Skip to main content

Full text of "Starine"

See other formats


Google 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 


Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 


public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 





We also ask that you: 


+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual 
personal, non-commercial purposes. 





and we request that you use these files for 


+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


+ Maintain attribution The Google “watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 






About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 
a[http://books.google.com/ 














[li Toj lj) 
2 
el 


Harvard College 
Library 


El 
(rel 
THE GIFT OF 
=) Archibald Cary Coolidge, Ph.D. 
= Class of 1887 
E PROFESSOR OF HISTORY 








NA SVINT IZDAJE 


JUGOSLAVENSKA AKADEMIJA ZNANOSTI 
I UMJETNOSTI. 





U ZAGREBU 1875 
U KNJIŽARI LAVOSLAVA HARTMANA NA PRODAJU. 


TISAK DIONIČKE TISKARE. 





DTARINE 


NA SVIET IZDAJE 


JUGOSLAVENSKA AKADEMIJA ZNANOSTI 
I UMJETNOSTI. 





U ZAGREBU 1875 


U KNJIŽARI LAVOSLAVA HARTMANA NA PRODAJU. 


1). 42,50 


HARVARD COLLEGE LIBRARY 
GIFT OF 
ARCHIBALD CAKY COOLIDGE 


AUG «3 1926 


Dionička tiskara u Zagrebu. 


SADRŽAJI 


Još oble glagolice na Krčkom otoku (Tab. 1) — od J. Črnčića . . . 
Dva odlomka za poviest grada Zagreba u XIV. vieku — od Ivana Tkalčić 
Pismen spomenik iz dobe hrvatskoga kralja Kriesimira II (Tab. II, III 
— od dra Fr. Račkoga ...........4 0.0 
Pismo prvovienčanoga kralja srbskoga Stjepana I pri Bozocja m g 
1220 — od dra Fr. Račkoga. . +... .... 
Regule sv. Benedikta (Tab. IV) — od Armina Pavića . . 
Staro-hrvatski glagolski nadpis u crkvi sv. Lucije kod Baške na Krki 
(Tab. V) — od dra Fr. Račkoga . 
Gradja za poviest hrvatsko-slovenske seljačke bune god. 
Fr. Račkoga... 














Još oble glagolice na Krčkom otoku. — — 


OD IvAnA ČRNČIĆA. 
Predano u sjednici razreda filologičko-historičkoga dne 16. prosinca 1874. 


Nije u Baški, što imam svčtu pokazati, kako je ono što sam 
1865. Ičta u Književniku ; a ni u Vrbniku, ni u Dobrinju, ni u 
Omišlju, u tih gradih, gdč su Slovčni, nego Ičpo u Krku, gdč su 
Vlasi, ali pod preč. Frana Volarića, Slovčnina, ter pravoga, oblast: 
u njegovoj kući. Ta kuća je v ulici od stolne crkve velih vrat na 
sčver, četvrta ili peta na Ičvu, ter do same te ulice, kadč su joj 
i vrata; a na jug joj je druga kuća, a na zapad pak i na sčver 
vrt, ter obzidan, do sedam nčg visoko. A na dva poda je, i po- 
bčljena. Povčdam gdč je i kakova, zašto znam, da će mnogi naš 
književnik , i kada joj ne bude sadanjega znanoga gospodara , to 
poželiti vidčti. 

1868 Ičta, negdč u zimi, prohadjajuć mimo te kuće, obličih joj 
na pročelju, na sčvernom, kć je prosto, nešto napisano, i to blizu 
iztočnoga ugla, a visoko do dva sežnja; toliko, da ne mogah po- 
znati nego da je na kamenu, i da je brže glagolica nekakova, a 
prtiti se ne bijaše mi kada: pravo tada vraćah se u Rim. A prije 
toga kamena, kako bijaše onako izvan vida, i još pobčljen, nisam 
bio vidio. A kako bi mi bio rabio kada sam na onom Bašćanskom 
glavu razbijao! 

Nekoliko zatim franovac Dragutin Parčić, dobar književnik kako 
i Volarić, ter isto Vrbničanin, uzprti se do toga napisanoga ka- 
mena , i, što razabra, izpisa Pak. preč. Volarić to meni posla, 
rekši svoju i njegovu. I ja na prvi mah dadoh ima pravo: da je 
prvanja, iliti obla, glagolica, i da je tako i tako čitati. Nu nera- 
zabranih bijaše nekoliko sl6&v, pak pomislih, da morda bi se i ta 
mogla po drugoč razabrati: da morda Parčiću nije veće bilo lazno, 
ili kada. 


STAR. VII. 1 


1. čančič, 


ni, prebivajuć opet nekoliko doma, pojdoh , da što, i to 
vidčt. Uzprtim se po stubi, pak gledaj ja ter gledaj. I 
u Parčiću opet dadoh pravo; samo ja dva ili tri slova 
abrah; a to poklič su mi to izprali. Nu toliko jih je još 
>razabranih, kako će željni čitalac moć vidčt kada mu vse 
pokažem, ter najprije onakovo i onoliko,' pak latinicom, 
ičči, koliko ih je očitih: 
zida ma......... 
(?) opat TA 22... 
(?)  onđr(u?) (e?) ota. . +... 
0(b?) r(o?) sla) va ........ 
st slov je očitih, ito V, &, &, 8, A, V, P, P, A, 
» jedan put, O po dva, b po tri, 9 po četiri, a «h po šest. 
ih sedam: prvo morebit da je dugo iliti nosno kojegod; 
B; a četvrto i peto brže Y E, nego % &; a šesto 3, 
Z; a pak sedmo 4; i tako zadnja rčč: Dobroslava, ako 
propalo, hoćeš da nakraj sprčdnjega, hoćeš da na pričelu 
ida, prvo slovo (d). A ovoga imena jest bivalo u Slovč- 
o je i Dragoslav, i Radoslav, i Jurislav, i Pribislav, ter 
kom otoku. A što je u drugom redu & i b, ovo možebit 
li klesarova shaba, ili da se je kamen, hoćeš da onda, 
\ potla , omulio. Ter znamo, da se kamen lagko omuli i 
da klesar, doliš nepismen, ne zakleše vazda naprav, što 
1 napisano. Nu i na Bašćanskih napisanih kamicih jest 
1 sošic, i, ako gdčgod, ne vsagdč zaman, pak i ova sošica 
L biti da je ili I, hoćeš da na Latinsku, hoćeš da na 
li ino kojegod slovo, ili pak začetak mu samo. 
rčči vse nisu, kako sam jur pokazao , očite: nekoj nije 
t nekčj drugoga kraja. A po tom je vidčti, da je nekoliko 
na drugom .kraju po duljini, a možda i na prvom koliko- 
italo; a po širini bi reć da nije. A što ga je ostalo, to je 
pednja dugo a jedan i pol široko. I tako mu je vse na- 
d, da nije poznati ni koliko je debel ni da je kadč okr- 
po tom pak ja sudim , da je i zazidan takov i tolik; da 
nije, da to nije izčezlo totu, nego drugdč negdč; da tamo 
Sen jur tako krnjast; da što je na njem napisano , da to 
tu kuću; d' ako bi za nju, da bi na sprčdnjem zidu bilo. 


snimak (tab. 1), u kojem je oblik pisma vjerno pridržan, samo su 
razmjerno umanjeua. 








JOŠ OBLE GLAGOLICE NA KRČKOM OTOKU. 3 


Apak , ,zida . . . . opat,“ ovo odaje ne samo , da je drugdč taj 
kamen prije bio, nego još i gdč. Jer, ako ine znam zaono ,ma,“ 
jel manastyr bilo, ili majstor, ili Matij, ili Mavr, ili koje ino ime, 
znam za ,opate,“ da su manastire ,zidjivali“ i crkve, iliti opatije, 
a ta kuća nije. po ničem tomu prilika. No u Krku bile su dvč 
opatije, sv. Lovrenac i sv. Mihovil. Prva je bila izvan grada , ter 
na zapad, do šesdeset korakov od zida, a toliko i od mora: u 
»Borgu,“ kako su Krčani zvali, a i sada zovu, to zagradje. Totu 
sada murve rastu; nu Krčani još pamete, da je prije bio sv. Lo- 
vrenac; a i stepen nekakov od te crkve još leži malo dalje po- 
kraj puta. A druga bila je u gradu: što sada zovu ,Majkom 
Božjom“ Slovinci a ,Madonnom“ Krčani, ono držim da je bila. 
crkva te opatije, sv. Mihovila, a manastira joj nije veće; a to blizu 
Gornjih vrat ter do samoga iztočnoga zida. 

A i pisam sam ja za te opatije ondč u Književniku ! pokazao, 
ter po tih svetomu Mihovilu opatom 1376 godine bijaše neki Ja- 
kov, a 1420 i 1427 neki Stčpan, ter i svetomu Lovrencu taj isti 
tada, a 1488 Mikula Venerij, koji i svetim Mihovilom nekako vla- 
daše.? Nu 1502 sv. Lovrenac ne imadjaše veće opata, nego uži- 
vača, ter onoga istoga, koga i Bašćanska sv. Lucija* kako i 1540. 

A kada je pak kamenje s tiju manastiru raznešeno? Evo što su 
za nje nekoji Krčki biskupi u Rim, Tridenskoga sabora čuvarom, 
koji latinski koji talijanski, pisali. Ivan iz Turre, Vlah, dašto, na 
1. listopada 1616 za sv. Mihovil piše ,da tu opatiju inostranac 
uživa a nekakov redovnik agustinovac služi;““ a Teodoro Gennari 
na 28 svibnja 1675, ,da su u biskupiji tri opatije: sv. Lucija 
(u Baški), sv. Mikula (u Omišlju), i ,sv. Mihovil, a prije da ih je bilo 
pet (sv. Lovrenac još u Krku, isv. Marija u Košljunu); a Baltasar 
Nosadini na devet travnja 1695, ,da je u gradu (Krku) sv. Mihovil, 
opatija, kojoj manastir da je razrušen, a izvan grada ina, sv. Lo- 
vrenac, pridružena Bašćanskoj sv. Luciji, gdč negda da su bili 


| God. TI, str. 10 sl. 


»Ibique Revdus in Christo Pater Dominus Frater Nicolaus Venerius 
(Benčičanin, dašto) benemeritus Abbas S. Laurentii, et Commendatorius 
sive Rectvr Ecclesiae S. Michaelis de Vegla“, ondš. 

5, ., »Reverendi Domini Zachariae de Garzonibus . . . Commenda- 
tarii Abbatiarum 8. Luciae Vallis Beschae, et S. Laurentii de prope 
ipsam Civitatem“ . . ,» li ondš. 

»La Badia di 8. Michiel possedata da forestiero et hora officiata da 
uno Padre censurato di S. Agostino“. 

* 





4 I. ČRNČIČ, 


koluđri sv. Benka!; a napokon Petar Ant. Zuccheri na 6 stude- 
noga 1742, ,da u Krku su bile dvč Benkovačke opatije, sv. Mi- 
hovil, u gradu, i sv. Lovrenac, izvan grada; i obč da padaju?. 

Tako svetomu Mihovilu manastir 1695 Ičta jur bijaše ,razru- 
šen,“ a svetomu Lovrencu 1742 ,padaše“ ne samo manastir, nego 
i crkva, ako nije jur i palo bilo to oboje. Pak Krčani raznesoše 
ne samo žičbe , sičmena, pomirnice, konje, grede, daske i vrat- 
nice, nego i stupe, i stepene, i prage , i podboje , i škrile i vse 
drugo kamenje, ter i za onu kuću uzeše toga, hoćeš da u sv. LO0- 
vrencu, hoćeš da u sv. Mihovilu, nekoliko, pak i oni napisani ka- 
men, ostavivši ga negdč nekoliko, ili odbivši. Preč. Volarić da ne 
zna kada je kuća sazidana, ali držim da bismo lagko doznali. 

A jesu li one opatije onako zdavni bile sazidane , kako držim 
da je ono napisano? Biskup Zuccheri, pokič j& je tri Ičta gledao, 
a lagko da i čitao štogod na njih, eno im odsudi, da su od sta- 
rine, ,antichi monumenti di Abbazie, credute anticamente soggette 
alla inclita religione Benedettina“. A 200 Ičt prije za sv. Lovre- 
nac neki Piliča, koji ga je uživao, piše, da mu ni ne znaju kada 
je počeo.* A 1337 Ičta čitam u Farlatovoj V-toj, na 246 s., da je 
papa Benko XII. sv. Petar, opatiju na Rabskom , dao Martinusu 
s Picika, koludru iz sv. Lovrenca , manastira izvan Krka;* a na 


301 strani: da je 1271 neka žena po nekoliko svoga pustila Krč- 


komu kapitulu, toga kapitula pojcu , i manastirom , sv. Mariji u 
Košljunu, sv. Lovrencu, i sv. Ivanu, ,nec non monasteriis S. Ma- 
riae de Castilione, S. Laurentii, et S. Joannis“. A ,sv. Ivan“, 
ovako držim da su prije zvali oni manastir, koji su potla, počamši 
negdč 14-ga včka, ,sv. Mihovil“. Jer gdč pišu da je ,sv. Ivan“, 


_———-— - 


1 ,Praeterea est Abbatia S. Michaelis cum Monasterio destructo ; 





. extra muros pariter Abbatia 8. Laurentii annexva Abbatiae S. Luciae po- 


sitae in castro Beschae olim Ordinis S. Benedicti, modo in Commendam...“ 


2 Fra di queste (chiese) sonovi (in Veglia) due antichi monumenti 
di Abbazie, .... il primo di S. Michele dentro la mura della Citta, 
| altro di S, Lorenzo fuori delle mura, ambidue rovinosi, benchš abbi- 
ano qualche rendita competente“. 


5 Licet Monasteria seu Abbatie S. Laurenti; de Vegla, ac S. Lutie 
Vallis Besche, ordinis S. Benedicti, Veglensis, seu nullius dioecesis fuerint 
esseque consueverint a X, XX, XXX, et centum annis citra et supra, et a 
toto tempore et per totum tempus, de cujus initio seu contrario hominum 
memoria non ezistit . . .“ Ondšč u Književniku na 10 s. 

* ,Promotio Martinusii de Pizica monachi monasterii S, Laurentii extra mu- 
ros Veglen. ord. S. Benedicti, ad Abbatiam S, Petri Arben. dicti ordinis...“ 





JOŠ OBLE GLAGOLIOE NA KBEČKOM OTOKU. Kk 5 


totu znamo da jei ,sv. Mihovil“ bio, i da je sada ,Majka Božja“. 
Evo što Krčki biskup po imenu Ivan 1186 i 1188 Ičta piše za 
»SV. Ivan“: ,da je crkva u Krku, blizu Gornjih vrat; da ju je on 
uzidao prvo nego je postao biskupom.! Pak ju zapisuje, a i blaga 
iliti imanja puno š njom, svetomu' Benku i svetomu Čubranu, ma- 
nastiroma na Benetačkom, pokraj Pada rčke, i na otoku Muranu, 
izgovoriv, d' ako bi mu skočilo u glavu pođi u tu crkvu i totu 
prebivati s koludri koji budu, da mu nitko ne ima biti proti; a 
da on bi ostao pod posluh Sveto-Benačkoga opata i Sveto-Čubran- 
skoga ,priora“. I toj crkvi nabrzi prizidaše manastir: 1239 ta jur 
bijaše;? ali ne još opatija, nego samo nekakova ,priorija,“ ter 
onamo pod Muranskoga opata oblast;* a tako još i 1323 Ičta.“ 
Pak po tom, i jošće, što Vlasi uzidaše taj manastir, i što prije 
1186 držim da je ono napisano, sudim, da oni kamen nije bio na 
sv. Ivanu, nego na sv. Lovrencu. 

A da je sv. Lovrenac bio od prije, ne samo po onom sudim, što 
je 1271 ičta s prčda, nego i po inom još razlogu. Evo Krčki bis- 
kup Petar, i to 1153, ter pred papinim poslom Henrikom, i pred 
knezom totu Dujmom, i još pred desetak inih mužij, piše, da zna 
kako u sv. Benku i u sv. Čubranu, u onih istih manastirih , ko- 
ludri pošteno, pobožno i sveto živu, pak da se ih je nekoliko do- 
bavio: da se po njih € u njegovih manastirih tako živčti nauče; a 
i sam to njihovo sveto življenje da bude morao gledati i naslč- 
dovati." A po ovih besčdah ja odsudjujem, kako sam jur u Knji- 


* »Videlicet unam meam  Ecclesiam , que est consecrata ad honorem 
Dei et B. Johannig Baptiste secundum quod est posita prope portam 
supradicte civitatis in loco, qui vocatur Portasusso . . . .“ ,Feclesiam 
nostram S. Johannis positam in civitate Vegle, quam 208, antequam ad 
Episcopatus officium adscenđissemus , propriis nostris expensis edificare 
fecimos .... U onoj Farlat. na 641.“ 

2 Actum est hoc Vegle sub porticalle dicti monasterit S. Johannis,“ 

3... ,»dono et concedo Eccolesje seu altario S. Johannis de Porta 
8430 Veglensis dioecesis obedientie S. Cypriami de Murana 'Torcellane 
diocesis omnibus pro futuris temporibus, tempore D. Petri Prioris su- 
prascripte Ecclesie.“ 

* Vga tri pisma ondč od 642—5, samo im je mnoga shabna, po 
Vlaškoj, dašto, krivici. . 

5... »fratrum Monasterii S. Cipriani et Benedicti super Padum re- 
ligiositatem viteque honestatem cognoscentes , et eorum sanctissimis dis- 
ciplinis nostra monasteria institui et in melius prove(h)i cypientas, 
illorum vite testimonia, quibus Domino ad(h)erere possemus, pexes nos 
habere curavimus.“ Li ondč na 639 a, 


1. ORNČIĆ, 


! i kako je Kolet, i držim da će vsatko razborit: da jur 
ada na Krčkom otoku, kolika i biskupija tada bijaše, ne- 
reto-benkovačkih manastirov. Bijaše takovih manastirov, i 
idanajstoga včka, na onih drugih otocih, na Osorskom, na 
1, ina Sansikovu ,* pak hoćeš, da ne i na Krčkom , na 
eliku? Apak znamo što je ono u sv. Luciji u Baški napi- 
jako; i šte Omišaljskoga manastira sv. Mikule opat i ko- 
52 poručiše papi Inocenciju IV-mu za svoju starinu; i da 
unski opat 1186 Ičta onomu biskupu Ivanu bio svčdokom:* 
šeš, da još nije bilo svetoga Lovrenca u Krku, u gradu 
eu? Nije prilika, dasu u ovako malu gradu sazidali dva, 
ra reda, samostana, ni istih Ičt ni na blizu. 
ih pak pisano našao, da još nije bilo te opatije, sv. Lovrenca, 
ni 12. včka, prije bih uzvjerovao, da je Bašćanski opat u Krku 
idao, ili Košljunski, ili Omišaljski, nego da je ono 13-ga napi- 
ila glagolica nije od trinajstoga včka, nego od devetoga, od de- 
od jedanajstoga, a kolikogod morda i od dvanajstoga. A takovo 
: ondč. Zar su oblija ona u Pragu slova, ili u Parizu, ili u Tri- 
[u Vatikanu, nego evo ova?I nisu lagkim perom na gladki koži, 
a, nego težkim dičtom na nekakovu kamenu udčlana; pak 
ti, da nije vsekoliko ni po piščevoj volji, ni po klesarovoj. 
v, kakova su, držim da su ovakova ne samo "po klesa- 
ego i po piščevoj volji: kolca mislim: nisu ni na srčdi ni 
kako su u drugih spomenicih, ter i u sv. Luciji; nego iz- 
Pak i početak i svršetak ovakovim sudim da je iznutra, 
i sadanjemu Pp, a onakovim izvana, kako je i sadanjemu [If] 
. U9, ovo je i u sv. Luciji, ter u obojem napisu; samo je u 
M, ili M, nekoliko krat, a u malom nije ovakovo , nego 
mno do samoga vrha, kako je, kadč ter kadč, i u Asema- 
i u Kločevu i u Bugarskom ,abecenaru,“ ako dr. Jagić 
aže u II-gom akademičkom ,Radu“ na 249 s. I ako me- 
tarijimi uglastimi slovi još najdeš po kojegod , ako i ne 
vakovo, ne najdeš ne veće ovoga 9%: u onih šest spome- 


slagar nekako zanemario ove besčde, a to na 14 s., na kdj je 
aba: ,a sv. Ciprian“, na mčsto: ,a pod sv. C.,“ a na 16, u 
samo 4—5 većimi“, nam: ,samo 4—5 putij većimić, au 4r. 
iam. Ze“, pak i ,zazdah“ na 18 s. u 20 r. nam.: zadah, kako 
10. Nu ova zadnja shaba brže da je po mojoj krivinji. 

ondš od 227—9, i na 617. 

to Johannes Abbas de Castellione testis sum,“ 





JOŠ OBLE GLAGOLICE NA KRČKOM OTOKU. 7 


nikov, kojim je Brčić odsudio da su 12-ga včka pisani, nij ga u 
nijednom; nego samo sadanje SR, 

A pit vidimo da su manja, nego druga slova, i da je ovo prvo 
malo drugačije: prvi kraj nij' mu niži, kako je drugdč; nu i u sv. 
Luciji ovako, samo ne ovoliko ni gornje črte ni doljnje, kako brže 
da ni u drugih znanih knjigah. A A, ovo je pravo kako u Kločevu: 
završeno ; a tako i u Bašćanskom, samo ondč su vse tri črte, ho- 
ćeš da po piščevoj, hoćeš da po klesarovoj volji ili nevolji, do 
vrha, kako ja još nigdčr nisam vidio. I još jih je priličnih onim u 
Kločevu; a to su: «+, 8, %, 6, P, b, i A; a morda i ovo drugo 
u zadnjem redu, ako je ondč onakovo [H, kakovo dr. Jagić u onom 
Radu kaže: noga mu nije pod prvom nastavljenicom , nego neko- 
liko dalje. 

Istina, nosnih slov nije ovdč, ni &, ni 88; ali nije ni rčči očite, 

kojoj bi to kojegod slovo pristalo, prvo, a drugo: lagko da je ovo 
prvo u drugom redu to kojegod. A i što nisu rčči vsaka po sebi, 
kako ni u sv. Luciji, još i to odaje starinu. 
. Nu još je težko odsuditi, kada je ono zaklesano. Zato bi trčbi 
znati i kada je počelo rabiti prvanje pismo i kada se je prevrglo 
u sadanje; i to ne kadč tadč, nego na Krčkom otoku. Jer nije 
prilika, ni da je počelo povsuda u isto doba, ni da se je prevrglo. 
Eno koliko je Češko , ili hoćeš Gajevo, pismo potrčbovalo Ičt, a 
morda jih i još kadčgod potrčbuje , da oblada; i to kada onoliko 
pišu i onako putuju i druguju. Nu, ako ti je težko uzvčrovati, da 
je u pedeset godin slovinsko pismo prispčlo na naš otok, nije, da 
je u sto, a još manje, da je u sto i pedeset. Krčki Slovčni mi- 
slim da ga nisu manje željeli , nego drugi. Apak znamo za njih, 
da negdč 1062. Ičta , ili sami, ili skupa sa Senjani i s Vinodolci, 
a kolo vodeći pop Vuk, pop Cededa , onako star, i opat Potepa, 
izagnaše svoga prvoga biskupa Grgura, za što im svećenikom iliti 
redovnikom, Slovčnom, 1059, po onoga Splitskoga sabora naredbi, 
bčše zakratio Božju vršiti po svoju, po Slovinsku; i da na njegovo 
mjesto posadiše onoga popa Cededu, Slovčnina, pak da on onakov 
poče biskupovati , žakne rediti, crkve posvećivati, i drugo. A po 
tom je pak očito, da je slovinsko pismo i onda i prije, ter mnogo 
rabilo na onom otoku. Kako je ono Cededa prije slovinski popo- 
vao, ter i ostareo u tom, tako držim da je i mnogi ini pop. A brže 
da je Potepa slovinski, ter u onom nekom manastiru, opatovao. 

Sada, da bih znao, kada su po sadanjem pismu, na kute, po- 
čeli ondč pisati, bih mogao odsuditi, da je zaklesano ono negdč 


1. ČRNČIĆ, 


do tada. Nu, ako znam, da su 14-ga včka jur pisal 
4 jesu Pi 13-ga i još 12-ga. Štoje 11001 1230 1č! 
»rinju pisano , onomu je obojemu propala matica , 
je | ovako bilo pisano , i onako.! A nikako si 
iih Ičt pisali, ako bi nam i koristilo, ne znamo pri 
pisma a po očitih Ičtih nij' ga davnijega, nego j 
a ogradi sv. Martina 1303 zaklesano, kako g. Kr 
ndš nije ni slčda prvanjemu; a nije ni u Vinodolskom 
bojim se da je skorije prepisano. 

prilika, da su u Senju pravo onda počeli pisati ] 
nisu i prije nekoliko onako pisali. Nu zašto ja ov 
ida medju onim, ter po sadanju pisanim, čemu 
da je dvanajstoga i trinajstoga včka pisano , jes 
L to je, 1-vo nekoliko nekakove crkvene knjige, š 
imo i prišiveno na zadnju koricu iznutra inoj knji 
ssančicom i glagolicom spisani", koju da je vrbniči 
iš našao u svojem gradu ; 2-o nekoliko časoslova 
nske* crkve časoslovu, 1391 Ičta pisanu, bilo prilč 
0 na zavitak iznutra; 3-e ini iste crkve časoslov.“ 
koju je pokojni Petriš našao a ja u Krku u sina 
Petra 1868 Ičta vidio, nije 14-ga včka napisana, r 
majstoga. A počem je sudio, da je ono prvo i d 
anajstoga včka, jel po pismu, ili po črnilu, ili po ke 
, pak moramo ganati. & je ondč nekoliko krat pri 
< po tom držim da je on sudio. Nu ovo starinsko & 
5 putt, a sadanje T 86, aK malo da ne vsaki; i 
sarinsko slovo nekoliko puti je i u onom, što je 13- 
: pak je li tvrdo sudio? Morda mu je joši črnilo | 
, ili pak što bijaše prilčpljeno, taj razlog; zašt' 
Cukoljevićevih Pov. spomenicih na 315—317. No u dr 
sradi i zemal sv. Ambroža od Dobrinja“, pak je očit 
to godin poznije pisano, ili ,sv. Ambroz“ nije sazidi 
iš na 2. strani piše, nego 1221. A toga još nisam b 
n ono pisao što je u onom Književniku na 21—23. 
om znam da možemo pisati, i olovcem, i vsakakovom 
i, modrilom , ćrvljenilom, njadilom , i drugakovim stri 
com“, ili ,glagolicom“ ne znam kako? Bčše mu reći: j 
o glagolici , ili: po bosansku i po glagolsku. Nu san 
igdč zarekao. 

'bnički“, kako on, nije pravo. 

inka staroslov. jezika. 


JOŠ OBLE GLAGOLICE NA KRČKOM OTOKU. 9 


knjige bivale su drage, pak jih nisu kidali nego kada veće nisu 
mogle rabiti. Ali samo kada to nije prepozno prilčpljeno, vrčdi ne- 
koliko ov razlog. A kada je ono prilčpljeno, jel nakraj 15-ga prvo 
a drugo nakraj 14-ga včka, kada su one knjige napisane, ili poz- 
nije, ni toga ne kaže, kako ni za koji razlog je trinajstomu a ne 
četrnajstomu včku odsudio ono treće, a ondč nije ni jednoga sta- 
rinskoga ni & ni UP, a ni sadanjega T povsuda. Ono bi još razvi- 
dčti vse troje! 

Pak, jel priličnije, da je jedanajstoga včka zaklesano ono u Krku, 
ili da je dvanajstoga? Priličnije je, da je jedanajstoga , kojih Ičt 
je slovinsko pismo ondč i onuda onoliko rabilo, a i u Baški u sv. 
Luciji ono dvoje zaklesano , kako to -u Književniku držim da sam 
dokazao, ako i nisam vsega onoga pročitao bio onda, a potla veće 
nisam bio gledat; a da bih pošao, držim da bih još kojugod uga- 
nao, a morda i predomislio se kolikogod. Nu i fotografano bih rad 
ono vidjeti i gledati. 

Ja ondč na 15 strani povčdam to i to za sv. Luciju, pak i ovo: 
»A sprčda zvonik , star, ter popucao. Na Ičvom uglu mu je razi 
zemlje napisano , nekada debelo a sada jur vrlo tanko: magister 
Andreas me fecit, po gotičku .... A male više toga napisa je 
nekakov grb na kamenu izklesan, valjada Frankopanski, jer je polje 
na nekakove lješice.“ Nu moj razboriti čitalac vidi, da što sam ovo 
za grb rekao, da toga nisam pravo znao: Farlatu nisam povse vč- 
rovao, da je prvanji Frankopanski grb bio onakov!, a onoga nisam 
bio dobro razvidio; a brže da ni čitao, što za oboj njihov grb g. 
Kukuljević piše u Borbi na 56 s.: ,ovaj grb (dva lava lomeća hlčb) 
poprimiše isti knezovi stoprv u 15. vieku, dočim su prije vazda 
služili se grbom u kojem bijaše zviezda medju dvie pruge.“ Pak 
se Bašćanskomu plovanu , razumnomu Petru Dorčiću, pomolih. I 
on posla _ mi taj grb; samo nij ga izpisao vsega, nego dva reda. 
A ovo nije Frankopanski prvanji grb. A nije mogao ni biti, zašt 
on zvonik držim da je sazidan kada i crkva, a to prije nego su 


.oni počeli ondč knezovati. Ako taj kamen, if kojem su kocke iz- 


klesane, ne ide u ornamentiku gradnje: mogao bi on jedino hr- 
vatski grb predstaviti, ako bi se u obće moglo dokazati, da je hr- 
vatski grb tako star, kako ja držim, da je on zvonik. 


1 . »antea siquidem stemma gentilitium Comitum Vegliae ( Veg- 


lae, pravo), Seniae etc. erant quaedam stellae aureae, rampo, ut ajunt, 
albo intextae“, u V. na 303. 


10 I. ČRNČIĆ, 


Imam li još koju poreći? Slovo u dvanajstom redu 26-to a u 
trinajstom 11-to i 23, ono brže da je malo jer (Z), pak ,z Otočsca“ 
ona reč, a ne ,z Otočeca.“ A da je i v Otočcu bio benkovački 
manastir, to znamo; i lagko da je jur jedanajstoga včka. Jer ma- 
nastiri nisu se nabrzi zatirali, a u tom 1456 Ičta znamo, i to po 
pape Kalista III. pismu na Senjskoga biskupa, da veće ne bijaše 
nijednoga koludra, nego samo opat, po imenu Ivan! A ida je 
Gatska, kadš je Otočac, jedanajstoga včka bila pod Krčku bisku- 
Piju, i to znamo. A klesara možemo kriviti za onakovo & i UU u 
onoj rčči. 

Tako sada je na Krčkom otoku troje pisano po obloj glagolici: 
dvoje u Baški u sv. Luciji, a jedno u Krku na kući preč. Vola- 
rića. I ono nije prinešeno iz Bugarske, nego je ondč i zaklesano. 
A za knjige, ako im pisac ne povčda, ne možemo ne reći, da kadč 
je najdeš, da totu su i pisane. Koje su u Bugarskoj našli, prilika 
je, da su ondč i pisane; ali ja ne bih prisegao , kako ni da je 
Assemanova u Jerusolimu a Kločeva u Tridentu , gdč su je našli. 
Dapače! Kločeva do 1480 Ičta držim da je bila na Krčkom otoku. 
Jer za nju pišu, da ju je onamo u Tirol neki vitez Breisacher pri- 
nesao iz Benetak, gdč da ju je tomu 1500 darovao Krčki pop Luka 
»de Reymnaldis“, a prije da je bila Krčkoga kneza Ivana Franko- 
pana, i to da puno veća ter vse pod zlatom i srebrom. A to vse 
može biti istina. Jer ,de Raynaldis“, toga plemena u Krku onih 
Ičt znam da je bilo; a to: Domenik ,de Raynaldis“ 1500 veli pop 
(»archipresbyter“) a 1517 veli žakan (,archidiaconus“) Krčki (samo 
u drugom pismu piše ga ,de Renaldis“), i Ivan ,Renaldi“ bilčžnik, 


!.... »Sane pro parte dilecti filii Johannis Abbatis Monasterii sancti 
Nicolai de Ottozac ordinis sancti Benedicti tue diocesis petitio continebat, 
quod cum olim ipse propter carentiam monachorum in partibus illis 
curam animarum parrochianorum Castri et Burgi, prope ipsum Monaste- 
rium per dilectum filium Nobilem virum Sigismundum de Fravgepanibus 
Comitem Signiensem. (Ovako opat držim da mu nije bio zapisao, nego: 
Segniensem) noviter constructorum et edificatorum, eiusdem Abbatis cure, 
pro e0 quod alia parrochialis ecclesia ibidem non existit , commissorum, 
solug gerere et exercere non posset, ne parrochiani predicti in missis et 
aliis divinis officiis et sacramentorum ecclesiasticorum administratione pa- 
terentur quomodolibet detrimentum ex defectu huiusmodi monachorum, 
sex presbiteros seculares et duos clericos conduxit.“ (Priprava za bisku- 
piju)... . Theiner: Monum. Slav. Merid. I. na 418 s. — ,Abbas S. Ni- 
colai de Gacka“, tko si god, povčdaj nam štogod za tu svoju diku! 
doba je! 


JOŠ OBLE GLAGOLICE NA KRČKOM OTOKU. 11 


brže da Omišaljski.! I još. Onoga kneza Krčkoga žena Jelisava na 
19 kolovoza 1484 Ičta u Bnetcih za svoju oporuku naredi, d' ako 
joj j€ ne bude mogao muž ovršiti, ni knez Martin Mojsejević, da 
ju ovrši pop Luka službenik joj." Pak tomu je valja da bio pridč- 
vak ,de Raynaldis.“ A kapelanom je valja da bio knezu; i to ne 
samo u Bnetcih, u zagonu mu, nego još u knežiji, na Krčkom otoku. 
I nije knez mogao ženi s4m ovršiti oporuke. Jer nekoliko pred 

. onim bijaše utekao iz Bnet&k ka Hrvatom i k Ugrom, pak tamo 
negdč pokraj Drave i umre 1486 Ičta." A kada je ona umrla, ne 
znam; a nije li tada ondč bio drugi poručnik, knez Martin Mojsejević. Nu 
pop Luka Rajnaldić, on vsakako joj se širio po kući, i prije nego je umrla 
i potla nekoliko; a morda mu je štogod i zapisala, ili pak hći nje Kata 
darovala. Pak što je Breisacheru darovao one knjige pozlaćenice, 
za ono i za ostalo, ako je Brčić, ne ću ja reći, da je kupio. 

A ičija je prije nego kneževa bila ona knjiga, morda bih uga- 
nao. Ewo:.... ,1475, miseca ijuna 17 dn., kada poslasmo vsa op- 
čina (Omišaljska) i plovan s redovnici jesu dali v Krk, po zapovidi 
knežje milosti žneza Ivana, najprvo kaleži 4, bibliju, misali 4, 
knjigi lijendi“ .... ,1480, miseca jenvara. To je blago carkve Svete 
Marie (v Omišlji), ko bi dano v kaštel... v ruki Jurku kapitanu 
najprvo moći svetih v skrinicah trih ... . diblie, misal veliki, misa- 
lica 2... knigi lijendi, knigi carske“ ... 4; a fratar Šimun Kli- 
mentović: . .. . »1480 prvara.... gospoda Bneci vzeše Krk i otok 
i kneza Ivana. I umri nigde za gorom gladom, všenci ga ujiše, zač 
biše zao gospodin. I zato ga Bog kaštiga i zgubi svoje gospodstvo 
vića nepravdje, ku činjaše v Omišli.* Pak ove Omišaljske dvoje 
»knigi lijendić morda su ono bile jedne. Jer u onoj. pozlaćenici ne 
znamo što je vse bilo, a ,knjigy lijendy“ držim da su što i ,le- 
gendar“, kako su je i zvali Krčani vlasi 1500,% a u takovi knjizi 





1 Kukuljević: Pov. Spom. na 103 s. 

2... »cum hac tamen oonditione, et casu, quo ipsi Commissarii sui tem- 
pore sui decessus non reperireutur ubi decessit, voluit et ordinavit, quod sit 
commissarius suus Dominus presbyter Lucas servitor suus, et hoc donec 
et quousque ipsi commissarii sui ibidem venirent, seu aliquam ordinationem 
miserint . . . .“ U mojoj Najstarijoj poviesti na 134. 
ić: Pregled hrvat. pov. na 141. A Šafarik nepravo u Pam&tkah 
na IX., da je 1482 1. umro; a tako i on neki za njim. 

* U mojoj Najstarijoj pov. 132-—3. 

5 Arkiv, knj. IV. 35. 

$ U Najstarijoj pov. na 138. Onda Krčka stolna crkva imijaše šest ,le- 
gendarij“ ; latinski, dašto. 





I. ČRNČIĆ, 


ko je koji svetac živeo, nego i jošte štogod ona- 
i nisam uganao. Jer sudeć po Kločevu dčlu , bi 
it u onoj knjizi bile i duhovne besčde, iliti ,homi- 
toj stolnoj crkvi onoga Ičta bijaše pet knjig; samo 
t meni je dosta ono, da je bila na Krčkom otoku. 





: razloga oblu glagolicu zvati Hrvatskom , nego 
ki Srbi prije nego onako na Grčku držim da su 
i pisali. Tako najbolje ju zvati, i! onako, oblom, 
starom , ili starinskom , ili nekadanjom , a još pa- 
dr. Rački, slovinskim pismom , prvanjim , ako je 
», ako je uglasto. Ter ćemo još naći onakova pisma 


s. -—— mm 


Dva odlomka za poviest grada Zagreba u XIV vieku. 


PRIOBĆIO IvAN TxKALČIĆ. 
Predano u sjednici filologičko-hisloričkoga razreda dne 4 ožujka 1875. 
92 


Godine 1874. pregledavajuć stare račune grada Zagreba, koji su 
pohranjeni u gradskoj blagajni, naidjoh na dva vrlo važna spome- 
nika sastavljena u drugoj polovini XIV vieka. Prvi potiče od god. 
1359—1360, te sadržaje sudbene zapiske grada Zagreba, drugi pako, 
datiran g. 1368, za sudčevanja Petra, sina Donatova, donosi popis 
kuća i stanovničtva ovoga grada. 

Oba spomenika žalibože nepodpuna pisana su na papiru , prvi 
broji osam strana na podugačkoj i uzkoj artiji, drugi pako šestna- 
est u velikoj četvrtini; a odnose se na onaj diel grada Zagreba, 
koj leži na desnoj obali potoka Medveščaka - Cirkvenice , i slovi u 
onodobnih listinah pod imenom ,civitas montis grechensis, de vel 
iuxta Zagrabiam,“ ili u kratko ,castrum Grecb“. Zamjerno je, što 
se latinskomu nazivu ,mons grechensis,“ ili ,in monte Grech,“ va- 
viek dodavao slovjenski ,grech ;“ što na latinskomu označuje ,mons“ ; 


. pa je sva prilika, da se prvobitno taj diel grada nazivao li rečju 


»Grech“ ili ,Gorica“. 

Scienim takodjer, da je od potrebe svakomu , koj želi potanko 
izpitat ove spomenike , saznat i poviest ove gradske obćine: toga 
radi nacrtat ću ju u toliko, koliko mi je iz listina poznata. 

Da je Zagreb postojao za domaćih kraljevah, o tom neima sumnje, 
pošto je g. 1093 ugarski kralj Ladislav osnovao u njemu biskupiju ; 
biskupije pako, već radi uZtišene časti biskupske, nisu se dizale u 
neznatnom il nenaseljenom mjestu. Nu pod prastarim Zagrebom 
nemožemo razumievai naš Greč, već lievu obalu Medveščakovu ili 
Kaptolsku stranu. 

.Neima sumnje , da se i desna obala ili Greč počela vrlo rano 
naseljavati, pa ja bih uztvrdio, da je prije dolazka tatarskoga (1242) 
dobrano naseljenom bila. Naseljenici njezini bijahu izprva izključivo 
Slovjeni, nu brzo se medju nje uvukao ponješto njemački, nu većma 
talijanski živalj, koj potonji radi svoje trgovine sa prekomorskom 
robom stekao i veliku važnost. Ime bo župnoj crkvi sv. Marka, dali 
su bez dvojbe stanovnici ,mljetačke ulice,“ pa i njeka imena grad- 
skih sudaca i zastupnika još u XIV vieku zasvjedočuju , da je na 
Greču talijanski živalj bio u velikoj cieni. | 


AS ŠK Sa 
RA eta 
Meč 


Zj 











.. tE. s es . Ba PP Ve ga . s) mo 219 za tb "4 € o 
o, SA kas +. O : PRELAgd ZAP X SA i S. Ka EEE 
Loud Li ps ri s 
oR Fae Ma hi Bee Lu ZA AE 
R Poba RL u, A 7 s KESE na ne ' 
NSX iRbkiruc Dodo ek Pai “-. “ 


a au a 
KAKE 
napa 


se 4 
.». Ko 
“ . 2 

Te! 
+ . 


14 I. TKALČIČ, 


Stanovničtvo na Greču podpadalo je najprije pod upravu župana za- 
grebačkoga , i nije uživalo nikakovih povlastica, kojih su dionici 
bili gradjani na Kaptolskoj strani, a naročito oni u ,laškoj ulici.“ 
Godine istom 1242 na 16 studenoga, posavjetovavši se sa Dioni- 
žem banom i inimi plemići hrvatsko-ugarski kralj Bela IV. podignu 
zlatnom bulom Grečku obćinu na slobodan kraljevski grad. 

Glavne točke zlatne bule, čiji se izvornik čuva u gradskoj bla- 
gajni, ove su: grad bio je vlastan izabrat si vlastitoga sudca, koga 
je kralj potvrdjivao , i tako izuzet bio od sudca županijskoga, do- 
čim priziv oštao na kralja. Isto tako uživali su gradjani patronat- 
sko pravo nad svojom župom. U kraljevskom posjedu nisu plaćah 
mitnice. Parbe medju njimi nisu se rješavale dvobojem već prise- 
gom. Protiva gradjanu nije mogao ini svjedočiti već gradjan il ple- 
mić. Imovinom svojom razpolagao svatko po volji, i oporučit ju 
mogao, kako mu se svidjelo. Sajam obični držao se u gradu pone- 
djeljkom i u četvrtkom. Nije li tko bio voljan obitavat u gradu, slo- 
bodno mu bilo prodati svoj posjed i izseliti se. Ni banu, ni vojvodi 
nisu plaćali nikakova poreza , ni založnine! ili priselice. Upravu 
pako gradsku rukovodilo je gradsko vieće, komu na čelu stojao 
sudac ili načelnik (maior ville, villicus), te prisežnici (iurati) i na- 
pokon zastupnici , (consiliarii) ; ukupno gradsko vieće sastojalo je 
većinom od dvanaest lica. Ostale točke zlatne bule protežu se na 
upravu gradsku. Za uzdržanje ove gradske obćine poklonio je Bela 
IV posjed do Save i diel u obližnjoj gori, nu obvezao ju ujedno 
da mora na svoj trošak opasati grad prečvrstim zidom. 

Tolike stečevine, kojimi je obdario kralj mladi grad na Greču, u 
brzo su probudile želju u stanovnicih kaptolske strane, da postanu 
dionici istih, na da to mogu, nastojahu uvući se u tu obćinu, osobito po- 
slije nasilja tatarskoga, tražijahu pribran u utvrdjenom Greču. 
Tako g. 1247 na 11 rujna poklonio Bela IV, selište ili brdo ,Gra- 
dyz“ na Greču kaptolu zagrebačkomu, da si tuj kanonici sagrade 
čvrstu kulu, kamo bi u vrieme nužde sebe, te svoje i crkovne dra- 
gocjenosti zakloniti mogli, a na preostalom zemljištu da podignu 
za sebe i svoju družinu kuće, davši im pravo, da mogu po volji 
o njih razpolagati.? Jedno i drugo učini kaptol, pa još za Bele IV 
bijaše na Greču posebna ulica, zvana .popovska vulica,“ u njoj bo 
obitavahu kanonici, a u crkvi sv. MarKa, dok se stolna crkva po- 
pravljala i gradila, ovršivahu službu božju. U drugoj polovini XIV 
vieka iztisnuo je grad kanonike iz svoje obćine.? 

Po svjedočanstvu ine bule Bele IV od g. 1266 bio je već tada 
Greč zidom obzidan. ,Vierni pako naši, gradjani istoga grada, utvr- 
djujuć isti grad, zidajuć kuće i onamo prenašajuć svoja stanja 
podnieli su znamenite troškove, neprekinuti posao, ogromnu štetu, 


1 Založina na latinsku ,descensus“ od glagola založiti == buccellas in 
os positio. 

3 Tkalčić. Mon. episc. zagrab. I. p. 88—89. 

5 Tkalčič. Mon. episc. zagrab. II. p. 22 cap. XIII. 


DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 15 


izpostavljajuć se čestim pogibeljim i nesrećam za čast kraljevine 
il vojvodstva,“ te toga radi oprašta ih, da niti po drugih niti osobno 
nemoraju poći u vojsku, koju bude kada dignuo kralj ili vojvoda, 
da niti u to ime nemoraju ništo platit.! 

Pod čestimi pogibelji, koje, spominje rečena bula kraljeva, bez 
dvojbe razumievaju se nasrtaji Otakarovih četa, koje su iz čvrsta 
grada Samobora provaljivale ća do Zagreba. 

Sliedeće opet godine (1267) oprostio Bela IV gradjane na Greču 
od plaćanja poreza i tridesetnice.? 

Ali žalibože u brzo nastalo trvenje medju gradjani kaptolskimi 
i grečkimi, a povod bijaše tomu privatan interes. Kada se naime 
po smrti Ladislava IV (+ 10 srpnja 1290) pociepao narod hrvat- 
ski u dva tabora, i gradjanstvo se zagrebačko razdvojilo. Pretež- 
nija stranka kaptolskoga gradjanstva stojala je uz anžovinsku kuću, 
dočim opet većina grečkih gradjana borila se za Andriju III po- 
sljednju rozgvu Arpadove loze. Da si Andrija III na svoju stranku 
pritegne protivnike kaptolce, dozvolio je god. 1292 na 30 svibnja 
kaptolu zagrebačkomu , da pobira, kraj dvaju trećina pijacovine 
gradske, koju je od pamtivieka uživao, i treću trećinu t.j. dao je 
kaptolu cieli dohodak zagrebačko grečke pijacovine. Gradjani na 
Greču zavidnim su okom gledali tu kraljevsku blagodat, a to tim 
više jer se kasala i njih. Premda neimamo suvremene listine, koja 
bi nam tu ogorčenost pobliže izpovjedila , doznajemo ipak , da se 
sa strane grečkoga stanovničtva velika graja podigla na Kaptol, i 
on napokon morao popustit u toliko, da se obvezao (g. 1292) da 
neće u buduće pobirat nikakovih daća od grečkih podanika stoje- 
ćih u selih: Dedići, Gračani, Kraljevcu, Kobilju , Sviblju , Nartu, 
Novoj vesi (kod Save), Pobrežju, Črnomrcu, Hrastju i Petrovini 
(u Turovom-polju).? 

Ne samo valjalo se boriti grečkim gradjanom protiva kaptolu 
zagrebačkom, već i protiva kastelanom Medvedskim. Poslie tatar- 
skoga poraza sagradio je taj čvrsti grad u bližnjoj gori zagrebački 
biskup Filip za pohranu crkovnoga blaga. Do g. 1291 bijaše Medved- 
grad vlastničtvo biskupa zagrebačkih, koji su u njem držali svoje 
kastelane, nu tada, bivši njegov kastelan Gardun ,assumendo 
scrupulum infidelitatis & malicie“ izdao ga u ruke kralja Andrije III.“ 

U toj političkoj borbi bio je tvrdi Medvedgrad za Andriju III 
od velike važnosti: ,per que scilicet castra (Kemluk & Medved) 
totum regnum Sclauonie in maiori parte... gubernatur.“* U ovu 
tvrdju smjestio je Andrija III svoju posadu, koja bila na velik 
teret gradu Zagrebu, jer za njezino uzdržavanje zahtievao je ka- 
stelan crni Janino i neku pripomoć od strane grečke obćine, pa 


1 Krčelić. Not. Prael. p. 125. 

2 Kukuljević. Jura reg. I. 78. 

š Kapi. arkiv. fasc. 2 nr. 38. 

“ Liber privil. episc. zagrab. fol. 66. 
5 Zem. arkiv. fasc. 1597 Nr. 14, 


1. TEALČIČ, 


i ju grad uzkratio, došlo je do boja i krvoprolića, u kojem 
adjanin zagrebački Petrilce, sin Benkov.' Radi ovakova na- 
itužio se bio grad kralju, a ovaj odredio (1294) prihod dr- 
»lagajne na uzdržavanje medvedgradske posade.? 

ići ovakovi nemiri i svadje medju prenapetimi strankami 
izlegle u domaći gradjanski rat. Po odlazku naime biskupa 
(1303), kako se u obće vjeruje, nahrupiše Gusingovci t. j. 
linko, sinovi bana Hinka, te gospodari medvedgradski Tu- 
spojivši se sa silnimi crkovnjačkimi četami i pobunjenim 
iz okolice zagrebačke iznenada u Zagreb. U brzo osvojiše 
smrad, a gornji i Kaptol obsjednu. Biskupov namjestnik Pan- 
iabra na brzu ruku svećenstvo i njegovu momčad, pa sje- 
> sa gradjani gornjega grada udari na protivnike. Na otvo- 
prostoru, gdje je danas potočka i duga ulica, kod potoka 
čaka sroče se obje stranke. Najžešća pako bijaše borba na 
u mostu, što je preko potoka vodio, tako da se taj most 
zacrljeni od krvi prolivene s bratske nesloge. Krvno ovo 
u Zagrebu slovi i danas pod imenom krvavoga mosta.* 
da se povišenjem Karla Roberta na hrvatsko-ugarski prie- 
gle političke strasti, ali modrice zacielile nisu, zadjevica bo 
gradjani jedne i druge jurisdikcije ponestalo nije. Zamet 
tomu bijaše taj, što je kaptol zagrebački pobirao pijaco- 
i gradjana na Greču , koje još većma vriedjalo i to što je 
kaptolu na 23 lipnja 1318 dozvolio Karlo Roberto i sav 
mitnice ,preter tricesimam domine regine,“ da prepovjedio 
1 gradu na Greču, da se neusudi, pod kakovom mu drago 
uvesti kakovu novu daću.“ , 

rečka obćina tražeć takodjer kakovo vrelo iz kojega bi cr- 
iriće za svoje potriebštine, izhitri dakle novi porez za mor- 
i ine stvari, na štetu plemstva i neplemića, koji su najviše 
akovu sol, prozvavši ga ,filaršćinom“ ili star“ kao 
da bdiju na pravu mjeru. Protiva ovoj novotariji pritužio 
ol Karlu Robertu, moleći ga, da to preprieči. Na 2 veljače 
aloži kralj banu Ivanu, da tu priepornu stvar riješi na sa- 


1 kolovoza (1321) na poziv banov sakupila se glavna skup- 
lemića u Zagrebu, da, medju inimi predmeti, rieši i to prie- 
ritanje medju kaptolom i grečkim gradjanstvom. Kaptol za- 
i zastupala su dva njegova člana, Martin, arcidjakon vaš- 
i meštar kanonik Gjuro, dočim grad zastupao glavni grad- 
»žnik Tomo. Protiva zahtjevu kaptolskih izaslanika, da se 
om prepovjedi svako pobiranje filaršćine i stara, prizvao se 


iičić, Mon. I. p. 235. 

i. p. 233. 

elić. Hist. ecel, zagr. p. 
WIčić. Mon. II. p. 134. 
»tol. arkiv. f. 27 nr, 14. 


DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 17 


branitelj gradski Tomo na njekakove gradske izprave, kojimi dozvo- 
ljeno je gradu uvadjat svaki namet. Na takovu izjavu odgodio 
ban Ivan ročište na petnaest dana, u koje vrieme morao bi se 
grad izkazat, u koliko je istine u tvrdjenju bilježnikovu. Pošto pako u 
označenom vremenu nikakovom poveljom grad se nije mogao izkazati, 
to mu skupština prepovjedi svako pobiranje pijacovine i stra. Ovaj 
saborski zaključak potvrdi na 30 studenoga i kralj Karlo Roberto.! 
Nu grečka obćina u brzo pronadje način, kojim je ipak došla 
do žudjene svrhe. Najprije udari namet na zalihu gradjana kaptol- 
skih t. j. na žito, vino i ine stvari, koje su isti držali u obsegu 
grečke obćine, pa im napokon niti ne dozvolila iste prodavati u 
svojem okružju, da, mimoišav kaptolski sud, pozivaše preda se 
kaptolce , bilo za dug bilo za koj ini prekršaj. Ovim svojim nasil- 
nim postupanjem na toliko uspije gradska obćina, da je kaptol 
donjekle i popustio. Na svetak sv. Luke god. 1324 došlo do na- 
godbe medju jednom i drugom strankom, i grad se u osobi svoga 
poglavarstva, komu na čelu stojao sudac Pećman, obveza, da neće 
u buduće pobirati nikakove daće na uštrb kaptolske daće , osin 
filaršćine i stara. Drugo, da neće priečit kaptolskim gradjanom 
smješćivati svoju zalihu u gradu il podgradju, da tko ju bude ondje 
prodavao il vino točio, prost bude od svake pristojbe. Napokon 
treće, da neće nikoga od kaptolskih podanika bilo to za dug il ini 
kakov priestup, ni uhvatit ni zatvorit bez suda kaptolskoga.? 
Izlišno samo bijaše to primirje medju straukami, zaspali jal pro- 
budio se brzo, pa kako svjedoči pismo pape Ivana XXII od 28 
prosinca 1326, ustadoše ne samo velikaši, vlastela, plemići, već 
osobito gradjani zagrebački, te osvojiše gradove, sela, kuće, zem- 
ljišta, mlinove , trsja itd. spadajuća na episkopat i Kaptol zagre- 
bački, poubijaše kmetove, kuće im užegoše i silan plien zaplieniše. * 
Vrlo probitačno bijaše po grečku obćinu, da su u njoj stanovali 
slavonski vojvode i bani, pa su Grečani umjeli koristno to i upo- 
triebiti. Posredovanjem ovih u Karla Roberta napokon izvojštila 
občina, da joj dozvolio pobiranje nove daće, koju prozvaše ,po- 
stava“. Ovaj namet bijaše tim nesnosniji, jer se beziznimce pro- 
tezao i na gradjane kaptolske strane. Radi ove novotarije dugo se 
vremena vukla parba pred kraljevskim sudom medju jednom i dru- 
gom strankom, i prouzročila obim ,non modicas expensas & labo- 
res“, pa se napokon na 28. travnja god. 1339. složili u tom: da 
obćina grečka odustaje za vaviek od pobiranja postave ili od ka- 
kove mu drago druge daće od podanika i gradjana kaptolskih. 
Zatim, da neće obćina priečit kaptolu pobirati pijacovinu i mitnicu 
od gradskih podanika , koji su na selu, da niti koga glede toga 
uzeti u obranu. _ Napokon, da će za petnaest danah srušiti kuću, 
koju je njeki gradjan sagradio tik kule kaptolske na Greču. S druge 


1 Kapi. arkiv. fasc. 27 nr. 16. 
2 Tkalčić. Mon. II. p. 135. 
* Theiner. Mon. Hung. I. p. 509. 


STAR. VII. 9 


18 I. TKALČIĆ, 


strane obvezao se kaptol, da glede pobiranja filaršćine neće stavljat 
obćini nikakovih zaprieka na kaptolskom zemljištu, i da će gra- 
djani u Bukovcu slobodno i mirno posjedovati i nasadjivati nova 
trsja, samo ako uztraže dozvolu kaptolsku, koja im se zaniekati 
neće. Na ovoj medjusobnoj nagodbi od strane gradskoga poglavar- 
stva, ubilježeni su: Nikoleto sudac, a prisežnici i savjetnici bijahu: 
Petar, Pulan, Vlčeta, Endrejko, Martin, Dimitar, Pintikač i Niklin.! 

Kada već toliko bilo TAZgOVOra 0 pijacovini i mitnici, radi koje 
nastale i tolike svadje i nasilja, scienim da će biti probitačno pri- 
obćit i tarifu njezinu, kako ju naime god. 1343 pobirao kaptol. 
Od kola nesapetih tovarnih , odkuda mu drago došla pa prolazila 
kroz Zagreb, 12 dinara. Od kola pako tovarnih , koja se voze na 
Greč, a roba se bude prodavala, ovako se pobiralo: od pojedinih 
komada skrletnoga sukna, plaćao se ferto il četvrtina marke. Ino 
gukno il roba zacienila se, pa na svaku marku zacjene odpala dva 
dinara za pijacovinu. Od kola naterećenih žitom šest dinara od 
prodavaoca, a drugih šest od kupca. U obće koliko platio pijaco- 
vine prodavalac , toliko morao platiti i kupac. Od svakoga konja 
trhonoše sa žitom 2 dinara. Od svakoga sirca voštanoga 1 dinar. 
Od svakoga stara soli i od svakoga komada kovanoga željeza 1 
obul. Od kola vinom natovarenih 2 dinara. Od kola sirovih riba 
6 dinara. Od kola nasoljenih riba 12 dinara, a bijaše li vizovina 
od komada 6 dinara. Od svake korbe većih riba 2 dinara, a od 
manjih 1 dinar, a od koša, u kojem bijahu raci, obul. Od konja 
6 dinara, od kobile pako 4 dinara. Za platno il sukno, što ga čo- 
vjek donio na trg, po 2 dinara. Od svakoga vola, krave, teleta il 
junca po dinar. Od komada manje životinje obul ; isto toliko od 
ovce i jarca. Od poveće svinje 1 dinar, a od polića ili polugodišnje 
svinje obul, a od korbe odojaka takodjer obul. Od svake kože 
bilo pitome il divlje zvieri, razmjerno il dinar il obul. Od svakoga 
vrča meda obul. Od kozlića , koji s materami na trg dolaze, do 
svetka uzašašća nije se plaćalo ništa. Od haljine mužke il ženske, 
smedje boje, obul; od ostalih pako haljina uzimalo se po kakvoći 
tvari. Od svake vreće žita il sočiva uzimala se mjerica. Od sira, 
voća, konca i lana, po običaju. Od kola natovarenih drvi jedno 
drvo, a od kola natovarenih debelimi daskami, po ucieni dinar il 
obul , a od drva za gradju obul. Zatim svaki zanatlija plaćao je 
od svoga obrta o božiću 5 dinara, o vazmu 5 dinara i na Stje- 
panje 5 dinara. Kada bi dovezena neobična roba na trg, to se ucie- 
nila, pa od ucjene platio se postotni dinar.? 


I tako u kratko svedoh .poviest ove gradske obćine do one dobe, 


u koju padaju obreteni pomenuti spomenici, o kojih ostavljam po- 
tanje strukovno iztraživanje onoj sgodi, kada se više takovih na 
svjetlo izdalo bude; za sada pako primietit ću o njih samo koju, 
pošto ih smatram jedino kao gradju. 


1 Tkalčić. Mon. II. p. 136. 
5 Tkalčić. Mon. II. p. 21. 


DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 19 


. U ono doba, o kojoj govore našasti spomenici, bio je Greč jurve 
obzidan čvrstim zidom i opasan obkopom , jedno i drugo morala 
je obćina uzdržavati u dobrom stanju. Kroz četvera vrata ulazilo 
se u tvrdju, najznamenitija bijaše ,porta lapidea“ ili kamenita 
vrata, a zatim ,portella campestris, seu ad campum ducens,“ kako 
se naime polazi u Jurjevsku ulicu, te ,porta carnificum“ u mes- 
ničkoj ulici, a napokon ,portella parva“ sa istoka ,surowe dwer- 
cze“ nazvana. Sva ova gradska vrata gradjena bijahu poput bra- 
ništa ili kula. Izvan gradskih zidina bijaše ,vicus Teutonicorum 
seu sutorum,“ današnja duga ulica i sjeverno krilo Jelačićeva trga, 
te napokon ,nova villa civitatis,“ a sudeć ju po slovjenskom di- 

minutivu od ,villa,“ današnja Ilica il Vilica. 
 Utvrdjeni Greč podieljen bijaše na devet ostrvah ili ,insula“, 
u njih obitavahu vlastnici kuća, njihova služinčad i stanari, sve 
skoro sami ovejani Slovjeni, kako se razabire iz priloženoga po- 
opisa. Ali osim gradjana obitavahu u vvoj obćini i vojvode ciele 
Slavonije ,in palacio regis“ ili ,in domo regali“ koja stojala do 

»dveraca“ tik zidinah gradskih, te bani, u banskoj kući. Od ovih 
potonjih imali su njeki ovdje i svoj vlastiti posjed. Tako g. 1291 
Pavao sin Stjepana bana, poklonio u grečkoj obćini bivšu kuću 
svoga otca njekomu Gilionu , radi viernih njegovih služba,! a g. 
1344 poklonio ban Nikola sinovom Mikića bana: Stjepanu i Akušu, 
kupalište pod Grečem i mlin na Medveščaku i troje trsje kod Za- 
greba, dočim mu isti ustupili svoju palaču na Greču tik kraljev- 
ske palače, te jedno trsje pod istom sa ribnjakom.? 

Župnik u ovoj obćini bijaše u to doba Radčec. Po pridjevku 
sudeć bijaše Hrvat. Napominje se takodjer i jedan učitelj mladeži 
i jedan orguljaš. Na koliko ovaj krnjavi popis svjedoči, bijahu g. 
1368 sliedeći zanatnici u grečkoj obćini, pribrojiv ovamo i stanare 
istoga zanata: pekara 3, zlatara 3, mlinara 3, mesara 11, slikara 
4, trgovaca 7, postolara 41, ribara 8, tkalac 1, voštičara 4, kovača 
11, sedlara 3, kamenara 8, klobučara 2, remenara 3, krznara 3, 


krojača 3, tesara 8, urar 1, gumbar 1, opečara 2, ostrugača 3, 


stolara 4, oružar 1, užar 1, nožara 2, lukove radila su trojica a 
strielice jedan, težaka 102, a svirača 3. Ovamo valja pribrojit tri 
gradska čuvara, jednoga tridesetnika i jednoga kosca. 

U sudbenih stvarih podpadali su gradjani pod svoga vlastitoga 
sudca , koj bijaše ujedno i gradskim načelnikom. Odsude krojile 
se na temelju zlatne bule Bele IV i saborskih odluka, osobito onih 
koje potvrdio g. 1273 ban Mikić, te napokon na temelju poseb- 
nih gradskih štatuta. U našem rukopisu sadržane odsude izrečene 
po gradskom sudcu il prisežnicih vrlo su jednostavne, kao n. pr. 
da se protivnici za osam dana pomire, da za osam dana tužitelj 
obrazloži tužbu , da krivac plati protivniku za 15 dana štetu itd. 
Tko nije na treći poziv došao na sud bio odsudjen s ogluhe na 








1 Izvor. u akadem. sbirci. 
2 Zem. arkiv. N. R. A. £. 33 nr. 2. 





DA KaBi O 
Pon JEJA 


zat 
uke 


& 


PIPENEJ 


KAP TS0 


Kn 
.) >. 


Mat: 


Pu 
Ki 


tea 


1 


A 
od 
PR 
.- 
fr. 
; 
* 
, "4 . 
SIE 
di 
2. 
m 
s 


vo 


+ 
\ 


v-. pa 
ad . 





nan 





20 I. TKALČIĆ, 


globu od 3 pense. Od svadja i psovaka, što je unišlo globe, brao 
je sudac polovinu. 

Popis gradjanskih kuća ,curia“ učinjen g. 1368 , služio je po- 
rezniku gradskomu , da u nj ubilježi, koliko tko poreza platio i 
koliko mu jošte preostaje platiti. 

Kuće razporezane bile na četvrt selišta ,una quarta,“ na pol se- 
lišta ,media curia,“ ua tri četvrtine selišta ,tres quarte'“ i na 
cielo selište ,una curia.“ Koliko se plaćalo od selišta, u tom su 
bilježke rečenoga popisa nepodpune, pa toga radi niti nemožemo 
potanko označiti porez, nu svakako od cieloga selišta plaćalo se 
nješto više od marke. Nadničari plaćali su obično 10 do 25 dinara, 
a zanatlije, koji bijahu na stanu, il toliko il više, nu nikako ne 
preko 50 dinara. 

Od potrebe bi bilo, da tom sgodom izpitam i pjenezničtvo sred- 
njega vieka, nu pošto je to već g. 1872 pokušao dr. Franjo Rački 
u razhodu grada Zagreba od g. 1362 (vidj Starine, IV. str. 121 
—124). mnijem da će mnogo koristnije biti, ako ovdje priložim 
listinu bana Nikole, kojom g. 1344 daje pod zakup pravo i dobi- 
tak banske blagajne (camerae banalis), pošto se samo onda o sre- 
dovječnom novcu razpravljat bude moglo, kada se objelodane svi 
Spisi na nj se protežući. 

Ova listina. glasi: 

Nos Nicolaus banus tocius Selauonie... quod nos considerantes 
et attendentes devocionis sincere item et fidelitatis constanciam Ja- 
cobi , filii Vlfardi, civis de civitate grecensi, Nicolai filii Pauli 
Zuetk , filii Staulen civium de Kaprancha, magistri Raphaelis et 
Mychaelis , fratris eiusdem Nicolai , quibus nobis studuerunt con- 
placere, de consensu et deliberacione universorum nobilium regni 
Sclauonie nobiscum existencium cameram nostram per totam Selauo- 
niam cum omni plenitudine iuris et lucro eiusdem, ad honorem ba- 
natus spectantibus, a festo s. Martini confessoris incipiens usque 
revolucionem eiusdem pro trecentis marcis denariorum novorum 
monete nostre anno in presenti, cum quinque pensis computatis 
et in quolibet mense viginti quinque marcis nobis persolvendis, 
eisdem Jacobo , Nicolao Zuetk, magistro Raphaelo et Mychaeli 
duximus collocandam ; si quem terminum solucionis preterirent cum 
iudicio decem marcarum solvere teneantur. Nam iidem comites ca- 
merarum nostrarum de una marca argenti novem pensas et duo- 
decim denariorum integrorum quarte combustionis fabricabunt ; 
obulosque & parvos denarios camere nostre; viginti pensas videlicet, 
decem pensas ad numerum integrorum denariorum fabricabunt, et 
nona pars ipsorum obulorun fabricetur, scilicet de novem marcis 
ad unam marcam ipsos obulos et non plus fabricandi habeant fa- 
cultatem ; de quibus septuaginta duo currunt et vadunt pro floreno, 
cambianturque novi denarii nostri pro tribus antiquis denariis, obuli 
autem antiqui in statera vel quatuor pro uno novo denario ca- 
mere nostre cambiantur, de quibus denariis quinque pense currant 
et de obulis decem pense pro una marca. Viennenses autem et Gre- 





| 





DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 21 


censes denarii, quia tercie et quarte combustionis existunt, duo de 
ipsis nostris monetis pro quatuor vyenensibus et Grecensibus cam- 
biantur. Statuimus eciam, quod si quis aurum , argentum vel de- 
narios antiquos extra regnum in aliquibus sarcinis in diminucionem 
regni Selauonie - asportarent et comites camerarum nostrarum in- 
venire possent, ex tunc omnibus rebus et bonis suis cum ipsis auro 
et argento et denariis antiquis invectis priventur et spolientur. 
Quos nostros denarios novos, ad nostram monetam fabricatos , in 
locis publicis et loca forum ad tabulas exponi commisimus čambi- 
endos modo superius annotato. De quibus denariis nostris novis 
primo fabricatis unam marcam ad nos recipiendo sub nostro si- 
gillo, quod nos conservamus, ut si in aliqua falsitate in amplian- 
dis denariis monete nostre in camera et in apponendis ad mone- 
tam ipsos comites camerarum nostrarum apprehendi invenire: con- 
tingat, tunc eandem unam marcam contra ipsos ad stateram 
imponemus. Quos si in aliqua nequicia comperiemus, solum quod 
in una marca casualiter in duobus vel in quatuor aut in sex et non 
ultra denariis augmentari vel diminui in stateram Budensem po- 
nendo contingeret, sed si ultra ipsos sex denariis ipsam unam mar- 
cam in statera seu pondere posita falsitatem et diminucionem pa- 
teretur, tunc eosdem puniemus, ut exigit ordo iuris. Hoc expresso, 
quod quia in examinacione octo ponderum argenti, duo pondus 
saltem, quartus in carbone defalcatur et remanebit ob hoc, si ipsa 
sex pondera in tribus vel in quatuor denariis non ultra, casualiter 
diminucionem in statera predicto paterentur, huius racione dicti 
comites camerarum nostrarum absque aliqua vindicta habeantur 
nisi in usum non attrahant. Si autem in pluribus infra quatuor 
denariis ipsa sex pondera diminucionem  paterentur , extunc eis 
vindictam merito possent vendicare Universi autem mercatores 
cum novis denariis nostre monete forum faciant in forizacione an- 
tiquorum denariorum; argentum emptores et aurum , si qui repe- 
rientur, per comites camerarum nostrarum in rebus inventis pu- 
niantur. Mercatores autem de rebus consvetis lucrum camere sol- 
vant, prout est consvetudo regni, et si aliquis mercator res suas 
de iure amiserit, de eisdem due partes, nobis terciam partem co- 


mites camerarum percipiant. Volumus ut famulos et servientes c0- 


mitum camerarum nostrarum in quibusvis causarum articulis, nul- 
lus comes vel iudex noster, preter nostram personam judicare va- 
leat. Item similiter anno in presenti collectas marturinarum nos- 
trarum inter fluvios Zaua et Draua, cum omni plenitudine iuris 
earum Banoschis, Nezethis et ponderibus in nostro banatu consti- 
tutas , pro mille et trecentis ac quinquaginta marcis denariorum 
novorum nostre monete eisdem Jacobo, Nicolao Zuetk , magistro 
Raphaelo et Mychaeli duximus collocandas, salvis strennis nostris 
de collecturis marturinarum et camere nostre, volumus ut de mar- 
turinis nostris pecuniam nostram in ducentis vel in pluribus mar- 
cis nobis portent vel mittant, salvo hoc, quod si alicui in minori 
quantitate de pecunia nostra dari faciemus, hoc non pretermisso, 


I. TKALČIĆ, 


collectas marturinarum nostrarum vel lucrum camere nos- 
ere aut solvi facere non curarent homines possessionati in 
onibus , talium comites camerarum nostrarum descendendi 
habeant facultatem. Homines autem nostri dignitates a 
ibentes in eorum dignitatibus et redditibus priventur; donec 
sque emenda ex parte talium comitibus camerarum nostra- 
;. Marturinas nostras autem inter Zauam et Drauam, ubi 
eterito nobis dicaverunt, dicandi et exigendi super tales, 
ere tenentur collectores marturinarum nostrarum habeant 
>m, lucrum camere nostre comites camerarum nostrarum 
auam de rebus consvetis exigendi habeant potestatem. Nec 
termittimus , quod si qui collectoribus marturinarum nos- 
in dicacione marturinarum contradixerint et se dicari non 
int prout alias, honori banatus marturine fuissent dicate 
jenis termini assignati per comites camerarum nostrarum 
gosdem camerarios nostros et collectores marturinarum nos- 
cum eorum instrumentis, quibus se excusarent a solucione 
narum nostrarum, coram nobis vel vices nostras gerenti de- 
ompare(re), reddituri racionem de eedem. Datum Zagrabie in 
Martini eonfessoris. Anno domini millesimo CCCXL quarto. 
: na papiru u zemalj. arkivu N. B. A.fasc. 34 nr. 3.) 


I. 


gmentum notarum iudicialium civitatis Grečensis 
annis 1359 et 1860. 


causa que vertitur inter G. Ztaunich est ad octo dies.ad 
vel ad finalem decisionem prorogata. 
in quindenis Elias parvus tenetur dare Vanse iij cubulos 


i 

octavo die G. Ztaunich contra Henricum pellificem per 
epoldi et Martinum fratrem Elie parvi super vituperii te- 
im producere debet. 

Georgius Gulachich contra Andream molendinatorem primo 
non comparuit. 

Peterko, filius Valtermi contra Golob molendinatorem per 
n et Andream Pulani primo judicio testimonium producere 
uper vituperiis et eduecione bicelli (7). . 


ia tercia prozima ante festum beati NCicolai) confessoris. 


usque octo dies debet Nicolaus, filius Elie, cum Iwan car- 
) racionem ponere super quibusdam laboribus. 

causa, que vertitur inter Jakmo & relictam Iwan selliparii 
»m usque octo dies est prorogata, si concordia fieri poterit 
artes. 


DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 23 


Item causa Johannis Barbaci & Andree ad primum iudicium sui 
adventus est prorogata. 

Item causa, que vertitur inter magistrum Jacobum, filium Mar- 
tini & N(icolaum) de Janua usque octo dies ad pacem est proro- 
gata, si concordia fieri poterit inter partes. 

Item G. sacerdos contra Henricum die octavo debet respondere. 

Item Johannes clericus debet testimonio probare cum Stephano 
Zauala, Johanne Hungaro & Marko contra Draganum sutorem die 
oetavo. 

Item tenetur Nicolaus de Janua solvere Benedicto sellipario die 
octavo centum & sex denarios. 

Item N(icolaus) organista contra relictam Thome primo citatus 
non comparuit. 

Item Kukulin & Kus contra Meynardum primo citati non com- 
paruerunt. 

Item Anna contra Johannem .Zobota secundo citata non com- 
paruit. 

Item Johannes Zlatolazy die octavo debet juramentum deponere 
super facto furtui contra G. Ztaunich. 

Item Domianus de Kraleuch contra Chernech primo citatus non 
comparuit. 

Item causa, que vertitur_ inter Opath & Golobicha usque octo 
dies ad pacem est prorogata. 

Item Francha aurifaber die octavo promisit racionem ponere si 
poterit super quadam terra contra Stephanum Saluyeh. 

Item .. latbych secundo citatus non comparuit. 

Item Andreas, die octavo contra N(icolaum) debet respondere. 

Item Wikerina molendinator contra dominum Gerinum, secundo 
citatus non comparnit. : 

Item Dominicus, contra N(icolaum) Zanar, primo citatus non 
comparuit. 

Item Wikota contra Jacobum, primo citatus non comparuit. 

Item N(icolaus) sartor contra Paulum pictorem primo citatus 
non comparuit. 

Item Radozlaus contra Pauko, primo citatus non comparuit. 

Item Benedictus selliparius probavit cum testimonio fidedigno 
duarum personarum contra Iwan, ideo primo iudicio iudices faci- 
ent sibi plenam iusticiam. 

Item Demetrius contra P. Gedich, secundo citatus non comparuit. 

Item Domianus contra Marenum primo citatus non comparuit. 

Item Petk contra eundem primo citatus non comparuit. 

Item Martinko contra P. Godich primo citatus non comparuit. 

Item Elias parvus primo iuđicio adventus domini Petri iudicis 
contra Marenum Zelar debet respondere. 

Item Jacobus Kun contra Lanchelotum secundo citatus non com- 

aruit. 

Item Thomko die quintodecimo debet solvere Chureno iij pen- 
sas minus uno (i. e. denario) quia super eas juravit. 


1. TKALČIĆ, 


a feria prozima post festum conceptionis beate virginis. 


, que vertitur inter Andream & Nicolaum rufum, ad 
acem est prorogata. 

is organista contra relictam Thome sartoris, secundo 
mparuit. 

Zeorgii Ztaunich & Henrici pellificis usque diem octa- 
est prorogata. 

contra Jarch, die octavo debet respondere. 
facto debiti Johannis villici vici Latinorum & Iuan 
nendam racionem usque octavas terminum recepe- 
1uidem racione, si idem Iwan remanebit eidem de- 
tavo die solvere tenebitur. 
žontra Ilianam primo citata non comparuit. 

aren contra Blasium primo citatus non comparuit. 
\us) sartor contra Paulum secundo citatus non com- 


> contra Georgium primo citatus non comparuit. 
contra Valentinum sacerdotem primo citatus non 


vel plura folia). 


ia sexta prozima ante festum beati Cle(mentis). 


lus Mykus Woyzka nomine , octavo die contra fra- 
t tercius iurare debet. 

er Gerypus de Spinal per totam communitatem re- 
iramentali depositione omnia & singula per dominas 
onsortem Pauli vigilatoris atestata pro parte Jo- 
i, sicut in litteris nostris ipsi concessis continetur, 
irmavit. 

que vertitur inter (3. Ztaunich & Michaelem & An- 
:to dies ad pacem est prorogata. 

us Bolog contra Andream de Spinal ad octo dies 
um ad respondendum. 

, que vertitur inter Cursam & Barcuchium per N. 
ad octo dies ad pacem est prorogata. 

parvus contra Vrse, primo citatus non comparuit. 
que vertitur inter Johannem frenatorem & Michae- 
ad octo dies ad pacem est prorogata. 


>ch Ztrelar contra Blasium, primo citatus non eom- 


ael filius Orthof secundo contra eundem. 

pistrix contra Symonem, octavo die debet iurare. 

1 contra Jarch primo citatus non comparuit. 

us filius Ztoyani contra Petrum filium Iuerni secundo 
»mparuit. 

que vertitur inter Michaelem dictum Saffar & Jaco- 
adventum domini Petri iudicis est prorogata. 


DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 25 


Item Videch contra magistrum Martinum primo citatus non com- 
paruit. ' 

Item Chernchech Zelezche in quindenis tenetur dare Johanni 
Silenchich iiij pensas & decem denarios. 

Item Demetrius Brayn contra filiam God, primo citatus non com- 
paruit. 

Item causa, que vertitur inter Iuan Plauech & fratrem Valen- 
tini sacerdotis, ad octo dies per testes ad pacem est prorogata. 

Item causa que vertitur inter G_Ztaunich & filium God ad octo 
dies ad pacem est prorogata. 

Item Martinus gener Stanech contra Chernech parvum secundo 
citatus non comparuit. 

Item octavo die Pausa tenetur quasdam litteras contra Kurko- 
nem exhibere. * 

Item Draganus sutor contra Johannem clericum primo citatus 
non comparuit. 

ltem Wikinaus molendinator contra Gerynum primo citatus non 
comparuit. 

Item Nicolaus filius Elie contra Tuan primo citatus non comparuit. 

Item causa, que vertitur inter Johannem Zlatolazi & G. Ztaunich, 
ad octo dies est prorogata. ' 

Item Symon sacerdos contra Iuaninum primo citatus non com- 
paruit. 

Item dominus Mykech filius Francisci procuratorio nomine pro 
Endry famulo suo ad octo dies contra Petrum, fratrem Jaxe re- 
cepit terminum ad respondendum. 

Item causa, que vertitur inter Domianum sulorem et N(icolaum) 
Kukulin, ad octo dies ad pacem est prorogata. 

Item Maren zolar_usque quindenas tenetur solvere Petro XL 
denarios. 

Item Nicolaus de Janua contra Benedictum  selliparum primo 
citatus non comparuit. 

Item Dominicus filius Chepk oetavo die contra Petrum fratrem 
Jaxe met tercius iurare debet. 

Item octavo die Paulus vigilator contra Georgium preconem per 
Obramum super LX denarios testimonium producere tenetur. 

Item causa, que vertitur inter G. Ztaunich et Henricum pellificem, 
ad octo.dies ad pacem est prorogata. 

Item Myehael, filius Kuche, contra Endry primo citatus non com- 
paruit. 

Item octavo die Maren et Jakmo tenentur comparere. 

Item causa, que vertitur inter Jacobum Zirotka et Cernkam mu- 
lierem, ad adventum domini Petri iudicis est prorogata. 

Item Saluyceh contra Jakmo primo citatus non comparuit. 

Item Iuan contra Benedictum  selliparum secundo citatus non 
comparuit. 

Item causa, que vertitur inter Jakmonem & relictam Iuani Lo- 
ripedis, ad adventum domini Petri iudicis est prorogata. 


I. TKALČIČ, 


Gerden usque quindecim dies tenetur dare Andree iiij cu- 
rumenti. 

Mathey frater Vanse contra Katharinam uxoreni Sose, primo 
non comparuit. 

Iuan Gerbauech medium baculum cere tenetur dare Ma- 
sque quindenas. 

octavo die Blasius lucifigulus met tercius & Luchachius 
licolay pistoris similiter met tercius contra Myke iaculato- 
rare tenentur. 


mod tercia feria prozima post festum beate Katerine virginis : 


o Dragafius sutor contra Johannem elericum primo citatus 
mparuit. 

Nicolaus carpentarius contra Iuan longum ad octo dies 
terminum ad respondendum. 

Iuan iaculator contra Meynardum primo citatus non com- 


Elias parvus contra Vanse secundo citatus non comparuit. 
octavo die Domko tenetur contra Churen producere testi- 

\ super eo, quod dum ipse vineam sibi resignasset ipse 
eam recepissćt, si quoque testimonium producere non pos- 

une fides ipsi Churen adiudicabitur. 

Symon sacerdos contra Iuaninum preconem secundo cita- 

1_comparuit. 

Endry filius Mathias contra Crizozlaum primo citatus non 

uit. 

Janchech Ztrelar contra Blasium ad octo dies recepit ter- 
ad respondendum. 

Petrus filius Iuerni contra filium Ztoyan octavo die per 

lauech, Emericum Kochich et Iuaninum preconem super de- 

[ pensis et XXV currentibus similiter testimonium  produ- 
quia tercio citatus non comparuit ideo in iudicium incidit 

»ensarum. 

Mychael faber usque quindenas tenetur solvere Blasio XX Xiiij 

s, quos sub iuramentali depositione sibi eum teneri com- 

t, quia in tercia citacione non comparuit. 

Elias parvus contra Mykus primo citatus non comparuit, 
octavo die Benedictus sellipar contra Iuanum generum fra- 

štodis per Nycolaum de sancto Symone et uxorem N(icolai) 

iiche super vituperiis testimonium producere debet. 

idem Iuan eodem die contra dictum Benedictum met ter- 

per verberibus iurare debet. 

Herxa_usque quindenas tenetur solvere Cusiloni sutori 1. 
denariorum. 

Martinus gener Stanech usque quindenas tenetur solvere Cher- 

irve VI pensas denariorum, quibus sub deposicione iuramen- 
eum teneri comprobavit, quia tercio citatus non comparuit. 





DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 27 


Nota, quod feria sexta prosima ante octavas beate Katerine: 


Item Georgius Pluznich contra Henricum Drabar primo citatus 
non comparuit. 

Item Endry contra Crizozlaum ad octo dies recepit teriminum 
ad respondendum. 

Item Andreas contra Johannem Barbacum ad octo dies recepit 
terminum ad respondendum. 

Item Mathey frater _Vanse tenetur primo iudicio exhibere lite- 
ras de virgulto. 

Item Andreas contra N(icolaum) ruffum, primo citatus non comparuit. 

Item causa que vertitur inter Iuan Plauech, fratrem Valentini 
sacerdotis, ad primum judicium adventus Czani in Z(agrabiam) est 
prorogata ad pacem. 

Item causa J. Z. et G. Z. ad octo dies est prorogata. 

Item causa, que vertitur inter Maren Zolar & Jakmonem racione 
debiti relicte Jurkonis, ipse Jakmo causam amisit. —, 

Item Michael Anthonius & Iuech sutor pro verberibus in Geor- 
gium Ztaunich illatis usque quindenas eo modo quilibet in una 
marca est convictus pro ipso G. et in media quilibet pro judice. 

Item idem Mychael convictus est contra Johannem frenatorem 
racione vituperiorum & verberum in duabus marcis & in media pro 
judice. ' 

Item causa, que vertitur inter Pausa & Kurkonem, ad adventum 
domini Petri iudicis in Z(agrabiam) est prorogata. 

Item Nicolaus Bolog usque octavas epiphaniarum domini debet 
solvere assumptive (?) XI pensas denariorum sub tanto honere (?) ju- 
dici, solumodo sine dilacione super bona sua. 

Item causa Demetri & Petri Godych usque octo (dies) ad pacem 
est prorogata, si poterunt concordare, si autem (non), plenam ius- 
ticiam faciemus. 

Item Radozlaus contra Pauko secundo citatus non comparuit. 

Item Kukulyn contra Meynardum secundo citatus non comparuit. 

Item Iuanko contra eundem primo citatus non comparuit. 

Item N(icolaus) contra Endry primo citatus non comparuit. 

Item Gurgek contra Andream tercio citatus non comparuit. 

Item Iuanin die octava debet iurare contra Symonem sacerdo- 
tem super duobus florenis. 

Item Henricus die octavo debet testimonium producere cum 
Herxa contra Georgium sacerdotem prebendarium super quadam 
fideiussione. 

Item Martinus filius Anthonii die octavo debet comprobare tes- 
timonio fidedigno contra litteras obligatorias Johannis cordam 
abbatis et frater Godfridus easdem litteras exhibere. 

Item Andreas molendinator contra Georgium Gulacich die octavo 
debet testimonium producere super quadam concordia molendina- 
ria inter ipsos. | 

Item Malech contra Cernech primo citatus non comparuit. 


1. TKALČIO, 


1, quod anno domini MCCCLX, tercia feria prozima post 
festum Epiphaniarum eiusdem: 


no principaliter Petrus frater Jaxe quintodecimo die cum 

personis concivibus nostris debet convincere quendam juve- 

ohannem nomine, nomine raptoris sui sive lacionis, si non 

nt concordare. 

2 Thomas magnus contra Leypoldum, primo citatus non 

ruit. 

1 usque quindenas Petrus Zolar VI marcas et magister Iuan 
X florenos solvere tenentur Martino fratri dicti Petri 


1 causa, que vertitur inter Andream et Johannem Barbacum, 
indenas ad pacem est prorogata. 

1 causa, que vertitur inter eundem Andream et N(icolaum) 
, ad primum judicium est prorogata. 

1 Cernka ryznaricha octavo die met tercia contra Wolkma- 
urare debet. 

1 causa, que vertitur inter Demetrium et Petrum, ad octo dies 
orogata. 

2 assignati sunt tres dies Cus carnifici, ut expediat se circa 
um ruffum de debito, quo tenetur eidem. 

1 licet Elias parvus Contra Marenum Zolar die in presenti 
iset comparere, tamen non venit nec misi 
a licet Domianus Voschar in presenti iudicio testimonium 
Georgium preconem super duobus florenis producere de- 
t, tamen non venit nec testimonium ut debuit produxit. 

1 causa possessionaria Johannis barberii & Andree fabri ad 
>m privilegii ad primum iudicium est prorogata. 

a jurati indulserunt Martino genero Stanech de solucione sex 
zum Cernech facienda usque quindenas, vel exigat sibi de 
sore vel non. 

2 de vendicione:domus quondam filii Pauletonis taliter extitit 
ratum , ut si infra tercium diem Martinus Reyniz florenum 
pro eadem, habebit ipsam servicio (?si) non, daba(u)ntur littere 
ri principali. 





quod feria serta prozima ante octavas Epiphaniarum domini: 


no Herricus sartor usque quindenas tenetur solvere fratribus 


atoribus unam _marcam. 

1 octavo die Maren decanus per filium Rados et St(ephanum) 
ih contra Eliam parvum testimonium producere debet. 

2 Nicolaus Kukulyn et Mychael contra relictam Mychaelis 
citati non comparuerunt. 

n octavo die idem St(ephanus) contra Eliam iurare debet 
quod quantumcumque de fratre (?) recepisset, tantum denarios 
(?) solvisset. 





DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 29 


II. 
Curiae item numerus inquilinorum et taxa eorundem 


* in civitate Grečensi. 
annis 1367 et 1868. 


Item Marticha una curia. 

Item quondam magistri Iuan una curia. 

Item quondam Gordone media curia (solvit iij pensas). 

Item Radcech sacerdos media curia (solvit c. denarios). 

Item Pine media curia (solvit Pina medium). 

Item Gungek media curia. 

Item Nicolai ruffi, una curia cum media (solvit iij florenos). 

Item Mariaa, media curia (solvit vilicus ij pensas pro ipso). 

Item Nicolai pistoris, media curia. 

Item quondam ŽZtoyan, media curia. 

Item Crisani pistoris, media curia. 

Item Johannis pistoris, media curia. 

Item Stanech, media curia (solvit Stlanech] XXXV, solvit Petrus 
filius Paulini de quarta, solvit minus vij. 

Item Boynik , tres quarte (solvit LXXV, uxor Boynic solvit vide- 
licet LX, solvit totum videlicet.) 

Item Matey, media curia (solvit Mathey XL-+- solvit... međium.) 

. Dionisy, media curia (solvit ij pensas). 

2. . una curia. 

mn solvit Henrico XXX Viij. 

Item Petri Zolar, una curia cum quarta. 

Item magistri Georgii, media curia (defalcavit sibi pro debito suo). 

Item Nicolai de Vrnouch una curia (solvit quartam dimidiam pen- 
sam et solvit ij pensas minus ij denar). 

Item Jurizlai et Ratk, media curia. 

Item Marcus Zequirich, una curia minus octava. 

Item Democh, quarta cum octava. 

Item magistri Georgii, filii Blasij, quarta cum octava. 

Item Vrbani sutoris, una quarta (defalcavit sibi pro debito suo 
LXXV, hoc dacium). 

Item Chernka, una quarta. 


Tercia insula sequitur. 
Primo domine Anne, una curia. 
Item Crisani, tres quarte. 
Item filiorum Jacobi media curia (solvit domina Kacakua LXiiij). 
Item Petri sutoris, media curia. 
Item Nicolai aurifabri media curia. 
Item genitorum (cognatorum?) Ztanech, una curia (solvit Simon 
XL denarios, alia vice XL solvit.) 
Item Georgij, filii Nicolay, quarta cum octava. 
Item Wik molendinatoris quarta cum octava (minus viij den.). 
Item Johannis Zagouith, media curia (solvit ij pensas). 





1. TKALČIĆ, 


Pthichkouich, una curia. 
)d, tres quarte (solvit quartam dimidiam pensam). 
Vardieh, tres quarte. 
1 Vrbani, media curia. 

una octava. 

Benedicti, una octava. 

una quarta, 

media curia cum octava. 

, quarta cum octava. 
is, media curia. | 
media curia (solvimus sibi debitum). 1 
h, media curia cum octava (solvit Plauee medium). 
2, media curia cum octava (defaleavit in debito Dra- | 


ni (?) media curia. i 
ini (?) media curia. . i 
filie Nicolai januensis, media curia. | 
tij carnificis una curia (solvit C. Xiij, solvit Paula LXXV). 
7 carnificis, media curia (solvit minus XI, den.). 

um Malech media curia. 


Quarta insula sequitur. 


. media curia (solvit iij pensas). | 
), media curia (solvit totum minus V den.). 
um Stephani judicis, media curia cum quarta (solvit 
mator iij pensas & XXX den.). 
i media curia, cum quarta. 
y Kucich media curia (solvit ij pensas). . 
aurifabri, media curia (solvit iij pensas, minus iiij den.). 
Cuech, media curia (solvit LXiiij den.). 
Icheni, media curia (solvit minus xij den.). 
n Strezak, tres quarte. 
ih, una curia cum octava (solvit V pensas, minus octava). i 
ri Petri, fili: Martini, due curie cum quarta (solvit viij 


) 





Sequitur quinta insula. 


a Symonis, una curia. 

condam judicis, due curie. 

ey una curia (solvit Paulis iudex de quarta). 

i una curia. 

m Petri Krapech, tres quarte (solvit). 

i, media curia. 

nj & Andree, media curia. 

nij, filii potini una curia (Defalcavit pro debito Mar- 
+ sui). 

nani sutoris media curia (solvit LX den. alia vice LX). 





DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 31 


Item Dragech media curia (solvit iij pensas). 
Item magistri Akus, media curia. ( 
Item Vidomerij una quarta. 

Item Mathie notarii una curia. 


Bequitur sexta insula. 


Primo Laurencius sacerdos media curia. 

Item Crisani, media curia. 

Item Petres, media curia. 

Item Mareni, media curia (solvit ij pensas). 

Item Imersol una octava. 

Item Pauli literati una curia cum quarta et octava (solvit unam 
marcam et C. den. et vi den. cum vagio, quod stat pro tri- 
bus pensis , xiij den.). | 

Item Mykech iudicis due curie. 

Item Endre, media curia (defalcavit pro debito suo, et residuum 
suum debitum solvit sibi). 

Item Vidgoy, media curia (defalcavit in debito Endrey). 

Item filiorum Valentini una curia (solvit unam marcam et V den. 
solvit Petrus den vij, quartis). 


Sequitur septima insula. 


Primo. Marci, una quarta (solvit). 

Item Zcepani, una quarta. 

Item Elie, tres quarte (solvit iij pensas). 

Item relicta Gianini una curia cum quarta (solvit medium). 

Item relicta Georgij tres quarte (demisit comunitas tres partes 
istius colecte magistro scolastico). 

Item Sebastiani una curia (iudex est). 

Item Pauli pictoris, media curia. 

Item Rade media curia (solvit iij pensas). 

Item organiste et Demetrij una curia (solvit organista iij pensas). 

Item Nicolai arcupari, media curia (solvit LX). 

Item Thome, filii Cemer, una curia (solvit minus C. den.). 

Item filiorum Abrae, media curia (solvit Zauala LXXV den.). 

Item Iuan carnificis media curia (solvit C. et V den.). 

Item Niclini media curia (solvit ij pensas). 

Item Georgii, media curia (solvit medium). 

Item Georgii Hungari una curia (solvit unam marcam). 

Item Jurkonis media curia. | 

Item Maley una quarta. 

Item Pauli Smina una quarta (solvit XL et XX). 

Item Jobannis una octava. 

Item Crisani una quarta. 


1. TKALČIČ, 


Sequitur_octava insula. 





me, filii Cemer, una cu 
is Crispi una curia (solvit dominus Johan 
zinus quatuor den. solvit medium; et Andr 
iolomei media curia. 

3, condam judicis, media curia. 

inis Laurencii, una curia, minus octava (ju 
stacionarii, media curia. 

»nij, media curia. 

ei, Martini & luan, una curia (solvit Tuan 
nus de quarta & Thadeo defalcavi in ma 
juravit, quod non fuit in Jegustro). 

je Clara, una curia. 

vi Bele, tres quarte. 

orii aurifabri, tres quarte. 

e Andree tres quarte (comunitas dimisit si 
ch aurifabri, una curia cum quarta. 


Nona insula. 


rum Martinkus, una curia. 

mis, filii Anthionij, due curie (judex est). 
e Pintikachy media curia (solvit). 

ini media curia cum octava. 

stacionarii tres quarte. 

ne, media curia 

mis media curia. 
ielis Hudlep una euri 
icy una curia (relaxavi pro debito suo). 
Bonioli una curia cuni media (relaxavi pro 
ii Petri Ligerij tres curie cum quarta (defa 
šuo omnes eurias suas et aliorum circa ip 
\ et filii Mauri et išij pensas Janchec aurifabr 
arpentarii mediam curiam 














sularum facit centum curias et decem minu 


Vicus Teutonicorum. 


wnis sutoris, quurta cum octava. 
ani Kordar, quarta cum octava. 
media curia. 

Ji quarta cum octava. 

trij quarta cum octava. 

lonis una quarta. 

Vikote, quarta cum octava. 

a Pauli Bobek, quarta cum octava. 
e, una quarta. 





DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIBKU. 33 


Item Thome sutoris, una quarta. 


Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 


Item 
Item 
Item 
Item 
Item 


Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 


Item 
Item 
Item 
Item 
Item 


Petri sutoris, una quarta. 

Giurak sutoris una quarta. 

Gregorii Jaxa, media curia. 

Jurich sutoris, una quarta. 

Matey sutoris una quarta. 

Nicolai piscatoris una quarta (solvit XL). 

cuiusdam vidue una quarta, que dicitur relicta Iuani. 
quorumdam orphanorum de vico Latinorum, media curia (sol- 
vit iij pensas Petres tam pro suo dacio, quam pro ista me- 
dia curia). 

cuiusdam textoris, una octava. 

Nicolai sutoris, una octava. 

relicte Marci, una quarta. 

filii Chueth Oroznik, quarta cum octava. 

quorumdam villanorum, quarta cum octava (solvit Cusec 
medium). 

Akus, media curia. 

Mareni sutoris, una quarta desolata. 

filii Maline una quarta. 

Johannis filii Cemer una quarta. 

Myechaelis literati una quarta. 

condam Benconis, una quarta (solvit). 

alterius Benconis una quarta. 

filii Myke, una quarta (solvit XXXViij den.). 

Andree molendinatoris, quarta cum octava (solvit C. den.). 
Jane lucifiguli, una quarta. 

Juri lucifiguli, una quarta. 

Nicolai, una quarta. 

Cussilonis media curia (solvit). 

Vidonis una quarta (defalcavit porcum suum in dacio suo et 
suorum vicinorum). 

Radech, una quarta. 

Andree fabri una quarta. 

Radech una quarta (solvit Johannes Netergey pro eo LXXV). 
Gemez, una quarta (deialcavi dacio Endrey pistoris). 
Nicolai una quarta. 

Gregorij, una quarta. 

Martini, una quarta. 

Dragani, una quarta. 

Dragilonis, una quarta. 

Matey de Gradchan, quarta cum octava. 

Doklesiu (Doliu?) una quarta. 

Martini una quarta (solvit). 

Nicolai, quarta cum octava (defalcavi L den.). 

Cerne una quarta (solvit). 

relicta Iuani, una quarta. 

Cernech una quarta. 


STAR. VII. 3 





1. TKALČIČ, 


i una quarta (defalcavi pro debito suo et haduc te- 
sic] communitas). 
una quarta (defalcavi pro debito suo et dacium Go- 
lendinatoris sui). 
2 Johannis Zlatolazy, media curia. 
utoris media curia, minus quarta. 
Mahnin, una quarta. 
is sacerdotis, media curia. 
s, media curia. 
s Jancha, media curia (solvit XL). 
Petri judicis, media curia. 
Terxe, media curia. 
utoris, una quarta. 
Georgii, media curia (defalcavi pro debito suo). 
Zobote, media curia. 
ucifiguli, una quarta (defalcavit in dacio suo, resi- 
olvit). 
s archidiaconi media curia (solvit de media curia). 
t Fabiani, media curia (solvit medium Fabianus). 
media curia. 
ti sellipari, media curia. 
et Cussilonis media curia (solvit relicta Cusilonis). 
Georgij, media curia. 
i, media curia. 
Vaneheloti, media curia (solvit ij pensas et solvit me- 
XL). 
fabri, una quarta. 
una quarta. 
Korpan, media curia. 
senatoris, media curia (solvit). 
Kordar, quarta cum octava. 
,s sellipari, quarta cum octava. 
media curia (defalcavi pro debito suo). 
i Lourandi, media curia (judex est). 
, media curia. 
Johannis, media curia *(solvit unum florenum), 
ustodis, media curia. 
senatoris, media curia (defalcavi pro debito suo, solvi 
marcas). 
sacerdotis, media curia. 
Erney, media curia (solvit Benedictus medium). 
oris, media curia. 
et Marci, tres quarte (solvit Marcus medium, et Em- 
itor LX). 
una quarta (solvit XL). 
lis Tomasini una quarta (defalcavi pro debito filii 


laquecipari, una quarta (solvit XXXXxXiij). 


DVA ODLOMKA ZA POVIRST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 35 


“Item Lucasij sellatoris, una quarta (defalcavi pro debito suo). 


Item Marci Kriuina, una quarta (defalcavi pro debito suo). 

Item Mykus oztrogar, una quarta (solvit XL). 

Item Fabiani Ozymech, una quarta. 

Item Johannis sutoris, una quarta. 

Item Stephani Zauala, una quarta. 

Item Mikech condam judicis, una quarta. 

Item Petri, una quarta. 

Item condam Jacobi Bele, una quarta. 

Item Kapuzta, una quarta. 

Item relicta Brateni, una quarta (defalcavi pro debito suo). 

Item Chuetk, una quarta. 

Item filii Hazarie, una curia cum quarta (debitum suum golvit). 

Item cuiusdam Hungari, una quarta (solvit). 

Item Nicolai, una quarta. 

Item alterius Nicolai, una quarta. 

Item Endree Skerlcheuich, una quarta (solvit L). 

Item ibidem vivus, una quarta. 

Item Iuan et Stephani, una quarta. 

Item Petri condam iudicis, una curia. 

Item Dominici, una quarta. 

Item Cussilonis media curia cum octava (defalcavi pro debito 8Uu0). 

Item Jacobi, filii Jake, media curia (defalcavi pro debito suo). 

Item Jacobi Bele, Micula et Iuech , una curia (solvit Iuec terciam 
partem, solvit Micula C. den.). 

Item Michaelis Hungari, una curia (solvit iij pensas). 

Item Iuech, media curia (solvit Paulus LXXXX et Chernba sol- 
vit LVij). 

Item Gardauech, una quarta (defalcavi pro debito a0). 

Item relicte Bencech, una quarta. 

Item Dragona, una quarta. 

Item Dragizlai, una octava. 

Item condam Michaelis, una octava. 

Item Kyrini, una quarta (solvit XL). 

Item Matey sutoris, una quarta (solvit L solvit totum). 

Item Stephani sutoris, una quarta (solvit XL). 

Item Iuan Votuinich, una quarta (solvit L). 

Item filii Reyncz, una octava. 

Item Gurgek fabri una quarta (solvit L minus uno den.). 

Item Petri nosar, una octava. 

Item Pauli pictoris, una quarta (solvit L). 

Item relicte Kozech, una quarta. 

Item Teutonici lapicide, una quarta (solvit L). 

Item Thome piliatoris una quarta (solvit XL). 

Item Egidii, una octava (solvit XXij). 

Item Farcasii fabri, una octava (solvit LV). | 

Item Demetrii piliatoris, una octava (solvit relicta Conch pro ipso). 

Item eiusdem una quarta. 


1. TKALČIĆ, 


una octava. 

una quarta. 

toris, una quarta (solvit L). 

utoris, media curia (solvit iij pensas et V den.). 
Fhome frenatoris una quarta (solvit LX). 

ris quarta cum octava (solvit ij pensas et V den.). 
recii, media curia. 

ri, media curia (solvit ij pensas). 

sutoris una curia (defalcavi pro dacio suo). 

una quarta (solvit quatraginta ij). 

juarta cum octava (solvit, quia defalcavi pro debito 
ibet dare xiij). 

et Kun due curie minus octava (solvit Jacobus de 
ius oetava, solvit Kun viiij pensas). 

ioldi et Kun una curia cum octava (solvit LXXXX 
>r medium). 

pellificis, una quarta (defalcavi pro debito suo). 

3 fabri, quarta cum octava (solvit LX). 

curiarum vici exterioris facit curias LVII, minus 


Nova villa civitatis. 
»hannis de Gorymla, media curia (solvit LXXV). 
nedia curia (defalcavi pro debito suo). 
sartor, una quarta. 
faretripar, una quarta. 
jartor una quarta (solvit, minus V den.) 
dai Januensis una curia, minus quarta. 
Clare, media curia (solvit medium cum illis tribus 
um quibus tenebatur Crisanus et alia medietas non 
tur in litteris suis et iudex et communitas mediam 
hk 
daucich, una quarta. 
lykech una quarta. 
Johanis una octava. 
ke, media curia. 
ina quarta. 
Malech, una quarta. 
ti, una quarta (defalcavi pro debito suo). 
riarum ville nove facit curias quinque et quartam 


npmarum curiarum predictarum facit curias ducen- 
unam et mediam curiam cum octava, adhuc unam 


lefalcantur curie judicis, juratorum et notarii ac alio- 
ncium viginti octo et una octava. Restant curie, que 
, ducente quinquaginta quatuor cum media. 

iuxta taxam prenotatam marcas trecentas octoginta 
or pensas minus decem denarios. 





DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 37 


Nota, quod anno domini millesimo CCCLXVIII, tempore judicatus 
domini Petri fit Donati, judicis civitatis Grechensis, numerus inqui- 
linorum et tara eorumdem circulariter infra sunt conscripta: 


Primo in curia Anthonii, filii Vidonis, Martinus car- 


Item 
Item 
Item 
Item 
Item 


Item 


Item 
Item 


pentarius (solvit) XL. den. 
in curia filiorum Chopur, Symon Hungarus (solvit) XL. den. 
in curia Gungek judicis, Chernech (solvit) XV. den. 
ibidlem eadem in curia Janchech piscator (solvit) L. den. 
Guri, ligonista, ibidem (solvit) X. den. 
in curia domini Luce _ de Ztenichnak , My- 

kech ligonista (solvit) X. den. 
in domo domine Flacer, relicte Thome filii 

Gurgini, Petrus ligonista — * (solvit) X. den. 
in domo Johannis Parlerij, Stephanus lapicida (solvit) XX. den. 
in domo comitis Iuan, filii Iuan, Martinus 

ligonista (solvit) X. den. 
in curia magistri Stephani, filii Mykch bani, 

Petrus ligonista (solvit) X. den. 
in domo missus Perotus,.frater Gerini (solvit) CC. den. 
in curia Petri archidiaconi, Vido ligonista (solvit) X. den. 
in curia Lacchk lapicide, Mykus ligonista (solvit) X. den. 
Gothech eadem in curia, ligonista (solvit) X.den.Vij 
ibidem Thomas, similiter ligonista (solvit) X. den. 
in curia relicte condam Janchech sagitiparii, 

Royko ligonista (solvit) X. den. 
eadem in curia, Skurianech , similiter ligo- 

nista (solvit) X. den. 
ibidem Paulus, teguliparius, filius Madone X. den. 


in domo Guerdak Mathey, dictus Slek , li- 

gonista XXV.den. 
ibidem Kuren, similiter ligonista (solvit) X. den. 
Crisan carnifex ibidem, ligonista (solvit) XX. den. 
in domo Johannis Barberii, Georgius ligonista (solvit) X. den. 
in domo Martini sutoris Iuchech, dictus Si- 

bithich (solvit X. den. 
in curia Kus carnificis, Georgius ligonista koli X. den. 


ibidem Iuchech similiter ligonista solvit) X. den. 
in domo Kraunirme, Wichey ligonista (solvit) X. den. 
ibidem Merclinus, ligonista (solvit) X. den. 
in domo Barchuchy, Gregura ligonista (solvit) X. den. 
in domo Zobkonis, Herricus earnifex (solvit) XX. den. 
in domo Friclini lapicide, Herman (solvit) X. den. 
in domo Kuse, antea Johannis carnificis, 

Friclinus solvit) X. den. 
ibidem Blasius, ligonista solvit X. den. 
eadem in domo Paulus ligonista solvit) X. den. 
in domo Dampiani de Ugra, Matheyko ligonista (solvit) X. den. 


I. TKALČIĆ, 
lam Sugeth, Paulus carintinus, 

solvit) X. den. 
ai, fiii Odolas, Vinco ligonista (solvit) X. den. 
ius, similiter ligonista solvit) X. den. 
ichek , Iuan, dictus Cezar , li- 

(solvit) X. den. 
lam Marci de Wlkomerch, Mar- 

(solvit) X. den. 
iche, filius Solyni (solvit) X. den. 
*e condam Meynardi, Lucas 

. (solvit) X. den. 
že, filii Matheus, Marko ligonista (solvit) XX. den. 
konis, Cwethk sutor (solvit) XX. den. 
nes ligonista (solvit) X. den. 
gii sacerdotis, Guerdak ligonista (solvit) X. den. 
kus Zekirich, Iuan ligonista Pon X. den. 
es carnificis, Kusak fistulator (solvit) XX. den. 
ws, ligonista (solvit) X. den. 
3e, unus pauper homo (solvit) X. den. 
imi carnificis, Iuan carnifex (solvit) X. den. 

icti Prezmeg, Dampyanus li- 

% / (solvit) XXV den. 
igonista (solvit) X. den. 
n de Zanabwr, Kruseli, ligonista (solvit) V. den. 
iel Petri, Iuan vigil X. den 
ži, Vithk ligonista (solvit) X. den. 
ne, Iuan ligonista (solvit) X. den. 
zorii diti Waschar, Nicolaus 

(solvit) X. den. 
nes ligonista (solvit) X. den. 
no Iuan ligonista X. den 

dicti Solder, Iuan ligonista (solvit) X. den. 
zeni, Chernech, dictus Zelezche (solvit) XX. den. 
m Radech, Thomas carpentarius (solvit) XX. den. 
:gii sacerdotis de Turieva pola, 

onista (solvit) X. den. 
šinus, similiter_ligonista (solvit) X. den. 
pe mulieris, Endree ligonista (solvit) X. den. 
ligonista (solvit) X. den. 
. filii Matheus, Cursa ligonista XX. den. 
di sacerdotis de Pola, Kranisma 

šta (solvit) X. den. 
<ouoy,' Crisan _ligonista (solvit) X. den. 
Laytrich ligonista, (solvit) X. den. 
slaij Voschach, ligonista (solvit) X. den. 
4 similiter_ligonista (solvit) X. den. 
ech nepotis Pauli condam ju- 

ronista (solvit) X. den. 


i 





Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 


Item 
Item 
Item 


Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 


Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 


Item 


Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 
Item 


Item 
Item 
Item 


Item 
Item 


Item 


Item 


DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIX VIEKU. 39 
in đdomo Ugrinchich, Jakech ligonista (solvit) X. den. 
in domo Iuan Chudanchich, Iuan ligonista (solvit) X. den. 
Paulus ibidem, similiter ligonista (solvit) X. den. 
in domo parvi Chernech, Marco vigil (solvit) X. den. 
in domo Thome, Endree ligonista (solvit) X. den. 
in domo Marcus, Stanko ligonista (solvit) X. den. 


in domo Petri, filii Giureni, Stephanus (solvit) 
X. den. filius Franussa. 


ibidem Vlxa, ligonista X. den. 
ibidem Mykech (solvit) X. den. 
in domo Gunge et Kate mulierum, Tuan mo- 

lendinator (solvit) XX. den. 
in domo Dragos, Matey ligonista (solvit) X. den. 
in domo Kyrini, filii Vlxe X. den. 
ibidem Gernia ligonista (solvit) X. den. 
in domo Iuan Obramkonis, Iuan fistulator (solvit) X. den. 
ibidem Gregorius ligonista (solvit) X. den. 
in domo Pauli sacerdotis, Kussilo habens 

vineam (solvit) XX. den. 
in domo Iuank et Thome. Cussilo pistor panis (solvit) XX. den. 
in domo Videch, Antbonius ligonista (solvit) X. den. 
in domo Ztarkne, Dyonisius habens vineam (solvit) XX. den. 
in domo Salamonis, Georgius ligonista (solvit) X. den. 
in domo Johannis Silenchich, Crapech (solvit) XX. den. 
ibidem Iuan ligonista (solvit) X. den. 
in domo Dragos, Johannes ligonista (solvit) X. den. 
in domo Gunge mulieris, Georgius habens vi- 

neam (solvit) XX. den. 
in domo Gregorii dicti Skerta, Gregorius 

piscator (solvit) XXV den. 
in domo Iuanka, Georgius dictus Gulatich (solvit) XX. den. 
ibidem Marco, habens vineam (solvit) XX. den. 
in domo relicte Zelezen, Lucas (solvit) XX. den. 
ibidem Elia (solvit) XX. den. 
ibidem Cussilo, habens vineam (solvit) XX. den. 
in domo Dyonisii vigilatoris, Paulus ligonista (solvit) X. den. 


in domo Martini carpentarii , Nicolaus ligo- 


nista (solvit) X. den. 
in domo Mateij de Krauarzka, Alexander (solvit) XX. den. 
ibidem Dampmianus habens vineam (solvit) XX. den. 
in domo relicte Paulini, Endre pistor habens 

vineam (solvit) XL. den. 


in domo relicte Pause, Emricus fistulator (solvit) X. den. 
in domo liberorum condam Blasii dicti Brem- . 

niak, Copun ligovista (solvit) X. den. 
in domo Petri, famuli Georgii, condam decani, 

Kuse, ligonista (solvit) X. den. 
iu domo relicte Petri Loytre Gregorius institor (solvit) XX. den. 





s 


er, > 


IZA 


PLO "o. 
ww 


TE s u kara 
x. (o... 


raid 
PRE 
doe 


Prag 


* 
A 
) 


jd t 
oo 
m 


mre 
k . 





4, 


LO JA “> M ki 
PAPE EK ks VAN A ara 
>". mae ć 

. le. < 7 


Bia di 


Ga EN, 
Pan .." . 


VT EI E TIOKETU 
pa t 2 $ 
* 


S “ 4 
:. < ao 2 





LU 
.. 
.+. 
a 
P.. 
bh 
Ej 
Sla Za 
ae 
' 
, 
7 
“ 
a 
a 
, 
bs. 
A. 


_ sadu ? WE: 

da 4 ih 

a fes *.." 2 
.. 


*-. . 


40 L TKALČIĆ, 


Item ibidem Stephanus carpentarius (solvit) XX. den. 


Item ibidem Krokun (solvit) X. den. 
Item in domo domini Petri Donati, nune judicis, 
Egidius carpentarius (solvit) XX. den. 
Prima insula. 
Primo in domo magistri Nicolai Couch, dicti Leh- 
cumbaldar XL. den. 
Item ibidem Janslinus institor (solvit) XX. den. 


Item in domo Pauli, filii Leonardi, Petko ligonista (solvit) X. den. 
Item in domo liberorum J acobi, filii Dragech, Jan- 

slinus lapicida, iiij pensas (communitas dimi- 

sit sibi.) 
Item in domo Gregorii Skerta, Gerdak cum ligone (solvit) X. den. 
Item in domo Petri Couch, quidam carintanus sartor (solvit) X. den. 


Secunda insula. 


Primo in domo magistri Stephani , filii condam 


Mjykch bani, Achko (solvit) XX. den. 
(Benedictus. solvit XX. den.). 
Item in domo Iuan, orologici, Obrad piscator solvit) L. den. 
Item ibidem Micusius carnifex solvit) XX. den. 
Item in domo Nandrag, Blasius solvit) XX. den. 
Item in domo Bratk, Johannes dictus Solder solvit) XX. den. 
Item ibidem Petres solvit) XX. den. 
Item in domo Pine, Mathey ligonista  . (solvit) X. den. 
Item in domo Gungek, Endreiech ligonista golvit) XX. den. 
Item in domo Marias, Stephanus solvit) X. den. 
Item in domo Stefanelli, Kyrin solvit) XX. den. 
Item in domo Matey naute, Benedictus ligonista (solvit) X. den. 
Item in domo Dionisii de Rabuch, Cernech solvit) X. den. 
Item ibidem Matheus ligonista. (solvit) X. den. 
Item in domo Georgii decani, Georgius (solvit) X. den. 


Item in domo Nicolai de Vrneuch, luan, fillus Rados (solvit) XX. den. 
Item in domo Marcus Zequirich, Peter dictus Sestak (solvit) XX. den. 
Item in domo magistri Georgii, filii Blasii, Iuan 


carnifex XX. den. 
Item ibidem Nicolaus sartor solvit) XX. den. 
Item in domo Cernke mulieris, Iuan dictus Belech (solvit) X. den. 


Tercia insula. 


Item ibidem Dragozlaus solvit) X. den. 
Item in domo Jacobi Kuzmich, Stephanus solvit) X. den. 


Primo in domo Crisani, Georgius oh X. den. 
Item in domo Petri sartoris, Fridlivus sartor (solvit) XL. den. 


DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 41 


Item in domo relicte Pthichkouich, Emricus ligonista (solvit) X. den. 
Item in domo relicte Vardich, Perusa institor Solvit) XX. den. 
Item in domo Johannis auciparis, Irineus (solvit) X. den. 
Item in domo Benedicti carnificis, Iuan , ligonista (solvit) X. den. 
Item in domo Stephani , filii Mykech de campo, 

Janslynus solvit) XX. den. 
Item ibidem Corrardus solvit) X. den. 
Item in domo Anthonii carnificis, Stephanus ligonista (solvit) X. den. 
Item in domo Stephani, filii Bratozlai, Martinus (solvit) XX. den. 


Quarta insula. 


Primo in domo Thome Draxa (solvit) XX. den. 
Item in domo Georgii, filii Mikoucha, Zdranye (solvit) X. den. 
Item in domo Endre Kucich, Cernech golvit) X. den. 
Item ibidem Anthonius solvit) X. den. 
Item in domo relicte Cernech, Martinus X. den. 
Item in domo Jobannis Wlchenych, Petrus solvit) XX. den. 
Item ibidem Johannes solvit) XX. den. 
Item in domo magistri Petri dicti Kws, Cuseth golvit) XX. den. 
Item ibidem Paulus. solvit) X. den. 
Item ibidem Crisanus solvit) X. den. 
Dampianus | X X. den. 
Paulich X. den. 
Item ibidem Blasius ' solvit) X. den. 
et Thomas (solvit X. den. 


Quinta insula. 


Primo in domo Pauli condam judicis, Endre car- 


nifex solvit XX. den. 
Item in curia similiter Pauli, Wlehko solvit) X. den. 
Item ibidem Andreas solvit) XX. den. 
Item in domo Dragney, Ztoyko solvit) XL. den. 
Item in domo Mareni Kuzmich, Nicolaus solvit) XX. den. 
Item ibidem Kus (solvit) X. den. 
Item ibidem Ladimer, sartor solvit) XX. den. 
Item ibidem Wik solvit) X. den. 
et Dominicus sartor solvit) XX. den. 


Item in domo Nicolai Jaklin, gladipar (solvit) iiij pensas. 
Item in domo Anthonii, filii Martini Reyniz, Jaco- 

bus sacerdos Ermenus (germanus?) (reces- 

sit ante dacium) 1 marcam 


Sexta insula. 


Primo in domo Laurencii sacerdotis de s. Simone, | 
Juan dictus scantaui solvit) L. den. 
Item in domo Pauli literati Antonius solvit) X. den. 


1. TKALČIĆ, 


Paulus (solvit) XX. den. 
uria_ domini Mykech, filii Hench , Ce- 
la (solvit medium) XX. den. 
m. Petri, filii Valterini , unus institor XX. den. 
m Matey carpentarius X. den 
em Ducey piscator (solvit) XL. den. 
Septima insula. 
domo Marci institoris, Miklan solvit) XX. den. 
lomo Altauiz, Iuan sartor solvit) XX. den. 
em Andreas, similiter sartor (solvit) XX. den. 
em Sebastianus ligonista * (solvit) X. den. 
lomo Sebastiani, Myhel solvit) XL. den. 
lomo Demetrii Georgius solvit) X. den. 
solvit) XX. den. * 
omo Thome, filii Juan, filii Cemer, Micnla (solvit) XX. den. 
lomo Obramkus, Endre dictus Zauala (solvit) XX. den. 
lomo Mateij, Petrus pellifex solvit) X. den. 
Octava insula. 
domo Johannis et Thome, filiorum Ce- 

, Gregorius (solvit) X. den. 
lomo Andree Pulani, Symon solvit) XX. den. 
em Iuan piscator solvit) XX. den. 
lomo Bartholomei, Johannes solvit) XX. den. 
lomo Micusii, condam iudicis, Janko li- 
ista (solvit) X den. 
rister Petrus gallicus ibidem (deletum) den. 
lomo Johamnis , filii Laurencii Marenus (solvit) x den. 
“ius solvit) X. den. 
lomo Elie stacionarii, Laurencius tegu- 
rius (solvit) X. den. 
lomo Anthonii, Iuan piscator (solvit) XX. den. 

(solvit) XX. den. 
omo Jacobi, dicti Bele, Merclinus ligonista (solvit) X. den. 
lomo Cusech aurifabri Martinus solvit) X. den. 

solvit) X. den. 

Nona insula. 

domo Marimkusii, Stephanus famulus 
tech X. den 
lomo Johannis , filii Anthonii, Johannes 
or solvit) XX. den. 
em Iuan dictus Galga solvit) XX. den. 
lomo relicte Pintikachy , Martinus ligo- 

(solvit) X. den. 


a 
lomo Cosme aurifabri, Anthonius sartor 
aleavi pro debito suo) 1 mare. 


DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 43 


Vicus Teutonicorum. 


Primo in domo Span, Franchek ligonista golvit) X. den. 
Item in domo Mareni Kuzmich , Petrus frenipar si XX. den. 
Item in domo Demetrii, Mykech sartor solvid X den. 


et Mychael ligonista X. den. 
Item in domo Stephani, filii Wilkotha de Chuche- 

rya, Dragech, sutor | solvit) XXV den. 
Item in domo Andree de Gay, Wik sutor solvit) XX. den. 
Item in domo Petres, Georgius piscator solvit) X. den. 


Item in domo Corardi textoris, Anthonius sutor (solvit) XX. den. 
Item in domo Nicolai de Popouch, luan ligonista (solvlt) X. den. 
Item in domo Cusech de Kralouch, Paulus fal- 


cator fenalis solvit) a den. 
Item Maren lucifigulus in domo Sebastiani solvit) X. den. 
Item in domo Puthocy fabris, Maly solvit) X. den. 
Item in domo Crisani circa oreum, Chuetk solvit X. den. 
Nicolaus et solvit) X. den. 
Andreas solvit) X. den. 
Item in domo Johannis , filii Iuan dicti Cemer, 

Janos lucifigulus solvit) X. den. 
Item in domo Janech lucifiguli, Juri ligonista golvit) X. den. 
Item in domo Nicolai, filii Juk, Giuri ligonista (solvit) X. den. 
Item in domo Golob molendinarii, Gemez ligonista (solvit) X. den. 
Item in domo Dragani, Merclinus ligonista (solvit X. den. 
Item in domo Matey de Gradchan, Crisanus solvit) XL. den. 
Item in domo Nicolai, Wlchko golvit) X. den. 
Kuren habens vineam solvit) XX. den. 
Item in domo Georgii, Georgius, frater Sestak (solvit) X. den. 
et Ivech ligonista golvit) X. den. 
Item in domo Blasii, Malhen golvit) X. den. 
et Paulus ligonista (solvit) X. den. 
Item in domo Clementis, Symon (solvit) X. den. 
Item in domo relicte Wilkmani, Cosmas pellifex (solvit) X. den. 
Item in domo Johannis Jaricha, Blasius golvit) X. den. 
et Iuan pauper solvit) X. den. 
Item in domo domini Petri Donati iudicis, Maren 

ligonista (solvit) X. den. 
Item in domo Johannis , archidiaconi de Vaska, 

. Emricus literatus solvit) X. den. 
Item in domo Andree Aske, Paulus solvit) X. den. 
Otho solvit) X. den. 
Item indomo Benedicti sellipari, Michael Zearinicha (solvit) X. den. 
Item in domo Stanglin, Phillippus solvit) XX. den. 
Item ibidem Phile golvit) X. den. 
Item in domo Elizabeth latine, Dyonisius sutor tsolvid XXV den. 


Item in domo Demetrii, Frichlinus lapicida (com- 
munitas dimisit eum) XX. den. 






*£ 


4 . . 
" a. 
ZT onu : 
_ m. O h 
ori i dete o ija 
KOBE gate o ota 


(m 2 s, Ega Ž 
ČAJ čisk 


2 
.. “ 

a 
DEL as 


*. Pp *. 
s 
a Cd 


nako 
ra 


A 


a 
KS 


bo 


RTV 
: H ; € 


1 


2. ate 
he 


Fes 
a 


. x“ za PJ 
4 7" 

. m Š 
Da PL a 


. * 
* Ni. .*.. 


