  erreid^en.    Sokot 

kuropatwy  doleciawszy,  porwał  ią.  Ld.  -  Fig.  Szpada  moia 
iui  serca  iego  dolatywała.     Teat.   la,   io5.     dochodziła, 

dopadała,   meltt  2)egen  et(te>   br^ng  f<bon  M  in  f*  i>* 

Dolatuie  mnie  co,  dochodzi,  dosięga,  e$  ffUgt  tlli(b  ^ts 
Wa6  M,  frrei<bt  micb,  bcittgt  bi^  h^mit.  Doleciał  mnie 
sły  zapach ,  choć  zdechliaa  daleko  leiała.  C^ffl  Wyr.  A 
nie  tylko  to  mego  dolatuie  ucha  ,  Kaidy  między  po-* 
spólftwem  tych  się  mów  nasłucha,  Min,  Ryt.  a,  18  a. 
Dolatały  tym  czasem  róine  wieici  bifkupa.  Nar.  Hft.  4, 
109.  Juź  mnie  ta  doleciała  nowina  niesmaczna.  Morszt. 
i64.  Jeśli  odgłos  dzisł  naszych  was  kiedy  doleci, 
Czyi  mof  ecie  z  nas  poznać,  źeimy  wasze  dzieci !  Kras. 
Sat.  i4.  Nieprzyiaciela  ple>wey  boiaźó  ,  niżeli  oręi 
Poliki  doleciał.  Karp,  4,  36.  Niech  tei  wżdy  ,  aby 
choć  czwarta  (szklenica)  mnie  od  was  doleci.  Dzwon. 
Stat.  iŁ  4, 
DOLECZYC  er.  c£ł. ,    zupełnie  kogo  wyleczyć, ' uzdrowić, 

dogoić,  dokurować,  t^oOfenb^  au^curiten,  ooOenb^  gefunb 

tttiUbfn*  'Doktor  go  zaczął  leczyć  ;  ale  on  się  sam  do- 
leczył.  Ojf.  Wyr,  DOLECZYC  się  kogo ,  czego ,  zaimk. 
lecząc  dokflzać  ,-  do  zdrowia  przywracać  ,  burcb  <Sutit(lt 
bfWirfetl  ,  wUbet  flltti^tiitn.  Leczył  go  zawsze,  i  nie 
mógł  się  go  doleczyć.  OJ^.  Wyr,  -  Leczeniem  nabywać, 
bUt(b  Cwntm  emerbett.  DoMczył  się  wielkiego  ma- 
jątku, a  przy  tym  wielki^y  sławy.  Ld. 

DOLEDZ  ob.  Dolegać. 

DOł^ĘGA  hsrb,  ,   w  polu  błękitnem  poftawiona  iak  brama 

podkowa  srebrna f  na  którey  barku  krzyi  złoty,  a  przez 

spodek  i<^y  (grzała  id^ie ;  w  liełmie  (krzydło  sępie  fłrzałą 

'  przeftrzelone,    Kurpp,  3,   ia»    ein   SSdppett*    cf.  Dołęka , 

of.  niedołęga^ 


DOLEGAĆ     -    DOLEGLIWOŚĆ. 
DOLEGAĆ  niiak.  kantyn.,     Doleźeć    dk.,   lefed  ai  p<S. 

ty,  Uegett  M  an,  bU  ^u  ememgemffni^eit^^nncte;  Bh. 
boleieti,   boUiim,   boiibitm,   b^tebam;   «^r.  i.  boli^am, 

bolerem r  boteju.  Przyjechawszy,  iadtby  co;  aao  nie- 
ligasz  ognia  ,  Podobno  tak  o  głodzie  doleiemy  do  dnia. 
A«y.  Wiz.  72.  Dolegać  s  dolegać  sobie  s  wylęgać  się, 
do  woli  swoiey  odpoczywać .  tećft  tUKb  ^elWfll  au^ra* 
ftcn,  fattlen^ea  )  Sr.  1.  boUbam,  uscue  ad  tatittatm 
me  cuieti  trado.  Dobry  rycerz  ,  dla  rzeczy  pospali- 
tey  gardture ,  nie  dosypiaiąc ,  ani  dolegaiąc.  Glicz.  'Wjch. 
K.  8.  Kto  chce  iyĆ  z  swoiey  pracy,  dolegać  nie  trze- 
ba ;  abo  więc  nie  dolegać ,  abo  nie  doiadać.  Pot,  Poci. 
376.  -  Dolegać  do  czego  ,  quoad  locum  ,  ftykać  &ic 
a  czćm ,  dochodzić  do  czego ,  przydawać ,  bU  I90CAS  tui 

Uegen,  batan  auliegen,  angcdn^en,   f{<b  bU  babin  crlhf- 

(ten*  Grunta  moie  do  twoich  dolegaią.  Tr,  Owo  ma 
dolegt  nawał  srogi  głowy  z  udy.  Zebr.  Ow,  3 10.  suftr 
ora  caputcue  creuit  onus,  II.  Dolegać,  DolęgaĆ,  kogo, 
tramit.  kont. ,  Dolec,  Doledz  ,  dolegt  dA. ,  Dolęgaąć  it/nr., 
dolęże  Fut.  ,    sprawiać    w   kim  czucie  przykre  ,    uciika^ 

kogo ,  bart  auf  iemanben  Uegen ,  fcbwet  anf  ibm  \\tm  i 
tbn  btMett,   bebrdcfen,  ibm  aufeteu;  ibn  bart  anse^rn, 

anii^gfn.  Dzień  -  li  na  niebie  kwiecił,  doc  -  li  wihti, 
Twoia  mię  cięika  ręka  dolegała.  J.  Kchan.  Pt,  4]. 
Jiby  ten  podatek  ieduako  'wszydkie  dpległ  ,  wsijAki^ 
wyswobodzenia  od  niego  z^iosimy.  Vol.  Leg.  3,  66 7> 
Kto  iadu  tego  oberwie  ,  dolec  go  musi  nie  po  malu. 
Oczk.  Pr  z.  a.  Gdzie  kogo  dolega  ,  tam  i  ręka  lifgi- 
Cn,  Ad.  338.  (gdzie  .boli,  tam  ręka;  gdzie  miło,  taia 
oczy).  Nie  dolega  cię  zna^.  Cn,  Ad,  SyS.  (niecsuieis). 
Króla  nie  wiem  co  dolęźe ,  ie^li  go  to  nie  boli.  Orzich, 
Qu,  io4.  Rozumieią,  źe  kto  dobrze  iada  i  dobrze  piie, 
tego  nic  dolegać mie' może.  Perz.  Lek,5^j.  Jeili  aria 
iaka  dolega  kogo  ,  gadayciei.  Birk.  Zyg,  3i.  DoIegi 
mnie  mocno  twóy  żal.  Teat.  5,  i46.  (et  gfbt  tnif  |> 
i^et^tt).  W  niebie  iuż  żaden  niedoftatek  nie  doleie 
nas.  Gil.  Pojl.  a84.  Tam  \6y  ani  mól  ruszy,  ani  pleś& 
dosięże,  Ani  wiek  wszyftkokrotny  ftarością  dolfie.  7> 
Kchan.  Dz.   17^.  -     DOLEGANIE,  dolegliwość,  uriŁ, 

ble  93ebrA(f uiig ,  bai  bartę  iKnliegen ,  ble  {aft   Widzit- 

tern  i^y  umartwień  (krytych  doleganie.  Teat.  46 1  33* 
DOLEGAĆ  się  zaimk.  kont.  ,  Doleżeć  się  dk. ,  iM 
do  pewnóy  pory,  dodawać  leżeniem,  do  pory  przycbo' 
dzić'  przyzwoitćy  ,    doyżrzewać  ,     bU  i»  tlUm  g^wf^ 

fnnctt  liegett,  ble  gebirige  ^eit  atUlUgen,  abliegrnr 
bnrcb  Elegeu  feif  werben ,   taugllcb  ,   btatt(bbar  ffer^m- 

Nieszpuły ,  owoc  ten  długo  nie  źrzeie ,  niegdy  się  do- 
leży  ,  iakoby  gniłki.  Sień.  aia.  Gruszki  to  bsrdso 
smakowite,  kiedy  się  dolezą.  Tr,  Jeszcze  się  to  wino 
nie  doleżało.  ib.  Dadż  się  doleżeć  owocowi,  i^,  Trieu 
dwa  gnoyniki  mieć,  aby^  gnóy  dary  wywoził  na  rolą* 
nim  się  on  nowy  doleiy.-  Cr«*c.  81.  §.  Transit,  do- 
leżeć się  czego,    leżeniem  nabawić  się  csego,   otrtyan^ 

co  przez  leżenie,    |t(b  ft»a^  erliegeiii  lUgettb  erU»J'»- 

Nie  doleżymy  się  wiecznego  króledwa  5  trzeba  służyć  « 
(Tchotnie  P.  bogu  ,  ieili  chcemy  w  niebie  dziedsicsyc. 
Hrbji.  Nauk.  K.  a,  ó.  Sławy  dobrey  rycerz  się  donu 
nie  doleży;  trzeba  się  i^y  dobić.  Biel.  Kr.  i6a. 
DOLEGLIWOŚĆ ,  DOLEGŁOSC ,  DOLĘGŁOSC,  W,  fi 
co  kogo  dolega,    doymuiące    czucie «   cierpienie,  ból| 


DOLEGLIWY    •    'DOŁĘKA. 

fimete^  MMegtn,  3>unęM,   tilhtn,  tki^mtn,  flot^r 

9Ugfr  ^renf',  ba.  buU^itOft;  Vd.  nadleshtTU,  poteshfty 
p«shka ,  nateshft,  poikerbaoft  ).  Woli  dru^i  cierpieć , 
ni  i  iebj  miat  pned  kim  dolegliwości  wypowiedzieć 
tfwoie.  Gorn,  Sśn^  169^  Oolegto^ć  cicika  serca  dotyka* 
Czatihr.  Tr,  6»  4.  Powiadał  mu  fewoie  dolegtoici,  P« 
JTcAan.  J.  169.  Woyny,  gtody,  mory,  powodsi  i  in- 
«se  rozmaite  doleglości ,  któremi  nat  bóg  nawiedza.  IV. 
Pojl^  W*  i5.  Narseka  na  dolegliwoici  ftarości.  Proi> 
Kont*  A,  a»  Ty  mnie  chcićy  wspomóc  w  moićy  dole- 
gtości,  Boie  litoicil  JF.  Kchan,  Ps,  18.  Cierpliwość 
wielką  w  dolęglolciach  aachowat »  a  swiasacsa ,  gdy 
cflęl^o  giód  i  nfdsf  cierpieć  musiał.  Sk.  Zyw,  2,  90.  Lo* 
karftwo  to  wszelakim  dolegliwościom  ieft  ratunkiem. 
Syr.    i 3.      Dolegliwość    od    drugiego  •     pokrzywdzenie , 

przykroić,  krzywda.  Me  !BfeinttAd)ti9ttn9r  ta^  Untec^t 

hWtd^  $U\>et€»  Dolegliwości  od  s.'\.<(iadów  równie  pono- 
śmy. Star.  Rtf.  i6a.  Leszek,  ciemifiniki  potcinićysse 
o  dolegliwość  i  krzywdy  uboissy  eh  suro  wie  karał.  ICrom* 
a  19.  DOLEGLIWY,  a,  e,  -  iś  adv.,  dokuczny,  do- 
gryzaiący  ,  uciemi^iliwy  ,  ^att  anlUgenb  ,  btAtfeiU)  ę 
ić^meąii(i ,  empjillblU^  *,  Bk.  buteiiCi^  •  *^^*  nadleshen , 
potesliea).  Dolegliwe  teraz  czasy.  '/>,  J.  Pa4siv.  do- 
legliwy ,  doległy ,  dolegliwość  cierpiący ,  znoszący ,  ®es 
^rtognif  eilM>ffnbPllb ,  Uibenb.  Posmaruy  tym  oleykiem 
dolegliwe  mieysce.  Tr,  Człowiek  przygodami  swemi 
abo  swoich y  nigdy  abo  rzadko,  i  to  matemi,  doległy » 
sa  bogu  pode'  aego  uchodzi.  Pe/r.  £r.  4o.  (aa  którego 
rzadko  abo  nigdy  doległości  padły ^. 
DOŁEK,  -   łka,   m. ,   DOŁECZEIC,    -   czka,  m.,  zdrbn. 

rzeczowa,  dół,  elnf  flettie  ®rttbe,  elii  «rtb*e»  •,  Boh. 
bttW,  boliief;  Sh.  bolef,  boUfi  Sr.  1,  bobUlti ^r.  a. 
bolf,  iamU;  Ec.  AOXHHKa.  Dołki,  w  olchowych  kło- 
dach wyrobione ,  w  których  tafelnicy  formuią  |>anie 
wielkie.  Torz.  Szk.  32.  Napuchtego  ciała,  gdy  palcem 
natłoczysz  którą  część,  długo  dołek  trwa.  Comp.  Med. 
289.  Dołek  okrągły  R,.  xyH»a  ,  ^yHO^aa.  Dołek 
w  śrzodka  pod  piersiami,  scrobiculus  cordis.  Xirch.  An. 

5.  ble  iJeraBtnbe-,  Bh.  bulef  ptfnl,  ftbećnp.    Dołek  dło- 

niowy,  Bh.  bwicf  »  blanj.     Dołek  ospowy,    bU  ^Jodeils 

grnbe  ,   ba»  Cotfengribctrn ,  a&lattetm«I ;    ^^rid.  Pika , 

osepnizhen  snanik;  Rs.  igepÓHua,  igepeaHKa,  ^eApH- 
Ha,  inaApHHa,  ps6nHKa.  Dołki  po  ospie  na  twarzy. 
J[rup.  6,  44a.  Jak  ospę  goić  ,  ieby  iadnych  dołków 
po  sobie  nie  aoftawiła.  Syr.  ioo3.  Pełni  pozoftałych  od  ospy 
dołków.  Mon.  67, 870.  ob,  dziubaty.  -  Dołek  oczny,  Mf  91us 
gen^b^If.  Zaakiem  suchoty,  kiedy  oczy  w  dołki  wpa- 
daią.  JCrup,  5,  673.  5.  Fig.  dołki  c«yli  doły  pod  kim 
kopać,  sidła  nań  ftawiać,  zgubę  mu  gotować j    iettianbetl 

«tiibeit  graben ,  \%m  ScbUngen  Ugett,  %Mtix  (teUeii ;  Rg- 

dAbfti  tkomu  jarnuu;  Rs,  Hafl^cnoBamil.  Kędyć  nay- 
więkssą  ufność  pokazuią  ,  Dołki  pod  tobą  zdradliwe 
gotuią.  Pajl.  F.  a6a.  Rs.  HaB^mi.  Cscfto  sam  w  dołki 
wpada,  kto  ie  pod  kim  grzebie.  Kto  chce  kogo  oszu- 
kać, oszuka  sam  siehie.  Min.  Ryt.  3,  3łO.  Dobrze  to 
dawne  nasze  przysłowie  powiada  ,  Kto  pod  kim  dołki- 
kopie  ,  sam  ^r  nie  częfto  wpada.  Jak.  Bay  i3a.  Rys. 
Ad.  a3.  Pot.  Zac.  i54.  Pot.  Arg.  61. 
♦DOŁEK  A,  ł,  i.  moc,  siła,  gwałt,  przemoc,  (cf.  dołęga , 
niedołęga),  WlĄt,  %tm\%,  Ueb<tmff<^t     Zgoła  co  sio- 


DOŁESC    -    DOŁĘZNy. 


469 


gość  moie  iadowita,  Wsrjrftko  się  to  tn  dziele  za  do- 
teką.  Chroid.  Fars.  a^S.  Żaden  laś  śmiałą  Zabronić 
mu  tego  nie  waiył  się  ręką,  Ani  woyikową  konać  go 
dołęką.  ib.  16 o.  Dalóy  o  męie,  po  ich  karkach  daley, 
Jui  to  oftatnia  zbóyców  tych  dołęka.  ib.  a55.  Mnie- 
mał smok  ^  ie  takie  miał  niieć  dgłękę ,  Jako  nad  zgraią 
paftwił  się  śmiertelną,  widząc  kniemu  idącego  Apoilina. 
Tward.  Daf.  18.  Dołękę  czego  mam  ,  «/^  mihi  tius 
copia.  Cn,  Th.  s  zapas ,  !8orratb*  Danaidy  swych  ma- 
iąc  młodzieńców  dołękę,  By  lwice  ciołków,  rozdarłszy 
paszczękę,  Przebóg  szarpaią.  Hor.  a,  96.  A'niai. 

DOLESC  ob.  Doleźć.     DOŁĘSTWO  ob.  Dołęztwo. 

DOLEWAĆ  ob.  Dolać.  DOLEWACZ,  a,  m.  który  dole- 
wa, przelewacz,  napc^niacz.   Mącx.    bet  ^ttdiefft,  iBoITs 

giefer.  w  rodź.  ud/L    DOLEWaczka,  i,  bie  gugletes 

rlnn.  DOLEWEK,  -  wkn,  w.,  DOLEWKA,  i,  i.  co 
się  dolewa,  bet  ^u^iif,  ^ugu^birt,  ^tiduNeitt  «•  f  tb-t 
fBtecfftKe,  SBelnfóae;  Bh.  htimU,  boUwfa;  V4.  doiitek, 

ponalitek,  periitek;  CrO.  nadoleranye ;  Rs.  AOAitBb« 
40AaBKa.  Jakie  chować  piwb  na  dolewkę  ach  Lelów  albo 
beczek.  Hmur.  SĄ,  i6a  Garniec  zawiera  calów  51^ 
z  których  dwa  na  ubytek  przez  podrói  likworu  i  do- 
lewkę onego  odtrąciwszy,  softaie  cali  49.  VoL  Leg.  7, 
63a.  DOL£WINA  ,  y  «  i.  ielazo  dolewane  do  gęsi 
w  hucie,  ^nguMfen.  Stępa  ma  bydi  dolewiną  lub  fialą 
dobrze  zahartowaną  okuta.  Torz.  Szk.  a85. 
DOLEZAŁY,   a,   c,    do  pory  swoićy  odleiały,  wyleiały, 

wi^tU^tn,  h\i  jnr  ttii^ten  ptlt  geUden.    Owoc  dobrza 

doleiały.    ob.  Dolegać. 
DOLEZC,  -  lazł,  -  leźli,  F.  dolózie  cz.  dk. ,  dołazić  ndk. , 
taiąc  gdzie  dóyśdź  ,     dowlec    się  ,     dotelepać  się ,    d«- 

gramollć  się ,  hii  i9obin  f ried^eii ,  bil  wobin  fietteni , 
9<b  M  wobin  mtłbfam  bttr<barbeiteii ,  Bh.  bpUsti,  boleał, 

b0(e)tt;  yd^  dolelli,  saleiłi;  Cro.  doleszti ,  dolezlejem ; 
Rg.  dolaziti  i  Rs.  40a'B80]&«  AOxa3RmB  ,  AOA'&3amB. 
Nad  maytka  tego  nikt  reie  doleść  pręd&zy  J  spuścić  się 
po  linie  na  dół,  nie  był  ręczszy.  Otw,  Ow.  129.  Drzewa, 
co  wysoko  na  ftale  ftoi  ,  iaden  doleść  nie  moie.  Weresz. 
Regi.  106.  Rey  Zw.  4g,  Pies  obiarty  ledwo  dolezie  do 
barłogu  swego.  Rey  Zw»  4g.  Holofernes  dolazł  a  dobył 
każdego  zameczku  ich.  j  Leop.  a,  la. 
DOŁĘZNOSC,  ści,  i.,  DOŁĘZTWO,  DOŁĘSTWO,  a, 
n.  foó.  dołęka)  mocność,  zdolność,  bie  jttaft,  blf 
Sła^t.  oppos.  Niedofęiność,  Niedołęztwo,  słabość,  bcz- 
sUność.  bie  Obnma((t,  hU  ^ftrafrfeftgfeit  Gorszych  się 
rzeczy  chwytać »  z  naszego  pochodzi  uiedołędwa.  Bardz„ 
Boe,  i4.  Chrylłus  prawdziwe  niedołęiności  znosił  i  bo- 
leści. SaUn.  4,  ai.  DOŁĘZNY,  DOŁĘZLIWY,  a,  e,  - 
ie  adv.   róway  czemu,    zdolny,    podoływaiący ,    fr^ftlg, 

m4(btig  ę  demacbfen  einer  Ga<^e.    Jeft  ieszcze  w  Rzymie 

męiny  Jcyl  i  prsy  odwadze  Numitor  dołęźny.  Min.  Ryt. 
a,  aoa.  Na  cói  mi  ^i^  przyda  moc  z  władzą  potężną. 
Jeśli  serce  zhołdować  i^j  nie  ieft  dpłężną?  ib.  ao6. 
oppos.  niedołęiny  ,  niedofęźliwy  ,  niewydoły waiący , 
bezsilny ,  nii^t  deKHlcbfett ,  t^}^XiV0A&lt\%.  O  ftarości  nie- 
dołęina  ,  zdradzasz  siły  moie.  Teat.  i3,  87.  Gdyby 
który  był  niedołęiny,  to  ieft,  ślepy,-  głuchy,  niemy. 
Szczerb.  Sax.  ao4.  Nie  tylko  przebranych  ,  ale  teź  i 
chromych,  ślepych  a  niedołęźliwych ,  to  ieft,  w  wierze 
niedoiUtecmych ,  do  aiebie  wahi*  R^y  Poji.  Ni  4. 


470 


DOLICZYĆ    -    DOLIWA. 


DOLICZYĆ  CM.  dk, ,  Doliczać  ndk. ,  do  odliczonego  prsy- 

dawać,  no(^  mctir  Mngu  sdMen,  ćitisn  rrc^nen,  gnieben; 

/<f.  ^oc^MOiamB ,  AOcHiłiTihiBaniB.  Prokuratorom,  aby 
iegn  rzerz  wygrali ,  nie  zatnie  dcliczyć  1  dosypać.  Clić*, 
Wych*  N.  3.  b.  Doliczać  ,  z  pe{na  liczyć ,  liczby  do- 
pełniać, 990  )dMen,  .ri(^tig  )Jlt(en.  Kradną,  którzy  nie 
domierzą,  nie  dowaźą ,  nie  doliczą.  KornM.  Kat.  353.  - 
DOLICZYĆ  się  zaimk.  ^    znnydowad  liczeniem,  dorncho- 

wać  się,  nb^dl^leit,  butd)^  ^i^Un  ftnben,  entbecfm,  ^ts 

filbrfn.  DoUcsaycie  aic,  a  patrzcie,  kto  poszedł  od  nas; 
i  doliczyli  aic  ;  ano  niemaaz  Jonatana.  Budn.  1  Sam, 
24,  17.  (  wywiedźcie  «ic,  Bibl.  Cd,),  Sławny  ten  bo- 
gacz w  maiątku  awoim  prawdziwego  szczęścia  doliczyć 
aic- nie  mógł.  Zab,   i3«   ao6.     Rs,  He40^eciiibcil,   hcag- 

«iiiinaniBC£  ,  er  (onnte,  {t(^  be^  ma^ren  @^(&cfd  ntd)t  er? 
recftnen,  (nicftt  ergd^Un);  et  (onnte  e^  nid^t  bur<^  Oie<^s 
ncn  tinb  3W««  finben,    DOLICZNIK,  a,  w.,   i4r>rm. 

muieysza    liczba    większą  dopełniaiąca  ,    tomplementum. 

Tr.  bie  6omp(rriritng^}a(^l ,  ^ufa^aabl. 

OLINA,  DOUZNA,  y,  i.,  DOLINKA,  1,  z,  zdrbn,^ 
kray  nizki  i  równy  ,  pOApoIicie  między  dwiema  górami 
leżący.  Vifyrw,G,\l^  nizina, padof,  ba^ŹMi   ^^-bfltAa^ 

boUf,  aubolt  aniUbi,  aiti(ab(na,  )trb ;  c/.  iłob ;  f /o.  belina, 

Ub0l;  Sor\  i.ei  a.  boi;  Vd,  dollina,  dolina,  dul,  jarek, 
puaninja ;  Carn.  dolina  }  Sia.  d61 ,  dolina ;  Cro,  dolicza, 
dolicnicza,  jarek,  klanyecz,  klanych^cz  ;  Di.  dolina, 
prodol ,  dolinicsa ,  klanchacs ;  Kg,  dolina ,  doliniza,  pro- 
doi;  Bs.  dolina,  doja^;  Rs,  AOAHHa,  AOTKiKi^Ka,    AoiK- 

IIHHa,    A03ICMHHKa  ;      £c.   AOAHHa,    AOAHHKa,    104ÓAB,' 

lOAÓAie,  paaAdAie,  nAocaoe  ul^cino,  y^ÓAb,  y4ÓA'ie, 
no Arópie ,  ĄeCch  ,  ( 3. .  AOAHHa ,  aahhe  dtui  ).  Do- 
lizna  niemal  około  wazyftkiey  góry  szła.  Warg,  Cez, 
234.  Warg,  Wal,  5ia.  (Niema  góry  bei  doliny  Vd, 
ni  planine  brea  dobne  )«  Dolina  głęboka  Rs.  naAl>* 
Mieaskaiący  na  dolinie  Vd,  dolinzi ,  dolin aryi ,  S^tfOens 
Xt  ,  K^atbeiDObltft.  Ta  płaczu  dolina.  Mon.  68,  3o5. 
ten  biedny  iwiat,  ba^  £(r4nent(fal*  Dolina  Jozafat.  W, 
Pofl.  W,  aCo.  tamten  ^wiat,  tono  Abrahamowe,  {rne 
SBeit*  Zgromadzi  bóg  wazyftkie  narody,  i  sprowadzi  ie 
na  dolinę  Jozafat,  Pociey  f/om,  5a.  O  oftatek  ,  iećli 
ile,  tam  się  rozprawiemy ,'  Gdy  na  Jozafatowey  dolinie 
Aaniemy.  Łącz,  Zw.  34.  §,  Mieysce  wklęsłe,  dół,  do- 
łek ,   eine  S^ectiefung ,   eińe  ^rnbe.    Gdzie   mu   ko^ć 

V  fiawu  wyikoczyła,  tam  dolinę  znaczną  uczyniła.  Paxz/1. 
Z>x.  ^37.  Dolina  ręki  ob,  dłoń  Bh,bUn,  cu,  bolllta  tUs 
|p«  -  Dolina  rsóczna,  koryto,  nurt,  łoie,  bA^  S^^' 
bett*  Odmień  się  kwiecie  !  nową  niech  idzie  doliną 
Dunay^  noTfe  Don  niech  odbiera  drogi.  Bardz,  7>.  439. 
-  Na  dolinę,  na  dół,  niiey ,  mćf  Unttn,  f^inab ,  iintunt 
fet*  U  Turków  niemasz'  sromoty  ,  kiedy  kogo  z  góry 
aa  dolinę  przesadzą.  X/oM,  Turk,  67.  degraduią.  DO- 
LISTOSC,  ici,  i.  wklęsfo^ć,  nizina,  padół,  ^ie  $&|s 
(nng*  DOLISTY^  a>  a,  pełen  dolin,  peten  dołów,  lo- 
cho waty,  dołkowaty,   t^alifl/  »ott  %%iUt ,  voB  ®rtibeii, 

ftii^tti  Vd,  dolinaft;  Ec.  AOARŁinMH  ,  Rs,  aoahhb- 
.  cmuHy  AoacMCHHOBaiBUH ,  Aom^HHOBamuH.  Pobili 
uciekających  dołiHeni  mieyacami«  1  Leop,  Joz,  7 ,  5* 
(  a  przykrych  gór.  ^  Leop.  J.  DOLISKO,  a,  n,  dót 
brzydki,  ettte  UHi^t  ®rnbe.  Kałuie  i  dolifta.  WoUzt,  i3. 
DOLIWA  h$r^  ,    w  polu  bięJutnóm  aa   urAcdae  ascrokiey 


DOLIZAC    -    DOŁOMAN.' 

biatdy,  z  prawdy  ftrony  od  dotu  ku  lewóy  w  górę  idą- 
c<<y,   trzy  róie  pełne.   Kurop,  3,  ii.   ein  SSfll^pen. 
DOLIZAC ,    F,  doliie  cz.  dk, ,  do  pewnego  kresu ,  lub  do 

końra  polizać ,  M^  too^lti  bflecfeii ,  t>otlenb^  belfcten ;  Sr, 
1.  bolijtt,  bolUamr  %•  doiizati. 

DOŁKN\c  cz,  dk, ,  Dołykać  ndk, ,  ze  wazyAkićm  połknąć, 
90lfftlb^  (inuntet  f^Iutfen.  Trochę  ieszcze  nie  dolkną- 
-^szy,  oczy  mu  i  uchą  z  kaszą  załata  linąwszy.  Z^r 
Ow,   119.  ne^ue  adhuc  epota  parte, 

DOŁKOWACIEC  niiai. /z</ił. ,   zapadać. się,  wklęśnięć,  dot- 

kowatym  się  ftawać  ,   (eb^  werbeu  ,   ^mben  beftimnen. 

Niżeli  krofty  schnąć  zaczynaią  ,  po  dobrem  KeKraaiu 
dolkowacieią,  to  ieft ,  dołki  się  w  Przodku  ich  (laią. 
Krup.  6,  53a.  DOŁKOWATOSC  ,  ści,  i,  lochowatoić, 
ble  Śbcbrigfett ,  bie  j>6blund*  Wiedzy  wyroftkami  w  c2a- 
sce  ieft  dolkowatość  ,  siodłem  Tnreckićm  mianowaiu. 
JCrup,  3,  4a.     DOŁKOWATY,  a ,  e,  -  o  ad9.  wklęsły, 

lochowaty ,  gfnbtd ,  ełngeftftten ,  bobl ,  gebWr ;    Vd.  jt- 

moft,  jamoYiten  i  '  Bh,  blllfowató  d^ziubaty)  ;  Rs,  igep- 
GiSHOBamUM.  Ręką  dołkowato  złożoną  czerpał  i  pił 
wodę.  Pilch,  Sen.  lift,  3,  55.  -  Bot,  Lifcie  dołkowate 
f,  lacuńosa  ,  gdy  marszczki  wypukłościami  swemi  do 
dolnóy  powierzchni  obrócone  ,  a  t<$m  samem  na  górn^y 
dołki  formuią.  Jundz,  3,  33«     DOLIfY/a,  e,  od  dołu, 

®ritbfii  &  ę  aui  ber  Orube,  od  spodu,  nizki ,  niźsiy, 
unren,  niebrig,  nitter^  Bh,  bpCni/ Megili,  boleni;  Crm 

sdolne  ;     Cro^  dolnyi,  adólnyt  ;    Bs,  dogni  ;    Rg.  dógaii 

Sr,  1.  6r((enf,  te^Ian  ;    Re.  aoahuh,  «BXHbiH;  £c. 

HaA<iAHUii.  Dolna  woda  zawsze  mętna.  Tr.  @rHto 
toafTer.  Dolny,  oppos,  górny,  ber  Ulltere.  Dolna  wieia, 
kara  kryminalna,  różniąca  się  od  górnej  wieży  cywil- 
nóy.     Dolna  wieża  na  iokci   1  a  głęboka    była.    Ofir.  Pr. 

Cyw.  1,  38i.  (cf.  dno  wieży),  ber  nntere  Zf^um,  M 
€rimiRa(gef4n9ni$  im  JBurdoerUe^.  Ziemia  góma  i  dol- 
na. 3  Leop.  Judy  1,  i5.  (wierzchnia  i  niższa,  1  Ltop,). 
Od  położenia  kraie  zowią  się  górnymi  i  dolnymi.  Kny- 
między  górami  lub  przy  górach  leżący  nazywa  się  gór* 
ny,  a  kray  gór  nie  maiący ,  dolny;  ztąd  Szłąik  góniy  i 

dolny,  Oberft^teflett;  92iebrrfd^f eften ;  częić  iakiego  krain 

blizko  irzódta  rz^ki  leżąca  ,  nazywa  się  górna  ,  a  ku 
uy^ciu  zbliżona  ,  dnlna  ;  ztąd  górna  i  dolna  Sazonia, 
Dber:  ttnb  92teberfa<(feil ,  od  Elby;  kraie  blizkie  mona 
aą  dolne  ,  a  oddalone  od  niego  górne  ;  ztąd  ^óma  i 
dolna  Normandya.  Wyrw.  C,  i3.  *Dolny  Niemiec  < 
Niderlandczyk,  ebl  9}ieberUnbet ;  Vd,  dolenz).  Książki 
Erazma  Roterodama ,  Niemca  dolnego.  Eraz.  Jt'*  <  <  ^ 
$.  Morał,  dolny,  nizki,  uniżony,  pokorny,  ntebritf;  iB^ 
tertb4nig/  betndt^ig.  Jm  ci  co  wolnióy  ,  t^m  lię  ft>v 
dolniey.  Rys.  Ad,  19.  Jn  malam  part.  Doftatki  zuchwa- 
łość w  dolnóm  rodzą  sercu.  7>.  w  podłym  ,  Itt  e>  Wl^ 

ten  ,  niebrig  beafenbeR.  Poet.  dolny  ,  tóy  tu  doliny, 
zicmiki,  doczesny.,   ItrMfd^,  |eita<b,  blefrt  CrbmtNW. 

Porzuć  dolne  rzeczy,  a  o  niebiefkje  się  poftaray.  Tr> 
DOŁOM  AN,  DOŁAMAN,  u,  m..  DOŁOM  A,  y.  ż.  kurt- 
ka zwierzchnia  Węgier/ka,  eitl  tlngarifd^er  2)oInilBi  ^t* 
dolmany,  kurta  ruha,  dolmanyotika ;  Cro.  dolaroa,  krat- 
ka halya,  dolamicza  ^  Rg,  dolamma';  S/tf.  dollama;  S>1. 
doliman;  Bs.  dolama,  dolamica).  Dziś,  co  kurtka,  to 
doloman^  co  chłop,  to  dragan.  Dwór.  H.  Zwierzobnią 
dolomę,'  którą  miał  aa  ibroi^    Fokloto  na  nin>  ip  ^ 


\ 


DOŁOMIC    -    DOŁOŻYĆ. 

nic  nie  ftoi.  J,  Kchan.  Jer.  a5i«  8(|ffirtltO(f.  Wsfy- 
•cy    tan   uoazą   dtugie   dotomany   ai   do  koftek*   Fassi* 

DOŁOMIC  ob,  DoUiiia6 

DOLOT,    u,    JR.     dolecenie  gdtie,    dodąienie  lotem,    do- 
pęd,  dopad,  dokonanie  lotu,  ba^  ^\ii^ti^Xt^tVL ,  gU  Sttbe 

gliegen,  jKn|lUgen,  ber  ^infltid,  ^iiflug.    Juź  była  pta- 

•lyaa  na  dulocie  do  gniazda  ,^  kiedy  ią  śmierclonoazy 
belt  zabiL  Ojf,  Wyr^  Którei  iwiecą  tak  wysoko  cno- 
ty ,  By  w  nie  stów  ludzkich  ftrzeli£le  doloty  Nie  ugo- 
dziły złych  uft  obmowami?  Mon*  71,  797.  Tak  się 
8  niektórych  dolotu  dorozumiewano.  Nar.  Tac.  2,419. 
$.  Miano  charcie,  od  szybkiego  dolecenia,  bet  9lanie  zU 

netf  ^inbbunbe^,  SUegbin. 

DOŁÓW,    u,    m.    doła wianie  y     dolowienie  ,    kończenie  i 

ikuńczenie  lowii,  Hi  iVL  (Snbe  ^ageii,  )it  enbe  Slfc^en, 
j^insuiagen ,  jjltiiufifdjen.  5.  Miano  p»a  gończego,  ber 
9ł<ine  eit^«  ^e«bunbe^:  Sańgauf,  dteiff^u.  . 

DOŁOWATV  ,  «,  e,  aa  kształt  dotów,  pełen  dołów,  do- 

lifty ,    gf nbig  ,   oott  @ntben  nnb  Sid^er*  ^  Mieysca  niikie 

albo  dołowate.    Wolszt,  9. 
DOLO  WIC  cz.  dk»  ,     Doławiać  ndk.  ,    łowów  dokończyć, 

gil  (Snbe  iagen,  obet  fifc^en,  bie  ^ao/b  ober  ba^  ^tfc^en 
beenbigen  >   ^^<-  boloioiti ,  botombtoati  i   i^x.  Ao^aniiniB , 

;(OAaBJiiiBanib.  Dołowiwszy  do  wieczora  .  powrócił  do 
domu.  Ld.  j.  Łowieniem  przyczynić,  MĆ^  mt^t  bin|tt  fglU 
geił,  iggfttf  fłf*etl.  Nie  maiąs  ieszcze  dosyć  ryb,  po- 
szedł ich  dotowić.  Ld,  $.  DOŁÓW IC  się  zaimk.  dk. ,  ło« 

wieniem  doftad,  eńagett,  etftfcbeii,  erbafcbetif  fangen,  ers 

Iungeil ;  yd^  doribiti  ,  perribiti ,  dobiti ,  perło viti ).  Trze- 
baby  mu  raz  oszczepem  poaowić ,  Aby  się  go  tak  iuź 
cale  dołowić.  Pafl.  F.  a36.  Potem  aby  się  całego  ^do- 
towit,  Raz  w  nim  śmiertelny  znowu  ponowił,    ib.   199. 

DOŁOZ,  a,  m.  miano  charcie,  bet ,9łame  eitie^  aBlttbbiin« 

be^*  Pędzi  przez  zwierzyniec,  a  za  nim  capay,  łapay, 
icinay,  dołoź,  dwie  smycze  chirtów.  Teat^  ao,  6.  62. 
DOŁOŻENIE  ob.  Dołożyć.  DOŁOZNY,  DOŁOZLIWY, 
a,  o,  DOŁOZNIE,  DOŁOZLIWIE  tfrff.,  dokładny,  do- 
ftiteczny,  IIItlfV(łnbU<b ,  «tt«Wbrli*.  Chciałbym,  abyś  nie 
tak  ogółem  mówił,  ale  o  kaźdey  c*cści  osobno  a  doło- 
Aliwiey.  Goj:n.  Dw.  120.  Wziąwszy  ią  na  flronę  cze- 
go się  dowiedział,  J  co  słyszał  od  ludzi ,  dołoinie  po- 
wiedział. Pot.  Arg.  21.  Prawo  o  wszyftkióm  dołoźnie 
^ie  moie  rozkazować.  Petr.  Pol.  a65.  (  wyszczególniaiąc, 
«n  d€taU).  Dołoźniey  o  tem  w  księgach  pierwszych 
Polityki.  Petr.  Ek.  i4.  Cokolwiek  uk  o  szkodzie  iako 
i  o  pożytku,  w  kontrakcie  towarzyftwa  dołoinie  miano- 
wano,  to  ma  bydż  mocno  trzymano.  Szczerb.  Sax.^^b. 
5.  Zupełny,  dolkonały ,  donośny,  równy,  wyftarczaiący, 
dopadaiący,    dosięgaiący,    w  miarę,    podług  miary,    OOlfs 

ftfobig^   ganj  Stt^fW^enb ,   eiitł>te<łenb.    Dółożna  miara. 

Dudz.  36.  Podział  nie  ieft  z  pełna  i  dobry,  kiedy  nie 
dolożny.  Petr.  Bk.  5o.  Nie  zda  się  ta  praycźyna  bydż 
dołożna.  GUcz.   Wych.  H.  6.     Niedołożnie.    Birk.   Dom. 

i36.    J.  Pilny,  usilny,  atigeftrcngt/fietflg,  emffg.  Do- 

tożną  pracą  opóźnienie  się  wetuic.    OJJ^   Wyr. 
DOŁOŻYĆ,  F.  dołoży  cz.  dk. ,  dokładać  ndk. ,  dopełniać^ 

dosadzać,  domierzać,  t^ottenb^  ftulegeti,  190(1  (egen,  900 
fMtn,  etgin^en;   Bh.  boIoUtl,  bolojim,  bofUbatii  /d. 

dolozhiti ,  dokłafti ;    Cro.  uadolascm  ;    Rę.   AOAOX|im>, 


DOŁOŻYĆ. 


47t 


40JiaraiiiB,  AOKAacoib,  AOKAa^UBaniB.  Czegoby  czerwo- 
ny złoty  nie  doważał  ,  aby  i  eden  drugi  em  ii  monel.\ 
dokładał.  Star.  Mon.  A.  3.  (  dopłacał ,  gu^al^ieil ,  ^ttles 
getl)»  Czego  nie  mógł  mgły  głos,  nie  mogło  wołanie. 
Dokładały  gęfte  łzy  i  ręku  łamanie.  P«  Kchan,  OrL  i» 
266.  Gdzie  tylko  człowiek  pracy  z  pilnością  przyłoży^ 
Oftatka  co  zamyślisz  sam  iuż  bóg  dołoży.  Star. .  Vot.  D. 
3.  Wolą  pieniądzmi  mieszków  dosypować  albo  (karbów 
dokładać  ,  niż  dziatkom  o  rozum  się  poflarać.  Clicz. 
YfycK  M.  2.  Tyś  tóm  iednem  dołożył  wierzchu  do- 
brodzi^yftw  twoich.  Nag.  Cyc.  i5y.  Dobry  to  grosz, 
co  kopy  dołoży.  Cn.  Ad.  186.  bet  hai  @(60(f  DOtt  tnacfet 
Komu  rzeczy  nie  (laie  ,  słowy  dokłada.  Cn.  Ad,  366. 
Kto  nie  doyrzy  okiem ,  dołoży  mieszkiem.  Pot,  Jow,  2, 
5o.  Naiadłszy  się,  iak  zobaczą  iaki  specyał,  dokładaią 
nim  żołądek.  Hauf,  Sk,  5oo.  Maiąc  się  w  iedzeniu  na 
oftróżności,  żeby  miary  nie  przebrać,  wolał  nie  dokła- 
dać. Ojf.  Str.  3.  (cf.  doieść).  Gdy  ty  będziesz  mówić 
o  to  ź  nim  ,  przyidę  ,ia  za  tobą  ,  i  dołożę  a  dokonam 
•łów  twoich,  3  Leop,  3^  Reg,  i,  i4.  (dorażę.  1  Łeop.)* 
Sami  nawet  pracy  w  tem  swoiey  dołożyć  obiecuią. 
Siem.  Cyc,  24.  -  Dokładać ,  dosadzać  ,  dobiiać  ,  do- 
jeżdżać kogo  ,   einem  tńd^tig  lufel^n.    G.dy  podftarości 

kazał  ćwiczyć  Maćka ,  wóyt  mu  z  serca  dokładał  ,  bo 
miał  na  niego  zawziętość.  Cl/f.  Wyr.  W  uczonym  spo- 
rze Piotr  Pawłowi  tak  dokładał,  że  ten  nie  wiedział  co 
odpowiedzieć,  ib.  -  Yenator,  Zranił  się  o  kamień,  łani 
dokfadaiąc.  Paft.  F.  89.  goniąc  co  żywo  za  łanią,  doież* 

dżaiąc  ióy,  b«rt  oeffolgeti,  %\titn  bet  na(bfe(en.  -  Do- 
łożyć, potwierdzić,  bef rdfttgeik /  bejlittgen.  Prośodemnie 
co  chcesz  f  a  dam  ci  *,  i  dołożył  i^y  tego  przysięgą.  1 
Leop.  Mar,  6,  23.  Dołożyć,  dowieidi,  beioeffen,  ets 
tOeifen*  Tego  też  dokładaią  i  te  pisma  ,  które  do  dziś 
dnia  trwaią:  1  Leop.  pr.  S,  Hier.  n,  Ewan.  '  Tego  i 
tćm  możem  dołożyć  ,  że  tak  daley  mówi :  .  .  Glicz, 
Wych,  H.  \.  b.  Fam.  pr.  $.  Dokładać*  się  kogo,  zno* 
sić  się   z  kim  ,    radzić  się  kogo  ,     zasiągać  iego  zdania , 

jemanben  ^it  (Katbe  lU^tn ,  ttm  fetne  ^epnung  fragen , 
ft(b  nttt  ibm  beratben,  Ibn  ipoju  tni(  luauben.   Ju%nian 

biikupów  się  we  wszyflkiem  dokładał.  Sk.  Dz.  522.  Bi« 
ikup  o  to  się  Brunona  dokładał;  ale  ten  radzić  mu  tego 
nie  chciał.  Sk,  Zyw,  1 ,  206.  Jeśli  się  iakie  sprawy 
otworzą,  dołożycie  się  ich.  1  Leop.  Exod.  24,  i4, 
(odniesiecie  do  nich.  3  Leop,).  Aby  żaden  z  mieysca 
sobie  naznaczonego,  nie  dołożywszy  się  w  tóm  hetmana, 
wyftępować  nie  śmiał.  Baz.  HJi.  45o.  Wszyscy  tak  tu 
rozumni  mężowie  działaią,  Jż  gdzie  przyidzie  potrzeba, 
żon  się  dolcladaią.  Biel,  S.  N.  4.  W  poftępkach  swych 
boga  się  dokładał.  Grochy.  W.  249.  .( boga  się  trzymał). 
Dokładanie  się,  radzenie  się,  rada,  M  $ViXatf)eiUien , 
hai  ^tt^iebenr  bag  iBeratben.  Nic  się  wielkiego  bez  iego 
nie  Sało  dołożenia  i  rady.  Twcwd,  Wł,  iSy.  Niedo- 
kładanie,  niedołożeriie  się,  nieradzenie  się  kogo  *,  n*  p.  m- 
consultu  meo  bez  dołożenia  mego ,  nie  dołożywszy  się 
mnie.  Cn,  Th.  -  Dokładać  się  do  czego  ,  siły  na  co 
łożyć,  pilnie  się  o  co  ftarać,  ^cb  mtt  %{ń^  lOOtauf  U^ 
gfn>  Do  nauk  się  dokładał  ,  i  ZQ(iał  też  uczonym. 
Ojf.  Wyr,  . "  -  Dokładać  się  ,  przykładać  się  do  czego. 
100)11  feinet  @elt^  bebtragen.  Dokładała  się  kapituła  do 
fundacyi  czynionóy  prce^  biikupa.    ÓJfl  Wyr. 


47» 


DOŁUPAC    -    DOM. 


DOŁUPACy    F.  dołupie  ex.  dk,  ,    do  pewnego   Łresn  hib     > 

do  końca  pofupa^,    bU  »o^in  fp«(tfn,  yoUenb^  seripa(s 

ten  i  /^J.  A0KOxy  namft ,  aokoa/ ousamB. 

DOLUTROWAC,  /*.  dolutruic  tz.  dk.,  doczyścić,  doflto- 
sale  przelutrować  ,  90ttettbd  (4llteril  ^  telnidCU.  U  nas 
bfdsie  ieden  kawał  sikta  siny  ,  drugi  biały  ,  inny  nie 
doltitrowany.  Torx.  Sik,  337.  Utłuc  ten  kawat,  pTse- 
paU<5  gOy  to  się  lepiey  dolutruie.  16.  338* 

DOM,  u,  m.  budowanie  dla  mieiskania-  ludzi  wyfiawione. 
Pśtr.  £k.  47.  ba^  ^ani,  ®Obttb«W^>  ^a^.  domua;  Boh. 

bnm,  b*miii  ^z^'-  b9m,  b3mi   5r.  1.  bont,  tf^mf  tna: 

reno  i  «ir.   3.  bom^  Waia;  Sla.  dom,  kucha  ( cf.  kuczka); 
V</.  dom ,    dum  ,    domo^ina ,    cf.  Cer.  (etm ,    ^eittiatb  f 
bisha  (cf.  hyaa);  Crń,dbm^  bisha;  ^j^.  buz  *,  Cro.  dom, 
hiaa,  kucha,  sstanye,  prebiTaliscbe ;    DaK  kuchya -,    Bs< 
dom  t    kucbja ,    ftan  ,    pribivaliscte  ,    bisgja  ;    Rg*  dom , 
iLuccbja;    Af»  AOaib.     Z  wielu  domów  ftlada  się  ulica;    ^ 
ieden   dom    nie    moie    ftanowi<5     uliry.     Pefr.    Fk.    49. 
Gdaiei  ten  dom  I    iak  się  ulica  zowie  ,    pod  iakim  nu- 
merem? Teat.  19^  C.5.  Dom  iednopiętry.  -  Dom  o  trzecb 
piętrach     Cro*  tr^m,     tremi).     Dom    drewniany.    Stryik. 
Con.  4.    wielki   drewniany    dom    Rt^  xopóaiu.     Dom, 
domoihra,  pomieszkanie   i7#.  xp^MBHa,   £c*  o6aaieA&* 
Domu  wnętrsn»  ct^ić  Rs.  nepinórb.     Dom  murowany, 
kamienny  ob»  kamienica  cf.  paląc,    samek,    gród.     Dom 
iiędmy,    lichy,    domisko,    domctyfto ,    cf.  kletka ,    le- 
pianka ,    chałupa  ,   bnda  ,    kuczka ,    chata ).     Chodzić  od 

domu  do  domu.  jBudn.  Ap.  i36.   vpn  ^anfe  )H  $«nfe* 

CMeba    dom    od   domu   iebrać  musiał.     Kosz.    Lor,    8* 
Dom  od  domu  chleba  prosz:(.  J.  JCchan,  Ps.  166.    Vd. 
pohisbuygti   s    po    domach    kupcząc    chodzić  ,    baufften; 
FobishuTans,  bet  JC^anftrelT.    Miafta  swe  maiąc,  mieszka- 
ją domami.  Paszk.  Dx,   11.  (w  domach,  in  $4nfern).  - 
Dom  s  mćy ,  twdy ,  iego ,  nas2 ,  wasz,  irh  dom  \  w  ti^m 
snacseniu  w  domu  9  u  Mbit  ,    b^ljenige  $4n^  ę    WOritt 
temattb  lOOl^t*     cf.  Ga!L  cb^z  Im;     Ec,  seoJt,  CBOiicu. 
Kaidy  w  swym  domu  pan.  Cn.  Ad.  343.  (każdy  u  sie- 
bie pan   cf.   piea  na    swych    Imieciach  śmielszy).     Mąi 
w  poluy  żona  w  domn  pracnie.  Jabł^  Teł,  118.  W  do- 
mu srogi;  s»  domem  łaflcawj.    Pilch,  Sen.  3o4.     Gdzie 
zjadł ,    tam  ajadł »    byle  nie  w  domu.    Dwór.  H,    (  byle 
nie  u  siebie).     J  ci  chUb  iedaą,   co  domu  nie  wiedzą* 
Rys,  Ad,  76.    (co  nie   maią    swoi^y  (orzechy  ,    swoich 
śmieci,  swego  ogniika).     Sr,  3.  WofebttU  tO«)a,  io  fiOtU 
WinOtOatt  >  własne  ognifko  równa  się  złotu).  -    W  tern 
to  cnacaeiiin  mdwiemy  doma  t  w  domu,    Kpcz,  Cr    3, 

^.  s3i.  |n  j^anfe;  Eh,  et  sto,  borna;  Lat,  domi-,  vd. 

\^^  )  P^'  dumi  ',  Sr.  3.  bontUta  ;  Rs,  AĆMa.  Siedząc 
dobąa,  przy  swym  progu,  Człowiek  naywdsięcsnićyszy 
bogu.  Croch*  W,  593.  Czego  doma  mied  nie  moźtrsz , 
tego  indzie '  szukasz.  BirJt,  Dom,  79.  Kto  doma  głupi, 
V  dworu  niemądry,  tjlic^,  Jsocr*  Jam  twemu  chłopcu 
wcsoray  wierzyła  ie  cię  doma  nie  było  >  a  t j  dziś  mnie 
samemu  wiarj  nie  daiess,  2e  mię  doma  niemasz,  cbo- 
ciem  eam  a  domu  swego  pr2ea  okno  odpowiadała  Smotr* 
JJ.  9,  Doma  siedzi,  iak  kokosa  na  iaycach.  €n,  Att* 
198.  (ob,  domak  ^  domator).  Doma  ,  iak  chcesz  i  u 
ludzi,  iak  przyfioi.  Cn,  Ad.  197.  Jak  moie  bydi  po- 
żytecznym miaiht^  ktdrego  doma  niecnotę  widzę.  Warg, 
Wal,  45.    Doma  się  w  Au£  aadu>ilii»    doma  się  płaci. 


DOM. 

Corn,  Sett,  345.  Mam  tego  doić  doma.  Cn.  Ad,  479* 
Kaidy  pi^rwey  iidf ,  i  co  rychley  doma  bydź  chcid- 
Warg,  Cez.  43.  (u  siebie  ftanąć  ).  Mile  doma;  aie- 
masz  iak  doma.  Rys,  Ad.  39.  wszędy  dobrze,  ale  doma 
lepiey^  Cn.  Ad.  499.  wszędzie  dobrze,  w  domu  lepimy. 
Zegl.  Ad.  37.  kędy  dobrze,  tam  dobrze;  lecz  najlepiej 
w  domu.  Pot.  Arg.  703.  mile  doma  ;  u  dworu  dwornie, 
a  doma  wybornie.     Gliet.  Wych,  K.  6.    doma  wsiyilko 

doma.  ih,  aHentbalben  ifl^  gnt ,   in  ^nfe  \^  bo4  m 

teflen.  Mile  doma  siedząc  ,  o  woynie  riucha^.  Oi. 
Acl,  56o.  Jui  iedno  boga  (chwalid),  kiedy  doma  nogit 
Rys,  Ad.  30.     Nie  bydi  doma,  nie  u  siebie,  Vd,  Ton- 

biti  ,  Tunpolłati ,   au^fe^ti  ,  ttl^t  }n  $anfe  frp».   Bet- 

piecznie  myszy  biegaią,  Gdy  kota  doma  nie  maią.  Rjs, 
Ad.  3.  dozorcy  swego ,  remoto  cuftode ,  XHWX  Me  jt^t 

nfabt  an  j^anfe  ift,  >aben  bU  SRdnfe  gnt  tanien.    Nigdj 

w  domu !  nie  zafta^  go ;  włóczy  się.  -  Metonym.  dom, 
w  domu  ,  w  krain  swoim  ,  w  oyrzyznie  ,  ^A.  bOOUi 
oyczyznSf  Ec.  caoff ,' cbosch;    pi  j^Hnfe/  bep  ben  t^ 

nen ,    in  ^einem  Eanbe ,    tn  feinent  a^aterlanbe.    VoUi 

mniey  dbały  o  to ,  co  ma  w  doftiu ,  za  granicą  wssyft- 
kiego  szuka.  Mon,  65,  78.  Nie  mamy  się  tejio  napie- 
rać, co  się  doma  nie  rodzi ;  ale  na  tern  przeftawać,  co 
kray  ma.  LśM.  C,  3,  b.  Mamy  doma  -przyktadów,  nie 
trzeba  nam  poftronnych*  Warg^  Cez.  A,  4»  (cf.  domo- 
wy). Radni^y  się  do  rzeczy  cudsycb  i  obcych  ciągnie- 
my ,  drogo  przepłacając ,  nii  do  tych,  które  iako  w  do- 
mu mamy,  które  pod  iednem  z  nami  niebem ,  na  tej^ 
aiemi ,  w  tćmźe  powietrzu  się  rodzą.  Syr.  1 166.  Cói 
po  tdm,  w»edzie<5,  co  się  w  Rzjrmie  działo,  a  nie  wie- 
dzieć, co  s\fi  dzieie  doma  f  I  red.  Ad.  4.  Mało  waiy 
zbroyne  woyfko  w  polu  ,  ie^li  doma  pierw^y  rady  nie 
było.  Kosz,  Cyc,  46.  Jego  ani  szabla  w  polu  zwycifij, 
ani  złoto  w  domu  ułowi.  Warg.  Wal,  ią.3.  i^ooi 
w  domu  dobrze,  niechay  się  po  Iwiecie  nie  wlócsj. 
Ojf,  Bay,  3.  -  Eig.  tr.  O  ieszcze^my  nie  doma.  Mcrtit, 
i85.  ieszczeimy  nie  na  bezpiecznem  mieyscu  ,  nie  M 
brzegu  ieszcze,  t9tt  finb  nO((^  nid)t  |n  ^M^€,  to4  rW 
łttl  ttocfenen,  flfcber.  aliter  doma  czyli  w  domu  bydi,  pny 
tomnym  sobie  bydź  ,    u  siebie  ,    przy   sobie   bydi ,  |l 

i^anff  fe9n,   htp  <{<b  fe9ti ,   be^  €!nnen  ,   (itp  M^) 

fe^n.  I^ie  doma^D»y  \  pafflięć  ,  rozum  nie  doma.  ^l• 
przy  sobie  ieft.  Cn,  Ad.  676.  Nie  wszyscy  doma;  cfO- 
goi  mu  w  głowie  nie  doftaie.*   Cn,  Ad,  349.   (brak  ■» 

ki<<pki  siov,  ne  int  wfcecfiA  bema ;  nem4  nijli  hmL 

Siedząc  nogami  igrać^  abo  rękami  gmera^ ,  owych  icft) 
którym  w  głowie  nie  wszyscy  doma.  Erazm.  Oby*  B* 
Jeszczem  wssyftkie  «wo  miał  w  domu,  Duch  we  nnie 
wftąpił,  porwałem  aię.  Pet.  Jow,  107.  Jui  mam  łwoie 
w  domu.  ib,  110.  (  odzyikałem  przytomność).  '^*^ 
bydi  w  domu  lub  doma,  domy^aJ  się,  pojmować,  ro- 
zumieć ,  §n  $«ttfe  fe^^n,  begreifen ,  ^etfle Jen.  Kofamieł, 

co  ii^  Iwięcij  wyśmienicie!  iui  ieftcm  w  domu.  Ttst, 
5o.  «.  79-  A  iuiem  w  domu  ;  teraz  wiem  ,  dlaciego 
mną  gardzi.  Teat.  54,  20.  Jeaacżem  nie  w  domu;  dn- 
macz  mi  się  daley;  dotąd  nie  rozumiem,  fli«  poyninf 
Cjf,  Wyr,  -  Do  domu ,  do  siebie ,  do  swoich ,  do  oj- 
czyzny, Mdd^  i^Mfe;  Sr.  3.  bamoi,  bo  bmrnn*  5A.>wmJ 

Sla,  doma ;  Cro,  domom  t  Vd.  k*  domu,  k'  dumu,  mowh 
aK>tti  R4,Aou6m*  Pdydicie  d»  doiii%  tam  lepiey  bfdziepj 


DOM. 

•ic  mogli  roBmtfwi^  T€at.  56,  ^.  laS.  Bywtsy  w  Hiiii« 
4<i  iloma  -musi.  Ze^/.  Ad.  37.  Umit  dosy^ ,  cias  mnjdo 
domu.  Mąez.  (csas  se  sskofy).  A  do  domu!  do  domu! 
tryb  pop^dsenia ;  p«ftu»i  tak  wołaią  la  bydłem,  cf.  do  boru  I  - 
Ku  domowi  mu  myil  preychodsl,  by  iołwiowi  ku  ikorupie. 
C/tca.  Wych,  JT.  6.  ( tcftni  ca  domem  )•  Dom  nie  saiąc , 
Bie  uciecse.  Ryt.  Ad.  11.  (na  bardao  ipiessącego  do  do-> 
aau ).  -  Na  dom ,  idąc  na  drodaa  do  domu^  ku  domo- 
wi, Mf  bem  i^eiiiiwe^e,  «iif  Urn  9Bege  ttiut^  i^onfe*    Ja- 

gielto,  od  Maryenbiurga  odiłąpiwsay ,  idąc  na  dom,  waiąl 
samek  Rydsyn.  M'fi*  Kr.  364.  -  Z  domu,  Mii  bem 
i^tHfe*  Kigdaiem  ani  kroku  a  domu  nie  uccynila  wcso- 
ray.  T^ał.  So,  b.  »3.  Zotniersowi  bea  żołdu  nie  chciało 
aif  a  domu.  Groch.  W.  638.  -  W  dom,  itt^  ^an<- 
Goić  w  dom,  bóg  w  dom.  Rys.  Ad.,  16.  (iakbyś  bogu 
był  rad,  tak  i  goiciowi,  któregoś  prsysyta;  goić  niesie  a 
aolją  błogotławieóftwo  boie.  Maksyma  ilaropoliki^y 
ludsskoici).  -  Pried  domem,  prsed  bramą,  ttt  bem 
S^vSt,    tJW   bft   SI^Are.      Praed  awym  domem   pierw^y 

umieć.  Cn,  Ad.  8a4.  iebft  U%xt  «ot  feinft  ^^Ate.    $• 

X)om,  budowanie,  nie  tak  do  miesakania,  iak  do  insaych 
Baniiarów  słuiące,  gmach,  eitt  J^au^#  fitl  ®e(4tlbe  )1l 
Wan^rrf f9  9e(Hmmilltg.  Domy  boże  albo  koicioły.  Herb. 
Star.  686.  (^ette^^iillfer.  Domem  dlatego  koiciol  na* 
yywaią,    ie  iell  niby  iedna  caeladi,   którą  rządai  ieden 


DOMA    *    DOMAK. 


473 


^mam  Dawidowym.  BibL  Gd*  a  Smn.  5,  i«  Człowiek 
dobrego  domu.  Warg.  Caa.  118.  Marnotratca  a  Jkępieo 
8  iednego  domu  idą.  Rey  Zw^  106.  Toć  domem  sowią 
aalacheckim,  gdzie  cnoty  iwiecą.  SiryU,  Gon,  4.  Nie 
dom  panu  caeić  daie,  ale  pan  domowi.  Chodh*  Koji,  ep^ 
Nie  pan  domem  fioi,   ale  dom  panem.     Rud.    Cyc,    75* 

j.  4/?/-o/.  dom  planetów  •  bH  ^Untteufi^ni ,  het  ffUut* 

tenjlanb,  Red.  4óifhrnAaHiiii]&,  pewne  częici  nieba  w 
ftosunku  do  tycbie  lub  innych  caffei  siemi ).  Domem  dla 
tego  aowią  niektóra  snaki  tego  albo  owego  planety,  ii 
gdy  do  niego  wsniydzie,  wszyftkf  moc  i  władaj  awoię 
ukaie;  dlategoi  póki  planeta  który  w  domu  swym  ieft, 
poty  króluie,  panuie,  rządzi.  Rirk,' Kaz,  Oóoz.  D,  Dom 
Jowiazow »  powyisaenie  ogona  smokowego ,  a  upad  gło- 
wy smokowćy.  Sienn.  42 j.  Dom  Wenusow  Saturnuso- 
we  podwyisaenie.  ib,  4a6.  Satumus  w  swym  demie ,  to 
ieft,  w  koioroicu.  Syr.  97.  'DOMA^  y,  i.  czcić  bu* 
dynku  ta ,  która  ieft  na  wierzchu  demu  pod  niebem,  bądi 
to  dla  ogródeczków  aawieaiflych  albo  dla  innych  potrzeb 
domowych^ zbudowana.  RirĄ.  Zyg,  53.    ein  Pa^e^/  ^tAilfi 

Pochodź,    domakf   domator  y   domek ,   domeczek  ^   <fó-» 

mifioy  domczyjkoy   domoflwoi   domownika  domowy,  do^ 

mowa/  y    domczyna  »    przydomek.    Boh.   2)^niiAP9    >^'f 

męzkie. 

gospodarz.    Kucz.    Kat.   1,   180.    '  Dom  Paniki,    wierni    DOMAGAĆ  aif,    zaimk.  dk,  ^   macaniem  na  co  trafić,   filit 


chraeicianie.  Sekl.  34.  h$%  $atl<  hti  S^tntu  Dom  po- 
prawy. i4.  Zonf.  87,  cuchuuz,  bd^  ^ttc^t^au^.  Ri^  caiia- 
pBmeA&Hhiii  aomI).  Dom  waryatów.  Teat.  b%^  d.  bo. 
^al  3tretl]M«^f  9l«milb««*  cf.  Czubki )  Sunął  w  publi- 
cznym  domie.    Teat.  19,  c.  4.   w  aufteryi,  w  oberiy,  {n 

ctnmi  tf entlU^rit  Oaftb^f^*  -   -^A*  hm,  rabni  dom  radny , 

ratusz ,  bo^  Otatbb^tt^*  R^'  bnm  bimbel  dom  dai wowiĄ  9 
teatialnia,  komedyalnia.  $.  Dom,  mieszkanie,  pomie- 
aakante,  bieOSobMOOdr  bll<  i^au^.  Domami  im  ia/kinie 
bywały,  J  gcfty  chróft  i  prącie  łykami  wiązane.  Otw. 
Cw.  9.  Królikowie  buduią  w  ikale  dom  awóy.  Bibl.  Cd. 
Fr.   5o,  a6.      J.  Dom,     domowy    rząd,   gospodarftwo, 

sprawy  domowe,  bad  i>att0,  i^au^iorfeti ,  bic  j>au^b<>U 
tw%,  bte  iJiiH«»lrtlM*aft ,  bie  ©łttbfcbafr.  Sia,  doma- 

chin  r  gospodarz).  Dom,  gospodarftwo.  Tetr,  £k.  47. 
Poilesz  syna  do  woyika?  cay  do  dworu?  Nie  I  niech  się 
domem  bawi.  Opal.  tat.  4.  Wprawdziem  ci  si^  dla  goici 
takich  nie  gotował,  Jednak  co  dom  miał  dąłem  wam 
ochotną  ręką.  Zimor.  SieL  211,  Jadła  doftatkiem )  ale 
co  dom  ma,  tem  aię  kontentuią.  Kras.  Pod.  a,  71.  R. 
Kchan.  Orl.  1,  i6a.  Domem  rządzę  Ec.  AOMOcmpOfi- 
meAcmsyio  Gr^  oi«evo/Mw.  -  Dom ,  familia ,  ród ,  ple- 
mię, btf^^in^,  bie  ffamilif,  ba6  «ef(ble<bt,  ber  ętamm. 

Nie  tylko  to  domem  zowiemy ,  w  którym  kto  mieszka  \ 
ale  tei  domem  nazywamy  familią ,   daiedaictwo.   Karnk, 


%ii%Un  tttAi^tti ,  erfdbfen,  fAblenb  nnb  ta((enb  entbecfeiii 

wogólaoici,    dóyidi,    dobadać  się,    dowiedzieć  się,  ets 

forfd^eit,  betun^brindeit ;  Roh,  bomafati  fe.    Domacywać 

się  ca/J/,  et  hontyn.  nied, ,  ftarać  się ,  by  się  domacać ; 
dochodzić,  dowiadywać  się,  WOnilcb  ta(leV,  fttCb^n,  fofs 
fdbeil*  Łedwiem  %\%  drzwi  w  pociemku  domacał.  7>.  Do- 
macać się  pulsu  n  chorego.  Cn,  Th.  Te  rzeczy  tak  ia- 
inie  są  sprośne,  ie  aię  ich  rękoma  i  nogami  domacać 
moina,  Modrz.  Raz.  33.  Słpwa  na  nim  rzetelnegp  nie 
mogłem  się  domacać;  Co  pocsnę,  w  moićy  wątpliwości. 
Roh.  Kom.  3,  409.  Prawdy  się  a  niego  szczerey  doma- 
cali.  Pajl,  F,  309.  Zkądby  w  nasze  kraie  przyszli ,  tru- 
dno się  domacać.  Krom,  36.  Naylepióy  awemi  oczyma 
domacać  się  prawdy.  Jabł,  Ez.  37.  -  J.  tr.  domacać  sięL 
Ir  kim   duszy,      bea   zmysłów   leiącego    oiywić,    etnett 

Cbmii4(bttgeQ  oteber  {n^  £eben  brinden.  Cn.  Th.  -    aiiter 

dobrać  komu  do  iywego,  wybić  go  należycie,    eiliett  beipb 

btitcbMlfen,  {(im  bW  nuf  ,ble  Scele  rommeti.    *DOMA- 

CALN Y ,  a  ,  e ,   do  Oomacania ,    mogący   bydi   domaca- 

nym,  erUflbur,  ttfttfMĄ,  m&all^b  !«  ertailen,  auers 

forftben.  Rh.  mafniuń,    Vd.  popadliu ,  prepozhutliu ;    Cro. 
piplyiy;  R4.  oigyniRiiieAftHiJii. 
DOMACZY,  a,   e,   domowy,    niedziki,  łafkawy,  S^Wiz,^ 
ttiibt  n\lh,  labttt.     Ludzie  (kromni  iak  owieczki,  powoliu 


iak  bydlątka  domacze.  Gil.  PoJI,  1,  374. 
Kat.  373.      Apoftot  domy  całe,    to  ieft  od   gospodarza    *DOMAGAC  Oi6.  niedomagać.     DOMAGAĆ  aię  ob.  DomódB 
pocaąwazy,  wszyftkich  w  domu,  chrztem  S.  chrzcił.  Rirk.        się. 

Cł.  K,  10.  Dom,  społeczność  wielu  osób  w  domu  mie-  DOMAGŁOWAC  cz,  cM. ,  do  końca  pomaglować,  wyma- 
azkaiącychW  z  sobą  sprawę  maiących.  Pełr.  Ek.  47.  Wy-  glować,  90llenb^  aUlmangelll ,  gldttflt.  -  Fig.  Niedoma- 
traeili  wstyftek  dom  królewiki.  Jan^  Lig.  R.  a,  6.  Zie-  glowana  uroda.  Mon,'6g,  690.  niedoskonała,  amarazczo* 
mia  ta^  co  była  w  domy  i  familie  zacna ,  teraa  achło-  na ,  etne  1llt900f OlUllllie ,  b^IP^tige  Cćnin^tiU 
piała.  ib.  Dom  Bnrbońiki.  Pam,  83,  a,  loo.  Cały  dom  DO  MAK ,  a,  m.  domowy,  domownik,  pod  iednym  da* 
Ec.  BC^AOuocmno.  Łudaie  a  domów  przednich.  Warg.  chem  miesakaiący ,  naleiący  do  czyiego  doma,  spólniky 
Cśz.  6.     Bylk  długa  woyna  między  doaan  Sanlowym  i       czeladnik ,  ałnga,    hit  J^nlgenoffr  C^M*  domachin,  ^>- 


474        DOMALOWAĆ    ^    DOMATOR.  | 

tpes,  pat€rfamUiaf  ^  do»«cliiEM,  domlchja,  /ierir,  nuL* 
teiJamilias ;  itf .  AOMO«la4^1sl3  9  w  domu  urodzony  stuga , 
m  rodź.  ie^Jk.  AOMOHiAH^a;  coUect,  40HOHaAcniBo)* 
Jefteście  mieazcsanie  świętych  i  domacy  boiy*  1  Leop, 
Efez*  2,  i^»  NieprsyiacłoiiBi  człowiekowi  będą  iego  do- 
macy.  Leaip*  Math.  10, 56.  ( domownicy  iego.  Bibł.Gd,). 
Któryby  iadt  sdechlinę ,  tak  s  domakdw ,  iako  i  s  przy- 
choda iófr.   1  Leop.  Łgvit,  17.  (s  rodaków,  z  kraiowców, 

i^en  bftt  Ctnleimifd^en^,  Sntinbem ).    By  Leli wa  gościem , 

a  nie  domowym  w  Polszczę  byfa  herbem,  latwoby  byt 
ten  gość  domakom  placu  poftąpił.  Orzech.  Tarn.  7.  *  $. 
prywat,  domem  się  bawiący ,  Włod.  elit f rtoatmann.  Bh. 
bontdCItOfi  prywatne  fycie).  Majętności  domaków,  co 
nie  są  na  urzędach.  Modrz.Baz.Aj,  -  $.  z  przyganą:  do- 
mator ,    piecuch ,    legart , '  s    domaiegay  ,  -  aia ,  m. ,  bct 

nldyt  (Inter  brm  Ofen  l^et9ordffommett  Ifb^  fin  ^tnbens 
^ntfer.  ^SA.  b»macf9,  i»o  boniAcfu  nihf^t  snatl)*    Domak, 

nie  bywat  między  ludimi.  €n.  Ad^  198*  Ale  tu  domak 
albo  legart  mi  rzecze:  cói  za  poiytek  z  podróiy  za  mo- 
rze? Orzech,  Tam.  5o.  Kręci  się,  wierci  się,  radby 
co  nayrychUy  uszedt ;  dlatego  więc  zowią  go  domaltgaietti* 
GUcz.  Wych.  X.  6.  ' 
DOMALOWAĆ  cz.  dk,^  domalowywać  czJlL  et  kontyr^ 
ndk.y  do  malowania  przyczynić  lub  tei  malowania  do- 
kończyć, no((  mel^r  (in^n  maten,  soUenb^.an^malen,  sn 

Snbe  ntAUtt'  Żaden  malarz  nie  byt,  któryby  byt  do  końca 
domalowat  tóy  części  Wenery ,  którzy  Apelles  nie  doma- 
lowawszy loilawit.  Kotz.  Cyc.  172.  DOMALOWAĆ 
się,  zaimk.  malowaniem  zarobić  co,  nabydi ,  ,|I((  enUAs 
UVi,  vAt\^^tn  9etMfnen»  Domalowat  się  znacznego 
maiątku.  Ld, 

•DOMARAD,  u,  m.  noftaigia,  choroba »  nayczęści^y  się 
żołnierzom  gwałtem  branym  i  wcadze  kraie  zaprowadzonym 
przytrafiaiąca,  którzy  tęfkniąc  do  swóy  oyczyzoy,  na  doma* 
rad  durnieią.  Perz.  Lek.  194.  bai  J^eintWel^,  Vd.  shelenjo 
V  dumu.  DOMARAT  przydomek  familii  Polik.iVar.  7, 11 5. 
DOMARODAK,  a,  m.  w  domu  urodzony,  efn  im  ^ftuff 
9elo(tnet*  Cro.  domorod&oi  v0rna  j  Rg.  domoródas ;  Be, 
AOMOHaAeisb.  Tak  domarodak  czeladnik ,  iako  i  sługa 
kupiony.  Leopi  Genes.  17,  12,  .(doma  narodzony.  BibK 
Gd.).      Domarodakowie.    i  Leop.  Genes.   17.     W  rodź* 

:  ierf/*.,  £c.  AOMOłd4aut.  DOMARODNY,  DOMORO- 
DNY,   a?    •»  ^  domu,    w  oyczyznie,    w  kraiu  rodny, 

kraiowy,  Im  $aufe,  |tt  $«ii(e  ge^ol^tenr  Ylnffelmif^.  Bg. 

domoródni ,    domaachi  s    Ross*    40M0pÓAHUH  ,     Aosio- 

póigeHHUH-       Domorodny    iego   będzie  ieść  chlób  iego. 

Budn.   Levit.   22,   11.    (zrodzony  w  domu.    Bibl.  Gd*). 

Zioła  domarodne.    Sleszk*  Ped.  det^ 
DOMARZN\C  niiak.  dk.,    Z  resztą  pomarznąć,    VCttvhi 

frieten^  juftieten*     Domarznienie,  Rs.  AONepa^Hie. 
DOMATOR,  a,  m.  piecuch,  domak,    legart,    niebywalec, 

gniazdosz ,  bet  (fintet  bem  Cfen  nb^r  (eroor  gefpmmen  {(t, 

ein  Stnben^Uif er*  Vd.  sapezhjak ,  ▼jispni  sedazh ;  Ross. 
ĄOMOctlĄb,  AOMOBHHab.  Nie  iyt  deli kacko  ,  iako  do- 
mator iaki ,  ale  iyt  iako  żołnierz  vr  trudach  krwawych* 
Blrk.  Chód.  52.^  Poszedł  na  wędrówkę,  aby  nie  był  do- 
]iiator,em*  Pot.  Jow.  i64.  Jeden  1  domatorów,  który 
niepoftat  nigdzie  na  woynie,  na  seymach.  Opal.  eat,  11 8. 
Z  obozu  do  domu  uciekłszy ,  domatorem  z  żołnierza  zo- 
(tat.   Pot,  P0C9*  3 11.     Od  domatora  iłroni  stawa  i  od 


DOMATORKA    -    DOMIARKOW. 

tchórza.  Pot.  Arg.  247,  (dobić  aię  stawy  trseba,  nie  do- 
leżeć).  Nie  bądimy  takiemi  domatorami  papierni, 
wftydimy  się  domowóy  pychy.  Sk.Zyw.  1,^55*  Kru. 
sat.  74.  et  a  5.  Paparona  gąika,  domator  gniasdo». 
Rys*  Ad.  SB.  Domatorem  bydż  i{f • .  AOMOc^AHnHaoii. 
Sr.  SL,  »0K  Uli  h$ma,  afo  iaf^  jerr ,  iak  iaźwiec  w  dsia- 
rze).  DOMATORKA,  i,  i.  która  na  świecie  nie  by- 
wała ,  eine  6hijbf n^ntf e rimi.  R*'  AowoiBa^a.    Pocsci- 

we  domatorkł,  co  się  ieszcze  nie  otarły  o  Wausawf 
Teat.  10,  dg.  Matka  ićy  była  domatorka.  Tcar.  43,  c. 
80.  Wyó..  DOMATORSKI,  a,  ie,  od  domatora,  6t|i 
bfU^ntfet^  s  •  Domatorikie  rady  nie  maią  nigdy  iaizćf 
powagi ,  tylko  które  od  ssabli  biorą«  Kłok.  Turk.  206. 

DOMAWIAC  oó  Domówić.       . 

DOMAZ AC  cz.  dM^ ,    do  pewnego  kreau  pomastć ,  Ml  0^ 

(in  befc^mieren,  ^oOenb^  brfct^mieren*  Rs.  Aonaitniip 

AOMaauaanzft. 

domek:,  -mku,  m.,  DOMECZEK,  *DOMCZ£K,.cska, 
m.  zdrbn.  rzeczowa,  dom,  ba^  $4nMm>  Bh.  tofluf; 
bMIfĆef*  Sto.  bomĆeft.Sr.  2.  nMJfa;  l^</*  hisbiia ;  Hun^, 
hazatika*,  Cr#.  hisicza,  hisichka  ;«/>/.  kuchicza,  domia; 
Be.  kucchica ,  kuchjarica ,  hiagica  \  Ec.  aómukI).  Jh- 
luchny  domek  wylUwion  a  drzewa »  lepszy  niź  z  morów 
patace.  Za3.  i4,  4.  W  domkn  iednym  niedaleko  ed  kit- 
sztoru  oftątek  żywota  trawit,  Birk.  Dom.  127.  Wiel- 
kich tych  miaft  dziś  tylko  obaliny»  a  niskie  i  ubogie  don- 
ki  widać.  Sk.  Dz.  i43«  Domczek,  w  którym  siedział  Sa- 
lomon, gdy  miai  sądzić.  Leop,  3  Reg.  7,  7.  (pnjtio- 
nek  BibL  Gd.),  Zotw'  ma  na  grabiecie  domek  iwóy. 
Birk.  Kaz^  OB.  L.  5,  b.  Jedwabne  robaczki  czynią  tobie 
domki  okrągłe,  w  których  umieraią«  Urzfd.  383.  Pascso- 
ty  spoinie  ayią ,  iadna  s  nich  nie  śpieszy  fiy  swóy  tjlko 
domeczek  napełniła  ploąem.  Zoi.   i2|  a3o.    DOMCZY- 

4     8KO  ob*  Domiszczko* 

DOMĘCZYC  cz»  dk. ,  Domęezać  ndk. ,  do  końca  męajć, 
dogubiać  mękami ,  V0llettb#  ^tt  €nbe  taViUtn.  9h.  Ult^ 
WAH  ;  Rg*  dotruditi ).  Nie  racz  moióy  domęcsać  siwinj* 
Tręb.  S.  M*  i32.  -  $.  z  trudnością  pokończyć,  nitSM^ 

9e  nnb  9?ot(  %u  Gtonbe  bcingen^     Domęczyć  mowy, 

kfiiąiki ,  roboty.     DOMĘCZYĆ  się  caego  ,  zaimk.  m^ki* 

midoyśdi,  ermattetn,  mit  CRartent  erlangen ,  erfotrtn. 

Zeno  na  mękach  sobie  ięzyk  ulłrzygnąt  i  Falaryuszowi  w 
oczy  pltlnął ,    dawaiąc  mu  znać ,    io  się  na  nim  niccego 
domęczyć  nie  miał.  koez.  Cyc.  iig* 
DOMĘZNA  panna.  Rog.  bud.  Sx.  na  wydaniu,   ettte  m«n>> 

bare  3nndfef . 

DOMIA^C  cz.  dk.f  do  reszty  pomiąć,  ganf  |ecM(teIn,  |C(< 

brftcfen*  Re>  ąomkua  ,  AOMBKamk. 
DOMIAR,  u,  m.,  dop^ełnienie,  dodatek,  dokład,    Mf  iBol> 

mffTnng,  bie  ^nifiUim^,  ^nfttBnng,  $u^U,  Mtf^^ 

^af.  Nic  mi  iui  więcey  nie  zoRaie  na  domiar  supelnej 
mey  nędzy.  Min.  Ryt.  1,  B5,  oppoe.  niedomiar,  drf€ftut» 
Ałg.  Nar.  -  §,  dosięgnienie  samierzonego  celu,  domie- 
rzenie, bU  drteiĄum  M  9mt(ti.  Szukał  sposobności  m 
domiar  iądz  swoich.  Zab.  i3,  182.  oppos*  niedomisrek, 
ba«  ^nWtn,  9li^tetXt\ĄeflU  Nie  day  Boie.  by  twoii 
nawiasem  iść  miata  a  szybkiego  niedomiarku  wypQ<s<^^^ 
aa  ftrzala.  Bardz.  Luk.  24. 
DOMIARCOWAC  się,  zaimk.  dak.,  miarkuiąc  poftrzedi, 

domyślić  aię^  M^me^en,  bcmrffrn,  yrrmnt^en  ant  n- 


]>OMIATAC    -  DOMIESZAĆ. 

'  t«t^n«     Ktoby  tif  byt  dómiarkowal ,  ie  nts  tea  ftme^ 

ipiegowif.   Ttat*  65>  ^.  iy. 
DOMIATAC  CS.  ndl.,  donieść  <tf.,  kofiĆEjć  sanSaUnie,  )lt 

Cnbf  f  e^m,  nUenhi  M^fe gen  $  J9A.  borne  (U,  bomiuti,  £#• 

AOMeciBM,  AOJieinAAi&  (/{#.  AOMeinHym&,  AOM^mu- 
BaiBft  dorsucić  )•  -  Fię,  dokonywać  biegu ,  nidiu ,  lotu , 
^tt  t«Bf ,  bC»  f  Ing  bbStttbeil.  Ciart  wtainie  semdlone- 
si  flirsjdljr  iui  doniaUy  Chciwy  nogą  dosięgnąć  wieri- 
eha  tego  fwiata..^/'j)fb.  MUł.  75. 
BOMIĘKCZYC  C2.  d^.,    domiękciać  ndX.,  do  reaaty  po- 

miękci^yć,   9$UtnM  wM^  ma^tun ,   etmtid^tn*   Rg.  do« 

nekacjatti ;  B#«  d^meksejati ;   Cro.  domekchati* 
POHIERZYC  es.  €tf. ,  domienać  nett.,    miary  dopefi^ć»    i 

petna  miersyć,  tiilt  9bBm  SRcfc  mefm,  bóS  tllffeit* 
JM.  bbmerttf ,  b^wtiim;  Sr.  t.  bbmirtm;  bbmitiii;   K</. 

domeriti }  /l^.  domjerriti  $  Rosi*  A0u1b^%m% ,  Aon^pn- 
Banu.  Kradną ,  ktdrsy  nie  domieraą ,  nie  dewaią  ,  nie 
doliczą.  JCarnk.  Kai.  553.  -  S-  ini«>^4<^  dodawać,  iiO(^ 
m^  ^Ulin  mefm.  Pięć  lokci  nie  doayć,  domierz  ieascse 
i  aaofty.  Ld,  $.  ogólnie^  dodadi,  dotoiyd,  dopeinid,  na- 
grodzić, ^nątr  t^n^  l^in|ttftikdfii,  ^Itisn  fe^ett,  etfe(fR. 

Kto  tacno  wierzy,  ten  awoiem  domierzy.  Cn.  Ad,  4o4. 
{.  domierzyć  czego;  doyidf ,  doaifgnąć,  Cttcic^fll;  Cts 
lingen*  Wiek.fiarzzy  rychUy  kresdw  domierzy!.  Nar, 
Tae,  3,  997.  er  4 13.  Domierzyć  iycia,  dokończyć,  ta$ 
(ebm  mbigm.  Domierzył  iycia  Boleafaw,  maiąc  lat  46. 
Nar.  HJ..5yS6i.     DOMIERZYĆ  się ,   Maimk.,  dopefnić 

aic ,  tiod  «f tbf II ,  ve]iit4tiUg  Ol rben ,  ffcb  erginieii.    Moia 

■liColć  tak  csirfa  teraz  aię  domierza,    Gdy  aogf  w  mciu 
kocbać  mczt^o  i  rycerza.  Zabt  Amf*  52. 
DOMIESCIC  CM.  dk.y  domieazczać  ndk,y  wmi^ysceprzyiąć, 

wmieićić,  pomieścić,  i»t(fiii  ntifirebtReR,  MO^itl  «€tfeQeii, 

yladten.  (Cro,  nadomeztiti,  nadomescham  s  nagrodzić 
askodę  )•  Domieić  nas  swe  dzieci ,  gdzie  kr^luią  anieli* 
Bieh  Kr.  19.  s  Bogarodt,  Domiećcifeś  człowieka  do  nie- 
bioa.^fV>o^.  2Mt,  i3ł.  Kanccllarye  dziś  zmnićyszaTy, 
Bało  9\ą  kto  w  nich  pomielcić  może ;  a  choćby  aif  i  po- 
siieieit,  niewidaiemy,  ieby  to  domieaacsenie  byio  zda- 
tne. JTrtf*.  Pód.  a,  ^73.  Morzyftn  w  iywocie  dzieci, 
gdy  aic  pod  czaa  nie  aabieiy ,  krzywi  ie  i  *do  śmierci  io^ 
Bieazcza«  Syr,  a^S.  -r  Domieścić  kogo  czego,  nabawić 
kogo  czego ,  doprowadzić  kogo  do  czego ,  zdarzyć  komu  , 

imdadź,  einem  rtirag  sn^ic^eit,  briitgen,  }ii  ®egc  btins 
geii,  veTf<b«ffeit ,  ge»4(rrii,  ttit,  bamlt  verfeOett-    Odku- 

piOBych  z  miłości,  prowadź  do  swoich  radości»  a  domieść 
■bawienia.  Piś£d.  Kat.  5o.  Głowy  bolenra  niezmiernego 
domieascza  rukiew,  czefto  i^y  poiywaiąc.  Syr.  1^07. 
Tegoi  naa  domieŚci,  Jezn  Chryfte  miły.  Byśmy  z  tobą 
^jli,  Gdzie  aif  nam  raduią  Wazyftkie  niebiefkie  sify. 
BM,  Kr,  ig.  s  Bogarodz,  Ta  bezecna*  pycha  nie.domie- 
zzcza  niczego  dobrego  człowieka  kaidego.  Wer^sz,  Regh 
S£.  Głód  domieszcza  człowieka ,  ce  się  nie  godzi  ,  maU 
ęuada  fames,  Mącz.  (\xczy  złego ,  radzi ,  pobudza  do 
słtfgo  )•  Owa  leszcze  tam  trafisz  na  kogo  jędrnego ,  Co 
cię  moie  domieścić  baczenia  większego.  Rey  Wiz,  63« 
Iui  król  buntownikom  łaflcawsry,  kie^y  go  domieścili 
brata  obecności*  Pot.  Arg.  a6ł»  ( okazyą  byli,  źe  brat 
przybył,  na  pomoc  mu  przeciwko  nim). 
JX>MIESZ4C  cz,  dk. ,  do  reszty  pomieszać ,  lub  wicc^y  ie- 
ascze  do  pewn^  miary  prżymieasać,    yfScubf  Wi^ftt, 


DOMIESZKAĆ    -    DOMNIEMAĆ.      479 
1»ber  tie4  me^r  (Ui^ii  mifd^rff.  Rg.  dom^sHi  (JRi^  ^le/io-- 

M'^cl)  niedognieciene  ciaAo  )• 
DOMIESZKAĆ  niiak,  dk.,   pomieszkać  ai  do  kresu  pewne- 

go ,  bU  }«  cinet  U^\vamUn  ińt  mt^ntn.    J«  «>(  2  tc^y 

ftancyi  nie  ruszę ;  ia  tu  domieszkam  ai  do  końca  kon- 
traktu mego.  Z.</.  DOMIESZKAĆ  się,  zdimk,  doczekać, 
dotrwać,  doiyć,  ttMtn,  Jnsza  domieszkać  się  lat  fta* 
rych  z  ioną ,  a  insza  babę  sobie  wi^iąć«   Fetr,  Ek.  74. 

*DOMIN,  a,  m.,  podobno  lac.  dominui),  Ludzie  nczone 
dominami  aowiemy«  Star.  Ref,  34. 

DOMINIK,  a,  m.  imię  Świętego,  2)Dinfn{cng,  e(n  S)ń\U 
gennonif.  $.  wielki  jarmark  w  Gdańfliu,  w  dzie/i  S.  Do- 
minika w  Sierpniu  przypadaiący ,  bft  Sonlnif ,   bet  gtof f 

S)analgfr  ^a^mMi,  bfe  3>aii|ig€t   SWtffe.      Tamtędy 

przechodzą  towary  na  Dominik  do  Gdaófka.  Coji.  Gor, 
*  87.  DOMINIKAN y  a,  m,  zakonnik  reguły  od  S.  Domi- 
nika uftanowionćy  ,  pod  imieniem  zakonu  kaznodzic^y- 
ikiego.  Kras,Zd,  i,  a4i.  ńn  Dotlilllifatier.  •Dominika- 
no wie.  Birk.  Dom,  4i.  (dominikanie).  DOMINIKAN- 
KA,  i,  k.  zakonnica  t^yie  regufy,  bff Śralinfcanetncnnf* 
DOMINIKANSKi ,  a ,  -  ie ,  od  dominikana ,  2)Ómill(cg«  « 
net  s  •     Zakon  dominikańlki.  Birk.  Dom.  4i. 

DOMISZCZKO,    DOMISKO,    DOMCZYSKO,    a,  n.  dom 
zły,  gniłki,  obałiny.  Cn,  TA.  i55.  elll  WtCi^tei  ęfcnbeg    . 
j^atłg.  Rt.  AOMOBR^ie,  AOMiimKO. 

DOMITRĘZYC  CS.  cCI. ,  miUęźąc  dokończyć,  toOcilM  «ets 
ti'nbc(tt.  Niedbały  zapiie  wszyftkie  czasy  swoie;  a  po 
tem  gdy  inź  niemasz  nic ,  na  lutni  grać  się  uczy ,  a  tak 
swego  świata  iakp  tako  domitręiy.  Jtcy  Zw,  100. 

DOMLEC,  F.  domiele,  cz,  dk,,  do  reszty  pomWĆ,  lub 
wię/:ey  ieszcze  prtyml^ć ,  t^^OTrębg  maleli  /   nO(b  ttie^f  (tlls 

SU  mofen.  Bh.  bemKtf;  htmUt,  htmtli,  htmlimm-,  Rg* 

domljetti;  R4,A0M0x6m%,  AoneAlo,  AonaAMaanil. 
DOMŁOCIC  cz.  dk.,   Domłacać /i</i. ,    do  reszty  pomłócić, 

lub  więcćy  ieszcze  przymłócić,  yoDTrnbg  breftben,  anfbrer 
f%eii ,  Ober  nocb  mr^r  l^fii|ii  ^ifć^en.  Bh.  bomlacetf ,  hts 
mtacowiltf ,  homUtMi  R^.  4o»OAomBm» ,  AOMO^a^n- 
naml. 
DOMNIEMAĆ  się,  saimJI«</ol.,  Domniemawać.się,  kont.^ 
domniemywać  się ,  cz/il, ,  dorozumlewać  się ,  wnosić  so- 
bie,  Aetttmt|etl  r  aBnctmen,  WKefen;  Bh.  tt  Sło.htmnU 
fi,  Otmuiwatl  fe,  bcmtnilSam  fe,  Krf.  domicniti,  samie- 
niti ;  Sr.  1.  bimietftiyu.  Gdy  go  oba  czy  ła  krwią  ikro- 
pionego ,  domniemawała  się ,  ii  kogoś  zabił.  Birk.  (jA 
Kun,  56»  Nic  pewnego  nie  powiada  ;  tylko  się  domnie- 
mywa«  Teat.  38,  78.  Domniewam  się  i  spodziewam ,  ie 
pogoda  będzie.  Fur,  Uw.  63«  O  północy  domniemawali 
się  ieglarze ,  ieby  się  im  nkazowała  iaka  kraina,  i  Ltop. 
Act.  Ap,  37,  37.  Lud  się  domniemawał  o  S.  Janie,  by 
anadi  on  nie  byf  Chryfiusem.  IV.  Luc.  3,  i5.  (myślili 
w  sercach  ewych.  Bibl,  Gd.),  Z  okoliczności  wyiazdn 
fego,  domniemywaią  się,  ii  będzie  uiyiy  od  Jmperato- 
row^y*  Gaz.  Nar.  i,  369.  Nie  domniemała  się. na  tak 
arogą  sprawę.  A.  Kchan.  Wm  \oS,  Na  nich  się  domnie- 
mawwiąc,  ii  za  ich  radą  one  się  poraiki  i^ały,  nmorjiyli 
ich.  Skl  Dz.  880.  Domniewanie,  Domniemawanie,  Do- 
mniemywani^^ £  doroznmiewanie  %\^ ,  domysł ,  bic  SRlItl^ 

mafnng,  93emint(iiiig«  Bh.  bomncni;   Vind.  domienenje« 

dlmlanje,    samienenje,    samiena;    /)/•  szumnya ) ;    Sor,  ir 
menflltlliWO,  b^nuttoant.    Aby  iaden  z  doauuentnia  m» 

4p  .  . 


47«      DOMNIEMAW.    -    DOMOSTWO. 

prsysięgat  *,  bo  kto  prysif ga  o  to ,  csego  pewnie  nie  wTe » 
prfdko  sif  (Unie  krsjwoprsyBificą.  Stcwtró.  Sax.  253. 
Ob  s  domniemania  wsijiłko  to  powiadał.  Pot,  SyL  34o» 
Dałby  bóg,  aby  te  smutne  domniemania  były  bez  funda- 
mentu, jfear.  38,  118.  Jeft  niektórych  domniemywa- 
niem f  i^  celem  csęftych  tych  konferencyi ,  ieft  woyna 
Francuzka.  Gax,  Nar.  1,  267.  -  $.  Arith,  Domniemania  re- 
guła ,  rtgula  falsi ,  poiiłionis ,  z  iedn^y  łub  dwdch  liczb 
na  upodobanie  wziętych ,  liczby  prawdziwey  dochodzi. 
Sol,  Geom,  3>  77*  iednak  ie  ałowo  domniemanie  daley 
odftępuie  od  ałowa  positioni*^  nazywam  ią  części^y  re- 
gułą założenia,  ib,  a44.  Domniemany,  domyćlony,  nie 
pewny,  niepewnie  wiadomy,  ttttMtU^H,  Of mtUti^Ui^ ; 
^rtmepnt.  Bh,h^xmili)\  KJ.  domienitliu  ,  dimlatliu,  aa- 
mienliu).    Zyw.  Jtt.   aS.      DOMNIEMA WACZ ,   a,   w. 

DOMOBURZYCIEL,    a,    m,   burzący  domy,   btt  SjOniftitt 

mtt,  j^anfetfltikntier;  £c,  AOMopaaopHmejLK. 

DOMOCZYC  cz,  M, ,  domaczad  kontyn, ,  do  reszty  pomo- 
czyć, voIIen^^  einwel(^ett,   ^urt^mrt^rn  taffen.   /2#.  ao- 

Ma4iini&  ,  40MaHiiBauiB.     Len  lepjćy  ieft  nie  domoczyć. 

Prxcdx.  i3. 
POMODLIĆ  się ,    zaimk,  dk, ,   do  końca  wymodlić  aif ,   |tt 

(Jttbe  bftetl.   Rg'  domoUiti. 
POMODZ,  DOMOC,  F,  domoźe,  gx,  dk,^  Domagać  ndk,^ 

dokonać  kogo,  do. końca  go  pokonać,  przemódz,    zmódi^ 

finem  brn  ^iSigeti  0iitau^  mn^rn ,  {(n  poKenbl  br^in^ 

gen.  DOMAGAĆ  siC)  zaimk,  ndk,  usilnie  o  co  ftać,  wy- 
ciągać czego,  Aii((brń<f(ictf  fnc^en,  ^ege^ren,    perUngen. 

Jtą,  AOHÓHlca,  40H0ricnfccJi.  Kayleniwsi  do  roboty , 
aą  nayprędsi  do  doma'<;^nia  sif.  Lach,  Kax,  a,  h.  DO- 
'  MODŻ  się  czego,  dosilić  się,  damaganiem  się  wfkórać, 
wymódz ,  ba^  Sdege^ne  er(altftt.  Domógł  się  naoftatek 
taiki ,  o  którą  zabiegał.  Ojf,  Wyr.  W  my^iJlwU :  do- 
gnać ,  doszczwać ,  dopędzić ,  doftać  n.  p.  Pies  domógł  się 

ząiąca,  eftiigf tt  >  ft^af^ett,  faugrn. 

DOMORODNY  ob.  Domarodny.  DOMOROSŁY,  a,  e,  do- 
mąrodny,  rosły  w  domu,  }n  $a»f«  aufgfioac^fen.  Ko- 
nie domorosłe,  Stał,  IM,  SgS.     •DOMORZ\DZCA-,    y, 

m,  rządzący  domem,  bet  ^au^regleret ,  $an4veci9a(tfr» 

Rłt  AOMOCtnpoHoieAb.   cf.  40MbcrapoaniexcmBO  gospo- 
dardwo;   AOMocmpoHmeA&Hurf  gospodarski. 
pOiVtORZYC  CM.  dk. ,   Domarzać  ndk. ,   dokonać  kogo ,    do- 

bfć,  tooftetib^  aufreiben,   ettt  Qnhe  macben  (Rag.  domo- 

ritti,  domaaram ,  moUJliat  afficert).  Oni  tak  go  domo- 
^zyli  i  zabili.  Sk.  Dx,  1187.  Głód  domorzyt  człowieka. 
2>.  Tel,  33o.  głodem  wycieńczyć,  zgubić,  )U  %tltt  au<s 
^ttt)gern,  »ertn«gern  laffeii.  Tylko  nie  domorzone  woy. 
iko  nasze  z  pola  schodzi,  Twetrd,  W.  D.  2,  1 1 3, 
*DOMOSTROZ,  a,  iTff,  ^c.  AOMocmpaiKb,  aomóbhiir1}| 
stróż  domowy,  ber  $(lU«»4<>ter.  DOMOSTWO,  a,  n. 
Za£udowanie  waaelkie    gospodarfliie    w  iednym    obrębie, 

bie  ide^anfung,  bH  ^an$  mit  aUen  %HcUnben.  Bh.  bos 

mOWOf  yd,  pohishtva,  pohiftro ;  /{j*.  spHMUHa  [EccL 
40MÓfCinB0  rśf/amiliaru)f  Domoilwo  iego  w  {>ośrzod- 
ku  wsi,  Teat,  64,  ff^  C,  a.  Oprowadzał  mię  około  do- 
mol^w  przy  kościele  zabudowanych,  ktofe  nieiako  mia- 
reczko formowały  porządne.  Xiądx.  77.  Doipodwo  za- 
iezdno  czyli  wj^zdne,  maiące  sień  I  ftaynią  dla  wygody 
go^ci;  hiorze  się  czasem  za  karczmę,  fin  (^ittf ^C^t^itU^ / 
SUt^^t^aa^.     $.  apnęty  domowe^    Cn,   :/'/!.  i^au^etar^, 


DOMOTAC    -    DOM^AWUa 

f^WitMi*     $•  osoby  dom  ikladafące,  ftmilia,  domowtti- 

ki ,  bir  J^au^grnpfTen ,  ba^  S^aii ,  Me  f anttie.   Był  v 

okręcie  Noe  przez  trzynaście  miesięcy  ze  wszyftkiem  do- 
moftwem  swoi^m.    Biel.  Hfl.  5.      Niech  ci  bóg  btogosłt* 
wi ,   abyś  urósł  i  rozmnoiył  się '  na.  domofhro  ludiu  Sk. 
Zyw,  1,  a 45. 
DOMOTAC  ex,  dk.  ,  do  reszty  namotać,  lub  więcóy  ieizcw 

namotać,   9i)G[enb^  anf^a^pe(n,    |u  Cnbe  |al|»e(tt,  i»() 

mefft  ba|U  f^ail^tin^  Kg,  domotatti;  Rs,  AOMOmamk^  AO- 
'    BiamłiiBftin&. 
DOMÓW  AC  Łnłranf,  ndk, ,    domem  prywatnie  się  bawi^ 

}u  j^aufe  etn  ^li^atMtn  fA^ren.    Vd.  donurati ,  gospo- 

dariti  >  haushuvati ).  Domowauie,  domowy  iywot,  prj" 
watny  żywot.  Cn,  Th.  bH  ^ńpatMttU  -  Domować  u  kogo, 
bydź  iak  domowy,  bep  etiiem  |tt  j^atlfe  fe|^tt«  $•  pizekopuiąc 
od  domu  do  domu  chodzić,    7>.  baufltU,  fflinftfeR  gf^a 

Domuiący,  bet  i>atiftrer.  Bh.  bnntit. 

DOMÓWIĆ  ex.  dk, ,  Domawtać  nM, ,  dokończyć  mowy, 
do  końca  wymówić,  OOfleilb^  |n  dube  t^tU,  wMtl^ 
J9A.  bPpOWebłtt;  ^J.  dogovoriti  i  Rg,  dogoyoritti;  Sr.  u 
bOtetiupU ;  A'*  AOcKaaamA ,  40CKaaUB«ixiB.  Nie  dtoo 
mi  domówić,  wszyscy  krzykną  razem:  biy  zabiy  go. 
Jahi,  Tśl,  11.  Nie  mógłei,  pomnę,  domówić  oftaiki, 
Tak  ci  płacz  ięzyk  .  tak  1  uHa  satka«  ChroU.  Ow,  7^* 
Reszty  domówić  nie  moie^  łkania  tłumiły  głos  iego. 
Staś.  Num.  1,  i4.  Chciał  iegnać,  nie  dokońipzat ,  siov 
nie  domawiaiąc«  Jabł,  T%1,  326.  Domawiaiąc ,  broft 
utapia  w  sobie.  Paji.  F,  36.  Ona  ieazcze  tak  ku  królo- 
wi domawia ,  alić  Natan  przyszedł.  1  Leop,  3  Rtg*  i,  >3' 
Ten  leszcze  domawia ,  alić  drugi  przyszedł.  1  £ao/»*  1^* 
1,  18.  Domawiał,  gdy  śmierć  blada  zamknęła  mu  wargi. 
Dmoeh.  Jl,  a,  137.  Domówienie  peroratio,  Gol.  Wy^' 
i48.  bte  ^(uttebe*  $.  Doma wiać  słowa ,  dobitnie  wy- 
mawiać ,  bintlUf  nnb  refu  au^fpre^eii ,  niĄH  «etf4(vtf^> 

Chciał  mówić,  nie  domawiał,  częfto  iąkał  słowa,  Prze- 
rwana, niepoiętua  i  bezsensna  mowa.  Jabł.  Tnl.  0^' 
Domawianie,    dobitne,     zupełne  wymawianie,   tt^^^i 

relne  «n*f|)ra(^e^  ojne  |n  wtWtttfeii.  5.  Domawiać  ko- 
mu, dosadnie  mu  przymawiać ,   dosadzać,   docinać  ko«< 

mową ,  einem  mit  >Bprten  |ufe(ea ,  «iif  i$it  ftuftcla*  i^- 

bomtattlMti  /  bomCnWtti.  Nie  godzi  się ,  ie  córka  natce 
siła  domawia  tak  bezpiecznie.  Bardz,  Tr.  387.  DOHA- 
WIAC  się  czego,  zaimk.  ndk,y  upominać  się  o  co,  na- 
legać o  co ,  ^ptbern ,  begel^ren ,  t^erlangm.     Domówić «« 

czego,  dk.,    przypominaniem,    naleganiem  wikórać,  sj' 

ikać ,  dokazać ,  btitć^  (Rebett  et^atteR ;  }v  ®ege  %ńw^i 

etUttgen.  Rs,  AoroBopHmBcii,  AoroBapnaamŁ^H-  ^|^ 
nie  pragnę,  by  dla  mnie  krew  lała  królewna,  Achill  »( 
lĄr  domawia;  a  ia  muszę  Panie  Oycowikie  syn  po«la- 
szny  pełnić  rozkazanie^  Min*  Ryt.  \,  75.  Domawianie 
się   czego,    upominanie  się  o  Co ,    naleganie,    naftawaniei 

btf  Sprbernng ;  ba^  9(nfn((en ,  bai  Oefu^.    Przes  apie- 

ranie  prawdy  się  domawiamy,  limatur  ygritas  in  dupu- 
tation;  Mącx.  Tzbliiamy  się  do  nióy,  XlitViUltVX^ 
\%X ),  Żartem  aię  prawdy  domówić  nie  wadzi.  Ry*'  ^"* 
78.  Kto  mówi,  ten  się  domówi.  Cn.  Ad,  384.  (kto 
krzyczy,  ten  i  wykrzycay ;.  Na  seymie  Wileńfltim  i359 
R.  poprawiania  (latutu  szlachta  .się  Litewfka  domówiła. 
Stryik.  jb^.      Domówić  aię  czego  złego,  ściągnąć  na  sif 

mową  co  złego,  ffc^  (nr<|  9e(en  iiifte^en*   Dpmówife^ 

aię  niełaiki  Pąńfl&iey.  y>. 


♦DOMOWIBC    -    DOMOWY. 
*DOMOWI£C,  -wca,  m.  familiarU^  MącM.  domowy  prsj- 

iacioi,  ut  i^tn^frcnnb.     •DOMOWIT,  a,  m.  id.  n.  p. 

K«i%da  Tomass  a  Ptuy*  Kromera  powaaedni  domowit. 
Orzech,  Ou*  6o«  (Rt'  AOMOBHinud  gospodarny ). 
DOMOWNIK,  a,  m.  domowy,  w  tymże  domu  mieu- 
kaiący ,  bft  J^M^enoITe*  Boh,  bOmomir ;  Vind.  domaah » 
hiahen  deleshaik,  enohishni  shlorek;.  Rag.  domaachi« 
kucbaik,  ttkuchni  (Ar.  aomO«h|Iic1>  domator;  £c,  AO^ 
MÓBHHab  domoftroi).  Łacno  awiedsie  domownik.  SA* 
J}g.  ti34.  Priodkowie  na«i  a  panów  w«selką  niena^ 
Wti^t  a  ■  •^^  wsaelką  aeliywoić  otarli,  sowiąc  pana 
oycem  cseladki,  a  tlug  domownikami.  Pilch.  Sśn.  UJl. 
554.  caaladi,  S^i^tMfitn,  ®e{Hibt.  Crn.  drushi na  (cf. 
drużyna).  Domownicy  moi  maią  izby  wygodne,  kar- 
mieni są  prayftoynie.  Krat.  Pod.  a,  56.  §.  tegoi  kraiu., 
teyie  oycsyi ny ,  rodak ,  aiomek ,  f fal  Sillttbet ,  9inptU 
Wlif^t*  ^dy  tedy  Uk  międay  sobą  tłuką  się  domowni- 
cy,   oto  nioatachawmna  gfftwa  Tatarów  do  Poliki  sypie 

ai^.  JCrom.  370« 
DOMOWNY,  a,  e»  labiący  się  domawiać,  upominać,    nill 

b«<  tMMt  tebenb,  iiUbt  Mt^eiftenb.     Kot  głodny,  gdy 

iiietowny,  cMop  gdy  niedomówny.    Za^.  i4,  70. 
I>OMOW<,  a,  e,  od  domu,  do  domu  należący,   ^ciągaią- 
cy  sif  do  domu,  cay  to  fiaycmie,  cay  ekonomicsnie ,  cay 

moralnie,  j}«iiis.   BA.  bomacói  bbiiioioitę,   bomomu 

sio.  bomicl ,  bemifftti ;  Cro.  domacbi ,  hisni ;  Dl  kuchni, 
ukuchui ;  Rg.  kuchni  \  Sta.  domachi ,  dumachi ,  kuchni  5 
Bs.  domacchi ,  kuccbni ;  Cm.  domaah ,  hishn^ike  i  ViruL 
domaahi,  hishni,  Thishen;  Sor.  i,  bomaC|e;  Rost.  ĄO- 
MÓBUH,  AowaiiiHiii,  Ac.  AOMÓBHfcHi.  Drswi  domowe, 
brama  domcrwa ,  ble  ^atKtbAtC*  Spracty  domowe,  S}ani» 
fat^.  Caeladi  domowa,  ^att^geflnbf.  Jeden  a  służą- 
cych domowych*  Kras.  Pod.  a,  i4o.  eittCf  VOtl  bett  ^Mh 
kfbtetttCB*  Domowy  dozorca  Crn.  hishnibk);  Domowy 
kapelan  Rs-  apecmóBoii  c»«ffliiiHHab.  Domowy  bo- 
iek  Crn.  sidók).  Domowy  gieniusa  Crn.  Ikrytek,  shkra- 
tel).  Vies  domowy,  9uig.  sobaka  domowa,  bCt  j^anls 
^th.  Domowe  sobaki,  choć  się  kąaaią »  cudzego  psa 
uyżrzawssy,  naft  się  raucaią.  Cn.  Ad.  199.  Domowy, 
w  iednym  domu  a  kim  miesskaiący  (06.  domownik), 
Siaui  r ,  nntH  eilieW  a>«<be  Wbneilb.  Domowy  ałodai^y , 
ber  i^auAleb.  K.^óż  się  domowego  atodzieia  uflrzeże? 
Tąć  ręką  posługuie ,  drugą  micsaek  rseże.  Pot.  Arg.  1 3. 
Trudno  się  domowego  masa  uftrzeda  atodzieia.  Biśl.  S. 
M.  B.  3,  6.  Złodaióy  domowy ,  nieprzyiaciel  gotowy. 
Jly#.  Ad.  79.  -  Domowa  dolegtość,  krzyż  domowy, 
S^aUihtPH*  Domowa  doległość  hardal^y  się  czule.  Cn. 
Ad.  199-  (bardai^y  boli  od  swoiego).  -  J.  Prywatny, 
domem  się  bawiący,  niepubliczny,  ^Xivats,  (i>ait|s). 
Skoro  próg  kościelny  urzędnik  przelb^pi ,  iuż  ftaroi^ą  nie 
ieft,  ale  domowy  człowiek.  Sk.  Dm.  a6.  Domowy  pro- 
'wadzi  żywot  Cn.  Th. ,  ob,  domewanie).  Symeona  po- 
ciechy były  pospolite  wssyftkim  \  nie  miał  on  onego  do- 
mowego i  swoiego  łakomego  a  żcistego  serca  %  kochanie 
icgó  było  szczęście  ludu  swego.  Sh.  KoJt.  5a6.  (on  był 
bez  prywaty,  O^ne  €ifteilllU(,  lllieidniltAftld )*  5.  Do- 
mowe swierzęU ,  swoyikie,  chowane,  ogłaikane,  j^att^^ 
tbleW  (cf.  a«bm  «bl9.  not^\  Vd.  shirina,  shrad,  brau, , 
shirinze,  branzhe).  Domowe  awiwaęU  są  owe,  któro 
aię  pospolicie  przy  ludziach  chowaią,   łCiuA.  Zw.   1,  99. 


«DOMRA    -    DOMYSŁ; 


*77 


Drób'  albo  ptaftwo  domowe.  16.  a,  93.  f  f bet9{f|.  Modlina 
domowa.  Cn.  Th.  ogrodna ,  efal  0«(tfagfOi#l  ( oppo*. 
Icina,  dzika).  $.  domowy,  rodowy,  domowi  takiemu 
albo|Bnnilii  należący.  Cn.  Th,  S^auii  ę  ^atRUiCBc .  Domową 
fzlaclitę  swoióy  familii  na  swoię  ilronę  praeci^nął.  Tr.  - 
Simil.  Domowa  to  rzecz ,  swoylka ,  między  swemi ,  nł# 
należąca  do  obcego,  eitte  9<imfttniflt4f*  Cóż  komu  do 
tego  f^  że  mąż  się  I  ioaą  wadzt ;  domowa  to  rzacz..  Ojffl 
Wyr.  Po  domowemu  częftować;  tóm,  co  dom  ma,  po 
gospodariku,  »U  ^fftt^mantltffofl  bfWinben.  $.  Domowy, 
kraiowy ,  oyczyfty ,  inlitthifd^ ,  f iibHotifd^ ,  9«tfrUnbt|'(^* 

Nie  trzeba  nam  sukien  zagranicznych,  gdy  domowe  ma- 
my. Ld.  Wiele  krwi  domowóy  przelał,  gdy  mu  się  i\A 
sprzeciwiał.  Sk-  Dx.  758.  (rodackióy,  spółobywatelflciey, 
Śilitgetblllt.  Domowa  woyna ,  gdy  który  naród  sam 
przeciw  sobie  walcay,    inteftinum  óoUum.  Mącu.  dome^ 

jiicum,  da  iimerUd^er^rieg,  ein  ^ifgnffirg.  Cm.  rojika 

aherna  c£.  czerń  ;  Rt.  utiKĄoyc66'ie ,  iie9i(AOycó6cinao. 
''Durny  król  Bokorys  okrucieńllwy  swemi  Wzniecić  woy- 
nę  domową  musiał  z  poddanemi.  Ja6ł.  Tśl.  a6.  Miech 
żaden  aię  2  mych  wierszów  wiek  nie  uczy  tego,  Jak  wielo 
się  domówmy  woynie  godzi  złego.  LuĄ.  BctrdM,  12S.  (cf« 
rokosz,  bunt). 

•DOMRA,  y,  i.  muzyczny  iaki^  inibument,  fili  mufltaiU 
f^eg  3llf^fW^^^*  Porywaią  bęben  i  arfę ,  a  weselą  się 
na  głos  domry.  Budn.  Job.  ai,  13.  f  przy  głosie  muzyki. 
Bibi.  Gd. ).  Chwalcie  Jehowę  na  (bronach  i  iia  domrze. 
Btidn.  Pr.  i5o, 4.  (na  organach.  Bibl,  Cd.).  * 

DOMKAZAC  kom:t,  ndk,,  domrozić  </>(.,  mrozem  dokuczać,  mit 
gro^  |nfe(eil^  ^nilen.  Nocne  ssrOny  tak  nam  domrażaly, 
Jak  nam  w  południe  słońca  dopiekły  upały.  Prxyb.Ab.  5o» 

DOMSKO  ob.  Domiiko. 

DOMURO WAC  ca.  dk. ,  z  resztą  wymurować ,  lub  wicc^y 
leszcze    przymurować,     VtUenbi    M$tl\auan ,    $n    dtibt 

matient*  no(b  nebr  f^in^u  manern.  Rg.  dozidati).    Nie- 

prayiaciele  ftazili  zamek,  którego  iesscze  byt  Kazimiera 
trochy  nie  dom uro wał.  .fiu/.  Sw.  aai,  6.  Zaczętych  rze- 
czy domurowano  i  dokończono.  Bom.  Sk.  346.  Niedo- 
murowane  mury  porządnie  na  aimę  poprżykrywać.  Haur. 
Ek.  8. 
DOMYĆ  cz.  dk,,  domywać /id>« ,  do  końca  pomyć,  9d0fnb^ 

nbwafi^eii,  anfhHird^en.  jBA.  bompH,  bompgi,  bomepmam; 

Rs.  ĄOMbimh ,  AOMMBamb. 
DOMYSŁ,    u,  m.    dorozumienie  się,    domniemanie,  wnio- 
sek ,  bie  iBermutbung  #  Wntbtnafttng ,    bag  Otatbctt.  Roh. 
bumpil;  bomnćnii;  Sr.  i.  bom^ff/  bomerhoano,  merflns 

numOf  yd.  doniienenje,  dimianje,  samiena,  samienenje, 
mienenje,  umenje,  dosdeuk,  dosdetje,  sumnitjei  Crn. 
dimianje;  DI.  szumnya;  Cro.  pogogyay,  Rs.  ĄOTi/ib  ^ 
AoraAaa  (aomucaL,  AosihiujAeHie  wymysł,  wynala- 
zek). W  niedoflatku  doświadczenia  ,  domysł,  podobień- 
ftwo  maiący ,  ieft  dobrym.  Sfat.  Buff.  27,  Każde  rozu- 
.  mowanie ,  które  przez  domysł  rzeczy  chymicząe  wykLida  , 
tóm  samom  iefl  niepewne.  Krumi,  Chym.  8.  Zdania 
swoie  powiedaiał  Z  proiłego  domysłu  i  mniemania  swego. 
Chełm.  Pr.  44«  Niechay  żaden  wotum  swego  nie  podawa 
z  swego  domysłu,  ib.  Z  domysłu,  na  domysł,  według 
swego  domysłu,  zdania,  upodobania,    na  los,   na  ^zi-te-^ 

^cie,  auf  ^etat^ewoblr  aufgnt®M<f,  nad)  ^ntbtinreti, 

Ilg<|  SBeluben.     $•  Domysł,   moc  dusay  domyślania  aię , 


47t  HOttTSŁAC    -    iDOMYSŁia 

priymi^t  ^emyilnoid  ',  Me  Detnitt^iiiig^gikie  ,  9ttat 
lUm^^^p  ^^  ^mftill«t»n#t)etnii9ett.  Csfowiek  ten 
sfynie  z  wielu  rsadkich  prsjoiiotów  i  w  szczególności  tei 
wielkiego  ieft  dom jatu.  Offl  Wyr,  Csfowiek  mlodj,  ale 
fizŁecmjcIi  objcz»i<iw  i  fiavego  Aomy^lu,   Erax,  J%x%  A* 

DOUYSLIC  «if,  Maknk.  dk.^  OomyiMsię,  ndk,^  do- 
aayllawa^  ^  eif »  kmntyn. ,  dom j£U wa^  się ,  cj|/7/.  |^  017^X4 
dochodsi^,  domysIcBi  zgadywaif,  rnnd^nMfrn,  OfrmMti^eB, 
%M^%\  domjAi^  się  cze^o,  doyi^  myilą  czyli  domysłem, 

tnttlMr  eiU^eiteK,  tref  en.  Bh.  temytlltt  fe/  tmnptliw  fe, 
iMieyiUm  fe^  wtipitt  fe,  bowtty^toatł  it,  (cf.  dowcip)  bamni? 

fPtfWfft  il^«.  domisliti  s(y;  ^#.  domisliti  se,  domiscgljattise; 
Sr.  i..N«l9^«,  bonmililll,  bewetf  11911;  Cro,  domiazlitisze, 
^miablyaratisze ,  pogajam^  p5godilszem;  Vd.  domieniti, 
dSmlati,  aamieaiti,  adumlati;  Cm.  dimiam;  Rs.  ^lora- 
f^iiahtUy  AoraAMBABiKA  (i?«xx.  40MucAuinłcir,  ao* 
■liliJAtinłca  dowiedzie-  się,  wynaleźif)  Ec,  ao4byM'k- 
wiftcs,  Ae(jasyN'£Bai|ilc>E',  Aora^UBtni&ca.  Wiem  al- 
bo przynaymniey  domyślam  ^^y  o  cz^m  teraz  myilisz* 
iCras*  Ped.  a,  iio.  Domyślam  się,  co  przez  to  rozii- 
siiesz»  i&.  i^.  Wiele  hiiloryków  się  dom3relawa,  ie  to 
stąd  pochodziło.  Mrcm,  17.  Gdyby  cię  tu  spotkafo,  do- 
nyiUłaby  aif»  ^a  tu  i«ftem.  T%at.  Ssi  d.  S8.  Domyili^T 
%\%  nie  mogę ,  iakint  aposebem  wróeiia  się  nazad,  T%at. 
64,  48«  Czego  ludzie  domy^łi^f  się  nie  mogą%  częiło  pó- 
iny  cząe  pokaie.  Lub.  Rom,  467*  Czys^  się  nie  moiesz 
domy^liif?  Tśot,  iB,  c,  5i«  OomyH  się  oftatka.  Gemm, 
74.  Domyilisi  się,  kiedyć  czarny  wól  na  nogę  nai\ąpi» 
Rys.  Ad.  11*  (trzeba  mn  łopatą  w  głowę  kła^di;  nie 
«obacay ,  chyba  af  namaca ;  trzeba  mn  ai  na  dłoni  po- 
iMnćf  aź  na  łopacie  wyłoiyc,  ai  pod  no»  podsuną-)* 
Sio.  ń^nlbocnge^  tte4fettfmi0;  cui  non  hent  audity 
Sono  perjMndai,     Domykać  aię  na  kogo,  podeyirzenie 

«iie-  na  kogo ,  gegen  łetttiiiibeti  9rg|i0^  i<iivUn,     Cze- 

>cl^owi#  aa  Boraywoia  się  domyilawałi  »  ie  z  iego  napra- 
wy zabito  Swatopetka.  BM  Xr.  lh,  %.  domyHać  się, 
na  domysł  co  czynić,  podług  swego  widaimi  się,   nie  iak 

kazano) ,  i  własnóy  woli ,  iM((  eigiiem  Cttdirea  ^tfnbeln. 

Cbo-  naylepidy ,  nie  domyflay  się  nad  Paniką  wolą.  Rtj 
Yfiz.  »8a,  h.  Domyi)i€  się  czego,  lub  robi-  co,  nłoiy-. 
aobieco,  paldf  na  iaką  my^l ,  ben  ^infffOf  Mommeil,  et»a# 

In  t^tttt  9  ^^  nnteffangen  /  «nf  ben  ^ebanlen  bafn  grrir? 
tlt^f  0«b  cttyaf  sn  t^Min  elKfaSt*n  fafen,   in  ben  €inn 

ItnUimi  toffen.  i^^.  sSAyittna,  >xiimpMm&c«.  Chłopi 
»ie  maią  rasem  paf-  z  dziewkami,  by  zamiaft  piTnowania 
trzody  ,  ^zegoi  inszego  nie  domyślili  się  robi-,  tiaur,  SA. 
'  54*  Który  ckłop  do  barci  domyci  się,  na  gardle  ma  bydź 
karany.  16.  aSo.  f^  bAtatt  lltdd^en*  Bomy^^ł  się  do 
■iiesska.  Cn.  T^  -  §.  Jn  Sonam  partom ;  Co  za  ehwala 
dJ«  mnie,'  iem  ia  pierwszy  taki^y  kołekcyi  sif  dorayilił. 
Tomt,  56,  ^.15.  (ie  mnie  naypi^rwóy  koncept  iłj  przy- 

•sedł,  b«P  i^  fnerff  «nf  ben  €infit8,  Mf  ben  0ebanfen 
finet  ^tn  Cmmibing  gertetl^).  •    ^aj:  z  pięknego 

weyfrzenia  i  łagodnóy  odpowiedai ,  domy^tiwa  się  i  wy- 
ftśera  przyiafń.  Sak.  dtttM.stS^*  bierze  się  rayfl  o  nitfy). 
]>OMYSLACZ,  a,  m.  człowiek  domyiłny,  domyśłaiący 
aię  ,  który  sam  z  siebie  na  co  trafia  lub  czego  domniemjrwa 

Mf  r  wyoalerca,  a9pM«es,.ebi  ^^tijmaftt,  ^enuntbet^ 
natręt/  Cmt^et  £c.  aomucabedcju  »  AOMUitueHiULb. 


D0MT3LNIA    ^    BOKDBROWAt}. 

oroniocior.  Cn.  Th.  DOMYSŁinA,  i,  i.  dorotumic- 
lltie,  bal  ^IntUbenfen,  Cnp^Itten.  Cechą  rodtaiową 
częftokro-  ieft  domyśl nia ,  czyli  domyślenie  się  opoiscio- 
nego  wyrazu.  Kpcs*  Gr.  z,  11.  (cf.  wyrzutnia).  DO- 
MYŚLNOŚĆ, <ci,  i.  przemysł,  dowcip,  bylboi-,  ą,mt 

binattenlgAbe ,    Qtt$it^m%iMtnt ,    SBit,    Ct^fiittfńt, 

Bh:  bnmcflneit,  Rg.  d&miscglj&tnos).  To  nie  ieft  ao% 
myćlnoi- ,  gdy  wie ,  źe  ma  bydf  iaka  rzecz ,  o  której 
wie,  ie  bytno^-  idy  chybi-  nie  może.  Bardz,  Bot.  177. 
DOMYŚLNY,  a,  a,  DOMYSLNIB  ^iffr.  acri>. ,  dony- 
llaiący  się,    przenikaiący   enadno,    poymuiący,   trafoy, 

leti^t  combinirenb,  f<b(«n^  Bh.  bnnty^n^;  i^^.domitcg^t} 

Vd^  domisbłiu,  bi^4>pameteii ,  p^epamęten,  domieDiUin, 
dimlatliu,  samienliu}  Ec.  AOMUCAMmeJCbiUB,  R9,  A0« 
T^ĄWLJKKL^.  .  Jedni  ludzie  są  tępi,  drudzy  domjiloi, 
Potr.  Eh.  3 6.  Gospodarz  ma.bydi  z  natury  donjihiy. 
Pe/r.  Ek,  36.,  Domy^ay  dowcip  ludzki.  JCłok.  Twk.\h%* 
S*  F^jr*  czego  aię  domyślono,  tttttbMifti^^  Mie  rosa- 
miey,  ii  domyślnie  tylko  o  tóm  mówię.  TotU.  9,  c  SS. 
na  domysł ).  alitor  domyślny ,  czego  się  dooijÓi-  mo* 
ina  lub  trzeba,  n.  p.  domyślna  rzecz,  która  sama  z  sia- 
bie  idzie,  iaŚnie  nie  wyloiona,  ale  anadaa  do  wniesisąis, 

iet^r  itt  errutben ,  bin}n  )n  benfen- 

DON  l  ob.  Din  di  don  ! 

DON,  u,  m.  iedna  z  naypryncypakiidyszych  rzók  Europ j, 

któt-ą  oddziela  od  Azyi ,    Tanah.    DyĄ^  C^  >»  >70'  i(t 

fM  3)0n.  et  Doniki  kozak.  Doniec. 
DON,  doń  s  do  niego,  |n  {bfll»    Wnoszę  doń  •pr^f ^J*  Tiot, 

»8,  35. 
*DONA,    y,  i.    sidełko  na  pomnieysze  ptaszki,    atctąóU 

nióy  na  kwiczoły,  z  Niem.  bk  Z^^bne^  bet  €pUtiUl  Tr. 
DONACYA,    yi,    i.   z  łac.  darowizna ,    dar,   zrzeczenie  sif 

urzędowne  własności ,  względem  innóy  osoby,.  J^rai.  Zh. 

I,  34  u  bie  ^(tenlnttg. 

DONAGLIC  ex.  elk.,  donagła-  ndi.,   do  końca  nagli-,  io- 

ciera-,  naciera-,  bfbigenb jl  Mtfeiben ,  brin^n,  iofeta 

Urzędnicy  doaaglak* ,    aby  na  kaidy  dzień  robotom  swya , 
dosy-  czynili.   Rodź.  £A.  5,  i3.  ( przynaglali..  ^tM  ^O* 
Płakała  DaHla  ,  ai  ióy  ezna3pDił  Samson ,  gdy  mu  iui  do- 
naglała  ,  swoię  gadkę*   Radź.  Jud.  i4,  17.    (gdyontif 

uprzykrzyła,  Bibf.  Gd.  btf  <Ie  tbn  cltttrleb.  £nt|.).    ByK 

ailni^ysi ,  a  bardzo  im  doftiglati.  »  Loojp.  Jud,  1 1.  Po- 
czął mu  donagla-  zeJiywemi  przjFmówkami,  I^aL  Fi.  3i^* 
Don Bgla  mi  potrzeba ,  ingruił  nocśsoiiat.  JHąlfM.  (dobi* 
da,  dc^reka,  doflcwiera),  Podłey  rołi  nie  mamy  Pona- 
gla-, która  gdy  bez  przefknkn  rodzi;  wnet  się  wyaiH* 
I^osz.  Lor.  »3i,  b.  (  nie  forso wa-).  «-     Donagla- komu  • 

co,   nalega-  nań  o  co,  ienanben  oiirnm  Mneien*    I' 

Nero  sprawę  ieduę  częfto  odkładał,  Buzrua  mu  o  ta  daDS" 
glał.  Kórz,  Lor.  %kt, 

DONASZAĆ  ob.  Donieś-. 

DONATYWA,  y,  i.  w  dziedzictwo  obróeenie  dokr  Liro- 
dowyck ,  za  zasługi  iakiey  oso^by  albo  i  bez  zasług.  K^® 
•dzedzic  przez  donatywę,  ten  darmo  wziął.  J*z.  Wyr.  w 
ogólności  tei  podarek ,  upominek ,  podarunek ,  blf  tiis^ 

tfKaif  infraber^it  hit  fOerfcbenf^ng  einet  3)«niilie* 

DONDEA,  -  dra,  m.  iartobi:  fu ka iąc :  piorun  {iNiom.^a 
2)omiet}*     Coi  to  u  dondra  zawsze  iefles  smutny.    T*at. 

«i,  9.   mai  beym  2)ininet!  g»m  i&enffrr   DONDERO- 

WAC  cz.  ma»,  fiłka^,  pioranowa-,  btnoefn,    mM»f 


!« 


DONICA    *    DONIEŚĆ. 

fllt^dl.    Na  mnie  i  na  pana  mego  bnrcsaf ,  grotit,  donde- 
rowat.   Teat.  la,  72. 
DONICA,  DONICA,  DUNICA,   y,  i.  DONICZKA,  i,  i. 
zdrbn,  Nacsynie  gliniane  kuchenne,  do  wiercenia  w.  niem 
migdatów,  ryiu,  maku.  lVi«^  Kuch.  5  99.  etll  fHei^eUfc^f 

Olei^efiai^f;  5r/a.  Cfc^iniH/  boni^a  (5r.  1.  be^pna,  bonc}* 

f«^  boina,  bttna;  £c.  AOHmiKb,  AOSAH^se;  ihr.AOMise, 
•  AÓMumKp  8  doynj.  datek,  doynica,  doyka,  ikopiec  cf. 
Syr*  lOpin  tukana  Vasa ,  TaimudU  wn ,  i/e^r.  f^idu  cf. 
iat,  lina  £?«r.  KOtttlf  )  (Crn. dojnila  nutriae),  Pro9^  Gdzie 
donica  rsądii ,  tam  wierciniak  Hądsi.  LmA,  C.  4,  6  ^ai/r 
£A.  178.  (cf.  biada  t^mu  domowi,  gdsie  krowa  dobada 
wolowi).  Wiercić  co  w  donicy.  Biei.  5.  N>  Zj.  Na 
Ukrainie  donicę  od  makn  iowI<q  Makutrą  cu,  c,  -  Do- 
nica chemicina ,  bądi  gliniana ,  bądź  ielaana ,  eill  9(fd|f  f 
9t«tpf,  Metfen,  yon  ft^on  9bet  (Sifrtr*.  Donice  robią  sif 
albo  z  gliny  palon^y^  albo  1  ielaia  lanego;  daie  im  się 
ktstait  wałkowaty.  Kramt.  Chy  35.  Alembik  do  pc- 
dsenia  wódki  roian^  wftawiaią  w  donicę  na  to  przygo- 
towaną. Crtsc^  498.  Donica  na  węgle,  eltl  jtoftffnbciffll. 
Praed  nią  byta  Wielka  donica  gliniana ,  węgla  iarzyflego 
petna.  Wy#.  Kat,  i38.  Doniczka  do  rąk.  Cn,  Th,  mie* 
dnica,  eill  i^nbbetfen.  Doniczka  do  kwiatów,  fin  $6(tts 
Wmtopf,  91ttnieiUiapf.  Widziałem  Um  gwoidi^  w  do- 
niczce alabaftrow^y.  Urzęd.  i5a.  Krzak  róiowy  w  por* 
cellanowóy  doniczce.  Niśmc.  Kr,  4,  i35.  Ogród,  a  w 
nim  wzzędzie  porozihtwiane  doniczki  s  kwiatami  różnego 
gatunku.  Teai.  54,  3.  DONICOWY,  %,  e,  od  donicy » 
fffi^  ^  f  9ta)>f»*  Piece  chymicsne  donicowe.  Krumł* 
Chy.  36. 
DONIEC,  DUNEBC,  -  j6ca,  m^  Bohfki  Kozak,  ettt  9okU 

i<^et  JtOfaf.  T^ard.  Wł.  67.   ' 
DONIBK\D  ad¥.  temp,^   do  nieiakiego  csaan,   eUie  ^fi^ 

bng ,  etiic  SBeUe ,  etM^,^  iiA-  b^nefnb.    Posłom  król  do- 

niekąd ,  dokądby  aię  nie  wróci! ,  4;aekać  rozkazał.  Krom, 
718.  aUcuamdiuJw  Kallimach  bawit  się  doniekąd  na  po-> 
atudze  Piusa  II.  Krom.  756.  Po  źeyiciu  Wendy.Polfka 
od  woiewodów  donikąd  sprawowana  była.  i^.  38.  (  cf. 
poniekąd  )• 
DONI^SC  ex.  dk,y  doniesie ,  doniosę  Fut, ;  Donosić  nied, 
et  koni.  'Donaszać  cąftl.f  zanosić,  przynosić,  ponosić 
ai  do  pewnego  kresu  mióysca  lub  czasu ,  Ul  (hi  ttagCtl ; 

Bh,  bottefli,  bpnctf  bonefn,  bonof^ti,  bonafeti;  Sio.  bos 
nćfH,  b^ttaffert;  Sr.  a.  boMfci;  Sr.  1.  b^nefc},  bonefu, 
ftenofćbti  f  benef  em ,  bonoftbem ,  bonofi^^tt ;  Cro,  donezti, 

donasham ,  dbneszti ;  Dl.  donoszim  }  Vd.  donefti ,  dóno- 
aiti ,  donasbati ,  dopemefti ;  Rg.  donj^ti ,  donossitti ,  do- 
mossim;  Bs,  donefti  |  Rt,  AOHÓcmt,  AOHOCHinfc,  AO- 
BamK*aiii&.  Nie  mogli  donieść  łupów  do  domów  swoich. 
itey  Poft.  H.  8.  Doniósł  go  do  gospody.  Rey  Poji.  Nn,  a. 
'  Jłg.  Je^li  kiedy  doniesiony  był  głos  do  ucha  twoiego. «  .  • 
.Odym,  Sw.  a*  Mm  a,'ó.  (ieili  doszedł  ucha  twoiego). 
I>onosić  płód,  do  czasu  doyirzałojci  w  żywocie  go  no- 
sić, ^if  MMftndit  M  {ur  ttć^Un  9ebttttlaeU  ttagfti 

Rs.  cnepmaioB,  CBepmacn&»  Niektóre  białegłowy  pło- 
du donosić  nie  mogą,  i  przed  czasem  poraniaią.  Petr. 
Wod.  16.  Rzadko  która  z  tych,  zoftawszy  brzemienną, 
donosi  dziecięcia  \  a  ieili  nie  poroni ,  to  .  . .  Ktok.  Turk, 
i86.  Csasem  ■  samego  prtelęknienia  krowa  nie  donosi 
cielęssia.  Haur.  Sk.  63^  Poroniić  Rs*  n/tĄouoodnOf.  Płód 


DONOSIĆ    -    DONO&WOSa 


479 


liiedonoseony,  niedonosek,  niedochodek,  sainia^,  pomiotek^ 
porońcie,  porŁutek,  odchodczę,  eillf  1in)€Uf ge  0eb«ft»  Kil- 
koro^dsiecł^iedndm  porodzeniem  miała ;  aleniedonoszonjch  i 
martwych.  Stryik.  096.  fig,  niedonosaony  człowiek;  nie- 
dcnoszona  głowa,  s  nieumiarkowany ,  nierosządny  i  aii^ 
-  łona ,  niecała ,  niedoyirzała  głowa.  $«  Donosić ,  pod- 
dawać ,  przynosić  (cf.  dowozić,  dos^^ć ) ,""  bUtbtiłlgf U ^ 
barreU^rn*  Donoaili  iywno^ci  oblęioriym.  Ojf.  Wyr^ 
Szynkarka  im  wina  donasza^  Rey  Zw,  101.  $«  DonitiĆ, 
do  tego,  co  iui  zaniesiono,  przyczynić,*  W^  (tO^lt  tX^ 
gen ,  bringrn  f  WĄ  tatift  btittgen.  Donieś  drew ,  aby  na 
cały  dzień  wyftarczyły«  Tr.  -  $.  Donosić  komu  co,  lub  o 
cz^m ,  uwiadomiać  go ,  oznaymić  komu ,  dawać  znać ,  do- 
powiadać,  doszeptywać,   Uno^ńĄA^tn,  i^lnterbtingrti , 

Sr.  a.  b0pf<b<lt9{f(( ;  Bt.  dopouiditi,  naviiHti;  Vd.  nasna- 
niti,  obsnaniti,  posnaniti,  nakasati,  naporedeti,  doka- 
aati;  Rs,  saflBBini,  aaffBAJinii,  iiŚB'BcinHin»,  itaaS"^ 
igamB ;  Ec^  aanfe^iaB&BiH.  Nie  tylko  00  widzę  i  słyszę 
donaszam  We  Panu,  ale  tei  i  ca  rozwaiam.  Za&.  ii» 
4oa.    Ma  nam  czasami  tamteysze  donosić  nowinki.  Teat* 

6,  b.  33.  «-  Pajf.  Doniosło  się  to  króla  Saula,  z  cz^a 
się  dał  Dawid  słyszeć.  1  Leop,  1  Reg.  17,  3i*  (roznio* 
sło  się.  3  JLeop,).  Gdy  się  zaburzenie  ludu  doniosło 
Moyiesza  z  Aaronem,,  upadli  na  ziemię.  1  Łeop.  Num» 
i4.  (gdy  n^łyazeli.   3  Zeo/r. ).     Donoszący,   uwiadomia- 

iący  ,^  beticbtenb  /  be nac^rlcbtigeiib ,  l^interbrtnseiib-   Rost. 

HaBDcm^meA&Hun ,  yn^Aonufni^AftHUHS  Ecci:  B'kAO- 
mBÓpMua,  ii3B'KigaBaineASMMil.  Doniesienie,  uwia- 
domienie, bo^  j^interbtingf n ,  be?  Sfrid^t,  bfe  9liKbri<bt 

Bh,  t93fa)<(tlii  Vd.  osnanik,  osnanitjo»  poshta,  napo- 
Ted,'  nasnanenje,  nasnanik,  nakasa,  naaaanftru;  Ro$tm 
AOHOcb  t  AOBomóHie,  cntAl^Hie,  BaatcmBOBaRie , 
is9B'BmóB le ,  aaJiBKa,  aanaACHie,  aaJtBAUBaHie ,  azatf- 
cmlfe,  B'B'cixiB,  CKaaiflie,  CK43UBaH*ie»  $.  Donosić  ko- 
go, odnosić  go,   oikariać,   obiato  wać,    udawać  u  sądu^ 

einrn  be ttnncire o,  ttrgebf n,  onjeigrn.  Bh.  nhVLtf^,  winaffir ri ; 

EceL  B3B'BmoBatnH ,  a3B'Bmyio,  B3B'Biaaio,  HaB^mb 
HiUHio  o  Yesib  Ha  Koro  Trajan  odpisał ,  aby  chrzeician 
nie -szukano,  ale  doniesione  karano.  Sk.  Dz.  71.  Donie- 
sienie do  sądu ,  odniesienie,  delacya ,  oikarźenie,  uda- 
wanie, bif  2)einmciatten ,  tKnądge,  KtiHage,.  i{#.  hbo- 

HHZZ;  £c.^  iiaB'Bnib.  *  Doniesienie  fałszywe  jjis,  móakz. 
$.    Jntraniit,  ai  dokąd  doftarczać ,   doftawać ,    dosięgać  , 

dopadać ,  dolatywać ,  bf^  m%\ti  tń^tn ,  gtt^tefcben ,  tonr 

§tn,  geben,  tr«gnt.  Sława  iego  obłoków  doniesie. 
Miajk.  Ryt.  a,  88.  Ryby  po  górach  wysokich  p  ty  wały. 
Gdzie  ledwie  przedtem  pióra  donaszały   Męźnóy    orlicy. 

7.  Kchan.  Z>jr. -aSi^  Donosi  tu  łuk,  kusza.  Cn.  Th. 
Ta  fuzya  ai  do  tego  drzewa  nie  doniesie*  Tr,  Tak  da- 
leko wzrok  móy  nie  doniesie.  16.  -  Donosić  czego ,  Kib 
czemu ,  wydarczać  czemu ,  równać  się  z  czóm ,  podoły- 
Wać  czemu,  mierzyć  się  z  czem,  etWal  tttfiĆ^,  ttliUc 
gen  /  {(m  gleicb  f Ommetl.  Zadnać  chwała  nie  donoM  pana 
tego  zacności.  PU/.  K€U.  9 a.  Jdę  ia  za  nim,  chociaż 
nie  doniosę  wielkiego  kroku.  Sutx.  P.  1,  A^  4,  k.  Do- 
chód nie  donosi  wydatkom.  Ojffl  Wyr.  §,  Donosi  mone- 
ta ,  dowaia ,  Cn.  Th.  bal  ®t(b  ifl  PoSloilbtid.  DOIIO- 
SŁOSC ,  DONOSNOSC,  ici ,  i. ,  n.  p.  ftrzelby ,  armaty-, 
przeftwór,  przez  który  donosi,  -bie  Gd^ttfiaelte  ńuti  0fs 
WĄXt»     Odległości  którą  tfo wiemy  doiiiotfością  rzucę- 


Mtt 


^0VIQ5»-ilY    -    DOPADKŁ 


tua,  tneba  mieć  wiadomą.  Jak,  Mat.  4,  i5i.  Zo?niers» 
żeby  poznał  rozmaitość  donJoalości  brom'.  Łf/k^  Miśr,  a, 
21 4.  WssyAkie  wfźe,  maiąc  zbyteczną  donioatoić  nad 
potrzebę,  i  daremny  ciciar,  pokazały  się  bydi  nieuży- 
teczne. Jak.  Art,  1,.  317.  ( cf.  ftrzeJcza  ręka)  Ceom* 
Nar.  a.  DONIOSŁY ,  DONOŚNY ,  a ,  e ,  DONOŚNO 
md9.y   doeicgaiący,    dosiciny  ai  do  awego  kresu,  wyAar- 

czaiący,  hU  to^iin  ttti^enh ,   tei<^<nb,  t^inuid^enh ,  ani* 

ffl^nib,  ^itlCCi<^(i4*  Donośna  ilrzelba.  Tr.  Glos  ten 
doniosły,  co  na  boie  wodził,  Radosnym  diwickiem  twa- 
rze wypogodził.  A>ai,  Ojf,  E,  3,  b.  Ju£  iak  srogi  Li- 
byiiki  lew  ryczy  donośno ,  Jui  ie  pies  łańcuchowy  rzekł- 
byś ,  azczeka  głośno.  To/.  Saut,  45.  $.  Donośny  urząd. 
Tr.  itttratny,  zyflcowny,  ffattiglW. 

PONISZCZYĆ  ex.  dJk.,  Doniszrzad  ndA, ,  do  szczętu  po- 
niszczyć,- wyniszczyć,  zgubić,  voSenM  t^rniMtetif  lets 
M^Un»  'Lepi<$yby  nam  potępieńcom  było,  by  gniew 
boiy  nas  doniszczyt.  Przyk,  Milt.  38. 

DONOCIC,  DONUCIC,  ex.  dĄ.,  do  końca  dośpiewać,  wię- 
C4ćy  ieazcze.śpiewaiąc  przydadi,  }u  (Stlbe  ftngeili  VOflenl)< 
«tt<itngeil ,  «0<^  mel^  bajn  ffnge «.  Trzy  razem  pękły  na- 
tężone ftruay,  Nie  chciał  nafiroić  i  śpiewać  porzucił, 
Szkoda,  i0  leazcie  csegoś  nie, donucil*  JCniaM.  Po9*. 
i»  lao. 

*DONOS,  a,  JM.  Lepszy  donoa  w  izbie ,  uii  zwierz  w  pu- 
azczy.  Stryik^  Gon.  M,  5.1 

DONOŚNY  oó.  Doniosty,  Donieść.  DONOSICIEL,  a,  m. 
donoszący  co«   donoszący  o  czem,    donoszący  kogo,    de- 

lator,  o&arźyciel,  bet  j^tabtitigef ,.  ^ubtinger,  i^intots 
bfiiiget,  fdtńśftnikattet ,  3>entLnchnt,  mui^tt,  ^n|eU 

gff.  AA.  bomifPa;  K</.  donasharez;  i{^.  doglasltegl  *,  Sr.i^ 
bonoftbwat  >  kos*.  aohó^ihkI),  AOMOcameAł,  Haa^- 
idhhkI),  u2B%mHBtibf  B'fecmoBiBBKb;  Bs.  naTiftitegl.- 
W  rodź,  ie4Jk.  DONOSICIELKA ,  Rs.  AOHOCHmeAL- 
""       H»Ut«     DONOSICI£LSKI ,  a,  ie,    od  donosiciela,    2)fs 

nnncfiiKtett  * ;  Knieiger^.  R^*  AOHocumeAeBl). 

DONSICI,  a,  ie,  od  Donu  ri;ćki,  V0m  gbtffc  3)0V,  S9» 
titflb*  J^ai  s  Kozaków  Dońftiemi  się  od  rzepki  Donu  na- 
zywaią;  drudzi  Nizowemi.  Nar,  Chód.  a,  a85.  Twarda 
W/.  6i»  Gwagn.  339*  (o^.  Doniec,   Duniec). 

DOORAC  ^z.  <£!• ,  doorze/^i//.;  Doorywać  czfiL  €t  kont.^ 
do  pewnego  kresu  poorać,   do  reszty  przeorać,    bU  WO^ 

l^tn  )^i|cii ;  atf eni ;  Dotfenb^  jn  €nbf  pfii^tn.  Bh.  booos 

tati/  b9»0r4l9Alli;  Ji(gr«  dooratti ;  /{#.  Aoopann,  Aona- 
ximhr  Aonix]iBajiift.  Gniewał  aię,  ii  mu  naiemnik 
według  nainaczou^y  miary  nie  doorał,  Haur.  Sk.  46. 
§,   wiechy   ieazcze  przyorać,   .oraniem    przyczynić,    It^ 

mtf^  ^n|n  pfliitn,  t^in^n  atfem*    Kazał  gospodarz  doo- 

rać  do  roli  ieszcze  iedno  fłaie.    Offl  Wyr. 
DOOSTRYC  ex.  dk. ,  do  reszty  lub  do  pewnego  kre^u  poo^ 

ili^yć ,  M  mpffin  fĄitfen ,  f^f f  tii«d^en ;  wUinbi  {ćifit: 

fen.  J?^.  dooactritti. 
X>OPAD,  u,  nt.  dochwycenie  ctego,  dodąźenie  do  czego , 
dobieśenie  dokąd ,  M  (Stmifd^en ,  Utl^f^ ,  Crt«|^peit, 
fftgreifen-  Oikoczony  od  Litwy  ratował  sie  rychłym  do- 
paSem  promu,  i  uszedł.  Nar.  łłft.  7,  iii*  Łuk  iego  po« 
rwa  wazy  yi^  dopady,  krzyknął.  Z€Łr.  Ow^  jo6*  arripuii 
(  V<L  dopad ,  perpad ,  perrolenje  t  przypadanie ,  przyzwo* 
lenie,  approbacya).  W  DOPADKI  mdperbialitśr^  w 
'dochwatki^  w  dorywki,  wócesitm*  iiącM.  tt^ft^i,  {« 


DOPADKOWY    -    DOPASDZ. 

CUf  /  fln^i.  Tatarowi e  z  grabieią  zarwaną  w  do^dki 
ulłępiiią.  Krorn.  744.  Nicprzyiaciela  z  kony^ciani  w 
dopadki  odchodzącego  dojechać  iui  nie  mógł.  Krtań.  767. 
DOPADKOWY,  a,  e,  dorywczy,  aitfgeb«Mt,  aiiftfs 
gńffi^n,  anfgetafft*  Pilne  a  niedopadkowe  przygotom* 
nie  się.-  GoL  Wym.  3a5. 
DOPALIĆ  ex.  dk. .  Dopalać  ndk. ,  ogniem  flrawić  do  iscs^ 

tu ,  aitfbre«neti,  ^olenb^  ^erbrennen*  Bh.  boi»«UH,  ^^^ 
tpati;  Sr.\.  htęaiKą,  bopaltnt;  Rg^  dopaliti  (Ri.^omi- 

DHcnB ,  AOmaoJUuamk  cf.  topić).  Dd^aliwoy  tych  dnew, 
insze  trzeba  kupić.    Tr,      Pajf.    dopalić  się,    dogorte^, 

Ati^brennett,  gi  €iibe  bteanen,  ffcb  enbfgetr.    Swkc«ii( 

dopalaią.  T9at.  18,  4.  §.  dopalić,  dopi^  czego,  «j- 
palić  co ,  dogrzać ,  dohartować  w  ogniu ,  \vk  CfeK  (tiNl 
VOfle)lb^  ait^btennett,  AU^batfen.  Od  razu  niedopaloaey 
cegły ,  iui  nie  dopalisz.  Łd.  Nie  trzeba  raigdalków  pm- 
palać,  lub  teś  nie  dopalać.  N.  Pam*,  17,  a  11.  Gdy  nii 
są  migdałki  dopalone ,  nie  doayć  wydaią  oleiu.  fi.  łca^ 
.  1 7,  a  1 1 .  $.  dopalić,  przyczynić  rzecay  iui  wypaloney,  11^ 
mebtbtennen.  Nie  dość  kawy;  UBeba  i^y  pólfunta  letBUi 
dopalić.  Ld.  -  ^  Dopalać  komu ,  dopiekać  mu ,  do^n^ 
wać,  dokuczać,  dosadzać,  finem  tHXm  XMliiVBi.  pl^f^^tmm* 
Uderzyło  słońce  na  głowę  iego,  a  dopalało  mu.  1  /.eop.  Juu 
4,  8.  '  $.  Dopalić  się  czego ,  zaiink,  ex. ,  paleniem  isk 
naleiy  rozegrzać,  erbei^tt,  gebittg  1MXm  tMHifi^  ^^* 
dopalisz  się  nigdy  tóy  izby ,  tego  pieca.  Ca.  Th. 

DOPAMIĘTAC  się,  xaimk.  dk»,  apamięuć,  przypomoitć 
sobie,  gebfnfen,  fl4  erfniieril.  Za^w,  Zbarsś,  iin- 
aaych  kto  aię  dopsmięta ,  Była  Troifi  .  .  .  Pot.  Ppcz.  49©. 

DOP ARCIE,  DOPARTY,  oó.  Dopierać. 

DOPARZYC  cxy  dk. ,  Doparzać  rutk. ,  do  pewnego  kreau  po- 
parzyć,    do  szczętu  sparzyć,    więcóy  ieszcze  poptriy^, 

przygrzać,  M  lu  diiem  flewifTeii  ®rabe  hń^,  toilriM 
Mttt)tni  ne<b  mebr  brAb^n*  Rost.  Aonptmft,  AoopS 

Bamii.     Roiną   materyą   na  azmelcngę    doparza6  Haur* 
Ek.  178. 
DOPASDZ  nUttk  dk.,  Dopadać  ndk.,  paśdi  ai  poty,  dole- 
cieć do  czego,  bU  mbiii  faSen ,  faUenlHMf.  BKU* 
pabnauti^  bopabati;  Sr.  1.  b^panuci;  Bs.  dopaft>;  Ecd 

AOatAftio  (  Cro.  dopaaztisze ,  dopidamsze  płaceń  podo- 
bać  się,  Vd.  #/  Cm.  dopaft,  dopafti,  dopadezi  plactrh 
dopadli V  6e/zs/»/aca/t# ,  dopadli voft  ?  przyiemno^ć).  Je- 
szcze byli  do  dna  onóy  ismy  nir  dopadali ,  a  iui  ie  po- 
chwycili lwi.  1  L€Op.  Don.  6,  a 4.  Nie  dopadli  dni. 
Wad.  Dan.  i44.  Dziecię  z  drugiego  piętra  spadiasy, 
iui  dopadało  ziemi;  ale  przecięć  ktoś  ie  utrzymał,  śezit 
dopadło.  Ojf.  Wyr.  -  alit€r  wieko  nje  dopada,  do  l^afraf 
nie  ślisuie,  nie  (losuie  się ,  nie  zwiera  aię,  nieszczelne,  bcf 

2)e(f e(  fcblirf t  nicbt  genaii  an.  $.  Dopaśdi  kogo,  dolecieć 
doścignąć,  eriageti,  etretibeit,  einboleo.    Olbrzymowiego 

ścigaią  i  ini  gO  prawie  dopadaią,  P,  Kchan.  OrL  1,  384. 
Jui  uchodzący  nieprzyiadel  miał  tii^  ku  Niemnowi,  kie- 
dy go  Polacy  dopajUi/ JVffr.  ///?.  5,  178.  -    Dóy^di,  do- 

•jęgną^t  fireUben,  erlotigrn,  trefem     Choćbym  leeid 

za  morze ,    i  tam  mię  ręka   twa  dopadnie.  Ryk.  P**  ^77* 

Strzegą  uszu  Pańlkich  oni.    Zęby  dobrzy,   cnotliwi  nit 

dopadli  pana.  Pot.  Arg.  ag.     Ten  duch »  iako  do  pieni 

panieńfkich  dopadnie ,  Mówi  przea  duszę  ludzką ,  otwie- 

raiąc  anadnie  Ufta  wieszcze*  Bardx.  Luk.  74.  -    Dopt^^ 

cM6m  csego,    ętWii   WPUAt  mcMOI*     Ściąga  isgie,  t 

brzegu 


©OPATRZYĆ    -    DOPĘDNY. 

bnegtf  wiDtłami  dopada*    Dmoch.  JL  i,  18.     Chart  na  fi 
naciera ,  nagli  i  kiami  dopada.  Przyb.'  Luz,  8a.  (  doieidia 

go  Sabami,   et  ^Atit  mit  tell  ^a^neti  ein)*  -    Dopa^dź 

csego,  nagle >    prędko,   aaybko  doibć,    osiągnąć,  do^ci- 

gną^,    f^neO  rrteid^eti,    rretlrn.    Nie  mógr  tak  rychło 

dopaidi  lat  męinych  ,  iako  dopadaf  dygniUrflw  wielkich. 
Diri.    Chód.    3.       $.    Dopaśdź  ,     porwać  ,    dochwycić, 

uchwycić,    er»ifd^ti^  eti^«f(^en  ,   ersteifen.     Cala  aic 

Bgrata  do  aali  praenioała,  Muaial  aiediieć  na  Aolku,  kto 
nie  dopadł  krseała.  Yłąg.  Org.  53.  Zbytnićm  chory  pra- 
gnietiiem  sraortony,  Dopadfasy  chciwie  napoiu  chłodne- 
go, Oraz  i  adrcTwia  poftradywa  awego.  Pąfi.  /*.  i63.  Zle, 
kiedy  asalony.  miecza  dopadnie.  Pot.  Zac,  67.  Czego 
kto  dopadł,  tćm  bil.  C/i.  Ad.  267.  W  nieasczęaney 
chwili  Pairya  cudsey  dopadł  iony,  Wydrzeć  ią  gachu 
Grek  niepollciony.  Hor.  1,  8a.  Nar.  Jflcra,  gdy  dopa- 
dnie aiomy,  apali  ftodoly  i  domy.  Pot.  Arg.  78.  Do- 
padło pogańihro  lamkn  w  oddaleniu  woyik  naasych,  i 
opanowało.  Nar.  Hfl.  5,  4 a.  (podchwyciło,  s  nagła 
prsydybało ,  f{e  Atcrtnilt|>f (tf R  btf^  6d^lo$* 
DOPATRZYĆ  cz.  dk.,  uyrzeć,  doftrzćdz,  doyirseć,  tts 
fe^ftt,  mdnnef^mtn.  Rł.  ĄOCutitBCltlmh.  Dopatrzyłem  z 
dawna  aiedliiko  cnoty  w  aerco  twoi^m.  Zah.  7.  %\'L,JCoJf. 
Gd|r  obaczyaz  a  uyrzyaz,']i  aię  ini  wiele  wypełniło,  po- 
idm  tego  dopatrzyaz ,  ii  to  wtzyftko  prawda.  Rey  Ap»  3. 
Od  oblicza  twego  prawo  moie  ni<ich  nie  wyidzie;  oczy 
twoie  niech  dopatrzą  prawością  Budn.  Ps,  17»  a.  (niech 
patreą  na  •  •  BiSL  Gd. ).     *Dopatrzyć  aię ,    zaimk. ,   apo- 

firzec^  odkryć,  gfiDa^r  weYben,  t9A^nteb«tcii ,  entbetfen. 

Nie  dopatrsyli  aic  świętego  bóztwa  ieg«  w  człowieczefi- 
ihfie  on^.  Ręy  Poji.  Rr  a.  €t  Mm  5.  DOPATRY- 
WAĆ nzjti.  śł  kont.,   dopatruie  Pr.,   dozierać,  dofbze- 

gać,  doglądać,  fin  9ii^t  a^f  ttw^i  t^tcu ,  Cbac^t  gibm, 

fl^t  iNtbfII.   Rs.  AOCMampHBańib.      Deputowani  azynciw 
komiaayi  jak  naypilni^y  dopatrywali.    Gaz*  Nar.  i,  187. 
DOPCHAĆ  cz.  dk..  Dopychać  ndli. »  tłoczyć  ieby  napełnić, 
dotłaczać,  nabiiać,  ładować,  pakować,   §««}  900  ^tęU^f 

vel  i^ftayffii,    «nfMett,  voa  pacNiir  tto<t^  łinmec  mc^c 

^toetn  piltfril.  Ross.  4onnxHynib,  4onBxiiii&«  AonH- 
XBB«mł*  Reaztf  połarkuaza  uwagami  polityrznemi  do- 
pchaią.  Moru  71,  ai4.  Będąc  na  tym  urzędzit ,  będzie 
kradł,  darł,  dopychał  do  wora.  Pot,  Syl.  i6o,  Nigdym 
s  wielkości  nie  cieszył  się  zbiorów,  Nigdym  tak  chciwie 
nie  dopychał  worów.  ChroU,  Job.  116.  Nic  się  tei  pe- 
lt nie  nie  zoiłanie  z  zbioru ,  Chociaż  dopychał  nie  iednego 
w  om.  ib.  75.  Dopychać  ftatku ,  ciężaru.  Ojf.  Wyr.  My- 
ślą tylko,  Mrf  mieli  czto  dopychać  żołądka.  N*  Pam. 
a  6, 34.  Choć  się  naiadł,  dopychał  iednak  brzucha.  Ojf.Wyr* 
^/•dolewać.-  $•  Dopychać  kogo,  pchnięciem  kogo  dobiiać, 

ienMnbcit  in  Kobe  ftefm ,  ibm  mit  6tbf en  ben  9lef(  gebni« 

§^  Dopychać  czego' 9  naleb^na  aiyię  z  czćm  ipiea^yć,  ie- 
%Kf  aię  zbydi^  ttONlit  t«  ftlbe  ritt».  Z  razu  go  muły  nio- 
sły (  lecs  niecierpliwy  Konno  oftatka  aw^y  drogi  dopy- 
cha* Po/*  Arg.  73 1.  Dopychał  tylko  roboty,  nie  maiąc 
do  nióy  ochoty.  Ojf.  Wyr.  $•>  Dopychać^  aię,  zaimk, ^ 
wciftać,  wtłaczać  aię  gdzie,  f|(^  mlfiM  eitlbtillgni«  Do- 
pychał aię  do  kościoła.  Ld. 
DOFĘDMYy  a,  e,  podobny  do  dopędienla ,  mogący  bydż 
dopędsonym^  ftlll^lbit;  fli^t^*     ^^  ^^^  snikonóy  dro- 


ft  POPĘDZIĆ    -    DOPEŁNIĆ.  48i 

hnym  myśli  krokiem  Sięgasz  wyroków  kresy  niedopędae? 
Hor,  1,  a44.  '  /       ' 

DOFĘDZIC  cz,  dk,,  dopędzać  ndk.,  zapędzić  aż  do  pe- 
wnego i^rean,  MtfinttńUtif  t)oBenbtf  btn  tfcUfll.  ^^A. 
'  bO^^UblH ;  Cro.*  dopelyati ,  .  dopelyąyam  ).  Dopędzi wazy 
bydło  do  rz^i ,  dał  mu  aię  napić.  Ld.  $.  Dopędzić  kogo, 
dognać,  dogonić;  doicignąć,  finen  ettll^Olen  ^  ftlAgett 
{Vd,  dopoditi,  Tloriti  t  ułowić).  Za  zbliżeniem  aię 
myszy,  uciekł  łódką  na  wyspę ;  ale  go  myszy  dopędziły 
i  zjadły.  N.  Pam.  4,  7 1 .  Konny  prędko  dopędzi ,  prędf 
ko  uftąpi.  Fr.  Ad.  46.  Fig.  Czemu  na  śmierć  nie  idziesz, 
którzy  w  boiu  krwawym  dopędzisz  ?  Bardz,  Łuk*  3 o.  Do- 
pędzić kogo  w  naukach ,  w  dziełach ,  w  sławie..  Ojf.  Wyr* 
\,  Dopędzić  czego,  dokonać  czego,  m^wM  ^tt  €tlbe   cUciI/ 

etiDa^  )n  (?nbf  tteUf n ;  bernbigen^  enbeti.    Dopędzę  iuż 

do  końca  zaczętego  dzieła.  Mortzt^  i66w  Dopędzić  za- 
gonu. Ojf.  Wyr.  ( wyorać  zagon ,  doorać  go  )*  Nie  do- 
pędzą  bezbożni  dni  awych  do  półwieka*  AuL  Her.  139. 
Póktby  Leszek  latanie  dopędził,  matce. iego  pańfiwem 
zawiadywać  kazań o«  JCrom,  aoa.  (cf«  pędzić  życie.).  PO- 
PĘDZA CZ,  DOPĘDZICIEL,  a,  m.  przylUw,  robotni- 
ków napędzaiący,    bet  ^nitńUt,   |.  IB.  bfyttt  flfbeiteii. 

Cro.  dopelyaygcz.  -   Ytnat.  myiliwiec ,  poganiaiący  pay , 

doieżdżacs,  Ut  Vla&^Se%et ,  bet  34get,  Ut  mit  ben  Sagbs 
bnnben  bem  SBilbe  niK^feJt  -    W  rodź.  icAlk.  DOPĘ- 

DZICIBLKA. 
DOPEŁNIĆ    ez.  dk.\    Dopełniać  ndk, ,   miarę  etyli  liczbę 
pełnić  albo  wyrównać,   do  pewnego  kresu  napełnić,  do- 
łożyć, dosypać,  dolać,  doliczyć,  ^oUfftOeilr  t^EJIItfCben, 

gan)  anfMtti,  %ViU%tn,  pOL^itUn,  gndte^ett,  §itt4^ien« 
Bh,  bopInfH,  boplnim,  bepItioMtf,  fpliHM,  laceliti;  ^S/o. 

bo^^tnngh  Vd*  dopouniti,  dapounith,  doftoriti ,  bogati, 
dopernashatj  Sr.  1.  be|^elllfl«,  botlinam;  i?g.  dopunniti , 
nadopunniti,  nadopunydlyam ;  Cro.  dopuniti^  dopunya- 
vam;  Ros9,  40nóXHRin»,  4onoAHflni&,  npBnoAHHOiB, 
npHnoxHiiinB»  AosepmaoiB,  cosepinamB,  BepiJiaiiiB, 
cBepmHmB,  AO^asHinB,  4o6aBAHBeroB,  Ec,  npHHa- 
noAHHinB,  npHHanoAHJiinH ,  coCamciuik,  co6AioAaioA  $ 
B^4  Yarscid,  dospiti)«  Czemu  oftateczny  dodatek,  by 
też  był  naymnióyszy ,  czyni  naywięcey  ?  bo  nie  tak  po- 
mnaża ,  lak  racsćy  dopełnia.  Pj7cA.  Stn.  lift.  4,  i56« 
Juz  dopełnił  piętnafty  rok,  gdy  go  poałano  na  nauki. 
Wfg*  Mar.  1,  118.  (iuż  ikończył).  Dopełnianie  miary, 
liczby ,  kresu ,  spełnianie ,  Hi  ^OfffAffelt ,  ^nfAffcn ,  011^ 
fAHett.     Dopełnienie )  domiar,  dokład,  dodatek,    Me  ^tfs 

fAffnng;  ble  ^dube,  bet  9tifa(,  bie  etglniiTng,  R^-  ao- 

tiÓAHaa,  4o6ŻBKa,  4o6aiiORb,  A06aBoveRl3,  npB6a- 
borI),  coseparÓHcmno ;  Bh.  bnflMef,  buflobef;  Sr.  1. 
botnnane;  Et.  npBcmxBcaii*ie,  npBcmeacóHYe.  Mat  hem. 
Dopełnienie  kąta  albo  tuku ,  to,  o  co  ten  łuk  ieft  mnićy- 
azy  albo  większy  iak  90  (lopniów.  Jak.  Mat.  1,  17*  ^tft* 
Mier.  11.  Dopełnienie  jeft  to,  co  potrzeba  przydadż  do 
kąta,  albo  odiąć,  ieby  był  wart  90  ftopniów.  Jak.  Mat. 
1,  17.  eomplementum  ofiatek.  Solfi.  G.  a.  Dopełnienie 
arytmetyczne,  reazta,  eomplementum  arithmeticum.  Jak. 
Math.  1,  ao3.  j.  Dopełnić  czego  ♦  wykonać  wcale » 
•Wtg  (tnlikbea/  etfUOTeit.  Dopełnić  powinności  prawa, 
powołania.  Ojf.  Wyr.  Jeżeli  tego  dopełni ,  czegom  od 
niego  żądały  kochać  go  będę.  Teąt.  53«  d.  46.    Dopel^ć 


2>JB.  /• 


%\ 


48i 


DOPEŁNIACZ    ^    DO(PIC 


nc ,  J»a^  sj^ić  si^ , .  Uficić  aic ,  spetnid  afę ,  do  /kiUlcu 
bydź  prsywiedaionym,  f rfńOt  Wf tbetl,  tn  ^rfńSttlld  gedett,  '^'. 
isepioBinkcfl ;  £cc/.  cfS^mkoH.  DOPKŁNl-YCZ,  DO- 
PEŁNICIEL,    a,    m.    dopeiaiaiący  ,    wykonywać*,    bct 

fBettftkflrr,  ^uf&Oer,  (ŁtfiUet,  ^tH^udet,  £c,  AonpA- 

iiii[ii€A>;  R*>  BepiDMineAA ,  coBepmHmeAJ^.  Niebo  ssu- 
kaio  «cmfty  na  wa«  dopełniacza.  Textt.  47,  r.  1 7.  -  W 
ro</jr.  iei£/(.   DOI^BŁNlCIELiCA    Ross,  coBepinsiinexB- 

HKtfa* 
DOPELZN\C  cz,  idn$* ,   Dopetza^  nrfi.  tt  kont, ,   doczot^ 

;   gać  sif ,  doleźć ,    peYząc  dóy^dź ,    bM  ^Itt  Itled^ett.    i2oJX. 

/(onÓASmu,  AonaAShieainb. 
DOPI\C,  -  iąl,  -  łCli,  Fut,  dopnie,  dopnę  ex.  dk.,    do- 
pinać ndk, ,  dociągnąć  pod  miarę ,  po  dziurę ,  po  trzpień, 
pod  spinkę,  pod  haftkę  ,  po  guzik,  poprąg,  pas,  pasmo, 

rzemień,  osnowę  i  t«  d.  bU  iin  an^ie^en^  auffpanrten , 

'    ItU^bf^neH  f   fig-   Dopinaj   komu  popręgu ,    ukracać  kogo , 

Ikromić  go,  etnen  tm  ^anmr  \ia\ttn,  ibn  liithtt  baUen, 

i^tt  li^W^t^*  Zęby  się  Szwedowi  popręgów  dopięfo, 
Wkracza  Csarniec.ki  znowu  w  Pomorze.  Tward,  W,  D, 
%   240.      $.  Dopinać  czego  cz^m,    na  okoto  opinać,    OOls 

ff nbl  beftetf en ,  bebinben,  bebrfreo  rberpomien)*    Dopi- 

nay  wawrzynami  czoła,  incingere.  Zebr,  Ow,  670,  §,  Do- 
pinać czego,  do  oftatniego  usiiować  o  co,  aujf^  MtX^€ 
I901IA<^  (ttcbftt*  Dopiąć  czego ,  usilnym  ftar^niem  doftać  , 
dokazać ,     osiągnąć ,    do  (kutku  przy wieśdi  ,    na  swolem 

poftaWić,  (ttiuhen)  ertetdren,  erUngen.    Dopina  godU» 

ni«  chcąc  znać  wygranćy,  Aź  mu  Pharyiiki  obóz  będzie 
dany.  Ckroś^,  Luk,  s,  B<  (  przeinaczenie  czyli  wróżkę  po- 
myślności spetnić  chce ;  nie  chce  mniey ,  iak  może ,  tt 
f  erf Olgt  mit  ^Ittftrengttng  fein  aW(f  ).  Na  seymie  tym  król 
ieszcze  większey  rzeczy  dopina!^  ale  iednak  nie  dopiąf. 
Krom.  496*  itntaidit ,  non  impetrauit ).  Usilnóm  fta- 
ranieni  tego  tylko  dopinał,  aby  komukolwiek  inszemu,  a 
nie  Leszlpowi,  keięztwo  było  podane,  Krom,  3i3.^  Ma- 
ryus ,  gdy  dopinał  konsulatu ,  tysiąc  głów  Raymlkich  po- 
dcinał. Hor^  sat,  60.  Siedm  godzin  przebywał  uprzy- 
krzone drogi ,  Nim  dopiął  wierzchu  góry  wyższ^y  od 
Karpatn.  Tward.  Wł,  1 63.  ( ebe  «  beil  ®f pfeC  ntUtUlU  ). 
Umyślił  dollać  mocą,  czego  intrygą  nie  dopiął.  Nar,  Hfi, 
4,  io4.  Wybiegami  dopiąć  celn  swego  żądania.  Ttat, 
6,  c.  46.  Czego  azc^ęściem  nie  dokażę,  tego  obrotem 
dc^pnę*  t^.  3i  ^.  31.  Dopiąć  swoiey  mety,  mam  za  punkt 
hónotu.  ik,  ^1,  5.  Jm  trudniey  c^ego  dppiąć,  tern  nam 
"y^iększą  stawę  c^yni.  %b,  5,  b,^  74.  Zamierzonego  dopiąć 
celu.  ib,  93,  b,  87.  Chociaż  mieysoa  nie  miał  po  temu,' 
męztwem  zwycięztwa .  dopiął.  Pilch,  Sali,  212*  Rozu- 
mem dopiąć,  g<|izi/c  siły  nie  ftaiet  Cn,  Ad,  1012.  (cf. 
lisia  ikóra).  JVluszę  przeftać  tego  żądać,  osego  dopiąć 
nie  można.  Zab.  i4,  3^.  Tegnm  dopiął,  co  w  wolnym 
narodzie  się  godsi  $  O  berło  n^ięd^y  wami  nigdy  mi  nie 
chodzi.  Bcu:d*,  t,uĄ,  3i.  Stara  uc^y  łacina,  Kto  f rę- 
czny  swegp   dppioA*    Teat,  20,  b,  23o.       Ws9yftk.iegp,  o 

>  co  eię  kujizą,  dopinaią.  Pasx,  Dz,  109.  (.  Dopinać  ^o- 
mu  :  dosadzBĆ  do  ofłatniego,  doyi^ować,  dokuczać,  eU 
nem  Ąn^i  dnierfle  )Ufe(et|*  Piechotą  oraz  działami  mił 
dopina.  Jaóf,  Buk,  O,  2.  Widzisz ,  iak  Abraamowi  roz- 
kazem  bóg  dopina ,  Gdy  ścinać  k^że^  Jząaka  syna !  Chro/{f, 
Job,  4.  ^ 

POPIC  c;r*  4k'  >  Dopiiać  ndk, ,  do  końca  wypić ,   ^pOmbf 


DOPIEC    *    DOPIEKŁY. 

«iigtrtn!eii.  Bh,  bopiti,  bopU,  bopigi,  boi»igim,  boj^l^tti,* 

Rs,  AuniAoii ,  Aonnearafc.;  Sr.  2.  bobupif^.  Dopit  ottat- 
ka.  Cn,  Th.  (wysuszyt  kufel).  Godzien  sowitey  kary, 
Jeśli  z  innemi  równey  nie  dopiie  miary.  Hor.  sat,  340. 
Ktoby  nie  dopił,  druga  za  to  czara.  Wad.  Dan.  117. 
,Co   Pan   twóy   robi?    Cf.   dopiia  polewki   winney.   Ttat, 

11,  ^.  91.  (iuż  kończy,  et  enblgt  bie  gSeinfuppe).  Tr«e- 

ba  dopić  wprzód  tego  wina ,  potem  kupi  się  lepsze.  Ld. 
-  Allegor.  Nie  czekaymyż  czasu,  Gdy  z  inszeroi  dopiiemu- 
czętego  kwasu.  Stryik,.  Tur.  £,  3.  (cf.  kwas,  piwo). 
$.  Dopić  kogo ,    piciem   komu  zrównać.    Ojf,  Wyr.>  elRflII 

im  Xiinten  gleid)  (ęmmen.  $.  Dopiiać ,  do&ć  sobie  w  pi- 
ciu czynić ,  nad)  defatten  trtnfeii ,  (tcb  im  ^rltifen  giitlut 

tt^Un,  ftcb  ted^  ^tC  trillfen.  iż  kucharz  dopiiał,  kiedy 
ieść  gotował.  Wiele  roakosznych  potraw  zawsze  paca 
psowat.  Papr.  Kał.  S.  2.  Kto  doje,  -dopiie,  ten  w  ro- 
zum nie  tyie.  '  Cn,  Ad,  47.  Kto  nie  doje,  nie  dopiici 
ten  mądrze  i  długo  żyie.  ib,  380.  K.to  nie  doje,  nie 
dopiie,  nie  żartuie,  nie  tańpuie  Cn,  Ad.  387.  sine Bach9 ttt, 
$.  DOPIĆ  Się  czego,  iaimA.,  butib  Ztitittn  ttW^f  ^' 

f  ommen,  fid>  jttjieben  ( fitb  intrinf en ).  Pies  w  baycc  chrid 

się  aż  mięsa,  które  mu  się  w  wodzie. wydawało,  dopi^. 
ojf.  Wyr,  W  morzu  śmierci  aię  dopił.  Baf,  Sen,bi» 
Zle,  dopiiać  się  przyiaciela.  J,  Kchan,  198.  Fi y  złe, 
dopiiesz  się  lepszego.  Cn*  Ad,  854.  Piy,  dopiiess  iif> 
Zegl,Ad*  196.  Dopit  się  chproby.  Cn,  Th.-  Simil  dopi^ 
się  do  czego ,  piiąc  dóyśdż  ,  osięgnąć ,  bltt<(6  ^Ctnfei  M 
moStt  fommen ,  gelangetU  Chłop  chciał  się  dopić  do  du 
kufla.  Woijk. 
DOPIBC,  dopiekł,  /^«  dopiecze,  dopiekę,  cz,dk.\  Dopie- 
kać ndk, ,  Dopiekł wać  czJkL  -et  kantyn, ,   do  końca  upiec, 

wypiec,  Doftenb^  ««^ba<Evti,  iin^braten,  gur  mAc^ei'  ^' 
bof^ecp^  b0|»e(lf  b«veCtt/  b«9efam;  R^,  dopecchi; /ł<vf 

AoaeHb,  AoneKAinfc,  403Kapain&  ,  AOMCapiceamb.  Cte- 
go  słońce  nitt  dopiecze,  to  podniecony  ogień  dosauij* 
Haur,  Sk,  90.  Dopiec  trzeba  kapłuna,  bo  iesscze  ni" 
kruchy.  7>.-  J.  Dopiec  się,  pnjf.  g«t  wetbeu,  wMf^i 
attftbtatetl.  ChUb  będzi&li  rychło  wyięt  z  pieca,  i«^y*>f 
nie  dopiecze.  Cresc,  i58.  Ciafto ,  gdyby  się  w  pieca  w* 
dopiekło ,  wsadzić  go  znowu ,  aż  się  dobrze  upięcie*  4'* 
865.     Nie  cieka  ,  aż  si^  dopiecze.    Cn.  Ad,  563.  («oi^^ 

kąpany ,  et  Ht  ni4t  macten  geletnt ,  et  1(1  Wi  »^  ^ 

etittt)^  Dctpieczpny,  DOPIBKLLY,  au^geb«(tett ,  «i^^' 
^t^ttUf  gar.  Boleści  żołądka  pochodzą  z  niedowtrlO' 
nych  i  niedopieczonych  potraw.  Haur,  Si,  393.  OtiJ- 
iesa  się  chlebem  niedopieqEonym.  SaA,  Pr,  200.  CM* 
niedopiekły  ciężki  ieft.  ió.  Wszelkie  ciailo ,  iwłaiico 
niedópiekłe,  ieft  niezdrowe,  ib,  199.  Chleb,  kiory 
ośrzodkima  wiele,  niedopiekły.  S»r,  920.  («»«^f^?jr 
czenia,  nie  może  byd^  dppieoconym ).  ^Szperki  «»«*>- 
piekle,  J,  Kchanf  Dz,  X2.i.  ( niedoamaż.one ).  Niedo- 
pieczony   chleb  Ross,   HeAOi^iKa.:   J.  Dopiec,  9^^*^ 

przyczynić,  nocb  mebK  b«|tt. barfeiiV;.btate«.    Tyiyr 

gąb,  chleb  w  zapaaie  nie- . wylłafczył ;  ai  trzebsbyiol* 
dopiec.  OffW/yr,  2.)  Dopiekać  .komu,  dogi*cirs4,  dp- 
ikwarzać^    dolkwierać,    ^okurzać,    finem   WWl  »***' 

lei;  ma<*en ,  Ibm  einbel$en .  tbm  J«fe»«i-    ^^\  ''*''*5* 

dopieka ,  l^ędzie  deszcz.  Kluk.  Rosi,  3,  90.  ( Wl  »***" 
^wyczayiiie  pieczę,  »fpp  ble  (SO|l|tr  jH4t).  ^*^f*\f 
W  Tecie  dopieka,  w  łe«icni  Uymie  ptomieaiy  Zab*  5,  "*^ 


DOPIĘCIB    ~    DOPIBUUTENECZKO. 

Jni  slohce  dopiekli  laczjna ,  trseba  sapędzi^  owieczki  do 
laika.    7>a/.  64,  c.  A.  a.     Słcińce  dopieka   mu  w  głowę 

-  T€mt,  37,  i3.   (waryuie,  sś  tapptlt  iti  frinetu  Aopfe  )• 

Ten  ihi  taras  dóymuio,  dogrzewa ,  dopieka ,  który  ledwie- 
by  u  naa  miat  imię  caYo wieka.  7<ar«  44,  71.  Ogień  sa- 
sdroici  dopieka  im  sjadty.  MorsBt.  45«  Komuiby  tak 
okrutne  aimn o  nic  dopiekło  1  Afo/i.  76, 4i4.  Wrzalkiem, 
sgielkiem,  dąaaniem  aię,  dopieka  tym,  na  których  się 
naaadsi,  PUeh.  a^c/i.  4.      Obacsysz  •   iak  nam  dopiekiwać 

.  tiędą.  T^f*  8*  4:  Dopieka,  doymuie  mi,  trap^  mię  (la- 
ranie,  Jlun^iat, '  Mącz,  Ma>  iakieś  cerce  iyra^ikie,  nie 
iednemu  dopiekł  do  iywego.   Ttaf,  64.  C.  ii, 

I>OPIĘCl£  06.  Dopiąd. 

A«)  DOPIERAĆ  ex.  n<£ft. ,   Doprzeć<M. ,  domykać,    dowie- 

rac ,  zamknąć  wcale ,  i^tUctM  {tifprrren ,  |nfl4mmen ,  jus 

Mtfrn,  inftiie^en.  Rs.  Aonep^mh.  Aonupamb  ( Bosn. 

dopriti ,  dopirati ,  parutnire  ).  •  •  DopieraT  drzwi ;  a  w  tym 
'  razie  stodzieie  napadli r  i  wyparli  ie.  Ojffl  Wyr,  $.  Do- 
•  pieraćkomu,  dęiko  na  kogo  «alegać^    nacierać,    ieniam 

len  f^tt  imHfgniy  i|^tt  br4iitfn>  ini  C^cbtdnge  bringeti, 

in  bir  CSge  tttihtn^i  Jnflaulikim  krzyżakom  odpieruł, 
Milbrzora ,  Kontorom  Ich  częftó  dopierał.  Słryik.  Q.  Na*^ 
Biowy  matczyn^  nte  m^f/i  aic  zbydź ,  gdy  mu  w-  tćrn-  do- 
kuczała  i  dopierała.    CHcz,  Wych.  O,  8,  b.     $•  Dopierać 

•  «aę  czego,  koniecznie  się  napierać  czego,'  wymagać «    usi- 

iawaćoco,  »0f«iif  bHiigrii ,  U^e^tn,  t^  burc^n^  »oU 

len*  Ktoby..aię  moiności  siemlkiey  na  ikaienie  duszy 
awoiey  dopierał,  tedy  się  tei.niemasż  bardzo  czego  na> 
pierać.  Rty  Poft,  F,  7.  Dopierać  się  iakiey  rzeczy  zbyt- 
niemi  Bloyry,  JY^^Ppfi,  W.  3,  ai4.  Wy  ieszcze  dopieta-> 
cie  aię  ofiarownictwa.  Budn,  Ńum^  16,  10.  (szukacie 
kapiaóftwa«  Bibt,  Gd»),  'Rudolf  po  żwycięztwie  nad  Ot- 
tomanem ,  nie  dopieraf  aię  żadnego  prawa  w  Czeikiey  zie- 
mi. Stryik,  3oa.  '  Cdi  nam  potem,  iźe  doftoyności ,  bo- 
gactwa i  moino^ci  tak  się  bardzo  dopieramy?  Bat,  Ski 
952.      Kto  chce  byd£  kapłanem,    dobrcgoć  się  dopiera. 

•  GUcM.  Wych.  O.  6.  Połowicy  się  wsi  dopierat.  Biel. 
Sw  a6o.  Hr&ft.  Odp.  Mm  h.  Zrn.  PJi,  3,  768^  Bax, 
HJl.  57.  Każda  rzecz  do  czasu  idzie,  a  swego  się  końoa 
dopiera.  Gticz,  Wych.  O.  i,  b., 

a.)  DOPieRAC  ob.  Doprać. 

DOPIERO,  ♦DOPIER  a</v.  temp,,  tylko  co,  ledwo  co  tro- 
chę, trochę  praed  t^m ,    przed  chwilką,    nie  dawniusiefi- 

ko,  moment  tomu,  świeżo,  eben  erjt,  erfl  ben  9(ugens 

Wit*     JJOPIBRKO  ,     •DOPIRKO  ,     DOPIERUCHNO  , 

•  DOPIERUCZKO  ,  *DOPIKUCZKO  ,  DÓPiERUTKO  , 
DOPIERUTJgNKO ,     DOPIERUTENECZKO ,    intentiv. , 

M.Uptmt  tepnM,  tepnim,  gebne);  sio.  ttpttd\  Botn, 

fiopariie,  fioprririce;  Rg.  toparr,  fiop^rr  lob.  pierw, 
pjerw^y).  Ec.  mon^pł,  men^pb*  DoanerAa,  nocA^B 
KftKl>,  aomoMb  KOFAa,  KtsLtfKopo,  auuib  moAJbKO 
(  ilr.  menepb  teras  9  ment^peiDHUii  teraznićyszy )  Ross, 
Xmmh\  Cm.  lihkar,  ah6le)»  aheler;  Vd,  lisdai,  koli, 
|»ervuu,  ko  sdai,  shele;  Cro.  askodob ;  Sr.  2.  Mif  (a He* 
On  co  dbpier  byt  oycem,  przedsitrzgnie  jsię  w  syna.  Zab. 
i5»  ł6o.  JCniai.  Obadwa  śliczni,  oba  urodziwi  Dopir- 
'ko^  teraz  obadwa  nie  iywi.  Gemb.  Hym.  3 10.  Dopie^ 
.  jTUchno  ikonafa.  i  Leop.  Math^.  9,  18.  Goidzik  dopier 
rozwity,  iutro  apadnie  8  krasy,  J  róia  nie  na  długie  cser- 
wienieie  cu^»   Gaw*  ^L  388«<    Córk«  Ceręry  d<^iero 


DOPIĘTY    ♦    DOPILNOWACr        4p3 

iedyna  Matki  rozkoaz  ( '  !«rnet  fału  ciężkiego  prsyaayna. 
UJlrz.  Klaud,  26.  Noga,  która  uk  r%cza  dopieruczko 
była  y  W  •  leniwe  się  koucnie  tera>  obróciła.  Otvi.  Ow. 
32.  Dopieruczkoć  mówił  wiele  za  nauką  i  a  terax  mó- 
wisz iaYoby  cói  innego.  Gorn,  Dw.  64.  Salin.  4,  449* 
Prot.  Kont.  B.  4.  Bydi  iako  dopierko  narodzone  dzieci. 
Wisn.  3 3 o.  R,adM.  1,  Pefr,  2,  2,  Dopiero  dany  na  naukę, 
iDzytać  się  uczył;,  a  iuż  -bóg  przez  niego  cuda  czynił.  Sk, 
Zyw,  2,  33i4  S^częćcie-  szklane,  dopiero  błyśnie,  iużci 
trzaśnie.  Min.  Rył.  .4,  i56.  Czy  widziałeś  się  a  nim? 
^.  Dopiero  00  rozeszliśmy  się.  Żabi.  Vm,  76*  Dopieroś 
począł,  a  iui  uAaiesz.  Cn.  Ad.  201.  ]?rzegrat  20oa 
iuidorów  dziś  dopieruteńko.  Teat.  39,  236.  Udaią  się 
za  dopiero  przybyłe  do  Warszawy  i  paraHaneczki.  Teat. 
29,  c.  6.  -  Nie  dopiero,  dawniey,  nlcbt  er|l  ieftt,  nW 
ie^t  et(i/  Idnger  fc^on.  Wszak  to  nie  dopiero  dzisiay 
znacie  się  Wo  Pańftwo..  T^af.  i5,  47,  Już  to  nie  do- 
piero, iak  żyiemy  wpo^iyedd  niebezpieczeńftw  1  zasadzek* 
Nag.  Cyc.  2S0  .  Walczę  z  tą  nieszczęsną  namiętnością 
iuż  nie  dopiero.  T^tfar.  4a,.  73.  Dory  men  A  szuka  iuż  nie 
dopięto  We  Pana.  Zaół,  Dz,  83.  Nie  dopieio  wyftępek 
z  cnotą  walkę  wszczyna ,  Z  Cyceronem  w  senacie^  siedział 
KatyUna.  Kras.  W.  30.  §.  Dopiero  -  dopiero,  s  iuż  -  iuż  , 
balb  '  bA(b.  Dopiero  tak,  dopiero  owak  (razem  mn 
ciepło  i  zimno  «.gęliy  wychodzi;  i  pucha  i  dmucha).  Do- 
piero się  w  \9^s  iidawali^  dopiero  na  naszych  nacierali. 
Warg.  Cez,  46.  Dopiero  na  nieprzyiaciela  iadąc,  do- 
piero go  odpęd«aiąc,  woiowali.  14.62.  J.  Dopiero,  z  na 
ów  czas  dopiero ,  lue  prędz^y  aż ,  nie  piórwóy ,  bann 
etflr  tt^  ^Ann«  Dopiero  ludzie  dobro  swoie  znaią,  kie- 
dy czas  minie,  kJedy  miawszy  go,  nie  maią.  Pot*  Arg. 
i3o.  Dopiero  rzeczy  smak  miewaią,  Gdy  inż  prawie 
uiWwaią.  Cn.  Ad.  200.  Dopiero  mietza  szukać,  gdy 
8ię  iuż  czas  potykać.  Cn.  Ad.  201.  Kpcz,  Cr.  \  p*  9*' 
Dopiero  wierzymy,  kiedy  cierpimy.  Cn.  Ad.  990.  Do- 
piero koniowi  owsa,  kiedy  idzie  do  psa.  Zegl.  Ad.  67. 
Toż  dopiero  śmiać  się,  gdy  mamy  przyczynę  do  śmiechu. 
Zab»  12,  269.  Kiedy  czas  iść  do  ślubu,  dopiero  w  płacz. 
Teat.  48,  d.  33.  Jużęm  ftara  ,  dopierkobym  miała  roz- 
.koazy  używać^  Radź.  Genes.  18,  12.  teraz  dopiero,  aż 
teraz,  aż  uk  późno,  erft  jejt,  fD  ipit  etjl.  J.  Dopiero, 
ieszcze  nie  więcey ,  noĄ  tliit  mtf)t  M '»  etf(.  Dopicroć 
mam  lat  16,  a  iużbym  się  miała  kocbać*  Teat.  54,  ł4. 
Dopieroć  to  początek.  Gemm.  74.'(ieszoae  ta  nie  amen^ 
nie  mów  hóp),  Dopieroć  to  Kozienice,  a  ty  iuż  pytasz 
aię  o  Warszawę.  OjT,  Wyr.      J.    Depieroż ,    cóś  dopiero , 

tem  bardzi^y,  wUenbi,  nm  fo  mebr,  |n  gef*wetgen^  je« 

f^Wefge.  Sr.  1.  nią  peno.  Ani  zamiar  t^y  książki,  do- 
pieroż  granice  tego  rozdziału,  rozwodzić  się  a  tą  mafe- 
ryą  pozwalaią.  Skrzet.  Pr.  Pol.  2,  192. 

DOPIĘTY  ob.  Dopiąć.     DOPHAC  ob.  Dopić. 

DOPILNOWAĆ  cz.  d4..  Dopilnowywać    czJiU,    dozierać, 

doglądać,  pilnie  doftraegać,  (Ieifig,becbad)tett,  «bw«ten, 

beMl^ten*  Jakem  ludzi. doyżrzat  i  dopilnował ,  wsisyftko 
było  lepiey.  Kras  Pod.  2,  i44.  W  tym  harmiderze  nie 
mogłem  dopilnować  wszyflkiegOk  Teat.  33,  d.  86.  DO- 
PILNOWAĆ się,   j;aii7zi. ,   doyżrzyć  się  w  czem,    »Otttt 

imf  feinec  ;^utb  f^pn ,  nHKbfam  ftpn ,  etn  wad)fame<  %uge 

Ifaben*  Dopilqawać  się  w  prawie  ^  w  gospodarllwie.  Ojffl 
Wyr*  icU  c2^odJu<  hQlą  cgrgo). 

61   .  . 


4S4        DOFIŁOWAC    «    DOPŁA,TAa 

« 

DOFIŁOWAC  cz.  dk, ,  do  azcictu  lub  do  pe'#iiego  kreau 
praepitować ,  popitować ,  pilą  przerzynać ,  pilnikiem  po- 
gładzić, M^  »o^iii  fagen  o^et  feiUn,  buf^fiden,  bnrc^s 
feUen ,  befeileti.  Rs.  ąohulkikoa  ,  AonnAUBaoia. 

DOPINAĆ  ob.  Dopiąć. 

DOPISAĆ  cz,  dk,y   Dopisywać,    czJiL  tt  kont,,    Dopisuie 

Pr.,  dokończyć  piama,  )u  Śnbe  fd^telbeit^  Sło.  boptfah 

Jlg,  dopisali  i     Yd,  dopija ti ,  perpisati ;    łts*  AonucamA  , 


DOPŁAWIC    r    DOPOKJ^D. 

•łc  mogli  dopiątać  oney   ftraeoney  oycsyzńy  aw^y,  ięj 
Poft,  E.  S,      Jdzie,  ^otrząsając    atc  .  z  onego.przeftrtcku* 
By  się  rychley  dopiątać  do  oaego  gmachu..  J{e)p. Wiz.  ło8,4. 
Który  się  dopłata  tiy^  lodki  pana  tego.  Aty  Pofi.  G^  5. 
DO]'ŁAWIC  się,    zaimA,  dk.y    w  pław  dokąd  doyśdi ,  ffs 

f(^ivimmen,   fd^mlmmenb  ertrii^en*     Pragnie,   doplawić 

aic  tey  ziemi.  A,  JKchan.  W*  109^     Ma  morzu  świata  te- 
go day  mi  doplawić  się  ikaly.  Chodk*  Koft^  93* 


AOaHCUBamB.     Czego  Panecyus  nie  dokończył,    nikt  się    DOPŁAZIC  się,  cz.  dk.,  dopefsać,    doczolgać  się',  feU  li* 


nie  kusił,  aby  dopisać  mi af.  Kosz,  Cyc,  lya.  St€b.  pr,  - 
Fig,  dopisać ,  miary  w  caem  dopełnić  ,  b4^  0!R<l$'  V0(1  tlias 
<ben,  au^WHen.  Pochlćbftwo  w  (każonych  obyczaiach 
równie  niebezpieczne ,  czy  przesadai  |  czy  nie  dopisze. 
Nar.  Tac.  1,  286.  -  Dopisać  kogo,  $  wyrównać  mu, 
einem  glelc^   fommen-      Choćbyśmy  przez  fto  lat  pisali , 


Crled^en.  Bh,  htpia^ptl  fe ;  Cro.  doplaziti ,  .dopUstijeffl; 
DL  doplaziti;  B^>  doplaziti,  priarauęatise  (cf,  ptaz,  aie- 
miopfaz). 
DOPLEC  cz.  dk.,  Dopiele  Fut.  ^  Dopielać  ndk.,  ukońcijtf 
pielenie,  |U  ęnU  \iun,  DOtfeobl  MiiiUn.  Rg-  doplje?ftii 
Hs.  AoaoAóniB ,  AonaA&iBauiB* 


to  nie  dopiszemy  Francuzów.  Ttat.  34,  5.  ^F.  i(.    $•  Do-    DOPLESC,  doplotł,   dopletli,    cs»  «tt.,   Dopięcie,  dopIot{ 


pisać  czego,  wypotrzebować  to,  na  czcm  się  pisze,    9Ct 

f*reibett ,  petbraii<b«tt  im  64reibeti ,  auff*rribfii.  Dopi- 
sałem iui  papieru,  którym  miat.  Ojjl  Wyn  §.  Do  pisma 
ieszcze  przypisać,  lio(^  t^itilU  f<breibe».  Dopisz  do  tych 
wydatków,  i  podróine.  Ojf.  Wyr.     J.  Dopisać  komu,  wy- 


Fur,^    dopiątać  ndk,,.  ukończyć   plecienie,  de  końca  u- 

pleść,  |tt  €nbe  fLęćfUtLr  fftti^  fleĄten*  3h.  b^plefH,  Hs 
pltti,  boplttni  Ross^  Aaux6cmh,  AOBAemaml.  j.  do 
końca    bzdurzyć,     lub   wifc^  ieszcze  nabzdurzyć,  )wk 


darzyć  sie  komu,   wygodzić    się    komu,     einftn  gMcfeit;    DOPŁOKAC  cz.  dk.,  Dopłócze*,    dopłoczę  Fur.^  dopłóknif 


Aacb  ^w^e  ftcbeibeti ,  f At  tbn  dinftid  auiWn^ ,  m^-- 

faffetl,  bem  a©unji^e  Cfltfptfd^eil.  Skutek  pomyślny  w 
hazardzie  azukany ,  nie  dopisał.  Mon,  70,  a 85.  Graczo** 
wi  na  ręce  dopisały  cztery  kozery.  [Offl  Wyr.  Snkcea 
mey  dopisał  chęci  należycie.  Min.  Ryt,  a,  a4i.  Nie 
gray,    kiedy  karty  nie  dopisuią.    Teat*  ^d,  d.  11.      Cóś 


Fr. ,  DopłókiwAĆ  czfi/^ ,  ze  .Wszyftki^m  wypłokać,  V((c 
(enbt^  Auifpńl^leu,  Rs.  AoaoxocKAmh  r  AoaokAczMM^aa. 
Eudy  raz  iui  przepfokaney  dopłokaią  dal^y  tym  spoio* 
bem  • . .  Os,  Rud.  46i  *  Doplókać  aię ,  domyć  się  cie- 
go  ,  dochędoiyć  czego ,    wyczyścić  co  ,   mU  ^tM^^  U^ 

^i^HUn  uin  befomwett. 


smutny  wyglądasz,    moie    ci  karta  nie  dopisała.  i5.  iS,    DOPLONIC  cz.  i2l.,  do  szczętu  splondrować ,  złupić,  Ęfk 


Unbi  aniflinhetn,  ntt^ranbeii  (o^. plon).    Taurowie, 

gdy  Połowców  porazili,  tei  ksiąiąt  Rufkich  nie  mało  po- 
bili, A  pot^m  z  fiateiem  Carzem' przyciągną  wszy,  oftatki 
doplonili.  Stryik.  a3i.  -  DopŁonić  się  czego;  raboiąc 
czego  nabydi  ląih  nabawić  aię,  bltrd^  ^lónbefll  er|f«Iteit- 


31.  Szczęście  z  honorem  dopisze  ci  wszędzie.  Min„  Ryt. 
3,  34i.  $.  Dopisać  się,  zaimk.,  pisaniem  zyfkać,  na- 
bawiać się,    ściągać   na  aię,    f[((  fttoa^  erfcbtetbeil ,    Stts 

frmmeti  f^tełbćh ,  mit  ®<^teiben  jujle^eir.    z  uczonych 

ów  krzesła  ,    ten  się  kozy  dopisze.  Ojf.  Wyr^ 

DOPŁACIĆ  €Z,  dk,,  Dopłacać  ndk,,  resztę  zapłacić,  do  DOPLONIC  cz.  c£ł.,  płoni  na  wodzie  dokończyć,  PoSntll 
iui  zapłaconego  przydadi,  l^oUfllb^  bfSablttl,  in^af^icn ,  ĄUimuffncnf  blefŚu^nt  bettlti^en,  Dopłonić  się,  zoisii, 
Bh,  boptatitt/  bopUCfti;  Kc/.  doplazhati,  napoplazhati ;  do  kazać  wybrania  płoni ,  aprawić  płonią ,  etlie  Ś«|BM> 
Cró,  nadoplacham;  Sr.  a.  bopUft^lfc^;    R*-  AonAtnikaiB ,        €^anbe  btiagfll* 

Aoaxa^HBaaiB.  Dziś  tyle  tylko  oddaię*i  za  tydzień  do^  DOPŁl/NA^C  cz.  ic//i/.,  Dopłać  cEf,,  do  pewnego  kres&phmą^ 
płacę.  OJP.  Wyr.  W  dobrach  przedanych,  a  ieszcze  .nie  blitOObinfpeptn;  Dopluwać /ic*. ,  koń czyć  plucie ;  lab wif- 
dopłaconych  ,  kupiec,  nie  przedawca  ma  azkodować.  c^y  ieszcze  napluć,  yeKenbtf  ffU^fpatf  en,  SU  (?nbe  fptttf  Mi 
Szczerb.  Satr,  io3.  er  63i.  ttOCb  me^t  ba^ll  ff»1l(fm.    Bh.  bopHtl,  bpplK,  bo^lii|t< 

DOPŁAKAC  cz.  dk.r  Dopłacze  Fut.,  Dopłakiwać  czfll.,  DOPŁYNĄĆ  ez.  dk..  Dopływać  /idł.,  do  brzegu  dohi^, 
do  pewnego  csasii  popłakać,  więcey  ieszeze  się  napłakać,        sapłynąć,  bii  tfiXL  fd^Uumen,   gefcbWOmmftI  Uwattit  ^ 

b\t  hvi  einer  dewtfen  ^ett  wettien ;  no(^  VM\fC  toelnm.  Rg* 

doplakkati,  dozviliti. 
DOPŁA.TA,    y,    i.   co  się  do   łakirfy  summy  dopłaca;  bie 

^uaabtung,    ^upbe  an  ®e(be,  ^uUge,    Bh.  pripUtef). 

Chcą  pomnożyć  dochody  z  podwyiszenia  przeszłororzn^y 
dopłaty  do  zwyczayney  kontrybucyi.  N,  Pa*n.  a4,  377.  - 
Niedopłat! ,  reszta  długu  niedopłaconegO  ,  bft  Sc^ulbetls 
tełl;  Ross.  HeAOHMza,  HeAO»MOHKB.  -  ad/.  HCAOH- 
mo^ukiiI,  w  długu  resztuiący,  niedopłacony* 
DOPL\TAC cz.  </)ł. ,  do  końca  kogo  aamatwać,  tfOffettb^PCrs  DOPOIC  cz.  dk.,  Dotpaiać.  ndk.,  do  pewnego  kresa  lub 
iDlif^IlT/  t^erfbrłcfen.  Doplątał  się  w  sidła,  które  na  nie-  ftopnia,  lub  aź  do  końca  «apoić,  HI  W^^iU  ttMtU,  t^U 
go  zaftawioiio.  Ojfl  Wyr,  $.  Dopiątać  się  czego,  dowlec  Unbi  §11  Hnbe  trdtlfen*  Ross,  Ąoaomnh^  AOnaMsamł. 
się,  dotelepaiJ  się,  doleźć,  dochnipać  się,  dogramolić  DOPOKi\D,  DOPÓKI,  kontr,  *DOKl,  atA'.  iak  dłogo,  p^ki 
aię,  niełacno  drobnym  krokiem ,  z  tnydnością  dóyśdź'^do  ieno ,  ^  (Attgf  ^li ,  fo  lattge  ttitt.  Yd.  dokler,  doklei; 
czego,  (|<^  mobtn  mit  getlituer  ^l^latb  blltd^«tbeitf n /  M  Cm,  doklej,  dakore).;  Cro.  dokle;  5'/a.  dókle;  ^r.doklc, 
|90^in  mit  9Stt^^  yotbicingetl^     Radzimy  aię  iłazaU,.  aby       dotem  ^  Jt^.  dókle  ^  dokli,  docj^m,  dókolt}   Mcci.  A^' 


btn  fegf In ,   p  Cnbr  fegeln ,   b^i  ®d^»imm A  obrr  bie 

Gcbiforr^  enbigetl.  (^</.  doplavati ;  Di.  dopliTati ;  Rg,  do- 
pliyati;  Cro.  doplavati ;  Rs.  Aoaxhimh,  AonAuasńk 
Okręt  dopłynął  przecie  do  brzegu.  Ld.  Łądea  mo  ao- 
gącdal^y,  dopływał  tam;  lecz  dla  przeciwnych  wiatrćw 
przecięi  nie  dopłynął.  Ldi     DOPŁYW,   u,  m,   nsplyw 

do  pewnego  kresu ,  eftt  geiMltiger  ^ufłttP  /  bt<  3"(W'"'** 

Unosi  go  na  powrót  w  łodziach  dopływ  ikory.  Frzyb.lu*' 
ai.  Rs.  AOnAUmie  depłynienie^  dobicie  do  brzegu* 


DOPOŁUDNIB    .    DOFOWIEDZIBC; 


DOPRAĆ    «    DOFRAWia 


48S 


Dopokąd  w  objrwatełu  iyci9 ,  wtsyftko  ojrcsytni* 
powioten.  Słot*  Num,  a,  a  68.      Dopokąd -duch  w  ciele, 

.  -wieczna  pnjiaźó.  Teaf.  45,  <•  i65.  (Vy6.  Mni^y  nam 
Mię  dafa  czuć  potrzeba  rękodzieł,  dopokąd  tyle  nie  zna- 
liśmy potrzeb.  Zab.  16,  170.  Partykularne  dobra  mogą 
itc  zwiększać  tylko  dopokąd  dobru  powszechnemu  nie 
•zkodzą.  frzśftr,  10.  tylko  dopóty,  dopokąd.  .  •  i6«  ii« 
*Doki  tego  bawienia!   Teat,  33,  100. 

POPOŁUDNIE,  -  i«,  A.  {Bń.  bopolfbttf  adr.)  czasu  prze- 
ciąg od  rana  do  pofudnia  (opp,  popołudnie)  bct  iOots 
■littAg.  Cafe  dopotudnie  spać*  MącM,  Catem  dopotu- 
dnie  przepędził  na  mosztrowaniu  regimentu  swego.  Fam* 
85»  i»  470. 

DOPOMAGAĆ  06.  Dopomódz. 

DOPOMNIEC  się,  kaimk.^dk.y  Dopominać  się,  ndk.^  i  na- 
leganienr upominać  się,  bfitlgfnb  etiltnetll,   ntabneK,    fpfs 

httn\  Sr,  1.  bopomlnem  $o;  bepomttu  ^^m^mini. 

DOPOMODZ  rz.  ctt.,  Dopomoże,  dopomogę  /i<r.,- Dopo- 
magać ndk,  er  kont^ ,   dokładać  się   pomocą ,   posiłkować , 

-współdziałać,  efaifiii  be^flfb^tir  bflfeti^  j)Mfr  wo|tt  fe{s 
'    |kni«  i?A.  bopoiiwct,  bopomocy,  boyotttob^  bopemobu,  bo^ 

yonm^n ,  bOpomabati  ;  Vd.  dopomagati ,  perpomagatl ,  no- 
<terpomagati ;  Cm,  perpomorem  s  Ht,  CAAronocat^nianiB , 
VcxoAŚinaHcniBOaani&.  Tym  natura  mi^  chciała  wszyft- 
lich  obyczaiem.  By  chłop  panu,  pan  chłopu  dopomagał 
-wzaiem.  Nar,  Dz,  2,  108.  Śmiałemu  szczęście  dopoma- 
ga. Cn,  Ad,  io6i.  -  Kształt  przysięgi:  tak  mi  Panie 
Boie  dopomoi,  i  niewinna  męka  syna  iego.  Vol,  Leg*  7» 

693.  fo  «Hibr  mir  ^ett  %AU  nnb  frin  b*  Sacnmnit.    *$. 

dopomagać  kogo    06.    wspomsgać  kogo.    C/i«   Th,   eitteilt 

4inf(e(fm ,  r ineii  mter(Uk(fn.  $.  ctynić  co  ż  kim  spoi- 
nie ,  dzielić  00  z  kim ,  woMii  tiiit  f em«itbf U  %t^t\\  nf (wcii. 

Prosili  biliby  ftoiących ,  aby  przynaymnidy  dali  im  znać , 
kiedy  się  drudzy  ^miać  będą ,    aby  teź  i  oni  imiechu  im 

dopomogli.  Zab,  1 2,  268.  Dudx,  baf  ftf  {bnen  fbRnteii  (Os 

l^fn  t^t{itfX  ę  bal  (!e  mftUc^ll  f buntem  Mądry  łzom  in- 
nych sprawi  folgę ;  ale  płakać  nie  dopomoże^  Pilch,  Sen, 
99.  ar  «tfb  «t<^t  tAtmtmn,  Dopomódz  kompanii ,  %t* 
feSfĆHf^  (eifkcti.  Będzie  to  moi^m  naywiększtfm  akon- 
tentowaniem,  dopomódz  We  Panu  kompanii.  Ttai,  22,^. 
i5.  Gdylmy  się  w  apteczce  wódki  napili ,  nadszedł  X. 
pleban,  i  ten  dopomógł  kompanii.  Xrai,  Pod,  1, 18.  *$• 
DOPOMA&AC  się,  zaimk,  ndk,^  domagać  się,    upominać 

się,  Cn,  Th.  forbem,  begrbrrn,  ^nUngen.    Kruk  la- 

taiąc  za  wilkami,  dopomagał  się  tei  czę^i  łttpu.  Ezop.k^, 
«    DOPOilAGACZ,  a,  m.  wspioracz,  spólnik  pomagaiący, 

IztS^r^ńHtt  S)tiin,  ^e^Ife.  Boh,  bopemabiić ,  bopos 

IRJb^tft^  bO^oniOCIIjifr     Senator  ten  czynnym  był  dopnma- 
gaczem  intryg  sąsiedzkich.    UJl,  X,  2,  27.    $e(fer4b^If^t. 
Dopomagacze,  Krom*  ^ki^fautoret  et  nectjfaril, 
DOPOSCIC  cx«  dk^^    poft    zakończyć,    do  pewnego  kresu 

poft  zachować ,  \VL  (Snbc  faftcii  r  ^^%  3«ileR  fttblgcm  Bag* 

dopoftiti ;  Boee,  Aoroatloifi,  AoraBAusainib. 

DOPÓTY  ob,  poty,  dotąd. 

DOPOMnr£D29BC  ez,  dk*t  Dopowiadać  ncff«,  powieści 
dokoficzać«  domawiać,  lub  to,  o  czem  powieść  aię  czyni, 
se   wszyftkićm  wynurzać.   Me  Ct|4b(tind  enben,   DOacilbg 

SU  enbf  eri<bUiii  an^erti^CfR,  yoHenb^  ^^t^  eradblen. 
BA.  bop^webtti.^l^mibtfti;  Sr.  i.  bopotoiebiinr,   bopoie^ 

bMI  t   C'^*  dopOTtMi  C  K4^  dopońedati  ?  csefto  powU-. 


nać,  wbiiać);  Rmn,  AOCKadamK,  AOCKStUBaan.  Po- 
zwól nie  dopowiedzieć  sobie  reszty  panie.  Bo  iebym  ci 
oznaymił  ich  zamysł ,  ich  zdanie ,  Ledwiem  miał  czas , 
fem  mógł  cię  wyrwać  z  tey  powodzi.  Min,  Ryt,  2,  238. 
Poniewa^.etoi  tak  wiele  mówił,  muszę  i  resztę  dopowie- 
dzieć w  krótkich  słowach.  Mon,  68,  24.  (dodadź,  btR}ll 
fe(etl).  No!  kiedy  się  tyle  powiedziało,  dopowiediźe 
iuf  i  resztę.  Teat,  24,  11 5.  Czrtr,  §,  Dopowiadać,  do- 
nosić ,  oznaymiać ,  poszepty wać  komu ,  toiffetl  Uffen ,  ^IMs 
terbringen,  me(brm  Temu  człowiekowi  zazdrość  wszyft« 
ko  dopowiada.  Teat,  26.  57.,  Bs^  dopouiditi).  Hey 
czyś  nie  doyrzal  krów  gdzie  błędnych  bracie?  Ratuy  dla 
boga ,  proszę ,  dopowiedz  o  ftracie !  furto  eiientia  dem^ 
Zebr.  Ow,  48.  Kniaź,  P,  2,  3$. 
DOPRAĆ,  doprał  ex.  cKł. ,  Dopierze,  dopiorę  Fur.,  dopio- 
rać  ndh,^  pranie  kończyć,  do  czyfta  wyprać,  nad  wy- 
prane więcey  ieszcze  prać,     90fffllb^  511  Wbt    toafcb^K, 

nu^WiiMen ,  ba^  SBorcben  mblgen ,  nod^  mebr  oafiben.  Bh, 
boprati,  bopra(f  boperu,  bopirang  Rg.  dopratti}*    Jak 

dopierze  iednych  chuft,  zacznie  prać  drugie.  OJf,  Wyr* 
$.  Doprać  komn ,  należycie  kogo  wybić ,  porządnie  komu 
Ikórę  wylatać ,  wygarbować ,  setnie  kogo  wyłoić , .  wyćwi- 
czyć, dobić  do  iywego  pr,  et  tr.  efitfti  tAt^tig  hWti^t^^U 
Itn  f  burcbWtllieren.  Jui  pokutę  odnieśli ,  gdy  im  kiiem 
doprano.  Biśl,  Kr.  456.  Nie  szydź  z  boga,  iebyć  święci 
kiiem  nie  doprali.  Rys,  Ad.  42.  Ma  ośm  Turków  iednego 
męia  ledwo  liczyli ,  A  wżdy  im  z  ich  ha6bą  znaczną  *do- 
praii  byli.  ^Weresz,  Pob.  C.  2.  Tak  im  w  ucieczce  na 
błocie  doprali.  Ze  się  knam  wiechy  iuź  nie  pokuszali< 
Jabł.  Buk.  J.  2,  b*  §.  DOPRAĆ  się  czego ,  trudno  co  tf 
brudu  oczyścić,  wyprać  naczyfte,  mit  Vit^t  retó  t^s 
ftbfti/  reitt  frirgfn.  Niech  ogień  spali,  czego  się  woin 
nie  dopierze.  Pot.  Zac.  i5o.  §.  praniem  czego  nabydi^ 
albo  nabawić  się ,    to  ieft  a.)  wjrmywaniem ,    lub   tei  b.) 

biciem ,  nit  a.)  $Baf(beii  f  Ober  antb  h.)  mit  Bć^li^tn  (i^ 
erwerbf n ,  fld^  an^iebm ,  erb^irm  /  erUngen.     Oy  tą  ki- 

ianką  doprała  się  maiątku»  Cfffl  Wyr,  Prał  długo  każdego, 

który  mu  się  pod  kiy  nawinął ,   ai  trafił  na  swego ,    tak 

doprał  się  garbu  na  grzbiecie,  ib. 
DOPRASZAC  ob.  Doprosić.     DOPRAWDY  ob.  Prawda. 
DOPRAWIĆ  cz.  dk. ,  Doprawiać  ndk* ,   Doprawować  kont. , 

dopowiadać,    dogadać,    domawiać,    MitthttL ,    Miitt%if^ 

UUf  §11  (?nbe  eriJbf^n-  s^-  >•  biM^tmiu^  bopramim,  bos 

pritjn,  bopniitm;  /{j.  AOCKaaamB ,  Aocaaauaainft.  Do- 
ppszcsaiąc  pierwszemu  ikładacsowi ,  tey  hiftoryi  do(U- 
teczniey  rozprawować,  chcemy,  cośmy  umyślili,  im  na- 
krócii^y  do  końca  doprawić.  Radm.  2  Mach.  2,  29.  -  Jn 
mai.  part.  dobzdurzyć ,  dobaiać ,  dopieść ,  |ti  (Stibe  fć^fo^s 
Qft!»  $•  Doprawić  roli ,  rolą  do  zasiewu  zupełnie  przy- 
gotować, uprawę  roli  (kończyć,  bal  Jelb  o6E(ig  jnberefs 
ten,  hefitUen,  |nr  €iMt  fertig  mad^en.     Roli  doprawić, 

to  ieft,  poczętą  bydi sprawianą daldy sprawować.  Szczerb. 
Sajc,  455.  Jeszcze  nie  doprawił  winnicy,  aby  mogli  s 
niey  owocu  porywać.  1  Leop,  Deut:^o,  $  ogóltiie:  do« 
działać,  dokonać*  dokończyć,  ukończyć,    frftig  ma<^eil« 

beenben,    DoUrn^fn  (Ross.  4onpaBKin&,   AoapMnx4m 

zupełnie  ułożyć,  długi  odebrać,  40npana,  AOnpasKa 
naleganie  o  uiszczenie  długów).  Kto  co  buduie,  ieśli  do 
końca  nie  doprawi,  co  począł,  azali  nie  prófna  praca 
iego?    j0r*  Zbr,  2^S*      Jaieśmy    doprawili    budowania 


486  DOPROC    *    DOPRZĄSDZ. 


•wego*  Rty  Wit-  84,  6.  A  tak  ieft  doprawion  mulr  iSgo 
dnia.  Radx.  Neh.  6,  i5.  (dokopan.  Bibl,  Gd,),  Po  tćm 
-wszyUkiem ,  gdy  doprawił  lotyass  ko^ciof ,  russyl  woy> 
Iko.  Hac/z.  a  Kron,  35.  20.  (gdy  naprawi!  dom.  BibU 
Gd»),  Jeśliby  to  miałko  było  pobudowane,  a  mury  clo«- 
prawione,  tedy  królu,  nie  będziesz  mial  do  niego  przy* 
ficpu.  Budn.  3  Ezdr,  a,  34.  (wyftawione.  Bibl.  Gd.). 
W  zamku  komory  pobudowano  i  reaztę  rzeczy  po  malu 
deprawowano.  BaM,  Sk,  347«  Na  pofy  nie  doprawić,  in 
miedio  tełincutre.  Mąez,     $.  Doprawowa<^  się,  dokończyć 

apra\^y,  ben  ^Tpcel  entigrn. 

DOPliOC ,    dopruć  cz.  dM, ,  doporze  Fut^ «  doparać  ndk, ,  de 
pewnego  kresu  lub  do  końca  popróć .    bt^  WOMR  tletmeil  / 

auftrfnneii,  jertrennen.  /{ox#.  4onopóini>,  AonapuBaoib. 

t>OPUOSIC  się ,  zaimk.  dk, ,  prośbą  zy/kać ,    (td)  tV»^i  ers 

Mtten,    bttr4  SBitten  n^alren.     Dopraazać  się,  ndk,, 

prośbą    co    wyiednywać,     Httenb  ««ntm  aitNUm,  aHfu^ 

i^fn.  iSoA.  beprofiti  fe,  bpiabati  fe;  ^r.  a.  bopfcbof ifd^ ; 

liof/.  AOapoiHdiKli  (iS^r.  1.  bOpraMaCł  /{ojj.  AOitpo- 
<HID& ,  AonpauiHBacnb  dochodzić,  dopytywać  się,  eza- 
minować).  Chtop  biedny  nie  przeftaie  dopraazać  się 
awegp.  Mon,  68,  iSg.  Dopraazal  się  u  króla  ftaroftwa ; 
ale  kto  inszy  ie  z?apa!«  Ojf,  Wyr,  Dopraszal  się  o  ten 
urząd  \  ale  się  go  nie  doprosił.  7>.  Nie  moina  sif  w 
tym  domu  szklanki  wody  doprosić.  Ojf,  Wyr,  DOPRO- 
^  SICIEL,    a,  nz.    dopraazaiący  się  czego,    bVt  Utn  etlDit^ 

«n(^iU ,  ber  tKnrirt^er  ^  tBitrfieacr ,  @upp(ic«nt    Po  od- 

daleniu  wielu  doprosicielów ,  Świnkę  Marcin  V.  na  ar- 
cybiikupftwie  osadził.  Krom.  293.  (Rs*  AonpocHtneAB 
indagator,  ezaminator ).  JW  rodM.  ieAJk,  DOPROSI- 
CIBLKA. 
DOPROWADZIĆ  cz.  dk. ,  Doprowadzać  ndk. ,  «i  do  pe- 
wnego  kresu  przyprowadzić,    zaprowadzić,    bU  tllti   ft\b' 

test,  gefeUcii  />/-.  €tjig.;  Bh,  boprpwobltt,  boprowobint; 

Bsi  doprattitiy  dopegljati;  Kcf.  dopelati ;  Cro.  dopelyati , 
dopelyiavam  •,  £e,  AOnpOB^HiiiH ,  npOBOAHmfc  AO  ype^ 
«eHHaro  M'&cnia,  AOcmaBnoift,  AOBecmH.  Do  miaila 
go  doprowadził.  Rey  Pojl,  P,  /».  6*  Bogu  dziękuiemy, 
ie  nas  do  tych  iwiętych  mieysyc  doprowadzić  raczył. 
Warg.  Radź.  61.  Nie  znam  tu  nikogo,  ktoby  driące 
kroki  raoie  doprowadził  do  niego.  Teat,  4 9,  94.  Ze- 
glarfki  kunszt  do  nayodlegleyszych  krain  chciwość  zyiku 
doprowadził.  Kras.  f  od*  ^^  i65.  Myśmy  cię  doprowa- 
dzili do  (łanu -tego.  Kras.  Pod.  a,  8a.  ^  Prosiłem  go, 
ieby  zaczętą  rozmowę  do  końca  doprowadził.  Krat. 
Pod.  3,  i54.  (dociągnął).  Ufam,  ie  równie  zemną 
będziecie  utrzymywać  i  doprowadzać  do  końca  to  zaczęte 
dzieło.  Gaz.  Nar.  1,  187.  Sr.  Aug.  Doprowadzam  do 
ikutku ,  Cm.  dapernasham ,  |<b  h^tOett^eHi^e.  DOPRO- 
WADZICIEŁ,  a,  m,  doprowadzaiący,  bet  i^infllbrer, 
i^tnbegleitet.  J3#.  dopratitegl,  £ccl.  AonpaBiioieAb,  npo- 
boahhkI),  npOB03|caniou. 

I>OPRZ\DZ ,  doprzągt ,  cz.  dk. ,  doprzęźe  Fut. ,  Doprzę- 
gać  ndk. ,  do  zaprzężonych  przyprzęgać ,  nO<(  Ote^t  blt^U 
ilQfp«nneil ,  PCrfyttHlieil,  Ani  ięzyk  ibiclnych  spraw  do- 
goni, Choćbyr  B.  £pira  byilrych  do^raągŁ  koai.  Miajk. 
Ryt*  lag. 

DOPRZ\SDZ,  doprządł,  doprzędła,  cm.  dk.y  doprsędzie, 
doprzędę  i^ur.  Y  Doprządać  ndk,^  wyprząćdi ,   przędzenie 

ikończyćy  9P((ettb^  ju  Snb?  fpitmen,  au^ffinneii.  Bh  bps 


DOPRZEDADZ    -    DOPUSZCZENIE. 

y^iftli  bpptfbl,  botMtt,  bPphbath  Kg.  dopr^ftl ;  5r.  s. 
bP^fcb^K))  i{«.  Aooptcin& ,  Aonp«AUB9un&.  Parki  iycia 
przędzy  doprządaią,  i  nigdy  nazad^nit^iniewiiaią.  Bardx» 
Tr.  10.  Tak  Krasaowi,  gdy  w  fa|oitt  Parki  doprządaią 
Żywota  AsayryiCkim,  iakeć  poległ  Kraasie  I  Bardz.  Lukk.  4. 
Płynęły  hoyne  wszyAkim  łzy,  gdy  iego  nici  tak  doprzę* 
dta  Klotp.  Miajk.  Ryt.  a,  137. 
DOPRZEDADZ  cz.  dk.*  doprzedawać  ndk.^    wszyftko   do 

reszty  wyprzedadi,  aM  «etfattfftt^  wUenhi  beu  SRrjt 
perlanfen.  Bh,  bpprpbati,  bpprpbaipam ;  Rg.  doprodatii, 

-daayam;    Rs.  AonpoAambi    AOnpOAZBamb.      Kiedo- 

ptzedadź  Rs.  HeAonpOAamfr,    nie  wazyfiko  wyprzedarli. 

DOPSOWAC,  DOP&UC,  cz.dk.,  do  azczętu  z«psać,    po(< 

lenb^  ^ecberben ,  %u  ®ntnbe  ńMtn;  Co  było  płomie- 
niem nie  popsewand  abo  dopsowano,  to  rzeka  zalała. 
Zap.  Wez.  B.  4.  Dzi^  wszyftkiego  dopaował ,  czego 
był  nie  ikaził.  Zrn,  Pojl.  3,  663. 
DOPUŚCIĆ  cju  dk,.  Dopuszczać  ndk.  ^  nie  przesakadsać  de 
czego,  pozwalać,  zezwalać,  gulafTeR/    oerflftttcn/    gfllfb' 

miden,  gewdbten,  U^^n,  Bh.  bopKflitt  bopautrrim.  ^r.  1. 
bopuic^tt ,  bppnściam ,   bopufcbcHi  #   bp^iifcbcitiii  /   *^t> 

pufc^CiUŚ;  l^i/.  doputtit,  perpuftit,  dępMshati ,  perpu- 
shati,  donehati ,  napuAiti;  C//i.  dapuaham  j  Sla.  pripu- 
ftiti*,  /igr.  depńftitA ,  dopi^actati ,  dopusetftTati;  Bs.  dopu- 
ftiti;  Cro.  dopuaztiti,  dopuscham  ;  Dl,  dopufstiti;  Ross. 
AonycmMinb,  Aonyciiacnb;  Ec.  Aeny^te*  R^E  ^^ 
dopuszcza  nic  na  tym  iwiecie,  coby  nie  jniało  na  iakie 
wyiić  dobro.  Zab.  16,  367.  .hepiey  mate,zie  dopuścić, 
niieli  wielkie  ponieść.  Kłok.  Turk.  a4«  Rzecz  głupia 
dopuścić,  czego  aię  nibrzed^  moina.  Ttat,  4a,  d.  B, 
Boiaźń  mówić  mi  nie  dopuszcza.  Teat.  5^  b,  3i.  Chciał 
mówić }  lecz  rozraewnienie  i  łzy  długo  nie  dopuściły  mu 
głosu.  Gaz,  Nar.  1,  178.  Więcey  nie  powiemy  bo  mi 
sekret  nie  dopuszcza.  Boh.  Kom.  a,  181.  Kiecham,  do- 
puszczam, sino,  Urs.  Gr,  a55.  Dopuśćmy,  niech  mówi. 
Boh,  Kom.  4,  95.  Przed  sądem  burgrabikim ,  nim  ta- 
czną  sprawować  swoię  rzecz ,  biorą  pozwolenie  mówiąc: 
Panie  Woycie ,  dopuść  sprawy ,  *  albo  sprsyiay  mówić. 
Saa:*  Por  z.  58.  Dwom  kazał  aię  wracać  \  trzeciego  ii 
nie  pobaczył,  dopuścił  wyiśdi.  Wys.  Ah  a63.  $.  Do- 
puszczać się  czego,  broić  co,  ettPa^  (93Kel)  brd^Mi 
yerAben,  fi^  erlaube n.  ^A.  bpćfnim  fe>    Na  tem  mieyscn 

dopuazczaią  9ię  wielkiego  błędu.  Salin,  4,  4 60.  *$.  do- 
puścić si^  Bh,  bPpu(lit  ff ,  •¥Uiari^  Jluprari^  cielesność 
popełnić,  Un^llC^t  tieibeil.  Uyirzał  Dawid  ionę  Urya- 
aza  i  dopuścił  się  ióy.  1  JLeop.  a  Reg,  1 1,  4.  (spal  a  nią* 
.    3  Leąp.).     Gdy  kobieta,  dziecięcia  się  dopuściwszy  •  z^* 

bitaie...  Sajp,  Poji.  s,  {Hm,  bie  $11  %ait  %tUmmn 

i(l  )♦  S«  oliter.  Na  dobre  mi  wszyilko  wyaato  i  gdy  sif 
tak  lubey  sercu  dopuściłem  ionki.  7'etfr.  43, 6. 5o.Z7/tiziŁ 
gdym  się  a  nią  złączył ,  ba  i*  llti(b  mit  i^r  Vf fbanb.  DO- 
PUST, u,  m,  DOPUSZCZENIE,  ia,  n.  praepuazczenie 
•  czego  na  kogę,  zdarzenie  komu  czego «  zesłanie  czego 
przeciwnego  na  kogo,  zrządzenie.  Uf  ^lllaffltag,   93etii> 

U9viH,.%i%ViHt  M  ^tiO^inmi*  Bh.  h^i^vifStit\fatum\ 
sio.  b(ppuf telli;  Sr,  1.  bppHfibcieiii  (^/av.^^P^'^^^J^> 

Cro,  dopuacbenye  t  pozwolenie  )  ;  Rs,,  Aónyckb ,  AOny- 
jg^Hie.  Tu  się  teraz  podobno  ile  mogę  dociec ,  Niebo 
uiprawiedlewić  ohce  praez  dopnft  kary.  Które  na  mnie 
tak  długo  patrzało  praea  aapary.  Min*  Ryi»  1*  197*   Sj$ymi 


DOPUSCICIEJ!«  •-    DORACROWAC. 

S,  W»  39.  J  na  franta  lisa  dopuft  boiy  spadt  lednego 
rasu,  Dobrze  od  wietrzonemu  nie  umknąt  ielasu.  Zad, 
i3,  aSo.  Tręb.  Dopulty  boskie  odeymuią  kraiowi  uiy- 
tecsnych  oby\ratelów.  A/0/1.  68,  A71.  Dopull  ra  mnie 
boiy!  T^at.  34,  c.  d3.  Gdy  sgubić  cię  do  reasty  ze- 
chce dopili  boiy ,  Ot  tobie  posew  woiny  o  wioikę  po- 
loiy.    Zad.    16,    izb, .Nar,       Dopusscsenie     aic    csego^ 

sbroienie,  btc  ^etńHną,   iBege^und  fUier  Mfen  j^aiibs 

Inng-  DOPUSClCŁ£L,  a,  m,  dopusaczaiący  czego,  bet 
^alaffer ,  SSetfttgrr.  Ragi  dopuuactitegl.  W  rod*,  ietijk. 
DOPUSClCIfiLILA,  Rg.  dopuustitegliaa.  DOPUSTNY, 
a,  e,  -  ie  adu,,  do  dopuszcsenia,  |il(a(bat,  JllUfUd^* 
^  Rg'  dopulłiy;  Vd,  perpuftliu  (£c*  BoaycmMineAHO  con- 
cedendum  \ft)* 

DOPYCHAĆ  9b.  Dopchać. 

DOPYTAĆ  się,  *aimk.  di,  ^   dopytuie  aię  Pr.^   pytaiąc  do« 

wiedzieć  się,  dóy^di,  etfradett,  etforfc^en,  bntd^^ta^cn 

f tfa(^re«.  Bo/l  boptatl  fe ;  Ross.  Aouhiznambcii ,  4oniki- 
aiUBaioc&;  Vd,  sbarati,  dobarati;  Sr.  i.  bopTafd^ilci* 
On  milczat ,  i  dopytać  się  na  nim  stowa  nie  moiono.  SA, 
Dz,  833«  GKapia ,  ie  się  nikt  stówa  nie  dopyta.  Hor, 
sai.  54«     Stówa  się  na  nim   nie  dopytasz.  Cn.  Ad.  493. 

mun  bitngt  (e'm  ®on  9011  i^m  f^nani*    Pyuiąc  go  o  ró- 

±ne    rzeczy,    dopytał  się  na  nim,    ii  miaY  chrzeiciankę 

matkę.  SA.  Zyw.  a,  66.  et  bfad^te  fo  vtel  oott  i^m  bet^ni, 

^a$  .  •  •  Kiedy  tak,  to  się  tatwo  dopytam.  Tśat,  3o,  A. 
67.  (pytaiąc  anaydę,  doydę,  trafię,  U^  19efbe  e^  leic^t 
CtfrageN.  Alesandrów  nie  dopytasz  się  w  niebie ;  bo  na 
nie  nie  zarabiali.  BirA.  Zyg.  pr.  (  nie  znaydaiesz  ich  tam , 

hn  mirft  fie  ba  ai4t  rtftagr o ,  nkbt  ftnben ,  nu^t  antfftnbig 

tUad^eil).  $  aiitgr  Stuga  móy  dopytat  się  do  moićy  szka- 
tuły ( dobrał  się  do  ni^y ,  et  ^t  M  Abet  llieitte  ®d)Atlt.(le 
flemacl^t}.  2.)  DOPYTOWAC  się,  DOPYTAWAC  się, 
MoimA.  ndA.<,  Dopytuie  się  Pr.,  Dopytywać  się  czfil.^ 
dowiadywać  się,  wywiadywać  się ,  pytaniem  dochodzić, 
tiac^frageil;  no^fotid^etl.  Sr.  \.  bO|Wtll9n  inquiro\  Ross. 
pacnpocifiii& ,  pacnpaaiHBainB »  (cf,  Aoauraatnk,  40- 
nuinuBa[n&.donkęczyć  na  torturach,  pytkach).  Srogie- 
sai  mękami  dopytawano  się  na  nim  niektórych  artykułów 
nauki  iego.  Ban.  Hfl.  3i.  Niielim  z  kancellaryi  wy- 
szedł ,  "dopytywałem  się ,  gdzie  którego  pana  kassa  ftoi. 
Zab.  i3,  191.  Jam  się  u  wielu  dopytywał  %  pana  tego  ; 
n  kaidy  mi  powiedział ,  ie  o  nim  ani  słyszał.  Boh,  Kam, 
9,  186.  W  kaid^y  rzeczy,  gdy  się  dopytywał  na  nich 
król,    nalazl   ie  nczeńsze  nad  wszyftkie  mędrce.    Radx. 

a  Dan.  1,  20.  (o  które  się  ich  pytał,  Bibi.  Gd.  Tu  masz 
tylko  wizerunek  tych  rzeczy,  a  potćm  się  prawego  gruntu 
£  tych  początków  dopytaway.  Rey  Wi*.  Dopyta wać  się 
odpowiedzi.  FraM.  7fs.  £,  4.  6. 

DOR\QAG  ex.  dA. ,  Dorębywać  exftl. ,  Dorębuie  Pr. ,  do 
pewnego  kresu  lub  do  reszty  porąbać ,  przerąbać ;  więcey 
ieszcce   do  i  ni   porąbanego  przyrąbać,    bU  WOl^ill  (^atfeil, 

9oaettb<  netu  l^atfeii ,  btit<IMcn ;  nocb  meftt  flein  iatten, 

Rs.  Aopydamb,  AOpy6iinifc ,  Aopy6aHle ,  AOpydfta. 
DORAHIAC  ob.  Dorobić. 
PORACHOWAĆ  cz,  dA.,    Dorachowywać  cx/?/.,    fkończyć 

rachunek ,  |ii  ^nbf  tecfttien ,   Att^ted^iif tt ,    bie  CKe(bnniig 

.  fllbeil*  Rg*  dobroitti,  Rs.  JiOCHainainl ,  Aoc^tiaiUBamft* 

•    luiem  tey  autimy  dorachował.      $.  Przyrachować,    do- 

ikdź  do  racdnmkUf  (bl|ii  tec^nen*    Dortchuy  dodaiesię- 


iiaDORA,CZU    -    ♦DORAZOWY.      487 

ciu  tysięcy  dwa  leszcze.  Ld.  a.)  Dorachować  się,  zmimk.^ 
doliczyć  się,    rachuiąc   dóyść,    znaleźć,    ettec^neil^    ttUls 

tec^nen ,  burcft  Ołec^nen  ftnben.     Nie  mógł  się  lat  swych 

dorachować.  BirA.  RA.  C,  3.  Lądwoby  się  korcem  maku. 
powinnowactwa  dorachował.  Rys.  Ad.  34.  W  takież 
sztuczne  okienka  regieflra  zmalował,  iibym  się  z  tobą  za 
fto  lat  nie  dorarhował.  Teat.  45,  c.  6.  Wyb.  Kul.  Wię- 
c($y  nad  fto  osób  dorachować  się  nie  mogli.  Gaz.  Nar,  1, 
a6i.  Skąpy,  uftawicznie  licząc ,  iadnego  szczęścia  do- 
rachować się  nie  moie.  Mon,  73,  749^ ,  Ross,  HeAO- 
HecoiBcfl,  HeAOHHinainicA. 

na  DORA^CZU  ob,  na  Doręczu. 

DORADA,  y,  i.,  doradzanie,  porada,  gtttet  (Raf^,  ttntets 
fM^Ung  mit  (Kat^.  Potrzebnie  pomocy  i  dorady.  Teat, 
19,  c.  28.  DORADNY,  a,  e,  -  ie  adv.  ^  umieiący  ra- 
dzić ,  bet  |n  tat^en  mii.     Niedoradny ,  b^r  nfc^r  }u  ta* 

tjen  WelJ.  ^^*  ncs?iWinn,  nenasvitliu ) ;  Zmyślny  wy- 
dzierca,  zwleka  ze  ikóry  niedoradne  sitroty.  Zab,  9,  46. 
Zabt.  DORADZCA,  y,  m.,  DORADZICIEL ,  a ,  m. , 
docadzaiąry  do  czego,  hit  ^UUt^^t ,  8lntat(|et,  Olatbge* 
bet  lOO^tt.  Rs.  npHroBOp^Hal).  Natchniony  mu  byf  ten 
krok  od  iego  doradzców.   UJl.  Kon  fi.  1,  71.       W~  rodzaiu 

ie4Jk.  DOKADZICIBLKA,  bif  ^ntatl^etiRn,  STtttttt^etinn, 

CKatbgebetinn.  doradzić  cz.  dA. ,  Doradzać  ndA. ,  na- 
mówić radą  na  co ,   podadi  iaki  sposób  komu  na  co ,    ans 

•  tat^en  /  ^ntatOen ,  «n  bie  i)anb  geben.  Vd,  nastrcurati , 

TSYititi,  persvituvati;  Rs.  apMcosl&inoBanTl ,  DpiicoB'^- 
mbisamb,  HapasyMumB ,  HaAopaayiiHini  ,  kaa*/* 
MaoiB,  HaAoyMAHBamA ,  npucyAHiii&,  npHcyiKftnifc , 
npiicy?KAaai% ,  npiaroBOpHniK ,  aparoBapnaanifi,  npH- 
maKHyoil,  apumaKUBamB.  Jakby  temu  zabiedź,  do- 
radi  mi.  Ttat,  5,  6.34.  Proszę,  .doradioie  mi,  co 
mam  czynt6  Teat.  a6,  d.  5.  Król  szczęśliwy,  któremu 
mąi  taki  doradza.  Teat,  45,  </,  17.  Wyb.  Schoway  się 
z  swoiem  doradzaniem,   l^eat.  18,  94.  (b  swoią  radą). 

dorastać  ob.  Dorosnąć. 

DORAZIC  cz.  dA.,  klęfkę  spełnić,  dogubić,  dobić,  doko- 
nać ,  ooUenW  aufreiben ,  ben  ®atau^  mn^en ,  ein  (gnbe 

tnac^en.  Boh.  b0taa9ti,  bOta^eti*  Niech  iywy  ogi«fi  % 
nieba  padnie  na  nie ,  A  ty  ich  doraź ,  ie  iaden  nie  wl)a<r 
nie.  J.  Kchan.  Ps.  2o3.  -  j.  transl.  Było  północy,  a  sen 
trolk  i  ciał  dorazit.  Zebr.  Ow.  a 54.  curas  et  pectora  sol-* 
uerat  ^  cf.  domorzyć).  Rękawy  zawinąwszy  obie  po^pie- 
szaią.  Rąk  nie  cziiią ,  ochotą  pracy  doraiaią.  ib.  128. 
Jiudio  faUente  taborem^  dobiiaią,  docieraią,-  dokony- 
waią ).      $.  Dorazić  komn  ,    trafić    mu  w  raz ,    doiąć  mu , 

dobrać.  Cn.  Th.  elnem  H^  auf  bie  nennte  $aiit  f ommen , 
'  bi^  an^  £eben  femmen,  ibn  X^^i\%  fmpffnben  lafTen.    %. 

doikonole  lub  zupełnie  wyrazić ,    DOUfommen  au^btótfett  ^ 

bef*teibett,    wti^ellen;   tjpttt«gen.     C«cftokroć  zda  się 

panom,  ii  pochlebca,  by  nayniewftydliwszy ,  nie  do 
końca  iakoby  doraia  ,  ani  wssy(i kiego  wypowiada,  Gorn. 
Dw.  63.  Gdy  ty  ieszcze  będziesz  mówić  o  to  z  królem , 
przyidę  ia  za  tobą ,  i  doraię  a  dokonam  stów  twoich, 
1  Leop.  3  Reg'  1,  i4.  (doloię.  3  /<eop.  dobiię ,  dotrę), 
DORAZLIWY,  a,  e,  -  ieadv.,  do  oftatniego  (łopnia 
przeraźliwy,  l^bd^fl  butc^btingmb.  Z  soki  (łraszliwt^mi 
trze  chwafty  szkodliwe,  przymawiaiąc  Hekatikie  rymy 
dorailiwe.  Zebr.  Ow.  348.  -DORAŹNY.  ♦DOK  \ZO- 
-  WY  ^  a  y .  e ,  .  do  rasu  c^yli  od  r^zu  iiatychmiaR  aię  od- 


488 


nOROZEC    -    DOROiia 


I. . 


prawuiący,  tllf  8<r  Ctflf  gefi^e^ftt^.  Doratiie  albo  do-> 
razowa  prawo,  gorące  prawo,  iudicium Jlatarium ^  ba^ 
CUnbf f C^t*  <?a//.  ^r. ,   Vd.  shounirika  nameftna  aodba. 

PORDZKC ,  DORDZE WIEC,  niiak.  dk. ,  dogryzionym  bydf 
od  rdzy,  96(fi9  Int^rojlm*  Dordsaiy,  Dordze wiały , 
gtfllS  bnt«6dCtoilrt.     a.)  OordzalyoA.  Doirzeć,  Doźrzały. 

«•  DORĘDZIU,  na  DORĘCZU  adverbiaL,  pod  ręką,  przy 

Tęce,  na  pogotowiu,  (fp  bcti^anb,  |>arat,  fertig.  5oA. 
MpofP^ftt,  na  fnabć;  iS^r.  i.  nattieir^e;  KcT.  perrokach, 

rozhnu,  perrozi,  p«r  naredi  ;  ^j.  na  panic).  Potrze- 
buic  czego  zawzdy ,  muszę  mieć  zawdzy  ąa  gotowiu,  nie- 
którzy mówią  na  dorędztu  albo  na  dorcczu.  Mącx,  We 
Pani  masz  zawsze  na  doręcru  iaką  wymówkę.  Teat.  6,  5» 
Przyczyna ,  dla  którćy  niepow^ciągliwo&ć  zdrowiu  wadzi , 
taieft  na  dorędziu^  Birk.  Zyg,  a3.  W  •doręczy,  id.-n.p. 
O  pożytecznych  rzeczach  co  mamy  w  doręczy  Mówmy ,  a 
aYodaze  nam  się  wspomnienie  naihęczy.  Przyó,  MUt.  a42. 
-  NB,  Naftępuiący  przykład  na  oko  pokaźnie  irzódło  czyli 
azezep  tego  trybu  mowy:  hetman,  choć  aam  w  takim 
aiedoflatku,  co  do  rąk  ma,  daruie.  Tward,  W.  D,  55. 
PORĘCZNY ,  a ,  e ,  -  ie  adv, ,  na  doręczu  ,  pod  ręką , 
przy  ręce  będący,  U^  Ux  jjatt^  ff*  Nfilt^m^,  fertig^ 
lereit,  l^ft^L  yd.  perrozhen,  narozhen;  Rs.  aobuib; 
Ec.  HapyiHUB,  npeApyMHUU.  Prtyh,  Lut.  3 17. 
DOROBEK,    -   bku,   m.    nabytek  pracą,     h^i  ^eMtntt ę 

erworbcne,  r ratieitetr^  iSetmigeir^  Serbienfi:.  Cm.  p«r- 

dclkj  Ross.  aancHinóe,  có6aHa,  cóShubr,  HaXHBa. 
Gdy  pobrawazy  się ,  mąi  dóbr  iadnych ,  ani  iona  posagu 
nie  miała,  a  w  czasie  przemysłem  i  pracą  dorobili  się 
aubftaocyi  5  takowych  dorobków  dwie  csęlci  dzieciom , 
trzecia  ionie,  doftanie  się.  Oftr,  Pr.  C.  1,  aia.  Stat, 
JAt,  2 58,  Caeka  tam  na  cię  wieniec  prawdziwych  zaaług 
a  dorobku,  Zah^  i4,  ao6.  Żabi.  Miafto  wzaiemnych 
afektów  dorojbl^u  Naynieazczęlliwazą  piaz  mię  na  nad- 
g|-obku«  ChroUk  Ok",  4oa. 
DOROBIĆ  ex.  </i.,    DORABIAĆ  ndk.,    roboty  dokoń- 

«yć,   |n  (JttJe  «rte!tett,  rlne  «rtelt  keenbigm,  enbeti. 

Boh.  bobetatf ,  bobetemati  \  R^.  dorabiti ;  JCm.  dadęlam  \ 
VcŁdoldjati,  dolvpraviti ;  Rs.  Aopadómanift ,  Aopa6o- 
jziUBamjb,  cpa6óinainfi.  Jakoimy  lai  tę  pracą  rozcząć 
imieliy  Tak  o  to  niechaj  nie  mamy  przywary.  Żebyśmy 
łiy  zai  dorobić  nie  chcieli.  P,  Kchan.  J.  9.  Gdyby  J:o- 
mu  iona ,  z  którą  grunt  czynszowy  waiął ,  umarła ,  pó- 
iiby  nie  zasiał,  tedy  mu  będzie  wolno  dorobić  i  zasiać. 
Sttcz^rb.  Saa.  454.  Ręce  tóy  fiatuy  są  dorobione;  ale 
większa  częić  Aaroiytna.  N.  Pam.  5,  3ai.  ( przyrobione , 
przysądzone,  Angefeftt,  «ngffłA(ft)»  Będę  oftatka  prośbą 
dorabiała.  Marszu  a33«  (do  końca  doprowadzać).  Nie- 
dorobiony, niedokończony  Bis.  He4opa&óniaHHUB,  tttts 
^oOenbet.     Dorobienie,  ukończenie,    Rj.  40A'BjiKa,    40- 

4'BAaHie,  40i4tlAaBaiiie,  bif  S^olTeiibitiig,  IBeenbitiig. 
$.  więcóy.  do  I ui  zrobionego  przyczynić,  tlO((  tBf^t  bd^tt 
msĄttię  tMrfrnigm,  grbeite««  Nie  wyftarczą  nam  asafy 
na^  kaiąiki,  kai  fiolarzowi  dorobić  ieazcze  trzy,  Ld. 
f.  Dorobić  kogo,  doniazczjć.  dobić,  efitfm  bes  ®atMl 
itacbeB.  Jui  ledwo  dychaiącego  ani  ailnego  bronić  aię, 
dorobił  mieciam.  Off.  Wyr.  §.  Dłonią  komu  dorobić, 
foimis  ca^dtrt  ^  expaimar9,  Masz.  Wyczosać  kogo ,  do- 
brze za  łeb  dorobić,  urwać ^   d€p€xum  alicuem  reddte. 

U.  rtnri  ««^piAgebi,  bttt<^Ml(ni,  t^n  t^^tiglubetfen^ 


DOROBIĆ    ^    DOROSHA^a 

s.)  DORABIAĆ  aic  czego,  zaimk.ndk.^  dorobić  się  ciego, 
dk.y  pracą  przychodzić  do  czego,  nabywać  praaą  czego,  f|<|^ 

ttmii  etartritf « ,  9f rbirnr n ,  tt»ttbtvu  Vind.  perdeiati , 

perdobiulati,  perdeluTati ;  Crn.  perdęlam ;  Rf  n>mwniiril, 
MaaKBBanAcJi.  Jam  bI^  a  łalki  Pana  Boga  pieniędzj  do- 
robił. Tmat.  8,  ó»  tS.  Raazą,  klazecskaaii,  dorobiliśmy 
aię  chleba,  i^.  a6,  i^.  4.  Ubodzy  kmiecie  .wołmi  dera- 
biaią  aię  chleba.  Vol,  Leg^  s,  1671.  Małeni  rzeczami 
gardzić  nie  trzeba  temu ,  co  się  chce  dorobić  chleba.  Cn, 
Ad^  471.  Mądrością  aię  ftaray  sławy  dorabiać.  ?ilch. 
Pilch*  Sali.  3.  Koronę  męczeńiką  mu  dano,  miersem, 
ogniem  dorobioną.    BirA.  Gł.  K,  aa«  (zarobioną).  Bon. 

,  mpy40BUi;.  DOROBKOMnr,  DOROBNY,  a,  e,  od 
dorobku,  dorobiony,  tarobiony,  tXVt\t\i!tX,  KtbUttti 
rmorbm-  Cały  móy  maiątek  ieft  dorobkowy.  Ttat.  1&1 
110.  Dobra  dorobkowe,  ib.  9,  76,  Dorobne  aubftsDcye. 
A.  Zamcy.  53.  Dorobkowe  aubiłancye.  Oftr.  Pr.  C)ff.  1, 
3 1 3.  B  własnego  nabycia  pochodzące ,  róine  od  sptdko- 
wych  czyli  odziedziczonych* 

DOROCZNY,  DOROCZY,  a,  e,  DOROCZNIE  adp.,  trwaty 
przez  rok,  albo  do  roku,  (doczesny),  fftt  rUl  3'^^^  i^tł* 
lia^f  fin  3a^t  b«Beni^*  Konsul  doroc^y.  Chroi^  Far*. 
61.  Doroczne  im  urzędy  pofłanowił*  Bifk.  Zam.  3i. 
Przeor  doroczny.  Bzów.  Rom^  117.  Kaznacaam  aS  duka- 
tdw  na  lampę  doroczną,  aby  na  kaidy  dzień  czasy  wiectae- 
mi  gorzała  w  grobie  P4ńikim.  Warg*  Radź.  89.  $•  Co* 
roczny,  (co  rok  przypadaiący ,  UttUdf,  alli4bflł<>,  ^^^ 
3«bre  gefiflig  Obet  ff^  ffeignenb.  Doroczny  wylev  Miln* 
Botśr  ai3«  Dał  im  doroczne  dochody.  SA*  Dz.  668. 
Eteoklea  1  P.oliaicein  o  królefhro  s  aobą  taką  ucsynili 
zgodę ,  aby  na  przemiany  doroczne  panowali.  C/v«  ^^» 
368.  "  $•  Roczny,  w  rokn  przypadaiący ,  3^^'^'*  Wierii 
w  dzień  doroczny  koronacyi  J.  K.  Mici.  Zab.  9,  sS.  (c£ 
urocaylly  )•  Dzień  doroczny  urodzin  J.  K.  Bllci  był  ob* 
chodzony  iak  nayuroczyfcićy.  Gaz,  Nar.  a,  61.  IH^J 
dlii  doroczny  /^ dzień  )  natalis.  Nag.  Wirg.  494. 

DORODKOSC,  ^ci,  i.  kaztałtno^ć  co  do  osoby,  pospolicie 
bierze  aię  za  wyaokoić  wzroRu,  id^Ut  b^b^  (Bejlalt,  Mi^ 
netKuĆfi.  (Rs.  AopóĄmocm^y  40pó4ciBBa  tyłowate^ć, 
otyłość).  Dorodnoić  potrzebuie  zupełnego  ciała.  Pf^^* 
£A.  a63.  DORODNY,  a ,  e,  •  ie  adv.,  kształtny,  przy- 
swoicie wysoki ,  moffl  9€italtet,  von  f^inettt  8Bn(bf<p;  Cro. 

narochit;  (it^. /|opÓ4H&iii  otyły )»  Ten  grzeczny,  ładay, 
ów  piękm'óyazy,  dorodnićyacy.  T€at.  ag,  c.  4.  $.  Ob- 
ficie rodzący,  syany,  fnid^thir.  Sady  dorodne  boyną 
dań  nosiły  J  pod  buynym  owocem  gałęzie  chyliły.  Zab* 
1,  99.  Są  dorodne  trawy  aa  brzegach  Jzmana  cichego* 
Bardz.  Tr.  a66* 

DOROSNĄĆ,  "DOROSC  niiaA.  idnt.y  Dorafiać  n<»., 
dóyśdi  miary  wzroftu  ,    ^Htt  M^fen  ,    nWi^itU  ,  !« 

SDncbfe  errrid^rn,  W  »o(in  io<Kbfttii  Bh.  bonijit,  boroft^ 

botofln^  b0rojl«ti;  Cro.  doraazti,  doraachami  Rg*  do- 
riftieti;  Sr.  1.  bor^fhl^ti;  Jl*.  Aopocmn,  40paciniixił> 
Ec.  npeso^pacmaniR ;  Sr.  a.  f e  ff^ofefib.  Z  ctiopca  Tvy* 
rósł,  a  do  chłopa  nie  dorósł.  Rys.  Ad.  79.  Gdy  iiii  d»* 
raftało  dziecię,  codzień  wdzięcznidyaza  ktaanoić  woblicsn 
ióy  się  rozwiiała.  Mon.  65,  593.  Doraftała  Ccrery  ie-- 
dyna  córka,  n  dalszą  niepłodność  aaaa  Frozerpiaa  jha. 
Ufirz.  JCt.  i9.  Wilezę  doroanąwasy  apót  z  psami,  witt* 
goniło.  Etęp.  8a»    jioroiiiiem,    *I>orottczeai0y  ^^ 

R0« 


DOROSŁOŚĆ    -    DOROTKA. 
AOSŁOSC,  iciy  i.  d<Syici«  rolmeni^m  do  doyirBaftfy  pe- 

17,  (Me  Ct»a4fen(rit),  ppafoniiiiiit^  fS^aiiśtfinm ,  3ns 

gfnbtdfe;    Sn    I.  berofln^fci;  £<^.  AoptcmAocmii.     Nie 
-wychowałem  mlodsieńców  ,     aniih  ktt  doro^sczeniu  wy- 
chowa! panienekr  1  Ltop,  Jet,  33,  4.    (ku  doro^nieDiu. 
'bLeop,  ani  odchowatem.  BibLGd,)*     $.  Dorospąć  ciego, 

Toanąc  osięgBąć,  oa^fenb  ettf U^f II ,  erlotiden,  tx%Mv^f 

fnoa^fcn.  Gdy  iuź  irzebif  konia  dorafta  ,  sęby  iego 
rsadase  bywaią,  Crasc*  3i4.  Diieci,  które  aiddaego  roku 
nie  dorosły  .  •  Gali.  Cyw.  1,18.  Z  iego  synów  iaden  się 
•wych  lat  doroi^  nie  mógł.  GHcx,  Wych,  F^  7.  Dora« 
ilanie  lat  lejt ,  kiedy  kto  mfodsieńftwa  dorafta«  S*cx€rb. 
Saar.  197.  Nowochrsczeńry  nie  chcą  dzieci  chrzcić,  aż 
rozumu  doroAą.  IV.  Pojł.  Mn,  aSÓ-  Jam  ieszcze  t<iy 
flolkonatości  nie  dorósł ,  iebym  się  z  iwiata  fmiać  miat. 
SĄ,  Zyw,   2,    i3.     Dorohiąć  kogo,    zrównać  się   z  nim, 

fizycznie  czy  moralnie .  einrm  dfioad^ffs  ff pn  ę  \W  gleid^ 

fOmtneil;  flC^  mit  i^m  tnefTin*  Dorosnąć  urzędu,  bydf 
zdolnym  do  niego,  mieć  moralną  donosnu^ć  przymiotów 
podług  urzędu,  finem  %mU  8en<t(bfetl  fepn.  Niesłuszna 
Vyło  o  typi  młodym  męiu  rozumieć,  iź  tey  godności  nie 
dorósł,' który  do  cnych  poftępków  prawie  dorósł.  Warg, 
Wai.  70,     DOROSŁY,  a,  e,  maiąry  wzroft,   okazuiący^. 

im  ma  lau  męzkie,  erwud^fen,  attfgewiicbfrtt ,   mannUti 

Cro.  Terszten  ;  Rs,  ópócAUH;  £c,  ^opoc^UB,  npeeo- 
apścmHUii.  Nie  może  bydź  obrati  na  urząd  iaden  nie> 
dorosły,  to  ieft,  młodszy  dwudzieftu  i  pięfciu  lat.  Sxex€rb^ 
Sax*  544.  Tak  dorośli ,  iako  i  niedoroili  bywaią  oszu- 
kani. Chełm,  Pr,  53.  Lata  dorosłe,  rozumiemy  w  mło- 
dzieńru  21  ,  a  w  pannie  22,  Chełm,  Pr,  97.  3^1^^e  bet 
~  SRAnbtitfeit,  Of^fidbrigfeit.  Slicznóy  twarzy  panienka, 
m  prawie  iui  dorosła  męia.  Sk,  Zyw,  2,  288.'  mannbat; 
panna  dorosła ,  na   wydań rn  ,  ma  lata  ,  Sr,  1.  Wnbol^tSIHI^ 

l^omnsf a  jeii|Pa ,  berofinfiq'ra.    Dorosły ,  DOROSŁEK ,  - 

łka,  m,y  DOROSTEK,  -  ftka,  m. ,  Sr,  \,  bptoflnff, 
ftOYOflniCŚf/  X  chłopca  wyrosły  a  do  chłopa  niedorosły ,  eist 

jnttgec  5ter(,  eln  inn^rtr  fBtirfd)f.    Niedoroftek,  dziecię, 

eftl  Ainb,  etn  Snabe.  Biada  tey  ziemi,  gdzie  królem  nie- 
dorostek Nar,  HJi,  4,  102.  W  piórwszóy  zaraz  lat  wio- 
lnie  niedoroftek  młody,  Niech  nędzę  i  woieńne  znosi 
niewygody.  Hor,  2,  11.  Nar.  2.]  Dorosły,  na  słuszną, 
to  ieft ,  na  przyzwoitą  miarę  wysoki.  Ojf,  Wyr,  90II  ges 

IbrtgeiR  ®iid^fe. 

JDOROTA,  y,  i.  imię  białogłbwfkie,  z  greek,  tłumaczy  się 
Boiy  dar,  Sototbea,  ©Ot(ben ;  Bh,  !Dcm«/  ©•!!«;  Sio, 
S>orou,  IDorotCa;  Sr,  2.  3)9na,  j^orta,  Crta,  fSorta, 
4>ettii«;  Sr,  x.  Crte ,  ISortii.   Dorotka,  doro- 

TECZKA  ,  DOKOSKA  ,  DOSKA  ,  DOSIA  ,  DOSIE- 
NEC2KA,  i,  i.,  DOSIENKO,  •TOSlENKO  xdrŁn,,  - 
Kieprzepłacona  Duroto  ,  Co  między  pieniędzmi  złoto, 
Toi.  ty  ieft  między  dzjówkami.  J,  Kchan,  Dż,  267.  Do- 
roteczka  moia.  Teat,  5i,  6.  xt  33,  37.  Teraz  do  pod- 
ziemnego w  grób  idę  pokoia ,  Tam  gdzie  wprzód  poszła 
nala  Dusieneczka  moia.  Groch,  W,  576.  Miłościwym 
mię  panem  -  ei  nazwała  Tosienku  ,  chocieć  mnie  nie 
aprobowała.  Kckw,  Fr,  44.     $.  Jn  malam  part :  trusia , 

ginpi,  głbpia,  dn  Wimpel,  (ein  IDniitniet,  efne  2)umttie;* 

Nie  namówisz,  nie  Dorotka. /łyx.i4</,  5i.  Nie  Dorotkąm, 
rzecze  który  z  posłów  na  pozór,  Nie  dam  się  ia  przekonać 
prośbą  ani  grofbą  ,     Ki  Dorotka  Dorotką  ,    waetie  ią 


BOROTCZY    -    DORWAĆ. 


489 


prżerobi4,  By  tylko  noc  do  namów  słodkich  naftąpiła. 
Opal,  Sat,  189.  J.  kiszka  w  wieprzu  naygrubsza ,  na- 
dziewana ,  ber  bitf  jle  2)arm  im  @*»eine ;  eine  febr  ^W^ 

D^nr|t.  lak  wieprza  zabiiesz  ,  będziesz  miat  kiełbasy, 
kiszki ,  maćki ,  dorotki.  Haur,  Sk,  69.  DOROCIN,  DOR- 
CZYN,    a,    e,    do  Doroty  naleiący,    a)crotCeen  s  ;   Bh. 

2)orćta,  3>ototćtii,  ^orctiU' 

DOKOWNAC  niiak,  dk. ,  Dorównywać  ndh,  et  czjll, ,  lupeł- 

nie  wyrównać ,» Dbflłg  gtefcb  fommen;  Sr,  x.  bownoiii* 

Ledwie  iednóy  cząfteczki  dorówna  wszyftką  swą  wielkb- 
fcią  wzroftu.  Sutz,  Pies.  3-  S,   2.     Smutku  tego  nic  do- 
równa cale.  ib,  1.  C.  4. 
DOROŻKA ,  i ,  i. ,  »  iłj.  4opóXKa,  cf.  A0pó5KKH.  Drv»d»jl-  \ 
ka,  faetoncik,    mały  poiazd   pospolicie  o  iedaym   konin,   \  ^ 

zaftępuiący  cięższe  fiakry,  eitte  leicbtf  .0et96bnU(b  elnfpjn? 

nfąe  SWlftb«CaU(<be.     DOROŻKARZ,  a,  //i.    wożący  do-  j 

rolką ,  ber  ©orof*! enfńbrer. 

DOROZUMIEĆ  się  xaimk.  dk, ,  Dorozumiewalć  się  ndk, ,  do- 
myilićsię,  domniemać  się ,  wrłllUtbełlr  mvX%m^%t^\^C' 
nOA'byM'BmHcil ,  Aor«AM»aHiBca  ;  Rs,  Aopaayja^Bmb  • 
AOpaayM^bBaniB.  Nie  wiem  wprawdzie,  dlaczego  się  me 
ftawit,  dorozumiewam  się  iednak,  ii  nie  to  musiał  czy- 
nić ,  co  byt  powinien.  Mon,  ^8,  70.  Można  się  doro- 
zumiewać,  ii  to  woyfto  przeciw  Francyi  czynić  *>«<*»>«• 
Cax,  Nar,  1,  270.  Kogo  mię  dorozumiewacie  się  bydź  , 
nie  iiftem  ia.  Budn,  Act.  i3.  25.  (kim  mię  bydi  mnie- 
macie. Bibl.  Gd,).  Dorozumiewanie  się ,  Dorozumiewa- 
nie,  Dorozumienie  się ,  mniemanie,  domysł,  bU  ®erłntt» 
tbUttg,  «Wntbm«8mi9.  Wszyftkie  te  odiazdy  w  tak  zimney 
porze  tworzą  rozmaite  dorozumiewania.   Gax*  Nar,  1,  48« 

DORSZ  ,  u ,  m.  ,  Lat.  Med.  dursus  Du  Fresne  -,  Dan. 
aor^f ;  Suec,  torsk ,  JsL  thoskr  cf.  Cer.  7>hxxtn,  miU), 
ber  J)Orf<b;  Rs,  Hasara,  gadus  cal/arius  Llnn*  w  Pru- 
siech  popiuchla  zwana,  Ś^tXaVi&)t{f  Gall,  merluche,  ryba 
mnieysza  od  łupacza  i  łowi  się  w  morzu  Baltyckiem.  Kluk 
Zw,  3,  96.  N,  Pam,  i3,  32.  Dorsz  suszony,. rozwożą 
tak  iak  sztokfisz.  Ilu*  Zw.  3,  296.  Od  beczki  dorszu 
i  sztokfiszu  po  2  gr.  Vol,  Leg.  5,  34o.  Dorsz,  głowacz 
suchy,  Cu.  Th. 

DORWAĆ  ex.  dk,,  Dorywać  ndk.,  do  koftca  urwać,  m- 

UnH  obrelfen,  »oflenb«  awdreiłen-,  Cro.  dori^ati-,  Rag. 

doaryatti ;  Rs.  ^opeaniB  ,  AOpMaamŁ.  Dorwiy  po^łronka 
naderwanego.    Tr.     $.  Wyrywania  dokończyć,    )U  <8«be 

ati^reif en ,  ba«  Slii^reiCen  enblgeti.    Skoror  dorwą  konopi, 

niech  ie  zaraź  moczą.  Ld.  §.  Rwaniem  przyczynić ,  nO(b 
tnebr  baja  rtrelfetl,  pflńrfetl.  Nie  do^ć  tey  szałwii,  trzeba 
i^y  ieszcze  dorwać.  Ld.  $.  DORWAĆ  się  czego ,  dopaidź 

czego,  uchwycić,  ftwtt^  ertotfd^eti,  erb«f<*e»,  ergreifen, 

erfcbniippett ;  Rs.  Ąopsainhcu.  Dorywa  się  zkądsii  oręia 
i  iui  obtaczaiące  go  nieprzyjaciele  trupem  ieią.  Staś. 
Num.if  20,  Bierze,  co  się  natrafi,  iąko  szczęście  padnie. 
Czego  się  moie  dorwać,  nie  brakuiąc,  kradnie*  Kfon. 
Wor.  36.  Ze  pan  dorwał  się  gotowego  grosza,  chwata 
bogu.  Teat,  1,  79.  Panicze,  którzy  to  dorwą  się  sub- 
ftancyi,  rozumielą ,  ie  to  dla  nich  Konar,  kiedy  tracą. 
Teat.  53,  c.  52.  Wiele  razy  dorwać  się  moie,  łyka 
wino,  ib.  22,  3.  Subcisiuis  horis  aHcuid  scribere^  i  tedy 
i  owędy  niektórych  godzin  dorwać  się  pisać,  kiedy  czasu 
zbywa.  Mącx,  ( ob.  w  derywczą ,  w  dorywki ,  w  dorwy , 
W  dochwatki,   w  dopadki).     J.  Dorwać  aię  dokąd,  do- 


jów /. 


€a 


490 


DORWAŁY     -i    SORZECZMT. 


bieds  dokąd ,  dopaiSdź  jdbąd ,    f{(^  mo^tn  a(f eff eti ,   «nf 

etnen  9ngenHUe  ^ineilen ,    eineii  tntien  ^hftetbn  wefiitt 

tll<t(^^n-  Jakożkolwiek  moźess,  dorwiy  fic,  prsyidź  ku 
Dnie.  Mącz:  Do  gór ,  które  tój  dolinie  przyległy ,  mia- 
ttm  tę  wolą  dorwać  się ,  gdyż  tylko  pic^  mil  od  miafta  \ 
ale  niebezpieczno  było.  Warg.  Radź,  112,  DORWAŁY, 
a,  •,  dorwany,  czego  się  kto  dorwat,  dopadł,  et(tff(^t/ 
ectoift^t  /  ergf tfff n.  Niedozwoion<$y  kryiomo  radoici  Ona 
pożycia  w  dorwafóy  ciemności.  Petr.  Hor.  F,  6. 
DORYSOWAĆ  cz.dk, ^  rysowanie  ukończyć,  Doffeob^  Wi- 

SeU^nett,  bie  "^ń^nrin^  obet  Hi  ^ei^nen  cnblgen;    Rs. 

DORYWCZY,  a,  •»  dopadły,  na  prędce  doftany ,  uchwy- 
cony, dorwały,  itt  bft  ®efd^iotiibtdreit  anfgegtiffen ,   tts 

t«f*t  /  etWifit-,  ergriffeil  ;  Cro.  podrizni  ,  podszechni 
'  subcUiuus)\  Sr.  i.  |>Ob^itIe|lte.  Jle  mógi  zebrać  włościan, 
f  dorywczym  orężem  na  uiłroniu  poda  wił.  Nar.  fiji.  3, 
1619.  -  /Jf^.Tadobrodzidyka  nieochybnie  dory wczemi  swa- 
tami się  bawi.  7«ar.  3,  33.  (  nieślubny,  ia ki  się. na  prędce 
zdarza}..   Dorywczy  syn,  porubny ,  z  porubftwa,  bękart, 

verfb^(n€t  SSeife  emifd^t^    9on  ber  6etre,   nne^elicb* 

Zbigniew  syn  dorywczy  Władysława.  Nar.  HJi.  3f  7. 
(syn  poboczny,  ib.  45.  z  nałożnicy,  ib.  eitt  nat&rUd^et 
6ol^lt»  $.  Na  prędce  zrobiony,  ikleiony,  dorazowy,  nie 
na  iirząd  zrobiony,  in  €Ue  genutd^t.  Czasu  dalszego  nie 
maiąc,  oszańcowawszy  dwa  kościoły  na  wzgórku,  oddał 
obie  te  dorywcze  twierdze  Bogucie*  Nar.  HJi.  4,  329. 
J.  Ucinkowy,  nieciągły,  w  dorywki ,  w  dochwatki ,  .na' 
urwy ,  Itntetbroc^en ,  rucTweife ,  (lof »eife.  Nie  dorywcze- 
mu, ale  poważnemu  czytaniu  praca  moia  służy.  Frtdr. 
pr.  Zaczęły  się  barce;  nieprzyiaciele  rozumiejąc,  że  się 
to  na  dorywczych  utarczkach  (kończyć  miało  ,  dawszy 
odpór  ,  nie  zapędzali  się.  Nar.  Hft.  3,  169.  Z  DO- 
RYWCZA, DORYWKIEM,  w  DORYWCZA,  w  DO- 
RYWKI, w  DORWY  adverb.,  w  dopadki,  w  dochwatki, 

na  urwy ,  nieciągłe ,  in  eiti^eluen  f r^fc^rrtt  *2lngf tiblMen^ 
tucfwcife,  (lojwetfe,  ntc^t  fortioJbrenb,  in  nntetbro^neti 

9[nf4tteit*  Nie  śmiał  w  otwartem  polu  (lawić  się  im;  ale 
uie  omieszkiwał  szarpać  ioh  dorywkiem.  Oflr.  H.  K. 
W  dorwy  ią  oałuie,  luctantia  otcula  carpit.  Zebr.  Ow^ 
89.  W  dorywczą ,  w  dorywki  robić  co  ,  gdy  się  co  zey- 
dzie  czasu  od  innych  robot,  subchUie.  Mącz.  Chcąc 
o  pismach  sąazi^ ,  trzeba  ie  wfkroś  przeczytać ,  nie  zaś 
z  dorywcza  tam  i  owdzie  nayrzeć.  Pilch.  Sen.  lift.  266. 
Cnota  nie  z  dorywcza  silną  się  ilaie  ;  lecz  w  równey 
zawsze  mierze  moc  dziedziczy,  ib.  2,  249. 

*D0RZ\DZIC  się  czego  zaimk.  dk.^  ściągnąć  nasię,  ftc^ 
§a)te(^ett'  Dorządził  się  wiecznego  upadku  swego.  Re^ 
Poft.  LI.  k. 

DORZAŁY  ob.  Doznały ,  doyrzały, 

DORZEC  cz.  </(.,  dorzecze  Fut.^  domówić,  anltebeit^  |tt 
Snbe  CCbeiL  Ledwie  dor^ekł;  ów  prosi  .  .  .  Z^br.  Ow. 
a8.  (Sr.  ł.  borleciacj  namówić).  DORZECZNY,  a,  e,  - 
"ie  adv.y  do  rzeczy  będący  (cf.  grzeczny),  Jttt  ^(ftf  bies 
nenb/  tAUglicb^  pafTi^nb*  oppos.  niedorzeczny,  niedorzeczny, 
ttnptffi^nb  /  ttr^taugnc^.  Chimera  ,  pospolicie  w  innych 
niedorzeczna,  Kłótliwa,  niespokoyna,  w  nim  ^łodziuchna, 
grzeczna.  Zabł.  Fir,  |5.     Niedorzeczne  figury,  zawiłe  fra- 

.    zesa.    Z<ibł.   Ar^f.    io3. .   Niedorzeczne  proiekta.     Tęat. 
27,  4.     Gadatliwość  njedprzeczoa.  Parz,  Lęk.  ao2«  (ob^ 


DORZECZKOSC  :-    DOSADA; 

od  nteczy ,  ob.  rzecz ).     Gniewała  .mię  niedoneene  iey 
reflek*ye.  Teat.  28»6i.  Subjl.  DORZECZNOSC,  zdatność, 

ftosówność,  bie  S^nglictfett,  SSowenbbarteit,  bal  ^nfams 

tUen^AfTi^n  /  oppos.  niedorzeczność  n.  p.  Cokolwiek  wiemy 
nadto,    ieft   ciekawość  próżna.    Dym,    niedorzeczność, 
z  których  korzyilać  niemożna.  Przyb.  MiU.  24 1. 
DORZN\C  cz.  dk.j  Dorzezać,  Dorzynać  ndk. ,   do  końca 
czyli  zupełnie  zarżnąć,  yolTettb^  Abf^ndbm  r  WegMUfibCIi; 

Bh.  boce^atif  bore}am>  Rg.  dor^zati:  Sr.  1.  borlin,  bes 
riiem,  borijam;  it^.' Aop'B'3anx»«  Aop^auMm^.    Nie- 

przerżnięta  ta  gałąź ,  trzeba  iey  dorznąć.  Ld,  Dorzynay 
mi  gardfa ;  bo  przyszedł  czas  mogo  przeznaczenia.  Hor. 
Sat.  1^3.  «  Dorznąć  kogo,  domordować,  dobić,  zarżnąć 
na  śmierć,  pr.  et  tr.  Doflettb^  tbbteil,  bAI  letteit  S^IIUt 
ma^en,  ben  @araug  md(bfn.  Zeby  mnie  t^ył  iuż  dorznąf, 
żeby  mnie  był  dobił;  lecz  żyię  na  nieszczęście.  7>a/.  43, 
c.  3i.  Wyb.  Już  się  też  tą  oftatnją  przegraną  w  karty 
dorznąf.  Ojf.  Wyr.  doniszczył^  dogubit  do  ollatka ,  wni- 
wecz  się  obrócił  )•     $.  Dorznąć  si<p  czego  s  trafić  na  co 

rzezaniem ,  mit  Cd^oetbeti  loorauf  fouuneiir  ttmai  erf4iiri« 
ben,  bnrd^  ^c^aeiben  beryprbcingfn*    Krwiby  eię  w  nas 

nie  dorznął,  na  twarzy  nam  bladło,  patrząc  na  owe  wi- 
dziadło. Pot.  Arg.  282.  i  puszczadły  nie  byłby  się  krwi 
dorznął.  ib.  662.  Zbladła  iakchufla;  nie  do  rzezałby  się 
na  nim  krwi. 'C/i,  Ad.  i3i2.  (cf,  płótnieć,  płótno). 
DORZUCIĆ'  cz.  dk.y  Dorzucać  ndk.^  rzucić  aż  poty,  do- 
cisnąć, dosięgnąć  rzutem,  M  (in  »erfrn,  tttit  hcm^^f 
eriangen,  ecret(^en;    M.  bobobitt,  boba^^ti,  bp^oacn; 

Cro.  dohititi  ,  dohitayam  >  dorerchi  ,  dorersujem;  Rs. 
AOKUHyniB,  AOKiAĄhiBSLmh ,  AOisiMpHymft,  AOtnmi- 
pasaio,  Ao6p9CHai&,  AoSpocaniB,  4o6pacuBa[iifc,  AO- 
MaXHyiiifc.  Tak  się  zbliżyły  woyfta,.że  ieden  drugiego 
dorzucał  kamieniem.  Twarda  W.  Uf.  74.  Fig.  Z  Łey  góry 
człek  dorzuci  tak  daleko  ol^iem ,  Jle  prze^  dąień  kroczyfty 
koń  przepędzi  krokiem.  Zi/7|.  «Śf«/.  22i«  (tąk  daleko  sięga 
wzrokiem),  tr.  Odyniec  owa  go  dorzucił  kłem  w  łono. 
Zebr.  Ow.  266.  sub  inguinm  4fenłąs  abdidit^  'uderzył  go, 
et  WtfeCte  ibm  eltte»  j>icb.  §.  Przydadż  ,  przysypać, 
przyczynić ,  p^erfen ,  ttOct  mebr  btn^U  tbun.  Dal  kopę 
raków  za  zloty,  i  dwa  dorzucił.  Ld.  ^.  Dorzucić  komu  gębą, 

'  słowy,  ;  przy  mówić,  dociąć,  przyciąć,  mit  i^Otten  AU* 
gteifen  ^  (licbeln*  Gęba  dorzuci  każdemu  ;  przymóin, 
nataie.  Cn.  Ad.  24i.  Tylko  gębą  dorzuci,  >,gdy  przed 
sobą  grozę  nyżrzy ,  zamilczy  i  idzie.  Petr^  Hor.  3,  O.  ). 
Złorzeczyli  i  dorzucali  słowy  nieprzyiloynemi.  Leop.  2. 
Mach  10,34.  (słowy  nieprzyjloynemi  plafkali.  Bibl.Qd.)» 
Dorzucanie  słowami,  wyuzdana  g^ba ,  szkalowanie,  |i* 
gettofe^  iSRanl,  ®rt<be{e9/  6cbm4btebe.  Uszedł  karania 
Za  swoie  uszczypliwe  gębą  dorzucania.  Otw.  Ow,  5i|» 

DORZYNK.I,    -    ów  j    wyrzynki,   żniwiarCki  wieniec,    big 

^(^nirtecfefl,  bet  ^rnCenfrang*  Juzem  żniwa  dokończy- 
ła ;  przyniosłam  wam  też  i  dorzynki  do  zdrowaaego  po- 
życia. Teat.  52,  56. 
DÓSADA,  y,  i..  DOSADNOSC,  ści,  i.  dobitnośd,  icif^e 
doważanie  czyli  dobiianie,  b{e  9inge|ttf fTrnbeit ,  Oeit«|ligs 
leit;  genaueg  ^npaffin,  {Rg.  dosada,  dosadnos  mołejia^ 
9exatio ;  Bs.  dossada  incommoditas ;  Rt,  AOcaAft  gniew* 
przykrość,  dolegliwość).  Wyraz  idzie  za  myślą;  myśl 
dobrze,  czuy  żywo,  A  będziesz  miai  w  pisaniu  dosadność 
szczęśliwą,  pmocfi.  Szt,  R,  1 7,    Zadon  naród  nie  tra^tt« 


DOSADNY    •    DOSCia 

-wat  natiki  o^jesaiów^y  z  wickssą  dosadnofclą ,   wyraii- 
AoiciĄ  ł  głębokością  rosumu,  iak  Angielflci,  Za6.  6,372. 
Do  tycli  dwóch  roĄzaiów  przyfącsyć  tnoźna  i  tneci ;  cho^ 
nie  s  taką  dosadą.  Mon.  j3,   i63.     Z  taką  dosadnością 
czyny  mnitfy  chwalebne  przez  rzeszoto  i^yiczyka  prztcho- 
dziiy,  ii  .  .  •  Afon.  72,  42 1.  '  Zdarzyło  mi  się  czytać  kil- 
ku antorów,   z  dosadno^cią  o  tte  piszących.  Kiądz,  149. 
(cf.   dokładność).     DOSADNY,  a,  e,    ie  adv.  dobitny, 
właśnie  w  miarf ,  ani  nad  to ,  ani   za  mało ,  genait  H^^es 
tnefetl,   faffenb,    mfetlb;   {Rg.  dóssadnl,  dosadir,  do- 
zadgliv;    Bs,  dosadivij    Cro,   doszadlir ; .  «9/<ł.  dosadljiy  s 
moleftut,  importunus;  Rf.  AOca4HMH  markotny,  przy- 
kry,   AOCMHoieAftH UH   obrali] wy).     Dosadne    wyrazy. 
DOSADZrc  cz.  dk, ,  Dosadzad  ndk, ,  mnoiyć  lub  kończyć 
sadzenie ,  dopełnić  sadzenia,  dosadzić  u.  p.  drzewiny  w  o- 

grodzie,  311  Ctbe  f^w^tn,  thn  fe^eu,  900  fr(en,  90II 
pfl«ii)en ,  ut^  tne^t  bininpf^aitseti  obet  fe(fn  \  Bh,  bofas 

blti;  J?/.  AOcaAHinB ,  'Aocair;*  •smB,  /.  Ogólni^  doio- 
zyĆ,  domierzyć  do  ftrychu ,  binjtlff  Jen,  btea^f^fi^"/  ^^^ 
ntad^en,  Sun}  anflllKeit.  Gdzie  dowcip  nie  moie  ,  chęć 
resztf  dosadzi.  Minasow,  Rytm.  3,  a.  Gmin  przedayny, 
przcdajma  i  w  senacie  rada ,  Ten  wikóra ,  kto  naywif cdy 
dosadza,  dokłada.  Minasow,  FarsaL  5.  -  $.  2.)  Intrans, 
dosadzić,  ai  gdzie  dofkoczyć,  dociec,  dobiedz,  dopaśdź,  bU 

»»bin  f^(^  ł  bi»fPYtii9en  ,   dnett  6aQ  bt^  b^n  m«d^en. 

Myśliwiec   wiedzieć   powinien  ,    gdy*^sy  zaiąca  ugonily, 

*  aby   na  czas  dobieganiem  doaadził.    O/?/-.   My//,   56«    (cf« 

doieźdiać).     $.    Do  oilatniego   ftopnia    co  praktykować, 

rtwad  «nf  M  ^enietfte  tteibcn.    W  koftki,    w  kart/, 

ochotnie  dosadzi.  Falib,  Dis,  R,  3.  -  Dosadzić  cz($m ; 
sadać  mocno ,  dadi  co  dobrą  miarą ,  tll<btig  tneffcR  /  f lH 
tAcbtige^  9Xllf  a^ben,  nebmen.  Dosadził  lekarftwem.  z</. - 
Dosadzić  komu,  doiąć  mu  do  iywego,  zadać  mu  przy- 
krości dobrą  miarę,  fltten  tńW^  }ttff(fll,  X^n  pMtn, 
ibm  teĄt  9te(e  9{0tb  1lta(beil;  A^.dossaditi,  dossaghjeyatti , 
Sla»  dosaditi  ]  Bs,  dosaditi ,  dosaghjevati ;  Cro.  dosiaditi 
0nus  imponere ,  grauarć ,  ąfficere  móteftias  Rs.  ĄOCSl- 
jlHml ,  AOcaaKAamł  gniewać ,  dokuczać ,  dolegać }  Aoca- 
AOBamł  Ha  aoro  gniewać  się  na  kogo).  Błąd  srogi 
nędznemu  dosadza.  Z§br.  Ow.  68.  łan  fus  tenet  error.  - 
Rs.  AocaARmeAK  przykry   komu,  Dosadziciel,  dosadza- 

iący  komu,  brr  dnem  |nfe(r. 

DOSĄ^DZilC  cz.  ^i. ,  Dosądzać  ndA. ,  sądzić  do  pewnego  czasu 
lub  kreau,  bi^  (WObin)  tK^teHf  Dtfcbter  fepn.  $.  Dokończyć 

aądu ,  )n  €nbe  ritbteit ,  ben  8le<bf ^flrett  beenbigen ;  Bh. 

bofdltbttt*  DOSA^DZIC  się  czego  zaimk. ,  sądząc  dóyśdi , 
nabydf  ,  ściągnąć  na  się ,   ^Ą  bttfib  (Eilbten  nttb  e&fil^ttn 

bet  Ołetbtlihrette  emrrben ,  snsirben ;  Bh.  bofanbit  fe. 

DOSC  ob.  Dosyć. 

I>OSCHNA^C  niiak.  c£ł« ,  Dosychać  ndk. ,  do  reszty  uschnąć, 

t^ng  tr^en  merben ,  nn^ttodrnen  \  Bh.  bofcbnanti ,  boftbl  / 

bof<btttt;  R*»  AOCóxHyin&,  AOciJxainB.  Niech  doscbną 
chufty ,  bo  leszcze  jwilgotne.  Ld,  Doschły  Rs^  /iac^xAVH* 

DOSeiE ,  Ddyście  ob.  Ddyśdf . 

DOSCIG,  u,  m.,  DOSCIGNIENIE,  ia,  n*,  dogonienie, 
dogoń  ,  dóyście ,  dociek ,  docieczenie  ,  przeniknienie , 
poznanie,  poiccie,  ba^  ^fttbolen,  ^tlAgen,  Ottń^tif 
€t(anden,  ^rgriinben,  Crforfćben,  SSegreifen;  VJ.dosega, 

doidnnje  ,  doseshenje  5  Rs.  cytónaa,  cyroHl).  Wysi- 
lają się  uczonych  pidra  aft  dościg  piarwisAkdw  Litwinow.. 


DOSCIGŁOSC    -    bOSI\DZ.  491 

JV<a/^  Hfi^  4,   i43.     Welki  ieft  Jehowa  i  wielkości   iego 

niemasz  doścignienia.    Budn.  Rs.  i46,  3.   (nie  nioie  bydi 

•  dościgniona.  Bibl,  Cd.),     a.)  Doźrzewanie ,    doirzałość, 

ba^  Otdfeti,  (Keifwerben ,  bte  Oieife.  Gdy  wrzodziki  ginąć 

nie  zechcą,  putrzeba  ie  do  doścignienia  czyli  zaiątrzenia 
przyprowadzić.  Rerz.  Cyr.  a,  61.  DOSCiGŁOSC,  ści, 
i.  możność  doścignienia,    poictność,    bte   6rtet<bbAt(ett f 

^xfti\^UxU\t ,  <?rgrilnbli(b(eit;  Ec.  AocmiihKHot,  no- 

Hiimie;  Rs.  nocmuncHMOcmii ,  nocroHKHOcmJb.  Nie- 
dościgłość  taiemnic,  bie  UttergrAnbUc^felt  b.  ®.    2.)  doy- 

irzałość,  bte  9łeife*  Wrzód  prz«z  przykładanie  do  dości- 
głuści  przyprowadzić.  Perz.  Cyr.  1,  127.  DOŚCIGŁY, 
<t)  ^y  ~  S^o  odv.^   łatwy  czyli  podobny  do  doścignienia 

pr,  €t  tr.  erjagbtft;  erbafcbbar,  eireicbbat,  erforfcblicb^ 
ergnłnbiłcb-  oppos.  niedościgły,  nnettefcbbat ;  unerforfcbs 

Ii<^;  J9A.  nefljblóf  nepofliblę ;  K^^.  nesapopadliu ,  neprim- 
liu  f  nesafłopliu  ;  Rs.  HenocmaiKHMUH  ,  Henocmii- 
raeMUK,  HeAOB'ĆAdMMH,  HexcnoB'£!AH!MftiH}  £c,  He*> 
AOCmHSKHUH.  w  próinowaniu  niedościgły  czas  tracił. 
Smotr.  Lam,  i3.  (  nie  mogący  bydi  od  wetowanym  )• 
Niedościgły,  wysoki,  głęboki.  Cn.  Ad.  bjj.  Niedości- 
gły w  rozsądek  krytyk.  Món.  76,  716.  Człowiek  ikryty, 
niedościgły.  Teat.  45,  10.  §.  Dościgły,  doirzały,  do 
pory  doszły,  w  swoiey  mierze,  teif, /?./>.  Dościgły  owoc, 
człowiek.  Offl  Wyr.  Do  niedościgłey  porzuć  chęć  iagody^ 
Nafłanie  iesień,  czekasz  i<iy  pogody.  Hor.  1,209.  Min. 
Wiek  dziewczy  niedościgły,    ió.  a,   65.     DOSCIGNA^C , 

"  dościgł  cz.  </^. ,  Do  ściga  ć  7i</>t. ,  doganiać,  dopędzać,  do- 
gonić, dopędzić,  nacbiagen;  n4(breben,  et»bo(en,  eriagen, 
etreicben  ;  '  ^A.  bo(łibnanH,  bo\W,  bofljbnu,  bojłibatn, 

'  mi^Unwti,  mi^iiiti,  bebonUife;  C/^o.  dosztignuti,  dosz- 

tigavati ,  doztichi ,  doztigni,  do^tigavam ,  ztechi,  ztć- 
chem ;  Bs.  €t  Rg.  doIHghnuti ;  DL  doztignuti  \  Vd.  doŁi^^ 
lati,  dohitati ,  dopriti,  perpriti ;  On.  dahitim ;  Rg.  AO" 
cmiitHymi,  AOcmHHŁ,  AOciziHraniL,  HaczDMMbi  na- 
cmiśrtiymł  y  Hacumraroi  j  cyrnanib,  cymaroB,  Haro- 
Biim&,  HariUfHaaiiift,  HSfiepeniKiBamŁcfl.  Czego  trudno 
doścignąć,  przeAać  trzeba  gonić.  Zab.  i4,  i5i.  Pindara 
trudno  dla  wysokiego  lotu  doścignąć.  Zab.  6,  370.  Nar.  - 

Przeniknąć,  poiąć*,  frgrńnbett,  erforfc^en,  burd^bringen, 

peffteben*  Któż  doścignąć  moie  taiemuicy  twych  sądów* 
wiecznych.  Paji.  F.  62.  Leop.  Syr.  24,  58.  -  Dościgać 
się ,  poznawać  się ,  zgruntować  się ,  (ł(b  feltft  ergrUAbeil , 
etfOtfcb^R.  ^a  ów  czas  dopiero  uliony  z  frasunków  umysł , 
począł  się  dościgać.  Nar.  Tac.  3,  55.  $.  Jntransit,-  do- 
ciekać, dopływać,  dobiegać,  do  końca  dochodzić,  §tt 
(?nbe  lanfen  /  HUKanfen.  Przyszła  »ftraszna  godzina  ,  o- 
fiatnia  dościga  Chwila  1  natura ,  widząc  swóy  koniec ,  się 
wzdryga.  Dmoch,  Sąd.  jG.  §.  Doirzewać,  do  pory  swoiey 

przychodzić,  reifen,  reif  werben,  ^eitfg  werben.    Krofty 

czarne   dościgaią    w  dziewiątym    dniu.    Perz.  Lek.  290* 

Wrzody  te  okładać ,  Sii  się  otok  zbierze  i  doścignie.  Perz. 

Cyr.  1,  116. 
DOSIA  9b,  Dorota. 
DOSIAC  Cl.  dk. ,  dosiewa^  ndk^ ,  dokończ3fć  wysiewu ;  do 

pewnego  kresu  posiać  *,  do  posianego  przyczynić }  |n  Snbf 

fiien;  bil  ibobfn  iitns  n^cb  me(r  baju  f4en;  R^.  Aoc^AmB, 

AÓ€'fi  saniB^ 
DOSIADAĆ  ob.  Dosiąśdi^ ,  ob.  Dosiedzjeć« 
DOai\DZ,  DOSL\C,  dosiągł  er.  dk.,  doslęie,  dosięgnie, 

6a  .  • 


49» 


DOSI\G    -    DOSIĄSDZ. 


doslf gnę  Put.  y  Do«if gnać  »  do«icgnąi  idnt. ,  JDp«|icg«d 
ndk.,  sięgać  ai  po,  licgaiąc  doiłaś,    dóyidź   czego,    bW 

wo^in  teittett,  Ungen,  erreU^en,  erUngcti;  ^i^.  bofa^auti, 
bofa^l/  bofjftnti,  bof«^ow«ti  /  bef9C9  #  bof^bnit,  ip9fa(naus 
ti ;  iS/o.  bofa^ndi  \  Sr.  i .  bota^nu ,  bofa^want ,  boMnpu  / 

bOSCift^nit/  bOJld^tlUi  K</.  dosezhi,  nakonshati,  aado^reihi ; 
Rg,  dos6clii ,  dos^ghnuti ,  dosezati  »  Bs,  doaeachi ,  do- 
seghauti ;  Cro.  doszechi,  doftz,ogati ,  doazegnyem  ,  ztecbi , 
zt6ch«m;  Rs^  AOCKaatnft,  AOcurnymB,  AoisarHymB, 
40cxaaio,  AOCirau).  Uczyńmy  wieżę,  któreyby  wierzch 
dosiąg!  nieba.  Ltop,  Genes»  ii,  4.  zbuduymy  więżę, 
'  któreyby  wierzch  doflięgat  do  nieba.  Biól,  Gd.  ió.  Nie- 
mass  żadnego  takiego  dobrodzieyftwa ,  k^óreby  powinno* 
watyoh  naa^ych  nte  dosięgło.  Gorn,  Sen*  37.4.  (na  nich 
nie  wpływało  ).  Naywyźey  ręka  wszechmocna  dosięźe. 
Zaó.  i3,  397.  Wszyftkich  cnot  iego  ięzykiem  dosiądź 
nie  mógł.  SĄ.  Dx.  335.  (^opisać,  obiąć  mową).     £|osiądz 

rozumem ,  begreifen  f  mit  bem  ^etflanbe  etrr ic^en.    Bieg 

niebieiki  ani  rozumem  dosiąc  ,  ani  zmiarkować  moie. 
Boler,  5,  i5.  Głębokość  zmysłu  dosiąc,  i  ku  wyrozu- 
mieniu słów  iego  przyiić  nie  mogli.  Dambr,  a54.  Koper- 
nik doaiągł  rozumem  aź  w  obłokach  prawdy.  Ojf.  Wyr, 
Chryftus  bywa  przy  wieczerzy  duchownie ,  którego  oba- 
czawaią  i  dosięgaią  wiarą  ci  ,  którzy  dobrze  świetny 
wieczerzy  poiywalą.  Ba*.  Hfi.  2a4.  Dosięgnąć  zamysłu, 
frine  WMt  etteic^en.  Ma  wszyftko  odwaiyć  się  byli  go- 
towi ,  byle  swoich  zamysłów  dosięgli.  AT.  Pam,  1 ,  ^>o. 
dopięli^.  Dosiągł  tak  wysokiego  urzędu,  iakiego  przod- 
kowie iego  nie  posiadali.  Ojf.  Wyr,  -     Dosiądź  biczem , 

ociąć ,   mit  bem  j>lebe  mń^tn  ,    einen  i^ieb  «ftfe(en, 

posięgać,  biĆ,  trafić,  mierzyć  na  kogo  biiąo ,  ||<l(^  etIUtIt 
«  f(^(agcn-  Tak  go  w  łeb  dosięźe  Szybko  z  procy ,  ie  tru- 
^  pem  zarazem  poIęźe.  Tward.  Pasę.  61.'  Bóg-^dy  karze 
słośnego ,  dosięźe  przy  nim  biczem  niewinnego.  Lió,  Hor, 
61.  Za  mną  gonił,  i  mocno  mnie  kiiem  dosięgał.  Mon.  73, 
i8a.  Juźci  to  nas  dosięga,  co  się  inszym  ftało,  &tói 
W  tćm  może  upewnić ,  iie  uydaiem  cało.  PaszA.  D*.  117. 
$.  Dosiądź,  dobydź  się  na  co,  eipensować,  f^et%eben, 
bie  JtOften  motanf  DetWenben.  Kiedy  iui  dadi  albo  dosiądź, 
tedy  począwszy  brać,  zaś  położą.  Glic*.  Wych,  M*  a,  b. 
Panowie ,  którzy  maią  się  dobrze ,  maią  też  z  czego  do- 
siądź, wolą  komu  inszemu  dadi,  darować,  nałożyć,  niż 
którego  młodzieńca  na  nauki  wychowaniem  iakiem  opa- 
trzyć Glic*.  Wych.  M.  7,  h.  DOSIĄ^G,  ?-  ięgu  m.  ^ 
Dosięgnienie,  dosięganie,  dodawanie  aż  do  dotknięcia  się 

•    z  cz($m,   bo^  erreicbeti,   ^rlangen,   ^inreit^eii.    Czarci 

lataiąc ,  fkrzydeł  potężnych  dosięgiem  Tak  się  kręcie ,  ii 
aię  oku  wydawało ,  Jakby  całe  powietrze  s  ogniem  się 
icierało.  Przyb.  Mile.  i83, 
DOSI\SDZ,  DOSI^SC,  DOSIESC,  dosiadł  cm.  dk.y  do- 
siędzie ,  dosiędę ,  dosiądę  Fut. ,  Dosiadać  ndk. ,  dosięgać 
siedzenia ,  w  szczególności ,  konia  ,    ein^ll  ^iQ  et Cf if^fll , 

nifberfi^en ,  anfjt&en,  infi»nberbe(t  ttt  ^fer^e  jleigen^  eUi 

^fftb  befleigftl-  Wdyd  nam  cię  widzieć,  w'yrpdna  mło- 
dzi, Nie  umie  dosie^ć  bachmata.  Hgr.  3,  161,  Nar, 
Uczą  ich  tam  konia  prędko  dosiadać,  i  dobrze  nim  toczyć. 
Star.  Vot.  C,  4,  h.  Rycenowi  trzeba  umieć  łuk  ciągnąć 
i  bronią  władać,  Więc  konia  częfto  dosiadać.  Groch.  W. 
489.  Jm  bardziey  z  razu  młody  żrzebiec  srogi,  Tem 
^nadnićy  bywa  notem  doaiadany.  Zab.  \S^%^^.  -  Fi^.  tr. 


D05IEC   -   DOSKOCZYC. 

Bod^y  go  przeciwieńftwa  żadne  nit  dosiadły.  Zebr,  Qw, 
a.    (bodayby    się    go  nie   dotknęły).     II.    Dosiadać  ob. 
Dosiedzieć. 
DOSIEC,  -  siekł  cz^   dk,^  dosiecze,  doaiekę  Fut^^  Dosie- 
kać  ndk.^  do  szczętu  przesiec ,  lub  poaiec,  90Qe&b#  Iwtli^ 

baurn ,  ^oOenbd  fterbauen  -,  B^.  aoc^hb  ,  Aoc^samt  \  bh. 
bofćci,    bofefati,    bofćfawam.  Biel.  Sw.  i43.  ^.   DO- 

SlfiCZNA  iiniia    tuku  ,    cosecaru»     Łęflt.  Mier^  1,    i45. 
Sniad.  Alg.  1,  a68.  Geom.  Nar,  1,  309. 
DOSI£DZlEC  niiak.  dk,  ,    Dosiadać  kontyn.  ,    Dosiadywtć 
zzfiL ,  siedzieć   ai  do  pewnego  kreau  lub  do  końca ,  do- 
trwać ,  dobywać ,    doczekiwać ,   pomieszkać ,    dobawii'  a£ 

do,  bU  iDobiii  {t(fn,  bU  sn  Ćnbe  (l^oii  bleiben  bU  |i 
(Snbe,  at^ftten,  an^baneftt^  «ti^l^acren  \   Bk.  befebtci, 

bor<^billl  >  B'.  AOcuA'C^in& ,  AO  CHUCH  namB.  J  ob  jadu  ai« 
dosladay  ,  jako  siedzisz  ,  tako  wsiaday.  Bratk.  S^  4,  ó« 
Nie  doiaday,  nie  dosiaday,  nie  czekaj  wetów.  Cn.  Ad. 
>  i3i4.  Prymas  aż  do  ukoronowania .królewikiego  wWir- 
sza  wie  dosiadać  będzie.  Vol,  Leg.  7,  io5.  -  Doąisdsć 
z  kim  albo  komu,  dotrwać  mu,  siedząc  z  nim  do  ko6ca, 
dopomagaiąc  mu  towarzyftwa  ,    mit   cinetn   hU  ^U  duU 

fĄtn,  ibm  ft^mb  erfeSfcb^ft  tei(teii,  (Icb  mit  ibm  ttten^ 

nnterbditcil*  Mąż  waży  grosze,  siedsąc  nad  worem,  A 
żonka  z  gachem  d6«iada.  Hor.  a,  iSg.  Nar.  Dosiadani 
komu  abo  z  kim  ,  compotoris  grafia  sedto.  Cn.  Th, 
§.  Dosiedzieć  się  czego  ,  doczekać  aię  ,  nabawić  sif, 
iciągnąć  na  aię,  f{(^  etM^  et9i€n,  bttfd^  Sl^tU  tmciin, 

DOSIĘGAĆ  ob.  Dosiądź.  DOSIĘGŁY,  DOSIĘZNY,  t, 
e  ,  mogący  bydi  dosiężonym  ,  (tteld^bilt*  Niedosicins 
ptaazym  wieże  polotom.  Z€ib.  12,  218*  Posępnych  dę- 
bów wierzchy  niedosiężne  okiem.  Szym.  S,  W.  5.  Nie- 
zmierne i  niedosięgte  ieft  miłosierdzie  boie.  iŁeop.  2  Par. 
modi.  Man»  Jóy  celności  niedosięgłych.  iaden  wysłowić 
nie  będzie  mógł,  Bzqw,  Rqz.  pr.  *^  Dosic^y .  ac/^r*  1 
doaięgaiący,  dotykaiący  się,  bttf  ^in  ttićieuh,  M^tbn 
|enb,  berA^teiib.  Chachracki  był  dosięgły  krwią  \V'iel- 
kiego  Jana  Zamoyikiego.  Chachr.  Tr,  A,  2.  DOSIĘ- 
GNĄĆ ob.  Dosiądź. 

DOSIENIECZKA  ob.  DoroU.     DOSIESC  ob.  Dpsią.<di. 

DOSKOCZ,  a,  m,  człek  do  pobiegu,    etll  ^d^itfetatl)/  fil 

2)ien{lbote  sunt  fBerfd^icfeti,  ein  €pringaitf.  doskoczny, 

a,  e,  -  im  ady.y  szybki,  dolotny,  dopadkowy  ,  fd^flfffr 
auffprlllgCttb ,  binfprittgenb;  (Bh.  bOfPoćń^  ciekawy,  na- 
trętny ).     §.  Pass.    mogący  bydi  doilfoczonym ,    do  do- 

ikóczenia  ,  dosiągnienia  ,  etfpfingbac ,  erteid^bat    l>0- 

SKOCZYC  cz.  ctt. , .  Doikakać  ndk.,  *Do(kakować,  do- 
ikakuie  Aonry/f. ,  Dofkakiwać  c2/?A ,  ikokiem  doyidż,  do- 
dać się  gdzie  flcokiem,  wflcoczyć  na  co,  bf^  tfin  fpringCU/ 

erfptingen,  fpcingenb  enei<^en;    Bh.  bof^oćitt,  bofaUri/ 

bofafOWati;  K^f.  doikozhiti;  Cro.  doazkochiti,  doszkaku- 
jem,  nadozzkochiti ,  nadoszkakujem  }  Ks.  AOcaaaamKf 
AOC«o^nq^B,  AO€KaKiiBaxn& ,  Atapuru/mk,  Aonpu- 
riSBaaiB,  AonpjlHyinl:  Lizzka,  zobacaywszy  kiełbasy, 
•  iadnym  sposobem'  tam  doikoczyć  nie  mogąc,  powrozy  is 
nazywa.  Teat,  43,  b.  4.  Drozd.  G^zie  szkapa  nie  de- 
ikoczy,  pewnie  ptak  doleci.  Jag,  Gr,  A.  b.  Tureekie 
konie  iołnierzom  Skanderbegawym  prawie  azyie  doftako- 
wały.  Baz.,  Sk,  196.  Przez  ciem  ia  woyflca  poraził  nie- 
awycięione ,  Praei  ci|m  ia  mury  nbieial  niedoikoccoaei 


DOSKOK    -    DOSKONAŁY* 

7.  Mchan,  Ps»  :».  (których  doikoczj^,  dosiądź  nie  po- 
dobno   było).     J.    Z  prędka,   dorywczo  gdzlę' wpaśdź, 

fd^neU  wozili  (ptingen;  rinen  ®prund  too^tn  maćfen,  iinf 
ritten  Otu^enblUf  einfprec^en*    Dofkocs  do  krawca,  ieby 

aukaio  na  iutro  zgotował.  Ld,  j.  Doikocsy^  kogo,  dogonić , 
doicłgaąć,  dopędzić,  ein^en,  ftiagen.  Dolkoczyl  ucic- 
kaiącyck  za  lasem.  Ld.  §,  Dosiądź ,  przypaśdź  na  co ,  eU 
ttiitn,  glei^  fommen.  Zadcn  ^nieg  tey  piri ,  iaden  ni© 
doikoczy  Rumieńca  rubin.  Morszf,  60.  DOSKOK,  u,  m. 
doikuczenie  ,  z  kopyta  urywkowa  napaść  ,.  Slnfprung  t 
(Ć^neSfC  *infM,  ^infprttUili  ^fi-  boffof.  Chart  uie  tak 
ailą  ,  iak  iartkim  doikokiem  uderza  zwierza.  Przyó, 
Luz,  8 a.  Tatarzy  uftawicznemi  z  boków  agikokami ,  sro- 
gie w  wuyiku  czynili  klęiki.  Nar,  HJl.  5,  356. 
•DOSKONALEC ,  - .  Ica ,  w. ,  •dolko6czyciel ,  perfector. 
Mącz*  i  Dolkonalacz ,  który  co  do  dofkonalo^cl  przypro- 
wadza, brf  Śet90ttfpllimneŁ;  Cro.  óbyerssitel ,  zyerssitel;^ 
Rg.  dorarseitegl,  8?arscitegl,  izrarscitegl ;  R'.  ycosepmH- 
mexh.  DOSKONALIĆ  cz.  ndk.  ,  udoikooalić  dk.  ,  u- 
doflconalać  kont.^  dolkonafyp  uczynić,  kogq  czego  z  grunta 
nauczyć «  ćwiczyć  kogo  w  czem,  VOll(otlint^n  mAC^^n,  9et« 
yoflf^mmttett,  C£rym.  komec^-t  Cro.  dorershiti,  dorersha- 
vam  ( Etym*  wierzch),  ZYerssiti,  zFerssujem  ;  Rg.  do- 
rarscitti,  dosp)etti;  R^.  ycosepioROiB ,  yconepmami* 
Wnosił,  że  osoba,  doikonalona  przez  Dorwała,  musi 
bydi  ierau  podobna.  2«6.  1*,  agS.  (  formowana ,  kształ- 
cona »*  edukowana).  Do  dofl^onalenia,  mogący  bydi  do- 
ikpnalonym  ,  Rj,  coBepinHOieAbHiaK.  Dolkonalić  się, 
doikonalszym  się  fkawać,  ćwiczyć  się  wczićm,  gruntować, 

ft^  oerpoar ommneti ,  fi<ft  A6cn,  bUben,  ^odCommuet  wers 

ben.     DOSK.ONAŁOSC,  ści,  i.  ,    'DOSKONALSTWO, 

a »  n. ,  ztipełność  celności ,  bte  fBoIlf Ommen^eit  \   Bh.  fPOs 

nalojk,  bo!onalo(ti  5/o.  bolonolofl;  i^rf.jłopolmnoft,obilnolł, 

popounoit,  popounimoft  i  Cr/i.  popoliiemafl ;  jB-r.  izTrrisnóft, 
izr«rnsnoft;  Rg.  iz^arsnós ,  srarsnos^  Cro.  z^erssenoszt, 
isrerssenye ,  obverssenye  •,  Rx.  coBepiiieHH£)cniB.  Dolko* 
nało^ć  nie  ma  iadnego  niedoftatku  ze  wszech  ftron»  P9tr. 
Et.  385.  Jm  więcóy  człek  błędy  swoie  poprawia ,  tem 
się  bardziey  ku  doikonałości  zbliża.  PU<{h^  Sen,  li/l.  32* 
Jezus  ieft  wzorem  doflconalftwa  wszyftkiey  pobożności. 
SA.  Kaz.  i63.  Zrn.  PJi.  3,  166.  Bozkie  dzieła  dolkonałe 
•ą  w  swoiem  dofkoualftwie.  Sk.  Kaz.  SSg.  Niedbfkona- 
lość,  bir  lUlDOlIfommenCelt;  (cf.  wada,  przywara,  mył- 
ka  ,  ułomność  ,  krewkość  ),  Dzieła  człowiecze  maią 
sprawcy  awoiego  piętno,  niedolkonałość j  poprawiać  ie 
więc  zawsze  możemy.  i>«*.  Porf..»i  57.  DOSKONAŁY, 
a,  ę,  DOSKONALE  a</v.,  zupełnie  iaki  powinien  bydż, 

bez  braku,  wady,  ooafommrn;  Bh.  ffonaló,  bofondó; 
Sio.  bofenalc;   Sr.  i.  bofonac^ne,  bobielae,  bo^prabipne; 

Vd.  popoua,  popounaii,  doperncsen*,  Cm.  popolnema; 
Sla.  podpun;  Rg.  svarscen,  izvarIUn,  zvarftan  •,  Cro. 
obrirsaen  ,  izrerssen  ,  av>r8sen  \  Rs-  cOBepmeHHMH, 
Kościół  powszechny,  ii  zupełnie  abo  na  wsz/ftkiem  ieft 
dofkonały,  a  na  niczym  nie  chramie.  Baz^  HJl.  3 16.  Nic- 
masz  nic  pod  niebem  Uk  dofltonałego ,  coby  w  sobie  ia- 
kowłSy  nie  miało  wady.  Nor-  ^-  6.  »9^-  Nic  dofltona- 
lego  w  Ittdzkióy  każddy  robocie.  Cn.  Ad.  549.  (nic  bez 
alo).  Owa  prawda  pewna  1  doikonała,  która  omylić  nie 
może.  Baz.  HJl.  i4o.  Kto  drugiego  doikonałym  w  cno- 
Uch  uczynić  ma»  zaa  daikonalzzym .  nii  on  bydż  musi. 


tgo 


DOSKORZYC    -    DOSI^^IERAC.      igS 

C^Brn*  Dw.  391.  Wiemy  cóś  ,  ale  njędoikonale.  Ttat. 
54,  c.  c.  t  t.  (nie  do  końca).  Nie  potrafię  ci  .do(konale 
wymówić,  co  czmę.  7j7r.'*56,  c.  128.  Po  Francuzku 
nmie  dofkonale;  a^  woli  X*olfleim  ięzykiem  gadać.  Mon. 
68',  262.     Abyś  przeszedł  cnotą  Faryzeuszów,  trzeba   ci 

.  do  tego  nóg  dulkonałych.  BaU.  Nied.^^%%.  ( doilatecznie 
ćwiczonych,  należycie  biegłych).  Szaraiowi  eunuchawia 
są  tak  idoikonąłemi,  że  nic  męzkiego  nie  maią;  i  tak  są 
szpetni ,  żeby  się  ich  białegło wy  złękaąć  musiały ,  gdylby 
im  kiedy  ^na  myśl  miało  przyiśdż  spytać  si^  ich,,  ieżeli  im 
ieszeze  co  męzkiego  zoftało.  Kiok.  Tur.  46.  (ze  wszyRkióm, 
do  szczętu  wytrzebieni].  Liturgia  S.  sowceręzenna  albo 
dofkonała  w  te  dni  jiie  ma  bydż   odprawowana.    Pimin, 

.  K€tm,  232.  (zupełna  ,  ze  wszyftkiemi  szczegółami  do 
końca).  Mdth,  Dofkonała  figura,  regułaris,  która  ma 
anguły  i  ściany  równe.  Soł.  G.  2.     Foremna ,    elne  Twffs 

« rommnr]  CMuIaire  ^ignr.    DOSKONĄC  oó.  Dokcnać. 

pOSKORZYC,  DÓikurzyć  Vz.*rfl.,  '  di^  fkóry,   do  żyw 
dokuczyć,  doIąć  komu ,  ^fąem  bi^  «l}f  b|f  S}9}Xt  Uvm,tXię 

ibm  tńcbtfg  jn  ińU  debrn,  i^m  M  mi  Seben  Commen, 

.  ipm  beftig  aufe$ett.  Nad  ból,  który* Joba  morzył,  Język 
uszczypliwy  bardzióy  mu  dolkórzył.  Chrość.  Job.  5. 
Tyran  do  żywego  im  dolkórzył.  ChroU*  Fars.  7.  Beftya 
dzika  częĄo  się  nie  zburzy  Tylko  na  tego,  kto  iey  sam 
doikurzy.  Mon.  y5,  46o.  Nie  widać  w  bramach  Aarych 
sędziów,  którzy  Rozeznawali,  kto  komu  dolkórzy.  Chroid. 
,jQb.  2o3.  '  ,       . 