. 
Pa 


Raa 
ARE BK 
* Lik. Io£ 


pa 
aari 


» 
ad 
“a 


. > 
Koli 
E.) 


s. o 
iu e HT Nie 
REZ o RO E 


. 
. s 

. + LJ M 
Ta < 


44 I. TKALČIĆ, 


Item in domo Kokoch, Matey sutor solvit) XX. den. 
Item in domo Andree frenipari, Gerdak ligonista (solvit) X. den. 
Item in domo Stephani, filii Farcasii, nunc Juran, 


Nicolaus solvit) XX. den. 
Item ibidem Georgius arcuparius solvit) XX. den. 
et Petrus, similiter arcuparius Golik XX. den. 
Item in domo Merclini, Georgius freniparius (solvit) XX den. 
et Benedictus sutor (solvit) XX. den. 
Item in domo relicte Johannis, condam stacionarii 

Petrus sartor solvit XX. den. 
et Stephanus arcuparius solvit) XX. den. 
Item ibidem Martinus ligonista Gola X. den. 
Item in domo condam custodis. Nicolaus faretrista (solvit) XX. den. 
Item in domo Pauli fabri, Philippus sartor (solvit) XX. den. 
et Johannes selliparius solvit) XX. den. 
Item in domo Kolendus, Thomas calcariparius (solvit XX. den. 
Item in domo Bratune, Jacobus (solvit) XX. den. 
et Emricus sutor (solvit) XX. den. 
Item in domo Micusii fabri, Benedictus cinguli- 

parius solvit) XX. den. 
Item in domo Nicolai Lokotar, Legach solvit) X. den. 
Item in domo Micusii calcaripari, Lucas (solvit) XX. den. 
Blasco solvit) XX. den. 
et Mychnel sutor solvit) XX. den. 
Item in domo Fabiani sutoris, Iuan sutor ovih XX. den. 
Item in domo Stephani, dicti Zauala, Nicolaus = (solvit) XX. den. 
et Blasirus sutor solvit) XX. den. 
Item in domo domini Mikech, filii Hench (Herich?) 

condam judicis, Zredko sutor < (solvit) XXV den. 
Item in domo Thome sutoris, Paulus (solvit) XX. den. 
et Johannes sutor solvit) XX. den. 
Item in domo magistri Stephani, filii Mikeh bani, 

Ladislaus. sutor (solvit) XXV den. 
Item in domo filii Hozaren, Johannes faber (solvit) XX. den. 
Item in domo lectoris circa Manduseuch, Nicolaus koli X. den. 
Item circa ortum Anthonii, filii Viti, Chuetko (solvit) X. den. 
Item ibidem, Iuan (solvit) XX. den. 
Johannes (solvit) X. den. 
et alter Johannes . (solvit) X. den. 
Item  ibidem Gregorius (solvit) X. den. 
Murko 'X. den. 
et Jacobus | (solvit) X. den. 
Item in domo circa ortum Giuri sutoris, Anthonius (solvit) X. den. 
Item in domo Fabiani, Paulus ligonista (solvit) X. den. 
Item in curia relicte Herxe, Ztoyko (solvit) X. den. 


Item in curia filiorum Chupur, Nicolaus et Dragen, 
ambo pariter unam marcam (defalcavi pro 
dacio eorum unam marcam). 





DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIKKU. 45 








Item in curia Martini, filii Wlkouoy, Paulus (solvit) XX. den. A 
Item in domo Nicolai, filii condam Dyonisii, filii IŽ 
Veriche, Iuech (solvit) X. den. BER: 
Item ibidem Iuan (solvit) XL. den. Be. 
Item in domo Pavulek , filii Leonardi, magister NE 
Nicolaus Matripar (solvit) AX. den. mai: 
Item in curia filiorum Cemer, Matey (solvit) X. den. | i 
et Martinus (solvit) X. den. mE 
Item in domo Elie stacionarii, Stephanus (solvit) X. den. Ee 
et Petrus (solvit) XXV den. "ud 
Item in domo Martini, filii Wikouoy, Badmar (solvit) XXV den. > 
et Gregorius ' , " 
Stephanus (solvit) X. den. one 
Item in domo Bartholomie, Iuan dictus Terbochek X. den. A 
Item in curia Desow de Zanabor, Marco (solvit) XX. den. "ik 
Item in curia Mareni Kuzmich, Janez, faber (solvit) X. den. mace 
Item in curia Nicolai condam judicis, Thomas (solvit) X. den. SE. 
Item in curia magistri Stephani, Giuri ligonista (solvit) X. den. Ph 
Item in domo domini Petri, nune judicis, Maren (solvit) X. den. 8 
Item in curia Petri condam judicis, Johannes li- Bi 
gonista (solvit) X. den. a 
Item Georgius in curia domini Petri, nune judicis X. den. KZ 
Item in curia trichesimatoris . . . quidam (solvit) X. den. 2% 
Item in domo seu curia Mikech Leonardi, Emricus (solvit) X. den. a 
Item in curia Martini, Wikouoy Bosko (solvit) X. den. # 
Iuan XX. den. ok 
Michael (solvit) XX. den. OL 
ltem ibidem Gordauch (solvit) X. den. A 
et Martinus (solvit) X. den. FS 
Item in curia comitis Iuan, Iuan ligonista (solvit) X. den. NI 
Item in curia Cusilonis, Wlchyna (solvit) X. den. 4 
et Johannes (solvit) X. den. NN 
Item in curia Emrici subcustodis, Nicolaus (com- _ 
munitas dimisit) X. den. e 
Item in curia Jacobi Bole, Gertauech ligonista = (solvit) X. den. m 
Item in domo Iuech, Ztoyan (solvit) X. den. m. 
Item in domo Cerenke, milieris, Martinus (solvit) XX. den. > 
et Petrus sutor (solvit) XX. den. | 
Item in domo Pauli sutoris, Blasius (solvit) X. den. : 
et Johannes (solvit) X. den. . 
Item in domo Clementis sutoris, Iuan sutor (solvit) XX. den. 
Item in domo Johannis, similiter sutoris, Thomas 
sutor (solvit) XX. den. 
Item in domo, Nicolai, Dominicus faber (solvit) XX. den. 
Item in domo Iuan sutoris, Vanek (solvit) X. den. 
Item in domo filii Prenarii, Petrus cultelliparius (solvit) X. den. 
Item in domo Pauli Kipar, Viden faber (solvit) XX. den. 


Item in domo Kostecheuiche, Martinus (solvit) XX. den. 


1. TEALČIČ, 


Mayer lapicida, Endre lapicida 
as dimisit) 

elicte Georgii, Tilmanus (com- 
imisit) 


Jussilonis, Stanech faretriparius (solvit) 
Kolendus, Vole faber (solvit) 
žrosth, Martinus ligonista (solvit) 
lacobi, filii Jaketi, Martinus (solvit) 

(solvit) 


acobi, Kun dieti, Janzlynus 1a- 

nmunitas dimisit) 

'chael, dictus Zekel, carpenta- 

iitas dimisit) 

fatey, filii Lypoldi Vele, calca- 
(solvit) 

xrih, dictus Bernar (solvit) 

solaus carpentarius (communitas 


ephani pellificis, Gregorius sutor 


XX. M 
XXXV. den. 


Xx. 


X 


den. 


. den 


den. 
den. 
den. 
den. 
den. 
den. 


den. 
den 
den. 


den. 
den. 


edictorum inelinorum facit marcas XXXI et XV den. 
ipmam predictam, magister Georgius, literatus, ta- 


aid XX den. (solvit).! 





Pismen spomenik iz dobe hrvatskoga kralja 
Kriesimira Il. 
U gjednici filologičko-historičkoga razreda dne 9. lipnja 1875. 
PRIOBĆIO PRAVI čLAN DR. Fa. Račxr. 


Izmedju preriedkih pismenih ostanaka, koji polaze iz dobe pod- 
pune hrvatske državne neodvisnosti, imade u zagrebačkoj nadbiskup- 
skoj knjižnici (col. 28 ser. 1 na hrbtu br. 93) rukopis, koj zaslu- 
žuje našu pažnju. 

Rukopis pisan je na koži a velikom listu, imade 267 listova ili 
534 strana, kojih samo prvih 38 listova označeni su rimskimi bro- 
jevi. Svaka strana podieljena je u dva stupca. 

Sav rukopis ni je pisan jednim i jednakim pismom , dočim da- 
leko veći diel njegov, na ime 258 listova, pisan je običnim latinskim 
pismom one dobe, t& samo 9 posljednjih listova longobardsko-be- 
neventanskim pismom. 

Pa upravo taj drugi manji diel sadržaje bilježku, koja nam jasno 
označuje domovinu i potvrdjuje dobu njegovu. Prvi na ime stupac 
(lista 259) završuje sliedećom pripiskom : 

»Arbiter eterne, golus mirum qui finczerat globum, jube hunc volu- 
men tuo sacro sereno aspicere vultu, quod pro suam adque suis debita 
obtulit domno Paulus, venerabilis archtepiscopus, hoc librum psalmo- 
rum ad laudem sanctorum martirum: Domniu, Anastasi atque sancto- 
rum Cosmas et Damiani. Sed et vog quoque, studiosi lectores, obnixe 
precamur, ut cuique manu venerit, in vestris precibus me commemore- 
tis. Rex regum dicite cuncti, Christe deus, abde et scelus. Me simul in- 
firmus diacono Maioni scriptore, ut et vos deum habeatis adiutorem et 
in evum feliciter letetig.“ 

Ova pripiska svjedoči dvoje: a) da je rukopis dao spljetski nad- 
biskup Pavao pisati za svoju prvostolnu crkvu; onda b) da ga je 
pisao djakon Majo. 

Godina ili doba u obće ni je naznačena u toj pripisci; ali može 
se na nju dosta jasno zaključiti iz samoga pisma a još jasnije iz 
Pavlova nadbiskupovanja ; a oboje se čisto i bistro podudara. Pismo 
na ime ni je mladje od XI vieka, te imade isto lice i jednaka 
svojstva, kano što u listinah, koje su pisane u Dalmaciji u XI sto- 


45 FR. RAČKI, 


ljeću pismom longobardsko-beneventanskim. Prema tomu, kad nam 
nadbiskup Pavao i ne bi bio poznat od druguda , zaključili bismo 
po rukopisu samom, da je taj Pavao, koj ga dao napisati za svoju 
crkvu, živio u XI. stoljeću. 

Ali na sreću sačuvaše se spomenici, u kojih se nadbiskup Pavao 
spominje, tako da tiem možemo još tačnije naznačiti vrieme u 
stoljeću, kada bi nas rukopis pis&n. 

U katalogu spljetskih nadbiskupa, ,de quibus extat memoria“ 
kod arcidjakona Tome čita se, ne po izdanju Lučićevu,! koje je 
ovdje pogriešno, nego po njegovu rukopisu u vatikanskoj (cod. lat. 
6525) knjižnici: ,Paulus archiepiscopus fuit anno domini millesimo 
quinto decimo, tempore Basilii et Uonstantini imperatorum Constan- 
tinopolitanorum, et Crescimiri, eorum patritii et regis Croatorum. 
Pater vero eiusdem archiepiscopi vocabatur Praestantius, qui eodem 
tempore primarius erat, hoc est rector , civitatis spalatinae . . . . . 
Mortuo denique Paulo archiepiscopo substitutus est Dabralis anno 
millesimo tricesimo, temporibus principum praedictorum.“ 

Ovdje indi imademo za Pavlovo nadbiskupovanje dva podatka, 
na ime g. 1015 i 1030, koje da je dobio nasljednika. Ova bilježka ar- 
cidjakona Tome predje u ostale imenike , od kojih je bilo sam a 
Cutheis de Barbazanis ili kasniji prepisač pobrkao glede Pavla red 
u toliko, što je na njegovo mjesto postavio njegova predšastnika 
Martina, kano što se vidi iz pripiske, koja po Tomi ide Pavla, na 
ime: ,iste fuit spalatensis et pater eius fuit comes istius civitatis“. 
S toga valja ono mjesto ovako izpraviti: ,Martinus, iste fecit ca- 
licem magnum aureum. Paulus iste fuit spalatensis et pater eius 
fuit comes istius civitatis“.? 

Ovoga imena ni je bilo u Spljetu nadbiskupa drugoga niti u XI 
niti u prošlih ili sliedećih stoljećih, tako, da ne može biti sumnje, 
da se ona pripiska u rukopisu nadbiskupske knjižnice tiče Pavla, 
koj je po Tomi upravljao hrvatsko-dalmatinskom crkvom izmedju 
1015 i 1030 godine. 

Bilježku Tominu potvrdjuju listine, koje su nam se sačuvale. U 
trih se na ime listinah nadbiskup Pavao napominje, od kojih su 
dvie za njegova života sastavljene, ali ni jedna ni je se, žali bože, 
u matici nego u dosta loših priepisih sačuvala. Jedna listina ima 
datum, druga pako ne ima ga. Prva* započima ovako: ,In nomine 
Christi anno eiusdem incarnationis MII indictione tercia, domino 
Paulo archiepiscopo sedem beati Domnii obtinente et priore domno 
Prestancio eiusdem patre. Ego (Paulus) supradictus archiepisco- 
pus... .“ Druga“ je bez data, a izdana je za Pavla nadbiskupa. 


1 Historia salonitana cap. XIV. 

2 Memoria archiepiscoporum salon. et spalat. ecelesiae ap. Luc. de regn. 
Dalm. et Croat. Ed. Amstellodam. p. 386. 

5 U gborniku samostana sv. Stjepana de Pinis kod Farlatia: Ilyr. sacr. 
IL, 117. 

* Ibid. p. 118. 


PISMENI SPOMENIK IZ DOBE HRV. KRALJA KRIESIMIRA TI. 49 


Ona prva imade godinu rimskimi brojevi, a indikciju pismeni izpi- 
sanu; ali ova oba podatka ne slažu se, jer god. MII ni je bila 
stercia“ nego XV indictio. Imajući pred sobom samo priepis, smiemo 
zaključiti, da je prepisač pogriešio kod prepisivanja godine, ako je 
indictia i u matici pismeni naznačena bila. To su i Farlati i Ku- 
kuljević! opazi, t& godinu izpravili sa MXX , tako da je po nji- 
hovu mjesto rim. II imalo u matici stajati XX. Indietio III do god. 
1030 , dokle je po Tomi živio nadbiskup Pavao, pada na godine 
1005 1 1020. Ali sadržina ove listine namiće nam još jednu misao. 
Ong je na ime oporučno pismo, koje počima ovako: ,Ego (Paulus) 
supradictus archiepiscopus , eger quidem corpore , valens autem 
mente animoque, lecto affixus annisque opressus . . .* Ove rieči na- 
miću nam tu misao, da je ovo pismo neposredno prije smrti pi- 
sano, kada je Pavao bio ,prikovan na samrtnoj postelji“. Po Tomi 
bilo je to god. 1030, a ove godine brojila se ,indictio XIII.“ Ni je 
li indi prepisac dvogubu pogriešku počinio: u godini mjesto tri 
X = XXX dal =, u indikciji preskočiv X ili, ako je bila 
ismeni izpisana, rieč ,decima“. Po svojoj sadržini svakako bi ova 

tina pristala više k 1030 nego li k 1020 godini. Kako je Toma 
u svojem imeniku nadbiskupa , označujući jim godine, osvrtao se 
na listine, ni je nevjerovatno , da mu je oporučno pismo u matici 
poznato bilo, koje je do nas samo u sborniku došlo. 

Onu drugu listinu ja bih dalje pomaknuo, nego li Kukuljević,? 
koj ju stavlja ,oko g. 1026“ t. j. ova listina čini mi se za koju 
godinu starija od one prve. Kada je Pavao izdao ono oporučno 
pismo, bješe njegov otac ,Prestancius“ spljetskim priorom, dočim se 
na kraju ovoga drugoga pisma veli: ,Haec acta sunt (coram) Paulo ar- 
chiepiscopo et Nicodemo priore ....“ Buduć je ,Prestancius“ bio 
priorom, kada je Pavao ,bolestan na tielu“ bio ,prikovan na po- 
stolj“, to je verovatno, da je on stajao na čelu grada u posljednje 
vrieme Pavlova života, ito kao veoma vremešan starac. Ako tako, 
onda je Nikodem bio pred njim načelnikom gradskim. Ovo mnie- 
nje , čini mi se, nalazi , podpore u samoj listini. Djakon na ime 
Petar, koj tu listinu izdaje, veli o sebi, da je postao redovnikom 
u samostanu sv. Stjepana ,coniugis meae permissu , nec non de 
consilio matris meae et reverendissimi fratris me Martini“. Ovaj 
naslov* pokazuje, da je Martin bio biskupom, i to, po što se taj 
naslov upotrebljuje i ne dodaje ,,olim“,* da je živio u vrieme iz- 
danja one listine t. j. da je Pavlu suvremenik bio. I zaista nala- 
zimo jednoga Martina god. 1018 biskupa u Osoru." Ja bih indi onu 


1 Codex diplom. I, 102. 
5 Ibid. p. 105. 


* Običan je za biskupa: ,venerabilis“, ali imade i ,reverendissimus“. 
Cf. Farlati op. cit. III, 113. | 
* Cf. ibid. p. 158. 
* Listina kod Farlatia op. cit. V, 617. kod Kukuljevića I, 101. 
STAR. VII. 4 





> 
“ VE m BAL] a io m Kras O. E nn 
' =. “ Zan RR-A a aa La a + 
a SEVE E u i, .* naša H. JI 1A- aa i 
La PL » R Zi ; asti 
: ši / đA nI 2 Pa ka u +, 7. 
m. GA» niki SALIH Rta Me La Kasi u = rea 
2 n . bs PbePEi . LSE A Kak] Pia ii ». 
mum, zen . 2 21 e o. x a es hi 3 
: Do a . S ' : m k% Ši 
koka e Rt I TA o 
Lj . N 2 make . q 


a 
“E 


m: 
Ka 


rr 


oi 


KE ka 


si Di 

JL JETRE 

i : . 
5 ' 
ta, . 


EGP 


- 
4, # Pork "im. €, 
DR FREE a. eni < 
eu AH i m Pejrea 
* u . .. .- 2. Ka 
a. 2 maza 
.. , ru m . . 


"ani reza 
2 A O . 
- \ 


ke. NOR 





ih 


j 
DG 
yu: 
* 
A 


sa 


o". 
PERO 
. . 


zx... 
. 


\ 


de 


mar d ara ha 


2174 VE 
aa 
: e. 


“ APR PE . 
+. » HEP 4 
Ca 


Rrtškjaj 
Meo 


DOTA OTLAR EI 
S Tai 


'.- ft. 
a 


a..v- +28. 42. m 
Jo REKA 
e 4 ku 


LI 


E 


50 FR. RAČKI, 


drugu listinu pomaknuo k ovoj godini, ta odavle i to izveo, da je 
ok6 god. 1018 bio onaj Nikodem priorom u Spljetu , ta da ga je 
Prestancio nasliedio, a ne obratno. A Pavao bijaše nadbiskupom za 
načelničtva Nikodema i Prestancija. 

Sve se ovo dobro slaže s viešću arcidjakona Tome, a dokazuje, 
da je naš rukopis bio pisan prije god. 1030 t. j. u drugoj ili tre- 
ćoj desetini XI stoljeća. 

Naš spomenik pisan je rukom djakona Maja. One dvie listine 
pisane su rukom djakona Stjepana. Našemu Maju ne ima traga u 
suvremenih listinah. Tiem doznajemo iz našega spomenika za ime 
još jednoga pisara u našoj domovini. A ,seriptor“, i ne spominju- 
juć toga, kako je ta vještina u ono doba riedka bila, imao je mnogo 
više truda nego li današnji pisari. ,Scitis — veli Hildeberto iz 
Klunyskoga samostana koncem XI vieka — quid scriptor solet fa- 
cere. Primo cum rasorio pergamenum purgare et sordes magnas 
auferre , deinde cum pumice pilos et nervos omnino abstergere. 
Quod si non faceret , littera imposita nec valeret nec diu durare 
posset. Postea regulam apponit, ut ordinem in seribendo servare 
possit“.! Pisar si indi prije svega pripravio kožu , na kojoj je za 
tiem pisao po predje povučenih linijah (linia, riga), koje se na ru- 
kopisu našem lasno primjećuju. 

Pismo, kojim se djakon Majo služio , jest, kako jurve rekosmo, 
longobardsko - benevetansko (,littera beneventana“) , koje razvivši 
se u IX stoljeću, a usavršivši se osobito na Montecasinu i La Cavi 
doprie u XI vieku do savršenstva pod opatom Desideriom , odliku- 
juć se krasnimi inicijali i liepimi slikami. Ovo se pismo u našu 
Dalmaciju preselilo ne samo putem raznolikih saobraštaja izmedju 
ove zemlje i Italije nego i putem Benediktinaca, koji su već u IX 
stoljeću, ako ne i prije, imali samostan u Zadru. Pismo je u na- 
šem rukopisu dosta liepo i čisto; pismena su okruglija, čim se raz- 
likuju od potonjih oštrijih i uglastijih (Lombard bris€). Inicija] A 
je nakićen. Upotriebljeno je crnilo i crvenilo; ono prvo je crn- 
kasto i jamačno kovinske ili rudne sastavine. 

Knjigu napisao je, kako se iz vlastita: očitovanja u onoj pripisci 
razabire, djakon Majo za spljetskoga nadbiskupa Pavla, koj ju dade 
napisati za svoju prvostolnu crkvu u Spljetu. Naš pisar ne ostavi zabi- 
lježeno, je dali ikako mu bi nagradjen trud za ovo djelo; već se 
samo preporuča u molitvu onih , koji ga budu upotriebili. Ali da 
mu trud bješe nagradjen, može se nagovieštati iz osobe naručitelja. 
Pavao, osim što bi prvostolnik hrvatsko-dalmatinske crkve, polazio 
je iz ugledne obitelji spljetske, koja je dala u XI vieku gradu dva 
načelnika u osobah nadbiskupova otca Prestancija i brata mladjega 
Srma, a znamenitoj opatiji solinskoj sv. Stjepana opata u osobi Sr- 
mova sina, Pavlova sinovca, imenom Dabra. 

Knjiga, koju je Majo za nadbiskupa Pavla napisao, bješe ,liber 
psalmorum“ ; ali ne jednostavan ,psalterium“ nego s homilijami na 


! Opera Hildeberti. Paris 1708. Sermo XV de libro vitae. P. 733. 





PISMENI SPOMENIK IZ DOBE HRV. KRALJA KRIBSIMIRA II. 51 


psalme, kano što sačuvan nam u rukopisu ostatak potvrdjuje , koj 

sadržaje homiliju na ps. 119. Taj ostatak počima ovako: ,Et quia 

nunc non est temporis de universo, psalmo dicere , dicamus nunc 

de primo gradu psalmi, qui sic incipit: Ad te domine cum tribularer 
avi... 

Odavle znamo , što je bilo u onom većem ostatku, koj nam se 
ni je sačuvao. Držeći, da listovi, koji sliede poslije saltjerske knjige 
Pavlove , spadaju na isti rukopis, možemo iz oznake na dolnjem 
rubu 4 lista, strani drugoj, zaključiti, kolik bijaše prednji izgub- 
ljeni ostatak, Ondje na ime istom je rukom zabilježen ,,q“ s kra- 
ticom i XXVIII, što se čita ,quaternio XXVIII.“ Pred tiem je imao 
dakle rukopis 28 sašitaka, koji su se obično sastojali iz 4 lista; 
prema tomu ne stalo je ovdje do 108 listova. 

Poslije ,saltjerske knjige“ sliedi na istoj strani, gdje je Majova 
pripiska, a na drugom stupcu: ,acta marie egipciace de greko in 
latinum translata,“ te se nastavlja do kraja rukopisa, odnosno do 
kraja devetoga lista ovoga drugoga diela. Pismo je takodjer 1on- 
gobardsko - benevetansko ; ali što mislim o pisaru , reći ću poslije 
opazaka na prvi veći diel rukopisa, na koj sada prelazim. 

Ovaj prvi diel razlikuje se ne samo obsegom nego i sadržinom 
i pismom. U prvom obziru sadržaje na 258 listova ili 516 strana 
podpuni ,passionale.“ Na prvoj strani prvoga lista u prvom stupcu 
počima ovako: (Pridie) kal. decčb. incipit passio beati andreeae 
apostoli;“ pa idući redom kroz cielu crkvenu godinu završuje pod 
VIII kal. decembris sa: ,explicit passio beati clementis martyris.“ 
Ovaj indi rukopis sadržaje živote božjih ugodnika, koji su krstovu 
vjeru svojim životom izpovjedili i utvrdili. 

Pismo ni je longobardsko - benevetansko nego obično latinsko. 
Nastavak k svakomu žitiju, kano i završetak pisan je crvenilom i 
majusculom ; sve ostalo minusculom. Iniciali su veliki i bojadisani, 
obično crveno, modro i žuto, pa uz nje gdje koja rieč nastavljana 
majusculom. Glede dobe pisma svi ga znakvvi stavljaju u X viek 
kojemu lice pismena sasma odgovara, a svakako ni je mladji od 
početka XI vieka. Kratica imade odnosno malo, čestica et piše se 
cjelovito; dvoglas ae piše seili podpunoili mu je prviglasac (a) sa strane 
gliven s drugim (€), ili se piše e s repom (e); a upotrebljuje se 
gdje što i ondje gdje mu rie ima mjesta, tako na pr. u aetiam. 
Pisme # rabi se redovito pred dvimi suglasicami, ne pako, c, pače 
i mjesto ovoga gdje što, kano: pernitiem. 

Prema tomu taj ,passionale“ ni je mladji od Majove ili Pavlove 
knjige saltjerske; pače bit će od nje stariji. Na objema je jedna 
te ista koža, oba su pisana u dva stupca, oba su jednako velika, 
tako da se samo pismom i sadržinom razlikuju. Još imade jedan 
znak , koj oba rukopisa dovodi u svezu užju; a to je onaj nasta- 
vak iza saltjerske knjige. U ,passionalu“ na ime ne ima žitija 
Marije pokornice Jegjupke, koje se uspomena u crkvi slavi 2 (9) 
travnja ; a taj nedostatak popunjen je onim nastavkom, u kojem se, 
kako rekosmo, navodi ciela vita marie egipciace.“ Odavle zaklju- 

že 





52 FR. RAČKI, 


čujem, da su ova oba rukopisa t. j. ,passionale“ i ,liber psalmo- 
rum,“ inače sadržinom i pismom različita, rabljena bila u spljet- 
m. skoj crkvi. Pošto onaj stariji, običnim latinskim pismom pisani ru- 
SAO kopis, passionale , ni je imao žitija Marije pokornice: to je drugi 





a , PRI 
.? : 


pK kasniji pisar dopunio taj nedostatak u drugom rukopisu, upisav 
S ono žitije poslije saltjera s tumačem. ,Acta marie egipciace“ pisan 
že je, kako spomenuh, takodjer longobardsko-benevetanskim pismom, 
ča koje je u njoj veoma slično Majevu pismu, tako da je ili ovaj ili 
R. jedan suvremenika njegovih napisao onaj dodatak. 

oda Jesu li ,passionale“ i ,liber psalmorum“ umah u početku sači- 
Ena njavali jedan ,volumen,“ ili su razstavljeni bili, pak svezani u je- 
a dan tek kasnije: ovo nam pitanje ne može sadanji, svakako kašnji, 
Ba vez našega rukopisa riešiti. Ovo drugo podupirala bi ona bilježka 
kO | na dolnjem rubu 4. lista onoga drugoga rukopisa, po kojoj je onaj 
gio »qduaternio“ bio dvaest i osmi u redu. 

De I tako sačuvao nam se u onom rukopisu nadbiskupske knjižnice 
no pismen spomenik iz dobe hrvatskoga kralja Kriesimira II. Takovih 
aka spomenika brojila je jamačno više onodobna pismenost u hrvatskoj 
a kraljevini. Malo iza vremena nadbiskupa Pavla ostavlja hrvatski 
ka ban Stjepan sa svojom suprugom Marijom benediktinskomu samo- 
sE stanu sv. Krševana u Zadru uz ostale knjige i ,unum passiona- 
3 rio.“' U popisu knjiga samostana sv. Petra kod Solina koncem XI 
so stoljeća navode se ,passionale“, ,vitae patrum“ i ,psalterium cum 
La litteris francigenis.“* ,Litterae francigenae“ znače naše longobard- 
Ba sko-benevetansko pismo; čiem se opet potvrdjuje, da su u našoj 
X domovini bile tada u porabi obe vrsti pisma. 

ko Ako nam je ovaj rukopis mio kano riedak ostanak one svakomu 
da Hrvatu mile dobe: to nam on još miliji, što nam svjedoči , da je pis- 
o mena vještina kod nas stajala na onoj visini, kano u svakoj inoj 
a. naprednoj zemlji zapadne Evrope. O tom će se osvjedočit svatko, 
eo tko razgleda dva snimka na kraju ove knjige. Prvi (tab. ID) sadr- 
e žaje onu bilježku pisca djakona Maja, o kojem bi obširnije govo- 
Koo reno. Drugi (tab. III), 15 redaka drugoga stupca na listu XXXI 
fo s dosta liepim inicialom. 

na s, 

sa 1 Vidi Lucića: de regn. Dalm. et Croat. lib. II c. 8. Kukuljević: cod. 
EO dipl. p. 112. | 
k, 3 Cod. dipl. p. 189. | 
ča 

k ' 


4. 


ORE a BAE * .. si sE 
AE EE Ea 2. 
+ . se. 
a #, Pun Ena 
< DO . s u 
. . . * . 
BB 3 ' . 
hak. A 
\ 
. 


pa q 


E 


Pismo prvovienčanoga kralja srbskoga Stjepana 1 
papi Honoriju III god. 1220. 


U sjednici filologičko-historičkoga razreda dne 9, lipnja 1875. 
PRIOBĆIO PRAVI ČLAN DR. Fa. RačK1. 


Poznat je onaj pripomenak, koj nam spljetski arcidjakon Toma 
zabilježi! o odnošaju Stjepana, sina i nasljednika srbskoga velikoga 
župana Stjepana Nemanje, naprama rimskoj stolici. ,Eodem tem- 
pore — piše povjestnik solinske crkve — Stefanus, dominus Ser- 
viae sive Rasciae, qui megaiupanus appellabatur, missis apocrisa- 
riis ad romanam sedem impetravit ab Honorio summo pontifice 
coronam r(egiam); direxit namque legatum a latere suo, qui ve- 
niens coronavit eum, primumque constituit regem terrae suae.“ 
Buduć da je Toma bio mladji suvremehtik Stjepanu, tč se taj do- 
godjaj sbio u cvatućoj mladosti njegovoj: to kritika ni je vlastna la- 
koumno priseći preko ovih rieči njegovih. 

Ali Tomin pripomenak potvrdjen je i domaćim izvorom srbskim. 
Životopisac na ime sv. Save piše OVO? ,0 NOCKNANHH NAROCEEMTENAAFO 
Eb FOJAb BERHKALFO PuMI. HONAKBI HZGpABb (SAVA) OT OVYENHKR CBOHXE 
EOFOPAZOVMNA MOVIKA, KbC6OCEESTENAATO WnucKONA IMETOxnm, u NOCENA 
rO Bb Prudi Kb NABXBANNKHME anocTozomu [lerpovy u Iazaov, H xn BEaH- 
KOMOY CRRPRCTONANNKOV CKETBHO, MANE REAHKbIIG PNMBCKIIG APBRZAEN, A 
KAKb BRAFOCNOBERNIE NOROEBHO TBXb CKETBINH, MIKO XA HN TR BRAFOCAOKETH 
OTRY6CTEO IEFO, H CBOMIO BAAFOXRTNIO BRHBYAIOTb BAAFOREOBNAATO ChOAE- 
CTONRNNHKA OTBYBCTEA IGFO, H NADHCIBb ROCNANHIE Kb KEIHKOMOV CARDX- 
CTORBNEKOV CEETHIO H CRAEBNBIO ANOCTONOV, NANE,...H BPOCH MKO AA NO- 
CBAJETL IGMOV ERATOCAOKENIIE OTE CEETBIIO ANOCTONOV H OTb TOFO CIMOFO BAA- 
FOCNOBENNH EZAbIJE, NIKO NA EEHBYJIETb EPATA CEOIEFO NA KPIAIEEbCTEO NO 
NPBEOMOV OTBYBCTEOV KPANIGEbCTEZ HXb, Eb HENbIKE H OTbIJE HXE POXU CE 
NO BOIKBCTEBHOMOV CBMOTPEHHIO Eb MRCTE pEKOMRME AHOKAHTHH .... H 
BOFR ... TOMOV CEETOMOV CBAPRCTOAKNHKOV CEETHNXB JNOCTOAB XOVXOMR 
CBCTBIHMb MOBEAR  NOCAATH JEMOV EOFOMB BRIFOCNOBENHH ERAbiJE . . . H 


1 Historia salonitana c. XXVI. 
2 "B. Aanumuuh: ZKuBor cB. CumeyHa u cB. CaBe. 9 Beorpa1y 1865, 
Crp. 240—1. 


PR. RAČKI, 


ECEN EMCTL EZAFOCNOKENIE KANI 
mpzoczemrenuu (Sava) .. . u 
NPRECANKIAFO ZOVRANA Kupa Credama, Ki 
10 ZKuTAYOV, KA POFKOTKOPENIJE JEMOY MANACTNpA . . . M KRETA SAA- 
INAAFO EPATA CKOMTO, M ROMAZA KEFO NOXKOMA CEETHINUK BA KPZAKEA- 
NIKO ZEATN CE MUMOY CIMOJPRZARLNOMOV rocmOgnNOv mupi Cređanov 


Eb OTRYACIEO F0, IGTOKE Npi- 







,... 
va se dakle izvora, hrvatski i srbski, slažu u tom, da je rim- 
»apa iz Srbije umoljen za krunu, kojom bi se Stjepan krunio, 
> ta kruna iz Rima sbilja poslana i da je njom Stjepan kru- 
bio za prvoga kralja Srbije. Razilaze se samo u nuzgrednih 
nostih , dočim po hrvatskom izvoru bio bi poslanik dove Ho- 
1 IV okrunio Stjepana, po srbskom okruni ga Sava, ali 
om, poslanom iz Rima i po papi blagoslovljenom. 
1 protiv ina žitia i ljetopisi srbski! ili spominju samo vienča- 
štjepana viencem , koj mu brat Sava položi na glavu, prešu- 
idkle bi taj vjenac, ili mikom prelaze sav taj dogodjaj. 
raj nesklad izvora dade povoda različitim kombinacijam. Jedan 
ajtrjeznijih povjestnika novijih, Rus A. Majkov, shvaća taj za 
ci narod znamenit dogodjaj ovako: Stjepan je iz početka pri- 
a0 se. na zapad. U to doba dade se (god. 1217) kruniti kru- 
koju dobi iz Rima. Sava, tada još jeromonah , ni je bio za- 
ljan, što mu brat Stjepan pristaje uz katoličtvo; pa s toga 
otide u sv. goru. Ali čiem Stjepan ni je više trebovao zapada, 
ne ruke od rimskoga katolicizma i ponovi prijateljstvo s izto- 
Tada Sava, kojega u Nikeji patrijarh German postavi za ar- 
skopa srbske zemlje, na novo dodje u Srbiju i vienča brata 
raljevstvo god. 1222 nazvavši ga prvovienčanim, kao da bi se 
ravilo vienčanje rimokatoličko.““ Nu ovo shvaćanje ne može 
pravdati navedenimi izvori, koji niti stavljaju Save u oprjeku 
ama Rimu s bratom njegovim Stjepanom; pače protivno , nje- 
životopis pripisuje upravo Savi iniciativu onomu odnošaju sa 
tolicom, — niti znadu što o dvokratnoj krunitbi. 
i do sada ni je bio poznat ni jedan spomenik, koj bi onu viest 
Tome i rečenoga životopisa potvrdio, razjasnio ili dopunio. Tek 
zapade me sreća iznieti javnu izpravu, koja potvrdjuje onaj 
iji odnošaj izmedju Stjepana i rimske stolice — a ova izprava 
pismo jur okrunjenoga kralja Stjepana na papu Honorija III. 
o pismo našlo se u književnoj ostavini pokojnoga Augustina 
nera, u kojoj ga nadje i meni ne davno priobći moj prijatelj 
nik dr. Nikola Voršag. Što ga Theiner ne izda u svojih dje- 
Vetera monumenta Slavorum meridionalium, monumenta histo- 





"B. Aannuuh: JKunor ep. Case. Y_Buorpaxy 1860. erp. 143. 
“ik: Kr&tkć letopisy srbskć, str. 69. 

Heropis cepćeKaro g8bika BE cBsi €b HeTOpiero napoga. Moe- 
1857. Ovo isto i dr. Nikola Krstić: Meropuja epćexor mapoga. Beo- 
, 1864. es. II. erp. 97—8, : , 


PISMO PRVOVIENČANOGA KRALJA SRBSKOG STJEPANA I. bb 


rica Hungariae itd. to je znakom , da je ono pismo tada njegovu 
pažnju mimoišlo. Nalazi se pako ono u regestih pape Honoria TI 
anno IV. epist. 681. fol. 167., a po priepisu, koj mi bje priobćen, glasi 
ovako: 

Littere ad dominum papam. 


Sanctissimo patri et domino Honorio, romane sedis, ecclesie univer- 
sali pontifici, Stephanus dei gratia totius Seruie, Dioclie, Tribunie, 
Daimatie atque Chlumie rez coronatus, inclinationem sunume fidelitatis 
constantia. Quemadmodum omnes christiani diligunt uos et honorant, 
et pro patre et domino retinent: ita nog desideramus sancte romane 
ecclesie et vestri fidelem filium nominari, affectans quod benedictio et 
confirmatio dei et vestra sit, si placet, super coronam et terram nostram 
semper manifegte. Et ob hoc uobis nostrum episcopum Metodium no- 
mine destinamus, ut, quicquid er uestri sanctitate et uoluntate proces- 
gerit, nobis per latorem presentium litteris, si placet, rescribatis. 

Ovo je pismo u regestih uvršteno pod četvrtu godinu vladanja 
pape Honoria III, koji je nasliedio Inocencija III dne 18 srpnja 
1216 god. Pismo je indi od godine 1220. 

Latinski slog pisma i obrat sastavka takav je, da se probudjuje 
misao, da ovo pismo, kako je u regestih , ni je matica nego prie: 
vod iz srbske matice. Sto je samo prievod došao u regesta, ni je 
čudo; ta pisma bugarskoga cara Joana na Honorieva predšastnika 
Inocencija III bila su pisana bugarski; ali samo latinski prievod 
unešen bi u regesta, kano što se kod pisma god. 1203 (Regest. 
an. V. ep. 155. f. 33) izrično primjećuje ovimi riečmi': ,Litterae 
Calo - Joannis , domini Bulgarorum et Blachorum , missae domino 
Inocentio papae III translatae de Bulgarico in Graecum et de Graeco 
postea in Latinum.“ Ovdje se je bugarskoj matici i grčkomu prievodu 
zameo trag, a samo latinski prevod sačuvao u regestih. Isto se 
imalo dogoditi sa srbskim pismom kralja Stjepana. Naslov, koj si 
Stjepan daje u ovom latinskom pismu, posvema je jednak onomu, 
koj se čita u njegovih srbskih pismih?: ,CreQane, no EOXREH MHAOCTH 
EZNbYANN IMAbEH KPAAK EbCE CPRINCKNIE ZEMNE, AHOKAHTNIE H TPABOVNNKE N 
KARMAUAE BP ZAXAbMHHE . . . ili ,COređanu NO MHROCTH KOZHEH ERNEYANRND 
«pana itd. 

Pismo je Stjepan poslao poslije svoje krunitbe , kano vienčani 
kralj (,rex coronatus“); čiem se izpravlja mnienje , da je on tek 
god. 1222 krunjen bio.* Nosilac pisma bijaše biskup Metodij , bez 
sumnje onaj isti, kojega je po rečenom srbskom životopisu, Sava 
poslao u Rim, da zaište od Honoria III blagoslov za Srbiju i kra- 
ljevski vienac za Stjepana. Prem se u pismu Sava ne spominje, to 
ne ima sumnje, da je ono s njegovim sporazumkom sastavljeno, jer 
je i nosilac pisma, koj je ujedno punomoćnik kraljev bio , visio o 


1 A. Theiner: Vetera monumenta Slav. merid. I, 15. 
* Miklošić: Monumenta Serbica. Nr. XVII—XXI. p. 8—17. 
3 P. Šafarik: Život sv. Symeona od kr&le Stčp&na. V Praze 1851. str. IV. 


FE. RAČKI, 


voj metropolitskoj vlasti. I ovo pismo potvr 
isi! imadu pravo, kada uzvišenje Save na sr 
tolicu i uredjenje srbske kenrhije stavljaju 

god. 1221, kano što se poslije Šafarika običi 
0 koliko će znatnih pogrješaka u srbskoj p 
edino kratko pismo, koje se sada prvi put i 
2 će razjasniti odnošaj tadanji izmedju Srbije 
v odavle ni prvoga srbskoga metropolita. Te 
1 rimske stolice i prvih Nemanjića sada običi 
, koje je tek za sliodeće vjekove opravdano. 
se bili zapada odrekli, sliedeći u mnogom st 
astnika Stjepana Vojslava, Mihalje i Konstar 
i& navedenoga lista, Stjepan prvovienčani, mo 
jer oteu i osnovatelju nove srbske dinastije , 
!, pisati? god. 1199 papi Inocenciju III: ,Na 
deramus in vestigia sancte Romane ecclesie, 

ater meus.“ A što nadodaje: ,et in proximo 
mus transmittere ad sanctitatem vestram“, to 
je davno prije god. 1220 živ bio saobraštaj i 
skoga dvora, i kako je on godine 1220 svoj 





Zod Šafarika: Krftkć letopisy, str. 69. 
Theiner op. cit. I, 6. 


Regule sv. Benedikta. 
Predao u sjednici RIologičko-historičkoga rasreda dne 30. ltpnja 1875. 
PRAVI ČLAN Anmm Pavić. 


Nekolike pošljednje godine bijahu po slavistiku u Hrvatskoj upravo | 
zlatne. O tom nam svjedoči prilježnost i domaćih i stranih učenjaka, 
pokazana skoro u svakoj svesci Starina. Odkako gg. Daničić i Ja- 
gić ostaviše Zagreb , ostade veliko blago u našoj biblioteci sahra- 
njenih starih rukopisa bez, ako ne jedinih , ali do ista glavnih is- 
pitivatelja njihovih. Naš dični predsjednik u velikoj brizi svojoj, da 
ova vrst nauke , ne bi najednoč s naše strane ostala sasvim zane- 
marena, stao je i mene nagovarati, da bi se tomu poslu posvetio. 
Budući se. ja već odavna zaputih nepreglednim poljem kašnje hr- 
vatske literature, nije mi bilo dotjecalo toliko vremena učenju sta- 
rijib glagolskih i cirilskih spomenika, a da se ne bi osjećao pre- 
slab, da stupim u stope, kojimi su ova gospoda prije mene pošla. 
Kada mi takovo otimanje nije pomoglo, a ja se primih posla i uložih 
u nj sve svoje sile; pokažu li se ove, da nijesu dosta izdašne, neka 
mi čitatelji sude prema tomu što eto spomenuh o postanku ove 
radnje. 

Spomenik, o kojem evo raspravljam i predajem ga, da se štampa, 
pisan je hrvatskim glagolskim pismom, a sadržaje prievod latinski 
sastavljenih regula sv. Benedikta. 

Sliedeći u svem primjer Miklošića, kojega i ja držim velikim 
meštrom slavistike , prepisao sam glagolski spomenik  cirilovskim 
pismom, jerbo ,die (glagolit.) stiicke in der urschrift abdrucken zu 
lassen, davon hielt mich die Besorgniss zuriick, sie mochten danp 
nicht gelesen werden.“ (Mikl. Formenlehre 1874. XXXIV.). 

Za glagolski a, kojim se bilježi i x i m, metnuo sam svaki put £, 
pak tako i mjesto glagolskoga 3, koji znači € i «, Mmetnuh svaki 
put samo e, sliedeći i u tom Miklošića. 

Ugledajući se u Miklošića stsvio sam hrvatskomu prievodu sa 


58 A. PAVIĆ, 


strane latinski original, jerbo ako je to već napram velikom učenom 
svietu zgodno da se čini iako , tiem je potrebnije za čitatelje kod 
nas u manjih gradovih, kojim je do latinskoga originala teško doći, 
a bez ovoga bi im hrvatski prievod u našem rukopisu skoro u 
svakoj izreci ostao nerazumljiv: tako je tekst našega rukopisa, 
valja da uslied čestih priepisa prvoga hrvatskoga prievoda, iskvaren. 

Pisan je naš spomenik na pergameni, i kao i drugi glagolski spo- 
menici, osobitom pomnjom. O karakteru pismena i načinu interpunkcije 
neka se svak iz priložena fac simile obaviesti. Kratice dolaze veoma 
često. Gdje bijah sasvim siguran, kako se imaju čitati, tu sam ih 
razvezao , a gdje ne bijah siguran, tu sam ih radje ostavio kako 
i u rukopisu dolaze. Pošljednjih slučajeva ima mnogo manje, a do- 
laze obično na takovih mjestih, na kojih je hrvatski prievod u opće 
nejasan, kao: oxa (prol), guw (prol), soxnena (c.1.), ugov (C.1.), xnemwx 
(6. 4.).! 

Latinski tekst preštampan je iz knjige ,Regula emblematica sancti 
Benedicti. Vindobonae 1780.“ Na 50 listića našega rukopisa pre- 
vedene su ciele regule. Na listićih 51—54 sliedi u rukopisu jošte 
jedno poglavje s nadpisom: zaverne cragaennt mognx' umnx', kojegs 
u lat. originalu nema. Za 21 listićem nestao je iz rukopisa prievod 
svršetka poglavja 16, pak tako i prievod svih daljih poglavja sve 
do pošljednje rieči poglavja 31. Budući medju 21 i 22 listićem pro- 
lazi konac, kojim je rukopis sašiven, vidi se da su listići s prie- 
vodom onih izginulih poglavja. poslije iz rukopisa iztrgnuti. Na 55 
listiću rukopisa nalazi se na prvoj strani index za prva 24 poglavja. 

Ovaj index, sudeći i po pismu, i po tinti, i po jeziku, mnogo je 
mladji od ostaloga rukopisa, nu za vrieme njegova pisara bijaše 
jošte u rukopisu prievod poslije izginulih poglavja 16—24. Naslov 
indeksa glasi: TAKOVNA HAN CKAZABA OJ ECHX CTEADN NOYETAK KE COY 
NHCINE OV KOH pEFOVAH H NA KONHKO Kapar. Nadpisi poglavja glase dru- 
gačije nego u rukopisu napried , tako za prolog: noyerax perovne ; 
za poglavje 1: Ox RAEMERA KONOVAAp A HpOYHX. 2. KAKOKOMOV GCT ENTW 
NOTANENO ONATOV. 3. KAKO € TPHEH CERTOKATH GpiTIO. 4. YA ECOY OPOVET 
KOEPNX ZHK. D. Og nomuxemuz. 6. Og MOVTANNE M 7. OVMNAENNE. NapKH 
CKNJNNA OVMNZENNE. 8. Ox CNOviEE rocnogne K zuune nomu. 10.* KAKO CG 


1! U citatih pokazujem na prolog (p) i na capita (c). 

* Poglavje 9 ima u rukopisu nadpis: KAKO € NCAAMR E FOANNE NOMNE 
neTu. U indeksu ovo poglavje nije spomenuto, jerbo je na istoj strani ruko- 
pisa kao i poglavje 8. 





REGULE AV. BENEDIKTA. 59 


E AETH YHNH CAOVIEA OG NO. 11. & REANANE ARH KAKO CE WMI IOTAPNA FO- 
Kopnrn. 12. g NEXHANN AAN KAKO CE CRAKA vunu. 13. NA APOVFH AAN KAKO CE 
CNAEA YBRH. 14. KAKO CE HMA IOTNANA OV EAAFKaN nern 10.1! KAKO CE CROVIRBA 
FOCROZNA KA pne vumur. Poglavje 17. quot psalmi per easdem horas 
canendi sunt, glasi u skazavcu: xomuxo ncan(b)ua Na TE FOojune rogo- 
pnru ce uua. 18. Quo ordine ipsi psalmi dicendi sunt: uuu pexom 
ncan(n)uu uunwo ce rogopuru. 19. De disciplina psallendi: og maovxa 
caovagenora. 20. De reverentia orationis: og goz3sma no Monnrsu. 21. 
De decanis monasterii: Og AHKANOB MocTupa. 22. Quomodo dormiant 
monachi: KAKO HMZIO CNATH KONOVApN. 23. De excommunicatione culpa- 
rum : og. npoxnarnx carpamenin. 24. Qualis debeat esse modus excom- 
municationis : KAKOE KOYF HMA EHTE Og Npokneruz. Na drugoj strani 55 
listića vidi se da je istrt negdašnji nastavak skazavca i ubilježene 
su sasvim drugom tintom i mnogo mladjim pismom notice: X. X. ii. $. 
(51678) unceya cereMspa ma F. (254) maga AONAOX Za KON SENE. kom- 
ENIENA OV MOCTHP CEETHX KOVZME H AAMRANA, X Nax C6 OGOVKOx ma .ZIH. 

19). Druga opet drugačijim, mnogo starijim pismom: oyupu npnovp 
duakovsnu. 7... AH. ai Treća opet drugačijim, i od prvoga 
mladjim pismom. .2. I. .H. A. (21721) saga Opnunnoy Kon nan 
FpAZE ic sovnana HT. (==24) e. Tenapa. Na listićih, koji jošte 
slilede: 56 , 57, 58, 59, 60 nalazi se kalendar: na svakoj strani 
listića jedan mjesec, čime dobivamo deset mjeseci; maj i juni fale. 
Naslovi mjeseci i dana sa strane upisani su posve istom rukom, 
kojom i cieli rukopis s prieda, nu bilješke, koje su k pojedinim 
danom u svakom mjesecu pridodane, pisane su tim mladjim pis 
mom, čim su mladje godinom, u kojoj biše zabilježene. Najspodob- 
nije su pismom svojim ostalomu rukopisu one bilješke , koje su 
ubilježene godine tisuću četiri sto i već bud koje godine toga sto- 
ljeća. Da bi se vidjelo kako je taj kalendar u ovom rukopisu ure- 
djen evo primjera radi cieli januar. 


cuzapk unua zaan 7B. A. (2531) nova /B. (==30). 


azT' recnoguuxi .Y. OV... .6. ro (==1456), 
TA KAN OVMpN (KON) FPFOVPR CTADIN. 


Er 


I Poglavje 15: E KA KpHMENA HARAOVE mo€T' cE, dolazi u rukopisu opet 
na istoj strani kao i 14, i za to se u indeksu ne spominje. 


A. Pavić, 3 
Omara neraph porozcua. 


KON UZA KOVZMNM! SpAT" 


ŠEARNTL OBATE pOFORCKN. 


Na drugoj strani listića sliedi februar, kojemu je prvi za- 
jen sa: r drugi: x. itd. 
) drugoj strani 56 listića stoji naslov: mepgapa uua zau .H. 5. 
3) novma 8. .Z. (==29). K šestomu februaru dodana je bilješka: 
(€. .SH. (221618). ro mucax za KOM ANTOM ZAKOKYNIBA NZ NOTNANIJE 
IH KOROVAAP OY TPETOV CENOV KOPHZME UMHCENJA MNCGNJA RGPKAPA NA 
d. u E. (27). K sedamnaestomu : nean nazamuui. K 27.: 
guxu 7. OV. EH. (51413) ra gume ovupu usao mp 
, prvoj strani 57 listića sliedi: uapaya mua_gunn.B. X. (=31) 
E. €=30) K 18. dodana je bilješka: .. KIdRI FUN (= 1415) 
NE OVupu . i. a rprovpb. K 21.: Beneguxra onara HC. KI K 22.: m 
Yupn KOM naan paray .Y. o. =1596.). K 28.: nzam 
vje. IZ. OV. €. (==1406) umnaz _ 
. drugoj strani 57 listića sliedi: ampune mua gumu .B. (==30) 
Hi. 2. (2229). K 9. ima bilješka: ro e peroyaa uocrupesa czarora 
samu ropug. K 22: Y..0. 

















mm u gouzana. K 12.: npuunnoy zon 





REGULE SV. BENRDIKTA. 61 


.M. .6. (251566). ra gan ovupi..... K 25.: .Y. .X. .Š. (221608) or- 
pa zou gapuapao srganma. K 29.: .7. X BH. (==1612) ovupn pon 
MYKA NOvKoTNIg. 

Na prvoj strani 58 listića aliedi: waama uua gumu .B. .A. (=:31) 
novea /B. K 9. ima bilješka: ra Mb OVUpH ... TpiNKO i... K 12.: 
TA MANE OVMPN KOM Marna gozaa 7. .Q. Hi A. (1521). 

Na drugoj strani 58 listića sljedi : AEFOyCYR MMA AMNN "B. A. (281). 
novaa .B. (=30). K 9. ima bilješka: Ta Anua ovupn . kin GOFjA- 
una apnovpa 7. .Q. /B. A. (==1581). K 21.: .7. g. f. (=1724) 
SPRMANOV NOKOTNA KOR KENE KORNI. 

Na prvoj strani 59 listića gliedi: cexregaph mua pm B. (580) 
novna .H. Z. (=:29). K 6. ima bilješka : .Y. Y. .H. .B. (221723) npn- 
MRNOY HOKONNH Kon jepe koroni. K1T.:...: : A topi mpnovph. K 13.; 
gespnija rera. K 26.: & zuorz'. 

Na drugoj strani 60 listića sliedi: exregapn uua gnu /B. A. (531) 
sovaa 8. (30). K 4. ima 1 bilješke: Ovupu zo anron tagan(m)ng .Y. .X. A. 
(51601). K 7.: .%. .Q. .M. .5. (251568) maga ovupu zou ugan (2). 


K 9.: 7. .X. .H. E. (216%) TA KAM OVMpH AOM MApTHN ršpcnogni. 
K 11.: aer' rocaogany' 7. OV. H.G. (1412) ovupu . . NETAD' MAD- 
ranuipa. K 17.: Ta ZENE OVMPEH KOM BHA' EpaAHYN. K 20.: . RA MATHH 


TA Knub ovupu. Ko 22.: OVupu xoM Vepošuu rpYKORNIJ Y. X. ILA. 
=1621). K 24.:.. Y. £. .M. .2. (221765) Tequme rogmipe saga npu- 
uunoy noxolau gom jakog MEAHCNIJ okera. GOF MOV ZAH NoKOT Bun. 
aueu. K 31.:.Y... M. E. (51773.) ma M. .Z. (2529) orovupa ovupu 
KON GERE AOVNMOZNIH. 

Na prvoj strani 61 listića sliedi: MOEGUBApR MMA AuNH bh. (==30) 
zevna li. Z. (229). K 4. ima bilješka: omar" dna MATHT'" porozcnn_ Nar 
rocnogaux' .Y. OV. .B. .E. (21433). K. 7.: ver' rocnoguax' . 7. .OV. .H. 
"A. (21411) Ovasps pagncaaa unua i... K14.:.... Gopaib mpnovpa 
crapn. K 21.: A. 0. 7B. Z. (1589) nomerpa (E==noBeuspa) na gan. 
M. a. (2521) ovupn zonu MapKO KOROVAP deopapnuu. 

Na drugoj strani 61 listića sliedi: genugap' uua guun B. A. (231) 
nevua .l. .Z. (==29). K 26. ima bilješka: ra gam' ovupu zou rprovp 
uaan. K 27.: Ta SAN OVUpH KOM HNTOB NOVIM... . 

Historija našega rukopisa već se je prilično zatrla. Prvi spomen 
o njem dolazi kod Šafafika , koji u ,Pam&tky hlaholsk$ho pisem- 
nictvi str. LIII“ zabilježi: ,Rukopis. ,Reholy benediktinskćko kla- 
štera Rogova na pergamenč mezi 1369—1400, u A, Mažuraniće 
v Zihfebč.“ Na strani 77 otisnut je komad prologa, ali ne hrvat- 
škom, kao što je u rukopisu, nego bugarskom glagolicom. Od Ma- 


62 A. PAVIĆ, 


žuranića kupio je rukopis g. Kukuljević, koji 1 
januaru zabilježi glagolskim pismom: ra gau ro. .Y. 
KOYNNO CAM OBE perOVAE OJ ANTOVNA MAZOVpANUKA ZA 
sovnovnlezuqi. Godine 1866 preštampao je Jagić 
hrvatskoga jezika str. 178.“ poglavje 53: ,iz re 
diktova, pisanih za hčrvatski manastir u Rogovu; ! 
Od Kukuljevića prekupila je jugoslavenska akad« 
bliotekom i rukopis. 

Da je rukopis do ista iz Rogovskoga manastir 
od 14. vieka, to se vidi iz bilježaka, koje su upi 
Rieči ,omara porogcanć i ,MOCTNp CZ. KOYZUN M AOI 
dolaze , upućuju nas na benediktinsku opatiju s 
grada (Zaravecchia). Ovu opatiju darivahu često 
Medju timi donacijami bijaše glavna mjesto R: 
ui posta opatiji ime. (Kuk. Codex. dip. p. 119. 12 
ta Kada Mlečani u početku 12 stoljeća razoriše Bi 
4 Rogovska opatija u manastir sv. Kuzme i Damja 
Ž manu. (Kuk. ibid.). 
ke Najstarija bilješka jest k 23 marcu:... usan 
ezuu', kod koje je, kako je iz ostalih bilježaka v 
rieč ,ovupu.“ Ako dakle uzmemo, da taj vikarij 
dine umro, kada je pisar rukopis svršio, to dola 
u 14 viek. U taj viek nas vodi i karakter pism 
rukopisa. 

Mislim ipak , da naš rukopis nije originalan 1 
teksta, nego da je priepis mnogo i mnogo sta 
prievoda. Na tu misao me navelo razmatranje ri 
Da stoji naš prievod k latinskomu tekstu. Kao i u 
tako se i u našem, prievod tako strogo original 
ovoga u opće nije razumjeti. Nu premnoga mjest 
su nerazumljiva, da je jasno vidjeti, kako toj m 
kriva nespretnost prevadjača, nego bud nepozornc 
da isti nije već znao razabrati, što bijaše u mnoj 
nom prievodu zapisano. A u jeziku našega priev 
reda i bez ike mjere stari slovenski oblici ispri 
jimi i novijimi hrvatskimi oblici, da bih ja iz toj 
likoj smjesi nije kriv samo jedan prepisivalac, ne 
jedan za drugim u različita vremena sliedjahu , 
njih priepis svojega predšastnika. Starina Rogoy 
koja započimlje 11 stoljećem, ta nas do ista opo 























REGULE SV. BENEDIKTA. 63 


nastir sigurno već davno prije 14. vieka imaše svoje hrvatski spi- 
sane regule. Ja bi prvi prievod , koji je u našem rukopisu tek u 
priepisu, stavio ćak u 11 stoljeće, kad još bijaše obla glagolica u 
hrvatskoj običajna. O tom sliede dokazi u raspravi o jeziku u na- 
šem rukopisu. 

tih. 

Mjesto dvaju poluglasa dolazi u našem rukopisu samo: 1, koji 
bilježim : u: moyerakb (prol), nocaovmanneuu (prol), orsurane (prol), 
uenocaovxouk (prol), mennera (prol), meanan (prol) itd. Mjesto toga 
jednoga znaka dolazi isto tako često još slabiji: ': mwe'seuu (proi), 
cgur' (prol), rpovgow" (prol) , azuumu' (prol), x' (prol) itd. Već po 
tom je vidjeti da u 14 vieku poluglasi ne bijahu više potrebni hr- 
vatskomu jeziku , a još boljma je to vidjeti i po tom, što za po- 
luglas bud nema nikakova znaka u rukopisu: x (prol), EZEpATKT ce 
(prol), orzpaer ce (prol), cpauru (prol), zcaxu (prol) itd., bud ga 
zamieni puni glas: moyeraku (prol) , orsarase (prol), Taxuo (prol), 
upazaguo (c. 2), umcamk (c. 7), npzga genun (c. 34), Torga (c. 58) 
itd. Šafarik je mjesto * svigdje metnuo u». Jagić ostavio je, kako 
u rukopisu dolazi. Pošljednjega držao sam se i ja, jerbo mislim da 
će se tako pokazati, kako poluglasi u hrvatskom jeziku vremenom 
postajahu sve to većma suviši. 


PR. 


Kada je u hrvatskom jeziku r samoglas, tad u rukopisu nema 
nikada za sobom jačega znaka; često ima slabiji: pacp emu (prol), 
para ce (c. 1) itd.; ali, mislim, još češće nema nikakova znaka, 
za sobom: capmu (prol), psarn ce (€. 1), upumwo (c. 5), xurpiju (6. 57), 
xureuu gen. pl. (6. 57) itd. 


NE. 


a nije u rukopisu ni jedan put postao ov, nego je posvuda ostao 
n, koji čas ima za sobom znak (gdjekad krivo i pred sobom), čas 
ga opet nema: az'ya (c. 1), mvrexoy (c. 1), ga'ru (C. 13), Karocrniwo 
(€. 1), aayara (6. 1), raunovwe (prol), gura (€. 2), mamnru (c. 4), 
cazauu (6. 4), ovunknovxu (c. 5). Miklošić (Lautlehre 303) misli, 
da ni u 10 stol. taj a nije u hrvatskom jeziku bio samoglas , ter 
ako još i u kašnjih rukopisih dolazi pisan , da se to ima tumačiti 
kao upliv staroga slovenskoga jezika. Po našem rukopisu sudeć 
ja bih rekao, da je taj Ž još iu 14. vieku bio samoglas, jerbo do- 
čim je naš rukopis kod drugih starih slov. pismena: £, &, £, u 


64 A. PAVIČ, 


nedošljedan, čas pišući ista, čas ih zamjenjujući hrvatskimi Wlasovi, 
nasuprot toga nema u našem rukopisu nijedfle rieči, u kojej bi mje- 
sto a stajao ov. 

a. u 

Mjesto a dolazi uviek ey. Mjesto a dolaži «; samo po gdjekoji 
put po čakavsku a: azuxa (prol), azmyu (c. 5) itd. Krivo je: vaero 
. (€. IV), ali opet posvema pravo: recre (c. 3). 

u. 

Mjesto u po svuda dolazi s; samo na evi mjestih dolazi a: 
KAHN OVY6NNKE CEOG (C. 2); NOYETAKL porovaa u mpozora (prol); z'aest 
g cpnuu sexemafu (6. IV); napca nemogsnru (c. IV); er caeymsg ro- 
cnogue (€. VIII); orspzemu ovcrua uoe (6. IX). Ja mislim, da je 
prepisač u tih riečih hotio zu rukopisa, iz kojega prepisivaše, vjerno 
označiti, pak da je, nemajući za nj drugoga znaka, metnuo a. Ako 
se smije tako uzeti, tad bi original našega rukopisa sizao u vrieme, 
kada u hrvatskoj još vladaše obla glagolica, a to je, kako se danas 
čini, 11. stoljeće: da je prepisač imao pred sobom cirilovski origi- 
nal, toga ne možemo predpostavljati. 


a. 
Primjera, u kojih dolazi stari slov. & bit će isto toliko kao 1 
onih, u kojih dolazi mjesto a hrvatski u: zamuu (prol), xane (proi) 
itd. itd.; csnr' (prol), nporuuzacr ce itd. itd. 
No. 

Uz: NocAoVNANNSMA (prol) , ogovane itd.; spomsn'u (prol), zosfu 
(prol), spar'a itd. 

RA. 

Mjesto aa dolazi glagolski NP, koji često u rukopisu služi i kao 
j, pak sam ga s toga i bilježio 1, osim kada znači broj 80; u tom 
slučaju bilježio sam ga Š. 

Za eufoničan prielaz zvučnih suglasa pred bezvučnimi itd. ima 
dosta primjera: m mmuw (prol), sec nopoxa (prol), sec nacrupa (c. 1), 
uccnyn 6 (C. 2), rewxo gpuue (C. 2), ucxogu (c. 5), ucnpasnuo (c. 7), 
ucnoguer ce (€. 7), pacp'Temw (prol) itd. 

Da bi r izmedju c te u ili u ispao, za to nema primjera; nego 
je pisano: ovcraz (Cc. 9), overun (prol) , Pagocrao (prol). Tako niti 
pred g neodpadaju zubni ri, nego je pisano: neryum (c. 1), cora- 
uoy (6. 3), s caryoy (6. 5). Rieči oga i cpwa pisane su uviek tako 
kraticom ; ja sam ih prema gornjim primjerom pisao orwu , Cpaya, 
a kad je o& nom. pisao sam: ora. : 








REGULE SV. BENEDIKTA. 65 


I. Nominalna deklinacija. 
1. Osnove na ov. 
Vokat. sing.: cuwov (prol), genet. plur.: cuuogt (prol). 
2, Osnove na a: 
a) muški rod: ) substantiva. 


Lok. sing.: & xugora (prol), & xpncrz (C. II), o rmaca (c. V). Pred 
x prelazi grleni suglas u sikav: no gozz (€. LXIII). Mnogo su češći 
primjeri, u kojih je stari slov. x prešao u hrvatski u: m sozu (pro)), 
g moncrupu (Prol), a xpauu (prol), a uzcru (C. 11), x mnovun (c.1lI), 
g rpucu (6. XXXIII). Za lok. koji je postao prema osnovam na oy 
ima samo jedan primjer: & pazovuoy (6. XLI). 

Uz broj četiri dolazi jošte plur.: uuuxOuE .F. pegu  CERxouno 
covTe (c. 1). 

Dat. plur.: xpcr'zun (6. LXIV). 

Akuz. plur.: zce ce pexu (6. I), ncaauu (c. IX). Pred tim od 
staroslov. su postalim u ostaju grleni nepromienjeni: za cgoe rpaxu 
(e. VII), ag'ru (c. XIII), govxu (6. LVIII), coxu name (prol). O akuz. 
ovyenuxz cgoe govorio sam kod slova u. 

Instr. plur.: pred u, koji posta od starosl. ma ostaju grleni su- 
glasi nepromienjeni: c xapagunxn (c. IV), crovasenunu (XXXVIII), 
apaa czngoxu (c. LIX). 

| 6) adjektiva. 

Dat. sing.: rouxov na'rexov (€. 1), vnogayoy zmurkov (6. LXXIII). 

Lok. sing.: s rocnogun xpaun (Cc. I), x onarozn pazovun (6. XXXIX), 
ma covanu gumu (c. II). Uz to ima i lok. prema osnovam na ov: 
g pazovuoy onaronov (c. XLI). 


b) srednji rod: «) substantiva. 

Lok. sing. nema primjera s & na kraju, nego je ovaj već pre- 
šao u u: & cpxyu (prol), & aunangu, npomea'u (prol) itd. 

Plurale tantum overa_ ima u dat.: ovcroua (6. V); instr.: overu 
zzonuu (€. II); lok.:  overaxu (c. V) i g ovcrsxk (C. IV). gpara ima 
u instr.: noza sparun wpkgemuuu (6. XLIV); lok.: sa gparzxa (c. VI). 

B) adjektiva. 

Lok. sing.: o genniu gzan (6. XXXIX). 


€) ženski rod: «) substantiva. 


Gen. sing.: perovaz (prol), z'aosz (c. IV), xapgz (c. IV), cnovast 
(6. VIII). O tih oblicih vidi što sam rekao kod slova u. Mjesto 
STAR. VII. 9 


A. PAVIĆ, 


sl. m dolazi hrvatski u: or cxoce cnnu (pr 
: unegue perovne (c. I), ckere perovne (c. I 
štr.: sing. a) kao u starosl. uoxurxow (pro 
ipaumo (prol), xaanov (prol), aporasoy (( 
(6. II); €) ov rastavljen u og ili eg: € xe 
sk cgoesk (c. LVIII). 

k. sing. kao u starosl.: a ropz (prol). X 
u (prol), u noquuu (c. I). Pred u bude gr! 
tuu (c. XLII). 

daul imaju primjeri: akuz.: poviu, mozu (c. 
€. VII); instru.: ueloy povkaua (c. XLIII). 
UZ. plur.: oTepzemin ovcrua uoe, o tom v 
u. Mjesto staroslovenskoga mu dolazi hrvat 


" (6.1. 
B) adjektiva. 
t. Sing.: Omarogu moxurgu_nopovvure ce (c. 
gospu (6. LXXII). 
3. Osnove na u: a) muški ro 
k. sing.: ua novru (c. L); akuz. plur.: not 
rocru (c. LIII). gumu ima gen. sing.: Ave 
u (e. XIV); lok. sing.: ma covauu gunu (1 
bh. 
b) ženski rod. 
k. plur.: puvexb (c. VI). Prepisivaocu bija 
an, pak je drugi put u zabuni prema st 
»acije upisao:  mogsxu (€. VIII), koje je d 
» je za vrieme prepisivaoca govorilo: ričik 
ra što brojnik 
ima u lok.: no rux Tpux zexuuax (c. IX). 
:eT ima kada je s njim manji broj priedlogc 
STE CKAAHNA, APOVFA MA zecTe cKARNNA (C. VI] 
sra (6. LXX), no CRagu mcaaua no peBeTou 
I) = post gloriam psalmi nonagesimi qu 
ii sex psalmi“ prevedeno je: apoyra .€. mcanu 
Osnove na suglas: 
a) na: u. 
na muškoga roda imaju lok. sing.: ma ma 
&. XXXIII). Imena srednjega roda: dat. si 
; lok. sing.: no umemoy (c. LVIII). 





REGULE SV. BENEDIKTA. 67 


b) osnove na c. 

Gen. sing.: c wegece (c. VII); lok. sing.: ov oyu (c. II), & T2nx 
(prol); dual nom.: gox'u ovu (c. IV); gen. plur.: zaux' cnogeca (€. 
IV); instr. pl.: govuuu rzaecu (c. II). 

6) osnove na rT. 
Dat. sing.: gureru (c. LIX); nom. dual: gureru (c. LXIII). 


d) osnove na g. 
Gen. sing. : mwor'ze (prol); lok. sing.: g rocnoguu mws'eu (c. IV). 
Osobna zaimena imaju: dat. sing.: uuu (c. VII), reza (c. VII); 
instr. sing.: cogow (c. V), rogow (c. VII); za ak. pl. dolazi drugda 
gen.: maca (prol) itd.; jedanput ima ipak i uu (starosl. wu). 


II. Pronominalna deklinacija. 


Nom. sing. Uz: cu (6. LVII) dolazi: ca. Mjesto staroslov.: T1 
dolazi: ra (c. V) i sa zasavkom : rale (c. LI). Uz y'ro ima ya. Uz 


ro ima: rgo (C. II). Mjesto starosl.: Taxg dolazi: raxogu (c. XLVIII). 


Gen. sing.: ero poslije priedloga: ora uero. Tako je i u ostalih 
padežih. Uz gen.: ero, Toro (prol), Taxoro (prol), ima i hrvatskih 
oblika: Tgora (prol) cera (c. VII) itd. 

Dat. sing. fem: men (6. VII); mase: xakogouov (C. 11), ranogo- 
uoy (c. XLVII). 

Akuz. sing. Mjesto ovoga dolaze oblici genetiva; uz ero ima ipak 
još: u (prol). 

Lok. sing. fem: u roeu (prol), u mameu (prol), s cgoen (c. ]), 
da i: & ckeu zemau (c. I), koje posta matatezom od gu gucen. 

Dual: ovu nou (c. VIII), oru samu (prol), aga i osa ima: or 
ozom agow (c. 11), ali uz to i: OT AEHIO NA HECTE NCINBME s (e. X) i: 
Keno ncazuovy (6. X). 

Akuz. pl. Od ck ima srednji rod: cuz (prol), ali i staro: cu zna 
(prol). 

Lok. pl. Pred u ostaje grleni suglas nepromienjen: za R' CAKHXL 
uacruyxh (6. V). 

III. Složena deklinacija. 

Nom. sing.: cseroe, v'reune (c. IV). 

Gen. sing.: mos'genaro (prol), garmaro (c. IV), covamero (c. IV), 
ali uz to i hrvatski oblici: ckerora (prol), zgauera (6. VII), povyuora 
(c. XLVIII). 

Dat. sing. Dolaze samo hrvatski oblici: mcruw'uomoy (Prol) spar'n 


uouowuon, packomnon (c. XLVIII). 
đ 


2 : “ 
nova jevs rme zu ar 


A. PAVIĆ, 


sing.: Kospoe ago (prol), mavuoyi uoy 
sing.: vucrow  uomurgow (prol), sozn 
onarosov (c. IV). Za muški i srednji r 
lici: gospnu. 

ing.: za muški rod dolazi današnji obi 
li za srednji mnogo stariji: & xuampn ca 
ci rod starosl. oblik: m ropx cserzn (pi 
lasa: o goznen unzocrn (c. IV). 

I. Grleni suglas postaje sikavim : ovso1 
nepromienjen: ovsoruuu (c. LIII). 

pl. m.: guma npasguue (pr0l), AOEpH6E Xbui 
2 VII), zame uucan (€. VII), gospaa (pi 
I. Pred u grleni suglas postaje sikavim 
m (6. LIX), ali ostaje već i nepromie 
susuxb (c. VII). 

Gradacija 
unenzumn (c. II), uovgpzumne (c. II), < 
uoy (c. XXXIV), saxvae (6. LV). Sta 
V), sacune (c. 1I), osmaune, zaxvne (c. 
s (6.1. 
me (prol), crapiu (c. II), uaaiwenoy (c 
aunze (c. L), gone (c. III). 





Konjugacija. 
Praesens. 
) svršuje se uviek na oy: maovrov, cn 
e na mu: npaeunemu (prol), novacwn ( 
i mu: orrogopnmiu (prol). Češće u 3 lic 
: menzera (prol), mpuueru (c. II), wan, 
| toga sufiksa: npaaa (prol), senouuna 
osu (c. VII), au (6. VII), nocnovma (c 
ugo i treće lice kao u staroslov. U 1 
ratski oblici: osptieuo ce (c. 1I), uope 
VII); samo jedan put ima i staroslov. 
Po ogumnukouu mauuun (c. XIII): pisar 
ziku dobro u pameti. U 3 licu množ. im: 
6 (prol), uegznocer ce (prol), covr (pro 
; XXXVIII) itd. često i mladji oblici 
VII), ovumo (6. XXXVIII), nu coy (c. I 





LL. 


BEGULE SV. BENEDIKTA. .69 


Imperativ. 
Tu valja upamtiti oblike: magu (c. XLIV), pure (c. IV), pun (c. 
VII), uozu (c. LXIV), rayare (prol), mamuunre ce (6. XXXV), cuu- 
Kure ce (c. LIII), uuzure (6. XXXV]). 


Particip. praes. act. 


Prema staro-slovenskomu jeziku imaju u rukopisu oblici po no- 
minalnoj i po složenoj deklinaciji, koji dobro, koji krivo načinjeni. 
Nom. sing. mase.: npuue (6. XXXV); neutr.: govaovipe znaro (c. 
I); mase: mene (c. LII), croc (c. VII), xorzn (prol), uuze (c. VII); 


neutr.: rozopeme nucuo (prol); mase: cuzpaen ce (c. VII), nocnoy- | 


mae (prol), osapoveu ce (6. VII), raarone (pr0l). 
Dat. sing. mase.: yroviiz (!) (6. XXXVIII), nocneipov (c. IV), raa- 
ronovijov dat. absol. (prol). 
Akuz. sing. Masc.: rnaroaia rocnoga i azioparo rocnoga (prol). 
Dual. nom. neutr.: ovn raegawowyin (c. IV). 


Nom. pl. mase.: rekovine (prol), goemqe ce (prol), nome nan gu- 


zove (!) (6. XXXVI), mumoye (6. XXXIX), Zaazenjie m AHzoviie 
(c. VII), rmarozwije (prol). Iz konzonantične deklinacije prešao je 
partic. u nominalnu: npngovam (6. LXVI). Ima još oblik: npuxata- 
wwze (c. LIII). 

Dat. plur. mase. : rekoviinu“ (prol). 

Uz ovake oblike dolazi u našem rukopisu za nom. sing. mase. 
još jedan: anocrome mageab raaroner' pekovijih (6. XXXIII), crapame, 
KH OVMIOIJIb GOVAH EOroy govme npnuuaxogura (C. LVIII), ano npunoviso 
GOVA€ MAMACTK FpHEANK H perovne neTgopetih (C. L.XV), npnuu nexni- 


NHKh EAAFOCNOKENNE HZNAZENIK H ENAZEMIH (C. XXXV), ano Kn moo ma- 


IMACTE EOVAE perovne nznomeuih (€. XLII), npopoku mpagu Naub, raa- 
roma (c. VII). Jedanput dolazi taki oblik i za nom. plur. masc.: 
KH ARIA ROEPAR KA COYT' E KHX', NE OT CROEE CNAH, NA OT KOKHE MH- 
ROCTH NpHEMNIJE, AZIOIPATO FOCNOXA K NEX" BEAHYAIOTK Ch APOPOKOMA FAA- 
romowu (prol), nu kako je to mjesto u opće u rukopisu iskvareno, 
a za nom. plur. masc. drugda dolaze prečesti oblici kao uzovie 
i samo jednoč oblik mpugoviiu, sva je prilika te bi i tamo trebalo 
da bude rmaromoije. 

Poznato je da u hrvatskom govoru već odavna za sva tri roda 
i sve padeže služe oblici kao: idući — iduć, ili videći — videć. 
Daničić držaše u 2 izdanju srpskih oblika, da je tdući ili videći stari 
lok. sing. mase. Jagić obznanjujući u književniku svez. I. Daničićeve 
oblike držaše, da je viđeći ili idući stari slov. nom. sing, fem, Na 





ća 
ua 
rano 
Rt 

. na 
2. Krs: 
“ 9% 
BECK, 
.-. 
oz 
NK: 
LA 
T- aš 

ma 
“4 e 
Kr 
u Fo 
2% 
KA 
A 
x 


noza u. 
5 PGM s 


ri ., ad gra 
.. 3.4 


a 





. 
KA 


. 2 p ' nn ' * . 

i. m aaa .. Pa , va ć bi RR TO 
PRORE JAKE FI GODI PIE 
KIR RAVAN Tebe 


Na a ane rao eri 
Bako ČEK vika Janika enak "E RAVNE I 


LJ 
“ +. TT naa 
.. ; KM . £ u : ja 3: p m sk pa 
BPI Ani 1 A ZAŠ: 








dl 


A. PAVIĆ, 


jedbu odustao je Daničić u 4 izdanj 

sli, ali opet nije pristao uz Jagićevu 

ili viđeći nom. pl. mase, koji je od 

:iem načinom, da su ti oblici, kao š 

»nantične prešli u x-deklinaciju. Toga mnienja je Daničić 
jovijem velikom djelu svome: istorija srpskih oblika. Ta 
Daničićeva utvrdjuje se i našim spomenikom , u kojem uz 
) nom. pl. masc. kao: iduće, već dolazi jednoč i: pridući. 
lući misli Daničić da je postao iduć, ili od hvaleći — hra- 
!, kao što je od infinitiva plesti postao inf. plest. Uz ovo 
e Daničićevo ne mogu pristati, jerbo mi se čini da pojave 
a ne smijemo isporedjivati s pojavi participija, pošto u ono 
kada te promjene u hrvatskom jeziku bivahu, infinitiv bi- 
golski, a particip pridavnički oblik. Kod glagola ne samo, 
finitivu odpada vremenom i, nego isto tako i u 2 licu jedn. 
>ga vremena: pleteši — pleteš; kod pridavnika baš nasu- 
nom. sing. masc. u kašnjem jeziku prione i: stari oblik 
sk , grčke, jest poslije nemoguć i glasi jedino: čovječanski, 
Ako već imamo uzimati, da su oblici idući — iduć jedan 
oga postajali, ja bih radje iduć držao starijim, a idući mla- 
likom. 

) da su oblici pletuć, hvaleć, nominativi nominalne deklina- 
iji su u kašnjem hrvatskom jeziku od osnove pletantja isto 
stali, kao što su u starom slov. jeviku bili postali genet. 
tali padeži osin nom. sing. mase. i neutr. — tu misao od- 
ničić (histor. srp. oblika 303) primjedbom: kada se oblici 
ć hvaleć pokazaše u jeziku, tada particip već nemaše de- 
»; ti oblici, čim se u jeziku pomoljiše, odmah dolažahu i za 
iblike, nego što je nom. sing. masc., pak s toga nijesu mogli 
1 upravo samo za nom. postati. 

iloj cirilicom pisanoj hrvatskoj literaturi, našao je Daničić 
etka 15 vieka samo jedan primjer oblika bez i na kraju, a 
koji dolaze od kraja 15 vieka počamši u Dubrovačkoj litera- 
već ne služe li za nominativ, nego isto tako i za ostale 
Ta statistika participa, osnovana na ćirilskih i dubrovačkih 
h spomenicih , sigurno da je točna, jerbo tu govori Dani- 
žalosti naša, te se za glagolske hrvatske spomenike jošte 
ao Daničić. 

samim našim spomenikom ruši se točnost Daničićeva opa- 


REGULE SV. BENEDIKTA. T1 


Onaj jedan primjer participa bez # na kraju, što ga Daničić spo- 
minje, već taj ćemo mnogo priličnije držati za nom. sing. mase: 
nego li za nom. pl. mase. Stjepan Ostoja govori: uu Cranama... 


CROMHNAMO ... KA, IGrja FOCNOZb GOFb NPENNYE ... NE MENE... HN. 


MAYHNH ME NACAHANNKA ..., TEOpEkR MHAOCTH CROVFAME . .. MH XO- 
Teke MAaTHTu XpBEOIO H NEFOEOV CHNOV ..., MA NMB GOVA€ TEPRAO, OY- 


mucaxh itd. (Mikl. mon. serb. 248). U našem spomeniku , koji 


ako nije stariji, ali sigurno Ostojinoj listini suvremen , ima dosta 
primjera, da partic. bez # na kraju služi samo za nom. sing. mase., 
dočim drugi padeži još uviek imaju svoje posebne oblike. U našem 
spomeniku ne dolazi za nom. sing. mase. nikada oblik kao iduće 
— idući, ili hvaleće — hvaleći, pak zato nije onaj krnji oblik od ovih 
punih mogao postati. 

Prema našem spomeniku čini se da su oblici idući — iduć ovako 
postali. Stari slov. oblici za nom. sing. masc.: ide, glagolje, hvale itd. 
postadoše hrvatskomu jeziku tudji, i dok ovomu još bijabu poznati 
oblici genet.: iduća, dat. iduću, jezik si prema tiem oblikom načini i 
nominativ: iduć. U nom. pl. mase. ispremiešali se oblici konzonan- 
tične deklinacije: #duće, s oblici x-deklinaclje: 4dući. Vremenom po- 
sta oblik iduć za cieli singular, a oblik iduće — iduć# za cieli plur. 
neskloniv, a napokon se i ova dva oblika počeše medju sobom zamie- 
njivati, ili, ako onaj nesigurni rmroswwa u c. VII našega rukopisa, i 
isto taki rgopekk u listini Ostojinoj smijemo uzeti kao nom. pl. mase., 
tad je nom. sing. mase. prodro u plur. još i prije, nego što particip 
posta neskloniv. Toliko je posve sigurno, da je nom. sing. mase.: 
tvoreć stariji nego nom. sing. masc.: tvoreći, pak zato onaj nije od 


ovoga mogao postati. 
Infinitiw. 


.Yrurn (6. VIII), pecru (6. LXIV), ogaumu (C. IV), orgpnipu (c. IV), 
gpuqiu (c. IV), z'epuqin (c. LVIII), uru (prol), mpuru (prol), neru (c. 
1X), uunru (prol), uuzru (c. LV). 

Aorist. 
1 lice jed.: szmec (c. VII) ; 3 lice jed.: nenpuz (prol), & ce (prol); 1 
lice množ. zanogugcuo (c. III), apuzxouu (c. LIII). 
Partic. prf. act. I 
nonag' (6. XXXVIII), znuzn (6. XXXV), pesh (c. LIII), s'zaun (c. 
XXXVIII), zume (6. X), nocnagme (6. VIII), nozomn (c. XLIV), oruo- 
puuie (prol), npznozcagme (prol), nocnagmaro (c. VII). 
Particip. perf. pass. 
samacra (6. XXXIII). 


d 








- . 
u . 
“ 
. 
. R . . o h . “ 
. , M b 2, CK : š . . . 
( - +, me . . ' : . a : .. u 
o. ++ 7 4 a " - . “sila an + . s. a > 
, +. ps Nk a." mE A 2 ara a >. .. 2. : Ve. # CA 
ORE M LETE: GORJA KAKA ZZR aja FRKA PRESE DD POLEDRKESKE PI PE JEDE VERDUN £ date et ,. 
: A KIP RE EKEK ZI KE PRGIKE E mdda..e "fa. h bi ate B SINE E : 
:' B ka ' : RO i Ko AE ote, + B ej Lo ete 
E. PRE! rd tf ' š RF hd a. s LA s min A 4 . zi - 





+ 2 “ 
La “ 
fol 


, .. , 
ou S 
EIO . kile a 
Davida edu 


Li 
t 
pu 


PRVA 


xy 


u Žva 


+. fo. 
. ći 
s. 'w 
E 

ri 
lta 

"a 
Pon 
A 
Eko 

, =," 


i ' 
.“ = 
- 

aa 

- af 


A 
Za 
A 
Xi 
S 


j 
£ 





perovaznunpo- 
Ira genegnKkra 
onara 


MMOSEENH CHNOV, ZA- 
A OTEOFA, M NpuKAONH 
TA" 6 CEHT? MOSKENAFO 
IPHUNH, N EGAHYNO CEp- 
CE EpATH NOCAVKANH- 
, OT NEFOZE EHC OT- 
NENOCAOVKOMA. ZA K' 
CE MOE CROKO, KH KOZN 
BOG BORE M FOCROAY 
DY HCTNIČNOMOV 1jA- 
TH KERRETK, NOCAOY- 
FAHYNO OpOYEHE Npu- 
:, MEpENH  NOYNEHIH 
BpHE€ OT NErO YnCTOIW 
ICH CEpIHTN“ Za u 
€CT ZEAHAR Yucao 
npayecrnT! 
IOFOY NAMOV Mpornn- 
MAM NOXOBACTA KCAKH 
ETH PRAH MOA! AANNUH 
KOME FA npornzga- 
M OOTHMETK HMB KCA 
MH TAKO SKOZE roC- 
JEK mugnun = Sanun 
, ŽKOKE NEROCTOH- 
RYNOY NpaAA MOYKOV, 
SMOBETb_ HTH E BRY- 
MOE BCTANHMO NHNE, 
CB MHCMO  FOROpELJE“ 
h MODE OT CMA K'CTATH. 
'HoNANIH HoOOVEIN OV- 
MACE FRAC BOZ'N MA 
KYMO FRAFONE' KBNECK 
OVCAHINTE, NEOXE- 
SHXB. H OIB KH MATA 














Sanctissim 
Patris Bene 
lam sua! 


Ausculta, o 
gistri, et inelin: 
et admonitione 
ter excipe, et 
ut ad eum per 
rem redeas , a 
entiae desidian 
ergo nunc mer 
quisquis abrem 
luntatibus Do 
Regi militaturi 
tissima, atque 
sumis. In pri 
agendum inch« 
perfici instanti 
poscas: ut qui 
rum dignatus 
putare, non di 
malis actibus : 
Ita enim ei om 
nis suis in no 
ut non solum 
non aliquando 
det; sed nec ut metuendus Do- 
minus irritatus malis nostris, ut 
nequissimos seruos perpetuam tra- 
dat ad poenam , qui eum sequi 
noluerint ad gloriam. Exsurga- 
mus ergo tandem aliquando, ex- 
citante nos Seriptura, ac dicente: 
Hora est iam nos de somno sur- 
gere. Et apertis oculis nostris ad 
deificum lumen, attonitis auribus 
audiamus, diuina quotidie cla- 
mans, quid nos admoneat vox di- 
cens: Hodie si vocem eius audi- 
eritis, nolite abdurare corda ve- 





REGULE SV. BENEDIKTA. 


OVIH CANIATN, XA CINISNT', VA KOVXN 
FOKOPHT' MPRKEZM'. EKE FNAFONETI ; 
NAHANTE VEZA, NOCNOVINAHTE ME, 
CTPAXOV  FOCNOZNIO NNOVYOV BICA. 
TANTE, AA CERTAOCTIb EHEOTA HMNHTH 
GOVACTE, MA B1Cb T"MA CEMPTNA N6- 
OBHMET'. R3NIBHTE FOCRORE! MNOX- 
CTEO NAN, EFOKE 30BETR AZAATENI 
CEOEFO , HN OIIE FOBOpN“ K'TO €CT 
YAOKEK XOTEN XHEOTOV, NEH Ablil 
ERANTH AOEPNE; AKO TH OVCANINAKA 
OTFOBOpNNIH" A3h €C/MB' PEYETH TEEH' 
AKO KOMIEMH  NMHTH O HCTEN NEH HI 
EZYNH KHKOT BR CEEH, OVADIKH 23NKE 
CKOH OT HINA, H OOVCTNEH TEOG, H 
NERA FOROPHTH NACTH. OVKNONH CE 
OT 3'NA, M OCTBOPH  KOEDO'  K3HIBH 
MHpA, M HOCTHFRH H. OYH FOCROJNH 
NA NpAKEJNHE, H OVIH €FO0 E' MO- 
AHTEOV HX', PEKOV“ CE 23" ECMB. YTO 
CRAP' WE NAM OT CEFO FNACA FOCNORNA, 
KH NACR TAKO E3NKAET', EPAT% APAFA; 
CE NIM CEOIO MRAOCTNIO KIX6 F0O- 
CNOAb MOVTH AHROTA. NPRNORCAH ME 
T FAA BRpOIO, CXPANENHEME KOEPNMH 
ARAH BOKN NAME, MOKAJAN HO EBNN- 
FIEAHR NICARAOVNMO NOVI €FO' ZN 
K3MOEMO KHAHTN €FO, KH NACH €CT 
E'3EAAb E CEO€ NRCAPCTEO. K' KOFA 
WRCApA  MONAYH AKO KGEANMO EHTH, 
X KOH NONAYH NEE3MOKEMO NOHTH, 
TAKMO TEKOVIJE NOBPNMH KRAH. OV- 
MNPOCHMO  RPOPOKOM' FOCNOXA , FRA- 
FONIGIBE EMOY' FOCNOAN , KTO OEH- 
TATA E YNET E KNANJIH  CEETZEMh 
IKOCM'' HAN KTO BCEAHT CE R FOpK 
CBETŽH TEOEH; NO TOM6 OVRPOMIEN'H, 
EPATHE , CAHHIHMO  FOCNOJA K NAM 
FRAFONIOIIA, OTKOpENHE NAME NOVTH 
€FO M KDOBA, FAAFONIOIIA'* NE KO- 
AHT' BEC MOpOKA, ARNAE NpAK' ZOV" 
FAAFOGE  NCTHNOV E CPAH CEGEM': 
NKE NEOVAACTHTE RIHKOM" CEOHM'“ NH 


! Tako sam ispravio rukopisno : 
FOCNOJA. 

* Tako sam ispravio rukopisno : 
FARFONIOMG. 


73 


stra. Et iterum: Qui habet au- 
res audiendi, audiat, quid Spiri- 
tus .dicat Ecelesiis. Et quid dicit? 
Venite filii, audite me, timorem 
Domini docebo vos. Currite, dum 
lumen vitae habetis, ne tenebrae 
mortis vog comprehendant. Et 
quaerens Dominus in multitudine 
populi , cui haec clamat, opera- 
rium suum, iterum dicit: Quis est 
homo , qui vult vitam , et cupit 
videre dies bonos? Quod si tu 
audiens respondeas , ego: dicit 
tibi Deus: Si vis habere vitam, 
prohibe linguam tuam a malo, et 
labia tua ne loquantur dolum. 
Diuerte a malo. et fac _ bonum: 
inquire pacem , et sequere eam. 
Et cum haec feceritis, oculi mei 
super vos, et aures meae ad pre- 
ces vestras : et antequam me inuo- 
cetis, dicam , ecce adsum. Quid 
dulcius nobis hac voce Domini 
inuitantis nos, fratres charissimi? 
Ecce pietate sua demonstrat no- 
bis Dominus viam vitae. Succin- 
ctis ergo fide, vel obseruantia 
bonorum actuum lumbis nostris, 
et calceatis pedibus, per ducatum 
Euangelii pergamus etinera eius: 
ut mereamur eum, qui nos voca- 
uit, in regno suo videre. In cuius 
regni tabernaculo si volumus ha- 
bitare , nisi illuc bonis actibus 
curritur, minime peruenitur. Sed 
interrogemus cum Propheta Do- 
minum, dicentes ei: Domine, quis 
habitabit in tabernaculo tuo: aut 
quis requiescet in monte sancto 
tuo? Post hanc interrogationem, 
fratres, audiamus Dominum res- 
pondentem, et ostendentem nobis 
viam ipsius tabernaculi, ac dicen- 
tem : Qui ingreditur sine macula, 
et operatur iustitiam: qui loqui- 
tur veritatem in corde suo: qui 
non egit dolum in lingua sua: 
qui non fecit proximo suo ma- 


A. PAVIĆ, 


PH NCKPHEMOY CEOEMOV CH 3'm4, 
MOMENNK NENpNE NA BANKNArO 
F0. HKE MEMHAOFA A'ENA R ce 
S'ANM CEHTOME , OT KOTHMBA 
1 CPAIJA OTEPČTAR HIREXE E NHY'- 
i, MRAARNAJ naro ummene- 
CBOEFO OVAPKAB' PAJENETK OKA. 
EOEIE CE BOFA OT CROMX' K0- 
bOARAK OMGE3NOCET CE FPAHNIO' 
INA AOGPAR KI COYT" E MHX', NE 
EOCE CHAH, MA OT BOZE UHAO- 
NPHEUMAMIJE, KTMIBAFO roCNOJA 
1X" BERHYAIOTK CA! NpOpOKOMK 
IOM“ ME MAMA, rOCNOXN, NE 
* OMA OMMERH TEOEMOV AMN CNA- 
RKOZE HOMAEAK O INOCTON OT 
OBHAANER CEOETO ČEKE NE KE- 
ME, FNAFONE' XEANOY KOZNIO 
KOVTO ECAMb: M OpE Tale ro- 
T* ou OB'3MOCHT CE, B EO3H 
NT CE. EKE FOCNOJA E EBANIEN'H 

CE MOME KTO ČCA MOR 
pHTK H CBMOXET', CROXOBAM €FO 
NOV MOVAPOVY, KW CB3JA MOME 
MA KAMENT“ M MHAOVTA prike, 
EMIOT" BRTPN, TVKNOVIE E XpA- 
I, MENAJE CE' OVTEp'TENA BO 
NA KAMNIJH. CRpIINEK  rOCNOXK 
SME, M OZERRET MI ECIKH AbNb 
K CEOEMOY CEETOMOY CEHTOY 
| KOMEMOY O ARAHP OTEĐIJARATH. 
EKE NAME COVTA CHE ZbNH MI 
AEAEMH€  NAMIHJ'  paAH O S'AHXb 

OVAANENH , FAAFOROMIOV ANO- 
OVOME ENANIIH AH, TKO Kp0- 
kOBOZNE MA MNOKARNHE €CT; 
€ €IKE MHAOCTHEH FOCNOXU peYE" 
IBOY CMPTH FPHMINAKOME“ RA JA 
TET CE H KHEOVT'. HOp€, PATA, 
OCHMO FOCNOJA MpREHEATENA E 
im EO, CAHMIACMO  3ANOEHA! 
EHAATENA  OBHTATENA“ BOYANMO 








Tako sam ispravio rukopisnu: 
ine cs. 


lum , et oppr 
aduersus pro 
malignum di: 
dentem sibi , 
sua a conspec 
puens, deduxi 
ruulos cogitat 
allisit ad Chr 
Dominum de t 
nou se reddu 
in se bona, n 
a Domino fier 
rantem in se 
cant, illud cu 
tes: non nobi 
bis: sed nomi 
Sicut nec A] 
praedicatione 
putauit, dicen 
id, quod sur 
dicit: qui glo 
glorietur. Un 
Euangelio ait 
mea haec, et 
eum viro sapit 
domum suam 
nerunt flumin: 
et impegerun 
et non cecidit 
supra petram. 
minus, expect: 
suis sanctis m 
spondere debe 
ter emandatio 
ius dies vitae 
xantur, dicent 
cis, quia pati 
tentiam te a 
Dominus dicit 
catoris, sed 1 
viuat. Cum er 
Dominum, fra 
tabernaculi ei! 
bitandi praece 
pleamus habit 
mus heredes r 
praeparanda s 
pora nostra sa 





REGULE SV. BENEDIKTA. 


NANYECTHHIJEH UJRCIDCTRNIO NEECCKO- 
MOV. NHNE OVFOTQEANTE CPAIJA KAMA 
H TEAECA BIBA CKETOFA NOCNOVNIA- 
MHE JANOEEAN EHTE30BATH' NA TO 
EE NANA MOI NEK3MOZKET KOCEIH, 
MOREJE, XA MAMA CEOIO MNHAOCTHIO 
HOMO" ECXOBET" XATH. AJE EHIKEIE 
BAKRENE MOVKE K' ERYHOMOV ZHRO- 
TOY KENE€MO NpHTH KON AEKE HMA- 
MO BPHME, B TENR ECMO, CEFO CEHTA 
K EHEOT2, ZKOKE €CT NAME TEKOV- 
IM OAZNATH, KO NAME E BEKH BZ- 
KOM GOVYACT NIP CNACENHE. H TAKO 
NOCTIEHTH NJU € E FOCNOJNH CKOVAN 
CNOKENA , K KOMb NACTARACHH NH- 
VECOE KPEN KO, NHYTOMKE MONO. 
TKO NAM CE MNH KMH HACTAENNENO 
HMOVIBE KAKAO KPRNYE€ H NpAREZ- 
NOE MONPAKAEHNE PAAH NAMNHXH FPH- 
KOKE H CXPANENHEM' NOB BE DpEH- 
KHTE' TOFA PIANO OVIKACNOVE CE NE- 
OTEHFHH NOVTH O CNACENHK , HE GO 
NOVTk NE MODET CE 31YETH TAK'MO 
TRCNHMU 32 YETHEM'* ROCTOVNCIJE E! 
KOEPHXb ATAHXb, CPAIJE NOJAKIE B' 
UpPAEOV BRPOV, NEH3PEYENOIO CNAZO- 
CTHIO MH 3 AOEOCYH  TEYENHR NOVTH 
EOHE€ JANOELAN“ OT NEFOKE MOH- 
CTAP' CTEA MHKOANKE HE OTXATLIOME, 
OT KOFA NIOVKA AO CMPTH B MON- 
CTHPH MDREHEZIOIIE, K MOVIE XPH- 
CTOEH E KPOTOCTH  NAMEH  NpHY€- 
CTHMO C€' AA TAKOFO  IJECIPCTEA 
MOKEMO EHTH NpHYECTRHUH. 


NaeMENA MNHUCKA, TO COYT 
KONOVAPCKA H NpoYHX. 


ManxoME Fr. pez O CEHXOMNO 
COYT'. MPEO IJENOEHTH' TOP COVT" 
MNHIIJH , KH ENTE3ZOVIOT6 NOJ pE- 
FOVZOV O HoOONATOM'. ApOYFH = PEZ 
€CT NAKOPE |, TO COKT' — pEMETE' 
KH NE NOKAFO NOYETHE XOTENHEMB, 
MORCTHPCKATO  HCKOVNIENHR WM AFO- 
CTHIO, COVT CE H3'OVYHIH NPOTHEOV 
AZEROV, APOVAEOV MNOFOY H3'0V- 


15 


obedientiae militatura: et quod 
minus habet in nobis natura pos- 
sibile, rogemus Dominum, ut gra- 
tiae suae iubeat nobis adiutori- 
um ministrare. Et si fugientes 
gehennae poenas ad vitam per- 
petuam volumus peruenire; dum 
adhuc vacat, et in hoc corpore 
sumus , et haec omnia per hanc 
lucis vitam vacat implere; cur- 
rendum , et agendum est modo, 
quod in perpetuum nobis expe- 
diat. Constituenda est ergo a no- 
bis dominici schola seruitii: in 
qua institutione nihil asperum, 
nihilque graue nos constituturos 
speramus. Sed etsi quid paulu- 
lum restrictius dictante aequitatis 
ratione, propter emandationem 
vitiorum, vel conseruationem cha- 
ritatis processerit; non illico pa- 
uore perterritus refugias viam 
salutis, quae non est nisi angu- 
sto initio incipienda: Processu 
vero conuersationis, et fidei, di- 
latato corde, inenarrabili dilectio- 
nis dulcedine, curritur via man- 
datorum Dei: ut ab ipsius nun- 
quam magisterio discedentes, in 
eius doctrina usque ad mortem 
in monasterio perseuerantes, pas- 
sionibus Christi per patientiam 
participemur; ut et regni eius 
mereamur esse consortes. 


CAPUT I 


De generibus, vel vita mo- 
nachorum. 


Monachorum quatuor esse ge- 
nera, manifestum est. Primum 
coenobitarum: hoc est, monaste- 
riale, militans sub regula , vel 
abbate. Deinde secundum genus 
est anachoretarum , id est, ere- 
mitarum: horum, qui non conu- 
ersionis feruore nouitio, sed mo- 
nasterii probatione diuturna, di- 


76 A. PAVIĆ, 


YEHM COYT' P'BATH CE' KOBpO MACTA- 
BREMHG OT EpATCKE  CApOVREE MA 
EA'NOV P'BAMIO EPEMHTCKOV, CBOBOJNO 
E€3 APOVZEE MOM, EJuNOY povnor, 
MIN NAKTOME, NPOTHEOK FpNXOY NA'T- 
CKOY, MAH mpOTHROY noumimsennNo, 
SOKHIO  ROMOIINIO , MONK COYT' 
PBATH CE. TPETN PEA' MNHUACKH €CT' 
CTPAMIAHE" MApAAHTH, KH _COY NHEANE 
PEFOYNE, MOHCTAP'CTEA NOKRČNI, £KO- 
IE M ZAATO BEIJE BOVAOVIJE' MEK'H 
RKO MH OROKO Oe ceMOY = CEHTOY 
CNOVAEIIE,_KAXOVIJE CE KOFOV NAZIJH 
CAHNOIO MAHWIO. FAR JE, MAN JE.) HAN 
JA. Bec RACTHPA, NE E FOCNOgNH Kpauu 
CTOČIE, NI K CBOCH KOVHNH CTO- 
EHIE, 3IKOMh HMb ECT KERAHN'E HUHTH 
KEOV EKE HOANNAO EKEIRIOT, TO 
TEOpETK' MOTO YA B3NMOEETK, TO 
NETEOPETB. YETED'TH pEA €CT MNH- 
KOM, KH CE 30KOVT' TepOKAMIN , TO 
COYT' AH AETUJM, KH OCROH  WHTAKK 
NO BCH ZEMAH H NO MORCTHPHX' AbNE 
ME KHZAO AbNb npokalamoie ce, nc- 
KOVMIAIOMIE FOCTHN'NHJE MEITAp'CKE, 
ECArAR  mpoxnimomqe ce, crocipe 
CEOEH KOVTOCTH, CAECNN" COVT' FOp'- 
NUM OT MApAEHTK. OT NHXKE RCHKH 
CHXb OVAOFA KHTH2, BONE €CT MWA- 
YATH, NEPERH FORODHTH. TOFAA OCTA- 
ENE'ME ECE CE pEAN, B'3BPATHMO CE 
K' HMHMOEHTOMB, HZE BO ECT CHANNH 
PEAK OT ECHY', BOZNEIO NoMOIO 
NPHTAJKHUO. 





Kaxogouoy €ecr uru zara 
onaror. 


Onaru, ku €cT KOcrORuu Baru 
CTAp'H E MOACTHPH, AAF MOV €CT' 
ECNOMHHATH O YACTO 3AY' CE B'3HBA 
CrTap'im Nub HMA BEČ MNUH O AZAH 
CBPUINTH, 32" CE MRCTO XPHCTA EE- 
POVIONIMA" B'3HBA, FAAFOMOMOY ANO- 


dicerunt contra 
rum solatio iaq 
et bene instruct 
ad singularem pi 
curi iam sine c 
rius, sola man 
contra vitia cari 
num, Deo auxi 
pugnare. Tertiu 
rum deterrimum 
baitarum, qui nu 
bati, experienti: 
aurum fornacis 
natura molliti ad 
ruantes saeculo 
DEO per tons 
Qui bini, aut te! 
guli sine_ pastori 
sed suis inelusi 

eis est desider 
cum quidquid_pi 
gerint, hoc di 
quod noluerint , 
licere.  Quartum 
monachorum, qu 
rouagum , qui t 
diuersas prouin 
quaternis diebu: 
cellas hospitant 
et nunquam sta 
voluptatibus , el 
seruientes, et p 
res Sarabaitis. 1 
um miserrima u 
lius est silere, 

ergo omissis, 

fortissimum ger 
adiuuante domi 


CAPI 
Qualis debe: 


Abbas, qui pi 
monasterio , se 
debet, quod d 
maioris, factis 
enim agere vic 
creditur, quanć 





REGULE SV. BENEDIKTA. 


ISTONOV' NAHZAb CECH NOYXb H3EONE- 
NNXb CHNOHb, E NEXG BACh HMENOV- 
€MO AGA, TO ECT OTbiA. 3AYb ONA- 
TOY NHCTE AAFA, TAK MO 3ANOBZAH 
FOCNOANG HAH OVYHTH, HAH MACTA- 
KAATN, HAN 3ANOKHAATU' HORA €FO 
ZANOENAk , MAH €FO NAOVKE ZA M 
KEACh GOX'H NCTHNI B' NAMETNH €FO 
OVYEMHKOME NOKPONNT CE. ECNOMHNA 
MGO YECTO ONATR, KA OT NAOVKA 
CEOEFO , NIH OT NOCNOVKA OVYEHH- 
KOE" CEOHXB, OT OXOIO AKOIO KE CTPAMI- 
NOM MRCTN DOZA GOFOMh HA COVANH 
KbNH GOVACI ANTAN'E. EHT CE ONATE 
FpNXOM'  NACTHPOKNME , AKO YA Kb 
OKIJAKE MAH AOEPA OEPTIJIET CE. 
TOZHKO ECIBE NORA' BOFOMA KOVA 
OCOVIENA, ABE NENOKOP' NOV H WENO- 
CNOVNINOMOV C'TAZOV KECA NACTHPERA 
KRNOCTE GOVAETH B3MANA, O HHXb 
MOVYENHCUb H AEAOMR ECAKO EOVAE 
ARKA CTBO BPNAEIKNO“ CHXb MICTHPR 
NA COVANH Ablib APRA EOFOMb p13- 
PRIBEMB GOVAETK , pEYE FOCIOAN C 
RPOPOKOM'' TKOE NPARAH BEJATAHXH 
E CPAUN MOCUB, HCTHNOV TEO, H 
CRACENO HME TKOE CEHTORAXb* H ONU 
MENE  MEKDEAOVIOIJE — NENOCAOVNIA- 
KOY. THE  MENOCAOVINNOMOV CTA- 
KOY MOVKA GOVACT', KUXb NPZMOKET 
ERYNZ  CEMOTb, OT NCEEKE N3EAEH 
BACh MHAOCTHEH XPHCTOCK BOT NAMI. 
AKO FAO NpHMETH ONATOEO HUME WA 
CE, XKON MAOVKE EMOV ECT CROHMR 
OVYENNKOM' KAJATN' TO €CT, BCAKA 
MOEPA ARA1, H CEETA, ABAH CEONMH 
KOGPNMH NOKAJZATH, MEDGIH CAOKOM': 
KIKO EO  NOCAOVIHIHKNUE  CKOHMD 
OVYENHKOMA 3ZAMOEHAH FOCNOSb CAO- 
KOM NpOROKNJAHTE' TED AHU'  CD- 
IJEMA, H KPOTKNMb H CMRpENHM" XOV- 
KOMA MRG COYT' NPAKA AZNA F0- 
CNOZNE JZANOEZAH CKA3IAH. KCA OVEO, 
ŽE KAKETb OVYENHKOM CKOHMB NpO- 
TRENA, TOFO CROHMH AZAN HECTEOPIU 
NE HNHM BPORHKOVE, CIMB E XxOV- 
NOEH OBPETIET CE. AA K MEMOVY poY€ 


17 


praenomine, dicente  Apostolo: 
accepistis spiritum adoptionis fi 
liorum , in quo elamamus, Abba 
Pater. Ideoque Abhas nihil extra 
praeceptum Domini (quod absit) 
debet aut docere, aut constituere, 
vel iubere: sed iussio eius, vel 
doctrina, fermentum diuinae iu- 
stitiae in discipulorum mentibus 
conspergatur. Memor sit semper 
Abbas, quia doctrinae suae, vel 
discipulorum obedientiae , utra- 
rumque rerum in tremendo iu- 
dicio DEI facienda erit discussio, 
Sciatque Abbas culpae pastoris 
incumbere , quidquid in ouibus 
paterfamilias utilitatis minus po- 
tuerit inuenire. Tantum iterum 
liber erit, ut, si inquieto vel ino- 
bedienti gregi pastoris fuerit om- 
nis diligentia attributa, et mor- 
bidis earum actibus uniuersa fu- 
erit cura exhibita: pastor earum. 
in iudicio Domini absolutus dicat 
cum propheta Domino: iustitiam 
tuam non abscondi in corde meo, 
veritatem tuam, et salutare tuum 
dixi: ipsi autem contemnentes 
spreuerunt me. Et tunc demum 
inobedientibus curae suae ouibus 
poena sit praeualens ipsa mors. 
Ergo cum aliquis suscipit nomen 
Abbatis, duplici debet doctrina 
suis praeese discipulis; id est, 
omnia bona, et sancta, factis am- 
plius, quam verbis ostendat: ut 
capacibus discipulis mandata Do- 
mini verbis proponat: duris vero 
corde, et simplicioribus factis suis 
diuina praecepta demonstret. Om- 
nia vero, quae discipulis docue- 
rit esse contraria, in suis factis 
indicet non agenda; ne aliis prae- 
dicans, ipse reprobus inueniatur. 
Nequando dicat illi Deus peccanti: 
Quare tu enarras iustitias meas, 
et assumis testamentum meum 


PuYuN Crpuuau' 3axk Tu B'3gtmamn, per os tuum? Tu vero odisti 





» 
Po 
D 


- 
bh 


Ka 


La 


.- 


PL SALTA Po 
e .. ' + M * “ 


[8 
Bi 


Moša, s 
PG - 
\ 


GE 
zao . 


EE 
< 


Ze * Č 


KORI URI 
dti 


RIC aR 


varoe, 


ag Dea pm os 
PI TAra dk 


pe, 


sA 
Na no$ 


\ 
«o 


La 


2+? 
2 


LAKNECIKI 
a ara: ,.." 
# |. 


wi 


“o. 
1, 


SLJRRdoE 
> ia Ba 


nj 


s 
e 


LAS 
BTy +“ 
U a 


HPAR'XOV MOIO, NpNEMNE ZABET' MOH 
OVCTH TEOHMH; TH K€ B3HENJEHAT 
NAKAJINHE MOE, OTEPE CCA MOR 
KA CNETb. TH OV TEOFA EpATA OlH 
PO3ZFOV HAH OC BHAHIH, A R CEO- 
€Mb EDP'ENA NEEHAHINH. E MORCTHPH 
NEOTAOVYAN CE KERHKR OA' MAROFA. 
ONATh NE NEH NH EANOTO, BEME 
APpOVFAFO' TAK MO TOFO KOFA E A0- 
BPHXb O AEAHXb, HAH Bo NOCAOVXOV 
GONIAFO  NAHAET'. NN CE NpPRE3NA- 
MAH NAGMENHTH OX/ PAGHYNIJA NpH- 
MACTHEMb, AKO HNE ROBPOTE E HEME 
HEEOVAGT'. ZINE ONATOV  NPARAANO 
NEEOVAET&, 0 BCAKOM' pEzOV TO MO- 
MET NACTAENTN ALE TOFO NHCTE, 
KCAKH K CEOGMb MECTH  CTOH' AIjič 
AH XAANB, HAH PAEb, HAH CROEORNH, 
KCH E XOHCTK EANO ECMO' HP NOV 
6X HUME = FOCNOJNNOME ,  EANAKOV 
CNOVAGOV BHTERCTEN CBEP UNHMO' AA 
HMb NpPRA GOFOMb  BOVHMH TENECH 
PAJAOVYENHE  NHCTb. TAK'MO NPLA 


AiiljeEMh GO HMA TUME ECUO OTAOV- 


YENH OT HNBXb, AKO KONHIH CE K 
KOBPNX ARAHX' NAHAEMO, H OVNH- 
NENEHIHH OEPRIBEMO CE. TAFAA OT 
ONATA CANAKO GOVAH ECHUb NIOBJE' 
GAHNAKO CE OT NETO TAFAA ECHMB 
K3XACTb NAKAJANHE. H K' CEOEM' NA- 
OVIH OMATK  OGBADOVN O HKK ECAFAA 
ANOCTOAOBA CEZTA, HMKE€  NPAEHT " 
KAKH OVYENHKE CBO€, NpH HXb, N3- 
MENOVE FOXHNAMH FOXHNE, CTPAXOCTb 
NONAXYH* CHNOV MONCTDPOEOV, MHAOCTb 
OYEEOV OVYENHKOM' NOKAMN' CE TOTE 
TOY NEHCKA3'NE, HP WENOKOP NE KClliE 
MOKADAH' MOCNOVEINE , H OKPOTKE, H 
TPNEAHEIME, XA BOX UH BOVAOVT, NO- 
TAK HOVTH“. NENE H ONEEDRANE, RA € 
30BETb, H KAPAETb, H CEHTOVET'. HH 
CE NEEHAE YNHNH  FPHXOEB  OVYENH- 
KOR CEOHX* KAZH EHANWH AA CXI- 
IAOTb  FpNXOM', KOpENE  HCCHIJH €' 
KCNOMENH  NONOKE 3FHEEAH , KOMOY 
EH HME EIHH. YEXNEHIIHE, H DAMETH 
MOVADZHINNE , €ANO H APYFO NOTH- 
HAMNEME CNOROM' IOKAPAN* HEBDRANG, 


18 A. PAVIĆ, 


disciplinam , et proiecisti sermo- 
nes meos post te. Et qui in fra- 
tris tui ocuio festucam videbas, 
in tuo trabem non vidisti. Non 
ab eo persona in monasterio dis- 
cernatur. Non unus plus ametur, 
quam alius: nisi quem in bonis 
actibus, aut obedientia inuenerit 
meliorem. Non praeponatur inge- 
nuus ex seruitio conuertenti, nisi 
alia  rationabilis causa  existat. 
Quodsi, ita iustitia dictante, Ab- 
bati visum fuerit; et de cuiusli- 
bet ordine id faciat, sin alias, 
propria teneant loca: quia siue 
seruus, siue liber, omnes in Chri- 
sto unum sumus: et sub uno 
Domino, aequalem seruitutis mi- 
litiam baiulamus: quia non est 
personarum acceptio apud DEUM. 
Solummodo in hac parte apud 
ipsum discernimur, si meliores 
aliis in operibus bonis, et humi- 
les inueniamur. Ergo aequalis sit 
ab eo omnibus charitas; una prae- 
beatur in omnibus, secundum me- 
rita, disciplina. In doctrina nam- 
que sua Abbas apostolicam debet 
illam semper formam seruare, in 
qua dicit: Argue, obsecra, in- 
crepa , id est, miscens tempori- 
bus tempora , terroribus blandi- 
menta: dirum magistri, pium pa- 
tris ostendat affectum: id est in- 
disciplinatos , et inquietos debet 
durius arguere: obedientes au- 
tem , et mites, et patientes , ut 
in melius proficiant , obsecrare: 
negligentes autem, et contemnen- 
tes, increpet, et corripiat, admo- 
nemus. Neque dissimulet peccata 
delinquentium: sed mox, ut c0e- 
perint oriri, radicitus ea, ut prae- 
ualet , amputet: memor periculi 
Heli sacerdotis de Silo. Et ho- 
nestiores quidem , atque intelli- 
gibiles animos, prima vel secun- 
«da admonitione verbis corripiat: 





REGULE 8V 


M TE DROCP'AE, FH3RAKE, HP NERO- 
CNOVNINE, IMHEAMN H NOCTOM', NpHić 
NEKEAH FDHXb  OVYHHN, OVCTABN FA' 
B€3OVMNH NH CE CROKON KAKE. TOV- 
KHTE NHCANO' OVAPN CHINA CEOTA UH- 
BOY, H H3JBABHIIH O AOVIOV €FO OT 
CEMATH. ECROMENH BCAFAA ONATK Y'TO 
CE 30R€ ONMATb' Elk T0, XA KOMOV 
CE ECIHE K3ZA, EENIE CE XOME OT 
NEFO. H OBE EHIB, KOANKO CH OVY- 
CNANO H TEMIKO EPHME NMpHuZAk, NA- 
PETATH MOVIE, MNOFHMR  3AKONOME 
CNOVNTH. GAHNOFO C AAXKOCTHIO, A 
APOVFAFO NOPEYENHEMb, TPETOTFO 11pO- 
WMEMHEMB, ECAKOTO EO, KONHKO pA- 
ZOVMH, TOAHKO C€ K HEMOV NPHCTAEH 
KApH , ME TORNKO RAPH CE E HEFO 
YPHAH K'BAp  NE3ZFOZN, AA BONE CE 
PARKOVE, AA AOEDA CTAAA MPHTEKOVT . 
BPRAR ECHMH, NH CE NE NEEHZE 
TKOPH, HAH 32 NHYTOXE NEEHIE KAKO 
CRACENH KOVE EMOY NOpOVYENHX', 
NEHIJN ECIBE CEFO CEHTA  TEAPH H 
KOVXHNE' ONATOV ECFAA MHCAHTH €, 
AApE ECH KOVINE DPNRAK HAPETEKATIH, 
OT KHX MOV € GOFOV = pPAYOVNE KE 
3AATN. HH C€ CTOYKH ONAT' OT MANA 
WI&HN'Z, HOMENH YI AHCAHO €' Nonie 
MIHNTE UJRCAPCTENR EOKHZ, H NPIBAH 
6r0, MNO KAM CE KC6 NA ONET" K3JA. 
NU O YEM KE O OVEO3N KH C' GOFOMB 
OVEOFOVIOTb. H EHlb ONATE, AA KH 
CH AOVINE MPHZAR RACTH, NOHNPIEH 
CE GOTOV PAYOVNE OT NWXb B3ZATH. 
KONHKO -NOA COEOIO BlHTb EPATHE, HI 
COVANNH AbNh OT TOAHKO XOVUIK NEA 
EOFOMb OTERTE AATH, KP XOV KCEFO 
TOFO OT CBOE XOVIHE PAYOVNb GOFOV 
K3XATH' H TEOH EOR3NH OT CEOHXb 


. BENEDIKTA. 


19 


improbos autem, et duros corde, 
ac superbos, vel inobedientes, 
verberum , vel corporis castiga- : 
tione in ipso initio peccati coer- 
ceat: sciens  scriptum ; stultus 
verbis non corrigitur. Et iterum: 
Percute filium tuum virga, et li- 
berabis animam eius a morte. 
Meminisse debet semper Abbas 
quod dicitur: et scire, quia cui 
plus commiltitur, plus ab eo exi- 
gitur. Sciatque , quam  dificilem, 
et arduam rem suscepit , regere 
animas, et multorum seruire mo- 
ribus. Et aliun quidem blandi- 
mentis, alium vero increpationi- 
bus, alium suasionibus, et secun- 
dum  uniuscuiusque  qualitatem, 
vel intelligentiam , ita se omni- 
bus conformet, et aptet, ut non 
solum  detrimenta gregis sibi 
commissi non patiatur, verum eti- 
am in augmentatione boni gregis 
gaudeat. Ante omnia, ne dissi- 
mulans, aut paruipendens salu- 
tem animarum sibi commissarum, 
plus gerat sollicitudinem de re- 
bus transitoriis, et terrenis, at- 
que caducis: sed semper cogitet, 
quia animas suscepit regendas, 
de quibus et rationem redditurus 
est. Et ne causetur_ de minore 
forte substantia, meminerit scrip- 
tum; primum quaerite regnum 
Dei , et iustitiam eius, et haec 
omnia adicientur vobis. Et ite- 
rum: Nihil deest timentibus eum. 
Sciatque , quia qui suscipit ani- 
mas regendas, paret se ad ratio- 
nem reddendam. Et quantum sub 
cura sua fratrum se habere scie- 
rit numerum, agnoscat pro certo, 
quia in die iudicii ipsarum om- 
nium animarum redditurus est 
Domino rationem, sine dubio ad- 
dita, et suae animae: et ita sem- 
per timens futuram discussionem 
pastoris de creditis ouibus, cum 


80 A. PAVIĆ, 


OKANA, EOYAE OT CKOEE KOVINE KGIpA 
GOR3AHA. H KAJA CKONM MAOVKOME 
MA OAOEPO NACTAEAME , EOVAE BpzA' 
BOFOMb CAMb OTK CROHXE  FpHXOEA 
ovnipene. 


BaxoenacEurh Epirw 
3agaru 


Bcarga Kaga CE KORH mpnroga ze- 
NUKE OCEHTE E MONCTHON,  CL30EN 
OMATK EpAT'I0 KCOY, H MpEO OML NO- 
Bi, VTO € MOTPNGA. M CAHME' CERT" 
SpAr'€, paJOVMTA CAME" YTO EHAH 
MOTPHEHHE, TO YHNH. ZAYb TOFA quYb 
ZAMOBNACMO BCHXL CA3RATK" EpE YE- 
CTO KOFb KAKE U'NATEMOV, YTO € 
EONG. TKO CEHTK AA, CA CEH NO- 
NUZENHEUK HP NOKAONENHCH', KAKO 
MECUHITE MpOTHEB OBATOV, YTO HU 
C6 M*NH GONH CEMTK, FH3AABO CTATK" 
YA ONATA NOXOSHHE COVAH, META KCH 
MOCAOVMIAHTE. TAKOC M ONE MOVApO 
MH OMpAB'ANO BCE  HApeTaM. M O KCA- 
KOME ARAN H PHYH MEITAP'CTKA CRETE 
PErOKNE CE APEHTE; NHP EZMIČ CE 
CUTE OT NEG BES'PNZOVNNO M KPHKO 
CKPHBATM. B MOACTHPNH HH GAAN' CPAWJA 
CROFA KORG MEMACH , MH Ck CEONUR 
OMATOME E MORCTHPH MH KAN NE 
Cunice KApATN. Ke KOMOV CE C3r0ga, 
CBETNG PETOYAR OCOVTENHEMB BOVAH 
MIHEKUH TGNEHK. H ONATK BOFA BOH 
CE, OKAPOVI CEETE pETOYTE ZANOEHAR, 
ECA AOBPA ARAZ AZNAH' UHKE HCTH- 
MOY AA MOV € OT KCAKOFO COVAA Ku 
COVAH HA COVANH AbHb HCTHW'NOMOV 
COVIVIJOV BOFOV pAYOVMK K3AATH. AquE 
KH OKM MARE OCEHTK OK OMORCTUPN, Ck 
CTAPRHIIHMH  CEHTOVH, KAKO € NH- 
CAMO'  KCAKOY TKA" KRAAH Ch CEN- 





de alienis 
ditur de s 
de admoni 
tionem ali 
efficitur_a 


Deadhi 
liu 
Quoties 
da sunt in 
Abbas om 
et dicat ij 
audiens co 
tet apud s 
cauerit, fa 
ad consiliui 
saepe iuni 
quod melii 
fratres col 
militatis su 
sumant pro 
eis visum 
Abbatis pe! 
salubrius 
cuncti obe 
pulis conu: 
ita et ipst 
condecet + 
omnibus ig 
sequantur 
temere de 
Nullus in 
quatur_cor 
praesumat 
suo protert 
nasterium 
praesumps: 
nae subiac 
cum timore 
regulae 01 
procul dub 
suis aequis 
nem reddit 
nora agenc 
utilitatibus, 
tur consilii 





 REGULE SV. BENEDIKTA. 81 


TOMb, KM O€FO NA NOCARAb NEI 
ROVEMIH, 


Tro coy Opova zogpux 
AZAb. OAP. IV. 


Hcnpga_ rocRoga = EOFA AMEHTE 
B'CHMB CDIJEM' KAMIHM, H CEEIO AOV- 
IMGIO, HC'BEIO MOIINIO. 2. NO TOM 
TOFA APOVFb APOVFA KOIHKO CEBE 
MOGH. 3. BO TOME NEJZAKNATH. 4. 
MH CE KOY GORATH. D. NA OVKPACTH. 
6. UEXEAHTH. 7. XOVAOBE NU KPH- 
KOTA CEHAOYCTBA FOBOpNTH. S. YTHTH 
Bce mogu. 9. AKO CEEH FAA HEXO- 
temu, umomoy ra meovyunn. 10. 
CEOIO BONO OCTARNTH., EOEHIG NA- 
muru. 11. ruzo Movynru. 12. pac- 
KOMH NENOEHTH. 13. NOCTK MOBHTA. 
14. OVEOFNE OVKpRNOHTH. 19. Nara 
OGANIH. 1G. NEMO NOFA NOXOAHTH. 
17. uprga_ nomonarn. 18. negonn 
Rouomi. 19. naavovija ovrnmu. 20. 
OT CEFA CEHTA ARE CE  OTRPNIJH. 
21. UHYTOZKE HHO TAK MO XpHcTA 
MOEHTH. 22. CP NOCTH NEHCAANHTH. 
23. BpUME  HECOVACTEA MEXPAHHTH. 
24. SROEE B CpAUH NEAPKATH. 2D. 
KPHBOTA MHPA NEE3AATH. 26. NIGEO- 
CTH EOKNE NEOCTAEHTU. 27. NEKNETH 
C€, MA C6 NEOVYHNN K KACTEH Npi- 
cera. 28. NCTHHOY OT CPAIJA MA OY- 
Cra puynre. 29. 3'Na 34 3'NO H6E3- 
Mare. 30. OVCHAHE NEYHHHTE, CEEH 
ovvuueno Tp'nure. 31. nenpnzrene 


ROEHTE. 32. KAGRETNIKE CBOE HE-, 


KRETN, AA BAAFOCNOENTH €. 33. OV- 
CHAHE CKO3H BOFA Tp'NuTH. I4. nE- 
Eru ru3gakov. 3D. NGONHRTH C6. 
36. ueos'ingarn ce. 37. 38. no- 
cnemiov, Azuoy mesnrn. 39. nemp'- 
uuarn. 40. uexnegeTaru. 41. ovnga- 
NHE NA EOFA Kpnipi. 42. KU ROBA 


STAR. VII. 


omnia fac cum consilio , et. post 
factum non poenitebis. 


CAPUT IV. 


Quae sintinstrumenta bo- 
norum operum? 


In primis Dominum Deum di- 
ligere ex toto corde, tota anima, 
tota virtute. 2. Deinde proximum 
tanquam se ipsum. 3. Deinde non 
occidere. 4. Non adulterari. 5. 
Non facere furtum. 6. Non con- 
cupiscere. 7. Non falsum testi- 
monium dicere. 8. Honorare om- 
nes homines. 9. Et quod sibi 
quis fieri non vult, alii non fa- 
ciat. 10. Abnegare semet ipsum 
sibi , ut sequatur Christum. 11. 
Corpus castigare. 12. Delicias non 
amplecti. 13. Teiunium amare. 14. 
Pauperes recreare. 15. Nudum 
vestire. 16. Infirmum visitare. 17. 
Mortuum sepelire. 18. In tribu- 
latione subuenire. 19. Dolentem 
consolari. 20. A saeculi actibus 
se facere alienum. 21. Nihil amori 
Christi praeponere. 22. Iram non 
perficere. 23. Iracundiae tempus 
non reseruare. 24. Dolum in corde 
non tenere. 25. Pacem falsam non 
dare. 26. Charitatem non dere- 
linquere. 27. Non iurare, ne forte 
periuret.. 28. Veritatem ex corde, 
et ore proferre. 29. Malum pro 
malo non reddere. 30. Iniuriam 
non facere; sed et factam pati- 
enter sufferre. 31. Inimicos dili- 
gere. 32. Maledicentes se non re- 
maledicere, sed magis benedicere. 
33. Persecutiones pro iustitia su- 
stinere. 34. Non esse superbum. 
35. Non vinolentum. 36. Non 
multum edacem. 37. Non somno- 
lentum. 38. Non pigrum. 39. Non 
murmurosum. 40. Non detracto- 
rem. 41. Spem suam Deo com- 
mittere. 42. Bonum aliquod in 


6 


82 


£ CAEN ZNAN, OT Kora € zu 438. 
MORHKO SAA K CEEM KHAN, TO CEO- 
ero rpuxa sula. 44. 45. corauero 
AMNG, OFHA KOIOMA Ce ApZCTAANIH CE. 
46. NATO KaKA CA BcHu' 
autu. 47. ma gcaxu gum 
CMpT' Apaa' Ovaua gpmaru. 48. 49. 
RANO CROGrO KNTNA M E KCcANOM" 
MACTH BOZ'H OYN MACA FREAMOIIH 
neruuoy o gugurn. 50. s'ne_ uNciu 
M CPAWOY MpHNTAMOWIE B' CAN ME- 
Apikaru, na ncnozngarn goror. 51. 
m Crapznmemoy ucnozugarn ce. 52. 
E OCROMXK O OVCTNKKO SANJE CM 
uernopuru. 53. 54. umornx' puvu, 
#' CMNKOY ROKOBNHX'  MEFOROpHTH. 
55. CMMXb KGAHKL  NEMOKNTH. 56. 
CBETOE € papOcT'IO ou 















cnoa sma KENA BOrOY E" MOANTEH 
Ch CAZAMN MCNORNAATA, 3'AHX' AZAL 
ocraznru ce. 59. ranov gone me- 
RATU M MERACTH' CROEFO XOTHATA nG- 
nenannrn. 60. sanosny'io omarosov 
CA ECHMA SNTH, AtiG GN ONATA AO- 
pa METROpMAG (YA CE ME3FOAN NHF- 
Kape)* ncnomenova'me ono gozi 
NOpOVYONLE' YA JANOKHAA TEOpH 
A YA CEUR TEOpH, TOFO METROpNTE. 
61. mu Ce B3HRATH CRETOV“ AA Npnić 
EHTH, AA C6 NCTHNA B30E6. 62. mo- 
PONYENKG GONE NA KCAKH ALMA ZA- 
Nou' ncnaunrn. 63. yucromor mo- 
guru. GA. NNKOMOV CG NEZABNANTH. 
65. S'Noge m 3amucru neuunru. 67. 
rn3xe m Klewa guamarn. 66. sap'sa 
memesuTu. 68. crapye vrogart. 69. 
MNE MOEHTH. 70. Bo rocnoguu 
MIOB'EH 32 NERPHRTEAC KOFA MOANTH. 
71. € KApAGNNKH  NpnTe gevepa cun- 
puTH ce. 72. 0 KOZMEH  MHROCTH 
OVNEANNE = MHKAJAPE  NEOCTAKNTH. 








A. PAVIČ, 


se cum | 
sibi. 43. 

se factun 

44. Dien 

hennam 

aeternam omni concupiscentia spi- 
rituali desiderare. 47. Mortem 
quotidie ante oculos suspectam 
habere. 48. Actus vitae suae omni 
hora custodire. 49. In omni loeo 
DEUM se respicere , pro certo 
scire. 50. Cogitationes malas cordi 
svo aduenientes mox ad Chri- 
stum allidere. 51. Et seniori spi- 
rituali patefacere. 52. Os suum 
a malo, et prauo eloquio custo- 
dire. 53. Multum loqui non amare. 
54. Verba vana aut risui apta 
non loqui. 55. Risum multum, aut 
excussum non amare. 56. Leeti- 
ones sanetas libenter audire. 57. 
Orationi frequenter incumbere. 
58. Mala sua praeterita cum la- 
crymis, vel gemitu quotidie in 
oratione Deo confiteri: de ipsis 
malis de cetero emendare. 59. 
Desideria carnis non perficere; 
voluntatem propriam odire. 60. 
Praeceptis Abbatis in omnibus 
obedire, etiamsi ipse aliter (quod 
absit) agat; memores illud do- 
minicum praeceptum: Quae di- 
cunt facite; quae autem faciunt, 
facere nolite. 61. Non velle dici 
sanctum, antequam sit: sed prius 
esse, quod verius dicatur. 62. 
Praecepta DEI factis quotidie 
adimplere. 63. Castitatem amari. 
64. Nullum odire. 65. Zelum non 
habere; inuidiam non exereere. 
66. Contentionem non amare. 67. 
Elationem fugere. 68. Seniores 
venerari. 69. Iuniores diligere. 
70. In Christi amore pro inimi- 
cis orare. 71. Cum  discordante 
ante solis occasum in pacem re- 
dire. 72. Et de Dei misericordia 
numquam desperare. Ecce haec 


REGULR SV. 


20 COYT' OPOVINE KORNER 3X0VNI- 
maro ANA, MIKE GOVAETh OT NACH AbNL 

n uo CEPINENA, M NA COVANH Kbnb 
NpkA' BOFOMb NOCTAENENA' MAM ce 
OT GOFA TA NAZME R'3AA, YA € EOFb 
OKEIHANK* YTO € OKO MERNAHAO, HH 
OYKO CEHMINAO, MH YROEHYE CHE 
CMHHAENO , Ya "€ GOTA CEOHU' Apa- 
Fami MAPERNAR. UKE XPAU M KAJA 
NAMA € CA AZAI TEODPNTH, TO COVT' 
MOACTHPH, H CTINHG MEHO EpAT'IO. 


O: BONNKENHR. 


[pen = Ncxogh = NOKOpNE" umu ce 
ECTK MOCNOVXK Sp3M. CA € TUM' no- 
TANEAN', KH O NHYECOKE OT FOCIOMA 
APAKE NERIOGET" 34 CHOVKEOV, KOV 
COV OBRTNH, H 3A BORJANH OFNENOY, 
M 3X CRABOV ERYNOVIO HE BOVACTA 
SANOBNAb CTAPHIIEFO, TOAHKO € CAH- 
ope, KONHKO GOZNIO, NENH NHCOVT 

B' AOEPHXh ARAHXb. OT KHXb FOCNOR 
FOROPHTH' O FAAC OVINNOME NOCAOV- 
MINIOTA MENE. HP TOVANE  NpAEHTE 
MEBUTPOMb' KR Z1Ch NOCAOVINNIOTA, 
H MENE HOCNOVINAIOTA. -Tajale TH 
TAKOTE OCTABHE'INIE CROE AZAA, KA 
ARAAKOV, METOV POVKAMA H HMRXKOV. 
NOCNOVXOV CE MENITAOKOV B3JANIOTE" 
AA Ho MED TPOBA 3HNOBNAb OVYENH- 
KOME AENA KOEDI O EP3OCTH BO- 
NE BORIK, TO AEOE AZNO NPBA 
GOFOMA XPAHC CG, CEPIIH, KN K' BRY- 
NOMOV IGHEOTOV KENZIOTb NOVT' FO- 
NHTH. 31. TO OVCHANH  NOVTE RpH- 
MOYT, RE NPABHT! FOCNOAb' OVANKEH 


BENEDIKTA. 83 
sunt instrumenta artis spiritua- 
lis: quae cum fuerint a nobis die, 
noctuque incessabiliter adimpleta, 
et in die iudicii reconsignata ; 
illa merces nobis a Domino re- 
compensabitur, quam ipse pro- 
misit: quod oculus non vidit, nec 
auris audiuit, nec in cor_ hominis 
ascendit, quae praeparauit Deus 
his, qui diligunt eum. Officina 
vero, ubi haec omnia diligenter 
operemur, claustra sunt mona- 
sterii, et stabilitas in congrega- 
tione. 
OAPUT V. 


De obedientia. 


Primus humilitatis gradus, est 
obedientia sine mora. Haec co- 
nuenit his, qui nihil sibi a Chri- 
sto carius aliquid existimant prop- 
ter seruitium sanctum, quod pro- 
fessi sunt, seu propter_metum 
gehennae, vel gloriam vitae aoe- 
ternae: mox ut aliquid impera- 
tum a maiore fuerit, ac si diui- 
nitus imperetur, moram pati ne- 
sciunt in faciendo. De quibus 
Dominus dixit: in auditu auris 
obedivit mihi. Et iterum dicit 
doctoribus: Qui vos audit, me 
audit. Ergo hi tales relinquentes 
statim, quae sua sunt, et. volun- 
tatem propriam deserentes, mox 
ex occupatis manibus, et quod 
agebant imperfectum  relinquen- 
tes; vicino obedientiae pede, iu- 
bentis vocem factis sequuntur: 
et veluti uno momento praedicta 
magistri iussio , et perfecta dis- 
cipuli opera in velocitate timorjs 
Dei, ambae reg comuniter citjus 
explicantur; quibus ad vitam ao- 
ternam gradiendi amor incumbjit. 
Ideo angustam viam arripjunt: 
unde Dominus ait: angusta vja 
est, quae ducit ad vitam: ut non 
suo arbitrio viuentes, vel deside- 


84 A. PAVIĆ, 


€CT NOKT' K' KHEOTOV BRYNOMOV' KH 
NE E CKOEH O OEAICIH ZHEOVIJE, u 
KOTHNE T2NOY NEXE, M GOYTo- 
CTH MEOYrATAIOME, XOJEME K 3aR0- 
BRARKE, H E IPHKEAJ' CAOYIKEMIE M 
ENEOVIJE, ONATA NAJ' COBOM MEAZ- 
ME. TH EO TAKOBH 
CNOANIO JANOENJA 
HTK“ NE NPHAOKE YN 
MA OMErA, KM ME NOCNA. TATA TA 
MOCKOYKK MpNRT GOVAETK OT BOA, 
M OCAAJAKK MOJEM, KAA CE, YA 34- 
MNOEH, NE KOCNO, ME CTOVJENO, NE 
MPČMMIOMIG, NG OTFOBAPANONJE OVYH- 
MHTE YA CE 3ANOSHAA' H KH ROCAOYKL, 
KH CE CTApNINEMOV K'3JA, BOFOY CE 
KIA. ME MpABH GOFK' KA BACK NO- 
CROVUIIIOT", MENE NOCKOVINAIOTA.TPNEN 
€ OYYGRHKOMb NOCAOVIBANEHMA ATK" 
MAZG BCE JANHE EOF OMOGHTH. KH 
€ KOYKOSK BOREEb MOCAOVINA OvYe- 
LILI TORKKO JA Bk Oyerani, 
MAH E CPAB NOMPMNATH, AKO m nC- 
NANHT' ZANOKNAL, NEEOVACT" APHRTNA, 
NOKH FREXA VROEHKOV E CPAIJH FpHXb. 
MOJA TOY OTEApE NEAOCTOHTE EOXHG 
MNAOCTH, XA B'NIAE E MOVKOV THXL 
MH MDUNIO , AKO CE ME NJBABH NO- 
NpaKACNNEUK. 












0 uavanniu 


Ovyruunuo, Ya npaun npopoki" pe- 
OBAPOBATH NOVTH MOE, MA EH 
FPHUIHAK E" t3MjH MOEME“ no- 
NOZHXb OVCTOM" MOHM OBAPOV“ OY- 
MANHOYKb, HP OVRPOTNX CG, H OVUR- 
Yagk O AOBPA. CIJA NAME KANE RpO- 
pOKE, AMO OY AOBPHXK pHYH CKpO3H 
MOBPO  MAYANE MA XHN' KOBpO € 
M VETH" KONHKO KENJE CE € TpNEH 
OCTAENTA SAHXb PRYH CKO3H MOVKOV 
sav HOTAJA BONA KORNKO OT 
ROEPMXb ČEGTHXE BECERA, HETHW'NNUK 
OVYGRHKOME CKO3H XOBPOTOV UAYA- 
NEZ FOKOPHTH O pETKO C6 JAH Npo- 








riis suis, | 
entes, sed 
dicio , et i 
degentes, . 
desiderant. 
illam Don 
tiam, qua | 
voluntatem 
misit me. 

entia tune 
et dulcis 

iubetur, n( 
non tepid 
vel cum r 
ciatur: qui 
ioribus prt 
tur. Ipse 

audit, me 
animo a di 
tet; quia 

git Deus. . 
si obediat 
lum ore, * 
si murmu! 
iussionem , 
non erit ] 
Et pro tal 
quitur_grs 
murmurani 
cum satisfi 


Det: 


Faciamu 
Dixi, custo 
delinquam 
ori meo € 
humiliatus 
Hic ostenc 
nis eloquii 
citurnitate 
magisam 
nam pecee 
quamuis d 
aedificatio: 
discipulis 
grauitaten 





 REGULE SV. BENEDIKTA. 


IPENBE, KAKO GO DHCINO GCT' E NNO- 
FR PRYEXh O NEOVENKHININ — FPHXI. 
NNAZ ONCINO GCT' CMPTb No MH- 
KOT E Z3NUM TH: 6CTb. CIKE FA1- 
FOAATH M OVYHTH, MEWTPOKK ANTH 
€CT' MA YATH H NOCAOVINATH, OVY6- 
NHKOME JUNFE O €CT. TAFAA, AKO XO- 
ET YTO RRTATH OT CTAPHMEFO, CH 
BCHMb  OVMHNENBENE H NOKNONENH- 
EME RHTAH. HFPANBE M pHYH Npl3- 
ANE, CMHIHRE, ERYNNME 3AKAONOMA 
NPRNOENAAMO KA R'CAKHXb MRCTNXE 
OVYENNKOM' NI TAKORE PNYH OVCTL 
OTEOPHTH NGJAMO. 


O oyunmaenon. 


Bpir'z, RpagN FrOocnojne nuemo' 
ECIKH , KH CE K3HAMA , CMEpHT C€' 
A CMEpNEH CE, K3NOCHT CG. H KIAA 
NAME TO NPABH, H KAKE NAME BCAKH 
KH E3NOCH C€ O poVCTEA rmage 
€CT* OA YHTA CE MPOpPOKK  OBAPOVEH 
APABH' FOCNOAN, NEE3NECE CE CPAIE 
MOE, NN B3NECOCTI CG OYH MON, HH 
KOVARXb Zb EGNHKHX, RH E ANENNX' 
BAY€ MENE. KA YTO; ZIJE HECMRDNX 
CE, N' B3NEC KOVINOV MOIO, SKO OT- 
NOENO GCY NZ MATEPE CEO, ZKO TH 
E3AACH NA KOVNIOV MOO. HBO, BOAT", 
AKO SKEAREMO KE OVMBACNNHIO EHN- 
NAFO  CEpINENHE KOHTH, KO BHCOTH 
NEBECKON , WW TON  BHCOTN SNANEFA 
IHTKA CIBPENHEMB NN3J€ CE, AKO XO- 
IPEMO 1 NEM GP30 HPHTH, ROGPNUH 
NANIHMN  AZAH ONOV CKAAY  NOCTA- 
ENTH 6 NAME, KH CE ZKOEOV KN CH 
ROKAJA , E NOH CE EMOY NOKNJAHIG 
ARIEAH MONOV SNAJEME HN FOpH NH- 
ZOVINE. Bo NCTHNOV NG HNO B RHXB 
KW CANJ€ M RH FOPH AH3OV MOpEMO 
PAJZOVMNTH E TOM, TAKMO  B3NO- 
CEIBE CE CMRPAIOT" CE, a CMZPAIIJE 
C€ BJNOCET CE. M ONA CHANA FOpH 
WOCTABACNA , TO CCT. NAME  KRTAKb 
C6FA CENTA“ KH ZEHTAKh Kb O EOFOV 


85 


datur licentia, quia scriptum est: 
In multiloquio non effugies pec- 
catum. Et alibi; Mors, et vita 
in manibus linguae. Non loqui, 
et docere, magistrum condecet ; 
tacere , et audire, discipulo co- 
nuenit. Et ideo, si qua requirenda 
sunt a Priore, cum omni humi- 
litate, et snbiectione reuerentiae 
requirantur, ne videatur plus 1o- 
qui, quam expedit. Scurrilitates 
vero, vel verba otiosa, et risum 
mouentia , aeterna clausura in 
omnibus locis damnamus: et ad 
talia eloquia discipulum aperire 
os non permittimus. 


OAPUT VII. 
De humilitate. 


Clamat nobis diuina seriptura, 
fratres , dicens: omnis, qui se 
exaltat , humiliabitur; et qui se 
humiliat , exaltabitur. Cum haec 
ergo dicit, ostendit nobis omnem 
exaltationem genus esse super- 
biae: quod se cauere Propheta 
indicat dicens: Domine, non est 
exaltatum cor meum, neque elati 
sunt oculi mei, neque ambulaui 
in magnis, neque in mirabilibus 
super me. Sed quid? si non hu- 
militer sentiebam , seđ exaltaui 
animam meam , sicut ablactabus 
super matre sua, ita retribues in 
animam meam. Unde fratres si 
summae humilitatis volumus cul- 
men attingere , et ad exaltatio- 
nem illam caelestem , ad. quam 
per praesentis vitae humilitatem 
ascenditur, volumus feliciter pe- 
ruenire, actibus nostris ascenden- 
tibus scala illa erigenda est, quae 
in somnio Jacob apparuit, per 
quam ei descendentes, et ascen- 
dentes Angeli monstrabantur. Non 
aliud sine đubio descensus ille 
et ascensus a nobis intelligitur, 
nisi exaltatione descendere, et 


A. PAVIĆ, 


? GpKNEME MA NEKO B3- 
šk. HOK OTOM CKAKA HCNpA- 
;OKRAO MAMEH O KOruN' M 
IH WCNpABHMO , MNOFHKK 
KUNAENHR GOZ'N NZOVKA 
CTA. ROBA CKRAHNA OVUH- 
NpEH HCKOJA OVMNACNLI 
) BORJANK NORAFATH NPRAR 
FAA, JABUTKR O CAKCNUA 
C€' gone Ropoyyenne 
KOYECTO BCNOMHNAW" AKO 
1 NEROMNE, 32 CKOE FpRXH 
RYMH EBAZAMO, M ENEOTA 
*omapeTeNE THME, KW CE 
E RAMETH CKOEH O B'CFJZA 
, B'CPJA MA KCKN XHR OGA- 
ITOFpHKA MOOTO BCAKOG 
) €CT, KONOMHNEN'H, E" 
OYHW, E pOVNOV, E MO- 
CEOE BOZG NEYHNNTH' 1 
KOBONE NEAATH M OXCH- 
AM CE, ENI TO YNOBHKL 
MEEECK NA ECAKH xHNb, 
> MRCTH GFO KANA ENAH, 
ECAKW XHMb MIMA SNA 
(SHAN. KAZE miuB TO 
BAA OK WAMEH MNCAH BOFA 
IMOOBCAFRA, | FRAFORIOMA“ 

MNCAH = VAOBNYE. ONE 
DY NpOpOK  pAJOVMNAR 
, MOM H3 AAREYA. A MH- 
YA HCROBHCT CE TEBH. KH 

MJEABHTH, HIGAEN CE 
IHCAH, P'1JH BCAFJA KOEPH 





pPOVH CEOG 3'NOBR. CEO 
HTH TAKO MAME nptno- 
Npaznmacuo' or czos 
162. KH NpOCEMO GOrA E 
3 BOVAE TEOZ BONA B MAC4. 
Ch OTrAA CRECUMA NAME 


" TAVJA CE OBAPOVNMO 
MPZBN CEETO AHCMO' Gp6 
KH OCE EHJE OT NOJ 
NA DOCAANK K' NaKNOV 
Ce MA ANNO. H OOME Ba- 
| OT O OONOFO, YA €CTk OT 





humilitate aSCvuuvrv. ovna vorv 
erecta, nostra est vita in sae- 
culo: quae humiliato corde a 
Domino erigitur ad caelum. La- 
tera enim eiusdem scalae , dici- 
mus nostrum esse corpus, et ani- 
mam; in qua latera diuersos gra- 
dus humilitatis, vel disciplinae 
euocatio diuina ascendendos in- 
seruit. Primus itaque humilitatis 
gradus est, si timorem DFI sibi 
ante oculos semper ponens, obli- 
uionem omnino fugiat: et sem- 
per sit memor omnium, quae 
praecepit DEUS: et qualiter con- 
temnentes DEUM, in gehennam 
pro peccatis incidunt, et vitam 
aeternam, quae timentibus Deum 
praeparata est, animo suo sem- 
per euoluat. Et custodiens se 
omni hora a peccatis et vitiis, id 
est, cogitationum , linguae , ocu- 
lorum, manuum, pedum, vel vo- 
luntatis propriae; sed et deside- 
ria carnis amputare festinet. Ae- 
stinet se homo de caelis semper 
& DEO respici omni hora, et 
facta sua in omni loco ab aspectu 
diuinitatis videri, et ab Angelis 
omni hora renunciari. Demonstrat 
nobis hoc Propheta, cum in e0- 
gitationibus nostris ita DEUM 
semper praesentem ostendit, di- 
cens: serutans corda, et renes 
DEUS. Et iterum : Dominus nouit 
cogitationes 'hominum ,: quoniam 
vanae sunt. Et item dicit: Intel- 
lexisti cogitationes meas a longe: 
et quia cogitatio hominis confi- 
tebitur tibi. Nam ut solicitus sit 
circa cogitationes suas peruersas, 
dicat semper utilis frater in corde 
suo: Tune era immaculatus c0- 
ram eo, si obseruauero me ab 
iniquitate mea. Voluntatem vero 
propriam ita facere prohibemur, 
cum dicit seriptura nobis: Et a 
voluntatibus tuis auertere. Et ite- 





pr 


REGULE šV. 


RENOCAOVINNHXh  NHCAHO'  PACTARIHE 
CE, M OMPASHNINE CE B CEOHXB  BO- 
NAXh. HB RENENH HAWJETO THRI TAKO 
GAH30V BRPOVHMO BCAFAR € NAMH 
COVIA, OT YECA H APOpOK NpAZHU FO- 
CROXOV“* NA TOEOMW €CT BCE ME- 
NEUE MOG, OBAPORATH CE MAME 
ECFAA ECEFA 3 AOFA K6ARHHR, Hi 
CPT ZA EPATRXb KGAENNE NONO- 
KENA GCTR. JAYR H NHCMO 3ZANOBHAAR 
MAM FAFONIGIBE' NO KAMEN XOTHN'H 
NEXGAHT6. JATO GO 3AYb_GOZ'A OYH 
FAGZATA KOBPO H 3'A0, FOCNOZ C 
NEEECE  NAHNHYE MA CHNH PP YAO- 
NRYCKNE, ENAHTH, GCOV AH MOVAPH' 
BIBE OT AHIEAOER KH COY NAMB OT 
BOFA  AANH MACE OEOPOBATH H FO- 
CROANNOV GOFOV CNICHTENIO  NAMIE- 
MOV AZRA RAMA NA BCAKH AbHb NpH- 
KAJOVIOT CG M ONA KCAKN xumh KA- 
POVNMO C6 TOFO, EPATR APAFA, VA 
MPAEH RPOPOKL B CAATHPH, NI HACA 
NERPRANNXK HB" I ROME ARAH HCNA- 
YENHX NHKN XHRB B'3FAGAA GOTA, M 
MRNOVE MACA B CE EDHMG, KM GCTL 
MNNOCINE , YGNA  MAIHEFO & CGEH 
OBPA NENE, POYET, MAME NA COVINH 
ANE CE CTROPNCTE , AZ MAYAXH. 
APOVFH HCXOAb OVMNAGNUE ECT, KAZA 
GYYGNHKR HGNIOEN  CROG BORE, KE- 
ARNHE CEOEFO  HGCTROPH' HA ONO 
CAOKO FOCROANE CTROPH KAZR NPHEN: 
MNCAMA QPHINAAR TROPHTH MOG KONE, 
RA KOMO NOCAARANAFO MEP OLJA. H 
OPE NpARH NNCMO'  GOVIOCTh  HMA 
MOYKOY, A KPOTOCTA NOPHNINETh KE- 
NAWb. TDETA CKAARNA OVMNACNKHA GCT, 
KARAN BOZA WTO KORN GOF AMPEH B' 


MOCNOVX CE MOROKN O CTAPNINEMOV 


CEOMOV“ ROCAHJOVE FOCNORA, OT TOFO 
NPAEH  ANOCTOAR* NONONA CG GCH 
ONOV E NOCNOVXA MARE MO CEMPTH. 
YETEPTA  CKIAHNA  OVMHIENHE  €CT, 
AMO B' ONOMA NOCAOVKOV MONO M 
ApOTNENO JZAHORRAN HAN OBE KORI 
KOTOJH MOpEYENLG HAH -HW'COBANRE, 
TANNA CPKUJEME RPHMN OVYERNKU' 
€ ZPRNNLH BEBOVAN TPOVANNA, NAH 


BENEDIKTA. 87 


rum: Rogamus Deum in oratione, 
ut fiat illius voluntas in nobis. 
Docemur ergo merito non faccre 
nostram voluntatcin; cum caue- 
mus illad, quod dicit sancta Serip- 
tura: sunt viae, quae videntur 
hominibus rectae; quarum finis 
usque ad profundum inferni de- 
mergit. Et cum item cauemus 
illud, quod de negligentibus dic- 
tum est: Corrupti sunt, et abo- 
minabiles facti sunt in volunta- 
tibus suis. In desidcriis vero car- 
nis ita nobis Deum credamus 
semper esse praesentem, cum di- 
cit Propheta Domino: Ante te est 
omne desiderium meum. Cauen- 
dum ergo ideo malum desideri- 
um, quia mors secus introitum 
delectationis  posita est. Unde 
Scriptura praecipit, dicens: Post 
concupiscentias tuas non eas. Ergo 
si oculi Domini speculantur bo- 
nos, et malos, et Dominus de 
caelo semper respicit super filios 
hominum, ut videat, si est intel- 
ligens , aut requirens Deum: et 
si ab Angelis nobis deputatis quo- 
tidie die noctuque Domino fac- 
tori nostro opera nostra nunci- 
antur; cauendum est ergo omni 
hora, fratres, sicut dicit in Psalmo 
Propheta, ne nos declinantes in 
malo , et _inutiles factos , aliqua 
hora aspiciat DEUS, et parcendo 
nobis in hoc tempore, quia pius 
est, et expectat nos conuerti in 
melius, ne dicat nobis in futuro: 
Haec fecisti, et tacui. Secundus 
bumilitatis gradus est, si pro- 
priam quis non amans volunta- 
tem , desideria sua non delecte- 
tur implere: sed vocem illam Do- 
mini factis imitetur dicentis: Non 
veni facere voluntatem meam, 
sed ejus, qui misit me. Item di- 
cit Seriptura:  Voluntas habet 
poenam , et necessitas parit c0- 


A. PAVIČ, 


NOKTU, NPZEN RAB BuCMO' Tp- 
KO KOM'NJA, CNACENK GOVAETE. 
IpABH'  OKTEpAN  CPAWE TEO, 
FOCNORA. T'FJA KARE RpAB'ANN- 
KpO3H FOCNORA KCaKOY 310BOV 
M, OMIE O NpARN puYBIO OMHXL 
BOFA TpNG' ZA TE CE CUpTH 
I6MO, MA KCAKN KANE, M ECMO 
BIG MA JAKOAGNNE. H R2pOY- 
12 COKAMH AbNE rocnojNE CA3- 
PAKOVIOIE CE CAUK MpABH' M 
TOME OVCHAH MONINH CKO3H 
, KH MACE GCTK OBAMOEHAK. H 
1 OAPOKTOMA MACTH MpAEH Ru- 
MCKOKCEAR MACHO €CH BOZE. 
MbOMICK GCH HCNAZBAMA, 2KO 
Mb HCNAABAIET C€ Cp6EpO' E'- 
MAC" CH E CRT'IJOK" NOAOZNAL 
PUME MA KPATEKK Mau, 
MAME MNOKAJAMU, H OMG 
CTApRNIMEMOV CE NOBAFAKTE“ 
EHAR GCH YAOBHKA MA FAABAN 
Šk. ONA EOZNO NOPOVYONHE K uG- 
NE OVCHA'H TpRGIpE ARAN, IKO 
HOKAPOVT 76,2 TH OEPATH ApOVFO 
TM AE TH OT'MOV COVKMHO, M 
MOVCTM' E" OVCEHA NO XOMNTE, 
ETONOV KOANTE E." Ch CRE- 
DABAOMA ANOCTOAOMA REEpEA- 
SPAO TpNHTE' HO B'OyCNAG- 
A EOFA TpMHTE: M CBOG KNG- 
ME EAAFOCAOBHTG. NETA CKAAHNA 
GMHR GCTR AKO KONOVJAP CEG 
AHCAH KE MOV M CPANJOV PpEJOY, 
*AA RAZ KA KOVAE OTAN CTI 
OVMHZGNO HCNOZHA'H OT 0 
D NENOTAM. CEHTOVE NACL RRCHO 





















ronam. Ter 

dus est, ut quis pro Dei amore 
omni obedientia se subdat Ma- 
iori; imitans Dominum , de quo 
dicit Apostolus: Factus est obe- 
diens usque ad mortem. Quartus 
humilitatus gradus est, si in ipsa 
obedientia duris, et contrariis 
rebus, vel etiam quibuslibet irro- 
gatis iniuriis, tacita conscientia 
patientiam amplectatur: et su- 
stinens non lassescat, vel disce- 
dat, dicente Seriptura: Qui per- 
seuerauerit usque in finem , hic 
saluus erit. Item : confortetur cor 
tuum, et sustine dominum. Et 
ostendens fidelem pro Domino 
uniuersa etiam contraria susti- 
nere debere, dicit ex persona 
etiam sufferentium: Propter te 
morte tota die afficimur: aesti- 
mati sumus ut oues occisionis. 
Et securi de spe retributionis 
diuinae, subsequuntur gaudentes, 
et dicentes: Sed in his: omnibus 
superamus propter eum, qui di- 
lexit nos. Et item alio loco Serip- 
tura: Probasti nos, inquit, DEUS: 
igne nos examinasti, sicut igne 
examinatur argentum: Induxisti 
nos in laqueum: posuisti tribula- 
tiones in dorso nostro. Et ut osten- 
dat sub Priore debere nos esse, 
subsequitur dicens:  Imposuisti 
homines super capita nostra. Sed 
et praeceptum Domini in adu- 
ersis , et in iniuriis per patien- 
tiam 'adimplentes, qui percussi in 
maxillam, praebent et aliam: au- 
ferenti tunicam, dimittunt et pal- 
lium: iati milliario, vadunt 
et duo: cum Paulo Apostolo fal- 
808 fratres sustinent, et perse- 
cutionem: et maledicentes 3e be- 
nedicunt. Quintus humilitatis gra- 
dus est, si omnes cogitationes 
malas cordi suo aduenientes, vel 
mala a se absconse commissa, 


REGULE SV. BENEDIKTA, 


0% HCNOKNAN t ApAKH' OTEOPN ro- 
CNOJH NOVTH TEO€, H OVAKAN C€ 
E NETO. M OBE APARH' HCRORZAAKTE 
CE FE, ŽKO EAAFR, ŽKO E BRKh 
MNAOCT €F0. H OMIE NpAEH NpOpOKE' 
FPUXA MOEFO, FOCNOAH, OT TEEE NG6- 
BOTANXE, H CPEIJENNE MOZ OT TCEE 
NEOVTANIIE C6' PEKOKb N3J0R0Y NpO- 
THEOV MNE CAFpREENHE  FOCNOAN 
TN MpOCTH FpZXxH CPAIJA MOETFO. ME- 
CTA CKAANNA  OVMNACNEE €CT, AKO 
KOROVANPk O KCAKOM'  ANTOV O YHNH 
C6  METEODONh HP NEEDEAANK' H BC€ 
T0, YA MOY OBATE 3AN0EH, EHI ce 
JA MERDRANOFA MH 34 3 NOFA ARNA- 
TGANHKI, OCOVIIOE CEEE € NPOPOKOME" 
FOCROZN, CMRPHX CE 32 NHYTApE, H 
NEENANXb" ZIH6 ECAME KAKO H KNOCE 
BPRA TOBOM, M OECAFTKA C TOEOM 
€CAMb. CEAMA  CKARNNA  OVMNACNIR 
ECTk , BIDE MNHXE OT KCHXb  MANH 
n oxovin ce Knlh Ne An CEONMb &3H- 
KOUMh 30EN C€ XOVIH, AX OliE HN E 
CPAUH BZpOVNH CE KOVIH, NONAFIE C€ 
EOFOY, MH C MPOPOKOMb FOEOpE' A3 
€CAMb YĐ'Eb, ZA NE YROEHK'  NONO- 
MENHE YAOEHKOMb, HP OVNNYHKENHE 
NIOAEMA" IBENHYEH ECAMB, NONNKENH, 
H NONEEPRIENE. TOVANIE NpAER NpO- 
POKL TO GATFO MNE, ZKO CIEZPHA 
ME €CH, NA NAOVYOV CE ONpARANNH- 
€Mb T'BOHMh. OCMA CKANNNA OVMN- 
NENWR ECTb, AMO MHYTADE  NEYHNH 
KOROVANPE, TAK MO TO YA MOV € CE 
MONCTHPA H PEFOVIR 3AROKHAb HIH 
NOTPNGA , HAH YA CTADPRHUIH O CEH- 
TOVE. WEEETA  CKRAHNA  OVMNIENH 
€CT, NOROVAZPE NEROVCTH R3HKI NA 
PHYH, H OMA YANKE EENNKO ADAH, AO- 
KRR FA NCOVNpOCE NEOATOKADAN, KA- 
ZANNEMb CKETOFA MHCMA' H OC AH 
E MNO3HXb PHYEXb NEOVENIKNIMH FPH- 
KA. M MOVIb ZJHYAK NA 36MAH RE 
GOVA€Tb E€3b FDZXb. AECETA CKA- 
ANNA OVMNAENHE 6CT , MINE  MNHXB 
NH AAFAKh U Bp3b X CMNXOY, ZKO 
MHCANO ECTE*' BPEZOVNMNH BH CMHKOV 
CKOM FRAC  K3NAMI. EANNA NA JE- 


& 


89 


per humilem confessionem Abbati 
non celauerit suo. Hortatur nos 
de hac re Scriptura, dicens: 
Reuela Domino vitam tuam, et 
spera in eum. Et item dicit: con- 
fitemini Domino, quoniam bonus, 
quoniam in saeculum misericor- 
dia eius. Et item Propheta: De- 
lictum meum cognitum tibi feci, 
et injustitias meas non operui. 
Dixi pronunciabo aduersum me 
injustitias meas Domino; et tu 
remisisti impictatem cordis mei. 
Sextus humilitatis gradus est, si 
omni vilitate, vel extremitate 
contentus sit monachus: et ad 
omnia, quae sibi iniunguntur ve- 
lut operarium malum , et indig- 
num se iudicet, dicens sibi cum 


 Propheta: Ad nihilum redactus 


sum, et nesciui: ut iumentum 
factus sum apud te, et ego sem- 
per tecum. Septimus humilitatis 
gradus est, si omnibus se infe- 
riorem , et viliorem non solum 
sua lingua pronunciet, sed etiam 
intimo cordis credat affectu, hu- 
milians se, et dicens cum Pro- 
pheta: Ego autem sum vermis, 
et non homo: opprobrium homi- 
num, et abiectio plebis : exaltatus 
sum, et bumiliatus, et confusus. 
Et item: Bonum mihi, quod hu- 
miliasti me, ut discam mandata 
tua. Octauus humilitatis gradus 
est, si nihil agat monachus, nisi 
quod communis monasterii re- 
gula, vel Maiorum cohortantur 
exempla. Nonus humilitatis gra- 
dus est, si linguam ad loquen- 
dum prohibeat monachus: et ta- 
citurnitatem habens, usque ad 
interrogationem non loquatur, 
monstrante Seriptura: quia in 
multiloquio non effugitur _pecca- 
tum. Et quia vir linguosus non 
dirigitur super terram. Decimus 
humilitatis gradus est, si non sit 


G 


A. PAVIŠ, 


OTUHAENAR CCT, AMO, 
1 OKOAOVAAPK , THXO B63 
MAENO M MOVApO, MIRO 
SME FORODHTH"  MEBOKAN 
NYu' u ope nucano ecr' 
DPMN OB OCKOpR NOJNA C6. 
CTE CKARHMI OVMMM( 
Ap Ne Au E Cpxyn ov- 
KH, AA BA OBCEMA TRAH 
KPOTOCTK KAZE: TO ECT, 
* MONKTEH, E MORCTHH, 
NA MOKTH, HOMOAH' MAN 
jovge cuge, XoJe, cT0€, 
TNAEOY ROMHIKEHOY , n 
BONA JEMNM' OT CEONKE 
ECAKH KNNK CTpAmE CE, 
COYAOY GOZNO Npumi- 
D FOBOpHTK ONO NHCMO, 
Tešu MHTApk, NOMHZNEK 
M0, FOBOpAđIG* FOCNOJH 
roiama, 3 rpnumnnm, 

















IMAENK CABCHMA. M T'FJA 
Ap" ECE CKAANNE OVUH- 
€, MpNAGTB K MOBOCTU 
M MOBOCTH, MA MO- 
BOVAGT" E YAOBTIJK CEp- 
IY BORJARK M3 VROBHYA 
NIMETABATA' WE 10m6 
10 Ya € pule CTEOpNAR, 
Mik Ep63 BCE MOYKE HNH 
ZAKONE APIKATH' M MoZ6 
RYNAFO OFNA, AA MOEO- 
U, RAEAJENHEME MH pUXO- 
H, YTO FOCROAK CEOG- 
NHHKOY YRCTOY OT Fpi- 
BCAKE KOVAOBE, CEETHMR 
M OKOTR MOVYHTH. 








facilis ae 
seriptum et 
tat vocem 
militatis g 
quitur_mo1 
risu, hum 
vel pauca 
loquatur: | 
voce; sicu 
ens verbis 
decimus ! 
si non sol 
sed etiam 
tatem vide 
dicet; id « 
torio, in1 
in via, in 
sedens, an 
clinato sit 
in terram 
omni hors 
stimans, ia 
DEI repra 
cens sibi i 
quod publi 
fixis in ta 
mine non 
cator, leua 
los. Et it 
incuruatus 
usquequaq 
humilitatis 
nachus_m 
perueniet 
foras mitti 
uniuersa, 
formidine ( 
labore velu 
tudine inciy 
more geher 
et consuetr 
leetatione 
nus iam in 
dum a vitii 
saneto dig 





pr 


REGULE 8V 


Or caovaxua rocnogice £ no- 
WExA 3RUET. 


Znuno EpuiMe, 10 €cT, OT K1I- 
NGNAN MOBEMEpA  HMANIH KO KA3MA 
B' OCMOY FOANNOV NOMIH KCTATH' 1 
MATHML ENE OT RNONOVNOMLT NO- 
CNATE, EPAT'&, H T'FAA, EPAT%, ROCNAR- 
IE EKCKOYHTE. AKO YTO GBOVAC GPAT'NH 
HOTPHENO NO IOTPNH , HAH E NCAA- 
THPH, NAN OK OKERFAXb O YTHTH  NO- 
TPNENO , FOANNA NM CE ESKAN. NO- 
YANG RAKU OT BISMA ZO KANENAN 
ROKEMEPA, TAKO CG KCTNNB BA IOTPNIO, 
KAKO MARK XHBAE H 30p0Y ENAOVIJE 
JAYNH CE IOTPHE CNAKA. 


Kax0o € NCARNH E FOpzNNE 
nONE NETU. 


Bo 3HMne EpHME  NANNpHE pun 
E& FOCNOJH OVCTNR MOE OTEP3EMKH, 
A OVCTI MORO K3BRCT6T"  XEANOVY 
TEOIO' BOKE NA NOMOII KAME EOVAH, 
FOCNORN NA  CNACENHE HAME NOCH. 
NO TAKOE EDPATR  PUJNTE, WHO TOM 
TTNTE RC, HORO TOMA CRAKA OIJOV. 
NO TOM! GH ON OANK O NOIOIE HAH 
TTOVIHE. H NO TOME O HMNA, NO TOMU 
.6. RCZAMR C ANN. HOMO TOME CEP- 
MmEW'H, ONATL B3AA ENAFOCNOKERE. 
W OCNEĆIIN O GPAT'N, O YTHTE CE E. 
NGKIJHE E KNNFAKL, MEIO HMH ROHTO 
CE .K. PZ. HOMO OTPETOMB PREH, NZ- 
KANE PUM, CRABA ONOV. NZ NOYTE- 
NbE CBETHE TPOHIJE KCH KCTANNTE, 


. BENEDIKTA. 


91 


CAPUT VIII. 


De officiis divinis in noc- 
tibus. 


Hiemis tempore, id est, a Ca- 
lendis Novembris usque ad Pa- 
scha , iuxta considerationem ra- 
tionis octaua hora noctis surgen- 
dum est; ut modice amplius de 
međia nocte pausetur, et iam di- 
gesti surgant. Quod vero restat 
post vigilias a fratribus,. qui psal- 
terii, vel lectionum aliquid indi- 
gent , meditationi inserujatur. A 
Pascha autem usque ad supra- 
dictas Calendas Nouembris , sic 
temperetur hora Vigiliarum agen- 
da; paruissimo interuallo, quo 
fratres ad necessaria naturae exe- 
ant, custodito, mox Matutini, qui 
incipiente luce agendi sunt, sub- 
sequantur. 

QAPUT IX. 


Quanti Psalmi dieendi 
sint nocutrnis horis. 


Hiemis tempore, praemisso in 
primis versu, DEUS in adiuto- 
rium meum intende, Domine ad 
adiuuandum me festina: in se- 
cundo ter dicendum est: Domine 
labia mea aperies , et os meum 
annunciabit laudem tuam. Cui 
subiungendus est tertius Psalmus, 
et Gloria. Post hunc Psalmus 
nonagesimus quartus, cum Anti- 
phona, aut certe decantandus. 
Inde sequatur Ambrosianum: de- 
inde sex psalmi cum antiphonis. 
Quibus dictis, dicto versu bene- 
dicat Abbas. Et sedentibus om- 
nibus in scamnis, legantur vicjs- 
sim a fratribus in codice super 
analogium tres Lectiones , inter 
quas et tria Responsoria cantan- 
tur. Duo Responsoria sine Gloria 
dicantur: post tertiam vero Lec- 
tionem, qui cantat, dicat Gloria. 

# 








GTA AKT 


na 









92 A. PAVIĆ, 


H ONOKNONHTE CE. KNHFH CTApOTA n 
OTA JAKONA YTHTE* OBE MCTAKO- 





YTEMO BOVAH. H NO THXA YpHXb NEK- 





IJHRKE H TPHXb PTEHKL, NON CE TrAA 
€. MCAAMA CR ANRNOVIO. NO THX 
Pu mon ki ma Oqcra, ARKb p'iu 
Ep, Homo TOME rora cm plijure' 
FOCNOZH ROMHROVH, KPHCTE NOMNIOVN, 
OYE NAME KCH MAKOME, RONE NOETE 
MOAHTEOV, M TAKO.CE CEDRIH CAOYEA 
nona. 


Kako Ce NRrH TEOpN CAOVKEH 
nona. 


Or gaaua zunue KO MARENAH mO- 
KOMEPA, ECG YHCXO RCAAMOBK , YTO 
€CT  NINpHJ' NOKAJNNO, APRHTE C6' 
HA N6KHE B KNHFAX'  CKO3H O MAROY 
MOI MH 32 .B. OO AEKUJHE 0A. REKIJHR 
OT MpOBOFA ZAKONA NA OVCTA BOVAH 
YTENA, MO KOH REKIJNH KpATAKU PE 
NOH CE" HNO BCE YTO €CT MAHNpNIE 
ANCANO APHTE CE' NHKAZAE MANE 
OT OAEHIO NA JECTE NCANU NA NOMI- 
NOV CAZEOV METO MEEOVZN, TO €CT 
PIZEH OZBHIO NCAZHOY, TO GCT ro- 
CNOAH YTO CE, .B. MPHAHYE  K3pa- 
govuu ce. 


KanoeE NEXNHANE AbnH 
WTIpPRNGETEOpHTH. 


E NEXHANH ABNE pANHE ECTANHTE 
MA IOTPNIO. HE" THXE IOTPNIXH CMR- 
PENNE APIKHTE' TO GCT HCNOMIpE .€. 
NCAVM', M KEEpUNE, CHAHTE BCH CNO- 
NOV, TEME _BOVANTE .F. NNKINE Ck 
CBONMH paRA, KAKO CMO Npn€ NO- 





Quam du 
mox omn 
gant ob h 
sanctae T 
legantur 

testament 
auetoritat 
earum, + 
Doctoribu 
licis Pati 
has vero 

sponsoriis 
sex psalu 
Post hos 
tur ex co 
sus, et s 
est, Kyrić 
tur Vigili 


Qualite 
agatu 
A Pascl 

lendas N: 

pra dictur 

titas tene 
tiones in 
tatem noc 

sed pro i 

una de 

moriter_ć 
sponsoriu 
liqua omi 
pleantur; 

minus a 

quantitati 

dicatur: 
nagesimo 


Qualite 
vig 
Domin 
gatur ad 
giliis ten 
modulati: 
sex Psal 
bus cune 


REGULE SV 


NA3AAN. NEEE E YETEPTOME 
PRE CAIKA OTIJOV KH 32YNRE, GPAT 
ECTAMIJIE NOKNORNTE C6 KCH. NO TAXH 
RENWNZKE O APOVIA .6. RCAAMOR', Cb 
CEONMH AHH, KAKO H NpNANE H EP. 
NO TOME YTHTE CE .F. NEKHHE Ch 
CKONUMN  pRNH, TAKOE KIKO HP NpRE. 
BO TOME YTHTE CE .E. NAN THKE OT 
NPOPOKB, KE OBRATA MAPEAN' TE KAN'- 
TNE MONTE CE Ch AARAOVIO. H HO 
HNXh ED H EAAFOCNOKENHE B3ANIOTA, 
MH YVTRTE CE .E. REKIJHE OT CEETAFO 
EKANIEANX. NO YETEPTOME PREH ONAT 
HOYRH NMNOV, TEBE BOKE XEZANMO. 
EFAA CE HMNA KONOE, ONATA ERAN- 
IGANE pH H EPATHR CTONTE Ch CTDI- 
KOMb N C NOYTENBEMEK NOCAOVIAIO- 
IE. EFAA CE NOYTE EENNIEANE RCH 
OTFOKOpHTE AMEN. H NO TOMB 3AYNH 
ORATA  HAVNOV, MOCTOZN €CH FO- 
CNOXH CAAER. NO NEMA TIZANE GPAT'R 
ECROHTE' ZOCTOZNK ECH FOCNOAH NA 
CNW, TEEN CAABA OTNOV M CHNOV H 
CEETOMOY ROVXOV E' ECE KRKH RX- 
KOM AMER. H HO TOMB PIJE ONATA 
MOAHTEOV, W ROP MONHTEN NOYNHTE 
CRAEOV IOTP'NIO. TOP WapelENHE OT 
KCHXB IOTP OT" FOXA KO FOXA 3NMH 
M OARTH BG ONCANANE AbNH CAHRAFO 
APRNTE C€' HKO AH CE NpHFOga (YA 
EOFB NEXAN) KACNHE BCTATH, EOVAHTE 
KE NEKHE KPATKE Ch PREH OT TOFA 
CE € OVCHANO BAPOKATH C€ ZA CE NE 
K3F0XA. AE AH CE B3FOWA, KOCTOHNO 
BOFOV KAŽIN CE E UP KEH TA EPATB 
KH 3XCNH. 


Kaxo ce NO WTpPNH CNaKA 
YuNH. 


BORGAHARN O ABRB NA MZ piN 1. 
BOKE HOMAAOYN NACH, HETPHBOVE 


BENEDIKTA. 


93 


dinem in subselliis , legantur in 
codice , ut supra diximus, qua- 
tuor Lectiones cum Responsoriis 
suis. Ubi tantum in quarto Re- 
sponsorio dicatur a cantante G1o- 
ria: quam dum  incipit, mox 
omnes cum reuerentia surgant. 
Post quas Lectiones sequantur 
ex ordine alii sex Psalmi cum 
Antiphonis , sicut anteriores , et 
Versus. Post quos iterum legan- 
tur aliae quatuor Lectiones cum 
Responsoriis suis, ordine, quo 
supra. Post quas dicantur tria 
Cantica de Prophetis, quae insti- 
tuerit Abbas: quae Cantica cum 
Alleluia psallantur. Dicto etiam 
Versu, et benedicente Abbate le- 
gantur aliae quatuor Lectiones 
de nouo testamento, ordine, quo 
supra. Post quartum autem Re- 
aponsorium incipiat Abbas Hym- 
num, Te DEUM laudamus. Quo 
perdicto legat Abbas Lectionem 
de Euangelio cum honore, et 
tremore stantibus omnibus. Qua 
perlecta respondeant omnes , A- 
men. Et subsequatur mox Abbas 
Hymnum, Te decet laus. Et data 
benedictione, incipiant Matutinos. 
Qui ordo Vigiliarum omni tem- 
pore tam aestatis, quam hiemis 
aequaliter in die Dominico tene- 
atur: nisi forte (quod absit) tar- 
dius surgant, aliquid de Lectio- 
nibus breuiandum est, aut Res- 
ponsoriis: quod tamen omnino 
caueatur, ne proueniat. Quod si 
contigerit, digne inde satisfaciat 
Deo in Oratorio, per cuius eue- 
nerit neglectum. 


CAPUT XI. 
Quomodomatutinorum so- 
lemnitas agatur. 

In Matvtinis Dominico die in- 
primis dicatur sexagesimus sex- 





94 A. PAVIČ, 


ANE. BO TOMO piju CE .E. MCHNU Ch 
ANRAOYIO'  NOMHAOTH ME KOZE NO 
EEAHIWH .5. HCNOBNAAKTE CE FOCNOJE. 
.B. BORG, BOKE MOM. .F. BAAFOCAO- 
KHTE CA, .4. KEAANTE FA € mEBECE“ 
mo TOME Kti_or_ Amokaaunca, ro 
€Cr EANNG M CTACTK m mMO vro ce 
ONJZ_NpaEA ma oycra Pure, no 
roub PARK, M no rouw'_mu'uoy' mo 
TOME BG MORE HO rocnogu 
SOFh M3, MONO TOMA" FOCNOJN mO- 
MHROYH, XpHCTE ROMUAOYH, NO TOMA 
MORHTEOV, TAKO CE CEpNIH MOTPNNA 
cNoyasa. 











Kako ce BH Hue suu wWrpuwa 
caaga raopnr. 


Tako Ce MOTPHIA CNABA TEOpH u 
NPOCTE XA6NH, NAHNJNKTE p'iuTE NCZANA" 
SOKE OVIREANN MH, GE3k ZNA, mO- 
ENAKOMA KAKO M BE NEXHANA AbML. HN 
ECH MPHTAKTE KOKRE CE 3NYNE .E. 
NICAN'M, YO ECT' NOMHROYH ME BONE, 
KH CE ZAYNE Ch IRTHŠONOMA. NO TOM" 






PYE 3anONO fip. E OTOK E. NCNAMA* 
COVAN UN GOKE' ,E. NOMNAOVH ME 
BOZE' B' CpRaAOV .E. RCANMA, OV- 
CAHMN BOKE FRAC MOW' .5. TEER 
MOKOEA' BP YETEPTAKK .G. NCAVMA“ 
TOCNOAH EOK6  CIEHH' .B. FOCNOJH 
MPHEEKNIJE' BK METAKK .B. NCANMU“ 
SWACUK E! HIOJA.E. GAFO ECT HCINEXA“ 
B COYBOTOV A. ACAN'U rocnOju OY- 
canmin dATA ce, KANTHKA OT MOH- 
C6R RPOPOKA TO €CT BAN'MH HEO, TA 
KANTHKA PAJARAHT CE NA ABN YECTH 
M OČNEH TO €CT, NOR OFANE upra 
MAG M NONANNT. A NA NME ANN KAW'- 
THKE OT NPOpOKK KC'KA NA CEON AbNA 
PRMCKHUE  ZAKONOME UpHKBE NONTE 
CE KANTNHKG. NO TOMB NOKTE CE KENA, 
mo ToM Kn or anocromi ma owcra 
P'unre, 5%, nu'noy, 55, KAN THKOV 
OT GEANIGANR TO €CT, RE FOCNOJb 
BOFb MH ŠAKE, TEPE AETANNE' FOCNOJH 
KPMCTE  FOCNOXH, M Cfpuim CE. M 
MA MOTPRH, M MA EHYEpNH, no šRW 









tus Pr 
direct 
quaget 
quem 
mus d 
cundu: 
Laude 
psi ex 
et Am 
cum d 
comple 


Prive 
m 


Diet 
norum 
est, ut 
mus di 
trahent 
ut om 
gesimu 
catur. 
dicante 
nem; i 
tus, et 
feria qu 
quinqu 
feria s 
xagesir 
octoge: 
simus 
agesim 
primus 
mus gq 
Cantici 
diuidat 
ceteris 
quodqu 
sicut pi 
catur. 
des; d 
memor 
rium, 
ticum 
comple 


REGULE SV. 


ECAFAA DEYENA EOVAN  MOANTEZ F0- 
CROANA TO €CT OYE NAN OT ORATA 
NAN OT NPHOVpA HAH OT RONA, CKDOSHK 
FpHXk KH CE 3rala METO  GPATNIO, 
MA BpAIđANTE APOVFb APOVFOV ZAFE, 
KAKO  OBENBARAČTE E MOAWTEH TOW 
KOFOY  FOEOPEIBE'  OTNOVCTU MAME 
RATNO HAIE, KIKO M OMH OTNOVIJIAEM 
AE ZRNHKOM NAMINMA' YUCTN GOVAN- 
T6 OT KAMNE FPUXOBh. A NA HNG 
FOANNE MUKOM" Y'THTE AAPH KO ONOFO 
MRCTA, KAZZ O BplEN HONG O BAEEAH 
MAC B NAHICTA, BH TO PIJE FRACNO, 
A EpATNR PGKOVTE“ H3JEABH NACH OT 
NENpNLINH. 


KuMAb PEROM IOTPNA NA GA FG 
CEET' NE NOeT ce. 


Na Eare€ ABN CRETAE , NAN MA 
ECAKWH FOAb, YA CMO HpHlE NACNAH B 
NEJNANE KAHN ADIKNTE CE' KA NCAN MN 
AUTHŠONH, N REKNE H pRNH KL ONO- 
MOV ABNEEE HPHZORENO NONTE CE" 
OEpAJh KH ECTb NpHE DHCAN' ADANTE 
KPZNKO. 


BxaEpuHueNadataovt 
noer ce. 


OT CRETOTA ECKPRBIENH FOCROJNA 
RApu KO  DETNKOCTR  NENONOVCTENJE 
RON CG RAZAOVZ, Hi OMA = MCAN MNXR, 
H RA PRNHXb, H ONA NPOYHXb. A OT 
NETNKOCTR M0 MECONOVTNE  NpE6 
NEANA€ NA KCAKE NOMIH C NOXBANNMH 
6. NICAN MR NETA EOVAN GARNOVE H NA 
ECAKOV BEANA PAJEH KOPN3IME HAN - 
TRKA MA, NPNMA, TAIJA, IBEKCTA, NONA TG 
EC6 FOJRNE C AARAOVIG MONTE CG' A 
KNYCEDNA Ch ANTHČONOM NOM C€' A 
PZEH NENONTE CE Ch AAŽNOVIO, TAKMO 
GT ECKAREENHR NO NGTNNOCTR. 


BENEDIKTA. 


05 


tutina, vel Vespertina non tran- 
seat aliquando, nisi in ultimo per 


ordinem Oratio Dominica omni- 


bus audientibus dicatur a Priore, 
propter scandalorum spinas, quae 
oriri solent, ut conuenti per 
ipsius orationis sponsionem, qua 
dicunt , dimitte nobis, sicut et 
nos dimittimus; purgent se ab 
huiusmodi vitio. Ceteris vero agen- 
dis ultima pars eius orationis di- 
catur: ut ab omnibus responde- 
atur, sed libera nos a malo. 


CAPUT XIV. 


In natalitiis sanetorum 
qualiter agantur vigiliae. 


In sanctorum vero festiuitati- 
bus, vel omnibus solemnitatibus, 
sicut diximus Dominico die agen- 
dum , ita agatur, excepto quod 
Psalmi aut Antiphonae, vel Lec- 
tionns ad ipsum diem pertinen- 
tes, dicantur, Modus autem supra 
scriptus teneatur. 


CAPUT XV. 


Alleluia quibus tempori- 
bus dicatur. 


A Sancto Pascha usque ad Pen- 
tecesten sine intermissione dica- 
tur Alleluia, tam in Psalmis, quam 
Responsoriis. A Pentecoste autem 
usque ad caput Quadragesimae 
omnibus noctibus cum sex poste- 
rioribus Psalmis tantum ad Noc- 
turnas dicatur. Omni vero Domi- 
nica extra Quinquagesimam Can- 
tica Matutini, Prima, Tertia, Sexta, 
Nonaque, cum Alleluia dicantur: 
Vespera vero cum Antiphona: 
Responsoria vero nunquam dican- 
tur Alleluia, nisi a Pascha usque 
ad Pentecosten. 


A. PAVIŠ, 


KO CE CKARA rocnogna ga 
gne reopnr. 


Dupe mpagno npoposk rocnogoy" 
BM KpAT' MA ABN KBAANX TE FO- 
iAM O COVAGAX MpAEAN TEOGE. n 
€CT CEAMEpO YHCAO OT MACK TAKO 
CEpiH , ME MOTPNIO , MpHUOY, 
10Y,_MENCTOY, MONOV, BEYEpNIO, 
MAATOV m OECKOY TOY FOZHNOV 
CEOE EpHUE GOFOY K3ZANUO, €p€ 
THX EpHMENE AH NpOpOK" CE- 
PoOMpaT OAZMEMB CRAROV O B3XAX 
MH FOCNOXH. 4 OT HOTPHG NOAOY- 
piNE TAE MARKO NpOpOKH rocnO- 
"MONOV MOIH ECTARXK MCNOBH- 
HOCE TEEN FOCNOJH NA COKAEH 
Eau 
ie. 





18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 
26, 27, 28, 29, 30 i 31, is- 
ani; od pošljednjega ostaše zad- 
rieči mm Apecenn. 


ZEne3', m OT nae TEapu 
uoxerupcke. 


f NpOROV O MORCTHDA K KENEJNKK 

OCEHTAXK , MAH E KOH O MOEO 
pH OONATKO MApEXN O EPATNIO , OT 
KE XHTKA MpABANOTA HCTHN'NO 
'E2E CE' H NE BCAKOMOY OT CEBE 
, BRoOOEADOV MOE O CXpaM'BOV. M 
TO ONATK E MHCUH ApKH TKO 
IHR MHNOVIOT CE NA XpOVTH JAFA" 
>, YA EOVXE AAA, HAH YTO NpHuE. 
AH KH GpATK MOFANO H HEBPEANO 
€34. MAH CENTE HAH KOY MOEO 
IpbOMORCTHpA NENOYTENO Ap'HH, 
1348" KOVAW' AKO NENONpAKKT CE, 
Ku Mmugaun Tenenn. 


Quali! 


Ut ai 
die lauc 
narius 1 
sic imp 
mae, * 
Vespers 





neque c 


De fer 


Subst 
ramenti! 
buslibet 
fratres, 
ribus se 
ut utile 
custodie 
Ex quib! 
ut dum 
fratres ' 
quid da 
quis aut 
genter r 
corripial 
disciplin 


REGULE 8V. 


Aqe MOFOFT YTONIOEO MN H- 
CN OVCEAZTE. 


Wangoue & MOACTHOH TA  NANO- 
MOCTh E KOPENZ HC'CHIJH CE, NA HB- 
CHAR EPATh APOYFOV CEOEMOV GpE3b 
ONATORE  JANOEHAN  NECMHIE  YECI 
E SAATA, NH ROHRTH, HH DNpN CEH 
NMHYN RNEANG  TENPN CAECHMI' NH 
MEATEDNE, MH TAEAHUb , NHP 3'EHijE, 
KA CABCHMA  NHYTApE' EDE HMb NH 
AVFb OHMHTR -BORG NR E OTRAH HH 
E' NOXOTHNkR CEOE OBNACTE , KAKO 
GO M ANOCTOAE MAKAR. FAAFONET' p€- 
KOVIJA' NE NANb, FOCNOJN, NE NAMA, 
MA Hueun  TEGOEMOV zala = CAAEOV. 
ECAKOV ROTPNEOV OT ONATA YCKATH 
€, NRYTAPE NE HUHTH, TAK MO YTO 
OBATL KH 3ZA. ECE HMRNBE MOACTHPA 
Eh ONIBENOV HMb BOVAH' HH CJHNA 
NECMHT  YTO NMOEO CTEODHTH , HAN 
CEOE NApENIN' AKO AH GOVAČTb EONA 
KN KONH E TOMB 3 NON FARCH NA- 
IMACTb, NAKAJARE EOVAH CANNOKA, H 
APOYFOTATE AKO ZH NENONPARHT CE, 
GOVAN (MNEAMN NAKAJANK. 


Ame ecrb KNFrb ECHNB €ZH- 
Naro norpnsana. 


H ome €cr mWuCcano' guBaime ce 
 OPOTAKOV HXL NOTPNEN' TOV OVNpI- 
EHMO, RE 3FAGAA CE CTAPHINHNA EEE 
KOTERATO HPHRTNH, AA NPOTHEOV €FO 
MEMONIR  MOTPNEA K3ZAH MOY CE. 
KOMOV MANG+NOTPNEA CCT, R3AAN EO- 
POV KEAAOV KECEANMA CPANEMA“ NpH- 
MH ABE MOV EEMG NOTPHENO €CT, 
OVUNAIOM CE E CEOEH REMOIH, X NC 
FUSAAB CE, ApE BpATE CAOVZE EMOY 
34 BOFA, H TFAA AKO TAKO CTEOPE 
GOVAOVT" ECH C MHPOMB. NPRAA ECHM 
JA SAH O OMpUšpb O NENINAET . CE HAN 
E PHYM, NAH BE S ROME OEPAJH, HE 
KON NIOEO TENPH. AKO AR KH KOV- 
KET' E TOM Eh OVCHARZRINEMOV RA- 
KAJANNIO ZA CE MHEAMA. 


STAR. VII. 


BENEDIKTA, | 97 


OAPUT XXXIII. 


Si quid debeant monachi 
proprium habere. 


Praecipue hoc vitium peculiare 
radicitus amputandum est de mo- 
pasterio, ne quis praesumat ali- 
quid dare, aut accipere sine ius- 
sione Abbatis, neque aliquid ha- 
bere proprium , nullam omnino 
rem: neque codicem, neque ta- 
bulas , neque graphium, sed ni- 
bil omnino: quippe quibus nec 
corpora sua, nec voluntates licet 
habere in  propria  potestate. 
Omnia vero necessaria a Patre 
Monasterii sperare; nec quicquam 
liceat habere, quod Abbas non 
dederit , aut permiserit. Omnia. 
que omnibns sint communia, ut 
scriptum est: nec quisquam suum 
aliquid dicat, aut praesumat. Quod 
si quisquam huie nequissimo vi- 
tio deprehensus fuerit deleetari, 
admonitus semel , et iterum: si 
non emendaverit, correptioni su- 
biaceat. | 

CAPUT XXXIV. 


Siomnesaequaliterdebe- 
ant necessaria accipere. 


Sicut scriptum est: Diuideba- 
tur singulis, prout cuique opus 
erat: ubi non dicimus, ut per- 
sonarum (quod absit) acceptio 
sit, sed infirmitatum considera- 
tio. Ubi qui minus indiget, agat 
DEO gratias , et non contriste- 
tur: qui vero plus indiget, hu- 
milietur pro infirmitate , et non 
extollatur_ pro misericordia: et 
ita omnia membra erunt in pace. 
Ante omnia, ne _murmurationis 
malum pro qualicunque causa in 
aliquo qualicunque verbo, vel si- 
gnificatione appareat. Quodsi de- 
prehensus fuerit, districtiori di- 
sciplinae subdatur. 

T 


4. PAVIĆ 


DITI 





KE KOVKHNH. 


IE APOVTE ApOVFOV TAKO CAOY- 
FOT ANTA KOVKHNE MH GKAN: 
> NEBOVAM,-TAK'MO REUOIJINH, 
IMO AA'TK MANJE FA" EpE THMB 
OT EOFA KEIIH NARUE KIAACT 
MANO MOINHUB BIJAH C6 
A, KA OAPECERNHMK CpAJEMA 
'KOpnTE' u Imunire ApOyi- 
THEb TOMOV KOAHKO BpATHE 
| MOPEŠENKE MRCTA. ME HH 
IKOJMIJE ECT, MONOGAPE OT 
MpA3AAMK  GOKAN, MAH TH 
1 AMFE HUN MOTPREORATK. 
APAFOCTH  GORHEH  ApOVI 
CROVIEHTG. KH MERRNIO XO- 
E COVEOTOV pOVTNNKE H Ku- 
KHM BPATR OTHPAMO povi 
IMEpH YHCTO. H BCEH GpATH 
1pH, KEKO ONE, KH O3AA3H, 
&, KH OBRA3HO OBA NepNTA. 
JAKE H YHCTE KRIOYApOV Npn- 
M KAMOYApK ONOMOV KH BAZ3H 
Ovo EHik Ya Našk EOYREr', 
NMEYb. HP NEANANHIJH NARA“ 
MANO KDOVNINJA SAROKUTE 
) OMAMHNHTE CE, XA SpATEH 
HOE€3 MP'MpA BECERO CAOY- 
1T'H CKO6H, X NA BAFE AbNH 
0 MCE. H JAH3OVINE M BAH- 
EAHANHUH NO MOTpNH B HE- 
KNK, CEH EPAT'H ZO KORANA 
re CE, MpOCeljie MORKTH 32 
M3OVIJE H3 MEAMNE p'ijuTe 
AAFOCNOBENE  €CH  rocnoJH 
1OMH ECH HA NOMOW EMMA, 
HR ocu ME. m TO pelin € 
, MPHMH BAAFOCAOBERKE H3- 
1 MO TOME Mpije BAZENE 
OZE NA NOMOIK MMA BOVAN, 








REGULE SV 


Focnogu WA cmacemuc nocnaun ce. 
TOl€E OT EPATNE TpH KPATE PUN CG. 
đ TAKO NPHME BRAAFOCAORENHKE, KAH3E 


CROYIKH EPAT'H. 


Or unemomgne spare. 


WeMONOV EPATHIO EHWE ECEFA 
GEAPOKATH ECT, BR HCTHNOY HP NAKO 
XPHCTOV NM CROVEHTE' H OLI IE ORb 
NpARW' NEMONIAN EHXb, NOXOJNCTE 
ME. MH MpY, YTO OVYHNHCTE  SpAT'H 
MO€H, MNE OVYNNECIE No GpAT'H 
MO€H MJEH. A NEMOWEČ RHINO BH- 
MOVIE KA HMh BOFA WHER CROVANT 
CE, BPEJNAANJH  NEEOVAH?TE  GDATAH 
CEO€H KA MMB CRNOVIKE' AKO AH xn 
NEMONIHAKR  NEPEJZANEK NIHAET Ce, 
TPRHTE €FO 34 GBOFA' EBE OT KOFA 
ECNIN HIRM CE TAKO B3X1. TAZ 
ONATE OVCHANO OBAPOVN, ZA NOTPH- 
EOY KCAYICKOY  MMENTE. REMOIINI 
EPATZ O CEEH HMHVTE KOMOpOV NA- 


pelenoy , H CNOYBBENHKb HXb KOTA. 


EOH CE HN NOBECNO CAOVIEH NMB. 2 
MOVNENE  NEMOIENEKOME KHM  NO- 
TPHENA €CT E3AAH CE, 2 3ADPNBHMR 
Ho OMAAINMb KACNHE E3AAN CE. A ME- 
COWIH OVCHANO NEMOIINNME H MARO 
MOE NNRMB KO OJAPABNENKE  MONJIH 
K3KAV HM CE. A NONNKO NOO3APABET" 
C€, TONHKO MECA NEINITE. MpHMACANE 
EEAHKO NMNIb ORATh, AA OT KNO- 
YADA HAH OT HRNXb CROVZGENNKOBH 
NEMOJ NHIJU NEBOVANTE NONEBDRAO- 
BANH' Zp€ K NEMOV FAEAA, YTO NIOEO 
OVYENNHIJU CRFpNINE. 


OT CTApII, M OT MARANXA. 


BONA NAKO YROBNYA TBADb MHNO- 
CYMBA CCT CTAPIJEME H MAZAHME OT 


. BENEDIKTA. 


99 


quatur ingrediens, et dicat: Deus 
in adiutorium meum intende, Do- 
mine ad adiuuanđdum me festina. 
Et hoc idem tertio repetatur ab 
omnibus. Et accepta benedictione, 
ingrediatur. 


CAPUT XXXVI. 
De infirmis fratribus. 


Infirmorum cura ante omnia, 
et super _ omnia adhibenda est, 
ut sicut reuera Christo , ita eis 
seruiatur; quia ipse dixit: infir- 
mus fpi, et visitastis me. Et, Quod 
fecistis uni de his minimis meis, 
mihi fecistis. Sed et ipsi infirmi 
consiđerent, in honorem Dei sibi ' 
seruiri: et non superfiuitate sua 
contristent fratres suos seruien- 
tes sibi; qui tamen patienter 
portandi sunt: quia de talibus co- 
piosior merces acquiritur. Ergo 
cura maxima sit Abbati, ne ali- 
quam  negligentiam  patiantur. 
Quibus fratribus infirmis sit cella 
super se deputata, et seruitor 
timens Deum, et diligens, ac sol- 
licitus. Balnearum usus irfirmis, 
quoties expedit, offeratur; sanis 
autem, et maxime iuuenibus, tar- 
dius concedatur. Sed et carnium 
esus infirmis, omninoque debili- 
bus pro reparatiohe concedatur. * 
At ubi meliorati fuerint, a car- 
nibus more solito omnes absti- 
neant. Curam autem maximam 
habeat Abbas , ne a Cellerariis, 
aut seruitoribus negligantur in- 
firmi: quia ad ipsum respicit, 
quicquid a discipulis delinquitur. 


CAPUT XXXVII. 


De senibus, vel infan- 
tibus. 


Licet ipsa natura humana tra- 
hatur ad misericordiam in his 
% 


100 . 4. PAVIĆ, 


nopolenna , za om'qe peroynoy m 





BCTKA NXb HEMONIB, MEAPNTE HUK 
E KPMM CHAOY PEFOVAC JAMORNJA, JA 
BOVAG MA MBK MHAOCTNEO E3FAEAN- 
MHE M MpRA' OBRAOMA pErOVNE MA- 
polemna 3anomxure ce. 


Orspara na ypas' nezu- 
nwyrre 


CTOME EpAT'E KAJE IujE GE3 NEK- 
1JHE MRKAZADE NEGOKAH, MH NAKH KTO 
MOBO NOMAA' KEATEDKOV MECMHTK Yu- 
CTH ORAZ' MA KOMOY YTHTH €CTL 
ČYpI3A ECOY MGAHNIO, E NEAHAO KAH- 
3M. MO MNCH B CEETOV UP'KE' mpocu 
CE GpATHG  MOAHTH 34 CE, Za ra 
BOFR OHJBAEHTA OT AOVKA FN3JE. H 
P'um och Sp. OMpaA  OSTApEMA“ FO- 
CNOžH O OycTUR MOE OTEpJAENIN , H 
OVCTA MOR K3KRCTETK XEAZOV TEOW 
E. OKpAT' M ECA O OGpATEO plijuTE. m 
TAKO K'32UB  BRAFOCAOBENNE  BAH3H 
NTHTH. OYCHANO MAYAREE KOVAH NA 
CTOAH, HH EANOFA MANTA HAH CHOBE 
TAK'MO OROTO KN YTE CAHNANO BOVAN. 
AKO YA MOTpHENO ECT ONHU KH 
INAOVTE, HEH IIOTA, TAK'MO ApOYFA 
APOKTOV CAOVIKEIJE, AA EANNEO nG- 
Cuuih o puy'io YTO MOBO  MpOCHTH. 
MAH YA EOYA€ NOTPMEA, FAZCOMK OT 
POVKR HAH KHM NIOEO 3NAMEMLEMA, 
AB mE Z3HKOMA. MH EAHNE NECMNHIK 
OMAR OT O KEKIJHE YTO MBO BECE- 
ROBATU, AX CE HEMP'CH YTENHE, TAK'- 
MO IKO BpHOYpB O ZUE YTO XOTHTH 
KPOTKO CIM OT MOTPHEE. 2 EpAT 
KU YpE3K WGAHAMW YTE, HpRA' YTE- 
NHEM' 3ANOKN CE CKO3HO MpmaTiC 
TZAZ BOZHR MH OKpEH, JA MOY O mE- 
BOYA€ TEISKQ YTOVIPE MOCTHTH CE. 





aetatibi 
fantum 
toritas 
retur s 
et null: 
lae teni 
in eis | 
ueniant 


De he 


Men: 
tio dee 
tuito_< 
cem, le 
turus ik 
ingre 
Missas 
ab om 
ertat a 
tionis. 
Oratori 
tamen 
mea a] 
nuncial 
accepti 
ad legi 
silentiv 
mussiti 
legenti 
necesst 
bibenti 
nistren 
geat p 
men 0, 
que sif 
voce. 
de ipsa 
quam 
sio: ni 
aedific: 
Cere. . 
rius a 
incipia 
nioneh 
sit ei 
autem 


REGULE SV. BENEDIKTA. 


M RO TOMA C NEZNANNMH CROVNGE- 
NNKN  OEZAEAN. 1 GPATNE  PEXOMR 
NEYTHTE, JA KH AHHO OVMNIO YHCTH 
TN YTNTE. m. 


Oran uEPTOVNA NpuG. 


ZAKOBOZE BAM CE MEN NA EC'KN 
AbNA HEH O IMEKCTH, NAR O MONA, 
WSOTA CMONb  EUPEHRE  CNPOSN uG- 
MONOV EAAT'I. IKO NEMOFOY €A'- 
WOFO ONOYCHTH, APOVFOFA IHxeTu, H 
Tra ABOlh CMOKK O KADPENbR OB CEH 
EPATBN KOVAH AO CHTH: AKO NN BOV- 
KOY ZEAKE, MAH CAAb KH AOGO, K? 
YOMOY MpHAND CE KpOVXI MA ZENE 
GANOV ZHEPNIJOV NA OEZAH U BA EE- 
YEpH ZO CHTR GOVAN. N3EHTAKh KPOV- 
KA 07 OBRAZ K'NOYIPR C XpaNN KN- 
YEpN. AE AH EPATNZ GOVAOV E" RE- 
NBNH ARAN, E OEAACTH HK pIJOVMH 
ORATOEN EOVAR, AKO ECT ROTPNENO, 
EEE GANJATH, OTEPFOVIJE CAECHMA 
ORINAATH C6, NA NE3FOJH C€ MNN- 
KOY OXINAATH CE' €p& RCAKOMOV 
N CI RENNOV TORNKO 3 NA NHP NAO- 
TNENE KONHKO OB'TugaTN ce (KO O,'- 
VNJATH C6), KAKO BH FOCROAK NpAEH' 
EApOVNTE CE, AX CP'NA KAMI mEEOV- 
KOVIb  NOpPAKENA CKDO3H  3AANINO 
OR NANNKE HP ORHTLE. Z MRAJU NEH 
KAT NE TATE MNp TOVKE K3XAN CE, 
JA MANN NGEH CTAPHINNMA, KZ B'CEM" 
CMZpOVY HUNIGGIG. MECQ YETEEPONOF 
CARCHMA OT Ecuy' ueini'ce, uTaxo 
BEMOSANHJE HP MANO MOFOVIJH. 


Or uuproyka nurna. 


GJANR GANAKE KApb HMA OT GOF4, 
H OAPOYrH  APOVFIKb.  CKPO3H TO 
ENO  NGOVUNICIJE  BaApolioleT ce 67 


101 


dariis, et seruitoribus reficiat. Fra- 


tres autem non per ordinem le- 


gant,. aut cantent, sed qui aedi- 
ficent audientes. 


OAPUT XXXIX. 
De meonsura ciborum. 


Sifficere credimus ad refeetio- 
nem quotidianam tam Sextae, 
quam Nonae, omnibus mensis 
cocta duo pulmentaria propter 
diuersorum infirmitates: ut forte, 
qui ex uno non potuerit edere, 
ex alio reficiatur. Ergo duo pul- 
mentaria cocta fratribus omnibus 
sufficiant: et si fuerint unde 
poma, aut nascentia leguminum, 
addatur et tertium. Panis libra 
una propensa sufficiat in die, sive 
una sit refectio, siue prandii, et 
coenae. Quodsi coenaturi sunt, 
de eadem libra tertia pars a Cel- 
lerario reseruetur reddenda coe- 
naturis. Quod si labor forte fac- 
tus fuerit maior, in arbitrio, et 
potestate Abbatis erit, si expe- 
diat, aliquid augere, remota prae 
omnibus crapula, et ut nunquam 
subripiat monacho indigeries: quia 
nihil sic contrarium est omni 
Christiano, quomodo crapula, si- 
cut ait Dominus noster: videte, 
ne grauentur corda vestra in cra- 
pula. Pueris vero minori aetate, 
non eadem seruetur quantitas, 
sed minor, quam maioribus, ser- 
uata in omnibus parcitate. Car- 
nium vero quadrupedum omnino 
ab omnibus abstineatur come- 
stio, praeter omnino debiles, et 
aegrotos. 

OAPUT XL. 


De mensura potus. 
Unusquisque proprium  babet 


donum ex Deo: alius sic, alius 
vero sie. Et ideo cum aliqua scru- 








102 A. pavić, 


MACK MMPTOVKA NATKE EPATEN. M FAE- 
BAIONJIG MEMONIMHXK M MAROMOIPNHXK 
TO ecr uup'- 
ipelemk mcaKo- 
MOV BA ARA KOCTR KOVAM. A MHMR 
OFK OZA OT EHBA TpNaNNE, KomN 
OT MEFO EnIhO MARME O NpHMOY. AKO 
NM ONO MRCTO E KOME COVTK, MAH 
KZAO MAN 3ROM NATA EGIpE mOTpH- 
EOVIOTK, MA KOAN O NphOVpa KOVIN 
ECIJE MpHAATN, A TO CARCHU' OKA- 
POVIONJE, XA CE MEZFOZA OB'IHJeNHE 
MH OČRNCTKO“ YTEMO ZA EHNO CA- 
ECHMA_MRCTB NA ROTpHEOV MNHXOU' 
BpE E OMAMIG O OBpRUG MA TO KOROY- 
APOBK NACTAEHTH NEMOpEMO, JA EH 
TAME MNAN, AA M TO CTEOpNMO, ZA 
FA AO CHTOCTH BpEZMAANO 
spe Ki 3 MOVAPNKK Vi 
EDAFA CTEOPH. 2 E KOME MACTI 
MH, MH MHPTOVKA KH CHO NHCAZH 
NEMODEMO CEFO NAHTH, BH MANH OT 
TOFA, MM CAKCNMA NBYTOZE, EAAFO- 
CAOEHTE KOTA, KH Kb ONOME URCIH 
COYTL, NEHP'UNKTE. H NOSNE KCErO 
CENTOVEMO, XA BpE3' UPUpA BOVANTE 
SpaTua. 



















Naxagpuuenagparaa 
Tugorr. 


Or' ECKpRIENNI ZO NETHKOCIR 
EPAT"& MAO MJEKCTOV OBRAČKANTE , 1 
NO KGYepnu KeYepanre. a OT meru- 
KOCTR YpR3' KC6 NATO (AKO MiM 
BRONH ZANA KOROVAPN, HAH CHANN 
3 MMA) KASH KO CpRAOV HN E 
METAKK  MOCTHTH CE ZO MONA" AKO 
NB OARAO MUAIO KE OMORN, MAH CNARH 
ZMOM BOVAETK , E pAZOVMOV OmarO- 
BOY BOVAH O MpžA' mencroy Tucrn, 
HAH NEKACATH. H TAKO NACTANEK ECA 
KEMI, MAPEAN KAKO pOvME Cnaceme 
BOVAOVTK, H YTO MOGO KENAH EpAT4, 
Bpe3" AW TEOPHTE. 2 OT NpH- 
IKEBA AMNG RUG KO KOpN3MG 34- 








pulositate a 
tus aliorum ( 
infirmorum € 
tatem, credi 
per singulos 
Quibus aute! 
lerantiam abe 
se habituros 
Quod si, aut 
labor, aut arc 
poposcerit, : 
consistat, co1 
bus, ne subi 
ebrietas : li 
omnino_moni 
sed quia nos 
monachis per 
saltim vel ho 
non usque ad 
sed parcius: 
tare facit eti 
autem loci ne 
nec supraseri 
niri possit, se 
ex toto nihil, 
qui ibi habita 
rent. Hoc ani 
tes, ut absqu 
sint. 

0A 
Quibus h 
refic 


A sancta Pr 
tecosten, ad S 
tres, et ad se 
tecoste auter 
labores agror 
nachi, aut ni 
perturbat) qu 
ieiunent usqu 
quis vero diet 
deant. Quae 
opera in agri: 
statis feruor 
tinuanda erit 
prouidentia. 
peret, at que 


REGULE #V. BENEDIKTA. 108 


ERAEANTG. M Ya: 
IKPRMENA , no KI 
I€. MoOTA ENYEpHI 
H EOYAN, AA OBAA'- 
RETPHEOVIOTK , 32 
koOCEpmiIN C6. moma 
HAH EN: Inge, 
TAKO CE NApEANTE 
CRANONE BOVZOVTR. 





nažrunnvuye 
gopn 


ANrb €cT monov- 
PRAT, KA ManEE- 
ipne, moga Tro ga 
MOA CE NOCTE, MAH 
» KORHKO KCTANOV 
SANOMB MRCTH CE- 

OT KNHFR OTAYA- 





KRHFE OT WJACAp- 
I PIZOVMA BA TE 
NA ume rogune 
MA MOCTNE  pbuu 


MAR 
cuo 
EKOVN , ROCKOV- 
qk, B YTHTE C6 (FL 
BH KORNKO FOxuNA 
Te NEKiJHE YTOK, 
TOY BOVJETK Npu- 









) KOKURARTK uu 
MPOMENKE FOEO- 
NOEO BOVAET' mI- 
NANHE H3AOMEIJE, 
IH OBOVAR'  TaxuO 








et animae saluentur, et quod fa- 
ciunt fratres, absque iusta mur- 
muratione faciant. Ab idibus au- 
tem Septembris usque ad caput 
Quadragesimae, ad nonam sem- 
per reficiant. In Quadragesima 
vero usque ad Pascha, ad Ves- 
peram reficiant. Ipsa tamen Ves- 
pera sic agatur, ut lumine lucer- 
nae non indigeant reficientes: sed 
luce adhuc diei omnia consum- 
mentur. Sed et omni tempore, siue 
coenae, siue refectionis hora sic 
temperetur,ut cum luce fiantomnia. 


CAPUT XLII. 


Ut post completorium ne- 
mo loquatur. 


Omni tempore silentio debent 
studere monachi, maxime tamen 
nocturnis horis. Et ideo omni 
tempore, siue ieiunii, siue pran- 
dii, si tempus fuerit prandii, mox 
ut surrexerint a coena, sedeant 
omnes in unum, et legat unus 
Collationes , vel Vitas patrum, 
aut certe aliquid, quod aedificet 
audientes; non autem Eptaticum, 
aut Regum: quia infirmis intel- 
lectibus non erit utile illa hora 
hanc Seripturam audire: aliis vero 
horis legantur. Si autem ieiunii 
dies fuerint, dicta Vespera pa- 
ruo interuallo_mox accedant ad 
lectionem Collationum , ut dixi- 
mus; et lectis quatuor, aut quin- 
que foliis, vel quantum hora per- 
mittit, omnibus in unum occu- 
rentibus per hanc moram lectio- 
nis. Si quis forte in assignato 
sibi commisso fuerit occupatus, 
occurrat. Omnes ergo in unum 
positi compleant: et exeuntes a 
Completoriis nulla sit licentia de- 
nuo cuiquam loqui aliquid. Quodsi 
inuentus fuerit quisquam praeu- 
aricari hane taciturnitatis regu- 


104 , A. Pavić 


OT MNOTHEC  FOCTANW'NE, M NOMOY 
ONATK 3ANOH. m ZANOBNJANNE 
OMATORO KPOTKHMH PHYUN  NOTPNE- 
MHMH HO mOYTENNUH TKOpNTE CE. 





Orao ruxk KH HE CERAROv s0- 
KNIO KICNO NpurTEKOVTK. 


Ma CAOYXSOV EOENIO KOJHKO 3KON 
OVCAHWHTE, KCE OCTAEHEME YTO BOY- 
METK UGO POVKAMA , EP30 TANJETE“ 
MH ORAKH TAKO NENOXOENO  TaNuTE, 
HA SpG3k MOpOKA H KPOTKO. H T'FAA 
MNYTOZE NpRCTOH NpRA' CAOYEOV 
BONI. A KORH KH MA mONINOM W- 
IPRH NO CRAEN NCAMMA MO ZeReTOMA 
AECETH YETEpTAFO (TA NCAA Mb CKpO- 
3M TO KOMEMO  MOBAZKOMI) im me 
MpHTEYE E XOph, CA EpATHIO nOpe- 
KOMA NECTOH, AA OTAOVYENK CTOH 





OT ECHXk APOVINEE K MRCTA, KO TA-' 


KOEHUR O ARWIJEMA OT ONATA mape- 
Teno €cT', KH €rO AHHOCTR KCKOpN 
Kure, M KAJA XOCKOVRNT C€ CROYREA 
NARHMK KAZANEMA  NONpaENT CE. A 
ZANOBNAZNO, O CeGE Tult, m 0 cege 
CTOM, AA EHXOVIJE OT O KCNxh Hxh 
CPAMOTOY, NOMPAEKY CE. AKO IN BH 
BAMH UPHKEG CTAAH, EpACH METIO HUH 
KOVAC TAKOSK, MH MJE CNAT, MAN 
KANM C6AE, KECEKOVE YTO MOGO, ZA 
CE EPAFOY KORA MENARANH' KA BAH3N 
OVNOVTApK, ZA MEROrOVENNIH KCErA, 
M OT MOBA NONPAENT CE. A NA ANEENE 
FORMNE, KH NA CAOVKBOY GOZHIO Z0 
MpEOFA MCANMA menpnTEYE, KAKA CG 
AN OCRABA OTWOY, TATAR 3A ONHUN 
CTOM, KHX CMO NpHl€ NucazN, E ho- 
CARANEM MRCTH CTOM nECUNTK CTA- 
THC BOIOIJNMH BO OXOpH APR cE 





REGULE SV. BENEDIKTA. 


BONPAENTA RHNNOV“ TAHMO AKO ONAT 
CEGIO KONIO NPOENE E3A1* NA THMR 
OSPAJZOMA , KAKO  FPHINKKE O BCFAA 


NOHPAEKHT C€. A HA KRNNMG OBEJA KH > 


HERDHTEYE NPRAR BED IMEMB, MAH ECH 
JAYNNTE H MORHTE, H KCH NI EKOVNR 
JA CTONOMb  CEANTE' KH NENOCTHIO 
CROEFO EP'30 NERPNTEYE, AO ADOV- 
FOFA XNBA  NOKAZAMR O BOVAN' AH OT 
NOEA HKO NE NONPAEHT CE, NENOCIAH 
CE 34 CTONOME 3 BPATHIO, HI CIMB 
O CEEH CEAN M IMih EPE3' EHNA HO 
RONPAKACNHE — NOKARNNEMb. TONE 
EOVAH TOMOV, KIH REGOYAE NA E6)- 
IH, KR MOZAH ROGT CE. H MHFKOPR 
RECHI  NpRA  NApešENOV FOAHNOV, 
MAH NO NEH YTO 
INACHNR  OKOVCHTN. JIE AH YTO 
NIOEO BORA KOMOV GPITOV OT MpH- 
OVpA K3RA C€ u MAH... NOKNONH CE 
E XHNR KH RME KENHTH YTO NEO, 
MH MOV CE AAN AAPN ZO HCTHWNIFO 
NORPAKACNHA. 


Or Tuxk, KH COVE KRETEH, 
KAKO KAETH CE HMOVTA. 


Ku 32 KEIN FPUXb OT NPHKKE NAH 
OT CTONA GOVJE OTAOVYEHh 3AKAE- 
TEOV, KAJA CRARA GOZNE KB NP HEN 
ROCAOVANT CE, NPRA  BPATMUH UP- 
MEENNMNH AEXHN, RNB NONOXb FNA- 
KOV NI 36MAN, MpOTHEb  HOFAMA 
ONUXL, KN HC NPHKEE N3A136, NRY- 
TOXE FOEOpE. H TO ECAFAA  YHNH, 
AApu ORATK pEY6 ZA KO KONE €. H 
MAXA OPOMENE HPRA' ONATA NpHAČTA, 
RAAM MOV NI NO3H, HN NO TOMB ECEH 
EpATLEH, ZAP OMORET EOFA 34 NETO. 
M MO TOM" AKO ORATE 3ANOEH, NpH- 
RTA EOVAN E KOP“ AA NCAVNMA, Bu 

& 


NIOQEO  NHTHE HB. 


195 


usque ad satisfactionem : nisi forte 
Abbas licentiam dederit permis- 
sione sua: ita tamen, ut satisfa- 
ciat reus ex hoc. Ad mensam au- 
tem qui ante Versum non occur- 
rerit, ut simul omnes dicant Ver- 
sum, et orent, et sub uno omnes 
accedant ad mensam ; qui per ne- 
gligentiam suam, aut vitium non 
occurrerit , usque ad secundam 
vicem pro hoc corripiatur ; si de- 
nuo non emendauerit, non per- 
mittatur ad mensae communis 
participationem , sed sequestra- 
tus a consortio omnium  reficiat 
solus, sublata et portione sua vini, 
usque ad satisfactionem, et emen- 
dationem. Similiter autem patia- 
tur, qui ad illum Versum non 
fuerit praesens , qui post cibum 
dicitur. Nec quisquam praesumat 
ante statutam horam, vel postea 
quicquam cibi, vel potus prae- 
sumere. Sed et si cui offortur 
aliquid a Priore, et accipere re- 
nuerit: hora, qua desiderauerit 
hoc, quod prius recusauit, aut aliud 
omnino nihil percipiat usque ad 
emendationem congruam. 


CAPUT XLIV. 


De iis, qui excomunican- 
tur, quomodo satisfaciant. 


Qui pro grauioribus culpis ab 
oratorio , et a mensa excominu- 
nicatur, hora, qua opus DEI in 
oratorio celebratur , ante fores 
oratorii prostratus  iaceat nihil 
dicens, nisi tantum posito in terra 
capite , stratus pronus omnium 
de oratorio exeuntium  pedibus. 
Et hoc tamdiu faciat, usque dum 


“Abbas iudicauerit satisfactum esse. 


Qui dum iussus ab Abbate vene- 
rit, voluat se Abbatis, deinde 
omnium  vestigiis , ut orent pro 
eo. Et tunc si iusserit Abbas, re- 


Lj 


| To MOE € 
Cnovae, po 
Ma OECIKO Ep 
ICEPNIH , NEKN 
1 uoy pere 

IM NOonpagnen 
IpHXE HAH OT | 
OTEP'KET CE, 
€, ROKNR ona1 
'HNHTE, XApu O 


Fokuorpi 
caovasn 


ORAH, KAA1 NOYI 
, NEKIH 
OWARIE NpRA“ 
j€ € ovunnenr 
IHEMB COVAH Ci 
OTHAb OT Ntt 
MAAAH = KONO1 
m govanTe. 


* KH OKORA 
IZa0 3rpum 


E KOMA FOX , 
1 & KOvkuNu, 
BH, E" BpTAH, | 
BONA m uzci 
i, Bona nor 
110 mogo ga 
“ma mpRa' € 
a omoknih cu 
) rpuixa caub, 
SOME OVEH, BE 
Ik NOKAJZANK 
| BOYAOV O C'rj 
EH, ONaTOv u. 


REGULE SV. BENEDIKTA. 107 


NOMOV OWAKOY HCNOKHU CE, KA ONATE 
M OIIAKh OVMHITA PINE CROG H HHHXb 
AMYHTH, HE OTKPHKEATH, HH NANORH- 
MATH, NN NNHUh NpIKHTH. 


OT 3RONENK HA CRNOVNEKOV 
OZN. 


Ha EpRUCNA NOINA OT CROVIKE 
GOXHE 3KOHHTH Eb ANE H E HOH 
OBApPOVN O ONAT& , BONA CAM 3EONH, 
HAH TAKOBOV EPJTOV TA AVFB NANO- 
POVYH, KN OVMH ECAKOV FOJHHOV NI 
CKOH YACB CEPUIHTH. A NCAA MB, H 
AHB NOG  ONATH PEROMB, KHM CE 34- 
NOEHAA  NOYHRAHTE. NETH H YRCTH 
NECMHih NH EAANh, TAKMO KH MOFOV 
H OYMNIO TA ANTE = TROPHTN. H TO 


C EEAHKHMb  OVUHAGNKEMb HH GOE-' 


3ZNbBNIO TEOPHTE TH KHMb  34N0EH 
onar'. 


OT AKNA POVYNOFA BA ANE. 


Npa3xNOCTk € NENPHETENB AOVUIH. 
H 32 TO NA BPHMENA NAPETENA WA AMGNII 
COVTb KPATHE H POVKAMA KRNATH' A 
RA APOVTE FOAHNE YTHTE CEETE KHHTE. 
HO TAKO MNNMO NpAR ANO  HADEANTH 
TH .E. BPNIMENH' TO €CT ZMM6 OT 
KAZNA KO KANEHAH ORTOBPA N3' IOTpI 
NO RPRMH ZAPH AO TEPE YTO €CT 
NOTPNEH ARNAHTE. A NO TEPE H NO 
MNCH KOVANTE NO UWEKCTE BR YTE- 
HbH. 1 NO  NIEKCTH OBRA BAHTE , A 
NO OBKAH, ECTAKINE NOYHBANTE KCAKH 
K CKO€H MNOCTHAH TEDAHMh MAKOMb' 


AKO AH KH XONI6 YHCTH KB CROEH NO- 


CTEMI, TAKO YTH, KA APOVFA NEEOVAH. 
H NOYEKAIOIIE 3BONHTE HA NONHOV, 
HHO HONH RAPH KO BHYEpNE AR- 
NAHT€. AKO AH E TOMB UMECTH, E 
KOMB COV, ROTAHENO €CT, HAH OV- 


mae vero peccati causa latens 
fuerit; tantum Abbati, aut spi- 
ritualibus Senioribus patefaciat, 
qui sciant curare sua et aliena 
vulnera, non detegere, et publi- 
care. 

. CAPUT XLVII. 


De significanda hora ope- 
ris dei. 


Nuncianda hora Operis Dei, die 


noctuque sit cura Abbati, aut ipse 
nunciare: aut tali sollicito Fratri 
iniungat hanc curam, ut omnia 
horis competentibus compleantur. 
Psalmos autem, vel Antiphonas 
post Abbatem ordine suo, quibus 
issum fuerit, imponant. Cantare 
autem, aut legere non praesumat, 
nisi qui potest ipsum officium im- 
plere , ut aedificentur audientes. 


Quod cum humilitate , et graui- | 


tate, et tremore fiat, et cui ius- 
serit Abbas. 


CAPUT XLVII. 


De opere manuum quoti- 
diano. 


' 


Otiositas inimica est animae. 
Et ideo certis temporibus occu- 
pari debent fratres in labore ma- 
nuum ; certis iterum hboris in 
lectione diuina. Ideoque hac dis- 
positione credimus utraque:tem- 
pora ordinari; id est, ut a Pa- 
scha usque ad Calendas Octobris 
mane exeuntes a prima usque ad 
horam pene quartam laborent, 
quod necessarium fuerit. Ab hora 
autem quarta usque ad horam 
quasi sextam lectioni vacent. Post 
Sextam autem surgentes a mensa, 
pausent in lectis suis cun omni 
gilentio : aut forte qui voluerit 
legere , sibi sic legat, ut alium 
non inquietet. Et agatur Nona 


temperius mediante octaua hora: 
* 


2, = 





I: 

di 

E, 
a] 


A 
3; 
Ki 
d 
' 


EA 
a 
2 
#. 


o. 
AU 
kt, 


Pa 


it ia 
Rije 


b 


PR 
GE 


GP 


NA 


ae. 
ud 





e 
[2 

K. 

na 


a 


re 
i 
sa 


nn 
LA 
KUK VO.OE sao 

s . BEI 
I či FR 4 


ša 


R 
. DB 

. *_ a 

Te let 2 4 
.. 


. Bg \ 
LAJE RE 


Tak 


Ia ža : 
Ficadke 


nae 
Beri eh 


pa 
* 


108 A. PAVIĆ, 


SOMACTEO MJM TOANNO CCA, JA CAMN 
ZNEOTA CKOM  CRpRMANIO, M TN JA 
TO MEKOVANTE ApECENH, €pe TNUR £ 
" X COW KOROFAPM , MARA no 
MOYNH CEONIO POVKOV KHEOY, KAKO 
OTNH KAIN, MpOpOlJE m OoAnOcTORN. 
MOEĆCANO OARAO € MApOYO ARNANTE 
CKO3H  MAROMOIEN O pAJARACNNE. OT 
KAAENAN  MOEGMEpA ZO  KOpN3UE & 
YTENKHO BOKAHTE  MČNNCH O ZAP ORO 
TEpIje, MO TOpIJH KAPH KO MONA zA- 
KAWYE CH MA E'KOVNA ya 
MOBNARNO GOVA€T'. A NAJA HE 
MA RONOY OVAPH , OCTAENEMIE AtNO 
CE06, KOVANTE FOTOKNW' NAJA ApOVru 
ZEONK OKCANIHTE, TAAA NOMTE MO- 
MOV, M MO TOMA OFAABANTE, W nO 
OBRAM ZO EuYi YTHTE E KNHFAKA, 
E OBCAATNPM. A E MOpN3MN 21 
MOTpA KO TEpijE CuJuTE MA 
Y'ren'u, M MO TEp'uqu, KApu gapm zo 
ENYGNG KRAAHTE, VA HUMA 3AnOgH- 
MANO KOVAČTE. A E TG AANN KOpN3- 
MENE BCAKN CEOE KRAFA K'anu'me 
PEROMK ZO KAMA RpoYTHTE z0 
KONJI. M OTE KNNF& NA ROYTE KO- 
PR3MG R3AAMTE CE. M NpRA' KCNUN 
NApEAN ONATA EANOFA RAN .E. CTAP'NJA, 
KA OBAPOVETA MORCTHpA NA EpHMENA, 
KOJA GPATRR CNAG NA YTONKN' H KNiTA 
ONA GXA KM BpATK ARNE MAHACT CE, 
MAN BpA3ZANG pHYH FOKOpH, BH paZk 
, mome roj KA caun cesu 
MU KOJM, Ja mom KOVAM OBpA3h 
KAZG. MH OTANOKA AKO MANJETL Ce 
(treca Orb MEAAH) RAKAJANK BOVAR 
GAMOEE HO APOKFOKNYA' AKO Au NE- 
MOMPASNT CG, CKA3K pEFOVA€ MOA'- 
163M, M TAKO, A BO€T C6. MH 
EpATK GpATA MEROTA! ce ma ro- 
June NOJoENE. K NEAHANH AbME ECH 
EYTENBH CHAHTE, TAK'MO TH KH NA 
MNOY ROTPHEOV NApEIGNH COVTA. KOAH 
KH OTOAHKO BOVAC ARNE H HEKPEZANK, 
HA NGMOpG NIA"  KNHFAMH  CHANTU, 
MAN MOpIZOVMH ,  TAKOKOMOV ARNO 

































et 
opi 
aui 


REGULE SV. BENEDIKTA. 109 


E3KAN CE, KA RN BONIZANK NEKOVAN. 
EPAT' IM HNEMOINOR HAN pACKOM NON 
TAKOER AA, HAN ZAO SANOENI Ce, 
JA REGOVAOVTE HPAZANN, HH CE OVY- 
CTPAMAJONEG  EEAHKOTFA ARAZA NOFNF- 
METE. M NXE MARE MOI OT OBATA 
ENANSA GOYAH NOKAZ ONARE COVTE. 


OT OBAPOKINNIE KOpPNSME. 


BORA KAKO NZ KCAKO EpNME AA- - 


ANB GCTR KOROVAlPh KOPNIMEHN 
KETNOMb ZXNENTH' HOJA MARO € TA- 
KOENXb , KN TAKO KNNOYTE , 3A TO 
CERTOVEMO ECE KOPNJIMENE ALNH KCI- 
NOV YNHCTOIIOV CEOH  XHEOTE OKA- 
PORATN , TO ECT KCN NNHXE BpH- 
MENA FpiXh EC6 CECYG ZbRH RAZKATH. 
NOTFAA O NpaE ANO TEOPNMO AKO OT 
EcNxh rpuxoza OCTAENE NE CE, B 
MORNTER Ch CA3EMN, YTERNIO , HN 
CPANA NANIEFO KPECERNIO, H HO TONA 
MOYKOV E3AANMO. TFAA EpPITNI NpR- 
NOZNUMO M BPAKOMOV  MOCTOV NANIG 
CROVIKEG  MONRT'ER, OT Inge a m 
RATNZ NOCTA ZGIN“ HO KCAKH OT CEKE 
OT MNpE EGINE KA MOV Napelena €crT 
RAYA NO CEOGH KOAN CEGTOFI ZOVKA 
PAAOCTNIO EOFOY E3IAAN' TO ECT OTH- 
MW CKOGMOY TRAOV OT INJENEE, M 
NNTEE, M OT FOHOPENLA, N OT Nrpe, 
NOTKO 3A KOVINNAFO IRENENNR  pA- 
AOCTNIO CKETOFA ECKPRMIENLX YGKANM. 
M TO YA K/CAKN ERGAN BOFOV B3AATU, 
NO OOHATOV CKOCMOY NA  HCNORNAN 
BORN, ZA MINGFA XOTNNLEIJA H MO- 
ANTEOIO  TEOPHTK' APE YTO  EB63' 
BPOIEENLR O AOVIIGENAFTO — ROCTNHKA 


nicoitem die lectioni vacent omnes: 
exceptis his, qui variis officiis de- 
putati sunt. Si quis vero ita ne- 
gligens , et desidiosus, ut non 
velit, aut non possit meditari, aut 
legere ; : iniungatur ei opus, quod 
faciat, et non vacet. Fratribus 
infirmis, vel delicatis talis opera, 
aut ars iniungatur, ut nec otiosi 
sint, nec violentia laboris oppri- 
mantur , ut effugentur. Quorum 
imbecillitas ab Abbate conside- 
randa est. 


CAPUT XLIX. 


De quadragesimae obser- 
vatione. 


Licet omni tempore vita mo- 
nachi Quadragesimae debeat ob- 
geruationem habere: tamen quia 
paucorum est ista virtus, ideo 
suademus istis diebus Quadrage- 
simae omni puritate vitam suam 
custodire , omnes pariter negli- 
gentias aliorum temporum his 
diebus sanctis diluere. Quod tunc 
digne fit, si ab omnibus vitiis 
temperemus: orationi cum fleti- 
bus, lectioni, et compunetioni cor- 
dis, atque abstinentiae operam 
demus. Ergo his diebus augea- 
mus nobis aliquid ad solitum pen- 
sum seruitutis nostrae, orationes 
peculiares, ciborum et potus ab- 
stinentiam ; ut unusquisque super 
mensuram sibi indictam aliquid 
propria voluntate cum  gaudio 
sancti Spiritus offerat DEO: id 
est subtrahat corpori suo, de cibo, 
de potu, de somno , de loquaci- 
tate, de scurrilitate, et cum spi- 
ritualis desiderii gaudio sanctum 
Pascha expectet. Hoc ipsum ta- 
men , quod unusquisque  oftert, 
Abbati suo suggerat, et cum eius 
fiat ofatione, et voluntate: quia 
quod sine permissione Patris spi- 








acggri u 








110 A. PAVIĆ, 


CTBODHT CE, BEIJIG HH NpRAR BOFOMK 
FHSAA, TAMA CRABA, NEKEAN NAZUR. 
M OTAFAA MO OMATORH XOTHNBH KCA- 
KOY TApb TEOpNTH ECTH. 





or BpaATHE KH ZAIREYE OT 
MORCTHPA ARARA, HANNA 
nogrucorra 


BpATAN KH ANEYE OT MORCTNpA 
CABCHMZ K KRAH COVTK, H MEMOFOV 
NA FOZHNOV M UP'KEN O mpirčNiN , M 
OMATK TO ENAH, AA TUKO ECTk, TEO- 
PHTG OWARG BOZNIO CROVISEOV, EO- 
13MMIO  FOCNOZA  moMaEYOVIJE. TOTE 
MOTHOKNOMA OMOVTKO MOCKANH COYTE, 
NGOCTAZHTE BDHMENb OT pEFOYNE MA- 
PETENHXE' KAKO AuNZE VUHIO H MO- 
TOY, YTETE, H MHPTOVKA CEOEE CROVI- 
EG NEBOVANTE AENN E3AATH. 





Or sparne Ku gene ganeve 
NEOTCHANIOT CE. 


BpaTt, KH NZ KOY MOO NOTPHEOV 
OTCHAZIOT CE, H TATE AMNA EOYAOVTR 
MONEH NpHTH OMETA K MORCTHPOY, NE- 
CunieTE THCTH BANH MOACTHPA, AKO 
KAAM NOGO MPOIJIENH BOVAETE“ TAK MO 
ONATE HPONIENKE K3ZAAB BOVJET'. AKO 
Au YHAOVT, NpOKACTN KOVANTE. 


Ora osapoganit gp'uge. 


Wpnxagb Tom BOVAN, Ya ce 30xe, 
MOAHTEENH AOMA" NHYTOBE MOKO K 
NEM METKOpH CE HH NORNATAH. HCMA- 
NAEME GOZNIO CAOYKEOY, HCH uA- 
KOMB BANK H3JAH3HTE, MP K3JANTE 
MOYTENBE EOFOY' AA AKO KH BpATE 
0 CEEH KERH BOFA MONTH, NE OT 
APOKFOFA XOYNOEE KPAJH CE. IKO OBE 
KPOK3H NO MEME EAH3E, ZENE MO- 
ETH TMXO, BANIH M MONH' WE rNACNO 


ritu 
bitu 
ced 
omi 


De 
ori 


REGULE SV. BENEDIKTA. 


PUYH ROVINAN, ZA Cb CAJAMH, Me- 
NENNEM CDANA MORH. HOTTAN KH 
TOFO  METKEOpN , EMOY CE NE B3XA 
NpOIIEHRE NO  CIOVIEH E UP KEH 
OCTATW , KAKO H MHCANO ECTh, AA 
RPOV3H NEEpAJHT CE. 


KAKO € FOCTH HPNEMATH. 


Bce rOocTH #' MONCTHPOV  NPHXA- 
IMO tE KAKO H XPHCTA NOPHRTH BOV- 
BHTE' AA Ep€ OH XOIIE PELJIH“ CTpPANANH 
SHXb M MpHRCTE ME. H ECHMb NOY- 
TEMbE R3ANNTE, AA EEE KOCTBRME 
ROEpE KEpE, H KONIJEMA. H KORNKO 
FOCTH = MPHAOV, BPNOVAR HE PBPATNK 
RpOTHEOV HUB TAUNTE HN E CIOVA- 
BOY MOGOCTIIO' H ORPEO WA EKOVNR 
MOAHTEOV CTEOPHTE“ H TAKO HA BKOVN 
JENOKOME  CNHANTE CE. TA IJENOKA 
UpkA  MOANTEOV NEE3AIN CE CKO3H 
AAh COTONHNE. E! NOKZONENEH KCA- 
YACKO OVMHICEbE B3AAN CE  BCHMb 
FOCTEMA, KH ODHXORE, NAN OTKOXETI, 
NOKNONENNEME FRAEOMB, HAH TRAOME 
Mi JEMAIO NAACRNENA, KPHCTb B NHXb 
EOVAR NOYTENB, KH CE NPHEM'NE. A 
FOCTH NPHRTH  RAENANTE C€ NA MO- 
ABTEOV* NO MONHTEH CEZH MpHOVPA, 
HAN KOMOV ORk 34B0ER. YTH FOCTEN 
ZAKONE GOZ'H, ZA CE ROKPENE BE AOVY- 
MAXb' M OMO TOME O KCAKI NOTPNEA 
TEAOV B3AA HM CE. CKDO3H FOCTH OT 
NPNOVPA NOCTE  HJAOMNENK GOVAN' 
AKO AH EOVAC TAKE AbNb, NOCT C€ 
NEMOPE CKDOVINTH. X EPATKR ROCTR 
CEOH Napćicđu ADANTE. 2 ONATb FO- 
CTEMb WA POVIJE ROKXOV IHIb, H NO3K 
FOCTEME O OMITR OH OGPATR ECH OV- 
MNEAHTE. H KAJA N03& OVMHIOTE P'UH- 
TE Ch KEPN" NPHEXOME BOZE MH- 
MOCT' TEOIO NO CPRAC UDPKEE TEOGE. 
OVEOFHMB H XOJVIJEME KCAHYNO NpH- 
ŽINE K3AAH CE' EDE K NHXh NAH- 
EEE MNPNEMA€T CE XPHCTh. A EO- 
FATHMh  CTPAXOCTR NOYTENKEMK K3- 
KAN C6. KOVXHNA ONATOKA, H FOCTH 


lll 


oret; non in clamosa voce, sed 
in lacrimis, et intentione cordis. 
Ergo qui simile opus 'non facit, 
non permittatur expleto opere Dei 
remorari in Oratorio, sicut dictum 
est, ne alius impedimentum pa- 
tiatur. 





CAPUT LILI. 
De hospitibus suscipiendis. Ka 


Omnes superuenientes hospites 
tanquam Christus  suscipiantur: pa 
quia ipse dicturus est: hospes fui, 
et suscepistis me. Et omnibus | 
congruus honor exhibeatur, ma- e 
xime domesticis fidei, et peregri- 
nis. Ut ergo nunciatus fuerit ho- 
spes, occurratur ei a Priore, vel 
a fratribus cum omni officio ca- 
ritatis; et primitus orent pariter: 
et sic sibi zocientur in pace. Quod 
pacis osculum non prius offera- 
tur, nisi oratione praemissa, prop- 
ter illusiones diabolicas. In ipsa 
autem salutatione omnis exhibe- 
atur humilitas. Omnibus venien- 
tibus, siue discedentibus hospiti- 
bus iinclinato capite, vel prostrato 
omni corpore in terra, Christus m 
in eis adoretur, qui et suscipitur. A 
Suscepti autem hospites ducan- om 
tur ad Orationem : et postea se- a 
deat cum eis Prior, aut cui ius- 
serit ipse. Legatur coram hospite 
lex diuina, ut aedificetur: et post 
haec omnis exhibeatur humani- 
tas. Ieiunium a Priore frangatur 
propter hospitem : nisi forte prae- | 
cipuus sit dies ieiunii, qui non ma. 
possit violari. Fratres autem con- 
suetudines ieiuniorum prosequan- 
tur. Aquam in manibus Abbas 
hospitibus det: pedes hospitibus 2 
omnibus tam -Abbas, quam cuncta x 
congregatio lauet. Quibus lotis Ee 
hunc versum dicant: suscepimus 
Deus misericordiam tuam in me- 
dio templi tui. Pauperum, et pe- 


PR 

+ 
" a 
k 

Ki 
» 

ža 


EA 
bi 
Ka 


R. 
- 


< 


dr 


Rlba: 


Ka 


2, onoj za“ mA 
PRETNIAA 


+ 22 Parse 
SE iL ; 


: R «€ 
ma lab 


a. 
PE 


Pošto 


+... “e 
. paran NEKE 
PEZ AJ. St SKORE 


Ra "_ Ga 
PIK POJ: 


112 a. PAv 


Qr CEEG BOKAN, JA NA KpnuGNA ma- 
pelena rocru, Mu YacTo  mpuxalaw 
M" MORCTHPOY, MEOYPAJHTE EpaT'G. M 
BOTO M OYpR3 ARTO CAOVENTA EK. 
SPATA, M OTA OXA'rkOAOEpO CEpINHTA“ 
BKO MMA GOVACT' APOVIEEA TpHEH, 
K3A1 MU CE, KA Kp63 MpUpA TKOPNTA 
CAOVIEEOV CEO“ AMO AH MMATA MA- 
NEE AAFA, MAMTA MA A2ZO, KO NU 
CE ZANOBN. M TO ME AW MMA KOVAN, 
MAM OECNMA O CROVIZEGNNKOMA  MOR- 
CTMpA' KAKO NAJA ROMOME NOTPMENA 
ECTA, K3AA MU CE" A FAA NpaZANŽKMA 
COY, TROpNTE 3AROENA'. A SpdTk €- 
KM OMMA OK CESH KOZNIO KO2- 
ZANA, OT CEEG MUNIA rocTHW'NNJOV 
Mapelemoy  MOCTURAMH M NpOCTHp- 
KAMM, M OXPRMA O GOZHP MOVAPOCTR 
MOVAPG BpATNE  Mapeleui  KOVAN. A 
MW GANNK KH MNMA 34- 
Nozagu  mecuala  mpucrovanTu, 
FOKOPHTW  ZIpE AM KN EpATA KHAN 
3 KAREIA FOCTH, OVUNZENO mONZONH 
MM CE, MH MpOCH OT MMXK ERAFOCNO- 
Exenue u MH RATA 
€ rocruu 




















Mamu zara unaxow apne- 
uaru 


Hu E,NHUb MHCTE AMTB KOROV- 
KPOUK OT OTIJA HAH OT MArEpE, M 
MH OT EAMOFA  YAORHKI, HAH ME 
COEOM XHCTH, KOZA AAph KH MOEO 
NpHRTIH HAH E3AATM, BpE3" mpOlE- 
MHZ ONATOBA. AKO AH OT OTIJA, HAN 
OT MATEpE KOROVAPOV NOCAANO BOY- 
MSTb, MECHI FAP RpuaTU, KOKZR 


REGULE AV. BENEDIKTA. 


ONATK NEJZINOKH NpIFRTH, NAH €. E" 
OBATOEN KORN GOVAN, KOMOV 3ANORH 
€ R3XAATH' AA CE EpAFOV KONA NENA- 
RANNT'. AKO  NNKH  SANOENAR Np2- 
CTOVNN, PETOVNE CKA3' NOJ HMH, TO 
CCT TGRENHNGMA INEXMNH. 


Oz ogurenn sparne. 


OguTeNu EpAT'H  NpOTNEK TOMOV 
E KAKOENE' MRCINA XONET', NAN KA- 
MOEA FOANNI BOVACY', K3ANI Ce" €pe 
MRCTHX' CTOVACNH" BEWE mogosno 
€CT, NEDE AN E TENANX. H TO 3A 
PAJZOVMNNKE NA ONATH EOVAH. A NAM 
C6 MNR E MRZCTHXb, KI NHCOV KRENE 
CTOVAENA MH TENZA, ZO KONE € ECA- 
KOMOV  KONOVAPOV — KOVKOVNA TEPE 
COYKRA HMZTIĆ KOKOVNOV 3HMH KO- 
CMATOV, A NRTH NAJČKOV H YNHCTOV" 
EEKONNAP' NATEFB  OJHT6AR  NOFAM'" 
MOFAENIJE HP KORNTUJA. A NA = THXL 
CENT AHNOCTH NAH FPZOCTE NETOV- 
(QEHTE CE KONOVAPN HO OAZA TIKORE 
CENTE HMRHTE, KIKOEE MOFOVT" C€ 
BAHTH, NAH NAX YRE KOVIHTH B TOH 
3Z€MAH, B KOH SGHEOV. A ONATE EHib 
TO AA CEHTE EpAT'H NEGBOVANTE KAFE, 
WN SAANIS" KRATKE. I KZEMAIOIJE HOKE 
CENTE, CTADG BPATHTE, H TE CTAPE 
XPANHTE CE, OVEOJHIH CABCHMA B3- 
HANTE €€. NA EDE KOCTH 6CT KONOV- 
APOV NMHTH .E. COVKRH HN .5. KO- 
KOVAH CKO3H HOIIH, H CKPO3ZN NpANKE' 
H YA 32ANI, BPEJNAANO €CT, OT- 
CHKNN CE. H YTO NOGO NOBO NpH- 
MOVIE , EETXO KAKDJINTE. ONH KH 
NA NOVT" OTXOJE, FAIIE OT CEHTZQA 
NANMNTE , H OKAAA ONET"  NPNAOVTU, 
ONpAE' ME ONET K3IXANTE. H KOVKOVNCE 
H COVKNE ONH KN OZXKOJET MA NOVT', 
MAH MANO GORIE DOHMHTE OT CKEH- 
TApA OM OOPNINAA IME ORETE R3EPA- 


STAR. VII. 


113 


suscipere illud, nisi prius indica- 
tum fuerit Abbati. Quod si ius- 
serit suscipi, in Abbatis sit po- 
testate, cui illud iubeat dari: et 
non eontristetur frater, cui forte 
directum fuerat; ut non detur 
occasio diabolo. Qui autem aliter 
praesumpserit , disciplinae regu- 
lari subiaceat. 


CAPUT LV. 


De vestiario, et calceario 
fratrum. 


Vestimenta fratribus secundum 
locorum qualitatem, ubi habitant, 
vel ačrum temperiem , dentur: 
quia in frigidis regionibus am- 
plius indigetur, in calidis vero 
minus. Haec ergo consideratio 
penes Abbatem est. Nos tamen 
mediocribus locis sufficere credi- 
mus monachis , per singulos cu- 
cullam, et tunicam: cucullam in 
hieme villosam, in aestate puram, 
aut vetustam; et scapulare prop- 
ter opera: indumenta pedum, pe- 
dules, et caligas. De quarum re- 
rum omnium colore, aut grossi- 
tudine non causentur_monachi: 
sed quales inueniri possunt in 
provincia, qua degunt; aut quod 
vilius comparari possit. Abbas 
autem de mensura prouideat, ut 
non sint curta ipsa vestimenta 
utentibus ea, sed mensurata. Ac- 
cipientes noua, vetera semper 
reddant in praesenti reponenda 
in vestiario propter pauperes. Suf- 
ficit enim monacho duas tunicas, 
et duas cucullas habere propter 
noctes , et propter lauare ipsas 
res: iam quod supra fuerit, su- 
perfiluum est, amputari debet. Et 
pedules, et quodcunque est vetus 
reddant, dum accipiunt nouum. 
Femoralia hi, qui in via dirigun- 
tur, de vestiario aceipiant: quae 

8 








A. PAVIĆ, 


TRKE KOCTH GOVAN NACTA, 
M OBOKpOBK , H ROX'oYN- 


NOCTHKE OA' OmATA ve- , 


€ M3ACKANE, ZA moTNENE 
SKK NENANAET CE. M ga 
ITAENEA B KOpeNOY 0A'- 
Au, B3pam ce or onara 
NEA, M TO ECT, KOYKOVNA, 
INT'A, BMYEE, Faqj'mnKA, 
M2, TO GCT JENIJA, NOZA, 





jA SFREKANO  EOYAN ONO 
JETORCKO'  K3AABAME ce 
NPOTHEOV €FO  NOTPNEH. 
IK OBJFAEAAH REMO MHXK 
MOME KOTHNKR 3AOFA 3A- 
mic MNCAN OmaTE OT 
FO COVAA MARK RpmaTH 





STONA ONaTORI. 


INTOBA € KOXUH H € FOCTUH 
AM. IKO AH MARO rocrH 
KOKOETO B3RATHUEHO 
CEEH MA CTONK, KOVAN 
EUOY. XA CTAPIJA EANOFA 
CAFRA €" PATH OCTABH 
kk. 


Tpub E MOZCTHpH. 


B MORCTHPH HKO COYTE, 
OVUHRENKEMA — TEOpHTE 
OCTB, AKO HUR ONATA 3A- 
HH KH MGM HUH CKpO3" 


rio, cum omni humilitate faciant 
ipsas artes: si permiserit Abbas: 
quodsi aliquis ex eis extollitur 





REGULE SV. BENEDIKTA. 