DOSKROBAC  ex.  dk. ,  Doflcrobule  Pr. ,  Doflcroby wać  cz^/., 
do  końca  zefkrobać,  na  piękne,  ze 'szczętem  wy(krobać, 

ofkrobać,  poKenb^  bef<^aben^  abfcbabfn  ( abfcbtapen ).  R9. 

AOCKpecmB,  40CKpe6ani£.  Do(krob  tego  patyczka;  ale 
•  nie  przefkrob.  7>.  Doflcrobać  ieft  w  miarę  (krobać; 
przeflcrobać  nad  miarę.  Ld.  Jtg,  kto  Ikrzętnie  dofkrobuie , 
też  częfto  przefkrobuie ,  ob.  przelkrobać,  przesadzić.  $. 
Doikrobać  się  czego ,  zaimk. ,  szczyptą    nazbierać    wiele » 

(urammen  f ra(en ;  ^uflimmen  fiummctn^  ^ufammen  ^i^ciun, 

^Ufammen  get(en.  Dziad  kilku  b\^  groszy  dofkrobał. 
Jabł.  Ez.  i36.  Doikrobać  się  kęsa  chleba,  tmergere  e 
mendicitatś.  Mącz.  -  Doikrobać  się,  zmindacŁwem  na- 
bawić się  czego  niedobrego,    ffcb    butd^    ®ei(    rt»a^    ^U? 

)teben. 

DOSKRZEC    cz.    dk.,     dogrzać,    dopięć,    doft warzyć    (cf. 

ilkra),  dnem  warm  ttia^en,  Ibm  jttfejen.    Głód  im  w 

obozie  iuż  dobrze  do  żywego,   J    kpniecznie   przymusza 

rozprawić.   Chrodć,  Fars,  291. 
DOS  KURZYĆ  ob.  Do  (korzyć.  < 

DOSK WARZYC  cz.  dk.^  dogrzać,    dosmażyć   w  rynce  aba 

w  rondlu,  v^\ienb^  ptc^elu ,  tbften,  haden,  braten.  .Do- 

fk warzyć,    nieporządnie    byle  iako .    nieumieiętnie  dogo- 

tować,   doparzyć,   mtferabfl  abfodfeti,    ba^  U  nur  gat 

ttlrb.     ^.^^.  dopiec  komu,  dogrzać  mu,    dokuczyć,    ęU 

nem  »arm  macbcn,  IJm  jufetcn.  Niech  ci  czułego  pil- 
ność flarania  do  śpiku  czasem  dofkwarzy.  Iłai.  Ow.  178. 
DOSKWIERAĆ  cz.  ndk.,  doikwarł,  dolkwarło  <fi. ,- do- 
piekać   komu,    dogrzewać,    doikwarzać,    doflirzać,    doy- 

mować,  dokuczać,  psotę  płatać,  fincm  b^f  mod^en,  ibm 

elnbelCen,  ibm  anft8^»»  Świeżemu  doikwarło  gerąco 
mułowi.  Zebr^  Ów.  i4.  Pfe,  wtydż  się  móy  kochiny, 
iaki  z  ciebie  iknera ,  "Widać,  że  ci  łakemftwe  nad  mi- 
łość dofliwiera.  Trfb.  S.  M.  i4i.     Wielabyś  przydał  do 


«a4 


DOSŁAC    -    DOSŁUŻYĆ. 


pol^i«chii,  gdyby  ci  i  tyTu  nieprzyitciel  doikwtcra!. 
^Ich.  Sen.  lift.  263.  Tyle  iii«tc«  doikwiera!,  i*  kro- 
1*11  wo  porzucić  0U8ia}a.  Nar.  Młft.  3,  a 83.  2!e  zda  mi 
aif  dolkwierać.  T9ał.  43,  6.  21.  Cóż  to  sa  męki,  ból 
doftwiera,  lai  umiera.  i&.  5a,  c.  55. 

IX>SŁAC  CM.  dk.y  doile  Fi/r. ,  Dosyłać  ndM. ,  ai  na  mieysće 
odayłać,  M^  Jtu  f^iifeit.  R».  AOcAami;  £c.  npMnocM- 
Aaio.  Póki  tego  drzewa  świętego  na  inieysce  sie  doślecie, 
poty  się  ten  wóz  nie  ruszy,  Biel,  Sw. '221,  b.  Dosianie 
Rs.  AociJjiRa.  ' 

DOSLEDZIC  się   czego  ^aimk.  dji.  ^    doszukać  się,  śledząc 

poyjdi,  doszlakować,  dotropić ,  tfn^fpAren,  au^wUtem, 

rrfotfl^en.  Dośltdzono  się  potem  tego,  źe  Tatarów  Litwa 
do   Rusi    posUTa    była.    Krom.    687.    Sr.  1,  nebO^Icbitte 
invnjligabUis  ,     niepo^lakowany.     Cn.  Syn.  497.    niedo- 
^ledny. 
DOSLEPIC   ez.  M.    Doflepiać  ndk.  ,    na  niweca  Ó4lfcpi^» 

oćmić,  voaenbii  TOnb  tnad^eti;  janj  Menben.    złośliwym 

obiecano,  rdt^mu  i  oczu  doślepić,  aby  widząc  nie  wi' 
dzieli.  Rey  Ap.  $•  Doilepit  go,  ai  do  końca.  1^.  4,  4. 
Obiecał  dó'  końca  do^lepić  i  oczy  i  rozum  icb.  Rey 
Pcjł.  K,  k.\. 

DOSLIFOWAC  ex.  dk.,  do  końca  po^llfować,  wyśllfować, 
DOffenb^  au^fd^lftfflt;  Rt.  4omaHuii]&»  Aoma^iiBami. 

JJOSLONECZNIK ,  a,  wi.,  DOSŁONECZNY  punkt •,  punkt 
drogi  iakowego  planety  ,'  \r  którym  Przodek  iego  nay- 
biiiszym.ieft  frzodką  słońca  {nazywa  się  dosłonecznym , 
p€riheliurn,  bie  ®ennettl^6(e;  Hub.  Mech.  456.  {ob.  od- 
słoneczny ,  odsłonecznik  \  cf.  odflęp  ,  mim.ośrzód ,  cf.  do- 
ciemny,  odziemny}.  Komety  z  mióysc  od  ziemi  nay- 
odleglćyszych  przychodzące,  gdy  się  ku  swemu  dosło- 
necznikowi  zbUiaią,  zaczynała  bydi  widzianemi.  Hub. 
Mech.  527. 

DOSŁOWIB,  ia,  n.,.  słowo  szkolne  aduerbium.  V/tod. 
podług  Kpct.  przysłówek,  ba^  9}ebenn)0tt.  aliter  Juź 
przyszło  między  niemi  do  dosłowia ;  z  sposobu  mówienia : 
powiedz  oflatniem  słoWem ,  do  słowa   wiele  chcesz ',  bill 

\t\U  SBort,  \>9ii  Ie(re  ®ebot  im  ^anbeL 

DOSŁUCHAC  ex.  dk. ,  Dosłuchiwać  kont.  et  cxfl ,  ai  do  końca 
słuchać  mówiącego,  proszącego,  btl  }U  €nbe  an(6tCtl, 
l)O0enbl  anl^^irrn.;  Vd.  dosblishati;  Rs.  AOcAymamB, 
AOCXymMBaiii&  *,  Bh.  bOJleiKtati.  Proszę ,  abyście  ó  tern 
nic  nie  ftanowjli ,  ai  dosłuchawszy  co  powiem.  Nag,  Fil. 
^3<  Dowiesz  *si'(^,  ieieli  zechcesz  do  końca  dosłuchad« 
Ojf.  Str.  2.  Baiek  dostuchiwali  pilnie.  Jlfo/i.  67,  Sgi. 
Panie  ,  chciey  mnie  doałuchać.  ib.  (wysłuchać  prośby 
nioi^y)*  $•  Podsłuchać,  be^orc^eil.  Pewna  nasza  zguba  ; 
niewolnik  tyrana  dosłochał  naszły  rozmowy*  Teat.  45, 
64.  DOSŁUCHNĄC  niiak.  idnt. ,  z  słuchania  powziąć , 
dowiedzieć  się,  usłyszeć,  Bh.  bojlf d^nauti ) ,  txU\|UJ^ , 
tlittti  ,  V^tnf  (men.  Jak  &kcya  o  tern  co  dosłuchnie ,  do- 
pieroiby  się  oz  wali.  Chroś^.  Fars.  97.  Mnóztwo  (ku- 
pionych klientów  dosłuchnie  sądowych  wyroków.  Mon. 
76,  i4o. 

DOSŁUŻYĆ  intrans.  dk.,  dosługuie  Pr.,  dosługiwać  cxjll.y 
słuiyć  do  pewnego  kresu ,  M  iU  rfnf I  gCWlffen  $e\t  blfs 

ntn,  AulbUtieti;  Sh.  bojln^ugi;  Rg,  dosiuxiti;  Rs.  ąo- 

cxyiisismh ,  Aoc\yiKiiBSLmi.  Dosłui  twoich  lat.  7>.  DO- 
SŁUŻYĆ się  cztgó  zaimk.t  słuibą  co  otrzymać,  wysłu- 
żyć ,  przyi^di  do  czego  ,  dorobić  sif  czego  slaibą  ,  f{(^ 


DOSŁYSZEĆ  .   DOSPAC. 

etiDal  erbienen ,  burcb  2)ienen  bajit  gelangen ,  (m  tien|le 
emrrben!,   ©erbienen  ;    Rg.  dosiAxiiise ).    KayśmieUiy 

wódz  takowy  do  zwycięztwa  zmierza ,  Który  się  od  pro- 
flego  dosłuiył  iołnierza.  JCras.  Sat,  io5.  \yet  ^ttldllf  06: 
bient  f^Cttą  Mieszczanom  będzie  odtąd  wolny  wftęp  do 
dosługiwania  rang  ofTicerikich.  Cax,  Nar.  1,  129.  Który 
mieszczanin  doaluiy  się  (lopnia  rejenta  kanceliaryi,  będzie 
nobilitowanym.  Cax.  Nar.  1,  'ii9»  Zadney  naiętno^ci 
pie  maiąc,  poiął  iunę,  po   któreyftei  nic  nie  wziął*,  s 

'  potćin  się  obóie  dosłuiyli  maiętności  dobrcfy.  Star.  Lit, 
238.  (cf.  dorobić  się^^'  §.  DosłuiyĆ  się,  ftać  się  zasiu^ 
ionym ,  |td>  Detbient  mai^eU.  Wielekroć  przy  nim  wsl- 
cząc ,  dobrze  się  dosłuiyli    Baz.  Sk.  279. 

DOSŁYSZEĆ   niiak.  dk.^    mieć"  słuch    iak   się  należy,   nit 

wadny,  nie  ikaiony,  gnt  ^iten,  fin  gntet  0el^ir  Mn\ 

5r.  1 .  bO$l9fc^(IC}  i  /J^.dosliiscjati).  Szkoda  tego  czlowieb, 
ie  nie  dosłyszy.  Ld.  7^^.  He^ocAumaoib ,  HMOcAumy. 
5.  Dosłyszeć  czego,  mowy,  słów,  tettieitlitti ,  tttfl, 
9et(te(en*  Wątpię ,  icby  twego  wołania  dosłyszał.  Lrf.  Dli 
gwaru  i- wrzawy,  nie  mogłem  dosłyszeć,  co  powied«ia?.ii. 
Starek  iak  dosłyszał  zapłaty  sowitey ,  w  te  rzekł  słowa: 
Zebr.  Ow.  48* 
DOSMAZYC  cz,  dk. ,  do  końca  usmażyć,  w>«inaiy^  ^ 

Unhi  au^fd^moren  ( angbrigeln ).    Śliw  na  powidło  ieiii 

nie  dosmaiysz  w  iednym   dniu  ,    przez  noc  ikwaśniei). 

Haur.  Sk.  76. 
DÓSMIARDNA^C,  DOSMlERDNAj^C  niiak.  idnt. ,  Dośmiar- 
daćndźt. ,  zupełnie  zalmierdnąć,  psuć  się  do  cnchaienis, 

aaśmierdywać,  voIIettb6  ganj  flitifetig  wetbett ; .  ( A^  «©- 

smardjetti  tkomu  s  obmierzn4ć).   Kto  ćmierdzi,  nieck  do- 
śmiarda  -,  nie  radzę  go  ruszad.  Pot.  Arg.  1 66. 
DOSMIEWAC  niiak.  ndk. ,  do  oftatniey  śmiałości  przycho- 
dzić, (t(^  fe(f  erfi^nen,  frfetfett;  fecf  genng  »o|»  feyi; 

Książęta  Przemyscy  na  -wyprawę  przeciwko  Bolesławowi 
sami  nie  dośmiewali  iechaĆ,  Krom.   i5l. 
DOSMIEWAC  się  zaimk. ,    do  reszty  się  naśmiewać,  ^ 
Cpttenb^,  fart  1ac|^en«      Dośmiewać  się  czego  ,    śmiafliem 

się  iciągać  na  się,  ft(^  burd^  Sgd^n  )U3ie^en;  /{/•  40- 

cM'B»nicjr. 
DOSOLIC  cz.  dk. ,  doaaUĆ  ndk^ ,  do  miary  posolić,  lub  wic« 

ciy  leszcze  nasolić,  geti6rig  faf)en,  genng  fal|en;  ni 

tatfft  SUfallet ;  Rg-  dossolitti ,  dossaagljam  j  Rs.  40CO- 
^umh.  Zły  kucharz  albo  przesoli  ,  albo  nie  dosoli. 
Fredr^  Ad.  57.  Masło  do  przechowania  ,  lepićy  pwe- 
solić ,  aniieji  nie  dosolić.  Haur.  Sk.  65.  Rjby  niedo- 
solone.  Teat.  54,  b.  Rs.  Prov.  BeAOcOA&  Hi  cniM^i 
nepecoxl)  Ha  cnOH^,  mało  soli  na  ftó!,  wiele  plag  ba 
grzbiet )• 
DOSPAC  niiak,  dk. ,  Dosypiać  ndk. ,  do  potrzeby  lub  woh 

naspać  aię,  ffd^  getitig  an<f(b(afen;  Sr.  i.bcfpin,  befl^i 

\  Rs,  Aocnsimh,  Aocbinaio.  Nie  dospać  trzeba,  kto  chcą 
doftać  chleba.  Cn.  Ad.  Syf.  Bogacz  nie  doje,  ani  do^ń 
aby  zebrał,  W  nocy  i  we  dnie  o  tem  mj^li  i  pncnie. 
Opal.  Sat.  39.  Ani  dospać,  ni  doieść,  ni  wczaia  ia- 
dnego  Nie  mogą  mieć,  dla  kęsa  poiytku  nędznego.  R^ 
Wiz.  54.  Nie  dosypiay,  nie  wiele  się  snem  baV,  ani 
ikładay  rąk  ku  ospallłwu.  Radź.  PrO¥.  a4,  33.  Nie  bę- 
dziesz dziecię ,  iadney  nocy  dosypiało.  Groch.  W.  3^** 
Dospanóy  ci  iyczę  nocy.  Tr.  wyspanóy,  spokojnej y^ 
tn^fame  9ła^»    Niedospanie,  besaennoić,  C^if^^^ 


DOSPIAC    .    DOŚRZEDKL 

Ml^t  ^e^hmti  UniWafctU  Praca  ciężka  a  peTna  n\^io^ 
spania  i  potów,  i  Lśop.  a  Mach.  3,  27.  Z  pracy  po- 
dróiney  i  z  niedoapania  ciężko  zasną!.  StryUt,  3i5.  Jego 
niedospanie  byto  snem  beapiecznym  wszyftkim,  i  odpo- 
czynkiem ich  gfowy.  Tward.  IV/.  196.  $.  Dospać  sif 
czego,  spaniem  ściągnąć  nasię,  nabawić  się,  f{((  butC^ 
C<(lafeil  ^U^if^en*  Leniwy  dodatków  aię  nie  doipi.  Tr. 
Dospat  się  tey  choroby,  f&. 
DOSPIAC,  -  iat,  intrans,  dĄ.j  Dośpiewać  nctk. ,  doirzewać, 
doftawad,  do   pory  i  doirzsio^ci  preychodz-hf,  ^ut  Oteifc 

flelangen,  reifett ,   ttlfmtbcn;    B/i.  boiipiti ,   bofpegi, 

bO^pitOAttt  peruenire  t  maturescer€j  htipiliQ  fnaturus ;  Rg. 
dospjetti ,  peragere^  Jinirm;  Bs,  dospiti  aósoluere;  Cro. 
doszpeti,  dosżperati,  doszpdyam  j u/>«ri/«/uo ,  asseguor; 
DL  dospiti,  dozpiti  deflnerSy  absoluęrą^  dozpitakj^m>; 
Rs>  ca'6iii& ,  cnBfo,  ca'&AU^,  AOcn%'aiB,  AO€n'BBainł, 
BUcn'&in&,  BUCK^Bacnk  doiraewad  cf.  ycn'Bnifc,  yco'6B»mB 
poftępowad  snacznie;  EccL  cn^ernh  oAoaI)  maturescit ; 
cn'b'K>  ab  a1^^^  perficio  ,  progredior  ,  cf.  ćpieszyć, 
^piech].  Zasiałem,  i  iniwa  doipiewaty  moie.  P,  Kchan, 
Orl,  1,  93.  Popsuwszy  dośpiewaiące  zboia ,  odeszli  nar- 
sad.  Tiar,  HJi,  5,  348.  Zotnierze  się  zeszli,  i  spisek  do- 
ipial.  Nar.    Tac.  3,   3S.     $.   Nadążyć,    zdążyć,   zbliżyć 

się,  %txU^  t\Un,   ft(t  ellig  ndl^etn,  unrAcfen.    Za  do- 

śpianiem  lata,  do  Węgier  wyciągnął.  Nar.  HJl,  2,  4ii. 
Dośpiewała  tym  czasem  woyna  Niemiecka,  gotowaniem 
aię   cesarza  na  Polaków.  New.  Hfi,  3,  i52.   -     Doipiać, 

nadążać  za  kim.    Cn.  Th.   einetit  na^fottimen ,  t(n  eiiis 

%tUn,  il^n  errdc^em  ii^^o/.  doSpiać,  zdążyć,  naAarczyć 
prędkością,  flinf  gmug  fepn ,  Król  Cymbrów ,  który  tat 
byt  chybki ,  iż  czterech  koni  zwykf  był  razc^m  z  konia  na 
keft  przefkakiwać;  gdy  go  pobił  Maryusz,  na  iednego , 
gdy  uciekał,  nie  dośpiał  wlkoczyĆj  bo  w  pierwszym  flcoku 
poimany.  Stryih.  34.  -  Dośpieię ,  śpieię ,  łacno  mi  te- 
raz,  mam  wolny  czas,  ¥aco y  i<^  (aSe  jejt  OTufe  bajU, 
%9it  ^z\U  Cn.  Th.  -  ff.  Czynn.  doymować  komu,  do- 
grzewać,   wfkroi  przenikać,  eitiem  (efp  tnad^en,  matm 

m^Ąm,  Wm  h^Ui^n.  Nigdy  tak  gorącem  stonce  nie  do- 
ipieie  W  Apulii ,  gdzie  silniey  grzeie,  ,fak  miłość.  Pśtr* 
Hor.  2,  N.  3.  ♦DOSPIAŁOSC  od..  Dożrzałość,  Bh,  bos 
frćfojl;  Rf.  cnlifAOcinB.  DOSPIAŁY  od.  Dożrzały  J5A. 
bofpelt)  >  ^*'  cnlDXhi«t.  DOSPIEĆH ,  u  ,  m. ,  donagle- 
nie,  ilawienie  się  na  czaa,  należyty  pośpiech,  bU  %cfibs 
ti^e^iU,  Sct^neSigfett  Komornicy  maią  bydż  od  pod- 
komorzego ,  za  niedośpiechem  iego  samego ,  posyłani  ku 
rozgraniczeniu.  SfaT.  Lit.  29 1«  (za  nienadążeniem ,  za 
opóźnieniem).  Dl,  dozpiuk /«/j.  DOSPIESZYC  cz.  dk.  y 
Dośpieszać /zott. ,   podążyć,   nadążyć,   spiesznie  dokonać , 

etlenb^  beenbigen,  Dollenbd  befłleanigen.  Pafterz  z  trzody, 

kogo  nie  dośpieszył  przepędzić  do  domu,  ciężki   grad  zbił 
na  śmierć.    Tward.  Wt,  49.     Rzemieślnik  niech  dośpieszy 
roboty.  Ld.     -     1.)  DOSPIEWAC  o5.  Dośpiać. 
3.)  DOSPIEWAC   cz.  dk.,   śpiewania  dokończyć,  VoDenb< 

%n  (Snbe  ffngen ,   autfffngfn  ,   rhbigf n  ;   Rg^  dopje^ati  •, 

Sr.   1.   bpfpUwaC}  *)    R'-  4on'&inB,   Aon'BBaiiiB.     Cośmy 
zaczęli ,    tego  dóśpiewaymy.    Glicz.    Wy  eh.  N*  7.     Nie- 
bieftą  harmonią  dośpiewywali.   Birk.  Dom.  iBq. 
POSRZEDNI,   -  ia,   -  ie,   do  śrzodka  dążący,  M&l  hem 
9Wlttelp««ft  ittetlenb.     Siła  dpśrzednia,    vłs  ctntripeta. 


DOSTAĆ    -    DOSTAĆ. 


49? 


'Ręg.,  Boi.  Si  409.     Światy  odlrzadnim .  biegaią  czy  d»« 
śrzednim  biegiem.   Pr'zyh.  Ml/t.  238* 
DOSSAC  cz.  dk. ,   do  końca  wyssać,  lub  do  woli  się  nassać , 

voUenH  an^faugen,  fic^  gan)  fatt  fauget;  Sr.  1.  bocicam; 

R^.  dosissati ;  Ks.  AOcocantB ,  AOcacuzaniB. 
DOSZRUBOWAC  cz.  dk. ,  doszrubowywa^  czjii. ,  do  końca 
zupełnie   zaszrubować,  polenb^  (Hfc^rattbeil »   lilf.  AOBaH- 

nilfai£,    AOBHHHKBBinfi. 

ł.)  DOSTAĆ,   *doftaieć,  dolłał,    *doftoiał  niiak.  dk  ,   do- 
ftoi  ^ut. ,  Doflaię ,   Doilawam   Pr. ,  Doftawać  kont. ,  ftać 

•  albo  ftoiąc  trwać  póki  trzeba ,  jlcjfeit  MciOm  bU  ^Ut  gebł* 

ttgett^eit;  ^A.  boflatt,  bo|laI,  boflodim-,  'Sr.  i.bofteiiu^ 

bofloittr,  bofleiem,  bofłoiem;  Cro.  dosztati,  doszlajcm; 
K(ż.  dollati ).  DoiUć,  doftać  komu,  doflać  komu  czego 
n.   p.   placu,   s  nie  iiiłępować ,  dotrwać,    dotrzymać,    nie 

wahać  się,  fe|l  ftebm  bteibett,  nid^t  wanfen,  nlĄt  f<6wa«s 
.   len,  Sctcbb^Iten,  @tanb  b<>(tcn,  fefl  Mten,  nnetf^ftts 

terltcb  beobad^ten.  Chcieli  go  gwoździami  przybiiać,  aby 
dodał  ogniowi ,  którym  miał  bydż  palony.  Birk,  Kant* 
B,  a.  W  wierno:^ci  królowi  memu  dolloic,  choćby  mię 
zabić  kazano.  Jakt.  Tel,  3i.  Nigdy  Grekom  Dardanie 
nie  dodali  kroku.  Dmoch.  Jl.  2,  7.  Niech  się  grom  sro^y ; 
ia  kroku  doftoię;  Wiem,  co  żyć;  ale  umrzeć  się* nie  bpie. 
Kras.  Oss.  C.  Gdzie  wódz  odważny,  sani  kroku  dofiei, 
Tam  żołnierz  chętny  śmierci  się  nie  boi.  Kras.  W.  Ch. 
i3.  Likowie  dłużey  pola  nie  dodali.  Dmoch,  Jl.  2, 120, 
Upomina  Bolesław  rycerdwa ;  aby  nieprzyiacielom  ieszczB 
dziś  pola  dodali.  Biel.  Kr.  4o.  Kto  się  śmierci  boi, 
placu  nie  dodoi.  Cn.  Ad.  4oo.  Nie  dodać  placu,  uAąpić 
z   placu.  16,  678.     Kamienie  rzucali,    że   niepodobua  im 

•  była  dodać.    Warg^,  Cez.  4 o.     Rs,  cjhohkTu  ,    cmoeKb 
dały.     Similiter:  dodać  prawa ,  dodać  prawu,    wj trwać 

sprawę  do  końca ,  ben  9łe((t^gang  bM  ju  Snbe  abwarteit. 

Oflcarżony  niech  da  rękoiemdwo  po  sobie  ,  że  dodoi 
prawa ,  a  obrażonćy  dronie  dosyć  uczyni.  Modrz,  Baz* 
337.  Jak  im  wierzyć,  że  się  dawią  do  sądu,  a  wszyd- 
kiemu,  co  prawo  naydzie,  dudoią  ?  ib.  34o.  -  $•  O  zbożu, 
roślinach,  fruktach.  Dodać,  Dodać  się,  Dodawać,  Do- 
dawać się  s  dożrzeć,  dożrzewać,  dośpiewać,  do  pory  przy* 

chodzić ,  reifen ,  reif  werben ,  ant  (Reife  fommen.   Jagoda 

winna  nie  więcey  tylko  sześć  dni  ma  dać  na  macicy,  gdy 
się  dodoi.  Crtsc.  354.  Wino ,  które  się  pierwey  dodawa, 
pi^rwey  też  bywa  zebrane,  ib.  307.  Powietrze  łafkawe, 
iż  też  dodawaią  się  tam  dobrze  wina.  Boter.  89.  Konop' 
maciora  naydaldy  we  dwa  tygodnie  po  płolkonce  dodawa 
się.  Przędz.  38.  .Gdy  iiiż  zboże  dodawało  na  polach  a 
żniwo  blizko  było  ,  do  Litwy  wciągnął.  Stryik.  343* 
Jeszcze  się  ten  owoc  nie  dodał,  na  dół  się  nie  godzi. 
Sk.  Zyw.  2,  249.  Upada  iabłko,  ikoro  na  drzewie  dodoi. 
Pot,  ^ocz,  544.     Konie  puścili  po  zbożach  iuż  się  doda- 

•  waiącycn.  Jerz.  Offl MJkr.  (do  zboża  prawie  iuż  doż^za- 
łego.  Boh.  Ojf.  Ptaszę ,  gdy  się  iuż  doUoi  w  iaiu,  w  iko-> 
rupę  kołace.  Sak.  Probl.  179.  Człowiek  w9chodzi,  do- 
dawa i  więdnieie,  iako  trawa  abo  kwiat.  AYpi.  lurk.  i6i. 
Starzy  ludzie  wiccdy  do/konali  w  mądrości,  %  niźli  co 
w  witku  nie  dodali.  Prot.  Kont,  C.  A.  Dodały,  dożrzałj 
Sr.  1.  jenitne'.  Dodała,  dożrzała  Sr.  1.  IDUbac|n«.  - 
Dodać  się,  o  ciekliznach,  płynach,  trunkaeh,  wyczyścić 
się  daniem,  wyiaśnić  się,  przez  opadąięcie  na  dó{  gąszczUf 


496 


DOSTAĆ    -    DOSTAIE. 


■  •  •  ' 

frubisny ,  nu  ffdtfigrriten ,  flar  wnben ,  ffc^  fe^f a.'  Piwo 

«if  W  beczce  iuź  dol^atc  7>.  -  Dol^ać'  do  czego ,  (łykać 
się  zezem,  graniczyć  obok,,  sięgać  aź  do,  tDOrdtl  AOs 
fteffn,  anlieflCn,  M^titlitn.  Łąka  Jego  do  nioiey  do- 
iUic.  Ld.  (ok.  dolega).  $.  Dodać  aię  czego,  nanlem 
CE»go  nabydź  lub  ściągnąć  na  lic ,  bur(^  Ste^en  erlangm, 

ctfleNn  ,    bnrc^  fBe^arrlic^frit  unb  SHu^banrc  frret(ten« 

fD«lloiat    się    (dodał   się)    u    dworu     tego    urzędu.    Tr, 
DOSTAIE,  DOST\\\Kimper4on,,  wyftarcza,  nie  brak, 
tt  tń&it  %\nf  rrid^t  su*  ^g-  'f  ^^-  dodatti,    bilti  doda; 
Cr9,  zadosztaszem ;    Sr,    1.   bofa ( 104111  ;    Rf.  AOcmaemk. 
Odatek  ryby  nasolili ,  co  im  mogło  dodać,  aiby  przyszły 
do  domu.   Leop*  Tob,  6,  6.     Podłemi  rzeczmi   ofiary  od- 
prawować  rozkazał ,  ieby  zawsze  dodawało,  czemhy  boga 
czcić.  Budn.  Ap,    laa.     Prawda    u    ciebie    mieyscc    ma, 
dodawa  -  ć  i  mowy,  któryś  i  tertiz  gasił  poiar  rokoszowy, 
Croch.  W>  5.      W  czas  mnie  wysłuchay,  w  czas  mię  ra- 
tuy  Panie,  Jui  mi  sił  ledm'e.  i  dusze  dodanie.  J^  Achan. 
Ps.  ao6.     Dodanieli  nam  czasu  ,  innych   także  Sakramen* 
tów  wykładu  spodziewać  się  na  potem  moiesz.  Hrbjl,  Lek* 
B,  a.  b,  (ie^ii  czas  nam  wydarczy,  ie^li  się  nam  co  czasu 
jodanie,  okroi).     Pana  na  wszydko   dodanie,  co   iedno 
lamyśli.  Xosx,Lor,\^,  (danie  go  snadnie).     Nie  dpdaie^ 
brakuie,    e^   fejlt,    U  lIWnfielt,    geCt   aK     Tylko  trzy- 
dzieści   kóp    drzewa    nie    dodawało.    Aras,   Pod,  a,   a4. 
•  A   czegoź   nam  iui  nie  dodawa  ,     iedno  abyśmy  szukali 
zbawienia  naszego  !     W,  Pojł,    W,   a,  aa.     Wazydkiego 
niedodawa  zawsze  łakomemu.  Lib,  Hor,  84.     Łakomemu 
naywięcey   nie  dodaie.  Cn,  Ad.  4a3.     Wiele  pragnącym  , 
wiele  nie  dodaie.    Hor,  a,  n6.  Min.     Kto  na  małe  nie 
przedaie,  temu  zawsze  nie  dodaie.  i3.  385.     Kto  wiechy 
szuka,  iawnie  to    snać^daie  Sam  na  się,  ie  mu  ieszcze 
nie  dodaie.    J,  Xchiin,  Dx,  ao6,     Czegoć    nie    dodaie, 
•Bukay  u  sąsiada.   Gom*  IV/.  76,  6,  Lepiey  kiedy  zbywa, 
uiź  kiedy  nie  dodawa*    Ryt.  Ad,  35.     Zdało   się ,   ii  mu 
zawsze  czegoś  nie  dodawało  >  ^tńy  go  przy  sobie  nie  wi- 
dział .  .  Kiok,   Turk,  43.     Tegoć  ieszcze  nie  dodawało! 
Cn.  Ad,  II 58.  Pafl,  P.  19O.  hai  fcWtf  IlO(^!  DOSTAĆ, 
dodat,   dodaie,    doda  wam  trans,  dk,,    dodanie,  dodane 
put,  ,    Dodawać  konf.,    dodąpjć,    otrzymać,    osiągnąć, 

w«ąć,  bffommen,  et^alten,  frfefgrn,  crfangen;  Boh, 
boflati,  boflat,  toflal,  boMn,  boUwim;  Sr.  i.  bo^ 
(łanu,  boflaiiem,  hcMtiu ,  beftabmm ,  hofiaci ,  frpbnucj, 

frlgnufcj,  ffritlUfdi;  Kc^.  dobiti ,  sadobiU  ;  Cro.  dobiti, 
dobaviti,  zadobiti,  zadobivam ,  sztćchtm  ;  Sla.  dobiti ; 
Bs.  tecchł,  decchi,  dobJTati  i  Rj.  Aocaidmk,  AocmaBamK, 
ooAyiHmk  ,  nOAyHain&  ,  yAyiMinB  ,  ncneHaAOBanil , 
406uniB  ,  A06UB9ni&.  Czegom  iądał  ,  tegom  dodał. 
Cn.  Ad,  1^4.  Poseł  od  cesarza  dodał  w  podarunku  pię- 
kną tabakierę.  Gaz.  Nar.  1,  aó;.  |nm  ®ff<fł?nfe  bffom« 
tnrn*  Mnieyszy  zawsze  Ż4I  sercu,  nie  dodać,  co  fąda, 
Niż  gdy  tego,  co  dodał,  utratę  ogląda.  Min.  Ry/.  a,  66. 
Jako  nayprędzćy  dopni  kaplicznych  -podali,  Padłszy 
łrzyiem  z  boiainią  kamień  całowali.  Zebr.  Ow,  i3.  r«- 
tigtre  grądus  ikoro  się  ich  nogą  dotknęli ).  Dodać  rzego 
złego,  wziąć  co  złego,  cierpieć,  doświadczyć,  etUHl^ 
(Ue^eK)  befOmmen.  Kiiem  dodał  (t.  i.  plagi),  w  łeb 
dodał  kulą.  Po  bokach,  po  grzbiecie  dodał.  Choroby 
iakiey    dodać.     Dodał   Tiimnicy.     -     Dodanie,    Dodaie, 

ęcii.,  człowiek,  mun  frifgt,  man  Ulbmmt.   Gd^ie  uy 


,DOSTAIB  -DOSTAWAĆ. 

■ 

ksiąikid«danie?^A.(bfgf  ta  (ni^afboftdlli  ?/'</.  -  Boflać, 
dosiądź,    uchwycić,    dobydi,    nabydi,    CftCtt^Ctt;    Cl^aU 

ten,  ergrrifeti,  etiangen,  befommeii;   fdcgeii,  nf^nuBr 

tDCgllC^niflU  Kto  nie  pracuie,  sławy  nie  dodanit.  .V 
Kchan.  J.  436.  O  nowym  iakim  zamyćla  sposobie  Do* 
dania  stawy  i  wieczney  pamięci,  ib.  120.  Wielkie  woyiko 
sebrali ,  chcąc  Pelagiusza  na  górach  dodać.  5^.  Dz,  ^96. 
Jednegom  obalił ,  drugiegom  przez  teb  dodał.  Pot.  Arg.  5. 
Wszydkich  zazdrość  dodaie  azkodliwemi  sztychy,  Fryzo- 
wane prałaty  i  drzyione  mnichy.  Wfg,  UJI.  20.  Francu- 
zowie  Europy  prawie  wszydkiey  mieczem  a  bronią  iwą 
dodali.  Biei.  Kr.  6a3.  Dodany,  dosięgniony,  otriy- 
many,  wzięty,  nabyty,  dodąpiony,  befOttimm,  erłaltfl, 
ett(i((t.  Kraie  te  zwoiowane,  wielkie  są  rzeczy  j  ale 
niedodane  przez  nasze  siły  ;  bo  ie  mamy  z  nieba.  ?. 
Kchan.  J,  8.  Gospodardwo  uczy  dodanych  i  gotowych 
potrzeb  uiywać.  Petr.  Pol,  37.  O  tw^y  dzielności  świa- 
dectwo dawaią  Dobyte  miada  ,  dodane  korony.  P.  Ackan* 
7.88.  Świetne  chorągwie,  dodane  w  Syryi.  1^.  75.  cf. 
Sr.  1.  bofla^llttc  impet rabitis.  -  Dodawać  m/ił.,  mi- 
łować by  dodać,  dobywać,  dochodzie,  szukać,  gu  eiM; 

XtXL,  tu  ertangen,  iu  befommen  fnc^en,  befommen  mollrs. 

Potem  król,  dawszy  się  niedbałym,  tych  pańdw,  które 
mu  odpadły,  więcey  nie  dodawaT.  Papr,  R)c  PoiW 
Leszko  woyiko  na  pomoc  Kolomanowi  dodawać  Hallczi. 
Biel.  Kr.  11 5.  Przez  lat  la  dodawał  Smolfńfka  pod 
Hlebowiczem ;  ale  do  tego  na  ten  czas  nie  przyszedł 
Papr.  Gn.  ii6a.  Gospodardwa  nie  led  Ipowinność  do- 
ilawać  potrzeb ,  ale  dodanych  i  gotowych  używać  i  rxądii^ 
niemi.  '^etr.  Poi.  37.  Wszydkim  piękna  zabawa  doftawa- 
nie  mądrości.  Si.  Kaz.  80.  Jui  to  odatnia  dokupować 
się  tego,  Czegoś  samą  cnotą  dodawać  miał,  Koiz.  Cyc* 
11 3.  W  potrzebie  prędkiey  summy,  dairmy  moc  pro- 
wizorom ,  aby  oni  na  wiarę  Rseczypospolitóy  doftawah 
pieniędzy.  Vol.  Leg,  a,  i3ai.  Za  nierządnicę  mię  do 
nich  udawał ,  J  co  mógł  na  mię  zmyślał  i  doftawal.  r. 
Kchan.  J,  93.  (wyszukiwał,  wynaydowal,  tt  W^  A^ 
gegen  mt<6  JertOt.  -     Dodać  się  pa*siv.^  dać  się  rtyićn* 

ietnanben  lu  %%t\U  merbf n ,  cttgngt  werben ,  tttzW  wt^ 

ben  }  R<r*  AOcmamBcs.  Sława  pracą  aię  dodaie  s  nabywa 
się  pracą).  Córka,  wsiawszy  posag,  bóg  wie,  doftaiae 
się  komu,  Z  syna  przecie  i  pomoc  i  wygoda  w  •^om". 
Nieme.  P.  P.  a5.  Zbiera ,  i  nie  wie ,  komu  się  doftanis. 
Opał.  Sat.  39.  Po  śmierci  bóg  wie ,  komu  się  doW* 
Ryx.  Ad.  80. ;  R*.  AOcmoHH  ie  spadek,  dział).  Co  iemu  miało 
bydi,  dodało  się  tobie.  Pot.  Arg,  89.  Co  się  kupi  tanie,  ][>*«■ 
aię  to  dodanie.  Cn.  Ad.  100.  Bachusowi  dodanie  ai^  P^ 
grzbiecie  czasem.  Comp.  Med.  386.  (obrywa  caaaein»  ft  WW 
ltiatl(^mal»a«ailfben|>e[|.)  -  Parfi>łV.  dodaie  sJę,  t.i.<-?c|« 

iaka  udziela  aię,  man  friegt  ait((  tt^^i  \  frlegt  feinen  ^M' 

( Ittgn  friegt  wad  4b ),  Słońce  umyka  iednym  ziemio* 
światła  swego ,  ieby  drugim  udzielić,  i  ieby  się  wszyft^i* 
dodało.  Kiok,  Tur.  96.  Dobremu  przy  złym  się  doft*- 
nie«  Cn.  Ad.  lya.  Przy  iednym  złym  i  dobrym  »tf 
wielom  dodanie.  Cn.  Ad.^o^.  (cU  w  cudzym  domu  drWi 
rąbią-;  «  do  nas  wióry  lecą;  Sfo.  f  liebbgft  ptł  %AwU 
»i(fOti J.  Russaki ,  puściwszy  się  do  Łowicza  .  krainę  «t 
woibwali  przei  miecz  i  ogień ;  gdzie  tci  i  Bolesławo wy« 
poddanym  asę  dodało.  Biel  i5a.  a  pot^m  całemu  kr»'°- 
wi  przy  nicji  aię  dodało,  ib.  4a3.   Dla  złych  przcłoionyrh 

i  B^ 


fiOSTAŁOSC    -    DOSTĄPIĆ. 

i  Będsnym  doiłaie  się  poddanym.  'Gorn,  J>z,  97.  Bo- 
ll6{o  mi  siy,  Re.  A^cnuAOcb 'MHJir.  Uciekaymy,  i  nam 
sif  tu  doiUnie.  C/t.  Ad,  11 4.  Wyąaniaiło  z  domów  go- 
apodarsów,  doLtato  aic  i  8slarh<^ie  po  dworacb.  Nar,  HJI» 
7,  a 2.  -  Cum  infnit,  zdarsyć  się,  g{||<fen,  geUngen* 
Bluie  b\%  nie  dolUfo  tefio  diiela  widrirć.  NUf,  praef. 
DoAafo  mi  aic  czyta-  lifty  ie^o.  7>.  $.  Doflad  się  do- 
kąd,    doiłaś  się   gdzie.    doy^(f  gdzie,     doiechaif,     iUiiąi! 

gdzie,  wo^in  gcratM/  nobtn  gp^an^f n ;   t9»(fn  frattnrn.  «D0STARCZN0SC  od.  Dofiatcczjioś^. 


•DOSTARCZN.   -  DOSTATECZNY.     497 

» 
laćiel  hardio  aic  zuchwńiylb  fial  i  niedoftępionym.   7\vard, 

Wi   D.   a*8.    nieprzyAcpnym ,  un^Ug^ndlic^.      J.  NieeM. 

doftępowad  czego,    zabiegai?  o  co,    azukad  czego  ^    usifo- 

wać  by  doiląpić,  )n  ttJbulttn  fttd»eii,  ant^lttn,  anfii4rn. 

Doftfpowat  wprawdzie  Wiadyaiaw  u  Wacława  pomocy; 
ft  wszakie  nie  doftąpif.  Arom.  426.  impłorauie,  sed  non 
impśiraiditj.  Doliępuią  Polacy,  z  powinności  przy- 
mierza, poaiłków  od  Kusi.  Arom.  127,  ac^i^ntur* 


Kto  wie,  moie  zuaydę  fortel  doftania  się  do  iiiey  sekre- 
tnie. 'Jeat.  63,  b*  24.  Skoro  się  trucizna  po  j^yfach  roz- 
ciekła,  Mniemałem,  iem  się  doftal  na  samo  dno  piekła. 
Sfyrrr.  S.  W.  65.  DziaUczki  niewinne ,  ikoro  wypu- 
azczaią  Ducha  c  aiebie,  zaraz  się  do  nieba  doftaią.  Paszk, 

>  •  J)z.  92.  Iłoga  się  ba^,  dziatki  trzeba  ,  kto  atę  chce  do- 
iUd  do  nieba.'  M.  Achan.  299.  $.  DoAać  się  od  kogo, 
wydobydś  się,  uwolnić  się,  f!4^  M  m^^^n ,  fl<ł  frep 
imt^ea,  \H  fommen.  Jeśli  cię  doftaną  do  izby,  do  kom- 
panii i  tedy  się  tak  prędko  od  nirh  nie  doAaniesz.  7>. 
DOSTAŁOSC,  ści,  i.  doi^rzałoi^,  dolpiało^ć,  bkSKetfe. 

.  DoAkło^Ć,  iagod  winnych  bywa  poznana ,  gdy  iuź  grono 
nie  będzie  zielone^  Cresc.  334.  DOSTAŁY,  a,  e, 
doirzafy.  Mącx,  tflf,  gereift^  JfWfl.  Bh.  ht\^^*  Zyie  i 
Btebo  iego  młode  Uta  Chowa  dla  ała^i^y  doltalsz^y  u 
świata.  P*  Achan,  J.  '272*  Leszek  miał  unwzed  w  le- 
-  •  ciech   doiłalycfa ,    ■   ayna  iui   doroał^ego  zoAawi<5.    Arom, 

'53.     Hilaryuaz ,  poganinem  będi^c,   ini  doAały  do  wiary 
Ckrześciańiki^y  przeszedł.  Sk,  Dz.  233.  podeszły).    DO- 
STANIE .  DOSTANY  ob,  Doftać. 
DOSTĄPIĆ   ex,  dk.,    DoAępować  ndk.,   krokiem  dosiądź, 

dóy^ć,  rrfd^rr iten ,  mir  bfin  Ćd^rittf  ober  Snfe  emid^n. 

Boh,  ^efdlpowati;  Vd,  doAopiti;  Bf,  doilupiti,  priftu- 
piti  ;  Cro,  dosztupiti ,  dusztiiplyam ;  Rg,  dolh^piti;  Ross, 
AOcmynHin&y  AocmynAim.     Koń  chramaiący  ziemi  nie 


DOSTARCZYĆ,  DOSTATCZYCcz.ctt. ,  Do(larcza<?ncW., 
doftawlać  podług  poUzeby,  dodawać,    (fiQl4ngU<^  Itefefll/ 

geben,  »erf(*<łffcii.  Bh,b^^al\tif  boftaćjm   {diJl,U^xi\t\ 

dopchnąć);  Naszych  owiec  mJeko,  naszego  ogródka  ja- 
rzyna, dosyć  nam  warzywa  doAarczą.  Aroj.  A^i/m,  2,47. 
Posłom  Mofkiewikim  wielkie  doAatki  dawano  *,  ale  cebuli 
i  czosnku  nie  moiono  im  doAatczyć.  Stryik,  706.  Spi- 
chlerze nawiezione  niech  zawzdy  itawaią,  Zboia  tiiech 
doAatczaią.  J,  Achan.  Ps.  207.  Niech  w  to  po  I  raf  i 
mądrość  alchymiftów,  aby  doAatczała  złota  dowoli.  Birk, 
S.  Kor,  B,  3, 6,  (ob.  naftarrzyć ).  --  l)ottarczyć ,  niiak.y  -Wy- 

ftarczyć,  «udrel<>en,  Wnrei*fii,  aui^Iangen*  Vd,  doftibiti, 

aadoAuyati,  doneAi :  Rs.  AocmamoHecmBOBamk.  Na 
tak  wielkie  rozchody,  azczupły  maiątek  nie  doAarCza. 
Ojf,  Wyr.  Powróz  ten  doAarczy  od  brzegu  do  brzegu. 
ib.  Świadectwo  kobiety  nie  ieft  doftarczaiące.  *  Teat,  7,*. 
57.  tj\fAiXi%l\Ćli  f  ^fnrcJC^enb.  Kto  doftatczy,  wypowie- 
dzieć sprawy  iego.  1  Leop:  Syr,  18,2.  (kto  wydoływa, 
kto  ieA  w  Aanie,  kto  potrafi  doflatecznie,  tOf t  Pfttliad  •  «)• 
Wyweieniem   gnoiu  n^  rolą  nie  mógł  doAatczyć.   Cresc, 

81.  (nie  naftarczył,  et  hnnte  n\dit  uad)f ottitiien ,    tttc^t 

fertig  Nniit  werben )•  -  Doftarczać  komu,  równać  ko- 
mu w  czem ,  einem  mtin  ^Ui^  fommett»     Cyccro  De- 

moAenesowi  doAarcza  wymową;  Scypio  Temiftoklesowi 
męztwem.  OJ/',  Wyr, 


doftępuie,  tylko  końcem  kopyta.  Cr^sc,  685.   (nie  doty-    DOSTARZEC    się,     zaimk,  dk.,    dóyidi  do  Aaro^ci ,     alt 


ka  się,  tetńitm  tntt  ben  ffufe).  Kto  doAąpi  tw(^  gó- 
ry«  o  w«Z(*<  hmocny  Paiiie ,  Abo  -ni  mieyscu  tobie  po- 
święconym Aaoie !  J,  Achan,  Ps,  3 1 .  Stąpienie  leA  Ao- 
fUth  do  poAąpienia ;  poAąpienie  zai  do  doAąpienia.  Lub, 
Moz,  loi..     Na  ubogie  nie  radzi  patrzą,   a  dla  wielkich 


»erbett,    bai  ©relfena/rer  erretóen.     Trudno  wyrzec, 

aby  aię  okrutny  przełożony  miał  doAarzeć.  Acsz.  Lor, 
38;  Tales,  gdy  iui  doAarzał  %i^^  a  niemal  zgrzybiałym 
aię  Aał,  nie  rychło  mu  oienić  się  było.  Clicz,  Wych.  0^%* 
W  rodzie  Elisowym  iaden  aię  nie  doAarzał.  ib,  F,  7. 


Tewerencyi  ledwo  doAąpić  ich  moie.  Clicz.  Wych.  F,b,h.    DOSTA TCZYC  ób,  DoAarczyć.     DOSTATECZEK,     DO- 


(przyAąpić  ai  do  nirh).      $.    DoAąpić  czego,    dosiądź, 
osięgnąć,    doAać.    nabydź ,    otrzymać,    erteUfern,     efkins 
gfll,  er^alteit;  ^rfommen-     Abraham  długo  czekaiąc,  do- 
ftąpił  obietnicy.    1   Leop.  Zyd,  &,  ]4^      Kiedy  aam  czego 
doftąpłć  niit  moie,  to  drugiemu  uAępuie.   Teat,  22,  127. 
Wyaokkh   godności  doAępuią,   chleba  im  bóg  daie,    lu- 
dzie waią,    azanuią.    Fallb^  Dis,  H,  2.     Urzędy,    doAo- 
ie6Awa ,    słowem  wazyAkie  ^dze  Łatwo  do  doAąpienia , 
^y  człek  ma  pieniądze.    Nieme,   P.  P.  5o.     Gardzi  tern 
pyszny ,  czego  doAąpić  nio  moie.  Min,  Ryr.  4,  44.  Afeo- 
nyasa  iednogo   pism   w  Krakowie  doAąpiłem.  Arom,  34. 
Sam  sobie  o  doAąpieniu  konsulatu  dobrze  tuasył.  Pilch* 
SalL  33.       Jeszcze  chcę   i    t#y  faAii  od  ciebie  doAąpiĆ, 
-  abyś  mi...   Zab.   i4,  339.      Na  nauki  nakłada 'im  nie 
fatuią,    ieby  ienó   nauki  iakiśy*  doAąpili«  Glicz,  Wych, 
M.  a.     DoAąpić  odnuAu.    Offl  Wyr.     DoAąpiony  alitef 
do  doAąpieaia,    doAępny,    mtW>^t»      Widzą    wierzch 
góry  tmdn<y  doAąpionćy  Dla   nierównych  fl^ał  i  oArych 
[ieni.  P.  Achan.  J,  390.     Z  tego  iwycięztwft  niepray* 


STATCZEK  ob,  DoAatek.  DOSTATECZŃOSC ,  DO- 
STARCZNOSC,  ici,  i.,  wyAarcaenie,  Aan  doAateczny, 
dobre  mienie,    bie    S>\XiiiHl\Mńt ,    gUteŚ    ^UHmm^i 

$B5a(fI(lanb.  Bh,  et  Sio.  b«flatecnofl> '^r.  1.  boivo((nofći)* 

DoAatęczno/ć  nasza  z  boga  ieA*  x  Leop.  2  Cor.  3,  5. 
Kawalerowie ,  samem  tylko  uwielbiaiący  aję  urodzeniem  ^ 
a  upośledzeni  we  wszelką  Jnną  doAarcznoić.  A! on.  73, 
99.  (we  wz2«lki  inny  zaazczyt;  ^or^tlg}-  DOSTA- 
TECZNY, a ,  e ,  -  i«  adv» ,  doAarcżaiący,.  (itltdtlgKd^/  0e: 

nttgrśm/  ^(iirrt^eBb*  sio.  bof^ateiniy  Boh.  boflarK'nóf 
pbftaćittblwii  Sr,  1.  b04ibm$iine;  Vd,  dopoun«   zieio- 

Aann;  R^.  zadoAan ;  Rs*  AOcmamoYHUff )  £ccl.  ctiUO-' 
AOBÓxhh%ii.  DoAateczniOi  ale  nit  nadto.  N.  Pam.  23, 
58.  Nauczył  'się  na  tdm  przeAawać ,  czćm  sam  był ;  bo 
kto  aam  sobie  doAst^zny,  ten  bogaty  ieft,  i  W3zyAko  ma 
Ski  Zyw.  317.  ^  DoAateczny,  maiący  doAatek,  do- 
Aatni,  zamoiny,  dosyć  bogaty,  ({tllśOgUd)  It^iUtt , 
l^rrtlligftlb^  Skoro  zbytki  aię  znioaą ,  familie,  miaAa, 
wal  doAateosnit^aze  soAftną.  Star,  R«/*«  46.  Król  ten 
.       .  ..  65 


4g8 


DOSTATEIL 


hjt  na  bydło  doftateczny.  Budn.  a  Rejr-  '»  ^*  (dosy^ 
miał  bjtia.  BibL  Gd.)*  Nie  byfa  doftatecsna,  iebj  sa- 
ptacić  mogta  sa  szkodf.  lVy#.  iTa/.  464.  •  .  Ńiedoftate- 
csny ,   nie  doftarczaiący ,  nie  wyftarczaiący ,   któremu  nie 

doftaie,  iii(^t  ^inrei^enb ,  u^nlin^M,  mangel^aft,  btef- 

tii    ^nn*    ^<^-  menkliu,   pomenkan;   Bs,  poraankir,  ko- 
mu manka  acto)*     Sam  citowiek  ieft  z  aiebie  niedofta- 
tecsny>  i  potrzeb  iwoich  bei  pomocy  innych  odprawić 
nie  moie.  Sk.  Xax.  633.     Nad  wssyftkie  ftworsenia  nie- 
.maaz    nicdoftatecanieyaaego ,    iakó   ieft    cstowiek     wedle 
ciaJa.  BiaL  Pop.  a4.     On  by!  tak  niedoftatecsny  ,    że  nie 
«niat  cs^m  laptaeić.  Szczerb.  Sax.  i5i.   Jeiliby  on  imar- 
ly  był  niedeftateciny,   tedy  na  pogrzeb  bywa  iklad  »po- 
tecsny.  P<uz.  Dz,  93.     Egipt  niedoftateczay  ieft  w  drae- 
^o  *,  bt>ć  się  tam  nie  rodzi  tylko  palma.  Boter  a  1 3.    Le- 
karftwo,  na  ocay  niedoftatecsne.    Urzfd.   1  i 3.    (na  oczy 
nie  dowidsv^e,  defekt  maiące,  ałabe,  ciemne).   DOSTA- 
TEK ,  -  tku ,  w.  DOWATECZEK ,   DOSTATCZEK ,   - 
ecaku ,    irr.  zdrbn. ,   maiątek  wyftarczaiący ,   ^lnUn%l\Ąti 

SBermbden,  ^n^Ummtn,  fo  we(,  M  man  btaiK^t,  M 

(inlandt.  Bh.  et  Sio.  bpft^M;  i^oss.  Aocmamoab.  Ao- 
•oABcmsie,  AoadAftcniBO  ^  Ec.  AonoAcmaie,  aobóa- 
HOcmB.  Maiątek  wyftarcsaiący ,  powinien  się  nazwać 
floftatkiem.  Bogactwa  naywiękaze  nie  są  doftatkiem, 
(koro  przy  trwonieniu  nie  mogą  bydf  wyftarczaiące  na 
gwałtowny  wydatek.  Jez,  Wyr,  -  Ogólnićy,  doftarcze- 
nie,    naftarczfjnie,    zadosyć  czynienie,    ba^  MnittlĄtn ę 

«ii^(aitfleii ,  ^nM^mmen ,  bie  Vefclebt9iiiig.    Szelciudzie- 

fliąt  krowom  dwa  bycy  doftatek  dadzą  ku  ptodn.  Cresc, 
549.     IVU  doftatek  wazyftkiegg.  Cn,  Ad.  ao4.   tt  lat  Mti 
VOllattf.     Doftatkiem ,  po  doftatku ,  doftatecznie ,   »9llatlf  / 
blnl4ttgU<^#  $lltel<|eteb*     Owoców  rozmaitych   doftatkiem 
maią.    Patzk.  Dz.  lao.      Wazyftko   tam    krainy   obfito 
hoynym  doftatkiem  rodzą.  ib.  1 30.     Mielilmy  doftatkiem 
bydła ,  i  grosza  od  biedy.    Teat.  8,  a6.     Będzie  na  obje* 
dzie  iadt  doftatnie ,   iednak  nie  tak ,  aby  się  paa  na  nim 
eerwat*    ale  będzie   iadł  po  doftatku.   Syxt.  Szk.,    282. 
Potraw  na  ftole,    byto  doftatkiem.     Kra*^  Pod.  a,   t3i. 
Gospodarz  maiętny,   czeladź  miat  liczną,  i  wazyftkiego 
doftatkiem.   Krat,  Pod,  a,  52.       Miałem  co  iość,   pić, 
po  doftatku.  Zab.  3,  i83.  -     Wedtug  doftatku,   iak  do- 
ftarcza,   podług  przemoźenia,   iak  mofna,   tiadb  ttetmis 
gen,   na<^  ttmflillbetl;   fo  gUt  M  mbglfal.     Obłąkani   na 
puszczy,  gdy  według  doftatku  oba  bardzo  podle  leieli ..  • 
Papr,  Ryc.  45o.  -      NiedoAatek»   brak,    schodzenie    na 
czem ,  b?t  !R<ltl0e(.  Sio.  Hf  boftatrf  \  l^g.  nedoftaja ;    Crn. 
nadoftim;    Crc.  neaztaja,    falinga;     Vd.   doljitje,    nien- 
kanje,   ftrad,   ftradoft;   Hg.  hiba;    Ec,  HeRHy  igecniBO ; 
Rs.  HeAOcniimOKl).     Doftatek,    w  liczb,  mn,  DoAatki, 
nie  tylko  doftarczaiące ,    wyftarczaiące ,   lecz  dobre  mie- 
nie,  bogactwo,    bogactwa,    obfitość ,  zbsrtek ,   tttd^t  bM 

blntdc^enbf  $abe ,  fottbnn  SBo^lflanb ,  fRet^ttliiitt ,  Slei<^8 

i^imtt,  ttebetifllf*  Ee.  6AafoifMt>HcmBO.  Pospolicie 
móv7ią,  gdzie  doftatek,  tam  ftatek ,  t.  i.  gdzie  ieft  dosyć 
maictności,  tam  łacny  rsąd  może  bydf.  P%tr.  £k.  lao. 
Kto  n^iewa  doftatek,  ten  i  ftatek.  IJipp.  a4.  Doftatek 
czyni  ftatek}  a  niedoftatek  nieftatek:  Cn.  Ad.  ao4.  (goły 
rosboiu  się  nie  boi,  a  rozbiła).  Doftatek,  iui  to  pe- 
wna, źe  młodego  nie  naprawi.  Fatib.  I^s,  P^  a.  9tit 
mad}!:  Uebrnunt^-  Za  doftatkiem  rozpnfta.  Gwag.  SyS. 
ł^epsaa  ieft  mierność  ^  nji  zbytnie  dotetki.   Kras,  Bay* 


DOSTATKOWY    i    DOSTĘP: 

89*  Bogactwa  moie  fto  rasy  aą  wię kasę  od  Hrabiego 
doftatków.  Teat.  5i,  6.  84»  Jeili  ieascze  będiiesa  miał 
iaki  doftatczek  około  siebie »  tu  cię  ledni  pociągną  do 
miłości ,  drudzy  do  muzyki.  Rey  Z»^  aS.  Wielka  pod- 
pora ftarośei,  gdy  kto  ma  doftateczek  iaki  taki.  Budn. 
Ap.  4o.  (matątecsek,  zapaaek^  e{«  fleiartf  ^ettnigei). 
$.  hiiUt.  doftatek ,  amunicya ,  wszelkie  potrzeby  woieune, 
należące  do  usłuienia  artylleryi.  Jak.  Art.  3,  291.  lir 
HommilitimL  ib.  a,  3o4.  ib.  5,  3o4.  DOSTATKOWY, 
a,  e,  amunicyyny.9  Koimilttition^s.  Wóz  doftalkowy 
ałniy  do  przewozu  rdinych  doftatków  woieanych.  Joi. 
Art.  3,  333.  DOSTATNI,  ia,  ie,  DOSTATNIE  a</f., 
doftarczaiący ,  wyftarcsaiący »  w>f<^y  »>«  potrzeboiącj, 
,  dosyć   maiący,    maiętny,    bogaty »   obfity,    (ittCffaM, 

\Uii,  tri^/  fc«4tb«r*  5r.  1 .  bojł«tl^(i«e ;  £cc/.  czmoao- 

BÓABRhia.  Człowiek  aam  sobie  doftatni.  Cn.  Ad.  loSo. 
Z  mała  doftatni ,  inase  mu  nio  były  ikarby ,  próci  co  cię 
w  domu  urodziły.  Bardz*  Tr.  87.  2«adna  Rspita  nie  ieft 
tak  doftatnia ,  ieby  nio  nie  potrzebowała  od  innydi  za- 
rodów. Petr.  Pol.  h\.  W  doftatnim  domu  kaidy  fit 
łacno  poiywi.  Cn.  Ad,  ao5.  Jeft  to  dom  znacznego  pt- 
na*,  ale  gospodarz  caoie,  ii  ieft  doftatnim.  Krat.  f od* 
a,  169.  Będzie  iadł  doftatnie,  iednak  nie  tak ,  aby lif 
aź  pas  na  nim  zerwał*  Syxt.  Szk*  a  8  a.  Nienatz  kniD» 
któregoby  pracowitość  ludzka  nie  tylko  równie,  ak  wif- 
cóy  ieszcze  nad  inne  doftatnim  uczynić  nie  mogła.  Mfm. 
68,  a67«  Doftatni  Bgipcyanie.  Star.  Kąf.  i5.  Nisdo- 
ftatni,  niedoftarczaiący ,  brakuiącj«  ubogi,  bitftig*  B<^^ 
6ealmM^^Hb.  -  Obaaemy,  rozległy,  praeftroonj, 
meit,  tOCltUnfttg.  We  Paa  zapowie  chcesz  meć  suknie 
doftatnie?  ^r.  Bardzo  doftatnie;  bo  nie  lubię  t^ycu- 
aności  teraznióyazóy  mody.  Toat.  3o,  c.  a3.  Proirin- 
cyom  doftatnim  imiona  awoie  dali.  Biel,  Zr.  6a5.  DO- 
STAWA ob.  doftać. 

DOSTAWA,  y,  i.  Mathem.  corinue,  einus  comfii- 
menti.  Geom,Nar*  1,396.  (cf.  wftawa).  Dla  (króceoit 
mówi  aię  doftawa ,  zamiaft  wftawa  dopeloienia.  Jak.  Mtt. 
1,  aa3.  Sniad.  Alg,  1,  a68«  DOSTAWAĆ  ob.  IkSd. 
DOSTAWCA,'  y,  m.,   który  doftał,  nabył,  wiiął,  to 

9eUmmn,  Cr^rc,  Crtniiger,  bet  etmi  er(a(tei  N* 

Na  nas,  abylmy  ich  tam  doftali,  włoiycie^  A  doitiiti 
doftawoy  potom  prsyaądaicie,.  Otw^  Ow.  6o4.  a.)  ^o- 
fta wca ,   przyftaw , :  dozorca  caego  albo  gdzie  y  ^ttUf^ 

mi  fteirt,  bet  kofTeler.    dostawić  cz.  dk. ,  Dofli- 

wiać  ndL ,  więoóy  prsyftawić,  do  pewnego  kresu  pnylb- 
wić,   do  pewnego  mióysca   przywieić,   09Cb  tt<iłt(*H 

fe(en,  ••lenbl  j^nfeten ,  l^Mtiiige&^^tinUefrni.  ^^ 
ftMńA,  b^Mgi^  b^fiMotMtt  (€£  Bh.  b^Ę^miA,  ^ 

Wjm  dobudować);  Vd.  doftariU,  nadolUviti,  d(M\ 
R^.  AOcmasHoift ,  AOcmanAnatiUk ,  40coiaiAjrmt>  - 
Doftawić  co,  narazić  na  azańc,  fal  i&tMt  ft%C9if  kttfi 
fnl^C  «llift|etl.  Trzeba  doftawić  na  ten  bankiet  ssyif. 
Wadi   Dm.    i3o.     DOSTAWKA,    i,  i.  doftawiezii* 

b«<  j^fit^-ttf  ^nfetnif  i^faiMngeii ,  ^UOlefeni.  ^^^ 

doftaTiky  nadoftara »  /l^.  Aocmanna  (s  liweninek). 
DOSTĘP,  u,  m.,  do ftąpienie  gdzie,  albo  doftąpieniecsego:  lik 
teimi^yace,  przez  które  doftąpićmoina,  btfl^tttftlR,  M 
Sntrin^  i^tll)tierUt  Rt*  AOcmynl>.  Półki  doftępów  bro- 
nią przesilnym  sabiegiera.  Przvb.  Alilt^  ^g*  Ku  t^y  *J' 
•okoici  aiawy  trudai^yacy  doftęp.    Mon^  70,  ^94*    J^ 


DOSTĘPICIEŁ    *    •DOSTOIBN. 

STĘPICIBLi  DOSTĘPNIK,  a^  m.,  doftępuiący  esego, 
If r  9«tf eter ,  j^itlintrctet.  Vd,  doftopnik ;  w  rodź.  ic4Jk. 
Vd.  DoftopnMa«  DOSTĘPNOŚĆ ,  ioi ,  i. ,  moinoU  lub 
łatwość  dofiąpienia ,  fatwoi^  w  praypuasczaniu,  prcyimo-; 

waniu»   hi^  ^vi%Ł%%Mlt\t ,   bet  ifid^te  Snttirr.    oppos. 

tuedoftępito^ć ,  bie  ttniltdtegliibCeit.  Mi^yaca ,  które  dla 
opatów  i  niadoftfpiiolci  pidlkami  l«źą.  Pilcłu  SaiL  149. 
Jofeli  nie  noina  mięt  niedoftfpn«ici  praed  cafą  rosie- 
gfo^cią  okopu ,  to  praynaymni^y  aif  ftarać,  ażeby  boki  w 
niey  były  dobna  bronione*  Jok,  Art.  3,  5oi,  DO- 
STĘPNY, a,  e,  *  ię  adp.,  gdsie  się  dale  dóyidź,  %Vis 
%An%i\di»  /{«•  AOcoi/hnub.  Niedoftfpny,  niedochodny, 
inacc€ssuM»  Alącg.  Niedofi^ny,  niedoasfy,  którego 
dóyldi  tri^dno.    Cn,  Th,"     Pan' dolłfpny,     pr8yftq>i>y» 

ludaU,  ffn  %Hi»9M^  f^ttt,  |«  bem  bet ^nttUtniJ^t 

fAWff  Mit.   *  '  Ksecs  doftępna,    mogąca    bydi  nabytą, 
doftaną,     doftąpioną  ,    tttń&jbat  ,    ftlaiglAf.       Prawda 
wasyftkim  doftępna.    Pilch.  Serr.  lift,  375.      Naedoftępny,. 
którego  dofta45,  oabydi  trudne.  €n.  Th.  ' '  Kcf.  nedolealiu, 
nedoplasliu.     DOSTĘPOWAĆ  ob.  Doftąpić. 
'DOSTOIEN,    DOSTOYNY,    a,    e,    -    10  adp.y    godny, 
wart ,  iasłuźony  na  co ,    mitHff ,   Wat^ ,   9erbtftlt    (  ^g' 
dAftojati  ^romai-eri;     K</.  doftoji ,    dobru   ftoji  5  prsyAoi ; 
Cro.  doateisse,    pristoisse  s  godsi  aJc,  prsyftbi ;    Ross. 
Aocmóaml)  of.  DoUać,  doftoi).  Sr»  1.  bOfloiliy  cui  bene 
pBrftirit;  aptus,  idonśus ,  dignus;  bo|V09lie,  l^Obni;  Bh. 
in(Jn»9«9  magnificun    Sła.  bofh^tti  dignus;    Rg.  et  Bs^ 
doftojan,    mentusi   dignus  i   Sla.  dóftojan  dignus  j    do- 
ftojno  iufte  ^    Cro,  dosstojen  dignus ;    Yd*   doftojrn ,   na- 
lloin,  nafto jeshen  idoneus;   Crn.  daftojne  aptus)\    Ross. 
ADcmóBHUii;    £€,    nt>AocinoaHiiO      Panie    móy,     nie 
ieftem  doftoien ,   hyi  miat  wniyldi  pod  prsykrycie  moie. 
Ltop.  Math.  8,  8.     W.  Poji.  Mn.  74.     Biał,  Poji.  a  10. 
(nie  ieftem   godzien,    abyi  waaed!  pod  dach  nióy.  Bihh 
Cd.),     Uesynki  atych  •ą  bes  zapłaty,    a  oni  są  doiloyni 
wiecsnóy  'męki.-  Wrobi.  Zołt.  a.      On  ieft  doftoien   tey 
panny.  Zfw.  P.  J,  A.  4.     Nauka  Pisma  8.  ieft  nad  umie- 
Sętnol^  nauk   wyawolonych    sacnióyssa    i   doftojrnióyssa. 
Wrobi.  Ps.pr.  Odda  tobie  doftoyną  pomftf.  ii.  5i4.  (zastu- 
ioną,  naleiytą).*  Doftoyny  mówienia,  widzenia,  słuchania , 
Mc.  AOcmocAÓBHBiiI'  Gr.  ditoXoyot  y  fc.  Aocmosópauii 
Cr.  a(iott4araf ,    £c.  AOcmocAb/itiH&iii  Gr.  a(iU%Htof.  - 
Doftoyny,  lacny,  szanowny,  powainy,  czcigodny,    t^t* 
•itbld-  Bh.  bujioitl^*      Błogosławiony  a  doftoyny  Jan  $« 
Jta^  Poft*  B.  b.     W  niebie  moc  niezliesona  aniołów  roz- 
licznych.   Cnych    duchów   doftoynych,      onych   ftanów 
ślioznych.  Rty  Wig.  i54.   Ee.  AOcmoBRonócmHUH    Cr. 
a|ior/f»iyrof  cf.  £c^  Ąocmodu}  Cr,  a|<ow  dignor.  -   Do- 
ftoyny ,  tytut  duchownych  j  iak  wielebny ,   przewielebny , 
nayprzewielebni^yszy ,     ^tĄwkM%.       Wysoce    w   Pann 
Chryftusie  doftoyni  Oycowie  i  Panowie,  arcybiikap  Gdie- 
SDieAiki   i'  lliikup  Krakowiki.  Cwag.  SgS.     Przez  wysoce 
doftoynego   w  Chryftnsie  Panie    oyca   i    pana  Stanisława 
Karnkowikiego ,   arrybiiktipa  Gniean.    ib.  i85«    -      Dzi^ 
tytuł  Doftojmych  szcsególnióy  kardynałom  przjrwłlsaczo* 
ny,  ^minetl}.    -     Doftoyny.   przyftoyny,  naleiyty,    atts 
(tinbtg/  gjf§irmettb.     Niepysznie,  ale  chędogo,   i  doftoy- 
nie  matą  się  ubierać  iony.   Karnk.  Kat.  387,     Kto  bc- 
dzif*  pił  kielich  pańOri   niedoftoynie,   bfdzie  winien  krwi 
pańiki^y.   IV.  Poji.  W*  saś. ,  Sia.  aedoftojtn).  -    Do- 


DOSTOJEŃSTWO     -    DOSTROIĆ.     499 

ftoyny  czego,  zdolny  czego  doftać ,   doftarczaiący  czemu, 

|u  tttA&ttn  im  6tanbe ,  yennide nb,  fddig.    Czegom  przez 

się  doftoyny ,  Przodków  mi  nie  trzeba.  Pot.  Arg-  1 74.  - 
Doftoyny  czego,  domieszczony  czego,  osięgaiącyco,  m.aiący 

co  sobie  ndzieion^m ,  g^toAtbiflt,  t^^eUb^ftig  dne^  93oriU9f • 

Był  S«  Maciey  cnot  wielkich  apoflolikich  pełny  ;    którego 

.    apoftołowie   tak    wysokiego  w  koiciele  ftanu  doftoynym 

ticzynili.    Sk.  Zjw.  1,  laa,     DOSTOIENSTWO  ,^  a ,  n., 

zacnoić,  wspaniatoi^,  wartoid,    bie  SBfttbC/  bet  SBettf^, 

bie  S^ttrefftbbfett  Bh.  tt  sio.  bufl^gmflwi ,  bit(logeriilioo 

magnifictntia ;  Sla.  dóftojanftvo,  poshtOTaoje;  Rg.  dó- 
ftojanftyo ,  doftójftyo  s  zasługa ;  Bs.  df  ftojanftyo  dignitas , 
amplitudo^  auctoritasj  splendor}  Dal.  dosztojansztYO 
dignitas;  Vd.  zhaftenftyu,  yisokuftru;  Rs.  AOcmÓHH- 
cmno.  Kaidy  zwierzchnoi^  maiący,  po,winien  przeftrze- 
ga^  doftoieńftwa  swego.  Zabł.  Roz,  65.  Umysł  większe- 
go ieft  doftoieńftwa,    niź  ciało.   7>,     j.  nrząd  znaczny, 

dygi^itarftwu ,  godnoi^,  efn  (oM  *^t,  fin  (Sf^tenamt, 
eine  (^ol^e  iSótbe.  Sr.  1.  i«(l09nic|rvo,  iafiat^tiP,  laflo^c 

tniOi  Rs*  canl),  ^hh1>;  £cci.  npx'cAO,  AOcmoisHcniBO » 
6oAltpGmBO.  Doftoieńftwa  krajów ,  posiadane  a  gwałto- 
wnym ubieganiem  sif  o  nie,  nie  robią  liidzi  godnych« 
Jex.  Wyr.  Dopiero  on  urząd  włalnie  doftoicńftwcm,  al- 
bo doftoynoicią,  nazwań  będzie,  który  człowiekowi  go- 
dnemu, a  roamaitemi  godnościami  oszlachconemu ,  będsip 
dan.  Modrz.  Bom.  173.1  £€cL  AOcmoMHcniByK)  digni-" 
tatę  fungor  ^  AOcmoHucBByiocli,  dignus  censeor.  D(^- 
STOYNIK,  a,  wi.,  doftoieńdwem  zaszczycony,  dygni- 
tarz, mocarz,  efn  mU  bober  SOtrbe  $Bef (eibeter /  etn  9es 

Oaltiget  (Sr.  1.  ^afłopiiif  upzęduik).  i{x.  nocźKCHHKl) , 
piiAeub,  pHAHH&L,  HaHÓBłUiRl);  £ccL  caHÓBHUKl). 
Szatan  przed  upadkiem  swoim  w  niebie  był  ia^siym  do- 
ftoynikiem.  Przyb.  Milt.  ica.  et  354.  (Rg.  dobrodoftoj- 
nik  bene  merifus). 

DOSTOYNOSC,  fci,  i.,  znaczno^ć,  warto^d,  znacze- 
nie ,  ranga ,  urząd ,  ble  SBArbe ,  ber  ffiertb ,  bte  SBebeiu 
111119,  ber  Słang,  ba^  %mt,  ^irenawt  {ob.  DoftojV6ftwo). 

'  Bh.  bitilOdnoft  Tnagnificenria\  Rg.  doftojnos,  duftojnoft^ 
£j.  dofiojnoft;  Cro.  doztojnozt ,  dosztoynoazt;  Cm.  da- 
ftojnoft  idoneitas  ;  Vd,  doftoinoft  decorum^  naHojezbnoft^ 
naftoinoH,  spodobnoft;  Sorab.  1.  bOJlo^nofCi,  boiflotnofc 
consiftentia  ,  aptitudo  ,  dignifas ).  Wielką  krzywdę 
ludzkióy  szczęki woici  wyrządził,  kto  tę  doftoyno^^  tlolu 
uczynił,  którey  nigdy  nie  było  godne.  Urzęd.  SgS.  Cho- 
ańai  dworzanin  będzie  u  pana  wodzem  do  cnoty ,  przecie 
.  to  nic  ma  Uk  chrzcić ,  iiby  i  więksż^y  nii  pan  był  do- 
ftoyno^ci.  Gorn*  Dw.  Sg5.  Doftoyno^ć,  charakter  oso- 
by, będącóy  w  czynieniu  usługi  publicanóy.  Jez.  Wyr. 
Bówn^y  doftoynoici  będący  Rs.  pzBHOYÓcmnMH;  £fcl. 
eAHHO^ócniHUu.    Doftoynoić  czyli  doftoieńftwo  maiący 

Rs.  «1BHÓBHUH. 

DOSTROIĆ  cz.  dk.,  Dofbaiać  ndk.,  Doftroiwać  ezfil ,  do 
końca  uftroić,  ubrać,  90letlb^  aiiptlbeit ,  atineibetl*  Boh. 
beilrogiti ,  bafłrogOWati.  Królewnę  tei  tym  czasem  do- 
ftroiwano ,  Włos  rozczosany  pięknie  po  plecach  puszcza- 
no. Banial.  D.      §.  wyftroić  zupełnie  ,   naftroić  na<  zynie 

iakie  muzyczne ,  ^oOenbl  tfit^tKtniiieii ,  tein  (ii»men  ( ein 

3ll{lrtimeilt ).  Doftroił  ftrzypców ,  klawikortu.  Ld.  -  /. 
Fig.  doftroił  zasadzek  i  podft^pów,  które  uknował  f  zupełnie 
ulofył,  a»łettelll,  wMfitn).     Bechtał  go  i  naftraiałz 

>  65  •  • 


Soo        D08TRUGAC    ^     «DOSUZOSa 

wolna  I    by  w  czasie  mó^Y  ttfm  inadniey    doftroić.    OJf, 
Wyr,     S'  ^oimk.  dofh-oić  aic  czego ,    nabydi  lub  sif  na- 
bawić czego  (Iroieniem,  ff(^  btttd^  ^U^in  mUffen- 
DOSTRUGAC    cz.    ndk.  ^    do    końca  poftrugać ,    uftrugać, 

90llenb^  ^efc^nięeln,  an  Sabę  r(^nl(e(n.  Ax.  AocmpySKiraa, 

Aocmporamł. 
DOSTRZEDZ,  -  egł,  -  eio,  car.  ctt.,  Dodrzegać  nett., 
pilnuiąc  apoftrzedz ,  zwarować,  WO^Iin  9(<^t  tie^men ,  be« 
^etten,  Wal^rne^mf n  ^  ^er^Aten.  Budowniczowie  zwie^ 
dzali  te  mieysca,  na  które  się  lud  zbieraf,  dla  doftrzegania 
ochędóztwa.  Pilch.  Sen.  lift.  a,  4 1 3.  Doftrzedz  ion  nie 
moina ,  ^  chyba  ieby  Ich  na  sznurku  przy  sobie  zawzdy 
wodzić.  Teat,  36,  45.  On  rozumie  ,  ii  to  widzi ,  czego 
nikt  nie  doftrzegt.  Wfg»  Mar,  3,  2 1 .  Nie  wiem  ,  iakira 
sposobem  tego  doftrzegli.  Teat.  53,  d.  3o.  Niodoftrze- 
fenie.    N*  Pam.   4,71.    niedopilnowanie,    nieoftrdźno^ć, 

nieuwaga,   ttuiK^tfamf f It ,    Uifbe^ntfamfelt.    OOSTRZE- 

GACZy  a,  m.,  dozieracz,  pilimiący  czego ,  htt  95«W«ts 
fet,  9eobtf(^t/  $ńtet*  Budowniczowie,  doftrzegacze 
mieysc,  na  które  się  lud  Rzymflci  zbierał,  dla  doflrzega* 
nia  ochędóztwa.  Filch,  Sen,  lijl.  a,  4i3.  Prawa  dla  ty- 
siącznych dolbrzegaczów  zyflcafyby  większe  poszanowanie. 
OJir^  Pr-   Kr,   i,  la. .    Dofbrzegacz,    który  co  poftrzega, 

widzi,  bet  ®abtnebmer,  SBeob<r<bter. 

t)OSTRZELIC  cż.  dk. ,  Ooftrzelać  ndk. ,  Doftrzeliwać  cz/?/., 

dosiądź  czego  ftrzeibą,  btl  100(111  f(^ie(ett,  mit  bem  ^d^ttfie 
tx%tWn.  Bh.  b»flfelfr{>   boilfefim;    bojltelowati ;  Ross. 

^Ocmpt^AUmb ,  AOcinp'BARaainb»  Strzelba  do  drzewa 
nie  doftrzeliU.  7>.  $.  dobić  z  ftrzelbjr  czego  pol^rzelo- 
Qego,  !.</.  OOSenb^tObtfd^fefen.  $.//-.  doftrzelić  dokąd,  do- 
lecieć,   dobiedz,    dopaćdi  szybko ,    iak  nabóy  wyftrzelo- 

ny,  iak  ftrzaU,  fc^nelT  mobin  effeti,  fliegen,  binWefen. 

Ledwo  mu  nkazat  zasadzka,  zaraz  tam  doftrzelif ,  iiby 
Wszyftko  na  swe  oczy  widział.  OJf,  Wyr.  f.  Zaimk.  do- 
ilrzelić  się   czego ,    ftrzelaniem   nabydi ,  albo  nabawić  się 

czego,  bnt(b  6*iefen  etbalteti,  (fcb  attiieben.    Boday  się 

dodrzelali  swego    obelienia   Nocni    ci  opilcy,  Ikaice  po- 
koju nocnego.   Groch.  W.  466. 
DOSTRZYDZ,    -  ftrzygł,    yie,   car.   d».,    Doftrzygać  nett., 
zupełnie  poftrzydz,  lub  do  pewnego  kreaO  oibrzydz ,    g jnis 

\\Ą  befcbeeten;  bW  tpoffin  itbf<^eereti.  Ross.  Aocmpn^i, 
Ąocmpfiiraoib. 
pOSTRZYICN\C  ex.   iflT/if. ,    Doftrzykać  nett.,    ai  do  pe- 
wnego kresu  poftrzyknąć ,    bt^  WObtn  f|>rlCe«.    Bh,  bOJlH* 

(nauti,  boftrifnu,  boItHfitgi,  boftrifowati. 

DOSTY.CZNA    linia  ,     cotangens.    Geom.    Nar.    a,    $og. 

Sniad,  Alg.  1,  268. 
POSTYGN\C   idnt.  niiak. ,    Doftygać  ndk. ,  do  reszty  wy- 

fty^n^^t  DOttenb^  falt  toetbeii,  g«na  abfńblen.    Garki,  w 

których  szkło  doflyga ,  maią  bydi  dobrze  z  wierzchn  na- 
kryte.  Torx.  Szk.  157. 
POSUNA^C  cz.  idnt. ,    Dosuwać  ndA. ,    do  pewnego  kresu 

posunąć,  przysunąć,  hH  bin  f:biebeti.  Sr.  1.  bofiinii,   bOs 

ftttpattt/    bortlbAni )    i?'*   dosuuiti,    dorinuti ;     Kcf.  dome- 
kniti. 
POSUSZYC  cz.  ftk.t    Doauszać- n<tt  ,    jupełnie    ususzyć, 
wyruszyć  do  reszty,  yodenbl  att^b&tteii,  vi((ig  auftrocT? 
nen.  ^/'.  bertifffti,  bofitffttgi,  bofuffi^ioiiri;  Rg.  dosasciti; 

^oss.  40cyuiH[nB,  AOcymunanift. 
*P0SUZP6C »  ^ci ,  i.  y  8  Ao«#.>  dziflaoić^  z^dolnęić  czemu » 


DOSUZY    -    DOŚWIADCZANIE* 

t  to  siła ,  bie  aSaif etbeit.  Dla  Jana  Tarła  męin^y  onej 
dosuioici.  Papr,  Gn.  i8.  Gdziei  one  nasze  prawa, 
gdziei  one  wolnoici ,  Które  nam  przodkowie  zoftawlll 
dla  swey  dosuioici.  ib.  5o8.  *DOSUZY,  a,  e,  dziehy, 
doftarczaiący ,  zdolny  czemu,  z  to  siły  maiący,  WAtfCt, 
geioad^fen  etnet  ®a(be*  Rs.  AOcyX'iH.  Młode  Lwiątko , 
choć  mtodziuchne  a  niedosuie  paznogietki  ma;  iednak 
mu.iui  serce  na  przyrodzoną  ai\^  potuchy  dodawa.  Popr, 
Ryc,  Chłop  dosuiy.  Papr,  Gn.  90. 
DOS  WARZYC  się,  zatmk.  dJk.,  Doswanać  się,  ndk.,  koń- 
czyć  się  s warzyć,  fiĄ  V0UtnH  iMianUu.  $.  Doswanjd 
się  czego ,  swarem  czego  nabydi  al|>o  nabawić  się ,  ścią- 
gnąć na  się ,  fdf  htitilb  ^Mtu  |iittebeit ,  mit  ^a(  etiAt 

ten ,  (t<b  etwa^  ttiMfcU.  Kropidło  upornie  arcjbiikup- 
ikwa  się  doswarzał.  ^i>o;7r,4l6.  awnrzjrł  się,  by  go  doiUć, 

et  fti(bte  ei  fit  ft<b  in  etbubeta,  lu  etaatifen. 

DOSWIADGMŁNY,  a,  e,  -•  i«  ach.,   od.d^^wiadcstiui, 
do  doćwiadczahia   ałuiący,   na  doiwiadczaniach  saudio- 

ny^*(itpeńmentalf,  Setfucb-/  ^robiet-.    Piec  chyzii- 

czny  doświadczalny  czyli  probieriki.  JCrumi.  33.  Fizyka 
doświadczalna.  As.  oniilinHUH.  DOŚWIADCZAĆ  ci. 
ndk.^  udoświadcza^  dk.,  próbować,  doznawać,  konto- 
wać,   tentować,    rozbieraiąc  dochodzić,   ptoblttll/  93ft< 

fit(be  an(tefleR ,  Derfu^eu ,  ptikfea ,  unteifncben.  Boh.  fit^ 
f9ti/  3fnffb»ati;  Sr.  1.  fFtifd)Ubu,  ip^Um,  SPbtoiU;  W 
tttiatti,  hpiiw^vL\   Sr.  2.  bD|»utar<|^,  (puttoipaf^  #  fpi^' 

IOaf(b»    K</.  iknsiti,    ikushati,    rardjati,.  vardipTati,   po- 
yardjati;   Cr/i«  ikuseti,  ikuaham;  /?^.  kuacjatti;  Oo.  ku- 
ahati;   Ross.  H3B%4aatt,    Han^AUBamB,   onia%AaiD>i 
oiiiB'BAuaaio ,     oauinaoiH,     nuniani& ,     numaniKi, 
ucKycHoifc,  acKyuiiin&,  opasymaoiŁ,    npHzyuiiiBaaii. 
Jubikr  w  ogniu  złoto  doświadcza,  boby  Za  nic  było ,  1^1 
bez  próby.    JCchw.   397.      Ogie6  dó;$wiadcza  złota,  nie- 
szczęście męinego.  Min.  Ryt.  4,  139*     Jakp  irebro  pro- 
buią   w  ogniu  a  zł^to  w  kominie;    tak  Pan  doświadcia 
serc.   1  Leop.  Prov.  17,  3.     Probier/kie   młoto  Udoświa- 
dcza  złoto.  Zab,  9,  298.     Doświadczano,  tego  umyśliue  f 
pilnością  po  kilkakroć.  Rog.  Do^.  3,  112,      Nie  wierscie 
kaidemu  duchowi  \    ale  doiwiadcsaycie  duchów.   3  l^of* 
1  Jan.  ^y  \.  ( probuycie  duchów.    1   Leop,).     Pospolici* 
stamtąd    przyiaciele    uciekaią,    gdzie    ich   dośnriadcial^ 
Pileh.  Sen.  59*      Abrahama  bóg  doświadczał   rosmaiten 
nieszccęiciem.  SA.  Zyw.  1,  200..     Przez   pogai'iiki(»  naro- 
dy* doiwiadczał  Pan  Izraelitów ,  aby  cię  dowiedział,  ieiii- 
by   byli    posłuszni    iego.    rozkazaniu.    Y^adz.  Jud.  3,  4. 
^Doiwiadczą  cię  czasem   bogowie ;    ale  cię '  nie  opllsl<^^ 
nigdy.  Staś.  Num.  1,1 38,  ( lepi ey  do^ma^czaią  cię ,  tl- 
bo :    będą  cię  doświadczać).      Ucho  słów  doświadcza,  t 
gardło  pokarmy  rozeznawa.  Leop.  Joó,   34,  2.     słuchaj- 
cie ieno  wy,    co  mię  trzymacie,   J   iećli  widzę,  chytrM 
doświadczacie  .  .  .  Paji.  J*.  126.      DoświadRzaiąca  fisyki* 
Zab.  ,2,  256.  Alb.y   doświadczalna,   ezperymeptalna ,  bU 
Cn^ethnetltalpbbfic*       DOSWIADCZANIfi ,     próbowanie, 
próba ,  dochodzenie ,  doznawanie ,  kuszenie  ,  poku8saJiie» 

t^  ytobtren,  fBetjiubett,  UQterfit<beii  ^  bie^tobc,  ^ 
9)etfu(b*  Bo/i.  iCauffla,  sfitlfba  '^  sfanffebiui  dom  probier- 
iki, probiernia),  ifawffeni,  (fttffeni  i  Vd.  fltufs,  ftii|h»i 
Crn.  ikusbna;  Cro,  kushanyc ;  Sr,  1.  fp^ttPIPaili  /  }P9^V^ 
||)^tllHm(łlVO;    J?/.  onhimb,  noKymeuie,  6Aarop«3ciio- 


DOŚWIADCZYĆ. i-    DOŚWIADCZONY; 

.  BftBte,  Rciiy€«{ai90  ,  oinB%4U«aHYe.  Doiwiadonuiid 
ielasa  r  rudy ,  ie;b»li  w  nich  «iiayduio  $ ic  cfoto.  O9,  Rud, 
4o9«  Pierwsze  doświadczanie ,  próba,  pokuszenie,  Gall, 
essay,  its.  nepooyHitHa,  nepBoyWHna,  nepBoy^Ka; 
Fi'/i</.  preddeiu,  prieduu  deiu»  napried  delanje).  Do- 
iwiadceany,  tentowany,  próbowany,  domacany,  ptOs 
Mettf  ^tptift,  oerfltd^t  O  iak  roinie  ieft  moia  doświad- 
czana enou.  Jak  więc  w  ogniu  drogiego  do^wiadczaią 
xl6ta.  Zaó.  9,  26 1.  Aąf.  t)06WIADCZYC  ck.  dk, , 
Doiwiadczaa  Pr.^  doznać  czego  przez  siebie  aamego  lub 

teina  sobie,  oH^un,  Me  @ffii^f  mig  ma^fett,  bur(6  (?rs 
fa^ruttg  einfe^en  (ecnem   ^oA.  bof»ćMtt,  bofiocbcomati, 

fPtMtti*  Vd,  9'vedat,  iknsit,  dospcMnati;  .5r.  1.  ^potailt/ 
gl^oatl;  i28.  HcnumamB.  Kto  nic  nie  doświadczył,  ma- 
ło wie.  R<ui*^Syr.  34,  »o.  Gdybym  t^y  iaiosney  prawdy 
sam  na  sobie  nie  doiwiadczyt ,  nigdyby^n  nie  wierz yf* 
Tear.  48,  11.  DOŚWIADCZENIE,'  doznanie. przez  sie- 
bie, lub  na  sobie,  bie  <?rfa(^rttng.  Bfu  ll^^tn^^i  Sn  1. 

g^onenO/  ^OtOlOfC);  ^^^^^  ikushłmje,  um^talnoft,  satop- 
noll,  (kushenje,  dosposnanje,  sposnanoft^  Bs.  yjesctnoft, 
snanje;  R^.  TJesctnos,  kuscjanje,  vj^scŁina;  Cro*  Tesch- 
nószt ;  i{f.  ucRycb,  onuinHOcxn&.  Doświadczenie  ieft 
poznanie  rzeczy  przez  zmysły  i  uosucie.  Boh.  Djab.  3, 
252.  Z  do^iadozenśa  nauka,  Kko^,  W*  ^1*  Z  doświad- 
czenia rozum  się  ^noiy.  Ry^.  ^f/.  77*  .Nie  moie  ieno 
przez  widzenie  rzeczy  ^itn  NaAąpić  długie  doświadczenie. 
Twarda  Wt  i45.  £c^  naoroHCKyciiiBo}.  Doświadcze- 
nie, głupich  ieft  miih-zyjiią.  Poi.  SyU  4.  Doświadczenie 
głnpicb  nauczyciel.  Cn.  Ad.  ao5«  rozumu  nadaie.  ib.  (  po 
szkodzie  i^ądry).  Ani  pł«(śk,  ant  laU,  ieno  doświadcze- 
nie Daie  ludziom  poznawać,  co  ieft  przyrodzenie.  Zab. 
11,  377.  Z€Uł.^  Dowód  prawdy  Bzycznóy  ieft  doświa- 
*  czenie,  lat.  a  pofterig^i.  Zab»  11,  ląg.  Fizyka  doświad- 
czeniami potwierdzona.  Os.  Fix,  experymentalna,  bie  (iU 

l^etlmentat^tPitc-    Z  doświadczenia ,  «ttg  (Srfal^rung.  Nie- 

'Ooświadczenie,  bie  lUterfa^tćllMt  r  ^cc^  HencjŁyciDBO. 
Twego  niedoświadczenia  iawnym  są  dowodem  Przeszłe 
zte  powodzenia.  Przyb.  Milt.  i34.  DOŚWIADCZONY, 
doświadczaniem  doznahy ,  ttptpht,  geptift,  Umifftt,  eCs 
fal^ren.  Sio.  ^fnffrnó;  Vd.  Ikushan,  sposnan,  shtiman; 
itr.  ix3B^AaMHiiHaf.  On^óy  przyiaciel,  on  móy  doświad- 
czony. JCarp.  1,  1 5.  -  Doświadczony,  który  doświad- 
czył ,    maiący  doświadczenie  ,     niedzisióyszy  ,    ecfA^^f U , 

900  (Stfa^rung;  pemanUtt  Sr,  i«  ipotgMt  Bg.  Yjesct; 

Vd.  pimóten,'  stftopen  ,  obhojen^  poTa)en|  sYeizben ,  ^ra- 
s  omen  i  Cr  o,  v6ach;  Slą.  Tisht;  Bs.  T)esct,  risct,  koji 
cna ;  Rd^  HCKycHhui ,  cshAymb ;  £c.  6AaroiicKycHUii. 
Praktyk,  doświadczony,  szczwany.  Lub.  Roz.  ii3»  (bie- 
gły, ćwik(  £ccL  MHoroacRycHUn  ,  6xaroacKyeHUB 
Cr.  iviomi*of).  Niedoświadczony,  nneffil^tfll  £.c.  He- 
acKy^CMUH.  $.  Doświadczyć,  przydadź  co  da  .poprze- 
dzaiącego  świadectwa,,  poprzeć,  dobiĆ ,  dopełnić  świa- 
dectwa, dowieśdi,  okazać,  ^oOenbl  betoei^n/  banbnm 

Mie  omylił  się  na  tóm ,  i  owsaem  doświadczył  Wszyilkie- 
go  rzeczywiście,  iako  o  nim  świadczył.  Groch.  ly.  534. 
Kiedy  na  którego  doświadczą  fałsz  iaki,  przepadł.  Paszk. 
DM,1117.  f.  Zaimk.  DOŚWIADCZAĆ  SIĘ,  DOŚWIAD- 
CZYĆ SIĘ ,  próbować  sif ,   (id)  pcoUteti ,    flĄ  vetfu(beii» 

On  szuka,  kędyby  się  doświadczył  i  siłę  swoic  ukazał. 
SirĄ»  Ci''  J^un.  39,    i*  Doświadczyć  się  n^  kogo ,  poka- 


DOSWIADCJ&YCtBL    -    DOSYĆ.      kot 

tać  się  Ha  J|og9 ,  okAiać  się ,  f{d^  «iif  tematem  imMtifen , 

«uf  i#n  (Nlften ,  fi^  W'\l^t  ikn  bM^un  Uiftn.  Nie  do- 
świadczy się  tona  nitaie.X</.  -  Doświadczyć  się  czego,  do- 
świadczając doznać,  uznAĆ,  odkryć,  dóyśdź,  etfotidftn, 
etpttben,  entbetfru*  Nie  doświadczysz  się  mnie,  nie  do- 
znoaz  mnie  w  tonu  OJf.  Wyr.  -  §.  Doświadczyć  się 
czego,  świadectwem  na  się  ściągnąć,    flĄ  burd^  gtllgmffi? 

I»|ie(en,  amethm,  -au  ft(^  bringen.    Doświadczysz  się 

ty  szubienicy,  choć  nóie  ktpś  tam  kiedy  takiemi  świa- 
dectwy  doświadczył  się  łaft  dworikicly.  Q^  lVyr.  DO- 
ŚWIADCZ YCIEL ,    a,   w..,    który   dośwUdcza,    docbo^. 

dziciei.  ber  ytobiw,  gocWft,  Untetindtt,  ajerfu<ber* 

Vd.  ikusnik,  ikusbayez ,  yardierar,  rardjauz;  Sorab.  x, 
*  )pótn»ar.  Doświadczysieleo  cię.  dał  duiym  w  ludu  moim, 
a  dowiesz  się,  i  doświadczysz  dróg  jeh.  1  L«op.  Jer.  6, 
27.,  £c.  &A.aroKCKycHaieAb  Gr.  tvdo%AfAafftfsJ.  W  rodzp 
i€4Jk.  DOŚWIADCZ YCIELKA ,   Me  %^t^mm,   \XnttXt 

fu((^erinti. 

DOSWIECIC  ex.  dk.t  DoświecaĆ /zfl£ł. ,  do  pewnego  k«esu 
poświecić,  teud)ten  bi^  ipobin.  Gwiazda  iutrzenna  do- 
świeci  ci  ai  do  oświecenia  słońca.  Rsy  Ap,  4o.  $.  poi- 
świecić  się,    zaimk. y    dopalić  uię  świecąc,  dogorzeć,  ^n 

leucbten  anfbiteii,  au^btenitett,   ft(b  ^etbreitnen,  attfbretu 

nett.  Doświeciła  się  świeca,  day  inazą.  Off.  Wyr.  - 
'  Fig.  o  marnotrawcy:  świecił  się  i  doświecił  (wzniecił 
się  i  zgasł,  cf.  wychodził  na  wierzch,  iak  wesz  na  czo- 
ło); nie  długo  paradował,  dokazywał,  er  tfl  Iff  feiltem 
(Sianie  erlofcben.    $.  Doświecić  ii^  czego,  dosyć  co   obia^ 

śnić,  binUngUcb  erleucbteit;  belen(bten«  Tey  i^by  do- 
świecić się  nie  można.     §.  Doświecić  się  czego ,   ^wiecąe 

nabawić  się,  bur<b  ieu^ttu  ętmihen,  AU  ft(b  brmgen,  ftc^ 

hUlieien.  Latarnik  doświec^  aię  kilku  talarów.  L'd,  -  Fig^ 
Świecił  się  ,  i  doświecił  aię  tego ,  źe  go.  do  kozy  wzięto. 
OJf.  Wyr,  paradttiąc  zadłoiył  się  tak ,    ie   go  d.  k.  wz,  er 

bat  ftcb^  bnub  feuien  mfWMb,  feinen  jSIatti  ^nge^ogen , 
ba^  * . »   . 

DOSYĆ,    DOSC  ad(f.,    (do  sytu)   tyle  ile  trzeba,    wiechy 
nie  trzeba  ,    genng  (oppos,  za  mało ,    niedoilaię  ,    niedo- 
(latecznie).  Eh.  bo(l,  b^fH;  Sio.  boft;  Sla.  dofta;   Sr.  1. 
€t  a.  bofci ;    Cro.   dozta ,    doszta ,    doszti,,  •  zadozta ,    za=« 
dosztaj  B^.  dóAi,  d^iia,  zadóila,  zadoyóglno;  Bs.  dofta, 
zadoili,  ządovoglno}    Kof.  doili,  do  sitodi ,    sadofti ,  , doi- 
fti ,   doYol  ł    Crn.  doili ,    dorol ;    ii*.  /i^mOAHO ,    coamo^ 
Dosyć  ieft,   gdy  kto  ma  tyle,   ile  potrzeba.   Pilch.  Sen. 
45.-    Co  nie  dość,  to  niewiele.  Cn.  Ad,  99.     Nigdy  nie 
ieft  mało ,   gdy  i«ft  dosyć  j  ^  nigdy  wiele  nie  ieil ,  gdy 
dosyć  nie  ieft.  Pilch.  Sen.  4,  i43.     Nie  znasz,  co  do^yć; 
nie  znasz ,  co  się  godzi.  Susz.  Pie/,  C.     Jak  piiawki    ni- 
gdy nie  rzeką  dość,  ale  przynoś,  .przynoś.  Birk.  Zam.  6. 
Chociaż  masz  doftatek ,  nie  iui  na  tern  dosyć.  Pasz.  J^z, 
47.     Dosyć,    siła  pętrzębuie.    Fr.  Ad.  rf.     Nienasyconey 
nadziei  człowiekowi  nie  moie  bydi  tak,  wiele  dan^ ,  ^eby 
rzeki.  do^ć.    Gorn.  .Sen.-  11 3.     Dość  te^  \\xi.    Ca.  Ad, 
ao4.     Dosyć,  wyftarcza,  Rs^AOB\hmhi  fl*.  dtłfta  bitti, 
doftatti;    Vd'  dofti  biti,    sadoftuyati,   doneftij    Cro.  za« 
dosztaszem  sufficio.  -     Cum  ądcerb.  et  adj\   Dość  arogO. 
Cn,  Ad.  ao3.    bart  genng,    iiemlbb  Mt^      Dość  rychło, 
ieśli  dobrze,    ib.  3o4.      W  Rosayiikim  wy^aia  się  przez 
zakończenie  na  -  eHJbK^H  n.  p^.dośćczyfty  YHcmPH&KiK. 
-  i. Cum  Gtnitiug:.  dosyć.teg^,  gpnu^m^  ^fW^  baran! 


6o% 


DOSYĆ. 


DOSYCIĆ   -   D08YT08C. 

ttioae  gnechy.   Karnk,  Mat.  i4o.  t.  i.  pokuU  i  ial)«  . 
Dosyćcsyniciel  Rł,  y40»3i«[nBOpHai«xb ;  ir  rodk.  iii(^. 
dotyćczynicielka  yAOBAeipBopBineA&Hisisa.  -  Dotyćczynay, 
dosyćucsynny,  ciyniąey  sadoiy^,  dogodny,  9e««gt|»eftb, 
gcttii^fllb*    /{«.    yAOBAeoiBopHcneABHUH ,     yAOBAemio- 
psjgi^.     Błagaiąca  ofiara  aa  grzechy  wasyftkich  wiana- 
cych  dosy^csynna,  raa  ucaytiiona  aa  krayio.    Zjgr,  Gon, 
377.      Bogu  doayć  uczynić  prtea  uczynki  dosyć  csyane, 
Łb,  5i4*    ió*   io3.     Doayć  uczynne   aprawy ,  są  nieiakift 
uzdrowienia  i  lekarftwa  du^ne.  Aucm,  Mat,  a,  677.  Do- 
syć uczynność,    ucaynek  sadosyć  czyniący ,    Me  &tWlii- 
f^nitllg.     Skrucha ,  ielli  nie  byta  prawdziwa ,  nic  nie  po- 
może ani  apowiedź,    ani  iadna  doay^uczynność.    HrbJI. 
cdp.  L,  4,  6.   -     DOSYCIĆ  cm.    dk. ,    dosycać  ndk ,  do 
reszty  nasycić,  908aibd  fUtt  »«(^.  ^d^  doaititi,  •ó.  do- 
syt, dosytoić* 

do  otraymania   wolności    wprawdzie   dosyć,  ale  do  dal-    DOSYŁAC  06.  Dostać 

azego  pokoiu  mafo.   Warg.  Cś*.  192.     Ani  ubóstwa,    ani    DOSYPAĆ   cM.  ctt.,   Oosypie /itf. ,    Doaypnie  ?r.,  Doiy- 


Doić  iui  tego,  co  Inszego.   Cn.  Ad.  ao3,     DoM  tego  int 
było.  Cn*  Th,     Nie  ras  raeUem :  dość  tego,  idź  mi  precz 
dziewczyno.  HuL  Ow,  169.      Dosyć  tego  ciepłego.    Cem, 
74.   Gdzie  czego  dosyć,  tam  niczego  nie  doftawa.  Karnk. 
Kat.  Z40.     Dość  czasu »  będzie  to  w  czas.   Cn,  Ad,  so3.  . 
»0<(  Jelf  genug ,  Seitig  geimg.     Wrzaiku   i  płaczu  wszędy 
było  dosyć.    Warg,  Cez.   1 1 5.     Ponuiy  sif  i  ty  lutnio , 
dosyć  płaczu  tego ,   Da  bóg  na  wzaiem  (brony  na  co  we- 
telnego.  Groch,  W*  539*  -     Cum  Dat,   dosyć  mi,    msm 
dosyć,    prseftaif,    kontentuif  się,   el  ift  ftr  mfa^  geilllg # 
(4^  ^be  genug,    el  geidkgt  tnhr*      Chciwości  nic,    prsyro- 
dzeniu  i  maio  dosyć.    Ojf,  Sen,  1 7*     Dość  mnie  na  ma- 
{ćm ,   równe  dzięki  śpiewam  Czy  krsztynę  z  rąk  twych  > 
czy  kęs  wielki  miewam.  Za6,  ii,  6.  Mojjak,     Szczęśliwy 
który  co  ma  z  bozki^y  dłoni ,    Maio  esy  wiele ,  dość  mi 
Ba  tóm»  rzeknie.    Hor,  a,  1  z  o.  Nar,    Na  tćm  nam  teraz 


bogactw  pragnę  prosić,  Nie  chcę  mało,. zbyt  nie  chcę, 
dość  mi  będzie  dosyć.  Min.  Ryt,  5,  335.  cf.  Vd.  sado- 
ŚHti,  sadoftttvati,  dovoljati  s  przeilawać  na  caćm,  kon- 
tentować  się  czóm.  cf.  Vd,  doilnuil,  sadoTolnoft,  sa- 
doftnoft  t  przeftawanle  na  czto,  kontentowanie  się  czóm). 
-  Cuin  pratpoHt,  Dość  na  iednego ;  ma  co  ieden  robić,  Cn.  /'A« 

genitg  auf  einen,  fttr  rinen;    einer  (<ir  Nmit  geniig  }« 

t^nn*  Dość  tei  iui  na  cię.  i6.  Dość  o  tćm.  ib,  «-  $.  Cum 
ęerb.  dosyć  mieć ,  '  gfttttg  |g|eil.  Kto  dość  ma ,  więcey 
nie  f  ąda.  Cn.  Ad,  386«  Gościom  dał  wina  bukłak  ,  któ- 
rego na  obiad  mogli  mieć  dosyć.  SĄ,  Dt,  53 1.  Niech 
miłość  zoftanie  przy  mnie ,  Dość  ia  mam  z  ciebie ,  ty  se- 
mnlp.  Zab,  i5,  81.  ^     Dosyć  nczynić,    zadosyć  uczynić, 

^zvA%t  (eiitfti ,  %tnn  t(na.  sio.  htfd  c(niri ;  Bh.  w^i^^ 

9eH ;  Bł.  iigoditi .  żadovogKti ,  pogoditi ;  Crn,  sadoAiftu* 
rim;  yd*  sadoftjti,  aadoroljati,  aadofti  ftoriti;  Roa. 
AOBAemaopHinąi  y40BAemśopui]i&,  4ozóAk€mBOBainł, 
yAOBÓAAcmzoBaniB;  Eccl.  Aobóahoia,  lanomorama, 
y 40 BACO] B.  Nie  dość  mi  ezynisz  w  tem ,  nie  baczę  w 
tobie  uczynności ,  schodzi  -  ć  na  pilności.  Cn,  Th,  490* 
nie  dogadzasz  mi,  nie  odpowiadasz  oczekiwaniu).  Ża- 
den mi  a  hifto^ków ,  co  o  Tarnowikim  pisali ,    dosyć  nie 

uczynił.  Warg.  Cśt.  pr.  t§tąt  uńt  felutt  90lf  il^tteil  ge< 

aftgt*     Nie  czytałem  iadnego  ietEcMe  autora ,   któryby  mi 
dosyć  uczynił.  AłoA,  Tufk^  i46.  -    §,  Pospolicie  to  dosyć 


pywać  cMjH,t  dopełnić  aypiąa,  v0fl  fMttftt-  ydt,  dotutl, 
dosujem;  Sr,  i.NftUtt,  Nftl^m,  bofiptrw,  bofipzil,  N: 
fjpllfllly  R**  4ocu'aAaift.  Dosypcte  miarki.  Zygr.  F.p.  3. 
Wolą  pieniędzmi  mieszków  dosypować,  albo  ikarbów  do- 
kładać ,  nii  dziatkom  swym  o  naukę  aię  poftarać.  Cliet. 
Wych.  M,  3.  Dosypywanie  tygldw  w  hucie  ssUsnaćy. 
Tort.  SxM,  131.  -  Dosypać,  wiechy  ieszcBe  sypiąc  prcy- 
csynić ,  ttO(6  mel^  Kutn  fd^nea.  Osieł .  gdy  mu  nad 
miarkę  dosypiesz,  będzie buymóyszy«  Zm,  Poft.\i.  $./ff> 
Prokuratorom ,  aby  rzecz  iego  wygrali ,  nie  iałoie  ia 
doliczyć  i  dosypać.  GtUz.  Wyeh,  iV.  5.  b.  Nakłtdn  nie 
iałuią ,  ieby  ieno  dziatki  iwuki  iakióy  doftąpiły,  nie  cif- 
ią  sobie  onym  dosypować.  GUck.  Wych,  M,  z.  Citlo 
nasze,  osieł  ten  bardzo  ieft  buyny ,  gdy  mu  dosypuią  Łjcb 
doczesnych  swowolności.  Rśy,  Fóft,  Ji.  1 .  ( gdy  mo  prty- 
czyniaią).   -   Fig.  tr.  Dosypać  komu  ałoWy,   doiąć  mu, 

doikórzyć ,  et«m  mit  9B9ttett  infc^et ,  {|a  nit  €^ 

fnngeil  łebttfen.  X.  ZaimĄ.  Dosypać  sięL,  paf  mipd- 
nić  się  sypaniem ,  9901  €^tttn  908  »erbei.  Nieck  lif 
te  gruzy  iak  chcą  sypią ,  doł  iednak  się  nie  dosypie.  Ld 
Sypała  się  powoli  góra  i  dosypała  się ,  ie  iuź  więkss^nit 
trzeba.  16.  -  Dosypać  się  czego,  sypaniem  {  rosrsulnością ) 
na  się  ściągnąć,  94^  Ht^  64*ttfa  (bttfit  ^CCfMl^ 
bUltg)  inifol^ett  Sypał  maiątkiem,  i  dosypii  ńę  tąo, 
ie  z  torbą  chodzi. 


uczynienie  zowią  •   kiedy  kto  rzecz  iaką ,  którą  winien ,   DOSYPIAC  ob.  Doapać. 

apetnia  ,*  zapłaci.    Karnk.  Kat.  3 4 o.   uisaczenie  aię,  kal  DOSYPKA,  f ,  i*,  dokfad  rćeczy  iakioh  sypiących  lif  •  i*^ 


Oettust^nti  feiner  64nlbigfftr,  Me  tf rfttlmig  frinet  94Ii«t. 

Grze  mogło  co  nie  doftawać;  ale  gracz  uczynił  swemu 
dosyć.  Gorn.  Smn.  136.  Bh,  feojKdilieKi;  ^«^*  sadofti  fior- 
jenje,  sadoftenje;  Bt,  sadoroglnóft,  ugodnóil;  Rt,  ytÓ4- 
HOcmB  ,  y4oaAeiDBOpÓH7e  ;  F.ccL  40BAemBOpóHie  , 
y40Z0A&cmB0BZfiie.  -  O  przeiednaniu  mówiąc;  dosyć 
uczynić  znaczy  taką  nadgrodę  uczynić,   na  któróyby  roz- 


dodatek  w  tych  rzeczach ,  które  się  daią,  blf  ^^^\ 
^llgdbe*  Jedenaście  beczek  aoli  z  dosypką.  VoU  Lm%*  ^ 
1377.  Gdy  się  i  druga  dosypka  zeszkli,  tedy  resitę  mi* 
teryi  wsypać  w  tygiel.  Tom.  S»k,  3o3.  -  J.  Dosypką  t^^- 
ęęrbial, ,  suto ,  nad  ftzych  ,  mit  t^Sem  9t$$e  (cf-  «»»'')• 
-  Dosypka ,  na  szkuuch  zboinyck ,  część  zboia ,  od}o- 
iona  na  zaftąpienie  ubytku«  Ld. 


gniewany  miał  dosyć;  a  tak  zadosyć  uczynienie  ieft  nad-  DOSYT,  u,  m. ,  nasycenie  aię  naleijrte,  Me  Cffittigffl* 


grodą  nczynionćy  kraywdy.  Karni,  Kat,  34o.  Me  Oe« 
nngt^nuild/  64a^eil»ergttllllg ,  Rr,  ynpaBz.  Weimiycie 
mi  gardfo  $  a  śmiercią  moią  uczynicie  dosyi  Rzymianom. 
Warg.  Cez.  309.  Człowiek  mi  za  człowieka  winien  dość 
uczynić.  Przyb.  Milt,  83.  Fig,  Dosyć  iui  mam  od  cie- 
bie !  dosyć ieś  mi  dopiekł,  dokuczył;  mam  iui  za  srwóie.  Ld,  - 
Th€ohg.  dosyć  czynienie,  wypłacenie  aię  bogu  za  popeł- 


Do  dosytu  naieść  aię.  DudM,  36.  DOSYTOSC,  ści,  ^• 
Ur».  Gr.  i38.  -  Choćby  i  do  świtn,  Chce  go  słufht^ 
ochotnie  bez  wszego  dosytu.  Pot.  Arg.  545.  baz  «p'»y- 
krsenia  ,  bez  unudzenia ,  t^t  tfff |  ^  Sfbemtifefl.  '  ^ 
ayt,  miarą,  umiarkowanie,  dosyć,  Vt^^i^^%f  ^^' 
0eiltge»  Potrzebą  tylko  ftoi  roskosz  i  dosytem.  N^ft* 
Dx.  a,  ijS,    Ty  bogactwa  nić  tfotem,  nie  ftarby  wi«- 


DOSZCZ\TKA    <T    I^OT\D. 

Tuanl,  Ale  iQ$jtmm  miersyti  I  pnjrodaoiiemt  potrselia- 
ni.  J.  ichan.  />«•  iii.  U  dawnycji  Potrsęby  miersyl 
4o«yt,  rosum  krocii  sbytki.  Zmb,  la,  aSo.  Kaidt  nocs 
ma  %m6j  dosjt,  aama  tjlko  iadna,  Łakoma  iądaa  slota 
bes  gruntu,  bose  dna.  Pot.  Pocju  319  -  Doaytem  ad^*^ 
doftatecsoie,  obficie,  tei4ib|«  .tn  Y^Sroi  ORafe.  Sno- 
pów ,  gdy  do  gumna  nawiesie  doaytem  Zloiy  goapodaris 
^r  brogach  i  pod  aacsytem.  Zab^  9*  t8. 

DOSZCZ]\TKA,  DOSZC^ĘTU  oh.  Sacaąt.  DOSZCZĘ- 
TNY ,  a ,  e »  -  ie  cuf*. ,  do  ssea^u  całkowity ,  supelny , 
1$M\%r  04r|IM,  giRitlllbg«t»  ^yn  świat  cbcial  urato- 
wać od.  doaics^ney  sguby,  frMyh.  MUf»  83.  Rodiay 
ludsi  aie  będaie  doaacactnie  zgubiony,  Cslowiek»  gdy 
sechce,  kaidy  moie  bydf  sbawioiiy.  i/i.  79.  Diii  po- 
eaet  ich  imion  doascsętnie  agubiony.  id.  18. 

DOSZEDŁ,  DOSZŁA,  DOSZŁY,  DOSZŁOSC,  *DOSZTO» 

X>OSZCZ£PIC  ca.  eU, ,  do  końca  saazcsępić ,  ascsepienia  do- 

ko&cay4,   |ii  Cnie  pflM^cu,   9oSeiiM  leyflanteit,    hai 

f^flanirn  enligen*     Domu  nie  dobudował,     winjucy   nie 
doascsepit.  Biel,  Nft,  5o. 
DOSZCZYPAC  CM.  cft.,  do»acaypie  F*,  .  wicc6y  ieeacze  po- 
ascsyp«ć,  npćf  mif^t  fiiripeii,  R*.  Apvaaain&»  aoqb- 

nUBamB. 
DOSZŁY,  DOSZŁOSC. /o&.  Dóyidi. 

DOSZMELCOWAC  ca.  tik, ,  pot smeloowa^  iak  naleiy,  ae- 
.     a^melcowa<5  supcTnie,  dosmaiyć,  ggll|  MiHmOteU,   %m$ 

anff<t)niet^eil,  |.1B«  ^i^MItteil.     31iw  na  powidU  doazmel- 

cowa^  trseba  iednego  dnia ,    ieby  nie  pleśniały  na  potićm. 

Haur^.Sk.  76.     $.  przysmidiyd  wj^y,  .pr«yaamelcować, 

«o<^  m%t  ^m  ^^tau 

DOSZOROWAC  tif  csego,  zaimk,  ca.,  dotraeć  się  caego, 
dochędoiyć  asorowaniem,  hUml  id^tfUitU,  iUul  tettrtl, 
tdn  I rtegm*  V>^  >>f  drugi  praypadłey  doazorowal  ibroi , 
Nii  w  poła  oducaoną  ztóiyć  mogt  kopiią,  Qotowy  nie- 
przyiaciel  ftanąl  mu  nad  aayią.   Twan/m  IV.  JO.  la. 

♦DOSZTO  06.  D6yid£. 

DOSZUKAĆ  aic  csego,  zaimk.  <M.,  aaukaniem  ddyśdi, 
bntd^  6lldK»  Oltletfcn ,  auf^nbeil*  Doasukalem  aic  przy- 
czyn aiwiany  na  głowie.   Teat.  4  a,  c.  4. 

DOSZYC*  ca.  </Ł,  Dosfeywać  n</ł. ,   do  końca  poazyd,   do.* 

t  kończyć  azycia ,  |||  Cnbf  ni^tn ,  fftlid  Rd^n.  BA.  b^fiftt , 
b^ffigi ,  'bofiiwto ;  ^.  1.  bOfiGbilMIII  i  /{««  AOiiiiiin& ,  AO- 
ufiBami ,  AOCDpoHHiBB  »  AOcmpaHBaami,  AomaHamB, 

•  AooiaHHBamft.     Fkrka  koazuli  doazyła.   Sus**  Fie/.  a.  C* 

•  5,  S.    Doszycier  it/.  AomaaKa ,  Aomamle. 

DOT\D  acft^.i)  dp  tego  kreau,  względem  czaan,  mitfyaca, 
ftopnia;  Uk  daleko,  poty,  bil  bab^  ,  fO  lin%t,  fo  mńt, 
fO  febf  (j^i;y/R*  tędy  cf.  ztąd).  Sio,  bottlb,    botjb,    b9tU, 

b^fawib,  aii^ofM^b;  BA.  betnb,  bofatoab,  ^ofa«4b  ro£&'. 

99fat9i^1li ,    bOfawabni  ninidyszy  ) ;   Sr.  i.  «4  tOtlll  /    t^ci 
ntt,  Nci^em-i  ^>«  3.  b9  neto  i  Cr/i.  datod,   daadej^   da- 

•  ondokej,  dttl4«em^  daletoty  daduaehmal,  p^tębmal^  Vd. 
dotod ,  doletod ,  do  nnod,  doadei «  dokle ,  dosbafii ,  do- 
aehman,  doaekdob  {4uff.  doaehdoben,  doaedain);  Slm. 
dófle,  dosada;  Cro.  doaaada ,  desze  dobę-,  dotlę  i  DaL 
doszele,  dossada;  Rg<  dótle,  dósle,  dosid^  do  aada, 
d^yle,  do  ovłmo;  Bs.  do  oramo,  doWe.  doale.^  do  aada, 
joso;  RS'  AOc^x'fe,  A^ciOAa,  A03A'b.  AOMmm^j  £c. 
AOiiiyA«>  AO  mpro.  BpeiieBa,  ao  in'&xb  nopb ,  aq- 


DOTANCOWAC  -   DOTKLIWOŚĆ.    So* 

HdABKOt  AOHaiali*     Zacni 'Raymu  aynowie  lubią  wel- 
.    MOŚĆ  złotą^    Lecą   nie  dotąd ,    ieby  ią  nabydf  przez  aro- 

motę.  Min.  Ry^.  a,  a3a. 
DOTANCOWAC  ca.  dX.,   douńcowywać  ca/?/.,   potańeo- 

wad  ai  do ,  iii  wpbitt  tau^tn ,  |n  6nbe  Unsen ;  Rs.  ao- 

nxacaBiB,    AonAj^cusaiitt.   -     Dotaócowf^   aic   czego , 
maimk.^    tańcowaniem  nabydi  lub  ściągnąć  na   się,    f[<b 

etiNd  ettwgm,  mit  Xai|ea  ecmrtben,  bnnb  Vaii|ett  |tt# 
lieb^n* 

DOTAPIAC  oh.  Dotopić. 

DOTARCIE  oh.  Dotrzeć.  DOTARCZKA,  i,  i. ,  do  midy- 
aca  doiechanie,  harc,  bdA  &«r<bbringen  bM  90bill/  bal 
€i(bdtmi|el*  PoiachaC  s  Meregowym  na  dotuczkę.  Oax* 
Nwt  a,  3a5. 

DOTARGNA^C  <a;  idlf^*j  Bot^gąć  ndk.^  ai  do  pewnego 

kresu  lub  do  końca  pourgąć,  bi^  mbfai  Yełfen,  ł«nfen, 
fgiifen;  «»ieiib^  ya  (Kubę  teifen.  Sr.  i.  bottucbont; 

DOTARGOWAC  cx.4h.,  Urgu  dobić,  ^ftttiJbtl  eto^  ttetbeit, 
be»  JUl«f  ibfdHIefciI*  .  leśUby  kupicG  i  przedawca  mię- 
dzy aobą  nie  dotargowali*  aai  aummy,    za  którą  przeda- 

.  no,  mianowali V  aniby  aię  ieden  drabiemu  targu  upomi- 
nał ,  aleby  obadwa  milczeli ,  tedy  ono  przedanie  nic  nie 
waźy»  SMCĘśró.  Sm:i.  33o.  7*  Ztumk,  dotargować  się 
czego,  targiem  nabydi,  tt»M  erbdllbeltl^   Manfcn. 

D0T£GODNIOWT,  a,. a,  do  tego  dnia  trwały,  lub  nale- 
żący, ściągający  aię ,   bUfen  tA%  UPt^ttib ,  bW  §»  WU 

im  Zm  banetnb.  rr.    DOTEGOROCZNY ,  a,  e,  do 

roku  tego  ściągaiący  aię,  . należący «  trwai^cy,  bkfM 
3dbr  betref Cttb.  Tr.  DOTEGOTYGODNIOWY,  a,  e, 
tygodnia  tego  się  tyczący,  biefr  SB9<be  betrfffenb' 

DOTERAC  ob.  Dotyrać. 

I,)  DOTKAC  cz.dk.,  tkania  dokończyć,  |n  Cnbe  Mbetl^ 
YOttenbi  antoeben.  Vd.  dotekazi ;  Rs.  Aomaamb.  Dotkać 
płdtna,  t^a  dśtsjc€r0.  Mącz,  -  Dotkać  do  pewnego 
kresu,  bid  m^bin  iNben»  -  Dotkać  wiechy  śeazcae  do 
ini  gotow^y  tkaniny ,  praytkać ,  n^  mebt  %VB^Xi  f^ebftt* 
Dotkać  się  czego  |  maimk. ,  tkaniem  zarobić,  ^  efll^ben  ę 

tnit  OSeben  tetblenen.  Ld. 

3.)  DOTKAC  CM.  dk.s  Dotykać  ndk..  tęifSy  zatkać,  ||04 

befer  luftopfen,  i^^leiibf  tnpfrorfen.  Sr.  \.  botirtnts  R#.. 

AomuaaniB.  Dotka'ć  butelki,  ieby  wino  nie  wietrzało.  I.4/ 
-     Dotkać,  ikońcsyć  robotę  zatykania «   »0llenb^  |«  0tlbe 

Siipfroi»fen,  Nd^nfl^pfM  beenbfgen*    Dotkam  tylko  ie- 

aecze  dwie  butelki.  Ld.  *-  Fig.  Jedz,  iedz,  dotkay  brzucha 
leszcze,  ^\  bif  bm  Bmcb  »#8eBbd  90ll-  Gada,  dotkać 
mu  trzeba  gęby  (  zupełnie  zatkać).  S»  Zalmk.  Dotkać  «ię 
dokąd,  docisnąć  aię «  (hb-Mbitt  bnftbbftegell.  -  DoikaĆ 
się,  dopakowad brzucba ,  doładować,  fi<b  gai!)  9»a  pfto^ 
ffetl ,  VOB  fatf en*  3.)  DOTKAC,  Dotykać  ob.  Dotknąć. 
DOTKLIWOŚĆ »  Śei ,  i. ,  własność  rzeczy  materyalnydi » 
poddaiący  ie  dotykaniu ,  dotykalność ,  Ul  ttetajUNtrf ett  , 
(Srfftblbaireie,  §Ablbdrfeit.  DotUiwość  ieft  pierwszą 
własnością  rzeczy  materyalnycby  Tr.  Niedotkliwość , 
własność  te^o,   co  się  doCkiiąĆ  W  datąn  pr.^m^^g*  Me 

ttnberńbtbarfelt,  Unbetafkbdtfeit.    W  samych  przygaaach 

ludzi  azkniować  i  a  ich  niedotkiiwością  oiłróinie  się  ob- 
..  chodzić.  7V«  7>^2i4.  t.  i.  delikatność,  uzailiwość,  Gnis 

"  pffnbIMfeir,  ^artgef&btr  Seficatrfe.  $.  władza  dotyka- 
nia, bie  gJibUtafI,  be^  %tWn,  U€  «efńbL     DotUi- 

irość,  aiła  w  ^u&ułach  znaydttiąca  aię ,  apraifuiei  ii  co 


ai»4 


DOTlLłWY. 


■  sif  tjtkii  mląt  nią  obila»onyrli  dotyłc,  kurra  ct^li  ^r9ą« 
-  ganię  się  w  nirk  wsbud  sa.  Sniad.  7eo.  aai.  Nf^rwy 
dotkliwości  ciafu  udzielaią.  Perz.  Cyt,  1,  54;  f)ił8«a  rę- 
kom doikllwoćd,  riichli^oś^  nogom  daie.  0<7/j.  NMz,  i, 
269.  Naedotkliwoid ,  nitdutykanie,  trudność  albo  nie- 
.  podobiioi(5  dotknienia.  Cn,  Th,  bif  ^^DlMlgf dt.  $•  <^su- 
lość,  tkliwośd,  csurie  poruszenia  s  dotknięcia  od  csfego  , 

W  emfInbittA ,  9m$fiVi%^XPińi r  tMi  9^f^-'  'Irudnićy 
tam  pomiar  sathuwać,  gdzie  własna  dotkliwo^^,  •  niieli 
gdzie  cudza ,   ku  zemście  pobudsn^    Piich.Stn*    69.     Oo«- 

•  tklrwo^ć  dobyych  obywatelom  nad  upadkipin  kraiu.    VoL 
Leg^   8,    1^5.    -      $.    dolegliwość,     doknka,    9iti\U%tVi, 

.•  Aten(/  9}0tffl     Cztawi«k  rtiuźnym- podlega  dód^liwolśriora. 
7>.     DOTKLIWY,  a,  e.  ^  ie  adv, .  dotykalny,  mogący 

.  bydź  dotkniętym,  i^etiftT^ir,  aftrft|tNt,  ^rtafl^ftr,  ^ts 

.    fftWIar,    krfA^lbat.    Ah.  ^ittiiiop.      Nledotkliwy,     czego 

•ię  dotykad  nit  moida  ,  ymfUtaf^t*     Eiitycfcius  rocumial, 

,-.  iakoby  po  smart^ychwfłania  eiaia  aaste  niedotkliwe,    U-^ 

-fco  wńtr,  bydźby  miały.  Sk,  Dz.  68o«    C^r^.   nddotklyiv , 

.  intactUhj  .-     Dowód  dotkliwy ,  •  ktdrc^go  nił>y  to  pgloem 

•ię  dotykaas,  oesywifty,  domacalny,    ^n^retf(td>,    «IM 

'    gettfćf^eilllM^.     Bez  otworzyftych   i  dotkliwych   dc>w><iów, 

wierzyć   temu  nie  maią.    Sma/c  45.      Cielesny,  dowód 

Seft«  kiedy  kto  dotkliwie  dowodzi   i  oczywiście  ukazuie. 

'  Sxczer6,  Saac,  94.      Rzecz   niedotkliwa,    ktorey  się  nie 

dotknięto,  ktdrey  na e  doświadczono ,  llfd^t  beNflft,   tAdĄ 

«ttl  efaner  9rfa^riltl§.     Według  praw,  o  rzeczy  niedotkli- 

,W«  i  niewiadome,    przyaięgą   moie    odeyśdć.    Szczerb, 

•  Sax^  94.  *$.  aUtkr  niedotkKwy  ,  iiie  daiący  się  tknąć, 

phys,   *r  morai,    delikatnjr,    p.ies«rsony,  czufy,  tkliwy, 

mnhcttitHt,    bal  Hdf  nldft  ant^^ten  Uft,  belicAt,  enis 

ffM^Hm,  mpflnHl^^  Ni^dotkliwy,  niecierpii wy ,  iak 
Hrrzód ;  nie  tykay ,  wnet  się  urasi ,  leda  co  mu  zawa- 
dzi. Obruazy  się ,  byś  mu  paleo  zakrzywił ,  by  mu  na 
AO*  mucha  padła.  Cn.  Ad.^^byg.  •-  Ni«dotktilire  panien- 
iki0  loola,  iak  ołtarze.  ŁĄcz*  Zw*  3o.  (święte,  niena- 
niasone)*  .W  punkcie  honoru*  tiiedoikliwi,  koniecknie 
dosyć  czynienia   się   domagaią.   Papr.  W.  1,  346.  -  -j^i-* 

•  miUter  dotkliwy «  u<:ny  do  dotknięcia ,    do  poruszenia , 

wrjaire&ia,  czuły,  tkliwy,  idd^t  )ii  tihteu,  in  btWts 
«en ,  §11  f eitm ,  tri^bar ;  em^^fliibfiiiii ,  empftnbltd^.  Żo- 
łądek po  chorobie  bywa  ieazrze  dotkliwym ,  a  aiła  tra- 
'wiąca  w  nim  słaba.  Perz.  />«!.  3 10.  Nieszcaęśliwi  lu- 
dzie aą-dotkliwenu  za  zwycaay.  T^at.  3,  ai»>  Stco- 
ikany  ,  aili  tas  zatrzymać,  iml  ięayka  pohamować  nie 
«idgł;  MąŁ^  we.  wszech  sprawach  waleczny,  w  pT«y- 
codach  aad  Miaiar  dotkliwa.: .JP<7cA.  SałL  354.  .Mało 
jefl  dus4  dotkliwych.  Zad,  6,  ia6.  Dorayilam  aię,.  co 
czuie  dotkliwa  dusza.  Teat.6j  b.  5q.  -  Niedotjcliwy 
Mizerii  I  niedaiący  się  poruszyć,*  nie  do  wzruszenia,   hez 

cztMia,  gfAblWr  ni<bt  sn  r^bren,  niibfWcgUcb-    Skąpiec 

okwidą  niedo tkliwy ,'  do  satflych^smifśrza. bogactw;.- Z«i^. 

•  d,  9^-  $'  ctuiący,  zibyał  dotykania  maiący ,  .  fubleilb , 
emiHPhlbf  nb  ^  beil1BiMifin)r  babę irb;  Zmarzłe  ozło&ki  śnie- 
Itiam  dopóty  naciora^  pdki  aię  ztiown  dotkliimmiiiiiP  ftaną* 
Ftrz,  Oyr.  a,  7»«  ^  §.  aeth.  poru«iaiący4vfibC«llb,  %is 
0Cd(td^*  Twoiei  oczy  ikronrao,  a  przecie  dotkliwe) 
Także  obyc^tfaie  dworni  1  wfiydliwe,  Sepce  me  tobie  od- 
daią.  Zinmr,  SU/0'  336.  -  Jn  matom  pori.  Bolesny, 
^lący,    dokcczaiącjr,.^  bodący,    kolący,    uakAZj^liwy^ 


«WaA?wf ,  fjfemlrrseiib ;  fbmcr)itaf;  ew^fliiUti^,  fittnU, 

bftfftlb^  brttfrnb*  :  Piękne  iróie  spad.fą,  a  tylko  cieraie 
-^  dotkliwe  zoftMii6«  ^Zimor-  Siei.  dso.  Ntrprześladowsai 
na  życiu,  nfoaidiyJ  clęiar  równie  dotkliwego  ucicnuęie- 
nia  ,  bo  na  czci.  Ara#.  Pod.  3,  i56.  t^Mli  na  nich  ibra- 
szliwi«  Biiąc ,  siekąc  ^  « icinaiąc ,  co  mogli ,  dotkliwie. 
JCmit,  Spit,  C.  b,  Przezwiika  sromotne  a  dotkliwe.  Jiraz. 
Jfz.  Ds.  6,  Ot  cierpiem  pnymówki  dotkUwe.  Groch. 
TV..3o6.  (  Bh.  bfttflioń  cauiiłaforiu^ y  ^tU  cauiBam). 
Odpowiada  iey  z  dotkliwą  przykrością,  J'eae,  7,  c.  i 
DOIPCNA^C,  DOTItNA^C  aię,  «?*.  dk.\  Dotykać,  do- 
'  tykać  się,  rtW*. ,  tknący  l«?kko  pómszyć,  naruszyć,  tak 
się  do  czrgo,  lub  raęść  łąką  dn  siebie,  lub  co  4o 
czego    zbliżyć,    i^y  się   ftylać,    abo  ieby  się  ftykalo, 

leicftt  betAbtftt ,  tntftbtfii;  bet«^eti^  rńbreii ;  BA.  bctfnwtl 

•  fe,  htU^timUt  boWam  fei  H4/.  dotekniti,  dotckiieoł, 
dotekniti  se,  dotikati ,  dolikoTati  se ,  se  dotekuit,  se  do« 
takniti ,  dotaknit,  sedot^kn^flM,  dottsuilf,  sadeniti;  Cm, 
dotkniti ,  dotakitem' ,  '  dątSk^U  ,  :  datikii jem ,  datikoTsti, 
datizhem,  doUknem  se;*  ^rO.  do^ekuuti ,  dottcz^ti,  do- 
tichem,  dotika^am,  dotika^ati ;  ^2^/.  dotakmiti ,  doticssmi 
JRg.  dotecchi;  iHa.  dodivatl  aa;  Sr.  1.  b^rftflfi;  botfiW  U 

aetlebo;  Sr.  a,  ffcbimafib;  ^-  40inkH>to*cJi ,  aoium. 

KZio^B,  npHKocByoiBcii,  npHKacamfcifl,  Ąompottyrnhci, 
AOmporMEamica,  ocil3ain».  'Żebym  trtf  5  szaty  iego 
dotknęła,  tedy  hędę "odrowa.   1  ^op.  MarL  ^  38.  Sio- 

i    TO  aię    ulolkla-  ( f otknęla  )' 'azafy  Pańikiey,*  ozdramili. 

.  W.  Pófi.   M.  3^*. '  Skoro  kościelnych   f^opniow  *dotkli 

( dotknęli )    tię  noganti  .  .  .  Otw.  Ow.  a3.     Nie  dotykaj 

t  aię  rozpal0ndy  azyfly.  ZegL  Ad.  61.  K to.. aif  dotyki 
smoły,  zmafe  się  od  ni<5y.  Ry**  Ad.  34.  Są  rany,  które 
się  ani  dotykać,    śni  uldczyć,    nie  daią.   7>a/.  48,  ^  i5. 

'  Palcem  dotykać  oego ,  nrit  bem  %im^  httUften.  Mało 
palcem  t^y  prawdy  iego  świętćy.  nie  dotykamy,  Hfy  J*«/ 
C  9  3.  Rey  Apoc.  a5.  Trzeba*  ifsayfiko  tak  ukazać  ic- 
dziemu,  iiby  się,  iako:n|dwią,  paloem  tego  dotkaąŁ 
Gorn.  Dz.  98.  Dotykany,  którego  się  dotknąć  zioina, 
dotkliwy,  pod  zmysły  padaiący,  ^bibot^  flnlllćlb*  ^^f' 
.ftUa  Pan  był  na  świecie  widomy  i  dotykany.  Saiin,  3,  t^^' 
-  Dotykać  się ,  posiadać  zmysł  dotykania ,  czucia ,  mt- 
cania,    bydi  dotkliwym,  f&^leil  fbtinrn,    beil  Oef&MfM 

labni,  filWeii,  Ufttn,  betnilm,  betdbres.    Pierwey  te 

mamy  we  swey^^władzy ,  ie  możemy  widaie^ ,  alyii^^t 
dotknąć  aię;  toź  dopiero  t^idsltty,  slyazymy,  dotykaay 
aif*  Gorn^  Dw.  343.  Dotykanie,  dotkułeoie,  dotkoif- 
cie,  ieden  z  pięciu  zmysl^^,  ozutie,    bff  CtnH'  M  %^ 

ftWf  ba^9*blni*  ^A.  botceiii ,  bothratj ,  b^ani;  ^^' 

■  borttanij  Cro.  dotekanyei  ^r.  1.  b^tfttfllO^f  KdL  dotik, 
dotiknenje;  Cm.  potip ;  Mg.  tSzanje)  ^/a.tieaaje,  pi- 
panje).  Prawdziwie  aię  mnyal  dotknienia  odprawuie, 
gdy  się  człowiek  nreczy  bespośrzcdnfie  dotyka,  ^ei.  ff^^* 
91.9/^9.  Kiedy  iyly  attoke  się  dotykaią  przez  rteciy 
iakiekolwjek,  ^rawuie  się  dotykalne*  Kirch.  Att*  87* 
Wszyitkie  zmysły  właśdwle  mdiRriąe,  są  częściami  a^y- 
ału  dotykaifia«  ZooK^Si.  •*'  »Ik»Łykać  się  czego  kąsak, 
lisnąć,  posmakować,  )>rzekąałć,  prsegryić,  fltosztowsć, 
Hbarei  diguftare,  Cn.  Th,  fin  wrnig  InUkttn,  M^t 
f<b«e<f€tt*  StmiUiBr  Była  wSeść ,  iakoby  aię  miaf  komen- 
dant   dotknąć    pieniędzy    Saladynowych ,     aby  dopii/cd 

wsi%ć  fortecę.     VJirĄ.  Kr.  a,  aS;*  (U  miał  wjią^  ^ 

od 


DOTYKAĆ, 
od  6aUiI« ).  -  Dotyka<5 ,  Dotykać  się  cielefti^ie,  mieć  apnwę 

cieleatią  s  którą  ( etn  StAtif ii|tmt»er )  betń^reit,  ( mit  t(r 

$U  tt^UU  f^ahcn)'  8mia{  mówić,  ii  aic  iey  uie  dotykai, 
i  li  daiewictwo  iey  cate  ieft.  6k.  £>x.  1049.  (ii  nay- 
in^Jeyaaey  cieleaney  sprawy  z  nią  nie  miał,  tt  I^A^e  fite 
niiit  nngerń^lt  )•  Co  to  sa  dsiw  ,  ii  flary  ,  aesaiy , 
'Wlłrsymal  się ,  nie  dotknąć  tćy  wazetecsnicy.  Gorn,  Dw^ 
378.  Nrfcdolkmony,-nienaru»8otiy,  ttnberAl^rr,  Uf^tta- 
fitt,  VLWtxU\U  Korona  wftydu  niedotknioiiego.  Birk* 
Jjom,  77.  Dotykać,  nanuzać ,  nadwerciać,  l^tik^ltUę 
Anróbren,  OerU^en.  Mocowat  się  2  nim;  a  widaąc,  ie 
£0  praemodz  uie  mogl ,  dotkną)  aic  iyły  Ifd^wi  iego,  a 
natyrhmiaft  uwiędla.  5  L€Op,  Cents.  32,  a5.  (^okrasił 
^ylc.  1  Leop.j,  -  Dotykać  atowami ,  w  mowie,  w  pi- 
imie,  natrącać,  wspominać,  bctóbteil,  furj  eriDdbnrn. 
Aflial  kłopotów  wiele,  iakoimy  >^yióy  dotknęli,  od  no- 
wochrsrzeńco^.  Bot€r>  4,  i4.  Prsydatki  na  końcu  ksiąg 
dla  gniutownieyszego  rzeczy  ^  kftifgach  dotknionych 
'Wyrozumienia.  Petr.^Et^  (natraconych,  wapomnionych , 
napomknictych  .  .     Dotykać  kogo  u  sądu,    powoływać, 

leszcze  i  iego  oikariać  ,  efnen  9Xi  CRltf^itlbigeii  anges 
ben,  anfUgen,  benoncitcn*    Smyk  Pawei  nie  tylko  spot- 

slodzieia  Piotra  powoiat  ^  ale  dotkną?  i  Jakóba.  O^.  PV)r. 
O  tych,  którzy  słownie  są  pozwani  albo  u  sądu  dotknieni 
królewikiego.  Gdy  kto  ddtkniony  odeydzie  od  prawa, 
na  bydi  ikazan  w  przezyiku  w  tern  ,  o  co  dotknion 
ieli;  ale  ieśli  o  winę  będzie  dotknion,  a  odeydzie,  nie 
dosyć  czyniąc  za  winę  ,  tedy  .  .  .  Htrb*  Siat,  39.  * 
^iter  To  w  tem  kaidy  moie  dotknąć  rozumu  swoiego, 
chociayby  mu  i  plama  nie  ftawafo.  Rey  Foft.  N  n  n,  ^^ 
(  iidadź  się  do  rozumu ,  radzić  się  roz.  sw«  Mf  ^etllttnft 

§11  i)«łfe  Kfbtneii ,  m  Statbc  jleben ).  -   $.  Dotykać  słowy , 

przytyki  dawać ,  przymawiać ,  przycinać  ,  mit  iS^Stten 
tfngfetfen ,  ^d^rln ,  anfpielen.  Jak  on  nieznacznie  dotknął 
'dwoiakiego  ftanu  ,  Dodało  się  i  słudze  ,  przymówił  i 
panu.  Teat,  46,  6,  67.  Wszczynam  tę  kweftyą  ,  nie 
iehym,  miał  iaki  umy$t  dotknięcia  tego  czcigodnego  ilano, 
ale  .  .  .  Al  on.  73,  5o.  Grecy  przezwifki  sromotnemi 
a  dotkli\iemi  ludzi  pletliwych  dotykali.  £rax,  Jęz.  D. 
5,  6.  Odpowiedź  na  to,  co  móy  przeciwnik  tak  doty- 
kaią^yra  wyraził  sposobem.  Gcm.  Nar.  1,  178.  (dole- 
gliwym, przykrym,  obrailiwym  ,  bcleittgenb ;.  ^U  nabf 
fteten^.  -  Dotykać  komu,  w  ogólności,  dojeidiać  go, 
dokładać  ,  iiii  go  tylko  co  nie  obalić  ,  Przodki  nieod- 
parte nań  wywrzeć ,   einem  «if«  4iifer(le  infejen  ,   ibm 

|1I  £eibe  geben.     Dotknąć  komu,  do  oftatka  kogo  dobić, 

dojechać,  dociąć  go  do  żywego,  etaftit  ben  Oitabettflof 

geben,  ben  (e(tttt  6t{(b  Wrfe(en'  Terazźe  mu  dotknął, 
i)ff'.  Wyr.  -  IhtoL  bog  dotyka  kogo,  doświadcza  go 
przeriwnoiciami .  spuszcza  nań  dolegliwości ,  @Ott  ptftft, 
fucbt  b^iltl.  Joba  P^n  bóg  dotknął  na  maiętności  i  na 
dziatkach.  Dambr,  476.  Bóg  wyzuł  Joba  z  fortuny, 
dotknął  go  na  ciele.  CĄrofć.  Job.  3.  Gdy  nas  bóg  na- 
■wiedza  i  dotyka  iakim  frasunkiem,  ^ie  czyni  to  z  gnie- 
"wn.  Marnh'  Kat.  4oi.  Jeieli  podobać  się  będzie  niebu 
dotknąć  cię  nieszczęściem  ,  wróć  się  do  mnie.  Stat, 
JSum.  1,  4i.  t*€prouv€r.  Według  zwyczaiu  swego  bozkie- 
go  ,  dotykał  bóg  świętego  krdla  i  nawiedait  frasunkami 
wielkiemi.   Sk.  Zyw.  2,  i3i.     Bóg  mnie  dotknął,    Teat. 


DOTLEC    -DOTŁUO. 


5o5 


18,    i33.    ->     aliter   Dotknion   duchem  S.  t   satchnion, 

begfiflerr,  befeelt,    belebr.    A  on  dotknion  duchem  S. , 

mówił  .  .  .  ^ey  Poji.  JT.   1.     J.  Dotykać  kogo,  dolegać- 
mu  ,     ściągać  się  nań  ,     obchodzić   go ,     etnem  iittgeben  , 

betrejfen,  ttefen,  beHmmern.  Czy  ftarców,  czyli  mło- 
dzież w  wieku  kwiecie  ,  Równie  dotyka  śmiertelności 
prawo.  Kras.  W.  Cfu  loa.  Nie  mogąc  bydi  w  swoich 
ialach  cicha ,  Prawi  im ,  co  ią  od  syna  dotyka.  Alcrszł. 
74.  5.  Dotykaó,  dotykać  się,  fidf  befójrett,  ailM««/ 
angtdnjen.  PUszczysna  ,  nie  maiąca  więcey  nad  iedeu 
punkt  spoiny  z  kulą,  kuli  się  dotyka.  Geom.  ATar.  a,  197. 
Te  wsi  się  dotykaią,  Offl  Wyr.  Początek  dotyka  się 
końca.  i6.  Dotykać  kogo  krwią,  bydi  bliskim  krewnym, 
timanben  terwmbt  fe^n.  Dotknąć  się  kogo  powino- 
wactwem, sięgać  go.  powinowactwem.  Cn.  Th, 
DO'lL£C,  dotlał,  dotleie  nUak.  dk.^  do  pewnego  kresu 
potleć ,  bi^  »Obfn  -glintnien.     DOTLIC  ex.   dk. ,   tleniem 

dopalić,  ^oSenb^  vergltmmen  laffirn,  alftniiblid  Attfbrennen, 

'  Detbtennen.  *  Zbierz  smutne  włosy  ,  zbierz  łzy  ^.  ćzcgo 
śmiertelne  nie  dotliły  floay  nieboszczyka  małionka.  Bardz. 
Tr.  219. 

DOTŁOCZYC  ex.  dA.,  pOTŁACZAC  ndA.,  dognieść,  do- 
niiyć  ,    900enb#  nleberbr^tfen,    pognębić,    doniszczyć, 

94nsH<b  unUtM^ęn,  t)erni<bten.  -  Dotłoczyć,  tak  na- 
tłoczyć^ ićby  pełno  było,  ani  się  więcóy  mieściło,  %Wi 
VD0pfropfen,  anftopfrn.  -     Dotłoczyć,  tłoczenie  kończyć, 

dotłaczanie  fkończyć ,  ^oflfenb^  au^pteffeti ,  btii  SDi^preffen 

nnb  SrUetn  beenbtgeu.  Ledwie  za  tydzień  dotłoczy 
Winogradów  swoich  zbioru.  Ld^  -  Bh,  botiacitif  MlMt^dti 
dodrukować  ,  do  końca  wydrukować  i  *  wybić  księgi. 
$.  Dotłoczyć  się  czego  ,  *dotłoczyć  czego  ,  tłoczeniem 
osiądź,    otrzymać,    przyiśdi  do  ozego*.    ff(b  bt^  b^H  OOf? 

tbiirmen  ,   preifrnb  ,   btdctenb ;   br4ngfnb  errei<ben ,.  tu 

preffen/     erringen.     Jako  muru  pierwszego    tłum  trupów 
dotłorzy  Wał  równaiąc,    nań  iołnierz  ikacze  nieleniwo. 
Bard.  Luk.  96. 
DOTŁUC,  dotłukł,  F.  dotłucze ,  dotłulę  cz.  dk.,   Dotlu- 
kać  ndk.y  ilłuc  co  na  piękne,  do  reszty  potłuc,  wyl(uc, 

j^tUenhi  serftblagen ,  s^rftampfen  i  Bh.  botlattcr,  bottancit, 

bOtUutU,  bOtlnIU,  b0t(<iulati  ;  Ks.  AOmOAó^l.  §.  Wy- 
cisnąć biciem,  tłuczeniem,  dobrze,  do  reszty,  t)Offenb^ 
Anljlampfett,  itn^prefcn.  Dotłuc  siemienia,  tak  ziarno 
wytłnc,  ieby-się  w  nim  ^ic  soczyflości  nie  zoflało.  Ld,  - 
Więcćy  ieszcze  wytłuc,    lub  tei  wytłnczenie  (kończyć, 

nodt  mebtr  baan  au^(Vampffn  ;  ober  ancb  :  aUei  t>QlIetibd 
aif^f^Mnpfen ,    bd^  Otn^flampfen   brenblgen.    Dotłukłem 

iui  ;  dziś  więcey  siemienia  nie 'mam  do  tłuczenia  na 
oUj.    Ojf.  Wyr.  -  J.   tr.  Wybić,  ,  wyłatać  ftórę,    doiąć 

do  iywego,  dobić,  domordować,  watfet  jiifcbfagen,  branf 
M{&fU%tv(,  mit  8d>I49fn  bebecten,   snbccfen,  tńcbtig  sus 

ff(en«     Pięścią   komu    dotłuc  ,    onerare  pugnis.    Mącz. 

.  MiaAo    nie    rychło    się    poddało  ,     ai     im    do  tłuczono 

z    zamku.     Biel    Sw.    244.    b.     Gwagn.    SS.      §,  Zaimk. 

dotłuc  się  czego  ,    przyiśdi  tłuczeniem  do  czego  ,     do- 

kazać  czego ,  bttr<b  ® Untpfett ,  ^cbUgen ,  erret(ben ,  %Vi 
SBege  brittgen ,  erflampfen.    Tłukąc  raz  po  raz ,  dotłukł 

się  oleiu.   Ojf.   Wyr.  -     Dobić  się,  ściągnąć  na  się,  f!(ft 

bnr<b  e^lm^f  flianfen  n.  bergl.  sn^ieben.    Dothikt-się 

guza.  Ld,  -  Dowlóc  «ię  ,  dolóić  gdzie ,  dóyśdi  nawałęsa- 


T^m  I. 


\. 


€4 


5oe 


DOTNIE    -    DOTRWAĆ. 


wszy  się  tu  i  owdzie,  mit  ^if^c  nvh  9{0t9  eiiMi4  Ms 

^in  geUngcn*  Nawytierawtsj  kątdw,  dotiukt  się  prsecic 
do  Warsiawy.  /.</. 

DOTNIB  oó.  Dociąć. 

DOTOCZYC  €z.  dk.  »  Douesad  ndl.  ,  satocsyd  ai  gdiie, 
prsytocsyć,  bU  »0(itt  tMhtn\  Cro.  dotochiti,  doUkatii 
/{f .  AOmacKamB  ,  AOiiiacftHBani&  ,  4oinaq|iinxft ;  40- 
iiłinanift*  AOKacnUBaniK,  (Aon]aHHin&,  AomaHaBaoiB 
wy^lifować;  AomanamA,  prsyssyć).    Nigdy  aiedotocaona 

•  w  g<irc  ikata  Zyiyfoaa.  Twarda  Pa*.  3o.  $.  Dotocsyd  dzieU 
tokarflciegOy    supetaic  tocaąc    wyibiwić,    saokrąglić,    )1t 

€nbe  bred^febt,  ferttg  brec^feht.  Dotocsyt  kuU.  z.<f.  -/»^^ 

DotoczyU  aic  kula,  zaokrągliła  się,  wypeinita  aię,  to- 
cseniem  prayszta  do  okrągtości,,  He  ^ttgct  i(l  fectig  gfs 
btf^f^tt*     ''''V*    Do  toczyła    się  woyaa,    przeftaao  woynę 

toczyć  »   bet  ^rieg  b<it:  ein  €nbe  genommen ,   mgn  dflt 

gnfgef|6tt  ^tieg  }«  f^^ren.  Jmpert^  dotoczyto  mu  sif » 
przyszto  mu  na  nic,  chluftaf  ,  ale  nftaf,  przedato  mu 
%\%  wicśdf ,   powod8ii5,    urwało  mu  się,    ti  M  UtU  fei* 

nem  ^\Mit  ein  ^^nbe;  e^  gińtft  i(m  nic^t  me^r;  e^  ift 
gn^/  bA^  dliktf^rab  ifl  a^geiaufen,    $.  O  płynach,    cie- 

kliznach,  dotocayć,  do  końca  utoczyć,  DoSenb^  gb^gs 
pfen.  Więctfy  iaszczo  przytoczyć  do  iui  utoczonego  pły- 
nu ,  nOd^  me^e  ba^U  aapfen  }  Cro.  dotochiti  ,  dotakati , 
nadotachem;  Cm.  daUkam  )*  Dotocz  ieszcze  dwa  garce 
wina  ,  będzie '  cztery.  Ojf,  Wyr,  Dotocsyć  sie  czego , 
toczeniem,  uciąganiera  trafić  na  co,  blirt^ ^b|g|»fen  I90ts 
gttf  femmen-  Dotoczył  się  lagru.  Ld,  -  $.  O  człowieku:  do- 
toczyć  się  ai  dokąd,  taczaiąc  ftię  wl^c,  bl^  »0bin  tgits 
meill  f  tgnmeinb  »Obin  gelangen.  Dotoczył  się  przecie 
ten  piiak  wićlkiem  szczęściem  do  domu.  Ojf,  Wyr. 
DOTOPIC  cz,  dk.y  Dotapiać  ni£ł,,  do  szcsętu  ftopić,  WU 
|enb^  f<bme(}ett;  R**  AomaaamB,  AooianAiiaaaift.   Do- 

'^  topić  się 'czego,  ftopić  co,  et»ag  buc(^  ©(^mel^ett  ittben 
0nf  beingen-f  Bh,  Sotei^iti  fe.  $.  Dotopić,  zupełnie  u- 
topić,  pbUig  Derfenfen,  utitertauc^en ,  eintau^b^u.    Zęby 

w  mey  .krwi  swoicgo  ludożerca  Basza  ,    Jak  go  porwie 
eeko^a,  dotapiał  pałasza.  Zab.   16,  71. 
DOTR\BIC  cz.  dk»  ,     dotrębuie  Pr.  ,    dotrębywac  czftl., 

do  końca  wytrąbić  ,  ^n  (?nbe  bUfett  guf  bet  Xtompete, 
guitrompeCen ;  Rg-  dotrubiti. 

0 OTRĄ. WIC  cZ.  £(^. ,  Dotrawiać  no£l.,  zupełnie  przetrawić, 

ze  wszyftkiem  ftrawić ,  ^ottenb^  oerbauen ,    gin^lid)  ^iu 

bgtfen  ;  (A'*  AOQipa*H(iłS ,  AoaipaBAHBams,  wszyitkę 
trawę  spaść  )«  Ryba  niedotra wioną  z  ksieńca  szczupa- 
■  kowego ,  ususzonn  i  ftarta  na  proszek.  Comp.  Mtd.6i6^ 
Rzeczy  inrowe  i  hiedotrawione  lepidy  przetrawiała. 
Mon.  7I1  231.  -  $.  tr'.  dogubić,  doniszczyć ,  zupełnie 
wygładzić  ,  tpSettbl  9etni(btem  Musi  wkrótce  sagioąć; 
Jey  głód  na  oilatek  i  uciik  dolrawi.  Przyb.  Miie,  3 73. 
Dotrawi!  iwiaU.  Zebr.  Ow.  399. 
DOTRWAĆ  niiak.  dk.  ,    do  końca  wytrwać,    wytrzymać, 

dodać,  doczekać,  gn^bauetn,  aB^b«treii^  gn^b^ften,  ań? 

I^Alten  bi#  sn  @nbe»  Bh,  bottwati.  Wiele  ludzi  pocznie; 
ale  mato  dotrwa*  Sk.  Kaz.  373.  Początki  częfto  gorące 
bywaią;  ale  do  końca  rzadko  dotrwaią,  Cn.  Ad.  866. 
Kie  ten  co  począł ,  ale  ten  co  dotrwał,  korouę  odnie- 
sie. Sk.  Zyw.  a,  i43.  W  śmierci  mię  moi^y  odbieią, 
a  w  pokusach  nie  dotfwaią.  Sk.  JCasf,  i4.  D.pbrze  po- 
czął, by  byt  dobrze  dotrwał.  Sk.  Dz.  4qo.     Dotrwanie, 


DOTRZEĆ. 

wytrwanie,  trwatoić,  wytrzymałość,   Me  9n^bglMt*    S. 
Jan  wielki  ftatek   i  dotrwanie    w  pokusacb  po  sobi«  po-. 
kazał.     Sk.   Kaz.   i4.     $«  Dotrwać  czego,   doczekać  sif, 

dożyć ,  tm^i  erieben ,  eriDgrren,  b^tnrenb  erlangen,  but (^ 

IKU^bgnet  etreid^en.  Day  boże  dotrwać  ftarości  poczesnej, 
Nie  bez  czerftwolci  i  lutni  ucieszndy.  Pttr,  Hor,  £.  4. 
Dni  iywota  mego  były  krótkie,  i  nie  dotrwałem  Ut 
przodków  moich,  ktdre  oni  przeżyli  na  iwiecie.  Radi. 
Genes.  ^7,  9.  (  nie  doazfy  dni  moie  lat  oyców  moich. 
Bibi.  Gd.). 
DOTRZEĆ,  dotarł,  dotrze,  dotrę  cz.  dk.^  Docier&ć  ndht 
dokrussyć,    na  drobne  zetrzeć,    domlec,    doranąć,  voU 

(enb^  ^erreiben,  fleln  teiben;  Bh.  bgtriti,  betrel,  botni, 

bgtirgti;  Rg.  dourcjattl;  Rs.  AOinepemb,  Aomupami. 
Docieram  farby.  Cn.  Th.  Dotrzyy  .tóy  farby  na  kaoiie- 
niu.  Tr.  §.  Dociei'ać  ,  oftatecznie  nacierać  ,  nilegsd, 
siłę  swoię  na  co  wywierać,    to^eben,    U^|tńmen,  Mit 

gller  Argft  gnbtingen  ;*  Boh.  botirgti.    Będę  ieszcse  io- 

cierał,  może  się  zachwieie.  Yeat.  45,  29.  Ale  ietuM 
kto  będzie  tem  docierał ,  iż  człowiek  nie  ieft  wynalesioa 
żaden ,  aby  częftokro^  nie  miał  uftąpić  z  drogi  do  cnoty. 
Modrz.  Baz,  33.  -  Docierać  nieprzyiaciela ,  dobiiać, 
swycięztwa  dopełniać,  dogramiać  nieprzyiaciela ,  dokoń- 
czać  zwycięztwa,  dokonywać  klęfki ,  attf|ttreibea  ftt^ei^ 

ben  %9XMi  macben  woden ,  gnf^  anfiertie  »erfo(grn.  ^ 

trzeć  kogo  ,    dognębić  ,    doniszczyć  ,    wniwecs  obrócić, 

gufreiben ,  ben  (^gtgu^  mac^en ,  \>etnid>ten.    Dotarł  nie- 

przyiaciela,  że  iuż  się  więcey  na  siły  nie  zdobył.  Off* 
Wyr.  -  Dotrzeć  komu,  do  i  ąć  dobrze  do  żywego,  do- 
ikórzyć ,  einem  tAjbtig  lUfeten.  Dotarła  mu  ciężka  ncaia. 
Opal.  Sat.  47.  -  Docierać,  przedzierać  się  aż  na  sano 
mióysoe,  doieżdżać,  dodążać,  bt^  bi"  wrbrtRgen,  ri» 
bringen ,  ji<b  butd^grbeifen.  Dotarł  na  koniu  aż  do  obom 
nieprzyiacieUkiego.  qff.  Wyr.  Chciał  wywabić  nicpriy- 
iaciół  ,  ale  próżno  pod  nich  samych  dotarł ,  gdyż  aiit 
się  nie  ruszył.  Gaz.  Nar.  a,  265.  }.  Docierać  aprawy, 
rzeczy,   interessu,    targu,    nalegać  na  dokończenie,  st- 

warcie,  ugodę,  abittf(b(ieien ,  itt  beenblgen  fa(be0.  Do- 
trzeć sprawy,    interessu,    dobić,    dokończyć,  zawncć, 

ugodzić,  gb^Hefen,  aitiun,  abmgcben,  |m  Btwbt  Mf^ 

gen  ,  beenben-  Niech  tego  traktatu  nie  odkłada ,  «1« 
wlkok  rzeczy  dociera.  Tward.  Wł.  270.  Ja  ci  iyoCi 
targu  docieray  co  prędz^y  ,  By  więcey  kto  za  konii 
nie  podał  pieniędzy.  Min.  Ryt.  i,  3 16.  Muszę  teni 
pospieszać  na  pokoie  królewfleie  i  interessu  docierać* 
Boh.  Kom.  a,  35 1.  Snadniey  drugich  s  obu  liron  punktów 
docierali .  Aż  dotarli  na  koniec.  Tward.  W.  D.  a,  a??- 
Daleyże,  docieray  interessu.  Teat.  3,  b.  4a.  (popieraj 
aż  do  ukończenia).  J  dzii  ieszcze  żwawo  roboty  do- 
cierać będę.  ib.  a4,  h.  22,  Dalóy,  gdyśmy  iuż  zadęli, 
dotrzyymy  końca.  Ttat.  23,  3o.  Dotarłem  interessu,  1 
iuż  rzecz  cała  ieft  zakonkludowana.  Boh,  Kom,  4,  5i8. 
Udałem  się  tam,  bym  targu  dotarł.  Zab.  1,  187*  ^^' 
tarcie  czego,    zawarcie,    dokończenie,   ukońezeniSi   M 

9ibf(^lief  en ,  bie  ittbf(*Uepniig ,  ber  aibfcblttP.    Wyp"^'« 

posłów  na  dotarcie  s  Sułtanem  związku  ,  którego  oa 
fądal.  UJlr.  Kr.  1,  a56,  (ci.  lat.  foedu5  icerc,  ferir*). 
Marszałków  deputowano  na  dotarcie  unii  z  koroną.  iVt*/' 
I,  252.  Pilne  doUrcie  interessu  i  dopatrzenie  się  wsi  ja- 
kich iego  azczególów.  Gaz.  Ifar.  i,  187.  ^.  -  DptrieC 


DOTRZJ^SNĄC    •    DOTRZEPAC. 
Pokąsać,    do  ikufka  doprowadaić,  w  brew  przeszkodom 

wykona-,  tiird^fe(eii ,  iLUiń^Un,  ettń^en,  edattgen,  su 

SUnbe  Magen.  Sulla  mniey  dbai  o  to,  ieili  godziwym 
apoaobem  mog)  dotrzeć  swego  ;  lecą  całą  myśl  iedynie 
na  to  obrócił,  aby  twego  dokaza6  Pilch.  Sali,  lo.  Nie 
dotarf  ,  nie  dopiął  ,  na  co  się  uaadził.  Cn,  Ad,  679. 
Gdy  aif  mu  samysły  Dieaporo  wiodą ,  poftanawia,  iakim- 
kolwiek  bądi  apoaobem  swego  dotrzeć.  Pilch,  Sali.  i54. 
Patrzcie,  co  nasi  czynią,  na  swych  seymiech  wielkich, 
poczną,  ale  nie  dotrą,  ruszać  rzeczy  wszelkich.  Bi^l.  5.  iV*  5. 
§.  Dotrzeć  się  czego  zaimA. ,  wytrzr ć  zupełnie ,  naleiycie, 

ffin  teibeu,  rein  fd^cnern,  Manf  fc^enern.    Docieram  się 

cyny,  wycieram.     Cn.    Th.     Dotrzeć  się  oczu,    wzroku, 

..  trący  otworzyć,   hU  9(iigeti  «nfrdbfii ,   tńhtnh  bffntn. 

Naai  w  nocy  na  Turków  uderzyli  ,  a  piórw^y  ,  niili 
oczu  dotrą  się  poganie .  zabóy  się  srogi  ftał.  Twarda  Wt. 
l3^.  Jeliem  iak  w  obłoku  ,  ledwie  mogę  co  widzieć  i 
dotrzeć  się  wzroku.  Twardm  Wł.  i*  Człowiek  w  spa- 
aiu  swoióm  niedotarty.  Chre/tf.  Luk.  i55.  (którego  się 
dobudzić  nie  można  ,  tlid|)t  iU  ermtllltertl ).  -  Dotrzeć 
aię  kogo,  dotii^zeć  się  duszy  w  kim,  otrzeźwić  zemdla- 
łego, tmtif^Abtn  ani  betOf^nmadt  wMtt  )u  f!(6  Uin^ 
gen,  eiiifit  Otinmiń^tl^en  etmnntttn.    Omdlała  księżna  i 

nierychło  iey  się  dotarto,  dolano;  Gorn,  Dz.  71* 
DOTR2L\SNĄC    cz.    idnt.  ,    Dotrząsać    ndk.  ,    do    końca 

wytrząsać ,    t^HttiH   betl    9łf(ł .  Wi^itttln.     Już   Parka 

krótkich  godzin  moiego  dotrząsa  zegara.    Pot.  Arg.  385. 
J>OTRZ£PAC  cz.  ctt.,    dotrzepie  F.^   dotrzepuie  iV.,  do* 

trsepywać  czjil.  ,    na  czyfto  wytrzepać,    trzepaniem  wy- 

chędoźyć,  reiii  flopfeu,  refu  «n#nopfrii;   (/?*.  Aompc- 

nami  ,  AOmpónABsainB  s  len  wyczyfcić  ).  Dotrzepać 
•ię  czego  Maimk.  cx.^  zdołać  wytrzepać,  dochędofyć  się 
czego  trzepaniem  ,  but^  ^(opfm  tein  Ibefottltneil.  Tak 
byt  płaszcz  zakurzony  ,  iem  się  go  ledwo  dotrzepał. 
^//.    Wyr.  -     Dotrzepać  się  czego,    dobrać  się  do  czego 

trzepaniem ,  f^etauMtpUn ,    hutć^  SilepUn  M  <nf  etWA^ 

fenint^ll*  Trzepałem  to  futrzyiko  ,  ai  się  dotrzepałem 
wnolów.  Ld.  $.  Dotrzepać,  dochłoAać,  dobić,  tAdyttfl  bUtC^s 
maUen,  hntiifuĆiMn,  bntcbUopfen.  pr.  et  tr.  Dotrzepał 
£0  kiiem.  Dotrzepał  Tatarów.O^  Dotrzepać  komu,  dokuczyć 

mu,  dosadzić,  porazić  go,    fbietn  Hld)tig  fnfe(ni(  i^m 

9«ntt  OMC^fll-  Staro  (la  Kamieniecki  Tatarom  niemało 
sd  o  byczy  odbił,  i  samym  dotrzepał.  Gwagn.  i55.  -  Zaimk. 
dotrzepać  się  czego ,  trzepaniem ,  biciem  zarobić,  zyikać, 
ifiągnąć  na  się,  nabawić  się  czego,    (|<t  but(b  AlOpfctt^ 

CdłUgett,  ^rAgeln  }ii}irl^eti,    ęmetben.    Dotrzepał  się , 

iti  mu  ręka  obwisła.  Dotrzepał  się  tego  na  Jacku  ,  ie 
^O  Jacek  za  łeb  pochwycił.  Ojf.  Wyr.  -  alittr  Dotrzepać 
aię  czego  na  kim  ,  biciem  czyli  trzepaniem  dowiedzieć 
aię  ,    wymęczyć  ,    wymódz  ,    mit  5tlO|»fftt  Obet  ®((Iadrn 

Icran^brittgen ,  ttfyfittn,  eriwitigen.    Dotrzepał  się  tego 

na  Jacku  ,  ie  on  mu  krowę  ukradł.  Dotrzepał  się  na 
^aku  prawdy.  $.  Dotrzepywać  fkrzydłami  ,  doganiać, 
dokładać,    dolatywać,    mit  betl  ffAgeln  M^  WO^in  fdblils 

%tn,  H^  »o(in  mit  ben  gMgehi  flopfenb  ftiegen.    Orzeł 

lecący  trzepał  fkrzydłami,  i  ai  Ao  gniazda  dotrzepywał.  - 
X>otrzepać  się  fkrzydłami,   dobić  się  gdzie,  dowieźć  się, 

dolecieć,   bU  m^ti  fliegett/   (^\M  m\\n  f^toitigen). 

Dotrzepała  się  przecie  czapla  na  drzewo,    $.  Dotrzepać, 
dogadać,   dotrzpiouć,    ięzykiem  domlćc,    |ll  Cntf  flAt? 


DOTRZEZWIC    -    DOTRZYMAĆ.       667 

l^ettt.  Dotrzepał  pacierza.  -  Zaimk.  dotrzepać  się ,  do- 
sowillrzałować  się,    dotrzpiotać  się,    mową.  trzpiutow*- 

ikiemi  poftępkami ,    fi(^  bnrc(  ^lappetf^  ^    SSHnbbetttele^ 
.     )u}ie(fn. 

DOTHZEZWIC  się  ćz.  zaimk.  dk.,   trZeiwieniem  ko^o  do 

siebie  przyprowadź'] ć ,  ocucić,  eineti  etmnntetit,  mutitef 

tnild^fn  ,  WUhet  )«  ff*  bringrn.  Wołała  ,  ieby  mdtkę 
iak  nayprędzóy  trzeiwić^  rzucali  się  wszyscy;  lecz  nio 
tak  prędko  dotrzeiwi6  się  ićy  mogli.  Nieme.  Ar.  a,  i43. 
Nif!  mógł  się  tych  piiakńw  dotrzeiwić.  O/f.  Str,  4. 
5.    Passiv,    dotrzcźwić    się  ,     wytrzeiwić    się    zupełnie, 

t)offeiiM  tiócbtrm  mtUn,  ^tUtttH  ntunter  werben,  gati) 

)U  ftd^  tOttimen*    Jui  nie  był  bardzo  piiany ;  a  teraz   się 
dotrzjźwił.  Ojf.   Wyr. 
DOTRZYMAĆ  cż.  dk. ,  dotrzymuje  Pr. ,  Dotrzymywać  czjll. , 
dodzierieć,     utrzymać  do  pewnego  czasu  lub  do  końca, 

bf^  }u  einer  gewiffen  ^eit ,  ober  H^  }u  (?nbe  erbalten ; 
U^UlUn,  anfMteji;  iiic^t  M  \a^cvi\  ■  Bh.  bobraett,  bo^ 

bY^ittl  ,  bebriugf.  Jaftrzębie  zaiąców  bez  pomocy  psów 
dotrzymać  same  nie  mogą.  Cresc,  618.  Nie  mogliśmy 
go  dotrz]rmać,  ii  był  mocnieyszy,  niili  my.  Radź.  Sus. 
59.  t.Nie  dotrzymasz  tego  cięiaru.  Tr.  (nie  uniesiesz, 
nie  ndiwiguiesz ,  nie  wytrzymasz ).  Fig.  Nie  pro^  tego 
od  boga  ,  czego  pozyikawszy  ,  dotrzymać  nie  .moiesz. 
Za6.  7,  aa6.  Aoffl  -  Dotrzymać,  zatrzymać  co  w  so- 
bie do  czasu,   in  ff(^  %efitilun,   bep  M  bel^alten,    nic^t 

UOn  ffd^  geben  ,  VeiMtetl.  Nie  mógł  potrzeby  przyro- 
dzonóy  dotrzymać  i  popuścił.  (  cf.  Donieść  ).  Simii* 
<  dotrzymać  sekretu  ,  dochować  ,  eilt  ®e(elinn{f  htV  f^^ 
(e(gltetl.  Pewien  iefiem,  ie  mi  tego  sekretu  dotrzymasz^ 
Boh.  Kom.  3,  319.  -  Dotrzymać  słowa  ,  obietnicy, 
przyrzeczenia,  dochować,  pełnić,  fe{|t  fffiott  ^Altfll;  feitl 
Serfpred^eil  Nlten,  erfttflfetl.  Co  kto  raz  Hanowi,  iptzy^ 
sięga  potwierdzi  ,  musi  dotrzymywać.  Teat.  44,  79* 
^  Moina  Ho  przeciw  lednemu  fławić  ,  ie  słowa  nie  do- 
trzyma,  ib.  3,  </.  16.  Nie.  obiecuy ,  kiedy  dotrzymać 
nie  moiesz.  ib.  i3,  11.  Łatwióy  się  obowiązać,  niili 
dotrzymać.  Mon.  66,  319.  Juici  on  dotrzyma  ,  t.  i, 
dochowa  słowa ,  talemnicy.  Cn.  Ad.  306.  *  Dotrzymać 
placu,  pola ,  kroku ,  dodać  komu  ,  utrzymać  się  na  placu  , 
w  polu  ,  w  kroku  ,  nie  ufVąpić  ,  fl<b  bt^aw^tn  ,  inW 
»ei4eil^  glei^etl  Gd^ritt  (altetl.  Brutus,  i  Kassyuśz  nie 
umieli  dotrfymać  kroku  mścicielowi  zabóyftWa  Cezara. 
Jt>a#.  Hft.  11 3.  -     Dotrzymać  komu,  wyrównać  komu, 

wydołać,  einetit  gewad^fen  fepii/  eg  mit  i(tn  anfnebmen, 

eg  iSfm  glri<^  t^UII.  Jan  pił  serdecznie  ,  ale  i  Maciey 
dotrzymywał.  "Wałek  kaducznego  łba  ,  kiedy  dotrzyma 
Wawrzkowi.  -  Dotrzy/nać  kompanii ,  dotrwać  w  lakim 
towarzyftwie,  dopomódz  kompanii,    bydz  równóy  z  kim 

ochoty ,  einem  big  jn  dnhe  ®efeDffd>aft  leiflen.    Pytasz  - 

li.  kto  tei  mi  kompanii  dotrzymuie?  iedeń  tylko,  a  to 
•móy  syn*  Pi7cA.  Sen.  lijl.  3,356.  Jak  cię  kocham,  nie- 
podobna* mi  teraz  dotrzymać  ci  kompanii.  Zab.  a,  55.  - 
Absoh  nie  dotrzymać  ,  nie  domierzać  ,  nie  w  równi 
trzymać,  chwiać  się,  nldjt  flltt  Jaltetl;  Wailleil,  fcfc»«lls 
fen*  Kiedy  serce  driy  z  lękliwą  duszą,  J  oko  nie  do> 
trzyma,  i  ręce  drieć  ttuszą»  P.  Kchan.  Orh  1,  sSi* 
Ukwapliwy  niedobrze  wymierzył,  nie  dotrzymał,  1  nie 
tam,  kędjr  chciał  uderzył,  ib^  $.  Zaimk.  Dotrzymać  się 
jia  nogach  ,   doftaĆ  do  końca  ,    f[(^  \\i  }U  elttet  gewiffeil 

64  .  . 


5o8 


DOTUCZYC    -    DOTYKAĆ. 


gelt  Aufteć^t  f rtattrn ,  «itf  Un  f ńfen  er^ten ;  wytrwm^, 

wydotać  ,  anMaunn.  Kaduc»nie  pili  ;  oa  preecic  do- 
trsymai  się.  Ojf.  Wyr,  -  Oprzeć  się  ,  f|d^  bcl^aU)>tetl , 
«Qibet{lanb  (rifletl.  Bili  na  niego,  iednak  się  dotraymał. 
ib,  -  W  trzymaniu  się  csego  wytrwać  do  pewnego 
czasu,  bil  WObin  feflMten,  ttl(^4ol(aifetl.  Uchwyciwszy 
2 a  wienbc  topielec  ,  dotrsymat  się  iey ,  ai  z  łódką 
prayiechaii.  OJf.  Wyr.  -  Dochować  się,  (konserwować 
aic),  ft(b  M  lOebin  ilttfbewabtett ;  auffpttcen.  Dotrzymał 
się  do  lepszych  czasów.  -     Nabawiać  się  czego  trzyrtia- 

uiem,  (icb  burd^  ^aiun,  IKufbalteR;  ^nbaUen,  gnaieben. 

Zchwyciwszy  za  łeb  Woytka,  ani  go  chcąc  puścić,  do- 
trzymał się  ,  ie  czereda  przypadła  i  wygarbowała  mu 
Ikórę.  Ojf.   Wyr.  -     Praytrzymywać  do  końca,  ett^Men, 

fe|l  balten,  fo  Unge  ti  iibtbtd  ift-    L«dwie  się  go  mógł 

dotrzymać.  Z*</« 
DOTUCZYC  cjf.  rf/t.,  Dotuczać  ndk.,  z  pełna  wytuczyć, 
dokarmić,  wykarmić,  90Qenb|  fett  miftrtt.  Jeśli  wieprze 
w  sobie  robaki  maią  ,  takich  nie  dotuczyss  ,  choćbyś 
im  ruikie  smażył  pierohy  ,  abo  obartuchami  nadziewał. 
Haur.  Ek,  iii.  Dotuczanie  wieprzów  zbożem  mełtem 
i  żołędzia.  Goji*  Ek,  iii.  Dotucźyć  się,  dopaść  się, 
dokarmić  się,  m<</.,  (lać  się  tucznym,  |i<b  ait|m4(tetl , 
fett  Wttbfn.  Stare  gęsi  za  kilka  niedziel  ledwo  się  .do- 
tuczą }  młode  do  trsydzieftu  dni  będą  do  kuchni  sprawne. 
.  Haur.  SA.  laS.  Ten  się  chlebem  dotuczył,  a  ów  sło- 
wem bożem.  -     Dotuczyć  się  czego,  kogo,    act.  dopaść 

się  kogo,  wytuczyć  go,    wltfUd)  fett  «<d^rti,  fett  mds 

i|lett'  Tak  chudego  wieprza  kupił,  że  się  go  ledwie  do- 
tuczył.  DOTUCZNY,  a,  e,  -  U  adv.,  sposobny,  zdolny 
do  utuczenia,  wykarmienia,  posilny,    tuczny,    lltijlenb^ 

fett  macbenb ,  fittigenb;  f ciftig. 

DOTYCHMIA.ST  adv.   Temp.  ,    do   terazni<iyszego    csasn , 

do  dziś  dnia ,  btó  auf  Me  iettge  ^eit ,   bil  ie(t    Pa* 

miątkę  tę  na  owóm  midyscu  dotychczas  chowała.  W. 
Po/l.  W.  2,  Sag.  Farnow.  61.  «r  36.  Bulgarowie  z  TaUr 
wyszedłszy,  swoiowali  Tracyą,  i  dotychmiaft  dzierżą.  Lat. 
Kom.  D.  4,  ó.  .  5.  Poty,  Cn.  Ad.  fo  Unge.  Takiego 
maią  do  więzienia  Wsadzić  i  dzierżę ć  w  ni^m  dotychmiaA, 
'  póki  ftroaie  żałosH^y  dosyć  nie  uczyni.   Stai.  Lit.   i46. 

(cf.  odtychmiaft,  natychmiaft). 
DOTYCZEC  się  xaimA.   dk.^   Dotycząc  się   ftctt.^    ściągną 

się  do  czctgo,  betceffen ,   belangen,  anUni^eii,  angebeti; 

Vd.  doŁekniti ,  sadeniti ),  Dotyczę  się  ,  co  się  tycze , 
dotyczę,  tego,  owego.  Cn.  Th,  Wszyftkie  księgi,  któ- 
reby  się  dotyczały  wiary  chrześciańfkióy.  Baz.  HJl,  6a. 
Ta  część  uftaw,  które  się  sumnienia  albo  chwały  bożey 
dotyczą.  Sekl.  76.  Dotyczę  się  to  mnie  ,  do  tego  mi. 
Cn,  .Th.  -  Z  opuszczonym  sięi  co  dotyczę  sprawy ,  tak 
się  tłumaczył.  -  DOTYCZNY,  t^  e,  którego,  dotknąć 
mużaa,  betAOt^^t.  Piasek  bardzo  miałki  i  prawie*  ziarna 
niedotycznego ,  którego  wielkości  i  doyźraeć  nie  można. 
Sień,  6uo.  Mat h^lUktycznii  cotangens.  Jak,  Mat.  iy2!x5. 
(Rs,  HeAomo^ciib  nie  należący  do  czego,  nie  dzielący 
czego  z  kim ). 

1.)  DOTYKAĆ  ob.  Dotknąć,  06.  Dotkać. 
a.)  DOTYKAĆ  komu  cz»  dk,  ,  od  słowa  ty :  do  oftatniego 
go  tykać  ,    szafować  obrażliwie  słowem    ty  taki  owaki , 

finen  (iii)^bu$e«)^   an^c^elten,  b^ninter»a<(^en.    Doty- 


DOTYKALNOSC    -    DOWADZIC. 

'kałże  mn,  dotykał.    Ojf.  Wyr.     Dotykać  się,  tykaniem, 
lżeniem  przez  słowa  ty  taki  owaki,  co  albo  na  co  zt*- 

robić,  (t(b  bur<b  Sd^imj^fen  nnb  ®(be(ten  )tt|iebev. 

DOTYKALNOSC,  ści,  z,  własność  ciał,  że  mogą  bydź  n 
dotknięciem  uczute,  dotkliwość,  bfe  9eta|lbarleit,  iB(s 
fńblbatfeit.  DOTYKALNY,  a,  e,  -  ie  ad9.,  pod  dotkoicde 
padaiący,  dotkliwy ,.  zmysłom  podległy,  betaflbatr  (f: 
rdbtbar;  fubtbut  ;  ^fb-teghnutiir,  ecto  se  mosge  ticati; 
Ec.  ocJ^SHUR  ;  R*.  0]gymBinex&HUii ,  ocflaśenuB. 
Rzeczy  naturalne  dotykalne.  Hub.  WJk.  386.  Dotykał- 
nemi  figurami  maieftat  duchownych  rzeczy  okaaino, 
abyśmy  wedle  poięcia  naszego  figury  widome  do  po- 
mocy brali  na  iaśaióysze  rozumienie.  Sk,  Kaz,  611. 
Niedotykalny  Rs.  HeapaKOCROBÓHHUH  ;  Ec.  Hsapi- 
KacHbiii,  HesacHUii.  -  Dotykalny,  gruby,  do  maca- 
nia, gtob ,  bt(f,   sngreifetir    Ntt^dteifli(b.    Dotykabu 

twoia  nieumieiętuoić.    Zebr.  Zw,   iSg.     Kto  po  tey  do- 
tykał ney  ćmie  ftawiaiąc  nogi  ,    Potrafi    sobie  kręte  wy- 
promować   drogi  ?.   Przyb.  Milt.  4g.    grube  pamrokl  ih, 
DOTYKANIE  ob.  Dotknąć,  ob.   Dotkać. 
DOTYRAC,  DOT£RAC  ex.  dk.,  doniszczyć,  wHetlHNt: 

nl(bten,  anfreiben.  Zebr.  Ow.  364.   ob.  dotrzeć. 

DOTYSKOW AC  cz.  ndk. ,  mocno  utylkowsć  .  frbt  \\W^ 
Wimmern.  Poczęli  się  żałować  i  dotyfkować  przed  kn- 
lem  na  rozwalenie  kościoła.   Baz.  Hijl.   18. 

DOUCZYĆ  ex.  dk.,  Douczać  ndk.,  do&onale  wyuczyć  b- 
go ,    lub  czego  więcey  ieszcze  nauczyć  kogo ,    eiMOI  lUs 

Kg  au^Iebren ,  obet  4ttd^ :  ibn  no^  etwal  mrbt  W 
lebren;  Boh.  boitciti,  bottćowati ;  Rag.  doucitti;  Rou. 

AoyumB  ,  Aoy^meamł.  Douczyła  dziewki  szyć.  Tr. 
Douczyłem  go  łaciny,  ib.  cf.  poduczyć.  §.  Zaimk.  douczyć  «^ 

doikonale  nauczyć  się .  gani  ati^letneit,  wtitenmtn  tuki 
neu;  an^ftttbiereii ;  ba.  boućitife;  Sr.  i.  bowufnuci;  A'. 

AoyHJAtahcK.  ^Kto  się  nie  douczy,  albo  przeucsy,  ask^- 
dliwszym  bywa  od  proftaka,  Fr.  Ajl.  .5^.  (cf.  nicdouk, 
przeżak,  poduczyć  się^.  Jeszczei  się  wiary  nic  nsuciyl, 
ieszcześ  młody  ,  ieszcześ  się  wiary  nie  doncsył ,  a  ■!* 
ftrzem  kapłan  fk  im  by  di  pragniesz !  Sk.  Zyw.  3,  4oo.  fo^< 
niedouk  ,  niedoucseniec  ).  Rs.  ĄoyHKti  termin  ucsenia 
aię ,  czas  nauki ,  bit  itt^t^ńU  -  Przynabydź  iimieictnotó, 
umieiętność  inną  nową  pomnoiyć,  liocb  bA}n  ttitTMi 
tlOCb  łnlenten.  Zda  mi  aię  ,  ii  się  now^y  doucsyti 
sztuki.  Huł.  Ow.  119. 
DO  WABIĆ  cz.   dk.,    dowabiać./tcft.  ,.  wabienie  ikońciy^ 

itt  €iibe  (ocfen ,  |u  £o(f en  anfljfbren ;  Cro.  dorabiti,  do. 

yablyujem*,  Dal.  doyabiyam.  -s  Zaimk*  dowabić  aif  cie- 
go,  kogo,' w  ftutku  przywabić,    wabieniem  zarobić  lak    « 

ściągnąć  na  się,  wirtUcb  \^txhn^  (ocfen;  bur<b  2otfei  b 
toMtn,  t^erbienm,  f?(^  }n|teben. 

DOWADZIC  cz.  dk. ,  Dowadzać  ndk.  ,  dowadsić  koBo, 
oftatnifiy  szkody  kogo  nabawić ,  aaszkodzić  komu  taki  » 
za  tenl  idzie  iego  niepomyślnoić ,  finem  auf^  StesMIb 

f<b«beii,  ibn  9oQenb<  jn  9rńnbe  rt<bten.    Dowsdiićwc 

zaimk. ,  ikotficzyć  wadzenie  się ,  (I(b  {tt  ®ttbe  ł^nfeB,  H 
90([enb^  au^ianfen.  Dowadiić  się  czego ,  wadzenicin  of 
zyikać  co  albo  co  na  się  ściągnąć,  f{(b  ettPtfl  erHtfd^ 

burd^  panien  an  ff<b  ober  4ber  ft(b  bringfn ,  H  Iflj^ 
ben;  Bh.  bowafiiLtiy  bowabim,  bow«bii»«m   a)  iatwan 

i)  iurgare ,  obiurgare ,  bOWdiettl  petulóntia* 


DOWAGA    -.    DOWARZYC. 

DOW  AGA,  i,  i.  dowaianie,  2  pefna  waga  naleijta,  do- 
ważność,  bie  ^oSwic^tigreft ,  .J^tUti  ®eiDid^t.  Niedo- 
waga  Rs*  HeAOB^cb,  HeAOBDCOKb,  DpOB'^cl). 

i>OWALAC  cz,  dA»f    8  reaztą  powalać,    iuperni«  swalać, 

dobrudzić,  wUcnhi  f(^mn(ig  nac^en^  gans  a^fd^mnlś^ii ; 
Sr,  1.  bawalac). 

DOWALIĆ  ex.  dk.  ,  obalić  co  do  gruntu  ,  swalić  do 
reszty,  cwallika  przyczynić,  DoUfftib^  timwetfen,  tliebets 

toerfen  ,  niebrtretf en ,  ttmreif  en  ;  no(4  me(t  urnwerfeli , 
titebetwfcfen,  niebrrreif en ;  Bh,  bowaliti;  Cro.  doYaiiti, 

doYalyujem;  Dl,  dovalivąm  j  Rs.  AOsaAMinb,  40BaAH- 
Baaib  dowatkować).  Dowalit  ftarego  zaoiczyika,  alboź 
nie  dosyć  gruzów  byto ,  czemu  on  ich  ieszcze  przyczy- 
nił? OJ.  Wyr.    j»  Dorzucić,  no(^  bfnjtt  metfen,  humu 

fen.     Dowal  ieascze  to.     §.  Dowalić  kogo ,  dotfuc ,   OOU 

lenb^  niebetbanen  ,  nieberi^rńgeln  ,  in  tSoben  fd^lagen* 

Dowalit  go  palką  w  teb,  i  iui  oto  bez  ducha.  Ld.  §.  Do- 
walić komu,  catą  swoią  siłą  komu  doiąć,  dofo^yć,  ntU 

ganaer  Jtraft    auf   einen   (o^bringen.    DowalU   mu  na 

urząd.  Ojf.  Wyr.  §.  Zaimk,  Dowalić  się,  pciss.  obalić 
się  ze  szczętem  ,  90llettb^  btnitftrjett.  $•  Act,  dowalić 
•ię  czego,  zdotać  zupełnemu  wywaleniu-,  lub  tei  wale- 
niem nabydi  czyli  ściągnąć  na  się  ,     witMict  gatt)   ttttls 

wetfen,  hai  961Iige  ttmoerfen  }u  ^tanbe  btmgen-,  fi<(^ 
tntii  Umwetfen^  9łlebemiflen  susteb^n* 

DO\VaRTV  ob,  Dowrzeć. 

DO>VAR,   u,    m.,    DO  WAREK,   rku,    w.,   DOWARZA- 

KIE,  ia,  n.  dogotowywanie ,  tai  ®attoćiitn ,  ®arfteben. ' 

stonce  na  wina  dowarek  byftro  świeci  w  lato.  Zad.  4, 
ayo.  Nar.  -  Niedowarek  oó.  niedowarzony ,  pod  na- 
ftępn:     DOWARZYC  ex.  ctt. ,  Dowarzać  ndk.,  uwarzyć 

'zupełnie,  dogotować,  dopiec,  yedeitb^  gat  fod^en,  gat 
{<eben;^BA.  bomaritt,  bomatowati;  Sr.  1.  booaric)';  Rs. 

AOBapninB,  AOBapasainb,  AOcoipsnaniB,  Aocmpffnu- 
■knUb.     Nim    ftoly    uftawiono  ,    nim    się    w  kuchni  do- 

warza  . .  .  Fot.  Arg.  179.  e^e  e^  in  bet  ^ńcbe  gar  wirb. 

Krzykną  na  kucharza  ,  niechże  gęsi  ,  indory  ,  piecze  i 
dowarza.  Teat.  43,  c.  63.  Wyb.  Niedowarzona  ryba  żo- 
łądkowi szkodliwa.  Haur.  Sk.  i44.  Boleści  żołądka  po- 
chodzą z  niedopieczonych  i  ni edo warzonych  potraw,  ió. 
393.    -     Dowarzyć  ,   więcey  ieszcze  przywarzyć  ,    ieby 

•  dodatkiem  było ,  no^  ttif^t  llinju  f ocjen ,  ffeben.   J.  i^ig- 

dowarzyć  co  ,     doyźrzałość  czego    sprawić  ,     ettoa^    3ttC 

Weife  bringen ,  teifen  Uif«n ,  g«  macben.   Zakwitną  buy- 

nym  zasiewem  zitgony  ,  Dowarzy  kłosów  pełnych  miłe 
lato.  Zab,  i3,  6.  Grona  ieszcze  zielone,  od  słońca  nie 
dewarzone.  JoA.  Bay.  108.  Z  iednego  drzewa  figa  nie- 
doirzała  A  druga  wisi  słońcem  do  warzona.  P.  Kchan. 
Jer.  4oo.  -  transi.  To  człowiek  młody,  trzebaby  go  do- 
warzyć; pftro  ieszcze  w  głowie;  ieszcze  zielony ;  potrze- 
bnie, ieby  doyżrzał.  Ld.  -  Niedowarzony  człowiek,  Nie- 
dowarek,  eitt  Untetf  et ,  Unetfabrnet.  Niedowarzony  mę- 
drek wyftawuie  na  widok  mniemaną  swą  umieiętność. 
Mon.  76,  716.  Byli  ieszcze  niedowarki ,  a  ieszcze  byli 
nic  poznali  prawey  dobrotliwości  iego.  Rey  Pojl.  H.  7. 
Dzieło  niedowarzone  ,  nie  doikonałe  ,  nicwytrawne, 
ein  nntelfe^  ®erf .  Komedye  iego  są  iakoś  nudne  ,  •  i 
nogę  rz^c  niedowarzone.  Ttat.  54,  A.  //.  a.  %•  Mróz 
dowarza,  zmraża,    zawiędnia  co,    bet  ^toft  t^btt  }•  iB* 

bM2ffn»,  wa^t  i%  fc^ntmyfli^;  fd^tnwpft  ti  \^\mw^^ 


DbWAZNY    -    DOWCIP. 


5o9 


Mróz   iuź   dowat-zył   kwiecia.     $.    Dowarzyć,   doknować 

czego,  dokuć,  einen  ^ufc^tag  ferttg  fcbmieben^  att^briltett. 

Dowwzył  swoich  zamysłów.  $.  Dowarzyć  maiątku,  do- 
trwonić  d€coqutrt  rem  familiarem^  btttc^btingen/  9etr 
genben-  $.  Dowarzyć  się  ,  patt.  dogotować  się  ,  ftaĆ 
się  'warzeniem  zdatnym  do  ledzenia  ,  gat  Wttben  ^  gat 
ffeben.  Kasza  w  garku  iui  się  dowarzyła.  -  Dowarzyć 
aię  czego  ,  dokazać ,  aby  się  co  dowarzyfo,  etn^A^  gAC 
bffommen*  Nie  mogłem  się  dowarzyć  tego  grochu.  - 
Warz4c  zarobić,  lub  czego  się  nabawić,  (t(b   btttC^  jtocbett/ 

Cieben  erłoerben  ober  ^u^ie^en,    Fig,  knuiąc,  gmatwaiąc, 

intryguiąc  ,    wichrząc,    nabawić    się,    (J^^    btttd^    SR4nfe 

n.  f.  n).  aujieben. 

DO  WAŻNY,  a,  e,  -  te  adv. ,  z  pefna  wainy ,  pełnóy  nale- 
iytey  wagi ,  OOflwId^Hg  >  Vd^  zieloragen ,  poune  yage , 
dobre  ragę,  pounoyagaft.  DOWAZYC  ex.  dk.^  Dowa- 
i.iiC  ndk.  ^  nawaiyć  ile  naleiy,  w  znpełney  wadze  dawać, 

vone^  ®etot4t  geben,  gebitig  abwjgen ;  Boh.  bowaitti, 
boroa^owati,  bot^a^ngi;  Rs.  ĄOBhciAmh,  40B'&iiiuBaa]B. 

Kradną ,  którzy  nie  domierzą ,  nie  dowaią ,  nie  doliczą. 
JCarnk.  Kat,  35 3.  Fig.  dowaiyĆ  komu ,  dadi  mu  do- 
bre pensa ,  dopiec  na  urząd ,  doiąć  mu  do  iywego  ,    et' 

nem  9O0  auf  in  fd^afTen  mad^en/   fbm  watfet  ^ufei^en*  - 

Dowazyć  czego,  do  reszty  odważyć,    puścić  i   resztę  na 

los,  90llenb^  ben  9le|l  baran  wagen,   aSe^  Uebrfge  nocb 

bttran  fe$en*  Kto  iui  wielo  na  szczęście  odważył  ,  po- 
winien i  reszty  dbważyć«  Ojf^  Wyr,  -  Doważyć ,  wy- 
'  sadzić  podłożeniem  czego ,  9O0[enb^  befau^be^en.  Doważyt 
drzwi.  $»  Niiak.  doważać,  należytą  wagę  mieć,  ważnym 
bydi  ,  ciężkością  swoią  wagi  dóyśdi  ,  DoOwic^ttg  fe^n, 
90II  Oiegen.  Doważa  talar ,  czerwony  złoty,  Cn.  Th. 
Czegoby  czerwony  złoty  nie  doważał  ,  aby  leden  dru- 
giemu monetą  dokładał.  Star.  Món.  A.  3.  Nadgroda 
za  zasługi  ,  niech  rychlóy  wybiie  z  klóby  ,  niżliby  co 
nie  doważać   miała.     Gorn,^  Dw.  376.     Doważać   kogo, 

bydż  komu  równym,  ektem  aufioiegen;  tbm  glelcb  fommen. 

Wirgiliusz  zapewne  doważa  Homera.  $.  Zaimk.  Dowa- 
żyć się ,  dóyśdi  wagi  czego ,  mit  SBiegen ,  5(b»iegen  fet^ 

tig  Oetben.  Doważyć  się  złota.  -  Narobić  sobie  czego 
ważeniem,  (t(b  but^b  ®legen,  9(bwtegen  )U}te^en.  Ważąc 
dukaty  i  brakuiąc ,  doważył  się  tego ,  że  kupcy  od  nie- 
go odeszli.    OJf.    Wyr.    -     Doważyć  się    do  czego  ,    ftC^ 

woran  macben^  (lĄ  worńbet  betmad^en.    Doważył  się  do 

lego  szkatuły.  -  Doważyć  się  czego ,  odważyć  się  na  co, 

f{(b  n)oran  wagen. 

DOWCIP,  u,  m.  ,.  DOWCIPEK  ,  -  pkn,  m.  zdrBn., 
'DOCHCIP  Stryik.  686.  •DOFCIP  Mącx.,  szybkość,  by- 
ftrość,  zwrotność  myŚli ,  dar  przyrodzenia,  itopf,  COfut? 
terwiC,  ®ICł  Bh.  V^i\p,  bUWtip,  ( buwtlp  comec/«ra , 
Wtipiti  fe  coniicert^  facile  assecui  cf.  wścibić ).;  Sio.  tOtip 
docilitas;  Sr.  i.  CUpttofcJ  curiositas )  ;  Rs.  ocmpoy- 
ai*ie,  cmłicaI),  CMUceAb ,  Ec.  6xaroyxHnjpeHie;  (Cm. 
sht^ta  s  gieniuss)«  Gienłusz  różni  się  od  dowcipu.  Do- 
wcip ilkry ,  gieniusz  zaś  płomień  wydaie  ;  dowcip  do  poy- 
mowańia  rzeczy  wynalezionych  pomaga;  gieniusz  nowe 
wynayduie.  Teat  24,  43.  Czrtr.  Polacy  na  wyrażenia 
Francuzkiego  g^aie,  przydaią  przymiotniki  do  słowa  do- 
wcip ,  nieiako  podbiiaiące  go  w  górę ,  n.  p.  niezrówna- 
ny, naywiększy  dowcip.  Ojf.  Wyr.  Szczególnie  dowcip, 
ten  dar  umysłu ,  który  między  wicią  rzeczami  1  łatwością 


Sio       DowciPNosc  -  dowiad; 

obejmuie  swiąski  i  ftosunlti  .  podobieńilwo  i  równoML 
fir»  Wym.  4.'  Dowcip,  śmiaiek  z  natiirj,  ftróy  awan- 
turtyftj  ńa  nim ,  ctfcUokrof  w  mowie  1  w  sprawie  trzpiot 
czyfty.  Zad,  i4,  5a.  Dowcip  w  górę  wyniesiony.  Zaó, 
3,  46.  MitoiSĆ  byib-ego  dowcipu  zabawą*  łiuL  Ow^  65. 
Dowcip  dobry ,  rzadko  z  pamięcią  dobrą.  Cn.  Ad,  307. 
Dowcip  ćzaaem  potrkebny;  ale  rozum  zawsze.  Za6*  i4,  6o« 
Bywa  i  w  dzieciach  rozum,  ale  z  rzadka,  i  bardzi^y'  do> 
wcip ,  niż  się  rozum  zowie.  Jabł.  Ez,  i54.  $.  Dowciprk, 
pospolicie  z  przyganą;  niedoźrzafy,  niedowarzony ,  fal- 
zzywy  dowcip  >  WxIl^UX  ,  f^n  foflfttbft  9Bi(.  On  się  sro- 
iy ,  na  muszki  nieszkodiie  naciera ,  J  miody  na  ich  zabóy 
dowcipek  wywiera.  ToL  Sauf,  23.  Przykład  Seneki  na> 
innoiyl  owych  dowcipkow.    Pir.  Wym.  160.     $.  Sztuka, 

lurtei .  etn  Jtunflgrtf  ę  ein  $mf( ,   Ctreid^.    Zaszedł  na 

niego  tym  dowcipem.  ZażjI  go  takim  dowcipem.  DO- 
WCIPNOSC,  -  ^ci  ,  i.  sita  dowcipu,  płód  dowcipu, 
wtasnośd  dowcipu  i  co  z  niey  pochodzi,  przyczyna  i  iku- 
t*'k,   przemyslao^^ ,     ®lClgfelr,    ®t(,    ^ahc  btŚ   SBiM/ 

Ifrohuct  b€i  ^i^ei  i  Bh,wtipnpft,  bu»tiptioilt  siov.}»tU 

pnoit  ,  ićttfnoft  soUrtia  \  Vd,  saWtnolł ,  potuhnjeuofi  \ 
M*,  aa  MhicAO  Ba  mocnie.  Książki  letkie  ,  przez  zbytek 
dowcipnolci  nudne.  Pir,  Wym*  161.  Lubią  rymy  do- 
wcipnoćć ,  lecz  nie  zbyt  wytworną  ,  W  igraszkach  sfów 
mass  tylko  ozdobę  pozorną.  Dmoch,  Szi,  R,  33.  Nie- 
dowćipno^(!,  tcpo^^»  niepoiętno^^,  tfe  ®tumpfl^eit.  Duch 
S,  naszey  nicdowcipności  poradził.  5ei/.  86.  DOWCIPNY, 
$.,  e,  -  itf  adv,t  pełen  dowcipu,  przemyślny,  trefny,  z  kon- 

cept^^m,  »i(tg,  gewitt;  Bh.  wtipnó/  bumttptię  ;  «s/o.  o^ 

1trOID*tipnl ,  WripnÓ,  fc^OpitC  docilis-,  Sr,  1.  ciipm  curio- 
sus);  Vind,  sarit,  potuhnjen,  globozhen,  sbrisan ,  te- 
Aak  \  Rt,  aaMUcAOBamuu,  yMHua,  yMenb ,  ocmpo- 
yMHUH;  Ec.  6AaroyxHiBp^HHMK.  Dowcipny,  rozumu 
iyilrego  ,  pocznie  wnet  i  pozna  ,  domyśli  się  Cn,  Ad,  207. 
I)owcipni  pospolicie  niedbali.  Cn,  Ad,  107.  Na  woyiye 
trzeba  bydi  dowcipnym  na  nieprzyiaciela ,  a  o(h-óinym  od 
nieprzyiaciela;  Lu6,  Roz,  556.  Dowcipny  ieftem  Ec, 
6Aaro>xuq|pAio.  Fałszywie  dowcipny ,  dowcipek ,  no- 
TTCiPiiiK,  ein  »2)i(Ung.  Zginie  nądro^^  od  nich  i  od  ich 
mędrków ,  a  roztropność  od  tych  dowcipników  ich.  Rey 
Poji,  N  n.  6.  Niedf^wcipny,  Rost.  neĄhAhnhiFL;  (Sio. 
bontipilfa  metonymia  ), 
DO\V  ECO  W  AC  cz,  dk,,  do  reszty  wywecowaf ,  ooflfeitb^  }1t 

enbe  mitn,  fertlg  we«cn  obet  Wńftn;  Rh.  bobranftti^ 
bobjrauf  m,  bobrufTot^ati,  bobrufTitgi. 

DO'\Vl.vC,  F.  dowieie  cz,  dk,\  Dowionąi:,  Fut,  dowionie, 
du wionę  idnt,^    DowiewaĆ  ndk,^    wieiąc  dóyśdź  ai  do, 

iU  iDobitt  tpebeti/  anmebrit;  beweben  *>  Vd.  dopihati ).   Nii 

go  dowieią  auftry  Włofkie ,  uiyie  trudiioścl  ieszcze ,  oAre 
przebywaiąc  drogi.   Tward.  Wt  ł63. 
•Dow UD,  u,  w.,  DOWIADYWANIE  się ,  DOWIADY- 
WANIE,   DO WIADO WANIĘ,    badanie,    domacywanie 
się   czego ,    szukanie   wiadomości    o  czym ,    szlakowanie 

czrgo ,  bdl  (Frfutibigen ,  bie  ^rfunbigmig ,  ^^Uw  t  bU 
9ta(bforfd^ntig  /  Unterfuc^utig ;  Rs.  copazna.    Postał  do 

Folflti  brata  dla  obeyrZenia  ziemi  i  dowiadu  u  samego 
Kourada,  ie^liby  to  za  iego  wolą  było.  Nar,  Hft,  4,ai5. 
Wielkie  między  doktorami  iwiętemi  ieft  dowiadowanie , 
iako  ,  kiedy  i  gdzie  malka  bożka  z  tego  świata  u(ląpiła. 
fik.  Dzę.  33.     Swiebodnie  zabiiali ,  baz  w<zego  wkładania 


•DOWIADAC    -    DOWIC. 

w  to  zwlerzchnolci  królewftidy,  abo  tei  dowiadoimit. 
1  Lsop,  3  Aśaeh.  7.  (bez  indagacyi ,  inkwizycyi,  ink  wi- 
rowania ).  'DO  W  I  AD  AC  się,  DOWIADYWAĆ  się  xaimk. 
cz.  ndk,,  Dewiaduie  się  Pr.,  badać,  dopytywać  lic, 
p/zepytywać   się,    zasiągad  wiadomoici ,    ftd)  ettlinbU€>, 

nacbfragen,  nad^forftbcn ,  forfibeti;  Rh.  |«ib«ti;  kj.  po- 

sv«rduvatise,  issYcduyati  ,  posnanjatise  j  Rt,  HZB^AU- 
BanthcA  ,  ocB^AOM  mscM  ,  paaB'feAUBaixia.  DOWIE- 
DZIEĆ się  ,  Fur,  dowie  się ,  dowiem  się,  Pr,  dowiaduie 
się  zaimk,  cz.  dk.  .  powziąć  wiadomość .  etfabtfti,  Ul  9t: 

fubtiing  bringen ,  eTforf<b^n,  «ertiebmrii ,  bbren;  B/uhr- 
mi^iti  U,  bogini  fe,  hmtiU,   h»m  Icf.  wzwiedzie<f)-, 

Cro.  dovedatisze;  Vd.  8vcdeti,  saUopiti :  i{^.  dosYJeditise  i 
Rs.  AOsBAambcs,  AOB^AUBamfei  Ji ,  cB'J&Aania,  iiast- 
cgiumftcZ  ,  Bb'£q&yLb  ,  BHyinMiitB  ,  BHyinama  ,  bhh- 
aiauiB.  BHeMAio,  )B^Aain&,  yBl^A^^niM,  yf'BAOMHDiKl; 
Ec.  ngoyBt>Ąhiaii,,  ngoB^Asniih.  Maiki  swey,  dsiatki, 
pytaycie,  A  u  ni^y  się  dowiadaycie.  M.  ^  chan,  Dz.  5o5. 
Jako  nie  moiesz  tych  rzeczy ,  które  są  w  głębokości  mor- 
iki^y ,  ani  się  dowiadać »  ani  wiedzieć ;  tak  nie  moit  h* 
den  na  ziemi  widzieć  syna  boiego.  1  Łsop.  4  Ezdr.  i3, 
6a.  Dowiadowano  aię  tego,  ktoby  to  uczynił,  alt  si{ 
tego  dowiedzieć  nie  było  moina.  Baz.  SA,  z 43.  Teras 
aię  było  dowiada^,  kto  ma  naprzód  z  konia  spadać.  J. 
Achan.  Dz.  a44.  Przyftąpiłem  do  iednego  i  dowiadowa- 
łem  się  od  niego  prawdziw^y  rzeczy  o  tym.  Ltop,  Ban. 
7,  i6«  Codziennie  on  o  i^y  dowiadywał  się  zdrowiu. 
Nismc,  Kr,  4,  92.  Kto  aię  zbytecznie  czego  dowiaduie, 
CzęftokroĆ  bardzo  więc  tego  iałuie.  Paji.  F.  287.  Nie- 
ftety !  chciałbym  wiedzieć  ;  dowiedzieć  aię  boię,  ZaH* 
AmJ.  88.  Nie  ieft  rzecz  Uk  (kryta ,  iehy  aię  o  niey  nie 
dowiedziano.  Lsop.  Luk,  8,  17.  I^a  woynie  ,  kto  się 
wprzód  o  kim  dowie,  ten  go  i  ubieij.  Pot,  Poci.  3 19. 
Nie  wie  do  tych  czas ,  o  twoich  poftępkach  ;  ale  się  do- 
wie. Teat.  23,  10.  Dowiedzienie  się,  powzięta  wiado- 
mość, bif  9{il4ti(bt.   -     Dowiadywacz,   dowiaduiący  si{, 

bet  Crfnnbtgrr ,  9ła<bfotf(bet ;    vd.  avedu7auz ,  nspo- 

prashar.  •   ^ 

DOWIAUSTWO,    a,    n.,   dowierzanie,   wiara   w  kim,  «- 

fno^ć,  bal  ^ttrranfii,  Slanben,  ^ttttautu.  Tr,  ob.  Nie- 

dowiarftwo. 
DOWIĄZAĆ  cz.  ctt.,  Dowięzywać  cz/2/. ,  Dowięzuie  Pr.i 
mocniey  ieszcze  zawiązać  lub   wiechy  ieszcze  czego  przy- 
wiązać. yoUetibl  anblnbm  r  noA  tttrbt  btnbeti;  Bh.lti^t 

$att,  bOWilJI/  bOWa^Ugii  Vd.  doresati;  Rs.  AOBZaami, 
AOBiC3biB<iaiA  (AOBzama  9iSig  inflrMm  dodziać,  dorobić 
pończochy  ). 

boWIC  cz.  £M.,  Dowiiać  n<£ł.,  wicie  dokończyć,  )n  Ab^ 
Winbfit,  frttlg  Winben-;  Rs.  AOBHmt,  AOBBaam*.  Po 
łące  piękna  panienka  Chodzi  kwiatki  abieraiąp,  a  dowiia 
.wianka.  Rsy  Wiz,  126.  -  Zwić  do  końca ,  do  ressty, 
dosnuĆ  ,  VOScnbg  abwlnbfll*  Mnie  końca  nici  dowiiaią 
prządki.    Pot.   SyU   362.     Kloto   dowiła  przędziona.    ?. 

^  JCchan.  Orl.  1,  277.  Pragnąłem  duazę  podadi,  gdyby- 
kolwiek  były  Nieprzeiednane  sioftry  przędzy  swey  do- 
wiły.  J.  Xchan,  Dz.  286.  Dowieie,  Dowiianie  Roti. 
AOBHBza.    j.    Dowić  się  czego ,    dokazać  ,    ieby  się  co 

porządnie  zwiło ,  hai  9(b»inbfn  gQ  6lanbr  bringen.    Tak 

był  popląfttny  iedwab' ,  ie  ledwo  się  go'  dowiłeoi.  « 
Dóya-di  czogo  wiciem,  bUC(b  SBUlbrti^  9bllrfllbeil  mńi^t^i 


DOWIDZIC    -    DOWIERZYC, 

'  ftMngen.  DowH  slą  kłębka  po  nici.  -  Wiciem-  E?e  ftib 
dubre-  na  siebio  ^ciągną<5 ,  ^^.  f!d^  blttC^  (®tnben,  ^(feltt) 
Dlt^nel^tn  ^Uiteften.  Jak  aacząt  matad  ,  kręcić  ,  wić, 
ilowii  aic  poltrouka  ua  azyic.  Lfł,  -  Dosnnć  się  aź  gdzie, 
dóyśdf  z  letką ,  z  niechcenia  dokąd,  ^j^  Wttfltt  i<S^Unhetti, 
iĄitnbemh  geUndeU*  Dowif  się  przecie  do  miada  ,  aleć 
aię  i  tu  1  owdzie  wił  i  krętif. 

DOWIDZIEC  oA.  Niedowidzieć.  DOWIEDZIE  ,  DOWIE- 
DZIONY, Dowiodę  oS.  Dowieśdź.  DOWIEDZIEĆ  aię 
oó.  Dowiadywać  aię. 

DOWIENOZYC  c«.  <)£(. ,  Dewieńczać  n^i.,  wieńczenia  do- 
kończyć, do  reszty  uwieńczyć,  ba^  9efr4n5ett  rtiMgeii, 
veilenb#  htttin^en  \  R*-  AOBlon^Arnh. 

DOWIERAC  ob.  Dowrzeć. 

DO  WIERCIĆ  €z.  dJk, ,  Dowicrtywać  cmJIL  ,  Dowiertuio  Pr. , 
do   końca  po  wiercić,    wywiercić,    przewiercić  ,    9O0fnb^ 

tf n^bo^ren ,  nac^bo^rf ti ;  R*-  AocsepAnnu,  AocsepAMBam*. 

-  ZaimA.  dowiercić  się,  pa*s.  na^ge^O^tt  metbeil*  Jedni 
leią  armatę  w  petncSy  miąższości ,  a  potym  wiercą  kanał ; 
drudzy  zasadzaią  wpośrzód  formy  drąg  rdzenny,  cokolwiek 
muieyssey  śrzednicy  nii  kanał  ma  bydź ,  która  po  odlaniu 
dopiero  dowiertuie  się  do  swoićy  miary.  Jak,  Art.  i,  187. 
Komora  w  moidaierzu  wierci  się  zawsze  cała ;  kanat  zaś 
tylko  dowiertuie  się  i  gładzi,  ib.  a,  8.  -  Dowiercić  się 
czego  ,  dokasaĆ  wywiercenia  ,  etlDU^  WiffUc^  etbo6t#tt, 
aufbotfrffi  ,  burc^bP&rrn,  -  Wierceniem  dóyśdi  czego , 
sarobić,    ściągnąć   ua   się,    Ht<b  td^f^teti  tOOrauf  ftofien^ 

mit  95obreii  oetbif nen ,  ft^  bitrd^  $8o(ren  aua^e^en* 

DOWIEKNOHĘCTWO  ,     a .,    n.   mańilwo  ,  l^Yilłwo  ,    ba< 

£ebii,  bie  eebnbarfdt,  ^eWnntetrottHMt ,  bal  Sibeb 

COmmil.  Usiłowanie  dowieśdź  ,  źe  Kazimierz  II.  książęta 
Mazowieckie  od  hołdowania  i  dowiernoręctwa  wyłączył* 
JCrom.^kk.  €dśditiciis€X€mptot.  DOWIERNORĘCZNY, 
a ,  e ,  -  ie  adv.^  lenny ,  lenni  czy ,  Jidei  commUsuł ,  itt^ni « ^ 
UpnbUt*  Król  po  śmierci  doWiernoręcznych  dzierżawców, 
którzy  potomka  męzkiego  nie  odumieraią,  w  dobra  pozo- 
ftałe  ma  naftępować.  ^rom.  644.  dediticuis,  feudalU, 
( cf.  dzierż^^ć  co  n.  p.  żapy ,  do  wiernych  rąk  albo  ku 
wierney  ręce.  Herb.  Słat.  toa.  Bfi.  hymttnil  sequ0ft€r  ^ 
humem  Jiduciaruis.  DO  WIERNOŚĆ,  ści,  i.  zupełna 
w  kim  wiara,    dowierzanie,   zaufanie,    ufność,    tbUtgfl 

Oertranett,  ^fanbC;  ^nMtftĄt;   Bh.  et  Sto,  butpćrnojl; 

Sr.  1.  bOWernofej;  R*-  AOstp^HKOcmB,  (  «  w^ara,  kre- 
dyt ,  pełnomocnictwo ).  Kniemu  wołaymy  w  8W<fy  uniżo- 
uości,  A  uftawnió  żądaymy  z  całey  dowierności.  Jtanć* 
Gd.  173.  Ryb.Ps.  a4.  DOWIEKNY,  a,  e.-i«  adv,, 
dowierzaiący ,  ufiay,  taufny,  9emanetll>0(I ;  ^ettranenb; 
Bh.  bnWffnę*  Modlić  się  bogu  dowiernie,  Hrbji.  Odp, 
H,  7*  Umysłem  niedowiernym  niewieriiiku  wahasz  się. 
Zygr.  Gon.  169*  Zły  a  niedowierny  chrześcianin.  Rey 
Pojl.  R  r.  4.  Serca  łódzkie  niedowierne.  ib.  M>  3*  ( ob. 
niedowiarftwo  ), 

DOWIERTUIE ,  DOWIERTYWAC  ob.  Dowiercić. 

DOWIERZYC  med.  dk.^  Dowierzać  ndk.y  zupełną  wiarę 
komu  lub  czemu  dawić,  znpełnrfy  wiary  do  czego  przy- 
chylać ,  ufać,  «ofl(oiiimnett  (SUnben  ^t^ttn,  t^lttid  dUfitbcii, 
^ertraneii,  ttanm;  Bh.  bowćHtife;  sio,  banwentgi,  biis 
tserndi  fe;  ^^-  ^-  ^ow^tif4;  Sr.  \.  boweram  fo,  bowcrn*, 

yd.   Tupafii,   se  aanefti,  sanashati  se;    R*.  AOB'B'pH[nB, 
AOB%pl^ni.     Żadnego  dnia  odtąd ,  żadn^y  qocjr  nie  miał 


D  O  W  I  E  S  C. 


5ir 


apokoyntfy;  ani  mie'yscu,  ani  komukolwiek  s  ludzi,  ani 
czasowi  dowierzał;  swego  równie,  iako  nieprzyiarirU' 
lękał  się  ,  na  wszyftkie  się  ftrony  oglądał.  Pilch.  Sal/, 
359.  Roztropną  zdanie  nasze  szalą  trzeba  mierzyć;  Zlo 
ieft  nadto  dowierzać  ,  gorzcy  nic  nie  wierzyć.  Kfat. 
ly,  1  a,  Juźci  lepimy  dowierzać  ^  nifli  zbyt  nie  wierzyć, 
Strzngąc  się  by  nie  uiąĆ  ,  lepiey  i  nadmierzyć.  Kras* 
lifl,  2,  io3.  Oftróżny  Władysław  nikomu  się  nie  po- 
wierzał ,  nikomu  nie  dowierzał.  Krom.  3 10.  Kto  do- 
wierza,  żałuie.  Pot.  Arg.  98.  Dowierzay  sobie,  dowie* 
rzay,  aż  cię  to  zdradzi.  Ttat.  16,  c.  81.  Nie  dowie- 
rzać innym  ieft  to  rzecz  tym  tylko  przyzwoita  ,  którzy 
aami  sobie  dowierzać  nie  mogą.  Zab,  i3,  76.  W  nie* 
-  których  okolicznościach  lepimy  ieft  bydż  oszukanym,  ni« 
żeli  pokazać  się  nie  dowierzaiącym.  Pilch,  Sen.  a3a* 
(podeyżrzliwym,mi9tratttf(6,/{<r.HeAOB'l>p^nBhiii).  Prędkie 
do  podeyrzenia,  i  niedowierzaiące  ieft  tyran  ftwo.  ^rof;i. 
339.  Dowierzanie  ,  ufność  ,  zaufanie  ,  tdS  ^UttlUU^nf 
9)ertrauen,  %ta\Xen.  Psuie  się  czeladź  zbytniem  dowie- 
rzaniem, niedozorem,  łagodnością  niewczesną.  Kras.  Pod* 
3,    82.     Niedowierzanie,  podeyirzliwość ,   podeyf rżenie , 

ha€  WtCtrauen;    Rs.  HCĄostgK^j    HeAoetpie ,    hc- 

AOB^peme ,  He40B'BpHHBOcai6  ;  Ec.  oduHOBĆHie, 
Tym  sfę  wydmie  niedowierzanie,  gdy  chory  nie  pokłada 
2upełnóy  ufności  w  przyrzeczeniach  swego  lekarza  ;  al* 
każdego  się  o  radę  i  zdanie  pyta«  Perz.  Lek.  359. 
Niedowierzanie  We  Pana  powinnoby  mię  urazić.  Teat, 
36,  85. 
DOWIEŚĆ,  DOWIESDZ,  -  iodł  ex.  dk.,  dowiedzie,  do« 
wiodę  Fut.  ,    Dowodzić  ndk.  ,    doprowadzić  aż  do  ,   H$ 

wobin  ftihun,  abfubren,  geteUfn;  Bh.  bomejli;  hmehl, 
betorbu,  bowobiri;  Sio.  bomfli;  botoobitl-,  sia.  dorefti; 

Vd.  doYOsiti;  Bs.  douefti ,  priuefti,  dopegljati ;  Rg,  do- 
T^fti,  doTodim;  Dl.  dovoditi  ;  Sr,  3.  botoafcj  *  Sr.  i, 
bowebu  ;  Rs.  AOsecmB  ,  AOBOARmb.  Będzieszże  ty 
mógł  dowieść  syna  moiego  do  Gabelusa?  1  Leop.  Tob, 
5,  i4.  Dowiedziesz  owce  do  ,  brata  swego.  1  Leop, 
Deut.  33.  Teć  światłości  mię  przywiodły  i  dowiodły 
na  górę  twą  świętą  i  do  przybytków  twoich.  1  Leop, 
Ps.,^^^  3.     Każda   swywola   wnet  guzy  dowiedzie.    Rey 

Wiz.  i44.    (przyniesie,  jBjlebeti,  brltidfii  ttet  eUien)* 

§.  Dokazać  ,    sprawić  ,    do  fkutku  przyprowadzić  ,    auit 

tióDtetif  M^ett  jleHeti,  e^  woju  bringen,  e^  burcbfe^eii, 
bemirfeti;  bewertfleniden;  in  ®tanbe  bringen;  Cam.  da- 

pernasham ).  Jedifym  słowem  uzdrowić  zarażonego ;  tego 
żaden    człowiek   na    świecie    nigdyby   byt    nie   dowiódł^ 
Rey  Pojl.  H.  7.     Serce  ftraszliwe    a  czegóż    dowiedzie, 
J  sławę   traci   i  guzu    doiedzie.    Rey  Zw.  313.     Fiilkon 
dowiódł   przecie,-    że  Władysława    obrano.    Krom.  ai3t 
Unii    dowiódł  ,     zbracił    Folfkę    a   Litwą.    Stryik.  Gon, 
L.  3.    'Nie  mogąc  tego  dowieść  ,     na  co  się  byli  nasa- 
dzili,  mszczą  się  złym  !ęzykiem»  Gorn.  Dw.  2'j2.    Czego 
dobrocią  doyść  nie  mogą ,  złością  dowieść  chcą.  ib,  a86» 
Sprawuiąc   się  wedłiig  czasu  ,    dowiedziesz  te^o ,    iż  się 
każdy  ucieszy  twoim  towarzyftwem.  1^.  131.     Z  bratem 
długo  waynę  zwodził,  i  dowiódł  tego,   iż  go  z  pańftwa 
wygnał.  Sk.  Dz.  3.     Alexander  naprawować  chciał  oby- '' 
czaie  Rzymian,    ale  tego  dowieśdź  nie  mógł;     kusił    się 
po  nim  i  Filip ,  ale  także  nic  nie  przemógł,  Sk.  Z),z.  1 1 5. 
By  tei  natura  wazjftkę  siłę  swą  na  to  obrróiła  ,    tego 


5l9 


DOWIBSIC  -  DOWIEŹĆ. 


Bie  dowiedzie  ,  iebj  «ic  odftato  ,  co  się  (lalo.  Gont. 
S€n,  598.  Usposobi}  go,  aby  rsecZy  wi<'lkich,  Kzpitćy 
pożytecznych  ,  dowodził.  Budn,  Cyc^  Pow,  35.  $.  Do- 
yrie^dź  na  kim,  wyiedaać,  wymódz  po  nim,  90n  fitlCtll 
et Un^fn*  Ukazawszy  królowi  przysięgę  w  koniiytucyi , 
fatwie  dowiedziemy  sobie  na  nim  prawdziwey  exekucyi. 
Crxech,  Qu.  18.  -  $.  Dowie^di,  dowodami  wywie^di , 
okazać,  przeprzeć ,  btioetfen,  enodfeil,  bart(un.  Dowo- 
dzić, próbować,  wywod/i^,  twierdzić  dowodami.,    ftarać 

się  by  dowieśdź,  )u  beioeifen  fud^en,  Q3eipef^  fubrrn,  ans 
ftbrett,  atibringen  i  Bh,  bolićttt,  bolićim,  botićuoi.  ^^' 
Uiati,  bofajoioati  ;  sio.  buwo^u^t ;  Sr,  2.  l^^i^tUia^^s 
Sr.  1.  bpiPifcij ,  wopofafac;  ,  boi^ofaiu  ,    i^cne  )  brubobo 

bOpOfd^UPU  ;  Bs.  n^l()8^iti  ,  s'  razlozima  iiiinu  kazjiti  i 
ij^.  potvarditti ,  doiLUuiti ,  fokazati;  V*i,  8vishati ,  do- 
kasati ,  ikasati,  prtvishati,  naozhititi ,  ozhiturati .  dopo«> 
ved»-ti,  dort* snizhati ;  Rs,  AOKćiaaniK,  AOKadUBami,  y/H- 
łw  rił  yAHH.  in>  (cf  liice).  Chramy  tego  stówy  pisma 
h,  flowieić  a  prawie  iako  palci^m  iikazsć.  Saz,  Hft.  287. 
lism  świadectwem  trzech  bozkich  w  iedney  iflno^ci  osób 
duwodzi.  Smotr.  Ex,  44.  On  dawnością  alleguiąc  albo 
dowodząc  tak  pisze.  WHn.  Sgd.  Chciai  sprawy  swoiey 
dowodzić  świadkami;  ale  ićy  nie  dowiódł.  Chtt,  Fr^  3g. 
J  ci  ,  co  niewarci  ,  bywaią  w  znacznych  mieyscach ; 
nic  to  nie  dowodzi  za  niemi.  Dwór.  ii.  1.  -  Dowodzić 
na  kogo,   zadawać  komu,  przeswiadczać  kogo,  gc^eft  tU 

nen  anbciitgcn,  ebimenben,    ibn  befd^Ibigeii.    Ktoby  na 

kogo  co  dowodził,  a  nie  dowiódł,  tedy  ma  go  u  prawa 
nawiązać.  Stat.  Lt,  aoo«  Ktoby  na  kogo  co  niespra- 
wiedliwie w  tych  rzeczach  wiódł,  a  nie  dowiódł,  karan 
bydi  ma.  Stat,  Lit,  a.  Kto  na  kogo  wiedzie  a  nie 
oo wiedzie,  karan  będzie,  c^.  Ktoby  na  którego  świadka 
co  dowodził,  a  nie  dowiódł,  tedy  ma  go  u  prawa  na- 
wiązać. Stat.  Lit.  200,  Ul^rzywdzony,  sprawiedliwości 
aobie  dowodzić  ma  przed  komissarzami.  ió.  96.  T  do- 
wodnie dochodzić,  szukać,  fcin  ifitć^t  mit  SBrwcUfirilns 

ben  fn(brn  r  bartbun ).     Dowodzenie  ,    dowód  ,  dowodne 

oitiizywanie,  bic  fBe»f Wfttbmtig ,  ber  iBeioei^i    Rg.  po- 
każą, rftzlogh;  Rs,   yAiiKa.      Math.  demonftratio.  Oeom. 
-PI ar,   1,   1 5.     $.   Dowodzić,  przewodzić,   przewodniczyć, 
narzftlnikifm  bydi ,     kojnenderować,     COmtnanbtrpn ,    ans 

fńbrctt,  fńbrcn,    an  bur  ^plCi*  (lirben  ;  Rf.  npeA«oAM- 

uieA&iiiiiBOB.imb ,  apeABoAHinb  .  npeA!<oxy  ,*  ź'.c,  npeA- 
no}KA>«  Officyer,  dowodzący  oddziałem  żołnierzy  .  na 
utrzymywanie  porządku  wyznaczonych.  /V.  Pam,  10, 3o, 
Okiem,    głosem,   obrotem  i  ręką  dowodzi.     Leszcz.  CL 

7&.  -    Panować,  ffettidben,  bU  ^errfc^afr  ftibren.  Owi, 

co  do  zamku  z  ogniem  podbiegali ,  Chcieli  nad  cesarzem 
sw^m  prawem  dowodzić.  Bardz.  Tr,  by 6.  Łarka  mło- 
dzi ,  w  którdy  niezwiędła  laty  krew  dowodzi.  Susz, 
pie/,  1  J5.  3. 
DOWIESIĆ  cz.  dk,^  Dowieszać  ndk,^  (kończyć  wieszanie, 
powieszanie*,  więcey  ieszcze  pozawieszać,     ba^  j^angm, 

IKufbangfii  enbtgrn,  ooSenbl  aufbindrn^  ttO(b  me^r  ba^n 

bilngftti  Rs*  Aostimamh^  AOB^uiUBanift. 
DOWiEWAC  06.  Dowiać. 
DOWIEŹĆ,  •'  ióźl,  ieźU  cz.dk,^  dowiezie,  dowiozę  Fut^^ 

D  iwozić  ndk.y     zawieźć  ai  do,    doilawiać  wozem,    po- 

iazdem,  tlatkiem.  bi^  \)\n  Hhxen,  %Vi  fSagett  big  bin  ffib'» 
ren,  (in  bjplngen;  ^A.  bowaicti,  bowoitm,  bowoipti,  bos 


DOWINIC    -    DOWÓD. 

»e|ti/  bOWr|t,  bO»eSll'>  Sr,  i.  bOWe^lt;  i?g.  .dorotilti; 
Cro.  doyeszti ,  dovasam  -,  JRs>  Aoaejmit ,  AOBe3mv  AO- 
BOSfimb.  J  choćbyście  na^  profto  w  Jtak  nie  zawieźli. 
Dość  żebyście  w  sąsiedzki  Epir  nas  dowieźli.  Jabt. 
Teł.  loa.  Z  wielką  trudnością  woinica  dowiózł  go  do 
gospody.  Baz.  Hft,  86.  Miłosierny  iakiś  furman  dowiózł 
mnie  do  o(łatniey  wioiHi.  T^af.  48>  94.  Mnie  szczęściem 
do  brzegu  dowieziono  na  łódce.  7'ea/.53,6.42.  •  $.  Cec9n^ 
dowozić  gruntów,  nawozem  grunta  dobrze  sprawiać,  ńo- 
pokładać  gnoiem  ,  spokład^ić.   ikniiczyć  wywóz  gnoiu,  bif 

9lr<f er  t)oOenb^  biingen ,  bag  Sńngen  bfrenbigett.  $.  Zaimi. 

dowozić  się  czego ,  wożąc   dadż  sobie  przyczynę  do  cze- 
go,  zarobić  sobie,  syikać,  śiiągać   na  się,  bur^  S^blf> 

erwerben,  Yctbicnen,  ficb  snftieben. 

DO \^  I  Nic  się  czego  zaimk.  cz,  dk, ,  dopuścić  się  iakiej 
winy,  zbroić  co,  popctjnić  co,  przewinić  co,  ttWiittts 
fdWibett,  terfcbetlf  tegeben-  Kalimach  radził  Ollirachtowi, 
aby  nie  odpuszczał  żadnemu  szlachcicowi,  gdy  się  który 
czego  do  win  i.   Bi€l.  Hr,  43%. 

DOWIODĘ  ob.  Dowicśdż.     DOWIONĄC  ob   Dowisć. 

DOWLEC,  -  ókł,  ckli,  cz.dk..  Dowlekać  ndA.,  Dowló- 
czyć  kontyn. ,  zawlec  aż  gdzie ,  h\ś  bU  fcbUpt^en  i  Boh. 
b0»laćeti,  bOWlOĆetoati;  Rg*  doyAchi,  dovlaacimi  Botn. 
doYucchr  ;  Rs.  aoboxoH6  ,  AOBOAanHB^onB  ,  AOMHamt. 
Ledwie  tak  dpwlókł  osłabione  ciało.  Zab.  14.  241.  Do- 
wlec kogo ,  ciągnąc  po  ziemi ,  dociągnąć  aż  dokąd  Ld.  ). 
Dowlec,  dowłóczyć,  włóczenie,  iednę  »  robot  gospo- 
darikich  zskoiiczyć  ,  |a  @llbe  fggfH.  Dowlec  zagoao, 
dokończyć  włóczki  na  zagonie.  -  Dowlec  sprawy,  zwło- 
ką aż  do  pewnego  czasu  rzecz  pociągnąć,    przeciągnąć, 

bi^  wobtn  anffcbirbni ,  \n  bie  £dnge  }icbr«-   $•  ^^^^ 

sięzał/n\,  dóyśdż  gdzie  noga  ml  nogą,  nierażnie,  przy- 

telepać  się,  (td^  »obin  fd^U^^peii,  wobin  friecben;  Boss. 

AOBXÓqbciE.     J.  Dowłóczyć  si^  ,    wióczęgą  nabawitf  się, 

f[(b  bttrcb  i^ernmtreiben  gnsieben- 

DOWÓD,  u,  m.,    cfćm  dowodzą  czego,   preba,   Ut9tt 

toeig  y  Bh.  bii«ob,  prutDOb,  bHai,  bulai,  MtiiUf^ 
U%<1 ;  Sio.  bn»ob  \  Sr.  i .  woi^ofaine  ąa^  >  Bs.  tt  !(§. 

razlogh;  Crn.  previ8ltenga ;    Kc/.  syisha,  dokasa,  prcridwi 

Rs.   ĄOBÓĄb^    AORaaaHie,     BHHOCAÓBie  ,     obs.  CUCIU] 

£c.  AOBoAcoiBO,  AOKaaaaiex&ćniBO  .  aonaab.  Dowodj 
iasne  położyć  ,  ktoremi  się  co  pokaże.  SaJin.  4,  j3. 
Dowód  przeciw  ftronie  na  sądzie  bywa  przez  świadki, 
przez  własne  ftrony  zeznanie  ,  przez  urzędowe  liftjt 
przez  przysięgi.  Sajr,  Porz.  88.  U  wilka  dowód  bi 
owcę,  że  zębami  kolące.  Zc&r.  Zw.  139.  P^  Kehan^Orl 
i,  101.  (błahy  dowód).  Dowody  srebrne,  żydowftie, 
naymocnieysze.  Cn.  Ad.  836.  ( przekupftwa ).  Uftanowil, 
aby  cudzołożniki  ,  za  dobi^m  dowodem,  appellacyi  v» 
dopuszczaiąc,  palono.  5^.  Dz.  2.1 4.  (przekonawszy,  pr*^ 
świadcz]rwszy  ich).  W  U/icach  nauki  sw^y  dowody 4Jili. 
Jabi.  Tel.  III.  (próby,  ^Jrobett,  tBfWrffpl-  -  Dowód 
szkolny,    popis,    okazanie  się,    Sd^ulprófung,   CtlMr 

nnb  babfp  aH^U%%n  SBf»etóber  Jortfibrltte.   Mowi  i« 

Collegio  Nobilium ,  kiedy  dawano  ^owód  z  prawi  cywil* 
nego.  Zab^  4,  65.  Mowa  do  króla,  pod  ctas  publicsse- 
go  dowodu  ą  różnych  unieiftności  «r  Collegium  Nobi- 
lium Warszaw/kim.  ib.  4,  97.  5.  Dowód,  dowiedzenie 
awego  zamysłu,  dokazanie,  wykonanie,  bU  %ViiW^H' 
Chcieli  Htdjit  do  Cycerona  i  zabić  go  \  ale  przez  FuJwią 

wy 


DOWODLIWY    -    DOWOŁAC. 

"wydani ,  do  wrót  nie  prsypuszcsein ,  na  doWctizie  uftali. 
Pilch.  Sali,  62.  J.  dowód,  powód,  przywód,  Me  8c|s 
tVLn%,  SlBlettnng,  iCnfuJrung.  Za  dowodem  Glińiki«go 
-wtargnęła  Molkwa  do  VolflcJ.  DJWODLIWY.  a,  e, 
-  i«  adp,,  mo|;ąry  bydi  dowodzonym,  pr^óatUU-y  tf: 
l9rUH((.  Vc/.  dokasliii,  srisMiu,  dovisłiliu ,  depovedliu ; 
Jif.  ^OKaaameA&HM^.  Dowodliwa  ieft,  ie  nasza  ziemia 
by)a  niegdyś  dnem  morfkim.  Hub.  Wft.  16.  Doiwodliwą 
ielt  rzeczą ,  ii  witle  tysięcy  komet  bydź  może  w  naszym 
układzie  słonecznym.  flu6.  Mech.  53o.  DOWODNOSC, 
£ri ,  i, ,  gruntówno^t:  na  dowodach  zasadzona ,  ®tl&nbs 
lidl^eit,    ^9erMftT9frit.     Vind,    łkaahezhnoft,     svishtru, 


DOWOLNY    -    DOWROZIC. 


5»3 


Oj:  Wyr.     5.   Dowofać  alę,   taimk.,   woUd    tak,    iiby 
bydi  usłyszanym,  sprowadzić  wołaniem,  ocucić,    otrzei- 

vi^.  errnfen,  frfid^r cyen,  btirc^  fKufęii  iFefbfi^  brinden, 
er»r(fi*n^   errounrern.   iSoA.  bowoUti  fe »   iio^^.  aorah- 

KrtinBiir.  Wołałem  prosząc  o  ratunek  \  ale  przez  długi 
czas  iadnego  dowołać  sif  nie  mogłem  człowieka.  Men* 
70,  5]  4.  Na  modlitwie  tak  była  zachwycona  częftokroć, 
ii  się  i^y  nikt  nie  dowołał,  gdy  była  potrzeba.  Sk»  Zyw, 
1,  112.  Z  głębokiego  sny  dadi  się  dowołać.  Cziach, 
Prz»  G,  1.  Daremne  czekanie^  nie  dówołasz  się.  Cn.Ad. 
648.  *  Wołaniem  co  wikórad  lub  ceego  aię  nabawiać, 
ftd)  mit  9itlfeR  aUjitl^ett.  Dowołał  się  kiia  t)a  .grzbiet.  Ld. 
STi.^h.ioft;  dokasli^oft).      Solignak  ś  wielką  dowodnością    DOWOLNY,  a,  e,  -  ie,  -  oadv.,  od  woli  zawisły,  według  upo 


i  dc  kisdnością  pisał  dzieie  Polikier  StefieL  Pr,      DOWO-_ 
DNY,  a,  e,  >  te  adr* ,  dowody  maiący,  przekonywaią- 
cy,  pewny;  iasny,  oczywifty;  erwiefflt,    Uwitfcn,  ubet* 

gntgrnb,  AberMbrenb;  geioif ,  fiat,  (efl,  augenf((etn(id). 

iłA.  €t  sio.  bnWtbnt)\'Boss.  AOBÓAHUii.  *Naydowodni^y 
dobroć  Inb  wady  rządu  okaznią  ^ntki  iego.  Ufl,  Kunji. 
\\  316,  JaAVTie  ieft  i  dowodne  każdemu  w  Polszczę, 
twoie  około  ubogich  pieczołowanie.  Maur,  Sk*  209* 
Wódka  ta  kiszkom  wewnątrz  zranionym  ieft  dowodnym 
lekartlwem.  ^'yr.  293.  $.  dokładny,  dolłateczny,   ikuterzny, 

walny,  dzielny,  frdfttd;  wirtfam,  itdc^brtórtd} ,  m^c^tig* 

Znamienitym  dowodnym  boiem  Sywarda  porazili.  Krom* 
52.  Stary  ogar  dowodnidy  zwierza  w  kniei  goni ,  Mło- 
dy, ieno  go  zoczy,  ucieka  i  fh^oni.  Kochcw,  208.*  •  Pta- 
sznik rozłoiył  s  mocnych  dobrze  nici  Na  roine  ptaszki 
dowodne  swe  sieci.  Jubł.  E*»  181.  Kuptdo  dowodny. 
ib.  i56.  DOWODZCA,  j,  m.,  przywódzca ,  naczelnik, 
het  9ll(Hfirfr,  ^nfil^rer,  komenderuiący,  bef  €óiiimati« 
^it^nbe*  Sr.  I .  b0l9tbnif ;  Cro.  doYoditel ;  :Bs,  doYoditegl ; 


dobania,  arbitralny,  dobrowolny,  beltebig^  ll«<b  ©flleben^ 
Wifff  Abr(t(^«  Gdyby  znaki  nie  były  wrodzone,  ale  dowolne  , 
ti  i.  do  woli  iudzki(<y  czyli  arbitralnie  zrobione ,  .  po 
czymieby  ludzie  zndczenie  ich  poznać  mogli  ?  Xpcx*  Gr, 
3../>.  44.  .  Dowolny  guft,  który  daie  początek  tylu  mo- 
dom, racz^yby  fantazyą,  aniieli  gui^em  nazywać.  CoL 
W,ym,  ^7.  UAawiwsry  ftolik  mierniczy,  w  dowoindy 
odległości  od  niego  zawiesza  się  pion.  Zabór.  Ceom.  86. 
5.  dodateczny,  ile  woIa  ieft,  dosyć,  fo  »lel  Watt  wltt  /  ge* 

nu9/  f^inlin^H<i^ ,  tei<iUą.  (S/.  i.  bowoblnofci  doabtek-, 

K</.  dovo;lenxkonte]|t  j  /^^.  zadoyooglnos  sa/ieroA,  zado* 
YOgliti  sątiart;  Cro.  sadoyolyen  conientus  ^  »adovoluoszt 
^atisfactioy  zado  ról  jrujfem  conł^nto;  Rs.  ĄOBOkb  f  ĄO-^ 
BÓAHO  dosyć  y  40BÓA&H&111  kontent,  doftatećzny,  He^o- 
BOA&HUB  ni^  za  dosyć  ezynjąey,  niedoftateczny ,  nie- 
kontent,  AOBÓA&cmBje ,  ^obóaBciubo  doftatck).  Do- 
wolno, to  ieft,  doftatkłem  lać  wody*  Saec*  Persp.  xS. 
O  tćm  i  uftne  nasze  rozmowy  dowolne  bywały*  Sax* 
probl.  pn 


Rost,  BOeHaHaAi.BHKb,    noAKOBÓ^eub ,    ROftOBÓ^eul),   DO  WORA,   y,  i. ,   doftęp^   p^tyftęp,   oCwatcie  do  czego, 
-^ i.-u.     ry.   ' ..• Z 1.     het  $Utńtt ,  ^rn^ting.     Nie  daycie  dowory  szatanowi  wftą- 

pić  do  serca  swoiego.  Zrn.  PoJI.  3,  767.  Złodztćy,  ieśli 
do  cudzego  nie  będzie  dowory.  Nie  moieli  odemknąć 
*sołu  i  komory,  Jui  będzie  swoię  suknią  kradł»  Klon. 
Wor.  5.  -  Okazya  do  csego  dobra ,  gttte  (^elcgeil^tit. 
Judasz  obiecawszy  iydom  wydadi  Jezusa,  szukał  dowo« 
ry,'  za  którą  mógiby  go  im  wydadi  okromia  ludu.  Zrn, 
PoJI.  3,  764.  Snadnie  zatrzeć  imieniem  bratikim  Inbe 
flcradki,  Jeft  mi  z  tobą  do  Wora  mówienia  w  ukradki« 
Zebr.  Ow.  234.  -  Powód,  przyczyna,  iBetanUlfung , 
tttfUKb^*  Bluinierftwo  ieft  dowora  albo  przyczyna  do 
zgorszenia.  OU.Kae.5\o,  Przyczyna  abo  dowora.  CroL 
Obr.  176*.  Chcemy,  aliy  tym  sposobem  przyczyna  albo 
dowora  poddanych  naszych  8  powiatu  ich  wyzywania, 
była  oddalona.  Herb.  St4if.  370. 


KOHOBÓ4I);  Ee.  HacmaBHineAb ,  HacmaBHHnl) ,  miuio- 
jfB^aABRHKl).  Pokaie  się  z  inkwizycyi ,  kto  był  ząmie- 
•sattia  tego  dowódzcą.  Gaj.  Nar.  1,  264.  $.  Dowódzca, 
DÓWODZICIEL',  a  ,  7/r. ,  który  co  pokaauie  1  wywodzi , 
demonftrator.  Mącz^  bff  99t^10eUfik(ret ,  Dl.  doroditel  \ 
Itott.  AOBÓA^BKb  .  AORaaameAB ,  yAHMMmeAB.  IV  rodź. 
^ęAfk.  DOWODZICIELKA,  i.  -  DOWODZIĆ  ob.  Do- 
irieidi.  DOWÓDZTWO,  a,  n. ,  komenda,  nsczel- 
nictwo,  bal'  60tttmanbo.  A^.  BoAviineXhcaiBO,  noAKO- 
BÓ4CixiB0  V  BoeRH^axbcniBO ;  Ec.  HRHOHaHaAie.  Obią-' 
wszy  dowtSdztwo  nad  woyflciem  Francuskim  we  Włoszech 
i  po  otwarciu  tam  kampanii  {  szedł  iak  byftry  potok 
wssyftko  z  sobą  gwałtownie  porywaiący.  iV.  Pam.  1,  99. 
POWOIO WAC  cz.  dk. ,  woyny  dokończyć ,   beil  $x\e%  VOls 

\rM  bffttbfgen;  an  €ttbe  f4ni|^frn-    Vd>  dovoiikuvati , 


8voiikuvati ).  Modlitwą  słońce  Jozue  hamował ,  ii  ftało  DOWOSZCZYC  et.  dk.  ^  do  f eszty  woikiem  powlec ,  po- 
toki pogan  dt>woiował.  Strfik.  Gon.  U-  3«  $.  Dowoio-  wossczyć ,  wUenH  hei^^feth  ^*  doTOsctitti. 
waćsię,  zaimA.,  woiuiąc  syłkać,  nabawić  się,  ^cią-  DOWOŹ,  n,  m.  DOWOŻKA,  i,  i.,  doftawianie  c»ego 
gnać  na  się,  f(^  btir(^  Arie^eil  tttlb  ettńUn  Snaie^rn,  wozami,  bie^irfii^r.  JfA.  bmdieni;  Cro.  dopelanye-,  Ks. 
erwerbetl.  K</.  isshouduyati ,  doshouduyati.  AOBÓasa,  Bzóaza^  noABóib*  Kupiec  ułatwia  pizedai 
DOWOŁAC  ez.  dk.,   Dowoływać  ezjll.^   wołania  dokoń-  i  dowóz  materyalów«    KiatlM^  4*     DOWOZIĆ    «6.   Do- 

czyć ,  90ffettbl  jn  0nbe  rnfrn ,  H^  9l«feti  enbigen.  Boh.  wieić. 

NWOlati,    bomofatoati;    Sr,   l.  bO«e(aCM    Kc/.  doklizati,  DO WROZYC  cz.ctt.,  dokończyć  wróiby,  zupełnie  przepo- 

perklizati',   Cro.  dozyati,   doziTam).      Nie  dał  woii.:mu  wiedzieć^  oaffetlbl  Itt  (?llbe  prop^eifil^en ,   b^%  iSa^rfagen 


intromissyi  dowołać.  Ojf.  Wyr.     §.  więcey  leszcze   pray- 
wołsć,     wołaniem  pomnażać  lirzbę,    ViO&i  lllf^t  bajtt  rus 
^,      Mało  miał  ludzi  koło  siebie,   więci^y  ich  do  wolał. 
Tom   I. 


enbigftl'  ^'  Dowróiyć  się,  kaimk.  dk.  ^  dowróiywaĆ 
się  cz/?/. ,  dochodzić  wróibą  ,  propbeań^^llb  tatbcit , 
M^rflłg^ti'   .  T«t«roWi9  '  czioiyiecBych  ielit  szczęścia  ab* 

65 


5t4 


DOWRZEC    -    DOYNY. 


iiiesscffttia  przysstego  swykli  dowróiywa^  sic.  Krom^ 
a45,  *  Dowróźyć  się  czogo  y  wróienieai  nabydi,  saro- 
bić ,    syikać ,    ści%gs%d  na  się »    fk^  bntc^  f  to|»(fr|eil^eit  f 

1.)  DOWRZEC  y   -    arl,    cz.  cft. ,    dowrze,    do  wrę   i^u^^ 
Dowierać  ndk»^ ,   supeinie  sawrse<5 ,  domknąć ,    do  ressty 

samknąć,  t»ilHd juMUffett,  9etf((lUf en  #  a^fc^Uefiftt.  i^A. 

bOtDHtif  bOWłcl,  tomtll,  bOlPir^m;  it«.  dorretti;  Aofx» 
AomBopaniB,  AomBopflqi&«  Stroi  bramy  nie  dowarł 
ospały*  Miajk,  Ryt*  a3.  Ona  w  niedowartey  siedai  so- 
bie kwatersoy  nowa  ta  bogini.  Twarda  Pas,  22.  Fot. 
Jow^  1,  10.  Powieki  niedobrze  do  warte ,  ii  białek  tro- 
asenkę  można  widsieć  u  ipiącego  ,  niedobry  znak  zdro-« 
wia.  JCrup.  5,  5 12.  Lubo  s  niemałym  hataaem,  ftancto» 
żeby  tych  paktów  koniecznie  dowierać.  Tward,  Vf*  D, 
a>  ^^9*  $*  I^owrseć  aic  czego,  ufleutacznić  zupełne  zam- 
knięcie czyli  dowarcie ,  hH  ^Hx%t  ^ufd^IieSetl   $11  SlBIlbf 

ttittsen.    o/irzr- opanować  co,  zaiąć  co,  (t((  bemid^ttgeti^ 

f itme^meit.      Ten  »ic  dowart  pagórka ,  w  krsywym  czół- 
nie drugi   Wiosłem  napycha,    kędy  zaciągał  aię   z  pługi. 
^€br,  Ow,  10.  occupat, 
a.)   DOWRZEC ,   -   wrzał  ,    niiak.   dl, ,    Dowre ,    Dowrze 
Fut. ,   Dowierać  ndk. ,    dogotowywać  się ,   dowKrzyć  się , 

90(letib^  gar  »rt^f n ,  gar  f od^en ,  m  ftebr n.    Czeka ,  ry- 

cbtoli  obiad  dowre.  Rey  Zw.  26.  Szczaw,  gdyby  byt 
fiiywany,  nie  dowrzawszy  swoi^y  miary,  opuszenie  czy- 
ni. Syr.  863.  Grzyby  z)adl  niedowneła,  F9t,  Jaw.  127, 
DowTzate  iabłka.  AnaJkr*  3i.  Surowy,  aiedowrzały, 
cruduif  Mącz.  ( diftg^.  doirzały ). 
DOY,  iu,  m.,  doienie,  ^U  CReHM.  Pafterki  do  doiu 
(ta^ki  gotowały.    7Var</.  Pasf,  68.     $•  mlóko  z  iednego 

doiu,  'wydóy,  fin  ®rmel(e,   ^ild^  90tt  einetn  9ktiUn. 

DOYKA,  i,  i.,  dóynica,  ikopiec  od  doienia,  Mf  Welfs 
geltff  Sr.  a.'  boifa.  Trzoda  chętnie  podaie  do  doiek  wy- 
miona. Zaó,  4,  3ii.  $.  doyna  krowa,  filie  WiWtt^f 
ORetfdl^*  Doyki  dla  doiwa  do  obory  przyganiaią.  Haur, 
Ek,  178.  (  Vd,  dojiza ,  doika ;  Cro.  dojka ,  doyka  i  DaL 
doicza;  Hung.  dayka  s  mamka). 
DOYMEK  ob.  Doimek.  DOYMOWAC  ob.  Doiąć, 
DÓYNICA,    Tl    i*,    od   doienia   ftatek,    (kopiec,   doyka 

'( c/t/}^.  donica ) ,  bif  fKeKgelte.  Sr.  I.  bo(9n«,  benciifa, 
^fiiift,  bofną;  Sio.  bogecó  ńaboba,  ®fe(^t4r»  Cro.  doił- 

nicza,  s^htarka  *,  Vind.  shebt^rii,  ahehtar,  mousnjak, 
mousni  sod  i  Bs,  siglo ,  yidro  od  mljeka  j  Rg.  siglo ,  bi- 
xiza*|  Rs.  noĄÓHMHzl)  (cf.  AOHge,  aom^oiko  denko); 
E$.  AOiIhdkI),  ĄOiUH^ie,  aoiIhuh  cocy^b  (cf.  Cr/i. 
^ojnizzi  B**  dojnica,  dojitegjica  s  mamka).  Konwie  i 
^oynicę.  Hor^  s,  3ai.  $.  Doynica,  ira«a,  v€iseUa,  zna. 
na  w  Niemczech  miara ,  wiechy  płaika  nii  korzec ,  od 
formy  doynicy  wzięta  nazinfl^o.  Miary  nie  było  pewn^y 
tych  doynic;  równie  w  Litwie,  i  na  Ukrainie,  odSgarcy 
^q  2  korcy,  była  w  t^y  mierze  równica.  Czack,  Pr,  2^2. 

fin  gf »lffe«  Wał,  rUi  6*aff,  ełne  ®ette.  DO YNIK ,  a ,  m., 

izba  zdzie  krowy  do^  bif  Wf  U fhlbf •  X^Kam.  cf.  piekarnia, 
PPYNY,  a,  e,  c/d doienia,  9KeIf$.  Bh.  bogtlQ.  Doyny 
{latek  ob.  doyka,  doynica,  $.  krowa  doyna ,  którą  doią , 
daiąca  mleko  (oppos.  iałowa]),  fijlf  fOtfR^^,  t^egRilĄ 
gifbt.  Bs.  ĄÓUHaJl;  Vd.  sn^óusna'  krżra).  Cudzego, 
choć  uhoiazę  ązczę^cie  w  pczy  kole,  Deynićysze  ćudsę 
bydło  i  iyznieysze  połę.  ^or.  sat.  iq.  (ifięcóy.mltka 
Ąaie,  lepsze,  tf  ^UH  mfft  Vt\l^h 


DOYRZAŁY    -    DCYRZBC, 

DOYRZAŁY  06.  Dobrzały. 

DOYRZEC,    *DOYZRZEC,    ♦DOZDRZEC,  -  ał,  ex.  A, 
doyrzy,  doyrzę  ^uf.,    Bozi erać  nett. ,   okiem,  wsroktem 

dosięgać,  widzieć,  bi^  ^in  (f^en,  iiiit  ben  ISngeti  bil  tlv 

tfi<^ll^  gttt  ff^  {Bh.  ^ritl  widzieć).  Ross.  Aoapaou. 
AoaHpamK.  Oczy  iego  ilarością  zaćmione  byty ,  ii  nie 
mógt  doyraeĆ.  Radź.  (Sen.  48,  io».  Doktor,  ie  iui  by! 
ftary,  sie  doyrzał,  przeto  na  noa  włożył  okulary.  ?&r. 
Jow.  1  aa.  Oczyma  nie  doyrzę.  Tęąt.  4a,  cf.  a,  Je^li 
tak  daleko  doyrzemy,  ie^li  tak  daleko  wzrok  nass  ły- 
dzie ,  donieaie ,  abo  wzrokiem  dosięiemy.  C/i.  Th.  Pię- 
kna wspaniałość  zawady  patrzy  wsgórę,  Do  cnoty  dsź- 
drzy  wszędy  i  przez  chmurę.  RoyZw.  ai  1,  6.  -  §,  Oay- 
ma  czego  dosięgać,  baczyć,  pofirzegać,  f tlMl  fe^m ,  fT: 
Uitttn,  bfnerfftt,  1V«(Ctlf^mfll.  Prawie  byli  doincH 
oczyma  swemi  do  taiemnic  bóztwa  iego.  iłcy  Poft.  Rr.  1. 
Kto  siedzi  wysoko,  nie  doyrzy  prawdy,  która  sikryU 
głęboko.  Jaół4  Teł.  a4.  Przez  krzewy  i  porofty.doy- 
rzeć  ich  nie  moina  było.  Pilch.  Sali.  309.  Troszcsą  ti{, 
gdy  iednę  łezkę  spiutku  doyrzą  w  naszym  oku.  Prtjh.Ai^ 
9a.  Uyrsyss  iego  od  szranków,  uyrzysz  i  przy  Lreiie, 
Nie  doyrzyss,  kiedy  w  koniec  z  końca  się  pneoieiit. 
Zab*  i5,  i65.  Wraz  ićy  doyirzą,  wraz  obu  ogień  o|»- 
Bował.  Zebr,  Ow.  377.  Nie  do  ko6ca  wszyftkiego,  co 
trzeba ,  w  tóm  zwierciedle  doyrzeli.  Twór,  Ok,  A,  s* 
Troia  kiedyi  w  pierwospy  gorzała.  Gdy  w  brzuchu  kfi6- 
ikim  Greków  nie  doyrzała.  MiaJk.  Ryt.  a,  71.  Doyna- 
ny ,  Doyrzały ,  którego  doyrzeć  moina ,  widomy  1  wi- 
dzialny, widoczny,  HdftbtLt-  Doyrzanie  ocfr.,  widomie, 
widzialnie,  widocznie,  fic^tbMlt(^»  Chryftu«  ns  seoi 
doyrzanie  mieszkał.  BirM.  Gt.  K.  35.  Robactwo  maktkik 
i  ledwo  okiem  doyrzałe.  Bjoh.  Pr.  a,  2 6 z.  $.  Doync^ 
do  kogo,    zayrzóć  do  niego,  dopaźdź  na  chwilkę,  )ll  i? 

nem  (Infe^fii,  finfprec^fit  auf  rineii  SługeuMut.  Doj- 
rzy y  do  niego,  dogląday,  dowiedz  słę.  Cn.  Th,  {•  Doy- 
rzeĆ ,    doyrzeć  czego,    dozorpwać,    oko  mieć,  pibov>^ 

czego,  dopilnować,  na<bfr(eii^  ita4f<^ni»  cin  tU^ 

mti  %XL%t  l^abf tl ,  %&fi  ^ebf n.  Pilnie  dofrsał  wstyfikidi 
.  icieiek  moich.  3  Leop,  Job,  i3,  37.  (ftrzegł.  1  Leoph 
Lepióy  dayrzeć  samemu,  nii  wierzyć  drugiemu.  Cti.  Ad. 
781.  cf.  Pańlkie  oko  ,  konia  tnczy.  (cf.  prses  postów 
wilk  nie  tyie  ;  cf.  cudze  ręce  lekkla  ).  Kto  nie  doyrzy 
oczkiem,  tęn  zapłaci  mieszkiem.  Ry^.  Ad.  3i.  Ktookiez 
nie  doyrzy,  miesskiem  dołoży*  Cn.  Ad,  85o.  ^Vy- 
szedł  rano  na  pole,  chcąc  doyrzdć  roboty.  P^pr.  ^• 
1 Ł06.  Jakem  ludzi  doyrzał  i  dopilnował,  wssyftko  byto 
lepióy.  Kras,  Pod.  a,  i  ^4*  Potrzeba  samemu  gospodt- 
rzowi  doyrzeć;  bo  cudze  ręce  lekkie,  ale  nieuiytecióe. 
Cresc,  665.  (cf.  dozór,  dozorca,  dozorny)*  -  ^J' 
rzóć  kogo ,  poftrzedz  go ,  poszlakować  go ,  etOfll  9t^ 
ętt^PPtn*  Nie  w  iednym  go  doyrzał ,  i  iui  miał  na  u^ 
go  podeyrzenie.  Q/fl  Wyr.  Tać  aię  Phoebe  podoUhi 
lub  dokąd  czyila,  lubo  niedoyirzana  byłą.  Zebr,  09,  4i 
inobs9r¥ata).  Nie  tylko  to,  ale  i  inne ieszese było doirtt- 
nie  na  nie.  1  Loop.  Sap,  19,  i4.  $.  Przewidzieć,  opi- 
trzyć,  zabiedź,  fBotforgf  ttagf It ,  9er|AreK.  WitoW 
p|:zed  śmiercią  warownie 'tego  *doyzrzs|  (doyrzał),  i^l 
ilarofty  Podola  nikomu,  krom  aamego  króla,  nie  oddi- 
wali.  Jri:o0i.  5761^  prouiderś).  *  /.  Zaimi,  dojneć  tic, 
samego  siebie  widzióć,   okiem  dosięgać ,    poznawtć  «if  1 


DOYRZEC    -    DOYSC. 

a.)  DOYRZEC,  DOY.<ZEWAC  06.  Boyźrteó ,  Doyirże- 
wać. 

1X>YSC,  DOYSDZ,  doisedł.  dosiło,  doszto,  ex,  i  niiań. 
dk,^  dóydzie,  dóydę  /i/^. ,  Dochodcid  nrfi.,  *t)orhadMd 
czfli.,  do  pewnego  kresu  idąc  ćohlUstć  się,    hlś  Mn  fOlKs 

men  I  grlangen,  rei<t^fn.  aa.  boditi,  bofffl,  bogbn;  bO: 
d)obiri,  bod)a)rti,  boi)ai9ni;   Pg.  d6chi,  dohodim}    Kc/. 

doiti ,  doidem  ,  dohajati ,  dopriti ; '  Cm.  dojdem ;  Croat, 
doyti,  dołiajati,  dohajani ;  DL  docli] ,  dohbdim;  Bosn. 
durrhi .  dojti ,   priti ,  duhoditi ;   Sfa.  dórhi ;  Sr^  1 .  bonbtt, 

»o«bbn,    bonbbKin;    Sr.' 2.  btfiMf*,    boitf*,    l^injif*/ 

tam^lf4,  bOpfcbifd^;  Rs.AJvlmvl,  Aome.\&,  40X0AKin&, 
AOxaXBBanii;  £ccl.  AOxOfKĄy.  Dochodzić  do  czego, 
docKodsić  czego ,     idąc  zbliiać  się  do    czego ,    iiC  aź  do 

czego,  bU  wobm  qchen',  ^b^nb  bW  wobfn  fommm-  Dó- 
jić ,  fttnąć ,  bi^  t9o|m  geUnjett  /  anfommen.     Picknyć 

to  zawód;  wszyscy  do  tego  celu' dążą.  nie  dochodai 
wielu.  Zab.  i3,  i5.  Za5t,  Kto  pragwie  ^ójić  do  ini^y- 
sca  wyznaczonego,  powinien  się  iednt^y  trzymać  drogi. 
Pilch,  Stn,  lift.  354.  Po  schodach  dóydziess  do  sali. 
Ttat.  53,  b.  29.  Snadno  było  dochodzić  każdemu  miey- 
sca  tego .  gdyż  ]blizkie  było  od  miafla.  Odym.  Sw.  i.  H  h 
4,  6.  Mialłeczka  Jezus  Betańikiego  Dochodził,  tłumem 
Indti  T>toczony.*  16.  a.  fł.  4,  6.  Nie  flawiaiąc  krok«>w, 
doyść  do  mety  pragną.  Mon.  65,  161.  Głos  móy  luż  nie 
dochodzi  do  'serca  icgo.  Tear.  18,  i55.  (nie  przenika, 
^tfngt  nit^t  burd^ ).     Dochodzi  wiatr,  zawiewa.    Cn.   Th, 

Dóyście,  przylocie  aż  do,  b(t^  iBWbinf^mmen-,  SWns 

ge(angen.  Bt.  et  Rg.  doscjaftje  •,  Dl.  dosal^tye  ;  Cro.  do- 
sasztakf  dose^żtek ,  dohajanye,  dohod.  $.  Dóyśdż  do- 
wieku  i  doczekać,  dożyć,  erlebrn,  rtreld^flt.  Błogosła- 
wiony, kto  dpczeka  a  dóydzie  do  tysiąca  dnt.  Bibl.  Gd^ 
12,  \^'.  Wybrali  za  arcybiiknpa  syna  iego,  który  i  pię- 
ciu lat  był  nie  doszedł.  Sk.  Dz.  865,  Naylepszy  wiek 
ów  'poiSrzedni ,  który  'zgrzybiałości  nie  doszedł ,  a  mło- 
dość nazad  zoftawił.  Gorrt.  Dw,  97.  Niechno  do  moich 
dóydziecie  lat,  do|)iero  poznacie.  Teat.  48,  54.  -  Do- 
chodzić kogo,  równać  mu  się,  zbliżać  się  do  niego,  eU 
nett  gleld>  lommen ,  ibm  glcit^Ptl.  Leszek  oyca  w  cno- 
tach nie  tylko  dochodzić ,  ale  tei  przechodzić  pokazowa! 
się.  Krom.  42.  Wierz  mi  Dorotko,  muszę  przyznać 
agoła,  Ze  gdy  się  ^mieiesz,  dochodzisz  dtfioła.  *Za3.  10, 
392,  Zabł.     \.  Dóyśdż  czego,    dofłąpić  czego,  osięgnąć, 

doftać,  emicben,  erfangen,  ttMtm.    P^e*  nią  doszedł 

tronu  cesarftiego.  Bardz.  Tr.  538.  Wielą  bifd  dóyść 
potrzeba  milczenia  nauki*  ló.  3o6.  To  co^my  mieli  utrą- 
camy, i  tege,  czego  pragiviemy,  nie  dochodzimy.  Zrn^ 
PoJ.  5,  542.  Jam  lui  doAąpif,  czegom  żądał;  a  ty 
nigdy  nie  dóydzipsz,  czego  pragniesz,  Teat,  52,  45. 
Doyść  sprawiedliwości,  wyiednać  sobie  sprawiedliwość. 
Ld.  ^  Dochodzić  czego,  poszukiwać  czego,  upominać  się  o 
co;    (łam  6  się   by  doftąpić,    odzyfl(a*ć,  od  wetować, .  Krf. 

podjifkati,  pre^ncati,  50  erłangen  rn(^n;  l^i  (Sefnigr 
fiK^en,  fbrbern:    rii<|cn,  abnben.    Maiątek  po  umarłym 

w  roku  nie  do(5nodzony,  'na  fkarb  będzie  wzręty.  Ttatm 
43,  b.  t\o.  Aby  Rosciusz  dóbr  tych  niednchodził,  oikar- 
iono  go,  iakoby  oyca  zabił.  Siem.  Cyc.  1.  Młeczyi?«w 
woyną  tego  chciał  dochodzić,  czego  od  panów  Polfkich 
s  dobrą  wo!."|  nie  mógł  mieć.  Biel.  Kr.  108.  Rodolf  na 
Ottokarze  ziemi  Rakuzkićy  dochodził*   Kr9m*  283.  repe- 


D  O  Y  S  C. 


6x5 


^that  ah  €o).  Przedysław  córkę  Ottona  w  matżańftwo 
sobie  porwać  miał;  którey  pot^m  zelżywo^ri  woyną  Ot- 
ton dbcho€lził.  Krom.  69,  -  Dóy^ć,  otrzymać,  doka- 
zać,  wziąć,  zabrać,  cMńĆ^Un,  UUmtatm,  tX%AUVi , 
ńrbmetl ,  »f dtreltnen.  Czego  dobrocią  dóyi-ć  nie  mogli , 
złością  dowieść  chcą.  Gorn.  Dw.  a86.  Dobył  każdego 
zameczku  ich,  i  doszedł  każdą  twierdzą  ich.  3  L^of.  Jud, 
2,  12.  ^^odzierżał  każdą  ogopdę  ich.  1  Leóp,).  $«  Do- 
chodzić by  aię  dowiedzieć,    dowiadywać  się,    dociekać, 

szperać,  fotfd^en,  nad)forf*ett ,  nnterfucben ,  sm  erfobrcu, 
}u  ergrinben,  gn  rntbecfrn  fn<ben.  Bh.  ip^towatt,  bota^ 

lOtUati  fe;  bopibim  fe ;  Bs.  dobariti ;  Vd.  nadohajati ;  Cr<>- 
obnahajam ;  Ross.  HcnumanA,  ncnuniUBainB «  ys^- 
Aamb ,  yB'B4'^inH.  yhhĄouwimhcn,  paalDHCiiainŁ  p?3l)- 
HCKaBaK)  ,  cx1bA0BanT&.       Dochodzenie  czego ,  ba^   f^U 

fd>ett,  »ad)forWeii,  <Rad>fti*en,  Uiitćtfttd}efi ,  bteUnterfus 

(bnrtg.  Boh.  httaiwani;  Ross.  cetpiHie  ,  .cB-fepna, 
cx'&AccnBle ,  tŁćkb.  U^y  tóy  talemnicy  dochodzić  będę. 
Teat.  3,  ó.  i5.  Nie  zawierzay  ślepo*,  dochodź,  czyli  ta 
ieft  prawdą,  co  mówią.  Przeflr.  i5.  Dochodzili  nowych 
ludzi,  zjeździli  morza,  i  Leop.  L.  H,  i,  Dóyść,  do- 
siądź badaniem ,  poznać ,    odkryć,    przeniknąć,   zgrnnto- 

wać,  zgłębić,  erforfłctt,  ergrdnbftt,  babinter  ttnmtn, 

anf  ben  ®rnnb  femmen.  Mnie  wierz,  com  doszedł  sam 
przez  doświadczenie.  Pajl.  F.  6.  Tak  był  doazedł  Pyta- 
•goras.  1  Leop.  L.  H.  i .  Staram  się ,  iakobym  mógf 
poiąć  Icieazkę  naywyższega,  i  dóyśdi  cząfikę  sądów  iego, 
3  Ltop.  4  E*dr.  5,  34.  ( wysztadować  cząftkę.  i  Ltop. ) 
Vd.  nadopriti ,  nadoiti ).  Gdy  się  żaden  rycerz  nie  upo- 
minał wieńca  wałowego,  doszło  \Gtrund.)  tego  i  wie- 
rzono, iż  Mars  ludowi  swemu  dał  na  ten  czas  ratunek. 
ytarg.   Wal.   26.       j.    Dochodzić,    szlakować,    śledzić, 

poftrzegać,  nacbfpńrctt;  beob«*ten,  imSluge  f^aUn,  fplos 

nirett.      Dóyść  czego,    wyśledzić,    doftrzeda ,    poszlako- 

wać ,  anlfpńren ,  an^fpionireii ,  gewabr  nerben ,  ertappen. 

Doszto  go,    poszlakowano  ^a.    Crt.  Th.      Doszto  go  W 
'czym.    ib.  doznano).      Doszto  czego   n  niego ,    aaleziono 

szukaną  rzecz  przy  nim,  matt  %ati  be9  ibm  gffnnben* 

Jeśliby  kto  człowieka  ukradłs«y,  przedał,  a  doazto  tego 
nań  .  ..  Radź.  fx.  21,  16.  (znalezionby  był  w  ręku  ie-. 
go.  Bibl.  Gd.  gdyby  się  to  nań  dowiodło).  Kaptanowa 
córka ,  będzieli  dossja  w  nierządności  .  •  •  1  L§op»  L€vit. 
21.  (doźrzana.  3  Leop.)  -  Doszły,  pariic.  pratt.  pajf, 
którego  doszto,  lub  którego  dóyśdź ,  doftąpić ,  dosięgnąć, 

doszlakować  można,    tttńdit,   er{an(|t;   juginglld),  ers 

ref<t^bar,  etferfcbbar.  Bh.  bofTló*  Dom  w  sam^y  nurcie 
iaftini  zamkniony,  Słońcu,  wiatru  niedoszły.  Ztbr.  Ow. 
bo.  non  ulli  peruia  9enło).  Niedoszłe  okiem  ftarpy  i 
góry.  Pot.  Pocz.  619.  Nieogarnione  są  bozkie  sądy  i 
niedoszłe  drogi  iego.  Bia/.  Poji^  66.  1  Ltop^  Rom.  11, 
35.  Doyśdi  z  kim  sprawy,  ładu,  trafić  s  nim  do  końca^ 
dadi  sobie  radę  z  nim ,  poradzić  sobie  z  nim ,    wM  f infni 

fertlg  »ef ben ,  mit  Hm  sn  ^nbe  f ommen.    Z  nim  sprawy 

dóyść  nie  można ;  wszyflkie  układy  nasze  przewraca. 
Teat.  19,  b.  6.  Doydę  ia  z  nim  sprawy,  wiedzą  ludzie, 
że^my  miewali  kfedyś  nsd  mężami  władzę.  i5,  1 ,  38. 
f.  dochodzić  miary,  pełnić  miarę ,  batf  ^<lf  OOR  tttAd)en , 
ti  tOlI  f&Ifen.  Jednako  grzeszy,  gdy  kto  z  miary  wy- 
kracza, iako  i  ten,  kto  miary  nie  dochodzi;  równy  wy- 
ftępek   ieil,    gdzie  co   zbywa^    iako  gdzie   nie  dofUwa* 

65  .  . 


5i4                          DOYSDZ;  DOZA    -     DOZGONNY. 

Kotx*  L^r^  11 4.     $•  dockodaid  suŁni,  donoaić,  dotyra^,  iego  mine  dochodzą  ręce.   7>af.  48,  65.,    Vd.  doterpriti, 

dodaierać ,  dopfaUć  chodsąc  w  niey ,    clllttl  OiO(f  90Uenb^  noterhoditi ).  Mam  za  to  ,  ie  cię  liA  odemBie  poafany  do- 

tfitragf n  /  VO(Unb^  abreifen ,  abnutetl*     Dochodzić  saaty ,  acedł.   lyor^.  Ratiz^  a.  Doszle  tu  w  tych  dniach  a  różnych 

sedrzeć.    Cn»   Th,      $.    Dochodzić,    dociekać,     upYywać,  mieyac  lifty,  donoszą  ..  «    Gaz,  Nar,   i,  267.  (nadeszle, 

zbiegać,   ubiegać,   wypływać,   zbliżać  aię   do  końca.,  |tf  «tlgetettgt,  ftOgetrof eu ,    f tngfgatlgeil )•      Doazło  mię  co, 

€nbe  gff^^R;    5tt   €lll)e  (aufen,   9ftlailfen*      Zegarek  do-  donioato  aię  do  mnie,  perutnit  ad  aure»  mea*.    Cn.  Th, 

chodzi,   godzina  dokończenia  roboty  upfywa.  Oaz,  Nar.  ^     ę$  i(t  tttlC  )U  D^tett  gefommeil,    U^  t^U  iu  (Srfa^tltllg  gf; 

2y  §3.     Dochodzi  życie,  ^tuy  aię  na  mary.   Tr^     Do*  ^ra<^*o^'9/«  Doszło  kogo  wiedzieć;  iz.7».Doszf  o  to  wiedzieć 

chodzi  rok.    Cn,  Th,    kończy  aię.  -     Dochodzi  godzina,  •Fulkona    arcybilkupa.    JCrom,   268.      Co  ikoro  wiedzieć 

ósma,    dziewiąta,   dziesiąta,  tylko  co  nie    wybiie  ósma,  doazlp  Przemyśla...  ib,  265*      J",  Zaimka  dochodzić  się 

dziewiąta,    dziesiąta,    e^  9trb  glf{d^  900  ^U%$%^     Do-  czego,  chodzeniem  dollać^,  zyikać,  nabydź,    ściągnąć  na 

chodzi  mi  lat  pięćdziesiąt.   Cn,  Th,  kończy  mi  się  jo  lat,  się,  ftWag  ergf^eit,    «it  ®^^en  HtbttUu,    fCUllgfR,    ^ 

i((  werbe  ba(b  funfatg  3abre  pod  l^aUn.    $.  Dochodzić ,  do  gn^iebeii. 

pory  swoiey  przychodzić4[doilawać,  doćrzew^ć,  jut  (Ri^iff  DOZA,  y,  i.    DOZYS ,   z  Greek,  ilo^ć,    w  ktdrey  się  dsie 

'  fommcK,  teif  toetben,  ieitig  mecben.    Wino,  które  poi-  lekarftwo,  bU  !Do|{^,  ba^  bffHttimte  ^ńgp,  in  »rl4cm  bie 

nićy  dockodci,   latwićy   zebrać.    Cresc,  307.     Doszło  iuź  SfCKncp  V!argef<^n€'bfll  Oirb:     Bozys,  miarka  lekarfka  aa 
iyto,*  Ojf*   Wyr.      Do^tly^   do^rzajy,. -doflaiy,  .dośpiaty  ,  ieden  raz.  Cn.  Th.      Lekarz  ^K  końcu  recepty  podpiauie 
felf,  SOt  ffit^U  ^tUmmen,  geUil^ - gerei^  (cf/  Sla,  Aosha-  dozę,,  t.  i.  inkrę,  pod  którą  chory  ma  uiywać  przopiaany 
(li  s  przyszły).     Kladż  nieco  iagód  nierzalych  z  dosztemi  .  Medykament.    Zrup,   5,  234,      Pozwól  mi  wziąć  ieaicze 
do   prasy.    Sitn*  623.      Złe  niedoszłe;    ale  tei  złe  prjce-  choć  iednę  dozę  tego  lekarAwa*   7>a/.- 53,  d.  i5« 
llate  grona.  J.  Kchan,  Fr.  38.     Dzieciuch,    aby  się  tego  DOZA,  y,  m.^  Doża,  pierwszy  urzędnik  albo  kaiąieRzpltey 
za  nieuyrzałych    lat  uczył,  iakoby  miał  czasu  swego  do-  Weneckiey.  Kras,  Z6,  \,  242.  bet  93eil€tUnif(b^  2>Pg<. 
sztego  brakować.    GUcx.  Wych.  F.  2^  6,      Lata  niedoszłe.  J)OZ\C  ex,  dA, ,  dożnie,  doinę  Fut.y   Doiynać  ndJk, ,    inl- 
Warg,  Ctx,  94.  (cf.   małoletni,    małoletność ).      W  nie-  .  wa  czyli    ięcia   dokończyć,    do  końca  zżąć,  ^oflfllbl  <b 
dosztym  wieku  lat  swoich  umarł.    StryiĄ.  232.      Wolemy  dmteily  abmiffen.  Bh,  bOjitt,  bo|aI/  bo^nil,  bo^iliati*  i^- 
być  wtasnemi  katolikami ,  niżli  iakiemiś  niedosałemi  uni-  dozetti ;  Rs.  AOMimh ,  ĄOTKrniiuih,     Tam  dożyuaią  zlo- 
tami. Sak,  Ptirtp,  C  2,  b,    (,cf.  niedonoszony  ^   niedowa-  te    obszary ,    Xu.  doyne  trzody  pędzą  w   koszary.    Mon. 
Tzony ,  zielony)  Mąd  Subjlant,  DOSZŁOSC,  dożrzałość,  67,  483.      Dożynąnie,   dożęcie,  Ji*.  A02KiUłb,    btf^  9ls 
dóyście  pory  swoiey,   i  wymiar  sił  z  ni($y  pochodzący,  ilttttftl.             > 
Me  ^AUt  (i^  3^i(tenng;  ber  btir<(  iS(l(t^<tbnm  Unb  (Relfe  DOZARZYC   ex,   dk.,   Dożarzać  ndk.,   żarem  dopiec,  do- 

ftlanjte  9rab  bet  itraft.     Podług  doszło^ci  w  siłach,  grzać,  dożgnąć,  n^c^  ^elfer  mn^tn,   wUtnH  ^eif  ouu 

^rzebięta  trzeba  n9  f^aynie  brać.  Hipp,  23.     Nied<>8zło^ć,  <(eil.  Rosą,  AOTKaffurnh ,  AOXapBBain&. 

niedożrzało^ć ,     bezsilność,     niokrzepkoić ,    niezdolność,  *DOZDAC  ex,  dk,y    dgyrzeć,  zoczyć,  erblictf II*     O  iakbyś 

llnreifff  p^nm^&^t,  ^raftloflgfeir,  Ullfdbigfelt.     Paweł  »S.  był  szczęśliwy,    byś  teyże  światłości  Próżea  był,    anie 

pisze:    chodźcie  duchem,   iżeby  nam  oka;Bał,    nie^os^lość  -dożdał  Bachowych  świąto^ci.    Zebr,  Ow.  71.  n€  Ba^hia 

nasze  do  wypełnienia  zakpnu.  Gil.  Poft.  172^     §,  Qocho-  sacra  videres. 

dzić,  do  ikutku  przychodzić,    lU  ^tanU  Ummtn-     Jeżeli  «DOZDRZEWĄC  ,  *DOZDRZ£C.  a3.  Dobrzeć  ,  doyrzeć. 

Hrabina  odkryie  te  iqtrygi,    wesele   nie  dóydzie.    Teat.  D0Z£6Q.AC  się,   xaimk,  cx,f    żebraniną   zylkać,    nabawić 

38,  277.      Trzeba  było   siedzieć  spokoynie,    a  weneleby  się,   fid^  etW^  ttbttteiu*   K</.  sberazhati ,  sberazburati. 

było  doszło,  ió.  Doszły,  do  (k u tk u  przywiedziony,  ufku-  DOZEGLOWAC   ex,  inirans.  dk,y   żegluiąc  dopłynąć,   ii| 

teczniony,   }»  SUnbe  gelommen,   )u  (Stonbe  gebracbt-  |itt  fegeln,  bt^but  ((btffey.  i<^.  dojedritti,  JSx.  dojedriti)w 

Pierwszy  aeym  niedoszły,  byt  ICrakowiki  za  Zygmunta  I.  Ńię  wif^rzę,  abym  dożeglował  za  takowym  powietrzem  w 

Skrzet.  P.  P.  ly  ^7.     *j.  doyśdź  na  co,   ikutecznym  bydż  pożądane  kraie.    A.  Kchan.  W.  wk.      f,  Zaimk.  Doże- 

na  co,    zdadż  się  na   co,   WO^tt  MngeK,   nńlen^  .bieKen»  glować  się,  otrzymać  żeglowaniem;  nabydż,   ściągnąć  na 

Wiedział,    na  które  choroby   ta  woda  nie  dóydzie.  Syxt.  się,  (|(b  bl^fd^  @<<jiff«l  erWerbeil,   perfd^a jfeil ,  SU$fe(ai. 

Sxk.  2P9.     *J.  Jmper*.  dos$łoby,    żeby  nie  miał  etc.  f e/  DOZERAC  ob.  Dożrseć. 

doszłoby  tego ,  owego,  absurdum  forei  nescire{  quidni*>  i.)    DOZGNĄG, 'DOZEQNĄC,  DOZOGN\C,   ex,  idnł.y 

guidni  faeerft  f  quid  mirum y  ń?    Jdśm  valgnt  iili  mądi  'Dożgać,  Dożegać .n^4. ,  dogrzewać,  dopiekać,  doficwie- 

locuendi:    co  za  dziw?   ieszczeby  dobrze,    a  lako ż?    ut  rać,   VO0ei|b^  ffei^  nigcbetl,    tĄc^tig  btenitenf    »atm  m^ 

Graecia  nais  «;  Cn.  Th.  14?.  iakby  nie  miał  n.  p.   mieć,  (b^^n^  itfe(eit*  R^,  dozecchi  ;  fis.  AOSKe^b,  40?KHrainJb, 

wiedzieć,  wU  f^Btf  et  beun  tti(bt  babett  ;  Wiffen?      Troez  AOUCaKĆHię. '  Dożega  pokrzywa.    Tr.     Excrucio  dręczę, 

bierze:    doszłoby,  dosztooy  tego ,   za  uszłoby,    e^  gUtlgf  dopiekam,  dolegam,  bardzo  męczę.   Mącx, 

ti9cb  ntir,  głenge  ne(^  biit,  «ńrbe  uo<6  ^ngebeu,  \^\n%^€n,  a^}  DÓj^GJMA^c  ex,  idnt.,  Dożgać  ndk,,  dokluć,  50  Cnbe 

paffrren*      Doszłoby ,  żeby  pieniędzy  nie  miała ;    doszłpby  picteili   ftpMf  ^oKrnbfl  buV<^f(ofen» 

ubóztwa   iego,    ale   pychy    iego    nikt  nie  pochwali.    Tr.  DOZGONNOSC,    -    ści,    4- 1    do^onna  trwałość,    ciąg  do 

§,  Dochodzi  mię  co ,  dollaie  mi  aię ,  odbieram  co ,    prsy-  ^mie^ci  ,  (ejbett^Ultglicbe  ^^ftbatter*      Potrzeba  dozgonno- 

chodzi  do  moich  rąk,    do  mnie,  ei^  (omtnt  Obet  gelangt  ści  związku  małżeńflciego.    N.  Pam.  17,  lyS.     Przysię- 

etlOd^  hiś  |tt  fltfar ,    id^  etf^AlU ,    em))fange*      Nie  w  tym  gasz  mi  dozgonną  przyiażń ;    nie  wierzę  tćy  dozgonności. 

rzecz  ieft,  iako  nas  co  dochodzi,  i  co  nem  d^ią;    ale  ia-  Offl   Wyr.     DOZGONKIT,    a,    e,   -  ie  adf.y  do  zgonu, 

^im  umyslfm.  Ocrn.  Sfn,  91.     Wszyft^ie  pie»ią^dz0  pr«e«  do  śmierci  trwały,   |f beo^ J4ll$I{d^ ;    H$  M  bCB  Sok  b«)N 


BOZIEMNY    -    0OZNAC. 

ftnb*  EccL  ^pe3B€eaKBineAftHua.  Milo^^  mafieńfhra; 
g<iy  bjria  w  modsie,  Nie  saU  nu  ów  czas  cnota  po  uro- 
dnie ,  Dar  byt  dozjjonnie  trwaty  ilubney  ręki.  Zah, 
x3,  375. 

I>OZl£MNY,  ft,  e»  *  i€adv,,  ku  siemi  sblliony,  bet  du 
t^e  ittgele^rt*  itf«  c^  £c.  AoaeMHUH.  Punkt,  w  którym 
naybliiey.  aiemi  snayduie  aię  księżyc,  aowie  się  doaie- 
ainym»  p^rigaeum.  Uuó.  Afech,  ^56.  hit  Htbniffi'  (op^ 
poi*  odziemay^  apagaeum^  cf»  .dpstoneczny,  odstone- 
csny,  cf.  od^ęp,  mimo^rzód.    , 

DOZUSRAC  ob.  Doyrze^.     DOZIERACZ .  a ,  m.  DOZIER- 

CA,  y,  ««.  dojwrcA.  doglądacz,  ber  ^Tuffitet.  £c.  AO- 

SHpameAB,    AoaopaoiaK,    AoaopigłtKb.      Panowie    po- 
winni mie^  dozieraczów  bydła,   WoUzt.  74.     Mądry  spo- 
wiednik panien,  konwentu  doziarca.    Teat,  46,  46. 
DOZNAĆ  cjs.  ctt. ,  Doznaic  Pr.,  doznam  Fut,,  Doznawać ^o/if., 
.poznu^  dg  końca,     gruutowniey   dóysdź ,    doświadczyć, 

no<^  metr  un^  beffet  (ennen  lernen,  \^^  mr^t  baju  lets 
nen^  eifenneii,  crfe^en,  erfrtreii.   -ft*.  AosHaajB,    ao- 

aHanamB.  Wiele  umiał  gieoiietryi  w  domu,  dozna!  iey 
W  azkolaćh.  Ojffl  Wyr.  Kto  nie  doznat,  nie  rozumie. 
Cu.  Ad.  390.  Lepiey  te^  o  tym  powie ,  co  dozna wa , 
niż  co  tylko  czyto.  Ziot.  C.  4,  b.  Piórwey  doznać,  niili 
wierayć,  Z  doświadczeniem  pozór  mierzyć.  Jak,Bay.  179. 
\f  potrzebie  mówią,  doznać  przyiaciela.  J.  Kchan,  Dx. 
63.  Żaden  się  nie  pozna,,  ani  sam  siebie  nie  dozna.  Cn, 
Ad*  1*95.  -  .  Doznawać,  do  końca  poznawać,    ftarać  się 

o  supetne  posnanio ,  yoafomitteti  (ennen  au  lernen  fud^en. 

Csego  znaaz  trochę ,  dopoznaway.  Oj[.  Wyr,  J»  Dozna- 
wać ,    doświadczać ,  •  próbować ,    examinować ,    teutować , 

rostraąsać,  prAfen,  ptoWren,  fotfdjen,  uu^etfu^en.  Sa- 
mych siebie  doanawaycie.  IV.  a  Cor.  i3,  6.  (doświad- 
ttaycie.  BibL  Cd.).  Gdy  go  doznawał  w  nauce  praw, 
na  wszyftko  mu  z  pamięci  odpowiadał,  o  cokolwiek  się 
go  pyuł.  Sk.  Zyw.  a83.  Od  papieża  dobrze  pierwey  spró- 
bowani i  dyspuUcyami  doznani ,  odnieśli  dozwolenie  Mdi. 
na  nawracanie  pogan.  Sk,  Zyw.  a,  76.  Doświadczay  mię 
'boie,  a  doanaway  serca  mego<  Budn.  Ps,  iSg,  ia3. 
Złota  ogniem  doznaway,  a  człowieka  złotem.  Cn.  Ad. 
1347.  To  to  rozum  naywięksay,  kto  się  sam  doznawa, 
A  to  co  mu  przyftoi,  pięknie  rozeznawa.  Rey  Zw.  8. 
Godri  się  wam  biikupów  doznawać  i  wiadomość  spraw 
ich  brać.   Sk.   Dx.  ioa4.     §.  Doznać  kogo,   poszlakować 

kogo ,  doyrzeć  go ,  eitien  lootep  betdppen ,  ertappen.    Je- 

iii  niewiai^  w  nierządzie  doanatą ,  Długo  ią  w  sromo- 
tnym więzieniu  chowaią.  PassLk.  Dz.  ia6.  Aby  ich  złe 
sprawy  przez  dozorcę  sprawiedliwości  nie  były  doznane. 
Wfs.  JCat*  377,  5.  doznać,  doświadczyć  na  sobie,  bydi 
eelem,   na  który  doświadczenie  pada,    att  tl(^  erfa^ren^ 

lut  8olge»abeii,  empflttben,  ble  €tfabtting  macben.   Ro- 

dsice  wiechy  mi  dobrego  uczynić  nie  mogli ,  iak  tu  do- 
soawatam.  Teat.  54,  c.  Dli.  Przypuszczona  sprawa  na 
"owagę  senatu,  róinie  zdania  senatorów  doznała.  Krom. 
^49.  /.  Zaimk.  Doznać  się  czego,  doświadczyć,  świad- 
kiem czego  bydź,  poftrzedz,  etfabrett,   edeben,   ^uge 

fepn  ^011  etl9a#«  Każdy  się  tego  niemało  doznał ,  ie  sy- 
nowie, którty  z  młodu  w  rozkosznym  wychowaniu  byli, 
•  urósłszy  wiele  się  złego  domyślali.  Glicx.  Wych.  E.  6,  b. 
Doznawamy  się  tei  tego,  ie  rodzice  prze  zuchwalftwo 
4aieci  awych  przychodzą  ku  nędzy,  ib.  P.  7,  b.     Doznać 


DOZNAWACZ    ^    DOZORKY.        S\j 
.  się  czego  na  kogo ,   poszlakować  kogo  w  czym ,    doczekać 

się  czego  po  kim,  au  lefflanbeii  eti9a^  rrleben.    Nie  do- 

znasz  się"  tego  na  mnie,  iibym  był  zty  człowiek.  Off^ 
Wyr.  DOZNAWACZ,  a,  m.  DOZNAWCA,  y,  «.  do- 
znawaiący,  doświadczaiący ,  dochodzący,  bff  U^teffltf 
Ćtetf  yntfet-  Nie  bądicie  słuchaczami  potwarzy,  ale 
'  doznawcy  prawdy.  Sk.  Dz.  a84. 

DOZOBAC  ob.  Zobać.  'DOZONA^C,  POZBNIĘ  cbp  Do- 
gnać. 

DPZOR ,  u ,  m. ,  dozieranie  ,  doglądanie  ,  pilnowanie  » 
ftrzeienie,  dozorowanie,  bie  9tttfj?(bt  iob.  doyrzeć).  S/o, 
po^orotoani ',  I^^.  gorgled,  gorgIedva,  zhresgled,  oikerb- 
nofl,  Yanzhanjej  Crn.  posir  {As.  AOaópb  c  ront,  p.a«> 
tról)i  Af.,  BSMpaHie ,  HaA3HpaHie,  HaAcMÓmpl:),  npa- 
CMompL;  £cc/.  AoaópcoiBO ,  HaA3iipaH'ie ,  npiiaopb, 
npH3HpaHie.  Dozór  mieć  nad  czym,  albo  dozór  mieć 
czego.  Dudz,  1  a.  O  dozorze  urzędny ,  który  powinie- 
neś doyrzeć ,  a  nie  dbasz  o  nic.  Syr.  a89.  j.  dozorność, 
pilność  doglądania,  bfe  ©orgfalt  Naśladuy  go  w  cno- 
tach ,  w  godności ,  w  sprawie ,  w  czuynośei ,  w  dozorze. 
Gorn.  Dz.  3j.  Wielkiego  dozoru  człowiek;  oflrowidz  ^ 
daleko  widzący.  Of.  Wyr.  przezorny ,    oon  gtOpem  fBots 

au^febung^^erm&gen.    dozorca,  j,  m.  dozokmik, 

a,  ;;7.,  co  dozór  ma,  dozór  maiący,  dozoruiący,  dozieracz, 
doględanz,  przyflaw,  rządziciel,  kieruiący  kim,    bet  ittufs 

feber,  2eUer,  Jiibret/^A.  boblebać,  porućnif;  Kg.  nud- 

{laynik,  nadftójnik ,  nadpómnik ;  K</.  gorgledauz ,  gor- 
vanzhar,  yanzharez,  gorgIedavez;  Crn.  pomirkazh;  Jis, 
HaASi^paoaeAB,  6epexcamoH,  HaAcnómpigBKl; ,  6ajo- 
cniHineAB,  HapflAHaaL,  npH3iipaineA& ,  npH3pHnieA(, 
KHMroHjH  (  A03ÓpiaHKb ,  wizytator,  odwiedziciel ) ;  £c. 
A03HpaaieAL,  Aoaopamaa,  AoaopigHKl),  AOc^ompH- 
meAJb,  HaArMompaineAL,  HapAAHHzb.  Dozorca  albo 
nauczyciel  dzieci.  Petr.  Ek.  97.  Wylicza  uczyciele ,  pa-<- 
llerze,  ftarsze,  dozorniki.  Gil.  Pojt:  aS.  O  duchu  S. 
sprawco  i  dozomlku  owiec  Chryilusowych.  Sk.  Kdz.  a7i.. 
DOZOHCZY,  a,  e,  od  dozorcy,  iKuffeber^  •  $-  ob.  doi 
zorny.  DOZORCZYNA,  y,  i.,  maiąca  dozór,  doglę- 
daczka,  ftróżaica  ,  bte  ^(ttffeberinn.  i?^.  nadftojniza ;  Rs. 
HaA3HpameAHiri4ja  ,  HaACHÓrnpigujia  ,  6xiOcniiiiiieAB- 
HHija  ,  npuapaineABuaisa  ,  npaaHpameABłijnua.  Kie 
trzeba  się  dozorczynora  dziwować  temu ,  gdy  krowy  nie 
w  równym  ocielaią  się  czasie.  Haur^  Sk.  64.  (ekonom- 
kom).  DOZORNOSC,  -  ści,  i.,  zabiegłość,  pilność, 
pieczołowitość,  SorgfamWt,  91(btfamfeit,  Ross.  6ak)- 
cmiinieABHOcni&.  Czego  komu  potrzeba,  dziś  okrom 
trudności,  Na  swoim  mieyscu  znąydzie  z  lego  dozornoś.ci. 
Groch,  W.  535.  baczenie  na  wszyilko,  przezorność.  DO- 
ZORN Y ,  a ,  e ,  -.  le  adv. ,  do^ieraiący,  doględuiący,  piK 

nuiący  czego,  Sfc^t  b^benb,   wac^enb  worAber  (Rs.ąo^ 

3ÓpHbiJA  rontowy,  patrolowy).  Rs.  HaAcMómpigmuf  ^ 
6AiocinHiiioABHbiK,  HaA3HpameABCK'iM[ ,  npaapaaieAB- 
HBiifi.  PoAanowiono,  aby  woiewodowie  w  przydawaniu 
rzeczy  wszelakich  dozorni  byli.  Biel.  Kr.  498*  Ja  pługa 
dozorny  ,  wiersze  piszę.  Kchow,  376.  OycowiJ(ie  , '  a 
szczęśliwości  poddanych  dozome  oko  W.  K.  Mici.  Dyar. 
Gr,  1,  86.~.  Przezorny,  przewiduiący ,  obmyślaiący,  upa- 

truiacy  na  dal ,  wtfe^enb,  a^tfam,  »or(i<btlg,  beb4cbtlg, 

for^fam.     pozorna  gospodyni.   Tward.  Pas.  65.     W  tym 
sprawiedliwie ,  pilnie  i  dpzornie  pogapiła  komiss^a.  Pąm^ 


\ 


I  k 


6)8        DOZOKOWAC    -    DOZKZEC. 

84,  ioo%i  Florencsykowie  maią  subtelność  dowcipu ^ 
sposobność  do  nauk»  duzorai  «ą  syików.  Boter.  '76.  Jan, 
Oksz.  A,  a,  6.  S'  Ps^JT'  ^  doEomdy  robocie  kaidey 
rieosy  wiele  się  przyczynia.  Haur,  Sk,  45.  (w  robocie 
doglądaney  piloie ,  WO  (lel^tg  Had^gefften  Ottb ).  DOZO- 
RÓW AC  intr,  ndk.y  dozór  niirć.  dosierać,  doglądać, 
tle  9luf|t4t  f&^ren.  Sio.  poioronhiri  (rf.  pozór) ;  /<^.  nid* 
ftojati-,  nadpomniti  V  Vd.  gorgicdati,  gorpogledati ,  gor- 
Tznzhati,  gornagIeduvati;  Cm.  posiram  se ;  H^.  hhĄ^kz." 
mp  samby  HaA3HpamB.  ncia3pt>jnh,  npaaupHin  ,  npH- 
CMomp'Łai&,  DpacMainpBBaniK,  yTxnAt>mhi  Be,  cno- 
nipHniii,  CMompimiil.  Jm  magiftratura  ieft- dalsza  bd 
swego  obiektu,  tym  dozorowanie  trudnieysze.  Gaz.  Nar, 
1,  188.  DOZORSTWO,  a,  n.,  urząd  dozorczy,  taif . 
tlnf fe^f Atut /  dozorowanie,  mienie  dozom,  pieczołowi- 
tość bte  *4uf(f4t,  Cb^nt.  Rg^  nadftojanki  Eecl,  cmo- 
lilpHineA&linBO.  Opiekany  a  urzędu  i  z  dozorflwa  zto- 
iono ,  ponieważ  Władysław  iuf  był  piętnallego  roku 
dopędzi|«  Krom,  646.  Dozorftwo  ludu  boiego  nauką 
szczerą,  ^ygr.  Pap,  X,  4.  (  Dozorowanie  nad  ludem ). 
BOZRZAŁOSC  ,  -  ści ,  i.  DOXZlłZ\ŁOSC.  DOYRZA- 
ŁOSC,  doftałość,  dośpiafość,  dóyście ,  Mf  Olelfe,  bif 
9eitiglttl9>  SA.  b0|t<|l9ft;  Vd,  srelnoft,  srelina,  sesomol); 
Cro.  zrslosat;  Bs.  sazrjelloft*,  Sr.  1.  jrtftOOfch  Wttbac{s 
DOfCi)  Ross,  ap^AOcmB,  pacml)  (o&,  rosnąć,  wzrofl). 
Doirzatość  owocu.  Ld,  Od  a4tego  roku  człowiek  fława 
w  dojrzałości.  ZoóK  384.  DOZRZAŁY,  Doyźrzafy, 
DOYRZAŁY,  DORDZAŁY,  DOZDRZ^ŁY.  Wrob,Zołt. 
i33.    a,    e,   DOZRZALE   adv,j     dolUły,    dośpiały,     w 

swoi<5y  porze,  felf,  gereift ,  leltifl.   Boh,  bOjrtfti),    bo* 

fpĆlÓ  »    ^<'»  *rel  ^   persorjen ,   sesorien  ;    Rg,  dozrió  ,    do- 
srella  ,  dozrello  \  Bs,  sazrjello ,  zrjello ;  Cro,  zrM ;  Sr,  1 . 

fralp,  bo^rale,  Itmi,  [enittie,  ionbac;mi;  /e^.  aptAUM, 

A03p'&AUR,  c03p'&'AUif,  BupA'feAhixi.  W  kwieriu  nie 
szukay  owocu  doyźrzałego.  Mon,  68,  423.  Nie  zaczy- 
-  nay  iniwB,  ai  żniwa  doyraałe  będą.  Kfuk,  Ross,  3,  41 4. 
W  uaydoźrzalszym  iabłku  nayprędz^y  9\^  robak  zalęźe. 
Fr.  Ad.  8.  Czosnek  młody  i  nieprzeżrzały  nie  tak  oftry 
smak  s  siebie  daie,  iak  dobrze  doi rsały.  Syr,  1339.  Z 
iedneyźe  rdzgi  dordzała  śliwa  wycbodzi ,  z  iedn^yie  zie- 
lona. P,  Kchan.  Jtr,  4oo.  Rozum  doyirzały.  ProU 
£ont.  C,  3.  Wyście  doyrzalsi ,  a  iem  młodszy  laty.  Dla 
tegom  nie  śmiał  wyieźdźaĆ  przed  swaty.  C/iro/4^,  Jod,  1 3o. 
liliedoirzafy,  tHlfCif;  Ross,  He3p'&AhiH,  HeAopA'BAhiB* 
Jabłka  niedoyrzałe  zrywa  ręka  sroga.  HuF,  Vw,  i58. 
Szczęśliwe  dziecko  ,  co  w  te  niedoyrzałe  Lata ,-  iui  zbie-« 
rasz  owoce  doiłałe.  Pfifl,  F,  tq.  Dojrzałym  czynię  £c. 
3P'£aio;  Rs.  CBepinaniB.  (3.  Doyrzały,  Doyirzały, 
Doirzafy  oA  DoyrzeĆ,  Dozierać).  * 
DOZRZBCrnOYZRZEC,  DOYZDRZEC,  DOZDRZEC, 
DORDZEC,  *DOZRZENIEC  [Damór.  55 1.)  niiak,  dk, , 
.Dofrzewać  i  t.  d.  ndk^,  dodawać  się,  dośpiać,    do  pory 

przyiść,  teifmthtn,  teifetif  geitfgm.  Boh.  bojrati,  bo-- 
%ta\f  boatagir  bo)ra(6y  bojr^tpam,  Simpt.%xat\,  srati); 

Vd.  srel  gratati,  soriti,  persoriti,  sesoriti  ^  Crn,  sgod-. 
wtk\  ^Rag,  dozretti,  dozrijyam;  Bosn,  sazrjetti,  nzrjetti; 
Sr,  1,  iraptlf  bO^rapu^  WUjrapn;  Cro.  dozreleti,  zreleti, 
srelem,  zezreliti  ^  sezr^Iyam;  Ross,  ĄO%p%^nh .  A03p'B* 
Bam&  ,  cop^al^mb  ,  ĄoCA^mh  j  dp'feniB,  co3p1^ir&, 
jp^K)',    co3p% Baony   HapA'BioBy   BUBptm^,   BU9p'b- 


DOZRZEC    «    DOZYCZYC. 