CKOIO XHTPOCTh 3FN3KA CE, EHAE AA 
SPE CKDO3H  €FO KUTPOCTA MONCIH- 
BOY OT NEFO XHTPOCTN O NPHBHTAKH 
€CT' TAKOR' OT MEFO XNTPOCIN OT- 
Ep3H C€, u mecunih NpiTH M Men 
OBETA, KAPH ONATE KHAN EFO OVMH- 
RENEE, M JANOKH  ONETK  TEOPHTH 
EMOY. NIIG AH YTO NOEO E ONHXL 
KNTPUX'  KRANXB O EOVAETE O NPOJATH 
MOTPNENO, KAPOVHTE CE ONIH KH NpO- 
KA, AA KEApA MH OAZA meCMNITE 
CTEOpNTH NH CANOTA. H ECNOMHNAHTE 
ECAFAA  ANANNIG , HP CANNpOY KeENOY 
€r0, KA CMPTH OKOVCHCTA ONA AKA. 
KH YHNE NEZPb K NOBHTIJH MORCTHPA, 
Ko OAOVIIXh NPHMOVTH. A OHH KH 
BPOANIOTE, NE CTEOPN KEANE CKOY- 
NOCTH' AA ECAFRA  OBHANNE BH NAX- 
YNE OT HpOCTHXH NOAH MpORAN C€' 
WHOEL KCAKHXb  NANIHX O AZANX KE- 
ANYAEb GOVAN GOFE. 


OT NAaOovKA NPNKET Z BPAT. 


Mogu Ku XOET C€ EOFOV EAATH, 
E MORCTHpR NEBOVAH C AXX'KA M XH- 
XpA NPHRT', KAKO H ANOCTOAK NPAEH' 
HCKOVINANTE AOVXH, AKO OT GOFA 
COYTA. H TAX AE OPHMZAR CTO- 
HTh AO YETEDTOFA ZbNE HIH ZO NE- 
TOFA, HCNOEHI MOV MOVKA H NENO- 
KOH KAN3ENHN2, HN AKO KPOTKO TPRHT? 
(HYH , HAH KHNOV O NpOCHT CE NpH- 
TH M OEOVAN JA MARO AbNH E FO- 
CTHRNHIH, N NO TOME GOVAH K XPIMH 
NOENNHHNCKOMA, MN TOY CE OVYH, H 
Talk , m muče. a CTApAlNK EMOY TA- 
KOK C€ B3AXTA, KH OVMNIOIJIK EOVAN 
GOFOV AOVINE NPNHAKORNTH“ HP TO 
CAECHMA Enib H ONHTOVH OT NEFO, 
AKO C' NCTHNE EOTA HIBETA, H AKO 
€ FOTOHb HA CROYAGOV BOSNO, H 
NA NOCKOVX'. H IKO MOKADANK € TP- 
QNTL, KAJH MOV CE MOVKA, H OVCNKE, 
KAME K GOTOV FDEKST CE. AE AH 
OGGIANKE CKO€ H TPNNNkE, NA KO- 


115 


pro scientia artis suae, eo quod 
videatur aliquid conferre mona- 
sterio; hic talis evellatur ab ipsa 
arte, et denuo per eam non tran- 
seat, nisi forte humiliato ei ite- 
rum Abbas iubeat. Si quid vero 
ex operibus artificum venundan- 
dum est, videant ipsi, per quo- 
rum manus transigenda sunt: ne 
aliquam fraudem monasterio fa- 
cere  praesumant.  Memorentur 
semper Ananiae, et Saphirae, ne 
forte mortem , quam ili in cor- 
pore pertulerunt , hane isti, vel 
omnes , qui aliquam fraudem de 
rebus monasterii fecerint, in ani- 
ma, patiantur. In ipsis autem pre- 
tiis non subripiat auaritiae ma- 
lum : sed semper aliquantulum vi- 
lius detur, quam ab aliis saecu- 
laribus datur; ut in omnibus glo- 
rificetur. 


OAPUT LVIII. 


De disciplina suscipiendo- 
rum fratrum. 


> Nouiter veniens quis ad conu- 
ersionem, non ei facilis tribuatur 
ingressus: sed sicut ait Aposto- 
lus: Probate spiritus, si ex DEO 
sunt. Ergo si veniens perseuera- 
uerit pulsans, et illatas sibi iniu- 
rias, et difficultatem ingressus 
post quatuor , aut quinque dies 
visus fuerit patienter portare, et 
persistere petitioni suae, annua- 
tur ei ingressus; et sit in cella 
hospitum paucis diebus: postea 
autem sit in cella nouitiorum, ubi 
meditetur, et manducet, et dor- 
miat. Et senior ei talis depute- 
tur, qui aptus sit ad lucrandas 
animas: qui super eum omnino 
curiose intendat, et sollicitus sit, 
si reuera Deum quaerit , si sol- 
licitus est ad opus Dei, ad obe- 
dientiam, ad opprobria. Praedi- 
centur ei omnia dura, et aspera, 
* 


a 


ra MHCeWA porovna Ea 
KAM YTONA M pH UOY CE 
NkOE KOMU KOIEMN EH 
IKO MOPEMIH XPIKATN KANIH 
IOPGMIN, CROKOJAKE OTHAN 
"me crola, neRank Bora! 
»EMIJHHO , HOME cKoY 
! O BCAKOFO NOTPRENKR. 1 
MIECTOFA MNCEWA YTH MOI 
Tk OTale perovna, za gne 
16. IKO m om'ieć croln 
YETEpTOFA  UNCGIJA VTK 
Te perovna. nipe cuncang 
ECE TO APIKATM, M ECE TO 
ZANOKHAH KPANHTK" TOFKA 
'uouelio Spar, m guf 
INE JAKONOME ROTEpIEKO, 
TOFO AMHE €MOY  muCTA 
IORCTKPA NJAHCTH, NM ura 
IETOYNE C'EOE mne 3'zpu- 
MOFARK AO TOFAE FOKA 
(puTH. m ocrole £ up'kEH 
PEMB OBEIMATK EpAT"H CTA- 
M KROMpABNERNE AZAb CEO- 
*BOFOMK, M OMpRA nera 
KA tope No ToMu aKo gu 
AKO CTROPHTH, BHT CE ZA 
OCOYTENK, KHU CE FAOY- 
TOFO CEOEFO OBRTA YuuH 
u ono uuewoy czerana, 
OMb ORTApH MOM COVTK, 
1, KH OMAR TAFAA BOY- 
X OAHCTb o NPOMENKR CAM 
HIHUIH" AKO AW MHCATH WE- 
POCH HNOFA* ga CAUB mA 
Nucun F Kpuah ovrunn, 
1OY MA OATAp OMA AHCTE 
TA ROAOZH, H KAJA NO- 
AHCT' MA OATApE, NOYHH 
kOTAJAlE' mpi ue ro- 
CEH TEOCM', HHEA BOVAOV. 
im ME Or Yazuna uoćro. 
. OT BCE BPATHE peYeNh 
KPATK , MX O MOCANA piju 
TNJOV. MO TOM" EpATK MOEH 
EPAT'In NA NO3H, KA MORE 
OT TOFO ABNE npnatu 
10 EAT. AE NU HMA 





tia. Et post sex mensium cireu- 
itum legatur ei regula, ut sciat, 
ad quod ingreditur. Et si adhuc 
stat, post quatuor menses iterum 
relegatur ei eadem E 
si habita secum deliberatione pro- 
miserit se omnia custodire, et 
cuneta sibi imperata seruare; tune 
suscipiatur in congregatione sci- 
ens lege regulae  constitutum, 
quod ei ex illa die non liceat de 
monasterio egredi, nec collum 
excutere de subiugo regulae, quam 
sub tam morosa deliberatione li- 
cuit aut excusare, aut suscipere. 
Suscipiendus autem in Oratorio 
coram omnibus promittat de sta- 
bilitate sua, et conuersione mo- 
rum suorum , et obedientia co- 
ram Deo, et sanectis eius, ut si 
aliquando aliter fecerit, ab eo se 
damnandum sciat, quem irridet. 
De qua promissione sua faciat 
petitionem ad nomen Sanctorum, 
quorum reliquiae ibi sunt, et 
Abbatis praesentis. Quam petiti- 
onem manu sua seribat: aut certe 
si non scit litteras, alter ab eo 
rogatus seribat; et ille nouitius 
signum faciat, et manu sua eam 
super altare ponat. Quam, dum 

osuerit , incipiat ipse nouitius 

une versum: Suscipe me Do- 
mine secundum eloquium tuum 
et viuam; et non confundas me 
ab exspectatione mea. Quem ver- 
sum omnis Congregatio  tertio 


REGULE SV. BENEDIKTA. 1117 


YA E AOENTUN, Npuie galib OBOSNUE, 
KONI MOZCTNPOY NOTEDAN, CEEH HHY'- 
TAPE NEGCTARH CAECNMA, TO B NCTH- 
NOV ENJE, AZ IOpE OT TOFO  AbNE 
CEO€ THAO NH E' OENICTH EMOV. M 
TAKJE RPRA'  ONTAPELR CBNIJH CROG 
CEHTE, M OEAYEHR  GOVAH CBHTAMH 
MORCTHDA. A HEFO CEHTE€ XpinN CBH- 
TAPb B KOMOPN, 31 TO, IKO GN NH- 
KAJA EpA&IHME  CEHTOM KOTHAR OT 
MONCTApA mouTA, (va Gora #exan), 
M OTAMA CENT€ MONCTNPZ  CbNZM'E 
OTEp3NTE OY NETO. A ONb AHCT', KH 
€ ORATh NA ORTAPH H3EAb , NE K3- 
Kan MOY C6, HA OK OMOACTHAN Xpa- 
NERb BOVAN. 


Or AuTNE BNEMERHTHXE B OV- 
GBOJSNXK KAKO NPHEMNIOT CE. 


Axe KN YAOEHKE RNACMERNHTA CBOFA 
CNNA EOFOY E MONCTHPR XOMET' K3- 
KATH, AKO ONO ANTE TAKORO MANAO 
GCT', ANCATH  NCOVMH , OTIJb €FO MH 
MATH TKOPHTA NPOMENbE, KAKO CMO 
Bpuic RHCAAN. H KAP GOFOV RIAA- 
MOIRA Ck ONNME NHCTOMB, OB'BHYTE 
HNTETU OVIH -OVEPOVCOME OATADA, 
TAEO FA EOFOVY NPHKARNTA. A OT NEFO 
KOGNTKA E' ONOMIG KHCTGV HplicE- 
KOVA OGCIJANTA , KA ONHKIJAPE NN 
OBA AKA, NA HRN YNOENKE KH NIOGO 
BecunNib EMO YA NOGO = K3AATH 
IHMAHNbE. AKO AH TANO NEXOIETA TEO- 
PuTH, VTO NIOEO XOIIETA 32 NETA 
MORCTHPOV ZEMOVIENO B3ZATH, TakOJE 
AKO XOMNICTA NAPEAHTA, KA N WMA, 
AE MM CE NIOGH, H OMONCTHPOV NpH- 
KOJAKA  GBOVAN. H TAKO  NISPAKHTI, 


respondeat, adiungentes, Gloria 
Patri. Tunc ille frater nouitius 
prosternatur singulorum pedibus, 
ut orent pro e0: et iam ex illa 
die in Congregatione reputetur. 
Res, si quas habet, aut eroget 
prius pauperibus, aut facta sgo- 
lemniter donatione conferat mo- 
nasterio, nihil sibi reseruans ex 
omnibus; quippe qui ex illo die 
nec proprii corporis potestatem 
se habiturum sciat. Mox ergo in 
Oratorio exuatur rebus propriis, 
quibus vestitus est, et induatur 
rebus monasterii. Illa autem ve- 
stimenta, quibus exutus est, re- 
ponantur in vestiario conseruanda, 
ut, si aliquando suadente diabolo, 
consenserit, ut egrediatur de mo- 
nasterio, quod absit, tunc exutus 
rebus monasterii, projiciatur. Il- 
lam tamen petitionem eius, quam 
desuper altare Abbas tulit, non 


recipiat: sed in monasterio re- 


seruetur. 
CAPUT LIX. 


De filiis nobilium, vel pa- 
uperum, qui offeruntur. 


Si quis forte de nobilibus of- 
fert filium suum DEO in mona- 
sterio, si ipse puer minori aetate 
est, parentes eius faciant peti- 
tionem, quam supra diximus. Et 
cum oblatione ipsam petitionem, 
et manum pueri inuoluant in 
palla altaris, et sic eum offerant. 
De rebus autem suis aut im prae- 
senti petitione promittant sub 
iure iurando, quia nunquam per 
suffectam personam , nec quoli- 
bet modo ei aliguando aliquid 
dent, aut tribuant occasionem ha- 
bendi. Vel certe si hoc facere 
noluerint , et aliquid offerre vo- 
lunt in eleemosynam monasterio 
pro mercede sua; faciant ex re- 
bus, quas dare volunt, monaste- 


a 


. =. . O 
JASNE 
“. fu s 


DESNICE 
Pila PE Psa ečdre Da a 


a 


ki 





A. PAvIič 


DMOY ANTETH HHEANO OVNEANLG 
INE, KHUEN CE MOFANK Npa- 
NOM OROFOVEHTH, H YA CuMO Ya- 
NAHAH. A MANE KOrATH TaxOTE 
IE. HOMNOOCABCHUA RHMTIpE 
I, OVUMAEHHME CPAJEME NpO- 
TEOPHTE, H TAKO KO FEZ CumA 
B3AAKTE MRA CEHAOKH. 


)noza Ku KOTERUOACTH- 
puomnuenra. 


ku OT pega  monockora 
CTHPb MpOCN CE NpHRTH, MH 
E OTAgale K3XANA' AKO AH Ca- 
KRAMAC C6 MpOCH, NpuaTE 
moEnik T0, HA MOV € ECA- 
IROBHAB PEFOVA€ TEODKTU, 
BOMINO OB ONEH O MONAX'YH' JA 
YA MHCANO  €CT' KpaTE may" 
MAAK; K3XAH MOV C€ OT OmATA 
1 OURCTO, M OBAAFOCNOBHTH, M 
CAOVKHTH' KO MOY OmATE 
"OaKO Au Onar' mesanogu, 
Ipe mecunlk yunuTa, u sni 
NO ZAKONOM perOYNE €CT, 
boOOVMHNENHR O OB'pA3K KCHUR 
. IKO AH OGOVAC KO MORCTHPH 
TABHTH, HAH KOY HHOY CTENpB 
H, NA ONO MRCIOP B3FNEANH, 
cu JAR BE MORCTHpK, mE 
MOY B3JANO  MpOTHEK 
(KR MONOKCIKA. Ale AH KH 
> IKGNRETK E' MORCTHDB MpH- 
HTM, CPHANE MRCTO B3XAH MOY 
TAKO, KAKO OMEA/AKK , OBE- 
CEKOY JANOBNAR pErYNE TEO- 












rio 
si 

At 
nu 


pe! 
(q 


REGULE SV. BENEDIKTA. 


07 MEHXOEBb HN COVE KOZN- 
YACTEH KAKO NpHZTH GOY- 
Kure. 


Aso um KONOVAAPE KOZARA N3 ZA- 
AEYA MPHA€, E FOCTHNE HME K MOR- 
CTNPH NPRENEZTH, H 3AKONb, KN E 
ONOME MONCTHPN NAHZE, AKO MOY 
CE OENIOEH : OBA 3AKONH , H OCKOIO 
EPE3ZOVMOCTHIO MORCTHDA NETPNH, KA 
KDOTKO YA ON'AR HAHJE TplHH, NpH- 
TE BOVAH TONHKO KPHME , KORNKO 
S€AH. AKO AH KOY XOVAOV CTENPB 
EHAN, PAYOVNOME H OVMNHACNREM' H 
NIOEOCTNIO NOKAPAH , H OCMNCAH CE 
ONATb MOVAPO, CAR CH FA NA TO 
EOFb MOCANAK ECT K NEMOV. HKO AH 
NO TOM" E" MOACTHPN CROE CTINBE 
OVTEPAHTN KEAN, NEO EDP3H CE TA- 
KOKO IKENHNBE , EDE NOKAR € B FO- 
CTNNE HME E MORCTUPH EHAb , XO- 
EpO CE € MOFAN €GFO ZBNTIKb NO- 
3NATH. NE AH ECTE BEJNAAB, FpH- 
ANB, AOKNE FOCTb €CT, NAMACTR 
EOVACTb, H OGANHYENE , ME TONHKO 
MA E MORCINPH NENpNMH C6, XX NOY- 
TENO PH MOV CE OTHTN, NA NEFI 
. KOVNOEOV ECH NENCKIE€ET C€. AKO AH 
TAKOEB EOVAČTb, KH PP NEXOCTORNI 
EOVACT' OTEPIKENKE, NE TONNKO IKO 
NpOCH METIO  BPATHIO RPRTE GOVAH' 
KA OMHJIE H BPATHR NOTAKNETE MEIIO 
COEOIO CTATH, HA €FO OEPA3ZOMb HO- 
EPHMB HNN HJOVYET CE' EDE Eb KE'CA- 
NOM MECTH EANOMOV FOCNOKOV CNOV- 
HT CE, H EANOMOY KPANIO EHTE- 
30V6T CE. H AKO NN TO B HEMb 
ORATh BIHAET', MODE €FO NOCTAEHTH 
Kb O EHNNEMb  MCTH. H TO NE AH 
€ANOMOY KONOVADOV TEKOPH ONATE, 
KA OM IE M OHNOFO pEZA, TO €CT 
NONONME, H IEAKNOME , NA KEKMEMB 
MECTZ MOpE 6 HOCTAKHTH , NE IH 
E' ONOMb, EK MO COV EAH3AH MZCTO, 
AKO NXb ZHBOTR EHAN  TAKOKE. H 
OEAPOYN CE ONATK OTh TOFA, ZA NH- 
KAAAPE OT HNOFI MONCIHPA NENPHMH 
M OCEEH KONOVADA BPI NpOMENRT 


119 


CAPUT LXI. | 


De monachis peregrinis, 
qualiter suscipiantur. 


Siquis monachus peregrinus de 
longinquis prouinciis superuene- 
rit, si pro hospite voluerit habi- 
tare in monasterio, et contentus 
fuerit consuetudine 1loci, quam 
inuenerit; et non forte superflui- 
tate sua perturbat monasterium, 
sed simpliciter contentus est, quod 
inuenerit , suscipiatur, quanto 
tempore cupit. Si qua sane ra- 
tionabiliter, et cum humilitate 
caritatis reprehendit, aut osten- 
dit; tractet Abbas prudenter, ne 
forte eum pro hoc ipso Dominus 
direxerit. Si vero postea volue- 
rit stabilitatem suam firmare, non 
renuatur talis voluntas: et ma- 
xime , quia tempore hospitalita- 
tis potuit eius vita dignosci. Quod 
si superfluus, aut vitiosus inuen- 
tus fuerit tempore hospitalitatis, 
non solum non debet sociari cor- 
pori monasterii; verum etiam di- 
catur ei honeste, ut discedat: ne 
eius miseria etiam alii vitientur. 
Quod si non fuerit talis, qui 
mereatur proiici, non solum si 
petierit , suscipiatur Congregati- 
oni sociandus; verum etiam sua- 
deatur, ut stet, ut eius exemplo 
alii erudiantur: quia in omni loco 
uni Domino seruitur, et uni Regi 
militatur. Quem etiam si talem 
esse perspexerit Abbas, liceat 
eum in superiore aliquantulum 
constituere loco. Non solum au- 
tem monachum , sed etiam de 
suprascriptis gradibus Sacerdo- 
tum, vel Clericorum stabilire po- 
test Abbas in maiori, quam in- 
greditur loco, si eorum. talem 
perspexerit esse vitam. Caueat 
autem Abbas, ne aliquando de 
alio noto monasterio monachum 


A. PAVIĆ, 


EpE3' ANETA MEFA ONATA, €pe 
MO €CT' YA CERH WEXOWBEBIH, AA 
HNOMOY mETKOpN. 


IONOROR' uoACINpCKHX. 


fO OmaTE moma, man efacxora 
IETE BApEANTH, METIO KCNUH N3'- 
, KW BPHJANK €CT MOJ LJ 
NOCTAEHT CE NONK, BapoYN ce 
1326. NUYTApE REHMW'h TEOpHTA, 
10Y OMATK NEJAROBH, KNAE TO, 
PE EME AUKANK ECT RAOYKOME 
YRE RONNJHTH CE. MH RAKH CKpO3H 
IBCTEO SAEOVAN.PEFOVNE NOCAOVKH 
loYub, MA KONE mepE pile u 
e. S03H NONpAKN CE. A omO 
10, B' m0 € mpuie E OMORCTHPE 
sam, ECATZA NA CPAUN APN, M 
INO KO MOVE CKpO3H CROVIKEOV 
pAOESANNO' AE AH O XOTHNBE 
NEH ONATOKO € BEI'ME u2CTO 
iTH EMOY, MpiuH €. ga perov- 
OT AHKANA H OT NpnOVpA Nape- 
Y CABCHMA ApATN MOV ECT“ AKO 
IMEKO TEOPNTH XOTHNR, NE TAKO 
! MONA, MA TAKO KAKO NEBpEZ- 
» BOVAN OCOYIeMA. M vecTO mo- 
MEOH OMAKAMEO AKO NERONPAEHT 
M OMIJE K EHCKNYNOY  CKpOJK 
|0YCTBO  NOBEKERK  BOVAN. AKO 
IKO MOKAZANK  meNONpABKT Ce, 
ISRE'MmE MOV €FO Fpikb M Kpu- 
Ik, OT MORCTNpA OTEp3H C€' ga 
) AKO TORKKA KOVACTK €FO FN3JA, 
šE WEKOWIET' NOZNOZNTH HH RO- 
KA pETOVNE VRNHTH. 





Or pegosk cxoguma. 
CEKN CEOH POZE K MOACTHPH TAKO 
o MH OTAKO NpOTHEK TOMOV, 
" Ko MOBA NO BO3E OBpPATHAR CE 
) H MPOTHEB TOMOVY KAKOEE KOFO 
o €€T, H KAKO OMATK NApEAH. 
TATK O NEAPECENH  GpATHE KA MOV 





ad! 
sen 
con 


dtque Abbas constituerit. Qui 
Abbas non conturbet gregem sibi 
eommissum,nec quasi libera utens 


ni 


REGULE 8V. BENEDIKTA. 


& OT GOFA K3AIBA  OKAPOKATH , MH 
CEOIO EONIO HAH CHNOY KAN, NO 
KPHKOV YTO NEO TEOPH“ AA MEHCIH 
RCAFAA €p€ OT ECHXh ABAb MH COVAA 
KH BOVAC TEODNAb, PAYOVNE K3ANTH 
MOV ECT EOFOV. H TAFAA NpOTHEOV 
THMb PEXOMB, KH RAPEZN ONATL, HAH 
NE PCA EDATbE NMAIO, TAKO HAHTE 
MA NWEROKK, M OMA O OK3€THE EONA 
TRAA, HO OTHUIE PEAOME UCIM ROY- 
NHTE E XOpH CTOCIJIG. H CAECNMA Eh 
HB CAKOME MECTH  CTADIH  UNAROMOV 
MCUpECTAKN CE PENOM', ApE CAMO- 
MAD, M AARNENR AHTETH CTAPIJE OCOV- 
MHCTA. T'FA1 PAJ3EH THXb, KAKO CMO 
PEKAN, KE ONATH EHIUNNME CEHTOMb 
K'3NECE, NIH CKDOJH UXh FpHXb NO- 
MH3N , MNM OKCH, KIKO COY CE HO 
GO3H OGPATHAN, BCAKH CKO€ MRCTO 
APZH' TO CCT TAKO PIJOVMETU, KAKO, 
GH E ApOVrH XNNb ABNE NAHAC E MON- 
CTRPL, EH CE MALIH OT OROFO, KH EOV- 
R6 E NpEH YACE OAbRE HPHINAAR, HAH 
GOVAC CTAPb THAOVME ZAH MNAAAD, H 
KE NOGO OFAXCTH GOVAN. A 4 NAXOH 
GPAT NIJE CAKCHMA OT ECHXb NAOVKB 
KPH CE HNMb. H MRAČIN O CTAPHIE 
CEO€ YTOVHTE, X CTAPRNNIH MIA ME 
CEO€ B GO3% NOEHTE. O BIKANH 
MMENb , HHEANNH  mECMHIR  CROETO 
APOKTA RPAENME  HMENOMH K'3BITIU 
MA CTAPEHIH 30BHTE MRAVE CKOE 
GPATNIG , A MARIN BOBHTE CTI- 
PRHME NONE, TO ECT  PRJZOVUNTU 
MOYTENHE OTYE. A ONATh KH MECTO 


.XPUCTA ERPOVET CE H ECTE, FOCNORAE, 


M OHATH 30EH C€, ME CKO3H €FO 
CAAKOY, AA CKPO3ZH NIOEOCT' XPHCTA 
H HOYTEHb€. A OMATb NI CEEH WH- 
CAH, N NA TO CE MOVYH, JA € EpH- 
HANb TAKOE€ Y'TH. KOSA KJAR BPATA 
SPATA OVCPHTE , MAZDMN CTApHME- 
MOV HNOKAONH CE. NOZA'  CTAPHINIHNR, 
MANA KCTANH, TEPE €MOY MZCTO 
BAlb. H NECMHIR CECTH NOAH NEFI, 
MOKAR MOV CTAP'IH = MEZANOEH , AA 
EOVAN T'TO NNCANO ECT' NOYTENHE 
KPOYFOV MPRANOIJIC. MRAAI AHTYHIJA, 
a 


121 


potestate , iniuste disponat ali- 
quid: sed cogitet semper, quia 
de omnibus iudiciis, et operibus 
suis redditurus est DEO ratio- 
nem. Ergo secundum  ordines, 
quos constituerit, vel quos habu- 
erint ipsi fratres, sic accedant ad 
pacem , ad communionem , ad 
Psalmum imponendum, in choro 
standum. Et in omnibus omnino 
locis aetas non discernat ordines, 
nec praeiudicet, quia Samuel, et 
Daniel pueri Presbyteros iudica- 
uerunt. Ergo exceptis his, quos, 
ut diximus, altiori consilio Abbas 
praetulerit, vel degradauerit cer- 
tis ex causis, reliqui omnes , ut 
conuertuntur , ita sint: ut verbi 
gratia, qui secunda hora diei ve- 
nerit in monasterium , iuniorem 
se nouerit illo esse, qui prima 
hora venit diei, cuiuslibet aeta- 
tis, aut dignitatis sit. Pueris per 
omnia ab omnibus disciplina con- 
seruata. Juniores igitur Priores 
suos honorent: Priores iuniores 
suos diligant. In ipsa appella- 
tione nominum, nulli liceat alium 
puro nomine appellare: sed Pri- 
ores iuniores suos fratrum no- 
mine; iuniores autem Priores suos 
Nonnos vocent: quod intelligitur 
paterna reuerentia. Abbas autem, 
quia vices Christi agere creditur, 
Dominus, et Abbas vocetur, non 
sua assumptione, sed honore, et 
amore Christi. Ipse autem cogi- 
tet, et sic se exhibeat, ut dignus 
sit tali honore. Ubicunque autem 
sibi obuiant fratres, iunior a pri- 
ore benedictionem petat. Tran- 
seunte maiore, minor surgat, et 
det ei locum sedendi. Nec prae- 
sumat iunior consedere, nisi ei 
praecipiat senior suus: ut fiat, 
quo scriptum est: Honore inui- 
cem praeuenientes. Pueri, parui, 
vel adolescentes in Oratorio vel 


8 


* A. PAVId, 


|M RA MOAHTEN M MA CTONK 
PEKOMR COMMA CTOMTE. 1 
IKO MOBO HR'AR munTTE 
DIO OSApOV, A Ce HA MaOYKH, 
PRAOK MA paZOVuR M Ooua 
imo m cspmeno. 


onara mapexnr ce. 


TOBH NApETENEH ECAFZA OMA 
E3FREAAH CE, AA TAKOBL mO- 
OMATK, KOFA KACH P CXOJA 
DEHNA MOVAPRNIME  SpATHE 
Ik CEHTOME 32 BONO BO- 
MOGE. M MpoTHEA €FO ZH- 
IOVAPOCTH  N3'EEpN CE, KH 
MOCTABNIOE , AKO M MHATH 
Mb, M MENI EpATHIO HCXO- 
AM GH BCA GpAT'2 mporu- 
Mb FPHXOME O FpNIBNA CEEH 
INU CENTOME  OB'MOBEAH 





NEJAT), M TH FpHCH ae 
KOYAOV E3ERCTH CE E KON 
MONK MORCIHP' CTOTH, NAN 
HUB ORATOMA, HH NpNE- 
ČET RM KOVAN CERTE H3- 
O NpRNOKKITE NEKPRANHKH 
BOKHIO KOMOY XAOCTOHNOFA 





TA TBOpE' AMO AM TOFA nE- 
PRA! GOFOMA FpHjXb HUM. 
DpE NApETENA MHCAH ECAFAA 
SPHME  NpRRAK, OT KOrA 
YOYNE OT BCHXK O CEOHXR 
Iru. IP Opa MOV € park 
iPAZKO BELE KAZATH, MEpE 
OY. M OTAMA O AArb ON € 
KYENOY ZAKOHOY BOZMIO, H 
IA EpuME  MOBNJATK EGCE- 
Mom BErkOK, Mar MO € 
TOY, H TPN3NOK, M UNKO- 
jA role osu 0% sora mpu- 
MOSH FPMXOBb, MOEH EpA- 
NOKAĐNKH  FpHXOEE MOY- 
#, HOME BDEJKOMAXH, M 
IM OCOVAM OTpE KA FA .ME- 
:, MOCAMKO CEO NEMOJ 





ad mensas cum disciplina ordi- 
nes suos consequantur. Foris a1 
tem vel ubi ubi custodiam hab 
ant, et disciplinam, usque dum £ 
intelligibilem aetatem peruenian 


CAPUT LXIV. 

De ordinando abbate. 

In Abbatis ordinatione illa ser 
per consideretur ratio, ut h 
constituatur , quem sibi omn 
concors Congregatio secundu 
timorem Dei, siue etiam par 
quamuis parua Co rationi 
saniori consilio elegerit. Vite 
autam merito, et sapientiae do 
trina eligatur, qui ordinandus es 
etiamsi ultimus fuerit in ordir 
Congregationis. Quod si etia 
omnis Co tio vitiis sui 
quod quidem absit, consentie1 
tem personam pari consilio el 
gerit, et vitia ipsa aliquatenr 
in notitia Episcopi ad cuius d 
oecesin pertinet locus ipse, w 
Abbatibus, aut vicinis Christiani 
claruerint ; prohibeant prauorui 
praeualere consensum , et dom 
Dei dignum constituant dispe1 
satorem ; scientes pro hoc se ri 
cepturos mereedem bonam, | 
illud caste, et zelo Dei faciani 
sicut e diuerso peccatum, si ne 
gligant. Ordinatus autem Abbs 
cogitet semper, quale onus suse 
pit, et cui redditurus est rationel 
villicationis suae. Sciatque sibi c 
portere prodessemagis,quam prat 
esse. Oportetergo eum esse doctui 
lege diuina, utaciatet sit, unde prc 
feratnoua, et vetera, castum, sobri 
um, misericordem, semper supe 
rexaltet misericordiam iudicio, u 
idem ipse consequatur. Oderit vi 
tia, diligat fratres. In ipsa auter 
correptione prudenter agat, et n 
quid ninimis: ne, dum nimis cupi 
eradere aeruginem, frangatur vas 


REGULRE SV. 


ENAE, CEG€ CE GOTA, H CROMNHNAR Zp€ 
TPCTH NANOMAENOV NME ARF KONO- 
MHTH. H TAKO  NCNPAEHMO , AA BH 
CNOVCTHAN FpHXb PECTH, NA MOVADO 
HC MOKOCTNIO EOZEHIO, KAAZ € ENJH 
M PAZOVMN, M OMOROEHO, KAKO CMO 
mpule RHCAAN, HCCRIJN €' KEME K€- 
AAN OT SpOTNE MMOENTH CE, MEpE IH 
EORTH CE. NEGOVAN  ADECENHE', NH 
KAROCTHEb, HEEOVAN EP€3 NAAH TEPAA 
CDAIJAU' MH MOV CE GE3' NAZN ABOH 
MUCANh OT EPATHE, EDE TAKOEK HO- 
NOR HHFAAAE NHMA. E 3ANOERAN CROEH 
EOVAN XPNh, H MOVAAAb, HORA E ZOVY- 
IMEKNOH, KORA CEFA CENTA NOTPNEH. 
ARAA KA 3AQOBH NAPEAN € H CMRPH 
OSPAZOME CEETOFA ŽKOKA, KH RPIEH' 
AKO MOR VEZA K XOTENBN ECijiE MOV- 
YOY, EANNE AbNA KCA NOMPOVT. H 
TAFAA THMb OBPASOMA HAH CEHXOY'- 
CTEOM' CURpENHE TEOPHNTE, TO ECT 
MATH KCHME KOEPRNb AZAOUMB, TAKO 
ECE NAp€AN , ZA MOINH ECE X6- 
KANTE , 2 NEMOIINH NE OTENFNHTE. 
H WANNPHTE AX COY PEFOVNOV CAECHMA 
EPRNKO H MONINO APIKHTE' EpE RpA- 
KAANO EpAT'HH  MpAEN, KA XOMETE 
CAHIMATH OT: FOCNOKA YTO PAB A0- 
EPH, KR € PA3ATANNA m "IHENHIOV pA- 
EOM' CKOHM' Bh BPNME CKOG' NMENR 
FOKOpOV BAM, PEYE' EHIE KCEFO 
CEOGFO XOBPA NOCTAENTUE €F0. 


Or npunovu' TOgE E MOR 
CTHpH. 


Yecro Naxala€Tu AZ €p€ CKDOJH 
NApPEICNNE  NPHNOVIJ TA E MONACTH- 
PNXE O MNROFO KOVROEE OEPRIJET CE, 
EPE GOVAOV NHKH PJ AHMB  AOVXOMb 
W FNIJAENUb  NAJIJEHH , UREE C6 
ECEKh CGEN ONATb, KOVAOBOV H NE- 
EPRANOCTh H REMHPHE METIO BPATHIO 
TEOpEIEE, HO NIHECIE TOY, KAAR OT 
ruxle KORNOVAPOEb, KH ONATA NOCTA- 
ENAN CCOV H TH H NPNNOVNI TA NO- 
CTAENIOIO. W TO YA NENOKOENO CCT, 


BENEDIKTA. : 123 


suamque fragilitatem semper su- 
spectus sit, memineritque cala- 
mum quassatum non conteren- 
dum. In quibus non dicimus, ut 
permittat nutriri vitia, sed pru- 
denter, et cum caritate ea am- 
putet, ut viderit cuique expedire, 
sicut iam diximus; et studeat 
plus amari, quam timeri. Non sit 
turbulentus, et anxius, non sit 
nimius et obstinatus ; non sit ze- 
lotypus, et nimis suspiciosus; quia 
nunquam requiescet. In ipsis im- 
periis suis sit prouidus, et con- 
sideratus, siue secundum Deum, 
siue secundum saeculum sint. 
Opera, quae iniungit, discernat, 
et temperet , cogitans discretio- 
nem sancti Iacob, dicentis: Si 
greges meos plus in ambulando 
fecero laborare, morientur cuneti 
una die. Haec ergo, aliaque te- 
stimonia diseretionis matris vir- 
tutum sumens, sic omnia tempe- 
ret, ut sit, quod et fortes cupi- 
ant, et infirmi non refugiant. Et 
praecipue, ut praesentem regulam 
in omnibus conseruet; ut, dum 
bene ministrauerit, audiat a Do- 
mino, quod seruus bonus, qui 
erogauit triticum conšeruis suis 
in tempore suo; Amen dico vo- 
bis, ait: super omnia bona sua 
constituet eum. 


CAPUT LXV. 


De praeposito monasterii. 


Saepius quidem  contigit, ut 
per ordinationem Praepositi scan- 
dala grauia in monasteriis ori- 
antur, dum sint aliqui maligno 
spiritu superbiae inflati, et ae- 
stimantes se secundos Abbates 
esse, assumentes sibi tyranniđem : 
scandala nutriunt , et dissensio- 
nes in Congregatione faciunt, et 
maxime in illis locis, ubi ab eo- 
dem sacerdote , vel ab eisdem 

* 





aznemragi en vn 





124 A. PAVIČ, 


NAX'KOE PAZOVMNTI EpE OT NOVETKE 
Hapelennž CEOEro Ane Moy Ce npu- 
KOFA FH3A€, KAAA MHCIMA €FO KAZE 
MON NpA3ANOV EHTH OT OBNACTKH ONA- 


TORBE, Ep€ OT THX "ie mapeienn goran, . 


OT KUK OH ONATK. H TOK BIKOVZET' 
NENAEHAZNHE, H CPAOCTK, H KAPKA, 
KREBETE, KAETEC, MENpHT3ANK , NE- 
ZAPOKBA, MEBPEAOCTA. EDE KAJA € 








NOVIJIH MPOTHEK ONATOV, M NEEPEANO 
CTONTA, B HCTHNOY HulO  AOVH 
Tnuu pexOMk FNWETH, 4 OMN Ku MOJ 
uuua cot, ce K' onarog ce, ce 
i mpunovij Toy MpuAn3aompe Ce, CH 
EANIMOP DpHXOYTK E N3FHBENK. A 
TOM 3FHBEAH  3AOBA FREZA NpoTNEL 
FNAEH OMHMb, KH K' TAKOKOV MApE- 
TENHIO MEMITPN CTEOpHAH COY CE. A 
TO MH EHAOVIJE MNOVOSNIE  EpATKE 
NAME MHpA  MOBOCTNIO  noTEpiENNE 
CBHTOVEMO OMATA MA CROW OBNACIK 
CEOH MONCTHPK NAPEAHTH, AKO AH 
MODE GHTH AHKAN'MH NApEAN CE KECA 
NOTPREA MANACTHpA, KAKO CMO Npnle 
MHCAAH, H KAKO OMATK MApEAM, Ep€ 
KAZA CE HRHMR 3ANOBH NN EAHN CE mE 
fu3gAM. ME AH TOFO MACTO EGAN, 
MAH CXOXOBb pAYOfNOME M OruNNE- 
NHEME NpOCH, MH OMATK TO paJOVUH 
KORA KOTA CEHTOME SpATHE, KH cE 
BOFA GOTH, CAME CEEH PEAK NpHnOIA. 
B OMpMNOKIpEO TOP TEOpH CAP ECHUĐ 
MOYTENKEM, YA MOY ONATE 3ANOBN' 
NHYTOKE  NpOTHEK ONATOKOY NApE- 
Temnio me cunln  TEOpHTH' 6p€ KO- 
BUKO CTApHIH CCT MAJ GpaTHIO no 
ONATH, TONHKO KAFL MOV €CT EeWE 
pErOYA€ 3ANOKHJU  TEOPHTH. M mpn 
NOE, AKO GOVAC MAMACT' rpnimnu, 
MAH FH3AAEk, H ZANOBZA H peroyne 
RETKOPEIBb MOCTHFNENE BOVACT, NO- 
KUKNO CE PHY'UH .F. KpAT“ AKO An 
MENONpABHT CE, K3ZAH MOV CE CKA3E 
pErOYNE' ME nume Toce, 
OT YACTH NPRNOVIJ CTEA H3'Ep3H CE, 
HOKH OHOCTORNA BOVAE, K NETO MZ- 
CTO MApEAN CE' AKO AH MO TOME 

















Abbatibus, qui Abbi 
ab ipsis etiam et P 
dinatur. Quod que 
dum ,, facile aduerl 
ipso 'initio ordinal 
ei datur superbiend 
geritur a cogitation 
tum eum esse a po 
tis sui; quia ab ips 
tus, a quibus et Al 
scitantur inuidiae, 
tiones, aemulatione 
exordinationes. Et 
sibi inuicem Abbas 
que sentiunt, et ip! 
est sub dissensione 
clitari, et ii, qui € 
dum adulantur par 
perditionem. Cuiu: 
lum illos respicit 
talibus in ordinatio 
auctores. Ideoque 
mus expedire pro 
ritatisque custodia 
pendere _arbitrio 
monasterii sui, et: 
per Decanos ordin 
disposuimus , omn 
nasterii , prout At 
rit: ut dum pluribv 
unus non superbia! 
locus expetit, au 
petierit, rationabili 
litate, et quemer 
Abbas cum consil 
mentium Deum, o! 
Praepositum.: Qui 
situs illa agat cu 
quae ab Abbate s 
fuerint ; nihil cont 
luntatem, aut ordi 
ens: quia quantun 
ceteris, ita eum op: 
obseruare  praece 
Qui Praepositus, 1 
erit vitiosus, aut e 
tus superbiae, aut : 
ctae Regulae fueri 


REGULE SV 


MEŠIO  GDATNIO KPOTAKh BB NOCAOV- 
ANb REEOVAG , M3 MORCTNAA N3'- 
Kp3N CE. M ONATH MNCAH AZ MOV E 
OT ECAKOFO  COYAZ CBOEFO pAYOVNE 
K3AATNH GOFOV, H OTOFA CE BApOVH 
GNIT6, Al NENZENAZNHR, HIH 34EH- 
CTH A1 MNNAMENK NETA ZOVE HEO- 
NašHT'. 


0 RparTnye“ MORCTEpCKE X. 


Na EpATRXB MONCTHPA RAHAH C€ 
CTApNNk MOVAZAB , HH OBHIb NPNZTH 
CANCTEO, H E3AATH' JA €FO CTAPOCTR 
€MOV AA EHI&_ OT EpATh OTBXOZNTH. 
H BpATAPOV AAFb €CT HMRTH Non 
KPATZAB  FOVIBMIJOV“ ZAP NpiAOVIJH 
E CArAAX E NEH NIHAETE €F0, H OT 
NEFO CNORO NANMHTE. KAJA KTO NIOEO 
OVGOFH BA KPATNXb E'30E€TB, 1 OHh 
TO PUB EOFOV XKANA, H BAFOCNOKE- 
NHE B3XABb OT FOEOpENHI. AKO IH 
MOY ECT TpHEN  MNOMOMIR , NpHUH 
EPATA  MNRATBEFA. 2 MORCTHD' AKO 
MOP€ GNTH, TAKO CE ANFh €CTh 3H- 
MATH, AA B CAKA NOTPNKA K NEM" GOV- 
METh, TO €CT, KOZA, MZANNE, EP- 
TAAR, HAH HNE ROTAHEE K MOACTNOH 
TEOpET C€, NEEOVAN HMb E MANE 
N3N23HTNH M3 MORCTHPA' €P€ CABCHMA 
NH NA CNACENHE  AOVINAMb HXb BC- 
Kolenne. Nm COY pEFOVNOV XOIHEMO XA 
BOVA€ YECTO METIO BPATHIO YTENH, 
MA WEMO3HTE pElIH NERHAOVIJE pE- 
O FOYNE FPRXb ECMO OVYHNHAH. 


» BENEDJETA. 


125 


admoneatur verbis usque quater ; 
si non emendauerit , adhibeatur 
ei correctio disciplinae regularis. 
Quod si neque sic correxerit, tunc 
deiiciatur de ordine Praepositu- 
rae, et alius, qui dignus est, in 
loco eius subrogetur. Quodsi et 
postea in Congregatione quietus, 
et obediens non fuerit, etiam de 
monasterio expellatur.  Cogitet 
tamen Abbas, se de omnibus iu- 
diciis suis Deo redditurum ratio- 
nem , ne forte inuidiae, aut zeli 
flamma urat animam. 


CAPUT LXVI. 
De ostiariis monasterii. 


Ad portam monasterii ponatur 
senex sapiens, qui sciat accipere 
responsum , et reddere: cuius 
maturitas eum non sinat vagari. 
Qui portarius cellam debet ha- 
bere iuxta portam; ut venientes 
semper praesentem inueniant, a 
quo responsum accipiant. Et mox 
ut aliquis pulsauerit, aut pauper 
clamauerit, Deo gratias respon- 
deat, aut benedicat: et cum omni 
mansuetudine timoris Dei reddat 
responsum festinanter cum feru- 
ore caritatis. Qui portarius si in- 
diget solatio , iuniorem fratrem 
accipiat. Monasterium autem, si 
potest fieri, ita debet constitui, 
ut omnia necessaria, id est, aqua, 
molendinum , hortus , pistrinum, 
vel artes diuergae , intra mona- 
sterium exerceantur , ut non sit 
necessitas monachis vagandi fo- 
ras; quia omnino non expedit 
animabus eorum. Hanc autem 
Regulam saepius volumus in Con- 
gregatione legi, ne quis fratrum 
de ignorantia se excuset. 


126 A. PAVIČ, 


Ora sparne xu ma movra 
orxalav. 


Bparua mao movra o orxalamije 
gcelk Sparan, 
povrure ce 
FOCNOJNN NAKOMA MOANTEL NCROME- 
MENHE KOVAN OTA GpATHE KC6 KN 
Koua_muc pi 
LOLO AKNE, OKNOMpNAOV, MZ 
KECA EpRMENA CAOYGE BOZNE NpRA! 
OATAPEMA RAJOVIJE MHE KCE BpATKE 
BOCHTE 3A NE EOFA MOANTN CKO3N 
ZFpMMENKE' EpE ENA CH CE YA EOYAE 
S'FOAMAO KNAHTH MAH CANMATKH 3 20 
KOKA pRYE O CTEOpENA 















CTHpA ERANAR HN CANIMARR , €p€ OT 
TOFO KEAHKA H3FHEGA& NAxAlAET CE. 
M OTOFO AKO KH ONE TEOpN, CNI3h 
perovaz nog'nun. a oTaxole ku u3 
MORCTHPA N3'HJE, MAH MANO OTHJE, 
MAH YTO AMEO H MANO CTEOpH Bpe3' 
NpOM'ARENHZ ONATOBA. 


Kaga gparov vro awEo 3u- 
NOBH EEANKO. 


Wo KOMOV EpATOV EGAMKA A'N'Th 
SAROKHCT CE, YA TEOPNTH NEMOZETL, 
MPNMH O CTAPRHIMATO  JANOENAM Ca 
ECOY KpRROCTHIO. AKO AH CAECNMH 
ENAN ZA BDRME K6W'M6 € NGpE N6rA 
MON, CEO NEMOIR KPOTKO 1 ma 
EpHMG = CEOGMOV  CYApNINEMOY mO- 
KAZH, NGPKIJAN C6, NG p'UN NAKO 
NpOTHKOV" MEXOMIY TA TEOPKTN. IKO 
IH OMO TOME KAJA BOVAG O ROBNA 
CEO NEMO RPNOVPOV, H BPHOVPb 
KH ENNOV JANOBHJA, EHTL TO UzAVNIH, 
HA ORKO MZ OCRACENHG MOV €CT TA 
ZANOBNAL, H MIOBOCTHIO K BOFA OYn- 
KAG C6, MpHMH TA mOCNOVKH. 





De fra 


Dirige 
um frati 
se com 
orationel 
commem 
fiat. Re! 
fratres i 
per_omn 
expletur 
oratorii 
tionem p 
forte sub 
auditus 
monis. A 
alii refer 
nasteriui 
quia plu 
si quis pr 
gulari si 


uidpian 
bbatis 


Si frat 


Si cui 
uia, aut 
suscipiat 
rium cu 
obedient 
suarum 1 
oneris e 
Ssuae ca 
patientel 
non supi 
vel cont 
suggesti( 
tentia 1 
rauerit, 
pedire, 
de adiul 


Pp 





REGULA BV. BENEDIKTA. : 127 


ARE MORCTHpN ApOVrA APOY- 
FA NECMNN 3KARAATH. 


BApOyR Ce Tora ECIKH NZ E MOA- 
CTupu uecunik KOZOVAAPR APOVFOFA 
MNHXA NSEAEAATH , KOAZ NGFA XOV- 
KOEE MOKPHEATN' IKO HP oNA€MENG 
EpATA CH CCTA. RH GAHNNIMA YNNOM 
TOFA MUNCH TEOPNTE, €p6 OT TOFO 
MNOFO KOVAOER MOPG CE CTEOPNTH. 
HKO KH KN TOY JAROENAR RDPRCTOVNH, 
MOME NE KB OVCNARNE NAKAZANH GOVAN. 


AA NECUH ApOVTA ApOVra 
EHrR. 


Npanogni ce E MGACTNPH BCAKOFI 
CIUNURZ  OEPA3B. NAPETIOEMO H NI- 
CTAEAIOENO , HA RW CKNNE NHECMHIR 
KOFO NOGO CEOEFO EPITA NPOKACTH, 
NAN OVADNTH: TAK MO TA KOMOV ONATE 
GEAACTR CEO K3KARE O EOVAGTL. A 
SPATN2 KA CFOHIAO NARA ECHMN 
MAKAJANN KOVANTE, JA CE HHH G0- 
GTA. A MAAJ IA AHTNA ZO METOFI 
NA JGCTC ARTA H CA KCHME CMRPE- 
MNGMR H PAYOVNOME  K3/AA! CE. AKO 
RE KN MOIBNNIH EP63k ONATOKA NO- 
POVYENKE ANT'NOV EE3OYMNO CMHAB 
EOYAE NOPAJMTN, NI EOVKb  PEFOVAR 
MOJ NMN, EpE MHCANO ECT' YA TH 
C6EH NEFOXN, TOFA APOVFOV NGTEOPN. 


Aa ROCNOVIRNEOVANTEAPOVI 
KPOVFOV EpPaTHE. 


Nocxoyxs AOBPOTR NE ERHNOMOV 
CAMOMOY ONATOV B3AAT C€, Ra u 
OMV IJE M OEPAT 2 APOVTR OApOVrOV NO- 
CROVI NE EOVANTE, KNAOVINE ZA Upa- 
KEAHNMR NOVTEMA H NOCAOVXOM K EO- 


CAPUT LXIX. 
Ut in monasterio non prae- 
sumatralteralterum de- 
fendere. 


Praecauendum est, ne quauis 
occasione praesumat alter alium 
defendere monachum in mona- 
sterio , aut quasi tueri: etiamsi 
qualibet consanguinitatis propin- 
quitate iungantur. Nec quolibet 
modo id a monachis praesuma- 
tur: quia exinde grauissima oc- 
casio scandalorum oriri potest. 
Quod si quis haec transgressus fu- 
erit, acrius coerceatur. 


CAPUT LXX. 


Ut non praesumat passim 
quisquam alium caedere, 
Vetetur in monasterio omnis 
praesumtionis occasio. Constitui- 
mus, ut nulli liceat quemquam 
fratrum suorum excommunicare, 
aut caedere ; nisi cui potestas ab 
Abbate data fuerit. Peccantes au- 
tem coram omnibus arguantur: 
ut ceteri metum habeant. Infan- 
tum vero usque ad quindecim 
annorum aetates disciplinae dili- 
gentia ab omnibus, et custodia 
sit. Sed et hoc cum omni men- 
sura, et ratione. Nam in fortiori 
aetate qui praesumserit aliqua- 
tenus sine praecepto Abbatis, vel 
in ipsis infantibus sine discre- 
tione exarserit, disciplinae regu- 
lari subiaceat ; quia scriptum est 
Quod tibi non vis fieri, alii ne 
eceris.“ 
OAPUT LXXI. 
Ut obeđientes sint sibi 
invicem. 
Obedientiae bonum non solum 
Abbati exhibendum est ab omni- 
bus: sed etiam sibi inuicem ita 
obediant fratres, scientes se per 
hanc obedientiae viam ituros ad 


“u 


Nai die Park a a dika i i Ko ra e ia dk dari BAB 


+4. 5 Ra. ILL 


ž 2) £I RF. ss . RAJ "= ps . 


NPC JEK ZEVTO TRE, "FN 


Kr 


128. A. PAVIĆ, 


FOY FpEAOV. M TATAR EONA ONATOV, 
BONA CTApHINEMOV SpiTOF, KH OT 
nera napelem €CT, NOCNOVXK KHM 
E3AATH MOV €CT. AKO AH MI mo- 
CROVIWANb NIHACT CE, NOKI3; Ik BOVAN. 
ME AH KH EpATE 31 MOV MOEO TEHPb 
OT ORATA HAH OT HPHOVpA NOKIZANE 
GOVAH EONA MONHKO' H gulh TO. 
Ero CTAp'iH NpOTHEOY GMOY CpAOCTI 
MAM CPAIJE NpOTKHER  €MOY noKkaxe' 
AA TAJNE Epe3" KP3ZUANHE KO TONE 
Bpaa' META HOFAMA NA 3EMAH HEHEH 
KAE CE APR EAAFOCNORENKGME ONA cp 
MOCTE IJANA GOVAGT'. H TAKO KH TOFA 
Zgopura MEXOTHA EH, CKA3 TRNOME 
NOX HUN' AE AH PNEROCAOVIA , "3 
MORCTUpA N3'Ep3H C€. 





0 gonu KOoBpu koy € zara 
uauxou nunr'. 


GcTK KORA 324, KA YAOEHKA OT 
KOTA OTEPNIJA, M E MNAKAAL mECE' u 
ZAKOG MAKH O ECT' AOBpA KORA, KA 
YAOKHKA OX/EPANJA OJ, FpHXA, H BENA 
FA OK OEOFOV OBA OBRYHH ZHEOT'. H 
TATAM TOY KOBPOK KOMO mENNOE 
MNHCH PTEOpHTE' TO €CT, AA YTH 
APOVIK O APOKTA. MO ONEHMOVIBE AZAA 
HAH ZAKONA MENO  COGOMW  KpOTKO 
TpMHTE H MOCAOVX AOEAPB ApOVrh 
APOVFOV K3AAHTE. MH EAHNE CEO 
MOTPHEOVY KEIJE TEOPH, NEPE APOVIH. 
MOBOCTK EDATP CIKA YHCTO H NpaR'- 
AMO APOYFb APOVFOV K3AAANTE' EOFA 
BOITE CE, H ONATA CEOFA € YucTOrA 
OVMHACNHR  MOBOCTNIO MOBHTE. OT 
KPHCTA HCOYCA  NHYTOZE KElE NE- 
IZENRATE, KH NACK BA BZYNH ZHEOT' 
MENA, TO MOY CAABA Ba BRKH. 





DEUM. Pra 
aut Praepo! 
constituuntu 
permittimus 
poni, de ce 
Prioribus su 
sollicitudine 
quis content 
ripiatur. Siq 
quauis minir 
vel a quocu 
ripiatur qui 
leuiter sens 
cuiuscunque 
vel commoti 
mox sine m 
tus in terra 
ceat satisfac 
nedictione si 
Quod si qui 
aut corporal 
aut si contu 
nasterio ex[ 


o 


De zelo 
bent ha 


Sicut est z 
lus, qui sep 
cit ad_infe 
bonus, qui 
ducit ad DI 
aeternam. ] 
ruentissimo 
nachi; id e 
cem praeuen 
siue _corpori 
tientissime i 
sibi certatin 
quod sibi ui 
sed quod m 
fraternitatis 
re; Deum ti 
sincera , et 
gant. Chris 
ponant, qui 
aeternam p 





REGULE SV. BENEDIKTA, | 129 


B cen perovan cuo Bcaxo 
OBAPORANNHE NHCANH. 


Peroynov cov NMucalH €cM0, za o 


OFAPOVIOIRE B MOACTHPH NOYTENHMH 
RORPABAENECUb NANIEFO 3AKONA, ZN 
ROYTENHE NJINE NO GO3B NOKAME CE 
HMETH. AKO NAH XHTH CE HA CEpIE- 
NHE NO E03Z OGPAIJIENIHE, ECTh OV- 
YENNE CEETHXb OTAlb, KOFA OVYENNR 
OEAPOKANNE NERA YAOEHKA HA EZYNA 
H MA CEPINENA AAA. Ap€ TE CTAPHK 
TA KEATRANA HAH EECEAA FOCNOANA 
NHCMA HAH 3AKONA NOEATO H EZT- 
KAFO, RE NH KAKE YNOEHYOY KHT- 
KOV  NpABEANITO  DOVTH. KONA KE 
 COVTh KRHFE CEETHXh OTAIJh, K€ NIMB 
Tole 30B0VTb, AA GHCMO  NpAEHME 


NOYTEMBb TEKAN .K GOFOV CRACATENIO 


NAMIEMOV; X EECEJE CBETHXb OTALJ, 
H NACTAENENHE HX, H /KHEOTE HXh' 
PEFOVNE CEETOFA BAXHAHR OTA NI- 
MEFO, YTO NAM KAZE HNO, MIJE NO- 
CXOVXh H RAOVKE sp Ib, H SNEOTE 
KOEPHXE MNHXOBb. 7 NIM Mp'3HMR, 
M NRBHMb, H NEEPRANHME, H HENO- 
AOENO SHKOVIJNME CpAMOTA 3ap AGIBA 


NA NNIJH €CTh. H T FAA EpaT" EZ BONA. 


KH NA NEEECKO IJECAPCTEO XHTHT, CE 
MANO ROYTENHE pEFOVNE KO NHCANO 
€CT NOMONINIO XPHCTA  CEP UIHTE' H 
NO TOMB NIHEGIU ME 3ANOERAH XO- 
SPNXA ABAb H NpOVANNXb, KAKO CMO 
npule CNOMRNANH HR RHCAZH, FOCNOXA 
EOFA NOMONIHIO ROHACIHH KOMOV 6CT 
CAARA H APKIBN BR ECE KZKH AMN. 


CAPUT LXKXIII. 


Deeo, quod non omnis 
observatio iustitiaeinhac' 


sit regula constituta. 


Regnlam autem hanc descrip- 
simus, ut eam obseruantes in 
monasteriis aliquatenus vel ho- 
nestatem morum, aut initium eon- 
uersationis nos demonstremus ha- 
bere. Ceterum ad perfectionem 
conuersationis qui festinat, sunt 
doctrinae sanctorum Patrum: qua- 
rum obseruatio perducit hominem 
ad celsitudinem perfectionis. Quae 
enim pagina, aut quis sermo di- 
uinae auctoritatis veteris, ac noui 
Testamenti, non est rectissima 
norma vitae humanae? Aut quis 
liber_ sanctorum catholicorum Pa- 
trum hoc non resonat, ut recto 
cursu perueniamus ad Creatorem 
nostrum? Nec non et collationes 
Patrum, et instituta, et vita e0- 
rum; sed et regula sancti Patris 
nostri Basilii , quid aliud sunt, 


nisi bene viuentium, et. obedien- 


tium monachorum instrumenta 
virtutum ? Nobis autem desidio- 
sis, et male viuentibus , atque 
negligentibus , rubor confusionis 


est. Quisquis ergo ad patriam 


caelestem festinas, hanc minimam 
inchoationis Regulam descriptam 
adiuuante Christo, perfice: 
tunc demum ad maiora, quae su- 
pra comnmemorauimus, doctrinae, 
virtutumque culmina, Deo pro- 
tegente, peruenies. 

Facientibus haec Regna pate- 


bunt superna, Amen. 


Snimljena su iz rukopisa poglavja 50 i 51 na tabli IV, koja je dodana na 
kraju ove sveske starina. Sližeći se slagar za latinski tekst Benediktovih regula 
štampanim izdanjem, koje je u uvodu spomenuto, ostao je neopreznošću pravopis 


toga izdanja nepromienjen. 
STAR. VII. 


9 . 





UJ 


xa 


Staro-hrvatski glagolski nadpis u crYi sv. Lucije 
kod Baške na Krku. 


U gjednici filologičko-historičkoga razreda dne 10. srpnja 1875 čitao 
PRAVI ČLAN DR. Fa. Rački. 


Polagano pada zavjesa s hrvatskoga spomenika glagolskoga na 
otoku Krku u crkvi sv. Lucije kod nove Baške. Ovaj je spomenik 
učenomu svietu naviestia prvi poznavalac glagolštine u novije doba, 
umni Pavao Šafarik. ,Dne 12 siečnja 1853 godine — tako piše! 
— primih od I. Kukuljevića Sakcinskoga trojni priepis nadgrob- 
noga nadpisa, koj je on našao u staroj opatskoj crkvi sv. Lucije 
kod nove Baške na otoku Krku t. j. priepis njegov, jednoga krč- 
koga klerika i majora Mije Sabljara. Razaznanje i protumačenje 
pisma nije do sada pošlo za rukom ni učenim Hrvatom, a ni meni. 
Jesu ondje pismena očevidno glagolskim podobna , ali i neglagol- 
ska. Ni je li to tajnopis (eryptographia), moglo bi biti njekakovo 
starije pismo, onaj izgubljen osnov glagolice. Sjetimo se ne davno 
odkrita ličkoga i najnovije ciparskoga pisma.“ Č 

Ovako je P. Šafarik, imajući pred sobom tri priepisa , sudio o 
sv. lucijskom nadpisu u dodatku one knjige, za koju mu bilo pro- 
učiti mnogo glagolskih spomenika čak od najstarije dobe, pa koje 
je on sbilja proučio dublje ma od kojega predšastnika svojih, po- 
loživ tiem čvrst osnov ovoj grani slavistike. 

Dvie, tri godine poslije ove izjave Šafarikove bivši profesorom 
bogoslovije u Senju sproveo sam jednoga dana njekoliko ura u 
crkvi sv. Lucije, da taj u istinu za onda ,tajnopis“ proučim. Ploča 
s ovim nadpisom ležala je tada na podu, gdje su ju noge vjernika 
gazile i štetile. Ja sam nadpis snimio, koliko se za kratko vrieme 
i u onom položaju ploče moglo. Na prešavši malo kašnje u Rim 


1 Pamštky hlaholskćho pisemnictvi. V Praze 1853. Dostavky k str. 20. 


=". TT 


STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 131 


i podavši se drugomu poslu, niesam dospio, da razriešim svoj sni- 
mak. Ali već kod prepisivanja opazih dosta jasno i bistro , da je 
pred nama spomenik u bitnosti oble glagolice, na vremenom a još 
više nemarom ljudskim dosta oštećen. O tom bio sam u kratko 
progovorio u riečkom ,Nevenu“ god. 1858 br. 17, t& spomeniku 
po pismu odsjekao dobu, ili konac XI ili početak XII vieka ; a 
ujedno obećao razriešenje pisma u svoje vrieme, kada mi još njeke 
obaviesti dopanu ruku. Jurve onom sgodom iztaknuh potrebu, da 
se taj zlo sačuvani spomenik snimi svjetlopisom. 

Poslije mene prepisao je ov nadpis Ivan Kukuljević! svrativši se 
u Bašku god. 1856 na svojem putu u Dalmaciju i Italiju. Nu on 
sam ne bi zadovoljan ovim priepisom svojim , kako razabirem iz 
njegova na me pisma od 20 travnja 1857, moleći me za moj prie- 
pis. Kukuljević je taj nadpis stavljao u XII ;li XIII stoljeće. Od 
naših književnika još je naš akademik M. Mesić učio taj nadpis 
sravnjujući na licu mjesta priepise, koje mu Ivan Crnčić dade. 

Ovaj isti književnik, Ivan Crnčić, snimivši i priepisavši taj nad- 
pis često puta i većom udobnosti, nego li predjašnji putnici, prvi 
objelodani svoj snimak i taj spomenik obširnije protumači u ,Knji- 
ževniku“ god. 1865 (knj. 1), str. 8—20. Pošto ću ja svoje čitanje 
prisnovati na Crnčićevo, to mi budi dozvoljeno osvrnuti se na raz- 
laganje njegovo, kojemu se ima priznati, da je razpršilo onu ne- 
izvjestnost, što no je u slovenskoj knjizi donle vladala o tom 
nadpisu. 

Glede oblika samoga pisma Crnčić je utvrdio, što se i prije znalo, 
da je ono obla glagolica, u kojoj su pojedina pismena slična ovomu 
ili onomu od starijih glagolskih spomenika tako zvanoga bugar- 
skoga roda. Tako su po njegovu mnienju njeka pismena slična 
onim u bugarskom ,abecenariu“ u Parizu, druga u pražkih glagol- 
skih odlomcih, njeka onim u Klozovu glagoliti i u Assemanovu 
evangjelistaru. Ali primjeti i Crnčić , da imade pismena, kojih ne 
ima u ni jednom od ovih ili inih glagolskih spomenika. Ovamo ide 
pisme 12 u 2, 6 u 5, 4 u 12 redku, koje je na spomeniku tako 
jasno izraženo, da mu je oblik (E) izvan svake sumnje; pa takova 
ne ima ni jedan do sada odkriven spomenik ni bugarske ili oble 
ni hrvatske ili uglaste glagolice. Pošto ovo pisme dolazi ondje, 
gdje bi se inače imao čisti «h-a pisati, to drži Crnčić, da je ,to 


1 Izvješće o putovanju kroz Dalmaciju u Napulj i Rim. U Zagrebu 
1857 str. 6. 


STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 133 


da pisa ,se“; ali što? toga nije Crnčić odgonetao. Što sliedi , to 
je rodoljubna Crnčića uzhitilo do uzklika: ,Zvonimir kralj hrvatski! 
nadpis XI vieka! Da je za nj znao tvrdi Dobrovsky; da ga je pro- 
čitao željni Šafafik!“ ali što se veli o Zevrenimiru, toga ni je Crn- 
čić odgonetao, pročitavši same ove rieči: ,v? dni svoee -v' svetuju 
Luciju“; pak i sam upita: ,što? došao, poslao, darovao ili što?“ 


Ali po smislu sliedećih stavaka, u kojih se prokletstvom udara. 


na svakoga, koji bi se uzprotivio, zaključuje Crnčić: ,najbrže 
da je Zevenimire blaga zapisao crkvi sv. Lucije, pak pro- 
klinje svakoga , koj se bude tomu protivio; a blagosivlja, koj to 
bude ovršivao.“ Odavle pako, kano i od kneza Kozme, za kojega 
vladanja u Krajini sazida opat Dirovit onu crkvu, izvodi Crnčić, 
da ta ploča s nadpisom bješe negdje izmedju god. 1076—1089 po- 
dignuta , t. j. za vladavine kralja Svinimira; ili »malo za njim“, 
dakle malo poslije 1089 godine. 

Ovo su u kratko rezultati Crnčićeva truda. 

Prem rado priznajem, da je Crnčić svoje čitanje na čvrst temelj 
osovio i da je riešenje ove pismene zagonetke unapriedio: to se 
s druge strane ne da tajiti, da se nauka ni čitanjem ni snimkom 
Crnčićevim ni je mogla zadovoljiti. Glavna, i to velika mana, nje- 
gova je čitanja, što prvi i glavni diel nadpisa ostavlja bez smisla; 
dočim ni je razriešilo, što se o hrvatskom kralju ondje govori, 
kakav li mu se čin podmeće. Uslied toga i one rieči ,ve dni svoee“ 
ne daju nam onoga svjetla, koje bi iz njih sinuti moglo. 

Ali iz Crnčićeva snimka težko bifliško drugi mogao što drugo 
izvesti, nego li on sam izvede. S toga, da se i Crnčićev priepis 


izpita i da se one u čitanju praznine izpune, koje je Crnčić osta- | 


vio: triebalo je drugi po mogućnosti vjeran snimak namaknuti. A 
to je učinjeno svjetlopisom. Mojim naime posredovanjem dva puta 
se vrstan zagrebački svjetlopisac Standl uputio u Bašku, te je dva 
puta sv. lucijski nadpis snimio koj je već odprije iz tla namješten 
bio na stieni u crkvi. Prvi svjetlopis bijaše loš i slabo čitljiv; ali 
drugi tako dobar, da se težko može bolji dobiti obzirom na ošte- 
ćenost spomenika. Ni to ne bijaše dosta. Ja sam činio taj manji 
svjetlopis povećati, nadajući se toj koristi, da će oko na većih 
pismenih laglje počivati. Još jedno kušah: kada se naš mladi umjet- 
nik , kipar Rendić, vraćao iz Zagreba prije dvie godine u Italiju, 
umolih ga, da se navrati u Bašku i da ovdje snimi u sadri onaj 
nadpis. To je on i učinio; samo šteta, što ne imajući kod sebe 
dosta sadre, ulovi samo negativu propustiv positivu, kada se jednom 





“al 

Bi 
NEE 
Pi: 
Ke! 
o 
8 
i 
4, 
*dE 
ia 
* ts 
AE. 

3 
DEEET 
il! 
iki 
ŠA 
3 


ur m E 
DR AR. u PITATE i, 


. 
“a 


ra 
akt 


, Kaje Te, 
KEL alat I 1? 


. . 
+ 

3 

đI 


+. 


a , io 


eia , 
DRA VK): EK 


po 

aa oo 
“ a 
Pr: PP 


NAKANI 
KRETA 


Pa . 
RASLE BAJI 


134 FR. RAČKI, 


u Zagreb vrati. Ovaj snimak sada je u naše 
nom muzeju. 

Kod iznovičnoga izučavanja ovoga spomen: 
pri ruci osim Crnčićeva priepisa još Standlc 
veći, i Rendićev sadren snimak. Na ovom o: 
kodjer ova razprava, koje imade moje čitanj 
žiti, opravdati i utvrditi. 

Kamena ploča prostorom, ila kojem jest ne 
tar i 94 centimetra, široka 73 centimetra. S 
dužinom imade izradjeni okvir sa deset u liš 
voja, izradjenih dosta ukusno. Ploča se na d 
lomila; ali je opet sastavljena, nu tako, ds 
Primjećuje se ujedno, da je taj spomenik nji 
Sva ploča ni je tečajem vremena jednako t 
veći diel bolje od desnoga sačuvan. Vidi se, 
kova na tlu ležala, čiem joj pismo čestimic 

Prije nego li predjem na čitanje nadpisa, 
i pismenih u obće. 

Pismena su na poprieko po 4 ceutimetri 
prilike široka. Iz nadpisa mogu se izvaditi ! 
glagolska azbuka, na ime, :h, IH, U, %, 6 
db, 9, P, 4, M, 6, €, TI, 8B, bi 
Od bugarske indi glagolice ne ima pismel 
3€, 86, E, a od hrvatske 8, %P, NP. Ni 
i njekih predjašnjih, ne ćgapo svoj prilici 
šem za to, što jih piscu mi je trebalo. Na 
pisme, a možebit još drugo, kojega ne ima 
golska azbuka. Mislim, da će zgodnije biti, 
pismenu kod čitanja dotične rieči; jer će 
laglje utvrditi. 

Dva su pismena, koja dolaze u dvojakon 
slite i on. Prvo dolazi redovito u obliku obl 
puta t.j. u 9i 11 redku u obliku uglaste gla 
Drugo u obliku kratkoga (8) i dugoga (Q) 
ono ne ima u našem nadpisu ovoga drugoga 
stoji za on. 

Pismo našega spomenika spada po svoje: 
čaju u oblu glagolicu. Ovaj se karakter 
pismenih, koja se u obih glagolicah razlikuju 
vadi, dobro, mislite i jeru. Ova se pismena 


STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 135 


kano na starih spomenicih tako zvane bugarske glagolice. A ostala 
takodjer pismena naginju na oblu podobu » pri čiem ne treba s uma 
pustiti, da su ona uklesana u kamen , koj dljetu prkosi i zaokru- 
živanju; dočim koža, na kojoj su pisani ostali spomenici oble gla- 
golice, jest sasma podnosljiva i popustljiva. O karakteru pisma bit 
će obširnija rieč na svojem mjestu. 

Bieči u našem spomeniku niesu razstavljene, već se one nepre- 
kidno pišu, t& jedno pisme prislanja na drugo. Ova se neprekid- 
nost rieči i pismena nepomućuje ni na koncu redaka; dočim se i 
ovdje pismena nižu, dokle je prostor dopuštao, pa se rieč u slie- 
dećem redku nastavlja bez obzira na slovke. A ni stapljanja i i ve- 
zanja dviju ili više pismena ne ima tudjer ; osim što se b i 3 jednom 
stapaju, pa & prislanja na f, na što ću svratiti pozornost kod Ka 
tanja dotičnih rieči. Isto tako su i pokraćivanja rieči veoma rie 
i to u obće poznatih slučajevih. 

Predpostavivši ove obćenite opazke o pismu našega spomenika 
prelazim sada na čitanje. 

Nadpis imade 13 redaka sa trideset na poprieko pismena u sva- 
kom redku. Ja ću čitati redak za redkom t& ujedno iztaknuti'ono, 
što se sa izvjestnosti razaznaje i čita; a ovo odlučiti od mojih do- 
punjaka , pa ove svagdje poduprti razjašnjenjem. Vezati ću pako 
rieči i redke, dok izraze misao. 

U 1 redku nad 22, 23, 24 i 25 pismenom drugoga redka jasno 
se čitaju %3IAH, a nad 27 pismenom upravo kod proloma vidi 
Se «hk, Pred ovimi pismeni nad 14, 15 i 16 pismenom drugoga 
redka iztiču se dosta razgovjetno &R2P. Izmedju ovih triju i onih 
četiriju u prvom redku imade mjesta za 5 pismena. Stavimo li ona 
dva pismena zadnja od četiriju u savez s rečenim ,h, ne će nam 
biti težko pogoditi, da je izmedju 98 i -h izpalo pisme Ja, pa da se 
AH sa Za imade izpuniti u rieč sdMZar+. Jasno videći u ona pre- 
djašnja tri pismena Q2?P a znajući, da iza njih imade prostora za 
5 pismena, to ćemo u QP nazrieti dva glavna pismena rieči NBPI, | 
koja je u našem spomeniku po običaju pokraćena u QP+. Ostala 
četiri pismena izpunit ćemo s veznikom &8, i s pokraćenim LŽ+, 
pridruživ jih onima prvima dvima pismenima od razgovjetnih če- 
tiriju t. j. &4 u SITI4%4. Čitajući ovako što jasno što nadopu- 
nitbom ove rieči: »8 27:4 8 2:+%3 sbiliža:H,“ ne će nam 
biti težko pogoditi one dvie tri rieči u prvom riedku , koje su u 
napried bile. A od njih mogu se osim dosta razgovjetnoga W ra- 
zabrati ostanci pismena [TI i 4, koja sa srednjim V spajam u 

















PR 6. 





186. FR. BAČKI, 


UNV, pš nadopuniv s prieda H čitam HIDV+ 
Sudeći po drugom redku imade u prvom redk 
riečmi , čitanimi i nadopunjenimi , još prostor: 
Na tom prostoru bilo je bez sumnje uklesar 
još pred tiem bilo mjesta za 3 ili 4 pismena, kc 
sbilja vide na nadpisu našem; ali za sada pi 
gadjanje. Ona jasna pišmena 3 QP, za tiem 
i ostanci pismena [TI] uz W u sredini bijahu 
prvom redku do pod kraj, t& mogosmo pročit: 
stavku ovako: 8 893 MVA 8 QP4 8 4 
Ovo je indi ona širja formula kršćanska, mje: 
vala se na potonjih spomenicih ona kraća: ,(1 
FRMPT, kano što se n. p. čita na crkvi sv. 
nadpisu izklesanu na ploči! god. 1303. Ona 
formula upotrebljava se takodjer na listinah i; 
XI vieku. Tako izprava belgradska* od g. 10 
vin nomine patris et filii et spiritus saneti“. 
Poslije toga uvoda dolaze na kraju prvoga 1 
pismena, koja sastavljaju rieč hgx&. Ova rieč 
u našem nadpisu, koja se proteže kroz drugi 
četiri pismena u drugom redku jesu gasma ra 
8IU.+lT] ; sledeće se pisme iztrlo, ali dA se izj 
rieči u 9 redku, gdje se ona dočima na & 
načinu pisanja u cielom spomeniku. Prvu indi : 
aP.+OIX. Sliedećih 7 pismena, od kojih se 
izglodalo, spajam u jednu rieč, te čitam KE 
pisme,. kako rekosmo , u glagolici neobično, 1 
u 5 i 12 redku. Sliedeća rieč glasi PPBQHk 
u pismenu k iztrć gornji diel, kano što se vi: 
s podpunim u 10 redku na trećem mjestu. | 
razgovjetna pismena, koja spajam u rieč Q9 
dobro čitao; ali dalje ni je umio; prem je | 
sliedećih pismena naveo. Ja pako čitam sliedeć 
8 i držim ga za predlog, koj se odnosi na sl 
razgovjetna su prva četiri pismena: gb36b8, < 
stor za jedno pisme, pak A. Sada ne će nam 
koje je pisme stajalo na onom iztrtom i vatrom oc 


' Kukuljević: Listine hrvatske br. II. 
% Kukuljević: Codex dipl. I, 155. 


BTARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPISI NA KRKU. 137 


to je P; ta sva rieč glasi FL JIKSPA. Sastavimo sada prvu re- 
čenicu ove stavke; pa će ona glasiti ovako: +Pog 9P+hDIIE 
GVERŠTIŠkE PBŽT+kE Q3 H FbIRŠPA. Posljednja rieč je 
poznata svakomu Hrvatu, a dolazi izgovorom nagusa u staroj slo- 
venštini, t& znači terra inculta, kod Habdelića takodjer ager.! Iza 
ove rieči sliede na kraju drugoga redka tri pismena, koja: su po- 
nješto oštećena, ali se dadu razgovjetno razabrati, a slažem jih u 
jednu rieč, koja glasi PD13. Prelazeći na treći redak spajam prva 
dva jasna pismena u rieč 4&-h. Sada sliedi, što je Crnčića uzhi- 
tilo. I sbilja prvo sliedeće razgovjetno pisme jest By, treće iztrto 
ali nesumnjivo QP ; peto, šesto i sedmo razgovjetno PHY9:; drugo 
i četvrto iztrto, a posljednje u toj rieči sasma jasno K; pred ovim 
jerom vidi se B, na koj se drugo slovo s lieva prislonilo i s njim 
stopilo, a to je B, kojemu se obilježje vidi. S toga se ova druga 
rieč u trećem redku piše: oK VEPBSTSEE, u kojoj su na prvi 
očigled neprieporna Wu .V.P85Y . bE; a prema tomu za mene 
je i ono čitanje neprieporno. Ovo se čitanje potvrdjuje i sliede- 
ćom riečju, u kojoj su pismena ph-h i poslije četvrtoga iztrtoga 
peto & sasma jasna, tako da ono četvrto bijaše za cielo gb, ko- 
jega se krakovom tragovi vide. Ova indi rieč čita se #b-+JFb&. 
I sliedeće rieči pismena jesu dosta jasna, osim posljednjega, koje 
se lasno izpuniti dade; čita se na ime: kEKVYHINKAQ:#(28). Pi- 
sme & stavljam u zapor, jer mi se čini, da poslije H-a imade pro- 
stora još za tri pismena. Ali ako su sliedila samo dva pismena do 
kraja redka: tada je mogla predjašnja rieč u staroj hrv. formi glasiti: 
kbEZVBIIZQ:X. Ove indi tri rieči glase: EVEPSTIObE 
»bHhJbE kEZEVHEIIKOQP:K(B). Istina je, prvo pisme u imenu 
toga hrvatskoga kralja imalo bi biti Q, ako mu je osnovom rieč 
AVSPBA ; * ili ako se_ pred očima imadu latinske suvremene 
listine, u kojih se piše ,Suinimir“.* U takom slučaju bio bi klesar 
mjesto Q izklesao &, pak izmedju ovoga pismena i sliedećega bez 
potrebe još i & umetnuo. Ova nepravilnost, ako je takova, ne 
smeta do duše nesumnjivu čitanju. Ali u imenih ovoga osnova od 
davna se onaj s pretvara sada u z (zuinka), sada u polj. $ ($winka). 
Prof. dr. Geitler volio bi ono ime izvoditi iz osnova zazaz, sonus; 


1 Vidi Miklošić: Lexicon palaeoslov. ad h. v. 
2 Miklošić: Die Bildung der slav. Personennamen. nr. 337. 


3 Cod. dipl. I, 182. Ovako se i kod Tome spljet. arcidj. Hist. sal. 
6. XVII piše. 


FR. RAČKI, 


da je naš klesar sasma pravilno 
v. zvenimire; pa da su Hrvati < 
xo ga i hrv. ljetopis piše i gdj 
atu, koji je ovo ime napisao h: 
iost pred lat. pisci, ako i jesu 1 
li sas. Kako latinica piše slov. « 
la se i Suinimir piše mj. Zvenim 
ija prostor _sasma iztrt i ošteće 
na dva slova, koja ja obzirom m: 
čitajući PH, U 4 redku sastav 
»ćim dielom posvema razgovjeti 
VE RVIDIHP FGBVSDP. 
j redak; ali sada on zapš. PA ij 
zreci i od velikoga je dosega za us 
Do kraja redka imade mjesta 
: su razgovjetna dva, na ime Q8 
omu, pa ja u njem nazirem &, 
vljanja prelomljene ploče malkc 
tavlja oku kano njekakav Q9. Sli 
ali ne može biti drugo no III, 
dana. Ova indi četiri pismena 
bez oklievanja popunjujem sa 
itamBQHLBGE t. j. part. pri 
d glag. uru, uzuru. Istina je, da 
kano i u odlomku ljublj. ho: 
bTWIB, ali već cod. suprasliensis 
nade uz uzzmys upravo kano i 
j.e =z. Sada nam tek jasn 
ruge stavke, koja glasi ovako: 
IP-kOTIX BEBNIŠkE PBQ4 
kh PuBVEPBVIbE PE-+HHbE 
; VIII VR RVIMADP HE 
prievodu: ,Ego abbas Držiha a 
mirus rez Croatorum, dum suis di 
ciae) ezivisset (ascendisset)“. Po: 
ire, abire, iter facere i ascender« 


cy hlah. pisemn. str. 55. 6. 
iiklošića: Lexicon palaeslov. ad v, | 
Av. uzuTu. 





STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 139 


Sljedeća stavka spada medju najnerazgovjetnije u nadpisu; jer 
je pismo u drugoj polovici 5 i 6 redka mnogo oštećeno. Prva po- 
lovica petoga redka jest dosta razgovjetna; pak ju čitam ovako: 
8 inaPEPE AJASTEE. Jedino pisme gl jest u prvoj 
polovici svojoj ponješto oštećeno; ali da je ono sbilja gih o tom 
ne može biti sumnje. Položaj, koj našemu nadpisu vlastito pisme mH 
zauzima u rieči ,župan“, gdje ono stoji mjesto «hk, dade nagovje- 
štati njegov pravi znamen. Ovdje mi pada na um izgovor te slov. 
rieči kod Rumunja , koji ju pišu župene.! Ono isto pisme stoji, 
kano na kraju rieči Držiha u 2 redku, na kraju osobnoga imena 
Desilo , kako se ono čita u žičkoj listini srbskoga prvovienčanoga 
kralja Stjepana;* a osnov mu je gec, gecu == invenire, acquirere.? 
Ono se indi u našem spomeniku rabi, gdje se u drugih piše sada 
a, sada o; tš će biti osnovana slutnja Crnčićeva, da izrazuje mutne 
a i o po izgovoru u otočkoj čakavštini. Crnčić usudio se čitati samo 
BNIAŠAS- ostatak rieči, kao i sliedeći redak šesti, izuzam četiri 
pismena, bješe mu nerazgovjetan; te ga ni ne pročita. Ja pako vi- 
dim dosta jasno u nastavku Bb& onda iztrt prostor za dva pismena, 
pak opet VA, dakle PB... VA ; tč se s toga ne ustručavam 
izpuniti onaj prazan prostor sa Ih i čitam rieč: PRR(EH)VA ; 
pak prislanjajući ju na prediduće dvie rieči čitam: ,župane Desilo 
Krzbavč“ t. j. Desilo, župan krbavski. Do kraja ovoga redka imade 
mjesta za 9—10 pismena, od kojih se samo razabire H umah iza 
loma, onda kano predzadnje pisme TG. Osim toga vide se ostanci 
pismena rt umah poslije A u predjašnjoj rieči, koju sam protu- 
mačio, za tiem okomna crta, koja može pripadati pismenu 1 i ko- 
jemu ju ja pridjeljujem; napokon poslije KH nazirem prvi diel iz- 
trta pismena Q?, Ova indi, koje jasna, koje narušena i iztrta pis- 
mena sastavljam u rieči: ,HUMPEPE VE; pak onaj dosta jasan 
gb držim za prvo pisme rieči, na koju spadaju i prva dva razgo- 
vjetna pismena u 6 redku VA, t& uzev, da je posljednje pisme u 5 
redku bilo SH čitam cielu rieč iz 4 pismena: FL HVA t. i. i mPEPE 
Q4 JENVA. Ovomu županu ime sliedi umah dalje u 6 redku 
i glasi dosta jasno: PEEZPJILI%:H. Ovo se ime u izvornoj bel- 
gradskoj povelji* kralja Kriesimira od g. 1059 piše ,Piruanego“, 


1 Vidi Miklošić: ibid ad v. Koynant. 

3 Miklošić: Monum. serb. p. 12. 

5 Miklošić: Die Bildung der slav. Personennamen. nr. 107. 

€ U zadarskom arkivu vlad. Kukuljević: cod. dipl. I, 120. U mene je 
svjetlopis ove listine. 


. 140 FR. BAČKI, 


tč mu se i dometak ,iuppano de Luc 
s onim u našem spomeniku: ,župan v 
snimku dosta dobro izrazio ovu rieč, 
sumnjao , jer je ono i na_kamenu mal 
je usudio pročitati je, jer mu se ona gi 
njatnom. Ali i u pisanju toga osobnog: 
pravopisa, kojim se naš nadpis iztiče; 
nedosljednost spočitati ima, bila bi ta, 
nuo &, kano u riči GEVEPSVBBE 
tinštini glasicom # u Pir-uanego. Ime je 
Pribin&ga prema hrv. Vekenćga, i Dra 
nega a dolazi i Pribinego,' prema Go, 
Priby — i N&ga.? Što se jednom kaže 
kalu bez, drugi put župan ,ve Luc 
pravilno je jedno i drugo, ta se oboje 
spomenicih.* 

Sliedeća stavka je u prvom dielu “ng 
posvema iztrto.. Onda idu njih pet sat 
EPIRIHE; pak opet praznina, a za 
punjujem onu prvu prazninu s pisme! 
sa sljedećim & čitam QK = Ch, hi 
punjujem s h, t& čitam cielu rič P 
kako poslije prve slovke izčekivalo & 
četvero-evangjelju glagolskom iz XI vie 
t.j. bez & iza P9A, kano na spomer 
imade u istom 6 redku mjesta za 12—1 
i drugo prilično jasna, na ime Q98, os 
spodobi s jednakim , koje je izpod nje 
t.j. četvrto pisme iza & predstavlja nan 
ili četvrto kano Q9, onda u svojih ruše 
V, kojega su široka osnovnica a i obe 
čena. Od ovih indi 12—13 pismena op 
nije ova: VB... dh... VAV. Skraj 
8, kojega se gornji i dolnji diel vidi; 
ko za prvo slovo rieči, koja se u sliedeće1 





1 Ibid. p. 167. 

2 Ibid. p. 176. 

* Miklošić: Die Bildung der slav. Perso 

“ Miklosi yntarx p. 636. 

5 Kod Šafašika: Pamdtky hlah. pisemn. p. a1. uu. pe var za. 








 STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPISI NA EHKU. 141 


sasma razgovjetno čita NIAVA, i koja glasi HgIIJAVA. U savez 
S ovom riečju dovodim predposljednje 6 redka pisme Q, i sma- 
tram ga za predlog R9, kod kojega je klesar izpustio obljubljen 
mu inače poluglas &,. Taj poluglas u predlogu R?H izpušta se 
kadšto u najstarijih spomenicih ne samo hrvatske uglaste glago- 
lice, nego je on izpušten odmah u prvom redku Mihanovićeva od- 
lomka! hrvatske okrugle glagolice, gdje se on inače, kano i u na- 
šem nadpisu, točno i dosljedno navodi. Pretežko je izpuniti one 
praznine izmedju oba Q? i sastaviti rieč iz onih ruševina. S toga 


. budi mi dopušteno ovdje nagadjanje , koje ako i nije osnovano 


onako kako bijahu prošasta, ne će možebit ipak biti nevjerovatno. 
Tko promotri dvie rieči predjašnje ove stavke, na ime: R8 PAQJTE!t, 
taj će izčekivati ime onoga, koj je poslan. Ovo ime imalo bi iz- 
raženo biti sliedećom riečju, koje su nam se ostanci sačuvali u 
pismenih V8...db.. VE. Ovdje indi imađemo izpuniti još pet 
pismena. Pismena g& u sredini, pak Q9-h na kraju dozivlju nam 
na pamet slovenska imena osobna sastavljena, kojih je drugi 
sastavni diel casa. Uzev na oko početnu slovku Q?8 i videći, da 
do gb imade mjesto za tri pismena, pak tražeći ovakova imena 
osobna u slovenštini , naići ćemo na ime: Vitoslav, Višeslav. Prvi 
sastavni diel ovoga imena sasma bi: pokrio onu prazninu na nad- 
pisu našem; ali u drugom (RA&-HQU-H) jedno je pisme, tako mi 
se čini, premalo. Ali pred nama je spomenik, koj u pisanju osob- 
nih imena ni je sasma točan, pa ne škrtari s pisment. Znamo, da 
je u rieči ,Zvenimir“ umetnuo & izmedju Z i v, gdje mu ne ima 


mjesta. Znamo na dalje, da je u rieči ,Pribin&ga“ umetnuo suvi- 


šan E izmedju 6 i g. A osim toga u 12 redku piše sasma razgo- 
vjetno BZARHVRLII 51, 2 padež od nom. Kosme prema Petre, 
gen. Petreta, Stipe gen. Stipeta itd. Tako je naš pisac i ovdje 


mogao umetnuti jedno pisme suviše. Ako m6 oči ne varaju, nala- 


zin poslije FB trag pismenu A, koje je i Cručić pribilježio u 
snimku; pa onda tek je sliedilo «h ili m još prije R?-H. Prema 
tomu izpunjujem ovu rieč ovako: VSGINJAR)EK(A RH) VA. Crn- 
čić je ovde čitao V&P(A) . (FB)A . . VP ; što ne daje nikakova 
smisla. U ostalom, da su osobna imena s osnovom euru bila ob- 
ljubljena u Hrvatskoj još prije XII vieka, nalazimo svjedočanstvo 
u onodobnih listinah, u kojih se čitaju imena: Vitan, Vitača, Vt- 
todrag , Vitomir. — Pokle smo dvie sliedeće rieči jurve pročitali, 


2 RadlII, 10. Snimak: VRE- Bb COYEOTOV. 


142 zu. RAČKI 


možemo preći na ostatak ove stavke, 
se provlači kroz 7 i 8 redak i zahva 
pako ovako: &4 8WQU3 UA PAE 
E(P)h (E)%+ 8 % IVRIGBŠLI 
+R7?2 . A BI ARA MBT 
i3%:. Ovdje imade se prije svega 
pismena b i 3 u rieči P4b3I4HR3; a ! 
nadpisu lasno se razumije, ako se ov 
njem izražena, primaknu i sljube u j 
pozornost na pokraćene rieči: [4 mj. 
drugoj pokraćenoj rieči vide se samo 
sme iztrto, koje ja izpunjujem sa P = 
poslije loma jasno se vide pismena $ 
je jedno iztrto, i to po mojem mnienju 
razriešujem sa £(4)%(4B46bBV)+ 
menuti, da je naš klesar nad pokra: 
UIBČINS znak kratice metnuo ne 1 
nad predposljednjim , gdje mu se sgo 
»blažena dčva“; na u onoj drugoj & 
prije dh+, a vi pošto 6brh; promotr 
nazriet će se u njem %, kano što se 
Isto tako krivo je Crnčić čitao posle: 
laets mj. sdč živets = qui hic vivit, 
zornost na dvoje: prvo, da je pisac 
vlastito mu pisme H = «+; drugo | 
pustio &, što u ostalom biva i u ini 

Ja indi čitam ovu dugačku stavku 
PARAH VIDIJA) +VA | 
ma #463423, +3b£?R 8 EH%Et 
GAABVA 8 % IVAPERIJEE 
SbGAVBA +09372.84 SinI Q 
ĐaH P3 W9%k. Ja bih to preveo 
»Hic misit Vitoslavum in insulam, ut 
tradixerit, maledicat illum deus et be 
listae et sancta Lucia, amen. Ut qu 
s. Luciae), oret pro illis deum“. Što 
cnaru upotrebljuje local s sx, to ni, 


1 Šafarik: Pam&tky str. 28. 
2 Vidi kod Miklošića: Leric. ad v. ca 





STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIB NA KEKU. 143 


ništa neobična, u kojih on dolazi poslije glagola kretanja (iti, priti 
itd.): egda prideši vs carstvč svoems, denese se mnoju ideši ve 
porodč itd. U tih slučajih nažnačuje se localom s vs onaj mir, koj 
se poslije kretanja postigne.! 

Zaime Q&H veže ovu stavku s predjašnjom, i odnosi se na pre- 
djašnju rieč t. j. na župana Pribin&ga. Ovaj je indi izaslao posla- 
nika na otok, da crkvu sv. Lucije utvrdi u posjedu one ledine. 
Ovakovu poslaniku , koj je imao darovnicu ili u život privesti , ili 


u obranu uzeti, nalazimo trag u hrvatskih listinah XI vieka, od 


kojih je ona Radovana od g. 1070 u tom obziru veoma zanimiva.? 
Utvrda se, kano i u našem nadpisu , izrazila kletvom proti sme- 
taocu. Petar Crni o svojih izpod Mosora zemljah veli: ,Unde mihi con- 
firmavit prefatus rex (Suinimjr) nominatas terras, ut nullus deinceps 
querimonias jaceret; et etiam maledictionem dedit omnibus, qui eam 
quesierint“. Šira formula ove kletve bijaše: »Si quis vero huic do- 
nationi ac confirmationi mee contrarius existerit, iratum habeat 
trinum et unum deum, et maledictionem trecentorum decem et octo 
patrum et aliorum sanctorum incurrat; et cum Iuda proditore damp- 
netur eterno supplicio“* Formula na spomeniku jest kraća; ali jednak 
joj smisao. U nju unišla je i zaštitnica crkve, na ime sv. Lucija ; 
kano što u sličnu formulu u darovnici kralja Petra Kriesimira 
belgradskomu samostanu sv. Tome unidje ovaj mu zaštitnik. Na 
zamjenu zahtieva se od redovnika, koji živu u samostanu sv. Lu- 
cije, da za svoje dobročinitelje i one, koji jih brane u uživanju do- 
bročinstva, mole boga. 

Od devetoga redka nadalje sliedi nova stavka. Prije nego li sta- 
nem čitati, budi mi dozvoljeno iztaknuti jednu slutnju. Gledajući 
na svietlopis, pa prispodobljajući onaj manji diel kamena iza pro- 
loma s lievim većim; motreći za tiem oštro izražena pismena i nji- 
hovu podobu na tom manjem dielu, ne mogu se oteti misli, da je 
ovdje kasnija a popravljajuća i obnavljajuća ruka imala posla. Ova 
ruka kano da se opaža navlastito u 9 redku na samom prolomu, 
gdje su U i & pobrkani i izpravljani, pa dometnut lat. I, koj se 
još pri kraju 12 redka i umah na početku 13 redka prikazuje. 
Jednako nam i 13 redak predstavlja same skoro ruševine , koje, 


1 Miklošić: Vergl. Gram. der slav. Sprachen IV, 658. 

2 Kukuljević: Cod. dipl. I, 136—7. 

š Ibid. p. 175. 

€ Kralj Svinimir u listini od 16 travnja 1078. Ibid. p. 164. 
5 Cod. dipl. 1, 135. 


2 a — 


144 . FR. RAČKI, 


kada bi izvorne bile , značile bi, da je 
malaksala, t& k svomu koncu brzala veži 
jih tako, da se jedva razaznati mogu. 
Predpostavivši ovu slutnju , koja bi se 
samoj ploči utvrditi, čitam sliedeću stavku 
AAEBIVITIZ PoZGEkK VEA?: 
EE+IIP QZ BIVITIŠP VE 
RMNEME ČET+R+PUERO VA 
LAUN3 VE Do NI MIX Bh 
nju skoro nikakovih potežkoća. U rieči 
iztrto; ali se izpuniti može. Ime opata či 
spojenica imade se ovdje, kano i malo v 
riešiti sa B3, a ne BA; pisme pred tin 
kod ovoga u nadpisu svagdje osnov širji 
se opaža protivno; dočim se pisme HH sa 
zakrenutom crtom opaža dosta jasno. Os 
ne znači ništa, dočim osobno ime Dobrevii 
i gura; pak imade ovoga imena i kod di 
ga pače ni tražiti u inostranstvu, jer ga ; 
bilo. Petar Črni za kralja Svinimira piše 1 
parauimus terram aliam a Dobrouito et 
se .nješto više čita ,Dabrouito setnico“, 
uito“. Uz toliku jasnoću ima se samo ne 
koj je pisme S izmedju & i I izostavic 
na kraju 9 redka Ba izpalo, pak čita ,ze 
aorist glagola zugaru, aedificare, t& je on 
sma pravilno napisan. Isto tako krivo je 
redka za fP; jer je ono razgovjetno IP s ci 
pokazuje, da je rieč skraćena. Nu ovdje 
onaj znak skraćenice suvišan , kano što 
HV u rieči FhHVHD, koja je podpunc 
niti sa AIVITIJESVIDP prema st. s 
nost zaslužuje, da se rieč ,knez“ piše s 
najstarijih spomenicih slovenskih : u supr& 
evangjelju i klozovu glagolit.;* na dalje 


1 Miklošić: Die Bildung der slav. Persone: 
2 Qod. dipl. 1, 171, 172. 

5 Miklošić: Lex. palaeoslov. ad h. v. 

* Ibid. ad v. uuaza. 


STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 145 


medju # i b dodaje &; napokon da toli u ovoj rieči i to u slovci 
prvoj , odnosno drugoj , koli u gen. part. glag. HWTb+66HITI8 
u početku 12 redka, zamienjeno dh (odnosno aw) s mutnom glasi- 
com , koje se znamen u ovih primjerih odlučnije potvrdjuje. 

Ako je naša više navedena slutnja opravdana, onda bismo pred- 
posljednju rieč 12 redka čitali GP, tč bi se ona s drugom riečju 
u 11 redku sasma podudarala , a razlika bila bi samo u pismu; 
glag. P8 bilo bi na ime izpravljeno s lat. NI. U takovu slučaju 
imala bi se i prediduća rieč čitati [IG; gdje bi tada glag. [IT] 
prebacilo se u lat. T a glag. & osakaćeno uo. 

Ovu posljednju stavku prevodim latinski ovako: Ego abbas Do- 
brevitus aedificavi ecclesiam hanc (et) cum novem fratribus meis in 
diebus (tempore), dum comes Cosmas dominaretur universae regioni 
(huic). Zt erat*his diebus Nicolaus . . .“ 

Ostatak posljednjega redka tako je izkvaren i pojedina su mu 
pismena tako osakaćena, da se težko dadu i nagadjanjem u smi- 
sao sastaviti. Najjasnije iztiču se u sredini pismena 3, na koje kano 
da se s prvom češću prislanja [DT], onda &# i DP, za tiem FhRVIDP. 
Predjašnja 4 pismena, nad kojimi je u sredini kratica, mogu se 
izpuniti i pročitati: QVIJMMD: isto tako sliedećih pet pismena: 
JEHVIDP, prem tada, osobito na drugoj rieči, ona je kratica su- 
višna. U sliedećih šest pismena ni je sa strane graphike nikakove 
skoro težkoće , jer se dobro razabiru #.3J4.N. Drugo pisme 
jest svojim oblikom jednako onomu, koje smo pri kraju predjaš- 
njega redka glede znamena izjednačili s & i koje nam se u ovom 
istom 13 redku prikazuje izpod Q& 12 redka. Pisme izmedju st 
i N, kako se sada oku prikazuje, moglo bi biti 3, t& bi se ova 
tri pismena mogla sastaviti u rieč Sb3P, dodavši joj na kraju E, 
koj se u našem nadpisu ne opaža. Komu bi se htjelo nagadjati, 
mog6 bi onaj jasni 3 pred 6b-om uzeti za brojku, koju je klesar 
zaboravio označiti znakom; pak uzev da ono pred njom osakaćeno 
pisme stoji mjesto B , čitati ove poslednje rieči nadpisa: VE 

.9. AIPH tj. VET dens. Ali poslije prvih pet pismena, ako se 
izuzme O, sliede u tom redku takova, da ili je gdje koje izsječeno, 
ili naopako okrenjeno (€) a običnoj glagolici nepoznato, da se, bar 
za sada, ne usudjujem razriešiti i nadopuniti ovoga redka ni na- 
gadjanjem. Crnčić imenu Mikula nadovezuje rieč: ,,z otočeca“, ali 
sam ne ima pouzdanja u to čitanje. 

Medju tiem ja sam zadovoljan i s ovim rezultatom svojim , do 
kojega se velikim trudom dokopah ; a sud ob uspjehu očekujeia od 

STAR. VII. 10 


FR. RAČKI, 


ovenskoj epigrafici i paleografi 
ni potaknem na iznovično pi 
1 u ruke njihove vjeran snimak 
Ipis prikazuje (vidi tab. V). 


1 


u točnom priepisu kako ga 
:a drugim i nadopuniv ona, k 


su iztrta. Nadopunjujem pak« 


& ploči sačuvana; a u ( ) pism 


iva. Pri tom upotrebljujem p 
e i uglaste, prema tomu kako 


li manje obla ili uglasta. 


WGBVBTINMSPRNAIBO[ FB] EGER +JVA MH MEP)H VB) HG] 
VAJUGEĐPJE Ra +(B)ZENMIH Ib) VB (TIH B)FHJA4) VAVA 
UAVA & + BGUJIOMVIR[ 194 d6#PBB I BE: (P) 4 (I) TarkBRa3 
VARSGOBOBSRTU+ASGH VBA +[R] PH AA MIRRAATSVI 
EMO HE S Pa PJE HR] hPa K AH] HE REBVSIIEPaR 
HHAKEVBAR ZV KBE I [B])2VOI vEB[+H] ri unBR HIV 


ama sogapzrgpan irmmonzama_nAmnsamLra 


STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 147 


Na dalje b) predajem ovdje taj nadpis s mojimi nadopunjci u 
točnoj transkripciji latinicom i starom  cirilicom , razredivši ga u 
stavke, da mu se sadržina i red: misli laglje razumjeti može. Je- 
dino što pisme E pišem u jednoj i drugoj transkripciji čistom gla- 
sicom a. Na dalje ne uzimam u transkripciji obzir na prva tri znaka, 
o kojih ću kašnje progovoriti. ....... Va ime otca i sna i stago 
duha. Azs opat Drežiha pisahe se o ledinč, juže da Zavsnimira 
krals hrevatesky vs dni svoee ve svetuju Luciju isešede. Mi župane 
Desila Krsbavč, župane vs Lucč Prbsnebga. Se posla Vitosl(č)ava 
v' otocč: da iže to poreče, kleni i boge # blažena bogorodica i £ evan- 
gelisti i svetaja Lucija, amens. Da iže sdč živets, moli za ne boga. 

Azs opata Dobrevita zsdahs crčksvs siju (i) svoeju bratiju su de- 

vetju vs dni ksneza Kossmsta , obladajušćago vesu kerainu. I bčše 
v& ti dni Mikula. 
2... BE uue ora | H CRA H CTAFO KOVXA. AZRE ONATE APREHXA HHCAXE 
CE O ACAHNZ, I0X6 NA ZERENHMNOE KPAAE XPBEATECKE(H) BR AHH CEOEE 
ER CRETOVIO NOVIJEIO uCEMEXE. Mu KOoynanh AECHIA KDREAKE, KOVNINI 
KR NOVUR NpERHGEFA. CE NOCNA BHTOCA(KJAKA K' OTONK: JA HKE TO NO- 
PEYE, KALMH H EOFT H ERAKENA GOFOPOANIJA M .F. EEAFTENNCTH M CEETAZ 
NOVIH, AMENE. MA HE CAK SHE€TE, MON ZI NE KBOFA. 

AZE ONATE AOBPEEHTE ZBAAXE UPEKBER CHIO (H) CEOGIO EPATHIO CL AE- 
K€THIO ER ANH KRNEZA KOCEMETA OEAAAAIOIJIKTO BECOV KEPAHNOV. H EZUE 
EE TI ANI MIKOVNA Lii. 

Napokon c) latinski prievod, koj glasi ovako: 

o In nomine patris et filii et sancti spiritus. Ego abbas Držiha 
scripsi hoc de agro (terra inculta), quem dedit Zevenimir (Suinimi- 
rus) rez Croatorum, dum in diebus suis in. sanctam Luciam agcen- | 
disset (egivisset). Nos Desilo, iupanus Corbaviae, Pribinega iupanus 
Lucae. Hic misit Vitoslavum in insulam (8c. Veglae): ut qui huic 
(sc. donationi) contradiverit , maledicat illum deus et beata dei ge- 
nitriz et quatuor evangelistac et sancta Lucia, amen. Ut -qui hic 
vivit, oret pro illis deum. 

Ego obbas Dobrevitus aedificavi ecclesiam istam cum meis novem 
fratribus (i. e. monachis) in diebus comitis Cosmae, dum (13) domi- 
naretur universae regioni (huic). Et erat his diebus Nicolaus .... 

Ja dakle sav taj nadpis dielim po sadržini u dvie glavne česti, 
kojih bi svaka skoro mogla zauzeti posebnu ploču U prvoj česti 
zabilježio je opat Držiha zadušbinu hrvatskoga kralja Svinimira 
podieljenu crkvi sv. Lucije; u drugoj pako opat Dobrovit pripomi- 


nje, da je on ,onu“ crkvu sv. Lucije sagradio. 
* 


148 | FR. RAČKI, 


U prvoj česti poslije pripomenka o toj zadušbini umah se na- 
vode imena dviju hrvatskih župana. Ne može se o tom sumnjati, 
da se oni ovdje navode za svjedoke onoj darovnici, ako i niesu u 
tom svojstvu označeni riečju ,svjedoci“. U listinah hrvatskih XI 
vieka sliede redovito imena svjedoka poslie pripomenke o sa- 
moj zadušbini, kupnji itd. Izmedju obiju se česti sveza uzpostavlja 
obično ovom formulom: ,actum est hoc coram testibus..... «ili 
»Coram .. .“ ili još kraće: ,isti sunt testes“, ili samo: ,testibus“, 
pače i ,,coram“ uz ime svjedoka. Ali svagdje se točno bilježe imena 
svjedoka za veću sigurnost vlastničtva, kano što nam listina! Petra 
Črnoga, pisana u vrieme kralja Svinimira, daje jasno svjedočanstvo. 
Na kraljevskih darovnicah obično su za svjedoke upisani dostojan- 
stvenici državni ili dvorski, koji su bili u pratnji kraljevskoj, kada 
je vladalac darovnicu ili izpravu izdao. Župani Desilo i Pribinega 
imali su biti prisutni uz kralja Svinimira , kada je on ,,sašao“ na 
otok Krk i ovdje poklonio onu ,ledinu““; pak su kano svjedoci upi- 
sani. Ovdje mi se umah namiće pitanje: ni jeli kralj Svinimir iz- 
dao posebnu izpravu za crkvu sv. Lucije? i u kakovu odnošaju | 
stojao bi taj nadpis opata Držihe naprama toj darovnici? Ja scie- 
nim, da je kralj Svinimir doista izdao posebnu darovnicu, koja je, 
kano sve ostale njegove , imala biti pisana latinskim jezikom; pa 
da se na nju odnosi dnaj u naš kamen uklesani kratki izvod , u 
kojem je jedino predmet zadušbine naznačen s imeni svjedoka. Za 
ovo mnienje daje mi dosta primjera znamenit rukopis ,,Policho- 
rion“? u zadarskom arkivu, u kojem je.posjed belgradskoga samo- 
stana sv. Ivana popisan, i gdje se uz njekoliko cielih listina nalazi 
množtvo izvoda, koji su očevidno na izpravah osnovani. U izvodu 
de territorio in Seruiza“š veli se, da ova zemlja ,,partim data est 
eidem monasterio a rege Chresymiro , ut praedictum est“; a ova 
tvrdnja naslanja se na darovnicu toga kralja, koja se sačuvala.* 
Ovi izvodi podudaraju se sadržinom, kratkoćom i smjerom s ovim 
prvim djelom nadpisa na kamenu sv. Lucije; t& bi on u tom ob- 
ziru sasma pristajao u sličan sbornik samostana sv. Lucije, kano 
što se i obratno pomišljati može. 

Jurve spomenuh, što se u ovoj prvoj česti našega nadpisa veli 


1 Kukuljević: Cod. dipl. 1, 170 seq. 

2 Ibid. I, 156 seq. Vidi moj opis u ,Radu“ knj. XXVI, 160. 
2 Ibid. p. 159. 

4 Ibid. p. 118. 119. 








STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIB NA KRKU. 149 


O županu Pribinegi. On ne samo bješe svjedokom , nego i izasla 
poslanika , koj je sv. Luciji utvrdio onu zadušbinu podieljenu joj 
kraljem Zevenimirom. Ja bih ovomu poslanstvu povod tako tuma- 
čio, da se na Krku našao, koj je sv. Luciji onu ,,ledinu“ ,,poricao“'; 
pak da je uslied toga izaslan onamo ,legatus“, ,,qui . . . fretus auc- 
toritate . . . terram (s. Luciae) ab illis defendens redderet , ac do- 
nacionem publice coram vicinis in loco supradicto . . . confirmaret““.! 

U drugoj česti kamene ploče daje opat Dobrovit na znanje, da 
je on sa svojom braćom t. j. s redovnici sv. Lucije, kojih je tada 
bilo devet u samostanu, sazidao onu erkvu. 

Na tom se indi spomeniku spominju dva opata: Držiha i Dobro-: 
vit, koji su upravljali sa samostanom sv. Lucije; jer ničim niesmo 
ovlašteni misliti, da je jedan od njih bio opatom kojega drugoga, 
samostana; pače nadpis nas upućuje jedino na crkvu i samostan 
sv. Lucije ; jer Držiha bilježi o zemlji, koja je njoj darovana, a 
Dobrovit o crkvi, koju je on sagradio. Samo se kaže, da Držiha i 
Dobrovit niesu bili opati u isto vrieme u jednom te istom samo- 
stanu; a sadržina obiju česti poučava nas, da je Držiha pred Do- 
brovitom bio opatom. | 

Ova primjetba , utvrdjena u samom spomeniku , može nam slu- 
žiti za prielaz a i za putokaz u označivanju dobe našega nadpisa. 

Ako nam kasniji glagolski nadpisi na kamenu mogu služiti za 
izgled: onda bismo zaključili, da je na onom umah u početku pro- 
storu, gdje je mjesta za tri ili četiri pismena, stajala uklesana go- 
dina. Na svjetlopisu opažaju se sbilja jasni tragovi pismenom iznad 
prvih četiriju pismena drugoga redka. Ona pismena, kako već gore 
opazismo, niesu mogla činiti sastavni diel formule: 92H. 893 itd. 
Ali tragovi tih pismena na ploči sada su tako nejasni i nestalni, 
da mi se nesigurno čini već sada upuštati se na ovom temelju u 
kombinacije. Radje ću dakle tražiti drugdje dokaze za dobu našega 
spomenika, na ime u njegovoj sadržini,:u pismu i obliku; pak po- 
loživši si tiem čvršći osnov mogu se osmjeliti na ono nagadjanje iz 
preostalih podrtina pismenih u početku ploče. 

Prvi diel spomenika upućuje nas svojom sadržinom, da je on po- 
stao ne za vladavine kralja Zevenimira, nego svakako poslije smrti 
njegove; jer se ondje veli, da je taj kralj darovao ,,ledinu sašad“ 
pu dni svoje“; a tako ne bi se pisalo bilo, da je ,,Zevenimir“ 
tada još živio. Prvi indi diel našega nadpisa ni je mogao biti ukle- 


5 Tako u listini Radovana ibid. p. 136. 


150 FR. RAČKI, 


san izmedju god. 1076 i 1088 t. j. za vladavine rečenoga hrvat- 
skoga kralja! nego kasnje. A u to pozdnije .doba upravljao je jošte 
opat Držiha samostanom i crkvom sv. Lucije. Ako tako, pa ako 
se ne varamo u tom, a mislim da je tako, da je Dobrovit bio on- 
dje opatom iza Držihe: onda taj drugi diel nadpisa, prema tomu 


sav nadpis, jer je nadpis uklesan u jedno vrieme, pada u još kaš- , 


nje doba. 

Kada bi od druguda znali za dobu, u kojoj točno je opat Do- 
brovit upravljao samostanom sv. Lucije: onda bismo laglje odsjekli 
i dobu našemu spomeniku. Ali poviest ovoga samostana u obće nam 
je za sada slabo poznata, dočim se znade samo to,* da se opatiji 
trag nalazi već u XII vieku i da je ona još u XV vieku postojala. 
Imade u onom drugom dielu još jedna oznaka vremena, na ime ta: 
da je u ono vrieme, kada je Dobrovit sagradio crkvu sv. Lucije, 
bio ,,Kosme“ knezom sve krajine. Imade u naših spomenicih XI i 
XII vieka traga dostojanstvenikom ovoga imena. Posljednjih godina 
kralja Petra Kriesimira, na ime 1070 god. bio je ,,Cosma iupanus 
Luce“.? Ivan, opat sv. Krševana u Zadru, dao je god. 1166 po za- 
darskom bilježniku Ivanu sastaviti pismo spomenicu (cartula recor- 
dationis), kojom se svjedoči, da je ,,Cosmas, iupanus de Luca“, 
tada brat i redovnik u samostanu sv. Krševana, na samrtnoj po- 
stelji pred nadbiskupom i drugimi svjedoci ostavio rečenom samo- 
stanu zemlju u Kamenjanih. O tom činu potvrdjuje pomenuti bi- 
lježnik ovo: ,,Et ego Johannes, iadrensis notarius, ibidem interfui, 
quondo Cosmas iupanus monachus moriendo prenominatam terram 
apud Camenani donauit, iubente ipso Cosma iupano seripsi et ro- 
boraui“.* Odavle se vidi, da je župan Kosma kašnje odrekao se 
svieta i postao redovnikom u benediktinskom samostanu sv. Krše- 
vana u Zadru. Jeda li su ovaj Kosma i Kosma, koj je županom u 
Luci god. 1070 bio, jedna te ista osoba ili su si bili samo ime- 
njaci, to se izravnimi svedočanstvi ne može do duše dokazati; ali 
ono prvo ni je pod ni pošto vjerovatno. Jer izmedju god. 1166 i 
god. 1070 prošlo je bilo skoro cielo stoljeće. Pa uzmimo, da je 
ona ,,cartula recordationis“ napisana bila mnogo poslije smrti onoga 
Kosme, t& da je ovaj još prije 30—40 godina, dakle ok6 1126—36 


1 Vidi Rad XXX, 98. 

5 Književnik II, 10—14. 
2 Qod. dipl. 1, 187—8. 
4 Did. p. 211. 





STABO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 151 


god. umro: to do god. 1070 preostaje još prieko 50 godina. Osim 
toga Kosma, o kom govori ,,cartula recordationis“ bijaše županom 
u Luci, kada je unišao u samostan , dočim izmedju župana ovoga 
imena pod Petrom Kriesimirom i župana Kosme , kašnjega Bene- 
diktinca, bijaše pod kraljem Svinimirom Pribinega županom u Luci. 
Ja dakle držim, da su ona dva Kosme dvie različite osobe; pa mi: 
slim, da gu se ova tri župana ovako zaredila u županskoj časti u 
Luci: god. 1070 Kosma, za Svinimira (izmedju 1076 i 1088) Pri- 
binega, a za ovim Kosma , koj se negdje početkom XII vieka po- 
vukao u samostan sv. Krševana. Imade još jedna listina iz ove 
dobe, u kojoj se ,,Cosmas comes“ spominje; a to je listina,! kojom 
je kralj Koloman god. 1102 iza svoje krunitbe u Belgradu potvr- 
dio povlastice samostanu sv. Lucije u Zadru. Ali pošto taj ,,Cos- 
mas“ dolazi ovdje podpisan medju ugarskimi župani , koji su Ko- 
lomana pratili: to se ne bi usudio uztvrditi, da je taj ,,Cosmas“ 
jedna osoba s onom, koja je iz županstva lučkoga prešla u samo- 
stan; prem su si oba bili suvremenici. 

Ele na temelju nepobitnih spomenika nadjosmo jednoga Kosmu, 
koj je svakako bio županom u Luci negdje početkom XII vieka ako 
ne prije. Ali pitat će se: kako bi župan lučki došao u nadpis, komu 
se bilježi gradjenje crkve na otoku Krku? U kakovu su doticaju 
stali Krk i lučka župa? Po što se u nadpisu veli, da je crkva sv. 
Lucija zidana , kada je Kosma ,obladao svu krajinu“: to ova pi- 
tanja niesu za nas ne znatna. 

Gdje je ležala župa lučka? Po izpravi?* god. 1185, koja nam 
svjedoči, kako su pojedinim biskupijam spljetske metropolije granice 
odmjerene bile u saboru spljetskom , ninski je biskup .imao ,,No- 
nam , totam Lucam et medietatem Licae'“. Da položaj Luke bude 
još jasniji, valja navesti, da je druga polovica Like, za tiem Gad- 
sko i Senj odmjereno senjskoj biskupiji; na dalje Krbava i Bužani 
krbavskoj biskupiji. Po tom župa Luka bijaše u ninskoj biskupiji, 
i to uz ninsku. ličku, krbavsku, bužku i gadsku župu. Od ovih župa 
dadu se za XI stoljeće utvrditi ninska, lička, krbavska i bužka. 
Odavle se vidi, da župa lučka bijaše ograničena s jedne strane nin- 
skom, s druge ličkom, krbavskom i bužkom ; pa da je s toga imala 
zauzimati obje obronke Velebita prostirući se na zapadu duž more. 


i Luc. de regn. Dalm. et Croat. lib. III, c. 3. Farlati. Ilyr. sacr. IV, 4 
5 Farlati III, 213—214. 


FR. RAČKI, 


ninske na jugu i bužke na sjeveru 
Luka bila sa iztoka najbliža hrvatska zupa vwnu nimu, 
što je ovdje u primorju crkvena vlast s otoka prelazila i 
>, tako se s državnom moglo i obratno dogoditi. Znamo, 
tar Kriesimir biskupiji rabskoj priznao od ostalih i župe 
žku i boćačku." Znamo i to, da je prije uzpostave senjske 
u XII vieku (1169) krčka biskupija imala u svojoj vla- 
primorja.* 
Luka bijahu indi dva najbliža područja hrvatske države ; 
je knez Kosma našega nadpisa bio zbilja lučkim županom, 
mo razumjeti, kako je Dobrovit, opat na otoku, mogao ime 
uvrstiti u svoj nadpis. Sada ćemo takodjer jasnije razu- 
a što se u izvodu Zsvenimirove darovnice navode župani 
trbavski za svjedoke t. j. dvie starješine oviju Krku po- 
1 oblasti. 
vo navodi me na to, da ja u osobi kneza Kosemsta, koj 
»omeniku našem spominje, nazirem zbilja župana Kosmu 
listine, koj je kašnje stupio u zadarski benediktinski sa- 


3v. Krševana. Niti nam smije to smetati, što se u nadpisu 


je ,Kosme“ obladao ,vesu krajinu“, a po listini bijaše 
iupanus de Luca“; jer je ono prvo ime obćenitijega i ne- 
ena znamenovanja*i jer ni je ne moguće, da je ,,Cosmas“ 
ke imao u svojoj upravi još drugu župu bližnju i otok Krk, 
bilo bi sadržano u onom obćenitom izrazu ,keraina“. Ovu 
otvrdjuje prvi diel nadpisa tiem, što se ovdje izriekom tvrdi, 
ribinega ,župan v' Lucč“ izaslao na otok poslanika, koj je 
ju štitio u zadušbini ,,Zevenimirovoj“. A to izaslanstvo 
avlja njeki pravni naslov, koj je županu bliže župe lučke 
:ina bašćansku okolinu. Ne mogu ovdje ni te okolnosti 
i, što se u bilježki benediktinskoga opata sv. Lucije spo- 
1ez Kosma; a ,,Cosmas iupanus de Luca“ zadarske listine 
e pod svoje starije dane članom reda sv. Benedikta. Ni je 
Rad XXV, 41—43. Ovdje se položaj lučke župe krivo shvaća, 
potvrdjuje se opisom ninske biskupije u XVI vieku po M. Ant. 
a (Farlati IV, 225), gdje se Luka dieli u gornju i dolnju. 
njegovu povelju od 8 srpnja 1071. Cod. dipl. I, 148. 
m. archid. Hist. salon. e. XV. 
enuti M. A. Rajmundo piše (loc. cit.): 
iperior_nuncupata , .“ t.j. pu kojoj kre 
re...“ Ovdje nam dolazi ista rieč sv. lucijskoga nadpisa. 








STAR O-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIŠ NA KREU. 153 


li ,,Cosmas“ već kano župan bio osobito naklon onomu redu i nje- 
gov dobrotvor? 

Predstavimo si uza to red dogodjaja, na koje nas sjeća nad pis 
sv. Lucije. Prvi diel žasiže svojom sadržinom u doba kralja ZEve- 
nimira, a bijaše sastavljen ne dugo poslije smrti njegove, kada je 
jedan od svjedoka mogao njegovu zadušbinu uzeti u zaštitu. Malo 
kašnje prenese hrvatski narod svoju krunu na Arpadovce (1102). 
Ovaj čin, znamenit po hrvatski narod u svojih posljedicah , ni je 
znatno uplivao u nutrnje. odnošaje hrvatske kraljevine; pa ni je ni 
odnošaja otoka Krka naprama njoj promienio. Na rabskoj listini! 
kralja Kolomana od 1111 god. podpisan. je i krčki biskup Dominik 
uz ostale dalmatinsko-hrvatske biskupe. Ali god. 1118 osvoji mle- 
tački dužd Ordelaf Falieri otok Rab,?* pa i Krk.* Prem je iza toga 
nastavila se borba za ove otoke, kano i primorske gradove dalma- 
tinske izmedju mletačke i hrvatsko-ugarske vlasti; ali ona godina 
čini upravo njeko raždoblje izmedju staroga i novoga reda. Tko 
prema tomu mirno i zrelo pročita naš nadpis i razmotri niz mislij 
obijuh mu česti: taj će osjetiti, da ne ima na njem ni traga onomu 
prevratu u odnošajih Krka, koj je godinom 1118 nastao. Ovi do- 
godjaji niesu se ni dotakli našega spomenika; ne ima u njem ni 
sjenke o mletačkoj vlasti ili da bi onaj hrvatski odnošaj na Krku 
ičiem prekinut bio. Navode se župani Desilo i Pribinega, a bez ika- 
kova prekinuća i knez Kosma. U imenih opata Držihe i Dobrovita 
nalazimo nosioce one stare hrvatske predaje samostanske, koju su 
opati Dobra, Dobronja i Dobrinja za cvatnje hrvatske države pred-. 
stavljali; te nam se već imena njihova odzivaju kao jeka iz one 
starije dobe. 

Sve ovo u jednu kitu sakupiv uvjeren sam duboko , da je onaj 
knez Kosma , za kojega je opat Dobrovit sagradio crkvu sv. Lu- 
cije, vladao onom ,,krajinom“ prije 1118 godine pa da je on jedna 
osoba s onim županom Luke. 

Nastaje pitanje: je da li se taj izvod iz same sadržine ,nadpisa 
može poduprti drugimi takodjer dokazi, imenito pismom, ta inimi 
osebinami, iz kojih se onolika starina naslućuje ? 

Poznato je, da je Šafarik* sve do g. 1858 odkrivene glagolske 


1 Luc. op. cit. lib. III, e. 4. 

3 Ibid. 

š Parlati V, 639. 

* Pam. hlah. pisemn. p. 55—55. Ueber den Ursprung und die Hei- 
math des Glagolitismus. S. 5. 8. 13. 14. 





FR. RAČKI, 


ke po njihovu pismu, zavičaju i starin 
a ime bugarski i hrvatski. U bugar 
ke pisane glagolicom oblom, jer imac 
samo osobine staroga bugarsko -slo 
ud pisani bud nadjeni u zemljah nj 
»čim je sve ine spomenike pisane ug 
rvatski rod, jer neimade u njih oni 
zlasa u hrvatskom jeziku, i jer su on 
skoj. Obla glagolica razvi mu se pi 
IX i X vieka, a uglasta pod uplivom 
postale iz prapisma, kojega se prin 
mcih. U Hrvatskoj ustade u IX ili X 
glagolice, koj je pismo pojednostruč: 
izpustiv sasma nasale a pridržav iz 
* Bugarskoj stade iza propasti druge 
imo (cirilica) potiskavati glagolicu , 
e do uskrsnuća treće carevine (118( 
bugarski glagolski spomenici stariji 
* hrvatski glagolski spomenici samo 
čim svi ostali spadaju tek u drugu dc 
šima s XIII viekom. Šafarik je pozni 
t.j. uglaste glagolice, koji ,,po pri 
1 spadaju u prvo razdobje (do 1200 
poimence tri od njih u najstarije d 
:: odlomak ljubljanskoga homiliara , 
oga) časoslova i odlomak zagr. mis 
tolike starine jest Šafariku , što s 
o eB uz T, dočim se u mladjih piše 
u redka, dok ga kašnje (od druge p: 
taje, te ustupa mjesto znaku T. Očev 
srodan jeru oble glagolice (&), pa |: 
jen. U glagolskih rukopisih hrvatski 
lemičkoj knjižnici, a zasižu u starij 
1 legenda sv. Tekle i sv. Ivana i Pro 
amo na kraju rieči i pri kraju stu 
ši po pravopisu i paleografskih znak 


Šiky str. 65. 
vice jih izda V. Jagić: Primčri starohru 





mm. o | nan sn, I 


—_- ——==——-- ——————————————— — - m m 
a 


STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 155 


Deset godina poslije ove Šafarikove deobe glagolskih spomenika 
izdan je na svjetlo spomenik , kojim se je ova Šafarikova nauka 
dosta znatno promienila. Naš naime akademik V. Jagić objelodani! 
Mihanovićev (sada akademički) odlomak apostolara glagolskoga, 
koj je rukopis očevidno hrvatskoga roda,?* jer ne ima nosnih glasova 
a samo jedan poluglas; jezik mu pako obično narječje starobugar- 
sko, dotjerano prema fonetičkim osobinam narječja hrvatskoga; pak 
je ipak oblom glagolicom pisan. Odavle sliedi, da se ne može 
ustanoviti za obćenito pravilo, da svi spomenici oble glagolice jesu 
bugarskoga roda; jer evo nam jednoga, koj je hrvatskoga roda. 
Glede dobe postavlja Jagić onaj odlomak ,negdje u prvu polovicu 
XII vieka“; tč ga ,već radi pisma i teksta“ drži starijim od naj- 
starijega do sada spomenika hrvatske glagolštine; dakle starijim 
od onih triju, odnosno sedam, rukopisa uglaste glagolice. 

Mihanovićevu odlomku pridružuje se naš nadpis u crkvi sv. Lu- 
cije, koj zaslužuje pred njim priednost, što mu je domovinsko obi- 
lježje još oštrije označeno i nesumnjiv užji zavičaj. Mihanovićevu 
na ime odlomku ne može se domovina točno ustanoviti, ti&m manje 
što on po svojem tekstu, koj je udešen po obredu grčko -iztočne 
crkve, može pripadati južnijemu ili iztočnijemu predjelu hrvatskoga 
i srbskoga zemljišta, gdje su se iztočna i zapadna crkva sticale. 
Naprotiv nadpis sv. Lucije spada po svojoj sadržini i po mjestu, 
gdje je postavljen, neprieporno medju čiste hrvatske glagolske spo- 
menike. 

Pismo. ovih dviju hrvatskih spomenika oble glagolice veoma si 
slično, kano što se svaki uvjeriti može, ako pojedina pismena sv. 
lucijskoga nadpisa prispodobi s točnim snimkom Mihanovićeva od- 
lomka, koj je dodan II. knjizi ,Rada“, i s azbukom na kraju pri- 
loženom. Oba pisma po svojem glavnom značaju i po obliku onih 
pismena , koja se obično razlikuju u obih glagolicah , kano što su 
=, = Uk, 99 = M, HB =1, pripadaju neprieporno 
obloj glagolici. Ali ako se pismo na jednom i drugom spomeniku 
našem prispodobi s pismom na spomenicih, po Šafariku, bugarskoga 
roda; pa ako se na dalje pisma na onih naših spomenicih i na ovih 
bugarskih prispodobe s najstarijimi spomenici uglaste glagolice: 
tada ni je težko primjetiti, da pismo sv. lucijskoga nadpisa i Mi- 


! Rad II, 1—35. 
2 Ovamo ga ubraja i Miklošić: Altslovenische Formenlehre. Wien 
1875. S. IXVII. 


FR. RAČKI, 


dlomka približuje se svojimi u 
drugomu razredu hrvatske gla; 
ena rečenih dviju spomenika r 
3, &, 6, 3, VU. Prema tor 
sredini izmedju pisma na čist 
lagolskih hrvatskih drugoga ra 
>laz iz oble u uglastu glagolic 
avni s pismom tako zvanih bug: 
je ono najsličnije obloj glago 
1 pismu u Klocovu rukopisu i 
3mu Asemanova ili vatikanskog 
'eroevangjela i zografskoga evr 
edju pisma u dvih rečenih sp 
a njeke razlike. Pisme m dol 
obliku oble (U) i uglaste (m 
:vu odlomku dolazi prvo samo 
ugo piše se redovito. U nadj 
zamjenito; tako dolazi 99 u r 
A u riečih amne (r. 8), moli 
li, da iz početka dolazi 99, ke 
nku piše se pisme # dvojako: k 
sv. lućijskom nadpisu piše se i 
dolazi kano I t. j. kano jedn: 
u. Na dalje u Mih. odlomku pi 
glag. 9, dočim u sv. lucijsko: 
pismena t. j. kano 9 i kano 
u bug. abecenaru (ot), samo i 
dvie črknje više t. j. mjesto 
h pismena opaža se razlika. O 
Li jer, u kojih se sv. lucijski 
ie bugarske glag. spomenike , 
wijim rukopisom uglaste glag 
u U, sb: u Mih. odlomku ko 
puštaju do osnovne crte, a ko 
alko nadiže nad oba pobočna 
v. luc. nadpisu na bug. 8; d 


ike kod Sreznevskoga: ApeBnie 
Tep6. 1865. Pismo Aseem, ew 


STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 157 


glavna čest toga pismena posvema jednaka ovomu poluglasu u hrv. 
rukopisih oble glagolice najstarije dobe. 
Po obliku indi i cielom karakteru pisma ova oba spomenika oble 


- glagolice hrvatskoga roda veoma su si srodna; t& se za to, obzi- 
rom na graphiku , ne smiedu u dobi daleko - razstaviti. Po obliku 


pako onih pismena, u kojih se ova dva spomenika razlikuju , pri- 
slanja se sv. lucijski nadpis više od Mih. odlomka na tako zvane: 
bugarske glagolske spomenike. A šta se odavle imade izvoditi po 
priznanih paleografskih pravilih? Ako se uglasta glagolica, kano 
što se obćenito priznaje , razvila iz oble: to će i onaj spomenik 
biti stariji, koj je u tom pogledu sličniji starijim spomenikom ne- 
prieporno oble glagolice. Prema tomu bit će i sv. lucijski nadpis 
stariji, ako i ne mnogo, a ni pošto mladji, od Mih. odlomka. Ako 
je na dalje oblik poluglasa jer tolike znamenitosti za ustanovljenje 
starine hrv. spomenika, kano što se u uglastoj glagolici zbilja po- 
tvrdjuje: onda ide sv. lucijskomu nadpisu, u kojem je #8 prema ql-u 
Mih. odlomka sličniji H bug. glagolice , i s te strane _priednost u 
dobi. Ali po onom obćem pravilu oba ova spomenika svakako su 
starija od najstarijih rukopisa hrvatske uglaste glagolice, dakle sva- 
kako starija od konca XII vieka. 

Ovoliku starinu potvrdjuje i pravopis. Kod sv. lucijskoga . nad- 
pisa trieba imati pred očima, da nam to ni je priepis kakova sta- 
rijega teksta iz koje crkvene knjige; u takovu slučaju može i mla- 
dji spomenik sačuvati starijih osebina. Spomenik sv. Lucije sadr- 
žaje nadpis, u kojega sastavljanju i pisanju bio je pisac slobodnih 
ruku. Pa ipak imade u njem veoma starih osebina pravopisnih. 
Ovamo pribrajam onoliku porabu poluglasa. Poluglas & tuj se upo- | 
trebljuje ne samo na kraju rieči (bh), HPL+HIIR, PRQ:-+b8, 
obk Ib, VE itd.), nego i u sredini na kraju slovaka: BE&DUBk-+, 
kEKV+rIIZAQ+:H, PEKŽE+LVA, ;dbž?PR, G6GKDb+kš, VE- 
APšVa3. Taj se poluglas upotrebljuje pače u rieči p8PIJPuž, 
gdje se on piše samo u najstarijih rukopisih. Piše se pače i ondje, 
gdje se inače ne bi ni izčekivao; tako: GHRL- u rieči Zvrenimir, 
S&Kb- u rieči kraimna, 59RAM&- u rieči Kosemata, Koseme. Ovaj 
posljednji prizor opaža se takodjer u Mih. odlomku,' gdje se dva 
suglasa zasebice skoro svagdje s & razstavljaju, t& se i predlog 
pri, pro i čestica prč obično pišu peri, pero, perč itd. za tiem 
oberaze, selava, izekušen itd. S druge strane dočim se poluglas & 


1 Rad II, 31—32. 





160 FR. RAČKI, 


.se vidi, da je u XI i XII stoljeću crkvena književnost, koja je u 


Hrvatsku prešla iz bližnje panonske Slovenije, imala u našoj do- 


movini odlučan upliv i na necrkvenu književnost i pismenost. DA . 


kako da se i u jeziku našega spomenika opažaju hrvatske osebine, 
imenito glasovne, te se piše RRIII (r. 4) mj. RV9339€, RIKHSPA 
mj. B€BRSPA, D263 mj. &€353, VPS mj. VPEZ, A2VIVM+A 
mj.. RVEOWH+A, 28P mj. 285246, 2VIIP mj. RVI3L€, 
VRHLŽB PEb+35?PB nj. VZLŽIJ€ #bl+5P9€ itd. Osim toga ono 
BE mjesto “h i 9 bit će, kako opazismo, razriečna osebina krčka, 
kojoj ne ima više traga u glagolskih spomenicih krčkih kasnije 
dobe. . 

Po dosadanjem razlaganju svakom se nudi dobit, koju će nauka 
iz razriešena ovako sv. lucijskoga spomenika crpsti. Ja ću samo 
na nekoje tačke ovdje pozornost svratiti. 

Svi do sada poznati spomenici hrvatske zemlje a ne crkvenoga 
sadržaja, koji dopiru u dobu njezine podpune državne samostal- 
nosti ili joj se neposredno prislanjaju, pisani su latinskim jezikom 
i pismom. Jedina nam je radostna iznimka naš sv. lucijski nadpis, 
koj po dobi i vrsti može se staviti o bok svojim latinskim drugo- 
vom , nadpisom: na grobnoj ploči. spljetskoga nadbiskupa Lovre 
(1099) i na grobu koludrice Većenege (1111).! S toga ima se on 
postaviti na čelo hrvatske narodne pismenosti i književnosti. On 
je pače najstariji spomenik te vrsti medju svimi ne samo hrvat- 
skimi nego i srbskimi, koji počimaju tek koncem XII vieka. 

Ne samo dobom nego i cjelokupnim značajem svojim zauzima sv. 
lucijski spomenik prvo mjesto u hrvatskoj pismenosti. On zahvaća 
dva razdoblja u hrvatskoj glagolštini , dočim stavlja nam svojim 
pismom pred oči prielaz iz oble k uglastoj glagolici t. j. iz starije, 
zajedničke slovenske periode u noviju, hrvatsku periodu. Ovaj pre- 
laz, kako se iz našega sv. lucijskoga i Mih. odlomka, razabire, stao 
se u Hrvatskoj izvoditi još prije XII vieka; a ne ima sumnje, da 
je na ovo preobraženje djelovala latinska graphika. Javan život 
državni, kako nam tolike javne izprave svjedoče, stajao je u Hr- 
vatskoj pod uplivom latinštine i romanštine, koj je, osobito svojom 
prosvjetom , prelazio u crkvu i ondje, gdje se slovenština mogla 
oduprti latinštini. Ova dva življa borila su se za prvenstvo, kako 
nam poznato,? u XII vieku osobito u sjevero-zapadnom dielu hr- 


1 Cod. dipl. I, 219. Arkiv za jugoslav. poviest V, 135. 
3 Vidi moju razpravu u Radu knj. XXVII i XXVIII. 





) 
| 
! 
, 
I 
| 


= — pe >=. e 


STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 161 


vatske države, a poimence na Krku.! U Hrvatskoj pisali se latin- 
ski spomenici, kako nam to potvrdjuje spljetski, sada zagrebački 
rukopis,“ pismom latinskim i longobardskim ; a jedno i drugo, 0s0- 
bito longobardsko, postajalo je već u XI vieku uglastije, pismena 
postajala su na krajih kano izsječena.* Ovomu se uplivu latinske 
grafike niesu mogli oteti ni hrvatski glagolski pisari, osobito oni, 
kojim je oboje pismo poznato bilo, kano što bijaše sv. lucijskomu, 
sudeć po ona dva tri latinska pismena, ako su prvobitna, koja su 
mu se i nehotice uvukla u nadpis. Prevrat pako taj u glagolskom 
pismu dospio je u Hrvatskoj dosta naglo, dočim već najstariji hr- 
vatski glagolski spomenici uglaste glagolice naliče pismom latin- 
skoj frakturi XII vieka.“ Čudnovato, da se ove znatne promjene 
u glagolskom, od tada specifično hrvatskom pismu, sgadjaju u doba, 
koje hrvatska državna neodvisnost dospieva i kada se pripravlja 
podpun prevrat u javnih i društvenih odnošajih hrvatskoga naroda! 

Ali ni hrvatska poviest ne će proći mimo toga spomenika praz- 
nih. ruku. Naš nadpis potvrdjuje, da se vlast kralja ,Zvenimira“ 
protezala i na Krk, pa u obće na kvarnerske otoke; t& da je on 
dolazio onamo, kano što nam ga listine navode u Solinu, Spljetu, 
izpod Mosora, u Belgradu, Kninu itđ. Odavle se vidi, da poslije 
god. 1076 ne staje mletačkoj vlasti traga i u sjevero - zapadnom 
kraju hrvatske države, ako se ona bila za meteža g. 1075 onamo 
uvukla , kano što se uvukla bila u Zadar, Belgrad i Spljet." Na 
dalje naš nadpis popunjuje imenik* župana, koji su za kralja Svi- 
nimira upravljali hrvatskimi župami, dočim spominje dva župana: 
Desila u Krbavi i Pribinega u Lici. U dvih listina Svinimirovih? 
od g. 1078 navodi se za svjedoka: , Dessimir* corbauisticus (iupanus). 
Ni je nevjerovatno, da Desimir listine i Desilo našega spomenika, 
jedan i drugi župan krbavski za Svinimirove vladavine, jest jedna 


! Thomae arch. hist. salon. 6. XVI. 

š Vidi sprieda str. 46—52. 

8 W. Wattenbach: Anleitung zur lateinischen Paleographie. S. 8. 20. 
W. Arndt: Schrifttafeln. Taf. 17—20. 

* Vjdi primjerak kod Šafarika: Ueber den Ursprung und die Heimath 
des Glagolitismus. 

Š Rad XXVIII, 154—157, 168—170. 

6 Ibid. p. 171. 

7 Cod. dipl. I, 162. 164. 

€ U jednoj izpravi, priepisu, piše 88: ».Desmini corbauistici“ ; očevidna 
pogrješka mj. ,,Desimiri“. 

STAR. VIL. > ll 


162 FR. 


te ista osoba. Ako je tako, onda 
na izpravu izdanu okć g. 1078, i 
nimira na Krk u ovo doba. U lis 
Stjepana II navodi se takodjer j 
ali naslov mu je izpao, t& ne z 
dvorjanikom ; nu po svoj prilici t 
isti, koj se navodi u listini 1078 
stojanstveniku knezu Kosmi progov 
samo nješto dopuniti, pa bilo i na 
sastavljen zbilja god. 1100, kako 
tada bi se ono, što se o knezu Ki 
vesu Krainu“, dalo jasnije protur 
smrti Stjepana II, nastade u hrv. 
dju plemenskimi starješinami za ' 
i čestimice utišala prievladom Pe 
povrati tek god. 1102 krunitbom 
onom dakle metežu mogao je luči 
dati“ t. j. nametnuti se gospodar 
župam. Svakako je znamenito, šte 
šega nadpisa ne ima spomgna o 

navodi samo ,obladatelj krajine“: 
nosti hrvatske kraljevine izmedju 
iz našega spomenika doznajemo 
Lucije na.otoku Krku postojala ve 
ljevske dinastije. Do sada bijahe 
sv. Petra, na Pagu takodjer sv. I 
u Zadru sv. Krševana i sv. Marij 
tola i sv. Tome (ženska), u Rog 
Spljetu sv. Benedikta (ženska), k: 
i okolini sv. Mojsije, sv. Petra i s 
(ženska). K ovim se sada pribraj: 
pa se i imenik opata one dobe un 
na ime Držihom i Dobrovitom , k 
poznati. Na kraju ne smie se ni 
pisa doznajemo, da je crkva sv. ] 
vitom na koncu XI vieka. Je da 
toga hrama, imalo bi se tek izpi 


! Ibid. p. 182. 
% Vidi obširnije u Badu XXX, 10 








STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 163 


sjeća nas na romanski slog, u kojem bijaše jamačno i sama crkva 
sagradjena. | 

Evo što nam sve bajni spomenik svete Lucije pripovjeda i pro- 
povjeda. | . 

Prema tomu , a tiem zaključujem ovo iztraživanje , nutrnji bi i 
vanjski dokazi podkriepljivali ono čitanje prvih pismena, da je ploča 
sv. Lucije postavljena god. 1100, t. j. dvie godine prije Koloma- 
nove krunitbe; pa da je izmedju darovnice kralja Zevenimira sa- 
mostanu sv. Lucije, koje se izvod u prvom dielu spomenika priob- 
ćuje, i izmedju one dobe minulo vrieme od kakovih 20 godina. U 
tom razdoblju upravljahu onim samostanom dva opata: Držiha i 
Dobrovit, kojih je drugi posljednjih godina XI vieka sagradio s po- 
moćju svojih redovnika crkvu sv. Lucije. 


lja za poviest hrvatsko-slo1 
god. 1573 


Priobćio u sjednici filologičko-historičkoga : 


PRAVI ČLAN DR. FR. 


ši stariji povjestnici crpili su svoje 2 
koja je u prvoj polovici mjeseca v 
ela, jedino iz izvieštaja kod suvi 
i; $ 1615) i iz opisa kod potonjega 
33), koj je sastavljen po suvremeni 
iznesen je u nas na svjetlo nov pi 
čeglevića, ' koj se čuva u arkivu r 
ga. 
ko je one seljačke bune pozorište 
u Kupe, Save i Drave, nego i su: 
e, imenito slovenska Posavina, i ka 
ijale ne samo hrvatska nego i oblasti 
ijina: to je misaoni poviestnik bi 
da obilniju gradju potraži. A pozor 
> obraćena na nova vrela dviema rad 
izašle na svjetlo. Ovdje mislim na 
Freiherr zu Auersperg (1528—7! 
Fr. Kronesa: Aktenmissige Beitriig 
1 Bauernaufstandes v. J. 1573 (Bei 
er Geschiehtsquellen. Jahrg. V, 1t 
životopis upleo poviest o seljačk 
sperg pomagao po svojem zvanju u; 
rebio gradju kranjskoga zemaljsko 
»stimice u izvodu priobćio. Prof. i 
sta i izvoda 68 izprava, koje se č 
arkivu u Gradcu, i odnose se na 
. god. 
"i izvodi kod Radića i Kronesa pot' 
e izprave jednako razjasnjuju on 








Arkiv za jugoslav. poviest. III. 119— 
Herbart VIII Frh. zu Auersporg. S. 2 





Paw sr———<m—— o 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 165 


Kranjskoj i Štajerskoj kako i u Hrvatskoj, gdje je on upravo za- 
počeo i zasnovan, pa odatle i upravljan bio. 

Imajući sve ovo na umu lasno sam mogao sastaviti i osnovu i 
rad oko sakupljanja ove gradje. Prije svega pretražih ovdješnje 
pismohrane zagrebačke, od kojih nadbiskupski arkiv :dade najviše 
gradje u pismih tadašnjega bana biskupa Jurja Draškovića, koja je 
on upravio bio na kralja Maksimilijana II. i nadviijvodu Karla. Za 
čudo, što je naš zemaljski arkiv toli siromašan u spomenicih za 
ovu seljačku bunu. Tuj ne ima naredaba, koje bi stališi i redovi 
ili hrvatski ban izdali za ugušenje ustanka; ne ima izvještaja o 
tečaju bune, ne ima iztražnih spisa i priesuda proti krivcem. Pače 
od saborskih spisa ne stade (osim članaka) upravo onih, koji se 
tiču sabora, koj je dne 18. veljače (dominica septuagesima), dakle 
deveti dan poslije drugoga, odlučnoga poraza ustaša, držan bio. 
Naši domaći spisi obilniji su u razpravljanju posljedica, koje su 
osobito za hrvatsko plemstvo tekle iz onoga ustanka. 

Ni u bogatom inače e. tajnom državnom arkivu bečkom, gdje 
sam dao kroz svoje prijatelje i znance tražiti, ni je ni jedna izprava 
o toj seljačkoj buni nadjena, prem je naš ban Gj. Drašković, kako 
spomenuh, dopisivao s kraljevskim dvorom, te bi se svaki.nadao 
ondje tragu i tim dogodjajem. Jednako ni je akademik Sime Ljubić 
ništa mogao naći u Mletcih. 

Tiem su bogatiji arkivi ljubljanski i gradački. Oba se popunjuju 
u izvještajih o. tečaju bune; pa oni popunjuju ovdje praznine naših 
domaćih izvora, dočim se obaziru i na razvoj ustanka na zemljištu 
hrvatskom. Štajerski spisi dopiru samo do ugušenja bune, i dok 
su njeki od ustaša došli u ruke pobjeditelja. Znameniti pako pre- 
Slušni spisi, koji nas s vodjami, s povodom i svrhom ustanka upo- 
znavaju, sačuvani su na sreću u zemaljskom arkivu ljubljanskom. 

Iz gradačkoga arkiva navodim 15 cielovitih izprava, koje je dr. 
Krones samo u izvodu priobćio i koje je triebalo cjelovito prepisati 
za točnije poznavanje bune, osobito u Hrvatskoj. Navodim na dalje 
šest izprava, kojih ne ima u Kronesa. Uz ovu 21 listinu podpunu 
priobćujem i druge, koje imade i dr. Krones, i to jednako u izvodu. 

Najobilnija je gradja u zemaljskom arkivu ljubljanskom. Tuj imade 
31 sašitak na 333 lista, na kojih se sadržavaju izvorni izvještaji o 
tečaju ustanka, naredbe kranjskih stališa i oblasti proti ustašam, 
uspjeh ne jednake borbe, konačno prieslušanje pohvatanih prvaka 
ustaških. Izprave počimaju s 1. veljače, teku skoro dnevice kroz 
ovaj i sliedeći mjesec, pa se i one gube s tragom samoga nesretno 
dospjela podhvata. Prema koncu godine pojavili su se glasovi, da 
se u Hrvatskoj spremaju novi nemiri; pa se i o tom nalazi trag 
u ovoj gradji. 

Ja sam indi sakupio toliku gradju, da sam u neprilici bio, kako 
da ju na svjetlo iznesem, uzev u obzir štednju vremena i prostora. 
Domaće izvore priobćujem cjelovito. Sto sam učinio sa ono 74 iz- 
prava štajerskoga zemaljskoga arkiva u Gradcu, to sam u kratko 
gore spomenuo. Pošto su ljubljanski spisi toli obilni, da bi oni 


FR. BAČKI. 


da bi se cjelovito izdali, izpunili jednu knjigu; pošto s druge 
rolika razsipnost književna niti je potrebita niti bi se oprav- 
.: to sam volio samo znamenitije izprave cjelovito a druge u 
vodih izpisati, pridržav i u drugom slučaju rieči izvora. 
ra sbirka bude čim podpunija, mislio sam i tiem ugoditi, 
u nju avrstio i one kratke opise ove bune kod N. Ištvan- 
V. Vaftasora (br. LXXXI.), koji dobivaju svjetla od drugih 
a, ko što će se i ovi odanle razbistriti, za tiem dva u no- 
a tiskana Vrančićeva pisma i dva druga na nj upravljena. 
šelih, kojih se držim kod izdavanja ovih spomenika, ne 
i razpravljati na široko; jer su ona, kojih se sada obično 
bolji vrstnjaci. Kod latinskih izprava niesam mienjao ništa, 
) sam velika pismena, gdje jim ni mjesta, zamienio s malimi, 
im postavio .interpunkciju, kako to smisao i razumljivost 
. Njemačke izprave štampam latinskim pismom, koje su već 
i većinom prigrlili za izdavanje svojih spomenika; inače 
: sam sve ine ne samo jezika nego i pravopisa; t& i 
amo razunlji interpunkciju uveo. Ovdje se indi imade 
promjena pisma, prema kojoj lat. s zastupa njem, 3 i (, 
e njem. $ izrazuje s dvogubim s-om (ss). Inače ne htjedoh 
i u onu osebinu tadanjega pravopisa njemačkoga, po kojoj 
stoji mj. u, u; pa opet njem. u == ». Ali sve to iztaknut 
imo u ovom izdanju. 
u će korist iz ove gradje crpsti poviest onoga seljačkoga, 
venoga i prosvjetnoga gledišta veoma zanimiva i poučna 
, to propuštam posebnu iztraživanju. Ali gledajući na ne- 
doslje obilje i na toliku raznolikost ove gradje smije se jur 
rimjetiti , da poviest hrvatsko-slovenske bune seljačke god. 
obiva tek sada u ovih spomenicih čvrst i širok osnov, jasnu 
izrazito zaokruženom okviru. 
kon držim si za dužnost izraziti javnu zahvalnost sl. zemalj- 
odboru u Ljubljani, koj je veledušno odredio, da mi se 
tamošnjega arkiva pošalje ovamo u Zagreb, gdje sam ju 
mirnije i sdušnije upotriebiti, i to, kako si laskam, u korist 
ke i slovenske povjesti. 





I. Zagrabine 1. Februarii 1578. 

Banus Georgius Drašković imperatori et regi Maximiliano II. 
tissima caes. regiaque Maiestas, die dfie clementissime: Ora- 
etc. De omnibus, quae occurrebant, et erant scitu digna, 
Maiestatem V. S. seripsi, informationemque ac mandatum 
le Maiestatis V. S. petii, et nunc in dies et in horas expecto, 


ita voluntate Maiestatis V. S. ea, quae mei erunt officii, sem- > 


ipestive, prout M. V. S. jusserit, exequi possim. 

:rum clementissime imperator id, quod antea ex rebellione 
»rum Zomsedvariensium ominatus sum naturum, jam 
erno; horum enim exemplo inducti etiam aliorum dominorum 
iimilis seditionis manifesta jam dederunt indicia; unde non 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 167 


nter_timendum est, ne reliqui etiam insurgant, (si 

curretur) et cruciatum bellum rusticanvm generale 

restaurent. Hi profecto multo magis quam Turcae 

rustici enim harum partium, sunt robusti, bellicosi, 

, plerique versati in confiniis et animosi, quorum 
tanta est hic copia, quod eorum respectu perpauci sint in regno 
barones et nobiles; longe enim superant numero dominos suos, qui 
eorum furorem compescerent. Ideo facile sibi aperire pozsunt viam, 
qua conspirent cum Turcis, quod ipsos desperatos et vesanos facturos 
dubium non est. 

Non dessunt indicia quaedam coniecturae, quibus suspicari licet, 
partem domino Tahi adversam rusticos Zomzedvarienses ad 
hujusmodi contumaciam stimulare contra suum adversarium; unde 
vehementer_metuo, ne adeo crescat incendium, ut plurimis etiam 
principibus maximos exstinguendi facessat labores, praeter periculum 
excidii reliquiarum hujus regni Maiestatis V. S. Cui malo ut M. V. S. 
clementer in tempore providere dignetur, regnique sui exicium 
benigne avertere, humillime supplico. 

De quibus omnibus reverendissimus d. Wesprimiensis, Maiestatis 
V. S. fidelis sacelanus, etiam abundantius informabit. Timemus 
tamen ne, priusquam a M. V. S. succursum ac provisionem acci- 
piamus, magna damna et calamitates hoc regnum eiusdem et vicinae 
provinciae accipiant. 

Porro servitores domini*'quondam Francisci Zluni, quomodo sese 
humillime fidelitati M. V. S. submittant, ex _ipsorum literis clementer 
intelliget. Supplicant tamen humillime, dignetur M. V. S. arcium 
illarum, quae in maximis sunt confiniis, ita disponere negocium, et 
benigne providere, ut bi familiares, qui bona a domino quondam 
suo collata possident, ex gratiosa M. V. S. voluntate et annuentia 
apud ipsos maneant etiam in posterum. Alioquin ipsi vacillant ibi 
manere, et in confiniis illis militare non poterunt, quod non sine 
jactura partium illarum fieret. Supplicant etiam humillime, dignetur 
M. V. S. clementer ipsis crebriorem solutionem stipendiorum fieri 
iubere; insoluti enim in illis desertis confiniis non habent unde 
vivant, quemadmodum M. V. S. copiosius ex ipsorum litteris, prae- 
sentibus adiunectis, intelligere dignabitur. Deus aeternus etc. Datum 
Zagrabiae 1 Februarii 1573. 

Concept. Archiv. archiepisc. Zagrab. 


1I. Mokriz den 1. Februar 1578. 
Stephan von Gregorianec an J. J. Frh. von Thurn und zum Kreuz. 


Wohlgeborener Herr . . . Hirueber gib Ich E. Gn. Zuevernemben, 
Wie sich all die Sossedisehen auch Khasserspergarischen, Fislavi- 
schen, Zum thail Rainerischen unnd anderer Herrschaften Under- 
thanen mit haufen Zusammengerot am nichst verschiinen Pfinzta; 
zngefangen; vnd lauffen von allen orten tiglich zusamben, vnd 
auff drey Ort sich gelegert: Ain thail am Dirrenfeldt von Sossed 
heriiber, die Andern zwen thail von Khaysersperg hiniber gegen 


FR. RAČKI. 


vnd vermanen erstlich auf Rain vnd Gurkfelder_Poden 
| Paurn all mitzubewegen; Das Zubesorgen ist, ob _mans 
ess, das nichts guets daraus erfolgt. Derowegen ist mein 
g bit, vmb Gotes Willen vnd einen treulich. Verdienst, 
len mir Zu hilf in eil an 4 oder 500 gueter leuffiger 
vnder E. G. Haubtmanschaft der Usgoggen Zuschikhen, 
2r_ Herr Whann (Ban) noch Niemandts sich wieder Sy 
nd all Zuesehen, Mit Gottes hilf wollt Ich Sy lšssigen, 
ung merers Vnfals vnd sehadens iiberfallen . . Datum 
den Ersten Febr. 1573. E. Gn. williger Diener Stephanus 
yanez. 

ussen: An Herm Jobst Joseph Frh. v. Thurn. Cito, 


cito. 
ler krainerischen Landschaft: Aufruhr betreffende Acten 
42—1595. Abschrift nr. 16. 


III. Rain den 1. Februar 1578. 
hauser von Wernegkh schreibt seinem Vetter Wolf von Wernegh : 


e Sosedischen, auch Khayserischen vnd Fisler Herrschafft 
le pay ainander sein, vnd willens sein morgen oder iber 
ain_zu iberfallen, abplindern, vnnd fort wayter. Derhalben 
rt Markhouitsch vnd Jorg Plaeckh heut in der Nacht gen 
t mit den pesten, so sy gehakf, ankhumen . . . Jederman 
icht ist. Derhalben will ich sambt deyner lieben Haus- 
id Khindern, auch meyner lieben Frawen Mutter, zum 
Hart. Derhalben pit Ich dich freundtlich, du wollest ess 
zobrigkhait zu stundt solches wissen lassen; dan alhie vmb 
man uf ist“! 

riginal. mr. 18. 


IV. Den 1. Febr. 15738. 


ohanns Vauasor an den Frh. Hansen Joseph von Egkh und Bun- 
gerspach in Laibach: 


orner Herr... Wie wol mier nicht Zweifeln, der Herr 
3 hieuor bericht sein, das die paurn, so vnter ssosed, 
g, rain, samobor, mocriz vnd andere herschaften, zusamen 
en; vnd welhe pauern sich zu Inen nicht ergeben wolen, 
sie vbell tragtieren; darauss nichts guetes zu hofn. 
bericht, das sie in mein ambt zue heiligen Craiz ziehen, 
paurn zu sich pewegen solen. Drum Ich meines tals . . 
;: ob man wider sie kan straitten oder nicht; der almech- 
: vns sein gnad verlaihen . . .“ 
rig. mr. 35. 


i Sehreiben hat der genannte Wolf von Wernegh ddt. Poganitsch 
m Verwalter der Landeshaubtmanschaft in Crain, H. J. Frh 
id Hungerspach, mitgetheilt. Ibid. 











HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 169 


V. MoLkriz den 8. Febr. 1578. 


Stephan von Gregorianec an die krain. Landesverordneten : 


Wolgeborn, Edl, Gestreng gebietundt Herrn. Euer Herschafft sein 
mein geharsamb guettwillig Dienst jeder Zait berait. Neben gib Ich 
E. Hr. Zuuernemben, wie es sich Am Nagstverschineu Phintztag, 
das ist den 29 tag Januarj, die Khasarspergarischen der Frauen 
Wanin Vndterthanen Piintisch Erhebt, vnd mit Hauffen von Einer 
Herscbaffit zu der Andern Ziehen, vnnd die Andern Pauern mit sich 
Pebegen. Wolichen nun, Als Sossedischen, Fislerisehen, von Pishatz, 
vnd Hinain von Khlanetz auf Sabokh, des Herrn Radkhay, Pis auf 
Landtsperg, vnd dasselbst Heriiber auf Gurkhfeldt, Rain, All die 
Pauern Zusamen getriben, Vnd Jetzundt Am Windisch Landt gar 
zu Okhitseh; Auch meine Vndterthanen Zu Mokhritz khainer gehor- 
samb Lasten wollen, sondern AufRierisch Allenthalben Vnd t&glich 
Zusamen Laufen von Allen Ortn, Wider den Adll sich Vermanen 
Zuerheben, Vnd ist Zupesorgen, ob man denen waiter Zuesehen 
wirdt, das dass gantz Crain Landt vnd andere Fleckhen mer Žu 
Innen Zamen Rotin Mechten, vnnd grossen schaden vnd Nach- 
tail dardurch Laiden Miesten. Ist derhalben an E. Hr. mein 
Hochulaisig Bitte: Nach dem Mokhritz glaich das Leste Hauss Am 
Windiseh vnd Vngriseh Landt Anstost, vnd gemelte Aufrierische 
Pauern haben Ihr gleger khaum ain ftiertl Maill wegs auf den 
Stayrarischen, von Rain baj Ainer Khierchen Zu Dobauo Heraberk 
baj dem Fluss der Saw, vnd gegen der Satll, Nachandt Pay Mo- 
khritz, geschlagen vnnd Zamenlaufen, Vermanen Rain Erstlichen 
Antzugraiffen, vnnd diewšille see mein schiffbrukh am Furdl 
Jessenitz gestern, Als am 2 tag ditz Monats, in mein Abesen mit 
gwaldt genomen, Auch Andern schiff mer Zusamen gebracht, das 
zu Pesorgen ist (Nach dem Ich wenig Laitt baj mir hab), mechten 
ein gwalt baj Mokhritz vnd Anderen Herschafften mer traiben, mit 
Bit E. Hr. wollen mir Zu Hilff Volkh Hieher sambt Einen Pihss- 
maister verordnen; oder aber dem Herrn Josephen Frayherrn 
von Tum in Aill Zueschraiben, das mir sain genadh Ain 5 oder 
600 gueter Laiffiger Vsschokhen Auf Mokhritz schikhet. Auch bit 
Ich Insonderheit E. Hr. wollen ein Paystand vnd Ainsehung Thuen, 
Ee das gar vber die Handt nimbt, vmb solliches will Ich gegen 
E. H. treulichen verdienen. Der Segen des Almachtigen mit vns 
Allen. Vnd thun mich E. Hr. Treulichen Peunlichen. Dattum auf 
Mokhritz den 3ten Februarj anno 1573isten. 

Waiter ist mein Freundlich vnnd vlaisig Bitte E. Hr. wollen mir 
auf Mokhritz umb mein Petzallung ain 4 oder 5 Simb Pulver Zue- 
sehickhen, Play und khugll hab Ich genug. Solliches will Ich in 
sonderhait gegen E. Hr. Treuliches Vlaiss Peschulden. E. Hr. villiger 
Diener Stephan von Gregoryancz m. gia. 


Von aussen: Denen Wolgebornen, Edlen, Gestrengen Herrnen, 
Herrn N. Landtsverweser vnnd Herrnen Verordneten R&m. Khay. 


170 RR. RAČKI. 


Mt. Auch Frh. Drch. etc. Ratt, Meinen gunst 
Laibach. Cito, cito, cito, citissime. 
Did. Orig. nr. 16. 


VI. Rudolffswerdt 3. Feb 
J. Joseph Frh. v. Thurn an die Verord 


Sendet die Abschrift des Schreibens St 
aus Mokritz. ,Gleichermassen ist dem Heri 
auss Rain von sein Pfleger auch geschriebi 
so bald alssuil Vssgoggen, souil Ich deren 
dem Mori Mathiasch mit seinen 200 sehiitze 
auff ain gelegenes Mitterspill, alss Landtss 
Mokhriz, sambt Inen legere. So Ich nun vn 
nach das ftirnemen muess; Aber auch Zu 
die Ussgoggen, Zugleich auch des Mori M: 
diss Jars hćchsten Armuet one eines Darlel 
lassen werden, In massen Ichs den Herrer 
merern geschriben : So+ ist demnach an die 
bitte: Sy wdllen in erwegung allerhandt v 
der diesem Landt durch dis mittl, wo nit 
schieht, Ir ainmal besorgender gefir_vnd 
dens, on allen Verzug bis in die 1.500 
thaillung solches Kriegsvolkh aus der gen 
bey tag vnd nacht zu fiirdern; Sich auch 
also gefaster erhalten. Wouir es begert wii 
niichsten Kreitschiiss nach Ruedolfiswerdi 
meines beschaidts erwarten . . .“ 

Ibid. nr. 16. 


VII. Rain 3. Febr. 1 
Casper Possinger an H. Cristof Gallen, \ 


»Erindere nur, . . das . . die Puntisclen 
rern vill vnser Paurn, ausser der, die ich 
filrgezogen vnd allenthalben am Grenitsch S 
Underthanen, weliche im Schloss, alles we; 
Vnd in dieser stundt eines vnderthans s 
Schloss . . die Ochsen nider geschlachtig, 
trunkhen. . . Wenn ein wenig Volckh, n 
weren, mocht alle in Flucht geschlagen we 
obrister. Laufft hauffenweiss zusamen, Dem A1 
Ier_wein im Leibensperg haben sy gar aus 
ličh vmb 100 Emer oder mer sein mochte, 

Die Khugel sein mir von Gurkhfeldt nur 

Vnd wie die Vnderthanen fiirgezogen, ha 
grossern Zeug gethan. Seit aber heut mori 
khumen. 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 171 


= Der Paurn begern an die Stat ist: sy sollten sich ergeben, oder 
Inen schweren wider sy nichts zu thuen. Entgegen wollen sy Inen 
auch nichts vnpillichs zuefiiegen, sondern Bruederschafft hallten, 
vnd das mans in die Stat herein liess. Das ist Inen abgeschlagen. 
Sollich wider darauff begert worden, die Burger sollen Inen an- 
glieben, das sy wider sy nit hinauss ziehen sollen . . Darauff dan 
die Purger ain bedacht genumen .. das Inen noch als heut zuege- 
lassen. Trosten sich die Paurn noch eines Haufen, der Inen als 
heut zuekhumen solle. . . Mir ist anheut von Mogkhritsch Kund- 
schafter zuekhumen, das der Wanin (Banin) Vnderthanen bei Iren 
Schlossern vndter Samowor die schčensten hoft, als Khertsehin, alle 
durch die Vnderthanen niederiessen . . Heut sollen auf Herrn 
Steffen de Gregorianetz hoff vndter Okhitsch; die werden sy auch 
angreiffen. Und ist zu besorgen, das eher das Khriegsvolkh auf- 
khombt, das vber vnd vber geen wirdt. 

Umb Klanez ist vbell gehaust worden. Haben Ire vill niederge- 
hauen. Item dem Span des Schloss Khaissersperg den Khopf ab- 
geschlagen. 

Diese Vnderthanen, so alda vmb Rain liegen, geben gleichwol 
guetten bescheidt. Es ist Inen nit zu uertrauen . . Demnach wolle 
der Herr . . darzue thuen, damit ich Volkh habe . . . 

Ibid. Orig. nr. 18. 


VIII. Den 8. Febr. 1578. 
Georg Haller an Hanss Jos. Frh. zu Eck in Laibach: 


»Diese Stundt khombt hier Hanss von Aursperg von Neustetl, 
welicher zaigt an, dass die piintischen Paurn . . geen Rain ankho- 
men des Vorhabens strashs Irren weg auf Cilli, vnd volgents wi- 
der . . . gegen Gurkhfeldt; vnd dass sy die Vnterthanen an allen 
Ortten in Irr Piintnuss aufmanen, vnd mit grosser gewalt zum Zue- 
zug nittigen: dass also die Vnderthanen vasst starkh vnd sich 
taglicher merer ersterkhen. Sollen sich in drey hauffen austaillen. 
Herr Joseph von Thurn hab 100 Vskhokhen geen Rain verordnet. . 
Wirdet ain Notturfit sein auf vnser Confini Fiirsehung zu thuen, 
dass sich das Feuer nit auch anziinde. Herr Hanss von Aursperg 
ist dieser Vrsache wegen alher postirt, vnd sonderlicher von Herrn 
Cristoph Gallen erpetten, soliches der Oberikhait alhie anzuzaigen.“ 

Ibid. Orig. nr. 18. 


IX. Plettriach 8. Februar 1573. 


Johan Prior von Plettriach giebt J.J. Freiherrn von 
Thurn zur Kenntniss, ,dass die Paurn in Steyr schon vberhand- 
genomben, vnd diser Zeut . . nit vnderlassen vber die Sau ein- 
ricken . . vnd In Gurkhfelder Poden oder In der Statt ligen wurden.“ 

Ibid. Orig. nr. 16. 


FR. BAČKI. 


X. Plettriach 8. Febr. 


»e giebt den Verordneten 
ft in Laibach zur Kenntnist 
Crain zu Inen (Pauern in S 
1 meiner Vnterthanen von Inen 
3chen mitt Inen eingehelig zueg 
1. Nr. 16. 


isenperg 8. Febr. ,,ain Stund 
des J. J. Frh. von Thurn an die V 


ss Schreiben des Priors von Plel 
*nimb, nunmals die Statt Rain 
Terlangt das Nothwendige ,zu 
r Vsgoggen vnnd anders Krieg 
Postscripta: ,Ich werde auch 
3y, die Paurn, numals im Flegk! 
alb der Sav ligen, auch tigli 
rn heriiber fiieren lassen. Dare 
Paurn offentlich vermelden, S; 


XII. Laibach 8. Febr. 1 
krainerischen Landschaft-Verordnete 


2n euer an Vnnss .. aus Ru 
zegenwertigen monats Februarij 
lass Ir durch H. Christoph Gal 
Ime Stadt-Pfleger zu Rain get 
chen Pauren sich rebelliseh, pi 
lern noch darzu diejenigen so 
whonen, mit gewallt in ir bise 
bens sein sollen, Mit vermeldu 
dt vmb einsehung schreiben be 
ichaft Rain nit in Crain sonder 
vnnss khainen Zweiffel, genar 
der Landtobrigheit in Steyer 
ihe vngezweifflt hierinnen alle 
ing thuen werden. . . 

sept. nr. 16. 


XNI. Graz den 8. Febr. 


herzogs Karl an Herw. Frh. zu Auers; 
und krain. Landesverordneten in 


Gottes Genaden Erzherzog zu ( 
ichdem vnns Bestendigelich fii 








CJ 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 173 


Herrschaft Sossit, yezo Franncz Tahi Innhabung, Vnnderthanen, 
sambt Irem Anhanng hvriiber die Satl bey Khindsperg mit Wher- 
hafiter Hand gelegert, alda auf drey Heiiffen aufzuthaillen Ent- 
schlossen, Auch berait in die Zwaythausent starkh nahent auf 
Peylnstain aufruerisch gefallen, geraubt vnnd darundter etlich 
armbleyt, so nit mitziehen wollen, ganncz erbirmblich niderge- 
hauen baben sollen; Dieweill dann dise, der Pauerschafft, Rottierung 
allerlay Pise Vermuettungen auf sich tregt, Vnnd derhalben nit 
unbillich Zubesorgen, da solchem angefanngenen Vbl mit Zeyttigem 
Rath vnnd guetter Firsehung nit gesteurt wurde, das es etwo bey 
gegenwiirttiger Zeyt weitter einreissen, vnnd volgenndts aus disem 
Vnnserm Firstenthumb Steyr in die anndern vnnser Lannde zu 
vnnserm vnnd vnnserer getreuer Vonderthanen daselbs merkhlich 
grossen schaden vnd nachtai! gelangen močcht: So ist demnach 
vnnser gnediger Ernstlicher Beuelch, das du, vnnser Lanndts- 
hauptman vnd Landesuerweser, mit Rath ainer Lanndtsehafit ver- 
ordennten, alspald vnnd ohne allen Verzug auf den an dis Lannd 
raichenden Confinen bey den Lanndleythen dermassen Firsehung 
thuet vnnd verordnet, das Sy Ire Heyser In guetter achtung haben, 
auch bey Iren Vnderthanen darob sein vnnd verfiiegen, damit der- 
gleiche Rottierung aufs furstendigist vnnd Ernnstlichist verhiiet ; 
vnnd mit obgemelten Sossitisehen oder andern Rebellen In khain 
Verstannd oder Corespondenz khomen ; da sich aber dergleicben was 
bey Inen erregen wolt, Solches du, Vnnser Lanndtshaubtman vnnd 
Landsuerweser, mit bif vnnd Rath gedachter Verordennten Vnn- 
uerzogenlich mit allem Ernnst firkhommt vnnd abstellet; Vnd ob 
euch ditsfahls was beschwirlichs firfiell, Vnns solches mit Eurm 
Rath vnnd guetbedunkhen, was in sachen fiirzunemen sein močcht, 
bey tag vnnd nacht berichtet. Darann beschicht vnnser gnediger 
ernnstich willen vnnd Mainung. Geben in vnnser Statt Gricz den 
Dritten tag Februar Anno Im Dreyvnndsibennzigistem. 

Von Aussen: Den Edlen vnnd vnnsern lieben getreuen Ho6r- 
barten Freyhern zu Aursperg, Rom. Khay. Mt. Rath, vnnserm 
Lanndtshauptman in Crain; Hanns Josephen Freyherrn zu Egkh 
vnnd Vngerspach, Landtsuerweser daselbst, vnnsern Ri&then, vnnd 
N. ainer Ersamen vnnserer_ Lanudtschafit alda in Crain Veror- 
dennte. Cito, cito, citissime, cito. : 

Ibid. Original. nr. 17. 


XIV. Marburg den 4. Febr. 15738. 


Befehl des Erzherzogs Karl an Herw. Frh. zu Auersperg, obersten Lieutenant 
an der kroatischen Grenze. 


Carl von Gottes gnađen Erzherzog zu Osterreych .. . Unser 
gnidiger beuelch ist an dich, das du, alsobalid nach vernembung 
diss, auss vnserm Zeughauss allda zu Laybach bei Zweyntzig Toppl- 
hakhen mit Iren Zugehorigen genugsamen Munition von Bulfer, 
Bley und dergleichen gegen Rain schikhest und verordnest; dasselb 


174 FR. RAČKI. 


auch mit ain vierundzwayntzig Knechten, 
dahin verglaitten lassest. Welche Knechi 
auff wayttern vnsern genidigisten beschay 
von dannen nit vorrukhen sollen. Dann 
der Sossedischen Paurn Auffstands wille 
Will dieses allso vonnčtten; vnd damit aj 
nacht, nicht zuuerziehen sei.  Sonsten 

Anffmčrkhen auf gedachten Pauern ftirhabi 
damit wo sy etwo sich hinein nach Crain 
haben souil miiglich gewćhrt, darundter z 
Hand genommen; vns auch Jedes mah 
Firfallenhayt bey tag und nacht geho 
werde. An dem beschicht unser gnidig 
Geben in unser statt Marchpurg den v 
LXXIII. Carolus. 

Von Aussen: Dem Edlen, unserm li: 
Frh. zu Awersperg, Erbcamerer in Crain 
R. K. Mt. auch vnserm Rath, Landshaub 
sten Leiitinand an den crabatischen Grin 

In Abwčsen dem Angesćgten Verwalter 
zu eroffnen vnd zu uoltziehen. Laibach. 
cito, cito. " 

Ibid. Orig. nr. 17. 


XV. Laibach den 4. Fel 


General des Frh. zu Eckh und 1 
ter der Landeshaubtmanschaft, 1 
in Crain, betreffend das gemeine Land: 
riihrerischen Bauern an den Landesgrinzi 

»Wie sich die Sossedisehen, Kheysersp 
vnd Fissler Herschafit Underthanen, vmi 
der Saw in Landt Steyer mit gewapni 
Piindischer_vnd auffriierischer_weis _vers 
vnderthanen derselben Orten zu Irem bi 
vnd mit gwallt zwingen, vnd nunmalss de 
der, dass Sy vorhabens sein sollen sich i: 

Weil sich dieses Frilr zu nichst e 
erzeigt also, dass allein der Wasserflus 
bemelte versamblte auffriierische Pauern . 
thanen .. zu gleichmissiger Rebellion . 
wčilet Euch mit euren Pferdten dermasser 
damit Ir auff weitern einkhomende Khund 
gene Orte . . zu ziehen miigen . . .“ 


Ibid. Concept. nr. 18. 





| 





HRVAT8KO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 175 


XVI. Landstrass 4. Febr. 1578. 
Bericht des Freiberrn J. J. von Thuru au die Verordneten von Crain. 


»Erindere die Herrn abermalss in grosser eil, das Ich wegen der 
Paurnauffruer noch vor drey Tagen alle Vssgoggen mir alssbald 
zutziehen mit ernst vormante. Wiewol Sy nun in beraitschafft bey- 
einander, So haben Sy mich gleich in diser stund bericht: Wie 
das auch ein grosser hauffen Paurn Zu Jassterborskhi vnnd der- 
selben ennden ligen, Vnd dess Vorhabens sein sollen Sy, die Vss- 
goggen Zu iiberfallen; Also das Sy gleich nit wissen was zuthuen. 
Derwegen meines rhats gepflegt. Und ist zu besorgen, Das solche 
Paurn auif das geen, Mit den Vssgoggen in Pindtnus einzugeen. 
Demnach an die Herrn nochmals mein dienstlich Bit: Zu einsehung 
solches alsobald die Landts-Riistung auffZubieten, Vnd auff Neustitl 
zu uerordnen. Wurd auch die Notturft sein, dass man sich gstrakhs 
vnd on Verlengern noch Teitschen Khnechten bewerben, vnnd mir 
Zuorden. Ich khan kheine Pferdt, noch schier Niemandt Zu mir 
bringen. Dann dieselben gleich auch dises Zuverrichten vnd sich 
Zubesorgeu haben. Darzu, so vernimb Ich, das sich nach der Saw 
auch geen Ratschach ain Volkh sambln soll. Wann die von Gurkhfeld 
disen Paurn nit Ire schiffprukhen geben: So haben Sy sich so bald 
nit heriiber ergeben khčnen. Ich habe ausser des Paulen von Schey, 
Rambschiissl, Herrn Prior von Pletriach vnd Daniel von Obritschen, 
auch Franz Christoph Gallen, gar Niemandt bey mir; Herr Haubt- 
mann von Vihitseh ist anheut nach Rain. Vnnd kkomen dann morgen 
khaine Dienstleut mir mer Zuv; Vnd das die Paurn . . . morgens, 
Weil die so nahent, alher ankhomen mčchten, Waiss Ich nit: Wie 
lang Ich mich alhier erhallten wiirde miigen . . . . Landtstrass in 
grosser eil vngef&r 1 Stundt in die Nacht 4 Febr. 1573. J. Josseph 
Frh. v. Thurn m. p. 

Von Aussen: N. ainer Ersamen Landtschafit in Crain Herrn 
Verordneten . , . Cito, cito, cito, cito, cito, cito, cito. Bey tag 
vnnd nacht. 

Ibid. Orig. nr. 18. 


XVII. Fastenberg den 4. Febr. 1578. 
Frh. J. J. von Thurn an die Landesverordneten in Crain. 


Sendet die Schreiben der HH. Stefan von Gregorianec und Cristoph 
von Gallen. ,Ich erhob mich in diser stundt auf Landstrass, vn- 
geacht dass ich khainen Menschen ausser H. Cristoff Gallen, so 
gleich yezo von Nenstattl hieher khumen, vnd dan 10 neuendsprun- 
gner Usskhokhen pay mir hab. Aber haindt vnd Morgen pin Ih 
der Usskhokhen etlich hundert sambt den Prouisonern gen Landt- 
strass gewerttundt. Will mich alssdann furt auffs Nagst, alda 
die pintisch Versamblung sein wiirdt, ferfuegen . . .. Die pauern 
herdisalb der sau in Crain sein alle erschrokhen, vnd khumbt 
was von der puntnuss, so ergeben sie sich vnd huschen mit auss 
schrekhen; vnd ist gleich in den ganzen puden ain vnerhertte 
Flucht. Landtstras batt heut ainen auss yeren Mitt! aynen pay 


176 FR. RAČKI. 


mier gehabt mit pegeren Inen Ratsamb zu 
halten sollen. Es ist vast yederman khlair 
Derhalben wellen Euer Herrschafiten mi 
Aufmannung der Landtriistung nocbmallen 
nit peschicht, so gewinen die Aufrierrerit 
andern aber ain Vrsach, sich in Allem ć 
mitzuhuschen . . . Fastenperg im Vorriick 
vmb Mittag. : 
Ibid. Orig. nr. 19. 


XVIII. Lichtenwald den 4. Fe 
Bericht des Hans Geldric 


,Ich Erlnner e. g. in grosser eill; w: 
Windisehen und Crobatisehen Bauern aufi 
Crainland, Windiseh-Steuer, Kirnthen vr 
vberZiehen von wegen der grosse neurun 
gesetzten Obrigkeit haben; vnd wo sie 
oder stadt khumen, so muss sichs ergel 
dass ein jeder ihr Bruder wil vnd muss se 
vnd von einem Jedern hauss muss entwed 
guthen starken Knecht geben. Vnd wan sic 
margkt nicht ihnen vndergeben wšllen, sa 
an; vnd nehmen alles, was sie darInnen 
als in die 40 tausent bauern schon bei ei 
alle tage mehr zusamen; und sie geben 
einer auf Marburgk, der ander in Crain, 
Saw; und die selbigen werden heut bei U 
denn sie haben am Sontag den Herrn Gu 
sich ihnen miissen vndergeben; darnach hr 
felt auch miissen vndergeben; so haben si 
Reichenburg als gestern auch belegert, de 
ergeben, vnd ihnen Zwei fass Wein vnd ei 
ehrt, damit sie ihn mit Ruhe lassen . . . 
ergeben will, den stecken sie auf einen 
kčpfen. Der Herr Weltzer ist noch allweg 
der Podagra, vnd die Fraw ist vor gros 

Ibid. Orig. nr. 16. 


XIX. Maria-Brunn den 4. F 
Leonhardt, Abt zu Landstrass, an Hanr 


Mein Gruss zuuor. Ich erindere euch, d 
Am Hardt ein grosser haufen der Puntis 
Sich die Stath Gurkhfeldt Innen vndergeb: 
Puntisehen den Aufschlagern daselbst alles 
eingeschlagen, die wender zerhaut; vnnd gi 
denen, So sich Inene nit ergeben. So ist 
vmb Hardt gewichen, die Frau von La 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 177 


nachtlicher_Weill gehebt. Vnd verharren noch di Pundtischen vmb 
obgemelten Flekhen, vnnd Sein Ir stundlich her auf Lanndstrass 
mit grosser Fvrcht zvwartund. Wellet derwegen in continenti diss 
bej dem mir gethanen Ayd vnd glub alss ain gliebter Diener alss- 
baldt ohne Verzug zu Rettung des Vaterlandts vnd armen Gottshauss 
euch mit Eur Ristung verfiegeth. Ander vil mer Sach, so di Pun- 
tischen aufgefangen, hab ich in Aill nit Schreiben muegen. Actum 
In Aili vnser_F. Brun an Aschermittwoch vmb 8 Vhr vor mitag 
1573. Leonhardt Abbt (zu Landtstrass) m. ppria. 

Von Aussen: Hannsen Včtter, Pfieger zu Vnnser frauen Brun 
zu vberandtwortten. Cito, cito, cito, cito, cito, cito, cito, citissime 

Ibid. Orig. nr. 18. 


XX. Graecii die 4. Februarii 157838. 
Status et Ordines Stiriae bano Croatiae et Slavoniae Georgio Drašković. 


Reverendissime in Christo pater, domine et amice nobis obser- 
uande. Seruitiorum nostrorum commendationem. Nullum nobis est 
dubium, reuerendissimam D. V. hactenus certo comperisse, princi- 
palem causam rebellionis subditorum  Sosgediensium. Cur autem 
hactenus et tam longo tempore isti rebelles subditi sedari non po- 
tuerint, nobis ignotum est. Cum hoc malum, pro ut nobis certo 
significatur, longius serpat, dicti subditi etiam confinia istius pro- 
uincie suis latrociniis agitent, et multos subditos ad se attrahere 
et reluctantibus omnino manus inferre et hostiliter occidere conan- 
tur, sane nobis, ut debuit, molestissimum fuit auditu. Neque inter- 
mittere potuimus istud quam primum Cesaree Maiestati, ex cuius 
ditione hoc malum ulterius ad vicinas regiones progreditur, signi- 
ficare, de tali itidem via et modo deliberare, quo pacto istis re- 
bellibus obuiam iri, maleficiaque et latrocinia ipsorum compesci 
poterint. Ceterum cum dicti Sossedienses procul dubio sub D. V., 
tamquam Bani, regimine teneantur: rogamus eandem amice etiam 
atque etiam, ut similiter uiam et modum in nomine Cesaree_Ma- 
jestatis inuenire velitis, ut saepe dicti rebelles ad debitam obedien- 
tiam Cesaree Majestati prestandam quam primum adducantur, neue 
eis coniuendo semitam ad omnis generis latrocinia latius aperiatis, 
et si opus erit etiam milite instructo illos adoriri. D. V. iam iam 
procul dubio pro sua pietate et prudentia nihil intermittet omnia 
ea prestare, que ad conseruandam publicam tranquilitatem  perti- 
nent. Nam si coniuratio ipsorum, prout nobis dicitur, longius in 
hac prouincia progrederetur, serenissimus princeps noster procul 
dubio auxilio suorum subditorum et aliorum confiniorum, cumque 
hoc comunis utilitas et confiniorum conseruatio exigat, simul armata 
manu erga istos turbatores procedere conabitur. Speramus, D. V. 
reverendissimam itidem cum suis militibus et regni Selauonie pre- 
sidiis, prout nos semper hactenus amice et libenter in omni ne- 
cessitate fecimus, etiam ad futurum et omnibus uiribus sepe dicto- 
rum rusticorum rebellionem et iniurias repressuram. Id nos erga 


STAR. VIL 12 


o 


oo e A Erna 


(o e 


Pope 


178 FR. RAČKI, 


D. V. reverendissimam omni genere similiur 
conabimur. Eandem bene ualere optamus. I 
die 4. Feb. anno 73. N. Status prouincie S 

Reverendissimo in Christo patri ac domin 
kowitz, episcopo Zagrabiensi et Bano regni 
amico nobis obseruandissimo. 

Orig. Concept. nro. 4. im 23. Fasc. der 
L. Archiv. 


XXI. Graz den 4. Febr. : 


Landstindisches Mandat, betreffend das gemeine 
Aufriihrer an den Grenze! 


»Wir sind anitzo glaubwirdig erinnert, 
Vnterthanen mit ihrer Empćrung je lenger , 
gegen dieses Landes confinien sich ertzeige 
gwalt zu sich ziehen; auch etliche gutthe: 
iren bčesen Ftirnemen nit stat thuen wolle 
schendlich entleiben, vnd albeg nit viel dies 
auff ir Mainung gebracht; vnd ir biss begi 
ličh vnd mit guetter Fiirsehung begegnet, + 
derblichen sehaden des Landts am tag zu 
sollen.“ 

Ibid. Krones: Aktenstiicke mr. 1 (op. cit. 


XXII. Graz den 4. Febr. 


Botsehaft der steiermirkisehen 
ximilian Il, worin um nachdriickliche Hiili 
ruhrs gebeten wird. ,So ist demnach an E1 
allergnedigisten Herrn vnser allergehorsamir 
diesse Sachen allergnedigist zu gemiet fiie1 
solches entstandenen Tumultes erstlich mit 
raimen, hernach die mitl vnd weeg mit alle 
an die handt nemen lassen, damit nit allei 
liche empčrung der vnterthanen gestillt, zuc 
scheuch haben mćchten, dergleichen empćrli 
tiren oder fiierzunemen.“ 

Concept. Ibid. nr. 3 (p. 16). 


XXII. Laibach den 5. Feb 


Die Verordneten von Crain an Frh. J. J. von Th 
Verwalter des Oberisten Leutenants der cro 


Bestittigen den Empfang des Schreil 
ddto 3. Februarij ,sammbt eingeschlosse 
Gregorianetz zu Mokritz“, sodann des Sc 
berg mit des Herrn Prioren zu Pletriaci 
ginal“ Tausend Gulden werden ,bey H. 








-.-oao rr 


2 => > > s —--- 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 179 


Herrn zu Schčnberg, Erbmarschalch in Crain“ angewiesen. Lin- 
hardt von Attimis, Hauptmann der Grafschaft Mittelburg in Istrien 
und Georg Barbo, Haubtmann am Carst, werden zugleich angefragt: 
»Ob die Underthanen an Carst und derselben ennden auch Verstin- 
digung mit diesen Rebellischen haben. Weil dann .. verstannden 
wirdt, dass bemelde aufrtihrerische Vnderthanen von den Pauern 
am Carst ainer Hilff gewšrtig seyen.“ Ein allgemeines Landesauf- 
gebot in Krain sei angeordnet. 

Post seripta: ,Da eben berichten wir, dass am heut H. Kho- 
benzl, Hofkanzler, alher_ ankhomen . . Der zeugt an, .dass er . . 
den 3 dieses bey Irer F. D. zu Pethaw des Abents im Schloss ge- 
wesen seye, vnd dass Irer F. D. bis zur selben stunde von dieser 
Auffruer nichts anderst zukhomen seye, alss dass sich der Herr- 
sehafften Sossed vnd Khaysersperg Vnderthanen versamblen sollen 
des vorhabens, den Ferenz Tahj, wo sy Ien zu finden wissen, haimb- 
zusuchen, vnd mit Ime, inmassen er zuuor Inen gethan, zuuerfah- 
ren. Daneben auch gleichwol vermeldet, dass Ir F. D. Herrn 
Casparen Raben Rittern zu denselben auffriilerischen Pauemn, auff 


 etlich mitl mit Inen zu handeln, abgefertigt haben. 


Krain. L. Archiv. Concept. nr. 20. 


XXIV. Landstrass 5. Februarj 1573. 
Frh. J. J. von Thurn an die Landesverordneten in Krain. 


»in hčehster_Eil mermalss souil, das sich nun zum thail die 
Crainerischen Underthanen bis auff Gurkhfeldt vnd der enden numals 
zu den Pauern vnd piindtisehen L&uten sich vndergeben vnd mit 
Inen ziehen thuen. Sy haben auch numalberait die Schiffpruckhen 
zu Gurkifeldt vnder Ire gwalt. Und rotten sich an mer orten gwaltig 
zusamen, wie Ich solches den herrn niichsten gesehrieben. Ich aber 
khan ausser ettlich wenigen Landtleut Niemandt alher zu mir ge- 
hoben. Die Ussgoggen thuet auch die Fraw Whanin (Banin) vnd 
des Herrn Grafen von Serin Verwalter zu Ossail zu gleichem Ir 
schiitz begeren. Dann zu Jassterberski vnd der enden ain grosser 
hauffen Pauern. Die von Landtstrass vnd schier sonsten Jederman 
herunder ist kleinmietig, heten sich eher selbs sobald ergeben. 
Darzu so ist sich am Karst nichts guetes zu uersehen. In summa: 
Wo nit einsehung und zeitliche Ordnung geschieht, werden die 
Herrn sehen, was oder zu wev es noch khomen wirdet. Den Mori 
Mathiasch hab Ich gleichwol runder mermal sambt seinen Schiizen 
erfordert vnd aufgemannt; ist aber dennochster. noch nit khomen ; 
waiss darzu pit, wann Ich noch seiner getrčssten khčnte. Ich habe 
derwegen den herrn zu vilmal desshalber geschriben vnd vmb ein- 
sehung auch verordnung, weil es vber das ganz Vatterlandi geet, 
gebeten. Waiss die Verhinderungen, warumben mir weder Antwort 
noch ainiche Verordnung oder Volkh bis auff dise Stund nit zukhomen, 
nit. Nochmalen dienstlichs h&chstes vleiss bitundt, die herrn wčllen 
sich doch on alles Verlangern . . anmannen, vnd mir sobald bey tag 

* 


FR. RAČKI, 


lie Landtsriistung, Gelt vnnd anć 
i rath, was ich doch dizorts fiir 
issen. Sonnsten . . will ich hiemi 
meniglich allerdings entschuldigt 
i haben. 

Crabatischen will Niemandt auf 
> Paurn, denen vom Adl am Wii 
ff zerschlaipffen vnd zerstćren 

>n zu hilf. Der Gussitsch vnd 
1 zugleich noch nit khomen. Wei 
rifit, mčgen die Herrn den Hern 
esoldung oder _Wartgellt sein, a 
verichten helffen . . . 

f von Tersicz ist gleich zu gr 
Innd wire meines erachtens den: 
ch gstrakhs herrin firderet, als 

uzuschreiben von nčten. . . Darz 
nn von Zeng auch beuelhen, dass 
ff Khlan, wo sich was am Karst 
uff Neustitl vnd alher verordnet 
I. nr. 24. 


Istrass den 5. Febr. vmb 3 Vh 
: J.J. von Thurn an die Landesveror( 


'iner Ich die Herrn, das Ich mic! 
goggen vnd Vnderthanen, bis \ 
amblt, vd vmb 11 Uhr vor Mil 
indtisehen Paurn von hir erhebt. 
aber meiner gwar genomen, hat 
in den Flegkhen Gurkhfeldt beg 
von der obern seiten hinein zu 
aber die Pferdt rennen lassen; 
selben Paurn vmbgebracht; aber 
* Saw ertrunkhen worden. Mdel 
sein. Die Ussgoggen haben vilg 
ich selbst mit laid hab verseen | 
klag ich den Herren, das in dies 
ličh Mann H. Daniel Laser _an 
in schuss aus dem Thurn ins get 
1 dem namen vnd desswegen wid 
Mir khomen ain Zeitung vber die 
skhi, Okitsch vnd der enden 1 
des vorhabens die Ussgoggen a 
1 zu iiberfallen, vod wie andere 
1 ain Hauffen gegen Lichtenwa 
widerumb in Gurkffeldter Poden 
2n Inen Beistandt geen Sichelbe 








. 
| 
| 
| 


m 
a." 


HRVATSKO+-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 181 


die Ussgoggen Inen vnndergeben sollen; hoffe aber zu Gott, es 
wirdt Inen nit weniger als den heutigen zu thail werden. 

Ich besorg, es močchie mit Motling gleich wie mit Gurkhfeldt 
zugeen. Ich hčr, das ain burger daselbst, Dorotschitscb genannt, 
mit den andern burgern derwegen  practiciren thuet; wie denn 
desselben brueder ein haubtman vnder den Paurn ist. Derwegen 
werden die Herrn zeitliche einsehung zuthuen wissen. Wiire auch 
ain notturfft, das die Herrn dem Pileger zu Gurkffeldt sein veri- 
terische handlung, das er mit den burgern aldort gehandelt, damit 
sy die Paurn eingelassen vnd die Schiffort vbergeben, mit dem 
hčchsten Verweisen vnd vngestrafft nit lassen. 

Morgens, wills Gott so, erheb Ich mich von hier gstrakhs dem 
andern Hauffen Paurn, die gegen den Ussgoggen ziehen, zu. Ge- 
denkhe, will vast mit 800 oder 1000 Ussgoggen zu des Grafen von 
Serin Pferdt vnd der Frawen Whanin vom Ad! ankhomen, vnd mit 
Gottes Hilff sehen, ob wir denselben Hauffen auch zu Irem auff- 
riierischen Fiirnemen begegnen mčehten. 

Daneben erachtet Ich ftir ain bochste notturfit zu sein, das die 
Herrn denen von Gurkhfeldt vnd Mštling mit allem ernst zuschrei- 
ben, das Sy sich der Paurn Punthnuss ganzlich enthalten; vil mer 
aber denselben allen Widerstandt, wie sy woll thuen mčgen, erzai- 
gen; auch die Vnderthanen, so bey Inen Iro behalitnusssen haben, 
zu Inen in die Fleckhen mit Weib, Khind vnd guet in gleicher 
Firfallender_ not nemen. . . Die Piindtischen Paurn die bereden 
die armen Vnderthanen, vnd zaigen falschlich ain Khay. Pottschafft, 
miiessens des schadens, so Inen zugefiiegt wirdt, glauben und thuen. 

Dieser Flegkhen Landtstrass ist an burgern čed, deren nit 30 
wherhafft, auch ausser des Vestes alles offen. Vnd so Ich mit dem 
Kriegsvolkh hiewegh wiirde, mochten Sy, die piindtischen Paurn, 
denselben leicht einnemen. Haben Sy dieses Flegkhen, so ist das 
Gurkffelder vnd S. Bartlmes Feld Ir, vnd haben den Paass. . . 

Und da in diser Zeit dieses gstripl ainiches geschriiy aufi der 
Griniz ausskam, will Ich von meinen gn. Herrn beschaid erwarten : 
was mir firzunemen seie, entweder dem Erbfeindt oder aber den 
rebellischen Pauern Widerstand zuerzaigen. 

Ibid. Orig. nr. 24. 


XXVI. Graz den 5. Febr. 1578. 


Sendschreiben der steierm. Stinde an die von Krain und Kirnten um freund- 
nachbarliche Hilfe. 


» Vasmassen der Sossederischen Vnterthanen Empčrung vnd Re- 
bellion geschaffen, was sie auch mit dieses vnd eines lands Vnter- 
thanen fir besehwerliche Conspiration vnd praktikhen gelibt, vnd 
so weit khumen, das sie allberait in starkher Anzahl, vnd wie die 
Khundschafften lauten bis in die 16.000 starckh versamblet, vnd 
in dieses Landt eingefallen sein. . .“ 

Ibid. Orig, nr. 20. 


Piooka O 
Kk 


A 

. 
(ia a 
Pr 
LEE 
i. 4 
... 
gi a 
4 


i 
+ Taš 
Kaka 

€ 


DR 


LOK AJ 


re dia 
Ford E ća 1. “.. 
“ ree ds . 6 
PI ' ma e 


Ž 


a 
* 


E I ETA 


od 

"o. 
“* 
.. 


Se 
M « 
Brod 
M 
>, 
ze 


ts Bi 
LJ 





2; 


“T 74 “m. 
Kk KLA EE 


. NE. zr ara TALE TO RS TV 
Ta Pa oD Evo Paar 
. le ee - 


o 
e 


“>, 


Kabina: 
a . "+. / 
. 1. 
\ 


a = 


STATE Le DTT pv 
. ć PI . . Č .) .— .* u 


A 

BAR 

a. f£ 
ai 








182 PR. RAČKI, 


XXVIII. Gra2 den 5. Febr. 1578. 


Anbringen der steiermirkischen Stinde an den 
Kaiser Maximilian durch den Filboten Hans Christoph von 
Zeltnig. Die ,rebellischen Vnterthanen“ sammelten sich vorzugsweise 
in den ,windischen Landen“ und seien bemiiht die benachbarten 
Bauern ,auff ihr bčss beginnen vnd fiirnemen“ zu ziehen. 

Concept. Steier. L. Archiv. Krones op. cit. nr. 5. p. 16. 


XXVIII. Graz den 5. Febr. 157838. 
1. 


Mandat der steierm. Landschaft, worin das ,gemeine“ 
Aufgebot nach Marburg anberaumt wird. 


2. 


Mandat der steierm. Verordneten an N. Schiefflin- 
ger, Hauptmann einer Anzabl! von Biichsenschiitzen, und Christoph 
Welsehieger, in Angelegenheit der Kriegsbereitsehaft, 

Ibid. nr. 7—8. p. 16—17. 


XXIX. Laibach 6. Febr. 15738. 
Joseph Frh. zu Eck ,an Herrn Landtshaubtmann in Crain:“ 


Er sey zur Kenntniss angelangt, wie sich die rebellischen Bauern 
»vmnb vnd bey Rain enthalb der Sav im Landt Steyer mit gewap- 
neter Handt zusamengeschlagen . . . dass vermelte auffriiherische 
Paurn in seer grosser Versamblung vnd sich noch tiglich starckhen ; 
in sonderheit aber noch ain grosser hauffen Pauern zu Jaster- 
bersckhi gegen der Kulpa ligen, willens die Ussgoggen in Ir Ver- 
piindtnuss zubewoćgen, volgents zu denen bey Rain versamblten 
Paurn zustossen vnd sich in drey Haufen zuthaillen, Windisehlandt, 
Steyr, Kherndten vnd dieses Landt Crain, auch die andern an- 
reichende, zuiiberziehen. Wie sy dann albereyt dass Vrfer zu Mo- 
kriz mit gwallt abgewunen, auch nunmalss alle andern Vrfer von 
danen an biss geen Ratschach innen haben; vnd sich ain guete 
Anzal vber die Saw in dass Landt Crain begeben, beide Statt Rain 
vnd Gurkhfeldt, ausser der Schlčsser, in Ir Aydes-Pflicht genomen ; 
auch sonnst ettlich Heuser bezwungen, vnd derzeit zu Haselbach 
bey Gurkhfeldt gelagert. Sy sollen auch ettlich stiickh auf redern 
bey sich haben; vnd ain Heuffen nach der Saw herauff ziehen, 
vorhabens in Ober-Crain vnd an Carst, bey denen man sich one 
dass wenig guets zuuersehen hatt, zu begeben.“ Daher ist ,das 
Auffpott der geriisten Pferdt“ befohlen; der Haubtleute der Graf- 
schafit Mitterbur« und am Carst Aufmerksamkeit auf diese Bewe- 
gung hingelenkt. Auch an die fiirstliche Grafschaft Gčrz ,nachpar- 
ličhe Warnung“ gerichtet. ,Gleichffalss ist besehlossen, weil sich 
der H. von Thurn, laut seinen Schreiben, schlechtes Zuzuges von 
den Ussgoggen, der zu Jasterberskhi ligenden auffriierischen Paurn 





TT 77 m=— 
' 


LI 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 183 


halber zuuersehen, dass morgen des H. Diener Hanss Rehein . . 
in Kherudten mit Schreiben vnd gellt . . sich vmb ettlich hundert 
Teutschen Knecht . . zubewerben vnd herein zuftieren, abgefer- 
tigt . . Auch Verordnung gethan, dass die 20 Toppelhacken mit 
irer zugehšr morgen hinab geen Landtstrass zum H. von Thurn. 
zugefiirdert werden sollen,“ und zwar ,durch 24 dapffere vertraute 
Handwerkhsgsel!en.“ 

»Besehliesslich so schreibt Herr J oseph von Thurn am gestern 
des 5 dises . . von Landstrass auss, dass iiber seine Verordnung 
auss Crobaten Ime Niemandt zuziehe , vnd dass die auffriierischen 
Paurn denen vom Adl am Windisch vnd Crobaten Ire Hof zer- 
schleiffen vnd zerstčren. .“ 

Krain. L. Archiv. Concept. nr. 21. 


XXX. Landstrass ,,vmb S Vr vor Mittag““ 6 Febr. 1578. 


J. J. Frh. v. Thurn verlangt von den krain. Verordneten 
»ain Darlehen; dann one gellt waiss Ich das Kriegsvolkh weder 
Vssgoggen, des Mori Mathias Schiitzen, noch anders lennger bey- 
einander nit zuerhalten“. 

Ibid. Orig. nr. 21. 


XXXI. Graz 6 Febr. 1578. 
Erzherzog Karl an die krain. Landesverordneten: 


nIhr werdet aus Zweifelsonders weutleiiffiger auffiierrung zuuor 
vberfltissige Wissenschaffit haben: Wozue es numallen mit denen in 
Windischlandt aufgestandenen Paurn komen, vnd wie Sy alberait 
der vnserigen auch nit allein ain solhe antzall, das Iren bis dato 
in die Zehen Tausendt vnd_ mer bey einander in Besamblung sein 
sollen, an sich gehenckt, Sonnder auch numallen sich dermassen 
feindlich vnd Tišttlich im Werk erweisen, das die sachen ainem 
volligen Paurn Pundt vnd solchem Verat gleich sieht, mit dem man 
gleich jetzo vnd die erste stundt alle Handsvoll zu schaffen . . . 
Darumben wir dann allberait Verordnung gethann, dass in diesem 
Landt an yetzo das AufPot der geriisten Pfirdt also gangen, das 
dieselb Risstung alsbald vndten zu Marhburg bey einander sein . 
Vermannen wir auch dem allen nach ganz gnedigelich begerend vnd 
beuelhend, das Ir alsbald .... das Aufpot der LandRiistung 
gleichffals ergeen lasset . . damit volgundts dise Steyrerische, dan 
die Crainerische, so woll auch die Kirnterische Riistung (denen wirs 
gleichermassen an Jezo zuegeschrieben) Sich des angrifs vnd fir- 
nemens halber wider sie, die Paurn, mit einander vergleichen, 
guette Correspondenz halten, vnd also von allen taillen der Wider- 
stand eruolgen mochte. Vnd weillen wir obsteet, bey yeziger gle- 
genhait kainen Paursuolk zuuertrauen, vnd man Yr mit ainer anzal 
knechten Zw fues auchgstafiert sein mues, So wellet die 600 Pro- 
uiosinierte schiizen In solche bstellung alsbaldt vnd one allen Ver- 


FB. BAČKI, 


id bringen, damit Sy gstracks vnd zul 
s (weill dises Landts Ristung den 
i wirdet), dann die Pfirdt vnuerziiglich 
ren steel beysamen seyen.“ Der Auf: 
4 ndamit nit etwo der Tiirgk entzwist 
wie er dann Eben dissmall die beste 
rfallen hette, als es hieuor yemaller 


nr. 22. 


XXXII. Laibach 6. Febr. 1573. 
ler Landesverordneten in Krain ,an die zu 


imt, dass sich die aufrihrischen Bauer 
iln, volgendts vber den Wasserstrom S: 
nd als wir _bericht, dass Stattlein G 
ikh in Ir Aydes-Pflicht genomen hab 
mt, »dass Ir Euch in khain verainigu 
DI elnlasst, viel weniger den Pass ode 
en Euch mit nottiirfitigen Profiant zeitl 
pt nr. 21. 


XXXI. Laibach 6. Febr. 1573. 


desverordnetenin Crain, pt 
Šrz“, welche um ,guete Fiirsehung. 
ird, um ,beistandt vnd hilf“ ersucht 
vt nr. 21 


XXXIV. Graz den 6. Febr. 1578. 


1 
Landschaftliches Augebots-Mandat: 


der 12 Februar; das Viertel Vorau he 
Mur und Drau gegen Marburg, das C 
ger und Ennsthaler nach Leibnitz, al 
zu entsenden. 


2. 
erm. Verordneten an Jčrg Schrattenbach, Vi 
Čilli, in Angelegenhciten des Aufgebotes: 





wir das Auffboth zu Ross im gannz 
ufwigler vnd Meuterer aufgemannt, al 
'enig vnnd aufis lenngst 5—6 Tagen 
Iyly zusamen khumen solle; vnd we 
gar gegen Cyly fortzugenahet vnnd vi 
dt one sunder gefahr daselbst nit eink 
h vnnser in Namen E. E. L. begern“ 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 185 


gelegenere , Walstadt“ bedacht zu sein, gute Correspondenz mit 
dem Verwalter von Cilli zu halten, auf die zur Stellung von Pfer- 
den Verpflichteten wohl zu achten, gute ,Khundschafft“ zu besorgen, 
und iiberhaupt alles Nothwendige vorzukehren. 

Steer. L.-Archw. Krones op. cit. nr. 9—10. p. 17. 


XXXV. Montpreiss den 6. Febr. 1578. 


Stephan Sibeneicher, Pfleger von Montpreiss, an Christoph Prunner, Mitbe- 
standinhaber zu Geirach: 


Edler, vester, sunders lieber Herr Nachper! Erinder Euch, dass 
in diser Stundt von Peillenstein glaubwierdig khundtschafit hieher 
khumen, dass der Feindt, der Tiirgkh, vnez vmb Traghenburg vnd 
Peillenstein sein solte. Als das hiesig Volkgh solches erindert, hat 
es Alles die Flucht geben vnnd Niemanndt als das Montpreisserisch 
Volkh alhie beliben, vnd haben ieren Obristen, den Schlosser oder 
Sparrer, vebl ablonth, ime ins Schloss geftiehrt, den ich auf seinen 
Glauben zu vndrist im thurm seczen lassen. Miigt Euch derhalben 
weiter von diesen punterisch Khriegsvolkh, so an heutt hieher 
khumen, nichts besorgen. Actum Montpreiss den 6 tag Febr. im 
73 Jar. Stefan Sibeneicher, Pfleger daselbst. 

Ibid nr. 11. p. 19. 


XXXVI. Geirach den 6. Febr. 1578. 
Christoph Prunner an den Landeshauptmann von Steiermark : 


Den 5. Febr. sei in das Kloster Geirach ,ain geschray khumen,“ 
dass die rebellisehen Bauern gegen Montpreis und Geirach zčgen ; 
»neben dem angezaigt worden, dass sev den geistlichen vnnd clo- 
stern seer feindt “ Es seien darauf hin zwei Klosterunterthanen auf 
Kundschaft geschickt worden, die ,,mit ainem, genant Rauber auch 
Schlosser, der solicher Gesellen ein Capittan sich genenth“, Riick- 
sprache hielten, und folgende Auskunft heimbrachten: die Bauern 
seien allerdings gewillt von Montpreis auf Geirach zu ziehen, aber 
dessen Unterthanen und Meierhofe keinen schaden zu thun. Darauf 
Sind sie wirklich den 6. Febr. nach Geirach gekommen. 

»In das Goczhauss khumen in dem ain hauffen vnd anczahl, die 
mier nicht aigentlich wissundt, wievill aller Wesioghken (V sagko- 
khen?) vor dass Goczhauss khumen, die auf ainem Puehl gestanden, 
vnd ainem ierem Capitan sambt ainem teutschen Trumelschlager, 
der iem tulmatscbt, zu mier geschickht, ich solte seinen leutten zw 
essen vnd zu trinkhen geben; wo nicht, so wirde ich sehen, wie 
es mier geen wierde. Auff dass ich ime, Capittan, gefragt: was er 
da suecht vnd von wesswegen er daher khumen sey? gibt er mier 
wieder zu Antwort: ich diirffe mich nicht besorgen ; sev thuen mir 
nichts, sonder sev ziehen im landt vmb die Aufschleg, Harmiczen, 
Tacz, Leibsteuer_vnd Pfarrherren, von wegen dass sy Tacz, Leib- 
vnnd andere Steuer auf den Canzeln, da man gottes wort solte 


186 FR. RAČKI, 


verkhiinden vnnd solcher sachen geschweigen, abzupringen. Wil ich 
sev herein lassen mit heill; wo nicht, ierer Gesellschafft sein nicbt 
weit von denen in die 60.000. Zw dem haben sew taglich zuezueg. 
Sy wellen mich ersuechen, das man wierde wissen in alier welt 
dauon zu sagen, dan ier Khrieg vnd Fiiernemen in das 9 Jar werden 
vnnd wie vor 100 Jaren gehandelt, also sev es auch haben vnd 
dahin pringen wollen.“ 

Obschon nur acht von ihnen, sammt dem ,Capitan“. in das 
Kloster sollten eingelassen werden, drang doch die ganze Rotte 
ein. Prunner konnte mit 7 Leuten, darunter seine beiden Briider, 
keinen Widerstand leisten. Man musste sie verkčstigen, und ihre 
Drohworte h&ren: es seien allhier 17 Saumladungen Giiter heimlich 
untergebracht, deren sie sich schon bemeistern wiirden. 

»Indem khumbt aber ein hauffen vnnd anczahll Volgks der re- 
bellischen Gesellen von Monipreiss. Der Rauber ist sambt ainen 
Gesellen hereingeloffen, mier angetzaigt: wo ich nicht zu inen ge- 
schickht, ich were _ mit selezamen tuen ersucht worden. Darneben 
dem Wesiagkhen Capittan vnnd seiner Gesellschaft anczaigt, es . 
were des Obristen, Ellia genanth, bevelch nicht, dass zween Hauffen 
Volkhs in das Goczhauss Geurach khumen solten, wan ers erin- 
derth, er werdt wol zufrieden vnd ime nicht verantworten.“ 

Das Schreiben des Pflegers von Montpreis, welches er mittbeilt 
(nr. XXXV), wurde ihm gebracht. ,Solh schreiben, das mir offent- 
lich zuegepracht, nimbt mir der Wesiagh-Capittan aus den handen ; 
truczt mich, ich solte im sagen, was der Inhalt, welches ich ime 
entdegkht. Dariiber er mier zw Antworth geben: ,wolt Gott, der 
Tiergkh wer vorhanden. Wier haben auf den Kheglouitschen vnnd 
Rathkay 3000 Personen.“ Wie ers damit gemeinth, hab ich nit ver- 
standen. In dem Nuur(?) auf vnnd hinwegkh Beuilcht mier: ich solte 
sehen, das ich mit den Dienern nit wenig werde; er well auf Mond- 
preiss des gefangenen Capittan vnd schlossers halben, denselben 
herauszuebegern, vnd des Nachts wider an das Gocezhauss Geyrach 
ankhumen. In solcher ier Verugkhung habe sev ainer ain silbers vnnd 
vbergults Pecherl samt etlichen Zinen khandeln, mit Referenz vor 
E. G. zu schreiben, entfrembdt, das ich nicht wais wo zue suchen . .“ 

Er habe sich nach ihrem Abzug zur Abwehr geriistet: aber sie 
seien nicht zuriickgekommen ; auch habe er nicht erfahren k&nnen: 
»Welche Vnterthanen des Goczhauss Geirach durch aignen willen 
zu den Rebellischen geloffen.“ 

Orig. ibid. nr. 11. p. 17—19. 


XXXVII. Geirach den 6. Febr. 1578. 
Eingabe an die Landegverordneten : 


Unterthanen von Geirach und Tuffer hštten ,ier Armuttey“ in 
ein Kirchlein zu Gracz! bei Tiiffer vor den Rebellen gefiiichtet. 
Der Mesner Mathias Zwegkh zu Graz habe von einer dieser Fami- 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 187 


lien den Schliissel verlangt und, als man ihm den verweigert, fol- 
gende Aeusserung sich entschlupfen lassen: .,Dieweill du mir den 
Sehliissel nit trauest, so sollstu gedennken ; vnd wolt Gott, das die 
Leutt, vor denen man fleucht, khamen; ich wolt inen entgegen geen 
vnd anezaigen, was in dem khtjerchll zue behalten.“ 

Ibid. nr. 12. p. 19—20. 


XXXVIII. Graz den 7. Febr. 1578. 
1. 


Auftrag der Regierung und Kammer an die Verordneten be- 
ziiglich ,gemeinen* Ansehlages. 

2. 

Erlass der Verordneten, man solle augenblicklich »Zu Veltpach, 
Rackerspurg , Pollan vmbschlachen“ und alles waffenfihige Volk 
beschreiben lassen. 

8. 

Erlass derselben in gleicher Angelegenheit; als Musterplatz wird 
Marburg bezeichnet. 

4. ' 

Erlass derselben an die Marburger und Pettauer, den Proviant- 


meister Melch. Hueber in Allem zu unterstiitzen. 
Ibid. nr. 13, 15—17. p. 20. 


KXXIX. Den 7. Februar 1578. 
Veit von Halleck an die steier. Verordneten : 


Wolgeborn, Gesstreng, Edl, Vesst Gebiettend, Gonnsstig Herrn, 
Eu. Hr. sind meine beflissen vnd villige Dinst Jederzeit beuoran. 
In dieser stund, da Ich hieher khomben vnd mein Weg nach Wa- 


orasdin nemb, vberanttwort mir ein Pott ain schreyben von Eu. 


Hr. Wellichs Ich noch langs verstandten. Vnnd Ist ja leyder, dass 
sich der aufruer der Vndterthanen, wie mir von Haubtman aus 
Agramb geschriben wird, nit allain von den Sossedischen Vndter- 
thanen, sonder auch in der Grafschaffit Cillj, von stund zw stund 
geferlicher erczaigen thuett. Auf der Frh. Drh. etc. Genedigissten be- 
uelh sind ueber ein hundert Vsgoggen, so in Khrabbatischen Khrieg- 
stadt erhalten vnd sonst in Murslaj Pollaj (Mrzlo polje) waren, von der 
Windisehen Greiniczen 50 Haramje mit ire Waywoden gen Rain, 
dieweil derselb Flekhen weitschbaifig (! sic) vnd eine E. lobliche 
Landschafft daran vil angewend vnd sich die Rebellisehen Vndter- 
thanen nach vnd hiedisshalb der Saw geferlich erczaigen, verordentt 
worden ; dieweil auch Angramb, Sossed vnnd der selben Enden, da 
die Rebellisehen Vndterthanen vmbstraiffen, zwniigst an der Hannd 
vnnd aber bey dergleichen . ....... entperung, nit nach not- 
turfft versehen, hab Ich neben der Ordinarj Besaczung zben Way- 
wode mit 80 Haramie gen Angramb zueziehen abgeferttigt, da- 


188 FR. RAČK 


neben die Burger vermandt, dass die 
Khay. Mst. ete. gethreue Vndterthan 
zeucht, vnnd den anndern, so Ih ger 
Alles Ernst auferlegt: In faal die Re 
die alle weg sehen, wie dieses sey 
khomen mugen. So hab Ich allen Kh 
Khay. Maj. etc. vnnd Frl. Drl. ete. 
vleissig beynander zusein vnd sye . 
halten auferlegt. Von der Greinicz 
sachen nit so geferlich, Alss in dass 
gebracht wurd; gleichwol vngleich ] 
Erste stund, da ich gen Warassdin + 
wissen, dan Ich . . . malss (?) an all 
dachte Rebellisehe Vnndterthanen d 
sonderlich, wie dauon gered wird, die 
schafit Cillj und andre Herrn an sye 
vmbgangen werden, mit allem Erns 
ruffen, vnd dass bstelld Khryegsvoll 
plessung beschehen mag, zu gebrauch 
schriben, hatt Allen Handl der Ro. I 
samblet die Landleutt. Es hett In 
dass es leyder zu ein Tumult geratt 
von der Ro. Khay. Mst. ete. Comi: 
Tayhi (?), wie dauon gered wirrd, dass 
Ro. Khay. Mst. pewiligt, halten well 
leitten _merer(s) bewegt haben, vnang 
Baan auch beschehen, hab ich ain W 
zer vnd Haramie In Flekhen standh: 
eidige Rebellen nit verfieren zu lasse 
ihne Eu. Hr. meinen Gebiettendten ( 
sambs Vleiss Beuelchen. (Ort unlesei 
7. Februarj Anno_73. Eu. Hr. Dyen 
(Von aussen:) Denn wolgebornen, 
Herrn, Herrn, ainer Ersamen Lčblich 
ordentenn N. Meinen Gebiettenden v 
Orig. Act mit 1 aufgedr, Petsch. n 
nr. 14) im 23. Fasc. der ,81 Fascih 


XL. Vnnder Mokhriz 9 Uhr ve 
Schreiben des Frh. J. J. von Thur 


»Weiss in eil, dass die Herrn_Alar 
Serin Pferdten auch andern Volkh, w 
Tausent Pauern erschlagen. Ob nun « 
fallt: So werdens doch gwiss etlich 1 
Ussgoggen allenthalben die Heusser 
khischer Art prennen, vnd haab vnd 
Alapi auch gleichenfalls. Der Herr Pr 





KO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. ' 189 


nen in_S. Bartlmes Feld schier was auffriie- 
Wie Er dan in aufWigler in den Gfiink- 
fordert die notturfit, Das du alle deine Vn- 
wider in die gelibd nimbst; Solehes auch dem 
Id Zuschreibst. In Fall der Mori Mathiasch 
wdllest iu bey Dier erhallten; alssbald Ich 
h In alssdann gellt geben. Die Pauern, so 
hommen, sein alle wieder Zurukh geflohen. 
rill ich mit gotes hilf wieder zu Landtstrass 
Zeitlich aldort finden. Jo. Josseph Fh. v. 


Irig. nr. 24. 


I. Laibach 7. Febr. 1578. 
iesverordneten in Crain an den Erz- 
e Bauernunruhen um Rain und Gurkfeld, und 
r Dimpfung des Aufstandes getroffenen Mass- 
Berichte die von untergeordneten Organen 
ten Thatsachen angefiihrt. 

1 


+ Februarj vmb 8 Uhr nach Mittag 1578. 
eten in Crain pan Herrn Landtshaubtmann“. 


nutanđis. Heunt vmb Mitternacht sein vom 
1 Thurn Schreiben zu Landstrass des 5. diss 
lacht alhie khumen, dass er auffbemelten 
ien Landtleut, Ussgoggen vnd Vnderthanen, 
starekh, vmb eilff Uhr vor Mittag sich gegen 
1 (deren bei 4000 gewesen) erhebte, Sy an- 
»ald die Flucht in das Fleckhen Gurkffeldt 
y 300 Paurn, sambt denen so in der _Flucht 
n, vabkhomen; vuder dessen aber der theuer 
Janiel Laser zu Wildeneckh, gewester Haubt- 
ch ain schuss ins gsicht aus dem Thurn alda 
I gebliben. 

is Ime ain Zeittung vber dis . . zukhomen, 
erbersckhi, Okitsch, vnd der ennden bey vir 
tarkh, des Vorhabens, die Ussgoggen vnd 
len, vnd die andern_ mit betrug zubewčgen; 
>n Lichtenwaldt zieht; item die zu Jaster- 
ten gegen Sichelburg geschickht, vnd an die 
en, sich Inen zuvbergeben. Und weil er ver- 
isend Ussgoggen ausszukhomen, vnd dess H. 
*dte vnd der Frawen Wanin (Banin), vnd vom 
llen; dass er vorhabens den sechsten, also 
Hauffen Pauern, so gegen den Ussgoggen 


KA 


ki 


190 yn. nači, 


XLII. Laibach um 6 Uhr Nachmitiag 
Schreiben der Landesverordneten in Krain an 


* »Wir haben des Herrn Schreiben von Lar 
3 Uhr in der Nacht. . heunt vmb Mitter 
darauss, wassmassen der Herr mit šttlichen 
vnd Vnderthanen die Piindtischen Paurn bey 
geschlagen vnd derselben bey 300 erlegt he 
leidigen Fall mit dem . . ehrlichen ritterlicl 
Lasser zu Wildeneckh, Haubtmann zu W 
triebnuss verstanden.“ Dariiber sei ein Beri 
erstattet. An die Stelle des gefallenen Lass 
Weixelburg nach Wihitsch zu ,verordnen.“ 

»Dass aber der Herr vorhabens gegen 
Jasterbersckhi, Okitsch vnd derunder, so be 
sent starckh sein sollen, gstrackhs zu zieh 
vnser guetachten, damit der Herr vor alle 
mit inen halten, alle giietliche mitl vnd we 
von diesem strafmiissigen Fiirnemen abzuste 
dem Landt Crain giietlich zuruckh zubegel 
nit thuen wiirden, dass sy gleichwol die g 
derben mit Iren armen Weibern vnd Khinde 
.. . Sonsten soll beym Pfleger in der Mi 
Burgers alda, Doretschisch genannt, mit eh 
ordnung gethan; also auch denen von Gurk 
nembl, auch der Steten in Ober-Crain unve: 
aufferlegt werden, sich aller verstiiendtnuss 
haliten, Ire Aydes-Pflicht vnd Ehr, auch wc 
deln, die gfarn zubedenkhen.“ 

Nachdem berichtet wird, ,dass die am C 
den auffrierischen ain Verstandt haben s 
»dass sich die Pauern in Zeit diser_weere 


Handtirrens vnd gewerbs . . in vnder Cr: 
hinab oder Crabaten enthalten . .“ 
Ibid. Concept nr. 21. 


XLIV. Reytenburg den 7 tag fe 
Wilhalb von Lamberg an Frh. Wolfgi 


»ln der Stundt, so Ich gen Reytenburg a 
mier glaubwirdig angetzaigt, wie nunmallen ( 
so durch Lichtenwaldt sein gezogen, zw Rats 
grossen schaden. Darbey ist mein bit an eu 
Ier dem H. Josefen hett aylent zuegeschribi 
seines Folkh zue widerstandt dahin hett v 
also in der eng sein, damit Sy nicht in die 
zusamen haufen michten; nachdem er sui 
enhalb der Sau hinauf zuziehen; dann die F 
khein guett. 





TT TT am A 
CI 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 191 


P. S. Meine leit zu Sauenstein haben auss derselben Puntter 
ahtt gefaugen; vnd schickh meinem Pruedern vnd meinem Pfleger 
am etlich meiner Leit mit . . Sein gieichwol eines thails auf Gey- 
roh vnd Manpreis ferrast, vnd zu Ratschah wider Ire Zusamen- 
khunfit haben. 

lbid. Ovig. nr. 23. 


XLV. Rejtenburg den 7 Febr. vmb Mittag 15738. 
Wilhalb von Lamberg an Frh. Wolf. v. Thurn: 


zin der Stundt khumbt ainer von Vnkhrnstein vnd von dem H. 
von Siglsdorf Podtschafft zw, wie die puntterisehen Pauern olda zw 
Ratschach sein; vnd sich von allen Orten zusamenziehen ; vnd bitten 
die von Ratschah hilf; vnd sofil Ich hab ničgen mitgethadt. Bit, 
der Herr wolle auch ratsam sein, damit man Inen auch ein hilf 
heutt oder morgen mohtt zuesehickhen . . . .“ 

Ibid. Orig. nr. 23. i 


XLVI. Vestriz den 7 Febr. in der Nacht 15783. 
Wolf Thurn an die krain. Landesverordneten. 


Sendet die Briefe seines Bruders Josef und des Hr. W. von 
Lamberg. ,Ich pin nun peschad von H. Wolfesor gebartundt, wie 
es zu Gurkhfeld stett: ob die Punter, wie die Sag ist, wider davon 
gezogen; vnd so mir peschad khumbt vnd ich die glagehat sich, 
will ich mich nach der Saw Inen zu auf Ratschah . . erheben. Verhof 
auch, mein Brueder werde sich auf mein sehreiben dies Stundt 
herauf fierdrn. Ich hallt derhalben alle diejenigen, so noch in Zug 
hinab sein, auf vnd zeuh morgen mit sambt den tog nach Lant- 
strass. Den H. Nachpern hab ich zuegeschrieben, dass sie ieren 
Vnderthanen morgen gar Frue mit gueten Dienern hinab scbicken 
sollen . . .“ 

Ibid. Orig. nr. 23. 


XLVII. Vestriz 7. Febr. 1573. 
Wolfgang von Thurn an die Landesverordneten von Crain: 


Er habe ihr Schreiben vom 6. Febr. empfangen. , Wie sich sonst 
die handlung mit den punterischen Bauern zugetragen, ist den 
Herren hiefor zuegeschriben worden ... Will dan die Herren. . 
vermelden, dass sy fier ratsam ansehn .. sich der pauern vorhaben 
zuerkhundigen, insonderhait aber das Jemandt thaiglich die schprach 
mit Inen zu halten . . geschickt wurde. Ist gleich woll piss her 
die glegnhat nicht gebest die schprach zu halten. Die gefangenen 
aber haben souill augezagt, dass dieser pundt auss den erfolgt, 
dass sy zu mermallen . . . wider iere herschafft in Windischlandt, 
sonderlich aber den Thabj .. sich for ier khaiserlichen Gnaden 
peschwert“; vnd da Ihnen ,kain hilff . . . erzaigt, haben sy ge- 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 209 





geschigkht, vnd mir damit pracht worden, sein zukhomen, des hot 
der Herr zuuernemen . .. 

Von der Hungrischen Seitten hob Ich schon wegen der Vsskho- 
khen, so alchie sein, strit, die hinuber auf desschelben Haubtman 
Bosetitsch houss griffen; die wollen vil dorauss mochen . . .“ 

Ibid. Orig. nr. 28. 


LXX. Landstrass 10. Febr. I578. 
W. v, Thurn schreibt den Landesverordneten in Crain: 


»Was der Herrn verner Begern von wegen der pehendigten pun- 
terisehen Paurn, erinder ich die Herrn, das ier drey pay Haselpach 
durch meine vnd des Walfesor vnderthanen in mein Perkhrecht 
gefangen worden , darunter ainer der Fiernemisten ... mit Namen 
Sainovicz. Nachdem man die gepunten vnd hinauf zu thurn an hart 
gefiert, ist mein Pauer ainer, dem sein Sun vmbkhumen, iber ihn 
gelofen vnd das Pratmesser drai mall in laib gestosen . . . 

Sunst hat der Herr Prior zu Pletriach auch ainen zwichen sein 
Vnterthanen zu Oberfeld gefenkhlich aingezogen, der . . die Vnter- 
thanen zum Pundt aufgebigelt haben soll. Derhalb sol! sambt den 
andern hinaufgeschickht werden. 

Sunst erinder ich die Herrn, das die Punter Ieren Khrieg den 
cruziati oder Khraiz-khrieg genandt; vnd haben auss der Edllaitt 
khleidung, so sy pekhomen, vnd deren an ieren hoffen vill im Win- 
disch landt erschlagen, khraiz gemacht vnd auf ieren khlaidung 
genat, mit ieren Waibern thannzt, Wallschand getrieben, dafor vill 
zu schreiben, vnd iezt nicht Waill ist. Ich verhoff zu gott, sy werden 
auf diz mall gethempf werden . . .“ 

Ibid. Orig. nr. 28. 


LXXI. Graz 10. Febr. 1578. 
Erzherzog Karl an Hanns Jos. Frh. zu Egg und Hungerspach, Landsverweser 
in Krain, 

»Nachdem wier vnseren Rath vnnd Landshaubtman alda in Crain 
Herwarten Frh. zu Auersperg an yezo von Irer k. Mt. Hof herrein 
erfordert, vnnd Ine bey vnns ain Zeit hinumb, biss sich die sachen 
der aufgestandenen Rebellischen Paurn halben widerumb Zur still 
vund sicherhait schicken, Zubehalten bedacht sein . . . so haben wir 
Euch demnach solichs Zum wissen anfiiegen, vnnd dabey dise gne- 
digiste Vertrčstung thuen, das wir Ine zu lanng, oder so bald wir 
seiner fiieglich entratten mčcehten, herforn nit aufhalten . .“ 

Ibid. Orig. nr. 26. 


LXXII. Klagenfart den 10. Febr. 1578. 


Schreiben der Kš&rnthnerischen Landschaft !' an den Landesverweser und an die 
Landschaft in Krain. 


Man habe das Schreiben vom 7. d. M. erhalten... ,Entgegen 
aber haben wir mit frologkhen vernomen, das ein hauffen derselben 


1 Leonhart Welzer zu Eberstein, Verwalter der Landtshauptmanschafft. 
STAR. VII. l4 


210 YR. RAČKI, 


piintischen Paurn durch den Wollgeborne 
vom Thurn, Verwalter des Obristen Le 
Vsgoggen Haubtman, mit Hilff_etlicher 
Ad! vnnd seinen Vndergebnen Vssgogger 
Monats bey Gurkhfeld geschlagen vnnd : 
darunter der Ritterlich Redlicher_Haubt 
den wir treuliches laid tragen aufgangen. 
Herr vom Turn mit seinen Vndergebnen 
Herrn Grafen von Serin, vnnd der Frawe 
Pherdten, gegen den Jhenigen zu Jesste 
Paurs hčr ... filrzunemen vorhabens; v 
vorsteenden noth wegen numer das Auf 
im Lannd Crain ergeen lassen.“ Die Ki 
Anzah! ,,Fuesskhnecht“ beordert, die sich 
khenmarkht in Mustrung vnnd zum Anz 
um sich nach Steyer ,,oder wohin es die N 
erfordern werde, zu begeben. 
Ibid. Orig. nr. 27. 


LXXINI. Laibach 10. Fe! 


Die Landesverordneten von K 
von Kš&rnthen ,,vmb vergunstigung 400 K 
Ibid. Concept nr. 28. 


LXXIV. Landstrass den 10. 


Frh. J.J. von Thurn an den Hauptmann £ 
Rudolfswerdt. 


Sein Schreiben vom 9. d. M. corrigire 
guett Achten, yer vorliikhet von Neusta 
bliach . <! 

Ibid. Orig. nr. 28. 


LXXV. Wien den 10. Fel 

K. Maximilian II. an die steierigcl 

»Aus ainem Eurer schreiben, dess Datu 
gestelt ist, vernemen wir vnder anderm, 
zu hinlegung der jecz entstandenen Pau 
guste Anfang gemacht wurde, wann wir 
hi Handen nemen vnnd ime sein Jus m 
vergietteten. Darauf wir nun derzeit ande1 


| Dieses Schreiben hat Seb. Lamberg dem 
mitgotheilt mit dem Bemerken: ,Will also 
mein vntergeben Pfirtten in das bemelte Do 
ruckhen“. Ibid. 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 211 


ohn allain, das wir solche erinderung von euch zu genaden annemen, 
vnnd der sachen also verrer wollen nachdenkhen. Wessen wir vnns 
sonst in dieser sachen entschlossen, werdet Ir aus ainem andern 
vnnsern Schreiben nunmehr, vernumen haben.“ 

Orig. Steter. L.- Archiv. Krones nr. 33. S. 24—25. 


LXXVI. Graz den 10. Febr. 1578. 


Instruction der steier. Verordneten fiir die HH. Erasm. v. Saurau, - 
Ferd. Rindscheid und Sigmund Welzer, als Mustermeister des Auf- 
gebotes zu Marburg. 
Zwei Instructionen fiir den Frh. von Herberstain als Kriegskom- 
missir in Betreff des kais. Fussvolkes. 
Ibid. nr. 36—38. S. 25—26. 


LXXVII. Zagrabiae die 11. Foebruarii 1578. 
Banus Georgius Drašković regi Maximiliano II. 


Sacratissima Caesarea etc. Orationum etc. Proxime elapsis diebus 
significaui Maiestati Vestrae sacr. rem totam rebellium colonorum, 
quomodo sese habeat; et quomodo sexta die presentis mensis ea 
rusticorum furentium turba, quae inter Sauum et Colapim tumul- 
tuabatur, profligata sit. Nune iam significo maiestati Vestrae sacr. 
eos quoque, qui inter Sauum et Drauum, inter montes Varasdino 
et Zagrabiae vicinos, crudelissime et impie grassabantur, rusticos 
profligatos esse, duce magnifico Casparo Alapj, locumtenente meo, 
quem cum banderio Maiestatis Vestrae sacratissimae (nam supremus 
capitaneus meus, magnificus Simeon Keglevith, ab ipsis rebellibus 
in suo castello Lobor obsessus fuerat) cum circiter quinque millibus 
bominum equitum ac peditum,' inter quos primas partes tenent 
milites banales, quos non sine magno metu ex confiniis auocare 
coactus sum, cum nunc quoque ex captiuis intelligam, pedites et 
equites Turcas in confiniis congregari, expediueram celerime octaua 
praesentis mensis die praeter omnem rusticorum expectationem Zthu- 
biczam et Zlathar versus, ubi rusticorum rebellium multitudo castra 
posuerat. Cum quibus nona huius mensis die ad thermas Zthubi- 
censes conflixit, eosque ope diuina et maiestatis vestrae sacr. auspi- 
ciis, magna ipsis illata clade, prostrauit, et igne ac ferro tanquam 
proditores etiam in hodiernum diem castigare non intermittit, ita 
ut iam neminem amplius in armis esse sciam congregatum, qui se 
| huic Maiestatis Vestrae Sacr. exercitui palam opponere auderet, nisi 
| < quis forte clam aliquid sub pectore reconditum habeat, et quod 
| nesciri non possit machinaretur. 

Non minor hic quoque rebellium interiit numerus, ubi pauci eua- 
serunt, multi etiam capti, inter quos principaliores quoque aliqui sunt, 


TT TT Boo TT 


1 Haec verba sunt hicce deleta: ,expediueram celerrime 8 huius mensis 
die praeter omnem rusticorum expectationem Zthubiczam et Zlathar versus, 


ubi moltitudo rebellium rusticorum castra posuerat.“ 
* 











212 FR. RAČKI, 


quos ipsi capitaneos vocabant. Ex quit 
remedia resciri poterit: quis author tant 
tantam cladem ac diserimen hoc M 
adduxerit. 

Itaque non est opus, quod Maiestas V, 
sidio vel aliis remediis cogitet. Id quod e 
fratri Maiestatis V. S. dilectissimo, persci 

Quendam ex ipsis, Gubecz Begum 
gem nominatum, ferrea eaque candenti 
V. S. voluntas accesserit, in alion 
De hoc igitur et aliis quoque a Maiest 
expecto. Deus aeternus ete. Datum Zagi 

Inferius: Caesari. Die 11 Febr. 1 

Concept. Archiv. archiepisc. Zagrab. 


LXXVIII. Zagrabiae die UI F 
Banus Georgius Drašković arct 


Serenissime princeps etc. Orationum et 
strae, sexta hujus mensis die ex Gršez d 
nitas V. rebellium rusticorum tumultum e 
clementer mihi committit. Hoc negociu 
prioribus aliquot epistolis Serenitati Ves 
cladem sexta presentis mensis die | 
nostris acceperint, jam perscripsi. Ego qu 
sedulo conatus sum ita officio meo satisfi 
nitatum Vestrarum postulat, publicaque s 
in compescendo hoc quoque rusticorum fu 
ac fidelitas desideraretur, strata priori 
exercitum regnicolarum cum militibus 1 
Caspare Alapi, locumtenente meo, sub ba 
quos seditiosos, qui magna cum superb 
eas partes montanas inter Savum et Drav 
seviebant, divinaque ope illi quoque longi 
nona hujus mensis die ad thermas S 
sunt, ita ut jam neminem viderem esse i 
se exercitui palam opponere audeat; sed j 
in hoc regno fore sperem; licet etiam e) 
Vestrae provincia ultro citroque r 
mutuo accurebant. Quare non est; quod | 
aut Sacratissima caes. regiaque Maiestas 
auxilium quiquam inpendat, aut amplius d 
sic videtur sopita, et rebelles ita castigat 
rusticorum insurectio metuenda non sit. 

Quae porro latrocinia et nequitia rebe 
nita, non assequor. Tyranidem diloru 
insurgendi occasionem, omnino negare no! 
aliud dicere non possum, quam censeo, € 
audiendos esse; optimum enim olim mag 


| 





HRVATSKO-8LOVENSKA SELJAČKA BUNA. 213 


quondam Ferdinandum imperatorem felicissimae recordationis, qui 
Pientissime et prudentissime subditos suos instituere scivit. 
Perscripsi etiam statui nobilissimae Serenitatis Vestrae provinciae 
Stiriae ante secundam hane rusticorum caedem, in quo res sit statu. 
Confido autem, quod Serenitas Vestra etiam hanc secundam victo- 
riam fidelibus suis, ipsi statui Stiriae, significare dignabitur. Deinceps 
quoque eam, quam pro viribus potero, dabo operam, ne quid in iis 


> potissimum , quae fidelitatem Serenitatum Vestrarum, publicumque 


bonum spectant, de mea diligentia ac cura remittam. 

Capti sunt nonnulli ex potioribus rusticorum seditiosorum, quos 
ipsi capitaneos vocabant. Hi examinati fateri poterunt authorem, 
instigatorem et consultorem suae rebellionis. 

Inter alios Gubez, Beg vocatus, in regem nominatus fuerat. Eum 
si S. C. (Maiestatis voluntas) accesserit, ferea et quidem candenti 
corona, in exemplum aliorum, coronabimus. Deus aeternus ete. 
Zagrabiae 11. Februarii 1573. 

Archiduci Carolo. D. 11 Februarii 1573. Zagrabiae. 

Concept. Ibid. 


LXXIX. Warasdin den 11. Febr. 1578. 
Veit von Halleck an den Erzh. Karl: 


Durchleichtigister Ertzherzog, Gennedigister Herr. Eu. Frl. Drl. 
etc. seind meine Gehorsambiste vnderthenigiste Pfiichtigiste diennst, 
Allermiglichister_Vleiss Beuoran etc. Eu. Frl. Drl. etc. Vbersennde 
ich Gehorsambist, was von der Ro. Khay. Mt. etc. meinen Aller- 
gnedigisten Herrn, mir an der Posst heut die nacht zuekhomen, 
daruber Ich entschlossen, mich mit Gottes Zuegebung Jetzt kho- 
mendten Freyttag oder Sambstag gen Creutz zu erheben, auf dass 
die Feindt, die Turkhen, denen villeicht die entperung der Vndter- 
thannen wissend sein mechte, nit etwan gedichten, man hette die 
Grenitz Flegkhen gar in wind geschlagen, vnd ware genueg zu- 
thuen Allein die Rebellischen Vnderthannen ze stillen, vnd mich 
volgenndts vermug der Rom. Khay. Mt. Allergnedigisten Peuelch ze 
dem Herrn Baan ghen Agramb werts zuuerfiegen; dan Agramb vnd 
die selb Glegenhait nit allain den aufruerischen Vndterthannen dises 
Windisch lanndt sonnder auch der Graffschafft Cilly zu negst an 
der Hanndt. Ich verhoff aber, :wie Allenthalben dauon geredt wierd, 
so die Vnderthanen nuer des T&chj grimkhidt oder, wie es schier 
zu nennen wir, enthebt vnd erledigt, die wurden balt gestillt wer- 
den. Was ich jeder Zeit in erfarung bring, erindert Eu. Frl. Drl. 
etc. Ich bej Tag vnd nacht, vnd Thue mich derselben Gehorsambist 
vnd vnnderthenigist Beuelchen. Warasdin den II. February Anno 
etc. 73. Eu. Frl. Drehl. etc. Vnndterthenigister Gehorsambister Veit 
v. Hillegh. 

Post scripta. Genedigister Herr, wie ich das mein gehor- 
sambist schreiben an Eu. Frl. Drl. etc. zueschliessen wellen, schreibt 
mir Vicespan diser warasdiner Spanschafit, dass die Rebellischen 


214 FR. RAČKI, 


Vndterthanen, so in Sagorya grossen muetv 
des Prior Hoff von Lepoglaui, dauon Eu. Fr 
in Vndterthenigkhait vermelt, an der prug; 
durch Casper Allapj vnd der von Ebera 
auch ain anczall Creutzer Fuesknecht gewesi 
vnd erledigt worden. Es seind gleich an Jetz 
ich auch zwen Fannen Hiriimia zuegeben, 
den Vicespan vnd Herrn Symon Kheglawits 
von Adl dises windiseh Lands, vnd des He 
dass Ich zu den Gnedigen Gott verhofit, di 
Vnnderthannen sollen gestillt werden. 
Orig. Act nr. 41 im 23. Fasc. der ,t 
L.-Archiv. Krones nr. 41. S. 26—27 im A 


LXXX. Warasdin den 11. F4 
Otto von Radmannsdorf zu Sturmberg an die Ve 


Wolgeboren, Gestrenng, Edl vnd Ernues 
Herrn, E. Hr. sein mein gantz beflissen vni 
jeder Zeit von mir zuuoran berait. Wiewoll 
aus hier zugeschriben, was dise nagst uers 
bellischen Vndterthanen sich af zwo oder d 
zugetragen: So hab ich doch anjeczo abern 
gewisse Zeittungen von dem Vicespan aus ] 
ben, E. Hr. hiemit in eill auch berichten v 
die Rebellischen Vndterthanen, weliche ve 
(Sagor) ir grossen muetwillen getriben, vn 
schen Vndterthanen wider zuecziechen wel 
Hmn. Allapj Casparn, vnd der Frauen Baan: 
auch etliche Creutzknecht gewest) bej ai 
Khriping auf das Haubt geschlagen vnd : 
das soliches der Herr Obrisst leyttenanndt 
samisst gleiches fals zue schreiben thuet, Y 
bigen abschrifft hieneben merers zuuernem 
nun mer gar nit, das dise der Pauern aufi 
zu Rhue werde gepracht werden. Vnd wie 
raisen von Gratz den sachen souil Imer 1 
vnd nachgedacht, befindt sich ain grosse 
denen ersten schreiben aus den viertl Cillj 
berg, Gallen, Popffinger vnd andern an die 
vnd der Zall der Rebellischen Pauern ; dan ' 
von 16,000 vnd mer aufruerischen Pauern 
halbe thaill souill befundten worden sein, ' 
dises Handls mit merern befundten wierdet 
(wie man sagen will) mit den Cillierischen 
gehabt, das sy sich Pundtiseh oder der_m 
gschlosser oder _hewser nutzn (?) nemben, vi 
zu Inen geschickht were worden, sprach m 





| 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA LUNA. 215 


wurden si nit gewaigert, sonder Ire beschwerungen vnd vrsachen end- 
teekht haben, dariiber vill auf ander weg gegangen vnd E. E. L. 
(Einer Ersamen Landschaft) in Steyer auch den andern landten 
ain so grosser vncossten nit auferloffen ware. Sed factum est. 
Diser aufruer ist gleich woll niemandts anders dan Tahj Princi- 
pall vrsacher.. Wer aber danebens merers schuldt auch tragen 
mochte, will E. Hr. ich zu meiner hinaufkhonfft mundlich woll be- 
richten. Es last sich nit alles schreiben etc. Wan man aber die 
Sachen recht ansechen will, So muess der arm man herhalten vnd 
das Padt ausgiessen. Wie dan Jeizo weder weib noch Khindt ver- 
schondt, sonder hauss vnd hoff vnd dorffer nacheinander von den 
vnserigen abgeprenndt vnd Jamerlich verwiest werden, Waliches 
woll auch von den erbfeindt nit besehechen solle. Vnd werden E. 
Hr. in khurez vnd nach verrichtem hand! vnd stillung dises tu- 
mults vngezweiffelt, wie man nun beyleiffig siecht, Erindern, das 
dise aufruer vnd antzal!l der Rebellischen so gross vnd hefftig, son- 
derlich bej vnsern Cillierischen Pauern, nit gewest als das geschrah 
ergangen. Was hernach weitters furkhombt, das schreib E. Hr. ich 
hinach, denen ich mich hieneben alles Vleiss thue beuelchen. Wa- 
rasdin den 11. Februarj J. 73. Ott von Ratmanstorff zu Sturmberg. 


Auf der Riiekgeite: Dennen wolgebornnen, Gestrengen, Edlen 
vnd Ernuessten Herrn N. vnnd N. Einer Ersamen Lčblichen Lanndt- 
schafit dits Furstenthumbs Steyer verordten, Meinen Insonders: 
gčnstigen vnd gebiettendten Herrn zuhanden. 


Orig.- Act mit 1 aufgedr. Petschaft Nro. 42 im 23. Fasc. der 
nsl. Fascikel“ im strmk. L. Archiv. Krones nr. 42 (S. 27—28) im 
Auszug. 


LXXXI. 


Nicolaus Istvanfi et J. W. Valvasor de tumultu rusticorum in Croatiae et 
conterminis Carnioliae et Styriae partibus. 


1. 


Par metus et trepidatio ex Illyrico, nisi mature provisum fuisset, 
expectabatur. Nam agricolae et rustica plebs repentina in dominos 
seditione concitata, quod se intolerandis servilium operum laboribus 
ac pecunjariijs exactionibus supra vires et aequum gravari quere- 
rentur, temere arma sumserant, facto in ea regione, quae Colapim 
et Savum flumina interjacet, initio. Nec mora, cum ad decies mille 
perditissimorum hominum incondita multitudo ad arma confluxisset, 
primo obvias in propinquo nobilium domos, quae aut minus mu- 
nitae erant aut a paucis custodiebantur, expugnare ac consumto, 
qui intus reperiebatur, commeatu, dissipare, ac funditus delere in- 
ceperunt ; acciditque ut prima omnium Georgii Puneci domus, 
non ita pridem Byzantiana captivitate elapsi, in planitie Samobori- 
ensi sita dirueretur. Itum deinde est versus Savum, eodem ubique 
terrore circumducto; et si qui nobilium forte in manus incidissent, 
ii confestim necabantur. 


216 FR.oBI 


Cum Savum attigissent, ac tran: 
nos et vicinos populos misere, qui 
causa, arma adversus nobilitatem 
dolentias non amplius tolerare p 
grassandi pro libidine modum aut 
tari et monere e0s, ut animos vire 
A quorum nonnullis,qui inter Su 
Iilyrici parte, quam recentiores 
inter Dravum flumen siti sunt, 
tummodo Savum ac ulterius progr 
pis Petovianis aut Varasdino subje 
eandem belli fortunam subituros. | 
amoeniora Francisci Tahii pra 
rebus suis floventibus extruxerat, 
fuit, illos Ambrosii Gregorian 
hoc genere crudelitatis in bona fo1 
bacchatos esse, qui eo tempore cun 
odia exercebat. 

lam haud procul a Stubicia i 
tibus salubres effervescunt, perve 
missis quaqua versus praedonibu: 
sine diserimine urere et vastare I 
ex juventute agresti ad eorum cas 
quum ad multa millia sceleratae c 
ducem sibi quendam Matthaeum 
reliquos consilio et manu promtur 
cuenda linguae immodicae  atqu 
eique regii nominis titulum 

Interea Georgius Drascovit 
comite Slunio vita funeto solu: 
natum vocant, obtinebat, convocati 
hisce atrocibus flammis obviam ev 
cendium erumperent, consultandur 
via, qua perditissimi conatus coer: 
meret, subsidiaque militum stiqenc 
Vitus Hallecus et Herbatus Auers; 
adderentur et communibus viribus 
audacia retunderetur. Sed Germar 
se in aciem prodituros negabant. . 
sarem sine mora Simon Kegle: 
qui ab eo mandata obtineant, quil 
sociis auxilium concurrere jubeant 
nentur, interea Gubecius Stubiciam 
occupavit; missisque illine_ nunt 
agrestium turbae siznificavit, locu 
plures ex eorum colluvie ad praec 
recepit. At Drascovitius et no 
pandos hostes rati, non expectato 1 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA, 217 


auxiljis, quae sera esse praevidebant, duos duces, qui suis in aciem 
ducendis praeesent, celeriter deligunt: Matthaeum Keglevitium 
et Gasparem Alapinum, jubentque sedulo ut operam dent, ne 
quid detrimenti respublica accipiat. 