BamB,  BupA'^n]B;  f  cc/.  aadp^B^io.  To  siępralriei^ 
ten  czas  działo,  gdy  wina  doyźr:.ewały.  Ratiz.  Num,  i3, 
3 u  (gdy  się  wina  dodawały.  DióL  Cd,),  W  Maiu,  |dj 
tam  iyta  doźrzeuaią,  począł  woynę.  Baz,  Sk.  lui. 
Tam  prędzey  nii  w  tyrh  kraiacb  doźrzewaią.  Pasz.  Dz. 
120,  Gdy  prawie  grono  doireie,  wygińeć  go.  óisn.  6i3« 
Owoc  teu  po  doyrzeniu  czarno  się  (arbowsł.  -  Otw.  Ow, 
145.1  £c«  sp^NHie.  Doikonałość  i  doirzeaie  pMu. 
Spicz.  181  •  -  Jig.  Wprzódt  niź  rozsądek  doyrzeie.  Nag. 
Cye  pr,  8.  Uczeń  w  chwalebnych  obycsaiach  doyrze- 
waiący.    Pilch.   Sen,  lift,  374.      O  tym  nic  nie  myślimy, 

^  ii  *doźdrzewamy ,  a  urwać  się  leda  kirdy.  ReyZw,ii:>,b, 
ff,  cum  Gemr.- Doyr  za  wszy  lat  swoich  Kyngolt,  umatł. 
Biel,  Ar,  126,  domierzywszy  biegu  lat| 

3.)  DOZRZEC  o&,  DoyrzeĆ ,  Dozierać. 

DOZRZEC,  doiarl,  cx.dk.,  doźrze  Fuf. ,  Doźerać  m/i., 
do  reszty  poirseć,  yoSetlb^  attffreffeit.  ^A.  boititi,  ^03 
{tal,  bO)ern^  bOHr<tL  W»«yttko  Mahomet  poiarł,  a 
czego  on  nie  doiarł ,  poiarło  chrześciańftwo.  Smoir.  Ap. 
io3.     Torx.  Szk.  1^4, 

DOZUC  cz.  dk,,  DoiuwaĆ /!/£!. ,  do  ressty  pozować,  m(s 
(irnb^ierfAtlitl.  Rs,  AomeBnuih  ^  A03K^BUBaio»  Rg,  doi- 
▼4uti. 

DOZWOLIĆ   ex.  dk. ,   Dozwalać  ndk. ,  dopuścić ,   sdadi  na 

czyięwolą,  ^tftatttn,  )tiIafFe»;  ttUuiftn,  i)oA.  bovottti; 

bOOOfOWAti,  ptopugetti;  Sr,  i.  b0l90M«tlt;  Vd,  dovoJiti, 
doYolenje,  perroliti}  Ross.  AOSBOAHmfc,  A03aoA«'aik, 
AOSBOAĆHie.  Ja  tegp  nie  dezwolę ,  żebyś  mi^  iść  do 
niego.  Boh.  Kom.  4,  66.  Dozwól  mi,  ;  z  łaiką.  Cn.  Ik. 
Dozwolenie  odeyścia ,  commeatus.  Cn,  Th.,  urlop,  ^ft 
UrUnb,  Bh.  na  b0}IOO(eili  be^t  na.  urlopie  bydi).  Bo- 
Zwolenie,  koncesaya,    wolność    komu  na  co  dant,    |ft 

donce^,   bte  fyncef^pn,  ^r(aiibni#^    OScrgtanstg,  9ti 

IDJbtnng.  Szlachtę  w  darowiznach ,  prsywiletach ,  w  do- 
Zwoleniach  im  przez  nas  danych,  zachcywamy.  fferó.  Stat. 
658«     Dozwolony,    niezabroniony,     pozwolony  BA.  |ti 

Stpolfiił,  Oer.  gf(i«ttet,  yrrgbtiiir,  etUiibr.    LiH  •doswo- 

lony,  s  dozwalaiący,  fftłanbnt^brief.  Jeden  z  synów  mo- 
że iść  na  satikę  za  liAem  dozwolonym  pana  daciedzictse- 
go.  Tarn,  Uft.  11  o*  (Rs,  AOSBOAiśmeALauB  mogący 
bydi  dozwolonym  }•  , 

DOZYC  7iifisi(.  dk.f  doczekać  sif  czego  zb  iycia,  ttUUit 
Bh,  bfcfgł;  ^r-  3.  boUbomfd^;  yd,  doshiveti;  Rs.  AO- 
SiiniB,  AOKKSamB.  Tak  była  słabą,  ii  rozumiano ,  U 
wieczora  nie  doźyie.  Mon.  68,  399.  Obym  tego  dsia 
doiyi  ies2cze.  Gdy  nasza  matka  w  ręce  sapleszcse,  2 
woyny  witaiąc  zwydęflcie  »yny.  Karp,  2,  i47,  Zdaia 
rai  się ,  ie  leszcze  doi yię  nowego  nieba  i  now^y  zioni. 
Gax.  Nar,  i,  192.  §.  dofyć,  dopełnić  iyiąc  pewaago 
kresa,  dokonać  fycia,  bif  l»0(in  UbeA,  iUCtnh(Utn, 
Il11^febffl«  Kiedy  iessrze  do  tego  czasu  mogłeś  doiyć, 
póydź,  patrz  na  mą  krew.  7>a/.  44,  a 03.  Człek  do* 
fywszy  wieku  tak  długiego ,  powinien  ieszcze  piękai* 
podziękować  śmierci.  Ja6ł.  £*.  149.  On  ci  iui  dośyl 
swego  wieku ;  ale  sława  iego  /yie  dotąd.  Ld.  *§,  Niedeiyty, 
niepeiyty,  nie  przemoiony,  nie  daiący  sif  przemódS) 
mibf JWtngbat,  Ili<bt  }n  d^amiitląftl.  Tam  animusz  nio- 
sąc swóy  oyczyfty  i  serce  niedoiyt«„  dokasował  si^* 
Tward,  Pas.  a  o. 

DOZYCZYC  ex.  dk. ,  Doiycsać  ndk. ,   ieszcze  nad  jui  dant 


DOZYS    «    DRAB. 
uiyeiy^,   prsypoiyciyd ,    w  pomoc  doswoli^,    M^tteU 

hUi   ^wiiun ,    Yerginnen ,    ^iniagcbtn*      Wieczorna 

^wiasdo ,  bądi  łaikawa }  a  teras  gdy  do  mitey  moiey  Jdę 
na  taniec  y  doźycz  mi  światłości  twoiey.  5x^77.  SieL  36. 
Chcący  pozywać ,  ma  isdi  do  sędsiego  żądać ,  aby  stugi 
doiyczyt  na  pozwanie  awego  winowaycy.  Sax,  P^rz.  66. 
SIędzniczek  przed  sędzią  iloiąc  piszczy  Pytaiąc,  co  dadź 
to  dadi,  ieno  mi  doźycz.  Key  Wix.  iSg.  (pozwól  woź- 
nego do  pozwu).  Puici  nam  ziemię  Spifką,  nawet  i 
stemi  Halicki^y  nam  doiyczy.  Jan*  Oksz,  B.  Któremu 
przyrodzenie  czego  szczęśliwego  a  bacznego  doiyczy, 
■la^  aię  pilnie  przypatrować  sprawom  ludzkim.  Rty  Zw* 
aiT  WienJ  fleUd  flcarbów  kościołowi  bóg  doiyczyć  ra- 
czyć. Jan*  Lig,  £,  6,  Podpomoion  memi  lekarAwy, 
których  mi  Pan  Bóg  doiyczyć  raczył.  Sienn.  491. 

DOZYS  o&.  Doza. 

DOZYSK,  u,  m.,  dopadkowy  zylk,  efn  ^eUw^tt^ńU 
Mieprzyiaciele  nas  długo  fortelmi  zbywali ,  przerwiikami , 
dosyikami,  uchronami.  I^al,  Fi.  6a.  DOZY3&AC  trans. 
dl.,  przyzyikać,    przynabydi  w  zyfku,  lyfkać,  zarobić, 

nthetAtp  gewlnncii ,  nocft  ha^n  gewinnriu   Vd.  perdobiti , 

perdobizbkati ,  perdobiulati. 
DOŻYWIĆ  ex,  dk. ,  do  śmierci  lub  do  pewnego  kresu  wy- 

iywić,  dochować,  Ml  too^n  obet  190311  tintef ^aUeit ,  9eu 
fergen,  |u  %tbt  fńttern,  nibun,   rmi^ren.   Bh.  btiU 

Witi  ^  bO)toiv*  Szpitale  chwalebne ,  aby  iołnierza  doiy- 
irić  w  przypadku  iakiego  kalectwa.  Leszcz*  G/.  ii5. 
DOZYWOCLB,  ia,  re,,  posiadanie  czego  do  śmierci,  lub 
prawo  nadaiące  posiadanie    do    śmierci,    Ubengl4ng(i4er 

IBeft^i  IKed^t  |itm  (ebenllinglid^en  iBefi(e,    £fibgeMnge, 

tfibgtit*  Dożywocie  urzędników  bardzo  naganne.  Gorn, 
IV/.  45.  (dożywotne  urzędowanie).  Między  małion- 
kami  zapis  zobopolny,  waruiący  temu,  który  drugiego 
przeżyte,  ictraty  z  dóbr  do  śmierci,  czyli  dożywocie. 
Cftr,  Pr.  Cfw.  1,  3i6.  DOZYWOTNIK,  a,  m.,  maią- 
cy  dożywocie ,  bet  fili  £eibgebinge  ftrtt.  W  rodź.  ie4Jk. 
DOZYWOTNICA,  DOZYWOTNlCZiCA ,   bif  SBfft(etinil 

rbirt  aelbgeblttgeg,    DOŻYWOTNI,  ia,  ie,  boZYWO- 

TNY,    a,   e,   -   ie  adv.,   do  śmierci,   póki  życia,    do- 

Bgonry,  ^nf  9eit  UUni,  lebrnfUngliift.     Małżeńftwo 

ieft  intejressem ,  nie  dziennirm ,  nie  rocznym ,  ale  doży* 
'wotnm/  Bals.  Niedz.  1,  48.  Starać  się,  aby  urzę- 
dnicy dobrzy  byli ,  a  nie  dożywotni  5  bo  dla  tego  doiy- 
.wocia  a  pożytku  z  przetoie6ftwa ,  dziwnemi  sposoby  lu- 
dzie do  uraędów  przychodzą.  Garn^  WL  4,  ^.  Doży- 
wotni przyiaoiel ,  per  9xcełlent^  mąż  albo  żona ,  iedno 
wsględem  drugiego.  OJf.  Wyr.  Dożywotnia  pani  ob.  Do- 
iywotaica* 

DR. 

0RAB',  i ,  *.  DRABIE  w  liczb.  mn.  wielka  drabina  wozo- 
wa ,  el«e  gtof  f  SDagmlriret.  Wozy  do  wożenia  snopków 
maią  drabia  szersze  od  drabin ,   lecz  rzadszych  szczeblów. 

Kluk.  Ross.  3,  lao.  .       ■     rx  ^     ^c    ^ 

DRAB ,   »>»»•»    piechur ,    żołnierz    pieszy.    Dudz.  56.  Cttl 

.fttffiie(*tr  «tleg«nw*t  iu  %ni.   Bh   brab;  5/o.  brtó; 

Hung.  darabant^  Cro.  grabant,  caaf  iSr.\.  bfttb  s  icż- 
dziec;  Sr.  1.  mlwt  »  drab,  cf.  Ger.  tfgben,  cf.  Gr. 
»flf afftfy ,  Hebr.  ^Tł  kad ape  s  ins$ęui  )•      Onym  pieszym 


DRABANT    =    DRABINA. 


519 


ioTnierzom,  które  draby  zowiemy,  nie  ma  bydż  taka 
awawola  dawana ,  ii  pospolicie  żebrzą.  Modrz.Maz^\^^. 
Nie  odftąpiła  Romula  nigdy  Arai  iego ,  drabami  przez wa-^ 
na ,  która  mu  zawsze  pod  ręką  była.  Btas*  Num.  1,  133. 
eelerfis ).  Książe  Roman  w  tey  bitwie  za  proftego  draba 
labity.  StryiĄ,  309.  Caio  drab,  podkonnik  drudzy  mó- 
wią. Mącz,  Teraz  zginęli  oni  i  długiemi  mieczami ,  a 
naftali  hayducy  Węgierscy  z  kusemi  azablami.  Petr.  Pol* 
a,  188.  ob.  drabik).  Saiil  uczynił  Dawida  rotmiftrzem , 
nad  tysiącem  drabów*  1  Leop.  1  Reg.  i 8,  i3.  (mężów. 
5  Leop.).  1  Leop,  3  Mach.  i3,  a*  Drabi,  krzyżowni- 
ki  Jezusowe,  hit  SUmiln^Ć^U ,  ble  ^i\^m  \ttVi%\%UVi. 
W.  Pojl.  W.  3 10.  Are  Rabbi,  a  za  płotem  drkbi.  Rys. 
Ad.  1.  (Judaszowe  pozdrowienie)  -  $.  drab,  drągal,  basa« 
łyk,  chłop  tęgi  niezgrabny,  fin  (fti^tiger  jtert,  eUl  SBAISs 
erferl,  em^etl,  »ie  fin  6o(bAt  Nie  bylibyśmy  sobio 
dali  rady,  trzech  chłopów  byto;  iak  drabów.  Teat.  64, 
4i.  $•  biegus,  łapikura,  powsinoga,  hultay,  włóczęga, 
fin  ^erumUufer,  £gllbflre{(^ft*  Jeżeliby  chłop  iaki  byt 
biegunem,  drabem,  bez  osady  i  bez  własnego  swego  pa- 
na,, iuż  to  człek  podeyżrzany*  Haur.  SA,  344.  Drabu. 
Mon.  65,  io3.  $,  w  szachach:  ptechotnik,  pieszek, 
piechoU:  ilU  Sd^ac^f^Ute:  beriBgIier.  W  szachach  drab 
na  prod  chodzi,  ale  z  boku  kole,  A  iej^  w<syfteh  ikok 
na  pierwsze  pole.  J,  Kchan.  D^.  86.  DRABANT ,  a , 
m.  DRAB ANCIK ,  a ,  /n.  zdrbn. ,  rodzay  żołnioraa ,  no- 
szącego halabartę.  Wiod.  dragant*  harcerz,  halabartnik, 
iak  chodzili  przed-  konsulami  Rzymflciemi  z  siekierą* 
Dudz.  56.  ber  itrabanti  Vd.  trobant,  trabant,  Tarih, 
grabant ,  spreyodnik  ,  obftirarez ;  Cro.  drabant ,  grabant , 
czaf;  Bs^  barabanat;  Hung„  darabant;  Suec.  drabant; 
Jtal.  trabante;  Ptfr#.  derbaan  cf..G/-«  ^ff4ffrMv,  Ger.  ttgs 
ben,  Xtappr)9  Ross.  m'fiAOxpaHameA&,  m^BABMRKb, 
DOApf>J>H4a.  W  przód  idących  i  na.  zadzie  firzegących 
wielmożna  ozdoba,  w  okrąg  i  oboftronnie  ftoiących  dra- 
bantów  gotowość.  Smotr.  Lam.  33.  Musisz  ztąd  wyiść 
z  twemi  niezbożnemi  drabantami.  Birk.  Gł.  K.  ^8.  Dra- 
banci  ,  iazda  naypoważnieyaza ,  która  we  SzWecyi  i  u 
niektórych  książąt  Niemieckich  ta  gwardyą  nayprzedniey-** 
szą  by wa  poczytana*  Papr.  IV.  1,470.  -  %.  gatunek  tańca, 
fin  gemiifet  it«n5«  Tańczyli  Krakowiaka,  byczka,  sara- 
bandy,  drabanta.  T*at.  34,0.74.  DRABANCZY,  a, 
e ,  od  drabanta  ,  Srabantftt  s  *  La&a  drabancza*  Fal.  FI. 
49.  DRABARZ,  a,  m,  rodzay  wielbłądów.  Wiod.,,  dr 9^ 
medarius.Dudz».56.  ba6j!>tomebat ,  Dromedarz.  \  Leop^ 
^e#.  60,  6.,  Ross.  OAHorópOud/ Bep6AioAl3*  DRA- 
BIK, a,  m. ,  zdrbn.  rzecz,  drab ,  %  pieszek ,  eitt  (  (leincf  ) 
^uffliecbt*  Za  Władysława  Arabikowie  nasi  chadzali  ą 
oszczepy ,  a  miecz%  przy  boku  mieli  \  pawęzy  też  miewali ; 
ani  ich  iazda  lekka  iako  przełomita.  Biel.  Kr.  339.  -  Pro9^ 
Twarda  kość  drabiku.  Rys.  Ad.  66.  (cf.  dudku  nie  grab' 
siana;  cf.  nie  podeymuy  się  szaszku  legawego  pola). 
DRABINA,  y,  i.  DRABINKA,  i,  i.  zdrbn. ^  DRABKA^ 
i  ,  i.  zdrbn.  (  ob.  drab' ,  cf.  Ger.  łtf p^e ,  ftappen ,  Gr. 
rcantty  Poi.  drepcić  )  dwie  żerdzi  azczeblami  połączone, 
służące  miafto  wschodów,    bif  teitet.   Bh-  tit^Hf,   tl^s 

brićef;  5/o.  trbrlf;  Mor  jebr,  iebi  (cf.  żebro) 5  Sr,  1. 

te  bel ,  tiebl ;  Cm.  ftop ,  lujtra ;  Vd.  łotra ,  leitra  (  cf,  le« 
tra  ) ;  Sła.  et  Rg.  liftye ; '  Cro.  sztupalka ,  aztupalnicsa  , 
lisztra,  lóytr«i   JD/.  li^stta*,  Hung.' lejtoi^Ł  i   Bs,  jfBlojy 


Sao      DRAfiINtARZ    .    DRABOWAC. 

palir,  pilia;  Af .  ABcHBi^a ,  A'fica]HH^a,  x'fifceHKa  (cf» 
leźć);  Ec.  At^cmaiusa.  Żerdzi  a  drabiny  bywaią  gra- 
bowe, oaowe,  dębowej  szcseble  dębowe,  grabowe. 
Kluk.  RosL  3,  i'58.  Uyrsal  Jakob  we  inie  drabinę  Aoią- 
cą  na  ziemi , .  a  wierzch  iej  doljkaiąrj  aię  nieba  -,  anioły 
wAępuiące  i  achodzi^ce  po  niey.  Leop.  Gen.  28,  la.  Dra- 
bina z  podporą,  z  podlUwkiem.  C/z.  7 A.  btf  (ŚpUnnUU 
ttt  f  ^OpptlUlttt,  Równo  winien  i  wisieć  powinienky 
anadnte,  Ten  co  drabinę  trzyma,  iako  ten  co  kradnie. 
JIdin,  Ryt.'  5,  Sog.  Szwiec  a  drabiny,  będą  nowiny.  Rys. 
Ad,  64.  ( alodzf^yftwa  )«  Nayprędzey  się  od  drabiny  z?o- 
dziey  nawróci  do  pokuty.  Por.  Arg.  646.  (od  8zub'enicy, 
•911  ber  ®CiU^nUittX,  V»m  O^algen).  -  Drabina  plecio> 
na ,  Me  ®triffliiteC.  Z  ganku  drabinę  plecioną  spuszcza- 
ła J  po  niey  przyllęp  do  aiebie  dawała.  P.  Kchan.  OrL  1, 
12«).      5-  Drabiny  u   wozu  drabnego ,    06.  Drab',    Letra , 

Me  »Baden(eirerR ,  Me  Seitern  atn  2rtrfnoaqrn.  $.  Dra- 
bin* sienna  w  lUyni  nad  iłoben .  Mr  (Hanfe,  Me  ^Uttefs 
lefter.  Koryta  i  drabki  w  ftaience  dJa  cieląt  muszą  by«Iź 
BTzkie.  Switk.  Bud.  63.  -  J*.  Fig,  Wielka  natury  drabina. 
J^rzyb.  Miit,  169.    ilopniowanie ,    snowanie  się,    związek 

rzeczy  przyrodzonych ,  Me  gtopf  6tiifenleitf r  ber  9?atnr. 

X*  fn€fon.  drabina,  3  coi  ogromnego ,    olbrzymiego ,    nie- 

agrabnego,    i^iftdi  tXn%^vnH ,    f»icfenmtól9c<,    llnges 

f(bltfd^te^>  cf.  dtugoląg,  dyląg,  dryblas,  dryi;ant).  Ta- 
ka drabina,  takie  koniofko  rosłe.  Alb,  n.  W  i3.  Takie 
konie  przeroate,  dryblaay ,  drabiny,  zowiemy  z  urągo- 
wiikiem  bucefałami.  ib.  i4.  Z  drugiego  chłopa  będzie 
okrutna  drabina,  Porfiryonów  równia  w  wysokości,  a 
w  sercu  niemasz  sa  fenik  dzielności.  Mon.  71,  545.  Boh. 
folobnaf.  DRABINIARZ,  a,  m.  rerambyx  scalaris , 
chrząsrcz,  na  którego  pokrywach  kresa  ieft,  na  kształt 
półdrabiny.  ITluĄ.  Zw.  4,  58.  bft  fBogetibOCf  fi  fet.  DRA- 
BINIASTY, DRABNY,  a,  e,  z  drabiami .  z  letrami , 
teitef--.  Wóz  doftatkowy,  cary  to  drabińiafły,  czy  wa- 
aągowy.  Jak.  Art.  5,  sgS.  Wozy  drabiniafte  z  deszczka- 
tti.  Oojł.  Bk.  ]36.  Chłopi  na  drabnych  wozaah  maią 
chrofty  wozić,  iako  siano  abo  iyto  wożą.  Goft.  Ek.  aS, 
Snopy  noszą  do  drabnego  wozu ,  J  głodny  z  nim  wnet 
^icz  do  Rodoł  iedzie.  Miajk,  Ryt.  a,  169.  Miia  poboie- 
wi(ko,  gdzie  na  wozy  drabne  walą  trupy.  Pot.  Arg.  5o4, 
Dżiateczkt  same  wozami  drabnemi  wożone  były  do  Lwo- 
wa^  Birk.  Chm.  B,  5. 
•    DR\B0WAC  intranf.  ndĄ,^   kłusać,    truchtować,    podług 

.   NifiA.  rriibeit,  ben  Zrabb  gebett,  ben  £rabb  teiten;  Sr.  a. 

trobowafcb*  Konia  uczą  kłósać  i  drabować  a  potym  z 
prędkością  u  wracać.  Cresc.  683.  Drabować  koniem  albo 
na  koniu.  7>.  Drab,  który  z  szefełinem  przy  panu  dra- 
bule.  Mącz,      J".  transit,    drabować   konia,    uieidżać  go 

truchtem ,  ffn  ^ferb  { twbenb )  einrelten.    Obieźdźaiący , 

gdy  pocayna  konia  drabować,  aby  uzdę  krótko  trzy- 
mał, iiby  koń  szyię  krzywił.  Cresc.  523.  Trzeba 
drabować  iśrzebca  po  ziemi  oraney  inieoraney,  aby  afę 
nauczył  nog  równo  podnosić.  Cresc.  5 aa.  Ćwicząc 
źrzebca ,  kazać  ua  ii im  jeździć  wolno  po  roli ,  a  dra- 
-  bować  go  przez  zagony,  tam  i  sam  obracaiąc.  ib.  Trze- 
ba czcRo  konika  drabować  po  tey  drodze,  gdzie  ma  w 
sawód  bie^ć.  W.  Pojl.  W.  3,  475.  Kto  chce  konia  w 
cawód  puszczać,  pierw^y  gO' drabuie  na  onym  mie'yscu. 
ih,  Sq5.     $•  Drabować,  przetraąsaćj  roztrząsać ,   rozbie- 


DRABSKI    -    DR\G. 

rać ,  nnt^rfn(brn.  Sprawy  w  niiszym  sądzie  me  ^bo- 
wane.  Vol.  Leg.  6,  48 1.  Sprawy  iuź  io  prinu  infiantia' 
drabowane.  ib.  43 1.  Drabniąc  woienne  rynsztunki,  Przy- 
padkiem  natrafiłem  na  torbę  wędzunki.  Zabł.  AmJ.  5o. 
Patron  nie  przyimuie ,  bo  dokumenta  drabuie.  Zab.  i3, 
57.  (szpera,  gmerze  w  nich,  ef  ^itiUtl  batlB  beittlR.  ob, 
przedrabować  ].  {.czesać,  fjmmen,  bfd^Htt.  Już  Po- 
lifemie  kudły  grabiami  drabuiesz,  Jui  kosaiiatą  obźyitts 
sierpem  krzywym  brodę.  Zebr.  Ow.  5%o.  pectis).  fig. 
drabować  kogo,    nicować  go,     einett   (et^eltt;    i(n  bVT(t 

bte  J^f (bel  sleben ,  ibn  bntd)aiebeit* 

DRABSKI,  a,  ie,  od  draba,  piechury,  piechotny,.  faj: 
fne(bt^s,  %nivtlHi.  Seladin  hetman  ieszcze  M  u 
placu  zmiele ,  Nie  dbaiąc  nic  na  działa ,  ni  drabikie  pi- 
szczele. Stryii.  739.  Drabika  słuibę  służyć,  merere pe- 
dibus,  Mącz,  Hetman  drabiki,  Budn,  Jer,  53,  13.  {not. 
abo  iołnieriki. ). 

DRACHMA  ob.  Dragma. 

DRA^CY  o*.  Drzeć.     DRACZ,  a,  w.,    zdzieraca ,  łnpilkó- 

ra,  ein  flUduber,  6<binber;  Sr.  a.  btfj;  Rh.  ^rać.  dua- 

CZA,  y,  i.,  zdzieranie,  zdzierftwo ,  tK^nbetep,  64ń' 
betep,  (Haub.  Niech  się'  ten  wilk  urzędnik  tą  dracią 
ycspomoie.  jSim,  Siei.  10 1.  Mni^y  iatoraa  oyca  dnra 
zebrała,  nii  teras  ayn  iego  praez  zoiłoić  aobie  ikarbi. 
Jabł.  Teh  ii  o. 
DR A^G ,  n ,  m.  (  Drąiet  zdrbn.  qu.  v, )  ,  pręt  gmby  twdj 
przydłuiszy,  z  drzewa  lub  ielaza,-  do  utrzymania  łub 
podnoszenia  cSęi^arów.  Rog,  ^oS,  a,  83.    Me  StMI^er  ^^ 

SBanm,  ^t\tUmi,  bte  i5»ebe(langr ;  Bh.  biMo,  Wbrkt, 
natett;  <łi>alef,  rnmf<((;  ^/oi'.  btwr,   %t\\^\  yinJ.  dróg,' 

ranta,  shtanga,  prekla,  poriralu,  Tsdigauka,  ak,  dremli 
monga,    brune,    tromba;     Crn,  kij,    drog^   //f.  dorongł 

92ieberf4(bf-  bragge,  Angi.  draga  {Cm.  et  Vd,  ótb- 

gam,  dręgaih,  dregniti,  dregati  s  r/-ii</«re,  tundert,  cC 
dragnąć);  Cro.  drug ,  satanga,  oachek }  J)ł,  pritka;  Bg. 
potuga;  Bs.  polugga,  ljenka«  linka,  chiufkia,  priUii 
motka;  Sr,  i.  fe<b9ti  Sr.  a.  f»Obb  i  R^-  4póra,  ACoTAy 
puHarb,  pu^aHceal),  cmi^rb,  ocAónb,  ocaobbhi, 
no/A^Mh ,  nómHH ;  Eccl.  woctnb  ,  inecmb ,  KtpAł" 
Drągi  u  poiazdów  n  karet,  bie  5tnt{(benWn»e.  ^ot$, 
ACóTu,  Drągi  do  karet,  kolaack,  bywaią  brzoftoae, 
iesionowe.  ITluĄ,  Rosi.  a,  i58.  -  Dtą^  do  zawafcia  dro- 
.  gł,  kobylice,  rogatki,  btt  6<bl«ab<mm,  e^athiUMf 
ber  ^ttttl.  Drągiem  to  zową,  kędy  port  zawarto,  Pod 
*Gdańfto  przyfięp  awo wolny  zaparto ,  Przeto  ty  cickaji 
aź  ci  drąg  odwiodą.  ITlon.  FL  G,  3,  *.    -     *Drąg,  pręt, 

lafka,  kiy,  ein  6ro(f ,  rinCtab,  Hn  eteifen.   i*k  ow 

Jakób  za  Jordan ,  przeszedł  Wiafę  z  drągiem ,    A  powró- 
cił z  ładownych   wozów  długim   ciągiem.    Zab.  16,  lay* 
Nar.     S*   Mechan.    Drąg  drewniany    albo   ielazny  do 
podniesienia  cięiaru.    Os.  Fiz.    io3.    bet  i^ebebaniH/  tft 
jjebef.      Drąg,    pręt  niegiętki  iakidykołwiek  poftaci,  tak 
'    uilatkowany  ir  iednym  z  swoich  punktów,   iiby  nie  laó^ 
powziąć  innego  ruchu,  tylko  ruch  kofowrotny,  t  i.  spo- 
sobny do  obracania  się  około  punktu,    który  się  naaya* 
punktem  podpory.  JaJk.  Mat.  4,  a5o.     Trzy  gatunki  drą- 
gów ,    podług  trzech  róinych  piołóie6 ,   iakie  rooie  aiic* 
siła   względem  ruchadła  i   odporu,  ib.  4,  a55.     Drąg  ul- 
^ywaiący,  który  przy 'dźwiganiu,  siły  diwi^aiąceniu  przy- 
czynia a  cięiara.  uipnićysaa.     Drąg  uciąiaiący,   ktoxy, 


bRJ^GAŁ    -    DRAOANT. 


DRĄ^GARZ     -     DRAPAĆ. 


Sal 


gdy    go  diwigaiącj  używa,    ci^iko^ci    prsyczynia.    SoL  -  o  ad^.^  pełen  drągów,   kiińw,    prętów,   ooS  SUugeil* 

Arch,  bo,    Sr«9((ebel,    2>ri](t^ebe|.      Drąg,  maiący  pod-  Kr/,  drogaft,  rantaft,   shtangaft. 

fiawek  w  samym  ^rsodku ,  a  ciężary   równe   na   końcach,  DRAGMA,  DRACHMA,    y,  i.  >    t  Gi^rk.  ósma  część  un- 

ieft  wagą.  ió,  5o.  £c.  npeB^'cu,  o'fechi  hau  KopoMbirvo  cyi ,    ćwier(5  fota.    Cn>  1  h.  fitit*  Dtad^tlt^-      Uncya  ma   8 

y  sI^cobI).     $.  .Stoi  iak  drąg,  nierurhawy,  to\t  cftl  Jl(o(/  drachm.  A>/i/».  5,  a35.  Dragma,  trzy  ikroputy.  Spic»,iLk\, 

mtbtl^OlfeK,  f(eif.     Już  cWop  wielki  iak  drąg ,    a  czterech  DUAGMOWY,     DRACHMOWY,     a,    e,    od    dragmy, 

nu  smystów  nie  doftaie.    Boh.  Kom.   i,    107.  -     Drąg,  2)t(ld)ttten  s* 

basałyk,  grundal,  borya,  drągal,  ein  nilbebolfnet  %hipt\,  7  DRAGNIE.     J  la  Bellonę  rzucam  na  ftronę;    Tym  czasem 

ein   ^(0(.    A'.  OCAóob ,    ocAonHHa.      On  iak  drąg  nie-  dragnie  O  Ruiki^y  Jagnie  Chcę  naciągnąć  ftrony.  KochoWk 


2grabny«  7ca/.  56,  c.  43.  Panienkę  tak  piękną  ma  po- 
siadać drąg  iaki  nieigrabny.  ib,  55,  €3.  *i$.  Na  drągu 
siedzieć  (  o^.  drążkowa  senatorka).  Zona  wziąwszy  fla- 
tut  rachuie,  daleko  tam  pan  ley  siedzi  od  króla  Na  drą- 
gu, iak  rarog»  OpaL  sat.  39*     DKA^GAL,  a,  m. ,  basa- 


i53.  Dadż  Hary  musi  Pokóy  Jagusi;  Lecz  niech  odno- 
szę Odpowiedź  proszę,  WzgardaJ  z  którey  miary,  Jża 
nie  draguie  Przy  mlodey  Jagnie  Kiedy  siędzie  flary.  ib. 
173.  (cf.  Crn.  et  Vcł,  dreguiti,  dregati ,  dręgam,  dró- 
gam  s  pchYiąć ,  trącić  )  cf.  drąg ,  cf.  Drgnąć ,  drgać. 


fyk,    grundal,    borys,    nieokrzesaniec,    eitt    ttngefd)t(ft(t    DRAGON  o^.  Dragan. 

Xi\Vt\,    ńn  ^l0(*    Crn.  bivolina).     Popiel  wtóry,  pieó    DRĄGOWY,  a,  o,  drąiny,  od  drąga,  Statigeil::,  fBaWtttt, 


a  drągal  wtasny,  Krom.  45.  Jlipes  caudes^ue).  Mąż 
inóy  z  piórwszćy  żony  ma  wielkiego  drągala  syna.  Teat, 
56.  e.  39/ «r  3o,  33. 

Pochodź:  Dr  agar M^  drągowy  ^  drąiek ,  drąikowy  ^  drą- 
inibf  drąiny. 


SpuM  s  •  Drągowe  Subji.  ptata  od  drąga ,  to  ielt ,  od 
rogatek,  6d^(agde([)/  fór  ben  ^lagbanm*  Myto,  drą- 
gowe nazwane,  na  ftarol^ów  JJrzfikich  płacone  bydi  ma. 
VoL  Leg.  7,  163.  $.  na  drągi  zdatny,  }«  SUngen  taugs 
lid^.   7>.     Sosna  drągowa. 


DRAGAN,    DRAGON,    a,    m. ,    żoTniers  pieszą  i    konną   DRAKA,  i,  ż.,  dracza ,  darcie  się ,    bitwa,   porywanie  się 


sTużbę  odprawuiący,  bet  ©WgOBf r ;  BA.  bragon,  bta- 
gatttlV  Sr.  ].  br«gOnat,  pr Sbne  l^efc^f ;  Cm.  dragónar;  Vd. 
dragonar,  tragonar;  Sla.  dragun,  Cro.  grabant,  baraha- 
«at ;  iU.  4ParyHb;  Go//,  dragon  ;  J/a/,  dragon e).  Te- 
ras co  kurta,  todoioman*,  co  chfop,  to  dragan.  Duor. 
H.      Dragan  profty  więcóy  zachowuie  w   słowach   przy- 


na  drugiego ,  ba^  i^erumrei^f II ,  bie  (Hanferr^;   Sc^lJgea 

cep.  Rs*  ApaKa.  Gdybyśmy  się  potkali ,  nie  moglibyśmy 
wytrwać  bez  krwi  i  draki.  Fot,  Arg.  748.  Ztąd  te  niekon- 
tentece,  fkargi  i  niesmaki  A  potym  rebellic  i  żałosne  draki. 
ib,  331.  DRAK, />/i/r.  DRAKI,  DRACZKI,=  Koty  oftroza- 
ciosane,  z  których  płot  robią.    Wolfi.  fpi(ige  ^aunpfli(fe. 


Doynoćci,    niżeli    te   panięta  z  wielkiego  świata.    Teat.    DRAMA,  'DRAMMA ,  y,  z.  et-  atu,  m, ,  z  Greek,  zna* 


19,  c.  59,      Dragan,     przerosły,    drabina »     e{n     gtofet 

3Krnf(l^ ,  tin  Sragoner ;  także  o  kobieuch ,  aud^  voii  fffieU 

Ibfttt.  Baba  dragan.  Teat.  33,  8.  Nayłatwióy  będzie 
doftać  innóy  służebnicy,  Proszęć  odegnać  tego  drsgana 
"W  spódnicy.  Trfb.  S.  M.  36.  $.  Do  ftu  draganów ,  do 
fiu  kaduków ,  |um  i^enfet*  Ale  pókiż  ia  do  ftu  dragonów 
mam  milczeć !  7>ar.  34,  6.  G.  3.  f,  Hift^  Nat.  brudny 
dragan ,  tringa  iittorea ,  gatunek  kulików.    KluĄ.  Zw.   3, 

Si 5.  Me  Sremornrllf,  €ee(er4e^  eine  %xt  SAh%  dra- 

GAN£K,  nka,  #n. ,  ptak«  z  gatunku  kulików,  tringa 
pusUła.  Kluk  Zw.  3,  3i5.  bft  gtaue  9,ih\i-  S'  Botan. 
^racunculus,  tet  StUgnil,  ziele.  Łiid.  H.  N,  39*  Kluk 
Sosl.  1,319.  er  3»  317.  DRaGANIA,  DRAGONIA, 
ii,  i.  zbiorów^  dragani,  bie  Z)rag0ttet.  Slat^.  draguni ). 
Żołnierze  uraieiący  musztrę  pieszą  i  konną ,    aby  mogli 


czy  w  powszechności  sztukę  teatralną.    Kras.  Zb.  1,  344. 

ba0  Stania,  M  6(6aufpie(*  ^a.  imf^ta,  Sr.  i.  piifuUi 

tarfPa  l^ra;  Vd.  ozhitNU  jigranje ,  goderflca  ikasB  ,  (kas- 
nutje ,  nagledalu  ,  presha ;  Cro.  peldokaza  ,  peldoigra ; 
R*.  3p'feAH]Be.  *Orarama,  dzieło  każde  do  udawania 
teatralnego  przysposobione ;  tego  są  dwa  gatunki :  tra  • 
giedya  i  komedya.  Teat.  34,  9.  Czrtr.  Trajedye  i  ko- 
medye  zamykaią  się  pod  ogólnym  ^azwi(kiem  dramatu. 
Gol.  Wym.  4o3.  DRAMATYCZNY  ,  *DRAMMATYCZ- 
NY,  a,  e,  -  U  adv.y  od  dramatu,  bramatifc^.  Cro,  pel- 
dokazni).  *Dramma tyczne  poema.  Teat.  34,  9.  Czrtr, 
DRAMATYKA,  i,  z.,  nauka  dramatyczna,  nauka  o  dra- 
mie, bie  Sramatnrgie.  Dzii  dramatyka  rośnie;  śpię- 
szem  na  nię  radzi,  Ale  ta,  co  do  śmiechu,  nie  do  tez 
prowadzi*  Dmoch.  Szt.  R'.  5 o. 


bydż  utyci  i  pieszo  i  konno.    Papr.  W,  1,  470.     Chmiel.   DRAŃ,  i,  i.  DRANICA,    y,  i.,  zbiór,  deika  darta,  szczę- 


ty 84.  Dragonia  na  placu  równym  spotyka  się  konno  v 
na  cieśninie  zaś  iedna  część  zsiada  z  koni.  Jak.  Art.  3, 
457.  DRAGANISKO,  a,  n.  nagann.  podły  niezgrabny 
dragan,  fftt  f(t(e((ter,  nngffd^itftet  iDiagOnet.  Zbiory 
iego  draganilko  podłe  a  insza  kuchenna  gawiedż  rozszar- 
ple.  Psalmod,  56.  DRAGANSKl,  DRAGONSKI,  a, 
ie,  oddraganii;   !DragOnrr  s  •   Rs.  AparyHCKiH.     Zaciąg 


pana,  eio  Hun  gefpattene^  Scet  {ob»  Drzeć;  Rs.  ApaHk 
łaty  dachowe:  rozszarpane,  rozdarte  papiery;  ApAMHQa 
mała  łata  dachowa ;  4pj(HHHa  ufomek ;  BĄ.  htMict  rap- 
tura),  Boh,  bt<icft^,  Sr,  i.  f(iUpi»  Drań  piec  okrywaią- 
ca  zwykła  od  wielkiego  ognia  w  hucie  zatlewać.  Torz. 
Szh.  i5.  Dranice  do  pokrycia  dachów  bywai^  sosnowe. 
Kluk  Ross,  3,  159.  cf.  gont). 


pieszy,  dragońiki,  raytariki.   Vol,  Leg.  4,  680.     Coż  to,   DRAPAĆ,  DRAPIC,  -  ał,    drapie,    drapię,  *drapam ,    cz. 


nie  macie  sposobu  dragan iki ego  ?  kolbą  go  tam  który! 
Teat.  33,  b.  76. 
DRAG  ANT,  u,  m, ,  ziele,  Koełowe  ciernie.  Syr.  677. 
^OiffborR/  Kragant  Cm,  drógónt.  $.  Koziego  ciernia 
kley,  sok,  tragant.  Cn.  Th.  ajlragalus  tragacantha. 
Linn.  tragMgant.  .Syr.  677 -7S.  btt  3;tag«nt,  H^  Suiomi 

be#  SBo(f<b9ni^. 

Da\GAJiZ  ob.  drążnik,   tragarz.      *DRA^GASTY,   a,   e, 
Tom  /. 


ndk. ,  drapnąć  idnt.    ( dijl,  drapnąć  niiitk  )  ,    zdrapać  dk. , 
paznogciami  szarpać,  ikrobać,  (mit  ben  9^dge(n)  (fa^eit , 

Bh.  htapati,  bxav\,  btipatti,  ibi^ipt^^,  ibrlmti,  brbati, 

brbaioati  %   sio.   bthati ,    bripn ;    Cro.  drapati ,    draplyem , 
harim,    menem,    chessem ;    Dl.   drapin ;    Sr.  i»   bfapaC}/ 

bt^tpnuci,  brapam,  brapu;  Sr.  3.  btapafct^  {Sr,  i.  brapa, 

Sr.   3.   btdpCltoa  świerzb);    Crn.  drapfti ,    dr4pem ,     der- 
parsam,   praikam,   prashaeaii   prashneti,  derguiti,    der- 

66 


'5is        DRAPACZ    .    DRAPANINA« 

lnem ,  derglSLm  ',  Yd,  praikaŁi ,  ribati ,  ftrnshiti ,  Sla9* 
ftrugiti ,  ctetati ;  Ross*  uiptOMymfi ,  ({apanamk ,  ijt- 
OHyoift,  uanamk  (cf.  G«/-.  becb^  cf.  Gr.  ó^unrot,  S^inat^ 
^qvnrti\  H%br.  ^iw  ta&apr  dUcerpsit).  Kto  zty,  dra- 
pie i  parlka.  Xluk*  Zw,  i,  116.  Jakby  drapaf  po  srrcu. 
C/l.  Th^  23o.  prsykro.  -     Drapać,  ikrobać,   trzeć,    śoie- 

rać  mocno,  fi^ra|^eti,  ftarf  tetben,  frotiren.    Drapię  się 

albo  kogo  w  laini ,  diftringo.  <7ra.  T/i.  -  Drapać  gtowę. 
Erax.  Dw,  a.  flcrobać,  im  *Opfe  (ra|eH.  Miał  niedźwie- 
dzia chowanego;  gdy  drapnąf  we  drzwi,   byf  puszczon  do 

niego.  Stryik.  Gon.  R.  2.  wenit  et  an  bit  Zt^ńte  (caQte. 

Drapie  się  ,  choć  go  nie  iwier:;bi.  Cn.  Ad.  333.  Drapią- 
cy, »iegiadki,  szordki ,  ftafienb ,  uićit  flUtt-  Bh.  bras 

ptotOÓ*  Lepiey  bydź  pięknym  drzewkiem ,  niźli  onym 
drapiącym  głogiem.  iVeresz,  RegL  99.  -  Drapać  kogo , 
•zarpać  i  tam  i  »am ,  rozszarpywać ,  targać ,  tei^en  /  JCt» 
cen  /  }<l1lfftl-  Bs.  darpitse ,  drripitse  cf.  lat.  diripio).  Dra- 
paią  ftado  odbieźate  wilcy,  gdzie  czuią  pafterze  niedbałe. 
Groch.  W.  559.  Połowcy  Polflcę  drapili,  tym  się  iywili. 
Stryik.  Gon.  N.  3.  Zły  dach ,  gdy  go  popadnie ,  drapa  go 
a  piany  toczy.  Seil.  Mar,  9.  §,  Drapać  się  dokąd,  prze- 
dzierać aię»  wzdrapywać  się,  f!(^  mit  9XA(e  (^tnanf.ats 
beitfn*  Ross.  Kapa6Kaniftcx ,  BCRapa6Ka(n&ctf .  Cói  to 
'  tam  do  drzwi  się  drapie.  Teat.  i4,  d.  la.  Drapać  aię 
na  gdry  bardzo  przykre.  Mon,  71,  116.  Przyidzie  się 
po  (kałach  tych  tu  drapać ,  lada  umykaiących  wiązów  się 
chwytaiąc.  Tward.  }Nt.  73.  Jdimyi  lewą,  drapmy  się 
przez  chródy.  Mcfn.  65,  aSo.  Utyka  w  rysach  opoki 
dziryd;  po  tey  słabły  zaporze,  drapie  się  w  górę.  Stos. 
Num.  i|  170.  Drapałem  się,  to  nogami,  to  rękami; 
przez  (losy  grnzów  i  kamieni,  cisnąłem  się  chyłkiem.  Ojf. 
Str.  3.  *J.  Drapać  ob.  Drapnąć.  DRAPACZ,  a ,  wi. , 
drapieżca,  drapieżnik,  zdzierca,  bft  CrptefTet,  ^ńj\Vihtt, 
Kdnbet  [,Bh.  MclI  fricator).  Tych  to  dra  pa  czó  w,  co 
1  ludzkiey  biady  We  krwi  warzone  czynią  biesiady.  Zab. 
9,  345.  Zabł,  Drapacz,  drapieżca,  łapacz,  uwódnik ; 
unosicie},  rapfor.  Mącz,  -  Drapacz,  zły  fkrzypek.  X,  Kam. 
rzępolą,  fin  ©(ftwpet,  Wt&iUt  %XMtt.  S-  P^JT-  oszarpaniec, 
odartus ,  fin  %i^txW^neX,  ^^elnmptet.  Słuchay  drapaczu, 
Ttat.  43,  <?.  6,  -  JT.  Botan.  drapacz,  ąnicus,  rodzay  ro- 
ślinny. XiuĄ  Dyk.  I,  139.  jtra^fraut      Drapacz  łąkowy, 

cnicus  o^eraceus.  Linn.  haS  gemeitte  5tra^frattt,    SBie* 

fenbl(lel,  SBlefenfolJf.  Jwn</z.  399.  Wpki  erisitałes,  ro- 
inie  w  Grodzleńfkim.  Ib,  DRAPACZKA,  i ,  i. ,  ła- 
ziebne  naczynie  do^chędożenia  ciała ,  Włod.  -  Cn.  Th.  bff 
fBftb^f^tape  r<^f.  ścierka,  winnik,botloch).  UżjTtTali  Rzymia- 
nie w  łaźniach  ikrobaczek  czyli  drapaczek,.  na  kształt  grzebła, 
któremi  upoconych  ikrobano.  Pilch.  Sen.  łijl,  4,  196. 
j.  Drapaczka,  cudzidło,  grzebło,    azropa,    ber  ®ttiegel. 

2).  foln.  Ser  457.    Sr.  %.  fd^rofa,  fonfFe  brapabmo, 

btaptlbliCłtO.  DRAPAKA  dadi,  drapnąć,  uciekać,  pierz- 
chnąć, prysnąć,  aniteifen,  fRń^av^  nĄmen.  Rs.  Aaai& 

niMry.  Lu4zie  Wypadaią ,  Łapać  pomagaią ,  Móy  koń 
iak  da  drapaka,  Wierzgnął  nogą  chłopaka^  Teat.  5i,  38. 
Pat  drapaka ,  iak  tylko  nogi  koniowi  ftarczyły.  O/f.  Str, 
9,  spłoszył  ten  szeleft  pierzchliwą  gromadę;  iaki  tiaki , 
gdzie  mógł,  dawaT  drapaka.  Ojf.  Bay.  1.  DRAPANIE, 
ob.  Drapać.      pRAPANINA,    y,    i.,    tupiezŁwo ,    dra- 

pieztwo,  zdzierilwo,  Otaub;  Gd^ittbefe^f  yiacferep;  Bh. 

^tbAttlntff  ftotdb.  Włodzimierz,  w  dzierżawach  Kazimie- 
j%Ai  X  tptroftwen^  ?W^  ^ocnjniyf%zy  oikod^  niemate|  ia- 


•DRAPCA     -    DRAPIEZYNA. 

fowaf  potym  t«go ;    i  acz  Kazimierza  tą  drapaniną  sobie 

rozgniewał,    iednak  iechał  do  niego.    Biel.  Kr.  io4.    {. 

'Drapaniną,    potrawa,    bigos,    siekanka.    Wlod.    Cn.  Th, 

gebacTW  ?Ulf*,   Oall.  hachć.    ♦DRAPCA,  y.  w.,  nntr. 

pr^  Drapieżca,  ber  ą)Utfer,  ^(ikiibcrer,  ©Ąinber.   Uwia 

ta  bania  wina  drapcy  Spartaka.  Hor.  a,  a  08.  Nar.  Spor* 
tacum.  vagant€m.      DRAPICHRUST,  a,  m.,   włócsęgi, 

powsinoga,  fin  6rrau<bbicb,  ^ermntreiber.    Ten  dra- 

pichi^uft  nie  wart,  żebym  z  nim  mówił.  Teat.  17,  120. 
Byłabym  żoną  iedncgo  drapichruAy,  czy  um.  firselca? 
pięknegoibym  męża  miała!  ib,  61,  c.  27.  DRAPIĘ  ob. 
Drapać.  DRAPIEZ  ,  drapież,  y,  i.  ,\  drapanie,  drapieztwo, 

drapież,  bet  9taub^  ba^  SKaubcit,   bie  Oianberep;  to,  co 

wydarto  komu  lub  zdarto  z  uiego,  bn^  &^Xiuiu,  Ul 
CRaub.  Jaftrząb  drapieżą  żyiący.  Otw.  Ow^  445.  DRA- 
PIEICA,  y,.m.  DRAPIEŻNIK,  a,  w.,  drapacz,  drap- 
ca ,  zdzierca ,  porywacz ,  łupieżca  ,  ber  Srpreifet ,  6<^ 
ber;  ffHiVAn,  yiacTer*  Dobra,  których  drapieżca  diia- 
tek  odumiera  ...  Weresz.  Regi.  94.  Na  swoia  roiboy- 
niki  i  drapieżcę  uarzekaią.  SA.  Dz.  85 1.  w  rodź.  ieifi. 
DliAPlEZMICA,    y,    i.,    zdzieraczka,    porywaczka,  łu- 

picieika,  bie  9iiiubermn,  6<binbrrittn^  i^IacTcrinn,  fps- 

tiatrix.  Mącz.  -  j.  Poet.  Myth.  Drapieżnic  było  trzy,  Aeilo, 
Ocipite  i  Celono,  córki  Neptuna  i  ziemi.  Otw.  Ov.  64i. 
Harpie,  bie  ^arpUen.  DRAPIEZLIWOSC,  DRAPIE- 
ŻNOŚĆ, ści,  i.,  chciwość  drapieży,  ble  OUoifUtt' 
Wypadły  tygrzyce  z  swą  drapież  no  :^  ci  ą  szkaradną.  Chrośi. 
Ow.  i34.  DRAPIEZLIWY,  DRAPIEŻNY,  DRAPNY, 
a,  e,    -  Łeadv.,   chciwy  drapieży,    raubf&cbtlg,   fWfs 

rlf^,  fKoubs*  Bh.  brao^;  Sr.  1.  tprbate^  brepacjnci  A'* 

xHigHiiiii,  3B%goxTifQHhivi.  DrapieżHwy  sęp.  falii> 
Dis.  U,  Drapna  psica.  Chodk.  Koji.  18.  Zwierząt  ssą- 
cych trzeci  rząd  zawiera  drapieine ,  ferae.  -Zool,  382. 
Otoubtbiere.  Ptak  drapieżny,  tln  dlAubOOgel,  Cro..(ka- 
nyecz;    Vd.  ropna  tiza,   srakollza.      jT-  passiy.  drapieią 

doftany,  wydarty,  ^nfammen  geraubt,  erbeutci.  Tata- 

rowie  z  Mińikiego  powiatu  drapieżny  plon  zabienH* 
Krom.  780.  praedas).  Rozpufta  i  zbytek  z  onej  drt- 
pieżney  korzyści  i  obłowu,  wszyftko  iuż  wytrawiły- 
Pilch.  Sali.  52.  DRAPIEZTWO,  DRAPIESTWO,  i, 
71.,    zdzierftwo,     drapież,     wydsieranie,    9lailbete|/  9b 

preffung,  Scbinbere^,  ^tAnberep*    Kradzież  częihu  mif- 

dzy  ludźmi,  niż  drapieztwo  albo  wydarcie  prsez  gwatt 
Karnk.  Kat.  35 1.  Poddanym  pobory  opuszczał,  dra- 
pieztwo urzędników  potępiaiąa  Sk.  Dz.  457.  Toź  samo 
drapieztwo,  co  w  Litwie  tak  wydziwiało,  ogarnęło ,ge- 
neralność  koronną ,  aby  brali  opłaty.  UJi.  Konji.  a,  a«0' 
DRAPIEZYC  cz.  ndk.t  rabować,  plundrować,  ta«>r>f 
pliłnbern.  Widzisz  tuż  niedaleko  wilka,  ioż  mato  oie 
pod  oczyma  twemi  drapieżącego  (Udko.  Rej  Zw.  186. 
(szarpiącego,  rozszarpy walącego ,  ^etteiftU,  jerffflfd&w)' 
Dumicyau  dobra  poddanych  swych ,  żywych  i  umarłych, 
drapieżył.  Kosz.  Lor.  84,  ^.  Miaflo  obrony  drapiciyli » 
zbiiali.  Biel.  Stir.  i32.  Stryik.  Gon.  P,  3.  Prussowie 
Grodek  zamek  oprawili  i  osadzili ,  aby  ztomtąd  drapieiyii 
w  Polszczę.  Biel.  Kr.  56.  Rozl)óyni€y,  spali wssy  SłłW- 
kow  ,  drapieżyli  w  WieluóOiiey  ziemi.  ib.  36ł.  Spikni^ 
nia  niezbożników  urapieżyły  mię.  Budn.  Pt*  ii9»^*' 
(złupili  mię.  Bibl.  Gd.).  DRAPIEZYNA,  y,  i.,  ^- 
panina,  drapieRwo ,  {upieRwo ,  zdzierftwo,  f>I<Mfeff|/ 
6(^inberep,   (Hauberey.      Jakowe  lupieftwo,    obciąiauti 


DBAPNY    ^    DRĄŻEK. 

ciynlą  aobie  ludzie ,   trucfno  i  wymówić ;    bo  prawie  iu7 
fak    na    tę   lichru.ininc    a    drapfeźynę   na  porząd   wszyscy 
ticlali  się,   ii^e  r«d*ti  z  drugiego  drapieźy.   GU.  Pofi,  3o. 
DRAPNA^C  niiuk.   idnt.y    *drapa^  n^i. ,    uciekną^,    pry- 
•nąd,  drapaka  dadi,   pierzchnąć,  fRel^aU^  tid^metl ,    au^» 
fft§etl;  entflie(fn.  cf.  Gr,  icantreuety.       Namawiał   6  lu- 
dzi  z  kompanii   awoiey  i*  cbciat  z   niemi  clrapną^.   Teat, 
4,  b»  79-     Drapniymy  tu  przed  nien)i.   Teat,  3,  83.    Ach 
drapnę  ztąd.    ió<  63,  c.  68.  et  34,  87.     Kleant  zollał  ra- 
jłiony,   a  Damon  drapnąf*    Teat.   3o,    6,   5.     $.    Drapną<5 
dokąd,    spieszno  lecieć,    loofeln   tiUu    ( cf.  Ger,   trabeu  )• 
Weź  konie,   a  drapnąwszy  co  tchu  do  WarszAwy,    Przy- 
woź  nam   te  uciechy,    rozkosz   i    zabawy.    Zabł*  Fit,  49. 
Jutro  pocztą  do  Warszawy  drapnie.    Teat.  9,  3i.      Prze- 
klęty ten  szknpa ,  iak  drapa ,  tak  drapa.    ib,  5i,  38.    (iak 
leci  tak  leci ).     S-   oct.    drapnąt*  oó.  Drapać.     DRAPNY 
#ó.  Drapieżny.   -      NB.    Pochodź,    nadrapać y    odrapać^ 
odrapaniec  y  podrapany  prttiirapnć y  rozdrapać y    udrą- 
pacy  wydrapaćy  wzdrapać y  zadrapać  y  zdrapać. 
•DRAPORATY,  a,  e,    Grosze  Krakowfkie  draporate  •  li- 
terami* Ooft,  Gor.  a. 
DR  APSIC  ob,  Drcpsić. 
DUASNA^C   ex.  idnr,,     zdrasnąć,    zadrasnąć  dA^y    fkdrę  na 

ciele  przedrapać,  btf  Cbftjaut  aufticeit,  5nrd)tł$eii,  firefs 

feil;  AbftrcifeR.  lis.  isap.iiiHym£,  uapauamB.  Swymi 
nie  drasną!  go  grotem.  Otw,  Ow,  473.  Drażnienie,  zdra- 
^nienie,  zadraśnienie,  uraz,  efn  Ćtreff;  fftt  9ltf ,  ftlie 
GtreiftPUnbr.  Ross.  ^agauinnsL*     S' fg-  obrazić,    urazić, 

9frU(en ,  venounbcn ,  antaflen ,  andreffen.    Drasnąć  kogo 

na  poczciwości.  7>.  Każdy  i  naymocnieyszy,  którego  serce 
left  iakoby  lwie ,  sdraśnie  a   zlęknie  się.   1  Leop.  2  Reg* 
1 7,  ( urazi  się ,  obrazi  się )  cft  Drażnić. 
DRATWA ,    y»    i.,    nić  szewflca   ze  szczeci  ukręcona ,    bft 

f>f4bratC  ber  €4u|let.  Boh.  bratow  (cf.  Niem.  2>rat^ 

di-ol);  Cm.  dręta ;  Vd,  zhriculłka  dreta ;  Cro,  drila  so- 
fiarszka;  DL  dritva ;  Bs.  dritva ,  vrivca ;  Rg.  drfetva  tii- 
gniza;  /{x.  lepa^,  BapÓBBHa  (cf»  Baph  smofa  szewika). 
Szewcy  do  dratew  potrzebuią  szczecin  wieprzowych. 
Mluk  Zw,  1,  aga.  Szczeciny  na  dratwę  targali,  i  Ikórę 
Bębami  wyciągali.  Teat,  ag,  e.  4 a.  Gawronie  mięso 
Bgadza  się  z  kuropatwą,  iak  iedwab'  z  dratwą.  BieLMy/ł. 
£.  4,  b.  cf.  daleko  ztąd  do  owad).  DRATWOWY,  a, 
e ,  od  dratwy ,  Iff Abratb  -.  .  ^ 

DRAWA,  y,  i. ,  rzeka  w  Niemczech,  początek  bierzą  w 
Bawaryi  i  łączy  się  z  Dnnaiem  w  Węgrzech.  Dyk,  G.  l, 
178.  bit  T^tau,  tln  Jlllf.  Sla.  Drava. 

DRĄŻEK,     ika,    m.,    zdrbn,  rzecz,  drąg,  s  żerdka,  finf 

fWnc  6t«ngf ,  tin  tlńnet  pthel  Boh,  Mbclfo;  /?♦•  pw- 

Hsik^kL.  u  armaty  drążki  ogonowe »  dwie  niby  rękoie- 
ici ,  do  unoszenia  ogona  lożowego*  Jak,  Art.  3,  ago. 
Drążek  żelazny  sankowy.  Ross.  KOnUAb,  KOnMAcSRl). 
$.  Drążlj^  do  chodzenia  wysoko  albo  przeftąpienia  przez 
co,  szczudła,  ftolce,  szczeble,    bif  ©tflgflt*    Bh,  (bnb^/ 

fftiMrt,  fftjWd,  ffWc;  sio.e^WA^,  4ttb9r  M«>5   Sr,  1. 

tDOCieifi;  Vd,  berła,  bergla,  ilreuza,  hodalka,  krukla, 
kraka,  ahtęlza,  hodalniza;  Crn.  shtręyze;  Trd^hodalke, 
hodalnicze,  schyule;  2>/.  hodala ;  Ross.  xOAyAH.  Drą- 
iek,  ftofek,  soszka,  6tfl}f.  Dąsy p.  A.  a.  Któżby  się 
nie  ^miat,  Widząc  na  drążkach  chodzącą  małpę?  Mon, 
70,  38a.     Cói  ztąd  społeczno Jci ,  że  kto  przedziwnie  ko- 


DRĄ^KOWT    -    DRAZNIĘTA.      5a9 

ziółka  ikacze ,  albo  że  dofkonale  ieft  wprawnym  na  drąż- 
kach chodzić?  Zab.  5,  70.  DRĄŻKOWY,  a,  e,  od 
drążka,  lalkowy,  Stiingflis,  ^ta^b^,  ©tftfen.  Drążko- 
we  ztoto,  srebro,  lity  goleń  złota,  srebra  Rs,  cAHmiŁO- 
BUH.  *J$.  drążkowa  senatorka  {ob,  na  drągu  siedzi )« 
Zona  ,  aby  tara  blizny  kuropatwy  siadła ,  J  żeby  aenator- 
ką  zoiiala  drążkową  ,~  O  iak  męża  namawia ,  co  dadi  to 
dadź ,  byle  kasztelanią  kupić.  Opal.  sat,  39. 
DRAZNlC  C2.  ndk.y  zdrażuić  di.,  iątrzyć,  Sierdeić,  roz- 
aierdzać,  wzburzać,  podburzać,  do  gniewu  pobudzać  (cf. 

drasnąć),   xń%tn,    ttWtt^m,   (tnftdngf ti ,    bbfe  mad^en 

phys,  et  morał.   Bh.  brajbltl,  gbrajbltt,  brajbuwm,  (ff«« 

•blitl;  Sio.  brajim;  Sr,  :i.  htainifdf ,  fctawwaf*;  Sor.  i. 

brflJHnfO,  prubitt;  Bs.  drasgili,  zadirati,  poticcati;  Rg. 
draxiti,  rafedrariti;  Cro.  drasili ;  Kc/.  drashiti,  draahit, 
drasset,  nadrassit  ,  sdrachiti  ,  resdrashili  ( drashufati , 
s  szczwać),  podrashkuTati ;  Cm.  draftiti ,  nedraftiti,  dri- 
ahem  ,  sdrtishiti  (Cm,  sUr&shtti  discćrdia^;  drashniza  s  ię- 
dza),  kAzhiti,  podajam ;  Rs,  4pa3HHm»,  Apa^KMW  i^^' 
Cr.  Taca9c(iv  ,  iga99ftv  commouere ,  ica^ofAai  carpo)^ 
Ran  na  ciele  nie  drażniemy;  ale  szanniemy*  ie,  uwiiamy 
ie,  pieżcimy.  Gorn.  Sen.  670.  Drażni  się  przez  to  bar- 
dziey,  niż  goi  rana.  7"eat.  1,  Sg.  (pajf.).  Wltb  me^r  ges 
rdCr,  ^U  flPjeHt.  Nie  radzę -ć  ia  psa  drażnić,  cicho 
leżącego.  Rey  Wiz.  102.  Day  złemu  pokdy;  nie  drainiy 
złego.  Cn.  Ad.  i5o.  Zle  psa  w  ftudni  drażnić.  Rys.  Ad, 
8x.  Je^li  niemasz  kiia ,  psa  szkoda  drażnić.  Pot,  Arg. 
369.  Nic  draźniy  baby.  Cn.  Ad.  Sga.  Siedź  lepimy  do- 
ma,  nie  drażń  ua  iią  złego.  1  Leop.  a  Parał.  a5,  19* 
nie  budź  licha  j  day  złemu  pokdy;  nie  igrty  z  ogniem; 
nie  maluy  djabła  na  ^cienie).  '  Chudy  szlachcic  ałuży 
woynę,  a  gdygo  Aaroićz  ni^y  wyzwoli ,  psy  drażnić  musi, 
'  chodząc  od  domu  do  domu.  Pot.  Pocz.  357-  ( żebrać  mu- 
si ).  Ty  mie  ieno  drażnisz  ,  a  chcesz  wywołać  wilka  |& 
łasa.  Gorn,  Dw.  a63.  Honory,  zamiaft  uśpienia  ambi- 
cyi  ,  drażnią  ią  czasem.  Zab,  7,  378.  To  wszyAko  nie- 
podobna,  ieby  mi  serca  nie  drażniło.  Teat.  19,^,  8o» 
Kto  mi  się  opiera,  drażni  moię  duazę.  t*.  46,  c.  79. 
Drażnienie,  iątrzenie,   oburzenie,  ba^  9łe!(en,    b<l€  9nfs 

bringen,  ha^  Sfli^tn,  Srnecfe.  Boh,  braiSe,   bra)Mb(0; 

drashba ,  drashenje,  sdrashba;  Croat,  drasenye  (Carn, 
adrdshba  discordiaj,  gzlachta  od  wszyftkich  posług,  ro- 
bot, drażnienia,  uciflcdw ,  któreby  miały  bydź  w  rze- 
czach i  osobach,  chcemy  aby  wyięci  byli.  Herb.  Stat. 
579.  (od  wszelkich  wexacyi).  DRAZLIWOSC,  ici,  i., 
łatwość  oburzenia  się,  bfe  fRf||batff!t.  Ross,  Ap«HAH- 
■ocmfc,  paa^paTKiinieA&HóciiiB,  pa34paaniinocn]B.  Draż- 
liwość  irritabiHtas.  N.  Pam.  8,  a  18.  DRAŻLIWY,  a, 
e,  -  ie  adv.y  łatwy  do  drażnienia,  tflCbar,  W<W  Stt 
retCen.  /?j.  Apa^AHebiM,  4pa^yHl);  Apail).  Wino  nie 
służy  temperamentom  gorrjrym  ,  cholerycznym  i  drażli- ' 
liwym.  iV.  Pam.  5,  i34.  DRAZNICIEL,  a,  w.,  draż- 
niący drugiego,  bct  Ołfiget,  SruftelCer,  IHtifbringet ^ 
fl«(fet,  Wctfer;  J5«A.  brajbłl;  Sr.  i.  prnb^icKt;    y^nd. 

drashnik,  podrashkuraaz,  pobodliuz,  podbodnik ,  po-^ 
hufkarez ;  Rs.  ApaflHRmeAB.  Tak  mdwią  do  drażnicie- 
lów  moich.  Budn.  Jer,  a3,  17*;  (tym,  ktdrzy  mną  gar- 
dzą.  BlbL  Gd.),  w  rodź.  ie^fi.  DRAZNICIELKA,  i,  blf 
8rnfret(erinn.  Bh.  brajbUfa;  Vd.  podraahknvauka ).  Bia- 
da tobie,  drainicielko.    W^  Soph,  3^  1.'    DRAZNIĘTA ^ 

6^  .  . 


524         DRĄZNICZY    -    DRBŁICH. 

•  iąt,  liczb,  mn.  iartobl'  cycki,  piersi  kobiece,  Mf 
®rA(le  I  bet  ©Clbet ,  im  @<&etie  ).  Bogato  Kleopatra  w 
ftroiach  dziwy  broi.,  Przes  cieaką  iedwabnicę  drainięta 
dychaią.  Bardz,  Luk.  180.  Bukiet  móy  tak  iey  mi^y, 
tak  ley  wzięty,  Wespół  go  chowa  z  draźnicey«  Kochów^ 
167.  W  drobne  cyrki  warkocz  kręty  Tui  sif  wieaza  nad 
drainięty.  Kochów*  i6a.  -  NB.  Pochodu.  nadratnU 
tię^  podrzeiniać,  prztdrainia^ ,  rozdrainU. 
DR-\ZNICZY,  a,  e,  od  drąinika,  U^tti^n ,  Zti^tt^. 
Rois.  ĄCSitvL\9Bb  y  ApflrHAicKiii.  Natura  czaaem  umya) 
daie  pańfki  prodemu  d-ąźn iksowi';  a  duszę  drąiniczą 
panu.  Zab.  6,  83.  DK.\ZNIK,  a,  m. ,  drągars,  tra- 
garz ,    ein  %xi%tx ,   2a|Uriłger.,    Carn.  nosh^sh ;     KiW. 

tovomik  ;  Ross*  A^aryiMt.  Kazał  dwom  drąinikom 
ikrzy nię  tę  zanieść  do  kla.^ztoru.  Mon,  70,  744.  Profty 
drąźnik,  a  umysł  paniki.  Zaó.  5,83.  §,  Drąźuik,  któ- 
ry chodzi  po  drążkach  wysoko.   Dtisyp,  A  a*     Który  na 

ftolcach  chodzi.  Yoick,  379.  fin  ®tel|ettttetf t ,  6tel|etis 
(iff^er.  Sr,  i.po  roocjejfac^  fCobiacjić.    Dtt\ZNY,  a,  e, 

drągowy,  od  drąga,  Stangeitr;  LaUltls/  S)t^t\i .  Siedt 
sfiiga  kucheuny  drąźuy  od  śpiiaruego  po  kury  do  szafarza. 
Kuchenni  słudzy  drąźni  do  miaila  po  potrzeby  nayrani^y 
chodaą.  Gorn»  Dz.  i46.  iak  teraz  (Iróźe  domowe,  co  w 
koszach  lub  na  drągach  potrzeby  domowe  snoaią,  drąini- 
ki,  usnachty,  S)9iUilntĄu. 

DRĄZYC,  DRĄZYCIEL,  DRA^ZYDŁO  ob.  Droiy<?,  wy- 
draiać.  DRDZEN  ob.  rdzeń.  DRDZENNY  ob.  dr-zen- 
ny,  rdzenny.     DRĘ,  drzesz  ob.  Drzeć. 

DRĘCZYĆ  cz.  ndk. ,    udręczyć   dk. ,    męczyć ,    trapić ,  ^UJs 

len ,  martern ,  jufejf «.  Ec.  Agyny,  yApy\M ,  ( Rs,  obs. 

A.oycw'nn  cieśnić,  cisnąć  cf.  C7er.  brdcTfn,  brdngf tl ;  cf. 
Bf.  dreselJ //'(/?t>,  dreselje  moe/?//<a  ],  Niektórych  iako 
morderz  rozmaicie  dręczy,    biie»  spalić,    utopić  usiiuie , 

0  śmierć  przyprą wuie.  Wi^ti.  531.  Stusme  więzienie 
nikogo  nię  dręczy.  Szczerb.  Sax.  87.  Bóg  naa  nie  ilwo-^ 
ny\ ,  by  nas  dręczy!  nudów  tłumem ,  Lecz  do  uciechy , 
a  tiFy  złączonćy  s  rozumem.  Przyb.  Milt.  367.  W  ten 
d«te6  będziecie  dręczyć  duszę  wasze  \  któryby  nie  udrę- 
czy! duszy  swóy  w  to  iwięto,  zaginie.  Leop.  Lepit.  33, 
38.   Wuiek  ib,  (trapić.  Bibl.  Gd.  umarzać,    mowa   o  po- 

ftach,   ben  Mh  ca|łe9^n,  5.  iB.  mit  Saflen).     Łódź  na 

Irzód  morza  była,    dręczona  od  wałów,    Sekl.  Mai/i.  i4. 

1  not.  itgdzie  i^y  wały  bardzo  cięiko  'czyniły'* ).  Okrutnie 
mię  iego  poftępowania  ze  mną  dręcaą.  Teat.  5,  c,  35.  (frasuią, 
gryzą,  trapią).  DRĘCZENIE,  -  ia,  n.,  DRĘCZARNIA, 
i ,  i. ,  męka^  męczarnia,  trapienie,  utrapienie ,  bte  Cinal, 
bU  Wattet  t  9t0t^*  Gorączka ,  pi'agnienie ,  kurczenie , 
):rztuszenie  sif,  mnióy  ieft  względem  ognia  i  owych  drę- 
czarni  i  ofirego  żelaza,  którym  po  ranach  ryią.  Pilch* 
Sęn.  liji.  3,  385.  DRĘCZYCIEL,  a,  iti.,  trapiciel,  bet 
Ctttdlet,  9einiger.  Ec.  Apy^nmeAjb,  yApyWmeAi.  Móy 
dręczyciel  "wie  o  moich    mękach*    Przyb.  Milt.  io5.      W 

rodź.  ie^Jk.  DRĘCZYCIELKA ,  bie  Ceinignlttn ,  ftafc 
letinn. 

DREL,  DRELOWAC  ob.  Dryl. 

DRELICH,  ny  m.,  Z  Niem.  b€X7>xVi\Ćif  płótno  grube  tróy- 
drotowe.  Sr.  a.  btAO^  Crn,  trishert).  Od  drelichu  Wro- 
ctawflciego  w  koftki  i  pasy,  gr.  5.  Vol.  L.  4,  558.  Roz- 
darłszy wszyftek  Oarój  godowy  Przy  ió^ku  siadłam  na  ie- 
dllyl^  dreliehu.    ChroU^   Ow*    i^l*   na  grubym    pakla^u. 


DRELICHOWY    -    DRĘTWIC. 

DRELICHOWY,  a,  e,   a  drelichu,  StiSh^s^  JW»  3>tit 
UcJ).     Drelichowy  worek.  J^k.  Art.  3,  87. 
DRELINK  ,  a  ^r  u,   m. ,    miara  winna  5o  wiader,    w  Au* 

ftryi ,  ber  £)re9Ung ,  in  Ceilerrei^  ^  as^einmaf  90»  30 

€itner*  pd  drelinka ,  od  kaźdóy  baryły  po  1 3  groasy. 
Vol.  Leg.  3,  666.  Od  wina  Eubiń /kiego  od  każdego  dre- 
linku  po  gr.  30.  ib.  3,  68.  CuIuls  my  moiemy  rwać 
drelink.  Mącz. 

DRELOWNIK  ob.  Drylownik. 

DREMLA,  DROMLA,  DRUMLA,  i,  i.,  żelazko  a  sprę- 
żynką ,  na  którym  przyłożywszy  go  do  zębów ,  sa  wcią- 
ganiem oddechu ,    ruazaiąc  spręiynką ,     tony    wyrabiaią, 

( a  Niem.  bie  ^rominel )  Ue  (Raulttoratnel ,  COłauIbniiis 
«e(,  bA^  farummeifeti.  Boh.  brnbacifa,  btnćalp-,  Croat. 

brunda*,  //^.  doromb;  Cr/i.  drnmla  v  Vd.  v uft na  drumla , 
brnnda  (^Vd.  drumla,  boben  s  b^beA);  Rotz..  BOpraHb, 
BapraHl)  (d.  warga).  Na  dremli  grać,  brząkać.  Cn. 
Th,  -  Boh.  brnbati,  Ross.  BapraHBinft. 

DRENDULKA  ob.  Dryndulka. 

DREPSIC,  DREPCIC,  •DRAPSIC  intrans.  ndk.,  Drep- 
tać,     drepcze  Aonf.  ,     drobne    kroczki    flawić,    ttipptln, 

fleinr  dńttt  mad^en.  Angi.  dnppan,  Dan.  brippe,  Sutf. 

trippa  ]•  Vd,  terklati ,  kruzlati ;  Crn.  menzim  (  Bh.  bre^ 
pim  przyczepnąć  *,  Rg.  treptjetti  trtmere ;  Sr.  i .  brepUlt 
rodo ).  Kiedy  ptaszkowi  nie  ftało  zwykłego  napoiu, 
dreptał  nóikami,  przypominał  powinność^  Tot.  Saut.  8s. 
Zły,  drepcze  nogami  z  kąta  w  kąt.  Ttat.  33,  b.  4.  La- 
taią  po  wszydkich  ulicach  i  właśnie  drepczą  po  btode. 
Teat.  36,  33.  Pospolicie  pies  na  przodek  drapsi  na  taką 
chromotę.    Oftr.  My/l.  36. 

DRESZ,  DRESZCZ,  DROCZ,  DROSZCZ,  y,  i  DRESC, 
ści,  i.  *DRES,  ia,  m.  ♦DREZ,  u,  m. ,  drienie  ze 
wftrętem ,  groza  ,  mrowie ,  Nftet  ©(ftatlbet.  Dresz  wzię- 
ła na  te  słowa  Tobiasza,  Co  siyszat  o  tey  córce,  go  prze- 
flrasza.  Leszcz.  H.  S.  4o4.  Chwyta  zdrętwiałe  dreszcz 
cztouki  wybladła.  Zab.  i4. 160.  Mię  dres  taki  przeszedł, 
ai  mi  się  cierpko  ftało.  Ojf.  Str.  7.  Członki  me  dreszcz 
napada.  Teat.  bb,  d.  4i,  Trzęsie  się,  dreszcz  po  wszy(t- 
kim  ciele  się  rozbieiy.  Bewdz.  Tr.  375.  Po  całym  ciele 
drez  iakiś  czuię.  Nieme.  Kr.  1,  178.  Porywa  go  drześć, 
biie  gwałtownie  serce«  Staś.  Num.  a,  187.  Gorączki 
zaćzynaią  się  a  droczą,  z  zimnem.  Krup.  5,  3i4.  Pa 
potach  nailępuiąca  drocz.  ib.  5,  5i8.  CzęiU  drocz,  na 
grzbiecie  się  zaczynaiąca ,  a  ieduego  na  drugie  mleysce 
przechodząca,  ib.  b\  9.  Wpadać  w  droszcz  i  w  gorączkę. 
ib.  5,  18. 

DRĘTWIC,  TRET  WIC  cz.  ndk.,  zdrętwkS  ftrętwlć, 
odrętwić  dk.^  zdrętwiałym  uczynić,  zdrętwiałości  naba- 
wić, zdrętwiać,  (irttr  ma^en,  flHf  iiia<^en ,  erfrotfH  bm? 

<^en,  fleifen.  Cm.  shuliti,  shdlem:  Ec.  Apii6xio.  Sma- 
rowidło to  drętwi  ikórę,  ie  ftwardzieie,  Oftr.  Myłl.  36. 
Drętwiące  lekarllwo  s  drętwienie,  martwienie  czyniąc, 
narcotica.  Cn.  Th.  J.  prętwić  zęby,  robić,  ie  zęby 
cierpną,  ble  ^d^ne  jlum|if  tiiad^eii.  DRĘTWIEĆ,  TRĘ- 
TWIEC  niiakndk.^  odrętwieć,  zdrętwieć,  ftrętwieć  d»., 
martwieć,    nieczułym  się  lUwać ,  czucie  utrącać,    erflcfs 

ten,  gefńWlo^  werben.  Bh.  trnantl.  brneti,  brnim,  brni< 
toam^  ^ubnauti,  (lubnanti,  foprneri;   Cro.  utnpam;  Bs. 

utrrinuti,  pkorjepnutise ,  ukoictise;  Crn.  terpniti ;  Krf. 
drerennitii   obter^et^   oterpniti,  obtogiti-,  Rost.  {{'feae- 


^> 


DRĘTWIK    .    DREWIENKO/ 

I  M%ni&,  iicKOA'1o»inB ,  0||%neH'&n]K,  ou%fleH'&BaniB,  V0- 
HeR'feni£ ,  *oic04eH'bixiB,  mx^iii&,  o6oMA'&inii  i  £c,  4pc- 
6eH'Bio,  A^R&Hy  f  ymepnaio,  mepnny  cf.  /<?/.  torpeo). 
Noga  mi  zdręŁwia}a,  bet  $U$  \^  mit  eińgef^^lafen:  C/oaf. 
noga  je  sasspala }.  Doiłać  drętwienia  nogi  /?of  j.  onicK- 
A^m&f  oincuKHBaio.  -  Dręrwieć,  drewnieć,  gibkosć, 
ruohawó^ć  utrącać,  (tfif  U^crbetl/  etilarUill.  Od  ajmna 
sdrętwiały.  Ttai.  8,  6.  Rs.  OKO^eHliAbiii ,  £c.  Ap^- 
6AUJił  Vd.  prcmerli  okoren ,  oAn-ken,  tog).  Spikn- 
nmrda  adrętwiałym  i  zdrewniałym  iefl  użyteczna ,  napa- 
rsaiąc  Syr,  4o.  Oczy  komuby  poczynały  w  stup  Hć  i 
trętwied,  źo  ni«  może  ich  ruszać.  Syr.  62Ó.  Drętwienie 
•czioiików  Bh,  htn,  brnćni*  -  Drętwieć  od  ilrachu,  dre- 
WDteć,  osfupnąć,  kamienieć,  it^titUn,  Dpt  @(^fe(fen< 
Z  początku  na  tak  dziwny  przypadek  zdrętwiałem ,  J  co  ' 
•ię  semną  działo,  wcale  nie  wiedziałem.  Sxym,Sw,  K^.  55. 
*Od  ftracliu  w  nim  wprzód  drętwiały  iyły ,  Lecz  łagodne 
•iówka  wnet  go  ocuciły.  Zab,  i4,  a45.  Wtym  nagłym 
(brachem  wszylHim  towarzyszom,  wielce  Od  zimna  krew 
ftrętwiata  i  upadło  «erce«  A,  JCchan,  W»  69.  Zdrętwieli 
długo,  1  nic  nie  mówili.  Groth.  W.  256.  Słysząc  srogi 
ffyrok,  ze  ftrachu  drętwiała.  Teał*  46,  5*  Trętwieią 
-wielkie,  małe  mówią  żale.  Pot.  Sył.  4i.  §,  Skóra  drę-* 
twaeie,  twardnieie,  grubieie,  tężeie ,  bif  ^atlt,  bd^fell, 
ba$  itbtt  »łtb  (lelf,  hia,  gtOb*  Drętwieje  vel  trętwieie, 
twarduie  mi  ikóra,  occa/ł§3co,  Cn.  7/i.-  si mil, pott,  rti^ 
ka,  woda  drętwieie  s  tęieie ,  marznie,  bet  %iVi^  1  bd^ 
fSairer  »lrb  flrif,  friett  Podcina?  rzeki  Luty  przeraili- 
-wy  J  kazał  chodzić  po  zdrętwialey  wodzie.  Karp,  1,  5o. 
-  $.    Zęby  drętwieią,  cierpną  (cf.  ofkomina),    btf  ^dbtl^ 

iDfrbftt  flurapf,  %.  Sb.  na4  @iiure.«  Bh,  jlafFonitti,   Vind. 

aobł  ikomijo,  ikominajo,  molijo).  Oycowic  itdli  iagody 
niedoźrzałe,  a  zęby  synów  drętwieią,  ly.  Ezech.  18,  a. 
zęby  synom  ich  ilrętwiały.  Leop.  Jer.  3i»  29.  Owoce , 
które  się  zbieraią  u  dworu  Lak  smac*zne ,  ie  po  nich  zęby 
cierpną  i  drętwieią.  A/on.  70,  774.  Zębów  drętwienie 
od  iedzenia  rzeczy  kwaśnych.  Comp,  71.,  Vd,  ikomina  , 
ikominoft,  ikoroinenje.  DRĘTWIK ,  a,  m. ,  trętwa, 
firętwa;  ryba,  raia  torpedo  ,  bet  ^tantpff!f<b /  Rg*  darh- 
tuglja;  Bh,  ienodl^  (  -  3.)  leniuch),  ma  tę  włsisno^ć,  ie 
dotykaiącemu  się  iey  sprawnie  nieiakiei  drętwienie. 
ZooL  Nar.  194.  Chmiel.  1,  634.  Kiedyi  się  ty  leniu 
na  świat  rodził,  tey  samóy  godziny,  Drętwik  ryHa  po- 
winność czyniła  Lucyny.  Zab.  16,  216.  trutwa,  drzewa, 
Sień.  wyki.  (  cf.  trzęsawiec ).  DRĘTWOSC  ,  TRĘ- 
TWOSC,  STRĘTWLAŁOSC,  ZDRĘTWIAŁOŚĆ,  ści, 
i. ,  drętwienie ,  obumarcie ,    Mf  @f  fłartt^eit ,    ha^  (Stflats 

teti/  ba<  ©tatten.  Sr,  1.  ^aptojljenoi  Cro,  utragiiroszt; 

Cm.  ottcrpnuft;  Vd,  oterpnod,  oterpnenje,  togud,  osh- 
tarenje;  Rost.  u'&aeHl)AocmB,  ou'BneH'^AOcmB ;  EccL 
^pfl6AOCEnB.  Ogarnęła  mię  śpiączka,  a  pogrą:(onemu  w 
trętwoić  tak  mi  się  zdawało ,  iz  .  .  .  Przyb,  Alilt.  760. 
Nowa  mu  drętwiałość  z  drachu  członki  zjęła.  Wdaną 
włosy,  a  mowa  w  uściech  umilknęła.  A.  Kchan,  IV. 368. 
Z  zimnóy  trętwości  wydobył  się  i  żebrał  rozsypane  duchy. 
Pl■z)l^.iWi/^  356.  DRĘTWY,  a,  e,  adrętwały,  drę- 
twiały ,  zkościały  ,  ^l^^tlK,  Jak  twarz  iego  spłotniała ! 
drętwe  iego  oko,  Przyb.  Ab.  \kh. 
DRfiWliiNKO,  a,  n.,  zdrbn.  rzeczn.  drewno,  fin  $H|s 
Óen.  Drewienka  i  DREWKA ,  liczb,  mn.^  Gen,  drewek , 
drobno   rozszczepane  drwz  do  palenia,  fiszolc,  drewka 


SREWLANIE    .    DREWNICC.      5a5 
ziich«,  Jtlein^ri},  %\Wi^l%  r  S^^tiAn\^\i ,  Bh.  ph><rl$  Rg» 

bigija ,  zbizza  ).  Odpędzay  zimno ,  drewek  na  kominie 
Kładąc  dodatkiem.  Hor,  1,  6.  Gospodyni  rada  gościowi, 
drewek  na  komin  przykłada.  Zab.  i4,  274.  Juź  nie  przy- 
kru«1aią  drewek  do  komina.  Lib.  Hor.  i4.  (  Cro.  dreyen- 
ka,  drevenyak,  mensura  frumentaria  ^  SXf(fR*  Rt*  Ae- 
peBRiDKa  forma  drewniana  guzikowa;  poddawek  drewnia- 
ny, ApeBHHHga  noga  drewniana  kaleków).  DREWLA- 
]NIE  liczb,  mn,  nie  wiem,  ieźeli  to  nie  Bulgarowie  są 9 
od  drew  albo   lasów  tak  rzeczeni.  Krom,,  6i.  bU  2)tflVl(t« 

iien   (ftolilewte,    SBalbleute ).      DREWNIA,  ♦DERE- 

W^IA ,  i ,  i. ,  drewnik,  drewutnia.  Włod.  Ikład  drzewa, 
gdzie  diVa  iktadaią  albo  rąbią.  Dudz.:L2.  Cn^Th,  kolnia, 
bexS^Oilpl<ii,bieS^th^eftitte,  bet^oflflaOf,  drwalnia;  Sio. 

btewnica,  btetoenUa;  Bh.  bienict,  bteonfce;  Cm.  dre- 

vniza  ;  Vd,  druvalishe ;  B*.  darvarica ,  drriyarica  ;  Rag. 
darrariza  ,  daryodaniza  ,  drjeyoshraniscte ).  $.  a.  dre- 
wnia,  derewnia,  drewnianka,  budowanie  z  drzewa,  bu- 
dynek drewniany.  Dudz,  22.  €n.  Th.  ettt  'ffhl^etnei  ^tt 
Mube,  etn  ©ebaube  Wn  J^Ol).  Cr/i.  derTam^za ).  Cho- 
ciaie  pokóy  podobny  wam  w  drewnie  Ojrzymał ,  przecie 
płaczciepo  nim  rzewnie.  Zimor.  Siei,  196.  w  trumnie.  -  *§. 
5.) derewnia,  derewienka^  Rs,  AepeBHir,  wieś,  b<l^!Cotf* 
Zamek  i  miado  Snioleńiko,  iako  tei  i  insze  tam  miada  , 
zamki,  ziemie,  włości,  derewnie.  Vol,  Łeg^  3,  196. 
Swey  upatruią  cney  derewienki  wierzchów..  Zebr*  Ow. 
210.  Nie  w  piernatach  wychowani  pewnie  Polacy,  któ- 
rzy północne  derewnie,  Wiecznemi  zawsze  przykre  mrozy, 
Snadniuchno  przechodzili  swoiemi  obozy.  Kochów,  4o. 
włości,  krainy,  {fluten,  ©ffllbe,  2«ttb(hi<^e*  •DRE- 
WNICTWO,  ♦DEKEWNICTWO,  a,  n.,  leśnictwo,  do- 
BÓr  nad  drzewami ,  lasami,  Me  %bx^eX€P ,  9luf(t(^t  ftbft 
i&oli,  ^4ume^  ^dlbet.  W  W.  X.  L.  dercwnictwo,  wo--. 
Ikownictwo ,  młyny  i  insze  dobra,  od  ekonomii  odeszłe, 
maią  bydź  odzyfkane.  YoULeg,  4,  2.  DREWNICZY^ 
-  ego  ,  m.  Subjl.  dozorca  drzewa  ,  drawnik ,  drewny ,  -co 

około  drzew  chodzi,   bet  ^ol^auffebet,   Sitlbauffe^er* 

Cro,  deryar;  Sr,  1.  bteW<IC|e-  Ciebie  czynię  drewni- 
czyni,  daię-ć  urząd  nade  drwy,  abyś  ie  rąbał.  Cn,  Th, 
905.  DREWNIAK,  a,  wi.,  owad,  termes ^  bet  $o()s 
tDlirm^  bie  jCiOl^mabe^  rodzay,  zawierający  ów  drobny 
owad,  który  się  wgryza  w  suche  drzewa ,  ściany  i  t.  d. 
Ii  luk  Zw,  4,  i43.  pospolicie  zaś  mącznika  zowią  dre- 
wniakiem, ib,  370.  DREWNIANKA.oó.  Drewnia  J.  2. 
DREWNIANY,  •DRZEWIANY,  a,  e,  od  drzewa,  z 
drzewa  zrobiony,  tfon  S^ll ,  b^UetU,  ^Olis.  Bh.  bre= 
IDennÓ)  Sr.  1.  bten^ane;  yd.  drevni,  lesen;  Crn.  lesęn 
(cf.  leśny);  Sla.  d^ryenj ;  Rg.  darv^ni  *,  Bs,  daryeni , 
dcryeni,  drriyeni;  Cro.  dr^ven ,  dreyeni;  DK  daryeni  r 
i?#.  ApesJiHhiH,  AepeBjerHHUM.  Kazimierz  Wielki ,  Pol- 
fkę  drewnianą  zadał,  zodawił  murowaną.  Pam.  85,  i, 
784.  Drewniany  trzewik,  Vd,  zokla).  Drewniana  ma- 
terya  7>.  s  Afrykańika,  z  łyka  robiona,    tak  piękna,  źe 

bławatowi  równa,    93attmbafl,    eln  ^fttfanifcbet  ^eug. 

DREWNIEĆ  niiak.  ndk. ,  zdrewnieć  dk. ,    w  drewno   się 

obracać ,  ^u  i^ol)  loetbeu ,  fi<^  in  $01}  vet»attbelit ,  boU 
Sig  toetben.    Boh.   hit^tnitl,    |bten,«enim;    btewnatćti; 

Croat.  ódreyenujem  ,  dreyenimsze  ;  Carn.  dreyenim  ; 
Vd,  odreyeniti ,  oterpniti  ,  okreniti ;  Rs.  4epeBeH'BmB  , 
OAep^BeH'£niB  ,  ois'BqeH'^mB  ,  o^'6neH^BamB  ;  Ecsf. 
Ape6eii'&]0,    Apx6uy.      2<iele  to,    póki  z  korzeiuem  w 


/ 


S3€       BtEWWiC    .    DREZDEŃSKI. 

chr#llow«tol/  sdrewni«tą  nie  wyroicie «  przychodsi  do 
uiywaitia  ftotowego.  Syr»  i3o.  Roślina  korzenia  dfu- 
^«»fto  drtwniąiego.  i6^  jbSw  et  fS^y.  (cf.  /{#,  Atpea^U- 
cm'ia  wieyiki ,  A^peBemguff*  gbur,  chłop).  $.  a.  Dre- 
wnieć?,  drftwicć,  ka^ienifić,  kolcie^,  frftotfetl,  fttlf 
f|frbftl«  Gdy  się  w  rzece  kąpat ,  zyfy  mu  od  wody  zdre- 
wniały. Xotz.  Lor,  88.  Spikanarda  zdrętwiatym  i  zdre- 
wniałym  itfk  użyteczna.  Syr.  4o.  Omarznąć  ,  (krzepnąć , 
zmartwieć ,  zdrewnieć  od  zimna  ,  obrigesctre.  Mącz, 
%Xói  ftanąć  przed  bogiem  moie,  A  nia  zarazem  zniemieie^ 
J  na  ktztait  drzewa  zdrewnieie?  Dar,  Lot.  4,  3.  Pa- 
trząc na  nif ,  ze  Ilrachu  zdrewniał  ociec  (lary.  Pot.  Arg. 
i38.  W  nim  się  krew  zsiada,  zaraz  trupem  ^drewnie 
(drawnieie).  Por.  Pocz.  71.  JeHem  do  powołania  tę- 
pym i  zdrewniałym  do  poprawy  iywota.  Psalmod.  98* 
DUEWNIłC,  a,  łw. ,  drewniczy,  drewny,  co  drwa  opa- 
truie.  Cn.  Th,  Ut  ^Ol^auffctffr ,  J>OUlegft.  R*.  ApOBJi- 
yiBKb  kupczący  drzewem.  Boh.  bteioat,  w  rodz»  ieiijk, 
tfrw«r!a*  DREWMSTY,  a,  e,  na  dry-ewo  pochodzący, 
przyrodzenia  drzewowego ,  (olsattld^  f)0(sU-  Sr,  1.  br^s 
«09itĆ»  Boh.  brrwnatc.  Drewnifty  korze(i.  Cn.  Th. 
DREWNO,  •DRZEWNO,  a,  n.,  drewienko  zdrbn.,  ie- 
dna  sztuka  drzewa,  n«  p.  do  palenia,  lub  tei  drewno 
wyrobione  iakąkolwiek  robotą  do  iakiegokolwiek  używa* 

nia,  ein  6rA(f  $p1|,  dn  i^ofs,  fin  ^4eit  J^oU,  eiti 
6to(fr   ein  etal»,   ein  ©aKeii.   Bh,  btwo.   Z^a/e^H.  99- 

5r.  1.  btewffPo  ( «^M.btf Wncpokóy,  izba);  ii*.  ApeBzO. 

'  Kiy  drewno  ieft.  1  Leop.  Jes.  lo,  i5.  Zawzdy  łacno  o 
drewno,  kto  psa  chce  uderzyć.  Wercsz.  Regi.  iSi;  Ci» 
którzy  w  przeważnym  drewnie  po  morzu  źeglnią*  J.  Kchan. 
Tą.  i63.  (którzy  wodom  powierzywszy  łodzie  płyną  po 
morzu.  Karp,  6,  125.  t.  i.  w  śmiałych  okrętach  płyną 
cf.  Dl.  drevo  s  okręt),  j.  Drewno,  Drewna,  trzy  dre- 
wna, szubienica,  gałąi ,  bet  ©algen  (ba^  i^ols).  Prze- 
(lępcę  tego  zawiesisz' na  drewnie.  Budn,  Deut,  21,  ai. 
Nieuk  doktor,  woźnica,  kucharz,  na  trzy  drewna.  PoU 
Arg.  479»  (warci  wisieć).  Złodzióy  był  osądzony  za 
awą  na  trzy  dcewna  kradziei.  Kul.  Htr.  280.  Tyrafiftwo 
i  pycha  Amana  iść  mu  na  trzy  drewna  po  swą  śmierć 
kazały.  M.  45.     Równa  się  ta  chwała  onemu,    którego  na 

•  trzerh  drzewien  węzeł  pasuią.  Glicz,  Wych,  H.  6,  bę 
DREWNY,  a,  e,  do  drew,  n,  p.  siekiera  drewna,  do 
drew  rąbania.  Cn,  Th,  ^olg  s ,  ^Utn  JÓoIjf .  Bh.  bcrtDnń  / 
Bs.  ApeBc^CHUR,  ApOMlHUH.  Korzeń  drewuy,  radix 
lignosa ,  z  bubftancyi  twardóy  zdrewniałych  fibr  złftiony. 
Jundz,  Bof.  a,  5.  JT.  Subjl,  Drewny  ob,  Drewniczy. 
DUEWUTNIA  ob,  drewnia. 

DREZ  ob.  Dreszcz. 

DREZNO,  •DREZDNO,  a,  n.  'DREZNA,  y;  *.,  ftolłca 
i  rezydcncya  elektora  Sa/kiego.    Wyrw.   G,  a 06     2)te^bfn. 

Bh.  J)r4ibatti9 ,  sio,  "hm^awi  \  Sr.  a.  ®rejbaanr.  Drezno, 

liipfko,  Misna,  ii  od  Polaków  pobudowane  są,  nazwi- 
ika  same  ich  iawnie  pokazuią.  Krom.  44.  Elba  pod 
Drezna.  Mo(ł  u  Drezny  nad  Elbą.  Warg,  Wal,  a 7 5. 
DREZDENCZYK,  'DREZNANIN,  a,  iw.,  z  Drezna  ro- 
dowity ,  brr  T^rr^bnet*  Winnice  stuią  do  przechadzki  i 
zabawy  Drezdcnczjrków.  M  Pam,  i5,  3o4.  Dreznanie. 
Warg.  Wal.  ^-jb,  w  rodź.  itfSfl.  DREZDENKA,  i,  bie. 
jbteiinetilin',  Sr.  1.  Ttafbianfa^  Przyszła  tu  iedna  mło- 
da S«ika,  Drezdenka.  Teat.  36,  c.  i5.     DREZDEŃSKI, 


D  R  G  N  i^  a 

*DREZDECCI,  ft,  ie,  z  Drezna,  Drezna  się  tyczący,  tr 
Dreźnie  się  znayduiący,  H>xtt!tmeti.  Bh,  Ś^rajbanf^, 
Sr,  1.  2>rajbianflPi.  Cekauz  Drezdecki.  Star^  Ko/.  i>.3.6. 
DRGNĄĆ,  DRYGNĄ^C  niiak.  idnt.^  Drgać,  Drygać  4o/łf., 
drygotaĆ,  «.  at,  -  oce  ndA,^  podryg.'%ć ,  ruchać  sobą  lub 
iakim    członkiem ,    wahać   sobą ,    driyć ,  trząść  się .  Jls 

^tn,  8<P|»eIn,  {icb  teąem,  n<f^tóbten,  ein  ®lteb  ńimt 
hitUtn,  bfben,  erbeben,  ftd)  fd^wingm.  Boh.  brfe: 
tim\  -   atl;     sioi^,  brfotce  simn,    gafoofilai   Croo;. 

dcrhtati,  trepach em ;  Bs.  Ą^nTnyinh.  AparamB,  Apo- 
rt 10 .  ApornymB;  5r.  1.  titv^tam,  bebotam,  drpftfiin, 

(Kpecn  ;  Kcf.  zepetati ,  zepezhem  ,  sazukniti,  sameknitl; 
Cr/f,  derg^tlm  (  cf,  Crn.  dregniti ,  dręgam ,  drftgam ,  drc- 
gnem  s  tundtre ;  Vd.  dregati ,  dregniti ).  Ryby  ławia!  i 
drgaiące  wędziikiem  2  wody  wyprowadzał.  Otw.  Ow.  ii8. 
Tatarzynowi  szkapiny  sztuka ,  choć  leszcze  w  zcLiech 
drga,  ni  ką(ka  nie  wadzi,  Oczk.  przy.  ^i.  Na  wisieira, 
leszcze  trochę  drgaiącego,  sąd  uczyniono.  Arom.  648. 
in  palpitantem  adhuc ).  Jakie-  wtedy  na  mym  łonie 
drgała,  <kiedym  cię  na  mych  piaftował  ręku.  Teat.  3o, /. 
73.  •  Potężny  kamień  nań  się  obalił,  J  wpół  go  w  ikale, 
ie  ni  drgnął,  przywalił.  Jabł,  Ez.  27.  Od  pofiiku 
Adrafta  ani  drgnął  przebity.  Jalf.  Tel,  383.  Stał  i  diy- 
gał  Kain  bratobóyca  srogi ,  Tak  czuł  blady  i  niemy  ko- 
naiących  trwogi.  Przyb.  Ab.  iSg.  Ognifte  rumak  aos- 
drzem  wypuszcza  oddechy ,  Nogi  mu  drgaią  na  lotne  po- 
śpiechy.. Kras.  Off.  B,  b.  W  tym  czarne  oczko  kocha- 
ncy  Elibiety  Drgnęło  nieftety !  Zab,  la,  4o4.  /'o/ 
Drganie  oczu.  Cn.  Th,  Hi  ^ittttU ,  %\\vmit%  bft  «&: 
sen*  Dębom  ftoletnim  wicher  nie  sprofta,  one  mi 
drgną.  Zab.  6,  336.  (krzepko,  nieruchomo. ftoią).  Wa- 
lecznemu hetmanowi,  nim  się  z  sobą  woyika  ftarły,  tetzt 
drgało.  Pilch,  Sen.  181.  Od  ftrachu  łytki  im  drygały. 
Stryik.  497.  Drga  mu  pod  kolany.  Cn.  Ad.  aog.  (lyiki 
mu  drią,  boi  się,  c/. /I*.  AporAHBWH  boiaźliwy).  fT  il^ 
tett  nnb  bebt    (Mtjtttd^t).      Struna   drga,    trręsie  się, 

bie  «aite  etbebt,  slttm,  f*»!ngt  (fd>,  getirb  in  6di«i»» 
gttng.    Drganie  ftruny,  Ui  ©eben,  bie  SBebwng,  6^w» 

gnns  bet  6aite.  Strona ,  gdy  brzmi ,  bardzo  prędko 
drgaj  gdyż  tak  zwolna  drgaiąc,  iiby  ley  drgania  pod 
Widzenie  podpadać  mogły,  iadnego  diwięku  nic  wydai«i 
ffub.  Mech.  i55.  Gdy  dwie  ftrony,  brzmiąc  raien, 
roine  wydaią  tony,  moina  wynaleźć  ftosunck  mifdiy 
temii  tonami,  to  ieft,  między  liczbą  drgań  <^zyli  wahań, 
które  obiedwie  ftrony  w  iednym  czasie  odbywają,  ib,  147. 
-    Drganie,    choroba,    drienie,    drygotka  ,    ftakanie  w 

ciele,  bai  Sittern,  aii  Aranfbeit,  SSaflfnng  (R*-  Ap«- 

róma  konwulaya,  Aepróoia  kurcz,  spasm ).  t  Rom.  mp'- 
noml).  Drganie,  choroba  bardzo  pospolita  ludtiom 
ciężko  pracuiącym.  Dyk,  Med.  1,  706*  Drganie  końikie, 
przechar^nienie,  z  gwaftownćy  pracy  i  głodu  pocŁodiij 
koń  w  ten  czas  robi  bokami ,  ciężkość  oddechu  ma,  pra- 
wie nigdy  się  nie  kładzie.  Dyk.  Med.  i,  708.  M  P^^ 
fenfdjlagen  ber  ^ferbe  (ob,  Drgęga).      J.   drgnąć  czym, 

ruszać  czym,  i  tam  i  sam,  ttwai  rAbfen ,  bewegen,  i^ 

den,'  Maiąc  wielką  gorączkę,  piersiami  robił,  rękami 
dr^ał.  Perz,  Lek.  3i4.  Gdybjście  M  Jagiełłą  tak  bluf- 
nili ,  pewnieby  kto  z  was  di  gnał  nogą  ns  powro«i«. 
Twórz.  OL   E.    l,   (wisiałby,    et   »^rbe  m  €tl\€t  mft 

ben  SAM  ^appeln,   er  wftrbe  (ingen  )•    Drgnął  doi^i 


DRGAWKA    -    DROBIAZG, 
maart,  poiegna!  tic^  rosfta!  alc  i  kwiatem.    Cn,  Ad.  310. 

et  l|t  Detfc^irben , .  (at  9lbf(6ie5  genomjiien.    DRGAWKA 

o^.  Dryga wka.  DKGĘOA,  i,  ś.  ,  drganie  końikie,  prse- 
charinienie,  H6  ^Ittetn,  tiw  9fUxMtantf^tit.  Ma  ten 
kań  drgęgę  pod  kolaiiy.  Czachr,  Jr^  L,  3*  Nfi.  Po- 
chodź:  drygłiwy  ^  drygawka^  podrygać^  wzdrygać  się^ 
wzdragać  się. 

DRGUBICA  oh.  Drugobica. 

Drób',  iu,  i7i«  DRÓB,  u,  m.,  w  liczb,  mn,  DROBY,  ma- 
leńflwo,    ma!y  kawafek,    kruszyna,    mała  reecz,    ftlOA^ 

JUetne^^  fin  Heine^  et&it,  ttwai  fBim^t^.   Bh,  bro6, 

trobet,  tttfUe,  htoHttO',  ^</.  drób,  kofs,  fałat,  ahkrlz, 
shtiikei  s  aztukt ,  kawat ,  kca  ;  Ng.  darab  partio  ;  Ross^ 
4po6b  odłomek,  a)  azrot ).  X*  ^  ogóln.  n,  p.  Drób  równać  z 
aporsiemi  rieczarai.  Zebr.  Ow.  1 1 8.  componerm  magnis 
parua)  drobiazg,  maleńlłwo,  Hi  SiUine ,  JIIehitdMtetl. 
^§m  O  ludziach :  Dawid  r^ekł  bogu :  ia  zbroiłem ;  a  te 
droby,  co  uczyniły!  Budn.  i  Chroń,  ai,  17.  (te  owce 
cói  uczyniły!  Blól.  Gd.  drobięta,  próbnego  (łanu  ludzie). 
$•  w  śzezególn.  drób',  mnieysze  domowe  ptaftwo ,  f Ifitlf ^ 
%tliV0i^  (  Jafel  cf.  6(ftma6bie(  ).  Vd.  et  Cm.  drobeuze , 
drobnina  s  drobicta ,  bydlątka  ,  owce.  Bh.  brubeł  ^olu" 
cresy  alitei).  O  drobiu  folwarcznym.  Goji.  Eh.  i33. 
Folwarkowy  drób,  kury,  gęsi,  indyki,  kaczki  i  t«  d. 
HauT.  Sk.  117.  Gospodarftwo  około  drobiu  albo  ptadwa 
domowego.  Kluk  Zw.  a,  gS.  $.  rybi  drób,  drobiazg, 
małe  rybki ,  (Ifine  %\\^t.  Karpiela  i  wszelaki  drób  4o- 
"wić,  a  ^ftawy  tym  rybid.  Gofi.  Ek.  68.  (ob.  narybek }• 
J.  Drób,  liczb.  mn.  DROBY  s,  DHOBKA,  i,  z.,  liczb, 
mn.  DROBKI,  BA.  brpb,  bcobp,  btabtp,  ikrzydełka, 
nóikt,  pępki,  wątróbki,  szyiki  i  główki,  które  od  gęsi, 
kaczek ,  lub  innego  drobiu   ln6  ptaflwa  odkrawaią.   Wiel. 

Xuck.  400. ,  £  Alrin ,  %.  9.  ®infef (eiti ,  (SefcbUnge ,  ®es 
frbff,  Dbb.  iung  ®anfel,  Bh,  buf^  br^becfó/  brobrcfp, 

Ms.  rycaab,  nompoxb).  Drób  do  pasztetów,  iuko  ku- 
rze grzebienie ,  wątróbki  i  t.  d.  Tr.  ^afletf nfc^Iederepen. 
Droby  bydlęce ,    iagnięce ,   są  główka  ,    nóiki ,    wątróbka , 

.     ptucki.   Tr.  £4mmergef(blttigc  (cf.  Obb.  iBeufibel).    W 

\  inszych  dyalektach  słowo  drób  znaczy  wnętrza,  ielita, 
trzewa:  KeT.  drób,  drueb,  drub,  drebje ,  zhreyu,  zbre- 
iije ;  Cm.  drób ;  Sla.  drób ,  cre^a  ;  Rg,  droob ,  pikat ; 
Cro.  drób,  drobecz  ;  Sr.\.  \\WtXii  btob.  DROBIANKA, 
i,  i.,  piwo  lub  wino  chlebem  drobno  zatarte.    Dudz.  36, 

<»5.  kaideszan ,  %{t^SSRi%xtt ,  U\tz  Ccbaale,  iBietm Jbtte , 
SSeinmdbrte.  Sr.  \.  brebrno,  brebrna  9eb);   Sio.  ipbrabes 

ne  giblOi  Sentifat)  Rg'  pódroba,  pódrobiza,  podróbaz; 
B<r>  podfobac  cf.  K</.  terizhnjak  Rs.  oaponiKa).  Dro- 
bianka  chlćba,  piwo  z  chlebem  albo  farmuika,  tntrita. 
Mącz.  Drobianka  z  ośrzodki  chleba  z  winem  a  z  cu- 
krem. Syr.  gaa.  DROBIA^TKO ,  i ,  n. ,  zdrbn.  rzeczw. 
drobię,  s  maluchne,  drobniuchne  zwirrzątko,  ettt  iWwti  1 
WiVil\%tt  %%\tt&itVi»  Ledwie  się  trzepiotało,  ledwie  nói- 
ki wlekło.  Ubożuchne  drobiątko.  Nar.  J)z.  3,  ig.  (o 
dzierlatce).  DROBIAZG,  •DROBIOZG,  u,  m.  DRO- 
BI AZDZEK,  idika*  ^'  DROBIAZDZIK,  DROBIOZ- 
DZIK,  A,  m.y  zdrbn.  frŁBzkt y   mała  rzecz,    małego  co, 

coliect.  maleńftwo,  małoftki,  etne  Aleinldfeit,  ttwai 
9i^inHU,  Sdtinei,  Unbebnitrnbe <  ^  coii.  Meitiidleiten, 
ruin  ^eud,  ^inaidtdten.  Bh.  btobet;  brobećef;  Sr.  i. 

brobai;   brtbftICiiI}  Bs.  drobnica;   R^  Ągieizrbf   A£e- 


DROBIAZGOWY    .    DROBIĘ.      S%r 

6edrH;  Mt^AOHi,  M^ASSna  cf.  mieUzna;  A^o9Ji3H«a1i 
drobne  towary);  Rg>.  droblsak).  Zwyczaynie  atf  natura 
w  małych  rzeczach  wynurza,  i  waine  nauki  przez  takowf 
drobiazg  podaie.  Pilch.  Sen.  65.  Z  rzeczj  naywspanial- 
szych  iakie^  okruszyny  robią,  i  ucząc  takowego  drobiazgu, 
rozum  upodiaią.  Pilch.  Sen.  Ufl.  2,  163.  Tf  bdrobinf , 
klórą  zo wiemy  wiekiem  ludzkim,  porównay  z  ową  nie- 
zmterno^rią ,  a  obaczysz ,  iaki  to  ieft  drobiaidiek.  Pilch. 
Sen.  lift.  3,  a68.  Wszyftek  ten  czas,  którego  iyiemy» 
chwilką  ieft ;  lecz  ten  drobiaidiek  podzieliła  natura  • .  • 
ib,  1,  373.  -  O  ludziach,  drobiazg,  drobiazgowi  ludzie, 
drobni,  maleńcy,  co  do  wzroftu,  wieku,  doirzałoici, 
co  do  ftanu ,    sposobu   myślenia  i  t.  d»    Hfinf  £etttr  /    Itll^ 

minbide  ,    Unermacbfene  ,    UngebUbetf  ,    Unbebetttnibf. 

Dzieci  niewychowanc ;  e  drobiazg,  Kebte,  UR(?t)Ogetie 
jtinbsr.  Widząc  Ezau  niewiafty  i  dzieci  ich ,  pyUł :  co 
to?  i  mówił  Jakób:  drobiaździk  ieft,  który  mi  bóg  daro* 
wał.  W.  Genes.  33,  5.  (dziatki  to  są.  Bibl.  Gd.).  Wnet 
ten  drobiazg  głupków  zmędrzeie ,  iak  chlusną  iednego  s 
nich,  BirA.  Zyg.  i5.  Tam  nie  przypuszczą  owego  dro-  . 
biazgu ,  co  to  nie  uroili  w  cnoty  wielkie ,  ale  teno  za- 
cząwszy, odftąpili  od  nich.  Star,  Zad.  C.  9,  b,  Nia 
ieft  wielkim,  kogo  cnota  od  drobiazgu  pospólftwa  nie  od- 
sączy. Lub.  Roz.  3d3.  -  Drobiazg  folwarczny ,  iako  to, 
indyki ,  gęsi ,  kaczki ,  kury.  Switk.  6ud.  34.  {afe( ,  %€» 
bifn)i^b*  ^^-  ^^'  '^^'  *  Drobiazg  rybi,  rybięta,  cf. 
narybek,  fleitie  %i{dfć^tn'  Rybitw  rzadko  co  rosłego, 
ale  rychlóy  iaki  drobiazg  ułowi.  W.  PoJi»  W*  3,  7.  Meitif 
}eug.  DROBIAZGOWY,  a,  e,  ^  d  adv.,  od  drobiazgu, 
do  drobiazgu  naleiący,  drobiazgu  się  tyczący,  maleńftwa 
zarywaiący,  i{^.  ■'Baohhuk  (  cf;  miałki ) ,  ^(einigfelt^ , 

5tlrintdf eiten  s ,   riein({(b;   betaiOirt,   lti#  ^leine  gfbfttb. 

Ciekawość,  chciwa  drobiazgowego  roztrząśnienia.  ZaJ^^ 
6,  3g8.  DROBIĆ  czyn,  niedo/k. ,  zdrobić,  udrobić,  po- 
drobić doJk. ,   drobno  dzielić ,    drobnym  czynić ,  fldtl  Otttc 

(ten.  Bh.hiMtl,  brpbiMtf,  ftbtobiti;  Sr^  3.  broblfcbf* 
Sr.  1 .  btebu ,  rosbrebn ,  brebtp ,  brebtm  $   Vd.  drobiti , 

sdrobuyati ,  sdrobizhiti ,  koaiti  (  cf,  kęs  )  ;  Hg.  darabolni ; 
Cro.  drobiti;  Rg.  drobittj  (  Bs.  drobiti,  udrobiii,  raz- 
drobiti ,  zdrobitti ,  smrriviti ;  Rs,  Apo6Biii* ,  ApbOAio , 
cOApo6HmK*  coApo6^Mma  (cf.  Cr,  rf//9o^,  Samar, 
y^r\fregit\  Gr.  ^funrtf  cf.Gr.  ^cuf*/4ay  Ger.  ^^ttimtnet, 
Rabb.  ^*\«  collislt).  Zdrobisz  ofiarę  chlebową  drobno. 
1  Leop.  Levit.  3.  «  Drobić  chlćb ,  kruszyć,  krszyć,  bfbs 
(fefn,  Rotf.  nnófyunh,  HaiiiK>piitn&.  Potrawę  i  chl^b 
drobiony  zgotował  ieńcom^  Sk.  Zyw^  3^  376.  ( cf.  dro- 
biankę  ).  Drobiony  kroczek.  Teat.  ao,  b,  1 1  g.  cf,  drepsić  )» 
Nie  trzeba  fkib  drobić.  Cretc.  6&j,  ^  Trąbiąc  drobić,  prze- 
rywać trąbienie  ,  iintf rbro(ben ,  abgefe(t,  (to^toeife.  Zwo<- 

tuiąc  lud  pospolity,  będziecie  profio  trąbić,  nio- nie  dro- 
biąc, ani  przetrębuiąc.  1  Leop.  Mem,  lo.  (nic  nie  prze- 
rywaiąc.  Bibl.  Gd.).  -      Drobić,    dzieleniem  mnieyszyć, 

stabić,  burc^  ^et tbf flfił  f(btD4(ben,  «ertlngern ,  fletn  ma(beit» 

Hetman  woy  (ko  drobić  musiał  osadami.  7>.  *$.  drobić  poń- 
czochy iglicami.  Tr.  dziać,  robić  pończochy,  jlrMen.  DRO- 
BICIEL,  a,  m. ,  drobiący  co,  kruazycjel,  bet  ^Idttmat^et , 

©erneitieret ;  Sr.  1.  brebte)fr ;  Vd.  sdrobuf  auz  •,  £c.  Apo6a- 

meAB.  lVro(/z.iM'.DROBICI£LKA.-  DROBIĘ,  -  ięcia, 
n„  zdrbn.  rzczwn.  drobiec,  drób,  cf.  drobiątko,  r zwierząt- 
ko, bydlątko,  riii  tUinrtf  6M(f  »k(,  eln  em  iUinti 


5a8 


DROBIBC    «    DROBNOSC. 


IBtelf-  Vd,  .drobense,  drobnina).  Nie  pnywiodtel  mi 
drobiccia  na  całopalenie.  Budn.  Jśs.  45,  33.  ( bydlątka. 
BibL  Gd,  )•  Nie  zarsniesa  Jehowie  byka  albo  drobiccia  y 
w  ktorymby  byta*  wada*  Budn*  Dtut.  17,  i*  (wolu  ani 
bydlęcia.  BibL  Cd.).  DROBIEC,  bca,  m.,  mnieysze 
bydlę,  owcze  bydlf,  eill  Gtdct  fleilt  ^icff,  ®4«4lfotel^ 
(  Vd,  drobez ,  drobizh ,  droblei  s  odrobina ,  kawałek  )• 
Pierworodnego  oata  odkupisz  drobcem.  Budn.  Ek.  4,  30. 
not,  „to  ieft,  baranem  albo  kozłem*',  owcą.  BibŁ.  Gd. 
DKOBIĘCY,  a,  e,  od  drobiu,  oddrobięcia,  JtIeittY>U(s, 
Cid^tlia(fMfl^^»  Cm.  drobenlke  Qviilus)  Brona  drobięca. 
Budn.  Neh.  5,  1.  brama  owcza.  Biól.  Gd,  tdi  S<^Aif' 
t^Ot.  £ttt^  •DROBIEZNY,  a,  e,  drobiazgowy,  dro- 
bny ,  (leinlid^ ;  JtUinidfeitrn  s .  Drobietne  wydatki.  Tr. 
*DR0BINA  ,  y,  i.,  odrobina,  trocha ,  kęs,    okruszyna, 

fin^rotfeti,  r in  fBidd^eii ,  eine  Srume,  ^A.  brobet;  btos 

hinta  {R*'  Apo6UHav  Apo6nHix  mloto).  Ptaki  zbieraią 
drobiny  rozszarpanego  ciała.  BaniaL  C.  a,  b.  Z9.  lada 
moment  trzeba  w  kray  inny  póyśdź  ,  słodki ćy  iycis  zby- 
wszy drobiny.  Anakr.  78.  Cóż  mi  więc  nada,  kiedy 
ezas  płynie,  Błądsi<5.  w  t6y  życia  marn^y drobinie.  Anakr. 
5i.  •DROBKA,  i,  i.,  wiicx6.  mn.  DROBKI  ob.  Drób', 
Droby«  •  $.  a.  drobiazg  ,  maleńlłwo  ,  ^lelntgfeitfll. 
Ktoby  tei  śliczne  ciało  poganił,  ie  ma  dróbki !  Zab.  9, 
86.  Jiyck.  (drobne  wady  cf.  brodawki,  piegi).  *DRO- 
BNICA,  y,  i.,  minuta.  Sadów.  Ok.  34.  (ór.  2.  brobruja 
okruszyna ;  Cro.  drobnina  minutiaś  *,  R*.  4po6HHisa  >vo- 
rek  szrotowy).  DROBNIEĆ  niiaA.  ndk.,  odrohmcC, 
zdrobnieć  </i, ,  drobnym  się  ftawać,  maleć,  słabieć,  loitls 

%\^»mxUn,  tU\n  werben,  fn^uac^  toerben.     Zdrobniałe 

poŁomki  bogatego  dziedzica,  Aras.  Pod.  3,  167.  Przy 
owdy-wspaniah>ści,  ci  co  się  w  swych  domach  .zdali  bydi 
wielkiemi ,  znacznie  drobnieli.  Pilch.  Sen.  HJl.  334. 
Książęta  -  Kiiowscy  dla  niezgod  i  domowych  Avoien  dro- 
bnieć poczęli  i  stabieć.  Nar.  HJl.  7,  46.  Puls  u  pacyenta 
zdrobniawszy,  cofnął  się.  Perz.  Cyr.  3,  189.  Odrobniały. 
Błai.  pr.  DROBNIUCHNY,  a,  e,  DRpBNIUCZKI , 
DROBNIUSKI  ,  DROBNIUTKI  ,  DROBNIUSIENKI  , 
DROBNltf TENKI ,  DROBNIUSIENECZKI ,  DROBNIU- 
TENECZKI ,  a ,  ie ,  -  o  adv. ,  intens.  adj.  drobny ,    gan^ 

flein,  mtn)t9,  winjig  lińru   Boh.  brobaucf^,  brobnutt), 

brobaucće ;  Cr/i.  drobzhekun  i  EccL  Apó6HeHKiif;  Rosi. 
KpómevHial?  (cf.  kruszyć).  Ziemia  z  tak  drobniuchnego 
nasienia  tak  wielkie  pniaki  wydaie.  Budn,  Cyc.  Jlar,  36* 
Deszcz  drobniuchny.  Boter,  301.  Drobniuchna  ręka. 
Zab.  16,  177.  (delikatna).  Korzenie  drobniusicnko 
ilłuezone.  Archel,  3,  4i.  DROBNO,  adverbium  słowa 
Drobny  {Bh.  brobne  minutim;  htohtt  parum ,  paullurn 
trocha)  Hetit,  Mi  fleUtetl  ^beilen  bfjłfbenb.  Drobno 
pisać.  Drobno  mięsiwo  posiekać.  DROłiNOMIERZ  ,  a, 
m.t  inilrument,  do  mierzenia  małych  łuków.  N.  Pum, 
19,  84.  micrometrum.  ib.  jS.  bn^  ^Urometet,  bet  ^Uttts 
ntefTet.      DROBNOSC*   -    ćci,  i.,    i*i%qofĄtctta  exUitas 

partium.  Cn.  Th.  gUwi^it ,  ^letntbeiUgfeir.   Vd,  drób- 

nufł-.  Rag.  drobnda;  Ross.  4pd6HO£ini,  M^AKOcmft, 
Ji'BAKOm4.  Wiele  rzeczy  wielkich  z  małych  drobnoici 
urosło.  N*  Pam.  \h,  3G7.  Częfto  drobno^ci  poczytane 
za  raeczj  wielkie^  ib.  377.  (drobiazg,  maleńftwo).  3.) 
n.ułoiicznoić,  liczba  maia,  ffeifte  iHnjAbl*  Do  pięciuset 
dawniey  byio  biikiipów>    teraz  waa  tylko  pięciu  w  całey 


DROBNOSTKA    «    DROBNY. 

Afryce  zoftato ;  a  w  tey  drobnolcl  awary  między  wa«i  o 
przodkowaniu  powftaią.  Skarg.  Dz.  io34.  DROBNOST- 
KA ,  i  ,  i. ,  rzerz  mał^y  wagi ,  etne  Alfilligfeit,  ^Sl^C 
Obne  fS^ettb  r  ^ettttgfAdldfett,  Seymy  takiemi  zarzucano 
drobnoUkami ,  ii  kłócąc  się ,  opuszczano  to ,  co  |in« 
wdziwie  było  potrzebnego  Gaz.  Nar,  1,  307.  *DRO- 
BNOSYPKI,  a,  ie,  'DROBNOSYPY,  a,  e,  drobno 
się  sypiący,  miałki,  fleinfinifg.  Jak  mnoży  morie  pia- 
fki  drobnosype,  Tak  się  urodsi  guąino  ^we  obfite.  Bit" 
law.  MsiU  F.  3.  DROBNOW  ID ,  n,  m„  Hub.  W/?-576. 
s  OKOBNOWIDŁO,  a,  n.,  Zool.  Nar.  69.  s  DROfiKO- 
WIDZ,  a,  m. ,  narzędzie  do  widzenia  drobnych  rzecij, 
których  samym  okiem  doyrzeć  nie  moiemy.  Rogal,  IkL 
1.  praef.  ba^  ^^tCrofCOl^  (sporysz).  Owad  tak  drobay, 
ie  tylko  przez  droboowidze  dodrzeźonym  bydi  może.  iV. 
Pam,  3,  i55.  Microscopium  nie  ile  drobnowidz  się  no- 
wi*, ale  nie  ile  wyraziłbym  mnogowidz,  ie  nietylko  dro- 
bne rzeczy  pokaźnie  dobrze,  lecz  i  sporsze,  poranaiaiąe 
wzrok,  lepiey  obiainia.  KUcz.  Zd,  76.  -  Fig.  Wad 
iak  przez  drobnowidło  będę  szukał  wszędzie,  J  tam  u- 
wet  ie  wytknę,  kędy  ich  nie  będzie*  N.  Pam.  6,  3i4. 
DROBNY,  a,  e,  Bh.  brobno;  Sr,  \,  btobne'^  Cro.  dro- 
bSn  ;  DL  azitni ;  Vd.  drobeta ,  sdroblen ,  tinek ;  Cain, 
drobne,  pizhle;  Rg.  drobni;  Bs.  drobni;  Rs.  4PÓ6HU)a, 
M'fexOHHUH,  m'&'akir    (cf.  miałki),   małocząilny ,  HfiiM 

tbeiltd,    an^  fletnen  ttbeilfti   beftebenb,   fleln  ^tm^, 

f (fin.  Drobne  drewka ,  drobna  aiokanka.  Moneta  drobna, 
szelągi,  grosze,  czechy,  potroyne.  Gojl.  Gor,  3.  Drobny 
pieniądz,  Vd.  droben  denar,  drobiah  *,  Crn.  boshjak]. 
Drobne  pieniądze ,  fletne^  ®elb,  albo  rei  drobne  6it  do- 
dafku.  słowa  pieniędzy :    n.  p.    Nie   mam  drobnych ,  tift 

babę  nUfU  Jlleine^,  fetn  rirliie^  ^elb.     Drobuycb  oie 

miałem  ;  a  częftokróc  i  zmienić  nie  było  co.  Teat.  3i,^> 
i4.  Uyrzał  Jezus  wdowę  uboiuchną,  ikładaiącą  do 
fkarbu  dwa  drobne.  Budn.  Luc.  21,  3.  ( dwa  drobne  pie- 
niąiki.  Bibl,  Gd.J*  §.  3.)  mały,  szcztipły,  flein,  P 
tinge-  z  drobnego  nasienia  wielkie  roilą  drzewa.  Cpd 
sal.  i48.  (cf.  Sr.  3.  brobolf  drobny  mały  iccimień). 
Lepszy  był  twóy  drobny  koń,  nii  nasz  zbyt  wyniody. 
Alb,n.  W.  i3.  Jeft  Um  po  trosze  kóz  i  bydła,  ale  drob- 
nego. Boter  349.  (cf.  drobiec,  drób).  Kaidy,  acz  wy- 
drobuieyszą  maiący  roztropność,  uznać  to  musi.  ho^^ 
Niedz.  1,  iSg.  %,  3.)  małpwainy^  drobiazgoiiy ,  firtJt 
|t<b/  0ertlldfUdi0*  Ludzie  znaczni,  po  wielkich  mjiiacbf 
raaią  swe  drobne  zabawy;  które  mnieysi  w  nieb  ujTttm- 
iąc,  próżnowaniem  zowią.  Lub^  Roz,  48ł»  otium.  Za* 
rzut  ten  od  poprzedaiących  nie  mniey  błędny  i  drobny, 
ale  godny  pamięci  i  baczności  powszechnóy.  Ufi*  konfi* 
3,  55.  5'  ^')  nie»ilny,  niemocny,  f((nKr<br  ftaftW* 
O^omny  zwirrz  na  drobnego  nie  dba  czczeni uŁa.  'P' 
Drobna  to  praca.  Podług  drobney  moino^ci  moiey.  'l^' 
j.  5.)  niegcfly,  rzadki,  bunn,  Uićit  biMpS-  Dro^"*  ^ 
tym  lesie  są  drzewa.  Siew  drobnemi  wychodzi  kiełkaoJ 
Tr.  J.  6.)  Drobna  szlachta,  drobny  lud,  s  niisz^y rin- 
gi,  pospolity,   ber  iiiebnge,    fleine  Slbel,  bal  dfinrinf 

a?0ff.  Sadło  swiółkie  godzi  się  chłopom  do  grochu  i 
drobney  szlachcie.  Cresc.  567.  Teat,  36,  c  3i.  Starać 
się  trzeba  ,  aby  drobnego  (łanu  ludzie,  im  nay więccy  mO' 
ie  bydi,  bezpieczni  byli  od  krzywd.  Modrz.  Bazyi  3o6. 
(^ zaraz  potjm:   podłego   Hanu  ludzie).     Namietfało  «C 

dre- 


DROCIANY    -•    DROGA. 

^roboi^ystyck  osób  międsj  pany.  Baz,  Sk.  91 3.    Obmy* 

iiićy  aiebj  robotnicy ,   rsemieślnicy  i  lud  drobny  mogli 

•obie  chleba  sarobić.   Ar«n.  j5,  496.     DROBYSZ   htr6 , 

litera  mita  A  \  prsez  którey  wiersch  ftrzata  ielezcem  prse- 

•hodsi  i.koto  niey  dwie  gwiasdy.  JCurop^  1 1 1 , 1 3.  fin  SSappett* 

Pochodi:  na^drabia/j  na^drobU;  odrobina;  podroby 

pr zy drobić y  wdrobU,  zdrobU,   zdrobniały,  ' 

DROCIANY  ob,  Drotowy.     DROCIK ,    a ,    m,  ^     Dimin, 

•Iowa  Drót,  ein  !Drlt^(^em 

DROCZ  ob.  Dreszcz. 

X>ROGA,  i.,   (Bh,  cefld  cf.  Jcieszla,  br4(a;  sio,  Cffta; 

Sr,    1.  bro^a,  pUCłi  Sr,  3.  brO0a,  PUfc^;   Vd,  shefta,  pot; 
Cm,  zclła,   pot;  Sla,  p^t;    R^.  put,   drum;   Cro,  czezta, 
cseszta  ,    put ,    drdm ,    rzepa s  ;    B9.   put ,    iłaza  y    drum  ( 
(2}/.  draga  vallis  cf.  droiy^)-,  Rj,  Aopóra,  nyinl);   Or, 
TftiXst»  i   Hebr^  •^ii   derech  via ,  •^•n  darach   calcaait ). 
nieysce,    którym   dokąd   iadą ,    idą,    pfyną,    bet  ®eg/ 
kie  Ćtraf  e«  Słowo  to  powszechne  zaymnie  gościńce,  ćctcsaki, 
ulice.  -     Droga  torowana;   o 3«  torować  drogę,   Rs.  mo^ 
pMfnB  AOpory;  Ec,  nymemaopio.  Droga  równa ,  gtadka, 
Rs.vutg.  rAa4&.  Zfa  droga  zepsuta  f  cSAOnymie')  A*,  pa- 
cnymHtfa.     Droga  Krakowfka,   nierówna,    pagórkowata, 
wąaka.   Droga  krzyżowa  r  zbieienie  się  dróg ,  ber  ^en(s 
lOeg ;    rozdanie    się   dróg  ,    rozftaynia  ,     bet  (Sd^eibeWCg. 
Dobrowolna  droga  ob,  Dobrow :   blf  6jfettt(td^e   ^tt^^t , 
hit  Ąeerjltafe.     Drogi   %  mleysca  rozmaite  maią  miary   i 
liczbę.    Warg.  Kurc.  P'"'*^/*   Tobie  fto ,   zTodzieiowi  tylko 
iedna  droga,     ^ot,  Arg,   714.     albo    Szukaiącema    tysiąc 
dróg,  uciekaiącemu  iedna.   ib,  600.     Dwie  drodze  CDua'» 
lU)   W,  Po/i,  2,   74.     Przyszło   do  niego  szczęście,  nie 
wiedząc  drogi.    Czaeh,    Tr,   B,   1.    ślepo  ,    trafunkiera). 
Nieszczęście*  iakie  to  zrządziło ,   Co  i  takiego  drogę  prze- 
ftąpito,    Tward,  Dnf,  3o.  (  n.  p.  baba ,   zaiąc :  zaiąc  drogę 
przebieiat,  s  wróżka  nieszczęścia.    Cn,  Ad,  1296.).  Drogą 
kto  chodzi,  tą  drogą  nie  zabłądzi.  Paszk.Dz,  77,   Czarna 
droga  Taurfka,    czarny  szlak,    (o^.  Czarny).    Bi§l,  Sw» 
%6^,  b.     Naprowadzam    na    drogę    £c.  nymeBÓAcoiByiOy 
nymeHacmaBAiKlo;    Gr,  oi^yi^i.     Po  drodze  cp,    mimo- 
chodem Rx.  nepeayaiie.    Mieć  się  iak  groch  przy  drodze 
ob.  Groch).  -  D^ień  drogi,    einf  SAgeteiff.     Gonili  ich 
dzień  drogi.   3  Leop,  1  Mach,  7,  46.    Przez  drogę ,  ff^.ez 

ulicę  tylko ,  niedaleko ,  nur  Abf r  b(e  8traf  e ,  tMit  loeit 

Niezabawem  powróci  ,  gdyi  dom  tylko  przez  drogę. 
T^ał^  34,  c.  65»  Kiedy  zacznę  krzyczeć  z  drogi  \  Dzwon- 
nik ftraciłby  słuch  drogi.  Teat,  52,  c.  48.  Z  drogi! 
s  drogi!   iaki  taki,  bo  idzie  Jaśnie  Oświecony.   Teat,  55, 

B,  i4.  Zab,  4,  345.  Prov.  Sio,  opilemn  l\tmivi  t  pan  bo^ 

f  Cffti  tti&nV.  a,)  Droga  przez  cudzy  grunt,  s  prawo ^ 
wolność  ieidźenia  przez -cudzy  grunt.   Cn,  Th,  bd^  S&t^ti 

tt^t^   Sriebred^t  Aber  bt^  aubetn  ®rimb.    b.)  AJlron, 

droga  mleczna  na  niebie,  bfe  SSRiiĄftt^it*  Białawy  pas 
Wpósrzód  nieba ,  nieforemnego  kształtu  ,  i  owdzie  iakoby 
MŁ  ^ryspy  podzielony  ,  nazyii^my  drogą  mlóczną  ,  pia 
iactea.  Hub,  Mech,  53i.  Droga  białomlócsna  na  niebie. 
Zab,  XIII,  119.     c.)  Drogi  w  winnicach ,   w  ogrodach  ,  i 

chodzenia.  Cn,  Th,  bit  0dtkge  in  bm  Sirten  K.    $.  3.) 

Droga ,  którą  czyniemy],  podeymuiemy ,  s  podróż,  iazda » 

ście   (Bh,  ;e|lA;    Cro.  j^uturanje;    bit  fKt\\t  1    btt  tffieg. 

V  Ślubne  drogi  na  cudowne  mieysca,  iuź  teraz  rzadkie.  Grochu 

IV.  a64.  (  cf.  peregryuacja ,  pątnikowaaie, )  ISaDfl^rtetl^ 

7om.  /. 


O  R  O  G  A. 


«>! 


lwięta  drogi.  Pam.  85,  1,  Sgi.   Slubowa?  od||>rawić  Ccc-- 
ftochowflcą  drogę.  Paszk,  Dz.  37.     eine  ffiaSfatt^  JBL^<^ 
€3fnflod!^ail.     Wam  dobra  boc^  mnie  w  drogę.  Brud,CJL 
i4.  4.     Jechał ,   nie  wiem   dokąd  w  drogę.   P,  JCchan^  J, 
121.    et  ijl  Oerteifl.     Niemasz  męia    w  domu  ,    poszedł 
w  drogę  daleką.    Budn,  Pro9,  7,   19.     Drogę    odprawić 
Cro,  putuvati   (  cf.  pątnikować  ).      Droga   zawsze  drogą. 
Dwór,  D,  3.    kosztowna  a  niewygodna ;  doma  naylepiey  )• 
Odchodzisz !   szczęśliwa  droga !    Teat,  53,  c,  38.  gll&(fK<|e 
Ołeffe ;  Ec,  6AaroinecinBie ;  Gr.  it/oila ;  £c.  6Aarouiócin- 
«)iO  s    Gr,   iuno^św.     W  drodze,  s    idąc  ,     Vd,  grede, 
med  potam  ,    gredeozh  ;     ttntet  SZBegetl^*     Wybierać  się 
w  drogę ,   ob,  wybierać  się.     §,  a.  Droga ,  s  opisanie  dro- 
gi ,   którędy  iechać  trzeba ,    Cn,  Th,  droinik*  Guide  GalL 

fin  SSrgtoeifft,  eine  SBegcbefd^tHbnng.    Drogi  pocztowe 

przez  całe  Niemcy ;  tytuł  książki ,  daiąc^y  wiadomość  o 
nich.  b.^  Opisanie  drogi  przez  kogo  odprawioney.  Cn, 
Th,  mtift  ,  Oldfebef*telb«ttg.  Zbilitowjkiego  droga  do 
Szwecyi.     $.    3,    Fig,  droga ,    sposób   do  doyścia   czego , 

ber  ®eg;  bit  %tt  nnbffirlfe  ju  etmad  ju  gdaugen  Począt 

szukać  tych  dróg ,  żeby  mu   się  bić  nie  prsysało.    Corn, 
Dw,  3i,     Ludzie  do  sławy  dwie  ieno  drogi  maią,    szablę 
a    pióro.    Star,   Vot,   B.   4,  b.     Jedna  droga    do    iycia , 
a  tysiąc  do  śmierci.    Woljk,     Tysiąc  ieft  dróg   do  błędu  \ 
lecz  iedna  prowadzi  Do  prawdziwych  piękności)  tą  ro- 
zum iśdi  radzi.   Dmoch,  Szf,  R.  5.     Nie  z  drogi  podobno 
Pan    Lupa    mówi  ,    iż  piękność  aie  ieft  za  wżdy  dobra. 
Gorn,  Dw,  409.  nie  od  rzeczy ).     J  to  nie  z  drogi  i  nie 
od  rzeczy  będzie ,  powiedzieć  tu  i  o  powinnościach  przy-~ 
chodniów.   Budn,   Cyc,  pow,   65.     Szydził  z  wierzących ,  . 
mówiąc  bardzo  z  drogi.  Zebr,  Ow,%oB,  (ftf^t  nttgrreiOlt)* 
Te  ich    słowa  zdały  się  być  Skauderbegowi  nie  z  drogi 
Baz.  SA,2y5,  Drogę  komu  do  czego  ukazać.  Cn,'Ad,2iO» 
J  owszem  drogęć  sama  pokaźnie  Natura ,  radząc  spiesznie 
do  miłości.   Peift,  Fid,  i53.     Kto  się  wielu   dróg  chwyta 
do  iakowego  zamiaru,    naybardziey  błądzi.    Kras,  Pod, 
a,   53.     Jakby  łzy  swe  uflcromić  ,     nie   znayduie  drogi. 
Groch,   W*  430.      Przeftronność  morza  i  nieświadomość 
ięzyka»  do  handlów   drogę  zagrodziła.  Pi7eA.  Sali,  i5i« 
Dzieci,  którjrm  fortuna  do  wielkich  urzędów  drogę  ściele ..  • 
JCtok,  Turk,  33.  f  sposobność  ułatwia ).     Nie  Panu  Chry- 
ihisowi ,  ale  iego  przeciwnikowi  droga  się  ściele.  *  Hrbjk, 
odp,  L  I  5,  b,  ( słuiba  się  odprawia ).     Przez  świętych 
du  boga,  a  przez  aług  do  Pana,  Droga  każdemu ,  iak  mówią 
usłana.'  Jabł,  Ez.  i4.  przyftęp).  a.)  Drogą,  s  sposobem, 
«nf  bemSSfgf;  «erntittel{l,  butk*    Rozkazał  król  wszyAkie 
królewszczyzny  drogą  licytacyi  aprzedadź.   UJi,  Kon/i,  1, 
195.     fi,)  Droga,  s    sposób  zachowania  się,  poftępowa* 

nia,  btt  SBfg,  bet  Śanbe(,  bet  Seben^wmibel.    Młody 

człowiek  drogi  swóy ,  gdy  aię  fiarzeie ,  nie  odftąpi.  Biał. 
Pofi,  175.  Droga  PaAfta  ieft  pokora  ,  anainość  •  •  •  . 
ib,  55.  Tak  o  nich  kościof  trzyma,  źe  są  na  zbawienney 
drodze.  Falib,  Dis,  o.  3.  Moia  dusza  nie  ieft  na  dobróy 
drodze;  pozwól  mi  wprzód  wyspc^wiadać  aię,  nim  umrę. 
Teat,  39,  97.  Syn  moy  na  dobróy  ieft  drodze;  iui  nie 
gra.  Teat,  1,  126,  Czemuś  nie  chciał  chodzić  drogą 
sprawiedliwości,  aleś  gdzieś  chciał  godził  nogą?  A'uUg, 
163.  Świat  sidła  na  drodze  zaftanowił,  po  któróy  cl.a- 
dzałea  i  chodzę.  i3.a4  5.  Jnteressa  moie  na  dobróy  drodze. 
r<fa/»  s5,  b.  ai»  te  a4,  c.  83*  (dobne  aię  kiernią). 

^7 


650 


J>  R  O  6  Ł 


Pochods:  IhógopisarM^  droika^    drciny^  BeMdroiny^ 
dr%iyJko^  droiy/^  oddroiyc^  wydraia^,  wyalroiy/,  wdro^ 
iyó  tif  ^     zdroiny  y    zdroinoU  ^    Jtdroinie  y    dwóydrpgi , 
tróydroglf  i  t.  d,  nadróiny^  podroi^  podroiny ,  prxydroiny* 
BROGI,    a»    ie,     Compar.    DręiftEy;     DROGO    Adrtró.^ 
Droźey  Comp.;  Bh.  ^X^,  ht^iffi,  htaf^O  ^  ^t^h^ ,  ^XaU, 
hXW%i  i*^^'  ^^'  btA^nÓ  grandis);   Sio.  bta^Q;    Sr.  2. 
brPgii  brogo;  Sr.i.  bCO^i,  btO^p;  Ag.  drigh,  Hg.  driga; 
Vd.  et  Crn.  drtg;  Cro.  drig,  dragi,  drago j    Dl.  dragh; 
Bs.  dragh  {Bs.  §t  5/a.- drago  s  -  kolwiek);  Sla.  Iki^po} 
Mf.  ApariH,  4oporiH,  A<iporl);    Wtrf.  Mr;   Dan.  et 
Suec.dyr;  Angl.de&n  Gąr.   tb^Uff.     $.  1.  Opphe.  tani, 
t^ettet;  Tlld^t  lOOMfelt.     Nie  wasyAko  ieft  drogie »  co  się 
'  sa  wyisbe  pieniądze  kupuie;  to  dopiero  left  drogie,  gdj 
cenę  pospolitą  i  naycscftssą  prsecliodzi.     Gdy  ią  prse- 
chodzi  ca  wartą  csęlcią ,  drogo  ieft ;  gdy  pofową ,  iHBcąnie 
drogo*,  gdy  trsema  cswartemi  ctf^ciaiiii>  bardso  drogo; 
gdy  drugie  tyle,  bardao  wielka  droiysna.  ICiuA,  RosL  1, 
347.     Drogo  kupit,  kto  dtugo  prosił.  Gem.   yS.     Nulla 
res  carau  conftat^  cuam  cuae  pr ecHiu  empta  eft.  Sen. 
Drogo  co  kupić,  osolić,  opieprsyd^  priepłacid.  Cn,  TK 
Drogo  praedaie  towar ,  kto  go  drogo  kupit*  Kiok.  Turk. 
96.     W  wielkich  miaftach  sawase  droiey.  Kluk.  Rosi.  3, 
a5o.     Droiase  rsecsy  amacsnieyase.  Cn.  Ad.  211.    (dro- 
gośi  raecay  cukruie).  Jronice  Slicine  raeczy,  a  niedrogie. 
Woljk.     -     Wziąć     pieniądae    drogo.     Cojl.    Gor.    16. 
(  w  wielki^y  cenie «    wysoko  prayimować  ).     -     Kupo- 
wać   co    la    drogie    pieniądae  ,      Torz.    Szk.    228*     aa 
anacsne  ,    wielkie   pieniądze  drogo  ,    fit   t^tViUi   ®clb/ 
tbfUft).     $•  2,  Wielką  wartość  maiący,  kosztowny,  poil 
%^hm  ^ttX%t,  folUat/  ebe(.     Drogie  złoto  w  pieniądzu; 
ale  droiszym  bydi  się  zdaie  w  koronie.    Bals.   Swift.   3, 
984.     Drogie  perfy  i  cenne  korale  burzliwe  rodzi  morze. 
fociey.  126»'    Nie  wszyftko  drogi  kruszec,  co  się  mignie, 
Zab.*XlV.   102.  Nar^    (cf.   nie  wszyftko  zfoto,    co  się 
Iwieci),  Mti^itM)'     Drogie  kruszce  są  dz:ełem  sa- 
mego ognia.   Staś.  Buff.   102.     Drogie  kamienie,   (Sbf(s 

jlrine  -,  Bh.  brabP  Utatn ;  sio.  brabó  Umeo ;  Hg.  driga 

kd;  Dl.  dragi  kamen;  Rg.  draghi  kiraenak;  Vd,  shiahtni 
kamen,  dragi  kameni);  cf.  Sr,  1.  bfObe  af(0,  broM  toUtt 
earoma-t  Vd.  draguftyu,  dragotinftyu  s  kleynot).  Metel 
Kartagióczyków  zbiwszy ,  korzyść  nad  podobieńftwo  droż- 
szą wziąt.  Warg.  Kwrc.  praef.  Jak  co  drogiego  waiy- 
fem  sobie ;  Jak  rzecz  ukochania  godną  szukał  tego.  Kulig. 
Her,  46.  U  czteka  w  naukach  zanurzonego  rząs  bardzo 
ieft  drogi,  Boh.  Kom.  4,  108.  Sr.  1.  bfObOtn^  Wiem, 
ie  u  Wc  Pant  czas  drogie  Teąt.  34.  b.  i  i.  Drogie  nam 
godziny  uptywaią.  13,22,7,  -  %.  3.  Drogi  t  ceoiny,  sza- 
cowny, powaiany  wysoce,  |o<^  gea^btet;  b9<b  8efcb(ibt 
Podług  prawa  waszego ,  toby  tedy  iedna  grzywna  droższa 
nif U  głowa  moia  byta !  Gorn^  W/.  H.  Czyli  to  droższe 
są  rzeczy  wasze,  nii  wy  sami?  ib.  H.  2.  Wybrance, 
gdy  aię  wprawią  w  Tzemiesto  lycęrikie,  za  czasem  u  kró- 
lów mogą  bydi  niili  wy  drożsi,  f^,  S.  4*  Poc^ą!  rzecz 
od  domu  swego  ftarożytnego ;  nie  zaniechał  bogactwa ,  u- 
>ody,  lat,  czym  wszyftkim  u  księżny  miałby  bydż  dro- 
gim. Corn.  Dx.  JO.  Drogo  to  sobie  szacuiemy,  czego 
trudno  doftaiemy^  Cn.  Ad.  211.  a.)  móy  drogi!  tUfttl 
%ilVXtn,  meill  %f^euet{tn;  Cm.  dragę  moj;  Di.  drag, 
miji;    Sla.  dragi,    JJMpoviiiky    dr^i,    milloftiiicai  Ijubai 


DRpGIBT    -     DROGOSŁAW. 

Cró*  dragoTati  blandlri).  Azaż  nie  częfto  sfjcbaiBYÓ-* 
Dych  iedwabnych  słów  :  móy  drogi  ,  móy  złoty  ,  moie 
aeroe!  Klon.  Wor.  praef.  (cf.  nieoszacowany,  nieprte* 
ptacony,  nayukocha^szy).     Każda  mi  praca,  móy  drogi 

.  Karynie ,  Dla  ciebie  z  tobą  milusieńko  płynie.  Fafi.  FU, 
268.  Kędyś  poszła  oderonie,  moia  droga  żono,  Gdsie 
cię-  zaprowadzono.  Zbił.  Lam.  A.  3.  Zegnam  cię  drogio 
dziecko.  Wfg»  Marm.  1,  93.  Niech  iuż  zacnie  dziedf 
drogie,  Ucieszne,  śliczne,  chędogie.  Groch.  )$f.  368. 
To  do  naydroższego  oyca  należy.  7>a/.  496,6.  -  }.II.]ak 
drogi?  iak  drogo?  V  iakióy  ceny?  po  czemu?  wie  t(eaet? 
Jak  drogi  łokieć  tego  sukna  ?  Jak  drogo  kupiłeś  te  irebra? 
in.  Drogi ,  s  drogo  przedaiący,  tbeUft,  t^euer  DetfaufniK 
(  cf,  opieprzyć,  osolić ;  Vd.  drag,  dragoten,  osolen ).  Via 
chodź  do  tego  kupca,  bo  on  bardzo  drogi.  Tr.    Droiej 

■  ceń,  a  w  miaręć  zapłacą.  Cn.  Ad.  aii.  Nie  bądź  s  tya 
drogi,  co  cię  nic  nie  kosztuie.  Gorn.  Dw.  373.  b.) drogi 
bydi  w  czym ,  s^  trudnym  bydż,  drożyć  się,  f^Wim^  \i^ 
0<b  *id>t  U\Ąi  geben.  Przeprosi  Tryzna  Ossolińlkiego; 
byle  też  i  on  iuż  więcey  nie  był  w  tym  tak  drogi d.  B»h. 
Oisol.  1,  120.  c.)  Drogi  rok,  drogi  czas,  ikąpy,  t^fttlf 
Sf it^n*  Drogi  to  teraz  czas  ^  trzeba  się  miarkować.  Hon. 
łby  684.  (DROGIET,  u,  /n.  ,  DROGIETA,  y,  i, 
z  Fronc,  droguet,  cf.  Lat.  Troccus  ,  materya  pótwe?- 
niana,  półiedwabna,  Ibtigatt,  cill  bAlbt0O0fn,  MilU^ 
feiben  9^Ug>  Po  całym  mieście  Szczęsny  chodsi  w  dro- 
gięcie.    Min.  Ryt.  3,  310.).      DROGO  Adver6.  9ult 

•  Drogi.  DROGOCENNY,  a,  e,  poet.,  kosztowny,  wiel- 
ki ey  ceny,  tbetier;  f  O  jlbur  5  Crp.  dragocz^nHi/i./i.  Jndjilkie 
drogocenne  perły.  Min.  Fars.  2  4.  Ztoto  szacowne  i  dro- 
gocenne. Mon.  69,  654.  Jmaginacya  nasza  czyni  neciy 
drogocenne,  ib.  71,  i48.  Drogoceunofć,  Rt.  Ą^t^O' 
hKhhociu*.  'DROGOKUPNY,  a,  e,  za  wiclk la  pieniądz 
przódayny,  tbeKrt,  »Ott  bob^ni  aSffttbe.  Drogokupne  so- 
bole. Banial.  J.  a.  Nosicie  się  dla  zbytku  w  drogo- 
kupnym  złocie.  Pot.  Zac.  lói. 

DROGOMIR  herb,  (  od  drogi  mierzenia  ) ,  w  polu  rzerwo- 
nym  trzy  nogi  zbroyne  z  oHrogami.  Kurop,  3»  i3.  eln®l|)9'l> 

DROGOMIRA,  y,  i. ,  2)fabomlr«,  imif  biarog?ow<ki<?  Cłfftifc 

DROGOPIS A.RZ ,  « ,  m. ,  bet  SBeflebefcbreiber ,  bff  Si^ 
brfcbteiber.  Tr. 

DROGOPŁATNY,  a,  e,  drogokupny,  drogocenny,  tjnirt* 
DR0G0PŁATN05C,  -  ści ,  i.  płaca  wielka,  kosztowność 
tbeurer  Ctef ^ ,  ^Oflbartelt  Wartośoi  edukacyi  ni«  fo- 
nowi drogopłatność  francuzkiego  guweniora.  tah.  XJ, 
4o6.  »DROGOSŁANY,  a,e,n.j».  Drogosłane  mary.  JTintf. 
Tr.  C.  5.  t.  i.  kosztownie  wysłane ,  fofłbat  tticdt*  DRO- 
GOSC,  -  śri,  i.,  Bh,  htaf^Or  btobottf;  Sr.  2.  bMjeWi 

sio.  btabOt<»;  yd.  dragota,  dragiift,  dragi n ja ;  /?^.  dra- 
gos  t  dragócchja  rjC/-o.  dragocha ,  dragota;  Dl-  dragoKt; 
fjg.  dragasHg;    Rs.  4parocm& ;     £c,  AOporonia?  Sr.  i* 

btobota,  bwbotnpfcj;  cena  wielka,  hai  Weuerffi^n,  brt 

tfOfft  ^UH.  Drogość  tego  towaru  wflręt  roi  czyni' od  dal- 
azego  kupienia.  Ld.  §.  2.  DrogoŚć  w  żywności,  glóAyW 
ItbcurunS,  Drogość  wielka  *,  iednym  zębem  trzeba  •Łlf'* 
ięić.Cn.Ad.  211.  Drogość  rzeczy  cukruie.  ib.  oi.drozstf 
rzeczy  sniac^nieysze  ).  ^.2.  Wartość  wielka ,  JOc^ 
SBettb.  Nic  w  drpgości  nie  przechodzi  zdrowia.  Ld.  Drogo>^ 
z  ludzkiego  rozumienia  roście.  Cn.  Ad.  aii.  DROGO- 
SŁAW Ą^rb,  w  pol*  (zerwanym  półpierściciwa  śrebroeg^ 


DROCOTKANY  •  DROT. 


DROTARNIA  •  DRODZB. 


5Si 


dlo  góry  barkiem  Aofącego  ,  na  nim  firsata.  Kur^p,  5, 
>3.  ein  2)(ip|»ftt.  DROGOTKANY,  1,  e,  kositownie 
tkanj,  fpfł^t  grwtrft,  0et9f(t.  Ja  aie  dbam,  ^eby  orszak 
•fug  sa  mną  ubranych  Stroyna,  -diodsi},  w  iedwabnych 
•satach  drogotkanych.  ZbyL  Zyw,  A.  s,  h.  Ni'  opon  dro- 
gotkanych,  ni  kositownych  pataców,  ni  twierda  niedo- 
bytych  Pragnę,  ib,  A.  2, 

Pochuds  :    Drpiy/ ^    droie^^    poddroiy^^    poddroiei ^ 

przedraiad ,  przedrożytf^prz^droitnie ,  wydroiyć,  zdroied^ 

Mctroiaiy  ,     droiyzna^ 

•DROGOWODCA  ,  praewodnik   i?ł.  nymenoAHmeAl),    1* 

J^em.  nynieB04HtneA&RH)sa.     Przewodnictwo  oymeBOA- 

cmso.     DROGGWY,  a,  e,  od  drogi,  o^.  drożny.  9Bfgs, 

0te{fr  '  '}  ^A.   CejltlC,  Cefłowni;   Cm.  zcftne;    Cro,   putni; 

Ec,  ny^niHhils  (cf.  putny^,  Rs*  AOpóscHUH.  nymesuM, 

flOTOAHUH.    '  £>rogowe  Subjl,  myto  od  irogi ,  IŚe^edflb, 

etrafmsefb.     DROHICZYN,    miafło  dosyć   znaczne 

w  Podlaikim ,  mieysce  seymikdw  i  sądów,    Dykc,   Gepgr, 

j,  174.  eitie  erabt  in  ^pMad^.    DROHOBYCZ,  miaflo 

w  Woiew.  Ruikim,    teraz  w  cyrkule  Samborfkim.    i6«   1, 

174.  efne  etaht  iti  tKenfeit*    DROHUBUSk  abo  Dpro. 

hobnik  y  miafto  w  powiecie  Wtodzimirikim.  £&.  174.  fine 
etabt  in  £ltl^.  (  DROMEDAR  ob.  Drabarz.  DROMLA 
06.  Dremla. ) 

DROP',  -  ia,  w.,  bet  ttapptf  We  Srapwan*,  ptak,  •//* 

farda,  wielkości  indyka;  nie  lata  wiele;  ale  bieiy  prędko 
i  długo.  ZooF,  Nar.  a44.  Bh.  bttff ;  Sr.  2.  ttappa, 
gtoppntli  ^J.  dropglja;  K</.  tr»p,  tropią,  trapa ,  trapią 
(cf.  trop^;  Cro.  drop,  tiizok ,  tucs ;  Ks.  ApAXBa,  Ay-^ 
jUzA  ( cf.  £c.  móponl)  ćpiesznofiS ,  Rs.  mpona  icieszka ; 
Cer.  traben ,  ttappen ,  cf.  drab ,  drabować )  ;  Sło.  («jnl 
ptaf  cf.  teiny).  Ciężkie  dropie.  BaniaL  J.  3.  Drop' 
iLsykat.  f^«  J.  3,  h.     Dropie  tokuią  w  Marcu«  Ład,  Hijl. 


StddftiabK;  Vd.  phsteuna  jigla ;  i{#.  rniiQU  bjubabnuS* 
Pończochy  na  drotacJi  robione  t.  i.  dsiane  ,  drobione,  ni« 
na  warsztacie  robione,  ge(ltttfte  ^ttitapU*  Pończoszki 
na  drótach  robi.  Mon.  67,  i64.  -  Trantt.  Niezgrabna  lutnio, 
rdzą  zaszłe  drety ,  Natęicie  gfosu,  niech  zabrzmią  noty. 
Zab.  Xlty  6.  poUt.  miafto :  Strony  Saitftl*  -  $•  3.  Dro- 
tami   sowią  tei  cieńsze   nici  grubszą  flcfadaiące,  bÓKUffC 

9<ibeti ,    att^  benm  ber  ftitUu  sufammengebrir^t  »{rb/ 

(cf.  aioepbtitbtg/  brepbtdrbłg ).  Powrózek  ze  trzech  dro- 
tow  nie  łatwo  się  rozerwie.  L€op.  Ectl.  4,  1 3»  (  ze  trzech 
promyków.  1  Leop,  sznur  troilly.  BibL  Gd,),  ein  btec* 
bfiltbfget,  brepfa^er  ©dl^niir.  cf.  tróydrotowe  pończochy*. 
$.  Drot  nazywa  ihularz  sam  ol^y  kant  w  wyprawie  na 
winklach,  i  ten   czasem  bywa  zrzynany.  Hflg'  Mfir*  ht^ 

ben  sRatirern ,  bir  fc^arfe  Me  einec  aSimb.  DROTAR- 
NIA ,  DHO JOWNIA,  -  i ,  i. ,  fabryka ,  w  którzy  z  że- 
laza I  inszych  kruszców  ciągną  dróty,'  nazywa  się  drotar-> 
nia.  Os.Rud.b2(k.  bfe  ^Ut^^itfjtW^^  Os.  Zel.  €g.  Vd. 
zhubeshneria;  il^.  BOAO^KAbHN.  DROTOWNIK,  a;  m. , 
Bh.  btAtnif )  Crn.  ^zhileshnik ;  Vd.  zhubeshnik,  zhubesh- 
nar*,  Rs.  BOAOMBAt^iSRb ;  chodzący  koło  ciągnienia  albo 
robienia  drotów  ,  bet  jbtatl^^Uitt.  Tr.  DROTOWY , 
DROTOWNY,  DROCIANY,  a,  e,  od  drotu,  z  drotu, 

OOn  I>Xatff,  2>rAtbs  ;  ^^-  br^tomó;  ^^  zhubeshni;  Rs. 
npoBOAOHHUH,  cym/aCHhłii ,  n.  p.  Złoto  drotowe; 
srebro  droŁo we.  Goft.  Gor,  11  o.  Gryf  byt  uchwycon  ,  a 
to  siecią  drótowną^  My^L  d.  3.  Drolowe  siecią  Smołr, 
Lam.  9.  Oszukuią  złotnicy  przez  owe  szkodliwe  azmeloe 
w  robotach  drotowych.  Złotn.  A.  a,  6,  Tatarzyn  w  pra- 
wicy ręce  drotową  trzymał  kańczug  plecią*  Poł.  Jow-.  3  a. 
2)ratbfie4t(-  Powróz  drotowy,  P*  Kchan.  OrL  1,  91.  - 
Pończochy  dróciane ,  s  na  drótach  robione ,  cppos*  war- 
sztatne.  ge(lti(ftf  €itt*  -  Pochodź:  dratwa. 


JVaf.  3o.     Drop'   mały,    ctis  t€trax.    Rs.   mpficyMKa,    'DROYKI,    a,   ie,    zbyt  słodki,    fe^t  fttf;   MerfAfy    geil. 

cmpenemi.  -  J.  3.  Głupiec,  eln  (SinfaltMufeL     Dropie.        Syxt.  Stk>  101. 

Pim.  Kam.  136.     DROPI,  ia,  ie,    %X^pptfi  s  .     Rodzay    DROZD,  a,  m.,    i^A.  bro^b;  mxUU\   Sfo.  brofb$  iS>.   1, 


dropi  naleiy  do  rzędn  bocianiego.  Zo#/.  Nar.  344.  /{cy 
Zv.  a3i.  DROPIaTY,  a,  e,  tak  uplh-zony  ciemnosi- 
fpoezerwono  iak  drop'  na  grzbiecie ,  bo  ten  iefi  płowo 
■  czarnym*  pomieszany.  Ład.  łłft,  Nat,  3o.  Siwe  konie 
dropiate.  Hipp.  8.  ^^tifd^lmttitL  Gatunek  siwey  sierści 
ieit  dropiaty.  Lek.  Aon.  6.  Dropiatey  sierści  koń  bywa 
mdły  i  słaby.  / ei.  Aoti.  5. 

DROSZCZ  ob.  Dreszcz. 

l>ROT,  u,  m.,  (Bh.Mt;  Sr.2.ht9t)  Cro. drót;  Ą.drót; 
/>/.  siczą;  Cm.  drit,  zhilSshn;  Vd.  drót;  Sla.  xica  gyo- 
zdena  ;  Rs,  npósc  xoRa  ,  npÓBOAOYKa  (cf.  przewlec) 
Cer.  ber  2)tAtb9  Sute.  trdd,  Dan.  traad;  i4/ig/.  thread); 
kruszcowa  ni<5,  n.  />.  Drót  ielazny,  Rs.  cym/ra*  Wdró- 
tsmi  tóy  żelazne  droty  ciągniono.  Os.  Zei.  69.  Żelazo 
ciągnione  na  drót.    AT.  Pam,  i5»353»     Drot  irebrny  do 


btójen,  btó^M,  brof^n;  Sr.  3.  brofn;  Rg.  dr^zd;  Vind. 
drues,  drus;  Crn.  drusg,  dl^ik,  brinorka,  zigoyt;  Sia. 
drozd;  Bs.  drozd,  drogn;  Cro.  drozd,  borornyak,  bra<- 
nyug;  Dl.  dron'',  Rs,  Apo3Al>»  ApOSAĆHoal);  Ban.  et 
Norweg,  troft;  Sues.  tCA(t>  Bretan.  draaque;  Anglos^, 
throQle;  Ahgl,  tfirusc,  throttle;  Gali.  tourette ;  Lat. 
turdus ;  bte  iDtofTel*  Drozd  większy ,  turdus  viscivorus  * 
le^ny  ptak ,  iywiący  się  iemiołą ,  ptscoi,  -  Drozd  ipiewak, 
turdus  musicuSf  iywi  się  iagodami  iałowcowemi ;  słowika 
opiewaniem  naOladuie.  Zool.  Nar,  324.  Drozdy  miłe. 
BaniaL  J,  3.  Drozdy  ikrzypią.  ib.  J,  3,  b.  Mieysoe 
karmienia  drozdów  Es.  Apo3AonnieAHq|e ,  Ap03A00H- 
maAMige  turdarium,  $•  2*  Drozd  morlki,  ryba  nakra- 
piana,  Cichela.  Cn.  Th,  DROZDÓW Y,  a,  e,  od  droz- 
dów,  jDtoffel  s  *    /{f.  Ap03A6BUH  ,   ApOSAŃlH- 


BWtązania    polipn,    powinien   się    wprzód   w  ogniu   od-   DROŻDŻE,  Droidźe,Cr.droźdźów«fdroźdiyp/fir.  (HA. btOjbi^ 


miękczyć ,  żeby  się  nie  zfamał  pod  czas  operacyi,  Czerw. 
JNarz.  19.  Drót,  s  mosięine  abo  miedziane  piórko,  któ- 
vym  Rzymianie  pisali.  Cn.  Th.  tjtylusjhtt  6<bteibegrifel, 
Drot  kędziorny.  Tr.  s  ielazko  do  palenia  włosów,  efn 
WWrfrlfP*/ ^Wnndfen.  -  Eig.  Chdał  się  napid,  gwałtowną 
smordowaay  szarga ,  Ai  ięzyk  drotem  ftanie  f cierpnąwszy 
i  z  wargą.  Pot.  Zac.  i^g;  t,  i,  zdrętwiał,  Me  ^nge  tU 
fhllCtf  ifflK*  *    Drót,   igliea  do  robionia  pońcsock ,   bU 


f»afttice;  Sio.  bro|bt,  fwgfnice;  Sr.  3.  brojbieie;  Sr.  t. 

br^jb^ie;  yd.  droshje,  trolkje,  trolka,  T>mat,  m6denze; 
Cr/z.  dróahje,  v61oyze i  Cro.dróagye  (/aaca^  rmi  lagier); 
gampa,  tilogfa ;  Rg.  jnńtez  ( cf.  męty^;  Bs.  droegd, 
kitaelica  (  c^  kisnąć  )  ;  Rs.  ApdacA'io ,  ApóSKAH,  ApówSKH, 

noA<^HKH;  Sup.  Germ.  2>tufen,  cf.  Ktttg,  Ćfeftetł  HolK 

Droessem;  Anglos.  Dros,  DreAen;  Angl.  drogges/  drega^ 
Suec*  draegg}    JsL  dreggitr$    Gra»c.  rfvf:    I^at.  Mtd* 

67 . . 


S9s 


DROZDZANY    *    DROZNY» 


JIrascns  %      Uftoinj   trunków   albo   napoidw  >    osobliwie 
piwa ,  wina  ;  u  olei  u  i  kawy  zowią  się  fusy  i  ^  wódki  ifraha , 
hU '^tftU     Roscieki  kisnące  y  co  pod  czas  a wego  wewnę- 
trznego ruchu  opuszczaią  na  dno,   pospolicie  droidiami 
Bowią«   JCrumł,   Chy,  54 1.     Wino,   które  dfugo  ftało  na 
lagrze,  albo  na  droidiach  po  Pollku.  Crełc,  344.  Pszen- 
ne mąki  rozczyniaią  się  droidiami.  I^luĄ  RosL  3,    a6a* 
Fig*  Ta  miłość  iak  ciailo  na  droidiach  roinie.  T^ał,   lo, 
^6.     Słowem,   do  droidiy  wypić  musisz,   coś  uwarzyli 
Zaó.  VI,  527.     Zasluiyl  kielich  ten  wypić  i  z  droidiami. 
Bxow,   Roz,    63*     Sami   się   sądimy  ,    ieźeli   niechcemy 
Droidiy  kosztować  ,     z   tćy  co  dziś  piiemy  Beczki  tak 
przykróy.  Groch,  iy«568.  Ma  każdy  likwor  swoie  droidie 
na  dnie;  nikt  bez  ale.  Buri^  A*  3.     Meton,  Gardło  zalepił 
droidiami  i  droidiami   śmierdzi,  i  upił  się,    tt  l^at  fld^ 
UntMU    Tr.     DROZDZANY,   a,    e,    z  droidiy,    VOII 
j^efetn    A^-   aPOTKAAhuh.     *DR0ZDZEC   niiak.   ndk,, 
zdrożdieć  dk. ,   gęścieć ,    [)i<f  l^etben*     Zdroidiah  krew. 
OczJL  Prx.  5.     DROŻDŻOWY,  a,  e,  od  droidiy,  S^ej 
fen  i  ;  R**  Apoxc?KeBUH,  no4óHHuiił  EcĄgómĄHiaiA. 
DROZDZYSTY,  a,  e,  pełno  droidiy,  ^eflg,  Wtt  ^ffe«i 
Sio.   U^iham,  tafnilh  Sr,  i.  brojbiopitć  i  Cro.  drosgyIiv, 
DROŻĘ  ob.  Droiyć.     DROZRC,  -  ał,  -  eie,  neutr,  ndk,, 
zdroieć  M. ,  w  cenę  iśdi  ,  w  górę ,  droiszym  się  ftawać , 

t^nrer  loetben;  Ros^.  B3Aopoxcain6 ,  Aopomau,  n»p. 

«droiała  znowu  kawa.  Ld,     DROZEY  Compar.  Adver6, 
DrogOi 
DUOZKA,  i,  i.  Demin:   słowa   Droga,    rfn  Heitlft  SSfg/ 

fint  Hńnt  fHeiff ;  Sr.  a.  brojfa ;  Rf.  AopóHcita  i  Bh.  cc* 

ftićfa  ;  Sr.  1.  |>UCiif.  Swoie  modlitwy  odprawił,  ieby 
mu  bóg  w  iego  dróice  błogosławił.  Pąszk.  Dz.  4i. 
Dróika  święu  do  Mekki  ieA  nakazana  wszyilkim  bi- 
•urmanom*  JCłok.  Turk.  194.  Droika  Jakubowa,  ś.  Ja- 
kuba droga  ,  lacteu*  orbU  circufus,  Mącz,  btf  9)}U(^ 
fltilff*  cŁ  droga  mleczna,  białomleczna*  DRÓŻNIK, 
a  ,  w. ,  ow  co  droiy  ,  wydraia  ,  tocznik  ,  tornariu*. 
fpiU  droiyciei).  Mącz.  bet  ttmi  au^ti^lt,  Q,tHtttt , 
cin  'Jblt^iitt  (cf.  tokarz).  Rs,  AOpÓTKHUKb  hebel  do 
iaikowaaia ).  II.  Droinik ,  opisanie  drogi ,  którą  gdzie 
iechać  trzeba  Cn.  TK  fin  aSegWeifet,  ettt  ^tlC^  bo^  (tatt 
SS^eglOfifet  bient   DROŻNY,  a ,  e,  DROŻNIE,  DROŻNO 

Adv,,  od  drogie  SSege  s ;  Bh.  ceflAi^/  eeftowRi;  Sr.  1. 

l^tlCłOWne  ;  £c.  mecniBeHHUK,  no  KamopOMy  iiaiinii 
BfOUCHO.  Droine  ikręty.  Hul.  Ow.  162.  -  Droiny,  gdzie 
droga  ,  droiyfty ,  przyftępny ,  megfam ,  lUgdngU* ,  gang' 
bat*  Ziemia  spudoszata  i  niedroina.  1  Leop.  Ps.  63,  3. 
Na  pnszczy  a  niedroinym  mieyscu.  1  Leop.  Jes.  43,  20* 
fna  *przezdroiu.  3  Ltop.  ob.  bezdroie).  Droga  nie- 
droinc  wiedzie  ku  śmierci..  1  Ltop*  Prov.  1 1,  a&.  ( błędna 
5  Leop.)  $•  2.  Opposit.  zdroiny,  s  niesdroiny,  do«- 
godny,  ftosowny,  angemefTen,  paffenb.  Weneci  w  tym 
gatunku  poilępuią  droioie  ',  J  swoie  dyplomata  wydaią 
oftróinie.  Klon.  Wor.  54.  2Mało  im  się,  ie  nad  to  nic 
droinieyszego  u  siebie  naleić  nie  moglL  BUU  Kr*  583. 
Kto  sif  gniewa  na  brata  swego  niedroinie,  winien  sądu, 
SM.  Matth.  5.  (bez  przyczyny.  BM.  Gd.),  Wszyftkie 
owe  gięnealogie»  priea  które  naród  Stowiaiiiki  niedroinie  i 
niepodobnie  wiodą.  J,  Kchan.  Dz,  189.  Bogom  nie- 
drożno ftarycb  siellrsyc  ielazny  wyrok  łomić.  Zebr.  Ow. 
%t^^,  rumpere  non  pouunt ,  niepodobna  iiB|  niemoiaa). 


DROŻSZY    •    DROŻYZNA. 

♦5.  Droiny,    zdroiny,    9erf f |rt ,    WHU&^t*    Adwersam 
dopuszczają  wielce  rzeczy  droinóy,   pismu  S.  z  kiidej 
miary  przcciwniy.  Salm,  4.,  463. 
DROŻSZY,   a,  o,  Compar:  słowa  Drogi.  -    s)  DROZYC, 
yt,    y,  Acł.   Niedck.,    zdroiyć  dJt.  ^   droiszym  ctjmi^ 

tffentet  mac^eti,  i^ttfftnetn;  Bh.  braiiti,  ibraiiti;  Cn. 

dragim ;  Vd.  dragiti  ,  sdragiti  ,  predragiti  ,  sdrukiti; 
(  Rł.  ĄOpOTKBush  e  cenić  )•  Potrzeba  rzeczy  droiy.  Cn^ 
Ad,  355.  -  $.  2.  Droiyć  co,  s  drogo  szacować,  cesi^ 
szacować,  (at^  unb  lOert^  ^alteiL  Godzienli  Gzłek  ieft, 
ie  go  tak  wielmoiysz,  Ze  go  tak  bardzo  w  sercu  swoin 
droiy 82 !  Chroif.  Job,  3i.  Cnoty  pragnie  i  uczciwego 
wychowania ;  które  obie  rzeczy  kniai  księżnie  przyznaie, 
i  tym  ią  sobie  wielce  droiy.  Gorn.Dz.^%.     $.  11.  Droijt 

się,  drogim  się  czynić,  ft((  f  oflbat  inac^eR ,  tfietter  m^i^ 

Kryształ  brylantowany  wielu  oczy  uwodził.  Gdy  aię  irif« 
nad  rubiny  i  szmaragdy  droiył.« ,  Kra*.  Bay.  63.  (wyaosil 
się  w  wartości ).     j.  Trudnym  się  pokazywać,  6<6wU# 

feiten  m^d^en,  tim  no<(  me(r  )«  getolnnen,  (o(l^at  t(n, 
( fic^  iUunJ ',  Bh,  ^bra^atl  fe ;  Re,  Aopo^KumBcs.   Dra- 

iyła  nam  się  Jeymość ,  teraz  my  nie  tani.  Za&ł.  Fir,  81. 
Nie  droi  się  tak  bardzo.   Teat,  1,  103.     Nadto  się  i  nią 
droiysz.   ib.  54,  b.  24. 
b)  DROZYC,   *Driiiyć,    Drąiyć,    -    yt,  -   y,   Ast.ndk,, 
wjdroiyć  c£l. ,  cu,  p.)    wydraiać,  dłubać,  iłobić,  acis 

robić ,  ihf^Un ,  «u^[^M)kn ,  eingraben ;    Bh.  bUbati  i  Sk. 

Mabn;  Rag.  ddbfti,  iadubdi;  Crn,  dobili,  ddbem,  dd- 
blem,  dóbam,  beskim;  K</.  dlietiti,  sdlieturati,  speko- 
rati ;  Cro.  dubszti ,  izdubszti  ( cf,  Dl^  draga  ?allh  d  dro- 
ga); Re.  AoxQawh,  A.02K3KHm&;  £ccl.  idaoak),  B4]r- 
nACHJiio ,  baoa6ahk>  ,  naniaio ,  AynJiio.  Pegaz  co  Hi- 
pokreńlki  zdróy  kopytem  drózyl,  Pof.Jow.i.i^S.  NicA 
to  wschód  i  zachód  w  twardy  marmur  dróiy.  Pet.  Sj(- 
aa3.  Gdy  patrzę  diui^y  ,  on  promień  się  w  proąi*i 
.  cieniusieńkie  druiy.  Pot.  Arg.  43 1.  DROŻENIE,  is,  «• 
SubJI.  Verb.  dłubanie,  Ui  $6^1etl,  %\kM\AaL.  DR^ 
ZONY,  a,  e,  Perf.  Pasę.  dłubany,  wydroiony,  Oilftft 
l^i^U*  Drzewo  wewnątrz  droione  i  natkane  rzemieniea- 
Jer.  Zb.  68.  Cro.  suplyaszt.  DROZYCIEL,  a,  m,  tw 
co  obrazy  rzeie,  cttelator.  Mącz,  bet  9i(K<^nt(ft/  ^^' 
bac2,  hn  «upfetfted)et,  droinik.  DROZYDŁO.  «,«• 
dłóto,  ber  ^ńM,  ®rab(Kd)el.  Sporszym  w  ten  cia«, 
gdy  większym  będziesz  iodłem ,  droiydłem  dam  ci  ntpji 
miły.  Zab*  /AT,  38o.  Eyes,  Vd.  srotlenka,  svot6uiiizs. 
DROŻYNA ,  y ,  i.  biedna  wazka  droga  ,  eitt  m\m\% 
enget  ffleg.  Wie  tayne  droiyny  w  tym  lesie.  TtaU  55, 
81.     DROZYSKO,  a,  n.  z  przyganą,  zła  fataloa drogi, 

eln  Wtd^ttt,  UUi<bn  f&e^,  em  fBMm%,  ńn  9tf^ 

I»e8  ,  eln  abweg.  Le^ne  i  bagnifte  droiyflw.  Krom.  aSj' 
Łećnemi  i  ciasaemi  droiylkami  zboże  do  miaiła  woou 
Warg.  Cez,  25\.  (cf.  mano  wiec).  Uiechsła  Cłisnei" 
wgęftwie  droiyfkami.  P.  Kchan.  OrL  1,  53.  i.)  DRO- 
ZYSTY,  a,  e,  pełen  dróg  n.  p.  peruii  taltus  droiyftei 
przeftronne  dąbrowy.  Mącz,  -  (0/>/)ox.  bezdroiny),  MW^ 

»o  SBf^e  ffnb/  wo  burt^SM^oriimen  ift-  «*•  droiny. 

3.)  DROZYSTY,  a,   e,    droiony,    wydroiony.   Cn,  7* 

DROŻYZNA,  y,  i.  drogo^ć  iywnozci  znaczna,  ble  WW 
rang;  Bh,  bra^Ota  ;  Kwrf.  drashina,  dragin;a,  <lragini, 
dragou;    Cro,  djraujia*   dragocha,  dragoU,  sikttpcoWi 


y 


2)  RUCH    -    «DJirGD«IE. 

Hg^  diiga«ag ;  Rs.  AOporoBiiaRa ,  Aoporoab ;  J?c«  40* 
poromi>  BMcoKaa  KDHa.  Broiysna  wielka  icA,  gdy 
ceaa  praechodzi  drugie  tyle  pospolitą.  Xluk*  Ro#/.  3| 
a48.  Wielkie  nieurodsaie  csynią  wielką  droiyenc.  x6. 35  !• 
Nie  byio  droiysDy,  chociai  dwieście  ftatków  a  zboicm 
flaga  salala.  Nar»  Tac.  o, Si  1. 
DKUCH ,  DRUH ,  a ,  m. ,  ^A«  brul^  sodalis,  cf«  J^z-iiMe 
w  pr#wle  Saliy&im  »  mini/ier  sponsae  ,  .  iBrautfń^re r* 
0M9*  yd.  druahnik,  toyarsh  (cf.  Vd.  drushe  s  mał- 
żonek i  Cro.  dri!ig>  dr Agh  ^ociW ;  ZV.  druug;.i{^.  dFiui- 
tegl,  drughy  druzeechi,  druzbeuik,  drugar;  Bs»  drugh, 
drugar ;  Ks,  Ąpyth ,.  ccffcytb  amicus ;  £c.  noApy'rb, 
(cf.  Dnigi).  towarzysa,  kol  lega ,  apóluik,  bft  iftamerab^ 
Oefl»ail,  0efeOf,  ^ftodeie.  Fpmpeiu,  a  druchów  moich 
pierwsay  móy  kompanie  ,  Z  którym  nieraa  dzień  dlogi 
ih'awilem  przy  dabanie.  Hor^  1,  aig.^in.  mtorum  prim* 
^odulium),  J  ^naiomi  i  poufali  druchowie  iako^  iui  o- 
demnie  (bronią.  Psalmod.  5i.  Gdaie  na*  kol  wiek  fortuna 
poniesie  póydaiemy  ,  Druchowie  mili  >  ac£  końca  nie 
"wiemy.  Peer,  Hor,  B.  a.  wierni  druchowie.  Zimor,  229. 
Pt99.  Cr^at.  chlorekuje  reksa  tuga ,  Kad'  ik  aalossti  ne 
iMa  druga.  Ki  ix  saloszti  druga  ima  Boli  mu  sae  pól  odni- 
ma.  cf.  prsy  wiernym  prayiacielu  żaden  nie  ubogi ).  Lepsze 
Ao  druhów,  ni  źli  rublów  w  kalecie.  Lecz  to  gorsza  *niet 
( nie  masz )  druhów  bez  rublów  na  kwiecie.  Jag,  Gr.  B* 
4,  ó.  Ty  tym  czasem  druchu ,  Póki  pieniędzy  nie  masz  , 
posiedzisa  w  łańcuchu.  Pot,  Arg,  727.  ( iell  tam  mowa 
o.iednym,  który  w  dziewoafęby  do  królowey  ieździt). 
Jak  "to  druh  dobry  do  swoiey  druiyuy  Bocian  do  liszki 
przyszedł  w  nawiedzany.  Kniai,  Poet.  3,  i46.  Tak 
raekt  do  drucha.  Dwór,  £^  a*  Pytał  się  druh  u  druha. 
Exam,  38.  (cf.  siabr,  swat,  drużba;  cf.  drużyna,  dru- 
iyć).  DHUCUNA,  y,  ż. ,  towarzyszka,  drużka  {^Bh. 
\XVL\\i\^  mint/ira  sponsat  \  K</.  drushiza,  tovarahiza;  Bs, 
drugarica }  Hg,  druxiteglłzza,  druxizz&.  drugarizza ,  drnx-> 
benizza,  druga;  fcApyrHHfl,  noApyra  (  s  przyiaciotka ; 

no Apy^  18  małżonka);  Me  ^et^ólfinii,  SSeglelrerintii  i»« 

f^nber^fit  bic  $Brautiungf^r.     ^adftaw  ucha  ,  co  druchny , 
coć  i  mówią  swaci.  Gaw,  Siei.  371. 
DRUCZEIC,  "  czka,  m.  d*min,  słowa  Druk,  f (rinet SttKf, 

ruine  6(^rift 

DRUCZYC,  ał,  y,  cm.  ndĄ.^  Dsierlatka  drucaata.  BaniaL 

J,  4,  gorgoliła,  ćwierkała,  )t9ttfd)ern. 
DRUCZYSKO,  a,  n.  druk* niezgrabny ,  palkudny  ,  eleilbet, 

,    miferabler  Z>nt(f,  r (rnbe  6(^tift. 

DRODZY  no»i./>/wr.m«*c.  słowa  DRUGL  -  •DRUGDY  flt/p., 
^A.  brtl^b9f  Ćaf«»;  "^r.i.brttbń  K</.  drugdai,  drugzhafs, 
drugazh  ;  Cro.  drugda ,  drugi  put ;  Rg,  drugda  ;  Sla,  dra- 
gacsie  (s  niby:  drugie  gdy,  drugą  rażą,  drugi  r»)  ( ^^» 
drugdzte )  czasem ,  pod  czas,  niekiedy,  |lttO?Uen ,  Drugdy 
mniemamy,  iż  to  nam  zdrowo,  czego  się  nam  zachciało, 
a  ono  ieft  trucizną ;  drugdy  mniemamy ,  iż  sobie  dobrze 
śyczem,  a  my  się  sami  zabiiamy;  drugdy  mniemamy ,  iż 
bliźniego  miłuiem ,  a  my  sami  siebie.  Skarg.  Kaz.  NUdx. 
690.  To,  co  się  drngdy  mówi  abo  pisae ,  ia  mam  nie 
tak  z  wielkiego  czytania ,  iakb  2  uftawicznego  myślenia. 
Orzech.  Qu.  173.  *DRUGDZI£  Adverb.^  (drugie  gdaie 
Etym.)  gdzie  indzi^y,  gdzie  niegdzie,  anbetMO ,  f^Ut 
linb  bort,  iteHenWfife ;  Rg-  drugovdje,  drughdjei  Bom, 
4rn4avie  i  Sla.  di^ugdi^  Vd.  drugashi  (  »iqacsćy  Crn.  dru<- 


DRUGI. 


5Sf 


faku);  Crn.  d^rgtm,  d^rgod;  Sr.  l.htnhiti  Cro^  dru« 
gam ,  drugdfc ;  (  Oo.  drugach  s  inaci^y ;  Cro.  drugud  ś 
inędy ;  Cro.  od  drugud  s  zinąd  )•  W  drodze  drugdzie  po 
matu  iadą,  a  mieyscy  prędko  poganiaią.  Skarg.  Kazm 
Witd.  109.  Kiedy  do  nas  %  wafzemi  proiektami  przy« 
jedziecie,  Niegdzie  w  nich  ieszcze  przydamy,  a 'drugdzie 
uymiemy.  Bieljk,  S.  N.  i4.  Wszędzie  iachal  trawami 
wielkiemi  nad  morzem;  drugdzie  też  piaikami.  Gwagn» 
1 33.  Tak  wielki  by{  głód ,  iż  matki  swoie  dzieci  iadły , 
*  drugdzie  służebniczki,  ió.  6 1 .  Not.  Jak  drugdy  o  czasie 
niekiedy;  tak  o  mieyscu  drugdzie  znaczy  niekędy. 
DRUGI,  a,  ie,  Bh.  ^rub^;  <^/o.  btuffii  Rg.  drughii 
Sr.  3.  bcngt;  Sr.  i.^tu^i;  K</. drugi;  Crn.  drnge,  drugi; 
Cro.  et  Sla.  dru^i ;  B*.  drughi  -,  Rg,  órughl ;  Rt.  ĄCytii^ 
;vpyrÓH.  {.  1.  Numer.  Ordinal.  w  porządku  liczby  ^po 
pierwszym  nalłępuiący,  wtóry,  fcf.  Cardin.  dwa),  bet 
Itoepte,  ber  anbete*  kb.jlsickibgo  Pana  Podftolego  część 
druga  ,  rozdział  drugi  ,  karta  dwudaiefla  i  druga.  Nie 
może  bydź  drugi  *,  bo  ietfzcze  takiego  pierwszego  świat  nie 
miał,  Teat.  11,  b.  4.  Drugim  bydż  w  rzędzie,  Rost^ 
BmópcmBOBacnft.  -     Która  teraz  godzina ?  druga!  I^ebb^ 

(  etnnbe )  i(l  e^  ?  ober  me  ^Ul  ifl  bfe  Ubre  ?  ( bie  ym^U ) 

IWep !  %W^  Ubt*  Czy  to  iuż  druga  ?  sc.  godzina.  Nie ! 
dopiero  wpół  do  drugióy;  naywięcćy  trzy  kwadranse  na 
drugą.  -  Ja  tam  drugi  raz  nie  póydę ;  drugi  raz  nie  po* 
sylay  mnie  tam.  Teat.  19,  a4.  Drugi  k-az  na  iednym^B 
aię  potknąć,  nie  rozum«  Cn.  Ad,  211.  ^utlt  (me^ten  WAU. 
Raz,  drugi,  i  trzeci.  Dambr.  a5o.  Drugi  raz,  po  dru- 
gie ,  Vd.  drugemali ,  endrugikrat,  enodrugobart ,  drugi zh  { 
Crn.  drugezh;  Cro.  drugóch;  Rs.  BAP)ropb,  B^py-** 
ropJiAb*  Drugi  nalew  piwowar&i  Rs.  Apyraul).  Co 
drugi  dzień,  ^A.  0bbetl»  co  drugą  noc,  i^A. obnpC,  -  $.  z* 
Jeden  z  dwóch ,  bez  względu  na  naflępftwo  liczebne,  iako 

oppos.  słowu  ieden,  ber  nnbere,  eittec  ven  swepeti/  obne 

bejVimmtr  glablf norbnung ,  Jedno  ku  drugiemu,  albo  iedno 
k  drugiemu  poaiaga,  Cn,  Ad.  3i5.     Jedna,  gdy  iey  unikasz, 
W  drugą  wiadzie  wada  ,    Z  iednego    nieroftropny  błędu 
w  drugi   wpada.  Xor.  Hor.  4.     Jednego  błędu  ucbodząe 
głupi,  trafia  w  drugi.  Cn,  Ad,  3ia«     Jednego  złego  po«« 
zbędzieaz  ,    a  drugie  więtsze  nafląpi.    ibJ  3i3«     Jednemu 
gody,    drugiemu  głody.    ib.  3i4.     Jednemu  się  zmiele, 
drugiemu  się  flcrupi.  ib.     Jednemu  szydła  golą,  drugiemu 
i  brzytwy  nie  chcą.  Gemm.  1 1 5.     Jednoś  upuścił ,   dru- 
giegoś  nie  doftał.  C/z.  Ad.  3 1 6.     Jedno  wzchodzi ,  drugie 
schodzi,  albo  iedno  zchodzi ,  drugie  wzchodzi.    1^.317^ 
Jeden  szyie,   drugi  porze  ;    ieden   buduie,   drugi  psuie^ 
ieden  tak ,  drugi  owak ;  ieden  robi ,  drugi  trawi,  ibf  3d8. 
Jeden  to  lubi,  drugi  to.    Gemm    it3.     Jednemu  się  to 
podoba,  drugiemu  owo.  Gemm.   11 5.  (ćf.  Każdy  co  in* 
szego  lubi ).  Jeden  sasa ,  drugi  do  łasa.  Gemm,  1 1 3.  Je- 
dno bez  drugiego  nic;  iedno   do  drugiego.  Gemm,   116,, 
Jedno  porzuci ,  drugie  weźmie,  ib,  116.     Jedna  zbrodnia  - 
rodzi  drugą.  Staś,  Num.  a,  29.    Co  iednym  uchem  usły* 
szysz,    to  drugim  wypadnie.    JSia/,  PoJI.  1^9.     Rzadko 
który  (albo  ieden  )  złoczyńca  wziął  drugiego  w  łyka ,  Ani 
rozboynik  będzie  Ścigał  rozboynika.  Jakub.  Bay,  39.  Not. 
czeflo  miajto  drugi  powtarza  Hf  tai  tamo  słowo ,  iak  tu 
w  tym  przykładzie :  rozbćynik  nie  będzie  icigał  Yozboy" 
nika  s  ieden  r*ozboyrńk  nie  b.  ic.  drugiego ,    ęf^J^ruk  krU'' 
kowi  oka  nie  Ąluie ,  t  ięden  kruk  drugiemu*  *    Wydawa$ 


fsr 


D  R  u  d  t 


DRUCOrROTNY 


DRUŁ 


ąąsUid  sąiiadm ,  przytaeUl  pryiacUta ,  powinny  pó^tin" 
nego.  Skarg.  Zyw.  a,  169.  t.  i.  ieden  *ą*iad  drugiego  ^ 
Uden  prgyiaeiti  drugiego  otc»  cf»  od  domu  do  domu  cho^^ 
dti4  f .  t.  od  iśdnego  domu  do  drugiego,  cf,  Od  czasu  do 
CMOSU.  b.)  Frseciwny»  na  odwrót,  Ut  Mhett,  eilt0egeils 
S^f^^tf*  Z  iednę  ftronf  ftafy  wójcika  Augufta,  a  drugą 
Brutasttwe.  Warg*  Wai.  19.  Na  drugi  brzeg  wysiadłszy, 
poiecbat  dalej.  Na  iedn^y  (faronie  tego  medalu  byt  bust 
królewlki,  a  na  drugi<iy  miafto  "Warszawa.  Drugą  pody 
Ityszą  (bronę  sukna  zowią  nice  *,  stąd  suknią  przenicować. 
Ba  drugą  Aronc  przerabiać.  Zcf.  -  a.)  ieden ,  drugi,  drugi- 
drugi  i  ieden  ,    drugi ,    trzeci ,    czwarty ,    bft  fittf ,    ( het 

Unere)  eln  anbrer,  (bet  «iibte  b.  L  britte)  dn  Mtttt, 
0bet  iio<^  eiit  imberet;  ein  pirrter^  tio4  ein  anbftet  te. 

Jednemu  dat  bóg  rozum,  drugiemu  wymowę,  drugiemu 
radę  i  dowcip,  drugiemu  umleiętnoić  prawa,  drugiemu 
do  woyny,  drugiemu  do  Rzpltey,  drugiemu  do  rządów, 
drugiemu  do  kaptańftwa ,  i  inne  innjrm  dat  talenta  swoie 
rozmaite  i  niezliczone.  Skarg.  Kom.  469.  Dat  iednemu 
pif ć  talentów,  a  drugremu-dwa,  a  drugiemu  ieden,  każ- 
demu według  właanego  przemoźenia.  ib.  465.  /?.)  ieden 
w  drugiego*  Gemm.  1 1 4.  cf.  chf  op  w  chtop ;  koń  w  koń  t 
ieden  tak  dobry,  iak  drugi,  fitlft  fo  f^ta,  fO  9^,  fo  \tMę 
wie  bet  tfnbre*  $.  3-  Drugi  %  drugi  raz ,  niby  to  po- 
wtarzanie pierwszego  ,  no4  eiiinia( ,  npd^  ein  f0(« 
tt^Ht  iiiń^tt,  8»evmal,  htm  aweyteu  mai.    Na  przyftoyne 

opłakanie  takowego  przypadku  Cyceronowego  ,  drugie- 
gdby  Cycerona  trzeba.  Warg,  WcU,  160.  Napominaniem 
awoim  moiesz  poprawić  bardzo  wielu }  a  tyle  drugie  nie- 
uważnych urazić  na  siebie.  Mon,  69,  356.  ||0<(  ettltttill  fO 
X\tl,  V»t^m$l  fo  9ifl.  Drugi  tak^  albo  taki  drugi.  Cn,  Th. 
pierwszy  punkt  azczę^cia  ,    mieć  drugiego   siebie.     Zab, 

i3,  aa8.  feill  gtoepte*  3*-  i^^-  <Jrncfc)«  5-  *•  Drudzy,  s 
reszta  ludzi  \  drugi  s  ieden   z   reszty  ludzi ,    riu   anbter  / 

anbre,  {Ai  bie,  9»n  benen  i9<i^  befHmmt  »(N:beii  ifi;; 
Vd,  ti  drugi,  bitni;  Oppos,  sobie:  ein  aiibret,  anbre, 

(<t(^i4;  MtAt).  Drugim  dogodzić,  sobie  zaszkodzić. 
Cn,  Ad.  31 4.  albo  Drugim  dobry,  sobie  zty.  (cf.  Cudzą 
pszenicę  ogania  ,  a  iego  wróble  piią ).  Dam  rad  drugiemu, 
dogodziwszy  sobie  aamemu.  Cn.  Ad.  loyS.  (cf.  Fierwey 
Sobkowi,  potym  Dobkowi).  Drugich  opatruiesz,  a  aam 
tego  bardKitfy  potrzebuiesz.  Cn,  Ad.  21 3.  Drugiemu 
rozdaiąc,  sam  na  się  pomniy  albo  Drugich  dzieląc,  siebie 
nie  zapominay.  Cn,  Ad,  3.16.  Drugich  prowadziemy  a 
sami  błądziemy,  albo  Drugim  mądry,  sobie  gtupi  albo 
Sam  btądzisa  ,  a  drugich  rządzisz,  ib.  ai3.  Drugiemu 
dobrae  wnet  poradzimy ,  a  sami  sobie  nie  umiemy.  C/i« 
Ad.  316.  Drugiemu  przygani8,a  sam  nic  nie  czjn\,Cn,Ad, 

A 16.  -  sio,Prov.%ax  gf  ttt^tlma,  Ul  tef'  io  btu^t^mńli 


taki,  (maiK^er  rnibere),  einer  tinb  bet  Anbete.  Powiadaif 

o  Wenetach,  ii' drugi  i  umrze  tak;  a  iako  iywo  na  ko&io 
nie  siedciaf.  Gorn.  Dw.  135.     Bydlę  czasem  poiętnieytis 
od  drugiego  czteka.    Temt.  53,  10.     Stawa  książąt  Li- 
tew&icb  potąd   w  ciemnochmumych   laskiniack  siedziaU, 
o  których  drugi   wtasny   Litwin    przedtym    ani   slyisd 
Stryik,  4o4.     J  dzil  w  każdym  prawie  kącie  Rufcim  ieft 
po  częici  Litwy  $  z  których   drudzy  rzadko  po  Liiew&a 
rozuroieią.  ib,  328.     By  tu  wasze  grzechy  na  kazaniu  po- 
wiadane bydź  miaty,   czymbyicie  tę  sromotę  odknpiłi!  i 
drudzyby   umrzeć  woleli.  Skarg.  Kax.   3.  -    $.  Drugie  : 
niektóre:  drudzy  s  niektórzy,  fitlige,  Oianc^e.     Artykulj, 
któreście  nam  w  ręce  podały,  nie   wszyiikie,  ale  drope 
nam  si^  podobały.  Bielft.  S.  N^    i4.     Z  tych  kościołdw 
ieszrze  i  teraz-  drugie  całe  ftoią;    a'  dnigich  tylko  roay 
Znarjtne  ukazuią.  Grochy  W.  1 88.     Starzy  drudzy  wielo- 
mówni  są.  Skarg,  Dx,  233.     Nie  każdy  płacz  ieft  z  nie- 
dowiarllwa  albo  z  krewkości,    dro^  też  ieft  z  wesela, 
drugi   z  miłości,  drugi 'z  skruchy.    Skarg.  Zyw,  3,  406. 
-  $.  6.  Drugi  s  iaki ,  ( ieden )  fin.     Bilkup  ten  tak  ijt, 
iako  drugi  zakonnik.  Skarg,  Zyw.  1,  33.  et  lebte  IDlf  rifl 
g^bncb'-    Błazny  iwięty  na  brzeg  wyszedł  z  iasną  twsrtą, 
iako  drugi  anioł,  ib,  77.  {cf.  prosiła  Kunegunda,  aby  tak,iake 
iedna  mniszka  pogrzebiona  była.  Skarg.  Zyw.  i,  i55.  Nie 
miał  Moyżesz  dworzan ;  na  wszyftkim ,  iako  ieden  pospo- 
lity człowiek  przeftawał.  Skarg.  Zyw.  i,.333.).  DRUGO- 
KROTNY,    a,   e,    -  le  adv.y    drugi  kroć  powtórzoaj, 
SWeytmang;    K</.  drugoyerllen.    DRUGORODMY,  a,  e, 
Hg.  drugorodjen,  (cf.  pierworodny]  JWe^tgebO^freil'  DR^'- 
GOZENI£C,ńca,  m.,  co  się  drugi  raz  ożenił,  %txW 
IWfCte  Jr«1l  \i9X-     Tr.     Ec.    4Boe6pa^nŁió'.    DRUCO- 
ZENSKI,  a,    ie,   tyczący  się  drugiego  małieńihva,  W 
SWfCte   9%t  betreffenb.     DRUGOZENSTWO,  a,  «.  po- 
wtórzone matżeńftwo.  bie  anbrfe  <?l^e.  7>.  -•  DRUGUBICA, 
•DRGUBICA ,   DR\  GUBICA  ,  i.    cf.  dry^  ,   Yerricuim 
bilix  vel  trilioTf  earens  sinu.  Cn,  'Ih.  sieć  na  ryby.  Dudt, 
56.  Bs.  zagasggna,  mrjesgja  za  ribbn  -,  eln  ^tfdlfnirt/  ^ 

fSatK  ^<^  9wgg«rit,  Strei^garn  >  0efterr.  bet  6rgrR> 

z  tac.  sagena).  Na  rz<$kach  i  na  azerokich  wodach,  nie- 
waią  sieć,  którą  trantuersariam ^  u  nas  drgabicą  sow^ 
abo  mrzeżną,  ze  trzerh  sieci  złożoną,  srzednia  gcfi^i  * 
dwie  frrayne  z  obu  fłron  rzadkie  oka  roiewaią.  CresctnU 
643.  Drygubica -,  sieć  ta  robi  się  potrójrnie;  ^nedoii 
poła  iefl  gęAa,  dwie  z  obu  iVron  z  rzadkicmi  okami ;  saib* 
nawia  się  iak  ściana  w  wodzie  od  brzegu  do  brzegu.  Kb*^ 
Zw.  3,  344.  3.)  Drygubice  na  atomki;  nazywam  tak  dU 
podobieńftwa,  ile  że  na  żrzednióy  ścianie  gęicieytsey 
z  tóy  i  owey  Arony  są  ściany  z  rzadazemi  okami.  /<^i 

Zyw,  3,  347.  ein  2eri^ettne(. 


( cf,  ożogiem  maca  drugiego ,    kto   sam  w  piecii  lega  cf.  DRUH  ob.  Druch. 

Sameitaki).     Drugiego  chcąc  oszukać,  sam  się  oszukał,  DRUIA  lub  Sapieżyn,  miafto  w  Wile6(kim,  dosyć handlowD^ 
atbd  co  drogiemu  umyślił,  to  samego  potkało;  albo  Kto        nad  Di  winą.  Dykc,  Geog.  1,  176.  etne  (Sfdbt  in  2it(* 

drugiemu  dół  kopie,    sam  we6  wpadnie.    Cn.  Ad.  3i'3.  DRUID,   a,    m.,    pogań/ki    kapłan,    które  imię  niektorty 
Drugi  robit,  a  on  się  dobrze  ma.  Cn,  Ad.  11 5.  Niech  też        chcą  wyprowadzić  z  Słowia6(kiego   dru^   deru  s  drwi^ 


a  drugi  robi*  Cn.  Ad,  5 60.  Zażera  ia  tu  aam  tyłko  ieft, 
niechay  też  drudzy  daią.  Sekl.  io4.  Tiymy  iako  drudzy. 
Teat.  43,  c.  i64.  Wyb.  Co  tobie  ńie  mito,  tego  dru- 
giemu nie  czyńk  Cn.  Th.  not,  „nie  rozumióy :  drugiemu, 


drzewo,    że   pod   drzewem    ćwiątożci   odprawowali ,  M 

2)tnibe  /    dn  belbttifd»er  ^rirfler.    Druidoni  sa«y«  » 

bogach  fata  pozwoliły  i  wiedzieć  I  nie  wiedzieć.  Berd* 
Luk.  t3» 


to  ieft,  wtóremu;  ale  każdemu,   choć  ieft"  trzeei ,    dzie-   DRUK,  u,  m.,  z  Niem^  ber  Z>rn<f ;  Bh,  tflf  s    ciik;  Sr.  i- 
aiąty^  setny;  nUomu,  Żadnemu  f»/blisiuean/*-$.  3.  Jaki       (jticjerfe,  pifwtfti    Cr/r.   ftia,    atia,  utiik;      Vd.  ^9l, 


I 


^'  ©nUKARCZYK  .^'  BRUKARZ. 

r 

•htrapti  B4>'iłaL  sctampa;  Cro,  ftanpa;  R*.  RHSirontf* 
lamauie,  mepeĄógeHie ;  jEc.  ne^amapcmsa.  *  i.)  Wy- 
biiane  litery,  bite  księgi,  hit  ^thtUĆttt  ed^tlft,  betSt.Utf. 
Co  druk  gtosi ;  to  prawda  >  bo  od  czegoiby  sluiyl  7  Kras, 
^  IV*  17.  Mamyć  tak  sifa  nauk;  lecs  la  wssyAkie  druki 
Wiccey  clio^  ieden  prsykfad  ma  w  sobie  nauki.  ToU  Pocs* 
338.  Tak  oni  udaią'w  druku  swym.  Złot.  B,  h.  -  $.  a. 
Drak,  pismo,  którym  drukuią  i  lane  litery  różnego  ga- 
tunku, które  na  papierse  wybiiaią,  ble  2)rtt(f fc|)ttft /  h\t 
64cift  Ui  ^tn^ti,  bfC  3)ril(f.  Ciinicto  w  Krakowie 
drukami  sakoiy  gtówney  Koronney.  Przyb,  Batr,  Jin. 
Edycya  ta  dobra  ;  tylko  druk  bardzo  drobny.  Ld>  Druk  ik?a- 
dać,  spaiać,  fe(en.  (cf.  wybiiać  ).     $.  3.  Druk  s  druko* 

v8nie,  (Bh.  MlwM  '-  ci^niccie);  ba^2)rit(feti;bet3)rn(f. 

Powiadass ;  drogi  druk ,   i  papier  kosstuie  .  .  OpaL  Sat, 

.   67.     Jui  teź  ta  okolicanoić  warta  druku.   Teat,  43,  c,  85. 

O  Fauście  !  a  twoiey  łaflii   druk  gfupflwa  wyciika !  Kras. 

ly.  11.  Podadi  do  druku  {BhMt\  bo  tl^flt),  tu  betlStOCf 

Hf  ben;  w  druku  bydf  ( Bh.  bpti  »  tWfu;,  Im  2)ru(fe  fepn. 

cf.  prasa.)  wydadi  w  druku »  (Bh.  locbati  10  tt^Clt)  cf.  na 
i«wią,  na  świat,  a  pod  prasy.  -  $.  II.  Druk^^.  wyras,  wyra-* 
ienie,  wizerunek,  bet  3(bbrn(f|  h^i  G.benbilb.  Utrzymywał  So- 
krates kształty  wieczne  i  wssyftkich  rzeczy  niby  druki.  Min^ 
Ryt.  1,  309.  ideae^  paradigmata).  III.  *By wsią  działa 
s  miąiszych  ielaznycb  druk  albo  sztabów  wespół  zbitych* 
Archel.  37.  Cifrttfldbe.  DRUKARCZYK,  a,  wł.,  cze- 
ladnik drukarfki ,  btt  Su^btutf erdCfeDe.  DRUKARKA , 
1,    i.,    kobieU  co  książki  drukuie,    (Bh.   tiitaiU)  ,    btf 

fBu*&rtt(fennii;  (bU  felbjl  btucft).  DKUKA.rnl\,  i, 
i  ,  (Bh,  tUUtnas  *cifkarQia,  Unpte^fó/  Mff&tnai  Sr.  1. 

CiiicUtnA  »  Jig.  4itjescteuizza  ,  pritjesctenizza  ;  Vd.  ftifka- 
ria,  iUikalishe,  shtamparia;  Cr/i.  llifkarya  ^  Cro.  Rampar- 
nicsa  ;  ^/.  sctampa  ria  ;  Rsn.  ApytiagH&\  Rs,  KHarone- 
HaoiHfl,  neHaaiHfl,  neniinHon  ABopb;  bie  ^tn(texeV* 
Turcy  boią  .się,  ieby  dmkarnie  nie  odicty  sposobu  życia 
przepisuiącym  księgi.  K/ok.  Turk.  43.  Drukarnie  prze- 
Raną  drukować;  a  ludzie  przedauą  mówić,  czytać,  pisać 
i  myśleć.  Bibt.  Targ.  3^  Drukarnia  lV(itzlerowika  kor- 
pusowi kadetów  ofiarowana.  Vol.  Leg.  Vtl^  810.  DRU- 
KARSKI, a,  ie,  od  drukarza ,  albo  druku,  £rU(fet  ^  / 
2>ru(f5^  aJttd^btttrf^t  s  ;  ba.  f nlb«r jf Ó ;  Cro.  ftamparszki ; 
Vd.  llilkariou,  shtamparfki;  Rs,  ne9aniHHH'iH ,  mepe- 
AÓp^iHi^Bb,  ińepeAÓpigHHi'!!,  u.  p.  omyłka  drukarfka, 
Bh.  $mp(  ti|!arlfÓ  »  i{x^  onewamKa.  Dcukariki  papier, 
abo  wodny;  Rs.  KHUMCHail  6yMara.  (oppos.  kleiowy,pi- 
aarlki).  Drukarska  nauka  wynaleziona  przez  Jana  FauHa.  Ld. 
Rytmów  teraz  tak  wiele,  że  im  drukarikie  pra9y  zaledwie 
iryftarczyć  mogą.  Dar.  Lot.  A.  3.  Wolność  drukarfka. 
Mon.  73,  5o4.  wolność  prasy,  bie  ^U^^U^itlt.  DRU- 
KARSTWO ,  a ,  n.   chodzenie  koło   drukarni ,  bd^  9n(b= 

btncf en  /  bie  Suc^brucf erf utift ;  Bh.  ti^aifroi ,  f nibar jłtDJ ; 

£c.  ncHaniapcmBO.     DRUKARZ,   a,    m. ,     Bh.  tliHi , 

♦ciflcarz,  fmpreffbo  M^ai^  fni^tijfal,  fmbtlaćitel:  Sio. 
fttlbortffit,  fnld^ttaćitet i  ^r.  i.cjiicjetnif;  Bj. utjesctenik, 

utjesctitegl ,  sctampatur ;  Sta.  shtampatur ,  pritifkaoc ;  Rg. 
utjesctenik;  Vd.  fiiikar,  ftiflcavez ,  Riflcuyauz,  shUmpar, 
bukWRiłkar,  puh^rukar  ;  Crn.  buqveAllkaTz ,'  utiikayz, 
Riikayz,  (lilk^r;  Cr0.  Rampar,  pritifkavecz ,  drukar -,  Rs. 
ueHAOiHintCb }  £c.  ApyKapl),  ApyKOHa^iaAHHał).  (dift. 
ĄgyHiitaexh  t    yApy^umeAB   dręczyciel)*,    bev  2)riicfet, 


DRUKARZOWA    •    BRUZB^.  53S 

Stt^btlicfer;  typograf,  drukarst  t!ocayci«l.  Męex^  Po- 
wiadasz, drogi  druk,  i  papier  kosztuie^  Napisz  iedno  co 
godnie,  naydziesa  na  drukarza.  Opai.  Sał.  67.  liililtoa 
w  oitatniey  iył  nędzy  do  śmierci ;  a  drukarze  na  raia 
utraconym  Ho  tysięcy  talarów  zyikali.  Dmoch.. Szt.  R.Sg* 
albo  raczey  ksingarze  ].  -  j.  2.)  Drukarz  ,  wybiiacz  w  dru« 
karni ,  który  w  prasie  wybiia ,    co  ikładacz   ułożył ,    bef 

2)ru(fer  in  ber  Smcferep;  im  eegenfate  be^  6eQet<«  9. 

Drukarz  płótna,  co  płótno  drukowane,  to  ieft,  farbowano 
prasuie,  Rs.  Ra6ÓHjgHKl).  DRUKARZOWA,  y,  i.  żona 

drukarza,  be<  !Bit((bru(fer^  %XM,  bie  §Bu(bbrii(ferittn,  cf. 

Drukarka.  DRUKOWAĆ,  ał,  nie  i4c/. /irfł.,  wydruko- 
wać dokon.^  bić  księgi,  wybiiać  litery,  Bh.  t\fXL^vXi  » 
*cisnąć,  i  tak  tei  podpisał  Przyb.  Batr.  ciśnięto  wKra*: 
kowie,  drukami  szkoły  główney  Koronny;  brn(fetl/  S& 
(ber  brucPen  >  Vd.  Riftati,  vtisnuti,  shtampati,  drukati » 
obtifkati;  Crn,  Rlsneti,  Rifkam,  utiikam ;  Bs^  utjesciti 
knighe ,  sctampatti ;  Rg.  ytjesctiti :  Cro.  pritiszkati  knyi-* 
ge,  dampam,  drukam ,  ftampanye;  Ec.  ApyKyio,  Apy- 
ROBaHUH;  Rs.  neHamamb,  HaneHamamB,  mHcHym&, 
inHCKani&,  niepeAopaai&.  -  Gada,  iak  J^siążka  drukowana* 
Mon.  65,  531.  Za  iedno  pismo  dobre,  mamy  flo  gfupRw 
drukowanych.  Kras.  IV.  11.  Drukowane  potrafię  czytai!, 
ale  nie  pisane.   Teat,  3o,  4.  druk,   h^i   @ebr]I(fte,  ®e« 

brutfte^*  -  $•  3.)  Płótno  drukować,  £eintpanb  brncfen.  Mamy 

też  młyny  do  farbowania,  albo  iak  mówią,  do  drukowa- 
nia płócien.  Rogal.  D<s/.  i ,  praef.  Drukować  materye , 
R$.  HaBiiaiB,  HaOnsamb ;  Drukowany,  farbą  wybita 
Rs,  Ha6HBHiilH,  HadOHHMH.  Płótno  drukowane  R^ 
Ha6oHKa.  Z  drukowanego  płótna  HaSÓHHemuH.  -  3.)  fL. 
wybiiać,  wyciikać,  ilbbcii(fen>  Nikt  go  nie  uczy,  sameg  • 
wskazuie  Natura  w  sercach  i  z  wieków  drukuie.  Paft.  Fid^ 
153.  Łzy  pławią  boy ne,  że  mokre  tropy  Drukuią  bose* 
za  niemi  ftopy.  Miajk.  Ryt.  88.  ♦DRUKSKŁADN^IK, 
•DRUKSPOYNIK,  a,  ttz.,  co  w  drukarni  Jlitery  ikłada 
lub  spaia,  dla  różnicy  od  wybiiacza,  który  złożone  iui 

litery  w  prasie  wybiia,    bet  Se$er  In  bet  3)r«(f^tep, 

zycer. 

Foch.  druczek,  druczyjko ^  nadrukowaf^  oddrukowaó^ 
podrukowad t  przedrukować ^  przydrukować ^  rozdrukować^ 
wdrukować ^  wydrukować ^  zadrukować^  zdrukować. " 

DRUMLA,  Dromla  ob.  Dremla. 

DRUŻBA,  y,  w,,  (Bh.  et  Sio,  bflliba  paranymphus\  Crn^ 
drugi  Vd.  zaumari  Sr^  3.  btn)ba,  ppbtafcbfa;  Sr.  i, 
btafc^fa;  ił^.  AP/^ka  i  i.)przyiaciel  pana  młodego,  s.^ 
pars,  3.)  iedno  z  tey  pary.  £c.  Apy^aa,  HeB'BcniOB04- 
HHKb. ,  mucfltfKOH,  opeAo6p>qfiMKl)  ,  Komopuif 
croBsipi^BaemB  3KeHUxa  ćh  HeB'BcinoK).  (cf.  P^cf.  drushba, 
drushlyu  s  towarzyftwo  ob.  drużyna  ;  Vd.  drushe ,  sakon> 
fki  mosh  s  małżonek;  Rg.  drugh ,  drilzbenik  collega,r 
druxba  s  towarzyftwo  ;  Bs.  drusgba  ;  Sla.  driishtyo  ;  Crn. 
dri^sba ,  druftyo ,  toraruRyo ;  Rs.  et  Ec.  Apy  ^6a ,  Ap/- 
roAid6ie  przyiażń;  Etym^druch);  s  dziewosłąb,  raiąry 
małżeńdwo.  Wlod.  swat,  ♦żerzec,  *żerca,  htt  S^TAUts 
Oetber  (  w  prawie  Saliyikim  2)f Ut^e  )•  Koń  się  pod 
drużbą  zaieżdzil.  Teat.  6,  &. 80.  -  3.)  imiennik,  iednego 
zemną  imienia,  nie  zaś  nazwiika.  Dudz,  36^  htt  9}atnen^s 

9ettet,  oon  g(ei(bem  Zaufnamen.    My  też,  co  teraz  imię 

«     twe  nosimy,    Stanisławowie  pokornie  prosioiy.    Proś  za 
drużby  swe  grzeszne  Stanisławie.  Groch.  W,  270.    Zdiów 


J 


S9« 


bRlTZCAC    «    DRUŻYNA. 


foii  f  Stuieftku  •  «wey  biat^y  siaty ,  atrsei  byl  nie  sma- 
■at,  druiba  móy,  sa  laty  ...  i6^  698.  ( Grochowikiemu 
Sunistaw  byto ).  DRUZBAKI,  (RoilMfliM/  wiei  wSu- 
roftwie  SpiBkim*,  afawna  Himzmi  i  wodami  sdrowemi  od 
Krak:  i5  mil.  Dykc,  Gęogr,  1,  175. 
DRUZGAC,  af,  a,  albo  DHUZGOTAC,  *DRZUZGOTAC, 
al,  druagoce  («f  Fre^u.  Drupgota)  Ver&,  Act.  ndk,^ 
■drttzgotać  Dokon, ,  (  Bh.  ^bH^f^ati ,  traffotfftf  cf.  noflrum 
trsaik)  a  Łrzafkiem  afamać,  skruszyć,  |erfd}inettern,  }ft$ 

MOMCUCy.  Remigiusza  czaszę  onf  zdruzgotaną  spoit,  ii 
i  rozpadlin  znać  na  niey  nie  byto.  Skarg,  Dz,  loai* 
Gdyby  todf  z  onych  ikal  upadla ,  w  kęsyby  się  zdruzgata. 
BUL  Hfl,  a 83.  zdrzuzgocze.   Tward.  Wi.  74. 

DRUZKA ,  DRUSZiCA ,  \,  Bh,  btuiićfa ;  Sio.  brujtca,  ftriu 

iitt\  Crn.  drushiza  i  Dtm.  stówa  Druchna,  towarzyszka, 
■ssyftentka  panny  mlódey,  panna  druźąca,  dziewostębica, 

awachna,  bfe  ^xmtf^%ux\M,  tBrauttperierintt ,  iBrant: 

łnndfet}  Sr\  1.  ®l9<$nfa  ;  Ee,  ^ep.nóMCHaya,  cBaxa; 
Cr«.  drusbenicza ,  toyarusjcza  socia;  Vd,  drusha  ,  sakon- 
ika  shena  uxor  \  Carn,  druhize  Charites  Wdzięki  )• 
W  ubiorach  wyszywanych  będzie  przyprowadzona  do  króla- 
dziewice  za  nią,  druszki  i«$y,  przywiedzione  będą  tobie. 
Budn.  Pt.  45,  i4.  f  towarzyszki  i6f,  Bi&f,  Gd.),  druszka. 
F9t.  Syl,  360.  On  wzywał  bogów  z  Stygu  i  Kocytu 
J  druiek  nocnych  i  ptekielnciy  zgrai.  Chro{4.  Luk,  21 1. 
DRUZYC,  yl,  y,  ATew/r.  nett. ,  towarzyszyć,  assyftowad, 
dziewoslębić ,  Bh,  brOJUH  paranymphum  agere  bnt§tti  ff 
tociart  se ;  Cro,  drusujem  s  towarzyszę:  Kg.  drtixiti 
comiiari;  J9j.  drusgiti  s  towarzyszyć;  Vd,  drushiti,  pa- 
rati ,  dvojati  s  parzyć  parę ;  Vd,  sdrushiti  se  s  sprzymie- 
rzyć się ;  Vd.  sdrushliu  s  malieńiki  ;  Rs,  ĄpyTKyimh 
usługiwać,    ApyTKiAin&cji  poprzyiafnić   się  ,    cApy^KHoiB 

przyiainić);  ®efellf4aft  Ulften,  5ttr  ®rfeaf(^aft  bientn, 

ft^PlDftbftl*  Straszliwa  Juno  była  przy  klubie  J  Hymen 
I  nią  druiyf.  ChroU,  Ow^  73.  £c,  HeB'&cmOBOAcaxBy]o; 
Cr,  wfA^ay^Y^'  ^^  gody ,  ni  się  Juno  swatowna  ftawila, 
Ni  Hymeney,  i  Łaflca  w  loinicy  druźyla.  Zeór.  Oic.  lóo. 
Przyrodzenie  włosy  i^y  w  tak  iliczne  uwiło  pierścienie 
Jakoby  ie  do  ćlubu  Troiańfkiey  Heleny  Piękniey  nie  utre- 
fiły  druźące  Łaceny.    Tward,  Pasę,   10.    t.   i.    druchnj , 

druiki,  swachny,  Me  fBrotttjttngfeni/  Stanaiungfetn.  ( cf. 

druiyna)  ;    Bh,    bnt|e(na    netela   ^rodopoftna   Laetart; 

ttuJbanPC/  placek,  iaki  w  tę  Niedzielę  pieką, 
a.)   DRUZYC  06.  Drożyć. 
DRUŻYNA  y  jf  i,  colhct,  druchowie ,  towarzysze ,  poczet, 

towarzyftwo.  Me  9efpanett,  0ef(f(rten,  fSegldtet/  ^as 
tneraben,  ble  Aamerabfc^aft,  Me  $Beg{eUnng>  b<r^  ^efolge ; 

Vd,  druskt70,  drushtru,  drushba ,  toTarftvo,  spreyod; 
Cm,  drushina  s  domownicy;  Rg,  druxba, druxina, druztTo; 
Bt*  drusgba ,  drusgina ,  drusgtro ;  Cro.  dru(lvo  ,  drusba , 
toraruflyo ;  Cro.  drusina  ;  DL  chelyad  familia ,  dtm, 
drusinicza  ;  Dl,  chelyadcza  (ob.  czeladka) ;  -  Rt,  Apy^KH- 
Ha  t  towarzyftwo  ,  3.)  małżonka).  -  Książe  Lew  zbity, 
sam  w  mał^y  drużynie  ledwie  uciekł.  Stryik,  3 10.  Woie- 
iroda  zebrawszy  się  w  małym  ufie ,  tak  żołnierzów ,  iako 
zbieran^y  diruiyny  ,  uderzyli  na  nieprzyiaciół.  iB.  3og. 
Rzucił  się  nań  w  mał^y' drużynie  to  ieft  z  trochą  swoich 
konnych.  Wmrg.  WaL  74.  Niech  my^l  twoia  i  wok' 
1  drużyną  się  zgadza,   Bo  kto  bracią  opuszcza ,  iawńie 


D  RIR^  A. 

aię  sam  zdradza.  Tapr.  JTo/.  T.  4.  „Hadgrobki  ilbierui^y 
drużyny'*  Symonidesa,  prsos  Łęfkiego  nam  zashowsne, 
przy  Sielankach  tegoi.  $.  a.)  Fig,  Pełna  dziwów  natnn, 
kto  uwagi  iąda  ,  niech  aię  zgodn^y  drużynie  piscsdl 
w  dziani  przygląda.  Zab.  1X9  io4.  Zahł.  5.)  Z  priy- 
ganą:  chałaftra,  ZtPi ,  (cf.  9ełM  Germ.  j&Tpff],  frfil: 
be(.  Kiedy  oddadż  dziesięciny,  niemssz  nic,  a  ieft  ni 
ftrawne  drużyny.  Wad.  Dan.  91.  Salin,  a,  i65.  Po  ley 
woynie  pufte  Rzymskie  gmachy ,  nie  szlachta  nspełoi,  ile 
licha  żwiaU  drużyna.  Bardz.  Luk,  119.  Otoczony  maó- 
ftwem  drużyny  ubogiey.  Teat,  46,  a.  DRUŻYNA  hirb^ 
iedno  co  SRZENIAWA.  JCurop.  3,  i3. 
DRWA ,  G.  drew,  plur. ,  materya  ta  do  budowania ,  do  pi. 
lenia,  którą  nam  drzewa  daią,  S^t\l,  ba<  $0l};  M 
bnp«/  błinM  (br»0  »  drewno);  Rg.  Airr^;  Crn.  derra; 
Cro,  derva  (dervo  2  drzewo);  Rs,  4pOBa;  Gr.  ilt^a',G*r. 
obs,  Dttt,  ©et;  AngL  tree).  W  lesie  rąbiąc,  nslywi- 
wszy  krzyknienie ,  iął  uciekać  z  wozem  drwy  nsłożoajŁ 
Gorn,  Wł.  J,  6.  ( drwami  albo  drzewami  ,  drzewem). 
Ona  drew  na  ogiei  teraz  me  ossczędzs,  J  przykre ,  iak 
ia  ,  zimno  od  siebie  odpędza.  Zab,  Xni^  i56.  Nade 
drwy  8  nad  drwami  albo  drzewami  przełożony,  i^el)aif: 
fejer.  Urzędnik  nade  drwy,  drewniczy,  drewnik).  Dnn 
dobrze  zwiędłe  ,  czyli  terminem  hutnym  szyty.  Ton, 
Szk,  17.  Drwa  rąbać  Vd.  druvariti ,  drove  nspraulali). 
Męczennik  poszedł  na  mieysce  pochodniami  idrwyzewstąi 
ogrodzone.  Baz,  HJi,  3o.  (na  ftos ).  Jzaak  drwy  obcią- 
żony. Zrn,  Pojł.  5,  784.  Coraz  wiechy  drew,  im  wlii 
idzif^sz  dłużey.  Pot.  Arg.  716.  (  cf.  co  dalcy ,  to  goriey). 
Lecą  trupy ,  iako  drwa ,  ten  ftęka ,  ten  kons.  Pot,  Arg. 
393.  Moc  Pańfka  żołnierza  zlepiła ,  Drugich  isko  drwi 
na  ziemię  waliła.  Groch,  W,  36 1.  t9ie  etn  6tA<f  j^9l|> 
Tak  śpią  iako  drwa.  P.  Kchan,  Jer,  ^i-j.  Zdjęty  Jcici 
tęsknicą  do  ucznfów  się  kwapi ,  Aż  om  śpią »  isko  drwa, 
i  Piotr  z  niemi  chrapi.  Pot.  Zae.  3o.  W  cudzym  dona 
drwa  rąbią,  a  do  nas  wióry  lecą,  Ur#.  Ad,  71.  (cf.  priy 
złym  i  dobremu  się  doftanie  ).  Kto  żądze  ciała  petni, 
żwiecką  butą  puchnie,  miafto  zasługi  djabta  drws  nieńe 
do  kufhni,  Pot.  Zac.  ł4i.  Drwa  do  łasa  vo«ić,  ii* 
gdzie  czego  dosyć ,  tam  to  słać ,  Noctuas  Athenat.  Mąn- 

SI09,  bo  (ori  bcrno  »ojU ;  bo  iZ^ottagc  neba  nof(f ,  ni^^^ 

(Iropnie  pracować.  Kpcz,  Gr.  3  «  p.  90.  Na  tsist^ 
fironie ,  iak  twóy  towar  płaci ,  Pytay  się  braci,  Byi  drew 
do  łasa  nie  woził.  Klon.  FI,  D,  3.  (  cf.  ttufty  połeć  ani- 
rować).  5.  2.)13rwa,  osobliwie  drwa  do  palenis,  1Btfll>* 
(0(5.  Drzewa  na  budowanie  i  na  drwa  godne.  Stat,  Uf. 
33.  -  S*Fig,  czcze  mowy,  rzeczy,  bez  sensu,  bez  smsla. 
czczo^ć,  próżność,   niesmak,    Ufte*  9ffd>HKite,  €tf»Js 

ieiig  ,   bumme^  3eng  ;  ^^gefc^marf tbeit.    Ry^T  »  ^^^ 

w  Dnieprze  łowią,    bardzo   są  złe,    iakoby  drws  gryn. 

Syxt,  Szk,  61.     Uważay  zawsze  pilnie,   co  może  bydi 

trefnie ,  a  co ,  iakoby^  drwa  gryzł,    Gorn,  Dw.   i65.  l|l 

»entt  man  6trob  Unttt).     Co  odpowiedzieć,  gdyl  tiroii 

mowa  drwa   1  paięczyny.    Chroł^,  Job.  i35.     On  nij- 

wyższe  w  młodości  zwiedziwszy  urzędy,    Widaisł ,  » 

wszyAko  próżność,  drwa,  kawy  i  błędy.   Pot,  Arg,  aiB. 

By  piorun  wszyftkie  kąty  nauk  zwiercieć  i  zbieżećchce,  i 

uaoftatek  we  drwa.  Ppdw.   Wr.   i4.     Nie  mamy  p»^rw«y 

odpowiedzieć,  niż  drugi  (kończy,  żebyśmy  czego  intt^o 

nie   odpowtedzieli  ,    coby  nie  gcttczj  było  i  a  tikbywy 

po- 


DRWAL     -     DRWIĆ. 

poa2ll  lako  mówią  w  kawki  abo  we  drwa.  Erazm*  Ob,  C» 
Nasza  z  nowemi  coraz  elekcya  pauy,  Peina  biędu>  petna 
drew  i  godua  nagany.  Pot,  Arg.  ii4.  Zdroiae  zdania , 
drwa  !  kawy  I  Pot,  Pocz,  676. 

BK  WAL,  a,  m.  D11WA.LNIK,  co  drwa  przedaie,  rą- 
bie ,  ber  ^OljCilrfer,  J^Oli^anbler.  Cm,  dervar  j  Hg.  dar- 
▼ar;  Cro.  derrar ;  Vd,  druvar).  Drwal  rąbiąc  drwa 
nad  rsćką,  siekierę  w  wodę  upuścił.  Ezop,  73.  Teat , 
54,  b,  35.  Drwiiluik  objad  sobie  gotuie  w  dolinie  i  rą- 
bie drzewo.  Dmoch,  Jl,  380.  -  J.  człek  tak  na  rzeczy 
iako  i  na  obyczaiach  gruby,  niewdzięczny,  durus  ora- 
i  one  ei  mori&ut,  Mącz,  cf,  nieokrzesaniec,  gruudy- 
chwal,  gruudal,   ba«a!yk,  bałwan,  eiH  itólf^cl  ,    elit  ^lol) 

(jDc|l.  einZui^)  (eln  jMierner  ^petcr;.  Nie  za  szla- 
chcica, maią  cię  za  drwala.  Bo  co  poczniesz,  to  po- 
drwisz.  Pot.  Pocz.  57,  Gnoiem  twarz  (iiancowatą) 
ekUdaią,  ikubią  puiiuy  drwale,  Ty  d^  lica  przeglądać 
chcicy  się  w  urynale.  Pot,  Jow,  300.  Gdy  fukną , 
iloisz|drwaIu  !  czyĆ  milo  w  surowey  bydi  niewoli,  «S/e/)^. 
Fers,  33.  Dll\VALNL\ ,  i,  i.,  drewnia,  devewnia, 
kolnia  ,  Iklad  na  drzewa,  I^c/.  dervarniz2a  ;  Cro.  dervar- 
nlcza ,  dervoczep ,  dreyorzep  ,  bet  Jpol^ilaH;  bci6  S^ol^: 
maga^tn.  Na  podwórzu  powinna  lei  bydź  drwaJnia,  dla 
chowania  pod  kluczom  drzewa  rzniętego  i  łupanego^. 
Svk'uk.  Bu(ł*  49.  Drwaluia  SuUańlka,  kędy  dwa  tysiące 
chłopów  uilawicznie  robią  okoto  drew,  rzeiąc ,  rąbiąc, 
ukladaiąc  w  (losy ,  i  nosząc  do  kuchni  etc.  Star,  Dw,  32. 
DRWALNIK  oA.,  Drwal. 
DRWĘCA ,  y ,  ź. ,  rzeka  ,  płynie  przez  Prusy,  a  pod  Toru- 
niem wpada  w  W^stę  ;  obfituie  w  węgorze.  Ład,  HJl,  Nat^ 

9i.  brr  gln§  3)feroenj  in  ®e|lprenfen.  -  Dykc.  Geogr, 

1,  176.  kładzie:  1)  Drw^cay  rzeka  w  Woiew.  Pomor- 
ikim,  wpada  w  Wisłę.  2)  Drybentz,  rzćka  w  Prusieih, 
•wypływa  z  Hokgjlandyi ,  rozgranicza  Chełmińlkie  od  zie- 
mi Michałowikioy  i  Mazowsza ,  wpada  w  Wisłę. 
I>RWIARZ  oó.  Drwinkarz.  DRWIĆ,  ii,  i,  czyiK  ndA. , 
(podrwi<5,  zadrwić  dk,,  cu.  v. ,  cf.  wydrwić  ,  odrwic, 
nadrwić  się]  1]  baiać,  drwa  abo  czcze  rzeczy  gadać, 
pleiść,  albern  fd)Wajcn,  g^ttOftiCUg  tebeu.  Człowiekowi, 
któiy  chco,  źrby  mu  slow  dodawało,  iżby  ladaczego 
nie  drwił ,  trzeba  aby  miał  pierwćy  nic  mało  rzeczy  w 
•wey  głowie,  Oorn.  Dw,  333.  Mów  co  krzeczy,  bo  iako 
poczniesz  drwić,  •Wyrykam  cię  iako  nieuka.  Twórz. 
Wie,  69^  Czemui  ty  lada  co  drwisz?  ib.  33.  Drwi 
trzy  po  trzy  tak  w  zachwyceniu.  Obr.  43.  Przypomniy 
sobie  swe  kazanie,  gdzie  takeś  drwił,  ie  nic  ikończy- 
wszy,  poazedłei  z  wielkim  w0ydem.  Pimln.  Kam,  367. 
Drwił  rzeczą;  nie  wie  sam  co  mówi.  Cn,  Ad,  577.-  ora- 
iio  eius'  nec  caput  nec  pedes  habuit,  Cic,  cf.  gadał  ni  w 
pięć,  ni  w  dziewięć.  3)  drwić,  ;  poszkapić  się,  potknąć 
się  ,  elnen  SBocf  m«d;cn.  K\^  p,odzi  się  dwa  razy  podrwić 
hetma-nowi  i  Dosyć  raz  >  a  podrwi  raz ;  niech  nic  drwi 
drugi  raz.  Opal,  Sat.  86.  3)  drwić  głową,  s  rozum  i 
przytomność  tracić,  zayść  w  głowę,  bett  ^er(l(tnb/  bett 
XO)>r  9Ctłictf  n.  Żydzi  Pana  Jezusa  synem  ciekli  zową,  Ze  nim 
1/laryi  Panny  m^i  był;  -  lec£  drwią  głową.  Pot^Pocx,i^, 
ffe  finb  nld^t  gf  fi^eut«.  Niech  się  śmieią  z  rozumnych,  co 
ro^um  Hiacijli,  Azai  mądrzy  dlatego  głową  będą  drWili  ? 
£,ączn.Zw.  i^.  Nie  chcecie  mieć  filozofem,  co  głową  drwi 
a  w«zy^ko  gaui.  Zab.  Xl/y  335.  Eysym,     Nie  drwiy  Wa- 


DRWIARZ     -    DBYGANT; 


557- 


azeć  głową.  Zab/,  Zbb.  38v  fb  fe^^b  bodb  «»<?  gef(^ttf:^ 
4j   drwić  z  kogo,  s  kpić  z  niego,  iartować  z  niegQ,  tnil^ 

finem  fein  ®efpittr  treib^n,  ®(^er|  trdben,  fp6miiiy  ei^ 

ntn  |um  !8e(len  t^ahtn,  Vd,  posmehuvati  «e^  poaramu- 
vati ,  kieliati,  faikati,  pazhiti  se  ,  ahpotati  ae ,  ograjati, 
kuditi;  Ross,  {{MraHHm&,  noijuraHiiinł ,  mpyHaii]&.- 
Drwił,  kiedykolwiek  iart  mu  się  nagalił,  J  wzaiem 
śmiechy  znosił  między  swemi.  Chrość,  Fars.  336.  Rzadki 
Fan  wdaie  się  w  iarty  z  swym  lokaiem;  ale  ia  miałem 
ten  honor,  źe  Pan  zemnie  drwiłeś.  Boh,  Kom^  K,  i38. 
Drwić  moiemy  z  bogatych.  7«ar.  8,  16.  DRWIARZ, 
a ,  m,  DRWINKARZ ,  a ,  w. ,  lubiący  drwić  s  drugich , 
ein  ©pottoageli  Vd,  posmehuyaua ,  faikave« ,  kiehavez^ 
shpotliuzi  Af.  inpyHl).  Mimo  się  pliszczam ,  abym  nie 
iak  drwiarz  źartowny  baiał}  acz  i  tak  moie  bydi  człek 
prawdomówny.  Zab,  KIII,  3 18.  Jiyck,  DR  WINKO- 
\ł kC  czyn,  niedok.  ^  drwinki  Aioić,  fpJttirlll^  f(^ratlbett- 
'  Drwiukuiąc.  Teat.  43,  $,  43,  DRWINY,  C.  drwin, 
DRWINKI,  G,  -  nckplur,^  iarciki,  przycinki,  przymów- 

ki,  eticbelf^en,  e*tattbcvf»en ,  ©płttelfj^em    Rs.  um- 

raHcniBO.  -Pomyśliłem,  iaka  tey  grzeczności  pobudka , 
Czy  sobie  drwinki  ze  mnie  chce  Iłr^ić,  iak  %  dudka? 
Zabł.  Zbb.  3.  Ty  widzę  drwinki  ilroisz.  Teatr,  43,*  75.- 
Drwinki   zemnie  ftroi.   i&,  3o,  b,  i5.     Czy  ona  mówi  do 

\  prawdy,    czy  tylko   na   drwiny?    ib,   4i,   b,   a8i.     Masz 

tyle  śmiałości,   te  drwinki   Uroić?  ib,  55,  c,  7&.     Wei- 

cie  go  ,   woła ,   i   wytizepcie   drwiny   Mocno   i  g^(ł9   po- 

ftronkiem   od  liny.   Jabł.   Ez.  B.  4.     Co   mówić  ■«  tak 

zamaszyile  drwinki !  Zab,  XVI,    160.  * 

DRWIliC,  -iał,  -ieli,  Drwieie  contr,  zamia ił  Drewnieć^ 

Pochodź,    od  iłowa  Drwa:    drewienJko  ,  drewAa,  dre^ 

wniay  derewniay  drewutnia,  drwal,  drwalniM,   drwakiia^' 

derewmctwo  ,   drewniany  ,  drewnik ,   drewnicty  ,   drewnie 

Jiy,  drewno  i   Drzewo,   drzewko,  drzew^czko  y    drzewhn^ 

ho,     drzewiec,    drzewiany,     drzewiec,    drzewijjty ,    drzWU 

wniczy,    drzewny,    drzewoiad ,     drzewfioi    bezdrzewny, 

Jiarodrzewny^     S*  drwić ,    zadrwij,    ordrwii  i '(,  d^ 

DRYADA  Rs.  pycaAKa  ob.  Nimfa. 

DRYAKIEW   vid,  DryiakieW. 

DRYBLAS,  a,  jTZr,  drabina    t.  i,  koń  przerosły,-    nićżgra- 

bny,  Bucefal,  Aib.n.  W,  n.  fin  wngff^lac^tet  gfofe^  9łoC.' 

chłop  dkigi,  wysoki,  niezgrabny,  ein  gtof«  ,  (iMIdet 
S^ttU  Rzymian  przysłowie :  ni«  widać  małego  pokorne^- 
go,  dryblaaia  śmiałego^  Jabł,  Ez,  69..  Doftanę  męia  we- 
dług swego  guftu ,  nie  takiego  kinala  albo  dryblasa^  Mon* 
70,  i4. 
DRYFtS,  DRYBUS,  u,  w.,  tr6ynog,  z  Niem.  ber  Src^s 
fug,  Gr.  T^tn^s,  Cn.  Th,,  Sr,  a.  tWbbuf  J  Vd.  drifua  , 
tribos,  tripesh ,  trinoga;  Slai',  sacxak  j  Eeeł,  maFanl). 
a)  pomywalnik,  wanienka.  Wlod,  drybus ,  potok  £lbo 
fV.(ka  do  potaczania  chufl  należąca.  Mącz,  bff  SS^Afc^trOg. 
DUYBUSEK,  -fka,  m.^  Dem,,  t^ulla  faseczka,  szaflik. 

Mącz,  £)  be  Ib.  ein  6|)&blfc6aff;.  ein  @(^afe[. 

DRYGA  ,  i,  z,,  sieć  na  same  iesiotry,.  podwdyna  z  j«ad-« 
kiemi   i   gęilemi  okami.   Mag,  Mjkr,   ein  <^t6tne$« 

DRYGAĆ,  DRYGNĄC  od.  Drgną(f.  DRYGANT,  a,  w.,. 
(Dryś  Demin,)  honejiius  dicitur  lioh -,  ficinum  eji  Iła- 
dnik  i  sed  latius  par  et  Drygant.  Cn,  Th,  (trzeba  wie- 
dzieć, ie  Knaplki  słowa  Ogier,  Bh.  tX  nie  zoałji  bet 
$eng(t»,     Drygant,    o^er.    LodertCk,      Ludzit   ryc«rscx 

66 


S5S     DRYGAWKA    -    DRYIAKWIANY.  DRYIAWNIK    -    «DRZASNi^C. 

cfcici^y  watachów,  niź  drygantów  nf  jwać  swjkli.  Hipp^  lekarfłwa  przeciw  ladom  i  truciznom  z  dryiakwi  czjnioie. 

^27.      W  watachach  krew  aic  tak  zbytecznie  nie  mnoiy,  Syr*  ZieL  111.     Objąt  aienie,  przysionki  zapach  drjiaktro- 

iak  w  dryganciech.  Lek,  Kon,  11.  -     Fig,  Sżedte^  z  do-  wy.    Kras.  Sat,  38.      DRYIAWNIIC,    a,   m. ,   ckreścini 

■lu  drygantem ,  wróciss  aic  wałachem ,    utrzebit  cif  rzezi*  kostek  wielki ,    Yaleriana  Phu  dryiawuikiem  dU  osobli- 

■lieazek.    Klon.    Wor^  36.      Kazstbym  takowe  drygaatyi  wych  (kutków  zowią  przeciw  wszelkiemu  iadu.  5)7-.  49. 

co^okoto  cudzych  źon  rźaią,  powataszyć.    Lekarjl,  B,  9'  {BA^btiaili    %%tXXaMXMt»      $•    Dryiawnik,    ryba,  DElĘ- 

DRYGAWKA,    i ,    i. ,    flisowflti  wyraz,    rudel   tralwia-  TWIKl    7>. 

ny.    Urm.   ^ai  ©tenerrubrt   auf  ben  Jlifen.     Drgawka.  DRYL,  DREL,  u,  m.,  DRYLOWNIK,  DRELOWNIK,  i,*!^ 

Tr.     DRYGLIWY,  a,  e,  -  ie  adv, ,    drżący,    (ittemb,  gatunek  świdra  lub  ^piry  ^widrowey,    u  cyrulików  fw- 

łtt(tenft.    Rs,  ApOFAHBMa    ;  boikiiiwy).     Woda   spłynie  Dan,  1  Nlem.  bft  Drttfb^l^rct.     Świdrem   maiącym  w  so- 

pot^m  Z  fioiącego  jeziora  drygliwym  odwrotem.    Przyb,  pi e  dryl- klinowaty ,  wytoczysz  dziurkę.  Pfrr.  C>t.  3, 296. 

Milt.  375.     DRYGOTKA,    i,  i.,  drienie,    Ross.  oipe-  świder  do  wiercenia  czaszki  ma  iedno  ielaiko  do  drjlów 

nomb,    ba^  ^Uteril;   ^U(fen.      Z    tey    nagtiśy  gorącości  klinowatych  podobne.    P«rx.  Cyr.  3,  394.      DrylownikÓY 

praychodzi  drżenie,    albo  iak   mówią  poproftu  drygotka»  /okrągłych  i  plalkich  i8.    Jak.  Art,  3,  389.  -      DK^LO- 

Syxł.  Sxk,  2^g, ,  /{«.  Aeproma  kurcz  ,    ^paam,    Ap^rdina  WAC,    DRELOWAC    cx,ndk,^    drylownikiem  wicrcie^, 

konwulsya.    DRyGUBlCA  ob.  Drugubica.  ^rlDeti ,  mit  bftn  titi^U^ui  bo^rf n  i  Sr.  3.  bclDonafit- 

BRYIA,    -   yi,    i.,    X  Oreck.   n  rętas,    tróyka,    n.   p^  na  PRYNDAC  cz.  ndk.,  drynduąć  «V/if. ,    wahać  czym,  rami 

koftkach  do  grania.   Wiod.  Me  !Crrpe,  b<re9  ^nncte,  (.  S^  czym ,  .  drga<5'  czym,    machać,     oomlt    lorbeln,    litRI. 

tfvf   bff  9BAtfe(»      Dryia   w  S^miglu   konia    wygrała,    a  Móy    mucyk    drynda    chwoflem.    Zab,   10,   200.  ZatL' 

chłopa  pbieszono.  Rys.  Ad.  xi.  (Koftka).     J.  Dryia  ieft  DRYND ULŁA,  DRENDULRA,  i,  i.,  doroszka,  foetoB. 

tróykątna  figura,  na  trzy  węgły  tak  rozłożona  .  *  .  Orzieh.  cik,  gatunek  małych  polazdów  ulicowych  do  naymowaiiii, 

i^u.  64.      5.   potróynie,    po  tpsech ,    trzema,    ^tt    btff.  ettt   flelner  ^Utff^tOti^en ,    eltte  «tt  %UUX>      ZgruUak 

Co  ociec  ie^dził  p9rą «  czasem  dryią ,  to  pan  syn  chowa  prynduła. 

koni  processyą.  Kochów.  179.  (trzema  końmi).     DRYIA  DRYS,  -  ia,  m. ,    Demin.  słowa  Drygant,    s  ogierfk,  ril 

Aeró,   w  caerwopym  polu  między  dwiema  liniiami,  któ^  \VitL%tl   i^eng|ł.    flipp.  3 5S.     Nie   kwikaycie   tak  zbymie, 

re  od  prawey  na  lewą  ukosem  idą,  trzy  kamienie  żółte,  moie  mile  fraszki,  Bo  pewnie  Cenaor   1  drysiów  pociyu 

na  hełmie  trzy  (busie  pibra.  fiurop*  fIL  ;4.   t\XiV^9!f»  yrałaszki.  Kochów.  Fr.  i4i. 

pf«,                  .                 f  DRYSSA,  y,  i.,  rs<$ka  w  Litwie.   lVyrw.  G.  ao.  ril  JW 

DRYI ACZNIK ,  a ,  w. ,  co  dryiakietr  robi ,   przedaje ,   fin  {n  2itJ«uen. 

ltMae<ma<^er ,    I^rriac^f rfmet ,     cf.    oleykarz     (Boh.  *PRYW0TNIA  ,    i  ,    i.  ,     ila    mrfwią    miafto  wioriyto. 

bcpacnif*      O  negotiator  theriacartus ,  %)  gąrrulus  plot-  J)udx.  3i. 

karz'/ gaduła,  brpaćtllce  s  »dryiacznica,  plotka,  swiegotka,  »DRYZDACZKA,  i,  i.,  biegunka,  ftolec  rzadki,  MfWfiFł 

garrula).     DRYIAKIEW,  ^  kwi ,  i.,    fiA.  brwf;  /f<»^.  Jet  S)Ólltlf<biP.  -8/irf/>ł. ,  i?ow.  aPhchk'.      'DR  YZDAC  ci. 

'    teoriaka;  Sr.  1.  ^tf^aC;  Cr/i.  terjik;   K</.  teriak;    Croaf,  /i^ijfr,,  Dryzdnąć  iW/if. ,    rzadki  ftolec  mieć,   bńRII  ft^K** 

terjak,   turjak ;    Hg.  terjćk).      Sok  przyprawny  pryeciw  Ęndtk. 

tracizaie,   imię  ma  9  Gr.   *ij?/oj>,  *»T?<^ł   ^  heftya  iado-  pRY^ŁOWAC  ez.  ndk.,  n,  p.  drjzlować,  poiecha^  nako- 

wita,    imiia;    iui  .^e  w  sobie  zawierał  czeici  żmii,  iui  inefyą}  odbierać  wiayty  i  oddawać,  otoź  cała  i^y  aabawŁ 

jte  go  uiywaao  przecjwko  ukąss«niu  zmiiowemu.    Dykc,  Tęat,  37,    i33.    moie   z  Niem.  ^ttffchl^  anfbtiffrlll  ni- 

Med.  ł,  710.  -   Zool.  Nar.  3o3.  -    KM  Zw.  3,  73.    bef  kręcać,  odkręcać).     Sakatuleczka  do  dryzlowania.   Tiet> 

(j^etiaC.     Prov.  Dobry  ieft  wąi  dryiaklifi,   dobiry  i  truci-  57,  376. 

Hfiie.  Pot.  Jow.  3.  Wyciągać  dryiakiew  ze  imii.    AT.  Pam,  pRZA^CZKA,  1,  i.,  drienie,  drygotka,  bad  ^Wtm.    T^T 

99,   MO.    (złe  na  dobre  ob^dcić)*     b)  pgólnie,  wsselkie  febry,  ai  ią  wyda  rąk  drżączka  niezdrowa }   Wrzód  gJo- 

przeciw  truciznom  lekarftwo,    fintidoton  Oege^glft,  l«-  piec  tylko,    przez  wftyd,  niegoiony  chowa.  Za3.  8,  355. 

karftwoy  %XltXit^.     Czosnek  ieft  dryiakiew  chłopfta,    bo  Fatszuiąc    dokumenU,    rękę  ma  oA  driączki  woloą  ^ 

w  nich  gorąco  przyrodsone  pomnaża.    Urzfd.  >8.     Proch  ^robania.   Nar.  J)z.  3,    i5i.      Mnie  drźączka  popató, 

■e  ikóre^  bobkowych  przeciw  wszelkii^  iadom  ieft  prawą  ^ałem  iak  bez  duszy^  Otw.  Ow.  564.      Zdjęty  był  ałjl| 

dryiakiew,    Cfese.  4 18.      Czosnek  dobry  bardzo  ieft  lu-  drźąc;Bką  po  wszyftkick  całonkach.    Ntw.   Tac.  ii  5j1 

dsiom  proftym,  ktdrzy  iadaią  grube  rzeczy,  ^edy  tj-ai^ł  w  Mię  driączka  wfkro^  porze  Leżąc  w  iniegu  na  dwene. 

nich  te  karwie,  a  przeto  ieft  ich  dryiakiew.  Sień.  9.  Nie  ta]t  Ęrud.  OJlat.   C.  4.      Drżączka    ziemię  znędzniła.    Brui 

dobra  dryiakiew  z   rozmaitych   gadzin    zgotowana,    iako  Oft.  B.  3.    t.  i.  tręaienie.     3)   Febry    pospdlftwo  naiywł 

iałmuina.    Psalmod.  55.      $.  3)    Dryiakiew  polna^    alho  drźączkami ,  zimnicami,  psinamj ,  ciotuchnami.  Krup.  i^ 

siele  S,  Urbai^,    Sombiosa  Llnn.    ieft  ogrodowa,    Jeft  \  637,    Uf  fflite  gteJet.     DRZA^CZKA,  Briza  Linn.  ro- 

dsika.    Kiuk  Rost.  3,  345.    jSfaMofftl^    9rtnbfraiie.      Dla  dzay  wła^ciwey  trawy;  u  naa  ieft  mała  i  Przednia,  byd!^ 
tego  uk  nazwana,    ii  iako  prawdziwa  dryiakiew   bywa       tom   ulubional    Kluk  Dykc.  1,  8a.  -     JundziU  i5o.  ptt* 

wielkim  lekarftwem,    tanie  pini^y  fkuteczna.  Syr.  1370*  tftgTIIŚ^ 

Dryiakiew  polna ,  scaóipsa  ar^entu ,   podgryziona,   suc-  "DRZABDZISTY ,    a,   a,   n.  p.   Psia  rdfa  liftki  ma  iwtf 
ci/a,   górna  tolumbaria^    siarczyfta  ochroieuca  Linn.  -        iako  na  iJmie  drzasdzifte.    M.  Urzfd.  98.   może  chropo- 
Jundz.   i3i.    Bh.  ^ninł   tpllna,    cetM;    -R#.  rpyAHaU        watę,   pełne  rozpadlin,   XM^,    Wtumpfltfi.  {cf.  órta^ 
mpana,  Hepraorphial).      DRYIAKWIANY,    DRYIAK-       s  trzafka ).  ^A.  brajlilWf . 
WOWY,  *,  •.   od  dryiakwi,  tCerta«»s,  Dryiakwiano  ♦DRiASNAC  aię,   zaimh.idnt.,    sieknąć  wę,  ftftłffWf 


r 


BRZA,STWI8TT    -    DRZEĆ. 

itlf(llll8icnfa(r^n*  Stuchaiąc  sfów  tjcb  sdrsdslo  sic  serc* 
twoie.    1  Ltop.  a  Rtg.  22,  19.  ulękło  się.  3  Leop}. 

ORZĄSTWtóTY,  DHZAST WISTY ,  «,  c,  dziarlłwifty, 
grabo  pUaactyiky  y  g/areosus ,  Mącx.  {Bh.  fftettomtt^) 
liellg.  YoŁckm.  371.  5r.  1.  WOtrOJ»ftKJ09tte.  DUZĄ^- 
STWO,  DHZASTWO,  »,  n.,  piaaek  na  połj  s  drobne- 
mi  kamyczkami  na  brzegu  rceki  abo  morsa;  dziarflwem 
niektórzy  sow>ą.  Mącz,  ^area.  JHe^,  ®r{e^  ( ®r«^ 
®C<inb  )•  w  lamach  ztemnych  mteazkali ,  nbo  na  drzą- 
rt wie.  IV.  Job.  3o,  6.  ( w  /kałach,  JS/ó/.  Gd. ).  Drza£lwo« 
dziarfiwo,  gruby  a  kamienil^y  piaael:.    Yolckm,  371* 

DRZAZGA,  DHZAZECZfCA  ob.  Trzaika. 

1,)  DRZEĆ,  darł,  darli,  dr2©>  Prim.  Prats,  Dręf  Act* 
ndk.y  zedrzeć,  zdarł  aA.^  cu,  r. ,  Dziera^,    at,    a  Frequw 

tt  cont,\  B/t.  iiiti,  hitl,  bttt,  htatl,  but,  beru;  Sio. 
br«t,  bttt,  berem ł  Sr,  3.  breft&,  breiu,  fbraf4^;   Sn  u 

brjci>  ^x.  derati ,  odrjeti  ^  Cr/r*  dręti',  ddrem,  dertje, 
dertya;  K^.  dreti,  d^rł,  derem,  odirati,  adreti ;  Croafę 
dreti,  d^rem  *,  Sla.  derati;  Bg,  deratti ;  Boss,  4pam£, 
A«py^  (cf.  Gr,  <ł/y«  e.TcoriOy  Arab,  Y"^^  darah  cf,  lat, 
trąbo  cf.  Gtr.  iCttett).     i)  drapać,    palcami,   paznokciami 

rwać,   szarpać,   leipeff,  mit  ben  jjinben,  Jingem,  9Z(fs 

gfln  reipeili  ICtreł^in*  Z  gniewu  drze  lifł,  i  rzuca  gd  na 
ziemię.  Toat.  aij,  75.  Bilet  drze  na  dwoie.  ib,  32,  i^« 
łq.  Żalem  zwyciężona  szaty  darła.  -P.  A' chan,  OrL  1, 
199*  My  bankiety  wesołe,  my  dziewcząt  potyczki,  Gdy 
w  zwadce  paznokciami  chłopcom  drą  policzki,  Śpiewa- 
my,   Hor,  1,  35.    ATa/".      Na  co   drzeć  na  sobie    włosy? 

Tiuh.  Sen.  i65,  bie  ^aore  anf  bem  itopfe  }«ufen,  rau^ 

fen.  Grzebień  ten  bardzo  drze  ,  ber  JCamitl  tawft.  Drzyy 
się  za  łeb,  gryź  ze  złości,  feby^  pękł  z  zazdrości.  Teat. 
56,  c.  42.  Wieprz  głodny  drze  wór,  a  kwiczy.  Zebr,  Zw. 
93.  Ły1cadrzeć,5  odzierać  SBafl  refren.  Gdy  arę  łyka 
drzeć  dadzą,  w  ten  czas  ie  drzeć  trzeba.  Zab.  16,  X''ft9# 
Pomniy  w  ten  czas  drzeć,  kiedy  drze'ć  się  daią  łyka, 
Korzyl^ay  z  pory,   fkrzydła  czas  ma,  w  tot  umyka.    A/m. 

Myf,  5,  358.  -  Lub.  Roz.  107.  mfln  mn§  brt^  (Jifcn  fómies 

ben,  isenn  e^  warm  i|l.  Drze  łyka  kędy  moie,  i  z  drze* 
wa  suchego.  Bey  Pofl.  O  o^  4.  (zdzieracz,  zdzierca",  łc- 
iLomiec).  Kędy  mofesz,  drzesz  wełnę  z  bliźniego,  ib.  U, 
1.      (zdzierasz    go).  -      §.  Pióra  drzeć,     Jcbcm    rei^en, 

Bh.  peri  brat;  Sr.  i.  peri  brjci ;    Vd.  omnsniti ,  odlizhitł, 

Jebcrn  fc^Ietpen-  Większe  pióra  od  pnchn  drzeć  trzeba^ 
r,  i.  obdzieraią  się  same  tylko  chorągi«r^^ki,  a|^ifńki  odrzu- 
caią.  /7i/A.  Zw.  2,  i58.  W  Liftopadzie  dziewki  porzy- 
naią  pierze  drzeć,  Zaw,  Gosp.  Vtzj  (łarosct  memasz  sił 
do  prac  cięikich ,  przetoi  abyf  darmo  ^z^sn  nie  trawił « 
racz  drzed  pierze.  Boh,  Kom.  3,  77.  Dobrze  tobie  pie- 
rse  drzeć.  Cn.  Ad,  193.  (cf.  kądziel  prząść,  kozy  paść, 
sa  piecem  siedżifć^),  Drący  pióra,  Suhjl,  ^  Vd.  omusoyez^ 
omusnik.  2^  drzeć  suknie,  szaty  i  używaniem  przecie- 
rać, rozdzierać^,   ^tciber  a^ta^tu,,  abreigen,  bnrcC  ben 

®ebrattCb  retfen*  Chłopiec  ten  bardzo  drze  suknie  7># 
Jcft  czas  Mrania  ( darcia  },  a  czas  zszywania.  Budn,  Mc" 
des.  3,  7,  ( czas  rozdzierania.  Bibł.  Gd,),  3)  drę'  albo 
©Tzę  nowiny,    rioueUo   Mącz,   (cf.  wzdzieraĆ,.  wzdarty  ]^ 

fcifien,  anfreipen^  ppigen.     Nowodarta  rola,    nouaiis. 

Mqi*'  (Nowina  cL  Lada).  Gdyby  kto  chciał  nowina 
drzeć  aho  kopa^.  Creic,  Xu5.  Aj  Wielki  wrzafk  z  da- 
leka mu  dari  uszy,  (>jffol,  Str,  8#  U  1..  iłdefzal  o  nscy,  eill 


D  R  Z  E  Q. 


«5f 


grof  er  ^drm  err<^ńttrrte  fe{n  Obr*  5)  drżeć  gardziel  s  wy- 
ciągając szyię  krzyczeć ,  mtt  iiu^e(lre(ftem  $a(fe  Mrepen. 

Sr,  2.  ^e  btef(t^ )  Vind.  dreti  se ,  derem  ;  Carn,  dręti  se , 
cum  clamore  Łacrymari).  Wnet  iako  gęsi  więt  do  iobi^ 
Drą  chrapliwe  gardziele,  wypuszczone  z  koyca,  Nifck 
umrze  kroi  iydowiki .  niechay  iyie  zbóyca ,  Krzyczą  iy- 
dzi.  Pot,  Zac.  94*  Yibriffare ,  vocein  In  cantando  crU 
spare^  trafić  głosem  wśpfewaniu,  t.  i.  drzeć,  trząść  « 
wykręcać  głosem.  Macz,  ^)Jig'  drą  sobie  oczy  t  niena- 
widzą  się ,    ffe  m6d}ten  r inanber  bie  iKugen  «n^(roQen. 

b)  drzeć  koty ,  lisy  z  kim   s  kłócić  się  z  kim ,  w  zatargi  Z 

kimpóy^dź,  mit  etnem  b^bern,  ganfen.    Darliśmy  dotąd 

kota,  a  dja bet  wie  czego.  Zabł.  Zbb.ti,  Chociai  mass 
przyiaciół,  z  drugicmi  kota  drzeć  abo  iaką  nienawiść 
wieśdź  musisz.  Modrz.  Baz,  \'jb,  (Not.  moie  ztąd,  i# 
chart  f  złapawszy  kota  sc.  le/nego,    czyli  zaiąca,   drze 

go ,  to  iejl ,  szarpie ,  ber  ®lnbb«nb  aattfet  njmlic^  bie 
gelbfate  ober  ben  fpafen  n^acfer  bernm).  fiić  się  o  nie- 
spełnienie albo  drzeć  lisy,  abo  tłuc  iklenicę  o  łeb,  wię<^ 
cćy  szalonemu  naleiy,  aniił  swobodnemu.  Lekazjl.  B.  2« 
7)  drzeć  kogo  s  zdzierać,  ikubac  kogo,  złupić  go,  etnen 

^reden,  ftbinben,  rupfen/  placfen,  \%m  bie^ant  ubtr  bie 

dten  liebeH'  Kupców  drze  naybogatszych  przez  srogie 
wymysły,  Wkłada  na  nich  gabeły,  nim  do  portu  przyszli* 
Jabł.  7>/.  36.  Czy  Woyt  iaki ,  czy  Oarofta,  Drze  naa 
ieden,  drugi  chłofta.  Kniai.  Poez*  !>,  178.  Fan  drze 
chłopa,  iako  (kopa;  a  djabef  Pana>  iak  barana,  Jabł. 
£z.  182*  Taiemnie  ubogiego  drze  ledwie  nie  ze  ik(iry« 
Groch.     W.    i3.    -  II.  Drżeć   Verb*    niutr,   dziurawiec^ 

retgen,  entjmep  %^%:^f   2b(bet  befommen.     Boty  te  ma 

dopiero  tydzief),  a  iui  drą.  Ld.  -  $..  Fanatictis  homo^  czło- 
wiek, któremn  korzki  drą  we  łbie^  abo  mu  się  muchy 
roią  w  głowie,  iako  niektórzy  móVią,  Mącz.  -  IIL  Drzed 
się,  recipr,  dziurawiec,  reifeff,  entjd)e9»  %t%tXL*  StŁtf 
się  drą,    czas  kruszy  perty   i   złoto.    Mort,  74,   338^     ajf 

urwać  się,    dbretgen,   entjmef^  refren,   entsioef  0eben« 

Powróz  się  drze.  Ld,  3)  drze  się  drzewo  s  da  się  drzeć.  C/i* 

7h,  bet  §8<ittm  Ober  ber  fdaft  rei^t,  b.  t.  lafit  frc^  reifen/ 

<lb|tt'ben'  Łyka  drzeć,  kiedy  się  drą.  Cn.  Ad,  455^  AJ 
Drzeć  się  s  w  zatargi  z  kim  chodzić;  kłócić  się,    biĆ  się, 

ntiteinanber  babern,  ^ćf  b^rnm|];britgen ,  sanfen,  9^  beU 

fen.  Mołkwa,  j chcąc  kogo  z  serca  pochwalić,  mówiąc 
10(1  ^o  taki  bohatyr,  żeby  się  mógł  i  z  Lrtwą  drzeć« 
Cwagn.  574.     Drą  się,  iako  dway  kocL    Pot^  Arg,   761^ 

$.   5>  gwałtownie  się  rozciągać,  (t<j^  tfii^retfen,.angbebRen« 

Kto  (a  słucha  ,  Drze  się  mu  gęba  od  ucha  dc  ucha^  Hor* 
a,  i3i.  Nar*  C2ę(lo  ziewa,  i  mnie  się  gęba  drze;  go- 
icie ten  przykład na^ładuią.  .Af  on.  68,  244«  -$.6)  drze^się 
gdzie   s    cisną^f  się,    dobywać  się  dokąd ,    Rssi,    iia|>a(^-' 

samftcM,  wobin  bringen,.  aitbnngen ,  ft^  n^obin  obet  %^u 

brin^en.  Łakomi  z  głodu  wilcy,  wiedząc  swe  przebiegi 
gflzieś  do  owicC,  choć  w  doLrise  aapartey  kosarze,  drą 
się  do  nich  iia  oślep,  Tward^Wład.  zbA*  t)rte4  ^ię  na 
ikuły.  Teaf.  56,  b.  25,  .Ja  w  Sabińikim  lesieBciiam  bez- 
bronny, ai  do  mnie  wilk  ^rze  się.  Afonu  70,  532,  D/Jeci 
na  łono  mi  się  drą.  Weg,  Mar*  3,  379^  Drze  się  nil  lep' 
w  swe  nieszcześlłwo^cr.  Zebr,  Ow,  128^  (irt  sua  /aia 
ruifj*  Ja (Twittgo Wie  na  miecze  nieprzyiacielikie,  iako  na 
wesele,  oślep  się  darli,  SryiA,  181^  Wrdzisz  fę  górę? 
ku  niebu  ai^  wznoai^     Temi  cierniami  drzeć   się.  na  oif 

«8  ..'•■•  ' 


54» 


DRZEĆ 


trteba.  X^niai.  Poez,  i,  sy.  Ha  broń  nieprzyiaciellki( 
Mią  darf,  w  ogień  prawie  last.  Warg,  Ctz.  3  36.  Sfawa 
iuź  iego  drze  się  w  obtoki.  Zab.  ii,  34'*.  Za5/.  Mo- 
frwę  wspomniawszy,  drą  się  gwattem  wielkim  w  uszy  i 
w  oczy  nasze,  mężne,  zawotane,  wielkie  dzieła  iego. 
Biri.  Kr,  Kmw.  36:  -     $.  Drą  fic  o  ten  towar  t  ubiegaią 

aic  oA,  cisną  się  doft ,  man  teift  (!<6  utti  Mefe  ®a«re; 

e^  tfl  eiii  ©etei^e  i^arum*  J.  drą  się  dziecięciu  zęby  5  do- 
bywała mu  się,  kluią  mn  się  ,  bit  '^i\^t  hXt&ięVi  bfp   betlt 

SAnU  Cewar,   td^  JHinb  jajnet    DARCIE,  -  ia,  >i., 

5u6/?.   f*/-^.    ba^  dleifen.    Gr.łac^ts,   Cm.    dertje,    der- 

tya).     Darcie  piór,  bai  ^ebernreif en ;    gebemWlfigen. 

s)  Kolika  albo  darcie  w  kiszkach.  Syr.  345.,  Sla.  dćrta- 
Tica).  Darcie,  klocie,  parcie,  kolika,  choraba.  Sleszk. 
Fed.  4 10.  bie  ^Oltf^  bit  !D«rm9t<^t.  BARTY,  a,  e, 
part,  per/,  ^ttlffen',  Eccl,  ^peMWW.  Darte  pióra ,  gfs 
ft^Ioffene  Jebcrn.     Darta   delka  ob.  dranica.     Darty    ie-   DRZEiMCAC   ob.  drzyma^.      DRZEMLIK,  DRZYMLIK,  ł, 


DRZEMAĆ     -     DRZENNOSC, 

aię  gotował,  przedsię  drźal.  Kosz.  Cyc.  C.  i.  Me  JUliff 
fcblotterten  i^m.  Jm  przydoi  drżeć  przed  wami. 
Pilch.  Sali,  17 Ił  Rozpuibiicy  drią  i  przed  swoim  cie- 
niem. Jabl,  Ttl,  18.  Ludzie  w  szczęściu  zuchwali ,  w 
nieszczęściu  drią ,  nie  wiedząc  gdzie  się  udadi  daley. 
Jabf,  TeL  187.  Tak  go  poftraszyl  mową  swoią,  i« 
wszyftek  drial  iako  ryba.  BirA,  Gł.  JCiin,  70.  Sla.  Prot. 
ftrah  me  je,  dftrshchem  kao  pech  ).  -      Drieć  o  co,  obi- 

v,'iać   się,   yitt  etiDA^  Deforgt  fcpn,   fót  etwać  {ittra 

Diię  o  konnytuc3'ą  moic,  bo  widzę  codziennie  pi  ima  prze- 
ciw niey  powrtaiące.  <»«*.  Nar.  1,  128.  S/an,  Aug.  c) 
Drżeć  ua  co  ;  z  chciwości  do  tego  drieć,  «0I  SBeglflJe 
tia4  etlPA^  jittetn.  Prurire  in  pugnam  ^  piszczeć,  chci- 
wym bydź  abo  drżeć  na  bitwę.  Mącz. 

Pochodź,  driączka  ,  dritU  {drefć^  drocz ^  droszcz)^ 
drżenie,  zadrzeć^  cf.  trząłć,  trzęsę,    i  t.  d. 


dwab',  gefc^lDffenf  ^eibf.  Czepek  przetkniony  darteroi 
cieiiftemi  iedwabiami.  P.  Kchan,  Orl,  1,  123.  a)  darty, 
«o  się  da  drzeć,  odrzeć,  oblupić.   Cn.   Tf^.    o  łagrós    Gr, 

mi  ^4  tetf en  Hit. 

Pochodź:  dodziera/,  dodrze^^  dodarty\  nadzierałfy 
nadrze^t  nadarty  \  naddzierać ^  nadedrzed ,  naddarty; 
mdzieradf  odrzec ^  odarty^  odartus;  oddzierat! ^  ode^ 
drzeć ^  oddarty^  obdzierać^  obedrzeć^  qb darty  ^  obdzier- 
ea\   podziera/,   podrzeć,   podarty  \  poddzierać ,  pode- 


m, ,  ptak  należący  do  rodzaiu  grlego.  Zoel,  Kar.  277, 
między  drapieżnym  ptnftwem  naymuieysiy,  podohny  do 
sokota ;  ugania  się  za  (kowronkarni.  Ład.  IIJI.  Naf.  5o, 
het  ?erĄenfalf.  Bs,  ppfloluvka,  yitruscja;  Vd,  et  Cm. 
fimAr  )  falconellus.  Rzączyti.  auct.  354.  Czack,  Pr.  i^ 
245.  Drzemliki  zgodne.  BaniaL  J,  3,  Sokol,  nro|, 
blalozor  z  iaftrząbkami  kwili,  krogulce,  drzymliko^ie 
toż  ci&zey  czynili,  ib.  J.  3,  b.  DRZEMLIWY,  DRZE- 
MOTA  ob.  Drzymliwy,   DrzymoŁa. 


drzeć,  poddar$y\  rozdzierać,  rozedrzeć,  rozdarty  \  wdzie-  DRZEN,  DRDZEN,  RDZEN^,  a  naylepiey  ZDRZEN,  -  5i| 

,    wydrzeć,    wydartym        m. ,    -BA.  (Irjt'.!,    ^UxC ,    liex\,  hicn\  bren ;    5r.  a.  >i«; 


•  rać,    wedrzeć  y    wdarty;    wydzierać 
udzitrać,    udrzeć,    udarty,    udry;   zadzierać,    zadrzeć, 
Ęadarty\  zdzierać,  zedrzeć,  zdarty,  zdzierca,    zdzier-^ 

Jlwo ',  zadzierk',  paidzierze,  Paidziernik;  dziura,  dziu' 

rawić ,' i   t.  d.    {  Bh.  bĆraWC    dziurawy);     wzdzierać  się. 

Może  tu  też  należy:  darjki,  darJkoćć\  dziarjlwo,    dziar^ 

fiwijiy  albo  drząstwo  ,  drząstwijiy.  cf.  droga  cf.  tor. 

tf)  DRZEG  drzeć  (o*^.  drżać),  drżał,  drżeli ,  drży,  drżę.   Neut. 

ndk.  {t^drieódh,  cu.  p.),  ^A.tłrtjllfe,  ttifri  fe,  brfptflti; 

•  Sla.  dórt&ti;  Cro.  derhtati ;  Rg.  darchjatti  i  Bx.  darh- 
cbjati,  drrihtati,  drrihchjati,  derhtati-,  Vd.  derjetati , 
jderjezhem ,  se  sdersniti ;   Crn*  dftrgetam  ,  dergózhem  •,    Sr. 

a.  bjrtfd>;    Sr.   i.  tjacj;    rju;    Re.  Apo»amB ,    ApoTKy,       _  ^,.       . 

Ńebr.   wui   retAscA)  ,    trząść  sobą,    drygać,  Jlttem,    hd  DRŻENIE,  -  ia ,  n. ,   Subji.  cerbi  Urfeć ,  s trzęsienie 8064 
l^en.     Drżąc  tę  noc  przebyliśmy  od  zimna  srogiego.  Ja^A        bit^  ^tttertt.    Bs,   drrihat,    treptenje ,    drrihchjanje;    Crd, 

Tel.  Si.     Driy  iako  ryba   z    prądu.    Por.  Zac.  58.     Nie         '     '^  "  ^     '      "^  "* "'   '    --'^**'«* 

snam  tu  nikog^o,    kloby   drżące   kroki  moie  doprowadził 

•  do  ni«go.  Teatr.  49,  g4.  Bogutł.  Niech  ta  ręka  nie 
drży,  która  trzyma  szalę.  Pśalmod.  3o.  Cóż  drżą  ci 
ręce ;  Seżeli  rękami  nie  możesz ;  więc  iuż  odwiąż  i  zę- 
bami. Pajf.  Fid.  i33.  Drżące  osiki.  Pot.  Arg.  377. 
Jawor  chciwym  poruszony  drżał  wiatrem.  Pajłi  Fid,  48. 
^wietj-ze  z  głosów  pomieszanych  drżało.  P.  Kchan.  jer, 

11 3,  Jako  drży  promie6  na  wodę  ciśniony,  Tak  nie- 
•pokoyne  żrzenice  toczyła.  P.  Kchan^  Jer.  4o2,  (  cf.  mi- 
gać). Szarpie  honor  móy,  ^ż  uszy  drżą  stuchaiąc.  Boh. 
Kom.  1,  22.  (aż  uszy  bolą).  -  j.  Drżeć  z  boiażni  ^ 
mocno   się  bać,    lękać,*   ftrachać  się ,  oot   %\\X^i  Jtttfrtl, 


Sr.  i.  r|Oi  Crn.  Aershęn  ;  ^j.  sredica ,  sridica ,  arrlcib, 
sarcika,  mozak;  Rs,  cepAjjeBHHa,  cmepJKeHl) ,  cmfp- 
TKeiieKl).  Rzecz  pulchna,  rzadka,  komorkowata,  «3- 
tkowata,  w  posrzodku  drzewa  iak  w  rurze  zaiyarta;  ob« 
to  ieft  życiem  ro<lin.  Rot.  Nar,  i  6.  medulla,  Hi  ^^ 
in  ber  ^Mtte  Ui  S^tl^ci-  a)  wybór,  treść  czego,  kwiat, 
ber  ^cm,  ba^  ?8e(le  efncr  6a*f.  Uszy  gałązkami  n.iy 
albo  drżeniem ,  który  drudzy  trześcią  nazywają,  "^*- 
^szy,  bolenie  głowy  uśmierza.  Syr.  553.  Spahowie, 
drżeń  i  treść  sama  woylka  Tureckiego.  Kłok,  Turk.  aoS. 
5.  Drżeń ,  miafto  w  Brandeburgii ,  bff  Ctobt  2)ńffrt. 
findt.  Pochodź.  Drzeni/ly ,  Biędrzeniec, 
GŻENIE,  -  ia,  n. ,   Subjl.  verbtUr^eć, 

bW  5lff^^^«-    ^^'   ^^^'^^^^9    treptenje,    drr ,— ,   . 

derhtanyq[;  Sr.  1.  xMl  Sr.  2.  b]auę  \  Ross.  Apóx*  («■ 
dreszcz).  Drżenie,  driączka  choroba,  poruszenie  pńe- 
mienne^  przerywane,  mimowolne,  nicporządnc,  flaił« 
się  uczuć  w  ■»*cdnym ,  lub  w  kilku  razem  członkach.  Ąif* 
Med.  1,  713.  Drżenie  serca.  Comp.  Mtd,  Xx  3. 
Cziach.  C.  2.  Damhr.  787.  -  *§,  Drżenie  zifim, 
$  trzęsienie  ziemi,  bU  SrbbeBctt,  Virrd,  trefs,  potreii; 
Hebr.  wvr\  raasch.  n.  p.  R.  i3oi  było  ftraszliwe  drienn 
ziemi  po  wszyftkiey  Pruikiey  ziemi ,  trzykroć  się  chwiifi 
giemla,  iż  ledwo  ludzie  na  nogach  się  trzymali.  Sti)^* 
'*6i.  R.  1200  było  wielkie  drżenie  ziemi  w  Polłicłei 
i  wiele  kościołowi  domów  aiępoobalało.  BieJjk,  Ar,  111.  • 
Cresc,  672. 


i 

L 


DRZENNY    -    DRZEWICA^ 

SKdff  Im  S^olie.     Drrenno^d  w  dębie  pospolicie  icft  twar- 
da 1  mocna.    JaA.  Art.  3,  i33.     Drzewa  im   wiccey  maią 
dr/enności  w  obrębach  swoich,  tym   te^.  mniey  mieć  będą 
•  Ijąbkowatości.   JoA,  Art,  5,  i55.     DRZENNY,  a,  e,    od 

drzeuta,  9)^arfs*  Biel ,  któremu  sok  będsie  dodawat  ob- 
fitego pokarmu,  przemieni' się  w  drzenne  drzewo.  Jak, 
Art,  3,  i36.  -  §.  tr,  Drzenny  drąg  s  watek  w  lud  wi- 
sami długi  żelazny,  osadzaiący  się  w  formę  armatną, 
kiedy  armata   nie   leie   się  pełno.    JaA,  Art.  3,  290.  ef  1, 

187-  S>eximl^r,  ^erjbaum,  ber  We  $6W«n0  ber  Sianpnt 
beDiti  ®inT<  au^fullr. 

D112KSC  ob.  Dreszcz,  Drocz. 

DRZKWCE,    a,    n.,    •DRZKWIEC,   wca,  w.,  5/z.  bretpce 
^órijfay  kopiia,   pika,  Etymolog.  Drwa,     Drzewo  {Eccf. 
ApCKÓAK,     Apc^Bua   y    KÓneH     s    oszczcpilko,    ber  Saiu 
jenjlifl  )  ;     elne    Im^t  ,     eltl   ®pfef.       Każdy'  szlachcic 
sa  Kazimierza  Jag.  z  każdego  fta  grzywien  dochodu ,   miat 
iezdnego  z  drzewcem  na  woynę  wyprawić}  a  pod  iednego 
iezdnego  z  drzewcem  imieniem,  zamykali  się  trzy  iezdni, 
bo  ieden  zbroyny  z  drzewcem  musiał  mieć  przy  sobie  dwu 
drugich  flrzelców  z  kuszami.    Srryik.    607.     Władysława 
pod  Warną  głowę  uciąwszy  Janczarowie  na  drzewiec  we- 
tkli    i    po   woyfka    nosili.    Biśl/i,    Kr,    335.      Pieszy   u 
Bzymian  (lali   z   drzewcy  tak  długiemi ,  iako  na  i4łoleci; 
dwa  ręką  zakrył,  a  dwanaście  wyłożył,  Papr,  IV.  1,  i3o. 
X  M,  Bięl/k,     Joab  wziąwszy  trzy  drzewca ,  przebił  niemi 
•erce  Absalomowe.    Radź,   2   Sam,  x8,    i4.  -     §,    Śyila 
dobra  buntowników  pobitych  pod  drzewce  dał.  Kosz.  Cyc, 
A.  2.  cf.  subhnjlatio),      DRZEWCZYK    ob.   Dzierlatka, 
drzewianka.  DRZEWECZKO,  a,  «.,  Z)cm.  słowa  Drzewo, 
Drzewko  ,  ba^  fWne  fBiUltn^etl.     Drzeweczka  ,    ziołeczka. 
Jei.  Eh,   D.  i.     Topolnia  wysoko   rodące    sadzi    młodo 
drzeweczka.   Lib,   Hor.   109.  -    Birk.   Z\g.    33.     J.  MaU 
drzewce,    kopiyka,    fin  fleincr  2Durff|)ie$.     Drzeweczko 
wziąć,    i   z    nim  do  pierścioaka  albo  do  czapeczki  pomie- 
rzyć.   /?tf;^   Zw.    ii3.     DRZEWIA.NY,    a,    e,    Boh,  bre* 
Wenn^,  drzewniauy,  z  drzewa,  bM)ern,    »»n  $Otj»     Go- 
łębie się  nayradnie'y  legą  w  drzewianych,  to  ielł  z  drze- 
wa zbudowanych  gołębnikach.   Cresc.  584.     Służysz  bo- 
gom   drzewianym   i   kamiennym.     Radź,   Deut.    aS,    36. 
Wolał  pić  z  drzcwianey  czaszy ,   opiiszczaiąc  srebrne  kub- 
ki. Skarg.   Dx,    1031.  -   1  Ltop.  Bar.  6,  3.     $.  drzewo- 
wy,  SBaunts.     Wszyftka   iftno^ć  (kory  drzewianey ,    choć 
zielndy,     ftawa  się   z  materyi   ziemi  ,    która   ze    śrzodka 
drżenia  na  wierzch  feywa  wytłoczona.  Cresc.  54.    DRZE- 
WIANKA, i,   z.  DRZEWCZYK,  a,  771.,  rana   arborta , 
^aba   mała ,   gładka ,   ziclonawa  ,  na  drzewa   łażąca ,  mu- 
chami się  żywiąca.     Dla  oznaki  odmiany  powietrza   cho- 
waią   ią    w    naczyniach   szklanych.    Zool,    Nar.    206.    »- 
JCluk  Zw.  3,  64.    ^cr   HanbfrofĄ.      *a)  Dzierlatkęśmy  po- 
winni zwać  drzewczykiem ,    że  przeciw  zwyczaiowi  sko- 
wronków ,   na  drzewie  siada.  K!uk.  Zw,  2,  252.  bie  JĆ^flllbftts 
fer((e>     5)   Sokolik  drzewiec,  albo  sokoł  mnLeyszy,  falco 
subbuteo ,   mnieyszy  od  sokoła,  ale  mu  zupełnie  podobny. 
Kluk  Zw.  a,  3o5.  ber  CBaiimfalf.     DRZEWIASTY,  a,  e, 
do  drzewa  podobny,  ^olilAt,  Jjola  4^n(l(^.  Bh.  brewnat^. 
JRo^liny  iednegoż  rodzaiu  czasem  maią  gatunki  iedne  drze- 
wiade,    drugie  zielne.    Bot,   Nar.   i48.      Torebka  drze- 
wiaRa  cdpsula  lignosa,    gdy  Ik orka  iefl  twarda,  iedhak 
^a  ściany  podiieloma*  Jundz.  a,  8SJ     DRZEWICA,  herb.^ 


•DRZEWIE    ii    DRZEWNY.         54ł 

w  pala  błękitnym  nieaiąe  iófty,  rogami  do  góry,  gwiai- 
da  iedna  pod  nim ,  druga  nad  nim.  W  hetraie  pięć  piór 
ftnuich.  Kurop,  3,  i4.  eln  S&W^^tn»  a)  miafto  w  Opo- 
czyńfk.  e.  ©tflbt.  *DRZEV.IE,  ia,i«.,  coUtśt.  s  drzewa » 
934ume.  K</.drevje,  dreresa  j  Cm.  drCTJe).  Wazyftkie  drze- 
wie kolące  dobrze  sadzić  po  groblach.  >  Crtsc.  aa.  Gdy 
oblęźeaz  miado,  nie  wytracisz  drz«wia  iego,  rąbiąc  i e 
siekierą.  Budn,  Deut,  ao,  19.  Drzewie  niektóra  leR  sa- 
mo z  siebie  bardzo  wilgotne.  Cresc.  5a*  C  4o5..  DRZE- 
WIEC o*.  Drzewce  er  Drzewczyk.^  DRZEWIEC,  drzewiec, 
-iaf,  -  ieli ,  -  ieie  neuir.  ndk. ,  zdrzewieć^dJł. ,  drzewem 
się  dawać,  w  drzewo  rosnąć,  |U  $0(|  lOerben  ,  iii  f>ri| 
ńljergebełt.  Cn,  Th.  cf.  drewnieć  ( Ec.  ApeBH'&'m&  ftarzeć;. 
•DRZEWIE Y  obsol.  adv€rb.  {Bh.  hi\m ,  \ń\m,  brlwefit^ 
com/7 a/ar.  słowa  brp  prędko,  wnet),  prędzćy,  rychlćy, 
pierwćy,  e^er,  fru[)fr.  Ec.  ApeBXe  s  4aBHO  ;  Ape^BHbitf 
dawny;  Ap^BHOcm^  Aarodawno^ć,  ApeiW^infc  (larzcć; 
cf.  Cr/l.  dręvis  dziś  wieczór).  Kie  drzewiey  będę  iadl,  ai 
pierwey  odprawię  rzecz  awoię.  Radź,  Oen.  a4,  ^3^  Rp«^ 
każe ,  aby  wszytko  wyniesiono  z  domu  drzewiey ,  njiU 
wniydzie  do  niego.  Leop,  Leidt.  i4,  36  ('pierw.ey  nii 
sam  wniydzie.  Bibł.  Gd. ).  Władysław  Płockiego  zamkił 
Konradowi  drzewiey  puicić  nie  chciał,  aż  oiu  też  Go* 
flynia  iego  puścił.  Biel/k,  i64«  Drz«wiey  niili  Raniły 
granice  świata,  pierwdy  niili  wiały  wiatry,  pr*edŁyni 
niż  buczały  gromy,  ieszcze  aiż  aię  oświ£ca,ły  łyłkawice, 
i  drzewiny  niż  były  umocnione  grunty  raiowe,  Xedym  i* 
jnyślił.  1  Leop.  4  Ezdr.  6,  i.  -  Kucm,  Kał.  a,  S64..  ^ 
Baz.  HJl.  io3.  Posły  iednak  posłali  nadrzewi^y  do  aie- 
bie ,  Chcąli  by  nie  przychodziło  ku  tdy  potrzebie.  Kmit, 
Spyt.  B.  i.- 

DRZEWIENKO  06.  Drewienko,  DRZEWINA,  y,  i, 
DRZE  WINKA,  i,  i.  zdrbn,^  mizerne  biedne  drzewo  (cf. 

drzewfko),  eitiarmef,  eletiber IBautti.  Bh.^kimtŁAabroia- 

nwm  Boże  Drzewko ).  Siarą  drzewinę,  wiśnia^  palić;  z  tych 
oaylcpszy popiół.  Zafi".  Gosp.  J dęby  są  podległe  zepsuciu^ 
iak  inne  drzewiny.  Fors,  JJrz.  89.  Nigdy  po  drzewinie  nie 
chodzą  przygody.  Rey  Wiz.  44. {nie  po  drzewach,. po  lu- 
dziach chodzą  przygo<ly  ).  DRZE  WISTY,  a,  e,  pełen  drzew, 
łesifty.  Cn^  Th.  WdlbiĄ,  ^ol^reid^.  Ec.  ApcawcHiMB ,  Apo- 
BHcmiiiil.  DRZEWKO,  a,  n.  Dimin.  słowa  Drzewo,  elll 
flellier  IBaUtn ,  e(n  SSiumcften.  Vd.  drev'«e  ;  Cm.  drc««e  ; 
Crol  dreycze;  Sia.  dóryce;  Rs-  /lppeBQO;  Ec.  AP^B^ó 
f^Dl.  ^T^ycze  nauiculum^S    Z>/.  sztaba Icze;    Bh.   ^rutnef^ 

jlr^mef,  fhromcff  •,  .J/o.  (Iremef,  (lr^5mcf!;  Sr.  a.  tonif; 

Bs.  dubac^  diibcicch ).  Przy  suchym  drzewku  i  mokre 
goreie.  Brair.  R.  Znay  co  drzewko  zielone,  co  zbó- 
twiałe  próchno.  7>ar.  42,  c.  35.  Boże  Djlzewło  albo 
drzewko  P.  Maryi  ob.  Boży.  DRZEWKO  WATY,  a,  e, 
-  o  adę.y  na  kształt  drzewka,  wie  elll  SJ^JUltlC^eil/  bduill* 
d^engCJlAltet.  Odziomek  drzewkowaty  surculus  dtr^droi" 
des ,  ma  kształt  drzewka  ftoiącego ,  a  na  wierzchu  gałęzie 
w  koronę  ułożone,  jfundz,  2,  19.  DR£WNICZY,-  ego, 
SuSJi,,    co  ieft  od  drzew,    leśniczy,    ber  mit  ben  SBaU* 

men ,  mit  ben  ^ilietn  iu  t^tw  f^t,  ber  ^oljWtter ,  J?oIS» 

ttuffeber,  S^rfler  «.  f.  ».  DRZEWNIEC  niiaA.  ndk. , 
zdrzewnieć  dk. ,  drzewiec ,  w  drzewo  rosnąć ,  ^U  ijolj 
n>erben,  ^olStC^t  werben.  Aby  korzeń  marchwi  nie  zdrze- 
wniał.  Syr.  i3o.  -  -toRZEWNO  ob.  Drewno.  DRZE- 
WNY, a,  •,  od  drsewa  ,    driewowy  ,  ^0(5 s/   SAUSI;^ 


Sls 


DRZEWO. 


Bh,  hitwnii  Sr.  1.  jc(rnpbiret9tfllć'  Fufte  pUer  w  Ia« 
«ach  za*ia(5  nasieniem  draewnym*  Afo/r.  74,  706.  Pień 
draewny  aróoreus^  kiedy  poieilyaeay  wyraAa  i  długa 
trwa.,  B^tan.  Nar*  38*  Naaód  ten ,  po  ja»ach  «ic  btą- 
kaiący,  Iowami  i  draewnemi  owocami  się  iywil.  7>*  TeL 

s83.  ŚanmfrA<4te.    Drzewny  cscrwy  Bh.  brewnt  ćerm. 

Biuszcz  drzewny,  około  drzew  wysokich  się  pnie  i  obwiia* 
Syr,  8&6,     $.  niedrzewny  ?  drzewa  niero«iący.     Cn,  Th* 

kezdrsewny,  ^oi^to^,  Ipijarni/  ol^nt  iBaumc 

DKS^WO  ,    a,  n.y   stówo  to  u  nas  inn  dwia  gTówne  zna- 
azenia  ligni  S^tl^f  >  aróorh  93irum«.     Cieniowania  w  zna« 
caeniacb  tyrb  po  dyalektacb  zachodzące,   go^ne  zaftano- 
Wiesia;    *S/o.   et  Bh.  błcik^tf,    btWO  Dałem.    99.  łicnufn ^ 
triW  ''^''«»;  l^twn  arócr;  Sr.  t,  \>xeWi>  Ugnum;  ro^t^C^e 
brm^r    itomar^or;    »^r.   a.  brMfO* /'^«B/«  T    %^JXiaróor; 
Cm*  deryii  arbos ,  aralrum ,  dręyje  s  sad  ;  Crn.  lca ,  leiz 
"*     Signum  cf.  las;  K<f.   direvo,    drcru ,   dreve»a,   dreyjo  ar- 
^or,  druye  s  drwa  na  opal;   K</.  liefs  iignum:    Cro,  dr<$- 
vo»  der  TO,  leBzłignumj  arÓor^  DA  dr  ero,    bród,    ladja 
muigium;  DL  sztablo  ar  bor  (cf.  zdziebto^j    /?|f.  dar¥0 
li^/i.y  drjeYO  itauf^. ,    Aablo,   ftabar,  dub  (cf,  dąb)  ar* 
kor;  Bs.  darTO,  drriyo,  d.-rva  Itgn.^    drjero,    bród  rra- 
mis;   ftablo,   cablo,  cablicch^    diib   arbor\    Sla^  dłrvo, 
HabEo;  Roar.  A^peao,  ąrhor\  a^P^bo,  A'&'cb  /i^/t^;  £c. 
ApeBO  azi^/-  (  «i6.  drwa  cf*  AngK  f  Dcm,  Łree  ,  obs,  Ger* 
1btXp1btVip    Or    ł^Cr.    Cr.  rffvJ2o»  cf.  Druid ).     Drzewo 
left  ttdo&onalooym    bielem*     Bof.   Nar,    i5,     ba^  $<^U* 
Drzewem  albo   s   drzewa  co  robić.  C/i.  TA.  (li  j^Dt|  ar? 
^fiteitf  «1l^  i)0(|  tna4^ll.    Na  dwu,»drzewu  zasiadł.  ATosz. 
.    Xer«  4i«  duabut  ttdtt  swUism     Wolą  aiedste<5  w  izbie  s 
iirzewa ,  nif  w  mnrowaney  wieiy.    Por,  J<rw^  tŁon.     Nie 
s  kaidego  drzewa  Merkuryusz.     Pof^  Jow»  a,  8*     Ksiąds 
tam  klepie  Djabel  wie  co  z  pamięci   na  święconym  drze-  • 
wie«  Nar^  Ds.  3,  i45*  na  ambonie)*  Do  drzewa  twardego 
aałeią;  dąb,  brzoft,  trzmiel,  orzech,  iarząb,  obrol\aica, 
grabina,  plonkc     Oo  miękkiego:    iasiou,   buk,    kasztan, 
iodta,    sosna.    Jak*  Art.   3>,    163.  bffTte^   f^^hr    Veid>^^ 
^Olj.     Do  liściowego,  czyli  iak  u  nas  zowią,  doczarnego 
drzewa,    naleią  dęby,    iawory,    katony,    wiąże,    lipy, 
brzozy.    Mon.   7^,   744.    {aisMoIi*      Do    szpilkowatego, 
ńyii  iak  u  naa  zowią,    do  czerwonego  drzewa    nalecą, 
aoany,    iodfj  i   ralowrec.    ib.   7^3.    97abe(boti.       Drzew 
ścinanie^   spuszczanie,    rąbanie,    kolo  drzewa  chodzenie 
Vd,  drararfenie,  druTarit)e,  drur  naprjiulenje.  Sio,  Pror* 
#  U}lb€fi9  trtfta  nble  V&^\,  a  kaidcgo  drzewa  węgle   pali,    . 
^mnia  in  suum  emolumentum   eonuertit^       $.  Z    roili  n 
powszechnie  wziętych,  drzewa  są  te,    które  maią  wiece jT* 
cząftck  gęilych ,  tęgich,  anifeli  czczych,  trwaiąc  lat  nre-^ 
mafo*    JCiuk.  Rosi*   i,  4.    htX  S&^m*      Draewo  pfudne, 
yodaąee,   owoeorodne,    sadowej    drzcyro    pfonne,    nre- 
flofhłe.  Cn*  TA.     Części  drzewa  są;   korzeu,   pico,  ga-^ 
lęzre,    gafązki,    latoroH,     szczep,     lifcie,    kora,*  biel, 
d^aefi,    korona,,    szczyt,     chochoł,    czub.    -      Drzewo 
krzywe  frcA  KAirnRHa;  Rs,  pory^Atf ,  poryJU^aa.  Drze- 
wo wyachle  £cci»  cymJkO.     Drzewo  fywota  byfo  w  po* 
Irżodka    rain;    i  drzewo    wiadomcsci    dobrego   i  zfegOr 

Mibi,  Gd,  Gentf*  »,  9.  ber  $B«vm  be^  Ztb€9iś;  -   ber 
9«»m  ber  Crfentitnil  be^  @ii(eii  nnb  SBifeii.    Wycięto 

drzewo,  usecht  pniak,  pokrnssyfy  się  gafęzie.    Ptalmod, 
•4s*    Sio*  frof*  felrn  (Irm  nr  rob(  \i%p  iecbi^  drzewo 


DRZEWO. 

nie  czyni  laaa*  cf.  iedna  iaikolka.)  Jakie  drzewo,  Ukiowoc, 

C^.^</.686.  S/o.Pro*'.  g«fi|^rora;  tafeowoca.  Znt<iowo. 

CU  drzewo,  ib.  i36i.  Dobre  drzewo  owocu  złego  nie  uro- 
dzi,  Zimor.  247.  Prov,  Cro,     Chim  szu  drcra  risłokcia, 
Szeszu  nienye  rodneja   s   im   drzewa  wyisze,  tym  mniej 
rodzayne  (cf.  chłopa  w  korzec  nie  mierzy^.  -    Ani  chybi, 
fto  kilowi  C?.  ieszrze  10  drzewo  nie  urosło!  T«a/.33.75. 
Kaide  drzewo  ma  swego  robaka.    JCras.  Lijl,  55.  cf.  kai- 
dy  ma  swego  móIa.  -     Jni  ftaraze  drzewo  ,   tym  się  bar- 
da iey  psuie.  Zab.  i5,   220.     Na   pochyle  drzewo  i  kosy 
ikaczą.  G€mm.  167.  (na  ubogiego  wszędy  kapie).     Dr«- 
woby  uschło,  gdy  pocznie  przeklinać.   C«.  Ad,  217.  (zlo- 
rzeczliwy).     Przeklina  go,  ai  drzewo  schnie,  imprecam 
Uli  cuoegut  pessima.  Mącz.     To  wszyftko  nie  po  drae- 
Wie  chudzi  .  ale  po   ludziach ,    co   się  na   kogo  pnygodii 
z  bozkiego  dtf|»'is;rczeiiia.    A'ung,  Her.  107.  (nie  podrze- 
winie    chodzi  pi/yg^^^a;.      Potrzeba   po  ludziach  rhodii, 
a  nie  po  drzewiech.    Cli  z.  Wych.  N,  8.  b,    (Judaks  ricci 
nieszczęściu  podlegaj,     j.    Drzewo  woikowe  w  Ameryce, 
Myrica  cerifmra  Unn,  ber  S&ą^iha\xm,   krzew,  którego 
iagod  mięsiwo   ieft  woikowe,    na    f wiece  zdatne,    kluk. 
Dykc,,5,    i33.  -     f,  drzewo^    drzewiec,   drzewce  r  ko- 

piia;  pika,  oazczepiiko,    ^u  2anke,   ber  6pMf  >rt 

Si^aft.     Kacowie  za  Ludwika  Węg-  naprzód  do  osa  słul- 
bę  źofnierlką  z  drzewem   a   z   tarczą   wnieili ;    i  ni  ten 
czas  ftaro^tną  broA  Poliką ,    kuszę  i  rohatynę  naai  po- 
rzuciwszy, do  drzew  się  rzucili.    Biel/k.  2*8-     Klorjpdi, 
widząc  przeciw  sobie  AVe  wszyilkim  biegu  rzeiwiego  in- 
naka.  Skoczyła   takie  a  draewem   w  oney  dobie.  Chcąc 
go  ugodzi(f  w  gębę  nieboraka.     Trafili  aic  w  łeb  i  ftrii- 
szyli  obie  Drzewa  .  .  ,  P.    MTchan.  jfer,   6f.     ICróla  na 
szable  i  drzewa  pozywa  rjcrfrz  błędnj.  P.  Xchan.  Orl  1, 
^47.     Szczeciny  n^ieioae  by  drzewa  zlof one,   dentii  si- 
miler  hajlilibus,  horrent.  Zebr,    Ow,   197,     On  podniósł 
oszczep  By:6j^  albo  kopiią  swą,  albo  drzewo  swe  na  triy 
fta.  Budn.    j  Chroń,   ji,    la.  nor)     By  ml^  nie  był  lo^ 
ten    lekce  powaiyf ;    hie    podniósłbym    byf  drzewa  me- 
go przeciwko  nim.  Radź,  Judith,  ir.2.  (nie  podniósłbym 
by!  oszczepu  mego.  BibL   Gd,),     Meron,  drzewo  s  ibroy- 

ny  drzewem  abo  drzewcem,    ber  ^.^njcnnraBit,  Ean^cntri: 

^er,  bie  2fln|e.      Kiedy   obywatelom    woieiinym  apojobem 
z^  granicę  ruszyć  ai^  rnzkaf emy  ;    tedy  picif  grsywien  na 
kaźdc  drzewo  zapłacić  obiecuiemy,  Herb. Seat.  b6S,  j.  n» 
drzewo  s  na  sluibę  woienną  a  drzewem,  £an|etlbienil,  ^«^ 
lienfrreg^bienfl*  Pjzykry<r  ono  był  rfatut  z  osobna  kaidemn, 
wziąwszy  na  drzewo,  ciągną<r  za  granicę  f  ale  Rzpltey  był 
bardzo  zdrowy.   Gorn.  Wl,  S,  4,      Trzebaby  wrócić  naaad 
onę  konftytucyą,     iiby  król,    dawszy  na   drzewo,  mogl 
salach lc  pociągnąć   za   granicę,    i    trzymać  iaką   chwilę. 
Gorn.   Wl,  S,  3,  b*  -  jl  Kiedy  się  czylle   srebro  roapu^ci 
w  «yv^ym  srebrze  i  serwaserze,  i  zmieszawszy  z  wodąpo- 
ftawi  w  cieple,  wyrafta  niby  przedziwne  drzewko  srebrne, 
drzewem   filozoficznym,     orbor    Dianae^   philotopMcdf 

zwane.    i^iuĄ^  jKop.  3,  3x7.     ber  9atim  ber®l«M/ 

ber  fbilotippbiWf  Ś^nnt.  $.  Drzewo  iycia.  Anatom, 
Gdy  ©tworzą  miiszcsek  w  zupeln^y  icgo  dlagofci,  poflrae- 
gaią  rozdziały  subłłancyi  biaf^y,  rozchodząc^y  się  po  aub- 
ftancył  poptełatćy,  na  wzór  rosochaCofci  wypadaiącyck 
V  pospolitego  pnia  drzewzr  Nazywafą  ae  takie  drre- 
vm   Dyany.      Dykc^  iięd.  1,  7*7.  ber  ft fc«<NiW- J' 


\ 


BRZEWOBRANIE    -    DRZM'Ł 

Orsewo  krewnoici  ieft  wymalowane  niby  drtewo ,  naSą* 
ce  w  sobie  iako  piefi  i  rózgi  ^  początek  rodzaiu   i  rozmaite 
Aopnie   krewności.    Saxon.  Porz,  ia3.  bet  ^tomm^auttl. 
Drzewo  pokolenia   Pana  Jezusowe.   W:  Poft,  W-  3,  364, 
•DRZEWOBRANIE,  ia,  /i. ,  £ecL  ApeBo6paHie  tigna^ 
iio,  Cr.  ivXi9fAos,  btf<  ^Ofifontmelll.  *DRZEWODZIEY, 
-  ieia,  m. ,  robiący  drzewem  iub.  z  drzewa,    cieśla,    go- 
larz, Heimach,  koiodzi^y ,  faóer  Ugnarius ,    bet   jJłOijar* 
brtter*     Cro,  drevodi/ya,    dervodelecz  ;  ^ /)/.  daryodelya  , 
driyodylya,    darrodeiich ;    S/a.  dArvodiIac;    Pag,  daryo- 
deglja  ,  darrodjegljaz ;  ^j.  dervodigIja  ,  drrivodigIja  ,  dar- 
▼odiglja;    Ross.  Ec^  4peB04'&\jI,    ApeeOA^AB ,    4peB0- 
AtAameAB.  *DIIZE WODZIELNY ,  a,  o,  ^\eadv.,  Rg. 
darvod;eglni ;    Fccl,  4peB04^AaineAeHb  Gr.  Ęv\dqYt%osp 
•JDRZEWODZIEYSTWO  ,    a  ,    «.  ,    robienie    drzewem. 
ciesiellWo,  ftolarftwo,  kołod^ieyftwo ,    ba^  ^otsnrfreiteiU 
jR^.  daryodjeglfłyo  ;    Rs.  śf  £c.  4p'eB04*feAaHie ,    4pe»o- 
/(BAbcmBO.      Diźewodzielftwem  się  trudnię  £c.  4peB0-. 
^ł^AcmByio  Gr.  fx/A«»j»y/«.     DRZEWOIAD,  u,  m.,  aie- 
leoó.  Omieg.     DRZEWOŁOM,    u,    m. ,  poet.,   chmura 
s  wiatrem    wielkim.    Dudz.  3;.    (bet    Sanmbni4)    eln 

IBinme  bcecbenber  6tunn»inb.  Byfy  to  owe  tylko  kró- 
tkie drzewófomy,  Co  z  gęAym  deszczem  ftraszne  wysy- 
paty  gromy.  Zab.  i,  6.  i8o.  AT-j^-.  DRZEWOŁOMY^  a, 
«,  drzewa  łamiący,  batlDlbred^mb.  Dębom  ftoletnim  ani 
wiatr  zprofta  ,  ani  gromy  drzewolome  ^  Za5.  6,  336.. 
*DRZEWORĘB ACZ ,  •DRZEWOSIEK,  a,  w,,  tnpac^ 
drzewa,  rębacz,  drwal,  htt  S^tlhf^a^Zt.  Slo.btem^tp, 
MeiDOfftcpec ;  Cro,  dewoczipi  Ross.  ĄgoBocWA^  Pcp 
Ape^ochne^bf  Crtck.  (v\o%6nos.  -  •j.  Drzewosiek, 
*DRZBWOTOCZ,  czerw  drzewowy,  bet  J^cIiWWin,    bit 

^olimabf .  Sio.  brewotoc;  bre »ni  ćerw ;  /?x.  4Poboc^'k1). 

DRZEWOWY,  a,  e,  drzewny,  od  drzewa,  $8aum0, 
i5jO(j : .  5/i.  breionó ,  (hroaiOlPC,  PaTac  drtewowy  ieft 
piękny  ftós  na  ogień  domowy.  Haur  Ek.  8:  Skóra  drze- 
wowa  nie  left  z  tak  cienkich  fyfek  spoiona^  iak  fkóra 
iwierzęca.  Cresc,  54.  Bluszcz  drzewowy.  SUn.  6o.  ob^ 
Drzewny.     DRZEWSKO ,  a ,  ar^or  infelii ,  i/iani*.  C/i. 