Igitur cum DCCC. circiter equites summa celeritate conscripsis- 
sent, ac cohortes, quae ad custodiam Colapis publico regni stipendio 
alebantur, e praesidiis in castra deduixissent: Stubiciam versus 
ire contenderunt. Quos ubi Gubecius adversum se progredi animad- 
vertisset, suos, ut arma caperent jussos, paucis verbis cohortatus 
in aciem eduxit; hune diem, hanc pugnam fore, inquiens, quae eis 
decus et libertatem, si victores evaserint, allatura sit; sin victi 
terga dederint, nullum genus crudelitatis ac deformis cruciatus dici 
queat, quod in eos ab immanibus et efferatis nobilibus non sit per- 
timescendum. Itaque se viros praestare et praesenti fortique animo 
arma tractare contendant, ut aut egregie vincendum, aut ,vae 
victis!“ expectandum statuant. Nobilitatis ex adverso duces aciem 
ita instruxere, ut pedites selopetarios in medio constituerent, equi- 
tibus vero utrinque per cornua distributis darent in mandatis, ne 
quampiam in irrumpendo moram facerent, nec quiquam numero aut 
multitudine hostium terrerentur; hos esse ab aratris et ligonibus 
ac id genus ruris operibus in militiam, si diis placet, aut latroci- 
nium potius exercendum translatos; caetera ex eodem instituto foe- 
ditatem et turpitudinem in moribus, in bello gerendo nullam disci- 
plivam, nullum robur, nullas vires; potiorem, si quae sit, partem 
€x sicariis et aleatoribus Carnorum, incendiariisque coactam mox, 
cum insolitos enses ac vulnera et sanguinem viderint, foedam fu- 
gam daturos. 

Cum utrinque magno clamore sublato acies confertis manibus 
concurissent: Gubeciani praeter expectationem diu ancipiti praelio 
certavere, ita ut aliquot ex nostris ictis glandibus interirent, inter 
quos Ladislaus Ploudinus, equitum ductor, fuit. Sed quum 
hinc a peditatu et sclopetariis, illmc ab hastatis equitibus acerrime 
pressi cederentur, ad extremum nobilitas, ut causa sic armis potior 
atque superior, eos pedem referre, denique effusam fugam capes- 
sere cočgit. Caesi passim in fuga, aut capti omnes, pauci in silvis 
et montibus per abditissimas latebras vitam servaverunt.  Cae- 
teri, qui in dies ad foedus et societatem venturi expectabantur, 
audita agrestium clade et nobilitatis victoria metu perculsi, qua 
quisque potuit, auffugere. 

Saevitum in deditos et captivos haud modice est, adeo ut passim 
per propinquas arbores et pagorum aedificia, longuriis transversim 
junetis appensi, praetereuntibus spectaculo essent; et in una prae- 
alta et ramosa silvestris pyri arbore, quae secus viam militarem 
forte enata erat, sexdecimi aut amplius infelicium rusticorum cor- 
pora suspensa restibus, agitandaque ventis, et volucribus carpenda 
exponerentur; nonnulli vero abscissis naribus et auriculis mutilati 
perpetuam foedamque rebellionis et gladii in dominos nefarie stricti 
memoriam gestaturi dimitterentur. Gubecius ipse, funestns scele- 


218 FR. RAČKI, 


rati exercitus dux, atque, ut ipsi vocat 
nobilitati ejusque ducibus fuit, vivus in 
amque perductus est. Ubi quum prius 
ejus in exercitu legato, inspectante ipso 
fuisset, ipse postmodum ignitis forcipit 
ferrea corona, eaque candenti, caput re 
frusta, more latronum, diffectus, merit: 
nominis poenas persolvit; vel eo nomir 
quod adhuc complurium senum animos 
stae ac diris omnibus devovendae: Geor 
bilitatis initae rebellionis memoria, noi 
olim omnium mortalium corruptissimus 
fatis sic ferentibus, Pannoniae regnum 
summa perfidia atque impietate pertur 
N. Istvdnfi: Historiarum de rebus h 
XXIV, p. 527. Ed. Viennae 1758. 


2. 


Anno 1573 erhub sich im Anfange de 
Aufstand der Bauern an den windisek 
sonderlich bey Keysersberg, Sused, i 
Diese Bauern nčthigten und zwungen 
schaft herum gesessene Bauern zu ihr 
geschickte Aufwickler; wortiber ihre M 
Diese aufriihrische Flegel-Fechter_u1 
sich in drey Hauften, fiihrten bey sich 
etlichen Stiicken auf Riidern. 

Der erste Hauffe nahm seinen_We 
Windische Land. Der andere in Unte: 
dritte in Crain auf Gurckfeld, welche1 
Rain, in Eyd uad Pflicht genommen. . 
hinein in 2000 stark gegen Landstra 
Joseph Frh. von Thurn mit 500 Mann 
Edelleute, und auch eine Anzahl von 
Februarii auf sie getroffen, und Ihrer 
die tibrigen unter das Hasen-Panier g 
zuriick auf Gurkfeld genomen ; allda € 
ben in der Sau ertruncken. Etliche 1 
Man ist ihnen aber nachgegangen und 
ibrer vielen entflogen; sintemal man si: 
gewusst; und was man angetroffen m 
geschlagen. Welchem Tode zu entspri 
Tode sich in den Rachen gestiirzt; in 
hinter ihnen her war, iiber die Felsen 
cher Verfolgung der Aufriihrer hat de 
Laser zu Wildeneck, Hauptmann zu V 
Gurckfeld einen rebellischen Schuss ir 
um's Leben gebracht. 


HRVATSKO-8LOVENSKA SELJAČKA BUNA. 219 





Folgends hat am 6. Februarii H. Caspar Alapi etc. mit des Gr. 
von Žerini Reutern bey Kherestinaz im Windischen Lande gleich- 
fals bey 800 Bauern niedergehauen. 

Weil dann auch sonst in Crain und Windischem Lande unter- 
schiedlicher Orten diese Aufriihrer hiisslich geklopft wurden: wen- 
dete sich der firnehmste Aufriihrer und Obrister dieses rebel- 
lisehen Bauernbundes, Namens Illia, mit 300 der Seinigen auf den 
steyrischen Boden gegen Beilenstein; ward sber daselbst iibel be- 
willkommt durch H. Georg von Schrottenbaeh, welcher mit einer 
Anzahi Fussknechten diese Rottirer und andere ihre R-ttgenossen 
bey S. Peter unter Kiinsperg angriff, einen Theil derselben erlegte, 
und bey 500 Gefangene auf Cilli brachte. Der Illia ist dennoch 
nebst dreyen andren rebelliscthen Hauptleuten entrunnen, und das 
Gebirge seine Decke wurde. 

Nachmals hat man am 14 Februarii den Fiihrnemsten unter die- 
sen aufriihrerisehen Bauren!, welchen sie unter sich zum Keyser 
auigeworfen hatten, gefangen und gebunden nach Agram gebracht. 
Alida man ihn mit einer gluenden eisernen Krone, als einer solchen, 
die soleh einem Keyser anstindig, gekrčnt. Die iibrigen Rebellen 
wurden hie und da gleichfals zur Hand und durch das Richtersehwert 
Andern zum Spiegel t&dlich abgestraffit. 

Oraa topogr. historische Beschreibung. Buch XV, S. 484—5. 


LXXXI. Landtstrass den 11. Febr. 9 Uhr Vormittag 1578. 
J. J. Frh. von Thurn an die krain. Landesverordneten : 


Beantwortet das Scbreiben von 7. d. M. (nr. XLIII.). , Wass dann 
erstlich  Widerbesezung des Ortflegkhens Wihitsch . . anlangt, 
erinere Ich die Herrn darauff, das neben den damalen alhie gewe- 
senen Wihitscherischen Iienstleuten Herr Paul von Scheyr, alss 
weillandt des H. Haubtmanns Laser seligen Schwager, sein, des 
H. Haubtmanns, Verlass vnd faarrunder haab aldort halber one 
das hinein vorrukhen sollen, dem Ichs gleich, weil der von Weixl- 
burg nit alhie gewest, neben Juray Chrischanitsch (zu dem ge- 
dachter Haubtman seliger ain sonders vertrawen gehabt) bis auf 
ferrnern der Khay. Mt. vnnd F. D. beschaid anbeuolchen; dessen 
er sich gleichwol gewaigert, aber leztlichen dennochster solches zu- 
uolziehen verwilligt. Zu dem so ist dem von Weixlburg jezo durch 
dem H. Landtshaubtman neben dem Thadyiolauitsch die Grinizen 
zuuerwalten beuolhen. Derwegen Ich Ine weiters zuuerordnen vnnot; 
sonder bey den ersten Verlass solches verbleiben zu lassen geacht.“ 

Es wire wider ,bei allen Pflegern auch Statt- vnd Mi&rkht-In- 
habern mit ernst“ zu verordnen, ,sich aller_ Pindtnuss mit den 
Pauern zuenthaliten.“ 


-.__—_ — — 


gewissen Hanuffen Obrister gewesen seyn; wann anderst nicht eben der 
vorige Illia damit gemeynt wird (E. Fr.) 


0 FR. 


»Ihue Ich souil berichten, da 

nen Ussgoggen vnnd Prouisioke: omem« anuavava  navupvava vu 
Šrdt zu mir bis dato nit bekhomen khčnnen. Zu dem so sein, 
e die Herren wissen, ettlich redlich ritterlich Herrn vnd Haubt- 
it disa Jars von diser Wellt verschiden; die andern aber, alss 
afen von Tersacz vnd Blagay, geen Hoff vorrukht . . . Da die 
fruer im Land so bald nit gestillt . . meines bedunkhens die 
chst notturfit erforđert . . das H. Landtshaubtman bey dieser 
fihrlichen Zeit im Landt wire . . . Ich aber muss mich meiner 
irankhait halber, weil Ich weder reiten noch sonssten nichts mag, 
th Laybach erheben. . .“ 

»Was mir sonsten angestern abermals von mein Pfleger von 
npreis vnd Herrn_Tahi Ferenz, also auch heint nach Mitternacht 
m H. Gallen aus Rain firr schreiben der auffriierischen Pauem 
Iber zukhomen, haben die Herrn hieneben zuuernemen. 

In summa es wirdet, biss so lanng der Pčsswicht Ilia alss der 
rist nit behenndigt oder vmbkhombt, nichts guets noch stills. 
«er Ich habe sonsten leut mit Zusagung 500 Gl. ehrung bewegt, 
3 Sy mir denselben Gefangner zubringen anglubt; des Ich dan 
wartundt vnd meinem Zusagen nachkhomen will. .“ 

Ibid. Orig. nr. 29. 


LXXXII. Graz den 11. Febr, 1578. 
therzog Karl an den Landesverweser in Krain, Hans Joseph Frh. zu Egg 
und Hungerspach. 

Erinnert, dass er sein Bericht vom 6. d. M. empfangen habe. ,,Ver- 
fen, weil Sy, die Pauern, biss dato schon zimlich vill Niderlagen 
itten, Sy auch die geguwehr von allen Orten so ernstlich im 
rkh sehen, das sich Irenthalben nichts sonndern mehr zubefahren, 
nd Sy etwo bald gar zu stillen sein werden. Dabei aber alle 
erfltissige sicherhait zuuermeiden . .“ 

Ibid. Orig. nr. 29. 


LXXXIV. Laibach den 1. Febr. 1578. 
Landesverordneten in Krain ,an Richter vnd Rath der Statt Motling“: 


»Vnnss khombt glaubwiirdig fir, dass euer Mitburger zu Mčtling, 
iotschitsch genannt, sich ganz verdšchtlich verhalten, vnd der 
fruerischen Pauern halber mit etlichen ... practiciren soll. Wel- 
>n verdacht nit wenig starkhet, dass genannts Dorotschitsch 
ueder ein Hauptmann vnder bemelten auffruerischen Pauern ist. 
. So ist. , vnser ganz ernstlicher beuelch, dass Ihr gstracks nach 
memung diss Ine, Dorotsehitsch, gefiinkhlich einzieht, und bey 
oo bis auf vnser weiter beschaid enthaltet.“ 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 221 


LXXXV. Vienna 11. Febraro 1578. 


Joannes Delfino, toricell. episcopus et nuncius apost. Viennae cardinali Ptolo- 
maeo Gallio Novocomensi. 


»Gia aleuni mesi per certe insolenze usate da un signore Ungaro, 
chiamato Tah Ferenz, che tiene alcuni castelli in Croazia, sotto 
I" arciduca Carlo, i suoi vasalli se gli sollevorno contro, et 1 asse- 
diorno in un suo castello. Ma essendo accomodata la cosa hora di 
nuovo i suddetti contadini, con altri al numero di X o XII mila, 
si sono sollevati contra il suddetto et tutti gli altri nobili, dicendo 
di non potere piu patire le loro tyrannie; et vanno facendo infiniti 
mali per quelle parti, havendo presi alcuni vastelli et saccheggiati. 
Et vanno tuttavia crescendo di numero tanto, che si dubita di qualche 
grande inconveniente, et massime perch& sono desperati, et ai con- 
fini di Turcbi. Capi di costoro sono due: uno, come vien detto, 
Schiavone, chiamato Prebech, che rinegd, gia tempo, facendo si 
Turco; et poi pentitosi torno a casa sua; et altro & Crovato — 
persone di poca esperienza. Sua Maesta ha mandati i rmi di Zaga- 
bria e Vesprimo et il conte di Šerino per vedere d' acquietarli, 
non restando anco il seremissimo arciduca Carlo di fare quelle pro- 
visioni, che si convengono per castigarli, se fara bisogno. Et in 
questa -citta S. M. fa far 800 fanti per mandarli a quella volta. Et 
piaccia a dio, che la spesa, che si dovrebbe fare contra il Turco; 
non si bisogni convertire in castigare questi suoi. Due mille di quei 
villani, che s' erano sollevati nel paese del sermo arciduca Carlo, 
sono stati tagliati a pezzi, et benche ne restano ancora da 6000 
insleme.“ 

Archiv. Vatic. Nunziatura di Germama. Vol. 30. fol. 9. Vetera 
monum. Slav. merid. II, 52. 


LXXXVI. Graz den 11. Febr. 1578. 


Die steierm. Verordneten ,an Herrn Erasm Thum- 
berg und Herrn Jčrgen Schratten, Viertelhauptmann 
vber das Auffboth zu Ross im Viertl Cyly“: Sie hitten 
aus deren Schreiben entnommen, ,,dass die Versamblung der rebelli- 
schen Vnderthanen zu Peillenstein durch Eur newe vnd embsige 
Bemiihung auch redlich wol Verhalten dermassen zertrennt vnd in 
die Flucht gebracht; darob vngezweiflelt die noch vbrigen Auff- 
Wigler desto leichter zu stillen sein werden.“ Ausserdem triigen 
die zwei Briider von Dietrichstein, Sigmund von Altenhaus, der 
Strasser, Freiburger und Stainkschnizer das gleiche Verdienst davon. 

Steter. L.-Archiv. Krones nr. 40. S. 26. 


LIXXVII. Wildon den 11. Febr. 1578. 


Erasm von Saurau und Ferdinand Rindscheid an die 
Verordneten der Steiermark: Bericht tiber ihre Untersu- 
Chungsreise. ,,Als wir am Herabraissen von den durchraissenden 





222 FR. RAČKI. 


allerlay Zeittungen von den rebelliscl 

vnter anndern ain Vnderthan, so Herr 

gehčrig, zuekhumen, der vns auf vnser ansprach souil bericht, dass 
nit allain bey seinen Nachpern vnd andern Vnderthanen allerlay 
selezame vndachtliche Reden hin vnd wider vnder inen ausgossen 
werden, sondern das sich auch etlich bosse argwenige Leut vnder 
inen finden, die sy zu der angefangenen Pundtnuss vnd Rebellion 
mit allerlay Persuasionen bereden vnd aufwigeln.“ Man miisse 
darum durch den Hauptmann zu Pettau, Herrn von Stubenberg, 
durch H. Zagerl und andere Landleute derselben Orte, namentlich 
in den Dčrfem und auf den .,Posten“ auf derartige verdšchtige, 
herumschweifende und aufwiglerische Personen ,,feissige Achtung 
oder Inquisition“ halten, und sie in Gewahrsam bringen. 

Ibid. nr. 43, S. 28. 


LXXXVIII. Rohitseh den 11. Febr. 1578. 


Caspar Rab an die steier. Verordneten: nimmt das ihm 
mit Schreiben von 8. Febr. angetragene Commando an, und wird 
sich alsbald zur Musterung der 2.000 Biichsenschiitzen und Fihn- 
leins-Knechte nach Neustift, Pettau und Marburg begeben. 

Ibid. nr. 44, S. 28. 


LXXXIX, Graz den 11. Febr. 1578. 


Die steier. Verordneten empfehlen dem Ludwig Ungnad 
das Aufgebot zu Marburg. 

Dieselben bestimmen den Helfenberger, Vervwalter in Cilli, 
zur Musterung des Aufgebotes in Cilli. 

Dieselben an die Kirntner Landschaft: berichten iiber die 
Niederlage der Bauern bei Peilnstein. Die Kirntner migen das all- 
gemeine Aufgebot einstellen, aber die Buchsenschiitzen den Steiern 
zur nothwendigen Verwendung iiberlassen. 

Ibid. nr. 45—47 S. 28. 


XC. Plettriarch den 12. Febr, 1578. 
Johann, Prior von Plettriach, an die krain. Verordneten: 


Wollgeborn . . . Und gib hiemitt denselben zuuernemben, das Ich 
selbst eiguer Person neben andern Landtleutten mit meinen Pferdten 
gen Gurkhfeldt die rebellischen vnd aufrierischen Pauern zuuerfilgen 
vnd zu Rettung des Vaterlands angezogen; vnd in meinem Abwesen 
sich Mein vnd des Gotshauss Vnterthan (welicher zuuor seiner Re- 
bellion halber, so er alli Zeytt die Paurn aufgewigelt, vmb die 
hueben khumen, vnd gleichwol vnter dem Gotshauss der Zeit ge- 
wont) sich offendtlich vernemben lassen, dieweill vnd nach dem er 
an yezo kheinen Herrn hette, wollte er baldt einen Herrn khriiegen ; 
vnd wofern die punterischen Pauern (weliche gleich. dazumall zu 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 223 


Haselbach baldt oberhalb Gurkhfeldt gelegen) nicht baldt in das 
Veldt khumen oder einfallen wurden, wollte er selbs noch sey vnd 
zu Inen ziehen; vnd wan sy in S. Bartholmes Veldt ankhimen, 
wollte er Inen Ordnung vnd Wegweis geben; auf das sy zum aller 
ersten das Gotshauss plindern vnd den Miinich vber die Mauer aus- 
hennkhen sollen etc. Habens die zuerwegen, was fir vbel, wo die 
Paurn vberhandt genumben (weliches aber baldt Gott der Allmechtig, 
welichem Eer, Lob vnd Preis in Ewigkheit sein welle, genediglich 
abgewendt), fir vbel, welicher zuuor zu kheinem guetten nie geneigt 
gebest, gestifit vnd angericht haben mčchte. Hatt aber denselben 
baldt Mein Hoffrichter, welicher der Zeit anheimb gebest, gefenckh- 
lich einziehen vnd verwaren lassen. Welichen Rebellionisten Ich 
hiemit den Herrn (welche mitt Ime am allerbesten zu thun oder 
mit der Straff, andern zum Exempl, zuuerfaren wissen werden) vber- 
sende; yedoch an meinen Gerichts gar nichten vnd des Gotshauss 
nichts benumben, vnd an anchen schaden oder Nachtaill; dan Mir 
soliches der Wollgeborn Herr, der Huskhokhen Haubtman (weli- 
cher auch soliche Piinter sechs auf Laybach vberschikht), auf das 
er mitlauffen solle, gerathen. Vnss hierauff samendtlich Gott zube- 
waren befolehen. Datum, Plettriarch den 12 February dieses 73sten. 
Joannes prior ibidem, manu propria. 
Krain. Landes- Archiv nr. 32. Orig. 


XCI. Landstrass den 12. Febr. 1578. 
J. J. Frh. von Thurn an die krain. Landesverordneten : 


»Sebikh Ich Inen hiemit aus den Mitl der piindterischen auffrue- 
risehen Paurn fiinff derselben, die zum Thail durch meine under- 
gebene Ussgoggen, auch meines Brueders H. Wolfen vnd des Vaui- 
sors Vnderthanen, behendigt haben, vnd nit die wenigisten Ridl- 
fiihrer sein. Sonderlichen aber ist darzwischen ainer, der im Thurn 
zu Gurkhfeldt, daraus der Haubtman Laser, seliger, erschossen 
worden, gewest. Deren Namen hiebey... | | 

Ich werde je lenger je mer erinert, wie verdiicchtlich sich der 
Pfleger, Richter vnnd die burgerschafft zu Gurkhfeldt mit den auf- 
riierischen Paurn verhallten. Dan die Paurn aus diesem Feld von 
mer Orten zu mir khomen mit aigentlichen anzaigen: Alss Sy von 
von disen Tumult vnnd gschray gehčrt, haben sy sich gegen denen 
zu Gurkhfeld zur gegenwher anboten, vnd wessen sy sich verhallten 
gollen, rhats gepflegt. Aber die burger vnnd Pfleger nit allein das- 
selbig Ir erbieten nit angenomen, sondergleich mit dem abgefertigt : 
Sy westen selbs nit was Sy thuen sollen ... Darzue ist der Richter 
vber mein zum andern mal erfordern niemals fiir mich erschienen 
.. . Und weil dann, Gott lob, diser Tumult zimblicher massen ge- 
stillt, will Ich demnach, wie lanng die geriisten Pferdt alss auch 
die Piiehsenschiizen beyeinander zuerhalten sein, von den Herren 
mit ehisten erinerung erwarten . .“ 

Ibid. Orig. 


294 FR. RAČKI, 


XCII. Landstrass 12. 1 
Wolf Frh. von Thurn an die krain 


»Nachdem Ich den Herren amentlich 
selbigen Schreiben betreffendt die einkhi 
dass Ich dieselbigen den Herren als ge: 
wolle, zu Volzug desselbigen vberschic 
bigen laut neben ligender verzaihung m 
schriben, samt noch zweien so mein Bru 
burg heruber bringen lassen, vnd aber 
welicher dise Ennden herumb die Pau 
haben soll, wie et die Herren aus sein, ć 
schreyben weitleiffiger vernemen werde1 

Post scripta: ,Herr Wilhelm von 
rischen Paurn auch 5 oder 6 in der G 
ain Notturfft, das die Herren aller Hand 
selben schick heten . . .“ 

Ibid. Orig. nr. 32. 


XCIHI. Laibach 12. Febr. um 6 U 
Die Verordneten in Krain an die Frh. J. 


»Also auch Verordnung thuen, damit 
ruerische Pauern, so zum Thurm am H: 
den so zu Landtstrass ligen, auch des 
Vnderthanen, vnd wo derselben ettwo r 
bracht . .* Ferner: ,,dass Ir, Herr Josep 
feldt zu Verhiletung des Fleckhens vnd 

Ibid. Concept. nr. 31. 


XCIV. Gčrz 12. Feb 


Georg Graf und Frh. von T! 
Gćrz, an die Verordneten in Kr 
Hilfe ,mit 200 wolbewertter Schiizen“ 
auch hierumb Bedenggen tragen, es mi 
do bei vns in diser fr. Grafsehafit, n 
dieser Ortten vosst schwierig, derlei Pur 
begeben . .“ 

Ibid. Orig. nr. 31. 


XCV. Laibach 12. Fe 


Die Verordneten in Krain an Wilhelm 
glaubiirdig bericht, das euere Leut zu S 
pindtiseher Pauern gefangen haben, y 
stein in Verwarung sein.“ Die Gefang 
schicken. 

Ibid. Concept. nr. 31. 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 193 


sehen wir vnns genidigelich, der Graff von Serin vnd weilanndt 
Eurdedi Peters siligen nachgelassene Wittib als sy, wie wir bericht 
sein, vil guetter leuth vnderhalten, werden auf vnser besehehens 
ersuechen Irem Vermugen nach auch gern zueziehen. 

Wir vber das alles haben verordennt, ain lauff von vier bis In 
Finfhunndert Teutschen Knechten nach Rackherspurg oder Pethaw 
Zu machen, vnd daselbs ain Findlein auffzurichten, vnd ist vnnser 
genidiger willen vnd mainung, das alle hier obbemelte Kriegsleuth, 
durch ermeldten vnsern Wan, auch den von Auersperg vnd Hallegg 
zugleich regiert vnd gefiiert, auch aus gleichem Rath das Jenige 
gehandlt werden solle, was allgemeinem weesen das nuezlichiste 
vnd furtriiglichiste sein wirdet; darzue sich dann vnser freundlicher 
geliebter Brueder vnd Fiirst Carol Erzherczog zue Osterreich aller 
muglichen :hilff guettwillig erpotten, vnd wie wir vernomen, mit . 
derselben auch schon In allem Werkh ist. Das es nun an dem, das 
Ir vmb gemainer wolfartt, auch aller sicherhait willen selbs auch 
ewer Pesstes thuet. Als vnns dan nicht zweiffelt, solehes durch euch 
zum treuelichisten beschehen werde. Vnnderdes wčllen wir fortt an 
gedennckhen, Im fall an dem, so bisher erzčlt ist, khain genuegen, 
wass alsdann weiter fiirzunemen; vnd was darauf In zeittigen Rath 
befunden wirdet, wčllen wir inns Wergkh zurichten, vnd damit als 
vil Gott genadt verleihet aller gefahr zue begegnen nit vnnder-: 
lassen; Als Ir bey Ewrem Gesandten diss mit mererm auch miind- 
lichen vernemen werdet, wollten wir euch nicht bergen, denen wir 
mit genadt wolgenaigt. Geben in vnnser Stadt Wienn am Achten 
tag February Anno etc. Im drey und sibenzigisten, vnnserer Reiche 
des Romischen im Ailften, des Hungerischen im zehenden vnd des 
bohemisehen im viervndzwanzigisten. Maximilian. Ad mandatum 
domini imperatoris proprium. Wilhelm von Hofkkirchen Fh. m. p. 
H. Fieringer. 

Auf der Riickseite des Umsehlages: ,Den Ehrviirdigen 
vnd Edlen Ersamen Geistlichen vnserm Fiirsten vnd lieben getrewen 
N. den Stenden Gemainer Lanndtschafft des Fiirstenthumbs Steyr. 
Praesentatum den 9. Febr. Anno 73. 

Org. Pap. mit riickwdrts aufgedr. Petsch. im 23. Fasc. der ,,81 
Fascikel“ Nr. 27 im st. L. Archiv. Krones nr. 27 (S. 22) im 
Auszug. | | 


XLIX. Wien S. Febr. 1573. 
i. 


Scehreiben K. Maximilians II. an seinen Bruder Erz- 
herzog Karl: Er sende einen ,Hauf“ von 4—500 ,Teutschen“ 
Knechten von Wien gegen Radkersburg; der Erzherzog mige dafiir 
sorgen, dass, wenn diese Knechte mit ,Polletten“, gefertigt von den 
»hiezu firgenomenen“ Hauptleuten, Bartholome Fassler und Hanns 
Fabian von Leipzig, ,beede vnsere Trabandten“, ankommen, ihre 
Verpflegung erfolge. 

STAR. VII. 13 


194 FE. RAČ 


2. 


K. Maximilian II. an seinen 
lich der deutschen Knechte: aus de 
solle den Biirgersleuten von Radker 
schehen“, gegen Wiedererstattung 
Haggen“ (Hakonbilchsen) und a 

khurzen Rohren“ versehen, ,nac 
fallenen Weter gar schwer die Vberu 
zu bringen“. 

Ibid. Krones op. cit. nr. 23. 25. 


L. Graz den S. 


Bestallungsdecret und Instruction 
Hueber. 

Schreiben der Verordneten an ć 
gegen Leibnitz auf den 15. und li 
Proviantsachen zu unterstlitzen. 

Sehreiben der Verordneten an d 
gleichen Angelegenheit. 

Schreiben der Verordneten an 
diesem Feldzuge zu betheiligen. 

Ibid. nr. 18—22. p. 20. 


LI. Klagenfurt den 


Antwortschreiben der k&rntner. Verordne 
treffend das landschai 


Hoch vnnd Ervwirdig Wolgeborn, 
enedig, gonustig besonnder lieb 1 
Gunst vnnd Freundschafft sein _vnns 
rait. Wir haben aus derselben vnnd 
genedigisten Herrn schreiben vern( 
Vnnderthannen mit deren Lannden 
Conspiration vnd Practiken zu iiebi 
sachen so weit khumen, dass sy ali 
wie die Khundschafiten lauten, biss i 
versamlet, vnnd numer in das L 
Darauss nun annderss nichts, als v 
schaden, Sonnderlich da Innen nil 
solle werden, zum hčehsten zubesor 
vnnd Freundschafft auf Irer Frl. Di 
vnd Lanndsfitrstens genedigiste Ver: 
Jhenig, so in solcher beuorsteender 
vnd berait; Auch derwegen das Au 
hetten lassen, Gelangete Eur. gl. 
vnns, auf das dises Feur mit pessti 
gelescht mčehte werden, Das wir d« 






HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 195 


steenden Noth disesfals mit vnserer trewen vnd nachberlichen hilff 
vnnd dises Lannds Aufpoth auch zuesezen, vnnd Eur gl. gunst 
vnd Freundschafit beistendig vnnd hilflich erscheinen wollten. Dem- 
nach zaigen wir Eur gl. gunst vnd Freundschafit vnnsern besondern 
genedigen vnd gonnstigen lieben Herrn vnnd Freundten hiemit an, 
das wir auf merhčehstermelter Irer Fr. Drhl. vnnd dan yezangezo- 
gen Eur gl. gunst vnd Fr. schreiben beut dato das Aufpoth dises 
Lannds-Riisstung ergeen; daneben allenthalben im Lannd, Nieweil 
dem Aufpoth des Gemainen Paurnvolkhs yezo nicht zuuertrawen, 
in eil vmb Fuesskhnecht vmbsehlagen lassen vnnd alle miiglichhait 
fiirwenden wellen, Damit wir baid, die Riisstung vnd Fuesskhnecht, 
souil wir derselben in eil zusamenbringen, Eur. gl. gunst vnd Fr. 
vnuerzogenlich auf Windischgrez, dahin es Ir Fr. Drhl. auch gene- 
digist zuschikhen begeren, zuefiirdn miigen. Welches wir also Eur 
gl. gunst vnd Frh. wie obuermeldt zu diennstlicher vnnd freund- 
licher_ Antwurt anzaigen, daneben vnns all der genaden Gottes 
beuelhen wellen. Geben in eil zu Clagenfurt am Achten Februarij 
Anno ete. Im Drey vnd sibenzigisten. N. Einer Ersamen Lannd- 
schafit des Erzherzogthumbs Kernten Verordent  Ausschuss vnd 
Lanndleiit, souil diser Zeit alhir. 

Auf der Riickseite: ,10. Febr. 1573. Denen Hoch- vnd Er- 
wierdigen, Wolgebornen, Edlen, Gestrengen vnd Erenuessten Herrn 
Herrn N. vnd N. den Stennden Einer Ersamen Loblichen Lannd- 
schaffit des Fiirstenthumbs Steir, so anyezo zu Griz in Besamblung, 
vnnsern genedigen gunstigen besonnder lieben Herrn vnd Freunten.“ 

Org. Pap. mit 10 riickw. aufgedr. Petsch. im 23. Fasc. der ,81 
Fascikel“ Nro. 26, im st. L. Archive. Krones nr. 26 (S. 21) im 
Auszug. 


LII. Ober Cilli den S. Feber 1578. 
H. Helfenberg an die steierm. Landeg-Verordneten : 


Wolgeborn, Gestreng, Edl, Ermvest, glinstig vnnd gebiettendt Herrn. 
Inn eill (wais) Ich dem Herrn Nichts Annders zu schreiben aliain, 
das ich ervahr, das die Herrn Numallen genugsame Erinnerung, 
das der eine hauf der Rebellischen Paurn zu Gurkhfelde durch 
Herrn Jobst Joseph von Thuern mit seinen Vskhokhen geschlagen 
worden, welche Paurn sich in den Flekhen Gurkhfelde verspert, 
den aber mit gewalt erobert, die Rebelischen Nidergehaut; vier 
Heissser, darinen sy sich gewaltig gewert, anzunndt, verprenndt, 
vnnd also die Rebellischen herauss gesengt (!), gleich woll den 
Vnnsrigen schaden gethan. Darunter auch der Edle und teure 
Ritterliche Mann Daniell Lasser, Haubtman zu wichitsch, Von 
einem schuss an der walstat beliben (geblieben). Wie die Vskho- 
khen gesehen, das si den erlh (sic) Mann verlorn, hab si sich nit 
endthalten wellen. vber das das si die Rebellischen erlegt, die 
gannez Statt ausser vier heisser gepliindert vnnd, wie man sagt, 
menigklich von man, Veib vnnd Khindt, was si erhaschen mugen, 

*% 


FR. BAČKI, 


it. Der Annder hauf ist ges 
auf Peillenstain (sic) geru 
1 Siz zu Sturmen. Got wel 
3chrattenpach, tumperger, zv 
Phardten herab gerugkht p 
ie es gen wierdt. Ich bit 
ebelischen ober Cillj am Ma 
:sehen, Die welten Ir dass 
amit mier doch ein 100 oc 
: Guardj geschuzt vnd auf ( 
len; damit Ir dass vnnd ein 
sthet. Das hab meinen Her 
-Cillj den 8. Februarj In 7: 
:ripta: Der Rebelischen P: 
fanpraiss gefangen, vmb we! 
ue. Pald er khumbt, will Icl 
n Wachter auf ein Spisss 
zwen]. 

mschlagseite: Hern Ve 
imstigen Hern in aller eill A 
0, cito, cito, citissime. 
nit 1 aufgedr. Petsch. Nro. 
st. L. Archive. Krones nr. 


LII. Laibach den 8. F 
Eck und die krain. Landesveror 


Beuelch an H. Landtshaubi 
1ais. Hof ist), mich Landtsvi 
žn 3 diss, der Herrschaft £ 
derthanen sambt ihren anhi 
:rg sich mit wherhaffter_Har 
rutheilen entschlossen, auch 
t auf Peylnstain auffrilereri: 
, mitziehen wollen, erbarmlii 
zefar vmb ain Uhr nach 1 


werden die zur Diimpfung | 
ngefiihrt; der Sieg des Fr. 
lie Landschaften Steyer, K 
»in gueter bereitschafft gef 
Archiv. Concept. nr. 24. 


Laibach S. Febr. 9 Uhr ir 
«andesverordneten in Krain an F 

den Empfang des Schreil 
Uhr vor Mittag (nr. XXX). 
ettlichen Pferdten auf Neu 


HEVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 197 


1.000 Gulden ,dahin zu tibersenden“ . . ,Sonnst 
sram vernomen, dass der Herr, nach der auffrileri- 
:trennung vnd Niderlag bey Gurkhfeldt, vnbesezt 
iens vnd des Vrfars daselbst, sich mit dem Inen 
riegsvolkh, bey diesem grossen Tumult vnd Em- 
gannzen Landt, iiber_ das Landts-Confin begeben. 
leichwoll bedenkhen, dass solches nit ausser hoch- 
ch, nemblich damit die versamblten piinntischen 
berskhi in eyl auch zertrennt werden, beschehen 
erathen: ,dass Ir euch mit ehester gueter gelegen- 
rasch inss Landt mit eurem Khriegsvolkh gegen 
trass, Gurkffeldt, oder in ain solches Mittespil im 
wollet, damit der Herr, wo die not zum grčsten, 
Landtsriistung . . desto stettlicher_Filrnamen_vnd 
digt. . < 

nr. 24. 


V. Zagrabiae die 9 Febraarli 1578. 
anus Georgius Drašković archiduci Carolo. 


winceps, die die clementissime! Orationum ete. 
um rusticorum in quo sit statu, quidve ego in regni 
e salutis defensionem praestiterim, Serenitati Vestrae 
ii. Sciat itaque Serenitas Vestra, tumultibus his 
veluti flama ingens omnia obvia absumens ex inspe- 
sie obviam itum esse, quod magnificus Casparus 
locumtenens meus, cum suis et sororis, et sororis 
tri quondam Erdedy gentibus, ac nobilibus campi 
os celerrime penes Alapium presto esse jusseram, 
manum, quae hic inter Savum et Collapim grassa- 
profligavit, multis interfectis, nonnullis captis, et 
latis, domumque dimissis, ita ut iam haec pestis a 
videatur. 

iterum expedivi praefatum Alapium circiter_ cum 
equitum et peditum regnicolarum versus montanas 
*asdinum et hane meam sedem existentes, provin- 
;is Vestrae adhaerentes, inter quas gentes banales 
btinent, quas non sine magno metu ex confiniis 
tus sum, ut rebelles rustici, qui illis in partibus 
merentur et castigarentur. 

in deum, quod intra triduum aut quadriduum de 
ne bona nova habiturus sum. Et qualemcunque 
i concesgerit, Serenitati Vestrae fideliter significare 
im certe affirmare possum, me nihil eorum negli- 
officium meum pertinent, quamvis satis intelligam, 
'actationem meae vocationi parum competere. 
Serenitatem Vestram servet diutissime una cum 
aris incolumem, cunctisque bonis augeat. Datum 
Februarii 1573. 


198 FR. RAČE 


Serenissimo principi ac dšio dio 
Austriae, duci Burgundiae, comiti " 
clementissimo. 

Concept. In archiv. archiep. Zagra 


LVI. Varasdin den 
Otto von Radmannsdorf zu Sturmberg 


Wolgeborne, Gestrenng, Edl vnr 
biettend Herrn. E. Htt. seind_mein 
guet willig diennst von mir zuuoran 
bieneben zuuernemben, dass ich zu 
eyll besehehen mugen, mich allerlaj s 
balben, vnd wie es sonnst allenthal 
erkhundiget: So khan ich doch der 
lichs erfaren, dan das ich zway vndi 
aines aus Agramb von 7. das and 
darinen fur gewiss geschriben wier 
Frauen Banin Leuth zu Turopolye i 
der satl in die Funffhundert der ai 
haben sollen. So den (wie man fur 
E. Ht. ich solliches vnuerzogentlich 

An vnser Griiniczen stet es (Go! 
woll, vnd ist von kkainer der Turgg 
zuhčren, vill weniger den also, dar 
in etlichen graniczen Flegkhen aus g 
geschray gangen ist, geschossen w( 
wie es dan bej disen der Paurn aul 
von Feind oder sonnst etwas gchš 
vnuerzogentlichen zue etc. Mich sicl 
bey der Frl. Drl. gehorsambist ann 
fardt, vnd khlani vnd grosse schbiff 
Traa, mit merern fursechen vnd Be 
hin vnd herliber zufaren gestat wurt 
vnd ich an herab raisen in vleissige: 
Grauen von Serine Pauern zwischen 
vnd so ain wenig durch die Aufrue 
ticirt wurde, mochten sy auch zu a 
wie dan auch vill vnd die maisten F 
Traa neben des gepurg aufwercz, ' 
stannden, Ier aug auf sy halten. 
Vrfardten, vnd mit den Vberfiern, v 
E. Hrt. ane mein vermanung vng 
darauf bedacht werden gewest sein. 
soll morgen gewislichen hieher ankho! 
Fuhrkhombt, schreib ichs bej tag 
schreiben in eyll E. Hr. ich hiemi' 





HRVATSKO-8LOVENSKA SELJAČKA BUNA. 199 


danebens alles vleisa mich beulegen wellen. Actum Warasdin den 
9. February im 73. jar. Dienstbeflissen Ott von Rotmanstorff zu 
Sturmberg. 

Auf der Riickseite: Dennen Wolgebornen, Gestrenngen, 
Edlen vnd Ernuessten Hermm Herrn N. vnd N. Einer Ersamben 
Landtschafit in Steyer etc. Verorndte. Meinen Gonsstigen vnd ge- 
bietteaden Herrn zuhannden. Gracz. 

Org.-Act mit 1 aufgedr. Sig. Nr. 29 im 23. Fasc. der ,81 Fas- 
cikel“ im st. Land. Archiv. Krones nr. 29 (S. 23) im Auszug. 


LVIEIL. Laibach den 9. Fobr. 15738. 
Schreiben der krainer. Verordneten an die steierischen: 


Hoch- vnd Erwirdig, auch Wolgeboren, Edl, Gestrenng vnd Ern- 
uest, besonnder giinstig lieb Herren, Freundt vnd Nachparn. Den 
Herrn sein vnnser geflissen freundtlich vnd guetwillige Dienst zuuor. 
Wir haben der Herrn Schreiben vom dato Gricz den finfften diss 
von gegenwertigem Irem aigen Gessanndten an nachten empfann- 
gen, vnd Ir Nachperlichs ersuechen vnd begeren, dass dise ain Er- 
same Landtschaffit zu Dempffung der vnderthanen auffruer in Steyr, 
mit derer Nachperlichen hilff vnd auffpott, den Herrn zusezen vnd 
beystinndig sein wollten etc. vernommen. 

Und wiren darauff den Herren alle miiglichiste Hilff vnnd bey- 
stanndt hierinnen zuerzaigen zum hčchsten begirig. 

Vnss zveiffelt aber nit, die Herrn werden nunmalss selbs erin- 
nerung empfanngen haben, Wassmassen vermelte aufriierische Pauren 
diss Lanndt Crain vom Rain vber den Wasserstromm Saw ange- 
fallen, der merern thail vnderthanen in Gurckghfelder Poden vnd 
derselben refier zu gleicher missiger Rebellion vnd auffruer bewigt, 
bezwungen vnd an sich gezogen ; Auch die Statt Gurckgfelden durch 
Pratickhen eingenommen gehabt. Der vrsachen dan dise ain Er- 
same Landschafft verursacht, derselben geriisten Pferdt auch Pro- 
uisionierten zweyhundert Piichssen schiiczen, vnd ains thails Vss- 
goggen auffzumanen, vnd Inen zu begegnen; inmassen Sy dann 
den fiinfiten diss alda bey Gurkgfelden angetroffen, in die Flueht 
geschlagen vnd irer bey 300 erlegt worden sein. 

Nun hat sich aber ain anderer Hauff, ehe dise Zertrennung ge- 
schehen, nach der Saw heraufigelassen, alle Vrfar vnd Pass von 
Gurkgfelden an biss geen Ratschach, vnd den 7. diss Jars uer- 
melten Fleckhen sambt dem Vrfar ausser das Schloss auch einge- 
nommen, vnd st&rckht sich daselbsten von allen Orten, dess Vor- 
habens (weil die Lanndtsriistung noch steets von wegen dess befa- 
renden Einfallss sich in Vnder Crain enthalten muess vnd sonnst 
khain gegenwher vorhanden ist) sich in Ober Crain vnd am Carst, 
alss wGlche Carsterische Vnderthanen zuuor ainen Verstanndt, wie 
yeczo an tag khombt, mit inen gehabt, eylenndts zu begeben, dass 
wir gleich nunmalss selbs an allen Orten fiirsehung zue thun, vnd 
vnss nichts anderst alss ainen gemainen Aufstanndts aller Vnder- 








200 ' FE. BAČ 


thanen im ganzen Landt zuuersehe1 
ster gefiir steen, dass durch die _Rel 
Piiss auss Steyr, Kharndten, vnd F 
mit vnnss khain Hilfi vder rettung 

verlegt worden; Sonnder auch der 

vnd gewinschter gelegenhait achtu: 
versehent verwaisste Griniezen vbe 
verderben, vnd in sein gewallt brin 

So khomen vnnss, neben dem K! 
Rebellischen Vnderthanen vmb vn 
ganez starckh versamblen, Willens : 
fichten. Auch zu Jasterbersekgi, ( 
funff Tausent auffrierischer Pauern 
Vssgoggen in die Confederation vr 
bewiigen, oder mit gewalt zuzwinge1 
hilf, rettung vnd Zuzugs selbst zun 
dann solches der Frh. Drh. vnserm £ 
fiirsten noch von zweyen tag gehor 
nochmaln entdeckht, vnd vmb g 
werden. 

Demnach an die Herren vnser vl 
E. L. aus aberzčlten wissentlichen 
hallten, vnd derselben Ire Nachperl 
in allweg Beuelhen sein lassen. 

Dass haben wir den Herrn zu be 
Auch vnss daneben dienst. vnd frei 
Laybach vmb 11 Vhr vor Mittag d: 
N. ainee Ersamen Landtschafit in ( 

Avf der Riickseite: ,Den hoc 
strenngen vnd Ernuesten Herrn, Hu 
schafit dess loblicben Fiirstenthumb 
giinstigen lieben Herren, Fretinden 
cito, cito, citissime. 

Orig. Act mit 3 aufgedr. Sig. Nr 
Fascikel“ im st. L. Archiv. Krones 


LVIII. Rain 9 Febr. 
Christof Gall an J. J. Frh. v 


»Jezt ist mir genau aussgeschick 
an der mit vnd dapey gebest, dass 
Ratschach vnd Manpereiss gebest, ] 
durch die mit verwenten khunsperig 
wie sie geschehen, das dj verlurt 
andern Haubtlaitt auch mit Ine verv 
Seitte von hinder vnd vorn angriffe 
perg mer leitt khomen, die daselbs 
laitt all pis auff den Hellia erlegt. 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 201 


wichen, den man nachzvgen, wie der anzeigt, vnmuglich sey Ime, | 
das er welch khomen mog .. .* 

Postseribta: Die von Stubicz vnd des Khondtschkin leitt 
sollen noch In versamblung sein; aufwerts zu ziehen, hoff.. Inen 
.. das herz genomen sein. Nacher in der Nacht hat man vill feuer 
derselben Endt darundter gesehen . .. 

Krain. L.-Archiv. Orig. nr. 25. 


LIX. Rain den 9. Febr. vmb S Vr 1578. 
Christof Gall an den Frh. J.J. von Thurn in Landtstrass : 


»Heindt im tag ist mir von Osbaldt Gerinaher diz nebenligendtes 
Schreiben zukhomen; wie der Herr zuuernemen hat; albeit Ich 
zuuor aigendlich gewust, das die pey Khunsperg geschlagen, hab 
ich nicht gedacht, das es an dem wer; wie Gerinaher im peschluss 
seines sehreibens meldt. Darauff Ich so paldt gen Visch Ir zwenn 
. . zu erforschen abgefertigt; was mir darauff zu Andburt zu kho- 
men, das wirt der Herr hienvber auch vernemen; vnd wie mir die 
zween, so dort zu visch gewest, antzaigt, sollen ja die heugnisehen 
Pauern sambt den Hellia, so gestertt endtrunen, am glankh starkh, 
also auch an der khrabiner toblitz sein. Gleichwol ist beut mit 
dem schiessen still, daherumb huldigen die Pauern. Aber dem noch 
nit zu trauen. Wouer es die Herrn fuer guet Vmsach riet ich noch . .“ 

Ibid. Orig. nr. 25. 


LX. Mokhritz den 9. Februarj 1578. 
Scbreiben des Stefan von Gregorianec an den Frh. J.J. von Thurn. 


»In Aill hab Ich E. G. nicht miigen vndterlassen zuezuschraiben, 
wie der Ilia mit seinem Hauffen von Lichtenwaldt vorruckht vnd 
auf Gayrach allenthalben die Stayrarischen Pauern zamtriben; vnd 
wie so auf Monprojss khomen, vnd etbo Nohandt daselbst Ier gleger 
geschlagen. Ich war hofftig vernomen, das der Ilia vnd seine dray 
Laitenambt, Namens Gregor Gusssetisch, vnd Fistritsch, der drit 
Schantalitsch, in der Nacht mit ainander vom Hauffen endtsprungen ; 
vnnd wie das die Stayrerischen Pauern zu Morgens vernomen, haben 
sich Peratschlacht; vnnd die Pauern von Khasarsperg, vnd Sosse- 
dischen, auch alle die so mit den Illia dahin khomen sindt, erschla- 
gen, dass gar wenig darfon khomen sindt. Das hab ich E. G.. 
perichten wolen; auch der Illia soll zwischen dem Gebierg pay 
Pettau sich vmbpleuen. 

Genediger Herr! Ich bit E. G. als meinem genedigen Herrn, ob 
Jemandt wurdt von mir Reden, das Ich die Usskhokhen ins Win- 
dischlandt pay Samobor zu ulaiss wegen des Raub gefierdt solt 
haben, das Gott wiss von nichte wegen sondern die pintischen 
Pauern zustilen; nach ich mich pesorgt hab, das sollicher Pindt 
nicht I&ber Handt genomen hett zu stillen, E. G. nicht zu pereden ; 
vnd vor gressern schađen Zimer zu hwtten, das verdien Ich gegen 


202 ri 


E. G. willig. Waiter, wie ich » 
Pauern von Werdouez zu E. 
demuttigkhlich, mit Inen parm 
das Ich die Radlfwvrer sambi 
lang anstett, durch meine Leti 
Segen Gottes mit vns Allen. ] 
anno d. 73ist. E. G. dienstwil 
Ibid. Orig. nr. 25. 


LXI. Landtstrass den 9. F 
J.J. Frh. von Thurn an 


Er habe drei Schreiben, ,2 
gen. ,Die bey H. von Aurspe 
stindlich zu aussthaillung vnd 

Der Ussgoggen besorgender 
Inen nicht vormerkben, das s 
sorgen wire. Das Ich mich al 
Pundterischen Pauern zu Gurl 
Thail iber dises Landts-Confi 
melden, das sy es . . nit geri 
west, das mir H. Stephan _G 
auch von mer Orten Khundtse 
bellische Paurn zunšchst vnde 
ist), vnd derselben ennden, be 
auf sein, des von Gregorianez 
vnuermeidenlichen notturfit_na 
Ussgoggen (die Sy, die Pau 
Haubtman Wya lautundt zu v 
erhallten wčilen, an nš&chst ve: 
erhebt. Alss Sy aber ettwa_m 
den Wasserstrom Saw die Flu 
weiter von Mokhriz in ein Dc 
wčlehen Pauern der Herr Ala 
men. Mit denen er geschlagen 
an der Walstat blieben, also « 
zum andern mall geschlagen y 
uersehen; Sy werden wider 
fiinfferlay Herrschafiten Vndert 
Irer Grundtobrigkheiten ergeb 
sern derselben rebellischen Ps 
Ich Niemandt wider Sy khain 
nichts wider Ihre Grundtherrs 
Sy nur bey Iren aliten gere 
gleich anheut auch achzehen i 
gewest, die an ettlichen Dčrff 
gern . . . Aber nichts wenige 





oo = ree pe emo 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 203 


gwarsam, damit Sich diese Pundtnuss am Carst vnd der orten, wie 
zubesorgen, nit einrisse, zuerhallten. 

Meine vndergebne Ussgoggen habe ich alle anheut widervmb, 
Irer armuet halber vnd das Sy jezo khaine besoldung haben, be- 
sonders aber detwegen, das Sy den Vnderthanen hierumb gesessen 
nicht schaden thuen, mit diesem beuelch vnd verlass anheimbs ab- 
gefertigt: wann Sy die gewhonliche Kreisschiss hčren, damit Sy 
in derselben stundt so bald auff sein. . . Die geriisten Pferdt will 
Ich zu aller 'fiirfallenden Landtsnot zu Neustitl, vnd die Piichssen- 
sehtizen mitlerweil zu nicbst beyainander erhalten.“ 

Sehickt die Briefe des H. Chr. Gall aus Rain und H. Gregori- 
anec; beklagt sich tiber das Leiden ,an schenkheln vom Reiten.“ 
»Aber weil Ich alhie, will Ich sambt meinem Brueder H. Wolfen 
souil miiglich gern das Posto thun ; bey 200 Schiiz bab Ich geen 
Gurkhfeld zu Verhuetung des Flegkhens vnd Vrfars verordnet; 
wie alberait schon aldort sein.“ 

Ibid. Orig. nr. 25. 


LXE. Montpreis den 9. Februar 1578. 
Stefan Sibenaicher an Fr. J. J. von Thurn: 


»Euer Gnaden schreiben von wegen des punterischen haubtman 
hab ich empfangen, vnd seines Inhalts vernomen. Darauf erinder 
ich E. G. das am negst verschinen Freytag der aufruerischen Punt- 
terischen Pauern zwen hanffen hieher khuemen. In den ersten haufen 
sein bey 120 Personen vnd in den andern haufen bey 6 oder 700 
Personen gewest. Der erst haufen ist strackhs durch Monpreis auf 
Geyrachb zuezogen, der andere haufen ist alihie beliben. Als sich 
dieselben bey zwo oder drey stunden gesaumbt, khumbt ain Person 
gerittner von Petilnstain hieher, vnd vermeldt, das der Feindt, der 
Tirgkh, bey Tragkhenburg sey, vnd alles abprenn. Darauf sich 
nun bemelter haufen aller zertrent vnd die Flucht geben, vnd nit 
vber 60 Person alihie belibt. Als s6lehes Ir haubtman Paul Sterz, 
Schlosser vnder Khiindsprug wohnhafit, so dersellben Zeit mit ain 
thails seines volkhs beim Mairhof zu Geyrach gewest, erindert, ist 
er von stundan herauf gerent, vnd den Lirman stillen wollen. Als 
er aber hieher in Markht khumen, haben Ime die Burger vnd 
seine aigne Leiith vbel abpleuth vnd herauf ins Schloss gefiert, 
den ich in verwarung eingenomen. Nun ist aber gleich denselben 
tag der Elias mit seinem haufen, so zu Lichtenwaldt gewest, geen 
Geyrach zeitlichen ankhumen. Als Sy sčlehes erindert, das Ich 
Iren mitverwandten finckhlich činziehen lassen, Sein sy strackhs 
Monpreis zuegeruckht vnd erwenten Iren mitgesellen auf allerlay 
mitl vni weg mit truzigen wortten heraus zu geben begert; dag 
ich mich zuthun verwidert. Als sy dassselbmali! bey mir nichts 
aussrichten miigen, haben Sy Ir nachtleger zu der Pfarr von Mon- 
preis geschlagen. Am Sambstag morgen frue ist obbemelter Elias 
mit ain vierzig Personen herein gangen; doch nit zu nahendt, das 


204 | N. FR. RAČKI, 


ich mit Ime reden miigen, geen wollen; sondern mich mit drey 
Personen beschickt, das Ich auf Ir glaubn vnd Trauen zu Inen 
hinaus geen solle. Das Ich mich aus allerley beweglichen vrsachen, 
vnd in bedacht, das E. G. aigne dieser Herrschaff Monpreis Vn- 
derthanen wider mich, zu thun verwidert. Darauf er nun seinen 
Abzug genomen vnd Petilenstein zuezogen; mich gleichvol vor sei- 
nem vorruckhen vnd von Peiilnstain aus durch dieser Herrschafit 
Monpreis Vnderthanen beschickht, im Fal ich Ime seinen mitver- 
wandten nit hinausgeben woll, so woll er den MarEht Monpreis, 
E. G. Maierhof, vnd die Vnderthanen, alles abprenen, verhčeren 
vnd verderben lassen. Das ich mich aber mit nichts betrueben 
lassen, sonder bemelten Paul Schlosser bis dato in Verwarung be- 
alten. 

Herr Hans von Helffenburg, verwalter auf Ober Cilli, hat mir 
gestern geschriben, das er bericht worden, das der aufruerischen 
puntterisehen Pauern haubtman, der doch ain schlecht zerrissen 
Person ist, bey mir fincekhlich einkhumen, vnd mir in Namen der 
Fr. Dr. auferlegt, das ich offtberuerten Paul Schlosser bis auf sein 
weitere verordnung woll verwarten behalten solle. 

An heut wirrde ich bericht, wie das gestern der punterischen 
Pauern haufen durch vnser Volkh erlegt vnd umbracht worden. 
Daraus gleichwol der Elias, der Obrist, entrunnen sein solle. 

Gester morgen frue sein neun Ussgoggen, so mir E. G. zu be- 
huetung des Schloss hieher verordent, alher ankhomen; die will 
ich auf E. G. ferern Verordnung, vnd das die sachen ain wenig 
gestillt wierdet, alhie behalten.“ 

Ibid. Orig. nr. 25. 


LXI. Peilenstein den 9. Febr. 1578. 
V. Graffenstainer an Maximilian Rueppen von Pfeilberg: 


»souill bin Ich glaubwirdig bericht, das des Herrn Radkey Un- 
tertanen vber die Sattl gefallen, vill Vieh genomen und wekhge- 
thrieben. Aber in diser Stundt ist mir ein schreiben vom H. Redkhey 
zukhumen; zaigt ahn, wie man zur Khrapin etlich gross Stuckh 
abgeschossen, vermaindt es sey ain Summa der Feindt beyeinander, 
vnd haben im Sinn heriiber zufallen. Bitt den Herrn, der welle 
dem H. von Thurn in Eyll zueschreiben, damit er sich Zustundi 
koruber mit seinem Khriegsvolkh verfieg; dan es gar in Eyli vns 

en... 

Ibid. Orig. nr. 25. 


LXIV. Landtstrass 3 Stundt in die Nacht 9 febr. 1578. 


Schreiben des Frh. J. J. von Thurn an Sebastian und Caspar von Lamberg 
zum Rottenpichl: 


»Derselben eur schreiben von heut 3 Stundt nach Mittag aus 
Ruedolfswerdt hab Ich vngefir 3 Stundt in die Nacht empfangen; 
vnd daraus das Ich euch erinem solite, wohin Ir mit den ankho- 





O-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 205 


. i 
šiehen verordnet werden sollet, neben merers 
wauff eriner Ich Euch hiemit in eil, das Ir 
iein beschaid nirgenthin von Ruedolfswerdt 


r morgen so bald 200 fi. von den empfan- 


Graz den 9. Febr. 1578. 
1 


Verordneten an die Oesterreicher_ ober und 
chten bei den dringenden Geldbediirfnissen 
den dieses Landes die Summe von 20.000 fi. 
0 Kreuzer vallvirt“, oder in anderer Miinze, 
ie Zinsen vorstrecken. 


- Verordneten an den Erzb. von Salzburg, 
Iofmann gesendet, um ein Darlehen von 


nr. 31—32 (8. 24). 


denburg den 9. Febr. 1578. 
m Viertel Judenburg an die steierm. Verordneten : 


ichkeit des allgemeinen Aufgebots: ,Em- 
sanz und gar, da wiers nun thuen, ist ganz 
vnnder den Gemain bey vns alle gefar vnd 
z der Pauerschafit zu gewartthen. Alsdann 
iden ainen Widerstandt zu thun, oder soli- 
noch zu widerstreben. Wie _wier dann erst 
thumben, dass etlich Pauersleuth hie vmb 
Rebellischen, zusambenkkunfft vor 14 Ta- 
en ain wissen wier aber zuuor darumben 
ehabt haben. So sein wir auch eigentlich 
onen in schwarzen Kleidern vnder die Ge- 
»rlay gelegenhait erkhundigt, daneben auch 
erlay argkhwonige Reden gehčrt worden, 
:n und besorglich zu gewartten, da wir uns 
rdten auf diss ernstlich erfordern emplossen, 
anen sich auch alda in Versamblung thuen 
ichen.“ 


arasdin den 10. Febr. 1578. 

nannsdorf zu Sturmberg an die steirm. Verordneten: 
renng vnd Ernuest, Gonsstig vnd gebiet- 
antz beflissen zu dienen bin ich beraitwillig 








206 FR. BAČKI, 


vnd sehuldig. Auf gestrigs mein gethanes 
biemit ich abermals zuerindern nit vndterla 
sag ist. wie der Frawen Banin leuth samb 
die 2000 der aufruerischen Pauern in Tu: 
derselben neben der sotl sollen geschlage1 
haubt vnd beuelchsleut gefangen, weliche 
Agramb als Baan zugebracht sein. Was die 
man noch nit. 

Die aufruerischen Pauern sind vorgeste! 
wegk von hinen gewesst, ziehen wider der 
sersperg. Aber das aufpot des windischen 
beyeinander vnd zeucht Innen strackhs ns 
anzutrefen vnd mit Inen zusehlachen. Wa 
die vnserigen auch darzue khomben, wier 
stilt werden. Vnd, wie man sagt, wan dil 
gwisst, das sy den Tahi nit weitter_zum 
neuen beschwerlichen Anlagen, die sy (Ir 
laisten nit vermuglich, enthebt werden so: 
frei willig all mit gemach anhaimbs, vnd 
steten Ier mugliche gehorsam. 

Haubtman Globitzer hat sich (wie ich b 
lassen, Bej 300 windischer guetter kneht h 
aufzubringen etc. darauf man sich villeich 
thuet. Nun waiss ich die gelegenhait der gr 
thails, das es Inen nit muglich in so khu 
mir an gestern selbst als er von Copprei 
angetzaigt, vnd das aber etliche gar weni 
Das schreib E. Hrt. ich darumbej, damit 
zu uerlassen oder ainiche Raittung darau! 
Pleschen hat der Herr Obristleyttenaniit fi. i 
so nun ain guette Zeit aldort ligen, jetzo e 
lechen deren haramien vnd husaren, so hi 
braucht werden, auch deren so man den He 

Vnd wan dieser tumult ain wenig ge: 
Herrn Obristen Leittenandts die mussterun 
uolckhs alspalt furnemben. E. Hrt. die w 
beschehen verlass vnd vergwissung die 1( 
Khriegs Zalmaister zu den uorigen gelt 1 
empfachen lassen. Sonst wurde man in ws 
leuten nit woll besteen mugen. [ch will i 
Uleiss furwendten, das ain khlainer_Ress 
lung bis Primo Marez verbleiben solle. 

Der H. Obristleyttenandt ist heut hie 
weitters furfelt, schreibe E. Hrt. Ich hina 
vleiss beuelhendt. Warasdin den 10. Febr 
Jost von Ratmanstorff zu Sturmberg. 

(Dann auf der andern Seite:) Po 
gebiettendt Herrn. Nachdem ich zu jetzig 


HRVATSKO-SLOVENSKA BELJAČKA BUNA. 207 


schickhen schuldig, weliche auch meines verhoffens auf khonfitigen 
12 diss neben andern von haimb auf Marchburg erscheinen werden, 
vnd hab der Zeit nuer funff Pherdt bej mir an der granitzen. Die- 
weill aber in jetzo werenden tumult vnd aufpoth ich etwa fur ander 
mich auch gebrauchen vnd mit hin vnd wider raisen von der gra- 
nitzen, souil one versaumbnis meines Dienst beschechen, zu den 
auipoth vnd derselben ortten veiten wierde muessen: Gelangt an 
E. Hrt. mein dienstlichs Bitten mir souil gonsstig zu erscheinen, 
damit ich ermelte Pherdt, deren ich 4 fir mich, vnd die andern 
die von Ratmanstorff sind, dan 5 den Herrn Bischoff von Salzburg 
halte, bei mir behalten, vnd wo ich hin raisen thue mit nemben 
muge. Doch nit anderst zu uersteen, das an die granitzen, vnd von 
der granitzen wider, wo das aufpot vnd ander Khriegsuolkh ligen 
vnd zuhandlen haben wierdet. Dan ich ob Gott will nit weit daruon 
khomen oder was wessen selbsten sein will. Vnd so E. Hert. soli- 
ches mir gonstigelich verwilligen verhoffe ich werde es bej den 
Viertlhaubten khain bedenkhen geben, das si in der _mussterung 
vnd allenthalben neben andern erscheinen vnd fiir die . 9 . albey 
14 sambt 3 oder 4 von Adil sollen befundten werden. E. Hrt. ich 
alles vleiss beuelchendt. Actum ut supra. 


Auf der Riiekseite: Denen wolgebornnen, Gestrenngen, Edlen 
vnd Ernuesten Herrn N. vnd N. Einer Ersamen Lčblichen Landt- 
sehafft diss Fursstenthumbs Steyr Verorndten. Meinen insonders 
gunsstigen vnd gebiettendten Herrn zuhanden. 

Orig.-Act mit 1 aufgedr. Petsch. Nro. 34 im 23. Fasc. der ,81. 
Fascikel“ im st. L. Archiv. Krones nr. 34 (S. 25) im Auszug. 





| LXVITI. Pettau den 10. Febr. 15738. 
Jakob Zickl an die steier. Verordneten: 


Wollgeborenn, Edi, Gestrenng auch Ernuest gunstig vnnd gebie- 
| tennd Herrn. Ich fueg den Herrn gunstigelichen zuuernemen, wie 
| das mir der Herr Bisehof von Agramb gesehriben, das er etliche 
der Rebellisehen Vnnderthannen erligt habe; Vnnd das sy gewiss 

Furhabens sein, Irn w&g neben dem gebiirg herab auf Annckhen- 
gtain vnnd Waresin zunemen, vnnd daselbs vberall herumb alle 
| Vanderthannen an sich zu brinngeh, vund folgendts ainhellig von 
Waresin auf Chreutz. Wellichs mir auch sonnsten von anndein 
| glanbwirdigen Personnen, das sy, wie obsteet, solichen wčg ziechen 
| wellen, zuegeschriben worden ist. Lanngt demnach an eur Gn. mein 
| freundtlichs Pitten, dieweil an Anckhenstain nit ain wenig gelegen, 
| Vnnd Inen alda ain guetter Abruch gethan werden mčehte, eur Gn. 
die wellen (weil es an Yeczo, gott Lob, an der Graniczen sicher 
vnnd guetter Frid ist) Herrn Veythen von Hilleg, Obristen Leute- 
nambt, auferl&gen vnnd beuelchen, das er meine Hundert Phirdt 
vnnd ain Hundert Haremia auf das Furderlichist herauf geen Ann- 
ckhensiain verordnen d&t; damit wan die obemelten aufruerischen 


208 FE. RAČKI, 


Vnderthanen dahin khumen werden, Ine 
gethan werdten. 

Dise T&g sein auch der Rebellischen 
leuth durch die vertribnen edleuth ge 
Khraping (sic) gefliert; alda sy noch i 
Welliche gleichermassen Bekhennen, da: 
zu haben vorhabennt, vnd gewiss de 
werden. 

Mich gedeucht auch, meinem gerin 
licher vnnd Tauglicher zu sein, das man 
das. aufpot geschickht wirdt, in die Gra 
Haremia vnnd khriegsuolckh, so an de 
Vorbemelten Rebellischen Vnnderthanne 
Wćg vnnd St&g wissen vnnd das Khrie 
ich euch mein gn. vnnd gebiettennd E 
dern ich mich gunstiglichen_Beuelchen 
10ten February Anno 73. E. G. Geho 

Auf der Umsehlagseite: Den 
strenngen vnd Ernuesten Hern N. vnnd 
Landtschafft in Steir verordenten, mei: 
Gratz. 

Orig. Act. mit 1 aufgedr. Petsch. Nr 
Fascikel“ im st. L.-Archiv. Krones nr. 


LXIX. Rain den 10. F 
Christof Gall an Frh. J. J. 


»Souil des Herren vermelden des Sel 
erist gestert am Furdt khomen, den Ft 
weliches er nicht thuep khan, dan ich 
alle schefpruckhen vnders sehloss zwise 
lassen. Ob es von netten, das ich a 
stundt damit fertig sein vnd zum vl 
Dariiber er sich vernemen lassen, den 
foren; des vnder die gemain Eedan ic 
Ime vblers nit zuegestanden, so hob ich : 
lassen, der worlichen gor vol wor, vnnc 
ist er die nacht in der Bastkhamer be 
sehung des Herren Pas-Zedl seines g 
niert vnd dariiber des ausschigkens hal 
golasson. Vnd ist nit weniger das Ime 

ab sein dienst zu Caniseha verlassen 
ruer zuzogen sei. Wie ich ober die gefa 
etlich sein, erfrag, so soll er darwider | 
sein Bruedern zuegestanden, proficait ha 
haimb khomen, vnd nit mit den verwo 
wor, weiss ich nit anders, wie ich verm 

Was mir derzeit fuer Schreiben vo 
vmb zwen hieyg aufruerisch Paueren, 


SKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 225 


T. Graz den 12. Febr. 15758. 


ž>gverordneten an die krain. Verordneten: die 
Schwinden, die Steierer jedoch zu allem Bei- 
sei geriistet und gegen Marburg in Anzug. 


Vukovina den 18. Febr. 1578. 
Allapy von Hochenstein an die Obrigkeit von Mttling. 


rnomen haben, dass die Biirger von Mdttling 
ch gefangen sollen haben Vrsach halben, dass 
Dorotitsch soll sein gebest der Punterischen 
i wollichen Geschrey der Mathiasch Dorotytsch 
gebest, noch mit Inen kheinerley gemainschafft 
: neben vnd mit Vns die punterischen Pauern 
nd sehlachen: Darauf ist an E. H. mein freund- 
len gemellten Mickula Dorottytsch verschaffen 
Chen erindere ich dem Herrn, dass Vns die 
ut alle in Vnnsern Henden sein; allein der 
an nit, wo es hin ist, ob er nit war zu Gurkh- 
'hmals las ich dem Herrn wissen, dass die von 
beraubt vnd verh&rt worden von des Grafen 
1 von Stenitschnakh .. Datum Vukhovina den 
Jasper Allapy von Hochenstein. 

hte Copie“. Nr. 33. 


den 18. Febr. vmb S Uhr vor Mittag 1578. 
/. J. von Thurn an die krain. Landesverordneten: . 


as mir gleich in dieser stund Khundtschaften 
initsch, Christoph Orschitsch vnnd Pieravskhi 
'tirkh sich am nšchsten Sontag an der Glina, 
remčeht, gewendt; vnd das gschriy geet, das 
rr zu Krup vnnd Kimengrid versambelt ; vnnd 
»n lassen solle, Sich auff ain Monnat zu pro- 
auss will, ist noch nit lautmir. Vnd so Ich 
khainen menschen, mit dem Ich, was zu thuen 
čchte, bey mir habe; darzue auch, wo Ich von 
[ die Grinizen verrukhe, hab Ich Niemandts 
ilhie bleibe, so hab Ich niemandts aldort, das 
was flierzunemmen. Aber weil, Gott lob, das 
halber der ennden allenthalben wider zimlich 
ćrrn geschriben, habe Ich gedacht auf Sichel- 
otling Poden zu reiten; vnnd alda ettlich tag, 
sein wirdt, erwarten. .. Allein das die Herm 
jesorgenden Pauern-Pundt vnnd Tumult auffs 
dacht sein, wćlehes Sy meines Verhoffens, da 
mit denen in Windischlandt vnd der enden 


* 15 


226 ma.m 


erbarmlich gehausst, hčren, wol 1 
bey diesen gfiirlichen leuffen di: 
schtizen nit woll von einander zu 


Ibid. Orig. nr. 33. 


XCIX. Laibach d 
1 


Die krain. Landesverordi 
Zuerst wird die Antwort auf sein 
sodann wird er ersucht ,noch « 
Landtshauptmans (v. Auersperg) a 
3 oder 4 tag verziehen wirdt, z 
bleiben. Die gefangenen Bauern s 

Ibid. t. nr. 33. 


Die krain. Landesverord 
sehaft G&rz und Stadt T: 
beystandt“. 

Ibid. Concept. nr. 33. 


C. Wien 18. 


Die Verordneten der nit 
steierm. Landschaft: das 
k&nne von ihrer Seite zunichst a 
»wWiewoll ir in dem, das wir einen 
linern haben vnd dieselben ander 
sollen, etwas vngleich berichtet w 

Krones nr. 50 (S. 29). 


CI. Ober-Cilli de: 
H. Helfenberg an die steier, 


Wolgeborn, Gestrenng, Edl, Er 
biettend Herrn E. H. Nach alle 
diennen bin Ich willig. Erkhenn r 
E. H. schreiben von 11. tag Febr 
phanngen vnnd souill erstlichen b 
mit der Russtung zu vollezien h 
Paurn emperung gefasst zu sein \ 
halten: daran thuen meine Gunsti; 
Ich Ir D. gehorsamist geschriben, a1 
schafften Aufzumanen, so khan Ic 
darnach zu richten hat) nit erwar 
Lanndtpharten in der Grafschafft 
will sich vasst kheiner erinern, we 





HRVATSKO-ŠLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 227 


wesen fuer gefar endtsthen mecht. Ich glaub das wier alle Plint 
vnnd toll sein, das wier selbs zu vnnsern Verderben zuesehen, vnnd 
wiert warlichen ein hohe Notturfft sein, das man etwa gegen den 
Vngehorsamen ein Ernnst prauchen wiert. Meine gn. Herrn mugen 
mier es in der Warhait glauben, dass der Viertlhaubtman biss 
dato vber 30 Phar(d)t auss disen Viertl nit hat, vnnd da man auf 
treuherzegs vnnd zeitlichs Aufmanen als Paldt zu samen gerathen 
war, hetten Eur H. erfaren: was wier guets gricht hetten. Der 
Viertlhaubtman wiert solche Vngehorsamb E. H. mit hochster 
Beschwer anpringen. Die Correspondenz zu euch, meinen Herrn, gen 
Graz auch gegen den Khrieg rathen, so zu Marhburh sein werden, 
will Ich mich als vill muglichen befleissen, sonnsten auch an allen 
Vleiss als ein getrews mitglidt nichts erwinden lassen. Die Auf- 
wigler sollen auch zu gelegner Zeit behendigt, vnnd allenthalben 
guette Innquisition gehalten werden. Hierneben haben E. Hr. den 
Rebelischen Haubtman Sterzen (?) zu enphahen. Nicht mer, sonn- 
der thue mich Euch meinen gn. Herrn beuelchen. Datum Ober Cillj 
den 13ten Februarj vmb ein Vr in der Naht in 73. E. H. Diennst- 
beflissner H. Helffenberg. M. P. 

(Auf der Rickseite:) Dennen Wolgebornnen, Edlen vnvd Ge- 
strenngen Herrn N. Ainer Ersamen vnnd Loblichen Lanndtschafft 
in Steir Verordenten, meinen sonnders gunstigen Herrn Grietz. 
Cito, cito, cito, cito, cito, citissime. 

ig.-Act mit 1 aufgedr. Petsch. Nro. 53 im 23. Fasc. der ,81 
Fasgcikel“ im strm. L. Archw. 


CHI. Marbus den 18. Febr. 1578. 


Erasm von Saurau und Ferd. Rindscheid an die steier. Landesverordneten 
in Graz: 


Wolgeborn, Edi vnd gestreng, besonnder lieb Herrn, Euch sein 
vnnser freundtlich willig diennst zuuor. Nachdem wir nit allain von 
Herrn Otten von Rattmansdorff, sonndern andern mer Personen 
glaubwierdig bericht worden, dass die Rebellischen Pauern numallen, 
Gottlob, dermassen zertrent, .erlegt vnnd gestillt worden, das sich 
verhoftfenlich khainer sondern gefar vor Inen weiter nit zu besor- 
gen, Inmassen dan solehes die Herrn von gemelten Herrn Otten 
von Rattmansdorff mit merern one Zvweiffl vernemen werden, haben 
wir demnach mit Mussterung der Fuesskhnecht und Pherdt, hie 
vnnd zu Pethaw, dern dan noch gar in khlainer geringer anzall 
beyeinander, zur Ersparung des vbrigen Vnncostens bishero stilge- 
halten, vnnd zuuor der Herrn bschaidt vnd Beuelch: Was hierin- 
nen verrer furzunemen, ob wir mit gedachter Mussterung fortfaren, 
oder aber die Pherdt vnnd Fuesskhnecht abeziechen lassen sollen, 
des wir dann, damit Ain Ersame Lanndtsehfit vor unnottwendigen 
Vnncossten souill Miglich verschondt werde, vnnsers thaills nit fur 
verattlich erachten. Doch weill vnns daneben auch furkhumbt, dass 
sich die Pauern Im Trafeldt vnd zwischen Mhuer vnnd Traa, in 

* 


228 FR. RAČKI, 


dem verloffnen geschary allerlay verdachtlicher reden vermerckhen 
lassen: so wierdet ein Notturfft sein, das man auf dieselben Radl- 
fuerer vleissig Inquisition vnd Achtung habe; Damit dieselben zu 
Hannden gebracht vnd mit Ernstlicher Straff gegen Inen verfaren 
werde. 

Vnd nachdem wir von den Herrn im Beuelch gehabt, ainsthailis 
windischer Khnecht Im wardt gellt zu bestellen, weill aber diesel- 
ben von Herrn Otten von Rattmansdorff zu ersparung des Vn- 
cosstens bey den Hedehowitschen (?) Rindscheidt, vnd anndern ein- 
gestelit worden, vnnd vnnder den Khnechten, so hieher khumen, 
sein Khriegsleit befunden worden: So wellen vnns die Herrn, ob 
wir im Wordtgelt bestellen sollen, gleichsfalls auch der Profandt 
halben, so der Hueber einkhauffen soll, ob dieselb auch einzustel- 
len, Derselben guett bedunckhen zuekhummen lassen. 

Dann so seht vns auch fur guet an, das die Khnecht, so der 
Herman Hanner In der obern Steyermarkh aufgenumen, neben ab- 
forderung seiner b(e)schreibung beruerter Khnecht wider abgestelt, 
Wie Ime dann In dem vnd anndern die Herrn zuthuen vnd vns 
hieriiber, was vns verrer furzunemen sey, furderlichen bschaidt, 
wie obsteet, bey der Posst zu geben werden wissen. Die Gnad 
Gottes mit vnns allen. Datum Marpurg den 13 tag February an- 
noch im 73 ist. C. Erasm von Sauraw vnnd Ferdinandt Rindschaidt. 

(Links unten:) Postseripta. Ob die handrčhr (?) vnnd derglei- 
chen Khriegsrusstung wider hinauf gefuert, oder aber allhie In der 
verwarung auf khunfitige Nott gelassen sollen werden, Dariiber 
gein wier der Heren guett bedunnkhens auch gewartendist. 

(Von aussen:) Den wolgebornen, lidlen vnd gestrengen Herrn 
Herrn N. Ainer Ersamen Landtschafit zu Steyer Verordenten, vn- 
sern gn. lieben Herrn in Graez. Cito, cito. 

Orig.-Act mit 2 aufgedr. Petsch. Nro. 54 (bei Pr. Krones 49 im 
Auszug) im 23. Fasc. der ,81 Fascikel“ im stv. L. Archiv. 


CINI. Radkersburg den 18. Febr. 1578. 
Balthasar von Fibeswaldt an die steier. Landesverordneten : 


Wolgeborn, Edl, Gestreng, Sonder Gunstig, lieb Herrn, den Herr- 
nen Sein Mein genaicht vnd wilig Dienst Alezeit berait. Eur schrei- 
ben vnd dass Sendtschreiben von Ir Mst. an Ihr Fr. Dr. hab ich 
den 13. dits Emphangen vnd Vernomen, dass von wegen der Ent- 
standenen Emporung des gemainen Poffis (sic!) von vier bis in die 
funnff hundert Khnecht von wien aus biss gen Radkherspurg mit 
dem lauffen angeordnet, vnd daselbst ein fandl aufzurichten bedacht. 
Auch die Haubtleut, weliche die Khnecht fiern vnd gen Radkhers- 
purg ankhomen, werden benendt. Dieweil aber, gott lob, dise Em- 
porung dermassen gestillt, dass Numalen Vnuonnščttn sein wierdt 
frembde Khnecht derzue zu gebrauchen, vnd Sodan bemelte haubt- 
leut oder sunst beuelchs leut, So herain beschaiden sindt, gen rad- 
kherspurg ankhumen wuerdn: So solte ich mein Vleisig Achtung 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 229 


geben, damit sj wol vndtergepracht vnd gepurlich Tractiert werden; 
Auch Inen zu uersteen geben, dass solicher lauff alberait Einge- 
stellt vnd die Khay. Mat. aler sachen ausfuerlich bericht wordn, 
Vnd Sie daneben zu uermanen, dass Sie mit alem vnd Pesten 
Glimpfen dass KhriegsVolkh widrumb Abweisen, damit one be- 
schwerung des Armen mans widrumben an ort vnd Enden ein Jed- 
weder herkhomben den Ahzug Neme ete. 

Nun wolte ich Eur H. vnd gunst als meinen lieben Herrnen 
Solichen Eurn Begem gern vnnd gehorsamblich nachkhomen; So 
ist leider die Zeit vnd glegnhait anjetzo vmb mich zu thuen nit 
muglich, Vrsach. meiner sehwachaiten, dass ich nit mit ainer Sun- 
der Mer Khrankhaiten beladen bin. dass ich ain Zeit herumb wenig 
aus den Peth khomen bin. Derhalben, wie es sich dan gezimbt 
vnd gepreuchig ist, Solichen Erlichen leiten in ain vnd ander ge- 
selschafft zu laisten bej mir nit sein khan; auch mit der leichen, 
wie Eur H. vnd gunst vermelden, In warhait der Zeit bej mir nit 
verhanden ist, dan ich vor wenig tagen nett halben gelt auf wein- 
gart arbait Entlechnen miessen. Pit derhalben meine gunstigen lieb 
Herrnen gancz freundtlichen, mier soliche mein Entschuldigung in 
Pessten Aufnemen, vnd ettwo pej ain andern hie, wie dan Eur H. 
zuthuen wissn, derwegen zueschreiben. Pit auch freundtlich diss 
mein Corumpiert schreiben zu guet halten; thue mich hiemit Eur 
H. vnd gunst beuelchen. Gottes Gnad vnd Segen Sej ob Vns alen. 
Radkherspurg den 13. Februarj Anno im "73isten. Waltbasar von 
Eibeswaldt mp. 

(Von aussen:) Denen wolgebornen, Edlen vnd Gestrenngen N. 
ainer Ersamen Landtschafft in Steir Verordenten, Meinen Insondere 
Gunstigen vnd gebiettenndte lieb Herrnen. 

Orig.-Act mit 1 aufgedr. Petsch. Nro. 52 im 23. Fasc. der ,81 
Fascikel“ im strm. L. Archiv. 


CIV. Marburg den 14. Febr. 1578. 


Mustercomissiire E. Saurau, F. Rindscheid und Sigmund Welzer an die steier. 
Landesverordneten : 


Wolgeborn, Edl, gestrenng, gunsstig, lieb Herrn, Euch sein vnnser 
freundlich willig dienst zuuor. Vnns hat Melchior Hueber ange- 
nombner Profandmaister bericht, Das Er vngeuarlich bei 3000 
Viertl allerlay Profandt Traid bestelit, gleichwoll zum thail den 
khauff darumb nit beschlossen; weill Er aber mit den 1000 fi. so 
Er darauf endphangen zu einkhauffung bemelter Profandt nit er- 
khleckhen khan, vond vns nit bewisst, ob Ime ainiche Merere Suma 
gelts darauf gegeben wierdt oder nit, baben wir Ime auferlegt, Das 
Er vmb die 1000 fi. alls weit Er damit gefolgen khan, sonnderlich 
habern einkkauffen sollte. Vnnd wo nun die Herrn vermainen, das 
noch ein Merere anezall Profandt, Meell vnnd getraid einkhaufit 
werden soll, des wir dann nit fur vnnottwendig erachten, sonnder- 
lich weill sich numer khainer Wolff Im getraid der Zeit mer zu- 


230 FR, RAČKI, 


uersechen; so werden die Herm hieriiber Notturfitigen bschaidt 
zugeben, vnnd gelt darauf zuuerordnen wissen. Wie der Khauff des 
getraidts geet, Werden die Herm aus beyligender ./: Verzaichnus 
vernemmen, Wiewoll dasselb, wo guet gelt vorhannden, villeicht noch 
nachner zuerlangen. 

Firs annder: So sein wir žweyffis frey, den Herrn werden nu- 
mallen vnnsere Jungste zwey schreiben, zuekhumen sein, Darimn 
wir den Herrn zuegeschriben: weill die Rebellischen Pauern, Gott 
lob, numaljen, wie alle Khundschafften gle'ch lautten, zertrendt vnnd 
aufs Haubt erlegt worden; gleichwoll noch Ir Haubtmann Ainer, 
mit Namen Heliass, mit 500 Mann bei Khaysersperg in den Grš- 
ben bey einannder sein solle, Deme auch die w.ndischen vom Adl 
zuecziechen vnnd angreiffen wellen; Das vns fur guett ansache, Da- 
mit zur ersparung des Vncosstens das Aufpott eingestelit, Wie wir 
dann derhalben mit der Musterung stilgehalten, So ist vnns aber 
bisber von Euch khain Bschaidt erfolgt; Derhalben wiir fur bey- 
tragen, Es mochte villeicht beruerte vnnser schreiben durch Vn- 
fleiss der Possten bisher aufgehalten sain worden, Wie vnns dann 
furkbumbt, Das der Posst Furderer zu Ernhausen, Das ain vnnser 
schreiben das wir an gestern auf die Posst geben, nit annemmen 
vnnd hinauf befurdern wellen, sonnder fursaczlich alda verligen, 
vnnd sich mit truzigen vngeburlichen worteny Wie der Spiegl sol- 
ches den Herrn mit merern anczuczaigen wierdt wissen, vernemen 
bat lassen. Vnnd dieweill wier dann noch fur das Rattlichist bey 
unns befinden ; Weill das geschray, wie obuermelt, mit den Rebel- 
lisehen Pauern numer gestilt worden, Das das aufpott allerdings 
abgestelt, vnnd also Ein Ersame Landschafit des beschwerlichen 
Vncossten versechondt werde, So haben wir dennoch nit vnnder- 
lassen khunnen, sonnderlich weill die Fuesskhnecht alhie, dern etwa 


 vngeuerlich bey 300, vnd von Pherdten alhie 70. vnd zu Pethaw 


bey zechen ankhumen sein mčchten (Daraus zu sechen, wie furder- 
lich das aufipott im fall der nott zusamen gebracht, vnnd sich 
darauf zu uerlassen ist;) auf Ainer Ersamen Landschafft vncossten 
ligen muessen, vnnd wo die gemusstert Inen, den khnechten, aufs 
wenigist ein halbs Monat, wo nit gar vollig, auf die handt beczalt 
muesst werden, solches nochmallen bey aigner Posst zue zuschrei- 
ben vnd zu bitten, vnns hieruber, ob wir mit der Mussterung fort- 
faren oder aber gar einstellen sollen, aigentlichen  furderlichen 
bschaidt zuekhumen zu lassen ; hiemit vnns all den gottlichen gna- 
den befolehen. — Datum Marpurg den l4ten February Anno Im 
WI Erasm von Sauraw, Ferdinand Rindscheidt vnnd Sigmundt 
elezer. 


(Von aussen:) Den wolgebornen, Edlen vnd gestrengen Herrn 
Herrn N. Ainer Ersamen Landschafft in Steyer, Verordenten, vn- 
sern gn. lieben Herrn Gratz. Cito, cito, cito, citissime. . 

Orig.-Act mit 3 aufgedr. Petsch. Nro. 57 (Krones nr. 52 im 
Auszug) sm 23 Fasc. der ,81 Fasc.“ im st. L. Archw. 











HRVATSKO-SLOVENSKA BELJAČKA BUNA. 231 


J* Verczaichnus wie das getraide dise Zeit im Khauff geet, 
vnnd dem Profandmaister Melchior Hueber von etleichen Landleiten 
angeschlagen worden. 

Erstlich zu Marpurg, wie Gdrz, das ist ein halbs Graczer 
viertl P 45 kr. Khorn 26 und 30 Kr. Der Habern P 15 kr. Zu 
Pethaw ein Gčrcz Waicz P 40 kr. Das Khorn P 20 kr. Habern: 
P 18 kr. Feistricz Weicz ein Gčrez P 45 kr. Khorn 30 kr. Ha- 
bern 15 kr. Leibnicz ain Viertl Waicz P 9 d. Khorn ain sehaills 
P. 11. 20 P 93 D. Khranichsfeldt Waicz Gorcez P. 55 kr. 
Khom 40 kr. Habern P 30 kr. 

Hjrr Clemenc Welczer aus der Fr. D. Cassen zu Marpurg 
erpeut sich 1000 Gćrez Waicz thuet 500 Viertl graczer Mass P 
12 D. vnd Khorn auch nahendt souill graczer Viertl P 9 D. 

(Aussen:) Verczaichnus: Wie das getraid im Khauff geet zu 
Marpurg, Pethaw vnd derselben orten. 

Orig.-Aet Nro. 59 im 23 Fasc. der ,81 F.“ im st. L. Archiv 
(als Beilage zu den beiden vorigen Numm.) 


Post Schripta: Es hett Haubtman Rab von Irer Fr. Dr. Be- 
uelch gehabt, den Rossnag! Gefenckflichen Eincziechen zu lassen; ' 
indem Haubtman Raben Aller bedenckhen furgefallen sein, dass 
diser Zeitt der Rossnagl zu gefenckhnussen vnderlassen worden 
ist. Aber an Niichten hat Also der Haubtman Rab Glaubwierdige 
FErinderungen Endpfangen, dass er, Rossnagel, in sollicher der Pau- 
ern Auffrueht auch ain Befurderer, Anweisser_vnd die Pauern zu 
verern Auffruehr bewegen vnnl Guette Verdrčsstungen geben soll; 
Indem gleich der Haubtman Rab yeczo, vmb dy Sibent Stundt vor- 


omittag, Auf Feystricz, Alda der Rossnagl sich aufhelt, in der Still 


verritten, Als wan er auff Ganowicz zu Herrn Khussl sich verfue- 
get, vnnd mit Hulf des J ungen von Idenspeug Aldortt zu Feystricz 
denselben gefennckhlichen Einzuziechen vorhabens; Wouern aber 
die Burger Aldort oder Andere Ime, Rossnagl, anhengig, vnnd er, 
Haubtman Rab, mir Rossnag! nicht vbergweltigen miicht, sol! er 
vns des furderlichen Erindern, wolten wier zugleich In Aller Still 
Pferdt vnd Fuesskhnecht bey der Nacht selbst zuekhumen ; damit 
der Gemelt Rossnagl vnnd seine mitwandten vnd Pundtsgenossen 
Behendigt, Eher die gewarnnedt muchten werden, Euch Hermn in 
Fill vnd zugleich in Aller Still zueczuschreiben, er Fr. Dr. zube- 
richten werdet wissen nicht vnderlassen wellen. 

Orig.-Act Nro. 58 im 23. Fasc. der ,,81. Fascikel“ im strm. L. 
Archw. 


CV. Ober-Cilli den 14. Febr. 1578. 
H. Helfenberg an die steier. Landesverordneten : 
Wolgeboren,. Gestrenog, Edl, Erenuest, gunstig vnnd gebiettenndt 


Herrn. E. H. sein In al beginn mein freundtlich vnnd willig Dienst 
beuoran. In diser stunde sein mier Zeittungen khumen, die ich eur 


232 FR. RAČKI, 


H. Auss schuldiger gehorsamb (sih haben darinen mit merern zu 
ersehen) vber schikchen thue, vnnd eracht: der Almechtig guetig 
Gott werde solche vnnd der gleichen Aufruer hin furan genedigkh- 
lich verhuetten, vnnd denen, so sich zu wider Irer obrigkhait Auf- 
lainen, Ir fuernemen Steirn. Darauf Ir nun, meine gonnstig Herrn, 
mit den Inserat habenden KhriegsVolkch einer ersamen Lanndt- 
schafft zu gueten, Auch zu ersparung merrers vnnd grossers Vn- 
cosstens, alle guette Wiertligkhait an die Handt zunemen werdet 
wissen. Ich verhof diser tumult auch vnoser Khrieg werde auf diss- 
mall sein endtschafft eraichen, Wie woll meine funf Ausgeschikehte 
Khundtschaffter sein biss Dato nit khumen, bin der Aber heut ge- 
wartenndt. Was si guets Pringen, Das bericht Ich E. H. alspald 
vnnd bei tag vnnd naht. E. H. sich alsdan darnnach zurichten 
haben. 

Gonnstig vnnd gebiettend Herren!, E. H. wierde Ich meines Er- 
achtenns mit betruebnuss Jungstlich in meinen auch gethanen 
schreiben bericht haben, wie unnd wass massen mier der verzwei- 
felt Peter Ratkhaj sambt dem Dorenberger (der Nun seinen 
Fuergeben ein Lanndtman zu Rohitseh sein sol) gehausst haben, 
Vnnd noch biss Dato Im Werhk sein, also das sy nach beschehnen 
scharmuzell alda vor Peilinstain her vber das vnngrisch auf meine 
guetter: gefallen, Die selben biss auf mein siz alles verherdt vnnd 
verderbt, meine armen Vndterthanen erbarmlichen gefanngen. Nit 
waiss ich, warumb si mier armen Lanndtman das bewisen.. Ich war 
gleich in disen tumult sambt meinen armen Leitten one sonndern 
schaden abgangen, also haben si mier gleich gar hin geholfen ; bit 
derhalben E. H. vmb Gottes Willen die Wellen mier etwo in diser 
sahen ein beystanndt thuen, vnnd wann ich hinauss khumb mier die 
sahen bei der Fr. Dr. mit hohster besehwir Anzupringen helffen, 
auf das Ich meines grossen vnd verderblichen schadens  ersezt 
werden mechte. Vnnd nach dem Ratkhaj Nun in die Neun manat 
sein verdiente besoldung bei einer Lanndtschafit, gleich woll zwei 
manat In Fuerlehen, bezalt worden, Die wellen Ime biss zu austrag 
der sahen die besoldung Inne behalten; Dan wo das nit beschieht, 
so will ich eur H. Vnuerhollen nit pergen, das Ich der massen an 
Ime setzen will, er muess mier den halss dar zue Nemen oder aber 
sein Daruber lassen ; verhof aber, meine gunstig Herren werden mier 
als ein Armen Mitglidt alle Muglihe hilff vnnd beystanndi erzaigen. 

Die Fr. Dr. die haben mir gnedigist Auferlegt, die gefangen als- 
paldt hinauss zu schickhen, welihe Ich bei dem Tobias Strasser, der 
In disen scharmuz! den Anngrif mit dem Fuessfolkch gethan, auch 
von dem Viertl Haubtman vnnd anndern dem gebierg nah zu ziehen 
verordent gewest, si euch geschlagen vnnd In die Flucht prahtl (Wie 
dan E. H. auss des Hern Viertl Haubtmans schreiben, wie sich 
gemeldter Strasser verhalten, vernemen werden.), Vberschikchen 
thue; meine gn. Hern die wellen Ime seiner Woluerhaltung halben 
In gunstigen beuelh haben; mier zweiflt nit, er werde sih auch 
khunfftig in der gleichen sachen nit weniger verhalten. Das alles 





HRVATSKO-BLOVENSKA BELJAČKA BUNA. 233 


E.H. hab auss schuldigen gehorsambs zuer lnen nit erlassen sollen ; 
mich zum pessten beuelhen wellen. Actum Ober Cillj den 14. Fe- 
bruarj vmb Drej Vr in der Naht in 73 J. E. H. Diennst beflissner 
H. Helffennberg. 

(Links seitw&rts noch folgende Notiz:) ,Ein Paun 
haubtman hab Ich auch gefanngner. Der hat Ir Dr. alhier zu be- 
halten beuolhen, der wierdt miessen das geschloss alda verwachten. 

(Auf dem Umschlagbogen:) Dennen Wolgebornen, Gestren- 
gen, Edlen vnnd Errnuessten Herren N. einer _ Ersamen Lanndt- 
schafit In Steir Verordenten, Meinen gestr. vnnd gebiettenden Herrn 
Graz. Cito, cito, cito, cito, cito, cito. 

Orig.-Act mit 1 aufgedr. Petsch. Nro. #3 (53 bei Pr. Krones im 
Auszug) im 23. Fasc. der ,81 Fascikel“ im st. L. Arckive. 


CVI, Marburg den 14. Febr. 1578. 


Bericht der Mustercommissire E. Saurau, F. Rind- 
scheid und S. Welzer ah die steier. Verordneten iiber 
»mueivilligen Einfall vnd Plindern im Lande“ seitens des P. Ratt- 
Kkay und Dornberger; Bezugnahme auf das Schreiben des Haupt- 
mann Raben, worin die unchristliche Pliinderung der armen Leute 
im windischen Lande und namentlich der Eigennutz des Dornber- 
gers geschildert wird, der sich 40 Sttick auserlesenes Vieh habe 
zutreiben lassen. | 

Ibid. Krones nr. 51. S. 29. 


CVII. Graz 14. Febr. 1578. 


Die steierischen Verordneten an die Herrn und 
Landleute im Judenburger Viertel: sie mogen diesmal den 
Zuzug lassen; kinftighin aber dem Aufgebote unbedingt Folge 
leisten. 

Ibid. nr. 55. 


CVIII. Warasdin den 14. Febr. 1578. 
Veit von Halleck an den Erzherzog Karl: 


Durchleichtigister Erczherczog. Gennedigister Herr! Eu. Frl. Drl. 
ete. sind meine Gehorsamiste Vndterthennigiste Pflichtigiste Dienst, 
Allermuglichister Vleiss beuoran. Wie Eu. Frl. Drl. etc. bei Otto 
von Rattmannstorffi, Khriegs Ratt etc. in Vndterthenigkhait er- 
indert, also wass Ih noch nit anderss, sonder dass die Rebellischen 
Vndterthanen In disen Windischland ... alss gestalt, gleichwol vil 
derselben Rebellisehen Vndterthanen damit hergangen, So mier 
dan furkhumbt vnd auch viel Zugelekcht gewest, dass die an dass 
Windisch Land anrainende Vndterthanen in der Grafischafft Cilj, 
Alss Khunigsperg, Fisl, Peilstain, Rain, vnd annder, so den gepiett 
Sossed vnnd Khaysersperg der Frawen von Eberaw geherig, mai- 


234 FR. RAČE 


sten thails von den Windischen Vnd: _ 

gewiglt werden; Vnd aber gedachte Windische Rebelische Vndter- 
thanen dermassen gestelt, dass Ihrer merer nit zbesorgen, werden 
meines bedenkhens die, so in der Grafschafit Cilj syh Rebelise“ 
erezaigen, daz Herez verloren haben, vnd sye auch zur ruee thuen 
dadurch die gross Vnkhossten der Lannde Zuczug erstatt werde 
khan, wie die Ro. khay. Mst. nahdem Ih verstanden, dass 30 
schuezen auss Ossterreich in anezug sein sollen, gesstern Allerge 
horsamist erindert. Zw dem so khan daz Aufpod dises Windische 
Lands so starkh aufkhomen; darezue Ih dan... nuer ohne g 
fehrliche entplessung der Eussersten vmd ....... Greiniez Fleci 
chen beschehen khan, mit Khryegsvolkh Persondlich selbs khome 
wolte, vnd furmblich (?) diweil auf genugsambe Khundschafften di 
Feind dises Layrmans bishero noch khein .... vnd in ainihe 
Fieckhen khain ainiche Pese Practicen zuspiren, die Rebelisck 
Vnderthannen auch khain Flekhen, darauf sje sich zulassen, i 
Ire Hand_bringen mugen, zw Gott zuhoffen wer: Ir(e) boss Fu 
nemb(ung) stillen mechten ; dan fir Ew. Frl. Drl. Gnd. vnd de 
selben Landen wer Allso an die Greniczen gesessen leyb vnd lebe 
aussezusetzen (?) schuldig vnd pflihtig. Sonst wird, Genedigist 
Herr, von villen vermeld, dass die Sosseder Vndterthanen, darezu 
nun Stubiczaj geherig vnd ain grosse veltt (?) fruchtpare Herrschaf 
ist, des Franezen Teyhi vnbillihe gegen Inen gepflegte Handlunge 
nit ferrer_erleiden vnd gedulden mugen; Wiewol es Ihnen dure 
auss nit Zugstanden dergleichen Layrman zu erwekhen, die dure 
gedachte Herschafit Sossed vnd Stubiczaj, darauss die Grenic 
Flekhen, vnd sonderlich Ibanitsch, Profand vnd Roboth zu 
epeu gehebt, fast verwuest vnd ver&dt worden, dass auch die... 
Šioveil die Dorffer vnbesetzt sein werden, vnd ehe dass Ir zuezeitte 
in den gepurg oberhalb Angrambs, Medwed genand, nur ain me 
von Stubiczaj, gestraifit Iren freyern Zuczug ferrer herauf in da 
wilt Land, gar gegen Rain vnd dieselben vnd dieselben Ennde 
heben wierdet. Gegen Eu. Frl. Drl. etc. Meinen Genedigisten Herr 
thue Ih Gehorsamist vnd Vndterthenigist Beuelhen. Warasdin de 
14. Februarj Anno 1573. Veit von Hallekh. 

An die Frl. Drl. etc. 

Orig. Concept No. 64 (54 bei Krones im Auszug) im 23. Fasc. du 

»81. Fasc.“ im st. L. Archiv. 


CIX. Landtstrass den 14. Febr. 1578. 
Frh. J.J. von Thurn an die krain. Landesverordneten : 


»Erinner die Herren darauff, das, Gott lob, allenthalben dise 
geschray vnnd Tumult halber alhie der enden vnnd in Windiset 
land, das es sich angefangen still vnnd nichts zuh&ren. Vmb des 
willen Ich anheut sambt H. Sebastian von Lamberg, Haubtma 
vnnd ettlićhen Herren vnnd Landtleliten mich geen Gurkhfeldt va 
filegt; von den burgern aldort in Irer Durchlaucht namen, dam 





| 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 235 


Sy sich aller gleicher verdichtlichen Handlung enthalten . . von 
neuen die geliibd genommen, mit verordnen das Sy den Flegkhen 
zum pesten verhueten . Habe darliber gleich die 200 Pichssen- 
sehtizen aldort alher abgefordert . . . Sonsten erhebe Ich mich. 
von hie auff Sichelberg . .“ 

Krain. L.-Archiv. Orig. nr. 34. 


CX. Laibach 15. Febr. 1578. 
1. 


Die krain. Landesverordneten ,an H. Jobst Joseph 
Frh. von Thurn puncto Landesriistung auff weitern beschaid bey 
ainander zuuerbleiben, vnd der gfangenen auffruerischen Pauern 
halber.“ ,,Wir haben des Herm schreiben vom dato Landtstrass den 
12 diss sambt vberschickhter Translation aines crabatisehen 
Sehreibens von Stephan de Gregorianicz zu Mokricz an 
beiit empfangen . .. Dass nun diese gefirlithe Empćrung alsobaldt 
gestillt, ist firnemblich Gott dem allmechtigen . . auch Euch vnd 
anderen . . billiche Dankh zu sagen.“ Die Landriistung hat jedoch 
nbis die F. D durch Beuelh . . aufferlegt die Zeit hinumb beharlich 
beyeinander zuuerbleiben . Souil: aber beschliessličh des Herm 
post scripta, von H. Wilhalmen von Lamberg gefangenen auffrtie- 
rischer Paurn betrifit, sein dieselben . . vber alle heimblichen Pra- 
tikhen“ gefragt ; dasselbe wird man mit 6 gefangenen und vom Frh. 
Wolf von Thurn zugeschickten Bauern »Mmorgen“ thuen. 


2. 


Die krain. Landesverordneten danken dem Erzherzog Karl fur 
seine Anordnungen zur Dimpfung des Bauernaufstandes und schicken 
darauf beziiglichen Bericht. 

Ibid. Concept. nr. 35. 


CXI. Landstrass 15. Febr. 1578. 


1. 
Frh. J. J. v. Thurn an die krain. Landesverordneten: 


»Wegen der einkhomnen vnd den Herrn zugeschikhten Turkhen 
Khundschafiten habe Ich den Thadyiolavitsch, auch den andern 
Haubtleut an der crabatisehen Gršnizen, sich mit Irer Anzal Volkhs 
zu aller Fiirfallender besorgender not gefasster zuerhallten, alsbald 
zugeschrieben . . 

ch gedenkhe auch, den Herren werden die hinaufgesehikhten 
Pauern zugebracht sein, deren Ich, wie villeicht die Herren meinen 
vand in Irem schreiben vermelden, nit mer babe ; aber da Ich deren 
merers bekhommen gewollt, so Ich Ir hundert vnnd mer gehabt 
mčgen; wie Ich denn ettlichen vnnder Mokhriz hend, Nasen vnnd 
Oren, den andern zu einen abscheuch vnnd ebenbild, inmassen auch 


236 ' FR. RAČKI, 


die andern windischen Herren gethan, abschneiden lassen. Zu dem 
so wirdt H. Wilhalm von Lamberg den Herren deren 8 oder 9 zu- 
sehickhen. 

Sonnsten schreibt mir H. Stephan de Gregorianz glaich in dieser 
stund, dass Er vnnder dem Ilia zween diser Pauern Haubtleut in 
Gefiinnkhnuss, vmb die Ich so bald ettliche Schiizen abgefertigt, 
vnd wills den Herrn gstrackhs zuschickhen . . .- 

Was mir H. Alapi mit Entschuldigung des Doratitsch, burgers 
in der Mćtling, zuschreibt, haben die Herren aus inligender . . 
Copi merers zuuernemen . . . H. Christoph Gall hat zu Rain des 
Nia Brueder gefangner gehabt vnd alsbald richten lassen . . . 


2. 
Frh. J. J. von Thurn an die krain. Landesverordneten: 


* »Anheut haben die Burger aus der Mčtling zu mir alher ge- 
schikht mit biten vnd anlanngen, weil Sy sich dessen, so Sy ettwo 
bey den Herren der rebellischen Pauern halber beschuldigt, in 
nichts Vnrechts wissen; solches nie gedacht, sonder des Ičbl. Hauss 
Oesterreich getrewe vnderthanen sein vnd bleiben wćilen: neben 
merer Irer entschuldigung demnach Ich Inen bey den Herren Diz 
orts mit disem meinem schreiben Fiirdersten sein wollte. Vnnd so 
Ich dann solches Inen auff Ir anhallten in erwegung dises, das Sy 
selbs, da sy von ain oder dem andern, das wenigist vermerkhen, 
dermassen mit ernst gegen Inen wohlfaren wćllen, darob die Herren 
vnd maniglich Ir Vnschuld wol vermerkhen vnd abnemen soilen, 
nit absehlagen miigen . . . 

Ires gefangnen burgers Doratitsch halber haben Sy mich gebeten, 
meine giinstig Herren wollen denselben sonnderlich gegen genueg- 
samer Piirgschafft, dass Er, als ofit es die Herren begern, fiirs 
Recht erscheinen wčlle, auslassen. 

Ibid. Orig. nr. 35. 


CXII. Zagrabiae die 15. Februarii 1578. 
Banus Georgius Drašković regi Maximiliano II. 


Sacratissima caes. regiaque etc. Orationum etc. Reddidit mihi 
has M. V. S. reverendissimus dnus Vesprimiensis fidelis M. V. S. 
capellanus, octava Februarii Vienna datas, una cum aliis ad regnico- 
las de eadem data editis mandatis, quibus M. V. S. aliquantum mihi 
succensere videtur, quod tumultus rebellium rusticorum non statim 
sopivissem, nec rem in tempore Matti V. S. significassem. Elapsum 
jam esse recordor annum, quod de hac rusticorum Zomzedvarien 
sium et Ztubicensium seditione M. V. aliquoties certiorem feci, 
ac ejusmodi tumultus inde [orituros, quales conspexi, atque per com- 
. missariorum placidam tractationem apud rusticos nihil effici posse, 
satis manifeste affirmavi. Sed quia M. V. S. totum hoc negotium in 
suas suscepit manus, perque suos egit commissarios, me his intricare 
invita M. V. S. non decuit. 


obbeej_en._—-o 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 237 


Subitaneas vero has turbas, quae ita repente ex inopinato erupe- 
runt, ut nemo esset, qui non miraretur et consternaretur, quampri- 
mum intellexi, sine mora rdmum dnum Vesprimiensem ad M. V. S. 
expedivi, expectans ejusdem clementissimum mandatum. Interim vero 
pro mea fide et officio eam horum tumultuum reprimendi gessi cu- 
ran, ut quemadmodum in quinque aut sex diebus praepropere pro- 
ruperent, sic totidem diebus penitus sedarentur, ita ut jam pacata 
' inhoc regno sint omnia. De quo ad M. V. S. copiosius antea scripsi. 
Tentavi prius omnem publicae pacis ac salutis viam, missis meis ho- 
minibus ecelesiasticis et secularibus ad rusticos crudelissime grassan- 
teg, qui eos ad deponenda arma hortarentur ; promisi me interpositu- 
run operam apud domivos suos, ne super modum praeter jus et 
aequum gravarentur et apud M. V. S. supplicaturus, ut tanta licentia 
dominis ipsorum opprimendi colonos non admittere- 
tur; feci periculum compescendi furorem eorum data ipsis fide et 
saluo conductu cum libera ad me veniendi ac pacifice discedendi fa- 
cultate, ut bonis verbis eos ab armis deducerem. Verum, ubi neque 
bona verba, neque monitiones, neque data fides profuerunt, quin immo 
magis magisque furerent, atque omnes obvios sine discrimine ad dedi- 
tonem per crudelia tormenta cogerent, et celeriter versus Turcas 
adconfinia progredirentur, ac vires suas indies augerent: ne- 
cessario ad ultimum compescendi eos remedium, ad arma, devenien- 
dum fuit. Hasque ob rationes, cum periculum esset in mora, non potui 
expectare informationem M. V. S. 

Eam sane culpam meam esse fateor, quod non sim sufficiens tanto 
oneri subeundo, quantum M. V. S. meis humoris imposuit, a quo ut 
me M. V. S. si non in toto saltem in parte elementer liberare digna- 
retur, saepissime supplicavi, prout nunc quoque humillime supplico ; 
video enim hanc functionem vocationi meaenon satis qua- 
drare, et onerosissimam esse. Timeo etiam ne quid mali in confiniis 
eveniat propter arcium ill. quondam Zlunii malam ordinationem et 
aliog defectus, quos M. V. S. ante mensem fideliter significavi per 
meos homines, qui in hodiernum usque diem ad me non redierunt. 
Si quid igitur confiniis illis evenerit (quod absit) adversi, M. V. S. 
culpam in me non rejicere dignetur, nihil enim sine mandato 
M. V. S. de rebus iis, pro quibus sollicitandis dictos homines meos 
.&l supplicandvm misi, agere possum. 

Porro mandaverat mihi clementer M. V, S., ut ad Begum Bos- 
nensem scribam de violentiis et combustionibus proxime praeterito 
anno nobis illatis (de quibus ad M. V. S. seripseram), ablatoque 
reportando. De quo M. V. S. seribere possum, quod novus Begus, 
veteranus quidem principis turcarum  servitor, in Bosnam venit 
€0 ipso tempore, quo ego Posonii fui. Ejus nomen nec a captivis, 
nee quopiam alio homine rescire potui. Abest enim nunc domo, 
'dicitur profectus ad partes maritimas contra venetos ad ferendum 
'auxilium arci Novigrad. Tum igitur hane ob causam, tum etiam quod fa- 
cile respondere possit, M. quoque V. S. subditos Koztanicam com- 
bussisse prius, ac etiam 1uod ipsius tempore nihil in his partibus 





238 


combustum fuerit, ad _eum 
id me facere jusserit, per pr 
Milites Bosnenses, qui confi 
diebus tria millia equitum ac 
angelus dei ita nos ab eorum 
stro damno fuerint reversi, et 
men insignem cladem locis f 
nalium militum a confiniis ab 
mendo rusticorum furor 
Jam mitiore aura et commo 
maxime ad Hrastoviczam 
nam insolutionem milites omni _ 
supplico M. V. S., ut huic magno malo tempestive providere jubere 
dignetur. Deus aeternus etc. Datum Zagrabiae 15. Februarii 1573. 
Concept. Archiv. archiep. zagr. 


CXII. Marburg den 15. Febr. 1578. 
Erasm. von Saurau und Ferd. Rindscheid an die steierm. Verordneten. 


Wolgeborn, Edl, Gestreng, besonder gunsstig Herrn. Den Herm 
sein vnser beflissen willig dienst jeder Zeit zuuor. Hier inligend 
des Herrn von Halleg Schreiben, an die Herrn Lauttendt, haben 
wir er&fendt, daraus wir befunden, das Got lob die Rebellischen 
Pauern dermassen gestillt vnd zerdrendt worden, das sich numallen 
von Inen khainer gefar zu befarn, vnnd also ainiches Aufpoits oder 
KhriegsWolchkh weiter hinab zu befurdern vnnott; sonder der Negst 
Weeg sein wierdet, Damit das Aufpott zu Ross vnd Fuess wider 
abgestelt vnnd der Vncossten, so noch dariber lauffen mechte, 
verchuett werde. Vnnd wiewoll wier auf solch des Herrn von Hal- 
legg Schreiben obgedacht Aufpott von stundan abeziehen zulassen 
bedacht gewesst: So haben wir doch damit, weill vnns auf vnsere 
Negsten gethane Schreiben von E. H. khain andtwort erfolgt, biss 
auf derselben bschaid verrern beuelch, des wir stundlichen gewar- 
tendt, stilgehalten. Vnnd so dann des Aufpotts vnuonnotten, vand 
der Herr von Halleg vmb die Khriegsbezallung an die graniczen 
so vasst anhalten vnd pitten thuet, Inmassen wir dan solches von 
Herrn Otten von Rattmansdorff alhie selbst auch miindlich verna- 
men: So wire der Negst Weeg, das das Gelt, so wir zu dem Auf- 
pott herab mit vns gefuert, zu obgemelter Khriegsbezallung auch 
dargeben wurde; damit man vmb souill dess Weiter mit dersel+ 
ben gelangen mčehte. Vnnd so es die Herrn fiir guet ansiecht, so 
wolten wir selbss von dannen hinab zu Mussterung des Khriegs- 
volekh an die greniczen erscheinen, vnd dieselb dem Khriegswesen 
zu guetten verrichten. Was nun hieriber der Herrn Verordnuwg 
vnnd Mainung sein will, das wollen vnns. die Herrn furderlich bey 
der Posst erindern, vnd in Einem vnd dem andern Weeg verrer 
darnach zurichten wissen. So haben wir auch an gestern ain aigen 
Menschen von dannen vmb gwisse Khundtschafit zu den Rebelli- 








HRVATSKO-8LOVENSKA SELJAČKA BUNA. 239 


sehen Hauffen, so noch ainsthails beyeinander sein solte, auf Rohitsch 
vnd derselben Orten abgefertigt, welche hieuor auch etlich tag sich 
auch bey Inen in Iren Veldlager enthalten; vnnd was vnns eine 
derselb guettes bringen wierdet, Das wellen wier die Herrn von 
sundan berichten. Der Zeit nit mer, Dann vnns all den gnaden 
Gottes befolchen. Datum Marpurg den 15. Februarj vmb drey Uhr 
nach Mitternacht Anno 73 ist. Erasm von Sauraw vnnd Ferdinand 
Rindschaid. 

(Auf der Riickseite:) Den Wolgebornen, Edlen vnd gestren- 
gen Herrn, Herm N. Ainer Ersamen Landschafft des Fiirstenthumbs 
Steyer_ Verordenten vnsern gunsstigen lieben Herrn Gratz. Cito, 
cito, citissimo. 

Orig.-Act mit 2 aufgedr. Petsch. Nro. 69. im 23. Fasc. der ,81 
Fascikel“ im st. L. Archiv. 


CXIV. Cili den 15. Febr. 1578. 
Lud. Ungnad an die steier. Verordneten. 


Wolgeborn, Gestreng, Edl vnnd Vest insonders liew Herrn vnnd 
Freund. Euch sein mein freundlich willig Dienst zuuor. Meinen 
Velas (?) schrieb ich so uill mier pewusst, dass die pauern gar still 
vnd gar Abgeklopf sein jetz lestlichen zu Stubicj. Damit hett der 
Paneren Khrieg ajn loch. Aber die Windischen Geitzhalls Ratkhey 
vnnd annder sein Erger alls dj Paueren, ya turkhen; weyll dan 
mein Verwalder vnd andere Euch solchs zuegeschriben, vnnot ver- 
ner zuuermellden. Mier hatt man die Herrn Verornetten zu Mar- 
purg nur zwo tunnen pollfer pewilligt zuschickhen, so doch Ter F. 
Di. mier zehen pevilligt. Derwegen will ichs peyanander pleiben 
lassen, aliso ist es, wan die not will Jederman hellfen; wan es 
ajn wenig Guett, da last man Hendt vnd Fies aus. Der Zankhl 
hatt geltz genuegg, noch khaufit Er nichts. Aber sein Haus hat 
man palid gehollfen mit Hackhen vnd pollfer. Doch hof ich, meine 
genetige Herrn werden mich auch aiumall in der weytgelegnen 
grafschafit Cillj pedenkhen. Do wass furfelldt, schreib ichs aus Er- 
pietten ...... mitt Eu. gn. damit derselben zu dienen gantz 
willig vnd der gnaden gotts vnns All befelchen. Datum Cillj den 
15. Februarj Anno ete. im 73 ist. E. dienstwilliger Freundt Lud. 
Vngnadt m. p. 

(Von aussen:) Den Wolgebornnen Herrn, Auch Gestrenngen, 
Edlen vnnd Ernuesten Herrn N. vnnd N. Ainer_Ersamen Lanndt- 
schafit in Steyer Verornndten. Meinen sonnders lieben Herrn vnnd 
guetten Freundten. 

Orig.-Act mit 1 aufgedr. Petsch. Nro. 68 im 23. Fasc. der _,,81 
Fascikel“ sm st. L. Archiv. 


CXV. Laibach den 15. Febr. 1578. 


Die krain. Verordneten an die der Steiermark: Der 
Bauernkrieg sei, Gottlob, auch in Krain gestillt. ,So khomen vnnss 


F 


der 'rurkn zu Krupp vnna Knamengraa 
vnd des Vorhabens sein sollen, bei gol- 
Vortl vnd ersehener Gelegenheit, die vbel 
m thails an Haubtleuten entplčsste Cra- 
iss Lanndt zu vberfallen, dass wir nun- 
rkhen alss des noch besorgenden Auff- 
rigen Vndterthanen in Ober Crain, Ister- 


steen. 
56. S. 30—31. 


burg den 16. Febr. 1573. 


lindscheid und S. Welzer an die steier. Landes- 
verordneten. 


ng, gunstig vnnd gebietenndt Herrn, Euch 
illig Dienst zuuor. Euer Schreiben von 
endphangen vnnd deesselben Inhalt Nach- 


mit den Rebellischen Pauern belangt, ha- 
selbst auch ein Person auf Rochitsch vnnd 
se Khundschafit, wies noch mit Inen, den 
Itsamb, Inmassen wies solches Im negsten 
t, ausgeschickht; dern wier auch noch zum 
im Raaben auf sein ansprechen vnnd be- 
Gesonderhait mit gedachten Rebellischen 
ch vorhaunden, guettlich zuhandlen, vnnd 
1 ein beuelch gnedigist auferlegt, Adamen 
erfflinger sambt ainen Thrometter zuege- 
an souill miiglich an vnns nichts erwinden 


angendt, das dieselben nit gemustert sonn- 
genummen werden solle.  Wieuill deren 
iorsamb gelaist oder nit, haben wier die- 
dis vil dern bisher hieher khumen, be- 
lern numallen alihie bey einander sein, 
hierinligender Verczaichnus vernemmen. 
ben ein zimbliche anezall beyeinander, so 
hen, das Sy allhie_ ordenlich gemustert 
st Pass sechen mčehte, wie die gehor- 
aff gegen den vngehorsamen dest statli- 
werden; zu dem das es auch nit allain 
ider gmein im Traafeldt, vnnd zwischen 
allerlay verdachtlichen schwierigen wort 
ssen, etwas ein Merern schreckhen vnn* 
wier nun hieruber furnemen, vnd auc 

alspaldt abeziechen lassen golle, dam 

jeschwierlichen vergebenlichen Vncoste! 

ffen thuet, wie die Herrn solches selb: 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA: BUNA. 241 





mit Merern zu erwegen haben geholffen werden, daruber sein wier 
Euers furderlichen verrern bschaidts gewartendt. 

Souill aber belanngt, dass wier mit Mussterung der Fuesskhnecht, 
biss vnns vom Herrn von Neuhauss, wies mit den Khaiserischen 
Khnechten zu Radkherspurg gestaltsamb, aigentlicher bericht zuek- 
humbt, stillhalten sollen, Dem wellen wier also nachkhumen. Die- 
weill aber, da die Khnecht, dern, wie wir die an heut beschreiben 
lassen, vngeuerlich allhie bey 300 vnd daruber sein mčchten, also 
one Mussterung vnnd ainichen Regiment lenger bei ainander im 
wardtgeld erhalten werden sollen, nichts annderst dann allerlay 
sehwierigkhait vnnd vnratt, wie sy sich denn darezue mit den Pal- 
gen vnnd gottslestern zimblichermassen sechen lassen, von Innen 
zuegewarten sein wurde: So wellen die Herrn auf Mitl vnnd weeg 
bedacht sein, wo man solcher Khnecht verrer nit bedurfitig, das 
dieselben aufs Ehist Abgeferttigt vnnd von einannder gelassen 
werden. 

Dass wier aber muglichen Vleiss furwenden sollen dieselben 
souill miiglich im wartgellt zubestellen, Erachten wier, das der 
wegen allhie_ mit Inen nichts schliesslichs oder fruchtbarlichs be- 
sehlossen khan werden Aus Vrsachen, weill Sy von villen Orten 
alda zusamen khumen, vnd inen sonnderlich ober den handtwerchs- 
leiten nit bewisst, wo vnd in welcher Statt oder Fleckchen Sy sich 
niderlassen oder zufunden sein wurden; Sonder solches mus nach 
den Abczug durch die haubtleit, so darezue furgenumen werden 
sollen, am fueglichsten beschechen vnnd in guette ordnung gebracht 
werden. Was wier aber sonst fur vnnser Personen hiercezue dienst- 
lich vnd furdersambs, Insonderhait bey etlichen beuelchsleiten, an 
die handt nemen khunnen beuor ab mit ofiner_comunicierung 
vnd vermeldung. dises Ainer Ersamen Lanndschaft besehluss mit 
dem Wardtgellt, vud weliher sich nun hiezugebrauchen willens, 
das sich der beyden haubtleiten, so derwegen bestelt weren, an- 
melden mag: Das wellen wir nit vnnderlassen, vnd wierdt also 
vnnsers erachtens der Negst weeg sein, das man khunfftig auf 
taugliche Personen zu haubtleiten pedacht seye, Vud mitler_ Weill 
den hieuor bestelten haubtleiten samentlich ir bstattung aufgeschri- 
ben werde. Die Einkhauffung der Profandt belanngendt, achten 
wir fur ein vnuermeidliche Nothturfit, das darinn mit nichten zu 
feyern oder zuuerabsaumen sey, dann sich khainer WGlffl_sonnder 
villeicht nur einer theuerung im getraid, sonnderlich weill man nit 
waiss, wie sich etwa die Wintersaat erczaigen wierdet, zuuersechen. 
Wie wir dann alberait dem Hueber auferlegt vnnd befolehen, souill 
Eer aufs aller leichtist vnd einigist von allerlay Profanndt, sonn- 
derlich aber habern, bekhumen khan, zubestellen vnnd in Vorrat 
zu bringen. Vnd da er aber... . gellt inhannden hette, so khundte 
Er solche Proffanndt an villen Orten vnd ein geringers als sonn- 

en auf Schuldbrieff bekhumen ; derhalben vns fur guett ansache, 
)ass ime jetz alspaldt aufs wenigist noch ein zway Tausent gulden 
Juetter Teutscher Miincz richtig gemacht wurden; Dann wWier ime 


STAR. VII. 16 


7 Dok e . pu o : NJE 


b42 FR. RAČKI, 


von dem gelt so wir alhie beyeinander dieselben zustellen lassen 
wellen. So beschweren sich aber die Landtleit der Pauliner Zwelif- 
fer, vnnd wellens nit annemen ; vnnd wie vnns gedachter Hueber 
bericht, so hab Er numallen bey 4000 Viertl allerlay getrayd an 
etlichen Orten bestellt vnnd noch vill merers leichtlich zu bekhu- 
men ist. So wellen wier auch mit dennen von Marpurg vnnd Pettaw 
von wegen Dargebung der Proffanndt Costen Ehiste hanndlung 
pflegen, vnnd was wier darinn ausrichten Euch hernach berichten. 
Gleichfalls sollen auch die halb haggen spiess vnnd Munition, so 
herabgefuert worden, denen von Marpurg geen gnuegsamer Ver- 
schreibung, das Si diselben zu jeder furfallender Nott, als guett 
Sys empfanngen, wider vberantworten sollen, Inhalt Euers Schrei- 
bens zugestellt werden. Welliches alles wier den Herrn auf dersel- 
ben Schreiben zu verrern bericht vnangeczaigt nit lassen sollen ; 
vnnd sein hierauf, sonnderlich aber ob die Pferdt vnnd Khnecht 
voneinander gelassen werden sollen, furderlich bschaidts geward- 
tendt. Die gnad Gottes mit vnns allen. Datum Marpurg den 
16. February Anno im 73ist. N. Ainer Ersamen Landtschafit in 
Steyer verordent Musster Commissaryen zu Marpurg. 