7%.,  z  prayganą,  eln  effttbet,  ein  Mflicfret,  imUudUcbrt 
IBaum*  5r.  3.  bromifto;  .$>.  i.-brewlfFo;   Ao^f.  cAaHeisb. 

a)  Skoro   się  Jezus   drzeV(ka  ( t.  i.  mar)  dotknął,    oźyl 


DRZWICZKI    •    DRZTMAC.        ^48 

Car&ie  drzwi  ob.  Carfki.  -  Drzwi  bramne,  £|forf[ftdf  (.  Drzwi 
dwuikrzydlafłe ,  rozchodzące  się.  C/i«  Th.  glńgeftd&reir* 
Czworoftrzydte  drzwi,  ^uadrifores,  Cn,  Th.  gebroAetie 
glńgelt^drrn.  Drzwi  kracifte,  z  kraty,  z  szczeblów,  ^UfeU 
ttńttn.  Drzwi  spuszczane  do  piwnic.  Boh.  J)jaó.:t,  i44, 
iBpu^f    JitStbiite.      Zafłępowa<5   komu    ode  drzwi.     Mon, 

71,  33 1.   rlnfm  bfe  tWr^  »erfe$en.     Zamkną<!  drzwi 

przed  kim.   7>a/.  )8,  55.     Choć  drzwi  zamkniesz,  znay- 
dzie  zty  duch  dziurę.  Pot.  Arg.  701.     Cóiby  po  drzwiach 
byfo ,   kiedyby  ich   pewnych  czasów  zamykać  i  odmykać 
nie  potrzeba?    Pi/77.    JCam.    i4i.     Robota  niepotrzebna, 
drcwi  do  łasa,    Cn,   Ad.   995.  -    Rys,  Ad,  9.    (cf,  wodę 
—  mierzyć).     Oknem  wlezą,  koma  drzwi  aloto  nie  otwiera. 
Pot.  Pocz,  608.     Smaczno    iada  i   piia ,  dluinicy  drjswi 
nie  pilnuią.    FaUB,  Dis.  F,      Na  cói   to  między  drzwi  i 
podwoie  palec  w^aiać.    Teat.  3o,  95.  (nie  naraiay  aię). 
przwi   i    ściany  częftokroć  nas  wysfuchaią.   7>ar«*i3,  8. 
(wszędzie  ipie^ią).      Kto    drzwi  za   sobą  nie  zamyka , 
ajbo  pafilkiey  albo   psiey  natury  zakra[wa.   Rys.  Ad,  33. 
O  wilku   mówią,    a  wilk  przede  drzwiami,  ib,  bu.  lupus 
tn  fabuła  \     Miafem  tai9  co  ie^ć  i  co  pić ;  siedziałem  iak 
u  Pana  Boga  za  drawiami.    OJfoL  Boy*  ^*  (  cf.  iak  pączek 
w  maćIe)*      Kto  nie  ma  co   dadi,    milisi  u  drzwi   ftać. 
Rys.  Ad.  27.-    Prosili  iatmuinj,    do  drzwi    ode    drzwi 
chodząc^    Birk.    J)om,   fto.   (od   domu  do  domu).      Wo 
drzwi  kołatać,    s   napi^ykać  si^  komu.    Wcf/k»      Napo- 
mnienie iednym  uchem  do  gfowy  nam  wpada  {   a  drugim 
iak  drzwiami  wypada.    Jaół,  £g.  80,      UAawy   kraiowa 
zasługom  obszerni^y  dr^swi  otwierały.   Pam    83,  9,  i83« 
(większe  poje  im  dały),    ^/o.  fflirt  lUtt  pti  bmtMf  (bgif 
^mi^rć  przede  drz wami ,    tui,  blisko).     Drzwiami  ikrzy- 
pać,     próino    co    robić.    Woljk.     r-      Ah    za    drzwi!   s 
precz;  won  !  *frail^,  IOl1I((  btl  fteWUji!     DRZWICZKI.  G. 
drzwiczek,  p!ur,  ^  D/emin. ^  Bh.  bt&t}iffi ,  hmiita,  b»«tfP/ 
bpekce;  Vd.  durice,  yrajtice;  Sr^  i.  bvX\t\U\    Sr,  a.  iub 

U  j  iJ*.  ABcpaw ,  b^i  ltbńr<bni/  riiie  f Idne  a;Cńr«.  Raz  w 

rok  te  drzwic;Kki  otwierają.  Sfar^Dw^^S,  Skryte  drzwiczki 
za  oparzeni  były.  Wad,  Dan.  262.  DRZW ICZNY,  a^.  e, 
ode  drzwi,  Sb^fs*  Bh.  fi(  Sio.  bwemf  5  Rs,  ABepBWK. 

Pochodź,  óezedrwif  nad^drzwity  odiwitrny  ^   pdiwier-^ 
nia,  odrzwie. 


martwy.   W.  Pojl.  W.  a,  a35.  att  tl  b^i  fioU,   bie  (|6I*  DRZYMAC,  DRZEMAĆ,  -  ał,  -  a  e/  dr»ymi<e  neułr.  ndh.^ 


łerne  fdctbrt  bańbttt. 

Pochodź,  oó.  pod  słów.  Drwa. 
•DRZYZGOTAC  ob.  Druzgotać. 

DRZWI ,    Gen,  drzwi  p/ur. ,   Boh.  bwete ,    bwpte  ( cf.  d«- 
wrzeć^  dowierać  cf.  wierzeia  Bh.  bWttt^f  boełege,  toerrgc)  i 

Sio,  bwiie;  Sr.  i.  bnrlt,  bnte,  butl;  Sr.  2.  jura;   vd. 

duri,  dure;  Crn.  dauri ,  dur* ;  Cro.  driri ,  yrata;  Sla. 
TTaU  (cf.  wroU^;  Rs,  ABógh ,  4B^pM;  £c,  Ąsiph  {c?. 
dwór)  Gr,  fryjo ,  Ger.  ZHte ,  ŁCW,  Suec.  dor,  Dan, 
dor,  Ang.  door,  Pers.  der,  Alban.  dera,  Cri/it,  thurn; 
Chald,  17111  rera,  5yr.  r^*in  taro  ^  Arab,  miJin.  1) 
otwór  sam ,  dziura  sama ,  plac  do  weyścia ,  wencie.  Cn. 
Th.  bieSbAte,  ber  ffingang.  Dobrze  mieć  wiele  drzwi 
w  domu.  Cn.  Ad,  Big.  Drzwi  abo  wencie  tylne,  plac 
de  weicia  tyłem.  Cn,  Th.  bU  S^inttttlfitt.  a)  drzwi  z 
delki,  forta,  wfota  ,  di  wierze,  cf.  di  wirki ,  bif  Xtfiite  , 
bU  ZHtfiHtl,  ber  łjńrffńgel.  Drzwi  w  róinych  po- 
BiieszkaFDiach  by\raią  dębowe,  sosnowe.  J^luk  Rósł.  2, 
»S8*  Drswi  koćcielae»  1  Lepp.  Act.  3,  a.  ble  Jtir(^ent(|&re« 


Bh.  brlntatl;    Sio.  briment;    Rag.  drjem«ti,    ZjaHrj^mati; 
Cro.   dremati ,    dremlyem  ,    dremlyati ;    Bs.  drimati ,   .dri- 

mati  «e,  Sr.  i.brteiuacl^  brimaiii;  bretnatiii  Carn,  4re- 

mati ,  dręmlem,  dręmam  (Crn.  dr^mem  ś6  spnu9.uin  ^x* 
cutio)\  Vd.  driemat,  drimlęm,  k'  spanju  kinkati ;  Ross. 
4peMAeincH  (cf.  4pux.Hyni»);  £c.  ApcMAio  cf.  Lat. 
dormire,  dormitare,  MehUnburg.  b&ritietl,  ^łieberb. 
brimfen,  brimfeil;  Gr.  in^^wuy  ^  Hebr,tsm\  Suec.  et 
Jsl.  dur;  drzymanie,  cf.  Ger.  trinttien^;  p  nieraocno  i 
nitedłiigo  zasypiać,  ((bfumtttem^  prppr.  et  fg.  Poftronne 
monarxrhie  .drzymią  dotąd  bezpiecznie ,  póki  u  bricgó^;  ich 
nie  zakołacą.  Psalmod,  Sj.  Nie  racz  drz^dmać  ty  Panie , 
który  nas  flneiesz!  Módl.  Gd,  39,  Na  złych  pomAa  nie 
drżenie,  jk  nagroda  nie  omiesiska.  Wiłd.  38 1.  Czasem 
bożki  Homer  drzymie.  ^ab.  4,  ai.  Ojffbl.  Drtymał  Hp- 
.mer  niekiedy;  fraszka  to  drzymanie;  My  nie  drzymiem , 
ale  ćpiem  , . .'  Kras.  W.  9»  Drzymiący  umysł,  Teat.  6,  b,  33« 
II.  drzómie  aię  komu  ?  aen  go  napada,  oczy  mn  w  kupę  idą , 


lepią  mu  się ,  er  tft  fd^Uftig ,  btt  6<^af  f  otnmi  ipm  an 


E 


t44                 DRZYMlCA^    DUD'.  DUB     -    DUCH. 

Jeść  kiećTj  się  chcev    *P*^»  kiedy  »łf  drży mie.  i^o/.  5^w.  Dąb).      DUB ,    a,,  m^,   n^   //czi.  ttz/z.  Duby  s  baie,  bez- 

176,     lU*    R^cipr.  driemać   aic,    </i.   zdrzemać  się:     a)  seuaa ,    Ęyt^ćS)XDi%,    Uuftnn.       On    iarty  i  duby  na  śmiech 

zasypiać,  eklf(^(unilllfVB,   euifd^(af^n*  Frzyazed! do  uczniów,  prawi.   Zaó,  S^  ^^^,  Jiyck»     Starzec   wtasaie  iak  dziecko 

oto     zdrz^mali     się    wszyscy  *i    posnęli.     Leop.    Mathm  takie  duby  plecie.    Teat,  43,  c.  3i,    Wyi>,      Takiego  mu 

35    5,      Omaetn   i   HcKmerowi    zdrzyma<5  się    przychedzi »  duba   poplotę,    źe  musi  zab}ądzi(:    w   lesie.  16.  Si,  £.  11. 

Lecz  w  dlugrey   dzieła  pracy,    zasnąĆ  się  też  godiu.  JCor,  Frzyidzie  i  ten  i  u\v ,  prawi  duba,  choć  i  szpetaie.   Mon. 

Hor,  19.      b)  zdrzyjnj\ć  się  Ha  co  s  nić  uważać,    nie  do-  73,  61  a. 

cbodzić,    }tl   etwad   Obłt  U^  etwa^  Wo^Un^  unt^dtid  )tls  DUBAS,    a,    w?.,    mierny   ftatek ,    o  8,  10,  do  i4  lud?!, 

fe^en,    nittt   fudjCU,  r^getl,   a^nben.     Bóg  pomaę  zatizy-  bierze    do    ao   fasztów.     Magier    Mscr.    elu  MlUt,  flB 

mat     Wlaćnie  iakby  na  moie  wyftępki  się  zdrzymal.  A'u-  £ei{^tfc^iff.      Dubas   abo   szktita ,     nauis    oniraria  ,  Jru- 

iie,  Her.   19.      Zbigniew  nic  nie   sprawiwszy,  powróciła  menfaria ,    siue  actuaria ,    siue  Jluuiatilis,   Klon.FLB. 

cdrsynat  się  na  to  wysokiego  umystu  Bolesław,   i  tak  nie  5,  b,      Rotman   ptaci    od   dubasa    po    trzy   złote  pobora. 

inieszkaiąc  sam  z  woyikiem  ruszył.    JCr^m,  la^.     DRZE-  Vol,  Leg,  3,  60.  cf.  Dziubas. 

MAŁA,  y,  m.  drzymiący,   Cn,  Th,  ^  który  zawsze  drży-  Pochodź,    dul  Ul  ^    dziub  ^  dzith  y  daiubaty^   dziubat^ 

■lie     flegmatyk.     Vd,   driemavez  ,     drieralorez  ,   saspanez  }  dupa  y  wydupniaty,  dupiajly  ^  dupniafty  y  gohdupjki, 

Cro,  dremlyavecz;  Hg,  drjemgljalaz,  drjómalaz ,  drjemci-  DUBELT,    a,   m.,   piwo  dubeltowe,  z  Dupłlbir.  .5)r.  946. 

Ba  /  eitt  fd)l(ifrtget  ^erl ,  ein  ^raumer,  eine  ©cftlafmfręe*  mocuicysze  lepsze  od  zwyczaynego ,  55oppdl)icr.    l^upisi 

DRZYMKA,    i,    i.     DRZEMOTA,    y,  i*     DRZYMLI-  mi  półgarca  dubeltu.    Teat.  22,  b.  S,      Czy  niemasa  ub 

"WOSC,    ^ci,    i.t   drzymanie  ,   senliwo^ć,  ospałość,    Me  gdzie  clioć  dubelta   piwa   i  zrazika   pieczeni,    ib,  43,19. 

6*(afrigfHt,  ha^  ©Ctlummew,  feet  ^d^lnmmet.  B/i,  brj?  DUBELT,    DUPELT,    adv.,    po  dw«  razy,  podwopie, 

man)afl,  briro^Wi  Cra.  drom,  dremlyeuye,  dreralyaTicza;  b^ppelt  oA.  Dupeltow3^ 

Vrf.  driemota ,  driemanje ,  driemlenjc ,  saspauod,    pospa-  DUBIEC    ob.    Dębieć.      DUBIECKO,   a,    m,,    miaftecsko, 

noft  •    Cm*  dremóta,  dremóŁz  ;  Bs^  drira,  drimcag-,  Ross.  założone  od  Piotra  Kmity,     od  lat  dwóch  set  dziedzictwa 

j(peMa,  AOtn^Hief  Ap^MÓoia,  3a6iiiaib.     Draemota  dzi^  Krasickich  ( oyrzy z ua  Xcia  Arcybifkupa  Prymasa).   Xras. 

■a  kwiecie  panuiew  Zrn,  Pfi.  3^  743*     J.  N©1    do  prawdy^  .  Lifl,^  33,  ein  ©tdbrd)e«  Ul  ©itlTicien. 

alboi   »  to  nocna  drży  mka  ?    Teat,.  i,  6,  72.    przeszkoda  DUBIEL,    a,    /w,,    ryba,   Cyprinus  pinguior,  Cn,  Th,   bft 

aocna,  ebr  ©ffpcilil  ?       DRZYMLIWY,   DRZEMUWY,  a)6bf(,  3)ieW  (cf.  dub'),  {Boh,  tlaujft  r  tłuścieć).  Da- 


.,  ^,  -  i«  adv,,  senHwy,  ospały,  fd^tutmiieni^/  Wafrlg*  ^'^^^   rybka  do   karasia    podobna.  Sitnn,  3ia.  rodzi  sif  1 

Bh,  bHtnan>^;   Sh*  brittllattÓ!     I^</.  driemli-u,    driemajo-  karpia  i  z  karasia,  cf..  Aj.  raAiaub,  cjiHmena,  cana.  -  J.  *) 

•hen,  pospan,  saspan-,  /?^.  drimgliv}    Sla,   sanan  }    Ecct,  Ołnpi   a   grubi   prości    ludzie,    dubiel«wi«  ,  atini.  Mącz, 

;jpeMAH«o»,  Ap«ManieAHMM.     €xppos.  Ro^,  HeA^^MitL-  UW  blimmet  (S)d ,  ein  ©C^Óp^,    ©tO(ffrf(J.     Żydowie,  ia- 

H^rif,  ko    grubi    du bieli  ^    niech  temu  wierzą.     Zebr*  Zw,  126. 

Pochodu.  Drzemlika  podrryma/f  przedrzymaiT  cf,  Rg,.  -    J^apr.   Koł,    G..  4.       Zdradzi   przyiacieła.     Jeszcze  siC 

drjimak  s  apiumj,  ktemu  naśraieie  z  proflego  dubiela.   Rey  Wiz,  3i,  b.    Kio 

JWIZYST,    n,    m,y    Czwarty  rodaay    Ja  ikr  u  ,    korzonków  zmyślił  ftatki ,  dubasy,  szkuty,  Wierzę,  Jśe  PoUacae  byl 

cienkich   długich,    zo wiemy    kozim  d*ayftem.    Syr,  874-  nieprzyiacielem^    Albo   dubielem.    Jilon,  FK  B,  3,  ^.  cf. 

linę  5Kt  fia^f»fuf^  ftarodlib, 

DUBIENKA,    1,    i.,   miarto  znaczne  flcładem  zboi,   osiadłe 

P  U»  citślaini  nad  Bugiem.   DyAf.  Geogr.  i,  76.    cine  €UM  (W 

93ug.     DUBIN,  a,  /Tz.,    miafto  Saflue  *   zannkieni.  Dy^c. 

DUB^  -  la,  OT.,  DUP',  -ia,  m.,  r/DZlUB',  -  fa,  m.,  i?/i.  G.  1,  r-S.  l>(lbenin  (Ea*feit-     DUBIMRI,  miafto  w  Wi- 

bimpt/  o^J.bmm,   bita  »  jewl  nebfPole,  a«//-«w,  iujimm,  kiiikim^    imienia   Radziwiłłów,    ib,    1.76.    eUie   8tabt  ifl 

baupuaćef   columbm    lignorum;   Sio.Hupij  ffrf|^e  JWĆrl  ©rinaiff^fn.     DUBINSKIEGO   sukna    poilaw.   Jnflr.  ctl, 

iatibuium;  Sr.  1.  bnpo,  bui^ecia  caua;    Cm,  dupU  ,  du-  Lit,     DUBISSA,    y,  i. ,  rzeka  w   Zmndzkim,   łąwj  »f 

-plina,  /o/"aOT«n  arboris y  foramen.    in   petra^  a  dóbcra,  i  Niemnem ,  płynie   pod   Rosienie^    Dykc,  Oeogr^  ij  ^1^' 

dóbam,  doblem  excauo;  Bs,  dubina  profunditas ,  diibok  etH  JlttJ  ln  ^Samogitlen^ 

profundusy  dubfti  exca«are;  i?^.  «V. ;  Cro.  duplye,    du-  DUBLA,  DUBLET,  DUBLOWKA  oh.  Dupla. 

plo  •,   dubzti  cauar9\   Rs.  Ayn\ó  wydroźenie  w  drzewie,  DUBJ^O ,  a,  ;i. ,  znaczne  miafto  w  Wołyńfkim,  sławnekon* 

mpynap^feiDHHa,  £f.  Ąynxn  concauitas ,   4ynxK\ ^auoj  traktami.    Ą<4c.    Geogr.    i,  1^76.    !I)ubnO,  tetutmł  M^' 

Xa^  med,  dupia,  Gfl//.  douve,    «f.  Ger,   titf,    OHebeff.  be^  UmfcMflSd,  Ober  ber  SJeflTe.     Jak  Dubno  Dubntni,  tak 

J)U  Wc  «  ceber )  ,  dziura  dęta  w  drzewie.   Włod,  dziurawy-  i«szcze  takich  nie  byłe  kontraktowi  zjechała  się  moc  łba* 

gniła  w  drzewie.  Dudz,  37.  dupi,  dziura  w  łka le,  hU  ^bt^»  azna  pańftwa  pożyczać  pieniędzy  u   chudych    pachołków. 

tnn  '«  ^^^^^  ^^^^^  ^Mmt,  0b«  iJi  elnem  Jelfen.  Scho*  Zab,  i3,  187.    DUBRpwiCA,  DUBROWNA  ob,  Bł- 

^ay  ten  pat  W   dupiu  fkalnym.   i  Leop.  Jer,  i3,  4.  (w  browica,  Dąbrówna. 

maclochu.  3  Levp.),^  S3mogarlice  we  pniach  spróchiiia-  DUCH^  a  */  u,  m. ,    Bh,y  Slo,j   Sr,  HuĆ^;   Bs.  diiJ»,  Sie, 

tych    albo    w    diipiach  kryią  się.   Spicz,   i4g.     Pszczoły  duh;    Cro,  duh    {Cro^  duha  s  zapach  cf^  zaduch)}  Rog. 

znaydnią  sobie  ule  za  ikórami  drzew  i  w  dubiach  wygni-  duh,.  dah ;    Vd,  duh  s  dech,  zaduch,  zapacb,  wiatri  rO' 

fych.    Boter,  i58.     Ule  wydroione  w  drzewach,  albo  ia*  dnhati  s   wąchać;    Vd.   duh  dajeti ,    disłiati  a  pachn^t)} 

kie  dupie  wygnife.    tb,  3,  42.     Napominali   ptacy   sowę,  Cm,  duh  {Crn,  duham  olfacio y  duban  t  tabaka)}   Bui^l* 

mbj  ««  W  dupiu  nk  fiedlik.  £.xop.  i8r  Cfit^  k$rb^  9b.  dohj  R^A^ib^  cf^dech^  d%(f>  i}Duch,  G.-  u, ;}  ^^'«' 


DUCH 


DITOHAK    -    DUCHNA. 


545 


duch  inacsy  pierwotnie  powietrze,  ktdrego  oddychaniem 
iylemy.  A^pcz,  Gr'^  5,  p.  j4*  oddech  ,  h€X  @tx{k  ,  bet 
Skauci,  bet  ^tbem.  Wsayscy  się  z  legowiik  niaiaią  co 
ducha.  Za&.  i,  .i83.  Nar.  (co  tchu,  ilf  90Qem  9(t(fem)« 
Sama  co  dnchu  aic  wybieraU  ;  ieszcse  czwartego  konia 
zakładano,  ona  iuż  na  wózku  aiedziała.  Ostoi,  Sir.  3« 
Duchem  tam  pobiegt,  co  tchu,  co  iywo  ,  ąu^  DOUftll 
l^t^fcm*  (oó.  Duszkiem).  Widząc  królowa  Saba  wszyft* 
kc  mądrość  Salomonową ,  nie  Aawaio  i^y  więcey  ducha. 
IV.  3  Reg,  lo,  5.  (zdumiała  się  bardzo.  BlóL  Gd»),  Jam 
flic  apodziewat ,  iti  ty  mia!  oftatnie  duchy  moie  zebrać, 
ie  zamkniesz  oczy  me.  JabL  TtL  238*  tnetfte  (e(ten 
9(tl^em)l\9e.     J.    Duch  ,    para  ,    wyziew  ,    wyskok  ;    Vd. 

dushik,  sh^anik;  ber  2)ampfr  2)un|l,  IBtobem,  ®ei(l, 

<SpititUd*  Duch  piecowy  do  suszenia  lnu  tak  ma  bydź 
umiarkowany  ,  aby  ciepia  słonecznego  nie  przechodził. 
Przędz,  a4.  '  Duch  saleitrzany  ,  serwaser,  tęga  wódka 
chimicznie  wyciągniona  z  saletry.  Jakub*  Art,  3,  290". 
Duch  wszy  flek  ciągnął  się  do  wyższego  iklepu^  Tort, 
SzM*  108.  Tygle  wolnym  duchem,  słońcem  albo  wiatrem 
suszone.  /5.  xo5«  •  $.  Sok  nerwowy  abo  duchy  ozywiarące, 
spiritus  vitai£s  ,  są  ową  naysubtelnieyszą  płynnością 
'W  nerwach  ,  która  dla  swey  lotności  z  wielką  szybko- 
^cą  poruszenia  czyni.  J^iui^  Zw,  1,  34.  bet  9^Ct»enfaftf 
bie  £ebelt^get(let'  Wino  to  duchy  oiywiaiące  ,  które 
"W  sercu  bytnoś(f  swoię  maią,  oczerflwia.  Syr,  5oa.  du- 
chy serdeczne  ożywia.  <3.  Duchy  cielesne  posila  i  oczer- 
ftwia.  iit,  393.  Vd,  shirotna  duhoyitnoft,  J.  Duch,  treśif, 
rdzeń,  iądro  czego  albo  dzieła  iakiego,  bet  ®ei{l^  bet 
iftecn  eine^  iBerf^*  Duch  wszydkich  dyumałów,  esprif 
de8ioiu:naux.  Ld,  -  $,Duch,G.  -  a,  &  to  co  nas  oiywia,  iycie, 

ber  ®el(l,  bie  i}e&en^rafr,  ^Oii  2eben.    Wpuszczę  w  te 

kości  ducha,  a  będą  żywe;  i  dam  im  ducha,  a  będą. 
iyć.  1  Leop.  Ezech,  3  7,  6.  Gdy  dusza  sądzi  o  rze- 
czach, zowie  się  rozumem  *,  gdy  czuie,  zmysłem,  gdy 
dycha,  to  duchemr  Sak,  Dusz,  67.  Przedsięwziął  icś^ 
i  pić,  póki  ducha  ftanie.  Chrość.  Fars,  498.  Weszło  do 
korabu  po  parze  z  każdego  ciała  ,  w  którym  był  duch 
iyWoU.  Bibl,  Gd,  Cenes.  7,  i5.  O  boże  duchów  wszel- 
kiego ciała.  Bib i:  Gd.  Numer.  16;  aa.  -  J.  Iftność  z  cia- 
t.em  złączona  rozumna,  dusza;  oppos,  ciało,  bet  ®fl(l/^ 
ble  ©eele.  Nazaiutrz  ducha  wypuściła  Skarg,  Dz,  83o, 
rr  gab  fdnen  ®ei|l  auf.  Wynidzie  duch  %  człowieka^ 
a  on  się  nawróci  do  ziemi.  BibK  Gd.  Ps,  i46,  4,  Wróci 
się  proch  do  ziemi  ;  a  dach  wróci  się  do^  boga  ,  który 
go  dnł.  Bibl.  Gd,  Eccles,  xa,  7.  Mało  mu  na  tym,  du- 
cha-li  śrzód  pogaófkich  szyków,  Domowych -li  wyleie 
dotkliwych  ięzyków.  Tward,  Wł.  jS,  §.  żywy  duch, 
iywa  dusza',  człowiek,  n.  p.  Niktie  cię  nie  widział?  9?r 
iy wy  duch,  Teat,  20,  *,  1 1  a.  f elne  lebenbige  @eele.  §.  Duch, 

to  co  zagrzewa  umysł.  ®etfl,  ®eifte^f taft ,  ^taft,  i)3egeU 

(letllllg.  Słowa,  które  ia  warp-  mówię ,  duch  są  i  żywot 
są.  Bibi.  Gd,  Joąn,  6,  63.  Duch  pomfty  nie  oznacza 
dobróy  duazy.  T^ear.  a4.^.  4o,  Gdy  woyna  koniec  wzięła, 
w  Moikwę  duch  iakoby  się  wrócił.  Twcurd.  Wt,  5 1 .  ( o- 
tucha ;  s  oiyli ).  cf.  Bh.  nebub  infirmitas,  J.  Fantazya , 
opiniia,  uroienie,  Weimind^  (SinbiUltOg.  Ani  chce  błędu 
poznać,  ani  prawdy  słucha.  Pełen  o  swym  rozumie  wy- 
sokiego ducha,  Nar,  Dz.  3,  lao.  Co  ten  Paryż  umie, 
kiedy  i  ten  profty  wielniak,  Ukich  tam  duchów  nabralr 
Tom.  h 


Ttat.  35,  c.  ay.  Nabiera  fantaftyctnych  duchów.  Mvn. 
71,  ^33.  Mąż,  który  nic  ma  mocy  nad  duchem  swoim, 
icft  iako  miailo  rozwalone  bez  muru«  Bibl.  Cd,  Prw. 
a5,  a8.     $•   Umyst  ,   wola  ,   rozum  ,   myil ,    bet  ®dfl/ 

9BiBe ,  ha^  ®emAtb  f  ber  ^ebanfe.    Goi  ,  duch  ci  byt 

ochoczy  ,  lecz  ciało  nie  duże.  Fot,  Arg,  384«  Jednym 
duchem  tchną.  Cn,  Ad,5n.  Jego  to  on  duchem  mówił,  9 
podług  iego  woli  ,  iemu  gmyśli.  C/i.  Th^  Pisarz  teg9 
dzieła  iuź  nie  żyic  ;  ale  słysząc  one ,  będziecie  towa- 
rzyszyć prawie  duchom  iogo  ollatnim.  Gaz,  [Nar.  1,1 35# 
Duch  filozoficzny,  podnosząc  się  powoli  na  zwaliiku 
przesądów,  rozumowi  przywraca  panowanie.  Za6. 8,  i85« 
WAydzą  się  tego  wyiawić,  co  w  duchu  chowaią.  Tśat.  • 
7,  70.  Duchem  był  z  nami.  Ilrbji,  Art,  20^.  tnt  €[eifle* 
On  w  duchu  się  ,    iak   mówią  ,    śmiete.     Jabł,  £z..65. 

Afri,  76,  a35.  er  iadft  in  fetnem  ®ei(łe.    Goście  byli  zli 

w  duchu  na  gospodarza.  Zab,  3,  log.  -  §,  Duch,  rozumna 

iftota  bez  ciała,    ber  (^eijl,  ein* f6r)>etIofe^  vertiftnfttde< 

SSkfeir.  Duch  iefl  iflota  poznawaiąca  3  chcąca,  wszyAko 
przenikająca,  żadnóy  wielkości,  figury  i  części  nie  ma- 
iąca.  Boh*  Pjab*  ii«  Bóg  duch.  ieft,  ciało  nie  ieft,  nia 
ieft  rzecz  widoma,  bo  ducha  własność  ieft  bydż  niewi- 
domym.  Wi/n,  3 13.     Duchy,    dusze  zmarłych,  duszyce. 

Cn,  Th.  bte  abgefc^tebnen  ©eelen.    Zgiełkiem  tym  prze- 

(Iraszona  zawoła  :  wszelki  duch  Pana  fioga  chwali.  Teaf, 
3:9,  b,  io6rx£/  16,  ó,  a33.  Ossol.  Str,  i.  aOfe  gnteti  ®ei« 
(let  loben  ®Ott  ben  Ąerrn.  Duchowie  dobrzy,  a  anioło* 
wie.  Dusza  nasza  duchem  się  zowie  ,■  gdy  t  anioły, 
którzy  są  szczerzy  duchowie ,  obmyśla  rieczy  niebiefkie  { 
ale  się  duszą  zowie,  gdy  rzeczy  ziemfkie  i  te  a  Cydłem 
ró^ne  zabawy,  na  sobie  nosi.  Skarg.  Xaz.  85«  -  Zły 
duch,  s  djaber,  czart,  bies,  szatan,  n,  p^  Święty  ten  duchy 
gniewliwe  >  czarty  wymiotał.  Skarg,  Dz.  i4.  Naukami 
zabronionemi  duchów  złych  przyzywali.  Chełm.  Pr,  i86^ 
Oy  ,  idzie  ku  nam  niedźwiedź  ,  zjadłby  złego  ducha* 
Jabł,  Ez,  78,  (bies,  djaboł^*.  Starzy  mienili,  że  każdy 
człowiek  ma  dwu  swoich  ''duchu  (Dual. ) ,  który  z  nich 
ieden  szczęście  przynosi ,    a  drugi   nędzę  czyni.    Erazm,- 

jfz.  B,  5,  6,  -    5.  Duch  święty,  ber  betltge  ®eifł.  Bó^ 

ociec  ieft  duch,  Syu  Boży  ieft  duch,  anioły  nazywamy 
duchami ;  lecz  gdy  mówiemy,  wierzę  w  ducha  świętego, 
ma  się  rozumieć  trzecia  osoba  tróycy  ś.  Karnk,  Xat. 
63.  et  764.  Kucz,  JCat,  163.  ».)  Duch  święty  ieft  mi- 
łość boża  ,  którą  bóg  samego  siebie  miłuie.  Duch  mą- 
drości i  rozumu  y  duch  porady  i  mocy,  duch  umieiętnO' 
ści  i  pobożności,  duch  boiażni  bozki^y;  to,  pismo  zo" 
wie  czasem  darami  ducha  świętego  ,     czasem    durhem  ś. 

Karnk,  Kat.  66.  bie  (Sabeti  be^  b'  ©eifle^,  ber  b*  ®^il^* 

Duch  S.  z  nami.  Teat,  34,  b,  64.  Prawie  duchem  S.  ten 
prałat  cnotliwy  przeftrzegał,  aby  gotowość  na  poganina 
byłą.  Falib,  Dis,  X,  a.  (i.y  Paft<:rzów  przypowieść  :  do 
świętego  ducha  ,  nie  zdćymuy  kożucha.  Haur,  Sk,  55« 
do  zielonych  Świąt,  t)Or  ^f^nSf^^*".  (DUCHA  o3.  Duha)^ 
DUCHAfC ,    a ,    m. ,    duchowny ,    od  kościoła  S.  Ducha  , 

eirr  (Selfinc^er  t  t)W  ber  b.  ®el(lClrcbe.  Za  Leszka  Bia- 
łego duchacy  Krakowscy  wzięli  w  podziale  pracę  około 
szpitalu  chorych  i  wychowu  podrzutków.  Nar,  Hfl,  4, 
234.     DUCHA,    y,    i.,    czapka    nocna    a  puchu.    Dudz, 

37.  Ern,  -jb.  dne  mit  Daunetr  gefAtterte  6<bI«fmA(t/ 

eine  SebermA^e  >  Sla^  dushek ,  perizja  s  pierzyna  )«  Główn« 


m 


DUCHNUK    -    DUCHOWNY. 


podaiMCskS  drodsy  duchną  2owią.  Syr.  633»  efll  fleillfl 
iStopffiiTlPn*  Heimem  się  pieciętmeu ;  pierzyny  i  kachni 
Filimiąc;  dalekoćby  piękniey  byto  w  duchni.  Pot.Pocz, 
537.  Królewna  tam  z  swoiemi  pannami  luk  ciągnąc 
woloiuchny  Albo  na  przeftrsat,  albo  ftrzelaty  do  duch ny. 
fot,  Arg*  356.  $.  3.  Jmic  zmyślone  królewnćy  w  pie- 
śniach Mysztidoł  Kras,  ( cf.  panna  duazka )  ,    Me  ^ftl^ 

leffifnn  ta  ber  Wasfeabe.    DUCHNIak,  a,  m.,  *  przy- 

faną  :  duchowny  ,  pop  ,  bef  ^faff  ,  bet  ©(^IPatifOtf. 
Duchniak  co  noc  do  młynarki  chodził.  Pot.  Jow.  3,  4 i. 
DUCHNICZEfC,  -  czka,  m.,  %  urąbaniem  popek,  fp6ts 
ftfd^/  6(bl0at§c5(fe(*  Siła  takich  duchniczków,  co  od 
dzbana  idą  Do  ołtarza  ,  od  kufla  do  kielicha  spiesząc. 
Opal.  sat.  139.  W  rodź.  ie4 ;  DUCHNICZKIA ,  i,  i., 
/cf,  zakonniczka,  kaieni^  •DUCHOCI^G,  u,  m.,  wia- 
trociąg,  powietrzociąg ,  machina  pneumatyczna.  KUcz. 
fd.  j5  et,  76.  bte  8uftp«mK.  ♦DUCHOMOR,  a,  m.» 
/ducha  czyli  duszę  morzący,  utrzymuiąc,    ie  śmiertelna, 

ein  6ee(entóbter,  Un^ntt  U^ret  ttnf(erHi(bfeit.    Biuinią 

liuchomory  ,  utrzymuiąc  śmiertelność  duszy  ,  czynią  ią 
potworem  boga  dziwacznym.  Za6,  9,  47.  Zabł.  cf.  Ec. 
Ayxo6dpeKb  Gr,  nvtvfAarofAd%of 'y  Ec^  Ayxo6ópcinByio 
Gr,  nvtvfAarofśax^,  ♦DUCHONOSNY,  a,  e,  Ec,  Ay- 
xoh6chuh  ,  Komopua  Ayxa  cb.  iCMt}ein&  sb  ce6l) 
(cf.  bogonoiny),  pełen  ducha  S.  ,  990  hti  (.  ®eifte#. 
*DUCHOW£SELNY ,    a,    e,    -    i«  arfcr.,    rozwesclaiący 

ducha,  ben  Seifl:  erfrenenb*  Chodk.  Koji,  53.  DUCHO- 
WIEŃSTWO, a,  n.,  5oA.  btl<(;ome«liłtOO  ;  ^r.  1.  bU(^Qs 
|tltl|ll90$  5/0.  fnagfltPt;  //^.  papirend;  Crn,  duhorshena  *, 
Vd,  duhouftuo,  duhouflca,  farflvu,  duhounoft,  duhoushina; 
/lx.  Ayxop^Hcin9o,  opn^eniŁ  ;    Ec,  cBffig^iiHHHecmBO. 

Stan  duchowny,  Me  ®el(ll Welt,  ber  ge!jl(i*e  ®tanb*   Udał 

aię  na  duchowieńftwo  czyli  na  lian  duchowny.  C/f,  Th, 
cf.  Kapfaóftwo.  -  $.  Coifect,  ludzie  duchownego  ftanu  , 
UStWidft,  bit  9et{łlid)feit  Prześwietne  dnchowiefiftwo 
niech  iyio.  §,  Duch  o  wn  ość,  bte®  eiftigleit*  Dusza  nasza  iell 
t  cielesności  i  duchowieńdwa  spoiona.  Cielesność  chce 
wczasów,  rozkoszy;  lecz  duchowieńilwo  1  rozum,  gdy 
:B?idzi,  że  to  uczciwości  szkodzi,  przeciwić  się  winny. 
^karg.  Kaz.  Sg-^,     ♦DUCHOWNIK ,  a  ,    m. ,    duchowny, 

łiądz ,  nieświeckj ,  eUt  ®eifWi<ftet ;  einer  «om  jeffHttbeit 

Cttfllbf ;  Cro, ,  Bs,y  Sła,  et  Cm,  duhornik;  K</.mvhnik, 
/dohounik  ;  Rg,  duhovnik ,  zarkorgnak  5  Rt,  8orocxy- 
9KzrnieA&  ,  npHY^mHHzb.  Chciał  im  pokazać  ,  ie  pa- 
piei  i  duchownicy  maią  bydź  przekładani  nad  pany 
iwleckie.  Baz^  Hfl,  4.  ♦$.  Rs.  aykobhhkI)  spowrednik, 
ociec  duchowny,  bet  18ef(6tvater.  Za  iego  perswazyą^ 
iako  na  ten  czas  duchownika  mego  ,  dziefi  wftąpienia 
do  zakonu  naznaczyłem.  5morr.  Kr.  16.  DUCHOWNOSC, 
-  ^c»  ł  i*  9   Vd.  duhounofł ,  duhoritnoft ;  Ec,  ĄyxÓBHOCixi& ; 

iftnoić  duchowna ,   Wdflfgfeit,   fleWge^  aśefeti^    O  du- 

chownoćci  a,  nieśmiertelności  duszy.    Mon,  73,    647.   et 

70,  i43.    j.  Bogomyśiność  ,   geiflifie  ©eitf  s  nnb  i&atib* 

InnąHtt,  ©elftfgfelt.  DUCHOWNY ,  a,  e,  -  ie  adw.,  od 
ducha,  gei^ig.  Boh,  btld^ttOttf ;  Bg.  duhorni,  duscerni  *,  Slav, 
duhovniciki,  duhovni;  Vd,  duhoriten,  duhouni,  dufaoun ; 
Cm,  duhorne,  duhorlke;     Cro,  ąt  Bt.  duhovni;     Sr,  i, 

bnd^ouny,  bucdomny,  buctetone;    J^s,  Ayx6BH&iH,  npn- 

YernHiAiecRiH.  $.  memphys.  Dusza,  ieftność  wcale  du* 
chowna,  Mon,  70,  i43.  Stworzył  bóg  z  niczego  duchowne 
ftworzenioy  to  ieft,  niezliczone  anioły.   KucM»  Kat.  49. 


DUCHOWNY    ,     1^  DUDA. 

Nie  materyalnym,  ale  duchownym  sposobem.  Sak,?rohi 
56.  Dusza  ieft  duchowna,  niemateryahia ,  nieikladana, 
Kfuk,  Zw,  1,  54,  Duchownyś  człowiek  ,  iedsenia  nie 
potrzebuieaz ;  a  my  cielesni  musim  ieś.ć  i  robić.  Skorą, 
Dz,  347.  Martwił  Paweł  i.  ciało  swoie ,  które  inadi 
duchownieysze  było,  niź  dusZa  moia,  IV. Po/?.  lVv 3, 3oi. 
Te  cuda  tym  więtsze  są  ,  im  są  duchownieytse  ,.tjn 
zacnieysze ,  im  nie  ciałom  ale  duszom  pomagsią.  Birk. 
Kaz,  Ob,  H.  3.     J.  Moraln,  bogomyślny,    getjllft  gejmit, 

geWfl,  (m  geijllgen  iOerftąiibe.    Suł  się  z  niego  wielce 

duchowny  i  nabożny  kapłan  ,  przykład  cnot  wtselkitli. 
Skarg,  Dz,  738.  Zazdrościwi  owi  Faruzowie,  oni  Du- 
chowni nieduchowni.  Sk,  Kaz,  166.  UAa  nasze  ducho- 
wnie maią  bydi  obrzezane,  aby  nie  mówiły  złych  słów. 
Biał,  Pojl,  i44.  Duchowny  wykład  pisma.  Ld.  -  J.a.)  Du- 
chowny oyciec  ,    midrz  magifter  pietatU,    Cn,  Th,  Ut 

gfllKitfte  gebter,  durhownik,  spowiednik,  ber  SfiAtN" 

ter  i  Sr,  1,  bud^Omne  f  nej  clericus.  Tych  bóg  karze,  którzy 
się  oycom  duchownym  karać  nie  dopuszczą.  Skarg.  Jh, 
333.  p,)  Oyciec  duchowny,  s  chrzesny,  bet  $ettł«tt(i 
duchowna  matka  ,  s  chrzesna.  7>.  bie  %XW  9«tt^  - 
Duchowny  ftan,  ?  ksicia,  duchowieńllwo ,  bff  gei|łlU^ 
Ćtanb.  -  Człowiek  duchowny,  duchowilik,  etO  ®# 
Cl<b^t.  Nieszczęśliwa  ta  kompania  ,  w  którey  się  tiłel 
duchowny  znayduie.  Boh,  Kom,  3,  383.  Duchowne  pn- 
wo  ,  które  od  papieiów  i  od  hiikupów  dla  rsądseut 
rzeczy  kościelnych  uHano wionę.  Sax,  Porz,  3.  M  V^ 
Ctc^e  (Ked^t.  Królu,  wychowano  cię  przy  kościele;  ftrtei 
się  ,     abyś  po  duchownemu  nie  rządził.  Stos,   Num.  h 

307.  aitf  8efjMI*e  Sitt,  anf  gut  geffHI*.  DUCHO^m, 

-  ego,  Subfl,.,  .ieden  ze  (łanu  duchownego,   ets  %^' 

(Jer,  ber  ©Kfllfeje;  Bh,  bubeivn!>  Cro.  pop,  cu,v,ltitt 

brat  żołnierzem,  a  drugi  duchownym  zoAał.  Ld,  (cf.  h' 
4yxÓBHaS  tcftament,  oAatnia  wola  ;  AyxÓBHBKa  tefti- 
ment,  zakryflya;  Rg.  et  Crn,  dohoYuishe  s  klasstor. 
•DUCZAJA,  i,  i.,  (  cf.  duha  ).  Weź  flarą  ordwwitił 
blachę  ;  tę  ikrzyw  na  podohie^ftwo  rogu  wołowego | 
wymyyźe  onę  duczaię  ielazną  ,  i  nakładź  w  onc  ie- 
lazną    duczaię    tego  nasienia.    Sienn.  61 4.    trąbka  xwi- 

nięta  ,   etwa^   sufammenderoITte^ ,    etne    ftite ,  fKHn- 

-  demin,  •DUCZAYKA  ,    i ,  i.  ,    dołek  wykopany,  dl 

©r4b(be«  ,    efne  fleine  ®rtibe.    W  ziemi  parę  ducnid 

wybrawszy,  naboźeńftwo  rozczyna.  Zebr,  Oir.  168.  I^fr 
Jla  scrobibus  tellurt  duabus).  Kopa  w  ziemi  duciijk^ 
humum  effodit,  ib^:  375. 
I,)  DUDA,  y,  m.,  DUDARZ,  a,  m.  ,  Bh,  fecboł,  Mi 
cf.  Germ.  Hten,  bnbeln  ;  Cro.  dudifs ,  dudas,  dipl«'t 
Hg,  dudas;  Sr,  1.  fi^ltt;  Rs,  A/AomHHzbj  Ec,  AJ- 
ArahhkI)  ;  co* na  dudach  gra  ,  gzyda  ,  bef  3}nM^^ 
|>feifer.  Skrzypkowie,  cymbaliftowie ,  dudowie,  t  iiiJ«» 
wieylka  muzyka!  Vof,  Leg,  5,  179.  Zawołany  dudiri 
iui  nadyma  Ikórę.  Zab.  10,  71.  -S^o^  Nie  rot  dodł 
na  pobór,  znaydzłe  na  gorzałkę*  Pot,  Arg.  602.  D»* 
darze,  ftomorosy,  płacą  każdy  po  groszy  dwadtłeśoi. 
Voi,  Leg,  3,  996.  Dudę  wolno  będzie  chować,  ckodii 
zje  za  dwoie  psów  ,  a  wypiie  za  dziesięć  wołów ;  •• 
mnieyszym  go  mytem  odprawi,  nii  organiftę,  bo  dn^ 
nie  tak  drogie,  gdy  kozief  po  imierci  wrzesiczy,  « wof- 
nica  go  draiui.  Lekarjł.  D.  b.  W  tym  grobie  do* 
leży ;  dudy  nalezłono  A  po  śmierci  ni  starcy  wi^« 
obieazono;    Śmierć  txochę  uprzedziła,    ł  op«k  0$  ^1 


DUDA    .     DUDEŁ 

Bo  co  tic  dadom  dziele*,  to  dadzie  bydi  miato.  ^  Siei. 
Anon.  407.  Fot,  Jow*  63.  Ledwieby  się  dudarzojnri 
■bo  prsekupce  na  trecie  to  seazlo.  Pimin*  Kam,  io5. 
Wziąć  dudę  z  dudami.  Mat,^  %  Fod.  C.  3.  (  cf.  konia 
s  biczem).  )).  -  Fig,  Alltg,  Coi  wy  zasic  rzeczecie  nie- 
szczęśui  duduwie ,  którzy  opuszczaiąc  szczery  gtos  trą- 
by niebieflciey  ,  co  innego  kwiatu  przynosicie.  Rey 
Apoc,   11.     $.  a.  Duda,  imię,  klóre  daią  gończym  psom, 

ber  SSlmt  ńuti  6tauber<  ober  ®thUH.  $.  3.  Duda, 
dudek ,  ghipus  ,  ein  (Siufalt^ptnfel ,  etn  ®lmpe(.    Kto 

pisai  tę  piosnkę,  wielki  musiał  bydi  duda.  Zab,  1,  11  a. 
Nar,  -  5.  a.  DUDA,  y,  i. ,  alBo  raczey  DUDY,  G.  dud 
mt  dudów  plur.^  gajdy,  cf.  multanki;  J3A.  bnbP/  f^cbp^ 
flTutf^j  Mora9,  kaydy;  Vd,  dudę,  meshniza,  pishou  na 
mieK ;  Cm,  mdshin ;  Sr.  2,  m^ec^itltfd  >  Fg,  dipli ,  mje- 
•cnizza;  Cro,  duda,  dudę,  diple*,  Hg.  duda;  (R*-  AJ- 
A^i  A>4Ka»  A/AO^Ka,  BOAUHK,a  s  piszczałka  ze  trzci- 
ny); ber  3)ubelfa(f,  bie  ©arfpfrife;  (cf.  Germ.  bie  2)As 
U,  2)&teii;   9lieberf.  iteute;   /^o//.  tuyten;  Angi,  to 

toot;  5iiec.  tuta;  Gtr,  2)ube(n).  Jak  dudy  nadmiesz, 
tmk  graią.  Cn,  Ad.  389.  Zaniechay  regafa ,  ieieli  i  na 
dudach  zabeczeć  nie  umiesz.  Opal,  tat,  6.  Dudy  leią , 
kiedy  ich  nie  nadmą.  Dwór,  B.  Niedźwiedź  zdecht, 
dudy  o  ziemię.  Rys,  Ad.  48.  Oczy  mruży  i  mdleie, 
izk  dudy  bez  pary.  Fot.  Arg,  a'97.  Ci  biodra  z  brzu- 
chem trzymaią  i  udy ,  Owi  pierz  z  gTową ,  niby  martwe 
dudy.  Chrość,  Luk.  91.  Nagła  znowu  pogoda  ;  razem 
spadną  wiechy  Buntów  owych  ;  wszyscy  cyt,  wszyscy 
dudy  w  miechy.  Fot.  Arg.  6oa.  (^umilkli).  -  Jak  dudy 
ten  człowiek,  pro  ińib^cilli^  languido,  exossi.  Alicuan^ 
do  in  laude  cuocue  ,  pro  non  rufractario ,  cui  faciU 
eft  cuidvis  persuadere,  Cn.  Ad.  389.  et  I4^t  mit  M 
ma^tU  ,  Oad  man  iriU*  -  Dobryć  król  sam;  ale  cóź? 
własne  dudy  iyie.  Tak  zagra,  iako  dworlkie  nadmą  go 
fakcye.  Pot,  Arg.  160.  Weselcfyby  było,  kiedyby  były 
Dudy.  Dwór.  J.  1.  t.i.  Staroilwo  w  Litwie  ,  które  sobie 
hioś  tą  dwustówno^cią  u  króla  uprosił).  -  A  ty  Smor- 
goóika  dudo!  znay,  źem  z  ciebie  drwiła,  Wła^nieś  tei 
wart  zazdrości!     Żaół.  Zób.  l4.     (dudku,    głupcze!    biS 

emotaonif(<)ct  2>uMiaćt,  (StnfaMpinfel,  Zbli^el,  cf.  Smor- 

gouie.  -  Znowu  szlachcic  w  gniew ,  znowu  błazna  bio- 
rą. Znowu  mu  dudy  potężnie  opiorą.  Fot,  Jow.  1,  196. 
(pludry,    zadt;k).     DUD  AC,  -    ał ,  -    a,  Act.  ndA.y    na 

dudach  grać,  bubeht,  «uf  betti  2)ubeira(fe  fptelen  ;  Boh. 

bubdti  ;    Rs-  AyA^tnh  piszczeć  na  trzcinie.     §.   a.  Głos 

dudom  podobny  wydawać ;  bubf In ,  etnett  iton  me  ber 
2)nbelfa(r  9on  ftc^  geben  ,   fcbrepen  oie  ber  ^iebe^opf* 

Dudek  duda.  Fot.Syl.  aŚ.  Dudkowie  dudnli.  Banial. 
J.  3,  b.  -  $.  Ani  dudać  o  czym,  ani  myśleć,  ettOd^  d^r 
tLl^t  t>ermitt(etl*  (ob.  ani  dudu).  O  złym  bie  dudaiąc 
przybyła.  Zebr,  Ow.  237.  fatorum  nescia).  O  Akteonie 
ant  duda  ona.  ib*  77.  iUa  cuid  Acteon  nescit), 
DUDfiK,  -  dka,  m.,  DUDOSZEK,  -  szka,  m.  zdrbn., 

Ęh.  bnbef,  bebef  *i  Sio,  bubef ;  Sr.  1.  wxpal,  ^npaf; 

Sr,  %,  ^upil^  ;  Vd.  uudeb ,  yodeb ,  butei  -,  Crn,  odap , 
otapy  adofs,  sm^rdak4vka ;  Cro,  d^p,  deb>  dab,  futach ;' 
JH,  dedek,  bosij  •  petesich ,  kokotich,  pntpudin  ;  Hung, 
babuk  ;  Sla,  kukayicsji  korj  5  Bt.  dedek ,  bosgji  pivac  ^ 
bosgji  piteo,  pntpuden;  Rs,  MĄÓ^by  yAOĄb,  cycmóin- 
KA,  6ycniómfta>  nonuoiyiiKa^  £c.  uĄÓAb;  ptak  rięda 


DUDKA    .    DUDKI. 


547 


sroczego  ,  upiipa  epopt ,  wielkości  Łosc »  a  czubem  na 
głowie  pierzyfiym  ;  gniazdo  robi  a  gnoiu  w  dziuplach; 
przykrzy  ied  woni.  Zool.  Nar.  266.  bef  SBtebe^tpf.  Dud-> 
kowie  dudali.  Banial.  J.  3,  b.  Dudek  duda.  Fot^  Syl. 
28.  Ze  ten  ptak  zawsze  śmierdzi  ,  ztąd  przysłowie; 
śmierdzi  iak  dudek.  JCluk  Zw.  2,  289,  Siedziałem  wedle 
ciebie  wczoray  czas  malutki  ,  Z  gęby  iedzie  gorzałka , 
a  zakolnierza  dudki.  Fot,  Focx,  4ai.  t.  i.  smród).  Pu- 
hacze  nienawidne ,  dudki  śmierdzące.  Ban*  J,  3,  Ma  -  ć 
tei  dudaszek  czubek  i  p{h*ocioy  ,  A  przedzie  śmierdzi^ 
tak  iako  i  inny.  Rey  Zw,  aao.  Dudek  i  sam  śmierdzi , 
i  gniazdo  swe  zaplugawi.  Rty  Zw,  5a.  Znać  dudka  mię- 
dzy dzięcioły.  Rys.  Ad.  78.  Dudka  między  kokoszami 
snadnie  poznać.  Stryik.  aao.  Znać  dudka  z  czubka.  Cn. 
Ad.  i36i.  (znać  wiika  po  sierci  ;  znać  z  octu  wino). 
Każdy  dudek  ma  swóy  czubek.  Cn.  Ad,  34o.  (nikt  bea 
ale ;  -  albo  tei  :  każda  gfowa  ma  swoię  czapkę }.  -  Nie 
grab'  dudku  siana,  ulgniesz  po  kolana  ;  Będzieszli  tak 
zuchwały,  Uwięiniesz  iak  mały,  Jako  się  zamoczysz, 
Z  błota  nie  wymoczysz.  Biśs^  Rojk.  A,  4,  (cf.  Szaszkn 
nie  podeymuy  się  legawego  pola;  cuid  waleant  humeri. 
§,  a.  Z  wytykaniem  głupiłwa;  dudek  s  głupiec;  eitl  Ointi 
pel;  ein  ®(^6p^,  <?fnfa(r^pinfe(.  Ci  na  dudka  poszli  ,  co 
to  zdanie  utrzyitiywali.  Sienn.  wyki.  Milczże  dudku  bo- 
rowy. Teat.  33,  c.  18.  Miły  dudku!  Twórz.  Wie,  88, 
Kłaniay  się  dudku.  Teat,  aa,  3.  ao.  Ja  tu  iak  dudek 
floię.  ib,  55 f  d,  10.  '  Powolność  zbytnia  nas  w  dudki 
poHrzydz  dopuszcza.  Mon.  70,  a58. 1  Na  dudka  kogo 
wyftrychnąć.  Teat.  55,  b.  38.  Nie  oszukasz  ,  nie  tu 
dudki  łowić.  Cn.  Ad,  63o.  Tak  bracie,  dudki  łowią* 
Fot.  Arg.  aSa.  Cn.  Ad.  11 53.  Niech  inszy  dudkiem 
będzie;  mnie  iuż  nie  zwiedziecie.  Jakub,  Bay  "244.  Nia 
dudek  Jakubek,  fr  ift  fein  ^att,  Oemrrr.  181.  nie  Do- 
rota). Wielki  z  ciebie  dudek.  Fot.Jow^  1J9.  r«ra.)  Nie  na 
dudka  trafiłeś,  ^otuy  s]^  na  mnie  dobrze.  Boh,  Kom.  i^ 
189.  Pokaięć  dudka  na  kościele  Mon,  66,  7a3.  (nit 
złapiesz  mnie  ;  odrwisz  się  na  mnie).  Byłoć  mędrców 
wiele,  Co  sobie  wywróiyli  dudka  na  kościele.  Zab^  i3y 
168.  Zabł.  (okpili  Bię  ^  §.  Dudkami  Bonifratrów 
zwano  cf.  czubki.  -  §.  Diidek  od  żony ,  i  rogal ,  eift 
^a^nrep.  Tr,  Kiedy  flarzec  młodą  za  żonę  bierze^ 
z  żony  kokietka  ,  a  z  męża  pewno  dudek.  Teat,  3i,3. 
112.  -  J.  2,  Dudek,  trigrosfus  potróyny  grosz.  l/r/. 
Gr.  358.  ein  2)ńtt(^etl  ,  ein  J>t\Xt,  Czasem  cafłowieka 
choć  rzeca  ucieszy  malutka,  Dałem  dudkowi,  czego  nia 
wymawiam,  dudka.  Fot^  Jow,  2,  74.  Czuwaią  na  iego 
fmierć,  na  iego  dudki.  Opal,  sat,  29.  (dzięgi,  pienią- 
dze ,  0e(b  )•  DUDKA  ,  i ,  m.y  dudek  ,  dudarz  ,  bet 
6a(fpfetfer.  Satyr  dudka,  imieniem  Marsyas.  Otw,  Ow. 
232.  DUDKI,  -  ów,  {Bh.  bttbfp  scutica  korba cz  ]f,  że- 
laza, któremi  koniowi  nos  uymuią ,  bie  %U^^^t(%t  f  tt*0« 

mit  bem  9ferbe  Me  .92afe  ein^erkmmt  »irb.  Tr.  DUDKI, 

G.  -  ek  plur. ,  Demin. ,  laałe  dudy,  multanki,  eine  ffelnt 
^(Kfpfeife.  Bożek  Pan  ze  trzciny  woftiem  zlepione 
dudki  zrobił,  z  nierównych  piszczeli  złożone.  Otw,  Ow^ 
42.  Senatorowie  posłów  datkiem  na  swą  flronę  Zacią- 
gać, a  kę4y  się  im  podobało  nawodzić,  a  zgoła  właśnie, 
iako  by  dudki  iakie  (gdyż  tak  z  nich  niektórzy  przeszy- 
dza^  zwykli),  nadymać  ich  poczęli.-  Krom,  689.  cuatł 
tibiae    injlare.   cf«   Dorotka  )«     $*.  s.    W  wielu   aktach 

i9  .  « 


54e 


SUDKOWAC    -    DUGA; 


Masoirieckich,  Rawikich  i  pobliissycli ,  byfy  potowiczn* 
księgi  csyli  tomanych  (bronie  -,  takie  wązkie  ksifgi  na- 
cywano  dudkami.  Czad.  Pr.  a,   i58.  SKcteili&dl^er  itl  ^es 

fpaitttet  SBogenform.  DUDKOWAC  ,  -  at ,  -  uie  ilcr. 
no^.,  dudać,  bubeln,  auf  bm  2)ube(fa(fe  Hafen.    Tam 

radai  dudkuią,  gdzio  dudy  faduią.  Dwór.  D.  a.  (gdzie 
2apiaU  ,  tam  muzyka  ,  c£  iaka  ptata  ,  taka  robota).'  $. 
iarty,    śmieszki  flroić ,    błaznować,    Sf^airen^pofTetl  ma$ 

&jzti,  ąłoifcn  tińUnf  benWarten  ina*rn.  Dudkuią  przed 

Jezusem  ukoronowanym  draby,  To  obiema,  to  iednym 
klękaiąc  kolanem.  Por.  Zac.  ii4.  -  J.  Nadlkakiwać  komu, 

cinetn  auffprtng^n;  aisfiparten,  }u  &ebpte  flel^cti,  «nf  ie^ 

^etl  SBtnt  paffeit.  Dworzanin  u  dworu  zabiega,  dudkuie, 
usfuguie.  W.  Pofl.  Mn.  a  19,  Gdy  gcfty  worek  u  kogo 
poczuią j  By  teź  był  iako  świnia ,  wszyscy  mu  dudkuią. 
R^y  Wix.  97.  By  miat  kozie!  pieniądze,  to  mu  dudku- 
ieray.  Papr.  Koi.  N,  b,  et  Q.  a,  *.  Pocblebftwo  i  'dut- 
kowanie.  Rgy  Poji.  S.  5,  5.  Kty  Zw.  i5.  Każdy  przed 
tobą  dla  bogactw  dudkuie.  Budn,  Apopht.  i33.  Nie 
dudkuy  zUmu  plemieniu ,  Nic  na  tym ,  cho<5  ma  w  rze- 
mieniu^ J(X*.  Ad,  49.  Pani  swoiey  bić  niziucbno  czo- 
łem ,  dudkować  ,  umizgać  się  ,  iak  czapla  w  kobieli. 
Mat.  z  Pod.  C.  5.  Gdy  się  trochę  fortuna  iego  za- 
chwiała ,    łu£    zA    pieniądze  przyiaciot   jiie  mógt  dodać,    DUKAĆ,  -  a?,  -  a  Act.  ndk. ,  Duknąć  idnt.j  w  róg  trą 


DUGOWAC    -    DUKWIAT. 

Tieczy,  które  nie  znayduią  się  w  Polszczę.  Dudz.  3i.) 
kabłąk  nad  cbomątem,  fcrrfBógfl  ńhtt  htm  jtomm^ot  [Rs. 
Ayra  s.tuk,  AyroBUif,  obfączysty  ef.  duczaia).  Duha  do 
wózka  jednokonnego  bywa  brzoAowa,' czeremchowa.  i7ui 
Rosi.  a,  i58.  Za  chomąt  chlopfki  6  groszy;  za-duhc  dw& 
pieniądze.  Stał.  Łit.  3 9 5.  Krzywicie  iako  duhę  głowę 
awoię.  Leop.  Jes.  58,  5.  ^zwiesicie  iak  sitowie.  Bibl. 
Gd,).  Jnszy  fryz ,  inszy  zmudzin ,  inzze  są  szewiuchj, 
Przyrodne  do    orczyka,    chomąta  i  duchy.  Por.  Joir.  197. 

5.  Sfov.  ef  Bh.  buj«,  haviU,  aanfel;   Rg.  dugha-,  h, 

duga,  luk  nebefki ;    Sla.  duga ;    Cro.  duga,  puga,  huga-, 

Sr.  1.  tucM,  r«tK( ;  Sr.  a.  t^t,  ptnja,  ptAj^a;  h. 
et  Rt.  4yra  He6ecKK  ,  caAyra  ;  Crn.  marerza  *,  Yd. 
maura,  maverza,  boshji  ftol,  piauka )  ;  tęeza,  bff  (Kfflfls 
tO()fn-  Duha  abo  tęcza,  i  teraz  przede  dźdiem  i  po 
dżdiu  pospolicie  na  ksztatt  duby  się  okazuie.  Stroik,  7. 
Sio.  Prov.  p\^e  gflfO  bul)«  WObtt  insignU  potator.  J.  da- 
ga,  wyraz  ciesielfki,  n.  p.  weźcie  na  dugę  tę  belkę,  t. i. 
podnieście  ią,  podsadzaiąc  pod  nic  ieden  koniec  dnigą; 
a  drugi  przez  inszą   kłodę  cisnąc   na   dóf.    X.  Kam,  If^ 

ben  3lmmetlente« ,  bif  6<^»ippe.    DUGOWAC  es. /Kfi^ 

zdugować  d:i. ,  podwaiać,  X,  Kam.  auf  bie  S<^»i)^f  Br|: 

mett;  ipippen. 


których  pierwey  darmo  wielkiemi  rotami  'za  nim  i  przed 
»im  dudkuiąc  chodziło.  StryiAp  691.-  J.  Durnieć  z  trwogi^ 
^emarren^  Oto  ftaią  na  głowie  włosy,  dudkuie  serce, 
groza  wspomnieć  na  takie  ftraszydła,  Ostoi,  Str.  8* 
DUDKOWY,  a,  e,  od  dudka,  ®iebe?|DpW  '-  l  ^*-  "AÓ- 
AOBUH.  DUDLIC,  ii,  i,  Act.  NdA.,  dudlać  kontyn.y 
nadętym  inflrumenciebezsztucznie,  niedbale  graĆ,  bttbfln 


bić,  bAtcn,  auf  elnem  ^me  blafeii.   Cn.  Th,   Owcin 

iui  duknął',  dWa  razy  dukniy,  7>.  j.  żaba  duka,  m- 
goce ,  ikrzeczy ,  bf r  Jrofct  f 0«rt.  Żaby  wrzalkliwe  dn- 
kaią.  Simon.  Siei.  69.  Dukaiącą  aobie  w  wodach  iablę, 
kaczka  pożarła.  Gawiif,  Siei.  5^i.  j.  Dukam,  powtarrw 
iedno  z  uprzykrzeniem.  Dudz.11.  elneil  I90init  tnbfnC^ 
ten  (Ud^n.    Uftawicznie  mi  o  tym  duka.  Tr.  -  J.  oA.dukwi^ 


iyieszroskoszny  ziemi  wychowanek  (koniku  polny)  Dudląc    DUKAT,    a ,    wi.  ,     DUKACIK,  a,    m.  zdrbn.^  czerwony 


iistawnie ^ organek.  Ąnahn"^^'  5-  Wdzbaniec wina  piiany 
wargi  swoie  dudla.  Jahi.  TeL  4?.  dudląc  wraża,  tX  bubelt 

fcine  2ippen  In  ben  tBeinltng  *uifin,  ^  DUDU  Ad^erb., 
wcale  nic,  i  tyćka  nie,  gans  unb  gat  ntóW;  att<4>  nł(^t  (o 

VieL  CzęRo  Jowisz  dla  dziewki  o  niebie  ni  dudu,  Częfto  dla 
niey    do    głupftwa    brał    się    i    do    cudu.    Zabt.    Amf.  5» 
Poliarch    ieden   w    iey    uściech  \    o    Palladzie   ni  dudu. 
Pot.  Arg,  44 1.     Spi  ,     piiany    masłokiem   człek  na  obie 
uszy  Rozkoszy   tego    świata  ,    ni    dudu    o    duszy.     Pot, 
Zac.  35.     Jnaczey  ani  dudu-   Teat.  ag.   j5.  -     DUPZl- 
STA,  y,  OT.,  dudarz,  duda,    bet  ©acfpfeifet.   Dla  więk- 
•zey   po\^agi  niech    habit  różny  noszą  i  różne  baczmagi, 
aby  znano  co  poseł,    co  trybunaliHa,    co  senator,    pro- 
kurat,  a  co  też  dudzida.  Star,   Vot.  E,  4,  6. 
•DUERN,    u,   771.,    (cf.  kwatern,  sekftern ,  oktern)  wyraz 
drukarski,    oznaczaiąry,    że    pod    iednę    literę    alfabetu, 
którą    na    spodzie    we  Przodku   karty    dla    liczby  kładą, 


złoty,  czerwieniec,  bet  S)ufaten  ;  Bh.  bttfat;  VdAt\i\, 
siat;  Bs.  sgjutica,  sgjuticica  (cf,  żółty);  /?*.  HepBOHfijl); 
{Cro.  dukat  »  a5  gr.  ).  Powszechnie  bierzemy  dubt  a 
.czerwony  złoty  ;  w  Przednich  wiekach  były  te  obicdwii 
monety  rzeczy  różne.  Kiedy  floreny  zaczęły  bydf  po- 
dleysze,  czyste  złoto  wybiiano,  i  te  odxięftwa  (Apnlii),  v 
którym  ie  bito ,  nazwano  dukatami.  Czack.  Pr.  1,  i65. 
Mocny  promotor  ,  co  się  dukat  zowie^  Jabł,  £1.  !♦• 
DakaUmi  ponabiial  trzoflci.  Zab.  11,  188.  Bieda,  ki«^ 
człek  nie  ma  dukacików.  Teat.  43,  c.  !?•  Wsiaki 
jtobie  zdałyby  się  dukaciki.  ib,  i5,  c.   i4.    DUKAC3KA, 

y,  L  mizerny  dukat,  etn  (irmet  elettbet  ©iiwtw.  DU- 

KAĆISKO,  a,  n.,  szpetny  nieforemny  dukat ,  rin  (ł!-' 
Il*et  lingef(^(a(6tet  S)llC«ren.  DUKATON ,  n ,  m. ,  mo- 
neta srebrna   Włoika ,     Hollenderflca ,    Szwedzka  i  t  d. 

eine  ©tlbermtftnje^  etn   ©ucaten.    Dukatony  Weneckif. 

Star.  Mon.  A^  5.  •  DUKATOWY  ,  a  ,  e  ,  od  dukato, 
iCncaten  «  .  Złoto  dukatowe  ma  a3  karaty  i  16  gran. 
Krumł,  67.  Łt/k.  a,  87.  Rs.  Hep^HHoe  3ÓAOxno. 


dwa   arkusze    podciągniono.      Tak    na    oftatnićy    karcie 

Marc,   Urzęd.  znaydziecz  •  A,  B,  C,  D ,  E  erc,  wsayft- 

kie  tryerny\  oprócz  Rr,  S?,  Tt,  które  duerny  są:  t.  i.    DUKT,  u,  m.  z  fac.  Ob.  Ciąg  cf.  cug 

Z  tamtych    Jiter    każda    rozciąga  się    przez  trzy  arkusze   DUKW1EC>  -  iaf,  -  ie,  Intr.  ndk. ,  Dukać ło/i/.,  (^^'^^ 

albo    6  kart  in  folio;    z  tych  każda  tylko  do  dwóch  ar-   •    btt(fen).    fafdów    »ad    czym  przysiady wać ,  %c«yć;  UW 

kuszy  albo  ezterech  kart;  j^[ę  ^vitxnt ,  In  ben  iBn<^brns        *         '  " •    •    -j  -I.AM 

cf  erepen.  Ld.     DUET ,  u ,  m.  ,  śpiewanie  yre  dwoie,  ha^ 

S)Uftt,  ber  ®e|>pelgef«ng,  »  Włoflc.  duetto.    5,  Gatunek 

(Iroiu  kobiecego    na  głowę  ,    fin  SSeibetffp^Ut*     Ubrać 

się  w  czółko  albo  w  duetf    Teat.  aa,  58. 
DUFAC,  DUFNOSC,  DUFNY  ob.  Ufać,  Ufnoid,  Ufny. 
DUGA,  i.  i.,  •DUHA,  DUCHA,  y,ż., (słowo  icdney  z  tych 


timi  Unge  nnb .  nnanfbJtll*  llegen.    Jnni  nad  robotą 

dukwiąc  ,  święta  gwałcą.  Bals.  Niedz,  a,  365.  Slcjn, 
duka  wzbótwiałych  szpargatach  mtody  susceptant  w  pi»- 
niackiey  iafltini.  Monit.  an.  65,  48.  Re.  aopctmi* 
mvsmxsLna.     DUKWIAT ^   a,   ttz.,   sisdzący  nad  esy*. 

dukwiący;  ^lęciący,  bet  Wet  etwa*  Unge  Wt.  Bndt,^ 

Zab.  8»  3a7. 


DULCINA    -    DUMAĆ. 

DULCINA,  i,  i.,  2  łac.  dulcis^  kochanka,  Ui  Sfefdjett, 
(  ^ulctmrn^,  J^nlcęiua.  )  .*  Kupit  iarmark  swoicy  dulcince. 

Tr.  feinet  €46neii. 

DULCZYC  intrans.  ndi, ,  diikwić,  iJęcsyć,  WOtńbcr  (ICetl, 
truteń.  Ja  iobic  tyle  pracy  daic ,  dzieii-  i  noc  dalczy^ 
muszę,  abym  z  ciobie  co  wyciosa!.  Tear,  3o,  ^.  55.  j.  ufta- 

wicznie  zrzędzić.  Woi/k.  {n  fiaem  fort  gnnrreii. 

DULICZ  htrÓ ,  pófpierścienia ,    a  na   nim  litera  wielka   T; 

w  hełmie  pic^  piór  Strusich.  Kurop,  3,  i4.  eln  SSappetl. 
DULKA,  i,  i.,   Dulki  są  po  dwa  koJki  w  burcie  dla  kaź- 

d<?go  z  flisów,   między  które  kładą  poiazdy,  kiedy  niemi 

robią.  Magier.  Mjlr,  bfe  t^ben  ftMsetHcn  ^flćcf^en  auf 
bm  fBortc,  s»ifd?en  benen  p*  ba^  Oiuber  Icroegt. 

DUMA,  y,  i.',  iTA.  bflmetifa ;  /?x.  Aywa,  •!)  zallanawlanie 
się  uwaga,  rozmysł,  btt« 9?fl(tbenf en,  (Jmifleit, 9?«(tfinnf tt 
cf.  ywb,  w  dumie  zoftaiąc  nad  wielkremi  cnotami  a 
oraz  i  niewinną  śmiercią  Sokratesa.  Mon.  71,  180. 
(w  sadumienin  ;  dnmaiąc  ].  J.  uroi«»nie,  domysT ,  do- 
mniemanie, ©nbilbung  ^  2)ónf el ,  CDitpwutig.    Wszyftki© 

,  swoie  o  doczesnym  pokoiu  ł  rozkoszach  dumy  na  ftronc 
odłożywszy  ,  wołay  do  boga  :  okaż  mi  drogę  prawą- 
Smotr,  Łam.^  pr,  Pogańdwo  rozumniało  ,  te  bogowie 
iony  maią  ,  i  według  dumy  ich  Juno  była  ioną  Jowi- 
szową. Budn.  Apophr.  i38.  Dokądie  wy  chramać  bę- 
dziecie na  dwie  *dumie  {  Dual)  9  ie^li  Jehowa  bóg, 
idźcie  za  nim,  A  ieśli  Bahal  ,  idźcie  za  nim.  Budn.  1 
Rtg.  18,  21.  (na  obie  ftrony  BibL  Gd, /t.  i.  wątpliwe 
zdanie),  f.  a.  Górnomyślność  n  sobie,  wysokie  mnie- 
namie  o  swoirfy  zacności,  *  (gigpnbAnf  d ,  2)unffl;  flolae 
roiepnnng  OOn  fl<^  ,  ^OCfetnut^  ;  Vd,  prevsrtnoft  ;  Cm. 
ohdl,  mogozhnomialod  ;  Cro.  oholnozt,  gizdozt ,  baha- 
tozti  Bs,  oholóft,  uznosnoft;  Sla,  hólloft  j  JR^.  oholoft, 
osórnos  j  Rt.  ĄMÓHi^  (cf,  AMtnnb  dąd)  BbicoROyMie, 
cnecŁ,  aaHÓcHHBocm^ ;  Ec,  Bwcołonapcmao.  Chcieć 
bydź  ,  czym  bydi  nie  moźem  ,  duma  to  icft  podła. 
Kras.  sat,  62.  Jamci  chciaf  z  nim  z  początku  pofląpić 
lafkawie,  Ale  źe  dumy  iego  tak  na  harde  każą.  Weźcie 
go  pod  flrażą.  Morszt.  i34.  Nestor  Achillesa  szamjr, 
pychę  Agamemnona  1  Aiaka  dumy  ,  moderował.  Jabt» 
Te/.  i47„  Kupiec  zuchwała  odpowie  mu  z  *dumu  (z  4"- 
my),  Wszyftko  p*ochodzi  to  z  mego  rozumu.  Jabł,  Ez. 
54.  Dość  iui  dumny,  na  większą^  dumę  dziś  go  wsa- 
dził. Z>moc/i.  J/.  1,  248.  Znamci  \^  dumkę  twoię.  1  Leop. 
1  Reg,  17,  a8.  Nie  miałby  dla  czego  czuba  podnosić 
nad  drugiego,  ani  sam  dumy  sobie  ftroić.  Gil.  Po/i,  io5y  6, 
J.   3.    Duma  s  elegia  rycerlka  ,     niby    zamyślona    pieśń  , 

ba^  Cdbentranerlieb ,  ber  berolfĄe  AUgegefan^,  elegie, 

(  cf.  Germ.  Zon  ,  ©łn  ,  ®6jfuCen  ).  Duma  o  Stefanio 
Potockim  :  Słuchaycie  rycerze  młodzi  ,  Zalosney  lutni 
leczenie  -  Mew?^.  p^  p,  ,3a.  Jns«e  ieft  śpiewanie  pie- 
szczone, iako  są  lamenty,  dumy;  insze  śpiewanie  mę- 
zkie  ,  iak  na  woynie.  Dawali  im  Grecy  pewne  prze- 
zwiflca  od  powiatów  Doryka,  Frygika ;  iak  u  nas  Ru- 
Ikie^ lamenty,  Podoi/kie  dumy.  Petr.  Pol.  ao4.  Nad  lobą 
duma  będzió  śpiewana.  3  Leop.  Jer.  5i,  i 4.  (piosnka 
marynarflca  i  Leop.).     Fig.  Hmvitue  śpiewanie,    Ztauets 

gefutig^  5tlajeto«,   ^rauerton.    W  maiow<5y  chwili  Jui 

o  wschodzie  słońca  dawne  słowik  dumy  kwili.  Zćtb.  1, 
io5.  Nar.  Wdzięczne  dumy  pUszątek.  Brud.Ojłat.  A.Z. 
DUMAĆ,  ał-  a,  ndA.  *§  i)  obsoL,  transie.,  taiemnierayślić, 
W  myśli  ukUdać  co ,  aof  etwa^  McCtett  ;     Rs.   AynamB , 


DITMCA    -    DUMMOPŁASKI. 


^H 


AyMaio,  o6Ay«annB,  oCAyMUsami,  yAyn^niB.  {Eccf. 
AyMaio  Gr^  9VfAfi9\ivn  consilio  ?  AyMH0Ha^aA.cniBO 
konsulat ).  Nie  dumay  na  bliźniego  twego  ♦zła ;  gdy  oa 
mieszka  bezpiecziłb  z  tobą.  Budn^  Prov.  3,  ag.  (uiB 
knuy  złego.  BibL  Gd. ).  Jzali  nie  błądzą  ,  którzy  du- 
maią  złość  ?  zaś  miłosierdzie  i  prawda  dumaiącym  do- 
broć, ib.  i4,  aa.  (wymyślaią*  Bibl.  Gd.).  Maszkara  dawt 
wszyftkim  zło^ciwym  wolność,  dumać  co  złego.  Mądrz, 
Baz.  i4i.     5.  Jnrransie.  Zamyśleć  się  nad  czym,    fł«Us ' 

ttcnb  nac^ltnnen,  fHeren,  (^ethUfft  fepn),  (laimen,  ftin* 
(larren  in  ®ebanfen ;  Rs.  oAy«aniicfl ,  noAropioHHniŁcH. 

Nie  maiąc  pokoiu  ,  ni  swobód  w  tey  chwili  ,  Siedli  i 
rozpłaczą  się  dumaiąc  nad  sobą.  Przyb.  Mile.  398.  Ociec 
duma,  kwapi  się  nieflcoro.  Twarz  mu  się  mieni,  sam 
cós  rozmyśla  wątpliwie.  Bard.  Tr.Sii.  Sani  sobie  du- 
mał a  myślił,  niech  się  na  Dawida  obali  ręka  Filiftyń- 
flta,  1  Leop.  1  Reg.  18,  17.  On  sobie  pilnie  duma  a 
mnie.  ib.  a3,  aa,  O  złoty  ieden  zapamiętałby  Me  i 
wpadłby  w  rozpacz,  dumaiąc  tak  to  na  swym  umyśle, 
a  cóźby  to  za  nakład  miał  być,  sitaćby  to  \  G  licz.  Wy  eh. 
M.  a,  f>.  Nie  dumaiąc  wiele,  z  więzienia  się  wyłamał 
i  szedł  sobie  śmiele.  Paszk.  Dx.  36.  Puściwszy  w  slup 
oczy,  Duma,  ni  ftary  watach  na  poboczy-  Pot.  Jow.  a, 
ag.  To  mieysce  przyiemne  smutkiem  nie  odraża,  wzywa 
dumać;  dumanie  lubości  przymnaża.  J>r.  Pam*  3,  337. 
( melancholii  nabawia ).  Melancholiia  c«yli  dumanie,  ib^ 
bte  COJelandJolie.  Wódka  ta  tęftność  ,  złe  dumanie  od- 
dala. Spicz.  io4.  Ocet  z  morfkiey  cebuli  pomaga  pa- 
daiącą  niemoc  cierpiącym,  także  dumaiącym,  azaleiącym 
i  zapomniały m.  5i>rzn.  6a8.  ( melankolicznym,  cf.  dumieć, 
•zumieć  ,  zdumieć  cf.  •um ).  j.  Tęfknić  za  czćm  ,  (iC^ 
nacft  ttroai  bangen,  febnen.  Zaiechawsz^  za  Dunay,  iuź 
do  domu  nie  dumay.  Rys.  Ad.  81.     J.    Zdumiawszy  się, 

melanchoiicznte  śpiewać,    {n  ^e^atifett  melan^Ilf^^  ^ets 

tteft  ftngen ,  ftaw^enb  fiwgen.  Nić  trap'  się  nadta  srogo- 
ścią  Glicery  ,  Nie  dumay  smutnym  wierszem  na  nieszczery 
Poftępck  .  .  .  Hor.  1,  149.  Min.  neu  ntiserabiUs  c/e- 
cantes  elegos).  Sobie  ia  dumam;  nie  pragnę  by  (kały 
J  lasy  po  mych  baletach  flcakały.  liochow.  a58.  Surmy 
frasobliwe  dumaią.  Leszcz.  Kla^s.  64.  (żałośnie  graią)* 
DUMCA,  y,  m.,  DUMIEC,  -  mca,  w.,  człowiek  du- 
m^ny,  p  sobie  górno  myślący,  Rs.  cnecnBeftb, cnecHi6 ; 

eln  a»enf*  »ott  (Slgenbńnfel,  eln  5>o*mAt^ider.  Uchoway 

boże  ,     żeby    się    który    szlachcic    był  przeciwił  któremu 
z  tych  dumców.  Przejłr.  90.  DUMIEC  się,  -  iał,  -  ieU, 
dumieie  się  recipr.  ndk. ,    ( zdumieć  się   dokon.  qu.  v. ). 
z  podziwem  zallanawiać  się  ,  zdumiewać  się  ,  Rs.  MX"fcinB, 
o6oMxtmB  ;     dber    ^tX^cA   fłaunen.     Gdzie    się    na   tyle 
rzeczy  ludzie  dumieiecie  ,    Ja  prócz  boga    i  duszy  ,     nic 
nie    mam    na  świecie.    Dmoch.   Sąd.  a 8.     Na    bogactwa 
iego  dumieią  się  oczy.  Dmoch.  JL  1,  a68.  DUMlENIE , 
-  ia,  n.  Subjl.   yerb.,   zaftanowienie  z  podziwem,  zdu- 
miewanie, b^^  ©tOtfnrn.    Zdumieniem  wielkim  temu  się 
dziwować  nie   mamy  ,   'że    bóg   w  ubóftwie   urodzić    się 
raczył.  Biał.  Pojl.  7 a.     DUIVIKA  ob.  Duma.     DUMNIE, 
DUMNO,  Adverb.  słowa  Dumny,    bo^tltót^ig  \    Rs.  3a- 
HOCHHBO.     (cf.   Rs.  vulg.  AyMHO  s  wątpliwie)     Wynosi 
on  się  szumno  i  dumno ,  gdyby  ieno  zawsze  tak  ftawało. 
Haur.  iSil.  ao4.     Porzuć  surowość  twoię,  ifte  idź  zemną 
dumnie.  Teat.  44,  23.     •DUMNOPŁASKI,   a,    ie,   na- 
dęty a  czczy  ,     CocCtttttenb    nnb    fc^aal     Prfne  są  śmi*- 


05o        DUMNOMYSLNT    -    DUNAY* 

flziiych   a  damnopf a/kich  wyraiów  olłaŁnich    wjekdw  pa- 
ncgiryki.  Pir.  Wym,  3 1 3.  DUMNOM YSLNY,  a,  c,  -  ie  adę, , 
gomoray^lny  ,    l>Od)&etjlg  ,    ^DC^mtttl^lg*     Schyl  pod  »we 
nogi  dumnomy^lue  głowy.  Zaó.  16,  3^8.    DUMNOSC»- 
ici,  i.,  wyniosłość,  górnoić ,  pyszność,  hft  S^OĆfmntf^, 
Ile  ^^dftXińtf)i^UXt  t    Vd,  prcv'setnoft;  Rg.   oholoA,   osór- 
aos ).  Dumiiości   swoiey  założyć  nie  umieią  granic,  Mon^ 
71,433.     •DUMNO WYNIOSŁY,  a,  e,  dums^  uniesiony, 
ftoU  dnfd^Mdf^n*     Nie  day  się  dumnowyniosłym  pankoAi 
iraiać.  Pilch.Stn,  lift,  357.  DUMNY,  a,  e,   i*.,  w  Mo- 
Ikwie  ,    tak  iak  huczny  tytuł ,  s    zacny  ,     zacn^y  rangi , 
90tttC^tn;   (^'-  Aywa,  taiemna  czyli   sekretna  rada,  Ay- 
MBOK  ABOpMHHHl)  ,     A^^kI)  ,     HeAO 8*^x1)  s  zasiadaiący 
w  radzie  ,     konsy tiara  ,     sekretarz  rady  ;    £c.  AyMUUH 
€onsiHariui  radny  ;     Cro.  et  Rg.    dumna    ;    zakonnica ). 
Dumni  bojarowie  moikiewscy  i  dumny  Diakou  abo  pie- 
czetarz.    Zoth.  Mjkr»   60.     Dumny  boiarzyn.    Boter    i6o. 
Hy  pełnomocni  posłowie  ,   .Jch    Carikirh    Wieliczeń(lwa 
Mif ni  boiarowie  i  dumni  ludzie.   VoL  Leg.  6,1  bi.  -  $.  O 
•obie  wysoko  trzymaiący,  ^D((mAt(|i9 ;   Bh.  jpnpiló,  019' 
fnói  ^f"'  *•  ^OJfartnCi  i>la.  ohol,  hol-,    Rg,  ohal,  osso- 
ran  ;     Cm.  ohdl ,  ohoLn  ;     Vd.  preusetn ,    Yisokonoshen  ; 
Bi.  uznosni ,  oho  li ;  Rs.  BUcoaoyMHMia,  rocnoAOaamb, 
GoMposainuH,   saHOc^HauM,  cneciSBUii;     £c^  buco- 
KoaapMua,  BUcoaocepAeYHUii,  ropaui?)  BeAsnaBUify 
KOmopUki    MHoro    o   ce6'&   AyMaeiul).     Z  pyaznemi    i 
«lumney    £antazyi    ludimi    przeftawać    nie  chciał.    Skarg, 
Zyw.  3^3.     O  dumny »  gdyć  fortuna  pochlebi  choć  mała , 
O  tchórzu,    gdy   cię  trwoga  w  ilrachu    obleciała.    Bard. 
Tr.    196.     Nayiepszy  sposób  na  dumnego,    nic  nie  dbać 
f>  nrego.   7>.     Dość  iui  dumny,  na  wicksząś  dumę  dzii 
go  wsadził.    Dmoch.   JL   248.     Tyś    młody    a  fUteczny; 
nie  dumny  w  darach  ,  których  ci  niebo  szczodrze  udzie- 
liło. Zab^  7,  aia.  Kottak.     Dumny  glorieux,    Teat.    24, 
^7.  Czrtr*    Dumnym  bydź,    Rs.  BiJcoaoyHcinBOBain&  ; 
Ec.  BexeMyApcQiByio  9  mmofo  o  ce6'&  AyMftJO,    buco- 
KOyMcniByio. 

•DUN\C,  -  ął,  -  CH,  dunie,  tz,  dk.^  Sr.  a.  bUHttW, 
bnfd^  j  Rg'  dunuti  ,  datti  ;  Bs.  dunut  •,  Rt.  AyHymb, 
^yoifr,  Ayio  s  dąć,  dmuchnąć,  Mafeil-  Chryftus  dał  a- 
poftolom ,  dunąwszy  na  nich ,  Duclia  S.  Fund.  3,  *  $. 
Prysnąć,  drapnąć,  dmuchnąć,  uciekać,  att^tei^cn,  baVOR 
laitfen*  Dwornik  oftatek  arałócit  i  do  lasu  dunął  ,  A 
klucanik  drugą  dziurą  za  nim  się  wysunął.  Rey  Wiz.  1 2, 
h.  Gdy  usłyszą  pukawki  ,  działo  w  samku  runi^  ,  Ali 
naaz  a  płochą  twarzą  precz  od  zamku  duaie.  BieIJk.  S. 
N.  33.-  Ni«  dułay,  radżę,  nikt  prawie  fortunie,  Zawiódł- 
•zy  cię  w  las,  ni  wzwlesz  kiedyćduuie  Rey  Zw.  229,  b. 
Kie  pokładay  nadziei  w  obłudućy  fortunie ,  Ta  cię  tylko 
sawiódszy,  na  flronę  wnet  dunie.  Papr.  Kot.  S.  b.  ib., 
J.  3.    Rey  Zw^  a34.  b. 

DUNAIEC,  -  ayca,  w.,  rzeka  Folfka,  wypada  z  gór  Kar- 
packich,  wpada  w  Wisłę.  Dykc  Ceogr.  1,  176*  bet  Jlup 
S^llltffieju  Ten  komu  się  aorze  zdarzyło  przepłynąć, 
Moie  na  Dunaycu  zginąć.  Za6,  i3,  283.  Trfb.  Lepsze 
iayca  od  Danayca,  niżeli  od  Wisły.  Rys^  Ad,  38. 

|>UNAL,  a,  m«,  Dunale  aą  dwa  gwoździe  z  uchami  od  haków 
i  te  na  «rylot  do  budy  na  szkucie  wychodzą  i  są  szplintami 

yabite.  Mhgier  MJkr.  jwe^  9)^e(  mi(  &r(ten^  (U  (u  bie 
€(SlfF<c«ińte  biirc^ge^fn. 

DUNAY,  -  aiuj  m.,  xzi\M  wielka  w  Niemc£ec&  ,  która 


DUNATSKI    .    DUPBLTOWT. 

pri ea  Niemiecką  i  Węgierlką^  ziemię  bieśawszy  do  Tatst, 
siedmią  odnóg  wpada  w  morze  czarne.  Otw.  Ow.  67. 
Biel.  Hft.  337.  Sio.  et  Bh.  2)aaad;  -D/.  Dunay;  /f|. 
Duna  ;  Sla.  Dunaj  5  Rg.  DunaY,  Dunaj  ;  Bs.  et  Cro. 
Dunaj,  Dunay;  Vd.  et  Cm.  Duoara  (  Yd.  et  Crn.  Du- 
nava,  thunouika  deshella  »  Auftrya;  Vd,  et  Crn.  Dnnej, 
Dunuej  :  Wiedeń);  Rs.  ĄyBiu  ;  bt«  ©Onau.  DDNAY- 
SKI,  a,  le,  od  Dunaiu,  ^onau  =  ,  POII  bft  2>9UVi\  Bh, 
2)ana9|I^Ói   ^^c'-  Dunayszki^  Ul.  Dunavszkii  Rs,  AyaiiA- 

CKlH. 

DUNY,  G.  dun,  piur.,  bie  Z)Aneii;  (HoU.  bupnen;  GaN. 

duues  j  Angl.  down  es).  Są  góry  małe  z  pia(ku  wysy- 
pane przed  brzegami  mor/kicmi  wzdlui  leiące.  Wyrw. 
Geogr.  12.  Przy  dunach  wirzód  morza  wysypauycli 
toną.  Przyb,  Milr.  224. 
DUŃCZYK,  a,  m,,  człowiek  z  Danii  rodem,  eill  2)«af» 
Duńczykowie  posiadaią  takie  niektóre  osady  w  Amery- 
ce. Dykc.  Geogr,  i,  159.  Duńczykowie,  duńczycy,  doń- 
czyki.  Dudz.  ii.  Rs.  AaHaHHab.  DUNKA,  i,  i.,  kobie- 
ta z  Danii  rodem,  eiue  2)4tlittllt  Rs.  AaHanaa.  DUŃ- 
SKI, a,  ie,  od  Danii,   2)({iiti<tf/   9on  j^dnemaif  -  i  ^^^* 

Danszkii  Hg.  Daniai;  Rs.  Aa^jaiM,  Królertwo  Duńikic 
zawiera  w  sobie  miemałą  cz^^ść  ziemi  oney,  którą  nie- 
kiedy zwano  Cymbrica  Chersonesus,  Gwagn,  438.  ob, 
Dania.  Ze  króledwo  Duńikie  naydawnieysze  ze  trsecK 
króleftw  północnych  j  przeto  król  Duńflii  ma  pierw- 
szeńft wo  przed  Szwecyą.  JJyhc,  Geogr.  1,1 5 8.  (cf. 'Dań- 
fko,  Gdańik)^ 

DUNIEC,  -  ńca,  m.,  Doniec  ob.  Dońikt  Kosak. 

pUODEC,  z  łac  n.  p.  ksiąika  w  duodec,  Vd.  diFanaifiioi* 
dvanaiihioIł. 

DUP'o3.  dub',  dziup'.  DUPA,  y,  i.,  DUPKA,  i,  i. 
Demin.y  zadek,  rzyć.  zadnica ,  bet  Sltfc^,  bet  jpintere; 
S/a.  gnaica,  flraxnjica;  Rs.  Mirona,  3a4HBJSfl.  ANiccey 
w  dupie  gówien  ,  niźli  w  głowią  rozumu.  R)s.  Ad.  yS- 
Czy  wcale  go  niemasa,  czy  rozum  nosisz  w  dupie  ?  fot, 
Jow»  a,  3o.  Wolno  dupce,  w  swoiey  chałupce,  .fi)'* 
Ad.  'jk.  (  cf.  dupiafiy  ).  Da!  mu  w  dupę  ,  w  sepet, 
w  cymbał,  w  chałupę,  w  aadek,  '^r  ftarą  panią.  -  0- 
ko!o  dupki  dziecęcey.  ^picz.  ł34.  %.  Członek  wftyclHwy 
źeńfki  ,  bte  WefUid^e  (Śd^aam.  Niu  trzeba  gładysza  (io 
dupy.  Pot.  Jow.  a,  35.  Dla  dupki  utracił  maiątek.  (et 
kiep',    kiepftwoj.     5.    Kurze  dupy  abo  dupki,    narofiii 

.  wedle  otworu  pośladkowego.  Perz.  Lek.  2,  19.  JeigfWW* 
DUPEL,  DZIUPEL,  -  pla,»i^  DZIUPJLA,  i,  i.  dup',  dub', 
dziub',  eine  SantnbiblnOd*  Niektóre  ptaki  gnieidiąsię 
w  dziuplach  ,  to'  ieft  ,  w  wyprochliznach  drzew,  2«o/. 
iVwr.  229.  Dudek  gniazdo  ściele  z  gnoiu  po  dzinphch 
drzew.  Ład.   HJl,  Nat.    32.     Zaiąc  wie  bory,   la«y;   ^J 

-  iako  odludek  ,  Prócz  targu  nigdziei  nie  wiesz  ;  siedn 
w  duplu  dudek.  Pot.  Pocz.  5pi.  Siedi  iuf  plugawa* 
w  swym  duplu  obrzydły,  Wdziawszy  koiuch  za  zbroici 
za  micca  wziąwszy  widły.  ib.  ia3.  (cf.  Domator,  do- 
mak)« 

DUPELBIR  ob.  Dubelt.  DUPELHAK,  u,  w-,  (cf.  ha^o- 
wnica,  pólhak)  a  Niem.  Soppe^bafeK  ;  gatunek  dawany 
fbzelby  ,  a  których  za  pomocą  podiławki  do  oimin  lo- 
tów ołowiu  wyHrzelano*  -  Działeczka  albo  dupelhali.  iv" 
cAe/-a,62.  DUPELTOWKA,  i  ,    i.  ,    fuaya  z  podwóyaą 

rurą,    elu  2)oppefl[auf,    efne  ftinte  mit  $wtv  ^M^^i 
Vd.dfoik^    DUFELTOWY,   a,  t»  J>Cffel:i   Vd.  i^ 


DUPIASTY  .  DURNICA4 

pelt ;  Cro,  drojAruk ;  itx.  MOKpÓBiiiR  3  Ec,  cyry9onu« 
niHUK ,  o  ti*unkach ;  drugie  tyle  mocnieyszy  :  /z.  p> 
diipeltowe  piwo  ,  Ttat,  19,  ao.  2)Dppe(bier  ,  dupelbir. 
Syr.    946.      Diipeltowa  wódka  ,  ©oppclbrattntTOefn. 

DUPIASTY,  a,  e,  tęgą  czyli  duią  dupę  roaiący  ,  ftarf* 
irWifi.     DUPKA,    Dtmin,  Nom.  Dupa   qu,  9. 

i.)DLrPLA,  i,  i.,  podwoyne,  drugie  tyle,  ba$  ©OPpeltf* 
-  5.  Tela  serica  densior  vel  biHx,  Cn.  Th,  jmepbritMS^^ 
Setbetljeng,  kitayka  dupla,  .l^oppeltaffet  Kitayka  dupla 
karmazynowa  z?.  1.  gr.  20.  Go/?.  Gor.  112.  tańsza  po 
»ł.  1.  gr,  12.  fCitayki  dupli  łokieć  zU.  2.  proftey  gro- 
My  10.  f^.  78.  -  J.  Miafta  szos  dwóy,  który  zowią  du- 
pla ,  płacić  maią  ,  na  przyszły  rok.  VoL  Leg.  3,  62. 
MiaiU  8Z0S  ,  który  zwano  dotąd  duplą  ,  dwie  sympli 
w  sobie  maiący  ,  płacić  Diaią.  ib.  5^2.  2)0ppfl(ieuer, 
boppeftet  ©(|^0f.  2.)  (♦DUPLA  oh.  Dupel).  DUPLAK, 
a,  w.,   podwóyny  grosz.   Cn.  Th.  (ein  ©DppefdtoWen ) , 

efn  3wfP9rof<^fnfhicf.    dupleta,  dubleta,  y,  i., 

drugi  exemplarz  czego ,  DUPLIKAT,  u,  m. ,  ba^  DupIlCat/ 
Me   Dublette  ;     Ga//,    doublet.     J.    Nieprawdziwy    drugi 

kamień ,  efn  falfc^et  €bel(łf  in ,  e ine  ©uMette ;    Rs.  cMa- 

SchI),  Dublety,  szmelce ,  rubiny  farbowane.  Złotn.  C. 
DUPLIKOWAĆ,  DUPLOWAC.  ał.  uie  Act.ndk.,  adu- 
plikować  Dokon. ,  brać  dwa  razy  wielkość  iednę.    Soljk. 

Geom.  2.  bnpliciten,  kuplfreti,  perboppeln,  boppelt  ne^s 

men,  itoepmal  nr^metl.  Duplikowany,  a,  e,  Part.Terf., 
dwa  razy  wzięty,  ib.  Sr.  2.  toppIoiPflf<6  ;  5j.  duplati , 
iduplati.  DUPLOir,  DUBLON,  u,  m.,  Gall.  doublou, 
podwóyny  dukat,  bie  2)nMone.  fg,  tr.  podwóyny,  so- 
wity, boppelt,  J»lefa<^.  Heretyków  tych  móźemy  pie- 
kło wczykami  zwać,  a  leszcze  duplonami,  to  ieft,  wick- 
tsemi;  sami  djabli  tylko  syropliczną  wielkość  złoŚci  ma- 
ią, ale  oni  dwoiflą.  Birk.  Exorh.  D.k.b.  DUPLOWKA, 
DUBLOWKA ,  i  ,  i.  ,  szycie  na  około  klinika  u  trze- 
wika damfkiego.  Mag.  Mjkr.  bU  Soppelnat^  am  S»WeI 
im  S)(unenf(6ube. 

DUI^NIASTY,     a,    e^     pełen    dubiów,     wydupniały,  wy- 

próchniały,    5^^.  baupnat^ ;    Rs.    A/nAacniWH,    4)'nA0- 

-aainUH,  (4ynAH(n&  wydroiyć  drzewo);    £*.  Ay n^enb, 

y  KOmoparo   cpeAttna   abirHiiAa  u  nycma;  au^gefatllt; 

|oW/  Pott  au^gefanrm  £6d>er.   C/i.   rA.  dupniec  niiak. 

ndk.  ,  wydupnieć  dk.  ,  zoftawać  wydupniałym ,  czczym, 
wydroionym,  (o^l  Werben,  locbetig  werben.  Zęby  od  zakała 
lakaźondy  flegmy  próchuieią  1  dupnieią.  Eraz.  Ob.  A. 
•DUR,  a,  m. ,  Ri,  Ąyph  krnąbrność,  upór,  ^igenflnn, 
%iite.  Dur  cię  iął  schizmatyku.  Smotr.  E.r.  92,  Puść 
ZA  góry  Szpetne  chmury.  Bo  świat  bury  Szuka  Mury, 
By  cię  *snury  J  sa  mury  Związał  po  awdy  woli.  Rey 
Zw.  29. 

DURAK  ^  a ,  777.  ^  DUREŃ ,  ^  rnia ,  m. ,  Rs.  AypaKl),  Ay- 
paAeH,  AypaMHfl^e,  Aypa^eKl) ,  npHAypt  ,  lopÓAl^} 
Sr/ec.  dare  cf.  yetus  Gallu,  daurnó ,  etourdi  )  ;  ber  ZffPt, 
ein  |to(}bQntttlft  S^etl,  hardogłupieć  i  Vd.  terklazh,  dinosh- 
nik;  Crn.  abota;  Cro.  bedak;  Bs.  triim  ,  budalaft).  O- 
badwa  błazny  ;  albo  leden  kiep' ,  drugi  dureń.  Dwór,  - 
Jabf.  Ex»  12.  Niech  się  ten  dureń  kędy  indziey  żeni, 
nie  tu.  Pot.  Ą/.  355.  DURNICA,  y,  i.,  cłupiodumna 
baba,  Rs.  AypHtfa,  AypUHAa ;  £c.  Aypa;   P^c/,  abotniza ; 

eine  it^brinn,    ein  (lol^bummel  a^eib.    a».)  Bzdur  A  wa, 

drwa,  0ef(l^t9(i(e«     Gdy  wam  durnice  i  bayki  przynoszę, 
Wnet  audyencją  u  waa  ia  uproaaę.  Jaół,  Ex.  68.  DUR- 


BURNOS^    ^    DUS. 


66i 


NIEĆ,  •  lał,  -  ieli,  durnieit  neutr*  ndk.  $  Rę.  Ayp^* 
YKinkcJl  ( AypH'Bfiik,  nOAycHtlnih  s  brzydnieć  ) ,  Ayp^mK, 
OAypttah  ,    durnym  się  ftawać  ,    tbbricbt  Wetben  ,    t)Of 

©toI|  jura^larren  werben.  Tr.  DU^NOSC,  -  ści,  i., 
głupftwo  z  dumy,  Ł^orbeft,  bnmmet  ©teli ;  -R*-  Ay- 

peHbe  ,  AypaHecoiBO  (AypHOcmł,  AypHoma  braydkość); 
Ec.  AyAa;  KcT.budaloft,  abotnia,  DjaRNOWATOSC,  - 
ści,  i.,  odurzenie,  głupowatość,  fBIibfhinigfeiti  Mimo- 
wolne wyobrażeń  powodowanie ,  od  przedmiotów  zewnf « 
trznycfa  odbłąkaiące  si^,  durnowatością  zowią.  Perz.  Lei^ 
192.  Saula  na  durnowatość  choruiącego  rozweselił  Da- 
wid, graiąc  na  cymbał&ch.  ib.  199.  DURNOWATY,  a, 
e,  -  o  adv.^  odurzony,  głupowaty,  bibbffnnid  ;  R'* 
AypaKOHambiM  ,  AypeHf.Kirf ,  AypHOBamuK.  Wialka 
choroba  ludzi  durnowatemi  czyni.  Perz.  Lek.  i^S.  DUR- 
NY, a,  e,  DURNO  adv.  ,  Rs.  AypaiiKiM  (AypHMH  s 
brzydki).  Ciągnie  na  na^s  bezpieczny,  pyszny,  dumy, 
zbroyny.  Pot.  Arg.  12.  J  tobie  przeyrzafy  Nieba  ćnierć 
prędką  od  męźnieyszey  ręki  ,  Coś  to  teraz  tak  durny  i 
żuchwa  ty.  P.  Kchan.  Jer.  245.  Jakby  iui  w  niewoli 
nas  miał  durno  kazał.  Jabi.  Tel.  i46.  Ze  nie  kaźf 
zbyt  durno  nad  utrapionemi ,  Pokazałem  to  światu  przy- 
kłady moiemi.  Bard.  Tr.  84.  Według  tw^y  durn^y 
głowy  ,  musi  to  być.  Pimin.  Kam.  280.  Z  berdyszem 
Arkas  durny  wyftępuie.  Zebr.  Ow.  200.  furens).  Durnt 
1  głupie  mniemanie.  Sak.  Xal.  -D.  2.  -  transU  Dtirneć 
złoto  nas  sprząta;  nie  czuć  było  woyny,  Gdy  b«kowy 
na  ftole  ftał  kufel  nieftroyny.  Ryb.  Gęsi.  B.  2.  DURO— 
WAC,  ał,  uie,  intrans.  ndk^^  Rs.  AypwniB ,  npHAy- 
pHBaraB;    Ec.  Aypio,  AypałecmByio,  OyHcniByiD;   Bs. 

budaiiii);  błaznować,  Ufot^elun  begel^en^  9larrenjlreł<6e 

nia(6en.  Niechay  Pan  błaznuie  $  łacno  mu  durować, 
J,  Kchan.  Dz.  101.  Phaeton  ^dy  raz  duarowat,  oyeem 
Fcbem  butny  ,  złaiaf  go  Jnaćhowic.  magna  locuentem 
gdy  się  iunaczył).  §*  Durnie  ^  furor ,  furorę  exagitor, 
Urs.  Gr.  256.  fĄ  wAtCe,  rdfe.  DURZEC,  ał,  eli,  durzcie 
niiak.  ndk.,  odurzafym  s\c  stawać,  zaduraiałym,  zapamię- 
tałym, 9flnj  betl^órt  werben,  (łaunen,  tetMefft  feijn.    Du- 

rzeie&znad  tym  obrazem.  Tab.  i5,  i33.  Jiyck.  PURZYC, 
ył,  y,  Aet.  ndk.^  (odurzyć  </i. ,  yi/,  i;.).  z  rozumu  zbJiać,  ^fs 

tbbren,.  ben  SSerfłanb  beneCmen  5  Rś.  Aypa^HmB  ^   oAypa- 

HMinB.  Będziemy  ią  durzyć  przed  ślubem,  a  po  ślubie  awoia 
zaczniemy.  Teat.  22,  12.  Dawne  były  maiki  wesołe  i 
zdrowe  ,  nie  durzyły  im  głowy  dymy  romansowe.  Nieme. 
Paw.  P.   69,     ( Cro.  oddurjaram  abominor.J.      DURZY- 

CIEL,  a,  m.,  odurzaiący  kogo,  bet  elnen  3ntn  Sflatren 

mac^t.   w  rodź.   ieffjk.  Durzycielfca, 

Pochodź;  badurrs'c\  bzdura\  bzdurfiwo  ,  bzdurzyd^ 
odurzy dt  odurzeć ^  odurzały^  zdumieć ^  zdumiały. 
DURSZLAK  ,  u ,"  m.  ,  z  Nieme,  ber  JDurcfcfcfclaS  »  'S'/'.  2, 
butdjfc^Iag,  trifĄIag;  przetak.  Haur.Sk.j6.  (  jBA.  eebiblO/ 
tettiit  f  ee^af  ;  Sla.  cSdflo  ,  cf.  cedzJworek).  Durszlak 
od  pras  winnych.  Otw.  Wirg.  4o6.  Durszlak  plaszany. 
Cresc.  33.  Ern.  182.  Durszlak  w  kuchni  ,  naczynie 
blas2ane  lub  miedziane,  przez  które  gąszcze,  sosy  etc. 
przecedzaią  się.  Wiel.  Kuch.kot).  -  U  ślosarza  durszlak 
ied  śpiczafle  narzędzie  do  przebiiania  dziury   w  ielezie, 

ber  2)urd^f(^(a9  be^  ^^h^ni,  bag  S)urc6f^IagcifeR. 

DUS,  Duś,  -  ia,  m.  ,Demin.,  dukgcik,  etn  Siic4td?en.  Byle 
Ilatki  powróciły  z  fryóru,  i  kochanych  dusfów  przywiozły, 
aprawif  córce  rubron.  Ossol.  Str.  7.   Dusie  grunt,  reszta 


6h% 


DUSIĆ    -    DUSIĆ  SIĘ. 


bliktry.  Ttat,  43,  *,   19.    Wy*,     left  bogacs  włellci  ,    i 
dusie  pewne  u  niego,    ib,  a 7,  9,     Woli  on  korhaiie  du- 
cie Nii  kobiet  gUdkie  gębusie,    ió,  55,   e.    8.     Dwieście 
dusiów.  Ł&»  48,  b,  4a. 
DUSIĆ,  it,  i,  duszę  Act,  ndk.j    (sdusić,    udusić,  zadusić 

dk.  cu.9.).  Bh.  bttfcti,  buf9»at{,  bufptoAiit/  bttfńm, 
Ibiifptl,  rbaufpti^  Sr.  1.  bu^u,  bufem;  i?^.  dm.scjm; 

ii*.  AyuiHiuŁ,  Ayiny ;  (^//ó.  "pi  daach  eiftiuctus  eft 
compres^ione  \  ( Crn^  dushim ;  duham  s  pachnę)  •,  Vd* 
gersbiti,  sagerzhili ,  (cf.  gardło),  dusić,  dusaę  uiaiącego^ 
iyiącego  ,  dawić ,  f inett  tOÓrgCtt*  Jan  patryarcha  cesarza, 
iako  małj  Dawid  lwa ,  pisaniem  za  szyię  dusif.  Skarg. 
Dz.  7oa.  Gdy  ianczara  duszą;  triy  razy  na  znak  z  działa 
wypalą.  JClok  Turk,  220.  Ztąd  go  nudzi  świerzb,  zewsząd 
ciężki  kaszel  dusi ,  W  uftawicZnych  ięc  zeniach  ilękać  ftary 
jnusi  Zab,  8,  396*  Duszący  Bh,  MbllflliWt).  $•  a-  f^g- 
przytłumiać,  n.  p.  Dusić  stuwa  w  mowie,  nie  wyraźnie 
domawiać  słowa,  blf  ©brtet  Krbeif  en.  Tr.  Dusić  w  so- 
bie uczucie,  ?  hamować,  ^mmetl,  \^xiA\l^\U\\ f  URtCt^ 
btńcfen  fine  9Ugting.  Na  rrsjccie  przełamuie  się  ,  dusi 
w  sobie  iałoi^,  tłumi  łkania,  i  tak  dałey  mówi^  Staś* 
Kum.   a,    74.     Dusić  ogieii,    tłumić,     przytłumiać,     ba^ 

feiter  bdmpfeii,  m*t  auflobern  Ulfcm    Ogień,  co  go  du- 

sisz,  to  się  barziey  iarzy.  J,  JCchan*  Dz,  i4i.  Nie  po- 
dobna aby  ogień,  który  się  tam  dusił,  na -wierzch  wy^ 
da^  nie  miał.  Falib,  DU,\ii,  -  W  kuchni  dusić,  smażyć, 

I4mpfen ,   ia  finem  yerfc^IoiTnen  (Syefd^r  fo^en.    Dusić 

piecsenią,  gołębie,  Vd.  ohlapiti,  pohlapiti).  Duszone 
mięso ,  Sla.  prigano  m^so  ,  Vd^  nebulenu  ,  oMapnjenn  , 
pohUpnjenu  raesu,  tempfanu  mesu).  Duszona  rzepa  VfK 
•modnizu  ,     smounize).     Duszona   pieczenia   Jig.    gorąca 

iażnia.,  bicie,  plagi,  etn  f)ńh^  ^^^ ,  ftne  ^cógelfiippe. 

J  ia  się-  na  nint  zemszczę,  daleyźe  Mospanie,  sprawmy 
mu  dujzoną  pieczenia,  leat,  22,  b.  io4.  Golisz,  -  Wę- 
gle  dusić,   tlić,   ^o6len    bmmen^    ^o^Un    fcbwelen.  - 

Prawdę  dusić^,  sekret  dusić,  ukrywać,  SUtŃ(t(^a(ten / 
Perfc^n^eigen,  U^  fld>  It^alUn.  Na  nic  się  nie  przyda 
prawdy  dusiif.  Ossol.  Str.  7.  Naypoufalszym  nie  ufaią  i 
przeto  duszą  sekret  w  sobie.  Pilch.  Sen.  lijl.  i5.  Wolała- 
bym powierzyć  ten  sekret  wierney  słudze,  iak  dusić  go  i 
męczyć  siebie.  Tear,  2  i,  11  a.^  Czrr.  Dusić  przy  sobi# ,  5 
zatrzymywać,  nie  wydawać,  Jun\(f6rtltcn,  niC^t  Wfg^C&t'!!' 
Tacy  kowale  snadnie  fortunę  ukuią  ,  Co  to  spleśniałe 
traosy  w  domach  swoich  duszą.  Opat,  sat,  58.  Kupiec 
ten  aboie  dusi,  czekaiąc  lepszeyceny.    Zsd.   -  Dusić  ilachę, 

duszkiem  wyciągnąć,  wysuszyć »  au^pfelfen,  'oii^leeren^ 
V\i  auf  ben  leCten  łropfen  au^trinfen,  {ob,  dusikufel), 

Oyciec  Rafał  tym  czasem  ,  Pomrukuiąc  sobie  basem , 
Chwaląc  wdrzemięźliwo^ć  świętą  Pusi  flaszkę  nadpoczętą,. 
JCras,  L\P'  i54.  ~  Dusić  robotę  iaką  ,  pilnie  nad  nią. 
dukwić,  (leigtg  noriiber  jTCen.  -  Gąsiora  dusić  aazywaią 
flisy,  kiedy  ilanąwszy  na  piafku  wpuszczaią  gąsiora  i  nim 
podwaźaiąc  (latek   z  piafku  Ispychaią.  Magier  MJkr.    bd^ 

64iff  T>o»  ber  @«nbb<mf  fo^mac^eti.  (ob.  Gąsior).  -  5. 
sio.  bufi   6(owenćinu,  U^erćinu,  9{emćina,  £atinćinu^ 

#/?  malu$  Slavus  ,  Hg. ,  Gtr, ,  Lat.  DUSIĆ  SIĘ  Verb, 
Refipr,  y  1.)  duszę  się,  duszno  mi,  nie  mam  wolnego  od- 
dechtt ;  mir  tft  beCIommen.  Dusić  się  będą  ludzie  od  bo- 
iażni.  Budn.  Luc,  ai,  aG.  (drętwfed  będą.  Bibl.  Gd^). 
fig.   Sumienie  się  twe  du^i,  iei  mnie  tak  sgrala*  Teat, 


DUSZENIE    .    DUSZA. 

48,  h,  43.  3.)  Dusić  się  z  9obą  s  ieden  s  drugim,  wal- 
czyć, biedzić  sif  z  sobą,  mit  ełnanber  litapUn,  tmgeii. 

Mocni  dusili  się  z  sobą;  a  tym  czasem  słaby  się  wyśli- 
znął. Ots.  Bay.  a.  3.)  Ogień  gdy  się  dusi,  będzie  nie- 
pogoda.  Haur.  5i.  io4.  t.  i.  gdy  się  nie  iasnym  płomie- 
niem pali,  ha^  ^euer  gltnimt,  fc^toelet,  f4maii(bt,  (obcrt 

nid^t  duf.  Gdy  się  zacznie  dusić  w  piecu,  o^ień  się  po- 
każe nieżywy  i  niebia^,  znakiem  ^  ie  w  piecu  wiele  się 
iuż  żaru  napaliło.  Torz,  Szk.  110.  DUSZENI£,  ia,  a., 
Subjl.  Ver6,  dawienie,  przytłumianie;  w  kuchni  smsżeaie 
nakrytej  ba^  SSllf^^tti  ^emmen,  3)impfen.  2.)  Dusze- 
nie nocne  i  mara,  mora,  ba^  >itlpbrii(fen ,  bet  2llp,  M( 
jtrutC;  Sor.  1.  bufc^ate  f^Obot.  Duszenie  nocne,  mori, 
kiedy  kto  mniema ,  żeby  go  kto  dusił  we  śnie!  Vokhm* 
2oa.  DUSICIEL,  a,  ;n. ,  Rg.  duscnik,  izduscjak }  ^Cro. 
^(//'ó.  duscmanin  :  nieprzyiaciel ) ;  F.c.  AyuiHOieAb,  y/U- 
BMraeAŁ }  który  dusi.  Wlod,  ^ct  28Hrger.  Wąż  olbrzym 
dusiciel,  Boa  conjlrictor ^  do  piętna Qu  łokci  długi,  loiy- 
duie  się  w  Ameryce  ;  rzuca  się  obses  na  przechodsące 
zwierzęta,  wiie  się  około  nfcb,  i  śriika  aź  udusi.  ZooŁ 
iVdr.aoi.  WrodzAtAJk.  DUSICIELKA.-DUSIDŁO,a,H.| 
narzędzie  duszenia,  dławidło,  etn flBńtgtttfttument.  Zebr.Ow, 
a54.  Kat  uwikławszy  go  w  sidle  Zepchnie  i  odbieiy  go  na 
onym  dusidle.  Szubienicą  to  zowią.     Klon.  WorAo,    (bit 

®ńr9maf*ine,  ber  ©af^en ).  DUSIEWICA,  y ,  i. ,  dusidla, 

,  szubienica,  ber  ®(llgen»  Wronki  się  pa^ą  koło  dusienice. 
JClon,  Wor,ko.  DUSIKUFEL,  -  fU,  w.,  moczymorda,  dl 
®aufau^.     A  te  dusikufle  co  tu  robią?   Teat,  a8,  b,  u- 

DUSZA,  y,  i.,  Bh,  bnffe ;  Sio.  bnfa,  bnffe;  Sor.  iti. 

bufd^d;  Sla,  dusha;  Cro.dusha,  dussa  ;  Dah  dusa;  Jff 
dusrjaj  Bs,  duscja ;  Vd.  dusha ;  Cm.  dusha;  (sGr.Jyyia) 
Rs..\)'u\\*y  władza    życia,    iycio,   iywot ,  bie  6eetf/ fc** 

Man,  bie  2ebe«^fraft,  ber  ®elft.    Od  tego,  że  dum 

o/ywia  ciało ,   zowie  się  żywotem.   Sak,  Dusz   07.  Dusii 
daie  nara   iycle.     Teat,   aS,    b.   91.      Uciekaiąr  sprośnie 
duszę  wypuścił.   Skarg,  Dz,  499.    tt   Hej;   feitt  Mffl,  j<J 
feinen  Oeifl  auf.     Ledwo  z  człeka  dusza  nie  wyflcocsyod 
zimna.   Teat,   36,  c.   6.     W  łóżku  bez  duszy  go  laftaos- 
Tam.  83,  434.     Pomarli  j  co  t\yoiey  duszy  szukali.  5i«/. 
hji.  ag.     Ze   on   duszę   swą  za   nas    potoiyłj    my  l*k'^^ 
mamy  kłaść  duszę  swą   za  bracią,    i  Leop.  1  Jan,  5,  16' 
ib,  Jan,  ło,  i5,    Sekl.  Jan,  i3.  nor.  „iywof).  Powiędli 
wszysry ,  iakoby  im  wpół  duszy  nie  llało.  Smotr.  £x.\1' 
(ftrupieli).   Crn.   duszepnfl  s   zgon;   £c.  cAymHWM  oij' 
,    wiony,    iy wy ,  befeett  i    £c.  BAymeBAin,    Gr,  ttkWlffi* 
anirro  befeefen.     o  Zaporolkich   baią ,   ii  ci  iunacy  diie- 
więć*  duszy  maią.   Paszk.  Chor.  A.  a.     Z  Kochanowlkiego 
o  duszach  iui  wiecie,  Ze  iedna  ma  bydi  w  ciele,  a  droga 
w  kalecie..  Jag,  Gr.  B.  4.     Sam  radby  umknął  się  gdile* 
z  duszą.  Bardz.  Tr.  3 7 7.     Kiedy  z  oyca  dusza,  na  pamł 
matkę  opieka  spadnie.  Falib,  Dis,  R.  a.     Jakeśmy  «>?  ^* 
niego  do  szabel  porwali.  Nas  było  wielu,  ledwie  zoHał «{ 
przy  duszy.  Nieme.  Pow,  P.  85.  *  Rzekł,  poniewai  uk 
na  mą  nacieracie  duszę,  Ja  od  nieprzyiaciela  ratunek  wsił* 
muszę.  Otw.  Ow^  187*     Zakazano',  iebyf  krwi  nie  iadałi 
bo   krew    left   dusza  \    przetof   nie    będziesz   iadł  dusij 
z  mięsem  {6j.    BibK  Gd.  Deut,    la,  a3.     Wyrobniiowi 
tegoi  dnia  dasB  zapłatę  iego ,  abowiem  ubogi  ieft,  a  s  te- 
go iywi   duszę  swoię.  Ib.  a4,  i5.     Gdy  głód  zaś  wsłjft- 
kich  nierodzielnie  dusi^  J  to  dadi  przyidzie,  co  kto  flu 

priy 


DUSZA. 

* 

pny  duisy.  Chfoii.  Fars*  390.     Szelągf  nie  na  prsy  du- 
agy.    Ttat,  8,  i.  i4.     Winien  ieft  s  włosy  i  s  du«są  i  s 
ciałem.    Mącz.    animam  dśóśt.      Gdy  by  i  ko^o   bil,    tak 
ieby  imierć  aasata ,    tedy  dass   duazę  sa  diusę*  Bi&i»  Gd. 
Mxod»  ai,  a3«     Milowa!  go,   iako  duazę  swoif.  Budn.  1 
^ojTt.    ao,  1 7.    Ey  nie  iartuy ,  ta  iefl  dusza  iego  iedyua ; 
-wierz  mi,  nie  ma  nic  milszego*  Paft,  Fid.  i57*    Owiecz- 
ko moia^  duszy  mey  duszo !  Karp,  1,  39*     Dusizo  moIa» 
pociecho  iedyna.   TBat,  55,  4a.  »     j«  2)  uczi^cie  s  serce, 
Mf  Seele,  bU  (Jmppnbnng,  h^i  S^tt%-  Pierwszych  chrze- 
ician  byio  serce  iedno  i  dusza  iedna.    Skarg.  Dz,    19.  fin 
S^ttl  ttSb  etne  ^ttU'     Jedna  to  dusza  ( o  wiernych  przy- 
iaciolach).    C/i.  Ad.  3ii«      fiazyliuiz   z  Grzegorzem  iyli 
aako  dusza  iedna  we  dwóch   ciałach.   Skarg,   Zyw,   2,  3* 
"if^  i  on  iedną  prawie  iyiemy  duszą,  7>a/.  ai,ó,  11.     Je- 
dną duszą  w  dwóch  ciulach  tchdęji.   Mon*  70,  654,,    Bs, 
mdusciti   se  anlmo  cóaUtcere^    Fcch   eĄiAHOĄyUini^yKi 
Cr.  6fAo4/vx^»\    Eccl.   eAHKOA>uiHUH    Gr\  6f*o4^vxor  s 
£ccL  corAacoAyuiHiaH »  y  Kornoparo   Aytna  hak  cep- 
Al|e  cL  Khub  corAacHO,  coAyuiHU^f,  inaKyioiKe  Ay^y 
BMy^iH.  Fe.  «AHHOAyiDie   Gr.  6f^o4fvxt(^'  "     Fe.  6Aa- 
rOAyi^^HMH    r^r.   iv^vfA0Sy  Jv4fUXos  t  FccL  6AaroAyui'ie 
Or.    iu^l^^^ia,    iu^uf^i*    animi  praejlantia  ^     alacritas^ 
animosiias,  generosifas;    Eccl.   6AaroAyiucniB)rto    Gr. 
iv^v%f^y  /ł/^v/itkw  (cf.   tuszyć,  otucha).     Z  duszy  catey, 
serdeczny,     uprzeymy,    Rs.  aaAyi^eeHhTH.      Z   duszy    i 
serca  wielbię  wapaniafe  to  hasło  :   naród  z  bogiem ,    bóg  z 
narodem.  Gaz,  Nar.  i,  196.  Sr.  Aug.    Wiersz  pełny  du- 
ggy  i  ognia.  ib.  3o2«     W  te  wargi   dusza  się  zebrała  Er- 
gaicie  wszyftka.  Pofl.  Fid,  73.    Z  duszy  całcy  kontentem, 
T€ał.   48,  S.  4.  et  i5.  107.      Z  duszy  serca  to  uczyni, 

9911  tMhtt  6eefe,  tort  S^etien  gern  (o3.  sene).     Dusza 

go  ma  nie  cierpi,    i6,  48,  6*  4.     Mię  te  bluiiiierAwa  za 

duszę  wzięły.  Smotr.  Fx,  i5.  ((egieitden  ttitt  ati  bleSrele. 

.  {,  Dusza  różna  od  ducha,  iako  wiadzy  wyiszćy,  roz- 
sądku, rozumu,  nU^Ctt  ®fClenfriftf.  Siowo  boź#  prze- 
nika ,  ai  do  rozdzieleaia  i  dusze  i  ducha ,  i  myili  i  zda- 
nia serdeczne.  Bihl.  Gd.  Helr.  9,  1 2.  Dusza  nasza  du- 
chem się  zowie,  gdy  obmyśla  rzeczy  niebie Ocie  *,  ale  się 
tluszą  zowie,  gdy  rzeczy  zieroikie  i  te  z  bydłem  równe 
sabawy,  na  sobie  nosi.  Skarg  Kaz.  85.  j,  3>  iilno^ć  w 
nas  mydląca,  przez  ciało  dzlalaiąca ,  wolą  i  rozum  maiąca , 

Me  ©eek/  ba<  fn  uruj  btnfijnbf  ®efen.    Dusza  człowieka 

ieft  to  ieiledwe  i  moc  nieiaka,  która,  okazuie  się  przez 
rozum,  wolą,  wolno^<f.  Mon.  76,  a  11,  Jako  matka 
między  pszczołami ,  dusza  w  ciele  człowieczym  między 
wazyAkiemi  członkami.  Git.  PoJ\.  45.  Wielce  ^ię  prze- 
lękłszy,  poradzili  sobie,  bo  mądra  ieft  rzecz  dusza  w  po- 
trzebie. Skarg.  Zyw.^a,  3g5.  Psu  oczy  przedał,  a  czar- 
towi duszę.  Jabf.  Fz,  161.  Dam  mu  i  to,  ale  powiedz, 
ie  s«  icgo  duszę,  Boh.  Kom.  1,  i43.  (cf.  sumnienie). 
Zydowlka  dusza  a  księża  zebranie.  Rys.  Ad.  80,  O  dzi^ 
«ię  z  mi^ysca  nie  ruszę.  Przyrzekam  ci  to  na  duszę. 
Karp.  1,  147.  iep  metnef  Cttltl  Na  duszę  moię,  ieć 
dotraymam  tego,  PaJI.  /".  277.  Ah!  na  moię  duszę,' 
Zamknąć  ich  muszę.  Teatr  5a,  d.  j\.  -    16.  3o,  c.  3o.  - 

U.  55.  B.  87. ,  S/o.  M  mog'  bttftt;  Sr.  1.  nam  bnfłu,  itii 

Ilt9itt  bufetu;  y^*  P«r  mojei  dushi,  cf.  Vd.  perdushiti  se , 
sadushiti  se ,  Bh.  buffillti  fP  /  buffugt  ff  iurare  in  animam 
9uant.     Cm.  perdibham  te  s  duasę  ^apisuię ).     Brać  n* 


PU  SZA. 


553 


dosaę  ob.  Brać).     IRip  sarasem,    kiedy  aię  calowlak  po** 

czyna  w  żywocie  jBaUi  swey ,  dusza  bywa  wlewant,    ale 

la  czasem y   kiedy  ciało  zupełne  będzie,  Karnk.  Jtal.  3i« 

-  5.  4)  dusze  zmarłych ,  duchy ,  \At  9901  JttrpCC  %etXtWX9 

tą  ettUn,   bie  (Bdjler.     Dusi  ludzkich  prsechodaeiiie 

-w  ciała  drugich  ludzi  abo  zwierząt,    a  z  nich  zai  w  ciafa 

drugich  ludzi,  Metempsychósis,  Cn.  Th»   bU  SteUuiMm* 

bftung.     Nieboszczyk  móy  ociec ,   Boże  iwieć  nad  (duszą 

iego,  tak  mawiał , . ,'  Kras.  Doi.  19.      Nieboszczyk  .móy 

brat ,  Fanie  iwieć  nad  dus^ą  iego  .  . .  Kras,  Podjl.  i,  70. 

®ott  fep  femet  ®efle  gnibtg  ^  ®ott  %At  {l^n  fettg*  Bs.  aa- 

dusgbina,  dobro  djello  ucigneno  za  duscju,  almuft?o  (cf* 
zaduszny  dzień).     $.  5)  fłworzenie  duszą  obdarzone,  per 

.  ę^TceH.  człowiek ,  bi^  6ecle ,  btt^  mit  einer  6f elr  begubte 

®ef<(6pf,  bet  9Xenf^.  Jeft  ukich  mi<iysc  wiele',  gdzie 
się  sama  dusza  miafto  wszyAkiego  człowieka  kładzie.  Sak* 
,Dusz.  32.  Dusza  nasycona  i  plaAr  miodu  podepce,  ale 
gTodneY  duszy  i  gorzkoić  słodka.  Bibl.  Cd.  Prov.  a7>  7* 
Nie  zoftawił  ni  si:zątka  w  mieście,  i  wszyAkie  dusze  wy- 
tracił, Bibl.  Gd.  Jos.  10,  4  o.  (wszyAko»  co  dycha. 
Budn.).  Wziął  Abram  ionę  i  brata  i  wszyftkę  maię- 
taoiC^  i  dusze,  których  nabyli  w  Haranie,  i  wyszli. 
Bibl.  Gd^  Cenes.  12,  $.  Nie  była  a  nią  na  ten  czas, 
żadna  żywa  dusza.  P^ Kdian.  Jer.  ibf.  felnc  Icbftlblg^ 
6eele ,  f eia  ClRenfc^.  Udał  się  do  wsi ,  blilko  mi^ysca 
.bitwy  będącey,  w  którdy  żyw^y  duszy  nie  znalazł.  Perz. 
Cyr.  3,  8a. ,  BA.  aill  JtrjffPa  ne  Mo  tiom^.  -  Dusza  fał- 
szywa. Tear.  53,  52.  (człowiek,  charakter  fałszywy)* 
Dusza  prawa.  Rey  Pofi.  T.  4.  Roaumiałby  kto ,  że  nie* 
winna  dusza,  a  w  tobie  całe  piekło  ieft  zamknięte.  TeaT, 
^1  Oj  3.  28.  (niewiniątko).  £c.  ^ucizipAyuiHUii ,  Ycmo- 
cepACHHUH.     Dobra  dusza;  czfowiek  ani  zły,  ani  dobry- 

elne  gute  &eeU,  efne  eCrIl*e  $aut.    Wielki  z  niego  pro- 

ilaczek,  ale  przy  tern  bardzo  dobra  dusza,  Teat.  55,  24« 
Był  móy  ociec  z  tego  rodzaiu  ludzi ,  których  to  pospoli- 
cie nazywaią  dobrą  duszą.  Kras.  Doi.  i3.  -    6)  sprężyna 

czynności,  bie  Sctle ,  bte  beUbenbe  %ttebfebet.     Tw 

Doświadczyńlki  był  duszą  każdego  posiedzenia.  Kras, 
Doi,  63.  On  duszą  rozrywek  i  przewodnikiem  do  wszy- 
Akich  uciech.  Teat.  j,  27.  Ząclza  duszy  pozwala  buiać 
po  całym  świecie,  przctoby  ią  duszą  duszy  nazwać.  Men, 
'71,  877.      7)   dusza,    treść,    drżeń  iaki^y  rzeczy,   duch 

iey,  wyciąg,  bie  6ee(e,  ber  (Seifl,  bie  ^auptf raft ,  bet 

Aetn  einetSa^e.  Eztrakt,  to  ieA  wyciągnienie  duszy  al- 
bo iAno^ci  z  roślin.  Syr,  96.  Jlhiość  albo  dusza  z  ruty 
wyciągnioni,  ib.  546.  -  §.  II.  i)  Wewnętrzne  wydrożenie 
armaty,  zowie  się  duszą.  Archel.  3,  54.  bte  6ee(e  bet 
Jtanone,  Me  i^if(Inng.  -  W  sznurach  ikładaiacych  się  s 
wiechy  niż  trzech  żeber,  duszą  się  zowie  sam  pośrzodeky 
bądź    to  z  nici  dany,    bądź  też   pleciony;  "Jak.  Art.  3, 

aoo,  bet  Jtera  in  etnem  €trt(fe,  bie  innem  S4ben,  cf. 

Vd.  Ittzhna  dusha  :  Knot  lampy.  -  Odspodnle*  miąższe 
żelazo,  które  przez  całą  oś  przechodząc,  w  drzewo  z  do* 
tu  się  wpuszcza,  towią  duszą.  Archel.  3,  62.  bft^  6a((s 
banb*  -  Dusza  żelazka  od  prassowania  chuft,'  bet  Sol^eil 
be^  f^^^^^f*^^^*  "  ł^u*'^  pióra  s  wewnętrzny  w  pieniu, 
pióra  drżeń ,  bie  Seele  im  f  eberfiele,  Tr.  -  Dusza  for- 
my, left  to  ćzęśd  i^y  wewnętrzna ,   którą  metal  oblewa^ 

Os.  Rud.  170.  Mf  Seele  bet  0ieffbrm,  bet  l^eif,  ben 

lg^  9)?eUS  wn^U^U    Dussa  bombj;  kula  gliniana,   zro^ 

70 


5S4 


DUSZĘ 


DV8ZEYKA. 


'  bSonft  nt  wra»ciome  f  eUtnym ,  ćzyhlaca  po  odlani i^  pró- 
żne mieysc*  w  bombie.   Jak.  Art,  3,  2^0.    tct  &exti,   M( 
55»W«ttft   het  ^Ombe.    -      J.    Boran,  macierzą   diisła  Oift. 
Macwrza.     DUSZĘ  06.  D\i8itf. '   DUSZENIA  ob,  Duszey- 
ka.     'PUSZETRATNY ,  a,  c,  -  ie'adv.,  dusac  cubiący, 
duszę  tracący,    •duszozgtibny.,    feefenoetbftBettb.  '    Zte    i 
duszetratne rzeczy.  Smotr, Ap.i-jS,  *DUSZEWNyo3.Du- 
'sźny*.  *  DUSZKA,  i,  i.,  Demin,  ą^owa  Dusza,  tai  €teU 
<Ccn.   Rg*  duscizza;  CrQ.  dussicza^  Bs,  du8'??ca-,    £ci  Ąy- 
tne^Ra    { Kj.  ^ymia  wentylator ;    dotek  serdeczny;    Cm. 
dnshk  a'ir.),     Meton.  Da  on  duszkę  świętą  ;  da  on  M- 
ikę  boią    s   nie  da  nic.    Cn.  Th,  488.«(cf.  z   bogiem  *•)• 
2)   pani  duszka,    miłośnica    (cf.  małpa,    gamratka)    \Ai 
1Btti(nril|n.       Kazimierz  wróciwszy    się   z  Rusi,    dopici'o 
znowu  na    ^ylki   się   udat,    i  miał  iednę  panią  duszkę  w 
Opocznie,    drugą  w   Krzeszowie,    a  trzecią  w  Lobzowie. 
Bieljk,   Jtr,    193,      Poznał   lą   zaraz  po  ftroiu  kio  była,  J 
krzyknie  t    anoi  pani  duszka   z   Jkchem,    P.  ^iCchan.  Jer. 
553-     Upoit  go  bardzo,  i  pQto:Syr  podle  niego   panią   du- 
szkę ,  którą  naprawił^  ie  mu  klucze  ukradła  od  szkatuły. 
Nar.  Chodk,  1,  191.    (z  ftarego  pisma  i^ga  R.).     PrJfc- 
fłań  na  sam^y  poduszce ,    A  .day  pokoy  pani  4uazce.    B<*e-* 
/aw.  Mysi,  A.  3.      Fraybiterk^,    panie  duszki.    Pajk,   Dx. 
127.    £zop»'  i33.        Biada  gładkim    rozkosznicom ,    Pa- 
niom duszkom   upllrzonym.    Brud.   OJl,  E,  8.     Przysięga 
inilosnicy ,    pani    duszce.     Mącz.       Rzekła    Pallas ,     nie 
Rinieć  to  onego  iabłuszka  Było  dano ,  '^''ziętać  ie  ona  pa- 
ni duszka,  Chytra  Wenus.  Ręy  Wiz.  85,  b,  -    J.  5)  móy 
duszko,  m^  duszk^a,  moia  duszko,  moie  duszko,  podług 
'  rodzaiu  osoby,  do  którćy  się  mówi  s  o   móy  ty  kochany, 
Jedyny,    moie  iycie,    moie   serce,    nteilJ  iJetiC^eJI  /    ftirtn 
®<^4l}(|iett<    Rs.  AyiueH&Ka.       Odnieś   to,     móy    dnszka, 
memu  bratu.  Zebr,  Ow,  255.  Jidissinte).      Tak   ieft,    móy 
duszko,  tak.   Twór,  Wie.  bo.     Mel  meum^  móy  duszko  1 
••     móy  rodzony,  móy  miły.   Mącz,    Coź  ^o  (kota)  w  uszko 
ukąsiło,  bo  sję  łapką  ikrobał  ^óy  duszka.    Zab.  i3,  285. 
Trfb^     Dafni  móy  duszka.  Zab,  i3,  4a4.  Zabt.      4)  Bo- 
tan.  Macierzą  duszka  ob.  Macierzą  d.     'DUCHRM,  "PU- 
BZEM,  DUSZKIEM  adv. ,  iednym  tchem,  nieoddychaiąc, 

nie  odpocay waiąc ,  in  efneiji  ^Ąm,  in  finem  3^9^/  ^"^^ 
^Inenjwd-  -SA- gcbnim  banfffcni,  na  geb^n  bauffefi  Cro. 

na  dussa.k*,    Bs,  u  jeden  duscjak;  7?^.  na  dnscjak;    Ross. 
'     '  ^yjtowl).      Umie  on  gorznłeczki   duszkiem  kwartę  wypi<?. 
Rty  Wiz,  63.     Jedne  za  drugą  szklankę  wytrząsał  a   du- 
azkiem.   ^eatr  43,  c,  76.  Wyb,     Co  dobry  kufel  duszkiem 
lemoźe,  to  grzeczny  pachołek.  Falió,  DiSf  R,  5.  Po  lekku 
będziesz  pił,  a  nie  duszkiem.  Syxt,  SzK   279.      Kto  tam 
nie  wypił  nalaney  duszkiem ,  Wziął  podług  uftaw  -^   gło- 
wę j^amuszkiem'.    Nar,   Dz,   1,    134.      Połknął  duszkiem 
pełną  śklenicę  ;  po  tcfy ,   nie  oddychaiąc ,    połknął  drugą. 
Ojfol,  Ser,  1.  Spiewaiąc  pełniliśmy  duszkiem  miodek  sło- 
dki ,  Ten  za  zdrowie  Jagnienki ,  tam  ten  za  Dorotki.  Zab. 
"1,  187.     Hollender^zęftym  się  zakrapia  duszkiem.    Min. 
Ryt,  s,  199.    ( łykaniem  y    piciem,     wyłykaniem    iednym 
tchem ).  -     §.  co  tchu ,  co  tchu  ftaie ,    in  90ffeni  %tfiem , 
49^  9pUetll  ^t^et|t.  n.  p.  Ona  go  prędz^y  wziąwszy  się  ku 
gęrtwie ,    Gdzie  niosły  oczy  •»  *duszem  uc^irk^ła.   Tward. 
Daf.   66.      Duchem   pobiegł  na  druga.  wieś.    Z.^.      DU- 
SZEYKA ,   DUS?ENKĄ ,  i  >  i, ,   pam  aus jki ,   Hi  tUh, 


DUSZKOWY    -    DUSZNOŚĆ. 
Ć^tn ,  He  JBnMetf nn.    AliścS  wszyllko ,  cokolwiek  lofti. 

ło  ,  Mialło  Duszyckiey  duszeńce  się  dało.  Brafk.  ?.  5. 
Duszćyka  smaccne  p^^foruscki  gotuie.,  A  arszenikiem  po- 
wierzchu  cukruie.  BratA,  K.  3,  b.  DUSZKOBY,  DU- 
SZKOZBY,  DUSZKOZ  go,  czegokolwiek,  t  obyto.  Cn. 

Th,   o  gdyby  tu!    wtod.  ft(^  wenn  bo^l  O  wenii bo4! 

tOOffte  @0t^!      Duszkoby  snaleść  człeka  takiego,  By  mnie 
pozbawił  gościa  tak   złego  (podagry)^    Comp,l^td.'6%\. 
Duszkohy  w  wolney  popłynąć  wolności!    Wad,  Ban.  3). 
Duszkoźby    i    prędz^y   umierać}    ale   dosyć  woli  bozki^y 
rychło,  ib,  178.     Diiszkóźby  Poliarcha   w  takiey  miesza- 
ninie !     Ob   sam  tylko  jedyną  tarczą  i   paiźą.   ?of.  iry. 
374.     Obudziwszy  się  chłop  mówił:  hey ,  hey,  dusikoi- 
by  tam  na  iawie  bydź,  i  zażyć,  iakom  tey  nocy  we  śnie 
"zaźywat.  fł^ur  Sk.iSa,     DUSZNIE  a</c. ,    z  duszy,  slr- 
dcrznift,    UOH   flanjer  ©eefe,    DDII   ^crjcn.     Duszniem  ńc 
z   łfs-o   radował.    Mon,    76,    i42.      Dusznie  sobie  ijcjył 
Boftać  nrabi4.     UJlrz.    Kruc.   2,  5 o 4^      Do  domów  proiiii 
dus::uie    o  'dyrhissyą.    T\vard.  W,  D.  2,  i8g.     Synu  móy, 
niesłusznie  Potwarz    na   cJę   te   kładłem;    źal  ml  tego  ^n- 
sznie.  Min,  Ryt,  \\  37.      Dziwować  się  dusznie  mamy  te- 
mu ,    Ze   Hiena  wprzód'  bywszy  samicą,   zoftała  samcem. 
2)!  koniecznie,    bur^au^,    poniewoli.    C/i.    Th.     Takich 
trzeba  dusznie  na  gardło  .sądzić,    aby  więcey  nie  broili. 
Star.  Vot.  E,  4.      Upatrowat  go    wszędzie,    ieby  iic  <In- 
sznie  z  nim  zprobowat.    Tward,' P<is<f.  8G. '    Ńie  o(iUad«T 
do  iutra  ,  dziś  iyy  IVryiu  słusznie,   Miody'  może,   ftareau 
trzeba  umrzeć  dusznie,    /'oc/iou. />.  49.     Nie  dopusznaią 
wolności  źadney  obierania  religii ;    ale  wszyflkim  du«m« 
rozkazuią   bydi    proteflantami.    Birk.   Ek,   16.     DUSZNI- 
CA, y,  i. ,     Bydlęta   robocze ,  -  podległe  są  iako  i  cdo-    ^ 
wiek  ślinogorzowi   k^^taraltieniu  i  źapaUrąremu,   i  to  hJ- 
zywaią  dusznicą.   Dykc.  Afed,  2,  3.   iOfrffCunfl  bf^^tferttf 

bur*  «^ru|l9.?fĄn)iirf ,  ^ugbrńlłtaffft.    •DUSZNIK,  a, «., 

duszy  niejirzyiacicl,  bft  $<?rlcnfdnb.  Mam  te,  czjrrie. 
nadzieie,  Ze  się  s  twoich  fortelów,  diiszniku,  naśmioC- 
Groch.  W,  187.,  Cm,  et  Vd,  dushuik  i  krtafc,  luft. 
przewiew,  Ross,  AyuiNHal)  luft,  AymHiweKl),  Af^^- 
uaABHM  bańka  wonna,  i?tn  9?ir(^f!df(^c(^f n ;  Ec,  ;iyiDHHA 
M'Bx'b  BHympa  H«AOB'BKa,  np>iaiMraaiex]>Hiii^  8034)' 
xa,  AeRKÓe,  płuca).  DUSZNO  adv,;  1)  tu  duszno,  ta 
ieft  zaduch,    cięikio  duszące  powietrze ,   Jiei  l|l<  ittflifr- 

(Itcf e9  f  ^Irr  tft^  Utimmiń^ ,  brótf enb,  brńcfrube,  ^^ 

gufr.     Słowo  Kufkie.  Dudz,  32.      2)  duszno  komu:,  «lo- 

grzewa  mu,  ti  UtUmmt  i^n,  ei  i(l  i(m  Wwfil</  ^^^ 

ttien.  propr,  et  Jtg. ,  parno  ciasno  mu  ;  /?.  p.  KasimiWi 
źe  mu  iui  duszno  było ,  wziął  z  Bolesławem  do  d^ 
miesięcy  przymierze,  Bielfi,  Kr,  i5o.  Jak  to  nieTn*' 
Ściucli  zniesie  kirys  w  boiu ,'  Gdy  mu  w  bławacie  dti$«i« 
napokoiu?  Kochów.  39.  Dobywał  Rfcymu,  i  iui  R*!' 
mianom  było  bardzo  duszno;  Rey  /«•.  86,  b.  I^o*"*^ 
duszy  moiey,  w  cięi^ki^y  iałości  nic  i rfy  nie  ukoi.  W* 
Fs.  43.  On  rozdawał,  4am  iui  pro^i,  Wczora  P»» 
dzl^  mu  duszno.  Bal.  Sen.  44.     DUSZNOŚĆ,  -  ści,  i., 

Me  a?nghdfligfrft,..M  «fJ*ett,  f*»mt?  mm\  Bd 

.buffnofl,  bttfTnota  (tnffnetls  dusznie?,  duszność  derpie^); 
iłx..Ayxo ma  para,  wydech^.  Dusznica,  przytrudaieyi« 
oddychanie ,  ri,  p,  Óuszn^ość  pochodzi  z  flaroici  albo  i 
zaftąrzałegc  kataru.  Hąt^  Sk,  4»i.  (cf.  Dychawica).    O 


DUSZNY    .     DUSZOZGUBNY.  - 

dussii^^ci  i  dychawicy-,  dę .ąflhmate^,P€rx.  Lśi,  iS^..  -  ' 
{.  du5zaoi<5  powietrza ,    ciciko^c  oddychania   w  niin,^5ie 

®d)»ere   ber  2nft/    bie  einem  beflommen  mac^t    DU- 
SZNY, 'DUSZEWNY,  a,  e,  oddusfj,  duszy  się  tyc«ący, 

^$Uns,  bet  BteU,  bte  6ee(r  bmirfenb.  Boh^bufu^i 

Bs.  duscevaii,    duhoyiii ;    Ross,  ^yiuó^Hbiii ,   4y'aiH&iis 

(Cr0.   dusseyni  conscitntiosus »    Dat,  duaseynoszt    eon- 
scientia  ).      U  aas  i    w  świeckich  i  w  dusznych  rzeczach 
sgody  niemaąs.    J,  Kchan.  Dz,   177.     JG^hra  wierzdiae, 
'  ^ghrą  di^azoe^  dobra  ci elesne*  Pfi{r.  £i,  .^G,     Od   boga- w 
^     dary  duszne  y  opatrzony  bfd^c.  BirA,  Dom,  97.      Duszne 
siły'  daleko  wainićysze  są,    uiili  cielesne.    £xop^    ia3. 
.    Dusze wne.   Smotr^Aji,  55.     Choroba  duszewna,  grzech. 
jpimln,  Kam„  18^.     Jak  sob^e  duszuego  życzę 'zbawienia^ 
Mon    70,  547.     Już  tedy  kreaturo  nieszczęśliwa   trzebić » 
abyś  swą  Ikruchę  duszną  wyraziU ,    A  i&l  i  gorzkoić  żalu 
sa  wierzch  wynurzy  ta.    Kulig,  Her,  4.     $.  duszę  maiąpy, 
b^feclt.      Rzeczy    duizne     i    |>ezdusftae.  .Pftr,   Ekon.   5i. 
$.   duszny.,    duszący^    oddech  ciążący,    (ef  IcmUlf  nb  / '  ets 
f(tC(enb.    )^c/.  hlapliu,  slapoYiten.  (.cf.  Crn,  dusbliv  Tespi- 
^  rabilis,      *DUSZOBOYCA,    y,    w,,    zabńyca  duszy  „.bet 
Ceelentnirber.  .  Odllęp^  od  prawdziwego  paflerza,  a  pr^y- 
ilania   do   szubrawców  i   duszobóycuw   piekielnych.    Rlrk, 
Exorb,  D.   -  ' Birk,  SK.  C.     *DU3ZUB0VNY.  a ,  e ,  -  i« 
€idv,^  zabiiaiący  duszę,  feclcnoiorbenb.     Paciorki  te  bro- 
nią są  na  duszuboyne  o^e^  mocarze.  Chód.  Koji,  11.  q.I*£.9, 
AymedopcmBj^   Gr,  4'<'Xo/«ax<a  j  £c.  Ayi|pBe6opvniByJO  Gr, 
,  ^v3^o/itax**'' -  *DUSZODA\VCA,  -y,  »?„  iic.  AymeAŚB^lib 
Cr:^vX9iorn^y^iX  6cf U^jaebęt.    *DUSZOLEDZCA,  y,  ;n. , 
(et  CeeleneiTet*     O  żęby.iluchpwny  byl  duszo^cdzc%i  tt  1. 
niczym  się  innym,    ieno   dusz  bogu  pozy/kaniem  nie  kar- 
mił. 5i  Z)tt'. '268.     *DUSZOŁO\VNY,  a,  e,  -    it  adv,, 
dusze  chwytaiący,    feelcnfangenb.      Duszolowne  grzechy. 
Jiy^.  Gęsł.  D.   2.     •DUSZOLLBNIK,   a,    m. ,    bci  ^ec* 

lenlieber ,  Sreunb  ber  Secie.  ^.c.  Ayme\i6Qeiib ,  Ayipc- 

AłoGKOie^ ,    adj.   4yinąAio6Hbbiii',     Greek,  ,(pt\oipvxos» 

•DUSZOMENaWISTNIK;  a,  /ti.,  ber  BecUnU^it.  £c. 

ĄyuieneHtiBi/iĄf^b  Gr,  f4,j9o4^vxof*  DUSZONY,  ^,  c, 
part.  pcrf,  verii  Dusić ,  gpVÓrdt.  $•  ^  kuchnia'  w  zam- 
kuiętym  naczyniu  gotowany  ^  o  mięsiwie ,  gebatupft;  n.  t** 
duszona  potrawa  ,  etlt  gebifllipfte^  ®ertd)t  i  duszona  wało- 
wina,  gebdmpftt^  Jjlinfcpdfd)  s  clusŁ^)niua.  Bndtk,  *DU- 
SZOKOZBOYCA,  y,  m. ,  'duszobóyca,  ber  ©eetenWÓ^s 
bet*  Dway  JLacermiflfzowie,  iaduwici  duszorozboyey.  Sk. 
Dz.  1181.  T  Sk.  iyw.  a,  Kjf  •bUSZOROZBOYST\\  O, 
a,  71. ,  zaboy  duszy,  bcr  ^.ĆflenOJptb*  Oby  króleftwo  to 
od  domowego  duszorozbóyilw^,  a'  niezgody  wolne  byTo. 
Sk.Żyw,pr.  'DUSZOSKAZ^Y ,  a,  c,  ^ieadv.,  ka- 
żący duszę,  Seele  tetbeit-^enb.    £c,  AymemAtiHHhiH   Gr. 

^vxoV^oco£,  Suhfi.  AyuieniA.HxneAJ)cmBO    Gr.  ^i/xo^^o- 
p/a,    Łc    AyineniAHmeAił    Gr.  4'Ł'X?<P^o?^j>^'     'DUSZO- 

ZBAWIENNY,  a,  ej  -  i>  a^/c. ,  feelenerlófejib.    ijow. 

^ymecnacWmeAiHhiiJI  AyinenoAc3HiłiH  ,  Ec.  Ayinftt'^- 
AHĆQeAl>4liiil.  Nauka  duszozbawienna,  Pi/7?.  Kam,  396. 
TDuszo zbawienny  poiyttfk. '  Smotr.  Nap.  9.  *X)uązoiba- 
'  wiciel  £c.  AyićeciiacMmeAB.  *DlJŚZOŻGUBNt  ,..ą ,  o, 
-/«  ac/f. ,  Oi6.  diiszetritĄf  /  i?j.  Ayroenary6HMH  ,'  Aylpe- 
tnAameAbHbiiil  Aytnem\l5'HHhiH;  £c.  Ayaiery6HineAŁ- 
irŁuf.     ztąd    Ay^^^r^CHnicAcmByio  ,    Aycoery6iim£A&  , 


DUSZYC  A    ^  (PUZOSC. 


S55 


AymeryCHmeAcoiBO ,  Aym^ry6cm<fv     ]>U8ZyQA.»  -y^ 

i.,  -difsża  zmfiriego ,  duch,  bet  ab0efc|Mne  9ń%rf   lie 

Seele  be|  iOer(ierblien.  W  podsiemnyoh  krainach y  blado 
,4usayco  mifitzkanie  swe  maią.  GpoćA*  W»  6o4.,  Sof^  i 
»0temtetec6uf4e  (Nfi.  Dusii  a  Gallia  adpelkti  aunt  dae« 
mones.  improbi  mulierum  appetantoa.  R€inśs*  def^ru.  pa- 
riar  /ec/.  i34.}.  Blade  duaayce,  'naymni^y  nie  wiedtą  iui 
co  to  tęijcnice.  Groch.  }N,  4.36*.  Fotaarpię  pasur«nt 
^  wam  kr^ywemi  iice,,  Jaką  inoc  ąnąariych  maią  po  żmierci 

^duaiyc^.  Hor,  3,  53a.  Min.  Godny  ten  rjm  ^iTięt^y. 
uftroni,  Słodko  dus^ycom  w  chętne  nss]^  dBtroiii..i^r. 
i,2^6,iVar.  v//ti6r^ej.  2)  biedna  duwa«  ble^ dtme  45tc(e *- 
JeAliże  na  tym  dosyć «  iż  ciało  ubrane,'  A  na  nil^y  du- 
szy cy  wszy ako  odrapane.  iUy  Wiz.  64.  .  DUSZYCZKA, 
i,  i.w  Demiri,  ałowa  Dusza,  Duraka ,r  \M'^tM^t!tL'  Bh, 
bufficfaj  Crn,  dushiza).  W.  Pojl.  W,  3a,  Duasyc<ko 
mi  ta,  gościu  i  towarzyszko  t^o  «ia{a,  gd«ie  ty  teraa  póy- 

.,  dziesz !  J^kąrg^/Dz,  80.  7t  wieipin^y  dusaycaki  boż^y  spra- 
wią P9gani4ia4.,/'ajz>|«  I^z.  ^o,  ^liewinna  duaaycikA*  Rey 
Poji.  B,,^   .Duszyczkę  polewaj  s^  jioatii^  aif  tt^ki€m» 

.(ić^  niit  Waei|i  Ziwfit  (abfK.  7V.  -o «  <        < 

.  Pochodzą  leszcze :  bezduszny  9  dofiusUy  n^du^icy  odu- 
sic\  podusić  y  przedusis\  przy€iuęic%  udusid^  udusnOwy  ^ 
1  a  duiić ,  -  zadu  szęy ,  ^»dusz9wi4,. 

♦DUTKA,  -  tki,  i.  /  trąbka  ząwimft* ,  1  Niem,  4tt.»4t« 
•  ^%Vij  (tiltcbeil. .  Pi^'  Oddam,  ia  «vet  za  wet  dobrodi^lyce , 
,  Zawyle  i  ,ona  w,  dutki-  tak ,  ia^  icy  dokuctę-    T^tst^  ą^  6. 

.    a3»  (cf,  dudek)*.      .     .      "  .   ,  : 

*J)U7£PiVSY  /2./».  Uwierzywszy  poganie,  it  Qbl<(ieni  dobprzt 
.leszcze  opatrzeni,,  poszli,  W  dutepaay*  Poł^  Pacz^  '5€i, 
odftąpili  od  obłężeiiia;  swątpili  owaięciu  ttiafta» 

*bUTK,0\VAC'o^.  dudkpwać.     *DUZ  ^A.  Duży. 

bUZAC  się.,  -  at,  a,  recipr.  niedok.  {z^uiU^dok,  98.  f. ), 
walczyć  z  kim  ,  pasować  się  r  kim  ,   j&ocować  się   z  kim  , 

bie4owa<;  się.  9  kim .  mit  einem  riii«4|it  ^  rimpfe«-    Dnia 

się  z  fcrtuną  ,  siłą  swey  mądro^i ,  Jak  pływtcz  przeciw 
,  rzec^  Jaht.Tel,  3a3.  Do  wzmocaieniia  aity  d«ip6iy  du- 
żaniaisię  wzaiemne,  podnoszenia  ciężarów,  tubiegania 
się  na  wyścigi,  używane  by4i  powinny.  Kra*  Liji,  65*' 
DUZEC,  -  al,  -  eli,  -  ieie  /reiA/r.  mtfc/o^. ,.  dujazym, 
większym,  ailnieyszj^m  się  Aawa^,  Rpss.  AK>3Klbni& ,  gtbs 

%it  unb  (IJrfit  werben.  Sił  au  coraz  przybywa,  co 
dzień  to  dużeie.  Pot,  ^rgwb-jf*.  Potrawami  się  oliAtliek 
posila  i  dui^e,  nie;  tyiko  do  życia '>  ałe  dp  ^boty^ł  do 
chodzenia. ,  óiaflf.  Kąz,^  :k%i,  *DUZ£iOSC..#^.:  D^kżość* 
DUZOai/F. ,  wielce,  mocno,  bardz.O,  «nacsnie»' *M)(^o, 

.  gro^^  (lar!,  i^^tM^^^  AYielki  ink  ftrach  caui0.ł» -włosy 
wiUią  i  pod,  jiim  drżą  dużo  kolana.  Jabi*-  TsL  349. 
Zgromadza  woyik  dużo. .  yrzy^.  Luz,  1a8>  Mdw^ym 
cię  mógł  poznać,  du4oż  $ię  odmienił.  }aó/.  CIti,  'i-So. 
Męczennika  tego  ta^   dużo   kat  do  pala  Ja^ciiclk^i^  |^zy- 

*  wiązał,  aż  go  zada,wiV  ^^,  Nft,^^,  Baypr^wiftiii^bay 
dużo.  Mori.  75,64,.  DUZONOOl,  a,  ia  ,.1  Ht4g  idrtijfch , 
groffi^Sfg.  .,Byki  dużonogif?.  Qiw,  Ow,  j^jB..  V  DIWORĘ- 
^1".  a.  ie,    rąk  dużycb„  gtO^illbig*    Ro^^*  pyit^cipjurf. 

.■  DUZÓSp,  DUZNOaC,  ..'  ści.,  i..,  wieVfcirfH»roft',..«f6f« 
beó  JSttC^fe*.    Rs.  AłQ»ecipB.      PraeftrąMpnir.  du4(rfcią 

I ;  olbrzyma.     Otw,    Gtr.  .19^.     a>  siła ,    iłł9ll'««0ie  *0tirtf. 
.  PoAawa  ta  jiayslusznieysza^   gjdy  ko&  ma  ciało  ;iuf<hie  w 

70  .  . 


(54 


t>V  ZY. 


aoeftfty  gdfie  lei  wiroft  s  doinolcią  tUTt  igatfit  flf. 
Crese*  Sa5«  tft  i5.      Priy  posnawaniu   dobroci  konia, 
uwaiay  tai  moenoić  albo  daiość  iego.  Cre/c.  isS.     Ser- 
cem wiaUcą  duio^^  pokasywat,  w  bogu  n(aii|e«  Skarg.  D*. 
549*     Po  wasjrftkiiB  ciele  rwym  adrowie  ucntt  i  dufoić, 
a  podaiwioniein  lekara^w,  któray  iui  byli  o  nlai  roapacay li. 
Birk*Dmm.  i53.cf.  niemoc).  Dobra  cielesne,  adrowie,  czer- 
ftwo^ć,   duio^ć,   uroda.    Zrn,  Pft,  3,  355,  *.      Pan  ieft 
opoka  ma,    moc  a  dniofć  ma.    1  Leop.  a  Rtg,   aa,  a. 
.  (atta  nK>it*  3  £.cop.).  Podpierayie  mię,  a  day  mi  dtiolć. 
BaM,  Hfl.  33.     Skanderbeg  okasowat  niepodobne  duioici 
%mńj  i  męstwa  awego   snaki.  ih.  4o3.  tt  loi.  cf  i4i. 
Toć  iefft  aacaęiliwy  aakon,  w  ktdrym  duch  i.  z  nami  ro- 
bi,  i   nam  do  niego  duiość  daie,  abyimy  wypełniać  go 
mogli.  Skarg.  Ka*.  aSy.     Nieduio^ć,    niedninoić  ^  ata- 
bóść,  n.p.  fioie  podeymuy  nieduiość  nasaę  do  tćy  roboty, 
day  aitf  chorym  rękom  naasym  -,  robić  będę ,  ieili  mi  tę 
chorą  -rękę  aiecsyss.  Sk.  Kon.  ga.      Wódka  U  calonków 
Aiedttinoić  i  nieanadno^ć  ku  rusaaniu  l^csy.    Sitn.  a4i. 
W  biaf^y  głowie  ma  bydi  toi  pieascsonego  w  miarę  Źe6- 
flcićy  nieduiości,  Gor,  Dw.  aaS.     Ki«dyby  aiftt  prsy  t^y 
nieduźoici  kobiecćy,  toby  iwiilt  nogami^  zdeptafy,  Tward. 
Daf,  45,  ( J3oA.  nebnl^  choroba ;   Ec,  HtfAy'r1),   i|e4yro- 
■amH  chorować  ob.  Niemoc,   Sio.  Ilfbailiil9p|l  dśóilita*  i 
Bh.  bn^M  aluiyć  komu  a.  p.  potrawa  ta  aluźy  «i).   DU- 
ŻY, ♦DUZ,  a,  e)  compar,  Duisay,  Duinitfysay,  #  wiel- 
ki,  wysokiego  wzroftu,  %t9^ ,  9011  grpfmi  Stt((rev  Hw. 
Ayaciiif,  4K>xc'ia,  AwacL.     Duisay  olbrsym,  niieii  kar- 
lik. Skarg,  Zyw,  a,  a54.  -     J,  mocny,  ailny,  (latf^  m Jd^s 
t\%0    ffiftłg.      Mądrae    natura   opatrayla,    aby  mąi  by! 
duisay;    niewiafta    od    męia    słabszą  i  mdl^yszą.    Pętr, 
Ekon.  7p     fiim  ^oh  duisaego  j  miiay  go  o  milę.  Jabł.  Ez. 
1 46.      Gdzie  prawa  iaduego  niemasz,   tam  kto  duisay, 
ten    lepszy.    Bioi/k.  Kr.  b^5,  -  Rys.  Ad.  a8.      Zmacniay 
się  ,  a  bądi  dui^ ;  nie  bóy  się ,  ani  się  lękay.    W.  Jot. 
1,  9.      Udtti  o  wodzu  Uką  cnotą  duiy.    Jabt  Buk.  D, 
Niealioiona  łicsba  «  powietrza  umierała;    nayduisi  .ledwo 
do  piątego  dnia  trwali*  SJkarg.  Dm.  555.     Duinieyii  mo- 
gą dtuidy  wytrwać.    JCłok.   TUrk.   176.      Któray  po  gó- 
rach miesakaią  a  bydłem  pafterae,  duinióysi  maią  bydf , 
niili  któray  na  noc  do  wsi  zganiaią.  Cruc.  570.     Mara 
i  Herknles ,   adrowi  i  duiy  będąc ,  rycerftwa  dokazowali. 
Vrohk.  Obr.pr.,    Ec.  GMtroĄymecmByio    Gr.  iv§iivfm. 
Która  toona  duisaa,  a   która  ałabteie?  Alb,  a  Woy.  ag. 
Nie  na  'diód  prawych  iciesaek ,  -  lecz  na  chód  alóy  drogi , 
Miałem  dnie  nogi.   Kulig.  Hęr,  ai.      Za  nim ,    lako  za 
oaydtti^zym  murem  w  obronie  siedzą.  Falib.  DU,  S.  a. 
Potrawj  tój  noiy way ,    abyi  a  niĄr  duży  był  czartu    i 
prseetw  graacKowi.    Skarg.  Zyw.  a,  4a4.      W  nas  wiele 
chorych  c;płoukdw  i  niedoftatków  tai  się,  póki  ciato  ieft 
tAriłw^  i  duie;   które  caasu  choroby  iątrzą  się,  Modri. 
Baz.  i58.v     Wziąłem  chlćb'iiiebient|  na  posilenie;    toć 
iui  du^iy  będę  na  pracą  yf  robocie   boióy.   Skarg.  Kaz. 
-  !  l6ł.      Na  ukie  nie  dni  ieascae  niewygody.   Susz^  fie/^ 
•    3.  K*  a,  b. "  Spado  be*  sił  abo  członka  męzkiiBgo  ippo- 
dtony,  «MlBętr,  niedni,   albo  wałach,   rzezaniec.  \WfCi. 
Nleduiyr^Oaeika  liebttiiw^  chory ;  n.  p.  Mo^łeŹ  doma  al** 
dli*ć  ai^niedttiych  tym  czasem  braci ,  w  chorobie  doglądać, 

'    ŹHłrt.  447.  aęgroics,  Uaikt,  Sio.  netaftiri  {sio.  itebiittf 


D  w  A  Y. 

Hwt  d$b%Hi)\  Bs,  ReA/murf,  ReAyxe«&   (cC  alt- 
mocen  )• 

D  W. 

DWA.y  matę,  perton. ,  DWA  masę.   zt  nzutr.  -     DWIB 

femin.,   Boh.  ^M,  tor;    Sr.  1.  b^ap,  bwat,  b0C;  SIm, 

b«M^    bWe;    Sr.   a.   bwa;   Sla.Łfz,  dvi;    Ag.  dva,dne, 

dra;  Bt.  dra,  dH,  dra;  Cro,  dra,  dre,  dra,  Crn.  dn, 

drę,    dra;    Vd.  dra,   dua ;    Rs.  abź,  a«"^,  Ab*;  DI>. 

liifB,  lup,   s«rf;   U/phU.twz,  twai,  two,  92  ie  bet  I, 

tWt ,  Anglor.  tu,  twa,  twegen ,  Angl.  two,  Suec.  twi, 
Jrland.  do ,-  ^W  Krym.  tua ,  Lat^  duo ,  Gr.  ivm ,  ?m. 
dou,  Jndojlan^  dn,  diijum,  Chald.  y\  duo  (^Ts^r.  n 
tatU).  Numzral.  eardinaU ^  po^raednie  między  iedajn 
a  trzema,  )we9.  Manicheuszowie  uczyli ,  ii  są  dwa  po- 
czątki rzeczy.  Biał.  Poji.  a5i*  *Dwa  (dway)  a  ncaaidw 
iego  szli.  IV.  PoJI.  IV.  3a6.  Dwa  dni  przetrwać  £cc/. 
ABOCACHcmaonanm.  Sita  złego,  dwóch  na  iedocfo. 
Ttat.  19,  A  76.  -  Pot,  Arg,  a.  Herkules  sam  nie  ido- 
la dwoma.  Pot.  Arg.  ag 8.  J  Herkules  nie  byt  dwioM 
arogi.  Tward.  Daf.  6a.  Dwiema  lepiey  z  sobą,  niź  ie* 
dnemu.  C/t.  Ad.  aig.  Dwa  Więeóy  mogą,  nii  ieden.  Oi* 
^</.  aig.-  ReyZw,:x6.  Dwa  więcóy  oyrzą,  nii  iedea.  Ca. 
Ad.  a  1  g.  Stara  nowina,  dway  pięciom  nfe  zdoła.  Pot.  Sjl 
137.  Zawsze  tatwi(<y  dway  trzeciego  pobodzą.  ib.  168. 
Dwa  raay  daie,  kto  prędko  dale.  Gemm,  76.  Dwa  pn, 
trzy  woyiko.  Ryt.  Ad.  g.  Łap  dwie  k^zki  za  iednę  no- 
gę. Ryt.  Ad.  34.  Dwie  sroki  za  ieden  ogon.  Wol^ 
Na  ieden  raz  dwie  wieczerte  odprawić,  cotnat  duat 
'  unića  menta  thcplicare,  Mącz.  ''  leduym  podirkien 
dwu  sobie  niewolić.  Cn.  Ad,  3i3.  Ubić  iednym  flne- 
laniem  dwa  ptaki.  Tear.  45,  b^  aa.  Jedne  debro- 
dzieyftwo  ma  dwiema  słuiyć.  Gorn.  Sen.  4 a 3.  fle 
dwiema  słuiyć;  gorzcy  dwom  panować.  Kochów,  369. 
Dwiema  panom  razem  słuiyć  trudno.  Cn.  Ad.  330.  Tru- 
dno z  iednego  wołu  dwóch  fltór  łupić.  Pot.  Zac.  a.  Cts 
'dwu  zaiąców  goni,  iadnego  nie  uchwyci.  Cn.Ad,  378. 
Między  dwiema  siekiera  zginęła.  Ryt.  Ad.  34.  Ptak  vt 
dwu  drzewach  chcąc  sieić,  na  aiemię  upada.  Ryt,  Ad.\%' 
ef.  na  dwóch  Aołkach  siedaieć.  Sló.  mebli  bWOM  t^ 
f$mi  na  Km  Clemef  pabi.  Na  dwu  drzewu  dedsie^i  I 
iednóy  bańki  dwie  »^cienie  malować,  na  obiedwie  niodie 
^  chramać,  dwom  fbonom  słuiyć.  ATo^z.  Lor.  4i.  e/ 6s< 
-  Po  dwu  lat  (latach,  leci  ech  )  widział  Faraon  ten... 
IV.  Genet.  4i,  1.  Po  dwu  dniu.  IV.  Pof.  W.  316. 
{Dualify  zamiaft:  po  dwóch  albo  dwu  dniach).  *Dwb 
rzeczy  potrzeba.  'Kucz.  Kat.  a,  673.  Miał  'dwn  aie- 
wolniku,  GUcz.  Wycli.  M.  3,  b.  Dwa  *pieniądia.  1  Im}^ 
Luc,  ai,  a.  Dwa  *miecza.  ib,  aa,  38.  Dwa  grossa  (e£ 
grosz).  -      Za  dwóch  iadł,    pił,   bil  aię  etc.   s  tyle  iJeb; 

dwóch  drugich  potrafiło ,  et  %9X  f4t  ifief  fegrfei  W.  ^ 

trtel/  aW  \»Ą  anj^ere.  Widzilłem  wielt  ludzi,  łtónr 
zjadali  i  za  dwóch ,  ledwie  nie  zi  trzech.  Syxt,  Sń.  i6i' 
Nie  trzeba  było  siwosza  (osła)  na  powtórki  prosiĆ,  Na- 
tychmiaft  zaczął  za  dwóch  kosić.  Zab.  i3,  274.  7>f5. - 
Dway  a  dw;iy  kaci  na  przemia's|y ,  ^ciąwszy  gniewem  i^ 
by  W  subtelnym  (Jezusowym)  ciele  rąbią  okrutne  po- 
ręby.   Pot.  Zac.  100.    t.  i.  parą;    coraz  dwóch  dmfcki 

%%  i»e9  liA^  tw<?9/  Immrr  e{n  "^a^t*    ci  tedy  nu>di/io- 


DWADZIEŚCIA    -    DWAKROTNY. 

bą  dwa  a  dwa  aidrmuią,  Patzk*  Dz,  60.  O  dwdcb  rt«- 
caach,  które  powinny  hjdi  do  siebie  dobrane »  mdwi  aic 
eamiall  d.wa,  para:  parą  końmi  prsyiecbat:  parę  pillo- 
letów  sobie  kupiY.  Kasaf  sobie  robi<5  parę  trsewików» 
tak  tei :  trzy  pary  piftoletów;  a<ećć  par  trzewików,  ale 
iui  nie  dwie  pary  koni,  tylko  cztery.  $•  Jmpr,  Dwa 
•towa  odkryią  ci  tę  taiemnicc.  Teat.  a 5,  6.  9.  para  sTow, 
Jedno  słowo,    nie.  trzeba  wielu  słów,    eta   ^MX  ®Ottf« 

d\Vadzi£SCIa,  g.  dwrudzieftu  i  Boh.  btoabcet,  tmabcfs 
ri;  Sio,  b»ac4t*;  Sr,  1.  bmajecji,  bwac^etio;  Sr.  2.  b»a$ 

CiCtU,  bwa^afcia;  ^/a.  d?adeset ;  ^j.  dra^ft,  dvadeset-, 
/{^.  df ddeset  \  Crn,  dvajsft  {  Vd.  draifli ,  draiseti ,  diiai- 
•eti,  doiedeset;  Cno,  dradeaset,  dvadesjEóii;  Rt,  ĄbŁ" 
^ecuaib.  Dwa  razy  dziesic<5,  (WiR^tg*  -  W  czasie  dwu- 
dzieftu  czterech  godzin.  Wył,  Aloy*,  436.,  Rs,  HO^e- 
^eucoiBO.  Przez  cztery  d^sdzieicia  godzin.  Syr,  270. 
On  taki  tchórz,  iakiego  o  dwadzieicia  mil  w  okolicy  nie 
vuaydzie.  Teai,  17,  6,  i4.  Przed  'dwlemadziefty  lat 
(  przed  dwudzieftą  laUmi ).  Herb,  Siat.  6.  -  Vol,  Ltg.  a» 
691.  ze  (łeaiiMwiemadzieAyofiarnikami.  Budn.  2  C/iron* 
6,  12.  Dwadzieścia  i  ieden,  efll  OOb  inKUt^tg*  Dwadzie- 
ścia i  dwa,  (wep  nab  3ivan)f9  ic.  Boh,  gebeiitiiecótm«r 
^wamec^rtna,  btoatneicótma  i  a<i/,  ord^  bwamf cńtmó ;  ttU 
stecętnui,  citprmec^rma,  p^tmecptma  k-  i  dwadzieścia  siedm 

Boh,  frbnmiCCÓtnia  >  ^c«  mpRAesMinB.  Dwadzieścia  o^m 
J9A.  pfmmrcńtma  Sio,  pfm  «  bumbcatf.  Dwadzleiciakroć 
Bh.  bOtfCCtfrar.       D WADZIESCIORAKI  ,     dwudzieicio- 

raki ,  iipanatgerlep  Bh*  bipabca^ecp.  dwaDZI£SCIOHO, 

D WUDZ1E3CIOKO ,  -  rga ,  n. ,  dwadzieścia  sztuk  rói- 
n^y  pfci ,  ^ipan^ig  6ri(f.  D WADZIESCIĄTRYANGUŁ, 
u,  III.  y  Jcoiaedrum^  SołfiiCeom,^,  dwadzieściatróykąt , 
Dwudziefto^cian.  •DWADZlfiSTNOSC,  -  ici,  i.,  'dwa- 
dzieftoczcftny  pobór ,  vicesima  ,  podatek  u  ftarych.  Afącz. 

ber  |««iiaigfte  X(fU,  rine  9rbgabr.  *D\VAIAC  06.  Dwoi<f. 

DWAKKOC,  DWAKROTNIE  advęrb,.   dwa  razy,    dwa 

razy  tyle,  ^ncpntal,  np(b  flnmal  fo  xit\,  )iPfpitia(  fP 
9ief.  BA.  bwafrat;  •$/'.  1.  bwppc^e  i  •  ^£'0.  ABam4u ,  Asa- 

q|HO,  ABŚmii;  C/-0.  draput.  Dwakro^  leniwy  robi, 
dwakro^  fl^^py  płaci.  Dwór,  J,  3.  Dwakroć  grzeszy « 
kto  się  grzechu  nie  wftydzj.  Cn.  Ad^  7.\^.  Większy  to 
akt,  od  dzieła  dwakro<5  szeiciomego.  Bard.  Tr*  66.  od 
robot   12  Herkulesowych.      DWAKROTNY ,  a,  c,  -    ia 

arfp.,  aowjty,  boppelt,  jwlirfłltig.  Bh,  bwaitact,  b»«s 
wPLiUl  Sio,  brnwicte,  bttanaft';  Sr,  1.  bwitnaciCr  bwA* 

llll(p;  Sr,  2.  b^anafC^p;  Cro.  dvanajzt;  Sla.  dvanaeft; 
Rg,  dT&iiaeA,  dvanaefti;  Bł.  duanaefie;  Crn,  dvanajft{ 
Vd,  dranaift,  duaneift;  R4,  ABeHam4iaiB& ;  £ccL  o6a«> 
HiA«csmA,  06aHdAecMine ;  dziesięć  a  dwa,  ^ipblf  (cf, 
tuzin).*  Dwoie  sześć  dziel  zacnych,  to  ted,  dwana^cia 
Herknlesowycji.  Otw.  Ow,  606.  Od  ^dwunaiciu  (dwu- 
naftu )  konsolaych  siekier  doftat  się  do  łańcuchów  Pu- 
.nickich.  Warg,  Wal,  220«  *Dwoieaa^cie  pokolenia  sy- 
nów Izrael  flcicb.  Dambr,  56 1.  Rey  Pojl,  Zx,  ^,  Obra- 
no Macteia,  aby  liczba  ona  *dwunaściu  (  dwunaltu  ) 
spełna  była.  Skarg*  JCaz^  528.  Liczba  ta  12  dawno  byU 
w.  ftarym  piśmie  poiwiccona ;  *dwu^^cią  (dwunaftą) 
patryarchóWy  ^dwunaicią  pokolenia  luduboiego,  *dwu- 
naścią  pereł  na  piersiach  naywy:^szego  kapłana.  Skarg. 
Kaz,  628.  Nierozamna  rzecz,  przed  dwanaście  lat  dzie- 
ci polecać  komu  uczyć  j    ale  prawie  w  aamo  dwanaście 


DWANASCIBCROC    •    DWOIAK.    55; 

lat.  GUcz,  Wych,  J,  6,  b.  Dwanaście  artykułów  wiary. 
Zrn,  Poji,  2,  293,  b.  Co  dwanaście  godzin »  n.  p.  o  po- 
łudniu i  o  północy.  Torz,Szk,  11 3.  Piętnaście  tysięcy 
złotych  ze  ^dwanaście  mia/l  ^z  dwunaftu  miaft ).  Biełjk,. 
Kr,  398.  Dwoienaście  książąt  imiona  (  dwunaftu  )• 
Ł€op,  Genes,  25,  i5.  -  Radź.  ib.  Oddzielił  mu  część 
między  ^dwoygonaściem  pokoleniem.  Leop,  Syr.  44,  26. 
(  na  dwoienalcie.  Bib/,  Gd.)  t.  i.  między  dwnnaflą  poko- 
leniami cf.  Dwoie).  Kościół  Mwiemanaścioma  ( dwu- 
naftą )  wieź  *zawierszony.  Wertsz.  Kii,  4.  Odwieść  się 
dwiemanaście  świadków.  Tam,  I//?.  i36.  -  Wyszedł 
Jezus  do  Betanii  z  ^dwiemanaście.  Leop,  Marc,  11,  i\* 
( z  dwunadą  scit.  uczniami ).  Ołtarz  z  *dwiemanaŚcie 
i^apisów  według  *dwóyganaście  pokolenia.  Radź,  Exod, 
24,  4.  Chryftus  to  samym  *dwunaście  Apoftołom  roz^- 
zał.  W.  Pojl,  fV,  228.  liczbę. *dwunaście  apodołów  pil- 
nie opisali  ewanieliftowie.  ib.  Zegar  zamiaft  dwanaście 
uderza  fto  razy,  kiedy  sprężynę  ma  słabą,  Sttu,  Buff* 
i3..  S/o.  Pro9,  ber^paf  ^a  boanaft  deeeptor,  DWAv 
NASCIEKROC  a</c. ,    dwanaście  razy,     albo    dwanaścid 

razy  tyle ,  ^ip61fmal ,  jioMfma(  fp  piel.   Bh,  hmtiktfriu 

PW ANASCIEKROTNY ,  a,  e,  -  ie  a^P.,  tIpMfmaUg. 
DWANASCIEPALCOWA  kiszka,  pierwsza  s  kiszek  cień^^ 
kicb ,  ma  początek  w  prawey  dziurze  iołądkowey  Duo- 
denum^  Kirch.  Anat,  %i^  bff  ^wHfflUget s  J)nnil.  DWA- 
NA»SC10PIA^CIOKA^T ,  u,  ot.,  dodecaedrum ,  figura 
pełna  ze  dwunaftu  pięciokątów  złożona.  Soljk,  Gśpm^  a. 
DWANAŚCIORO,  -  rga,  n.,  dwanaście  nieiednakow^y 
płci  {Vd,  dvanaiAeru  s  tuzin),  )ipitf  6tt(fr  }n^Mf*  Kor- 
nelii ,  z  dwanaściorga  dzieci ,  dwoie  tylko  fortuna  zofta- 
wifa.  Q/fbl,  Sfn,  22. ,  Rag,  dranaeftero ,  dvanaefterizza. 
DWANASCIORY,  DWUNASCIORY,  a,  e,  DW ANASCIO- 
R AKI,  a, ie,  -  o  adv,,  d wunaftu  różnych  rodzaiów,  |1Pbiffttep* 

Bh,  bmanacteró s  Sr,i.  bwtfnaftjprgR.  dwanastnyo*. 

DwunaRny.  DWANaSTY  ob,  Dwunafty.  DWAY  ob.  Dwa. 
DWIEŚCIE ,  G.  dwóchset ,  Bh,  bipf  jt< ;  Sio.  hVH  (tP  » 
Sr.  1.  Mefcil;  Sr.  2.  bwaiunhetta;  S/n.  drifta;  Vd, 
dvie(lu,  dyejiłu;  Rg.  drjefti;  Bs.duidii  Cro.  dreszto; 
Rł.  A9'ticinMŁi  £c,  ABicmtLi  dwa  razydo,  JlPfptttllbfft* 
Dwieściekroć,  ^tpepÓttUbertwal*  Za  pokutę  aby  fto.kroć 
i  dwieście  kroć  mówili  Kiryeeleison.  Skarg.  Dz,  791* 
Obraz  przed  dwomg  Ry  lat  malowany.  Kluk  Turk,  praef, 
(DWINA,.  y,   i.,  rzeka  w  Moflcwie,   wpada  do  morza 

białego.  Wyrw.  Geogr.  ^o.  Me Sńng/ f in  jlitf  {»  Kuf (anb* 

cf,  Diwina).  DWOfiRZUCJiATY,  a,  e,  -  o  adv.,  o  dwóch 
brzuchach  ,  |Wepb4u<(ig'  Myszka  dwobrzuchata ,  muscu-" 
lus  biuenter  w  broidzie  podle  wyroftku  cyckowego.  Kirch, 
Anat.  34.  DW0CH8ETNY  ob.  Dwusetny.  DWOCIA- 
ŁY  ob.  Dwacielidr.  DWOCZĘSTNY  ob.  Dwuczęścio- 
wy.  DWOC2ŁONKOWY,  a,  e,  1,  y.  dwocUfy,  }tpeps 
etIcpIrfMg.  DWOCZŁONKOWCY,  -  ów,  chłopoko- 
niowie,  półzwierzowie.  Otw.  Ow,  491.  i\t  CentdtttCII- 
DWOCZOŁY  ob.  dwuczelny.  PWOFARBISTY ,  a ,  e , 
dwubarwny ,  |ipepfltbfg.  Cienkie  tamaryszki  i  mirt  dwo- 
farbiRy.  Otw.  Ow.  393.  Jagody  dwofarbifte.  ib^  44o. 
•DWOGŁOSNIK ,  •D  WOGJ-OWY  ob.  Dwugłofka,  Dwóy- 
głowy,  »DW.OGRANISTY  ob.  dwóygranifte.  DWOIA 
pb.  Dwóy.  DWOIAK ,  a ,  ot.  ,  bliźniak ,  Bh.^  btOPgĆr  t 
S/o.  blPPgĆfltfe^  btPPgC>tfa;  Crn,  dvojzhA,  dfojzhezh; 
Cro,  dvojak ,'  dyóyki , '  dvojki }   S/a.  drojci ;   Dl,  dvoyczi , 


538 


DWOIAKI    -    DWOlC, 


blisancsif  dvoincai,  dvaiiki)*  Dwoiacy,  bliinicfa.  Dudx. 
57.  bet  SwlUing.  -  3)  podwoyny  kraycar ,  fin  2)0ppel» 
frenCet;  eln  gWC^freuCerilÓcf.  Tr.  (na  81ą«ku).  Carn. 
dvojak,  Vd,  dvojak,  zbajerj  Sr.  2.  jwefat^  potkraycara. 
§.  naczyuie  podwóyne ,  z  dwóch  złożone,    etlt   ^flatcfceilf 

.    ein  S^oppclgeWitt;  3.  ».  iwep  ^bpfe  jitfdramfn  mit  eU 

n-^m  JBUgel.     DWOIAKI,  a,  ie,    dwóch   różnych  gatun- 

k<iw.  arotcetlcp,  von  jweperlep  3(rt.  s/o.  bwogni,  bwos 

gati,  bWOgnafObnf  •,  iSr.  i.  bWOpafl;  -S/a.  dioftruk ;  Rost. 
£c.  ABOHKiiS ,  ABOH""^-  Dwoiaka  waga  1  dwoiaka 
siiara,  to  oboie  obrzydłym  left  Panu.  RaJz,  Prov,  20, 
10.  -  J.  dwuznaczny,  oboiętny,  JTOCpbeutlg,  Mówić 
słowa  w  dwoiakim  sensie.  Nieme.  Kroi.  4,  228.  Dwoia- 
klego  rozufnienia  słowo.  Tr.  Mąż  dwoi{jkl%'0  umysłu 
nie ftateczny  i^ft  we  wszyftklch  drogach  swoicb.  1  Leop. 
Jak.  1,  8.  *§.  dwoifty  dupUr.  Cn,  Th,  dwa  razy  tyl- 
ŁJ.  a\Depfa*,  SWiefiUig.  DWOIAKO  ad^.-,  5.  dwoia- 
kim sposobem  ,  aof  JTOepetlfp  9(tt.  Dwoiato  się  to-  ma 
łozumieć  słowo.  Tr.  Dwoiako  go  nazywaią.  Ld,  *$,  na 
dwie  części,  na  dwoie,  In  ^WCP  Weilf,  Dwoiako  co  po- 
dzielić. L(L  5.  ,dwa  razy,  we  dvYÓy  nasob  ,  JWepitial 
(grÓ^et,  PcfferiC.  )•  Sowicie  we  dwóy  nasob  oddaycie, 
a  odinierzaycie  mu  dwoiako.  1  Leop,  Apor,  18,  7. 
DWOIAKOSC,  -  ici,  i.,  podwóyna  różność,  oboję- 
tność,   oboftrouność,     podwoyność,     PU    ^XOCt^CXkXfi^it , 

Pif  !I^oppeHett,  DoppeJfiniiigfelt.  R^-  ABOH^itocmi.  Sło- 
wa niewinne  dla  iaki^ysiś  źle  wzicley  dwoiakości  zna- 
czenia chwytaią,  krytykuią.  Mon,  71,601.  ( ^^.  dro- 
flrukkoa).  DWOIĆ,  -  ił,  i,  ex.  ndk.,  Dwaiać  Aonr., 
zdwoić,    udwoić,    podiącoić    dk,,  qu.  v,),      J.  drugie   tyli 

pomnożyć,  Dcrboppctn.  i?A.  biDOditH,  bwogim r  brtoflnafos 
Piti;  sio.  bu)C3im,  buphidl;  5r.  i.  bwopttfofcjam,  bwopa* 


▼kapsdyoijti  [Vd.  dyojati,  vdvojiti,  ydroshiti ,  sparati 
0  parzyć j  Vd,  dvojenje  5  wątpliwość:  Sla.  dvohumili 
a  wątpići  Crn.  dvohomim ;  Cro.  zdvojiti  r  zwi^tpić,  roz- 
paczać); i?*.  ABOHiTiŁ,  AnasiBanib  ,  yABOiami. ,  yAsaH- 
BamB,  cABOJtins,  cABausamB  *,  Eccl.  yABOSinw  {Ross, 
ABOKoiB  BiiHO  s  przepalać  wódkę ).  Ze  syn  własny  nie- 
szczęsney  ieft  przyczyną  doli,  To  mi  dwoi  nieszrzęście, 
ial  srogi  pomnaża.  Źfib.  3,  379.  Kojfak.  Ażeby  tO  złe 
udwoili  i  utroili ,  poczęli  do  złego  złe  rzeczy  przyczyniać. 
Smotr,  ET^  5.  Zdwoisz  tę  liczbę.  1  Ltop,  Deut^  ig. 
Dwoienie  czyli  dublowanie  batalionu,  kiedy  ze  dwóch 
szeregów  robi  się  ieden.  P.apr,  W.  1,  470.  Wyższość 
dofloieńfiw  obo«viązki  dwoi.  /^ab.  i3,  i3.  Zabł.  -  '  j.  na 
dwie  części  dzielić  ( dk,  rozdwoić) ,  Crn.  dyujlm  ,  tn  JlTCp 
Sbeiff  tCfifen.  />/■.  et  Jig.  Tatarzy  sprawili  się  na  dwa 
ufce ;  naszych ,  że  mało  było ,  nie  było  co  dwoić ,  razfem 
się  wszyscy  potkali.  Bieljk,  Zr.  i35.  Dwoi^  zdania  se- 
nat na  dwa  działy  dwpią.  Nag.  Cyc.  88.  Neftor  icdność 
persony  w  Chryftusie  dwoi.  Smotr.  jEx.  33.  -  /'.  KóhŁin, 
Orl.  1,  i63.  Nie  *dwoią  serca  swóiego  od  rtlego.  Rey 
Fojt.  O  o.  4.  Cnie  oddalała).  II.  Dwoić  się,  recipr., 
Rs,  ABOHOiBcjf.  ij  podwalać  się',  ffcp  Pftboppefn.'  Bę- 
dęć  obok,  więc  nasze  posiłki  się  zdwoią.  Pfzyb^  Ab,  260.. 
Choć  mu  się  dwoi  w  oczach ,  chociaż  z  iedn^y  świecy 
dwie  widzi ,     ulubionej  nie  rzuca  stklenicy.    Hor,^  sat* 


.DWOICIEL    -    PWOISTY. 

149.  Fiianym  wssyfiko  w  oczach  się  dwoi.  Tr.  Bitem 
się  i  tam ,  kędy  wóz  nlebiefki  lloi ,  J  w  Egipfki^y  Sye* 
nie,  gdzie  się  cień  nie  dwoi.  Bardz.  Luk,  3i.  1]  ros- 
'  dwaiać  ńą  propr,  etfg^,  fi(p  in  )Wep  V^ńU  tpfilett,  fl^ 
fntjWepfn.  Na  płaszcz  Eliasza  wody  się  dwaiały.  Chód. 
KoJ\.  84.  Nie  dał  się  d^ch  narodowy  dwoić,  aoi  od 
seyniu  i  zamysłów  iego  obywateKkich  oddalać.  UJl.Konfi, 
2,  i3o.  Lubo  się  w  tym  rozlłaniu  dwoim,  serce  nioit  s 
tobą.  JabL  Buk.  B.  2.  J  my  w  zdelniach  się  dwoiemy; 
trzebaby  nas  połąrzyć.  Teat.  19,  f.  11.,  Vd,  duojcnie 
discordia.  DWOICIEL ,  a,  ^  ,  podwaialący,  bet  SJfls 
bopplcr.  Ec,  ABOHmcAl  dupUcator,  w  rodź.  ieAJh,  Dwoi- 
cielka  {Cro.  dvojitel  s  wątpicicl ).-  DWOIE,  ♦DWOY- 
GO ,     *DWOYKO,      G.    dwoyga^    r    dwie  37Łuki,   para, 

Swcp  ®tó(f ,  etn  łJa«r,  awfP-  -^^a.  bivć;  Sh.  bwoge;  Vd. 

óla,,  Rg.  dvoje;  Dl.  d'voyako  ^  Bs.  dvoje,  bokor^  Sr.  1. 
brooie;  Ross.  ABÓe,  Aboh;  Ec.  ABOe,.napa,  cyopyrb. 
Dwoyko  gołębiątek  przyszło  'm;  na  wziątek.  Zebr.  O9. 
342.  Nas  dwoyko  wszytka  rzesza,  ib,  12.  Niewiniątek 
dwóyko.  ib.  i^y.  Otom  rodzica  wasza,  was  dwojkjem 
ftoiąca.  ib.  i43.  Pamiętam,  żeś  mi  togo  wyliczył  tź 
dwoie.  That,  43,  c.  80.  *  Ściśle  związane  małżonki, 
dwo^e'  w  ciele  iednym.  Kras.  Pod.  2,  77.  Junych  rw- 
czy  po  dwoygu  dano  człowieku,  dwie  oczy,  dwie  usry, 
dwie  nozdrze,  a  ięzyk  iedno  ieden.  Erazm.  ifz.  C.  b. 
Ze  zwierząt  dwoygo  1  dwoygo  weszło  w  korab'.  W.  Gt- 
nej..  7,  9.  (po  parze]  po  dwoygu.  1  Leop.  Gen  ex.  6. 
Kozieł  i  baran  po  dwóygu  rogów  maią.  Birk.  Ex.  B.  4. 
Gdzie  to  bydż  może,  żeby  król  ieden  dwoygu  królcftw 
mógł  dosyć  uczynić !  Bietjk.  JCr.  2o4.  Między  dwoygiem 
złego,  mnj^ysze  itznhh  obrać.  Gorn.  Dz,  88.  Jedno  i 
dwoyga  obrać  potrzeba.  Teai.  55,  78.  ctnfl  t)On  Bjpto 
„Dwoie  ludzi,  Chleba,  dwoie  prosiąt ,  chłopiąt,  iafiii4ti 
idem  ejt^  cuod  dwa  człowieka  {Dualis,  5  dwóch  ludzi), 
dwa  chleby,  dwie  szczeni^fta  [Dual,,  r  dwa  szczenicu); 
sed  talia  usus  respuilt.  Dicitur  tfiria/Ti 'dwcienaście  [ob. 
dwanaście),  troienaicie  etc,"  Cn,  Th,  II.  Dwoie  :  od 
słowa  Dwoy,*  -  oia ,  -  oie,  Cu.  i^ide.  DWOIMIONY, 
a,  e,  dwoie  imfę  maiący,  boppclńamig,    Ctncn'  bopcfltrt 

^CfJatttftt,  Pber  jrocp  SRamn  pabtnb.   Ecci.  AaoeaneHH- 

mhiid.  Dwoiniiofly  byt  rzeczon  syn  Eneaszów,  bo  go 
zwano  i  Aikaniuszem  i  Julusem.  Otw,  Ow.  588.  DWOI- 
STO adu. ,  podwóynie,  boppf  It,  IlDieffld-  dwoifto  chuiikę 
asłożył.  Tr.  ha  dwoie.  DWOISTOPIEHZASTY,  a,  e, 
n,  p.   odziomek,  w   botan. ,  surculus  bipihnatus.  Jundi, 

a,  19-  »ort  awepęrfep  ©effebfr.    dwoistość,  -  ici, 

*    i.,    rozdzielności' na  dwoie,    óboiętność,    Jwicfrtltid^cU/ 

,  5«^icfad)beit,   Smepbentkfrtt.    Vd.  dvoIftvu,   dvoinoft). 

Tę  królowi  naszemu  przypisuję  dwoiftość:  i  do  bciu  i  do 
pokoiu.  Tr.  DWoilłosć  piowy,  w  ręku  swoich  plafluie 
dziecko,  przewracanie  słów  nazwane.  Zab,  7,  172.  Zwo- 
dnicza dwoidość.  N.  Pam.  20,  i55.     DWOISTY,  «,  «, 

^podwoyny,    boppfU,  swiffatp.    Bh.  bwogUis   bWCgtftif 
bwapoćetnp;  sio.J^rct^i,  bwoglf^,    bwognafobn^;  Rost. 

ABOHHciiiBeHiłMH.     \Vróta  dwoifte.   Star,  Dw,   12.    0- 

'  biec  w  szatę  dwoiftą.  Bctzl  ///?/  33.      Drzwi  dwojfte.  1 

Udop.  5  Rg.  6",  34;  -     j.  ńa  dwoie  złożony,'  h^fptltji^ 

fammen  gcfręt  eber  gefegt.    dWoiftego  albo  dwoiego  ciiU, 

iicorpor^  Cn,  Th,     Włóż  to  między  dwoifte  chully.   Tr. 
'  Dwoijftego  mm ,  pp ,  w ,  nie  używamy  w  na««ym  ij?*jlH' 


•DWOMORZE    -    DWÓR, 

« 

7>.  4)  oboictny  ,  oboftronny  ,  chytry  ,  ni^tECZ^ry, 
IWepbetlttg ,  atgUflig.  Feba. duchem  napuszoay  wieszczek, 
»Swoy  dwoilly  z  trzynożnych  daie  wyrok  deszczek.  Wfg- 
i)rg.  lo.      Muwi  iasno,    nie  zoftawiiiąc  nic,    coby  mog!o 

•  mieć  dwoide  znaczenie.  JMon,  74,  655.  Nie  ma  sprawy 
a  człowiekiem  dwoiftego  iczyka.  GiL  Poji.  99,  b.  Wiele 
pokazit  króleftw  iczyk  dwoifty.  Gil.  P^fi,  99,  b.  J.  W 
^iowie  Hektor  my^li  rozwaiat  dwotfle.  Dmoch.  Jł.  a, 
12  2.  (w.'jtpjiwe,  na  dwoie  przewaiaiąre  się  ].  •DWO- 
MORZE ob,  Dwnmorze.  DWOKSZTaŁTNYo^.  Dwukszt : 
DWONOZNYoó.  Dwun:  •DWOOSTRZY,  a.  e,  dwa 
oftrza  maiący,  obosieczny,  IWepfd^netbtg.  Dwooftrzą 
•ielierc  wziąwszy  w  ręce  obie,  wspiął  się.  Ot  w,  Ow.  317. 
DWOPIORY,  a,  e,  z  obu  Aron  opierzony^  bopp^It  6f- 
ftrbett*  Obracał  w  ręku  swoiifh  halabart  dwopióry.  Otw, 
Vw,  i8a. 

Dalszy  ciąy  pod  Dwóy,  Dwu  ... 

DWÓR,  a  et  u,  m.,  Bh,  bwflr,  bworu ,  ob  bowitani  t.  i. 

obrażeni  (cf.  wrzeć,  dowrzeć,  dowierad,  drzwi);  Sloif» 
bwor  ;  Sr,  i,  et  2.  bWOti  Vd.  diior,  duorishe ,  produrje  , 
dvorishtvui  Crn,  dvór ;  Hg,  udvor,  udvar-,  Dl,  dvori , 
Bf.  duor;  Kg,  dvór,  dyoriscte  1  Sla.  dvór,  havlija  *,  Cro. 
dvór,  dvorisbe ;  Rs,  4BÓpL  (  cf.  Rs.  et  Ec.  A^ep*  drzwi)  5 
Perj.  der  i  Arab,  int  domus  \  Samarii,  nm  atrium), 
1)   mimice  pod   niebem    zagrodzone    przy   pomieszkaniu , 

podwórze  ( cf.  dziedziniec) ,  bet  S^of  hep  finem  (StbJube. 

Kareta  iui  Ilui na  dworze.  Wypuśiić  kury  na  dwór,  Łd.  - 
Z  dworu  s  zewnątrz  ,    \>on  Uluficn.  Bh,  WCnU;  Sr,  i,  WOt 

|(tt)on(u;    Sr,  2,  fivonfa,  fwonfac^,    luot  iDonfaj    Cro, 

«van,  zvana;  Vd,  s'vunai,  od  svuna  (cf.  wan);  Ross^ 
CHapy^Pi;  Ec,  oni8H'fey4y,  Z  dworu  i  wewnątrz  drzwi 
zawarto,  s  i  zewnątrz  i  wewnątrz ,  von  innctt  lUlb  VOn  aUs  . 
fen.  Z  kramów  wewnątrz  płacą  po  5oo  czerw,  złł.  a  z 
tych  co  są  ze  dworu  po  100.  Star,  D»,  12.  -  Na  dwór, 
w  oppozycyi  pokoiu ,  domu,    CctaU^,"  ^inau^,    01!^   bent 

$mmn  ober  y^aufe  (erau^.     Ha  na  duór  psiet  toilffl  bif 

btniiuj!  Na  dwór  wyszedł  s  z  pomieszkania  wyszedł,  et 
ifl  tinau^  gC^an^en.  Sla,  naran).  Wyrzucaią  go  precz 
na  dwór  co  naydalćy,  źe  nie  będzie  wewnątrz  w  domu, 
ale  iłaleko  od  wnętrzności.  Sekl,  34.  Tego  korzenia  do- 
brze uiywać,    niźllby  na   dwór  wyszedł  z  domu  między 

•  ludzie.  Syr.  272.-  Na  dwór  wyiś<5  z  na  przechód,  na  po- 
trzebę ,  5iH4«i59e6en ,  fi<t  leióut  ^u  macjen ,  fe ine  Tiotbs 

bttrft  iii  »errid?ten ,  auf  be n  ^of  gc^en.    Smolik  od  ftołu 

czędo  wychodził  na  dwór.  Dwór,  E,     Jak  dzieci   oduczyć 
leniftwa  wyiŚcia   na  dwór.    Perz,   Lek.    180.     Na   wielki 
dwdr,    to  ieft,    na   ftolec.    Perz,  Lek,  78.    (na  retyradę, 
na  prewct,  sekret,  ratusz,  ganek,  auf  ben  2(bttitt ,  auW 
S^HińitTif    Dejlerr.    auf^   ^rfufcl).      Na  dwór   mi  się 
wielki  chce  I   na  f^olec,  wypróiniać  się,    cacaturio,    Cn, 
Th,     Na  mały  dwór  iść^  iść  z  wodą  na  dwór,  wodę  pu- 
szczać, szczać.  Perz,  Cyr,  2,  249.     Na  dwór  rai  się  maty 
chce,   micturio,    Cn^   Th,  442.  -      Na  dworze,    nie  pod 
dachem ,  pod  niebem ,   pod  gołym  niebem ,    untet  frev^nt 
^immel.      Czas  ieil  dźdźyfly ,    nie  moiemy  iUć  na  dwo- 
rze.   Bibl,  Gd,  Ex.   10,    i3,      l(a  dworze,   na  ulicy,    w 
polu,  na  otwartym  powietrza,  na  świecie,  btaufen/    im 
ftepen*      Gdy    się    poniekąd    wypogodziło    na    dworze , 
umyśliłam    przeyśĆ    się    po    ogrodzie.    Teaf,  23,   5o.    - 
^  Dwór  we  wsi ,   w  ogrodzie ,  celnieysze  poiaieazłanie , 


P  W  O  R, 


559 


pomieszkanie  pana  lub  iego  namieflńika  na  trti ,   folwark « 

dom  zwierzchności ,  ber  ^of^    bet . j^ettenl^of ,   fKebelbof 

{Bh,  btoit  villa  maiętność),  Vd,  ahlahten  dvor,  ahlah- 
tuishtvu ;  R.",  ycaA^6a,  Ze  dom  się  wali ,  nie  moia  w 
tym  wina,  dwór  ten  bardzo  ftary,  nie  za  mnie  zbudo- 
wany. Pilch,  Sen,  HJl,  79.  Pługi  chować  we  dworze  i 
kłócić  się  z  parobkami ,  oflatnia  rzecz.  Haur  Sk.  45. 
Lepiey  wlęcey  mieć  łanów,  niieli  dworów.  Petr,  Eh,  12. 
Foimany  wiedzion  był  do  dworu,  który  Kalłeletum  zo- 
wią  w  Paryżu.  Baz,  Hfl,  ix)6.  -  j.  Zwierzchność  mi<*y- 
scowa ,  pańfk--: ,  pana  wsi,  dominium,  bte  ®nti^l^etrf(^ftr 
bie  ^errfcfeaft ,  bc^^  2)omtnfmiU  Chłop  w  przygodzie  ia- 
kiey,  zwykł  się  uciekać  do  dwora.  Haur  Sk,  i55.  - 
5.  Mieysce  przytomności   paniiiącego,    btt  S^tfę    bie  ^^Of- 

(nltung,  brr  Dtt  bit  ^egenwart  bc^  Zanbe^erm,  tai 

^OfUger.  R^-  ABOpćTi"b.  łCanclerlkie  aądy  maią  nazwi- 
iko  zadworn^ch,  że  się  na  dworze  królewlkim  odprawiać 
zwykły.  Skrzct.  P,  P^  2,  544.  Sądy  za  dworem  królew- 
ikim  ,  przy  boku  króla  odprawuiące  się  ,  gdzie  król,  re- 
lac5^ync ,  asscssnrikio,  dawniey  przed  iHlanowieniem  try- 
bunałów naywyisze,  bai  C^erJ^fgerlc^t.  Pozwy  za  dwo- 
rem naszym  nie  maią  bydź  dawane,  tylko  w  rzeczach  w 
Uatucic  opisanych.  Vol,  Leg,  2,  i463.  Taki  ma  bydź 
karany  salua  appellatione  za  dworem  naszym.  GoJ^,  Gor. 
80.  Gdziekolwiek  z  dworem  naszym  rezydować  będzie- 
my, ib'  81.  Dwór,  w  wiekach  dawnych  ,  zjazd  króU 
na  róine  mieysca ,  gdzie  święta  uroczyftsze  odbywał , 
obywatelów  zgromadzał,  sprawy  sądził,  okoiiczuĄŚci 
powiatowe  ułat\>iał,  igizyika  i  uczty  dawał;  ztąd  w  fii- 
ilorykach  sposoby  mówienia;  .na  Wielkanoc  miał  król 
dwór  w  Sandomierzu ,  był  dworem  ,  dauął  dworem ,  ob^ 
Bteljk,  Kr,  -  Dwór  królewfki,  zgromadzenie  u  króla,  pokoie^ 

Gall.  cercie,  gour,  SercU;  3*^'''^  *^^  ^^^^'  ^^^^^  ^'' 
ły  tydzień  dworu  nie  bywa,  iak  lylko  w  Kiedzifele  i  śivię- 
ta.  Pam,  84,  2  56.  -  j.  Panuiący,  monarcha,  Iról 
z  swoiemi  ,    z   familią  lub   teź    z  swoim   gabinetem ,    i^et 

$of ,  btt  Oiegent  mit  ben  Setnen,  tntt  ber^  familie  obet. 

mit  ben   0)?ltti|lern.      Dwór  na  lato  przenosi   sij  z  Wie- 
dnia do  Laxeubui;ga.      Dwory  zagraniczne ,    dwory  pół- 
nocne n.  p.  przychylaią  się  do  pokoiu.  Ld,  -  Ceńer.  col^ 
Uct.  dwór  s  ći  co  we  dworze  mieszkaią,  pan.  i  có  do  nie- 
go należą,  icgo  familia,  słudzy,   osobliwie  wyżsi, 'dwo- 
rzanie, dworscy,  czeladź  ,  ^of,   ^ofllaat,   $of5fbiett(e^ 
i^HHnge,  ^Ofgefinbe.     Dwór  paniki  nietylko  marszaWk, 
pisarz,     podfkarbi ,    ale  też  i  szafarze  i  urżędniki.  Gofl* 
Ek,  2.     Starzy  panowie  dwór  wielki  chować  lubili,    sług, 
pokoiowych  ,  "chłopców  mndftwo   trzymali;,  a  teraznieysi 
ledwie  kilku   ludzi   na  dworze  swym  Irzymai}^.  Mon,  73, 
i42.       Zacnieysi    obywatele    trzymali    dwory    licznością 
okazałe,  nie  dla  dumy,  ale  dla  przysługi  x)yczyznie.     Brali 
do  boku    swego  młodzież  szlachecką,   nie  na  lurgieUy  i 
podłe  usługi ,  aje  dla  ćwiczenia  w  dulkonałości  i  dobrych 
obyczaiach.  JCras,  Pod,  2,  171.     Przybywało  mu  codziefi 
dochodów ,  czeladzi ,  dworów ;  tak  ii  iako  ża  królem  tak 
wiele  za  nim  dworu  szło.  Sk,  Zyw.  2,  434.      Jm  większy 
ieft  który  dwór ,  tym  więcóy  zuayduie   się   w  nim  nierzą- 
dów. Zab,  16,  i3.      Gdy  się   pan  śmieie  ji  dwór  wesoły. 
Groch,  W,  354.     Nie  ikładay  się  z  dworem,    Przypłacisz 
tego   worem.    Rys,  Ad,  4i.    (nie  wdaway  się  a  dworikie- 
^i).     {.Dwór,    służba  dworikt ,    ^of,    i^ofbienfte,   Na 


S6o        DWORACTWO    -    DWORCA« 

dworie  ceMrlkim,   królewlkim ,   papiefkim  kto  left.  C/t» 
Th»   i55.      Syny  twoie  będą   komornikami    na    dworce 
króla  fiablloóikiego.    BibL   Gd,  59,  7.      Teraf    panowie 
ledwie  kilku  ludzi  na   dworze  swym  trzyma ią.  Mon.  73, 
2  43.  -      Dwór,    stuiba  Hworikay   iycie  dworikie,    apo- 
•ób  /ycia  dworikiego ,    dwor/lwo,    dworszczyzna ,    ^of^ 
i^OfMfllft,  i^ofUten,  ^Ofmanler.      Grzeczność  talent  nie 
lada,  ten  rad  w  dworach  goici,   Ten   kształci  oiwiecone 
Jainie    Wielmoino^t,    Ten  ieft  cecbą  kaidego,    co  się 
dworu  ima ,  Co  pozoru  ma  nazbyt,  a  i(łoty  nie  ma.  Kras, 
Mat.  85.      Kto    s  każdym  pięknie ,    s  nikim  szcaćrze  po> 
iłępuie,    Z  kaidego  szydzić  umie,   tego  dwór  przyimuie« 
ZegU  Ad.  ao6»     Cnota  i  pokora  nie  ma  mieysca  u  dwo- 
ra, RyB.  Ad.  5*     Fora  s  dwora ,    kto  chce  w  cnocie  źyć. 
Bardz.  Luk*  ł42.      7d§c  do  dworu,   trzeba   cierpliwości 
woru.    Rys.  Ad.   18.      U  dworu,    trzeba    dobydi    woru/ 
Dwor^  2>.  3.      Dwór,    iak  dziurawy  wór,    nigdy  go  nie 
napchasz.  Rys^  Ad.  ia»     Bfogo  teron  przy  dworze,  koma 
pług  doma  orze.    Cn.  Ad.  36.     Nie  zawsze  przy  dworce 
gody,    czasem  głody.   Rys.  Ad.  ^^.      Szerokie  wrota    do 
dworu,    wązkie  naaad.    Dwór.  A.  ^.  (łacno  wleić,  tru- 
dno wyleić).      Bywał  Janek  u  dworu,    wie  iak  w  piecu 
palą.  Rys,  Ad.  4.  (niegruntownie  z  daleka  tylko   powziął 
wiadomości)*  -*     $.  Mttonym.   swoim  dworem  iyć,    na 
fwóy  sposób,    aamopas,    nie  oglądarąc  się  na   drugiego , 

podług  swego  widzi  mi  się,  auf  feine  ffgnf  ^rtnb^lfbfll^ 
gani  n<(^  eignein  Ocfaffeit,  ft&r  f}(^,  0^"^  (Kńcffid^t  «njf 

finen  gllbeni*  Nie  mamy  wodza  ,  kaidy  swoim  dworem. 
Filek,  Stn.  iifl.  a 68*  Mąź  inszym ,  iona  inszym  dwo- 
rem źyie  z  kim  się  podoba.  Teat.  36,  c.  76.  -  $.  Dwór 
królewfki ,  iołnierz  nadworny,  żołdowy,  czyli  poczet 
iołnierzy ,  który  dawni  królowie  przy  boku  swoim  utrzy- 
mywali i  prowadzili  na  woynę,  fbni^Mf  2elbfclbfl tc « , 
{fibgatbf*  U  Rzymian  friarii^  naymc^uieyAzy  buf,  który 
offatmą  potrzebę,  gdzie  gwałt  wyciągał,  zaftęjrawał,  iak 
u  nas  królewfki  dwór  albo  betmańiki  huf.  Mącx.  DWO- 
RACTWO ob.  Dworft wo.  DWORACZEK ,  -  czka ,  m., 
Demin.  słowa  Dworak.  Boh.  tt  Sio.  bt^PrdĆef  i  '  urą^ 
ganiem,  f(n  ^ifling.  Szczęśliwszy  wiercipięta,  dwo- 
raczek  obrotny,  Choć  koHera,  choć  piiak ,  choć  urwis 
iftotny.  Zoi.  la,  167.  Za5/.  z  pożałowaniem  DWORA- 
CZYNA,  y,  m. ,  n,  p.  Daruy  dworaczynie.  T^ea/.  43,  r. 
l5.      DWORAK,   a,    m,,    zgrubiałe,    s  dworzanin,    htt 

^Wmi   ^Pfntann  {Boh.  hwiaf  ń/iicus,    htt  OTepet 

j  dwornik).  Sio.  hWCtaf ,  tlDOratl',  Vd^  drornik;  Rag. 
dyoritegl,  dvonin).  Ziem  się  udał;  daremniem  łłaranie 
poiłradal,  A  któi  aic  n  dworaków  o  prawdzie  wybadał! 
JCras.saK^b.  Podgórzanin,  maiący  dobre  serce,  sza- 
cowni^yszy  iell  nad  dworaka,  który  do  wszelkich  po- 
dłości flcłonny,  Zab.  16,  aa,  Pro^.  Muzyk  muzyka  sza- 
nuy;  dworzanin  dworaka*  Dzwon.  Siat.  A.  3.  Avis 
ptak,  superbia  dworak.  Dudz.  a8.,  Sl6.  ani  jify  «nl 
|»orar  ani  do  rady ,  ani  do  zwady  ).  DWORAKIERYA 
eb.  Dworftwo  (•DWORAZNY  ob.  Dwurafny),  DWO- 
REK, -  rkt,  OT.,  Dśmin,  słowa  Dwór  {Bh.  bOOtff 
area  domus  a)  piliła,  pratdiolum).  Sio.  booref ;  Ec. 
4BÓpVKk;  małe  pomieszkanie  uczciwsze,  na  wtfi  lub  w 
mielcie,  rflt  fltlrttt  (J^cnniO  J^of.  Gdy  mi  Jeymoić 
nie  odda  z  pieniędzmi  worka ,  To  ia  się  uckwycę  wioiki 
i  dworka.  Tea^  ai.  »*  11.     DWORKA »  i,  4.,  *yiąc* 


DWORNICZKA    -    DWORNY, 
na  dworze  PaAflum,   cf.  dworsaaka.   Sio.  bV9ftt,  btlc 

xmUs  Ger.  ffn  $offtaiifV|imtticr  (eiiie  i^iftUidinii).  Te- 

gom  ia,  dworką  będąc  ftarą,  Polbzegała  częlloki-oć  w 
potocznych  i^y  mowach.  Tward.  Pascu,  63.  Wiesz,  eo 
gładka  dziewoia,  co  icft  ładna  dworka?  Ray  oczu,  pie- 
kło duszy,  a  ^zyiciec  dla  worka.  Min.  Rył.  S,  364. 
$.  dworka,  villUa.  Cn.  Th.  dwomiczka,  btf  Ofc^fńlH, 
ffiteOpdc^tf Tinn-  Doyrzeć ,  aby  dworka  i  urzędnik  ukatal 
panu  pożytek  z  w&zelakiego  przypłodku.  Zaw,  Ccsf,, 
Dworka  rządna  bydła  pilnie  ma  doglądać,  tak  zimie,  gdy 
na  oborze,  iako  też  kiedy  na  polu  bywa.  Gojl.  Eh.  1%. 
DWORNICZKA,  i,  i.  DWORNICA,  y,  i.,  dozorczy- 

na  folwarczna.    Me  j^fmeperf ttn ,    Me  SJ^cprttni.    Na 

krowy  cielne  pilny  ma  bydż  dozór  każdey  dwomiczfa*. 
Haur  SĄ.  62.  Dworniczka,  gdy  bydło  do  domu  przy- 
chodzi, ma  one  zaraz  oglądać,  iby  6a.  Przyszła  do  dwór- 
niczki  po  maślankę.  Por.  Arg.  77.  -  $.  dziewka  od  by- 
dła. Me SGieJ^magb.  Czy  dworniczka  iuż  doiła?  Tr.,  Rag. 
drorkigniza  pedissecua.  DWQRNU£  ad9.<t  podług  try- 
bu dworfkiego ,  grzecznie ,  sztucznie ,  zręcznie,  ttect  i^ofs 
8rrt,  błflf*,  ttttinftęU,  gef<$t(ft.  U  dworu  dwornie,  a 
doma  wybornie.   Rys.  Ad.  69.  -    Gliczn.  Wych.  K»  6,  hs 

*  $.  ciekawie,  nengifrig,  9orioi(ig  {Bh.  Nf^ocine).  Nikt 

się  dwornie  pytać  nie  m^  otaiemnicachpańfkich.  W.Pof. 
W.  5,  96.  Wierzym;  a  dwornie  się,  iako  to  bydf  mo- 
gło,  nie  dowiaduiem.  SĄarg.  Dx.  19  5.  Dlatego  wyiali 
z  miafta ,  żeby  się  dwornie  napatrzyć  mogli  Fana.  Groch. 
W.  3o4.  fietsamitowie,  ie  na  ikrzynią  bożą  dwornie 
patrzyli,  srodze  pokarani  zoftali.  W.  Poft.  W»  srt. 
D WORNIK ,  a ,  OT. ,  'a)  ftarofta  we  wsi  folwarkowy.  Cn. 
Th.  podftaroici,  bff  ^0fmfpet,  iJpftłOgt  jK#.  dvóniik; 
Beh,  hraóral,  nabwomif;  Slav.  drórnik;  ^x.  duoriik; 
Sr.  1.  ubVPrmf;  Vd.  dvornik;  i?x.  ABOpegKifl  (A»<5p- 
Huzb  oddż wierny).  Z  po]  się  wracaią  kosarze,  żeńcy, 
pomdleni  na  poły,  Którym  toczoney  pocilkiem  maoiu|i 
Dokuczał  dworni k.  Tward,  Daf.  8a,  -  €.  zawiadowca 
d wór flti  pospolitszy,  gospodarz,  e{jl  IBIrr{f(*«fW««ffftrt 
tftif  beni  £tfnbe  (  Rg,  dvOmik  seruus  publicus),  $.  dtier- 
żawca  dworftiey  obory,  ber  93(e(pdd^ter.  DWORNO 
adv.t  po  dworiku,  bardzie,  pyszno,  chytro,  auf  $Pf« 
<Dł<nier,  gnt  (Ofmdnntfc^.  Tak  mówiąc,  pyszny  Szatan 
krok  posuwa  dwornp.  Gardząc;  lecz  zawsze  cbytne  i 
bacznością  przezorną,  Przyb.  Milt.  lao.  $.  dworno,  :s 
wielkim  licznym  dworem,  czeladno,  Ld.  mit  ftlien  gtoM 
$0f|ttf«te.     DWORNOSC,  -  ^ci,   i.,    ciekawofć  [Boh, 

bofPoćnofl),    Me  SRettgferbe,    ber  tB0r»t(.     Dworooić, 

ludziom  przykra.  Cn.  Ad.  aai.  Słuchaiący  słows  boiego 
z  dwornolci ,  są  ludzie  próżni.  Lach.  Kaz.  1,  358.  Ża- 
den inny  z  dworno^ci  niecbay  nie  patrzy  na  te  rzeczy) 
które  są  w  ćwiątnicy.  Ltop.  Num.  4,  ao.  Wiele  z  tych, 
co  się  dwornożcią  parali ,  znieżli  księgi  i  popalili  ie.  1^ 
Act.  19,  19.  ( niepotrzebnemi  naukami..  Bibl.  Od,y 
5.  chytra  zręcznożć,  ttnfllf^e  ^fglift  Strzeż  się  dwor- 
no^ci ,  co  w  słoweczku  zwinnym  Srogiemt  godzi  na  seret 
zapędy.  Z<ió.  i5, 407.  Zabł.  -  §.  grzeczność  Rg.  drornei 
urbanitas,  SfbfliĄMU  Osieł  wspinaiąc  się  na  pana  swejo,i 
nogami  go  kopiąc,  rozumiał,  aby  to  mądrze  «  z  dwomoici| 
czynił.  Ez.  7.  Cro.  dromoszt,  droransztro  ;  ^^.  udrariaa|. 
DWORNY,  a,  e,  •J.  nadworny,  dworikie  od  dwom, 
J^Of  t  •  Cro*  dwortntzki ,  dworni  auUcu*  urbanus ;  Bh. 

i>ver» 


DWOROGATY    -    DWOROWAĆ. 

%hmtni ,  ibWDtllÓ  grieciny  ;  Vd.  dvprni  ,  drorlki , 
dyornoshegen ,  podroriki,  dYorlshen  s  d^rorski  ;  Itg» 
dTorgni  €Xterior ,  i?^.  dvoran  uróanus;  Hg,  ud\rari  /«- 
Jiinus\  As,  ABOpHhtH  dworfki.).  J  kmiecy  i  dworny 
grunt  pobór  ma  oddawać  Stan  Voi.  B»  ó,,  Michał  Glin- 
Łi,  marsaalek  dworny  Litewlki.  SiryU.  670.  Chodkiewicz, 
hetman  dworny,  ió.  aSy.  uriędnicy  dworni.  Voł.  Leg.  3, 
39.  Wsiyftkie  (lany,  duchowne  i  świeckie,  kaiąicta,  pa- 
nicta  i  ursędaicy  ziemscy,  dworni,  dworzanie  i  ziemianie . . . 
Stat,  Lit,  37.  Dworndy  Pani,  coby  aic  wszyftkim  po- 
dobała, a  s  ktoreyby  kształt  «ic'  brać  mógt  wszyllkich 
cnót  z  pięknością  złączonych ,  nie  było  nigdy  na  i^wiecie. 
Corn.  Dw.  227.  dne  J^Ofbame*  Cnoty,  które  tak  w  dwo- 
rzaninie ,  iako  i  w  dworney  pani  naydowa^^  się  maią  . .  • 
16.  aag.  (o*,  dworzanka,).  Starzy  chłopy  swe  do  posług 
dwornycłi  obracali,  dawszy  im  suknie  ochędoine  -  Budn< 
Apopht.  90.  -  $.  sztuczny,  pieszczony,  etduiftett,  (l\nfls 
Ud^-  Córki  Syońskie  szły  i  pląsały,  chadzały  i  nogami 
•wemi  dwornym  krokiem  poHępowały..  Leop.  Jes.  3,  16. 
(drobno  5ió/.  (?</.  cf.  drepsid )  j.  ciekawy,"  wszyllko  rad 
wiedzieć,  przesadzaiący  w  ciekawości,  nawet  rzeczy, 
którychby  nie  powinien  wiedzieć,  (i9/i.  bo|fOĆnń),  tteUs 
gietigr  OOrWlCfg.  Piotr  był  w  tym  dworny,  ze  badał  się 
o  tym ,  co  nań  nie  przynależało.  Biał,  Poji,  1 1 3.  Przy- 
chodzili niektórzy  dworni,  aby  się  tylko  przypatrowali 
sprawom  iego  świętym,./^.  389.  Nie  chciey  być  tak 
ieszcze  dwornym,  byś  miał  pytać,  co  za  męki  będą 
cierpieć  w  piekle.  1  Leop^  4.  JEzdr,  9,  i3.  Dworna  a 
niepotrzebna  rzecz.  Hrtjl,  NaukH,  Swych  rzeczy  opa- 
trzyć nie  umieią ,  a  w  cudzych  bywaią  dwórnemi.  Ezop, 
57.  Chwalisz  dowcip,  wolnością  nazywaiąc  dworną. 
hor.  sat,  70.  Dworny  on;  w&zy/lkoby  chciał  wiedzieć; 
nic  przed  nim  nie  skryiesz.  Cn,  Ad,  220.  Kto  dworny, 
ten  i  wieloniówny,  curiosum  idem  gorruliu.  ilf.  378. 
Dworna  sikora.  Banial.  J,5,  -J.  ciekawość  budzący,  do- 
wcipny intereifant,  lUiCt^.  Księga  ta  pełna  dwornych 
rzeczy.  Tr.  Dworne  rzeczy,  nie  potrzebne  ,  non  vitae, 
sed  SchoŁae  discunr.     Cn,  Ad.  220.    fuiieufe  ®ad}en  ,  bie 

IM  bie  T^eugicibe  relęen,  o(ine  }u  nń$cn.     Nie  iloię  o 

rzecz  dworuą ,  J''cz  o  duszę  pokorną.  Zyw,  Jez,  44.  - 
Kiedworny,  niecitkawy,  nicdowcipny,    tę-py,     nld^t  TOlS* 

beftUrlg,  iinroi^ia,  frnmpf.    CDWOROGATY  ob,  DWU- 

ROGATY).  DWOUOWAC,  -  ał,  -  nie;  intrans,  ndk.y 
dworską  stulyć,  iyć  na  dworze,  £>ofbicnfle  t^ttll ,  am^Os 

fe  UUn ,  ciu  ipofleben  fóftre n.     Rg-  dvoritti  •,    Cro,  dvo- 

riti  famulań,  (cf.  EccL  B4BOpfliOcx  Gr.  iyotv\liofAat 
nuiant  intro.).  Takiego  się  rlziś  namnożyło  prói^o^^ra^ia, 
iź  kaidy  dworować  chce ,  anie  nie  robić.  Skarg,  Żyw, 
l»  4>*  "  S*  iArCfki  flroić,  iartować ,  szydzić,  urągać  się, 
przedrwiwać,  6paJ*  txeif)€n,  frftPen ,  fpotten.  Jezus  nie 
na  to  przyszedł,  aby  miał  dworskim  ludziom  dworować, 
a  kuglaritwy  iakowemi  krotofilić.  Zrn,  PoJI,  3.  777. 
Umiała  rymować,  trefnie  dworować,  uprząść  poflawę, 
uftrzępić  mowę.  PUch„  Sali.  49.  Zacznie  kto  mówić  od 
pisma  świętego ,  Alić  błaznowie  wnet  dworuią  z  tego. 
Mratk,  H,  Ju2  ty  iartuiesz^  i  drwisz  sobie  zawzdy.  Ba 
ty  to  zemnie  szydzisz  i  dworuiesz.  Faji,  Fid,  99.  Okrutna 
dziewka  z  m^y  się  niewoli  cieszy  i  dwornie.  Burl,  B,  4. 
Własnym  sam  %■  siebie  dworował  ięzykiem.  Min.  Ryt. 
4    237*     Cudze  wady   materyą  były  iego    dworowania. 


DWOROWiaK    -    DWORACTWC. 


561 


Mon.  70,.  99«  Vd,  dyoruTanje  ,  dvorodeahtvB  s  utrcy* 
mywanie  dworu ,  bie  Jpof(a(ttlll9-  Rag.  dTOmikoyati  ęiU 
licari.  DWOROWNIK>  a,  m.  iartowniś,  szyderca,- fin 
S^etjtrei^et/  ©pafimu^er.  Te  przymioty  dworowniŁom 
po  wazyftkie  czasy  dawano.  Mon.  68,  490.  DWOROWY, 
a,  e,  dworski ,  od  dworu  t.  i.  placu ,  Sptf  s  /  htf^  i^Of  (fs 
treffenb*  Rs,  4bopóbmh»  ^Bop^óoMa,  yca4&6eHH&iBk 
Dworowe  gołębie  takie  i  tym  się  róinią  od  daikich ,  ie 
tylko  lecie  iayca  niosą,  Siitnn.  292.  DWORSKI,  a,  ie, 
należący  iako  część  do  domu  dworem  zwanego,  naleią- 
cy  do  osób  dwór  składaiących ,  żyiący  na  dworze/  Boh, 
bmorf!^/  Sr.  i»  fneio()^  blDOrfli;  Vd^  dvorni,  dyor&iy 
dvorisheu ,  dvornoshćgen  ( Crn.  drorske ,  drprlir  s  gr8e<« 
czny);  Rg,  dvorni ;  Cro/ dvorjanszki ,  dworni  ^/^  m** 
dyari;  /?«.  ABÓpcK'iłl,  ABOpuósUK,  $0f  S/  bffl^Of  s,  btC 
^0f(łaflt,  ba^  ^Ofleben  betreffenb.  Zycie  dworskie,  ^a-. 
tyra  Kras,  p,  84,  Dworski  iywot,  świetna  niewola.  Cn. 
Ad,  222.  Żywot  dworski ,  słodkogorźki.  ib.  Dworski, 
per  €xcellentiam :  monarchiozny ,  cesarłki  ,  królewski, 
książęcy,  ^Ofs,  Jńtjlfns,  Sim\^i : ,  Sia\fit » .  Ducho- 
.wie^ńwo  dworskie,  to  iefł,  które  do.  dworu  cesarskiego 
naleiy.  Pam,  83,  212.  Pan  móy  iadnego  interesu  dwor- 
ikiego  bez  n^oiey  rady  nie  kończy.  Boh.  Kom,  4,  4o. 
Dworflcim  ludziom  nie  godzi  się  sekretu  wydawać,  ib. 
4 o.  Cztek  dworłki  je{l  niewolnik  polityczny,  ib,  4,  75. 
Dworfka  odprawa ,  z  gołemi  rękami  do  domu.  Cn,  Ad. 
223.  Dworiką  {sc,  słuibę )  słuiyć,  iełł  w  próiną  na- 
dzieię  nędzy  uiyć.  Cn.  Ad,  2.25,  Kto  słuiy  dworską,  nie  ma 
opatrzenia ,  Takowy  każdy  godzien  obieszenia.  RtiM.  Pob, 
A  i  i  i,  Dworlka  służba  Sr,  2.  boil.  -  Dworika  choroba 
czyli  franca.  Krup,  6*  444.  Dworfka  niemoc,  którą  firancą 
zowią.  Syr.  107.  ^Przymiot  dwoj-iki,  contagió^  Syjct. 
SzM,  227.  Choroba 'ta  końaka  ieft  we  wszyflkira,  za  łaik% 
mówiąc  uczciwego  uszn,  dworflcley  chorobie  podobna.  Hipp, 

120.  bie  2«)lfen4^e ,  bie  Jransofen.    Dwor&a  ospa  idam. 

Pot,  Pocz.  239.  J.  Dworiki,  dwornym  polityczny,  sztu- 
czny, b^f^f^/  ^oUttf(b*  Dworika  roowność  ieił  bezpieczna, 
żartuiąca,     bezwftydb*wa.    Cii,  Post,  bf.     $.    Dworiki,  - 

iego  ,  •  Subjh. ,   dworzanin  eui  jjofmanti ,  ^ofbebientef. 

Pan  ten  wiele  trzyma  dworfkich.  Ld.  Co  dworscy,  co 
broń  ta  znaczy?  Stern,  Cyc.^ni.  >  b.)  flronnik  dworu  abo 
królewski,  etnet  DOn  ber  ^0f^arłbtV.  Ni<»  dowiersano 
iego  obywateldwu  ,  bo  go  -  mieli  za  dworikiego.  Ld. 
DWORSKIE,  DWORSKO,  po  DWORSKU  Ady.,  «po^ 
8ob(*ni  dworikim,  układnie,  grzecznie,,  sztucznie,  ftuf 
$0f' Manier,  f)bfii(i,  funjlU<b/  ftfllnfleU.  Seneka  obraził 
Nerona  i  wypadł  z  łaski,  bo  u  dworu  nie  po  dworłku 
się  sprawiłr  Pilch,  Sen*  89.  Człowiek  bywały  umie  się 
kłaniać  dworłkie.  Petr,  Pol,  1 94.  Facere  et_  urbane  irrim 
derę  trafnie  a  dworiko  się  z  kogo  naśmiać.  Mącz,  Wy- 
mówić sie.dworłkie  iakożkolwiek.  Kosz^  Lor,  ix4.  6, 
DWORSTWO,  a,, /z,  życie  dworlkie  abo  przy  dworze 
^^t  ^Ofieben.  Bh^  btPOtiłwO  comitatus  anlicus  i  dwór  ;  Rag. 
dvorflvo  ,  dyoranni  cohors).  §.  Dworftwo ,  Ij>WORA- 
CTWO,  postępowanie  dworfkie,  maniera  dworfka ,  bififcb^ 
9)?aniet.  Za  Zygmunta  L  dworactwo  Franciszka  I.  a 
nauka  Leona  I.  atały!się  nam  wspólną  własnością.  Czack,  Pr^ 

2,  263.  -  J.  dowcipny  koncept,  ein  roljtget  €i«faff  ^  ®ic, 

6p6tte(r9,  ®ti(beie9*  Swiętokractwa  swoJe  żartami  a 
dworAwem  pokrywał.  Warg.  Wal.  %,    Wszyftkie  dwor- 

7» 


iU        DWORJLCTWO    -    DWORZANIN. 


f  ^—^.^^e  iwtowama,  tspacfkawtnia,  kortjtacye  go<r 
tów  wycierpieć.    Werśsz.  Regi,  118.   Jidian  skerby  ko- 
iciolów  brał ,  mówiąc  dworftwem ,    iż  i«  to  csynic,  aby- 
icie  rycfaley  byli  sbawieni.  BitL  Sw,  60.     Skarbek  dwór- 
ftwMB  idąc,  wpuicit  aygnet  do  skrzyni  cetarikiey,   mó- 
wiąc ,  idź  atoŁo  do  £toU.  Gwagn,  45.      Dworftwa ,    wy- 
dworne   powieści,    iakoby   apophtegmata«      Dwór,  A.    1. 
drwinki,  iarciki ,    uascsypki,    prsekwinty).      Kriąic  Ra- 
kuzkł,  widaąc,  ii  mu  Polacy  nie 'sprzyiaią ,    ii>®  chcąc  s    ' 
siebie  dtuissego  dworiłwa  ftroi^,  cicho  z  Krakowa    wyie- 
cłiat.  Gwagn.  70.    tt   WoDre  fifd^  nl(f^t  Usgft   }tl|R  Sfflftl 
^At%  UfUttL'     Okoto    uciech ,    które   bywaią  w  iaraciech, 
irzedni  może  bydi  naswan  żartobliwy,  dworzanin,  a  cnota 
ta  dworftwo.  Petr,  Et,  109.  ^ttif^^tt    9Bi{/    (loyiali- 
tas)  :  DWORACTWO  n.  />.    Dworactwo  dato  Prokopowi 
prsyiemną  slóiliwo^ć  i   trafność   w  obronie  lub  naganie. 
Czack.  Pr.  1,  a4.    (cf.  .tal  atticum).  -  J.  Na  ztą  ftronc 
Dworftwo  ,  s  iJWORAKIERYA  ,     yi ,    i.     sle  obycaaie 
dworskie,    szyder(Vwo ,    obłuda,    nieszczerośd,    chytrość, 

«(f!Me  ep$nmt,   faimtit,  srrglijl.    Zywot  swóy  w 

•dworftwiech  i  w  ssyderilwiech  ftrawili.   W,  Poft,    IV.   2, 
549.  Na  tóm   swoic  dworakieryą  zasadsa,    ieby  kaidego 
wyimiad.  Mon^yi,  ia4.     $. ,  Dworftwo,  na  dobrą  ftronę, 
o(byczaynojć ,  grzeczność,   okrzesano^ć;  Cr.  droransztro; 
S>hflWeit,  9ittiii€it,  ^Mitt.      Sercem,    urodą,    dwor- 
Awem  i  ludzkością  We   wszyftkim   Woy(ku  nikt    go   nie 
celuie.  P.Kchan.J^i^.  Ptaczą  cię  ftarzy,  ptacsą  cię  i  mto- 
dci,  Dwór  wssyflek  w  czerni  *prze  cię  Kryflci  chudsi,  Abo- 
wiem  dwor(hvo  i  iudzkoid.  przy  tobie  W  iednymie  zaraz 
{)ochowauo  grobie.  Papr.  KL  49S.    Dwórftwo,  obyczaiów 
ukladttoió   i    ludzkoi<f,     Eran,   Ob,  A.   Erasmi   Ciuilitas 
morum  Dwórftwo  obyczaiów  dobrych ,    ttumaczone  przez 
JClonowicza.  Same  Dworftwa  sprawity  to ,    ii   ledwie  ie- 
4en  drugiemu  prawdę   przyiacielfkio  rzec  moi^.    '  Modrz, 
Baz.   a38.     DWORSZCZYZNA  i    y,   i,   d|vorfkie  iycle, 
dworfkie  sposoby,  dworfki  tok,  ^Ofiebetl/    $OftOn,    $Ofa 
manict*     Aryftoteles  lepiey  się  iesscze  znał  na  dworszczy- 
zńie,  nii  ^a   filozofii.    Kras.   Hijl^    3o.     Chcąc   Przodek 
utrzymać  między  wieśniactwem  a  dworszczyzną ,  dsią  wsi 
lato  a  miaftu  simę.  Kras,  Liji,  2,  a4.      Sztuka  subtelnóy 
dworszczyzny,  przez  którą,    korzyftaiąc  z  dobroci  Fań- 
fti^y,  groią  słudzy  panu  porzuceniem    go.     Ttat,    19.   h* 
4i.'-  $.y    powinności  dworowi,  pańszczyzna,  i^ofbtfnftf/ 

9r(eU  fiłr  benj^of,  ^ofaibriten,  9ro(|nbteti(le.  Zapłacił  dziś 

chłop  dworszczyznę  zaległą.  JLc/,  Odrabiać  dworszcs^znę.  ih^ 
^.  D worszczyzny ,  dworftwa,  iarty,  @<^er)e*  Przepędzi- 
liśmy resztę  czasu  na  zabawnych  dworszczyzuach  u  moie- 
"  go  prałata,  Ziądzi^^.  -  $.  ro//erf.|D%vor8zczyzna,  dworscy, 
'dworzanie,  ^^ftltf  ,  jpoftejtnbe,  D  WORZ  ANEK,  -.  nka, 
m. ,  Demin.  słowa  Dworzanin ;  dWoraczek ,  z  przygarną^ 
titt  iŚ^ifling.  Jeden  z  owych  dworzanków  dat  policzek 
Panu  Jezusowi.     W.  Pofl.   W.  274.     DWORZANIN,  a, 

m. ,  Bh.  tioorenin ,  btfcłan ;  Sło9.  bworas ,  bworaf ,  tfoos 

łesUi;  Hg.  udyari;  Bs.  dyoranin,  dyomik;  Cr.  dyórja- 
pin,  dyornik;  Kc/.  dyornik;  (^Rs.  4WopXHHHl)  ^  szlach- 
cie)   uapeABÓpeuł) ;    Rg.  dyoritegf,    dyoran,    dyoranin; 

Crh.  dyórAn ;  fin  J^fmattK  f  ^of^fUctitff ;  eiti  ^ofmann, 

eill  fefaer,  ^i^t^et  S^iUm.  Dworzanie,  którzy  dworu 
patrzą,  auHci.  Mącz.  Dworzanie ,  osoby,  które  dla 
usługi  pańftwa  przyięte  są.    GaL  Cyw^  i»  126.     V  króla 


D  WORZ  ANKA    -    DWORZEC. 

są  dworzanie.  Glicz.  Wych.  F.  4.  Dworzanie  Iii^iąt 
wielkich  Rs.  rpHA&Oit.  -  $.  Dworzanie  in  tpecie^  gatnoek 
sług  iurgieltowych  przy  dworach  Pańskich  szUchty^  poie> 
dynczo  abo  dwoehnasob  to  ieil  z  pacholikiem  i  konno 
słuiących,  którzy  panom  towarzyszyli,  przed  poiazdasii 
konno  jeidzili ,  i.  t.  d. ,  między  niemi  pierwsi,  marstił^ 
kaniuszy,  j^ffca^aUere  /  ^Ofbebifttte.U  panów  ter»  w 
Polszczę  zabrali  mieysce  dworzan,  pokoiowych,  kamerdy- 
nery,  lokaie ,  laufry.  ICras.  Pod.  a,  273.  §.  Dalsse  cie- 
niowa^iia :  Dworzanin,  nie  przeto  dworzanin,  ii  dwona- 
ninem  ieft,  abo  ie  we  dworze,  ale  ie  wydwornym  w 
obyczaiach,  poftępkach,  w  mowie,  w  głowie,  w  kii- 
dóy  sprawie  a  przynaleiytey  sobie  zabawie  Dvor,  0.  i. 
Pospólftwo  zowie  dworzanina ,  który  się  dworen  biiri, 
który  we  dworze  mieszka.  Wtórem  sposobem  terairtiey- 
szym  dworzanin  ieft,  który  {apa  łaskę  pańską  bądź  ztyz, 
bądi  dobrym  sposobem  (cttt  ^hflin^,  tiu  t^erWmtJtrt  $•{» 
mann;)  dworzanin  za^,  wedfug  flarych  ludzi,  który  szla- 
chetnie t.  i.  poczciwie  źyie  (eiti  (?(reiimann ,  eln  iifbft: 

tltann).  Petr.  Et.  i4.  -  J.  Jn  peior.  part.  Wllyd  dworM- 
nina  nie  karmi.  Rys.  Ad.  'f\>^  Osobom  podeyrzanyia  si^ 
ma  bydi  wolny  du  domu  przyftęp ,  iako  są  dworuii^ 
nierządni  pachołcy,  iacy,  baby«,  które  na  cnotę  białjck 
gtów  czUVaią.  Petr.  Ekon.  18.  j.  Jn  melior,  part.  Kipi- 
sał  Łukasz  Górnicki ,  na  wzór  Gracyaną ,  księgi ,  którja 
dat  tytuł:  Dworzanin.  Papr.  Ryc.  4i4.  cf  Knrteiaij- 
Dworzanin,  iartownii,  iowialifta,    wydrwii,  tW  C^- 

Itt,  ein  6paf90geC,  eln  feiner  ®afl.    Około  udech^ió- 

re  bywaią  w  iarciech,    iredni  moie  bydi  naswan  żarto- 
bliwy, dworzanin;  .a  cnota  ta  dwórftwo.    Petr^  £t.  109. 
DWORZANKA,  i,  i.,  na   dworze  pańskim  iyiąca,  flfl( 
^Ofbame.   7V.  (cf.  dworka)  Slov.  btC^tmU,    b»0tf4.  (*'• 
ABOpRHUa  s  szlachcianka    contemn.J.      DWORZANSKI, 
a ,  ie  ,•    a   uoce  dworzanin ,    dworski ,    ^Offeiltf « /   S^'t 
Żywota  dworzańskiego  dobrze  trzeba  poprawić.  Modrz.  Bez- 
i46,     Weyie  tego  mędrelki ;  iako  dworzańskiego  salnn 
mędrka.  Aló.   z  Woy.    17.     Żebyś    z   pnemi    nlebiesbeei 
duchami   dworzańską    ( fc.    słuibę)     Panu  słuiył.  Yfjf- 
Aloys.  484.    {Rs.  4*0pHHCRiH,    szlachecki )«  uspeAM?- 
Hcnb.      DWORZANSTWO,    a,  /z..  coUect.  dwomatt, 
ber  ipofjlaat,  bfe  i^OJImte.     Przy  ponurem  królu,  dso- 
rzańltwo  zaniemiałe  ftało.  Stas.I^m.  2^  8.    Vind.  ifora 
sloshtyu,    dvor(ku    sprerodiahtyn;    {Rs.    4BOpffHcmiO« 
szlachta^ ;  Cr.  dyorsztyo  cf.  dwórftwo).  -  §.  dworikadni^ 
$0fbleil(^.     Dworzańftwo  uftało,    niema   się  gdzie  siii- 
checki  synek  umieicić.    Kras.  Pod.  2,  274,     j.  dworli* 
obyczaje,  obyczayno^ć,  grzeczność ,  jpofmatlifr;  $ł|lWA 
Sefcblifcn^eit       Wieie  ieft   rzeczy  daleko  poiyteciniey- 
szych,  nii  to  takie  wymyślone,    ii  tak  rzekę,  dwomi- 
ftwo  przez  się  samo.  Corn.  Dw.  320.  (elegancya).  DWO- 
RZEC, -  rcs,  m. ,  {Bh.bWCteC,  viila^  dwór  we  wai,  fol- 
wark, bet  STebettof,  bet  tK^e^et^of,  ba^Coroerf.  ^ 

dworzec  iego  ogniem.  Budn.  2  Sam.  i4,  3o.  Wiedaial 
gdzie  który  towarzy^sz  mieszkał  i  którekolwiek  dworce  f 
'aw^y  kaidy  dzieriawie  i  mocy  miaf.  Kosz.  Cyc.  A,  5,  *• 
5.  podwórze,  obora ,  bet  ^ofrlrtj,  befJ&«1l^»f,  brt!lW» 
|cfł  Rg.  dyoriscte ,/ Cro.  dyorłschej.  Nsiasd  na  io« 
•złachecki,  nie  tylko  na  sam  dwór,  ale  i  na  gumno  i  ai 
dworzec,  'gdsie  bydfo  i  insze  gospodarftwo  domoWBbjwa 
chowane.    Siat.   JUt.    ł48^     J.>  dworaep  *  dwdr  ftoy* 


DWORZYC    -    DWOY. 


DWOYBARWISTY    -    DW06RANISTY.       5(5 


Cn.  Th,  o5.  dworsysko.  DWORZYC,  yt,  y.  Act.  NU^ 
dok.  (Bh.'^l»txiń\t  g9ftus  facere  .  hW^tltl,  in  aula  ejfel 
B^'  duoriti,  J/,  corteggiare;  Rs,  4B0pflHanxbcs ,  pana 
grać ,  próinować).  Cali,  faire  la  cour ,  cholewy  amalić, 
nadikakiwać,  aattugiwać  się,  Cro,  dvoriti;  Kg.  droritti ; 
btn  ^Of  OlAl^eil ,  bte  Cont  tlia(^eil,  J  Febe  sama  niekiedy 
dworsyU  s^emu  Endymionowi.  Twcird,  Daf.  49.  Mi- 
luif ,  ganiratuię,  dworsę,  amo.  Mącx.  -  §.y  sztucsek  . 
uiywać,  fortelów , -^nnftgrifTe  braud^en  Jeaus  uft  swych 
nie  otworzy.  Chód  cudów  chce,  chociaż  dworzy  Łeb 
Heroda  wydworny.  JCóchow.  Roi.  36.  DWOHZYSKO, 
m~y  />•,  conłumeliose :  szpetnf  nieforemny  dwór,  dn  ^4fs 
VĄ€l  J^Of*  Próżna  na  pióra  skarga  i  prace  bez  sylku  W 
przeklętym  od  poetów  i  bogów  dworzyfku,  Zal,  9,  56. 
Jiyck.  -5.,  plac,  grunt  dwor&i,  bft^Ofraum,  ^ofgtunb. 
JBh,  ^WttifOj,  Koicioł  zafeiyl  na  dworzy  (ku  brata  swego. 
BUl.  Sw.  a43.  6.  DWORZYSZCZE,  a,  w,,  dworzec, 
folwark,  bet  9)Iape«>0f;  (5^. bworiifte  podwórzec),  £ccl.  . 
ABOpix'jge ,  nOAaop&e ,  pomieszkanie  arcybiiktipie  w  mia- 
Itach ,  gdzie  czasem  rezyduie).  We  wszyftkich  wsiach  z 
roi ,  ieili  ie  maią ,  abo  z  dworzyszcza ,  płacą  po  dwa- 
dzieścia groszy.   Ko/.  Leg,-  a,  664.  -  3,  60.-* 

Pochoda.  nadworny^  nadworowai^  prztdworze^  podwor" 
ny  i  napodworny  j  podwórze  ^  przy  dwór  ze  y  przydworny, 
madworny^  wydwarza^^  wydworować  y  wytwór-  wydworny ^ 
wydwomoii ,  wytworny  ,  wytwornoić. 
DWOSPKZĘZNY  ob,  Dwusprzciny.  DWOUCHY.  a,  e,  o 
dwu  uchach  jwe^ibrig;  n,  p,  dzban  dwouchy.  Hor,  1,49. 
Jfcw.dwoyuszny.  Mon,  76. 694.  JDWOSTRONNY  ob.  Dwu- 
.fłronny»     DWOY,  -  oia,  -  oie,  ze  dwóch  złożony,  \mu 

facb,  an^  |i9e9cii  6f (teb<'nb ^  bo)?peft.    Bh,  btpcsi;  «3>.  i. 

blPOpt;  btDOpafti  Sr.  2.  biooi,  btP.oiafi;  Cm,  dvoje,  a,  u, 
dvojoe}  yd,  dvołn,  dvieferlłen,  dvoitioverften;  J9^.  dvoj) 
D/.  droy;  Cr.  dvoij ;  Rs,  4B0H«Wi?.  Dwóy  fcft  rodzay 
Jezusa ,  ieden  ludzki ,  drugi  bożki*  Sk,  Kaz.  483.  Dwóy 
eoUeciiue  cum  Si/rgu/ari  Nominis  i.  c.  dwa  cum  Plurali, 
subinde  dwoiaki,  JWfpetlfC,  gwec,  iWlff«*.  Chcąc  na 
dwoim  drzewie  zaraz  usieś<5,  a  oboygasic  dobrze  ująd  nie 
iDOgąc,  na  ziemię  spadaią.  Zrn.  Poji.  a63.  fna  dwóch 
drzewach,  auf  SWfP  iBdunten).  Ty*pod  moc  Romule 
uiąwszy  dwóy  lud ,  prawa  knuiesz.  Zebr,  Ow.  5^5,  W 
każdym  nasieniu  ieA  dwoia  rzecz ;  naprzód  moc  nasienna 
wnątrzi  druga  moc  wytworzenia,  która  wzgórę  idżblo  s 
siemi  podnosi.  Cretc,  658.  Sakrament  pod  dwoią  osobą 
chleba  i  wina.  Twórz.  Ok.  G.  5.  -  We  dwoie ,  podwóynie, 
)Oiffa4/  boppe(t.  Chudka  we  dwoie  albo  we  troie  złożona. 
Syr.  427.  ^r.  BABOe,  nÓABoe.     Dwoie,    dwa  razy  tyle, 

drugie  tyle,  jwepmd;  jmrpmal  fo  viel,  nocb  einnuilfopirl.- 

Dwoie  .szcśd  dzieł  zacnych  ,  t.  i.  dwanaście  Herkulesowych. 
'  Ofw.  Oiy.  606.  Ja  we  dwoie  i  czasem  we  troie  wiccey  na  rok 
wydaic,  niż  mam  dochodów.    Mon,  68,  674.  Było  ćwięto 
przes  dwoie  siedm  dni,  to  ieft  czternaście  dni.  1  Leop,  3*  Reg,  • 
8,  65.  -     Dwóy,  podwóyny,  dwa  razy  powtórzony,  *iic- 

cejt^e,  btppelt,  jum  aweptenmd  wtebcibolt.    Dwoiąpo- 

X9ii\\  zwątlony,  przymierze  uczyni!  Słryik,  172.  W 
pierwszych  księgach  *dwoich  mieliśmy  naukę  o  iednoday.- 
nych  rzeczach.  Sten.  34 a.  (w  pierwszych  dwóch,  łii  ben 
Ir^bfll  ttfttu).  Ta  ewanielia  nam  dwoie  diiwy  opisuie. 
IV.  PoJI.  W.  74.  -  Dwóy,  dwoiaki,  dwoifty,  dwoiakiego 
gatunku »  |»rp«tle»,  l»i<f«(^f   boppelt.     U  naa  wypiawt 


woienna  dwoia  bywa,  iedna  pospolitym  i^aszenicm;  drn* 
8*  9  8^y  żołnierze  przyimuią.  Tarn^  Ufl,  238.  Dwój 
sposób  aług  powiada  bydż ,  orsędników  i  robotnikowi 
Potr,  Ek.  lo.  Dwóy  pożytek  człowiekowi,  gdy  o  *pa- 
niech  żle  nie  mówi.  Groch.  W,  474.  Dwoie  ryby,  na 
dwoie  noszenie  rozdzielone,  albo  dwoiakim  spoaobten 
przyprawione.  Cn.  Th,  i55.  Dwoiićy  farhy,  Sicohr,  ibm 
Dwoie  są  zdania,  'które  do  tego  czasu  senat  na  dwa  diialy 
dwoią.  Nag.  Cic.  88.  -  Na  dwoie ,  na  dwie  sztuki ,  n« 
dwie  różne  części,  in  }l9ep  Zf}Mt ,  fUt^Oep*  OdbieAi 
bilet,  drze  na  dwoie  i  chowa.  Teaf,  aa,  ^.  lo*  -  ^g. 
translat,  dwóy,  dwulbronny,  na  dwie  firony,  i  tak 'i  sak 
oboiętny  ,  SWepfeltid,  JWepbeutig.  Nie  chcąc  bydż  dw(Mt&- 
go  serca,  wymówi!  mu  i  wyrzucił,  co  w  nim  było,  aby 
przyiacielom  nic  taynego  nie  było.  Sk.  Dz,  1 1 24.  Na 
dwoie ,  na'  dwie  ftrony ,  tam  i  sam ,  Jfifi  nnb  b^t*  N« 
dwoie  rozważa,  co  lepszego  zrobić.  Czy  ścigać  Sarpedo- 
na,  czy  tłum  Lików  pobić.  Dmoch.  JL  237.  Na  dwoie 
babka  wróży.  Żabi,  Amf,  17.  Na  dwoie  wróżka  idzie. 
Pot,  Arg,  693.  ( oboietne ,  dwuwykładne  wyroki ,  Vd. 
dvoinopomeniten,  droinokasen,  JWepbftttig/  b^ppclftllllig). 
Na  dwoie ,  niepewne,  niewiedzieć  iak  aię  skończy,  ieszcze 
nie  koniec ,  ieszcze  nie  mów   hup ,    nie  tu  Amen ;  ikutek 

wątpliwy,  ungetoit,  8V^if^((Aftr  swepbrntig,  9tii  nnge^ 

19ifFt:m  iSn^gange.  Bitwa  każda  na  dwoie  bywa ,  abo  wy- 
grana abo  llracona.  Biel.  Sw,  a66«  Z  rzeczą,  co  na  dwoie, 
Bydż  może  t  nie  może ,  wydawać  się  boię.  ZaŁł,  Fifc. 
46.  Co  mssz  ,  nie  twoie,  i  zdro.wie  na  dwoie,  tak  było 
i»  Lisiarzów.  Falib^  Dis.  A,  11.  (życie  na  łyczku^  w 
niebezpieczeńftwie ,  fu  ®efabC*  cf.  Cm,  dyomim,  d?oho- 
mim ,  s  wątpię ,  a  dua  et  umim ,  Jtcut  Łat.  dubins, 
inter  duas  partes  pofifits ,  Ger,  |1peiff  (n ,  gWep ,  Cm, 
dvomli?  s  £cr/.  ABoeAyiUHbiH  :  wątpliwy:  Crn.  dyom- 
livoft  s  wątpliwość;  Vd,  dvojenje  s  wątpienie  ,  wąt- 
pliwość; Vd.  dTojezhen,  bum,  zrjblaA  s  wątpliwy; 
Vd,  dvojezhno(l  s  wątpliwość;  Cr.  d^ojiti,  Dl.  droumi-* 
ti  s  dubitare  \  Cr.  dvojenye  9  wątpienie ;  Cr,  prez  dvoj- 
mbe  s  bez  wątpienia ;  Cn  dwo}bqoszt,  Dl.  droumenye 
dubium ;  Sla^  dyohumiti  s  wątpić).  $.  2. ,  Subji.  Dwoie, 
G. dwoyga o3. Dwoie.  DWOYBARWISTY  o*. DwubaiVny. 
DWOYBRZMIA^CY,  a,  e,  dwoiako  brzmiący,  |ipepKins 
tlg/  Stoepbeutfttb.  Daie  się  słyszeć  z  słówkami  dwóybrzmią* 
cemi.  Mon,  74,  139.  dwuwykła^oe  ,  dwuznaczne,  oboie- 
tne. DWOYCIELNY  ob,  Dwucielifty.  DWOYDŁONNY 
ob.  Dwudlonny.  DWOYDROGI,  a,  ie,  bi^w.  Cn.Th. 
^Wepwegfg.  n-łft,)frzyftępydwóydTogie.  -  Sr.  1.  t»5puCine  (o*. 
Dwudróże,  r^ńldroże).  •  i?cc7.  ABony mnuH,  ABOĄOpoTK- 
HhiH.  DWÓYO^ATUNkOWY ,  a,  e,  gatunku  dwoia^ 
kiego  ,  wn  )»epVrIep  9lrr.  Zwierze  dwóygatunkowe. 
7  en/.  28,  b.  109.  DWOYGĘBY,  a,  e,  o  dwóch  gębach 
abo  twarzach,  jWepmtknbtg ;  mit  aiDCp  ®e|t4)teril.  'Janusz 
dwoygęby.  Papr.Gn,  io25.  DWOYGŁOWIASTY,  DWO- 
GŁOWY,    DWOYGŁOWNY,   a,   e,    o  dwóch  głowach, 

}»f pf6pf!9.  Bh.  btPttbUt99 ;  st.  bwoblaip^  Sr,  1.  bwopcb  k^mt^ 

lOtlt;  Rs,  AByrxaauiif  J?cc/.  ABorAa»iiiM.  Dwogłowy, 
biceps  Urs.  Cr^  178.  Rzymlkiego  pańAwa  oraet  dwóy- 
gtowiafty»  Jabł.  Ęuk.  A,^b.  Dwóygłonniy  orzeł,  Mon. 
75,594.  Dwóygłowia(la  Amphfsbaena.  Chro/c.  Lui.  5 1  o* 
Dwóygłowny  Janusz.  Cn.  .Th.  ^DWOYGO  ob.  Dwoif. 
DWOYGRANISTY,    DWOGRANISTY,   a,  e,   o  dwóch 


\ 


m** 


7» 


•  0 


564 


DWOYGROD    -    DOYNASOBNY. 


gTtntch,  węglach,  liąUch^  rogach,  śpirach,  gWe^enbU, 
IH^^fpi^ig.  z  pokaykiem  aporym  ftrassliwie  dw ograni- 
Aym  asermowai  ięzorem ,  lingua  óitulca,  Zćór*  Ow.  2 1 9. 
DWOYGROD,  u,  m.,  podwójny  gród ,  J^Oj^pf (hit 9,  etne 
|Vr9fa<^e  iBufg*  Z  Leonowego  śpiewaczki  dwóy^rodu 
Prędsłuchno  przyszły.  Zimor,  Sitł,  ig4.  (^Lwrfw;  ktdry 
byt  niegdyś  o  dwóch  zamkach ).  DWOYGRODNY ,  a,  e, 
o  dwóch  grodach  ,  mit  (Wrp  fdut^tn  ,  (lolica  dwóygro* 
dna.  Zimor.  Siei.  327.  (Lwów).  DWOYIĘZYCZNY, 
DWUIEZYCZNY,  a,  e,  z  dwoma  iczykami.  Sio.  bwogs 
ga|9Ćllń ;  Rg>  dvojezicjan ,     dvojezicni ,    Sr.    1.    bWOpo^^^as 

iec}n^;  Ger.  awe^jingig ,  mit  smep  Snngen.    Dziwdwóic- 

zyciny  urodzifa.  Ld.  -  $.,  dwa  iczyki  mówiący,  }t9e9  ®pT<|s 
^eU    fpt^d^fnb-      Mowę    makaronizmami     przeplataną    za 
gtadkość  mowy  nie  sądzono,  ale  dwoyiczycznemi  tak  mti- 
wiących  nazywan<»  Kiecz.  Zdań.  89,  Na  pograniczu  zwy- 
*  czaynie    ludzie    bywaią  dwuiczyczni  ;     mówią    albowiem 
swoim  oyrzyftym  iczykiem,  arazem  i  sąsiedzkim.    Ld.  -  $. , 
nieszczcfry,  i{f.  AB0Mhi3U^Hhiii;  hm^lt,HX^,  falfcft.    Ufty 
dwuiczycznemi  brzydzę  »ic.    W.  Prov.  8.  i3.    (ufty  prze- 
wrotnych. Bibl.  Gd.).     Prawdomówca  dwufęzyczny.  Hor. 
Sar.  35.    Ks'  A«0H3bi»rfe  chytrość;    Eccl.  APOHau^ectn* 
ByK)  ,      faTazywy    ieftem.      DWOYKA  ,    i ,    i.  ,      liczba 
dwóch,  bif^mey,  5A.  bWOgfa;  Cr.  dvojka;     Vd.  dvoiza, 
dvnje,    droje  s  para;     {Vd.  droika  s  dupeltówka^;    Cr. 
^Toicza;    Rg.   dvoizza ;    Rs.   ABOUKa,    ABÓH^a    s   para, 
'  4«0H9ainKa    parka ;    CABÓKRa    podwoyny    szlad ,    trop ; 
£cci.   ABÓHua ,    cyryCiiHa  ,    ABOHHas    hau    ABOeKpa- 
niHaS  BeiQB.     Syna  nam  nie  ftanie,    to    ieft,    Chryftusa ; 
'  tak  tttracim  tróycę,  przy  dwóyce  zoftaniemy.  Smofr.  Lam, 
119.     Dwóyka,  karta  Francuzka,    na  którey  dwa  oka.  » 
Dwóyka  s  dwoie,  dwoyko,    n.  p.  bić  we  dwoykę ,  kiedy 
dwóch  biie ,  abo  wziąj  we  dwóykę,  t,  i.  od  d^óch  razem 
byf  chłoftany,  5U  JWeti  »Oll  jwetjen  /  JTOepfac^.     Dwóyka, 
dwoy,  dwoiak,    naczyijie  podwoyue ,    ein   2:^0|>Pł>laeWltr, 
fin    ^4at<6«1.       DWOYKO,    Dwoygo    ob.   Dwoie,   Gen. 
dwoyga.  DWOyKOWY,  a,  c,  Sr.  1.  bWp^acine;  dwóyce 
służący;   Cn.  Th.  -  €n.   Syn.  3 10.      W  dawnych   książ- 
kach ,  Nomina  et  Yerba ,    oprócz  zakończeń  na  wyrażenie 
'  -Singuiaris  €t  Piuraiis^   małą  ieszcze  i  zakończenia  dwóy- 
kowe ,  Duaiis,    równie  iak  w  Greckim:    n.   p.  .dwie  ko- 
biecie *,    dwie   rózdze  ,    dwie    nodze  ;      póydźwa    ty   i   ia 
(póydźmy) ;  póydźla  wy  dway  sobie  precz.    Ld.    DWOY- 
LIST,  u,  w.,  Podkolan,  ziele,  OpAm,  rośnie  w  lasach  ; 
ma  tyjko   dwa  liftki,    podobne    ciemierjycy  biaTćy.    Syr. 
i4ii.    J^iuk.     Rosi.     2,     318.-   5»ei^rf«t.*     Urzfd.    237. 
DWOYLISTNY,  DWULISTKOWY  ;^' e,    Eccl.    abo-^ 
AHCinHUn;  o  dwóch  liftach  ,  3IO(9Miitterlg.   Pochwa  dwu- 
HMlowł  spałAa  bivaivis  j  z  dwóch  liftków  ttożona.  Jundz. 
2,  49.     DWULISTNIK,  a,  m.,  rodzay  rośliny:    tego  ro- 
dzaiu  :  prasie  gniazdo/  dwóylift  koralowy ,    serduszkowy, 
maska.   etc.    Kluk.    Dykc,    2,   i5o.     Rs.    AByAKcniHUKl). 
DWOYLISTOWY,  a,  c,  od  ziela  dwóyliftu  ,  Cwcęblatts. 
DWOYMORSKI,  a,  ie,  Korynt  dwóymorski.    Petr.  Hor. 

B.  b.   hai  sicepmeetłge  Sorintb.    Dwmnorzy  id.  'Dwio- 

inorflti  Korynt,    bimaris.    Zebr.    Ow.   117.      DWOYNA- 
SOB ,  we  DWOYNASOB  ,  ve  dwoie.  Włod.  {Bh.  bWOgs 

nafobne;  ^/a.  bwognńfobni),  bcppelt,  jwUfa*.  DWOYNA- 
SOBNY,  a,  e,  (5A.  bwognafobnp ; '  Bh.  broopttfobtti  ctlbo 

hPOgUl  s  dwoić,  podwaiać),    5  J.  drugie  tyle,    jwiefdc^. 
Fańftwo  w  dwoynasob  rozprseftrzenit.     Worg,  Wal*  92, 


D\VOYNOMACIORY    -    DWUCIELinr, 

Sowicie,  we  dwóyuasób ,  dwoiako.  1  Leop.  Apoe.  i8,  6, 
Baz.HJl.  i36.  •*D\VOYNOMACIORY  n./>.,  Bachos.  Ał- 
fnatrit.  Zebr.  Ow,  78.  .  OOn  319fpen  ^ńtUm.  Ecd,  Asy- 
Mt»tnectHb.  DWOYNY ,  a,  e,  dwóy,  podwoyny,  ^f: 
pelt,  JIDiefacb-  By  JUa  ftracita  w  sobie  dwóyne  płody,  Bi« 
byłby  Kzym,  zginąwszy  w  twórcy,  awiata  panem.  BaL 
Ow.  ibl-t  Dwoyne  Argi ,  dwóiakie  pokazuią  domy.  Bard. 
Tr.  274.  J.,  obottronny,  chytry,  falfł,  |»epbflltig. 
Nieraasz  ty  z  sercem  d\roynem  i  obiudnem  spotki ,  Niezntst 
co  to  pochlebftwa  dwa  oLrolne  ftolki.  Zab.  10,  68.  Kojfak, 
D^vóyny  Kupido.  Bard.  Tr.  369.  DWOYNOZNY,  a,  t, 
dwunogi,  o  "dwóch  nogach,  Rg,  dvon6gh;  }tOC9beilń§. 
Dwoynoźni  orfowie.  Bal.  Sen.  45.  Odmieńmy  cs^oro. 
nożne  zwierzęta  w  dwóynoźne ,  myśliwiec  będzie  bohatj- 
rem.  Kras.  Lijl.  igi.  DWOYNOS ,  a,  «. ,  miano,  któ- 
re się  dare  ogarom  ob.  Cweynos ,  fin  9?ame  ^ZX  Cth^ffs 
bUllbf.  DWOYPIENIA^ZEK,  ika,  m. ,  w  Litwie  po- 
dwóyuy  halerz.  Czach.  Pr.  i,  i4.  eUl  Ś^Oppelb^Off.  DWOY- 
POSTATNI,  ia.  ie ,  dwóch  poftaci,  o  dwóch  poftadsch, 
dwaksztalty,  dwiiciejifty,  boppfit  gfflaltet  Dwojp*;- 
.  ftatni  cielec  ,  Minotaur.  Bardz.  Tr,  1 75.  Dwóypo- 
ftatnie  cudo  ib.  162.  DWOYRURNY  ob.  Dwururoy. 
DWOYRZ\DZCA,  y,  w.,  dwoma  pańftwami  rsądiąry, 
SWepft  £(Snber  58i?bn:rfd?cr.  o  Władysławie,  dwóynądco 
szlachetny.  Petr.  Hor,  C.  b.  bo  razembył  królem  Polsk.  i 
Węg.  DWOYUSZNY,  DWOYUCHY,  DWUUCHY.i, 
e,  cf.  dwowcky.  Cn.  Th.  JWrpobtid,  gwepobrig.  Mon.-^X 
694.  Dwóy  achy  tróynog.  Dmoch.  Jl.  2,  2g3.  KhW 
dwuuchy.  Miojk.' Ryt.  a.  187.  Bh.  btOOSItiTni.  Dyf9i- 
WIERZCHNY,  D WOYWIERZCHY ,  a,  e,  o  dwócŁ 
wierzchach,  ^IPCpgtpfflig*  Dwóywierzchny  Parnass.  ^« 
269.  Dwóywierzchy.  Kochów.  3 19.  Chro/c.  Luk.  i38. 
/I*.  AByBep.KiH;  Eccl.  ABOBepx*iw;  Gr.  i/ico^i/^a* ,  ^- 
uertCT.^  DWOYZlitiY,  UWUZĘBY,  a,  e,  o  dwóch  ic- 
bach,  31PC93^bnt9.  Dwnzębe  grace.  Otw.  Ow.  4ii.  Dwój- 
2;cbe  widły.  Otw,  Ow.  35 1.  oó.  Dwuźąb.  DWOYZEN- 
STWO,  a,  n.f  mienie  dwóch  ion ,  Cr.  dvojsenilTO,  tU 
Q3lgam{e.  Cn.  Th.  §. ,  dnigieźeftftwo  ,  malicńUwo  po- 
wtórzone, Włod  bie^bf  mit  bet  gtoepten  %xavu  -R'-  "nio- 
po6paHie  ,  BmopoepaHHŁiH.  DWOYZON  ,  a,  w.i 
DWOYZENIEC.  DWUZEMEC,  -  nca,  w.,  dwie  iosj 

razem  maiący;  ber  ^tucp  SOfiber  ffat ,  mit  pepfn  Set* 
bettt  jug(ei(b  (iit  bet  SBlg^mie)  Ifbt   Cr.  dvojsen,  Sr.  i. 

bwppcjijenene,  bmi>90b|entt(.  Jam  zdrayczyna  sieflrtyw, 
ty  dwóyźon.  Zebr.  Ow.iS^i'  Strofować  dwuieóców,  łrK- 
ieficów.  Smofr,  Lam,  26.  -  J. ,  powtóre  żonaty  j  Cr.dra* 

gosen,  ber  bic  im^U  grau  b«t,  ober  jwep  gf«««»  «« 
ndd}  ber  anbem  gf Nbt  bot    Dwóyżeńców,   wdowców  w 

iadcn  Hopień  kaplafifki  u  nas  ^więc^:  nie  maią.  fmln, 
fCam.  i5i.  Dwóyźonaty  id.  Hrbji.  Odp.  Tt  b.  b.  Rt- 
ABoe6pdaHMM.  D WUB  ARWIANY ,  DWTJBARWNY,  %, 
e,    dwiimaftny,"  dwofarbifty,     Dwóybarwifty.    Sjr.  iłSa- 

Swepfdrbig,  von  $t»i'perlep  garbe.    Dwubarw na  topola.  A 

Kchan,  220.  Dwumaftny|mirt.'  Zebr.  Ow.  246.  {ob.mii^ 
Dwubarwiane  oliwki,  bicolor.  Zebr.  Ow.  209,  Rs.  .4>y- 
AHinHeB&iK,  AByAHHHbiH}  Eccil  ABOmapuUH.  Jyf''^' 
BOCZNY,  a,  e,  o  dwóch  bokach  ,  iWCPfrittJ.  Czack.  f, 
2,17.  DW  UCFELISTY ,  D WOCI AŁ Y ,  D WOCIBŁinf, 
a,  e,  o  dwóch  ciałach  (cf.  dwu  kształtny^.  Sla.  bW0łfW» 
Ger.  ^toepielbtg.  Kreta,  matka  dwociclnego  bykt.  Mon* 
7,  229,    (Minotaura).     Dwucieiifte  cudo.  Brud.  Oj,  D.  5. 


\ 


DWUCfENNY     -     PWUDZIESTOWKA. 

hiforniBs  Scillae).  Fan  boi^ek  dwociafy,  pofowicą  czto* 
wiek,  drugą  pofowicą  koiief.  Otw.  Ow.  682.  DWU- 
CIENNY,  a,  e,  a  dwóch  ftron  cień  rzucaiący,  boppelt* 
fctattig*  Dwucienni  mieszkańcy  pa$a  gorącego.  Sniad, 
J9r.  i3g.  DWUCZELNY,  DWOCZOŁY,  a,  c.  maią- 
cy  dwa  czel«»  (  Dual, ,  s  czota )  abn  twarze ,  bifront^ 
Atącz,  jwrpt^irttld.  Dwoczofy  Janus.  Otw.  Ow.  671. 
DWUCZĘŚCIOWY,  DWÓCZĘSTNY,  a.  e,  z  dwóch 
części  ,^  ^t9;9t(fUtg ,  óimemóris,  Mącx.^  EccL  ABO^a- 
coiHUii.  O  mnogościach  ilości  dwuczc^ciowey.  Afg. 
Nar,  61.  rf«  pofenfiis  hinomiL  DWUCZUUY,  a,  e, 
o  dwóch  azubach  ,  Smepfc66p^J.  Ross.,  AByxóxxKiH. 
DWUCZWOROGRAN,  u,  m.  ,  q&adrato  q'iadratum, 
abo  czwarty  Ilopień  ,  cuarta  potejlas  ^  bie  WXU  ^JtCttJ. 
U/lr^.  Alg,  a,  7.  DWUCZWOROGRANNY,  a,  e,  n.  p. 
Pomiary  dwupzworogranne  czyli  czwartoftopniowe.   UJlrx. 

Alg,  2,  170.  Don  bet  »iertftt  y^teni,    DWUDAszx,  a, 

e,  o  dwóch  dachach,  boppcibałtg.  Ross,  et  Re,  Asy- 
MpoBHMH.  DWUDŁONJMY,  DWOYDŁONNY,  a,  e, 
na  dwie  dłoni.  Cn,  Th.  jwep  ^dnbfbrett  lang,  bipalmis, 
♦DWUDNIE,  la,  /i.,  dwóch  dni  przeciąg,    Rs.  AByAHĆ- 

Bie,  eter  ^weptdflige  Sri(l.    DWUDROTOWY,  a,  e^   o 

dwóch  drótach,  dwunitny,  jlOCpbrdtbid  n.  p.  pończochy 
dwudrotowe  /{f.  abouhhkóbuh  ;  abohhhkL  podwóyna 
ni^.  DWUDROZE,  a,  n.,  dwu  dróg  rozftrfnie ,  biuium. 
Aląct,  ein  ©Oppelweg  (cf.  dwoydrogi).  Vd,  dvoipotje, 
dyoipotishe;  Cro.  dvoyputje,  DWUDZIELNY,  a,  e, 
-  le  adv,f  na  dwoie  podzielny,  jtoect^eilig.  Łodyga 
dwudzielna,  caulis  dychotomus ^  gdy  łodyga,  gąfczie  i 
naydrobnieysze  gałązki  na  dwoie  się  dzielą.  Jundz,  a, 
10.  Wąsy  dwudzielne,  cirr/it  Łifidi ,  na  dwie  ga?ązki 
podzielone,  ib,  44,  fialdaszek  ziela  dwudzielny.  Jundz, 
a6o.     Stosunek  dwudzielay,  tubdupUcata,    Łcjk.  a,  io3. 

DV/UDZI£NNY,  tidutjs,  Mącz,  ameptdyjig    Bh.  ^mVi: 

Itm,  ba'anbnif  Rs.  AoyAHeBHWH.  DWUDZIE3CIO- 
KAKI,  a,  ie,  -  o  adv,,  dwudzieRu  różnych  rodzaiów, 
JwaniigetUp.  DWUDZIESCIOTRYANCyŁ  ob.  Dwa- 
dziesciotryaiignł.      DWUDZIESTKA,    i,   z.,    liczba  dwu- 

iłzieftu,  dwadzifścia  czego,  bie  ^ipansig,  eine  ^af)!  von 

ir^Myi^,  jtPan^ig  <Stń(f.  dwudzieftka,  iedna  dwudziefta 
czci<;  całości  podzielon<iy.  Jak,  Mat.  1,  55.  elll  ^XOMt 
ilgt^eU.      §.    DwudzieAka,    Bh,  btpabcptf  a ;    dzieweczka 

dwudzieftoietnia,  fte  ^DfdbAeti  połt  jwanjlg  Jatren  (eltte 
giranaigetinn).*  DWUDZIESTKO WANIE ,  ia,  «.,  ^ye- 
simatio,   dwudzieftego   karanie.    Cn     Th,    bie  iHul^fhtng 

be<fipa«jt9(lengD?annetf,   j.  95.  jur  Sobeeiftrafe.    nwU- 

UZIESTNY,  a,  e,  Bh.  biPabcatern ,  vigecnplus,  Cn, 
Th,  imxih\%  entfeairettb.  -  DWUDZIESTOCZTERO^- 
GODZINNY,  a,  e,  przez  godzin. a4  trwaiący,  pierunbs 
|IPan}igjlónb{d  •,  Rs.  cy'inoHHŁiH,  nocymoHHUii  cf.  Do- 
ba. D WUDZIESTODZIENNY ,  a,  c,  Bh,  bipabc^tibenc 
tl^;  dni  dwadzieścia  trwaiący,  lub  co  dwadzieścia  dni  przy- 
padaiący  ,  imn^^tim-  DWUDZIESTODWUŁOK^ 
CIOWY  n.  p.   drąg.  Dmoch,  Jl,  a,  89.   łokci  dwudzIeRu 

dwóch,    }ioep  nnb  atPanilgeHig*;    pon  jiPfp  uub  a»«n|i0 

eaen*      DWUDZIESTOLETNI,    ia,  ie,    Boh,  biPabcetis 

let^,  biPtfbcptf letó ;  Sr.  i.  bmac^etete,  o  dwudzieftu  la- 
tach, Jip«na{gi4jrf9.  DWUDZIESTOSCIaN,  u,  m., 
icosaUdrum,  Geom.  Nar,  a,  5i.  cf.  dwadzieściątryangul. 
Sol/k.      DWUDZIESTO WKA ,   i,  i.,   pieniąd»   o  dwu- 


DWUDZIESTY    -    DWUKS2TAŁT.     665 

dsieftu  mni^yasych,  efn^tOitltji^rr;    Bh., bf»^ietnit ;    Cm. 

drajsetiza ,  dvajesetak  (  Cm,  drajsetńk  ¥ic€turio  dwudaie^ 
ftnik,  przełożony  nad  dwudaieftą>  DWUDZIESTY, 
a ,  e ,  BA.  blPabcatl^ ;  Sh.  btP4(i!ti ;  Sr.  a«  btpaiajH ;  Sr.  1 . 
btPacjete  Ą  bjpajetp ;  Cm.  d^ajacte  j  Vd.  d^ajseti ,'  dvaj- 
seteri;  Cro.  dvadeas<iti ;  Sla.  dradeseti ;  Rg,  d?edeseeti; 
Bs,  dvaeseti',  Bh,  ĄB^A^cKmiayi.  Ordina/„  numeri  Car^ 
din.  dwadzieścia ,  bet  ^W^nj^^ft^  *Pierwaae  a  dwudzic- 
ile  capitulum.  Sekl,  99.  dwudziefty  pierwszy  rozdział  Bh. 

gebenmec^tm^  •,   dwudziefty  trzeci  trioiecótmt^/  -   ciw- 

CŚtpttttecótmÓ  $    ^czwarte    a    dwudzieile    capitulum.    SeMl. 

iió.  -  szófty  ifeflmrtptmń ;  -  ósmy  ofmniec^ttiip.  DWU- 

DZIOBNY,  a,  e,  o  dwóch  daiobach,  końcach,  ^pi- 
cach,  JtpepfK^naWlg,  boppdf^ndWig/  n.  p.  młot,  naczy- 
nie podkopnicze  uakaztałt  młota ,  maiące  obie  głowy  koń- 
czate.  Jak.  Art.  5,  390.  martena  d  deux  pointes. 
•DWUDZWIERNY,  a,  e,   ó  dwóch  drzwiach ,    3tPept(ńs 

tig,  beppfttbórig.  Ec.  aboabćphmh.  dwufuntowy, 

a,  e,  dwóch  funtów  wagę  maiący ,    JlPeppfftnbfg*    Sor.   \. 

bipopojpunbojpnr'.    dwugarncowy  ,  dwugarco- 

W Y  ,  a ,  e ,  dwa  garnce  zawieraiący,  blcongius.  Cn.  Th, 
S1PfP'W«Pe  et!t^«ltenb  (^.  garniec).  Dwugarncowa 
miara  ,  bicongium.  Cn,  Ih.  Dwugarc^owe  flasze.  P^ 
JCchan.  Ort.  1,  4a8.  DWUGLĄD ,  -  cdn ,  m.,  parał- 
laxis\  węgiel  dyruglf dii  angulus  paraf iacticus.  Hub*  WJi. 
3o4.  -  N.  Pam.  19,  86.  bie  ^ATAUte-  DWUGŁOSKA, 
i,  i.,  Diphthongus.  iipcz.  Cr.  1,  />.  4.  s  DWUGŁO- 
SNIK,  a,  777.  Vrs,  Cr.  137.,  5/o.  blPPM<((^A ,  btP^JWttCs 
far  Vd.  dyoinik;  Ec.  ABOrAacHWH.  DWUJARZMY, 
a,  e,  o  dwóch  jarzmach,  bpppeUpt^tS'  Dwuiarzmych 
oftrowidzów  Aroyue  karki  ikracass.  Zebr.  Ow.  74.  biiU" 
gum  lyncium.  DWUJĘTNY,  a,  e,  o  dwóch  końcach 
do  ujęcia  ,  cf.  obo jiętny ,  atl  ^tpep  CttCll  a»fapb«.  Juf 
ftos  j  iuź  ogień  wieiki  był  gotowy ,  Jui  go  dwujętne  mie- 
chy rozdymały.  P,  JCchan.  Jer.  36.  DWUJĘZYCZNY 
ob.  Dwóyjczyczny.  DWUIMIONY,  a,  «,  o  dwóch  imio- 
nach, ^tpepnanttg^  Sio,  b^Ugmenc.  Aftanius  dwuimiony 
binominis.   Zebr.    Ow.  366.       »DWUISTNY,    a,    c,   a 

ihwóch  iftot  złoiony,  ąutf  s^epeit  9Befen  be(leM^-  Ec. 

ABOecmócmBeHl)  Cr.  6t<pv^f.  DWUKŁYKTY,  a,  e,  o 
dwóch  kłykciach,  Cr.  6t%o)tdoXos.    Cn.    Th.  lX^tXlivh&lt\\% 

(wie  bie  «ier  singer,  ben  2>antnen  ait^genommeii).    U 

nog,  u  rąk  cztery  palce  dwukłykte,  wielki  palec  iedno- 
kłykty.  Ld,  DWUKOLE,  a,  n,,  birotum.  Mącz.  ein 
ItPeprdberider  SBagetl.  Cro.  dvojkolnicsa  ( Cro,  dvojkol- 
nichar  cijiflr//ij).  PWUKOLNY,  a,  «,  o  dwóch  ko- 
łach,  ^ipeprdbetig.  Dwutolny^ wóz  nocy.  A.Kchan,\5^. 
-  Chmiel.  1,  aa5.  DWUKOLOROWY  ob.  dwubarwny. 
DWO YKOŃCZATY,  a ,  e,  o  dwóch  końcach ,  JWepenbig- 
Rs,  AByaoHÓYHhiH.  DWUKONNY,  a,  e,  od  pary  koni, 
StPCprpannid.  Wóack  dwukonny  ob.  parokonny.  DWU- 
KOPYTNY,  a,  «,  o  dwóch  kopytach,  3»rp(|uftg.  Rs. 
er  £c.  ABOKonhiinHbiR.  DWUKROPEK,  -  pka,  m., 
duo  punkt  a  ^  wyra;E  nowy.  JCpcz.  Gr.  i,/>.  a.  tAi^ti^fię 
betl^oppeipnnft.  Ross.  et  Ec.  ^BOemó^ie,  ABOectnpóHie. 
DWUKROTNY,  a,  e,  -  ie  adv.,  dwa  razy  wzięty, 
Ituepmai  SenOmtOen.  Czworogran  dwukrotncy  ściany, 
cuadratum  radicis  binomiae.  UJlrz,  Alg,  a,  aa.  cf»  Dwu- 
częściowy. DWUKŚZTAŁTNY,  a,  e,  o  dwóch  kształ- 
tach czyli  róinych  ciałach,  Ec,  ABOO^pasHun,  abobr- 


56§      DWUKSIĘZ.    •    DWUNASTKA* 

/. 

AMUB ,  ^mm^9^iM^  9911  |»Cl^tk9  •cftilt.  DwokifaU 
tn j  centaur ,  połowicą  ko&,  połowicą  citowiek.  O/ir.  Ow, 
87.  cf«  cli{opoko6.  Dwukasattay  Minotaur,  ib,  3o6.  (cf« 
^wóypoilatm',  dwuciolifty ).  Dwukastaltny  Chyron,  Ze6r, 
Ow,  46.  «f  3o8.  Małh,  Funkcye  dwuksstaf Łne ,  bifor^ 
mes,  Sniad,  Alg.  1,  67.  D WUKSIĘZYCZNY ,  a,  e, 
|10f 9IIIOIibig'  Csaa  dwuksiciycsny ,  gdy  się  zdaie ,  iakby 
na  niebie  dwa  kaiciyce  ł>yty  >  to  ieft ,  dwór  okofo  księ- 
iyca.  €f.  Dwumiesięczny.  DWULATKA,  DWULBTKA, 
>],  i. ,  Co  praeasiego  roku  uroato,  zowie  się  latorośl; 
co  drugiego^  dwuletka.  Kluk  Rosi,  1,  126.  ebi  imt^M' 
tl^Ct  Cytoffe.  Owca  dwulatka.  iV.  Fam.  8,  33o.  etn 
|«fW*W9f«  ®*af.  DWULETNI,  ia,  ie,  dwa  lata 
naiący,  bimus.  Cn^  Th.  5lOe9id(rig.  Bh.  bipanletń,  bWaUs 

letni;  ^/o.  bwetetnłi  Cro.  droyletui ;  Sr.  1.  tmelt^tni^ 

bWOppbIĆnie;  Sr.  a.  brnelctni*,  V</.  dvej  leti  ftarj  Rag. 
dvoljetoi ,  drogodni  *,  Bs.  duogocje  ;  Rs.  AByxttaiHbijS , 
ABy'ro40saxuB.  Dwuletni  przeciąg  £c,  ABOxt>mie , 
^a  lata  bawię  Ec.  ABOX'|5mcinByio  Gr.  iłsn^t.  Dwu* 
letni  ko6,  wól,  dwuletnik  Bh.  twanlrtnU  Sio.  btOOrOs 
Ćaf.  DWUŁA^CZ^fY,  a,  e,  we  dwoie  ztącSiny ,  htppelU 
9€tfiat*  Bot.  Lifcie  dwutącsne,/.  coniuncia,  gdy  dwa 
liftki  proilo  do  siebie  nasadami  są  obrócone.  Jundz.  9, 
56.  DWULiCNY,  DWULICZNY,  a,  e,  dwoiakiego 
lica,  dwoiakićy  twarzy ,  t^n  im^  ®e|i<^ern.  Ec.  abo- 
AR^HUH.  Janusz  dwulicny.  Hor.  sat,  186.  $.  Dwu- 
liczna  kitayka.  Rys.  Ad,  11.  barwna  na  obiedwie  ftrony, 
•nf  bepbf n  Seiten  ^tiUtUt  §.  morał,  obłudny ,  •Iłce- 
ntieroicsy,  ^nd^Iftif^i  Ec^  aboah^h&ih;  ztąd  DWU- 
LICZNOSC,  -  <ci ,  i.,  iTaUkywoit*,  bte  Jalfc^^ett  Szcze- 
ro^^  bez  iadney  dwuliczności.  Veryf.  pr,  4i.,  jF^.  4bo- 
Jimie  Gr.  inrgocMma  ,  Dw-ilice  ,  rttl  2)oppe(0eftd)t« 
DWTJLIST,  DWUHSTNY  ob.  Dwóylift.  DWUŁO- 
KI£TNY  >    a »  e ,   dwa  łokcie  wynoszący ,    ^me ^eflig.    Bh. 

Ittinif of etui ;  5/-.  1 .  bipppo^  pod^imne.    Czoanaczek  zlot-  * 

ko  iokietne,  czasem  dwulckietne.  Syr.  707.  DWUŁO- 
PATNY,  a,  e»  o  dwóch  łopatack,  StOepfćbanfeHg.  Jtg' 
Owce  dwntopatne,  które  po  dwóch  latach  swoie  dwa 
sęby  zgubiły,  a  natomiaft  dwóch  innych,    owczemi  zębami 

zwanych,   doftaly.    Woiszt.  106.   iwe^labrige  G<bafe , 

9»f pf*attfler.     DWUMASTNY  ob.  Dwubarwny.    J).WU- 

MIESIĘCZNY,  a,  e,  Bh.  bwanmefpcnó *    '^/o.  b»amcs 

f^ll^*i  ^r.  I.  b«09»(me9a(|ne;  i?^.  dromjefsecni ;  Ec^ 
ABO«'fecJiHHUii.  ^c.  ABOM^cJi^ie  bimejłre  lempiu ). 
dwa  miesiące  trwaiący,  bimeftris.  Mącz.  dijlingu€  Dwu- 
kaięźycany.  DWUMNOZNY,  a,  e,  /ł./>.  Stosunek  dwumnoi- 
ny,  ratio  dupticata.  Geom.  Nar.  i,  ao4.  -  Jak.  Mat.  1, 
i5i.  -  £rA  2,  io3.  DWUMORZY,  a,  e,  DWOY- 
MORSKI,  DWUMORSKI,  a,  ie,  n.  p.  Dwillnorzy  Korynt. 
Ctw^  Ow.  255.   między  dwoma  morzami  leiący,    ^e^s 

wmid,   im^en  iwcprn  Weeren  geleien.     Dwumoriki 

Iflm.  ŻBbr*  Ow.  i5o.  *Dwumorzowy  Korynt.  Chroid. 
Oh'.  i55.  DWUMORZE,  DWOMORZE,  a,  /i.,  Jftm, 
Awomorze ,   kraina »    co  «   ohu  boków  swoich  morze  ma. 

Qtw.  Ow.  274.   elM  (Srbjtiiige  a«if<(^n  iweij^en  Wreren. 

DWUNASTEK,  -  ftka  ,  m.,  dwanaście  sa tuk,  )w6(f 
6tft(f,  eine  gallt  9011  3l^6(fen.  z  tysiąca  osób,  ieden 
przynaymni^y  dwunaftek  wyprowadzić  a  błędu.  Mon. 
76,237.  DWUNASTKA,  i,  i.,  He  9wi(f.  ^A.  btods 
sactbi    licaU  \%\  we  gnte^  dwanąicie  ok,  |9Uf9n|irtt« 


DWUNASTNICA    -    DWUNOŻNY* 

V\nd>  dTanaiftik,    dranaifterisa  *,    JEc.  ABaHMBCi/mmi. 
$,  Dwunafta  część  czego,  etn  C»i(ftf(,  ^z*.  1.  blPMfttclf. 
DWUNASTNICA,   y,    i.,     część  kiazki  naybliisza  żo- 
łądka ,  inttfiinum  duodtnum.   Zool.  Nar.  27.    dwunafto* 
palcowa  kiszka,    brr  ^wUfjIngerbarm,    dwunaftocalówka. 
DWUNASTNIK,  a,  m.,  Dodecathton.   Mn.  //.  N.  a5, 
4.    ziele  powszechne  na  wszelką  chorobę,    dicia   a  12 
diU  maiorum  gentium.  Cn.  Th.  ^wilfgótterf  raut*  Siedm- 
lid  €tiam  dici  potejl ,  cuia  septem  folia  habet  Sif^« 
Udtterfraut*     ( K</.  duanaiflla  ,    dranaifter,    dvaaaiftnik, 
apodel   s  apoftoł,    rozeslauiec,    ieden   z  dwanaftu.  Ecc. 
ABaHaAecHcnOHaMaAHHal)      Gr.    SMSe%a6ufXlf-       DWU- 
NASTNY,  DWANASTNY,  a,  e,  Bh..bmnacttth  dwa- 
naście zawieraiący,  }i9Mf  etlt^altenb.       DW0XASTOCA- 
LOWKA,  i,  z.,  Kisska  dwanadocalówka,  intejłinum  duo- 
denum.  Perz.  Cyr.  1,  48.    ber  ^n)6lfftngerbarill  ^     dwuna- 
ilopalcowa    kiszka  ,    dwunaftnica.        D  WLNASTODNIO- 
WY,    D WUNASTOpZIENN Y ,    a,   e,    dni    12  trwsiący, 
lub  co    12   dui   praypadaiący ,    Jtoilftigtg.    Bh,  ^fnmii& 
bennj.      W  dwunadodniowym  kursie.    Pimin.  Kam.  377. 
DWUNASTOK\T,    a,    m.,    dodecangulum ,    frgjira  o 
dwuna(lu  kątach  i   ścianach.    Sol/k.  Geom.  2:    etn  ^nMf* 
WinUl,    ^ID6Ife<f.       Dwunaftościau.      Joi.    Mat.    1,  35. 
DWUiVASTOk\TNY ,    a,   e,    o   12  kąUch,    |»Mff(tig. 
DWUNASTOKROTNY ,   a,    e,    -  U  adv.,    w  dTvana$cie 
razy  tyle  czyniący,  5«6(ffiidb<    Ec.  ABaHaAecicaibapami, 
ARaHaAecffmoKpamHO.      DWUNASTOLETNI,    ia,  ie, 
-  ie  adv.^   lat   dwanaście  maiący,   JoMfi^^dg.  Bh.  bM* 
nactUetó;   Ec.  ABaBaAccRmoAt^aiHUii.      DWUNASTO- 
LISTNY,   a,    e,   |n>6lfblattertd    jFcc/.  ABaHaAecamoAB- 
critBeHHWH.     DWUNASTÓŁOKCIOWY,  DWUNASTO- 
ŁOKIETNY,  a,  e,    itoMfeOld.    Ec.  ABaHaAec«niOXaKÓ- 
niHiaii.     DWUNASTOMIESIĘCZNY,  a.  e,  całoroczny, 
|tl>6lfmonatIi(( ,  ^cc/.  AB3HaAecxmoM'BcJiYHbiii^    DWU- 
NASTONOGI,  a.  ie,  iWflfWWg,    mit  ^WÓIf  JuM*  ^<^' 
ABaHaAecflinoHÓriif.     DWUNASTOPALCOWy,.a,  e. 
n.  p.  kiszka ,  od  długości ,    którą  iey  pospolicie  nadano , 
tak  nazwana ,    intejlinum   duodenum.  Krup.  2,  38.  ob. 

Dwunaftnica),  |ioMffittgerfg ,   gwłlffinaeriiami.     DWU- 

NASTOPIA,CIOK\T,    a,    m.,    dodecaidrum,    kryla  w 
dwuna(łu  piąciokątach  równych  zawarta.    So(fl,  Geom.  )• 

ba4  S^Infunbtwan^lgeiT.    >dwunastoscian,  n,  m., 

dodeca'ddrum.    Geom.   Nar.  2,   5i.      Dwunaftokąt,  (\M 
3wMfe(f.     DWUNASTOSTRUNNY,   a,    c,   j?c.  Aasaa- 
AecJŁmocmpyuHhiH.Gr.  dmit%axo9ios,  ^wUffmttfd** DWU- 
NASTY, a,  e,  dwanafty,  Bh.  bwanactc;    Sio.  hW^iP; 
Sr.  u  braattdte,  blOaimtp;  Sr.  2.  btl>ana{li/    Sla.  dranar- 
fti ;   /?^.  dvanadeefti ;   Cro.  dranajszti ,    dvanadessti,    dra- 
gonadeszti;    Vd.  duanajfii ;  Crn.  dranaji'^,  dransifte,  dn- 
najftirej  Ąj.  ABaHaAecflrniki^,  ABeHaAUaznoH,  BinopuB- 
HaAecAinft,  numer,  ordinal.  card.  dwanaście,  ber5v6(ftf< 
Dwunafta    (sc.  godaina)    biła,     tś  f^t  iwMf  (Wr)  gf» 
f<((«9eil  {Ec.  ABaHaAecflmOAHĆBie  święta  od  6go  Stycs- 
nia  zaczynaiące  się,  w  mo^'ie  proAackiey  cBMmKB  eb.  Świa- 
tki).  ^DWUNIEDZIELNY,  a,  e,  -  ie  arfi'.,  priei  dwa 
tygodnie ,  co  dwa  tygodnie ,  Jttepiokc^entli*.     DWUNO- 
GI,   a,  ie,   DWOYNOZNY,   DWUNOŻNY,    a,  e,  o 

dwóch  nogach,  gn^e^betnig.  Bh,  btoannobó'  ^^'  bwen^^: 

Sr.  1.  bwopo^np^ate  i  Rg»  dron&gh;    Cro.  droynągi  Bf* 
duonoggi }  Eccl.  AfiOuów'iĄ^    Bóg  napełni!  zieaię  dva* 


DWUNITNY    -    DWUKZĘDNY. 

nolnemi  i  csteraoinemi  Bwlericty.  Skarg,  Zyw.  s,  4i4. 
Dwunoine  bydło.  Wad.  Dan^  a65.  Dwunoine  xwier«c. 
Fam.  85,M,  683.  DWUNITNY,  a,  e,  dwudrótowy, 
s  podw(^ynie  /kręconych  dicS ,  JWepbrit^ig.  Sztuka  mu- 
chairu  dwunjktego.  Boh.  Ojffbi.  a.,  Sr,  i.  bn*090(nit)nć. 
DWUOKIENNY,  a,  e,  o  dwóch  oknach,  mit  jwep  JeHs 
ftetn.  Torz.  Sm.  4 a.  DWUPALCOWY,  a,  e,  dwu- 
palcowa  miara ,  sejctans  ptdU.  Cn,  Th.  jwep  Ś^tlgft  (reit 
Ober  lang.      DWUPIĘDZISTY,    a,    e,     na  dwie  piędzi. 

C/i.  2 A.  pon  i»eo  ©pawneii.    dwupienięzny ,  a,  e, 

dwa  pieniądice  wynoszący,  jwe^^ijcttet  bettageilb.  DWU- 
PIĘTRy,  a,  e,  o  dwóch  piętrach,  9on  SWfC  ©rttfen^ 
|Wf9  6tO(f  J8^.  .  DWUPIĘTUZE,  a ,  n. ,  a/*o  dwu- 
piętry  dom,  dwupiętre  budowanie,  fin  }W(9  CtOCf  ^Of^f^ 
$«U«.  Cn.  TA.  •*DWUPŁAWY  boV  P.  Jezusa.  Miajh. 
Hyt.  a,  i34.  2  którego  krew  z  wodą  płynęta,  boppelts 
flrbratg.  DWUPŁCIOWY,  a,  e,  n.  p.  Są  zwierzęta 
dwnptciowe,  hermaphrodiłi,  z  których  kaide ma  oboią  płeć 
razem;  iak  Gliniaki.  Zool.  Nar.  73.  bepbe  ®efdjfe(^tft 
^tfbenb;  ^Wltter.  Rośliny »  które  maią  w  kwiecie  prąci- 
ki  razem  i  ahipki ,  sowią  się  roślinami  dwuptcio^^emi  > 
Jiermaphroduae.  Bot.  Nar.  ii5. ,  Ross.  ABycHacoiHUH. 
DWUPŁODNY,  a,  e,  £ccL  ABOnAÓAHhiH  Cr.  J/jto?- 
noł ,  duplieem  frucfum  gerens.  DWURA^IENNY  ,  a, 
e»  o  dwóch  ramieniach ,  IWr^Attnig.  Kiedy  nieiuchomy 
punkt  dźwigni  przypada  między  miifyscami ,  na  których 
ciciary  wiazą,     to  takową    diwignią    nazywaią   dwura- 

,  mienną,  pectis  heterodromus.  Hub.  Mech^'j'j.  DWU- 
RAZNY,  DWORAZNY,  a,  ,e,  dwa  krod  powtórzony , 
na  dwa  zawody  robiony  etc,,'  iwe^tnal  gema(^t  Dwo- 
razny  dupłtjp.  Urs.Cr,  i84.  Dwurazna  potęga,  gtmi- 
na€  vires.  ZMÓr.  Ow.  3io.  Przednie  piwo  Krakowskie, 
Marcem    albo    dwurazne'm    nazwane.     Słeszk.  Ped.   ao6. 

.     t.  i.  dwuwarowe ,    dupeltowe,    ^^^Un ,  Si^ppeMct-    - 

'  §.    Karczmarz   a   szkodą  bliiniego   krótki   zażywał  dwu- 

razney.  Poł.  Jow.  68.  t.  i,  dwie  kreflci  za  razem  piszącóy, 

frobkowatey,  ^retbf,  ble  jwep^td^e  aufelnmalfłreibt; 

(oM  an^9ef(tntttcne  ^rdbf.  $.  morał,  na  dwoie,  obłu- 
dny,  boi^fl^l^njtg.  Nieszczerzy  ludzie  i  dwurazni,  Co 
nietylko  aerc  z  udami  nie  zgodzą ,  Lecz  ztolci  ikryte 
farbą  cnot  ogrodzą.  Chro^ff.  Job.  i6o,  $.  dwurazna 
progressya  s  gieometryczna ,  blf  dfOttiettiftbe  ^fOgrefiton. 
DWUROCZNY,..a,  e,  dwuletni,  jWfpMbrig.  Sio.  2)»0s 
roći;  Subji.  J)toerocaf.  ••DWURODŃY  Bacchus,  bis 
genirus,'  Zebr.  Ow.  64,  ^(pmal  gebo^tfR  {£c.  abOiÓ- 
pOAHun  consoórinus).  DWUROGI,'  a,  le,  o  dwóch 
rogach  ,  JWrpbómtg.  Rg-  dvof ogh ,  d^oroYni ,  dToroiaz ; 
£c.  ABopóriH.  DWUROŻNY  ,  DWTJROGAtY  ,  id. 
(o/>pOf. iednoroiny,  iednonźg,  iednoroiec),  ^Wepbbtltid* 
Dwurożni  Faunowie.  CHroU.  Ow.  43.  Dwufogie  widły- 
Oiw.  Wirg.  4x1.  (o  dwóch  ko/icach ,  ^picach ).  Dwu- 
roga  czapka.  Odym.  Sw.  G.  5.  '  Dwurogata  infuła.  Zygr» 
Pap.  4, '3.      Dwurożny  kapelusz.   Zdó.  la,  6i.   na   dwa 

rogi  słoióny ,  ^wepfpf^ig ,  storprcfig ,  twrpfrtopf g ,  Ito^^ 

fM|ig.     DWURURNY,  DWOYRURŃY,  a,  e,   o  dwóch 

rurach,  itottthf^ti^f  hti^ptUbf^tl^ ,  ttiit  jiDep  24iifen  (voii 

6<^ief gene^ten ).  Kazałem  Rrzelcowi  dwufurną  Paófką 
lazyą  nagotować.  Teat,  1,  c.  36.  Nabiiam  zaraz  dwóy- 
rumą  fuzyą.  ib.  33,  d.  4o.  O^ó.  DupeltówJ:a ).  DWU- 
RZĘDNY,  DWURZĘDOWY,   a,  e,  b  dwóch  rzędach. 


PWUS^ZUY    -    DWUSYLŁABITY.    567 

'  ttteptefłfg ,  ^mep)ff((g.  ^  Dwnnędny  ięćnmtn ,  n  którego 
tylko  we  dwa  rzędy  w  Iłosie  rodzi  alę  ziarno,  aowią  pla- 
ikur.  Haur  SA.  x5.  (c£.  czwartak,  zze^ciorak).  Łodygi 
dwurzędowe  caules  di/lichi,  dwoma  sobie  przeciwle- 
głemi  rzędami  na  pniu  osadzone.  Jund*.  a,  11.  Liicie 
dwórzędowe,  f.  dijlricta,  z  dwóch  przeciwnych  (bron 
wyraftaiące.  ib.  a,  ai.  DWUSA^ZNY,  a,  e,  na  dwa 
aąinie,  ^wepHcftetii.  Zab.  i5,  366.  DWSJSdENNO- 
ROWNY    tróykąt,     maiący  dwie   tylko  ściany    rów<ne. 

Solik.  Gtom.  16.  m  9(ef(^f*etifH*c<  ©reęetf.  DWU- 
SETNY, DWOCHSETNY,  a,  e,  ordin.  num  card. 
Dwieście  ;  Bh,  blDdUftó  \  Sto.  blOOfH  \  Bs.  duifloti ;  Kag. 
dvoftotni ;  Ross.  et  Ec.  Ąmycómn^ii  \  po  fto  dziewięć 
dziesiąt  dziewiątym  iiaflf  puiący  ,  b^C  3^9^^^^^^^^' 
$..dwielcie  w  sobie  maiący.  Cn.  Th.  ^ep  ^tinbeCt  tUU 
t^altfttb.  W  dwóchsetnóy  Ih-oynych  dworzan  szedł  para- 
dzie. Hor.  sat.  3o.  DWUSIECZNY-,  a,  e,  x>hasiecziiy, 
|1PCpr((ttfibig.  Dziesięć  siekier  dwusiecziLych ,  dziesięć 
proftych  kładzie.  Dmoch.  JK  a,  3ji'6.  DWUSŁŁADNY,  a,  e, 

z  dwóch  f łoiony ,  a«j^  |»epen  Sttfdmmen  ^efe^t ,  awi^f^d^- 

Dwufkładne  poruszenie ,  motus  sompositus  ;  poiedynjco- 
we  pq;*uszenie  I  simpiex.  Pilch.  Sen.  177.  DlrVU- 
SKRZYDLA6TY,  DWUSKRZYDŁY,  DWtSKRZyUJEU- 
NY ,  a ,  e  ,  o  dwu  ikrzydfach  ,  pr.  et  tr.  Rs.  AByK^M- 
AUH,  Ec.  ABOKpMAHUil;  itPepffAgfUg.  Puki  d«ru- 
flcrzydłe.  Ld.  Szyk  ,woyfka  ukoany  dwuftrzy^elny.  Jak, 
Art.  a,  488.  $.  Jig.  drzwi  dwulkrzydlafte ,  ^rozchodzące 
'^^C)  %\&%t\t%((ttti  (cf  Czworoflcrzy^e  drzwi).  Rs.  cm^óp- 
HaniMK.  DWUSŁOWNY ,  ^a ,  e ,  dwujęzyczny ,  nic- 
szczóromówny ,  Rag.  droslÓTni,  dvorjecni;    Vind.  dvx)i^ 

nokasen  ,  boppelfi&ngtg )  gipepfAngig  /    4rgli(tig«      ^ya* 

koni  maią  bydi  inęio  flateczne,  nie  dwusłown^e.  Budn, 
1  Tim.  3, 8.  ( nie  dWoiftego  ałowa.  Bibl.'.Gd. ).  /.  Mjo/h^ 
Przez  różniczkę  dwuałówi^ą  rozumieny  takie  wyraieoie, 
w  którym  iloić  naybardzióy  poikładftna,  ie^  iajtiml^ol- 
wiek  bądii  (lopniem  ilości  dwusłównóy,  Jjak,  Mat.  9,  gi* 
'  -  DWUSŁOWNPSC  Rg.  dvosloTJe ,  dyorjecje.  ♦DWU- 
SŁUPIE,  ia,  72. ,  £ce/.  ABoerrooAnie  Greek.  6tą<v^osp 
DWUSPICZASTY ,  a,  «,   -   o  adv.,    o   dwóch  ipicąch, 

tDp|)e(rpl(ig ,  ąt»eprpi({g,  ^A.  biPMi(rpk*«t9,    pwugPOYr 

NV,  a,  e,  -   ieadv.^   z  dwóch   apoioriy,    dwulkładny^ 

bp]H>eCt  anfammen  gefAgt,  a«U5fa<(^.    Dwuapoyne  ^łowo, 

dwusłowio,  d^óchsłów,  ałdwo  z  dwóch  ikładąne,  Por 
dobnieź  tróyspoyne ,  czworospoyne ,  tróytiłowi^ ,  czwo- 
rosło^ie.  OWUSPRZĘZNY,  a,  e,  dwujansmy,  fiiiugis. 
Urs.  Gr:  i6«.  b0p|»Hfp4nilig.  DWUSTOPNY,  a,  e,  o 
dwócli  Aopach,  na  dwie  ftopy,  ^iPCpWllttg,  4»e^ftt|{g» 
Ross.  ĄByćmóhn'^.  Hor.  sat.  ^if.  Dwuftopna  miara, 
dipondium.  Cn.  Th.  DWUSTRONNY ,  a ,  e,  -  le  adv., 
na  dwie  (bony  ,  oboftronnfr  ,  aiPepfei^ig  ,  bpppelffittg , 
t9f<bf'IC?ł(i9*  Wzruszenie  ziemi  było  róinego  rodzą  ia , 
t,  i.wirowate,  pbziemne  i  dwufłrohne.  Pam.  83^3, '494. 
Ugoda  dwu(Vronnie  obowięzuiąca.  Gal.  Cyw.  3,  1.78* 
BWUSTRZYZKA,  i,  i.,  wełna  od  takich  owiec ,  które 
po  dwa  razy  na  rok  ftraygą.  Jtluk  Zw.  1,  571.  (oA.  ie- 
dnoftrzyika ) ,  ffipffe  bet  iWeptew  ećfut.  ♦DWUSWIEiCZ- 
'NIK,  a,  m. ,  lichtarz  o  dwóch  ramieniach,  o  dwóch 
świecach,   Boss.  ABycstiifiłe*   ein    2)oppf Hew^tef /    tnil: 

Jopfflten  girmen  obet  glejtem*    dwusyllabny,  ź, 

t,  -'i>  ciiA''. »  /dwuzgłoftowy,    o  'jwóoh  ayllabadi  czyli 


566    DWUSZESCIOGRAN    •    BYAKON. 

CA<SVHUR.  D WUSZEdCIOGRAN ,  u»  in«,  cubocubus, 
•bo  ftopień  •łófty.  Ł//lr*.  ^/^.  a,  7.  Me  fe^fle  f  otenj. 
•DWUSZOSTNY,  ą,  e,  -  ie  adv,y  dwunaftny,  3»i?Ps 
ntal  fe<W  entdflUenb  ,  boppelftC^flg*  z  dwusaoftnych  apo- 
ftolów  ieden. '  CAoitt.  JTo/J.  1:1.  DWUTULNY  Basza, 
dwubunczuczuy ,   zaszczycony  bunczukiem  o  dwóch  ogo> 

nach  końikich ,  eitt  $23af(^a  von  im^  (Koffctmeifen.  JCłok, 

Turk,  61.  DWUTYGODNIOWY,  Owuniedzielny ,  a, 
e,  -  o  a</F. ,  dwa  tygodnie  trwaiący,  co  dwa  tygodnie 
przypadaiący,  awepWÓ<^entlt*.  DWUTYSIĘCZNY,  a. 
e,  -  ie  adv'y    dwa  tysiące  dopetniaiący  lub  zamykający; 

Bh.  bwaatlftcp/  Oer,  ber  gweptaufenbjle.    dwulchy 

06.  Dwóyuszny.  DWUWARGOWY,  a,  e,  o  dwJth 
Mrargachy  Smepitpptg*  Bot,  Kielich  dwuwargowy,  bila- 
biatunty  gdy  ma  dwa  głębokie  wcięcia,  a  kaicly  prze- 
dział ieft  ząbkowany.  Jundt.  a,  68.  DWUWIECZNY, 
a,  e,  -  ie  adv. ,  dwa  wieki  zamykaiący,  dwusetny ,  \X^t^i 
^nilbertici^Tig*  Gdyby  przynaymni^y  to  uplynne  iycie 
Chociay  dwuwieczna  obeymowala  sfera.  Zab*  9,  3od« 
Zabt,  Dwuwieczny  zakon  Loiolillów.  Zab,  la,  a34. 
DWUWIOSŁOWY,  a,  e,  o  dwóch  wiosłach,  jwepru* 
letig.  R^*  4B)  oec^ABMhlH ;  Ec,  ABOBdcAHŁiii  birtmis. 
DWUWYKŁADNOSC ,  -  f ci ,  i.,  oboictność,  podle- 
głoś^ dwoiakiemu  wykładowi,  ^wepbeittidf eit ,  3)oppe(s 
^ntligfeit-  W  pisaniu  unikay  wszelkiey  dwuwykładno^ci. 
Jak*  Mat*  3,  i5.  Ciemne  i  dwuwykładno^ci  podlegle 
przepisy.  Ttat.  45,  d.  la. ,  Rois,  ABycMbtcAeHHOcmb, 
DWUWYKŁADNY,  a,,e,  -•  ie  adv.,  różnie  wykładać 
się  mcvgący,  ohoiclny,  iWecbctlttg ,  toppelfinnig.  Cie- 
mne i  dwuwykladne  wielonioflwo.  A.  Zam,  6.  Dwuwy- 
kiadae  chytre  odpowiedzi.  Teat,  45»  d,  46. ,  Rs,  4By- 
CMbicAeHHua,  DWUZA^By  -  ęba,  m. ,  cokolwiek  o 
dwóch  zębach,  o^.dwóyzęby,  Bg.  dvozubja,  etn  ^19^9? 
l^^tif  2)oppe(sa^n*  X.  Botan^  ziele  óidens  Linn*  ^miff 
%ahn  f  ^abeffrailt.  Dwuząb  tróydzielny,  tripartita  bid,^ 
l(x.  Hepe4a;  zwisły  ctfrnua,  naymni^yszy/;fmi/nfl.  Jundz* 
4o6.  DWUZENIEC  ob.  Dwóyieniec.  DWUZŁOTÓW- 
KA,  i,  i.,  pieniądz  dwa  złote  feamykaiący,  etil  ^nf^P' 
gnlbeitftlltf-  Dwuzłotówka  Folika ,  i/4o  grzywny  Ko* 
Włfkićy.  Ł(Jk.  a,  86.  DWUZNACZNOŚĆ,  -  ^ci,  i., 
dwuwykładnoić,  oboiętno^«5,  Me  2)oppel{inttidfeit*  Vd. 
dToinopomenitnoft,  droinokasnoft.  DWUZNACZNY,  a^ 
e,  -  ieady,^  d wuwykładcty ,  obeiętny ,  SWepbeuHg.  Vd, 
d^oioopomeniten  ^  droinokasen ).  Zeao  dwuznaczoem 
słowem  galił  na  oszukanie.  Pilch.  Sen.  lifi.  a,  36i. 
DWUZON  ob.  Dwóyieniec.  *DWUZYW01NY,  a,  e, 
1,0*  ABOSKaaHeHHftui  Gr.  iii^os ,  }torpleMg* 

•DY. 

-♦DYABEŁ  ob.  DJabeł.  •  DYADEMA  od.zawóy,  J?c.yBK3XO, 
rAaBonmsKl) ,  npenóasKa.  DYAFRAGMA,  -  atu,  m., 
a  Greek,  przegródka  łub  błonka  myszkowata ,  która  roz- 
dziela piersi  od  brzucha^  JCirch,  Anat^  lai.  hH  ^WCtdi' 
fett.  •DYAGONALNA  liniia  ob.  węgielna ,  przeciwką- 
tna,  przekątna 9  naroina.     DYAGRYD,  u,  m. ^  ^«ay^v- 

Siov ,  sok  ikainonii,  Ccammwiiettfaft. 

DYAK  ob,  Djak. 

DYAKON^  9L,  m.f    %GrtcL  (Dziakon.   c£  Arcydziakon » 


DYAKONSTWO    -    DYAMBNT. 

ardziakon)-,  Sla.  djakon  (cf.  Sla.  djak  s  źak);  Vd.  ka* 
plan,  podrushnik,  odhudnik;  Rt.  ĄiitLOnb,  aikrohI); 
Be,  CBKigeHHÓcAyMCHajeAb.  "Duchowny,  fiopniem  niż- 
szy od  kapłana;  obowiązany  assydować  do  mszy,  uprzj^ 
wileiowany  do  czytania  ewanielii.  Karnk.  Kat,  266,  bft 
SlACOnui^.  Drugi  Aopień  między  ^więtemi  ftansmi  sa- 
fiępnie  dyakon.  JCucz.  Kat,  a,  621.  Apoftofówie,  chcąc 
się  ulacnid,  obrali  siedm  dyakonów,  którzy  uietylko  ży- 
wność ubogich  obmyślali ,  ale  i  ciało  i  krew  Paniką  roz- 
dawali. Skarg,  Dx,  19.  W  rodź.  ztnjk.  Dyakonica,  Ki. 
4biiKOHHua ,  Ec.  4'iaKOtii^cca,  cAy»e6Hłiua  ^epKOBHafl, 
nepBOc'feAHi(iija.  Dyakonem  bydi  Ross,  AiaHOHcmBO- 
BaaiŁ.  DYAKONSTWO,  a,  «.,  ba^  2)iacon«t,  ftopień 
duchowny ;  porządek  teź  święcenia ,  daiący  się  pries  bl- 
fkupa.  Karnk.  Kat.  a65.,  Rs,  AfaKOncmBO.  DYAKO- 
NOWY,  a,  e,  oddyakona,  iDtaconul;/  Ross,  AiaKO- 
hobId.  Subdyakon  dyakouowemu  urzędowi  usługuie. 
Kucz.  Kar.  a,  6ao.     DYAKONSKI,    a,    ie',  od  dyakoń- 

ftwa,  M  2)iaconat  betrefenb.  Ross.  AiaKOHCKiK,  m- 

kohcrTh. 

DYALEKT,  u,  wi. ,  a  Greek,  własność  ięzyków;  lako  w 
naszym  ięzyku  Słowackim,  inaczóy  mówi  Polak,  inaczey 
Rusin,  inacz<Jy  Czech  ,  Jnaczey  Jlliryk ,  a  wżdy  iednak 
ieden  ięzyk  ieił :  .  tylko ,  ii  każda  siemia  ma  svTą  ^fa- 
anuść ,  i  takie  tei  i  w  Greckim  ięzyku  było.  Mącx.  Iti 
2)ta(eCt,  bie  9)?Unbart.  Vd.  sgovorlivoft,  pregovonioił, 
jesikna  risha  (  Cr/i.  shpęl ,  anticua  iam  ea:oŁetavox^  a 
pójera,  spejl,  cano) ;  Rg.  izgoYor;  Rs.  Hap^^ie;  Ec. 
6ec1feAa» 

DYALEK.TYELA,  i,  i. ,  rozumowflwo  Ld.  nauka  rozwaiaoiA 
i  rozsądzania  rzeczy  u  siebie  abo.  z  drugim.  Nauka  dy- 
sputowania,  rozpierania  się  z  drngim  o  prawdę.  Nauki 
prawdomówna,  abo  prawdomówf^wa  ,  prawd  om  ównoiri. 
Uozsądnoś<5  nabyta  o  rzeczach.  Snadność  rozsądna,  kro- 
tkomówua  o  rzeczach.  Cn.  Th,  bie  2)faIeCtif.  ^^^-  *"""" 
moznanztvo.     DYALEKTYK,  a  ,  ;w. ,  podług  dyalektjki 

*  rozumniąry,  ber  ^fafecttfeT.  Ee,  pagrAarÓAcmaeHHHKb. 
O  mili  a  uczeni  dyalektykowi«  1  Hrbji.  Art.  C  a.  w  rodi, 
ieAJk,  -paarAaroAHHjja.' 

DYALOG  ,  u ,  IW, ,  rozmowa  dwóch  lub  więcdy  osób  mię- 
dzy sobą.  Pol/ka  literatura  ma  rozmowy  Górnickiego  o 
elekcyi  i  wolności ,  Artaxerxa  z  Ewandrem  Lnbomirftiego. 
Kras.  Zb:  i,  a49.,  Et.  ABOecAóab  ,,efl1  ®efpra4*  Dp' 
logi  szkolne  niegdyś  coś  na  kształt  sztuk  teatrslnycbi 
udawania  p'rzez  iaków  róinych  dzieiów ,  na  wzór,  ale  nie 
podług  prawideł  teatru,  ©(^ttloefprjc^e ,  Dtfliogffl.  ^ 
nas  przez  długie  ozasy  był  teatr  ubogi ,  Gdzie  w  nletgri- 
bnym  układzie ,  dla  prolłey  zabawy ,  Kiedy  pozasiadaU 
liczna  szlachta  ławy,  2^ki  róine  czynili  widowiflca  z  si«* 
bie,  Udawali  co  w  piekle,  co  dzieie  się  w  niebie.  Dmoch. 
Szt,  R,  47. 

DYAMENT,  DYAMANT,  u,  nt.,  DYAMKNCIK,  a,  «•» 
zdrbn.  (z  Greek.  diaf*asiob,  adamantyn),  Bh.  bpanuffiti 
S/o.  btam<mt;  Jtai.  diamante;  Hg.  dijemanth;  Z>/.  dii- 
mant;    Cro.  gemant,  gyeraant;    Crn.  djcmant;    Vd.  di^" 

•  mant,  dimant;  Sr.  1.  ^abatuant;  Rs.  AAaMaHml),  Ul* 
utaih  i  Ec,  AiamaHinL ;  dem.  Rs.  aAMdaeob ,  aAMaaBzb, 
>et  2){amatlt-  Kaytwardszy  i  naykósztowni^yszy  klej- 
not, którego  kolor  czyfty,  iako  czyila  woda.  Kluk  Kop. 
2,  i5»^    Roboty  złotnicze  kamieńmi  lub  tci  dyamenci- 


\ 


DYAMENTOWY    ^    DYBAĆ. 

kami  priyoidobione.  Złot,  A*  a,  d.  Ferlkie  szable  dya- 
menumi  sadzone.  Teatr  4,  b.  34.  Tafle  szklanne  dya- 
mentem  rzną.  Torz,  Sxk^  loi.  Naypicknieysiy  dyament 
ieft  króla  Partugalikiego  ,  waiy  1680  karatów.  Wyrw* 
Geogr,  38 1«  Serce  twoie  nad  dyament  twardsae.  Pąfl, 
Fid,  334,  Dekret  na  dyamencie  kowany  u  mnie,  abym 
wyssedł.  Birk.  Dom.  66.  (niewarusaony)  (cf.  Brylant, 
DylLsztyn),  ^g,  co  drogiego,  rzadkiego,  eiltf  (oflbate 
GćItenM^/  fin  ©Umant.  Głupi  przy  fortunie,  Jęft 
ikop  w  złotym  runie.  Uczony  ubogi  Dyament  w  kmieciach 
drogi.  Wm.  Ryt.  3,  356.  j.  dyament,  ziele  Adamantis. 
Piin,  //•  iV.  a4,   17.  którego  zetrzeć  nie  moina,  ein  1Sn« 

%€txe\bHui  Jtraut,  nad^  %lialui.  Cn.  Th.  DYAMEN- 
TOWY,  a,   e^  z  dyame*itu,    wksno^ci  dyamentu,   jDUs 

tnants*   Bof^.  b^amantowó;    S^<^'  biamantoioi »  Vd.  dia- 

manten;  Ross.  aAMaSHUH*,  £c.  4iaMaHino8UH.  Miał 
do.  zbycia  iaką^  sztukę  dyamentową.  Mon.  69,  298. 

DYAMETKR ,  s  Przeczpomiar.   'jy. ,  Rg.  srjedomjerra. 

DYANA  ,  y ,  i. ,  bogini  łowów ,  Slfln« ,  Me  ©OttllW  bet 
3rgb.  Saydaczna  Dyana.  Oiw,  Ow.  iia.  u  Słowaków 
Ziew^onia,  Dziewanna,  Stryik.  i36.  Ziewonia  Krom.  55. 
Bi^lflti  Kr.  o^.  Dziewena,  Diwa,  t.  i.  dziewica.  Klecz. 
Zd.  8.,    Cr/i.  Marena,    Nc^hliza,    Triglav.      J.    meton. 

urodna,  hoża,    białogłowa,    etn  f<^6it  gebilbetftf  SSBeib/ 

f ine  S(^intfeit-  Kocha  się  w  iabie ,  rozumie  ie  w  Dya- 
nie,  Tr.     Dyana  to  iego,  7>. 

1)  DYARRYA,  DYARYA,  yi,  i.,  z  Grec^.  tym  się  tylko 
róini  od  biegunki ,  £e  ieft  trwalsza  i  dłuisza.  Dykc.  Med. 
3,  5.  (cf.  dyssenterya,  czerwonka),  bte  TAMf^tt t  bet 
2)lit(^(ailf-  -     a)   DYARYA,  yi,  i.,  złac,  dzienna  por- 

*  cya,  ble  drtge^portloil*  Ordynarya  i  dy^rya  kaidemu 
według  pracy  i  pollanowienia  ma  bydi  naznaczona.  Haur 
Eh.  181.  DYAKYUSZ,  a,  wi. ,  z  iac.  opis  codziennych 
czynności.  Kras.  Zb.  1,  35o.  dziennik,  eitt  Sagebud)' (cf. 
dyurnał),  Dyaryusa  podróiy  królewfkióy  p.  Naruszę^ 
wicza.  Księgi,  dyaryuszami  nazwane,  słuią  tiikże  do 
przełożenia  tego,,  co  ieft  w  autorach  naylepszego.  Zab, 
'^,81.  iurnale,  peryodyczne  pisma. 

DYASEK  ob,  Djasek. 

DYBA,  y,  i.,  *0  pręgierz,  prąga.  Cn.  TA.  słup,  do  któ- 
rego  przywiązanych  złodzieiów  smagaią ,  bft  ^^tM^^t- 
Jdoss,  Au6a  żotnierfka  szubienica).  Car  Moikiewiki 
pięciu  dzittsiąt  z  oikerźonych  na  mieyscu  pospolitym  M 
pi-ęgierza,  który  tam  naaywaią  dybą,  kazał  kuutanii  wy. 
cWóftat'.  Gwagn.  534.  (Omyluie  ^beluog  Polłkie  dyba , 
pod  słowem  ZUhf  ma  za  targowiiko  niewolników),  a) 
Catajla ,  wilk  ,  kłoda  ,  teź  dyba  ,  iako  niektórzy  mówią : 
jnachina  iignea ,  cua  terui  i(incti  tenebantur.  Mącz* 
tram  przewierciony ,    który  za  karę  wkładaią  na  ręce  lub 

nogi,  bet  Oefangf tibiptf ;  bet  ®to<r,  Sn^flotf,  J^«nb(lo(f' 

Dyby  na  winowayców  bywaią  sosnowe.  Kluk.  Rosi.  a, 
159.  Przysądziłeś  mię  więzieniu  i  dybom.  Chroł^.  Job, 
3i.  Dyby  komu  na  ręce  dadi.  Tr.  cf.  Dybki.  DYBAĆ, 
•DEBAC,  -  al,  dybie,  *dyba  cz.  ndk.^  (zdybać,  na- 
dybać  dk.y  cuod  vid.^  cf.  Gtrm.  2)ieb^  5'złodziey,  u 
Ottfrieda  i  Tacyana  Thiob ,  u  Notkera  Dieb ,  u  Ulphi- 
łasa  Thiubs,  Angl.  Diof,  HolL  Dief,  Dan.  Tinff,  Sute. 
Tiuf,  Sor.  Tat.  cf.  vetus  Gtrm.  biebetl,  hodie  f^tbUu 
kra^dż ,  u  Otłfrida  thinben ,  Anglos*  deofian.  U  UlphU 
la/athiubjo  sUiemoie),  ikrada^  aię,  iak  gdyby  na  pal« 
Tom  U 


DYBIDZBAN    -    DYCHAĆ. 


569 


cach,  cicho,  dybkiem  iidi,  inf  beit  geljetl  fd^Ielt^. 
^x.  dibatise,  nayoditise,  f^ci/Zaz-ey^mi/^are.  Rmss.  4U« 
6uaiBcX  wspinać  się).  Zfodzićy  nawiedza  wszy  obory, 
Dybie  tei  do  komory:  Klon  Wor.  35*  Śmierć  własny 
zlodzióy,  4ybie,  ija  kształt  łotrzyka.  Brud.  Oft.  A.  ii- 
JugurU  przez  góry  za  niemi  dybał.  Pilch.  Sali.  ai4- 
Gdziekolwiek  fU^pfsz,  imierć  za  tobą  dybie.  Dambr.^^S* 
-  5.  dybać  na  co  s  czyhać,  tllf  etm€  Uuetn.  Lis  dy- 
bie na  kury.  Rty  Wiz.  Sg.  Dybią  na  to,  lak  kot  nft 
mysz.  Saxon.  Parz.  ao«  Jak  wilk  na  owce,  tak  na6 
dybała.  P.  Kchan^  Orl.  1,  90.  Choćby  mi  co  rano  przy- 
szło dybać  na  tego  niedźwiedzia,  on  móy  bydi  musi. 
Ttfor.  5 »,  c.  58.  Pies  szczeka,  zapewne  na  moie  pienią- 
dze kto  dybie.  Teat,  7,  aS*  Na  zdrowie  mu  dybią. 
Warg.  Wal.  107.  Na  groch  dybie  we  dnie  z  łasa  zaiąc. 
Rey  Wiz.  a6,  b.  Dzień  Pańfki  na  nas  dybie ,  iako  zło- 
dziey.  Rey  Apoc.  4o.,  Rg.  pr£xati  ).  •§.  Żywi  się  pta- 
kami, 'dębiąc  ie  ftrzałami ,  petendo  eas.  Zebr.  Ow.  5i6- 
ftrzelaiąc,  ubiiaiąc,  trafiaiąc,  trefenb,  etiegeilb.  DY- 
BIDZB  \N ,  a ,  w . ,  D YBIKUFEL ,  -  fla ,  w. ,  moczy- 
wąs ,  moczymorda  ,  zdechł  na  kieliszek ,  szukaiący  żeby 
się  upić,  ein  ^anfail^.  DYBIK,  u,  m..  uszczerbek, 
uszkodzenie,  dokuczenie,  ^ętluft,  SBefcb Jbignng ,  tlnges 
tUac^.  Woyiko  FoJfkie  bisurmanowi  harcem  daie  po  (ko- 
rze dybiku.  RaA.  Pob.  B.  3.  Daliby  mi  dybiku.  Teat. 
1 3,  8a.  ( daliby  mi  się  we  znaki ,  poczułbym ).  Jakby 
mię  wziął  do  żołnierzy,  dałżeby  mi  dybiku,  djabelnie 
tam  w  ikórębiią.  ib.  54,  85.  Napędzić  komu  dybiku. 
DYBKI,  -  bków«/-bek,  plur^.  Dem.  słowa  Dyba  a/^o 
DYBYj^więzynaręce,  ^anbfeffeltt.  Arsynoe  w  tryumfie 
prowadzona  *,  w  złote  dybki  związane  ręce  miała  zadnie^ 
-  Bardz.  Luk.  a,  47.  DYBKIEM  ać/ł'. ,  na  palćack  cichu- 
teńko. Włod.  HHf  ^tXL  Je^em  Ptaszka  poftrzegłszy  ko- 
'  tka,  dybkiem  nań  czatuie.  Toi,  Saut.  34.,  Rs,  Aia60Ml> 
wspinaiąc  się,  cmamB  Ha  4Ł16M ,  Ha  Au6Kił  na  zadnich 
nogach).     ♦DYBIWlECZOHEK ,  -  rka,  m. ,   wieczorem 

dybiący,  fin  9ta<^tf<^W<ftet,  \>n  \m  Slnjlem  betumfc^relc^t. 

Wiedz  o  tym  Panie  Zmuda ,  wiedz  dybi wieczorku ,  Zeii  w 
Jszkaryatowym    azachowanym    worku.    Klon.    Wor.  45. 

iin<b  bu  9{a(^tf<^(e{(^et  (afl  eitten  9(a(  im  InRtgeffidtett 
Snbatfentel. 

Pochodź.  Nadyba^^  podybai ^  przydybaĆ ^  zdybai. 
DYBÓW ,  a ,  ;w. ,  Założyli  Krzyiacy   z  onćy  Ibony  Wisły 
twierdzę  dębową ^  prawie  preciw  Toruniowi,    którą  dzii 
zowią  Dybów;  ale  miała  bydi  Dębów.   Śtelflt.  Kr.  lao*  - 

Gwagn.  374.  baf  ®(b(0p  ti^ilwi,  S(forn  gegetiUet  an  ber 
SBei^fel. 

DYC,  vulg.  Mazow.,  ?  wżdy,  wszakie ,  coniuncł.  {tf  IQO((« 
Dyć  to  Kazirairek,  o  którym  dzii  rano  powiadałam  Pa« 
nu.   Teat,  i4,  175, 

\)  DYCH,  u,  m.,  u  Trotza  mięsifta  sztuka  zabitego  by- 
dlęcia, bit^  ®ttl<r  efned  gefc^Iac&teten  ®tń<r  ^ie(feg.  obs.  Ger. 

bet  'JbUćff  hodieT^mńn  cf.  lędźwie).  DYSZEK  zdrbn. 
a)  •DYCH,  u,  m.  [£tym>  dech,  dąć),  dychanie,  oddech, 
bet  ^(t^eming.  On  iuź  oftatnie  ziewa  tylko  dychy.  Chrość^ 
Łuk.  269.  DYCHAĆ,  ał,  a^  neutr^  /icUf. ,  .Dychną^ 
idnt^^  oddychać,  Bh.  bj^cbatt;  b^C^naUtt,  bec^atf}  Sr.  \. 
be<(atn/  b^&i$X^\  DU  dihati*,  Cra«  dihati ,  dihanye ;  Bf* 
dillati,  duhati,  pihati,  puhati  j  /?^.  dthati,  dfthati,  odissati, 
pj^hatiy  R9.  (i^Knytahf  /iuxHy'inAi  AUxaiii]F  (cf.  Cr.^ye* 

7ar 


570   DYCHAWICA  -  DYCHAWKA.  i)  DYCHT  -  DYETA. 

/*»0,  tchnąć,  fdm^et  At^imett.     Cicfko  raniony,   gdy  le-  <Jett.  X  Kam.     DYCHAWKA,    i,    i.,   U  ryb  do  oddy. 

«acze  dychtt,    dobili  go.  Radź,  3  Macch.   i4,    45.     Je-  rhania  są  dychawic!,  branchiae,  Zool.  Nar,  17.  bie  JIU: 

howa  daie  dychanie  ludowi  na  ziemi,  i  ducha  chodzącym  tUf/  btf  jtlffet  ( bie' ^tf^O^ren ). 

po  nićy.  Budn.  Je#.  43,  6.  (tchnienie.  Bibl.Gd,).  Czło-  Pochodź,    c/*.    głowa   Dą^ ,    Deeh,    s  dodychady  oddf- 

wiek  bez  dychania'  wiatrem,   nie  moie  żyć.  5aJ(.  ProbL  chać,  wydychamy  zdychać y  zdechnąć,  wzdychać*  2)  dj' 

l68.    O^ne    5tnft   ^U    it^men,       Ztąd    dychać,    oddychać  ^zeć,  dodyszeć,  przydyszeć,   zadyszeć, 

?  iyć,   at^men,  (eben.     Wazyftko,  co  dycha,  wyniszczyć  1)  DYCHT  adv.,     90.    Dychtownie.      J.    DYCHT,    9uIgo 

Budn,  Jos.  10,  4o.  (wazyftkie  dusze  wytracił.  Bibl,  Gd,)*  DYCHTYK   (cf.  Ger.  tńd)ttg),   5  tak  ieft,    wtasAIo  tak, 

"Wziąwszy    miado,     nie    dat  iyć   żadnemu  dychaiącemu.  yr  rumel,     co  do   ioty   (cf.  rychtyk),   kubek  w  kubek » 

Budn.  Deut,  ao,  16.      Fig,  Tym  dycha,   kto  aic  czego  z  getrofff  n ,  ri<^ti9 ,  QMl  tećft     a)  DYCHT,  •DY^T,  u, 

dziecińftwa  napiie.    ToL  Saut,  110.    (tym  oddycha,    od-  m. .  (z  Niem.  bt(^t),  Szpary  w  okręcie  muszą  bydź  nbi- 

daie,  trąci).     J,  Z  choroby  oddychać ,   nieporządnie  od-  iane,    lub   z  bydlęcey  sierści  robionemi  powrozami,  Inb 

dychać,    piersiami  robić  pr.  et  impr,  feil(6(ll*      Bydlęta  iakimkolwiek     przędziwem     usmolonym  ,     co    pospolicie 

dychała  w  chorobie.   WoUzt.  44.     Pier^  moia  ciężko  dy-  dychtem    eowią.    Otw,  Ow,  453.    ba€   2)l(^t»er!,    WOttlt 

ohay    Frzyb.  Ab.  48.  -      Fig.  Już  znacznie  brama   dycha  bft^  ®4^lff  falfatftt  Wltb.    *W  okręcie  dziura  się  otwarła, 

foi  tarany.  Pot.  Syl.  96.  hdi  Łjot  feutfet  Uttfet  ben  @tb?  wofkowy    zroniwszy    dykt  ,     lak    śmiertelny   wpusica. 

en  bet  ©rurniWcfe.     J.    Etna,    góra  w  Sycylii,  ogniami  Zebr.  Ow,  284.     DYCHTOWNY,  DYKTOWNY,  a,e, 

i  kurzawą  dychaiąca.  Otw.  Ow.  553.  bet  Wetn*  ( fcbnaubt )  DYCHTOWNIE  adv.  (z  Niem.  blcfet),  Rs.  coxomHHi, 

bantpft  Jenet  nnb  9tan(b*      5)  dychać  na  co,    r  z  wielkiey  cnAOinl),  BnAoniB.     W  częściach  swoich  ściale  spoiony, 

iądzy  dyszeć,  au^  ^eftidet   ®emńtblbeWegttn8    fcbnauben.  szczelny,     bid>t.      Dobre,    dychtowne    i    trwałe    sulni. 

Bh.   bpd^ttti  po  nećem,    anhelare,    inhiare.     Krdl  Ahab  Haur  Sk.  63.  (cf.  fiffty,  tęgi).    Gęftym  lub  dych  to  wn  ja 

nordem  na  proroki  dycha.  Pot,  Pocz,  i46.      Saul  dychat  lasem  ieft  ten  ,  w  którym  drzewa  i  krzaki  tak  blizko  kob 

groibą  i  morderftwem  przeciwko  uczniom  Pańikim.    Bibl.  siebie  ftoią,  ie  żaden  r.zfowiek  przey^ć  nie  może.  Łffl.  76. 

Cd.  Acta.  g,  i.      Już  nieprzyiaciela  nad   swemi  ramiony  Ściele  dolegaiący ,  btd)t,  genitn  an^Ifefettb.     Naczynia  te 

dychalącegp  mieli.  Baz.  Sk.  365.  (dyszącego).    Bh,  h^ći^  maią  bydż   z  dylów  dyktownie  spoionycb.    SwitJt,  Bud. 

llWl)  chciwy).      DYCHAWICA,    y,  ż.,    Bh.^cihtiii,    h^'  .379-     Te  dwie  rzeczy  powinny  bydi  iak  naydychtowuiey 

bttfflnd  {Bh.  hl^Ć^Mltt  arteria  aspera  ZViftxb^Xi  gardziel*,  spalane,  ib.  347.     Ule  z  deaaczek  albo   z  lat  dychtownie 

Sr.   1.  Cjejfi  be(bel;    Cro.  dihavicza ,  neddha,  szip  {Dal.  zhiie.  Goji.  Fk.  iZ^-  DYCHTOWAC,  ał,  -  nie  act.  ndk., 

•ila  duhatnicza,  treptaWcza  ^u/iz/f^',    /{^r-^^duha,   pjeh-  podychtować,     zadychtować,    udychtować    cft. ,  ublla^ 

gna,  sijp5    Vd^  noduha  {Bf.  dihavica  otcedo ^    vena  pul-  upakowywać,  utykać  do  szczętu,    do  szczeliny,   bt<^fB^ 

eatilis);    Rt.    yAym^^>    ■^^'  AUzaBHija ,    AUxaBHVHaR  falfdtem,  }•  ^.  eln  @(^[f.  .  SnoYy  i  woiku  żeglarse  u- 

60A'BaHl),  aa/^hioiKa,  CAuniza.     AJłhma,  wielka  cięż-  żywaią  do  dyrhtowania  okrętów.  Otw.  Ow.  583.    Sakatę 

kość  oddechu,  z  gwałtownym  ruchem  piersi  i  z  nieiakiem  urobi!  i   udychtował  i   żrlazem    obił.    Klon.  FI.  D.  4, i. 

gwizdaniem  czyli  świszczeniem  przy  każdyn:  prawie  ode-  Szkuta  dobrze  udychlowana.  ib.  F.  1. 

tchnięciu.    Hykc,  Med.  2,  21.   (cf.   gwizdotchniący )  ,    Me  DYCZ,  a,  m. ,  imię  Decius,  Jabł,  Her.  eln  ^tfWe. 

Cngbtńftigfelt    rbie    2)4mpf[gfe!t,     Ut  2>ampfctt).      Od  DYDAKTYCZNY,    a,  e,    -  iead^.^    z  Grech.y  bibtfctii*, 

wssdychań ,  łkania,  dodał  dychawicy.  Zab.  i5,  188.  Koń  £t'bts«      Pocmata ,    zamykaiące  prawidła  nauk,    sztuki 

maiąc  dychawicę,  prędko  oddycha  i  znacznie,  robi  boka-  kunsztów,  dydaktycznemi  zowią.   Gol.  Wym.  487.  lt\H' 

nii.  KluAZw.iyig6.Hipp,  108.  wenn  ba^9fetbben!!>ampf  gebWte  (nauczny). 

Ut  robet  bie  i>et3f<^W*ttg!eit) DYCHAWICZNIEC,  DYDELF,  u,  m. ,  dydelf  sakwifty ,    Dydelphus  marsupia- 

DYCHAWICZEC,  miaJt.  nett.,  zdychawiczniećrf/l.,  dycha-  //>,  zwierzę  wielkości  kota.     Samica   w  sakwie  na  bnn- 

wicznym   się  flawać ,    ett^btAiUg   Wetben*     Bydlęta  z  tego  chu  ku  pachwinom  przyrosłym  ,    dzieci  swoie  nosi.  Zool 

zdychaw^cznieią.    Wolszt.  43.    Bh.  hXi&ieXCMXiiX\  t  buffuctL  JV^7r.  35o.  bte  93eUteItaQe  ( dsieclonos  ,  tnrebnik). 

DYCHA  WICZNOSC ,    -  ici,    i.,    podległość  dychawicy,  DYDKO,  a.  /n..  Dydkiem  Ru^.  zowie  djabła.  Birk,  Ejorh. 

bie  ^nsbtAfltgf eit  ^   Bh.  et  Sto.  b94aioićno(l ,  be9(bamlćs  H.  2,6.  bet  ^enfel  (im  Oienif.)  w  Poiszczyznie:  ^ntU- 

tldit)  Crn.  naduha,  nadushliyoft;    Vd.  neduha,    aipliyoft,  kie  (Iraszydto  nocne,  dydo  y  dydko ,  s  bobo,  eill  Sefflflfif 

teshkodihan}e  ,    jezha  ,    jetnishe  *,    Rs.  OAUniKa  ;    Śla.  si-  Spuf > 

pot.     IJYCHAWICZNY,  a,  •,  dychawicy  podległy,  ettg*  DYECEZYA ,  yi,    i.,  bifkupftwo,  powiat,  regio  (cf.  dnel- 

itń(ll3«     Pychawicznemi  piersi  bez  u  ftannie  robią.  Prre/?r.  nica.  Sk.  Dz.)^  prouincia^    diuisio ,    cuia  ecclesia  unitu 

311.    'Kanianka  ziele  dychawicznym  i    cięiko  tchnącym  episcopatus  diuisaejł  ab  ecclesiaalterius,  /'arr.  639*  tlt 

ieft  ratunkiem.   5yr.  5o4,  Bh.  et  Sio.  Iec*awlćtti9,  bev«  2)iłcefe,  bieCffege  etne^tSifcboW.  PYECEZANIN,  a,  W.. 

ćbam,  H<bawi,  bpławićnń,  labnffiińi  ^f"-  >•  pacftlació  db  pewn^ydyecezyinaleiący,  bet  |tt  elnet  Włcefe  geWrt- 

CJejfO    b<*anJCJ;    Ćm.  nadushliy ;   K</.  neduhen,    teshko-  DYESTYA,    DYIESTYA,    DYGIESTYA,   yi,   i.,i  '«f- 

dihaft,  teshkoduhen,  teshkodihares,  hripetliuz;  Cro.  ne-  ftrawienie,  ilrawność,  ble  Dlseftion,  ^etbaniHIg.    Kan 

dii&lyiY,  sziplyiv',  Bs.  zaduhafti,  zaduhan,  aipgliy :    Rg,  dygieftyi  lub  (hrawieni u  żołądka  dopomaga,  jfrzfp.  5,  iiS< 

Badugllv,  piehaya^  ,  sipgHy,  zaduhat,  zaduhgliTzz,  aipa-  Upór,  cholera,  nawet  zła  dyeftya  miniftra ,  czcfto  bardfo 

yaz',    Sla.  sipotljiF',   Rs.  yAyin.\HBUi?»    OAuinxiiBUn,  nieszczęśliwych    ikutków  dla  kraiu  ilaią   się  ^rżjap^ 

Ąhixxt^h\    Ec.    AZ»ixaBRHHiaH,    jcpaoiKOAU^anieAeHl)  KoU^  Lift.  i,  q^. 

(Rs.  AUxaineA&HiJK  oddechowy J.  Dychawicznym  ie-  DYETA,  y,  i.,  z  iacdioeta,  ftromnoić  i  mierno^^w 
ftem  Ec.  AWxaBHHecniByK).  DYCHAWICZYC  cz.  ndk.,  używaniu  żywności,  wftrsymywanie  się  od  iadla  dla  «^ro- 
sdychawiczyć  di. ,  dychawicznym  uczynić ,  en^bt^jlig  tttits       wia ,   głodzenie  się  dla  zdrowia ,  Cm.  nadnyza ;  Vd.  re- 


DYFERĘNCYA     -     DYK. 

duo«mei*no{l ,  domernoił ;    Cro.  mertuchliyozt,    tif  ^Ut^ 
sute  Eebcnlorbnung.      Do   djety  należą    acrya ,    ióiko , 
leienie  w  ióiku ,    pokarm  i  napdy.   Krup,  6,  365«     Do- 
bra dycta   w  gorączkach  potowę  idcsenia  czyni.     Krup. 
5,   364.      Dyety  używać  na  zapobieżenie  chorób.    Pe/«. 
Z.ci.   35.      Przez  dyetc   czyli  powściągliwość  w   iedle  i 
napoiu    doszedł    miley    ftarości.    Pilch.  Seu.  lift.   2,   36. 
Dyetc  przepisać.    Nar^  HJl.  6,   34 1.,    EccL    pasnifige- 
cxiZBua]B ,    npcAaHcain  naigy^  6oA&HOMy.     Tyś  Jezuaie 
ucsynil  dyctc,  którą  zastuiyio  obiarUwo  nasze,   W.  Pofl, 
iv:  265.  cf,  poft,  głód. 
DYFJBRENCYA  ,  -  yi ,  i. ,  Math,  przewyźka ,    którą  icdna 
licsba  iell  większa  od  drugi^y.    Soljk,  Gcom.  3,  78.    hit 

JDifferrni,  ber  Unterfc^leb,  różność,  różnica. 


DYKCY0NAR2    -    DYL-^G.  S7I 

dygotanie,  ^{pp!  ^{pp!  M  $ittnn  ^niiubtittn.    Bid. 

dna  szkapa,  cdi  z  nią  teraz  zrobię,  kiedy  mi  kuleie, 
dykjdyk  dyk!  Teał.  53,  c.  4a«  (upada,  utyka ,  niby 
dyga  )• 

DYKCYONARZ,  a,  m, ,  DYKCYONARZYK,  a,  w.,  xdr6n., 
zbiór  słów  abo  rzeczy ,  według  porządku  liter  abecadła , 
słownik.  Kras.  Zó.  i,  35o.,  em^iUlOMlt,  flo  SBJttets 
bU(b«  Słowozbior ;  u  Trgtza  słownik  s  ¥Ocabulair€ ; 
dykcyonara  s  mownik,  iak  też  i  na  tytule  iego  dzieła. 
"Wtaściwieyby  mownik  s  phraseologia)*  t<aci4ikieg« 
iczyka  z  Polfkim  dykcyonarzyk.  Zab,  i5,  i3o.  słowni- 
czek). Ułożenie  Polikiego  dykcyonarza  albo  słownika* 
i»f on.  68,  35 1.     DYKCYONARSKI,    a,  ie,    słowniczy. 

bictt^nairtfcbf  tertcograp^ifc^. 


DYFFIDENCYA,   -  yi ,  i.,    niedowierzanie,   podeyrzenie.  DYKSZTYN,  u,  ot,,    zNiem.,   ber  2)i(f(teim     Salifuią  się 

Jejc.  Wyr,  ba^  9]?t$trauetl.  KtoA  Turk„  dyamenty  także  na  dyksztyny,  u  wierzchu  i   u  spodu  ie- 

DYFTONG,  u,  m. ,  wyraz  Grecki,  znaczy  dwie  samoglofki        dnę  grubość  maiące.  Kluk  Kop.  3,  38. 

w    iedn^y   zgłosce.   Kpcz.   Gr.   i,  p.  3.    dwugłolką,     bet  *DYKT  o3.  Dycht. 

DoppeUaUter^  dwubrzmiączka  Cr/z.  shlizhnók.  DYKTATURA  Sr.  1.  ro^fa^lOiltfltOO  ob.  rozkaż. 

DYG,  u,  m.,  ukłon  opuszczeniem  kolan,  elit  Smcf ^.     Pod-  DYKTERYIKA,     i,    ż. ,     powiailka,  osobliwie   dowcipni* 

rosła  ikoczków  Jońfleich  dziewczyna    Uczy   się  z  chęcią,        żartobliwa,    einf    Heine    (ntStUeiUge  dthif^lnn^.       Chcąc 


iak  czynić  dyg  ładny.  Hor.  3,  62.  Kniaź.  Jingifiir  arfu- 
bus).  Chłop  (kie  dygi  saltus  agrejles.  Ztbr,  Ow.\  365, 
Odchodzi,  należyte  odprawiwszy  dygi.  Pot.  Arg,  712. 
Na  czas  wolnieyszy  odłożywszy  dygi.  ChrosW  Fars.  471. 
Na  korwety  gotuy  się  do  uiey  i  na  dygi.  Pot.  5>7,  24. 
Gdzie  dygi  maią  mieysce,  nieprzyftoyne  godło,  Już  się  tam 
będzie  Panu  wedle  myśli  wiodło.  Klon,  Wor.  58»  cf.  Dyk, 
DYCAC  intrans.  ndk.y  DYGN\C  idnt.y  schylać  się, 
kt«niać  się,  osobliwie  kolana  spuszczaiąc  ( cf.  dygotać  }  , 
flctnetgen,  uer&eugen.  Allons  Mademoizell,  dygnąć  do* 
Bierni.  Zabł,  Bal.  3o.  (ucząc  i cy  Menueta  )•  Wychodzi 
pauieiłka.j  kłaniam  się  icy,  dyga  mi  wzaiemuic.  7''eat, 
16,6-  34.  Umizgalfka  dyga,  z  miną  zmyślenie  (kromną. 
T€at.  19,  c.  86.  J.  trząść  się,  jUtetn.  Nie  drżyy, 
niech  ci  nie  dygaią  nogi.   Pot.  Pow.  3,  54. 


mu  delikatnie  przyciąć ,   powiada  iąką  dykteryikę  o  dru- 
gim takimże  sędziu.  A/0/1.  71,  394.,  Sio.  porefdMo* 

DYKTOWAĆ,  ał,  nie,  act.  ndk.  ^  podyktować  c/^. ,  po- 
■wiadać  piszącemu.  Cn^  Th.  bictiten.  Cr  o.  diktujem ,  vpe- 
rodajems  Hg,  diktalok;  Sio.  bcftUgi.  Dawać  a  pronun- 
cyować  co  ku  pisaniu.  Mącz.*  Weżmiy  się  do  reieibru^ 
usiądź  We  Pan ,  ia  mu  dyktować  będę  artykuły.  Teatr* 
53,  c.  30.  Dyktowanie  Cro,  vperodavanye,  diktuyaaye  )• 
Dyktuiący  Cro.  Tperodavayecz ,  diktalo,  -  §.  3)  Fig, 
Nie  są  tak  rozumni ,  żeby  dla  niektórych  mazym,  które 
im  dyktuie  natura,  chcieli  bydż  cnotliwemi.  Zab.  16,  6. 
(podaie,  namyka).  Niesłuszność  abo  emulacya  dykto- 
wała te  sentencye.  Afon,  a.  65,  65.  Ja  tylko  to  mówię* 
co  mi  rozum  dyktuie.   Teat.  1,  b,  35. 

DYKTURKA  ob.  Tynklurka. 


DYGNITARSTWO ,  a,  /i.,  z /ac,  dortoieóftwo.  Cn.  Th.,  DYL,    u,    ot.,   tarcica,    dejka ,    z  Nem.,    bie  Dlele,    Ht 


Ross.  caHL ;  eine  ^eje  (Reic^dwArbe.  Mieczysław  ,  wi- 
dząc, iż  król  w  Rusi  się  zabawił,  praguąc  pierwszego 
d  ygni  tarli  we ,  Kraków  opanował.  Gwagn.  ^^.  (królew- 
(kiego  doftoieńftwa  lub  maieftatu).  J.  per  excellent, 
urzędy  koronne  in  iure  publico  ob.  Ko/.  t,eg,  Dygni- 
tarilwa  w  obyczaiach  odmianę  zwykły  czynić.  Birk.  Dom. 
6.  honores  mutant  humores.  DYGNITARSKI ,  a,  ie, 
do   dygnitarllwa  należący,    Ross,  c^MOBiitiii ,    ble  b^b^O 

fRew^wiirben  betreffcnb.    DYGNITARZ,  a,  ttz.,  dortoy- 

nik',  in  iure  publico  wysokiego  rzędu  urzędnik,   ale  nie- 

aenator,  etn  Ijcbfr  9iri(^rteamtet ,  -R*.  caRóBUHicb,'  no- 

CaTKCHilKl),    pM^ul). 

DYGOTAĆ,  -  al,  dygoce,  *dygota  intrans.  ndk,  {Etym. 
dyg),  drgać,  drżeć  sobą,  trząść  sobą,  jappfltt,  Slttem. 
Sercę  w  piersiach  oziębło,  dygocą  golenie.  Fot.  Arg.  i3i» 

'    Dygoczące ,  wyblgdie ,  bez  tchu  i  bez  siły ,   Ku  zwłokom 

Bieboszczyka  ledwo  co  kroczyły.    Przyb.  Ab,  191.     Cze-  DYLA^G ,  a,  in.,    n 
muż  ftoifty  dłużey,    dygocąc    od  flrachu?    Przyb.  Milt.       drygant,    drabina, 
539.     Wszyftkim  nam  z  wylęknienia   członki    dygotały. 
Przyb.  Luz.  i55.,    Bh.  btfotllrt.     DYGOTKI  ma  w  no- 
gach szkapa ,  trzęsą  ićy  się  nogi.  Ryd.  bfc  ^if^lt  bat  h^i 
Clttern  tn  ben  jAf en.     DYK !  DYK !  głos  maiący  wyrazić 


58ret,  Jnf.  Sax.  3>eeU,  Holi,  becie  et  beele,  Anglos. 

dali,  dille,  i4n^/,  deal,  Suec,  tilja ,  Lat.  talea,  Gr. 
roLvXv\  tabula*,  Vd.  et  Cm,  dila,  diliza }  Sr,  3.  beli/ 
bobla;  Sr,  1.  bola;  sio.  bil  tignum  {Bh.  (pi  s  dłużey), 
cf.  Germ.  tbeUrit  :  dzielić);  drzewo  obrobione  siekierą » 
ciesane  (cf.  tarcica,  bal),  Bh.  offtepaĆf(l<  Cieśle  dyle 
albo  tarcice  do  podłóg  obcinała.  Archel,  3,  3o.  Dyle, 
sztuki  drewniane  rznięte,  używane  bywaią  na  pomoAy 
pod  działa.  Jak,  Art,  3,  390,  Biły  na  okręt  wały,  W 
tym  śmierć  dobywała  się  szturmem  pr2ez  dyl  mały.  KU^ 
lig,  Her.  i38.  ob.  Dylować. 
DYL.ACYA,  yi,  DYLATA,  y,  ż.,  z  tac,  odwłoka,  przewłoka 
terminu,  odroczenie,  bet  ^uffd^ltb.  Dyla cya  przedłuża  tylko, 
ale  nie  umarza  rozpotzcte'y  sprawy.  OJir.  Pr,  Cyw,  3,  45» 
Częfte  dylaty,  na  których  wypłacenie  trzeba  używać  tyle 
uciemiężenia.  Pam,  83,  491. 

może  ze  słowa  Długoląg  abo  Dziwoląg), 
niekształt  olbrzymi ,  długosz  niezgra- 
bny, poftawa  człowieka  wysokiego,  przerostego,  w  któ- 
rym reszta  pomiarowi  wzroftu  nie  odpowiada ,  nieikła- 
dny,  niegłażny,  etlie  ungef<^Ia(bte  SiśOt.  Dylągowie 
piekielni ,    Cyclopes.  Brud.  OJl.  C.  8.     Mazurek  ten  w 

73  .  . 


57» 


DYLOWAĆ    -    DYlŁ 


domu  aic  iii«maffm  dylągiem  ucbowaL  Of dec  widtąe , 
ie  czyfty  dyląg,  rseki,  iuibj  teź  ciat  ukaMć  $ią  międsy 
ladimi.  /'a//^.  />£#•  L,  3. 

DYLOWAĆ,  ał,  ui«,  act.  ndk.^  podylować,  wydylowad 
rfł.  (M.  OfRteponWtl),  dyUmi  pokładać,  bUlen,  mit 
fBtetern  belegen.  Podfoga  tr  kumikn  dylowana  bydi 
na.  Hdur  Sk.  i33.  Dylowana  wieia.  Baz.  Sk,  aag. 
DYLOWANIE ,  ia ,  n, ,  jw^^?.  vęr6. ,  wykładanie  dylami, 
ba<  2)U(^n*  3)  pokład  abo  podlega  drewniana  x  dy- 
lów, M^  2>lelting;  bet  fdteteth^ben.  Dylowanie  pod 
kartauną.  Archel.  a,  3i.  Ucsynili  sobie  dylowanie  i  ob- 
daszek*  BaM»  Sk,  aia. 

DYM,  n,  m. ,  Dymek,  xdr&n^^  wysiewy  t  podniet  ognia 
nad  płomień  się  wynota^c^,  bet  IHatl^  Ccf-  I>ą^»  dy- 
mać). Boh,  bQiii,  becm,  fanr;  5/o.  bitn,  b^m;  Sr,  1. 

bym,  Urnę  fab;  <S''.  a.  bóni;  Sla.  dim;  J3x.  dim;  Cro. 
dim^  Cm,  ęt  Vd.  dim;  i{j.  4UMb,  ny peeo »  iiypinl) 
(cf.  Anghax,  dim,  dym  5  denmyj  i4ng/.  dimfter  s  po- 
4Dury',  Sute,  dimer  '  s  ciemny ;  ^SfieCpdim,  dima  s  mgta; 
Epirot,  dim  ^a/ior  cf.  Germ,  jDampf.  Dym  nic  innego 
me  ieft|  tylko  soli  lugowćy  csąilki,  i  letkie  aiemne  i:wa- 
ine  i  wodnifte,  ktdre  pi^rw^y  własność  drzewa  (kadaty , 
a  te  ogieft  rozprasza,  Torz.  Szk,  117.  Z  lasu  podpalo- 
nego dym  się  wzbiia  pod  same  obłoki.  Zab.  i3,  i56.  Dy- 
my bure.  Poi.  Arg.  a85.  Gdy  się  po  mieszkaniack  dy- 
my (plur,J  włdczą,  gcfte  są  na  powietrzu  humory.  Haur 
5k.  io3.  Dymem  kogo  dusid,  elneil  iĆ^miuĄtn-  Tr,  Dy- 
mem trącić,  na(^  9{att<^  tte((etl.  Tr,  Dymem  wykurzać 
oh*  WylLurzyd).  Mali  w  dymie,  a  wielcy  w  wodzie 
jurody  sw<Jy  (wzroftu  swego)  po:?ytek  odnoszą.  Rys,  Ad,\ 
39.  (nizkich  dym  przenosi,  wy^iokicli  nie  lada  woda 
utopi).     Pasorzyt  patrzy  tylko  dymu  a  komina.  Zab,  la, 

^aoo.  ct  flejt;  wo  brt  ®*ornftein  rant^t.     Srebro  podłe, 

gdy  włożysz  na  kapele,  odchodzi  go  dymem  mało  nie 
trzecia  czę^ć.  Złot,  A.  ^.  (ulaŁuie,  })eXflU^t)  ob,  nii<^y 
iak  dym,  w  dym,  z  dymom).  Frov,  Sio,  mt^i  Mm,  nejlt 
ptietifa  wiechy  huka  nit  puku,  wątku  mało,  vUi  ®es 
f^rei^  ttttb  I9eitig  SBoSe,  >  wielkićy  chmury  mały  deszcz), 
jj.  Ogólni ^y  dymy  «  pary,  wyduchy,  wyziewy,  wapory, 
Dillfle,  J)4mpfe/®amj>f.  Wilgotności  i  dymy  ziemi 
czynią  dziwne  sprawy  wcielę  człowieka.  Latoś  Kom.  B,b. 
Dymy  I  które  z  zapalenia  krwi  pochodzą,  sprawuią,  ii 
aię  kaida  rzecz  większą  zdaie  ,  lako  tei  i  słońce  zda  się 
bydi  więl^sze,  gdy  kto  na  nie  przez  dymy  patrzy.  A 
tak  wszyilkie  rady  maią  bydi  odfoione ,  ai  ono  zapale- 
nie krwi  opłonie,  a  dymy  wewnętrzne  ucichną.  Modrz. 
Baz.  a 7.  Zbytek  trunków  napełnia  głowę  dymem,  a  wo- 
rek wiatrem.  Zab,  5,  ia4.  Na  czczo,  nim  wam  zaymie 
głowy  dym  mocnych  trunków.  Hor,  sat.  i58.  Z  mie- 
sięcznego płynienia  dymy  abo  kurzawy  zaraźliwe ,  głowę 
bólem  zaraiaią.  Sak,  Probl,  ai.  J.  Metoriym.  od  wła- 
aności  dymn,  ie  zasłania »  dym  s  fałsz,  mara,  cień, 
przeszkoda  do  widzenia,  bielmo,  obłuda,  mamienie,  oma-* 

mienie,    Mauet  2)«n(l /  iB(aii<^ ,   2)ampf,    itinf^ung* 

Obie  ftrony  chytro^cią  swoią,  chciały  sędziemu  dym  w 
oczy  puici6  Modrz,  Baz,  35 a.  jabł.  Tel.  w,  (cf.  oczy 
zamydlić  cf.  tuman).  Dymem  karzą,  kto  dym  przedaf- 
wat.  Kosz,  Lor,  5 a,  b.  Kto  wiatrem  słuiy ,  temu  dy- 
mem ma  bydi  płacono.-  Weresz,  R^l  lai.   Rty  Zw.  S4. 


D  Y*l  A.* 

(iaka  praca,  <aka  płaca;  obłudnika  niedobiy  koniec), 
J.  od  nierozkładn^y  gęftwy,  dym  s  gmatwa,  dma,  0190. 
goić  wielka  nierozszykowana ,  tuman  ,  tia  gro^fT ,  \Mtl 
i^attfen.     fianicye  lecą  iak  dym.   Tr,     Na  tym  fuadamen- 

•  cie  uderzyłem  iak  w  dym  do  niego.  Ttat.  32,  b.  loó. 
obses ,  profto ,  wzręcz ,  z  kopyta ,    z   góry  uaurlem  niń , 

Wie  eine  ^auć^mlU,  geraO^^n,  p^ue  aUe  Umfl4nbe.  Oiói 

to  zwyczay  panów  ,  na  hulanki  radzi ,  A  gdy  worka  po- 
ciągnąć, iak  w  dym  do  czeladzi.  Zabł,  Firc.  48.  (iak  na 
pewną ,  profto  ;.  Dusza  mego  pana  z  dymem  póydsie  do 
nieba.  Tect,  18,  c.  5.  (prościusieńko}.  J.  ie  dasi, 
gryzie,  dym  $  rzecz  przykra;  0ł«u<^,  2)«nłpff  ttWIs 
lie(m(i((rdr,  fSibrtgfeit.  Juiei  mu  w  oczach  djmea, 
gorzka,  zaniedbana.  Zab,  5,'  3a8.  Kojf,  cf.  sól  w  oku, 
koić  w  gardle,  szydło^  §,  od  nikłością  zoikomoici, 
dym   t  rzecz  marna,    czcza,    2)ailipf/ 2)unfV,   ©teUrit, 

2eer(ffU,  ein  ^ić^ti,  ttt^H  p(^iie  ®ninD,  o|^ne  mi% 

*)  J*8'  kadzidło,  fałszywe  pochlebowanie,  ^ISr^^rai^i 
G((lllfi(^t(ep.  Kto  w  pochlebnym  kocha  się  dymie,  Teo 
we  mgle  grubey  osiędzie.  Z^b,  i5,  3i8.  Ma  00  do»)4 
takowych  dymów,  co  .yję  niemi  rad  pasie,  bo  ielł  chci- 
wy sławy,    i  w  małych  rzeczach  radby  był  głośny,  Luh, 

Roz,  a4i.    fi)  uroienie,  ^itn^efi^inftę ,  ftrdiimerfę.  Ki 

cói  się  przyda  ten  spoczynek,  który  wiatry  ściga ,  dy- 
mem karmi  się,  Zab,  1,  11 5,  Albtrtr.  -  y)  dyma,  py- 
cha, Cigcnbtlttfel,  StufgeWafen^dr.  Człowiek  pei«u  oy< 
mu,  a  nader  pragnący  sławy,  Gorn.  Sen,  4o.  liic  prói- 
ney  ambicyi  dymy  -  przy  wiodły  mię  do  pisania  iycia  me- 
go. J,  OJJ.  Dyar.^  6)  nic,  bczi (lotna  rzecz ,  ci3  9łUłW» 
>      ein    3)un{l.      Krótkie,     podłe   i   nikczemne    są  wsij^itkie 

•  bogactwa  i  pompy,  są  one  sz r z ^re  dymy  i  bańki  dzieciooe. 
Bifk,  Gł.  38.  Wszyiiko  to  dym ,  w  czym  się  tak  ludikie 
surca  zakochały.    P,  Kchan.  Jer.  367.      Ziąd,  propr.tt 

Jig,  w  dym  póyidi  ,  albo  z  dymem  póyidi   s  wuiwws  si( 

obracać,   im  SiaiK^e  aufgrM,    5u  i2Baffer  werDen,  ii 

Sfli^tt  merben.  Co  to  miall  i  wsi  w  tey  rojw* 
a  dymem  ku  górze  poszło.  Falib,  Dis.  u.  ( igo- 
rzało ).  Rady  ich  w  dym  poszły.  Skarg.  JJx.  371. 
J  zkądże  więc  pochodzi ,  ie  tak  wiele  wspaniałych  za- 
mysłów a  dymem  idzie!  Zab^  7,  SyS.  Niezboinicj  1 
dymem  póydą.  Budn,  Pt,  37,ao.  („no/,  niszcseią"*,  M« 
tłuitość  barania  z  dyii^em  niszczcie ,  tak  oni  znisscteią. 
BibL  Gdi),  NaoAatek  u  nas  pisane  i  niepisane  prawa, 
wszyllko  to  póydzie  z  dvmem.  Gorn.  Wł.  G.  a.ySh- 
lOfĆCfO  bo  2)in|lt  tbć)-  Skoro  ma  pieniądze,  tak  sani 
miłość  w  dym  się  rozchodzi.  Teat,  1,  11.  Jako  dp 
uleciały  laU  moie  *zuciekały.  Ryb,  Pt,  197.     U.  dym  lub 

jkómin.  VoL  Leg.  8,  i34.  Ut  KaiK^fang,  btf  fmmm 

(bet  ^M&j.  9it\%).  Fol  I  ^9  cię  itaropoUkin  kii( 
obyczaiem  IPowiesić  w  dymie  i  ciąć  we  dwoie  nahaiefl- 
^abł,  Zbb,  aa.  §,  a) dym  t  dom  z  dymem  lub  kómineiDlak 

kominami , '  diif  %imtHtu  f    t\n  SBol^nbaul  (  (Xm4 

^blg. ).  Gdzie  włok  wymierzanych  nie  maią,  iedao 
dymy ,  iak  na  Podlasiu ,  tam  po  dwa  dymy  na  ieden  złoty 
poboru  ikładać  się  maią.  Vol,  Leg,  3/49.  (cf.  Fodynuie, 
dymowe  ). 
DYMA,  y,  i.,  z  Tureck.  tkanka  bawełniana,  a  pospolioe 
bawełnianolniana.  Gall,  basin,  SaUtteMp.  Vd,  koton,koafaiif 
Rs.  KaHH  j)acl)  (  AMM&a  krepa).      Dyma  sekiefta,  bwn 


BYMACZEK    .    DYMIENICA 

cfoiW,  gffipertet   Sane^af.     Dyma    wyuywana,    iit^dfs 
ni^tec    Caneoa0.     rr.      Dymy    na   iupan    chclai   kupj<5, 
'J9at,  ag,  c.  76. 
PYMACZJSK ,  -  czka ,    m,^    mlecliy  czyli   dymaczki    w  ku- 

iiiiach.    Rog,  Dos'.  3,  4»o.  ber  SBIafebalg.  Bh,  nabCOKK. 

DYMAĆ,  at,  a  Act.  NiedoA,,  dąć,  dmuchać,  ((afctt,  dlii 

Mafen.,  jSA.  bcmati,  btpmiiti;  (^cf.  iat.  tumeo,  tumidus). 

Kowal,  dymaiąry  na  wc^le  w  ogniu.  Radź.  Jss,  5^,  16. 
(poddymaiący.  Bi5i.  Gd.).  DYMALNY,  a,  e,  ku  dy- 
maniu, dmuchaniu,  Cn*  Th,  jutti  9(nblafen  ge^irid/   n.  p. 

'  miechy  d3''mal9e.  j.  2.    co   poddymać   się   daie,    auMa^U^f 
ba^  fid)  anblaien  Hit    Węgle  dymalne.   DYMARKA,  i,  i. , 
w  Delfłuacie  topią  rudę   w   piecach   małych,    które   nad. 
atóp    2 1  •  nie   wyisie }     my  ie   dymarkami    zowieray.    Os. 

Rud.  11 3.  ein  (leiner  6(6mdaoffn,  Enppenofrn,  Znppm 

feuer*  cf.  Rs.  AÓMHa.  Za  Zygmunta  1.  w  dubrach  królo- 
wy  fiouy  na  dymajkach  żelazo  wyrabiać  zaczęto.  1^.  116. 
( cf.  frysstrrka^.  O  kuiiiicach  czyli  bardziey  dyaiarkach 
świadczą  fundusze  tr.zynalłago  wieku.  Czach,  Pr,  a.  199. 
Fam.%1,    Syij    DYMA.RZ,  a,    m.,    który   ielazo   topi, 

szczególuiey  nadymarce,  bet  Sifenfc^meUrr,  Suppetif^^mels 

|er-  Węglarze,  dymar&e,  kowale,  kuźnicy.  VoL  Leg. 
»,  664,  Zyg.  Aug, ,  i6.  3,  62.  Zygm.  3.  DYMEK  ,  -  mku, 
n. ,  JJtmin.  Dymu,  oó,  czat,  czad,  eitt  fleitiet  (RaU<^, 
flelner  2>aitipf,  2)nnft.  Dymek  pachnący  tie  rozchodzi. 
7>.  Gdy  się  gorzałki  napiie ,  dymek  mu  mózg  zamroczy. 
J*€rx.  Lek  367.  Sorab,  a.  rufc^.  Dymki  filozoficzne  tro« 
eh ę  im  głowy  zakręcaią.  Teat.  i,  ii3,  (uroienia,  wi- 
dziadła ).  Czego  mię  te  tchórze  przechodzą  dymki  ?  Teut.  • 
3o,  b,  87*  (czcze  obawy).  Co  więc  o  dymek  chwały  dbać 
mam?  Zah.  7,  392.  Winko  niemłode  ma  dymek.  (cf. 
myszkami  trąci),  fiania  wina  ,  co  dymkiem  trąci  ,  za 
konsula  ualaua  Tulla.  Mon,  70,  a  16. 
DYMENSYA,  yi,  i.,  z  łac,  wymiar,  rormierzanie,  pomie- 
rzenie,   przemiar,    pomiar,    SoUk,   Ceom,  5.    bU  i>i\XUtis 

ftoti,  bie  Slbmeffung,  Slu^be^nung. 

DYMLC,  czyn.  nied,\  Rag,  óimmiti  (Rag,  dimmuvati  ex- 
haiare ;  Wind,  dimiti,  kdditi;  Bosn,  dimmiti,  (Cr,  di- 
mitis  kurzyć,  kadzić^;  Rs,  AUMiiini&,  a^aiaio'.  Jntran- 
ait :  dym  wypuszczać  z  siebie ,  Oian<(  OOtt  ftd?  gebefl;  TAtK^eit. 
Dymiące  kule.  Jak.  Art,  a,  95.  Piec  dymi,  komin  dymi^ 
drzewo  dymi ,  ziemia  dymi.  Ld.  -  $. ,  transit :  dymić  co,  In 
malam  partem  :  przydymiać  ,  tatK^ttg  tnad)en«  Zły  ku- 
charz wszyftkie  potrawy  dymi.  Ld,  $. ,  Dymić,  kopcić,  tiuć): 
fig  niiiC^ett.  Piec  ile  wy  lepiony  dymi  wszyfikie  ściauy.  - 
Dymić    Medic,   djrmem  napuszczać,    bdb^^  i     artific.  dy- 

^  mem  farbować,  napuszczać,  nawodsić,  mtt  SHdtld^  anlflUs 
fen  laffen,  H-  Dymi  się,  imperf.  zaimk,  U  Cail^t ', 
Carn,  dimy  se ;  Vind,  se  kadi).  W  tym  budynku ,  w  tey 
izbie ,  dymi  się.  DYMICIEL  ,  a ,  m. ,  który  dymi ,  be( 
ffUnĆ^tttt,  ber  iKaU(6  m^dft  Vd.  kadiuz,  kadivar,  ka- 
divacz  {ob,  kaWzicieł),  dimaspushavez.  £ccl,  ^yHOBH- 
inex1).  DYMIĘ ,  -  ienia ,  n ,  wklęsłuść  czyli  wpuklizna 
między  biodrem  a  udem ,  bet  Sć^Mmlu^,  bie  2>ńnnetl,  ble 
fSeU^en ,  bie  £rl(lem  Ból  czut  pod  kością ,  .  która  ieft 
przy  dymionach.  Sień.  4io«  {Carn,  „dlmle  a  dim  t  dym; 
cuia  in  inguine  tenebricoso  quasi  fumit,^''  sed,  cf.  Cer, 
ile  Silniieil-  DYMIENICA,  y,  i.,  bubon,  nabrzmia- 
łość, ein  95nb0ll^  eine  IBeute.  Dymienice  ,  óubonesy  wy- 
daiące  się  gazy  z  zapaleniem  na  gtandulach,   pod  pacha- 


DYMIENICZNB    -    DYMNI8TY.        678 

ni,  na  aTabiznach^  Comp,  Med,  S^i^  Dymienice,  na» 
brzmienia  czyli  gruczofy  zaognione  pod  pachami  i  w  pa- 
chwinach nabiegaiące.  Perz^  Cyr,  a,  63.  Dymienice  na 
Rusi  dziumami  zwane.  Perz,  Lek,  a 54.  Na  zbierania 
dymienie  {onowycK  i  inszych  członków*  Sleszk.  Ped,  i65. 
Powietrzna  dymienica,  zaognione  nabrzmienie  w  czasie 
morowey  zarazy,  nietylko  p6d. pachami  i  w  pachvńnachy 
ale  nawet  aa  uszami ,  na  szyi ,  na  piersiach ,  ramionach^ 
nogach  pokaauiące  aie.  Perz,  Cyr,  2,  65.  ( ob,  bolączka ) 
eine  ipeflb(tlle.  Cam,  „dimlizha,  «  dim  (s  dym),  f^ia 
bubones  atrae  sunt  pessimae,**  Vd,  tuer,  bule;  Rg» 
gukka.  Na  powietrze  lekarilwo ,  wyciągalące  iad  z  człon- 
ka zarażonego,  bądźby  na  nim  była  dymienica,  bądi 
ognifty  wrzód  ,  abo  który  inny  pryszcz.  Sleszk.  Ped,  1 65* 
DYMIENICZNE  ziel|>,  abo  D YMIONOW  ziele ,  DYMION- 
NE  ziele,  Gwiazdeczki,  Jaskierki ;  Gawęda,  Djablik,  Ader,  - 
Bubonium  lBrtt(^fraut.  Ma  moc  wielką  przeciwko  nie- 
mocom dymionnym.  Urkfd,  4i.  DYMIENIE,  u6.  Dy- 
mić. DYMIK,  mb,  DYMNIK.  DYMIONKA  ,  plur. 
z<irbn,  neczown,  dymię,  dymiona  ,  fin  Heittet  (Sd^^^OU 
bttg*  Chude  tę  dziecięciu  na  dymionka  wzdęte  przy- 
loi.  Sień.  471.  Wydęcie  I  napuchnienie  w  dymion- 
kach,  i  zapalenie  fonka.  Splcz,  188.  DYMIONNY,  > 
a,  e,  od  dymion,  S(^am(ng»,  teiftene*  Dymionne  nie- 
mocy. Urzfd.  4 1 .  Dymionne  ziele  ,  dymionow  ziele  ob* 
Dymieniczne   ziele.      DYMKA,    i,    i,,    gatunek    cebuli. 

Ład,  H:  N.  ao.  eiue  art  ^wiebeln.  -  DYMKOWATY. 
a,  e,  na  kształt  dymka,  »ie  ein  gelinbet  fKaud^.  {Ross, 

AbiMHanihiii  iółtawy).  Dymkowate  wino,  dymkiem 
tracące ,  pod(łarzałe.  DYMNICA  ,  y  t  i. ,  buóo ,  któ- 
rey  różne  rodzaie ,  iako  to  profla  albo  zwyczayna ,  iado- 
wita ,  powietrzna ,    i  dymnice  dworskiey  choroby.    Comp, 

.Med.  8.  ob.  Dymienica,  ein  SBu^an,  eine  S3ento/  ^ep« 
benie,  ^enerif^e  93en(e  u.  f.  w.  -  II.  dymnice,  pagórki 

piaikowe  w  morzu  wzdłui  brzegu,  Holi.  duy^en,  Gall,  dn- 
nes;  Angl.  downs,  Ger.  bie  jJb&Uttl,  Vtzj  dymnicach  morza 
Niemieckiego  iłoią  ieszcze  upadłe  mury  miafta  Winety» 
JCrom.  aa.  ob,  Duny.  III.  Dymnica,  DYMNIK,  ą,  m,  DYMIK, 
gdzie  cp  dymią.  Cn,  Th.  ob,    czarna  izba ;    bte   (Rau4f(Mns 

mer,  fEauc^jlube.    Sio.  bmitnar  tnifło,  Ibe  fe  wina  pob« 

fnnigi;  Vd.  dimniza,  ka  di  uniża  j  Rs,  KOomuAftHii;  Ecef, 
cymHAO.     Dymnica,   kurzawnia,   paporarium.     Yolckm, 

io5o.  -j.  tr,  złagarkuchnia,  etne  f4Ie((te  ®arfii(|^e.   Tr. 

§,  dziura ,  którą  dym  odchodzi.  Cn,  Th,  iak  bywa  w  che- 
lupach  bez  komina ,  H^  ^auńiU&t,  fBinb(0(6»  Rs,  AW- 
atHHK.!).  Naylepszy  oddech  z  poddasza  dympwi  *,  bo  mu 
wiatr  przeszkodzić  nie  może,  a  dymuikiem  za  wiatrem  go 
wypuszczać.  Haur,  Ek,  g.  Rury  czyli  dymiki  w  ftayniach, 
które  wyiicie  zaduchu  ułatwiąią.  Wolszt,  8-  ( lufty ,  gnfts 
ih^ei).  Otwór  nad  kapturem  alembikowym  ,  dymnik, 
tuyau,  N,  Pam,  11,  ani  Dymnik,  okno  w  po^rzodku 
dachu,  tmpluuium,  Mącz.  cf.  kumin,  Bh,  bCAtnil;  Sor» 
3*  bńttintja  \  Sor,  i .  f a5ob »  Vd,  dimnik ,  Cm,  dimnek  $ 
Sla,  dimjak ;  Bs.  et  Rag,  dimgljak ;  Cro.  dimnyak ,  dim- 
nya.    §.  dymnica ;  dymnik ,  iiba  z  dymnikiem  zamiafl  ko*- 

mina ,  eińe  Ctubt  m\t  ń^^em  0lan4(o<(e  ftatt  (Sd^ernflfin^. 

iDYMNiSTY,  aj  e,  Vd,  dimnaft,  kadiun,  okajen  }\Sor.  1. 
IbentO^ite;  Rag'  dimglir,  dimmail;  Bs.  dimgliT;  Cro. 
'dimlir,  dimech',  ks,  AUMacmUH,  taUC^enb,  |^4n(6etig,. 
DOO   (Xiin<^>     Wre  ukróp   od  g^nia.     Potok   wody  dym- 


&74         DYMONOSNY    -    DYNDYRZ. 

łiifty  bur«y  aic.  A.  Xchan»  179.  DYMNY,  a,  e,  s  dymu, 

fXau(^s.  ^^A.  bpmnp,   bpmownó/   bpmawp;  A/o.  .nćaMę; 

5/-.  brmnći  Rg'  climmiv;  Rs.  asimhmh.  Dymna  zuiel  baŚ 
i^Utteiini4ti  w  kominach  hutnich  pieców ,  troiaka  *,  pier> 
"WSza  się  wiesza,  iako  grona  winne,  a  to  ieil  gronifla  dymna 

łuiel,  pomphoiix  botrytis  ^   ^ai  ©raunUftt,   ba^  graite 

^X&it  \  druga  ieft  skorupiafta  przy  ścianach  kominowych, 
pomphołLr  cruftacea  j  trzecia  ieft  mszyita  ,  pompholix 
vell€rea\  SBcifntc^t!  wszakie  wszydkie  urewŁcm  nie- 
którzy zowią.  Sienn.  Herb.  Wykł.  a  z  niego  SleszM.  Ped» 
4io.  Dymna  izba.  Torz,  szk.  io5*  ob.  Dymnica.  -{. ,  dy> 
mny  kamień  Capnias  ^  Capnites  Plin.  H.  N.  Sy,  9  et  10. 
gemma  f urno    quasi  infecta,    Cn.  Th.  eill  gewiffet  (S^iU 

fleln,   ber  glelifum  tdud^ctig  ang^laufen  ijt.  -j.  dymny, 

dymiący,  kopcący  Cn.  Th.  taud)Cnb.  Dymne  drewka.  $. 
dyniem  tracący ,  rdnt^erig.  •*DY1NK)N0SNY,  a,  c,poet. 
Dymonoćnemi  rykami  byki  mieysce  owe  napetniafy.    Otw^ 

a68.  fumificU  mugitibus,  rautftWugenb  ,  trtudjmac^fnb. 

«f.  •iskrodmy.  ••DYMOPEŁNY^  a,  e,  DOttOlaUit,  2>ampf, 
2)unfl.  dymnopelny  obtok.  A.  K chan.  Vf.  220.  DYMO- 
PŁOD,  dj-mj  ptodzidym,  kopcidym,  eltl  ©UbflfOi^.  J. 
'iiutyniec,  wietrz ui k  ,  pultak ,  próźnoch^fvat ,  próinogad, 
świszczypała,  eltl  Mnbklttel.  DYMOWĄCH,  a,  w., 
patrzący,  gdzie  się  z  kumina  dymi,  szukaiący  obiadu,    eis 

net  ber  loittert/  wo  ber  ®4orntldn  tmćit,   ber  frembe 

^Ittage  Ipt.  Opuszczam  iui  tych  dymowąchów ,  którzy 
na  cudze  obiady  czatuią.  Mon,  71,  357.  DYMOWKA,  i, 
i.,  laskolka,  która  się  gnieidzl  osobliwie  w  kominach. 
J^luk.  Zw.  a,  227.  hirundo  rupica  Klein  ^  bfe  fRatld)s 
f^walbf.  1.  DYMOWY,  a,  e,  od  dymu,  (Kaucft  = .  Sr.  1. 
^ed10ive,  /{x.  Aumobuk.  Cały  dom  zgorzat ,  jego  tylko 
komórka  od  zapału  i  od  woni  dymowey  była  wolna.  Birk. 
Dom.  104.  Dymowa  iuźel ,  tutia,  bic  ilttia,  ba^  ^Ottls 
P^jelir,  eine3frt  3ltlHa(f.  Sień.  267,  -Subjl.  Dymowe,  G. 
-  ego,  n. ,  o^.  podymne ,  podatek  z  dymu,  Sc^omflenu 
gelb,  IRaiK^fanggelb.  Kc/.  kadiuni  denar -,  Rs.  ammobóc, 
menAosaH,  noABópnoc.  (2.  DYMOWY,  s  dymy  ©A. 
dyma,  90R  6annet)«0.  DYMECZEK,  czka,  ;w.  z</r*n. 
o^.  dymek,  ein  sani  Helnct  {RrtUCft.  Gdy  sic  cyna  roz- 
grzeie,  niby  d3'meczek  iółty  czyli  waporek  wylatuie. 
Torz.  Szk.  3o5. 

Pochodź.  ( cf.  słowo  Dą^ ).  -  dodymaćy  nadymać^  ody- 
mać  ,  poddymać  ,  podymne',  przydymiać ^  przydymić^ 
zadymka^  zadymać,  zadymek,  rozdymać]  wdy mać,  wzdy- 
mać,  przedymać,  kopcidym;  ptodzidym* 

DYNAREK  ob.  Denarek ,  troynog. 

DYNDA,  *  ,  i.,  rzecz  wahaiąca  sie,  waha<?ło ,  eine  S3aU: 
nte(  /  etwa^  tai  (anntelt  Silnemi  b^ki  dziadów  w  tę  i 
owę  ftronę  Ogromne  dyndy  hałas  czynią  porusznue.  Weg. 
Or^.a.  t.i.dzwonybie®(0(fem  Rs.  koaokOaI).  DYNDAĆ, 
ał,a,  Neutr.Niedok.whh^ć  się,  ruszać,  dygotać  wisząc,  tau^ 
meln*  Moie  go  Um  w  tarasie  dłuinik  iaki  więzi ,  Może 
iui  gdzie  nogami  dynda  na  gałęzi,  Trfb.  S.  M,  73.  (świat 
żegna  nogami^.  DYNDEL,  a,  m. ,  mała  dynda,  efnefinne 

Idaumel,  Cl^renNnmel,  C^rge^dnge.    Od  dyndeła  u  ucha, 

*   i  od  noszenia  by  iaba ,  talar  niech  płacą.  *ŁekarJ\.  Cs.  b. 

*DYND£RA ,  y ,  i. ,  Sam  nie  wiem ,  czy  się  dziad  spił ,  czy 
obiadł  dyndery ,  Wyprowadzić  go  iednak  musię  z  t^y  chi- 
mery.  Zabł.Zbb.^%.     J.    ♦DYNDYRZ,   a,  w.,    skomo- 

Toch,  co  aiediwiedsie  wodsi,  bet  Strenleftet/  iB4reR£ 


DYNGARZ     -    DYPTAN, 

fłlljrer.       Wodzi   każdego,    iako    dyi^dyrze    niedźwiedzia. 
Gil.  Poji.  i3o. 

DYNGARZ,  a,  m,,  (z  Wi^m.  bingen,  ztargować,  umówić,) 
górnik,     który  ztopioną   rudę   centnarami   wedle   uftano- 

nowioney  umowy  oddaie ,  ber  auf  ben  6eńtn«  gebungent 
95er^fnft|jpe.  Tr. 

DYNA  \    Jnterj,    wykrzyk    radości ,    wesela ,    przy  muzyce, 

ein  Jreubenau^mf  U^  ber  ^ufif.     Walasku,    Kubaska 

eagraycie,  Stanafliu,  Wóytaftu  dudaycie:  Oy  Uyaa,  oy 
dyna,  oy  dyna.  Niech  żyie  pan  Jezus  dziecina.  Kant. 
Krak.  192.  Jak  się  przywid?uało  mu,  cały  ftót  czasem, 
Dyna !  Dyna !  przy  lutni  brał  górę  lub  basem.  Zab,  8. 
326.  Jzyck. 
DYNIA.,  i,  i.,  (cf.  bania,  genericitm  ^  cucurbita /.i/in]. 
Cucurbita  p€po  Linn.  w  wielu  rozmaitych  odmianach 
utrzymuie  się  w  ogrodach  wieśmaczych,  i  daie  pospóllhru 
dość  zdrowy  i  posilny  pokarm.  Jundz.  467.  bie  iDtflonens 

pfebe,  ber  ajfelonenfórbiS.    Dynia,  dtrutius,  ieil  kszuU 

bani.  Krup.  5,  60.  Dynie  albo  malony  wodnifte  u  nas 
rzadkie,  a  s  Węgier,  *  Morawii  i  z  Wołoch  by waią  przy- 
wożone upominkami.  Syr.  Ziei.  1187.  Bh.  bpu,  bcić, 
Carn,  dina ;    Vd.  dinja ,  sladka  buzha  i    melon;  Sla.  dinja 

5wtfermc(one,  lubenica  ffiaffermclpne ;   Bs.  Inbcnica,  di- 

gna  yodegnacja  anguria\  Bs.  digna  }  Rag.  digua ^^  mełone 
d'accua;  Dl.  dinya  ;  Hg.  dinnye  s  melon}  Cr.  dinya,  da- 
ma, tikia  (cf.  Cr.  tnuia,  tyny^  s  pigwa);  /ł^.' AUn>< 
Dynie  są  gładkie^,  zielone ,  podługowate ,  białe  i  żółte, 
okrągłe  z  żebrami ,  i  takie ,  których  kształt  ze  wszyllkia 
podobny  do  zawoiu  Tureckiego.  Teyże  pracy  koło  siebie 
potrzebuią,  co  i  bgorki;  ale  że  wiele  mieysca  zahieraią, 
lepićy  ie  sadzić  koło  płotów.  Kluk.  Rosi.  1,  223.  -  Ł:id. 
HJi.  Nar.  53.  Soczyfte  dynie.  Przyb.  Milt.  i55.  Malo- 
ny iabłczyfte  albo  dynie  okrągłe,  melopepo ,  ^UH^UU, 
Syr.  11 80.  Wie  bóg  co  czyn:.  Ja  głupi,  żem  chciał  oa 
dębie  dyni.  Zab.  12.  3io.  DYNIAK,  a.  ot.,  pepo,  na- 
siennik  mięsifty,  w  którym  nasiona  do  wewnętrzuey  ftro- 
ny  Ikóry  są  przyrosłe,    n.  p.    dynia    pospolita,    ogórek. 

Jundz.  2,  87.  ettt  fTeffd^fge^  OaamengeCdnfe.  DYNIO- 
WY, a,  e,  od  dyni,  Wefonenpfeben s ,  dyniowe  glifty, 
wyglądaią  władnie  Ly  pasmo  z  ziarnek  dyniowych  iedno 
w  drugie  po\/tykanych  utkane.  Perz.  Lek.  188,  (cf.  ru- 
pie). Bh.  bpnoroóf  ^*-  4MHHMH  r  melonowy).  Dyniowy 

lagon,  Bh.  bpniifte. 

DYOPTRYłCA ,  i ,  i. ,  z  Greek,  czę^ć  optyki ,  daiącą  naukę 
o  łamaniu  się  światła.  Ifuó,  Wfi.  25y.  nauka  o  widzeniu, 
które  Sie  ftaie  przez  promienie  przygięte,   per  radios  rf- 
fractos.  Krup,  2,  3 1 5.  bie  ®ioptrif. 

DYPLOMA,/!.,  DYPLOM  AT,  -  atu,  ot.,  akt  publiczny  od 
naywyższcy  władzy,  lub  osób  wielkiemi  prerogatywami  za- 
szczyconych pochodzący.  Kras.  Zb.  1,  a5i.  otworzony 
(otwarty)  lift.  Farr,  635.  (cf.  patent),  ein  Z) tploOI-  Krf.sapri- 
*faa,  saprishnu pismu;  Rs.Ą^Bmóg^.  DYPLOMATYCZNY, 
a ,  e ,  -  ie  adv.  b{p(omaHf<^.    Vd.  sapriżhoun^ 

DYPTAN,  u,  OT,,  dictamnus  aibus  ZAnn.  ,  dyptan  po- 
spolity ,  naski ,  iesionka ,  riele  ogrodowe ,  w  Podgórza 
dziko  rosnące,  wchodzi  do  lekarftw.  Kluk.  Rosi.  2,  318. 
bet  Wetfe  i>ll^tam,  tie  IKfd^tOnrj.  Lifcie  tak  ma  do  iesio- 
nowego  drzewa  podobne ,  że  od  niektórych  iesiećcem  abo 
iesionka,  i  małym  a  nizkim  iesionem  bywa  mianowany* 
Sy^  106.  Carn*  j^aón&k;  Cn  jessenytky    Botn,  jas^atk} 


DYPTYCHY    -    DYSCYPLINOWAĆ. 

/?#.    CkĄhftuh    cH6MpcRiH,    Hceu6^b,     5' I  Dyptan  Kre- 
tenlki ,    Podolflci ,    który    do  aptek  przywo.-^ą  z  Kanady, 
M-lększy  iell  od  pierwszego.     Ład,  HJi,  Nat.    33.    Origa- 
num  Dypłamnus  Linn.  bet  Crrttfłc  2)i|7tam. 
DYPTYCHY,  -  ów,  plur.^  z  łac.  tabliczki  u  Rzymian,  na 
których  wyryte  byfy  nazwiflca  konsulów.     W  liiftoryi  ko- 
ścielney    czytamy    o    dyptychach     iyiących   i     amartych; 
oihitmch,  /oby  byfa  w  modlitwach  o   nich   pamięd.  '  Wy- 
mazowanie  z  dyptychów  było  znakiem  wysączenia  ze  spo- 
leczeiiflwa  kościelnego.   Kras,  ZA.  1,252.   blC  ©er^eldjnil^e 

ber  (Jonfnlcn  bep  ben  9?5m.  -  3n  ber  driftl  ^.  ffieraei(b= 
Biffe  bft  £cbf»tcn  (j.  «.  ber  S8if*6fc)  unb  gseraeidjnlffe 
ber  ©crflortcnen,  filr  bie  gebetet  werben  frate.  Po  śmier- 
ci tego  kacerza  wpisali  niektórzy  w  dyplychy,  to  ieft,  do 
m&zy,  imię  iego,  ale  drudzy  go  znowu  wymazowali. 
Skarg,  Dz,  468. 
I>YRDA  ,  y  ,  m. ,  grubiańlkich  i  sprośnych  obyczaiów  du- 
chowna osoba.  Czrtr.  Msc.  efn  ©elftlic^er  pou  grobett 
fłled?ten  ©itteii. 

I>YRDAC,  DEKDACsic,ar,a,  Jnr^an^.  MW.,  drepsić,  dro- 
bnemi  krokami  spiesznie  bicźy^,  ttlppern.  Ze  ftrachu  osieł 
derdakrok  sporszy,  obwiesiwszy  uszy.  Zab,  i5,  178.  NagL 
Myszka  dopadła  zielonefy  równiny  Dyrdaiąc,  iako  szczu- 
rek, kiedy  sadfo  śledzi.  Ząb.  i5,  a84.  Tręb.  Koń  dyrda, 
kiedy  się  trzęsie  w  chodzeniu,  ciciko  nosi.  Ryd,  DYRDOS, 
a ,  m. ,    Koń   cięiko    noszący ,  trzęsący ,    eill    Cferb ,   brt* 

f(^wer  rr4gr.  Ryd. 

DYRKKCYA,  yi,  i,,  kierowanie,  rządzenie,  dozór,  bU 
2)treCtion;  Oberauf(tc(t;  Rs.  HacmaBHa^iecinLO,  Znaczni 
Panowie  zaciągali  L  Wincentego  do  dyrekcyi  dziatek 
awoich,  aby  się  pod  iego  dozorem  wychowywały.  Skarg. 
Zyw.  2,42.  -  2.,  kierunek  bte  $(tl{eftung.  Przyszli  królo- 
wie do  kapłanów  Jerozolimskich ,  aby  za  ich  dyrekcyą'  Jc«> 
ausa  doszli.    BaU.  Nicdz.   1,  32.     DYREKTOR,  a ,  m. . 

rządzący,  dozór  maiący,  ber  3)!rector,  ber  CberattffeCer. 

Cr/l.  risharj  /?^.  rpraynik,  vpravitcgl ;  /{x.  HacmaBHiiKl*. 
Dyrektor  cyrkułu  nazywa  sie  w  Niemczech  książę  prezy- 
duiący  prowincyi  na  seymie  Rzeszy.    JCras.  ZB.    1,   252. 

ber  ^reWbiref tor.  -  Dyrektor  dzieci ,  eln  ^ofmelfler ,  3ns 
formator.    dyrektorka  ,  i ,  i. ,  V\t  ©ireftorlttn.  Rg- 

vpravniza,  TpFavitegliza  ;  Rj.  HacmaBHH^a. 
DYRWIANY,  -  ów,  plur.,  wielkie  i  małe,   miafta  w  księ- 
stwie Zmudzkim.   Dykc.  Geogr.  1,    180.,    ^I0r9  ®t(ibte   lU 

€amogiticn,  @rog  ^  ©prwianl  unb  SiUin  =  2)crwtanv-  ^^ ^R- 
wiANSKl  powiat,  bcr  2)prn)iflner  ^rert.  i^- 

DYS,  a,  m. ,  Jak  ten  ^wiat  umie,  i  chłop  ze  wsi  Dysa  Prze- 
dał  w  Lublinie  iydu  psa  za  lisa.  Bratk.  E.  (cf.  dydek). 

DYSCYPLINA,  y,  i.,  rząd  wewnętrzny  kościelny,  ufta^ 
jiowiony  na  fundamencie  kanonów.  Jiras,  Zb.  x,  238,  Me 
J({r((enbtóc!pUn,  Jlir(^eniU(^r.  $. ,  Dyscyplina,  Karność ,  n. 
^.  dyscyplina  woyikowa,  ^U((t«  Woljk.  J. ,  biczowanie  się 
anabóźeńftwa.  Cn.Th.  bie  ©eiMung  aul  9(nbad^t  Cn.Th. 
Cięikie  dyscypliny  sam  nad  sobą  czynił.  Birk.  Dom.  79. 
CaarŁy  od  braci  wyganiał ,  korząc  ich  dyscyplinami  rózgo- 
'wemuBirA.Ź)om.i5'i.  3.  -$.,  dyscyplina,  którą  sie biczuią, 

asnurki,  rózga.  Cn.  Th.  bie  2)i^CtpUn/  Me  ^tiUl  ^<^' 
Jeshla,  jłshla.  DYSCYPLINANT ,  a,  ;??.,  biczownik, 
Vd.  jeshełnik,  ber  ®et«er.  DYSCYPLINNY ,' a;  e,  od 
dyscypliny,  2)i^Ctplinen s ,  ®eife(:.  Msze,  pofty,  spo- 
-wiedi ,  modlitwy ,  Dyscyplinne  z  ciałem  bitwy  ^  niebie 
*iu  iaikę  zjednały.   Chód,  Koji.  91.     DYSCYPLINOWAĆ, 


DYSCYPLINOWAĆ    r    DYSKRET.      676 

ał,  ule,  Act.  NiidoA.j  biczować,  geffefo.  Dyscyplino- 
wał ciało  swe  ai  do  krwi,  siekąc  ie  okrutnie.  Birk.  Dom. 
79.  Prosiło.  Hugo  dla  boga,  ieby  był  dyscyplinowany,  to 
ieft  rózgami  bity.  Skarg.  Zyiv.  1.^07.  DYSCYPUNOWAC 
8i^,i?ecipr.  biczować  się,  ffc^gefpedt-  Vd,  jezhlati,  gaisblatl^ 
^)^  Dyscyplinować  ob.  ćwiczyć,  doikoaalić,  wprawiać. 

•DYSCYPUŁ,  a,  w.,  Skarg.  Zyw.  1,  Sgi.  uczeń. 

DYSENTERYA,  ył,  i.,  biegunka  krwawa,  oddanie  ex- 
krementów  przez  ftolce  z  bólem ,  a  torsyami ,  z  rznięciem 
albo  krwią.  Krup.  K,  7o4«  Comp.  Med.  224.  Sla.  kervo- 

griz ;   Rg.  sardobogija ,  bie  ^ifitiMttU ,  błe  rotije  filnjr. 
D^SGUST,  u,  m.,  niechęd,  Sibneigutig,  OTiffaHen.    Dy«- 

guft,  który  ku  sobie  małieńftwo  ma,  nie  moie  nie  mniey- 
sz3'ć  ich  miłości.  Zab.  16.  2j5.  Cokolwiek  bądź,  dyz- 
gull  na  tym  balu  Pani  |Le^n  i  czyny  był  materyą  wielu  sze- 
ptów. Kras.  Rod.  2,  25.  nie  ukontentowanie,  zły  humor. 
DYSGUSTOWANY,  ZDYSGUSTOWANY,  a,  c,  zniechę- 
cony, abgcnclgt  gemacbt.  Tyla  gryzot  zdysguftowany, 
przeftat  chodzić  tak  gorliwie  koło  oyczyzny^  Jad. 

DYSUARMONIA  ob.  rozgłos ,    niezgoda. 

DYSHONOR,    u,  m.,    niecze^ć,   bie  fOerwnebrullg.      Kiedy 

0  grzechu  albo  dyshonorze  bozkim  co  usłyszał,  w  ial  cię* 
iki  wpadał.    Skarg.  Zyw.  597. 

DYSK,  u,  m. ,  discus,  krąg  kamienny  płaiki,  którym  tak 
w  Greckich,  iak  w  Rzymikich  igrzyikach  do  mety  rzuca- 
no. Hor.  Poez.  »,  44.  cf.  krąiek ,  bet  ^I^CU^,  hU  ®nrf* 
f(^eibe  bep  ben  Sl(ten.  Ec.  AiCKOcb  misa,  na  którey  pod- 
czas liturgii  hoftyą  wznoszą. 

DYSKANT,  DYSZKANT,  u.^tti.,  głos  naycieftsay  w  opie- 
waniu, ber  2)i<5cant.  K«/.  disfikant,  shkant^.  Młodzi  lu- 
dzie głos  cienki  maią,  i  dyszkantem  śpiewaią.  Sak.  Proćl. 
100.  Póki  się  śpiewak  nie  ozowi e ,  Nikt  nie  wie,  czy  z- 
dyikautu  śpiewa,  czy  z  tenoru.  Pocz,  Pcez.  634.  Ł>ło- 
•  wik  miłosny  swóy  dyszkant  przez  noc  całą  śpiewał.  Przyó. 
Milt.  122.  -J.,  dyszkant,  DYSZKANCISTA,  y,m.,  DYS- 
KANCIK,  a,  i7t. ,  zdrbn.^  ^piewaiący  dyszkantem,  Rg* 
pritankopojnik,  ber  2)i4calttijt-  Bracie  słowiku,  Wdzię- 
czny muzyku  ,  Dyszkancie  naszego  g;aiu.  Za^.  11,  34 1. 
Zab/,  Zwykli  wesoło  awoie  śpiewać  pieśni  Dyazkanci 
leśni.  Zab.  4,  392.  j.,  miano,  które  się  daie  psom  goń- 
czym ,  ein  9lame ,  ben  mm  ben  6t4ttbem  .§n  geben  |»flegt. 

DYSKREC YA ,  D YSZKRECYA ,  yi ,  i. ,  wzgląd ,  baczność, 

baf  9iii(rfi4tnebmen ,  bie  ^a^fidit,  fBtatgfeif,  mft(tft<^t. 

Roztropność  albo  dyflLrecya  ,  ieft  iako  woźnica  cnot 
wszyftkich.  Skarg.  Zyw,  2,  233.  W  rozmyśle  dobrym 
zaleiy  matka  cnot,  dyfkrecya,  to  ieft  dobre  rzeczy  uwaianie 

1  rozeznanie.  Herb.  Stat.  28.  Czasem  i  goście  nie  maią  dyskre- 
cyi  dla  gospodarza ,  musi  się  z  niemi  upić  ,  choćby  rad  był 
trzeźwym.  p€tr.  Pol.  2,  82.  Przez  twoię  nied/skrecyą  i 
nieposzanowanie  dla  mnie,  iefteś  mi  przyczyną  umar- 
twienia. Niemc^  Kr.  3,  110.  (cf.  grubiańftwo).  To  Już 
gruby  iart;  prawdziwa  niedyfkrecya.  7>af.  346.  3o.  Pod- 
dać się  pod  dylkrecyą  nieprzyiacielowi  s  spuszczać  się  na 
iego  ludzkość,  ftuf  Śttabe  «nb  Ungnabe.  Biada  królowi, 
który  na  dyikrecyą  takich  plotkarsów  się  daie.  Jabl>  2el' 
328.  (który  się  robi  im  podległy^. 

DYSKREDYT,  n,  m.,  utrata  kredytu,  wiary,  znaczenia, 
^i^crebit.  w  dyfkredyt  podać  kogo  i  woftatnie  pośmie- 
wiiko,  za  grzech  nie  poczytuią.  Lach.  Kaz.  1 ,  392.  Droiyana 
przy  dyikredycie  papierowych  pieniędzy.   JV.  Pam.  12,  $78 

D YSKRET  a  9  in. ,  człowiek    baczny ,    względny ,    grzec;:ny. 


6jS      DYSKRETNY    -    DYZPOZYTORKA:-  DYSPUTA    -    DYSTYNGWOWANY. 

f bl    UbiĆ^tfmtt ,    9tM{{(|t  «e(nifllber  ,    Hrtisrt   mamt.  DYSPUTA ,  l ,  i.,  gadanie,  roiprawa,  Bh.  ^Ma  \  Rg.  iniil. 
Wielkiinitdyikret,  iamongi  Łwey  daiówce  wienył,  ii  cie*        da,  prigoYor;  /{.r.cxo8onp'feRie,  cocniflsijiie,  cinflsiule; 

,.     , ._.._..-.   .._-._: . ^  _..  -Łi...         letj>iipiit,  Hi    Webem      Wieaa   dobrze,    ie    u  Pujów 

dyspuU  niedługa,    Co    rozkaie  Pan,    musi   wykona-  to 


hie  doma  nie  było  i  a  ty  mnie  sam«9mu  wierayć  nie  chćesc. 
Cor.  Dw.  190.  DYSKRETNY,  DYSZKRETNY,  a,  e, 
DYSKRETNIE  Adver6,^    bacsny,    względny,    grzeczny, 

fKfti(ft<bt  nfbmenb,  aćftfam,  bebntfant,    befcbeiben.    Byt 

on  równie  dylkretny,   iak  miłosny.    Niema,  Król.  4,  78. 
Teras  ten  dobry-  kto  trochę  dyikretnićy  «?ym  ieft.  Frtdr* 
i3.    Dosyć  go  dyikretnie  ten  pan  traktował.    Skarg,  Zyw. 
a,  44*   Natręt  niedyszkretny,    Zab^  i3,  65.     Usiuchai  t<iy 
niedyikretney  rady.  Zab^  i3,  569.    JDruib. 
DYSKURS,  DYSZKURS,  u,  m, ,  DYSKURSIK,  a,  w.,  xdrbn. 
rosmowa,  ble  tlnMtchntii,  bal  ®ef)»r4<b-     Tobie  tylko  uy- 
dzie  to  samemu  Długie  dyfkursy  prowadzić,    po  swemu? 
Chro/(f>  Job*  4a.    Nie  zawsze  ten,  co  w  dyikursie  uftawa. 
Dlatego  "^  sam^y  tei  prawdzie  przegrawa.   Pasi,  /\*i88. 
Dotknęte  się  tego  tym  dyfkursikiem.  Gród,  Dis,  G,  3.  b,  DY- 
SZKUROWAC»  al,  uie  Act.  Niedok,,  rozprawiać,  hUtutltin, 
fĆ^.untettebcn,  Kto  Filoizofem?  ktprydyszkuruie!  kto   dy- 
•zknruie  ?  kto  wino  kupuie  !  Br  ark,  F,  6,    O  tym  ci  nie- 
chay  dyłkuruią,  którzy  się  filozofią  bawiąc,    takowe  rze- 
czy wypatruią.    Warg.  Wał.  387.     Naprzód  z  u  im   o  rze- 
czach potocznych  dyszkurowata.    Skarg.  Zyw.  a,  43 1.    Nie 
gębą  dysskuruią ,  ale  szablą  sieką,  Pot,  Poez,  i4o. 
DYSPENSA,  DYSPENSACYA,  yi,  i.,  wyięcie  od  chowa- 
*     nia  uftawy  iaki<$y.    Cn,  Th,  ble  2)ifpenfltioil  /  £olfpre((un(| 
I^Oll  t\XM>    Dyspensa ,  zwolnienie  oftrości   prawa ,    bywa 
nadawana  niektórym   osobom,   dla  względów  osobliwych. 
Mon.  75,  289.     Dyspensa  do  małżeńflwa  ,    uwolnienie  od 
przeszkód.  Gall.  Cyw.  1,  59.     Maiieńdwo  to,  ch&ć    pier- 


sluga.  Min,  Ryt.    2,   79.      Zamiaft  nauki  ,     wpadliimy  w 
dysputę.  Mon.  65,  90.     Róinica  sposobu  mydlenia  wzna- 
wia dysputy.  Kras.  Pod,  2.  108.    j.,  dyapuU  a/5o  Dyspu- 
tacya,  -    yi,    i.,     przegadywanie    się    uczone,    ro»i>riwa 
uczona ,  elne  2)tlputati0lt.     Nauki  swe   wszyftkie    odpra- 
wiwszy,  publiczną  miai    dysputacyą.      Warg.    Wal  3o5. 
Wyzwali  tego  doktora   na   gadanie   i    dyspntacyą.    Skarg. 
Zyw.  a,  4a5.  O  nauce  Jezusa  słysząc   Rabinowie,    na  ga- 
danie go  i  djsputacye  wyzwali.  Skarg.  Kaz.  493.     Goto- 
wał się   biskup    na   dysputacyą,    a    agromadzaiąc  Otfooe 
ludzie,   z  pompą  n'a  gadanie  ono  i^di  chciał.  Skarga  Z;v, 
a.  89.     DYSPUT  ANT,  a,  w.,  który  dysputuie,  eis  TM^ 
putterenbet.   Tr.     DYSPUTO WAC,  ał,  uie  Act.Nisdok, 
(przedysputować  Dokon.  cu.  vid.)  o  czym,  z  kim,  s  roi- 
mawiać,  rozprawiać,  bi^pttttreR.    i^.  nadgo?aratłsei  Sla. 
prigOYaratise;    i?^.  innaditise,  prigoyaratise ;  Rs.  cocmfl- 
saoiftcH  ,     cmMdamJbcfl  ,     coBonpoiaaaiucs     c4opBm&, 
saAcpHOib,  BSAOpHHHamB.    Radzęć  baranie,   nie  dyspo- 
tuy  z  wilkiem.    Bratk.    Bb,  ,    ~    Dyspiitować  się  z  kio ; 
{vid.  *gadać  się),  rozpierać  sie  z  kim,     przegadywać  lię  1 
kim,  mtt  einem^bt^putiretl.      Dysputował  się  iedeu  filozof 
I  i,    Epifauiusaem,  a  spor  długi  miał.  Skarg,  Zyw.  i,3i3. 
(/?^.  innaadni  disputabilis).      DYSPUTOWNIK,   a,  w., 
disputator.   Mąez.    eill   3>l^puttrer.      Rs.  cocmX38meAk; 
Rag.     innadnik  ,    prigovornik  ;    EccL    paarAaróAcmaeH- 

HHkI^,    COBODpÓCHUal). 


wszą  zona  iywa   była,    miało  sie  zwać   dla  rozgrzeszenia  DYSTKAKCYA,  yi,  i.,  roztargnienie    my^li,    Me  ^erjltei: 

i  dyspensacyi,  prawe  i  dobre.  Skarg.  Dx.  759.     Wei  dy-  ung  htt  ®eb<infen.     Na  modlitwie  rzadko   kiedyś  mie^vał 

apensę,  żebym  mógł   dobrym  sumnieniem    poiedynkowa«,  dyiirakcye.  Skarg.  Zyw.  1,  4 18. 

a  zobaczysz .. .    Boh*   Kom,   4,  257.     Szukanie   indultów  DYŚ  TRYBUT YWA ,  y,   i.,   rozdawanie   wakannów  i  unf- 


czyli  dyspens  od  zapowiedzi*  Xiądz,  aSo.  DYSPENSOWAĆ, 
at,  uie   Act,  Nitdok.^  z  kim  w  czym;   Cn.  Th.   albo  ko* 

go  s  czego ,  einen  ««ti  ttxM  (olfpred^en.     Rs^   paap'^- 

miimhy  pasp^mamft. 
DYSPONOWAĆ,  ał,  uie,  Act,  Niedok.,  zadysponować, 
ndysponować  JDoion. y  rozporządzać,  etnttcbten,  ^urlcbteiS, 
Jeilfeil;  (eUen*  Nie  w  ludzliey  to  naturze,  dysponować 
losem.  Kras.  Witrsz,  65.  Dysponować  kogo  do  czego  s 
przysposabiać,  ętaen  |tt  tttHii  |ubereltetl.  Tr.  Musisz 
iść  na  szubienicę,  ale  ci  pozwalamy  dysponować  się  na 
imierć.  Boh.  Kom.  2,  126.  DYSPOZYCYA,  yi,  i., 
ntoienie,  rozporządzenie,  (ie  (^itltid^tung ,  bie  i8eran<: 
ftAltVng«>  Rządca  dworu  codziennie  rano  dla  dyspozycyi 
wewnętrsnóy  przychodzi  do  pana.  Kras*  Pod.  a,  ao6« 
§• »  dyspozycya  ciała  do  iakióy  choroby ,  skłonność  do  za- 
raienia  aię   nią,     bic    IhtpttlUbi    j&t^p^ptton,    ^{eigling, 

^mpfin^U^Uit f  in  SCnfebnuj^  einet.  jtranfbeit,    Poczuł  w 

•obie  niedyzpozycye  w  ciele.  Perz.  Lek.  35.  staboić,  nie- 
zdrowie,  UnaufgelegtbeU,  AMe  ;Ct^|»oftripll*  §  >  dyspozy- 
cya ,  przygotowanie  do  imierci ,  S^rbeceitling  S«m  Z^ht- 
DYSPOZYTOR,   a,  m.,    rządzca  folwarczny,    bet  ^of$ 

tnei^er,  ber  hit  ^elbarbeiten  aoarbiiet    Kawałek  świecy 


dow.  Luó.  Roz.  46 1.  Me  fBertbetlung  erbfTnetet  Zmtc- 

DYSTYLACYA,  yi,  i.,  częici  subtelnych  pachoiąrych 
przyzwoitym  ognia  stoj)niem ,  pod  kształtem  pary  sufatfl- 
n<^y  wyniesionych ,    w    pewne    naczynie    przeprowadzeoif' 

Krup.  5;  i5.  Krumł.  Chy.  a  19.  Hi  2)et1ifftren>  Ri'  cw- 

za,  HacuAKZ,  nacuncóHie,  nhiroMKa.  DYSTYŁOWAC, 
ał,  uie,  Act.  Niedok^,  przedyftylować*  Dokon.,  wódki, 
abo  co  inszego  na  wódki,  oieyki  palić,  przepalać,  lutro- 
wać,  smaiyć,  dusić.  Cn,  Th.  -  Vd.  diftiiiivati,  preskapla- 
yati ,  prezedutati ,  prekaplati ;  Rs.  HacH4'Cni& ,  HacBm- 
saniB,  BfJABOUOi&i  Croąt^  sgati,)  bli^UlUU,  atjUJei. 
Krumi.  Chy.  319.  Dyllylowanie,  -ia,  /i. ,  palenie  wódek, 
oleyków  abo  ziół ,  korzeni  etc.  na  wódki ,  oieyki,  Cn.  Th. 
Hi  *Sbjf eben ,  l^tlHIIiretl.  Rs.  abo^h  ie.  Oleie  za  pomocą 
delłylowania  otrzymane,  tęgi  zapach  daią.  Krumt.  CAj. 
132.  (cC  prasa).  DyAylowany,  a,  e,  przepalany  ab0ej9' 
gen  •  bifltSirt  Ruinę  wody  dyflylowane  pachniące.  JTriip. 
5,  i5«  Rs.  Hacii3KeHH&lii.  *  Wódka  dyfiylowana,  oi, 
przepalana,  alembikowa,  -  jC^.  W  dyflylowane  perywły 
mowę  komponuie.  Mon,  a.  65,  i48.   t«  i.    w  przesadioof, 

eef(brobene  tperioben.    -    Dyftyiiuiący    Rs.  ABoameAi, 

ABOHABigiiKD  przepalacz ;  Cr,  sginyar. 


ochrania,  «  komisarzowi  *  lub  innemu  dyspozytorowi  po-  DYSTYNKCYA,  yi ,  i.,  roinica  ludzi  od  ludzi,  pocko- 
Bwala  ukrzywdzać  aię  w  wielkich  rzeczach,  Zcłó.  16,  18.  dząca  albo  od  opatrzności,  iednego  więcey  nii  drogiej 
DYZPOZYTORKA»    i,  L,  rządzicielka  folwarczna,   blf       obdarzaiącey,  albo  z  fantazyi,  z  uroienia.  Jez.  Wyr.  kt 

aieferUm.  UutttfĄM,  bie  a}e]:f:$iebeRbri^   DYSTYNGWOWAXV| 


DYSTYNGW'OWAC    -     DYSZEĆ. 

a,  e,  szanowany,    Mflittgirt,    an^ge§eid^net,   Dorne^m* 

Lub  dyAyngwov7ana  dama,  nio  mni^y  powinna  mieć  miw 
tości  ku  dzieciom,  iak  naypodleysza  aiewiafta  ku  swoim. 
Za5,  16,  46.  Z  dyflyngwowauasego  Aapu  mafieńftwo 
nie  przechodzi  się  z  sobą  podług  teraznieysztfy  mody.  id, 
16)  373.  Olkarźył  byt  czfek  iaki^  męża  dyAyngwowa- 
nego.  ió,  11,  a55.  DYSTYNGWOWAC  się  oó.  popiso- 
wać  się  ,  popisać  się. 
DYSYDENT,  DYSSYDENT,  a,  m.,  Nazwifko  dysydentów 
dawniey  wszydkim  w  religii  różniącym  się  (roźnowier- 
com )  wspólne ,  od  czasu  Zygm.  III.  oznaczać  poczęło  sa^ 
mych  Luteranów  ,  Kalwiniflów  i  Greków  Nieunitów. 
SĄrz€i.  Pr,  Pol.  a,  49.  -    Voi.  Leg,  7,  573.  bet  ©Ifllbcnt, 

rine  affgemcinr  fBcnennung  bet  £utberaner,  (Keformirtett 
unb  ©riecben.  Bh.  roi&njoaenec,    roabelenec.      DYSSY- 

DENCKI,  a,  ie.  od  dyssydeutów,  blfflbentffcf^.  DYS- 
SYDENTKA,  i ,  i. ,  ble  ©tfllbentlnn.  Boh.DJaó,  3,100. 

DYSUNITA ,  y ,  w. ,  o*.  Nieunita. 

DYSYMULOWAC ,  al,  uie.  act.  ndk,,  taić,  nie  dadf , 
poznać  po  sobie,  fi(b  ntĄt  mcrfeil  laffen.  Dysymuluy, 
bądź  w  wzroku  oftróźuy  i  w  mowie,  Żebyś  przed  cza- 
sem nie  da!  poznać,  co  masz  w  głowie.  Morzt,  3i5. 

DYSZA,  y,  i. ,  (^Etym.  Auch^  dech,  Dąć^  Kurkę,  przez 
którą  wiatr  w  pico  wpada,  z  bldchy  biafey  zrobioną, 
kuiniacy  nasi  zowią  dyszą.  Os,  Rud,  80.  bie  Suftrib^f 
iAt  j^ńttenofen*  Dysza,  rura  żelazna  wprawiona  w  mie- 
chu kowal/kim.  Jak,  Art,  3,  291.  hcit  £uftrobr  ant  OSUfe? 

balge.  DYSZEĆ,  -  al,  -  eli,  dyszy,  neutr,  n</#., -od- 
dychać,  dychać,  atbmen,  ^tbem  bo^Ien.  Bh,  bpffi/  ti'9: 
d)ati,  buffhiro,  buffetl;  Sio.  bp*tim;  Rs,A7amimh,  ao- 

XHy'mfc,  nhixmt)nib,  nijxiy  (Vd,  dishat,  duh  od 
•ebe  dat  :  pachnąć-,  Vd,  duh,  dishik ,  dishanje  s  za- 
pach ',  Crn.  dishini ,  dishiti  ofere ,  dishanje  oŁitio ;  Bs, 
disciati  oUr€\  Cro.  dishati,  dishim,  r  pachnąć;  Cra.  deh- 
nenye  t  wonia^  \  dyszeć  Cro,  dihati ,  dishem ,  diHtem ; 
Vd,  teshkodihati ,  hripetati ;  Crn.  hripózh cm  ?  Sorab,  \. 
iac^tiC},  Va*(M>  Sr,  2,  iacfcUfi*.  Z  tego  się  daru  zmiele 
tylko  piazę,  Zem  wierny  Panu  memu,  póki  dyszę.  Nar, 
J)z.  2,  72.  Ni  oczy  widzieć,  ni  uszy  chcą  sfyszeć,  Ni 
ufta  mówić,  a.ni  nozdrze  dyszeć.  Ryb,  X^9sl.  D,  Lcdwiem 
dyszata,  tego  sluchaiąc.  Staś,  Num,  iy  *iob.  Przyszedł 
tam  zaledwie  dyszący  wargami  od  trudu.  PocUy  Horn, 
334.  Ach  I  ia  iui  ledwo  dyszę.  Ttat,  53,  b,  71.  J.  z 
trudnością  oddyrhać,  mit  ClĆRll^e  atbmen,  feicbeit.  Ze- 
mdlony żniwiarz  upafem  srogim  Dyszy  w  południe  leząc 
pod  broglem.  Nar.  Dz.  a,"  187.  (cf.  udyszeć  się).  J.  fg, 
ftękać  ,  f  el<6en ,  flibn^n  r  fewften.  W  niewoli  i  w  pod- 
dandwie  cięikim  dyszą.  Warg.  Cez,  22.  Oyczyzna  moia 
pod  wielkiemi  dyszafa  ilieszrzę^ciami.  7>.  Tel,  4 16. 
^  dyszy  co  gdzie,  s  ieft  w  zakryciu,  w  kącie  ieźy,  kryie 
się ,  a.  p.  iatet  furtum  zakryta  ieft ,  dyszy  kradziei.    Cn, 

Th,  im  ©crborgnen  Hegen ,  Im  SBUifet  Uegen.     Nawiesza 

kolnierzów  lisich  pachołkom  na  szyi,  a  w  tylt  baran 
dyszy.  Rey  Zw,  66,  b.  Niech  mię  aak  chcą  ludzie  piszą , 
Gdy  pieniąiki  w  ikrzyni  dyszą.  Cn,  Ad,  425.  Juf  i  krzy- 
żyk gdzieś  z  szyi  dyizjy  i  agnuszek  Szczerozłoty  zjad{ 
się  iuź  dawno.  Opal,  sat,  3i.  {.  Dyszeć  na  co,  dy- 
chać na  co,  chciwie  pragnąć,  czatować  na  co,  Crn,  deb- 
lem ,  Jeftlg  bege^ten ,  l«netn ,  flreben ,  tingeii.    Wszyscy 

dyszą  na  mą  zgubę.   Ttat*  54|  35*     Kren^niacy  dyazą  na 


DYSZEL    .     DrWDYK, 


«77 


sukcessyą,  iak  djabel  na  dobrą  duszę.  Teał,  32,  Sg, 
Obroniłem  cię  od  tych  zabóyców,  którzy  dyszeli  na  agu- 
bę  twoię.  Teat,  34,  4  o.  (DYSZEK  n^p,  cielęcy  06,  dych). 
DYSZEL,  -  szła  et  -  szlu,  m.,  DYSZELEK,  -  Ika,  m,, 
zdrón,^  BA.  tOOg/  lVOge ',  <S/o.  tOOgf,  Oge;  Mor.  pg;  Sr. 
1.10090/  WOJO)  Kc/.  oje,  oye,  oinize,  ua,  rudu;  Cr/r* 
v6ja,  YÓjenze;'  Cro.  oje,  oyje,  rudo,  riidj  Z)/,  timun } 
Rg,  rudo;  Bs,  ruda,  rudo;  Bs,  dumen,  timun;  Ross, 
AhfinAO,  AMOiAettO;  We  ©eWfel  \Jnf,  Germ. 'SAt^tlt 
Suec.  ttjlef/  Anglos,  disl,  thisl,  thixl,  HolL  dyszel, 
dussel ).  Drąg ,  którym  konie  poiazd  ikręcaią.  n.  p. 
Wkłada  w  dyszel  Alekto  siarczyfte  wo;^niki.  Zab,  i5,  33. 
JCniai,  Cięźadło  czyli  dyszel,  Urs.  Gr,  389.  W  dy- 
szelek  koniki  wprzęgał.  Hor,  sat,  2o3.  Dyszla  u  karet , 
kolasek ,  wozów  by waią  brzozowe  ,  brzofiowe.  JCluk  Rosi. 
3,  x58.  Dyszel  podwóyny,  ob,  hołoble,  Rs,  orAÓ6AJi, 
orAÓ6eABKa;  na  Kamczatce  długi  rzemień,  do  którego 
psów  zaprzęgaią,  zaftępuiący  dyszel,  ao6%3irHliKl).  Fig. 
Rzemiennym  dyszlem  ]echać,'zbaczaiąc,  wftępuiąc,  w  zyg- 
zak, tiic^t  ben  geraben  iffieg  fabren,  befidnbtg  abtenfeit. 

Sh,  Prov,  n)ó)  muf!  i(l  la  OgOm,  wóz  musi  i^di  za  dy- 
szlem. -  PAraj.  Zycie  na  dyszlu  prowadzić,  swuftawicznćy 
włóczędze  (  cf.  na  braku,    cf.  pięty  wiercić),    ft(^  beflatl^ 

big  auf  ber  Sanbfłrape  bernm  treibett.  .  Usie^ć  na  dyszlu, 
na  koszu  uaieśdź,    ffgen  bleiben,  i\^t  toeitet  fonneti. 

Mamie  usieść  na  dyszlu ,  uiechawszy  tak  daleko  ?  Teat, 
33,  </.  81.  Kto  się  nałoży  dworikiey  połówki ,  trudno 
mu  ićy  doftać,  przyidzie  mu  na  dyszle  *oftać.  Mącz^  - 
2)  Dyszel,    którym   wiatrak  obracaią  ku  wiatru.    Soljk, 

Arch.  96.  ber  SS^enbebanm  an  ber  SSinbmA^Ie.  $.  Płu- 
gowy dyszel  ob.  grządziel.  DYSZLOWY,  a,  e,  od  dy- 
szla, 2)ei(bf^t '  •  ^^*  rudoun,  oinizheni  Rs,  AUUieAb- 
HLiH.  Do  cugów  kareiowych  dyszlowa  para  koni  ma 
bydi  naymocnie^sza.   Muk  Zw,  1,  186. 

DYSZKANT,  DYSZKRECYA,  DYSZKURS  ob,  Dyikant  etc. 

DYURNA ,    y,    i.,   co   się   na  dzień   daie,     bierze,    płaei, 

2)iurne,  ^agelojn,  itagegebalt-  7?^.  nadnlza.     D\UR- 

NaŁ,  u,  m.,  dziennik  kapłańfki.  Cn.  Th.  ein  (getfl: 
ll*eg)  iDlwrnrtł,  ^Sirtbengebetbuc^.  W  brewiarzach,  dyur- 
nałach ,  oilicyuszach  i  inszych  książeczkach  duchownych. 
SoIJk,  Geom,  3,59.  Smotr,  Lam.^ob,  cf.  dziennik,  iurnał. 
DYWAN,  u,  /Tl. ,  ieft  to  pokoy  w  saraiu  Sułtana  Ture- 
ckiego,   do  sądów  i   rady  naznaczony.    Jkłok.  Turk.   54. 

hci^  ^tmmer  im  6eraU  be^  ®rof b^nti ,  too  bie  ®eri(bte 

unb  Olatb  gebalten  lOerben.  J.  naywyiszy  Turecki  try- 
bunał. Wyrw,  Geogr.  279.  ber  ©taat^ratb  M  tórfiWen  SiaU 

fertf-     Cesarz  ikładać  kaie  dywan,  czyli  radę  wielką.  Mik, 

Obs,  77.    J.  kobierzec  Turecki,  eitf  tńrfif(ber  !Z)ioan,  ełne 

t{irfifdbe  S^Cfr.  Stół ^ wielki  na  Przodku  okrywał  bogaty 
Per/ki  dywan  Xras.  Do/,  69,  Złotem  dziane  dywany. 
Pot.  Arg,  333.  Tu  nie  o  tym  dywanie  rzecz,  co  nim 
ftoły  nakrywaią,  ^ywan  nazywa  się  w  Turczech  senat. 
Teaf,  26,  c.  60.  DYWANSKI,  a,  ie,  na  kształt  Tu- 
reckiego kobierca,  Turecki,  toir  ein  tirflfi^eC  £e)»pi(b/ 
{tlłrfif(^«  Towary  Tureckie ,  ^kobierce  ze  złotem,  dywan- 
ik ie  .. .  Vol,  Leg,  4,  82«  Ściany  obite  były  kobier.cami 
dywanikiem].  BaniaL  B,  5.  - 

DY WDYK ,  u  ,  171. ,  słowo  TaUrikie,  przykrycia  i  długie  i 

,  bogate  na  konia.  Czart,  Mscr.  .etne  langf ,  rei<^e  fferbe^ 

be(fe«    Jechał  rycerz  odziany  w  asaty  królewikle  na  dziel* 

7^ 


S7S 


DYWER8YA    -    D2BAN. 


•  nym  ftępaku  pod  djwdykiem  ssarfatnym.  Nar-  Iłft>  7* 
18.  Gardzi  sfotem  upftrBonemi  djwdykami.  Mon.  71, 
31.  Na  diieinym  rumaku  byfa  z  przedniego  słota  kul- 
baka,  i  dywdyk  a  bogattfy  materyi.  ib»  69,  4o5.  Dywdyk 
WBOrayfty.  PUch»  Sen,  lift^  a,  436.  Konie  ich  okryta 
byfy  dfugiemi  dywdykami  z  tafty,  ai  do  koftek  spuszcza- 
nemi,  i  herbami^  panów  awoich  haftowanemi.  UJirz,  Kruc, 
3,  i38.  Towary  Tureckie ,  kobierce,  kilimy,  •dygdyki- 
VoL  Leg,  4,  82.  Widzieroy  rumaki  pod  złoterai  dywdy- 
kami przepysznie  ubrane.  Zab,  7,  i3i.  Koncerz,  ani 
blaik  dywdyków,  nie  utworzą  woiowników.  Jakub,  Bay. 
374.     Ś*    materya   pewna  iedwabna   Turecka,    fin  ttllTCI' 

,    Wet  (Seiben^eug.  N.  Pam,  16,  17. 

DYWERSYA,  yi,  i.,  rozerwanie  meprzyiaciela  z  wielu 
ftron  razem ,   aby   się   musiat  dzielić  na  części.   Papr.  IV. 

1,470.  btf  2)berfion,  bie  man  bem  S^inbe  macbt 

DYWERTYMENT ,  u,  m.,  rozkosz,  ajergnógung.  Niech 
patrzą  w  dy wcriymentach  zatopieni  świata  holdownicy, 
na  tzy  dzieciny  boga.   Bals,  Sw,  3,  68  x. 

DYWIZYA,  yi,  i.y  podzielenie}  udział,  dzielnica.  DY- 
WIZYYNY  n.p.  wódz,    ob.  Udziałowy. 

DZ«  •  Januszowflci,  narzekaiąc,iena  wyraienie  tśgo  dźwię- 
ku ,   poiedyftCzSy  osobniy   litiry  nU  mamy ,  „  i«//i  co , 
pomada  f  to  nam  dzyta,  Greckie  Ziyra,  ^,  bardzo   iejl 
potrzebne,  -     J.  Kochanowfki  wymyśli  trolakie  rolne 
osobne   litery  na  dz,  dź ,  df.  -     Januszowfki  róinicf 
tf  woli  tak  oznactyć:  dz  ,  'dz,  'dz.     Górnicki  kładzie 
przed  literą  i  samo  "d  z  daszkiem  bez  Z   n,  p,''diatki, 
bfdie^    Nowy  Char,     //.  Dz  iedna  ieji  z  tych    liter  ^ 
które  nas  oddalaią  znacznie  od  inszych  Slówiau/kich 
dyalekrów ,    gdzie    i)  z  początku   samo   z   ieJl  bez  po- 
przedaiącego  d  n, /».   dzwon  Bh.  ^W^n,  dzwonie  ItO^i 
tlltU       Tak    tez    czfPio    piszą,   nasi  dawni    autorowie 
Mączyńfki ,    Sjreniusz  ,    Marcin    z    Urzędowa :    zwon , 
zwonid^  zhan.     3^  nasze  dz  wyraia  si(  tei   w  Czeflim 
przez  bć  n.  p.    dzban  s  bcbaU , "  bćbaitef*      3)   przed  i, 
dz  nasze  w  Czejkim  i  t,  d,  bez    t  się  wydaie^     n,  p. 
dziw  :   bftO,    dziwny   bitont);    dziat  bUj    dzieło  bUo ; 
dziura    hlX(ti     dzieci,    bet!;     dziewka^      bctufa.       ///. 
Żadnego   stówa   Pol/kiego    ( bo   Djabeł ,   djasek  nie  są 
oryginalnie  Poljkie)  nie  mamy  ,   gdzieby^my  pisali  di  5 
iedno  dzi.  fih.  btloUi  fe,  u  nas  dziwić  się,     IV,  Przed 
e  /ci/nionym ,  które  my  podług  Kpcs.  krifiuiemy  (gdy 
dawni  królowali  e  otwarte)  d  przyimuie  do  siebie  ie^ 
szcte:  ai;  wylawszy , tedy  słowo  deszcz  {bo  dech,  den- 
ko, deptać,    defia  etc.  maią  e  otwarte,    to  ieJi  u  da^ 
wnych  krijkowane)    zawsze  piszemy,    dzie  n,  p.  wie- 
dziesz ,  w  piirwsz4y  osobie  wiodę ,  idziesz ,  idę»  -  Bh. 
bije  dzieża;  JbftDet  dziewifd;  J)e«  dzie4,    a  w  drugim 
przypadku  )    wyrzucaiąc  znowu  przybyszowe  dz ,    dnia 
-  Bh.   bne;    ztąd  Bh.  bne^  hodie,    u  nas  dz\L     V.  Po 
dz  na  początku  słów  nie  moie  najiąpió  y,  tylko  i;  nie 
jnoie  najiąpić  a,    tylko  ie.      K/.  Przeciwnie  podidiy 
nie   mpie  nąfląpid  i ,  iec^id  y. 
♦PZAMBAS,  a,   m.,   z  Tureck.  na  Podolu  s  faktor.    Czrtr. 

MJkr,  eln  Jactor,  ttnterC^nbler ,  OTiflet. 

DZBAN »  *ZBAN,  a,  m,   ( £/ym.  baaia  ) ,  naczynie  baniafte 


BZBANBK    *    DZDZEWNICA. 

s  uchem,   do  wody,    i   rozmaitych  trunków,  eln  9M%ę 

SDaffcTfrug  U.  Bh,V\lci\\,  bćban,  ofrauCIif*,  5/o.  tjtan, 

bcbatl)  Cro.  barb,  xb&gn  j  Cro.  Mcza;  ^^.  sgbagn,  sćd 
odvode,  patrioa,  buklia;^r.  1.  lofa,  «aJU»«cine  ftfls 
tan;  ^/c.  pehar,  kupa  (cf.  pnhar,  kufa;  i)/.  varr«,  ti- 
chya;  i?'.  iKSanl)  drewaiana  konewka,  HaaHb  flastka, 
cf.  KyAraHl),  RyeoiKHb  ,  aydumaa  (ob,  kubek),  czy- 
A^A&HHjjZ,  Kop^ara  {ob.  korczak);  Ec,  6aHJl,  xy6« 
uimhI).  Zoftawiła  *zban  swóy  u  zdroiu.  1  Leop,  Joa. 
4,  38.  dzban.  3  Leop,  Do  czasu  dzban  wodę  nosi,  ai 
się  urwie.  ZegL  Ad,  63,  póki  się  ucho  nie  urwie.  Ttaf, 
33,  91.  Dzban  wodę  nosi,  póki  s\^  nie  Htucze.  JabL 
Ez,  167.     Dotąd  ze  dzbanem   chodzą,   aż  się  też  urwie. 

Pot,  Jow,  3,  17.,  Sio.  botu<  \hamt  na  wobu  c^fobi,  W 
f  ub  Jo  neto jblgn.  G«r.  '^n  ^rug  fo  fang  ^u  SSaffer  gcjt ,  ®M 
er  einmal  5erbrod)en  jlcbt.  ttbeuerb.  gg.  3)er  jtiBf 
gicng  r  loif  man  fagt ,  ^0  (ang  ^u  S^affer ,  bi^  er  M- 

ŚBte  I*  Sita  pies  we  dzbanie  widzi,  ale  gfowa  nie  wnij- 
dzie.  Rys,  Ad,  64.  (oczy  tylko  pa^i?  było ;  oczy  się  do- 
brze miały,  ale  zęby  od  głodu  szczekały).  Każe  on  pi- 
wo nosić,  z  za  *zbania  (z  za  dzhanu)  wygląda.  Klon, 
y/or,  34.  bfttter  bem  ^ruge  b^tVOr.  Za  młodym  ieszcte 
do, dzbana.  Teatr  43,  c.  98.  Wyb,  t.  i.  do  pijatyki,  do 
pełnc^y,  do  kufla,  do  kolei ).  j.  Dzban,  miara,  dzban  piwa, 
miodu,  rozmiar,  garniec,  <5wier(5,  konew  ,  pro  vast 
vulgaris  mensuroe  potus  in  cuovis  loco  usitatae,  Cn.  TA. 

eln  arug,   ein  ^af,  eine  ^anne  ^et,  CDJetJ,  ffleiau. 

DZBANEK,  -  nka,  m. ,  DZBANECZEK,  -ec2ka,iw.. 
DZBANUSZEK,  -  uszka,  w.,  Demin,  {Bh,  bćtMff, 
bĆNnecef/    Ofraubliaf;   Cm,  dębanza-,    Bs,   bukliica,  pa- 

trinica;  Rs,  ^Baneub)  eln  ^rugctc^ett ,  fin  flftnft  5ni| 
(eln  5(rńge(),  ein  jtinnc^en.    Do  czasu  dzbanek  wodf 

nosi.  Rys,  Ad:  9,  •Zbanuszek.  Syr,  773:  DZBANARZ, 
DZBANKARZ*  a,   w.,   co  dzbany  Iph  dzbanki  robi,  Ifrt 

5^rngma(ber,.  ber  ,^xii^e,  |.  35.  OBafferfriige  mii<bt.  M 
bćbanećnjf,   bćhanecf^i,   bcbmifar.    $•  me/o«.  kufel,  mo- 

czywąs,  eln  <Saufait^.     Nieborak  on  dzbanarz  leda  gdzie 
w    błocie    się    powali,    tamie   i    uśnie,    suknią  pomaie, 
czapkę  ftraci.   ReyZw.  61.      DZBANOWY,  DZBANKO- 
"WY,  a,  e,  od  dzbanów  lub  dzbanków,   ^tng:,  jlanafi-' 
Cyna  dzbankowa,   do  którey  dodają  cztery  dwudzieile piąte 
części  ołowiu.   Krumł,  192. 
♦DZBER ,    a ,     w. ,     Bh,  ^Utl  ceber ,   i^in  gober.    Wari  w 
wodzie  słomę  i  wley  gorącą  w  dżber ;   opałkę  połói  ni  ' 
onym  dżberze.   S)r,  990. 
*DZBŁO  ob,  Zdibło. 

DZDZAWY,    a,   e,  didiyfty   ( Etym,  deszcz).    Xt%t^* 
tegnerff*-'  Bh,  beffifiWń,  befftnń-     DżdżawyOryon.  //os. 
FI,  A.i,  b,  Czas  didiawy.  Budn,  Ezdr,  10,  i5.  (didiy- 
fty.  Bibl,   Gd, ),      JCray  w  chmurach    za  didiawym  An- 
ftrem  uftawnych  się  pierze.  Zebr,  Ow,   5.     ♦•DZDZENO- 
SNY,  a,   e,  poet,  deszcze  przynoszący,  regeflbruigni^- 
Jui  przeminęły  didiSenoine  obłoki.  Zab.  i4,  i65.'  *DZDZE- 
WY,  DZDZEWNY,  a,   e,  deszczowy,  (Regett-.  Didi^ 
we  wody.   Ryb,  Gęsi.  B,     Didiewne  wody.  Cresc,  548. 
DZpZEWNICA,     DŻDŻOWNICA,    y,    i.,    desKWWi 
woda,   Olegenwafer.    Bs.  dascgdiTica  ,    Toda    dasgdirici; 
Cro.  desgyerfna;     Vind,  dishonniza,    kap,   ftrieskeDła). 
Między  inszemi  .wodami,   dżdżownica  ieft  bardzo  dobn* 
zwłaszcza    która    lecie   a   gromem    spada.  Cresc,  !••  ' 


DZDOWY    -    DZGI. 

5*  didiewnica,  deszczowy  robak.  Volck.  5o3. ,  Sor,  i. 
iejc^ont  ^(tb)tl ;  {^</.  dishni  zherr»  dishounik}  S/a.  glij- 
fta  gujayica).  Didiowe  gliftj>  dżdiownice  niektórzy 
•owią,  lumbricus,  Mącz.  *bet  (Hcdenmnnłt.  Vudz,  37. 
gliHa  ziemna.  Cn.  Th,  $.  W  Epirze  z  bedt  dżdżownic 
mieli  się  xodzI<5  ludzie.  Otw,  Oh\  273.  e  piuuiaUbus  fun- 
gis^  0{egenf(^tt>4mme ,  ^ilie.  5.  kamień  z  deszc«em  spa- 
daiący,'  iak  mniemaią.  Cn,  Th.  Ombria  Piin,  H,  N, 
37,  10.  ber  !2)0nnerCeti ;  €d?06jteitt  (cfc  piomnekj,  ka- 
mień ,  który  mało  co  aic  różni  od  piorunka ,  Skutki  ma 
czynić  te  same,  co  i  (Irzalka.  Ład,  HJl,  Nat,  34. 
$.  Didibwnice  plur. ,  gromadka  nieznacznych  gwiazd  , 
które  Grecy  zowią  Hyades,  O  iw.  Ow.  617.  -  Brud^  Oft, 
A,  3.  -  J,  Kchan,  Dz.  7.  Hyady,  siedm  gwiazd  na 
czelfr^yka,  które  przynazzaią  deszcze,    Polacy  nazywała 

didiownicami.  Hor,  1,  19.  Me  ^pabeu,  ^9^i  Oiedenge: 
flUn  f  bie  fiinf  obet  fie^en  Stetne  am  5topfe  bel  Stierd 
( cf.  Baby  Pieiadet ,  b«l  @iebettge{lirn ,  bie  @(u(f crinn  )• 

Ni  grad ,  ni  pluta ,  ani  nawałnice ,  Ni  iemu  słotne  ugrp- 
ią  didiownice.  Zab,  9,  11.  -  Otw.  Ow.  129.  DZDZO- 
WY,  a,  e,  od  deszczu  ab  o  dźdźu  (Bh.  bffftOWO,  de- 
szczowy), Óiegetis,  Woda  dźdżowa.  Ptaki  didźowe  , 
Charadriiy  należą  do  rzędu  btjcianego.  Zoo/.  Nar.  2  i  6. 
Wegenpfeifer.  DZDZOW^NIK,  a,  m. ,  ptak  Charadrius 
Hiatieula  ,  żnayduie  się  na  błoUch,  i  lubi  mieysca  obficie 
deszczem  (kropione.  Zoo/.  ATar.  246.    ber   ©tranbpfeifct , 

elne  ^attung  C^cgenpfeifet.  *DZDZYC ,  yl ,  y ,  act.  ndi. , 
deszczem  spuszczać,  Te^eu  la^tn,  tegnen*    Bh,  blTtiti/ 

bfcatl,  bfftim,  iftim;  /^g.  dazdjettił  Bs.  dasgditi;  Crn. 
deshurati,  deshuje,  deshy;  J^rf.  disheti ,  dishuvati ,  de- 
shuje;  Rs.  AOiKAaniB ,  AO^Ato ;  £c.  AO^AOmOHKtnH, 
K.-in\ii  McnycKamB  ,  aotkab  HCiiycKamŁ.  Dźdiyłem  na 
iedno  miafto ,  a  na  drugie  miano  nie  puścifem  dźJiu. 
1  Ltop.  Am.  4,  7.  Bóg  didźyl  im  mannę  ku  iedzeniu, 
IV,  Ps.  77,  24.  (spuścił  im  iako  deszcz  Mannę.  Bibl.  Gd.y 
Ogniem  i  siarką  dż'lżyd  będę  nań  i  na  iego  woyiko.  IV. 
Ezech.  38,  22.  (ogień  i  siarkę  spuszczę  nań.  Bibl.  Gd.). 
Bodayby  nań  wypuścił  gniew  zapalczywości  swoiey,  a 
diJiyl  nań  woyuc  swoię.  W.  Job,  20,  23.  DZDZY 
imperson.,  deszcK  pada,  el  Xi%Xitt\  Vd,  dis  gre ,  desh 
hodi,  dishujej  Cro.  desgyi ;  /<ojj.  AO^AH^nL ,  AOMCA^^ 
HAemŁ.  -  DZDZY  się,  zadźdiylo  się,  ma  się  na  deszcz, 
chmura  się,  Cn.  Th.  ti  la§t  fi*  jum  OiCflen  an.  Płótna 
bieląc,  ftrzcdz,  aby  na  dźdiu  nie  legały,  kiedy  się  za- 
didiy.    Goj.  Ek.   70.      DŻDŻYSTY^   a,   e,   -    o  adv., 

pełen  didiu ,  regen^aft ,  ee^nertfd^.  Bh.  beffcimó  »^  Ptr^t^ 
'   »9;  Sio.  befftoibnń,  befftowatół  Sr.  i.  hńcmxti\   Cm. 

deshęvne;  Kc/.  disboun,  disben ,  dishji  j  Cro.  deagylyiY-, 
Bt.  dasgdiyo ;  Rs.  HenacniHiaii,  ao^kAAMbłih,  n.  p. 
didiyfty  wiatr-,  dżdżyfta  chmura.  -  Fiugal  król  pagór- 
ków didiyilych.  Kras.  Ojf.  A.  2,  b,  potoki  dfdźyfte.  ib. 
A.  3.  didiewne,  Stegetls*  Woda  didźyfta.  Syxi.  Szk. 
&8.  (R^genWaffer.  -  NB.  daUze  pochodzące  słowa  deszcz 
w  d^^aUktach :  Vd.  obdUhuvati,  podishuvati^*odeszczy^, 

*podeszczy^\  Eccl.  oAoacAwtnH,  oAOMCAaK> ,  bere^nen ; 

Rs.  HeOAO«AHiiMH  *nieozdionyy  ttllbetegnet;   Vd.Jkus' 
dishucaii    s  *prz€didiy(f ,    bur(6tegnen>    Vd.   isdishuvati , 
vunsdishuvati  :  ^wydidiyc^    au^tegnen. 
DZGI'   DZGAl    dźgi!  dźga  !    ejc/^i;??.  podochocaiąc,  b^pfa ! 
Maiki  Kuligowe  teiicuią :  E !  d^gi ,  diga  ^  ha  ha  ha !   2  tatr 


OZGN\C    -    OZIAC. 


579 


43,c.  64.  1^.32, 6. 61.,  Cro.  nu,  nuda,  de,  dejda.  DZGNĄ^C 
cz.  idnt.,  dig^ć  ndA.j  ignąd,  uderzyć ,  ktoć«  uszczknąć, 
floren /  (tec^en;  Czasem  mię  dignęta  sztychem,  czasem 
płazem.  Zab.  11,  270.  §,  intrans,  machać,  raasać, 
śpieszyć ,.  ooTlodrr^  ttt^Ą^n,  CiUn*  Nttie  iywo,  digay 
śmiało !  Teat.  3&,  6.  74.  §,  Jig,  dignąf  sobie  dobrze , 
łyknął  dobrze  duszkiem,    et   ^a(  W  tlfySLt  9lHf(eil   ail^es 

flo*em  Tv, 

DZIAĆ,  ai,  dzieie  cz.  nc£ł. ,  udsiaó  ofil. ,  Boh,  |bjti,  }bc'(, 
Sbim;  Sr,  1.  biewam;  Vd,  djsti,  diem,  djanje,  delati, 
dejem  (  Crn,  dijati ,  dęnem ,  dęyam ,  dęłam  fat^re ',  po^ 
nerę);  £c.  A'^Aniu,  A'&io ,  A^Aamb  {Rt»  At^ms,  ą^" 
niiBh  addere);  działać,  robić,  czynić,  ^tnad^lt^  t^ltll  / 
toirfen.  Wszechmocny  z  takich  naród  potęiny  udzieie. 
Przyb.  Milt.  385.  Człowiek  ma  moc  nakłaniać  się,  i 
dziać  zatdm  wedliig  pobudek  moralnych.  Mon.  76,  267. 
I^nbtifn.  Ku  zbawieniu  swemu  dzieycje  co.  Smotr,  ApoL 
127.  ib,  190.  $.  dziać  tkane  roboty,  tkać,  tpebeil  / 
dziać  pończochy,  flrtcfeu.  WAydać  i\^  będą,  którzy 
sprawuią  len ,  którzy  dziali  a  tkali  subtelne  raeczy.  Leop, 
Jes,  19,  JO.  Panna  mieszeszek  działa.  Pot.  Arg.  356. 
(o/i.  Dziana  suknia).  Jedne  będą  ^zy\y  na  krosienkach, 
drugie  rękawiczki  iedwabne  będą  działy.  Star.  Dw.  45« 
(Vd.  djati,  Ytekniti  s  wetknąć)  dziać  pończochy  Vd,  sple- 
nurati,  jiglati,  setkati;  Rs,  B43am&,  CBHcznn.  $..  dziad 
wiersze,  ikfadać ,  tworzyć,  robić,  komponować,  SJetfe 
mac^en*  Sercu  ięzyk  posłuszny  pełnemu  Odbier«  sfowa 
i  nowy  rym  dzieie.  J.  Kchan,  Ps.  64,  -  J.  Pszczoły 
miód,  wo(k  dzielą  ob,  Dzienie,  dzianka.  j.  Cialło  dziać, 
gnieść  ob.   dziewa.  -      II.  dziać  komu   {^Bh,  bttl  dicere^ 

bim,  «/o,  incuamjf  nazywać  kogo,  eliten  neitnen,  eiiłc^ 
9}<men  ncnnen ,  einen  9{amen  gebea  (Bh.biti,  Ul,  bjm 
dico,  pre^bitt/  gmena  prementti  przezywać  $  sio,  bim  m- 

cuam%  Sr.  1.  ja  bjad^  diceóam;  Sr^  2,  jaf(^,  jelit  iocuŁi 
Vd,  dim  dicOf  djal  dixu  ^  pridevik  cognomen ,  ón^ 
dim ,  djal  -,  i?x.  izditti  imme  indere  nomen ;  Rg,  nadjettt 
tkomu  imme;  Cro.  izdeti,  izdeyam  imej  Cro.  pridoTek 
cognomen  *,  D!.  pridi^ak ;  Ross,  obs,  mesa ,  medic  imię 
(  cf.  Talmud.  ni7V  ^c/taaA  nunciauit  cf.  Gtr.  fage  cS.^Cr* 
iii%*i^  ifi%yvfAt).  U  chrzcielnicy  kapłan  naprzód  pyta: 
4.akoć  dzieią?  Hrbji,  Nauk,  U,  2,  b.  Doktorowi  temu 
Biinochares  dziano.  Kosz.  Lor.  i46.  Pytał  go  Jezus:  co 
za  imię  masz  ?  a  on  mu  odpowiedział :  dzieią  mi  ćma ; 
bo  nas  sam  wiele.  1  Leop,  Marc.  6,  9.  Pogańik-.ego 
aralda  Pindarem  zwano,  Chrze^ciańikiemu  Arydaeus  dzia- 
no. P,  Kchan,  Jer,  i46.  Tankred  mu  dzieią.  ib.  60. 
Rynald  mu  dzieią.  ib.  66.  Jui  tęikno  Annie  ( tak  dziano 
królewny).  J.  Kchan.  Dz.  99.  Nomino  miannic,  wzy^* 
wam,  daię  imię,  ^zdieię.  Mącz.  Nominare  ex  alt  ero  ^ 
tak  ^-zdziać  iako  kto  imię  ma.  Mącz.  (cf.  *nazdziewać,  *na«~ 
~  zdziać).  III,  Dziać  s\ą^  dział  się,  dzieie  się  recipr.  ndkt 
( Dziewać  się  , /reyi/, ,  qu.  v.)^  Bh.\\x\\tf  balfe^  bcgi 
fe^  biwam  fey  Bs.  ditti  se,  djettise;  K</^  je  djanu ,  je 
sgojenu  ,  goditi  se  *,  Crn.  godit  se ,  gody ;  Sorab.  s.  f e 
tf4oif<b>  £ccl.  ^IbumiacHy  cQA'^xinHcA,  coA'l&BamHcii 
(  Rs.  A'B'in&cX ,  A'^0aK)cB  prsybydi  do  czego ) ;  Rs,  raio- 
^aemics,  AonÓAHinbcH ;  ftawać  się,  gef((e((ll;  ftC^  Stu 
tragen,  90r  f!cb  geben.  Uczmy  sif,  ii  się  wszy(lko  zrzą- 
dzeniem bozkim,  a  nie  przygodą  dzieie.  Skarg, Dz.  uoy, 
Dzieie  się  mną,    tobą,    tyra  się  to  d^ieie^;  s  ta  tego  przy-* 

73  .^ 


0  z  I  A  C* 


DZIAD    -    DZIADOWIZNA 


osynft,  dittego*  C/i.  TH,  *Nie  wieraj,  co  tif-  w  tym  kowy;  nadbUaładi  oddziaływamy  oddziałać;  prtedziatf" 
dńeie,  abo  co  la  prsyci ^na  tego  ieft.  Bśr.  Dek,  A.  4,  ó,  wa^,  prtedzi^łać,  rfkodzUlny\  zadziaływa^.  Dla,  yu,f. 
Co  jię  %  priykUdu  dsieie ,   •tutinie  tię  sda  dsiaĆ.   Pcrr.   DZIAD ,  a ,  m« ,  ( Bek*  beb  i  Sio*  bcbP  /  beb ,   itAtrf  DttC  Bel 


Ek,  S2.  Myilmy  co  ciynić  mamy,  mińmy  co  tic  daiato. 
Teatr  45,  £.  9  5.  Drozd*  W  trfy  ta  tace  scena  praes  trzy 
akty  dzieie  się  w  domu,  cawarty  w  kraewinaoh.  7>a/. 
«^i6,  a.  bte  $«ttbllttli|  gebt  VOr.  Co*  będale  to  będzie, 
niech  się  dzieie  wola  boia.  Tęąt.  27,  c.  87*  (niech  aic 
ftanie ,  0Otte4  SBidf  0ef<^ebe  ].  Chcę  mu  wszyftko  od- 
kryć, cokolwiek  się  w  sercu  moim  dzieie.  Teat.  9,  b»  98. 
9a^  In  metnntt  $.  tOtgeW-  T"  •»?  cóś  ile  daieie,  ib. 
9o,  ^.  56.  (  Co  się  dzieie  ?  Kc/.  kai  se  godi  ?  Cm.  dijanu 
se  s'nami  aetum  ejł;  Sr.  1.  ml  fo  ^m ,  mam  błecjo 
s  ini  mi  się).  Widzimy  z  doświadczenia,  co  się  w  lu- 
dziach dsieie,  Z  pUcsąeym  człowiek  pUcze,  a  imieią- 
rym  się  śmieie.  JTor.  Hor,  7.  $.  dzieie  się  komu  co 
s  trafia  się ,  zdaraa  się ,  powodzi  się ,  e$  gf f(^iebt  Obet 
ge^t  ettietn  gnt ,  WObI  ^  A^ef ,  fc^Ie^C*  Aby  się  mnie  do- 
brze działo,  nie  godzi  się  inszym  ile  życzyć.  Swad*  i; 
307,  Nie  porzucay  nadzieie ,  Jakod  się  kolwiek  dzieie, 
J,  Kchan.  Dz,  24b.  Skarią  się  potym :  ah  nie  wiem ,  co 
mi  się  dsieie.  Urzfd,  io4«  GHzieć  się  dobrze  dziele, 
tam  softaó.  Jabł.  TtU  7.  Bali  się ,  ii  w  odmianie ,  go- 
rs<Sy  im  się  dziać  będzie.  Kras,  Pod.  3,  4o.  Podnosząc 
mię  rsekt:  coi  ci  się  dsieie,  a  przecz  tak  serce  twoie 
leA  ilrwoione?  Budn.  4  Ezdr.  10,  3ł.  -  Co 'się  s  tobą 
dzieie?  wa€  gebt  mit  blr  90r?  Nie  wiem,  co  się  teras 
s  bratem  moim  dzieie.  Łd,  Nie  wiedziafem,  co  się  zemną' 
działo,    ntai  mit  mir  Dpręiieng.      §.    Dzieie  się  o   czym, 

traktuie  się,  lozprawia  się,  a{»gfbanbr(t  ober  verbanbflt 

IPetb^tl*      w  księgach  Salomonowych  kaznodci^yflcich ,   o 
marności  świata  tego  się  dzieie.  Leop,  Eccfes.  1 .  -  $•  dziać 

się  w  co  e  obrócić  się  w  co,  ju.  etwrt^  wrrbcn,  (!c&  tfotein 

yettOdttbfin.  Wszytko  tu  ginie,  wszyftko  w  nic  się 
dzieie.  Skoro  niezbędny  mus  cięiko  zacliwieie.  Zab.  9^ 
3p3.  Zabł.  $.  dziać  się  s  podziać  się  gdzie,  tooffin  geras 
tb^n,  WObitt  fpmmeil.  Cm.  dJjati  se  kam  (cf.  Vd.  djati , 
d-."m,  podjati,  loshiti,  poloshiti  skla^di,  rf.  Gr,  ^ła', 
Cro.  devati  s  kYaśdi;  Cro.  deyenhza  farcimen  cf.  nadzie- 
wać, nadziewanie).  Gdy  łamiesz  pęta  ich,  gdzie  się 
dzieią  co  więiniów  ftrzegą?  Mia/k,  Ryt.  3,  Jeślić  matka 
zginie ,  pszczoły  pewnie  spadną ,  A  gdy  ula  nie  ftanie , 
gdzie  się  dziać,  nie  zgadną.  ReyZw.  363.  Sława  krzywo- 
przysięicy,  tako  punkcik  ieden,  i  ci,  co  nań  patrzyli  , 
rzekną:  gdzie  się  dział?  Skarg.  Kaz,  226.  Pytam  się 
domowych ,  i  co  blizko  siedzą  Drzwi ,  Alić  wszyscy  o 
gdzie  się  dział,  nie  wiedzą.  Kochów.  Fr.  107. 


mm 


Pochodz«  Dzidnka ,  Dzienie  ,  Dziany ,  Dzieie ,  dzie^ 
iopiSf  dzieiopismo ,  dzieiopisar/ki ;  dziewka  i  t,  d,  dzie^ 
ia\  nadziewamy  nadziać^  nadziany^  nadj^iewanle ,  rfa^ 
dzieia ;  odziewamy  odziać,  odziei,  odzienie ;  przyodzie- 
woć ,  przyodziany  przyodziany ;  poodziewac' ;  podziewać; 
podziad\  samodział;  spodziewaj <,  spodziany  y  niespO" 
dziany s  rozpodziewać y  wdziewać,  wdziany  wdziewalny  ^ 
wzdziewaf,  zdziać;  zadziać,  zdziewać  się,  Kołodziiy}ko- 
łodziiyjkiy  kołodziłyjlwo,  Złodziiy,  złodziłyka,  złodziiyfkiy 
ztodziiyjiwo.  Dobrodzi4y,  DobrodziSyka^  dóbrodziiyjlwo, 
II.  Działać,  działywac.  Dzieło.  Dzielny,  dzielnoU.  Nie" 
dzielą,  niedzielny,  szećcioniedziatka,  sze/cioniedzielnica. 
Dwuniśdzielny,     Poniedzielny,  Poniedziałek,  poniedziaU 


taHf;  Mor.  fkaa,  <l«rećrf;  Sr.  1.  b»eb,  beb;  £fa.did, 

ftari  otac  (  Cro,  d^dj  Dl.  did;  Rg.  djed ;  Crn.  dęd,  dędz; 
Vd.  ded ,  dedei ,  diedez ,  ftarea  ,  ftari  ozha  ,  ozhjak ;  Bi. 
djcd;  Rs.  aIda^  {£c.  ĄhĄb,  npaooieub,  cŁ  Ec.  Rs* 
AKĄH  ftryi ;  cf.  Gr.  t^etor ;  cf.  Sup.  Germ.  !{)ob  s  ociec  cbrze- 
•ny ,  %aXta ,  tata , .  tatuś ,  9itta ',  91  b  ( g.  Roman,  atu 
Sext,  Pomp.  cf.  Bh.  ot6C  '  ociec).  1)  mego  oyca  abo 
matki  ociec.  Sajcon  Porz.  1 24.  dziadek ,  ftarek,  Ćn.  7A. 
\tX  ®tofVtftfT<  Atlasa  słusznie  Niobe  dziadem  swoim  so- 
wie ,  bo  iedna  s  siedmiu  córek  lego  była  Taygeta ,  matb 
Nioby.  Otw.  Ow.  225.  Jowisza  zaś  tai  Niobe  dztadeoi 
zowie,  bo  Tantalus',  którego  córką  była,  był  synem  Jo- 
wiszowym s  Ploty  Ninvfy.  ib.  Dziad ,  ftary  ociec ,  ftary 
tata,    pappus.    Mącz.     cf.   baba,  babka,    ftara  matka. - 

j.  dziady,    s  przodkowie,    bif  S3orfabtfn,   ©Dtdlten. 

Przecz  chwalisz  dziady,  gdyś  sam  sakarady?  Rys.Ad.h%, 
$.  dziad  względem  lat,  s  ftary,  sgrzybiały.  Cn.  Th,  fil 
altCt  ^ann  (cf.  ftara  bat>a).  Co  rzec  o  dziadach,  co  po 
bezzębnych  dziąsłach  ięzykiem  bełkocą.  Hor,  sar.  ao6>  Od 
małego  dziecka,  ai  do  ftarego  dziada,  iaigo  wazyscyznaią. 
Teat,  10,  81.  Dziecko  ftraszą,  w  nocy  nie  wychodź,  bodę 
wilk  zje,  daiadweimie. /fo/z.  71,  107.  Dziad  kościelny,  (b- 
ruszek  usługi  kościelne,  n.  p.  dzwonienia,  zamiatania  ko- 
ścioła etc.  odprawuiący,  ber  Stitd^tMltt,  fin  altft  ©«W» 

bet  hai  Uuten  unb  bte  Siuberung  bet  SUtć^  ttńtii 

Silnemi  barki  dziadów  w  tę  i  wowę  ftronę  Ogromne  dyo- 
dy  hałas  czynią  poruszone.   Wfg,  Org,  2.     J.  ftrych ,  ie- 
brak  ftary ,  etR  altCt  idettUt.     Dziad  przy  kościele  śpie- 
wa.   Zab,  9,  347.  Zabł,     Na   dziady  poy^ć-  :  iebraf,  1 
torbą  póyść,    Rs.   xoamiti&  cb  cyMoio,     betteln   gf^n. 
Będę  musiał  póyśdź  z  ioną  i  z  dziećmi   na  dziady,  ieie- 
libym   was   wszyftkich  miał  raczyć.  Off".  Str,  1.      Gdyby 
się    kaidy   człowiek    z  |t\Vą   naturą  rodził    Juiby   dawno 
^wiat   a  torbą,  między  dziady   chodził.     Nar,  Dx,  3,  i33. 
J.    W   młynie,     dziady    na    trybach,     ^fltt(lenniiblgł«5^ 
Schndr.     DZIADEK,  -  dka ,  m.,  Demin.,    [Bh,  Mil, 
bćbećef )  (Rs.  ARAiouiRai  ftryiassek;    Ec.    ASA&Ka  peda- 
gog).    Starek,    oycow  albo  matczyn  oyciec ,   bet  §t9h 
Ddtet-     A)  Staruszek,  efn  altet  Skanii.     Śmierć  lub  dzia- 
tki lub    dziadki   mknie,  aako  się  nawiną.    Brud.  Ofi,  9< 
Żadnego  dnia  nie  opuici ,    ieby  nie  miał  a^ć  do  koicioia, 
lako  iaki  dziadek  kościelny.    Teat.  36,  c.  21.     $.  fr.  dsia- 
dek,    praechołom  drewniany,    ftryszek ,    bft   ^^UUiitt. 
DZIADOSICO,  DZIADOWSKO,  a,m.  er  n.,  z  pnyga- 
ną ,  z  niechęcią :  dziodsiflcop,    brzydki   nieznośny  ftarudi, 
ein  alteC  ^^{let.     Przeklęte  dsiadow&o.    Teat.  28,  iii. 
§.  ironie,  ftaruszek,   eftt  gtttet  Wtef.     J  ieft  się  czego  lę- 
kać ,  ieby  swątlon  trolką  Z  samego  przywidzenia  nie  la- 
marł  dziadoiko.  Zabł.  Zbb.  86.      Poczciwe  i  dobrowolas 
dziadolko.    Teat.  24,  c.  57.      DZIADOWINA,  y,  w-, 
pieszczenie,    rftt  Wfl^ett,    fili  gntet  tKItet.     Po  kisiie 
Wac  Pan  chodsis«  w  tóy  grubćy  iałobie  \    Cf.  Po  oycii. 
Wczoray  zamarł  luby  dziadowina.   Zabł.  Zbb.  5a.    Nie- 
bofak  dziadowina.   7>a/.  27,  44.      DZIADOWIZNA,  y. 
i. ,    Rs.  A^AOB^Rsa ,    spadek  po  dstadku ,  bii  9tcf9t 
terlU^e*      Prawo  na  *wnęki  s  córek  urodzone  nie  Iciągt 
się,    aby  mieli   s  ciotkami  babisnę  albo  dzaidowiioę  ló- 


*. 


DZIADOWSKI    .    &}  DZIAŁ. 

wno  brftd.  Sxcz€rB.  Sax.  4a8.  €t  117.  Koloman  uciekł 
do  Polfki,  dsiadowiiny  tw^j.  BieL  Sw^  ia8,  3.  Ko- 
Hyrowie  o  oycsyznę  Prs jprawuią  ni*  iedaego ,  i  o  dzit-> 
dowiznę.  J^ron,  Wor.  73.  DZIADOWSKI,  a,  le,  Boh. 
tćbjlw,  tebfAw;  5/o.  bebOW;  K</.  dedein,  dedejou  ;  Cro. 
dedov;  D/.  didovo  *,  /{#.  aB^AHHHUH,  4'B'AOBCJiiii ,  a1^- 
AyniKHMl);  fcc/.  a^AObcriiI,  a'&Amhb,  npaomeYe- 
cK'iHi  od  dsiada  abó  dziadka,  grof^dterli^*  Dziadofka 
sztuka,  tycze  się  -wnuka,  Tur  pis  fama  datur  saepe  mi^ 
norióuł.  Bys»  Ad*  10.  §,  żebraczy,  bfttfpfifc^.  Dzia-* 
dowfka  woda ,  u  prodactwa ,  droga  piaazczyfta.  Woł. 
DZIADUNIO  ,  DZUDUS  ,  -  ia ,  m.  ,  Rqss.  a^- 
AytOKa,  cf.  A'BAyu'Ka  aomoboic  msrchuft),  pietzcze^ 
nie  dziadek  kochany  ,  ^uM ,  ftebc^  ^ro^DJterc^en. 
O  tym  ich  tatuś,  dziaduś  i  pradziadu^  bynaymniey  nie 
wiedziaf.  Pam.  84,  570.  DZIADYGA ,  i ,  m  ,  flarach  , 
grzyb,  fin  mArrtfcbft  9l!tfr.  On  tylko  ieden  dziadyga 
ponury  Nie  zna  ludzkości  gtosu  i  natury*  Zab,  16,  3i4. 
DZIADZINA,  y,  m. ,  Zab,  ta,  100.  (oó.  Dziadowina). 
Alić  pełznie  iakownś  dziadzina  z  toporem.  Nar^  Dz.  3, 
17.  DZIADZISKO,  a,  n.  ,  z  przyganą^  ftaruch,  -grzyb,. 
fin  HiMtt  9iUct.  Mrody  jrię  ktania ,  prosi,  trudzi,  A 
itare  go  dziadzi  (ko  próino  tylko  łudzi.  Zaó.  5,2^0. 

Pochodź,  naddziad y  *diedy  pradziada  prapradziad. 
$.  Dziedzic  (Bh.  b(btC>)  dziedziczyć^  dziedzina  etc.  $.  Do 
łegoi  irzódła  należą:  dziatki,  dziatwa^  dzieci  (Bh. 
beti,  bite)  ,  dziecko y  dziecię y  bezdzietny  etc.  cf.  SCtta 
fHb(9.  et  Oyciec,  ociec,  Bh.^Otec. 

«DZIAK  ob,  Djak. 

*DZIAKI£Ł,  -  k!a,  m.,  To  co  nazywało  się  w  Polszczę 
pomocne,  miało  w  Litwie  imię  dziakła.  Czach.  Pr.  1,  66. 
^Alf^fleuer.  W  przywileiu  na  bifkupftwo  Wileólkie,  Ja- 
giełło wyzwala  dobra  duchowne  od  wyprawy  woienn^y , 
ftraiy,  oprawow^nia  molłów,  dziakTów  etc,  StryiĄ,  446.' 
Przywileiami  dawnemi  wszyscy  ludzie  bez  uchwały  sey- 
mu,  od  kaźdtfy  dani  podatków,  i  teź  od  dziakła,  i  od 
wszelakich  br.Temion  powozowych ,  które  podwodami  zo- 
wią,  wolni  byli.  Stat.  Lit,  f^-j.  (cf.  ciahly).  •DZIA- 
KIKLNY,  a,  e,  od  dziakla  ,  iJAIf^fleUf t s .  Pod  nazwi- 
iko  siano  dziakielne,  szła  pi^rwey  powinność  tylko  dawa- 
nia siana,  potym  i  różnych  osypów,  a  nawet  drobiu  i 
iaiec.  Czack,  Pr,  1,  66. 

♦DZIAKON,  ARCYDZIAKON  ob,  Dyakon. 

1)  *DZIAŁ,  u,  m, ,  (Ffym,  dziać  ;  działać),  dzieło,  ro- 
bota ,  praca ,  bfe  ^tbeft.  Pługiem  wyorano  buławę ,  i 
kitka  ielazcówod  ftrzat  ftaroświeckim  działem.  Stryik,  SsS* 
(  ftaroświeckiey  roboty  ,  VOII  tdUt  JdcOtl ).  Przyniesiono 
Witoldowi  od  cesarza  podarek  smoka  ,  pięknym  a  mifter- 
nym  działem  od  złota  i  srebra  urobionego,  ib,  53 1*  (smo- 
ka osobnym  dziełem  urobionego.  Bieljk,  Kr,  290,).  Dał 
cesarz  Zygmuntowi'  konew  srebrną  bardzo  pięknym  dzia- 
łem. Bieljk,  Kr,  478.  konew  srebrną  tak  pięknym  działem, 
iż  więcdy   robota  kosztowała,  n\Ł  srebro.  Biel,  Sw.  279. 

a)  DZIAŁ,   u,  m.,  Bh.  bjl  s  część;  Sr.  1.  V\\t\f  tfU,  bjel, 

ti\,  bsell,  telf,  tiaflfai  Sr,  2.  jel,  jelba;  Sia.  thil,  dio;. 

^x.  dli,  dio,  dilak;  Bg.d\h,  djóla,  dii,  dila,  d)Mak ; 
Cro,  d^l ,  dal )  Dl,  dil ,  dio ;  Cm,  dejl ,  tal ;  Vd.  diel , 
tal,  dieu,  deilesh,  resdejlenje,  dielzhez;  Rs.  j^hy^Tish ^ 
Ec,  R».  AÓAJI,  ^acmŁ ;  Angl.  deal,  Suec.  del,  Anglos, 
dael,    Ułphilat  Dali,    Ottfried  Deil,    Kero  Teil;    Ger. 

S^eil,  t^eilfti;  Ga//,  tailler),  bft  KM(;   ba6  X^ei(cn. 


DZIAŁAĆ. 


itt 


dzielenie,  rosdaielenie ,  podsiat,  htti^ĄMtn,  bU  S^eic 
Iltng.  Ksiąię  Witold  obchodzi!  aię  1  bracią ,  iako  lew  ■ 
osłem,  w  dziale.  StryiA.B5i,  Powinna  białogłowa,  po  trzy- 
dzieftu  dniach  męiowym  aukceaaorom  dział  uczynić. 
Chełm,  Pr,  93.      §,  udzisł,   rzecz -przydzielona »   działem 

przypadła,  t^i  $u§etffńlte ,  bet  jitSefafllette  ^^eł(,   ber 

€rbtbetl  f  ber  ttbeif.  yd.  dieu,  erbshen  diel ,  nadiel ,  do- 
diel ,  nadielek  ,  dieusknu »  dieudizhnu  blagu ;  Rs>  y  V^- 
'  cmoRl) ,  AOcaiOHH  le ,  nai?.  Turcy  mówią ,  ie  bóg  dat 
działem  wodę  chrzefcianom ,  a  onym  ziemię.  KłoM.  Turk* 
360.  Jakikolwiek  potęgi  dział  ci  aię  doftanie ,  Niech  za- 
wsze dobro  ludu  twe  będzie  Ilaranie.  Zab,  i5,  io8.  Do- 
bra żona ,  ieil  dobry  dział.  Radź,  Syr^  a6,  3 ;  a  w  dziale 
boiących  się  Pana  dana  będzie.  Bibi.  Gd,  ib.  $•  dziat 
roli  oó.  łan.  Cn.  Th,  •§.  częić,  bet  Zf^tU,  bU  Wt^eU 
Iting-  X.  Perzyna  dzieło :  Lekarz  wiłyfti,  dzieli  na  Działy» 
Rozdziały ,  Ucinki. 

Pochodź,  tłowa  Dział:  Działo  ^  działko  ^  działoleyę 
działomierz  j  działowy,  półdziałek,  dzielcot  dzietczy  ^ 
dzielić  y  dzielniczy  y  dzielnik  y  dzielny,  dzielno  U  y  dyl\ 
niedzielny  y  nie  dzielno  ćć ;  oddziały  oddzielić  y  oddzie^ 
lacz.  Podział,  podzielić,  podzielny,  podzielnoUy  prze* 
działy  przedzielić,  przedzielacz  ,  przedzielca  ,  prze* 
dzielnica;  półprzedział.  Rozdział,  rozdzielić y  rozdziel^ 
ny ,  rozdzielność,  nierozdziełny,  nierozdzielnoććy  udział, 
udzielić,  udzielny,  nieudzielny ,  niśudzielnoćć;  wielo" 
dzielny,  wydzielić. 
DZIAŁAĆ  ez.  ndk,,  udziałać ,  zdziałać,  podziałać  dok,, 
działywać  czjil,,    robić,    czynić  {Etym,  dziać),  mndfeti , 

tbtitt,  b<iRbc(n.  Bh.  hilati,  biłam,  bclawati;  Slo.hHim, 
fabricoi  Sr.i.biUlaci,  bjtelaw,  bjU«m '  W^/  '^'^^ 
bfiwom  s  prcc^cu  Jo,  pracuię;  Sr.  :ł,  \tia\ći ,  je»af<b i 

Cro,  dólati  laborare;  Vd,  delati,  drlal,  delam,  djati , 
diem,  sdelati;  Cr/i.  dęłam ;  ^^.  djellgyati ,  djegljati  (sa) 
coelare)',  5x.  djagljati ,  djellati ,  djellovati ,  dillati  {«a) 
laeuigo,  dolo)  ;  Rs,  At!xakmh ,  CA'^Aaiii& ,  A'B  Aaio  j  Eecl, 
A^Hmy^y  A'^K>,  A'BAaaiB,  niBOpHniB ,  A'^'QieACinByio, 
A^^Aaio,  cf.  Gr.  rsXJ  agOy  perago y  ^etvmt  laborare, 
Hebr,  hhv  fecit,  "j^yłin  hithallely  peregit).  Roxolany 
1  surowych  ikór  wołowych  kaftany  sobie  działali.  Bi^ifi* 
Kr,  i3.  Jezus  nie  lednego  zdrowym  udziatat,  ^eA/.  Jan. 
5.  Bogactwa  tę  własność  maią,  źe  głupiego  mądrym 
dziataią.  Cn,  Ad.  3i.  Dionyzego  fortuna  z  księcia  szkol- 
nym miArzem  udziałała.  Warg,  Wal,  3a6.  Co  nie  ma  słu- 
szności, to  tei  pożytku  nie  działa,  ib,  309.  (nie  przy- 
nosi). Co  dobrze,  znamy,  a  nie  działamy*  Cn,  Ad,  90. 
Jnszych  nauczacie,  sami  nie  działacie.  Zeg/.  Ad,  io5. 
Zle  działamy,  a  fortunę  obwiniamy.  Jak.  Bay,  190.  Cae- 
goi  się  to  dziwić,  źe  źli  ile  działaią.  Pilch,  Sen.  a5i» 
*"  Powinności  ewóy  dosyć  nie  jdziałał.  Orzech.  Qu.  »4o.  - 
*Liczbę  za  co  działać.  1  Lęop,  Hebr,  l3,  17.  liczbę  da- 
wać ,  liczbę  kUidi ,  sprawować  się  z  czego ,  gie(bllttn0 
Ober  9le*e«f(ftaft  dbfegeil^  cf  liczba  ).  -  Sór  działać ,  ob. 
tworzyć ,  iJt4fe  ma^etl.  Tr^  -  -  $.  Jn/r.  działać ,  dziel- 
nym bydf  ,  czynnym  bydf ,  (attbetu ,  t^tid  fey-l  /  Ibltf *«. 
Ociec  móy  działa ,  i  ia  teź  działam.  Sekl,  Jan.  5.  not. 
„nie  próźnuie-ć  ociec  móy,  (Iworzywazy  świat,  ale 
działa,  i  ia  teź  syn  iego  nie  próźnuię^'.  Sześć  dni  ied, 
których  ma  bydf  działano.  Sek,  Luk.  iS.  (cf.  Niedziela, 
od  niedziałania ;  £c.  npa3AHHzb  święto  ob,  próżnować). 
Człowiek  się   urodził  do   życia  działaiącego.    Zabł.  Roz^ 


5Sa 


DZIAŁANIE    -    DZIAŁAY. 


iSg*     Sam  dzialay,   prtyiaciół  nie  csckay«   Rył.  Ad,  63. 
(cudze  ręce  letkie,   ale  nie  poźytecsne).       Nie   mówid , 
l«cs    działać  przyftoi.   JCras*  W,   Ch,   55*     Nie  dla  prói- 
rych  okrzyków  działa  wielka  dusza.  Kras.  W>  66.     Któ- 
rzy działali  i  którzy  dzieła  innych   opisali ,  sławę  przed 
światem  maią.    Pilch,  Sali.  5.      Czyń  mężnie,    działay, 
nie  bóy  się»  ani  się  lękay.  Ltop,  i  Chroń,  38,  ao.  Część 
nauki  działaiąca  practica ,  uczy ,  iak  z  umysłow^y   części 
theoretica  powzięte  wiadomości ,    iftolnia    dziatanemi    i 
'wykonywanemi  bydi  maią.   Perz,  Cyr.   1,  61.    bft  pfdCtfs 
f<^f  S(ri(-      Nieprzyiaciel  działać  zaczepnie  umyślił.    N< 
Pam.  a3,  i5o.    et  WO&te  aV(%X\^mx{t  (linbeln.     $.  dzia- 
łać na  co ,  wpływ  mieć ,  ikutkować,  tOOtanf  Witlen.    Czas 
ponury  nietylko  fizycznie,  ale  i  moralnie  nad  nami,  albo 
raczey  w  nas  działać  zwykł.    Kras,  Pod,  2,  98,      Przy- 
czyny działaiące.  Bah.  NUdz.  1,  574.  Wtrfetlbe  ttrfat^eil. 
itf.  A'h'iAcmByioiQ'iń ',    Rt,   A'&HCinBOBa[nB   ikutkować; 
£c.  4"^  KcmBOBaaiHCJI ;   Vd,  delati-,  Sr.  1.  bUtMm,  fPuts 
IWCII  operor.      Działać  arytmetycznie,    atitl^tnetift^    pers 
fdl^rftl  ob,  dziataiue  j.  3.-  DZIAŁANIE,  -  ia,  n.,  Sio. 
bflanj}  R*.  A^JicmBie,  ^'^HcaiBO;  £c.  cq4'&'flHie ;  5/a, 
dillovanje);     czynienie,    czyntiość,     tai    ^ai^etl  ,     batf 

Zim,  tai  mtUn,  bte  Xbattg(ett,  mtt^amUH.  Przy- 
kład w  ten  czas  niech  ma  dzielność,  kiedy  dobry,  ale  da- 
wać się  cudzemu  niedobremu  d»ialaniu  powodować,  nie- 
godna. Kras,  Pod.  3,  264.  Los  wam  dia  oyczyzny  dat 
w  ten  czas  pracować,  Gd/ieście  śmiałym  działaniem  mo- 
^li  ią  ratować.  NUmc.  P,  P,  35.  -  J.  a)  „Na  operacyą 
nie  znalazłem  słowa  Pol(kiegO|  do  tego  rozumienia  sposo- 
bnego \  ale  tak  opisać  mogę ,  ii  ieH  moc  z  natury  dana  i 
czyniąca;  może  się  zwuć  dziafunieni,  Szukay  kto  insze- 
go naszego  słowa;  aboć  i  to  dobre:  dzielna  moc."  Skarg, 
J)z,  636.  ba^  fB^itfen.  $•  5)  Arytmetyczne  działania. 
Łęjk,  3,  5.  Dodawać,  odeymować,  mnoiyć,  dzielić,  są 
4  fundamentalne  arytmetyki  działania.    Jak,  Mat.  1,  i5. 

hit  t\n  (Ked^nnnd^arten ,  €pede4.    działany,  a,  e, 

partie,  perf,  robiony,  getllftC^t*  Siarka  ieft  samorodna  i 
działana ;  działana  ieft ,  która  ognia  doznała.  Sleszk.  Ptd, 
.  430.  natAtI|<^^  nnb  fAnfłlt^et  ^C^mefel.  Maiące  bydi 
działane,  czynione  £r.  A'^'HHaA  agenda  {Cro,  delatni 
dan  s  robotny  dsieój;  Vd.  ddlarna,  Sr.  1.  bjetPanc^a 
warsztat,  robotnia.  DZIAŁACZ,  a,  177.,  czyniciel, 
sprawca ,  działaniem  swoim  co  wywodzący ,   bct  Źf^itCt , 

bet  fSirfer,  S^enttMn^et,  ttrbeber,  ber  bU  mrtewht 
tfrfacbe  t)cn  etwo^  i(l.  Sr.  1.  hielaciet,  bielnif ,  fem,  hieU 

ttliii^i  ^f"'  ^'  UtaiĆftii  Vd,  delauz  ,  fem.  deUuka  {de- 
lazh  s  rzemieślnik )  *,  Crn,  narednik;  Hg,  djello?nik;  Cr9. 
delłyecz;  Dl,  diloynik;  lig,  dołgos  }  Bs,  djegljar,  djel- 
lac  faher  Hgnarlut;  Jloss.  ^'biiieAB,  A'&flineAk,  A'1ba- 
cmBOBameAS ;  Ec,  A'^xaineA&,  ftm,  A'b'AacDeA&HHiia ; 
^'B^cmBitiDeAB ,  A'feABHHKb.  Ta  sprawa  wielka;  po- 
trzeba tu  dwóch  dziataczów  i  czynicielów.  Bah,  Niedz. 
A,  546*  My  iedeśmy  nieszczęścia  naszego  działacze. 
Kras.  Liji.  3,  99.  Działacz  i  sprawca  wssyl^kiego  dobra» 
WyM.  Jgn.  188.  Dla  człowieka  wielki  twórca  tyle  Swia- 
tów  zdziałał,  a  łaiką  obdarzył  go  mile,  Aby  od  niego  w 
rzeczac)^  wszyfikich  znaleziony  Powszechny  działacz,  mógł 
bydź  uwielbiony.  Przyb.  Milt,  96.  Teraz  iui  rzeczy  w 
blizkich  przyczynach  poymuię,  J  do  piićrwszych  działaczów 
iui  znalazłem  drogę.    i^«   382.    t     DZIAŁAY  1    inttrj. 


DZIAŁDOW    -    DZIAŁOBITNIA. 

Nui!   słowo  pobudsaiące,    agesU.   Włod.  mfićit  l^\  UU 
toitt$\  miterl  mad^e  fort!   Cro.  de,  del!  06,  Działać. 

Pochodź,  cf.  pod  s/owem  Dziać.  -  Dzieło,  DzieJnj, 
dzielność.  Niedziela,  Poniedziałek,  niedzielny,  dwunU- 
dzielny,  sze/cioniedzia/ka ,  sze^cioniedzielnica*,  nadzia- 
łać;  naddziałać;  oddziaływać ,  oddziałać,  prsedziałj- 
wai ,  przerJziaiać ,  przydziaiywać,  przydziałach  zadiia* 
iywac\  zadziałać.  ^Rękodzieło,  rękodzielny, 
DZIAŁDOW,  a,  TTZ. ,  roiaflo  Pruflue  z  zamkiem,  prcy  gra- 
nicy Mazowsza^    Dykc.  Geogr.  3^  61.    bte  6tabt  ^i\Hl 

in  9tettpen. 

DZIAŁKA,  i,  i.  (^Etym.  dział,  dzielić),  pomiar  podsieU 
nych  części ,  scala ,  n.  p.  działka  prędkoici ,  scala  ctU- 
ritatum.  Hub,  Alech.o.:!,  bte^calf,  betSRaft^ab.  DZIAŁ- 
KO,   a,    n.,    Demin,   słoika  Działu^    armatka,   Rs.  uy 

uteMka,  fine  fletnr  ^anonr ,  ein  Heine^  ®tA(f.  Na  co  wifc 

działka  gęAo  po  mieyscach  pewnieyszych,  J  wieżyczki  dla 
ftraiy  w  górach  wynjoslóyszych  ?  Star.  Vot.  D,  3,  b.  Parę 
działek  wypalił,  a  za  kaidą  chybił.  Star.  Vot.  D,  4,  b,  Sj- 
naczkowi  czteroletniemu  kazał  narobić  rozmaitych  arka- 
buzików,  działek  i  innych  wojennych  narzędzi  mało- 
^kich.  Wys.  Aloy.  34.  DZIALNY,  a,  e,  działowy,  od 
działa,  armatny,  ^anoneils.  Huki  dzialae  i  ruśnicse. 
Hipp,  9.  DZIAŁO,  a,  /!.,  'Bh.  bclO*  -  Etym,  dsiał, 
dzielić;  Sio,  bclO;  Vd.  kanona,  Arelui  kofs,  shtuk*,  Crn, 
kos',  tópj  Sla.  top?  Rs.  nymiLŁ,  nHUłaAB,  opyAiej 
wyraz  powszechny,  znaczący  wszelkie-  narzędzie  woien- 
ne ,  słuiące  do  wyrzucenia  iakiegokolwiek  pocifku.  Jak, 

Art.  3,  391.   ein  ®tń(f  be^    ®ef(bi(ed.     Zwyczay»ićy 

oznacza  same  wielką  ilrzelbę,  a  nayczęiciey  san^ę  arma- 
tę, eitr  etucf  be^  groben  %t\^^%ti,  inronberbdt  eine  ^ 

nonę.      Koku   1378  ftfzelbę  ogromną  i  flraszliwą,  którą 
działem   pospolicie  zowiemy,      ku   zatraceniu    wiela  go- 
dnych ludzi,  ieden Niemiec  u  Wenetów  wymyiJił,  z  spiiy 
albo   z  miedzi   ulaną«    Stryik,  .433.  -    Owagn.  3S&.  (cf. 
ftrzelba    piorunowa).       Przywiózł    śpiźy  wiele   na  Jaoie 
dział  i  wszelakiey  iVr2ełby.  Baz,  Sk.  5^o.     Działa  hucsą, 
wyią.    Dudz.  30.      Działa   przyrównyi^ano    do  zwierząt 
szkodliwych ,    a  Btąd  im  po  większćy   części  przezwllka 
nadano,    iako  to:    smok,    bazyliszek,    wąź,    sokot,  ia* 
.   ftrząb',   krogulec,  iaszczórka ,    sierszeń,  Świercz.  ArchtI. 
8.      Działo    komorowe,    ein    ^aiumerflńcf,     ma.komorf 
osobną  na  nabóy,  mnióysz^y  Urzędnicy,    aniieli  ieft  k»- 
nat.    Jakub,  Art,   3,   291.    (cf.   imigownica ,    póldział^k, 
armata).      Mieyscy  ludzie  maią  mieć   póthaki ,    dziaika, 
działa,  miecze,  oszczepy  i  wszyftko ,    co   do  obrony  pie- 
choty naleiy.    Petr.  Pol.   454.      Działa  pięknie  i  ksstal- 
tnie  ulane.  A  lok,  Turk.  335.     Nabił  działo^  kldrc  w  zam- 
ku było,  i  wziąwszy  ognia  zapalił,  gdzie  o  włos,    gd;  alc 
działo  na  wAecz  rzuciło,  pod  koła  go  nie  p«rwfił<>«   Wyf- 
Aloy,  35.     Prov,  Stephani  Reg.  tego  tylko  z  działa  zabiią^ 
.  kogo  piorun  ma  zabić.  Rys.  Ad.  67.  -    ^g,  Bazyli  i  Na- 
zyanzenus,    wielkie  dwa    działa   na  heretyki.   Skarg.  Dz. 
369.  (gromiciele,  bicze).  -     {*§,  U.  Weyrzyy  Panie  n* 
*dzŁało  twoie.    Wrób.  Zółt,   317,    respice  in  opera  tua, 
na  jzieło  twoie).      Trzyfta   kościołów  w  Kiiowie,  ros- 
maitym    *działem  budowanych.  Biel.  Sw,  168.  sposobea. 
DZIAŁOBITNIA,    i,   i.,   baterya;    raicysee,    w  którym 
artyllerya ,  obwarowana  szańcem  zkąd  potraeha ,  Aoi  be<- 
pieczBie^  i  (łrzela  prsea  (Ir&eluice  powyrzynaae  w  przied- 


DZIALOLEY    -    DZIANY. 

piertiemu.  JaAuó.  Arł,5,  2gi.  hU9attn\t,  bdi  6tlł(f» 
iett,  bir  Gtftcfbettnnd.  Sia.  tabU;  Vd.  shtukonai  nikop, 
•htiikni  nasip.  DZIAŁOLEY ,  -  eia,  m.^  DZIAŁLEY- 
NIK,  a,  717.,  ludwisars  ,  który  dziata  leie ,  bet  ®tiicf' 
gtftft*  Tr.  -  Ern.  ii9i.,  Vd,  Ylijaur  ftrelneh  kosou, 
shtukovłive8.  DZIAŁOMIAR,  u,  m. ,  masztab,  pręt  tak 
podzielony,  ii  obją\^szy  ^rzednicę  dzUta  albo  kuli,  i 
przyłożywszy  ią  do  przedziafd*w  porobionych  na  dziafo- 
miarze,  pokaże  się  a  niego,  wiele  funtów  waży  takowa 
kula ,  albo  działo  wielofiintową  kulę  niesie.    Jakub.  Art^ 

3.  agi.  brr  «»?aC(lab,    bet  (Rl*tfr»cr,  \in  g»i^iib««3^(lab. 

•DZIAŁOSTUZELEC,  -  Ica,  m.,  artyllcrzyfta ,  Bh.  bu 
IO|UcIeC,  Kanonicr,  bet  ^dROttift.  DZIAŁOSZA  ,  h^rb  , 
w  polu  czerwonym  szary  rógieleni;  po  lewey  iego  (Iro- 
nio fkrzydfo  sępie;  na  Heimie  trzy  pióra  ilnisie.  Kurop. 
5,  i4.  etn  2BaVpen.  DZIAŁOSZYN,  a,  m. ,  miafto  w 
ziemi  Wielufilkićy.    D'^kc.  Geogr,  i,   i8o.    etne  ©tabt   itt 

ber  2flnbf*aft  «©ielnn.     DZIAŁOSZYŃSKI,    a,    ie-,  s 

trmiląd.  n^  p.  W  Krakowfkim  dawano  mafdratowego  osepu 
s  łanu  po  6  korcy;  i  dochód  ten  kościoły  miarą  Faiccką, 
nie  Dzinloszyńfką,  odbierały.  OJir,  Fr.  C)W.  i,  3o2. 
a)aialof(binet  ^ap.  i;  DZIAŁOWY ,  a  ,  c ,  od  działa  , 
dzialny,  armatny,  Ross.  nymeHHhiH,  ©tAcfs,  (5«H0s 
nen?;  kuU  działowe.  Nieś.  i,  i6.     Uyicie  działowe,    btf 

eanonenmiłnbung.     DZIAŁOWY,  -  ego,   m.,   Subji., 

dozorca  dział.  ArcA.  2,  i8.  bet  ^rtcfauffcjet.  Dziafo- 
iiremu  wiedzieć  potrzeba,  lako  działa  obwarować,  aby  on 
nieprzyiacielowi  bardzo ,  nieprzyiaciel  zaś  onemu ,  nic 
szkodzić  nie  mógf.  ió.  praef.  Działowy,  kanonier,  Bh. 
lelojlrelfC;  K</.  kanonirar,  Arielarez ;  Bs.  nyinKapb,  3a- 
oiMHigiiRl)  ,  aamsiHHOH  cmpIS^eyl)  ,  nmsaA&HaKl?. 
a)  DZIAŁOWY,  a,  e,  od  działu ,  It^eif -,  ^<>A.  bjlci , 
bilĆCÓ  ( dijling.  dziełowy)* 
DZIAŁ YWaC,  -  ał,  a,  act.  frecu.  słowa  Działać  s  czy- 
ni wać,  pft  tbnn,  mac^en;  )u  macben  pffesen.    Wiele  czc- 

ilokroć  działywal  dla  niego.  Odym.  Sw.  At.  2. 
DZIANET,    a ,    m. ,    kod  piękny.    Dudz.  Sy.    z  Hiszp.  elll 

®enet^  tin  5(raMf4s€panifcbe«  Olof.    Dzianety  Hiszpań- 

ikie  są  konie  naywiększey  piękności.  Boter.  164  Piorun 
Jagielle  lednym  razem  zabił  czterech  woźników,  i  dzie- 
więć dworzan  konie  i  króltrwfkiego  dzianeta.  Stryik.  617. 
Królowi  dal  Jan  Zamoyiki  konia  flada  swego ,  który  uro- 
dą i  cnotą  podcbien  byt  dzianetowi.  G^ogn,  180.  Na 
dzianetach  Htszpańfkich  iadą.  Pot.  Arg.  372.  Dzianet 
Turecki  daleko  prędszy  ieft  nad.Pollkie  lub  Niemieckie  ko' 
nie.  Boter.  3,  5o.  *  * 

DZIANIE  ob.  Dziać.  k 

DZIANO  WID  ziele  ob.  Lisi  ogon. 

1)  DZIANKA,  i,  i.,  dziana  s2£lta ,  nieszyta  ,  eilt  geweb^ 
te*  Welbung^flńtf.  Dudz,'ÓT.,  ^^'  sbtrikarU,  pleteuina , 
pletnui  delu  (  Boh.  bODcf  vejiis  Unea  superior  breuis  mu^ 
lierum).  j.  nocna  kamizolka.  tr.  eltl  iRa^tcamifof. 
DZIANY,  a,  e,  part.  perf.  słowa  Dziać  cu.  v.  -  {.  tka- 
ny, nieszyty,  geWfbt^  gemuft*  Oponę  robotą  dzianą 
udzialasz.  1  Leop.  Ex.  36.  ( haftariką.  3  Leop.).  Rę- 
kawice dziane  rozmaite.  VoL  Leg.  4,  SSg.  Zlotem  dzia- 
ne dywany.  Pot.  Arg.  333.  Dzianiny  trudno  było  dzielić 
szaty  iego.  Groch.  IV.  178,  Nie  dzielono  szaty  pańikidy 
dziandy;  tak  i  nauka  iego  od  niego  samego  udziana,  pie- 
rozdzielna    w    sobie    ieft.    Zrn,  Poji.  3,   783,  *.    -  "    3) 


0&ZIANKA    *    DZIA^SŁA* 


485 


DZIANICA,  i,  i.,  demin.  afowa  Dsi«nia  paictelna,    ha^ 

%tto\xt  t  bH  9loo$ ,  bie  9B*ben  i|n  tBf eneiifłotf #.     W  ta-> 

kim  ulu  większą  dzienią  urżniesz,  pociągnąwszy  on^y 
krótkiey  dzianki ,  co  aa  ied«ii  zatworek  tylko  była  uro- 
biona.  Kąck.  Pas.  21. 

*D?1ARDYN,  u,  m. ,  poet.  («  hd^nc.  jartUn)  wirydarz, 
piękny  c^gród,  etn  f(<^net  :8tt|l8«ttett.  W  dziardyni* 
'  tym  spoczywać  wolę.  Kochów.  Roi.  106.  Zakwitły  pic-* 
kne  dziardyiiy.  JCochow.  166.  Wiosna  kaie,  bierz  krza- 
ki z  piwnic  rozmarynu.  Lubo  są  obumarłe,  aiei  ie  do 
dziardynu.  ib.  9.  Dziardyn  fiołkowy*  ib.  i43.  W  d;feiar« 
dynie  rozmaryny,  hizopy  pachnące,  Fioły  róźniy  barwy 
llały,  nardy  wonieiące.  Banial.  L.  Z  suchych  wydm  ów 
rozkoszne  wyrabiam  dziardyny.  Zab.  9,  io4,  Zabł. 

DZIAllN,  i,  i.,  dziarlłwo,  drzaftwo,  9XUf  %nh9t  Catlb 
( Etym.  ziarno ).  Burgundya  wiele  ma  dziarń.  N.  Pantm 
ł6,  98.  DZIARNINA,  y,  ż.,  mió^  przez  ftaro^ć  ^  ziar- 
na obrócony,  znayduiący  się  takie  w  komorkacli  plaftro* 

wych.  Kluk  Zw.  4,  197.  ^irnetbontg/  hn  wt  9fUet  I6r« 

nlg  jeWOtben  tfl.  DZIARN/STY,  a,  ©,  pełen  ziarn , 
CittUg.  Piasek  do  wmieszania  w  wapno,  powinien  bydi 
kamieaiily,  albo  iak  mówimy,  dziarniily.  Kluk  Kop^  i« 
3o8.  Ziemia  dziarniAa.  N.  Pam.  16,  94, 
DZIARSKI,  a,  ie,  -  o  adp.^  ochoczy,  choiy,  ^miafy* 
żwawy,  dariki,  mutbi^r  WWf  IWCfet.  Vd.  tersatli,  jĘc 
4óp3hiM,  AepacKJfif,  CM'£A&ii?,  6e3cilipaiaii&iH.  Nie- 
dziarfki ,  nieśmiały ,  pusillanimis.  Mączp  Znowu  się 
czuję  zdrowa,  dziarfka  i  tańczyć  gotowa.  Ttat.  5£,  b^  70. 
Kupid  czeka ,  rychło  ugoni  zwierzynę  ,  Mlodzittchp* 
chłopię,  lub  dziarfka  dziewczynę.  Zab.  16,  336.  Masz 
iednę  z  swoich  pokoiowych  bardzo  dziarfka,  Teat,  18,160. 
Dziarfki  ieftcm  Eccl.  4ep3aio  et.  Gr.  d-ap^J;  £c.  yĄ^^p-* 
cmBOBainH,  cM^aumI)  yHUHHiii&  ośmielać.  DZIAK' 
SKOSC,  -  ści,  i.,  ochoczość,  chbiość,  śmiałość,  iva- 

wość,  ble  ?0?ut^igfeit,  Jrifdjłeit,  ®«(fetbeit  (o*,  dar- 

ikość  )•  Niedziarfkość,  nieśmiałość,  aSiectio  animi^  Mącz* , 
Ross.   npoAopaocntB ,     ĄepSHomÓHie  }    Ec.   A«930cio&y 
npoAep3Hyini>,  Djp04ep3aHie. 
DZIARSTWISTY,  a,  e,  podobny  do  piaiku  gruzfowate^o. 

Wtod.  drząftwiily,  fitobfitnlfi,  Kefrg.  ^/o.  btfnatói  Hg> 

daraboa;  Vd.  proden,  debelopieikaft ;  5r.  1.  WOttopetJ^ 
cioplte.  Ziemia  dziarftwiAa.  Brzojl.  Duch.  io5.  Częft.o 
by waią  działa  dziarflwifte ,  dziurawe,  chropowate.  Atch, 
34.  Twierdze  z  kamienia  dziarf^wiflcgo^  yak,  Artj  3, 
393.  DZIARSTWO,  •ZDIARStWO.  a,  n.,  piwek 
gruby,  drzą(bvo,  ^{e^,  ®rłe<,  §tobetŚanb.  Dziarfiwo, 
gruby  a  kamienifly  piasek.  Volck.  371.  BrzoJi.Dch.  199*  • 
J/a/.  giara;  Lat.  glarea;  Boh.  fuj,  ©(lerlj  Sr.  1.  btOjlt 
pe(!,  WOtta  1>etJ«J,  WOttOpJna;  Kcf.  prod,  prodje,  debel 
piesek;  Dl.  xM\  Rs.  xpjiqsl2,  jcpAigHiLl),  Ae^eHeub. 
Dziarflwo  ftłuklszy  miałko,  oblać  ukrepem.  Lek.  koś.  2, 
iS.  Opoką  lech  i  lekkiem  zdziarilweni  zaiklepiiła.  Ztbr. 
-  Ow.  59.  lęyibus  tophis.  Wyfamat  mi  dziarftwem  zęby 
moie«  Budn.  Thren.  3,  16.  (pokruszyt  o  kamyczki.  BibK 
Gd.).     DziarAwo,    dziarfbwil^y  kamień,  gali.  tuf.   Staś. 

Buff.  99.  tophus,  betłof,  bet  iCof(te{nv  ^^^*  op«f«; 
5r.  1.  bt(i|)ac}tie'fattieti. 

DZIA^SŁA,  G.  dziąseł,  plur.y  Boh.h^^ni,  bafnufA;  Slo^ 
b^fne,  d^fnO;  />/,deeszna;  Crn.  dasne;  Bs.  d6$mi  Rg. 
dłsuff,   dtfsni  desańaa,   kofsjSr,    kofajtrisa,   xvaUo«   za« 


584        DZI\SŁ6WY    -    DZIC2EC. 

BiibiM$  Sla.  subertna,  laberinicsa;  Sr,  a.  icfuA;  Sr,  i. 
Ib^afna  {Sr.  i.tiafne  iuchwa,  cseluść;  bjt«f na. podnie- 
bienie )v  Ross.  Ąccnk,  AecHU,  gingivae  ^  mięailła  cscić* 
Mrewnętrsną  ilronc  sscseki  ikladaiąca ,  wargami  otulona* 
w  którey  sęby  są  osadzone.  Kluk  Zw.  i,  46.  ba^  ^a^tl 
Peif((-  Choroba  dai^sit  oó.  dsięgna.  DZIA^SLOWY  ,  a, 
e,  ^a(nf[ctf<^s«  Kg  deesiit,  i2j.  ^ecHuiUHiiiH.  W  dzią- 
stowych  komórkach  in  aWeoUs  szczęki ,  zęby  są  osadzone. 
ZooL  Nar,  23. 
DZIATECZKI,  -  ek,  plur.  Demin,  sTowa  Dziatki,  g<|l1| 
flefne  jtinbetd^en*  Litwa  t  Sambyi  niewiafty  i  dziateczki 
iak  trzodę  do  siebie  wygnali.  Stryik*  269*  Wiele  tysięcy 
dziateczek ,  panienek ,  które  w  młodym  ciele  twarde  męki 
iwycięiyfy.  Birk,  Krx.  Kaw,  39,  Koniec  matiefiflwa  są 
dziateczki.  Skarg,  JCaz,  421.  Dsiatecaki  nfewinne  opie- 
wały* Groch,  W,  285.  Dsiateczki  moie.  Budn,  \  Joan. 
2,  1.  meine  JlinbUin,  2ut^er.  Dopuśćcie  dziateczkom 
malutkim  do  mnie  chodzić.  Sal,  6,  161.  DZIATKI » 
-  tek »  ptur,  Demin,  słowa  Dzieci ,   prępr,  et  improprie 

Boh.  bitfó*  ^^^'  ^ittii  ^'*  A^niRH;  ^inbet^fn,  jtinber- 

AViele  złych  dziatek  z  rodziców  cnotliwych.  Auszp,  29. 
Dobru*  dziatki  zdobią  matki.  Zegl,  Ad,  60.,  £c,  Ao6po- 
MaĄie,  Jako  ty  rodzice  swole,  tak  cię  uczczą  dziatki 
twoie.  Rys.  Ad,  18.  Dziatki  moie,  to  wam  piszę,  ie* 
byście  nie  grzeszyli.  Biól,  Gd.  1  Joan,  2,  1.,  Ross,  pe- 
fSsma!  Śmierć,  lub  dziatki  lubo  dziadki  mknie  iako  się 
nawiną.  Brud,  Oflat.  9.  iURg  Uttb  nU,  jlinbet  ttllb  ©rdff- 
DZIATWA,  y,  i.,  collecł.y  z  ubolewaniem,  aitnt  ^VM 
bftC^ftl.  Obok  ossarpanego  gospodarza,  na  zbutwiałym 
barłogu,  śpi  mata  a  naga  dziatwa.  Pntejlr.  2]f.  Ze  złego 
^shioru  drjbna  dziatwa  nie  ucieszy  się.  Psalmod,  3ł* 
Wielbiy  i  ty  drobna  dziatwo  niepojętego  pana  w  dobroci. 
Psalmod,  67.  Słownych  przekazów  drobna  obawia  sicr 
dziatwa.  Dmoch,  Jl.  2,419.  Nauczyciel  dziatwy.  Nar, 
HJ\,  2,  364. ,  Be,  Ah*mx^% ,  Ha^ua. 
DZL\ZKI  dem,  nom, ,  dzięgi ,  s  pieniążki ,  n.  p.  Dla  po- 
apólftwa  kuć  naleiy  groaze  i  półgroszki ,  iako  Mofltwa  ma 
zwyczay  robiĆ  swoie  dziąikt.    Star,    Vot,  B,  3,  ^. ,    Ross. 

AóH&ra,  AeuesKKa,  t\xit%Mt  jtopei^fe-,  ^Uingelb' 

DZICZ*,  y,  i.,  dzikość,  bie  ©ilb^elt.  Minęły  czasy  dzi- 
czy, iui  i  lud  myślić  poczyna.  Ppzejir,  329.  Nieszczę- 
śliwie uwolnion  od  cnotliwey  dziczy,  Przywykł  spro- 
śnym wyrazom  słuch  czuyny  dziewiczy.  Kras,  Wiers,  6. 
Rodził  się  człek  ieby  kochał ,  Ćói  za  nałóg  a  piekła  W 
dzicz  go  taką  przekształcił ,  ie  potwora  wściekła.  Zab, 
12,  175.  Kwitnęto  dobro,  a  dobro  nfe  lada.  Lecz  dzict 
nierządna  i  atuchać  nie  rada.  Zab,  12,  4o3.  2)  col/ect, 
dzicy  ludzie,  mttbe ,  toCc  fflteafd^en;  iffiUbe.  Przechody 
północn^y  i  wachodni^y  dziczy  ku  pańftwom  Rzymikim , 
Gotów,  Alanów,  Hunów...  Nar,  HJl,  4,  i43, ,  Ross* 
AHMB  dzikie  pUihra,  dziczyzna.  •DZICZAK,  a,  m.,  zwiers 
dziki,  eint9t(bf<K(ier«  Dziciakubieiećalemu  się  zdał  razo- 
wi. Z€br,  Ow.  y%b,f€ra.  DZICZ£C,  -  ał ,  -  eU>  dzi- 
caeie  n^utr,  ndk, ,    sdsiczeć  dA. ,  dzikim  się  ftawać ,    ttilb 

werben,   tnmilbitn:  Bmh.  bi»Kiti  fe,  iM»oćetii  Rag, 

diTgljatti;  Sr.  1,  h\\WfX  ff ;  Vd.  diyjati,  Tdiujati  se,  sdi- 
njati  ae }  Crn,  sdovjam  *,  Ec,  AH^ecmsyio ,  ąbhio  ,  AH- 
•  «ycH,  Aiuy«>c«)  Rt,  AH^I^m^y  Aa^amB,  oAMams; 
cBHp'Bn'Biii& ,  SB^BpcmBOBamk  (  o£,  beihrieć  )•  Nie  trze- 
ba B  bydteiB  Ę^oino  aif  obchodzić  ^    i  atesty  b  boiaini 


DZICZKA    -    DZIBCI^TKO. 

dzicaeie.  Haur  Sk,  $5«  Winne  drzewko  chędogo  obci- 
naią,  aby  nie  dziczało  od  wilków.  Budn,  Cyc.  Star,  a;. 
On  co  przedtym  nie  zcał  polowania ,  Jui  inszego  aie  idi 
teraz  podobania ,  Jui  zdaiczał  w  borach  ciemnych.  Jabt. 
Tel,  b8.  Drzewa  ogrodowe,  choćby  były  nayleptsego 
szczepu,  do  lasu  przeniesione  dzicaeią.  Bok,  Djąb.  4. 
Surowych  Łr;<eba  praw  przeciw  zdzlczałamu  ludowi.  Zab. 
i5,  288.  Cztck  dziczeie,  nie  maiąc  zwierzchności.  Blai. 
Fł,B.3y6,    DZICZEK,  -czka,  m,^  drzewko  nieszczepione, 

eln  milbe^  $B4nmóen.  X.  Kam.,  DZICZICA,i,  i, ,  dsikadsie- 

wczyna,  fin  Mhti,  f^^euf^  ^ib^^n,  Ale  przeArzegam ,  ida. 
la  tey  dziczki,  Hobyściebyfy  współzałotniczki.  Za*,  9,35ś. 
Zabt,     ♦DZICZ  YC  cz.  ndk,,    zdziczyć  crt. ,  beftwić,  dw- 

kim  robić.  »iib  mać^tn.  Bh.  ^biipociti.    dziczyzna, 

y,    i. ,   dzikiego   co,  n.  p.   dzikie  mieysce,    Hi  SBifte, 

fin  mtlber  Ort,  efne  S^tfbni?.  ^A.  bimoćtna  swienyns; 

Bs,  divjacina,  meso  diyje;  Crn,  doyjiua  ,  lOtlb^l  ®eiPĆ(t^/ 
9S)i(bprft;  dovjazhiua,  loilbf ^  itblft  *  /^oj'^.  A^^HHa,  la- 
6aHHHa.  W  ogrodzie  widzim  kwatery,  drzewa,  dzi- 
czyzny* Dmoch,  Szt,  R,  8.  cf.  dzika  promenada.  $.  dzi- 
kość, surowość,  fiBtlbbftt,  9lo(lMt.  fiiada  tym  nik- 
czemnikom słuiebnym -dziczyzny  Zwiencąonych  ^.r8M*'ini- 
ków,  ziemi  niszczycieiów.  Zaó,  12,  177.  Tspicer  Fru- 
cuz  dziczyznę  dawną  iey  zamkn  iakoikolwiek  miał  prst- 
kształcić.  Kras,  Pod.  2,  21 4.  j.  dzikie  zwierzęta,  ptsftwo, 
SDilb,  mlbe^  SefłÓdef;  Rs,  Ayi<b,  ,  Złapanie  dziczytny 
na  ftawie,  lub  naiakim  ieziorze,  iako  to  dzikich  gę«i,  ka- 
czek. Haur  Sk.  279.  Jakim  i»posobem  szkoda,  przes  dn- 
czyznę  wyrządzona  ,  nagrodzona  bydź  ma.  Gall.  Cyw,  i, 
63.  $.  dzikowina,  wieprzowina  dzika.  Cn,  Th.  mięso 
od  wieprza  leiuego  albo  dzika,  fc^ipar)  ^IMUt,  S((Vrllls 
wilbbret*  Rs,  KaSaHHHa  ob,  kabaniya,  chabanrna, 
DZIDA,  y,  i.,  DZIDKA,  i,  i.,  demin,  (Ga/f.  f^it) 
włócznia,  pika,  rohatyna,  fin  €pief ,  fBUtfipui  {Rołs, 
ATKtLĄb  gatunek  dawnych  pochew).  Brać  się  do  pły- 
tkich dzidek  Kupid  pocanie,  i  czeka  rychło  ugoni  zwie- 
rzynę. Zab.  16,  326.  Koncerzem  albo  dzidą,  to  icft 
włócznią  Turecką  przebity.  Birk:  Podz.  1 3.  Umiał  oa 
dzidą   (łrzelić.    Tward,    Wład,   8.     $.  dzidka,  imię,  które 

daią  charcicom,  eln  924me  ber  wctbłic^cti  SS^fnbfptdf. 

*DZIDZIŁIA,  ii,  i.,  pod  tym  imieniem  Słowiańfliie  naro- 
dy Wenerę  chwaliły.  Bieljk,  Kr,  34.  Zezylia.  Krom.  55. 
Zizilią,  Wenerę,  boginią  miłości  Sairmatowie  zwali,  któ- 
róy  modły  czynili  dla  płodu «  i  wszelkich  rozkoszy  ciele- 
snych od  nióyiądali.  Stryik,  i36.  Vxt^tnx4  bep  ben  6ltfVtV' 

DZIECI  ob.  Dziócię.  DZIECIAK  ob,  Dzieciuch.  DZIE- 
CIASTECZKO,  a,  n.,  demin,  ałowa  Dsieciątko  (Dsi^ 
cko,  dziecię),  f{a  d«n|  Hetlie^  SAtMitn.  Dziedątecsko 
nnworodae.  Groch,  W,  SgS.  Nay wdzięczni eysse  to  dsie- 
ciąteczko  kaidemu  się  piailować  i  całovfać  daie.  5ź(ar^. 
Kax,  488.  Kto  raz  to  pieicidłeczko  Uyrzy,  wdzięctoe, 
dzieotąteczko ,  Nic  nie  uyrzy  pięknidysz«go»  Groch,  W, 
554.      DZIECIĄTKO,    a,   /i.,   demin.    ałowa   Dziecko. 

Boh.  iUiattP,  roUtfo,  (oUtfo;   Sr.  i.  b|ed«tff,  ^ 

tUtfOt  Sr,  2,  iefi^etlt ,  goUtfo;  K</.  dietetze,  detteie, 
dettezhej  Sla,  diteshcej  ^f.  djetescce;  JR#.  AHmimEOt 
vaAtte  ( A'&°i^HUial>  ,  Ąhmetnamemb  ,  nmeHejib , 
omóM^BKl)  piłklę);  Mc.  YaAtfe,  ABrnsniKO,  cuHOih 
HAH  AOYKa  ,  A^nxaq|«  aiBAoe;  h^i  SAnhd^iU,  M  SU^ 
(eia  {tntJfeO-     Skoro  usłyazałt  ElibieU  poidrowienif 


DZIECIĘCY     -     DZIĘCIELNICA. 

Mar ji ,  rozradowało  się  dzieciątko  w  iywocie  iej.  Biał» 
foJl»  6iy  Ksekf  anioi  paderzom :  najdziecie  maluczkie 
dzieciątkOr  w  pieluchy  uwinióne.  j^,  62.  Dzieciątko  Je- . 
ZUS  Vd*  dietę  Jesus,  boshje  dietę.  -  S2pital  w  Warszawie, 
zz^ltaraniem  X.  Baudoitiy  missyonarza ,  założony,  pod 
tytułem  Dzieciątka  Jezus.     VoU   Leg,   7,  SyS.    Mon,  68, 

ii4.  ba^  ^mDUin  %tSvii,  efn  Sfubel^au^  in  Sarfc^du. 

Poszła  ta  summa  do  Warszawy,  częścią  na  dzieciątko   Je- 
sus ,  częścią  na  śpital  i.  Łazarza.    Ossoi,   Str.  3.     Straci' 
wszy  honor  i  sławę,  do  dzieciątka  JezHS  wpraszaćsie  będzie' 
musiała.      Teat.  7    c,  8.      DZIECIĘ ,    -  ęcia ,  n. ,  plur. 

DZIECI,  M,  bite,  tobć,  G.  hitiU,  Piur.  beti;  Sh.  Uta, 
tgfta,  bflita^  bgetfi,  bitfi;  Sr.  i.  thieą^,  Sr.  2,  it^^e, 

go(f;  Cr  o.  dęte  pL  decza ,  detcza;  «S7a.  dćte,  dica;  Bs. 
di  te,  djete-,  Rg.  djete,  tetta;  Crn.  dęte,  otrok,  otro- 
shje;  Vd.  dietę,  dieteta,  dietetsi,  otrok  (o3.  otrok);  Rs. 
Auoifl^,  A'bmB,  ompoHa,  MAaA^Heob;  EccL  A%mit 
A'h'maiRb ,  AHmfl ,  HkAb  ,  haau  ,  MxaAfl ,  MxaAeHe]|l) 
{cf.  £^cc/.  A>Afl ;  Gr,  ftttos  flryi  cf.  dziad ,  dziedzic  ,  cf. 
£ccł.  A>AbKa;  pedagog,  cf.  Gr.  Tvr^%t y^ap.  Ulphil.  diet 
gerui  cf.  dziatki,  dziatwa),  względem  rodziców,  syn  lub 

córka,  ba^^inb,  ein  jtinb,  6o(n  ober  £pd^ter.    Dzieci 

'toędrsze  teraz,  nii  ociec,  niż  matka.  Burl,  B.  i.  Dzie- 
cię za  rękę,  matkę  za  serce.  Rys.  Ad.  12.  (matkę  sobie 
nymuie ,  kto  się  z  dzieckiem  ićy  pieści).  Podrzutek,  czyli 
dziecię  znalezione.  Teat.  3o.  batf  Cinbclfinb/  cf.  bękart, 
bęś,  ba8ztart);'Komu  bóg  da  dzieci,  da  i  na  dzieci  (cf. 
btogoslawieóftwo ,  konsolacya^.  Dziećmi,  abo  z  dziećmi 
chodzić,  w  ciąiy  bydź,  ob.  Chodzić.  Ma?e  dzieci,  ob\  dro- 
biazg. Dobre  dzieci  £cc/.  Ao6poHaA'i>«  GAarocAoaeHHOe 
HsAOpOAi^y  xopóxui'e  a1^''XII1.  $. ,  względem  wieku,  niedo- 
jrzałości ,  nierozumu ,  eln  ^tnb.  itt  ^febutig  M  %{ini, 

ber  Unteife,  Unmttnbigfeit. .  Dziecię  ma  bydź  rzeczone, 
póki  nie  dóydzie  siedmiu  lat.  Saxon.Port.  i5o.  Niedzic- 
cięć  iui  leA,  Mać  rozum.  Minęło  mu  siedm  lat.  Cn.  Ad. 
593.  Coby  to  było,  mogą  zrozumieć  i  dzieci.  Jag.  Gr. 
A  b.  Ale  dzieci  ielteście.  We  Fani  i  ipąi  icy.  Teat.bid^ 
88.  Nie  iławaycje  się  dziećmi  na  rozumfe  ;  ale  we  złości 
bądźcie  małemi.  1  Leop,  1  Cor.  i4,  ao.  Dziecię  prawdę 
powie.  Cn.  Ad,  2  24.  ftarzy  dwa  razy  dziećmi.  Pot. 
Pocz.  i63.  Dzieci  uczyć  EccL  At^nicBOBamB,  Haitaabi- 
Banu,  HacmaBAninL.  Dziecię  kwili,  kwili  się.  Dudz. 
20.  $. ,  bUindiend.  dziecię,  serce,  rybko,  Itebe^  jltnb, 
Stein  Ainb!  ^lie  ehodźże  mi ,  moie  dziecię  kochane,  móy 
aniołeczku.-  Teat.  2G,  73.  -  II.  dzieci  ptaszę,  rybie,  ga- 
dainy  i  innych  zwierząt.  Cn.  T/t.  b!e  Suttgfll  het  ZWtC. 
Na  nie  mamy  zakończenie  -  ę,  in  Plur.  ^  fta;  rybie,  ry^ 
bifta;.  i^ifi  lwięta;  ptaszę  y  ptaszęta  \  a  ztąd  ieszcze 
dśmiłi.  rybiątka ,  lwiątka ,  ptaszątka  etc.  DZIECIĘCY, 
a,  e,  od  dziecięcia,  ^InbCt:,  Rg.  djetinfki ,  djetigni  ; 
Cr.  detichi,  detinszki ;  l^d.  dietinfki,  otrushki,  otrokeu ; 
Jls.  AiAniKm:łiBb  t  MAaAeHHeCK  i'h  ,  MAaA^HyeBl) ;  Dzie- 
cięcy wiek,  dziecięce  lata,  bie  jtlnberta^re*  Dziecięcy śpi- 
tal.  cf.  dziecinny,  dziecińlki. 
DZIĘCIELINA ,  DZIĘCIELNICA  ^  y,  z. ,  ziele  Szmer  Wło- 
iki ,  tym ,  cząbr  Włofki ,  tRbmmtt  filtieilbel.  ^yr.  498. 
«Dzięcielin  wonieiący.  {MascuL)  Hor.  1,  94.  J.  J^chan. 
J. ,  Dzięcialnica  Włofta^  Epithymum^  Cuscuta  Linn* 
ftb^mfeibe,  Thymus,  Itbpmfan.  J^rup.  5,  126.  Cro.  te- 
vi)an;  yd.  timash,  temian*,  Rg.rr')et9f  <cf.  wrzos)  j  Sr^i, 
Tom*  /• 


DZIĘCIBLNICZNY     -    DZIECINNY-     MS 

demitb;  Rs.  6oropÓACKaii  mpasa.  Kanianka;  Hudziei 
Cąbrzyca,  nie  ieby  do  cąbru  była  podobna,  ale  ii  na 
niey  się  wiie  i  rozściela;  tak  ią  tei  wyłupem  cowriettiy, 
ie  tenie  po  niey  się  pnie,  Syr.  5o5.  j.,  D»ęcielhięr 
pierwszą    Czesi  zowią  Rzymfką  MacUrzyduszką ;  ale  ta 

u  nas  znaczy  serpiiium,  Sp^neth^l,  gemeuiet  Cliieii^e(« 

Syr.  5o8.  9b.  Macierzaduszka.  §. ,  Dzięcielina ,  Hesyd^" 
rum  Onobrychis  Łinn.  Saint  -  Foin  GalL  rodzay  wyki, 
aieie  się  na  łąkach  sztucznych.  Kluk.  Rosi.  3,  307.  Es^par- 
sette  Klonicz  Francuzki.    Ład.  Dykc.   3,  271.    SŚ)t(fenffee^ 

eu^ńk%xtf  etne  ^rt  ber  efel^ioltfen.   Sr.  bjecjel;   Sia. 

ditelina ;  Cro.  detjlina  ,  detelya ;  Vd.  detela ;  Bs.  djetc^ 
lina,  triprriaac.  DZIĘCIELNICZNY ,  a,  e,  od  dzię- 
cielnicy,  Cluetlbels,  tl*  f.  10«  zapach  dzięcielniczny. 
DZIECINA,  y,  masc.et Jem.y  Mówiemy:  ten  dziecina,  i 
ta  dziecina ,  bo  tu  nie  na  znaczenie  tylko ,  ale  .  czasem  na 
ofialnią  syllabę  patrzą.  Dudz.  2.  Rs.  A^oiHHa.  ein 
jitnb,  in  OiÓ(!ft(^t  be^  %\XtX%*  Amor,  płocha  ta  dziecina* 
Morszt.  12.  Dziecina  zębów  ieszcze  nie  ma,  więc  gru- 
bych pokarmów  gryźĆ  nie  moie.  Petr.  f^kon*  gi.  Prawie 
z  dzieciny  małey  dotąd  marnie,  latam  swe  trawił  i  godzi- 
ny. Kul  Her.  176.  DZIECINECZKA ,  i,  masc.  et  i., 
Demin.  słowa  Dziecina  ,  eitl  Htlnti  .fttnbcl^etl«  Powiedz 
co  o  tey  dziecineczce  małey.  Co  go  dziś  karmisz,  całuiesz, 
piaduiesz.  Groch.  W.  33 1.  Dziecineczko  !  Boiie  prawy  !  > 
ib.  338.  Nie  zgodzi  się  nikomu  ten  upomineczek ,  Chyi)a 
tobie  naymilszy  ze  wszech  dziecineceek.  ib.  369.  Kto 
przyiemniuchne  śmieszeczki  Raz  słyszał  tóy  dziecineczkiy 
Nic  nie  słyszał  tak  wdzięcznego,  ib.  354.  DZIECINIEC,  ' 
DZIECINNIEĆ,  -  ial,  -  ieli,  dzieciuieie  Neutr.  Niedok., 
zdziecinieć  Dokon.^  dziecinnym  się  ftawać,  ftnbif(^  Wer- 
ben. Bh.  ibettnetl,  betinjtn;  Rg.  djetlniti  nugari;  Bs.dje- 
tigniti;  Dl.  dttiniti  pueriiia  facere;,  Bs.  AViniS{%yLmhcfi^ 
AMCDAHyck,  AHoi^uniBcfl  ,  peffB^um&cM,  poOiiHiiinicfl  ) 
EccL  A'&nicniBy]o.  Prawdziwie  zdzieciniałem  ,  a  ink 
dziecko  małe  Scifkałbym  udawicznie  rączki  twoie  białe. 
Zab.  11,  376.  Zabf.  Stary  książę  iui  byt  zdzieciniat 
przez  laty.  Gorn.  Dz.  i65.  Zdzieciniał  w  swym  sędzi- 
wym wieku.  Wad.  Dan,  pr.  Doczekał  sie  takiey  flarości, 
źe  prawie  zdziecinieie.  Leszcz.  Gł.  42.  Hekuba  dzieci- 
nieiąca.  Mom.  70^  38i.  DZIECINKA,  i ,  i. ,  Demin. 
słowa  Dziecina ,  eitl  ((eiue^  ^tnbletO.  Dziecinki  nowo^ 
rodne.  J.  Kchan.  Dz.  iia.  Pajl.  Fid.  6.*  Wyskakiwał  z 
kolebki  na  ziemię,  dziecinką  będąc.  Birk.  Dom.  79.  Sekl, 
87*  Spiesz  się  do  małey  dziecinki.  Przynoś  wonne  upo- 
minki. Groch.  W.  368.  Naymilsza  dziecinko  mała  !  ib. 
343.  Chcesz  mię  widzieć  iartuiącą  Z  moią  dziecinką 
kwitnącą,  ib.  369.  "Wtym  się  sercu  men. u  miła  Dzie- 
cinka uspokoiła,  ib.  368.  Gdyś  ieszcze  był  dziecinką, 
ly.  Tob.  4,  21.  DZIECINNIE  Adverb. przymiotn.  Dzie- 
cinny, finbifć^*  Rzekłszy  to,  ogniem  zewnętrznym  do- 
tknięty. Dziecinnie  się  iay  prawie  rozmiłował.  Chroh\ 
Fars.  33 1.  DZIECINNOSC,  -  ści ,  i.,  Rg.  djetinos) ; 
dziecinne  obyczaie  Cn.  Th.  finbifc^e^  iSefetl*  Gdym  luź 
left  mężem,  opuściłem  dziecinność.  GiL  Pofi.  kk  b.  -  $. , 
ob.  dziecinado.  DZIECINNY,  a,  e,  od  dzieci,  ^ttnbets, 

jttnbe^s.  Bh.  Serfó,  SetfPc;  Sr.  \.  bjecjae^e;  Rg.  djeti- 
gni ;  Bs.  ditigni ,  djetigni ;  Vd.  detezhen  ;  Crn.  dęteshne  ; 
Rs.  AHinflinUHb.  Wiek  dziecinny  po  upłynioirym  wieka 
niemowlęcym ,  trwa  do  lat  około  siedmiu.  Zool.  284.  \ęi,% 

74 


SM      SZIBCIK8CI    -    •DZIECIOGHRON. 

AlnbfMtet*  Niewinność  dsiecinna.  Skarg.  Dz,  683. 
Jsba  daiecińna ;  Rt.  A'BincKaii.  ^.  obyczaiem  dzieci,  finbif<(« 
B/Ł.  tjltenip  ;  R*.  pe6xWKin  ,  pe6flViii  ,  po6flViii: , 
CAaiKHUif.  Cl^oć  byi  mfodAZy  se  wszech,  praedsic  iednak 
nic  dziecinnego  nie  czynił  w  swych  sprawach,  i  Łeop> 
Tob,  X,  4.  Dziecinne  obyczaie,  zabawki,  w  piafku  gtne- 
rać.  Cn,  Ad,  aii*  Do  o^miu  lat  bardzo  on  byt  dziecinny } 
%  do  próino^ci,  igrania,  biegania,  ikakania,  bicia  się  i 
innych  chłopięcych  żaba  tir  fkłonny.  Skarg,  Zyw,  i,  182, 
Starzec  dziecinną  mowę  znowu  tworzy  sobie.    Groch,   W, 


DZIECIOGUBNY    -     DZIECIOROBZ. 

■ 

L%g,  8,  3i5.  Pam,  85,  1,  38i.  •DZIECIOCHRONICIEL. 
a,  /n. .  Eccl.  4'&inoxpaHHine.\B,  6r,  natio<Pv\oii ,  tet 
^inberWflC^ter.  DZIECIOGUBNY,  a,  e,  -  ieadv,,  głębiący 
dzieci,  Jtinberoerberbenb.  Ecch  ĄhmoTyfSHVLvi^  ĄhmoTiz- 
ry«5HhiH.  DZIECIOJAD,  a  ,  m. ,  (cf.  dzieci ożerca  )  My- 
szy, wiicy,  noire  dziecioiady ,  i  insze  cuda,  któremi  byi 
itarty  Faraon.  Pot,  Arg.  566.  cf.  bobo ,  ber  Jtlttbetfreffer, 

bet  ^nee^t  (Hnpcecbt,    ber  ąjopanj.     *DZIEC10Kakmi- 


CIEL  , 
nabrer. 


a»    m,      EecL    HaAOOHaiameAB  ,]    ber    ^Inber^ 


534.     Po     dziecinnemu    szczebiocze.     Teat,   18,    6,    82.   DZIĘCIOŁ,    a,  m.,    Bh.   et  Sio,  hatel,    |lraropaub ;    Sia. 


DZIECINSKI,  a,  ie,  od  dzieci,  ^illbetr,  ^inbctfs.  Bh. 
et  Sio,  titinftti;  S^.  ditinfki,  djetinfki;  Vd,  dietiniki, 
oŁroshki;  Crn.  otrozhje;  Hag,  djetinfki;  Cro.  detjnszki, 
detechi^  Rs,  AtmcK*iH,  oinpOHecKiH,  MAaAeHHecaiH. 
Ociec,  iź  dzieci  miłuie,  nie  swego  pOiiytku  szuka,  ale 
dziecin/kiego.  Petr,  Eh.  90.  Z  dziecińlkiego  wieku  były 
nagle  pomknione  do  męzkiego.  Otw.  Ow,  366.  Gniew 
ina  bydi  mierny;  nagły  ieft  wilczego  obyczaiu,  miętki 
zaś  dziecińlkiego.  Budn.  Apopht,  2 5.  Stopy  to  są  chło- 
pie, niewieście  i  dziecififkie.  Leop,  Dan,  i4,  19.  Strach 
dziecińiki  s  ftrach  próżny.  Tr.  -  Dziecińflcie,  po  dziecińlku, 
Adv,  n,  p.  Maximus  Hannibala,  dziecińfkie  sobie  poczy- 
naiącego,  swą  cierpliwością  zmiękczał.  Budn.  Cyc,  Star.  6# 
po  dziecinnemu).  Gdym  był  dziecięciem  ,  mówiłem  po 
dziecińiku,  i  rozumiał  i  myśiił  po  dziecińflcu.  CU.  Poji. 
44.  6.  Gdyby  co  sobie  dziecińikie  począł ,*  wnetby  w 
pośmi3ch  do  ludzi  przyszedł,  ICosz,  Lor,  16.  fi.  DZIE- 
CIŃSTWO, a,  n.,    Bh.  betliiflwi ;    Sor.  1.  bsccjacjtwo, 

Wciiai^mi  Sor,  2.  jcf(befl»0 ;  Rg.  d;etinftvo;  Bs.  dje- 
tinftyo,  djetettina;  Cro.  detinztvo  detinsztro ;  V</.  die- 
tinfto,  otroshnoft;  Crn,  dęteshnoft ,  otroshena  *,  Ross. 
Al^incmso,  ompoHecmeo  ,  MAaA^HHcrniBO  i  wiek  dzie- 
cinny, bie  j^mbbeit,  ba*  ^tnbr^alter.   Młodość' czlowicria 

»lbo  dziecińftwo.  Salin.  3,  na.  Siódmego  roku  kończy 
alę  dziecin  i)  wo.  Boh,  Djab,  2,  24 1.  Drugi  wiek  iycla 
ludzkiego,  dziecińHwa  samego,  od  siedmiu  do  dwunaftu 
lat,  Aotak,  Wiek.  A,  4.  W  daiecińftwie,  iź  ieszcze  nie 
maią  dziatki  baczenia,  inaczey  maią  bydź  wychowane; 
inaczey  gdy  podroftą.  Pefr,   Ekon,  93.     Wyszedł   z  dzie- 


diteo  ,  bćrgzel ,  smórdovrana  *,  Cr.  dctely,  berglez  ;  Vd, 
detal  ,  klokar  ,  dtbiaplesar  ,  hergles  ;  Rs^  AflOieAb , 
peMHHKi,  aonoASeHB  ;  Crn,  dętel ,  plesoyt,  bcrgles); 
ptak,  picus  ber  ®pe<^t*  Dzięcioł  wielki,  P,  Martiut  ber 
(Sc^lOar^fped^t^  cały  czarny,  wierzch  i  tył  głowy  czerwo- 
ny j  wielkości  kawki ,  głos  ma  gruby.  fiiiąc  dziobem  o 
drzewo,  wydobywa  liszki.  Dzięcioł  zielony,  bet^riłll: 
fpec^t^  (  yd.  shoua  ,  shouna  ,  sholna  cf.  f  ołna) ,  P,  Viri*Us 
Klein^  źyie  pszczołami.  Dzięcioł pdry  większy,  P^Maior, 
ber  Suntfped^t,  wielkości  kosa.  ZooL  Nar,  265.  Dzię- 
cioł ciurka.  Ban.  J.  5.6,  ^j.  kluka Łi ;  Rs^  roHKaniA,  mM- 
Kaio.  Dzięcioł  tarentowaty.  Ban,  J.  3.  Dzięcioły  cie- 
ślami nazywaią,  ii  drzewo  oprawiaią.  Ład.  H.  N,  34. 
Prov,'Allus.  Dzięcioł  drzewo  kluie,  a  nos  sobie  pauie. 
Cn,  Ad,  11 63.  £irk.  Kaz.  06.  K,  3.  b,  (cf.  Nie  wiem, 
kogo  bardziey  boli;  cf.  Na  się  rózgę  dał.  Tobieć  to  go- 
rzcy. Rys.  Ad,  9.).  Dzięciołowi  swóy  nos  nie  wadzi. 
Cn,  Ad.  662.  (cf.  Chleb  w  drodze  nie  cięiy.  cf.  Nie  cięiy 
owies  koniowi,  ani  ikrzydła  ptakowi),  by  siedział  iako 
dzięcioł  nadobnie  upftrzony,  A  nie  będzie  rozumu ,  poró- 
wna z  gawrony.  Rey,  W- z,  46.  6,  Upftrzyli  się  iak  dzię- 
ciołowie.  Gil.  Kat,  211.  Na  niego  złota  iako  pdrocin  na 
dzięcioła  nawieszaią.  Rey,  Zw,  i35. 6.  Uczynią  synaczka 
z  mioiiu  dzięciołem  ,  a  potym  krnkowi  będzie  smaczny, 
gdy  kruk  bardzo  na  dzięcioły  wazy.  Glicz.  Wy  eh.  F,  3. 
t)ZIĘC10ŁEK,  -  łka,  m. .  picus  passerinus.     Kluk,  Zw, 

2,278.   ber  Heine  S8imtfped>r.    DZIĘCIOŁOWY.  a,  c, 

od  dzięcioła,  (^pecfets^  Rodzay  dzięciołowy,  .J9icu#  ,  do 
rzędu  sroczego  należy.  Zool.  Nar.  265. 


cińftwa,  kiedy  iui  doszedł  Jat  dwudzieftu  «dnego.  Chełm.  *DZIECIOLUBNIK,  a,  m, ,   lubiący  dzieci,    ber  jtiubetlteb: 


Pr.  70.  (oA.  małoletność).  ^  ^g.  Pod  czas  daiecińftwa 
Tureckiey  potęgi,  osłabiały  siły  panów  sąsiedzkich  przez 
domowe  rozterki.  Ałok.  lurk.  3.  Szkoły  nigdzie  nic  są 
vr  większym  dziecińftwie,  iak  w  Norwegii.  JV.  Pam.  i3, 
56.  fniedoźrzałe,  niedoskonałe).  Z  DZIECIŃSTWA,  Bccl, 
}i3A'BnicKa,  KaA^Brncmaa ;  ornA'BnicKa,  h3i  MHrKUxb 
HormcH ;  c  z  młodu ,  von  ^iltb  auf.  Jako  ma  bydź  na 
potym  dobry ,  kto  z  dziecińiUra  Do  wszelkiego  przywy- 
knie złego.  Opal,  sat,  1.  -  j. ,  dztecińftwo*,  dziecinne 
sprawy,  ^InbercD.  Bh.  Jebie,  f^zWatas  Cm,  otrozhya; 
Yd,  mladoftnia  ,  fantishtYU,  otroshzhina  *,  Rs,  pe&tLHe- 
cniBO,  po6flHecinBO.  DZIECIOBOYCA ,  y,  w. ,  Sor, 
SK^^tmorbai;  Vd.  dietovmorez;  Eccl,  et  Rs,  naAoy- 
6iHi4a,  4tiinoy6'iHua ,  MAa4eH|sey6'iHga.  (Kez-ó.  iiaAoy- 
6'iHcmByio,  4^nioy67iiciiiByK>};  morderca  dzieci,  berftins 
bermbrber.  Herod  dzieciobóyca.  Birk,  Kant,  Alb.  Birk.  Ex. 

c,  D2lEeiOBOYCZYNI,i,  i.,  bte ^tnberitibrbeKinn,  Vd, 

dietoymoriza.     DZIECIOflOYSTWO ,  a,  n-,  ber  itinber^ 
ItlOtb.   C/"/i.  dętamorftyu;    Kc/.  dietovmorftTU ;  Rś,A'hnioy-' 
CiHcniBO,  «ia40y6iiiciiiB0.  Sprawa  o  dzieciobóyftwo.  Voh 


baber ,  ^inberfreunb.   Eccl.    Atinioxió6e^b ,   Ha4oxK>- 

6etił>.  ♦DZIKCIOLUBOSC,  ści ,  i.,  lubienie,  kochanie 
dzieci ,  bte  ^tnber(tev>e>  Rs,  A'BniOA.iÓ6'ie ,  Eccl,  YZAO- 
Aio6ie.  DZIECI  OLUBNY  ,  a,  e,  -  <e  adv, ,  lubiący, 
kochaiący  dzieci,  ^mberlfebenb.  Eccl,  Ha40JLlo6HBUH. 
Dzieciolubna,  Eccl,  Ha40AioCHya.  *DZIECIOPŁOD,  u, 
m. ,  ba^  ^tnberjetlgen ,  płodzenie  dzieci,  Eccl.  HBAomuO' 
penie,  4^nioinBopeHi>;  4l3znon)BOpK>,  9a4ooiBopainH, 
dzieci  płodzić.     DZIECIOPŁODZICIEL ,  a,  m.   1.    Eccl. 

A^nioraBópeHL;    ber  ^tnberseuger.    ♦DZIECIOPORUB- 

STWO,  a,  n. ,  Eccl,  A'hmo^SLcmx.%'Hie^  4'Baxopa9R- 
niex&cniBo  ,     CKBepH04'^i^cnuie    cb     oznpOKOBii|seB>, 

KOM  MOAoxce  12.  aIBoik  ,  Alnbernn)U(bt.   DZIECIOKOB, 

a,  /7Z.,  Mon,  76,  589.  dzieciopłodziciel ,  J^tUber^enset* 
DZIECIORODN Y ,  a,  e,  -  ie  adę,   dzieci  rodzący,    fint 

bergebdbrenb,  finberaeugenb*    Rs.  A^mopóAHiaia.,    Pan 

Bóg  iłworzył  i  te  dziecioroda^  członki.  ScUk,  Dusz.  iiS. 
Sak.  Probl.  224.  •DZIECIORODZENIE ,  ia,  n.,  ba^ 
i^mbergebdbreilf    Eccl,  Ha40pQ4'i>,    p03K4eHie  4'BmeB. 

DZiEciORODZiciELKA ,  i,  i,,  bie  Jiinbergtbti^reriiiA. 


•DZIECIOWODZ    -    *DZIECKOWAC. 

£ccU  A^taogoĄO^t^  Al&mopo^KoieAHBua.  Yerb.  Ąh- 
niopÓACiJiByK)  ;  Gr»  nat^oyoyfM,  -  »DZI£CIOWODZ, 
a,  m.,  pedagog,  milłrz  tskolny.  Dasyp,  Rt,  3.  Mon. 
yS,  689.  J<g.  djezov6dja  j  Rf.  4'BmoB04HineA& ;  £cci. 
ABoijBÓAeiib.  dzieci  o  wodzem  czyli  pedagogiem  bydź, 
Mf.  A'BiziOBOAHaieA.hcaiBOBainŁ ,  A^aiofiÓAcmBOBamB. 
W  rodx,  iensk.  A'^fiiOBOAunieABHłf]ia ,  £cc/.  a^oiobó- 
AHjja.  *DZl£CIO\VODZTWO,  a,  /z.,  pedagogia,  i?*. 
At)inoBOAUineABcmBO  i     ^cc/.A^aiOBÓAcniBO  ,     ^tnbfts 

fu^^ruug,  ^ittbereraiebung ,  ^dbadogu-    dzieciozerca, 

y  ,  yn. ,  dzieci  irzący,  bct  iSinbecfrefTet.  Saturna  dziecio- 
iercy  niechay  kosa  mściwa  ztępieie.  Zab.  16,  405.  (  cf. 
aynoiedztwo ).    .  •DZIECIOZYWIENIE ,    ia  ,    /i.  ,    EccL 

HaAonHinameAŁciiiBo ,    Hi    ^inbererttiffren.      DZIE- 

CIUCH,  DZIECIUK,  a.  m.,  wyroftek,  ein  m^W^im, 
ein  iunget  9)fenfc(.  Rg.  djetlch,  5/a.  ditcsag,  momcsich, 
mladich;  Bs.  djcticch,  alusgbeaik,  moniak  s  ch}opiec  stu- 
iący^  Cr,  detich,  dochak,  decharecz  j  Rs.  A^^n^iue.  To 
dzjeciuch  przyitoynyi  wcale  grzeczny.  Teat,  a6,  y6.  Fa- 
irzao  na  dzieciuclia  ,  iak  w  tiedm  lat  zęby  roui ,  w  dru^ 
gich  saraiU  ,  potym  ińęinieie !  Psalmod.  77.  Któryi 
tu  dzieciuch,  toż,  nastawszy  wielo,  z  tobą  się  Pirro,  wmitey 
grocie  pieści?  Hor.  Poez.  i,  3i.  AHnas.  gracilis  puer). 
Madzy  dzieciuszy.  Chrome,  Luk.  3o5.  Naamau  gdy  się 
Bmyt  z  trądu  w  Jordanie,  fial  się  tak  biaTy,  iak  iaki  dzie- 
ciiik  maty.  Aułig,  Her.  219.  Kupidp  dzieciak  on  hardy 
pani  zlotoruchey.  Tward,  Daj.  33.  Giętkie  iey  rózgi 
karcą  dzieciuków  swawolą^  N*  Pam,  19,  108.  $. ,  z 
prz3'ganą,  który  iak  dziecię  poHępuie.  Dudz»  57,  ein  (tUs 
bifc^fC  ^eitfd^*  Nauczę  tego  dzidciucha  Aatkować.  Ir, 
DZliiCIUSZEK,    -    szka,    DZIECILCZEK,  -  czka,  m., 

Demin.,   cui  jiiugc^  5))ienfd?cben^   etn  IdpplWcr  9)?cttfd;. 

J^^.djctichjak) ,  Kupidyn  ieit  dzieciaczek  mały.  Tof.  Sauf. 
38.  Dzieciuszek  iak  tatka  opięty,  Zaó.  8,  359.'  *DZIFs 
CKI,  a  ,  ie ,  dzieciuOct,  dziecinny,  Ug.  djetcttov ,  ^inb  =  , 
^inbtrr-,  finbtfc;.  (*DZ1ECKI,  -  iego,  w.,  Suójł., 
Dzieccy  byli  w  Litwie,  co  uaydawniey  w  Fraucyi ,  w 
Niemczech  i.  t.  d.  Missi  Dominici  ^  czyli  posłańcy  od  pa- 
nuiącego  ;  ci  nosili  rozkazy  p.imiących,  i  pilnowali  ich  wy- 
konania.  Czak,  Pr.  6g.    etii  bcDOUmddHigtct  3lbgcfttnbter. 

ob,  Dzieckować,  Dzieckowny).     DZIECKO,  a,  /i. ,    dt- 

min,  rzeczown.  dziecię,  etn  ((ctne^  ^Inb/  ^inbc^en,  ^tnbs 

Iein»  iJ^'.  becf  o  ;  yd.  dieteze  i  Cr.  dechko ,  detejjzi ,  decha- 
chicz  ,  decharecz  }  DL  momchich  •,  Rg,  diet^scze ;  Sla* 
dite,  csedo  j  £cc/.  At)iiiiiige,  A^tn^^iSO  ;  ( /{j'.  pe6eH0Kh, 
po6eHOKl)].  Dziecka  nic  na  wieki  dzieci.  Morszt.  74. 
Dziecka  do  Jezuitów  chodzą.  Opal.  Sat.  21.  Dziecka 
wynędzniałe,  wpót  nagie,  tuliły  się  około  domu.  Jiras* 
Pod,  a,  17.  Skrzydlate  dziecka,  Amorkowie  mali.  IJJirz. 
Tr.  bo.  Nawracanie  dziecek  w  iywocie  matczynym,  sztu- 
ka cyrulika  położnego.  Perz.  Cyr.i,  260.  ^(  NB.  na  Szlą- 
iku  Aul^ryackim,  dziecko  s  bękart-,  {losównie  do  za- 
kończenia -  cko  s  skOy  na  ohydę;.  -  {. ,  człowiek  dziecin- 
ny, etti  re6tc*i$  ^mb ;  mie  ein  ^inb,  dn  £inbif(^er.   Bh. 

bćcfair  -  tątkarz. 
♦DZIECFCOWAC,  ♦Dzicczkować ,  al,  nic  Act.  Niedok.  po- 
dzieckować,  zadzleckować,  doff.  [Bh.  bectOIVati,  inepdre, 
dziecińftwa  flroić).  Zaymowa<5,  zagrabiać,  ciąźad  ,  na 
dzifdzi''a  zabrać,  ( cf.  Dziecki  Subft,)  j^fanbeil.  Jagiełło 
poddane  kościelne,  gdy  mu   Aacyl  oie  dawali 9    bydło  im 


•DZIECKOWNY    -     DZIEDZICTWO      £87 

zabierając,  dzieckować  zapocząt.  JTrom.  4ia,  pignerasse 
fertureorumfacultates).  Królowa  tedy  mawiała:  iuici 
dobytek  chłopom  podzieckowaoym,  ieazcse  przywrócić  mó- 
Bemy;  ale  łzy  ich,  kto  ukoi?  ib,  ^i^. pignora  ręddśmUsi* 
Wieśniakom,  iż  ftacyi  wydawać  nie  chcieli,  bydfa  sadzie* 
ckowano  było.  J^rom.  bj^.  pecudes  pign^ratae).  Kiedy 
sie  trati  dziecakowanie  albo  Ciąźanie  czynić,  aby  nie  brali 
więcey,  iednfo  coby  dsiio  za  to,  co  ciąźaią.  Herb.Stat.SS. 
«r468.  ♦DZIECKOWNY,  a,  e,  zaymuiący,  tabieraią- 
cy ,  pfinbenb.  Stacye  oArze ,  a  zgofa  dzieckowną  bydląt 
chłoplkich  grabieżą ,  wyciągać  ,  króiu  ,  nie  zabraniaas. 
Krom.  63 1.  pignoratio}. 

♦DZIECTWO,  a,  /i.,  dziecińftwo,  btf  Alnb^eit.  Od  dzie- 
ctwa ,  od  dziecińftwa ,  a  pueris-  Mącz^  Swiety  Jan, 
skoro  z  dziectwa  swtgo,  mieszkał  na  puszczy.  W.PoJi.  W* 
22.  *DZIECZYZNA,  y,  i.,  dziecińftwo,  bte  AtnbCelt* 
Porach ay  się  i  ty  oyczyzno  z  sobą,  od  pierwazey  koro- 
nowaney  głowy  aiedm  wieków  dzieczyzny  pędząc.  Psal^ 
mod.  78. 

DZIEDZIC,  a,.  7n.,  Bh,  et  Sio,  bibkl  Rg-  djedinik,  bascti- 
nik;  Bs.  djedicch,  djedinicch,  basctinik;  Cr,  dedich,  ba> 
schenik,  bagynik ,  odrćtek;  Vd,  dieudizh,  erb,  erbizh, 
namesoik;     Cr.  dęjd,  dęjd<^zh,  bashzhenik,   erb,  irb ;  S^.  1. 

bobiernif,  bebprof,  ^erba;  Sr.  2.  bcrba;   (Rs.  AtĄiAnh 

dziadowiznę  biorący  ob.  dziad  A^A^^  )  Rs,  omHBHb 
(cf.  *oycic),  HSLCxt>*AHSiKb  i  Rś.  et  EccJ.  npe^MMHKl). 
Spadkiem  po  kim  fortunę  biorący ,  bft  ^rbf,  Otoi  bóg 
mi  nie  dał  potomka;  ale  oto  sługa  domu  mego  dziedzicem, 
moim  będzie.  Bibl.  Gd,  Genes,  i5,  3.  Nie  będzie,  ten 
dziedzicem  twoim ;  lecz  który  wyidzie  ż  iywota  twcgo« 
ten  będzie  dziedzicem  twoim ;  tak  bóg  odpowiedział,  ib. 
Kumu  prawo  dziedziczenia  przynależy,  zowie  się  dziedzi- 
cem. Gał.  Cyw.  2,  147.  Prop,  Sto.  fbtj'  bcbtC  place,  19 
frbci  fa  ftnegf*  Dziedzicowi  płaczącemu  śmierci  dobro- 
dzitfia  bogatego ,  nie  Wł<;rz  Cn.  Ad.  225t  Z  ile  naby- 
tych rzadko  się  ucieszy  trzeci  dziedzic.     KluA.  Rosi,  3,  12. 

ćo  nefpratDebliwe  }t(FanO;    na  rretebo  be^ka  ne  pric^^ibia, 

$. ,  theolog.  Synami  bozkiemi  iefteśmy,  a  ieśli  synami, 
pewnie    i    dziedzicami    i     spółdziedzicarai     z     Chryftuaem. 

Karnk.  Kat,  i5.  @rben  unb  9)Jiterben  €bri(li.   Niebiefki 

dziedzic,   na  ziemi  nie-  ma    nic.    Ry&,  Ad.  4i.    j, ,  dzie- 
dzic, dziedzic2.ny  pan   iakich    dóbr,  bet    (Stb^crt;    Rossi 
oaiHiiHHHKL  ,     BÓniYiiHHiiKl)  (  cf.    oyczyzna  ,    oyczyc  )  , 
BAHAtJAcjib  (cf^władzca).    (cf.  dzierżawca,    doiywotnik). 
Przedtym   królowie,  po  tytułach  prowincyi,  Polflcę   skła- 
daiących ,    używali  tego  słowa :    dziedzic ;    ale  po  imierci 
Zygmunta  Augufta  uftanowiono,  aby  tego  zaniechali.  SArzet^ 
Pr.  Pol  1,  109.  DZIEDZICTWO,  a,  n.\   Bh^  et  Sto.  UtU 
/  Cttui)  C/-.  dedina  (cf.  dziedzina),  baschiua,  odhWna,  odvetchi- 
ua^  Tekovechiua  ;   Rg,  djedina,  djedinftvo ;  Bs,  djedina,  ba- 
sctina-,   Cm,  dęjd^shna,  irbshena;  K^,  di eeushn u,  dieudizh^ 
uublagu,  dieu,    erbshina,    dieudizhnoft,    dieushina,     Vd, 
JerbuofcJ;    Rs-    HacA'fcAcinBO ,    HacA;fc4;ie,    npeeMHH^e- 
cmeoi    Mcci.  npeÓMcniBO  $   spadek  po  kim,  bte  (Stbfć^aftf 
ba6  Stben.     Dziedzictwo  ieft  wftępek  we  wszyftko  prawo, 
które  zmarły  czasu  śmierci  swey  miał.  Szczerba  Scur,  43o, 
et  116.     Zbiór  wszyllkich  rzeczy,  i  wszyftkich  praw  zmar- 
łego,  nazywa  się  iego  spadkiem  ,    puścizną ,    a    względem 
dziedziców,     dziedzictwem.    Gal,  Cyw,  2,  i-ifi.       Dziedzi- 
ctwo  kończy    się   w  .siódmym    rodzaiu.     Sax,    Tyt,    17. 

?4  .  . 


Mt    DZIEDZICZKA    ^    DZIEDZICZENIE. 

Cswarte  ociec  <7^owi  dsiedsfetwo  gotute ,  Gdy  tam  źyie 
cnotliwio,  w  cnotę  go  wprawuie^  Pot,  Jon.  20.  D«ie- 
dzwtwem  codofta^.  Ld,  §.,  dobro  dziedziczne,  ba^ (^tf^gut* 
(^oppof.  dożywocie,  dżierifffm^  ,  etn  tMlĄtii  ®Ut,  finC 
<itbf^ettfd^a%  /{/•  omnUHa ,  ^<;c/.  o6Aep3KtHie,  oGa^P^k- 
cniso  ,     BMyifiecaiBO  ,    BAaAl^Hie  ;      Dubiecko  ,    miafte- 


•DZIĘDZIERAWA    .    DZIĘGA. 

«DZIĘDZI£RAWA ,  y ,  ;i. ,  siele,  bieluń  dziędsierawa ,  Da* 
rura  Stramonium ,  @tad>aj?fti,  f^Hegcnfrtnt.  Jundz,  iSg. 
i?*.  4ypMa»?ti.  DZIEDZIKKZYSTY,  a,  «.  (może  ^rym. 
|dzlerźe(;)  mocny,  Kwiczly,  krępy,  tęgi,  antetfe^t ,  f(ims 
mig,  llarf,  lraft»Ott.  Młodość  iego  rzećwa,  diedzierzj- 
fta.   Pot.  Arg.  691.     Chłop  dziedzierzyfty.  1*6.  726. 


czko  od  Piotra  Kmity  założone,    od  lat   dwdcbaet  dzie-    DZIEDZINA,  y,  i.,  Bh,et  Slo.^ibltLapagut,  villa.  (BA.  bes 


dzictwem    ieft    Krasickich.    Krai.   LiJI^   53.     Przysłowie; 
małe  dziedzictwo ,  wieczne  kalectwo.      Ojfol.  Str,  3.     -  $• 
Jig.  dział,  udział,  bct  (JtMJ^f li ,   ba^   £«^.     Srogość  dzie- 
dzictwem   zwierząt;    a    litość    człowieka.    Zah.   4,    236. 

DZIEDZICZKA,  i,  i.,  JSA.bcbufa,  tiii^abnice;  Ki/»  dieu- 

diza,  dieudizhinja ;  Rs.  Hacx'BAHiiua,  ^pe^MHlI^a ;  która 
spadkiem  pa  kim  bierze,  bie  (Scblntl,  ^tbllf^merinn.  $., 
pani  dziedziczna,  |>if(?tbftau;  R9.  BAaA^^AŁHilua.  *DZI£* 
DZICZNONAIEMNY .  a,  e,  -  le  adv.y  naifty  dziedzi- 
cznie,  Vetefb)>a4tet  ,  (Srbpa^t^*  Dziedzicznonaiemne  do- 
bro, takowa  własność  użytków,  która  komu  dziedzicznie 
wypuszczona  ieft.  Gal.  Cyw.  2,  88.  DZIEDZICZNOŚĆ, 
ici,  i. ,  własność  dziedziczenia  lub  dziedziczna ,     btf  @tbs 

ll(bleit,  Ui  €tbeigent6um ,  ^rbtecbt,  erb^ef!^.     DZIE- 
DZICZNY, a,  e,  DZIEDZICZNIE  Adv.,  Bh.  bcblcn^,  bc^ 
Mcnf,  ibebUÓ,  Sh.   bćbtćnl;    Crn.   dęjdeshne;     Vd.  dieu- 
dizhen,  dieushliu  ,  dieushen ;   Sr,  1.  b^rbllMIlfPi ;  ^J.  ^^s* 
ctiniki}      Cro.   odyetchni;     Rs.   HacA"feAHHM'fH  ,    Hacx"fe- 
ĄHun,  HacA'bAcmBeHHiiiHt    oopiOMcmBeHMUH,    npe^- 
MHHHiii,    omYMHHRKOeł)  ,    BxaA'6xbMecR'iM: ,  spadkowy, 
Scbs,  erblicb'     Pańftwa   dziedziczne,  w  których   panuiący 
pańftwo  dziedzicznym  prawem  zoftawuie  potomkom  swoim. 
Wyrw.  Geogr.  i23.    Dziedziczne  choroby,  które  dzieci  od 
'swych  rodziców,  z  sobą  na    świat   wynoszą.    Perz.    Lek. 
l46.      Suchoty  dziedziczne,  to  ieft,  od  oyca  lub  od  matki, 
od  dziada,  od  pradziada  początek   biorące,  są  nayniebez- 
piecznieysze.     JCrup.    3,    658.       Długi    dziedziczne,    które 
potomkowie  spadkiem  dziedzicznym    płacą.     Dnmbr.   48 »• 
Bóg  dziedzicznie  trzyma  wszyftkle  narody.     Bibl.   Gd.   P.*". 
82,  8.     DZIEDZICZYĆ,  yl ,  y,  transit,  et  intr.    Niedo- 
kort,    odziedziczyć,    zadziedziczyć ,    zdziedziczyć    Dokon-i^ 
Bh.  błbitl,    bebitU;    Jbebim;     Cm.    dcjduyati,    dcjdiiyam, 
dęjdujem ;     Vd.   dioushati ,    podieushati ,    erbati    poerbati, 
dodieishati ,  Rg.  obasctiniti ,  podjediniti;  Sr.  i.  hcX})Vi\\\(il'* 
Rs.  HacA^AOBauiK ',  Eccf.  npenniH,    npeĆMAio,    yiKtme- 
cniBOBaniH ,   npeĆMCmByio;  dziedzicem  spadkowym  bydź. 


btnttjf  dominus  praedii  immunis  Jrf |>fap) ;  Bs.  djedina,  ba- 
sctina  *,  Rg.  djedina  patrimonium  \  Vd.  deshela  ,  deskella, 
deshelftyu ,  deshelftnna,  dleudizhna  deshela ;  Sor.  1.  |(ts 
bne  fubwo ,  ntiftitc^a ;  Rs.  ypó^mige .  y'&3Ab ,  BÓAocmB, 
BAaA'&'Hie,  o6AacinB;  Eccl.  o6a^P%ci7ibo  ,  om^iraa. 
Wieś,  maiciność,  grunt  czyy,  etti  erMl(^f^  ®nt;    (^rbgnt, 

€tbborf /   etbetgne^  ®rnnbfliS(f.    Dziadzina  ,  ein  liegnib 

6tbgAtIftn.  Dasyp.  Aa  5.  6.  Dziedzina  niektórego  czło- 
wieka bogatego  hoynie  się  obrodziła.  Sęki.  Z.i/c,  12.  Strn- 
miefi,  który  ieft  między  dziedzinami,  za  granicę'  ma  być 
poczytamy.  Tam.  UJl.  1.  Jaka  dziedzina,  tacy  kmiecie. 
Rey.  Wiz.  11 5.  (cf.  iaka  osiadłość,  tacy  kmiotkowie). 
Komu  krzywda  ieft  od  czyiego  poddanego  ,  ma  go  szukać 
na  dziedzinie  iego  ,  i  tamże  po  nim  sprawiedliwości  ią- 
dać  u  pana.  Sax*  Porx,  118.  Bes  przyczyny,  nie  szukay 
dziedziny,  Rys.  Ad.  2.  (nie  przenoś  się  do  ioszcey  wsi). 
"Wilk  na  dziedzinie  nie  szkód?;!.  Rys.  Ad.  74.  (bo  lic 
ludzi  na  wsi  boi).  DZIEDZINIEC,  -  6ca  ,  m. ,  przed- 
dworze  przed  pałacem  lub  zamkiem ,   bet  ^C^lO^bcf/  ^tfclci' 

pUft,  9?«rbof.  sia.  pritioor,  tmac;  Sr,  i.,  pśibwor;  Bs. 

pridvorje ,  trim  ;  Sio.  pn'dvórje ;  Vd.  predclvor,  preddto- 
rje,  prcderje,  gradishe ,  .gradni  dvor  ;  Crn.  -prcddTor, 
preddnrje;  £cr/.  opeABpamYe.  Zgromadził  się  llrzuy 
lud  na  dziedzińcu  Saikiego  pałacu.  Ld.  DZIEDZIŃCOWY,  a, 
c,  od  dziedzińca,  SBor^of^;  Eccl.  npeAPpaniHMH.  DZIE- 
DZINNY,  a,  e^  od  dziedziny,  ^rbgUt^s,  ©tunbMtfś'- 
Dom  dziedzinnym  prawem  przedany.  i  Leop.  L'ei>it,  aS, 
3ł.  (ty"i  prawem,  którym  role  przedawaią.  3  Leop.). 
Twierdzę  *dzieclzinnie  gruntował.  Chodh.  Koji,  38.  funda- 
mentalnie. DZIEDZIZNA,  y,  «. ,  udziat  spadkiem  pray- 
padły,  bftd  ^rbtt^eil.  Dziedzizna  t,ak  piękna  na  kilkadrie- 
aiąt  cząftek  była  podziel(7.-ia  Teat.  1.  b.  i  3. 

Pochodź,  (cf.  Dziad.)  dodziedziczy^ ^  nadziedxUi)i 
się,  iziedziczyć ,  wydziedziczyć,  zadziedxicz)d,  spot- 
dziedzic  ,  spółdziedziczka ,  spóf dziedziczyć  ,  spółdzie- 
dzirgny. 


erben  ,  (5rbe  ffCn.     Wprzód  trzeba  w  oycftwlkich   cuotach    DZIĘGA,  i ,  ^. ,  pziąźka,  zdrbn.,    srebrny   grosz  Moslie- 


mu  daiedziczyć ,  Niżeli  się  naftępcą  na  króleftwo  liczyć. 
Pot.  Arg.  108,  Syn.  w  rozumie  nie  dziedziczy.  Worki 
tylko  dobrze  liczy.  Cn.  Ad,  8o3.  Syn  w  cnocie  nie  dzie- 
dziczy. Zegl.  Ad.  245.  Trzeba  służyć  ochotnie  P.  Bogu, 
ieśli  chcemy  w  niebie  dziedziczyć.  Hrhfi.  Nauk.  K  2.  b, 
$.  spadkiem  wziąć,  dziedzicznym   prawem    trzymać,    ftfts 

beU;  but<i  (?rbf*«ft  crbflltcn,  frtU*  befl^en.    Niewielka 

chwata,  źe  kto  godne  liczy  Przodki ,  gdy  podobnego  nic  im 
nie  dziedziczy.  2^6.9,7.  Wielką  po  oycu  dziedziczy  maię- 
tność.    7>.     5' 1    Neufr.    dziedziczyć,     spadać    na     kogo, 

zlewać  się ,  gcetbt  wetb^tt ,  angeflammt  fr pn.    Oyczyfta'V 

dzieciach  cŁcfto  dziedziczy  choroba.  7r.  Kamień  po  ro- 
dzicach dziedziczy.  Oczk,  Prz.  423.  DZIEDZICZENIE, 
la,  n. ,  Subjl.  Yerb. ,  Rs.  HacA'&AOBaH'ie,  bil^^tbetl,  €rs 
Ctbftt*  Przywłaszczenie  sobie'  spadku  ,  zowie  się]  prawo 
daiedziczenia*   Gal.  Cyw.  2,   i46.  ^tbtft^t. 


wIki  abo  póFgrosza.  Cn.  Th.  eine  Hffne  Oiu(nr<be  fflltfts 
mimie,  beren  bunbfttanf  ben  (KttbeC  gebeit.    Rs,  Ai\^\t^, 

AeHeHCKa  półkopiyki  ,  A^Hitm  ,  A^He^Kaa  pieniądze, 
AĆHe^Kęnl)  pieniężny).  Moikiewfki  grosz  nie  okrągły  ieft, 
ale  przydłuźszy , '  iakoby  nakształt  iaia,  ze  srebra  szcae« 
rego  kowany ,  który  oiji  dzięgą  nazywaią.  Gwagn.  477. 
Dzfęgi  Moikiewflcie.  Star.  Dw.  2»  Aspr  Turecki,  podobny 
dzięgom  Mofkicwikim.  ib.  -  j.  2. ,  dziegi  5  pieniądse, 
osobliwie  Moflciewfkie;  Garn.  dnar,  @c(b.  Mieszka dcic* 
kami  nie  napełnisz,  ale  dzięgarai  Cn.  Ad.  489.  Moikwf 
plondrowawszy  wnieśliśmy  wiele  dziąg  fjGeńif.  Plur.)  do 
Polfki.  Star.  Ref,  bi.  Szat  drogich,  dzięg  i  pereł  w 
obozie  Moflciewfkim  wielkość  była.  Gwagn.  łig.  Był  w 
traktacie  Moflciewftim  ten  warunek,  aby  kaidy  t  i^ij 
ftrony  woyikami  albo  dzięgami  wspomagał.  Vol,  Lt£> 
6,  1.57. 


DZIEGCIARZ    -    DZIEIB. 
DZEEOCIAJRZ,    a  ,  m. ,    jarzeniem  dziegciu  sfc  obieralący; 

j^s.  AermHpHHKb^    bet    fBitfeittJecrfieber.      Brzosowe 

lasy  noymuią  dzie^ciarze  na  dzi>gieć.  A'/uk  Rosi,  ii,  i4. 
DzLegciarze  brofty  drą.  Torz,  Szk.  a.  Dziei*c!arze ,  smo- 
Inrzp  etc.  '^*'q^  l-^g*  a,  997.  Dziegciar2e  brzydcy.  Z/,- 
/nc/-.  5iW.  2:2.  DZIEGCIOWATY ,  a,  e,  -o  acft'.,  na 
kształt  dłiegria,  wif  ^irfentieCt.  Wody  dziegciowate 
roznoszą  z  sobą  zawiązki  oleiowate  ziemnego  dziegcia* 
Perz,  J^ek.  20.  DZIEGIEĆ  ,  -  griu  ,  m. ,'  anioła  robio- 
na z  spaloney  kory  brzozowey,  którą  dziegciarze  odzie- 
rała bez  naruszenia  miazgi ,  tak  >;e  znowu  nowa  kora  ro- 
śnie. Uiywaią  i<5y  do  wykręcania  Skór,  i  smarowania 
obuwia.  Zapach  ma  przenikający.  Shiiy  teź  do  aptek , 
osobliwie   pod 'czas  powietrza.    Ład,  HJl,  Nat,  34.,    Rs, 

Aeromł;  bad  ^irCcnt^eet;  Ht  au^  ber  ^irfentlnbe  ges 
fdjmtljen  unb  sum  Ciiif<^mtercn  bet  5>4ute ,  6tlf feln  \u 

f  nj.  flebr«Ud)t  Witb.  /*rov.  Namaź  ty  chłopa  masłem  , 
przcrię  on  dziegciem  ^mirrdzi.  Rys,  Ad,  48.  -  Dwór.  B» 
a.  -  F.xam,  ag.  ( rf.  *yd  chrzczony,  wilk  chowany), 
STtt  IrtPt  ttWt  \50«  ^rt.  ff.  cegłę  albo  murzyi*  myć). 
DZIEGCIOWY,  ♦DZIKKCIOWY,  a,  e,  od  dziegciu , 
f8itf etlbAtS  -  f  ^f*  AcraispH&iH.  Wolę  źyć  w  szałaszach 
z  dzicgciowemi  gbury,  Niź  z  Jaśnie  Wielmoinemi  Pany 
Łupilkury.    Nar,  Dz,   3,   233.      8    gbnry     śmierdzącemi 

dziegciem ,  na((  ^Itf eitt^fet  fllnfenbe  SSanern )    Rs.  Aer- 

TnflpHR  dziegciowa  puszka. 
DZIĘGIEL,  -  gbi,  m.,  ziele,  Bh.  ^Ttlgellfil ,  3flne(!t;  3a« 
llOflifa,  f»-  3!)tt*a  foreni;  K</.  angelika,  angelishki  ko- 
ron, aahkerza;  Crn.  angelshe ;  Rosz.  AHmAb ,  a^Thab- 
HUkl),  BOpóBOHiHHKl) ;  Angelica  Linn,  rośnie  w  la- 
sach, ma  moc  lekarfką;  prości  ludzie  w  tabace  Jo  za^y- 
waią.    IChłk  Rosf,   2,218.     Krup,  S,   126.    bte  Olngelife^ 

bcilige  0e!ft  ©utjel,  ©tu jlnwtieC ,  guftWtttjel.     Pror. 

Doiąć  do  źy^veąo .  dadź  kminu  z  dzięgielem.  Gemm.  71, 
5.  dzięgiel  rtidzo.ziemlki  Sntyrnium,  ^mprnfJtftdUt,  9RVXc 
tbcnfraut,  .Cvr.  99.  DZIĘGIELNICA  ,  y,  i.,  ziele  od 
podobieftrtwa  dzięgielu  imięmaiące;    zowią   ie   te^.  Lnb- 


•q)ZIZIOOZlW    ^    BZIĘKA*        5S9 

preei  X.  Piotra. 5/(aiv^.  Dfieto  Córnickhg^.  %.  diieis 
s  dzieła,  działania,  czyny,  sprawjr,  itbattn.  Jakie  dzle- 
ie,  takie  pienie.  Simon,  Sieł^  53.  Przeszłych  djiei  do- 
świadczenie. Jaht,  Tel,  67.  Pauganiasz  i  Liżander  dzie- 
jami 'sw^mi  pańftwo  Lacedemońlkie  rosszeryli.  Budn,  C/c. 
4o.  -  $•  ilare  dzieis  wspominasz.  C/z.  Ad,  1087.  - 
Teat.  26,  c-  33.  (za  króla  *gwożdiiia).  ♦*DZIElO- 
DZIW,  u,  m. ,  poet.,  czyn  zadziwiaią<cy ,  ffne  SButlbet* 
t^at,  bf»BnbetH<IOUtblde  1t:bl|^  A^*  i^t®  leszcze  rhętli- 
wy  Wspomni  iego  dzielodsiwy.  Groch.  W.  498.  DZIE- 
lOPIS,  a,  OT.,  DZIEIOPISCA,  y,  /».,  hiiloryk,  hifto- 
ryograf,  bet  ®ef4i<btfd?tflbet.  Vd,  pergodoun  pisar;  Rs. 
A'BenHcanieAB ,  nOB'Be('iiiBOBanieAł ,  6uinHpaficainexB« 
Powinnością  dzieiopisa  ieft  ,  powiadać  o  rzeench  ,  tak  , 
laJf  się  ftały.  A'ras  Lijt,  2,  u 9.  Naruszewicz,  dzieio- 
piśów  Rzymfkich  czoło  pierwsze ,  Tacyta ,  przelał  na  oy- 
czydą  mowę.  Zaó.  12,  18.  Dsieiopisca  ilary  Gadea  mia-> 
fto  to  nazwa?,  ió.  i3,  248,  Nar.  Nie  wszyscy  dzieiopi- 
sowie  maią  podobne  sobie  przymioty.  Mon.  7?,  56o. 
Dzieiopis  roczny  Ross,  naMSinonuceul) »  ćf.  Latopis. 
DZIEIOPISARSKI  ob.  Dzieiopisny.  DZIEIOPISMO, 
DZIEIÓPISTWO ,  a,  n. ,  Hiftoryografia,  bie  ®eW)i*tilbe« 
f(^t(tbun0.  Rs.  A'^ecHcaHie ,  6bixnHoniicaHie :  W  dzie«> 
inpismie  przyczyny  głdwnieyszych-w  rządach  odmian  do* 
chodzić.  Secu.  Zam.  8.  Rzymikiego  dzieiopisma  książę  ę 
Sallul^.  Zab.  10,  227.  Dzieiopismo  rzeczy  przyrodzo- 
nych. Rog.  Do^.  1,  2.  hijloria  naturalis  y  Me  9?tftllf0f' 
fd>ld)te.  W  dzieiopiftwia  prz3rzwoicic'y  rodowitym  iczy- 
kiera  piiać.  Mon.  73,  i52.  DZIEIOPISNY,  a,  c, 
DZIEIOPISARSKI ,  a,  ie,  dziele  opisuiący ,  gef<fti*t« 
fcCtelberif(b ;  ti|lorifd).  Vd.  pergodoun;  Rs.  A^eniłca- 
nicABHUłi:,  nOB'&cniHUH.  Ty  sam  lepi (5y  ogłosisz  dzie- 
jopisnym  piórem  Tryumfalne  zwycięskich  zaszczyt($w  ry*- 
dwany.  Hor,  i,  247.  Dzieiopisarfka  księga.' ^a^.  8,192, 
dn  G3efd)fd)tbn6.  DZIEIOPISÓWŚKI ,  a,  ie,  od  dzieio- 
pisa. Cn.  Th.  ®efcbi4tf(btetbet^  s  •  Powinnością  dzieio- 
płsowiką  ieft,  prawdy  dochodzić.  Ld. 


szczem,    albo  od  ziela  Lubszczyk;    do  którego  podobne,  DZIĘK!    diwięk !    słówko   nddaiące    ton    iakiś    usłyszany', 

albo  raczóy  ^d  lubości,   którą  białegłowy  za  używaniem  osobliwie  dzwonkowy,  tiul  tinl     Sanie  za  saniami  dzięk 

iey  maią  ku  męiczyznom.      Zowią    i  Sylfą  z  greek.  Syl-  dzięk  dzięk  dzięk.   Teat,  36,  c.  lo.     }.  Subji.  dzięk,  u, 

phinm.  Syr    102.    bie  gtofe  Sfngflife.  771.,    odgłos,    ^etftne,    ^efUngete.      Usłyszałem    dziwny 

♦DZIĘGNA,  y,  i.,    DZIĘGNA  ,    G.  dzięgieft  p/«r.     Dzię-  hałas,  dzięk,   brzęk ,  właśnie  iak  łańcuchy.    Tcaf.  6,  66. 

cna  ieft  dziąseł  każenie  i   gnicie.  Sienn.  Rej.  Spicz.Ao.^  DZIĘKA,    i,    i.,    *DŻIĘK,    u,    m. ,    m  plur.  DZlĘICI , 

Cro.   zazubnicza).       Z    wilgoci    przypływających    do    uft  _  ÓW;  Bh.  bjfa,  bjfń;  ^^o.  bjfó,   bcfCWatli;    Sr,    1.   b^^t , 


dzięgna  się  czynią.  Sień.  76.  Zapalanie  i  okroClawieute 
daiąsł.  W/o(f.  Parodonfis  Mącz,  ble  CDJułlbfduIe  ( cf. 
gnilec,  szkorbut).  Z  ikórek  malogranatowych  napa- 
rzanie, dzięgnę  z  uft  oddala ,  gdy  nim  będą  płókane  ufta. 
Cresc.  427.  Kaidodziennie  ufta  płóka^  czy(lą  wodą, 
aby  nchodzii?  dzięgień  i  szkorbutu,  łłaur  Sk.  407. 

DZIEIĘ  ob.  Dziać.  -  DZIEIE,  -  ieiów,  piur,  ^  1)  co  się 
działo  lub  ftało ,  1  opisanie  tego  ,  ®e(4i4teil ,  ^Iflotte/I. 
V</.  djanje  ,  zhuda,  hiftoria,  perhndesh  ,  pergod  ,  sgod  , 
pergodba;  Cm,  pergodba  ;  5/<7.  do^adjaj ,  hiftorie  ;  R^g* 
djella-,  Cm,  pripoYczt;  Sr,  1.  ftabwljnei  Rs.  aTh,  A^in- 
Hin  ,  aOB'BaiHKK'b.  Księgi  dzieiów  Apoftolflcich,  napi- 
sane od  świętego  Łukasza.    Leop.  Acf,  1.    ble  ^di^et  bft 

'  Jlpoftel^efcfelrfjte.  Dzleie  roczne  Węgierficie.  Krom.  665. 
annales\  Vd,  lietne  bukve  o3.  latopls ).  Roczne  dzieie 
kościelne ,     wybrane    z  jocznych    dzieiów    Baroniusza , 


Carf;  Sr.  2.  \(il\  cf.  6'wec.  tack  ,  Jj/tf nc/.  thaegr ,  Angt^ 
thanks,  t  dzięki,  wdzicc$no{d,  Gra ^c,  «łł«rwj  wdzięczny ) , 
bet  !Z)(inf  i  w  inszych  dyalektach  słowo  to  bierze  się  na 
insze  znaczenie  ;  Bs,  dika  ,  cjaft,  posctenje  Aono«,  laus  ; 
Rg.  dłka,  dlcnos  decorum^  dikA  gloria,  dicitise  gloria^ 
ri ;  Cro.  dika ,  sz1ava  gloria,  dichenye,  $  czczenie,  cześć ; 
Cro.  dichiti  g  chwalić,  sławić;  Przeciwnie  saś.dzięka, 
podziykowanie  wyraża  się  Vd.  hvala ,  sahvala  ,  Bahva- 
lenje;  Crn.  ealiyAla  ;  Cro.  zahvalnozt;  ■•/>/.  hvale  ;  Hung. 
halandas;  Ross.  OAaroAap^H*ie ,  BoaCAaroAap^^wi*? »  ^c. 
/japcnieiirneABHOe).  *§.  o^jo/.  dobra  wola,  zezYTolenie, 
ble  Gf tttWifliHUng ,  bet  frei^e  ®tlle ;  tylko  w  tych  sposo- 
bach mówienia:  wdzięk  t- dobro-^^olnie,  fte^toUIti^r  gUt: 
tOtOiit »    oppos.  bez   dzięki,    *przez  dzięki    (cf.  bez  •.     Sio, 

Uh  bi^f  *Hc  nedłtic,  n^popcUi,  Ger.  wibet  etnr*  3>anf  ^ 
iotbevbt^$en(et^3)anf,  b.  ^.  huttanif  f(^(e(^tetbing$;  «bs 

% 


Sgo     *I)ZIĘK    -    DZIĘKCZYNIENIE. 

folnt,  koniecznie,  niewftrzymanie.  n,  p.  Chce  «obie  Mm 
gadać  śmierć  przes  dzięki.  Wy^».Aioy,  85.  Jan  Kropidto 
chciał  bydi  przez  dzięki  arcybiikupem ,  iako^  byf  coś  tro- 
chę, Bitljk,  JCr,  234.  $.  z  musu,  gwałtem,  przymuśnJe, 
gejroimgen ,  SOibft  SBlDem  Proszę,  abyście,  przez  wsze- 
laką okazyą,  bądź  w  dzick ,  bądź  bez  dzięki,  doftoień- 
flwo  iego  na  pamięć  przywodzili.  Weresz,  Regi.  pr.  Wo- 
dzono ie  bez  dzięki,  a  z  gorzkim  przymuszeniem,  i  Ltop. 
2  Mach.  6,  7*  Kupido,  ieślić  się  do  ręki  Doflanie, 
wiedi,  nie  folguy,  i  prowadi  przez  dzięki.  Sim.  Sieł. 
22.  Jakoźeś  to  sprawi!  oną  słów  gładkością ,  Ze  co 
wrócić  przez  dzięki  mieli  i  z  niewoli ,  Bo  Pańikiey  i  po- 
wszechn^y  (kłonili  się  woli.  Tward.  Misc.  i4g.  -  2) 
oświadczenie  wdzięczności ,    bet  3)anf ,    hA^2>MiUn,    iBfs 

Śeugung  ber  ^rrenntli^fett  bttrc^  3Borte.    Jaka  cześć,  ta- 
ka dzięka.  Dwór.  C.  3.  (iakie  czellowanie,  takie  dzięko- 
wanie).    Francuzi  Katarzynę  królową  witali,    ikąd  dzięk 
brali.    Stryik.  Henr.  A.  5.     Z  twoiey    tyle  dobrodziey(lw 
odebrałem  ręki,    Ze   mi  iui  trudno  za  nie  zdolne  czynić 
dzięki.    Nar.  J)x,  3,  46.      Obrócił    się  Poliarch,    chcąc 
ur/.yuić  dziękę.    Pot.   Arg.  4.      Za   to  ia   dziękę  fkfadam 
przed  bogiem  sowito.  Znl.  2  3,4 1 1 .  W  sercach  waszych  Panu 
zawzdy  dzięki  wzdawaiąc  za  wszyftko.    Wtresz.  Regi,   79. 
Ja  wielbię   niebo  przy  pokornym  dzięku,    Ześ   ich  uszedł 
ręku.    Teat.  44,  b.  24.     Nie  mogę  do^yć  dzicków   czynić 
bogom,    ii...    Teat.   3o,   b,    i5.      Bogu    dzięka,     bogu 
dzidki,    chwała  bogu,    48ott  fep  !l)anf,    ®Ott(ob!      Bogu 
dzięki,    uratowaliśmy    go.     Teat.  54,  c   Dii.  et  55,  b. 
5i,     Dzięka  tobie,  Oycze,  ieś  raną,  (tworzeniem  twoim 
nie  wzgardził.     Wys.   Kat,  4 18.     J,  wdzięczność,    Ij^rtnfs 
biirfdt.      On  zaś  do.  nieba  wzniósłszy  obie  ręce,     O    wie- 
kopomndy     bogom     śłubił     dzięce.      Chrome.    Fars.     łó?. 
$.  Mićy  go  dzięk  s  wdzięcznym  ci  ia  za  to  ,    IC^  bjtl  bjr  tti: 

ftir  banfbat,  %aU  mefnen  Ź>anf  tafńr.     Rzekł  pan  do 

sługi,  który  dwa  talenta  zy/kał,  mićy  go  dzięk,  słu^o 
dobry  i  wierny.  Leop*  Matth.  35,  23.  f  dobrze !  BibI* 
Gd.  f  9  bu  frommet  n.  g.  ^.  £  u  t  ^  e  t ).  Mióyie  go  dzięk, 
ałiigo  dobry,  iźeś  na  tym  małe  był  *wxerzen.  Leop  Luc. 
19,  17.  (NB.  ob,  dziękczynienie  i  t.  d.).  -  *j.  •DZIĘK 
ob.  Wdzięk. 
DZIBKAN,  a,  m. ,  z  łac.  decanus ,  Bh,  b^fdn,  gal^eil  ?  Sla. 
dekan*,  Bs:  sgjakan ,  diak  cUricus  (  Cro,  diak  z  źak); 
Vd.  tehantj  cf.  dyakon  j  Angl,  Dean,  Gał/.  Doyen),  bet 
jDe^ant.  ftarszy  nad  księżą.  Xiądz.  25.  Dsiekanowie, 
co  widzę  u  nas  w  obyczaiu  itft ,  są  miaHo  pafterzów ; 
a  w  niektórych  kcściołach  maią  flaranie  o  duszach  lu- 
dzkich. Modrx,  Baz.  526.  Przyniesiono  plebanowi  zapo- 
wiedzenie  księdza  dziekana  wizyty  i  kongregacyi  deka- 
nalni^y.  Xiądz,  191.  Dziekanem  bydi  Ross,  4'iaKOUCni- 
■  B06azn£.      DZIEiCANiA ,   ii ,    i. ,  pomieszkanie  dziekań- 

ikie,  bie  jDc(banf9^  7>zlmt^,  ba^  'S>etmat,    bte  ^oh 


DZIĘKCZYNNY    -    ♦DZIELACIEL. 

dkięko winie,    Hi    tmtin,    hU    2>ailff«gvng.      Jleibym 
dziękczynienia  winna  była  niebu !    7>a//-49, 107.  DZIĘK- 
CZYNNY,   a,    ©,    dztękuiący,    dziękowny,     baitffagenb, 
2)anf fdgnng^  3  ^  2)anf  & .      Z  pol  i  cieniów  dziękczynne  za- 
brzmi ci  śpiewauie.    Prsyb.  Abel  ł3.      Nie    kaźmy    uft, 
któremi    pan    mar    bydź  wielbiony   Przez  pokorną  modli- 
twę i  dziękczynne  tony.   Przyb,  Ab.  44.     Na  znak  dzięk- 
czynny pozdrawia  go  okiem.    Zab.  i5,  176.     Cześć  od- 
daiąc  Panu  hymn  dziękczynny  zrobię  Za  ratunek  łafkawie 
dany  mi  w  chorobie.    Przyb.  Ab.  łi5.      DZIĘKOWAĆ, 
-ał,  -iuie,  act,ndk.^  podziękować  ^i.,  ^A*  bcfOlOAtt,   bt? 
fugi  -,  Sr,  1 .  b)af omaC^  Sr.  2.  pe  Śe(OWaf<(  (Cro.  dichiti,  szlaTiti 
gloiificare  cf.  Lat.  dico ;  s  dziękować,  podziękować  Cro, 
zahvaliti;  i?^.  zahraliti ,  zahvaiivati;  «S/<2.  zafaliti,  zafaljn- 
jem;   Kc/.  sahyalit ,  aahvaliti«e,  hvalo  dati ;    Cm.   sahva- 
liti,  lónam;  Rt.  6AaroAapHni& ,    6Aaro4apciiiBOBani&  ]. 
wdzięczność   swoię  za  co  oświadczać,    bonf^U;    !^AHf  fl> 
gf4] »  gratias  agere,     Dziękuię  bogu  moiemu ,    ii  więcey 
niź  wy  wszyscy  ięzykami  mówię.  Biól.  Gd.  i  Cor.  i4,  18. 
-  Dziękować  i  odkłaniać  się,  odzdrawiać,  wUhet . glńfcn , 
bdOf^n.      Kłaniał   mu  się  niako  j    ale   on  mu  nie  dzięko- 
wał. Ld,     §.  dziękować  za  co  z  grzecznie  się  wymawiać  s 
nicprzyimowania ,    fór   ftW«^   bMUti  ,    fl^.hebanUn,     €Ś 
(6fli<6  aHr^nCtl*     Dziękuię  za  tę  sławni|  i  wolność   i   tru- 
dy ,    Nie   uwierzysz   w  Paryżu  iakie  teraz  nudy !    Nieme. 
Pow,  P,  47.   -     Dziękuię  komu  z  czego   n.  p.   dziękuięć  s 
wieczerzy,    s  nie  obiecuię  się,    nie  przyid^    Cn.    Th.  - 

porzucić,    anffagen,    aufgebcn,    oeriaffen   C^f.  abdanko- 

wać ).  W  życiu  moim  nigdym  panu  nie  dziękował  za 
sUiźbę,  Teat.  19,  b,  42.  (ob,  wypowiedzieć).  Teatr 
zliiuIoAat,  wojennym  czynom  podziękował.  Bardz.  Luk. 
b.  (pożegnał  się  z  niemi}.  Absol,  podziękował  i  umarł. 
Cn,  Th,  ybi.  §,  dziękować,  wdzięcznym  bydi,  obo- 
wiązanym za  co  bydż.  Lat,  gratias  habere }  Rs.  B036Aa- 
roAapum&i  }u  9ecbanfea  (aben.  Mówiemy:  dziękuię 
sobie,  żem  tey  a  tóy,  sa  żonę  nie  wziął ;  dziękuię  so- 
bie, iżem  się  z  tym  a  i  tym  nie  powinowaci!.  Gdy  to 
tak  mówiemy,  tedy  się  chlubimy  sami,  używaiąc  tych 
słów,  które  bywaią,  gdy  kto  za  co  komu  dziękuię.  Gorn. 
Sen.  353.  DZIĘKOWANIE,  -  ia ,  /?. ,  oświadczenie _ 
wdzięczaości ,  ba^  Datlfetl,  bie  ©anffagung.  Jakie  cze- 
flowauie  ,  takie  dziękowanie.  C/j,  i4</.  298.,  Sr.  2.  jcfOs 
mne.  'DZIĘKOWANY,  a,  e,  Zle  się  mówi:  bydż 
dziękowanym  od  drugiego.  Gol.  Wym.  208.  DZIĘKO- 
WNY, a,  e,  od  dziękowania,  dziękczynny,  '^CJOl:, 
'2)an(fagung^s,  Rs.  GAaroAapameAHBiH.  Ofiary  dzię- 
kowne.  Budn.  Exod.  24,  5.  (ofiary  dzięków  czynienia. 
BibU  Gd.)  ©anfopfit. 

Pochodź,  podziękować ,  oddxickować\  wdzięk  ,  wdzię- 
czny ^  niewdzięcznika  odwdzięczać,  zawdzięczać^  wy- 
wdzięcząc. 


nung  b»!<  3)ectanW.    Vd.  tchanja,  tehantia.   -     j,  oAkdzie-   *DZIEL  -  *DZIEL  adv.,    częścią  -  częścią,    bądi  -  bądi, 


kańllwo.     DZIEKAŃSKI,  a,  ie  (Bh.  bcfoilftó,  gfl^euffń ; 
Vd.  tehaniki,  tehantou),  od  dziekana  ,  !2)e(btfntrn  s ,  brtl 

25f<6a«t  brtreffenb*    DZIEKANSTWÓ,  a,  n.,  Bh.  be- 

fanfłmi/    ga^enflWi;    władza   i  nrząd  dziekaóiki ,    Hi  '^Zs 

canat,    bU  SBórbc  eine*  ®ed?anten.    Pim.  Kam.   i5o. 

DZIEKANOWY,  a,  e,  Bh.  bef annW  i    do  dziekana  nale- 
żący ,  bf  m  !Ced^antf n  ge^6rig. 

DZIEKCłOWY  ob.  Dziegciowy. 


ttitWi  -  tifil^.  Celniki  u  żydów  za  gorsze  miano,  dziel, 
żeby  się  żydzi  podatków  nie  nauczyli  byli  dawać,  dziel 
że  też  samych  celników  było  wielkie  niemiłosicrdzie. 
Sekl.  22; 
•DZIELACIEL,  a,  w.,  Działacz,  czyniciel,  bet  Xbitet, 
bet  et»a^  tiWt,  auiiht  Odeydżcle  odemuie  dzielaeiele 
nieprawości.  Budn.  Matth.  7,  23.  (którzy  czynicie  nie- 
prawość. Bib/.  Gd. ). 


DZIĘKCZYNIENIE,  ia,  n.,    Boh,    bifcincnji,    bifucfneni,  DZIELCA,  y,  m.,  DZIELCZY,  -ego,  m.SubJl,,  (Etym. 


DZIELIĆ    -     DZIELIĆ. 

ditał);    BA.hiiUi  Sr.  i.  bUlWt;    w.  deliujB,    resdiel- 
iłik  ;  Ross,  At>XHrneAB  ;  Mg,  djeliteg^l ;   Cro,  delitel ,    del- 
ii ik  ;   />/.  pndelitel,    dilacz ) ;  dzielnik,    podzielnik,    diuU 
sor.    Mącz,    hct  %\lń{tX ,    bet   ft»a^  t^eilft      Któi    mię 
poftanowil  sędzią  abn  dzielczym  nad   wami?   Radź.  Luk, 
12,  i4.     Sędzią  abo   dzielcą.    BibL   Gd,     Sek!,    Luc,  12. 
Odynr,  Sw,    Qc,  3.      DZIELCZY,    a,    e,    od  dziafu  abo 
dzielenia,    K^filung^s.    Bh.  bjlći.      Działy    maią    bydź 
przez    lifty     abo    rejeftra    dzielcze,     wzmocnione.      Ojir. 
Pr,  C.    1,   02.     Lifty  dzielcze,    Sfat,    Lit,  3o3.     Trans- 
akcya  dzielcza.   Czack,  Pr,  72.     DZIELIĆ,  -   i' ,  i ,  acf, 
ndk,^    p()dzicli<5,    rozdzielić  dk,^    cu.  v. ,  Bh.  hiiltl ,    i^i- 

liti,    jbclowati,    bdiwam;    sio.  bdim;  Sr.  i.  bjielici^ 

biiiim,  buliu;  bjelWi  5r.  2.  jeltfc^ ;  On.  dejliti,  dejUm; 
Kr/,  deliti,  dolit,  lallat,  taUti  (c£.  GaU.  taillcr);  Rg. 
djóliti;  Slav.  diliti*,  Cr  o.  deliti ;  iSo^n.  diliti  ,  podiliti , 
rasdiliti-,  Rs.  At>Mnmh  (cf.  Gr,  JicAeJy,  ftcifśot^  Aeth. 
\\'jr^  separaius  fuit),  cf.  dział,  tCctlft».  J.  rozdzielad 
na  części  ,  tn  ^i\U  jerlegett;  tJfeUen.  Ka*de  ciało  daie 
się  dzielić.  I.d.  Pisarz  ten  dzieło  swoie  dzieli  na  cztery 
części,  ł^.  -  Aritlim.  dzielić  liczbę  przez  drugą,  ieft  to  szukać, 
wiele  razy  pierwsza  z  tych  dwóch  dtngą  w  sobie  zawiera. 
Jak.  Mat.  1,  38.  bbibitetl.  O  dzieleniu  liczb.  i^.  VOm 
©IPlbiren.  Cro.  delenye;  Vd.  sdelitje,  lozh  (cf.  łęcza , 
łączyć)  ob.  dywizya)  sposób  ieden  8  pięciu  rachowania. 
Sol.  Geom,  5,  77.  Dzielący,  dzielnik,  dluisor ^  liczba, 
która  drugą  dzieli,  ib.  j.  tr.  Sofokl  z  Eurypideaem  dzie- 
lili Ateny,  Długi  z  sobą  apór  wiodąc  o  pierwszcfiftwo 
sceny.  Dmoch.  Szt.  V.  ^b.    dwoili,    różnili,    fie  tbellteil 

Srtjen ;  ble  «0?ecnM«9  %X%tU  war  grt^eUt    Wątpliwość 

ta  "dzieli  rófnie  umysł  iego  ponury.  ZaB.  i5,  16,  Kniai. 
Oto  płacze ,  oto  kwili ,  A  płacząc  seroe  me  dzieli.  Groch. 

W.  366.  kraie,  fettt  SSetneti  %n\&iVLńUi  mir  Hi  $eri* 

5.  dzielić  co  od  czego,  oddzielać,    przedzielać,    trentlftl^ 

aKonbcrn,   rtcUen,  Welbeti.    Ta  nieprzytomność,    co 

nas  tak  długo  dzieliła ,  Tereso  serca  twego  dla  mnie  nie 
zmlenifa?  Nieme,  Pow.  P.  4o.  J.  dzielić  drugich  czym, 
podzielać,    rozdzielać  co  między  drugich,  (\\ntet  (Itlbere 

t)ert&eUen;  flnbrrn  rteilcn,  ble  Weilwiig  nnter  iijnenwrs 

rtcbtfn*  Drugich  dzieląc,  siebie  nie  zapominay.  Cn,  Ad* 
2^16.  $.  Dzielić  co  komu  ,  komunikować,  udzielać  mu, 
einfin  mittbdlcn.  ^"  *»''  sąsiadowi  swoie  my^ll  dzieli. 
Dmoch.  Jl.  5g.  Ach  na  coźeście  tak  wiek  rozrządziły 
fata?  mnie  zbyt  długie,  synowi  dzieląc  krótkie  lata  In 
Minas,  Auz,  3i.,  Rs.  cnpiofiigHniH.  4J  dzielić  co  z 
kim,  uczcftnikiem  się  Vobić,  X^eit  ncCiiieW.  Dzielimy 
ukontentowanie,  które  wzbudza  pomyślna  spraw  pu- 
blicznych nadzieia.  Gaz,  Nar.  1,  92.,  Rs,  cnpio6igM- 
mucfi,  npMHacaiHOiŁcH ,  y^acmeoBamB  •,  Ec.  o6fl5a- 
miscff ,  caoABH3ainHCH.  Dzielący  co  ^  kim,  spólnik, 
uczęftnik,  particeps,  ber  a^cUtte!»mer,  V</.^  doleshcn; 
Uj.  yHaciiiHMH ;  Fe.  oCfRecmsyjDi^iyi  ^  o6igHHKl) ,  06^ 
i^ćhhkI)  ,  cooBnjHHRl).  oppos,  6e3YacttiHUii.  DZIE- 
LIĆ  się    (podzielić  się,    rozdzielić  się  dk*),     §.  passivt 

dzielonym  bydź ,  getl^etU  fet^o  obf t  Werben  ^  f!c(j  t(e!Ien. 

JEc.  HacbiBOBamHCH.  Liczba  i5  na  3  części  sie  dzieli. 
£f/k.  a,  8.      Paftftwo  to  dzieli  się  na  trzy  króleftwa.   Ld, 


DZIEŁKO    -    a),DZIBLNIK.         491 

Ad.  8 1 .  Dzielili  się  iołnierse  zabranym  łupem.  Ld.  -  DzieU 
Diy  się ,  laft  Uttd  tffeilen,  tak  mówimy ,    gdy  kto  co  znay- 
dzie.    Cn.  Th.  -      Dla  tego   aię  bracia  dzielą,    ie  ieden 
słodko  iada,.  a  drugi  gorzko  ;  ieden  słono,  a  drugi  kwaśno. 
Rys,  Ad.  11,  cf.  rozbrat.    ^  dzielić  się,  różnić  się,  oddalić 
się  od  czego ,  ft((^  trennen,  abfonbertl.     Racz  bydź  zemną ; 
a   ia   nigdy  od   ciebie  dzielić  się  nie  chcę  i   przy    tobie 
trwać  będę.  Skarg.  Zyw,  3,  344.     Oczy  nabofnie  w  nie- 
bo obróciła,  J  przed  śmiercią  nię   z  światem  iui  dzieliła. 
P.  Kchan.  Jer,  39.      To   są  te  artykuły  wiary,  któremi 
aię  dzielimy  od  poganów  i  odszczepitńców.    W*  PoJ},   M* 
493.       Zegnam  was»  bądźcie  zdrowi,    mili    przyiaciele. 
Spieszę,    gdzie  niie   bóg   wzywa,    iuż   się   od  was  dzielę. 
Zab    9,  aoo.  KoJJok.     DZIEŁKO,  a,  /i,  zdrbn.  rzeczw* 

Dzieło,  bać  2Ber(c^en.  Bh,  pticpifai  Sr.  1.  bjemfo;  Cm. 

dęlze,  dęlzheze;  Ross.  nOA'&'Aie,  nOA'&AKa. 
DZIELNICA,    y,   i.,    część   komu    udzielona,    ber   Slfs 

gefaflne  ZMi,  ber  ittntJeU    (cf.  £h.  belnice   opęraria, 

bilnice,  bi(ua  warsztat;  Cro.  delnicza*.  Dl.  dionicza  par^ 
tleeps  facta ;  Cro.  delornlcza  ojficina).  Bi  (kup  ten  " 
utrzymywał ,  źe  to  mlóysce  ieszcze  do  iego  dzielnicy  al- 
bo dioecetis  należało.  Skarg,.  Dz.  83  7.-  §,  część  od  dru- 
gićy  oddzielona,  bie  9(btOeUn»S-  Bożka  piecsa  w  pięć 
dzielnic  ziemię  usadziła.  Zebr.  Ow.  a.  plagae  pasy,  Are- 
fy  zonae).  W  mieście,  kwatera  domów  oddzielonych 
od   drugich.    Cn,    Th,    domów  szereg  w  mieście,    który 

można  obeyśdźiak  wyspę.  W/od.  einiOtertcI  ober  duartier 

ehierStdbt.  cf.  połać,  pierzeia).  Powdał  ogień  w  dziuluicy  Ba- 
lata,  cuartier.  Pam,  83,  ao3.  Dzielnice  w  księgach  abo 
warftydwie,  trzy,  cztery,  columnae,  Cn,Th.  bU  Q^o(unis 
nen,  bie  ^palten  fn  ben  ^(^em.  Księga  o  dwu  dziel- 
nicach czyli  warftach.  Włod.  Dzielnica  rodu ,  domu , 
herbu  s  poboczna  liniia,  Gall.  branche,  bie  ^eitentlnie 
( cf.  przydomek ).      Dzieluica   herbu,    część  tarczy   herbu 

czymsiś  oddzielona ,  ble  Sl^t^eUnng  tn  bem  Bć^Wtt  ńViZi 

.SBrtppen^.  $•  Dzielnica  woyika  abo  artyleryi ,  dywizya , 
znaczna  ich  część.  Jakub,  Art,  4,  agi.,  Ross.  cnyip?. 
$.   dzielnica,   to   co  iedno  od  drugiego   oddziela,    bte  ttbs 

t^ellenbe  ^acbe ,  bie  eine^  9on  bem  anbern  trentit ,  n,  p. 
miedza ,  ber  SKain  gwtfct^en  ben  Jelbern.  Cn.  Th.  $.  róź- 
ność^,  ber  Uaterf*ieb.  Cn,  Th..  DZIELNICZY,  a,  o, 
dzielczy ,  dzielący ,  ((feilenb*  W  łamanych  liczbach,  ned 
liniyką  podzielna  czyli  do  podzielenia  dana ,  a  niźty  li- 
niyki  dfielnicsa,  czyli  ta,  przez  którą  dzielić  trzeba  il- 
kuść,  kładzie  się.  Ojłrz,  Alg.  35.  DZIELNIE,  ad^erh. 
słowa 'Dzielny.     1)  DZIELNIK,  a,.m.,    dzielca,    ten  co 

dzieli.  Wiod.  ber  ^ftdlet,  ber  etwa<  tbellet.  i5A.  bettć; 

Bs.  digljak ,  dilnik ;  Sr.  i.  bjelicfer ;  Rg.  djelitegl ,  jf^em. 
dieliteglicza  (  Rg.  dionik ,  udionik  particeps  uczęftnik  ] ; 
Cro.  delnik,  delitel;  X^/. .po delitel ,  dilacz  ;  Vd.  deliuz; 
Rs,  4*^X9 meAB.  Któż  mię  uczynił  sę4zią  abo  dzielni- 
kiem między  wami  I  W*  Luc.  1  a,  1 4.  -  1  Leop.  ib.  - 
JCosz.  Lor.  n6.  (dzielcą.  Bibl,  Gd.).  Arithm,  dzielnika 
liczba  w  dzieleniu  spodnia,  która  wyższą  na  części  dzieli. 
Sol/k.   Geom.   3,77.    (cf.  mianownik),    bet  2)t9ifor ;    itt 

ben  SBrńd^en  ber  SSltnntu  Jak.  Mąt.  i,  38.     Liczba , 

przez  którą  dzielę.  Łfjk,  a,  8. 


5.  Jlccipr.  dzielić  się  czym  8  kim  s  podzielić  między  so-  a)  DZIELNIK,  »DZILNIK,  a,  m.,  (£^yw.  działać),  Boh. 
hą,  fld>  Itt  et»a<  t^ełlen,  fi(^  t^eUen.  Zbóycy  niespra-  belnif  o/Jeraritff, /.  belnłce  ;  Cro-delatnikc/iej/a^oru,  o/>p, 
-wiedliwie  wydzieraią/  a  sprawiedliwiP  się 'dzielą,    gys.       niedziela),  działacz ;  <5/9.be(niffu//or), robotnik,  pracownik, 


^ga    DZlELMOPŁCIOWt    *    H^DZIBLNY. 

csyniciei,  bet^lrtcUet,  8et  etwrt*  m«*c^  tCttt,  ber  ZH- 

ter.  Obrat  Salomon  ruboŁniki  ze  wazego  ludu ;  a  pocset 
ich  byl  tttjdzieict  tysięcy,  a  nad  tym  pocztem  *dzilni- 
ków  (  dzićiników  )  był  poftaAvion  urzędnikiem  Adomiram. 
Leop.  ^  Reg,  5,  i4.  -  Odegnani  byli  nieprzyiaciele ,  i 
•wszyscy  dzielnicy  nieprawości  zaburzeni  byli.  I^eop.  i 
Macch,  3,  6.  (którzy  czynili  nieprawe; ć.  BibL-Gd,), 

DZIELNOPŁCIOWY,  a,  «,  botan.  maiący  pleć  podzieloną, 
•on  ^t^eiltem  ©efcftlecftte.  Kozłek  dzielnopteiowy,  Ka- 
leriana  dioica,  ma  pleć  na  dwu.  roślinach  oddzieloną* 
xiuk  Dyk.  3,  i47,,  Ross.  \iAOHb  aesiHOH. 

i)  DZIELN03C,    -  ści,   i.    (od  dzielenia),    Bh.    bUllOfl; 
Rss  a^ŁahmocoiB  ;    Krf.  dclitliroft-,    możność    bycia    po- 
dzielonym ,  podzielność  ,  diuisibilitms^  bie  Itt^Ctlbarf elt* 
a)    DZIELNOŚĆ,    -    ści ,    i.    (od  działania),    czynność 

ikuteczna,   wlrffame    %%it\%U\X,    Hitige  SBtrffamfeit. 

Cr/ł.  dclovnoftf  /?^«  delinftvo,  djellotyornos ;  Cro,  dc- 
linsztyo,  junachtvo,  hrabrensztro ,  kreposzt;  JRi,  aI^JI- 
meABHacini ,  A'feHC™BOBaH*ie  ;  £c.  A'feineA.HOcniŁ,  a15- 
McmBO  y  A'feHł;ro"**^c*'^"OCinB  ,  A'B'AameA*cniBO.  Pil- 
ność iego  uczyni  g*/  znacznym  z  osobney  dzielności.  Gorn. 
J)w.  32.  S*  Ikuteczna  władza,  sita,  Wtfffatne  ^r<lft» 
Wola  ludzka  nad  dzielnościami  dnsznemi  ieil  Panią.  Bałs. 
Niedz,  1,  i4i.  Jakaż  ieft  dzielność  przykładu,  osobli- 
wie gdy  dany  ieft  przez  tych ,  którzy  itką  zwierzchność 
maią  nad  drugiemi*  I^ras.  Pod.  a,  176.  Ze  lwa  o  śmierć 
przyprawia  tak  subtólna  flrzala ,  Kie  i^laza  moc,  lecz  to 
dzielność  ręki  działa.  Min.  Auz.  3.  Dzielności  abo  przy- 
mioty iego  przechodzą  ieszcze  zacność  nrodzenia ,  którą 
Bia.  Wys.  Aloy.  a  10.  J.  mcftwo  czynne,  daiące  aic  we 
znaki,  tCatenDOUe  itapferfeit.  Trudno  tego  przeć,  ie 
oni  wygrali,  Ale*  nam  przedsic  dzielność  przyznawali, 
i».  Kchan.  Jer.  81.  J.  zaszczyt,  zaleta,  ble  ttrefflicfes 
U\t ,  We  ®ńte  elncr  6a(^e.  Dzielnością  konia  «ą  spo- 
•obność  i.  trwałość.  ICiuk  Zw.-?!,  iG3.  j.  roftropuość, 
rozsądek.  Cn.  Th,  ^Uigbfit ,  ©erilanb- 
1)*  DZIELNY,  a,  e,    od  działu  abo  dzielenia,  dzielczy, 

ećftibei,  Ztennnn^ii,  ściana  dzielna,  bte  @(^eibemanb* 

Dzielna  liniia,  bie  Xtennu«g^ttmf.  Dzielny  kopiec.  Ld. 
J.  co  się  dzielić  daie,  Bh.  et  Slo^  bjlłló  i  R^*  d»gli"ł  '^z- 
•digliu;  K</.  delitliu  5  Rs.  a^^hWałhUH,  A'ŁAe«HMif, 
A"fcAHMMH;  £c.  HacmBeHHbiii;  t^eilbar.  Liczba,  która 
ma  bydź  dzielona,  nazywa  się  dzielną,  dińdendus.  Jah> 
Mat.  1,  38.  Niedzielne  bracie  z  pieluch  serce  nosisz  ze* 
mną.    Zab.  la,  119.    "Nar.    nierozdzielnc  ,   nierozftayno  , 

irtit^eirtar,  nntrennbar.  Bh.  nebtlnp,  nebilnó;  ^ro,  nc- 

dclyiy  inoommunicabilis. 
'  a)  DZIELNY,  a,  e,  DZIELNIE  «</r.,  od  działania, 
\^Bh.  belni?  laborioausy  bfine  b^wabo  iumentums  Sio. 
VAViX)  f^etuosus ;  Sorab.  1.  bjiclaWV#  b»U»t>  pracowity, 
bjelnc  operarius ;  Vd,  delajozhen ,  delatliu ,  djaniki ,  dc- 
laren;  Crn.  dclotne;  i{tf«A'BAHMH  gruntowny,  rozumny, 
łdatny,  Ąk\e\l^  dobry  adwokat ,  At)  AOBe^l)  tęgi  zdatna 
człowiek;  A*fe«m«ABHidi» ,  A^nieABHMH  ikuteczny,  A^J - 
McmBCHHMJaf  mnożny;  Cro.  delia  ńrjirenuus,  cf^  •delijunak  ; 
£c.  A'^AHcin']Ji3,  A'^HcniBeHHUii,  A^^KcmBiinióABH&iH , 
cojCt>TneXbnvi^ n  A'fe'AamcAHWii.  j.  ikuteczny,  czynny, 
tbitig  tnit  ^rfalg*  Bóg  dat  dzielność  słońcu ,  ziemi , 
zwierzętom ,  aby  nam  pokazał  waaechmocnuść  swoię , 
która  i^ięcey  w  dzielnych  t.  i.  dsiał&iących ,  nii  b«zd«iei- 


5)  DZIELNY     .     DZIEŁO. 

nych  wydaie  aię  dziełach  iego.  Boh,  Djab.  20.  Mowny 
ięzyk  ,  ale  niedzielny  maią.  Bals.  Niedz.  a,  87.  Co 
innego  bydi  pracowitym  i  czynnym  ,  a  co  innego  dziel- 
nym; dzielny  dorabia  się  ikutku  swoiey  pracy,  widzi 
dzieła  swoićy  roboty.  Ld.  $.  czynny,  pracowity ,  t^dttg, 
arbettfdnt'  Trąd  między  dzielnemi  pszczołami.  Hlon.  Wor, 
•45.  §,  odważny,  llateczny,  odwaźnoczynny ,  (lAnb^Aft, 
tbdtig,  wacfrr,  tmttbT)Oll.  Cro,  kreposzten).  Prac  nie 
znosi,  tylko  umysł  dzielny.  Zab.  16,  3o6.  Zabł,  Dziel- 
ny człowiek,  i  w  nieszczęściu  nie  zwątpi  o  tfobie.  Ld,  Rs, 
pemUBMH.  §.  dzielny,  w  działaniu  gorliwy,  cifrtg/  nit 
^ifer  tbitig.  Naszą  przywarą  ieft,  iź  początki  zawady 
żywe  i  dzielne;  im  zaś  dłuższa  trwałość,  tym  większe 
osłabienie.  Xras.  Pod,  a,  i55.  $.  ikuteczny,  ikutkuią- 
cy,  lOirffiim;  frafti^.  Operacyą  możemy  zwać  działa- 
niem, abo  dzielną  mocą.  Skarg.  Dz,  636.  Dzielnaż  to 
przecie  rzecz  Monarchów  czyny.  Skoro  król  uciekł,  wszy- 
scy za  nim  w  nogi.  J^ras,  Mysz,  3i.  Dzielnym,  ikutecz- 
nym  uczynić  £c.  o6A'feABcxnBOBaniH.  §.  mocny,  tęgi, 
fttLtf,  frdftid-  Pachną  dzielnie  Pełne  kosztownych  per- 
fumów  kadzielnie.  Hor.  a,  79.  Nar.  Dzielnieysze  by- 
wało dawnićy«piwo  a  serem,  niż  teraznióysze  herbaty  i  bulio- 
ny. Aras.  Liji,  63.  po^ilnieysse).  Dwa  miesiące  miiały;  a  moc 
żalu  mego  równie  dzielną  iak  dnia  pierwszego  była.  Staś. 
Num.  a,  74.  §,  dzielny  rumak ,  wszyftkie  cnoty  dobrego 
konia  maiący ,  żwawy ,  ognifty  a  przytym  kształtny ,  Ld. 
ein  treffUcbe^,  mutbige^  iKop.  §  rozsądny,  roftropny, 
baczny.  Cn.  Th.  Htlg,  hibaćftfctnu 

3)  DZIELNY,  a,  e,  działowy,  od  dział  abo  armat,  Ccis 
none tt  s «  Szaniec  dzielny  tak  wysokie  mieć  ma  zaszczyty, 
żeby  działa  dobrze  okryły.  Archel,  a,  3 2. 
DZIEŁO,  ^DZIŁO,  a,  /i.,  f^/ym.  diałać,  dziać)  -  BA. 
bilo  labor^  opus,  negotium  \  bćio  działo,  armata;  S/-.  1. 
bjietO,^  bjeWO  praca;  Sr.  a.  jelo  ,  jeiDO  ;  if^.  djello  ;  Bs. 
djello ,  dillo ,  posao  ;  Sła.  dtilo  ;  DL  dilo  ;  Cro.  dclo ; 
Hg.  dolobg;,  Vd,  delu,  djanje,  delanje;  Crn.  dęlu,  dei- 
lu,  dijan)e;  Rs,  a'^AO,  A'^'cfiiBo  (s  a)  sprawa,  pro- 
ces ) ;  Ec.  C0A'B  AOsaHie ,  A'B''iicniB'ie ,  aI&ao.  *$.  praca  , 
robota,  bie  3Irbelt/  bie  ij^llbe*  Miał  Cesarz  Zygmunt  z 
Wenety  dzieła  dosyć.  Biel/k,  a7i.  Gdy  miał  Bolesław 
ieszcze  dzieło  z  królem  Czeikim,  poczęta  Ruś  o  sobie  ra- 
dzić. Bielfi,  84.  Z  Tatary  różne  ieft  dzieło ,  aniż  z  in- 
szemi ;  a  trzeba  z  niemi  umieć.  Bieljk.  JCr^  468.  $.  dzie- 
io  ,  n.  p.  dzieło  lycerikie,  5  służba  woienna,  rycerflcie 
rzemiosło,  ber  firieg^bieilft ;  ba^  ^rfeg^banblOerf.  To- 
warzysze maią  się  bawić  sposabianiem  konia  do  dzieła« 
Vot,  Leg.  a,  1698.  Szlachcic  w  dzieciuftwie  ma  bydż 
wychowany  w  naukach ,  gdy  podrośnie ,  w  rycerikiem 
dziele ,  w  gospodarftwie.  Petr.  Eken.  gS.  Przez  wszy- 
ftek  czas  nic  innego  niebył  żywot  tych  ludzi ,  tylko  ufta- 
wiczne  dzieło  woienne.  JCłok,  Turk.  3.  Dumy  a  młody 
basza,  i  Polfkiego  dzieła,  i  sposobów  niewiadom ,  sa 
hakby  siła  ich-  naraził.  Tward.  Wład.  3o,  (trybu  woio- 
wania).  Nieprzyiaciołka  rozumuMobrego,  j)iiftrzyui  kra- 
dzieży i   dzieła  nocnego.    Pajl.  F.  32  3.  (roboty  nocney, 

łotrowftwa,  "^ać^jtaiMt,  £ieber(l*f«t,  ©ieberco)-   J.  fiink- 

cya ,  robota  przyznaczona ,  Ne  gttnf tiOtt ,  beiłimttire  tir* 
beit  Naukę  i  rozsądek  nadać  i  udoikonalić ,  iel^  dzieło 
dobróy  ediikacyi.  Monit,  65,  239.  Abym  uczynił  wolą 
tego,  który  mię  posiała  i  dzieło  iego  dokonał.  Sekl,  Jan.  4. 