Postscripta. Gleich in diser stundt ist vnns diss hierin- 
ligendt schreiben von Herrn Hannsen von Helffenberg an Euch 
lauttendt, das wir erčfendt, zuekhumen ; vnnd weill er sich damn 
vnander andern des Radkhhay vnnd Dornberger vnbilliche 
blinderezug vnnd verhčrung sein vnnd seiner Armen leuth zum 
hochsten beschwčrt, vnnd Hilff vnnd beystandt so starkh anhalten 
thuet, vnnd dann solehe unbilliche Handlungen mit nichten zuege- 
dulden oder one gnuegsamer straff vnd erseczung dises endpfann- 
gnen schadens zueczusehen, ist Dan zubesorgen das dise blinde- 
rung vnnd Verhčrung nit allain ime, von Helffenberg, sonnder ann- 
der daselbst vmbgesessen Landtleit nit weniger betreffen wierdet: 
So werden die Herrn die sachen Irer Frl. Durchl. anczubringen, 
vnd was etwa hierinnen zu verhuettuug merers Veratts, so hier- 
aus, wo nit zeitliche einsechung beschiecht, erfolgen mčehte, fur- 
zunemen sey, mit merern zuerwegen vnnd zu beratschlagen wissen. 
Welches wir dann fur vnnser Pergonen fur ain grosse Notturfft 
erachten. 

Souill Herrn Ludwig Vngnaden Schreyben belanngt, darinn Er 
sich beschwčrt, das im nit mer alls zwo Thunnen Pulfer bewilligt 
worden, ist aus dem erfolgt, das vnns nit bewisst gewesst, das der 
Zeugwart die Acht Tunnen Pulfers, so die Frl. Drl. zu Gritz ime 
Herrn Vngnaden zugeben verordent, mithin herabgefuert, derhal- 
ben wier ime, Herrn Vngnaden, zu vnser hieherkhunfit geschriben, 
das wir ime von Ainer_Ersamen Landtschafit Pulfer 2 Tunnen 
von dannen erfolgen lassen wolten. Weill wir aber den bericht 
vom Zeugwart obgemelter Acht Tunnen Pulffers hernach anderst 
endpfanngen: So haben wir ime, Herrn Vngnaden, darauf wider zue- 
geschriben, das Er vmb die gemelten Zechen Thumnen Pulffers 
berschickhen solle. 


HRVATS KO-BLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 243 


(Auf einem besondern beiliegenden Blatte noch fol- 
gende:) Postscripta.  Nachdem Herr Caspar Raab an halit auf 
der Frl. Dl. gnedigisten Beuelch von dannen auf Rohitsch verritten 
vnd mit vnns dahin verlassen, wo etwa in seinen abwesen Schrei- 
ben an Ine lauttendt hieher khamen, Das wir dieselben erčffnen 
vnd weiter Irer Frl. Drl. etc. zueschickehen sollen: Ist vns gleich 
in diser stunde diss Pakchet mit etlichen sendschreiben, das wir 
erčffendt, betrefend Wies allenthalben mit den Rebellischen Pauem 
geschaffen, zuekhumen. Welches wir den Herrn hiemit zueschick- 
chen Neben freundtlicher Pitt, dieselben irer Frl. Drl. zu vber- 
antworten vnnd vnns, wie vnns in ain vnd den andern Weeg mit 
den Pherden vnd Fuesskhnechten verhalten sollen, Weil alle Khund- 
schafften gleich stimmen, das die Rebellen numallen allenthalben 
Gott lob gestilt, fridlithen bschaidt zuekhumen lassen. Geben vt 
in literis etc. 

(Auf der Umschlagseite:) Den Herrn N. Einer Ersamen Land- 
schafft in Steier Verordenten zuezustellen. 

Orig. Act mit drei aufgedr. Petsch. Nro. 72 im 23 Fasc. der 
,81 Fe im st. L. A. 

Postscripta: Gunstig Herren! Nach beschehnen Scharmutzl, 
50 am Nagsten Sonntag durch den Strasser, welcher auch den An- 
grif mit etlichen wenig schuzen gethan, die Pauren auch zueschla- 
gen vnd in die Flucht pracht, Ir Peter Ratkhaj, Dornberger 
hervber vber das vngerisch gefallen, mier biss auf meinen Siz 
alles geplinndert, verherdt vnd verderbt vnd noch biss auf heut, 
wie mier mein Diener sehreibt, iren hochmuet vnnd tiranei ver- 
pringen. Wie mich der Hanndi annsieht, so bin ich mit allem in 
disen verzweifelten Khrieg verdorben. Got erparmbs, vnnd trag 
sorg, vnndter dise aufruer wierdt Ein heimbliche vngrische Pratig- 
khen stekhen. Ich hab des Ratkhaj tiranej Ir Drl. mit hochster 
betruebnus: geschriben. H. v. Helffenberg m. p. 

Orig. Blatt Nro. 73 im 23. Fasc. der ,81. Fasc.“ im st. L. A. 


CXVII. Rohitseh den 16. Febr. 1578. 


Sigmund Hueber, Pfleger zu Rohitsch, an die Mustermeister E. Sarau, F. 
Rindscheid, und S. Welczer. 


Edl vnnd Gestrenng, gonst. vnd geb. Hermn. Euer Hr. sein mein 
beflissen vnnd vngesparte willige Diennst zuuor. Euer gn. schreiben, 
wie es allenthalben der Rebellischen Pauern geschaffen, hab ich 
gestern vmb zwo vrr nach Mittag empfanngen, vnd seines Inhalts 
vernomen. Darauf erinnder ich E. Hr. hiemit, das dise tig von 
Herrn Caspern Raben etc. mir in Namen der Frl. Durchl. auferl egt 
worden: dess wegen in Winndisehlandt vnd am teutschen mein 
khundschafit zu haben vnd erkhundigung einzucziechen, dis numallen 
vnd von stunden beschechen; vnnd was mir darauf von jedem ortt 
zuegeschriben worden, Schigkhe ich das alles gedachtem Herrn 
Raaben zue. Alda werden E. Hr. gestalt des Hanndls mit mererm 

* 





2aa FR. RAČKI, 


vernemen; hete das auch gern E. Hr. abrischrifften zuegeschig 
so ist mir die Zeit das ab zu schreiben zu khurez gewest. 
Gott lob zimlich widervmb gestilt; allein was sich noch an v 
risehen, die nit erschlagen vnd enntrunnen, erregen macht; 

auch des Rattkej vnd des von Dornberg Plinderung betrifft, 1 
ich E. Hr. nit aigenntlich schreiben, an was ortten Sy das begar 
Der von Dornberg hat, gleichwol vor wenig tig nit vil viech 
habt. Aber jetzt das ain guette Anezall in seinen Maierhoff 
sehen ist, werden noch mer arme leuth gemacht haben ete. 

hab ich E. Hr. auf derselben begern zu gehorsamer Anntworti 
verholten wellen. Mich daneben E. Hr. vnnd vnns alle gottes 
den beuelchenndt. Datum Rohitsch den 16ten Februarj im 7 
E. Hr. dienstpeflisner Sig. Hueber Pfleger daslbs. 

Post Scripta. Ist gegenwiertigen weiser des briefs Simon 
vnuonnitten gewest, weiter vmb khundsehafft auszugen. Merers 
er nit, alss ich dem Hrn Raben zuschigkhe, erkhindigen khune: 

Auf dem Umschlagpapier: Denen Edlen vnnd Gestreni 
Herr Erasm von Sauraw zu Libegg, Herrn Ferdinand Rindsci 
(gio zu Fridpergg vnnd Herrn Sigmunden Wellczer zu Gleichenp 
A. E. Landtschafit zu Steyer Verordneten Musster_Comissary 
Meinen gonst vnnd gnad. Herrn. 

Orig. Act mit 1 aufgedr. Petsch. nr. 74 im 23. Fasc. der 
Fascikel“ im st. L.-Archiv. 


CXVIII. Salzburg den 16. Febr. 1573. 


Ferdinand Hofmann an die steierm. Verordne 
iiber seine Negotiation mit dem Salzburger Erzbischof. ,In F 
Ich hab im Hinaufreisen ain grosses geschray diser Pauren Auf 
halben vndter der gemain befunden; sonderlichen aber zu Set 
ming, weliches mit der weill nichts guets bringen wurdt. Ist, wit 
bericht wiert durch die Potten, also ankhumen. Deswegen ist 
ein Notturft geacht an ieczo etliche Tag zu Schladming za blei 
Will mein fleissige Achtung hin vnd wider haben, damit sich 
nichts erhebt. . .“ 

Ibid. Orig. Krones nr. 59. S. 31. 


CXIX. Landstrass den 16. Febr. 1578. 
Frh. J.J. von Thurn an die krain. Landesverordneten: 


»Die zwee der pindtischen Paurn gewesne Haubtleut, wi 
mir H. Stephan de Gregorianiz anheut spat zugsenndt, die we 
die Herrm sambt den 8 oder 9 Paurn, so Inen H. Wilhalm 
Lamberg auch an jezo mit abgefertigt, verwaren zu lassen; 
alle nottwendige handlung, besonders aber gegen disen, den len 
Haubtman, der nit der wenigiste, sonder von anfang diser Zus 
menrottung bey denen Paurn gewest, fiirzenemen werden wit 

Vnnd obwol gedachter H. de Gregorianicz zu behelff seiner ] 
schuldigung (well er bezigen vnnd alss ain Vrsacher dises Tum 


—————— —— > 


pare 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 245 


vnnd auffruer verdacht will werden) dise zween Gefangne widerumb 
von mir begert: so hab Ichs aber dennochst den Herrn hiemit zu- 
sennden sollen; vnd bit die Herrn an seiner statt, in massen er 
dem auch selbs dienstlich, Sy wdllen solcher beder Gfanngener 
Saag ordentlich beschreiben, vnnd Ime in jeder fiirfallender gle-' 
genhait sein Vnschuld darinet zubezeugen . .“ 

Post scripta: So. werde Ich.. bericht, das dise zween vor 
ainem Jar von obbemelten auffriierischen Paurn Irer beschwčr hal- 
ber alss Gesanndte zu Iro Mt. abgefertigt worden .... Sonsten 
bericht mich gedachts H. de Gregorianicz vom Adil ainer, das man 
der Paurn gewesnen Khayser vnd Kiinig am niictverschinen Sontag 
zu Agram mit eysnen gliienden Cronnen gekhrčnnt haben solle... 

Krain. L-Archiv. orig. nr. 35. 


CXX. Laibach den 17. Febr. 1578. 
Die krain. Verordneten an Christoph Gall in Cilli. 


»H. g. J. Frh. von Thurn .. hat den 14 diss sechs Paun... 
auch die ersten zway von Jasterberskhi vor dem Angriff vnd Pauern 
Niederlage zu Gurkhfeldt, die drey aber von Werdouacz in vnd nach 
beschehener Niederlage . . gefangen worden sein, alher geschickht; 
welche wir am gestern . . guetlich, den Gregorien Dryuodilitsch, so 
des H. Ferrenzen Tahi Diener gewest, aber auch peinlich examinirt 
vnd befragt. .. Ist demnach vnser freundlichs ansinnen, Ir wollet 
die gefangenen Paurn bei Euch, ob Sy diess sechs khčnnen 
vnd sy mit Inen in solchen Piindt gewest . . vmbstindlicher be- 
fragen . . .“! 

Ibid. Concept. nr. 37, 


CXXI. Warasdin den 17. Febr. 1578. 


Veit von Halleck zeigt den steier. Verordneten an, dass 
die Tarken neue Feindseligkeiten begiinnen. 
Krones. nr. 61. 8. 31. 


CXXII. Stermol den 17. Febr. 1578. 


Joseph von Dornberg, Hauptmann zu Frostovicz, an die 
Steier. Verordneten: Verwahrt sich gegen die Anschuldigung 
von Gewaltthaten auf steierischen Boden, und gibt an, er habe nur 
bei Kaisersberg Beute gemacht. 

Ibid. nr. 62. S. 31. 


! Dasselbe ersuchen die Verordneten im zweiten Schreiberi ddto. 22 
d. M.: ,,weil vnnss bisher von Euch khain anttwort zukhomen.“ 
Ibid. Conc. nr. 41. 


Fe 


_* . 
_ 


BEE ei 


=, - 
. *., 
.\ og 


MOA PVL TA, ZG 
..- de E a 
=“ 
. 2 
nj & 


- AT s 
»,. 4 . 





246 FR. RAČKI, 


CXXIII. Graz 18. Febr. 1578. 


Erzherzog Karl beantwortend die Berichte der krain. Lan- 
desverordneten von 11. und 15 d. M. lobt ihre Massregeln 
gegen die Tirken und ,aufgestandenen rebellischen Pauern“; die 


'Landesriistung empfiehlt er ihrer ,Diseretion vnd beschaidenhait“. 


»Wann die funff gefangenen . . examinirt, sollt Ir vnns derselben 
Aussag alsbald zuekhomen, vnnd sy bis auff vernern vnnsern Be- 
schaidt wol verwahrlich endthalten lassen“. 

Krain. L.-Archiw. Orig. nr. 36. 


CXXIV. Reitenberg den IS. Febr. 1578. 


Hans Sparneig] , Prlegor der Herrschaft Reitenberg, an H. Hans J. Frh. von 
gkh vnd krain. Landesverordneten. 


»Vor aln beraitt, gnediger Her, hiemit schickh Ich auff befelch 
meines gnedigen Herrn finnff Runerische Pundtner, die mier vnd 
anderen sambt Ieren mitverwandten grosen schaden thon haben .. 
Sunst seind gleichwol noch zwee zu sauenstein, die geheren dem 
Heren, welcher gen Reihburg zu; die haben die Pundtner gedrungen 
mitzuziehen; sind auch fast von inen geschlagen worden, dass si 
nit gen migen. Es hat auch der H. Welzer schon zwaj mal meinen 
gnedigen Heren geschriben vnd peten: mein gnediger Her welte si 
der gefangnuss bemiesigen; dess sih mein gnediger Her erpoten 
hatt, wofer ob gemelte finnff Pundtner nit auff sy bekhenen, so 
wel er sy ledig lassen; wofer si aber auff si bekhenen wurden, 
dass si von anfang bei inen gewesen waren, sol jene gleich derlan 
erfolgen wie andern. Zum andern lass Ih E. G. wisen, dass der 
ferg zu gumpl von stundan mit der schiffpruckhen fieren hat lassen ; 
vnd so bald si heruberkhumen sind, hab si mier mein hauss plin- 
dertt vnd verissen; vnd wass die Pundtner nit haben hin wegh 
thragen migen, das haben die haimischen paurn hin wegh gnumen, 
die Ih wol khen. So hat auch der ferg selb 4 draidt vnd andress 
au meinen Hauss dragen. An dem noch nit ersetigett, sunder ain 
schieff vnd ain khnetht den Pundtner geben; die haben mier ain 
grose eisne milkheten hin weg gefiert; deselb ist durch meiness 
gnedigen Herrn Leitt wider genumen worden. So khen Ih auh noh 
3 oder 4 die sich muetvwiliger Weis zu Ihnen, den Pundtner, geben 
haben ; auch ander auffgewiglet . . .“ 

Ibid. Crig. nr. 37. 


CXXV. Landstrass den 18. Febr. 15738. 
1. 
Frh. J. J. von Thurn an die krain. Landesverordneten: 


»Der Herrn schreiben aus Laybach vom 15 diz hab Ich anheut 
empfangen . .. Angestern hab Ich den Herm neben des H. Wilhalm 
von Lamberg 8 oder 9 Paurn auch zween der Paurn gewesne 
Haubtleut sambt ainem schreiben abgefertigt. Gegen denen die 





\TSKO-BLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 247 


werden wisssn. Sonnderlich aber erachte Ich, 
ian Mathia Fistrits auff_inligende ./' meine ge- 
och auf der Herren verpesten sonderlich zuexa- 
eines erachtens souil von diser auffruer, alss 
ire, zu sagen waiss; dann Er von diesen Paurn 
zu dreymallen alss ain Gesanndter zu Irer Mt. 
Neben dem, so hab Ich die Herrn hiemit auch 
ain Ussgogg, mit namen Marko Noschina, dess- 
m Verdacht, alss habe Er in der Paurn namen 
uwigln tractirt, dass sich dann bei diesen zweyen 
allen anderen vmbstinden wol zuerkhiindigen 
vom H. Christoph Gallen bericht, das andere 
wie Er mit den Pauern geplindert vnd geraubt 
inen zu Gurkhfeld sein hat der Pfleger aldort . . 
Žurger aber den Pfleger offentlich die schuld 
nrechts vnd diesselben allen Vrsach, wiirdt on 
Mathias Fistritsch zu pesten wissen. . . 
t fir vnthuenlich, weil die maisten Heibter vnd 
vernimb, zu Agram vnd Cilli behendigt worden, 
Ir bekhennen vnd Sag, was ettwo disem Lannd 
nachtl vnd ferern Viirhat gelangte, vnd damit 
icheu ftierzukhomen mitl gesucht werden mčchte, 
diesselb begerten .. . 


2. 
: vnd meines erachtens nothwendige Articl, die 
ischen, sonderlich dem ain Haubt Matthia 
iuhallten vnd darauf zuexaminiren seyen: 
:r Paurn Obriste vnnd haubtletit gewesst oder 


št, der Sy Zu solehem Pundt vnd auffruer ver- 
vnd Wie lang Sy dise sachen hinauss zufiiren 


n durch ainichen herrn vom Adl oder andern 
isstung, hilff, rhat vnd that vermant vnd auff- 
, 


ermassen vnd an Was ort Sy vertrčsstungen 
1 burger oder Paurschafft gehobt ? 

rit W6lehen solches Tractirt seye worden ? 
restalt Inen die von Gurkfeldt den Pass iiber 
'legkhen zuegelossen ? 

št den Pflegern, Richter oder andern Personen 


zewest, Auch wohin vnnd Wie Weit? 

nd ansehen dise drey Personen, alss Passa- 
nacz, uiubacz vana Millegh bey Innen gehallten worden, vnd Was 
Sy fir Lelit seien? 


248 FR. RAČKI 


Ob solehe drey merers, alss der Il 
derselb schelm vmbschwimbt, vnd ob 

Wer der, so an der Piindterischen 
ghen sich Inen Zu vndergeben Practi 

Ob Sy den Marco Noschina khenn 
gefangen, vnnd Was vrsach er Zu me 
worden ? 

Ob Sy auch von ettlichen vndersch 
vertrčsstung gehabt? 

Ob die Statt Rain In Irer Pindtnu 

Wieuil Sy Gschiiez vnd Toppelhćg; 

Wo Sy desselb genommen, auch M 
bekkommen ? 

Wieuil deren Paurn zu Gurkhfeldt 

Was der Paul Sterez, so zu Manpr 
Ob Er nit ain haubtman gewesst? 

Wdlche die helibter vnd Obristen : 
vnd gehaim wissen? 

Wie Ir schreiber oder Secretary I 
zuuor gedient vnd Wo sein hauss vn 

Welcher Burger zu Gurgfeldt Inen 
vnd auch Pley geben? 

Wieuil tag der Ilia alss haubt, ehc 
trunkhen vnd gessen, ehe damn dit 
fangen? 

(Von aussen:) Articl oder _Fragr 
schen Gefangne meines erachtens son 

Ibid. nr. 44. 


8. 


Fystritsch ist gefragt worden zr 
nung haben sie sich aufgemacht vnd 
das sy haben zwanzig topolhakhen v: 
gehabt vnd mit sich gefiert. Desgley: 
zertrent worden von khainen Fuesk 
nit darzue geratten bey Khlanez. Au 
enhellts wasser bey Gurkhfeld, wie 
desgleichen bey Kherestynacz, da de 
ist er auch gewest, vnd von ein ha 
Auch das Jar ist er bey Ier khay. 1 
Pauern sachen fiirgebracht vnd geha: 
haben. 

Der andere, mit Namen Juan Se! 
Supan von Rein gefanngen vnd geme 
het, geben hat miiessen; vnd darube 

Ibid. Orig. nr. 41. 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 249 


CXXVI. Zagrabiae die 18. Februarii 1578. 


Dominus Franciscus Tabij protestatur coram dominis regni- 
colis, quod domina relicta Hennyngh cum suis per commissarios 
regios et bellum rusticorum in castrum Szomzeduara et castel- 
lum Also-Ztubicza et eorundem pertinentias violenter essent in- 
dueti. E contra et Stephanus quoque Gregorianczi, tam in 
sua et dominae consortis suae et aliorum fratrum personis, prote- 
statur, quod bona illorum haereditaria per sacr. caes. et regiam 
Maiestatem essent illis restituta.?7 

Ew articulis dd. SS. et 00. Croatiae et Sclav. die dominica sep- 
tuagesima 1573 in civitate regia Montisgraec. Protoc. lib. I, p. 93. 
in archiv. regn. Zagrab. 


CXXVII. Laibach den 18. Febr. 1578. 
Die krain. Landesverordneten an Frh. J. J. von Thorn: 


»Die herauff geschickhten gefangnen fiinff Pauern, sambt des H. 
Prioren zu Pletriach Vnderthanen ainen, sein am niichsten Sontag 
alher gekhomben, vnd am Montag in gegenwart ettlicher_Herren 
vnd Landtleut guetlich, aber der im plawen Rockh, Gregor Dryvo- 
dilitseh, so in Thurm zu Gurkhfeldt dareinst H. Haubtman zu Wi- 
hitseh, seligen, erschossen, auch peinlich examinirt vnd befragt. 
Welche, ausser genannts Dryvodilitsch, alle anzeigen, dass sy von 
den Sossedischen auffrtierischen Paurn auffgehebt, mit Inen zuziehen 
gezwungen; vnd alss Sy sich haimblich abgestreifit vnd zu hauss 
geen wollen, von den Ussgoggen gefangen worden seyen. Derwegen 
fir guet geacht, bis zu des Herrn ankhunfft alher mit weiterer 
Frag gegen Inen still žuhaliten; vnd des H. Priors zu Pletriach 
Vnderthanen, weil er bey dem auffriierischen Paurn gar nit gewest, 
ledig zu lassen. Daneben aber haben wir dem Verwalter auif Ober 
Cilli mit vberschickhung dieser Gefangenen Tauf- vnd Zunamen 
zugeschriben vnd angelangt seiner gefangner: ob sy dise alhisige 
kh&nen vnd Sy mit Inen im Verstiindtnuss gewescht, andere auf- 
gewiglt, mit denen in Ober Crain vnd am Carst ainicbe Conspira- 
tion gehabt, auch anderer vmbstiinde eigentlich befragen. . . Wenn 
des H. Wilhalm von Lamberg acht gefangenen Paurn vnd die 


" Huc quoque refertur gequens articulus diaetae regni anno 1574 dis 
15 Maii Zagrabiae celebratas: ,Similiter et praedicti dd. Gabriel et Ste- 
phanus Tahy illos centum et septuaginta florenos hungaricos, qui supe- 
riori congregatione, tempore exclusionis ipsorum et quondam d. Francisci 
Tahi per rusticos eorundem ex castro Szomzeduar et ca- 
Stello Also-Ztubicza, eidem quondam domino Francisco 'Tahy ad 
expensas magnifici d. Simonis Keglevich et egregii Johannis Berze ad 
caes. Mtem in negotio dicti d. Francisci Tahy et suorum accomodatas, 
ad praescriptum terminum huiusmodi pecuniam ad manus praeseriptorum 
commissariorum regni praestent.“ 

Ibid. p. 105. 


rm-Haubtleu 
nwendiglich 
2. Archiv. € 


XXVIII. Un 


Rab, Ać 
>rordnete 
id Amtleute 
Peilenstein 
:gleichen Al 
im. 63. S. 5 


CXXIX. 


Krain. Lande 


žrmm Schreil 
an heiit vo: 
) der auffru 
Y. von Lar 
| Pauern, el 
: bemelte b 
[athia Vi 
auff die lai 
irisehen Pa 
gezwungen, 
n gezogen ' 
lr_Haubtn 
. bey H. € 
rubefragen . 
% dass Er 

seinem He 
ern Haubtl 
ih, geschick 
ihziehen sol 
wilrdt, sy le 
tericht; dar: 
ir sich sehv 
den auffrii 
auss einges 
1 merers zu 
itseh..a 
et aber auc 
iass er in d 
han. Weil 1 
banntnuss f 
nit also gs 





HRVATSKO-SLOVENSKA BELJAČKA BUNA. 251 


zweiffenlichen vnleutern sachen ist vil verantwortlicher vnd pesser 
ainen schuldigen ledig zu lassen, als ainen vnschuldigen . . zuuer- 
urtheilen: so haben wir fiir nottwendig geacht, bis zu Euerer her- 
auff khunfft vnd merer erkhundigung der sach mit Inen still zu 
haliten. Der wegen . . der Herr wollen . . sich destozeitlich alher 
verfiiegen vnd zur selben Zeit den genannten Stephan von Grego- 
rianicz auch herauff bescheiden, weil solches sowol sein als der ge- 
fangenen notturfit erfordert. Des H. Priors zu Pletriach alle vn- 
derthanen haben Wir, nachdem nit befunden, dass seibe mit den 
auffriierischen Pauern in verstiindtnuss gewest . . ledig gelassen. . 
Was beschliesslich des Herrn fiirbittlich Schreiben fiir_ die Biirger 
in der Mčtling betrifft, wollen wir desselben auff ainich wider Sy 
einkhomende verdachtlichkhait eingedenkh sein. Inmassen denn auch 
Ir Mittburger der Doratitsch, auff genugsamer Piiergschafit der 
Widerstollung, so offits man Ine brauchen wirdt, der verhaftung 
erlassen werden mag. 
Krain. L, Archiw. Concept. nr. 35. 


2. 


Gerichtliche ,Aussage“ der gefangenen Bauern: Gregor Drvodelić, Mikula 
Bartolić, Matko Turčić, Andre Vlašić, Mikula Spiller, Juraj Vrančić, Matija 
Bistrić und Ivan Svrač. 


Gergur Driuodelitsch von Werdouicza, Ambrosien Gregorianicz vnd 
Tahj Ferenczen vnderthon, zaigt an: Als Er vor fiinff Jaren zu 
seiner Muemben geen Werdowicza khommen, olda etlich tag ge- 
west, Volgends Ine gedachte Muemb gebetten Daselbst bey Ir 
zubeleiben vnnd sich Zubeheyraten, Das er dann gethon; hernach 
hat Ine herr Tahj Ferencz geen Sossed gestelit, alda Er ain Jar 
Im dienst gewest. Dazwischen sich begeben, das der Tahj vnnd 
sein vnderthonen etwas vnains worden; Aber wider verglichen 
sollten haben. Wie Er nun nechsverschienen Lichtmessen mit seiner 
Puchsen. aus dem Gschloss ganngen vnnd Fleisch zukhauffen ver- 
maint, alda seye Er von den Pauern gefangen, gepunden vnd da- 
hin geczwungen, Das Er mit Inen miiessen, auch dermassen ge- 
plagt, Das Ime die Axel aussgestossen. 

Der Pundt hat sich noch ferdigs Jars angefanngen, vnnd das 
ganez Jar _gewehrt; die von Stubicza seindt die anfenger dises 
Pundts. Illia, Ambrosien Diackh vnderthan, ist der fuernimbst ; 
vnd seye wol drey oder viermal In die Tirkhey gefanngen worden, 

Was Sie, wo Ir Pundt seinen forttgang erraicht, zuthuen Im syn 
gehabt, wais Er nit. 

Ir Haubtman Illia ist, da die Pauern auf Gurkhfelldt geczogen, 
nit bey Innen gewest, sonnder Zuvor dan furtt bekhommen *mnnd 
alsdann auf Tifer dem andern hauffen Zuegeczogen. Aber der 
Nicola Khupiniekh von Sossed sey mit Inen anstat des 
lilia geen Gurckfelldt ankhommen. 

Aus disem Landt seyen vil vnderthonen darbey gewest; aus 
welchen Derffern aber dieselben seindt, waiss Er nit. 


252 FR. RAČKI, 


Die Burger von Gurkhfelldt haben den Pauern, als sie dahin 
khommen, die Schiffart selbst gern guetwillig geben vnd  heruber 
fiieren lassen. Wie aber dieselben Burger haissen, waiss er nit; 
Sie, die Burger, haben auch seines wissen Zuuor khain verstanndt 
mit den Pundterischen Pauern gehabt; Aber Er geđenckh, wo 
Sies nit mit Inen hallten wollten, so hetten sie die Schiffart nit 
hinuber geben. 

Er vnd noch Ir 15 seyen Im Thurm zu Gurkhfelldt nach besehe- 
henem vberfall gewest. Wer den herrn Laser erschossen vnd wie 
offt aus dem Thurm geschossen, waiss Er nit. 

Sie haben khain gross Geschiicz gehabt. 

Warumb Sie sich In sovil hauffen zerthailt, waiss Er nit. 

Wievil der Pauern vberall gewest, waiss Er auch nit. Aber Sie 
sindt zu 20, 30. mehr oder weniger zusammen geloffen wie die Saw. 

Sovil hat obgemelter Gergur gvetlich bekhennt vnd aber auf 
die strennge frag, wie hernach volgt, angeezaigt: 

Micula, eines Schmidts Steuff Son von Werdovicz, der hat zu 
Gurkhfelldt Im Thurm selbst gesagt, Er habe ainen Reytter 
erschossen. 

Wann man Ine noch zechenmal reckete, so waiss Er mehrers 
nit zubekhennen. 

Micula Wartholitsch von Werdouacz, des herrn Gregorianicz 
zu Mokhricz vnnderthon. 

Sagt: Er seye durch die Pundterischen Pauern aufgehebt vnd 
gepunden, also mit inen zuziehen genot worden ; haben Inn auch 
In die 30 Eimer Weinss aussgetrunkhen. 

Die von Stubicza seindt anfennger dises Pundts. 

Was vorhabens Sie gewest, Wo solches Ir furnemben fortt 
gangen, waiss Er nit; Aber sovil hab Er gehčrt, vnnsser Strassen 
seindt vns gesperrt, wolltens also geoffnet haben. 

Micula Khuppinickh, des Tahy Ferenczen entsprupgener 
vnderthon, ist zu Gurkhfelldt Ir haubtman gewest. 

Der Illia, Ir Obrisster, ist Zuuor zu Gurkhfelldt gewest, vnnd 
die Scheffart Zuwegen gebracht ehe als der hauffen dahin 
khommen. 

Ob die Scheffart dem Tilia von den Burgern gewehrt worden, 
waisa Er nit; Aber wie der hauffen dahin ankhommen, haben die 
Burger die Scheffart nit gewehrt, sonnder gern eruolgen lassen. 

Der Phleger hat aus dem Gschloss nichts geschossen. 

Wer den herrn haubtman Laser erschossen, weiss Er nit. 

Sovil hat diser Micula Wartolitsch guetlich bekhennth, ist aber 
verrer streng nit befragt worden. 

Mathkho Turtschice von Jasterwersskho, der frauen Banin 
gehčrig, Zaigt guetlichen an: Sein frau hab vmb Im geschickht, 
auch anndere vnderthonen zu sich erfordert. Wie er nun des 
vollen gehorsamb laisten, Ist Er durch die Pauern aufgehaliten 
worden vnd sey khaumb ain stundt bey Inen gewest; dann wie 
Er gesehen, das niemandt vom Adel da gewest, habe Er alssbaldt 





HRVATSKO-BLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 253 


'ere ain Pluetuergiessen angehn. Derwegen ist Er zu 
Khirhen gewichen vnd zu ainer frauen khommen, 
tinen Khundschafiter _gefangen. 

ndern Pauern vnder dem hauffen, da Er gewesen, 
mmen, Sie wollten ein Khayserliche gerechtigkheit 
»rwegen sey dieser Pundt angefangen. 

Gurkhfeldt bey dem Thurm nit gewest, sonnder sey, 
t, zu Sanct Anna bey ainer frauen, die Ime bekhant 
in Khundsehaffter von den Vssgokhen gefanngen. 
seines wissens khainen haubtmann gehabt, dann Er, 
hfelldt aingenommen, gefanngen vnd vber ain stundt 
»m nit gewest. 

herrn haubtmann Laser erschossen, waiss Er nit. 
hab Er, das Ine der Gergur Diruodelitsch erschossen 


2 zu Jasterwersskho sey khaumib funffhundert starkh 
hab khain gross Geschucz gehabt. 
Zlaschitsch von  Werdowiez, ist Im  Gurgkhfellder 
Im dorfi Drenova. Zaigt auf guetliche frag an: Er 
an seiner ruhe gelegen, da seyen die Pauern khom- 
: aus dem Pett gehebt. Als Er sich aber mit Inen 
vidert, haben Sie ime mit khaliten Wasser begossen, 
hnen ziehen muessen. 
aubtmann gewest, waiss Er nit, dann Sie haben das 
nen getriben wie das Vieh. 
r haben Inen die Scheff hinuber guetwillig geben. 
daruber_ khommen, begab Er sich In des Petter 
auss vnnd volgends daruon gegen dem Schloss Ius 
L sey In der flucht gefangen worden. 

iler, des herrn Prior zu Pletteriach vnderthon, 

ierung, so Er _mit dem herrn Prior _seiner_hueben 
t, nach lenngs erzelt; vnd waiss sich, wie Er anzaigt, 
ye etwo ainicher Rebelion halben vornemmen lassen, 
erdings vnschuldig; allein das der herr Prior _etwo 
wider Ine geschriben. Dann sagt nur ain khindt mit 
Er dergleichen wortt, wie herr Prior vermeldt, geredt: 
Straff daruber erleiden. 
ntschicz von Jasterwersskho ist guetlich befragt wor- 
tan: Er sey ln seinen Weingarten gewest vnd ge- 
ib Er verstanden, das die Paurn ainen Pundt anrich- 
er sich erindert, wie das Ime sein Vatter gesagt, Es 
ls ain Pundt zu Rann, vnd dann auch ain Pundt 
ling gewest; die seindt alle alssbaldt zertrent vnd 
vorden vnd habe Ime die lehr geben, wo Er heren 
die Pauern aufrierisch werden, so solle Er sich zu 
ellen. Da nun Er zu einem Vssgokhen, welcher sein 


#8: ,Dises Aussaag ist nit hinaus geschikcht worden.“ 


rR.a 


rner_brueder gewest, de: . . 

d anderst mitgethailt vnd geben hat, gangen, da sey Er 1 
Vssgokhen als ain Khundschaffter gefangen worden. Aber 
Pauern hauffen sey Er nit gewesen. A 
sich auch hierinen vnschuldig. Der Phleger von Jaster 
(!) mochte etwo wider Ine auss vngunst geschriben ha< 

nn Er habe sich ainesmals wider Ine, Phleger, vor der: 

Banin, vmb das Er Ine vnd seinen brueder gesehlogen, ,. U 

rdt. Daruber Ime, Frantschicz, die frau gleichwol zu 
billichait eruolgen zulassen. Ob Sie aber dem Phl 

ren was auferlegt, khann Er (weyl Er seydher gefa 

t nit gewest) nit wissen. Er sey aber vrpitig, wo F1 

vnd sich anderst als Er angezaigt befunde, wider 

uerscheinen, dann wo dem nit also, so sey Er anha 
seines lebens nie sicher. 

2 Vistritsch, von Terstenickh an der Sattel, Zaigt an 

den Gergur Driuodolitsch wol. Er, Mathia, sei der P 

m nit gewest, sonnder die rechten Haubtleute seindt 

Er habe aber mit Ziehen muessen, wann Er nit gew 

net Johans Gottstauffers tag verschines 72ten Jars se) 

xn Zu der Rom. Khay. M. geen Wienn gezogen vnnd 

er den Tahj Ferenczen beschwerdt, Vmb das Er Inen 

mmen lassen. Ja wo ainer ain sch&n weib oder toc 
hat Ers Inen auch genommen vnd seinen muetwillen 

riben. 

r Gussetitseh ist neben dem Illia ain Haubtman gew 

uor dem Tahj Ferenczen als ain Adelsperson mit | 

1 gedient; sein, des Mathia, herr Stefan Gregorianicz 

ich erfordert vnnd als Er khommen, hat Er Ine verer 

sephen Freyhern vom Thurn etc. zuegeschickht, von dal 

:r gesenndt worden. Er sey von den Pauern zu Zw 

seplindert worden, dessgleichen haben Sie auch seinem Y 

der genommen. Das Er Inen volgends angelubden vnd 

hen muessen. 

r aber gefragt worden, warumb Er nit von Inen entlo 

.:: Weyl Er Inen angelubdt, hab Er mit Ziehen miles 

bekhenth Er guetlich; aber verrer auf die Litter gepun 
gezogen worden, vnd hat wie volgt angezaigt: Man < 

:zen Gemain hinab zuerschreyben vnnd von Inen bei 

Wem Sie zu Irem Hnubtman erwellt? Befindt es sich, 

aubtman gewest, will Er alssdann dariiber erleiden. 

imb Gottes willen. Oder man schreybe dem herrn Ste 

nicz, das er derwegen bey allen seinen vnderthanen 

ing hallten wolle. 

ser ist Ime verer bedacht gelassen worden. 

Sfrast Iss Spustsche, herrn Steffan Gregorianicz vn 

etliche bekkantnus: Sein herr hab Ine nach dem Illia v 

šh, als der Pauern Haubtleutt, geschickht vnnd Inen a 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 255 





zaigen beuolchen, Sie als der Rom. Khay. M. vnd der ganzen Chri- 
stenhaidt Feinde sollen sich wider wenden. Wo Sies aber nit thiitten, 
so wolle Er sie, wo Ers bekhemme, lebendig Pratten. Wie Er Inen 
solehes angezaigt, haben Sie Ine alssbaldt henckhen wellen. Aber 
Er hab sich erbetten vnnd sey mit Inen geczogen, vnnd bey Inen 
nur ain nacht beliben, alsdann von Inen gewichen. Der dritt Haubt- 
man haist Schanttalitsceh. 

Dise aufruer hab sich noch vmb Georgj vorigs Jars angefanngen. 
Damals Seye Er mit dem Mathia Vistritsch zu Wien. Aber der 
Mathia seye ehe bey den Pauern gewest. 

Als Ime verrer zuegesprochen worden, die warheit recht anzu- 
zeigen, Sagt Er: man Spisse In oder man thue Ine aufs Rad, so 
waiss er nichts; Dann Er von seinem herrn, wie obgemelt, zu den 
haubtleutten gesandt worden. 

Ibid. nr. 44. 


CXXIX. Ratschach den 19. Febr. 15738. 
Hanns Guediz an Frh. H, J. von Egkh und krain Landesverordneten. 


»Was sich in der rebellischen Paurn aufruer in diser meiner 
Verwaltung gebiet zuegetragen, hab ich E. G. vnd Herrn_hiemit 
berichten wollen. Die Piintischen haben mir von Liehtenwalld aus 
zuempatten : Ich soll mich woll gehaben, sy wellten zu Gasst 
zu mir khomen; doch soll ich mich von Inen nichts Arges verse- 
hen; allein das ich mich nit zu weer stell, vnnd die Auffschla- 
ger, die ich aufhallt, pis auf Ir ankhunfft, Puntner, wol beware. 

Vnd alls ich in diser_ Aufruer_meiner Inhabung Vndterthaunn 
erferdert, sein die in Crain vasst all vnd die aus Steier der maisste 
thaill_erschinen. Denen hab ich die aufruer erzellt, vnd sy Irer 
Pflicht vnd Aid; darmit sy Irer F. D... vnd dann meinem gene- 
digen H. von Lamberg alls Pfanndt Inhaber verwaint sein . . allso 
das sy, alls getreue Vndterthanen Iren Herrn zubehuet des Gschloss, 
es sey in was Stot es well, diewaill Leib vnd leben gewert, Ir 
getreue hillff vnd Beystandt zuthuen schuldig vnd Pflichtig sein . . . 
Vnd wiewoll sy sich mit dem entschnidigt, sy hetten Ire Zinss 
vnd Steur gezalit, wiren derhalb verrer das Gsehloss zu huetten 
vnd zu bewaren nicht schuldig; mein gnediger Herr vnd Ich soll- 
tens.gleichwoll versorgen vnd bewaren. Zu dem vernemen sy, das 
die Puntnerischen nichts vnbillichbs suechen; allein das sy die vn- 
billichen Jarzinzen, Auffschleg, vnd Taz apringen wellen, sein darmit 
vasst aufruerisch gewest.  Darundter etlich begert, das die Piinti- 
schen nur palld khimen, das ich zwischen Inen in sorgen ge- 
standen vnd meines Lebens nicht sicher gewest pin; aber vnan- 
gesehen des hab ich Inen mit guetten wortten souill zuegespro- 
chen, das Ich sy gestillt hab; vnd haben sich erbetten sy wellten 
mir gehorsamb sein; allein das Ich sy nit verfiier. Darauff hab 
Ichs in das Gschloss Zugeen verschafit; vnd alis sy durch den 
Markht gegen dem Gsehloss gangen, ist Inen der hisig geselbries- 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 257 


wekh geiagt, mit disem Abschidt, Ir Verhallten will gegen meinen 
g. Herrn dermassen rhtiemen, das sy demselben nach all aufge- 
khniipft werden mussen.  Zu dem, so hab ich mich glaubwierdig 
erkhundigt, das der hieig Richter, Sebastian Khopriuicz (Koprivić), 
ainen Inwoner allhie, der mirs auch gestandig ist, an seiner stat 
mit den Puntischen zu ziehen, bestelit vnd erbetten. So hab ich 
ainen aignen Verater gehabt, der den Puntischen von hie alle 
Khundschafit geben hat. So war, vnangesehen das man sich gegen 
mir woll erbetten hat, vber vnd vber gangen. 

Dann auch ein Purger, namens Andre Chribar, hat mit Inen zu 
Gurkfelldt Pruedersehafit gemacht, vnd ein Hannen Feder zum 
Waarzaichen genn Ratschach  pracht. Mit demselben als Rat- 
schacherischen Fergen hab ich auf der Purger begern bey Verlie- 
rung Leibs und Guets verschafit: er soll dem Aufschlager von 
Liechtenwalld, Erasim Winter, der weder geen noch reiten miigen, 
vnd in Flichten gewest ist, vmb sein pezalung von hie pis in die 
Toplicz fileren.  Darauf hat er mir zu Antwort geben: wann seine 
Priieder das erinnereten, was sy mit Ime anfangen wiirden? Hab 
allso mit meinem schaffen sambt dem Richter bey Ime nichts aus- 
gericht. Aber hernach ist er durch zween Purgern mit guetten 
Worten darzue bewegt worden. Ich hab auch in dor gefirlichsten 
Not den Purgern mit Ernst zuegesprochen: diewe:ll sie sehen, das 
ich mich auf kheinen Pauern zuuerlassen hab, da es auch zu der 
weer khombt, so well ich die Pauern all aus dem Gsechloss sehaf- 
fen. Peger derhalb von Inen zu wissen, wie starkh sy mir zue- 
steen wellen. Hab ich zu antwort empfangen : Sy wollen mir bey- 
steen, aber den Markt wollen sy nicht entpl&ssen. Das ich allso 
vber 5 oder 10 Personen, darauf sich zuuerlassen wdr, nicht ge- 
habt hatte. f 

Der Scharfenbergeriseh Freg zu Gunopel hat der Piintischen 
fiinf Sehefprukhen hervber gefiiert. Die haben das Aufschlag-Hauss 
verwiiest vnd was die Puntischeu von Wein nit ausgetrunkhen, 
denselben sambt allem traid haben die haimischen Pauern alles 
ausgetragen.  Dieselben hat aber der Sparnaigl all erfragt. 

Sonst ist ein Gairacherischer Vndterthan, Caspar Marthun, vnd 
aber des H. Hanns Gallen von Marnitseh Prokhyenass ainer, mit 
dem Zunamen Skhomin, durch die piinterischen zu Haubtleuten 
bestellt vnd angenomen. Durch dieselben wirdt verrers zu er- 
khundigen sein ; weill dann ain soliche Vngehorsamb vnd Aufruer 
zwischen den Vndterthanen ist, vnd da man soliches der Zeit mit 
Kraft nit strafen wiirde, ist zu besorgen, es werde sich was me- 
rerers erregen. Hab ich E. G. oder hoch denen ich mich gehor- 
samblich thue beuelhen zur gnedtlichen Peicht nicht sollen verhall- 
ten. Dat. Ratschach den 19 tag Februarii Im 1573 Jar. E. Gn. 
vnd Hr: gehorsamer Diener Hanns Guediz m. p. 


Ibid. Orig. mr, 38. 


STAR. VII. 17 


258 FR. RAČKI, 


CXXXI. Weirxzistein den 19. Februarii 1578. 


»Carol vom Weyxlburg zum Weixlschtain“ an die krain. 
Landesverordneten in Laibach: Sendet das Schreiben des 
H. Hans Guedicz ddto Ratschach 19. Febr. ,Und hab alissbaldt 
Inhallt E. G. und Herrschaften an mich aussgangenen Pevelch vmb 
Einziehung der rčbellisehen vnd piindtischen Burger vnd Unter- 
thanen . . gefanckhlich einzuzihen pegert. Ist mir vom Ime sovil 
zu Antwort ervolgt: allweill derselben Aufriterer piss in die 20 
auf dass wenigist nit allein gefancklich einzuziehen sonder auch 
mit ernstlichen Strafien gegen Inen zu verfahren hoch von nčthen, 
gethrau er Im diselbigen on Hulff vnnd Peischtand seines H. Wil- 
baben vom Lamberg nit einzuziehen; vnnd da er die gleich zu 
Henden pringt, so ist die Herschaft Ratschah, dess mir selbst pe- 
wist, mit khiner sollichen Gefanckhnuss versehen; die aber, so 
solliche Perschonen zu Hennden pringen vnnd verwaren sollen, sind 
selbst in der Pindtnuss verwandt. Derwegen ich sambt Ime mit 
Einziehung vill gedachter Rčbeller, die gleichwoll auser Irer dreyer, 
so im fliichten, olle angesessen . . . pis auf Euer . . weitterer Ver- 
ordnung vnd Pesehid, wie die sachem fdrer zu thuen, erwarten 
wollen . . .“ 

Ibid. Orig. mw. 38. 


CXXXII. Hirburg den 19. Febr. 1578, 


Christoph Racz an den Vicedom und Hauptmann in Cilli Ludvig Frh. von 
ngnad. 


zAuf E. Gn. beuelch des rebellisehen Vndterthanen halben gib 
ich in gehorsam sovil mir _ bewusst vnd ich des erfragen migen. 

Fir das Erst, so wissen E. Gn. dass der windischen rebellischen 
Vndterthanen gar khainer in den Marct Herberg noch for das 
Gschloss khumen ; soundern der Paul Stercz, Sparrer, als Haubt- 
mann sambt ainem Khunigspergerischen Vndterthann mit Namen 
Philipp Khuketsch seindt in den Marckht Herberg khumen, vnnd 
die Burger mit droelichen wortten gezwungen in ire bruederschaft 
vnnd rebellisehe Verpindtnuss zu schwoeren, vnnd also in dem 
gannezen Herbergerischen Grundt auf Trackhenburg , Peillnstein 
vnnd Montpreiss mitgezogen, nachwolgendt sich widerumben heimb- 
wercz erhebt, vnnd auf den Herbergerischen Grundten khain anndern 
schaden gethann ; allain was von Essenn, Speiss vnnd Tranck ver- 
zert vnnd mitgenommen haben, vnund ain Herbergerische Freymann, 
mit Namen Thomass Satle, etwo vmbkhomen ist. Wie sich aber 
die Sachen auf dem ander herrschafften grundten angefangen, ich 
bisheer kbain aigentlich wissen hab; wie es die Windisechen Paurn 
mit denen herdiczhalb der Satl die sachen angefangen haben ; 
gleichwoll ich ain Herbergerischen Vndterthan mit Namen Juri 
Suppan zu Podollo in meiner Verwarung bab, der sich for ain 
haubtman von der rebellischen Pauren brauchen hat lassen . . .“ 

Orig. Steter. L. Archiv. Krones nr. 64. S. 32. 








* 
s 2. s LL 2 - - 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 259 





CXXXIH. Wisell den 20. Febr. 1578. 


Michel Wallichach, Pfleger zu Wisell, an den Hauptmann und Vicedom in 
Cilli L. Frh. von Ungnad. 


Wolgebornner, Genediger vnnd gebiettennder Herr, Herr. Des 
Herren gn. sein mein Vnderthenig vnnd gehorsamb vwillige Diennst 
in aller Vnnderthenigkhait in Albeegen beraith etc. E. G. Pat- 
tendt gehorsamblichen Endphanngen dem Innhalt, darauss ver- 
stannden der Rebelischen Paurn halben, vnnd thue E. G. zuuer- 
nemen, das mir niht Annderst bewisst, als das sich aller Vrsprung 
der Pindtnus angehebt Erstlichen an dem Sossederischen vnnd an 
dem Kaiserspergischen, seind auf die Vislerisehen ankhumen; da 
haben sich die maisten geben, vnnd nicht mer als ain Einiger 
zu dem Gsehloss khumen, sonnder alle in dj Pindtnus zogen. Auch 
der Vislerischen ist biss geen Gurckhfeldt Obrister Haubtman ge- 
wesen_Christoff Pustackh. Alda sich Bemelter Pustackh 
khrannkh gemacht, ist widerumben baimbzogen; von Gurckhfeldt 
ist yber die Vislerisehen vnnd Pischaczerisehen Haubtman worden 
Phillip Vischeritsch vnnd Petter Supan zu Weitmanstorff. 
Der Vischeritsch ist Vislerischer Vnndterthann, der Petter, der ist 
Reichenburgerischer. An dem Sossedischen haben sy sich Erst- 
lichen versamblet. Wie sy auf das Khaiserspergisch khumen, haben 
sy sich auf drey hauffen thailt: Der ain Haufien mit dem Hellia, 
Der ist auf Pischacz; Die Anndern zwen hauffen vnnder Khai- 
sersperg gelegert; zu Gurgkhfeldt seindt Ir in die 1000 Ertrunck- 
hen vnnd Erschlagen worden. Vnnd die maisten alle seindt er- 
schlagen worden durch dj Vskhokhen. Gib E. G. zuuernemen, das 
mir vnbewisst, wo sy noch beieinander sein, oder nicht; zu Stal- 
bicz seindt Ir in dj 5000 Vrmbkhumen, solches mir Anezaigt Chri- 
stoff Winckhler, Obeer Einnemer Des Dreissigisten. Auch bej me- 
tling seindt Ir vmbkhumen in dj 6000; bej Visl vnnd Sanndt 
Petter seindt Ir _ vmbkhumen in dj 50 vnnd in die 40 Leben- 
diger daruon gefuert. Soliches Ich E. G. nit verhalten wellen. 
Vnnd thue mich E. G. vnnd Frh. als ain gehorsamer in aller Vnn- 
derthenigkhait threulichen Beuelchen. 

Datum Visl den 20. Februarj Im T73isten. E. G. Gehorsamster 
Dienner Michel Wallichach, Phleger daselbst. 

An dem Wolgebornnen Hrrn Herrn Ludwigen Vngnaden Frey- 
herrn zu Soneg, Haubtman vnnd Viczdomb der fl. Grafschalft 
Cillj. 

Orig. Concept nro. 89 (65 bei.Krones im Auszug) im 23. Fasc. 
der ,81 Fascikel“ im st. L. Archiv. 


CXIXXIV. Landstrass ,spatt““ 20. Febr. 1578. 


J. J. Frh. von Thurn an die krain. Verordneten: Er 
habe das Sechreiben von 18. d. M. empfangen. ,Die Burger zu 
Gurkbfeld hab Ich in die Geliibd genomen . .. Dem geriissten 
Pferden also auch dem Mori Mathiasch hab ich anheut . . . ab- 

* 


260 FR. RAČKI, 


geđdankht, die dann morgen sich von Iren Leger anhaimb erheben 
werden. Aber nichts weniger zu verhiietung des Flegkhen Gurkh- 
feld den Haubtman Mori Mathiasch mit 40 Schiitzen alhin abge- 
fertigt; vnd alhie 20 derselben . . gelassen . . . Die Fiirsehung an 
die Griniz ist. . durch mich beschehen. Ich aber werde mich 
morgens .. zu abhenndlung vnd Verrichtung ettlicher zwischen 
meinen undergebenen Usgoggen schwebunden  strittigkeiten auf 
Sichelberg verfiigen. Alldort ich mich dann ettlichen wenig tag . . 
vnd alsdann gstrakhs nach Laybach zuerheben bedacht. 

Sovil denn die 5 gefangnen Pauern anlanngt, eriner Ich die 
Herrn_sovil, das an denselben langmuet meines erachtens nit gnueg; 
dann Jeder derselben . . sich mit disem entschuldigt. Aber von 
den ainem, im schwarzen Pćrtl vnd Rokh, ist von den piindte- 
rischen Paurn als ain Speher vnd Khundschafter abgefertigt worden . . 

Krain. L. Archiv. Orig. nr. 39. 


CXXXV. Laibach 20. Febr. 1578. 


Die krain. Verordneten an den Prior zu Pletriach: 
Sie haben das Schreiben von 17. d. M. ,sambt dem Vnderthanen 
von Oberfeldt“ empfangen; diesen aber frei entlassen, ,weil nit 
befunden, das bemelter euer Vnderthan mit den auffruerischen in 
verpiindtnuss gewest . .“ 

id. Concept. 39. 


CXXXVI. Rann den 21. Febr. 1578. 
Christoph Gall an Freiherrn (Schirfenberg): 


Wolgebornner _Freyher, sonnderlich Gunnstiger gebiettender Herr. 
E. H. sein main guet villig vnnd fleisig Diennst zuuoran Jeder 
Zeit berait. Auf derselben schreiben ist Hannss Schwintin geen 
Mokricz neben mainem schreiben sambt Hannsen Kunobitschen 
kumen. Was Alda fir anzaigungen Ime zu meinen Handen zu- 
kumen, Das hat der Her hierin eingeschlosner_ mit Nr. 1 zuuer- 
sehen. Dem Phleger von Samabor hab ich auch hieher er- 
fordert, vnnd mich vmben sein guetten brueder erkhundigt; glei- 
chesfalss ist von Agramb Hanuss Vrigouitseh, ain Burger 
vnnd der Frawen Erdeuden Pestellter, Annderer Hanndlungen zu 
mir kumen, den ich auch sonnderlichen befragt. Was mir die 
baiden annezaigt, das haben die Nro. 2 zu ersehen. Daneben der 
Phleger zu Samabor fur glaubhafit vermeldt, das nit mer dan ain 
samaborischer Vnndterthann in dieser Aufruer gebest sein solle. 
Derselb ist von den anndern gefanngen vnnd mit zuzihen genett 
worden. Was sich zu Gurgkhfeldt zuetragen, das hab ich dem 
Herrn Verwalter eur Hr. zuuerstanndigen hieuor bericht, auch mer 
hienach zuegeschriben ; wie es sich ansehen hat lassen, sollen der 
Rebelischen bey 400 Erlegt vnnd ertrungkhen sein. 

Aus der hierigen Herschafft sein die Vnndterthanne All zugleich 
in dy Verpindung kumen, Ausser Ir 10. die sich herein einsperen 





oli 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 261 


haben lassen. Dieselben haben Irer Armuethey nit khlaine sorg 
getragen, wie sie dann darumben kumen, zum Tail ichs am Hun- 
gerischen mit allerlay mitl vnnd das annder'der hierig Phleger In 
der Herrschafit bey anndern erfragt vnnd widerumben zurugkh 
geben. Welicher selbs nitt zogen, der hat doch ain anndern an 
seiner stat mit gesehigkht. Deren gar vil abganngen; sy kumen 
aber erst Yetztvnnder herfur, so verporgen gelegen, vnnd sich 
verstossen hetten. Aber doch “der Wirt Irer son Prueder vnnd 
Khnecht geen mer alss 100 ab. Da wir nit mer herfurkumen, so 
mechten der noch wol darcezue 50 Abgeen. 

Was aber den so zu Sannd Petter geschlagen sein gebest vnnd 
beliben, wiert Herr Schrattenpach oder aber die gefanngen, die 
hinauf praht sein, am pesten wissen. Aber der Zeit ist herunndter 
Vberall gar_ still. Am hungerischen geet Ir Verderben erst an. 
Der Herr Tahj, der nimbt erst ain nach den anndern gefanngkh- 
lichen. Die hierigen haben ein schein grosse Reu; Gott geb, Das 
es Innen ernst sey vnnd_ das es Nimer vernuert werde. Gegen 
Hungerischen trau- ich gleich wol nichten, hab der halben die 
Prugkhen an der satl Al Abwerfen lassen, biss ich sieh, wo es 
Auss will. 

Nachdem Druschkoczj heut geen Gurgkhfeld von Warassdin 
ankumen, Ob gleich woll der Phleger von Gurgkhfeld heut hir 
gebest, vnnd dass ich erindert, wie die Purger daselbsten zu Iren 
Viezdomb geen Laibach sein: hab ich dem Phleger vermanndt, 
damit E. H. allerlay merern bericht des Hanndls haben, er soll 
selbs besonnderlich zu dem geen Cillj khumen vnnd sich des ge- 
mainen geschray, das wider Ime geet, bey E. H. mit merern 
mundlichen bericht Enndscbuldigen; damit ers kunfftig seines Yet- 
zigen stilsehweigens halben etwo nit in merern entgelten mecht. 
Das er zu thuen zuegesagt, vnnd mir derhalben Danngkht; ob er 
nun gerecht oder Vngerecht ist, was der Ebig Gott, ich kannss nit 
wissen, so ich doch etlich genuegsamb der halben beschprochen. 
Aber das mag ich Im Zeugnuss geben, das er auf meines Phleger 
ersuehen herab zwen Purger aufbracht iu die besaczung, vnnd so- 
dan in Maister Aufruer durch die Punterischen Pauern eysnen 
vnnd anndere kugln zuegeschigkht hieher. Vnnd so sein mir 6 
Cennten Plei von Ratschach auf mein schreiben nach dem Waser 
geschighkt, dj geen Gurgkhfeld kumen. Dj hat er, vnangesehen 
das dj gannz stat voller Pauern waren, erhallten vnnd verporgner 
herab gefiirdert. Das also warlichen kain Fursacz bei ihme nit zu 
Ainichen Ybel mit den Wenigisten zu spuren gebest; vnnd sich 
auch noch nit zuuersehen; ob aber dj scheff Prugkhen gebraucht 
sein, Des hetten dj burger gar leicht retten miigen; sy haben 
eysnen stugkhen an Redern; vnnd Topilhigkhen mer dan Im 
schloss da sie den Thum eingenummen, hetten sie das ganez 
Wasser retten mugen, sowoll als die Pauren gegen Vnns, da wier 
herr diselb des Wassers gebest wiiren, sie hetten vnnss gebiss hin 
vber nit gelassen. Der halben bit ich eure H. wellen in zu Or- 


FR. RAČKI, 


ration kumen lassen, vnnd auf u 
.n g. beuelch hallten. Ist dann 
Tnerfarenhait schuld; man wierd 
es Alles war sein sollte. Des ve 
te. Der ich mich fleissig beuel 
čebruary A. ete 73. Cristoff Gall. 
! Nro. 93 (66 bei Krones im Au 
im st. L. Arch. 


KXVII. Ober-Cilli den 21. Febe1 


Helfenberg gibt den krai! 
1 Sehreiben von 17. d. m.: ,das 
llischen Pauern, weliche ausser 

t, einen Jeden insonnderhait befr 
iter Namen, einer oder mer, bekhe 
ruer in einem oder anndern ve 
Frag mit nain veranndtwort; aus: 
auss Terntscehitseh, der gi 
e des Nicola Wartolitsch, 

zleichen Gregorien Driuodi 
ssen woll bekhanndt, der auch 
) im Tarff sopresetsche, wonhafft, 
in soll; also auch sein Nachpar 
houitsch, wellcher zu einen H 
1 drey sollten vor Gurkhfeldt in 
ie Innen aber geschechen, das se 
merers, hab Ich bey den gemelte: 
der Fr. Drh. auf derselben gen 
btmanns, morgen nach Graz vber 


rehiv. Orig. nr. 40. 


XXVIII. Laibach den 22. Febr. 
1 


Verordneten an ,Mathiasch 
zenschilzen an der Crobatischen ( 
dizen ,in beden Stett Gurkhfelc 
2. . nachdem der rebellischen P 
uer dermassen gestillt vnd gedem 
n kheiner weitern gefer zubesorg 
2. 

erordneten ,an Hansen Guedicz“ 
CXXIX.) erhalten, und verlangi 
»genen Bauern mit Tauf und Zur 
d MH Carl v. Weichselburg verl: 
Tr. . 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 263 


CXXXIX. Rann den 22. Febr. 1578. 
Christoph Gall an die krain. Landesverordneten : 


Wohlgeborner_Freycher ... Derselben Schreiben auss Laibach 
vom 18 dits ist mir Nachten gar Spat Zukhomen, des Ich nach- 
lengs sambt der eingeschlossner Zetl vernomen, das H. Jobst Joseff 
Fr. von Thurrn fiinf Pauern den Herren gen Laibach geschigkht, 
die ersten Zwee von Istroberskho vor dem Angrif vnd Pauermn 
.. Niderlag zu gurkhfeldt, die drey aber von Werdouez nach be- 
schechner Niderlag gefangen, deren bekhenen mir die Herrn zu 
schreiben; vnd weil die Herren bericht sein, das Ich der Aufrue- 
rerischen Pauerrn gewesn Haubtman, des Illia Bruedern, ge- 
fangner gehabt, vnnd sein verdienst nach gericht worden, welicher 
sonderss Zweifelss Zuuor auch Nottwendigelich Examiniert, vnd 
villeicht auf die gefangenen (so in der gefangkhnuss sein), oder 
auf" andere Crainerrischen Vnderthanen machte bekhent haben. 
Darauf die herren Pegeren diselben dissfalss, vnd ob er sunssten 
auf die ysterreichischen vnd Carsterisehen Underthonen, auch aner 
von derselben herab zu den Punterischen Paueren geschigkht were, 
Neben vberschigkhens sein, des Elias, vrgicht Zuuertrailichen mit 
gern etc. 

Darauf bericht die Herren ich hiemit grundlich, das ich gemelts 
Ilia Prueder mit Namen Simon selbst neben anderen erli- 
chen Perschonen Examiniert, vnd mit allen vmbstenden Nottuffti- 
gelichen befragt vnd Peschriben worden. Aber merers sonderst 
nichts bekhenen wellen, dan allein, das er arm gewest, hob er sein 
vnderhalitung Pei sein Bruederen gehabt, vnd das maist vmb in 
das vergangen Jar sich aufgehallten. Was der Ilia aber gehandelt, 
wiss er nit; dann der Illia, sein Brueder, hab in ftir ainfeltig ge- 
halten. Aber die seine Rathe gewest, seindt die: allss der Bose- 
titsch Iffan, gewester Dworskhi zu Sosidt, Mathia Fischtritseh 
vnd Scehaynouitsch, der bey Haslbach vmbkhomen sein soll. 
Hernach ist er auch Peindlich gefragt. Gleichormassen ander mit 
bedroungen Examinirt, die sunsten anzeigt, das die vorgeblich in 
gemeiner Reden vernomen hetten, das Illia sich am glanz ent- 
schlossen hette, in die Reinerische Herschafft zu fallen, die Paueren 
mit sich aufzuheben, dan eines tailss Im gurkhfelder Poden abzu- 
fertigen. Dieselben hetten Piss geen Ruedolfswert ziehen sollen, vnd 
sich wider abwerts zu dem anderen auf Istrobersehko (Jastrabarsko) 
oder Samobor zu pegeben; Er aber hab selber nach Liechtenwaldt, 
Ratschach, Tiffer vnd Cilli, pis auf Franz vber den Zschaidinger 
vermeindt, dan abwerts gen Rochitsch, vnd den vndern Pauern von 
Khaysersperg zue. Die von Stubiz aber soliten an der granize 
peliben sein, vor anderen einfall anchaimbss zuuerhuetten. Wie die 
aber zu Liechtenwaldt gewest, ist Inen ain Post hernach khomen 
vnd anzeigt, die pey gurkhfeldt weren geschlagen ; der Illia den 
anderen aber verhallten vnd sich vber den Zeiss auf Monpreiss 
gewendt. Daselbst ists durch die andere Posst das Geschrei offen- 





264 yn. RAČKI, 


war worden, das die Paueren pei gurkhfeldt gesch 


ist sy ain schrekhen ankhomen, vnd sich nach Peilienstem gewenr, 
vnd daselbst das Nachtleger gehalten, vnd des folgendter Marean 


abwerts den Khaiserspergerischen vnd Stubizerische: 
darauf sy aber pei S. Petter ober Khunigsperg geschl 
der Illia enttronen. 

Es will kheiner under allen den gefangenen durchau 
ob sy mit den Creinerischen, Isterreichischen oder K 
Vnderthanen ainichen verstandt gehabt hetten; oder da 
zu Inen herab khumen war Ichtigs zuchandlen (es 1 
zuuor nit wenik zuwissen geursacht, vnd mich nit we 
Aber sunssten in gemain sollen die Meniglichen, der mi: 
gehalten, gemelt haben, sy wollten nach Laibach vnd 
gestat des Mčres khomen, vnd alles vnder sich bringe! 
aber auss ain Uskhohhen, Marco Noseh(ž)ina z 
ist bekhent, der sey das verschienen Jor vnder Ine 
Zeit gewest, vnd geholfen vnder Khaisersperg den glan 
Wanin vnd anderer von Adl Hoff zerwerfen vnd zi 
denselben hob der Illia alss Obrister zu den andere: 
mit ain schreiben abgefertigt, das die zu Inen soll 
ergeben sollen. Aber sein Aussrichtung wissen sy nit 
herren Haubtman den Fr. von Thurn albereit zugesch 

Nachdem der vorgemellte Simon, des Illia Brueder, 
zu schreiben, ain allter vnd zeitiger deub gewest, 
khaufmanschafft sein Bruederen zugefuerdt, jezt auch 
rischen vnderthan in den Larmen Zwey Ross mit gewo 
die also verloren seindt, also auch ain Rainerische1 
Jurislauez, der ein guete Zeit mit den Sosidischen F 
giert, also auch mit denen auf das Khaiserspergerisch 
ain Haubtman ausser aller Bedrounng mitzogen, vod 
einfall die Reinerischen Paueren nit wenig geraubt, de 
Markhouitsch vnd Plangkhen Ire _wein aufprochen vnd | 
geert, volgendt vber wasser der Sau auf Creinerisch gri 
die Vnderthanen zusamengetrieben, also auch ain K! 
rischen argen Pueben, der in Potschafit von ain Orl 
deren gangen, +vnd auch am todt verwundt, vnd nit 
diese drey seindt anderen zu ain schreckhen gericht v 
dieselben haben den Namen, so mir die Herren zugesch 
auss kheinss nit gedacht, gleichfalss die anderen, d 
ich aussgelassen, die verwupdt vnd sonsten hierinen 
waren. 

Aber zu merer erkhundigung habe ich heut den F 
halten, vnd etlich erfordert, so zu negst der Satl seir 
den Sosidisehen vil gewest, dieselben in Peisein des 
Markhouitschen aufschlacherss des jezigen Statrichter 
Plangkhen, auch Casperen Popfingerss alchie befragt. 
an, das der Mikhula Wartolitsch vnd Andre VI 
peide Zechner oder Rotmeister gewest sein des ververse 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 265 


vnd der Gregor Drivodelitsceh, der im Thurne zu gurkh- 
feldt gewest, auch seit des vergangen herbst ain Haubtman wordt, 
dieselben vnd alle Peselichs Personen seindt selbst gerne mitzogen, 
vnd Kheiner gnetigt worden; dan sy haben sich noch in herbst 
vmb die beurlich gerissen; vnd nachdem sy vergangnes Jars nichts 
gearbeit oder Ichtes fiir sich gepracht, da haben sie verhofft an 
den Zug sich wider zu berreichen, vnd Ires schadens einzukhomen ; 
darauf so haben dieselben zu Iren furnemen, alss dan erst die 
armen Man mitzuziehen gnottigt, vnnd also auch heriiber khomen, 
deren auch alda vil mitzuziehen gnet, etlich aber dermassen ge- 
morttert vnd geschrekht, das die anderen gleich aus forcht selbst 
zugeloffen; etlich aber habenss khamb erwort sy der die an den 
fruen Ortten aber geschlagen. Ist es herinden (got 1ob) alless stil, 
vnd allein von der huldigung vnd grosser sorg zuchoren; der ewig 
gibss, das es Inen ernst sei. 

Gleich heint in der examination hoben mir zwen Burger diese 
nebenligundte Zetl zuegeschriben, wie das der Ellia zu Iffanitsch 
sambt den Bosetitseh, der in die Tirkhei endtspringen hob 
wollen, durch die Haramien gefangen sein sollen. Also hoit alss- 
paldt darauf der Posst furderer von Agramb, Namens Spizkho, 
soliches mir auch fiir gewiss anzeigt. Daselbst mochten die Herren 
des alless am pesten erindert werden. Daneben all dem allmech- 
tigen vnd mich den herren thue pefelichen. Acttum Rain den 22 
Februari 1573. Der Herren dinstvilliger Cristoff Gall. m. p. 

(Von aussen:) Dem Wolgeboren, Edlen.. HH. Hanss J. Fr. 
zum Egkh und Hungerspach . . Landtsverweser und Verwalter 
der Landtshaubtmanschafit in Crain, auch N. den Verordneten da- 
selbst . .. 

Ibid. Orig. 41. 


CXL. Laibach den 28. Febr. 1578. 
1. 


Die krain. Verordneten an J. J. Frh. von Thurn: Sie 
haben sein Schreiben von 20 d. M. erhalten. Beide Hauptleute 
aufriihrerischer Bauern waren wiederum ,hetit“ examinirt. Mathia 
Vistritsch ,also auch der Juuan Sfratsch“ verharren auf ihre friihe- 
ren Bekenntnisse (nr. CXXIX). Daher ist es nčthig ,mit der Exe- 
cution gegen den Mathia Vistritsch des Herrn Ankhunft zuewarten ; 
vnd haliten nochmalss fir ganz dienstlich, dass der H. Stephan von 
Gregorianicz mit sich herauff bewčgen hett. . .“ 

Nota: ,Weil H. J. von Thurn den 24 alhie khomen, ist Ime 
sein Schreiben alhie zugestčlit worden “ 

Ibid. Concept. nr. 40. 

2, 
Aussage der gefangenen Bauern: Matija Bistrić und Ivan Svrač. 


Am 23ten Februarj 73ten ist Mathia Vistritsch abermals guett- 
lich befragt worden. Zaigt an: die von Stubicza seyen nun 7 Jar 





266 FR. RAČKI, 


mit dem Tahi Ferenczen vnainss. Er sey das vergangen Jar mit 
dem Tahi Ferenczen zu Wien gewest. Als Sie heimbkhommen: Da 
haben die von Stubicza sich abermals aufgemacht vnd sein der 
Vrsach mit Ime vnainss, Das.Er Inen das Irrig mit gewalt ge- 
nommen ; hat Ir ainer ain sch&ns weib, tochter oder was anders, 
so lasst Er Ims nemmen vnd treibt sein muetwillen mit Inen. 

Die Haubtleut hat Er zuuor angezaigt. 

Er weiss nit, ob Sie falkhanell gehabt. Was die andern zu Gurkh- 
feldt gethan, Das hab Er auch; dann man hab Im wol funfimal 
gepunden vnnd hab daselbst Zu Terztenickh sein weyb vnnd Kynndt, 
derwegen Er mit Inen ziechen muessen, sonnderlich weyl Er Inen 
geschworen vnd angelubdt. 

Zaigt auch an: Er hab woll mčgen entrinen. Wann aber ain 
mensch sich also hoch verglubdt vnnd verschwerdt, wie er gethon, 
so muess mans ballten. Aber khain Haubtmann say Er nit gewest, 
hab auch khain Ambt vnnder den Pauern gehabt. Allein aus dem 
Dorff, das Er gewondt sey Er zu Irer Mayestet abgefertigt worden, 
zu derselben veiss haben seine nachporn die Zerrung zusamen ge- 
schossen. : 

Hierauf ist er wiederumb auf die Litter gepunden, gestreckht 
worden vnd hat auf die strennge frag angeczaigt: 

Erstlich, wer Ir Haubtmann gewest, ist Zuuor angeczaigt, der 
Ilia ist der Obrist gewest. 

Zu Stubicza sein Ir Zwen gewest, der ain haist Passanacz, der 
annder Subacz, die sein anfenger; gehčrt hab Er der Passanacz 
sey todt. 

Er sagt, Sie haben Ir Furnemmen gehabt, die Aufschlager vnnđ 
DacziBr zuuberziehen. Aber sonnst soliten Sie niemandt nichts 
thuen. 

Waiss von khainem Edelman, der bey Inen gewest wiire. 

Sie haben niemandt weder Burger noch Pauern aus disem Lanndt 
khain vertr&stung gehabt. Allein die Burger zu Gurckhfeldt haben 
Zu Inen gesagt: Es mocht heruber foren, wir wollen Euch Wein, 
Brott, Pulffer vnd alle notturfft vmb Euer gellt geben. Oswaldt 
vnd Juro Schuesster, Burger zu Gurckhfeldt, seindt Zwey oder drey- 
mal hinuber Zu Inen gesanndt worden; was Sie dortt zuthun ge- 
habt, Waiss Er nit. Sie seindt aus vnnd ain ganngen, wie an ainem 
Kirchtag. 

Passanacz, Gubacz vnnd der Milegkh sein nit zu Gurkhfelldt 
sonnder zu Sibackh gewest. 

Es ist khein grčsserer vnnder Inen gewest als der Illia, der sey 
bey vnnser Frauen Closter gesessen. 

Marco Noschina, der sich des Illia vetter genennt, der hat von 
dem Illia vnnd den Pauern ain schreyben an die Vssgokhen ge- 
tragen. 

Am Videm gegen Gurkhfeldt ist der brief geschriben, der ain 
schreyber hat Khrembtschicz geheissen, der ander aber ist des Pharr- 
hers zu Videm Son; welcher aber den brief geschriben, weiss Er nit. 








HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 267 


Ob Inen die Vssgogkhen ainiche vertrostung gethon, waiss Er nit. 

Der Marco Noschina vssgogkh sey nit gefangen gewest; wie die 
Vssgokhen geen Gurkhfeldt khomen, Dassmals sey der Marco zu 
Inen mit dem brief ganngen. 

Die von Rain haben Inen auch vmb Ir gellt die notturfit geben. 
Aber von den Haubtleutten bab Er gehert, das sie gesagt: Wir 
haben guet vertrostung von denen von Rain. 

Sie baben kheinen doppelhakhen gehabt. Aber die von Khaysers- 
perg haben etlich doppelhakhen aus dem Gschloss vnd aber aus 
ainem andern Schlčssl, so Sie vberfallen, bekhommen. . 

Der Palern sein vber drey tausennt nit gewest. 

Er babe gehčrt, Das der Paul Stercz Schlosser ain Haubtmann 
gey ; aber nit bey dem Hauffen zu Gurkhfeldt gewest. 

Der Khrembtschicz sey des Illia Secretarj gewest. 

Zu Gurkhfeldt haben die Pauern fur 3 Ducaten Pulffer khaufft. 
Von wem, waiss Er nit. 

Er hab gehčrt vnder dem hauffen, das man vermaint mit den 
Gurkhfeldern zuhandeln, das Sies auch mit Inen hallten werden. 

Er hab auch gehčrt, das der Juuan Sfrast ainen Suppan gewiirgt. 
Wie Ers verstehe vmb gellts willen. 

Gedachter Juuan habe vor seinem herrn Stefan Gregorianicz 
selbs bekennth: Er habe des Suppans weib Acht Ducaten genom- 
men. Er woll es dem herrn, oder wems der herr verordne, wider 
geben. 

Auf sein voriges anzaigen ist Ime Bedacht gelassen  Vnnd am 
23ten tag Februarij widerumb guetlich befragt worden. 

Juuan Sfratsch Isss Spustsche, herrn Gregorianicz vnderthon, ist 
abermals guetlich befragt worden vnd zeigt an: 

Erstlich ist Er Befragt worden: Warumb Er den Suppan, dauon 
Mathia Vistritseh meldung gethon, dermassen geplagt, das Er am 
dritten tag gestorben? Darauf sagt Er: Als Er, wieuor angezaigt, 
von seinem hermn zu der Pauern haubtleutt geschickht worden, da 
sey Er zu den Suppan khommen vnd den Šechantalitsch alda ge- 
funden. Waiss aber nit, was Er mit dem Suppan gehandelt. Aber 
zu sein, des Suppans, weib hab der Schantalitsch gesagt: ,Du 
alite huer, wo sein deine Ducaten? gebs her.“ Da sey das weib 
aus dem hauss geloffen, vnnd die Ducaten heimblich von Ir ge- 
schuttet. Das aber der Schantalitsch ersehen , haben Sies alle vnd 
vnd auch des Suppan Son angefangcn aufzukhlauben. Da hab auch 
JEr derselben Ducaten, deren etwo bey dreissig vberall gewest, acht 
aufgehebt; vnd sey auf den Parippen aufgesessen vnd dauon ge- 
ritten. Da haben Šo Ime nachgeschreien: ,sey ti nauweickh, du 
hast das gellt aufgehebt vnd wilst dauon.“ 

Aber Er hab verstunden sich das gelt dem herrn Jobst Josephen 
Freyherrn von Thurn oder seinem herrn zugeben erpoten; hette 
auch desselb der Suppanin wider geben. Weyl Er aber gesehen, das 
der Schantalitsch den andern, so auch aufkhlaubt, souil Sie bekhom- 
men mit gewalt genommen: habe Er gedacht, wo Er die Acht Du- 


8 FR. RAČKI, 


ten schon wider gebe, so wurde gedachter Schantalitsch dieselben 
ziches falls widernemen. 

Iilia sey der allerobrist Capitan gewest. Dessgleichen der 
ussetitseh vnnd der Scheinauicz zu Werdouicz. 
Zu Sapersitsch ist haubtman gewest der Juuan Tur- 
houitseh. 

Na pusehtsehi ist haubtman gewest der Schantalitsch 
d der Melitscheuitseh. 

Podgora ist Haubtman gewest Sorco vnnd Juuan Strelacz. 
Zb Steinouicz ist Haubtman gewest Juuan Carlouan 
Zu Stupnickh ist Haubtman gewest Fratritsch. 

V nauakhich ist Haubtman gewest Khowatsch. 

Zu Stubicza ist gewest der Passancz, Gubacz vmnd 
agitseh. 

Wer der anfenger gewest, waiss er nit. Aber wen man des 
inkhler, Gegenschreyber des Dreissigisten Zu Nedelicz, Pauern der- 
gen befragt, die wessten hier Innen am allerbesten Bericht zu- 
ben. Da aber vor etlich Jaren auch ein vnwillen gewest zwischen 
s Erdelj Petter Baans vnderthonen, da sey Br In Sybenburgen 
west. 

Ob yemandt vom Adel darbey gewest, Wais Er nit. Aber wie 
* gehčrt, so haben die Edelleutt von Saneckh alle mit Inen ge- 
liten. Vnnd von Vissl hat man geen Clanecz geben zwen Doppel- 
khen vnnd etwas Pulfer. 

Von was ortten Sie die vertrostung aus disem Lanndt, von Bur- | 
r oder Pauern aus disem Lanndt gehabt, waiss Er nit. Aber der | 
t Inen vmbgangen, der wirdts wissen. Er weiss Es aber nit. 
Wie die Gurkhfellder die Scheffart hinuber geben, waiss Er nit. 
Ob die Gurkhfellder ainichen verstanndt mit den Pauern gehabt, 
er ob die Pauern Zu Gurkhfelld aus vnnd ain ganngen, Waiss 
"nit. 

Was Sie, wo Ir Fiirnemmen Forttgangen, angehebt, Sagt: Er 
b gehort, Das Sie die Pauern vergeblich geirdt, Sie wollten 
i Flekhen ainnemmen vnnd Ir nach selbst die gebiir richtig 
ichen. 

Der Passanacz, Gubacz vmnd Magariseh (?) haben 
3 anfennger den Illia vnnd annder haubtleutt erwčilt. 
Obgemelter Passanacz, Gubacz vnnd Magarisch seindt mehr ge- 
»st als der Illia; dann wo yemanndt was verschuldt, da hat der 
ia ein Clag bey Inen dreyen angebracht, dieselben haben alssdann 
e straff gegen dem versprecher fiirgenommen. 

Ob der Illia zubekhommen wire? sagt Er: der Illia hab In der 
tirkhey nun etlich Posten gerissen. Derewegen darff Er nit hinein 
ndern wirdet sich mit dem Gussetitsch, welcher Vngrisch khann, 
f das vngrisch begeben haben. 

Marco Nosehina ain Vssgokh, den khčne Er woll; vnd wie 
* vernommen, So sey Er _vnnder den Pauern bey Khaysersperg 
n anfanng gewest; vnnd die Nacht, da der Juuan bey dem llia 


MRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 269 


hab Er In gesehen bey dem Illia ob tiseh siczen; von 
Vssgogkhen waiss Er nichts. 

"on Rain waiss Er nit, ob Sie sich hatten In Pundt ergeben. 
>*auern da Er gewest, haben khain doppelhakhen gehabt. 

il der Pauern zu Gurkhfeldt gewest, waiss Er nit. Dann Er 
Staravass zu Inen khommen vnd da hat man In wollen 
mn. Da sey Er auch wider wegkh. Aber drey Derffer voll 
ler Pauern gewest. 

Paul Stercz waiss Er nichts. 
šr vorgemeldt, die haben all sachen mit ainander gerath- 


?faffzu Werdouicz hat Inen all Ire geschrifften geen 
stellt; yeczo haben Sie einen Schreiber, der haist Der- 
:hitseh. 

rt hab Er, das Inen die Burger Zu Gurgkhfeldt Pulffer ge- 
b Sie aber ain verstanndt mit Inen gehabt, waiss Er nit. 
Abends da Er dortt bey Inen gewest: Da ist der Illia von 
šelldt, vnnd gesagt: morgen frue wćllen wir hinuber; darauf 
Juuan, volgendts wegkh. 

Orig. nr. 44. 


CXLI. Laibach den 28. Febr. 1578. 


train. Verordneten verlangen vom H. Pfleger zu Mokricz 
:hriftlichen Bericht iiber die Aussage des gefangenen Ivan 


"Concept. nr. 40. 


LXLII. Posonii 28. Februarii 1578. 
piscopus strigoniensis Antonius Vrančić ,ad maiestatem caesaream“, 


nudius quartus redii Tyrnavia Posonium  iudiciorum locum- 
e causa, et iam in dies litigaturos expecto.  Ceterum non 
quod intellexi plebem rusticam arcium Zumzidvar et Ztu- 
Selavonia adeo esse commotam et auctam, ut iam maiora 
et conetur agere, quam quae causa magnifici domini Fran- 
ihy ausa est attentare; sic ut seriam secessionem et sedi- 
moliatur in ea provinčia. Quod malum quum sit valde 
sum, si mores et naturam subditae gentis nostrae diligen- 
»endamus, mature est illi occurrendum, idque multo ante, 
ibi iustam quampiam ansam contrahat.  Videndum tamen 
us, vi ne an mitioribus rationibus agendum erit, ut tum 
i. Vi enim si ageretur res, multa, quae nune fortasse non 
santur, subsequi poterunt propter alia mala, quae saeviunt 
ngariam.  Quia rusticus ardor, ut est sine authoritate et 
ita ubi semel temeritatem cuiuspiam  flagitii aggressus 
'urit in incoepto ut effrenis et exterritus equus, nec desistit, 
m aut occisione tollatur, aut tali malo viam aperiat, quod 
magnis etiam rationibus sumwmoveri non possit. 


- Ni 
| 


Ac si vis potior videbitur_ ad hoc malum extinguendum, magna 
et subita et inclementi utendum erit; nec vel dies unus, si fieri | 
poterit, detur morae, ne lacessitus et exacerbatus agrestis furor | 
parva vi succendatur magis, et ex longiore nostrae rei conficiendae 
mora maiores vires sibi contrahat, et ad subiiciendum reddatur 
difficilior. Sed in incertum experiri vim, quum sit metuendum, ne 
vel cum Turcis occulte habeat aliquid transactionis, vel etiam eum 
aliis, quorum tot interdum querimoniis comitiorum tempore Maie- 
stas Vestra fatigetur, vel ex clade subditorum maiores tumultus 
in regno suscitentur, quam qui mediocri negotio supprimi poterunt ; 
maior quoque iactura eius genti inferatur, quam quae facile etiam 
magno apparatu reparabitur, humillime putarem, pari quidem cele- 
ritate, sed mitiore ratione, ut sese summitat, tentandam esse ple- 
bem, idque persona non mediocri, sed summae authoritatis inter- 
posita. Ace si liceret mihi eam nominare, serenissinum dominum 
archiducem Carolum censerem fore ad id incendii extinguendum 
peridoneum, qui ut vicinus princeps et maiestatis vestrae frater, 
dolens eiusdem plebis vices, et ei metuens provinciae a periculo, 
curaret per suos consilio et iudicio, locoque digniore pollentes vi- 
ros cum eadem agendum plebe, nimirum, velle se apud maiesta- 
tem vestram pro compositione omnium eorum, quibus eadem unde- 
cunque et quibuscunque de causis premeretur, interponere. Offeret 
etiam se acturum, ut primis comitiis maiestas vestra serenitatis 
eius suasu esset clementer curatura, quo eiusdem statui et liber- 
tatibus commodius consulatur, ac legibus et iustitia deinceps a suis 
dominis conservetur.  Quia ut audio) hoc ipsum đumtaxat incla- 
mat, dum a furore revocatur: ,Justitia, iustitia!“ quasi hoc solo 
malo laboraret. | 

Et sane, clementissime imperator, non immerito de hoc lamen- 
tantur. Quoniam apud nos pecora melius et honestius 
habentur a suis dominis, quam hoc genus subditorum. 
Quumque miseros a tyrannide Turcica haud quamquam tueri queant, 
eodem modo eosdem expilant et in servitutem redigunt, quo ipsi 
Turcae. Hisque gravaminibus nequeuntes iam resistere miseri, de- 
voverunt se huiusmodi praecipitiis, atque utinam non etiam Turcicis 
confisi auxiliis. Cui malo atque periculo ut majestas vestra pro 
natura sua benignissima, et pro suo sanctissimo instituto lenitate 
potius quam severitate medeatur: putarem hoc statu rerum regni 
sui Hungariae fore consultius, quam aliqua poena duriore. Data 
etiam lege suo tempore eorum dominis magis et christiana et hu- 
mana, qua imposterum eis praesse debebunt. Quia iam (ut ubique 
lamentantur) tot extorsionibus aeque dominorum naturalium atque 
hostium premuntur, ut nisi providentia et pietate maiestatis vestrae 
potius quam summo iure illorum insipientiae succurratur, veren- 
dum est (quod humiliter arbitror), ne demum ex hoc et gentis 
Hungaricae ruina, et fortasse regni etiam ultimum naufiragium 
causetur; deleta plebe, aut sic in rabiem compulsa, ut ad postre- 
mum nec deleri nec sedari possit. Et deus optimus maximus 


2710 FR. RAČKI, 





VATSKO-BLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 271 


eratoriam maiestatem vestram diutissime sospitet 
osonii 23. Februarii 1573. 
gpriae historica: Seriptores. vol, XXVI. p. 239— 


ILINI. Posonii 28. Februarii 1578. 
Vrančić jaurinensi episeopo Joanni Liszthio. 


, quas ad nos perseripsit, habemus gratias. Nec 
uas hinc ad rev. dom. vestram possemus dare, 
ostrae quoque partes coniectae sunt non in me- 
nem ob insurrectionem Slavonicae_ et Croaticae 
quo modo oceurratur sine periculo reipublicae 
assequimur iudicio. Quoniam si armis petenda erit, 
mi damno; si compositione et tractatu, in maius 
eri se animadverterit.  Verum quoniam tantum fa- 
culiari, vix credo, quod attentare fuisset ausa, nisi 
ducta, sive itaque hoc eius flagitium armis est com- 
nitiore ratione, utervis modus expedientior fore vi- 
; iudicio opus est, et celeritate non minore, ante- 
massam et commentum Turcicum detegat ausis 
issimum, arbitramur, esse instructam, ut sic demum 
s novo astu vim inferat. Idque ex eo coniecturae 
fere tempore et haec ipsa plebs effudit se in hunc 
: inceperunt rumores dispergere, eos hoc anno in 
e expeditionem habituros. Et tametsi non soleant 
»re terra et mari gerere bellum generale, praeser- 
istianitatis classe occupato, occasiones tamen, quia 
igolita consveverunt aliquando potentiores impel- 
ii studio conatuque quam maximo et quam celer- 
oportet. Nec rei ullum tempus interponatur morae, 
sa aut ad ofiicium revocetur aut subacta disper- 
ve accurrant ei auxilio. 


XLIV. Laibach 24. Febr. 1578. 
schaft Krain ,An N. Richter vnd Rat der Stadt Agram“. 


glaubwiirdig an, dass der Piindtischen aufriirischen 
Hiubter vnd Ridlfiirrer bey Euch zu Agram gfi- 
n sein sollen. Weil wir dann erachten, dieselben 
s Pundts anfang, vrsach, was auch Ir, der Pindti- 
vnd wir mit Inen in soleher Confederation gewesen 
indern vmbst&nde vollendiglich examinirt worden 
h auf dises Landtsvnderthanen, vnd auff inligenn- 
lete, allhie gefangene Pauren, sonderlich den Ma- 
von Terstenikh an der Satl, vnd Iuuan Sfritsch, 
de Gregorianitz zu Mokritz vnderthanen, so vnder 


272 FR. RAČKI, 


den auffriirrischen Paurn Haubtleut gewesen sein sol 
Pratikhen vnd aufschlig, so diesem Land, wo dem mit 
zeitlich firkhomen, etwo zu nathtl reichen, bekhenn 
Vnd in dergleichen Fallen Conspirations vnd Aufruer 
Filrsichtighait zuzubringen hoch von Nčten: So ist 
Landsehaft unser freundlichs Anliegen, Im Fall be 
scher Paurn bey Euch einkhomen Hiubter vnd Ridl 
in inligendem Žedl verzeichnete , sonderlich die 
Haubtleut, oder sonnsten Jemandte Andren im Lar 
vnd Paurn in Ober- vnd Under Crain, Ysterreich und 
haben, so wollen vnnss solchen Aussag vnd Bekhanti 
mittheilen. Da aber dieselben in euerem Gerichtszw 
in dos Hr. Bischofs vnd Capitls zu Agram . . gwa 
ren. 
Ibid. Concept nr. 40. 


CXLV. Labaci die 25. Februarii 15 
J.J. baro in Eck et Hungerspach bano Georgio I 


Salutem in Christo! Reverendissime in Christo pa 
domine nobis observandissime! Certiores facti sumu 
rusticorum duces et antesignanos quosdam apud reve: 
minationem vestram Sagrabiae captos teneri. Cum 
dubitemus, quin de principio et causa item proposito 
huius perditissimae coniurationis cireumstantiis sati 
citra dubitationem nostrae quoque regionis inhabitat 
praesertim illos, quos apud nos in custodia habemu 
mina hac inclusa ./ schedula notata sunt), confoeder 
extitisse, sint confessi : nos nomine totius provinciae 
amice rogamus, ut si quid furiosorum istorum hon 
contra captivos nostros, praecipue vero Mathiam 
Juuanem Sfratch (qui duo quoque rebellium car 
aut etiam alios regionis nostrae, superioris et infer 
Histriae ac Carsti incolas confessi fuerint, nobis conf 
descriptionem communicare atque mittere dignetur. 
cium nostrum vicissim pollicemur, et eandem v. di v. ] 
optamus. Datae Labaci 25 die Februarii anno saluti: 
oficiosissimus Johannes Josephus baro in Eckh et E 
cumtenens in ducatu Carniolae, et N. ordinarii ibid. 

Reverendissimo in Christo patri ac d. d. Georgio, e 
copo Colocensi, ac Bano Sclavoniae, domino et amico 

.* Verzaichnus derjenigen hieher brac 
nen Paurn, welchć zu der peinlich Frag st 
worden: 

Gregor Paulischa, Caspar Bendekhouicz, Michael 
Valtin Pickhacz, Mathia Gulitsch, Juuan Taczman, 
uitsch, Juan Markhouitseh, Jurco Hoscheuicz, Karil 
Jurco Gergchaziez, Lucas Sumaritsch, Ladislaus Tre 


VATSKO-SLOVENSKA SBLJAČKA BUNA. 2713 


1 Priimbschi, Steffan Bokhischicz, Ulrich Vernakh, 
van Garbecz, Lucass Dulosch, Stefan Safferitsch, 


id hieher brachten gefangenen Paurn ist diser 
r verschont, vnnd zu derselben nit sein geurtheilt 


Benedict Schimuckouicz, Christoff Tischicz, Nicola 
Markhouitsch, Voltun Tolnacz, Lorennz Felster, 
i Glouicz, Pefi Khopel, Michael Knesehniez. 


UXLVI. Laibach den 25. 1578. 
der gefangenen Bauern Matija Bistrić nnd Ivan Svrač. 


Vathia Vistritech) an der strengen frag Bekhenth 
1 Februarj abermals guetlich befragt worden vnd 


ritsch zaigt an vnnd Bekhennth: Christophen 
n Dreyssiger soll man am aller ersten fragen, 
geben, das Sie sich zusammen Rotten vnnd wohin 


ilers, vnnderthan Markhouarsskhj Jurj, des Supan 
weiss wer Ine Jurj Zu ainem haubtman geseezt 
ern In das Lanndt zu Ziehen beuolhen. 
Winkhler nahendt an ainem hoff_wonndt ain 
namen Gergur Gerbschitsch, derselb wire des 
n nach guet zuerfordern, dann Er weiss vmb der 
;, thuen vnnd wissen woll. 
was Er vnnder den Pauern gethon oder gewest, 
atsch auch, vnnd was der Sfratsch gethon, das 
ich, vnnd ist also ainer wie der annder gewesen. 
jarij ist Er (Juuan Sfratsch) abermals guetlich 
d sagt: Gladkhj Juuan, des Tahj Ferenczen 
X zu Sossed, hat mit dem Illia Bruederschafft 
Ilia zuegesagt, alles was Er Im Gschloss Sossed 
adschafit dem Illia heraus zugeben. Das hab der 
1 gebčrt. 
mn die Litter gepunden vnd zaigt, ehe Er gezogen 
Sehantalitseh hat auf der Frauen Banin 
ass auf ainen Gutsche Waiez vnnd hiieuer ge- 
b geen Puschtsche gefuert; alda hab der Juuan 
nmen. ZuPodgorsskho da hat der Juuan 
1 von Khaysersperg, welche obgemelten hoff ge- 
3 Ducaten ain Sehauben. 
rolgends geczogen, streng gefragt worden, vnnd 
wern Haubtleutt Pissanacz, Illia vnnd 
Ine aussgeschickht, Er solle sehen, als lieb Ime 
io der herr Graff von Serin mit seinem Volkh 
18 





S 


ER. RAČKI. 


Er ganngen, aber niemandts gefunden. Wie er wider 
aben Ine die Haubtleutt gefragt: Ob Er das Volkh 
Er nain geantwortt: Da haben Sie Ine von stunden 
tht zus ehen, wo das Volkh seye. Wie Er abermals 
en vnnd von khainem heer, so wider die Pauern auss- 
€, zusagen gewist, haben sich alssdan die Pauern alss- 
acht. vnd angezogen. 
t Er: Es sey ain mensch, den Er aber nit khenne, 
rm khommen vnd hab Inen, den Pauern, angeczaigt: 
xezo baldt der Graff von Serin vber Euch khommen 
: alle vndergehen.“ Da haben die Pauern vmb Ine, 
nbs geschickht, das Er Zu Inen khommen solle; vad 
da haben Sie Ine, wie ob bekhennth, als ain Khund- 
fertigt. 
emmen ist gewest die Aufscehlg, Diiez 
!:re Aufschlagen abcezuthuen, vnnd sich 
erren,so wider Sie waren, zuschlagen 
zeredt worden, wo Sie die herrn vber- 
etten, so wollten Sie zu Agram ain 
liche steli aufrichten; die gefell, Zinss 
rselbstainfordern vnnd die Graniczen 
:sorgen. Dann die herrn fragen vmb die 
n nichts. 
hen haben dem Illia drey Schoff verehrt vnnd die- 
toricza zum Closster gestelit. Das waiss Er also : Weyl 
f gesehen, hab Er gefrogt, wer dem Illia die Schoff * 
igten Sie: die Vssgokhen habens dem Illia verehrt. 
na, ain Vssgokh, weiss vmb alles woll. 

Pauern vmbkhommen, waiss er nit aigentlich. Aber 
tubieza mit dem ersten angriff geschlagen, Da seyen 
n die 300 beliben. 
» Pauern noch erhebeten, waiss er nit. Aber schwšr- 
Sies thuen m&gen, Dann Ir herz ist In schon ge- 


"ssgokhen ausser des Marco Noschina In der Pauern 
ren, waiss Er nit. 
o Nosehina Vssgokh sey von anfanng bey den 


it 

žurgkhfeldt erhallten, so wiiren Sie auf Neustattl, vnnd 
len Sie vber die Vssgokhen vnnd alsdann weitter. 
bgemelter Juuan Sfrast an heut den 25ten Februarij 
agen Frag bekhenth, huiruber Ime dann verrer, was 
sein mčchte anezuezaigen widerumb, bedacht gegeben. 
ssen:) Verzaichnus Mathia Vistritsch vnnd Juuan 
Rebellischen Pauern wegen auf guetliche vnnd Pein- 
Hi Bekanthnus. 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 275 


CXLVII. Cilli den 25. Febr. 1578. 
udvig von Ungnad an die steier. Landesverordneten : 
!, Gestrenng, Edl, Ernuest, Besonnders gunstig, lieb 
reund, euch sein mein freundtlich vnnd guettwilig 
Zeit zuuoran beraith. Was ich seyd her meines Hie- 
Furl. Durhl. Beuelch der verloffnen Rebelischen sachen 
ndigt, schigkh ich euch hiemit. Wiewoll mir vnnd 
aliter noch etlich mer schreyben zuekumen, Die so 
»schriben haben kinen werden: ist Aber nichts darinen, 
berschigkhten berichten nit auch begriften worden. 
ier nun, maine gunstig, lieb Herrn, Das ganncz Fart 
wer Vrsachen der _gemellten Aufruer gebest, vnnd 
idleutt in vnser gewissen jagen; Damit Imer furan 
ang nit merer Vrsach geben werde. 
ien, das man die Rebellen so gestillt, hat man nicht 
*Ir Fur. Dur. Ambthauss im Saiger bei der Trifaill 
d nit weytt vonn hie gelegen Abgerissen. Vnnd wie 
>richt, sollen sollches vermumbte Personnen gethan 
ib gleichwoll hingeschigkht mich des Reht zu erkun- 
ber auf die Zeytt in die Reht erfarung nit kemen. 
ch taglich Personen fur, die sich in der Rebelischen 
: geschlagen vnnd das Feuer gern gressermachen 
noch mit der Zeytt Allerlay ausprechen. Die gefann- 
norgen hinauss, da werden die Herrn bey Tobiass 
lay erfragen kunen, bey wemb was zu erforschen ist 
h bin auch glaubwierdig bericht, das die lesten Vnn- 
»i Stubicz gegen dem Hermn Allapy vier stund 
»wert; vnnd do lestlich nit etlich Haromia darezue 
: sy wol vnngeschlagen lassen. 
Ferenncz hebt widerumben an; was nit erschlagen 
, das nimbt er bey dem Grundt vnnd Praucht sein 
'h mit Innen. Derhalben wiire guett das man bey 
ue thatt. 
2y vnnd der von Dornnberg haben warlich vnnerist- 
gehaust; vnnd glaube nit, das sy Gott darumben nit 
.; vand da nit was im Weg, so hallt ich, die Allten 
en in vnns widerumben lebendig vnns zu rechnen. So 
Fursorg, da Ir Fur. Dur. bey Ir Mt. die sachen mit 
»rgisehen nit furkumen, werden sie sich an den Vis- 
»rumben rehen. Dann sy Innen die maiste schuld 
ch dan der Tattenpackh selbst bericht, das sie Ime 
men zuegeschriben 
ist numallen zwischen Creucz vnnd Ibinitseh bei Je- 
h die Haromia gefanngen worden. Das werd Ir Herm 
sen haben. Das ich euch meine gunnstige Herr zu 
vnnderlassen wellen, sambt was dennen geliebt vnnd 
Gnaden Gottes vnns al Thuen beuelchen. Datum Cillj 
uarj 1573 Jar. E. dienstwilliger Lud. Vngnadt. 

* 





FR. BAČKI, 


pta: besonders liewen Herrn! Erinde 
(?) glaubwierdig Erindert, dass an Jetz 
em Khirchtag sonderlichen di Craineris 
sih gemacht, dem Tsehadinger von ross n 
n khaufiten ros zugeben gepotten ode 
Do man nun nitt Ieres (Ires) Wyllens i 
lass wenig glćst; auch dermassen mit G 
ngepurlichen wortten vnnd werkhen v 
imphangen ....... woll zuuerwunde 
ihten nit vnnderlassen sollen. Vt in liter 
Jmsehlagseite:) Denn Wolgebornnei 
rnuesten Herrn N. vnnd N. Ainer_Ersa 
er Verornndten. Meinenn sonnders gun 
Freundten. 

nit 1 aufgedr. Petsch. Nro. 96 (Kroneg 
n. L.-Archiv. 


>XLVIH. Viennae 27. Februarii 1578. 
nus archiepiscopo strigoniensi Antonio Vrančić 
secretario per Hungariam cancellario : 
me in Christo pater, fidelis nobis sinc 
nsurrectione rusticorum in Selavonia e! 
atis ad nos scripsistis, quaeve de compes 
medium consuluistis, clementer intell 
am pridem per serenissimum archidue« 
im charissimum, fuerimus edocti: e x 
s eam de singulis facere provisionem, uf 
1 et serenitatis suae _tumultus isti iam 
lati, ita ut nunc, quantum ad rusticos, € 
pacata et tranquilla, caesis illorum, ut ! 
atuor millibus, non sine gravi et publica r 
ri non potuerit . . 
Hungariae historica. loc, cit. p. 246—7. 


CXLIX. Laibach den 27. Febr. 1578. 
r gefangenen Bauern: Matko Turčić und And 


bruarj In 1573 ist Mathko Turtschicz 
nals guetličh befragt worden. Zaigt e 


»r auf die Latfer gepunden vnd geezo 
s bekhennt. 

rj 1573 Andree Vlaschitsch ist aber 
gt wie vor: ob dem nit also, so geb 
1ait nit. 

weitter gefragt worden: ob Er den Iur 
khenn? Da hab er geantwort: Er khe 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 277 


vnd wie Er gefragt worden: wie weitt Er, Iuuan, von Inen ge- 
sessen ? sagt darauf: etwo ain halb meil. Da Ime verrer frag fur- 
gestellt: weyl_Er In nit khen, wie_Er wiss, wie weitt der Iuuan 
von Ime gesessen? Darauf sagt: Er khenne den Iuuan nit allein 
auss gesicht. 

Hierauf ist Er an die Latter gepunden, aber nit geczogen ; 
sondern Ime ist verrer bedacht gelassen. Dann Er an der Latter 
geredt: Er sey willig sich pratten oder sieden zulassen; Aber 
mehrers waiss Er nit zusagen. 

Ibid. nr. 41. 


CL. Rann den lezten Februari 1578. 


Christoph Gall an den Vervwalter der Landeshaupt- 
mannschaft und die Verordneten von Krain: Er habe ihr 
Sehreiben von 18. und 22. d. M. beantwortet, und sendet die be- 
treffende Antwort in Absehrift. ,Ich bab auch aus der Herren 
schreiben gerne vernomen, dass die zwen, alss Fiscehstritseh 
vnd Schfrasst, in deren Handen vnd gefangkhnuss sein; dan 
Eeben die Zween nit die wenigisten vnder den anderen Puntern 
gewest; vnd gewiss wan die rechts befragt werden, vmb allen An- 
schlag vnd Ir Vorhaben grundtlicher wissen haben: ob die Khrai- 
nerisehen , Isterreichischen vnd Kharsterrischen vnderthanen mit 
den wenigisten hiecher in verwandt sein oder nit; seindt auch nit 
wol ledig zu lassen, wo man anderst khunftigs vbl verhueten wil. 
Zu dem so hat der Schfrast meiner Inhabung ain gar altten frumen 
vnderthan vnd supan, mit zunamen der alt Zisl, zu deschna Selba 
wonchafft, dermassen peinigt vnd geschlagen, das er darauf vber 
wenig tag gestorben; damalss auch derselben weib Ir peider ersports 
gelt, achzig golden vnd etwas Muzenigen vnd taller, mit gewalt 
genomen. . . . vmb nichtig anderst dan das er in Ir Verpundung 
Dit sthweren hat wollen.“ 

Ibid. Orig. nr. 42. 


CLI. Laibach den 28. Febr. 1578. 


Die krain. Verordneten sagen den Verordneten der 
Grafschaft Gčrz Dank, weil dieselben, wie aus dem Schreiben 
von 14. d. M. zu entnehmen, ,auff vnser voriges sehrifitliches er- 
suchen zu stillung der rebellischen auffriierischen Pauern vnnss in 
Eyl H. Sigmunden Frh. zu Egkh vnd Hungerspach, als fiirgenom- 
men Haubtmann, vnd Fortunat Cotte, Ime Frh. zu Egkh zugeord- 
neten Letitenandt, mit 200 ausserwčlter Schiizen zuzuschikhen ent- 
schlossen gewest. .“ 


Ibid. Cone. nr. 42. 


278 FR. RAČKI, 


CLII. Viennae 28. februarii 1578. 


Johannes Liszthy archiepiscopo strigoniensi Antonio Vrančić. 


Ulustrissime domine, patrone observandissime, salutem et servi- 
tiorum meorum commendationem. Accepi litteras dominationis ve- 
strae reverendissimae, una cum iis, quae ad sacram caesaream 
Maiestatem, dominum nostrum clementissimum, pertinebant; quas 
suae Majestati reddidi, et responsum ad illas eiusdem ex litteris 
suae maiestatis propriis dominatio vestra reverendissima cognoscet. 
De tumultibus rusticorum Selavoniae, video eandem tardius, et non 
prius quam illis iam sedatis, cognovisse. Ut autem sciat, quomodo 
res acta sit, paucis, ut caesar habuit, ostendam. 

Dominus Wesprimiensis cum nonnullis sibi adiunetis commissariis 
aliquanto tardius, quam oportuisset, cum instructione suae maie- 
statis profectus est in Sclavoniam, causa controversiarum, quas Tahi 
cum colonis suis habet. Qui quum pervenisset ad Zomzedwara, ne- 
glecta inctructione suae maijestatis, qua ipse et collegae sui iube- 
bantur in Zomzedwara soli inter Tahi et colonos tractare, hosce 
tractatus detulerunt ad regnicolarum conventum, qui eodem fere 
tempore per dominum Zagrabiensem, banum, fuerat promulgatus 
aliorum quorundam negotiorum causa. Congregatis regnicolis vocati 
sunt per commisarios rustici Zomzedwarienses, et proposita illis, 
quae caesar iusserat. Tili oblato seripto respondent, querelas suas 
se maiestati suae iam antea obtulisse, de illis factam fuisse inqui- 
sitionem et veras esse, fuisse tompertum, nullam tamen justitiae 
executionem subsecutam; sese amplius nec Franciscum Tahi nec 
haeredes suos pro dominis habituros; velle tamen suae maiestati, 
vel cuicunque, praeter Tahi, iusserit, obedientes in omnibus parere 
et servire. Super hoc responso exclamante Tahi et protestante 
regnicolae, nescio culus iussu, non certe suae maiestatis, tulerunt 
sententiam, qua rusticos condemnarunt in nota perpetuae infideli- 
tatis, et simul omnes proseripserunt. His consternati rustici illico 
insurgunt, et ad arma conclamant; quod neutiquam tolerari po- 
tuisset. Verum eodem momento adiungunt se illis rustici Stiriae 
quoque et Carnioliae (nam initio praeter  Zomzedwarienses nemo 
rusticorum Selavoniae insurrexit) usque adeo, ut brevi numerum 
sedecim millium compleverint, castra obsidere, nobiles spoliare, et 
eorum bona deripere, et tandem omnium subditos, ad quos venis- 
sent, cum ipsis coniurare coegerunt; nolentes autem hostium loco 
habuerunt. His visis dominus Wesprimiensis per postam huc ad- 
volat haec indicaturus. Interim vero rustici procedunt, et dominus 
banus inspectat, hinc a sua maiestate commissionem expectans. Sed 
sua maiestas, iam antea de periculo per serenissimum archiducem 
praemonita, de omnibus ad extinquendum hoc incendium necessariis 
providerat. Nec segnius interea archidux rem per suos curabat, 
ila ut divisis in tres vel quatuor partes rusticis, pars illorum maior 
ab Wskokis, par ab aliis militibus serenissimi archiducis, et pars 
a militibus sub bano agentibus, fuerint in fugam adacti, et in ea 


ni 


HRVATSKO-SLOVENSKA BELJAČKA BUNA. 979 


trucidati, ut Caesari allatum est, usque ad quatuor millia. Rusticis 


hoc paeto profligatis et dispersis, tumultuque sedato milites bani 


incendio grassati dicuntur in pertineniiis arcium Zomzed et Zamobor 
sine ulla necessitate, ita ut maior pars villarum dicatur incinerata. 
Nunc omnia sunt quieta et tranquilla. Et sic breviter habet domi- 
natio vestra veverendissima totius huius tragoediae historiam. 

Tota Selavonia maledicit Tahio; sed et commissarii imprudenter 
egisse videntur, qui instructionem suae maiestatis neglexerunt. Nisi 
enim rustici Zomzedwarienses regnicolarum sententia consternati 
insurrexissent, ceteri eorum exemplo non fuissent tumultuati. Do- 
minus Wesprimiensis, vir alioqui bonus et syncerus, arte nonnul- 
lorum facile flecti et perduci potuit, quo illis placitum fuit. Sed haee, 
quam dixi, clades insigni cum regni damno inde accidit. 

Rerum novarum nihil habemus. Dux Saxoniae elector discessit ; 
nec intelligo aliud, quam quod solus invisenđae maiestatis suae 
venerit. Serenissimum regem cum archiduce expectamus ad se- 
quentem septimanam.  Infelix ubique Tahi, sed forte non sina suo 
merito, nuper castellum suum Zechen amisit, sua negligentia et 
proditione duorum transfugorum. Opto dominationem vestram re- 
verendissimam vivere felicem; cui me et servitia mea plurimum 
commendo. Viennae XXVIII. die mensis Februarii anno domini 
M.D.LXXIII. 

FEiusdem dominationis vestrae reverendissimae addictissimus ser- 
vitor electus episcopus Jauriensis m. p. 

Monumenta Hungariae historica. loc. cit. p. 248—250. 


CLII. 


Querellae nobilium comitatus Varasdinensis ad regem Maximilianum II, contra 
Mathaeum Keglević de Bužin. 


Sacratissima cesarea maiestas, domine domine clementissime ! 
Fidelium servitiorum nostrorum in gratiam s. c. et regie maiestatis 
vestre humillimam subiectionem. Cum nemo prorsus sit, ad quem 
videlicet in tantis nostris calamitatibus confugiendum esset, quam 
ad S. M. vestram, tanquam dominum naturalem, imperatoremque 
clementissimum, qui orphanis subditis suis in eorum afflictionibus 
semper ultro et gratiose subuenire solet, moti, immo omnino alecti 
ea spe, quam nos omnes fideles orphani et subditi in S. M. vestra 
merito firmam positam habemus, supplices ad S. M. vestram ve- 
nimus. Quando quidem, imperator clementissime! proxime pre- 
teritis istis diebus, dum videlicet detestabilis ille tumultus 
rusticorum in regno S. M. vestrae Selauoniae, nescimus quo in- 
stinctu diabolico suscitatus fuisset, tune coloni seu jobagiones ca- 
strorum Zomzed, Zthwbytza et Chyazarwar hostili impetu curias 
nostras nobilitares, domosque miserorum colonorum nostrorum in- 
uadentes, multis ac innumerabilibus malis et dampnis affecerunt. 
Postquam autem, deo ita annuente, talis tumultus per reverendis- 
simum et m. d. Georgium Draskowych, archiepiseopum Colocien- 


280 FR. RAČKI, 


sem et in regno s. m. vestrae Sclavoniae banum, sedatus et con- 
sopitus fuisset, nescitur unde motus, quave astucia fretus, m. d. 
Matheus Keghlyewych de Bwsyn, oblitus dei altissimi et eius 
iustitiae, s. autem cesaream et regiam maiestatem vestram non 
timens, missis et destinatis quam plurimis hominibus, colonis et 
seruitoribus suis, manibus armatis et potentiariis cum  vexillis et 
timpanis in et ad nonnullorum curias nostras nobilitares: Gasparis 
Zaboky, Michaelis Pernar, Stephani Drenotzy, Petri Drenotzy, diie 
Helenae Balay relicte quondam Stephani Gwbasoczy, Christophori 
Kwnowych, Pauli Pathachych, Joannis Zakmardy, orphanorum 
quondam Feliciani Zwhar, orphanorum quondam die Helenae Za- 
boky Joannis Zaboky ; aliorum vero, ut puta magnifici domini Mi- 
chaelis Zekel, Stephani Myrkotzy, orphanorum Francisci Mathko- 
wych, Mathei Zolothnoky et consortis eiusdem, relicte domine 
Maghdalene Keghlyewych de Wynno, Joannis iunioris Ghwbasotzy. 
Petri Fodrotzy, Joannis senioris Gwbasotzy, Joannis iunioris Ghre- 
ghorotzy, Ladislai Zaboky, Joannis Swberay, orphanorum quondam 
W olffgangi Dwdych nomine Nicolai Dwghowersky, orphanorum no- 
bilium Vincentii Gregorochy et fratris ipsius quondam Francisci 
Gregorochy, Pauli Pwjakotzy, orphanorum quondam Georgii Ska- 
rytza, Petri Radoych, Stephani Radoych, Georgii Zaboky, domos 
miserorum colonorum, simul etiam nostrorum, nec non iura nostri 
promontorii, cellasque vinarias, tam nonnullorum nostras proprias 
quam nostrorum colonorum, facta vehementi irruptione, confractis 
portis, fornacibus, scriniis, ladulis, ibidemque universa inventa co- 
lonorum nostrorum nonnullorum vero et nostra propria, puta bo- 
ves, vaccas, vitulos, tauros, equarios poledros, nec non res mobiles 
ac universa tam nonnullorum nostra propria quam universorum 
colonorum nostrorum suppellectilia, vinaque innumerabilia alia con- 
summi alia eserari, alia abduci more hostili, immo ultra hostilem 
rabiem, ita ut satius fuisset, si vel naturales hostes ea vastandi 


ac depopulandi ratione usi fuissent, depredare et abigi in usumque . 


suum converti fecisset, in diesque huiusmodi oppressiones, iniurias, 
gravioraque mala et depredationes incessanter inferre, nonnullis 
etiam ex nobis minas mortis in grave preiudicium libertatis nostre 
inponere non cessavit, in aliquot millibus florenorum auri nobis et 
miserimis colonis nostris dampni inferendo in preiudicium valde 
magnum et manifestum.  Licet dictas nostras miserias, molestias, 
oppressiones et depredationes tam prelibato rmo. et m. diio diio 
Georgio Draskovych, archiepiscopo Colocensi, quam  vicecomiti et 
comiti comitatus warasdinensis, veluti iudicibus nostris ordina- 
riis, non semel sed plus ultra, humili et lachrimabili prece deela- 
raverimus, sed in afflicto s. m. vestrae regno Selavoniae nemo est, 
qui prefati dii Mathei Keghlyewych rabiem et seuiciem a nobis 
auertere et refrenare, nosque manu seuera uniuersis rebus nostris 
et colonorum nostrorum privatos contentare potuisset. Immo quanto 
magis nos mjserias, molestias, oppressiones, depredacionesque no- 
stras declamamus, tanto magis ab eodem diio Matheo Keghlyewych, 


+ 


HRVATSKO-SLOVRNSKA SELJAČKA BUNA. 281 





spretiš per eum mandatis diiorum bani, uicecomitis et comitatus 
prefati warasdinensis, tyrranide, rabie et seuitia opprimimur, ita 
quod nonnulli ex fratribus et vicinis nostris, iam omnino oppressi, 
ne os quidem contra dictum d. Matheum Keghlyewych, metu suo 
percussi, hiscere et aperire audent. Itaque s. M. vestrae, tanquam 
dio naturali et imperatori clementissimo, perquam humillime sup- 
plicamus, dignetur ex innata erga omnes fideles subditos orpha- 
nosque gratia (respectu etiam dei altissimi) nos quoque miseros 
suos subditos, modo premisso in extremam pauperiem redactos, 
clementer manu seuera de dampnis, nobis et colonis nostris illatis, 
retundendis, de reffrenandaque tyrranide, simu! et infligenda pena 
contra supra fatum d. Matheum Keghlyewych iuxta publicas con- 
stitutiones Nouizolienses anni 1542, Tyr(n)avienses 1545, Poso- 
nienses 1546 de et super hujusmodi oppressione editas, benignitate 
sua imperatoria animaduertere atque satisfactionem fieri clementer 
demandare. Ut autem S. M. vestra calamitatem nostram liquidius 
intelligat presenti supplicationi en porigimus S. M. vestrae in 
liquidum testimonium oppressionis nostre comittatus warasdinensis 
litteras in specie (maioris nostri pro testimonio fide dignas), ex 
quibus S. M. vestra luce clarius intelliget, quod rabies ac seuitia 
ipsius dili Mathei Keghlyewych contra nos miseros oppressos no- 
biles non est recens sed iam olim fundamenta yecit, in diesque 
magis ac magis grassatur, nullumque habet finem, plusquam deso- 
lationis in districtu Zaghoriensi, quam nominis ehristiani hostis, 
Turca, intullit; et nisi nunc per S. M. Vestram dicta sua rabies 
et tyrannis refrenata fuerit, actum est de nobis et subditis nostris, 
reliquisque nobilibus fratribus et vicinis .nostris, simili modo op- 
pressis, qui, uti premissum est, metu perterriti, neque S. M. Ve- 
stre querulari audent, relicta dulci patria et foco, mendicitate vi- 
tam sustentando, nos et subditi nostri ad alias extraneas regiones 
exulare, seseque conferre cogimur. Propterea, inuictissime impe- 
rator, unicum presidium, unica salus nostra, et miserorum nobilium 
refugium et dulcis consolatio, iam tandem benignos oculos suos, 
piasque aures aperire, in nostrumque adiutorium intende ac festina. 
Deum altissimum pro incolumitate S. M. V. votis omnibus depre- 
cantes, ut sacra M. V. nos sua clementi protectione consolare, 
tueri et protegere dignetur. A. S. M. V. clementissima imploramus 
auxilium, responsumque gratiosum expectamus. S. M. Vestre fide- 
les subditi seruitores: Gasparus Zaboky, Michael Pernar, Stephanus 
Drenotzy, Petrus Drenotzy, Helena Balay relicta quondam Stephani 
Ghwbasotzy, Christophorus Kwnowych, Paulus Patachych, Joannes 
Zakmardy, orphani quondam Feliciani Zwhar, orphani quondam 
Helene Zaboky, Michačl Zekel, Stephanus Myrkotzy, orphani quon- 
dam Francisci Mathkowych, Matheas Zalothnoky et consors eius- 
dem, Magdalena Keghlyewych relicta, Joannes iunior Ghwbasotzy, 
Petrus Fodrotzy, Joannes senior Ghwbasotzy, Joannes iunior Ghre- 
ghorotzy, Ladislaus Zaboky, Joannes -Swberay, orphani quondam 
Woligangi Dwdych, Nicolaus Dwghowersky, orphani quondam Jo- 


282 FR. RAČKI, 


annis et Francisti Pwhakotzy, Paulus Pwhakotzy, orphani quon- 
dam Francisci Ghreghorotzy, Joannes Zaboky, orphani quondam 
Zeliky Skarytza, Petrus Radoych, Stephanus Radoych, Georgius 
aboky. 

Apograph. In bibliotheca academiae scientiarum et artium Sla- 
vorum merid. Zagrab. 


CLIV. Hrgović die 8 martii 1578. 
Banus Georgius Drašković ordinibus Carnioliae. 


Generosi ac magnifici domini et amici nobis observanđissimi! 
Salutem servitiorumque nostrorum commendationem. Redditae sunt 
nobis litterae generosarum ac mag. dom. vestrarum 25 die mensis 
Februarii Labaco ad nos datae, quibus nos petunt nomine nobi- 
lissimae istius provinciae, ut descriptionem confessionis rebellium 
rusticorum in nostra captivitate detentorum ad easdem mittamus. 

Noverint generosae ac mag. dom. vestrae, nos eisdem istique 
provinciae non saltem in his, sed longe maioribus in rebus, ubi 
possumus, libenter gratificaturos. Verum quia nos praefatos rusticos 
quorum aliquot ex praecipuis in nostro sunt carcere, nondum exa- 
minavimus, sed sacr. caes. regiaeque maiestati diio nostro clemen- 
tissimo de eis scripsimus; neque tormentis eos subjicere voluimus, 
priusquam Maiestatis Suae sacr. mandatum et consensus accesse- 
rint; blandis vero aut etiam durioribus verbis obstinatos hos re- 
belles nihil, quod ad rem esset, fateri velle, eaedem et conjicere 
et nosse possunt. Quare nobis iam commissio Majestatis suae sacr. 
est expectanda, priusquam aliud quippiam de eis agamus, tum quia 
in dies iam et in horas Maiestatis Suae sacr. responsum expectamus, 
.tum etiam quod nune Zagrabia, ubi captivi tenentur, absimus in 
negotiis confiniorum croaticorum occupati. Credimus antequam Za- 


grabiam revertamur, quod brevi fiet, litteras a Maiestate sua sacr. - 


nos accepturos. Et mox ubi primum hi examinati fuerint, omnem 
eorum fassionem, quicquid extorqueri ex ipsis poterit, cum gene- 
rosis ac magn. dom. vestris, inclytaque ista provincia communicare 
non negligemus. Offerendo nostram operam, quam pro viribus prae- 
stare poterimus, isti Serenitatis Suae, dili nostri communis clemen- 
tissimi, provinciae promptissimam. 

Feliciter valere generosas ac magn. dom. vestras optamus. Datae 
in nostra Hergovith 3 die mensis martii anno dili 1573. Mag. dom. 
vestrarum  servitor  electus archiepiseopus Colocensis , episcopus 
ZŽagr. ac Banus m. p. 

Kramn. L.-Archiv. Orig. nr. 41. 


CLV. Laibach den 4. Marz 1578. 
Gerichtliche ,Aussage“ der gefangenen Bauern: Mikula Bartolić und 
Andre Vlašić. 
Am 4. Marz 1573 Ist obgemelte Micula Wartolitsch abermals 
furgestellt, vnd verer guetlich befragt worden. Zeigt aber nicht 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 283 


mehrers, als ob verschriben, an; vnd weil an seinen beiden hen- 
den, das Er durch die Pauren gepunden worden, zeichen gesehen : 
Ist er denjeczo verrer nit befragt worden. 

Den 4. Martij 1573. 