Watro- 


♦DZIEŁORODNY     -     DZIEŃ.  . 

Wątroba  dobrze  swoie  dsieto  robi.  7>.  Zaczą!  dsicto  urzędu 
8we^o.  KÓ«  Dzieło  doftoieńftwa  iego  tego  po  nim  wyciąga.  7>. 
§.  czyn,  bU  tt^At.  Dziefuii  się  pańiUya  wznoszą,  a  nie 
afowy.  JCras.  W.  Ch.  8i.  Zaikaęty  owe  Kry  i  nowe  i 
dawne ,  Te  tych  a  owe  tamtych  królów  dziety  stawne. 
Dmoch.  Sad.  A-j.    §, ,  skutek  działania  ,     hA$  ^JSint ,    { ba^ 

bnr(^  j^anbe(n  unb  ^^jtl^feit  ffewt^fibiaite).  Szczęście 

narodu    naszego    teraziiieysze   dziełem    ielt   tego    mądrego 
króla.  Ld,  -    Uczone  dzieło  s  pismo,  księga,  fin  ^eUffttCi 
SSetf ,  ein  Snc^*  Rs.  co^HHeHie,  mbopeuie.     Dzieła  X. 
B.   Naruszewicza  zawieraią    wiersze   iego ,    t.   i.    satyry, 
ody,  [liryczne  wiersze.  -  *$«  rzecz,   sprawa,  eilie   Gad^f* 
Moikiewfki  posty    swe   z  dobrym  dziełem  i  zupełną  mo- 
cą do    króla  posłał.  .^ie/jA.  i>.  71 1«     Hetman  potkawszy 
gońca,  który  aię  Wracał  z  dobrym  dziełem  od  boiarów  du- 
mnych do    naszych  komisarzow'*  i  on  wracał  się  z   woy- 
ikiem,  Boh.  OssoL  1,  101,  s  czymsiś  dobrym,  mit  tttOdi 
•    0Utetl;    mtt  gUten  Śprf^ligen.      Opuszczała  tez    dzieło, 
kładąc  samo  z  dobrym   przyiechali  posłowie    ob.  Dobry). 
NB.    Vd.  "  delu  s  dla:  Wfgetl,  n,  />.  dla    maie     Vd,  sa- 
mojedelu;  dla  ciebie      Krf.  satvojedelu  i  dlaczego,  za  co, 
Vd,  sadiesdelu).  5. ,    dzieło,   dzielaośd,  ł<?p(koś<5,    tęgobć, 
iBotfrtbeit^  itrcffliC^feit*     Klacz  ta    paść    musiała,    Cho- 
cia;^  równ^y-  urodą  i  dziełem  nie  miafa«    P,  Kćhan*    OrL 
j,  46.  ♦DZIEŁOKODNY,  a,  c,  -  ie  adv.  y   rodzący  dzie- 
ła,   2Berfe    ^enoorbringenb.     Francuzki    gościec    naczynia 
dsiełorodne  psuie,    Sak.   Probl,  212.    (członki  rodzayne, 
Me  geugung^gUe^ber).     DZIEŁOWY,    a,  e,     dziełom  na- 
leżący, dzieła  sprawuiący,  dzielny,  działaiący  co,    (flp- 
posit,  Bezdzielay).     Stworzył  to  słowo  Knapfki,  na  wy- 
rażenie   myśli    Kwitityliana ;    poeficae   (a  notttv)    artes 
sunl ,     cuae    po/i    acfum    opus  relingunnt^    ut  plctura. 

Niby  to  ejfecduae,  SBfffe  j^ctrocbrindcnb ,  SSerfe  erseus 
genb  unb  J^intetlaffenb.  ob,  dzlelorodny. 

Pochodź,   ob.  pod  sfowem  Dziać. 

DZIELSIMIN,  DZIELZAMIN,  GIELZAMI2T ,  u,  w.,  Jtal. 
Gelsimino;  i^f.  cemiu;  Cro.  gelzemin ,  jalsemin ;  Hg,  gel- 
semin;  Rs.  KcMnab.  Jasminum  Linn.  rodzay  rośliny; 
który  się  sadzi  przy  kratkach  z  łat,  aby  nio  leżał  na  zie- 
mi. Jiluk.  Dyltc.  2,  34.  bet  3a«mm.  Gielsamiuy  cudzo- 
ziemlkie,  Jasminus  exotuus  /  wielorakie  są,  wszystkie  z 
przyiemnym  zapachem  :  Kataiońlki ,  Hiszpan  Iki,  Jndyyfki. 
AiuA.  Rosi.  i,a3o.  DZIELSlMiNOWY,  a,  e,  Sągmins- 
Rs,  jicMHUHhia.  Bobkowe,  granatowo,  -dzielsiu^inowe  i 
kwitnące  drzewa  ,  gościńce  tcy  wyspy  bramuią.  7>. 
TeL   ł5a. 

DZlEN  Ge«.  dnia,    m. ,    Bh,  bf n ,    bwe*,    Sh.  bftt';    Sr.i^ 

hien,  bćn;  Sr.  2.  jen,  G.  bna,  obs.  nom.  bnoi  Rg.dAn; 

Cro.  dan,.dćn;  Bs.  dan;  Sla.  dan;  Vd,  den,  dan ;  Crn. 
dan,  dnęya-,  Rs.  AĆHb,  And;  (cf.  Turc.  dan  dllucułum). 
Angl.  day,  Fries.  Dy,  Hihern.  disL^  lar.  dies ,  diu,  Dan, 
dag,  Anglos.  daga.  Cer.  %a^\  cf.  Hebr.  ta-,  Graec. 
li/Af^a,  Germ.  ediein ,  <S(^imniet).  ber  itag.  $.,  Dzień, 
obecność  słońca  nad  horyzontem.     Wyrw.  Geogr,   47.    bet 

ftagr  ble  itfiiwefenCeit  \>U  ®Ottncnli*te«.    (Oppos.  noc). 

U  nas  tedy  dzień ,  kiedy  nam  słońce  świeci.  Smotr.  Ex. 
45.  Skoro  mały  dzień  ,  póki  ieszcze  nie  było  dobrze 
widzreć,  niewiele  rycerftwa  swego  ukazał.  Kosz.  Lor,  i54. 
(  skoro  świtało ,  zmierzchało  się ,  fobalb  ber  itag  graute). 
Dzień  się  robi ,  dnieie ,    it  tptrb  Kag  /  ti  tagft,     Jaż  tei 


DZIEŃ. 


S93 


dzien  iak^wó?.  Zah.  i5,  181.  iui  nierano,  lui  słońce  wy- 
soko ,  eg  tjl  f(^0ll  \t%^  ant  £age.  Po  iasnym  dniu  chmury 
nafławaią.  Kolak.  Cat,  Xl.  a.  chmurzy  się,  zacimia  się).  Do 
duia  wstawać,  i  zdrowiu  i  naukom,  i  gospodarflwu  poży- 
teczna, Petr,  Ekon.  i3.  Ku  dniowi,  przed  świtem,  90^ 
^aj'*^  ^2(nbtn(^.  Warg.  Radź.  3o2.  Równo  ze  dniem 
wszydko  było  na  pogotowiu  do  dalszey  podroży.  Krat^ 
Pod.  a,  ł3.  równo  ze  świtem,  tStU  ^age^atlbriK^.  Szoftą 
na  dzień  godzinę  zegar  bił  ratuszny.    Pot.  Zac.    122.  t.    i« 

szóftąirana,  fecb^  ttbr  iti  bel  %ti^t ,  ble  fec^jle  Jró^ 

(Innbe.    (Oppos.  szófta  na  noc^.     Już  dobrze  po  pótnocy 
na  dzień  się  skłoniło.    Bard.    Traj.  2o5»     Już  dobrze  na 
dzień,  idźmy  teraz.   Teat.  27,  i38.    eg  f^  fc^On  ^ocb   Hm 
itage*     z  obudwu  (Iron  długo  na  dzień  z   równą  nadzieią 
zwycięftwa ,  bitwa  trwała.  Stryik.  345.    -     Na  {óżku  dnia 
białego  w  puchu  czekał.  Brud.  OJi,  C.  7.    długo  na   dzień, 
l\6  m  bea  beOen  iiĆ^Un  Sag.   Vd.  per  srietlen  dnu^.     Ni0 
tylko  w  nocy  to  się  dzicie ,  ale  tez  i  śrzód  *biała  *(  białe- 
go) dnia.    Petr.  Ekon.   ł33.     Miał   dzień    biały,    czemu 
nie  oglądał,  nim  kupił?    Klon.  Wor.  66.  fg  iput  ja  ffcUctf 
licbter  Sitg?    Jeft  to  prawda  tak  tasna,  iak  słońce  bez  pla- 
my.   Zabl.   Amf.  43.       Pewnieysza  to,    niżeli  ten  dzień^ 
Warg.  Wal.  344.     Radbym  tam  ieszcze  .za   dnia  Aanąć  s 
póki    ieszcze   dzień,    przed    wieczorem,    tlO(b    bc^t  CdgeJ 
Słońce    w    południe   zapadto  ,     zwątpili    o    dniu    ludzie« 
Bardz,  Luk.  i4.  (o  powrocie  dnia  lub  światła,  (Ie  tttymU 

fdten  an  ber  CEdcffebr  beg  ^ageg,  beg  2;agegli(btg)«  Cho- 
dzić w  dzień  za  (ladami  musiałem  licznemi ,  W  nocy  zal 
opłakiwać  nieszczęście  czas  miałem.  Jabłt  Ttl.  19.  Vd. 
po  dnu  ,  podni  *,  Crn.  sa  dnę,  podnęyi;  Sor,  1.  |bifbniO« 
Lubi  spać  w  dzień,  a  latać  po  nocy.  Teat.  35  b.  6ł. 
W  dzień  do  mnie  przychodź,  nie  w  nocy ,  Ld.  Jf  p  Sdge  C^bet 
ani  Łage.  "We  dnie  teraz  gorąco  iechać ,  lepiey  wieczo- 
rem, be9  Sagę,  am  itage.  Dniem  iechał,  a  nocą  od- 
poczywał i  przez  dzień ,  ben  2ag  burcb*'  Dniem  i  nocą 
jechałem,  żeby  ua  czas  ilanąć,  ttag  Unb  9{acbt  *&%  -  J.  * 
Diień  dobry !  Przyb.  Ab.  20.  pozdrawianie  zwyczayne  z 
rana,  Bh.  bobregltro;  Sr.  2.  bobreitfCbO;  sio.  dobro  ju- 
tro j  (cf.  iutro,  cf.  rano),  guten  tlŃorgen!  Przychodzę 
dzień  dobry  powiedzieć  We  Panu.  Teat.  29,  6i.  Na 
dobry  dzień  graią ,  wesele  opowiadaią.    Dar.  Lot.   26.    cf. 

heynał,    fie  Tpielen  i\m  ®nten  9>?orgcn,  b.  i.  btfg  ^tn 

gendeb.  -  S*  a. ,  dzień  ,  czas  obecności  słońca  nad  horyzon-* 

tern,  beritag,  bie  ^eitber  ®egenn)art  ber  (SonneAber 

bem  ^oriSOnte.     Dzień  bierze  się  też  za  ten  czas,     kt«ry 

iell  od  wschodu  aż* do  zachodu  słońca,  i  zowie  się   dniem 

artyficyalnym.  Kai.  39,  M  4.     Dzień,  według  biegu  ^rzy^ 

'rodzonego,  zaczyna  się   od  wschodu  słońca.     Karnk.   Kat 4 

168.  DaWniey  w    prawie  naznaczano    począte]^  dnia,    od 

wschodu  słońca,  a  noc  od  zachodu.     0/łr.  Pr.  Kr^  1,  3o4.  ^ 

Dni  zwyczayne  rachuią  się    od  rana   do    wieczora.    Staś. 

Bujf.  48.     DĄień  artyficyalny  poczyna  się  na  w.* chodzie, 

a  kończy  na  zachodzie.    Zebr.  Zw.  3ł.     Dzień   się  rodzi 

rano ,  umiera  w  wieczór ,    nazaiutrz  z  martw^ehwdaie.     W* 

Ptfft.  W.  337.     P*  złym  dniu,  zła  noc.  Burl.  A,  4.  Dzień 

i  noc,  Xag  nnb  ^aćl^t;  Sla,  din  i  n6ch  ;    Cr.  dan  y  noch  ; 

Eccl.  AHeHÓnjHO ,   BceHOigeAeRcnnBie,   ^'BA&ze    cymKH, 

H  A^nb    H  HO^B.      Wrotr  tam  są  dzień    i    noc    otwarte. 

Pam.  84,  889.     Przykładać  ten  plailr  przez   dzień   i   noc, 

to  ieft,  od  godziny  do  godziny,  nie  zdeymuiąc.  Syr.  laaS,* 

7^ 


594 


DZIEŃ. 


(od  doby  do  doliy  ).  Dsiefi  inocsslooKam,  iem  ieft  daleki 
Od  tey,  coui  przyrzekł  kochać  na  wieki\  Za6.  i4,  227.  Xrt8 
Hub  9ł(IC^t*  Dni*by  mi  nic  ftalc,  bym  wszyHko  wyliczać 
miat.  Baz.  SA.  68.  J^osz.Lor.2S.  HrbJi.Nau.  L,?t,  firdeii 
dzień  za  krótki ,  czas  za  krótki ,  czas  nie  wyilarczy). 
Dzień  Paniki,  w  piimie,  dzień  oHatniego  sądu.  JCarnk. 
JCat,  67.  sądny  dzień,  bet  %a^  M  ^ertn.  Co  to  tu.  za 
Kuk,  co  za  tumult  Hraszny,  Jakby  sądny  dzień  przyszedt 
na  mnie  własny.  Jabł.  Ez»  101.  bft  ©erldjt^tag,  ber  iag 
be<  jiblg(Ven  ®eri4t^.  Dzień  sądowny  ,  niesrjdowny, 
f ajius,  infa/łus  ctratA,  rok.  roczek,  &CXl(iitita^,  ©Cs 
ttC^t^tetOtln.  Kaią  mu  po  trzykroć  pewnych  dniow  (dni) 
u  sądu  bywać,  a  tak  zawsze  na  dniu  szkoduie.  Chełm*  Pr^ 
i35.  na  czasie,  czas  trapi,  er  »trliert  ben  %Ci^,  ble  ^ńt, 
ben    Sermtn*    Bs.  dangubiti    terere    tempus.      Powszedni 

dzień,   ^A.  loffebni  ben;  .Cr/2.  dcloYuck,     ber  S33et;(tad, 

oppos.  niedziela,  święto.     Dzień  czyy,  przeznaczony   dla 
niegodzien,  jemanbe^  Łflg    (cf.  koley).    £ccł.    ahcbiih- 
«iecniBO,  AHeeaH&e;  Gaił.  dcjoar).     Przychodzę  We  Pa- 
na golić,    wszakże  dzisiay  dzień  We  Pana.     l^eaf.  20,  99. 
Dzień  nieszczęśliwy,  etn  nnglucfltt^er  ilag  (cf.  zla  godzi- 
na ,  cf.  czas ,  cf.  gwiazda ).    Wierzą,  i«  to  dni  same  przez 
się  sprawuią  burze,  niepogody,  choroby,  przygody.  Zą^r. 
jML  433.     W  zfy  dzień   z  Paryża  wyiechać   musiat,    i   tu 
dnia  fatalnego  (lauął,    Teat,  33,  c  3c).     Medic,  Dzień  są- 
dowy,     krytyczny,     lekarlki  abo  chorobuy,  zdrowiu  lu- 
dzkiemu, abo  tei  drzewom,  pwocom  szkodliwy,    abonie^ 
bezpieczny,  decr$łqrius,  Cn.  Th.    ełtt   critiWer  itag,  bet 
bet  ^ranfl^eit  ben  ^U^fcblag  gie^t.     Dni  te,     w   które   na- 
tura materyą  gorączki  czyniącą,    wypędza   i  wyprowadza, 
albo  złemu  zbytecznemn  podlega  i   przezwyciężoną  bywa, 
zowią  dniami  sądowemi ,  lub  krytyczuemi ,  dies  iudicato^ 
rios  vel  criticos,     Wedtug  Hippokratesa  dzień  3,  4,  5,   7, 
11,    ^4,   ^7,  ao,  24,  ^7,  5i,  34,  4o,  60,  80,   100,  j2oj 
nad  ten  oftatni  dzień  gorączka  wychodząca,  w  długą  cho- 
robę się  przemienia,  i  imię   gorączki   gubi.    Krup.    V.  454, 
Dzicńnaydtnższy  wiecie  ber langfleiŁag.    Dzień  naykrótszy 
w  zimie  ber  f  ur^efle  tag  Im  ^at^re.  ob.  przesilenie  słonecznej. 
Dzień  imienin,  imieniny,   b^r^JitWen^tag,  dzień  narodzenia 
czyiego,  urodziny  be):  (S^e^ntt^tag  oA.Janowiny,  Pjotrowiny. 
Cn.  Th.  cf.  rocznica,  uroczyflość).  Dzień  przed  uroczyflo^cią 
ob.  wilia,    przeddzień,    przedjif^rze,  '^Ottag/    ^Otitb^nb^ 
Przybyszowy  dzień,  wftawiany,  wstawka  ,  ;vkładany,  przy- 
datny,  oó.  przybysz  i  ■  Przeftępny  dzień   ob,   przeftęp,  hct 
^d)iUttag.      Wczorayszego  dnia   szukasz.     Cn.    Ad.    ii48. 
szakabz  gdzie  czego  mcmasz,  bi\   fuc^fl   ben    geilflgCtt   jtag. 
Dzień  iazdy,  iferdiei^  droga    djiia.    Cn.    Ih.    etne   ^agfr 
Xi'\{t ,   iZ^agCfdrt(}.      Dzień  odjnKdii  :  ten   dzień,  którego  kto 
odjeżdża  ,  b),'r  Xag  ber  Slbretfe.    Na  dzień,  na  ieden  dzień> 
n.  p.  na  dzień  m\\  (Irawę  daiem ,   (luf  eineU  Łflg.      Za  flzień 
to  zrobi ,   w  przęciąi^u  iednego  dnia ,  ip    elnctn   Silge,   «/«- 
rer  za  dzitń   robić  komu,    za    dniową   powinność,    dzień 
odrabiać,    tagWetCcn ,   bcH  ^(tg   (tbarbciten.     Dzień,    pań^ 

szczyzna  iednego  dnia ,  eitt  gtol^utag ,  ein  a:agenjerF.^  Jlc 

zagonów  poddany  trzyma  ,  z  każdego  dzień  chlopfki, 
dzień  kobiecy  pańszczyzny  odbydż  musi^  Moń.  68,  iq8. 
Bs.  nadnica).  -  Dzień  pr^epędzjj^  Rs,  AHeB.amB ,  AHioiO, 
Eccl.  AHeBcmByłO}  Gr.  iif4e^iuv.  -  £ccl.  npeSA^HcniBO- 
BaHL,  przez  ieden  dzień  przetrzymany.  -  Dzień  wypo- 
wiedzieć ,   służbę  wypowiedzieć  ,    biu  2)ien(l   auffagen. 


DZIEŃ. 

Óna  iuż  do  pra^vdy  i^^^Qtu  d^ień  wypowie,  1  tzyni  pro- 
fesiyą.  Twurd.  IV/.  12.  (pożegna  się  z  kwiatem].  -  §.3., 
Dćicń  przyrodzony,  od  polnory  do  północy,  zamyka  w  sobit 
godzin   24.    Sołsk     Ceof/i.  3,  ig.     Zeir.  Zw.  3 i.   A'c1.  5g. 

Al.  4.  ber  naturlid;e  ^ag,  vcn  vter  unb  juaniig  (Stunben, 

ber  Jdg.  [s^'  *»d  doby  do  doby,  na  dobę].'  Dniem  Utonie 
późne.   Rys.  Ad.  10.  purum  pro  nullo  habtfur,  ein  XAg  tHACbt 

feinen  Unterfd?ieb»  Sh.  gt^cn  ben  neni  fwet).    Jeden  dzień 

wiele  odmieni.  Cn.  Ad.  3o6.  6/0.  mc  bnOW  /  ne|  fItMf# 
non  omnia  hodie  ^  i  iutro  ieść  trzeba).  Nie  frasuie  tię  o 
dzień  iulrzeyszy.  Birk.  Ct.  K.  17.  {^ob.  niiej  na  dzitu 
żyie).  Po  dwu  dniu.  \.  Leop.  Lei  ii.  19.  {dual.  :  po 
dwóch  dniach).  Już  trzy  dni  temu,  iak  go  nie  widać.  Ld, 
Dniem  wprzód  odjechał  przed  nim.  ió.  jBx.  prisdan,  cf.  lat. 
p-idie).  Co  trzeci  dzień ;  Bh.  otben  ąhernis  diebus. 
Trzema  dniatlii  go  uprzedził.  Ld,  Zbiór  siedmiu  dni  powie- 
my tydzień.  Ld.  Dzień  dniu  prawdę  obwieszcza,  godzinom 
godziny,  Z  pracy  oyców szczęśliwe  korzy ftaią  syny.  Kras. 
W.  i3.  ieden  dzień  drugiemu,  tU\  X(l^  ftfgW  bem  «nbeni. 
5.,  Na  dzień  żyć,  dzień  za  dzień  żyć,  s  nie  *ilarać  o  iu- 
trzeyszym  dniu,  nietroikłiwym  bydż ,  hemerobios.    Afącz. 

In  ben  ftag  binein  (eben ,  ftcb  urn  ^orgen  nicbt  f  Ammem, 
nut  auf  einen  %a^  unb  ni<^t  weitet  binau^  benfen.   Vd.  en 

dau  shjyeti).  Bydlęta  na  dzień  żyią.  PUch.  Sen.  lift.  4, 
347.  Na  dzień  żyią,  nie  my^Ią  o  grobie.  Por.  Syl,  520. 
in  diem  vivere.  Afącz.  -  Dzień  w  dzień  ,  co  dzień ,  co- 
dziennie,  dzifń  po  dzień,  dzień  na  dzień,    X(tg    ftir  ^Aflr 

einen  ttag  in  ben  anbern,   nad^  bem  anbern,   atte  itage. 

Cr,  dan  na  dan  ,  vszaki  dan  ;  Sla.  svaki  dan  ;  Vd.  Tsaki 
den  ,  den  na  den :  ni  dnu ,  da  bi  ne  ;  vse  dni ;  Crn.  vsak 
dan].  Słońce  co  dzień  zachodzi ,  co  dzień  wschoozl.  W- 
Po/i.  IV.  337.  Co  boży  dzień.  Min.  Ryt.  4,  258.  (o*. 
t)oży).  Dzień  po  dzień  goicie.  Alon.  68,  78.  Ja  si^  go  spo- 
diilewąm  dzień  po  dzień.  Teat.  i5,  A.  4.  Dzień  pole 
dnia  rozko^zuią.  i  Leop.  3  Petr.  2,  i3.  podle  dnia.  3 
Leop.).  Nie  siecz  dzień  podle  dnia  trzech  dni.  Goji.  £k. 
76,  (niewciąż  przez  trzy  dni).  -  Szły  dzień  na  dzień  uni- 
wersały ,  pełne  potwarzy  i  fałszów.  Iffl.  Konji.  2,  227,  - 
Dzień  Z9  dzień,   s  ode  dnia  do  dnia,  z  dnia  na  dzień,  90R 

Sag  iu  £(ig,  oon  einem  S:age  ^itm  anbern.    Znam  to,  że 

obyczaie  z  dnia  na  ^zień  popsutsze.  Ttałr,  49.  b  b.  Z 
duia  na  dzień  suknią  brał  pię^nieyszą  na  się.  Teat.  4g,  b 
7.  Vd.  od  dnu  do  dnu,  den  nu  den ;  Sta.  od  dana  do  da- 
na). Nierycfilo  dal,  a  dzień  za  dzień  odkładaiąc;  iednak 
zopomógł.  Kosz,  Lor.  11 4.  b.  Dzień  za  dzień  odkład&ć 
od  iutra  do  iutra,  in  postcrum  dijferre^  Mącz.  Panowie, 
mogąc  i  na  icdney  nodze  co  takowego  odprawić  ,  a  wżdy 
dzień  za  dzień  odkfadaią.  Budn.  Apopht,  i35.  Ode  dnia 
do  dnia  pokutęm  odkładał.  Kulig.  Her.  17^.  j. ,  Dzień 
gwia.:dowy,  przeciąg  czasu  między  dwotna  momentami 
górowania  gwiazdy  nad  poziomem.  Sniad.  Jeo.Si*  -  J.4., 
^zień  i   czas,      ber    itdg,    ble    gfit.     Do    dziś    dnia  s  do 

tego  czasu,  bi^  Mcfeu  X«g/ff^  jeCt,  lii  ben  l^eutłgen  iCag- 

Ogromni  Marsowie ,  do  dzii  dnia  irszcze  przez  nikogo  nie 
pokonani.  Stos.  Num.  1,  81.  Po  dziś  dzień  łd,,  aż  dotąd, 
M  ben  beuttgen  i,a^;  Bh.  póbncd.  Stoi  ten  słup  leszcze 
po  dziś  dzień,  Tr,  ,  oppos.  od  dnia,  od  czasu,  fejt,  Wll. 
Chryftus  mówił  do  Jana:  wyszedłem  od  oyca  od  doiów 
(dni )  wieczności.  Bia/.  Pojl.  i53.  Od  dziś  dnia  będę 
szukał  do  tego  sposobności.    Zabt.  Roz.  89.    (od  dzisiey- 


DZIEŃ    -     DZIENNIK 

siego  dnia ,  ^Oti  S^eiltt  aw ).  Dni  owych  s  owego  csasu, 
^U  jenet  ^eit.  Oiiarownik,  który  bfdzie  dniów'(dni) 
owych...  Budn,  Dcm.  26,  3.  (który  na  ten  czas  będzie. 
BibL  Gd,).  Chryftus  byl  narodzony  za  dniów  (dni)  He- 
roda króla.   Biat.  Po/l.  i53.  -  Dni,  -  życie,     pasmo   dni 

iycia,  bie  ffage,  bie  2eben^tage,  btó  2eben.    Smutek  dni 

moie  kroci.  A^u/ig.  fler.  8.  Umart  Abraham  w  dobrey 
flarości  i  dnióvv  (dni)  pełnyi  Skarg.  Zyw.  1,  2o3.  Dni 
są  moie  ftracone  na  doczesney  marności ,  i  lata  zielone. 
Xulig.  Her.  ia5.  Po  nie  wielu  dniach  zakończy!  dni 
swoie  Micipsa.  Pilch.  Sa/l.  i33.  W  lifcie  iyczy  mu  dłu- 
gich dni.  Birk.  Ka\y.  Malt.  C.  a.  (  Vd.  moje  shire  dni  s 
przez  cale  iycie  ),  Dni  szczęśliwe  pędzić,  Eccl.  Ao6pO- 
AĆHcaiBOBaaiH,  6AaroAeHcmDyK>,  Gr.  iviif*Bci<a;  Eccl, 
6AarOAeHcniB*i'e  Gr.  iuy,fxscla  •,  Eccl.  SAaroACHcmayem- 
jiH  cH,  Gr,  evfifjttc£trai  fAOt  s  powodzi  mi  się).  Bo- 
dayby  mieli  zte  dni ,  ci  nicwflydliwi  i  ciężcy  wyciągacze 
dobrodzieyftw.  Gorn.  Sen.  669.  Boday  zle  dni  mieli  ci 
niewieściuchowie.     Gorn.  Sek,    558.     j. ,  nazaiulrż    dzień 

pleanafl.^  s  nazaiutrz,  jtrtge^  barauf,  b«;n  ^ag  brttanf.  Na- 

zaiutrz  dzień  przed  śniadaniem,  prowadzę  go  na  spacyer, 
i  widzę,  źe...  Mon.  63,  248  DZIEŃ  1  NOC,  Mełam- 
pyrum  Nemorosum  ^  gatunek  krowićy  rezi ;.  rośliny  tey 
kwiaty  iółle   piękny  widok  czynią.     J^luk    Dykc.    a,    ii3. 

®Iadfraut,  Cetet^fraut,  Zn  un^  94ad)t. 

Pochodź,  dzienniki  dzienny^  dzioneki,  codzienny,  kah^ 
dodzienny  y  tydzieif',  tygodniowy,  cotygodniowy,  każdo- 
tygodniowy,  dwutygodniowy,  -  Dniowy,  czterodniowy,  czwa- 
rtodniowy;  dnieif,  odniec',  odednie^,  rozednieć;  południe, 
południowy^  południk,  przedpołudnie,  popołudnie,  ^rzy* 
południe,  przypołudritca ,  przypołnica.  Przededniowy. 
-  Dii/  (  ^/i.  bne^ ) ,  dzisieyszy.  -  Onegday ,  Ongi,  one- 
gdayszy ,  przedonegday ,  przedonegdayszy.  -  *Pozdny, 
późny  (£cc/.  n 03 AenlS,  BeHepHMM,  noSAO  6biBaK)isiH. 
PZIENIA,  i,  i.,  DZIENIE  płur.,  dzienie  ieft  pszczelna  ro- 
bota w  ulu.    toł.  Saut,  17.   dzienie,  robota    pszczelna   W 

barci.    Cn.  Th.  hai  ©eipiffe  bet  33ieiteti  im  93iencn(Vo(fe. 

(^Etym.  dziać;.  Choć  z  Kalabryifkiey  miodu  nie  znam 
dzieni,  Natrętn<?y  iednak,  aczem  tak  ubogi,  Nędzy  z  ubo- 
zlwem  nie  widzą  me  progi.  Hor.  a,  122.  JCniai.  Mio- 
dowych dzieni  wydzieranie,  i  pszczelne  kradziectwo,  ^wię- 

'  toKractwem  mienią.  Klon.  TVor.  ii.  Ule  takie  maią  mieć 
'W  sobie  barć  dtugą  albo  dzienią ,  od  wierzchu  ai  do  spo- 
dku. Kąck.  Pas.  6.  "W  takim  ulu  większą  dzienią  urżniesz, 
pociągnąwszy  ontJy  krótkiey  dzianki ,  co  na  icden  zatwo- 
rck  tylko  była  urobiona,  ib.  21.  Grube  dzienie  kolo 
dziur  ulowych  ob.  Pierzga ,  Ulicznik. 

•DZIENNICA,  y,  i. ,  funkcya  albo  koltjy  dzienna  ,  dejour^ 
WeŁagC^fUttCtion/łage^Orbttung.  Za  króla  Dawida  ka-^ 
planiki  naród  by!  podzielony  na  24.  części,  ordunki  czyli 
dziennice ,  z  których  każda  pewne  dni  swe  posługi  tniaJa- 
Sekl.  Luc.  I.  {Rs.  AcHftKlsa  iutrzenka-,  Vd.  deniz,  da- 
niz,    danika  luzh  tafle^IlctO.     DZIENJTIK,  a,  /tz.,    Bh. 

bcniiH, faibobeimia! ;  5r.  i.»f<^ebneaap!fmo;  ii^.dn^ynik; 

■  Vd,  ducunik,  danjfke  bukre;  Rs.  nOA^HHaKl) ,  SinHCKH} 
Rs.  a<JhBHH*1)  ,  hurty,  w  których  przez  dzień  bydło  trzy- 
maią),  ephtmeris y  diarium,  reieftr  abo  księgi,  w  które 
się  wpisuią  każdego  dnia  sprawy.  Mącz,  cf.  Dyaryusz). 
ba^tagebU*.  5-,  Dzienniki  są  gatunek  pism  peryodycznychj 
dzienniki    uczone  podaią   do    wriłlJomości    pisma    nowo- 


DZIENNONOCNY    -    DZIERLATKA,     SgS 

wyszle,  wynalazki,  tak  w  naukach,  iako  i  w  kunsztach 
Kras.  List.  ^S.  (cf.  gazeta,  pamiętnik)  eftt  ^fOUrnal.  i-, 
książeczka  .  modlitwy  maiąca  na  dzień ,  Cn,  Th.  fin  %t\tX^ 
\)X%  mit  ®tUXt^  auf  ieben  2:ag.  Dziennik^kaptańfki  vid. 
Dyurnał ;  cf.  cyzyojanus.  II. ,  Dziennik  ephemera^  rodzay 
owadu,  który  zrzuciwszy  flcórkę  poczwarki,  i  zostawszy  la- 
taiącym,  parzywszy  się,  tego  dnia  ieszcze  umiera.  Kluk.  Zw. 

4,  ii4.  aagtbiercbew,  (Jintag^friegen,  ^aft.  'DZIENNONO- 

CNY,  a,  e,  n,p,  ktosięna  te  rozrywki  dziennonocne  święci, 
Czymaiątekwyftarczy,  niechay  ma  w  pamięci.  Zab.b,Z^<j, 
Kossak.  (Azieh  i  noc  trwaiące,  ^ag  unb  SRa^t  banemb^ 
DZIENNY,  a,  e,  dniowy,  ode  dnia,  we  dnie,  nie  w 
nocy  się  dzleiący,  dzień  ieden ,    nie  dwa,  trzy,  trwaiący. 

Cn.  Th.  Xage^  i ,  rtm  itage  gefcbebenb ,  elnew  ttag  bauernb. 
Bh.  benni,  tpeibepifi;  Sio.  bennj;  Sr  i.  bnepj!i;  Vd.  dan- 

iki ,  dnenni  -,  Bs.  dnevni ;  Rg.  dn^vni ,  daagni ,  dagni ; 
Cr.  dnevni ,  dini ;  Rs.  a^hhoia,  nOA^HHhiH,  AHeaaAl- 
HhiM;  £cc/.  noAHdBHiH.  Bieg  dzienny  ziemi ,  xicźyca, 
kręcenie  się  około  osi ,  "wirowy.  Sniad.  Jeo.  3 o.  Świa- 
tłość dzienna  gwiazdy  zallumila. .  Otw.  Ow.  %o2.  \iCi^  Ł«s 
ge^Il<^t,  Wzią!  swóy  dzienny  grosz  ,  na  który  on  z  tobą 
pracował.  Groch,  W.  426.  Oyciec  czeladny  ^ zmowę 
uczyniwszy  z  robotniki  z  grosza  dziennego  ,  posiał  le  do 
-winnicy  swoidy.  Biał.  Poji.  269.  ber  Łagt^grofc^eW. 
Wielkie  iell  okruueńtłwo  zatrzymywać  zapłatę  ubogim 
ludziom ,  iylącym  z  dzienndy  rąk    swoich  pracy,  Zab.  1 6, 

39.  oon  ber  itagearbett  f^rer  ^dnbe.    Frosim,  by^  nam 

dzienne  sprawy  Błogosławił  bóg  łalkawy.  Groch.  W*  33. 
Wyrobnli  dzienny,  Rs.  nOA^HifiHKL ,  w  rodź.  zen/k  nO- 
AeHiHHUa-  -    Sowy  są  ptacy    więcey   nocni    niż    dzienni. 

Cresc.^2^.  (le  ftnb  mebr  9?rt(bts  aH  Łage^cigel.    Nie* 

dzienny  puhacż ,  gdy  świat  biały  zaydzie  pod  ziemię, 
huk  swóy  wiedzie  śmiały.  Kulig.  253.  (nocny,  nd(btKcb)« 
-  Ludzie  wyrzutni ,  {  jakoby  dzienni ,  albo  niezapasni. 
Boter,  58.   (na  dzień  iyiący,    in   ben  Żrtg   ^mXL  Icbeiłb/ 

nur  fór  einen  Łag  beforgt). 

DZIEU,  ob.  Dziór. 

pZlE!lG ,   u,  m,  ,  węzeł,    kluczka,    sadzierg,    e(n  AnOteU^ 

fin  gefnópfter  5noten ,  §.  ©.  in  etn:r  ©<^uur.    Sidła  t 

kuńfkich  włosów ,  nkręconych  na  dziergi.  Haur.  Sk.  284, 
DZIERGAĆ,  ał,  ^  act.  niedok,,  dziergnąć  ,  ął ,  dzirr- 
gniej  idnt.,  zadziergnąć,  dok.,  qu.  v.  wiązać  na  kluczki, 
^nOten  fndpfen;  fcbHngen,  flbppeln-  Czasem  komet  sobie 
upinam,  czasem  też  i  dziergam.  Mon.  71,  127.  DZIER- 
GANA robota ,  na  węzełki  czyli  kluczki  pleciona ,  £Iips 
l^elarbelt.  Forboty  dziergan^y  roboty.  Haur.  Sk.  354.  - 
Dziergać,  u  krawca ,  kamelorem,  niciami  lub  iedwabiem 
dziurki  n  sukni  obszywać.    Mag,    Mskr.    ^nOpffb<^et    be* 

nd^cn. 

Pochodź.  Przedziergniony  ,  przed ziergnienle ,  rozdziera 
gad,  rozdziergnq(f;  zadziergatf,  zadziergnąć ^  zadźiergf 
zadzierzg. 

•DZIERKAGZ ,  ob.  Derkacz. 

DZIERLATKA,  i,, i.,  cf.  Lał,  galerita,  Or.  %o^vłaXor), 
Bh.  trpćlfa;  Sr.  i.  jfctOrenCI,  (cf.  skowronek^;  Bs.  kuku- 
gljaccja,  skerlecz";  Rs,  CBHpRcinćAB.  Skowronek  czubaty, 
przebywaiący  blizko  domów,  alauda  capitata,  crijiata^ 
ńarum,  Klein,  -  Zool.  Nar.  227.  bfe  $aubeti(er<j^e/  bet 
^(anber.  śmieciucha,  śmieciuszka.  Dudz,  29.  *Dziur- 
ładka«   Volektn.  368'     Drzewczyk  tei  zwana ,  źe  przeciwko 

75      '• 


^  , 


69€        «D£IERSCI    -    DZIERZA-WIC, 

swycitiowi  ikowronków  tiada  na  driewit.  KluA.  Zw.  s, 
96a.  Dzierlatka  caubaU.  Banial,  J,  3.  Dzierlatka  drtt« 
csab»  Banial.  J.  4»  Naylieh«aego  nieprzyjaciela  chwal; 
bo  iak  aif  noga  powinie ,  toć  nie  dzierlatka ,  alt  cbtop 
ocali.  C*achr,   Thr§n,  J.  A,  • 

*D2UERSKI  od.  Dzieriek* 

DZIERŻAK y  a,  m. ,  od  dzierżenia;  rękoieść,  trzonek;  w 
•  ascaególnoici     kiy  dtuiszy   cepdw,    ctpiiko«     Włod,    bet 

6tifl,  jI)ref(((IfdfIfHe(»  (o3.  cepifto)  ba.  brjaf,  btjec, 
^rjablo,   btjatfo;  ^/o.  brUbtp;  •^r.  bśeriel,   piimabwo, 

tnC^nlcŚa;   i?^.d4rxak%    darxaUo;    Cr/i.  derahi^j;     K^.  der^ 
ahik,    derahai ,    derahba,    derahalu ;    Bt.  daragiak,    drri> 
agjak,  ructcą;    Crc,  d^raalo ;    R*.   4ep?KaA]Ła,    aax«aniB 
fw  dyalektach  alówo  to  ma  gieneralnieyaze  znaczenie  trzon* 
ka ,   rękoieici,    antaby;    odpoMriada   naazemu   zakończeniu 
niektórych  rzeczowników  na  -  Jko  /i.  />.   toporzyiko ,   wc- 
dziiko,    biezyiko).      DZIERŻAWA,   y,   i.,    {st.  drri- 
agjava  ,  deragiara  ,  regip  ^  ditio  ^  regnum;  Cum,    dershaja 
ditia'^  Rg»  dar&aya  agtr,  provincia,  dioecesis}    Rs,  Aep- 
ucasa,  władza,  pańllwo,  Eccl^  o64ep?KaHie,    oSAepTK- 
cniBa»     Bce    mo ,     ^mo   coAepMCHmcff ,    UMyigecniBO, 
BAftA^Hie  ,   om^HHa) ;  dzierienie,  trzymanie,    posiadanie 
czego,  batf  IBeff^en ,  bfrSejt(.     Jeazcze  nie  maią  dzicrźa*. 
wy  dobrawoich,  a  lubią  te  rzeczy,     które     koaztu    zna- 
cznego potrzebuią.    Mon,  68,  4o8.    Człowiek  ma  iedynie  < 
czaa  w  awey  dzierżawie,    a     iednak  muiey   dba   o    niego. 
Pilch,  Sen.  lifl.  i.      Jmiona  dzierżawę  znaczące,    alużące 
dzierżawie^    obeymuiące,    nomina  postessive^    Cn.    Th. 
ł65.    5.,  władza,  panowanie,    SJla^^t,    ijettfd^rtft.     Bogu 
atawa  i  dzierżawa  aa  wieU  wieków.     Budn,  1  Petr.  5,  ii- 
(panowanie.    BióL  Gd.)   Jezua    aic    urodzi!    za    dzierżawy 
Heroda.  Kanc.  Gd.  65.    j. ,  to,  co    aic   dzierży,    co    kto 
poaiada ,  ba^  $Beft(t(ln0l ,  blc  9effQling.     Dzierżawy  kró- 
lewikie ,  Jt«  !2)9tliattf]|  >  w  azczególno^ci,  dzierżawa,  aren* 
da  dóbr,  arendowane  dobra,  Pam.  84,  5g3.  ^ad^t,  9^aditt 
gUt/  ^ttd^tgiłter.    Kcf.  najemahina,  naraetje,   Rt.  jomKyabf 
KapmOMa ,  KopmOMa,     W  dzierżawę  wypuicić ,  t.  i.  wy- 
pusoid  dobra  wtaane   w  cudzą  poseaayą  za  kwotę  umówio- 
ną. Xra*.  Zb.  1,  362.  fn  X9Ąt  geben.  W  daierżawę  wzią^, 
In  9(t(^t nebrnen i  w  dzierżawie  mie^,  dzierżawić,    in  ^a^t 
fiAt^ti.  P^r  «xc#//.  Staroflwa  bez  iuryadykcyi  tenutami  iilbo 
dzierżawami  naaywaią,    SArzet.  P.  P.  1,  a  16.    St^rofltren 
Obne   &ftXĆIitiHxUlt,    ^ennten.    -    Dzierżawa,  prawo  na 
dzierżenie  ,      używanie*     dóbr    cudzych  ,     uius   fructut. 
Cn.  Th.  ber  Wefbran*.     DZIERŻAWCA,  y,  m,,  dzier- 
żący co,    poaiadaiący,    ^ti  $Bejt(er.  (/?|r.  ddrxavnik /7ro- 
vinciaiŁtt  dioścesanus,   Rs.  ĄefTKSLBe^b  panuiący,  rzą- 
dca ,     AepUcaBcniBO    panowanie,    C0AepiKainex&   poaia- 
dacz^.     Maiący  rzecz  iaką   pod  awą  władzą  iub   obroną, 
|i9VieałC  idy  dzierżawcą,   Gal.  Zyw,  a,  17.  poaaeasor,  któ- 
ry za  ugodzone  pł«niądze  cudze  d^bra   trzyma,  \SZt  9Ad}t< 
inbilbet  f  brf  ^dcbtff •   Vd.  najemauz ,    najemloTez ,  najem- 
lar,  navseti)ik;   Rs.  omKynnjBKl) ,   KapmÓMigiiKl) ,    no- 
B'&pe^Nia]l.    J- ,  SUfofta  bez  iuryadykcyi ,  ein  €taro(t  Ob- 
ne  (^ericbtdfcarfett.     *^.»  pan   iakiey  rzeczy,   właściciel  beC 
^frr,    (er  Cigentblkmer.     Fodnoazę   rękę   moię    do  boga, 
dzierżawcy  nieba  i  ziepi).   W.  Gtnes.  i4,  aą.     DZIERŻA- 
WIĆ, czyn.  niBd.  dzierżawę  dzierżed,  poaaeaayą  trzymać, 
int  %9i^i   b^Iten.     $•«  d^ierż^wić,    w   dzierżawę    wypu- 
.     azczać ,    in  yacbt  geben,   ( EccL  AepiKaBCBByiD  pannie ). 


SZIEB^ZAWCZY    .     DZIERZEK, 

DZIERŻAWCZY,  a,  e,  od  dzierżawcy  ,  fBiftteNs,  %iĄt 
tetg  s  •  Gram/n.  zaimki  dzierżawcze  ,  prgnomina  pot" 
ststiua,  Kpcz,  Cr.  1,  16.  06.  dzierżawne  'Ir.  DZIER- 
ŻAWKA, i  ,  ż. ,  imieniczko  ,  potsetsiuncula.  Mącz.  t\M 
(Idne^  9^<^(dAt4en*  Je^liżeby  zszedł  na  maiętnożci  brat 
twóy,  a  przeto  dzierżawkę  awą  odbył..  1  Leop.  L,evii» 
aS,  2b.  raaiętnodkę  awą.  3  Leop.).  W  Anglii  matt 
uwielbiaią  daierżawki.  N,  Pam.  aa,  8-«.  j. ,  Femin.  sło- 
wa Dzierżawca .  białogłowa  dzierżąca  dobro  iakie ,  bie 
^acbtinbilbettnn'  Vol.  Leg.  6,  11 3,  dzierżawczyni.  Rott. 
ooiRynigHtta,  co/^iiCTKin\tXhHVi]^z.  (  Rt.  AcpiKaBUga  pa- 
nu iąca  ;  Rg.  darxavniza  dioectsanaj.  DZIERŻAWNY, 
a,  e,  od  dzierżenia  czyli  dzierżawy,  iBt^ft^s,  ^tLĆfti,   btf 

^ad^tiniaht  betreffenb*  Rt.  omKyuisuaoBh ;  (Rg.  darzą- 

tOci  provinciaiisj.  Zaimek  dzierżawny,  pronomfn  pot' 
sśstiuum.  Tr.  ob.  dzierżawczy.  *^. ,  dzierżawny,  mocny, 
potężny,  m(i(btig,  gewaltig.  Traktat  Moflciewiki :  „Ku 
ozdobie  Nayiaśiueyazego  i  *dzierżawnieyazego  wielkiego 
Hoaudara  lana  III.  z  bożey  fafki  króla  P....*'.  VoL  Leg. 
6,  i46.  Rs.  A^pHCaoHUii  panuiący,  władnący.  DZIERZ- 
BA, y,  i.,  'gatunek  więkazych  arokoaów.  Zool.  Nar, 
378.  eine  tttrt  9?euntbbter.  drapieżny  ptak  na  małe  pta- 
ftwo.  Dudx.5'j.  Trzcinne  klęki  z  azkodnemi  nikomu  dzierz- 
bami. Banial.  J  5  b.  Uważ  dzierzbę  nieftateczną,  iak  we- 
aoto  lata,  głoa  ióy  miłość  zawaze  wyraża.  Weg.  Marm.  i, 
57.   DZIERZBC)  -  at,  -  eli,  dzierży  act.  ndjk.,  zdzierżeć 

dJk.t  qu.  V.  -  Bh.  brietf,  bcUm^  bnjwattt;  Sr^  i.  biers 
\m,  bjerju^  bienini,  rbKri;wac};  Sr.  a.  icLX\a\ć^\  )^ag. 

darxatli,  zdarzati ,  uzdarxati  i  ^j.  daragjatti ,  drrisgjatti; 
S/a.  dćrzati  (d6rxanje  s  aprawowanie  aię];  Cro.  dersati, 
deraanye;  Dl.  darahatti ;  Vd,  d.er5hati ,  derahim  (der^ 
ahlirati  s  (kąpiĆ);  Crn.  derahati,  derahim  ( derahina 
s  czeladź,  ałużący);  Hg.  tarchad /cne;  Ks.  A^psićaml, 
Aep3KHBani&,  coAepHcamB,  coAepncy  (cf.  Gr.  riifhf 
conseruo)\  trzymać,  b^tten.     §.  dzierżet5,    trzymać,  aie 

puścić,  nie  upuazczać ,  baften,  nicbt  lalfm,  nicbt  fabtes 

lafTetl.  propr.  et  Jig.  Dziferż  to,  ca  masz;  dzierżże  to 
mocno .  ftóy  przy  tym  mocno ;  nie  unośże  aię  czym  in- 
nym. Rey  Apo€.  4o.  Wielkie  trudności  bywaią  o  zbie- 
głe poddane;  iedni  aię  ich  nieałuaznie  upominaią;  a  dru* 
dzy  nieałuaznie  poddane  Cudze  dzierżą.  Gorn.  Wi.  L.  a. 
$.  dzierżeć  na  aobie  nieprzyiaciela ,  t  trzymać  go  na  ao- 
bie,  odpieraiąr  daley  ^o  nie  puścić,  beft  felllb  anfb«(trir, 
^UrńcfbaUen ,  ibtn  IDiberfleben.  Władyaław  kaaztelana  z 
trochą  ludzi  na  odsiecz  zamku  poałał;  aby  tylko  nad  nie- 
przyiacielcm  wieszaiąc  aię ,  dziefżał  go  na  aobie ,  ażby  on 
sam  nadciągnął.  Bieljk.  Kr.  177^  Herburt  ordę  wszyfikę 
Tatarfką  na  aobie  dzierżawazy,  gardło  awe  aiężnie  dał. 
Orzech.  Qu,  i3a.  -  Odpór  przeciwko  komu  dsierżeć, 
odpieraó-^iu ,  SBiberftanb  leiflen;  Dyaputowal  o  rzeczach 
ku  filozofii  należących ;  przeciwko  któremn  odpór  dzier- 
żą! Jan  fCarmelita.  Baz,  Hft.  a.  $.  zachowywać,  utrzy- 
mywać, erbalten,  loobi  erbalten.     Pilność  z  ossczędli- 

wością  dzierży  goapodarftwo ,  contęruant.  Mącjt,  'By- 
ście nigdy  z  podeyrzancmi  ik ładów  nie  dzierżeli.  Papr, 
Kot.  D.  a,  b.  spółki  nie  utrzymywali ,  ®eineillf(baft  H* 
ben>  $.  Mamką,  iż  dziecię  dzierży,  trzeba,  żeby  na<* 
grodę  miała.  Boh.  Ojf.  t,  i3.  utrzymuie,  karmi,  wy- 
chowuie,  piąftiiie,  bff  %VBMZ  X^9XU%  VXk\  \hx%X ,  fintet' 
b4U  bA^  Ainb-     Biada  brzemiennymi  i  przy  piertiach  daier- 


U 


r 


N. 


BZIERZEC    -    DZIERŻENIE. 

iąeym   w  tamte  dni.   i  Ltop,  Luc.  ai,  aS.     f.  Ku  porta 

tk4v  dzierżcie.  Orzech.  Qu,,praitf,  inocn»  kieriiycie,    nie 

Tipus;s<:2aiąc ,    fleuett  una!tfft«(tb<ir  n«(^  bem  ^afen  l^in. 

j.  logict  d«ierźe<5  o  czym ,  sądzii ,  urt^eiUn  ^  fÓt  ttWdi 
(airen).  (^</.  aa  tu  ^ershatl,  mieniti ;  Sr,  i.  bier)tt/  tnatll 
]a  to.  Dzierżę  o  tyfli ,  ie  ktoby  tak  mówił ,  iiby  go 
trudno  wyrosumieć,  byłoby  to  ailna  wada.  Corn.  Dw. 
^^'  i(^  halU  bafAr.  Julian  o  Kryftusie  prsedtym  nie 
dzieriat,  iako  Arian.  Biel,  Sw,  60,  3. ^(w  Chryftuaa  nie 
wierzył).  -  Acc.  c.  Jnf.  Pannę  Maryą  nnbTogosławicń- 
szą  niię(i2y  niewialłami  by<5  dzierżę.  Baz,  HJl,  i4().  Dzier* 
ży^  z  kim,  tak  mniemać,    iak  i  on,    pedibus  ire  in  sen~ 

teniiam  aiicuiua,  Mącz,  e^  tttlt  jemanbeiY  ftalten,  feiwft 

^^fCnun^  f«r9n.  $.  dzierżeć  czym  na  kogo ,  :  przy  nim  a 
czym  obftawa<5;  iemu  przysądza<5,  fineiH  et»«^  iwfptes 
<ftfn,  €i  l^m  SUWfnbftl*  Po  śmierci  Mieczysfawowey 
wszyscy  na  Leszka  Białego  monarchią  dzierżeli ;  tylko 
wojewoda  Krakowfki  z  bifkupem  Falkiem  przeciw  temu 
byli ,  a  na  syna  MieczysUwowego  Władysława  dzierżeli.' 
Bieljk.  Kr,  1 1  a.  j.  Dzierżyć  kogo  na  czym ,  s  trzymać 
go    na   czym,    s  zawód  ma  czynić^,    od  włączać  go,    eilini 

«uf Jalten ,  ^eruntiiefteit ,  bnrcfe  3^8^ tn  ermóben.     Prosili 

Polacy  Kazimierza,  aby  ich  upewnił,  i  na  wątpliwey  rze- 
czy nie  dzierżał ,     ie^li  ma    przjiąć  króteftwo ,    lub  nie. 

Bieljk,  Kr,  338.  er  foKte  ftf  n^t  in  ber  Ungewififtflt  fl:e» 

<f CIt  C<lffVn.  Fruiki  miftrz ,  nie  maiąc  czym  zapłacić  atu- 
iebnym  swoim,    dzieriał  ie  na   słowie.    Gwagn,   85.  ^Og. 

ffe  mit  leettn  SBorten  Return.  J.  dzierży  szatę  s  drze. 
C/z.  7h.  er  reff t  bte  ^(eiber ,  rcif t  ffe  feCr  ab.    §.  dzier- 

ię  komu  danego  słowa  ;  dotrzymiiię ,  ^  f^aitC  ietnanbetl 
netn  28ort*  Fortuna  nigdy  nikomu  wiary  nie  zdzierżała. 
)Veref*.  Regi,  i4g.  Tego  co  przyrzekł ,  nie  zdzierżał. 
Baz,    Nft,  81.      §,  dzierżeć,    posiadać  i«ko   dzierżawca, 

maięiność,  dobro,  Cn,  Th,  etn  ^ut  im  ©efile,  im  f«*te 

l^abetl.  $.  posiadać  ogólnie,  beft^etl ,  Ifabeil.  l^eT.  pose- 
deti,  obdershati ;  Rg.  uzddrxati  ( Ec-  6Aa||QA8p3KaB- 
cmByio  fŁ^KpaWw).  Ci  .wszyftko  dzierżą ;  tamci  nic  nie 
*^aią  Kras,  W,  €h,  101.  DZIERZ£C  się  recipr,^  trzy- 
mać się  cz^go ,  nie  odllępować ,  (l(^  «n  etW«6  baltctl ,  bas 
von  nić^t  (affen.  Sędzia  samego  prawa  Polfkiego  się 
dzierży.  Gorn,  Wł,  L,  a.  Opuści  człowiek  oyca  swego 
i  matki ,  a  będzie  się  dzierżał  żony  swoiey.  Leop,  Marc, 
10,  7,    (b,  przyłączy  się  do   żony  swoiey.    BikK  Od,    er 

wirb.an  feinem  SS^eibe  ti^n^tn,  Sutb.)*  ""S-  wiązać  aię, 

apaiać  się,  trzymać  się  czego,  an  einatlber  ^aUen,  %Vii 
fammenpaffen.  Jedno  się  zgoła  drugiego  nie  dzierży, 
Choć  wiersz  nierówny  niemal  nicią  mierzy.  Opal.  Poet, 
J.  Dzierżę  się  na  czym ,  conteror  fi,  gr,  in  foro ,  in  cau^ 
Mit;  contero  vitdm,  Cn,  Th,  feine  StiStt ,  ftlne  Sebett^s 
tage  tey  etwa^  %vi^titn,  H  anfretben.  *  DZIBRZĘ<>A, 

i ,  ż. ,  rzęsa  wodna ,  droboiuchne  lifteczki  nt  wodzie 
ftoiącóy,   które  kaczki  iedsą.  Budź.  Sy.     Lemna  minor  ^ 

Linn.  9lenrettgri&(e,  CO^eerHnfen,  ©aiTerlinfen.    ♦DZIER- 

ZEK,    -  rżka ,  m.;  burl,,    który  dzierży,  posiada,    po- 

aitdacs,  ^et  Se(t(er,  bet  eUoai  toittli^  b<xt  unb  f^iU  unb 

bef!(t>  Nie  pożyczę}  nie  wierzę,  'żadnym  obyczaiem, 
Wolę  bydź  zawsze  dzierżkiem,  niżeli  czekaiem.  Kochów, 

'  JFr.  46.  beffer  fiaU  f*,  M  Utte  i*,    ob.  Dzierżków. 

*§.  Dsierżek  od  Molkalów  do  Wielkiego  Księcia  wysłany. 
Boh.Zamoy,  i33.  DZIERŻENIE,  -ia,  n.,  nibjl,  ¥erb,^ 
trzymanie,   Hi  S)$[Uti,    bal  ©effjftl  K.    ob.  Dricrżeć. 


fiZISRZKI    -    DZIESIĄTKOWAĆ.    897 

*DZl£RZKI,  a,  e,  Dziariki ,  darflci ,  r»«i vy ,  mttWter , 
muttlig*  Bramy  pełne  dzierzkiego  samey  młodzieży  żot- 
nicrttwa.  Sta*.  Num,  1,  O*.  'DZIERZKOW,  •,»!., 
burl.  ^     mieysce   przez    kogo   dzierżaue,    posiadane,     fitt 

Ort,  ben  man  iDirHi*  im  iBeftje  bat.     Nie  masBdadż; 

nie  trzymay  mnie  na  twych  obietnicach.  Bo  wolę  bydź 
w  Dzierżkowie,  aniż  w  Myślenicach.  Kochów.  Fr.  loa. 
cf.  Dzierżek).  •DZIERZNY ,  a,  e,  od  dzierżenia  ,  mo- 
gący bydż  dzierżanym,  ya  baUeit ,  baltbar;  Bf^'  br^cln^ ; 

Sr.  1.  bjeriecjne  tenax.  DZIKKZWA  oó.  Dzierzba. 
DZIERZYCIEL,  a,  m.,  dzierżący,  który  dzier^-y,  trzy- 
ma, posiada,  ttX€tmiU\t,  bejj[(t  Boh.  ^l\iUi\  Rag. 
uzdarxitegl;  Ross,  ĄegiK»niexh.  Oycze  S.  duchownych 
darów  wszyftkich  dzierźycielu.  Smotr^  Lam,  68.  Dzier- 
życiele  tóy  ziemi.  JV.  Pam.  i5,  383.  W  rodź.  U^Jk. 
DZIERZYCIELKA,  Rag,  uzdarxitegliza,  DZIERZY- 
SŁAW,  a,  wf.,  imię  męakie  Derslaus.  jAbt,  Her^ 

Pochodź.    Dedzierieó^    odzierie4  y  podzierze^\    samO'^ 

dzierca  ,    samódzierczy ,    samodzierztwo ,    iednodzieri  ; 

spółdzierienie  \    spółdzierzawca  ,    udzierle/^    uderzyd\ 

wydzierieć,  zadzierie(f,     J*,  n(a<//-;r«,   zanadra. 

DZIESIA^TAK,    a,    m. ,    10    groszy   Polik.    X.  Kam,    rilt 

polniWjel  ^ebngrofcbenfltirf.  bziESlAJlEK  ,  -  tka  , 
m.,    Boh,  tt  Slov,  be(atef ;    Sorab.  1.  bśefatntf;  W' 

fattlffC};  Carn,  et  ^<W.  deaetak;  Bosn.  fiifisttik\  Croat, 
deszetak ;  Dal.  dcfsetine ;  Hung,  deema ,  liz  -  szamii  \ 
Ross.  4ecB'[nHJf;  dziesięć  w  liczbie,  dziesięć  sztuk,  ^Z%VL . 

awber  gaW/  |e(«  ©tłtf,  elnS^bner.  «Na  kcżdym  d?ie- 

aiątku  talerów  zyszcze  ieden.  Gród,  Dis.  i3.  Będzie 
temu  lat  około  dziesiątka,  Teat,  64,  c.  Cii,  Gdy  słoii-> 
ce  w  pLerwazym  dziesiątku  dni  znaku  bliźniąt,  Syr~.  Zjęl, 
44o.  Juzem  lat  przeżył,  więcey  siedm  dziesiątków « 
Może  nie  ftaie  Parkom  dla  mnie  wątków.  Zab.  ^5,383.  cf. 
krzyżyk).  Już  dziesiątkami  lata  moie  są  (kupione.  Przyb,Luz. 
ag3.  Rozdzieleni  na  dziesiątki.  ^Bzoif*  Roz,  \^,  Dziesiątek 
słów  przykazanych.  Kanc.  Gd,  aSa.  (dziesięcioro).  CaC 
Jobowi  bóg  cójrki  trzy,  dał  mu  i  syi^yt  ktpryvh  siedm 
było,  ie  dziesiątkiem  Całyną  Widział  swe  plemię  w  or- 
szaku niemałym.  Chro/c,  Job.  6,  Ci  mężni  rycerze  byli 
w  liczhie  dziesiątka  tysięcy.  UJirz.  Kruc,  a,  a70.  /Miał 
koło  dziesiątka  tysięcy  intraty.  Mon,  68,  63o.  Zebrało 
się  rzeszy  wiele  dziesiątków  tysięcy.  Sekl,  Li^k,  la.. 
j.  Arithm,  dziesiątek ,  liczba  dziesięć  razy  więcey  zna- 
cząca od  iedno^ci ,  eiS  ^ebll^-  Podpisuią  się  liczby  ie* 
.  dne  pod  drugienj  w  dodawaniu  tak ,  żeby  iedno^ci  pod 
iednoi^ciami ,  dziesiątki  pod  dziesiątkami ,  (la  pod  (lami 
przypadały.  Zf^.  a,  5.     $,  Dziesiątek  drew  ma  ciągów  8. 

Soijk,    Gąom.  3,   137.    eiR  $,ciUn^af  vcn   8  ^(aftern^ 

$.  Dziesiątek  żołnierzpw  decuria.  Cfi,  Ih,  cine  OlOttC 
DDtt  je^n  S^attJlr  Z  Mziesiątka  byw4  rotmi(h-z ,  '  s 
azlachcica  książę,  z  księdza  biłkup.  Gorn,  /)v.  396. 
t.  i.  z  dziesiątnika ,  ber  ^it^tLmwn  dfcurio,  DZIESIĄ- 
TKA „  if  i-y  Boh.^e\9tl^;  Cr/t.  (jleseŁlza ;  i^/a.  desetina; 
Cro.  deszetka;  Rs,  A&cdmKtL,  4ecxaxoe,  ĄecsimOKb', 
£c.  iiecflmiiya ,  cyfra  wyrażaiąca  liczbę  dziesięciu,  bic 
9fbnr/  bai^aUhelif^en  oen  ^e^n.  -     §.  kralka  w  kartach, 

bte  ^fbni^  im  Aartenfpiele,   albo  na  koftkach,    auf  ber 

fŚthffei.  5.  dziesiąta  czrgo  część,  ein  9e(tlte|.  8/10 
aim  dziesiątek.    }aA.  Mai.  1,  60.      DZIE§L\T^OWAC, 

-  ał,  -  uie,  acr.  ndA,y>sio.tiinipm^i;  Sr,  i,  b^epats 

IW^U  f   R*'  dcaetkouati ,   dezmatf  i  Rg.  desetkoYati ;    Cm, 


598    DZIĄTKOWAN.    -    DZIESIA^TY.  : 

desetinem ;  Cro^  deazetkuytti ;  Dl.  deaKetkorati,  desmdti  ; 
Hg,  dćsmalok,  dt^żmalni,  tizedelni;  £c.  ;iecJlincni»yfO » 
^ecAinio;    dziesiątego    karać,    decimare,    Cn.    Th,     tcn 

je^nten  gWftnn  rtu^ftibcn,  3.©.  jut  ttot^c^fłrafe.    J.  Ka 

daicsiąił-.i  dzielić,  decuriare,  Cn,  Th.  \n  Jf^lt  %{)ńU 
tiJcUen.  -  DZIESIA^l^koWANlE,  ia ,  n.,  jwZ/yj.  teri!^. , 
dzieaiątego  karanie   decimatio.    Cn.    Th,     błe   3llU^6f^Mnft 

lU  ae&ntcn  gj?anne^,  j.  93-  jur  ^obc*(Vtafe.  §.  na  dzie- 
siątki dzielenie,  rozrządzanie  decuriatio.  Cn.  Th.  bo^ 
gcrt^Uctl  in  Jeftnet.  Ee.  eumB.  DZIESIĄTKOWY, 
a,  e,  dziesięć  maiący ,  podziesiętny.  Cn,  Th.  jel)11jdb^t9. 
Cyna,  do  którey  dzie»iątą  część  otcwiu  dodała,  dzie- 
siąikowa.  Kruml.Chy.  ii}^.  Miara  dziesiątkowa.  Łcfi,  ^* 
2)i?Cini(t(in(I$-  o9.  dziasiątny ,  decymalny.  DZIESI-\- 
TNICA ,  y,  i.,  rocznica  dziesięcioletnia,  dziesiątoro- 
czny  feft;  JPc.  AccaniHHisa ;  acchoimk  roA^  i  ^ai  jcfilts 
i4(|nde  SaCtf^fejl.  Konftantyn,  dziesiąty  rok  na  pań- 
ilwie  maiąc,  dziesiątnicę  sprawował,  nie  po  pogaAfku, 
w  igrzyflcach  i  blesiadacli ,  ale  w  modlitwach.  Skarg.  Dz, 
181.      $•  czębć  wieku  dziesięć   lat  zawieraiąca,   ba^  ^€9 

f  enb  von  einem  3«l?tCitnbcrte.      Zyi«^my  iuź  w  oftamićy 

dziesiątaicy  wieku  ośmuaftego.  Ld.  DZlESIAjrNICTWO, 
a,  n.y  urząd  dziesiątnika  w  woylku,  ^rmti^cie,  ba^ 
2lmt  €\nei  ^e^enmannc^ ,  decurionatus.  Cn.  Th.,  Eccl. 
AecKmOHaHaxfe.     DZIESIĄ^TNIK:,  a,  w.,  5A.  befatnlf, 

bcfetnjff  bcfptnif;  ^/o.  bcfatnl!;  Sr.  1.   iiab  bjcgatjimi 

r0}fajtvaf}    Crn.  desetak;    Gro.   deszetnik;    //^.   tizedes  ^ 

Rs.    A€CgniHHRl)  ,    AecHmWHHHRl)  ,   APCHniHHHOKi     iJ^*. 

desetnik ;  £c.  AecHinmiiilj ,  AecHinoHaHaAHiiRl).  De- 
cemvir  u  Rzymian ,' ieden  z  dziesięciu,  osobliwą  władzą 
do  zarządzenia  flanowemi  sprawunii  przybranych ,  ein  ^H 
Cemi>lr,  JebnCert.  5.  nad  dziesięcią  iołalerzy  ,  n id  rotą  . 
przełożony,  Jl/tfcurio,  elnet  ńbet  Jf^etl  ?!)?«««.  Żołnie- 
rze byli' pod  sprawą  swego  dziesiątnika.  Warg^  Caz.  i5. 
Był  on  dziesiątnikiem  nad  swą  rotą.  Groch.  W.  aaa. 
Uczyni!  ich  rotmiArzami ,  setniki ,  pięćdziesiątniki  i  dzie- 
siąmiki.  1  Leop.  Deut.  i.  (cf.  kapral).  DZIESIĘTNY, 
a,  e,  dziesiątkowy,  dziesięć  maiący,  podzie«iętny , 
jf^njil^nd*  Ec.  A^CKiniiHHikiH;  Rs.  A^cHinepHiiiH,  AecA- 
mu^Hiiiif.  Ułomki  dziesiątne.  Łc/k.  2,  5a.  Pomiędzy 
wszyftkiemi  podziałami,  ten  co  się  robi  przes  csęici  dzie- 
siątne  decimales  ^  td  ieft,  dzieląc  iedność  na  .dziesięć  . 
części  coraz  mnieysze;  naywygodni^yszy.  Jak.  Matf  1, 
10.  decymalny.  DZlfeSIA^TOROCZNY,  a,  e^  co  dzie- 
siąty rok  si^  dzieiący,  »«*  «ffe  ?^  3<^J^^  grfd)if^t. 
Dziesiątoroczny  feft,  Dec^ennaltAf  Cn.  Th*^  06.  Dzie-  . 
siątnica,  bdtf  hCf^miM^e  3«IJrf^fe|l.  $.  dzieaięcioletni , 
ictiniaf^rl^^  Tr.  DZIESIA^TY,  a,  e,  num.  ordin.,  w 
porządku  liczby  po  .dziewiątym  naftcpniący(  cardin.  dzie- 
sięć), Bh.  bff^tó;  Sio,  bcfat/,  befab^i^^r..l.  bjefatp; 

Sr.  2.  laffti  \  Rg»  deseeti-;  Bs.  deseti;    ^/o.  deseti ;    Cro^ 
deszeti  -,    Vd.  deseti ;    Crn.  deseti ;    Hg.  tizedik  5    Rs.  AC- 
cHcnuMf;  Jnd.  dashami  (cf.  Hó.  ■»s7'»tk^n  2  no/ziAr)..  Dzie- 
siąty raz,    b(t^  Sel^ente  ?i)^aL     Od  na»  nie  uydziesz  kara- 
nia srogiego,    Niech  się  dziesiąty  karze  z  wyftępku  two* 
iego.  Paszk.Dz.  36.  (t.  i.  kaidy,  wazyscy).     Ey  poikro- 
bie  się  en  teraz ;   powie   on  i  dziesiątemu ,    ieby  mi  nie   . 
przymawiał.    Boh,  Kom.  j,   56o«   t.  i.  nie  iednemu,  nie 
drugiemu,    nie  dwom).       Nie    raz  przez    dziesiąty    piot   . 
przfed  nim  uciekać  musiałenf.   T9ttt.  ft2,  b.  48.     $.   Dzie-   . 
siata   («c,  godzina)  biła^   H  ^at  \t\i^  (UCt^  deffi^Utflen* 


DZIESIĘĆ     -    DZIBSIĘCINNY. 

DZIESIĘĆ,  -  i^  <r  -ięciu,  nąm,  cardin*^  między  dzie* 
więcią  a  iedynaftą  irzodkuiącyj  Bh.  befi't,  befetlł  Sio. 
^Ćfat  i  Sr.  1.  bjfjjat^  biipCłCJ ;  Sr.  2.  ia^efcb  i  Vd,  deaet  •,  Crr.. 
dósęi  }  /"?.  dtfaetj  «b/./  desat;  /{g.  dcstet  *,  Cro.  deszet-,  DL 
def^cih;  łlg.  tiz  ,  tyz -,  Rs.  A«tMmb  ;  Jwf/,  dasha;  jM/. 
dicci,  Lat.  decem,  Gr.  isxus  (cf.  Hb.  uwn  rescha  no- 
uem  ) ;  JcffCH ,  ^oCn,  Ona  W  dziesięć  rycerzów  wybrała  się. 
jP.  A'i.han.  J.  127.  *Z  iednego  «oJego  dziesięć  zbrojnych 
nic  nie  wezmą.  Gtrim,  oód.  Coź  to  ieft,  iedeu  na  dsie- 
sięciH.  JaóL  Buk.  O,  'i.  Dziesięć  kroć,  Bh,  b^fetEut)/ 
5i*l^i;ntna(.  Zdrowie  na  szanc  kładli,  nieraz,  ule  dzie- 
sięć. Birk.  Ex.  G.  b.  (  niezliczone  razy).  Dziesięć  a 
dziesięć,  po  dziesięciu,  dziesiątkami,  deni ,  5n  Itfjttii 
U  h^ljcn,  Sr,  I.  hie^atio,  pobiefatjic^-  -  Dwa  .razy  dzie- 
sięć s  dwadzieścia}  trzy  razy  dziesięć  s  trzydzieści*,  czte- 
ry razy  dziesięć  ,  i  czterdz.  j  pięćrd. ,  s  pięćdziesiąt  i  td. 
sześćdziesiąt,  siedmdziesiąt,  ośmdziesiąt,  dziewięćdzie- 
siąt.    DZIESIĘCINA,    y,  i.,   DZIESIĘCINKA,  i,  i., 

d9m.y  Bh.  et  S/o,  bcfatff  j  Sr.  1.  bjegatf  j  Sr.2,hą<if 

ba^ent  (cf.  taca)}  Rg.  deseuina,  desćtak,  desetka^  Vd, 
desetina  (cf.  Kc^.  dazia,  taz  ;  akcyza);  Crn.  dćsetina; 
Cro.  deszetina,  dćsma,  deseetek  (Lukuo,  certa  pcnsio 
parocho  a  parochianis  proueniens ,  sapo  ,  sapones  ,  ob' 
tinuit  usus ;  pro  decima  potissimum  a  Dalmatis  acci' 
pitur)\  Bs,  liikno,  desetina,  dohodak,  desetak,  dezma; 
/T^.  d^zma,  tized;  Rs,  Aecaniiim^  Część  dziesiąta  po- 
żytków  ziemi,    ktdrą  iako  opłatę   oddaią,     bPt^e^^nU; 

bte  iHb^A&e  bc^  je^enben  %\ieMt  Ut  S)€cem,    Dzi^sicci- 

ciny  prawem  króle  w  (kim  za  pogańftwa  będące,  za  chrze- 
sciańftwa  uftąpioue  zoftały  kościołom.  Ale  zaraz  w  po- 
czątku obowiązek  ten  oddawania  kapłanowi  dziesiątej 
zbit^rn  części ,  zdawał  91^  byui  ócią^liwością^  Skrzet.  ¥r. 
Pol.  2,  5o.  Mieczysław  kościołom  przez  siebie  ząloźo- 
nytt,  ze  wszelakiego  urodzaiu  zboża,  z  swoich  równie, 
tako  .i  ze  wszy ft kich  szlacheckich,  miey/kich,  wi^yftich 
gruntów,  .dziesięciny  nadał;  a  to  tak,  aby  namienione 
dzieflięciny  po  zrobieniu  a  pola  od  samychie  rolników  na 
mieysca  naznaczane  byiyzwoźywaue. /'/■o/n.  59.  Kompozj^ta 
o  dziesięcinę  snopową  ,  @arbei!ft(bcnte  ,  na  pieniężną , 
@e(b)l*b^nfe ,  gmntuie  się  na  bulli  Urbana  ,  przez  Jerzt- 
go  Offolińlkiego  ^  posła  Rzplt^y,  otrzymaney,  OJir.  ?t. 
CyW.  1,  ao4.  Dziesięcina  wytyczna  5  Wytyczna  :  dzie- 
sięcina snopowa,  ber  @axhenitf)enU  <  cf.  Małdrat).  Dzie- 
aięciua  w  ziarnach,  bet  ^btnetltfiente ^  od.  osep,  sepi 
^sep).  Dziesięcina  dawać,  ben  ^ebeitteu  gtbfti.  Ec.  flC- 
cUBBcniByłO,  ĄecKmyio  A^Hty  ASJO.  Dziesięciny  dawanie 
Rs.  AccAmcmBO.      Dziesięcinę  odbierać  s  wytykać,   bfU 

^tf^enun  nebmen,   ^effentin,    Ec.  oAecsoicniBOBamH, 

Aecilniio,  AecRmoe  eMAio.  j.  dziesięcina,  dziesięcinka, 
dziesiąta  część  czegokolwiek,  etn  ^^^^nteL  WiHki  poft, 
albo  kwadragiezyma,  ieft  dziesięciną  wszyftkiego  roku. 
Sak4  Persp.  3i.  Będzie  przymuszony  choć  dziesięcinka 
swoiego  zyiku  mnie  kontentować.  Teat.  jig,^.  64.  DZIE- 
SIĘCINNIK,  a,  OT.,  który  dziesięcinę  odbiera,  Croat. 
deamar,  deszetar,  deszetkai*;    Hg.  d<^smas»  desmalo,  ti- 

zedetyeró;  Ul  ^tnttt ,  bet  Sebentfammler.  \Vłod.  cl 

Wytycznik,  ber  3<^^^ntmabler.  z  pszczół,  i  innego  wsze- 
lakiego bydła,'  dziesięcinuik  bierze  swoię  dziesięcinęt 
Szczero.  Sax,  136.  DZItSlĘCINNY,  a,  e.  od  dzie- 
aięcipy,-  Crn.  desetinfke,  ^ei^entetls.  5-  obowiązany 
do  dtiesif ciny^i   j^er   (^n  pi^i  nteo.  je(et|  mup.     Dzierżą- 


rziESIĘCINOW.     -    ^DZIESIĘCKROt:. 

Wca  ten  tlzlesicrinnym  iftft  ko^ciofowi.  JLd.  §.  co  się  lako 
dziesicrina  daie,  flcCcnteits,  jnm  J^e^^nten  gCl^Órig.  Snop 
d;jiesięciiiuy  ,  He  ^ef)C\\t$ClXhe,  W  Kiiowie .  cerkiew' 
clzi«sicciiiiia,  od  dziesięcin  z  wjzyftkiey  Rii.si  oddawanych, 
rzeczona.  Sfti*,  iii.,  £c.  AccflntHHnaii  i^epKóBB,  od  S. 
'JViodz.  wyftawiona,  na  którą  dziesięcina  ze  wszfyftkiego 
.    idzie.     CZIESIĘCIMOWAC,    -  al,  -   nie,    acr.  niecłok, , 

dziesięcinę  dawać,  gcfttntcn,  wcrjfficnten ,  &eir  jleCenten 

C^^^Cti,  Biada  wam  Faryzenszom ,  którzy  dziesięcinuiecie 
niiętkę  i  rutę.  Burtn.  Luc.  9,  42.  not^  t.  i.  diie«ięcinę 
daitc  i'?.  -  Wszyftko ,  co  mi  bóg  da  ,  dziesięcinnłąc , 
dam  mu  dziesięcinę.  Budn.  Genes.  28,  22.,  Cm,  desc- 
tujcm  (<?/)/>.  wytykać).  DZIESIĘCIOGŁOWY ,  a,  e,  o 
dziesięciu  głowach,  Jffjnffcppg.  Be,  AeCHrnorAÓBHMH , 
Cr,  j£xaict'(PciXoy.  •DZIESICCIOGKOD,  n,  m. ,  Ec, 
AetHnorpciAYe  Gr.  ^e%at7foX^f.  DZIESIĘCIOKA^T ,  a, 
w/.  ,  dccangulus.  Sof/k.  Ceom,  3.  Jrk.  Mat,  i,  52.  dzie- 
«'cć  Loków  maią.y,  ew  ^iftnrif.  DZIESIĘCIOKA^TNY, 
•  ,  e",  dziesięć  kątów  maiący,  gftficcflg.  Figura  dsie- 
sle.  iokąlna,  derangulus.  Sol.  G.  3.  DZIESIĘCIOKRO'- 
TŃY  o5.  Dzitsięćkrotny.  DZIESIĘCIOLETNI  ^  ia,  ie, 
dz-csięć  lat  mający  abo  trwaiący,  BA.  bcfiitilet^ ;  Sr.  1. 


DZIE&IĘCrROT.     ^    DZIEWCZĘ.     599 

adtf,,  M. .  bcfetf rat ;  J<*-  AecJunH^KAu -,  dziesięć  razy« 
§^^tMini()L  Djaboliilowie  dziesięćkroć  na  dzień  djabru 
pokron  oddawali.  BirA.  Exorb,  9.  DZIESIĘCKROTOY, 
a,  c,  -  ie  ać/tf.,  dziesięć  razy  po¥rtarzany .^e^CtimaUg- 
Cro.  deszetoroY^rszt ;  Hg,  tizannyi ',  Ec  AecflmoKpani- 
HUH.  DZ1ESIĘCMIB8IĘCZNY  ob,  dziesięciomiesię. 
czny.  D2IESIĘCSTOPNY,  a,  e^  dziesięć  ftop  wyno- 
szący,  ge^nfńH^/   se^icn  Ju§  bettagewb.    Dzicaięćilopna 

Itiika  s  inicrniczy  pręt.  Ca.  rA.  bie  WeptUtbe  DOll  jejen 
ciig.  DZIESIĘCTYSIĘCY  o^  tysiąc.  DZIESIĘĆ! Y- 
SIECZNY,    a,-  e,    bef  ^fbenttufenbfte.     Dzisięćtysięczna 

liczba ,  Myrias,  Cn,.  Th.  jejentaufenó,  flne  a)?prlabe.  o5. 

ćma.  5wr/«.  P*.  3,  6.,  Rs^  msiopKHHfJH. 

Pochodź.  Dwadzieścia^  dwudziejly  ;  trzydzie/ci^  trzy^ 
dziejly\  czterdzie/ci,  czfrdziejly  \  pięddziesiąc  ^  p{f^' 
dziesiąty  j  sześćdziesiąt,  szei^ćdziesiąty  \  siedmdziesit^t  ^ 
siedntdzie  siaty ;  o/mdziesiąt  ^  o/mdziesią/y ;  dziewięć" 
dziesiąty*  kilkadziesiąt.  Podziesiątny.  aj  iedyna^cie  ^ 
Bh.  gebenaCte,  t.  i.  geben  na  befet;  iedynajly  i  dwana/de, 
dwunajiyl  trzynaście,  trzynajly;  czternaście y  czterna^ 
fty;  piętnaście  f  pictnajły\  ezesna/cie^  szesnąftyi  tiedm" 
naście  i  ^iedmnajły  ^  o/tnna/cie  ^  o/mnafly  ;  dziewi^tna^ 
/cie  ,  dziewiętna/iy.  Kilkaneiście.  cj.  Piftnadziejia  f 
siedmnadziejla. 


b^cCrtCJIćtnc  I    Bs,  desetak  ;    Pg^  deseteroljctni  ,    desetolje- 

tni ,    drsetfTogoHni ;    Ec.   AeciiniOA'&mnMi{  ;    Jttłwiabtfc;. 

Dzie^slęćletnia  praca.  Bard,  Traf,  igS.      Pzień    ten  dzie-   DZIESNA  d6.'Dzi«na. 

slętiolcljiie  klęflci   nam  nagrodzi.    Dmoch,  Jl.  3,  90.     W  DZIRSZKA  ob,  Dzieika. 

dzifsiccioh>Łnim   boiu  Troiafifkiiti    Gretkie    woyfka    znU  DZIBTRZECH,  a ,  wi. ,  im\%  m^z\Xe  Diet  riecus,  JabLUer^ 

•zczhly.    Uul,  Ow.  36.     Dziesięriolettńc  dziecię,  ob,  dzie-        ^iet^Ctld?. 

iiątorocłuy).     Po  dsicsięciolelnich  szturmrch  wywróco-   •DZIEWAC  SIĘ ,  -  al,  ł^  frecu,  słowa  Dziać  się ,    }U  gfs 

no  Troię.    Jabt.   7*.  4.,    Fe,   AecRrnoxfemiP   decennium.        fc^e^CII  p^C%^ti,    OOtgeb^tl/     Jnakszy   wszyftek  wiary  spo- 


DZIESIĘCIOMIESIĘCZNY  ,  DZIESIĘCMIESIĘCZNY , 
a ,  e ,  -  ie  adv, ,  miesięcy  dziesięć  trwafy ,  lub  co  dzie- 
siąty miesiąc  przypadaiący ,  JcbnUlOUatUd).  Ec,  AecHtno- 
i«'BcH^HWłt.  Bole  cierpiał  dziesięćmiesięczne.  Bardz.  Tr. 
426.  DZIKSIĘCIONOGI,  a,  ic,  o  dziesięciu  nogach, 
if&lifulifl;    Ec,  AecHmoHÓrTM.      DZli:SIKCIORAKI,  r. 


8Ób  pdzie  indziey  się  dziewa.  Orzech,  Qu,  80.  Cuda  się 
dziewafy  przy  onych  grobach.  Gil.  Kaz,  B.  b.  Na  tym 
mieyscu  s*Ję  chwata  boża  dziewała.  x  Leop.  ^  Mach, '2,  Na 
tym  mirfyscu  sluźba  się  dz»ewa.'i  Leop,  Num,  3,  3o.  Mordy, 
które  się  między  źydy  dziewafy.  Jiosz^  Lor,  9,  3.  Jakie 
się  srogie  pomfty  nad  niemi  o  to  dziewafy.  Rey  Zw,  43. 


ie  ('•''.  bi'fati*rt}),  d7,icsięci  różnych  gatunków,  Iclmetle!).    1)   "IJZIEWANNA ,  y,  i. ,  Dyanę ,    boginią  łowów,    zwali 

t    •      •     » A..i_ ^ .      «  .f.  ...ctf*,:^         "WT    j_:-_:«  «  •_    . i^« m •_     -tu_     -Tfc-? 


5,  dziesięć  razy  tyle  wynoszący,  Jv'l)euWltig,  W  dziesię- 
cioraki  z3'fU   pociechami  i  łaiką  swą  nam   nagradza.     Fal* 

Dis,  A'  3.,  Sr.  i.  birtaciotp -1    Sr,  2.  ła§c(d)orafi ;  Sla. 

deselrroftruk  ;     Ecc,    ACCHinepaKiw.       DZlESIĘCIORA- 

KOSC,  -  śri,  i,  i.,  bie  3a)nfa*ftdt,  geftnfaUi^ecit. 
DZ[EoIECIORNASOB,   ndp,,   BA.  befatetuafobnć,  dzie- 

sieć  razy  tyle,  Jf^eiiffllt^.  DZIESIĘCIORNASOBNY, 
a,  e,  B/ti  befaternafobnń ,  wynoszący  dziesięć  razy  tyle, 
JcSnfdltift.  DZIESIĘCIORO,  -  rga ,  n. ,  5/a.  bćfatOto; 
6/a.  desetero;  Rg,  desetero  ,  desciak-,  Cro.  deszetere; 
Ross,  Aćcumepo  ,  A^CKoiepPIgeio.  Dziesięć  sztuk  ,  jeftU 
©tócf  Cerf4ii?benet  5Crt/  Dziesięcioro  bydląt,  prosiąt 
;  dziesiątek.  Cn.  Th.  -  Dziesięcioro  przykazania  boże- 
go,    hie  jcjfn   (3il0tC.    Rs,  Acc«nioc.\ÓBie;      Cro.  deszct 


Sarmatowie  lęzykiem  swym  Ziewonią  albo  Dziewanną. 
Stryik.  i36. ,  Bh.  jeiPCna  Ceres).  Dziewina,  Diwa',  t,  i. 
Dziewica.  J^lecz,  Zd,  8.  Chwalili  Słowacy  Dyanę,  na- 
zywaiąc  ią  Ziewonią.  Krom,  55.  -  Bi^lfi'  Kr.  34.  bfc 
®łtt!nnS)iana.  <?/.  Dzidzilia.  ij DZIEWANNA,  Verbascum 
Thapsus.  Linn,  bitS^^ni^^Ut^e,  ziele,  rodnie  na  mieyscach 
piaszczyflych  *,  lifcie  maią  moc  uśmierzaiącą,  rozmięk*- 
czaiącą  i  zamulctiia  płuc  rozwalniaiącą.  Jundz.  161.  dla 
dziwney  awóićy  mocy  tak  zwana,  Sienti^  237.  fipicz,  100. 
(Kotnica).  Dziewauka  abo  mszyca.  Urzfd,  55.,  Boh, 
2)!rDt}na;  Vd,  mkaz;  Rg.  lópuh}  Rs.  KOpOBBHftl) ,  jjap- 
CK'iH  cKKnempL.  -  Dziewanna  czarna,  ma  liście  -  do 
picrwsz^y  podobne;  korzeń  ie'y,  gdy  zeschnie  czarny, 
^yr.  i420.    Yerbascum  nigrum,    bie  fc^tOaC^e  ^inig^Eft&e. 


•  zapovedi  bosje).       Dziesięcioro    przykazanie,     Dał    nam   pZIEWCZARZ,  a ,  »i. ,  za  dziewkami ,  kobietami  się  ubije- 


Pan  bóg  ńa  chowanie.  Przyk,  Boże.  Dekalog  albo  dzie- 
sięcioro boie  przykazanie,  krótkie  zebranie  wszyftkiego 
cakonu,  wyraził  bog  na  dwóch  tablicach  kamicjinych,  i 
dal  MoyżeszowI  na  górze  Synai.  Karnk.  Kat,  290.  'DZIE- 
SIĘCIORY,  a,  e,  dziesięcioraki ,  dziesięćkrotny ,  dzie- 
siętny,  iel^enmalfg,  sebenfiUtig.    BoA.  bcfatet^;  'Sr.  i. 

bK^atete;  Ross.  AocHmepilHHbiii.     Dzicsięciora  dziesięć 
uczyni  fto.    Grtcnjk.   Geom.   G.  2,  b,     DZIESIĘĆKROĆ 


gaiący,  bet  betl  ^abden  nad^Uuft.  Gaszek  i  dziewczarz. 
Mon.  75,  605^.  DZIEWCZA^TKO ,  a,  n.,  BA.  bćn)<atfO; 
Sr.  i.  błOltCJatfO,  bOl^io;  dem.  stówa  Dziewczę,  Dziew- 
ka, ein  gati}  flef^et^  ^dbAen.  Milnchn©  dziewczątko. 
Jeat.  7)  71*  W  pićficu  tym  malnckim  ono  dziewczątkox 
fiię  kochało,   lya/^.  Wal.  i4.     DZIEWCZĘ,  -  ęcia.  /i., 

Sh,  betcće;  Sioi  biwća,  SgeiDĆa;    Sr.  2.  jocie,  joc^fO/ 

ictUCJO,     im^Ui    demin.  słowa    Dziewka,     ein  \\ft\Xiii 


6oo    DiTtEWCZĘCY    -     DZIBWBCZKA. 

^ibc^^n.  Mleko  biatey  gtowy  dsiewczę  karmiącey^  Syr, 
933.  Uziewcz^^  śmiertelne.  Mor4Zt»  6.  Co  sa  rozum 
inóy,  pokochać  to  dziewczę  bez  duzzy.  Węg.  Marm.  1, 19. 
Dziewczętom  podobnym  by  di  ,  putliascere.  Cn,  Th^ 
Tylko  iedno  dziewczę  o  tym  wiedziało.  Warg*  W»  ai3. 
O  driewczę ,  dzićwczę,  niechby  ia  ieno  matką  twoią 
by!a.  TBOt,  3o,  b.  113.  Niewinne  w  Uciech  swych 
dziewczęta.  Pasz,  Dz.  loo.  DZIEWCZĘCY,  a,  e,  do 
dziewczęcia  należący,  ^abc^ens,  etn  Umti  ^ibć^tn 
^n^e^ftlb*  Dziewczęcym  iposobem,  puellarifer.  Cn,  Th, 
wie  ein  fleine^  9R4bd!^flt.  Ntd  pieniądze  niemazz  dziś 
lepszych  zalet  w  pfci  dziewczęcey.  Teatr  43,  b,  6,  (o3. 
pleć).      DZIEWCZY,     a,    e,     od    dziewki,    C0?(Sb^ctls. 

Bh.  bćwćln  j  Sorab.  1.  bjciociii  /  bjoiucienó  bśowcHinfPt, 

^ŚOtOciJiffi  i   Cm.  dęklei^,  dekienfke).     Dziewczy  H^elikoiu 
Zebr.  Ow,  34.    rirgineiu  panieńflci ,  od  Muz. ).    cf.  Boh. 
2)tl9Ći^tab  Mafdebnrg^.    .Dziewczę  trzymaią  cię  zabawki. 
'     Chroić,  Ow,  18.      Tysiąc  ieft  dziewczycb  szaleńdw,    ty- 
siączne   młodzieńcze.    Zab,    9,    80.     ^Ribc^ennatt^ttll* 
eto   dziewczę    od  Mahometa    pollanowione  ,    aby    kaidt 
patfna ,    gdy  się  srękuie ,   dala  od  siebie  4  zH.  Star.  Dw, 
i5.     DZIEWCZYNA,  y ,  i. ,  mtoda  dziewka,    ein  ^ib^ 
((etl.    Sr^   1.  ^Olc^tt;     bo(|4i     Rs.  AbłiHHMa.      Jttszoze    1 
dziewczyny  była  nie  wyrosła,  A  iuź  szalone  konie  objci-.-! 
diała.    P,   JCchan,   Jer,   38.     Służąca    dziewczyna  ,     ein 
:&ienilinib(^en.    Bh.    bcmciti  ancUlari;    Cm,    dekleftvu  • 
dziewcza  słuiba.     DZIEWCZYNI,  ia,   ie,   od  dziewczy* 
»y,    be<    9Hib(^en.       Mąż,    który  spał    z   nią,     cycowi 
d^iewczynemu   da   pięćdziesiąt  irebriiików.    Budn.  Deut, 
aa,  ag.    (oycu  dzieweczki/  Bib,  Gd.),      DZIEWCZYNI- 
.NA,  y  »  i.  t  zdrbn.  rzeczown,  dziewka,  z  pożałowaniem  : 
biedna  dziewczyna ,    fin    atOlC^  SWdbĄen.       Dziewczyną 
ią    zwał,    dziewczyniną.    Zab.    9,   72.    Jzych,       DZIE-> 
WCZYNKA,    i,    i.,    zdrbn,   rzecz,  dziewczyna    blond. ^ 

ein  (iebe^,  f(eine<  ^4b(^en.  K^ss,  ł^^^6viKK\  Bh.  bjws 

Ćićfa*  Znalazłbyś  sobie  ładną  dziewczynkę.  Teąt,  aa,  3S. 
Oczki  mu  biegaią,  czy  tylko  nie  iaką  dziewczynkę  zło- 
wił, ib,  i5,  45.     DZIEWCZYNISKO ,  DZIEWCZYSKO, 

a.  n.,  z  pogardy,  ein  eUnbc^,  abfc^ettlid^etf  ^abc^en, 
eine  miferable  ^agb.  Sr,  i.  bjotocitffo.  We  Francyi  dzie- 

wczyiko  ieduo  potłukło  monarchów  Angielikich.  Psalm. 
a8.  Znowu  się  Piotr  Chryftusa  przed  biednym  dzie- 
wczyłkiem  zapiera.  W.  Pojt.  Mn,  a6a.  Z  wieyfkim  się 
dziewczyflciem  dożywotnie  złączył.  Mon,  65,  59.  mit  eis 
tiiVA  j^&tfnienf(^«  O  srogie  baiecznego  Parnassu  dzie*- 
wczyika^  fiodayhym  nigdy  w  'wasze  nie  zayrzat  siedli (ka. 
Zab*  la,  16^.  Zaół,  *  Z  poiał.  Biedna  dziewczyuiAio , 
zdaie  się,  że  w  głowę  sacjiodzi.  7'eat,  ay,  x6.  DZIE- 
\>r£CZCZYN,  a,  e,  od  dzieweczki ,  ^A.  bcmeććin;  Sr. 
!•  bŚOtOCienti  Rs,  A'£BcixiBeHHhiM.  Co  ku  dzieweczkom 
należy,  puellaris.  Mącz,  flettten  ^Hb^tti  |uflanbig. 
DZIEWECZKA,    i,    i.,   demin,  słowa  dziewka.   Bh,  ^i^ 

toećea,  bemće,  bolćinear  Sio.  biwća,  be»ća,  b^ewca, 
beioćica,  UmiiiU,  bewćatfO/  biwćica;  5r.  a.  iocjo,  }«»» 
cifO;  iocjfe,  im%\hU\  Sr.  i<  ffoląa,  ^okiU,  f^oiicita; 

Vd.óiyM,  dekelza,  dekełz ,  deklizhka}  £r/i.  dikl6,  de- 
kl^za,  punza;  Cro.  deklich,  pucsa*,  i?|f.  djeyiciza,  dje- 
Yojciza;  Bs.  djerojka,  di  rojka,  djerojcica,  guacici,  gu- 
fsicica;     Rvss,  Ą^^BOHAu,    Ą^mymikM  ^    ompoKOBB tfa  7 

ein  SK4b(^em 


DZIEWIA^TĘK    -    DZIEWICZY. 

DZIEWIA^IEK.,  -  ,tka,  177,,  liczba  dziewięciu  czego,  eise 
^abl  t>On  neUtt.  yd,  deyetalc;  Cro.  deyeticza;  Dl.  devetai- 
cza;  Sr.  a.  ie»ef*eraf.  DZIEWIA^TKA  ,  i,  i.,  na  kar- 
tach,  koftkach,  btC  9^eun.  Bh.  betOJtla  i  Rag.  derbiU] 
Rs.  At^Bi('|nK.a ;   £c,  AeBJIinaija.     W  chapance  biła  tuzy 

.  pan«crola  i  teraz  biią  ią  dziewiątki.  Zab.  i4,  564.  $.  dzie- 
wiąta część ,  fin  92Cttnti  i.  4/9  cztery  dziewiątki.  Jak. 
Mat.  1,  60.,  Sia.  deveiinH.  DZIEWI-\TKOWY,  DZIE- 
WIA^TNY     06.  DZIEWIĘTNY  ,    dziewięć    zamykaiący, 

neun  enttiaUenb.     *DZlEWlĄTOfiRZ£6I  Siyg.   Tward. 

w.  D.  1 3.  dziewięć  brzegów  maiący ,  bet  neunuftige  6t9I« 
DZIEW^IA^TY,  «,  e,  ordin.  num.  cardin.  dziewięć,  s  w 
porządku  lic»by  po  ósmym  naftępuiący,  Bh.  ^tt^itt^t  Sio, 
^i^M\,Sr.  1.  biirroiatCi  Sr.  2,  jenetii  Cm.  dcvciei  Vd, 
deveti,  deveten  j  ^/.  deveti;  ^/a,deveti-,  Rs.  AesAmiii; 
ber  nennte.  Dziewiąty  raz,  ba^  neunfe  9Ka(.  Dziesią- 
ta (sc,  godzina)  biła,    ti  ifat  netui  (U^r)  def<6la|fH^ 

Piąte  w  dziewiąto,    groch   z   kapudą  (o^.  ni  w  pięć,  ni 

w  dziewięć,  oA.  piąty),  ba<  ^unbmjle  in^  Łattfe«b(ie. 

Dziewica  ,  y ,  i. ,  Bh.  obs,.  bćiptce  ;  Cm.  diviza ,  ^Jonan 
a  Lat,  diuus,  cucui  diua'^  (cf.  Dziewona);  €rn.  dęchh, 
deklizbi  (^£^.  di  vi  za  ,  dókelza,  dekle  ^  /?g.  dje^izza,  dje- 
va ,    dikiiza    s  N.  P. ;    Bs.   diva,    divica,    djeva,    djevica; 

'  '^7a.  divica ,  diyicsica*,  Cro,  devicza  s^.V.\  Rs.  A^Bt 
s  N.  P.  A^i^BKija  panna  i    £c.  ĄtmaLSL^   A%Ba^3L.     panna, 

prawica ,  eine  relne  gnngfer ,  elne  Śungfrau.  Be.  mh-  . 

3KycoM>3KHaii,  Rs.  6eaHeB'&€uafi.  fiywa  excepcya  s 
prawa  pró  hat  vice;  wszakże  to  bardzo  szkodliwa;  boi 
pro  una  vice  me  będzie  z  panny  dziewice  (dziewicy). 
Petr.  P,  a,  40.  Znaleźli  w  mieście  cztery  fta  panien  dzie- 
wic, które  nie  poznały  były  męża.  Budn.  Judic.  ai,  U* 
Hrhji,  Nauk.  £,  a.  J.  Bogarodzica  Dziewica ,  Boi.iem- 
slawiona  Marya.  Biel/k.  Kr.  ig,  ©OCtf^gebd^reńnU,  3tt«i« 
ft«tt,  ®tbettCbepte  ^aria.  £c,  MamepoA^cmBeHHaH, 
apucHOA^Ba.  Obraz  przeczyA^y  dsiewicy.  Auszp.  66. 
t.  i.  N.  Panny,     a)    o  mężczyznach  niepokalanych ,    IS4 

potu  minnlid^en  Oef^lec^te,  eine  Juitgfer.    Ci  to  &ą,  któ- 
rzy się   nie   plugawili  nicwiaftami,    bo  są  dziewicami,   i 
Leop.  Apoc.  !«*,  5,  (bo  panicy  są.  3  Leop.),     Ci,  któ- 
rzy się    z   niewiaflami   nie   pomazali ,  dziewice  są«  Skarg, 
Zyw.  i6o.    (cf.  panic).   £c,  AhBcmBtHHJHuh ;   Rg-  ^j** 
vaz.     DZIEWICTWO,  a,  #1.,  B*.  divjcjaaftvo,  djeuftto; 
Rg-  d)evftvo,    djevic>anftvo ;  -  Kc^.   diyishtyu,    di\izhnoft; 
Crn,  divishtvu,  divizhnoft,  delizhtvu;    Cro,   divojachtTo; 
Dl.  di7sztvo  ,     diTichansztyo  ;     Rs.  A"^  BcmBO  ,     panień- 
ftwo,    bie  3ungferr4aft.      Niewiafta  ta  narzekała,   że  jey 
dziewictwo   mocą  odjął.    Skarg.    Dz,  ao6. ,    Vd.  oddiri- 
zhati).     Mówił,  iż  się  iey  nie  dotykał,    a   iż  dziewictwo 
i^y  całe  ieft.  Skarg,  Dz.  1049.     W  dziewictwie  żyć  /ł*- 
A'i5'BCiiXB0BaniB.     $•   o  mężczyźnie,    ^xĄ  DOttt  ttinnlit^^ 
defcblec^ter      Jozef  dziewictwo  swoie  i  czyllość  cielesną 
aż  do  śmierci  zachował.   Skarg,  Zyw.  1,  lyS*     $•  ogólnis 
czy  dość,  niepokalanoKĆ ,  bezżeńllwo,  Ć^eUftdfeit,  J  P^ 
ganię  dziewictwo  i  powściągliwość  czcili.   Skarg*  DZ'  i^* 
Dziewictwu  z  pokorą  złączonemu  dziwuiemy  się,    i  p^' 
wściągliwo^ć  chwalimy,  ib.  a48.      Dziewictwo  abo  wdo- 
wi ftan   (o  oboićy  płci).    W.  Poji.   W.  49.     DZIEWI- 
CZY, a,  e,  Bs.  dievicjan(ki;  Cro,  diTojachki ;    Dl,  din- 
chanszki*  diTichki;    Rg.  djcvicjanfki,    djevicni ,  djericki, 
djeróJBcki;    Crn.  diviahke,  diTizhni<,  deklishke;    Yd.  di- 

Tizknl, 


DZIEWIĘĆ     -    DZIEWIĘCIOMIES. 

fjshni,  diyishen,  diWshtren ;  Rs,  4'BBHHeciŁiii,  A^- 
BiAHea  ,  «ą'&BHViii  ,  A'^BM4'b ,  panieiifki ,  itindfr(iuli(^^ 
3nugferns,  ińngferlic^-  Jeżeli  cię  dziewicze  nie  bawią 
biesiady  Od  wewnętrznej  ikfonno^ci  masz  zasięgać  rady. 
Zah,  9,  384.  Zabł,  Święty  Kazimierz  z  daru  boiego  dzie- 
wiczego kwiatu  nigdy  nie  utracił.  Skarg,  Zyw>  i,  i4o. 
Dziewiczy  wftyd.  Zyw»  Jtz.  B  ^  ó.  Dziewicze  pomie- 
szkanie, £c,  A%\cniB}AXviiQe^  o6HmeAB  A\ii  4%BH]sb 
CorynocBJligeHHhiKl).  Ziemię  czyi^  początkową  nazy- 
waią  elementarną,  poiedyńczą,  dziewiczą,  terra  yitręs^ 
€ibUis,  virginBa.  Kluk.  Aop.  i,  255.  bU  ^^^HUtttht* 
Henryk  podatki,  które  zwano  dziewiczymi,  wdowi^mi ,  i 
takich  innych  wiele  zniosf.  Biel/k,  Kr,  i3a.  cf.  dziewczę 
cto^«  Przeftroiony  po  dziewicza.  Zabt,  Roz.  io3. 
DZIEWIĘĆ,  .  i,  «r  -iu,  J9A.  bĆWCt;  Sio.  bimV ]  Sr.  i. 
błfWMO;  bjemUci,  tjewecji  Sr,  a.  jeiOff*;  ^d-  deveti 
Crn.  devct ;  Bs.  deuet ;  Sla.  tt  Rg.  devet  •,  Cr.  devet  ■,  Rs, 
AesAmł.  (He&r.  vwT\  tescha  nouem  )  i  numer,  cardinal. 
irzodek  między  o^mią  adziesięcią  (cf.  Ordin.  dziewiąty). 
Henn*  Wszyftkich  noc  tłumi  w  grubey  niepamięci ,  któ- 
rych  imiona    są    bez    sioflr   dziewięci.    Zab,  i3,  8.    (bez 

Muz ,  Me  «e«n  S(twc|lerii ,  bie  Wnfen.  Ni  w  pic<5  ni  w 
dziewięć  s  bez  sensu,  webet  ge^atien,  ncc^  geflo4^n,  o(ne 

9Renf(^flt9er(l.aRb.  Jeft  to  ni  w  pięć  ni  w  dziewięć ,  i 
przeciw  zdrowemju  rozumowi.  Mon,  a.  65,  368.  ib.  73, 
^78.  Teal.  6,  46.  (nf.  piąte  w  dziewiątr).  ^Cro.  markay 
lebudkay).  -  Dziewięć  a  dziewięć,  s  po  dziewięciu.  Cn. 
Th.  )U  neunen.  DZIEWIĘĆ  MOCY,  ziele,  Yeroniea. 
ClJrfnpreW,  Tr.  dziewięćdziesiąt,  Gen.  dzie- 
więciudziesiąt  eurdin,  num,  ,  ( Bh.  bCWitbefat/  Sio.  bćtDAt' 

befflt;  ^z".  1.  bjf wiflcibjef at ;  ^Sr.  a.jeiocf<tjaSetl;  5/a.  deve- 

deset ;  Crn.  devcldeset  j  Vd.  deredeset,  deyetdeset,  devetred ; 
B4.  deredeset ;  Rg.  deredeset  j  Cr.  dcredcszet,  deretdeszet  *, 
Rs.  AeBflHÓcmo,  4eBanibAecH'iiH,  dziewięć  razy  dziesięć, 
neURlid*  Starzec  ten  lat  dziewięćdziesiąt  przemieszkal  na 
kwiecie.  Zaó,  i5,  199.  Będzie  Yadość  w  niebie  nad  ie- 
dnym  pokutuiącym  więcey ,  niż  nad  dziewiącią  dziesiąt  i 
dziewiąćią  sprawiedliwych.  Skarg.  Kaz.  295.  Dziewięć- 
dziesiąt i  iedcn,  fin  Unb  netin^U  i  dziewięć  dziesiąt  i  dwa 
S1i»<9  nnb  neun^tg  etc.  Opu^cit  dzfewiąci  dziesiąt  i  dzie- 
wiąci owiec  szukaiac  iedney  zabtądzonćy.  Sekl,  Mat.  i8, 
DZIEW1ĘCDZIESL\TY,  a,  e,  Bh,  bewabefató;  Sio. 
bĆBMltbĆfafl  i  Sor.  1.  bjelOlttCibief «tp ',  Vd.  deretredni, 
deretdeseti  •,  Sla.  deredescti  •,  Crn.  deretdeset^  •,  Rg,  dc- 
Tedes^ti;  Cro.  deretdeszeti  *,  Rs.  A^BSKÓcmiiiH ,  Ae* 
BHOiM^cainiJu.  Ordin.  w  porządku  liczby  po  o^md^tie- 
aiąt  dziewiątym  naftępuiący,  bct  neun^lgile.  Dziewięć- 
dziesiąty pierwszy  albo  dziewięćdziesiąt  pierwszy  bet  ein 
ttllb  netttljigjle;  dziewięćdziesiąt  drugi  etc.  DZIEWIĘC- 
DZIESIA^TOLETNI ,  Ja,  ie,  dziewięćdziesiąt   lat  maiący, 

nełiiiilgjałrtg.   Bh.  be»abćfatlletó  »   ^^^  AeBMmBAecEoio. 

ji"fe'nxHMH.  DZIE WIĘCGŁOSY  ,  « ,  e ,  «  dziewięci  gło- 
sów składany  nennfHmtnid ;  enneaphtongos.  Cn.  Th. 
DZIEWIĘCI^fY  liczb.  mn.  £c.  et  Rs.  AesMiniiHiJ,  na- 
bożny obchód  pamięci  zmarłego ,   dziewiątego  dnia  po  za- 

sztey  imierci ,  bai  ieić^tuft^  am  ncuttteit  naćf  bem  Sttu 

UmC'  ob.  dziewiętuik.  DZIEWIĘCIOK\T ,  a,  m.,  en- 
neagon\  9  boków  maiąry.  Jak.  Mat.  1,  52.  bft^  9leViU(^, 
DZIEWIĘCIOMIESIĘCZNY,  a,  e,  -  i«  adv,,  miesięcy 
dziewięć  trwaiący,  lub  co  dziewięć  miesięcy  przypadaiacy, 
Tom  A 


DZIEWIĘCIONOGI  -  DZIEWIĘSIŁ.      601 

nettnmOtt«t(i(^-  £c.  ĄejUŁmOMtetL^nuwl^  DZIEWrĘCIO* 
NOGI,  a,  ie,  o  dziewięcu  nogach,  tleOttfAfig;  £c.  Ąe^ 
BHoiOHÓriH.  DZIEWIĘCIORNIK,  DZIEWIĘCIERNIK, 
u,  771. ,  ziele  Par/ia^fa,  rodzay,  którego  u  nas  ieden 
gatunek ,  Dziewięciornik  pospolity ,  palufiris,  Lirin.  Kluk, 
J)ykc,  i,  169.  bie  £eberbluine«  Dziewięciemik  na  Rusi 
zowią  Przywrót.  Urzfd.  i36.  Rs.  nepexÓRHax  mpasai 
DZIEWIĘGIOKAKI,  a,  ie,  -  o  ac/v. ,  dziewięciu  gatun- 
ków ,  nennerlep ;  Sr.  3.  jewefcboraft  \  Sr.  \.  bieioiac^ory ; 

Sla.  dercleroftruk.  •DZIEWIĘCIORAZOWA  woda  Styga. 
Chodk.  Koji,  1 7.  po  dziewięć  razy  obkrąźaiąca ,  tleitntlltfs 
119.  DZIEWIĘCIORNY,  a,  e,  titnnfai,  nouenarius. 
Cn.  Th.  -  Sr.\.  bietoitinL  DZIEWIĘCIORO,  -  rga,  n., 
dziewięć  sztuk  czego,  neUH  (Stńrf.  Sla.  deretero.  *DZI£- 
^WIĘCIORY,  a,  e,  dziewięć  razy  powtarzany,  tteitlUlia(f8* 
Dziewięciora  szesnaście    czyni    i44.     Grzfpfk.    Geom.   L. 

5/1.  bewatcró ,  bettaternafobng*    DZIEWIĘCKROC  i^rfi^., 

dziewięć  razy ,  nennmal.  Po  dziewięćkroć  bitwę  zwłoki. 
Skarg.  Dx.  216.  Vd.  deretbarti ,  deretkrat  ;  Ec.  Ae- 
BMiDHTKAH.  AeBflazu^eio ,  AćBflaiB  Kpam&;  Cro.  deve- 
tlch.  DZIEWIĘCKROTNY,  a,  e,  -  ieadv.,  neitlima(fg. 
DZIE WIĘCLETNI ,  ia ,  ip ,  lat  dziewięć  maiący ,  trwaią- 
cy ,  letmidbtig ;  dziewiętoletny.  Cn.  Th.  -  Bh,  be^ittletc^ 
Rg,  dereteroljetni ,  dereterogodni ,  deretoljetni;  Cro.  Bs, 
deretak;  Ec.  4eBflxQOAl3iiiHUB.  -  Subji.  DZIEWIĘCIO- 
LECIE,  -  ia,  /i. ,  Ec.  Ąt^KmoJiimi^ nouennium.  DZIE- 
WIĘCLISTNIK,  a,  w.,  ziele,  EnneaphyUon.  Plin.  H. 
N.  37,  9.  Cn.  Th.  9}ennUitteXftant.  DZIEWIĘĆSET, 
neunbunbert;  Sr.  i.  bjewfacjfłOW ;  Sla.  deretfló;  Bs.  de- 
yets^t;  Ec,  AeBHmŁcónib,  DZIE WIĘCSETNY ,  a,  e, 
Ord.  w  porządku  liczby  po  889,  nadępujący,  bff  ntons 
^Unbertjle;  dziewięćsetny  w  rzędzie.  Cn.Th.  J.,  zdziewię- 
ciijset  złoiony,  ąuś  tteun  Cunbert  teMenh.  Dziewięćse- 
tny, dziewięćset  w  sobie  maiący.  Cn.  Th.  DZIEWIĘĆ- 
SIŁ, DZIEWIOSIŁ,  a,  w,,  Chamae/eon,  i^hettOtUt^ 
7.\e\e  w  ogrodach  znayduiące  się ;  liicie  jego  po  ziemi  się 
rnz^cielaią,  wchodzi  do  leków.  Kluk.  Rosi.  2,  ai8*  (Rg' 
deresigl ,  Bs.  deuesigi ,  Cro.  deresil  s  feruła  ,  rózgą ). 
Dziewiosił  wieśniacy  zowią  oman  pospolity,  inula  Bele- 
nium.  Jundz.  4i4.  Rs.  AesecHAb,  AeBSmHCBAl) ;  bet 
Wabre  9(Iant.  -  $. ,  ob.  dziewięsił. 

DZIEWIENISZKI ,  -  ów  plur.^  miaflo  w  województwie  Wi- 
leńikim.  Dykc.   Geogr.  1,  ijo.  eine  ©Ubt  Ul  Wtt^aiieil. 

DZIEWIERZ,  a,  m.,  brat  męia,  szwagier,  be^  ^atmti 
IBruber^  ber  Ś^mager.  Rg.  djerer;  Bs.  direr,  brat  mu- 
agja,  scjura,  Cro.  dórer;  Cr/i.  diręr;  Kc^.direr,  m^oshouj 
brat ,  sroger ,  suak ;  Rs.  A«Bep& ;  Gr.  Satfg.  Jeiliby  ieden 
z  braci  umart  bez  potomflwa,  tedy  dziewierz  mm  poiąć 
sobie  wdowę.  Radź.  Deut.  35,5.  Budny  id.  bratiego.  BibL 
Gd.)  Agamemuon,  dziewierz  Heleny.  J.  Kchan,  Dx.  bo. 
Gdy  przyiechała  Narymuntowa  do  Dowmanta  dziewierza 
swego ,  aby  opłakała  śmierć  sioftry  ,  wziął  on  sobie 
gwałtem    za    ionę.  bratową.    Stryik.5io.  -    §.y  ^wiekier^ 

męia  oycicc,  be^  9Raiitie<  ffiatet,    ber  (S(^»iegen)ater. 

Niewiaftka  Helego  była  brzemienna;  a  Usłyszawszy ,  ie 
.  umarł  dziewierz  iey  Heli ,  tudziei  i  mąi,  poroniła,  JLeop. 
i  Reg.  4,  19.  (iwickier  Bibł.  Gd.)  cf.  niewióftka),  DZIE- 
WIE RZO  WY,  a,  e,  od  dziewierza,  szwagrowy^  Sć^Wtis 
ger?/  Rs.  Aisepesb. 
DZIEWIĘSIŁ,  DZIEWIĘSIOŁ,  DZIEWIĘĆSIŁ,  (co  obacz) 

76 


Sos  DZIEWIĘSIŁKA    -    DZIEWKA. 

•^  lit.  y  niby  to  dsiewifć  si!  maiącj,  Briareus  y  Hipp6^ 
ctntaurusy  Aegaeon.  Cn.  TA«  olbrzym  ftorcczj,  eitlOtiefe 

wit  |e(Kf(i(ttger  ^Jtann^fraft ,  }.  S.  brr  ^unbertannise 

ipriarettl'  Dalcwicsir  Bryareusz  i  Tyfon  ftorcki.  J  JCchan, 
Dm.  sG.  StrzaUmi  piorunów  ufkrom  harde  dziewic^si^yt 
którzy  na  woynie  wazyllkę  -  pokladaią  sprawiedliwość. 
Ptalmod,  6g.  Góra  złego  przyHępu ,  we  drzwiach  ftra- 
ezne  dziwy ,  Centaurus ,  Bryareusz  dziewicsil  brzydliwy. 
JCraj,  Chim,  3,  Miał  potyczkę  i  ftraszną  e  dziewicsHem 
cnym,  Lecz  go  przebił  natychmiaft  mieczem  uftalonym.  ip, 
jB.a.  P.  JTchan.Orl.i.SS,  JWńjEWIĘSIŁKA,  i,  i.,olbrzy- 
mka ,  b(e  dtieftnit.  Rugier  zwycięża  dziewicsilkę  srogą  Ery- 
filę.  P.Kchan,  Orl.  i,  167.  Dziewięsiika  brzydka,  /ó.  168. 

DZIEWIĘTNAŚCIE,  -  aftu,  B/i,  hemtenacti ,  Sio.  hiwat 

flljfl;  Rg,  deyetnaes;  Bs^  deyetnaelte-,  Sla,  devetnaeft, 
Krf.  deretnaift ,  devetneft  ;  Sr,  1.  tjeWatnatłD  ,  biewUbnas 
tie;  Sr.  2.  icwiWfia^ci^y  Rs.  ACBKmHŻAU^^h ,  Ae- 
BAni&Ha4ecflm&;  Cro.  deyetnayszt.  -  Cardin, ,  dziewięć  nad 
dziesięć!  neutljcCn.     DZIEWIĘTNASTY,  a,  e,  5^.  bci»a« 

eett4ct9}  .y/o.  bewatna(l/;  -^r.  i.  bjcrpltftiwtc,  bjcwdtnate  i 

Sr.  a.  }f tOffd^ttafll ;  Sla.  deveŁnae(lii  Rg*  devetnaeefli ; 
K</.  deTetnajfti ;  Rs,  AeBflmHaA^a^IbIH ,  Acefloihiu  Ha- 
Aecmiil.  OrdinaL  w  porządku  liczby  między  o^mnaAym 
B  dwudiieflym  irzodkuiący,'  ber  OfUnse^tltt.  DZIEWIĘT- 
NASTNY,    a,    e,    dsiewiętna^cie  źawieraiący,    nettUSetll 

ent^altenb.  $.,'*  dziewiętnafty ,  bet  nennie^stf*  DZIE- 
WIĘTNASTKA,   i,  i..,    liezba   dziewiętnaftu ,    bif  ^aW 

9łrtiiiactn;  ^A.  bewarenaetfa.  DZIEWIĘTNASTOLE- 
TNI, ia,  10,  lat  dziewiętnaftu ,  neun^e^nid^rig.  -SA.  bewas 
teii«ctffetó.»     •DZIEWIĘTNIK ,    a,    m.     SA.     betoćtnj^ 

^fWitnifj    sio.  bĆtPatnif  nouena  dziewiętodzienne  nabo- 

ieAftwo,    eine    neuntidigr    IKnbad^t,    ob.   dziewtęciny). 

$.,  siedmdaiesiątnica ,  Niedziela  ilarozapuftna ,  bet  ®Onits 
tag  ,  Septuageaima.  DZIEWIĘTNY  ,  DZIEWIA^TNY, 
a,  e,  dziewiątkówy ,  dziewięć  obeymuiący ,  neutt  ttiĄaU 
ffllb/  neitn)4l^n9*  Ec.  A'^BHinifHBhiH.  Dzlewiętue  grono 
córek  Helikonu ,  Graią  koncerty  z  wesołego  tonu.  Zab. 
4,  391.  Piram,  Wielkie  twe  imię,  Muz  grono  dzlewię- 
tne,  Jui  zapisało  w  swe  księgi  pamiętne.  Zab,  i3,  lo. 
Dziewiętne  grono  dam  Farnaskich.  JCochow.  16.  Dzie- 
więtne  nadobne  sieftrzyce.  Mon.  76,  600..  Kiedy  słodkie 
piię  wino,  Zaraz  z  dziewiętną  druiyną  Sioftr  KaAalfkich 
•w  miętkie  ftrony  Śpiewam  Fęba  włos  złocony.  Anakr.  54. 
Płodna  Mnemozyne  Jowiszowi  dziewiętne  porodziła  có- 
ry. Min,  Ryt.  4,  a8.  Jui  Tycyusz  dziewiętne  wolny  od- 
krył ftaie,  J  sęp  nienasycony  piersi  mu.nie  kraie.  Uflrz. 
JClaud.  4i.  DZIEWIĘTODNIOWY ,  a,  e,  nouendialit. 
Cn,  Th.  neuntdgig,  dziewię<5  dni  trwający,  lub  co  dzie- 
sięć dni  przypadaiący,  (^</.  deretdaniki ;  SA.  betOlttbeillli. 
DZIEWIĘTOLETNI  ob.  Dziewię(5leini.  DZIEWIOSIŁ  ob. 
Dziewięćsił  ziele. 

DZIEWKĄ,  i,  i.,    BA.  bemfa,  biwfa/ betoćf,   Cclfa;   S/a. 
*       l^^wfa/  ^cwca,  b/mfa,  bgeiofa  \Sr.i.  bjoipfa,  Mia  \  Bs.  dekla, 

^jeyójka }  Vd.  dekla  ;  Crn.  deklizh  ;  S/a.  diyoika  *,  Rg.  dje- 
Tojciza ,  dj^tc  $  Cro,  deklich  ,  (^dÓT ,  dóvacz  masc.^  d^ya, 
deyicza/irm.  a)  Dl,  deya,  Cr.  gamila  camelus)\  cf.  Gr^ 
9^%ts  ancilla ,  cf.  Arab.  irn  famulatut  fuit ;  cf.  dziać, 
dzieie).  Rm.  A'^^BKa ;  białogłowa  młoda  nieiopata  y  fin 
9Rdb(^en  (Hue  SRagb).  Dziewki  iak  konopie  prędko  rpRą; 
•    Rjt.  Ad,  12.     Upił  się  kapral,  iak  cztery  dziewki.    Oj[ol. 


DZIEWKARZ    -    DZIEWOSŁ\B. 

Str.  2.  (tęgo).  Sio.  Pr09.  itP  ge  ^ttlCa  WlWfjeili  concla- 
matum  eft).  Za  dziewkami  biega ,  er  Wuft  ben  5Rib<ftni 
tia4^-  Dwie  dziewce,  {dualu).-  Warg.  Wal.  212.  Jak  lic 
Aalo ,  ie  ci  się  młodey  dziewki  ilaremu  zachciało.  Teat. 
43,  c  109.  TVyó.  Boiek  dziewek  Crn.  anćk).  Tęga  dzie- 
wka. 7>.  Dziewki  Parnazkie,  s  Muzy  bU  ^UffM;  -  J.ila- 
iąca  niezamęina,  eUie  Z)ten|lmagb.  5r.4.  b^ON^Ia;  Sr.  2. 
iotofd  /  Crn.  dekla  ,  cf.  Gr.  Sft\tf  •,  V.d.  deklk ,  shushaunit, 
Cr.  dekla,  ^x.  moma,  djeyojka ;  /{f.  leAflAHHKa,  ompoio- 
BM^a.  Muszę  iak  iaka  dziewka  robić.  jTear.  3o,  6  82.  M. 
bĆWCUi/  Cr/z.  dękluyati,  dęklujem  a/icf7/ari;  służba  za  dzie- 
li kę  Crn.  dekleflyu).  Starsza  dziewka  Sr.  1.  bOtfRM. 
Dziewka  od  bydła  ,  bit  93ie^magb;  yd.  shirinarka,  shi- 
yinariza,  Rs.  CKOniHUUa  (ob.  skut).  Dziewki  folwarczne 
maią  umieć  iąć,  pleć,  koło  krów,  owiec  cbodzii!  etc, 
JCluk.Ros.  3,3.  •^.,  dziewka  =  ,  córka  bfe  XO<fcter.  S/o.CtM, 

Sgewfa,  •S'r.  I.  b[o)vra,  l^robjtna  b|oiv!a ;  5r.2.govftf.  Ma 

malka,  taka  i  dziewka  iey.  Leop.  Ezech.  16,  44.  (córka 
iey.  Bibl.  Cd.).  Kryftyna  Władysławowi  zarzucała,  ie 
ona  cesariką  dziewką,  i  wnuczką  cesariką.  Krom.  i63. 
Polacy  dwie  poimane  dziewki  króla  Duńflciego,  iednę 
Norwegom  a  drugą  Niemcom  wydali ;  syna  tylko  w  ta- 
kładzie  zawziąwszy.  Krom.  32.  Jan  Tarnowfti  w  sena- 
cie mówił :  Mam  syna  i  dziewkę,  Tak  i  inni  ow^go  wie- 
ku,  pisarze  mawiali:  dziewka  woiewody  Krakowikiego. 
lamiaft:  Woiewodzanka  Krakowika.  Dzisiay  to  słowo 
nie  byłoby  miłe  uszom  od  niego  odz wyczaionym :  Boh. 
Tarn.^k.  Mon.  Sg,  iOo.  -  •{. ,  *niewiailka,  synowat 
bie  (S4wiegrrt0(^ter.  U  nas  się  w  Polszce  zachowywa, 
ie  zięcia  zowie  oyciec  ienin  i  matka  synem;  iaku  tei  i 
Noemi  dBTBr  Ruth  niewia(łkę  swoię,  syna  swego  ion(, 
dziewką  swolą  zwała.  Biał,  Poji.  71,  DZIEWKARZ,  a, 
m.y  Bh.  betUfar,  za  dziewkami  biegaiący,  bet  bflt  fR^^ 
<ben  nac^Iauft;  Cm.  dekl^nek;  Vd.  deklinszzhak,  dekli- 
zhnik.  *DZlEWOBOYCA ,  y,  m.,  zabóyca  dziewki, 
panny  ,  bet  3ungfernm6rber.  Ec.  4'fe»oy6ii3'«a ,  Or. 
7sa^U^o%Toyos.  ♦DZIEWOGWAŁT,  u,  m.,  gwarcenie 
dziewki,  czyli  panny,  bit  S^ndf^fnfl^iinbung.  Ec.  4'Ł'»0- 
pAcraA"bH'ie4    Gr.  na^^eyoC^ociai  Jiuprum,      *DZIEW0- 

GWaŁCICIEL,   a,  m.  bet ^ŚuwgfcrnfWnbet..  Ec.  a^ 

BOHacHAHUKl),  ^'BBOpacaiAameAb.  DZIEWOiA,-oi,a.> 
dziewica  ,  siły  i  odwagi  męzkidy,  efne  re<^r  tit^Hge  W«A 
3nilgfer,  vlrago,  Którąź  modlitwą  zmiękczą  Weftę  Csyfte 
swoiędziewoie?  Hor.  i,  i4.  Minas.  Ocbłodnąłem  ci  w  ten 
czas  trochę  ;^  lecz  w  pamięci  Odtąd  ona  dziewoia  zawszeni 
się  kręci.  Zimor.  i6ó.  Udatne  dziewoie  od  matek  stadem  pę- 
dzono do  szaraiti.  Psnlftiod.^^,  Jty,  Bombiko,  słusznie pia- 
czcsz  f  twe  dziewoie  Uwiedzione,  niewolą  cierpią  w Nsbaio* 
wie.  Zimor.  179.  Bach  iak  podsunie  w  głowę  dziwy  troie, 
Za  nic  są  mądre  Parnassu  dziewoie.  Zab,  9,  36.  Zabl. 
(Muzy).  Dambr.  85 1.  ^  Rg.  djeyyojka ,  djeyójcisa;  Sla. 
djyojka  \  Bs.  djeyojka,  moma  ;  Cro.  diyoyka  ;  1)1.  diya,  dincsi. 
DZIEWOSŁA^B,  -  ęba,  iw.,  (Etym.  Ulubić),  BA.  fhwtcn 
Sr.i.fitaidjita,  ^robntliu;  Kof-zaumar;  Cro.  deyer  ssysdbcni, 
pi.  sztachilo  pirovni,  a  okol  morja  kum ;  Ec.  HeB'BcniOBOAi(' 
meAB ,  HeB'BcinoBÓ4e^b ,    swat,  druch,  druiba,  iersec; 

który  rai  małzeńftwo,  w^od.  ber  SBrautmerbet.    Rutyge- 

rus  posłał  do  Wandy  dziewosłęby,  prosząc,  aby  iego 
małibnką  była.  Bielsf.  Kr.  2  4.  Bodayby  tych  dziewosff- 
bów   oieszczęćcie   porwało.    Tśat.   18,  5  4.     Dziewosłą^i 


DZIEWOSŁĘBIC     -    DZIK. 

poema  J,  Kchan*  Dx.  102.  ^Jig*  Mówi  a  iwiętą  dzie- 
wostąb  dsiewicą,  By  pozwoliła  boi^  bjdź  rodzica.  Groch, 
IV*  io4.  Pi€i4  kat,  9.  (Arckaniot  zwiaftuiący  P.  Maryi  ^. 
Oczydziewosięby  niewiłydu.  Pociey,  Hom.3b5»  pokusę^zy- 
nią).  $.,  paranymphus ,  dziewosłąb,  ierca,  swat,  hochmtdrz 
albo  marszałek  na.  swadziebiiym  weselu.  A!qcx,  przełożony 
wesela.  Włod,  htt  fStanthienet.  Vd.  sheiiitni  bescdnik. 
DZIEWOSŁĘBIC,  ił,  i,  Act.  Nicdok. ,  raid  małieńftwo, 

•rantwfrbeti ,  fteproerben,  ^rprat^en  (liften.   R*.  hcbIs- 

cni0B04MiiieAbcaiB0Bainb.  Juno,  która  dziewosłębić  ra- 
da. Hor,^y  38.  Min,  Tu  za  swoim  Latona  prosi  Apolli nem. 
Tu  za  swym  moina  Juno  dziewosłębi  synem,  Gardzi  Ceres 
obiema,  aiesic  obawia  Nieba,  na  ziemi  córkę  nieoftróźna 
ftawia.  UJirz,  Klaud,  |4.  UJirz.  Troi.  8.  Biłkupi  dzie- 
woslębili  Kolomauowi  Salonikę  za  małżonkę.  Biel,Sw,  192. 
-  5. ,  bydź  przełożonym  wesela.  Włod,  9rat1tbienfr  obct 
^rautjnngfer  fepn.  Wesele  to  godne ,  by  Helena  w  nim 
dziewosłębiła.  Bardz.  Trag.  324.  DZIEWOSŁĘBICA, 
y,  i.,.  Sr,  1.  fteonfil^  jjlonfa  (od  soli);-  Cro,  posznessni- 
cza;  Vd.  syatina,  teta ;  Crn,  tóta  (cf.  ciotka).  ;  swachua, 
druchna.  Dudz,  5y,  która  rai  mafżeńftwo,  albo  teft  przeło- 
żoną wesela.    W/od.  Me  SBrontwerblnn ,  53r(»«tfóbrf rlnn* 

VofAm,  664.  Dasyp.  t>  4,  3 ,  Cn.  Syn,  722.  DZIEWO- 
SLCBSTWO,  a,  /i.,    raienie  małżeńdwa ,  ba6  ^rautwets 

'Iben,    gwcwerben,  ^epratb^tUftcn.     Wofofki  Woiewoda 

posłał. w  dziewosłębftwie  do  Jana  Alcxandra,  prosząc, 
by  mu  była  sioftra  iego  dana  za  małżonkę.  SfryiA.  677* 
Posłał  Bolesław  do  Beli  z  dziewoslębflwcm  ,  aby  mu  córę 
6wą  dat  za  małżonkę.  Gwagn,  bi,  et  fcfticfte  tnit  dnem 
iCepratJ^flnttage  an  iCn  «b.  -  DZIEWUCHA,  y,  i.,  ru- 
basznie,  ełn  ^tłngfcrd^en ,  Sóngferlettt*    A  otworzysz  ty 

dzisiay  dziewucho!    Ttat,  i4,  d  24.     Naszym  d^siewuchom 
wspomnieć  tylko  o  chłopie  ,  to  ledwo  się  nie  wycieką,   ib, 
11.  107. 
DZIEŻA,  y,  i.;    DZIEZKA.i,    i.,   DZIEZECZKA ,    D«- 

mi/i.;   Bh,  bi}e,  W\f  bjśfa,   Dfiatfa,  looffatfa;   i>7.  dixa^ 

Ug,   dexa,    desi  ;    K</.  diesha ,  mela,  koritje ;   Crn.  desha, 

shtęsel;  Sr.  2.  \^t^ ,  gejfa,  naiti;  Sr.  1.  btonsa,  ((ebniC 

cf.  G€r,  ©bfe,  2^efe,  ^ewfe,  cf.  dziać  ciafto;  s/o,  walos 
IDCef  i  ^^>  rusignaccja  zatrritti  tifto ;  Rg.  nacchł,  kopagna, 
ghgenócjak,  rusignaccja,  tar\'eniza;  Cro.  gnechyak,  ko- 
rito  roeszitje;  Dl,  naehve,  /tr.  Aoml),  aoitiókI),  \o- 
móHRab,  KBBUIHH,  KBam^HKa;  niecka,    koryto   do  cia- 

da ,  ber  ©flcf trog ,   We  SBente ,  iBactbife.    Trocha  kwas* 

wszyitkę  dzieżę  zaraża.  Skarg.  Kaz,  76.  Łyżka  kwasu 
całą  zaprawnie  dzieżę.  Vot  Pocz*  kkh.  Judaszowi,  choć- 
byś aiafto  z  dzieżą  dał,  przecie  łże  po  ftaremu.  JClon. 
Wor,  28.  Dzieżeczka  mąki.  Birk.  Sk,  B,  DZIEZNY,  a, 
e,  od  dzieży,  fBatftro^^s-  Mąka  rozczynia  się  kwasem 
dzieżnym,  albo  drożdżami.  J^iuk,  Rat,  3,  262.    Rs,  Aom- 

KÓBUH,    AOmÓ^HliIH. 

I>ZIK ,  a ,  m. ,    Bh.  ar  S/o,  bii^efp  toipi ;   S^.  Mwof i  braw ; 

S/a.  diTJakę  ^j-.  vepar,  divji  prasac;  Sr.  bjilOe  fioinp;  />/. 
diYyi  prascacz ;  Cro,  dirjak,  pra^tecz  div}i  f  diviachina  s 
swierzyna ;  Rg,  diyjacinna,  div}acy*erina);  i2^.  Ka6aHl>, 
Ra&aHÓRl).  wieprz  leiny,  eln  wUbe^  6((l9eill.  Po  lasach 
dębowych  i  bukowych  trzodami  chodzą  ^  który  zaś  poie- 
dyńczo  błąka  się  ,  zowie  się  pdyAcem ;  samicę  zowią  ma- 
ciorą* śriedniego  samca  poiedynkiem,  a  prosięta  w  dru-> 
gim  roku  warchlakami   Ład,  H[i.  Nat^  34.  Kluk.  Zw*  1, 


•DZIKAWIEC  -  •DZIKOKSZTAI^TY.     6o3 
346.    -     $. ,  dzik   u  drzewa,    wilk,   wyroilek  dziki,    bet 

UiiuUt,  eiti  ńf>ct^&9iqtś  fRe\9  an  einem  Sanme.    Dziki  i 

wilki  od  korzenia  i  pnia  drzewa  uprzątnione  bydf  maią, 
aby  soków  nie  kradły.  Kluk.  Ros.  1,  i3j.  ^  ^g.  Zgrał  się 
lak  bizun,  złapali  dzika  panowie  inbilerowie.  Teat,  %b  a,  10. 
(okroiła  im  się  grzanka,  znaczny  zylk,  etnen  fetten  ^Cit 
ten).     $.»  Nie  mogliśmy  zrozumieć  gadaniny  dzika.    Przy6. 

Luz.  162.  (dzikiego  człowieka,  eltt  tt^Uber  9>^enf(b,  ełii 

SSHber  s  •dzika WIEC ,  -  wca ,  m,  n,  p,  Ztbr.  Ow.  1 7 . 
horridus  homo,  -  DZIK  A  WY,  a,  e,  żelazndy  farby,  eis 
fenfdrMg.  Komonica  ziele  ma  nasienie  drobne  dzikawe. 
Syr,  5i4.  Rodzay  tey  pszenicy  ieft  biały,  rusy,  żółty, 
dzikawy.  «S)'r.  963.  DZIKI,  a,  ie^  Dziko  ae/(^.,  Dzikczeyszy, 
dzikszy  comp. ;  Bh,  ^\X9iif  bIWOfp  ;  Sla,  timlt^,  nt^jtltunt^^ 
Bs,  Rg,  Sla,  Cro,  divji  j  (cf.  dziw) ;  Sr.  1.  bjtwL  Sr.  2.  |Uo{  > 
Cr/i.dovje,  Vd.  divije,  (Tiyiack ;  Rs.  AHkYil,  4aB&zł7;(£c. 
4HKOhk'ih /arocM/«j);  ipilb.  J. ,  nieogłaflcany ,  nieokró- 
eony,  nieoswoióny,  Wflb,  nUt  hCiffm,  tingebrfnbigt.  ZM-ie- 
rzęta  iedne  są  dzikie,  w  kuieiach  i  lasach  się  kryiące ,  dru- 
gie są  domowe  albo  swoyskie.  Chmie/.  1,  571.  Zwierzę 
dzikie  Vd,  syier,  srerina,  STerjazhina,  sFcrze).  Siaką 
-się  pałaszami ,  iako  wieprze  dzicy  kłami.  Twird,  Wł.  79. 
{ob,  dzikj.  Wilka  dzikim  psem  zowią,  bowiem  iemu  po- 
flawą  i  wyciem  podobny.  Sień.  286.  Podobnież  o  drze- 
wach :  dzika  iabłoń,  dzika  gruszka.  Mon.  74,  763.  - 
trans/,  łkał  i  dzikim  głosem  wył   albo    ryczał.    JCu/,    Her, 

66.  (^zwierzęcym,  mit  einer  ^bt^i^ftimme;   wie  ein  »ilbe^  . 

S^ier)*  Dziwactwo  iego  pokazuie,  że  on  cói  musiał  dzi- 
kiego zachwycić.  Zab,  X2,  272.  (waryacyi ,  iBettdCft^ett)- 
Dziki,  płochy,  XO\\h ,  f(<^ett.  Powiedz  twoiey  pannie^ 
żeby  nie  była  tak  dzika  ku  mnie ,  wszak  to  przedcmną  iak 
przed  djabfem  ucieka.  Teaf.  21,  107.  -  J. ,  niepolerowny, 
Wilb,  raitf;.  Dzikie  narody,  które  w  grubey  nauk  i  kun- 
sztów niewifidomo^ci  zoitaią ,  obyczaiów  żadnym  prawem 
określonych  nie  maiąc.  Wyrw.  Geogr.  129.  (cf.  gruby^. 
Dziki  i  niepoięty  sposób  mówienia.  Teat.  3,  55.  -$.,  dzi- 
ki mąż  ,  leiny,  leina  potwora  satyrus.   Cn.    Th.    eto   tb\U    - 

ber  ^?ann,    efn  SBalbmenfd^,   ^at^t.   $.,  dzikie  pole  s 

.  puOynia  etne  ffitibnif.  Pola  bez  roli  pudynią  i  dzikiemi 
pohimi  mianuią.  Uaur.  Sk,  5,  -  Dzikie  Pole,  Campi  de- 
serti,  kraina  nowcy  Serwii,  między  Polikiemi  granicami  i 
Dnieprem ,    pełna  (łapów ,    m«')ło    mieszkana   od  Tatarów. 

Dykę,  Geogr.  i.  180,  efn  6tep|^cn(anb  am  £fnie^r.  Tatar 

"Wołochów  gromił  także  w  dziki<jm  polu.  Stryik.  -Con^  X. 
3,  -  Jig,  tr.  W  dzikie  pola  z  swoim  Seneką ,  idżże  tam 
moralizować.  T%at,  24  c,  119.  $. ,  dzika  farba  s  żelazna 
farba.  Cn.  Th.  ffifenfarbe ;  ob,  dzikawy.  -  $.*,  dzikie 
mięso  s  dziwę  mięso,  Medic  n>tlb  J^effc^.  Bh.  biwi  lAaf^. 
Głupftwo  ieft  iak  dzikie  mięso ,  przyciąć  go  trochę ,  od- 
różnię ,  zerżnąć  do  żywego ,  dopiero  zgoi  się.  Teąt.  tx  b^ 
43.  DZIKOLUDY,  -  ów,  plur.^  Rzędu  pierwszego^ 
zwierząt  srogich  rodzay  pierwszy  zawiera  dzikolody ,  fro-^ 
g/odytes  ,     iak    Orang-Outang     etc.      KUtk,    Zw,    1,    6i« 

CIO?enfd>en  4bnU<^e  9Ifen,  SSalbntenft^en.  *DZIKOKSZTAŁ- 

TY,  a,  e,  kształtu  dzikiego,  »ilb  gefttfltet  I  Rs.  c^H- 
p%noo6pa3HfifH.  DZIKOŚĆ,  -  ^ci,  i.,  BH,  et  S/o, 
blffOfOfl ;  Bsl  diyjcinfiyo ,  sebarftvo ;  Rs^  AHKOcoil,  caa- 
p'bQOcin»>  cBHpliacinBO}  Mc,  Ąiinecmno^  AHBocmk, 
AnKOCpiB.  Nieugłaflcane  obyczaie,  nieulizaność,  srogoić, 
ktie  SSilbfeit ,  (H<łt1^eit*    Dzikość,  zacny  Krzysztofie,    kto* 

76.  . 


feo4         *DZIK08MIESZNY    -    DZIOBAĆ. 

dobrie  ttumftcsy  t  Nie  samo  okrucie&ftwo ,  lub  niesfra- 
hnoić  snacsy,  Jeft  iej  wiele  rodstiów  *\  .  Aras.  Lift,  a» 
58.  W  księgach  sif  tych  dsikoici  waayftkich  nauciytel, 
W  tych  księgach,  nad  któremi  iui  ociy  ftracitelS.  NUme, 
Po,P.  la.  •DZIKOSMIESZNY .  a,  e,  »Ubia*etn*.  I*i«a- 
cy  tracą  a  zdrowiem  baczenie  rozumne,  J  dsikoimiesznym 
bawią  iwiat  widokiem.  Za3.  3,  23o.  Nar.  DZIKOWA- 
TY,  a,  e,  -  o  adv.f  cói  daikiego  zarywaiący,  trochę 
dziki,  etoal  wUb,  Rt.  AHnosambiii.  DZIKOWINA, 
DZIKO  WIZNA,  y,  i.,  zwierzyna  z  dzika ,    ®<6w«r)Wt(bs 

put ,   »Ub<<  Sd^meinelT^^ifc^.   ba.  bimc\na  zwierzyna). 

Rs>  Ka6aHKHA  ob.  kabanina).  On  dzikowinę  chcąc  mie^  w 
awty  ipiiarni,  Odyńce  płoszy  przy  gromadney  psiarni. 
Zah.  4,  366.  Hor,  a,  320«  $.,  dzikie  pole,  puftynia, 
puszcza,  fSUbntf,  SBAftenei^.  Chodi  zemną  w  puszcze 
Apenninu ;  dobywaymy  iey  dsikowizny  i  uprawlaymy  iey 
ziemię*  Staś.  Num,  a,  39.  Spoyrzyi  na  te  pufte  dziko  wi- 
ny, gdzie  człowiek  się  ieszcze  nie  sadowił;  one  są  naie- 
ione  krzaki  gęftemi  czarnemi  etc.  Sr  as,  Buff.  43.  DZI- 
KOWY, a,  e,  od  dzika,  ®HbfAwrins;  Rs.  Ka64HeH, 
KaGaniH.     Dziko  we  kły,  fflUbc  ^d^weiR^  5>aiUt. 

Tochodz.  dzicz ^   dzicztif,    zdziczej ^  dziczka^   dziczy^ 
zna,  zdziczały,  cf.  Dziw, 
«DZILNIK  oó.  DzielniL.      •DZIŁO  ob.  Dzieło* 
•DZINGA,  i,  i. ,  n.  p.  Ni  Orfeusz  lutnią ,  ni  Amfion  dzingą, 
Ani  przesławną  Merkury   ayryngą.   Taki    wab  daie,    iako 
gdy  podwikę  Widząc,  na  tę  miodi  bieiy  politykę.  Kochów. 
Fr.  45.? 
DZIOB,  DZIUB,  a,  wi.,  Bh.  ^»h,  top,  )0»df,  topal  (cf.  zob V  «o. 
bać,  cf.  ząb) ;  5/a.<kl}i^n ;  Bs.  et.  Rag.  kgljun  (cf. kiwać,  kłuć) ; 
Cro.  klyun,  klyunek;    Vd.  klun,  shnabel,  gobec,   {Vd.  iO" 
bjesmorda)}  Crn.  klun;  Sr,i.  pift ,  piici\t  {ef>  ^jt^J '1  Sr. 
3.  fd^oboli     Rs.  kaiÓbI);    £c.  HyfSlh^     hócI)    nxniiViH, 
SÓŚb  (Cro.  tbh  t  owies),  cf.  dup',  dub')  ptaszy  nos,    bft 
Bifti^i^l*     U  ptaków  mieysce  zębów  zaftępuie  dziób  rogo- 
wy. Zooi.  a4.     Dziób  ten  składa  się  a  dwóch  szczęk,  z 
wierzchttiey  nieruchomey^    maiącey  dwie  dziurki,   któi*e 
są  nozdrzami,  i  ze  spodniey  ruchomey.  Zool,  aia«  Kru- 
czy  dziób  \  narzędzie  do  rwania  zębów.    Pśrz.  Cyr.  a,  191. 
Obcąiki ,  kruczym  dziobem  zwane ,  do  dobywania  potrza- 
ikanych  ko^ci.  FerĘ.  Cyr.  3,  a.  -  $. ,  dołek  na  twarzy  ospo- 

wy ,  bU  fecTennarbe ,  ^ccf engnibr.   Rs.  m^AgulnsL ,  ma- 

Apuna ,  pg6HHKa.  Co  robić,  ieby  twarz  nie  miała  z 
ospy  ani  dziubów  ani  szwów.  Perz.  Lsk.  353.  DZIO- 
BAĆ, DZIUBAC,  -    ał,  dzióbie,  czyn,  Ni$dok.,  dziobem 

kłóć,  mit  bentGd^nabel  picfeii,  (acfea.  ob.  źobać  {Bh.  50$ 

iKIti).  Dziobać  obiesia  ptacy  będą.  Jabł.  Ez.  ao4.  Będą  ci 
dziobać  nasze  zboie  ptacy.  Jabł.  Buk,  GAb.  Koczuie  sęp 
niezbędny  przy  krwawicy  wątrobie,  A  coraz  łącznym  nosem 
w   Tycyusza   dziobie.  Mor.  a,  47.   Kniai.     DZIOBANIE, 

-  ia ,  n. ,  Subji.  Verb. .  bai  ^Ufeit,  ^a(ten  mit  bem  ^dinta 

bet.  DZiOBANKA,  i,  i.,  Dziobanki  nazywa  hutuik  fla- 
szecaki  aptekarikie  małe ,  w  kształcie  bańki,  z  szyiką  długą. 

Mag.  Mfir.  in  bec  ^Mtitte,  ^potitUtfiiWben ,  mit 
einem  (augen  i^alfe,  cf.  słoik.  DZIOBAS,  DZIUBAS,  a, 
IR.,  kiokaa,  wielki  dziób,   ein  flrofft  (angfC  6<btiabel, 

Orzet  swoim  srogim  dztubasem  rozdziera  smoka.  Staś. 
Num,  1,  lay.  $.<,  siekierka  mała  do  wydrążenia  drzewa. 
Włod.  do  robienia  dupli  ,  «  przysiek  ,  eine  6pi(tftt. 
{. ,  dziobaa,.  koniec     okrągły  oftry    oikarda   do    rąbania 


DZIOBATY    -    DZIŚ. 

muru.  Mag.  Mfir.  M  fcNrff  Cnbf  bff  6|)i|«lt.  DZIO- 
BATY,  DZIUB ATY,    a,    e,    dotkowaty   od  ospy.   Mor, 

pobnbonń  i  Bh.  łbob«ii9  ob  ofutin ,    boIićCowatń ,  bnl(«»i< 

tr^)  P0(fet!9t&big ;  yd.  pikad  ,  osepnizhaft  .  pegnft ;  Hou, 
copH6'feAiJfi,  igep^HHOiamui?,  uinApouMcnua,  ige- 
ApoBarabiu  igeApMHOBaoihiM,  pKOosamuii.  Sio.  Pro?. 
cert  na  nom  (rad)  tniatll.  Dzióbatym  się  stawać,  Rt, 
pM6'bniB.    nopH6%in&.     DZIOBATOSC,  DZIUB ATOSC, 

^  ści,  i.,  bie  (ieaenctthi%U\t)  ^(fengrubeti.  Rs.  pft6ocait, 

pfi6oBainocfiib.  DZIOBEK,  -  bka,  m,  DZIUBECZEK, 
..  eczka.  m,  Dtmin.  ^  n.  p.  Miluchny  iey  podbródek, 
iak  deiubenzek  ptaka.  Zab.  i5,  194.  h^i  ^((ttjbd: 
<f^eil.  DZIOBIASTY,  a,  e,  z  dziubasem ,  groffdjniMig. 
Dziobiasty  bocian.  Przyb.  Milt.  aaS.  R%.  kgIJiasŚ. 
DZIOBOWY,  DZIUBOWY,  a,  ej,  od  dzioba,  do  dslo- 
ba  naleiąry,  C<(tiabe(s.  Kleszcze,  zagięte  w obłąk,  dziu- 
Sowśmi  nazywaią.  Krumf.  Chy.  59.  DZIOBÓW  ATY,  i, 
c,  -  o  ddv.^  na  kształt  dzioba,  f((na^flgf(laUet.  Bot. 
ftrąk  dziohowaty,  ^siłicua  rostrata,  gdy  przegroda  ze- 
wnątrz nad  połówki  znacznie  się  wznosi.   Jundz.  a,  87. 

*DZIOŁ|  u,  m.,  Rozmaitą  z  nim  pląszą  manierą  Jedni  ho- 
łubca,  drudzy  RuflLie  dziofy.  Pot,  Jow.  ia4. 

DZIONEK,  -  nka,  m.  zdrbn,  słowa  Dzień;  5r.  1.  b{nuif ; 
Rg.  danak;  Ec.  Ą^w&ikh;    etll  (Saglfin)  neittft  Cug,  (i« 

furie  ^t\t,   eine  vi\Ąt  lange  SBeile.     Niechże  wam  tea 

ddonek  będzie  iako  wionek.  Tsatr.  5a,  7.  Tak  gdy  ti{ 
radzi  bawią  iednomyśinie  Dzionek  im  cały  ubiega  pomy- 
ślnie. Zab.  9,  iB.  Dzionek  ieden  kęs  się  mignie,  Ki  i 
bławatu  szermlęga.  Brud.  OJl,  A.  9.  Dobry  dzionek,  do- 
bre dwa ,  cutmcuncue  dierum  sors  dabit ,  iucro  appone, 
Cn.  Ad.  i84.  Naprzód  przed  świtaniem  godzinę  trąbionir; 
A  ikoro  iedno  był  mały  dzionek  ,  powtóre  trąbiono  i  w 
bębny  bito    Gwagn,  606.  (cokolwiek  dnia,  ^witu,  fo  bill 

t$  nur  etmi  tagte). 

DZIOR,  DZIóR,  DZIER,  u,  m.,  zwyczaynley  w  licsb. 
mn.      DZIERYa    pierwsze   naygruWe   wyczoflti   Ina  lab 

konopi,  ber  <iller9r6bfle  Mgang  vom  %lań}i  ober  i^osf. 

Bandtk.  ob.  paidzierze,  paczeaie,  pakuły,  zgrzeble. 

DZIORA ,  DZIORKOWAC  ob.  Dziura. 

DZIRYDA ,  y ,  i. ,  DZIRYT ,  u ,  m . ,  dziryda  z  Tureckiego, 
krótki  pociik  ,  z  rodzaiu  tych ,  co  Francuzi  nazywaią  ^^ 
i/arc/.Uiywali  ich  i  Polacy ,  na  tasaku  noaząc  ie ,  i  prty- 
pasuiąc  się  do  nich.  Nie  więcey  iak  trzy  w  iednym  olflrts 
snayduie  się.  Czart.  Mscr,  etU  IBurffl^ief.  Bs.  dardi, 
Hg.  dardia ;  Jtal.  dardo  ;  Rg.  hirba ,  gildet.  cf.  Chali* 
t\>^vs  sarith  trabes  Cr.  X9caę  cf.  ierdź).  Dziryt,  pewni 
niby  włócznia ,  trzy  łokcie  wadłui  ,  z  grotem  na  kónca, 
iedno  z  tóm,  co  ftarsi  zwali  pila.  Kłok,  Turk,  a  19, 

DZIŚ,  *DZISIA,  DZISIAY,  Adverb.,  Bh.^nti\  Sh.hnHf 
hnl^di  Rg'  danas;  Bs,  danas,  dana&ai  Sia.  danas;  VJ, 
danafa ,  donefs  ,  dons ,  nefs ;  Cm,  danaa ,  dana  i  Cro.  di- 
nasz,    denesz;    DL    danaszka;     Sr,    1.    b|efar    b}e8C|lf 

bjeuci ,  bf eur ,  Sr.  a.  jluf  ,  ilnU ;   J^'-  ah^c*  ,  ceró4Hł, 

cesoAHH.  huh'^,  HUH'6Ha.  {Etym.  Dzień  Bh.  bn) 
obecny  ten  dzień ,  (ex  oppos.  wczoray  tt  iutro)  brstr. 
Dzisia  zemną  będziesz  w  raiu.  Sgkl.  Luk.  ąS.  Stansj 
dzić  kaidy,  niili  wczoray.  Ku  fig.  Her,  aoi.  Nie  óoió 
na  tym  co  mamy  dzii  ^  trzeba  myśleć ,  *  co  będzie  iutro. 
Kras.  Pod,  a,  a36.  Gdy  mówim,  nienawisay  czas  izjb- 
ko  ucieka ,    Dziś  iyy  j  niepewny  czas  ieft  iutro  dla  cało- 


*D  z  I  8  Ł 

wieka.  Hor.  i^  56.  Dsi^  to  nats  ceas  własny,  iatro  iui 
nie  nass.  /?«y.  Zw,  66  b»  Qo6  dail  da  fortuna,  iatrod 
to  wzłi^ć  nioźe.  Pitifit,  i65.  Co  dnlś  opu^ciss ,  iutro  nie 
dogoiiiss.  Z9gl.  Afl,  ^o,  Trofk  nie  wydrassyin  prie*  pfa- 
czu  rłewne ,  Dsisiay  ieft  naszym ,  Jutro  niepewne.  Kras, 
lAJi.  a,  128.  O  iutro  nie  floic  wiele,  gdy  sobie  dzii 
podwnselc.  Cn,  Ad.  777.  Dzii  pi^,  iutro  nic,  Rys*  Ad, 
11.  Lepsze  pewne  dzisia ;  nii  naylepsze  niepewne  iutro. 
Fr€dr,  48.  Sio,  ProP.  Iev9  >Iief  fwf,  tlej  |trt(l  [>uf).  Zyć 
na  dzj^  tylko  I  to  ieft,  bez  wszelkich  ftarań  i  trofków. 
7V.  Pam.  11,  190.  Dzi^  sfońce  smutną  cói  twarz  chmu- 
rzy, Jutro  z  morza  wesołą  wynurzy.  Afin,  Ryt,  3,  33. 
Mnie  dziś,  a  wam  iutro.  Skarg,  Jiaz,  687.  j^fltte  mir, 
morgetl  bir.  -  Dziś  rano ,  Bs,  jutros ,  sega  jutra  •,  Sla,  ju- 
trós;  Cro.  jutróaS;  Kc/,  dave;  Cr/i.  davi) ;  Dziś  w  wie- 
tzor,  5f.  yeceraa,  vecerafka  ;  5/c..vecsera8;  Crn.  drcvi ; 
Cro,  norhaaz;  Kc/.  donass  na  nuzh,  dricve;  Adject,  Vd» 
dreyeshni  s  dziś  wieczorny,  Vd,  daveshni  s  dziś  ranny, 
5,,  czas  terazuieyszy,  teraznieyszość,  Mf  gegetiwdctl^f 
^dt,  ble  ©egenwaCt ,  iegt.  U  Pana  Boga  zawzdy  dziś; 
iriemasz  przeszłego  ani  przyszłego^  czasu.  Biał,  Toji.  84. 
Dziś  wóz  drew  za  kopę,  co  był  pierwdy  za  groszy  cztery. 
Falib,  Dis,  u.  Juź  tei  nie  dziś  iyic,  ale  w  podobney 
nigdyn  nie  byt  awanturze.  Teat.  43  c,  127.  (nie  dziś, 
dopiero,  nie  ieftem  dzisiV3'szy,  i(^  ^[n  tlic^t  DOI!  6^Ute). 
Zyiąc  nie  dzisiay  na  Świecie,  miałem  nieraz  to  szczęście, 
ie  .  .  ,  ib,  42  c,  35.  Dziś  rok  ,  dziś  tydzień  ,  s  rok  te- 
mu, tak  rok,  tak  tydzień.  -  Dziś  trzeci  dzień  ob,  oneg- 
dnyi  dziś  czwarty  dzi<ń  ob,  przedonegda3%  -  {.,  Subfl, 
Bh.  bneffirf.  Ze  złego  dziś,  raoźe  by<J  iutro, dobry.  Herbjl, 
NtiuĄ.  Al.  6.  Nie  prosimy  cl^Ieba  rocznego,  ale  tylko  po- 
wszedniego ,  ja  ua  każdy  dzień ,  na  każde  dziś  tego  chleba 
prosimy.  Jó.c/7.6.  -  j. ,  Do  dziś  dnia,  Po  dziś  dzień,  po 

•dzisie  s  do  tego  czasu ,  Hi  duf  beii  6euH§en  iag.    Sio. 

|»Obnef,  |»ObnĆ|fa;  bobnef,  bobnefFa.  Ogromni  Marsowie 
do  dziś  dnia  ieszcze  prez  nikogo  nie  pokonani.  Staś.  Num, 
I,  81.  ,  Od  Araurata  po  dziś  dzień  tego  znowu  żaden 
Sułtan  nie  czynił.  Star.  Dw.  52,  Takiey  nocy,  aż  po 
dzisio  nigdym  nie  doświadczyła  ieszcze.  Przyb.  Mift^ 
l42.  -  $. ,  Od  dziś  za  dwa  dni  ob.  poiutrze ;  za  trzy  dni, 
cb,  zalutrze;  za  cztery  dni  ob,  pozaiutrze.  $. ,  NB.-  ś, 
kończące  przystawek  dziit  odpowiada  Cerkiewnemu:  cie^  s 
to  i  n.  p,  HOHecB  trfy  nocy\  Ba,  Jutros,  tęga  jutra  s  tego 
poranka;  Bs.  veceras  s  tego  wieczora ;  cf,  Pol.  latoi. 
•DZISI,  ia,  ie,  'DZISIAYSZY,  DZISIEYSZY,  MiZI- 
SIEDNIOWY,  'DZISTEGODNIEYSZY  <  Dflm^/-.  i23.), 

«,  o,  Bh.et  S!o,  bncfn/,  bnfftii;  Sr.  1,  bjenciilf*!;   vd. 

donesHen ,  donnashni ,  doneshnu  ;  Crn.  danasKne  ,  s^d^n ; 
Rg,  dan^scgni,  sadascgni ;  Bs.  danascgai ;  Sla.  danashnji ; 
Cro.  danasnyi ;  Rs:  AH^mHbiii,  ceróARHmHiJH,  ceeó- 
4HiimHii2H,  HhZH'feaiHiH;  tegoż  dnia  ieszcza,  (etitig. 
Jaie  dzisi^ysze,  chUb  wczorayszy,  cielę  sześćnicdzielne 
a  wino  łońflcie  naylepsze.  Rys.  Ad.  20.  Nigdy  tenże 
nocnego  miesiąca  kształt  wiekuie,  Zawzdy  iutrz<{yszego 
dziaiedniowy  uboższy,  icśli  go  przybywa.  Zebr.  Oh'.  38i. 
Dzisićyssy  dzień,  Boh.  bneffef.  -  J.  niedzisieyszy  s 
dawny,  ćwiczony,  szczwany,  tli(^t  VOn  l^f ntf ,  a(t;  tli 
fa^ren ,  bet^anbert  Nie  dzisieysza  to  ieft  reHeiya,  wielu 
ią  ludzi  przedemną  uczyniło.  Zab,  5,  60.  Fan  nie  iefl 
iuż  dziai^yszy,  i  wie  dobrze,  że  ftaray  Polacy  szczerości 


DZIBSNA    -    DZIURA. 


60S 


Diemteli  sa  suchwalftwo.  Zabł.Dzitw.  10.  $.  nini^yszy, 
teraini^yazy.  tego  czasu,  %tVLiX%,  ^egento4rtig ,  ic(lg. 
Zona  dsisieyszdy  daty.  Teat,  35,  6a.  {ob,  data  cf.  da- 
wn<5y  daty).  Także<5  wieku  daisiego  my  właśnie  czyni- 
my. Ze  ludzi  mądrych  radą  upór  nie  gardzimy.  Papr. 
Kol,  R,  et  T.  Przymuszam  się,  by  według  dzisieyszego 
świata  Nic  mię  iedncSy  kochanki  nie  smuciła  ftrata.  Zab, 
i&,  3ł3.  Domyślaią  ai^,  nicktórcy  dzisi^ysi ,  że  bifkup 
ten- Aryaninera  umarł;  ale  podobniey  tym  wierzyć,  któ- 
rzy na  on  czas  żyli.  Skarg,  Zyw.  1,  192. 
DZIESNA,  y,  ż. ,  rzćka  Polfka,  płynie  przez  powiat  Bra- 
sławfki,  i  wpada  w  Dżwinc.  Dykc.  Ceogr.  1,   180.    j5o- 

ter.  1,  i58.  efn  %lvi^  in  £lttbauen.     DZISNA,  y,  i., 

miafto  Polfkie  w  woiew.  Połockim,  pod  panowaniem 
Rossyifkim  ;     leży    blizko    uyścia   Dziesny   w    Dżwinę. 

Dyi.  G.  eine  Sfabt  iti  2itt^aneii. 

DZIU   DZIU!  ton  wyrażaiący  granie,  śpiewanie,   fttl  Ka^s 

gemacbtec  Kon,   ben  ^rfang  ober  ba^  ©pieleń  an^su* 

bmłcfen.      Ora  tak  trelifto  dziu  dziu.   Mon.  75,  64« 
DZIUB,    DZIU3AC,    DZIUBAS,    DZIUBATY    ob.  Dziób. 
-  DZIUB'  ob.  Dup'.     DZIUMA  ob.  Dymienice.     DZIU- 
PLA  ob.  Dupla,  Dub'. 
DZIURA,   *DZIORA,    y,    i.,    Bh.  bJM,    h']XU,    V\XCUU\ 

Sio.  bira;  Sr,  \,  b|iera,  biew,  bilra,  blra;  Sr,  2.  jera; 

Rs,  A«lpi  ł  AwpKa ,  cf.  Chald,  r^<^^r^  chora ,  Mb.  "^n 
chor,  uf.  Ger.  bttrd>^  Ger.  %%^U  Bh.hWetC  Pol.  obs. 
dżwierze);  Sla.  jamma  (ob.  iama);  Vd.  luknja ,  Totli- 
na)  Cro.  prMo,  młaka,  mlachlcza;  Bs.  aorta,  ruppa , 
sc)upglina  ,  utlina  ;•  Ec.  ymABSHa ,  CKBaTKHN.  Każda- 
koUyiek  otwartość  iakióykolwiek  rzeczy,  bd^  Sotft.  Dwie 
dziurze  (Dualis).  Haur  Sk.  335*  Zabobonni  ludzie  na 
febrę  dziurę  w  marchwi  robią,  tęż  uryną  chorego  nas-  • 
pełniaią ,  zatykaią  i  marchew  w  kominie  suszą.  Krup. 
5,  565.  W  Soczawie '  dobrze  się  bronili,  a  co  nasi 
we  dnie  w  murze  ^dziurę  uczynili ,  to  oni  ią  w  nocy 
saprawili.  Biel/i.  Kr.  435.  Dziura  we  drzwiach  klu- 
czowa. Cn.  Th.  hai  lS(^lilire((e4.  Patrzę  przez  dziurę 
w  zamku.    Teat,  33,  b.  52.  btircb^  ^Ć^ld^dl^-     Dziura 

W  kluczu ,  bal  Hć^  im  (Robte  bel  ^dylAffell-    Dziura  w 

garncu  od  (Iłuczenia.  Cn,  Th,  bal  £0(^,  bal  ber  %0|>f 
befommen    b«^.     Dziura   garnca,    kubka,  rury,  9  otwór, 

uyście,  szerokość,   ble  Dejfnutig,  bie  ^Aubiiiig  einci 

Sopfel/  tBec^erl  xc.  Dziura  w  młyńflciro  kamieniu  Rs. 
Be^ei.  Dziura  w  budowaniu  od  gruntu  do  wierzchu 
dla  wysuszenia.  Cn.  Th.  s  luft,  bal  £uft[Ot(  to  eineitt 
®ebiube.  Dziura,  dół,  wodą  wyr]pty»  Rs.  BOAOpóil, 
BOAOpoHHK.  Dziura ,  rysa  w  sukni.  Cn.  Th.  bal  £0(bf 
bet  Wit  in  dnem  jtieibe.  Dziura  w  aieci,  z  robienia 
iey ,  z  tkania,  nie  z  rozdarcia.  Cn.   Th.  oko,    fin  £o(bf 

etne  9Raf(te  in  einem  92e(e,  bal  ISnge.  Dziura  piszcza!- 

kowata  wzdłuż,  rura,  bal  £D<bf    Me  (Rtf^te.     Dziura  do 

trzonka,  do  wędzidła,  bai  2o(^,  W0  ber  ®tie(  etnges 

fe(t  Itfirb ;  bal  £0(b  am  ®eMf .     $.    dziura  fg.   niedofta- 

tck ,  brak ,  bal  2o(6 ,  ber  9)?attge( ,  brr  9bgang  an  eU 

|9al.  Dowcipem  nagradza  mądra  białogłowa,  gdzie  w 
gładkości  dziura.  Bud.  Ąpopht.  5.  Tego  roku  Turcy 
Aracili  przez  szturm  28  galer ;  zatykaiąc  tedy  dziurę , 
kazał    zaraz    Wezyr    nowe    bndoWać.    AYoi.    Turk,  4147. 

nm  bal  tp&i  snsnflopfen,    urn  ben  Mgang  sn  er{e(en. 

Obaczywszy    znaczną   w    sobie   dsiór^,   drapnęli.    Jabt, 


6o6      DZIURAWIĆ    ^    DZIURAWIEC. 

Buk*  5.  4.  O^mdziesiąt  tysięcy,  to  djabelną  dziurę  w 
^orku  uczyni.  Teaf,  16,  43.  Dziura  w  mieszka,  w 
maiętności  lacuna  rei  JamiUaris.  Cn,  Ad,  aa6.  £rli« 
pais  figura,  Gdy  w  mieazku^dziura.  Bratk.  B*  6.  -  $.  (Hiig, 
eine  €(^l|Ib;  6c^tl(benla(l.     Zatykając  tę  dziurę,  wiolkę 

zai^awif.  Jr,  um  ttefc^  Sod)  }u)uftopfeii ,  birft  €4)ulb 
|ii  tU^en/  9erfe(te  et  ein  ganbgut.  j.  okienka  w  pi- 
śmie, golizny,  braki,  niedoftalki ,  bte  2u(fen  itl  einec 
€(^ftft.  Wazyftkie  dziury  w  tyra  piśmie  wypelaid  trze- 
ba.  Tr,     $.    niebezpieczne    zawzięcia ,    zte  razy ,    gefdbts 

li^e  GteDen,   Untttutf^muHtn ,  &ef<bifte-     Nikim  ia^ 

szym  nie  byio  i  w  Polszczę  i  w  Litwie  zte  dziury  za- 
tkai;,  iedno  Janem  Tarnowikim.  Orzech,  Tam.  70. 
Kiedy  się  bić.  Nami  naygorazą  dziurę  zatykaią,  J  na 
zTe  razy  idziemy  wszelakie.  P,  Kchan,  Jer,  ai5.  - 
j.  ciasna  dziura  s  ciasnota  ,    ciasny    kąt,    cie^qina  ,     V\t 

!Bebr4ngni(,  bit  <8nge,  bie  ^Ummf.    Staraf  się,  iakoby 

s  ou^y  ciasney  dziury,  1  ztego  razu  i  miciysca,  woyiko 
wywiódT.  Skarg,  Dx^  a'65.  A  wychodźie  mi  t  dziury, 
bo  ftu  bntów  mato.  Teat.  43,  c.  63.  z  kąta,  z  kryió- 
wki).  §' J^ff'  wniyicie  i  wyi^cie,  wchód  abo  wychod , 
sposób  ratunku,  wywikfani»i  się,   bdi  £0<^  ,  bcC  (^tnganO/ 

bet  fHu^^Aang,  bai$  S^iMfimittd,  Oicttima^mittcf,  bie  ^ii^s 

fllK^t.  Nie  iednę  dziurę  królik  ma  dci  imuy.  Cru  -Ar/, 
629,   (cf.  Dobrze  mieć  wiele  drzwi  w  dom.i),   ber  5rWd?tJ 

bat  mebt  ali  eln  2c*.   Sio.  ((ttbobna  ge  to  mxV,  ttcra 

IftI  gfbim  blttt  tna.  Tak  i  tu  ordzie  |cdy  wezbrano 
Ikóry ,  Szuka  gdzie  indzi^y  przeprawy  i  dziury.  Ja&ł. 
Buk.  7.  4,  6.  Klęika  pod  Koronowem  nic  Krzyżaków 
nie  zadraszyla;  owszem  oni  w  niey  sobie  dziurę  do 
fortelu  znaleźli.  Krom,  465,  dolo  etiam  locum  ex  ea 
i/tuenere).  Słowa  kontraktu  naleiy  dotrzymać,  dziur, 
sposobów  złych  i  chytrych  nie  wynaydowad.  Haur  Sk^ 
a56.  ^      Dziurą    na    urząd   wleźć,    bokiem,    nie    prawą' 

drogą,   ni(bt  asf  bem  geraben  fS^ege,   ni(bt   bnr((  bie 

f  ec^te  K^iire.  Bonifacyus  ,  iako  dziurą  wszedt  na  flo- 
licę,  takie  tei  poczynał.  Biel.  Sw.  87.  Pogardzony  in- 
ko natręt  i  dziurą  wlazły  do  owczarni  tt^y  wilk.  Smotr, 
F.len.    10.     J.    dziurę  ma  w  głowie  ^  poftrzelony.   7>^  et 

tiat  rliren  6djtt(i,  er  ifi  gefcboffen.    $.  ai  po  dziury,  po 

dziurki,  5  po  uszy,  bi0  Óbet  bie  Cbtetl.  Chociaiei  go 
chlebem  nakarmił  ai  po  dziury,  Odmówię  mu  co  kró- 
lu, ai  zaraz  gniewem  szaleie.  Pot,  Arg.  532,  DZIU- 
RAWIĆ, -  ił,  -  i,  cx,ndk,,  (dziurawić  dk,  ^podziu- 
rawić,  przedziurawić  cfi. ,  cu,v,)t  Bh.hitdWitii  Boss, 
ficROBbipMBami  ^  £c.  4Hpio.  Dziury  porobić,  pr,  et 
Jig.  fHet  RtacbeR,  b«t*l5(tiern.  We  krwi  pływaiący 
język  iego  igłą  dziurawiła.  Odym.  Sw.  Dd^  b.  Dziura- 
wią sobie  uszy,  nozdrza  i  wargę  spodnią,  i  w  ^ich  wie- 
szała sztucflki  słota.  Boter  3 18.  Ręka  iego  od  poftrza- 
}a  s  aamopaiu  zdaicrawiona.  Birk,  Kr,  Kaw.  36.  Kro- 
pla wody ,  Kftpaiąc  ufiawicsnie ,  naytwardszy  kamień 
sdziiurawi.  Gorn,  Dw.  287-  UJlr*.  Trój.  4i.  Obmowcy 
cudzą  sła^^ę  »ak  czerw  wiercą  i  dziurawią.  Birk.  Chód,  20. 
Dsiurawić,  'skat  nadziatać,  rimas  agere.  Mącz,  yCM^ttt 
macbtOf  b«r(bfi(etl.  dziurawiec,  -  wca,  m.,  &iele, 
Hypericum  per/oratum ,  Liirn,  Androsaemum ,  ń,  Jana 
siele ,  Panny  Maryi  dzwonki ,  dzwonek  matki  boiey* 
Sleszk,  Ped.  4  to.  ba^  3 O^aitlti^f taut.  Rosł.  3Btpo6in  » 
3B£po6oiiHiŁJil)«     Kwiecie  1  liicle  iego,   kiedy  kto  ici- 


DZIURAWCOWY    .    DZIURKA. 

^nie,  sok  z  siebie  czerwony  wypuszczaią,  Ofw.  Or'.'4oo. 
Liście  ma  przezroczyście  kropkowane,  przez  co  delika- 
tnie podziurawionemi  bydi  &ię  zdaią.  Jundz.  3do.  DZIU- 
RA. WCOWY,  a,  e,  adj,,  Bs.  3fitcQ6óKHhiH  DZIU- 
RAWIEC, -  iał,.-  ieli,  dziiu-awieie  neufr,  ndk, ,  zAzhi' 
Tiwiećdk,,  s  DZIURAWIĆ  alę,  ZDZIURAWIC  się  2a/m/F., 
dziurawym  się  {ławać,  (6d)rUg  lOCtbetl.  Płuca  na  v^7ot 
gębki  lekkiey  zdziurawiałe.  Uraz,  Jęz.  B,  8,  b.  'io  dziw, 
ii  sieć  się  nie  sdziurawiła,  choć  dość  wielkie  były  ryby. 
Odym,  Sw,  3,  N n.  3,  b,  ( ie  się  nie  rozdarła,  nie  pę- 
kła). Pończochy  tei  iui  dziurawieią,  choć  nowe.  Tr, 
W  nocy  kóici  moie  dziurawią  i\^  boleściami.  Leop,  Job, 
5o,  16.  (utrapienia  wiercą  kości  moie.  Bib,  GdT).  $.  na< 
ruszać  się,  nadweręiyć,  ^nU%t  We tb eil ,  Ctn  ItĆi  lu 
(Ottlinen.  DU  marnego  złota ,  dziurawicie  cnot.!.  Tr, 
Zdziurawione    aumnienie.    W,   Pojł.    W,  68.      DZlURA- 

WOSC,  -  ści;  i.,  niecałość,  bte  £6cbengWt.  BA,hiw 

WOfi.     DZIURAWY,    a,  e,  -  o  adv,,    peten    dziur^   (is 
<betig.    *$■/«.  et  Bh,  bitami    Cf*  drzeć,    drę);  Sr,  1.  [)j«> 
tani  i  ^  Bs,  AKpisiia  y   AMpRcmuH,   AupoBarnuH;  £c, 
yaiAUii,  AupHo&iH;    yd,  lukuiafł,    rotlafti    Cro,  vutel,* 
Bs,   scjupgliv,    pun  scjupgline,    kakoli  sir).      Dziurawego 
fiatku  nie  napełnisz.    Cn.  Ad,  aiG.     Dziurawy  wór  tru- 
dno   napchać.    Bys,  Ad,    11,      O    człowieku    rozrzutnym 
mówimy:    dziurawy  wór.   Kpcz,  Gr,  3,  p.  90.    {cf.  bez- 
denny).    Będziecie  ieść,  a  nie  najecie  się;    ten    co  we- 
imię  uaiem  swóy,  kłaśdi  go  będzie  do  dziurawego  mie- 
clia.  Radź,  Hag,    1,6.-     j.  Jig.  ikaiony,    nadwcrcfo- 
ny,    oet(e$t  (I6cbetig).      Więc    z    takową    od  kilku  od- 
szedłem odprawą,   Ze  ia  sam,  com  to  mówił,  mam  gło- 
wę   dziurawą.    N<xr,   Dz,  3,   123.     Sumnietiie   dziurawe, 
Cnntn    dziurawa;    n,  p.    Nie    pomogą    nic  złota,    Gdzie 
dziurawi  cnota.    Jag.  Gr.'  B.  4.      Michayło    widząc,    ii 
iindzieia  dziurawa ,  udał  się  w  pokorę.  Stryik,  i8a.    Kto 
&ubie    pochlebia,      aam    się  tei  sawodzi,     J    tam    pływa 
w  dziura wey    dofkonałość  todzi.  Bach.  Epikt,  67.     Ze- 
wsząd dziurawo ,   zewsząd  bardzo  świta  ,  Nie  wzwiemy, 
frąd  nas   miecz  pafiłki  przywita.  Stryik,  Gon.  S,  a.   (ze- 
wsząd bieda).     pZlURECZKA,  i,  i.^^Bh.  bircićftfł  /?'• 
AHpo^Ka*,  demin.  8f<iwa  Dźiurita,     ein  gan)  lU\xlti  £^ 
d^eld^etl.      Wypatrzył    dziureczkami  u    drzwi ,    co   robili. 
Skarg,  Dz,  aoi.     Ze  drzewa  plywaią  na  wodzie,  to  icft 
ikutkiem    powietrza,    którym   naydrobnieysze    ich   dsiu- 
reczki    (pori)    są    zapełnione.    Hub.  Mech.    269.    fćti, 
(Sanale,    £ttftI6d^et.      DZIURKA,    i,  i.,    demin,  nomin, 
dziura,    Bh.   b\xUy    Sr.  n.  ^ttU;    Rs,  ĄiipKus   bai  M'- 
tein,    £6c^e(4en.     W   dnie    ula    maią  bydi  dwie  dtiórce 
{Dualis;  c  dziurki),  któremiby    pszczoły   z    ula  wycho- 
dziły.   Cresc.    Sc)5,      Dziurki    guzikowe    (cf.    dziergać), 
JCnOpfIl(^er )  dziurki  do  sznurowania,  ^ć^nMbĆ^Ct,  Ttat. 
30.     Pierwey  kwadrans  zaglądałem  przez  dziurkę,  niie- 
lim    wszedł.     Teatr  39,   61.    (przez    zamkową    dziurkf, 
hUtĆfi    SćfińffeUoĆ^.      Kiedy   drzwi    saftanie    zamknięte, 
to  się  dzlorką  od  klucza  wcjśnie.    Teat,  38,  b.  7.  Dzfar- 
ka  .  okrągła    Rs,o6^eSŁ,     o6eHciiKa,    XYefl\       Dziurka 
w  uchu  od  zauszniczki    Boss.  upÓHica.     Dziurki  drobne 
Jako  w  przeUku,  w  gębce.  Cn,   Th.  -     §.    dziurki  sub- 
telne w  ikórze  człowieczey  i  zwierząt-,   któreni   wilgo- 
tność i  pot  s  ciafa  wychodzi.  Cn.  Th,  pori^  bie@((l9fif' 
lik^et*     Botan.   kapeluaz    (bedlek)    ma  dziurki,  poroś ^ 


DZIURKOWAĆ    -    DZIW. 

gdj  dolna  powlerichuia  iego  iakby  aspilkami  poUóta 
hydi  iię  zdaie.  Jundz.  3,  53.  j.  Dwie  iamy  noaa, 
dziurkami  nosowemi  zowiemy.  Kirch*  An.  j5.  bU  9ł(Xs 
fenlic^fC:  Dziurki  w  nosie,  w  oczach,  w  uftach  s^  ka- 
iiafy,  któremi  się  przyrodzenie  czyści.  Cn,  Th,  meatuSf 
tpiraminay  bte  CtfRile  Obet  ® inge  im  Jt^tpef.  Ma  dziurki  w 

nosie,  wszyftko  zwącha,  filut.  Wołfi,  et  (at  fine  fetne  9}are* 

$.  ai  po' dziurki  s'aź  po  uszy,  po  dziury,  w  bród,  H^  ńb^t 
bte  OffUtif  ńberflAfllg.  Mam  co  ic^ć  i  pi^,  af  po  dziur- 
ki obie.  Min.  Ryt,  4,  53.  Radem  ci  nieborak,  dam 
ieśCf  pić;  dam  i  owsa  koniom  aź  po  dziurki.  Opal.~  sat, 
i68.  Napita  się  nieszczęśliwa  piVa'Po  same  dziurki 
awoicgo  warzywa.  Zab.  i5,  2i3.  DZIURKOWAĆ,  -  al,' 
-  uie,  ex.  tŁflĄ,  y  zdziurkowad  c/^. ,  dziurki  porobić,  wy- 
rzezać, k!óć,  fleint  2i(bet  macbni.  Ziele  to  ma  liftki 
dziurkowane.  Sień.  84.  Szwaczki,  coby  pMtno  rze- 
zaty,  dziurkowaty,  psowaty,  maią  dadź  poboru  groszy 
lo.  Lekarft.  C  2.  (cf.  któć).  Garniec  dno  dziurkowa- 
ne miat,  tako  durszlak.  Sienn.  525.  DZIUKKOWA- 
TOSC,  -  ści ,  i.,  mianie  mnogich  dziifrek,  blC  £i4^' 
ttgfetC;  ^orofitJit.  Cro.  rahlószt  j  i^j.  H034peBarrt0cinB, 
CK0a7KHOcai&.  DziurkowatoŚć  plaftruw  miodowych.  Sirm. 
Quin.  3i.  Dziurkowato^ć  ciata  zwierzęcego  niczym  nie 
ieft,  iak  drobne  koniuczki  żytek,  pochodzące  od  iyl 
-większych.  Zoo/.  Nar.  39.  Hub.  Wft.  382.  Rog.  Doi.  J, 
i  44.  Wilgoć  wtosów  ich  dziurkowatościami  przesącza- 
iącasic.  Perz.  Lek.  i4.  DZIURKOWATY,  a,  e,  -  o 
adv.^  I>tfen  dziurek,  £oA.  birtowatp;  Sr.  i.  bjcrfOCitC, 
mnobobjerate;  R^-  HOSApesamiiUi;  C/-o.  riihel,  puhkek; 
lidjerig,  f^orb^.  Przez  petne  iyty  dziurko waley  ziemi 
Zdróy  iyw^y  wody  w  porach  znaczonych  wytryflcat. 
Przyó.  Milf.  109.  Torz.  Szkt.  65.  Kamień  dziurkowa- 
ty ^  źuz(*l  kamienna,  kamień  z  piany  morfkiey ,  pumex  ^ 
Der  93!mt!t|łeiu.  Cn.  Th.  260.,  V^.  mhel  kamen,  luknjaft 
kamen,  rotizh  j  i?^.  ploruchjaz  ;  Rs,  neM3a.  (DZIUK- 
ŁADKA  ob.  Dzierlatka).  DZIURNIK,  a ,  m. ,  otwór 
zadkowy,  bd^  2ocb  ittl  ^intcm,  lai  SlrfcblOC^.  Grzybki, 
fl^i ,  kolo  dziurnika  wyraflaiące.  Perz.  Cyr.  2,  274.  Gdy 
dziecko  z  zrostym  dziuruikiem  na  ^wiat  się  urodzi. 
Perz.  Cyr.  2,  272.  DZIURZYSTY,  a ,  e,  -  o  adv.  y  pe- 
łen dziur,  pod  Ebcbet,  Ibcberigi  5x.  besggliyi  5  £c.  AH- 
pOBamuil.  Przellarzaty  baran  z  zawitym  koto  fkroni 
dziurzyftych  poroieni.  Zebr.  Ow.  170.  caua  tempora). 

Pochodź.  Czworodziury  \  nadzifirawi^ ^  odziurawidy  pO' 
dziurawić,  przedziurawił! ,  przy  dziur  awic\  udziurawic\ 
ro  z  dziurawić;  wdziurzyć  sif,  wydziurawić^  wy  dziur  kowany^ 
S,  nozdrze,  f.  cf.  drzeć. 
DZIW,  u,  w.,  Bh.tiW,  ObfW  (bilDablO  teatr);  Sio.  hltO, 
|ajr«f;  Sr.  1.  b5tt9  (scud),  3P0b)ltO  ojlentum;    Re.   AH- 

BO,    AHBCniBO,   AHKÓBilHa,    A^IK^BHUKa,    yARBA^HIC    cf. 

Syr.    nin  Jlupere)^      Rzecz  zadziwiaiąca ,    fin  SBttnber^ 

fine  ^ermunbening  erregenbe  ®ac(f*    O  dziwie  wielki, 

nigdy  niesłychany.  Paji.  Fid.  li 6.,  Ross*  HeanA&J^I)* 
HeaaAaAfcniRHa.  W  liczbie  mnog.  o  dziwy!  o  iSunber! 
W  ten  czas  krzyknie  lud  zdumion ,~  o  rozum ,  o  dziwy ! 
Jeszcze  tak  ^liczndy  rzeczy  iaden  człowiek  iywy  Nie 
wymyślił.  Zaó.  12,  61.  Nie  wielkie  dziwy,  źe  łotr 
szczęśliwy.  Ryt.  Ad.  49.  $.  na  dziwy,  w  dziw,  ;  do 
podziwienia,  nadzwyozayiye ,  fttm  ^ettDUtlbem ,  «1l$ets 
4rbf ltt(i(b>  Sioftra  Wistawa ,  ii  na  dziwy  byta  szpetna , 
nikt   iey   poiąć   cit  chciał.    Bifl/k.  Kr,  86.     Lny  Egipt- 


D  Z  1  W. 


60  y 


ikie  w  dziw  cienkie.  JabL  Ttl.  54.  $.  troie  daiwy  r 
bardzo  dziwne  abo  dziwaczne  rzeczy,  gat  \i\li%  IDUnbet^ 
licbf^  3en9  (biaut  SBunber)^  Zglćtku  onego  nie  wie- 
■^  dząc  przyczyny,  prawią  o  nim  troie  dziwy^  Pot.  Arg. 
21 3.  Niech  o  swych  bohatyrach  trjoie  dziwy  pisz« 
^wiat  ftarodawny.  Pot.Pocf,  283.  Gdyby  cię  tu  wi- 
dano  ,  Język  oszczerców  uszczypliwy  Mógłby  na  mą 
ohydę  zmyślić  troie  dziwy.  Morszt.  ibb.  $.  dziwy 
broić,  ftroić,  s  wydziwiać,  niezwyczayne  rzeczy  wy- 
rabiać,   n)untet(i(brf  ^eug  angeben,    nnerbbrt  iDiitl^en, 

tOben.  Sroga  Lachezys  cięikie  dziwy  broi.  Bard.  TraJ. 
35 1.  Dziwy  zemną  Metopis,  a  wszyftko  zdradliwie  ro- 
bit.  Jabt,  Tel.  18.  Szalona  ta  troie  dziwy  broi.  J^  Kchan. 
Dz.  94.  Bogata  Kleopatra,  w  ilroiach  dziwy  hroi.  B^trdz. 
Luk,  180.  Pluią  nań,  i  inne  dziwy  ftroią.  Rey  PoJ\» 
Cc.  4.  Okrutnie  nieprzyiaciel  warunek  nasz  wyciął, 
aż  umartyeh  w  ziemi  zabiiali,  drugi  raz  niesłychane  8 
niemi  zbrodnie  ftroląc  i  dziwy.  Tward.  W^  D,  24. 
Draby  troie  dziwy  broią,  Gdy  Pana  Jezusa  w  maszka- 
radę  królewiką  uftroią.  Pot.  Zac.  1 1 5.  Niezgodnych 
kilku  synów  miat  oyciec  sędziwy,  Codzień  wrzawy  i 
wielkie  wyrabiali  dziwy.  Zab.  16,  aSg.  podpisy  fał- 
szywe zmyślał,  i  inne  dziwy  czynił,  Skarg.  Dz.  Bi 7.  - 
$.    siedm  budowań  ftaroiytności,  dziwami  świata  zpwią, 

bic  fieben  SBiinbenuerfe  ber  ©elt*     Mauzoleum   było 

poczytane  między  siedmią  dziwami  świata.  Petr.  Ekon. 
64.  Piramidy  Egiptikie  za  ieden  dziw  są  między  siedmią 
dziwów  na  świecie.  Gwagn.  6Ś5.  Kolos  Rojdyyfli^i 
byt  siódmym  dziwem  na  -Wiecie.  Skarg.  D^.  656.  '  e) 
Wiersz  bohatyriki  okraszony  dziwem.  Dmoch,  S^t,  R, 
67.  not.  „dziw  czyli  okoliczności  podziwienia  godne,  a 
razem  nie  przechodzące  wiary ;  co  Francuzi  IiierveiUfiUX 
nazywaią,  koniecznie  są  w  £popei  potrzebnej*'  bd^SBuns 

berbare  im  berolfcben  @ebi(bte  (c£.  cud  zawsze  naganny). 

$.  dziw;  Gen.  dziwa,  s dziwoląg,    dziworo.d,  d;(iwoptod, 

propr.  ttfig.  ein  SBunbertbifC/  SBuuberbwg ,  monjirum, 

Afącz.  Satyr,  ten  dziw  .obrzydliwy.  Pajl.  Fid.  206.  Gó- 
ra ta ,  na  którzy  dziw  Chimaera  była  Nieiednego  okru- 
tnie śmierci  nabawiła.  Krąjew.  Ch$m.  B,  Głosami  by- 
dlęta mówiły  ludzkiemi ,  Dziwów  się  namnożyło  z  człon- 
kami dziwnemi  formą  ludzką.  Bardz.  Luk,  i4,  Njmfę 
tę  uftawiczuie  srogi  ten  dziw  f Cyklop)  goni.  Tward, 
Pascu.  53.  Zdanie  wazyllkich  senatorów  o  Zbigniewie 
było,  aby  dłtiiey  nie  cierpieć  dziwa  takiego.  Krom,  129. 

monjlrum,  etR  folcbf^  Ungebeit^t/  eintn  fplcbfn  Unbolb. 
$.  rzecz  niepoięta,  fin  SSuiib^r,  etiOitf  UnbfgceifU^e^. 

Wielkie  &ię  dziwy  tam  porobiły,  maią  teraz  wolność , 
maią  pana,  o  iakim  ieszcze  nigdyśmy  nie  słyszeli.  Ttat. 
54,  c.  Cii,  Wiele  dziwów  po  wszyflkim  świecie  dzieie 
się,  ale  ie  się  zawady  dzieią^  nie  cudem,  ale  przyro- 
dzeniem to  nazywamy,  bo  rozumiemy,  ie  się  to  z  na« 
tury  dzieie.  Jeśliby  ieden  cało  wiek  od  umarłych  po- 
wftat ,  ^ziYihy  to  był  ^ielki  u  wazyAkich  ludzi ;  a  te^- 
mu  aię  iaden  nie  dziwuie,  co  wid^cą,  ie  fię  na  Midy 
•'d;Bień  dzieci  rodzą,  a  to  nie  mnieyszy  dziw.  B'^al,  Pofl, 
306.  Pogron^  ten  więcey  zarobił  u  obcych  ludzi  na 
dziwy,  nii  na  wiarę.  Birk.  Chód,  Z,,  Ec,  9eAHK04'&'df- 
cniBiff^.  -  $.  rzecz,  bieg  i  sjły  natury  przecbodząra^  ciid, 

cudo,  eine  iK^unbenbat,   eln  aStutberjperf,  ein  SBunber. 

.Chryftua  tyie  dziwów  uczynił,  a  przecie  mu  nie  wierzyli. 
W,PoJl,  IVta, »3i.-  IL  dziwy,  s dziwowanie,  podzi^e- 


^o8 


a)  D2IW     -     DZnVACZEC. 


nie,  ba^  ®unbft,  tle  Serwiinbcrntig.     Mcawo  w  cicr- 

pliwo:»ci  saoie  pogany  do  dziwów  porywało,  i  męczenni- 
kom mcŹDym  nieśmiertelną  chwałę  gotowało.  Birk,  A'rz, 
A««'«  23.  Pan  Jezus  dziwy  nietylko  dla  dziwów  uczy- 
nił, ale  aby  to  co  czynił  dziwem  było  tym ,  co  go  wi- 
dzieli. W,  Po/l.  W.  2,a3i,  bamit  fte  fie  in  38enouiibtrung 
fe^ctt  foKtcn.     Ul.  dziwowifko,  eine  9ermunbeiiibe  (gt^ 

((tormung  r     etn    €4Anfpte(.        Rzekł  Moyźe«z ,     poydc.a 
oglądam  to  widzenie  wielkie ,    czemu  nie  zgore  ten  kierz  ; 
widząc  Pan,  ie  idzie  na  dziw,  zawołał  nań.   i  Leop.£x. 
5.     Dzień   zawodom    naznaczony  przychodzi-,    wysypiiie 
się  na  dziv^  niezmierna  ludzi  wiclko^i:.    Jirom,   4 o.    ad 
spectandum).     Zony  na  dziwy  chodzą  ,  nie  ieby  się  rze- 
czom prsypatrowaty ,  ale  raczey  ieby  się  im  dziwowano. 
Petr»  Ekon,  78.      Wszyacy,  którzy  o  śmierci  iego  usły- 
szeli,   iakoby   na  iakip  dziwy  zjeid żali  się.  Baz.  SA.  333. 
Na  tak  zacne  sprawy  iako  na  dziwy  zjeżdżali  się.  ió.    Na 
dziwy  się   zeszli.    1  Ltop.  3  Mach.  5.    (cf.    B^t.  bin>4lb(0 
teatr  cf,   widowilko  ).     Baiazeta  Tamerlaa  w  •kliczy  wo- 
zi! po  świecie uia  dziwy.  Birk.  Ex.  H.  3,  b.  -     IV.  dziw, 
G.^  -  a,  m. ,  dziwuiąry  się ,   mirator^  admirater,    sub- 
Jiantiuo  opus  efl^'cuo  c^remus ,  usitato ;  sit  dziwowidz, 
dziwowuik.  Cn.  Th.  bet  iBctOUnbftet.  sed  vide  Dziwiciel.- 
-    a)  DZIW !   particula  admirantis ,    ut  Arach  \    -    eitt 
Iffittnbet!   Wttnbetbar!      A  nje  dziw  temu!     Wroł^.   aoi. 
Żywot  mię  mierzi ,  dzjw  nie  szaleię ,  Gdy  we  dnie  w  no- 
cy  cięiko   boleię.    Comp.  Mtd.  384.     Dziw !  iakn  on  to 
mógł  uczyni J.  Ld.  3)  DZIW,  DZIW!  zwyczayny  świergot 
wróblom,    z 'alluzyą  do  słowa  Dziw,  bal  $l9itf(^ern  bet 

eperUnge  an^}ubri!k(f en ,    tnft  9lnfi^tr(ttng  anf  l^i  SSor( 

Dziw).  Wróbel  ptaszek  nieboraczek  Uziąbłszy  śpiewa 
iak  żaczek:  Dziw,  dziw,  dziw,  dziw  nad  dziwy  !  Kant, 
Krak.  aay.  Wróbel  dziw,  dziw,  dziwi,  Tak,  tak  kwa- 
czą  kaczory.  Mon.  70,  190.  Jęli  mu  się  przypatrować, 
a  iakoby  wróble  około  sowy  dziw  dziw  dziw  dziwować. 
Clicz.  IV) fA.  H.  7,  b.  A  wiecło  zkąd  to:  dziw  dziw 
wróble  kraczą,  nam  się  dziwuią  -  Jabt.  Ex,  109,  DZI- 
WACKI,  a,  ie,  DZIWACZNY,  a,  e,  chimeryczny, 
pełen  uroienia ,  gtiOen^aft,  IDUnbftHc^-  Bh.  wnobUlU^r 
•wartogłowy  i  Vd.  mahoumten ,  shuden ,  naikerliu  ;  Carn. 
niuhaft  ( o4.  muchy  w  nosie  ) ;  Rs.  ^yĄHidij  HpaBHWH 
{ob.  cud,  narów),  eSAÓpHWii  ,  ineHinónieAbHhiH  , 
cnipaHHOo6uHHiJK,  cmpaHHhiH  (cf.  Bh.eiSio.b\W9ti)l 
Vd.  diriacke;  Rg,  diYJacjan  ferus).  Dziwacko,  dzi- 
wacznie ,  po  dziwacku  ,  po  dziwackiemu  adv.  n.  p.  Cały 
móy  dom  był  z  gruntu  przeRroiony,  ale  tak  po  dziwacku^ 
5ż  go  ledwie  poznałem.  Mon.  69,  6a6.  Służący  uftroic- 
ni  po  dziwackiemu.  Kras.  Pod.  a,  aSa.  DZIWACZEK, 
p-  czka,  m, ,  rodzay  roślin  Jndyifki ,  Mirabilisy  Lini\. 
Kluk.  Dykc.  a,  ia3.  blf  SSitnbetbtunre.  J.  ob.  Dziwak. 
DZIWACTWO,  a,  n.,  DZIWACZNOSC,  -  lei,  i., 
chimeryctwo ,  tetryctwo ,  humor  dziwaczny,  Wtinberlic^t 
Saunę,  ^tlttenWngerrp.  On  chce  udawa<5  Anglika  prze« 
dziwactwo*  Kras.  Pod^  a,  i3i.  Gardzi  dziwactwem  ro- 
ftropny  Anglik,  ib.  Bh.  mtOĆ^T} ,  hlWMft}  Vd.  muhu- 
ranje,  muholoyitje;  Ross.  B3A^pb,  npH^yAAHBOcniB 
(  Bs.  divjacinftvo  \  Rg.  divjactvo ,  dirjac  rufticiłas,  dirjdc, 
Ai%)SLAcnoif€ntas).  DZIWACZEC  niiak.  ndk.,  zdziwa- 
czeć dk.,  dziwacznym  się  ftawać,  tOUnber(i(6  »frben« 
Przed  śmiercią  człowiek  dziwaczęie.    Tśat,  3ó,  b.  69.  > 


DZIWACZYC     -     DZIWNIE. 

yd.  diy)Ri\  furert).  DZIWACZYC,  -  yl,  -  y,  inłr. 
ndk.y  dziwakiem  bydż ,  dziwactwa  flroić,    @r{IIen  fattgCU, 

wunbirrUd^e  ^tzcu^e  angrbcn.  Rs.  ny^ecHuiamB  {Rag. 

diyjnili /er um  in  modum  riuerej.  Niech  kobietki  cu- 
dzemi  ięzykami  dziwaczą  i  łitią,  swemi  chwalą  i  pieszczą, 
póydzie  pleć  nasza  za  ich  (kinieniem.  Monit.  65,  8^. 
Houor,  honor  to  iakiś  z  nami  tak  dziwaczy.  Zab.  11, 
37a.  Zabł.  Dziwaczy  się,  kiedy  sl^  nie  tyle  wyśpi,  ile 
potrzeba  wyciąga.  Teatr  4,  c.  6.  maU  i(l  WttBberlid?.  - 
J.  dziwy  broić,  wydziwiać,  tObftt,  Wlłtben.  Z  gniewu 
dom  własny  zapalił,  zkąd  gdy  po  blizkich  dachach  wiatr 
dziwaczy,  całe  miafleczko  spłonęło.  Chro/c\  Fars.  370, 
DZIWACZKA,  i,  i.,  Rs,  npanyAHMua,  HyAecHBua; 
kobieta    dziwaczka,     pełna   uroienia,    chimeryczka,     te- 

tryczka,  fantaftka,  fltie  ®r{ffenf4«0etin« ,  fin  wnnbecs 
(i^el  SSeib,  eint  ^^anraflinn.  A  ty  moie  czaczko,  Ział- 

duy  czoło,  właśnie  ci  pięknie  bydi  dziwaczką.  Zabł. 
Z.S.  i3.  DZIWACZNY  ob.  Daiwacki.  DZIWĄDŁO, 
a,  n.,  co  zadziwia,  czemu  się  dziwuią,  fin  SEunbfts 
bing.  Ma  iednę  głowę',  nie  dwie,  nie  trzy,  bo  to  iui 
byłoby  dziwadło.  Gił.  Katch.  260.  DZIWAK,  a,  m., 
DZIWACZEK,  -  czka,  w.,  zdrbn.^  tetryk.  człowiek 
dziwaczny,  któremu  nikt  nie  moie  dogodzić,  fa^ id iosus, 

Mącz.  m  ©tiffenfinger,  rin  wunberli(bec  i^eiliget.  Bok. 

biwef  sptctator OrtOC^,  abo  OrO^IaWeC    s  wartoglów, 

dziwak  {Rg.  d\y)fiQ  animal ferinum ,  4ivjak  rufticus,  fe- 
rus \  Cm.  doYJak  degener;  Cro.  divjak  s  dzik)}  Vd.  mu- 
hovez,  muhoIovez  ,  raaa,  posebnik,  aanysYoi ;  Bosn. 
zlochjuda,  tamascjan;  Rs.  ^yACA^H,  HyAaab,  HyA^c 
HMrI)^  HeAOB'filLl)  COBCilfvUHOiO,  .  ARK^pl)  /  npH^/- 
AhukI),  HeAOHiURa,  HempÓHJ^  MeHX  (cf.  niedotykal- 
ny cf.  wrzód).  Takie  robią  dziwaki  z  siebie,  ie  aż 
okropno  znaydować  slą  z  niemi.  Teat,  48,  b.  4o.  Sńsie- 
szna  rzecz  dziwak  opanowany,  ib.  a,  c.  69.  -  J*.  dzi- 
wny", podziwienia  godny,  htt  ScWUttbctung^ttńrbige , 
bet  SBunberfiare.  Gdy  anioła  pytał,  co  za  imię  iego, 
Powiedział  mu,  ii  dziwak  przezwiflto  u  niego.  'Rey  Wiz. 
i55.  DZIWACZYNA,  y,  m.,  biedny  dziwak,  a  poia- 
low:  ein  elenbf r  ©riffenfdngft  (Cro.  divjachina;  Rg.  dirja- 
cinna,  di  v}ac  ferin  a),  (DZIWER,  u,  m..  Tureckie 
słowo :  flader  w  ftali ,    w  zbroiach,    w  głowniach.    Czart. 

Mscr.  bie  f  (ab^r,  bit  (łaraml<Mf  «bfr  in  flJbUrnen  JtUn^ 
gen,  Mftaengen  ic.    DZIWEROWAC,  -  ał,  -  uie,  act. 

ndk.f  demeszkować.  Ad.  Czart.  Mscr^^  ob.dcmeszko^sć,     , 
bamafciren).     DZIWIC  SIĘ  ob.  Dziwować  się.     DZIWI- 
CIKL  ,  -   a,  772.,  dziwujący  się,  dziw  ( otóż  rzeczownik, 
klórego  żądał  Km  apski,   subjiantiuo  opus  «/2,  cuo  care- 
mus  usitato  \   sit:    dziwowidz,    dziwownik,    dziw),     btt 
^emunbtrer*      Zganisz] i   iego  wierze !   to  on  gdzieindziey 
dziwicielów  chwyta,   J  kto  tylko  da  ucho,    temu  wiersze 
czyta.  Dmoch.  Szt.  R.  21.     Otoczony  licznym  dziwicie- 
lów zbiorem.  N.  Pam.  18,  383.     DZIWISZ,  a,  iw.,  Bh. 
him{^  Dionysius ,    imię  męzkie.    Nieś.  i,  io3.   2)tonpfUi|. 
Kucz.  Kat.  3,  3a6.      Dyonizyusz   albo  Dziwisz ,  biikup 
Koryntiki.  Bia/.  Poft.  1 1  a.      Czytay  Bziwisza  Aie^pagi- 
tę.  ib.  11  a.     Dziwisz   ftariył  aię  na  Walka.  Herb.  Seat. 
a47.      Dziwisz  aiias  Siegniew.    Jabł;  Her.  -     ♦$.  Do- 
wiaduy  się  od  tych  dziwiszów  świętych.    Orzech,  Qu.  4 a. 
ob.  dziwak.     DZIWNIE  przysłk.,  na  dziwy,    na  podziw, 
cudnie y   do  zadziwienia,    Bh,  bjwne;    £c,  AflŁBW^exHO  ; 

WUUs 


I>ZIWNO    -    DZIWOCIZKA. 

IpWlbfrtatn^f  mtlbetiar.  On  dsiwnie  pooiciwie  w  ttfy 
sprawie  poftąpii.  Warg,  Wal,  129.  Dziwnie  wielki  Se- 
softrya  dobrse  mię  traktował.  Okręty  na  móy  powrót  s 
woyikiem  ofiarował.  Jabł.  TeL  34.  Dziwnie  nie  lubię, 
2e  się  te  bębny  wiócsą  kolo  mnie.  Jeat,  34,  ó,  34.  {cf. 
okrutnie,  firasznię  nie  lubię).  DZIWNO,  przysłA,  ^  dzi- 
wno i  eil,  zadziwia,   e^  ttimmt  (etnen)  SŚunber.     I)z^- 

wno  mi  to  bardzo.  Baz,  SA,  pr^  Bóg  dziwno  uczciła 
świętego  swego.  Wróbl,  2oł,  6.  mirificauit  sanctum 
suum.  DZIWNOŚĆ,  -  ^ci,  z^\  ^oA.  bjIDnofl;  Sor,  1. 
ipob^itpnofci ;  3j.  zamjernoft ;  Ec,  AHBcmBO,  AHBHOcmb, 
nadzwyczayność  zadziwiaiąca ,  bte  SSnuberbarleit  *DZI- 
WNOSTRASZNY,  a,  e,  potworny,  monjlrosusy  mtf= 
gC(l(l(tPt  r  f(^CU^U(^.  Dziwnoflraszne  płody  morzemy ; 
dzieci  nawet ,  ieśli  się  słabe,  brzydkie  na  kształt  poczwa< 
ry  urodzą,  wyrzucamy.  Pilch,  Sen,  i5o,  ob,  dziwopłod , 
dziwoląg,  dziworod,  dziwotwór).  Jeszczem  słów  nie 
domówir}  alić  niespodzianie  Dziwnodraszna  poczwara  w 
oczach    moich    (łanie.    Zab.  6,    i55.      DZIWNY,    a,  e, 

Bk.  bimnó/  pobiwnó';  Sio,  biwnó^  (u  pobuvu;  Bs,  cjudno- 

vat,  zamjeran;  Z>/.  csudaovath  ;     Vd,  zYiudWu  ^    saysetliu; 

Sr.  1.  biitone;  jpobjiwnć;  Rs.  ahbhmh  ,  ahkóbhhhuh  , 

3AHBiiaieA&Hhiii;  Ec,  yAHBAaeiM&iH,  lyAUMhiH,  ^yĄO- 

A'&eMUK;  zadziwiaiący,  iDunbecbat,  ĆerwiHibfrung  tu 

t^gcnb*      Łaikawo^ć   króle   dziwne  czyni   i  u  ludzi  miłe. 
SAarg,  JCaz,    i53.     Ludzie   dziwuiąc  się   iyciu  iego«  sła- 
wili go,   i  dziwnym   u  innych  czynili ,  tak  ii  zewsząd  po 
blogosławieńftwo     do    niego    bieźeli«     SAarg,    Zyw,    107. 
Wszyftko   to  budowano   od  marmurów  różnych.  Dziwne 
rzezania   maiąc  na  ścianach.  Star.  Dw.  35.     Sól  dziwna 
Glaubera.     Krup,    6,   180.      wynalazca   ikutki    ićy   zbyt 
wyniosło  wylicza,  a  przeto  solą   dziwną  nazwał.  Krumt, 
Chy,2^b.'  {.nadprzyrodzony,  ńUtmtMlĆ^,  t9llhbetbar, 
9Bnnber:«     Rzecz  dziwna  ieft,    którey  przyczyn  nie  do- 
chodzimy.   Boh,  Djab,   78.       Dziwne    rodzenie   figuruie 
się  w  żywocie  z  zapatrzenia  się  matki.  Saxon,Porz,  163. 
W    źydowftwie    wielu    się   znakom  dziwnym  Jezusowym 
aprzeci wiało.    Biat,  Po/i,   i3o,    cudom,    ben  *U}unberjeii 
djen.      J.    dziwny    =   dziwacki,     dziwaczny,     IPlinbetlW, 
griflenbrtft,  feltfam,  artig.    Ty  mię  kochasz ,  to  dosyć ;  w 
układach  rwych  dziwni  Oyciec  móy  i  macocba  dotąd  nam 
przeciwni.   NUmc.  P,P,k^.  Dziwny  też  iefte^  móy  mężu  , 
twoie  gadanie   zaoflrzyło   tego  młodzieńca.   Wfg,  Marm, 
1,    133.      Wiele    takich    rodziców  srogich    i   dziwnych, 
ktÓEzy  leda  o  co  z  wielką  fnryą  dzieciom  swym  łaią.  GUcz. 
Wych,  G,  2y  b.     Starzy  zazwyczay< są  dziwni.    Tear. 3i,^. 
10.     Bałem  się,  iźcś  ty  człowiek  dziwny.  SeAl,  LuA,    ig. 
not,   surowy  abo  trudny   a    srogi).     Płocha   była   i  dzi- 
wna. P,  JCchan.  Or.l,  1,  407.     Czyli    ci  się    co  dziwnego 
marzy.?    Ttat,  3o,  ^.73.  ( czyś  zwaryowal  ?;.     Co  dziwne- 
go  sobie   zrobić  gotów  ieftem.    ib,  31,  b,  by,    (co  wary- 
ackiego,    zabić  «ic  )•     Dziwny,    -   ego,    subji.  m^,    dzi- 
•vf ak ,  któremu  żaden  nie  może  ugodzić ,  dyscoluf,  Mącz, 

DZIWO',  a,  n.,  poczwara,  dziw,  ein  Ungcdenet;  ©nns 

bettbi^f*  ,Umrreć  musi,  niech  mi^ysca  nie  ma  takie  dzi- 
wo. Pot,  Syl.  30.  Niech  cię  to  brzydkie  dziwo  (po- 
twarz)  nie  doaięże,  Gdy  się  na  zgubę  czylę  okrutnie 
sprzysięże.  Zab.  i5,  m.  Co  za  dziwo  słaboi^ci  i  cncj- 
ty.  7ear.  47,  c.  56.  SBunberbUig.  $.  z  dziwa,  bardzo  rzadko, 
ledwie  kiedy,  u  proIUctwa.  X,  Kam,  9Unberfe(teR.  DZIWO- 
Tam,  L 


DZIWOM    -    DZIWOWAĆ 


€09 


iCIZNA,  y,  i^  dziwa  gl^yta  ^ebrtia,  czarna  1  twarda.  Tr,  |p{(be 
SUbergUt^e.  DZI WOK,  a,  m„poiSt.  sokół.  Dudjt,  57,  raczcy 
dziwooAf  znaćodbyfbego  wzroku;  iak  c2wornogi  emu  zwie* 
rzowi  iednemu  dla  teyże  przyczyny  imię  ojlrowidza  nadano , 
ber  %M.     *D£IWOKI,  a,  ie,  Boh,  blWOfÓ,  dziki,  wilb. 
Osłów  ieft  dwóy  rodzay;.  iedni  dziwocy,    które  zowią 
łosi ;    drudzy  swoyscy.     Cr  esc,   546.       Wieprz    dziwoki. 
Miajk,  rytm,. 2^  43.  (o3.  dzik).      Góry  wysokie  za  zamki 
maią  kozy  dziwokie.  *Ryb,  Ps.   30Ó.      DZIWOŁĄ^G,   - 
ąga,    m. ,   poczwara,    fbaszydto,    dziw.    Mon,  76,  689. 
Dudz,  37,  ein  Ungf bener.     DZIWOLĘZNY,   a.  e,   dzi- 
ki,   przeciw  przyrodzeniu,    »tbemaMlIt(b /    mi$^tftalt€t , 
f(bett^(i(b-     Precz  zgraia  zabobonna ,  dziwolężna  ,  twarda, 
Co  w  Rodopie  Trackiego  rozdrapała  Barda.   Przyb,  Milf, 
313,  -  DZIWOPŁOD,  a,  m,  Nor,  3,  333.  Kntai,   Mon, 
75,  589.    s  DZIWOROD,  a,  m,,  dziwotwór,  dziwoląg, 
poczwara,  eitl  Uttgebeuet.      Zazdrość,    Ten  to  srogi  dzi-- 
worod,    łez  ludzkich  niesyty.    Patrząc    na    twe  zasługi, 
sławę  i  kredyty.  Ryknął.  Zab,  13,  334.      £y   moi  mili, 
iak  ten  dziworod  (monjirum)   miluchny!    Zab,  16,  i5i. 
O  dziworodzie  szkaradny!  1^0^1^.388.     DZIWORODNY, 
a,  e,    czarnoksięzki.    Dudz,  19.    ^ailberiftb #    dziworodne 
wiedmymażci.  Petr^Hor,F.,b',  {not,  które  dziwy  czynią  ). 
$.Dziworodny  kształt.  Chodk^  Koji,  31. ,  Ec,  AUBOcmpa- 
lOHiJU  ^dziwoAraszny  z  potworny,  mimflrM.  DZIWOSY, 
-  ów ,  plur, ,  dziwactwa  ,  tOUIlberU^e^  Jeug.     Co  M  an- 
drony ,  co  za  dziwoay ,  co  znowu  ?  Żabi,  Zbb,  7 1 .   *DZI- 

WOSPRA WCA ,  y ,  w. ,  cudotwórca ,  ein  iSunbertb^ter. 

z  magii  uczyli  się  w  rzeczach  bardzo  tajemnych  bydż 
umieiętnemi  i  dziwosprawcami.  Biot,  Pojl,  i56.  DZI- 
WOTA ,  V ,  i. ,  Ec.  AHBOCni& ,  AHROcmł  \  dziwność , 
\i\t  SBtinbctbatfeit*  Kroczy  szatan  dumnie  zbrojony  w 
dyament  i  słoto,  A  chrzęszcząc  zda  się  fbraszyć  ogromu 
dziwota.  Przyh.  Milt,  179.  Nie  dziwota,  że  tak  sofcie 
pofląpiła.  Teatr  Zo,  b,  i43,  niema  się  csemn  dziwować, 
ffttt  aSlUlber!  DZIWOTWÓR,  u,  jw.,  DZIWOTWO- 
KEK,  -  rka,  m.  zdrbn,y  poczwara,  dziwoląg,  dziwo- 
rod, ein  Ungebencr,  etń  6(beufal.    Każde  zwierzę,  któ- 

,  re  7ta  świat  przychodzi,  z  uksztalceniem  członków,  prze- 
ciwnym porządkowi  przyrodzonemu,  ieft  dziwotworem« 
D)Ac.  Med,  3,  86>  Mon>  76,  689.  [Bh,  btlOOtWOTCe  cu- 
dotwórca). Wchodzi  dziwotwór,  baba  przeftarzała ,  Co 
się  bawiła  dotąd  nad  granicą.  Krcu,  Mysz.  47.  Bobo, 
mały  dziwot worek.  Teat,  u,  b.  108.  DZIWOWAĆ 
się,  -  owałsię,  dziwuie  się,  zaimA,  Aontyn.,  dziwić  się 
ndA.f    komu,    abo  nad  czym,    s  z  podziwieniem  uważać, 

•cudować  się,  zdumiewać  się,  etma^  bemnnbem,  ftd^  ilet 
etwa^  t>ermunbern  ^  fi(b  onnbern.  Bh^hmifi^e,  bimiwati 

fe,  btmimam  fe  (bjmaiOam  fe  przypatruię  się  czemu),  po^ 

btwitt  fe;  Sr,  i.  himam  fo  {Sr,  i,  biiwn  fo  szaieię); 

Ross.  AtSBHOlB,  yAHBAlIK),  AHBHni&CM,  AiSBOBamicA , 
yAHBHinlcH,  yAHBAflm&cJi  (cf.  CAa/c/.  n'>r  ,  Syr,  ^^Tn , 
Gr,  ^tiśof^at  f  ^eaofJMt)\  £#.  cjnddittse ;  DL  chuditi  ise  ^ 
Cr0.  chudimusze;  Crn.  zhiidilise;  Vd,zh\iA.ity  obzhuditi , 
pozhuditi  (  Vd,  diujati  s  wściec  się).  Między  tak  wielą  , 
Bie  naydzie  żadnego,  coby  się  twoim  dziełom  nie  dziwo- 
wał. P.  Kchan.  Jer.  45.  hct  ni(bt  beitte  9;^ten  bewnns 

bert"  Dziwuiemy  ^ię  w  Filipie-  i  w  Hamiikarze  wielkiey 
oftróżności  na  woynie;  w  AłexaHdrze  zaś  i  w  Annibahi 
wielkićy    śmiałości  w    bitwach,    St€W9W.  Woy,  A^  3,.  b. 

77 


\ 


DEIWY    .    DZWIĘCZYĆ. 

Wonfltlttl*  Wszyftkie  ftrasBjrdła,  dotąd  imatii  Biewi- 
dsiane,  1  deiwowiika  s  róźnjcłi  form  w  iedoę  zebrane  . . . 
Kulig*  Htr,  46.  Monftruin,  ^ziwowiflco  firassne  i  szpe- 
tne., Go/.  AL  3o3.  Areopagitowie ,  cóźby  tym  tyrańflLia 
terazni^yszym ,  nie  ludziom ,  ale  dziwowiikom,  abo  be- 
Ayom  dzikim,  krwi  ludzki<$y  nienasyconym,  czynili? 
Starów,  Rtf'  11 4.  Sparta,  dziwowiflco  ono  polityki. 
Za6.  1,  A.  a3.  Albtrtr,      $.    rzecz  dziwka,    zadziwiaiąca, 

etwa^  SBttnberbare^,  eirt  ^nnber.  Jeieii  to  dziecię  dal- 
szych lat  dóydzie,  będsie  Wielkim  człekiem  i  świtto 
dziwo wifkiem.  Skarg,  Zyw.  a,  45o.  II.  tlziwowifko  krd- 
tofilne,  publiczne,  widok,  spektakl.   Cn,  Th,  eilt  6dM1ls 

fpieL  Bh,  biwablo  (ob.  widowifl^o);  Sr,  i.  pśtblabnattcjs 

fO*  Przez  te  dni.  piibliczney  radości  igrzylka  tylko  byfy 
i  róine  dziwowiflcą.  Tr.  j.  mieysce  ku  patrzaniu  ns  wi- 
dok. Cn,  Th,,  Bh,  bmabfini,  btmabIo»  Sr.  i.  (ra^encia, 
I9)i(labw(tncia ;  cf.  komcdyalnia,  teatr,  bet  G^aufpiflort, 

ba^  «5d>dufpie((|aU<.  Świat  dziwowilko,  iycie  podrófi 
przyszedłeś ,  poszedłeś.  Zab,  7,  a 5 3.  Aojfak.  $.  Indzie 
się  dziwuiący.  Cn.  Th,  dśiwo widzę,  bte  2ttf<(^anet.  Skoń- 
czyła się  ta  ceremonia  z  powszechnym  ukontentowanien 
dziwowilka.  Tr,  DZIWY,  a,  e,  Boh,  bjwp,  biwofę; 
5/0.  btlb^f  .R^M  ^^M  Sla,  ń\y)i\  Cro,  dirij  (diyjak  a/^cr; 
dirjak,  dirjachina  ;  zwierzyna);  Vd,  div]je,  diTiacke; 
Cm,  dovje ;  5r.  1 .  biitbi ;  «Sr.  a.  jtioi;  /{<r.  AKb'ih.  diiki,  n. jp. 
dziwę  mięso ,  Medic.  KoM^ti  ?Wf(6-  Bh,  bitOI  mafo.  Kę- 
dy się  ciafo  *zap8uie ,  co  dziwym  mięsem  zowią,  póki 
ono  złe  trwa,  dobre  goi<5  się  nie  może.  Zrn,  Pfi,  5,  7^8. 
Gdyby  się  pokazały  guzy  biate,  a  narailawatoby  dziwę 
mięso  w  ouych  guziech ,  tedy  trąd  ieft.  Radź.  LevU,  i3, 
i4.  -  Budny  id.  Dziwę  mięso  kaiyiieniem  piekielnym 
nacierać..  Perz,  Cyr,  1,  77.  MaiĆ  dziwę  mięso  trawiąca, 
Hipp,  117.,-  *$.  Weź  szczawiu  bądi  sadzonego,  bądź 
dziwego  .  .  .  Syr.  890.  (t.  i.  polnego,  leśnego,  dzikiego; 
teraz  przymiotnik  dziwy  tylko  o  dziwdm  mięsie  m  uij- 
wani'u ). 

Pochodź,  dalszy  ciąg:    nadziwić  sify   podziw^  podii' 

wienie ,  przedziwny ^  przedziwnie,  przydziwniiytzy ,  wj- 

dziwićsify  zadziwić  sify  zdziwić  sif,     S^dziJd,  zflróeo' 

nego  dziwoki  i  t.  d,       '  ^ 

widzę  i   chwalcę.    Modrz.  Baz,  aaa.   -      5'    dziwowidz,   DŹWIĘCZNY,    a,    e,    •'*ieadv.^  df wiek  wydaiący  (cUji, 


610    DZIWOWANIE    -    DZIWOWISKO. 

Pof wól ,  iebym  aię  i  ia  teź  temu  dziwi! ,  U  aię  We  Fan 
dsiwuieaz,  bo  tylko  rzeczy  nadzwyczayne  daią  prawo 
dziwić  się.  Xrae,  Pod,  2,  a4o.  Dziwuiemy  się  puftelni- 
kom.  Skarg.  Kaz,  38.  Zony,  na  dziwy  chodzą,  nie  ie- 
by  się  rzeczom  przypatrowały  ;  ale  raczey  żeby  się  im 
dziwowano.  Petr.  £kon,  fS,  •  *f .  dziwować  &Ię  czediu, 
przypatrywać  się  Boh.  bitpatoam  fe )  f  S^f^^^^"  /  Sttfd^aiteil. 
Jeśliby  kto  śmiał  w  dzień  święty  albo  się  iakim  igrzyflcom 
dziwować ,  albo  się  przy  sędzim  zabawiać;  taki  rycerilwo 
ilraci  i  oyczyznę.  Szczerb,  Sax,  4a6.  $.  dziwić  kogo , 
zadziwienia   nabawiać,    zdumiewać  kogo,    einetl   ®1inbet 

m^men,  in  ^emunberung  t)€tfeQen.  Re.  yAHBHoib,  yA»- 

BASOiB.  Dziwisz  mię  We  Pan !  Ęr.  a  ia  się  domyślam  o 
przyczynie  zadziwienia.  Kras,  Pod.  a,  5i.  *$•  dziwić 
co  s  dziwnym  czynić  ,  wynosić ,  wielbić ,  Wntlbf tbat  ttlil' 
d^eil^  9eC|errU(i^en.  Błogostawiony  Pan ,  źe  zdziwił  mi- 
łosierdzie swe  mnie  w  mieście  obroanym*  1  Leop.  Ps. 
3o,  aa.  (dziwne  uczyni!.*  3  Leop,),  II.  dziwować  ko- 
mu ,  s  mieć  za  złe.   Cn,  Th,  etnftii  zimti  ver«rgen ,  9ers 

benfen ,    (!((>   ikbef   lOll   ©UnbetU.     Kogo  Pan   bóg   na  małe 
pocieazy,    Nie  dziwuię  mu,    ie  się  dal^y  śpieszy.    Klon. 
FI,  D,  1.   Nie  dziwuię  Niobie,  że  na  martwe  ciała  Swoich 
naymilszych  dziatek  patrząc,  ikamieniald.  J,  Kchan,  Dz, 
ii4.     DZIWOWANIE,  -  ia,  «.^  *u6/l.  ł'«/'i6.,  uważani© 
s  podziwem,  zadziwienie,   Vd.   zhudoyanje,    bi^  tBCWnn^ 
beiung,     ^erwnnbetting^      Day  nam   Panie  Jezu    gorące 
sprawom  twoim  dziwowanie,  i  dobrodzidyftw  twoich  pilne 
rozmyślanie.  Skarg,  Kaz.  57.      Porsena  pomftę  nad  Sce- 
wolą   w    dziwowanie  odmieni!.     Warg.    Wal.  88.      Nic 
niemasz    u  boga  Aieapodziewałego  ,     ■    czego    pospolicie^ 
dziwowanie  przychodzi.    Biał,  Poji.    aa5.      *$.    przypa- 
trywanie  się,    ba<  ^Ufd^attett.      Białogłowa  oprfwę    awą 
traci,  ieśliby  na  dziwowanie,    na  gry  albo  inne  złe  towa- 
rzyflwa  chodziła  nad  wolą  mężową.   Szczerb,  Sax,  458« 
(  cf.  Bh,  hiwMA  spektakl  06,  dziwowilko).     DZIWOWID, 
DZIWO WNIK,  a,  wi. ,  słowo  i^rzez  Knap/kiego  na  wy- 
rażenie łac.  Admirator  zrobionej   ob,   Dziwiciel ,  Dziw» 

bet  S3«wttiibeter.  Sr,  i.  bjiwacjer,  in  Jem.  bjlwacjerta. 

DZIWO  WID,   DZIWOWIDZ,    a,    m. ,    mirator.    Mącz. 
bet  $8ei0ttnbetCt»     J  nikczemne  rzeczy  maią  swoie  dziwo- 


widz iakiego  dziwu,  albo  dziwowifka,  patrząca,  spekta- 
tor,  bet  '^vS^Witt'     Teatr  był  pełen  dziwowidzów.  Pot, 
Focz,  507.  W  prawą  i  w  lewą  rękę  nieprzeyrzanc  gminy, 
Pełne  drzwi  dziwowidzów,   dachy  i   kominy.     Pot.   Arg. 
810.      Co   żywo   bieży,    wszyscy  chcą  bydż  dziwowidze. 
ib.  i34.  gęile  dziwowidzów  rzesze,  ib,  ai4.     Żydzi  ślepi 
cudów  Pańikich  dziwowidze.    Pot,  Zac,  173.  -     §.  dzi- 
widz,    zjdwienmk ,    i^isionnaire.    Mon.  76,589.    eitt  ®i' 
ftonair,    ein  3:tiumer.     Zacięty  upomie   w   swoim  widzi 
ni  się  dziwak  czyli  dziwowidz.  Mon,  70,  7i5.  (06.  i^n- 
taft^.     Jeft  rodzay  marzących  na  jawi  dziwowidzów   iCui 
sibi  eomnia  Jingunt ) ,    co  ich  miłośnikami  zowią.    Mon, 
69,  188.      *J.  dziwny  do  widzenia,  4ziwotwor ,    dziwo- 
wilko,   etn  SBnnberbins,  SSunbett^iet,   ein  Unge^euet. 

Zydowlka  arka  w  świątnicy  ikryta,  dziwowidem  niewi- 
dnym  samitmu  Jzraelowi  była.  Bzów.  Roz,  47.  Tam  nie 
z  ludźmi  tylko,  ale  i  z  dziwowidzami  woyna  1)yła.  Fal. 
FI.  Ó7.  Tam  wiele  gadziny  i  dziwowidzów  morikich  i 
zozmaitego  robactwa.    Pasz:   Dz.   19.      DZIWOWISKO, 

a ,  n. ,  dzitrotwór ,  eUi  SSuttbetbind ,  tSnnbett^iet ,  ein 


wdzięczny),  t6nenb^  flingettb.  Sio,  et  Boh,  iwninii  Sr. 

i:  lencii^Ciif  ^encmtii  Vd,  svenzhezhcn  •,  ffg.  zen|d, 
hangos  ;  Ross,  3B)^HbiH,  SByneHl),  SU^HUM,  3B0H- 
K'iiit,  dBOh^amuii;  £c,  3BeHRn}'iH.  Niechże  zabrfmi 
chwała  dźwięczna*.  Niech  i  dzięka  idzie  wdzięczna.  Pid. 
Kat.  g3.  sonora )  cf.  Rs,  AQ6po3BySiHUH ,  6Aarosiy- 
HHBIH  harmoniczny.  DŹWIĘCZNOŚĆ,  -  ści,  z.,  dźwię- 
czenie, wydawanie  dźwięku,  sonoritas,  h^i  ZhntUi 
AUngen.  Rs.  3By«iH0cfn&,  SBOHKOcmB,  suHHocmft  ^> 
Ross,  6xaro3By9HOcxni  harmonia.  DZWIĘCZYĆ, 
DŹWIĘCZEĆ ,    -  ał ,  -  y ,  er.    i  niiak, ,    dźwięk ^ydi- 

wać,  tinen,  fllngąn,  einen  Soq  ^bet  Shng  von  fiitse^ 
ben.  Bh.  jwućetf,    snitl,  cpnfatl;  Sio,  jnim,  jOTĆiw; 

Hg-  zengekj  Sr.  i,  }enc)|n  i  Cm,  sbr^nklim}  Krf.  shTen- 
zhiti,  zinglati,  sronzhiti ;  Hg.  sv6cjati  ;  Bs.  zukati,  ive- 
kati,  zvecjati ;  Cro.  czinkati ,  srenchim;  Hg.  Utn%t\; 
Rs.  3ByHainii,  3BeH'BmB,  3iJYamfc,  3a3hi!iśin&,  nposu- 
^niB;  Eccl.  3Bff]jainii,  sayMy.  Gdy  kto  wroiedźbrią' 
ka,  słyszą  ludzie,  łże  dźwięczy.  GiLPoJI,  45,  6,  Sta- 
łem   się,   iakoby  miedź,   która  dźwięczy )    albo  cymbil 


DŹWIĘK    '    DŹWIGAĆ 

krzmiący.  i  Leop.  i  Cor.  i3,  i.  P»BCfo!y  diwiccią 
bv(Uo,  gdy  się  s  nicprayiaciolmi  swemi  potykaią,  Crctc 
6o3.  (bęcią,  brzęcsą).  .  Nie  będę  mu  dźwięczeć ,  nio- 
ftotyi  panie,  nieftotyi ^acny  mężu.  i  Leop,  Jer,  aa,  18. 
(trąbić.    3  /.tfop.   cf.  Ro^s.  SBysamŁ).      Di wiccacnie  w 

uszach.   Perz.  Lek.  189,   ba^  jtUngeti  Itt  ben  Ot^ren. 

DŹWIĘK,    u,    m. ,    brzmienie,    oJglos,    bet  ItUng/  bet 

Łon,  ba<  Aliitgen,  bet  6*«tt-  -BA.'|»n!/  jnćnii  ^/o.  *V/. 

iSr.  1.  )e'nf;  •i>*  a.  ©nf;  Kc^.  shyenk-,  Cr/i.  shyduk  i  Bs. 
suk,  avek,  zyecjanje,  sucenje,  Z7on;  Cro.  8venk,  «vin- 
chanye,  syenk;  Big,  ayik,  aYoou-,  DL  zv6n  }  i/^.  zeng^s, 
hang  }  JtaL  aono ,  Z.a/.  aonua ,  tonua  ,  Ger,  %ML  ton , 
Anglos.  awcg;  Rs.  aayKl) ,  3boh1),  auiiL,  aBCH^Hie ; 
£c.  aBH^KH,  SBflttaHie.  Uderz  w  garniec,  dźwięk  go 
wyda.  Cn.  Ad.  ił&i.  Szklankę  poinać  po  dźwięku, 
ludzi  po'  mowie.  Budn,  Apopht,  i4.  Dźwięk  złota 
gluazy  Bumnienie  iego.  Teatr  4,  17.  Dźwięk  lutui. 
AuBzp.  a6.  Trzymaią  w  awych  ręku  bębny  huczne,  a 
przy  dźwięku  Weseląc  się  organów,  Uńce  wyprawuią. 
JCuHg.  Her.  ałi.  Dal  aię  słyszeć  cudowny  dźwięk  bę- 
bna, i  huk  bąka,  dud.  Otv.  Ow,  584.  J  we  mnie  serce 
ieft  myśliwe,  Chociem  i  w  polu  iesscze  niebywała,  Ze 
gończe  słysząc  dźwięki  przeraźliwe ,  Com  się  po  błotach, 
po  dachach  wieszała,  Tward,  Daf  6.  Wiatr  wolny  czy- 
ni,  źe  liście  i  wody  dźwięk  czynią  wdzięczny  -  P* 
Kchan.  Jer.  4oo.  Dźwięk  za  węch.  Rys.  Ad,  10.  iaka 
praca,  taka  płaca).  -  O  głosie  czyli  dźwięku.  Hub, 
Mech,  188.  Jak  dźwięk  głosu  iego  ieft  przyiemny.  Teat, 
57,  4a.  (lou)»  'zwięk.  1  Leop.  Ps.  4i,  b.  dźwięk.  3 
Leop,).  a)  brzmienie,  tenor,  treść,  bet  3nb«lt  Ry- 
my te  tego  były  dźwięku  .  .  .  Pot.  Arg,  6*a.  t.  i.  tak 
brzmiały,  fie  Jauteten  fo.  U.  przc«  omyłkę  pisania  czc- 
iło zamiaft :  wdzięk  cu.  v. 

Pochodź.    ZadUi^czyc    cf.    dzwon.     SIot.    |t9U(uinal 
*diwiikoxnakf  s  akcent.  ^  • 

DZWIKHZE,  -  ów,  a*o,  -  J,  plur.,  drzwi  (Bh.  hmit 
Genit,  b»eH)/  Me  ^bńte.  Kazał  więc«5y  ftraźy  do 
dźwierzy  więzienia  przysądzić.  Papr.  Gn,  11 64,  Zam- 
knąwszy dźwicrzy,  SeM,  Math,  6.  DZWIERK.I,  -  ów, 
pl„  drzwiczki ,  Ut  ^tńrd)en.  Napadł  na  dźwierki  obmu- 
rowane. Mon,  69,  66.     •Dzwirki.  Cresc  656. 

DŹWIGAĆ ,  -  ał ,  -  a ,  cz.  ndk.  (  Boh.  ^blOlDati ) ,  ciężko 
podnosić  i  unosić;  Cm,  zijaseti,  ffd)Wct)  ^eben;  propr. 
ęt  impr.  Drąg  uliywaiący  przy  dźwiganiu ,  siły  dźwiga- 
jącemu przyczynia ,  a  ciężaru  umnićysza  \  drąg  zaś  ucią- 
iaiący,  gdy  go  dźwigaiący  używa,  ciężkości  przyczynia, 
Sol/k,  Arch.  bo,  Wiek  niedołężny  Wizko ,  sił  tak  mało, 
ie  iuż  mi  ciężko  dźwigać  własne  ciało.  Zał>.  i3,  agS. 
Owca  niewinna  przez  rok  wełnę  dźwiga;  Oftrzygą  weł- 
nę, a  ióy  za  to  figa.  Bratk,  O.  4,  6.  Podbiliśmy  Ante- 
mnatów ;  ale  Marsowie  ieszcze  nie  dźwigaią  Rzymfltiego 
iaazma.  Stos,  Num,  i,  77.  Żyłem  cały  w  ni^y,  dźwi- 
gałem te  słodkie  więzy.  Teat.  ag,  74.  Niech  Rzymia- 
nie dźwigaią  też  same  kaydany,  które  sąsiadom  przy- 
gotowali. Teat.  46,  10.  Niepróźno  głowę  dźyjrigasi  na 
karku,  panie  moczymordo.  Teat.  a8,  b.  4.  nie  dU 
kształtu  nosisz   głowę).      J.  wznosić,  podnosić,    }tt  ^es 

ben  fucbeii/  empot^^ebeu  wollen  pr.  ^t  fig.    Po  śmierci 

Wacława  Łokietek    znowu   prawa  swoie  dźwigać  zaczy- 
nał. Nar.  Hfi.  6,  i3ł.  t.  i.  podnosić,  wy  (lawować,   4o- 


DŹWIGNIC    -.    DZWON. 


611 


chodzić ,  et  ffaig  an ;  fe fne  fSit^t  wiebet  (rtMt  §«  fa^ 

II.  DZWIGNA^C,  -  ął,  -  ęli,  F,  dźwignie,  idnt.^  Bk. 
SbmtbnanH/  Ibwj^ati  (frym.bmi^  wołanie  na  popędsf^ 
ńiekoni);  ^^/o.  |btOi$»gi  i   Sr.  1.   |toi(ntt  c/cc/i/io;    Sr.  1. 

ibi^am ,  abibnu ,  s^i^nem  >  Sr,  a.  fmigafdi^ ;  Rg.  dyighnuti, 

digbnud  ;  Bs,  dighnuti ,  dyighnuti ,  zdyighnuti ;  Croat. 
dignuti ,  dichi,  dischi,  disem,  digati,  podignuti,  podi- 
ach i  ,  zdignuti ,  zdisem ;  Dh  dignuti ,  uadignuti ,  podi- 
gnuti;  Vd.  ysdignit,  Tsigniti,  Tsignurati,  goryaigniti 
gorysii^uyati  ( Rs.  ĄńKHymh ,  ĄBKrunh  ruszyć,  HeABH- 
aKHMbiil  nieruchomy  ;  £c.  ABH3Kóa'ie,  ABHaanie  agitacya , 
ABH3aaiejil)  porussyciel).     s  ciężkiego  co  podnieść,  ttW^f 

6d^t»ete^  ktben,   in  błe  ^bl^e  bęben,  auf^eben,   empot 

^eben,  empOC  btingen  j^r.  et  fig.  Dla  ubezpieczenia  dal- 
szych gwałtów  dźwignął  nad  Wisłą  lamecsek ,  zkąd  wy- 
padaiąc  iUtki  łupił.  Nitr.  HJi.  4,  34a.  Wzywano  imie- 
niem oyczysny  wssyftkich  aey mulących ,  do  dźwignienia 
wraa  z  niemi  silnemi  barkami  budowy  rządu.  IJfi.  Konfi, 
1,  i5a.  O  dźwignieniu  aił  Rzpltdy,  ani  pomyśłić  wolno 
było.  KU,  Lift.  1,  ia«  Dźwignęliśmy  z  upodlenia  oy- 
czyznę  nasze  przez  wzmocnienie  sił  kraiowych.  Gaz,  Nar, 
1,  179.      Uf.    DZWIQN\C  aię,    zaimk,,    podnieść    się, 

powiławać,  fi(bet(ebeB/  anffkiffen,  ft(b  anfric^ten.  J  drze- 
wo prcdz<<y  do  góry  się  dźwignie.  Gdy  go  nikt  a  młodu 
ku  ziemi  t\ip  .przygnie.  Morszt.  a  a  3.  Jedno  pa6ftwo 
upadnie,  a  drugie  się  dźwignie.  Nieme.  P,  P.  8.  Litwa 
dźwignąwszy  się  na  siłach  po  dawnióy  odniesionych  klę- 
fkach,  cheiała  szkód  swoich  powetować.  Nar.  Hfi.  4, 
4a3.  DZWIGACZ,  a,  m.,  dźwigacze,  ciężary  «  okrę- 
tów wynoszący.  Krom,  654.  htt  2a|lf ttttiget ,  ^tiget, 
$ebet.  W' rofl^*.  ierfA  DZWIGACZŁA. .  -  DZWIGALNY, 
a,  e,  od  dźwigania,  ^ebes.  Drąg  dźwigalny  ciężaru 
ulżywa,  że  większą  iege  część  na  podllawek  prBenosi* 
Soljk,  Arch.  4,  htl  S^iMmm.  DŹWIGNIA ,  i ,  i. ,  cf. 
drąg^  Vd,  podpirnia,  orudje  sa  ysignenje,  hit  ^ebfl. 
Dźwignia  ićdnoramienna,  ^ąctis  homodromue.  Huk.  Mech. 
77,  dźwignia  dwuramienna,  he/erodromut.  ib.  Dźwi- 
gnia kątowa ,  angularis.,  ib,  80.  dźwignia  krzywa ,  vectis 
euruus,  ib.  Sztuka  poruszania  wielkich  brył  ma  swoie 
.  prawidła  we  władzach  cjała  i  w  dźwigniach.  JV,  Pam.  a3, 
aa 9.  DZWIGNIONY,  a,  e,  per/,  paj.  verbi  dźwi- 
gnać ^  ge^obett.  £•  co  dźwignąć  można,  co  się  da  udźwi- 
gnąć, do  udźwignienia ,  tx\zl\^tf  M^  f|(b  Altf^eben  Uft' 
Ogromne  a  led^yie  ludzką  siłą  dźwignio ne  ciężary  bez 
.trudności  unaszać  uczyli  się.  Pilch.  Stn.  ao6.  Niedźwi- 
gnione  ubił  ml  kaydany.  Chrofc,  Job,  189.  DZWIGON, 
-  ia,  m. ,  d^wigarz,.  tragarz,  noaznik,  drągars,    eltl  £as 

ttenttdget.  Dudz,  37. 

Pochodź.  Podiwigaiy  poddiwigaćj  wydiwiga^y  wy-- 
dźwignąć^  udźwignąć^ 
DZWINA,  y,  i.y  rzeka  w  Mofkwie,  Rubeo  ^  wpada  przy 
Rydze  do  morza  Bałtyckiego.  Wyrw,  Geogr.  ai.  bie  2)4* 
na,  eln  SIuf»  M^amie  się  od  Jugi  i  Suchany,  które  w 
nię  wpadaią^  bo  Diwina  u  Rusi  dwoie  znaczy.  Giraj^/i.  488. 
•DZWIEUU  ob,  Dźwierki ,  drzwiczki. 

DZWON,   u  r/  «,   OT.,   w  dawnych  pismach  Zwpn.     Na- 
rzędzie do  dawania  znaku,  abo  zwołjrwania  ludu  dzwonie- 
niem (cf.  dynda),  elne  ®IO(fe.  S(o.  et  Bh,  )l90n  \    Sr,  i. 
,iWHLf    ^roon;    ^z*.  a.  CWOn;    Cro.  zyón;    Dl.  zyon;     Vd. 
ayon  ,    agon  ,   avoBZ , .  aTun  ;  ^sgin  ,    Crn^  sgyon ,   sgyona  ; 

77  •  * 


%i%        *D£WOVARS    -    D2W0NEŁ 

Sla*  iTono;  Bs^  SToniio  {Bs.  srón,  rr^k  sonut^  iton^\ 
Rg,  sTonno  (  Hg,  mromn »  STÓk  #onu#  ) ;  Rs»  aadliHHisa  • 
MÓAOKoib  {Rs,  3«OHb  scrrusy   tonus  cf.  Ger.    %9fli ,    ti^ 

ntUf  Jnf,Sax.  btaen  cf.  ft6^nen);  Re.  KoxoKOAb,   no 

KHUci^OMy  HaauBaemhcJi  Kaafaanb  kxh  K\eaftJio,  bo 
prsed  wynalezieniem  dzwonów  dawano  snak  tckodzenia 
aic  klepadiam,  stąd  ,Ec*  RAeaaio,  asOHio  dzwonię). 
Dswon  na  trwogę  Ro9».  HaGamb  ^tufmgtotfe.  Dswon 
.osobno  wiszący ,  do-  którego  się  wszyftkie  inne  dzwonie- 
niem ftosutą  RccL  m  Tatarfk,  flc&Kb  (cf.  iassnr).  Sam 
przykład  drogę  do  dobrego  ściele,  Dzwon  na  mszą  woU, 
nie  będąc  w  kościele.  Mon.  71,  794.  (inszych  nauczacie, 
sami  nie  działacie).  Dzwon  do  kościoła  ludzi  zwotyWa, 
a  sam  w  kościele  nigdy  nie  bywa.  Cn.  Ad.  aa 6.  Dzwon 
nienaboiny  nabóinych  zwoluie;  Osfa  nie  siecze,  lecz 
kosy  wecuie.  Zęgl.  Ad,  68.  *Zwony  nie  chrzczą,  ale 
święeą.  Hrbji.  Nauk.  R.  3,  3.  bte  <l^{0(feil  tseitfftl,  vA^t 
trtnffR-  Dzwon  zegarowy  s  u  biiącego  zegara ,  cymbaf , 
hU  (SlOtfe  AR  einer  ©Cftlagtt^fr.  7>.  Jaki  dzwon,  taki 
dźwięk.  ZegL  Ad.  46.  Dzwon  fltuczony  szczęka.  Dudz. 
ao.  -  $.  Ruszać  dzwona  (o^.  dzwonek),  etlDd^  Xt%t 
ma^fll,  antegfR,  ret^en.  Jui  dawno  Wenus  porzucona, 
Znowu  zaś  rusza  dzwona.  ?%tr.  Hor.  a,  J.  4.  ruszać 
dzwona  s  gabać  kogo,  drażnić,  poduszczać.  -  $.  Pod 
lednym  dzwonem  siedzieć  s  pod  iednym  praweip,  linUt 
eineriry  ^m^tiHtUM  WOl^nen.  Ludzie  Mnego  prawa  , 
iako  mówią ,  pod  iednym  dzwonem ,  nie  dal^y  maią  sądu 
czekać,  iediio  od  Wschodu  słońca  aź  do  południa.  5ax. 
Por'x,  4o.  Kto  siedli  z  drugim  pod  iednem  prawem, 
iako  mówią ,  pod  iednym  dzwonem ,  ma  tego  dochodzie* , 
niili  rok  i  %ztii  niedziel  wyidzie.  SaxonArt.  i3.  Groick. 
Cbr..  71.-  5.  Sierak  wytarty ,  w  którym  w  domu  cho- 
dziła, iako  mówią,  od  wielłdego  dzwonu.  Min.  Ryt.  a, 
189.  s  we  święta,  ail  bftt  Sf^etUgem  -  5.  Naczj-nia 
kształt  dzwona  mające,    u  ogrodników    do    przykrywania 

kwiatów,  9(o(feQ,  gIotfen4jnU(|^e  ®Mfet ,  ©erdtf^ett.f.w. 

Ale  niechay  się  i  pod  ziemię  wryie,  Niech  naoftatek 
dzwonem  się  odzieid,  Namacam  go  ia.  P.  Ktłian.  Jtr. 
i85.  niech  się  dzwonem  przykrywa,  iak  vr  ogrodach 
kwiaty  dzwonami  szklanemi  od  promieni  pr<sykrywaią). 
-  NB.  był  tez  w  /rx€dnim  wUAu  gatunek  pewny  sukni 
o^oUy  płci^  dla  kształtu  dzwonem,  lat.  cloca  zj^any,  - 
$.  Nurkowie  wpuszczaią  się  w  głębią  morza  za  pomocą 
naczynia,  cwanego  dzwonem  nurkowym ,  carrtpana  t/riha~ 

toria.  Hub.  Mech.  377.  W   ®f0(ff   bet  !ffi(j(fert4u*er. 

$.  dzwon  u  wi«trociągu ,  Me  ^ompaiie  AR  bet  ^ttftptttttfe. 
f.  Dzwon,  sie<5  na  kuropatwy,  w  kształcie  dzwona  hib 
namiotu.  Kluk  Zw,  2,  553.  ba<  ®(0(feR9AtR,  ba^  ®IO(fi'tt8 

neJ;  bie  ©locfe.     •DZWONARZ,  a,  w.,  5A.  jwoRat; 

Rs.  KOAOKÓASHUKb;  ludwisarz,  który  dzwony  leie,    bet 

^(otfeRgicfet.     'DZWONARKA,  i,  i.,  Bh.  }Won«rra/ 

ludwisarka  od  dzwonów ,  bie  ®IO<f ettgfef etiRR.  DZWO^ 
NECZEK,    -    eczka,    m.,    </e/rrm.  nomin.' dzwonek ,    t\Xi' 

neiae^  ®I6(r4en ,  etfle  MeiRe  64eae#  MlRgeł.  Bh.  intnt 

cef;  Sr.  1.  fltRciłabW^f  /{ori.  Hóicpa.  '  Szemranie  łago- 
dne, dzwoneczkowi  podobne.  Groch.  IV.  35a.  DZWO- 
NEK ,    -  nta ,    DZWONYSZEK ,    -  yszka ,   m. ,   deńiin. 

nomin.  dzwon,  ftR  %\hM^n ,  t\M  JttiRgel,  ftRC  6<be(Ie. 
Bh.  et  Sio.  5n)onee^  iweRće('i  Sr^  a.  6»onf ,  €R?ittAf<t»f ; 

Vd.  sTonzhiz,  stouizh,  shYenihek»   s^o&zhiza,    krogula; 


D£WONIARZ    -    DZWOKfia 

tTrn.  sbóshen ;  ^«.  zrónce,  garbisc,  praporac;  JRg.  it^- 
naz ,  zronze,  zvdncich ;  Hg,  tsengetyii ;  Rs.  et  Mc.  tao- 
Heijb;  asOHÓftl),  koxohóaci^1).  Bierze  dzwonek,  i  dsiro* 
ni  na  pisarza.  Teat,  34,  b.  ii.  Dzwonki  a  blachy  poro« 
bione ,  iak  u  nas  nosi  bydio  na  paftwę  puszczone.  Paszk. 
Dk.  ia8.  Przed  sankami  konie  z  dawonkami.  N.  Fam. 
10,  53.  @d^f0eR.  Dzwonków  na  koniach  przed  sankuni 
huk.  Teat.  36,  9.  Głośno  w  dzwonyszkach  mnogie  ku- 
leczki brząkały.  7o/.  Saut.  54.  Głośny  dzwonek,  zta 
sława.  Rys.  Ad.  5«  Sumnienie  niby  dzwonek  budsi. 
Wad.  Dan,  i35.  (cf.  eacytars).  -  Łada  świeczki,  la- 
da dzwonek ,  lada  snopek  snadnie  ich  odllraszy  od  ews* 
niclJi.  Rey  Ap.  17.  (boiazó  klątwy,  bo  wyki ilSsiąc  he- 
retyków ksiądz  świecę  zrzuca  z  ambony,  i  trzy  rtzy 
dzwoni).  -  Cdj  myszy  kota  zjmać  chciały,  Chcą  nań 
dzwonek  uwiązać,  aby  go  słyszały,  Ale  gdy  na  to  przy- 
szło, kto  ma  wiązać  dzwonek,  Wnet  kaida  sala  pod  (be- 
chę.  Wtuliwszy  ogonek.  Rey  Wiz.  173.  fetRt  WOCte  bet 
Siatce  tte  @d)f fife  an^dRgeR.  -  Ruszyć  dzwonka,  excitart 
rumorem  odiosum  vel periculosum.  Cn.  Ad.    101 4.   ttMi 

tege  mof^en/  Ir  Mnxt%vm%  IbdRgeR.    Tyś  mówiąc  o  tym, 

bardzo  ruszył  dz \70nka.  Rey  Wiz.  Sj.  Z  tym  panem  źle 
tam  dzwonka  ruszyć,  ib.  86.  Niechcę  o  tym  szerzmy  mó- 
wić, bym  'zwonka  nie  ruszył.  Orzech.  Qu.  178.  Mn- 
sisz  tam  nieiednego  dzwonka  ruszyć.  Rey  Zw.  36,  b.  (nie 
iednemu  b\^  naraża<5}.  Zygr.  £p.  io5.  cf.  kamaryny  ru- 
szyć). -  Dzwonki  przywięziuą  ptakom  łownym  do  nóg, 
żeby  ich,    gdzie  polecą,    facnióy  dogonić,    bie  ^(^eSeS/ 

bie  beR  Gto^oigelR  an  bfe  ^it^e  gebuRben  toerbeR.    Orzeł 

bniał  bez  dzwonków,  zb.tkz  ma  ie  przypną.  Jako  drzwi 
wydawaią  złodzióia ,  gdy  fkrzypną.  Pot.  Jow.  4 o.  Jako 
u  iaiłrzębów,  dzwonków  nawieszaią.  Paszk.  Dz.  laS. 
-  Dzwonki  naleią  tei  do  Aroiu  błazeńikiego  cf.  błazna  1 
cepami.  -  5.  dzwonki  w  kartach.  Tr.  ^d^tttti  tli  M 
^arte  Bh.  ^nhnJ^  ;  Vd.  kragula.  rheshin,  kufa  ob.  dzwon- 
ka. J.  Dzwoijtfk  pf€ik  ob.  Dzwoniec.  -  J,  Dzwonek, 
Dzwonki ,  Campanula  Linn. ,  rodzay  roślin ,  zanjyka- 
lący  przeszło  czterdzieści  gatunków.  JCluk  Dykc.  1,  gS. 
bie  ®(e(f eRHume  ;  kwiatek  ma  podobnj  dzwonkom  ko- 
ścielnym ;  zowią  tei  szyine  ziele »  Ceriicaria^  ii  bole- 
ściom w  gardle  pomocne.  Urzęd.  68.  nasienie,  gdy  w 
główkach  dozrzeie,  a  bylina  iego  rucha  się  od  wiatra, 
tedy  dzwoni.  Syr.  Sag.,  Sr.  1.  $t9at0b0  JJaRa  jri«»  ^f- 
KOAORÓABHHKR.  Dzwonek  Rapunkuł,  Rapuncuhts  Linn. 
>et  fHa^RRaef.  Jundz.  166.  Dzwonek  Szwediki,  C.  Fa- 
tulą,  l.inn.  pospólfłwo  lnem  Miiryi  natywa.  ib.  167. 
Dzwonki  Panny  Maryi  ob.  Dziurawiec.  -  Dzwonki  pło- 
towe,   Powóy  płotowy,    Conuoluuhts  sepium^    Linn.  - 

Jundz.  159.    hit  ^auRWtRbe,   gaRRglotfe ,   ©eifaWr. 

DZWONIARZ ,  DZWONNIK ,  a ,  m. ,  dzwonienie  odby- 

waiący,  ber  ©fitfRer,  ber  ®Io(fettMRter.  SI09.  etjoh. 

JWORif;  Rg'  zvonSr;  Bs.  zvónar,  kojizYoni;  koji'»cini 
EYona  ;  Vd.  swoimr ,  agonar,  sronik  *,  Cro.  ZTonar  (S/tf. 
<Tonar  t  mnich;  Rs.  anOHapk/.  38oiiapHxa;  Be.  3iO- 
HŚpft,  3BÓHnHRl}.  A  długoi  t^y  sławy  będzie?  P^ki 
dzwonnik  we  dzwon  gędzie !  Rey  Zw.  234.  Dzwonizrt 
nasz  ,    nie  zły  kantor ,    przy  Farftim  kościele.  Zebr.  Zw. 

DZWONIĆ,  -  ił,  -  «,  Boh  imnm,  |»0Ri»ati,  a^rt^ 
gwRĆett,  cpRfati;  S/o.  gmućim,  anjmi  Sr.  i.  |v0nn,  ffiB- 

eijn;    Br.  2.  fRefib/    i«Wi   ^8-  tseągck;   Rg.  zTonitti, 


DZWONIĆ. 

jr^cjati ;    Bf.  SToniti,    udarati  A  isvoiino,    irecjati  $   Sla, 
«r   Di.  ^Yoniti ;    Cro.  sroiiiti ,    czinkati|    syóiichim;     l^rf. 
aronit,     sgoniti ,    shvenziti ,    singlati,    ayonshiti ;     Carn. 
egvoniiii»  zengUci,    shTenkUm ;   Ros*.  aBOHtimB;    Ećcl, 
aBiri^aoiH,    3Bl&Hein&,    sbohio,    kacobio    (oó.    klepa(5). 
5.  niiak.  ndk.  dfwiccisyć,    brzmieć »    tinm,    fitngftt,    Idus 
ten.       Jm    bardzićy    ve    dzwon    biią,    tym- on  gtnśnidy 
dzwoni.   Nar,  Dz,  3,  i5o.     Srebro  zwykle  dzwoni.    Pot, 
Zac.  6.     Gospodarz  nosi  konwią;  ci  piią,    ie  iuź  beczka 
dzwoni.    Por.    Jow.    166.      Prój^na    beczka    dzwoni   (cf. 
beczka  }.     SpIcwa  tabędź  kiedy  kona  ,    Dzwoni  flasza  wy- 
próżniona.   Min,  Ryt,   3,   307.     $.  Jig,    Jeszcze   dzwonią 
w  \€y  iiszarb  !udne  te  stówa.  PrxyA,  Milf,  2  84.      Po  dzi^ 
dzicfi  ieszcze  w  uchu  moim  dzwonią,  ib.   345.  (żywo  się 
przypominaią).     W  uszarh  mu  pizykro    dzwoni.    Bard, 
'jy,   554.    (nicrad    to  styszy ).  ^z)'cr.    Uszy  dzwonią    cf, 
dzwonienie  w  uszach.  -     W  pófrynku  pełno  orcia  i  bro- 
ni,     Ze  igrach   po  ca?^y    Wfoflriefy  ziemi  cfewoni.  Chro^c\ 
Fars,   37.   (rozlega  się).     Ten    waleczny    kawalrr  ,     ten 
ie'y  w  sercu  dzwoni.  Atnrszt,  iga.  (przyczyną   icft  nie- 
spokoyności,    et   IHaÓt  X%t    .Ccrj  UnruMg).      Jeden   dru- 
giemu poprzysięgłym  bratem,  A  gdybyś  wiedziaT,    co  mu 
w   sercu  dzwoni  .  .  ,    Pot.  Syi,  479.    co  tam   się  kwieci , 
wre,    na^  xn  feinera  ^er^cn   fOdjt).     Serce  iey   dzwoni, 
twarz  szkarłatem  gore  -  Zab.  16,  3 13.    serce  puka,   h^i 
^(ti  tlopft)'      Ty  w   te  inszego  zaciągniy  amory,  Moia 
za  uchem   Teftylis  mi  dzwoni.'    Tward,  Da/,  43.    odzywa 
mi  się,  przypomina  mi  się).  -     3)  activ.  wywodzić   iaki 
odgłos,    robić,    ieby  co   brzmiało,   brząkać,     etnfll  %^VL 

JerMr  Wngen,  tłnen  lalfen,  tinen.    Usisdr  Apollo,  i 

gdy  gfowę  fktoni  ,  tak  w  lutnią  dzwoni.  Zab,  4,  389* 
Mtudź  ich  nie  w  cytry  i  w  lutnie  dzwoni  po  bruku ;  ale 
%  młodu  zwyczai  zaraz  się  do  łuku.  Tward.  Wiad.  316. 
in  Mf  2aute  tónen,  |{e  fpieUn).  Pokaie  się  iak  na  dło- 
ni, ie  móy  ięzyk  prawdę  dzwoni.  Zab.  i5,  i84.  (opie- 
wa, opiewa,  (Ingt,  beftngt  obwieszcza  WCtfAnbct ;.  Prze- 
demną  wilk  w  Sabiny  lcsie  Uciekł,  gdy  móy  wiersz  cną 
Lalagę  dzwoni.  Hor.  1,  loS.  Kto  o  prawdzie  dzwoni , 
taki  na  guz  goni.  Rys,  Ad,  33.  kto  się  z  nią  głodno 
odzywa  ].  Dzwoniąc  mieczami  w  tarcze  czarci  blużnier- 
ftwa  wyrzekli.  Prxyb.  Milr,  2S.  biiąc,  anfd)lagcn'r  anjlOs 
^en,  baS  ed  fcftafft).  Gdzie  w  kufel  dzwonią,  tam  piia- 
nlce  radzi  idą.  Dwór,  B,  1.  Gdy  mu  iuż  z  prowiantem 
torba  resztą  dzwoni ,  Widząc  wielką  lalkinią  fkryt    się  do 

niey.  Pot,  Pocz,  i5i.  brt  Im  ^obet  bie  let^ten  (Refie  flaps 

petten.  Drżę  cała,  dzwonię  zębami,  co  krok  noga  moia 
zbacza.  Teatr  62,  c,  53.  klapie  zębami,  mit  ben  ^j^netl 
f(appetll.  Ja  iui  trzeci  dzień  zębami  dzwonię ,  a  Pan  o 
ftrawnyrt  nie  my^li.  Teat,  33,  b.  38.  ( głód  cierpię ).  - 
Tyran  ten,  iui  w  Tantalowdy  toni  Na  wieki  pragnie  i 
zębami  dzwoni.  Pot.  Arg.  686.  Gdy  mu  otoi  matka  w 
ucho  dzwoni  .  .  .  Chroic.  Fors.  393.~  nalega,  naciera  naft, 
(!e  Hegt  tjm  in  ben  C^fren).  Wazędzie  Labien  zbroynym 
woyikiem  dzwoni ,  Na  kaidey  drodze  dybiąc,  i  przepra- 
wie. Chrość.  Luk.  3,  39*  daie  sję  słyszeć  i  widzieć,  tdft 
fftb  fpthren.  3)  dzwonić,  dzwonem  abo  dzwonkiem  ru- 
szać, Wnten,  fUngeln,  fietten.    Pyum  chłopca,  dzwon 

słysząc  dzii  rano  u  fary ,  Komu  dzwonią  ?  ai  mnie  on 
mówi,  umarł  sąsiad  ftary.  Pot^  Jow.  173.  Niemasz  cię; 
iui  ci  teraz  ofłaftecBnie  ^wonią.  Groch.  7V#n.  B*  4.  f^Ott 


DZWONICA    -    DZWONIBMIB.      6ii 

Utttet  man  ^\X  sn  9rabe.      Na   tym  tu  kwiecie  lednego 
\ńcz\ ,    a  drugiemu  dzwonią.  Rey  Wi*.  66.     Dzwonić  do 

kościoła ,    in  bie  jtfrcf^e  iduten ,    Rs.  SAaroatScmiiaiB. 

Dzwonić  na  intrznią,   na  nieszpor,    gUt  Jn^bmttten^    |Ut 
©efper  Obcr  in  bie  ^efpet  (auten.      Dzwonić  na   kazanie » 

gur  ^>rcbli;t  Iduten,  in  bie  ^rebigt  (dnten.  Sio.  Prow,  ^U 

i^ai  IWOnit,  ale  ne  gegwinit  niedobrze  poiął,  o  cs^m  mó* 
wiono ).  j.  fig.  Człowieka  iak  bydło  zabiiaią  ;  większa 
cena  szkapy ,  nii  człowieka.  Azaf  tak  ftworzenin  boie<^ 
mu  dzwonią!  Ltkarji.  B.  3,  b,  (tak  go  cenią?  s^acuią?) 
$.  Kto  od  ftrachu  umiera ,  wiesz  czym  mu  dzwonią  ? 
7tat.  33,  b,  68.  (bidzinaroi).  $.  Pieaek  uszkami  (h*zy- 
ie  i  ogonkiem  dzwoni.  Mon,  75,  664.  (macha,  webfit 
mit  bem  Sc^n^anje ).  -  5.  u  flisów  dzwonić,  gdy  ieden 
albo  dwóch ,  (loiąc  na  półce  przy  maszcie ,  iciągaią  lin- 
kę ,  gdy  holować  przeftaią.  Magier  Mscr.  bep  ben  ^OOtls 

^necfeten,  bo^  $nMi  einjieOen.  DZWONICA,  DZWON- 
NICA ,  y ,  z. ,  budowanie  na  dzwony ,   htt  ®IO(f entinrm* 

Bh.  jwonice ;  Sio,  jwonica  i  Sr.  i.  €fwoniq« ;   Vd.  eron- 

zhna  hisha  ;  Crn.  sgTonik  ;  Rg. ,  Sia. ,  Bs.  zronik ;  £c. 
3BOffHXTiia;  Rs.  koaokóabhh,  KOAOKÓA&HUisa.  Koiciof 
pobiiasz ,  a  dzwonicę  odzierasz.  Cn.  Ad,  359.  J^ttbttium 
spoiias  ^  cuo  horreum  tegas").  Nie  maią  bydi  czynione 
złe  rzeczy,  aby  z  nich  przychodziły  dobre;  ani  dzwoni- 
ca,  iako  nasi  mawiaią,  ma  bydź  odzierana  dla  przykry- 
cia kośoioła.  Modrz,  Baz.  4oo.    !B6fe0  t^ViVi,    batttit  ®ils 

te<  barani  fomme;  ben  ®f0(fentburm  abreifen,  tim  bie 

5tlt(^e  an^Snfiicfen  (cf.  by  był  wilk  syty,  a  owca  cała).  - 
Kościół  odzierasz ,  a  dzwonnicę  pobiiasz,  Cn,  Ad,  339. 
Caput  nudas ,  ut  pedes  tegas  (cf.  brać  chleb  dzieciom  a 
miotać  szczeniętom.  Bibl,  Gd.  Mattfi,  i5,  36.  DZWO- 
NICZNY,  a,.e,  od  dzwonicy,  ©locfent^Utms.  Rs.  ko^ 
AOKÓAeHHBiM.  DZWONICTWO ,  a,  n.,  prawo  uiywa- 
nia  dzwonów ,  hai  ©iotfented^t  Król  Władysław  Gdań- 
szczanom wolne  szafowanie  dzwonictwa  podąpił.  Krom, 
468.  campanaturarum  conftrtndarum  ius.  DZWO- 
NIEC, -  ńca,  m.,  DZWONEK,  -  nka,  w.,  Loxia 
Cłiloris  ^  -  Linaria^  Kiein.  gatunek  kleflców,  rzędu  wró- 
blego.  Zooi,  319.  ber  ic>łtnf(mg  }  zowią  go  tei  konopka  \ 
ptaszek  ten  głośno  świergocze ;  większy  ieft  od  wróbla , 
koloru  zielonawego.  Ład.  Mfl.  Nat.  35«  Dzwonek 
brzmi,  Baniai,  J,  4,  b.  dzwonek  czerwonogarły,  ib.  J,  3. 
j.  dzwoniec,  chwali  między  zboiem  rosnący,  którego 
ziarnka  mąkę  smolą  i  szpecą.  Haur  SA.  5'j.  etn  ttnftant 
im  ®Ctreibe,  Dzwoniec,  Hypericon  vulgatum  ^  fuga 
Daemonum y  i.  Jana  ziele,  ma  (Irączki  maluchne,  w  któ- 
rych iefl  nasienie  czarne,  a  gdy  wiatr  rucha  na  polu,  tedy 
dzwoni.  M.  Urzęd.  171.  (o5.  dzwonki,    dzwonek  ziele)* 

-  5.  miano  ogarów ,  etn  9l«me  bet  6tett*erljunbe.  Ryd. 

DZWONIENIE,    -    ia,    n, ,    subji.  verbi    dzwonić,     M 

Sbnen,  jt(ingen,  tinten.  Boit.  iwtnU,  snćnii  vd.  syo- 

nenje,  ayoniłru  R^.  SBCuh,  Dzwonienie  abo  bicie  wo 
dzwony.  Twórz,  Ok.  C.  3.  Dzwonienie  na  nszą  Ross, 
6AaroB'Bciii£.  Dzwonienie  na  pacierz,  bie  ^etgllMff* 
Dzwonienie  zębami  ,  s  klapanie  ,  ba^  ^il^nefiappern* 
$.  dzwonienie  w  uszach ,  błąd  inaginacyi  względem 
dźwięków,  których  powietrze  nie  przesyła  słuchowi.  Na- 
zywaią  go  gwarem^  gdy  się  choremn  zdaie,  ie  słyszy 
łoikot  ftłumiony ;  świszczeniem  lub  piszczeniem ,  gdy 
ten  toikot  ieil  pifkiiwy ;  dzwonienie  zaś,  czyli  szum^  kie«- 


€i4 


DZWONKA    -    DZWONO. 


dy  toikot  prawie  ieft  ulhiwicany,  i  podobny  do  folkotti 
kola,   Tz4iki  bieiąc^y  i  piorunu.    Dykę.  Med.   a,  89.    h(i$ 

Siiin^tn  nsb  SAufen  in  ben  C^ren.    Fifkanie  i  'zwonie- 

iiie.  Spicz.  i53.  DZWONKA,  i,  i*i  pewna  m^źć  w 
karcie,  ^d^tUtU  tn  bet  ^attC  Zaczynam  karty  rozda- 
wać i  wyrzucę  iednę  kartę ;  alid  dzwonka  zaiwiecita. 
Boh.  Kom.  a,  279.  {ob.  Dzwonek,  dzwc/nki  w  kartach). 
1)  DZWONKI,  htrb  ^  trzy  takie  dzwonki,  Jakie  do  nóg 
iaftrzębioin  wieasaią.  Kurop.  3,  i4.  ein  iffiappeil.  2) 
DZWONKI,  -  ów,  plur*^  mi^ifte  wiszące  cządki  pod 
asczeką  dolną ,  iakie  widzimy  u  niektórych  ^wiń ,  także 
u  koguu,  indyka,    ZooL  Nar,  y2.    pucki »    Me  fdattUpp* 

4eii  M  ^«^n^,  itrut^a^^n^,  mancbet  &ibmine.  DZWON* 

KOLEY,    -    eia,    m,,   dzwonkarz    {Boh,  ^iDOnat),    bet 

®IO(feiigiefet.    Tr,  bet  6(^elleiigiefer.    Vd.  sronoliTar. 

DZWONKOWATY ,  a ,  e ,  -  o  adv. ,  u«  kszUh  dzwon- 
ków ,  glbctll^eiiattłd.  Korona  kwiatów  dzwonkowata , 
campanulata ,  któróy  czę^^  dolna  wypukta ,  ku  Przodko- 
wi zwfiona,  kraiem  azerokim  się  kończy.  Bo  fan.  Nar, 
loa.  Kapelusz  dzwonkowaty,  pi/eus  campanulatus ^ 
irzodek  ma  iklepiilo  wypukfy,  a  boki  na  wssyftkie  iłro- 
ny  dzwonkewato  się  rozchylała.  Jundx,  3,  5i.  DZWON- 
IMY, a,  e,  od  dzwonu,  (glotfens.  Do  baszty  blizkidy 
prsez  powróz  dzwonny  waunąt  się.  Birk,  Dom,  la. ,  Vd, 
sYoniki).  Dawonne,  -  ego,  ^uBft,  neutr,^  zaplata  od 
dzwonienia  ,  0«^  jgeutegelb  f  (S(0(feilgeIb.  C/l.  Th, 
DZWONNICA  ob.  Dzwonica.  DZWONNIK  ob.  Dzwo- 
niarz.      DZWONO,   a,   /i.,    obląk  kołowy,  obod,    Boh. 

lautot;   Vd.  loki  Crn.  pęgaj  Sr.  1.   Stoeno,   }»eno)') 

bie  Oiabefelge.  Dzwona  u  kol  bywaią  brzoftowe,  brzo- 
zowe. It'luk  Ros,  a,  i58.  Dzwona  w  kole  nie  ruszaią 
się,  aiby  się  wszyftko  kolo  ruszało.  Pętr.  FĄon.  82. 
J.    obtąki,    w   które  się  węie  i  tym  podobne  czolgacze 


DZWONOWY    -    EDUKACYA. 

Bwiiaią ,  bf e  JtrinraittMgeti  itnb  fB^en  bet  6<Wagni  )c. 

Wąi  krąinemi  zakręty  zatoki  łulkate  Wiiąc,  rączo  się 
zwJia  na  dzwona  garbate.  Otw,  Ow,  io3.  Smok  pozwiia- 
ny  w  przeogromne  dzwona.  Frxyb,  Hilt.  67.  $.0  czio- 
wieku:  Zwiia  się  we  trzy  dzwoua.  Por.  Syl,  465.  Skoro 
poczuie  w  brzuchu  nadchodzące  (po  purgansie)  spuAy, 
Narzeka,  i  we  trzy  się  chodząc  dzwona  ikrzy  wi«  Pot.Jow, 

3,  37.  er  fc^miegt  ben  (Rńcfen  in  btep  9igen,   in  bre^ 

JtTńmntungen.  Zaraz  uprzeymoi»ci ,  zaraz  poczyaa  miio- 
ici  \  lamie  się  we  trzy  dzwona ,  długie  katalogi  fortun 
swych  wyliczaiąc.  Pot^  Arg.  447.  $.  csę^ci  na  którt 
czolgacze ,  węgorze ,   i  ogólnie  ryby  dzielą ,  ettt  ^netbufit 

nbge^anene^  ®tii(f  90tt  einet  6<(Iange,  9on  einent  9(ale, 
nnb  bann  tibetbanpt  9on  fftfc^tt.  R*-  mema,  mcfmat 

częić  ryby  od  ofkrzelów  do  plufku  ).  Siekierą  węia  prie- 
ciąt  na  trzy  dzwona  Od  łba,  di-ugie  od  Przodka,  trzecie 
od  egona«  Jakub.  Bay.  196.  Zwono  ryby  wtóre  1  trze- 
cie z  grzbietr.  nay lepsze.  SUnn,  333.  Dzwon,  dzwono, 
dzwona,  róine  rzeczy-  to  u  kola  Znaydziesz;  owo  a 
*flola  (ryby),  tamto  u  kościoła.  Xochow,  Fr,  i  o5. ,  iloxi. 
SBeHO,  aseHBJi,  aB^HuaiKO  c%%iŁ  iakiey  caloici  *,  ogni- 
wo łańcucha.  DZWONOWY,  a,  e,  od  dzwonów, 
®(0(fensk  Rots.  KOXOKÓA&H&iii.  Sława  ta  z  brzękiem 
dzwonowym  przemiia.  Rty  Zw,  161,  i6.  Diwięk  dzwo- 
nowy. Gil,  Pofl,  68.  (  Bh,  }OonO0itta  cuprum ).  DZWO* 
NYSZEK  ob.  Dzwonek,  Dzwoneczek. 
Pochodź.  wydzwonU ^   zadzwoni/. 

DZYDA  ob.  Dzida. 

DZYNDZYK  ,  a  ,  m. ,    co  się  dynda ,    dzwonek  ,     kutasik , 

ttnai  iBaumeittbe^ ;  z  pogardą  nos,  vttid^tlićf  bie  Kife* 

Fowieda  mu ,  we  drzwi  niech  nosa  nie  wtyka ,  fio  du 
aię  dzyndzyk  urwie  abo  zkrwawi.  Pulpit.  i5. 


E. 


I 
£.  -  pi^ta  giojka  alfabetu  \  z  pomiędzy  tamogtostk  dru- 
ga. Kras.  Zb.  1,  353.  Ut  fftnfte  SBu(b{iabe  nnb  aioepte 

fDO((lI«  £  troiako  wymawiamy :  1 )  otwarto ,  n.  p.  pa-^ 
nowiśf  dobrze,  ba^  ofeue.C^  2)  /ci/cion§mi  trochę 
uftami:  dóbr  i  ^  złi.  Dawni  krijkowali  otynartt;  my 
krijkuiemy  /cisnione  ó ,  hai  bnutpfe  e*  3)  nosowe  ę  z 
póimi^siąezkiem ,  ba^  ge^AfeUe  Obet  ŚebiOen  ^  e  /  wyma^ 
wia  sif  przez  nos  ^  n.  p,  moic  matkę.  Kpcz«  Gr.  1, 
p.  34.  ę  przed  b  i  p  brzmi  ero,  n,  p.  dębowy  s  demóo^ 
wy-  tąpy  »  tempy.  Przed  innemi  spótgiojkami  eng 
n.  p.  męktt  s  mengka\  ręka  s  rengka;  na  kotScu  słów 
ledwie  co  słychać  rolnicy  %  od  ś  n,  p,  idę^  gotuię^ 
matkę,  •  Januazowiki  prócz  tychy  czwarte  ieszcze 
nayduie^  n*  p.  w  słowach  panióy  ochot aey-y  i  temu 
naznacza  kr^Ai  od  praw^  do  lewóy\  otwartemu  zai 
cd  ląwiy  do  prawiyy  w  cz4m  się  i  od  i^  Kcban.  i  od 
Łuk.  Górnickiego  odftrzeia.  Nowy  Char.  ( cf.  Not.  ad 
lit.  a,  óf  ą)^  NB.  Niemasz  iadnego  słowa  prawdzie 
wie  Poljkiego ,  któreby  się  od  e  zaczynało  \  Elbląg , 
osada  LubecAa ,  imię  nadane  sobie  miał  przez  Niem- 
ców ;  Eynat,  heynal,  Węgierjkie  ieft  słowe.  Pochodzi 
to  Jlądy  ie  cz4m  u  Greków  apirilua  aapes,  tiru  u  nas 
iefi  j,  cby  h» 


ECH!  #!  ah!  glos  ialu,  a^l  tp\  Litowali  a  iałowali  go, 
mówiąc :  ech  takie  oto  upadł  mocarz !  1'  I^eop,  1  Mach, 
9,  30.       Ę ,  hę ,  sonus  gementis  in  morbo.  Cn,  Th.  1  "jo. 

ECHEY!  interj,  he!  słysz  no,  ^el  b^tf  bod^I  Echey  iono 
śpisz  czy  czuiesz  1   7>. 

ECHO ,  a ,  n. ,  z  Greek,  odgłos ,  dźwięk  głosu  odbiiaiący 
aię.  JCras,  Zb.  1,  364.  odgłos  odbiiaiąry  0*^  od  iakiego 
twardego  ciała,  i  na  wftecz  wracaiący  się ,  flcąd  wysiedl. 
Sak.  Prób.  63.,  Crn,  oggIasuvavka ,  bai  (?(^0,  bef  ®tf' 
befb^O*  Z  nami  echo  w  dolinach  niskich  siedząc  gada  A 
do  słów  naszych  koniec  rymowny  przykłada.  Ze  nigdy 
nie  złoźemy  parę  wiersaów  sami.  My  tylko  pierwszy  1 
echo  tworzy  drugi  z  nami,  Zimor,  139.  Głos  i^go  prze- 
raźliwy po  wUrzały  echa  podzieninych  lochów.  Kras.  Do/, 
31 4.  Jui. pieśń  pogromu  mocarze  zaczęli,  Echo  odgło- 
sy  po  padołach  dzieli      Kras,  OJf,  ii.- 3.      Echo,  Niinfii 

Bh,  Ciwena. 

ECOWAC  ob.  Hecowa^. 

EDWARD,   a,  w.,     EDWARDEK,   -  dka,  w,  zdrbn., 

imię  męzkie ,  (Sbuatb-   Bh.  (Ae^. 
EDUKACYA,   -    yi,    i.,    z  /ac,  /więżenie    młodziciy  w^ 

obyczayno^ci ,    naukach  lub  kunsztach.    Kras,  Zb.   aSS. 

N.  Pam.  1,  16.    bie  Crjiejnng.     Jnftrukcya  ieft  pomocą 


^DUKACXYHY    -    EGIPTSKL 

•dtJcacyi  csTowieka,  a  edukacja  csyliiif  f o  powinna  ssćsc- 
^liw3'ni.  Za6,  i4,  iga.  Edukacja  fisycsna  z  moralną  i 
z  iuftrukcyą  zawsse  {ączona  bydź  powinna.  Skrx€t.  P,  P. 
fl,  367.  Otoź  nieszcscicia  kraiu,  które  wasia  przynieść 
mu  moie  nieedukticya.     Zaó,    16,    168.     brak    ediikacyi , 

9»rtnacl  ber  ^rjiijun^.    edukacy yny  ,  a .  e ,  od  edu- 

kacyi,  (^r^ic^nug^s .  Zniesienie  Jezuitów  byfo  pierwszym 
powodem  do  poftanowienia  R.  1775  komiasyi  edukacyy- 
nćy  abo  edukaryi    narodowey.    Skrzet,  P,   P.  a,  a58.    - 

VoL  Leg.  8,  a66.    ble  Ctaiel^Hng^comnttfifDn.    Do  ni^y 

pod  prezydencyą  Xcia  Prymasa  Mich.  Ponidt9wfkiego  w 
róinych  czasach  należeli  Xic  Ad.  CxaA/o^v/^( ,  Ignacy  Po-' 
tocAij  Jul.  Niemcewicz  etc.  Komissya  edukacyyna  miała 
pod  sobą  towarzyftwo  do  wydawania  kaiąg  elementarnych, 
cf.  elementarny.  EDUKOWAĆ,  -  at,  -  uie,  cz,  ndA, , 
wyedukować  dA, ,  wychowywać ,  ćwiczyć ,  uczyć  ,  ft^if s 
t)en,     Cz?owitk  edukowany,    t.  i.   okrzesany,    ćwiczony, 

ein  toofji  ersogner,  o^et  rin  geMItetrr  ^ann.    EDUKT, 

u ,  m. ,  termin  prnwuy  w  trybunałach,  znaczy  w  sprawip 
imparitatis ,  zabieranie  aic  ftrony  obialowaney  do  woie- 
wództwa  lub  ziemi  na  seymik.  Tam  w  przytomności 
ilrou ,  zgromadzeni  obywatele  daią  świadectwo  in  la  udo  , 
czyli  uznaią  osobę,  o  którdy  nierówność  idzie,  za  rodo- 
witego  ziemi   lub   woiewódzŁwa  szlachcica.    Krat^  Zb.  1, 

a56.  ber  (ItmM  ber  IHe^tbeit  h^i  9(be(<. 

EDYCYA ,  -  yi ,  i. ,  ob.  wydawanie  księgi ,  wydanie  ,  Rs, 
RHurousAaHie ,  aazóAl)'  £c,  ii34aHa,  M3AaH'ie ;  \i\t 
QV\X\m,  bie  iSn^gabe  eine^  $Bu4^.  Ta  książka  czynie 
ieft  edycyi  twćy?  Teatr  43,  b,  18,  czyś  ty  iey  nie  wy- 
dalin napisał?).  Jig,  Jeft  to  kobietka  wcale  now^y  edy- 
cyi ,  lubi  grę,  baliki ,  serenady,  chłopców  ładnych.  T%at, 
5a,  d,  96.  (cf.  data,  moda).  j 

EDYKT,  u,  m. ,  z  łac.  wyrok  zwierzchności.  Kras.  Zb. 
1,  a66.  ba^  (SbtCt. 

*EFOD  ob.  humerał, 

♦EFORARZ  Lacedeniońflti.  Krom.  689.  ephorus. 

♦EGIDZY  o5.  Sdzl 

EGIEIl,  -  gru,  m. ,    EGRA ,    y,    i.,    miafto  w   Czechach. 

Dyk.  G.  1.  182.  bie  etabt  (Sger.  Bh.  ^beb.    EGIERSKI, 

a,  ie,  od  Egru,  (^gct-     Wody  Egierikie.  Krup.  5,  a  10., 

Bh.  ebebffp- 

ECJPT,  u,  m.,  kray  w  Afryce.  Dyk.  Geog.  ł,  i8a>,  Boh, 
^gppt;  Cro.  Egipt,  Egiptom;  O/.,  Bs. ,,  S/a,  Egipat ; 
Rs,  Eraneml) ;  (Jgppten-  EGIPCYANIN,  EGIPCZYK,  a, 

777.,  z  Egiptu  rodowity,  etn  (Sgppter ;  Bh.  Cgpptcan;  Bs. 

Jeghjupak  ^  Sla.  Egipcianin  ;  Dl.  Epichan ,  Epichanin  ; 
Cro.  Egiptomecz  ;  Hs.  erHamflHHHl).  Egipcyanie  pier- 
wsi zaczęli  dofkonalić  nauki.  Dyk.  G.  1,  i8a.  Trybem 
dawnych  Egipcyan.  Siar.  Dw,  jd.  Egipczykowie  od  bo- 
gów wywody  narodu  swego  poczynaią.  Stryik.  67*  Bóg 
pokaził  Egipczyków.  Wrób.  x88.  EGIPCYANKA,  i, 
i. ,  z  Egiptu  rodowiU  ,  elne  (^gppteritlll.  Crn.  Egyptarza  5 
Bf.  Jeghjupka),  Ładna  Egipcyanka.  Przyb,  Luz.  174. 
EGIPTSKI,  a,  ie,  od  Egiptu,  z  Egiptu,  tyczący  się 
Egiptu,  (Sgpptifcb.  Sio.  (Jglptffl;  Bh.  Cgpptpó;  Croat. 
Egiptomszki ;  DI,  Egipszki  *,  Bs,  Jeghjupacki  *,  Rs.  Eth- 
nemcKiB. 
EGOISTA  >  y,  m. ,  aiebielubiec ,  aobek,  samoiściec,  bfT 
Cgoift.      EGOIZM ,    u  ,    m.  ,     EGOISTOSTWO  ,    a  , 


EGOISTA    -    BKUMBNICKL        6i5 
n.,  aamoiftwo,  bie  Cgeiflrrep.  ^A.  fPbetno|t;  Rs.  camo- 

AioOie. 

EGRA  miafto  ob.  Egier.  3)  EGRA,  rz^ka  W  Czeckach» 
Bh.  Cbre  i  adj.  Cberffó  ob.  Egieriki. 

EIA !  EHEU !  interj.  echeu  !  f)c !  Zawołał  zły  diich :  eia  I 
co  nam  i  tobie!  Budn,  Marc.  1,  a4.  (ach!  cói  my  z  to- 
bą mamy.  Bib.  Gd. ).  Ehey ,  doświadczony  aługo  mdy 
dobry.  Odym.  Sw.  a,  U.  3. 

EŁLIPTYKA,  i,  «..  z  Greek,  btf  Cdtpfe,  droga  po  śrzo- 
dku  zodyaku,  którą  ziemia  obieg  swoy  roczny ^odprawuie. 
Wyrw.  Geogrl  45.     Sniad.  Jeo.  łoo. 

EKONOM,  a,  m.,  z  Greek,  dwornik,  urzędnik  folwarczny, 

^oA.  bofpobarfP^ ;  Ross.ĄovLOB6Ab\  £cc/.  opHcmasHiiKli 

{ob.  przyftaw),  AOMOcmpomneAl),  ckohomI),  ynp«BH- 

mcAB;  ber  Defonom,  ber  STnffeber  Wer  ble  Jelbt»irtJ« 

fcb^ft-      5.    gospodarz,    zuaiący   się  dobrze   na  goapodar- 

Awie,  ffn  gttter  Sanbtpirtb,  ber  bte  Sanbwirtbfc&afC  guC 

Perflebt.  Dobry  z  niego  ekonom.  Ld.  j.  dobrze  się  i  wfttze- 

mięźiiwie  rządzący,  ein  gttter  SSirtbr  t\n  6fonomif4er 
gWann,    W  rodz:\ie4jk.  EKONOMKA ,  bte  Oef onominn. 

Jesień  naylepsza  ieft  ekonomka  i  azafarka,  potrzebom 
wszyftkiego  doftarczaiąca.  Mon*  71,  ao3.  EKONOMIA, 
ii,  i.,  EKONOMIKA,  i,  i.,  powszechnie  znaczy  rząd, 

ułożenie.  Kras.  Zb.  i,a58.  ble  iBeripalhittg,  ^ert^efllttg ; 

moralnie  wftrzemięiliwo^ć,  bte  gUte  SBirtbf^ilft  ^  ^pA^s 
famfeit;  n.  p.  Przeftrzegać  należy,  aby  ekonomia  nie 
przemieniła  się  w  łakomflwo.  Zab.  16,  17.  Ekonomia 
czyli  oszczędność.  Teatr  4,  3.  4i.  -  Fizycznie,  gospo- 
darftwo  domowe  ,  rolne ,  bie  j^aU^Wirtbfc^Aft  1  2iinbwirtbs 
fcbilft*  Ekonomika ,  nauka  gospodarftwa.  Petr,  Ekon.  a.  , 
Ross.  AOMOCinpoiiinexŁcmó  ;  Ec.  npiicinaBAeHie.  .  Lu- 
ftratorowie  ftaroftw  powinni  się  na  ekonomice  doikonale 
znać,  S.  Grodź,  a,  iSa.  Ekonomika  kraiowa  abo  poli- 
tyczna, bie  6taat^&fOMOmle.  Wielkie  za  Kaaimletza 
Wielkiego  zasługi  keło  wnętrzn^y  kraiu  ekonomiki.  N^r, 
///?,6, 345,  -  5.  ekonomia,  mieszkanie  ekonoma.  X.  Kam.  ble 
SBobnung  be^  Cefonomen.  II.  W  Polszczę  dobra  ftołu  kró- 
lewfkiego  nazywaią  się  ekonomiami.  Kras.Zb.  i,3  58.  eilt^ 
f Inigl.  Oef Onomie,  ein  fónigl.  łafelgUt  J.  doftoieńftwo  eko- 
noma królew(kiego.  Tr.  bie  !8hlrbe  eine^  f intgf«  Oetouomf* 
EKONOMICZNY,  a,  e,- te  a</(r.,  tyczący  się  gospodarftwś  , 
ekonomii;  odgospodarftwa  ,  $an^b<litnng^  s  /  ekonomiczne 
wiadomości,  j.  gospodarny ,  rządny,  ścisły,  wftraemiężliwy, 
^an^b<^iterif(b*  Bardzo  ekonomicznie  żyie.  J.  od  kraioWeg<i 
gospodarftwa  czyli  rządu  gospodarnego,  (SUttti^MottOtnles  • 
W  naszym  wieku  politycy  Francuscy,  prawa  narodu, 
rządu  ekonomicznego  tyczące  się ,  iako  to ,  reguły  i  prze- 
pisy gospodarilwa  rolnego ,  związki  tcgoź  z  handlem  i 
rękodziełami  etc,  prawem  ekonomicznym  albo  ekonomiką 
nazwali.  Djir.  Pr.  Cyw.  1,  8. 

EKS  -  5  tak  Knap/ki  pisze  słowa  «aczynaiące  od  ex  - ,  n.  p. 
ekftrakt,  ekspekuty wa ,  Cn*  Th.  170.  lecz  gdy  dziś 
krótsze  x  uźywafisze ,  zatem  obacz  takie  alow*  pod  ex  - , 
expektatywa,  eztrakt. 

•EKTENIA  ob.  Litania, 

EKUMENICKI,  a,  ie,  z  C7rec*.  powaztchny,  aOgentein, 
i(ttmenif<b*  Focyusz  zebrał  synod  w  Carogrodzie,  który 
ósmym  ekuihenickim  i  generalnym  abo  powa«echnym  na- 
zwał. Skarg.  Dz,  845^ 


A- 


6i6 


EKWAŁ    -    ELEAK. 


EKWAŁ  f  f  równia ,  WtUft^tiU  T«m  to  w  ekw*t  s  tym 
idsic.  Tr,  EKWATOR,  a,  in.,  cyrku!  porównania 
dnia  i  nocy*  Wyrw.  Geogr.  4i.  cf.  irzednik ,  bet  9e(|na< 
ter  EKWILIBRYSTA ,  y,  m.,  równowaźnllt ,  ettt  35als 
łanclcrer,  7>,  EKWILIBRYUM,  n.,  równowaga,  bn^ 
®ld*fie»l<^r.  EKWINOKCYALNY,  a,  e,  nocorówny » 
|^<fKinOCtial.  Zegar  ekwiaokcyalny  s  dachowy.  7>.  Liniia 
ekwinokcyalna. 

EKWIPAZ,  u,  /TI.,  ekwipai  woienny  lądowy  anaczy  sprzęt 
woyikowy  abo  bagaie.  Papr-  W,  i,  471.  bit  ^^nilf^^e , 
tBddftdf*  $•  ekwipai  na  okręcie,  bierze  się  za  korpus 
oflScyerów    morikich,     źotaierzy,     maytków  etc.     którzy 

sluźą  na  inorsu.  16.  471.  Me  €qttipa0e  elne^  6(^iffe<. 

Ekwipaie  różnych  okrętów  wypowiedziany  poshisze/iflwo 
zwierzchności.  Pam,  S'ój  446*  $•  kareta  z  koAuii,  bte 
^(intpa^e,  5tlitf<^e  Unb  tpferbC  Komissarz  nie  ma  mieć 
wicc^y  ekwipaiji  nad  kolaikę  i  wózek;  w  kolasce  cztery, 
a  w  wózku  koni  dwa.  Kras.  Pod,  3,  aoo.  Czędo  widzie- 
my  paface  za  pyazne  ekwipaźe  w  zamian  dawane.  Ttat^ 
49,  44.  Teraz  ma  swóy  własny  ekwipai,  pierwey  fia- 
krem ieidził.  Ltd. 

EKZ-,  tak  przed  a  i  e  pisze  Knap/ki  n.  p.  ekzamen,  ekze- 
kutor ,  co  obacz  pod  ex  - ,  examcn ,  exekiitor. 

ELASTYCZNOŚĆ ,  -  ^ci ,  i. ,  ob.  Spręiyftość,  ELASTY- 
CZNY, a,  e,  ob.  spręiyAy. 

ELATYNEK,  -  nku,  m.,  rodzay  rośliny,  elatine.  Linn. 
JCluk  Dyhc.  1,  198.  Elatynek  naprzeciwliści  E.  hydropi- 
per  Linn,  -  okręgowy ,  aUinaftrum.  jfundx.  aSo.    SSafs 

Utpfeffet,  WmeL 

*I:LB',  i,  i.,  ELBA,  y;  i.,  wielka  rzeka  w  Niemczech, 
płynie  przez  Saksonią,  i  wpada  w  morze  niicy  Hambur- 
^.  DyAc.  Geogr.  1,  2  84.  ble  (Slbe.  Crru  et  5/a.  Elba  ^ 
Bh.  </  Sr.  2.  £abe ;  cf.  Bh.  |)0labflP9  nad  Elbą  leiący. 

"ELBiA^G,    ELBLĄ,G,    a,    m.,    iedno  ze  trzech  wielkich 

niaft  Pruikich    (cf.  Toruń,   Gdańflc),    osadą    ieft    Lu- 

,)>eGką^  Dyhc,  Geogr.  x,  i84.   Slblng,    iu  SSejl  s  ^ceuM* 

PjDpłyiyąwazy  pod  sławny  *Olbiąg.  Klon.  Ft.  G.  a.  *Lbiągn 

.  Mysi.  £.  5.  •ELBIA.GSKI,  ELBLĄGSKI,  ELBLV 
'  SKi  ,  a  ,  ie ,  ooit  €Ibing.     Okolica  Elbląflca.  JDyAc.  Geogr. 

.  2,  i»4.  ELBIAN,  ELBIANIN,  ELBLA,ZANIN,  EL- 
BIA^ZANIN ,  a ,  m. ,  z  Elbląga  rodem ,  etn  dlUn^et-  El- 
l&iąianie.  Goji.  Gor.  62.      ELfiŁĄZANKA ,  i ,    i. ,   ęlnt 

.  jSIbin^rtnii. 

JELEARf  a,  ;77. ,  ELIER,    HALIER,    harcoWnik,    poprze- 

.    dafliący   woyiko  przed  bitwą.  Dudz.  3j.    iotnierz  przo- 

,   ^9m  wystany,    do   dania  zaczepki  nieprzyiacielom.   Włod. 

-  Cn,  Th.^  z  łac.  eligere,   etn  %Xti^ZVXtt,    ein    ^art^fP* 

gatig^f  ^  ber  einen  ^treif^ug  tna^t.  Nim  się  zaczęta  bi- 
twa, nalegał  Chodkiewicz  na'  Zamoyfkiego  ,  aieby  go  po- 
społu a  Sieniawikim  na  eliery  wypuścił.  Nar.  Chodk,  1, 
4a.  /!«/•  „Elierami  caylihaiierami  nazywano  nayprzedni^y- 
•są  iazdę,  wybraną  z  całego  woyflca,  która  na  wraienie 
trwogi ,  a  na  znak  większego  o  sobie  rozumienia ,  czer- 
wonemi  bindami ,  czyli  nałęczami ,  pierś  na  ukos  z  bar- 
ków przepasywała,"  -  Eleari  dicti  praejlantiores  ecui- 
'  t0€  ex  toto  exerciiu  selecti ,  ad  audaciorem  impressio^ 
n^m  faciendam ,  pro  tessera  humeros  rubris  fasciU 
praecincti.  Pias.  Chr.  249,  Wspomina  to  imię  Helie-- 
yów  BhAowJki  w  kaz.  pogrzeb.  Chodk.    ef.  komouik. 


ELEGANT    -    ELBKTORSTWO. 

ELEGANT,  ELEGANCIK  s<^3n. ,  s  łac,  o5.  gaftownii, 
fircyk,  modnii*,  Rs.  tg6roXh  (cf.  szczególny).  Elegan- 
tem bydi  Rs.  ]Bei;oxa[n&.  W  rodź.  ieńjk.  ELEGAN- 
TKA Rs.  ;BeroAHXt.  ELEGANCYA ,  yi ,  i.,  guflo- 
wuok%  modność,  Rs.  y6ópH0cixiL,  ELEGANTSKI,  a, 
ie,  -  o  adv.,  po  ELEGANTSICU,  guftowny>  modny; 
Rs.  j^cTOMCKiji ,  ^eroAeeamuil. 

ELEGIA,  ii,  i.,  z  Greckołac.  rodzay  w  poezyi  rytmów' 
żałosnych,  jakie  są  Jana  Kochanowikiego  Ireny.  J(rasi 
Zb.  1,  259.  bie  elegie,  &<tć  ^Slagegebid^t  (bohatyrika  ele- 
gia  ob.  Duma).  Rg.  placna  pjesan  i  Sr.  1.  flruc^Va  ptfn«. 
ELEGIYNY.  a,  e,  elcglf<^,  n.  p.  elegiyne   wiersze;  Sr, 

ELEKCYA,  yi,  i.,  obieranie  na  urząd,  Bh.  tpolrlli^^  ^d. 
ayol,  svolftvu,  Me  9Bat(,  Me  Mjr.  Obrządek  prawny, 
przez  który  równi  w  Aanie,  dla  spólnego  bezpieczeńihra, 
obieraią  przełożonego.  Kras.  Zb,  1,  269.  Elekcye  nie- 
rządne zgubiły  Węgierflcą  koronę.  Gorn.  Wi.  b.  3.  -  Łui. 
Górnickiego  Rozmowa  o  elekcyi.  ELEKCYYWY,  ELEK- 
CYONALNY,  a,  e,  obieralny,  fScilfl:,  Pańftwa  elekcyj- 
ne, ^ailteiĄe,  są,  w  których  króla  obiera  zgromadzo- 
ne pospólAwo  ,  albo  znacznieysi  panowie  i  szlacbta. 
Wyrw.  Geogr.  1 22.  Odtąd  tron  Pol&i  elekcyynym  prze* 
familie  mieć  chcemy.  Gaz,  Nar,  ł,  166,  z  Konft.  3  M* 
ELEKT,  a,  m. ,  nowo  .obrany,  be(  Uett  ^ewiUiltt. 
{^LEKTOR,  a,  «. ,  co  obiera,  obieraiący,  Bh.  WPlfs 
net  i  C/-0.  iz beri t cl ;  Cm.  shornik',  Ki/«  svolnoprevishiiik, 
ber  9SaM9etr.  Wybrani  po  departamentach  elektorowie 
zgromadzą  się  dla  obrania  reprezentantów.  Gaz,  Nar.  1, 
281.  §.  tytuł  nadany  dziewięciu  udzielnym  rzeszy  Nie- 
mieckiey  oaobom,  maiącyra  przywiley  obierania  cesarza. 
Kras.  Zb.  1,  269,  *kurfiril,  ber  €5lirfiir|^.  Sr.  2.  (Sut: 
ferfcftUi  Rs.  Kyp^Hpcrab.  ELEKTORALNY,  a,  c,  od 
elekcyi,  ^af^h  ,  |lir  SBaM  ge^irfg.  na  polu  elektoral- 
nym, elektoralne  zgromadzenie.  Tr.  ELEKTORAT,  u, 
m.,  władza  i  pańAwo  elektorfkie.  Hi  dUctttCitt  h$i 
€^nrfilrflent(um.  W  Niemczech  dziewic<5  iell  elektora- 
tów ,  których  panowie  zowią  się  elektorami ,  dla  prawa 
do  obierania  cesarza.  Wyrw.  Geogr.  121.  ELEKTO- 
RA TSKI,  a,  ie,  do  elektoratu  należący,  <turftr|tli<J. 
Biikupftwa  przednie  Niemieckie,  zwłaszcza  clektoratikie, 
pobantowano.  BirA,  £x.  G.  2,  b.     ELEKTORK A ,  i ,  i^ 

bie  ejnrfilrfHnii.     ELEKTOROWa  ,  y ,  ż. .  be^  €$«ts 
fńrfreii   9ema(ntiii ,    Me  6^urfi4r|Miin.     *:lektoRO- 

WNA,  y,  i.,  córka  elektorftwa ,    bte  *nrfir|in*e  Cnn* 
jeffinn.     ELEKTOROWY,  a.  e,    do  elektora  należący, 

bem  ejurffriteit  gej6rfg,  <*iirfAr(WfdJ.  ELEKTORSKI. 
a,  ie,  od  elektoratu,   |um  ^JurffirfleiitCtime  gf^irl^ 

C<)ltrfilr(in* ,  &l\XXz.  Vd.  svolnopreTishtven ,  Rs.  ayp- 
$HpcincKiH.       Cyrkuł    elektoriki     albo    dolnego    Renn. 

Wyrw.  Geogr.  208.  ;ber  Słtirfretó,  ber  Webert»etntf*e 

«reW.  ELEKTORSTWÓ,  a,  n.,  elektorat,  kray  w 
Niemczech,  którego  właściciel  ma  prawo  głosowania  na 
elekcyi  cesarza.  DyAc.  Geogr.  1,  x84.  ba^  ei>BrM»|^n; 
tClim.  Vd.  sv6lnoprevishtvu ,  sTolnorriedflTu ;  Ros4.  ayp- 
^upcmcmBO.  $.  coli.  elektor  z  elektorową,  ber  6łtfrfłr(t 
wnb  bfe  (5Sttrfńr(llntt.  Wczoray  elektorftwo  z  Drezna  wyic- 
chali  do  Pilnicy.  Ld^ 

ELEK. 


EŁEKTROMETR    -    ELIASZ. 


EŁIER    -    EMIGRANT. 


617 


EŁEKTROMETR »  u,  m.,  x  Greek,  narzędzie,    za  którego   ELIER  o^.  Elear. 

pomocą  dowiaduiemy  się  o  natężeniu  i.  gatunku   elektry-   £LIXIR,  u,  m. ,  większą  ma  gęftoćd  od  tjrnktur  albo  essSn- 
czno^ci  ctafa  iakiego.    Scheidt   ElektK  110.    bet  SltrftftcU        cyii  czy  to  pochodzi  od   wlasnoici    iego,    czyli    od   iAo^ 
IdWnftffer.     ELEKTRYCZNOŚĆ,  ści ,  i.,  własność  ełek-        które  wyciągnął,  JCrumł.  Chy.  161.  «(«  (Siirfr. 
trycznsj    przes  którą  ciało  iedno  drugie  do    siebie   przy«   ELIZ,  u,  /n. ,  pB€t.  pola  Elizeyfkie,    (flp^Utlt*     Jui  twey  s 
ciąga.  Os.  Fiz,  363.   Me SleltTUttit*    Elektryczność,    wla*        Elizu  nie  wrócę  Barbary,  Zaó.  5,4o3.  Nar*  -$.»  wietrzyk 


sność  wzbudzona  w  ciele  przez  tarcie  lub  promienie  sfo* 
neczne,  zasadzaiąca  się  na  przyciąganiu  ciai  lekkich,  elek- 
trycznym ciałom  poddanych.  Dykc,  Med,  a,  94.  Niektó- 
re ciaia  .  elektryczne  udzielaią  elektryczności  ciałom  nie- 
elektrycznym. Scheidt  Elekt,  24.  ELEKTRYCZNY,  a,. 
c,    ELEKTRYCZNIE   adv,,    electtW.      Są^  ciała,    które 


łagodny,  eill  fanftff  aSinb.  Cickuchnym  szmerem  elis 
szeleści,  7>.  Choćby  leiał  na  wonnym  zły  człowiek  eli- 
zie  .  .  .  Pot.  Zac^  ao6,  ELIZEYSKI,  a,  ie,  ELIZOWY, 
Bi  <)>  fll^r<lif((^-  Elizeyfkie  pola,  mieysće,  według  mitolo- 
gii, rozkoszne j  dusz  sprawiedliwych  i  bohatyrów  wiecznie 
szczęśliwe  siedli£ko.  Kras,  Zh.  1,  360. 


potarte  lub  sagrzane  wydaią  zuaki  elektryczności;  są  ELLIPSA ,  y,  i.,  z  Greek,  liniia  krzywa  w  sobie  zamknie- 
inne,  które,  chociaż  iak  naydluźey  tarte  i  zagrzane,  ia>  ta,  maiąca  środek,  w  którym  kaida  liniia  profta  tam  prze- 
dnych  nie  pokazuią ;  pierwsze  zatym  nazywamy  elektry-  chodząca  przecięta  ieft  na  dwie  części  równe.  Sniad.  JeOm 
cznemi,  drugie  nieelektrycznemi.    Scheidt  EL  32.     Grun-         16.  bU  (?Ilt)>re- 

tern  elektryczney  materyi  ieft  ciepło  właściwe  ziemi.  Staś.  ELZIiIETA,  y,  f. 'HELZBIETA.  Gil.  Pft.ijn.  •ALZBIE- 
Buff.    172.     ELEKTKYZACYA,   yi,  i. ,    działanie  fizy-        TA. -fil*/. ^jy.  1 3 1 ^  ELZBIETKA,  i,  i.,    demin.^  u  pospól- 


cznc ,  przez  powtórzenie  tarcia  wzniecaiące  iywiot  ognia.- 
JCras.  Zó.  1,  259.  bai  €(eftritiren.  bursztynowanie.  Rog^ 
Vo/.  1,  124.  Mon.  73,  776.  ELEKTRYZOWAĆ,  -  ał, 
-  uie,  Act.  Niedok.  y  elektryczności  nabawiać,  eUftClłls 
ren.  ĘLEKTKYZOWANIE,  ia.  m.  sHbJ\.verb.,  elek- 
tryzacya,  bursztynowanie,     ba^  (?U*ftrtftren. 

ELEKTWARZ,  ♦LEKTWARZ,  a,  m.,  z  łac.  electuariunir 
przyprawa  aptekarfka  ,  zasadzona  na  rozrobieniu  pro- 
szków w  syropach,  konserwach,  lub inoym  iakim  likworze 
lepkim.  D^kc.  Med.  2,  94.  *lakwarz.  Urzed.  4.  Skłiida- 
nie  Icktwarza,  to  iefl  powidlek,  z  soku  różanego.  Sienn^ 
543.  Z  ięczmienia  konfekt  albo  elektuarz.  Cresc.  i65r 
Bh.  et  Sio.  letfWat,  leftwar;  //^r- li^ttarioni ;  Vd.  lotyara; 
Jtal.  lattuario,  cf.  leki ,  lekarz. 

ELEMENT,  u,  /ti.  ,  ob.  żywioł,  plerwiaftek  ;  iart.  Pienią- 
dze są  tych  wieków  piątym  elementem.  Pam.  8ó,  1,  753^ 
(sprężyną   wszydkiego  *;  allnzya   do   dawnego     mniemania 


ftwa  Ualszka,  Halka,  Zbita,  imiębiałogłowłkie,  zHebr.  ^\\t 

fabettr^  Bh.  %\^iu,  SBćta^  StiiUi  SBetitflFaj  Cm,  shpela; 
Sor.ri.  2tfa,  2i(Fir,  h\\\^,  $a(f4^betbff.  -  R*  1539  Jzabdla 

t.  i»  Elżbieta,  córa  Zygmunta,  Janowi  królowi  Węg.  w 
małżeńflii  ftan  ieft  dana.  Biel.  Sw.  292.  b.  Elżbieta , 
małżonka  Zacbaryasza ,.  matka  Jana  Chrzciciela.  Kras,  Zb» 
1,261.  Dwie  Elżbiecie  (</i/«/ix;.  Bieljk.  Kr.  43o.  EŁ- 
ZUNIA,  ELZUSIA,  i,  i..  ELZUSIENKO,  ELZUSIE- 
CZKO^  ELZBINIO,  i,  Zr,  demin.  nom^  Elżbietka,  Ct\U 
fabetc^en,  £ie^<^etr..  Owa  to  ieft,  owa  Elzunia.  Tręb^  S, 
M.  24.  Chyba ,  że  on  się  poprawi ,  inaczey  Elzusi  nie 
liżuie.  ib,  3o.  Moia  ty  piękna  Elżbiniu.  Teat,  3o  ^,  25, 
Tobie  to,  moia  Elżuslenku.  i^.  24  ó,  i5.  Woła:  Elzuniu, 
Elżusienku,  Elżusieczku.  ib.  24  b,  22.     ELZBIECIN ,  a, 

e,  od  Elżbiety,  ^Ufabetb^*-  BhMiHtin  (Bh.  snjbietcn* 

u,  @U|abet9nf<r  ELIZABETANKA  ,  zakonnica    reguły  S. 
Elżbiety). 


o  czterćch   elementach).     ELEMENTA  ,  -  ówplur.,    ele-   •EMBOLIZiM,  y,  m.,    z  Greek,    wkładanie   dnia  iednego   w 


Bienta  nauk,  nazwiiko  oznaczające  pierwiaftki  rozmaitego 
rzeczy  poznania.    Kras,  Zb.   1,   269.    bie   9(nfang<$grunbe.. 


miesiąc.  Skarg.  Dz.  386.  ba^  ^infdMItett  flne^  Za^e^  Ittt 

3flbr^-  cf.   Przyby»z,  przybyszowy, 
ELEMENTARNY,  a,  e.  początków  uczący,  bie  2lnfang^s   EMFAZYS,    EmphasU ,     Sio.  gebtłlOfl,    Wlgebtltelnofl: ,    IDfs 

griinbe  le^renb/  ^lementars.    Książki  elementarne  umie-      ^lowtttnoji* 

ięlności  ,    każdemu     olSywatelowi    pożytecznych  ,    konie-   EMFITEUZYS,  x  Greckotac.  gatunek  kontraktu,  .przez  fcto- 
cznie    potrzebne   były.     Zab.    i4,    19 1-    ^IcmentariUetfe/        ry  grunta  pufte  puszczano  by waią,  z  obowiązkiem  płacenia 


(Sd)Ulbll<^et.  Za  tym  wyznaczono  towarzyftwo  do  wyóa- 
-wania  ksiąg  elementarnych,  dla  szkół  narodowych,  które 
działania  swoie  pod  utwierdzenie  Komissyi  ediikacyyney 
podawsło.  Skrzet.  Pr.  Pol.  2,  266.  Mo\)ra  w  dzień  ro- 
cznicy otwarcia  towarzyftwa  do  ksiąg  elementarnych, 
przez  X.  Piramowicza.  Zab.  i4,  189.  Towarzyftwo  ele- 
mentarne,  bie  @cbttlbiid?erfommtSion,  pisze,  przegląda  i 

examinuie  książki  elementarne,  które  Komissya  edukacyy— 
na  dla  szkół  iak  naylepiey,  napisane  mied  ftara  się.  Dyar* 
Gr.  iS4.  ELEMENTARZ,  a,,  w.,  książka  początkowa.. 
Pir.  Pow.  116.  Bh,  flabtfars  Cm.  bukTar;  Vd„  jimenike 
bukvize.,  bai  9iameilbu(b  /  ba^  %S&  ^  S5ucb.  Elementarz 
^la  szkół  parafialnych  zawiera  naukę  pisania  i  czytania^ 
katechizm,  naukę  obyczaiową,  naukę  rachunków.^  El.Kr^ 

•ELEMOZYNARZ  vid.  iałmużnik,     " 

ELIASZ,  a,  m.,  prorok  starego    zakonu,    Sla,    Jllia,    Rs, 
iiA*iX  ;  bet  ^ropb^t  (?Ii((^-     Dzień  Eliasza  proroka  u   Rusi 
W  wielkiey  świątobliwości,  a  aowią  go  ś.  Jlia.-  Gwagp.h^i* 
Tom  u 


z  nich  pewnego  czynszu ,  albo  czynienia  usługi  iakiey ,  i 
przyprowadzenia  ich  do  lepszego  ftanu.;  Skrzet.  Pr,  Pol, 
1,  60.  Erofitenzys,  albo  dobra  zakupne.  Szczerb.  Saar, 
128.  Bh.  ^afttp  I  Kć/.  pridashiulanje).  Zlepszehie  a  popra- 
wienie imienia  naiętego.  Farr,  646.  bet  WeQorattOn^pad!^t/ 

nobur^  man  nt(bt  blof  sur  (intxx4)tun^  ber  ńbernotnmeneii 
^ebubten,  fonbertraud^  sut  fOerbefferung  unb  ^nbiiunn^ 
tpiilter  ©rónbe  wrpflficbtet  wirb.     eimfiteuta,  y,  /»., 

który  pod  takiemi  warunkami   grunta  dzierży,    Ctn   folcbet 

^i^Utfr  eln  ^eliotatlon^piĄUr.  A.Zamoy.  i48.  Bh.  gas 

fnpni!;  Vd.  pridavshiulavez,  EMFITEUTYCZNY,  a,  e, 
f  ie  adv.,  tyczący  się  emfitenzys,  etnpbpteuttffbr  Grunt 
emfiteutyczny,  alba  służebne  dobro.  Gal,  Cyw,  2,  88.    Bh, 

Safupnó- 

EMIGRĄCYA,  yi,  z,,    z  łac.   wy  wędrowanie.,    wynoszeni* 

się  z  krain,  blf  ^oiigration ;  ba^  i^łn^nuinbern ;   Cm.  pre- 

seluyaniei  Cro,  odszelenye.  EMIGRANT,  a  ,  /w. ,  EMI- 
GRA^CIK,  a,  m. ,    zdrbn.,  który  się   z  kraiu    wyuosi, 

7» 


€iS            EMIGRANTKA    -    ENEMA.  ENEMOWY    -    EPISTOŁA. 

htt  Cmlgtant.  Bh,W}^(teHV0M(C\  /?«.  BUXOAetib.  w  rod*,  ftlr,  krrifter,  zrricalica  %  Cm.  k«rshtira;     V</.  sadmliTer- 

%id]k.     EMIGRANJAA  blc(?it|igtatttlnil.    ERUGROWAC,  kanje.  odpir  telcaiiega  sapertja,    kriftir;    Rs.    upoMUń- 

inrran^.  nu£f.  wyru)sić   się  z  krain,    rtnigritett,    au^W«Rs  meAŁHoc,  KAWcmKpl).     Spryca    do  enemy,  abo  syrynga. 

bern.     Rg^  iaaeliUlse,     izseliyatise  i     Cro,    preselyujeoisze,  Czerw,  Narz,  9.    Emmę  brać y    enemę  dawa^.       l^NEMO- 

iiaEelyujemaze ,  odsizeiyujemsze  ^   Bt,  udselitise,  priselitl-  "W^  ,  a,  e,  od  enemy,  Silp}txeX  :  .  Rf>  aAMcniHpHMH. 

se;   Vd,  ee  lozhit,    bandrat,  ae  aeliti.  ENERGIA,  ii.  ź. ,  z  Greek,    uioc  albo   zr-i^zlość  Y.ymoirj. 

SMPIR,  u,  m.,  poee,  trzecie  niebo,   GalL  I*  empiree,    bet  Aras.  Zif,  1;  264.  btf  (Snrtgif ,  tli   Jttaft,  ter  ^iJad^brntf. 

htittt  S^inamei'   7>.  £MPIR£YSKI,  a,  ie,  n,  p.    Jutrzen-  Od  dawnych  piaarzów  uczmy    aię    energii,     która    się    po 

ka  empireyfkim  przyftroiona    slotem.    Przyb.    Miif.    lyS.  Pollku  iakąś  piśmienną    żywością,    raczey  piorą   każdego 

Niebo  Empirc^ikie.  Przyb.  Luz,  3ii.  ba^  (StUpiteunt.  da^zą  nazwać  może.    Lub.  Roz,  63      Energia  charakteru, 

EMPIRYK,   a,  m.,  na  samem  się  doświadczeniu    zasadaaią-  tęgość.     ENERGICZNY,  a,^  e,  -  ie  adv,  ^  ob.  tęgi,  mo- 
cy, bez  nalcźytey  wiadomości  teoretyczney ,    eitt  ^ttlpprts  cny,  silny. 
CWi.  Pam,  84,  635.  ENTUZYASTA,  y,  m.,    gorliwiec,     dn   Cntftufltfff.    Rost. 

EMUŁACYA,    yi, i.,  przesadzanie  aię,  ubiaganiesię,  zawiić,  BacmyoAeHHHitl).      Entuayadów  albo   zbogomowców  ks* 

przesada;  ber  SSetteifer.  Em  ularyaie  ił  nayiy  wszą  do  czy  nów  cerftwo.  Zygr.  Pap.  260. 

chwalebnych  pobudką.    Kras.PodJl,  i^  t^.  /?^.  uatjezsanie,  EOL,  AEOL  ,  a,  m.,  boiek  wietrzny,  bet 9 COlU^,  ber  SSiobf 

jRf .  copeBHOsaHie ,  peBHOBaHie.     EMULANT,  EMULA-  ®otr.   Crn.  Yiharnek,  Fertuiiz.  (CPoświił,  Switt;  wicher. 

TOR,  a,  m.  Rg.  natiezzalaz,   zatocuik;     Vd,   napomujar,  £PAKTA,  .  ow ,  plur,    liczba    dni   iedenaUu,    któremi  rok 

nadoftaulavez ,    vrezhonashelnik  ;      Rs,    copffBHOBameAbi  słoneczny  praewyisza  rok   księżyca.     Kras.   Zb.    1,  a65.  - 

copeBHHOieiB;    £c.  noAÓ6xjg7Hcll ;    w  rodź.  ieiijk.    Rs^  Rog.  Doi.  2,282.   bie  (SpaCten.    (cf.  cykl).    Sio.   nefaćni 

COpeBHOBatneAbHUjja.  Rg.  natjezzaliza ,  zatocniza.  EMU-  fhtć. 

LOWAC  intrans.  nied,,   przesadzać   aię,    wyśrigać    się,  ^EPANAŁEPSYS,   Greek.  fig.  krasom,  pawtarzaiącanakoń- 

IPetteifern.   K</.  napomujatise,    nadodaulati ,    Yrezhonaahe-  cii  peryodu  słowa,    początek  iego  skladaiące,    Sio.  pu^i 

Ihl ,  popreauyati,  hrepeniti;  Crn,  tękmam ;  Cro.  lyubone-  |ab0ivfa*     *£PANODOS,  Gr.  ńf^.  kras.  zwracaiąca   z  wy- 

n^yiditi ;     Rg.    nazzjezatise ,    nadhodittise     s'kjem,     Rs.  boczenia  do  rzeczy   mowy;    S/o     Cpetopaćtiftf-     *£P£N- 

copcBHOBaai&  ,  peBHOBBni&&,  peBHyio.  THEZYS  Gr.  waunięcie  giofki  lub  zgiolki  w  Przodek  ito- 

EMULSYA,  yi ,  i.,  kształt  medykamentu  wewnętrznego  cie-  wa  S/a.  ^rOflr^bobaKa. 

kącego,    gęftość   mleka    mającego,      i^rup.    5,    253.    elnc  *EPHOD,  Efod  ob,  humerał. 

Smulfion,  ein  mii<batti^U  atr^ncpmlttel.  EPICZNY,  a,  e,  ściągaiący  sie  do  Epopei,  z  Greek.  Q^\^ 

ENALLAGE,    Greek,    zamiana   stówa   sa  atowo,    Sio.    httit  Poema  epiczne  abo  heroiczne.   Teat.  24,  g.   Cztr. 

Ońilf«  /  brubOtitelfa*                                                   '  epidemia,  ii,  i.,  z  Greek,   oznacza  wszyAko ,    co  pannie 

ENCYKLLOPEDYA  ,    yi,    i.,    z    Greek,    okrąg   wszyfłkich  między  ludem  czyli  gminem.    Dykc.   Med.  2»  117.  osobli- 

nauk  Mącz.\  okrąg  umiciętności.  Mon.  76,  3 18.    bie  QVia  wie     choroba     powszechnie    pahuiąca  ,      bie     (?pibflRi^ 

t9C(0)>4bie|    związek  wiadomości,    zbiór  nauk.     Pod  tyak  Ross.  nosaAKa,    nepesaAl),    R3Ba ;     Eccl.    flSH.     EPI- 

-     tytułem   wydany   Francuzki  dykcyonarz    zawiera   w   sobie  DEMICZNY,    a,  e,   -  ie  adv.  ^    epibeillifc^.      R'.  noea- 

opisy  nauk  i  kunsztów.   Aras,  ZB.  1,  364.     Zbiór  wiado.-  a^hUM.       Choroby   epidemiczne  ,    które    z  powszechnyck 

mości  ludzkich ,  albo  encyklopedya ,  tych  czasów  wydana,  przyczyn  wielu   ludzi    w    pewnym   mieyscu  miesskaiącyck 

sławną  będzie  w   dzieiach   umieiętności   epoką.    Zsib.  1  b,  napadaią.  Krup,  5,  718.     Choroby  epidemicznie,  t.  i.  po* 

Si.  A/b,     E>'CYKLOPEDYSTA,  y,  m.,  (kładacz   ency-  wszechuie  panuiące.  ib.  5, 10.  cf.  przymiotny,   przyrzutnj. 

klopedyi,    eill  (?ncpf(op<{bt|V.      Filozofowie,  encyklopedy-  EPIGRAMMA,  -  atu,  /n.,  z  greek,  znaczy  w  s  prawdzie  na- 

Rowie  piszą  o   edukacyi   fizyczney  niemowląt ,    a  my  iey  pis  na  posągach ,  domach ;  alt    teraz    się  bierze  za  myśl 

zaniedbamy!    Zaó*  7,  125.  krótką  i  dowcipnie  wierszem  wyłożoną.    Gol.    Wym.  4o5. 

ENDE BURSKIE  n.p.  wino.   Vol.  Leg.S^  9.  Składy  na  wina  Rg.  pjesanza;  bai  ^pigramm.      Epigramma   myśl   krótko 

Endelmrikie  w  Polszczę  podanowić.     Goji.  Gor.  5i.  rymami    wykłada.    Raz    ich    mniey,    a    drugi   raz  więcey 

ENDEMICZNE   choroby    czyli   kraiowe,    które  c    przyczyn  wierszy  składa,  Albo  profte' zamyka  rzeczy   opisanie,  Al- 

nam  niewiadomych  zawsze  w  pewnych  kraiach  panuią,   tak  ba  ieszcze  dowcipne  mieści  o   nich   zdanie.    Dmoeh.  Sit. 

n.   p.    kołtun    w  Polszczę  ieR  choroba  endemiczna.    Krup*  R,  32.                                                               * 

5,  9.     enbtfmtfcfte  jtranf^eiten.  z  Gręck.  EPILEPSYA    ob.    Kaduk,    Wielka  choroba,    i.    Walentego 
ENDYWIA ,  ii ,  i. ,  Cichorium   Endiuia  Linn,  gatunek  sa-  niemoc ,  padaczka  ;   Vd.  flcernina ;  Rs.  yniHHl). 

łaty  zimowey,  liście  podobne  do  cykoryi.  Ład.  HJ\.  Nat.  EPILOG,  u,  m.,  Gr.^  zakończaiąca mowa,  zakończenie,  Me 

3G.  (^nblPiejl.  Sr.  i.Cnbiv;  S/a.  antivia*,.K€/.antirnasolata;  Cd)(ll§rebe*  Ee,  HaArAtrÓABHie*  cf.  HSArAaróAK)  (9r/A//«. 

i?g.xutjeuiza;  ^/i  sgjutenica.  cf.  Mlecz sałaciany;  Szczerbak  EPIR*  u,  m. ,    prowincya    Turcyi   Europ.    Dyk.  G.  1,  i88* 

ogrodny  wielki.     ENDYWIO  WY,  a,  e,  ^nbipicn  s . 'En-  eplm*.     EPIRENSKA  ziemia.  Baz.  Sk.  Si5.  s  id. 

dywiowa  sałata«  EPISKOP,  a,  itz.  ,    biskup  Greckiego  obrządku,  ein  gtiefis 

ENEIDA,  y,  X.,  Bohatyrfkie  poema  Wirgiliuszowe ,    opie-  fd^er  iBijć^Of.  Gal.  Al,  6.  (job.  biskup).    Rs.  npeocB«QeR- 

waiące dzieie Eneasza Troiańikiego,  po Pollku  przekładania  hUH.     EPISKOPIA,    ii,    i.,     EPISKOPSTWO,    a,  n., 

Andrz.  Kochanow/kiego ,  bie  ^cneibe  be<  ^irgtl.  bilkupftwo  Greckie ,  ein  grie<btf(^e^  lBidt(ttm«  i?',  npeo- 

ENEMA ,  y,  i.    kliftera,    kształt    medykamentu    ciekącego,        cBfluseHcmBO.      Epifkopltwa   nie   otrzymał,    o  które  lię 
który  przez  otwór  kotnicy  wchodzi  w  kiszki  grube.  Krup.        usilnie  (Varał.    Gal,  Al.  5. 

6,  286.  ba<  ^(pfUer.  Rg>  Rarzeliza,  uactarzanje;  Bs.  krri^  EPISTOŁA,  y,  i,,  ctęść  mazy,   bie  ^^tlf  effl  iff^itt 


*£PISTROFB     -    ESENCYA.  ESKADRA    -    EUROPA.  619 

ORflfe.  Po  tym  epiftoU  opiewana  będne ,  po  którey  |;radua!        (cC  tynktura).    Dwie  flasaecski,   w  których  ieft  estencya 

naftępuie.    7>,  $.  Właściwie  z  lac.  lift,  (|pi|le(.  cudowna.   Tear,  67,  69* 

•fiPlSTROFE,  z  Gr.,  fg.  krasom,  powtaraaiąca  kilka  slow  ESKADRA,  y,i.,   aęść  floty  z  4.  okrętów,  etneC^CAtre.  7>. 

na  końca  interpunkcyi ,  Sh,  ^abopaćiltd*  ESICARPA,  y ,  i.  ,  MUit,   ftoczyfto^ć,    Me    ISb^ai^ting*  es^- 

EPITET    ob:  przyiniotowy  wyraz.     EP1ZEUXIS,  Gr,^  fg.  karpa  w  pia««cayftey  liemi.    Tr.^ ob.  Skarpa. 

krasom,  powtarzanie  slow  raa    w    raz    dla    tern    większego  ESKORTA,  y,  i. ,  h\t  (liC^ttt.    Tr.    prsyftawa.     ESKOR- 

wrażenia,  Sio.  propaclUa.  TO  WAG,  al,    uie    czyn.    NiedoA.,    iołaierzmi   odprowa* 

EPOKA,  i,  i.,  pewny   czasu    punkt,    sławnym    iakim    za-  dzać,  etnen  e^fortiten,  OtU  iBfbectttAg  htileittn.     Eskor- 

szczycony  dziełem ,  od  którego  ^chronologowie  lata  liczą.  tuiący  £c^  apoBOAHincAIiHUH. 

Wag.  Hft.  4.  Me  epO<^f,  bet  3elt|>ttlltt.    JCal.  39,  3.    Rs.  ESOWATY,  ESSOWATY,  a,  e,  nakaztaft  S  Uc,  toieffii 

HaHaAOHHCA^Hie.                   c  (at.  S.  -  Munsztuk  s  czanką  krótką  esowatą.    Hipp.  88. 

EPOLET,  u,  w.,  ĘPOLECIK,    a,  wi.,     jjc/rór.,    z  franc.  ESOWATOSC,     ESSOWATOSC,     ici.  i.,    kształt  taki, 

naramka,  przyramka,  wUfga  na  wierzchu  ramion,  Hi%i^i  Me    StglSt    eittel   «^.,    Me  ^(^ittbett^Ullie ,    G^netfenHnie* 

feUatlb*     Co^  braknie  tey  li  beryl ;  trzeba  dodadi  kutasiki  ESSOWNIK,    a,  ^. ,    Kolumny  członki   wklęsłowypukłe, 

i  epolety,   Teaf.  19  6,  36.  iui  cssownikdw  Jima ,  iui    wiercchów  essawatych    eyma^ 

EREB,  u,  /7i. ,  po'it.  z  łac.  piekło,  mieyace  po  imierci  po-  tium  Lesbiurriy  dla  podobieńftwa  literze  S^  h\9f\  nazwi- 

tępionych,  bie  ^6ffe.  iko.  Rog.  Bud.  ag.  ^atnlej,  5tarnieflefn. 

•EREKCYA,  yi,  i.,  wyftawicnie.  załoienie,  fundacya,  ble  ESTYMA.  y,  i.,  ESTYMACYA,  yi,  i.,   ftyma,    powaia- 

6(ti(ttan9.  -  f.   AJlrol.  szukanie  gwiazdy,   pod  którą  się  nie,  szanowanie,  Me  Stc^tUng,  ^Ot^ad^tURg.     Dla  tey  po- 

kto  urodził,  ba^  9^atioit4t^fleIIen*     Erekcyą   komu  czynię,  twarzy   mało  dawney   o   nim   nie   Utracili   eiłymy.    Skarg, 

narodzenia  iego    godziny    alho    gwiazdy   pytam,    szukam.  Zyw.  a,  453.     Wiek  co  sobie  2asłL4^'rna  mądrego  imię, 

Cn.  Th.  171,  ctnem  bie  iJtattoltdt  jlellrn.  W  małey  przecie    rozumnych  ludzi    ma    eftymie.    Za6.  7, 

EREMITAKZ.  Zab.  Geom.  io3.  o^.puftelnik.     •EREMITA-  i5i.  Wfg.     ESTYMATOR,  a,  wi.,  sjanownik,    czciciel 

RYA.  'S.iąJz  74.    ob.   puftelaia,   puftelnicze  pomieszkanie.  bet  ^ete^ter ,  S^^Ć^^^Ć^it^tt,  w  rodź.  ie^Jk.   ESTYMATOR- 

*ERGOCISTA,  y,  /n, ,  uparcie  dysputuiący,  efn  Di^putflt.  KA ,  n.  p.  Matka  moia  twoią  ieft  nay  wyższą  efłyraatorką. 

Przez  filozofa  nie  rozumiem   półmędrka,   albo  nieprzegada-  Teat.  16,  3 1.     ESTYMOWAC,   ał,'uie,    czyn.   Niedok. 

nego  ergocifty.  Mon.  73,  488.  powaiad,  szanować,  czcid  ,  f^d^eil,  (OC^^alten.    Dla  cno- 

ERNEST,  a,  ;n.,     imię  męzkie,  (grilfl.  Bh.  ^ttioffi:*  ty  i  poczciwości  wszędzie  ma  powagę,  i  wszędzie  ieft  efiy*r 

*ERKATA,  z  łac.  spis  błędów,  regiefir  omyłek.  mowanym.   JTcał.  9,  5Jr 

•ERSZT  ob.  Herszt.  *£SZ  ob.  ii. 

ES,   a,  177.,  nakoftce,  w  kartach ,  i.dna  liciba.    Włod.  b<l<  ™    ^'^  *    zakoAczenU    pierwszego  ^  przypadku    nczB.    rnn. 

m  Ober  m,  bie  StntJ  auf  bem  SBiirfel.     Vd.  syinjaj    (cf.  T^T\  ''^^l^^J^^^^^^  maiących  pierwszy  przypa-^ 

GaU.  Ks.    Jtal.  Asso ,    5i.ec.  Aez,    AngK  Ace ,    Gr.  iis).  <^^\^^^^^'   POied.  na  -f.    drug,  na  -ęc/aj    n.  p.  cielf , 

Koftki  wziąwszy,  rzucił  essy.  Haur.  Sk.  :tl>o.  fg.  Zawsze  l^'^;  '^"''     ^  '^  ^^  ^lekszey   czcfci  są   słowa  zdro^ 

.  umysł  iednaki  /lub  essy  lab  zessy  Kość  padnie ,  nie  zmie-  f''!"'"  ''  £'%!^'f  \  "'^^^^^^^  '  ^-"^^«-     ^'*  '<?  '^^  ^'^^^^ 

•       •  »-»c/%ł»  imiona  Fołjktt  kończące  sig  na  ^etA:  Wierzóieta    Wn~ 

aza  go,  me  zrzuci  z  imprezy.  Pof.  Pocz.  024.     Mnie   ze-  >.   »*    rr  *         rK»€?/^»«/»F*a,  nra- 

j>  *   X  f  i^     1.         r         r>     n     ^  j,^  wrzęta.  Jabł.  Her. 

zy  padły,  a  tyS  wygrał  essy.  Kochów.  61.     Częfto  teź.czy-    -iJrp^Ł-icr a  j.  •  ....... 

„iąc  daremne  imprezy   Padaią  nam  essami    upewniono  «-    ^\l^^^f  ^^' J'.  ^-J,  '"'^T^i    T"i?l!'     **'    ®^"'"'' 

,y    Pot.  P.  5>6      Niechay  iii  wedle  :ch  wyroku  lub  e,,        ^\",'";'«  f^y^^-^^^JH^r  v!  '  '^^'J;/l^"*^  '  ""P"""'  «'« 

lub  .e.  ,  i.  «  prawo  przymuic.  0.«cA.  C..^6.  cf.  Ucho     e^MC  LOGIA '•?"**"^*^ '""/  ^^"f' ".     I.   .  .    . 

cctno).   5.  naydrobnleyazy  gwichcik  itota  lub  srebra,   Ui  ^  1  Y^MOLOGIA     n .  i- .  '  Grec*    nauka   dochodząc.   £rz6. 

gę,  Wiem,  ie  wiele  mu  esaów  nie  będzie  doftawad.    Boh.,      ®^"i"T' ^' k ^"'S^""?;  i/o. »rajHlO(Io»noft.    Crn.  ,mc- 
Ł4,.3a.  -  5.e,,  częi<5 kapitelu,  f/a/.. cima; -.  wierzch.        ""C^""^;   Krf.  beaedeye.dnoft ;  A#.  CAO.onpoH3B«A«!H-i« , 

WtelniWetl  ^»  n.  p.  aąsiemca  esem  lezie  Ir.  cF.  wężykiem*  i?itou  a  wvc'rvA        •     ^  r>       ł  *    j  i  »  i. 

,        '^  i.  on  ...       L»  *  r     K  ^   EUCHARYSTYA,  yi,  i. ,   jp   Greek.    «oaczy:   dobro,    łafte 

^b.    esowaty,    -  fi.  esy,    których  się  haczki  trzymaią ,  m^  u     i--  i  •        it  /  •  >      .    ł  «  *-   * 

^  Ł-     wx-  ^Jfcr.      u      u-  •  -   •  j  1  *oo  dziękowanie.     U  nas  zaS  znaczy  ciało   i    krew   Paniką. 

Cebtf  bie  Depfe,     Haczki   zepniesz   oponę  lednę   z    drugą.         ^       l    v  ^      c       wv><.A«Łwr/-r>t        «  .  !? 

^j^jTiLa        *u      1*  •  }    i  \ł^   •  w  X         Xarnk.  JCat.  1^1    ba^ b.  ^beubltiaM.     Eucharyftya,  to  ieft. 

^Mrf/i„£a:oa.  ab,  6.  nor.  haczki  te  musiały  bydź,  lak  teraz  ejv).  ,  *    li  u     -u*  i-  i       or  9  fi     *.     -^  "?«, 

,,  fl.  Ir  j  -^  iT^       j         .  t/  sakrament  chleba  i.kiehcha.  S^ar^.  Z^w.  1,  248.  ^ttcz.  A^tf/. 

U  flisów  esy  zakładaią   się    na    oszewkę  pod  czas  gwaito-  „        rrn     a        r-    «-  ^  i 

r  1-     •        *    uT      ••*       •       - 1  1  •    ti   1  •  a,  ^oł.  Baz.H/l.idg,  J?c«7KepiBBaBe3KpOBHa)i,.  cAoiiec- 

wney  fal. ,  .  na  tych  drug.  .  trzeć,    rząd  tarce  aic  kUdz.e,        ^;^  ^  eyx«pacrniK.  '^  ^ 

gdy  wy»ok«  b..e  fala.    Mag.    Mscr.     j.   E.   czyli    .usp.r,   EUpoRBIA,  ii,  i..  luphoriia  Linn.  podzay  rwllny,   ».. 
snak  muzyczny ,   okazujący  wstrzymanie    czyli   milczenie        ,  ,         ,  ^  \       .        ^  1  u    ix7«  110*^ 

Af         »/.  t  j  j  j  jgj^  5Q^u  mlecznego;  do  niego  należy  Wilcze  mleko,  Spo- 

tona.       ag.  .  rysa,  Romanek,  Caartowe  mleko ,    Psie    ml«ko,  Roman, 

ESENCYA,  yi,  ESSENCYA,  i.,    treić,  iftota,  dtisza ,  ba^        Opat.  Kluk.'  Dyk*,.  ł,  aii.  aBoWmilc^. 

fBefen,  MeŚffena^  bet   ®elfl.     Esencya   pisma  tego,    ta.   EUNUK,  EUNUCH,  a,  ot.  ,    z    /af.  rzezaniec,    trzebienitc, 

Tr.  Medic,  nazwiiko  essencyi  dopiero  w  przesłym   wieku        bft  SBeffcl^nittene.     Biali   i  czarni  eunukowie  pilnują   sza- 

weszło  do  aptek,  oznaczaiąc  te  tynktury,    które    od   wy-        raiu.  Mik.  Obs.  aaa.    Tęat.  5i,  3i. 

ciągnionych  iftot  bardzo   są  sgęsczone.    JCrumf^  Chy,  16 1»  EUROPA,  y,  i. ;  nayszczupleysza  a  caęści    świata  mieszka*- 

78     .     r 


€io        EUROPEYCZYK  -  EWANGELIA. 


EWANGELICKI    -    EWIN. 


nego.  i)yke.  Gęogr.  i,  195.  mifet  aSettt^etl  (Slltopa.  Eu- 
ropa rseccona  od  Europy,  Ageiiora  króla  cory«  G^ragn. 
ł.  EUROPfiYCZYK,  a,  m.,  s  Europy,  bi?r  Guropda. 
F<&£uropear;  BA.  ^fOropĆan;  iJ*.  eBpoiićejib.  Slrze- 
fmy  sif  Europeyczykowie  wytwornoici  dzikiey  i  srogości 
obyczayney.  ZaA.  7.  i3i.  >yazyitko  w  Europeyr^ykach 
sdawaio  aic  now^m  dla  Azyanów.  N,  Pam.  no,  i<i3.  EU- 
ROPEYKA  ,  EUROPIANKA ,  i ,  i. ,  która  z  Europy ,  bif 
dntopdertnn.  EUROPEYSKI,  a,  ie,  •EUROPSkl,  *£U- 
ROPINSKI,  od  Europy,  ^Utopdifc^.  Rs'  eBponeHCK'iH. 
Miechowita  obie . Sarmacye  spisał,  Eurupfką  i  Srytyylką. 
Bieljk,  JCr.  498.  Europjki  zawsze  u  Kromera ,  Bieljltiego^ 
Stryik,  -  Morze  £uropey(kie,  t.  i.  irzodziemne.  Dudz. 
45.  bd^  mttteffdnMfc^f  ^eer.  Morze  Europióikie ,  irzoń. 
naazego  świata  leżące.  Cn.  Th.  4a6. 
EURYP,  u,  m«,  przy  cieśninie  wyspy  Negrppontu  uy^cic 
morfkie    w   zakrętach    swoich   rozlicznych  niedoścignione. 

JCras,  Zb,  278.  ber  ^utip,  tie  CO^eerpnge  3mird;cn  Subfca 
Unb  iBbOtUn.  $.  /loe/.  morze  ba<  ^leet     7>- 

EUSTACHI,  -  ego;  itz.  ,  imię  mczkie,  (^uflac^lU^.  S.  Eu- 
ftachiusz  protektor  fiiyśliwców.  Fam.  pr,  EUSTAS  zdfbn* 

EWA,  JEWA,  y,  i. ,  małżonka  Adama,  matka  rodzaiu  lu- 
dzkiego. Kras^  Zó,  I,  379.  bie  tWutter  Soa.   ^Sr.  5>eibtt} 

jRf.  esBa,  npapoAHmeABHHUa,  upaMamepl) ,  £c.  npa- 
jMaaiH.  (at%d:  Ewka,  Jewka,  Ewin  ,  Jewin ,  a,  e,  Ewul- 
ka).  Jewie  by^ło  powiedziano,  a  w  ni ey  białogłowym  wzyll- 
.  kim,  w  boleści  będziesz  rodziła.    Biał.  Pofl.  126. 

E WAKUACYA  ,  yi  ,  i. ,  wypróżnienie,  rugowanie,  bfc  fHdUs 
tnillTg*  Staranności  minif^row  winniśmy  ewakuacyą  woylka 
Rossyyftiego.  Gaz.  Nar.  1,   187. 

EWALUACYA,  yi,  i.,  szacunek  rzeczy  według  ley  praw- 
dziwey  wartości.    Kras.  Zó,  1,  280.  j^lf  (S)>a(9atipn,     ^Ćfis 

(ung ,  (Rebttcirund. 

EWANGELIA,  EWANIELIIA,  ii,  i.,  słowo  to  evangelU 
um  kończymy  pospolicie  na  a,  z  rodzaiem  ieńikim,  i  pisza- 
my  według  wymawiania  ewanieliia,  Kpcz.  Gr.  2,  ^47.  Bh, 
(Jmangelium  ,  Ćteui  fWatC-,  Sla.  Evangjeljc;  Cro.  Evange-. 
li  urn,  nazyeschenye ,  Dl.  blagoyecztje ;  Rg*  evanghjelje, 
Yaughjelje  ,  blagovje(lje ;  Kcf. '  evangeli u  ,  Rs.  eBaHreA'ie, 
6AarÓB'ficmB'fe,  HeraBepoeBaHreA*fe.  Z  Greckiego  zna- 
czy: dobrą,  pożądaną  wiadomość.  Kras.  Zó,  1,   280.  fin 

(jDttucjelium,    eltir   awt^  ftobUĄe   ©otfif^aft.     Odszcze- 

pieńfka  ta  nie  ewangelia ,  ale  kakangelia.  IV.  Poji^  W» 
3,  3i5.  t.  i,  nie  dobre,  ale  złe  uwiadomienie.  5*  Tytuł 
czterech  książek  nowego  teftamentu ,  zawieraiących  hifto- 
ryą  życia  Jezusa.  Kras,  Zó.  1,  280.  bie  4  (^^an^iiten  obet 
gebenÓbeWreibungett  3efn,  t.  i.  Mateusza,  Marka,  Łukasza  i 
Jana  ś.  -  Prov.  Nie  ewanieliia  to  •,  niepewna  to,  wierzyć  może, 
kto  chce.  Rys,  Ad.  55.  Powiem  też  zdanie  swoie  ;  wszak  nic 
ewanieliia;  może  kto  chce  wierzyć.  Latoś  Kom,  B*  4.  Co  im 
doniesie,  w  ta,  iak  w  pismo,  iak  w  ewanielią  wierzą.  A/ow, 
71,  209.  U  ciebie  przysłowia  -są  tak  ważne,  iak  ewan- 
gielia.  Teat.  ^1  A,  65.  }.  część  z  tych  książek  wyjęta, 
którą  w  święta  w  kościofach  czytaią  i    obiąśniaią   bd^   (ifs 

bf^malige  ©oniis  obex  Cefltagliie)  ^oangelium.  Ewanie- 
liia niedzielna.  $.  ewanieliie  plur.  książka ,  zamykaiąca 
cztery  ewanieliie,  i?^.vanghjeliftar ^  elll  ^©(WgeUenbuctl, 
Ewanieliiki ,     zdrón.     lUv\Z    ^t^ingeHeil.    Pam.'  83,  655. 

-  5.  Nauka  nowego  zakonu,  ba6  ^pangelium  /  tU  2eCte  be^ 


w.  1.     EWANGIELICKI ,   EWAOTELICKI,    a,  le,    ty- 

cz^'.y  się  ewanitiikuw,  (poanflfltfd;.  M,  ^luangelltfń;    ^^d. 

evai]^ol(ki  ^  :ig,  e\tiughjelfki ,  vaughjcl(ki,  vaiighjeosiki, 
Rs.  fBa.r  Ahc*iM.  Biał.  Pojl,  10.  EU  ANGIELICZKA, 
E\N  ANil:iLlCZKA,  i ,  i. ,  ewangielickiego  wyznania  bę- 
dąca, eine  (E9an«)elif0e  Cpó.  Luterka^  Na  cwaugielii  iako 
prawa  ewangieliczka  uit;<wicznie  czytała.  Twór  Ok.  h  3, 
EWANGIELICZNY,  EWAMELICZNY,  a,  e,  -  le  adę^ 
od  ewan^ielii,  z  ewangielii,  au^  bflR  (^DangfUo,  ^DaBgfs 
0elifc^>  Cro.  evangeirumszki ,  Dl.  Tangyeoszki ,  rangyel- 
szki  i  Ec,  6AaroB'&ciiiBOBaineAeHb.  t  bogaczem  cwanie- 
licznym  na  chciwość  narzrkaią.  Lach.  Kaz.  i,  i'ł6.  EWA- 

NlELIiv,  a,  m.^  ^A.^twangelif,  Luteranin,  f tn  (Soaitgeltfcbef • 

Od  ewangelii  Luteranie  nazywaią  się  ewnnielikami.  Biał,  Pft* 
i35.  U^joważnienie  imienia  ew^mielików.  Voł»  Leg.  byS. 
EWANIELISTA,  i,  m.,  Bh.  QmanĄcll\ta;  yd.  erangclifii 
Cr.  eyangelifta,  nrizrcsztnik;  Z>/.  nazveschenik  ;  /P^.  yanijhje- 
lifta ;  tU,  eBaHreAHcmb,  dAaroBl^cniHnKl).  Ewanieli- 
fta  ieft,  któryż  przepowiadaniem  ewanielii  Jezusa  Chryftu- 
sa  z  apr)(}ulf1cą  powagą  iell  posłany.  Rey»  Pofl*  B  2.  etB 
Soangflijl,  tĄxzi  U^  v£bri|łcut^um<.  Bóg  z  nas  dał  nie- 
które apolłoly,  a' niektóre  proroki ,  a.  drugie  ewanielifty, 
ku  spoieniu  świętych  i  budowaniu  ciała  Chryiłusowego. 
BióL  Gd.  Ephes.  4,  12.  Wszedł  w  dom  Filippa  ewanic- 
-  liity .  który  był  i  eden  a  onych  siedmiu,  ib.  Acta.  31,  8. 
(w  rodź.  zeAsk.  EWaNIELISTKA  ,  Rs.  6AaroB:B- 
caiHłiija)i    5.  który  ewanie^Iiią,    życie    Chryftusowc  pisał, 

bet  ^^dngeUjl,    gcbni^betoreiber    3eftt ,     iako   Mateu«, 

Marek  etc  EWaNIELISTWO  ,  a,  n.,  urząd  ewaoie. 
lifty,  ba^  Swangellflettdmt.  Na,ewanieliftwo  ieft  obranych 
pewna  liczba,  którzy  hilloryą  ewanielii  S.  spisali.  Gil. 
Pojl.  288.  6.  Rs.  eAaroB^cinBOBaHie,  EWANIELIY- 
SKI,  a,  ie,  Ewanielfki ,  od  Ewanielików,  e^angeltfl. 
Zasmukowała  im  ta  wolność  ewanieliyika  ,  która  iefl, 
•  dziesięcin  nie  plficić ,  trzymać  plehaniie.  W-  Pojl.  Mn. 
283.  EWANII^LIZOWAC,  ał,  uie,  czyn.  Nied.,  ewa- 
nielii bydź  uczycieiem,  ^a$  (Jtttn^elium  prebt§eti.  i>/.bla- 

govesztim;    Kg.    blago yjeftiti;    Rs,     6AarOB'BcmBOBaZDkf 

Ec.  6AaroB'&ccnBrnH. 
EWAZYA  z  obwinienia,  06.  Wyprawienie  się.  Cn.  Th, 
EWEKT,  u,  ^.,  wywóz  btf  iKut^fu^t.     a)  cło  od  wywow; 

ber  9(u^fubrioU. 

EWIKCYA,  yi ,  i.,  w  prawodawftwie  PoKkim  powszecknie 
toż  znaczy ,  co  gwarancya  ,  ubezpieczenia.  Szczególniej, 
zaręczenie  przedawcy  za  pewność  dziedzictwa  majętności 
przedaiąr»;y  się.  Pod  tenże  rygor  ewikryi  podciągają  sic 
summy  posagowe,  wyderkafy  etc.  Kras,  Zó.  :ł8o.  bie  ®es 
WiWń\tnn^,  Ewikcyą  daię  t  waruię  co  komu.  Cn,  Th. 
Ewikcyą  biorę  s  warnie  co  sobie.  ió.  EWIKTOR,  a,  w„ 
iściec  iur.,  bet  (BttoiMmann,  przedawca  odpowiadaloy 
kupniącym  za  wszyllkie  pretensye,  któreby  w  czasie  do 
dóbr  im  sprzeda nyc!>  czynione  bydź  mogły. 

EWIN,  a,  e,  JEWIN,  od  Ewy,  betem,  OncU,  (?»«*^. 
Oycu  naszemu  Ewina  rozpufta  Wetknęła  prawie  ono 
iabłko  w  ufta.  Por,  Jow.  2,  1.  Nam  Jewina  pierwsza  wi- 
na Raylkie  wrota  zawarła.  Groch.  W,  'i5o.  O  Jeiu,  ' 
wspomn>y  na  Jewine  syny,  Kanc,  Gd.  317.  Marya  po 
porodzeniu  panną  zoftała ,  co  się  żadney  córce  Ewiney 
nic  ftało.  Biał.  Poji,  j5,  (cf.  Ewka,  ftwka,  Ewulka). 


♦ewirat'-  excellencya. 

♦EWIRAT,  a,  m. ,  x  łac,  trzebieniec,   rzezaniec,    efll   Sltts 

maimter,  ein  ^erf:i)mttenet.  i*wymężczyzinony).  -  Z  mc- 

iow  czynią  tioźein  ewirbtów.   Chrość*  Fars,    166. 
EHKA,  JEWiCĄ,  i,  i.,  Demin,  Nom,  Ewa,  ^mc^eil.     Są 
«Jewki,   co  si^  zwodzić   Jada    daią    wciom ,     Są    tez    Sary, 

których   bóg   każe    słuchać   mcioro.    Pot,  Zac,    127.    (cf. 

Ewulka,   Ewin). 
EWiiiCACYA,  yi,  i. ,    w  prawie  PolflcJm,    -wyprowadzenie 

ftrouy  zapozwaney  do  sądu  iey  nieprzyzwoitego,   dla    cze- " 

go  tak  pozwany  dopomina  sie  na  powodzcę  poenas  evoca- 

tionis.  Kras,  Zb.  i,  281,  bif  ©orlabung  t)OT  eincn  frembin 
®ert4t^(Df ,  bem  ber  ®elabene  nid)t  nnterUcgt. 

EWOLUOYA,  yi ,  z.,  w  trybie  woyflcowym,  sposób  roz- 
maitego s}53*ko\vania  i  obrotów  źotnierftwa.  JCras,  Zb,  1, 
a8o.   obrót,   kióry   czyni    woy(ko,    chcąc   odmienić  formę 

szyku  lub  połoźenffe.  Papr,  W.  1,  471.  eiHc  (mlIUarifd)e) 
@»oiution,  etn  CDfaneucre.  (cf.  rękoczyn.  Jak.  i4/-r.5, 291.). 

EWROPA  ob.  Europa. 

EWULKA,  iii.,  Demin,  Nom,  Ewka,  Jewka ,  Ewa,  CfWs 
C^cn.     Adai  póydzie- za   oycem ,    Ewulka  za  matką.    Zab, 

9»   2«» 
£X    -i    Snapikl  odrzuciwszy  x  pisze  ramiaji  niego  As  lub 

tei    kz^    n,  p.  ekprakt  t    ekzemplarz;    ulegaiac  teraz^ 
nieyszey  pisovni\    która   dla    krótkości   x   przywróciła^ 
kładziemy  podobne  słowa  pod  ex  i-  .     2)  Ex  - ,  s  by- 
wszy,    niegdyś,    Go//,  ci  -  devant,    getOffetl,    ejemallg, 
expodftoli,  exkanclerz,  expodkomorzy,  i  t,  d„  n.  p.  Cokol- 
wiek mówił  ów  exlokay,  to  wszyftko  byJo  mądre,  grze- 
czue,  rozumne.  A/on.  68,  38.  cf.  Rs,  pac  n.  p.  pacnonb 
złożony  z  urzędu   pop ,  wyświęcony. 
EXAGERACYA  ,  yi.,  i.,  łac,  figura  krasomowflca  ,  powięk- 
szaiąca    rzecz   dla   wzruszenia    passyi.     Kras,  Zb.   1,   28 1« 
zwiększanie,     bie    <5r«9qeratiOn ,    SSergrO^erung   ob.   prze- 
sada ,    przesadzanie.  EXAGEROWAC    oó.    przesadzać. 
EXAKCYA,  yi ,  i ,  z  łac.  extorsya,    wymuszenie,     wybie- 
ranie gwałtowne,  bie  ^rprejfung ,  ba^  Sintrelben   ber  Sttbs 
g^Oeti  u.  f.  ». 

EXaMEN,  -  inu  ,  777. ,  'Ekzamen  abo  •eksamen  *szkolne 
(szkolny)  na  promocyą  ,  abo  kościelne  na  kaplańftwo  ,  1. 1. 
doznawanie,  badanie,  macanie,  próba  nauki,  biegłości. 
Cn.  Th,    170.    doświadczanie,    dowód,     popis,     b<l^    ^lAs 

men,  bie  ^riłfung.  Sr.  i.  g|>otano;  Rg-  jlkuscjauie,  jspito- 

Tanje,  razKkauje,  izi(kivanje;  y?j.  4onpocl) ,  CBii4'Bii]eAB- 
ciiiBOBaHje.  Examen  i  wypytanie.  Sk,  Zyw.  2,  ^5. 
Zoiła!  miitrzem  w  filozofii  po  długim  i  kamiennym  ,  iak 
zowią,  examinie.  Sk.  Zyw,  2,  76.  •EXAMINATOR,  a, 
m. ,  exaraln»iąry ,  dorhodząoy,  badaiący,  ber  Craminator^ 
/?^.  jfkuiic-jałaz,  jlkuscitegl,  potresalaz »  jspitovnik ;  Ec, 
RcnhiaiHHKb ;  Rs.  Ąon^ocjirnekb'^  w  rodź.  ieĄJk,  EXA- 

MLMATORKA,  bie  gratiiiwatorinn.    EXaminacyyny, 

«,  ę.  od  examinu,  (Srattttnation^ £ .  Rs.  AOapocHMH. 
EX  AMINÓW  A  U',  -  owa! ,  -  nie ,  czyn.  nied. ,  wyexa- 
mino w stć  dok. ,  wypytywać,  wybadywać,  badać,  doświa- 
dczać czyiey  nauki,    eramitiireii;  erforf*en,  prńfen.   Rg* 

jflcuscjavati,  jspitiyati,  razifkivati;  Sr.  i^JpotttCU,  napOtU|)U, 

l^jeprafc^Uptt ;    Rs.  4onpocum&,  AonpatnłiBaniB,  paab- 

HCKamB ,  pasbucKHBatnl)  .  pasbHCKHBato. 
EXVRMOWAC,  desarmować  oó.  rozbraiaĆ. 
♦£XCELLENCYA  ,  z  fr.  tytuł  j    Wasza  Excellencya  ,  podług 

Fraac.    Rg.  uzvijsceuoSy    Rs.  same    npesoczoAiinieAB* 


EXCEPCYA    -    BXEKWOWAC.         6a:i 

cniBO ;  adj,  npeBOcxo4HinexiHMH.    cf.  Jaśnie  Wielmo- 
żny, Jaśnie  W  i el możność.   Kras,  Zb»  1,  28. 
EXCEPC^A,  yi,   i.,  z  łac.  wyiątek,    bie    3(M^Httl>me.    Bh. 
tPP^raDa.     Są  iak    mówią   excepcye    od  reguł  pospolitych. 
A  ras.  Pod,  2,  2-ł5. 
EXCES,  u,  m. ,  EXCESSIK,  a,  m  ,  zdrbn. ,  z  łac,  przo- 
/krobanie  w  czym ,   wylłąpienie,   przellępftwo,    wykrocze- 
nie,  eln(5rce^;   cine  »21U£Jfd?»eifun3.     Król  Wacław  coraa 
to  glębiey    w    ciężkie    zabrnąt    exces8a.    Sk.  Zyw,  1,    3o6» 
Ociec  gasząc  iego    excessiki ,    aobie    obroku   ujął.    FaŁib* 
Dis.  ą.  3. 
EXCYPOWAC  czyn.  nied.  ^  z  łac*  wyimować,  warować  so- 
bie ,  ercipiren,  au^nebmen,  eine  ^u^nabme  mac^en.  Boh. 
topbrabtti. 

EXCYTARZ,  a,  w.,  z  łac.  co  wzbudza,    budzi',   pobudza, 

budziciel,  pobudziriei,  ber  SBetfer,  ^ufaetfer,  (grmiinte* 
rer,  Slwfmunterer.  Bh.  bubić,  bubjćef .   Sr.  i.  ^bub^abwo; 

Crn.  budilu  >  Bs.  perbudillo,  budillo  j  Dl,  probudilo; 
Cro.  prebudilo,  zbudilo ,  prebtidilo ;  Rs,  6y4nAi»HHiŁb, 
6yAHABu^iiKb.  Excytarz  do  walecznego  rycerftwa  Pol— 
ikiego.  Achów.  264.  (wiersz  pobudzaiący  ,  pobudka ]• 
Dziewki  nakoniec  pogniotły  pana  excytarza.  Zab.  i3, 
279.   Trzb.    ('koguta,  co  ie  budził).     §.   w  szczególności: 

zegar  excytarz.  Papr.  W,  i,  3i5.  ber  SBecfer  an  ber  Ul^r. 

Pocznie  bić  excylarz,  słucha  Litwin  długo  . .  .  Pot.  Jow.  1 1 8* 
EXEltUCYA,  yi,  i.,  z  łac,  Bh.  mpmti,  wykonanie,  uflcu- 
tecznienie,  sprawowanie,    bte  9^oQ|ie^llfld ^    ^odflrecfung. 
Prawo  ieft  martwe  bez   exekućyi.    Zab.  5,  102.     Posłowie 
częfto  Zygmunta  praszali ,  aby  exekiicya ,  to  ieft ,   "wypeł- 
nienie praw  1  swobód  koronnych    ftać  się  mogła ;  ale  dla 
złych  czasów  musiał  ią  odkładać ,    chociaż    tak   zaniedbaną 
dlngo.    Vol.  Leg.  2,  609,.    Na  seymie  Piotrkowikim    1662 
R.  exckucya  bydż    miała    wscyftkicb  praw  i  ftatutów;    po 
których  mało  więc    bywa ,    gdyby   do    exekuryi    nie    były 
przywiedzione.  Biel,  Kr.  556.     Powiadaią   pospolicie ,    iż 
to  ieft  exekucya ,  brać,    co   komu    nad    prawo   dano;,  ale 
branie  abo    dawanie,     nie  są  grunty  króleflwa  Polfkiego, 
ale  są  przypadki  iakie^  i^go,  które  przychodzą  i  odchodzą, 
okrom  upadku  koronnego.      Ale    to    ieft   ex(*kucya ,    która 
nachylone  do  upadku   króleftwo ,    w  iego    klóbę  wftawia  i 
też  przy  wileymi,  przez  króla  nam  poprzysi^żonemi.   Orzech, 
Qu.  4o.  J.-w  szczegółu.  cxekucya,  wykonanie  przez   urzę- 
dnika wyroków  sądu,  Kras.Zb.  1,281.  bte  geri(^t(i<4e  Gres 
cution ,  Urtbet(^DOfliieb«nd,  !J)ecreW»ott(tre(f ung.    Ukrzyw- 
dzona sprawa,  gdzie   wprzód    exefcucya ,    niżeli   sąd   fta- 
wa.  Pot.  Zac.  5 1 .     Rozkazano ,  aby  cxekucyą    w  więzie- 
niu udzłalał,  to  ieft,  aby  ią   udawił.     Warg.    Wal.    168. 
$.  wymożenie  zaległych  podatków,     ba^   er^lDUngene    @ins 
treiben  ber  'CRlicfflrinbe.       Żołnierze   do    niego    posłano    na 
exel^ucyą.  Z.^.  EXEKUCYYNYo5.  wykonawcy.  EXEKU- 
TOR  ,  a  ,  m. ,  wykonawca,  wykonacz,  ber  SieCUtor,  18offs 
)le6er*     *Ekzekutor  abo  *eksekutor,    sprawca,   wykonacz, 
szafarz  teftamentu.     Cn.   Th.    170,     Exekutor  abo  wycią- 
gacź    sprawiedliwości    .bożey.      Wys.    Jgn,    83.     w   rodź. 

uAJk.    EXEKUTORKA  ,  i,  i.,  bie  ^recutorinit,  53oir« 

jiebertltn.  EXEK:W0WAC  czyn.  mc</.,- wykonywać,  •wyi- 

szrzać,  ereąuiren,  pollftrecfetł,   toffjie^en.    Próżno  ieft 

prawa  czynić,  które  wyiszrzane  abo  exckwowane  nie  bę- 
dą. Herb.  Stat,  24.  Co  woiewodowie  poftanowią,  to 
ftaroftowi^  niech  wyiszczaią.  ib*   181. 


6!i»        EXBKW1I£  -  £XORBITANCYA. 

BXECWIIE,  •  iy,  Ucm6,  mn.  m  łac,  obnądki  pogrsebo- 
we,  blf  (SU^UUW,  Cro.  pokop,  pokapanye^  Rg.  8provod, 
tproTodiftcŁe »  ukóp;  Crn.  wile.  (cf.  \Tilia).  F^X£K.WI- 
ALNY  Rgl  tproYodiii »  ukepni  *,  -  v€rb.  Rg,  sprowoditU 
par€ntare. 

EX£MCYA,  EKEAIPCYA  ,  y1,  i.,  EXEMPT,  u,  m. 
EXEMTA,  y,  i-i  x  tac.  przywiley  uwaliiiaiąry  od  obo- 
wiąsku  prsykazanego.  Kras,  Zb,  i,  a8i.  bif  ^rettlttotl/ 
^rfCCPlIttg  90n  elnet  €taat^la(l*  Sprawy  o  exempcye  csyli 
wykupua  zaUawy.  Czack.  Pr.  a,  106.  £XEMT,  a,  m. , 
eiemcyą  uwolniony,  fin  (iimitUt. 

£XEMPIiARZ ,  a  ,  OT. ,  EXEMPL ARZYK ,  a ,  ot.  ,  x//r^n. 
*ckxemplars  abo  eksemplara ,  prs«»pis,  konterfet,  kształt, 
model,  wizerunk.  Cn,  Th.  ba^  ^rriUpUt.  ^r.  1.  »Ots 
l^tf  /  piepi^tn^;  Vcf,  popiamu,  podubftyii).  WazyAkie  Gre- 
ckie ezemplarze  na  to  się  zgadzaią.  Sekl,  Jan.  4.  Eksem- 
plars  pierwszy  abo  wUany ,  abo  przedni ,  archetypum* 
Cn.  Th.  oryginat ,  autentyk ,  hit  Urfcfcrift. 

EXENTEROWAC    ciyn.    nied.,   trupa   wywnetrzyć,    ettn* 

reriren,  elnrn  ł^bten  (au^weibcn)  feciren.    exente- 

ROWANIE,  -  ia,  n.,  EXENTEKAC\A,  yi,  i.,  wy- 
wnęlrzenie  trupa,  bte ^rcnttrtattOU.  Dima  wolność  dokto- 
rom powiatowym  do  e^enterowania  pacyeotów.  Fam,  85y 
1,  620.  cf.  patrofrzyć. 
EXERCEROWAC,  inłransit.  nied.,  bronią  robić,  eterctretl ; 
Kcf.  ekserzirati ,  povajati,  porardierali ;  S/a.  zabarljalise 
orusjen ,    priucaaratiae).    §.   transit'^    exercerować,    ćwi- 


£XORBITOWAC    -    £XF£N80WAe. 

prsectw  iUnoiri  publicsnemu.  Roka  1669.  byt  seym  ex- 
orbitancyi.,  na  którym  ftarano  się  przywrócić  do  dawnego 
trybu,  co  z  kloby  należytey  wypadto.  Ara*.  Zh..  i,  281. 
co  ex  orbita  legum  wypadto.  Vol.  Ltg.  5,  978.  (Se(r(s 
IDibrtgfrit/  StblPd^^nng  VOm  @^fe(e.  Irzymaiąc  się  pra- 
wa,  nie  trzeba  nowych  szukać  śrzodków  na  zniesienie  nie- 
alychaney  exorbitancyi.  Letxcz,  Gł.  78.  EXORBnO- 
WAC,  intransit.  nied. ,  z  kluby  praw  wykraczać,  bif 
&tin^en  tci  ®t*feQe^  thetiĆ^tcitetL  Marszałek  sądzi  excessa, 
które  pod  bokiem  króicwikim,  exorbitowaiy.  /^^Us.  1,  249. 
£XOKCVSTA,  y,  ot.,  z  Greckotac.  maiący  moc  wypę- 
dzania djabla  z   opętanych.    Karnk,  Kat.  266.     bet  ĆlOt: 

ctfl^  iteufel^bef^wbrft,  Keufd^bannrr.   Rg.  zakiignaiaz;. 

£xorcy iłowie,  zaklinacze  czartów,  czarty  mieli  wymiatać 
z  ciai  ludzkich.  Sk.  Kax,  127.  Cer.'  1,  iSi.  Trzeci  fio- 
pieó  Święcenia  ieft  eiorcyftów."  Kucz*  Kat^  2,  618.  EX- 
ORC\ZM,  u,  OT*,  zaklinanie  czarta,  bie  Seufet^beMwłs 
tnng*  Rg»  zaklźtve),»  Exorcyzm,  wypędzanie  czy  odpę- 
dzanie mocą  bozką  ziego  ducha.  Ctr.  1,  149.  zaklinanie, 
poprzysięienie ;  poprzysięga  i  zaklina  kaptan  dusznego 
ujeprzylaciela ,  aby  z  iWorzenia,  które  ma  bydi  cbrzczo- 
ne ,  wyszedł.  Hrbft>  Nauk.  T.  2.  Naylepszy  na  złych 
duchów  exorcyzm,  kiy.  Teat.  ii  3,  33.  JSXORCYZM0- 
"WAC  czyn.  nitd. ,  zaklinać  abo  zażegnać  isarta  Rg.  zakli- 

gnati ,  ben  ^enfel  bef^ioire n ,   au^rreiben.     Oley  exorcy- 

zmowany,  t.  i.  poiwi^cony,  i  nad  którym  szataóikie 
wyklinanie.  Sk.  Zyw.  1,  195. 


cayć,  óbeil;    ererciren.      EXERCERUNEK,  nku,  ot.,  ro-    EXORTA,  y.  i.,  EXORTECZKA,  i,  i.,  zdrón. ,  mpomi- 


hienie   bronią,    ha6    (SxetClXen.        Vd.    povajanje).      Plac 
cxercerunku ,    Vd.  povajaIishe.     EXERCYTACYA ,  yi,  i„ 

ćwiczenie,  bie  Uebung,  ba^  Ueben,    Sierciren* 

£XHALACYA  oó.  wysiew,  para,  wyduch.  Zebr.  Zw.  i. 

EXJEZUITA,  y,  OT.,  by  wazy  Jezuita ,  (io  ^<?jrjefttU*  cl  Po- 
je z  uicki, 

EXKANCLERZ,  a,  m.,  bywszy  kanclerz,  bet  QxcmhUt, 
getyefene  €«n|(et-  Zamoyfki  exkanclerz,  prawdziwy  s 
cnot  obywatelikich  Rzymianin.    Zab.  16.  172. 

EXICLAMACYA.  ob.  wykrzyk,  wykrzyknik,    Sio.  OtfcifOWa' 

relfa^  mtńtmMi,  wiftifnut/. 

EXKLUDOWAC  ob.  wyłączyć.     EXieLUZYA  ob.  wyłącze- 
nie Boh.  mft^ita. . 
£XKOMUNiK.A,  i,  i.,  klątwa,  b(e  er^mmutiidtnng ,  ber 

itircbettbAttn f     obrządek  kościelnego  prawa,    wyłączaiący 
przeftępcę   z   społeczności   wiernych.    Kras.   Zh.    1,    28 !• 
KXICOMUNlKOWAC  ob.  wyklnąć,    wyłączyć. 
BXKREMENT,  u,  ot.,    EXKREMENTA,-  ów,  licz^.mn. 

co  Aolcem  odchodzi ,  ftoiec ,  bie  ^icremeute ,  hn  ®tu||(. 

Krup.  5,  722 


nanie,   bte  ^rmabnung^tebe ,  ^rmabnung,  €riiiniiter«ng. 

Nictylko  tygodniowe  do  dyscypołów  exortj  miewał,  ale 
tci  uftawłcznie  króciuchne  nauki  czynił.  Sk.  Zyw.  1,  391, 
Na  księdza  krzyk,  ie  cóś  złapie  za  pogrzebek,  exorteczkc. 
Kiądz,  53. 

EXOTYCZNY  ob.  zagraniczny,  obcy,  przywoiny.  EXO- 
TYCYZM,  u,  OT.,  sposób  mówienia  czyli  wyraz  nieswoy- 
iki,  zagraniczny,  Sio.  jnon«(IebDlpfa. 

EXPEDYCYA,  yi,  i.,  odprawa,  wyprawa,  bie  erpebitiw, 

^n^fettigttttg ,   ^bfet tignng ; '  hn  5ltieg^^ug.     Eipedyoyi 

poczty  zabawiła  go  przez  cały  dzień.  Lub.  Roz.  54.  Ex- 
pedycya  generalna  ob.  pospolite  mszenie.  EXPEDVO- 
WAC  czyn.  nied.,  wyexpedyować  c/oi. ,  odprawo wsć,  ^y- 

prawować ,  f tpebiten ,  au^fertigeit ,  abfertigea.  Nie  mia- 
łem czasu,  bo  był  dzień  expedyowania  poczty.  Lub. 
Roz.  54. 
EXPEKTATYWA,  y,  i.,  nadzieja  doHąpIenia  czego,  Me 
SKnmattf^aft.  Ma  u  króla  *ekspektatywę  na  biikiipftwo, 
flarodwo.  Cn»  Th,  170.,  Expektatywy,  przywileie  na 
przeżycie  dawane.   Czack.  Pr,  212. 


♦EXKUZA,  y,  i.,  Wymówka,    wymawianie;   bte  dntidfUU  EXPENS,  u,  ot.,   £XPENS,  y.  i.,  -  w  liczb.  mn.    EX- 


bigtttlg'  ^^^*  iif73*  WszyAkie  długi  exkuzą  płacił,  ib.^idf 
a©7.  EXKUZOWAC  czyn.  niecf.,  wyexkuzowaćc/o/t.^  wy- 
mówić, wynuwiać,  entf^ulbtgen.  Ezkuzował  się,  ii  o 
t^m  nie  myilił.  Sk.  Zyw.  1,  323.  £xkuzował  się,  i  wy- 
wodził aię,  9l9  niewinności  swoiey  wywodzić  nie  mógł. 
Sk.  Zyw.  1,  296. 

*EXOFFICYA*,  ów,  licx.  mn.  urzędowne  cięiary,  ittXt{\^t 
£afleM*  Uciąiliwe  przedtem  były  dla  mi  aft  exofficya  czyli 
dawanie  ftancyy  dla  dwom  krolewikiego ,  tudziei  w  czasie 
seyiDów  i  U  d.  Skrzet.  P.  P.  2,  1 13. 

EJORBITANC YA ,  yi,  i. ,  w  prawie  Pollkidm  przcftępftwo 


PENSA,  -  ów,  s  koszt,  wydatek,  rozchód,  bte  tfn^a^e/ 
bte  jtoflen,  hn  SttufUUtnb.  Rg*  trdtgna  (cf.  iłraU};  Sla. 
troshaki  Cro.  sztrossek,  potróssek;  i>/.  tratoa;  Rois* 
mpama ,  Bcniópa,  £xpens  ta  z  dochodów  n^  eipenia 
nieprzewidziane  wyznaczonych ,  wyłoiona  bydi  ma.  Vol 
Ltg.  6,  846.  Zygmunt  zadępował  przez  dwa  dni  expeni 
bądi  na  konie,  bądź  na  ludzi.  N,  Pam.  9,  27.  EX- 
PENSOWAC  cz>72. /i/«c/.,   wycxpensować  dok.,  wydawać, 

łoiyć  na  co,  mHthiTL,  ^ufwanb  mac^en,  nioraof  9emeiis 

htn.  Cro.  potrossiijem ,    potrosilszem  \    Rs..  apomopHOił, 
aampflcoa ,   HCQipscLUBain&.     Więcej  nie  j;odzi  się  az- 


EXp'eNSOWNOSC    .    EXYLOWAC. 


EXYSTENCYA    -    EZAIASZ. 


6a5 


pensować,    lak  tyl©,     ile    ieft    praychotlu ;    bo    wydatek   EXYSTENCY\,  ob,  byt,  bytnoi^,  lefteftwo.    Kroi,  Zh.   I, 


nad  przychód  z  cudzych  ieft  pieniędzy.  Teat,  19  ó,  43. 
Ja  iiitrhrę ,  żeby  się  twóy  pan  miał  ezpedsowad  dla  mnie. 
Tear.  36  <r.  112.  (niszczyć,  uboiyd,  ffd)  ^oflen  twadjen. 
EXPENSOWNOSC  ,      f ri  ,    i.,      kosztowność,      wydatek 

wielki,  ^oflbarffit,  groge  9r«tfqabcn,  5Iufw«nb.   EXPKN- 

SOWNY,    a,    e,    -    le  adv,^    kosztowny,    wielki  rxpens 


281.  ba^SafeÓn;  ^g'bivftvo,  /^^-cyisecniBOBaHie;  cyffl- 
HOcmB;  Kc.  ocyigerniBie,  6hiinH0cinB.  EXYSTO-i 
WAC,  hydź,  iefteftwo  czyli  bytność  mieć,  itlnąć.  ^rtfHteiff 
t)orbant)cn  fepn.  !(«•  Beij^ecmBOBanib,  cyigecmBOsamB.  £xy- 
ftuiący,  Rs.cy]%\ii\  £c.  ocyigecinBÓBaHHUii,  BOcnpaff- 
puiiH    cyujecmBO, 


czyniący,  loźąry,    fojlbar,     Bllt   9(ufwaitb.     Espensownie   EY  !  wykrz\k,    Bh,  eV ,  4lj;    Rs,   ya.  -  a.,  radowi  t  Ql^\  Ey ! 


iyie.    Xiądz.  24, 

EXPER\MENT,  n,  m,,  EXPERYME WIK ,  a,  m.,  zrlrbn., 

doświadczenie  ,     dowód  ,    próba  ,     Det    Srfaftruttfl^tJeffu*; 

berajetM,  Mc  (Jrfaftrung ,  Mc  Crobe,  ber  ^Bfwd^.  Pier- 
wszy experyment  póstuszpfiftwa  dal  wszkofarli  mnieyszych, 
Sk.  Zyw.  1,  391.  {cf.  praktyka)  §.  termin  prawny,  we- 
dług wyrazów  (łatittii  Litewlkiego,  rozpieranie  się  ;  spo- 
sób rozkazu  sądowego ,  aby  ftronc  zwłóczącą  przymusić 
do  (dawania  u  sądn ,  i  to  ieft  pierwsze  accessoriura,     Kras^ 

ZA.  I,  2^2.  ^wang^bcfc'^!  alt  ble  s^dftnbe Catt^ep ,  jtc^  wot 
©erfd^t  ju  (łrHen. 

EXPLEJACYA  ob.  wykoczotowanie. 

EXPL1FCACY\  ob,  wyluszczenie ,  wyprawa,  rozbiór,  obja- 
śnienie, wyiRŚnienic.  EXPLIKOWAC  ob,  wyluszczać, 
obiaśiiidć,    rozbierać. 

•EXP0STUL0 WAC  z  kim',  intransit.  nied. ,  iądać  od  kogo 
sprawowania  «ic  z  czego ,  spierać   się  z  kim ,    t30n    jcitiatls 

ben  me*cnf*«ft  forbern ,  ffcb  mit  tbm   berum  bi^putire n. 


dalemźe  iemn,  dałem.  Boh,  Kem,  1,  369.  Kozak  na  teor* 
banie  tnie  tafi^zyki  :  wszyscy  goście  krzykną:  ey  wiw«t 
ochoczy  gospodarz.  Zab,  i3,  2o4.  -  b. ,  iądaraa  prsynie- 
cierpliwsz«go  <Jp!  Ey  kiia!  Zab.  i3,  i54.  -  e. ,  zacbęce- 
nia  (?p!  Ey  pókiź  to  ry»'erftwo  ponosić  będziemy.  Pihh* 
Sałf,  4i.  -  d. ,  zadziwienia,  ^!'f(ban!  Ey,  ey,  iakie 
dziwy.  Mącz,papae  !  -  e.,  f]iechcGi,  ^l  l^y  cóż  tu  robić? 
kto  mu  doda  rady!  Zab,  16.  33 1.  Ey  ey  ey  umieram, 
bru  bru  wfosy  mi  wftaią  na  głowie.  Teat,  27,  107. 
-  f. ,  przeftrogi  zaftanaWiaiącey :  ey  !  "eyźe  1  ^9 !  ^9 1  n.  />. 
Ey  przebóg  Mści  Panowie!.  Zab,  i5,  i83.  Ey  day  mi 
pokóy,  bo  weźmiesz  i  drugi  raa  w  pyflc.  Boh,  Kom,  1,70. 
Ey  co  bzdurzysz.  Teat,  3o.  5.  Zawiedziesz  się ,  ey  wa- 
ra!  Brud.  Ofl,  a.  11.  Ey  synn  nifey,  ma  rada,  opali-ć 
słońce  skrzydła.  Falib,  Dis,  £  3.  Młynarzu !  są  tu  ry- 
by? Są,  panie  łafkawy!  Eyźe !  podobnd  niemass!  Por^ 
Jow,  2.4.  Ey  Marcinie!  ey  uwaźay,  Boh,  Kom,  4,  180. 
Eyźe,  mówcie  prawdę,  Birk.  Ex,  17, 


Poczęliśmy  z  gospodarzem  cxpoftulować,    czemuby  w   tak   EYNAŁ ,  HEYNAŁ ,  HAYNAŁ,  u,  m.,  słowo  Wegięrikie ; 


zacną  wigilią  tak  słaby  dał  ob  jad.     Stnr,    Ref.   44.     Kiey- 

ftut,  dowiedziawszy  się,    źe   Jagiełło    nań    się    zmówił    z 

miftrzem   Prufkim  ,      expoftulowat    z    nim   o     to.     Biel, 

JCr,  219. 
EXPRKSSYA  ob,  wyraz,    wjrraienie. 
EXPROMlSSOR,    a,    m,y    wyręczaiący  dłużnika,     zaręczy- 

ciel,  rękoymia,   poręcznik  ,  ber^ńtge,   (^CwWrlcifter,  ®nte 

fti'ljfr'       Gdyby    wierzyciel  ,    opuściwszy    przednieyszogo 

dłużnika ,     trzymał     się     wiary    expromissora  •,     tedy    ów 

bywa  wolny,  a  na  iego   zapis  zlecony  expromissor  naftę- 

puie.   Chfitm.  Pr,  139, 
EXTORSYA  ob,  wydzieranie,  zdzieranie,  wymęczenie,  wy- 

mażenie,  wyciik. 
EXTR A,  ob.  oprócz ,  nad.  -  J.  nadzwyczaynie,  arcy,  mocno, 

wielce,  bardzo,  augetorbf ntttdb /  fejt,  jlarf.     Gołego  orę- 
ża extTa  się  lękam.    Teat,  I,  55. 
EXTRAKT,  u,  m.,    EXTRAKCIK,    n,  m,,   zdrBn.,   wy- 
pis,  wyniąg,  5(i|^jU9,    <2rtract.    w  prawie:    transakcya    z 

protokołu   kancellaryi    autentycznie   wyjęta ,    z    pieczęcią, 

korrektą  i  podpisem  konfrontuiącego.    Kras  Zb,    1,    282. 

•ekftrakt  prawny.     Cn,   Th.  170.    J.    Medic,    "eiftpakt   u 

aptekarzów ,  wyciągnienie  iftności ,  duszy.    Cn,    Th,    170; 

•  Syr,  of).  ein  mebUtntfc^er  (Srtract*    Extrakt,  wyciąg,,  ifto- 

ty  oddzieloney  od  roślin ,   ca  pośrzednictwem  wody,    Dyk^ 

Med.  2,  i5o.    Krup,  6,  33. 
EXTRAORDYNARYYNY  ob,  Nadzwycaayny.     Daiata  'ei- 

traot-dynalne,    Archel.  18.  id, 
EXUL,  EXULANT  o*,  wygnaniec ,    Rs,  oaeMcmBOBiHHMH.  ♦EYROPA  ob,  Europa. 

EXULANTSKI,  a,  ie,   wygnańczy,    bf^   2anbe«   tJftwies  EYZEJ  ob,  EY  f). 

fen,  tm  (Sril  beftnb(t(6*     Ezulantikie  seymiki,  Smoleńfkie,  EZAIASZ  o3,  Jzaiaai 

Starodubowfkie.  Ko/ Z.0^.  7, 186.  (zakordonowane).  EXY- 

LOWAC  ob^  wy^ać  Rs,  oaeHCOiBOPaniH. 


Ng.  haynal  nurora  \  Pannones  excuhitores  sub  auroramsibi 
accinunt :  Haynal  wagiion  szeppiros,  haynal,  haynal  wa- 
giion  t.  i.  erumpit  idm  elegans  ruóens^  s,  autora  etc.  ut 
nojlri:    O  widzę  cię,    widzę   etc.  *   U   nas    tedy   znaczy: 

pieśń  budząca,  ein^etfeltfb,  eln  C0?or9engefafi9ber$ffidd)s 

ttX  im  Sdger.     Niż  itłtrzenka  nad  obozem  wschodzie   Mu- 
zyki hcynał  otrąbią  krzykliwy.    Chrome,  Fars.   286.    Rano 
zaraz  próbować  chcą  swey  fortuny,   i  zagrzmieć  ogromnemi 
heynal  pioruny,     Tward,   Wład,    122.      Heynał   wszyscy 
saśpiewaymy,    Fja.    Pie^4,    2.       Poczciwemu    nie   trzeba 
ftróża  z  heynałem  na  wieży,  bo  iuż  ftróżem  u  niego  cnota; 
Rey,   Zw,    i35  *.     Heynał   utrapioney   koronie    Polfkiey: 
■  Heynał  świta !  Febua  wftaic !  Kochów,  244,  -  J.  W  Kra- 
kowie dawnidy  na    wieży    P.    Maryi    przez    kilka   niedziel 
przed  bożym  narodzeniem,  zacząwszy  wnet  po  północy  aż 
do  świtu  na  dętych  inftrnroentach  grano,  aż  do  samego  dnia 
bożego  narodzenia,  i  to  tam  także  zwali  heynał ;   bd^  Stń^M^i 

fen  vor  Sep^acbten  auf  bem  tO?arientbutme  in  5trafau.  -  $.  Juf 

po  heynale,  iuż  po  godach,  iyż  po  harapie,  minął  do- 
bry byt,  e^  i(l  t)Otbep,  ti  i<l  au<.  Trza  aa  wczaiu  kura- 
tora sierocie ,  nie  w  ten  czas ,  kiedy  iako  mówią  po  hey«« 
nale ,  kiedy  się  koła  rozbieżą ,  kiedy  iuż  wszystko  utraci, 
Groi,  Obr.  92.  *$.  zorza,  ble  SfforgeRfbtbe.  Eurua  pod- 
padł pod  heynał.  Zebr,  Ow,  3.  cui  auroram),  EYNA- 
LIK,  a,  m.,  zdrhn,  -  EYNAŁOPIS,  a,  w.,  który  eyna- 
?y  pisze,  ber  frtWiebet  bi*tet.  Tr,  -  EYNAŁOSPIEW, 

9,  W2.,  który  cynały  śpiewa,    bet  jte  (Ingt   Tr. 


€s4 


PA    -    •FACBLET. 


FACHA     -     FAGOT. 


F. 


F  literaszófla  alfabet  u  łaciti/kiego.  Kras.  Zb.  283.  Głoska  ta 
nie  iejl  SłowiafijkOf  dla  czego  tez  tu  pod  £  żadnego  stówa 
Stomanjkiege  nie  znaydziesz.  -  Omuia  apiid  Siavos  no<- 
znina»  quibus  litera  (p,  et  apud  Bohemos  (^ct  Polunos)  f  ini- 
tium  dant,  suam  peregrinitatem  produnt,  et  sunt  uume- 
ro  exigua.  Durich  Bibl.  SI.  i,  io5.  Atoli  Czesi  w  nit* 
których  Słowiadfiich  słowach  w  przemienili  na  f  n.  p, 
ftfttfP  s  w^^y ;  f«tlf«tp  --  wąsaty.  -  U  nas  iedno  słowo  : 
fu!  fuk!  fukad  -  niepewno.  Czy  swoyjkie ,  czy  przy^ 
swoione,  §.  Dawni  pisarze  Łacińjiim  i  Greckim  słowom 
przyswoionymzojlawuią  ^h,  n.p»  philosophia,  Phaeton; 
my  teraz  piszemy  wszędzie  f  zdmiaft  ph  n.  p.  Filozof 
filozofia,  filozoficzny^  Faeten,  Kpcz.  Gr- ^,  p»  260. 
w  cx4m  Włochów  naŻladuiemy, 
FA!   FAl  wykrzi  pfa,  pfel    Nie  mogąc  wftr«yma(r,    zawo- 

tali :  fa ,  fa !  Dwór.  F.  4.  fe .  fi  I  pfe  \  ob.  fafać ,  feydać. 
TABRYKAj  i»  i»f  *  ^«*-  budowanie,  wyftawianie  budowni, 
ba^iBauen,  ber  93an.  Caly  maią tek  sw<Sy  fabryce  ś.  Piotra 
darowaU.  Warg.  Wal.  229.  Haur.  Ek.  6.  Fabryka  sam- 
ku  Grodaie6 (kiego,  dla  uieoddania  potrzebnych  pieniędzy, 
ieszczenie  dokończoua.  Vol.  Leg.  5,  &20.  RozpoczcU  fabry- 
ka, ma  bydi  podtug  podanych  abrysów  kontynuowana,  ib.  7, 
Z02.  -  $.  budowani*,  gmach,  bad  ©ebdllbe,.  Ko^ciot  L 
Zofii  wszyftkie  inne  fabryki  wspaniałością  awoią  przecho- 
dzi. Star.  Dw,  5.  Nagle  s  gruntu  na  wierzch  fabryka 
wspgniata  A  przerozlegla  powftafa.  Przyb,  MHt.  29, 
$.  sposób  budowania,  ufuienie,  ftriiktura ,  bU  ^rt  bc^ 
^aue^  /  bet  SBaU*  Fabryka  lub  ułożenie  serca  takie  ieft:  ,  • 
JKrup.  2,  238.  2  warsztat  rękodzielny,  rękodzielnia,  rę- 
kodzieło ,  eine  Sabtt(<  Vd.  rokodeUuzhnia  •,  Rs.  saBO^b. 
Trzeba  nam.  załoiyć  fabrykę  kraiową  na  wszelkie  towary. 
Kołl.  Lifl.  1,  76.  fig.  słowa  nowe  z  ich  fabryki  wycho- 
dzące. Mon.  Ó9,  252.  3)  FABRYKA,  FABHYKACYA, 
yi,  i.  zfatszowanie  urzędownych   pism.  Kras.  Zb,  1,  285. 

bie  93crf(llfd)un0  ieri<btn*er   @<briften.     Są  kanceiiarye 

nasze  pieniactwa  i  wybiegów  sl^ładem  ;  sędzt^ro  fabryk  i 
korrupcyi  professya.  Zab.  16,16^.  FABRYCZNY,  a,  e, 
od  fabryki,  budowli  lub  rękodziełu! ,  ^aVit,  Sabnfen^. 
Dozorca  i  pisarz  fabryczny.  Xiądz.  101.  7  orz.  Szk.  67. 
ilj.  3aBÓAcKiil,  noAszBÓACKiK.  FABRYKANT,  a,  w.^ 
rękodzielnik,    elo   gabrUant    Cro.  rukotv6recz;    Rs,   3a- 

■óAHHKb.     FABRYKANTKA,   i,    i.    bie  Jabrtfantinw*. 

FABRYKANTSKl,  a,  ie,  od  fabrykanta,  JabrifantCB  = . 
Fabrykantlkie  erkuzy.  Torz.  Szk.  6.  FABRYKOWAĆ 
€xyn.  nied. ,  zfabrykowa<5  dok:  robi<5  co,  iktadać  co, 
osobliwie  co  niedobrego,  fabttcireiT.  Pan  Laurenty  zFa- 
Brykowat  teftament.  l^eat.  5,  i34. 

•FABUŁA ,  y,  i. ,  *F ABUŁKA,  i ,  f.  ^  zdrbn. ,  eine  ^HtC^ 
eine  9^be(«  Jeft  o  nieśmiertelności  plotek  i  fabuł  u  po- 
gańftwa  dosyd;  a  u  samych  chrseścian  prawda  softaie.^ 
Skarg,  Xaz.  64 1» 

FACJŁCYA,  yi,  i.,  z  łacinjkowłojk .  kunsztownie^  i  śmie- 
sznie powiedziana  rzecz.  Mącz,  kunsztowanie,  ib.  kon-- 
cept  zabawny  dowcipr^y,  żarcik,  titt  f(betil>after  ©iC*  Rg^ 
acjala.  (cf^  iart)» 

♦FACELET,  *FACILET,  FA^ELIT,  FACOLET,  u,  m., 
JłaK  fazauolctto ;  Kc/-  facindtl^  facilct,,  facanetl,  hantrela, 


hadra;  Cr/t.  fazanękel;  Bh.  facaljt  i  chuQkadonosa,  Ui 
Sc^nUpftUC^.  Facelet  iey^  był  łzami  napoiony.  J  Kchan.  hr. 
69.  Oleiek  trwaley  woni  ku  rękawicom  i  faceletom ,  które 
chcą  wonne  mie<5.  bienn.  SyÓ.  Mam  facelet  od  niego; 
leszczem  panną  była,  7*ańcował  zemną,  gfowa  mu  się  za- 
pociła ,  Otarłszy ,  rzuci/  na  mnie,  iam  zcbowała.  Sim.  Sic/. 
91  J.  chuftka,  eln  XuĆf^  Wszedłszy  w  gfób,  uyrzał 
prześcieradło  lezące  i  facelet  ^  który  był  na  głowie  iego, 
z  osobna  zwiniony.  Radź.  Joa.  20,  7,  (chuftkę.  Bibl. 
Gd.)  Stroie  białogłowikie,  iakie  są  rucha,  facolety,  poń- 
czoszki, ferety  .  .  Gofi.  {7 or.  129.  Kobiety  Rroiów  nie- 
zwyczaynych  nie  maią  wymyślić,  facelity  od  wierzcha 
głowy  do  ziemi.  Petr.  Pol.  2,  197.  Twarz  iego  faceletem 
zawiązana.  Rey  Pofi.  Ooo.  1,  Facilet.  Paszt.  Dz.  122. 
W  facelit  co  zawinąć.    Hrbft.  Nauk.  C.  4. 

FACHA,  y,  i.,  z  Nfem.  przegroda,  h^^  ^(t^ ,  We  Wtjffs 
(ung.  Cebulę  moriką ,  Rozebrawszy  na  facby,  w  śklenicę 
włoi.  Sienn.  627.  Wydtub'  z  iabłek  iądra  i  z  ich  facha- 
mi włói  do  garca.  ib.  622.  Okrętny  piecyk  w  sobie  fa- 
chy ma  ,  iakoby  półki  w  ląkotkę.  ib.  wykł. 

FACYATA,  y,  i.,  FACYATKA,  i,  i.,  zdrbn.,   z  Wlosk. 

domu  przednia  ściana,  czoło,  bte  Jrente  eine^  <3iHnMt 

bie  Jafe  (ob.  9(blg.).  Próino  na  facyacie  pałacu  za\vie- 
szać  herby,  kiedy  we  Śrzodku  głiicho  o  familii-  ^!lon.  69, 
269.  5,  iedna  ftrona  karty,  ilronnica,  pagina,  eine  ^('iti 
be^  ^IMeit  Od  arkusza  estraktów,  po  dwadzieścia  wier- 
szow  na  iedney  facyacie ,  po  złotemu.  VaL  Leg.  7,  SaS. 
J.  żart:  twarz,  obMeze,  ba^  StlltliC,  ba^  ®efid)t  Wątpię, 
aby  mego  pana  ta  malowana  ułudziła  faryalka.  Teaf.  24  ^ 
46.    (twarzyczka).     Niepodoba  iey  się   twoia    facyata.  Ld. 

*}.  kształt,    bie  SBefcbaffenbeit,   bet   ^uflanb.    Ta  byU 

Rzymikich  obrotów  faryata,  W  ten  cza*»  nim  daley  An- 
ton ie  pomiata.  ChroiiT.  Fars.  62. 
FACYENDA,  y,  i.  FACYENpKA,  i,  i.,  zdrbn.,  z  Wloji. 
sprawka,  handelek,  szacliry,  frymarczyk,  ein JtaufbAnDet 
XViVimmb€l,  (S^elbbanbfi.  W  takie  go  facyendy  wprawił 
kunszt  totrowiki ,  Ze  w  rok  poszły  intraty  i  summy  i  wio- 
iki.  JCras.Sat.  11  u  Plenipotent,  wziąwszy  mię  za-rękci 
rzekł:  mam  z  WMc  Panem  facyendkę.  Zab.  11,  169.  FA- 
C\KNDARZ^  a,  m, ,    który    za    facyendami    chodzi,    eJD 

a;a«fcł^b4nbler ,   ^aufMnbler ,   ©dbbaubler.    Znasz  tych 

facyendarzów,  lichwiarzów  ,  kapiłaliftów.      Tcar.  33  c/,  9. 

FACYENDARKA,  i,  i.,  eine  itauf*WnbIerittn  etc.  FA- 

CYENDOWAC,  ał,  \x\e.act^nied. ,  facyendy  robić,  ttflUf** 

bonbel,  ®ei^b«ńbet  im  ^leinen  ttejben.  (cf..  frymarcayć), 

FAETON,  -  nu,  wi. ,  syn  słońca,    który  nie   umieiąc  kie- 
rować wozem  słonecznym,   zginął,    ^Ifatt^n.     Przysłowia 
bydź  moie  :  nie  bądi  Faetontem,  t.  i.  nie  napieray  si^^  cze- 
mu nie  sproftasz.   Petr.Hor.2,^M.b.  -  {.gatunek  nowomo- 
dnych wysokich  kolasek,   ein  ^b^^ton,   eltte  %Xt  N'f 

2Bagen.     Faetoncik  zdrbn.  cf.  doroszka. 
FAFAC,  ał,  a  acnnied.,  mówić  fa  fa ,  abo  pfe  pfe,  ^fef^ 

gen^  pfui  f(tgen^    Skoro  poczną  nieczyiłe  mieszać,   musi^ 

fafać  niechcąc  i  nie  mogąc  złrgo  wąchać.  Dwór,  H. 
FAFAŁEK,  łka,  m. ,  złote  fafałki.     Nar.  Dz,  218.    bzdury, 

szuszfałki,  ^(tttet* 
FAGOT p  u,  ;w#,  z   Franc.  narzędzie  muzyczne  dęte,   wj- 

'  daiące 


FACOCISTA    -    PALA. 

.daiące  odgtot  ba4u»  bff  %Wt    FAGOCISTA,  7,  m., 

graiący  na  fagocie ,  ięt  SfagPtift. 
FAJA  oó.  Fayka. 
FAJANZAi.miallo  w  (lanie  Papiezkim,  atawne  wynalazkiem 

pięknych    fabryk    farfurowych ,    ztąd  ,maiących  fajansów 

naswiiko.  D^kc,  Geogr,  1,  196.      FĄJAI^S,   u,  m. ,    %CLt 

FAIERBAL    oi.    ognifta  piłka.    Jak,  Art.  3,  agi.       FA- 
lERKA,    FEIERKA,  i,  i.,  («  JVie;n.  Jenet),  el»  «0^s 

o^niiTtatro  i  5/o.  ja^rłioaMo ,  ol^nlift4tf o ;  Sr.  1.  toogrjwas 

Mo  i  it^*  ghrioniaa;  ^x.  grafta ,  fogunj  S/a.  tava,  kadio- 
nica;  Crn,  kadilnik;  Vd,  ponou  sa  rugle,  grotniza,  grie-< 
terza;  ilx.  KEH^ópKa,  3l£apÓBH« ;  Cro.  ser^arnik  (cf« 
iar,  zarzewie).  Ładna  feierka.  Teat.  B,  Sg>  W  kramach 
nad  feierkami  się  grzeią.  Haur  Si.  347.  (cf.  kotlina,  kot- 
linka, ogniiko).  Mosicina  do  grzania  .pościeli  faierka, 
szkandalan  od  niektórych  zwana.  Men*  71^  3o4.  etti 
SBfttWdtltter.  *Fairka,  z  piecyk  ruchomy  ielazny.  Cn» 
Tfu  iji*  Fairka  flotowa  do  grzania  potraw.  Cn.  7^/i.  ibt 
Ka  szkucie  faierka  ieft  zrobiona  z  'dwóch  desek  na  kant 
sbitych ,  które  na  budzie  przy  kominie  flawiaią ,  aby  się 
nie  dymifo  w  kuchni.  Magier  Mscr.  •  Faierka  do  kadze«- 
nia,  ein  (KaUC^betfen.     FAIERWERK  ob.  Feierwerk. 

FAIFER  obi  Fayfer.  FAINGULD  ob.  Feynguld.  FAIN- 
ZYLBR  9b.  Feynzylbr. 

FAKCYA,  yi,  i.,  z  łac,  partya,  ftrona,  rfne  %acX{tn, 
^att^tp.  Fakcye  niebezpieczne  bywaią.  Gemm,  78.  Lu- 
bo^ aic  zgarbił,  Moici -Fanie  Wóycie  ,  Przecici  ,  lak  mó- 
wią, fakcyi  nie  fłróycie.  Bratk.  C.  3,  b*  W  gnuśuym 
pokoiu  tylko  fukcye,  tylko  swaryAroią.  I^ochow.Wied.  5, 

*FAKI£L,  -  kii,  i.,  z  Nitm,  pochodnia,  wachla,  t{e 
^HdcU     Fakle  iarzęce  w  ręku  trzymali.  Auszp.  56« 

FAŁTOR,  a,  »i.,  FAKTOREK,  -  rka,  m,,  zdrbn,,  spra- 
wca interessów  drugiego,  bet  Jrt^tor,  ©ffc^aftóbcforser. 

Faktorowie  i  kommissyonarze ,  toi  samo  znaczą,  co  po- 
sTowie  pańflw  w  materyach  politycznych.  Mon*  72,  53* 
Faktorom,  czyli  handlownym  urzędnikom.  Pam.  85,  i, 
826.  Kupcy  małą  swe  faktory  tam ,  ikąd  im  towary 
przychpdzą.  Cr  od.  Dis,  D.  3.  Zylk  nasz  bywa  w  ręku 
faktorów  i  legicrów  cudzoziemfliich.  GoJi.Cor,  107.  Fak- 
torowie na  poty  się  dzielą  zyfkiem.  ib.  Rutyliu«z  nie 
byt  celnikiem ,  ale  celnikom  za  faktora  sluźyl.  Warg, 
Wal,  211J.  j.  Szczcgolniey ,  iyd  ftręrzyciel ,  ein  \ix^\' 
fc^et  gaf  tor,  ^ilkt,  ^Ublinger.  Zyd  faktor,  iyd  1  do- 
k.tor,  źyd  ieft  i   podikarbi.    Comp.  SgS.     FAKTORKA, 

i,  i.,  ble  Jactorinn,  Me  Untetjanbletinn.     FAKTOR- 

SKI,.  aj   le,   JactOrts*     FAKTOROWAC,   rz,  niedok., 
Jaktorflwem  się  bawić,    ben  %ait9t  m^^tn.     FAKTOR- 

STWO,  a,  /!.,  bie  gactorep,  bad  defc^aft^  eise^Jactor^, 
^nbclnger^,  Unterb<(nblev^. 

fALA,  i,  i.,  fc/.  wetn,  Cerm,S&iVit^\  Sło.  et Bh.  nlms 
biti;  Sr.  a.  imUai  Rs.  BOAHauie,  3hi6Jb ,  3u6eAB;  £c, 
BAaUHie;  nawalno^ć  mor£ka,  eln  6ee(lurm.  Cn.  Th. 
Wody  morikie  za  falą  wylewaią  z  brzegów.  Corn,  Sen* 
a8.  Fala  okrutna  morfka  powftala.  Warg,  Wal.  ai.. 
Fala  na  Wiśle  wielka.  Mon,  69,  68*  $«  fale  plur.  zo- 
wią  Cl,  co  po  wodach  ieghiią,  wzrii5izenie  wód  przez 
wiatry ,  które  czasrm  ilatki  wodne  i  okręty  zalewaią* 
Oxw.    Ow.  44 1.  wefny,   bU  SSetfeH^  38ogetl«     Niech  Aa* 


FALANDYSZ    -    FAŁD. 


6^5 


nie  wstyllek  w  falach  ocean  hunliwy.  Bard*  7>.  i65# 
Wssyftko  się  na  ksztah  fali  na  morzu  tu  i  owdzie 
eh  wiele.  T€at.  4  a,  d,  d.  Jig,  Fale  prseciwnóy  fortuny* 
Poi,  Syl.  6a. 

FALANDYSZ  ob.  Falendysź. 

*FALANGA,  i,  i.,  Tak  Macedonowie  rwali  awoit  nay-> 
męinic^y sze  woyflco ,  uszykowane  w  czworogran  )  wiel- 
ka falanga  miała  ludu  sze^na^cie  tysięcy ;  mata  po- 
towe tego.  Warg.  iCurc.  praef.  Ut  ^^alaiir  ber  8aceb4« 
monter. 

FALBALA,  FALBULA,  F ALBANAj  FALBANKA,  i,i.,  zdbn, , 
z  Franc.f  falbala,   obszycie  fryzowane  u  fartuchów ,   sukni 

bialogtowikich ,  bfe  Sartel,   ble  ?rifnr  an  ber  Alctbung 

be^  ^ranen^fmmer^.  Cro.  obtók ,  obmet  •,  Crn.  obtók ; 
Bs.  obtoka,  re^e,  liAice ,  fkut,  kraj  o4  snkgne;  Ross, 
BUMemKa,  HaKAa4Ka;  Ec.  OMćml) ,  BocKpiixie«  F»l- 
bule  wysiekane  £  wyrzezane,  wyktóte,  Gall,  pretintall- 
les,.ąu^drflO<$ne  9albe(n.  7>.  Szarfy  trefne  z  falbanami. 
Comp.  Med.  705.  FALBANOWY,  a,  e,  od  falbany , 
Calber--.  FALB  ANO  WATY,  PALBANIASTY,  a,  e, 
na  ksztatt  falbany,   falbefarti^. 

FALBIERZ  ob,  Farbiei-z. 

FALC,  FALS,  PELC,  u,  iw.,  z  Niem.  bfe  5al|e  lalko- 
wanie ,  fuga,  n.  p.  Spódnice  z  faicami.  Comp.  Med.  706. 
(cf.  fatd).  W  futrze  od  drzwi  lub  okna,  ieft  felc  do 
ramy  od  okna  lub  do  drzwi.  Mag,  ^Jk.  J.  fale,  u  ui- 
troligatora  ,  kościany  lub  drewniany  ,  do  kształcenia 
sznurków  na  grzbiecie  ksiąiek.  Mag,  MJk.  tdi  Jaljbein  ber 
©nc^Mnber.  palcować,  FALSOWAC  cz.yi<«.,  uintro- 
lig.  iktadać  arkusze  do  oprawy.  Mag.  MJk,  fal^cn/  bcpm 

93ncbbtnber. 

FALCGRABCZYK ,    a,    w.,    rodem    8   Falcgrabflwa   Jlyfi- 

ikicgo,  ein  łJfdrger.     falcgrabia,  -  bi,  wi, ,  albo 

-  biego  subfi,^    elektor  palatyn,    elektor  fiawariki ,    bcr 

^falwwf,    ber  eburftrfl  9on  ber  ^Pftlj.      falcgra- 

BINA,  y,  i. ,    elektorowa  Palatynatu ,    bie   ^ffłfjgrapnn. 

-  FALCGRABSKI,  a,ie,  od  Palatynatu,  palatyńlki, 
pfdlitfd!^,     elektor   falcgrab/ki  abo  palatyń/ki,    Bawarski, 

ber  €b«rfńrfl  oon  het  ąjfalj.  -    FALCGRabSTWO  ,  a , 

n.y  palatynat,  bie  ^Wh'  Wyiszy  Palatynat  czyli  Falc- 
grabftwo  Vłyiizt  w  Bawaryi ,  bfe  jDberpfuI^i  Niisze 
FalcgrabAwo,  czyli  Palatynat  Renu  albo  Elektorat  w 
cyrkule   Elektorikim    czyli  dolnym  Ryńikim,    ble  ttnter^ 

pfflij,  bie  ąjfflia  ant  Dlbetne  fm  eburfreife.  Dykc,  Ceogr. 

a,  a56.  -  Wyrw.  Ceogr.  ao8.  -  J.  Falcgrabllwo,  collect, 
Falcgrabia  z  Falcgrabiną,  bcr  |)f«ijdraf  unb  tU  Cfafjgrds 
finn.  Cf.  Grof^  Grabią ,  Hrabia ,  Hrabfiwo  ,  Margra-- 
bia  ,  Margrabjiwo,  Burgrobia^  Burgrabjlwo. 
FAŁD,  -FAUD,  u,  m.,  FAŁDA,  y,  i.,  FAŁDKA,  FAŁ- 
DEC2KA,  ł,  i.,  zdrbn,^  Bh,et  Slo,\cX^,  f^Jfa  5  Crn. 
favd,  bavd,  shkriz,  guba;  Vd,  feld,  garba ,  guba,  bau* 
di;  ^o^nr  ghib,  puco,  frafka^  i^a/f.  ghib,  obtok,  ikut ; 
Cro:  gib,    guza;    /?/.    fraszka ,    brazgotina,    gib^     Sr.  i. 

falba^  bambff;  Rs.^^^p^di^  ^śAAOHKa,  Bri/al),  crH6l3» 

neperH6l>  y  nrpern6Ka,  3arH6Ka,  3arM6L,  ckasarb; 
Jra/.  Fałda,  AngLViA^,  Anglos.  Fealde,  Hisp.  Palta, 
Holi.  youde,  Cr.  nXSs',  lat,  wed.  faltus^  /.ar.  plica); 
Me  ^(Tlte  f  s  *żniarflc  w  iakióy  materyi ,  w  suknie ,  w  su* 
knietc.  czy  to  zpogniecienia,  czy  też  dla  ftroiu  umyślnie 
założony,  n.  p.  Nałogowi  nie  poradzisz,    Fatdu  w  aukni 

79 


ł. 


6a6      FAŁDOWAĆ    -    PAŁDOWŃY. 

nie  wygtadsiss.  Jakub,  B.  jS»  Sposób,  aby  faudów  i 
nudnego  pogniecienia  w  ssatach  znać  nic  było.  Haur  Sk. 
573.  Na  oiłróinego  f  e  ibrzaia  trafiU,  W  fałdach  się  tylko 
logo  agaty  lawiesiU.  Otw.  Ow,  182*  Saaty  przedtym 
iiiewiafty  miewały  od  wierzchu  do  ziemi  pełne  szwów  i 
fałdo w._ il/^cx.  -  Cóż  to,  ia  twoia  iona,  mam  chodzić 
o  dwu  fałdach  *w  ftaro^wiecki^y  kiecce?  Papr.  Przyk,  C,  b. 
Fałd  poftawowy    s   Przodek  założony  w  poAawie   sukna , 

hU  Wftte,  bn  ®rn<ft  be«  ttu*^  Im  6tii<ff.  7>.    Fałdy 

rozsypuic  albo  rozpuszczam ,  replico.  Alącz.  *  §,  Jig, 
fałdów  przysle^ć  nad  czem  :  uflawićznie  nad  czym  prsco- 

wać ,  ft(^  bep  einer  Słrbeit  S<)((^n  fr^en  \  au^bauernb  ffeU 

f  ia  ffpn*  Uczone  dzieła  letko  się  nie  robią ;  nad  niemi 
fałdów  przysie^ć  trzeba.  Ld.  cf.  Jls.ngnc'h'cmhassiduiraSf 
Dpac'fixnBocni& ,  npsic'^AHOC(n& ;  adj.  Fe,  npHct)AU- 
meAH&iH,  npHc'&'AHJU[H  assiduus.  Subft,  npHcoAHHKl). 
$.  fałdów  komu  przysieić  s  do  ciasnoty  go  wpędzać,  w  ciasny 
kąt  go  wpierać,  duszno  mu  robić,  elflf  n  In  tle  ^tlge  tret&m , 

Untwarmmac^en,  f(n  tn^  ©ebiinse  brtngrn.  Nieprzyjaciel 

naszym  bardzo  fałdów  praysiadr,  żywności  im  broniąc.  Zołk* 
Mscr,  aS.  Moikwicin  nam  fałdów  przysiadł.  Starów, 
Ref.  la.  Za  cesarza  Zygmunta  Turek  chrzeicianom  przy- 
siadał bardzo  fałdów.  Bieljk,  JTr.  3i4,  (faudów.  Petr.  P. 
3i4.  ).  Oni  nieprzyiacielowi  fałdów  oie  przysiędą. 
Chachr.  Tr.  G,  3«  (nie  da^zą  mu  się  we  znaki,  da  on 
im  radę).  Zaczyna  się  przytulać,  fałdów  i^y  przysiadać, 
W  sw^y  mowie  kształtcić,  błainić,  i  iakby  szpak  gadać. 
Zab,  i4,  ag.  §.  fułdy  na  ciele  ;  zmarszczki,  9łun|eln. 
Smutek  w  mego  wieku  porę  Młodego  pomarszczył  mi  w 
drobne  fałdy  flcórę.  A^uL  Her,  85.  U  ftarych  wszyftkich 
oblicze  iednakie.  Szpetne  i  pomarszczone,  iako  fałdy  ia- 
kie.  Prot,  Kont,  B,  Dziad  o  iednym  zębie,  Wiele  lat, 
tyle  fałdów  maiący  na  gębie.  Tręb,  S.  M,  28.  $.  fałdy 
łamać  ;  zmarszczyć  się.  Me  Stime  tun^eltt.  Darmo  on 
fałdy  łamie ,  bo  iuź  dla  niego  nadziei  ni«  ma.  Pot,  Arg. 
332.  0»  się  kryguie ;  on  fałdy  łamie,  ib,  766.  FAŁ- 
DOWAĆ, -  ał,  -tuJe,  cz.  ndk. ,  zfałdować,  ufałdować, 
dk.  <,  we  fałdy  zbierać  alo  układać.,  Boh.  faltowatt/ 
ga^phlgl;  Sr.  ł.taipbucu;  Sr,  a.  ropifc^;  Cm.  fardam, 
sgerbiti  \  Vd^  baudati ,  sbaudati ,  gubati ,  ob.  gubać ;  Bs^ 
ghibati,  prigibati,  fraikati ,  namrriikati,  ruditi ,  podrra- 
titi ;  Bg,  zghibati ,  nasctipati ,  pokuppiti ;  Cr  o,  gibati , 
rugati,    guzati ;    Dl,  fraszkam ;    Ross.  cynumB ,     Hacy- 

nHmii;  fditeln,   faltcn,  !n  Jditen  legen.    propr,  et  fg, 

marszczyć,  tun^fdl*  JBardzo  mifłernie  ufałdował  swóy 
płaszcz.  Haur  Sk,  SiH,  K- ńczy  Mołooli ,  czoTo  fałduiąc 
z  rozpaczy.  Przyb.  Milt.  38»  A  ty  moie  czaczko  Zfał- 
duy  czoło  ,  władnie  ci  pięknie  bydź  dziwaczko.  Zabł,  Z. 
S,  i3.  Spierać  się  o  co,  podniósłszy  brwi  do  góry, 
sfałdowawszy  czoło.  Pilch,  Sen,  lift.  4,  6a.  FAŁDO- 
WANIE,   ia ,    71.,    subji,  verb.  zmarszczenie,  zbieranie, 

szypłanie,  bai  fafteti,  %&\tt\ti ,  (|i  Jfllten  Ugen,  Ołmis 

Sein.  -  5.  zbiorowo  fałdy,  zmarszki ,  ble  galtett,  IRuns 
jeln.  FAŁDOWATY,  a,  e,  na  kształt  fałdów,  w  fał- 
dy złożony,  gefaltet,  gefditelt,  »!e  Jalten.  Na  t^y  ro- 
ślinie w  Marcu  na  prątkach  wyrailaią  papie  brodate  fał* 
do  watę.  Syr,  łi55.  FAŁDOWNY,  FAŁDZISTY,  a, 
e,  marszczony,  pełen  fałdów,  Sr,  1.  latDbO^itC;  bowbioas 
nitć;    Vd.  baudaft,    gubaften;    Cm,  gubne;    Rg,   fkAtaft; 

Bh,  rafu9>  A*.  eopMcmuHj   tjott  Jiriten,   frtltenrel<^, 


FAŁDZIC      /      *FALANDYSZ. 

faltig'  Gdy  szybko  wiatry  siekła,  Głóg  ią  w  biegu  ftpsy- 
mał,  Gdy  za  suknią  fałdziftą  kolcami  poimał.  Zai.i,  i89« 
Nar,  Fałdzilłe  szaty.  1  Leop.  Lam,  4,  1 4.  FAŁOZIC, 
ił,  i,  cz.ndk.y  przełamać,  przekładać,  fal|en-  Stare- 
mu kapeluszowi  wyniostofć  pychy  włainie  on  odlwieiy 
W  trzech  narożników  fałdząc  go  odzieiy.  Zab.  la,  74. 
(haftuiąc)  iui  i  morze  swey  igły  dowcipnym  pofkokiem 
W  kłęby  faidzić  poczęła  błękitnym  zatokiem.  Zab.  i5,3!. 
JCniaii  FAŁDZIK,  a,  m. ,  zdrbn.  rzeczwn,  fałd,  eUI 
%ilt(bcn,  Rs.  4>aAA0HKa.  Z  pływaiącą  iey  suknią  igraią 
wietrzyki ,  A  wftyd  lękliwy  ściąga  rozpierzchłe  faldziki. 
N.  Pam,  19,  112. 

FALDYSZTOR,  u,  »i. ,  Jtal.  Faldijlorio^  u  na  delie  se- 
dle ,  che  usano  i  prelati  nelle  chiese^  wezgłowie  do. klę- 
czenia. Tr.  ełu  5tniepotftet. 

•FaŁECZNY,  'FAŁESZNY,  a,  e,  FAŁECZNIE  prz)ł«., 
Bh.  fałefTn^;  Sr.  a.  falfc^ni;  Lat.  falsns,  Suec.  h\(k, 
Jsl,  ihMkMT,  AngK  false,  Hiber.  falsa ,  Gall.  faux)  s  W- 
azywy,  nieprawdziwy,  faCf<J.  Mamy  światłość  prawdii- 
wą  przeciwko  fałeszney  światłości  mędrców  tego  Świati. 
Biai,  Pojl.  90.  Fałeszny  świadek.  Leop.  Deut,  19,  18. 
Djabot  zwodzi  przez  faleszne  nauczyciele.  Karnk.  Kat, 
439.  Fałeszua  a  niezboźna  sentencya.  W.  Pofi.  Mn,  45. 
Fałecznie  a  pokrycie  obchodzili  się  z  nim,  chcąc  go 
zawady  poddąpić  w  rozmowach  swoich.  Rey  Pofi.  J,  7- 
Nadaną  fałeszni  Chryftusowie,  i  fałesznt  prorocy.  Ltop> 
Matth.  a  4,  a 4.  Egipczykowie  od  tych  ,  którzy  iiig<ly 
nie  byli ,  fałecznych  bogów ,  wywody  narodu  swego  po- 
czynaią.  Stryik.  67.  -  j.  a)  Owcarze,  Osepni,  Pafifto- 
wi ,  Faleczni  i  inni ,  aby  dali  od  dziesięci  owiec  swych 
po  groszy  dwa.  Vol.  Leg.  a^  989.  na  drugiem  mi^yscu: 
Załfczni.  Vol,  Leg.  5,  657.  na  trzerirfm  mi^yscu:  Fa" 
lenczni.  Vol.  Leg.  3,  689.  Wetlgef^ifef  ,  €<Hf*flfr^ 
FAŁECZNIK,  FAŁESZNIK,  a ,  m. ,  fałszem  się  paraią- 

cy,  bet  fid^  mft  Ja(f*6eiteii;  llnwafttjeiten  8«  tjiiirm«*t. 

Omylacze  a  fałecznicy  świata,  które  dach  ś.  psy,  świ- 
niami, złodzieiami  wszędy  nazywa.  Rey  Apoc.  17.  O* 
takowych  fałeszników  pisma  święte  nas  przeftrzegaJą. 
Rey  Pojl.  M,:i.  •FAŁECZNOSC,  FAŁESZNOSC,  -  ści, 
i.,  fałszywość,  fałsz,  nieprawda,  kłam,  Boh,  ffliefTBOJ^i 

Sio.  falef');  Me  Jalfd?&eit,  Unwai^rteit     Wytrwasi  w 

fiałości  Panu,  nie  oglądaiąć  się  aa  fałeazność  pafteru 
swego.  Rey  Apoc,  Sj.  Znamię  wszćy  chytrości  i  fałe« 
sznośct.  Sienn.  437.  Fałeczność  nauki.  IłrbJI,  Odp.Aa. 
4.  Pełni  zdrady  i  wszelakJey  faleczności.  W.  Poji,  Vf. 
3,  i48.  O  wy  pełni  ws'zelki^y  zdrady  i  wszelakiey  fa- 
łeszności ,  «yny  djabelflcie.  Leop.  Act,  i3,  lo. 
♦FALANDYSZ,  FALENDYSZ,  'FAYLENDYSZ,  u,  w., 
może  z  Niem.  fetn  j^o(ł({tlbif<^  lub  feiil  (SngUftt.  cf.  Łim- 
dysz>,  gatunek  sukna  Hollendcrikiego,  Angielflciego,  ffiif 
%XX  ^0((4nbtf(b  f  Ober  (SngHfi^  %n^.  Sztuka  falendytzów 
HoUenderfkich  sukien  -  J/i/?r.  C,  Lit.  Na  Angielikim 
falendyszu  (łąpiłoby  się  tia  kaidym  pułpięta  ćtnerci  lepiey 
niż  ćwierć.  Gród,  Dis,  E,  b,  Falendyszu  nayprzedniey- 
szego  drozey  nie  maią  przedawać  łokieć  nad  ził.  3.  Vel 
Leg.  3,  370.  Zacięźki  ftaropolflci,  choć  trwały  na  sza- 
ty ,  Porzucili  falandysz ;  Karmazyn ,  szarłaty,  lekkie, 
rzadkie  J  w  senatorikidy  izbie  i  w  senacie  widzisz.  Pot. 
Pocz.  3a6.  Jemu  co  przedtym  sługi  w  ^aksamicie  nonł, 
Samemu  ledwie  potym  faylendynsu  doftawa.  Petr,  Ek.  97* 


FALBNDYSZOWY  -  *FALSARUCHA. 

Uwinąwszy  się  w  falendjsse  lub  nordery.  Za&^  ]»  i35. 
FALENDYSZOWY,  a,  e,  s  falendyszu,  t)Ott  fp((^em 
ICnd^f*     Falendyssowa  suknia.  SaA.  Sod,  B,  et. 

FAŁESZNY  o5.  Faleczny ,  Fałszywy. 

FALGELD ,  u ,  m.y  opUta  przy  rogatkach ,  z  Niem.  bd^ 
9fitr9elb,  @d^(adbaamge{b.  Kroi  od  cfa  czyli  faJgeldu  ma 
około  miliona  talerów.  Pam,  84,  965. 

FALiSTWO,  a,  n.,  z  M^YoA  bankrut,  ba^  SaflltCl!,  bet 
IBancrOUt*  Nieuchronne  lego  faliilwo ,  gdy  wszyftko  prze- 
marnował.  Boh^  Offoł.  aaa. ,  ob.  falit,  falować. 

FALISTY,  a,  e,  na  kszUit  fal  morikich,  mUenattl^^  Rs. 
BAaeMbiH.  Liście  {aliike  y  y,  undulatum ,  tu  i  owdzie,  oso- 
bliwie  po  brzegach  gładko  Arzepiącc  się.   Bot,  Nar.  61. 

•FALKI,  -  ów,  iicx6  mn^  odpadliny  od  mąki,  hdi  Slbfrtfa 
fel  9pni  ^r^(e.  Mąkę  przesiać  trzeba  z  otrąb  i  z  fałków, 
iak  piekarze  czynią.  Syr,  437.  06.  fafałki,  szuazfałkl. 

FALIT,  a,  m. ,  ten  który  zawiódł  bądź  współkupca,  bądi 
u  którego  pieniędzy  pożyczył.  Wiod.  Falit,  niesłówny 
korespondent  kupiecki  abo  poiyczalnik.  Cn,  Th.  171. 
bankrut,  ber  3<tdt,  IBancrollttier.  Falit,  utratnlk,  de- 
coctor.  Cn.  Syn,  a6.S.  Fallitowie  ,  szalbierze.  Groi, 
Obr.  161.     Faliurz.   CU.  PJl,  a 8. 

FALMOWAC  C2.  rtć/i. ,  zfalmowat!  ctt. ,  w  hucie  fklaney, 
odszuniowad  szkło  roztopione,  \iCii  ^etfc^IttOlSCtte  ®Ia^ 
abfd|^dttm«n<  Mayfłer  to  szkło,  gdy  się  f)opi ,  powinien 
ffalmowsć,  to>łeA  proch  i  kurz  z  wierzchu  na  nim  będą- 
cy ściągnąć.  Jorz.  Sk.  SLO^.  et  lyi.  FALMUSY,  -ów, 
liczbn,  rrtri' y     szumowiny   ze  szkła    roztopionego.     Torx» 

Szk.  ia6.  ber  ^(^aum  »Dtt  jeifĄmoI jenem  ®Iafe.    Ma}-- 

fter  powinien  swuy  ty^iei  zfalmować}  falmusy  te  osobno 
zbierać  i  schować.  i/>.  a66.  et  20$. 

FALUO,  feler,  błąd,  omjłka ,   Jejfer,  3rrtf)wm,  ^etfr^ 

(^en,  SerflO^ł  Kuś  wielkie  failo  w  tym  tobie  przyanaie. 
Pimin.  Kam.  a8. ,  Crn.  falenga ,  faler.  FALOWAĆ , 
-  al,  -  nie,  nliak.  ndk.^  zfalować  dk,  (Jtal.  fallare , 
Germ.  fe(f(cn ;  Vd,  falatif  falJati ,  blodili  *,  Cr/7,  falim; 
Cro.  faleti ,  falim;  Sla,  faJIiti);  nie  odpowiadać  fku- 
tkowi,  chybiać,  szwankować,  feOIfcfelagen ,   ni(^t  fortfotlls 

men,  feiner  Jitnctioii  nl<f>t  genug  tl)«n.    Pierwiailki  ma- 

giilratur  naszych  lepiey  słynęły,  koniec  faluie.  Nar.  Tac. 
a,  5i^.  ^nis  inclinatj.  Tu  ach  !  nlcflelyź  !  ięzyk  mi 
faliiie  Przed  iaicra,  który  tak  serdeczny  czuię.  Pajł,  Fid. 
ao3.  Klin  klinem  wybić;  upiłeś  się  wczoray ,  ieślić 
gtowa  faluie,  Piy  znowu,  będziesz  zdrów.  Bies.  C.  a. 
Skoro  szczęście  zFnluie,  iakoby  nie  znnli  Odbieią,  co 
przy  tobie  Rać  obiecowali.  Bud.  Ap.  i33.  Kto  roftro- 
pnie  co  sprawnie,  ICie  ma  przyg&ny,  choć  faluie.  Cn. 
kcC  394.  -  Falować,  brakować,  nie  bydź  takim,  iak 
się  naleiy,  fe^ler^aft  fecn,  tnangeln.  Powagi  i  uUadno- 
8ci  tak  trzeba  uiywać,  aby  coby  w  oboygu  falowało,  te- 
go się  wiaro  wał.  Cłicz.  Jsocr.  Ji.  4.  -  J.  falować  na 
czym  s  szwankować  na  czym ,  uszczerbkU  na  czym  dozna- 
wać ,  SHbbruc^  an  et»(l€  lelbeu.  W  tych  leciech  dla  po- 
>ieszł^y  fiarości  na  rozumie  falował.  Pilch.  Sail.  i34.  - 
$.   czyn*  *faIować   co,    nabawiać  szwanku,     nadwerężać, 

fejlet^aft  mac^n,   »erleje«.     Piia6ftwo  zwykło   ludzki 

rozum  falować.    Haur  Ek.  189.  -     $.    Faluie  kupiec   ob^ 

bankrutuie',  ftit  ^aufiitann  falitt- 

CFALSARUCHA ,  y»  i.,  gatuntk  sukni    (cf,  fałszura,   elflf 


FALS    -    FAŁSZERZ. 


627 


Wet  SilM'     One  dziwne  czuhy,  one  falsaruchy,  one  flra- 
diotki,  one  delie,  iupany.    Rey  Zw,  57,  6, 

FALS,  FALSOWAC  oó.  Fale,  Palcować. 

FALSET,  u,  wz, ,  z  Wtojk.  głos    zmyślony,  nieprawdziwy 

dyszkant,  fiftuła.  Włod.  Ut  Jalfett^  bie  8alfett(llmme, 

FALSECISTA,  y,  m.,  który  falsetem  śpiewa,   ber  b«r* 

bi(  Si(tel  Itngt 

FAŁSZ,  u,  m.,  Bh.MH;  Sio.  falei'  (Slo.UlS  aftutiaj; 

Sr.  i.balf*,  Lat.  falsus.   Cer.  falfc^,  9lleberf.  fal^f^ 

Gall'  faux,  Crn.  f&vsh  cf.  fateczność),  nieprawda,  kłam, 
Rg.  neiftinos ,  nei(łin(lvo ;  £c.  inyHcmBOy  HeppaBAa, 
ttni9a(^r(|eit,  ^aint^eit,  £ttge.  Fałsz  prawdy  nie  lubi« 
Cn.  Ad.  a 26.  Częfto  prawda  wziąć  na  się  fałszu  poHa- 
wę  musi,  aby  ią  ludzki  rozum  mile  przyiąt;  fałsz  zaś, 
własny  kształt  zachowując,  przyftęp  znayduie.  Zab^.  6, 
367.  Wielki  fałsz  ożywać  się  chrześcianinem ,  a  uczyn- 
ków chrześciańfkich  nie  naśladować.  Rey  Pojł.  J.  i,  5. 
Gdy  do  pisma  S.  co  obcego  przydano,  albo  co  odmienio- 
no, <ilbo  co  iuszego  nad  to  zmyślono ,  to  za  fałsz  ma  bydź 
miano.  Wi/n.  317.  Rozum  ludzkł  i  fałsz,  ścisły  nader  2 
sobą  związek  maią.  Zab.  6,  3^6."  Wyftawuią  w  iftoŁuey 
barwie  prawdziwe  obrazy,  Bez  wszelkich  fałszów  pozor- 
ney  zarazy.'  Paji.  fid.  49.  Jeśli  to  nie  ieft  fałszem  o 
panaio  Elżbiecie,  To  się  iui  iadnćy  wierzyć  nie  godzi 
kobiecie.  Trfb.  S.  M.  i25.  Nie  dodaway  fałssu  do  wia- 
rołomflwa.  Teat.  18,  119.  Niewdzięcznik  podobny  do 
człowieka,  który  z  fałszu  i  ze  zdrady  iyie.  Gorn.  Sen. 
172.  ))0n  Śttg  URb  itrUj)  le^en.  Fałsz  sam,  choć  go  nie 
popychasz,  szyię  łomie.  Pilch.  Sen.  lijl.  3,  3 16.  Czy- 
nią róiność  między  fałszem  a  nieprawdą,  iakoby  nie  rze- 
czy samćy,  ale  dźwięku  patrzeć  trzeba.  Alodrz,  Baz.  34 1* 
-  §.  2)  Za  Władysława  siluy  fałsz  w  monetach  sią  uka- 
zał. Gwagn.  79.  t.  i.  zfałszowanie,  ^erfdllUuiig.  cf.  fał- 
szywa moneta.  -  j.  3)  Płótno  na  fałsz  do  tyłu  kami- 
zelki. Teat.  29,  c.  76.  na  fałszywy,  to  ieft,  z  inszey 
raateryi  zatyłek  kamizelki,  ber  fflifdje  (EńcPett  in  eiwet 
2Qt'jle«      FAŁSZERKA  ,    i,    i.,    nieprawdą   się  paraiąca , 

\>\ę  mit  Unw«6rftfit  wmgeCt,  eitie  Sógneriiiw.     Tyś  to, 

ćwiczona  fałszerko  !   Paft.  fid,  loS.     FAŁSZERSKI  ,    a, 

le,  od  fałszerza,  2ńgner^r,  ^ilfć^cT^z,  iBerfaffdjef^ r . 
Sr.  1.  ipieM^ć^nati ,  pjebalfdjwarlfi.     fałszerstwo, 

a,  n. ,  zfałszowanie,  bie  iSerfilfc^unO.  Przekonani  # 
fałszerflwo.  Nar.  Taca,  267. ,  J?^.  faleffniflUJO,  fafeifnUts 
Wi.  FAŁSZERZ,  -FaŁSZYRZ,  FAŁSARZ,  a ,  w.  , 
fałszem  się  paraiący,  kłamca,  Boh.  foleffntf  (ob.  fałc- 
cznik)i  Slo.faifli,  fflfeffuif;    Cro.  krivochin ;     Vd,  pre- 

yratauz,  sgalfuvauz ;    ber  mit  Unwabr^eit  ttm^'f;t,    ein 

2Ógner.  Takie  iawne  matactwo  iui  nie  wodza  znaczy. 
Lecz  szatana,  fałszerza  szlakownego  raczey.  Przyb,  Milf. 
1-34.  Rey  PoJ\.  R.  5.  O  zdradliwy  fałszerzu,  sztukmi- 
ftrzu  wszech  złości!  Bardz,  Tr.  217.  Bezecny  iywot 
fałszerza  Mahometa  w  siłu  księgach  opisany.  Kłoh,  Turk, 
123.  Fałszyrze  swoiey  powagi  nadftawiaią  sobie.  Gil. 
Pojl.  k\y  b.  Ten  wymyślny  fałsz  Uf  ban  Rieglers  śmiat 
udadź;    krótko  tedy  niewftyd    tego    fałszerza   pokażemy. 

Biai.  Pofl.  112.  -    j.  2)  fałszuiący  co,  ber  ^erfiilfc^er* 

Fałsarze  monety.  Gojl.  Gor.  48.  Fałszerz  monety  fna 
gardle  będzie  karany.  Chełm.  Pr.  186*,  Bg.  prjclgnalaz ). 
Fałszerz  rachunków.     Fałszerz  teftamentdw.    Cn.   Th.    - 

79  '  ' 


♦FAŁSZURA    -    a)  FAMUŁA. 

nponOBi'/4HaKl>v^xxcey^iiinexB  ;  Fafazywa  nauka  ASey- 
H^Hie.      Praysięga  falszyvra.  3  Leop.  Zach,  8,  17.  (Iźy- 
-wa.  1  Leop.).      Międsy  ztemi  afa  przyiaźó,    nietrwała, 
faTszywa.  Jaół.  Ttl,  i84. 
•FAŁSZOMOWC  A ,    y,   w.,  fgarz,  kłamca,  bet  gAgiter.    ♦FAŁSZURA,  y,    Ł,    Chodziwszy  po  rami  w  kapie  Wło^ 


€iS  FAŁSZOAPOSTOŁ  ^  FAŁSZYWO. 

Rołś.  nOAAlŚxhiaiULb.  *FAŁSZO APOSTOŁ ,  a,  m., 
prsepQWładacfl  fałszu,  fałszywy  apoftot,  .  pseudoapoftot , 
dli  ffttft^ft  9[yo(teL  Za  czasów  Apoftoła  Pawła  byli  fał- 
asoapoftotowie ,    robotaicy    nieprawości.    Zygr,  Ep.    i3. 


FAŁSZOPISZEC ,  -  szca,  m. ,  pisarz  kłamilwa,  bet 
SAgenfctrriber.  Ow  Aryanin  i  fałszopiszec,  niezboźną  byt 
wydał  ksiąikc.  SfebeL  a,  176.  FAŁSZORODNY,  a,  e, 
rodzący  czyli  płodzący  fałsze,  (ilidenersengenb.  Fałszo- 
Yodne  herezye.  Chor/k.  Koji.  3.  FAŁSZOWAĆ,  -  ał, 
-   uie,    cz.  ndk.  ^  pofałszować,    zfałszować  dk.^    Boh,  ei 


(kiey,  w  wieczór  chodzą  w  Tiirerl^i^y  fałszurze.  Modrz, 
Baz,  10 1«  Jch  fałs-znry ,  kołnierze  do  pasa,  błazeńtkie 
czupryny  -  IV.  PoJ},  IV.  a,  178.  Nic  są  n  boga  płatni^y- 
sze  fałs«iry,  a  niili  uczciwo  rewerendy.  Zrn,  Poji,  i^ 
366,^.  gatunek  dttigiey  zwierzchnicy  .sukni ,  ein  UttgCt 
ObfttOtf'  06,  falsamcha. 


Sio,  falffbwati,  falffugi;    Sr.  ^,  falfc^owaf* ;    Cm.  fav-  faluiĘ  o&,  falować. 

sham  ;    Kcf.  sfaushat,  kriTiti,  yratati ,  sgalufati ;    /?g.  izo-    FAMILIA,    ii,    i.,    z   łac,  rod,    dom,    fllte    (atI9rf(ifRf) 


paciTati,  izopaciti,  isctettitl,  pricinitti ; /?x.HcnOpinnm&, 
DOAAl^AamB,  oSMaHymb.  prawdzlwćy  iftności  pozbawiać, 
fdlWf n ,  »erfiUfd)en.  Zyd  złoto  ,  srebro  ,  przyjadą  i  in- 
szemi  fortelnemi  sztukami-  zfałszuie.  Gród.  Dis.  F.  b.  Star, 
J^Ii/n.  A.  3.  Oley  szczery,  iadn^y  rzeczy  przymiesza- 
niem  niefałszowany.  Sekl,  Marc.  i4.  Odszrzepieftcy 
fałszowali  wiarę.  IV.^  Poft.  W,  2,  i5o.  Fałszuią  słowo 
boże.  1  Leop.  2  Cor.  2,  17.  Łakomftwo  bezecne  ludzką 
myśl  fałszuie.  Star^  Voł,  B,  2.  Wenus  ,  która  bogat^y 
Ankonie  panuiesz,  A  frasunkami  ludzkia  rozkoszy  fał- 
sz iiicsz.  Papr,  Ryc.  24.  U  tihorego  smak  zfał«zQwany. 
3^.  Kehan.  Dz,  285.,  Rs.  HenÓAAHHHMH.  FAŁSZY- 
WOSC,  -  ści ,  i.,  nieprawdziwość,  nieprawda,  osobl. 
moraln.    nieszczerość ,    nierzetelność,    bU  ^atfc^Nlt  ^    bie 

ttnwrtCrJfat,  ble  Unrcba^feit  Sio.  falefi   Sr,  \,  balf*» 

ttofcj;  Sr^  2.  falfc^nofcji  Crn.  foyshya-,  Vd.  kriunoft, 
krivizhnoIl,  galufishnofl ',  galufia  ;  Cro.  nevera;  Rs.  nOA- 
xóMCHOcmŁ,  xoxcHocm&.  FAŁSZYWY,  a,  e,  FAŁ- 
SZYWIE, FAŁSZYWO /)r4:yjtt. ,  nieprawdziwy  (cf.  fa- 
łeczny,    Bh,  et  Sio.  frtleffhó;    Sor.  2.   falWne;    Sorab,  1. 

falfłttP/    balfc^nlwe,   balfcfcne;    Cm.  foii^h;    Vd.  kriun, 

galufishen,  galufaft ;  Sla,  falishan  ,  laxl|ivo  (o^.  łiywy); 
Ca-o.  falalyiy,  himben  ;  /)/.  varovit,  chalaren  ;  Rg,  laxiv , 
laxni«  himben,  neiflinit;  Rs,  i|aXBiiiiiBUH ,  X0^HIJII, 
A-HCKBhiM,  MMmapHMH;  falW,  Unrid^tig.  Nasz  sąd  ieft 
fał-.zywy,  kS«fdy  go  zasadzamy  na  zdaniach  fałszywych. 
Staś.  Buff,  i5.  Czcftokroć  znayduie  się  ospa  fałszywa, 
acz  pierwszym  widzeniem  zda  się  bydź  podobna  prawdzi- 
wey.  Krup,  5,  335.  Siedm  wyższe  ziobra  prawdziwe,  a 
pięć  niisze  fałszywe,  ętrat  et  spuriat,  Kirch,  An.  106, 
fiłiszywe  dlatego  ,  ie  chrząflki  nie  do  kości  pi^rsiftcy 
przyraftałe.  Krup,  1,  i24.  Pacierze  fałszywe  Icości  ku- 
przaftey.  Krup,  i^  ii3.  -  J.  zfałszowany,  fitlfd),  VCt» 
fłilfcftt.  Fałszywe  zfoto  ,  falizywa  moneta.  C/i.  Th,  Na- 
lezlono  przy  sim  fałszywe  lifty.  Chetm.  Pr,  i85.  Fał- 
szywe regieftra.  Tr,  {.  morał,  nieszczery,  nierzetelny, 
udaiący,  udawany,  nieftatcczny,  fflłfcb,  ItlĄt  mifti^tig , 
Bettltdltd).      Fałszywy  świadek ,     który    mówi    kłamftwo. 


famUie.  5A.  toMna;  B^.  obłtel;  Crn.  shllhta  (cf.  szla- 
chta Ger.  ®ef(Mr4t)t  Kcf.  dnishtyu  ,  drushba,  dmshini 
(oó.  drużyna^  ;  Sr.  2.  fd)Ia6ta  ;  Sla,  naród  (co  ob,)  %  Rt.  $1- 
MitViff,  cemeHcmBO,  ce^hK  cf.  siemię);  Ec.  BceAOMÓscmBO, 
sainara.  Osoby,  od  iednego  przodka  pochodzące,  i  ie- 
dnakic  nazwlfko  noszące.  W  Polszczę,  nazwifta  pofo- 
flałe  herbów ,  znaczą  pierwszy  szczep  domów,  dsielnicCt 
od  włości  etymologią  nazwifk  wzięły.  Toporowie  od 
herbu  ,  a'  od  włości  Tęczyna  zwani  Tęczyfisr y ,  z  Os- 
aolina  Ossolińscy.  Kras.  Zb,  1,  286.  Poftanawiamy, 
aby  tron  Pollki  elekcyynyro  był  przez  familie ;  nie  laś  po 
zgonie    każdego    panuiącego »     przez'  wybór  oddzielnych 

osób.   Uf,  KonJl,\,  123.  etn  5amfIien»aMttro«.    W 

ieft  naywyźsza  familii  głowa.  Zab.  16,  12.  Miafto  woy- 
naini  znędzone,  na  mało  pokoleniu  zoftało  ,  ad  paucai 
familias  recidlt.  Mącz.  Rozszykowano  ich  ,  w*dłtig  do- 
mów i  farailiy  swoich.  1  Leop,  Num,  2,  32.  ^rodialów 
swoich.  3  Leop.),  Wzgardzony  w  familii  swoii»y.  i  ^•''P* 
Math,  i3,  58,  (  w  domu  swoim.  3  Leop.),  Słynie  cu- 
dzemi  dziełami,  kto  liczy  familią.  Bard,Traj,\S,  antenatów). 
Całe  plemię  ludzkie,  iedną  familią  ieft,  po  świecie  Tosbicglł. 
Jabf.  Tel,  i5&.  cf.  herb ,  przydomek.  FAMILIANT,  a. 
m. ,  herbowny,  do  herbu  iakiego  należący ,    cin  ^fffitfppWJ 

tjetwdnbter,  ber  su  bem  nimlidicn  ©appen,  alfo  «» 
fpróngticfeen  ®efd>fertt^banfe  gcbirt.     Wiechy  familian- 

tów  tego  herbu  nie  piszą.  Nieś.  1,  i5.  $.2)  zacnego 
znakomitego  rodu,  czyli   domu,    fin   5^0<!b9ebobtner,   9Mi 

efnem  fr Jr  anfejnliłen  ^iiufe.-  Cam.  plemenitn^k ;  Rog. 

plemenik,  vlaftelin :  Rs,  BeAHKOpÓAH&iH ;  Ec,  6Aaro- 
pOAHMif ;  Krf.  jimenitnik).  Spifków  nie  robiła  uboga 
szlachta ;  ale  panowie ;  iak  ich  pochlebftwo  nazywało, 
familianci;  a  wiek  nasz  nazywa  ich  aryftokratami.  GaX' 
JNTar.  1,3 9 5.  iVflr.  Szcsnaftojierbowny  familiant.  3fon.tf.65i 
323.  W  rodź.  zeA/k,  FAMILIANTKA  ,  Rg.  pleraenisa. 
FAMILIARNY,  a,  e,  -  ie  przy^tk.,  poufały,  •bezpie- 
czny, famirtair,  wrtrant.  We  Pan  zcmną  bardzo  sobie 
familiarnie  poftępuiesz ;  to  pewnie  dla  dawB^y  micdiy 
nami  znaiomości.    Teat.  2,  h.  126. 


Dambr.   856.,    Rs.  A?KecBHA'fcniexb.     Fałszywie  świad-    1)  FAMULA  ,  i,  m. ,    ksiąika  ta   pisana  przez  niemmcH- 

^'  *"  '  cffgo  ięzyka  famulę.  Mon.  $^5,  3o4.    aługa  ii  iakiego  lite- 

rata,  akademika,  e{n  Satnułu^.  Sr,  1.  VOtrO}(-  ^)  ^^' 
MUŁA,  y,  i.  (gramatka  cf.  panata),  n;/?.  Śliwy,  którs 
maią  bydf  smaionc ,  powinny  bydf  doftałe ,  ieby  sif  do- 
brze na  famułę  rozpuściły.  Haur  Sk,  76,  Ośrzodki  »o- 
chey  z  chleba  miałko  utartey  w  wodzie  warzyć  i  prsebić, 
do  tego  iabłck  a  gruszek  warzonych  przydadi,  soli  '*■? 
sla  wloiyć ,  będaie  potrawa ,  którą  famułą  nasi  priodko- 


czyć,  Rs,  AHce  CBMA^oi^ABcmBOBamB.  -  Fałszywy 
człowiek,  słowa  swoie  opakuiący,  i  tak  i  owak  słowa 
odmienia,  i  ftrzyźe  i  goli,  i  grabi  i  siecze,  insze  n^ówi 
ftoiąc",  insze  siedząc.  Wersz,  Rgl,  118.  Łzy,  któfe  iey 
płyną ,  tak  iak  ona  fałszywe.  Teatr  4g,  b.  42.  Fałszy- 
wy duch  w  uftach  waszych  proroków.  3  Leop.  3  R^g< 
ai,  22.  (omylny.  1  Leop.),  Fałszywy  prorok  Eccl. 
A3KeopopÓK  }    apoftot  A3KeanócinoAl) ;    nauczyciel  aik»- 


Z. 


•FAMULOWAC    -    FANT. 

^•e  iwali.     Syr,  922.    f{l|   OBWrf^-      *FAMULOWAC, 
intr,  ndk,^  za  famulc  sfuźyd,  Jamullt^  fepil*     A   u   kogo 
famuluiesz?    Teat,  2  4,  96* 
•FAMURaŁY,  FEMURAŁY,  -  ów,  pJur.,    z  iac,  femo^ 
ratia^    gacie,    fartuch,    winnik.    Mącx,  perizoma.  -*     fe-> 
inurały,  gacie,  campejiria*  Mącz,       ♦Famiirał,  feminale. 
ro/c/l.  295.  (cf.  pi  udry,    ubranie,    spodnie),    Untetbettls 

fleiber,  Unt^rsieJ^ofen.  Sr.  1,  pobfajf. 

FANATYCZNY,  a,  e,  -  ie  adv.^  z  tac.  pc!en  fanatyzmu,  fattatłf*; 
fr4l9(lrmetif((^.  Sr,  1.  forne.  w  fanatycznym  Egipcie  zwie- 
dli gmin  i  popy  Czarci  .  .  •  Przyb*  Milf,  22.  Fanatyczne 
uprzedzenie.  Kras,  Pod.  2,  i57»'  FANATYK,  a ,  w. , 
kiedy  człowiek  przeciwko  zdrowemu  rozinnowi  co  czyni 
lub  wierzy,  co  śmiechu  goduo,  fanatykiem  go  zowią. 
Mon,  a,  65,  4 12.  Fanatyk,  któremu  koczki  drą  wb 
{bie,  albo  mu  się  muchy  roią  w  gfo wie ,  niektórzy  mó- 
wią. Mącz.  '  /{^.  HsrinyaAóHHUKb;  ein  ^anatlfer'/  ein 

€cI>W(ir*11Pr.  N.  Pam,  16,  118.  FANATYZM,  u,  w., 
ni»rnz.s;\dne  i  śmieszne  przywiązanie  się  do  iakr^y  opinii. 

Mon,  65,  4 12.  ber  Sanati^mui,  Me  Sd^wdtmerep  i  szcze- 

góliiiey  za^  żarliwość  nieprawa  ,  przechodząca  miarę, 
uiywaiąca  gwałtowności  pod  pozorem  religii.  Kras,  Zb, 
1,  286.  Stalo^(r  częfto  odmienia  się  w  upór,  zbawienna 
gorlłwośC  w  szalouy  fanatyzm.  Zab,  12,  147.  fana- 
tyzm, krzyż  w  iedney  ręce,  żelazo  ma  w  drugiey,  Za- 
słonił oczy,  pozatykał  uszy,  Lubi  kaleki,  śmierć,  nę- 
dzę i  rany,  Piie  łzy  cudze,  tuczy  się  swym  iadem.  Jl'a.'/>», 
7,  25.    (cf.  zabobon). 

FANFARY,  odgłos  trąb,  trantaratan ,  Sine,  ben  ^rom* 
petenf*afl  tt<l(^3UaI)mt'n.  Słychać  koni  tent,  ludzi  ryk, 
trębaczów  fanfary.    Jabi,  Tel,   i44. 

FANFARON,  a,  m.,  z  Włojk.  abo  Franc,  iunak, 
wietrznik  Ross,  xpa6pfi5l)  ;  eill  ^r«l)l5an<  ,  ctn 
©ittbbeutet,  ein  ®roWpte<6et.  Kur,  choć  głośno  krzy- 
czy, nie  zje  on  nikogo,  Nie  bóy  się  nigdy  człecze  fan- 
farona, U  którego  to  gęba  otworzona.  Jaif,  Ez,  22. 
FANFARONADA,  y,  i. ,  iunakierya ,  Rs,  migecAaife, 
cyecAóa*ie  ;  (SJroffptCC^ftCC.  Porzuć  tę  fanfaronadę.  Teat, 
ig,  c.  27.  FANFAKONOWAC ,  -  al,  -  uie,  cz,  ndk,, 
iunaczyć,  brelt  tbun,  grop  fprecCcn.  cf,  kokoszyć  się, 
pawic  sif ,  gorgollć  się.  , 

•FANNA,  y,  i. ,  mi^ysce,  gdzie  wapno  rozczyniaią,  wa- 
pienna fanna  Morrarium,    Macz,      FANIENKA   zdrbn,^ 

ber  ,^alf trog ,  bie  .ttalf gru^e.  cf,  wanna, 

♦FANSLIBR,  Fańzylbr  ob,  Faynzylber. 

FANT,  u,  m,  z  X^iem.  ba^  ^fanb,   5r.,  2.  p<mt     Rzecz, 
którą  się  dłużnik  wierzycielowi  w  długu  broni ,  gdy  czym 
innym  płacić  nie  ma.     Zowią  go  też  zakładem.  Sax,Porz, 
70.    zaftaw,    bad  9fanb,    Unterpfanb.     Fant  bywa  dani 
dla  dłużnika ,  aby  mu  tym  pewnićy  wierzono ,  i  dla  wie* 
rsyciela,    aby  tym  bezpiecznitfyszy    był.    Szczerb.   Sax. 
i52.     Zyd,  kiedy  daie  na  zaftawę,  to  fant  dobry  ieft,   na 
który  daie.    Gorn.  Sen,   a.      Fant'  zaftawny.   A,  Zamoy. 
i52.  fant  w  zaftaw  oddadż;    ib.'    Wrócić  fant  abo  zafta-. 
wę.   1  Leop.  Ezech.   33,  i5.     $.  w  fanty  grać,    o  fanty, 
grać,  um^f^nber  fplelem    $•  fant  ;  rzecz  kosztowna,  n.  p. 
drogie  kamienie,  perły,   złoto,  etn  fpflbdre^  6tń(f,    ®es 

tMft,  €bel|leiner  G^mncT,  ®olb,   @i(ber,  jlollbarfeis 

ten  ,  ^tetiofa.     Bolesław ,  uspokoiwszy  Ruś ,   podatki  na 
nie,  nie  tylko  pieniężne,  ale  wszelakich  fantów  (  rtrum  )  do 


tANTASTYCKI    -    PANTAZYA.    637 

życia  i  chodzenia  przynależących,   włożył.    Krom.  io4. 

Fierwey  pieniądze  trawią*  potym  też  i  fanty.  Klon,  Wor. 

34.     Co  po  faatach,    na  które  poszły  wsie  dziedziczne? 

Kras,  Sat,  42.  Wydawał  on  gdzie  trzeba ;  ale  nie  na  fan* 
:  ty,  Nie  na  fraszki,  co  z  wierzchu  szklną  aię,  wewpątri 
pufle.  Kras.  Sat,  5i.  Przykazuiemy ,  aby  nikt  od  Judzi 
nieznaiomych  ,  a  do  mian ia  rzeczy ,  które  przedaią,  nie- 
podobnych ,  żadnych  fantów  nie  kupowaL  Gaz,  Nar.  2, 
68.  (cf.  fantować). 
FANTASTYCKI,  a,  ie,  FANTASTYCZNY,  a,  c,  FAN- 
TASTYCZNIE adv.y  z  łac.  zmyślony,  uroiony  (cf. 
dziwaczny),    Sr,   i.   ge^batjniWei    Rs,   MeHoiameA&Hfiiii, 

npa3paH«wH  ;    fanta\tiiĄ ,    fiw4rmerif*  ,    elngeMIbet. 

Fantaftyczne  cnoty  nie  są  cnotą.' Za3.  11,  364.  Euty- 
chianie  pletli,  iż  ciało  Chryftusowe  było  iakicś  powie- 
trzne i  zmyślone,  fantailyckie  ;  ale  Jezus  łaknął,  umarł, 
co  ciałom  iantafłyckim  nie  przyfłoi.  Skarg,  Kaz.  536, 
FANTASTYK,  a,  m. ,  *snowidz ,  uroieniec,'  dziwak . 
dziwowidz',    Feif.  fantasiroyez,   nepametnik  ,  sirayeż  ; -J?c 

MeHmaHoeópeył);    fin  5anta(l,   eln  łriumer.     Gdzie 

myśli  warsztat  obrotny,  Fantafłyk  na  złe  ochotny.  Całe 
nieuflawnie  knuie  Na  nim  budynki  funduie.  Dar.  Lot,  i6. 
Sień,  286.  J  teraz  ied  takich  fautadyków  wiele,  co  s 
prawdy  zmyślone  rzeczy  czynią.  Sak.  Dusz.  22.  Fan- 
taftyk,  mniemaniem  narabiaiący,  Cn.  Th,  FANTASTY- 
KO WAC,  -  al,  -  nie,  cz,  ndJk.  ^  roić,  fantaftycznie 
myśllć,  fd^TOttrmen,  fantalTren.  Cn.  Th,,  Krf.  fantasirati, 
sirurati,  nepametuvati ).  Brzydzę  się  takiemi  ludźmi, 
co.to  uflawicznie  myślą  a  fantaftykuią.  Kosz.  Lor,  176. 
•FANTAZM,  u,  /?!. ,  uroienie,  widzi  mi  się,  ubrdanie , 
ein  %antaimai  Ross,  opaspaRb;  Ec,  DpHMp^Kl).  Re- 
putacyą,  tchórzów  fantazmem  nazywa.  Jabł,  Tel.  157. 
FANTAZYA,  yi,  ż.,  j.  siła  abo  zmysł  wnętrzny  u  czło- 
wieka i  zwierząt.  Cn,  7/i.  władza  umysłu.  Pefr.  Ek.  74. 
imaginacya ,  dzielność  umysłu,  przez  którą  człowiek  (la- 
wi  sobie  w  wyobrażeniu  rzeczy  poięte.  Krets.  Zb.  1, 
399.,  Rs.  BOo6pa3HcneA2iHaM  cMAa;  Ec.  ueHmanieAi- 
HOe.  wyobraźnia,  malownia ,  bie  Jantaffe,  bie  dinliU 
bung^fraft*     §,   2)  obraz  na  fantazyi,    myśl  n.  p.  wlazła 

nm  w  łeb  ta  fantazya,  bie  Jantafie,  b^^  ffiilb  In  bet 
Geele^  berSinfaS,  benmun^at  (cf. koncept,  uroienie, 

ubrdanie ).  ^A.  preiub  ;  I^</.  fantasia,  mienenje,  fkasilu, 
ilkasa,  resmiena;  Rs.  MeHmi,  6pe4a,  rpćaa.  Co  za 
fantazya  przyszła  mu  do  głowy !  Teat,  iB,^.  i5.  Fanta- 
zye  swoie  i  wymysły ,  za  słowo  bozkie  udawaią.  Wr  Pojl. 
W,  3,  60.  Co  było.,  co  ieft,  ba  i  to  co  miia ,  Wszy- 
ftko  nazwać  możem,  iż  to  fantazya.  Bies,  A,  2.  cf,  dym).  J.  3) 
iiumor ,  ikłonność  myśli ,  bie  2iinne.  Znam  ia  iego  fan- 
tazya ,  i  tak  spodziewam  się  dogodzić  iego  fantazyi.  Cn. 
Th,  Ta  ie0  mniemana  nasza  wolność,  czynić,  co  fan- 
tazya każe.  Kiądz.  161.  W  oyczyznie  wedle,  fantazyi 
swey  chce  brodzić.  Star.  Vot,  C.  2. ,  Rs,  Ha  o6y  mI).  . 
Rozmaitą  i  dziwną  maią  fantazya  niewiaily,  zwłaszcza  w 
ubiorach.  Petr,  Ek.  74,  Jako  niesie  przyrodzenie  czyie , 
Tak   różne  w   różnych   ludziach  fanUzye.    Kochów.  33. 

-  5.  dobra  myśl ,  ochou ,  ftober  TOutft,  gntegaune,  gtbb- 

(ic^feit.  A  tu  zmarszczone  Prozerpina  czoło  Na^ychmiaft 
w  fantazya  uftroi  wesołą.  UJirz.  Klaud,  73.  Uflrz,  Tr. 
49.  ib,  36.  Rażność  1  dobra  fantazya  były  inftrumen- 
tem  moiego  szczęścia.   Kras.  Doi.  56/    Narzekała,    że 


65o 


l^ANTAZYYKTY     -    FARA 


•awsse  smntna,  i  fantazyi  iadney  <1o  wesoTnici  nie  tnie- 
urata.  Maur  &k.  5o8.  PotknąT  kapral  duszkiem  pefną 
tzklenicę ,  po  tey  nie  oddychaiąc  drugą ,  przepadła  i  trze- 
cia; a  tak  zapaliwszy  faykę,  z  gcUą  fantazyą  na  ziego  du- 
cHa  czekał.  OjJaL  Str.  i.  -  Zbić  kogo  z  fantazyi  s  zasmucić , 
zawftydzić,  zmieszać,  elnetn  ben  9)?Utft  benc6mcn.  Łowczy  na 
szczenięta  nie  fuka  częfto,  ani  ie  gromi  zbytnioi  wrzafkiem  , 
boby  one  zbił  z  fantazyi,  i  niewczesnym  polłrachem  za- 
tloniilby  w  nich  wrodzoną  pochopno^ć.  Pilch,  Sen»  58. 
•  Tracić  fantazyą,  spuszczać  z  basu  na  kwintę,    ikrzydU 

swiesić,  bett  ^vlX%  Derdeten,  bie  ^lAgel  (dngfn  (afTen. 

Nic  nie  tracąc  fantazyi ,  śmiaTo  alę  du  drugich  obraca. 
A/on.  68,  387.  Mawiała  matunia :  dziecię  to  niezmiernie 
boiailiwe ,  gdybyśmy  mu  dyrektora  dali ,  ftraciłoby  fan- 
tazyą. Krat.  Do^.  19*  *  $•  dumna  fantazyą,  s  duma, 
pycha,  6tOU,  @in(Ubuilg,  ^igfnblknfer  Z  pysznemi  i 
dumnej  fantazyi  ludimi  przeAawać  nie  chti^l^  Skarg, Zyw, 
1,343.  FAMTAZYYNY,  a,  e,  od  fantazyi ,  imagina- 
cyyny,  90n  ber  (SlnMIbung^rraft.  Niektórych  rozsądek 
iell  nietlofkonały,  bo  ich  fantazyyne  obrazki  nie  są  tak 
dobre,  feby  ich  dusza  nałe;^ycle  użyć  mogta.  Tr, 
FANTOWAC,  -   ał,  -  uie  ,   cz.  ndk,y  zallawiać ,    w  za.fta- 

wę  lub  zakład  oddawać,  Derpfdttben,  Stttii  ^fanbe  geben. 

Sr.  a.  panbOtlMfc^*  Bez  potrzeby  kto  wszyftko  kupuie, 
Z  potrzeby  wszydko  przedaie,  fantuie.  Mon,  73,  11 5. 
Teat,  1,  12.  -  JiaimA,  fantować  aię ,  obciążyć  się  fan- 
towaniem,  fidf  verpfanben*  Zgrałem  się,  musiałem  się 
fantować  J  karty  wydawać.  7'śat,  19,  b,  33.  Poczciwe- 
mu przyjdzie  się  fantować,  'i€hy  nabytey  nie  ntyrnf  sła- 
wy- Jadł.  Buk,  M,  3.  [Cro,  fantitisze  s  m^cić  się).  - 
{.  ciąiać,  zaymować,  zagrabić,  *dzieckowaĆ,  )|^f4nben> 
Takowego  sędzia  ikaie  na  fantowanie ,  to  ieił,  aby  iuż 
pozwany  w  tym  długu,  o  który  tak  ieft  przezyikan,  był 
fantowau  i  ciąian  przez  sługi  urzędowe.  A  gdzieby  fan- 
tu nie  >rydał,  t.  i.  laki^y  rzeczy,  któraby  dług  przezy- 
wany waiyła ;  to «  .  .  Saxon,  Porz,  68.  Bydło  zaięte  albo 
fantowane.  Szczerb,  Sax,  4o.  FANTOWNIK,  a,  wi., 
który    na  dany    fant  długu   zaciąga.   Sax,   Tyr,    89,    \m 

ą)fanbemfeCer.         ^ 

FANZYLBEH  ob,  Faynzylber. 

•FAR,  (z  łac,  Pharus),  Egipt,  (Sat^|)tem  Lata  przyszłe 
zobaczą  wiarę  Faru  ( Ptolomeusza  względem  Pompeia). 
Bardz,  Luk,  i45«  Kleopatra  dziedziczne  pańftwa  Faru 
fkłada  do  nóg  Cezara.    16,    2^  17.,  o&.  Far/ki,  Farowy. 

FARA,  y,  i.  (5A.  faraj  Krf.fara,  zirkounishlyu -,  Crn, 
fara;  Sr,  2,  fart«  i  Sr.  1.  pfara;  Ang/.  parish,  z  łac,  pa- 
rochia), bte  yfarff/  obywatele  do  iednego  pai^erza  na- 
leiący,  i  urząd  pafteraa  nad  niemi ,  bie  ^farrgemeinbe, 
|>fartpfrńnbe ,  błe  ^farre.  Tey  to  fary  człowiek.  Cn,  Th. 
Do  fary  wcielić ,  finpfatren  Vd,  yfarati ,  noterfarati ,  za- 
farati ).  Księia  ze  wszydką  farą  Maią  na  zmarłego  wa^ń 
'ftarą.  Kane,  Gd,  98.  Młody  ksiądz  wielkich  talentów, 
który  lednak  ieszcze  nic  miał  fary,  wyborne  miał  kaza- 
nie .  .  .  Zah.  8,  89.  Chuda  fara ,  sam  pleban  dzwoni. 
Rys,  Ad,  6.  Raz  doayć,  drngi,  kształtem  chudóy  isiT^,, 
Gaw.  357.  Koło  nich  wielki  defekt,  albo  iako  mówią, 
ftra  chudnieie.  GHcz,  Wych,  P,  %,  b,  (niedoftaie  im), 
J.  kościół  farfki ,  bU  ^fareKtCjf.  Drudzy  z  naa  naboź- 
nieysi,  kaidy  przy  sw^y  farze  Obłapiali  ze  łzami  ko- 
ścielne ołtarze.    Groch*  W*  ^38*      Choć  mu  wierzgać  b 


FARAFAMPA-   -     FARBA. 

fary  na  pniu  między  iaki,  Bierza  praco wnyćh  piórek  dsie- 
ta  na  przetaki.  Nar,  Dz,  3,  117.  ieszcze  mu  trzeba  do 
szkoły  chodzić).  -  Utraciwszy  wiei  dzieciom  ,  póy- 
dziesz  sam  do  fary.  Pot.  Pocz.  6a4.  (na  dziady,  bu  lOUfl 
«n  bet  ipfarrf ir<^e  betteln  ).  §.  fara ,  faryna ,  rodzay ,  hit 
©attttttg,  bie  ^Jlrt/  boti  ^elicbter.  Do  teyie  też  fary  utrat 
przynaleią   biesiady.   Łeiarji,  B,  b,  teyie  faryny  są,   (if 

ffnb  befTcIben  %tiv6)lttti,  dou  ńntm  S(^(age.  cf,  niynica. 

FARAFAMFA!  Cn,  Th,  io33.  v€rbu  effutitiU  Udnumerat, 
FARAON,  -  a,  m,  ^    nazwifko    to  doUoieńftwo,    nie  imię 
króla  Egipskiego    znamionuje.     Biei.   Sw,     68.     ^barao, 
%\Ul  brr  alteit  egpptifcf^fn  Jt6n(gf.     3)  gra,  iedna  z  pier-' 

wszych  azardowych,    ^b<tMO^  eine^  ber  erflen  ipajarb: 

fpiele.  Żebyśmy  wszyscy  grali,  graymy  w  faraona.  leaf, 
9,  4a.  Szuler  ton,  upamiętawszy  aię,  przeftał  bjdz 
tym ,  czym  przedtym  był ,  i  Faraona  na  całe  iycie  wy- 
rzekł się.  Mon,  a,  65,  366.  po  FARAONSKU  s,  iak 
Faraon  ów ,  który  dręczył  Izraelitów  w  Bgipcie ,  po  ly- 
rańiku,  «uf  ^^raonifti^/  berpottr<<^.  Poddanych  w  nie- 
woli ciemi^iyć  po  Faraońiku.  HaurSk,  a35.  Haur  Ek,  178. 
FARARZ,  a,  m,,  parafianin,  do  fary  którey  należący.    Cn. 

Th.  -  Vuds.37.  ber  ąyfarrgenof ,  btó  yfarrfiiib,  bet 

Jttr<49enof.     a)  fariki  ksiądz,    pleban,    Bh,   faroł;    Sio, 

faxdx\  Sr.  2.  farraf ;  Sr,  i.  pi^arah  W.  far,  fermoiacr. 

faimafter,  farmashter^  Crn,  fajmashtr;  Sla.  parok,  ru- 
pnik, ber  9fAri'er.  Fararze  proteAantcy.  Wyrw,  Ceogr, 
569.  {w  rodź.  itĄJk.  Bh.  \wUxlCi. 
FARBA,  y,  i,  (cf.  barwa;  Bh,  laXUa\  Dl,  farl>«,  masit; 
Crn,  farba  ,  boja ,  hi^thń  \  Vd,  farba ,  karbina  ;  Cro,  farba, 
colur,  bojaj  Sia,  bojaj  Hg,  zamjera;  Ross.  apacKa, 
}l^%mh',,£ccl,  Kpiicaa,  inapb;  Dan.  fat^e,  Suec,  iacą, 
Lar,  farba  cf.  rarius  ) ,  bie^arbe;  kolor,  barwa;  maść, 
bfe  Sarbe  elne^  JKirper^.  Przez  farbę  rozumiemy  przy- 
czynę, która  sprawnie,  ii  iakie  ciało  pewny  tylko  gatu- 
nek światła  na  około  siebie  rozrzuca.  JHub^  Wf,  a65. 
Farby  te  są  pierwiaflkowe  i  pochodne,    ib,    ^rnsbfat^fłlr 

^dupefarben,  unb  hVihmmiXi%t\t%u  ^arben.      Farba  abo 

maić  przyrodzona  konika  ieft  ta,  którą  dzikie  konie  niie- 
waią.    Crtsc,  5a5.      Morze   czerwone  od   farby   dna  iego 
rzeczone.  Boferii.     Farby  iedntfy  w   drngą  odmiana  yf 
malowaniu  Harmóge,  Cn.  Th,  bie  Jarbettltlifc^nilfi.    Far- 
by napsowan^y  co ,  barwy  abo  maici  zmieoioney,   deco- 
ior.    ib.      Suknia  iego  nie   tyjko   bardzo    była  wytarta  i 
zdrapana,    ale  tei  od  Aarości  farbę  zmieniła.    Wys,  Ahy. 
a53.  (cf.  spełznąć,  Wakować),     b)  farba  twarzy,    cera, 
płeć,  bie  ® eff(bWfarbe ,    bte  Jarbe.     Mienię   farbę   śmie- 
nie twarz.   Cn.  Th.     Farbą   wftydu  zarumieniła  swe  IJce. 
Wfg.  Mar,  1,  194.     Ułowiony  farbą  iedney  dziewki  do- 
brych i   bogatych   rodziców.     Wys.   Ałoy,  3^9.    -     $.  2) 
farba,  która  farbuie,    n.  p.  malarika,    bje  ^arbe,   OTberC 
^bri^er  l\X  firben*      Malarz  przedni  sam   nie  trze  farby  i 
pędzle  gotuie,   To  on  uczniom    więc    swoim    zoftawoie. 
Jaół,  Ttl,  3i3.     Przypadł  nań  z  kiiem  farbierftim,   któ- 
rym farbę   wyciikaią.  Skarg,  Zyw,  i,  371.     Straszaieysty 
djabeł  w  farbach,  nii  w  samey  iftocie,  Za£    \\,bH^,Zabt, 
nie  tak  fłraszny,    iak  go  maluią).       Farby   położyć  na 
twarz.    Teat,  a4,  b,  a 6.   (cf.  harwidło,    rumienidło,    bic- 
lidło;.     Farba  na  włosy,  piękrzydło,  JpfltfrWminfe.   J.  3) 

fg,  piękrzydła,  pozory,  płaszczyk.  blej«rbe,  ber31n(łnij/ 
bie  gtite  Seite,  D0it  ber  iii4n  ftmi  i^rfteat*    fiseczziii 


FARBIARZ     -    FARBI£RZ. 

swemi  farbami  wielokroć  sprawy  zatrudniaią.  Modrz.  Bax^ 
584«  Żywą  farbą  malcwaf  okagalość  dworu.  Teat,  45, 
a8.  Cnocie  farby  obce  szkodaą.  Warg.  C€x.  praef,  d*  3< 
Foftrsegt  farby  do  razu.  Por.  Arg,  i84.  t.  i.  faUzu ,  uda- 
wania,  et  VMXlXt  fo^Ieic^  ben  SBctrug  (cf.  znamy  się  na 

farbowanych  lisach ).  FARiilAUZ  o^.  Farbierz.  FAK- 
BIC,  -  it,  -  i,  cz.  ndA,y  farbować,  barwić,  fńtbfn* 
Nie  zawsze  wiosna  wonne  farbi  kwiaty.  Hor,  i,  2 4 o. 
Zaó.  4,  11.  JCoóyin.  FARBrCA,  y,  i.,  FARBICZKA, 
*FARBICKA ,  i ,  i. ,  farba  do  malowania  twarzy^  iako 
to  bielidfo  ,  barwiczka  czyli  rumienidlo  ,  czernidio ,  btc- 
kitnidto ,  Wc  Gd^mlnfe.  Twarze  maią  oleykami ,  far- 
biczkami.  W.  Pojl.  W,  3 12.  Teraz  piaftuy  zwiercia- 
deł La ,  piluuy  f.trbiczrk,  mydolka.  Jog.  Wyb.  C,  2. 
Twarze  oleykami  i  farbiczkanii  ^melcowali.  Żarn,  Pojl, 
3i  7^7ł  ^'  l^oczciwey  zenie  nie  potrzeba  iadnegd  oszu- 
kania »  tak  przez  zbytni  ubiór,  iako  tei  przez  farbi czki*. 
Petr,  £k.  8*  Nie  pomogą  babie  Ni  farbiczki  zamorikie, 
ni  gładkie  ied wabię.  Nar.  I)z.  3,  62.  Dawne  bialeglo- 
wy  nie  znały  innych  farb,  icdno  gdy  się  przez  wilydli- 
YioiC  która  zarumień ifa -,  lecz  z  dzisieyszych  nie  każda  na 
takicy  farbiozce  przeftanie.  Budn.  Apopht.  i4o.  Lago- 
dnemi  i  wdzięcznemi  słówkami,  iako  farbiczkami  nieia- 
kicmi ,  tak  onc  piękrzycie,  ie  się  wam  samym  widzi  He- 
lena iaka^.  Birk,  E,Toró.  y.  -'  J.  maić,  kolor,  barwa, 
n.  p.  sukna ,  ^if  g«rbe  M  %ViM.  W  ubierze  róinych 
(łanów  poczyń  też  róinicę  nie  z  złota,  ni  kleynotów, 
lecz  sukieft  *farbicy.  Jadł.  7'el.  167.  -  §.  pozór,  bar- 
wa, ®(bfin*  Ten  zarzut  nikczemną  i  próżną  pokazał 
się  bydż -farbicką.  Zygr.  Ep.  16.  FARBIERKA,  i ,  i. , 
Crn.  farbarza*,  Bh.  bartojrfa;  Rost.  upacHABHHJia  ;  nit- 
wiafta,  która  materye  farbuie,  Me  Ś^tberlntl.  ob.  far- 
bierz.     FARBIERNIA,    i,    i.,    mieysce,    gdzie  materye 

farbuią.    Wiod.  Me  ^Mtti^.  Bh.  %am\xtia,    laremna; 

5/0.  barwarna,  farbotona;  Crn.  farbarya-,  K<^.  farbaria, 
farbarishc  }  Cro.  farbanicza  ;  Rs.  KpacRAŁHlT.  Janowiec 
w  farbierniach  daie  pięknie  żółtą  farbę.  Jundz,  367. 
Malerya  ieft  w  farhierni  s  farbuią  ią ,  ttX  ^^Wg  ift  !»  bft 
^atbe.  Tr.  5*  farl)iernia  ftaroświerka,  folusz.  Cn.  Th, 
blecharflci  młyn.  Cn.  Th.  bte  2e<»lfmiiMe.  FARBIER- 
SKI,  ♦PALBIEUSKI,  a ,  ie  ,  od  far  bierzą,  lub  od  farbo- 
%vaaia  w  farbierni ,  %il^tXtf  %M^z,  Rs,  KpacHABHH- 
kobI),  KpticHAbHHHecKiK.  Falbierlka  sztuks  przez  wpo- 
icnie  sukna  farbuie.  Rog.  Do/.  1,  52.  blf  9<^rbetfunfl* 
Przypadł  iednn  nań  z  kiiem  farbierikim ,  którym  farbę 
wyciikaią,  i  uderzył  go  w  głowę.  Skarg.  Zy w.  1,  271. 
Rośliny  farbierikie,  fithittintet ,  ^McWh^t ,  %ixUi 
pfiaiii^A  I  są  f  któremi  w  rękodziełach  iedwabnych ,  su- 
kiennych I  płóciennych ,  kolory  się  daią.  JCtuk  Ros,  3, 
55o.  Boryth,  ziele  falbierikie.  Birk.  Zyg.  16.  Farbier- 
ikie ziarnka,  ob.  szarłatne  iagody.  -  Farbierikio  drze- 
wko, chroicina,  Rhuś  Cotinus  ^  Linn,  ba^  ^flb^ol}  / 
gnfleU  FARBIERSTWO,  a,  n.,  sztuka  farbierfka  czyli 
farbowania  materyi.  Włod.  hU  %ixhetfunft^  Mon,  73, 
63o.     §,  farbierdwo  ftaroćwieckie ,    folowanie,    ba^  ^^U 

fen,  bie  ©aWerptofeffton.  Cn.  Th,  FARBIERZ,  •FAL- 
BIERZ,  a,  m. ,  Bh,  Htv»\x ,   latetetiif;   sio.  bamar, 

batIDit,  fflrtir;  Sr.  2.  bamar  ;  Cm.  barbar,  farbar;  K</. 
farbar ,  fbrbar ,  farbares ,  ferbar ,  lepofarbar ;  Cro,  farbar , 
fvirbareci,  namakayeci,  bojach;   5/a«  bojar,   bojaci^   Bb* 


<FARB18T0CHW.    -    FARBOWAN.     63i 

maftillac ;  Rg.  maftj^laz ;   /{#.  RpacHABHHKl)  »     KpacHAi- 
jgHicl)  ( cHłiHABHHKh ,  CHHHABigURb  błękitno  farbuiący)  j 
£c,  o6arpHirieAB ;  co  materye  farbuie ,  bet  ^ixhtX*    Rogf 
1,   62.      Farbierz  sukno  farbuie.    Cn,   Th,      Farbierz  od 
wełny,   etn  ^IBoUeilfdrber  >  farbierz  od  iedwabiu  ,  elu  ®ets 
btfnfarber.  Paszk    Dz.  122,     2)  farbierz  ftaroiwiecki,  fo- 
larz.  Cn.  J  h.  hit  ^a\Ux ,  ^S^\lXxMtX,     'Fullo   watkarz , 
który  bieli  płótno,  albo  też  szaty  chędoży;  też  farbierzem 
zowią    niektórzy.     Mącz,      Szaty  białe  iak  inieg,    iakich 
farbierz    na  ziemi    nie  może  tak  białych    uczynić.    Stkl* 
Mark.  9.     *FARBISTOCHWOSTY  paw'.  Oiw.  Ow.   545. 
pilrofarbowny    ogon    maiący,     ^n    buntbffc^eifte  Cfau» 
FARBISTY,  a,  e,  pełen  farb,  kolorów  rozmaitych,  90II 

DOit  mau*erlirc  garb^it;  bunt,  bnntfarbig,  farbig.  Ogro- 
dy farbidemi  ziołami  pachniące.  Otw,  Wirg.  458*  Na- 
tura firoi  smugi  w  farbifte  kwiecie.  Zaó.  i4,  6.  Ziemia 
farbiHa  kwiatki  różnych  kolorów  rozpuszcza.  .  Jez,  £k. 
B,  2.  FAKBNIK,  a,  m,^  Chem.  $4rbe(lo{f/  pierwia- 
ftek  farbuiący,  znayduiący  się  w  ciałach,  maiących  wjfa- 
sność  farbowania.  Arys.  Mscr.  FARBOWAĆ,  -  ał, 
-  uie ,  cz.  ndk. ,  ufarbować ,  sfarbowad  dk, ,   Bh.  baTn)tti  / 

barwim,  barwiwani}  Sr.  i.  barbur^/-.  3.  baitriu^;   Vd. 

farbati ,  pofarbati ;  Crn,  barbam  ;  Cro.  farbati  *,  Dl,  farba- 
ti,  masztiti,  boiadissati }  Rg^  farbati;  Rs.  |{B'£niRcn&, 
KpaciimB;  Ec,  inapocumy,  inapio,  pa3)|Bl&^aio ;  fdrs 
ben.      1)    farbą  napuszczać,    napaiać  farbą,    fdr^en,    ]0On 

elnet  ^axU  bur<(^brindcn  laffen.     Sirpika  ziela  używaią 

sukiennicy,  do  farbowania  sukna.  Syr.  Ziel.  1254.  Wełna, 
gdy  się  ufarbuie,  do  pierwszey  białości  iuż  nigdy  nie 
przyidzie.  Petr,  Hor.  2,  F.  Korzenie  krwi  tak  mnogiey 
nasycone  Brunatno  zfarbowały  owoce  zrodzone.  Otw.  Ow, 
i43.  Morze  się  wszyllko  krwią  farbuie ,  Trup  płynący 
okrętom  przyAęp  zaHępuie.  Bardz.  Luk.  48.  -  J.  po- 
wierzchownie farbą  powlekać,  pofarbować,  fjtben,  tftns 
(ben ;  mit  einer  Jarbe  Aber^ieben ,  bemo^Im ,  ^ablen,  aiu 

flrei<ben.  Poftrychnął  drzewo  rubryką  i  rumianą  uczynił 
albo  ufarbował  barwę  iego.  1  Leop.  Sap.  i3,  i3.  Se- 
kiel  farbowany.  JCochow.^b,  NB,  było  zwyczaiem  u  Pola- 
ków, i  ieft  dotąd  u  Turków,  farbować  wpół  mniey  lub 
więcey  ogony  koniom ,  mianowicie  siwym.,  żółto  oso- 
bliwie i  czerwono.  A.  Czart.  Mscr.  -  Dotkliwemi  prze- 
rażony słowy  Wftydem  rumiane  iagody  farbował.  P.  Ach, 
J.  ^06.  Ogląda  Car  szable ,  które  cale  okrwawione,  A 
które  się  dopiero  mało  zfarbowały.  J^uk.  Bardz,  i23p 
$.    5J    kolor  puicić,    brudzić,    smolić,    odfarbować,   ab^ 

fdrben,    bie  S<ttbe   laiTen^   f(bmn(en,    f(bmn(ig  macben. 

Granatowy  i  czarny  kolor,  kiedy  nie  bardzo  dobry,  ko- 
szule farbuie.  Ld,  Błękitne  sukno  rzadko  tak  dobre ,  żeby 
nie  farbowało,  ib.  -  J.  4)  ^g.  barwić,  piękrzyć,  befcblnts 
gen  (  fitben  )•  Ty  zawzdy  zdrady  twoie  wymówkami  ia- 
kiemi  pokrywasz  a  farbuiesz.  Baz,  Szk,  bA.y.  Fortuna 
rzeczy  nam  farbuie.  Bach,  Ep.  48,  Lichwiarzu  1  farbuy 
ty  to  swoie  rzemiesło,  iako  raczysz,  przecież  ty  adzie- 
raczem.  Starów,  Rąf,  io».  Zbrodnie  swoie  ^ęknemi 
słówkami  ufarbował.  Gród,  DU.  F.  b.  Sprawami,  a  nie 
słowy,  cnota  się  farbuie.  Jag,  Wyb.  E.  b,  FARBOWA- 
NIE, ia,  /i. ,  Rg.  maft^njej  Rs,  BUKpacjia,  sub^.  vęrb 
bad  Ś^rben,  bO^  9n(trel(ben.  pr,  ttfg.  Mąż  nie  ma  do- 
puścić żenię  zbytniego  ubioru  i  farbowania.  Perr.  Ek.  8. 
Prawdę  bez  zdobienia  i  farbowania  słów ,   iak  się  godzi , 


«»'  FARBOWANY  -  FARFUROWY.  FARMAZON  -  a)  FARYNA- 

mówi.  Fur,  Uw»  JF.  4*      FARBOWANY,    a,   e,    part.  forowyoli  naosyniach  mleka  na  &ól  dano.  TWard,fałq> 

perf.   -     contractc  /ar^owny,     gefłrtt^     getftlK^t/     flIU  68.  (/l#.  $apf<5poBMri). 

gejttid^en*     Opona  z  karmazynu  po  dwakroć  farbowanego.  FARMAZON  06,  Pranmaaon. 

1  Z.eo/>.  jEx.  a6,  36.  a/ 38,  5.   (barwionego,   macsanego«  FARMUSZCA,    i,    i.,    gramatka*    ^Al  9Xll^/    bft  Btry. 

3  Leop,\     Farbowane  gładkie  ptótno-   i{#.  RpameHuna  ,  Diobianka  chleba,  piwo  a  chlebem ,  inłrita.  MącM,,  Sr.  1. 

KpameHBHKa.  -     $.  fg.   pozorny,    na  pozór,    nieitzczc-  wumin);  tOttpmU}/  tOUfmtl|(  cf.  Gcr.  !B«rmmtt<f,    9Barm: 

ry,    fałszywy,    Detfleflt,    ffllfc^    (gefirbt).      Znay   aJc  na  bUr. 

farbowau^y  wełnie.  Burl.  B.  2.  (na  pozorach^.  -  Wiersz  FARNY,  a,  e,  ob.  2)  Far  (ki. 

na  zmyślone  i  farbowne  przyiaini.  Opal,  sat.  70.     Stów-  ^F  ARO  WY,  a,  e,  od  Fam,    Egiptlki,  <?d9ptif<^.     Fomp^y 

ka    farbowane.     Rey  Zw,   i3,   b.       Farbowane    to    lisy.  przywróci!  oycuPtolomea  rządypańftwFarowych*  Bardi, 

Gemm.  8o.     Farbowanych  lisów  nie  zna.  ib»     Graiorum  Luk.  2,  17.  -     1)  *FARSK.I,   a,    ie,   1.7.   Farowy,   £- 

dolos  cetriumcue  ignorat  Ul^Jfem.    Virg,    -      Znam    cię  giptfki,    Śdl^ptif(^-      Skoro    głowa  od    ciała    (Pompeia) 

wikrof ,    znam  po  sierci,    farbowany  litie.    Min.   Ryt.  1,  ścięta  odftąpifa,  Farfki  iotnierz  pnie  się  ią  nieść  do  Pto- 

328.    (znam  cię  ziółko,    ie£  pokrzywa).  .•     Nie  iell  tak  lomea.  Bar dz.  Luk.  i46. 

cięika  niewola  pod  Turczynem ,    iako  w  naszły  farbowa-  2)  FARSKi,  a,  ie,   FARNY,    a,  e,    Bh.  \$Xti\\    Crn.  far- 

ney  wolności.  Jfłok.  Tu/rk.  praef.     Jedyne  flaranie  miey-  ahke -,    Vd.   fariki,   (arjou  ,    faraskki,    farshki,    fami;  /{/. 

cie  o  poboinościi    nie  bawiąc  się  farbowanóm  naboźeó-  DpHXÓACK*iiii  od  fary,  -^fatC:.     Młody   ksiądz  miałka- 

Rwem.  Ji^łok.  Turk,  174.      Nielarbowany,    szczery,   rze-  zanie  w  kościele  farikim    Zab,  i3,  89.  in  bec  %\9XXl\ti^t» 

teiny,  nngffirtt,  nngefc^mfnrt     Na  dłogi^y  dosyć  będąc  Farlki  dom,  («^  ^fatr^an^. 

próbie,    Niefarbowaną  cnotę  pokazał  nnm   w  sobie.  Pot,  'FARTOWAC,  -  ał,  -  uie,  ex,  ndk, ,  Ociec  iego  maszta- 

Arg.  ^52,     FARBO WNIK,    a,  m.,    Botan.  Jsatit  Tin-  lerz  konie  fartował.  Pot,  Pocz.  538    dressowat,    objei- 

ctoria,  Linn.  SBaib,    u  innych   Urzctem,    po  Ruiku  Si-  diał,  b<?rfiten,  ^teflltcn,  abri(6tifn.  «/.  fertować. 

niło    zwany;    sieią  go    dla    sukienników    do    błękitnego  FARTUCH,  a,  m. ,  z  Nieni.  lai  ^^XtVi^  ( $6ttUC^  C b b. ) f 

farbowania.  Jtluk  Ros.  2^  i5^>^  5, 35t.  o^.  farbowne  ziele,  ble  Gc^órje.  ^A.  fertu^^  pafnice,  naUpil ,  |ajlera;  S/0. 

Bh,  {lutiblO;     Cro.  farbornik  traya,   bojotr.iva,    maszti-  ^łcbpafefi  S/a.  fertun,  pregacsa,    oprega,    zaprega;   Cro. 

lacz;    Crn.  farbovnek  ,    oblajft;    Rg,  farbóymk  *,    Bs,  far-  nadkolenicza ,  krilza,  preprega ,  zaszloa,  fertuh  ,  fertun, 

bounik;     Sr.    1.   loatfarfPĆ  |rl^      FARBOWNY»     a,     e,  zaztor,   pasz;    Crn.   birtah,    prepert;    Vd.   birlah ,    pric- 

ronfr.  zami*a/?  Farbowany,  n.  p»  Za  przcpnieniem  z  ko-  dnjak,    nadkoleniza,    predresaniza ,    predpert ,    okiielje, 

zim  Maikiem  srebro  (lale  się  czyflszym,  twardszym  i  far-  obpafs ,  sagernilu,  obgerailu;  Rg,  zapreghgnaccja ;   Sr.  1. 

bownieyszym.  Sienn.  6o5.     Prawda    malowana  bywała  z  pobfaiP/    p^ebftfjP/     f(i)OXtiu(i ,    Wthta^i    R*.  nepeAHHiŁb, 

profta,  Pftrocin  farbownych   w   sobie  nie  miewała.    Bir^.  $apniyal5;    £>L  fertus,    zaprega,    zasator ;    £c,  HaApH, 

Kant.  C.  -     J.  farbowaniu  służący,  jum  ^ithett  gel^^tf^/  o6H3aAO.     Koron  kobiety  uiywaią  na  garnitury,   na  far- 

Jjlbfs.     Zioła,  których  sposób  bywa  farbowny,    abo  tef  tuchy.  Haur  Sk.  354.     Oziminę  w  fartuchu,  a   iarrynę  w 

samefarbuią,    mocnióysze  rosną  po  górach  nii  w  pado-  koitichu    (sia^).    Rys.  Ad,  55.    (06.   prościca).     Fartuch 

lach.  Cresc.  6y6,      Farbowne  ziele   abo  sinidło,  którym  otoczyfty  szeroki    ;  azorc.    Cn.   TA.    fin  Gc^uri-     FAR- 

iarbierze  farbnią  płótno  i  sukna  modro.    J^.  Urzęd.  178.,  TUSZEK,  -  szka,  m. ,  darnin,,  etne  lUitit  <5(6diT)e  (fiS 

0b.  farbownik.     FARBOWY ,    a,    e,  od  farby,    garbfs^  *3&ttlł(^e( ).    Crn.  birtasb  z ;    Vd.  birUshea,  opasek;    Ri- 

{arbftts.  ^oA- batewnę.                                                       .  ^apmyioab;    iS/i.  pafnicfa.     §.  menotym.    kobieta;    fili 
Pochodź.    Dofarbówa^,    dofarbowai  jf>,   nafarbowa^       SS^ńV,    ettt    ^rdUCnitmmer.     Juź  po  moim   kredycie,  iui 

#if,    ofarbowa^f    odjarbować;  pofarbowa^ ^    podfarbo^  fkoro  się  fartuszek  wmiesza.    Tear.  52,  49.  -     5.  Fartu- 

wa^\  przefarbowaó;  przyfarhować  ^  ufarbowai^,  rozfar^  azek  u  spodni,  bet  .CofenIa$.  Bh.  potlopf  C ;     Vd.  kainpa; 

dowali  wfarbowa^,  wyfarbowai ^   zafarbował,   cf,  Bar-^  Rs.  ryAi^Hab.     Lewą  rękę  zaraz   wścibit   do   fsrtusrka. 

w  a ,  Barwi/.  HuK  Ow,  46, 

FARFURY,  G.  Parfur ,  ;>/i/r.  (x  Turesk,  Fsig£vtr.  Ad,  Czart,  FARTYCZNY,   FERTYCZNY,   a,   e,   -  £a  adv.,   wartki, 

Mscr.)  są  to  owe  naczynia  róine ,  podl^ysze  od  porcel-  obrotny,     zwinny,    ^riDaubt;    bf^fllb,    ^crfc^Iagen,    W' 

łanowych,  przedni^yaze  od  pospolitych  polewanych,  które  febttli(t*     Owa  iakaś  minka  fartyczna  czaruie  człowieka, 

nic  nie  maią  przezroczyftości,  i  w  przełamaniu  są  dsiar-  Teat.  21,  110.     Fartyczna  sztusia.    Pot.  Arg.  725.   {ob. 

nifte.      U    Cudzoziemców  zowią  le  Fajance,     od    Wło-  ferta^się,  ob.  warta^  się).    FARTYCZNOSC,  -  ści,  i., 

ikiego  miafta  /aanza.      Z  kraiowych    są  naygłoŚni<^ysze  warikośd,   zwinnoś<5,  bie  Sftranbt^eit,    Sf^cnbig^^i^* 

Uiazdowikie,    albo    iak    pospolicie  zowią,    Belwederikie  1)  FARYNA,  y,  i.,  odfary;  t^yiefary  (yw.  ę,)  albo  farjny 

pod  Warszawą.  JCluk  Kop.  ł,  3io.    CtrfngUt      Pólmilki,  bydis  równie  ladaco,  c/.  mynica,  kuźnia,  gfei^/tt  ©(ftCagf^ 

wazy,  talerze  były  z  farfur  zwyczaynych.    Kras,  Pod.  2,  9Qtt9M<^lll  ®elt((tcr fepi*  Bh,  tia  tO  btbo  \ob.  bardo).   W 

iSg*   {^R*.  $ap^opl)   porceltana).    (Cro.  ferfura    s  bnła-  aenat  i  wszędzie  aatka  ludzie  swey  faryny.  Pot.  Arg.  3. 

mnt ; 'ferfnriti  zbałamucić).     FARFURKA,  i,  i.,  talerz  £eite  I90n  feitlfm  Sd^fa^f.     Hultay  ten  z  lada   gdzie   taffl 

iarforowy,  d»  Sfffer  W«  6Wtlg«t.  FARFUROWY,  FAR-  domu  i  wzgardaoney  hryny,   7\eard.  Paic.  119.    Z  lada 

rURKOWY,a,e,Cim@rein0tlt,®teln9nt«.GIinafiirfurowa,  gminu  i  wzgardzoncy  faryny.    Tward.  Wład.  54. 

mrgilia  cintrta  t  ż  któróy  fiirfuro  we  robią  naczynia,  Niemcy  a)  FARYNA,  y,  i. ,    aioie  od  gry  Faraona;   gra  w  losy* 

ipffifent^on  nazywaią,   iejft  niezupełnie  biała,  iednak  w  iak  bywa  po  iarmarkach,    bet  ^(li(f ^(afrn ,    bet  (&IM* 

9pńixmn\4j  yfi^cej  bielcie,  A'luk  Kop,  j,  2^1,     W  f ar^  topf*    RoA,  htl^Hi.      Siedziałem   przy   farynie,    kędy  na 

kształt 


^ 


FARYNARZ    -    PASKA. 

ksiUYt  sieczki  W/imowano  i  sawart^y  ^sł^flady  kartecski. 
Fot.  Jow,  169.  Bykowe  mięso  sfuiy  tylko  ludsh>in 
grubszćy  natury ,  pod  czas  kiermaszu ,  gdzieś  na  wsi ,  na 
farync«  HaurSk.bok.  FARYNARZ,  a,  m,  ^  co  z  faryn% 
po  iarmarkach  się'  włóczy,  etlt  ®(Ó(f ^^afnet ^  ®(ń(f^t6s 
l^fer,  OUtf^&Ubner.  Bh.  (ar^nih  Kaczmarka  się  dzi- 
wuie,  co  za  pudto  noszę,  Mniemała  bym  farynarz,  albo 
kramarz  iaki.  Mat,  z  Pod.  A.  3.  Ern,  11 4.  -  $•  3) 
Farynarz ,    kramarz  ,    ein    SitiMtt^      Farynarz    większy , 

kupiec  iarmarczny ,  fin  ^anfmann ,   bet  |um  3a(frm(if f ce 

gr^t.  Przekupnie,  faryoarze,  wendetarze,  po  groszy 
piętnaście  płacą.  Vol.  Lśg.  3,  53.  Faryaarze  więksi,  co 
drogie  towary  maią,  płacą  po  ztt.  100.  Farynarze  mali 
po  pięć;  Jubilierowie  po  fto.  Voi.  Leg,  3,  692.  FA- 
RYNARSKI,  a,  ie,  od  farynarza,  9li(t6HhneX : »  Ba- 
nia farynarika.   Cfiodk.  Koji,  33. 

5)  FARYNA,  y,  i. ,  x  Włojk,  surowy  cukier,  ale  iui  w 
Ameryce  lutrowany ,  który  w  Europey(kich  dopiero  cu- 
kierniach kryftalizuią.  A' luk  Dykc.  3,36.  bct  Sarin^UCter. 
Cukru  *chomosu  albo  iaryuy  kamień.  Jnji.  cc/.  Lit. 

FARYZEUSZ,  •FARUZ,  •PHARUZ,  a,  ot.,  sekta  iydo- 
wika,  popisuiąca  się  swoią  obłudną  naboinością,  fitl 
y^atpfief.  Faryzeuszowie  od  iydów  się  dzieląc ,  takie 
imię  słusznie  odnieśli,  bo  Faryzeusz  (z  Hebr.  v^9 ) 
znaczy:  oddzielony.  Skarg.  Dz.  3.  Ślepi  wodzowie  w 
obyczaiach,  iako  Fharuiowie.  ib.  1069.  Nic  ludziom, 
iako  Pharyzeuszowie ,  aby  byli  widziani,  ale  Bogu  po- 
śćmy. Skarga  Kaz.  1 1 2.  Wjazdem  swoim  Je^us  bogate 
a  zuchwałe  one  Pharuźe  pohańbił.  Skarg.  JCaz.  i6o* 
Faruiowie  wiadomie  bardzo  Chryfiusa  prześladowali. 
Skarg.  Zyw*  i,  34.  Zbór  Pharuiów,  uczon  chytrze,  J 
w  zakonnych  pismach  miilrze,  Więdnę  kupę  zebrani. . . 
JCoch.  Roi.  23.  -  Not,  Pospolicie  nasi  ich  zowią  Lice- 
miernikami  qu.  r.  Przeciwnicy  ich  byli  Saduceuszowie. 
.-  J.  a)  ogóliiiey:  obłudnik,  naboiniś,  iiziobrazek,  gry- 
zipacierz,  ein  CcftemJdUfier,  eitl  ^Ici^ner.  Owi  Fary- 
zeusze i  wyschli  i  smutni,  A  w  iakouAwie  niesyci, 
W  dumie  absolutni ,  Mściwi ,  krnąbrni ,  łakomi ,  nie- 
ludzcy, oszczercę.  Kras.  Sat.  20. ,  Cro.  szamopravichoik. 
FARYZEYSKI,  ^FARtZAYSKI,  a,  ift^  llceraierniczy , 
|>^r{f4tf<('      Chytrości    Pharuzayikic.    Skarg,  Kaz.     s6i. 

'     Faryzayika  pofta^.  Por.  Jow.  2,  10.,  Sr,  1.  p^arlfecfM. 

FASA,  y,.i.  I  baiJ  Jaf  (/^r.  vas,  AngU  f»t,  Suec.  fat, 
)Dan.  fade,  Cro.  vósa ,  szud,  Bh.  (iib  vld.  obsol.  sąd^ 
sud),  naczynie  drewniane,  różniące  się  tym  od  beczki, 
ie  iedno  tylko  dno  ma  przymocowane*-  n*p.  Te  frukta 
moczą  w  lakim  przycierku  albo  fasie*  Sienn.  53i.  Fa- 
sa szeroka  i  głęboka.  Soljk.  Arythm.  171.  Wiuo  z  fa- 
sy do  fasy  przetaczać.  Zaw.  Gosp-.  -  Cresc^  36o.  (cf» 
kadź).  -  Fasa  kupiecka  do  towarów,  ein  ®d)IagfA^.  oó, 
fasować     FASKA,  FaSECZKA  ^  i,  i.,  demin.  ein  litU 

nei  %a^,  ein  ^df (ben.  Boh.  fa^fa ;  Sr,  2,  UiUn ;  Cro. 

Tosa,  lagu;  Sio,  fnbefł  5/.7.  sudich  •,  yd.  sod,  ahkaf, 
*  ^  pizhau , '  pitrih , .  Bs,  krncjagh  ^  krricjasTgicch ).  Falki  i 
inne  ftatki  bcdnarikic^  wiadra,  beczułki,  bywaią  dębo- 
we»  sosnowe,  bujcowe,  Kluk  Ros,  2,  169*  Fałka  masłar 
Fetr.Ek.  127*  ełll  ^i^Ćftn  Sntten  Fafka  do  masła,  al- 
bo   od   masła,,    fin    tdnttttWd>tn*     Falka   do  towarów, 

ein  ed^U^fiHin,  ein  fU\uti  S^fyUkUh   ^^^^  ^o  fo- 

Tom  /,     ,  . 


FASCYKUŁ    -    »FAST. 


635 


mywania  abo  p?ókania  csego,  cabrayk.  Cn*  Th^  efn 
epdtrfaP.  PASKOWY,  a,  e,  od  faiki,  %ifd^,.  Od 
falkowcfy,  to  ieft  całkow^y  krowy,  falka  ma^a  ma  bydi 
oddana.  Goft.  Ek.  120* 
FASCYKUŁ,  u,  OT. ,  z,iac.  kon wolut,  switek  papierdw 
czyli  pism;    Rg.  rukor^t,   zamotaj;    Rost.   cBepmoKl), 

cBepmoHeal} ;  ein  Sa^cKel ,    ein  IBnnt  S^rieffc^aften , 

6((^rtften. 

•FASOŁ ,  u ,  OT. ,  poswarek ,  burda  ,  ijaber ;  ^Ottf,  6tre(t* 
Bez  wszego  fasołu  ,  rozmawiał  się  dosyĆ  długo  z  nim. 
Zygr.  Pap.  170.  Nic  ona  nie  umie,  iak  Aroić  po  do- 
mu fasoły.  Sim,  Siei,  112.    Burdy,  fasoly,  roilerki.   W* 

Poft^  W.  27.    $•  mozół,  frasunek,  Jtnmmer^  Corgeii* 

Wymawiał  się,  nie  chcąc  wchodzić  w  takie  fasoły,  że- 
by pokoiu  swego  nie  flracił.  Wys,  Ałoy,  309.  Na  niego 
fasołów  onych  walnych,  któreście  amneftyą  pogładzili , 
przyczynę  połoiono*  Birk. '  SĄ,  £.  b,  j.  figle ,  żarty , 
^t/^ZV^f  Óaufełe)^.  Chlubo  fasoły  Brzmiącym  ciyni  ko- 
pytem ieidziec.  Hor^  i,  354«- 
FASOLA,  i,  i.,  (Fazyoli.  C/z.  TA.),  Phaseofus^  Linn. 
roili  na  wszyftkim  dobrze  znaioma  ,  lubo  początkowi* 
obca,  dla  uiytku  swego  w  ogrodach  iarzynnych  pospo- 
licie utrzymywana..  Fasola  pospolita  »  Phas,  Vufgaris 
Linn,     na  pręt  się  wiia ,    ^Mifd^e   tBo^ttett  f    Si^lllittfs 

Mnen,  Safelcn,   ^(afelen  (6ibelbp^nen,  Sc^abbeKo^^ 

nen)»  Fasola  karłowata,  Fh.  Nanus ,  Linn.-  nidco  ro«> 
śnie,  i  podpory  prętu  nie  potrzebuie,  bfe  ^Oetg^D^liett* 
Jundz,  366.  Oftatuią,  ie  tyczek  nie  potrzebuie,  ao- 
wią  wieśniacy  piechotką.  Kluk  Dyk,  3,  179.  ^  Bs.  fasuo^ 
fasul ;  Jtat,  fagjolo ;  Cro.  basol ,  bisuly,  basulyek  ;  Iłg^ 
faszulyka •,  Di,  fasol ,  Sr,  i.  fa|o(a ,  botowi  f^tód^^  Fasolę 
zowią  tei  Bob  albo  Groch  Turecki,  Groch  Niemiecki* 
Syr.  io34.  et  790* 

•FASOLNY,  a,  e,  od  słów  muzycznych:  uf  re  mi  fa 
sola ,  albo  tei  od  fasołu ,  r  basowy ,  gruby ,  gtob  tis 
nenb,  au^  bem  SBafTe*  Głos  fasolny,  głos  ogromny, 
Huczna  trąba  wynosi.  Kochów.  1 20.  Znagła  się  głoa 
fasolny  Arasznćy  trąby  odzywa.r  Brad,  Ofiat.  B,  5.  clart" 
git  buccina  sonortbus  tremtndis. 

FASOWAĆ,  -  ał,  uie,  act,  ndk,  (nafasować,  pofasowa^ 
dk,  qn.  ▼, ) ,    do  fasy  mieściif,  w  beczkę  wbi^ ,    w    nawę 

sypać.  Cn.  Th.  in  ein  Saf  fSiOen,  fitffen,  ^inein  fc^ttten. 

Sr.  2.  fn^OJIKlfc^  7  Vd,  basati ,  bashem ,  bashuvatł ,  toTo- 
riti ;  Crn,  fasam ).  Łodzie  zboiem  fasowane.  Tr,  Te- 
reus  awe  w  swe  brzucho  wnętrznoici  fasuie.  Zebr.  Ow, 
167.  $.  dopełniać,  zbiia<5,  90II  pfropfett  ,  «n(tO|»fen« 
Baszty  naroine  warował  Dla  bezpieczeńftwa  i  dla  wic- 
ksz^y  mocy  4  Ziemią  ie  s  gnoiem  na  poły  fasował*  A 
Kchan,  J.  i3i.  Ciest  profte  niespoione  iedoę  prze«> 
ciwko  drugiey  kładą,  na  czele  ielaacem  ie  aeymaią,  zie- 
mią dofiatecżnie  fasnią«  Warg,  Ctz.  167.  f,  Zofniers 
dziś  ibrzelać  nie  umie,  i  fasowad  lontu.  Fot.  Poc*.  61 4. 
może;  wkładać  go  do  kurka,  iaki  bywał  u  dawntfy  mu- 
szkiety. 4}  Zrzebca  na  ręce  trzeba  uczyif  chodzić , 
dzieriąc  aa  duiy  cugrel,  a  nic  nie  fasuiąc.  Hipp,  32r 
szarpiąc,  reifeu,  ^anfen.  Driące  woiniki  biczem,  ki- 
iera  fiksuie  a  zacnie  fasuie.  Zebr,  Ow.  39.  (Ć^czy,  bl- 
czuie,  zacina). 
*FAST,  u,  OT,,   chwafity   ttnlrant    By  nfe  mróy   na  zim 

to 


•^" 


N 


V 


^V" 


«\ 


694 


FASTEK    -    FATYGA. 


pekrsywy,    bjfbj  ten  faft   sawsse    iywy.    Ryf'  Ad.  5. 
FASTEK,  i  kapuihi  w  główki  niesbita,  niezYoiona,  mię* 

tka,  RytM.  nnfipflgf^,  weid^bUttrfsetf  StrauU 

♦FASTRZYGA,  i,  i.,  nić,  którą  się  co  faftrzyguie, 
csyli  aurokiemi  ściegami  prsyssywa,  bet  Sfnfd^lagfaben. 
Mcltycli  nici  faftrsygi  pod  krawieckie  idą  noiyce.  Pot. 
FocK*  a4du  Mieli  iuź  woynę  domową  obrsydem ,  Któ- 
ra ich  sbiera  iak  na  nić  faftrzygi-  Chroić.  Fars.  67 a. 
FASTRZYGOWAC ,  FASTRYGOWAC,  -  ał,  -  uie, 
ra.  ndk.^    nacinać,    rzezać.    Włod.     karbować.     Cn,    Th^ 

f erten,  rinfi^iieUeti ,  f iaWnlttc  mac^en.  -    U  krawców : 

rsadkim  ściegiem  sztuki  pospaiać  przed    azwów  obrobię* 

niem.  Mag.  MJk,  \z^  5en  6*neiben! :  anOeften ,  anftUs 
gen,    mit  weitMuftigen   ^ti^ett  ann41^ett.    Nasz  rozum 

potrzeba  cnotą  faftrzygować,  fio  gdzie  t^y  nie  doAanie, 
trudno  go  bramować.  Rey  Wiz.  89. 

PASZYNY,  G.  faacyn,  płur.  x  franc.  wiązki  chroftowe. 
JaA.  Art.  3,  522. ,  Cm.  aózhje ;  są  to  pęki  z  gafczi  wią- 
zane, których  uiywaią  na  spaianie  roboty  iaki<fy ,  na 
saatonienie  siebie  od  nieprzyiaciela,  przysypawszy  zie- 
mią, na  zarzucenie  fossy.  Papr.  W.  1,  47  1.  Jafcttnen. 
♦Faaciny  i  dirofty  z  winnic ,  które  na  ogień  rzucaią , 
aby  gorzafy.  Birk.  ETorb.  E.  k,  b.  Faszyny  do  tam  owania 
wód  wiąią  się  wierzbowe,  łozowe.  Kluk  Rot.  2,  iSg.  - 
Switk.  Bud,  599. 

FATALIA,  -  iów,  płur.,  x  łac.  wymiar  czasu  dochodze- 
nia sądownie  swego  prawa.  Xrał.  Zb,  1,  287.  b.le  %^tCi^ 
lien    (cf.    dawność,    prefkrypcya ).       Fatalia,     albo  czas 


FATYGOWAĆ    -    FAWORYTKA. 

penaty.  Jabł.  Tef.SSi.y  Sorab.  1.  Oufla^i/  mucinofcif 
)proqnOf^)  »  ^^'  Uftalofl ;  Crn.  trM,  trudnoił,  muja ;  ViL 
truduoft,  Tgnanod,  prepadnoft,  obtrudnoft;  Ross.  mó- 
MHOcinft,  ycaiaAocmb.  FaTYGOWaC,  -  ał,  -  uie, 
cz.  ndk.  ^  zfatygować,  sfatygować,  puiatygować  c/i. ,  tru- 
dzić, trupać,  mordować,  bcmóbiii,  3)fube  ttiad^en,  mili 
tnad^en,  ermuben.  Bfi.  nnawiti;  sio.  nnawugl,  uftAlr^o 

Ćinitni  K</.  smujat,  obtrudit,  trudit ;  Cm.  truditi ,  pc- 
sham;  Sr.  1.  toumttC$atn  ;  Rs.Hinmh,  yMaamB,  ymo- 
HHmB,  yinOMXJiin&.  Nie  ^miem  fatygować  We  Pana 
Dobrodzieia  dalćy.  Ld.  FATYGOWAĆ  się,  znimk.  ndi.. 
Pofatygować  się  dk.,  trudzić  się,  (?((  $Bef((l9erbe  nnb 
^Ó^e  ma^en,  ff((  tni&beR/  bemńĆ^n.  Niechże  mam  ho- 
nor odprowadzić  We  Pana.  ^.  Supliknic  się  nie  faty- 
gować. Tent.  8,  3a. ,  Cm.  mujam  se  *,  Sr.  2.  f  e  finu}lfd)* 
$.  Sfatygować  się,  utrudzić  się,  zmordować  się,  rTlnils 
iitUi  yd.  se  obtruditi,  ygiiati  se,  se  ytrnditi,  ce  flruditi; 
Cm.  zatruditiszc ,  opcfsaram  ;  2>/.  szusztajem).  Dzień  i 
noc  kuryerem  biegnąc,  mocuom  się  sfatygował.  Teat, 
8,  b.  28.  Sfatygowany,  ftrudzony,  zmordowany,  •uro- 
biony, ermńbet.  Sr.  2.  muant;  Sr.  1.  mucjne',  sptocjnc, 

lOUf^atD;  Vd,  truden  ,  otruden  ,•  rgnan  ;  Cm.  trudn,  pe- 
shovt;  Rs.  npHcmaAMH,  ycmaAMH ;  Ec.  npiimpyx- 
411111CII,  KomopWM  H^ficKOABKO  ycmaAl),  yrapyjH-^BcK. 
Sfatygowani  z  drogi.  7ear.  4,  5.  ^^5.  Zaczynaią  się  w 
bitwie  hetmani  uwiiać,  ai  zfatygowani  spoczną  trochę. 
Bardz.  Luk.  a,  58.  Niesfatygowany  ,  ńiespracowaiiy, 
nie  do  sfatygowania ,  ntiemilbet  SŁo.  tieiljlatÓ* 
wnoszenia  rzeczy  pomocn^y  kończy  się  do  sześciu  nie-  •FAUDA  ob.  Fałd,  Fałda. 
dziel.  Z>ftf6i/z.  93.  FATALNOSC,  -  ^ci,  i.,  los  przy-  FAUN,  a ,  m. ,  z  łac.  Faunowie,  według  mytologii,  byli 
kry  nieuchronny,  %9X9X\KiX ,  Uttdlldeneflined  ®efd>icf.  dzicy  i  ieini  mężowie  kosmaci,  z  nogami  koziemi.  Ow. 
Przta  iaką  fatalnoić  mepoiętą ,  honory,  które  zasługi  X)v/.  i4.  eitt  Jaun,  etll  ffialbgOtt  cf.  satyr.  Pan,  Chlop- 
ogłaszać   powinny,    pospolicie    opoką    bydź    zwykły,    o        scy  bożkowie,  leinoboice. 

którą    się    rozbiia    cnota.    Zab.   7,   a58.      Do  wszyllkich    •FAUTOR,  a ,  /w. ,  łafkawca,    życzliwy,    8przyiaiący,*b«t 
wielkich    nieazccęić    ma    iakowyś    wpływ    fatalność.     iV.        ®tonet.      Ma    on    w    sądzie    tym    fautory.    Tr.    •FAU- 
Pam.  11,  170.      Lift  móy  do  Xięcia  pisany,    fatalnością        TORKA ,   i,    i.,    łaikawczyni ,    sprzyiaiąra,    Me  ®6ime« 
iaką^    iemu    byt    oddany.    Teat.   48,  b.   7.    przypadkiem 
fatalnym).     FATALNY,  a,  e,  FATALNIE  adv.,   wro- 
gowy,   losowy,    do  fatum  należący,    Sc^tcffaUs,    Niech 
bez    boiażni    księgi    fatalney    obaczę    Otwarcie ,  iednych 
szczęścia  a   drugich  rozpacze.   Dmoch.  Sąd.  61.  bd^  iBu4 
be^  @<^i(ffa(^.     $.   nieszczęścia  lub  przykrości    nabawia- 
iący,    fat«Iv    Ungfiltf  brlngenb.      W    zły   dzień  z  Paryża 
wyiechać  musiał,  i  tu  dnia  fatalnego  ftanął.  Tear,52,c. 
3i.     Nie  mogłem  się  schronić,   iak   pod    rozpuszczonym 
Fatalnego  po  kwiecie    komety   ogonem.    Kulig.  Her.  38. 
Fatalna  była  dla  Poliki  trzech  sąsiedzkich    mocarftw  ie- 
dność,   Uft.  JConfl.  1,  64.     Dnma  roożnieyszych    i    ucie- 
miężenie gminu  przez  nich,  była  od  wieków  fatalną  na- 
rodu   naszego    przywarą.    Nar.   Hji.   a,    199.      FATUM, 
indśclin, ,  Nieodmienne  przeyrzenie  bozkie.  Bud.  Apopht. 
44.    bieg   świata    i    wszyftkich   rzeczy    na    nim    toczenie 
wieczne.    Nag.   Cyc.   73.,    Boh.  bopuffieni;    Sio.    gtisenj 
^Oii  >  Rg'  ud^s  ,  uredba  ,    óssuda  boxja  ;    Rs.  cyA^^^  ,    y- 
Hacml) ;  Ec.  caMOCAy^noe.  cf.  los ,  wróg ,   ba^  @(|;i(ffaL 
Mus.   Hor.  i,  x58.  Nar. 
FATYGA,    i,  i.,    utrudzenie,    trud,    bfe  i8ef*Werbe,    be* 
fc^Wedid^e  Semń^ung.   fiez  fatygi  znacznćy  oftatek  drogi 
odprawił.    Skarg,  Zyw^  1,  59*.     Nie  wiem,  czy  przyidzie 
po  fatydze  uk  długióy  i  srogióy,  fortunnie   powitać  awe 


rintl.  Wielką  ona  fautorką  nauk.   Ld.     FAWOR,  w,  w., 
FAWOREK,  -  rku,  w.,  zdrbn, ,    lalka  albo  życzliW^^ 
nieporządna ,     iako    u    zwierzchności ,    u  urzędnika.   Cn. 
Th.  bie  ®ttn(l,  Me  SBegńnfligUng.     Każdy    chce  w  pier- 
wszym byd^  faworu  kroku  Po  drugim   swego  oświsdrie- 
nia  słowie.  Zab.  i4,  382.     Kto   ma  fawor  u  dworu,  ten 
ma  i  zastugi.   Opal.  saf,  82.     Skarbimierz  w  sztuce' wo- 
ienndy    wielce    biegły,     a   przeto    w    wielkich   n  dworu 
faworach    zoftaiący.   Wag.  HJI.  2\,      Sędzia  nic  ma  fe- 
worem  się  unosić.  Ld.  $.  a)  część  ubioru  kobiecego :  Pła- 
cić maią  oSi  wftąg,  od  faworów.    Ko/.  Leg-.wi,  8#.  Bien- 
roy  duszyczko  z  nowćy  mody  wzorki,  Przedayray  złoto, 
a  kupmy  faworki.  Bratk.  E.  -    %.  faworki.,   krepie,    cia- 
fta  smażone.  •  Wieląd.   JCuch^    4oo.     jCrJpfcben ,    tt^tó^ 
«M|)ff«*en.  -     FAWORYT,   a,   w.,     FAWPRYTBK. 
"  tka ,  m. ,  dem. ,  kochanek ,  wierniś ,  wiemik ,  bft  f^ 
ttX\t,    Vd.  lublenik,  perjasnik,  radovidcnik;    Rs.  AK)6o- 
BHHRb ,  MHAOcniHHKb  ,  HanepcHtiKl).     O  barwie  ft^O" 
rytów  niech  się  nikt  nie  pyta\  Poznać  z  miny  zachwa- 
łe'y   sługę    faworyta ;     Choć   nierówne  teatnini ,  gdzie  9\ 
umieszczeni,    Co    Pan    w    izbie,    to  słudzy  dokasuił  ^ 
sieni.    Jiras.  Sat.   91.    Pam.  83,  619.     Woła.   żeby  mu 
faworyta  zagrać.    Teat,  a4,  119.  Cztr.  tańca   upodobane- 
go, bet  S«vorirtana-    FAWORYTKA,  i,  i.,  «f  ««•' 


FAWORYZOWAĆ    -    FEBRA. 

rlrinjl.  FAWORYZOWAĆ,  -  ar,  -  uie,  ex.  nM.,  ko- 
mu, sprzyiać  komu,  faworem  aię  unosić,  elnctn  gAnfłfg 
fcpH/  il^n  begiknfligen.  Faworyzowana  broda»  AocAow, 
Fr.  18,  *FA\VOVVAC  *</.  n.  p.  Zem  ei  w  rytmie  swym 
zapomniał  fawowa<5y  Proszę,  nie  racz  się  żtąd  na  mnie 
frasować.   Rak,  Pob.  B.  iij* 

FAYDAC  'ob,  Feydać. 

FAYFER,  -  fra,  /w.,  piszczek,  z  Niem.^  ber  ^felfet* 
Blegaiąc  przez  rózgi,  na.  to  tylko  iali  się,  iź  n^u  fay- 
fer  piszczy  nad  uchem.  Boh.  Djab,  3,  93,  Teat,  47,  8. 
FAYFKA,  FAYKA,  i,  i.,  FAJECZKA,  i,  i.,  demin,, 
Bh,  faglTfd  ;  Sio,  pipla  ;  Hg,  pipa  ;  Vd.  feifa  ,  kadniza  , 
fruIcYiza;  Sr.  a.  felffa*  Cybuch  z  lulką  do  palenia  tn« 
tuniu,  rfne  KAfedf^pf^if^.  S^^dka  rozrywko  w  cichym 
pokoiku,  Kochana  fayfko ,  tlący  się  piecyku.  Mon.  71, 
70.  Min.  liyt.  3,  3 18.  Chodzi  z  fayką  bezpieczny  Saw- 
ka Kozak  po  Maydanie.  Zab.  16,  133.  Kapral  nakrze- 
sal  ognia,  i  zapali!  sobie  faykc.  OjJol.Str.  i« 

FAYLENDYSZ  ob.  Falendysz.  .FAYNZYLBER  ob,  Feyn- 
zylber. 

FAYT  !  interj.  smyk !  IpltW !  ^«tW !  Ze  krzty  nad  ciebie 
nie  mę^rszy  lefl  twóy  szyderz,  fayt  ogon  pod  siebie, 
Zab.  9,60.  FAYTAC  cz.ndA.^  śmigać,  smagać,  ćwi- 
czyć, fc^mic^en^  peitfc^en/  l^auen. 

FAZAN,    a,    /77, ,    imię,    które    wyżłom    daią ,    etN  SPiMit , 

ken  man  bfn  ^óftnerjimbcn  gfebt.  -    "FAZYAN,  a,  /n., 

ob.  Bażant,   brr  ^baffln.      Czy  boisz     się    o  swoię  kapu-« 
flę,  gdy  fazyany  i  kuropatwy  naftępnią  !   Skarg.  Kaz.  269. 
FAZYOLI,  groch  Turecki  ob.  Fasola. 

FE. 

FE!  infrj.^  pfe ,  f a  !  pfuc!  A  fe  do  kata.  Boh.  Kom.  1, 
373.  Fe  piinno,  chcesz  i^ć  za  mąż,  a  nie  umiesz  nic. 
Teat.  8,  b,  46.,  Sr.^.  ff,  pfuf,  ft  U\  Sr.  1.  pf^i,  pbW ; 
Vd.  fui,  kek;   C/-/1.  fej,  kćk ;   Cro.  pi  i  ii*.  $y }   Gr.  (p«v. 

DH.  pfcp!  "^/a-  p^>i'-  -S^^o.  pfT,  pfug. 

FEiiRA,  y,  i. ,  z  /<itf.  febiis,  J/a/.  febbre,  Da/i.  feber, 
Artgl.riheTy  feaver,  Ga//.  fievre,  ba^  %U%ttf  Hi  fatte 
Jtebet.     Febra,  po  Polfku  o^-rażka.  Sienn,  Rej.^     Sr.  2, 

fimniia;  Sr.  1.  jebnwiH  seftmnicifa;  Cro.  febra,  treahli- 

ka ,  grpznicza,  zimlicza  v  Crn.  mersleza;  /?^.  tresrglja- 
-yiza,  groznizza;  £c,  mpHcasHua,  SHMHHjja ,  AMxop«4- 
xa,  orHHua,  orHeiHua,  MceraBUjsa;    /{f.  AiixoMaHKa; 

Bh.  jpmnice,  iiatd)«,  natfa;  jlubcnta,  spwnicfa-,  -J/of. 

^fpna;  Kc/.  mersliza  ,  tresliza  ,  kobiliza  ,  hudobniza  ;  Sla. 
groznica,  zimnica  •,  Dl,  zimuica ;  Bs.  groznica,  oghgnica)^ 
Choroba  ta  zaczyna  się  od  przeciągania  ,  ziewania  i  pra- 
gnienia, dręczy  potym  przykrym  zimnem,  roztaczaią- 
cym  drżenie  po  całym  ciele,  a  kończy  swóy  paroksyzm 
na  holu  głowy  i  gorączce.  Dykc.  Med.  2,  i53.  Febra 
abo  gorą<^ka ,  bieg  gwałtowny  i  nioporządny  krwi.  Boh. 
DJab.  2^  i64.  Febry  są  dwoiakie ,  *imne  i  gorące,_Co;n/?. 
Med.  4ii*  Cierpiała  febrę;  Chryftus  floiąc  nad  nią, 
przykazał  ograźce,  i  opuściła  ią.  1  Leop.  Luc^  4,  Sg. 
Leżała  w  gorączce;  tedy  się  dotknął  ręki  ie'y,  a  wnet 
ią  febra  ominęła,  ib,* Math.  8,  i4.  Pospólftwo  febry 
nazywa  drżączkami,  zimnicami ,'  psinami ,  ciotuchnami, 
ciotkami.*  JTrw/?- 5,  527.  (nrząsca).  Febry  przeftaiące, 
intermittentesy  2Bect)feIfieber ,  3ą  codzienne,  bai  ticUte 
Ober  oUtigll^r  ^Ui^t,    tercyany   czyli  trieciaczki ,   ittp 


FEBERKA    -    F£I£RW£R;K.        63S 

tjgtge  fUiet,    kwartaiiy   czyli   cswartftcaki.     f^Utti^l§9 
Sirber.    Krup.   5,  63 1.     Gorączka  piecze,    febra-  trzęsie. 
Fot.  Jow.   2 i.      Febry    dzielimy   iesffcze    na    wioaieiin* 
(  Rs,  BecMy'xa  )  i  na  iesienne.  Krup.  6,  655.    9^A^ttll0^s 
^fbcr,   j>erb(l(Jebfr.   -     §.Jig.    Febra   mię   brała,    gdym 
go  obaczyła.   Teat.  31,0.91.  dreszcz,  wftręt;  s  wzdryga- 
fam  się,  ®(^aner*     Zęby   go    frebra  porwała !    7>ar.  36, 
26.  (ob.  choroba,  kaduk,  kat,  złe!).     FEBERKA,. FE* 
BRECZKA,  i,  i.,  demin.   eill  {iebet^eil.     Urodę  iedna 
feberka  odmieni.    Skarg.  Zyw.  2,   420*      Nędznego  czło- 
wieka lada  febreczka  porazi.   W,  Poji.  W.^  2,  284.     F£- 
BERNY,  FEBRO  WY,  a,  e,  od  febry,   Jleber*.  ^A.  tt 
Sio.  jpmnicnó ;    yff*  merslizhen  ;   B*.  oghgnicjay  i   Rost* 
AHXopaAO^HhiM,      FEBRUIA^CY,    -    ego,   m.,   Bh.  y^i 
mitKat;  simnicę  maiący.  Mącz.  ńn  %itUtnttt ,   bit   h^i 

U\tz  Jtcber  bat, 

FECHTARSKI,  a,  ie,  szermieriki ,  Sfc^ts.  Rs.  Jie^e6ii-- 
niHUH,  4>exinoBiXŁHUH.  Fechtarika  sztuka,  bU  $ff(^t» 
funfl.  FECHTARZ,  m.,  *  iV/cwi.  bet  %t^Ul.  szer- 
mierz. Sr.  1.  fecbtac,  fatDdtier;  K^^.  fchtar,  shtriUr,  bo* 
jak ,  boinik ,  mezhuvauz  ,.  junak ,  jenak ;  Rs.  Me^Gil- 
meul),  MeHe6óettb;  Cro.  fektar;  Dl,  zatocbnik;  Slap. 
megdangyia.  FECHTMISTRZ  ,  a  ,  w. ,  Boh.  feebrtłtlflt ; 
Sr,  1.  fe<btOtvnjf  mister  >  i?^.  ^exziUfeHcuxepL.  z  Niem* 
ber  Jcc^tnieiflet*  Kto  innych  wybiie  i  wyparuie  s  kro*- 
ku,  ten  wsft,  żeby  był  fechtmillrzom.  Fam.  86,  4,  700. 
FECHTOWAC,  -FEKTOWAC,  *WECHTOWAC,  -ar, 

-  uie,  cz.ndk.y  szpadą  robić,  szermować,  fed^tetl*  Sr. 
i»  ff (btonHlf(b  9  yd.  fehtat,  smezhmi  shtritat ,  mezhuvati, 
bitise  ;  Cm.  fęhtam  ;  Cro,  fektatisze ;  Dl,  rattimsze ;  Rs, 
^esmÓBaniB.  Przeciwnik  móy  fektować  uie  umiał,  ar 
nademuie  w  całc^y  Anglii  lepszego  do  szpady  nie  Było^ 
Zab.  2,  87.  -  $.  Osła  szczęką  Samson  na  FiliAynów 
wechtuie.  Psalm,  io3.  (szermuie^.  $.  ,Fektuie  ręką. 
Teat.  36,  c.  b.    macha,    szermuie),     FECHTOWANIE , 

-  ia,  /z.,  subjl.verb,y  potkanie  się  na  szpady,  Ht%t^XiXiv 
Sr.  I.  )poIne  fatPano ;  K</. mezhiivanje;  Rs,  $exnidBauie. 
Sekret  w  iechtowaniu  zasadza  się  na  tym^  aby  bić,  a  nie 
dadż  się  pobić.   Teat,  36,  c.  ii.  et  24,  118.      FECHTY, 

-  ów,  plur,f  sztuki  i  fortele   fechurfkie,    b(e   ^fd^tfUtlft^ 

griffe;  bie  jtunfl  ^n  fec^ten,  M  ^rc^ten.     Mićysce  fech« 

tów,^  Kcf.  nwzłuivalish«,  bojalishe,   boinishe,    ber  %t^U 

boben. 

FECYAL,  a^  m. ,^  Fecyali  byli  kapłani  Rzymscy,  którzy 
woynę  wypowiadali  imieniem  ludu  Rzymikiego,  takie  i 
do  zawierania  pokoiu  należeli.  Kras.  Zb.  i,  288.  ettl  (Rh 

tnifcbec  ^etkl ,   Sttie^^:  unb   ^rUben^prU^er.     Feeyal 

wschodni,  albo  opowiedzenie  woyny  przez  Cmusza  Tu- 
reckiego^ wiersz  Kochów,  3o8. 
•FEDERKIL,  n,  m.,  z  Niem,  bff  ^cUtUtl  pipa  od  pióra,. 
Tr,  pieniek  pióra.  Ld.  FEDERPUSZ,  u,  wi.,  zNiem.  bet 
Scbetpufcb*  ^'  pióropusz).  Kita  albo  herb  na  przyłbicy , 
szyszaku.  Cn.  "^h.  Na  nim  federpusz  ze  lwich  grzyw 
wity  Powiewne  trzęsąc  najeiy  kity.  l^ar,  Dz.  r,  126. 
Porwał  go  za  federpusze.  J.  Kchan.  Dz.  i.  koń  z  feder- 
puszem,  pennatus  ecutts.  Mącz.  FEDERPUSZNIK ^  a, 
m.f     szermierz  pinnirapus.    Mącz.    -    Juvenal.   3,  168. 

etn  Alopffed^ter,  ber  na(b  hem  ^eberpufcbe  ^afcbt. 

FEIERKA   ob.  Faierka.     FEIERWERK,  u,   z  Niem.   h^i 

3eiiern)etr>  Rh.  9%nwf  tjiibablo,  fłtos  obiiiowi^,  o^Mcft^rof  f 

80  ••  •• 


65$      FEIERWERKIER    -    FENIKS. 

Yd,  reaelitoii  ogan; ,  kttntfiten  ogen} ;  Rf,  ^etfepB^pKb « 
'  noin'fii'iiiHuii  oronb ,  aoint)'xa.  oó.  ognie  ,  paieuie 
Ogniów  piuskarikich ,  ognie  krotochwilne ).  Wulkan  s 
Łiparu  dobywasy  itkierki^  Jui  rosloźooe  pali  feierwtrki , 
Cyfra  nad  same  wsniosta  aif  pałace ,  Fontany  setne  iwy- 
rsucaią  race.  ZaS,  9,  149.  Po  wiecacrzy,  feierwerki 
golcie  patraą  1  aali,  Wpadt  ssmermel  między  gumna, 
Aodota.  się  pali ;  Ja  wybiegam  ,  ia  gaszę  ,  ratuic  i  plączę , 
A  tu  brzmią  coras  glolniciy  na  wiwat  trębacze.  Kras» 
Sat,  82.  FEIERWERKIER,  a,  w.,  co  feicrwfrki  robi 
(cf.  puaakara),  het  %tuemtxUX\  Kr/,  ognjishtrar,  de^ 
lana  konshtnega  ognja»    ii#.  (^euepsepaepb ,    uotti^tn^ 

FEIN  o5.  Feyn.     FEKTOWAC  06.  Fcclitować. 


FEKOMEN    -    FERET. 

orła ,  maiąc  fto  sneić  lat ,  aam  się  aapala ,  a  a  tego  po- 
piołu zai  się  rodzi.  Mqcx,  ogniwacsek,  wyczyniec;  Crn. 
fenz  ;  B*,  fenisgja  ).  Fenix  nagotowawszy  sobie  ognilko 
auche,  zapali  go,  i  sam  na  nim  agorę  na  popiół;  a  wżdy 
sasię  bóg  z  onego  popiołu  oiywi  chrobaczka.  Gił.  Kat, 
ayS.  Feniks  albo  tamofot^  ieft  iedyny  na  iwiecie ;  nu 
nmraeć  i  znowu  się  narodzin  Gwagn,  696.  brr  V6inir« 
Feniks  byftrooki.  BaniaL  J.  a,  6.  Feniks  się  ^mia!.  ib. 
JF.  5,  ó.  Patrzą  nań ,  iak  na  Feniksa ,  iak  na  ogniwa- 
cza,  Co  go  bayka  w  naturze  iedyny m  naznacza.  Przy^* 
Mile.  i5o.  Feniks  t  rzecz  bardzo  rzadka,  ftne  gtojf 
CtiUtl^Ht  "  $.  a)  Towary  cudzoziemikie ,  tasiemki, 
pierze  ftrusie,  feniksy,  piszczałki  etc.  płacą  ten  poda- 
tek -   Voi,  Leg.  4,  81. 


FEŁBANCA,   i,    i.,    W  felbankac^   nowyrk,    w  pensach,    FENOMEN,  u,  m. ,  zgred,  zjawienie  nadawyczayne,  ote 


tak  myszko  gmieidzisz  się  imiało?  Zaó^  9,  976. »  ob.  fal- 
bulą,  falbanka. 

FEŁC  «6.  Fale. 

FELCZER,  a,  m.,  cyrulik,  a  lVi«m.  ber  Settf(*f et-  Tą 
trzecią  caęlcią  cyrulictwa  zamierzyłem  sobie  przysługę  uczy- 
nić Panom  regimentsfetczerom ,    niemniey  kompaniranym 


bliwe;  naybardzic^y  uźywaią  tego  słowa  w  Ailronomii, 
względem  osobliwszyrh  i  nieprzewidzianych  na  firmamen- 
cie widowiik.  A'ras,  Zb,  a,  35 2.  hai  ^MnOlllftl.  Feno- 
men, wszelki  fkutek  przyrodzony  w  świeci*'  powszechnym, 
lub  w  dsiełach  natury,  zachodzący,  i  wpadaiący  w  zmydy 
ludzkie*  Sniad,  Jeo,  ao. 


1  chorągwianym    felczerom.    Perz,  Cyr.  3,^a  a.,    Bh.  feC«   FERALNY,  *FEUALIS,  1. 1.  dzieft,  z  łac.  dzień  żałobny, 


l0X,  ranbOgfc;  Sr.  1.  fe(bft«r;  Vd.  brirez,  bradobriver, 
keramsal;    Re,  ^eAMtti^pb,    ^^ptneAlS)  x'BKapl>» 

FELER,  u,  m.,  z  Niem.  bet  ^tiltt,  błąd,  omyłka, 
Oftenk  i   Vd.  falar ,    falanje  ob,  falować. 

FELPA,  y,  i.,  a  Włofi,  materya  iedwabnowełniana ,    bft 


pogrzebowy,  ber  &CtUta%,  18egr<^bniSt«g.  Czy  feralny 
dzii  na  mnie !  Nic  mi  się  nie  wiodło.  Zab.  7,  208* 
Dzień  dzisieyszy  dla  mnie  ieft  dniem  feralnym.  Teatr  35,  d. 
56.     Jaki^  na  mnie  dzil  feralis.    16,  a4y  c.  97-   nieszcif- 

sny ,  ein  Unglńcf ^tag. 


%enel      Felpa  farbifta.  GoJI,  Gor.  108!     Od  aksamitów,    'FFEARZ,  a,  m.,  Rey  Wiz.  89.  Ferrara^   miafto  w  ftanie 


atłasów,  kiUiek,  felp ,  płaci  aię  nadępuiący  podatek 

Vo!,  Leg,  4,;  81. 
FEMORAŁY  ob.  Famurały. 
•FENDEL,  -ndla,  m.,.  podobno  *  Niem.  ber  JeHttCr  Obb., 

ber  Jdjnbri*  «  Chorąży ).   -     ReyUrowie   czarni ,    harde 

wsparłszy  boki ,    Na  frezarh  ,    hop  hop  krzycząc ,  huczne 


Papi-zkim,  gerrara  im  ^ircbenflaate.  Wina  czarne  oko- 
ło Ferarza  maią  naywybórnieysze.  Cresc.  297. 
FERDYNAND,  «,  m.,  FERDYNANDEK,  -  dka,  w., 
zdrbn.  FERDYNAS,  ia,  m.  zdrbn. ,  imię  męzkie,  frt$ 
binanb.  Ferdynasiu,  Henrysiu ,' pocaekaycie !  Boh,Xom, 
5,  181. 


ftroią  ikoki;  Zai  ćme  knechtów  a  ipisami  pod  ftem  feri-  ♦FERENC,   *FERENS,   a,    m.,    hołysa,    goły,    ete  aWt 


dlów  kroczą ,  Potym  za  Miftraem  obóz  i  dział  dwieście 
toczą.    Stryik.  Kr.  494.      Jdąc  ku  sobie  woyika,    piasek 

•  pyłem  poruszaią,  Fendle  proporce  wzgórę  z  obu  ftron 
wznaszaią.  Srnrt.  Kr.  6o3.  Stryik.  Henr   B.  3. 

FENDZIA,  iri.,  imię,  które  daią  charcicom ,    ełtt  9l«Wf 

ber  SBinbbńnbinnen. 

FENGREK,    u,  m.,  Foenum  Oraecum^  Linn.  inaczey  Bo- 


Sd^Inifer*  Chudy  ferenc  bywa  nie  z  iednt-go ,  Dopiero 
widzi  on  Pan  z  gospodynią  Co  zbytki  czynią.  Groch. 
W,  567.  Eezgroszni  ferensowie,  co  gotowi  łupi^,  Ga- 
nią miafta ,  gdy  niemasa  aa  co  chleba  kupi^  j^ag*  On 
B.  5. 
FERENDYNY  od  sztuki  . . .  Jnftr.   C.  Lit.  matćrya  iakai 

iedwabna,  efK  ®elbensetig. 


iatrawkm,  Krzyhczki ,   Koziorożec,    rodzay    rośliny    o    ♦p^RET,  u,  wi.,  -FERETA,  *WEirETA,  y,  i.,  •FERE- 


kwiatach  iarzynnych ,  krętawych  i  białawych^  Dykc.  Mtd. 

a,  i53.  (Bried^ifd)  ijeti,  ?8o(f<bottt.  Xrup.  5,  i43. 

FENIK,  a,  łw.,  FENICZEK,  -  czka,  m,  zdrbn.,  z  Niśm. 
het  ^fetlttfg.     Pieniążek ,  moneta  drobna  w  Polszczę  ide- 

■  alna ;  znaczy  rozdział  naymniiCyszy  monety  miedzian^y. 
KKoe.  Zb.  1,  290.,  Vd.  boshjak,  bclizh  ,  vienar,  dena- 
rez  (ob.  bielą,  bielka).  Co  się  tycze  rachunków,  przyśliy 
czeladnika  Jutro  rano ,  zapłacę  Waćci  do  fenika.  Żabi.  Z, 

S.  at.  i(b  merbe  allcd  \\i  «tif  ben  i^eUer  beiabUn.  U  nie- 

go  oprócz  smyka  ,  Niema  w  worku  i  fenika.  Zab,  11,  387. 

Żabi.      Złota    catnary    kopiesz,    lecz  coć    ztąd    wynika, 

Oto,    bo   się  za   czasem    przebierze  fenika.   Zab.  8,  3 19. 

leftećmy  goluteńcy ,  i  fenika  złamanego  w  domu  niemasz. 
Ttat,   aa,   4«     J  feniczka  nie  znaydą.    ib,   11,  67.      W 
aercu  niemasa  za  fenik  daielnolci.    Mon.  71,  545«    (ani 
krsztyny). 
FENIKS.y  a,   m.',   iedyny  ptak*  iak  powiadała,   wielkości 


TKA ,    i ,    i. ,    zdrbn. ,    bukiel ,    sprzączka  ,    btt  SbvAt\* 
Halsbanty   złote  uczyniemy  tobie    z  feretami   irebrnemi. 
Budn.  Cant    1,10.    (%Vithet  %ii!t[e{n.    z    nakrapianiem 
srebrnym.  Bib.  Gd,).     Nic  ci  nie  pomoże,    gdy  się  ubie- 
rzesz w  szarłat,  gdy  się  ubierzesz  w  ferety  złote.  ib.  Jtr, 
4,  3o.    (ozdoby  złote).      O   głowę  się  tylko  ftara.   aby 
bieretek  był  z  ferety ,    a  piękną  zaponą  i  z  piórki  banr 
rozmaitych.    Gorn.  Dw,   1 1 5.       Oo  Towych   naftało  dzi- 
wnych   pontalików,     feretów,     smalcowanycti    łańcnsi- 
ków ,    pftrych  bieretków ;    a   snadż  inż  drudzy  nietylko 
na  gfowie,    ale  i   na  nogach   te  pontały  a  te  ferety  sebie 
przyprawuią.  Rey  Zw.  bję^  b.     .Kobiety   ftroiów  nieswy-* 
czayipych  nie  maią  wymyślać ,  ferety.   pontały  nicpotrie- 
bne.    Petr.  Poi.   a,  197.      Niewiaily   dzisieysze  feretami, 
pontałami ,  kamieniami,  nie  inarzey  iako  niebo  gwiacdami 
kwiecą.    Perr.  Eh.  75..     Bierettrk   mi^ła   na  głowie  f  fe- 
ratkami^  a  piórecsko  ur nim.  Rey  Wi*,  63*  -   $•  '}  ^" 


PEREZYA    -    PERYOWAC. 

fobną  ciato  pokryfa  weretą.  Min.  Ryt,  5,  a 77.  noł»  „we- 
reta  esy  li  ft-Teta  ,  ynór  gruby,  sgnsebny,  długi  i  rojrwle- 
kfy,  na  ksz ta tt  flory  iafobn^y;  llróy  cayli  pokrycie  nie- 
gdyś głów  mężatek  owdowiałych.*'  2;ranerfl0t  /  eto  JCopf* 
pn(  ter  fStttweii. 

F£U£ZYA ,  -  yi ,  i. ,  (  K</.  farosh« ,  diahni  plath ;  £ecl. 
^epe3*ia  veftU  ertśrior;  Ros*,  i^6ptzvŁ  odiwietna  auknia 
'  chłopek  Roasyyik*  4^epb  królowa  w  asachach) ;  Gr.Co^ioia, 
^ofiifAU^  Turc,  Feredze*  Czart.  Mscr.)  suknia  wiers- 
chnia  nio  pra^asaaa.  Włofł.  rtn  toeftft ,  offlief  OUtttCt* 
Rs.  ^KQ9i^  ptlcKHf  caKROcb.  Teras  woźnica  *iiie  chce  w 
koiuchu  baranim  bydi  widzian ,  ale  %o  C';rezyą  z  wierz- 
chu okrywa ,  aby  przecie  auknią  czerwoną  byt  od  ludu 
poapolłtego  rdiny.  Star.  Rąf.  4 o.  Nieladaiako  ten  ayn 
ucieszył  rodzice.  Co  ferezyą  zgubił,  a  nalaał  mainicc. 
Pot.  Jpw.  194.  -  5.  2)  feresya  dębowa,  sosnowa,  s 
dawny  sposób  lócsenia  francy,  eint  ttUf  9itt,  hU  graiU 
{Ofen  )(n  (eilrn  (cf.  delia,  metle).  Z  takiego  spółkowa- 
nia  iuź  się  bez  cudzoziemflci^y  nie  obeydzie  choroby, *bez 
lekarza  i  dębowey  ferezyi.  ffaur  Sk,  487.  W  reszcie 
udadf  się  do  chirurga,  a  osobliwie  dla  soaaow^y  ferezyi* 
16.  4a4« 

FERMBNTACYA ,  -  yi ,  i. ,  Sposób  którym  ro^lintie  rze- 
czy w  inszą  się  naturę  przeroiehiaią,  zowie  się  kiaanie 
lub  fermentacya.  Arup.  3,  3i.  bfe  ®4(tlltlg.  Prrez  fer- 
mentacyą  lub  kisaoie  piwa ,  części  grubsze  nieftrawne  od 
"  aubteluieyszych  oddzielaią  si^^  i  do  dna  idą«  Krup,  5,  95. 
K</.  jeshanje ,  kip,  kipenje;  Ross.  SpoKÓMie,  6poAb* 
6a,  epoAHS-   FERMENTOWAĆ,  -  ał,  -  uie,  intrans. 

'  ndk. ,  Vd.  ieshati ) ,  wzburzać  się ,  kiaać ,  gAtetl*  Wina 
*  Włoikie  albo  mało  fermentuią,  albo  wcale  nic.  JCrup* 
5,  loo, 

FERNAMBUK,  u,  m.,  wióry,  podobnie  iak  Brezyliowe,  do 
farbowania  słuiące,  przednią  daią  czerwoną  farb^.  Z 
iakióy  one  rośliny  wzięte,  dotąd  nie  wiadomo.  Kłuk 
Dykc^  I,  93-     imię  maią  od  miaila  Ameryka6ikiego ,    bd^ 

9etiiambttff^ol|. 

FEROWAĆ ,  -  at ,  -  uie,  act.  ndk. ,  wyrokiem  uftanawiać, 

.  bttr(t  0fti<^tH<(eii  tKn^fprncft  befefHgen.  Appelluiąc  spra- 
wę do  wyższego  sędziego  wedle  prawa ,  lloiąc  bywa  wo- 
tum zganione  i  zepsowane,  a  siedząc  bywa  ferowane. 
Chełm.  Pr.  ^6*  Dekret  feruie.  Jabł.  Ez,  161.  FERY- 
ARZ,  a,  w.,  dekretarz,  księga  wyroków,  bad  2)ecte$ 
tetlbll(t*  w  feryarzu  nie  tylko  komparycye  ilron ,  ale  i 
przytomność  deputatów  sędziów  na  kaidey  sessyi  pisano 
bydź  maią.   VoL  Leg.  7,  694.  . 

FERTAC  się,  zaimA.  ndk.y  szaftad  się,  wartać  się,  (i^ 
^erumtnmmf (tl ,  ^ftnmbre^en  (cf.  fartyczny).  Trzeba 
nam  na  tym  baliku  młodzieiy,  dla  ferUuia  się.  Teatr  33, 
d.  64. ,  Cm.  fbrkam  ;  Cro.  ferkati ,  ferchem ).  Będziesz 
fertać  aię  ai  do  iutrzenki*  Teat.  33,  d.  89.  Ferta  się« 
ftacze,  kręci  się,  iak  cyga.  Teat^  ła,  la.  Jak  żywe 
irebro  chłopiec  zawsze  kręci  się  i  ferta.  ib.  48,  b.  37. 
Jakoż  człek  się  ieszcze  nie  ile  ferta.  ib.  42,  ś.  4.  {^ob» 
wartki ). 

•FERTON  óh.  Wiardunk. 
.  ♦FERYAS ,  indeci. ,  FERYA,  yi,  i.,  wakacye ,  ^f t!f II ,  ffl«« 
C«nceil|  SeperUgf.  Dni  od  zadów  wolne,  prawo  pospolicie 
feryas  zowie.  Szczerb.  Sax,  4a6. ,  Rg.  priftaje,  pocivauje. 

FSRYOWACy  -  «!,  -  uioy    €M.  ndA.,   umalaraóW)  farby 


FEST    •    FL 


1^ 


inaicSy  przymleszad,  mit  etaet  ^nbttn  f^H  Utit^U, 
«eTmij<6^n-  Różaną  farbę  tuszować  lakiem,  ieryowaĆ 
blaygielem.  Naur  Sk,  364* 
FEST ,  FESTYN ,  u ,  m. ,  dzień  w«aoły  publicsny.  Cn.  Th. 
urocayftość,  fin  Jejl,  ftee  SeperliclCeit.  We  Włoszech 
sowią  feft ,  gdzie  się  zjeżdż^ią  na  dobrą  ttyŻl.  Petr.  Pm 
1,  227.  Z  csaszy  tóy  złotóy  pili  na  folcie.  ib,  3.o6« 
Nie  wątpię ,  na  taki  feft ,  żeby  Um  nie  byli.  Rey  Wi*. 
a3.  Trwały  feftyny  1  okolicsnolci  wesela  Krolowy  Na- 
warry przez  długi  czas.  Nieme.  ICroi.  1,  i5.  Uczynił  on 
pan  feft  wielki.  Wereet.  Reg.  i3a.  Wasyftko  się  na  ten 
feftyn  wspaniale  sporządzało.  Nar.  Hfi*  5^  Bi.  Każdy 
dzień  widział  ftftyn  zawołany ,  Brxmiat  w  nim  apor  gło- 
sów wdzięcznych  na  przemiany.  Zab.  S,  a46.  ^  Minaf* 
FESTON,  u,  m,,  Tytuł  mappy  niech  będzie  girlaiidem 
s  liici,  lub  feftonem  ozdobiony.  £{/k.  Miern^  1 1 3.  binda 
malowana,  lub  rzezana,  owocu,    kwiecia  pełna,    JriUttf 

f(6»ur,  Srttd^tge^dnge,   grti<(tbimb,  gni^trtAitir  £«ii^ 

FETOR,  u,  m.,  smród,  %tt  ^t^Mt,  Re.  /lymóiil).  Nie 
ma  nic  niewygodnieysz^go  w  domu,  nad  fetor  z  mieyao 
wychodnych,  SwitA^  Bud,  loo.  Przyzwyezaieni-  do  fe- 
toru, nie  czuią  go.  Arup,  5,  i4.  Wiele  chorych  dla  ciei<« 
kiego  fetoru  porzucanych  leżało.  fiAarg.  Zyw.  t,  b^S» 

FEUDALNOSC  ob.  hunnoić. 

•FEYDAC,  -  ał,  -»,  acł.ndA,,  ara^,  Frf.  zhenaU,  fdfeU 
fen  ( cf<  Cro,  ofaytayam  humecto  cf.  Ger.  feU(6t ;  cf.  Vd* 
et  Cm.  faja  t  kuper  )•  Aniellkic  tam  mieszkanie,  gdzie  nie 
iadaią,  ant  feydaią.  Ryt.  Ad,  t.  By  byt  wilk  nie  fey- 
dał ,  iużby  był  dawno  za  górę.  ib.  3.  Nie  pomocą  rayce, 
kiedy  się  feydać  aaphce.  ib.  47.  Maturum  Jiercue  intole*" 
^rabile  onue, 

FEYERWERK  ob.  FeSerwerk. 

FEYN,  u,  w.,  FEYNZVJL.BB,  u,  m.,  FEYNGOLT,  u, 
m. ,  (2  Niem,  feill),  a-czyftego,  chędogiego  krnazcu^ 
żrebra  abo  złota.  Srebro  przednie,  które  pospolicie  zowią 
fainzylber ,  powinno  bydż  w  ogniu  tak  dobrze  próbowane 
na  kapeli .  aż  próba  iego  ftanie  Marc,  grad.  34«  Zlot*  B, 
3,  b.  W  tysiącu  talerów  twardych  ieft  fainzylforu  grzy- 
wien ia5.  Dow,  A.  a,  b.  Złoto  przednie  Węgierfkie^ 
które  pospolicie  zowią  layngold,  powinno  bydż  w  ogniu 
tak  dobrze  probpwane  na  kapeM  ,  aż  prbba  iego  Hanie 
Marc.  Grud.  34.  Ziot.  B.  3.  Faingolt.  Ztot.  B.  4,  b.  au' 
rum  sublimatum,  ib.  A.  4,  j6.  PziesięĆ  talarów  bitych  2 
grzywny  feynu.  Vol,  Leg,  7^  45 1.  Hiftoryą  tę  na  dro- 
gim rysuią  *fańslibrze  (fańzylbjrze,  feyuzylbrae).  Pot, 
Pocz.  laa.  Uftrz,  Alg.  169.  (cf.  Super^n.  Cro.  fini  £gre- 
g}us;  Sr.  a.  beftli,  Nlti  s  piękny).   FEYNOWAC,  FEI- 

'  NOWAC  cz.  ndA^^  cienkim  czynij^,  fein  OlOd^etl.  Feyno« 
wanie  monety^  Pam.  85,  1,  62.  Dowcipnie  feinowane 
bałamuctwa.  Pilch.  Sen.  lifl.  4,  lao.  subtylizowane. 

fEZ ,  u ,  m.y  króleRwo  i  (lolica  króLeAwa  w  Airyce.  Dykę, 
Geogr.  >,  ao3.  gej.  FEZĄNCKI,  a,  le,  od  Fezu, 
j^eQif<t.  Króleftwo  Fezańikie  leży  między  króleftwem 
Al^ierikim  a  Marokańikim.  (b. 

FI. 
FI,  interj.  pfel  la«.  fe!  fft]  fjful!  Fi!  Sak  ten  szpetny,  le- 
dwo mu  nos  widać.   Jabł.  £z.  7.     Fi!  wftydi  aię  móy 
'  Fanie.  Teatr  Sa,  c.  aa.  itr  5o,  c,  86. 


65S 


FlJtKR    -    FIGA. 


<F1AKR«  »,  "t:,  pojasd  ulicowy  do  naicci«,  ttidzieź  wditni- 
ca  Tego,  tfranc.  ^tt  %\aU%-  Rs,  ksbo^UkI).  Angiel- 
&a  remiza,  gdy  się  iuź  psuie  i  ku  ruinie  sbliia,  na  finkr 
numerowany  po  tym  obrócona  y  iui  chyba  od  pospólftwt 
brana  i  ptacona.   Teat.  48,  b,  i3. 

TIAŁA ,  i ,  i* ,  z  /ac.  PKiala ;  szklane  naczynie  podtuine 
chemików,  etn«  (d^cmifc^f )  9(fi^(e.  Butelka  długą  szylę 
naiąca,  lub  flala»  Krup,  by  76.  Banie  pro  de ,  maiące 
zbyt  diugie  wałkowate  szyie,  nazywamy^  baniami  dtu- 
gosryynemi ,    króciey  Halami.  Krumt,  Chy,  5a. 

riAŁEK,  FIAŁKOWY  ob.  Fiotek.     FLANK  oó.  Flank. 

FIC  \  iniśrj,  on  konia  oArogami  spina ,  koń  zacznie  bry- 
kać,   a   on   fic   s    niego    pod   moll.    Bolt.  Kom,  1,  437* 

♦FIC\GEKNA,  y,  i.,  n. />.  Dwa  razy  i  Londyn  i  Bern c 
Odwiedzili  zkąd  nam  iednę  przy wlozt  ^cygernf  Z  kilką 
modnych  wachlarzów.  Nan  Dz.  5,  162. 

FU)£LXS,  a,  «.,  wierni^,  faworyt,  ,Ux  93ertra«te.  FI- 
DELISKA,  i,  i.,  wiernisia,  hu  93ertrante.  Usłuchała 
Algunda  rady  fideliiki ,  Podaiąc  z  iyciem  >  cnotę  swą  na 
azart  ^lizki.  Min,  Ryt.  3,  273.  Swych  się  taiemnic  nie 
zwierzay  nikomu,  Z  fideliikami  ^dufaloić  szkodzi.  Mon^ 

73,  11 3. 
FIEHLBTKA  o*.  Firletka. 
riGA,  i,  i.,  FISZKA,  i,  i.  zdrbn,,   Bh,  fil,    ftif;    Sh. 

fif,  ftf owe  OWOtCe  t  //^.  fige-fa,   figr,  feugeł  Crn.  et  Vd. 

figa,  fig^zej  .Sr,  2.  ffgd,  5^r.  1.  fi^a;  Cro.  figa,  szmokva ; 

Z)/,  szmokya;    Sla,  smokva ;    Rg^.   smókra  i    Bf.  smokva , 

petroyaccja;  Ross.  (|)ł(ra ,  CMOKBa,  BjauHafl  flroA^f  ^c. 

CMOKBHHie  (cf.  smoktać);  Jtal.  fico ,    /.<x/.  ficua,    Galt. 

figue,  f/i*/>-  higua,  i4n^/.  fig,  X)a/i.  figę  ,    Si/ec.  fikon ) } 

l^le  Setge,  tle  Jrucftt  be^  5dden6<ium^.    Figi  są  owocem 

drzewa,  w  przednićyszych    ogtodach    znayduiącego     się. 
Kluk  Ros.  2,  21 9»     Nie  zbieraią  owocu  z  głogu,    ni. fig  a 

oftu.  Kul.  Her.  189.,  Sio.  pri  na  tml  ne  WfllłU).    Figi 

figami,  motykę  motyką' a wać.  Kosz.  Lor,,  bb*  (profta- 
kiembydź;.  J.  Figa  morwowa,  sycomorus^  morwowe  drze- 
wo, liści«  maiąca  takie,  iakie  ma  figa.  M.  Urząd.  344., 
£c.  CMOiLÓBHMUa  \  Rs.  HroAKV'i>,  5.  aa  figę  s  za  szy- 
szkę,  aa  nic,  aa  cyfrę,  filr  eltt  9łl((^t^,  {^l  z\Vi^  9cna 
(  f •  ® •  fielten ).  Wszyrtkie  te  rady  on  miał  za  figi.  Chrość. 
Fars.  d4.  Uczeni  dzii  u  niektórych  tanieią,  i  za  fiszkę 
ich  sobie  ważą.  Glicz.  Wych.  N.  6.  Taki  człek  a  nas  za 
figę.  Dzwon.  Stdt.  A.  a.,  Vd.  figamosh  «  tchórz)  cf.. 
.  Gtr.  ffige*  -  $•  pokazać  komu  figę  c  JtaL  monilrar  le 
ISche  ad  nno  s  wyiipiewać  go ,  za  pośmiewiiko.  go  mieć , 
palec  mu  przez  szparę  ukazać  y   Ross.  nOKaaanib    KOMy 

iDHUiB-,  Ec-Kynarnh  noKasyio;  etitem  bie  ^eige  toeifen. 

Anielka  odchodząc,  figę  mu  pokazuie.  Teat.  22,  ó.  93. 
Złączywszy  Lidów  i  Syryą  w  ligę,  Smielo  pokaię  na  Per- 
gamy  figę.  Poł.  Syl.  3o4.  Wsiadłszy  w  okręt,  pokaie- 
my  figr  Złym  ludziom,  i  póydziemy  z  wiatrem  na  wyicigi. 
Pot.  Arg.  6ow  Nic  mu  nie  dadi,  ukazać  mu  fige»  Dzwon. 
Stat.  B.  a.  Fif  ę  w  kieszeni  pokazywać ,  sęcreto  irasciy 
palant  mełuere.  Gemm.  80.  9}<tfen(tÓber  in  hn  %a^i^t 
gebett  {  cf.  aerdy t  a  nie  dui )  cf.  figiel ),  Fiszkę  mu  w  . 
nos  zadano,  Glicz.  Wych.  C.  i.     J.    figę  wziąć   »  póyśdf 

z  niczto .  ■  kwitkiem ,  mit  cUiet  92a^  abile^rtu.    Pa- 

trzay  ieno  £tarca  wygę  ,.  A  to  rzecs  nie  do  poięcia.  Chcieć 
mu  młodego  dzitwczęcia^  WeźmiesA  z&  to  dzindu  figę. 


PIGARNIA    •    FIGLARZYK. 

Zabł.  Bal.  10.  Owca  niewinna  przez  rok  wełnę  di^Tiga, 
Oiłrzygą  wełnę,  a  iey  za  to  figa.  Brath.  O.  4,  b.  $.  fig 
aię  ob)aidU  Aurl.  bębenek  iey  zawierzono,  ftc  tjt  f^vai: 
gft.  Tr.  -  j.  2)  figa  (*Fig,  u,  m.) ,  drzewo,  bftjels 
genbaum*  Vd.  figo^u  dreuoj  Sr.  \.  fi^omna'>  Sla.  smoi- 
yeniea;  Rs,  cNOKOBHiiua.  Niemasz  fig  na  fidze.  Budn. 
Jer.  8,  i3.  Ono  drzewo,  co  się  zdało  bydź  figiem,  by- 
ło cierniem.  Żarn.  Poft.  a,  347,  6.  Figi  maią  to  osobli. 
wego ,  ie  bez  kwiatu  owoce  wydaią.  KluA  Ros.  1,167. 
^  $.  3)  Figi,  sadzele  bolesne  w  sie^eniu.  M.  Urzfd.  24, 
bie  ^dd^ar^rn.  Condylomata^  ok.  iik.  Figi  zoirią  guzy 
w  siedzeniu ,  takiei  insze  sadzele  w  ftolcu,  ib.  319.  Maić 
ta  szyszkom,  albo  wewnątrz  w  rurze  Aolcowey  fiszkom 
będącym  ieił  Ickarllwem.  Syr,  425.  Bąbele  pęcherzywa- 
te  w  ilolcu  figami  zowią.  ib.  i63,  (cf.  kurze  dupki ].  - 
$•  Figi  migi ,  5  Fik  mik,  fortele,  bliktry,  kugIarilifvo, 
iSnnflgriffe ,  ®aufiU9.  Kiedy  iłuzebna  zna  te  figi  migi, 
Kiedy  z  piwniczym  będzie  iedney  ligi  *  .  .  Bratk,  D,  4. 
WszyRkó  ,  fik  mik,  za  nic.  Teatr  43,  c.  55.  Wyb.  Tfr- 
raz  wszyftko  aa  fik  mik.  Teatr  43,  c.  80.  FIGARNIA, 
iy  hy  U  nas  na  figowe  drzewa  buduią  figarnie  i  dobne 
ie  na  zimę  opatruią.  Ład.  NJl,  Nat,  5y.  Mon.  73,  21 5., 
Sr.  1  •  ftbOI9lienC|a  ;    /?^,  smakoviscte  ;    Cro.  szmoknsche, 

figoYische;  //^.figeskert;  bie  Sct^enfc^ule,  bad  gcigen(2»|. 

FIGATELE ,  --  i,  pUir,,  pulpety,  z  cielęciny,  kapluua, 
mięsa  wołowego,  wieprzowiny  2  łoiu  krucliego,  1  chle- 
bem białym  siekaią  ,  przydawszy  iay,  gaiki  msje  robią. 
Wiel.  Kuch.  4oo.  gUiWflófp.  Dano  Włoikie  meneftry, 
także  figatcle.  Banial.  B.  3.  §,  2)  Jig.  Dawniey  zamki 
i  mia(lo  wałem  obwodzono,  Dzi^  figatele  tylko  wyba- 
wiono. Bratk,  M,  4,  b,  t.  i.  bagatele,  fraszki. 

FIGIEL,  -  gla,  FIGIELEK,  -  Ika,  m.,  -SA.  figi  (Ross. 
^litwi  kuglarilwoj;  sztuka,  która   się  komu  wyrządza, 

psikus ,  cin  6ttei(b ,  ben  nian  jemaiibco  fpieU ,  ein  €H' 

bettlAtf.  Zrobisz  mi  figla  iednego,  ia  ci  dziesięć  innych  wy- 
rządzę. Teatr  4,  ^.  162.  Teat.  34,  c,  j5.  Gdzie  idwe 
o  iaki  figielek ,  niema  sposobnie}'8żego  nad  niego  do  te^o. 
1*3.31,^.42..,.  Vd.  hudusadetje,  norzhnia,  osbribnofti 
shimfj  Sr.  2.  |}0$tl;  Rs.  opozasu,  npuBjiaKa,  ckono- 
pomecmBO.  §.  Krotochwilne  sztuczki,  zaba^'ki,  kro- 
tochwile,  ^ofTcU/  ^Ut^tOetl.  Powiedz,  twóy  to  głos? 
bea  figla  wszelkiego.  Pajf.  Fid,  253.  Nieraz  figielki  ple- 
tła.  Teat.S^yó.  71.,  Sio.  tO  fU  len  fwfFt  a  fi^U ,  fctio- 
nes  politicae.  Wolno  po  dworze  chodziła  małpa,  wszę- 
dzie flroiąc  figle.  Zab.  i5,  309..  -  j.  figiel  malarfki, 
sźniceriki ,  złotniczy  parerga.  Cn.  Th.  drobny  wymysł, 
fine  Ueine  Sc^nótfelf^^  Jakim  sposobemłatwo  wyrysować 
wiersze,  berby,  figle,  floresy.  Haur  Sk.  374.  FIGLAR- 
KA,  i,  i.,  kobieta  figle  ftroiąca ,  wyrządaiąca  ,  tHt 
^Olfenmad^erinn.  FIGLARNY,,  a,  e,  -  ie  adf.y  FIGLARSKI,  a, 

ie,  figluiący,  fi^aberttaf if(^ ,  polTenJttfr,  bur^trleben.  R** 

4>HrAJ(pCK'ili ,      DpllBfl3YHBhIK ,      CKOMOpóIUKUH  ,     CZO- 

MOpómecKiii ;  Ec.  ciLOMpaaiecK  jh.  Tobie  potrteba  pa- 
trona bardzo  figlarnego  i  subtelnego.  Teat.  3 o,  c.  54. 
Mina  figlarna.  Teat,  12,  c  44.  FIGLARSTWO,  a,  /i., 
kuglarftwo.  Cn.  Th.  ®aafelep,  ^offen;  Rs.  npHBJsraHB- 
■ocinB ,  CROaioponzecBiBO.  Odrzuć  te  fochy  i  twoie  fi- 
^larftwo..  Mat.  z  Pod.  C.  a.  FIGLARZ ,  a ,  m.  kuglarz, 
ciJI  ą)0(reiireiPet  FIGLARZYK ,  a ,;  m, ,  demin. ,  Ross. 
^HTASpZ),   CJiOKOpox2>a  Mc.  CJLOtf fa^cl) ;    Yd.  noriho.- 


FIGLAS    -    FIGURA. 

rauz,  glamazh,  oshribnik,  ahales.  FIGŁAS»  a,  m.\ 
zgrubiałe  psi  figiel ,  paia  sztuka ,  filf  ©tffic^ ,  eltt  ®Us 
bt^nfcttcf.  Co  on  tez  dokazywał  przez  niemałe  czasy,  l^R- 
mi^L.ijiZ  ^wit^krze  owe  nadobne  figlasy,  Kiedy  ci  się  byt 
dobyt  do  okuKfy  ikrzyni  ?  Trfb.  S,  M^  lo.  -  $»  iarty, 
śmieszki,  ^cffiflt/  ®))d$c(en*  Co  za  figlasy,  aź  miło. 
Teat\  ^5,  c.  6ó.     FIGLOWAĆ,  -  al,  -  uie,    cz,  mik., 

figle  ftroić,  wyrządzać,  ^treid^f  ma^tn,  Coffm  tceiben* 

Vd,  norzhuYatise,  norza  paHi,  gnati ,  paukati ;  Cro.  bu- 
'  daliti;  Rs*  CKOMOpotDHmB.  Przy  dworze  neybezpie- 
czniey  figlować  i  frantowad  można.  DzwonA.  Stat,  A,  a. 
( cf.  nafiglować  się,  wyflglować)»  FIGLOWNY,  a,  c, 
»ieadv,t  żarto wny,  sztuczki  wyrabiaiący,  furjWfiltg,  90D 
9offVn*  Nic  niemasz  figlownieyszego  od  chytroiei ,  którą 
od  przybycia  twego  narabiasz.   />.  7>/.  260. 

FIGOJADKA,   i,   i.,   tle  Seigetitrofffl ,   Jeiaenfłnepff ; 

ptak  od  fig  nazwany,  którcmi  się  żywi.  Litwa  obfituie 
W  te  ptaki,  lubo  fig  nie  ma.  Ład.  HJi.  Nat,  37.,  JtaL 
beccafico,  łat,  ficedula  luscinia  aitera.  Kłtin.  -  Krup. 
5.  68.  •Figoiadek.  Vołc1t,  3o3.,  Sr.  \.  fd^nepulil,  fcj^tte^ 
{)a  ;  Cm.  klunazli;  Vd.  podlilk,  podliefka;  Bs,  gher- 
mascja,  ghrrimuscja  ;  Sło.  ^t\it ,  ĆlDtćaliti  Cro.  gerrou- 
'  scha,  szluka ,  kosiza,  cherneglavka ,  szmokyojedicza  ; 
i/^.  fige-ev6.  FIGOMORWA,  y,  i.,  cf.  sykomgr , 
Figa  E^ipfka,    karwia.    Ficui  Jndiea.   Linn.     bU  9)?auls 

teerfelfle,   ble  9lb«m^fdge.      FlGOWATY ,   a,   e,   na 

kształt  fig,    fdgenarttg.      FIGO\VNICA,    y,    *.,    ogród 

figowy,  ber  Seidengartm.  Sr.  i.  ft^iwnencja;    Cro.  figo- 

vische  ,  szmokovische ,  szmokrische  j  //^.  figefskert;  Rg. 
iiriokoviscte).  Oliwnice  wasze  i  figownice  pożerała  gą- 
sienica. W.  Amos.  4,  9,  (figowe  sady.  Bi6.  Gd.).  FI- 
GO WNIK,  a,  w.,   figowy  ogrodnik.     Cn.    T/ł.    bet  ^ds 

gengdrtnet.    FIGOWY,  a,  e,  od  fig,  Jelgens.  b/ł.  et 

Sło.  ^(etDÓi  ^'•-  *•  Wownanc';  Cr/l.  figore;  Krf.  figou; 
Cro.  figoY ,  azmokoTeni  j  Hg.  figes ;  Rg.  smukyen ;  Rs. 
^HroBun;  /{#.  cmokóbhuh.     Figowy  kamień,     tycitts. 

Płin.  H.  N.  37,  II.  ber  gelgfłifteil!. 

FIGURA  ,  y ,  ż. ,  FIGURKA,  FIGURECZKA,  i,  i.  zdrbn., 
z  tac.  kształt,  który  rzecz  iaka  ma,  W  ftgitr/  @eflalt. 
Vd.  figura ,  furm ,  obras  ,  poduba  (ob.  *podoba ) ;  br.  1 . 
ftgttra;  Sła.  figura,  prilika;  Rg.  slikka,  prilika;  Ross, 
<^iłrypa,  BÓ3pacm&  ,  odpaal)  j  Ec.  ynoAoQAeH'ie.  Każ- 
de ciało  musi  mieć  iaką  figurę ,  ułożenia  części  ikładaią- 
cych  go.  Os.  Fiz.  16.  -  j.  wyftawienie  kształtu  rzeczy 
iakiey,  rysunek,  obraz,  posąg,  bte  ^\%VX ,  ^9i,^  SBllb, 
btf  Śtittue.  Stawiaią  w  Persyi  figury  trzech  Doktorów 
Tureckich  przede  drzwiami ,  aby  goście  na  nich  patrząc 
wszyfłck  iad  i  uroki  wypuścili.  Kłok.  Turk.  i4d.  Figura 
przy  drodze,  krucyfix ,  boża  męka,  eine  ^\%VX,  fin  Jtreil(, 

etii  Srucifir  an  ber  Eanbfbra^e.    fro9.  Siedzi  pod  figurą , 

a  djabła  ma  za  ikórą  (  z  wierzchu  owca ,  wewnątrz  wilk ). 
$.  -wyftawienie    rzeczy  uraysłowcjy  przez  zmysłową,    bte 

Śignt,  finnlic^e  ^orfleanng  be^  Ueberffimlic^en.    Dziwne 

sprawy  ś.  Janowi  pod  zakrytościarai  a  figurami  iakiemi 
okazywały  się.  Rey  Apoc.5.  $.  t/Łeoł.  figury  przezna- 
czaiące,  w  ilarym  zakonie ,  ble  ^orbUber,  Źppen.  Bj» 
otajftyo;  Sr.  i.  |»ieb|namo ;  yd.  predobras,  predklikd, 
predfurm,  predpoduba*,  £c.  npeAodpaTKeHie,  npeAO- 
6pa30BaH*i'e.  Fan  Cbryilns  był  figurami  przeznaczony  w 
pewnych  patryarchtch ,   łodziach  onycb,   które  bóg  mieć 


FIGURALNY    W    FIGUBARZ,        639 

chciał  nieiaką  figurą  i  kształtem  ajna  awego*  Biał,  Po/t^ 
63.  Równie  figurami,  iako  i  pismem  był  nam  przezna* 
czony  i  opowiedziany  Chryihia.  ió.  64.  §,  Figury  kra-> 
Bomowfkie,  grammatyckie  ;  sposoby  mówienia  o  rzeczach 
mewłaściwegOy  przenośnie;-  n»  p.  cztery  litery  s  kiep^ 
Trzy  drewna  s  szubienica.  Wronami  karmiony  ;  chytry. 
Szczwany  ;  doświadczony.  Tu  też  naleiy  wielka  część 
przysłów  i  przypowieści :  n.  p.  łalka  pańfka  na  pflrym  koniu 
iedzie  t.  i«  odmienna.  Dobremu  piwu  nie  trzeba  wiechy  ;  cnota 

się  sama  zaleca.  Ld.  ^t)ętoti^e  uob  gramnuitifcbe  Siauren, 
iDol^iii  att(6  ein  gro^er  itffeil  ber  ^prlc^iDirtcr  nnb  fpric^ 
n)irtU4en  (Keben^arten  ge^irt.   Sło.  p|b«bfa ,  p|bobil(a.  - 

§.  Kzecz  uważana  co  do  samego  kształtu  iey,    else  ^AdiC 

b(of  i(ref  ^eflalt  nad^  betracbtet,  bie  %mx.  a)  mate- 
matyczna figura,  pewne  uilawienie  liniy*albo  ścian  za- 
wartych. Soł/k.  Ceom.  5.  mieysce  ograniczone  linliami. 
£c/k.  Miern.  16,  eine  tiurtl^(mattf<(e  Slgur.     ^J  osoba,  co 

do  iey  wyglądania ,  eine  ^erfon  tn  M(t(ićft  iitet  &eft{dU 

Figura  piękna ,  uroda ,  Rs..  ocaiuia.  Muicpiaią  ,  ieś 
mym  oycem ;  udawayie  iakbyś  nim  był  w  samey  rzeczy. . 
^.  Więc  będę  utrzymywał  figurę  cyca  twe^o!  Bo/i.  Kom, 
4,  a86.  Figura  iego  ma  dość  w  aobie  powabów.  Teat* 
33,  d.  36.  Jell  to  chłopiec  figury  piękney.  ió,  17,  c,  35. 
Figurka,  gdyby  trzcinka,  kształtna  i  profta.  ió.  10,  5.  Odra- 
iaiąca  figurka,  ió.  19,  f  74.  Figurę  ftroić^  figurą  nad- 
rabiać ,    figurę   prowadzić   s  powierzchownie  imponować « 

dnCerild^  imponiren*  R**  BaisKHHianiB ,  aaBa^fcnn^amB.  - 

Figura,  sposób  iycia ,  $(rt  JU  lebetl.  Zadney  zniikąd  lue 
maiąc  intraty,  taką  prowadzi  figutę;  czylii  to  na  ił.an 
iey  przyftoi  ?  Teat.  7,  e,  6.  Chce  większą  nad  ilan  figu- 
rę prowadzić,  ib.  34,  b,  Bi  i.  Gniewa  ich,  ii  on  figu- 
rę większą  większym  kosztem  prowadzi.  Mon.  70,  355. 
Okropną  figurę  prowadzić  musi  źoua  taka.  Zaó.  16,  45. 

fine  fol^e  Jraa  nm'f  eine  f(6en$Ud^e  gfgur  mad^en.    Co 

to  za  figura,  co  tam  siedzi  za  fiołem  !  Ld,  7)  figuralna  mu- 
zyka, melodyia,  gigHrtfl;  ftgnralgefang.  Xa  muzyka 
figurą  idzie.  7>.  Figurą  idący  p  roeiodyynyy  harmoni-^ 
cus,  Cn,  Th.  Figurą  śpiewam  s  melodyynie.  ib.  (cf.  Fi- 
guralna muzyka).  FIGUR ALNY ,  rf  ,  c .  FIGURALNIE 
adv.\    1)   figuryczny,    niewłaściwy,    pod  figurą  ukryty, 

ftgiirUd^^  uneisentii^^.  Sr.  1.  p^ebsnamenate';  Rs^  Kao6pa- 

3HaxeAiHiiiM ,  o6pu3oaaineA&HhiH,  npoo6pa30BanieAB- 
Hbtu,  o6pa3HŁiH,  Ec.  apomHBOo6pa3H UH,  3Hai^e.Ha' 
meA&HO,  yMHÓ.  To  figuralnie  wyraioile  było  w  (larym 
teftamencie.  Bałs.  Niedz.  a,  38.  Ekklezyaflyk  Ło  prze- 
powiedział figuralnie,  ib..  1,  128.  2j  Figuralną  muzykę 
zowią,  śpiewanie  iakie  na  kilka  głoaów,  według  wdzię- 
czney  melodyi' .uczynione*  Pet^,  P.  a,  373.  .ber  JlguraU 
gefung*  Figuralna  muzyka ,  melodya  t.  i.  z  kilku  rożnych 
głosów  abo  tonów,  wyższych,  niższych,  śrzeduich  aibo 
8  inftrumentów  rozmaitych  złożona ,  Concentus.  Cn.  Th* 
Muzyka  figuralna -i  in(brumehtalna.  P^tr,  P.  3,  373.  Mu- 
zyka głosowa  figuralna  i  inflrumentalca.  i3.  bie  ^OC.fll- 
ttnb  3nf^rutnentalmuft.f.  FIGURĄNT,  a,  m.,  aktor  na 
teatrze  nie  mówiący,  tylko  osobą  swoją  reprezentacyi  do- 

pomagaiący,  ber  %\^xmX  aiif  bem  itjeater.  figur  AN- 
TKA, i,  i.,  aktorka  taka,  ble  Jigttrftntlnn.  FIGUR ARZ, 
a,    171.,    który  wszyflko  figurycznie  wykłada,     eIn  p^Ar* 

tf^er  9Ui«tege4r,   ber  olle^  b«rd^  {Iguren   erdaren  fia. 

Uważa jie,  iako    ci  £g^ur»rse    (Kalwinowie)  ^  figlarse, 


•P 


64o    FIGUROWAĆ    -    FILAROWANIE. 

sakiamenU  iedno  w  Hgnrę  I  w  fanUcyą  obracała.  W. 
Poft.  W.  a,  29.       FIGUROWAĆ,   -  ał,    -  uic,     cayn. 

ndk, ,  fłg^irę  fbroić ,  finc  Sigitc  ota^eii ,  iKuffe^en  ina^eii. 

^/o.  fignfOlOAtL  Figurował  w  sukniach  codsień  inaaych. 
Teat.  a4,  94,  Cxrtr,  Chci^  figurować  równo  s  panami. 
1^.  22,  25.  Panowie  ci  bardżiejr  my^Ią  o  figurowaniu, 
iak  o  iftotnrfy  usłudze  kraiow^y.  Gaz,  Nar,  i,  20.  By 
tylko  figurować,  kaida  przedać  się  gotowa.  Teat,  54,  22, 
Górować  i  figurować.  Mon,  69,  602.  Rzuci  się  do  figu- 
rowania, zdobienia  domu,  ekwipaźów  wymyślnych,  leat. 
19,^.26.  -     5.  pod  figurą   przeznaczać,    ftt^lłrHd^  DOr^f s 

heuttn,  9or(leIIett,  anbenten.   yd,  predpodobiti ,  predo- 

farasati,  predfunnati ;  £c,  npeAoSpaTicainu ,  npe4o6pa« 
aOManiH.  Te  rzeczy  Izraelitom  aię  flftfy,  nas  figuruiąc. 
I^eop.   1-  Cor.   1,  6.  SekL  57.  -     j.    figuralnie  śpiewać, 

elnen  Slgniralflefang  fłngeri-  Tr.    FIGUROWANY ,  a ,  c, 

part.  perf.y  pod  figurą  ukryty,  niewłaściwy,  ffgńrlld?, 
Itl(fet  eljfIlt^ńttlHd>.  Prawdziwe  ieft  ciało  C^iryftusowe  w 
aakramencie  *  nie  figurowane ,  ale  ifłotne.  Skarga  Zyw, 
62.  Figurowany  baranek  Chryftus.  Rey  Apoc.  62.  I^ucz. 
Kat.  62.  FIGURYCZNY,  a,  e,  FIGURYCZNIK  arfi^., 
pod  figurą ,  allegorycany ,  niewłaściwy ,  ^gdrH4-  <>*•  Fi- 
guralny, -  FIGURZYSTA,  y,  wi.,  który  figuralnóy 
muzyki  dopomaga ,  ^t  gignrtil;  St^tltalfdllgfr.^ 

•Fn\NŁA  ob.  Flank. 

•FIIRK,  u,  771.,  moie  a  Niem.  Q3ierbtllg  (cf.  ferton,  war- 
dnnk ).  -  Wyciąganie ,  które  zowią  Lobegat  ( moie 
SaubgCib)  i  fiirkiem,  w  ziemiach  Miftrzowi  poddanych, 
od  Polaków  nie  ma  bydi  wzięte.  H^rb.  Stat.  706. 

FIK ,  u ,  OT.  (  5A.  ff! ) ,  figa  wrzód ,  Me  Jf igHMttf .  Na 
wrzód  wychodny,  który  fikiem  zowią,  a  z  gruba  rzy- 
tnym  wrzodem,  szkodliwy  a  pod  czas  I  śmiertelny,  le- 
karfkwo  takie  .  . .  Sleszk*  Ped.  ao3.  Ten  wrzód  naycac- 
ścirfy  a  krwawnic  aapiekłych  przychodzi,  gdy  w  nich 
krew  zgęftnie,  fe  wyiść  czerwonką  nie  moie.  i6^  Wrzód 
sadkowy.  1*.  ai5.  -    $.  Fik  mik  ob.  Figa. 

FIKCYA*  ob,  wymysł,  zmyślenie,  J?c.  npHiDBOp^HYe. 

FILADELFIA,  ii,  *.,  *  Greek,  miłość  braterika,  bte  ©rils 
^etltebf  /  w  szczegjólności  między  plebanami  przyiacielikie 
^zaiemne  obcowanie ,  ^reuilbf^ilft  nnb  ^9i^Hx\\Ą/it\t  ttlls 
ter  bftt  Sanb^fitne^L  Uchylam  się  od  przeiaidaki  na  od- 
pufly,  którą  plebaJ^  dla  wzatemności  fikdelfją  pospplicie 
sowią.  XiądM^  213.  Z  meini  konfratrami  nie  ntrzymuic 
flladelfii  y  nie  doieidiaiąc  do  ich  kościołów  na  odpufiy* 
Xiądz.\^S^     FILANTROP  o*,  •człowiek o lubec. 

FILAR,  n,  OT.,  FILAREK,  -  rka,  PILARZY)^,  a,  ot,, 
Carn^  falarj  Vind.  iieber,  podpertek,  podporna;  Ro^h, 
craóAeb,  cmóxnl>,  cmOA&HKbf  Boh.j^ilH,  JtaL  pilie- 
re,  GalU  pilier,  Hisp.  pilar,  ^z/eir.  pelare,  Z.a/.  pila » 
^.  9vXy[ ) ,  ber  ipffiler.  FiJary  są  slupy  mnrowane ,  na 
których  leiy  flilepienie.  Jak*  Art.  2,  236.  Filary  ksztal- 
towne  trzymaią  na  sobie  w  kc^ciełecb  wysokie  iklepy. 
Gorn.  Dw.  4 11.  Znieście  f^larzyki  domu  iego»  Bib.  Gd^ 
Jer.  5,  10.     Filary  w  koło  maiący  ganek,  peryJiyHiumy 

etii  IBodfBgatigf  eine  CinltnlMlti  £c.  KpyrocmóAnie. 
Cn.  Tli.  -    $.  «)/^v podpora,. Me  6M(f^  ber  9fefler. 

By{  ś.  Cyryllua  wielką  podporą  wierse  Katolicki^y  prze-> 
eiw  Aryanom;  którzy  snaiąc  go  byili  wielkim  filarem 
Katolickiego  wyznania,  mocą  go  wygnali.  Skarg,  Zyw,  i, 
194*    FIbAllOWAI0£>  -  i»»  n*  9  iiUrdwnąd.  C/i*rA* 


FILAROWANY    -      FILIPOWCY. 
175.  kolumnada,  ein  6in(eii|attg ,  efne  6iitleti|(el(ttttg. 

Filarowanie,  budowanie  na  słupach.  Cn.  Th.  61.  FI- 
LAROWANY, a,  e,  fllarmi  osadzony;  mU  (SJuIeil  b(: 
fett.  Świątynia  a  ciosu  nurmurowego  wyftawioiia,  i  fi- 
larowanym  okrąiona  gankiem,  Tr.  TeL  68.  FIL  ARO- 
WY,  a,  e,  od  filarów,  słupowy,  ffeUffs,  6(łttletts. 
FIL  ATA,    y,    i.,    a    Włojk.    ?  szereg,    pasmo  długie,  fiRf 

Unge  ^ń%9,  -    $.  Część  główna  woyłka-,  eitiet  oon  bra 

i^anptrbeilen  ber  $lV|piee.  Woyfko  dzieli  się  na  trzy  fiu- 
ty albo  liuiie,  Tr.  Pierwsza  filata ,  awangwardya.  Tr, 
przednia  ftrai,  ba^  ^Orbertreffen.  śrzednia  filata  abo  ba- 
Ulia.  Tr.  korpus ,  ba^  ^ItUUU^tn.  Trzecia  filata.  Tr, 
tylna  ftraź ,  hai  j^lntertreffcit.     Oiłatnia  filata ,   rezerwa. 

Tr,  odwód ,  bie  (K*?feroe. 

FILET,  u,  OT. ,  u  introligatora,  liniyki  lub  wzorki  wyzła- 
cane   na  oprawie.  Mag.  MJk.  %[Ut ,  JWett,    SiletjUnipd 

ber  ®ii((binber. 

FILGRANOWY,  a,  e,  FUgranową  robotą  zpoil  zausznice. 
Łączw,  Zw.  8.  ? 

•FILIAŁ,  *FILIALNY  kościół,  Crn.  perdrushnóza. 

FILIP,  a,  OT. ,  imię  mczkie,  x  Greek,  CiXos  et  iitnos^y  Cro, 
Filip);  znaczy  kochaiącego  się  w  koniach ,  koniolnbca, 
9bUiPP*  PfoV'  Wymknął  go,  iak  Filipa  z  konopi.  Rys. 
Ad.  7i#  Wyrwał  aic,  iak  Filip  z  konopi.  Mon.  73,  5i. 
et  723.  Teat.  iS,  b.  10.  t.  i.  gdy  kto  co  nie  i  propoi 
mówi).  Filip  se  wsi  własnóy  Konopie,  będąc  za  Augu- 
fta  I.  posłem  na  seymie  Piotrkowfkim,  w  swoim  ode- 
zwał się  interessie ;  krzykniono :  Panie  Filipie  z  Konopi, 
wyrwałeś  się.  Chmiel,  i,  75.  Ni  ztąd  ni  zowąd  wyr- 
wał się,  iak  Filip  z  konopi.   Teat.  33,  d.  37.     FILIPEK, 

-  pka.  OT,,  pieniądz  złoty  Włoiki ,  eiiie 3taUamtte ®0l>« 

tttdtl^e.  Ze  czasu  Bony  niemała  summa  Filipków  ze 
Włoch  do  Pol  (ki  przywieziona.  Corn.  Dz.  i44.  FI- 
XIPPIICA ,  i ,  i. ,  Mowy  gorliwe  Dem  o  (leną  przeciw  Fi- 
lipowi kł-ólowi,  maią  tytuł:  filippiki,  które  na  Polikie 
przełożył  X.  Nagurczewjki ,  bfe  ^bilippf^a  hti  'htm^^- 
tie#.      Ztąd   filippika    s  mowa  gorliwa   przeciwko  komu, 

etne  feitrige  OTebe  gegen  etwa^,  eine  StreUrrbe.    !<>«- 

które  iurnały  mowę  tę  tak  rozsądną  pfzciftoczyły  w  fi- 
lippikę  przeciwko  religii.  Gaz.  Nar.  1,  198.  FILIP- 
POW,    -   a,    OT.,    miafto   Pol/kie    w    Woiew.  Trockim. 

Dykc.  Geogr.  i,  206.  eltte  ©rabt  {ti  fiittbauen.    FILIPO- 

WIEC,  -  wca,  OT.,  w  liczb,  mn,  FILIPPOWCY,  FI- 
LIPPONY,  -  ów,  plur..  Wylęgła  się  u  Dyzunitów  «t 
Jana  Kazimierza  wiara  ftarowierców  czyli  Filiponów.  Ci 
nie  chcieli  przyiąĆ  nowego  przekładu  pisma  S.  i  litur- 
gicznych xiąiek,  które  meikiewflci  pątryarcha  Nikon 
wprowadził.  Rozdzielili  się  na  dwa  główne  podziały  Po- 
powców  i  Dyakowców.  Czack,  Pr.  i,  3oi.  et  84.  ieft  to 
lud  wśraód  lasów  i  bagien  Litew/kich  osiadły.  Dykct  Geog. 

1,  2o4.  eine  etgne  SKrt  Wenfd^n  in  Eittbasen,  bie  a»4 
eine  efgne  9on  ^en  Siffiiniten  nocb  i»effd^iebtte  Śecte  K&i- 

1fftf((ett»  Podano  memoryał  od  Filipponów,  mieszkaią- 
eych  w  Warszawie,  a  iądaniem  pozwolenia  im  tu  du« 
chownego ,  dla  odprawienia  sakramentów.  J  ten  rodsay 
ludzi ,  róinie  wierzących  od  Nieunitów ,  który  naywięcey 
wpłjTwai  do  aaymuiącego  aię  dawnióy  buntu,  powinien 
bydi  ursądaonjrm.  Gaz.  Nar.  2,  a  5 6.  Pod  imieniem 
markietanów  swoszcayki,  filipony  obce,  i  księia  zagra- 
Bicsniy  Cserńoj  sw ani  >  podmawiaii ,  chłopów  do  bontu  i 

^  '  raeii. 


FILIPOWSKI    -    FILOZOFIA, 

rzosi.  Uft.  Konjl.  a,  5o.  FILIPOWSKI,  a,  le,  od  fi- 
lipowcówj,  ^^ilipponeitf*  Filipowika  heresya  $  autor 
i^y  Filip,  okoto  R.  i65o,  za  patryarchy  Nikona.  ChmieU 
1,  1118. 

FILISTYN,  a,  wł.,  Filiftyny,  naród  w  Paleftynie,  któiy 
naywiccey  dokucaaf  żydom,  eitl  ^t^Kitlrr.  Samson  byt 
wybawicielem  ludu  iydowikiego  z  pęku  Filiftynów.  Biał. 
Poft.  64.  FlLISTYiNSKI,'  a,  ie,  od  FJIiftynów,  ^Wu 
{tets*  Samson  byt  ku  wybawieniu  ludu  swego  z  niewoli 
Filiftyńfkiey.  Biał,  Pojl.  64. 

fILIZANKA,  FLIZANKA,  i,  i.  (ż  Tur.  findzan.  Ad. 
Czart.  Altcr, ) ,  naczynie  niby  to  czaszka ,  do  brania  ka- 
wy,   herbaty*',    szokolady,    Sla.  ftncxan,  csasha ,    sKalica 

zakaya,  t\nz  Zicc^Ąaie ,  Siaffec^^ic ,  ^^ocolabeiifdjale , 
Ober  laiT^.    Filiżanka  wierzchnia,  bie  OberfĄalc ,  Cbeta 

taife*  Filiianka  spodnia ,'  bie  Ulltęrfd^ale.  w  początkach 
chorób  gorączkowych  po  iiliianee  kawowey  rosołu  daiąc  ,• 
co  godzina,  dosy<5  ieft.  Krup,  5,  36g.  Wyi^iła  kawy  trzy 
filiżanki.  Mon,  68,  282.  Pam.  85,  3,  ili4.  Filii^anki 
nowe  z  brzegami  ztotemi.  Mon,  68,  287.  FILIZAN£CZ-^ 
KA  ,  i,  i. ,  zdrbn. 

FILOLOG,  a,  m,,  z  Greek,  uczony,  naywicc^y  literaturą  i 
iczykami  się  bawiący,  bit  ipbilolog*  Filologiem  pospo- 
licie tego  zowią,  który  około  wielu  i  rozlicznych  nauk  i 
wiadomości  chodzi.  Pilch,  Sen*  lift.  4,  aa.  FILOLO- 
GIA, ii,  i'f  nauka  trudniąca  się  szczegóruićy  ięzyka-mi 
i  literaturą,  bie,  ^b^tofogte-  Cro,  jezłkoznanztvo ;  Ross, 
XK>6ocJiÓBie ,    cAOBecHOcmB.      FILOLOGICZNY,   a,  e, 

.     -  ie  adv,,  pbt^OlOgifcb*  Aj.  Aio6ocAÓoHbiii. 

FILOWAĆ  ,  cz,  nrJA.y  zfilowad  dk, ,  z  Franc. ,  ciągnąć  kar- 
tę,  eine  j^atte  lUf}en'  Umiemy  zfilowad  kartę  zręcznie, 
woltę  zrobić  niewidzialnie,  lisika  w  karty  ułoiyć  nowe- 
go- Teatr  4,  ó,  11 5.  Ten  woła  pas,  ów  acorde ,  ów 
krępuie,   ten  filuie.  Mon.  71,  707. 

FILOZOF,  a,  m,,  z  Greek,  posiadaiący  filozofią,  bcr  ^bl: 
lorop^-  Miloraędrzec.  2^^.13,78,,  i?J.  Mo60M),ąpl>, 
3Uo6oMy4pett^  I  yMcniBOBaiiiex*;  l\g,  mudaraz,  niu- 
droznanaz  ;  Cro,  mudroznan;  Vd,  svcta  moder,  modro- 
•nane2;  «Sr.  1.  fn>eta  mubtć^  Wolę,  li  kto  rzecze  filo- 
zof, niź  mędrzec;  bo  to  iuź  każdy  rozumie*,  a  kiemu 
niewłaśnie  to,  z  Greckiego  filozofia  mądrość.  Gom,  Dz, 
49-  Spytany  Pytagoras ,  iakoby  się  dał  zwać ,  nie  chciał 
mędrcem ,  bo  to  iuż  ten  tytnł  ubieieli  byli  oni  siedm  rof- 
drców;  ale  się  filozofem,  to  ieft  miłośnikiem  mądrości,, 
nasrwał.  Warg.  JV>2/.  272.  Lubomędrcy  abo  filozofowie. 
Klecz.  Zd.  72.  Filozofy  n- pogan,  byli  to  co  kazno- 
dziińe,  prorocy.  Skarg.  Dz,  58.  Nie  tak  to  trudno  zo- 
ftać  filozofem;  chwal,  co  drudzy  ganią;  myśl  iako^chcesz, 
byleby  osobliwie ;  kiedy  niekiedy  z  religii  zaźartuy ;  de- 
cydiiy  śmicle,  a  gŁ^iay  głośno  i  uydziesz  wkrótce  za  wiel- 
kiego filozofa.  Kras.  Dc/,  6i,  Filozofem  kogo  uczynić, 
Mc.  yAJo6oMy4pMiiiH,  HayHHmb  MyApocinH.  FILOZO- 
FEK,  -  fka,  m.,  zdrbn.y  urągaiąc,  etn  C^Uofopb^H. 
FILOZOFIA,  ii,  i.,  Ks,  $Hxoco^'iH,  AiofioMyApie; 
Bh,  (tbotnubrC^lDJ,  mubrctmi;  Cm.  8vejlavcdnoft ;  Reg, 
mudroznanje;  Sla,  mudroznau{lvo;  Cro,  mudroznanzłvo]. 
w  powszechności  rozciąga  się  do  wszyilkich  objcktów*. 
Traktuie  albowiem  o  bogu- i  duszy  w  Metafizyce*,  o  oby- 
czayności  i  prawie  w  Etyce ,  o  przyrodzeniu  w  Fizyce  ;  o 
sposobie  myślenia  i  mówienia  w  Logice.-  Kras,  Zb,  2, 
Tom,  /. 


FILOZOFICZNY    -    FILUT. 


C4i. 


954.<  W  9^t(ofop(tf.  Filozofia  left  mądrości  saalłowa- 
nie  i  poiądanie.  Pilch,  Sen.  li/i,  3,  33.  Nie  wielka  to 
filozofia ,  dzieci  to  umieią ,  haś  i(l  Ulnc  gtoU  i^fiet e9* 
Tr.  Rzecz  ieil  właściwa  nieszczęściu,  ii  do  filozofii 
przyprowadza.    Zaó.  7,  84.   t.  i.  filozoficzne  zaftanawia- 

nie,  p^i(ofopr)if(«e<  WaĄbenfen.     FILOZOFICZNY,   «, 

e,  FIJLOZOFSKI,.  a,  ie,  Boh,  HbOlllllbrcfp ,  mubtrtó? 
Sr^  1.  fnfetatnubrotbC^fh  Rs,  AiodOMyApcmaeHHUH,  Aio*- 
6oMyApeHHhJM,  Aio60MyApMH,  yftcmuenH^JA',  od  fi- 
lozofii, pCtIofopbtf4*  Filozoffkiemi  naukami  okraazopy. 
Skarg.  Dz,  ia3.  Wszyftkie  pożytki,  które  naukom  przy- 
nosi filozofia ,  razem  zjednoezone,  nayduią  się  w  duchu 
filozofic«iym.  Zaó,  Sj  i83.  pbUofopWWer  Oftfl.  r  Po 
filozof }ku   adv,    sposobem    filozofów    lub    Filozoficznie^ 

pbUofop^ifc^),  Auf  ^^Uofop^en  Panter  iE'^.  cMhmjAHinejLB- 

h'B  ,  no  yMcniBOBaH 'ito.  Słowa  moie  po  filozofiku  tłu- 
maczysz, 2«ar/*36,^.  3o.  FILOZOFKA,  i,  i.,  kobieta 
paraiąca  się  filozofią ,  bie  ^tfofap^inn*^  Moia  iona  tak- 
ie filozofka.  Wig,  Marm^  26.  O  novfa  filozofko ,  o 
świata  mądrzyni.  Łączw.Zw,  6.  Rzadko  filozofka  bywa 
dobra  gospodyni.  Kras,  Pod.  2^  ^\b,  Filozolki  uczoną 
terminalnością  pomazawszy  sobie  ięzyk,  nim  kawą  po- 
czeiluią ,  gotowe  godzinę  gadać  o  Arabii ;  ą  tym  czasem 
kawa  oftygnie.  Mon,  72,  424.  Nie  iyczą  sobie  mężo- 
wie, aby  lilozofkami  i ony  bywały.  Staś,  Zam,  4i.  FI- 
LOZOFOWAĆ, -  af,  -  uie,  cz.  ndk,,  Rs,  Aio6ojiiy- 
ApcHiBOBami,.  wyApHmB,  noMyApaoiB  ,  coMyApo- 
BaiiiB,  yMciiiBQBami>;-  Ec.  AiodonpeMyApcinBOBainH; 
Boh,  tnubroiuatt;  po  filozof/ku  rozbierać,  pbł(o(^l>^^ten. 
We  śnie  filozofować'  i  chłopu  nie  trudno,  Bo  śpiąc  nie 
dba  sję  o  to,  co  ne  ^awie  nudno.  Zab.  1  r,  487.  Byłoby 
dobrze,  gdyby  albo  filozofowie,  chrzpściańscy  królowali  ,- 
abo  królowie  filozofowali.  Skarg,  Dz,  860.  Mon,  70, 
617.  £pikuroVfie  mieszkanie  wcieniu  aobie  ulubili,,  a  fi- 
lozofowanie na  biesiedzie.  Gom.  Se?i,  a:tj.  y  Ross,  My~ 
ApcmBOBaH'ie  i.  £c,  MyApopAÓBii>,  yMcmnoBauYe,  ywAó- 
Hie.     Filozofować  z   kim    £c,  coAloOoMyApciiiBOBamu. 

FILTROWAĆ,  -  ał,  -  nie,  cz,ndk,^  z  łac,  r  cedzić;  n.  p. 
likwor    przez    bibułę    szarą  ,      włożywszy    leiek    w    bu- 
telkę,  lub  winne  naczynie.    Wiel,  Kuch.  4oi.    filtritCtl,' 
burd)fei^rn.     Oczyszczenie  i  filtrowanie  wody  nieczyne'y, 
żeby  rury  nie -zamulała,  Switk,Bud,  4 12. 

FILUNK ,  a,  777.,"  mieysce  wynios]<^yszym  krańcem  zam- 
knięte ,  w  malarftwie,  w  architekturze ,  z  Niem.  bU  %\xU 
lung.  Wnęka  u  malarza,  głębokość  na  około  filunka. 
Mog.  Mfi.'  Fryz  w  tablatuiize,  wyikoL  na  około  filunka. 
ib*- 

FILUT,,  a,  77Z.,  filutek:,  -  ka,  m.  źdrbn.,  a  Franc. , 
frant,  oszuft,  sztuczny  szalbierz,    em  f(ftla«ft  55etmger^ 

eitl  feiwcr  @pi(jbubc.  Bh,  tlnf,  tlauUt,  Uufmm\  Rs. 

nAymB,  DAymeyb,  lUHiuHMopa,  o6iipóxa.  Filut  grze- 
,czni-e  się  kłania  ,^  słodkim  tonem  mówi,  A  gdy  zwiedzie 
głupiego,  gdy  się  zeń  obłowi,  Z  swoich  sztuk  się  prze- 
chwala ,  z  profioty  się  śmieie.  Dmoch.  Szt.  i?.  74.  Ten 
dziś  pieniędzy  nie  zbiera ,  Kto.  nie  żyie  fi']utem»  Teatr 
17,  b.  59.  iak  filut,  fpt(biłbir4*  Znam  cię  iuż  filucie, 
Jnsze  masz  w  uiłach  słowa ,  insze  w  sercu  czucie.  Żabi. 
Amf.  66,  Mńsi  bydż  wielki  filut,  kto  mię  oszukać  po- 
trafi. Zabł.  Bal.  -18.  Do  was  więc  mowę  zwracam  y 
sztuczni  a  olłróżni.  Filuty  Oświecone  i  Jaśnie  Wielmożni,, 


€41 


I^IŁUTKA    ^    FINETKA. 


*FINIK    -    •PIRAMKA. 


Wiolmośui    i  Stlachetni    -    Krat.  Sat.  39.      $.  iarttm: 

niegtupi,  przebiegły,  dn  ^fffftger;  ®(^Uuet^  ^c^Ianfopf. 

O7  filut  B  tego -mego  pana.  Ttąt,  33,  c,  4o«  Oy  filut 
dziewesyna.    ió.  39,  18.     FIŁUS,    miano  kota    w   Jira*. 

Mytz.  39.  bet  tRdmt  dner  ^dCf  bep  Kras.     filusia.  , 

imię  ałuiącćy.  r«nrr.  43,  c.  FILUTKA,  i ,  i. ,  kobieta 
filut,  frant,  rilie  ^ItbAMnil*  A^-  tSAyoiÓBKa.  Filutko, 
huUayko,  ni«  wiem,  co  mnie  wftrzymuie.  Ze  cię  nie 
morduięf  Teat.  38,  71.  *  Żart,  Kobiety  są  nay większe 
filutki  w  świecie.  Ttat.  55,  k.  69.  Filutka,  iak  to  te* 
raz  dobrą  zdaie  się.  16.  54,  71.  O  filutko!  16.  39,  84. 
FILUTERNY,  a,  e,  FILUTERSKI,  a,  ie,  FILUTER- 
NIE, FILUTERSKO  adv,,  frantowiki ,  fpĄhńhifd^,  J^tU 
fĄnAit,  bUtC^ttiel^eil.  Ross.  OAymoacRiH.  Patrzy  na 
nią  filuternie.  Teat.  30,  38.  FILUTERYA,  yi ,  i., 
aztuczka,  figiel,  frantod^o ,  eine  ^pit^buUtcp  ,  fttt 
(5ttfi(^.  Cóż  to  za  chytra  kobieta,  co  za  wybiegi,  co 
sa  filuterna.  Teat,  xo,  ó,  67.  Filuterye  Rs.  axynxHH, 
npOBÓAU.  FILUTOWAC  ex.  ndk.,  filutem  bydź,  o- 
kpiewać,  bftrlfgfll-  R**  nAyniOBaniB,  CMomeHHnHaitib. 
We  grze  oszukiwać  i  filutować.  Teaf,  4,  5.  116.  FI- 
LUTOSTWO,  FILUTOWSTWO,  FILUTERSTWO,  a, 
n.,  frantoftwo,  ©płCbÓbftep,  jerio  i  iart.  Niemała  to 
rzecz  icd,  zadad  filutoiłwo  dobrre  urodzonemu  człowie- 
kowi, Boh.  Kom.  1,  93.  Ukontentiiie  się  z  odprawio- 
nego szczęśliwie  filuterftwa.  Jeat.  3i,  c.  77.  Snowie- 
szt;zek  przepowiadania  fundiiią  się  na  sarnim  filutow- 
ftwie.  Boh,  DJab.  3,  97. ,  Ross,  nAymoBcmBO.  FILU- 
TOWATY,  «,  e,  na  filuta ' pochodzący ,  ftWif^  fpiCbUs 
bif(^,  Rs.  nAymOBamUH.  Tak  iolł  8zalbieri>y,  filuto- 
waty,  to  bodayby  i  mnie  nie  oszukał.    Ttat.  48,  4o. 

riftIFA,  FINFA,  y.,  i.,  bliktry.  tumany,  dymy,  ®t«ub 
In  ble  9(lld(n.  Turczyn  nie  raz  Cesarzowi  zwykł  finly 
kurzy<5.  Leszcz,  ClaJJ,  34,  Jabym  miała  przepomnicć 
lego  fimf,  przekąsów?  Zabł.  Z66.  13.  Może  ci  tu  po- 
radzę; na  przykład,  czy  Nimfy  Warszawikie  gorzkiey  w 
no*!  ci  nie  wpuściły  fimfy?  i^.  6. 

FIN ,  FINT ,  a ,  m. ,  człowiek  ^wik ,  koa ,  szczwany ,  eitt 
(Sd)laufOpf«  Cały  fin  z  dziada,  czyfto  chciał  mnie  aię 
pozbydi.  Teat.  ai,  93.  Co  to  za  fint  dziewczyna.  U, 
1 4, 6.  3o.  ob.  feyn. 

FINAŁ,    u,    ;7i. ,    X  łac.f  dokoiirzenie  pieśni,    bft^  Jitlitle/ 

blf  93eenbtdQn(|  be^  ®f fangi  ^,  bet  €41n$tim.  FINAL- 
NY, a,  e,  -  ie  adv.  ^  koń  rowy,  "konieczny,  zamy- 
kaiący,  ^ina($*   /fx.  saRAK>ViiineAbHUM. 

FINANSE  ob.  dochody,  intraty.  FINaNCER  ,  a,  m., 
ikarbowy,  nad  ikarbowemi  interessami  pracuiący,  efn 
^ln(tncift«  Na  złą  Jlront'.  za  zyfkiem  pieniężnym  uga- 
niaiący  się,  etn  ®i^(bfpPCnIant.  Naleźli  się  financero- 
wie ,  którzy  pożytek  swóy  upatrniąc,  poczęli  monetę 
drobną  robi ^«  Gojl,  Gor.  3,  ^Phinancarzmi,  falitarzmi 
nazywa.  GUow/ki  Poji.  nS.  FINANCERSKI,  a,  xe,  od 
financera,  finantiet  i ,  ^ecttlantftl  s  .  By  przemysły  lu- 
dzi fiTiancerikich  ulUć  musiały.  Goji,  Gor.  87.  FINAN- 
CBRSTA^^O ,  a ,  n. ,  uganianie  się  za.  pieniężnym  zy- 
Ikiem  ,  ®f(bfpPCU(attOf|.  Trzeba ,  żeby  im  się  droga  do 
tych  financerftw  zagrodziła,  żeby  pieniądzmi  tak  nie  han- 
dlowali. Go/i.  Gor.  34. 

FINESSY  ob.  wybiegi.      FINETKA  ,  i ,   4. ,   miano  suczki. 

•  Teat,  a3,  b.  68.  ^ąmt  einer  ^4nbl«ii» 


♦FINIK  ób.  Daktyl. 

FINLANDIA ,  yi ,  i. ,  iięftwo  do  Rossyi  należące.  Dyi.  G. 
1,  306.  Jinlanb*  Boter  167.,  Rs.  (|>MHAaHAiH.  FIN- 
LANDZKI, a,  ie,  Rs.  ^hhcrir,  MyxuHvaiH;  ginidns 
bifd>.  Oolf  Finlandzki.  Dyk.  G  i,  206.  F1\LANDCZYK, 
a,  m. ,  rodowity  z  Finlandyi ,    bff  Jinl4nbfr>    R*-   $hh- 

AaHA^ttb.  ,w  rodź.  ieA/k.  finlandka,  bte  JłnWnberinn. 

Rs,  HyxHa. 
FIN08TW0  ,     a ,     n. ,    frantottwo ,     wybiegi ,    ©d^latt^flt. 

Nauczyć  finoAwa.    Teat,  30,  20. 
FINTA ,  y ,  i. ,    *  Franc.  feintt ,    zmyślenie ,    samołowka  , 

fortel,  ©erltettting ,   Jinte,  ©d^linge,  g«tt|h:i<f.     Fintę 

komu  ftawić.  T^ard.  W.  ^,  3,  354.  Fintą  pod  po- 
krywką cnoty  tai  złośliwe  przymioty.   Jabł,  1  ęl.  536. 

FIOK  ,  u ,  /TI. ,  z  Włofk, ,  kutas  ,  eftte  Q4ia(lc  ,  JfOiłllf .  Te 
dzwonki,  ten  fiok  biały  przy  tym  wielkim  czubie.  Koń 
mńy  siwy!   ah  mężu,    iakże   ia  to  lubię  f    Zahł,  Z.  S.  lo. 

FIOLEK,  FIAŁEK,  -  łka,  w.,  FiOLECZEK,  -  czka, 
m.  zdrbn.  (z  tac,  Viola),  bte  ^\t\t ,    Ht  9SfiId>en.    Bh. 

ffala,  fiaHa;  sio.  ficla,  fifllf«-,  Mg.  vioia;   Cm.  fióia, 

fioleza  ;  I^c/.  fioła ,  bióla,  fiolza,  lubiza;  Cro.  fioła  ,  fio- 
liczą;' i)/,  lyubicza*,  Sla.  Ijubica ;  Bs.  gljubica;  Pg.  plju- 
bizza;  Sr,  1 .  ^ipawfit  1  Ross.  ^jaAKa.  Ftolki  wielorakie 
są:  Marcowe,  Wola  Martia  Linn.  WdrjVtO(env  są  to 
kwiateczki  błękitne,  na  wiosnę  rosną' e.  Kluh  Ros.  s, 
319.  Fiolki  żółte  Chtiranfhn^  Chtiri  fAnn.  gdbe  ®lO- 
fen,  Satf,  jcfber^dtf,  chowała  svc  w  ogrodach,  ib.  Fiol- 
ki nocne,  Hetperis  Linn.  SSldĆitOittltTi.  Aiuk  Ros.  x,l65. 
Skopki  albo  fiolki   białe,    Cheiri    \fiola  Alba,    Leucoium 

album,  gBelf*e  ^loUti,  wrige  ©iolen-  Syr.  764.     Maiki 

bo^ey   fiołki,    albo   Kołpaki,    Medium,    Viola  Mariana  ^ 

(J)?arien9lo(fi'n ,  ®Ircfetibl«tnen.  ib,   i384.     Zimę  fkopkl 

albo  fiołki  ,  Viola  MatronaHs ,  ^rauetTPiol^n.  ib.  Fiołek, 
miesięczny,  Grtrki ,  Vi6la  Lunaris  ^  Bulbonac  ^  ^Ollbs 
»eUd)en,  Cfterblumen.  ib.  i454.  Fiołki  bnmatne  abo 
stdowe ,  viola  purpterea.  Ur^fri.  3 1 1 .  Fiołek  potrÓ3»ny  , 
ob.  brat  z  siollrą.  Syr,  i453.'  Fiołeczki  brunatne,  żółte, 
modre  i  szarłatne.  Groch,  PV.  358.  Ur zf d,  5ii.  FIO- 
LET, u,  m. ,  kolor  fiołkowy,  błękitnoczerwony ,  bfl^ 
fOioUtt.  Pa ftorał  wspiera  bifkupie  dłonie,  Fiolet  kraay 
doOarcza.  Zab,  13,  35.  Kniai, ,  Sla.  Ijirbicsna  boja;  Cro.. 
fiolichne  farbę.  FIOLETOWY,  a,  e,  tegoż  kolorn  bę- 
dący, t)tO(ett.  Vd.  et  €rn,  fiolnat,  fiolnaft,  fiolzhen ;  Rg. 
gljubicjaft;  Rs,  ^lOA^moBhia  ;  n.  p,  wfłążka  fioletowa. 
FIOŁKOWY,  FIAŁKOWY,  a,  e,  od  fiołków,  SBelfc 
Ąitii,  93ioIens.  Kwiatek  kaidy  fiołkowy  ,  iklada  się  s 
pięciu  iiilków.  Dykc.  Med,  3,  159.  syrop  fiołkowy,  ib* 
Boh,  ftalowi),  fiflifcwp,  Sr.  1.  yi^dWfOlOe;  Vd.  fiolni; 
Cro.  fiolicbni  ;  Dl.  lyiibichni ;  Rg.  gliubirni ;  Rs.  ^'/aA"* 
KOBUR.  -  $.  3)  koloru  fiatków  (cf.  brunatny),  9lo» 
(ftlbraun*  Fiołkowey  mażci.'  Cn.  Th.  Brunatna  farba 
fialkowa.  Paszk.  Dz.  133.  -  j.  Fiołkowy  korzeń  ob* 
Kosaciec, 

FIONIA,  ii,  i.,  ^Anetl,  znaczna  wyspa  Dnfiika  na  morzu 
Bałtyckie,  między  Zeelandyą  i  Jutlandyą.  Dykc.  Geogr, 
1,  ao6. 

•FIRAMKA,  'FIRHANKA,  •FIRCHANKA,  FIRANKA, 
i,  i.,  FIRANECZKA,  i.  i.  zdrbn,,  z  Niem.  bft  ©Ofs 
bong,  zasłona  wisząca  n.  p.  u  okien,  koło  łóżka.  Boh, 
)A1ll(ir(9J  f  '^'a*  s&<ion ;  Vd.  firank,  firanki^  rmang,  pried- 


FIRCYK    -    FISKAŁ, 

TUJe,  predTisilp^  sagrjaalu;  Cr/i.  fir^nk ;  Crt^.  rmang, 
ferung,  sasztor,  laszloii  ^  sakriyalo ;  i^i*.  aae^ca,  aaHa- 
■"Bcb,  aauaBB^cKa,  3aHaB'B'co^Ka.  Za  źle  ułożoną  fi- 
rankę !aie  Jcyinoś<5  przez  kilka  dui.  Zab>  16,  21.  Fi- 
ranki u  toika  podniesioao*  Nieme.  KroL  2,  122.  Do 
gierady  jialei^  flrhanki.  Szczerb.  Sax,  i35.  et  iSł. 
Firchauki.  Sax.  Tyt,  Firanki  zasunąć,  zastoiiić,'  bif 
.  ^Ortinge  JU^tel^en-     Firanki  odaunąć ,  odalonić,  bte  i^Dtf 

Nnge  aufiU^en ,  anfmac^en. 

FIRCYK,  a,  in^,  wierdpicta,  ♦ofertowniczck ,  Łrzpiot, 
fartyczny;  Cm*  et  Vd,  fcrkolin,  shtonzel,  sraerkolin, 
hodlauz ,  dedea    ( /</.  ferzhati,  ferkati,  ffattemj;    Ross, 

nieroAA,  ^paumb;  fin  i^afenful ,   ein  fpaf ^aft  t^irld^ter 

9Renf<^,  eitl  €tU$et*  Fircyk  ieft  przyiacielem  u  całego 
świata  ,  Fircyk  \V3Z3'ftkicgo  zwiadom ,  wazyilko  o«i  roz- 
plata ,  Fircyk  ma  uos  ogarty,  wszędy  się  on  dowie, 
Fircyk  jellarai ,  ieśli  nie  iczykiem  powie.  Nar,  Dz,  3, 
ło6.  Proftak  w  zakącie  chaty  tak  ieft  szczęścia  bliz- 
kim ,  Jak  fircyk  pufty ,  co  go  posiadać  roznmie.  Węg. 
Lift.  9*  Widziano  na  ziemi  djablów  wysmukniony^^h  na 
fircyków.  Ojf,  Str,  8.     Fircykiem  bydź ,  /{<-.  istroAflinB. 

FIRKA,  i,  i.,  Kiecly  się  odrodzą  #d  swych  wielkich  przo- 
dków Mam  ich  za  firkę  i  za  proUych  chłopów.  (Jp.  sat. 
loy.  Ona  lwięta  cnota,  nic  ftoi  za  firkę,  kiedy  niema 
złota.   Papr.  KoL  C.  b,  (cf.  za  szyszkę,  za  figę). 

FIRLEIE,  -  ciów,  plur,  n.  p,  Krom  piwa  i  chleba  Nie  ftroi 
firleiów  baba,  sine  Sacho  et  Cerere  friget  Venus,  M/fcz, 
Stroi,  baba  firleie ,  Kiedy  sobie  podleie.  Rys.  Ad.  65. 
Stroi  Baba  Firleie,  kiedy; w  czubek  ualeie,  t.  i.  że  kró- 
lowa Bona,  będąc  na  Panów  Firleiów  łaikawa,  kiedy 
była  dobrego  humorn,  naywięcey  im  rozda^rała,  i  ich  bo- 
gato ftroiła ,  maiąc  ith  przy  boku  swoim.  Chmiel,  i,  76. 
-  Stroić  z  ko^o  firleie  s  kpić  z  niego  ,  eineil  $um  53C|len 
bab^n.  Gdy  się  2  niego  śmieią,  temu  &ię  tei  śmięie, 
Nie  wiedząc,  ii  to  z  niego  tak  llroią  Trltic.  Prot.  Aonf.  B.  2, 

FIRL£XKA,    i,   i.,   Lyc/mis  Coronuria,   ^iaiieinMdn, 

^tlltntel^l*6^1etn,  w  ogrodach  zowią  kr^kolikiemi  dla  kwia- 
tu kąkolowi  podobnego;  liścia  m.i  wełniane.  Xluk  Ros. 
a,  319.  Zowią  Leź  Różyczką  Panny  Maryi.  Przodko- 
wie nasi  ftarzy,  ptjki  bawełny  nie  mieli,  suchego  do  kno- 
tów firletki-lis.ia  używali,  i  ztąd  Lychnis ,  to  ieft  Kno- 
tem y  Knołowrticą  nazwali.  S)/-.  577.  Firletka  płonna 
albo  krowia,  Ccimoidesy  Ocimaflrumy  Bazylia  płonna. 
ib.  i3oi.  Jdbfaftltrn.  Fierletka  wodna.  Wodna  Bazy- 
lia, Erinus,  CcimaJUum  a^uaticum  ,  mlhe  fd^filkn.  ib. 
V.  Smółka,   O/i.  smilka  ,  Rs.  »ihixo     Apćaaa. 

FIRMAMENT    o^.  twierdza,  utwierdzenie^ 

FIRZAC,  -  a  er  -u,  m. ,  blacha  ftawiąca  się  przed  otworem 
pieca  butnego,  z  Niftm.  bet  SJomC  ,  M  2>orfa(jblrc^  iot 
ber  Ocffnttng  bed  ^ÓttcnofeU^.  Zł»U«wia  się  dziura  w  fir- 
zacie,  na  którą  zawsze  robiący  koło  aryt  szulerz ,  ma 
spozierać.  7Vz.  SzĄ.  109.  Do  wyższego  Ikłepu  firzacu 
nic  trzeba,  ib.  3ii.  1^.  3ia.  ib.  110. 
'  FISK,  u,  m. ,  nazwiflco  w  prawie  fkarbu  publicznego. 
Xras.  Pod.  i,  2^^.  ber  JieCU^.  Rs.  kasha,  Ka3Hk«ieM- 
CIHBO.  FISKAŁ,  a,  w.,  urzędnik  ikarbu  publicznego-, 
a)  filkat  w  konsyftorzu  kościelnym,  bet  Sl^caL  Cro.  bla- 
gaynik;  Rg.  blagajnik.  -  jj  fg.  pieniędzy  chciwy,  fin 
®e(bfA(^tiget*  Co  tych  fiikałów  u  nas?  co  szlachcic, 
co  dzierżawca^  co  wcudarz,   w»«jftck  icŁ  zamysł „  aby 


FISKALN08C    -    FIUIYWIBC-       4411 

worki  natkali.  BirA.  Xant.  O.  a.     FISKAl^NOSC,  ^  fci, 

duch  fiflcalny,    gdy  tylko  o    fi/kusie    nyilą ,  •  fi^CHUfi^ft 
(Beift,  Ji^calirdr.     Wzrosła  w  podatkowaniu  qi«rówii4i^, 
fifkalność,    słowem  oszukanie   i  uciążliwość.   Uft.  K^nft. 
1,  82.     FISKALNY,  a,  e,  -  i9ad9.,   do^nflcu   nakią- 
cy ,  ft^callfc^.  Rg.  blagajnicki }   Cr:  blagaynicki ;    R^.  Ka- 
aćHHhiH.     Król  Prufti  w  nadgrodę  szkód  swoich  £iikal- 
nych,  cessyi  Gdańika  doknagal  się.   UJi.  Konjl:  ł,  gS* 
Pochodź.  Konfijkowaćf  konfijkatąy  konfijhacya, 
•FISTEK  n.p.  fiftekza  fiftek,    liftek  za  liflek.    Rys.  Ad.  i3. 
JLelumPolelum,  fiftum  po  fiftum.   ib.  34.   verba  effutitia 
fit  Uli 
FISTUŁA,  y,  i«,  rana  czyli  wrzód  iamifty,  którego  otwór 
ieft  ciasny,  a  głąb  szeroki.  Dykc.  Med.  2,  i66.    Me  Sl(le(y 

^a^  (Ro^rgefd^wiir ,  bad  j^o^Igefc^mito-    Fiftufa,  po  Poliku, 

czczy  wrzód.  Sienn.  Rej,  Fiftuły  ,  to  i«ft ,  rany  dziura- 
we a  głębokie.  Cresc,  291.  wrzody  wydubnialc,  albo  fi- 
ftuły. Syr.  i5o6.  Fiftufa  łzawa,  wrzód  iamifty  w  kącie  . 
wewnętrznym  oka,  w  torbeczce  łzawey.  Dyk.  M»  s,  i65i> 
bie  ^•^rdnenfiflel.  Łzowa  cewka«  czyli  fiftuła.  Perz.  Cyr. 
2,  168.  Fiftuła  zadniego  otworu.  J)yA,  M.  1.  bif.  ®efifis 
fi\tcl.  -     §'   2}  nftuła  ,  glos,  /aUa  voeula  in  cantu*   Cn. 

Th.  falset,  U^  ^a^tf  We  SdlfettfHimtie ,    bie  Siftel. 

Za  wszo   prawic    Chinoąykowie   iiftułą  ^pieWAi^-  N*  Pam. 

22,  19.  b)  piszczałka  iedna  w  organach  ,  bie  Slftef^feife 
in  bet  Cr^el.  «/>.  $.  3)  fiftuła  ,Xassya,  Kassya  w  la- 
ikach, Cassia  Jtjlula  Linn,y  ieft  ftrąeze  twarde,  czarne, 
sękowate,  długie  na  półtor^y  ftopy,  owocea  drzewa  Jn- 
dyyfkiego,  podobnego  do  orzechowego   drzewa.    Dyk,  M» 

3,  3o.  Vit  giftcIcAffie,  aoCrcaffie.    FISTUŁOWAC,  -ał, 

-uie,  act.ndk.y  falsetem  śpiewać,,  przez  fiftułę ,  bllt<^ 
bie  Si(lel  ffngeil,  FISTUŁOWATY,  a,  e,  na  kształt 
liftuły,  ftftelartig.  Wrzody  flftuło watę,  dęikie  do  goic- 
nia.  Perz,  Cyr.  2,  88. 

FISZBEIN,  u,  172.,  z  Niem,  h^^  %\Wbt\Vk*  Z  rogu  wicrz- 
chniey  szczęki  wjcloryba  mamy  fiszbein ,  który  do  sznó- 
rowek,  parasolów  i  innych  sprzętów  byypa  uiywany. 
Zool.  Nar,  393.  •Fizbin.  Pam.  83,  i3ł.,  5/-,  2.  flf<^s 
bejlU  ^^.  fOflice;  Cm,  ribna  koft ;  Vd.  ribja,  ribna  kuft; 
Rs.  KHoiOBhie  ycbi  (cf.  Rs.  ^ńlKMhŁ  rogówka). 

F1S2KA   ob.  Figa. 

FISZOLp,  u  ,  /7f. ,  drewka  suche,  Jocula.  Cn.  TA.  zNiem*. 

Sif*&t)f j,  rfelne^ ,  trocfne^  .CoIi- 

FIU  FIU!  inrerj.y  na  wyrażenie  wietrzykoftwa ,  SBinbbeUs 
telec  dU^jUbriitfełl.  w  głowie  fiu  fiu.  Teat.  22,  c.  29. 
(pftro).     Znam  dobrze  Angelę;  ióy  umysł  nie  fiu  fiu.  ib, 

23,  75.  ftateczny).  Ta  rozpufta,  te  uftawiczne  fiu  fiu. 
Zabl,Zbh,\'x.  FIUGAS,  fugas,  i  ar/. ,  w  nogi !  cf.Lat.^fti- 
gio,  reip  att^  {Cm.  fugniti  5  ucieknąć)^  Ja  bez  cere- 
moniy  fiugas.  T^e^ł/r  43,  *.  i24.  Wyb,  (fiugas  chruftas 
per  cLoinas,  cf.  a  nasi  w  chroft,  cf.  drapaka  dadź)» 
FIUTE,   -  ego,    /7z.,    pędziwiatr,    wietrznifc,    ein  SBinb^ 

feutel,  «ei*tfup,   j&nfrnfuf.  Eh.  fwćif,  fiuiblO;  fifiMo. 

cf.  Lat,  futilis  ).  Komu  ile  w  głowie  ułoiono  ,  ten  się 
chwyta,  czego  się  nie  chwytać,  i  zowiem  takiego  po 
Polfku  fiuta,  który  ani  nauką,  ani  od  natury  nie  ieft 
opatrzon  baczeniem  fkłonnym  do  przyftoynego.  Petr,  Et, 
122.  Lepimy  słuiyć  ftatecznemu ,  niź  fiutemu.  C/i»  Ad. 
44i.  Widziałem  częfto  fintę  między  Pany.  Brątk.  praef. 
FlUtYNfEC,    FUTYNIEC,    -   ńca,   m»,    idem,    n.  p. 

81  .  . 


i4« 


*FlXMfiMTY    -    PLACHA. 


tL\DER    -    a)  PLAŁ 


• 


Wychodię,  ledwiem  iedeti  krok  był  na  ulicy ,  Bies  takie-  FLUDER,    FLONDER,   -  dra,   wf.,    FŁ\DRA,  y,  i., 


go  fiutyfrca  konno  mi  nadarza,  Pędzi  iak  wiatr,  ia  na 
bok,  i  iuicim  w  piwnicy!  Zabł.  Zbb.  5 o.  Fintyniec  po- 
chlebftwem  włccćy,  iak  szczerością  narabia.  Mon,  76, 
671.  •FintyAiki,  imię  osoby  teatralney,  T>ar.  12,  6.  a5. 
Obchodi  się  <  taką  pogardą  z  tym  futyńcem,  na  iaką  2a- 
sToguie.  ib,  38,  6.  c^3. 
•FIXMENTY,  n. /».  fiimenty ,  bonety,  kornety.  HaurSk. 
519-    gatanek  płaszczyków    kobiecych  ,    (in  SRintel^ClI 

bet  ^tattf  ttiimmer. 

«FIZ£RUN£K  ob.  Wizerunek.     FIZY,    u  bednarza,    miara 
żelazna ,  która  mu  sluźy ,  do  oznaczenia  wysokości  i  sze^- 


FLONDRA,  FLA^DERKA,  FŁANDERKA,  1,  i.,  d^m. 

(Danice  Jlcnbte)  ber  Jtónber,  eine  91rt  ©4otte«,  P/m- 

ronectes  Jlesus  Linn.  ryba  bokoptaw  morika;  wędąoną 
i  świeżą  iedzą. ' /7i/A  Zu-.  3,  i63.  Krup,  5,  70.,  /?««. 
iLaM6aAa.  Caia  ta  ryba  tak  spłaszczona ,  ie  iedna  iey 
ftrona  iefl  grzbietem,  a  druga  brzuchem;  obie  zaś  ocsy 
na  iediiey  (Ironie  głowy  znayduią  się.  Zool,  Tiar.  180. 
Zowią  lą  tei  WroLltm  morfkim.  Na  Ukrainie  zowią  ią 
Pólrybą.  Ład,  HJt.  Kat,  3j,  j,  2)  flądra ,  niechlaio- 
wata  kobieta,    elne   ©djUmpAttipe  (cf.  Ger.  JlbC);  Boh. 

f^Tunbra ;  Rs-  tnAioxa ,  HfpHxa. 


rókości  ftatku,    podług   ilości  garcy,   wiele   ma  w  sobie   FLADER,  -  dru,  m, ,  FL ADRO WANIĘ ,   -  ia ,  n.  cf.  la- 


trzymać.  Afag,  MJk.  ba^  9}i(innag,  ber  aJifltflab  fcet93łtt: 

<^et.  FIZERAYZA,  y,  i.,  u  introligatora,  żelazko, 
którym  u  książek  1  pullaresów  brzegi  Jizeruie ,  t.  i.  li- 
niykę  czyli    rowerzek    po   brze/;ach    na  gorąco    wyciika^ 

Mag,  M/k,  ^ci^  SOiftreifen  ber  ?8n(t>Mnber. 

'•FIZYCKl,  a.  ie,  FIZYCZNY,  a,  -e,  FIZYCZNIE  adv,, 
od  fizyki,  Rs,  eccneciiiBOCAÓBHhiii ,  p^pftfc^.  Geografia 
fizyczna  ziemię  nie  względem  części  powierzchownych , 
ale  względem  części  wewnętrznych  uważa.  Wyrw,  Geogr. 
%»  Edukacya  fizyczna  z  moralną  i  z  inftrukcyą  zawsze 
łączona  bydź  powinna^  Skrz.  Pr,  P,  2,  267'.  FIZYK, 
a,  /Tl. ,  obieraiąc^  się  fizyczną  nauką,  ein  C^cflfer.  Rs, 
ecmecmBOCAÓBb.  Fizykiem  bydż  Ec.  ecmecinBOcAÓBAio, 
o  ecinecinBaxl)  pascyiKAaio.  FIZYKA,  i,  ż. ,  z  Gre- 
ckołac.  Physica;  nauka, -własności  i  Ikutki  ciał  wykładaią- 
ca.  Os,  fiz.  1.,  /?*.  ^crnecirfBocAÓBie,  bte  CbPJTf  /  tle 
9?atur(e(re'      Fizyka     doświadrzaiąca,     doświadczeniami 

potwierdzona ,    bte  ^rperimentalp{)p|!f.     'FlZYKOWAC 

ex.  ndk,  y  fizycznie  rozbierać,  rozumować,    p6pftf(^  unters 


drowanie,  ladrowany),    płomieniila  szeroko   rozflrzelona 
żyła  w  drzewie,    w  kamieniach,  s  słoiowatość,  słoy,  bU 

Slaber,  ba^  ®eiber  im  S^oiit,  in  ©teinen.  Vd.  shile, 

shilouje;  Ri,  Kanb*  Liftwy  ławy  płynącym  fiadrem  po- 
kładane. Rey  Zw^  1  r,  6,  Bitl,  Sw:  E,  3,  b,  Adamasack 
z  Ortdrem.  Grofł.  Dis,  D,  5,  b,  FLADROWAC,  'FLAN- 
DROWAC  ^z. /ir/^, ,  iladi-em  niby  przyozdabiać,  ibetllr 
mtt  ®e<l&er  t>erjurcn.  Fladrowany  Rs.  KanoBWH.  Ada- 
maszki flandrowane.  %rod.  DU.  D,  3,  b.  FLADROWA- 
TY  ,  a,  e,  słoiowaty,  na  kształt  H^Atu  ^^  undatim  cri- 
spus.  Cn,  Th.  flfaberidjt  Vd.  shilen,  shilaften;  Rs  aoe- 
Bam&lii  (cf.  Gall.  filandreintj.  Jawor,  drzewo  farby 
białey,  i  fiadrowatey.  Haur  Ek,  166.  Fladrowaty  maruior. 
Torz.  Szk.  173.  Drobno  fladrowaty  Rolik,  apiat a  men- 
sa. Piin,  H,  i\r.  i3,  i5.  Cn,  Th.  lUiti  gedbert.  FLA- 
DROWY,  a,  e,  z  ttadru ,  Jfaberr,  ftabcrlg.     Zbytnim 

są  gmachy  złotem  obite ,  llolki  hebanowe,  fladrowe.  Pttr. 
Ek,  3o.  Szafa  bardzo  ozdobną  fladrową  robotą  urobiona. 
Bud,  Ap.  T,  3. 


fUCfeen.      Posłuchay,    w  iakiey   materyi  i  iak   gruntownie    i)  FLAGA,  1.    i.,    z  Niem.    bfe   Jlage   (cf.  'wilgi),  eiW 


fizykuią.  Mon.  73,  3 11.  FIZYOLOGIA,  i.  z  Greek. 
naukk  o  powinnościach  i  czynnościach  wszyftkich  części 
i  członków  w  ciele  ludzkim  zdrowym  zawartych.  Perz, 
Cyr,  1,  a.  bie  <pbpffolpflie.  FIZYOLOGICZNY ,  a,  e, 
-  ie  adv, ,  p^ptiofoglf*.  FIZYONOMIA,  FIZOGNOMA, 
ii,  z.,    z    GrBckotu^,  Physiognomia ,    twarzy  kształt  abo 

.ikład.  Cn,  Th.  blf  ©eff^WbUbung,  ble  ^Pftcfilonomie.   Rg. 


blcfe  .35onnerwoIfe,  Wt  balb  ©orńbcr  fiiegt  burza  pochmur- 
na, prędko  przemiiaiąca,  cf.  planeta).  Vd.  slapi,  slapoYJe, 
yalouje*,  Sr.  \,  JinO^A;  -£c.  boahóhi>.  -  Weseli,  kiedy 
flaga  pod  pogodną  dobą,  ucichnie  szumna.  Klon,  FI.  D.  4,  b, 
'  Bez  słusznego  ładunku  od  flagi  morikiey  okręty  bywaią 
miotane.  Orw,  Ow,  61.  Nie  było  drożyzny,  chociaż  dwie- 
ście ftatków  flaga  zalała.  Nar.  Tae.  2,  5łi.   cf.  fala). 


oblicniza).  Fizyonomia  szlachetna,  i  pełna  dobroci.  Tear.    a)  FLAGA,    i,    i.,    okrętowa  bandera^    wielka  chorągiew 


7,  21.     Fizognomia   We  Pana   wielce   mi    się  podoba,  ib. 
34,  i4.     ^,  zbiór  uwag  nad  powierzchowną  ciała  pofla- 
cią,  uczący,    iak   z   cjała   poznawać  duszę.  Kpcz.  Gr.  3, 
48.    bie  CbftÓgnomif.    Rg-  slikkozpanje.     FIZYONOMI- 
STA,  y,  m. ,   FIZONOM ,  a,  w.,    z  twarzy  przyrodze- 
nie i  (kłonności  poznawaiący.    Cn,    Th.    bf  l^  ^bcRogtlom ,   »FLAGMA  06.  flegma. 
ąi^^flOgnomifer.      Flzyonomowie   z  twarzy,   a|z  położenia    1)  *FLAK,  'FLEK,    u, 
członków, ^lietylko  obyczaie.  ale  i  myśli  czasem  człowiecze 
wiedzą.    Gorn.  Dw.  4og.       Wielu    takich    fizyonomiftów 
na  tych  kontraktach  było ,  którzy,  po  humorach  i  fltładzie 
twarzy  wyczytywali ,  czy  chce  pożyczyć,    lub  radby  ode- 
brać.   Zab,  i3,  188.       Jeden    fizyonomifła    złe  bardzo    z 
twarzy  Sokratesa  wyczytywal  fkłonności.    Kpcz.    Gr,  3, 
48.,  ^ag^  slikkosnanaz. 

FL. 

FLACHA,  y,  i.,  wielka  flasza,   eine  grofe  Jfafc^e.  Róss. 
^Ajira,  HBaub. 


przy  maszcie.  Holi.  Ylagghe  ,  Dan.  gtogb  ,  Suec  flaggdr 
Jsl,  flagg,  Atigl.  flak,  Jtal,  fiocco ,  bie  %UW  1  ŚłW- 
pasge*  Proporczyk  płócienny  na  maszcie.  Klon^  FL  ^* 
3,  b.  Handel  pod  flagą  HollenderAią  prowadziły.  Paw- 
82,35. 

V.  06.  flecma. 

w.,  X  Niem.  ber  gletfeii,  §.55. 

^djmuCPetf etl ;  Bh,  flcf  (flif  plaga,  cięcie);  Cm.  et  Vd. 
blek  Gr.  f^\<tyis  \  plama ,  n.  p.  Maf  ć  ta  wszyftkie  m'c- 
czyflości  z  twarzy ,  iako  i  flaki,  piegi  i  węgry  spędza. 
Slenn,  i55.  Spicz,  43.  Wodą  tą  umyway  sobie  Iiće» 
chceszli  piegi  i  insze  fleki  spędziifT  Sienn,  82.  Sol  ten 
na  twarzy  flaki  i  insze  *szkaradości  spędzi.  Sienn.  ii^* 
2)  FLAK,  u,  w.,  FLACZEK.  -  czka,  m.  zdrbn.,  wnę- 
trze, kiszki,  kałduny,  ber  2)«rm ,  brt^  ®ejarme,  bet 

Jettbarm.  Ze  wół  ma  cztery  żołądki ,  snadnie  moie  ^ic 
obaczyć  w  owych  flakach,  które  się  dzielą  na  czworo, 
na  księgi,  czepiec,  łosią  Ikórę  1  ślaz.  Sak,  Prób.  71.  W 
bitych  tycl^  na   ofiarę  bydlętach »   ani  płuca  tchnące  na 


FLAKCZEC    -    rŁANŁ 

prairym  boku  leżą,  ani  serce  na  lewym,  fint  w  awtfy 
uiiclko^cł  flaki  się  kofo  tłuftych  popięfy  wnętrzności. 
Bardz,  Tr.  365.  Na  ofiarę  dla  PliiŁoua  Baki  z  Flakków 
wyproto.  BnL  Stn,  Sy.  (wnętrzności).  Flak  pępkowy, 
Juniculus   umbilici.    Perz,  Cyr,   a,    ai8.    bie  C^abclfct^nur* 

-  J.  2)  Concisastg  nenta  v0nrriculi  animalis  €.  gr,  Ąo- 
yw,  Pofonis  ll«k  gfadki  prorty  Cfi,  7^A.,  w  liczbn,  mn,  fla- 
ki.  Slccfu,   6tucff  Don  ben  ®eb4tmen  bet  Zińne,  ^uts 

telflecfe  (<'*.  kiitluF).  Oo.  flleki;  Vd,  vampni  bleki ,  Rs. 
pynU&i  ^A.  brfftfp-  Flaki  po  6  groszy  w  garkuchni  ia* 
dal,  a  i  to  czasem  na  krfdyt.  Tśftt.  29,  c,  10.  Kto  pló- 
cze^  (laki ,  rozumie,  ie  kaidy  taki.  Mon,  71,  ySa.  (  cf, 
kto  sam  w  piecu  lega  ,  drugiego  oiogiett  maca ,  cf.  sameś 
taki).  Ale  to  teraz  iuź  obyczay  taki,  Kiedy  u  Pana 
zjesz  w  szafranie  flaki,  Gdy  fla«zą  wina  utraktuie  go- 
ści ,  To  trzeba  zai^az  obrad  Jegomości.  Bratk.  3.  $.  Fla- 
ki  w  głowie,  siano  w  głowie,  ®trO^  tm  "Ao^fe.  Teat, 
33,  S**  Zab.  9,  61.  J.  flak,  coś  nietęgiego  ob,  fla- 
kowaty  ,  zflakciały  ,  etWa^  ®4lippci^  /  •  ^(fclaffe^. 
FLV!CCZEC,  FLAKOWACIKC,  -  al,  -  eli,  -  eie, 
neutr,  ndk.^  zflakczeć,' zflakowaried  ctt»,'  miętkira  zofta- 
wad,  odtęźed,  wełdj  Obet  fd)lttff  Wecben.  Pęcherzyna  na- 
dęta pod  czas  Lata,  w  zimie  wolnieie  i  flakczeie«  Rog, 
Do/.  I,  210.  Piersi  przez  gwałtowne  zatracenie  pokar- 
^  jnu  flakczeią.  Mon,  69,  667,  Gdy  nerw  opadnie  i  zfla- 
kowacieie.  Perz,  Cyr.  2,  242.  Zraocnienie  zflakowacia- 
?ych  wnętrzności.  Perz.  Lek,  :ł^5,  FLAKÓW ATY,  a, 
c,  iakflak,  zflakciaTy,  fdjUpp,  WUjf.  Wódka  flakowa- 
tym  i  nietęgim  ciało  czyni.  Perz.  Lek.  i3.  }.  2)  plami- 
fty;  flecfig;  Sr.  2.  flafati;  Cm.  blekift).  Wódka  na 
uchędoienie  flakowatey  fluory  na  licu.  5te/i.  253.  na  twarz 
piegowatą  i  flakowatą ,  ieby  zginęły  te  nieczyftości.  ib. 
ii3.  ó>ttz.  108.  FLAKOWY,  a.  c,  4)d  flaku,  lub  fla- 
ków,  3)atms,  Settbarms,  glecfes.     Żołądek   flakowy 

czyli  księgowy.   Wolszt.  3o. ,  ob,  księga. 
FLAMSKI,  a,  ie,  ( z f^ranc.  Flamand ) ,  fUmlW,  iW*  Jlans 

beru*      Z  Flandryi,    z  Niderlandyi,    n.  p.  Karty  do  gry 

Flanifliie.     Vot.  Leg.  4,  82.      płótna  Flamfkie.     ib.    81. 

Flamflciego  sukna  poftaw»    Jnjlr.   C.  L, ,    Rs.  ^AimcKOe 

nOAomHO* 
•FLANCA.   Torz,  Szk.  177.  ob,  roślina.     *FLANCOWAC, 

-  al,  -  uie,  cz,  ndk. ,  sadzid,  pffan^en.  Crn,  flanzam ; 
Vd.  flanzat,  sadit,  sasajat-,  Cro.  zepiti.  Flancowanie 
wielu  służy  kwiatom;  ułamawszy  rószczkę  roczną ,  roz- 
szczep u  dołu  aię  czyni,  i  wsadzi  w  ziemię  pulchną.    Ji'luk 

■  Ros.  1,  242.  Flancowanie,  sadzenie  ziół  bez  korzenia 
do  ziemi ,  rozszczepiwszy  rószczkę  od  dołu  do  kolanka , 
włożywszy  gałeczkę  gliny  w  rozszczepienie.  Syr.  ReJ.^ 
Rs.  caAKa.  FLANCO WANY  ,  a,  e,  part.,perf.  ges 
pPanjt ,  sadzony. 

FL ANOERK A .  FL ANDER ,  oh.  Flader. 

FLANELA ,  i ,  i. ,  raaterya  wełniana ,  z  franc.  cf.  Lat.  fla- 
mineum ,  bet  ^lancII.  Członek  ciepłą  flanelą  rozcierad. 
Perz.  Cyr,  2,  36.  FLANELOWY,  a,  e,  z  flaneli,  Jlo* 
neO  '  •  n.  p.  kaftanik  flanelowy. 

FLAI(K,  FIANK,  FIIANK,  u,  m.,  Fortyf.,  bocznica.  7V. 
Ramię  narożnika  ,  częśd  walu  z  swoim  prześpi ersieniem  , 
przylykaiąca  ieduym  końcem  do  zasłony,  a  drugim  do  czo- 
ła narożniczego.  Jakub.  Art.  3,  3i3.  ble  Śtteic^t,  bif 
•treii^^littlr ,  bie  JUnfe.     Darmo  nowe  kosze  posypano , 


FLANKOWAĆ    -    PŁEGMA;        645 

Piianki,  parapety,  ktcdy  zamek  wzięty,  ręku  nie  samie* 
raaiąc.  Tward*  W.  JJ*  36.  Fortece  te  bez  flanków.  5o- 
ter.  3,  80.      FLANKOWAĆ,   -al,    -  uie,    ex.  ndk,^   s 

boku  nacicrad ,  9on  bet  BtiU  angteifen. 

•FLaSTR,  FLASTKOWAC  o^.  plaftrowad. 
FLASZA,   y,    i.,    cf.  Flacha,    5A.  flaffe,  ffaflFa;    Hg^  pa- 
laszk,  paiat2k,  palatzkutflca;  Sr.  2.  flarAa;  ^r.  1.  blefc^a, 

•  blefd>fa ;  Croat.  flasha  ,  flassa  ,  flafska  ,  pala^zka  ; 
DL  koadir;  Sia.  płafkia,   boca  ;   Rg.  fiascjak,    trufla  plo- 

•  .'sniza,  truiEza  ;  Crn.  flasba ,  Tizhja;  Vd,  flasha,  b^rigla^ 
błashka,    blesha ;    R^i   ^Aa'ra,    ^XflXKa,    HsaHL,    Hva- 

•  fieub.    Jtąl.  Fiasco,    Hitj>»   Flaacon ,   Angh  flafli,    Suec, 
flaika,  2>a/i.  flaike,   Ga//,  flasąue,  flacon.    Lat.  med.  iLA" 
aca  ,  flaca,  flaxa ,  flaota,  Hesych,  pXa9%<iiv  )  naczynie  po-  . 
.apolicie  szklane,  z  szyią  wazką  do  zatykania ,   hX€  ^^^f^^* 

.  cf.  buda,  butelka.  FLASZKA,  FLASZECZKA,  i,  i.. 
'  demin. ,  ^ai  gl4f(fecbftl.  Otwiera  puzdro  i  ogląda  flasze. 
Teatr  4,  jo3.  Flasse.  puzdro  we.  Mon.  73,  i4o^  Flasza 
obozowa.  7:eat,S  *3.  Jelbflaft^e;  Ri*  MaHĆpŁa.  Flaszka 
gluka,  bcłgoce.  Dudz.  20.  Naflawiali  róinych  rzeczy flassek, 
flaazeczek,  pudHek,.  flcjrzyitecsek.  Teat.  19,.  23.  Fla- 
szeczki  aptekarCkie .2  długą  azyiką  ob.  dziobanki ).  Trze- 
ba z  dobrym  powitawszy  się  przyjacielem,  flaszkę  z  nim 
iednę  i. drugą  wypid.  Monit,  a.  €5,  4b.  Że  flaszą  wina 
utraktuie  gości ,  To  trzeba  zaraz  obrad  Jegomości  ( n.  p. 
na  po&la  ).  Bratk.  3.  OspalAwo,  nleocliędoftwo ,  karty, 
flaszka  gubią  miodziei,  Ara^,  Pod.  2,  210.  (piia6ftwo). 
Kto  pisze,  fraszki,  Trzeba  mu  flaszki.  Zeg.Ad.  119.  (wi- 
na ).  '-  §.  Złotnicy  maią  prasę  ku  ściikaniu  formy,  któ- 
rą lewną  flaszą  zowią.  Sieszk.  Ped.  343.  bie  Sotmffafc^e 
*et  «Wetafl«beltet.  FLASZANY,  FLASZKOWY,  a,  e, 
od  flaszy  lub  flaszki ,  ^lafĄeU  s ,  ^USd^Ć^tn  « .  FL ASZKO- 
WATY,  A,  e,  na  kształt  flaazki,  flafc^Htóig ,   »le  cUie 

FLATERKA,  i,  i.  ( *  mem.  fiattetn),  let  f  llttet ;  polatka. 

Dudz.^j.  trzęsidjo.  -  FLATERKI,  -  erek,  plur.,  w 
górnictwie  dąterki ,  dwie  rury ,  któremi  łniech  węgle  na- 
dyma ,  ©  e  1 9  W.  gtdtfettłbren ,  jwep  (Rfc6teti ,  burd?  »els 
(be  bet  SBtafebalg  bie  Pollen  in  Urn  Ktiebofen  «nb(dil»  7>< 

FLAYTUCH  ob.  Fleytuch. 

FŁAZYC  ob.  rozitażyC 

FLECIK,  B>  m.y  zdrbn.  rzeczw.  flet,  1)a4  Sl^W^"  r  ^'^"^ 
Cleine  gl6te.  Ten  zaniosę  iey,  ten  to  bukiecik ,  Ma  iuź 
odemnie  Multankę  i  fledk.  Zab,  9,  97.  Gęba  zbyt  na- 
dęta, a  flecik  mały;  tym  wyrazem  Sofoklea  wytykał  lu- 
dzi, -chcących  wszyiiko  wysoko  i  górnie  powicdzled.  Pir* 
Wym.  277^ 

jFLEGMĄ,  •FLAGMA,  y,  i.,  *  Greek.  C>X€yi<*a,  ^«'- 
tned.  fluma;  Crn.  fluma,  ahlęm ;  Ec.  $xer«a,  xpaKa- 
mB^Ha,  zapKainiiHa *,  Rs.  xapKÓiiiHHa,  iiepxóinMHa, 
MOKpóma;  Bh.  flfufOJOatofl: 5  Bs.  hrikntina;  Rg.  krakoti- 
^a  ,  hrakotin^  ;  Vd*  shjpmoyina ,  pluvotina ,  shleme ,  sli- 
nouje ;  Sr.  1 .  I^O^et »  *wozgrza  ,  woda  we  krwi  takowa , 
iako  smarki  z  uft  albo  z  nosa  pochodzą.  Mącz.  -  Lek. 
^oĄ.  3.  ©(ftleim  tm  £ette.  mucus,  gęfta  od  ciała  zwie- 
rzęcego odchodząca  wilgod,  która  się  w  wodzie  rozpły- 
wa. Kiuk  Zw.  1,  36.  Gdy  po  tluftym  zaraz  piiesz,  mia- 
fto  dobrcy  krwi ,  flegmy  w  sobie  nabędziesz.  Haur  Sk» 
487.  Fłagma,  powróz  na  ftare.  Rys.  Ad.  i3»  Julep  fioł- 
kowy uśoiietrsa  plaury  >  flegm/,  kaszel.  St9sxk*  P^d,  95. 


(46    FLEGMATYCZNY    -    FLEYTUCII. 

(cf.  amark,  plwociny).  -  $.  a)  morał,  oboictnoi^,  si- 
nna  krew,  JtaUMuti^telt ^  ^^Ugffia.  Wszyftko  on  robi  2 
flegmą,  Zab*  8,  53i.  Groiby  Achilki  flegmą  wymorey- 
iem.  Bard.  Tr.  194.  W  prawnictwre  nie  bądi  iywym, 
flegmy  trzeba.  Teatr  43,  c  46.  Wyb»  Wac  Pan  z  pas- 
■yą  grasz ,  a  ja  z  flegmą.  Teat,  g,  48. ,  Bh,  WObtlOlres 
»no(l.  FLEGMATYCZNY ,  a ,  e ,  -  le  ai/ł^. .  tempera- 
mentu nieockocaego ,  tępego  ,  wolnego  ,  ptlegmattfć^/ 
fd^Idfrig.  FL£GMATYK ,  a,  772. ,  pe{en  flegmy  człowiek, 
wiele  nieczyilo^i  w  sobie   maiący,    charcKała,   chrapek. 

Mącz.  ftn  ^eRf(6  vq(I  €<6Ieitit  tinb  ai(rec  ^i^ttl^Uit, 

etn  9(^^d<tt^t^'^^*  Flegmatykowie  małą  podano wienie 
eiata  zimne  i  wilgotne.  Pełr.  £J.  iSg.,  J?c.  ^AerMamHRl). 
j.    3)   mora\    człowiek  flegmatyczny,    nieochotny,    nie- 

rycMy,    fiiT  ^^legotatif ts^ ,   fin  laltUttwt,    fcblafrtget 

<D?enf((^*  Flegmatycy^  ludzie  gnu^ni ,  śpiący,  leniwi. 
Petr,  P.  3,  5o2.  Flegmatyk  chrapie,  aapi,  śpi,  a  na 
brzuch  pluie.  Rey  Zw,  3,  6.  Flegmatyk  blado  się  r,oiAz'u 
Rty  Zw.  6,  b.      FLEGMISTY ,    a ,  .e ,    pełen  flegmy,    cf. 

wozgrfywy,  T»erf*letmt,   pod  ®<^lclm.   Boh.  fiuf»m<itó; 

Crn,   ishlęmail;      Vd.   shlemniu,     «hlemoviten ,     shłemaft, 
plnYOtinafl;    Rs,  MORpomHhiH,    MOKpómHcniUif  *,    F.c, 
4>AerMH'caibl&i,     Kiazek  zamulenie  flaie  a\ę  przez   azlami- 
itą,  flegmillą  materyą.  Krup.  3,  61.     Flegmiflym  ludziom 
mocnieysze  można  da  wad  purgancye.  Krup,  5»  191.     Żyły 
aziamowatościami  *flagmi(lcmi  ogarnione.  Syr.  194.     Chleb 
z  nowego  zboża,  dla  zbytni^y  wilgotności  swey,  czyni  po- 
karm wilgotny  i   flagntifly.  Syr.  gio.      Ryb  przyrodzenie 
pospolicie   ieft  flegmifle.    Sienn,  333.-     FLEG MISKO,  a, 
/!.,    flegma   brzydka,     t^Hi^et    ®peid)cL       Narodzi    się 
flegmifka  plugawego  niemało.  A)'.r/.  SzA.  3x7. 
FLET,  u,  m,,' Crn.   flavta;    Gali.  fleute ,  flnte,    Hisp.   et 
Jtat,  flauta.,    fiuto,    Ang^  flnte),    bte   $l6tr^     narzędzie 
muzyczne  dęte.    Vd  pishalu ,    pishal ;    Cro,   shvelyB  *,    Rg» 
turla,  syiralla ;.  Jtx.  ^Atiitna,  CHnósKa,  ^'&BHtl^a;  ^c» 
6yRl),   con^A^.      Grać  na  flecie,    aif  ler  J{6te    Maf^tl* 
Flecik  e/emm.  qu.  T.     FLETNIA,    i,    i.,    piszczałka  po- 
przeczna,   fletrawers,     po    teratnieyszemu.     VHod,     etllC 
jduetpfdftff  duiT^^te*     Ja  zaś,    gdy  aif  s  dowcipem  co- 
kolwiek rozrucham ,    Toi  samo  gram   na  harfie,    lub    na 
fletni  dmucham*  Zab.  9,  io4.  Zabt^     Ucieszna  fletni  moia, 
niebie*  darze  ^oty.    Ty  folgę  sercu  czynisz,    ty  koisz 
kłopoty.  iVar.  Dz.  5,  60.   Chodk.  Koji.  5.     Na  biesiadach 
fiarzy  przodków  sławne  dzieie  Przy  graniu    na  fletniach 
Śpiewali.    "Warg.  Wał.  38.      $.   3)  w  organach   rząd  pi- 
azczaiek ,  odgłos  fletnirzy  wydaiących ,  ba4  glitentoerl  tn 
htt  jOtgel.   I>,     FLETNICZEK,  -  czka,  demin  nominis 
fletnia,    eill  £lttftflfttd)ett*       Fletniczki  piszczą,   a  puzany 
beczą,  Rey  Wiz.  3Ó,  ^.     FLETNISTA,    y,   m.,    graiący 
na  fletni,    ei4l   %\ht\^,  fitl  Cttierpfcifrr.    Rs.  ^\iyivgVkKb^ 
Rg.  surlsir,    8viraz ,    8vardoaicjar.      FLETRAWERS,    u, 
m. ,  z  frane. ,  s  fletnia  poprzeczna ,    Wf  £lliet(l6tf  (  Jlots 
ttdtO^t)*   Crn.  poftraniza,  yidaliza;    Kcf.  j>oprezhna  flauta , 
poflranflta  pishal)..     Fletrawers,    gdy    wszyAkie  boczne 
dziurki   ma  przykryte  palcami «   naygrubszy  glos  wydaie«. 
Kpcz,  Gr,  S",  30,. 
FLEYTUCH,    •FLAYTUCH  ,   u,   w.,     FLEYTUSZEK  , 
-  szka ,  m»,  Fleytuch,  ieft  n  barwierzdw,  mech  chuściany, 
owo  co  wyikubuią  nici  s  flareyjchufly,   a  z  tego  knoty 
czynią  I  albo  tei  Uk  w«i^w»y  iMMJi^l%  n*  tg  maici 


FLBYTUCHOWATY    -    PLIS. 

•    nakładą,  a  na  rany  przyłożą*    Sitrm.  386.     Spicz.   33o. 
Mech  s  płótna  flcrobanego  ,  knot  do  rany.  Cn.  Th.    S(ar? 

iit ,  9«ff r(einiDiinb ,  ed^leiSen,  iKfif eln  ( 9|lii(!tn<^ ).  Rg^ 

htigl,  fljegn;  Bs.  ^tigl,  llign ;  Bt.  cinci ,  ciuki,  czcicci ; 
Cro.  czandra,  kerpa ;  Crn.  kopaja  j  Sr.  1.  |utf;  Ross. 
KÓpnig;  £c.  KHÓmL  kL  ia3B'B  rÓAnhia.  Klaytuch  w 
rany  kładą.  Syr.  64.  Fleytuchy  Ikubane.  Perz.  Cyr.  3,  7. 
Krew  mu  wysysa,  ranę  ftuli,  Narobiwszy  z  rozdartey 
fleytuchy  koszuli.  Pot.  Pocz.  lói.  Cyrulik  mu  fleytuchy 
w  rauy  kładł.  Pot.  Arg.  687.  Maźcią  tą  trzeba  fleytu- 
chy albo  kno^  nacierać.  Haur  Sk.  438.  W  tym  przy- 
padku, niech  fleytuazek  maicią  posmaruie,  na  rcieysce 
ttł uczone  przyłwiy,  i  plaflrem  pokryie.  Krup,  5,  5o8. 
Perz.  Cyr.  1,  85.     j.  3.    fleytuch,   niechluy,    flądra ,    tlu 

€($laf^,  euie  ©(^(onipe,  em  g(6$,    @d)mu|}bftrtcl.    Vd. 

nevzhednik,  ftergauik,  zotovez,  koluder,  marjazez  ,  pa- 
shei ,  ągadnik ,  ymasanek ,  mulei ,  bradomasuik;  Carn. 
,tipŁek;  i\s.  3aMapaxa,  ueyuijBKa,  cKacpH^ae^b,  oio^- 
BMaARA.  Chłopiec  «{uiącjr  do  flolu ,  fleytuch  rozczoclira- 
ny.  Hor.  sat.  363*  Cói  g  takim  poradzisz  fleytuchem? 
Zabł.  Zbb.  2g.     FLBYTUCHOWATY,   a,  e,    niecMuy- 

ny,  mireinli*,  f(4lam|)ati^ifcb^     •FLEVTUSZOE\VlCZ, 

iart.  imię  cyruliczka.   Teat.  33,  b. 

♦FLINEK,  -  nka,  nt.  ^  Zewsząd  uftawicznie  lecą  flrzały 
gęfte,  W  szyszak  okoTo  głowy  brzęczą  flinki  częile.  A. 
Kchan.  367.? 

FLINTA  ,  y ,  i. ,  -  «  Niem,  ble  jUnte ,  ftrzelba ,  muszkiet ; 
Bh.  fiitttll.;  Crn.  flinta;  AngU,  flint j  Suec.  flinta*,  JJan. 
fitllt  (flitl^  fltałka};  Vd.  puksha;  Sla.  pnshka;  Ross. 
pyJKbd.  Co  tylko  Włoch  unieść  nioie  flintę,  to  zćiraz 
biega  na  polowanie.  Pam.  83,  3,  47,  FI  lula  z  baiine- 
lem  ma  długości  flop  6  i  dwa  cale.  Papr.  W.  1,  157. 
Kto  nie  ieft  Generałem,  może  flintę  di^igać,  Może, 
nie  rządząc  woyfkiem,  nieprzyiaciór  ścigad.  Dmoch.  Szt. 
R.  81.  (może  bydi  proftym  ioInierze;n ).  FLIISTO- 
WNIK.  a,  JTi.,  fiu  Jófelifr.  Tr.  FLLNTOWY,  a,  c, 
od  flinty,  Jlinteils*  Łoia  flintowe,  są  okładki  drewnia- 
ne, w  których  osadzaią  się  rury  fliutowe.  Jak.  Art.  3^ 
3oo.,    -«j.  pyxeHHhiH.      FLINTPAS,    a,  w.,    bandolct 

od  ftrzeiby,    ber  SIiMteiigurr/  Slintenrinncn,     Karabin, 

abo  pirtolet,  na  flintpasie.  Pam.  83,  '3,  70. 
FLIS,  FLISAK,  FLISNIK,  a,  771.,   ipaytek  rzeczny,  szku- 
tnik,   etn  IBoeWfnec^t^    z  NJem.  "^iw^ ,  Jluuius.  Klon.  FI. 
C4.  7ior,„>  mof e  raczey  2  NIem.  glop,    tratwa,    Jlpfet; 
cf.    Cro^  flyosz,    chatra  ratls  tratwa;   Cro.  flyoszar,    flo-^ 
szar,  plohar,    Z^/.  plutvar  ratiarius).      Chłop,    co   wio- 
słem robi,   flis.,   i/r*.    Gr,    1 8  4.,    Bh,  ©fjlar  i     Vd.   floaar, 
veslar,  ladjovosez,  lopatar,    ploholadjar,   zygar).     Bos- 
man, flis.    Vo/ck,  5g4.     Marynarz,  albo  flis  po   naszemu. 
Kłok,    Jurk.    189.      Póki    hoyne    pol   naszych  zasiewy  i 
zbiory,  Spuszczać  będaie  w  Bałtyckie  morze  flisak  spory. 
Zab.  9,  349.  £ysym.     To  dobry  flisnik,    który  rudU  rad 
pilnuie.    Bach.  Ep.  n^   Syr.  1006.       Flianicy,     każdy  od 
siebie  płacą  po  groszy  dwudzi^flu;  okrom  tych  flisników, 
którzyby   na  ftatfcach   szlacheckich  płynęli,  a   ich  poddani 
właśni  byli,  takowi  maią  bydź  od  tego  wolni.    Vol.  Leg. 
3,  5i.     Sternik  fllsnikom  ka?ał  przybić  do  lądu.  Petr. Eh. 
io3.  -     J.  Flis,    flisow&i  iywot,    Cn.   Th.    flisowflwo, 

hn  Z)ten(l  ober  etanb  t\nei  ^ttitmmi.    Poszedł  n« 
flis  5  zoIW  flisjłikiem^  n  iji  ein  Sopr^fn^c^t  dri99Cira, 


PLISOWAĆ    -    FLORESY. 
tt  tfl:  iinter  Me  gjooWfned^te  fifdangeit*    J.  fli»,  in  aB- 

iłracto ,  nauigatio  JluuiatiiU*  Klon.      Jui   k/edy   flis  za^ 
smakuie  komu,    Już    się  oa  wiosnę   nie   zoiłoi    w  domu. 
Jilon.  F.  C.  4.   (cf.  fryor,  spuszczanie),    bU  SSflfftrfrtttJ^^ 
bft  ^affer(!anbe(>      Kupiectwem   albo  flisem,    doma   sie- 
dząc,  się  bawią.   Pot,  Pocz,  18.  Wscyftka  w  handlach,  w 
kupiectwach,  wszyltka  szlachta  w  flisie,  ió.  613.    O  chc- 
doieniu  zboź  na  flis  i  na  targi.   Haur  Sk,  5g       Kto  wedle 
natury   swey   źyie   przepisu,     Obeyd^ie    się  bez  pieprzu, 
bez   wina,    bez  flisu.  Poł,  Jaw,  5g*     Choćbyś   się  tysiąc 
razy   potkała   z   Parysem,    Fewnieby  cię  kradzionym   nie 
uwozit   flisem,    i5.    179.      FLISOWAC    cz.  ndk,  y    flisem 
bydźi  spuszczaniem  wodą  bawid  się,  eltl  IBo^t^fnec^t*  fepn; 
ffiaffcrbanbcl  treibrn.     Wżdy  się  nam  chce  do  Gdańflca  ze 
zboiem  flisowa(5.  Utar,  Vot,  B    5.     FLISOWKA,    i,    i., 
flisowftwo,  SBoOtÓfnec^ttfleben.    Poszedt  na  fllsowkę.  Ma~ 
gier  Mscr,  -    §.  drwa  na  wodzie  przywiezione,  J(6$(o(). 
Tr.     FLISOWSO,  a,  ie,    do  flisów  należący,    SBoot^s 
X\\t^X$'»      Vrczel  flisowflti,    do  wyrywania   z  ziemi   pa- 
ló',v,    do   przywiczywania   batów,    r-obi  się,     zadziergnąc 
pierwszą  kluczkę    około   pala,   a  potym  na  t^y   pierwszey 
znowu   drugą   kluczkę.    Jak.  Art,  3,  44.    (cf.   węże?  An- 
gielfki ,  niemiecki  etc. ).     Choćbyś   mu  Aawial  naylepsz^ 
zwierzynę ,  Frzedsię  on  woli  flisowflcą  iarzynę.    Klon.   F. 
C.  4.  (pęcak).      Krupy  Tatarkowe  ^isowikiemu  żołądko- 
wi   nic  nie  wadzą.  Haur  Ek,  38.     Flisowfkie   odprawuie 
naboźeńftwo    s   klnie.    Tr.    et  fiuć)t,  »ie  etO  ^OOt^fnfd^t 
FLISOWSKIE     po  FLISOWSKU  adv.,  sposobem  flisów, 
|>OOt^ne(<^Wmdpig.     FLISOWSTWO,   a,  «.,    żywot  abo 
iłan  flisowflci ,  flis,   tdi  fl^OOUfneĆlHUbetL.     Mówit   Cezar 
rybytwie :  iać  to  sprawię ,  Ze  cię  z  ręcznt^y  roboty ,  z  fli- 
sowftwa  wybawię.   Bardz.  Luk.  84.' 

FLIZA  ,  y ,'  i. ,  (  Holi.  Vlys  ,  Ylyailecn  ,  Dan.  %\ix^,  %IU 
Kileen ,  Suec.  flis  ) ,  tie  gUefe.  /?*.  nAwma ,  nAHin»a , 
R3pn3ei[;b.  Hapac^Hal).  Flizy  pospolite  w  posadzkach 
kościołów  naszych ,  2  Gdańflia  sprowadzane ,  są  kamie- 
nie ,  flcładane  z  gliny  i  pyłu  ziemi.  Do  Gdańflca  przy- 
chodzą z  Szwecyi,  która  ich  doftarcza  wielką  obfitość. 
KiuA.  Kop.  3,  84.  *  4 

FLIZANKA  ob.  Filiżanka.' 

FLOGISTYK,  u,  wi.,  z  Greek,  ba^  ^MogtflOlt.  Maią  to 
hydi  cządki  elementarne  ognia,  znayduiące  się  w  ciałach. 
Os.  Bud.  66.  (cf.  ciepłoczyn  ). 

FLONDER  06.  Flader. 

•FLORA,    y,    i.,    materya,  krepa,    bet  glot,    C\n  h&tmet , 

jattet  ^eug.  Tr. 

FLORA  ,  y  ,  i. ,  bogini  kwiatów ,  bU  ®łttintl  glota.  Cm. 
Kolęda,  Rosh  nez  vi  tarza  ,  Rg.  Zvjeta,  cf.  Kwiat,  Kwie- 
cie, Kwitnąć.  FLOREK,  -  rka ,  m.,  demin.  nomin. 
Floryan,  s  Floruś,  $(orlan<f^en.  I^g.  ZvjMko).  Florek 
go  w  pyflc  biie,  óurlescue,  womituie,  zwraca,    et  bttc^t/ 

Aberglebt  ff<^.  Tr. 

FLOREN,  a,  m. ,  złoty  cudzoziemflci  różnego  waloru,  n.p. 
Renik]  s  4  złł.  P.  ein  Sloretl,  Gail.  et  Ang.  florin,  Jtal. 
fiorino,  Lat.  med.  florenus;  Hg.  forint,  a Jlore  lilii, 
cuem  moneta  aurea  Florentiae  1261  cusa  rejerebat  ^ 
dictus).  Naypi^rwey  we  Florencyi  bito  czerwone  złote, 
i  ztąd  imię  florenów  o.trzymały.   Czach.  Pr.  1,  i65, 

FLORJESY ,  -  ów ,  plur.  ,  z  tac.  sztuczne  figle  rysunkowe , 
$ei<^RUtt9^|ierat^en.      Jakim  sposobem  wyryaować  wicr- 


PLORET    4    FLUKSOWATY.        64} 

%ze^  herby,  figle,  floresy.    Haur  Sk.  Zj^.ę    Vd.  syetiak- 
tyu,  zvetislie).   Teat.  43,  c.  78. 

FLORET .  u ,  m.  ,  szpada  do  fechtowania ,  bad  ^tUtt, 
Gall.  fleuret,  baŚ  Otap^tet.  Fechtmiilrz ,  odebrawszy  flo- 
rety od  lokaia,  eddaie  ied«n  uczniowi.   Teatr  36,  lo. 

FLORO  WATY,  a,  e,  na  kształt  flory  materyi,  fiotattl^* 
*Stroczki  floro  wat(fy  sztuka.  Jnjlr.  C.  Lit* 

FLORYAN,  a,  m.,  Florek,  -  rka,  m. ,  demin.  qu.v.)^ 
FLORUS,  ia,  /n.,  demin. .,  imię  męzkie,  JloHatl.  Rg* 
Zrjetko  ,  Zvjóto,  Zvjetan}.  S.Florian,  męczennik  prze- 
sacny.  Skarg.  Dz»  1186.  Kościół  i.  Floryana  iS  Kie* 
parzu  pod  Krakowem  ;  a  ztąd  Floryańflca  ulica  w  Krako- 
wie,   bie  Slorian^flrflpe  in  ^raUu.     Na  Floriaftfkiey  u 

Schmita  ulicy ,  Gdzie  urzęszczaią  nasi  Politycy.  Potm 
Jow.  123.  FLORYLEGIUM  ob.  Kwiatozbior,  antolo- 
gia. FLORYZOWAC,  -  ał,  -  uie,  cz.  nd*.,  uflorya*- 
wać  dk.,  floresy  rysować,  floresanu  ozdabiać,  ^ietMt^eiTf 

£anbn)eri!  mal^(cn^  bamtt  oerjieten.    Jak  srebrem  pisać  ■ 

floryzować.  Haur  Sk.  558.  W  miflerne  szyła  wzory 
cud  dzieła  nieścigły,  Tu  żywioły  porządkiem  floryzuiąc 
w  cienie,  tam  .  , .  Zaó.  i5,  29.  Kniai,  Cokolwiek  ręka 
śmiertelna  umiała  Sztucznie  ufloryzować,  Wszyftko  tu 
zebrała.  Tward.  Pas.  3.  FLORYZOWANIB,  -  ia,  n. , 
wyrysowane  kwiecie,  floresy  .  Sandoeff*  Wyry!  na 
drzwiach  cherubiny,  i  osoby  palm,  i  insze  floryzowania 
bardzo    wydaiące  się.  Leop.  3  Beg.  6,  32.    i  rozkwitłych 

-  kwiatów  wyrycie.  Bió.  Gd.).  Na  drzwiach  tata  floryzo- 
wanie  iefl  rozmaile ,  dziwną  umieiętnością  kwiaty  i  liścia 
w  kamieniu  wyciosane.  Warg^  Radź.  i35.  FLORYZO- 
WANY ,  a  ,  e ,  part,  perf.  fljoresami  ozdobiony  ,  upftrzo- 
nykwieciftp,  wzorzyfty,  ttitt  gaubWttf  gf^lett,  mpbellirt, 
getnufler^  Srebro  gęfto  złotem  floryzowa.ne.  PUch.  Sen,  ^ 
lijl.  1 ,  26.  Stała  fl  o  ryżowa  na  w  drogie  ca  ni^y  hafty. 
Por.  Arg.  125.     Obraz  floryzowany.   Tr. 

FLOTTA,  y,  i.,  łódziogrono,  gromsdołodź.  Wiod.  Bh.  AU 
nmba  ( rf.  «armata  )  ^  (obp,  IpbfłWO,  (obRe  tDOgfl^Or  ^^^^i 
priflaW  ;  Dl.  plav  yoyfska  ;  Vd.  ladjouje ,  ladjouftyu  ,  flo- 
ta ,  poladje ;  Boss.  ^\onib ,  ^^^oniHAiM  (  Gall.  flotie  , 
Jtal.  flotta ,  Dan.  fłoabf ,  Suec.  flotta ,  Ang.  ffeet  ]  Holi. 
Vlote),  bie  Slotte.  Zbiór  okrętów,  naypospóliciey  wo- 
iennych.  Papr.  W.  1,  471.  Flotty  wyprawa  Rs.  Kopa- 
6xeoaox«ieHie. 

FLUKS,  FLUS,  u,  IW.,  z  tac.  -  Medlcin,  wszelkie  prze- 
niesienie się,  czyli  ocieczenie,  z  iednóy  części  ciała  do  dru- 
giey.    Dykc.  Med.  2,  176.,    Sr.  2.   Jl0§;    Cm.   flus;   titt 

Sług,   ber  wibernatiirli^e  3us  ober  SlbfdiS  ber  (B4fte  im 

.KÓrf>er.  Fluks  uft,  s  ślinienie  ib.  ber  ©peid>elflMf.  Fliika 
dyssenteryczny ,  s  dyssenterya.  i^.  ber  SBaud)f[H0.  Fluks 
hemoroidalny ,  z  hemoroidy,  ib.  \'J1.  krwawnicę,  bet 
^(Utfluf.       Fluks   miesięczny,     s  miesiące,    ib.    i85.    beC 

»eibli<^e  ${ug,   bte  monatlicifte  9ieini$und   (cf.  uptawyj, 

pław).  Flusy,  które  w  oczy  spadaią  i  cieką.  Syr.  |i5'i. 
Kmin  flusy  albo  wilgotności  zimne  yr  głowie  rozgrzt^wa. 
5yr.  43 1 .  $.  to  co  ciecze  ,  ciekąca  materya ,  bte  {Ite^eitbf 
CD^aterie.  Ryma  i  sapka  iefl  fiuksów  ściekanie.  1  r.  - 
J.    Flus,    Fluks,   FLUXYA,   yi,    i.,    reumatyzm,    eittf 

flnrton,  ein  %{vi^,  (Kbenmati^m.  ^r.  i.  fripaioofcr,  Vd. 

nahad  ).  Fluks  w  szczęce  ,  gdy  wszydkie  zęby  po  iedney 
RVonie  bolą.  Perz.  Cyr.  2,  192.,  Boh,  (lu^i  Rs.  $A!Ocb, 
FLUKSOWATY,  a,  e,    Medicin.   ściekaiący,    (liefenb/ 


(48 


PLUKT    -    *FaDRUM. 


rtfKefenb.  Bh.  f[|tfOW«t$>  Sio.  ffafowltę.  Kto  ma  nogi 
do  róiy  ikfonne,  a  do  tego  niedbalAwo  przyłączy,  dziu- 
rami dukaowateqii  róża  mu  nogi  psuie.  Perz.  Lek.  276. 
FLUKT ,  u,  /n. ,  JK  łac.  n.  7?.  Wody  w  bie^u  ftaią,  fliikta  idi^ 
na  dno.  Zab.  8,  507.  Nar.  we!ny,  flaga,  fala,  bie^Int^cn. 
Rozbuiałc flukta. JITra J, jfl/on.  FLUS,  a,  w.,  flus  w  kar- 
tach ,    W8«yftkie  iednego  koloru  po  sobie  idące  karty ,  bet 

^Itt^  im  ^artenfpteUr  befonber^  im  ^iąuct^  aUe  auf 
einanber  folgetiben  iSUtTet  in  eUtet  ^ittbe.    ittblg.    Ou 

zakasał  na  flus.  Gorn.  Dw.  210.  Król  Zygmunt  graiąc 
flu^a,  ii  mu  przyacli  dwa  króle,  powiedział,  fe  ma  trzy 
króle.  J.  Kcfian.  frag.  6.  Mon.  76,  727.  -  §•  J^^*y  r 
które  do  pewnych,  ciał,  trudnych  do  roztopienia,  dodane, 
snacznie  ich  topienie  przyspieszają,  nazywaią.  flusanii. 
JCrumi.  Chy.  181.  (^ettlifc^e  $h)fff».  -  J.  o^.  iluks. 
TLUZBA,  y,  i.,  n.  p.  Wyprawił  któf  pachołka  po  ryby  s 
fluźbami.  jfa^..  (?/*«>  ^.-  a.<? 

FO.. 
FOCHIARKA,  i,  i^,  innych  gniewaYąca,  iątrząca,  podbu- 

dzaiąca ,  ble  onbete  }nm.  ^orne  teięt;  attfbruigt.   Tr.  czy 

nie  raczmy  zalotna  ftg]jirka }  Trotx  zdaie  się  dery wo wad 
od  fr.  facher}  ale-p.  fochy.  Bh.  ftĄ,  fnoip^l  pozór,  po- 
zornoć^;  fO(^ro»att  wachlować).  FOCHIARZ>,  a,  wi., 
innych  gniewaiący,  iątrzący,  podbudzaiący ,  ber  ańbctt 
tthMnt,    aufbtlngt.    Tr.     FOCHOWATY,    a,    e,    gnie- 

^iiwy,  ItKbthnethMntn,  ir^etlldf.   Tr.    FOCHO WAC, 

-  al,  -  nie,  cx»ndk.y    gniewać  kogo,    iątjzyć,    podbu- 
dzać ,  podburzać ,    etnen  auf  brllt^en    (  cf  GalL  facher ,    cf.. 
fttd?««/  anfacften).     FOCHO WNY,    a,    e,  pełen  fochów^ 
figlów,    90II  ^dtm^ttL*      Córka   zamężna   bardzo    focho- 
wna ,    ubrawszy  się ,    przyssła  do   niego ;    bardzo   mu  to 
nie  było  milo.  Falib.  DU.  M.  3.     FOCHY  ,  -  ów ,   plur., 
ci.  Toszki  demin. ^   rozpuda,   swawola,    szalefiftwo.    Cn, 
Th.  zaloty.  Ditdz.  3 7.* figle ,  kuglarllwo.-  Tr.  fochy  czy- 
nić w  tańcu ,    matasdner.    Tr.     JflWH ,   ®an(e(e9 ,    %\U 
filtCtfC*     Wszetecznico !    darmo  się  musisz   z  lakierni  06 
lochy.  Pot.  SyK  ii».    Odrzuć  te  fochy  i  twoie  figlarftwo..' 
Mat,  z  Pod*  C  a.       Not.  Trzeba  to  słowo  porównywać 
z  Niem.  Saren    {^tym.  fac^en),   figlariki©  poftawy  zna- 
czące  cf.  dawne  Francuzkie  enjojccigner^  cf.  Germ.  Sup^ 
{tlftetl/  żartować,  szydzić,  przedrwiwać  cf.  itnl.  fazio    - 
5.  fochy,  czcze  groźby  (cf.fuki,  fukać,  G^r.pod)en)i  leete 
^tO^UngeiY  f  "©tO^^łlłOlte.    Od  słowa  do  słowa  wyleciała  t^y 
Itompanii ,    z  pogróżkami  na   mnie  niesłychanemi ;  ale  ia 
mniey  dbam  o   te  fochy,  Boh.  Kom.  1,  27.     Czyż  mogę 
bydż  tak  głupia,,  bać  się  iego  fochów?'   Teat..  28^  ło6.. 
(  d.  •scrdit  a  nie  duż  ). 

*FOD£R|  -  dra,  m. ,.  Od  Dreli nka  ,  fodra,  półfodra,.  od' 
każd^y  baryły,  maią  płacić  po  dwanaście  groszy..  VoL 
Leg.  3,  666^1  Niem.  ^Ubet,  m?ara  różnych  rzeczy,  oso- 
bliwie też  i#?ina,.  Sao:.  Jnf.  fobeti  foet,  Angl.  fodder,. 
fother ;  W  Gdańfku  foder  tyle  co  fasa ,  ma  4  okseity  al- 
bo 4  80  garncó-w.. 

*F0DRUM,  indeclln.,  n.p'.  Marszałkowie  dawni  dla  koni  kró- 
lewiltich  wybierali  na  wsiach  furaże^  a  żywość  dla  dwor- 
ikich;  co  aię  ntajwaiojodrum^  podobno  z  Niemieckiego^ 
gOlbf tWIl  c« jli  eksakcye..  Nar,  Iłjt.  5,.  474.  C^f.  fołdro- 
iranie  ).. 


FOLARDA     -     i)  FOLGA. 

FOLARDA,  y,  i.,  ziemia  folarikt,  fńttetbC;  ®(lf(fttJon, 
Sctttbon/  terra  fulonum.  Ziemie  fohirikie,  albo  sukien- 
.uicze,  są  te,  które  zamiaft  mydta  zażywane  bywaią  przy 
folowauiu  sukien.  Kluk  Kop.  1,^:1^.  FOLARSKJ  ,  a,  ie, 
od  folarza  albo  folusznika,  ODidfmAlIer :: •  -Folarfka  zie- 
mia, Jńtterbe.  i6.  FOLARZ,  a,  m.,  folusznik,  który 
sukna  foluie,  bct  S$alfni&Qer»  Cm.  zhesrarz ;  C^-o.  prd- 
lecz;  Hg.  ftupar.  ^.  2)  FOLARZEM,  FULARZEM,  w 
górnictwie  zowią  tego,  który  węgle  zwozi  do  pieca  lub 
do  fryszerki.  Os.  Rud.  58a.    tn  JtO^lenfu^Cf t ,    llłl  S^tU 

tenbane. 

FOL13ROWAC,  -  ał,  -  uie,  ex.  ndk.  (z  Niem.  forbftll, 
Dan,  fobrt  ę  Suec,  fodra  ,  Lat,  me^d,  foderare ,  Vd.  for- 
drat,  fodrati,  ?  żąd^ć  kogo.,  wyzywać,  pozywać),  i) 
fołdrować    na    kogo    s  inilygować,     naftawać ,     oikarżać. 

Wfod.  Auf  etnen  bep  ®iri(ite  infltgiren,    i^n  anfla^en. 

Rozumiał  Piłat,  że  to  wielka  /karga  bydi  musiała,  iż 
tak  wielcy  (łan  o  wie  na  Jez.usa  foldrowali.  W.  Poji.  W. 
aHS.  Na  Kryftusa  foldrowat  Naród  iaszc^urczy,  wrza- 
ikliwóm  wolanieiii ,  Bacząc ,  że  Piłat  chciał  da4ż  wyrok 
za  nim.  Odym.  Sw,  a,  £  e  4,  b.  Foldrowali  na  niego  , 
rozmaitenri  potwarzami  go  ofliarżali«  Gil.  Kat,  219.  Nie 
będąc  biegłym  w  prawie,  a  nie  tylko  nie  fołdrniąc  nigdy 
na  nikogo*  ale  ani  u  sądu  słowa  należnego  ku  pr^i^u 
mówiąc ,  teraz  na  księcia  ikargę  kładę.  Gorn,  Dz,  6 1 . 
b)  fołdrowaić  co  »  s4dowi  donieść,  bfOl  ^etlc^te  an^eU 
g^tt*  Prokuratorze,  z  potwarzą  na  sąd  przyszedłeś,  a 
to  fałsz  iawnie  fotdruiesz^  Orzech:.  Tam,  84.  Stronie, 
co  fołdrowała ,  połowica  winy  ma  przyiśdż.  Tarn.  Ufi. 
120.     c)  slowoie  powAawać  na  kogo,    nacierać  nań,    auf 

flnen  mit  aSBocten  lo^bringcn,  lolgeben.     Odyżei  ieft  tak 

cnoiKiwy,  nie  fuldruię  na  cię.  Bo  widzę  z  twey  pofta- 
wy, iże  cię  \Vftyd  ruszył.  Rey  Wiz.  123.  J.  2)  fołdro- 
wać kogo ,  X  Niem.  etnen  firbcm ,  ibm  il^orfc^ub  tbun , 

^iklfe  leiften;  dopomagać,  wspomagać).  Gdyby  kto  htil- 
taie  piciem  i  iedzeniem,  abo  innym  obyczaiem  fołdrował,  i 
wspomożenie  dawał,  rzeczy  od  nich  kradzione  przecho- 
wywał.  ...  Sax.  Pojl.  11.  -     FOŁDRO WANIĘ,  ia,  n.. 

subjl.  ver6.  bad  3njligiren,  bie  9ed*tU*c  SCniefge,  ba« 

£0^br{ngen  mttSS^Orten.  Gdy  ie  bydż  winne  naleziono, 
z  foldrowania  ftanSy  rady,,  pościnano  ie.  Bi^t.  «Sw.287,5. 

a)  bA^  Jirbern,  iBefirbern-    fołdrownik,  a,  w., 

inftygalor^  Dudz,  5-j,  ^et  Snfligator.  Vd.  fodraus  s  źą- 
daiący).  Michał  przednieyszy  fołdrownik  na  Hulsa.  Bax, 
Hfi.  6,  ó. 
FOLEYZE,  a,  n, ,  w  hutach  szklanych,  widłowate  żela- 
fko  9.  w  palik  wbite  przed  m-arsztatem ,  na  którym  piszczał 
się  rychtuie,  i  szkło   się  olłrzyga.   Tor  z.  Szk.  33.  4n  bcn 

^{a^Htten,  ein  ^ifen,  ba^  ®M  |n  befc^neiben. 

1),  FOLGA  ,  i  /i. ,  FOLIA  ,  z  łac  folium ,    Me  gelie ,    OM 

Hnne^  SBISttd^en  SRetalT,   a.  iB.   nntet  ben  emgefaften 

<Sbelfleinen>  Folga  pod  kamień  drogi  przeżroczyfty ,  za- 
pał. C/l.  77i. ,  /2x«  et  Ec.  ^óAbra,  noA%  KaM&iKH  nÓA- 
cmilARa.  Kupuiąc  iuż  osadzone  kleynoty,  trzeba  bydi 
oftróżnym ,  aby  się  nie  oszukać  na  podłożonym  liAeczkn, 
albo  folium  (foldze).  Kluk  Kop.  a,  a4.  Lśni  kleynot 
drogi,  folgą  podprawiony.  Groch,  W.  169.  Wypadł  ka- 
mień z  swćy  folgi,  lecz  temu  poradzi,  Jeśli. cały  ,  znown 
go  iubiler  osadzi.  Poi*  Pocz.  344.  Folga,  ieR  to  rzecz 
£od  drugą  podftawna.    Karnk^  Kat.  ijb^    Nii  tj   onycK 

tłu- 


a)  FOLGA     •     FOLGOWAĆ. 

.  tJucseńców  s  kosmatym  odprawisz,  Wier*  mi,  ii  prd- 
źa4  fol^c  pod  mieszek  podprawisz.  Rey  Wiz.  67.  ( cf. 
Cm.  fiisar  i  jubiiier). 

a)  FOLGA,  i,  i.,  Pal  do  wiązania  konia  powinien  bydź 
pray  toku  na  osobnym  rzemieniu,  czyli  foldzt,  na  prawćy 
ftrouic  zawieszony.  Kawał.  Nar.  3g5,  cf.  Germ.  Mę  Jols 

§ef(bnur. 

5)  FOLGA,  i,  i.,  ulga,  ulżenie,    bie   giUbetung,    gWlfbfs 

tun,  erlcicfetening.  cf.  G«r.  Jolge);  i^A.  folf,  tbkm, 

^emunf;  A*.  Cłiopóant.  Chciey  iyć  wesoło;  uiech 
myśl  folgę  czuie.  Paji.  Fid.  63.  Ucieszna  fletni  moia , 
niebios  darze  zloty.  Ty  folgę  sercu  czynisz,  ty  koisz 
kłopoty.  Nar.  Dx.  3,  5o.  Mnie  trzeba  zięcia ,  któryby 
przy  mnie  siedział,  dla  fol^i  i  pociechy  mey  ftaro^ci. 
Boh.  Kom.  3,  66.  Gdy  Mofliwa  usihiićy  wicie  i  blanki 
Smoleólkie  ftrzelbą  psowała,  rokował  Hlebowic,  pro- 
sząc niałey  folgi,  aiby  się  rozmyślił  o  poddarfiu.  Stryik. 
7*3.  W  tym  pałacu  łzami  memi  zalanym,  it-szrze  nie 
miał<*m  momentu  folgi.  7eor.  67.  Nie  morduie  się, 
choć  bez  folgi  chodzi.  Susz.  Pie/.  3,  F  3,  &.  (uftawnie, 
bez  uAanku).  j.  2)  niedopiluowanie,  niebacznośd ,  bU 
tln«d)tfamfeit.  Niepr7.yiacifl  za  folgą  śpifgów  uszrdł. 
Papr.  Ryc.  i63.  FOLGOWAĆ,  -  ał,  -  uie,  ex,  ndk,  ^ 
pofolgować  ,  zfolgować ,  sfolgować ,  ufoJgować  dk. ,  uliy- 

wad  (cf.  Ger.  folgeRi  .SA.  foUotcati^  obUiuitl,  obkwos 

Watif  Vd.  folgati,  pokoren  biti,  morem  gerert -,  Carn. 
wógam  obsequor\    Sr,  ił.   folgOWnfd) }    Bs.    enghedouati ; 

Rs.  CNOpOBHinB,  CHOpjBAHBaUlIt-,  VLCi^iCi^CXLf  ttU{&iUXXif 
mllbern ,  linbcrn.  Zdechł  woł  od  pracy ;  dziś  go  gospo- 
darz iałiiie,  Prędko  poftrada  ,  gdy  kto  czemu  nie  folguie, 
Simon.  Siei.  lao.  cf.  Chłóftał,  chloflal,  ai  konik  uftał). 
Aby  ufolgował  pracom  twym,  z  tobą  robił  i  pracował. 
Groch,  W.  425.  j.  popuszczać  komu,  odpoczywLĆ  ko- 
mu, eincm  nadjfebtn  <  na^geben,  ibn  fdjonenb  bcfcanbdn, 

fitonen*  Kto  złemu  folguie,  cięższe  wnet  poczuie.  Cn. 
Ad.  4o4.  Kto  nirprzyiaciclowi  folguie,  ten  sobie  śmierć 
gotuie.  Rys.  Ad.  23.  Dobrym  szkodzi,  kto  złym  fol- 
guie. Zegi.  Ad.  63.     J.  ochraniać,  fc^onen,   perfcboncn. 

Sfclgować  próiiiowaniem  dla  pracy  niewadzi.  Min.  Ryf. 
4,  58.  Bóg  własnemu  synowi  nie  zfolgował,  ale  go  za 
nas  w>dal  na  śmierć.  Radź,  Róm.  8,  52.  Kładź  sobie 
przed  oczy  ftaranie  icgo  wielkie,  nieufolgowania  sobie, 
nakłady  niezliczone.  J.an.  Pos.  £  a,  b.  Rozbił  pan , 
ftui  ufolgował  ręki,  Wszyftkie  Joba  ozdoby  i  sprzęty. 
Chrość.  Job.  i83.  Kiedy  mnie  bogowie  ihcieli  ufolgo- 
wać.  Właśnie  mię  byli  mieli  kazać  zamordować.  Otw.  Ow. 
384.  Kto  folguie  rózdze,  nienawidzi  syna  swego.  Leop. 
Prov.  i3,  2ł.  (kto*  zawściąga  rózgi  swey.  Bib.  Gd.). 
Helena  ś.  pracy,  nakładom  uie  folgowała,  aby  krzyia  ś. , 
bałwochwalnią  zawalonego,  doftać  mogła.  Rals,  Niedz.  1, 
a55-  W  miłowaniu  bliźnich  naszych,  nakładom  żadnym 
folgować   nie   mamy.    W.  Pcfl.  M.   525.      J.  dogadzać, 

ilosować  się,  wzgląd  mieć,  jlcb  na(b  etnetit  obet  nacb  ets 
tPd^  beqnnnen,  bcrnacb  tic^teti,  (Kó(fft(it  barauf  ncbmen. 

cf.  Germ.  Jolne  (el(lcil.  Wiechy  przykładów  nie  przyta- 
czam, folguiąc  krótkości..  W.  Poji.  M.  b^%.  Krótkość? 
ii  tęlkliwemu  czytelnikowi  folguiąc,  tysiąc  dowodów  o 
Sarmatikićy  rycerlkiey  dzielności  opuściłem.  Stryik,  106. 
Wielko  tym  królu  hittorya  powieś  tu  się  krótkości  fol- 
guie. Papr.  Ryc.  praęf.  Musię  ia  dziś  światu  folgować.. 
r^m.  L 


FOLGOWNIB    -    FOLWARCZANY.     649 

W.  Po  fi.  W.  a,  79.  Są  i  drugie  rseccy  o  Dymitrze,  któ- 
re uczciwie  powiedziane  bydź  nie  mogą ;  a  mnie  nietylko 
świętym  uszom  W.  Kr«  M« ,  ale  i  poczciwym  oiłom  moim 
folgować  przyiłoi.  Gorn.  Vz.  64.  Nie  dobrie  ieft  folgo- 
wać cayiey  osobie  w  sądzie  \  ^dyź  dla  X%^9l  chle)>a  Aawa 
się  człowiek  przewrotnym.  Radź.  PrQv.  aS,  ai.  (wzgląd 
mieć  na  osobę.  Bib.  Gd,  )•  Gdyby  był  folgował  wczaso- 
wi swemu,  a.  nie  posługom  Rzplt^y,  iyłby  byf  itascie 
lat  wiele.  Gorn.  Dz.  33.  Szczęście  tym  folguie ,  które 
myśli  oszukać.  Bud.  Ap.  82.  Gdy  nam  azcsęście  fol- 
guie, chcemy,  aby  nas  kaidy  chwalił.  Kosz.  Cyc,  bj* 
(służy).  -     *§.   folgować,   kształtować,   tworzyć  ^#1^0. 

VofcA.  307.  bilben,  ^eftalttn.  FOLGOWNIE  adv.,  po- 
puszczaiąc ,  mit  ^aćiMt ,  tta^IaiTenb ,  ni^t  (eftig.    Nie- 

folgowniey  ieduak  Choynicę  nasi  oblężeniem  cisnęli. 
Krom.  676.  nihi/o  sej^nius,  FOLGOWNY,  a,  e,  po- 
puszczaiący,  dogadzaiący,  flosówny,  nacblaffeilb ,  nac^* 
giebtg,  %^{^t  (^((łenb.  Mielsztyńikiemu  Sciikowiki  fol- 
gowną  miłość  dla  nadobn<$y  iouy  wyrzucał.  Krom.  429^    ' 

FOLIA  06.  Folga. 

FOLIA^,  u,  m.,  księga  całoarkuszowa ,  efit  f pUatlt.  Fel- 
neć  tego  po  grodach  wprawdzie   foliały.  Zab.  i5,  3oa. 

FOLOWAC,  -  ał,  -  uie,  ex.  ndk.  {Lat,  med.  folare, 
Ga//. fouler,  AngA\x\\)y  wałkować  sukno,  Oialfeil*  Weź 
mydlą  «ukienniczego ,  którym  foluią  szaty  splugawione. 
Sienn.  568.  Ziemie  folarikie  zamiad  mydła  2aiywane 
bywaią  przy  folowaniu  sukien.  Kluk.  Kop.  l,  3a3«  - 
j.  Pargaminowe  woreczki  naboiowe  bezpieczne  od  zakra^- 
dnicnia  się  ognia,  ale  swą  tłudością  zapał  i  komorę  arma- 
ty bardzo  foluią.  Jak,  Art,,  1,  35^.  ( utłuszczaią ,  {tf  tlUls 
4cn  (te  fctt).  Gipsowe  kartacze  kanał  armaty  foluią.  ib, 
1,  263.  FOLOWANY,  a,  e,  partt  perf.^  geoaKt. 
Fłat  gruby  niefolowany.  Bud,.  Marc.  a,  21.  Żaden  ci 
nie  przyszywa  sukna  nowego  niefolowanego  do  fiaróy 
szaty.  Radź.  Marc.  a,  ai«  FOLUSZ,  a,  u,  m.,  blechar- 
iki  młyn.  Cn.l^h.  do  folowania  albo  wałkowania  sukna,  blC 
Sffialfmt&błf.  cf.  farbiernia  fiaroświecka«.  Sio.  mald^tllit ; 
Sr.  1.  iDalfaftld',  Sr.  a.  walfa;  Crn.  yala^n^za;  Rg.  fiup- 
pa  (cf.  flępa]}  Rs.  BaAJ^AiiHA,  cyRHOBa^HA.  Kaida 
sztuka  sukna,  nim  do  folusza  póydzie,  musi  bydi  zmie- 
rzona. Pam.  83,  1 64.  'Oni  iako  sukno  ubite  w  foluszu , 
W  grub<H'ci  serca  nie  nadAawią  uszu.  Chrośó.  Job.  i48. 
FOLUSZNIK,  a,  m. ,  farbierc  iiaroświecki ,  barwierz  od 
barwienia  albo  kutnerowania,  walkarz ,  pracz,    blecharz. 

Cn.  Th.  bet  ISalfer,  aSairmńKet  (ber  ^nlTet  foiarz); 

Bs.  łlupar,  koji  cifti  hagline;  Rg.  ftuppar  j  Rs,  BaAlAB- 
%uk1>.  Folusznicy  powinni  naznaczać ,  wiele  się  w  fo- 
lowaniu sukna  zbiegło.  Pam,.  85,  i64..  FOLUSZNICZEK? 
-  czka,  /7?. ,  czeladnik  ibiusznikowy ,  bcf  SSalfltlAttctgf? 
fide.  FOLUSZOWAĆ  cz.  m/i. ,  folować ,  walić,  wał- 
kować, tsalfen.  Sukno  dołkonale  wygotował  foluszowa- 
niem.  Gród.  Di^.  E.  a,  folowaniem..    FOLUSZOWY,  a, 

e,  od  foluszu,  2BaI(ttińbletis.  Rs.  BaAflAŁH&iM. 
FOLWARCZANY,  FOLWARCZNY,  FOLWARKOWY, 
a,  e,  od  folwarku,  Rs.  MbiSHUH,  ^^mtlH ,  ^U  flliem 
^orwerf<  gebbrig.  Trzeba  mi  ieszcze  kupić  koni  fol- 
warcznych. Mon.  74,  i5i.  (roboczych).  Folwarkowe 
gospodarftwo.  Haur  Sk.  117.  Sdnbn^rtbf^oft  Ogrody, 
w  których  się  tylko  rośliny  Aołowe  i  kuchenne  mieszczą,, 
folwarc&nemi  nazywaią.  Kluk  Ros,  i,  39.    SHćftniitUW ę, 


eSó       FOLWARCZNY    .    FONTA^. 

•emAfeiiltni*  -    FOLWARCZNY,   FOLWARKOWY, 

-  ego,  fu^ft.,  sawiaduiący  folwarkiem;  urzędnik,  fta- 
rofta,  wtoiUrB,  dwoinik.  Cn.  Th,  bet  fDemalteC.  Crn. 
priftaTsh^k  (  of.  prsyftaw);  Kdl  majar,  priftaunik ;  Sr,  i. 
SHultAcini,  9}llf;  Ross.  HuanaKb.  FOLWARCZEK, 
dem.  nom.  folwark,  ein  fitinei  93or»etf.   Sr,  1.  nufnlcs^ 

fa;  iJj.  baactimca.  Mieszkam  w  mieście,  i  chcę  folwar- 
czek  iakt  nad  miaftem  dla  przejażdżki  i  pociechy  kupić. 
Corn.  Sen^  a54.  FOLWARK,  u,  m. ,  oddzielona  część 
wsi,  przysiółek,  cln  ^OtlOerf.  Sio.  ttiaget;  ffg.  major; 
Sr.2,9^XmMiSr,  1.  ItufniC^a;  Vd,  prittara,  marhoff; 
Cm.  prilUra-,  Sla.  majiir;  Bs.  basctina;  Rs,  rymoph 
(06.  futor),  x/inopl),  nÓM'BcB  ,  noM'fccinBHnje,  Muaa. 
Kaidy  w  Polszczę  folwark  czyli  dwór,  albo  ieft  taki,  źo 
w  nim  sam  Pan  mieszka ,  albo  teź ,  ie  w.  nim  tylko  trzy- 
ma iakiego  ekonoma.  Pierwszy  oprócz  budynków  gozpo- 
darikick  musi  mieć  mieszkanie  dla  Pana ;  drugi  obeydzie 
aic  bez  niego.  Świt  A,  Bud.  53.  On  Job  wschodni  ^  on 
czfowiek  poboiny,  Maiętny  w  bydła,  w  folwarki  za- 
moiny.  Chroii.  Job,  la.  (we  wsie,  w  dobra  ,  w  grun- 
ta ).  Przybywszy  do  folwarku  me^o  pod  miaftem ,  iity- 
ikowałem  na  nakłady  na  walący  się  dom.  Pilch,  Sen,  lijl. 
1,  79.  (cf.  raaiętność,  CWiiperDof ).  Prov.  Folwark  bar- 
dziey  włodarzowi  Pożyteczny  niż  panowi.  Cn.  Ad.  227- 
Rzemiesło  Aoi  za  folwark.  16,  i8g.  Dobry  folwark  na 
syfki,  ikarb  publiczn^y  rzeczy.  J>aj.  Wiersz.  21.  Poli- 
tyka itft  moim  folwarkiem ,  który  mi  wszyflkiego  dodaie. 
Boh,  Kom.  1,  84. 

FOLZEC  m7aA.  ndk,  ^  sfolżeif  dk.y  łagodnieć,  grUttbet  WCfs 
hz%ę  IMd^UfTem  Gdyby  gniew  nis$  sfolżaf  fortuny  zażar- 
tey ,  Nie  widziałaby  ziemia  monarchii  czwartdy.  Dmocha 
sąd.  4g. 

FOMENTACYA ,  yl ,  i. ,  x  łac.  Medic.  naparzanie  ,  za- 
grzewanie ,  hai  ^Hen ,  bie  fdif)t\nq.  Rosmaite  chore-p 
mu  lekarflwa  przepisał,  tak  do  wzięcia  przez  ufta  ,  iako 
i  fomentacye  albo  zagrzewania.'  Wys.  Aloys,  43 1.  §.  2) 
polit.  poduszczenie,  naprawienie  osoby  iakiey  do  zaszko- 
dzenia trzeciemu.  Kras,  Zh.  1,  298.  ba^  ^uf^^(ftl.  FO- 
MENTOWAC,  -  ał,  -  uie,  cz.  ndk.\  Medic.  naparzad, 
zagrzewać ,  bd^^tl.  Członek  ten  fomentować  trzeba.  -> 
$.  2)  polit.  poduszczać,  (iuf(cl^ftl<  Jupiter  Kerca,  siły 
Greckie  posiłkuie,  A  na  biedne  Troiany  bogi  fomentuie. 
A.  Kchan,  &2,  Wizytator  z  Superiorem,  fomentuiąc 
coraz  pretensye  Laików ,  usadzili  się  przeciw  szkołom 
pobożnym.  Skarg.  Zyw.  2,  147. 

FOMFRY,  -  ów,  plur.t  Wa<5  masz  fomfry  w  nosie.  Zaht. 
Z.  S.  12.  A  ia  mówię,  że  Hortcnsya  ma  fomfry  w 
nosie,  i  upór  kobiecy.   Teat,  24,  c.  11 3.  muchy  w  itv>aie, 

kaprys,  ^apricen- 

J?ONTANA,  y,  i.,  FONTANKA,  i,  i.,  xdr6n.,  zfranc, 
wodoflcok  ,  wodocifk,  wodorzut  ,  tle  ^Ontalnf  ^  hct 
CpTmgbntntten.  Bg.  kladenaz;  Yd,  flcokni  iludenz,  yodni 
ikok,  yflrelni  fiudenz  :  Boss,  ^OHmaHl) ,  BOAOMeińb. 
Óna  fontana,  ona  żrzodło.  W.  Boji.  W.  2, 181.  3  Leop. 
Ex.  38,  8.  Boter,  3i.-  J.  fkrzynia  wodna,  w  którą  z 
rurtausa  woda  ciecze.  Cn.  Th.  bft  (JłJbtfrtft^tt.  J.  cza- 
sza nad  fkrzyiiią.  i&,  brr  6r«ter ,  ba^  fBrcf en  be^  (Bprtngs 

bttinnett^.     'FONTANELLA    ob.    Upuft ,  apertura ;     Vd. 
fontanela ,    zshganiza. 
FONTAZ,  FONTANZ,  i,  i.,   FONTAZIK,  FUNTAZIK, 


1)  PORA    •    FORDAN. 

a,  m.'xdrhn.^  zfranc.^  związana  na  różę  tasiemka ,  fittf 
fBanbfcbieife.  Bh,  fabora,  fabo^  Trzewiki  bez  sprzączek 
w  fontaż  tylko  wllążką  zawiązane.  Teas.  19,  c.  3.  Jak 
ci  się  zdaią  fontazie  zamiaft  sprzączek  w  moich  trzewi- 
kach? Pęd,  hi.  Niewialły  głowy  zdobiły  fontaziami, 
Comp.  Med,  703.  Lift  złożony  na  kształt  funtazika. 
Teat,  24,  c.  68. 

1)  FORA  inrerj.  {Lat.  foras ,  Jtal.  fuoro),  fort!  fort  I 
%eta\Xi !  I9r9  mit  ^tr !  precz  ztąd,  won,  weżże  się  ztąd, 
wyprowadź  się  stąd  !  -  Kto  ietl  poczciwy,  od  dworu 
fora.  Chro^ć,  Luk,  261.  Fora  z  dwora,  kto  chce  w  cno- 
cie żyć.  Bard,  Luk,  i42.  Fora  do  chlewa,  z  królewflcie* 
go  tronu.  Wad.  Dan,  107.  Fora  mu  z  dwora  kazano. 
Pim.  Kam.  376.  Fora  Z  dwora,  precz  , z  pałacu.  Brud. 
Oji.  A,  b.  Rys.  Ad.  i3.  Fora  serce  wszeteczne!  nic  mi 
z  tobą  gminie!  Hor.  2,  6.  7Var.  (Precz  gminie  podły, 
pre  'Z  z  bozkiey  ^wiątnicy.  ib,  3.  Kniai, ). 

Pochodź.   Forować^  wy  forować. 

2)  FORA!  inferj.  ^  da  cnpo  Jtal.,  -    drngi   raz,    tiocb   CUU 

mad  (cf.  Germ.  9on  oorn  anfangrn,  b.  t  oom  iKnfange^ 

(o^.  Fura).     Śpiewała   na    scenie  i    na   krzjkuieuie    lora! 
zlękła   się   i  upadła.    Teat,  42,  c.  5. 

3)  FORA:  y,  «.,  ob.  Fura. 

FORAK,  u,  m.,  w  górnictwie  ^  hak  u  sań,    ber  S^Orbafcttf 

ttomit  bic  ^(Cfeife  gejogen  »irb.  ?Bf  rgb.  Tr, 

FORBOT,   u,  w.,  FOllBOTEK,    -   tka,    m.  zdrbn. ,   Ko- 
ronki, ©picen  (Manten),  eln  gr fWppdtf^  ®ewirfe.  Lu- 
bo haftowała,    lubo  forbot  złoty  Ciągnęła,    wszyllkie  w 
ręku  rosły  i^y  roboty.   Pot.  Arg,  356.     Na   ftrołc   każą  z 
Hoilandyi   forboty,     korony  wozid.    Lekarji     D,      Teraz 
Żony  człowieka   ubogiego  niemasz,  któreby  czepców    nie 
nosiła  troiakiemi  forbotami  albo  tkauicami  złotemi  szero- 
kiemi   bramowanych.    Kosz,    Lor,  io4,  b.    Fartuch  z  for- 
botami. Sim,  Siei.  110.     Nauka  o  wypraniu  koron,    for- 
bot. Haur  Sk,  354.     Forbot  drogo  zapłacony.    Pot.  Zac. 
i52.      Nie  chodziła  ona   w   kleynotkach ,    w  forbotkach. 
IV.  Poji,  W,  3,  372.     Nie  fkubać  po  głowie,    poprą wu- 
iąc    forbotków,    bryżyków   albo   wianeczków.     Rey  Pojl. 
fff  2.      Z  łyka  forboty,   szlachcic   bez   cnoty.    Rty   Zw. 
a37,  b.     Wymowa  bez  cnoty  ,  z  łyków  forboty.    Cn.  Ad^ 
4o2.     Xoń  mu  wiodą  z  forboty,    na  pochwach  się  trzę- 
są. Rey  Wiz,  b^.      FORBOTNI,    ia ,    ie,    FORBOTNIE 
adv. ,  ftroyny  w  forboty   lub    koronki ,    mit  S|)iQm  Mh 
gepU^t. '   Mamki  forbotnie,  klucznicy,    dziewczyny,    Pa- 
nien, służebnic,   dardy  ochmiflrzyui  Użyiesz  bracie,    la- 
koś    nie    używał,     Ty  i  twóy  ociec  tego  nie  widywał. 
Bratk,  H.  2,  ó. 

FORCIANY,  a.,  e,  od  forty,  ^forteus,  łbir*.  Krzyż 
dębowy  przy  dzwonku  fórcianym  zwykł  się  uwiązywać. 
Stebel.  2,  409. 

FORCOWAC  ob.  Forsować. 

FORDAN,  -  a  «.-  u,  wi. ,  pobór  wodny,  bfr  flufloff* 
Żołnierz  ftołeCzny  bierze  niektóre  podatki  poborowe,  t.  i. 
czwarty  grosz ,  fordan ,  '  Ikladne  etc.  Vol.  Leg.  3,  a45. 
Do  tćy  zapłaty  należeć  ma  pobór  z  Ikładnego ,  z  czwar— 
tego  grosza,  z  fordana.  ib,  2^4.  Reieftra  z  *ibrduiia. 
Gojl.  Gor.  i3. ,  Vd.  brodnina,  brodoTina,  ladjoolka  da- 
zia.  $.  2)  Fordony  miafleczko  w  zachodnich  Prnsiech  nad 
Wisłą  niedaleko  Torunia,  gdzie  od  datków  cło  wodne  wy- 
bierają, Mc  ®t(»bt  JOrbW.     Fordon,    Wcrdon.    Dyk.  G. 


FORDANSKI     -     ♦FORGA. 

3.  i85.   FORDAJNSKI,a,ie,  ocHordanii,  SSafferSOIlModinift- 
fta  Fordonu,  Jotbdllits*  Kfjeiira  fordańfkie,   Goji,  Cor.  i5. 

•FORDYGAŁ,     a,    /72. ,     Fordygat    z    krasną    Melampidą, 
Stroi  kortezy,  kiedy  w  Ur.lec  idą.  Kochów,  293.? 

FORD\MENT,  FURD\Ai>:NT,u,  m.,  blacha  na  gtówni 
szpady,  ba^  @tlc6btfltt.  Vd,  mezhna  branva ,  balanga, 
mezhai  primik ,  pozhnik;  Cro^  rukobran }.  Sporządzi- 
Jem  sobie  furdyiuent  raocny,  za  którymby  ręka,  iak  za 
in 'rem  bezpieczna  była.  Mon^  67,  4o2.  U  szabli  ogro- 
mny fiirdyment.  ib,  222.  U  pasa  kord,  u  kordą  fordy- 
DienŁ  haniebny,  Forth  mens  iell,  od  którey  mężowie  są 
chwalui,  Fordyinciit  w  leda  zrobią  ślósarfkiey  kowalni. 
Kochów.  />.  78.  Junak  teii  na  ogrom nyjn  pokazuie  for- 
dyraeucie ,  zamiall  szabli,  ucho  zaicoe.  Zab,  1,  b,  loi. 
Stoi  w  kąrio  paUsz  z  iiadymeulpm.  Kras.  Do/.  60. 

FOREMKA  o3  Forma.  FOR-EMNIK:.  a,  /??,,  wartość  wgeome- 
Ufiynumarus  regulator.  Sniad,  Alą.  i,  258.  ber9eomCtrifd)e 
fficrtl).  FORKMNOSC,  -^i<,  «.(złac.fornia),  przyftoynobY, 
okrasa,  ochędożenie,  pifki;o.<v5,  dttar.  /»//7cz..  b^t2Bo()U 
Itnflanb  (efrryoiowuoś^f).  5.  regularność,  bte  SKegelmd^ig: 
f*?it.  Nieforcmność,  nieregularność ;  Cro.  prekoredr.o&zt. 
.  FOREMNY,  a,  e,  FOKKiUME  adv.,  Kf/.poA.rmi,  pofur- 
maft,  poduben,  dospodubeu  \Sr.  i.pjintftpL  i)  według  form 
lub  reguł,  rcgelmafilg.  Wyraz  który  SiC  przypadkuie  we- 
dftig  iednćy  z  powszechnych  foim,  nazywa  s\^  foremny. 
Kpcz.  Gr.  1,  38.  Nieforemny,  Rg^  bezradni;  Cro.  pre- 
korcdiii;  ó/o.  neforemnó;  Sr,  1.  mporuiie.  Wyraz  nie- 
foremny,   irregularis ,    który    ofl   form     odnępuic.    Kpcz. 

,  Gr.  1^  38.,  Sio,  ncprawibclne,  faitiowlaflne,  wiflwpiif  flos 

190.  Gdy  wielokąt  ma  Wiizyitkie  boki  i  kąty  rowue,  na- 
zywa się  foremnym,  regularis,  Geom.  Nar.  1,220.  Jak, 
Mat.  1,  63.  Niiforemne  figury,  klóryrh  Loki  i  kąty  nie- 
równe. Ł^Jk.  16.     5.  2;   przyftoyuy,    ttłcMaiiftńntlg ,   alf 

tift  f  f4)ón.      Ooić  foremny,  a  grzeczny.    Jizw^  Stat.  A,  2. 
MieforcMnnie  go  zowią.  Cn.  Ad.^b^k.  n.p,  Jhko  cię  zowi.'^? 
ale  mi  odpiiśćcie,  duda.    Cn.  Ad^  69^.     Niemi  slo^^a  nie- 
foreronego   nie   przemówią.    Zab,    i3,    79.    (niepięknego , 
niegrzeczucgo^.      Poją!     bardzo  gładką  iorc,    "o  Ttlorćy 
Sednak    była   niclbremna    sława.  Bud,  Ap.    i38.    (niepic- 
knaj.     3)    sztujzny.    Cn,    I h,    mifterny,    furplfi,    Óntts 
tció*      Czasem  się  puici  morzem   Śrzodoxicran3m ,    Szuka 
iywnośri  sposcbcm  foremnym.    Klon,  II.  C.  i,  6.     Fore- 
mnie  i   mifternie,  fabre  et  uffabre,  Nącz.     Jm   mniey- 
«za  rzecz  ieft,    tym. większe   i  forem niey&ze  sztuki.  Syxt. 
Szk.  4.  subtil.     FOREMNIUCHNY,  a,  e.  intensiv.,  na- 
dobniuchny,  scitulus,   Mącz,  feftt  Aftig. 
FORESTERYA,    yi ,    z.,    z    Wlo/k.    w  klasztor.. eh   pokóy 
dla   gośei   wyznaczony    {ob.  foryrter),    tlt   bcn   ^I6|lern , 

ha^  (3$afliimmer,  baś  ^Immet  fur  .bif  grenibin.    Umie- 

■zrzono  mię,  iako  waryata  w  forefteryi  u  Bonifratrów. 
Zab.  11,  i65. 
*FORGA,  i,  i.,  kita,  pióropusz,  ber  Jcbetbuf*,  5.  95. 
ąnf  betu  S>Ci\Xlt.  Włosy  iey  przyrodzenie  w  prześliczne 
'  powiło  forgi  i  pierścienie,  Tward.  Pascu.  10,  Po  szy- 
szaku sif  toczy  forga  piór  Feniksowych.  Tward.  Wtad, 
48.  ib,  201.  Już  odjął  Wezyr  świetną  od  zawoiu  forgę , 
czy  ie  się  w  drogę  gotuie,  czy  głowę  ułatwiaiąc,  po- 
którą  nie  zadługo  Stambullkie  Emiry  przyidą.  Psalmod, 
67.  5^  srogie'y  tęfknicy  opuściwszy  ciało,  Gdy  serce. 
9ioie  a  ^\^iki  wyleciało,    Sam  go   uRroił  Kupido  pierz- 


•FOHGOCZA    -    FORMA. 


6(1 


chliwy  W  swe  forgf ,  sam  mu  dał  lot  popędliwy.  ZirHor. 
Sie/.  323.  Jak  od  zfota  pałały  tarcze  i  puklerze,  Rzęćly, 
forgi,  bunczuki,  pałasze,  koncerze.  Tward.  H^.  2).  a6. 
Na  Pana  wszyscy  patrząc  pozwieszaią  głowy,  Zrzucą 
forgi  z  szyszaków,  i  iui  nie  surowy  Mars  im  W  oczach. 
Tward.  Misc.  4 o,  IConie  pod  orlemi  ogromne  forgam^ 
f^.  i62«  .  Strusią  forgą  z  siedmiu  pidr  herb  Kończyc  sif 
puszy.  Pot,  Pocz.  454. 

*FORGOCZA,  y,  i. ,  n,  p.  Zrzebiec  pierzchliwy  nie  da  w  nie- 
wiadome nóg  opinać  forgocze,  ai  musi.  Kochów.  1 70.  ?  pęta. 

*FORK.I?  n.  p.  Chodzili,  by  iakie  mary.  Zarzuceni  Forkom 
na  ofiary.    Tward.  Misc.  ioi« 

FORLON  ob.  Furlon. 

FORMA,  y,  i.,  Formka,  Foremka,  iy^,żd£n.,  z  tae.^  tWorzydło; 
Sr.  3.  fotttia;  Vd^  furm,  visha,  predkkd,  poduba,  obras  $ 
Cm,  kip,  furm,  podob{lvu;  Cro.  forma,  pelda,  obriz  i 
Dl.  desinal ,  osznova ,  zlevalka,  tvorillo;  Sla.  śt  Bs^  ka- 
lup  cf.  kadłub;  Sr.  1 .  pjimeta ;  -R*.  ^opjna,  xiXAo.  r)  kształt 
zrobioney  iakiey  rzeczy,  wzór,  foza,  bit  @€ficiit  tHltś 
burc^  bie. tunfl  gemad^tetl  Aor^^et^.  Potrzeba  rzemie- 
ślnikom obyczay,  fiirmę  i  kształt  rzeczy  poftanowić.  GoJi, 
Gor.  .73.  Malowana  forma  obrazu.  Bey  Poft.  Z.  a.  (rys)». 
Forma  noia,  floiu.  Tr.  §,  Forma  księgi  s  formaty  bd^ 
format  elnc^  93ucbe^.  Forma  półarkuszowa  5  kwart. 
Księga  formy  arknszowey  s  foliał.-  §.  ogólniey,  kształt 
iakieyfcolwick  zmysłowey  lub  uraysłow^y.  rzeczy ,  sposób, 

iakoł-(5,  gatitntk,  bie  Jorm,  b\e  ©eflatt  jebn*  anbern  ®«s 
d)e,  hie  2irt  «nb  Seife,  bie  ^attung.  Jłe  iell  form  rzą- 
dów, tyle  ieft  praw  politycznych,  Zab.  6,  22*3.  SRfgUs 
nittfldformen,  9legienmg^artf«.  a)  forma-,  to,  czym  się 
rzeczom  pewna  forma  czyli  kształt  daie ,  btf  JoriS^  btf 
bin  !j)iHgen  ibl'f  ©efralt  giebt  Formy  kulowe,  są  cząAki 
ieUznc,  /kładiiiące się  z  dwóch  połowic,  kaida  wydrąio^ 
na  w  półkulę,  w  które  nalewa  się  roztopione  żelazo. 
JaA.  Art.  3,  292.  formy  armatne,  są  to  powłoki,  i  niby 
rury,  z  gliny  umyślnie  do  tego  przj-prawney  zrobione, 
wewnątrz  maiące  całą  poftać  armaty  wypiętnowaną.  ib, 
291,'  Coby  to  było,  gdyby  raaterya  formą,  nie  zaś 
forma  matcryą  rządziła!  Boh.  Kom.  4,  i56.  Forma  na- 
działo, na  dzwon,  obraz,  lichtarz.  C/ti  Th,  Formagarn-' 
caiika,  formierfka.  ib.  Forma  do  wybiiania  pieniędzy 
s  ftcf)el,  bet  ©tfWpel  sam  ©elbprdgen  Forma  do  świec, 
bie  £td;tform.  Forma  drukarika  .s  rama ,  w  którzy  pi. 
smo  wkładane  zazrubuią  ,  bie  i)Bttd;brU(ffrf«rill.  Formy  dc 
-  drukowania  płócien  bywaią  gruszkowe.  Kluk  Bos.  2,  i5q 
Formy  do  robienia  cegły,  dachówki,  bywaią  dębo^we.  ib. 
Forma  papiernicza  s  rama  drótem  przegrodzona ,  którą 
miazgę  na  papier  z  kadzi  czerpaią ,  bfe  ^af^lf  rmad^etforitl. 
5.  transl.  medel,  mnszter,  wzór,  wedle  którego  co  ro- 
bią ,  bie  Sorm ,  bai  3)?Pbf (t.  Jako  w  rzemiesłach  są  for- 
my, ua>  robienie  iedRdkich  rzeczy,  tak  w  Językach  są  for- 
my  na  przypadkowauie   i   czasowanie.    Kpcz,  Gr,    1,  38. 

bie  Sormcn  bcd  :£rcłtniren^  unb  ^oningiren^.  Bh.  o^pbfa, 
eipbateira;  Sio.  ebd)ilno/t,  obt^ateU^,   obit^nofl;    Vind. 

pregybalshe;  (7r/z.  prelłaFnoft;  5/a.  pregibanje;  j?f.  ćftXO- 
netiYe.  -  Jig.  Chce  mię  przerobić  na  swoię  formę  i  spo- 
sób Sł^oiego  myślenia.  Teat.  19,  b.  2,  (cf.  bleyer,  ko- 
pyto, d^  przekabacić).  -  J.  forma  s  formularz,-  b(tl 
Sormu(at.  Forma  abo  kształt  poświęcenia  chleba  w  sa- 
kramencie :  t«  ieR  ciało  moie.   Karnh,  Kat.  171.     Czytay 

82  .  . 


65a      formalny    -    FORMOWAĆ. 

formę  aftawy  Pańfki^y.  Git,  Poft^  70,  Pim,  Kam,  78. 
ibn&a  sapisów,  poswów,  adania.  Cn.  Th,  Forma  w 
teologii  anacsy  to,  ćo  dzielność  nadaie  aakramentom. 
Kras,  Zb,  1,  299.  W  rzeczach  prawnych  forma  zuarzy 
iftnoić  uracdowną.  ib,  $.  Rzecz  furmą  zrobiona ,  bte 
form,  bie  gefOrtnte  €a4e.  Dziurę,  którą  wiatr  z  mie- 
chów  W  pico  wpada  w   hucie ,  mayftrowie  fonną  zowią. 

Os,  Rud.  95.    im  ^óttenbane ,   bU  Sorm,    bie  (Ró^re, 

lOOrin  bet  SBlafebatg  Uegt  -  $.  forma  w  koicirle,  ttala, 
siedzenie  w  chorze  dla  kanoników,  \i^X  ®il)  eincd  ^attOs 
nifn^  int  ^tr(f^en(tOt.  Jako  kanonik ,  maiąc  Jhallum  w 
chórze,  to  ied,  mieysce,  formę  między  kanoniki,  gdy 
w  chór  przyszedł,  kanoników  tak  się  wiele  naierhało  by~ 
{o,  if  wszytlkie  formy  zagapione  znalazf.  Gorn.  Sen, 
626^  Na  mszy  aiadl  w  formach,  gdzie  kanonicy.  Min, 
Ryt  4,  23 1.  FORM  AK,  a,  m.  ^  kamień,  w  którym 
forma  osadzona.  Os,  Zel.  46.  htt  Jomi(lein.  FORMAL- 
NOŚĆ, -  ści ,  i.,  w  prawie  znaczy  sposób  urzędownie 
przepisany  do  poftępowania.  Kras.^Zb,  1,  299.  bte  Jor^ 
malttit,  bif  JorntAttfn*  Jdąc  za  potrzebną  czasu  oszczę- 
dnością, przellrzegam  ,  ii  należy  oddąpić  od  formalności 
ordynaryynych  seymów.  Kott,  Lijl,  a,  i5.  Gdy  się  tym 
Ebawiennym  krokiem  czcza  formalność  naruszona  znala-^ 
z)a,  pytano  się:  ktoby  nie  wolał  formalności,  iak  oy> 
czyznie  uchybić ?  VJi.  Konji,  1,  i54.  F()KMALNY,  a» 
e,  FORMALNIE  adv,^  Hs,  ^opNaA&HhiH,  foremny, 
odpowiadaiący  furmom ,  formalnościom ,  regułom  ,  prze- 
pisom {  zupełny,    ze  wszyftkim   należyty,    fimtU^f    natfr 

«aen  (Hfdeln  ber  Jtun(V,   de^itiS;    Donfommen,    gdnsUc^. 

Formalnie  drwi  sobie  zemnie.  Teair  21,  96.  Nie  tylko 
odparł  nieprzyiaciół ,  lecz  tez  formalne  odniósł  nad  nie- 
mi zwycięftwo.  Ld.  ♦ 

FORMAN,  FORMANKA  o^.  Furman ,   Fornal,  Fornalka. 

J^ORMARZ ,  a ,  171. ,  ob,  Formicrz ,  który  formy  rzeźe , 
proplajies,  Mącz,  FORMAT,  u,  m. ,  n.  p.  iakiey 
książki,  s  kształt  i  wielkość  i<$y,  forma,  co  do  części  ar- 
kuszowych,  tak  format    dwierćarkuszowy ,  kwarto,    bd^ 

Jormar  elne«  ©itd)^.     FORMATY,  -  ów,   p/ur.,   lift 

Świadeczny  od  biikupa  do  insz^y  dyepezyi ,  bil^  ftbftftUcbe 

geu^ni^ ,  bd^  einetn  bet  fBiftof  an  eine  anbere  I^ibcei  tu 

tbeilt.  Cn.  Th.  1086.  Cn.Syn,  296.,  Sr,  i.  lo^lifl.  FOR- 
]VlIA^fY.  a,  e,  w  formie  zrobiony,  formowany,  in  elit  et 
gorm  genta^t,  geformt.  Formiane  ciafto.  Tr,  FOR- 
MIERSKI, a,  ie,  od  foriflierza  ,  Jorittlts,  ©Offlts.  For-_^ 
nierdca  robota ,  .dzieło.  Cn,  Th,  Formierfki  koł,  pal, 
na  którym,  gliną  go  abo  gipsem  oblepiwszy,  formuią 
obrazy,  figle;  także  zdunowie  garnce  na  kole  obrotnym. 

Cn,  7A.  bie  Jormf*eibe,  ©offirfłeibe.    FORMIERKA, 

i,  i.,'  formierfką  sztuką  bawiąca  się,  bte  fBoffttetitttl. 
Datyp,    U,   4.       FORMIERSTWO,     a,    w.,     formierlka 

nauka.  Cn.  Th,  Me  Sormitfitnft,  asofffrfunjl,  b!e  ^lajlif, 

kunszt  wybiiania  obrazów  na  wołku,  gipsie.  Dudz,  38. 
FORMIEHZ,  a,  m. ,  co  obrazy  na  woiku,  alabaftrze, 
gipsie  wybiia,  Cn,  Th,  -  Dasyp.  U,  4.  6et  SBoffftet.  For- 
mierz  nazywa  się  ten ,    co  robi  iakąkolwiek  formę*.  Jak, 

Art,  3,  292.  ^n  5ormenrta(^et.    FORMISTY,  a,  e,  ku- 

lifty,  pełny,  flldelfirtnid ,  »0ff.  Sposób,  aby  melony 
były  wielkie,  albo  formifte.  Syr.  1187.  FORMKA  zdrbn,^ 
ob.  Forma,     FORMOWAĆ,  -  ał,  *  nie,  ex.  ndk. ,  iifor-* 

mowaćcfi.,  ^o.  formugi;  Sr.  1.  fotmo^ti,  »nmęc}e(nni 


fORMOWANIB    •    FORNALKA. 

Hg,  formalok ;  Vd,  furmati ,  yiahati ,  podubovati ,  isobrm* 
sati;  Cm,  podobńjem,  kipam  j  Rg.  8likkovati,  aiicnotYo- 
ritti ,  sliccitti;  Cro,  obrazin|*,  Rs.  O^paaoBacnB ,  BikiA'B- 
niiinił,  lOKOARmk,  BbimKOAiiiTib ,  Hau]>vuAMui&.  kształ- 
tować, ksr.tałcić,  formiren.  bilben-  propr.  mt  impropr. 
Co  bóg  uformował,  przeformować  chcą,  Comp,  Al9d..  83. 
Głos  formować.  Pilrh,  Stn,  lijl,  111.  Syn  móy  iasscze 
nie  ieft  ze  wszyftkim  uformowany.  Ttat.  i3,  9.  For- 
mował on  serce  swoiey  córki,  dofkonaląc  ią  w  iak  nay- 
'źywszey  tkliwości.  Zab.  i4,  289.  Nam  icdynie  idzie  o 
taką   umiriętność ,    która  formtiie  rozum   i  rozsądek.    ib» 

291.  -  Formować  komu  proces  o  co,  einem  etnen  ^tO? 

Cet  tn(l(^en.  Formować  pretensye,  ob.  roszczyć  preten- 
aye.  -  Formować  się,  układać  sif ,  (t(b  bUbetl,  Rost, 
o6pa308ain)kc]i ,  ■oo6paaH(ti&cfl.  FORMOWaME,  -ia, 
n. ,    l^oss.  or^paaoBaHie,  kształtowanie,  kształcenie,  bA^ 

gormttrn,  ba^  IBUbrn,  bie  ^ilbnng.  Mieysce,  w  któ- 
rym kości  pierwszy  początek  maią,  i  w  którym  dalszy 
wzroft^iorą,  zowie  się  punkt  kóici  formowania,  pif/i- 
ctum  ossipcationis.  Krup,  i,  3.  FORMOWANY  ,  a, 
-  e,  part,  perf,^  91'formt,  gebUbet  Rs,  o6paaoBaHHMa. 
Ciafta   formowane  albo   garnuszkowe.    LekorJ},  C.   2.     w 

formie  pieczone,  formfane,  in  eitiet  Jotme gebacf ne^ f8a(fs 

|Vetf<  Od  masła  formo Wanego  z  migdały,  niech  płacą 
po  groszy  dwadzieścia  cztery,  bo  dobre  po  ftaremu  ma- 
sło, ib.  c.  2,  b,  in  Jprmen  abgebrucfte  ©uttet-    FOR* 

MOWNIK,  a,  m. ,  formuiący  ro,  bet  etlOa^  fotlltt.  Slo^ 
fotmowatel;  fig,  formaló.  FORMUŁA,  y,  i.,  reguła, 
wedle  któróy  w  pewnych  okolicznościach  obchodzić  się 
roaią ;  a  tak  są  nłoione  formuły  transalccyi ,  teftamen- 
tów,  aktów  publicznych.  Kras,  Zb.  i,  298,  bai  JOnRIU 
Ur-  Bh,  notufai  Sio.  formule;  ffg'  formatłka  (cf.  ha- 
rynga  ).  Formuła  lub  recepta,  przepis  lekariki  ,  iak  le- 
karftwa  z  aptek  maią  byd:^  dawane.  Krup,  5,  5a.  btf^  9ie: 
(fpt.  FORMULARZ,  a,  m.,  księga  formuły  zawiera- 
iąca,  bai  3ormnIarbU(b-  R*'  ^ocuyxic'h,^  Formularze 
dlatego  są ,  aby  człek  wszyftko  w  głowie  nie  noaił ;  ale 
gdy  o  czćm  rzecz  przypadnie,  do  regieflru  o  onych  rze^ 
czach  uciekał.  Haur  J'A.  1.  Gęba  iego,  słowa  z  zwy*  ■ 
czaynych  zasięgnione  formularzów  wytrzęsa.    Piłch,  Stn, 

iijt,  399.    2)  zbieracz  formuł,  efn  Sormnlarfiinimlet.  Tr. 

Formularz  abo  praktyka  Cn.  Th, 

Pochodź,  rzeczwnk.  Forma  :  foremnoid ^  foremny^  fo^ 

rtmnies    nieforemność ^    nieforemny,   nięforemnit^     od- 

fornfbwać,   przeformować,    reformować,     reforma y     re- 

formacyOy  reformowany  ^    uformować,  wyformować, 

FORNAL,  a,  m.  (cf.  FOBMAN  furman),    parobek  na  wsi 

od  koni,  eiłi  ^fetbefned^t  auf  bem  2<inbe.     Do  orania, 

odwracania  ,  bronowania  ,  zasiewania  i  gnoienia  ieft 
aprząg  folwarczny,  do  którego  aą  fornale  i  parobcy.  Pam, 
83,  534.  Dwór  tego  fkn^ry  łkładaf  się  z  iednego  forna- 
la ,  który  cały  tydzień ,  podług  pory  roku ,  albo  w  pola 
włóczył,  albo  drzewo  z  lasu,  albo  zboże  na  targ,  a  co 
niedziela  samego  Jegomości  do  paraHi  woził.  Ojf.  Str.  5. 
FORNALKA  (cf.  FURMVNKA),  i,  i.^  catery  konie 
wieylkie  cugowe,  tJiet  2>orfpfetbe  |um  Suge.  Dokupię 
pary  koni  do  fornalki ,  iebym  .i  ia  poszóftno  iechata.  C(ff\ 
'Str.  7.  Fórmanki ,  ieieli  maią  bydi  cugowe ,  nie  podłe 
bydź  powinny,  liAo  nie  koniecznie  iedaey  maici-  A 
kiedy  woźnica  forman  a  kulbaki  na  dyszlowynt  konin  po- 


PORNALSKl    -    FORSt. 


PORSTOWAC    .    FORSZTELOW.    655 


wosi ,  tak  ten ,  lak  pod  forysiem ,  parne  i  do  wierschu 
aposobne  bydź  muszą.  W  fórmankach ,  czterokonny-h 
tylko  iedeii  pod  formanem  wierzchowy.  W  forma-nkaih 
wozowych  pod  brykami  ,  naywiccry  się  uwaia  na  aitę  do 
ciałku.    Kluk  Zw,  i,  186.     j.  Fornalka  »   iona  fornala,   bte 

grau  be^  5Cutf*erd  auf  bfm  ganbe.    fornalski  ,  a ,  ic, 

od  fornala  lub  fornalki ,  I^OrffutfC^er-^  ©Orfąefranit  s  • 
Koldflca    iakaś    szcścią    fornalikiemi    końmi    przyjechała. 

2>orfpfł?rbe ,  3frbfit«lpferbe. 

FOKKEKOWAC  <z.  ndh.^  u  ftolarzów,  obkładać  drzewa 
cienkiemi  deszczułkami ,  Jfp  ben  itifcfciern,  foumirctl , 
aUdlt^gen.  Drzewo  nbrabiaią  pod  liniią,  hebliiią,  forne- 
ruią.  ChmieL  1,  676.  .     « 

FOKÓW  AC,  -  ał,  -  uie,  c«.  n//ł. ,  wyforować  r/#. ,    fora, 

tojtft,  precz  wyganiać,  Jinau^jagen ,  fortitfgen,  Jinau^- 

tteib^tl.  Urutua  z  miatla  tyranów  forował.  Bardz,  Luk, 
a,  61.  Swe  zony  Alcydes  od  siebie  foruie  tym  rozwo- 
dem. Bard,  Tr,  457.  Ociec  niechay  syna  z  domu  fo- 
ruif  do  sztoły.  Glicz.  Wych.  L.  1.  Stryik,  %on.  K.  5. 
Wad,  Dan.  loi.  FOROWAĆ  SIĘ,  xaimk,,  wieźć  się 
precz ,  prowadzić  się  precc  ,  ({(^  lOegpdCf  ett*  Z  przymusu 
twego  z  domu  w  drogę  się  foruic.  Bard,  Tr,  gS.  Nie- 
chay mi  ten  nie  będzie  prayiacielcm ,  niech  się  foruie 
wen.  Wertsz,  Regi,  1  j8.  *  Nalazl  hetman  w  Derpcie  ie- 
asrze  dworzanina  iednego  wielkiego  kniazia ,  któremu  s 
camku  się  coprędzey  forować  knzał.  Gwagn,  176.  Lub 
-  z  Mednz^yfkiego  irzódła  aię  nam  foruycie  i  z  Hiatyfiikie- 
gó ,  lub  z  Ematyiikich  lasów  my  wam  uftąpiemy.  Otw. 
Ow,  193. 

FOHPOCZT  ob,  podsłuch. 

FORSA,  y,  i.,  z/ra/ic,  gwaft,  moc,  usilenie ,  bte.^OrCff 
bie  ^^M,  ®eiOalt.  Nie  ieft  móy  zamysł  ieniĆ  się  przez 
forsę  i  iądać  tego  serca ,  które  iuź  komu  innemu  oddane. 
Teat,  7,  116.  Nie  znaf,  co  są  zabiegi,  forsy  i  par tye. 
Gaz,  Nar,  1,  77.  (forsowanie  interessu  ,  po  forsowanie , 
popieranie  wszelką  usilno^cią^.  FORSOWAĆ,  -  ał, 
uie,  cz.  nc/A. ,' sforsować,  poforsować  ctt. ,  silić,  gwałto- 
wnie chodzić  koło  czego,  etwcii  forcireti,   ttllt  (RtwM 

bur(6felien  tPODen.  Frzelłrzegam ,  mam  przyiaciół,  będę 
forsował,  żebyście  i  wy  pisarze  i  druka*rz  wasz,  przy- 
kładnie ukarani  byli.  Gaz,  I\[ar,  1,  16.  Dali  dla  niego 
bankiet,  ^firielkim  i  sforrowanym  apparatem.    Ojf,  Boh,  1, 

439.  -    J.  Forsować  się,  silić  się,  ffcj  anflrengeti.    Na 

sgubę  moię  zforA^wali  się.  Psalmod,  4i.  Po  takiey  sła- 
bości, źebyi  się  naymniey  nie  forsowała,  !7ear.  ao,  89. 
Tak  aię  sforsował,  tak  się  wszędzie  silił*  Pot,  Syl,  i48. 
Kupidyn  a  łucżkiem  się  swym  sforcuiąc.  Tward,  Pas.  aa. 
Sforsowny  s  sforsowany,  Iciśniony,  gfjtpjtlgt.  Krętym 
ftruiek  sforsowny  wężykiem ,  W  iasnym  dnie  kamyk  trą- 
ca za  kamykiem.  Nor,  1,  ao4.  Nar.  -  §,  Yenat,  forso- 
wać, na  umofT  gonić  zwierze,   Gall.  par  force,    etnf  ^Mts 

fotcriagb  (alten ,  (e(cn,  jagem  pr.etfg,  o  forsowaniu 

rozmaitego  zwierza,  i  w  ktrfre  dni  n;.ylepirfy  polować. 
Mon.  7 a,  io4.  Po  wszyflkich  go  ulicach  forcować  po- 
trzeba ,  nim  go  w  iednem  fnieyscu  dopadnę.  Teat,  10,  83. 
FORST,  FORSZT,  u,  m.  (cf.  Germ.  Jorjl,  Jtal.  forefta), 
dyl  krayny  s  drzewa  wytarty,  %  iedućy  Rrony  z  kory 
nieocioaany,  na  trzy  cale  gruby,  ble  ©(^tPtfttenWcte ,    btf^ 

©djwartcnbrct,  bie  ^fofte,  ^folłcnColi,  %tt^\)t\i.  We- 
wnątrz kościoła  pobudował  ściany  z  forRu  cedrowego  \   a 


takie  wszyiłkie  wewnątrz  obił  był  drzewem.  Radź,  1  Reg. 
6,  16.  (deflci  cedrowe.  Bib.  Gd,),  Na  bokach  k.^źdego 
forlhi  dwoie  fugowanie  będzie,  przez  które  forft  z  fnrftem 
s^^  spoi.  1  Leop,  £.T^  a6,  17.  ( deszczka  z  deszczką.  5 
Łeop,),  Skrzynia  z  miąiszych  i  mocnych  forszLÓw* 
Soljk,  Arch.  37.  W  Polszczę  miechy  drewniane  robią 
z  t)aló\«  grubych  na  trzy  cale;  te  bale  pospolicie  zowią 
forszumi.  Os,  Rud.  88.  Forszt  dębowy,  aoanowy,  azero- 
ki  na  trzy  ćwierci  łokcia,  gruby  na-  cztery  cale.  Ir.  - 
5.  o^.  Forsztowanie.  FORSTOWAC,  FORSZTOWAC, 
«-  ał ,  -  uie ,  cz.  ndk. ,  zforftować  rfi. ,  forftami  wykła- 
dać, beblelen,  mit  Jorilbretern  au<fd)Iagen.   Na  wierzchu 

uczynił  llrop  (klepilly,  z  drzewa  cedrowego,  i  zforflowal 
go  cedrem.  Wadź,  1  Reg.  6,  9.  { nakrył  go  halkami.  J*3. 
Gd.),  FORSZTO WANIĘ,  FORSZT,  wykładanie  for- 
sztami.  Me  ^Ućrotlhing.  Ściany  zamku  oprawili  forsztem 
drewnianym,  iodłowym  i  cedrowym.  Jer,  Zbr.  3i5.  -> 
$.  przeforsztowanie,  przepierzenie,  przejgioda,  rfnf  iStftib 
DOn  Sorfl^ol}.  Niecnota  ten  móy  mąi  zaczaił  aię  za  for- 
sztowaniem.  Teat,  a8,  106, 
FORSZLAK  ,  u ,  tw.  ,  w  muzyce ,  nota  mała  przy  nocie  do- 
dana ,    która  zawsze  półtonem  ie(l  wyższa.  Mag.  M/kr,  z 

Niem.  ber  iBorfiłłag  \n  ber  90?u(if. 

FORSZPAN,  «,  m.,  ftangret  z  konia  powożący,    ber  *ttts 

fc^er  auf  bem  Sattelpferbe  (z  Niem.  ber  ?8oi:fpann).  For- 

szpan  suty  z  forysiem  trąbią  achy!  achy!  T^ear.  43,  c. 
35.  Wyb,  5.  ob,  podwody. 
FORSZTAN,  a,  w.,  w  hucie  szklanóy,  forsztany ,  kamie- 
nie przed  samemi  dziurami,  któremi  płomień  wybuchasz 
pieca,  leżące;  tudzież  forsztan,  zębata  sztuka  żelaza,  na 
JLtóre  mayfter,  rozgrzewaiąeiuż  nabrane  azkło,  piszczał  dla 
lepsz^y  spiera  wygody.  T^orz.  Szk.  33.  z  Niem,  ^orfletne  ^ 

^teine  vor  ber  Cfen6ffn]in9  !n  ber  ®la<bfttte ;  «U(^  betft 
fo  etn  geadbntel  ^tfett,  tooronf  bie  ^latrbbre  geftilttipirb. 

FORSZTAT,     FURSZTAT,     u,     tti  ,    materya    iedwabna , 

saia  waorzyfta,  ber  Jor(l,  eUi  ©etbeiijeug,  bimtilge  ®oie. 

Minerwa  z  Arackną,  warsztaty  poftawiwszy,  i  przędzę  na 
nie  nałożywszy,  forsztaty  abo  saie  wzorzyfte  foremnie 
robią.  Otw,  Ow,  3i4.  Arachne  wprowadziła  na  forsztat 
swóy ,  który  robiła  w  krosnach  ,  wzory  o  cudzołóztwach  _ 
bogów  dawnych  pogafifkirh.  ib,  aao.  A  naprzód  Jowi- 
sza w  cielca  przerobionego,  wyrobiła  dziełem  tkackim  na 
forszŁacie  swoim.  ib.  r^i.  Fursztatu  sztuka.  Półfur- 
sztatu  sztuka.  Jnjir,  cel.  Lit.  Towary  cudzozieroikit 
muchaiery,  saie,  forsztaty,  płacą  na{^ępuiący  podatek. 
Vol,  Leg,  4,  81. 
FORSZTELACYA,  yj,  i.,  FORSZTELOWANIE,  -  ia,  n. 
(^ z  Niem.  VOr|lelIen  przedftawić,  prezentować),  prezen- 
tacya  i  rekomendacya  do  wyższey  rangi   oHcyerlkićy »    blf 

^orfleOfnng  iinb  ^mpfclflung  |ii  einer  b^bertt  jDfjtcieri^' 

flede*  Pułkownik  ten  zol^ał  forsztelowany  na  Generała 
Maiora.  Takie  forsztelacye  czynić  się  tylko  zwykły  ,  gdy 
kilka  zbierze  aię  wakanaów.  ^az.  Nar,  1,  a84.  FOR- 
SZTELOWAC,  -  ał,  -  uie,  cz.  ndk.,  prezentować  lub 
przeddawić  z   rekomendacya  do  wyższdy  rangi,    eltlen  IVL 

einer  ibietn  Offtcier6(leffe  rorftetteti  unb  empfe^len.  Żoł- 
nierze myślą,  iakby  się  doikonale  w  rycerftwie  wyćwi- 
czyli ,  a  wyćwiczeni  do  wysokiey  rangi  forsztelować  mo- 
gli. Bals,  Niedz.  i,  67.  Dawid  Saulowi  był  tak  ulabio- 
ny,  Ze  go  koniuszym  swoim  forsztelował.  Leszcz.  H»  T»  a54. 


654 


FORd^TMAN    -    FORTEL, 


FOR3ZTMA.N,  a,  m. ,  fornpan,  fhngret  z  konis  powoią- 
cy,  Ut  JKtttfc^er  DOfl  Pkt  ^fiTbetl.  Lubo  koni  i  pojaz- 
dów dobrych  niemasz ,  a  przecie  forsztmani  po  francu- 
ikti  i  z  bartami  ^rebrnemL    Teat,  34,  ó,  7. 

j)  FOUT,  inrerj.f  z  NUm,  fnt!  »fg  mit  2)ir!  Cr/i.  for- 
tam!),  fora,  won,  wtei  się  ztąd ,  prepz !  Sr.  2.  foct* 
Kie  masz  sUiiby,  fort  fort  z  domu!  Zabt.  Z,  S,  4i. 
Fort  fortł  nie  masz  tu  mićysca  w  moim  domu.  Boh,  Kom, 
r,  438.  Fort  ztąd  !  T^at.  18,  b,  45.  (  K</.  furt  5  na- 
tychmiaft,  ikoro). 

a)  fort»  gatunek  wódki,    eiue  %xK  a^fSPdtien  iffiafTer^ 

Obet  93rAnntlPein.     O  paleniu  wódki,    którą  zowią  fort. 
Sitnn»  391.  Spicz,  240. 

FORTA,  y,  *.,  v5A.  f4)rtna;  *Sr.  a.  potta;  ^r.  1.  porta, 

tOtItj  Cm.  porta;  Rt.  epama  (cf.  wrota)  cf.  porta,   Lat. 
porta,  Ccdl.  porto,  Sute,  port),  Me^fortr,  drzwi  u  do- 
mu, n.  p»  Słyszysz,  iak  szumy  fortę  obii^ią.  Jak  plaikie  da- 
chy wiatry    miotaią.    Petr,  Hor,  2,  F,  4.      Która   biato- 
gfowa  nad  miarf  uiywa  wina,    i  cnotom  wszyiłkim  zamy- 
ka, i  niecnotom  otwiera  fortę.   Y/arg.  Wal.  aoo,  -     Me- 
dic,   Naczynia  oddzieleniu  iótci   stuźące,     zowicmy  źyfą 
forly,   Yeria  portat.  Krup.  a,  80.  Sienn.  i38.  ob,  fórtka. 
FOllTiiCA,  y,  ż.,  FORTECZKA.,  i,  i.,  zdrbn.,  z  Wlojk., 
tnierdza,  mieysce  obronne ,    bte    Ś^l^^^^d*    ^^'  f^ftunga  > 
Sla.  gr4di  Rg»  tyardja-;  vulg.  kiila^     Vd.  obranftłru,    bra- 
nishtvu',  E€.  oiBĆp?Ka,  (|)Opinetta,  msepA^Ab,  meepA^* 
BumerpaAl)  >    Ross.  Kp'&uky    Kp'Bnoca]k,  Kp'&uocHitta. 
Nie  dobywszy  źotirierz  fortecy,    nie   moie  się.  bezpiecznie 
w   kraiu  rozpościerać.    Leszcz.  Gi.  116.     Fortece  z  mu- 
nicyą  w  nich  się   znayduiącą ,    własnością  samemu   cesa- 
rzowi Tureckiemu  należą.   Kłok,  Turk.  4.     Maiąc  fortece, 
z   wielorakich   przyczyn   kraiowi    od  nieprzyiacicla    zara- 
dzam»  Leszcz*  Gł.  116.       W  dawnych  pismach   różnica 
sif  zachowuie  między  fortecą  a*  twierdzą,     n.  p.  Wielkie 
ł^uki  sławną  było  i  mocną  fortecą,    do   którey  dwanaście 
twierdz  na  około  wyftawionycli ,  przyAępu  broniło.    Boh, 
Zdm.  109.     Podsza6cowawszy  się  pod  nay wyższą  twier^ 
dzę,  która  fortecę  od  woyflca  naszego  zasłaniała,    wysta- 
■no  ku  t^y  twierdzy  iediiego  piechura,    ib.  iia,  (cf.  For- 
.  tyfikacya ,  forty£kować ).     FORTKCZN Y ,  a ,  e  ,    od  for- 
tecy,   Seftung^s.    Rs.  Kp'£^iocmH2aii     n.  p.    komendant 
fortecEny.  Jak.  Art.  3,  a 35. 
FORTEL,   *FORTYL,   u,   m.,    5/t.  fortel,    pbmpjl;    Crn. 
iorkhlfraus    (  K</.  fortel    s  obora);     Vd.   savitnoll,    ika- 


FORTELNY     -    tfORTKA. 

dtntffi  Aniift(tA<fe,  £1(1,  3.  93.  9.xxt%i\x^.    Jeśli  fort«l6w 

godzi  się  na  woyuie  uiy  wa^  ?  Petr.  P.  3,  4i6.  Fortel 
ieA  brat  cnocie  w  sluszaey  woynie.  Paszk.  Bell.  A,  4,  b. 
Fortyl.  Kosz.  Lor,  175.  Wykłamać,  pożyczyć,  nie 
wrócić ,  fortelem  się  wykręcić.  Falib,  Dis.  O.  3. ,  Cró, 
forteliti ;  Rs,  AynaBunib,  Fortelów  używać  na  nie- 
przyjaciela wszelakich  godzi  się,  byle  ieduo  wiara  bjla 
ztrzymana.  Petr,  Et,  a44.  Nie  mężny,  ale  fortelów 
byt  pełny,  J  na  woienne  zasadzki  subtelny.  P.  Kcfian. 
Jer.  4a3.  Czego  morą  doftąpić  nie  mógł,  fortelem  do- 
kazał.  Nar.  lijl.  a,  laa.  Kicfyilut  więcćy  zwykł  forte- 
lami i  chytrością,  niźll  mocą  walczyć.  Stryik.  432.  Ja- 
ropetk  uiuzwyciężonego  Bolesława  fortelem  i  chytrą  za- 
sadzką pod  Haliczem  zwyciężył.  Stroik,  lyS.  Jaropdk 
przemyślał,  iżby  też  on  fortel  fortelem  fioleslawuwi 
nió^ł  oddadż.    ib.  189.      Podeyść  kogo    fortelem,    t\Xim 

ben  (mang)  Oianf  aMauftu.    FORTELNY,  a,  e,  FOK- 

TELNIEar/r.,  =  •j.  z  Niem.  »pftMI<^aft,  korzyllny, 
awanta^pwny,  n.  p.  O  iuko  szrz^ście  piafluie  łalkawe 
Forteliiie  moię  zapoczętą  sprawę.  Pajl.  F.  ya.  -  j.  Crn. 
forkulnad;  Yd.  fiavit,  saferlan  ,  saroblen ,  potuhnjenj 
Rs,  3arn'BMAiiBbiH.      Sztuczny,    przemyślny,     podejścia 

pełny,  chytry,  U\n\W(i ,   Ufug,  argUfllg,    reid)  «n  il^ocs 

t&filen  Unb  ^unjlgrilFt^U.       Zyd  złoto*,    śnl>ro    przysauąi 
inszemi    fortelnemi     sztukami    fal^^zuie.    Gród.    Dis.  f  b, 
Fortelnie  i  śmiało  na  Ture«.kie   namioty    nadępuią.    Birk, 
Chód,  1 1.      Słowa    święte   fortelnie   przezeń   wy^vyróioiie. 
Paszk.  Dz.  i5i.      Ten  wygra  sprawę,  kto  ma  forteluiey- 
sze  świadki.   Gorn.  Wł.  L.    Co  chciał ,   to  wszyftko  prze- 
wiódł  swoią   głową  ,    Chytry ,    obrotny ,  fortcluy  ,  ćwi- 
czony.  P.  Kchan.  Jer,  43.     Człowiek  chyiry   i  fortelay. 
iikarg.  Dz.  842.      UIIjs  fortelnie  wymowny.    Chroić.  Ovr. 
36.     Na    wsi  miłość  ie/1  prawdziwa  bez  forteluey  przy- 
sady.   Za^.  1 4,  373.      FORTELNIK,    a,    m.,    IrU  po- 
tuhnjenik  ,  aaWtnik,   temnak);    chytrzrc,    człowiek  for- 
telów i  pod<^yścia  pełen ,  cin  SCrgliftiger,    etn  rłnfewDct 
^CllfĄ'      powiadali    mi    o   srogicy   niecnocie    zdradoei^o 
fortelnika.  y4.  Ac/ia/2.  34.      FORTELNOSC,    -    śri,   i., 
cKytrość,  sztuczność,  podftępuość,    bU   SlriUfl ,  UJanfe, 
^nilfc.    Krf.  oziganoft  ).  ♦•FORTELNO T^OIiiNNY,  a,  e, 
Założył  fortecę   na   pograniczu   forteluowoiennym.    Arch. 
dedyk.  t-  i.  gdzie  fortelem  na  woynie  dokazywać  można,  abo 
.też',   co  do  woyny  pożyteczny,  ^u  Mc^MnUn  VOltf)ńU 

6«fr. 


0noft,   potuknoft,    potuhnjenoft ,    posehnu   snanje,    vme-    FORTfCA ,    FORTECZKA,.  i,    i.,    demin.  /i  o /tj/zi.   Forta , 


talni  yiedesh  {Cro,  fortely*  DL  opaza  sag^citas)i  Ross, 
yisaoiKa,  yAÓBRa,  saMainKU,  rrpoucKl} ,  DpóucKJH, 
spioHeKl),  aSóii;  £c.  xiiinpocinHomBOpeH*ie.  -  *§.  z 
Niem.  btt  ^tltf^tU ,  rzecz  zyikowna,  Ut  ^OttUH,  ber 
9lUt^in,  0ei9intl.  Na  Ulissa  tylko  zależało  woli,  żyć  z 
Kallipsą  w  nieśmiertelności ;  ale  chciwość  powrotu  do 
ubogł^y  oyocyzny  sprawiła  ^  że  wszyftkiemi  temi  pogar- 
dził fortelmi.  Tr,  Tel,  8.  W  każdym  kłopocie  ieft  for- 
tel nie  mały>.  Mieć  umysł  trwały..  Petr,  Hi^r,.  a.  A,  4. 
j.  przemyślny  i  ikutecznieyszy  sposób  robienia  czego ,. 
(et  ^anbgrif ,  Annflgriff,  Ul  SSortJeU.  Dobremu  koł- 
nierzowi trzeba,  aby  wazyflkie  znał  i  wiedział  fortele  bro- 
ni. Qom,  Jfw.  ag.  §,  'sztuka  >  przemysł  w  obchodzeniu 
•lę    z  kim,     chytre  ob<$yście    się,    podćyście,    podfłęp, 

tAiijtU(9c«  sitb  Uilige^  SerfaCren,.  Uebct9artCfUr%  fRanfr ,, 


drzwiczki   u  domu,    zwłaszcza   iakie  bywaią  w  klaszto- 
rach,    ba^   Cf6rt<Ccn.     cf.   forta,    Lat.  porta    cf.  wrota; 
Bs.  vraca;    Sr.    i.  portfa ,    totf a ;    Fe  spimua    {Ross. 
^oprriKa  szyba   w  oknie  do  otwierania)  i  Rs.  iipUKa.KH- 
mOKl),    zaAaaiKa,  lazAHiROHKa.      Dwoiakie    wniyście 
do  dworu ,    iedno   małą  fórtką ,    a   drugie  szeroką  bramą. 
Kto   ikromnie  fortką   wchodzi ,    zapomożony  tam,  bramą 
Wyieżdża ;  kto  szwmnie  bramą  wjeżdża,  firaciwfizy,  fórtką 
wychodzi.  Dwór.  A,  4.     Fórtki  były  zamknione.  W.PoJi. 
W.  549.  -  Fig.  Wziął  człoHjeka  na  poły  umarłego;  du- 
szę, która  iui  u  fórtki  była,  nazad  wrócił,    do  domu  g^ 
swego  odniósł,  łóifca  mu  swego  uftąpił..  Gorn.  Sen.  5i5. 
Śmierć  ieft  fórtka  do  pokoiu  wiecznego.    Boh.  Kom.  2, 
70.  (przeyście,  brama )»     Usiłuyde  wniyść   ciasną  łor- 
tką.     X   ^^o]^*  -^tfc.  i3;  24.    (przez   cnotę    do    nieba  j. 


FORTUNA. 


F0RTUNAR2    -    PORTYFIKACYA.    655 


J.  Med,  fórtka  ioTądkowa.  Urzfd,  409.  Fdrtka  wyclio- 
dsenia  płodu«  Spicz,  175.  (oA,  fórta).  -  06.  Fórtyan. 
FORTUNA,' y,  i.,  bogini  dobrego 'mienia ,  według  mito- 
logii córka  Jowisza.  Kras.  Zb.  1,  199.  Me  JorCUna^  bU 
®6rtmn  bed  ®(dcP^«  Crn.  fertuna  s  bogini  wiatrów  i  Crn. 
Fertuuz  i4eo/ii^;  stąd  Crn.  fertuna,  Vd.  fortuna,  Cro* 
fortuna /7roc«//«  burza ,  szturm*,  Bs,  fortuna,  frrituna, 
barascka  ,  zlo  vrjeme,  Jtal.  fortuna  di  marę;  Vd*  fortu- 
nall  s  burzliwy).  Fortuna' bogini  Bk.  (Tteflena  cf.  szczę- 
ście On.  sręcha).  Ślepa  Fortuna  dlatego,  źe  nie  wi- 
dzi,  czc^ciey  temu  sprzyia  ,  co  niewart ,  nii  temu,  co 
sasłuiyt.  Teat,  3i,^.  i5.  Ach  Fortuno,  Fortun*!  iakżeś 
niel^ateoziia.  Boh.  Kom.  4,80.  *f.  kofo.  -j.  los  nami  rządzą- 
cy, ^ai  <Sd)tcffaI-  Od  śleprfy  i  nieftafey  fortuny  nic  nie 
pochodzi.  Perr^  Ek,  69.  Ale  gdy  czego  przyczyny  nie 
wiemy ,  fortunie  to  przypisuiemy.  ib.  60.  Fortuna  we 
wszylłkirh  na  kwiecie  rzeczach  rozkazuie  ;  a  ma  to  sobie 
za  igrzyfko,  podnieść  i  pogrąiyć.  Gorn.  Dw,  io.  Onźe, 
gdy  mu  pomyślna  fortuna  stuźyfa  Jednakowo  ft  przyjął, 
ijtk  gdy  odiląpifa.  Lib.  Hor^  loa.  Alcybiada  iakoby 
dwie  *fortunie  między  się  rozdzieliły^  Warg.  Wa/.  ai5. 
Auguśrie  większy  nad  fortuny  obie,  Monarcho  mądry, 
cóż  za  dobro-  w  tobie!  Za6.  i5,  382.  t.  i.  nad  szczęście 
X  nieszczęście,  (^{{id  unb  UnglAcf  secunda  et  aduersa 
fortuna,  Zle  ten  znosi  przeciwney  fortuny  natarczy- 
wość ,  który  niegdyś  samych  tylko  iey  pieszczot  dozna- 
wał. Zab.  6,"2o5.  Hetman  tam  pracował  lewą  bardzo 
fortuną.  Tward.  W.  D.  a,  276.  Śmiałym  służy  fortuna. 
Za^.8,352.  aud.fjuf,^  $.  przygoda  szczęśliwa,  ein  glticPUc^et 
$VifaVi,  ein®llli(f.  Fortuna  nam  się  przytrafia,  bez  naszły 
intencyi  i  myśli,  na  przykład,  gdy  orząc  lemieszem  bryłę 
złotą  wywalę.  Szczęście  z  intencyą  i  myślą  naszą  przy- 
chodzi nam ,  gdy  się  ćwiczemy  w  dobrych  sprawach ,  do- 
brze źyiemy.  Petr.  Et,  73.  5*  azczęśliwe  powodzenie, 
szczęście,.  ®lii(f ,  9BobUt9f^en*  Nie  naprawi  fortuna 
człowieka,  chyba  zcpsiiie.  Lub.  Roz.  47.  Stara  przypo- 
wieść, ie  przyiaźfi  z  fortuną  na  świecie  chodzi.  Pot. 
Zac.  i45.  Za  fortuną  swawola  pochodzi.  Morszt.  309. 
Tam  ludzie,  gdzie  fortuna.  Pot.  Arg.  696.  Kowal  for- 
tuny nie  kuie,  sobie  ią  kto  chce  zbuduie«  Fred.  Ad,  3. 
Leszek ,  pomniąc  na  dawny  (lan ,  ie  byt  złotnikiem,  Ma- 
wiał, kaidy  fortuny  sw^y  ieft  rzeroicśluikiem.  Min,  Ryt, 
a,  8.  fortunae  suae  culscue  faber.  Fortuna  przyia- 
ciela,  bóg  fortunę  dawa.  Zimor,  Siei.  178.  Ach  nie 
trzebać  nikogo  sądzić  póki  iyie.  Śmierć  dopiero  kaidego 
fortunę  odkryje.  Pot,  Zac.  i34.  Szczęście  niewieście, 
fortuna  chłopia.  Rys.  Ad.  62.  -  Niefortuna  ,  nieszczę- 
ście,  bieda,  Unglilcf.  Panowie  i  słudzy  zarówno  tymie 
niefortunom  podlegli.  IV.  Po/i.  W.  3,  ao8.  Czyć  go 
niefortuna  nadała  ,  ie  włainie  teraz  nadchodzi  ?  Pot.  Jow, 
2,  4ł.  (cf.  choroba,  nieszczęście,   kaduka  kat).      §.  ho- 

.  gactwo,  maiętność,  ©ojli^anb,  Wei^tbwiw,  iOrrmłgett. 

Bh.  |bO$tcfl>.  Jam  tei  miał  pieniądze,  złoto  i  fortuny, 
alem  tym  dla  Cliryftusa  wzgardził ,  poiyteczniey  mi ,  bes 
tych  doftatków  świeckich  żyć.  Skarg.  Zw  1,  43i.  Oy- 
ciec  móy,  był  szlachcic,  maiący  4oo,ooo  abo  5oo,ooo 
fortuny.  Mon.  a.  €6,  212.  Gdy  raz  do  swych  fortun  ia- 
chat ,  w  niebytności  iego  wielka  się  lUła  odmiana.  Skarg. 
Zyw,  a,  i4i.  (do  dóbr  swoich,  auf  ffltte  ®tttet]-  Ńie 
tobie  się,   leas  twoiey   foitanie  kianiaią.  Fredr*  5o.     Z 


fortuną,  nie  z  godnością  faflta  pafrika  ohodzi.  P^t,  Arg. 
29.  Goły,  iak  bizun;  cafa  fortuna  w  briueha  i  w  gębie* 
7>ar.  19,  66.  Potrzeba  tobie  fortunę  Brobi^«  Mon,  69, 
6 12.  Robi  sobie  fortunę  z  ruin  drugiego.  Teat,  45,  b, 
23.     J.  fortuna,  gra.   Cn.  Th.  faryna    Vd.  piiker,  poso- 

da  te  srezhe ;  hai  ®(ii(f^fpid ,  bet  ®M<f ^b<ifen  /  ®M<f^- 

topf,    ble   ©lucf^bubf.      FORTUNARZ,    a,  w.,    Cn.  Tłu 

fary uara,  bet  @Iń<f(^baftier,  ®tA<ftfbpfet,   9(A(MbAbnet, 

kupiec  losem  daiący  towary  kupuiąoymu  lA/łpd.  FOR- 
TUNAT, a,  m.;   bogacz,  ein  fEeldjer .  elii  «Wann  5011 

grobem  ^enn69en.  Fortunatów  mieszek.  Rys.  Ad.  i3« 
Bardzo  wielkim  ieft  fortiinatem.  Glicz.  Wych.  P.  S,  b^ 
cf.  Job),  oppos.  niefortuuat,  biedak,  eilt  Ć^lfltbet.  Nie- 
szczęśliwy ia  człowiek,  banit  wytrąbiony,  przeklęty  nifi- 
fortunat.   Kuł.  Her.  $S,      FORTUNATKA ,    i,    i.^    Bo- 

gaczka,  elne  Jrauen^petfon  »Dn  gtpfem  ^Jetmigen,  ehie 

Oidcbe.  FORTUWIC,  -  ił,  -  i,  cz.  nr/A.,  ufortunić, 
^ofortuniC^dk.  y  azczęści^f,  zdarzyć,  gebei^eit  Uff  en ,  fegc 
nen.  Cokolwiek  ieno  czynił,  wszyllko  Pan  fortunif- 
Radź.  Genes.  5g,  23.  (co  on  czynił,  to  Pan  szczęścif* 
Bid.  Gd. ).  Nie  słowa ,  lecz  mieci  niech  nas  ufortuni. 
Chro/c.  Luk.  a  1 4.  fiędaie  bóg  tobie  fortunie.  KancGd^ 
a68.  Paszk.  Beli.  B.  3,  b,  Zrn,  PoJ\.  3,  792.  IL  FOR- 
TUNIC  ^\^  Hecipr,,  szczęścić  się,  gtórf eti ,  gellngett^ 
Tym  czasem  sj^  Litwie  przeciw  Mofkwie  rządnie  fortu- 
tiiło.  Bielji.  Kr,  5 16.  Czemu  bi^  tak  fortunią.  drogi  nic- 
poboinych?  Radź,  Jer.  J2,  i.  (czemu  się  droga  nie- 
zboinych  szczęści?  Bib*  Gd.).  FORTUNKA,  i,  i., 
-  demin.  nom.  fortuna,  zbiorek,  doHateczek,  ehl  fieitt€^ 
%erni6gen*  Maiąc  4 o  funtów  szterlingów  w  kieszeni, 
spodziewałem  si^,,  ie  powrócę  do  oyczyzny,  i  spokoy- 
nie  zaiywać  będę  nabytey  fortunki.  Zab.  3,  i85.  'FOR- 
TUNOWŁADN Y ,  a ,  e,  -  /^  adv. ,  władnący  szczęściem, 
ba^  ®Iócf  regietełib.  Steb  2,  a6o.  FORTUNNY,  a,  «, 
FOR'lUNNlE  adv,  §.  od  fortuny  zawisły,  ®IÓ(f«s» 
Dobra  duchowne,  dobra  cielesne,  dobra  fortunne,  Hrbjl. 
Nauk.  r.  8,  b.  -  J.  szczęśliwy,  błogosławiony,  ^(ftcfHc^,  ges 
fegnet.  Dziwi  fortunne  pola ,  Śliczne  gaie ,  doliny ,  i 
{ąki  kwiecifte.  Wyspy  trzykroć  szczęśliwe.  Przyb.  A/fVr. 
9a.  Stefan  Woiewoda  Woło/ki  był  człowiek  chytry  i 
fortunny.  Stryik.  669.  Fortunna  to  Rzplta ,  w  którey 
ludzie  brzydzą  się  tym  człowiekiem ,  który  krzywdę  czy- 
ni drugiemu.  Gorn.  Wł.  £.2,  Pan  był  z  iozefem ,  zkąd 
on  był  człowiekiem  fortunnym.  Radź.  Genes.  39,  a.  (  mę- 
iem  szczęśliwie  poftępuiącym.  Bib.  Gd,).  -  Oppos.  Nie- 
szczęsnai  dziś  oyczyzna  nasza,  i  my  z  nią  niefortunni. 
Fatib.  Dis.  U.  Jeftem  niefortunna  króla  Edenu  córka. 
Nieme.  Kr.  4,  171.  O  niefortbnna  śmiertelnych  doli,  o 
godne  litości  płemię,  Zab.  i3,  239.  N<ir,  Niefortunnie 
Adam  iabłka| skosztował.  Gor,  Dw,  3. 
FORTYAN,  aj  m. ,  forty  n.  p.  klasztom^y  pilnuiący, 
cdi  wierny  klasztorny,  ber^f6ttttet/  §  ©.  tli  ben  5tt6« 
jlern.  JSoA.  fottnif ;  Vd  yratar,  sapirazh ;  /fx.  Bpaniap*. 
w   rodź.  iettjk.    FORTYĄNKA,    i,   Mon,   70,   744.    Me 

^firtnerinn. 

*FORTYCZNY  ob.  Fartyczny. 

FORTYFIKACYA ,  yi,  z.,  z  franc.^  kunszt  ftawienia  i 
zmocuienia  twierdz ,  do  architektury  wolemiey  nal«iący. 
Kras.  Zb.  1,399.  ble  iBefefHgimg^unfl.  $.  mi^ysce  ob- 
wiedzione fosaą ,  zakryte  wałem ,  usypanym  z  ziemi  wy- 


65&    FORTYFIKOW.    -    FORYTOWAC.  F.ORYTOWANIE    -    •FOZA. 

dobyt(<y    s    fossy ,    obmurowanym   lub    obdarnionym ,     a  forysi^m  iego  bydź,  elnemi^^tteiten ,   fftn  ^Dtrettet  fe^tt. 

basstami ,  oraz  wieiomi  pod  caaa  baiiztowemi   zmocnione.  §•  J^g'    forytowad  kogo,    *  wyno«id,   popierać.     C/z.   J  h, 

Sluiy  na  to,    aby  małe  woyfko  mogło  dadź  odpór  wick-  ewetl  bpfitbettl,  iCm  WOJU  (elfen,  ijn  ^fgAufUdetl.    Sr.  2. 

szemu.  Papr.W.  1,472.  Me  SBcfejligttńg,  Si-jtund^werfe*  f6rtro»ai^,  fobrowafc^;   5/<7.  febrwgił   »^</.  napmpeiati, 

FortySkarye  naturalne  maią  rowy  okryte  wzgórkami ,    na  napreivpraviti ,    porishati  ;     Rs,    caoco6cintOBaaiL    (cf. 

które  nieprzyjacielowi  trzeba  się  doftać.   Jak,  Art,  3,  499.  spo><!obiĆ)  ,*aoca'£aiecaiBOBaniB.     Po    ^mierci  Wadawa, 
Kunsztowne  fortyfikacye.    ib,  5oo.      FORTYFIKOWAC , .      lafkawsze  nii  przedtym   szczęście  Łokietka  na  kióleliwo 

-  ał,  -   uic ,  cz.ndf,,  ufortyfikować  ^A. ,  umacniać,    ob-  forytować   poczęło.    Stryik.  33 1,      Galba  nic  swoim  do- 

warować,  befefliden.     Król,  gdy  fortyfikowat  wieś  iednę,  mysłem  nie  czyniąc,    cudzemi    slą  tylko  chuciami  for^to- 

zaraian  był  paraliżem.  Biel/k,  Kr.  89*  wał.  Nar,  Tac.  2,  482.     Posłano  dwu,    aby  onych  wic- 

FORUM,     indeclin.  n.,     w  prawie  znarzy    sąd    właściwy-  iniów  rzecz   forylowali.    Baz,  Si.  356.  Odym.  Sw.  2,   H 

Kras*  Zb.  i,  299.      Forum  ^zyie  kędy,    ftanie  u  prawa.  3,  b.     Ludzi  niegodnych  forytuią,  wynoszą,  bogacą.   Vf. 

Cn,  Th,    H^fŚmĆ^itf    untet  bcm  iemanb  fte^t.     O   droź-  Pojl.  W,  365.     Judyta  modliła   iic   bogu,    aby   foryiowal 

szą  cenę,  forum  kupcom  naznaczamy  przed  woytem,  a  mie-  radę  iey.    Budn.    Judith.    12,  8.    (aby    sprawował    drogę 

szczanom   w  sądzie  Grodzkim    naznaczamy.    Gofl,   Gor,  iey.   Bió,  Gd.).  -     §*.  Forytować  na  kogo    «  fołdrowad, 

79.  Którzyby  nad  taksę  przeda wal j,   naznaczamy  im  foruim  OUf  etfieit  inflid(ren<      Quadrup/ator    u    Rzymian    wydawał 

-według  prawa.   Go/l.  Gor.  76.  Sr.  1,  fubje«CJ<r.  przt  d   radą   wyflępne   ludzie  i   forytowaf  na   nie  ten  wy- 

FORUT,.   My  m..   (z  Niem.  vora«(f),  w  górnictwie,    z  góry  ftęp.   Mącz.  -  FOKYTOWANIE ,  -   ia,  n. ,    suhjl.  verb, 
dawane  pieniądze  od  uczędników  kopalni,    bCT  ^orfc^ttf  ^'      ba^  iOoWelteit  przeieżd;!anifi ,    brr  ^Otritt-     $.   dopoma- 

ben  blf  XbeUtte^tnet  am  SBergwetfe  berfc^Ufen*  ganię,  pomoc,  bie  S3epl^ulfe,  SS^fluiifttgung.    "BTarody  a 

FORWACHT  ob.  Furwach.  nikczemnych  początków,   za  poHępkiem  czasów,  i  foryto- 

FORYS,  -  ia,  ot.,  FORYSIEK,  -  ika,  w.,  FORYTAR-  waiiiem  szczęścia,    w  wielką    aię    moiuo^ć    rozmnożyły. 

CZYK,     a,    m»,    demin.  nom.    Forytarz;    s  przeieźdżca  Stryik.  67.     Ludzie  bądi   za  swoim   własnym  szczęściem, 

przed  karetą  poszoftną;  Sr.  2.  ^Ottattar;    Cro.  foringafs,  bądź  za  udaniem  i  forytowaniem  czyim,   opatrzenia  i  ty- 

prejahach  •,    Vd.  predjesdez  ;    Rs.   BÓpmHHKt ;    bet    SJOts  tułów  dochodzą,   \yarg.  Cez.  24. 

reitbttrf(^C    be»  einem  fCcC^fpitimgcn  SBagen.      Pod  fory-  FORZAC,  u,  w.,  sztuka  z  gliny,  zamykaiąca  ok^o  w  pie- 

siem  powinien   bydi  koń    i   pewny   i  do  wierzchu  sposo-  ci^   szklarikim,    przez    które  tygle   wlławiaią  się.     'Jarz. 

hny.  Aluk  Zw.  1,  186.     Forszpan   suty  z  forysiem  trąbią  Szk.  34.    z  Niem.    bet   S^OtfaC,    POt  M    jDfcnl0<^   tu  bet 

achy!    achy!    7earr  43,  35.  Wyb.    Haur  £k.  i^S^    Bie-  ©laebiltte. 

dny  forysiek.  Auszp.  20.  FOSA,  y,   i.,  x   iac.    rów,    Bs.  endek;     Sla.  graba,    bet 

♦FORYSTER,  a,  m.,   «  w/o/J. ,  cudzoziemiec  ,    bet  ^tt^Ull^  ©t^ben.     Fosy   kopać  przed   miaftem   62erokie   i  głębokie 

ber,    ber  ^rentbe..  należy.  Papr.  w.  K  i 85.      Slubuie  dygnitarftwą  i  wszel- 

FORYTARSKI,  a,  ic,  odforytarza,    Cró,  foringafki ,    £0-^  kie   honory.    Nie  tylko  srebrne  fosy ,    lecz   i   złote  góry. 

ringafsen  ,  ^orreitet  5 .       Forytarlki  koń ,    be#  33orreiter5  Kulig.  Her,  a44.. 

^ferb*      FORYTARZ,    a,    m.^    z  Niem.   btl   ^orreltet,  FOSFOR,  u,  m.,  iftota  z  siebie  światło  oddaiąc^^  naleią- 

foryi,  przeiedica  przed  karetą  pos^osną  •,    n.  />.  Od   wo~  ca  do  ciał  zapalnych.  Mier.  Aiscr.  ber  ^l^O^p^Orn^*  FOS- 

fników  poszosnych  niech  płacą  złotych  cztery,    a   osobno  TOi^KI  phosp/ioreta,    kombinacye  fesfoiu   z  innemi  cia- 

od  fory  tarza  złotych  dwa,    gdy   na  sześciu  koniech   o  ie-  Tami.  Sniad.  Chy,  320.      FOSFORAN,  u,  ttj.  ,  phosphor^ 

dnym  woźnicy  nie  mogą  icżdzić.     Lekarjl.    C.    3.     Sak..  sól  z  kwasu  fosforowego  i  z  zasady  soincy  złożona.  S/iiac/. 

Prób.  6.     J. /^.^  dopomagacz ,    ber    ?8ef6rberer,     9)?itge=  Chem.   2,    67-66.      FOSFOROWY,    a,    e,    od  fosforu, 

^Ólfe  )1]  etWa^.    J^rf.  napreivprauienik ,  napfeipelauz  ,    po-  ^fcO^P^OTU^  s .       FOSFORYCZNY,    a,     c,    zamykaiący, 

Tishar;    Ross.  nocn^iuecniBOBaaieAB,    caoco6cniiiQBa-  fosfor,  p^o^pI/Orffcb- 

iziexii  (cf.  pospieszyć,    sposobić).      Jaropełk  wdzięcznie  FOSZKI,    .-  szek ,    plur,    demin,  nomin.    Fochy,    figielki, 

przyjął  Włoszczewica ,    weseląc  się  z   tego,    ie  mu   bóg^  sztuczki,  ^oifen,  ©ttetC^e,     Ty  nre  wiesz,  pani  rozlioła, 

dat  pomocnika  i  forytarza  do  podniesienia  woyny  na  Po-  co  ztf  dziwy  płodzi ,  A  iako  tu  nędzny  świat  swemi  fosa- 

laków.  Stryik.  189.     Wierutnym  łotrom  forytarzami  byli.  ki  zwodzi.  Rey  Wiz.  33. 

Birk.  Zam„  10.  Zrn.PJi.  3,  17,  b.  et  756.    Cnotą  trzeba  'FOTARLĘ ,    -  ęcia ,    n. ,    moie  obsc.   z  Włofk.,  bękarcie, 

urzędów  dochodzić,  nie> forytarzami ;    dosyć  ten   ma  fo-  93<t{larb(^en|     Dziecię  to,  Amor,  acz  ślepe,    ale  widzisa, 

rytarzów,  kto  dobrze  dzidła.  Modrz, Baz.  38.-      Przemy—  .   ii  przecie  ugadza,    O  nie  iednegoi   wierz  mi,  to  fbtarlę 

lnicy  z  ich  forytarzmi ,  za  których  dopuszczeniem ,.   przy-  zdradza.  Rey  Wiz.  29. 

Uinią,   radą,   przeiechanie  eta  się  ftaie,    iednaką  winą  FOXAŁ,  u,  m. ,  z  Angieffii   Zabawa  wieczorna    ogrodna, 

meią  bydi  karani.  Herb.  Stat„  97.     Zły  dtuinik  naype-  ^OailJCftAlI.     Komedyi,   redut,    pikników,    fozalów,   nigdy 

wnióyszą  rzecz  nicuie,  x  forytarzów  wiele  do  tego  sobie  nie   opuszczali.    Teat.  19,  b.  5.       FOXALOWY,  a,   «» 

aabędzie.  Sax.  Jyr.  84.     J*.  quadruplator,  ołkarźyciel^  tyczący  b\^  foxalu ,   ^aurb^lU'*      Koło  dziesiątrfy  koó- 

forytarz,  wydawca  ,*  który  zwłaszcza  wydawał  przed  radą  cząc  dzień  przyiemny,    Fozalowe  zabawy  okrywał  mrok 

Rzymiką  wyAępne  ludzie  1  forytowaf  na  nie  ten  wyftęp..  ciemny.  Nieme  P,  P.  bi. 

Mącz.  fofdrownik,  donosiciel,    ber  Slngełet  bep  ®eri(^te.  "FOZA,    ♦FUZA,    y,  i.,    Jtal.  foggia);    kształt,  model, 

*§.  guaeftionarius ,  forytarz  złoczyńców ,  oprawca,  pod—  gatunei,  sposób,  bU  ^Xt ,  ^^tilet ,  %9tm ,  9e(l0tt  ^'' 

kacie.  ib.  bet  S^ifĆfCt ,  Sc^rffU^tet^  Anec^t'     FORYTO-  aa  koniecznie  chciała  mieć  zawicie  nową  foz^.    Star.  R^f' 

WAG,  *  aty  -».  uie^  cxi  ndk.^  komu:   £r8eieidiać  mu^,  43»,     Bławaty  aowej  fuzy  kwiatkami    upftrsone*    Orod* 

1  Dis. 


FRABUGA  -  FRAMBUZYSTY.  PRAMU?KA  -.  FRANCUZ.    667 

« 

Dis.  />.  3.      J  w  kochaniu   są  iotaierftie  fozy,    Ma  tez  FRAMUZKA  o3»  Farmuika. 

Kupido   azaóce   i   obozy.   Pot.  Arg,  697.     Swicly  Marci-  FRAM?A  od.  Frandzla. 

nie,  nie  bardso  to  do  fozy,  Suknią  rzną<5,  kiudy  ludzie  FRANCA,  y,   i.  (•FRANCUZA  oBsol),    dworika   chono. 

ba,  oapa  dworlka,  weneryczna  zaraza,  cf.  Kanoniczy 
katar ,  kwarcian^  ospa  ,  Francuzka  ospa,  Vd,  franzliotiii } 
Sr,  3.  ftan^Ofc  i  Cro.  franczuz  ;  R^.  xenika  ótror,  bluadna 
nemooch,  £c.  ^pfl^HKa;  Ross,  Heviicni&;  bfe  SnflfetK^e , 


saubią  się  na  mruzy.  Por«  Pocx.  \^^ 

FR. 


FRABUGA  oi.  Frambuga. 

FRACZEK ,  -  czka ,  m. ,  demin,  nom.  frak ,  suknia  kroiu 
Francuzkięgo ,  ftn  St4(f*en ,  eln  rietne r  JW*.  Fraczek 
Angielflti.  7«flr.  i4,  g4.  Fraczek  na  siebie  wdziewam, 
bo  ten  teraz  pewne  wrzuca  kaydany  na  serca  młodych 
dziewcząt.  2  car.  2 3,  c/.  aó.  ib,  28.  Kobietki  teraz  prę- 
dzey  fraczek,  niźli  kontusz  zwiedzie.  Nieme.  Ar.  4,  261. 
Metonym,  fraczek  i.  q.  fraczkowy  rycerz.  FRACZKO- 
WY ,  a  ,  e ,  od  fraczka  ,  w  fraczek  ubrany ,  Jtitcf C^ętt  -  / 
mir  einem  Sracfc^^rn  angftjan.  Fraczkowi  rycerze  pil- 
nuią  tylko  umizgów.  Tsat,  i5,  55.  Uśmicrhla  się  do 
fraczkowego  młodzika.  OJf.  Str,  3.  Jeft  o  u  rodzony  brat 
wielu  naszych  fraczkowych  paniczów.  7e«r,  29,  21. 
FRAK,  u,  /w.,  suknia  kroiu  Fraucuzkiego,  ber  Jrarf. 
Równie  pod  kontuszcni ,  iako  pod  frakiem  znaydziesz 
serca  czule«   Teatr  29,  25. 

FRAKCYA,  yi,  i.,  Arirhm^,  łamana  liczba,  część  iaka 
albo  części  liczby  calcy,  dwiema  liczbami,  nnd  i  pod 
liniyką  wypisane.  SoIJk.  Ceom,  3,  78. ,  Rs,  Hemh.  Ła- 
mane ilkości  czyli  frakcye.  UJirz.  Alg,  49.  bie  gebrO*ne 
gajl,  bet  SBrud)  (cf.  mianownik,  licznik).  FRAKT, 
u,    wr. ,    w    muzyce,    łamanie    głosu,     b|ę  IBrec^Ung    Ober 


bie  ^ran^Ofetl.  Lubieina  choroba.  Pmz,  Lek.  a,  3  Przy- 
miot, abo  bo  produ  mówiąc,  pani  iranea.  Syxt.  Szk. 
3o6.  Na  końcu  wieku  piętnaftego  franca  naprzód-  do 
Folflp  przyniesiona.  Przyniosła  ią  iedna  białogłowa  s 
Rzymu  do  Krakowa,  co  tam  na  odpuH  chodziła.  Ta 
choroba  naprzód  się  we  Włoszech ,  zwłaszcza  w  Nea- 
politauikim  pańftwie  na  Francuzach  pokazała,  gdy  ósmy 
*Karzeł  król  Francuzki  do  Włoch  targnął*,  i  przetoi  tę 
niemoc  franca  zowią  od  Francuzów  9  a  Francuzowie  ią 
tei  zowią  Neapolitańlką,  ie  się  tam  naprzód  na  aię 
zdobyli.  Biełjk,  Kr.  432.  Rozmaita  ieft  franca,  iedna 
wilcza ,  co  za  gardło  chwyta  -y  pyszna ,  co  na  czoło  wy- 
pada;  sprośna,  co  indzi^y  się  wjadą.  Dwór,  C.  1.  (cf. 
rzeza wka,  trypa,  kiła,  dymienica.  cf.  delia  dębowa,  fe- 
rezya  sosnowa,  metle).  Rdza  z  miedzi  na  proch  dar- 
ta, francuzy  wysusza.  Sienn.  33 1.  Za  pożądliwością 
chodząc,  nabędziesz  podagry,  •francuzy.  W.  Poji^  W. 
3,323.  Za  takim  iyciem  idą  scyatyki ,  pleury,  fran- 
cuzy. Rsy  Wiz,  90.  Stara  miłość ,  jako  ftara  iranca. 
Rys,  Ad,  62.  (nie  wy  leczona).  5.  Franca!  interj,  do 
djabła !  jnm  $enfer.     Franca  !  sparzyłem  &\%.   Tr, 


iBeugUng  .ber  ^tittime...  Rożnym  frakttm  głosu  z  pic-  FRANClA ,  p/ur.  nom.  Frant.  FRANCIASZEK,  -  aszka , 
knyin  śpiewa?  Uf  leni.  Hor,  sat.  3o.      FRAhTOWY,    a,        m. ,  FRANCIK.,    a ,  ttz.  ,    demin.  nom.    irant,    eitl  bttt<(s 

e,  od  fraktu  rzyii  łamania  głosu ,  SBfugung^ s .    Spie-      trUfcnp^  Sd^dlfcjen,   eui  flmet  iifliger  ^etrńger*     Na 

wania  kośrit-lnego,  bądź  na  orpanach ,  bądź  fraklowego,  iarmark  drugi  przyiedzie  franciaszek  ,  Pasz  zgoła  grosza, 
b.-vdź  choraliu-go ,  bardzo  się  dobrze  u  nich  wyuczają.  cale  próżny  mieszek.  Bratka  JC.  4.  Chytrze  mu  odpo- 
Birk.  Dom.  i48.  wiedział  francik.  Dwór,  K,. 

FRAKTARZ,  a,  m.  ( cf.  frocht)  faktor ,    ber   gaf  tor ,    bcr  FRANCISZEK,  -  szka ,    m, ,    Rg,  FrAne ,  Frano,    France- 
5rad;tfr.      Hollor.dizy     naywicksi    na    świecie    fraktarze.        fl^o;    Cro,  Ferencz;    Dl^  Ferenacz ,     Francesco,     Frano, 

Frane;  Rs.  Frane,  Franno ).  imif  mczkie />-a/2C<Vci/x , 
Jrattj.  Franciszek  i.  w  Assyiu  urodzony,  i,  Franci- 
szek de  Paula.  Franciszek  Xawery.  Franciszek  Sale- 
zyusz.  -  Cesarz  Franciszek  I,  Franciszek  II.  Kras.  Zb. 
1,  5oi.  (Demin.  Franus,  Franulo,  Franulko).  w  rodź. 
zeujk.  FRANCISZKA,  Rg.  Franuscja ,  Fr^ne,  Franna. 
FllANCISZKAN,  sl,  m.^  ieden  r  zakonu  fratrum  mi-^ 
norum  ,  abo  braci-  muióyszych,  uftanowionego  przez 
Franciszka  z  Assyia.    Kras.  Zb.  \^   5oi.    eiU    %X^Xi%\i\9Li 

nerinbncb,    ein  Srait}i^ranrr.     Franciszkan  konwentuaf. 

Franciszkan  trepkowy;  FTAnciailiSin  Jirirtioris  obseruan^ 

tiae.    FRANCISZKANKA,  i,  i.,  bie  Jratiit^fanerBOBuK 

FRANCISZKAŃSKI,   a,   ic,    od   franciszkanów,     grrtHs 

jUCanets. 


Wyrw,  Geogr.  322.  ,  \  r    ' 

•FR.MWBOGA,    FRAMBUGA,   FRAMUGA^-?,,  L    (moi* 
z    Niem.,    przynaymnióy    po    części),     Boh,  pratUpaUC^ ; 

obłączyfte  flciopkuie,  fili  gdyWittbogett,  fine^ogcnmatts 
er,  fin  ©duleiibogen,  eine  3lrcabc.    Uyrzał  przed  sobą 

moll  bogaty  długi ,  który  kamienne  dźwigały  framhugi. 
P,  Kchan,  Jer.  453.  Złodzi^y  w  nocy  prze2  krzywe 
frambugi  Oknem  wlazł  w  kościół,  ib,  35.  Przyszedł  na 
górę  Saul ,  i  wyftawił  fr&mbogę  na  znak  zwycicflwa. 
Leop,  1  Reg,  i5,  12.  frambugę  tryumfalną.  WuieA,  pa- 
miątkę zwycicAwa.  Bib.  Gd.),  Clltcn  Sriuntp^togilU 
5.    macloch ,     mieysce    wolne    w    murze    dla    poftawicnia 

czego,  eine  SBlenbe,  ©llberblcnbe,  9iii'd)e.    Rg.  vloscni- 

za).  Spuściwszy  się  głęboko  w  loch,  poftrzegł  w  iedndy 


framudze    oknty  żelazem  półfkrzynek.   Cjf.  Sfr.   3.     Stoi   FRANCO WA CIEC,    -  iał,    -  ieli ,    neutr.   ndk.,    zfranco- 


w  apteczce  szafa  szeroka  i  długa  ,  Za  którą  zasłoniona 
ieft  w  murze  framuga.    Tręb.  S,  M,'  122.       FRAMBUZ- 

KA,  i,  i.,  demin.,  macloaztk ,  eine  Heine  91if$e,  ffliU 

berMenbe.  FRAMBUZNY,  a,  e,  od  frambugi,  ©cjwiebs 
bOgenr.  frambuiny  kamieii.  FRAMBUZYSTY,  a,  e, 
na  frambugach ,  filarach ,  słupach  budowany.  C/z.  TA.. 
auf  Sd^WtelbOgen  rn^enb.  Frambuiyfte  ganki.  Tr.  Teł. 
333.     Okno  frambużyfte  i  fklepione,  ein  gen^ilbte^  Jin^ 

per. 


waciec.  Uk, ,  francowatym  zoRawać ,  peocrifc^  Werbrn. 
Wsj^ftka  iui  prawie  Polfka  zfrancuziała ,  a  podobno 
afr%jHCowaciała.  Star,  Ref.  43.  FRANCO  WATY,  a,  e, 
od  francy,  t>enerir(^.  Łubieine  czyli  francowato  dy- 
mienice.  Perz.  Cyr.  2,  69.  FRANCOWY,  a,  e  ,  od 
francy,  Oenertfu^.  Poniewai  BiTerkuryusz  francę  leczy, 
Ukie  i  w  ospie,  gdy  jad  francowemu  jadowi  podobny 
się  zdaie«  pomocy  udzieli.  Krup,  5,  445. 
FRiVNCUZ,  a,  m.,  zFrancyi  rodowity,  eing^ran^ofe.  -5//;. 

55 


r 


658     FRANCUZISC    ^    fRANMASON. 

€t  Sto,  gratiMit^  •,  Sr.  a.  ftanstfu ,  franjofar ;   vd,  fran- 

lOs;  5r.  1.  Jtan^Ofl;  Cro«  Francstis  ^  //^.  Frantzia ;  Rs. 
^panisWal),  'Francuaowie  (Francusi  ,  Galii  ^  Gallowie)« 
Riym  wcięli  i  kapitulium  obegnali.  Warg.  Wal,  346. 
.  *FraneusowTe  ftanęli  w  gotowości  4o  szturmu.  Ujlrz, 
ilTr.  s,  334.  Ceemu  się  Wa^ć  kręcisz,  niby  na  zawia- 
aie,  asaft  azaft,  iaki  mi  Francuz.  Jeat,  45,  c.  5»  Wyb, 
(wartki,  iwinny,  fartyczny).  -  FRANCUZIEC  niiak, 
ndk, ,  cfrancuzieć  dk.^  Francuzem  zoftawać,  Francuza  za- 

rywft^j  anm  Statijofen  toetben,  Jtanjłfffc^  toerbeii.  Te- 
ras Warszawa  zfrancuziala.  Mon.  68,  88.  Wszyftka  iuf 
prawie  Polika  zirancuziata ,  a  podobno  zfrancowaciafa. 
Siar.  Ref.  43.  Iward.  W.  D.  a,  i5o.  FRANCUZKA, 
i,  z^^  koMeta  z  Francyi ,  eine  JtailjUinn.  PodobaU 
im  się  grzeczność  Francuzek,  biafe^ć  Angielek.  Mon. 
73,  ai^.  Francuzek  silą  si-2  dowcipy,  aieby\,(łroy  co- 
dzieii  odmienny  się  pokazywaf.  ib.  Francuzka  cf.  gu- 
wernantka. $.  gatunek  drzewa  budowlego ,  ^fansbols  r 
elne  %tt  SBauM^.  Wielka,  śrzednia,  mała  fraiiuuzka. 
.  Tr.  FRANCUZCZYZNA,  y,  i.,  wszyftko  coieftFran- 
cuzki^m,  obyczaie,  ftroie,  mody,    ię^syk,    ba^    ^tOWl^^- 

fd^e,  8ran|6pfd>e  ©Itten,  «D?obett,  q>uC,  6rrad)c;   Boh. 

francitlA.     Gadała   bardzo  zlą  francuzrzyzną.  Nie'nc.  Ar, 
.    2,  aoa.  (  f  le  po  francuzku).      Mowa  francuzczyzną  prze- 
platana. Kras.  Pod.  a,  a3a.     Francuzczyzna    w    mod^ip. 
.     ib,  110.     FRANCUZKI,  a,  ie  ,   od  Fiancyi,  Stanjiftfd); 

Bh,  fwncaugpó,  fttfnfPń/  franrfń;  Sr.  i.  fransoiffl;   "S^/^' 

francuski  \    Vd,   franzoiki  ;    Ross.    ^paH]jM3CK'ilf .      Frań- 
,  cuska  wyspa,  JsU  de  France.  Dyk.  G.  1 ,  ao5.  Zamki  francuz- 

kie  do  drzwi  podwóyrtyrh.  Boh.  Kom.  3,  169,     Szmelce 

robotą    francuzką.    ZŁot.   A.   a,   ó.       Francuzki     *go^ciec. 
.   Sak.  Pr.   81.    Coó.    franca).      Po    francuzku,     sposobem 

francuzkim  ,  ięzykiem  francuzkim  ,    adv.    ^Xati^hfi\d} ,    OUf 

Jranj^lff^-      Teraz    u    nas    wszyftko    po    modnemu,    po 

francuzku,    po    niemiecku.    Kras.    Doi.   a63.       Kosztów 
.nie    trzeba    iatować,    bo    się    nauczył  po  francuzku    dy- 

szkurować.   Opal.    sat.  3.     FRANCYA ,    -  yi ,   i.,    nie- 

gdyć   królewllwo,  teraz  cesarllwo  Francuzkie,  Bh.  ffiUts 

CWifyt    ffanfo;    5/a.  francuska;    Vd,   franzofka    desbela ; 

Rs.   <{)paH]s'i'H;    Jranfret(^.     u    Rzymian    Gallia.      Wyrw. 

Geogr.  3oo.     Z   "francua    ( z  Francyi )    do  Rzymu    przy- 

iechawszy.   Krom,  89. 
FRANCYK,    a,    m.^    Frankonczyk,   etn  ^ranff-     Juftynian 

pisat  się  Francykiem,    iakoby    Franki    kiedy    zawoiowaf. 

Skarg,  Dz.  536. 
FRANDZŁA  ob.  Fręzla. 
FRANEK,    -  nka,  ot.,    demin.   nomin.  propr.  Franciszek, 

%Xiu^^tn,  Znay  koza  Franka,  Rys.  Ad.  78. 
PRANKONIA,  ii,  i.,    cyrkuł    rzeszy    Nicmieckidy,   poTo- 

iony    prawie    w   samym    śrzodku  Niemiec.    Dykc.  Geogr. 

1,  a  16.  Sranfen,  ber  frdnfif^e  5ttetó.  franKONCZYK, 

a,  »i. ,  z  Frankonii  rodowity,  eltt  granie.  Frankon- 
czykowie,  czyli  raczmy  Frankowie,  w  Tu  ręczy  JmłflJ.  q. 
Europeyczykowie.  Pam,  84,  773,  blf  Ctattl^tt  tli  *  bf t 
Wrfe^  FRANKONKA,  i,  i.,  kbbieta  z  Frankonii, 
dne  graKfinn.  FRANKOŃSKI,  a.  ie,  od  Frankonii, 
ftinfifcft.  Cyrku!  frankońfki.  Wyrw.  Geogr.  ao4.  bfr 
franfifd^e  $,Xń€.  Wino  Fraukońfkie  częilo  za  Reńfkie 
przedaią.  Krup,  5,  107. 
FRANMASON ,  a ,  ttt.  ,  z  Fronc. ,  wolny   mularz ,   naleią- 


FRANMASOKERYA    -     FRANUS. 

cy  do  towarzyftwa  sekretnego,  z  Anglii  pocżątko\TO 
wyszłego  ,  ktoi  y  w  i»\\oicli  obrządkach  używa  znalów 
mularikich,  bcT  STCPtllduret.  FUANMASONERYA  ,  p, 
i.,  \Nolue  ninlaritwo,  towarzyftwo  franmasofilkie,  bif 
Stłfpmdnnrrp.      FKANMASONSKI,    a,  ie,    od   Franma- 

sonow ,  ftepmdurłftifc^. 

FRANT,     a,     m.  ,    plur.    Francia ,    -  i;    r  filut,  sztiicznj 

szalbierz^  Lis,  ein  f^Iauft  ^t^alf,  eln  Ujtiger^Diiel/  fin 

SU($^<     (^c^.  savitnlk  ,  doaii.slilenik  ,   zigau  ,   kurbetat ,    ga- 
luf',  Ec.  er  Rs.  ^ptHinl),  myinb ,  CKOMpaxl),    uiamH- 
MOpa  ,    nAyinB,    nxynieijl)    ( /?j.  (|>paHmb ,    ^paMoiHab 
fircyk).      Lis    frant    z    natury.    Jabł.   Ez.    i38.      Frant, 
iako    mówią,    karmiony    azpakami,    ib.    i63.     Na  franta 
zawsze  się  frant  znaydzie.   i7ł.  4 o.      We    dwóynasób  mi- 
ła szttika,   frant  filuta  gdy  o^zwY^.   Jakub.  Bay.  70.    Na 
wszyftko  wiedział  sp/iscłb ,    był    to    frant  nad  franty,   ib. 
372.  ein  TtdlUt  ^^aiiptfd^aif-    Domyślił  się   frant;  i  rhto- 
pi   frantami.   Jabl.  Fz.   iStj.    aucb  UlltCt  b^ll  ŚBaUflU  gif&W 
'    (Sd^rtlfif'      Frauria    piiary,    nazaiutrz   mawiacie,    Nie   pa- 
miclamy ,    przebacz     Mości    bracie.     Brafk.   E.  b.     Frant 
niezapłaconego    długu    złapan    i     do    więzienia    włoźon. 
Chctm.  Pr.  i^o,      liaby  gorzałką  chrą  franta  bola  z  Jcy- 
mofci    wyprowadzać.    Perz.   Lek.    10.        Oto  dziewczyna 
fiant!    7e«f.  3o,  A.  47.      2)  sodalis  ^    biesiadniczy  towa- 
rzysz;    fraut    tez   niektórzy  mówią.   Mł^cz.    t?r   JfdjbrU? 
ber.'.    FRANTOSTWO,  FllANTOWSTWO,  a,  n..  Vd. 
galufnia,    galufiiort ;    Rs.   nAymoBcrnBO ,     Mumapcmao; 
sztuczne    sralbierftwo,     ^d?a(f6dt,      Ifftfgf    Spjjlióbtref 
Późnił t  franto^\'l)wo.  Jabi.  49.     Niedługo    się   z  poiyiku 
fraiitoilwa  swego   nacieszył.   UJirz.  Kruc.  2.  2o5.     Mnie- 
mam, ie  sama  chce,   lecz   tai  to  z  frantoAwa    w   ducHu. 
Bul.  Cvr.  121.      Naylfpsze  frantoflwo   icft,  nie  bydź  Tran- 
lem.    Zatt.   Roz.   42.    Mon.   74,    123.     FRANTOWNY, 
FR\N'rOWATY,  a,  e,  źartowny.    Cn.    Th.    f<frrribflft, 
pofffn^ftft.       U    kogo    oczy    małe,    ma    bydi    dowcipny, 
franlowaty.   Chmiel.  1.  i83.     J.  sztuczny,  chytry,  f(ilWf 
Uftifi-    P-     FKANTOWAC,  -  ał,  -  nie,   cz.  ndk..  fran- 
towftwó  ftroi(5,  Rs.  CMOCii^HHnHam&,   nAyaiOBaml.  idk- 
lUHMOpHmB.   -  (żartować.    Cn.    Th.)     ^^\l%ńXtXL  VOi' 
ńben.      Co   robić?    muszę  frantować,     aieby    cię  dottać. 
Frantuymyż !  Bierze  zatym  ułożoną   minę,    ftąpa  >  par- 
tesów,  na   kształt  karmnego  prałata.   Zaó.  i3, 276.' Trf^. 
IVzy    dworze    bezpiecznie    figlować     i    frantować    moie. 
Dzwon.  Stał.  A.  a.     FRANTOWKA,    i,  i.,   Rs.  nAy- 
mOBKa,  kobieta  frantowłka,    eln   fcCaifJaftf^  grattfnjiW* 
met.     Frantowka   ta   Jakie  ma  serce  chytre   i  zmyślone! 
PaJŁ.  Fid.   175.     FRANTOWSKI,  a  ,  ie ,    sztucznie  chy- 
try, ^dialtfjaft f  fdjlait.  Frantowiko,  po  firantowftu  adp.t 
Vd.   galufisheu  ,    galufen,    savit ,    prevershen ,   premeten, 
,     oziganflci;  Ross.  nAyaiOBcK'iM ,    nxyxnoBain&iM.     Fran- 
towikie  się   z  frantem  obchodzić.  P,  Kchan.  OrL  1,  83" 
Z  frantem  po  frantów Ikn  ,  inacz^y   się   sparzysz.    Frtdr. 
Ad.  4a.     Jedno  zełgać,  a  drugie  frantowiko  powiediieć. 
Dzwon,  fiat.  A.  4.     J.  frantowiki ,  fryeriki ;    n.  p.  fr*'*' 
towflca  piosnka,   wiersz,  fart.  Cn.  .Th,   bu^Utifi^' 
Pochodź,  przyfrant. 
FRANUS,  -  ia,    /w.,    FRANITLO,    FRANULKO,  a,  w-. 
zdrbn., imienia  Franciszek ,  JraujcJeH-     Franku,  Franu- 
lu!    7eaf,  10,  b.  38.  Franus  miał  szczkawkę  pric*  f^' 
godziny.  Ł6.  a6,  b,  69. 


FRAS     -     *FRASOWATy. 

FRAS,  FRASOBLIWY  ob.  Fraaunek,  Frasobliwy,  *Fra- 
sowaty.  FRASOWAĆ,  -  ał,  -  nie,  ex,  ndA.j  ufraso- 
wad,  zfrasować  dA.  (cf.  Gerwi.  freffen  gryić;  u  Otrfry^ 
da  frezsen,  Dan,  fraabfe;  cf.  Gtrm,  ble  graif,  %l^\)A  t 
>ie  Jrepfam.  9iblg. ),»  g^y^*^  Logo,  trofkad  go,  kłopo- 
tać go,  Ross.  KpyHHHiiiiiB;  auf  eiiiett  lo^bei^eti,  ibtti 
|ttfeQeR/  ibm  nagenben  ^ummer  mac^en.  wielkie  utra- 
pienie ufrasowalo  go.  W.  Poji.  Mn.  5i.  Fraauią  mię 
nieprzyiaciele  moi.  5  Leop.  Ps.  36,  a.  (ciąią.  t  Leop.). 
Q(y  cię  frasuie?     Teatr  52,  9,      UĄ-asowa!    go    niedoUa* 

>  tkiem.  1  Łeo^.  Deut,  8.  Jm  wiechy  się  przybliżam  do 
końca,  tym  więcey  mnie  to  frasuie.  Tear,  64,  b,  54. 
Frasowali  Zygmunta  Augufla  Pauowie  Litewscy  niektó-r 
rzy,  o  malieńllwo  z  Barbarą.  SfryiJk,  747.  Smial  się 
Walewiki  z  pogroiek  i  giowy  Swey  nie  frasował  temi 
króla  stówy.  Min.  Ryt.  a,  116.  (cf,  gtowę  klócid^.  - 
Panie  racz  sfrasowad  te  nęd&ne  czasy  nasze,  aiźHby- 
śmy  na  potym  mieli  przy^ć  na  te  arogie  d^^kreta  twoie. 
Rey  Poji.  yy  3.  (napełnić  frasunkami,  mit  .^um  tli  er  ets 
fuDen).  -  II.  Frasować  się,  zaimk.^  gryźć  się,  troszczyć 

•ięi  pc^  (0'inniein,  ftc^  (^4rmćn ,  nagenbcn  ^ummcr  (abin. 

i^^.  moritiise,  tartise;  ^4-.  jadatise;  Cr/z.tuhtamj  /?j.  CKOp- 
6'&EnB,  CKop6AK),  npHropiOHHniŁCM.  Frasuie  się  dla 
tych,  którzy  uciekli  do  Chaldeyczyków.  d  Leop.  Jer. 
38,  19.  ( płcczUwym.  1  Leop.).  Kto  się  nie  rad  fra- 
suie, pięknie  i  długo  iyie.  Cn^  Ąd.  391.  Co  się  ma- 
my o  rządach  frasować,  niech  sobie  rządy  tak  idą,  aak 
idą.    Boh.  Kom,  5»  2  64.  -     §.    Frasować    się    na  kogo  s 

u(kariać  się  gryźliwie  na6 ,  (id?  bittetUc^^  Ober  jettianbcn 

befldden*  On  naywięc^y  się  frasuie  w  tym  pićniie  na 
Teusuna  puflelnika.  Skarg.  Dz.  1039.  ^^  gwiazd  effekty 
omylne  bywaią ,  ztąd  się  ludzie  czędo  na  matematyki 
frasuią,  Podw.  Wroi,  i5.  FRASOWANIE,  UFRASO- 
WANIE,  ZFR  ASO  WANIĘ,  Frasowanie  się ,  —  ia  ,  n., 
subfl.  verł>. ,  zgryzota ,  ber  jtummer,  ber  S^atm.    W^y  nie 

znacie,  co  próżne  ludzkie  niesie  frasowanie.  Tward, 
Daj.  8.  Wszyltko  próżność  i  ufrasowanie  ducha.  Bud. 
Eccl.  1,  i4.  Żmiiuy  się,  móy  Panie,  w  tern  zfrasowa- 
niu  i  ukfopotaniu.  Ryb.  Ps.  54.  Bez  długiego  frasowa- 
nia głowy  swoiey.  Rey  PJl.  Hhh  6.  FRASOWANY, 
ZFRASOWANY,  UFRASOWANY,  a,  e,  zWopotany , 
BefńUlIlICtt,  Kamenom  przyiaciel  kochany,  nie  będę  ni- 
gdy zfrasowany.  Petr.  Hor.  D.  4. ,  Bs,  jadan ,  jadovan , 
sgjaloftan ).  Kato  myśl  sprawami  uciśnioną  a  ufraso- 
waną,  winem  chlodzif«  JCosz.  Lor.  126.  Frasowan  smu- 
tkiem grzechu.  3  Leop.  Syr.  i4,  1.  f*śckan.  i  Leop.). 
•FR  ASO  WATY,  ♦FR  ASO  WITY,  FRASOWNY,  FRA- 
SOWLIWY,  FRASOBLIWY,  a,  e,  FRASOWLIWIE, 
FRASOBLIWIE  adv.^  pełen  frasunku  lub  zgryzoty,  t>oŚ 

Jtunroier  unb  $arm,  beCilimmettj  (!(&  (firmenb.  Cro.  ja- 

doven;  Dl.  jadan;  Rs.  KpyHHHHhiM,  npiicKop6HUH* 
W  Maiu  ieszeze  inieg  na  dwa  łokcie  wzwyż  spadł;  fra- 
•owaty  oracz  bogu  to  poruczał.  Gwagn.  385.  Mąi  i(iy, 
sbytnie  frasowliwy,  zbieiat  do  iednego  oyca.  Wys.Jgn^ 
175.  Bogaty  boiaźliwy,  frasowliwy.  Cn.  Ad.  36.  Cha- 
dzał pocieszać  frasobliwych.  Birk.  Dom^  71.  Zakaźnie 
bóg  ftarania  niemiepnego ,  frasówliwego.  Żarn.  Poft,  3, 
389*  Fra&ewiLe  a>  uftawiczne  ftaranie.  JCosz.  Lor.  80. 
Naród  pilny  i  frasowity  około  ftrzeienia  pańftwa  swego. 
Ba*»  Sk.  3^0.^    Za  potomllwa  nie  miata,.  daiwnie   była 


FRASOBLIWOjSC    -    FRASZKA.        6^9 

fraaowita.  Birk.  Dam.  ai.  Ctr^^foresc*  moi§  ffftspbliwą 
grę ,  i  chcesz ,  aby  ten  fraaunek  z«  £kęp(łwa  pi^chodsił. 
Gorn.  Dw^  121.  Pokutuiący  frasowliwy  głoa  lyypuaciSM 
za  grzechy  swoie.  Biai.  Poji.  262.  Całe  nocy,  całe  dtai. 
frasobliwa  wzdycha^  O/ik,  Ow^  97.  Oycu ,  .iedei  fraao- 
bliwym.  Zbił.  Dróg.  £.  3.  Byłem  bardzo  fraaowity, 
gdym  słyszał  słowa  takie.  Radź,  Neh.  5,  6.  Jabym  cię 
tak  pieczliwym  «  firasownym  nie  zoiławH*  •»  Leop*  ToJb, 
5,  17.  (w  frasunku.  3  Leop.J,  Frasowitszy  ( <n9m^ar« ) 
Petr^  P.  2,  75.    -     $.  act.  nabawiający  fraauoku,    SiUm» 

mer  ihacbenb,  Aunmter  bringenb.  Jeileć  między  rozko- 
szą, choway  wHrzemięźljwość,  w  ialui  ieil  fraaojbiiwym, 
roiłuyźe  cierpliwość.  BacĄ.  Ą>iAr..  .  1 3.  . .  FRĄSO WŁI- 
WOSĆ,    FRASOBLIWOSC ,    -    ici^   i.,    iWonao^ć  do 

frasunku,   bte  ^en^fł (u^feit/    bet  ^g  |n»  et$m  nnlf 

fyam-     FRAąOWNlK,   a,  m. ,  frasuiący  kbg© ,    Irt  ^etl 

avbttn  timmgtt,   ibm  ®ram  madiU  .  ly  ieftei  latf^zy 

fraso^niki  moiemi.  Budn.  Judic.  11^  ^b.  ( tyi  ieil  z  tych, 
którzy  mię  frasuią.  Bib.  Gd.).  FRASUNEK,  -  nku, 
«.,  FRAS,  u,  łTi. ,  tro/ka,  kłopot,  ef.  rup',  mol;»,  ^um^ 

mer,  $arm,  nagenbe  6orge.   Cm.  kumr;  Ross.  epn- 

cKÓp6'ie.  Kp)HH'Ha,  KpyHHHyiDKa ,  Kpyiu^Hie,  eyoma. 
Kiedy  się  iaka  *przekaika  w  ich  flaraniu  imanie ,  Wnet 
*fresunk,  wnet  dziwna  rozpacz  na  nich  przychodai.  Rey 
Pojł,  a.  h.  Co  gdy  matka  obaczy,  wnet  w  fraanaki 
.  srogie.  Sama  się  policzkować  i  bić  srodze  jęła.  Prot. 
JdA  19*  Wiele  ludzi  frasunek  pozabiia),  i  aiemasa  w 
nim  poiytku.  Skarg.  Kaz.  200.  Na  frasunek,  dobry  tru^ 
nek.  Cn.  Ad.  627.  Moa-  76,  832.  Preci  frasunki,  leie- 
dy  tmnki.  Cn.  Ad.  173.  Helźbleta  frasunek  przei  do- 
bry trunek  cieszyła,  a  naymnićy  się  z  srogiego  oycay- 
sny  zburzenia  nie  zasmuciła.  Stryik.  4^19.-  Nie  tuozy 
trunek,  kiedy  frasunek.  Braik,U.k^b.  {W  Leszcz.  h»S, 
p,  436.  zawsze  fraruuneĄy^  Zo (ławic  kogo  w  frasim- 
kn.  3  Leop.  Tob.  6,  17.  (pieczliwym  a  frasowtiym.  1 
Lecp.J.      Frasunek    komu    odjąć,    wybii    z  głowy.     Cn. 

Th.  einem  ben  jtittnmer  benebmen.     Frasunek  złożyć, 

ben  ^nmmfr  fabren  kffen.     f^rzeminął  prędkobieiący  fra- 
sem  iywot  nass.  €i/,  Poft.  i3i,^«  (w  frasunkach^. 
Pochodź,  nnfraso\Vać ^  znfrasowac\    niefrasobliwy. 
FRASZKA,  i,  i.,  FRASZECŻKA,  i,  i.  zdrbn.  (  z  Wfofi. 
Irasche  ) ,  mała  rzecz ,  ^półrzeczy ,  maleńftwo  ( cf.  wielka 
rzecz  iron.)^    bagatela,    einf   ^iem^fiit,     eUl   SBugHtett*-. 
(Bh.  ftflfjFp    s  baraszki;    Cm,' et  Vd,  frashka  fragmenta 
carbonum  *,  amur  ca ;  Bs^  firaika  \  Dl.  fraszka  ,  brazgótina 
s  ruga  fałd,  zmarszczka;  ci  Ger.  Jra(e)*  •  Frasaka    Bh. 
bareefiTi    ^r.  2.  bOgatelfa ;    Rs.  acjurka,    dirincica}   Vind. 
malu^ried{lvu^   ji^ra ,.  jigrazha,    kiiakala,    zhazha }    Crn^ 
tróha;    Ross.  m'B'aom&,    m'BAii3Ha,    6esA'fe'AM|ja.     Głu- 
piego zwieźć,  to  fraszka;  mądrego,  to  satuka|    \f-  ni^y 
miłość  za  pr^ebieglca  miry,   nie  za  nieuka.    Zabł  6,  ii. 
W  Jndyach    nasze  igiełki,  zwierciadelka ,  dzwobki  i  imi« 
fraszki,  złotem    odwaiaią.    Surrmi,  A,  3.     Dziecinne  fr^a- 
azeczki.  Smotr.  Lam.  34.     Fraszka  wiek  hidaki^  fraazka 
wszyAkie  sprawy.  Zbit.  Lam.  A.  2»      Wwiezienia  ciężkie, 
Icaydany,  łańcuchy,  plagi  powtórzone,    wuczonym  .\y  to 
okrucieńllwo  panom,  fraszkami  bydi  się  to  zdaie.  Mon. 
65-,    199^     Fraszka    ćuiierć,    gdy   się    co    podoba.     Pot. 
Pocz.  565.     Zyy  lata  Matuzalowe ,    Albo    przynaymniey 
połowę^  A  choćby    ćwierć    dla   igraszki,    Dwi^oia   kt. 

83  .  .. 


Mo 


PRA8ZK0PIS    -    FRAZA. 


i  to  nia  firafiki*  Krat.  W.  135.  Nie  ieft  to  Irtaska  tfu- 
łyć  pMin ,  który  nie  ma  pieniędsy.  Tśat.  8,  e.  3^.  Fra- 
•iki,  dzieto  Jana  Aoehanowfiiego ;  ieft  ich  ksiąg  trsy  i 
liczba  dosyć  znaczna.  Niektóre  dla  wyboru  i  rzeczy  i 
Iby^li  i  wyrazów  takby  zwać  nie  naleiafo.  Zawiera  się 
.  w  tym  zbiorze  wiele  pieini  z  Anakreonta ;  nadgrobki  lu* 
dzi  zacnych,   powieści    kroŁofilne«    Kras,  Lijl,   89.     tU 

emm\wx%  ter  fleinen  ^ebfc^te  IH  30^.  JtodKinoof i  fd^tt 

Un  Sttcl:    5t(etRig(rireR.       Fraszki    tym    książkom 

•  dzieią ;  kto  się  puiei  na  nie  Uszczypliw]rm  iczykiem ,  za 
frastkę  nie  ftanie.  J,  Kchan,  Fr,     Na^laduiąc  go,  przyfą- 

.  czyt  swemu  Prołnowaniu  nie  próinuiacśmu  podobne  fra- 
aaki  Kockowjki.  •  FRASZKOPISEK ,  -  ika,  m.,  FRA- 
SZKOPIS, -  a,  m.,  poeta  fraszki  piszący,  bft  ^erfi^fiet 

fffitter  eeM<(U ,  ein  ^(einisfeitenbic^rer.  n.  p.  Wspomną 

wielkiego  fraszkopiika  (Jana  Kochan.)  sobie.  Jako  w 
podobnóy  i  on  nucit  dobie.  Kochów,  344«  Ja  wytrwam, 
dioć  mif   będą  fraszkopisem  wołać ,    Bom    nie  mógf  ani 

.    boiom,  ani  mężom  zdoUć.  J.  Kchan.  Fr.  78. 

FRATER ,    -  tra  ;    m. ,   m  łac. ,    brat ,  tytut ,  który  daią  w 

klasatorack  zakonnikom,    eiit  frater  (ep  ben  ^iiid^eti 

{Cro.  frater  9  zakonnik). 
FRAUCMER,  FRAUCYMER,  ♦FRONCYMER,  -  ern  ,   m. 
(z  Niem.^  Jraitenilmmer ).      i)    mióysce,    pomieszkanie 
dla  kobiet ,     dwór  paiiieńfti    ftUdaiących ,    ba<   ^rauetls 

gimtner ,  ba^  (Sebdubc  filr^  welMic^e  ® efd^lec^t.  Vd.  «hen- 

ika  jispa),  Panieńiki  rey  abo  dwór,  gynecaeum,  MącM» 
Obowiązal  się  AuguA  II. ,  że  królowa  więcóy  nad  cztery 
osoby  £  pa6ftwa  swego  bis  tych  gtów  w  górnym  fraucy- 
merze mieć  nie  będzie.  Vol,  Leg,  6,  23.  -  $.  3)  co/Iect, 
osoby  dwór  panieńflci  ikladaiące.  ba^  ^tdUtnilmmet ,    Me 

ipeiMid^en  ^etfoneti^  Me  sn  einem  S^tf^aatt  ^effbttn ,  bet 

•  »«Wt(^e  i^offlflat.  Bh,  jc-nflwo;  Vel.  fraunzimer,  shen- 
Rvo^.  Fraucymer  przechadzały  się  po  brzegu.  1  Leop. 
Exod.  3,  6.  (panny.  5  Ltop,).  Tak  Efterę  sarnę,  iako 
fraucymer  abo  stuicbne  pauny  icfy,  przybrał  i  ozdobił.  1 
Leop,  Hiftr.  3,  9.  Fraucymer  królowóy  flcładać  się  po- 
winien z  Polek  rodowitych.  Skrzeł.  P,  P,  1,  134.  Kró- 
lowa Bona  do  Włoch  ze  wszyftkim  zbiorem  swym  iecha- 
)a ,  maiąc  dwór  ozdobny,  i  froncymer  szlachcianek  Pol- 
ikich,  Gorn.  Dk.  129.  Gdy  arcyksięźną  królowi  przy- 
wieziono ,  wszyftek  fraucymer  ićy  1  sługi ,    których  z  10- 

.-  bą  z  Niemiec  wzięła,  zaraz  odprawiono,  a  inssy  fraucy- 
mer swego  narodu  i  słti^i  iey  przydali.  Pttr,  P.  3,  83, 
Thefis  Achillesa  krjrła  w  ubierze  niewieścim  między  frau- 
cymerem.   Pefr.    Hor.   B.  3.      J.    •Fraucymer,     kobieta, 

białogłowa,  eitt  ?ranen|immer,  elne  ^ratten^perfon.  Szu- 
kał,   gdzieby   gładki   fraucymer,    panna,    pani,    dziewka 

•  była.  GłUx,  Wyeh.  G.  6,  b.  *  *Fraucymer€k  zdrbn. ,  eltt 
gtauf  lT)imtlterd)en.  Ze  cię  besztają  i  iak  chcą  fraucymer- 
,ki ,  Mówią  ie  wszyftko  znosisz  dla  swey  gierki.  Chroii.. 
Ow.  119.  FUAUCMERNY,  FRAUCYMERNY ,  a-,  e, 
od  fraucymeru,  do  dworu  białogłowfkiego  naleiący,    gum 

WftMid^en  ^of(lfl(łte  gcjłrłg,    Jrauenalramets.     Panna 

fraucymeru  a.   Jog.  Wyb,  D  b. 

FRAZA,.  FRAZES  A,  y,  i.,  FRAZESKA,  'i,  i.  zdrbn., 
z  Cr^ck. ,  w  Gramatyce  i  w  Krasomowftwie  znaczy  spo- 
sób mówienia.  Krat.  Zb.  2,  356.  ble^l^rafe,  ble  fKebetl^s 
iirt   Crn.  govorina;    Vd.  govorina ,  gororna  risha ;    Ross. 

'  BtapeHeuie  -,  £c.  o6pa30p'Bvie ,  pe^ÓMie ,   pe^euiHue. 


FRAYBITBR    -    FROKTARZ. 

FRAYBITBR,  FREYBITER,  a,  w.,  zNUm.,  bet  fffp» 
bettter  rozboynik  morflci),  Poimali  go  fraybiteroiirłe 
abo  zhóycy  morscy.  Warg.  Wal.  321.  j.  kaper  moHki, 
uprzywileiowany  od  rządu  swego  zbóyca  raoriki  do  chwy- 
tania  poiedyńrzyrh  okrętów    uieprzyiaciel&ich ,    bet  €ls 

pn  f  ein  prbtlegtrret  Geetdttbet .     Zygmunt  Auguft  hty 

bitcrów  poiła iło wił  dla  zabronienia  Narwickićy  nawigt- 
cyi.  BUlJk.  Kr.  567.  H  ci  fraybiterowie ,  któr5;rh  król 
miał  na .  morzu  ,  Gdańszczanom  byli  ciężcy,  wygubili  ie. 
Gorn.  Dz»  167.  Dwu  freybiterów  ftracono  J  głowy  ich 
wywieszono  Z  murów  Gdańfkichi  a  byli  Tey  fmierci  nie 
zasłużyli.  Groch.  W.  609.  §,  Freibiter  ob.  Kozak.  $.  W 
rodź.  ze4Jk.  FRAYBITERKA;  iarfobl.  Owe  fraybitcrki. 
mam  rzec  panie  duszki.,  Paszk.  Dz.  137.  rozpuftnice,  ga- 
łące  na  młodzież,  fryierki. 

FREBRA  ob.  Febra. 

FREGATA,  y,  i.,  zfranc,  okręcik  woienny,  maiący 
iedno  piętro,  osadzony  armatami  od  16  do  35.  Papr^ 
W.  1,  335.  eilie  Jregflttr.  3)  fregata,  ptak,  pelicanut 
acui/uSf  wielkości  kury   koloru  czarnego,    w  Amerykań- 

(kióm  morzu.  Zooł.  Nar.^Sg.  ble^tegatte,  eineittSkf 
ienh^eU 

FREJERZ  ob.  Fryjerz.  •FRESUNK  06,  Frasunek.  - 
♦FREY  ob.  Fryi.  FREYBERG,  u,  m.,  imię  miafta  w 
Morawii:  Bh.  Crjtot.  •FREYBELLER ,  u,  m.,  dawny 
podatek  od  kaidfgo  cetnaru  kruszcu.    Czack.  Pr.  3,  199* 

eine  a(te  SCb^abe  oon  ifbew  Gentiier  9^rt«ll* 

FREZ  ob.  Fryz. 

FRĘZELKA,  i,  i.,  demin.  nom.  Frfzla^  elne  flrfne  fMIIs 

fe,    et«  Srdn^en.     FRĘZLA,    FRiWNi^ZLA,   i.  i-. 

♦FRAMZA,  y,  i. ,  Cro.  franse ,  fran«icze,  ftrancilini} 
5/a.  pri^ncxei  Cr/i.  frahsha  ,  pramesh  ,  seifaj  K</.  periem, 
priem,  okrajek;  ^A.  trepeoj ;  Bg<  kcriae,  resi ,  liftiWi 
kórej  Rs.  wozópb,  MOKOpónb,  6axpoMa ,  6axpoiia* 
(Jt{il.  frangia,  fregio ,  freggio  ,  Gall.  Irange ,  lat.  młd. 
frangia,  frigia,  frisum  (cf.  fryzura },  Ang,  fringe,  B^* 
.  frpnbfe,  Sugc.  ft^tni),  bie  Jranfe-  braanowaniefniti*™ 
wiszącemi  końcem  na  dół).  Spodnie  s  wiszącemi  fran- 
dzlami.  Comp.  Med.  706.  -  Worek  ten  framsą  około 
dron  cudnie  ozdobiony.  Kłoń.  Wor,  praef.  Starsi  i 
nich  w  bieli  i  z  frandzlą  złotą  chodzili.  Jabł.  Tel.  108. 
FRĘZLOWAC,  -  ał,  -  uie,  cz.  ndk.  ,  obfręzlować  A, 
fręzlą  bramować,  ffitt  Jr^nfett  befe^ea.  FRĘZLO WA- 
NIĘ ,    -  ia ,    /I. ,   subjl,    verb. »    bramo^rąnie  firęalą »    W' 

Umftdnfan,  ber  S8efa{  mit  ^tanfeUt.     FRĘZLO WANY, 

FRĘZLOWY,    a.    e,    od  fręzli .    befrittfelt,    ftOttfrf*. 
Crn.  zifail;  Rs.  MOxpoBaaibiH. 

FROCHT,  FROKT,  u,  wi.,  Cro.  foringa;  5/fl.  kirja ;  K(/. 
basinga ,  tovor,  tovotftvu-;  Ross.  noaóab ,  iioaxaXa. 
Suec.  ffrtft,  Dan.  ftagt,  Holi.  rracht,  Ang.  fraight, 
Galh  frct,  Hisp.  flete,  lat.  mtd.  fretta ,  frectagium,  fret- 
tatio,  cf.  fracŁum,  fractua ;  et  GaW^frais),  bie  %X^^t 
bfl<  %X^ćlit%t\h*  Zapłata  za  prseWiezienie  towaru  s  lu- 
dnego'mićysca  na  drugie.  Wyrw.Ceogr.  33 1,  N.^tf**'**! 
387.  3)  ładunek,  towary  naładowane,  ble  ft«<tt,  vW 
Mnn^.    Tr.    -    Magier  Mser.      FROCHTOWY,  I1  «i 

od  frochtu,  fr«(bts.     frochtowy  lift,   bet  Jf«*rtftn. 

Tr.     Frochtowy  Holendrów  handel  na  morzu  ^rzodiie- 
mnym.  N.  Fam.  la,  391.  «r  i4,  ł63.    FROKTARZ,  t, 


PROM    -    PRYCZYSKO. 


PRYCOWAC    -    PRYJOR. 


Ht 


m.,    ob.    fraktars  faktor,    ber   9^ft0t-       TrołM    kfa^śie: 
solny  faktor,  6«(sfaCtOr. 
FROM!     odj^tos   szarpanych  mocno  (Iron,     beo   itotl    finet 

ftatf  gert^nfn  ®atte  att^iubrńcfsrn.     Palcami    prceblert, 

firom  from  from  na  gitarze.   T^af,  ao,  3o« 
FRONC Y MER  oó.  Fraucymer. 
FHONKA,  i,  i.,    imię  białogtowikie ,    Yeronioa,    Tr.    fin 

SBribername. 

FRONT,  II,  m. ,  czoto  n.  p.  woyflca ,  Rt,  cmpóii,  bte 
freate  elue^  i^eete*.  Front  domu,  FRONTON,  u,  wi., 
n.  p.  Ozdoby  w  gmachach ,  portyki ,  kolumny ,  frontony, 
1  co  ieno  znalazł  wymysł  dumny.  Ja6ł.  Ttl.  169.)  Boh, 
fwlflf  I    Vd.  predhishje. 

FROTYER,  a,  m. ,  zfranc,  gladziciel  posadaki ,  Rs.  no- 

Aomepb,  ber  Srotiet,  ^tmmerpuCfr.     FROTYERSKI, 

z,  ie,  Rs,  nOAomepoBl). 
FRU  liRU!  huk  puk!  zmyślone  atowa  na  wyraien-e  furya- 

ta  hafasuiącego ,  bad  ^obett  eint<  nudeflńmen  9Xenf(ben 

ait^|1tbtń(f rn*  Fr«  bru,  furiata  mentt  Cora^óusy  Virg.  - 
Cemm.  82.  3)  Frti  na  frn  ,  bru  na  bru  i  arma  in  ar^ 
matos,  ib.    albo :    bru  na  bru ,  fu  na  fu.    cf«  iak  galą  tak' 

biią,  mie  bu  mir,  fo  icb  bir.    ®ie  man  in  bett  S&alb  bin^ 

eill  fdjtept,  fo  baKt  e<  Wibet  (cf.  klin  klinem  wybić), 
FKUCZEC,  -  al,  -  y,  neutr.  ndk. ,  brzęczy^,,  ((btwmil/ 
brnmmen*  Alić  znowu  ,  >eno  brzafk  ,  frurzą  kołowroty. 
Zab,  i3,  178.  Trfb,  FRUCZKA  ob.  fryga. 
FRUKLT,  u,  m. ,  x  łac.y  owoc,  osobliwie  drzewny,  .błe 
%XVi^t ,  fBrtnmftucbt.  Vd.  et  Cm.  aad ,  sadje ,  sadjoyina 
cf.  Poł.  sad).  Cokolwiek  iesiefi  z  wiosn2(  w  fruktach  mm 
drogiego,  w  koszach  srebrnych  noszono.  Jabt.  Te/^-j.  Spo- 
sób, ieby^  miał  od  roku  do  roku  świeże  •frukty  (frukta). 
Haur  Sk,  73.  Na  wety  dalą  się  frukta.  3)  Niwy  zale- 
iate  bez  fruktu  odłogiem  Są  za  nic;  Mk  ty  leftel-,  za  cy- 
frę prted  bogiem.    JCulig.  Her.  70.  t.  i.  bez  zboża,  ^ffbs 

fti&itt,  ®etTeibe.    fruktowy,  a,  «,   od  fruktów, 

owocowy,  JrU(bt:*  Vd.  saden ,  sadoun  (cf.  aadowy). 
Drzewa  dobre  fruktowe.  Xras.  Pod.  2,  33.  / 

FRYC,  a,  m.,  FRYCASZEK  ,  -  szka^  m.  (może  z  Niem. 
CrlC,  co  icft  ddmin.  imienia  Friederich) ,  urągaiące  imię, 
które  flisnicy  nowym  kollegom   swoim   daią,    CUl   97Ainf'/ 

Uti  bit  iBootśtnedite  ben  9{eiilinscn  geben,  ettva  ^ndf^t 

J5>0pf,  ®trn$,  ®i«|łO(f.  Fryc,  chłop,  pierwszy  raz 
idący  na  flisówkę.  Magier  M ser.  ^  Cro.  frisek,  nov).  Je- 
iliie^  fryc  abo  azyper  nowy,  Juź  się  tu  (  na  wodzie  )  mu* 
sisz  uczyć  insz^y  mowy,  Byi  nie  wziął  szablą  u  Nogatu 
bracie.  Bo  to  zła  na  cię.  Mon.  FŁ.  E.  1,  ^.  Nouitius.  - 
Frycowi  nad  Nogatem  pamiętne  daią  ,  A  gdy  tak  będzie 
'  zmyty ,  Już  go  wyzwolą  i  nazy^i^aią  bratem.  1*,  G.  3,  b. 
-  ogólni^y:  fryc  t  niego  ,  nieokurzony.  Gemm,  83.  ftll 
Unrtfabrilf r ,  eitl  Wenlttlg.  Przy  mnieć  to  Jtrólewic^  bę- 
dąc frycem  w  woynie ,  Napatrzył  się  dzieł  wielkich  i  krwi 
ludzkiciy  hoynie.  Morszt.  ił4.  Kto  wierzy  temu ,  będzie 
u  mnie  frycem.  Chrome.  Ow,  go.  (  opfo*.  ćwik ,  bywalec , 
szczwany  ].  Musiałby  bydf  w  hiftoryach  frycem ,  ktoby 
tego  nie  wiedział.  Pot.  SyL  3.  Z  całym  twym  miaftem 
byłbyi  frycem  w  naszły  wi^yikic^y  szkole.  Zab.  9,  378. 
£>'f .  FRYCKA ,  i ,  i. ,  imię  białogłowikie,  zdrbn.  imie- 
nia Fryderyka^  Jńfbftfca*  Młoda  ta  panienka  zowie  się 
Frycka  Plcurant.  Niem.  Kroi.  1,  170.  PRYCZYSKO, 
a,  ;i.,  I  urąganiem,  ^ić:fi^n,  Ś^Off,  9t(n(ing.     Biodno 


'  fryczyiko  pospolicie  bywa  w  goipodarikim  domu  celem 
azyderftwa  czeladzi.  Zab.  5,  196.  FRYCOWAC,  -»  a!. 
-  Ute;  cz.  ndA,,  naigrawać  aię  s  nowego  koUegi,  iak 
Flisy  nad  Nogatem  azablą ,  abo  pod  Toruniem  całowaniem 

babydrewnianey,  dnftt  ^l(bfe(ti,  etufR  9łeBltng*|iitirlBr(leii 

baben.  FRYCOWANl£,-ia,n.,*tó4/».per6.,frycówka.-  3^ 
pierwiailkowe  dzieło ,  pierwiaftki  ,  bil^  f)r0bf(lA(f«  Pyr- 
rhusie,  mord  Pryama  twoie  frycowanie.  Afin,  Ryt.  1,  70, 
FRYDERYK,  a,  m.,  imię  właane,   JtUbtlib-     ^^*   S^' 

btp«b;  gtpbtbłfef,  $BebH<^;  Sr.  3.  jrlso,  ^tfć^t;  w  rpdz. 

ieAJk.  FRYDFJIYKA  ob.  Frycka. 
FRYGA,  i,  i.,  wartałka,  cyga,  krąglica,  bąk,  frucika,  fflt 

fBrummftiufel,  ein  ^tdlirel.     Tak  się  kręci,   iak  fryga  na 

mi^yscu.  Mon.    73,  336. 
FRYIE,  -  iów,   plur.,    FRYT,   ♦FREY,   -  iu,    w.,   Bofi. 

fteg,  fregf  cf.  Germ,  %tta,  Ctbga  Venus,  frepeti,  cf. 

fre(bf  Sr.  3.  firpot  wolność  giepb^i^f  Suec.  fria,  Dan. 
(tU.  GorA.  frigon  s  kochać),  saloty,  gamractwo,  gacho- 
fiwo,  ^lX%Uxt^.  Kto  się  na  złe  udawa,  awfaszcsa  ku 
frejowi,  abo  ku  psocie,  iui  taki  traci  srom.  Ezop.  90. 
Córka,  ieśliby  się  udała  na  fryie,  moie  bydi  wydziedzi* 
czona«  Sax.  Porz.  48.  Fryie  firoić.  Kochów,  32<^.  Nie- 
chay  to  w  głowę  fłarym  wdowcom  wbite,  Jako  z  młode- 
mi  nadaią  się  fryie.  Pot,  SyL  47,  Skusi  ona  fryiów  spro- 
śnych tytułem  miłości.  Bardz,  Luk.  i85..  Antoniusz 
długo  fryie  nad  Nilem  iłroił  przy  dziewczynie,  ib,  178.  - 
♦5.  Dawne  było  przyełowie  u  sądowych  urzędników  W 
Litwie :  dziś  freiu  niemasz ;  kiedy  grzywien  nie  było 
Czack.  Pr.  3,  75.  €t  ii3.  {cf.fredum  cf.  fryt).  FRYI* 
-  yia,  m.,  FRYERZ,  FREJERZ,  a,  w.,  Bh.  fteglTr 
fregtiłł  Sr.  ł.  frpah  cf.  Germ.  %tV^tt,  Dan.  Jder), 
zaltituik,  gach,  gamrat.  Brud,  O/?.  £. '9.  bet  iBubte.  ^/« 
lyubovnik;  Hg.  matka «  Sr.  1.  IM,  UbC)  i  Crn.  drajnek; 
Vd.  Yf^suYauz,  lubei;  Rs.  BOAOKKma.     Miał  prawo  mąż, 

*  złapaną  na  uczynku  małżonkę,  z  lubownikiem,  czyli  iak 
nazywano,  z  freierzem  zabić.  Czach.  Pr,  3,  338.  Gra- 
matyk i  gamratyk  chcesz  wraz  bydż,  lecz  głupia,  JAą- 
drość  z  fryiem  nie  chodzi  nigdy  w  iedn^y  kupie.  Kochów. 
Fr.  66.  Za  zbieżeniem  ai^  z  obozu  do  Poliki  mężowie 
dopominali  się  o  żony;  fryerze  i  służalcy  nie  chcieli  1 
tąk  puszczać  ułapan»^  zdobyczy.  Nar,  HJl,  s ,  436. 
Zaftarzały  •fryicrifta.  Pimin.  Kam.  68.  FRYERKA  , 
FRYJERKA,  i,  i.,  zalotnica,  gamratka ,  nierządnica, 
bie  58ublertlin,  Bh,  fregirta;  Cm.  drajna).     Frycrko  bez- 

-  czelna.  Teat.  Si,  b.  3o.  Jedna  fryerka  wniwecz  go  obró- 
ciła, ió.  8,  33.  Oto  złotem  powolność  fryerki  opęta ,  A 
szeląg  na  dłó6  rzucił  biednego  natręta.  Zab.  16,  163. 
Śmiała  się ,  umizgała ,  wzdychała ,  ftroiła  się ,  iak  fryier- 
ka.  Zab.  i5,  198.  FRYERSKl,  FRYJERSKI.  -a,  -ie, 
FRYJOWNY,-a,  ~e,  zalotniczy,  gamracki,  btlblrtlft/  t^ets 
bubit*  Jak%  się  z  młodu  okazał  plugawym,  także  i  na  (larość 
smrodem  był ,  bowiem  byt  łakomy ,  *friowny  ,  okrutny. 
Biei.  Sw.  76,  b.  Bie!.  Nfl.  168.,  Sio.  fregirftń;  Vd.  ve- 
sujezhen ,  lubnjezhen ;  /ł>.  xio6ovh&iiI,  6AyAOA'BHHUH, 
BOAOzHmHhiM.  FRYJERSTWO,  FRYERSTWO,  a,  w., 
gamractwo,  fryie,  ^uffUttl^,  Re.  BOXORi^niCBO.  Dla 
kureftwa  abo  fryierftwa ,  niechayby  każdy  awą  miał  żonę. 
Glicz.  Wych.  P.  3.  Cresc.  37.  •FRYJOWAC'  Bh.  fte^ 
gCWAti  ob.  gamratować. 
FRYJOi^,   FRYOR»   u , .  m.  < c  l^iem.  ^tii^a^  wiosna), 


■f\ 


f 


e6a        FRYIOROWY    -    FRYMARK. 

wiosienne  spusrcsanie  swłaszcga  do  Gdaóiką,  tle  %tAf^i 
UW^ffiW,  )ttW<»J  »«<&  Dan^g,  Trscba  Yrymlócić  pgjee- 
nicę  ,  na  praysaty  iryort  do  Gdafiika.  leat.  8,  ^. 
35.  Oamy  do  Gdafilka  ssczc^Jiwie  odbytem  fryor,  T^ear. 
ł6,  3.  ig.  Owsy  te  mogtyby  póyi^  na  fryor.  ^on.  71, 
189*  Kiedy  ia  w  naytkliwsaym  ieilezn  rozkwileniu,  Mą£ 
przychodzi  mi  gadać  o  iycie,  icczmieniu,  O  «fryorze  do 
Gdańika  .  .  -  Nieme.  Pqw,  P,  66.  W  polu  tego  roku 
zupełnie  chybiło ,  na  przyszły  rok  nie  my^iiY  nawet  o 
fryorze,  ib.  72*  Byle  ibtki  powróciły  z  fryoru,  spra- 
wię córce  robran.  Offbl,  Str,  7.  Tędy  na  fryior  pływaią 
TOtmanik    JClon,  FL  E,  3.      Fryor  powrócił    %  Gdańfka. 


•FRYMUSNY     -    FRYTATA. 

Bib.  Gd. ).  Dla  mizeruey  iwiata  rozkoszy ,  utracić  ros- 
kosz  bez  końca ,  iako  mizerny  to  ieft  frymark.  Bial.  Pojl, 
198.  Frymarkiem  to  poszło ,  wy  szląchU  ięliście  się 
kupczyć;  a  kupcy  icU  aię  za  szlacheckie  grunty.  6orn, 
Wł.  S.  3.  J  takem  do  frymarku  przyszedł  mifterne^o, 
Czegom  Kupida  uczył,  zapomniałem  tego,  A  czego  mi f 
Kiipido  nauczył ,  to  miewam  W  pamięci,  i  dziś  tylko  o 
miłości  opiewam.  Simon,  SieL  21.  DiomeJis  et  Glauci 
permutatio ,  nierówny  frymaik ,  konia  dadi  za  bark. 
Mącz, 

Fochods«    Przefrymarćjtyć^    zafrymarczyc\     wyfrymar^ 
czyć. 


T^rz,  Sz,  7,    ftatki   fryorowe.     FRYIOROWY,    FRYO-  'FRYMUSNY,  a,  e,  n./i. Rodzice  aby  dzieci  swe  na  wodzy 

ROWY,    a,    •,    od  fryoru,     von  bct  Sru^fUng^fd^lffaJrt.  mieli,    oae  od  zbytków  iakich    nielrymusnych    kai.<iiiem 

Fryiorowe  złotko.  Q/foł.  Sfr,  8.  hamowali.  Glicz,  Wyth^  F.  8,  b. 

FRYKAS,  u,  m.,  zfrancy  potrawa  z  róinego  mięsa,  t.  i.  FRYOR  ob,  Fryior. 

cielęciny,     kapłona,    gołąbków  etc.    z  białym  sosem  za-  FRYSZ,    M^Niem.  frifd^,    <^^yiy>    chyio ,    żwawo,     żywo, 

prawiana^    WUl,  JCuch.  4oi.    bati  %X\ia^ie.      Kucharzowi  fOUlltet,  Ub^aft*  Sio.  fcljfol  agedum  iywo !  Sr.  2.  ftift^s 


nieobeznanemu  z  francuzkiemi  wymysłami ,  ze  wzgar«^ą 
barazezn ,  rosołu  ,  bigosu ,  ik warzyć  kaią  mniemane  cu- 
dzoziemskie frykaay.  Mon.  a.  65,  4ao. 
FRYKCYA,  -  yi,  i.,  ogólnie:  Urcie,  Me  Wei^Ung/  Ui 
CRclten.  J.  Medic.  Frykcye,  tarcie  ciała  suchemi  chu- 
lVami,   nad  dymem  n.  p.    iałowcowym    trzymanemi    etc. 

Krup.  6,  452.  Jriction,  Otcibung. 

IRYMARCZYC,  -  ył}  -  y,  cz,  ndk.,    *Frymarczać  ^z^/. , 
przefrymarczyć  <£ł. ,  Bh,  ftcpmatcitli  Sio.  frrAmarcjm  (cf. 

Germ.  Jre»ni«rft);  zamieniać,  ttfuf<^€n,  tjertaufdjeti.  v/. 

xara«nlti  •,  Rs.  titiHimh.  Szczęśliwe  lata  były,  gdy  lu- 
dzie uie  znali  złota ;  gdy  swe  rzcc^.y  przcdawali  i  kupo- 
wali, frymarcząc  a  zamieoiaiąc.  Urzęd.  395.  Angielczyki 
frymarczą  z  Maroka  oręża  i  kruszce  za  cukry*  ^o/ł^254. 
Frymmrczony  towar,  R*.  Qf^tiVkb.  Gdy  dom  frymarcza- 
my  za  wie^,  zakonie..  Petr.  P.  73.  .My  Włochy  nigdy- 
byśtny  na  wasze  prawa  nie  frymarczyli.  Gorn.  Wl.  F,  4. 
Przewiódł  Regulus.  w  Senacie ,.  aby^  więźniów  nie  fryroar- 


ni»  ^^.  flis  i    K</.  frisheu,  bersen,  iherilvi  j   Cm.  frJshku, 
frishn  i    Sla.   frishko,  frixakj   Oo,  fridio).     "Nie  ta   lo  ia 
dzii  Maryna,  Hoia  ,  (koczua,    frysz   dziewczyna  ^    Terńz 
cięiką,    teraz    słabą,     A  co  gorsza,  ieilem   babą.    Jiniai. 
Poet^   3,  200«      Czy  można  tak  prędko  zdziczeć?   czeina 
ia  zawsze  frysz!     Teat.  19,0.  65.     -Zobaczysz  córko,   ie 
ci  znaydę  ot  tak  fryaz  chłopczyka.   Nieme.  Pow.  P.  94. 
FRYSZERKA,  i,  ź.,  z  Nieme,  ber  Srifdjjcerb,  Fryszerki, 
piece,  w   których   żelazo   aurowe    przewarzaią  i  czyssczą. 
C;*.  Rud.  83.  het  Sl'if*0ftlU    FRYSZERSKI,  a,    ie,    od 
fryazowania,   Jtifc^s.  pice  fryszcriki.    O*.    Rud.   278.    bet 
gftfd)Ofen.     FRYSZERZ,    a,    m . .    bft  ^tifĄCT.     Upiera 
fryszerfkiego  dwa  boki  są  otwarte,  przez  nie  fryszerzi  al- 
bo kowal  młotowy,    nachyliwszy   ^ię,  w   piec  wul^ć  mo- 
że.  Os.  Rud.  278.     FRYSZOWAC,    -  af ,    -  uie,    czyn. 
ndk. ,   bd^  TOctatt  frlf^en.      Pod    r/as   pirarwszego    warK- 
nia   i   kucia,    czyli -fryszowauia   iei«za  surowego,    wiele 
ginie.  Os.  Rud.  Sy.   ~ 


czano.  Fal.  Fi.  58.     Są  tacy,  którzy  się  frymarczą  z  żo-    FRYSZT,  u,  wi. ,    z   Niem.   bU   Jrlfl    odwłoka    w  firswie. 


nami.  Gołn.  Wł.  F.  A.  Przecież  się  nie  chciał  frymar- 
czyć  ^  bogaczem.  Chociaż  tamtemu  nie  zeszło  ni  na  caóm. 
lihro/ć.Job.  3.  Karamani  pismo  swoie  dzi^lrymarczyli  na 
Arabłkie.  Boter.  aog.  Lud  ten  dzi^  frytnarczył  profto;ę 
sa  oboiętaoić,  ftatek  za  upór.  ib.  So.  FRYMARCZNIK, 
a,  m.  (cf.  Gęrm.  %tęi^mMUt)  j  Zamieniacz,  bft  Zm- 
f^cr*  Gdy  się  dway  frymarcznicy  zeydą,  a  da  ieden  dru- 
giemu   eo    złego .»  .    Mącz.      FRYMARK,    u,    m.    (cf. 

Niem«  ^te^matft),  zamiana,  bf(  Zm^^ ,  ter  ^aufc^(ans 

^el.  Cm.  barantya ;  Rs.  Mhnk.  Ilekroć  się  Iława  fry- 
mark na  grunty  albo  na  maiętno^ć  nieiednakiey  ceny, 
tkk  iż  trzeba  do  iednego  1  onych  gruntów  co  przydadż , 
tedy  trzeba,  aby  zapłata  na  frymark  przydana,  była 
nnióyssa  niżeli  grunt,  do  którego  była  przydana.  Chełm. 
Pr.  124.  Frymarkiem- odprawuią  wazyftkie  awoie  rzecay; 
Bo  gdy  tam  s  płótnem,  z  suknem  kupcy  pfzyieżdźaią, 
Za  to  oni  barany  krowy,  woły,    daią,  A  lud  za  lud  fry- 


Cn.  T/l.  We  gcri(^tU<^e  2>iIation,  bie  gnff-    -5^.  »•»'«' 

(Juta;  K</.  nadlog,  odlog,  odkład,  zhals  i  Rs.  cpóab, 
HiłpóKb ,  omcpOHKa,  oincpo^cHie.  Ur*.  Cr.  lai.  b) 
ogólnie,  odwłoka,  czas  wolny,  3^'^^/  ^ufe.  Jciabel 
długo  miaia  frysztu  do  uznania  swego ,  aź  po  nie  rna^ym 
czasie  bóg  ią  zatracił.  Rey  Apoc.  3i.  §,  pewny  nazna- 
czony czas,  termin  sądowy,  m  gen(fctUc6et  Zttmin,  cinf 

%Xi%  J.  wytchnienie  zmówne  wpotyracc.  Cn.  TA.  rozeym, 
zawieszanie  broni,  ber  S5>ttffenfllD[franb.  Prosili  o  fryszt  i 
przerwanie  woyuy.  Pilch. Sali.  3o2.  Przez  opdżnieuic,  kloia 
z  poddaniem  się  czyniło,  misHo  fryszt  miało.  16.268. 
Urs.  Gr.  121,     J.  w  górnictwie,   wyznaczone  mieysce  do 

azybu,  im  IB  erg  10.    eiri  abscKidjneter  Ort  iu  elnem 

edTac^te.  Tr.-  FR\SZT0WAC,  -  ał,  ^  uie,  cz.ndi., 
mieysce  na  szyb  wyznaczać ,  cineit  Ort  Jłim.  ©cfcac^te  rtU^s 
Ki^nen.    Tr.^  FRYSZTOWY,  a,  e,, od  frysztu,  gri|b. 

Hs.  cpo^HhlM. 


aarczą.  Pastk.  Dm.  k^  Pan  bóg  wynalazł  iarmarki,  a  FRYT,  interj.^  z  Niem.  Jrifbe!  CRu^e!  Słowo  pokoy  lub 
4jaboł  irymarki.  Rys.  Ad,  5ó.  Na  frymarku  ieden  traci.  przyiaźń  nieprzyiażaemu  oznaymuiące ;  co  teraz  mówić- 
Cn.  Ad.  g^i..  Mądlro^ć  nie  może  bydż  kupiona  za  złoŁo,  my:  zgoda!  zgoda!  Wlod.  Skoczny  NiemieiC  nieraz 
ani  może  bydż  odważona-  żrebro  aa  ióy  frymark,  Złoto  rzekł  fryt.  Gdy  od  naa  byt  bit.  Stryik.  Gon.  M. 
nie  porówna  z  nią,  ani  fnymark  i^y  może  bydż  zakleynot  FRYTATA,  y ,  i.,  z  Włofk.,  robi  się  w  kielemce  ielai- 
ilota  aacadrego^  Rad**  J^6.  28,   i5.  (za  i^y  odmianę*       nóy,  w  którefy  rozpuściwszy  masłi> ,  iaia  na  nie  wybijesz, 


FRYTTA    -    PRYZLE. 

1  na  węglach  piec  będsiesz ;  pntym  przyrumienione  pocu* 
iruitsz.  Wi^L  Kuch.  40 1.  %X\ttaU ,  jerU^llf  Itnb  ges 
^atfne  (?per.  Cm,  zverk  ;  Vd,  Everije ,  zv«rzha ,  ozmetje 
(  rf.  jajecznica). 
fRYTTA,  FRYTA,  -y,  z.,  W  hucie  (klaney  sulerze  przy- 
sadę  swoic,  którą  iiazywaią  frytta,  sypią  w  oszow,  i  tam 
ią  czciło  kociubą  przemieszywaią  ,  żeby  się  węgielki,  ko- 
rzonki, sfomki  pr^cypallły  iak  iiaylfpiey.  ,7*orJK.  Szk.  i53. 
mieszanina,    niinzga,    z     którzy   śkło    się    robi,     z  Nieni. 

Sritte,  Me  ^affe,  au^  wefd^er  ba^  ®Ia^  gemad^t  tutrb. 

FRYTOWY,   a,  e,   od  fryty,   JtUtCIJs  u.  p.  piec.   I  orz, 
SźA.  270. 
1)  FHYZ,  u,  m. ,  u  malarza,  w  tablaturze  wyikok  na  oko- 
ło fiiunka.  Afng.  Mjk,  ber  %x\z^  bep  ben  9}7alern.    J.  ar- 

chit^  śrzednia  część  belkowania  ,   bft  JtUf.   X.  Kam, 
a)  FRYZ,  IHKZ.  a,  /w. ,  Koń  Fryzyyfki.    Dudz,  38.     eln 

griefe ,   ein  griefif<<^  9^frtb ,  ein  gtieeWnber.    Tatarowie 

Kiemcoin  hoyMie  frezy  Rrzałami  częilemi  psuli.  Sfryik, 
345.  Dwa  posłowie  od  miUrza  huczno  przj^iechali ,  Na 
'  frezach  ko8int>nogicb,  kusych,  hasaiących*  Ótryik,  4 96.  na 
kosmatonogim  fryzie.  Kchow.  334.  Ksiąięta  Litewscy 
ośniset  więźniów,  i  siedmdziesiąt  koni  wielkich  frezów,  z 
rozmaitemi  łupami,  z  Prwss  wywiedli.  Sfryik,  koq.  Frez 
blachą  zewsząd  dla  llrzał  ladrowany.  ib.  6o3.  Niemcy 
we  trzech  latach  na  frezie  klusać  porzynaią.  Hipp.  3o. 
(oó.  Fryzya,  Fryzyiko  ).  Prov,  Upominek  iak  żmudzi- 
nck ,  lak  fryz  orarya.  Mori,  a6,  472. 
FRYZA,  y,  i,,^n.p^  Biegaią  żydzi  w  długach  płaszczach,  1 
rękawami ,  na  kształt  fryzy ,  z  brudnym  na  szyi  gałganem. 
Ń.  Pam,  9,  275, 
PRYZER,  FRYZYER,  FRYZO WNIK,  -a,  m. ,  FRYZE- 
REK,  -  rka,  m,  zdrbn,  ,  FRYZOWNICZEK,  -  czka, 
m.  zdrbn,,  z  fian*. ,  cf.  perukarz ,  ber  Srtfewr.  Cm,  fer- 
kózari  i^^.BoAoroHecameAŁ ;  iic.*BXacOAfcAaHi€Ab.  BAa- 
coyKpacHVnexb ,  BAaconumAiiieAb.  Cała  trzoda  piimo- 
wników ,  fryzowników.  Pilch.  óen.  lij^.  2,  i3.  W  rodz^ 
ierfA  FRYZERKA,  Me  ^rtfeurinn;  Crn,  ferkozarza  (cf. 
warkocz).  FRYZOWAĆ  cz.  ndk, ,  zfryzować,  ufryzo- 
wać dA, ,  "trefić,  kędzierzyć  włosy,  ftlfireil.  Ks,  y^e- 
camb,  ynecuBamB,  iipnnrcaniŁ ,  npMHecuBamft.  Białe 
wło.<y  i  długie  z  umi]pgiem  fryzował.  Jabł,  Teł,  3g.  Jak 
się  lepiey 'zfryzuiiifsz  i  odmienisz  odzież.  Można  cię  i«- 
•zcze  wliczyć  między  piękną  młodzież.  Tręb,  S,  M.  26. 
Był  guftownte  ufryaowauy.  Mon,  67,  282.  Wszyftkich 
zazdrość  doftaie  szkodliwemi  sztychy,  Fryzowane  prała- 
•ty  ]  ftrzyżone  mni<by.  Wfg,  HJl,  20.  J,  tr,  Jig,  Kapufta 
fryzowana.  Węg.  Mar.  3,  17.  (kędzierzawa,  ftdU^  )• 
Jch  pi<^rwsze  słowa  zdały  się  bydź  fryzowane.  Mon,  65, 
•621.  (naftrzępione,  afFektowane).  FRYZURA,  y,  i.» 
.FRYZURIjlA,  1,  i.  zdrbn.  ^  włosy  ftroyuie  w  pewną  fi- 
gurę zaczesane ,  \iU  grtfitr.  Ross.HetYLUy  ^ócKa,  npH- 
H6cKa ,  B&iHecKa,  y6ópKa.  Co  przedtym  chodziły  w 
czołeczkach,  dziś  •  trzech  piętrach  noszą  fryzury.  Teat. 
36,  c.    113.       Fryzura    zdobi   me  czoło.    Mon,   74,  366. 

J.  kędzierzawość,  Me  ^rflttfe,  fraufige^  ©efen.    Włos 

martwy,  raz  zafryzowany,  nie  maiąc  znilkąd  odwilżenia, 
długo  bardzo  w  sobie  fryznrę  utrzymuie.  Perz.  Lek.  16, 
'FRYZLE,  '^  i^  plur.  y  są  krolleczki  proMauemu  ziarnu  po- 
dobne, połową  nad  (k^irą  się  ukazuiące,  rzęlło  wraz 
białe   i   czerwone.    Krup,  b^^bi.  miHaria ,    bft  Jrtefel, 

ber  melfe  Jrtefel,   ber  roflffe  Jriefel,   ber  ^irfenfriefel. 


FRYZYA    -    PUlCAC. 


t63 


Fryzie  położnic.  2^.  36 1,  ^et  $EBo<^nfriefr(/  SBoctenbetts 
frfefd. 

FRVZ\A,  -  yt ,  ż.,  iedna  z  prowincyi  ikonfederowanych 
HoUenderfkich  ,  dzieli  się  na  Weft  -  Fryzyą ,  należącą  do 
HoUenderikiey  KzpUey,  i  na  Oft- Fryzyą.  należącą  do 
króla  Prufkiego.  Dykr.  Geogr,  i,  221.  Ohfiłuie  w  zbo- 
że, bydło,  osobliwie  konie  dobre.  ib.  (o^.  Fryz),  grle^s 
(anb   tri  ^oHanb.      FRYZYSKO,    FREZYSKO,    ii,   n.-, 

brzydki  fryz,  ettt  uHgf f(i>Ia(tte<  Jrfefffcbetf  ^fer**  ^X)pc- 

tałe  frezy flca  i  gnuśne  szkaplka.  tiipp,  44. 
•FSTJiGA  ob.  Wftęga- 

FU. 

FU  na  FU   ob.  Fru. 

FUGA,  i,  ż.,  z  Niem,  Mefttge,  MeffflCje,  wt^  Silxpu 

Sttfammett^ufAgen-  Spaianie  w  drzewach  lub  kamieniach 
wyrzynane,  dla  połączenia  ich.  Vd,  vkupslo«hba,  Iklenja  ; 
Ps.  oasl).  W  szyllkie  deszczki  iedna  fuga  będzie  trzy- 
mała. 3  Leop,  Ex,  x6,  24.  ( iedna  Bwora«  1  Leop.),  Fu- 
gi około  nóg  łozowych.  Sierin,  570.  Oni  śpią,  choć 
słofice  przez  fugi  świeci.  Pot.  Jow.  11 6,  (cf.  fkalina, 
Ikadłubina ).  Fugi  w  łożu  armatnym,  eą  owe  wydłubane 
dziury  f  prz«z  które  się  .rygle  śćiągaią  i  łoże  mocno  się 
zbita.  Archel.  3,  6i.  $.  fuga  w  muzyce,  Me  S^ge  ttl 
ber  gD^ufif .  ( FUGAS  ob,  fiugaa  ).  FUGASSY ,  -  ów , 
p/ur. ,  ob,  piecyki  podkopowe.  Jak,  Art.  3,  292.  FU- 
GOWAĆ, -  ał,  -  uie,  cz,ndk,y  pofugowad,  zfugo- 
yr&Ćdk,y  fugi  wyrzyna45,  fugami  spaiać,  pfalietl,  f^%CU , 
^ttfammetl  fÓgeU;  Vd,  vkupsloshiti ,  persloshlti;  Poss^ 
na3Hin>,  na^cy.  FUGOWAj^IE,  -  ićr,  n.,  subji.  verb^, 
bfl<  gńgen,  ^Vii((mmenf&^tllt. ^  Ps.  naxeHie,  >na30BK«. 
Hebel  do  fug<^ania  Ps,  naSHAO,  naaHSiKb.  a)  fuga  w 
drzewie,  w  kamieniu,  Me  S«ge,  ^fał^e*  Crn*  flclad.  n,p. 
Na  bokach każdey  deszczki  dwołe  fugowanie  będzie,  przez 
które  deszczka  z  deszczką  się  spoi.  Leop,  pjcod,  269  17, 
(dwa  czopy.  Bib.  Gd.)  cf.  laflcować,  laikowanie. 

FUJARA,  -  y,  i.,  FUJARKA,  -i,  i.,  demin.y  flet.  fle- 
tnia ,  piszczałka  ,  Rg.  sviralla ,  surla  ,  syardoniza ,  sriro- 
ka,  bie  duerrfelfe,  £luerfl6te.  Zaczniy  fujaro  moia  <«•- 
bia) ,  zaczniy  śpiewać  zemną.  Którą  się  sławi  Menal , 
zaczniy  pieśń  przyiemuą.  Nag,  Wirg.  517.  Fujarka « 
przedtym  nieodftępna  towarzyszka  Miloua,  teraz  onie- 
miała wisiała  w  szałasie.   CJJi  Str.  9, 

FUK ,  u  ,  m. ,  fukanie ,    iłrof«wanie    z  trzafkiem ,    hałasem. 

Włodiy  Crn,  fershmajhf,  b(t^  ^d^illen,  6<frelten,  ®et= 

tern.  Na  fu  ki.  a  przy  mówki  mowę  ftmicie ,  a  na  wiatr 
słowa  wypuszczacie.  1  Leop,  Job.  6,  26.  Do  dźwręków 
fłraszn^y  groźby  i  fiików  używa.  P.  Kchan,  Orl.  i«  Sjf, 
Jak  fuk  twóy  usłyszało  morze  ^  wnet  się  suchym  ftało. 
Ryb.  Ps.  211.  Pierw^y  fuki ,  niż  puki,'  Cn.  Ad.  83 i. 
prius  minae ,  gnam  verbera  adhibenda  suni.  .Od  fo- 
ków, przyszło  do  puków.  Rys.  Ad,  53.  Po  fnkach  naftę- 
puią  puki.  ib,  69*  qui  non  curat  verba,  curabit  cerbera. 
FUKAC,  -  ai,  -  a,  c«.  ndk.y  Puknąć  idnt, ,  zfutać  d*., 
gromić  kogo,  lżyć,  z  trzafkiem  łaitfć,  eineit  fĆ^tUen 
(watetn ,  fcfcmdlen ).  Boh,  ,fauf tttl  Jlare  cum '  murmure 
etjirepitu,  fawfnautt,    faulatoati    (cf;  puchać  cf.  G^m. 

f[u(feen>  .Sto.  fanf^ira,  wegij/>»Vo,'  W^.  fuvoJc;  Sr.  i,  frts 

lafcbi  .Cro.  fegati  ^  Dl.  poszyesstiyati  obiurgare;  Cro, 
łuczati  %  gniewać  się  >  Cro,  fuchkati  s  gwizdać)}    B**  tU 


£64      •FUKAROWA    -     FUMETOWY. 

kati  skrsycseć);  Yd^kleti,  ozkitati,  karat! ,  shenUti; 
Ro^s.  6pio3V£aniB  {its.  ^yKaoiB  s  brzydzić  się;  dmu- 
chnąć bierkf  w  warcabach)-,  £c.  xyxHaio,  ra?KAaio ; 
Bh,  ffPamrati/  ffParałL  Pan  Chryftua  ucznie  swoie,  ie 
są  mafóy  wiary,  fuka.  Biał,  Pojl.  336  Chrydus  uczniów 
swoich  dla  maiey  wiary  sfukat.  Biał.  PoJl,  207.  Ot  w.  Ow^ 
79.  Zfukali  go,  ii  przeciw  prawu  posiom  gw  a  U  uczy- 
nit  Stryik,  172.  Niech  cię  zfuka  Pan,  o  Szatanie.  *W» 
Poft»  Mn.  365.  Nie  ztaiai  ani  zfukał  ich.  ł6.  507.  J 
pieniędzy  brajl5  niechciat ,  i  te,  co  ie  dawali,  fukaf. 
SJkarg.  Dz,  583.  Pukasz  i  pukasz.  Gemm.  8n  J  fiiknąć 
i  puknąć  bezpieczniey  ieft  w  tey  sukience.  Teat.  i5,  c* 
30.  (i  gromić,  i  bić).  $..  Fukać  na  kogo,  słowami  nań 
się  rzucać,  oburzać  się  nań,  elneit  anfa^ren.  Vd.  B^hw- 
kniti  na  koga,  aareshati  na  koga,  sadrcti  se,  se  obregni- 
,-ti  ].  Fukać  nań  poc2ęla  i  upominać,  aby  zdrowsze  miał 
o  tiy  rzeczy  rozumienie.  Birk.  Dom,  31.  Przywiedziono 
dto  Jezusa  dziatki  ;  ale  rwoiennicy  fukali  na  nie.  1  Leop. 
Math,  19,  i3.  Na  ftarszego  nie  fukay;  ale  proś  go  inko 
oyca.  ł  Ltop.  \  Tim.  5,i.  PUKANIE,  PUKNIĘCIE, -ia,  n., 
gromienie,  zgromienie,  ba<  6(^elten,  ^^md^fll.  Ku- 
puiąc  woły,  uwaźay,  coby  się  tei  fukania  aiów  i  bicia 
bały.  Cresc*  661.  Jedno  moie  fuknięcie  aprawi  w  iey 
umyśle  odmianę*    Teat,   11,   73. 

{'ochods.  fukłiwy^  ofukać^  ofuknąć ^  wyfukaif ,  wyfu^ 
knąr'^  zafukać^  zafukną4\  cf,  huk,  huknąć. 
♦FUKAROWA,  -y,i.,  n./>.Jakieieapodobieńftwo  lat  i  na- 
tury między  młodym  a  babą  ,  między  Pamfilem  a  Fukarową  1 
Fetr,  Ekon.  j5.  Zona ,  gdzieby  osięgła  nad  męiem  pa- 
nowanie, gorsza  będzie  nii  Medea  i  Fukarową.  ló.  76  , 
ob.  sekutnica.  FUKLIWY,  a,  e,  -  ie  at/c. ,  ililoniiy 
do  fukania,  Mffa^tifcbf  )aitfftlic^ti8.  Nic  nie  znaydziesz 
w  nim  fukliwego  ,  nic  gniewliwego.  W.  Poji.  W.  3,  34o. 
Z  fukliwą  i  srogą  t^^arzą  karał  go  o  to,  Wyi*  3&^-  a8. 
Pukli  wie  o  to  nalega.  Mon.  76,  i.4i. 
FUKIEŁ ,  -  kia,  /n. ,  płaz,  uderzenie  płazem,  plaga,  z 
Niem.  Me  JltC^teL  Gdyby  nie  picniąd?« ,  byłby  zapewne 
kilka  fuklów  oberwał,  Teat.  i5,  100.  FUKLOWAC  rz, 
iid>. ,  płaza  bić,  fuc^Ultl.  Ma&zeriiy,  albo  cię  tak  będę 
fuklował.  Teat.  i5,  99. 
FULARZ ,   -  a ,  m. ,  o^.  Folarz. 

♦FULjyUNOWAC ,  -  ał,  -  uie,  cz.  ndk.^    z  tac,  pioruno- 
wać,   fitkać,    4Uf   icmauben    (O^botinern,       Wyliczywszy 
złe  kacerze,  Pulmiuuie  na  nich  szczerze.  Kochów,  46. 
FUM,  u»  m. ,  FUMIK  zdrln.,  x  łac,  dym,  wyziew,  para, 
Z)vn((/  Z)41ttpf.      Rozkosz  s  pachuiących  fumików  tluiło 
zaczynionych,  i  wonieiących  potraw.    Pttr.  Et.   i84.     3) 
/fg.  wiatr,  próina  rzecz,  szum,  próino^ć^^  duma,  dym,  SOginb, 
€itc((eit,    (SinUlbung,    @ro^    (cf.   tuman).      Na   có^  tey 
niebodze  dziewczynie  takie  fumy  puścił,     bo  wiem,     ie 
aiięrz  nią  nie  oienisz..  Teat,  3o,  79.     Przeftańie  tych  fu- 
mów jnieć  w  głowie    i3.  53,  c.  63.  (uroienia  ,    marzenia )., 
£to  poczciwie  myśli ,  szydzićby  powinien  z   tych  fumów, 
i  ile  moinoćci  zabiegać  im.   Teat,  33,  35.     W  niższych 
pbdfoić  bez   miary,    w  wyiszych.  fum   bez  granic,  Zabt. 
ZBb.  75'*.     Przyiacióf  aad  pochlebców  powaiay  rozumy. 
Złóż  przed  niemi  autora  wyniosłego  fumy«.  Zaó.  16,  1 1 1. 
-  FUMETOWY,  a,  ©,  n^/i.Ciafta  formowane,  garnuszkowe,, 
ftimetowe.    Ltkarft.  C.  3.?    wonne,    t90(f(r|fd^enb>     FU- 
MKACYA  Kiądz  195.,  oó^  Kadzenie.. 


FUMEL     -     FUNDATOR. 

FUMEL,  *  mla,  m. ,  n  szewców,  drewienko  wyrżnięte  do 
4;ładzenia  podeszwy.   Mag.  MJk.  1)4^  Siemel(^0($- 

FllNCIK,  a,  ;n.,  demin.  nom.  Funt ,  bA^  ^funb(^^Q,  dli 
tieinei  ^fnnb-  Sr.  i.  puntjif.  Aby  mu  imbier  i  pieprz 
się  uie  psował,  Pogańfkie  pisma  i  ftare  kroniki  Lepii^y 
liźyte  posały  na  funciki.  JCras.  Mysz.  i5.  Z  iepi^amma- 
tu  mego  zrobiła  funcik  do  tabaki.  Teatr  39,  10.  (paczkę, 
trąbkę ,  efu  9(^i(ii^tVL,  etnc  itńte  *,  cf.  na  placki ). 

FtJNDACYA,  -  yi,  i.,  założenie",  bie  ©tiftBnfl,  %XiU, 
gung,  ^ruilbung.  Cm.  shtiftenga ,  vęzha;  Vd.  &amoiUn, 
vilauovishtvu ,  vterdishtvu,  v(laHOvitje,  vterditje  cf.  iifts- 
nowienie).  piindacya  miafła.  3)  odbizanie  doMiodu, 
ble  ©tiftimg  ,  ba^  ^erm4(^tni0.  Fundacya  koiciola ,  oł- 
tarza. 7>.  Psatterze ,  katedry  i  inne  fuudacye  zakladaią, 
a  ^pitala  niemasz.  Sekl.  35.  Gal.  Cyw.  3,  i84.  FUN<- 
DACYYNY,  a,  e,  od  fundacyi ,  ©tlftung* -- .  Ki.  ▼ftano- 
uitliu,    vftanovishtni.      FUVDAMENr.    u,     m. ,    grunt, 

bet  ®runb;  ba^  Stmbament.  cf.  osnowanie.  Bh,  pobnal, 
Saf (ab  i  Sio.  poilaionif ,  ^aUab ,  grunt ;    ffg-  fundamen- 
tom^ Sr,  i.|abneno;   Cm.  fundament ,    saklada,    układa, 
tęme  *,  i?^.  temegi ;   ^x.  temcgl ,   poduminta  ;    Cro.  fanda- 
ment,  temel ,  osznova  i    Turę,  temei,  Gr.  ^ffAsXiov\   Rf* 
^yHAaMeHinb,  ocHOsaHie;    Ec.  <{)yHAaMeHnil) ,    ochó- 
BZ,  mzeph,   cmaziiAO.      Materya  ,    fundament,   i  inne, 
aą  słowa  Laciólkie,  których,  iako  swych  używamy.  Corn. 
Vw.  49.     Trudno  się  ma  zoftać  budowanie,    gdy  się  fun- 
dament obali;  i  owszem  zoflać  się  budowanie    bez  funda- 
mentu nie  może,    a  rundamuufe-  bez  budowania   (Va<5  moie. 
Skarg,.  Kaz*  3o4.      Fund.unentu    iadna    czę^ć  domu,   ani 
ściana  nie  wspiera  ;  alu  ou  sam  wszytko  wspiera,  ib.  672. 
Wykorzenienie  wszyftkiego,  ai  do  fundamentu.   Wrób.  3 1 4. 
a/,  do  gruntu].     Kędy  fundamenta  poruszone,    iuż  wszy- 
ftko   budowanie  leci.    falib.  Dis,  A.  3,     U  was  zły  fun- 
dament i  złe  budowanie ,   Upaśdi  wasza  moc  musi ,    grunt 
i  panowanie.  Pasz,  J)z.  78.     Na   wysokie  pałace,    kopay 
głębokie  fundamenta.    Skarg.  Zyw,  1,  33.       ^Fuudaineaty 
(  fundamenta  )  ,  które  budownik  dobry  założył ,    nie  010^4 
bydź  wzruszone.   Ski^g. Dz.Sig.  -  Z  fundamentu,  i  ftui- 
damentcm    s  fundamentalnie,    ^dn^lid),    9011   @Vui.b  atti> 
7>. ,  Sio.  iztemeija).  Na  fundamencie  s  z  przyczyny,  du- 
faiąc,  gruntuiĄc  się    n.  p.  Uczyniłem  to    na   iundaniencie 
daney  mi  mocy,,  auf  bem  ©tUUbe.     Bez  (u ndamenlii  £<^cf. 

HeoA«p>KHMo,  gruiibloć.    *i.  dowód,  ber  ®e»ń^dtanb. 

Z  mocnych  fundamentów   mnże  byd:^  wiersouo,    ii  dusia 
iego  błogosławiona.  Wys.  Aloy.  4o3.  .  FUNDAMENTAL- 
NI£   adv.y    z  fundamentu,   z  gruntu,     na    fundamencie, 
,  gruntownie  }    Bs,   teraeglito ,     dziedzinnie ;    Bs.  OCHOei- 
ineA&HQ;  grtinbUc^.      Fundamentalnie   to    wywodził.    Tr. 
FUNDAMENTALNY,  a,  e,   Bh.  liUabnii  Cro,  temelit; 
Bs,   ocHOBameA&ubiH.    gruntowny,     główny,     ®rBnbs, 
^Mpti-     Fundamentalne  prawa  ,  ob.  Kardynalne.    FUN- 
DAMENTALNOSC,  -  ^ci,  i.,  grnntOwność,  bie&tM- 
Ii4^(ńt.  Rs.  ocHOBaoieJCKHOcin^.     FUNDATOR,   a,  m*, 
założyciel,  zakładacz ,    bet  Ctifter,    (Sxxi(i)tCt,   Uli^htt, 
®t«nber.    Bh.    ^ątl^batei;     Vd.    vl^npTitnik,    vtcrdDik» 
v(lauuvauz,     rftaulavez,     shtiftar,     gruntorloshnik;   ^f* 
temeglitel;  Cro.  temelitel ;    Rs.   OCHOsameAB,    ^BOpsi- 
mtxh ,   KniKoiopl)  i  Ec,  anTKAHEneAB.     Bolesław  Chro- 
bry był  jiarodu  Polłkiego  fundatorem.    Nar,  Hft,  5,  3o3. 
<^*.  ^}  190*  -  S*  fundator  klasztoru,   zakonu  t  nadawca, 

bit 


> 


FUNDATORKA     •    FUNKCYA. 

tct&ift^tf  ber  Junftittor*  O  swoim  inndatone  snmii' 
uczniowie  głucho  tylko  iDÓwią.  -AYo/ł.  TurA.  179.  FUM- 
liATOKKA,  i,  i.,  saloiyCiel^,  nadawcsyna ,  bt€  @tif: 
teńnn,  Ur^berinn.  ^«f.  vAanovitni2a,  v(laulaviza,  yter- 
doisa,  shtiitarsa ',  i2x.  ocHOsameABHiitfa,  mBopMnieA&- 
HHtta;  BoA.  iMah^teltpni  FUNDATOflSKI,  -  a,  -  ie, 
od  fundatora,  Stlfter^s.  FUNDOWAĆ,  -  al,  -  nie, 
CS.  n^i-,  ufundowa<5  ^/(.y  sakladać,  flffteu.  Sr,  1.  gabnili 
Kc/«  vftanoviti ,  Ytierditi ,  rilaulati ,  gritntati,  sidati,  vlłe- 
brati,  naftajati  i  Crn*  układamy  Rg.  tomegliti;  ^s.  ute- 
meglici,  ftaviti}  Cro,  temelim  ( Cro.  fnndati  s  burzyć); 
Rs,  ocHOBamft  ,  ocHOBhiBamft  ;  £c,  3U}K4i^'rnM ,  aWiKAy. 
Funduic  loiafto,  zamek,  wieżę  s  zaktadam ,  buduic,  wy- 
wodzę mury.  C/i.  77i.  Funduic  kollegium ,  bractwo , 
szkotc.  Fuuduię  sakoaniki  s  zaczynam  zakon.  Cn.  T/t^ 
Chodkiewicz  w  Bychowie  kanoniki  zakonne  fundować, 
we  Żmudzi  oyce  Jezuity.  £irA,  C/iod,'  3:  ICoIlegia  ludzi 
uczonych  fundowa<5.  Sekf.  55.  -  §.  fundurę  zbudowane 
iuź  koUegium  s  nadaic,  funduszem  opatruię,  mit  eilKm 
Sonb^  Verre(eit  /  fonbircn.  •  Fundował  suknie  aa  ubogich 
w  ^pi talach  na  różnych  mieyscach.  Star,  Zad^  D,  2,  6, 
a)  gruntować,  iak  na  gruncie  wyHawić,  grunbett,  T^^^}^^* 
Nau^c  swoię  fundował  na  mniemanych  cudach.  7>.  Na 
czernie  funduiesz  te  porozumienia  ?  Teat,  7,  i  o3.  FUN- 
DOWAĆ się,    zaimk,  ndk,  y    ufundować  się  dk. ,    sadzić 

się,  poftanowić  a»c,^fi(^  anfifCen,  ttlebprlaffen ,  fe^lfrlen. 

'  Ód  chwaiy  boiey  patryarchowie  zaczjrnali,  gdziekolwiek 
się  »  choctai  na  mafy  czas  fundowali.  SAarg.  Zyw.  1,  a«6. 
J.  gruntować  się,  fldf  grAnbeit,  (lÓCctt/  flftfeil.  Fundo- 
wał się  na  Pafiikićy  obietnicy.    Tr,  $.  fundować  się  w  co, 

opatrywać  się  w  co,  fĄ  womit  vexU^en,  Dcrfor^pn.  Ortró- 

ini  będąc,  we  wszylłko  się  funduią.  Faiió.  />ir.  //.  Pod 
czas  woyny  naybardziey  się  w  przyiacjól  fundować- trzeba. 
Boh.  Kom,  3,  161.  Bacząc,  ie  krdiko  się  na  tey  Iłolicy 
miaf  osiedzieć,  to  uprządf  sobie  w  taiemoicy,  ieby  się 
W  ikarb  i  same  pieniądze  fundował.  Tward,  Wład,  5G. 
FUNDOWNICZKA ,  i.  i.,  fundatorka,  zaroiycir.ika, 
bte  Stiftmntt,  Urbebertnn.  Maryą  ieden  święty  fundo- 
wniczką  wszyAkich  kościołów  na  ziemi  zowie.  SAarg,  Kaz, 
6o3w  FUNt)OWNIK,  -a,  w;,  fundator,  zaloiyciel,  za- 
kładacz,  bet  @ttftfr,  tttbebet*  Romnlus  *  fundo wnik 
miafta  Riymu,  cre<itor^  Aląsz,  FUNDUSZ ,  u ,  m, ,  fun- 
dowanie^  fundacya,    nadanie,    dochód,     Det  %Ptib ,    bet 

9ttiibn<^;  ba^'€tifltr  bie  6rifnitig.  Sr.  i.  ^aflopnic^tiro  ^ 

Idflab^^O*  Czyni  wiele  rzeczy  bez  funduszu  samym  prze- 
mysłem. Xiqdz.  79.  FUNDUSZOWY,  a,  e,  od  fundu- 
szu ,  %tuhi  ? .  Domy  funduszowe ,  gdzie  wielu  z  uczą- 
eych  aię  maią  darmo  pomteszkanie.  N,  Pam^  11,  176. 
na  Binduszu ,  BtlftUtt^Udu^et ,  ©tifte. 

FocKods.   Nafundowai^  pofundowa^t  przjfundować  ^ 
tafundowad. 
FUNKCYA  ,  -  yi ,  i. ,  FUNKCYIK A ,  i ,  i.  zdrbn.  ^  z  fr,, 
arząd ,  mi^ysce ,  umieszczenie  czyie ,  sprawowanie  urzę- 
du, ble  SnnctiM ,  bit^  3(mt,  bte  ^erforgung,  bie  fBer« 

f ic^timg.  Pewne  urzędy  nazwano  funkcyą ,  nie  urzędem. 
CzacA,  Pr.  a,  ao4.  Żołnierz  nasz  słuiy  na  reieftr,  funk- 
cyą, i  na  loiierć.  ChmUl,  1,  83.  Wynaydę  dochodu ą 
dla  ciebie  faakcyikę.  Teat*  3o,  6.  100.  §,  Math.  Funk- 
cyą ieft  profićm  wyraieniem  terminów »  zamykaiących 
*  różne  ilości  ,  iakimkolwitŁ  spotbbem  s  ^obą  imle* 
Tom.  /. 


FUNT    -    FU^kA/ 


665 


,    szane,    bez  żadnego  między  niemi   związku.  Sniad,- Afg, 

I.  8: 

FUNT,  a,  m.  (  cf, /ar.  pondus ,  Ang/.  pound  ,  Sajc.  Jnf. 
^niib),  h^i  9funb.  BA.  funt  i  Sia.  funt;  Sr.  pnnti  Vd. 
funt,  libra;  Cr/z.  funt,  libra,  libr^za;  Cro.  funt,  litra ^ 
litricza ;  Bt.  littra ;  B^.  litra,  litriza;  Ross.  $yninl)» 
Funt  kupiecki ,  ba^  ^tamerpfuttb  ma  waiyć  łotów  Wro- 
clawflŁich  5a.  SArzet,  P,  P.  a,  196.  Spicz.  a4i.  Przy- 
powieść dawna:  lepszy  funt  złota,  nii  cetnar  ołowiu« 
Złot.  A.  3.  Min.  Ryt,  4,  ao8.  ałbo:  Lepszy  funt  szafra- 
nu, niili  wóz  siana.  Rys.  Ad.  38.  Darmo  nic  nie  we- 
źmiesz, chcesz  doikonalości  Kupić  funt,  musisz  dwa  dać 
twoiey  cierpliwości.  Bach.  EpiAt,  i5.  Nie  nydą  was  tu  , 
dzi^  wcżorsrysze  bunty,  Choćby  mi  obu  was  płacić  na 
funty,  Zab.  ib,  a58.  (tyle,  ile  zaważycie;  iak  uaydro- 
iey).^  Dałabym  funt  krwi,  iebym  tu  nie  była.  Teat^ 
9,  34.  (niewiedzieć  co).  Gotów  za  funt  złota  zrzec  się 
wiary,  Teaf.  45,  «/*  91.'  Wy 6.  (za  pieniądze).  -  Wi- 
nien »o,ooo  funtów.  1  Leop,  Math.  18,  .73,  (talentów. 
3  Leop. ).  Funt  szterlingów  ob.  Szterling.  -  Funt  apte- 
karski, ba^  Q(połbeferpfutlb  tylko  a4  fotów..  Funt  min- 
carlki  t  ośm  uncyi ,  grzywna.  Cn.  Th.  btii  9Xiln^|)futlb  , 
ńtit  W«tf .  Ćwierć  funU  ,  Pól  funta.  Dwa  funta ,  trzy 
funty,  pięć  funtów.  J.  gwichty,  ©fWftCłe,  ^/utlbe.  Na 
obietnicę    funtów   nie    kładą,     spem  pretio    non     tmo, 

Mącz.    §.  paczka  fiintowa ,  rln  ^jcfc^en  }tt  finem  yfnnbe* 

Widziałem  pisma  twoie  przeformowane  na  funty  do  pie- 
przu i  gajek  muszkatołowych.  Mon.  7a,  3 18.  (oB.  ftin- 
cikV  S*.  Funtami,  ^U  Cfunbfn,  t.  (  obficie,  w  mnóz- 
twie,-ju  ganieu  ^''nnben.  Na  funty  aekpać,  wyłaiać  ko- 
go; 2  bto  lem  zmieszać.  Wofjk,  j.  *Font,  -u,  m^^Jlg.AtLT 

przyrodzony,  talent,  btit  talent/  bai  rinem  wltgetbeHtc 

^fntlK    U?. yway  ♦funtu ,  który  ci  bóg  dał.   Tr.    (  PUNTA- 
ZIK  o3.  Fontaz).     *FUNTCOLL,    u,    w.,   PUNTOWI- 
ZN\,  y,   i.,   oplata  rtorflca,  bfT  ^fanbjoDfMII  bfti  ©dSfiff^s 
frac{)ten.     Cla  i  myta  wszyilkie,   mianowicie  te,    co  fun- 
lowizną,    a   po   Niemieckn   fnntcoll   nazywano,    odcięto.' 
Krom.  5^.  (u  Lengnicha  ^'^abl^tib)-     •Fundczul.  Herb. 
Sfat.   747.      •Funtomczell.    ib.   74 o.       *Funtczoł  Gdań- 
szczanom odięto.   Groch.  W.  bo^.      FUNTOWY,    a,    e,. 
od  funta,    ^fłtnb s .  ^/(.  libemj ;    Vd.  funten,    enolibrailf 
Rs.  4>yHinoBuu.      Funtowe  częici  abo    gwichty    różne 
kupieckiego  "funtu.    Cn.   Th,     a)    Funtowy,    funtowny , 
funt  ważący,  pflłnblg,  eln  ^fwnb  f*Wer.     Większe  beka- 
sy myśliwi  zowią  funtowemi.  KluA  Zw,  a,  3o8.      Funto- 
wy gwicht  Rs.  ^yHoiOBURb.    Funtowa  fkóra  Rs.  nyiina. 
FURA,  FORA,  -  y,  z. ,  z  Niem.  bie  %\x\^tt;  wóz  ieden  cze- 
go ,     abo    wożenie ,     n.   p.  ledna  fura  albo   dwie   *furze 
{Dualis),  czego  wziąć.    Cn.    Th.    fin  Jnber*    Bh,  fjra; 
Sr.  a.  fOTfa  i    Cro^  voz;    Vd.>  Tua,    yoshna  tesha,   vosna 
basinga,  voshnja,  vosba ;  Crn.  furenga;^   Bs.  voz;    Ross. 
troBóaKz,  tsAHAO,  no'ABÓ4z,  Boab,  bósmkI),  BoaHazl) 
{Rs.^ygsL'  s  bryka -furmań /ka ).  Pomogłem   Bartłomieiowi 
zlożyć^furę siana  podllrych.  Teat.  a4,  c.  ai .  -  Jig.  fura  siana 
ob.  siano.  -  Fura  wina,  ettl  ^uber  SSkin,  Bh.  poIatlHDOJ^.  -/^. 
Chociaibyż  furą  do  domu  woził,  a  miał  żonę  piiaczkę,-  tedy 
ona  gar^x]ami  tylko  wynosząc,  ciebie  i  siebie  zuboży.  Perz, 
Ze/ł»a6a.      $«    transport,    przewiezienie,    przewóz,    bft 
Sriin^por(*      Dla    niedoilatku  okrętu,  umyślił  z  Brytanii 
dwoią  fora  wo^o  przeprawić.-   Yfwg.  Cez,   io5.     Tad 

84 


66« 


ftTRlSOWAC    -     FURLON. 


FURMAN    -    FURMANSTWO. 


i«ft  do  beidennego  piekia  iortt,  którą  1  on,  i  tego  tfudsy, 
iedną  saydą  fórą.   Pot.  Zac.  i55.     Tąi   i  Niemcy  przes 
Elbę  i  prses  Odrę,  którą  Duncsykowie  przes  morze,  prze- 
płynęli fórą.  F^,  Pocz,  a.    Kupie'*'  nieborak  przez  ogień, 
prses  góry ,  Wi«dzie  niepewne ,    clioć  bogate  fory.    Klon. 
FL  Cl.     $.  eięiar,   eillf  %^^^    Niesie  Jeaua  cięższą   niż 
driewo  moich  grzechów  fórę.  Pot.  Zac,  idy.     My^lit  mu 
oddadi  nafoźooą  forc»  Chroió.  Luk.  a,  .8.      Moie  i  wasze 
zdrowie  w  tym  waaiemnie.     Jeśli   tey   dopnę   iConsttlatu 
fury.  Chroić,  Fars,  i45.     Giną  i  szlachta  i  aenatorowie. 
Nie   uydaie  żaden   naznaczoney  fury.   ib,    i36.      Smutny 
prognoftyk  s  Uki^y  bierze  fory.  Chroić,  Luk,  2,  8.  -  J.  do- 
ayd    na    tę  furę    s  na  ten   raz,    genttg  f\Xt  Mefe^ttial.    Tr, 
Drugą  fora   s  drugiego  razu ,    gum  8»eptcn  Hiale.     Panie 
fesu,  gdy  s  nieba  drugą  prsyidziesz  furą.  Pot.  Zac.  iSy. 
Niechay  się  biie,  by  Parysowi  tę  odebraT ,    którą   on    mu 
w  Grecy  i  porwał  pierwssą  fora.    Chrome.  Ow.    178.    (cf,  , 
Fora  ! )  -     j.  fura ,  fur  1  on ,    myto  od   fury.    Cn.  Th,  batf   * 
fll^Cto^n  (cf.  Furlon,  Furman).      Podwyższyliśmy  fter- 
nikowi  fórę  aż  do  (la  stotych.    Warg.  Radź.  ii).  FURAŻ, 
Fnraż,   u,  ;w. ,    Crn.  futrusha;    Rs.   <|>ypa?Kl).  z  franc.^ 
paftwa  dla  koui  woyflcowych,    siano,    słoma,    owies   etc. 
Fapr,  W,  1,472.     Strawa,  furaż,  wszelka  żywność   dla 
koni  woyflcowych  iuB  innego  bydła.  Jak.  Art,  3,  317.   bje 
%t)XX^^t'  ih,  spiia  woienna,  *pica  ).     Day  fnraż !  bóg  wie 
sa  co   wwożony  drapieżnie,    Póy  miodem ^    tiicz   kurami 
mundurowe  leżnie.  Zab.  16,  ia5.  Nar,  -  FURaZOWaC, 
Furażowa(5,  -  ał,  -  uie,  ez.  ndk.^    furaż   zbierać,   •pico- 
wad ,  fouragtten.    furaiowtnie.    Łęs.  Miern.   69,     FURA- 
ZYER  ob,  •picownik. 
FUR  OA  ,  -  y  ,  i, ,  bzdura  ,  fraszka ,  bagatela  ,  elne  j((f illid' 
teit'     U  mnie  to  furda ,  iednym  zamachem  dziesięciu  po- 
łożyć. AJcn.  71,  517.     Nic  to,   żart  tylko,    furda.    'J'€rit. 
^5,  32.      Co   mówię,    i  to   nawet  furda.    Mon.   71,  747. 
Zwycaayaie ,  iak  sprawa  piiana ,  to  wasyftko  furdy  furdy. 
7'tat,  43,  c.  82.    Wyó.     Furdybaaiki,      FURDYMENT 
p6,  Fordymcnt. 
FUHFaNT,  -  a;  m.,  jr  W/oJk.,  frant,  cln  ^rtuet SBetrlf -- 
gi'r.    Crn,  furba ).      Trafiła   się  'raz   mowa ,   co  się  furfant 
zuaczy?    J  iakie  stówo?    każdy  iak  chce,    uk  tłumaczy. 
Ai  któ^  :    ałowo  tacińlkie/ttr,  fant  PoKkie,  rzecze.    Ja- 
koby złodaióy  ten,  co  cudzy  fant  wywlecze.    Min,  Ryt.  3, 
36 1.     Przebóg,  furfant  to  iakiż  był.  Gwagn.  107      FUR- 
FANTERYA,  -  yi,  i.,  frantoftwo,  fc^laue  ^(tfu^tup, 
j&lnterlifl.     FURFANTSO,  -  a,    -  ie,    frantowflti,    l)e= 
trlegerlfc^.  Crn.  furbaft. 
•FURK.A  ,  -  i,  i.,  złac,    niby   to   szubienica,    trzy   dre- 
wna,   przez  które  Rzymianie  ieńców   dla   obelgi   prZepę^ 

dzaii^    bU  (Kimifcbe  ^tirca;    mć^  me  iNrt  von  @algcn. 

Nurku,  ach  nurkiem  chodzisz;  przecież  Nurka,  Za  ten 
poftępek  w  Polsacze  czeka  furka.  Bratk.  R.  4,  b.  J  my 
pod  Furki  póydziemy.  Pomrzemy  pierwćy,  pomrzemy. 
Tward.  Misę,  28.  Da ,  i  prawa  sTuszne  poda  zwyciężo- 
nym, Nie  karki  t  nie  nizkie  ramiona  siekierom,  Nie  Fur- 
ki CCwirytom,  Nie  iarzma  Samnitora.  ib,  3o. 
FURLON,  u.  m.,  «  Niem.  ba^  Cu^rlo^ni  Sr,  2.  fpflotli 
Crn.  Yosuina;  Rs,  BtóSKa,  BBÓSHoe;  myto  od  fury, 
frocht,  to  ieil,  co  aię  płaci  furmanowi,  n.  p.  Paweł  Ja- 
nowi towaru  nie  wydaie ,  pokąd  mu  forlonii.  nie  zamąci. 
JCotz.  Cyc.  206.  -  J;  cło  od  fur j^pudz.  58.  myto  od 
przewiezienia,   eto  na  brzegu,   porfitorium*   Mącz,    tft 


"Jractft^Ofl  /  bte  Wdltt^.    Crn.  Tosnishtyn  ,    Tosnya  juf  au^ 
rigandi.     FURi>lAN,    -  a.    ot.,    FURMANKK.,    -    nka , 

m. .  Je  r.in^  z  Nieoi.  lrt  $ithrmami.  Bfi.  forman,  mojos 
U^f  wcjfa;  *S/o.  furman;  rooj.^r;   Hg.  kotsisj  ó>.  a.  foi= 

'tntfnn »  Crn,  furm;jn;  \r'd.  f.iermau ,  fnormon «  Yosmk  ; 
SŁ^i.  kocsiash;  Rg.  kolnik,  kociar,  kollovof{hja,  go^iiAc  ; 
barb,  kirigia  ;  Cro.  foriu£;a«h  \  Rs,  ^yguŁub  ,  ^ypMan— 
igHKb,  HaaoułaKb,  noaoaHaal),  noABÓ^Hub,  pa3B03- 
igMKb  (ob.  zwoffzczyk);  £c.  HaaósHHKb ,  BOSamaii'* 
BhiBoaamaifi ,  rozwoiaik,  obieraiący  si^  przowoieniem 
towarów  z  mieysca  do  nii^ysea  aa  ugodzony  frocht ;  n.  p> 
Furmani,  którsy  towary  za  granicę  wywożą ,  pUcą  po 
gr.  16;  a  furman  ko  wie  mnieysi ,  co  po  korouie  żywności 
szukaią,  po  10.  Ko/.  Leg.  b,  ^^o.  Gdzie. księża  a  fur- 
mani piią,  tam  naylepsse  piwo.  Rys.  Ad.  16.  Furman 
we  złym  razie  odrzeka  Mię  swego  liaau  ,  a  prayiechawszy 
na  nocleg,  znowu  wóz  smaruie.  ib.  i3.  albo:  Furman 
ulgnąwszy,  dróg  się  od  przysięga  ,  A  gdy  pogoda  ,  przy- 
siągłszy, aaprzęga.  Gemm.  3^.  Furmana  błoto,  flisa 
deaacze  trapią,  Ze  się  obadwa,  pod  swóy  daszek  kwapią. 
ib.  Kluic  iak  furmau,  et  flU^t  Wlf  fitt  2flnW(nC(tt-  ^>- 
Sł  ly  furman  rad  atyszy,  kiedy  kto  birzcm  traafka.  Rys, 
Ad.  64.      Furmanem  ,   przez  furmana  postałem  ,    tttt^   ^^' 

ncn  Jttbrmann,  mit  einem  ^uhttnann.     5.  furman    ob. 

wożuica,  ba  ■Jubifiucfłt,  .^Utfi?er.  2)  Bootet,  ArtO' 
/jA)/fl.r,  gromada  gwiazd,  kiór^Jurmanem  abo  woźni- 
cą sowiemy  ;  miey.sce  svróie  ma  nie  daleko  wozu  gwiaz- 
decznego.  Otw.  Vw.  64.  ib.  4n.  cf.  Sog.  hn  ©dunW- 
tet,  ba^  ®rtllrR.  Choć  pod  mroźnym  furmanem  w  Mo- 
flcwie  bj-^^Jmy  by  i  i  ...  Ba  rdz.  Luk,  73.  Schylonego  bali 
się  fiirmaiu.  i&.  65.  3)  Furmanek,  ptftk,  ftn  gewiiTft 
S>Odf(-  Furmankowie  przeArożni ,  bez  sil  iadowici.  Ba- 
niat.  J  3,  b.     FUKMANCZYK ,  a,  ot,  ,  parobek  furmań. 

iki,    der  Sur;rfne*t,    5u6rmantt«ne*t.      FURMANIĆ, 

-  ii,  -  1,   ex.  ndk.,  furmanem  bydi ,  wozić,  eiticn'jv(ts 

mann  nbge&en.  Bh,  forraanim,  »oj6«5    ^*-  aaBóaHH- 

nacnl;  Ec.  ii3B02g«svaio.  Ociec  iega  na  Pradze  konie 
trzyma!  i|'furmanił.  2eat.  1,  laS,  Mon.  67,  11 4.  FUR- 
MANKA, -  i,  i.,  •{.  pobór  od  furmanów,  btf  gtmet 
ber  ^U^Clente*  Ekssktorowie ,  którzy  furmankę  wyhie- 
raią,  tylko  po  gr.  la  od  iedncgo  wozu  brać  powinni. 
Vol,  Leg.  3,  879.      $.    iona  furmana,    lub   furmańftwem 

się  bawiąca  kobieta,  bte  Jnf^miJnittnw^oA*  fomiiinfa.  - 

$.  furmańflwo,  Hau  ihrmańiki ,  ba<(^^U^VffeB,  BA.  fors 
tnanfa.     $.  cztery  konie  różney  mażci   do   zaprzęgu,  etu 

9ug  t»on  oier  ^fi^rben,  febe^  oon  anbrer  {-orbe  (cC  for- 

nalka  ,  ''fornal ).  Furmanki  mam. bardzo  piękne,  s  sa- 
mych jezdnych  koni  zebrane;  ale  iaka  to  wygoda  mieć 
konie  róiney  mażci.  Mon.  73,  '764.  Przedatcm  fiirman- 
kę  kaszlano  watą.  ih.  j^,  687.  2>ar.  19,  b.  8.  FUR- 
MANSKI,    -  a,    -  ie,    od  furmana,    Jui^rmaan^:.    Bh. 

formanfP^,  mtiat^ftis    Rs,  ^ypMaHonb,   ^ypMaHĘ^a- 

KOnb,    HaBÓaHU^ifl,    USBÓ^RYYH.     B3BÓ9HUU,    BOSHM- 

^'iH,  noadsMIiHia.  smckTh.  Toby  się  ledwie  na  fur- 
mań iki  wóz  włożyć  mogib^  Rey  Apoc*  88.  (cf.  br/Ła). 
Vd.   tovoren  rus.      FURMANSTWO,  -  a,  n.,  fla«  fur- 

maóflti ,  ber  etanb  eine^  ^ubmi^Rii^ ,  ba«  ^bnnami^ge^ 
mtihe-  BA.  formanftmt ,  no^to^wi^  Cm.  vóshna,  tos- 

nishtyn).  Furmańftwem  się  żywi.  Ld.  J.  cokolwiek  aic  ty- 
czy rzeczy  .furmańikich  w  którym  kralu  ,.  bft^  Jltl^dVffeil* 
Furmańftwo    lądowe.    KoU,  lifl*  »,  6a.      3)   Furmani, 


FtJRSTAT    -    FUTERAŁ. 

coIUcf.  bie  JuCrlfUte.     Do  trfy  karczmy  samo  furmaóftwo 

•Fi:KSiA.T  06.  Forsztat^ 

FirilSTUS  ,  u  ,  m. ,  z  Niem.  Ut  ®0r(l0? ,  w  górnictwie , 
kruszec  ieszrze  nie  cło  końca  ECZ)'S2C2ony ,    tlPC^  Ifftl^t  ^hU 

FUHTA,  FUUTK.A,  FUKTYAN  ob.  Forta.   For  tka ,  For- 

tyan. 
FUKTAC    cz,ndh,,    ssmer  rob ii5  kręcąc  co ,    IDomit  fcCnurs 

ren,   inbtrti  indK  H  itnrtre|>t.     Dzieci   warulk^i  łurtaią. 

7>.  a,  óyóy.s  o*.  Trufru  et.  fryga. 

FUR  W  ACH,  u,  m.,  X  xV*>w.  bu  iBoma^e.  Tr. 

FURY  A,  -  yi,  i.,  Piekieliwj  iędze,  łurye,  Megera ,  Ty- 
zyfoaa  i  Alekto,  które  dręreyły  potępicftcoMr.  Krał.  Zó^ 
1,    3o4.    \iU    bÓlIif*en    guricil.       2)    zapalczywy    głiiOW, 

wściekroścS  biejurie,  bu  aSwtJ,  Olafcrcc.     C»utew  bez 

rozni)'sru  zowią  Anyą  aibb  szałe6ltwem.  łV#r«jz.  /2«^/. 
l3i.  Wzburzony  uagfą  furyą  iedim  cało  wiek  bezroaiu- 
iDiiy  a  »a»loiiy,  wybi«-gł  *  goryin  mieczem,  i  kogo  potkai 
zabiia{.  Skarg,  Zyw.  2,  i64.  Likurga  za  furyą  pospol- 
ftwa  z  raiaiU  wypędzono.  Warg,  WaL  161.  Cicrpli- 
wość  czcfto  obraźoua ,  w  furyą  się  uakouiec  obraca.  W^ 
Po/i.  Mn.  9.  Gdy  Kazimierz  dworzanina  a -ego  ograi, 
ruszyta  furya  on e»;o. dworzanina ,  źe  Tanu  swemu  dał  w 
gębę.  B'ieIJk.Kr,\ói.  Nie  złożyli  furyom  L,egata  Po- 
lacy. Krom.  65 o.  non  cejfere  Jurori  eius.  UmęczyU 
go,  włócząc,  po  mieicic  z  wielkim  gniewem  i  łu- 
ryą.  SJkarg.  Zyw,  1,  172.  Nie  Zmudzką  beczką  luryą 
mierzą ;  Krakowfkim  korcem ,  i  to  pod  Itrych.  Kys.  Ad, 
47.  3.  pewny  ftróy  niewieści,  eitl  iC^etl  b^t  SBeiNt* 
pulJC^.  Kornety,  bonety,  fontazie,  furye.\Wau/-ÓA.  519. 
FURY  AT,  -  a,  172.,  Furyburlki.  Ttat.  ai>,  »o.  Czło- 
wiek zapalczywy,  wściekły,  etR  iAbSOtnigCt,  tobenbct 
OSenfCb.  Co  poczyna  Jezus  z  takiemi  potwarcńmi ,  furya- 
ty  i  męźobóycami  swemi  ?  Skarg.  Haz,  i-aó.  Furyat 
ten,  nie  iednemu  palce  obciąi.  Opal,  sat,  137.  Yryslu- 
chał  cierpliwie  furyata.  Skarg.  Zyw.  396.     FURYATKA, 

-  i,  i.,  kobieta  wściekła,  mt  \itih^ttii%t ,  tobettbe  SS^ńW 

perfon.  FURYOWAC  się,  -  al,  -  uie,  recipr.  ndk,, 
rozztośriiJ  się  ,  wpadad  w  zapalczywość ,  w  fiAryą  ,  be- 
ftwie<!,  MJlUbcnb,  grtmmtg  werben.  Na  te  stówa  iak  sza- 
lony biegać,  wrzeszczeć,  furyowad  się  pocnąt.  Skarg. 
Zyw.  2,  390.  Niech  się  świat,  iak  chce,  fnryuie,  Nicck 
chytrze  narody  buntuie,  Skoro  Pan  słowo  wypuści,  Zie- 
mia się  zaraz  rozpuści.  Ry6.  Ps,  87.  Fortuna  się  furyu- 
ie.  JaSł.  B.Z,  208.  W  iakąź  cię  to  złość  wprawiło,  iak- 
źe  się  furyuiesz !   Ttat,  a,  6,  80. 

FUS  ,  FUSY  ob.  Fuz. 

•FU3BERTA ,  -  j ,  i.  ,  n.  p.  Ciął  nań  Rynald  fusbertą,  P, 
Xchan.  Orl.  i,  52,  Fusbertą  żelazo  i  kość  przepędziła. 
f6.  1,  53.  ręczi^a  barta,  J^nflborte  ob.  barta,  hałabarta? 

♦FUSTA,  -  y,  i..  Ja  bezpiecznym  sercem  i  pełen  otuchy 
W  równey  fuście  popłynę  przez  morikie  rozrucKy.  J. 
JCchelh.  Dz.  aii.  gatunek  letkiego  okręcika,    bU  %Vi^t , 

etn  @(^lff<^ett. ' 

•FUSZER ,  -  a ,  m. ,  partacz  ,  z  Niśm.  h^t  ^fnfc^et.    May- 
-    ibrów  tirzeba  dobierać,  żeby  byli  biegli  w  robocie,    a  nie 

fuszerów,   Torz.  Szk.  281.  ib.  211.  ió,  276. 
FUTERAŁ  ,  u  ,  m. ,  FUTERALIK ,  -  a ,  m.  zdrbn. ,    Lat. 

wed,  foderellus ,   M   Sntteta(   pusdro   sztućcowe ,     po- 


*Ft7TBIl 


FUZ, 


667 


diew  i  t,  ^ 'pokrowiec ;    KcT.  noshnize,    pokron;    Cro.  ef 
hg.  tok,   \s    (pjruiAApł),  ^yaiAHpejilj,  BAarzASUge,  ko-    . 
potbAy  /ic.  h-^yaCiii,    KpaeiMgA      KOpo6iŁa,    Kopo6eK- 
Ka,  JLopo6oHi.a.      Futerał   z  kartonu.    Łcjk.   Mier.    iS"*, 
Futęralik.    ^«a/.  36,  c.3i. 

♦iJ'UTiiH,  *FuiOK,  li,  m.,  po  naszemu  folwark.  Weresz, 
^'ł/.  1*.  du  ^orWrtf  Hs.  x/inopb,  r/tnopb,  Chłop 
iedeu,  inaią.7  i^oy  futor  niedaleko  barci.  Torz.  Szk.  4» 
Poddani  bnzko  laiku  po  futorach  mieszkaiący.  i>.  18. 
:>reó.  aoa,  2.  -W  diunie  szaty  się  ftroią  po  Medyyfltich 
luloracii  Jeartuwie.  Bart/z,  Luk.   łSg. 

FUiKU,  -  a,  n,,  FUTERKO,  -  a,  «.,  ^emm.  {cS.  Suec 
toder,  6r«/^  ibutre  fouJtre,  Gtrm.  ^ntttt ,  ^il%,%etl, 
^tik,  iai,  veliu».  peiiia.,  odzienie  zo  ikory  zwierzęc^y 
kosnuaey  od  ciepła ,  ber  <Per|.  Bh.  ro§ef|tna ;  Sla.  churak, 
ckurdia  {ór.  a.  gn^ber  »  podszeWl.a);  Crn,  kirsn,  shaT- 
ba,  kashushoYuai  Vd.  koshuhje,  koshuhna  roba ,  kc»hu* 
shje ,  Cro.  kerzno ,  menten;  J?j.-cKapa,  CKÓpa,  nyinlj, 
«^xi).  Kmiotek  okrył  się  kożuchem.  Lecz  pan  z  po- 
trzeby zbytki  porobił  J  futrem  z  dalekich  krain  sprowa- 
dzonym Wyniosłe  barki  ozdobił.  Nieme.  P.  P.  1*7.  Le- 
piey  nosić  sobole,  niż  kożuch,  bo  letkie  i  ciepłe  futro. 
iSa^,  i3,  aio.  ( cf,  bekiesza,  węgierka,  wilczura,  niedźwie- 
dzie, ii9y  i.  t.  d.).  Futrem  podszywać  Rs.  nymikmh , 
uoAłiyuiiiiliłi.  Maluy  się,  upiżmuy  się,  potrząśniy  V- 
treui  Aprzecięż  ty  świnim*fu.r..ra.  Kochów,  i-jb.  J.  Fu- 
tra/>/ttr.  Ikory  kosmata,  9łaU(tHJerf,  yefjwerf.  FuttrU 
plur,  ikorki  takie  poranieysze,  fcflcben,  fletne*  9łfltt4* 
Werf  ( cf.  popielice ,  kolki,  bielą).  §.  Futro  od  drzwi 
lub  okua  bywa  dębowe  iub  sosnowe;  w  nim  ieft  felc  do 
ramy  od  okna  lub  do  drzwi.    Mag,  Mfl.  t>it   ^ńttmm, 

M^  cburftttter,  geni^erfutter  oó.  futrowanie*     FUTRO- 

W  AC,  -  al,  -  nie,  cz,  ndk.  ( cf.  Gal/,  feultrer,  four- 
rer,  htsp.  aforrar,  lat.  med.  et  Jtal.  foderare ,  AngL 
fodder,  JJan.  fpfru,  Suec.  fobfa,  Germ.  futtcm),  pod- 
szywać,  zwłaszcza  futrem,  uiłterfńttern ,  befouber^  mit 

?peliłVetf.  Futrowane  albo  dwoifte  odzienie,  suknia  dru- 
giem  suknem  podbiu ,  diphis.  Mącz.  -  fg.  Jeft  to  so-  . 
Włte  I  futrowane  kłamftwo.  Weresz.  Regi  119.  (dupcl- 
towe  tęgie,  berb,  ttiĆH^^).  -  5.  tr.  powlekać  czem , 
WOralt  nberaiejen.  Gdy  iuż  kapa  będzie  zamurowana, 
trzeba  lą  iakąkolwiek  giiuą  futrować.  7orz.  Sz;fr.  88.  - 
$,  sadzić  kaimtniem ,  drzewem   ściany,    tafiować,    tafclW/ 

mit  itafilwerf  bcfletbrn,  fiSttern.  Wiod^  futrowa- 
Nlh    -  la,  /2.,  suójl.  ^erb.  Ut,  Stifcin,   ©efletben  mit 

S^afellOetr.  Futrowanie  ścian  s  posadzka  na  ściany,  bd^ 
ł£afeiwer^  Wszędzie  po  ścianach  było  cedrowe  futro- 
wanie, że  kamieni  ni^hyio  widać.  Budn.  ł  Reg.  6,  18. 
Futrowanie  pokoiów,  co  dziś  zowiemy  boazeryą,  dale, 
się  z  desek  cienkich,  dobrze  wyschłych,  i  iak,  nayjepidy 
fuijowanych,  a  to  od  podłogi  aż  do  ornego  suffitu.  Sv^i(k. 
Bud,  162.     J.   U  szewca,  futrowanie,  flcórki  na  około  w 

śrzodku  trzewika.  Mag.  Mjk.  b<i^  gutterleber  im  ®*tt5e» 
FUTRO  WIZNA,  -  y,  i.,  futra,  man*w)erf,  1)elałOerr. 

•FUTRZNY,  -  a.  -  e,  fkórzany,  pellicus.  Mącz,  FU- 
TRZANY, ponSeffen,  9on  ąiefaen,  ąjeljs.  Re.  M-fixo- 

BUH.  Towary  futrzane.  Chmiel.  1,  584. 
FUTYNIEC  ob.  Fiutyniec. 
FVY  \  interj.  fa^  fe ,  fi  ,  pfe  !  ^ftt{. 

FUZ,  FUS,  u,  w.,   FUZY,   V\]SY  .plur. ,•  Franc.  fócca, 

84.  .  .  . 


«6% 


F  U  Z. 


jtah  feccit,  Lat.  fex ,  bft  SaJ,  Ut  ®Dbenf«H  eteel 
e*(toeit  Słr^erd-  5A.  ©febliną,  s^iog,  tm.:tł   Ki/,  tho- 

der     §^kSB^i   smet,   ysednina;    Cr/i.  frashka,    grampa, 
rga,  tropina-ł    Bs^  murga,  mureag;    J2g.  mA- 


tcs#?^w*  liOA<iHftB,  BbiBEUMKU.  Sedyment  csyli  fus 
ie§  materya,  która  pr»ei  dtuitse  lub  króUse  ftanic  »pa- 
koTue,  z  ciekliany  na  duo  nacsynia  upada.  J^rup*  5,468. 
Woda 'mętna,  gdy  ogie^  i%  «waKy,  wiele  na  ten  ceas 
kału  1  fuaów  »  siebie  wywuci.  Haur  SA.  98.  Swiatum 
wino  dal.  Bogu  zaś  lagier  dąniif  ,  Mosaca  iwia- 
tum  oddal  «godny.  Bogu  fuz  ^aic.  JCulig.  Her.  ^^^. 
Fu»  poaoMy  n*  spodziei^/ft^iiego  masła.  Haur  Ek. 
Brud  albo  fus  oliwny.  'Crtsc.  >5łi,  ^r.  1.  tb^W^Wt  ^Hł* 
ht  »0łtt9>  ^^'  fr»«^^*»  grampa,  droshje  od  oleją). 
Fu»  od  oliwy,  który  aic  na  aamym  nftawa  apodsie.  Haur 
5*.  348^peC»rilfett,  De^efen   (cf,  Uftoiny,   droidie). 


uVie 


FUZA    -    FYN. 

F uZA »  -  y «    «. ,   nota  muzjczna  z  gu 

są  ćwierciowe  ,    pólćwierciewe  i  same  ą»j iwwiii tay. 

prędsze,  eine  92ote  mit  vpllein  ^ipf^^eti;  etneWend., 

9((^teUf  Ged^^ie^nteltlOte  u.  f.  ».     Fusa  profia  muzyce, 
ma  w  sobie  raz  wiązanych  not  dwie  \  fuia  rai  witana, 
n^a  w  sobie  dwa  raąy  wiązanych  dwje.  Mcg,  M]k,  },  (a. 
Z9k  fg*  szybko,  Mn^f/  dUgfl*     Tak  czas  mifuząucłio. 
dzi  a  dymem ,    Juiby   lepiey  zarazem  zollać  Bfrnad^ntt. 
Mey  Zw,  16.     Ale. ty  widy  i^ieboie  sam  na  aię  niej  ba- 
czność,   A  być  fuzą  nie  wyszła  ta  twa  zacna  młodość,  ii. 
ag.  ^FUZOWY,  -  a,  -  *^  od  fuzów,  ^Jobenltt^:,  fy-. 
fen  ::  •     Fugowy  brud. 
FU^YA,  -  yi,  i.,  FUZYIKA^  .-  i,  ^  Mdrbn,;  z  fro^., 
.   ftrzelba,  flinta,  eine  ^tin^^*    ^^'  ?^^*^^t  pmhka,  R^r. 

^yaeji,  ^yaaiftjLa. 
FYN  o^-  Fin. 


y 


Jkonict  pierwsz^y  Czfłci  Toma  pUrwszego, 


\ 


.J> 


\ 


7  'y-^'V  ly  .^  . 


i«®c 


-^t?*SIS?> 


CiCjc:  V  V    , 


C:C5: 


CCC  < 

%  Ci  c 


r,^** 


ii-