Ist Andree Vlaschitsch abermals firgefiiert, an die Laitter ge- 
punden vnd gestreckt worden; hat aber nichts bekhendt, sonnder 
angeczaigt, Er wisse nit merers zusagen, Alss war Im Gott, alle 
heilligen vnd alles himmelsch heer niemer mer hbolife. 

Ibid. nr. 44. 


CLVI. Laibach den '7 Mšairz 1573. 
Aussage der gcfangenen Bauern Jacob Fratrić und Juan Svrač. 


Jacob Frdtritsch, der Frauen Banin vnderthon, Bekhendt: Juuan 
Sfrist von Jasterwerskho sey mit dem Illia vnnd Seynouitsch 
ain Beuelhsman gewest; gedachter Jacob Friitrisch ist des Frštritsch, 
welcher vnder den Pauren ain haubtman gewest, brueder. Sagt, das 
noch ferigs Jars vmb Georgj von Stubicza vnd Werdouiez etwo 
40 Pauren In das dorff Stopin, da er_ gewont, khommen vnd be- 
gert: Sie sollten mit Inen, ođer Sie wolltens alle nach Turkhscher 
gewonhait vberziehen ; vnd als gedachte Pauern nechstverschines 
Foschangs dahin geen Stopin khomen, haben Sie begert von yedem 
hauss ain Person; vnd seinen brueder, weleher von Person etwas 
anschenlicher gewest, zu ainem haubtman erwdllt; Er, Jacob, aber 
sey anhaimbs beliben; vnd alda wie die Pauern erlegt, welches 
dann gleich nahendt bey seinem hauss beschehen, neben andern, 
so nit nidergehaut oder entrunen, gefangen worden. 

Am 7 Martii ist Juan Sfrast abermals guetlich befragt worden, 
vnd zaigt an: Er wisse des Suppans halben merers vnd anderst 
nichts zubekhenen, als er zuuor bekhendt; vmb das mehr das des 
Suppan vnd seines brueders Son gedachten Suppan, da er gewichen 
gewest, gesucht vnd gefangen. Mit dem gelt sei es also geschaffen, 
wie vor angezaigt. Vnd die acht ducaten, so er aufgehebt, seien 
anhaimbs bei seiner Muetter zufinden. 

Als er verrer auf des Herrn Gregorianicz seinet wegen gethan 
schreyben befragt: wasmassen Ine der Illia an seiner stat verlassen 
mit anezaigen, ob der Pileger von Mokhricz was wider wollen, das 
er dasselb dem Sfrist anczaigt, gesteht er nit. 

Den Marco Noschina, Vssgokhen, hab er gesehen zu Na 
uidimi in des Richter hauss ob tisch siczen. Da hab gedachter 
Noschina zu dem Illia gesagt: ,Vetter, lass an die Vssgokhen ain 
schraybeu stellen, dass es mich. gefangen vnd bey Euch zu sein 
gezwungen ; vnd habe Inen auch schweren muessen; derwegen bitte 
Sie, :das Sie mir nichts thuen sollen, sonder sich auch ZU VnS er- 
geben.“ Darauf hab der Illia seinen Schreyber, Dermotsehicz 
genannt, dasselb schreyben zustellen beuolchen, mit dem Vermelden, 
wo sich die Vssgokhen nit zu Inen ergeben, so wollen Sies an- 
haimbs ersuechen. Dasselb schreyben hab. gedachter Nosehina vol- 


284 FR. RAČKI, 


gendt den Vssgokhen zuegetragen; vnd gedachter Marco Noschina 
ist von Anfanng bey den Pauern gewest. Er sagt auch, das derselb 
Noschina vil guets gewunen; vnd was Er zusamen gebracht vnd 
gewunen, das ist Ime alles beliben. 

Am Faschang tag hat der Geriacher zu Lichtenwaldt den Tilia 
selb acht oder neindten zu Gasst gehalten, vnd dem Iilia ain Ross 
verehrt. Er zaigt an, dass die Bauern vermaint sich mit dem Herrn 
Grauen zu Serin zuschlagen. 

Ibid. nr. 44. 


CLVII. Zagrabiae die 15 Martii 1578. 
Banus Georgius Drašković archiduci Carolo. 


Serenissime princeps etc. Orationum. Ea ipsa hora, qua ex con- 
finiis Croaticis redii, redditae sunt mihi litterae Serenitatis Vestrae, 
octava die hujus mensis datae. Perlustrata Hrazthovicza, aliisque 
confiniis meae curae demandatis, vidi non sine dolore et commise- 
ratione, quam male sit summo harum partium et vicinarum regio- 
num propugnaculo, confinio Hrazthovicensi, provisum et pessime 
consultum. Verbo: non aliquae munitiones, non arma militaria, aut 
ullae res necessariae, quas tanti momenti locus requirit, habentur. 
Milites quoque in stipendiis provincialium exeuntes a triennio 
jam, ut affirmarunt, insoluti, magis de deserendo, quam defendendo 
loco cogitare videntur; capitaneus etiam eorum a longo jam tem- 
pore desideratur. Ego, ut pro posse meo praestarem, quibus loco 
ili commodare possem, constitui duos castellanos denuo in duo 
castra Hrazthovicensia, et plures pedites Banales aliunde avocatos 
prioribus ibi residentibus adieci, quamvis eos quoque satis insolutos. 

Haec cum ordinassem, jamque Hrazthovica eggredi vellem, venit 
ad me ea nocte quidam nuncians moenia arcis Zrin finitimae 
ad ulnarum 25 quantitatem ea ex parte, quae ad Thurcarum castra 
spectat, corruisse; milites vero non plures quadraginta, ubi 
centum et quinquaginta militum stipendiariorum numeratur, ibi adesse, 
absente etiam capitaneo. Et cum viderem locum periculo esse expo- 
situm, Thurcisque capiendi confinii, paucosque illos defensores tru- 
cidandi maximam datam esse occasionem, atque usque adeo portam 
ipsis esse apertam: oportuit me pedites Banales illuc mit- 
tere, (licet locus ille non sit meae iurisdictionis) qui cum 
iis, qui antea ibi erant, locum eum ita saltem repente munirent, ut 
aliquos hostium impetus sustinere possint interim, donec melius loco 
illi provideatur. 

A multo jam tempore et Hrazthovicensis et Zriniensis capi- 
tanei a sua statione absunt, quo fit, ut confinia minori diligentia 
curentur, quam fieri deberet. Supplico igitur humillime Serenitati 
Vestrae, dignetur clementer committere diiis capitaneis confiniorum 
Croatiae, ut confiniorum curam habeant, et Zriniensi quoque 
ruinae in tempore provideatur, ne locus negligentia ammissus 
vicinas quoque regiones secum in perniciem trahat, et Thurcae inter 
fluvium Un et Colapim novam habitationem acquirant. 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 285 


\ibus rusticorum nihil Serenitati Vestrae scribere 
n enim in hac re informationem a sacr. caes. regiaque 
tre Serenitatis Vestrae dilectissimo, dominoque meo 
expectavi. Nunc jubet Maiestas sua sacr. eos exami- 
atia diorum Hervardi ab Auersperg et Viti 
Dominum ab Auersperg ut Serenitas Vestra clementer 
etur_hue Zagrabiam pro examinatione horum aliquo 
post haee imminentia festa, humillime supplico. Digne- 
iersperg mandare, ut d. ab Auersperg diem adventus 
npore significet, quod ad eum terminum etiam d. ab 
possim, ut eorum fassionem pro voluntate ssihae 
3. ac regia et suae Maiestati ssmae et Serenitati 
r primo quoque tempore mittere possim. Deus aeter- 
n Žgrabiae 15 Martii 1573. 
archiv. archiep. zagrab. 


CLVIII. Zagrabiae 20 martii 1578. 
ius Drašković J. J. bar. in Eck et ordinariis Carnioliae. 


magnifice domine, amici nobis observandissimi! Sa- 
itiorum nostrorum commendationem. Redditae sunt 
. litterae generosarum ac magn. dom. vestrarum, die 
ae, quibus eaedem significant nobis, nunciatum esse 
nova rusticorum seditione et rebellione. Andivimus 
etiam nonnihil de quadam suspicione insureetionis 
1 incerto rumore, cui fidem adhibere non possumus, 
a aliqua fama confirmetur. x, 

»ro Ratkhay rusticos comovisse crebris irruptionibus, 
et captivitate, sicut nos nec audivimus, ita neque 
alia putamus, neque haec de ipso persuadere nobis 
e enim non ita prope partibus his Zomzedvarianis, 
habitatio est, et seditio initium cepit, habitat. Si quid 
stiterit de machinationibus novorum tumultuum, statim 
iagnificis dominationibus vestris significabimus, cura- 
nostra virili, ut communibus hostibus, si qui erunt, 
iam viribus resistamus. Feliciter valere generosas ac 
tras cupimus. Datae in arce nostra Zagrabiae 20 die 
fagnificentiarum vestrarum deditissimus el. arebie- 
ensis ac banus ete. m. p. 

e magnificis diiis Johanni Josepho baroni in Eck et 
locumtenenti ducatus Carniolae, et aliis dominis N. 
etc. Dominis et amicis nobis observandissimis. 
rchiv. Original. 40. 


CLIX. Viennae die 28 martii 1578. 
ex Maximilianus 11. bano Georgio Drašković. 


1 secundus, dei gratia electus Romanorum imperator 
15 etc. Reverende, fidelis, nobis dilecte. Binae literae 


286 FR. RAČKI, 


tuae, octava et nona huius mensis datae, recte ad nos pervenerunt 
earumque contenta clementer inteleximus. Super iis ergo, quae ad 
iuridicam revisionem et cognitionem bonorum quondam comitis Zlunii 
Bani attinent, ex consilio nostro Hungarico habebis responsum. 

Quantum munitionum tibi a locumtenentibus nostris utrorumque, 
Croatiae et Selavoniae, confiniorum sit assignandum, certus aliquis 
numerus definiri haud  potest. Commisimus autem utrique ut 
secundum rei necessitatem, et ubi ad alia quoque confinia sufficere 
se posse existimant, partem etiam tibi ad tua castella attribuant. 

Quae de primis inceptoribus rusticanae seditionis in exa- 
minatione comperies, ea nobis explicanda abs te expectamus. 

Curam tuam et diligentiam in prospiciendo locis illis finitimis 
Hrastovizae, Zrini et aliis gratam habemus. 

Injunximus autem Herwarto ab Auersperg, ut necessariam ad 
castrum Zrini provisionem faciat, tam in reparando muro rupto, 
quam ordinandis eo praesidiariis et munitionibus pluribus. Sic etiam 
in subordinanda solutione pro iis militibus in opere sumus continuo, 
ut iis locis hoc modo etiam subveniatur. Quod tibi, cui alias bene 
propensi sumus, benigne respondendum erat. Datum in urbe nostra 
Wiennae vigesimo octavo die Martii anno etc. milesimo quingen- 
tesimo septuagesimo tertio, regnorum nostrorum Romani undecimo, 


Hungarici decimo, Bohemiae vero vigesimo quinto. Maximilianus mp. 


Ad mandatum sti. imperatoris proprium. 

Reverendo Georgio Drasskovyth, electo archiepiscopo Colocensi 
ac episcopo ecelesiae Zagrabiensis, regnorum nostrorum Dalmatiae, 
Croatiae et Sclavoniae Bano, ac consiliario nostro etc. fideli nobis 
dilecto. Agramb. Cito, cito. Redditae XI Aprilis 1573. 

Orig. Archiv. archiep. Zagrab. 


CLX. Laibach den 28. Martij anno im 1578ten. 
Gerichtliche Aussage der gefangenen Bauern: Marko Nožina und Ivan Svrač, 


Marco Noschina, ain Vssgokh zu Stodieschitsch wonhafft, ist 
guetlich befragt worden vnnd bekhenndt: Das Er bey den Pauern 
vnder Khaysersperg gewest; sey aber von Inen, da er ainen Khna- 
ben, welcher zuuor bey Ime gewest, gesuecht, gefangen vnd bey 
Inen Zubleiben genčtt worden. Hernach haben Ine die Pauern 
mit ainem schreyben an die Vssgokhen abgefertigt. 

Volgends ist Ime, Noschina, Juuan Sfrast, welcher Zuuor 
etlich Articl auf Ine bekhenndt, vnnder augen gestellt worden. 
Alda hat der Sfrast sein vorige bekhendtnus, die Er an der stren- 
gen frag wider den Noschina gethon, erzelt: Das Er Ine, Noschina, 
bey dem lilia Na uidmj gesehen ob tiseh siczen, vnd habe auch 
gehort, wie Er, Nosehina, den Illia gebetten das sehreyben an die 
Vssgokhen znstellen.  Solches widerspricht Noschina vnnd Zaigt 
an, der Illia hab dan, als wie der brief geschriben, geschlaffen ; 
vnd gey nit bey Ime ob tisch, sonnder beym offen an ainer 
Panckh gesessen; vnd als Ime das schreyben gegeben worden, Da 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 287 


hab Er gesagt: wan man Ime ain schlangen zutragen gebe, So 
wollt Ers tragen, damit Er nur von Inen khome. 

Gesteht auch nit, das Er dem Illia, wie der Sfrast bekhendt, 
ainen Vetter gehaissen hette. 

Micula Schievianitschitsch, Ognan Strachinitseh, 
Mile Khouatschouitseh, Riditsch Sehievianitschiseh, 
des fiinfiten Namen wais er nit, es sey ain Junge Person; vnd 
seind alle finff Vssgokhen zu Sytschouacz gesessen; die haben 
dem Illia die Schof, dauon Juuan Sfrist bekhendt, verehrt. 
Welche Schof aber volgendts des Gregorianicz Diener von des 
Illia Behausung genommen vnd geen Mokricz gefiirt. 

Ferrer ist der Noschina befragt worden: Ob nit mer Vssgokhen, 
so etwo nachends bey den Pindischen Pauern anrainen, auch In 
der _Pindtnuss wiren. Daraufi sagt Er: Es sey niemandts, als 
man Im Gott helff. 

Juuan Sfrist zeugt an, auff dass so Noschina gemeldt, Er 
sey von den Pauern geczwungen worden, an Weil Er also gedrun- 
gen: Warumb ist Er dann iiberall ledig under Inen und mit Inen 
allenthalben geczogen? Darauff sagt Noschina: Es sey war, das Er 
ledig under Innen umbgangen, aber verwacbt .worden und hab von 
den Wissern und grossen Schne nit entziehen mćogen. 

Juuan Sfrist zaigt an: Sarco, welcher der Pauren haubtman zu 
Podgore, wie Er vor an der strengen frag bekhendt, seye auch 
Im Thurm zu Gurkhfeldt, darauss der Haubtman Laser erschossen, 
gewesen. 

Nosehina bitt dem Wanitsch, Rainerischen vnderthan zu Micho- 
louicz wonhafit, zu den Er dass guet, so Er etwo genommen, be- 
baliten haben solle, dauon her Christoph Gall in seinem schreiben 
meldung thuet, zuschreiben, vnnd hieriiber griindtlichen bericht 
zuerfordern. 

(Von Aussen:) Aussagen Ettlicher gefangenen Pundtischen Pa- 
wern. 1573. 

Kramn L. Archiv nr. 44. 


CLXI. Wien den 11. April 1578. 
Erste gerichtliche Aussage des Elias Gregorić. 
1. 

Fragstuckh auf Eliasen Gregoritsch. 


Nachdem im Anfang nechstuerschines Monats February vnuer- 
sehner sachen ain Paurn Aufruer zwischen den Windischen vnnd 
Steyrischen Graniczen bei Kheisersperg, Sossed, Stubicza vnnd der- 
selben orten erhebt; Dariiber die Paurn vasst All, so in der nahent 
daselbs herumb gesessen vnnd Zu denen die Aufriierer Khumen 
sein, in die Pindtnus begeben, vnnd Iren also in vnderschiedlichen 
beiiffen ain Zimbliche anezall versamblt gewesen sein, Wi sy dann 
an Vier vnderschiedlichen Ortten mit Irem grossen schaden durch 


288 FR. RAČKI, 


die Land vnnd Edlleuth vnnd desselben Zueczug aus Windisehland, 
Steyr und Crain geschlagen, zertrent, vnnd die iibrigen wider Zamb - 
gejagt worden: So befindt sich aus aller deren Paurn vuna Ridl- 
fierer_ derselben Aufruer bekhanntnus, das Elias Gregoricz. 
sonst Pribegkh genannt, der erste anfenger vund aufwigler sol- 
cher Vnrhue sey gewesen. 

Darauf ime aus. beuelch der Khay. Mt. vund Fr. Dr. Erezher- 
zogen Carls Zu Osterreich dermassen an allen orten nachgestelt, 
das Er lecztlich in diesem Land Osterreich betretten vnnd 
nun mehr gefincklich hieher gebracht. Demnach wierdet Er am 
ersth giietlich, dann auch Peundlich, zu Examinieren vnnd Zube- 
fragen sein : 

1. Wass Lanndts Er sey? 

2. Warumb Er Pribekh haist? Ob er vom Tirgkhen heriiber 
entsprungen vnnd wie lang solehes sey ? 

38. Wie lang er auf denselben orten gewont hab? 

4. Wass Vrsach sey, das er dise Pčse that fliirgenomen? 

5. Wie lang hieuor Er dieselb bedacht vnnd furgenomen habe ? 

6. Wass Ine darczue verursacht? 

7. Da ers auch hieuor fiirgenomen: Was Ine daran verhindert, 
das Ers nit Ehe ins werch gericht? 

8. Wer mit ime In der sachen sonderliche verwantnuss gehabt, 
vnnd mit wem ers sonderlich beratschlagt vnnd anfenckhlich ins 
werch gericht? 

9. Wer seine Firnembste Haubtleiith, vnnd wievil deren sein 
gewesen? Welchen Er auch am maisten Vertraut habe? 

10. Wass sein mainung vnnd Intent sey gewesen dardurch aus- 
zurichten ? 

11. Ob Er die Obrigkhaiten vnd Edlleiith vertreiben habe wdllen, 
oder ain neue Regiment anrichten, sich selbs oder Jemand andern 
Zum Khunig machen? 

12. Ob Er, vnnd warumb Er die Meiit, Dacz vnnd Aufschleg 
hab wollen abthuen? 

13. Wass Er Fiir verstandt mit dem Turgkhen gehabt? 

14. Da es Ime gelungen, das Er Oberhand bekhumen, wess er 
sich gegen den Tiirgkhen verhalten het wćčllen? 

15. Item was sein mainung gewesen wider die Khay. Mt. oder 
Fr. Dr. anczufahen ? 

16. Wie vil Sehlčsser, heiiser vnnd Marckht Er geplindert vnd 
verhdrt? - 

17. Was fir Edlleiith oder andere, die Ime Zuwider, Er vmb- 
bringen habe lassen? 

18. Wass Er allenthalben fiir gelt Silber vnd Goldt bekhumen? 

19. Wo Er dasselb hingethon? 

20. Ob ers etwo vergraben oder Zubehalten geben? 

21. Ob der Ediman bei Gradacz Mathiass Rosalitsch, Zu 
dem Er Erstlich, als er sich in die Flucht begeben, einkhert, Ime 
in der Sachen etwas verwonht sey vnd Wie? 


m KA BUNA. 253 
Er NAG EN REI 

No 2. ZM itsch. den Er vnnd der 
"iLi aku u Edlman wegen Irer Ross 
Dii ea xannt sey vnnd wie? 
braj aačik ni t Ime in verwantnuss dises 
; REGE . a l "A A, jA , 

suda iaag -. : haubtleiitthen bestolt, da- 
<: | «terez genant, den er auf 


t, gewesen, habe Er ainem 
seben, davon die alspaldt, ob 
t zu soleher aufruer gehabt, 
Ziga Vain + seinem, dess Gregoric, willen 

azad der je lehes tiir_ ain tranckh gewesen, 
bl mea LI Glt es gehabt habe? 


“ a“ A “>, » 





mv aram 
_'- slef TOL ita = 


OO or asriare 
alan Kru Lii+!) ., “= 
: .._ 


2-77 . disem Lanndt auch ain Ver- 
“edo .nnd Ir fiirnemen sey gewesen? 
_ die maisten vnnd fiirnembsten. 


LI .n beiligunden brief Nro. 1. ge- 
: er im verwant vnnd Er In sein 


ile zen vnnd seinen anntwortten weit- 
vequemblich vnnd nottwendig zu- 


> auf Eliasen Gregoritsch. 


X. 9, 
hen erste Bekandtnuss. 


5 : des Erzherzog Carl zu Osterreich 
“digisten_ Herrn Verordnung vnd be- 
en Kay. Mt. ete. Stattrichter alhie zu 
D. Bernharden Ritler, der hčchlčbl. 
haleh, vnd Michaeln Stiinzl, der k. 
dnete Comissari, auch Mathesen Pit- 

>r. Windiseh Griniz, als Tollmiitsch, in 
en Reschen, auch Hannsen Sehlaher, 


_- Ambthauss verhifite Elias Grego- 
-. -enant, aus dem Metlinger_Poden, bei 


in Crabathen gebirtig, seines Alters 
.ber ineligende Fragstuckh (nr. 1) in der 
folgt sein Verantworttung beschriben 


> 


im den 11 tag Aprilis a. 1573. 
von der Metling bei vnnser Frau zu 
ebiirtig, H. Graf Steffan von Franckha- 


halber Pribeckh genanndt, dass er bey 
vefanngen gelegen. Nemblich noch vor 
lie Tdrgkhen, wie sy in S. Birtlmeesfelt 
»straifit, gefanngen worden. Vnd vor funf 


19 


288 YR. RAČKI, 


die Land vnnd Edlleuth vnnd desselben Zueczug aus Windisehland, 
Steyr und Crain geschlagen, zertrent, vnnd die tibrigen wider Zamb - 
gejagt worden: So befindt sich aus aller deren Paurn vund Ridl- 
fiierer _ derselben Aufruer bekhanntnus, das Elias Gregoricz. 
sonst Pribegkh genannt, der erste anfenger vund aufwigler sol- 
Cher Vnrhue sey gewesen. 

Darauf ime aus. beuelch der Khay. Mt. vund Fr. Dr. Erezher- 
zogen Carls Zu Osterreich dermassen an allen orten nachgestelt, 
das Er lecztlich in diesem Land Osterreich betretten vnnd 
nun mehr gefincklich hieher gebracht. Demnach wierdet Er am 
ersth glietlich, dann auch Peundlich, zu Examinieren vnnd Zube- 
fragen sein: 

1. Wass Lanndts Er sey? 

2. Warumb Er Pribekh haist? Ob er vom Tirgkhen heriiber 
entsprungen vnnd wie lang solches sey ? 

3. Wie lang er auf denselben orten gewont hab? 

4. Wass Vrsach sey, das er dise Pčse that fiirgenomen ? 

5. Wie lang hieuor Er dieselb bedacht vnnd furgenomen habe ? 

6. Wass Ine darczue verursacht? 

7. Da ers auch hieuor firgenomen: Was Ine daran verhbindert, 
das Ers nit Ehe ins werch gericht? 

8. Wer mit ime In der sachen sonderliche verwantnuss gehabt, 
vnnd mit wem ers sonderlich beratschlagt vnnd anfenckhlich ins 
werch gericht? 

9. Wer seine Fiinembste Haubtleiith, vnnd wievil deren sein 
gewesen? Welchen Er auch am maisten Vertraut habe? 

10. Wass sein mainung vnnd Intent sey gewesen dardurch aus- 
zurichten ? 

11. Ob Er die Obrigkhaiten vnd Edlleiith vertreiben habe wdllen, 
oder ain neue Regiment anrichten, sich selbs oder Jemand andern 
Zum Khunig machen ? 

12. Ob Er, vnnd_ warumb Er die Meiit, Dacz vnnd Aufschleg 
hab wollen abthuen? 

13. Wass Er Fiir verstandt mit dem Turgkhen gehabt? 

14. Da es Ime gelungen, das Er Oberhand bekhumen, wess er 
sich gegen den Tiirgkhen verhalten het wčllen? 

15. Item was sein mainung gewesen wider die Khay. Mt. oder 
Fr. Dr. anczufahen? 

16. Wie vil Schlčsser, heliser vnnd Marckbt Er geplindert vnd 
verbort ? 

17. Was fir Edlleiith oder andere, die Ime Zuwider, Er vmb- 
bringen habe lassen? 

18. Wass Er allenthalben fiir gelt Silber vnd Goldt bekhumen? 

19. Wo Er dasselb hingethon ? 

20. Ob ers etwo vergraben oder Zubehalten geben? 

21. Ob der Ediman bei Gradacz Mathiass Rosalitseh, Zu 
dem Er Erstlich, als er sich in die Flucht begeben, einkhert, Ime 
in der Sachen etwas verwonht sey vnd Wie? 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 289 


: der Pott, der Marttintschitseh, den Er vnnd der 
Gosseditsch Zu obgedachtem Edlman wegen Irer Ross 
t, nit auch in der Sachen verwannt sey vnnd wie? 

der Gossetitseh Immerdar mit Ime in verwantnuss dises 
ey gewesen? 

Er, Gregoritsch, etliche Zu haubtletitthen bestslt, da- 
iner ain Schlosser, Paul Sterez genant, den er auf 
rg vnnd Herberg geschickht, gewesen, habe Er ainem 
h aus ainem Jerden Pecher geben, davon die alspaldt, ob 
zuvor nit willen oder Lust zu solcher aufruer gehabt, 
ue bekhumen, vnnd sich seinem, dess Gregoric, willen 
ig gemacht haben: Was solches fir ain tranckh gewesen, 
es zuegericht, Wass khrafit es gehabt habe? 

er mit den Crabaten in disem Lanndt auch ain Ver- 
b gemacht. Wass sein vnnd Ir firnemen sey gewesen? 
»Iehe ennder Inen auch die maisten vnnd fiirnembsten. 
Oswald sey, dem Er disen beiligunden brieff Nro. 1. ge- 
vi vnnd wass gestalt er im verwant vnnd Er In sein 
nne 
ras aus obgemelten Fragen vnnd seinen anntwortten weit- 
io ninanten wirdet bequemblich vnnd nottwendig zu- 
fallen. 
\ussen:) Fragstuckh auf Eliasen Gregoritsch. 


2 
Eliasen Gregoritachen erste Bekandtnuss. 


: R&m. Kay. Mt. vnd des Erzherzog Carl zu Osterreich 
ergenedigst vnd genedigistenHerrn Verordnung vnd be- 
durch hichsternennten Kay. Mt. etc. Stattrichter alhie zu 
)hann Huetstockher, D. Bernharden Ritler, der hčehlobi. 
rierung Vnndermarschaleh, vnd Michaeln Stinzl, der k. 
r, als hierzue verordnete Comissari, auch Mathesen Pit- 
sterschreiber auf der Windisch Gršniz, als Tollmitsch, in 
i vnd beysein Marcen Reschen, auch Hannsen Schlaher, 
:ger alhie, der im Ambthauss verhšfite Elias Grego- 
zunsten Pribegkh genant, aus dem Metlinger Poden, bei 
auen zu Ribnicka in Crabathen gebiirtig, seines Alters 
vnd funffzig Jare, vber ineligende Fragstuckh (nr. 1) in der 
uminiert, vnd wie folgt sein Verantworttung besehriben 


Aetum den 11 tag Aprilis a. 1578. 
wie verstonnden, von der Metling bei vnnser_Frau zu 
aus Crabatten gebiirtig, H. Graf Steffan von Franckha- 
derthann. 

der Vrsachen halber Pribeckh genanndt, dass er bey 
šhen zway mall gefanngen gelegen. Nemblich noch vor 
sey Er durch die Tirgkhen, wie sy in S. Birtlmeesfelt 
zelegen vnd gestraifit, gefanngen worden. Vnd vor funf 
. vu 19 





i LJ ia; ML 











288 PR. RAČKI, 


die Land vnnd Edlleuth vnnd desselben Zueczug aus Windisehland, 
Steyr und Crain geschlagen, zertrent, vnnd die iibrigen wider Zamb - 
gejagt worden: So befindt sich aus aller deren Paurn vund Ridl- 
fierer derselben Aufruer bekhanntnus, das Elias Gregoricz. 
sonst Pribegkh genannt, der erste anfenger vund aufwigler sol- 
Cher _ Vnrhue sey gewesen. 

Darauf ime aus. beuelch der Khay. Mt. vund Fr. Dr. Erezher- 
zogen Carls Zu Osterreich dermassen an allen orten nachgestelt, 
das Er lecztlich in diesem Land Osterreich betretten vnnd 
nun mehr gefincklich hieher gebracht. Demnach wierdet Er am 
ersth gietlich, dann auch Peundlich, zu Examinieren vnnd Zube- 
fragen sein: 

1. Wass Lanndts Er sey? 

2. Warumb Er Pribekh haist? Ob er vom Tiirgkhen heriiber 
entsprungen vnnd wie lang solches sey ? 

38. Wie lang er auf denselben orten gewont hab? 

4. Wass Vrsach sey, das er dise Pčse that fiirgenomen ? 

5. Wie lang hieuor Er dieselb bedacht vnnd furgenomen habe? 

6. Wass Ine darczue verursacht? 

7. Da ers auch hieuor fiirgenomen: Was Ine daran verhindert, 
das Ers nit Ehe ins werch gericht? 

8. Wer mit ime In der sachen sonderliche verwantnuss gehabt, 
vnnd mit wem ers sonderlich beratschlagt vnnd anfenckhlich ins 
werch gericht? 

9. Wer seine Fiirnembste Haubtleiith, vnnd wievil deren sein 
gewesen? Welchen Er auch am maisten Vertraut habe? 

10. Wass sein mainung vnnd Intent sey gewesen dardurch aus- 
zurichten ? 

11. Ob Er die Obrigkhaiten vnd Edlleiith vertreiben habe wdillen, 
oder ain neue Regiment anrichten, sich selbs oder Jemand andern 
Zum Khunig machen? 

12. Ob Er, vnnd warumb Er die Meiit, Dacz vnnd Aufschleg 
hab wollen abthuen? 

13. Wass Er Fiir verstandt mit dem Turgkhen gehabt? 

14. Da es Ime gelungen, das Er Oberhand bekhumen, wess er 
sich gegen den Tiirgkhen verhalten het wčllen? 

15. Item was sein mainung gewesen wider die Khay. Mt. oder 
Fr. Dr. anczufahen? 

16. Wie vil Sehlčsser, hetiser vnnd Marckht Er geplindert vnd 
verhort? - 

17. Was fir Edlleith oder andere, die Ime Zuwider, Er vmb- 
bringen habe lassen? 

18. Wass Er allenthalben fiir gelt Silber_ vnd Goldt bekhumen? 

19. Wo Er dasselb hingethon? 

20. Ob ers etwo vergraben oder Zubehalten geben? 

21. Ob der Edlman bei Gradacz Mathiass Rosalitsceh, Zu 
dem Er Erstlich, als er sich in die Flucht begeben, einkhert, Ime 
in der Sachen etwas verwonht sey vnd Wie? 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 289 


) der Pott, der Marttintschitsch, den Er vnnd der 
Gosseditsch Zu obgedachtem Edlman wegen Irer Ross 
t, nit auch in der Sachen verwannt sey vnnd wie? 

der Gossetitsch Immerdar mit Ime in verwantnuss dises 
ey gewesen? 
| Er, Gregoritsch, etliche Zu haubtletitthen bestilt, da- 
iner ain Schlosser, Paul Sterez genant, den er auf 
»rg vnnd Herberg geschickht, gewesen, habe Er ainem 
h aus ainem Jerden Pecher geben, davon die alspaldt, ob 
zuvor nit willen oder Lust zu solcher aufruer gehabt, 
ue bekhumen, vnnd sich seinem, dess Gregoric, willen 
tig gemacht haben: Was solches fiir ain tranckh gewesen, 
es zuegericht, Wass khrafit es gehabt habe? 

er mit den Crabaten in disem Lanndt auch ain Ver- 
b gemacht. Wass sein vnnd Ir flirnemen sey gewesen? 
>Iche ennder Inen auch die maisten vnnd firnembsten. 
Osvald sey, dem Er disen beiligunden brief Nro. 1. ge- 
i vnnd wass gestalt er im verwant vnnd Er In sein 
'nne 
vas aus obgemelten Fragen vnnd seinen anntwortten weit- 
pp Praminanten wirdet bequemblich vnnd nottwendig zu- 
fallen. 
Aussen:) Fragstuckh auf Eliasen Gregoritsch. 


2 
Eliasen Gregoritschen erste Bekandtnuss. 
r R&m. Kay. Mt. vnd des Erzherzog Carl zu Osterreich 
lergenedigst vnd genedigisten Herrn Verordnung vnd be- 
durch h&chsternennten Kay. Mt. ete. Stattrichter alhie zu 
»hann Huetstockher, D. Bernharden Ritler, der h&ehlsbi. 
rierung Vnndermarschaleh, vnd Michaeln Stinzl, der k. 
r, als hierzue verordnete Comissari, auch Mathesen Pit- 
sterschreiber auf der Windisch Gršniz, als Tollmitseh, in 
i vnd beysein Marcen Reschen, auch Hannsen Schlaher, 
rger alhie, der im Ambthauss verhšffte Elias Grego- 
sunsten Pribegkh genant, aus dem Metlinger Poden, bei 
'auen zu Ribnicka in Crabathen gebiirtig, seines Alters 
vnd funffzig Jare, vber ineligende Fragstuckh (nr. 1) in der 
aminiert, vnd wie folgt sein Verantworttung beschriben 


Actum den 11 tag Aprilis a. 1578. 
wie verstonnden, von der Metling bei vnnser Frau zu 
aus Crabatten gebilrtig, H. Graf Steffan von Franckha- 
derthann. 

der Vrsachen halber Pribeckh genanndt, dass er bey 
khen zway mall gefanngen gelegen. Nemblich noch vor 
sey Er durch die Tirgkhen, wie sy in S. Birtlmeesfelt 
gelegen vnd gestraifit, gefanngen worden. Vnd vor funf 
+ VIL 19 











288 FR. RAČKI, 


die Land vnnd Edlleuth vnnd desselben Zueczug aus Windisehland, 
Steyr und Crain geschlagen, zertrent, vnnd die tibrigen wider Zamb - 
gejagt worden: So befindt sich aus aller deren Paurn vund Ridl- 
fuierer derselben Aufruer bekhanntnus, das Elias Gregoriecz. 
sonst Pribegkh genannt, der erste anfenger vund aufwigler sol- 
cher_ Vnrhue sey gewesen. 

Darauf ime aus. beuelch der Khay. Mt. vund Fr. Dr. Erezher- 
zogen Carls Zu Osterreich dermassen an allen orten nachgestelt, 
das Er lecztlich in diesem Land Osterreich betretten vnnd 
nun mehr gefincklich hieher gebracht. Demnach wierdet Er am 
ersth giietlich, dann auch Peundlich, zu Examinieren vnnd Zube- 
fragen sein: 

1. Wass Lanndts Er sey? 

2. Warumb Er Pribekh haist? Ob er vom Tirgkhen heriiber 
entsprungen vnnd wie lang solches sey ? 

3. Wie lang er auf denselben orten gewont hab? 

4. Wass Vrsach sey, das er dise Pise that firgenomen? 

5. Wie lang hieuor Er dieselb bedacht vnnd furgenomen habe? 

6. Wass Ine darczue verursacht? 

7. Da ers auch hieuor fiirgenomen: Was Ine daran verhindert, 
das Ers nit Ehe ins werch gericht? 

8. Wer mit ime In der sachen sonderliche verwantnuss gehabt, 
vnnd mit wem ers sonderlich beratschlagt vnnd anfenckhlich ins 
werch gericht? 

9. Wer seine Fiirnembste Haubtleiith, vnnd wievil deren sein 
gewesen? Welchen Er auch am maisten Vertraut habe? 

10. Wass sein mainung vnnd Intent sey gewesen dardurch aus- 
zurichten ? 

11. Ob Er die Obrigkhaiten vnd Edlletith vertreiben habe wšllen, 
oder ain neue Regiment anrichten, sich selbs oder Jemand andern 
Zum Khunig machen? 

12. Ob Er, vnnd warumb Er die Meiit, Dacz vnnd Aufschleg 
hab wollen abthuen? 

13. Wass Er Fiir verstandt mit dem Turgkhen gehabt? 

14. Da es Ime gelungen, das Er Oberhand bekhumen, wess er 
sich gegen den Tiirgkhen verhalten het wčllen? 

15. Item was sein mainung gewesen wider die Khay. Mt. oder 
Fr. Dr. anczufahen? 

16. Wie vil Sehlčsser, hetiser vnnd Marckht Er geplindert vnd 
verhort ? - 

17. Was fiir Edlleiith oder andere, die Ime Zuwider, Er vmb- 
bringen habe lassen? 

18. Wass Er allenthalben fir gelt Silber vnd Goldt bekhumen? 

19. Wo Er dasselb hingethon? 

20. Ob ers etwo vergraben oder Zubehalten geben? 

21. Ob der Ediman bei Gradacz Mathiass Rosalitsch, Zu 
dem Er Erstlich, als er sich in die Flueht begeben, einkhert, Ime 
in der Sachen etwas verwonht sey vnd Wie? 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 289 


der Pott, der Marttintschitseh, den Er vnnd der 
Gosseditseh Zu obgedachtem Edlman wegen Irer Ross 
t, nit auch in der Sachen verwannt sey vnnd wie? 

der Gossetitsch Immerdar mit Ime in verwantnuss dises 
ey _gewesen? 

Er, Gregoritsch, etliche Zu haubtlelitthen bestolt, da- 
iner ain Schlosser, Paul Stercz genant, den er auf 
rg vnnd Herberg geschickht, gewesen, habe Er ainem 
h aus ainem Jerden Pecher geben, davon die alspaldt, ob 
zuvor_nit willen oder Lust zu solcher aufruer gehabt, 
ue bekhumen, vnnd sich seinem, dess Gregoric, willen 
ig gemacht haben: Was solches filr ain tranckh gewesen, 
es zuegericht, Wass khrafft es gehabt habe? 

er mit den Crabaten in disem Lanndt auch ain Ver- 
b gemacht. Wass sein vnnd Ir firnemen sey gewesen? 
»Iehe ennder Inen auch die maisten vnnd ftirnembsten. 
Oswald sey, dem Er disen beiligunden brieff Nro. 1. ge- 
vis vnnd wass gestalt er im verwant vnnd Er In sein 
:nne 
vas aus obgemelten Fragen vnnd seinen anntwortten weit- 
2 Praminanten wirdet bequemblich vnnd nottwendig zu- 
allen. 
Aussen:) Fragstuckh auf Eliasen Gregoritsch. 


2 
Eliasen Gregoritschen erste Bekandtnuss. 


r Rom. Kay. Mt. vnd des Erzherzog Carl zu Osterreich 
lergenedigst vnd genedigisten Herrn Verordnung vnd be- 











durch hčehsternennten Kay. Mt. etc. Stattrichter alhie zu H 
ohann Huetstockher, D. Bernharden Ritler, der hčehlobl. ki 
rierung Vnndermarschalch, vnd Michaeln Stinzl, der k. pi 
r, als hierzue verordnete Comissari, auch Mathesen Pit- le 
sterschreiber auf der Windisch Gršniz, als Tollmiitseh, in Eša 


d vnd beysein Marcen Reschen, auch Hannsen Schlaher, 
rger alhie, der im Ambthauss verhšfite Elias Grego- - 
sunsten Pribegkh genant, aus dem Metlinger Poden, bei > 
auen zu Ribnicka in Crabathen gebiirtig, seines Alters B 
vnd funffzig Jare, vber ineligende Fragstuckh (nr. 1) in der 
aminiert, vnd wie folgt sein Verantworttung beschriben 


Actum den 11 tag Aprilis a. 15738. 
wie verstonnden, von der Metling bei vnnser Frau zu 
. aus Crabatten gebiirtig, H. Graf Steffan von Franckha- 
iderthann. 

: der Vrsachen halber Pribeckh genanndt, dass er bey 
khen zway mall gefanngen gelegen. Nemblich noch vor 
sey Er durch die Turgkhen, wie sy in S. Birtlmeesfelt 
gelegen vnd gestraifit, gefanngen worden. Vnd vor funf 
kv 19 


296 FR. RAČKI, 


4. Sagt: des von Tattenpekh pfleger hab inen guetrillig 
Profandt geben; dan sie haben in die Sehl&sser nie begert, seien 
auch nie willens gewest, sich in die Schl&sser zubegeben. Wan sis 
aber begert hetten, waren sie guetwillig eingelassen worden, 

Zu Schriebsckhj hat die Frau Inen profant, Nemblichen Zwoj 
fas wein, geben mit pitten, wo sy Iren, den hern, antreffen vnd be- 
khimen, das sy Ime nichts thun wolten. 

Item vnder der Herschaft Reichenburg sei ein Thurn daselbst, 
hab man si hinein zum essen berufen; Sy aber haben hinein nit 
Gewdli. 

Item Zu Sebnicz habe der pfleger Zwen Zu Inen herab ge- 
schickht, begert sy wolten binein in das Schloss Zue essen khu- 
men. Nachdem sy aber nit wočllen, habe er inen Proth vnd wein 
heraus geben. 

Gleicher weis seien sy gegen der Tiber for ein Closter, welcheg 
er nit Nenen khiine, gangen. Alda man Inen auch essen vnd trin- 
khen guet vwillig gereicht. 

Vnnd wie si fur ein Schloss Blania genant gezogen, haben si 
daselbst aus Irem hauffen 30 personen mit dem Indern sprach zu- 
halten abgefertigt; dauon die im Schloss aus Iren abgesandten 
Zwen hinein gelassen, volgents mit dem Hefitigisten auf sy herauss- 
geschossen vnd Inen nachgejagt; dauon haben sie vier aus denen 
Ins Schloss gebčrig gefangen, welche si denselbigen vorgehalten 
der maynung, wan die Im Schloss Innen Ire Zwen gefangen herauss 
geben, das si entgegen auch Inen die Vier Volgen lassen wodlten. 
Vngeachtet aber solches erpietens haben die vom Schloss die Zwen 
behalten, vnd si die Paurn nichts destoweniger die vier ledig ge- 
lassen vnd weitter Gezogen. 

Zu Bisany Zwai Schl&sser vnd ain Statt hab man Inen essen 
vnd trinckhen genueg geben. 

5. Wiss kbeinen, Alss der Banin vnderthonen sein guetvillig 

Mitzogen. 
, Item die vnderthonen von Busel, dem Tattenpekh zuegehčrig, 
seyen auch selber vnbewisst Ires herrn mitgezogen, vnd vermelts 
Tatičnpokh pfleger hab zwen noch drey ducatten heraus Be- 
schikht. 

6. Sy wohnen zu Berdouecz vnd seien seine, Elie, Nachporn. 

7. Sagt, er habe nichts hingeschickht, dan diser Vskokh sey 
selbst zu Inen khumen, bei drey tagen verblieben vnd Ime, Elia, 
anzaigt, er solle die andere Vsskhokhen vberfallen; wan si den 
Ernst sehen, so werden si Inen, den Pauern, auch zuefallen, dan 
ausser dessen derffen si die Vskokhen Inen ainiche Hilff nit laisten. 

8. Ist verstannden. 

Weitter ist er, Elias Gregoritsch, auf inligende Articl hiebei 
mit B. signiert befragt worden. . 

1. Sagt auf disen Articl, das er, Eliass, Zum aller Ersten dem 
hern Gregorianez dergestalt angelubt haben, das si dem Tahi Fe- 
renczen ainichen weittern gehorsamb nit-laisten, sondern sich selbst 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 297 


ablšsen vnd Ime, Gregoriancz, vndergeben wčllen. Das aber er 
Eliass vber solches erst denen Paurn die Sossetischen zu vberziehen 
aufigeboten haben solle, dessen sei er nit gestandig; verwunder 
Ine derhalben, das Gregoriancz sagen durffe, Er, Eliass, hette nit 
angelobt; so er sich doch destwegen an den pfleger Franz Bu- 
hawatschkhy refferiert haben wćčile, der wisse vmb solches 
alles wohl. 

Vnd wan er Ja Je die warheit sagen vnd bekhenen sol, so sei 
der Hoffrichter zu Sossedt aller diser aufrur maister, anfenger vnd 
aufwigler; dan derselb sei aus dem Schloss entsprungen, das gelt 
gesamblet vnd alle Ordnung gethon. 

Item er, der her Stefian Gregoriancz, vnd die Frau henigkhin 
baben sy auch in disem handl gest&rkht; vnnd si vermanth, si sollen 
bei Irem furnemen nur getrčst verharen, den Tahi Ferenczen ver- 
treiben; dan vnser her wer Inen beistandt than, vnnd si werden 
sehen, das si Ine, Tahi Ferenczen, baldt bekhumen werden. Dariiber 
auch also die Frau Henigkhin Inen Vier thaller pulfer einzukhaufen 
geschickht. Durch solche anheizung seien si Je lenger vnd mer 
bewegt worden, das si, so weith si khunden, fort gefaren sein. Hie- 
mit habe er die grundtliche warheit, als ob ers Got dem Almech- 
tigen selber beichten solle, angezaigt; dabej er dan bestendigelich 
verharren vnd wie Ein Crist darauf storben wodlle. Thue sich also 
der Ro. Khay. M. zu derselben khaiserlichen gnoden als ein armer 
gefangner allerdiemutigist beuelchen. 


2. 
Gerichtliche Aussage Micbaels Gusetić. 


Nachdem Eliass Gregoricz der Rebellischen Paurn haubtman 
sein bekhantnus gethon, wurdet demnach auch sein gesell Michael 
Gossetitsch absonnderlich erstlich mit guete, dann auch Pein- 
dlich, f&rnemblichen in denen Artiggeln, die mit ainen $ bezaichnet, 
zuexaminiren sein auf nachuolgendte (C) Artiggl: 

1. Was Lanndts Er sey? 

2. Wie lonng Er Vm denselben orten vmb Sossed gewont? 

3. Wie lanng er disen Eliass Pribekh seinen gesellen er- 
khene; vnd wann vnd wo Er Erstlich mit Im in Khundtschafft 
kbumen ? 

4. Warumb derselb Pribekh genant werde, vnd was Ime sunst 
von desselbigen Wesen vnd vorgechenern leben bewist? 

5. Wer firnemblich dise b&se that vnd Aufruer am ersten Ange- 
richt vnd die andern darczue aufgewigt habe? 

6. Was Ine darczue geursoht, das Er sich auch darein bege- 
ben habe? 

7. Wann vnd Zu welcher Zeit sie die am Ersten furgenumen? 

8. Was Inen des Ambrosj Diakhen Sun, herr Steffen, auch die 
Prau Henigin fur anreiczung daczue geben, vnd fir hilff daczue 
gethon 





298 FR. RAČKI, 


9. Was Ine der Tahy oder seine leutt fur sonderliche vnbilliche 
Thaten zuegefuegt, das er die in specie erczelte? 

10. Weliche Ire furnembste haubtleutt sein gewesen, wer die 
auch bestelt vnd geseczt? 

11. Wievil Ir Jetweder Volkh vnder sich gehobt? 

12. Was Ir mainung vnd Intent sey gewesen, damit aussezu- 
richten ? | 

13. Ob sy die Obrigkeiten vnd Edlleutt vertriben haben wellen 
oder ein neues Regiment anrichten? | 

14. Wer der Gubes Beg sey, den sy zu einem Kunig aufgeruffen? 

15. Warumb sy die Meut, Tocz vnd Aufschlog wollen obthuen? 

16. Was fur verstandt sy mit denen Tiirkhen gehabt? 

17. T Das es Inen gelungen, das sy die oberhandt bekhumen, 
was sy sich gegen der Edl- auch gegen der Stadtleutt verholten 
hetten wellen ? 

18. Wievil schl&sser, helisser vnd Mirkht sy geblindert vnd ver- 
hčrt haben? 

19. £ Was fur Edlleutt oder andere die Inen Zuwider sy ge- 
fangen gehabt, vnd wie vil derselben sy vmbbringen lossen oder 
wie sy sunst mit Inen vmbgangen; dann man hat wol gesehen, dass 
8y etliche gefangen gefiiert. 

20. Wer den Daniel Laser heubtman zu wihitsch Zu Gurkhfeld 
erschossen hobe; warumb sy auf Ine geschossen, so er doch nur 
allain vmb sprach mit Inen Zuhalten zu Inen geritten? 

21. Item was die von Gurgkhfeldt mit Inen fiir Ain verstandt 
gehabt? 

22. t Was sy allenthalben fur gellt vnd silber bekhumen? 

23. T Wo sy es hingethon, auscheidi oder vergraben? 

24. + Welche herrn vnd Edlleutt sy die aufruerer gern vnd eignes 
Willens in Iro hetisser eingelossen haben? 

25. $ Item weliche Inen Ire Paurn selbst zuegeschikht vnd mit 
Zuziehen beuolchen haben, das Er die mit namen benenne? 

26. Was Inen der Ediman bey Gradacz Mathias Stosso- 
litach, bey dem Er vnd Elias In Irer Flucht erstlich einkhert, 
verwont vnd ob er auch in diser biindtnuss mit Inen gewesen sele ? 

27. Ob der Pott, der Martschintschicz, Den Er vnnd Elias Zu 
obgedachten Edlman wegen Irer Ross geschikht, nit auch in der 
sochen verwonnt seie? 

28. Wer die sein, die Er gruessen solle: Mathias Fistrichw vnnd . 
Georg Vuchkhw ? 

29. t Der Eliass hab auch denen, so in sein Pindtnus nit khu- 
men wellen, ain trunckh aus ain Jedem geschier geben; daruon 
diese trunkhen, Alspaldt lust Zu Irem Furnem gewunuen vnnd sich 
Ime vnderthenig gemacht. Was dasselb fiilr ain trankh sei gewesen, 
vnnd wer es zuegericht vnd wie? 

30. t Ob nit den Marco Noschina, ist ain vsskhokh in Crain, 
Khenne ; ob nit der Eliass Ine Zu den anden Vssgokhen daselbst 
geschikht, das Er sy auch in dise Pindtnuss bringen solle? 











HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 299 


31. $ Was sy mit den Krobotischen Paurn in disem Landt fur 
ain Verstendt gehobt, vnnd welche er am maisteh khenne? 

32. Wer der Ossbaldt sey, dem der Elias disen brief mit Nr. 1. 
zuegeschriben; ob er nit auch in der verwantnus, vnd warumb in 
der Elias sein Vetter nenne? 

Vnd was weiter aus seinen antworten fir fragen mligen furfollen. 

(Von Aussen:) Fragstiikh fir Michaelen Gossetitsch; Ime den 
4 Maj firgeholten. | 

Hierauf ist auch der ander (M. Gossetiseh) Im Ambthiaus 
Verhafite Rebellische Paur von Liskha (Lickha?) hindter dem 
Turgkhen geporen, seines ilters bei 30 Jarem, Im gegenwurt obbe- 
melter Herrn Commissarien auf neben gelegte Articl mit C. bezei- 
chnet gleicherweiss bei betonung der strengen frag examiniert, vnd 
wie hernach zuuernemen, sein bekhantnus beschriben worden. 

1. Sey verstanden von der Liskha (Lickha?), so vnder dem 
Turkhen ligt. 

2. Sagt: Acht Jar, alsslang Tahi Ferencz die Herschafft Innen 
gehabt, hab auch soliche Zeit bei Ime, Tahi, gedient; aber auf 
dato hab er einichen Haller b&soldung vnnd verdienten Lidlon von 
Ime nit Empfangen; habe aber maisten thajls zu Pardauitz, 
alda er weib vnd khindt habe, gewonth. 

3. Diser Eliass Pribegkh sei auch des Tahi Ferenczen vnderthon, 
daher khenne er Ine Acht Jar; hab aber sunsten mit Ime wenig 
khuntschafft gehobt, als was sy ainssmals des Tahi Ferenezen Tira- 
nischen wesens halber mit ainander zu redt worden vnnd Conrtahiert 
haben, ob sy etwo auss diser schweren dienstbarkheit an Ruehigers 
ort khumen mechten. 

4. Er, Eliass, werde darumben pribekh genant, das er etlichmal 
bei dem Tiurckhen gefangen gelegen. Er, Goschititseh, wisse aber 
Zwahr von Ime, Elia, nichts unrechtliches zusagen. 

5. Sagt: der Juan Horuath zu Sossedt, Jagaditch Paul, 
Juan Turkhouich, Peter Scheinauitz, Luckhatseh 
Khruhopekh, Mathis Micollac von Stubicz, Juan passa- 
uiez, Vrban Khranitseh vnd diser Helias Gregoritseh 
seyen die rechten aufwigler. 

6. Er sei nit aus freien willen mit gezogen; sonder durch die 
andern mit Raitln gepunden, hart gesehlagen, vnd mit zuziehen be- 
zwungen worden. 

7. Sey nit von anfang im hand! verwonth, sonder erst negstver- 
wichnen Vaschang zu Inen khumen. 

8. Wisse nichts darumben, sei nit bei inen Im Rath gewest. 

9. Ime, Goschitisch, sei fur sein person von dem Tahi Ferenczen 
merere vnbillicheit nit zuegemessen worden, als das er Ime seinen 
acht Jarigen Lidlon nicht bezalt habe. 

10. Sey im funfften Articl gehčrt. 

11. Wiss nit. 

12. Er wiss es nit, dan er sey nur vnder der gemainen pursch 
gewest. 


300 FR. RAČKI, 


13. Von dergleichen Furnemen hab er nichts gehčrt, dan man 
habe mit der gemainen paur pursch davon nicht tractiert. 

14. Diser Gubas Beg sei der Oberste Radlfuerer; hab ja wol in 
gemain gehćrt, man werde in Zum khiinig aufwerfen. Es sei aber 
nit Ins werkh gericht worden. 

15. Wisse vmb solche handlung nit, dan er sei nit lenger als 
drei tag bei Inen gewest. Volgents haimblich entrunen. 

16. Wisse von nichts nit. 

17. Er hab merers nit gehčrt, als das in gemain geredt worden, 
wan si von Tahi Ferenczen vertriben, so wolten si sich strackhs 
der Khay. Mayt. vnd Erz. durch. in gehorsamb vndergeben, vnd 
sunsten kheinen andern verer dienen. | 

18. Sy haben, seines wissens Niemandts geplindert, allein die von 
Rain vnd Gurgfeldt haben sich In guetvillig ergeben. 

19. Er wisse khein ainiches khindt nit, das da were im weni- 
gisten belaidiget, oder Jemandts vmbgebracht worden, so hab er 
auch kheinen gefangen Edlman nie Gesehen. 

20. Sey nit dabei gewest, vil weniger derselben Ortten yemals 
hinkhumen. 

21 (20). Ist Verstanden. 

22 (20). Sey, wie gehčrt, an disem Ort nie gewest. 

23. 24 (22. 23). Seines wissens baben si kheinen pfenning bekhu- 
men, als Eliass Gregoritsch vnd Vistritsch sollen sechtzehn Ochsen 
vnd ftinf Cl&pper bekhumen haben. Wofer den also sei, das er aber 
fir khein warheit sage, vnd etwas dergleichen sachen verhanden, 
so werde mans alles bei dem Oswalden zu Pischicz funden. 

25 (24). Sy seien in khain hauss Niemals khumen. 

26 (25). Weiss nit. 

27 (26). Er khene disen EdiImon anderst nit, als wie er mit dem 
Elia hinein khomen. 

28 (27). Wiss von khainen gruess nit. 

29 (28). Diser Pot haisse Juan. Er, Goschitisch, wisse fur sein 
person nit, ob derselb in Irer pundtnus verwanth 'oder nit sei. Er 
khene hierinbemelten Mort Sehnitschitseh nicht. 

30 (29). Hierumben sei im nichts bewist. 

31 (30). Ja er khene disen Marcum Neschina wol, dan wie derselb 
bei dem Elia Gregoritsch gewest vnd ainssmals ghaling verloren 
worden, habe er, Goschetitsch, Ine, Gregoritsch, befragt, wo vorge- 
dachter Neschina hin khumen sei; darauf Gregoritsch geandtwort: 
Neschina hette in erst&ehen wčillen; derhalben sei er entrunen ; ob 
aber disem anzaigen also, das khtinde er, Goschititsch, nit wissen. 

32 (31). Die Crobatten in disem Landt haben durch aus nit Inen 
khein verstandt gebabt. 

33 (32). Er wohne auf einem Schl&ssl, haisst Bisehicz vnd sei in 
disem handi nichts verwanth; die Vrsach aber, das Gregoritsch 
demselben zuegeschriben, sei dise, das er, Gregoritsch, zu desselben 

dimans diern gehairat. Derhalben habe er Im sein weib vnd 
khindt Im bčssten beuolchen. 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 301 


Gleicherwais ist dissen Michael Gosititsch Neben gelegter 
einschluss A. mit allen Inhalt furgehalten worden. Darauf aber Er 
merers nit geantwort, als er wisse durchaus vmb dise sachen nicht, 
Er sei nit dabei gewest. Souil Ime ober bewist, das hab er hiemit 
bei seinem hčchsten gewissen aigentlich vnd grundtlich angezaigt ; 
ob man Ime gleich an der martter zu stuckhen reissen solle, so 
wisse Er doch mereres nit zubekhenen, dann es werde sich in nach- 
frag anders nit befinden. 

Hierauf ist diser Gosćhititsch in bedenckhung seiner grossen 
leibs schwohait, weil die peindlich Examination gegen Ime ausser 
gefahr seines Lebens nicht hat mugen furgenomen werden, zu seinen 
verern bedacht gelassen worden. 

Krain. L.-Arhiv. nr. 44. 


CLXIV. Graz 8. Mai. 1578. 
Erzherzog Karl an die Landschaft in Krain. 


Wir haben Euern zway vnns von wegen deren alda zu Laybach 
gefangenen Rebellischen Pawern gethane gehorsamiste Schreiben 
vom 29 Martii vnnd 25 Aprilis jungsthin wol empfanngen, vnnd 
Ires gannzen Innhalits gnedigelich verstannden. Weill nun bissheero 
bertierten Ewurn beeden Schreiben nach wider Micola Warte- 
litsch, Matkho Tirtitseh, Andreen Vlasehitseh vnnd 
Juraen Frantitsch nichts gnrindtlichs oder straffmissigs be- 
funden, Sy auch die gefennckhnuss nun ain so lannge Zeit tiber- 
stannden: so ist demnach vnnser gnediger beuelch, das Ir Sy sollcher 
gfennkhnuss numehr bemiiessigen lasset. Was aber den Woschina 
auch Jacoben Frštritsch vnnd den Sfratsch belannget, da 
wellet vber Ire gethane Aussagen alssbald was Recht ist erkhennen, 
vnnd volgennds dasjenige, so erkhenndt, ins werkh richten vnnd 
volziehen lassen. Daran beschieht vnnser gefelliger gnediger willen 
vnnd mainung. Geben in vnnser Stat Graz den 8 Maij anno 1573. 
Carolus m. p. 


Ibid. Orig. nr. 43. 


CLXV. Wien den 11. Mai 1578. 


Dritte gerichtliche Aussage des Elias Gregorić und fernere Bekenntniss 
Michae\'s Gusetić. 


Den Ailfften May ist Elias Gregoricz, der gefangenen Paurn 
Auffriierer, widerumb Firgefliert; vnd In bewesen des Stattrich- 
ters alihie, Johann Huetstockhers, der Rechten Doctor, Bernhar- 
den Reissacher, Khay. Khriegs Secretarj, Mathesen Pitschin Mu- 
sterschreybers auf der Crabatischen Griniczen vnnd Lorenczen 
Wassicz des aussern Raths alhie examiniert worden: : 

Erstlich, das Er grundtlich vnd mit warhayt solle anzaigen, weyll 
sovill Radifterer benendt werden, des Gubes Beg, Er, Elias, 


302 FR. RAČKI, 


đer Mogaicz, der Pessoniicz, welcher doch der rechte vnd der 
Erste aufwigler derselben sey gewesen; dann es geen sonnst alle 
bekhandtnussen auf In, Das Er am aller Ersten zu Werdawecz 
die Sechczig Piichsenschiczen zu seinem hauss beruefit vnd dem 
Lirmen ein Anfang gemacht habe. 

Ist Im auch der Scharfrichter an die seyten gestelit vnd Ine 
Zur Folterung angehebt Zue Zurichten. Da Er mil waynenden 
Augen anzaigt, Er wisse woll, das Er muesse sterben, derhalben 
wolle Er nichts verhallten. Aber In dem beschehe Im Vnrecht, 
Das man Ine fir den Ersten Ridlfiierer. wolte haben. Dann Er 
sey In von den Andern daczue genottigt worden, vnd Er hab da- 
rumben sich auss sein hauss begeben, zu Closster daselbst zu 
Werdowecz geflohen. Aber sy haben In daselbst erwischt, Nam- 
blich der Gubes vnd der Pissanicz vnd Fistricz, Ir ein funffezig 
Pauern von Stubicza mit einander, haben In da gebunden, vnd 
daczue genčttigt, das Er auch zu Inen schweren miiessen. Dar- 
nach hab Er ja nach Irem beuelch gehandit, vnd sey ein haubt- 
mann gewesen, auf diser seyten der Saw biss auf S. Peter Zogen, 
da sy alssdann Zertrendt vnd Er Zeitlich erflohen sey. 

Die firnembisten seyen sonst gewesen: der Ivan Jurkovitz, Ivan 
Magaicz, der Ivan Pasanacz, der Lucas Khrukhopeck, Peter Schi- 
nauic vnd der Pharher Zu Werdawecz, In dessen hauss sein sy 
alezeit Zusamen khumen. 

Sunst seyen das die haubtleut vnder Ime gewesen, die Er In 
seiner Ersten bekhanntnuss benent, vnd den leczten, den Er nit 
nennen khinen; sey der Mathias Fistriez, der besčssten ainer. 

Der hofrichter Zu Sosset Iwan Horvat oder Dworsky hab sy 
daczue auch erst angehaliten, sey gleichwol selbst nit mit Zogen, 
dann er sey khrankh gewesen. Aber sein Brueder hab Er mit ge- 
schickht. 

Ist darnach gefragt worden wegen der Pauern, die In der Zell, 
so die F. D. vberschickht, darunder Er gar wenig khenndt. Dann 
ob Er gleich die Personen khendte, so weiss Er doch Ire Nimen 
oder Zunimen nit. Aber vnder Andern hat Er von Caspar Bene- 
khowicz anczaigt: Er sey ainer vom Adl, hab ein hoff zu Sa- 
bockh, der sey mit der Banin vnnderthonen Zogen. Er weiss aber 
nit aigentlich : obs der sey, der da benennt, es mocht ein Ander 
Pauer auch also hayssen. Darnach khendt Er den Iban Girbecz, 
der sey Ein Fleischhackher zu Werdowecz, sey sein Gvatter; es 
miige sein, dass Er mit gewesen, Er hab In vnder seinem hauffen . 
nit gesehen. Darnach khendt Er Benedeckh Schimunkhonicz, der 
Gurcko Sorcko sey sein haubtman gewesen, sey iiber all mit Im 
zogen, der Wiss auch was sy mit disen Iren hauffen gethan. Chri- 
stoff Tischicz sey auch mit Inen gewesen, Alls der Andern ainer. 
Und legt halit alle Schuldt auf die Khayserspergerischen vnd Sos- 
seder Paurn, die haben die Andern also aufpracht, sy getrowet zu 
spissen oder sonst nider zuhawen, damit sein sy all In den Zue- 
zug khomen. 





HRVATSKO-BLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 803 


Wann bey disen Nainen auch verczaichnet wire, von welchen 
Ohrten vnd Dčrffern die Pauern sein, hat Er auch die Pesser er- 
khennen miigen. Aber die R&dlfiierer sein die firnembisten, die 
hioben gemeldt. Item Ist gefragt worden wegen Pauln Jagadicz, 
den der Gossetitsch fiir ein Ridlfiierer benendt. Zaigt Er an, der 
sey ein Reiher Mann Zu Berdovicz; den haben Sy auch Zu ain 
haubiman fiirgenomen. Weyll ers aber nit hat sein wellen, haben 
sy Ine den Elias darfir daczugenumen. 

Ist auch weyter gefragt worden: Nachdem der Pčssanicz be- 
khendt, wie in der Aussag, die der von Holleg iberschickht, be- 
griffen, das gleichwol der Gregorianicz die Pauern Zu disem Auff- 
lauff gestorckht vnd angeraiczt, aber nit mehr allein, da sy sich 
wider den Tahy erheben, Ine belegern vnd Zwungen sollen, wie 
Er aber gesehen, das sich Pauern weitter begeben, vnd nach der , 
Saw hinauf Fordt Zogen, hab Er Inen nachgeschickht vnd sy er- 
mant, das sy weitter nit greiffen, Sonnder allein das so sy gegen 
den Tahy fiirgenumen, volflieren sollen. Da habe Er, Elias, Ime 
Gregorianicz ŽZu ruck empotten, es sey vil Zu spat mit disem seinem 
vermanen ; Er_wolle auch nimer Zu Ruckh Ziehen. Darauf gagt 
Elias, an disen Irem Forteziehen sey khainer schuldig, Alls der 
Fistricz, der hob die andern also aufbracht; das aber Er, der 
Elias, dem Gregorianicz das hab Zue Empotten, das sey nit; der 
Possanacz khinne solches auch nit wissen oder von Im sagen. Dann 
derselb mit seinem hauffen schon drey (Tag) Zuuor auf der andemn 
seytten der Saw fortzogen wiir. 

Er ist auch befragt worden: was Er alles Inn die sein seinem 
Zug bekhumen vnd geraubt hab? Darauff sagt Er; sonst nichta, 
als wie Er Zuuor bekhendt, ain Wundtsegen vnnd Zwoy Ross, die 
er dem Phorher zu S. Peter mit gewallt genomben ; darnach ai- 
nem Pueben Sechs Ducaten, welche derselbig Pueb auch einem 
Andern Entfrembt. Daruon hab Er Ime gleich woll ainen wider 
geschenckht; wag Er aber bekhumen ain Sibl, denselben Wundt- 
segen vund dergleichen mehr khlaine sachen, das sey alles beym 
haubtman In der Eysenstatt bliben. 

. Von dem Edlman Rusolidtsch khiin er nit sagen, das der vmb 
Ir Pindtnuss gewiist; denn Er erst nach gestillter Auffruer Zu 
Ime khomen; Ime auch firgeben, das Er vnd Gossetitsch auf Co- 
preinicz wćllen Ziehen, ob sy daselbst dienst bekhumen mčchten ; 
vnd haben also die Ross bey Ime gelassen, das Er die solle fuet- 
tern, biss sy darnach schickheten; vnd was selben wurden ver- 
czehren, wann sy Ims nit beczallen, Soll Er das Ain Ross dar- 
fir behalten. Sy haben die Ross darumben hinden gelassen, da- | 
mit sy destoweniger aussgespecht oder erkhent werden. 

Ist darnach weytter befragt worden mit scharffer bedroung, vnd 
der scharffrichter an Im gleich angehebt zu binden, das Er soll 
sagen: ob dem allain also, was Er _ von dem Tahy bekhendt hob, 
welche Pawrn Er auch khenn, denen Er Ire Tčchter not zwengt? 
hat Er benendt: Zu Werdowecz des Thomas Matschkhomeln vnd 


304 FR. RAČKI, 


des blinden Jurco T&chter. Und der Tahy hab des Jurco Tč&chter 
noch bey Im In Schloss; so sein allain von Stubitza Newen 
der gleichen Jungfrawen den Comissarien ftirbracht worden, die er 
nit all zu nennen woiss, aber solches bey den Commissirien woll 
zu erkhiindigen. 

Vnnd besteet auf vorigen seinen Anezaigen, das sollicher Muet- 
willen sy am maisten zu solcher Aufruer bewegt, vnd dann das 
der Tahy Erst ain Newen Anschlag gemacht vnd Zwayvndezwain- 
zig Piindt Wein mehr gefordert von ainem Jeden vnderthonen als 
Zuuor gewesen. o 

Als man In auch gefragt wegen Daniel Lasers: wer den sel- 
bigen Zu Gurgkfeldt erschossen? sagt Er wie vor, Das Er dabey 
nicht gewesen; vnd befindt sich, das Im Dolmetschen vnnd ver- 
zaichnus seiner Aussag etwas goirt worden; dann Er nun diss 
seydt der Saw auf Reichenburg vnd S. Peter herauf geczogen, vnd 
auf Gurkfeldt anderst nicht khumen; dann wie Gurckfeldt gegen 
tiber aus der Saw ist, vnnd die Andern Pauern so mit dem Koso- 
nitssh vnd Scheumaritsch hinczogen, vnd das Ambthauss wollen 
niderreyssen, sey Er iiber die Saw tibergefahrn vud gewčhrt, das 
sy es nit abgerissen, aber seiner Leiit sey khainer hiniiberkhumen. 

Des Tatenpeckh Pfieger, von dem Er In der andern seiner be- 
khandtnus meldung thuet, weiss Er sonst nit zunennen, als der zu 
Well ist; sonst weiss Er die andern herrn vnd Edlleuth zu 
Schrimbsckhy, Ploma nit Zunennen, dan Er diser ohrten sonst nie 
bekhandt gewesen. 

Von Gregorianitsch vnd der Fraw hčnickh sagt Er gleich wie die 
Andern, das sy Inen die maiste Anh&czung darczuegeben vnd allerlay 
hylff vnd befirderung Zuegesagt; auch seyt der Zeit Sy, die Pawrn, 
Ire Gesindten Zu Prespurg gehabt haben. Mit den Vier Tallern, 
die Inen die hčnickhin soli geben haben, wie sein nechste be- 
khanndtnuss vermag, Ist auch Im Dolmetschen gezert; dann Sy 
Inen khain gellt geben, allein der Gregorianitsch der hat Inen durch 
den Scheinawitsch die Vier Taller geschickht, aber sy gebetten, 
das sy es nit sagen, vnnd wann sy mehr Zu Im wurden schickhen, 
Das sy darczue khainen andern brauchen sollen, dann disen Schei- 
nawitsch. 

Von wegen des Noschina Vsckokhen auss Crain Zaigt Er Ja an: 
wie die Pawrn Zu Gurckgfeldt von Inen, den Vskokhen, geschlagen 
sein worden, da habe Er Zu disen Noschina khain hercz mehr ge- 
habt, vnd Ine weckh geschafit mit bedroung, er welle sonst selbst 
handt an In legen; dann Er gefircht, weyll Er ein Vskhockh, vnd 
doch aller Ir, der Paurn, gehaym wisse, wann Er sein glegenhayt 
ersehe, wurdt Er sy ettwan auch verratten. 

Der ander Pawr Michel Gosseticz ist auch absonderlich fur- 
gefilert vnd seiner vorgethanen bekhanntnuss halber mit Ernstlicher 
throung befragt worden; bleybt auch auf seiner Maynung, das Er 
nimblich darczue beezwungen, vnd solches die Khayserspergeri- 
schen pawrn gethon, vnder denen der Mellintschewicz vnd Hras- 


—-—- > — > 


HRVATSKO-BLOVENSKA SELJAČKA BUMA. 305 


dina die fiirnembsten gewesen, der Elias Gregoritsch sey auch Erst 
hernach Zu Inen khumen, da sy Ine dan Zu ain haubtman gemacht. 
Er wisse sonst von Iren Rathschlegen nichts, dann Er darczue 
nicht gebraucht, sey nuhr vnder der gemainen Pursch bliben, dar- 
czue iiber drey tag nit bey hauffen gewest. 

Ist weitter gefragt worden. auch der Paurn halben, wie in der 
f. d. Zedtl verzaichnet, darunder khendt Er nun Ettlich vnd vasst 
alle die gehn Sossedt gehćren. Er waiss aber nichts anders von 
ainem oder den andern zu sagen, dann das sy alle miteinander 
ainhelligs Raths allso forth zogen sein; vnd was ainer than, das 
hat der ander auch than, der Khruckho weg ist auch fur ein 
haubtmann fiirgenumen worden. Aber die fraw hčonichhiu hat Ine 
nit ziehen wčllen lassen, dann Er gleich dissmahls Richter gewesen. 

Der Criuath sey auch ainer auss Iren Rath gewesen. Er weiss 
khain Ediman vnnder disen hauffen, da Er gewesen ; vnnder den 
Andern heiiffen miigen Ir gleich wol ettlich gewesen sein. 

(Von Aussen :) 11. May 1573ten. Eliasen Gregoritschen ferrere 


Aussag. 
Ibid. nr. 44. 


CLXVI. 


Diese sollen der Gefankhnuss bemiissigt werden: Nicola War- 
tholitsceh vnder Sossed, Ambrosch Diakhy Vndterthan — Mate- 
kho Tarschitseh, Herrdelj (Erdodi) Petar Vnderthan zue Ja- 
strabarsekhi — Andrej Wlasehiez in Dorfi Lidutsehj, Am- 
broseh Diakhij Vnderthan — Iwan Frantitseh na Maluinj, Delj 
Petar Vnderthan. 

Auf deren Aussag mit Recht erkhennden Zulassen, vnd dasselb 
zuuolziehen: Markho Noschina zu Stodraschj, Vusschokh — Juan 
Schfrast, na puschkj, vnder Sosed gehčrig — Jacob Fra- 
tritseh, na stopnikhi, vnder Sossed gehčrig. 

Dieser halben der F. D. vmb derselben Restitution von 24 May 
(15)73 gehorsamist zugeschriben worden: Juricza Tolitseh na 
Wirdouczj, geen Sossed gehćrig — Blasch Khouatschitseh, 
auch na uardouczj, geen Sossed gehčrig — Lucas Fabianitseh 
auch dasselbst vnder Sossed — Vrban von Capoll, vefer khnecht 
der Cristoffen Palakhin. 

Ibid. nr. 44. 


CLXVII. Graz den 2. Juni 1578. 


Erzherzog Carl an H. Frh. zu Auersperg, Landeshauptmann und H. J. Frh. 
zn Egg und Ungerspach, Landesverweser in Krain: 

Hieneben (nr. CLXI, CLXIII, CLXV.) werdet Ir_merers vernemen 
was fiir ain Aussag durch den Elia Gregoritschen vnd Michaeln 
Goschititsehen der jungsten Paurn aufruer halben beschehen. Vnnd 
dieweil darauss verstannden wierdt, das Steffan Gregorianicz vnnd 
die Honniickhin, die sich bey gedachten Gregorianicz als Irem 
Ayden, wie vnns hievon firkhomen, aufhalten soll, beruerter 


STAR. VII. 20 





306 FR. RAČKI, 


aufruer zum theil vrsacher vnnd annfuerer sein sollen: So ist 
demnach vnnser genediger beuelch an Euch, das Ir sy tfiir Euch 
wnd etliche Lanndleut, so Ir an der _hanndt haben werdet, fiir- 
derlich erforderet, Sy vber angezogen Aussagen mit Irem bericht 
notwendigelich vernemet, vnnd alssdann vnns zuhannden vnnsere 
N. O. Regierung, was in sachen verner zu thunn vnnd fiirzunemen 
wire, mit Eurm vnnd der Landleuth Rath vnnd guetbedunckhen 
berichtet. Daran volziecht Ir vnnsern Willen vnnd wolgefellige 
mainung . .. 

Comwmissio serenissimi domini archiducis in consilio. 

Ibid. Orig. nr. 44. 


CLXVIII. Graz den 8. Juni 1578. 
Erzherzog Karl an den Landesverweser in Krain: 


»Wir haben dein vnderthenig Berichtschreiben, welehermassen 
die sieben pindtischen Paurn, so auf dem Haubtschloss alda fen- 
gelich enthalten worden, diese tig ausskhumen vnnd daruon seyen, 
vom lester May wol empfangen, vnnd seines Inbalts derjenigen 
halber, so daran schuldig, mit vngnadigen missfallen verstanden . . 
Hiemit ist vnser gnediger ernster beuelch an dich, das du Sy, als 
nemblich den Wachtmaister vnnd die Khnecht, so dasseibmal ge- 
wachtet an der entwichung stat, alspald vnuerziiglich in die ge- 
fenckhnus werfien, vnnd mit Inen vnsers fernern beschaidts er- 
wartten . . wollest.“ ! 

Ibid. Original nr. 45. 


CLXIX. Viennae die 80. Julii 1578. 
Rex Maximilianus II. bano Georgio Drašković. 


Maximilianus secundus, dei gratia electus Romanorum imperator 
semper Augustus, ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae etc. rex, 
archidux Austriae, dux Burgundiae ete. fideli nostro reuerendo 
Georgio Draskovyth, electo archiepiscopo Colocensi et episcopo 
Zagrabiensi, regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae 
bano et consiliario nostro salutem et gratiam. Conquesti sunt nobis 
grauissimis modis fideles nostri magnificus Michačl Zekel de Ke- 
wend etc. nec non certi nobiles comitatus Warasdinensis, ac uni- 
uersitas quoque dominorum et nobilium eiusdem comitatus, per 
suas literas nobis quaerulose significandum curarunt, qualiter exorto 
proximis hisce mensibus in regno nostro Selauoniae tu- 
multu rusticorum, illoque opera partim gentium nostrorum 
stipendiariarum, partim vero regnicolarum eiusdem regni nostri Sela- 
uoniae sedato et compresso, fideles nostri magnifici Mathias et 
Simon Keglewyth de Bwsyn, postquam omnia pacata et tranquilla 


! Laut des Berichtes der krain. Verordneten von 14. Junii ist der 
obbenannte fr. Befehl ,an heit“ ausgefilhrt worden. Ibid. Concept. 





= 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 307 


reddita fuissent, nescitur qua temeritate dueti, missis et destinatis 
ad curias nobilitares praedictorum circiter triginta duorum nobilium 
bonaque et possessiones eorundem quamplurimis serujtoribus et 
colonis suis, armis, vexillis et timpanis instructis, quibus praefatus 
Simon Keglewyth personaliter etiam praefuisset, domos nonnullo- 
rum ex praedictis nobilibus proprias, presertim autem miserorum 
colonorum inuadi, effractisqne ubique foribus, seriniis et ladulis 
omnes cuiusuis generis res ibidem repertas depraedari et aufferri ; 
praeterea equacios poledros, boues, vaccas, vitulos ac uniuersa 
denique pecora et suppellectilia abduci, cellas uinarias subuerti, 
vinaque quamplurima, alia dissecari humique profundi, alia ad 
curiam Goryeza violenter abduci curassent. Dumque pro exponen- 
dis hisce calamitatibus iidem exponentes fidelem nostrum egregium 
Paulum Pwhakoczy, nuncium suum, ad Majestatem nostram expe- 
diuissent, interim praefatus Matthias Keglewyth plures violentias 
adaugendo duas equas coloni nobilis Joannis senioris Gubassoczy 
abduci, et non prius quam per aliquos dies laboribus enecatas pro 
una tantum vacca restitui fecisset. Item quendam Mathiam Micha- 
lekowyth, colonum nobilium Gregoroczy, in publica via captum, 
rebus et pecuniis, quas habuisset» spoliari fecisset. Item duos jo- 


.bagiones nobilis Joannis Zaboky, iudlium dieti comitatus Waras- 


diensis, nec non dominae Elenae similiter Zaboky, viduae, in qua- 
dam domo repertos captivari, ac in primis erudeliter_verberatos, 
deinde vinctos ad castrum suum Koztely abduci, rebusque omnibus 
spoliari fecisset et adhue vinctos detineri faceret. Item duos boues 
et tres vaccas cum uno vitulo coloni praefati Joannis Zaboky, no- 
mine N. Saffaryth violenter abigi fecisset. Item molendinum prae- 


fati Pauli Pwhakoczy supra fluuium Chernecz extructum per ser- 


uitores suos, destructis repleturis et clausuris, rotisque ac aliis 
instrumeniis omnibus, distrahi et irutile reddi fecisset. Item colo- 
nos nonnullorum ex praefatis nobilibus, ad ecelesiam parochialem 
Zachrettye dictam quodam die ad audienda sacra euntes, opera 


gseruitorum dispelli, ibidemque unum colonum prefati Joannis Za- 


boky captiuari, vinctumque abduci fecisset maxima ipsorum iniuria 
damnoque et iniuria manifesta. Supplicarunt itaque Maiestati nostrae 
hvmilime, ut eis ulteriorique eorundem tranquillitati contra ipsos 
Keglewyth pro regio officio nostro clementer prospicere dignare- 
mur. Quae quidem praemissa singula, si, prouti narrantur, sic se 
habent, cum moleste et displicenter intellexerimus, fidelitati tuae 
harum serie firmiter comittimus et mandamus, quatenus acceptis 
praesentibus, et praemissis sic, ut praefertur, stantibus et se ha- 
bentibus, praefatos Mathiam et Simonem Keglewyth ad reddenda 


- restituendaque quoad plenum dictis nobilibus, eorundem  colonis 


spoliatis, omnia et quaeuis praemissa violenter adempta, damno- 

rumque refusionem, colonorum item, si qui forte adhuc apud ipsos 

in vinculis detinerentur, dimissionem, adhibitis omnibus opportunis 

atque idoneis remediis, pro tuo officio cogere et compellere dictis- 

que nobilibus contra violentias eoruudem Keglewyth tua defensione 
: * 


308 FR. RAČKI, 


a.que protectione assistere debeas. Secus non facturus, presentibus 
perlečtis, exhibenti restitutis. Datum Viennae Austriae vigesima 
die mensis Julij anno domini millesimo quingentesimo septuagesimo 
tertio.  Maximilianus m. p. L. S. Jauriensis episcopus. 

Orig. in bibliotheca accademiae sceentiarum Slavor. merid. Zagrab. 


CLXX. Viennae die 20. Julii 1578. 
Rex Maximilianus II. Matthaeo Keglević de Bužin. 


Maximilianus secundus, dei gratia electus Romanorum imperator 
semper augustus, ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae etc. rex, 
archidux Austriae, dux Burgundiae ete. fideli nostro magnifico Ma- 
theo Keglewyth de Bwsyn salutem et gratiam. Expositum est Ma- 
iestati nostrae in persona fidelis nostri magnifici Michaelis Zekel de 
Kewend ete. qualiter in proximis hisce mensibus, circa dominicam 
scilicet Inuocauit, anni praesentis, nescitur unde motus, duos joba- 
giones ipsius exponentis, quorum unus Blasius Petrwssowechky vo- 
caretur, sine ullo ipsorun demerito, praeterque omnem viam iu- 
ris captiuari fecisses, captosque adhuc in durissimis vinculis et 
carceribus detineres, iniuria et praeiudicio ipsius exponentis mani- 
festo; supplicans propterea nobis humiliter, ut quum ipse exponens 
praefatos colonos suos in competenti loco iuri sistere, ex parteque 


illorum sibi iudicium et iustitiam administrare non recusaret, di- 


gnaremur indemnitati dictorum colonorum suorum in praemissis 
graciose prouidere. Cuius iusta supplicatione clementer exaudita 
fidelitati tuae harum serie firmiter committimus et mandamus, qua- 
tinus acceptis praesentibus et praemissis sic, ut praefertur, stanti- 
bus et se habentibus memoratos duos eolonos ipsius exponentis, 
apud te, ut praemittitur, detentos ex tuis vinculis statim liberos 
dimittere ac si quippiam contra ipsum exponentem vel suos colo- 
nos agere habes, id non per violentam eorundem detentionem, 
sed iure mediante competenti loco prosequi debeas. Secus non 
facturus, praesentibus perlectis exhibenti restitutis. Datum Viennae 
vigesima die mensis Julij anno domini millesimo quingentesimo 
septuagesimo tertio.  Maximilianus m. p. L. S. Jaurien. eppus. 
Orig. tbid. , 


CLXXI. Zagrabiae die 3. Septembris 15738. 
Banus Georgius Drašković regi Maximiliano II. 


Sacratissima caesarea ac regia maiestas, domine, domine cle- 
mentissime! Orationum ac fidelium servitiorum meorum in gratiam 
Maiestatis Vestrae Sacratissimae humili subiectione praemissa. Su- 
perioribus diebus Maiestas Vestra Sacratissima mihi mandare di- 
gnata fuerat, ut cum literis credentionalibus possessores arcis 
Somzedwara et castelli Ztubicza convenirem, et serio illis 
iniungerem, ut pacifice viverent, et ab inferendis invicem iniuriis 
abstinerent. Et quamvis tunc temporis d. Thahy in Styria ab- 


HRVATSKO-SLQVENSKA SELJAČKA BUNA. 309 


esset, tamen filiis ac procuratoribus ipsius literas credentionales 
exhibueram, et in negocio ipso iuxta cominissionem mihi datam 
processi. 

Ibi utraque pars invicem altercando altera in alteram omnis tumul- 
tus causam  reijciebst, quod cum longum fuisset audire, iusseram, 
ut singulae partium suas quaerelas scripto comprehenderent, quod 
ego postea Maiestati Vestrae Sacralissimae essem transmisurus. 
Gregorianczi igitur cum suis statim ad tertium diem scriptum 
misit, d. vero Tahi pars usque ad ipsius ex Styria reditum id 
distulerat. Nunc igitur d. Tahi domum rediens scriptum ipsum 
ad me misit. Itaque utrumque scriptum Maiestati Vestrae Sa- 
cratissimae transmitto, ut ipsa videre dignetur, quid fiet in ab- 
sentig Maiestatis Vestrae Sacratissimae, cum in praesentia illius 
hoc fiat. | 

Ego iam frequenter supplicavi, et nunc quoque amore dei sup- 
plico, ut Maiestas Vestra Sacratissima negotio Zomzedwa- 
riensi me non oneret, ex quo iam multa sum passus, et magnas 
injurias iniuste devorare sum coactus. 

Egi etiam diligenter cum d. Tahi, ut iuxta priorem suam ob- 
lationem, Maiestati Vestrae Sacratissimae factam, accepta sua pe- 
cunia bonis ipsis poenitus cederet; ipse id neque cogitat, sed dicit 
se id nunquam facturum, etiamsi cum bonis pecuniae quoque suae 
pereant. 

Sacratissima! Praeterea de quadam pontificia moneta, quae in 
hoc Maiestatis Vestrae Sacratissimae regnum  clanculum quodam- 
modo infertur, nupe- Maiestati Vestrae Sacratissimae scripseram ; 
tamen hucusquo nihil habui responsi; supplico Maiestati Vestrae 
Sacratissimae, ut me de sua clementi voluntate certiorem facere 
velit. Deus aeternus Maiestatem Vestram Sacratissimam diutissime 
et foelicissime regnare et imperare faciat. Datum Zagrabiae 3 die 
Septembris anno domini 1573. 

Concept. in archiv. archiep. zagrab. 


CLXXII. 
Matthaeus Keglević de Bužin regi Maximiano JI. | 


Sacratissima caesarea regiaque Maiestas, domine, domine mihi 
elementissime! Ex copiis libelli supplicis et quaerelis, quas quidam 
nobiles publico nomine uniuersitatis dominorum et nobilium comi- 
tatus Warasdiensis Maiestati vestrae sacr. porrexerunt, humillime 
intellexi; quamuis, clementissime imperator, mihi id non contra 
uniuersitatem dominoram et nobilium, quibus neque ego nec e con- 
verso ipsi iniuriam aliquam fecimus ; sed contra istos nobiles, quos 
non priuati alicuius damni occasio, sed subordinatio magnificorum 
Lucae et Michaelis Zekel, mihi capitalium inimicorum, praesertim 
postquam castrum Krapyna dicti Michaelis Zeke! per me iure est 
obtentum ; qui a me quidem nihil tale, quod contra me clamitet, 
aut si quid longe tamen aliter, in mei nempe et meorum defen- 


310 FR. RAČKI, 


sione, acceperunt. Scio namque in confesso esse Maiestati Vestrae 
. sac. publicam illam rusticanam insurrectionem armatam, quae ex- 
ordium quidem sumpsit de pertinentiis castrorum Zomzedwara, 
Chyazarwara et castelli Ztwbycza, in aliorum tamen quoque domi- 
norum et nobilium regni Sclavoniae bona subrepere, seseque ex- 
tendere coeperat, quantum periculi et damni pepererit, ita quod 
nisi Maiestas Vestra sacr. tempestive, pro sua prudentia, insolen- 
tiam illorum refrenasset, generale illinc periculum reliquiis regni 
Selauoniae_ minabatur, atque subsequi poterat. Cum itaque, cle- 
mentissime domine! eo ventum fuisset, quod rusticale bellum in 
dies cresceret, neque etiam minis et commissione maiestatis vestrae 
Sacr. per suos commissarios sedari posset, eo ventum erat, prout 
non solum comitatui Warasdinensi, sed toti regno Selauoniae et 
protinciis circumiacentibus palam est, et neque ipse comitatus va- 
rasdiensis, si modo vera fatetur velit, aliud licere potest, quam 
extremum  periculum interminabatur; sed eo etiam maior pestis, 
maiorque pernicies eiusdem regni imminebat, quod ad aliquot man- 
data dili bani illius regni pars maior comitatus varasdiensis, prae- 
cipue vero horum nonnullorum quaerulantium et colonornm eorun- 
dem, insurgere contra rebelles nollebant, quin pocius in rebellium 
infariam coniurationem spotanea quadam voluntate ducti, partim 
etiam iussu nobilium quorundum quaerulantium coloni, utpote a 
dominis suis missi, se ascribebant; praecipue vero Michaelis Zekel 
officiales castri Krapyna colonos dominorum suorum  mittebant 
immo sumopere mandabant, ut se ascirent in consortium rebellium. 
Ex quibus facile patet vestrae sacr. Maiestati, quod colonis Micha- 
elis Zekel nihil damni sit illatum, eo quod in rebellium numero 
essent, et eadem animi pertinentia et furore insanirent. Verum 
cum alii regnicolae iuxta mandatum tum Maiestatis vestrae sacr. 
tum etiam domini bani eorum furorem comprimere conarentur 
pari ratione opere praecium fuit, ut et ego instar aliorum regni 
nobilium penes reuerendissimum diium dom. Georgium Draskowych, 
electum archiepiscopum Colocensem, episcopum Zagrabiensem et 
regnorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae banum, ac milites 
«stipendiarios Majestatis Vestrae S. nec non gentes regni Selavoniae, 
non animo inivriandi ue] ex praecepto aliquo malo ingenio, sed 
ad extinguendum illud periculum unus regnicolarum fui, possibile- 
que est, ut et isti quaerulantes inter tot discrimina rerum a pu- 
blicis M. V. S. et regni gentibus, ex quibus et ego unus fui, ali- 
quid damni una mecum acceperint. Ego quidem non a Maiestatis 
vestrae sacr. hominibus, sed a rusticis illis rebellibus et potissimum 
colonis dictorum nobilium quaerulantium et Michaelis Zekel in 
decem millia florenorum auri damna me percepisse certo fateri 
possum. Nam excepto domino Tahy, familia Enynghui et Petri 
Erdewdy orphanorum , neminem antepono, qui maius damnum 
quam ego in illo periculoso tumultu acceperit; praesertim ex e0, 
quod sub specie rusticanae seditionis doli Zekely et nominatae 
personae, ad quorum instantiam publicam quaerelam contra me 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 311 


ipsi Zekely struere conantur, quosque ipsi nune penes se asciue- 
runt, curiam meam sub castro Krapina, in modum fortalitii erec- 
tam, funditus euerterunt, victualibus omnis generis consumptis, et 
aliis rebus in praedam conuersis. Inter quos curiae inuasores ex 
colonis Michaelis Zekely fuerunt plus quam quingenti, extra colo- 
nos nobilium quaerulantium; aliis etiam plerisque in locis damna 
innumerabilia ab illis accepi; et meum esset, clementissime impe- 
rator! (uti antea dixi) contra illos conqueri.  Supplico nihilominus 
Maiestati V. S. dignetur quaerelas istarum priuatarum personarum 
in ius ordinarium reiicere, ut et meum et meis fratris dictorum- 
que nobilium quaerulantium negocium iusta regni consuetudinem 
et legem iuste discernatur, neque vero me contra libertatem meae 
nobilitatis ad simplicem illorum quaerelam in aliquo aggrauari pa- 
ciatur; sed instar aliorum fidelium suorum regnicolarum in mea 
nobilitatis libertate conseruare dignetur. Cum enim eo uentum 
fuerit, ut negocium iure dirimatur, cognoscet Maiestas V. S. quae- 
rimoniam istorum longe aliter se habere, meque innocentem fore. 
Sin minus, Maiestas V. S. deputet commissarium ad huius negocii 
veritatem inuestigandam, quod Maiestatem vestram sacr. clementer 
facturam non dubito. Hine enim comitatus Varasdiensis publicam 
quaerelam contra me formare non posset, et ut ex illorum sup- 
plici libello patet, neque sunt in eo proposito, sed saltem apud 
Maiestatem Vestram .s. pro personis priuatis et in fauorem priua- 
tarum personarum, praesertim uero Lucae et Michaelis Zekel, in- 
stant. A Majestate V. s. clementer expecto responsum. In hoc etiam 
supplico Maiestati V. sacr. dignetur mihi pariam libelli supplicis 
uniuersitatis dominorum et nobilium sub sigillo conferre. Maiestatis 
Vestrae sacr. humilis et fidelis seruitor Matheus Keglewych de 
Bwsyn. 
Humilima supplicatio Mathey Keglewych de Bwsyn. 
Orig. in biblioth. acad. scientiarum Zagrabiae. 


CLXXIII. 
Matthaeus Keglević de Bužin bano Georgio Drašković. 


Responsio reverendissimo domino Georgio Draskowych, archi- 
episcopo colocensi et bachiensi, ac ecelesie zagrabiensis episcopo, 
nec non bano, est hoc modo danda nomine Matthej Keglewyeh. 
Anno domini 1573, feria quarta proxima post festum assumpcionis 
beatissime virginis Marie, mandatum vestre r(everendissime) do(mi- 
nacionis) intelleximus, in quo mandat nobis, ut nobilibus de Zabok, 
colonorumque suorum, bona mobilia, res etiam universas, per nos, 
homines, colonosque et servitores nostros, post supressum tumul- 
tum russticorum violenter ab eisdem nobilibus, colonisque suis 
ablata redderemus et restitueremus, omnia insuper damna refundere 
quoad plenum deberemus dictis nobilibus, eorumdemque colonis spo- 
liatis; ac colonos ipsorum, si quos in vinculis detineremus, liberos di- 
mittere, juxta vigorem mandati sa(cre) cesar(ee) et regie maiestatis, 





312 FR. RAČKI, 


domini nostri clementissimi Nos mandatum primum sa(cre) cesar(ee) 
et regie maiestatis domini nostri clementissimi, ac tandem do(mina- 
cionis v(estre) r(everendissime) obedienter percepimus ; licet ubi sua 
sa(cratissima) maiestas penes nobiles de Zabok scribit, ut bona mo- 
bilia, res etiam universas post tumultum rusticorum, ut ipsi propo- 
suerunt, cum tinpanis et vexillis nos ad curiam eorum, colonorum- 
que suorum domos, homines nostros misisse, per nosque, ac homines, 
colonosque et servitores nostros violenter ablata, eisque nobilibus, 
colonisque eorumdem redderemus et restitueremus. Nos autem cum 
Vienne apud Suam Maiestatem istis non ita diu preteritis diebus 
fuimus, ad querelas dictorum nobilium, circa 32 personas, sue maie- 
stati tale feceramus responsum: Sacratissima, cesarea atque regia 
Maiestas! domine, domine mihi elementissime ! Ex copiis libelli sup- 
plicis et querelis (v. nr. CLXXIJ). 

. Bene recordare potest do(minacio) V. R. me pro illo tempore spolii, 
Circa quod me cum tinpanis et vexilis accusarunt ad curias eorum co- 
lonorumque suorum domos misisse, Posonii in octava ratione castri 
Krapyna contra Michaelem Zekel jure litigasse, quod magistris pro- 
thonotariis probare possum ; et pro certo dicere possum, si quid spo- 
liacionis factum, scitu et neque voluntate mea est factum ; sed nichi- 
lominus de iniustis querelis ac de literis nomine universitatis domino- 
rum et nobilium comitatus warasdiensis confectarum et emanatarum 
ante omnia ut iuris revisio fiat. Tandem si quid bomines, colonique 
mei dictis nobilibus, eorumdemque colonis damni intulerunt, inprimis 
nobiles querulantes mei, servitoribus et colonis meis pro domo et 
curia mea et fratris mei nobilitari ex opposito castri Krapyna errecta, 
funditis destructione, ac pro bonis mobilibus, rebusque universis, tam 
meis quam etiam servitorum, colonorumque meorum per eosdem co- 
lonos nobilium tempore insurrectionis rusticorum abla- 
torum et dirreptorum juri statuant. E converso vero si quod dam- 
num factum est post mandatum Vestre R. do(minationis), quod Ve- 
stra R. do(minatio) mihi per Ludouicum Styzarowezij, vicecomitem 
comitatus zagrabiensis, misisset, ego meos, qui tempore illo, de quo 
Sue Majestati me accusarunt, cum tinpanis et vexilis ad curiam eorum 
et colonorum suorum domos misisse, jure statui faciam. Licet R. do- 
mine, si servi et homines mei id sceleris fecissent, quod dominorum 
Luce et Michaelis Zekel fecerunt in castro et extra castrum Krapyna, 
certe in hoc regno Selauonie ulteriorem permansionem habere non 
possem. Prout autem Sue Sa(cratissime) cesaree Maiestati dedi per 
capitulum ecelesie zagrabiensis nunc tempore responsum, do(minatio- 
nem) V. R. facimus certiorem in hec verba. Nunc autem quantum ad 
mandatum Sue Sa(cratissime) Maiestatis attinet, respondeo: ubi co_ 
mitatus warasdiensis in litteris suis scribit, quod eedem littere et per 
universitatem dominorum et nobilium comitatus warasdiensis dictjs 
nobilibus querulantibus date fuissent, id comprobani non potest, quod 
universitas dominorum , nobiliumque potiorum nonnulli in extrada- 
tione earundem adfuissent; sed ne quidem confectio et emmanatio 
earumdem aliquibus constaret, et per hoc dico, quod in congregatione 





HRVATSKO SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 313 


et neque in sede sunt emanate; et quicumque confector est earum- 
dem litterarum nomine universitatis dominorum et pociorum nobi- 
lium predicti comitatus warasdiengis, iniuste et favorabiliter confecit. 
Ubi vero in litteris universitatis predicti comitatus warasdiensis ha- 
betur, quod ego obliviscens deum et eius iusticiam super dietis nobi- 
libus querulantibus tirraniditatem exercerem, qui nobiles comitatus 
warasdiensis id contra me iniuste conquesti fuissent, nam illi suat 
occulti inimici mei, qui eas confecerunt litteras et false per eonfectio- 
nem earumdem me apud suam Maiestatem diffamarunt, quia ego non 
sum tirranus, nec de redemptore obliviscor, sed sum bonus et fidelis 
sue Maiestatis servus, prout multi probi domini et nobiles milites 
sciunt et viderunt me aliquoties Sue Maiestati et parenti suo pie re- 
cordacionis tam in regno Hungarie quam Sclauonie fideliter inser- 
visse contra hostes fidei cristiane, Turcas. 

Nobiles autem de Zabok, prout Maiestati Sue Sa(cratissime) con- 
questi sunt contra me, longe aliter negocium querimoniarum se ha- 
bere dico, cum jure revisum fuerit; quia ubi exponunt me, homines, 
colonosque et servitores meos ad curiam eorum nobilitarem, colono- 
rumque suorum domos cum tinpanis et vexilis misisse, ego pro tunc 
in octavalibus iudiciis Posonii fui, et finita octava Viennam erga Suam 
Maiestatem ascenderam, ut testor tota sede et magistris protonothariis 
sue Sa(cratissime) Maiestatis ; et si quid contra eosdem nobiles queru- 
lantes vel colonos eorumdem patratum est, nec consilio et neque vo- 
luntate mea factum esse, Sua Sa(cratissima) Ma(iestas) censeat, quod 
ita contra me conqueruntur et ita iniuste apud Suam Majestatem me 
difamant. Cum autem Sue Sa(cratissime) Maiestatis voluntas ita re- 
quirit et mandat, ut ego predictis nobilibus querulantibus, colono- 
rumque suorum res tum tempore si quas auferre feci, restituere fa- 
cerem, supplico Sue Sa(cratissime) Maiestati, dignetur ex gracia pre- 
dictos nobiles querulantes, qui me ei fratrem meum tirranem expo- 
suerunt et declararunt, cum semper corone regni Hungarie et Sue 
Majestati fideles fuimus, juri pro iniustis eorum querelis statuere fa- 
cere, cum mibi fratrique meo juri et iusticie steterint. Tandem colo- 
nos et servitores suos, qui tempore insurrectionis rebelium 
mihi fratrique meo in invasionibus curiarum nostrarum, colonisque et 
servitoribns nostris maxima damna intulerunt; e converso ego et fra- 
ter meus nostros, qui post mandatum reverendissimi domini archi- 
episcopi etc. bani damna dictis nobilibus et colonorum suorum intu- 
lerunt, juri sistere velimus; sed Sua Sa(cratissima) Maiestas clemen- 
ter id consiđerare potest, ut nos colonos nostros ad satisfaciendum 
compelleremus, res autem, quas dictorum nobilium querulancium co- 
loni cum sociis suis rebellibus a nobis et colonis ac servitoribus no- 
stris dirripuerunt, apud eos manerent, iniustum esset. 

Vestra etiam R(everendissima) Dominatio bene consideret: damna 
non solent refundi antequam iudicium fiat ; quoniam ego etiam ad 
similitudinem dicere possum, quod mihi talis et talis innumerabilia, 
damna intullit, sed si in comprobatione deficerem, nihil lucri. Pro 
colonis vero duobus magnifici domini Michaelis Zekel, hoc modo Sue 


X. 8314 FR. RAČKI, 


Maiestati responsum dedi: Ubi autem magnificus dominus Michael 
žekel Sue Maiestuti Sa(cratissime) pro captivatione duorum colono- 
rum  conqueritur, ego colonos per servitores meos esse coptos non 
nego ; verum unus eorum est puer, qui in servitiis apud quendam co- 
lonum nobilis quondam Francisci Gregoroczy fuit et tempore tu- 
multus nocte intempesta excubias agens una cum aliis tribus apud 
curiam egregii Joannis Swberay est captus, reliquis fugam dantibus. 
Alter vero colonus predicti Michaelis Zekel est captus illa die, qua 
certamen erat initum cum rebelibus; etenim cum exerci- 
tum illorum, utpote rebellium, persequeremur: mei servitores eum 
post rebelles euntem offenderunt et captivarunt, tanquam rebellium 
capitaneum. Pro quo autem colono dictus Michael Zekel meos duos 
colonos, nullo scelere contaminatos, captivari et verberibus affici 
fecit, vinctosque cum diu carceri detinuisset, desperans de illorum in- 
columitate; unum curru ad domum suam abduci volens facere, vitam 
adhuc in medio itineris cursu cum morte commutavit ; alterum vero 
semivivum dimisit. Proxime vero preterito superiori anno, idem ma- 
gnificus dominus Michael Zekel et Lucas frater suus quinque meos 
homines crudeli et horrendo cruciatu afficiens morte atrocissima 
mulctari fecit, prout Sue Maiestati nuper, utpote novissimis in 
comiciis Posonii celebratis, explicui. Bene autem recordari potest 
Maiestas Sua Sa(cratissima), quomodo Vienne supllicaverim eidem 
pro prefato colono Michaelis Zekel, ut domini commissarii, qui pro 
tune oflicio hoc fungebantur, inquirerent ab eo: quomodo officia- 
les castri Krapyna ad dictos rebelles iaculaverunt 
bombardis utpote replentes illas terra et stramine 
loco globorum, quod vix sine dominorum suorum voluntate fac- 
tum esse credo, quod idem etiam colonus fassus est coram me; et 
quemadmodum offićiales prefati Michaelis Zekel re- 
belles rogaverint, immo miserint propriosservitores, 
quippe agazonum magistrum Gasparem Kwzthyceh et 
Joannem Dolowsehyak, rationistam castri Krapyna, 
ut curiam meam et fratris mei funditus destruerent 
atque devastarent; quod et fecerunt, vina et fruges, tum etiam 
reliqua id genus alimenta dirripiendo, in suum usum converterunt; ac 
quomodo apud prefatam meam curiam iidem officia- 
les rebellibus alimenta ex castro Krapyna submini- 
strarunt. Nichilominus ubi predictus dominus Michael Zekel co- 
lonos suos restituere petit, et sic eos juri statuere promptus erit, ipse 
det omnes colonos suos juri, ego etiam meos dabo, qui ex una et al- 
tera parte postulari videbuntur. 

(Extus): 1573. Relatio Mathiae Kegleuith in facto publice que- 
relae quorumdam nobilium. Ex occasione rebellionis rusticanae res- 
ponsa ad principem et ad banum. 

Archiv. metrop. capit. zagrab. fasc. 94 nr. 58. Arkiv za poviest 
jugoslav. III, 119—124. 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 315 


CLXXIV. Graz den 18. Novembr. 1578. 
Die Verordneten der Landschaft Steyermark an den Erzherzog Karl. 


»Durchleuchtigister Erzherzog . . Eur Fur. Durchlaucht geben 
wir gehorsambist zuuernemen, das wir glaubwirdig bericht worden, 
wassmassen der Frauen Banin Vndterthanen sich rebellisch _vnnd 
auffruehrisch erzaigen. Darzue sie dan sah vnnd fast von wegen 
bemelter Frauen Banin vnleiđenliche grosse Plag vnnd straffen etwa 
verursacht sein sollten. Neben dem auch die Crainerischen: Paueren 
mit denselben Vnndterthannen practiciren solten. Welches alles 
Euer Fr. Drh. wir hiemit desto zeitlicher gehorsamist erinnern, 
damit dieselbige bey der R&m. Kay. Mt. giist. vnd bruederlich die 
sachen anbringen liesse. . .“ | 

Krain. L. Archiv. Orig. nr. 46. 


CLXXV. Graz 14. Novembris. 1578. 
Erzherzog Karl an den Landesverwalter etc. in Krain: 


»Nachdem abermals bčse empčrische Practiggen vnnder der Win- 
dischen vnnd diser Crainerischen Paurschafit auf der Pan sein 
sollen . . so ist hiemit vnser gnediger ernster beuelch an Euch, 
das Ir darauf Euer pesstes merckhen haben, alle miigliche_khund- 
schafit aussmachen ; vnnd wo Ir was in erfarung bringen wurdet, 
nit allein vns desselben alspald ausfiierlich mit Eurem Rath vnnd 
guetachten berichten, sonder auch vnuerziieglich alle miigliche ein 
Vnnd Fiirsehung dargegen an die Hand nemen wollet.“ 

Ibid. Orig. nr. 46. 


CLXXVI. Viennae 20. novembris 1578. 


Maximilianus II. bano Georgio Drašković exponit quae- 
relas Michaelis Zekel et nobilium comitatus Varasdinensis contra 
Mathiam et Simeonen Keglević, ,qui in expilandis et damnificandis 
iisdem nobilibus et eorundem colonis nullum finem facerent ita, ut 
verendum esset, ne misera plebs, modo praemisso exacerbata, 
ad nouos aliquos tumultus et seditiones excitandas in- 
citaretur... Quae omnia cum nobis valde displiceant, commisi- . 
mus ex supraabundanti sub pena indignationis nostrae praefatis 
Matthiae et Simoni Keglewych, ut tam praefatos ex ponentes quam 
eorum colonos de omnibus ablatis contentare, captos e vinculis , 
. dimittere ac ab huiusmodi violentiis et malorum generibus de facto 
abstinere, sed si quid cum eis actionis habent, id iure prosequi 
. debeant. . .“ 

Orig. in biblioth. acad. scient. Slav. merid. Zagrab. 


CLXXVII. Wien den 21. November 1573. 
Kais. Befehl an Frh. Herbart zu Auersperg. 


Von der _R&m. kh. Mt. wegen derselben Rath Landtshaubtman 
in Crain vnnd obristen Leuttinandt Crabatischer Grinizen Her- 


2“ LL 
a 
- 


316 TR. RAČKI, 


wartten Fr. zw Awersperg etc. anzuzaigen . . das die Windischen 
Vnderthanen, sonnderlich die so nahend an der Saw, der Banin 
zuegehčrig; auf ain newen Tumult anzurichten vmbgehen. Ob Ir 
Mt. woll solchem anzaigen nit glauben sezen, will doch ain Not- 
turfft sein hierauff vleissigs aufmerkhen zu haben .. Vnnd ist dem- 
nach Irer Mt. gnediger beuelch, das Fr. von Awrsperg in seinem 
Abwesen bey dem Ime vndergebenen Haubt- vnnd beuelchsleutten 
die Verordnung thue, auff das guette Achtung vnnd Khundtschafft 
darauf gehalten, vnd dem Fewr, da sich ains von newen erzaigen 
wollte, zeitlich gewert werde. Wie auch der Ban vnnd der Obrist- 
leutinandt in Windischlandt hieruber Ir Correspondenz mit Inen 
zu halten, im beuelch haben.“ Ex consilio imp. bellico 21. novembr. 
1573. 
Krain. L. Archiv. Orig. nr. 46. 


CLXXVIII. Wien 23. Nov. 1578. 


Dem Obrist-Leuttenandt crabatischer Grinizen Fr. 
Herbart v Auersperg wird befohlen, er soll verordnen: ,inmassen 
es dem Ban in Windisehlandt, auch dem von Hallegg sy all .vnn- 
dereinander guete Correspondenz derwegen halten sollen, auch auf- 
erlegt vnnd sonderlich der Banin beuolchen worden, Sy dergleichen 
vbermassigen Tyrannen gegen den Ieerigen zu enthalten, das sunst 
Ir Mt. allen den schaden, der Eruchen mochte, allen von Ir erfor- 
dern wurde.“ Ex consilio imp. bellico. 23. nov. 1573. 

Ibid. Orig. nr. 35. 


CLXXIX. Wien den 238. Nov. 1578. 


Herbart Frh. zu Auersperg an die krain. Verordne- 
ten: ,Erinder dieselben, das die Frst. Durchl. der R&m. Kh. Mt. 
zu wissen gethan, wie sich die windischen Pauern, fiiernemblich die 
so vnder der Frauen Banin sein, vmb des willen das die Obrig- 
khait Sj so hartt vndt strenng halten, zur Aufruer wider pegeben 
wolden; da zwischen nun auch die cranerischen Pauern, zw niigst 
derselben Ennden gesessen, nit wenig in den Practicen sein solden.. .“ 
Wird befohlen, dass ,ausser wenigist die Landt Ristung auch der 
Mori Mathiasch mit seinen Schiizen in Peraitschafft sein mčge. Wie 
ich dem H. J. von Thurn auf Peuelch Ier Mt. schreibe, mitt allen 
seinen undergebnen Uschokhen in guetter Aufmerkhung zu sein. . .“ 

Ibid. Orig. nr. 46. 


CLXXX. Laibach den 5. Dec. 1578. 

Bericht der krain. Verordneten an den Erzherzog 
Karl. Sie hiitten den allerh&chsten Befehl von 14. Novembr. em- 
pfangen. ,Hierauff berichten E. F. D. wir gehorsamist, dass wir 
gstrackhs . . dieser ainer ehrsamen Landtschafftt vber derselben 
geriisten Pferdt vnd new fiirgenomen Haubtmann zu Wihitsch, Se- 
bastian von Lamberg zum Rottenpichi, hinab auff das Windiscb, 





HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 311 


sich diser sachen in der gehaim aigentlich vnd auffs vlaissigist zu 
erkhundigen, abgefertigt haben. Der hatt unnss zu seiner wider- 
khunfft inligende ./' schriftliche Relation iibergeben. 

So hab H. Landtsverweser meinen Pfleger zu Flednickh, Wolffen 
Rassen, mit vlaiss desswegen vmb erkhundigung geen Cilli vnd auf 
das Windisch geschikht. Der zaigt glaichermassen an, dass der 
Frawen Banin Vndterthanen sich ettwass auffruerisch erzaigen sollen, 
vnd solches auss der vrsach dass sie zu vil hart durch ir Grund- 
obrigkheit gehalten werden. Mit diesem weitern Vermelden, dass 
Ime iiber hundert Drčscher, so auss dem Windischlandt zuruckh 
heimb weren gangen, begegnet vnd gesagt: dass schier Niemandt 
sein Traid diesmalss abdrčschen lassen wdlle .. dass inen dasselbe 
genommen werden močchte, besorgendt. 

Weil dann solche der Windischen Vndterthanen schwirigkhait, 
firnemblich aus Irer Grundobrigkhait selbs verursachung, Ires un- 
ertreglichen harten vnleidenlichen Regiments eruolgen solle: So 
wire unser . . guetachten, dass E. F. D. die R&m. kh. Mt. . er- 
sueche, solehe hartigkheit bey den Windischen Stinden gegen Ire 
Vndterthanen alssbaldt . . abzuschaffen . . .“ 

«+, Relation: Krawarsskhim, ein Dorff der Frawen Wanin 
geherendi, thuen die Rabatt in das Schloss Schelin. Da hat die 
Wanin die Vndertkanen zuesamen etliche erfordert vnd die Richter, 
Suppleut, Inen vorgehalten: sy vernemb, es wollts wider ein Pundt 
machen. Die Underthanen sich des hochventschuldigt. Darauf haben 
die Richter, auch Suppleut, gesagt: ,der gemain Man ist wol was 
schwierig ; halt vns Frau bey der alten gerechtigkhaiten, wie Du 
vnns zuegesagt hast; da so darffst dich khaines Pundts besorgen.“ 
Ist die Fraw Wanin zuegefaren, vnd die Richter, auch Suppleut, 
in den Thuern geworffen. Darauff sagt man, dass die Vnderthan 
haben miiessen zuesagen, das sie khain Pundt mer auff wiegln 
wodllen. 

Zue fiinff wochen mijessen die Vnderthanen nach einander 
ackhern, dass sy nie zue hauss Khumen; zue ganz Pfliegen haben 
lediklichen nichts essen allein was sy mit Innen bringen. 

Kravarsskhin, da hat ein burger von Samabor Voikhawitschez 


 alda gefragt: er vermein es alda wolte ein Pnndt machen. Haben 


die im zur Antwort geben: nai da, sunder es sey die sage, es facht 
sich was bey Mor an; sy waren selber in grosser _Forcht. 

Okhitscehz, ein Schloss, weiter hinauss Tersitschz, der Frawen 
Wanin geherendt, ist vor Zeiten ein Burgerschafit gewessen; ist 
durch die Irige Herrschafit gar verwieset, durch grosse steur itibel 
halten ; auch Robat ist ein Marckht gewesen, Zoll alda. 

Es haben sich die Vnderthanen Ir viel gegen mir besehwčrt, das 
sy alle monat miissen steuer geben vnd grosse Rabat, das sy Inen 
gar nichts mčgen arbeiten, vnd sy khunen sich die lenng nymer 
erhalten; die Fraw Wanin nimbt Inen wein, vieh, was sy haben, 
mit gwalt. Wirdt es nicht abgestellt, Ich trage firsorge, es mecht 
widerumb ein Pundt werden. 


318 FR. RAČKI, 


Im Dorff Kherschki Vasi, den Herrn Vngnaden geherendt, hat 
mir der Suppan alda gesagt, das die Pauern geen Mokhritsch ge- 
herend haimblichen vil werkh lauffen durch vil tibel halten. 

Illias vnd Gusetischz gollen zu Wien gefangen sein, Peter 
Senawitschz ist erstohen worden am Thurn. Item Fratritsehz 
Zuenamb im Dorff Stupnickhen ist gefangen im Scbloss Sossedt, 
ist ein Haubtman gewesst. 

Ibid. Orig. nr. 46. 


CLXXXI. Viennae die 18. Decemb ris 1578. 
Rex Maximilianus II. bano Georgio Drašković. 


Reverende . . Intelliges ex inclusa praesentibus supplicatione (nr. 
CLIII), quantas, quamque graves quaerelas ad nos detulerint certi 
nobiles comitatus varasdinensis in ipsa supplicatione nominati contra 
fidelem nostrum magnificum Mathiam Keglewyth de Busyn, qui e 
contrario quae respondeat et quid a nobis petat, similiter intelliges 
ex eius, hisce literis inclusa supplicatione (nr. ČLXXII); nimirum 
ut prius quam aliquid de illis quaerelis statuamus, per certos com- 
missarios veritatem investigandam iubeamus ; et exinde ipse iudicio 
extraordinario se submittere non detrectabit. Cum igitur iustum 
esse videatur de illis quaerellis inquisitionem fieri: fidelitati tuae 
harum serie firmiter committimus et mandamus, ut ad certum ter- 
minum, partibus ambabus praefigendum, assumptis penes te viris 
aliquibus idoneis, qui tibi videbuntur, de omnibus praefatis que- 
rellis plenam et omnimodam certitudinem i inquirere iisque compertis 
iudicium et institiam de illis partibus administrare debeas: secus 
non facturus. 

Orig. in biblioth. acad. scient. Slav. merid. Zagrab. 


CLXXXII. in castro Zomzedvara die 11. Januarii 1574. 


Banus Georgius Drašković ,egregiis Antonio Vramecz ar- 
chidiacono varasdiensi et canonico ecelesiae zagrab. Ladislao Bw- 
kowachky vicebano, Michaeli literato Vrnoczy, Michaeli Konzky, 
Moysi Homzky de Hom et Christophoro Bedekovich, iudlium comi- 
tatus Varasdiensis“ committit, ,ut die dominico proximo ante festum 
purificationis b. virginis Mariae _ad ecclesiam s. Crucis in Zachre- 
thye“ accedant, et ibidem ,de quaerimoniis“ certorum nobilium co- 
mitatus Varasdiensis ,contra magnificos dd. Matheum et Simonem 
Keglevich,“ factis apud S. Maiestatem caes. et reg. ,inquirant.“ 

Orig. in biblioth. acad. scient. Zagrabiae. 


CLXXXFI. Viennae die 83. aprilis 1574. 


Maximilianus II. bano Georgio Drašković, ,Petro 
Rathkay de Nagy-Thabor capitaneo, Ladislao Bwkawoczy vicebano, 
Stephano de Gregoryanez, magistro Emerico Pethe de Hetćs pro- 
thonotbario, Joanni Pettrichewych de Mykethynez vice-prothonotario, 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 319 


Petro Heressynezy Jectori ecclesiae Zagr. Antonio Wramecz archi- 
diacono Warasdiensi, ac Gasparo Drwskoczy notario comitatus Wa- 
rasdiepsis.“ ,Expositum est Maiestati nostrae quaerulose . . in per- 
sonis . . Michaelis Szekell de Kewend“ et certorum nobilium co- 
mitatus varasdinensis, ,quod licet nos proximo elapso anno magni- 
ficis Matthaeo et Simoni Keghlewych de Bwsyn serio . . commisis- 
semus, ut ipsi de et super illis damnis . quibus iidem . . . post 
sedatum iam et extinctun tumultum illum rusticorum in 
regno nostro Selavoniae proxime saubortun“ affecti erant, ,plena- 
riam et omnimodam refusionem facere, captos colonos eorundem 
dictus Mathaeus Keghlewych dimittere et de vinculis suis missos 
facere debuisset; alioquin tibi quoque, praedicto Bano nostro, bi- 
naria vice commisissemus, ut tu eos recusantes ad praemissorum 
refusionem et restitutionem cogere deberes ; illi tamen, neque no- 
stris mandatis huiusmodi neque tuis monitis curatis, nihil deprae- 
datarum rerum vel pecorum reddere, aut ex vinctis colonis dimit- 
tere voluissent, eosdem nunc quoque miserabili pacto in carcere 
cruciando.“ Dein ad petitionem Matthaei Keglević et ,ad manda- 
tum nostrum tu, praefixo partibus idoneo loco et termino, certos 
tui loco, utpote qui propter publica regni nostri negotia. adesse 
nequivisses, commissarios deputasses, coram quibus iidem exponentes 
quaerelas iniuriarum atque damnorum suorum iustas fuisse abunde 
comprobassent . . Et quamvis ipsi exponentes de cognitis et com- 
pertis ulterius sibi iudicium et iustitiam administrari postulassent, 
illa tamen hucusque, praesertim propter subterfugia et cavillationes 
praefatorum Matthaei et Simonis Keghlewych irrevisa et inexecuta 
mansisset.“ Jubentur ,tanquam commisarii et iudices . . . speci- 
aliter deputati, quatenus certum brevem diem et terminum partibus 
ambabus praefigere debeatis,“ et in possessione ,Zabok in comitatu 
warasdiensi . . verum et rectum iudicium praefatis exponentibus 
facere . . lata superinde sententia vestra definitiva debitae execu- 
tioni demandare. . . 
Orig. ibid. 


CLXXXIV. Zagrabliae die 29. Septembris 1574. 
Banus Georgius Drašković imperatori et regi Maximiliano II. 


Sacratissima caesarea etc. Orationem ac fidelium etc. Ad binas 
litteras Majestatis Vestrae sacratissimae, quas decima die et vigesima 
prima proxime praeteriti mensis Augusti ad me dare dignata fuit, 
humillime respendeo: Prioribus Maiestas Vestra sacratissima man- 
dat, se informari de Gregorio Gwzetich*. Scire itaque dignetur 
Maiestas Vestra sacratissima, eum ex illis duobus rebellibus rusticis 
unum esse, qui superioriori aestate Vienna huc transmissi fuerunt, 
de quo multi regnicolae et signanter ille Elias socius suus, cum quo 
adductus fuit, affirmant, eum non esse valde culpabilem. 


* Deletum in margine: ,rebelli rustico“. 


320 FR. RAČKI, 


In alteris de aliis duobus Vincentio Lepoijech et Nicolao 
Pozebecz: omnes fere communiter affirmant, e08 inuocentes esse, 
et ćoactos rusticam turbam sequutos fuisse ; itaque ego quoque Ma- 
iestati Vestrae sacratissimae supplico, dignetur eis vitam donare, et 
misericordiam facere. Deus aeternus etc. Zagrabiae 29. Septembris 
1574. Copia litterarum ad Caesarem datarum. 28. Septembris 1574. 

Concept. Archiv. archiep. zagrab. 


t 


CLXXXV. Viennae die 4. Octobris 1574. 


Maximilianus II. Matthaeo Keglević de Bužin iubet? 
»ut una cum praedicto fratre suo, posthabitis quibuslibet moris ca- 
villationibus et subterfugiis , praedictis personis omnibus (sc. Mi- 
chaeli Zekely et certis nobilibus comitatus  varasdinensis) eorum- 
que colonis et subditis universa damna illata plenarie et absque 
ullo defectu, ita quidem ut optime contenti sint, refundere, captivos- 
que liberos et illaesos dimittere; adeoque omnem curam et diligen- 
tiam adhibere debeatis, ne ulteriores propterea ad nos adversum vos 
quaerelae perferantur“. 

Crig. in biblioth. acad. scient. Zagrabiae. 


CLXXXVI. Viennae die 19. Novembris 1574. 
Maximilianus II. bano Georgio Drašković. 


Maximilianus secundus, dei gratia electus Romanorum imperator 
semper Augustus. Reverende, fidelis nobis dilecte. Ad literas taas de 
nona et decima quinta Octobris aliud nune non est, quod responđeamus, 
nisi quod opinionis tuae in denominatione quarundam personarum 
ad Banatus officium clementer recordabimur. Interim has transactio- 
nales tuas pro offieio Banatus, his adiectas, iterum recipies. 

De solutionis negocio ad te tuosque expediendae a camera nostra 
aulica antea habuisti responsum, quam, ut mature dirigatur, iam ite- 
rum monuimus. 

Praeterita aestate ad te misimus turbae rusticae concita- 
tores Heliam Gregorych et Michaelem Gossetich. De 
quibus an et qualis poena sit sumpta, nequicquam in- 
telleximus hactenus. Volumus autem de ea re abs te 
informari; quid item cum caeteris eius complicibus 
actum sit. Satis fiet sic bene gratiae voluntati nostrae. Datum in 
urbe nostra Vienna decima nona die mensis Novembris anno dili ete. 
septuagesimo quarto, regnorum nostrorum Romani et Hungariae duo- 
decimo, Bohemiae vero vicesimo sexto. Maximilianus m. p. Ad man- 
datum dili Imperatoris proprium. | 

Riido, fideli nobis sincere dilecto Georgio Draskowyth, archieBo Co- 
locensi, epo ecclesiae zagrabiensis, nec non regnorum nostrorum Dal- 
matiae, Croatiae et Sclavoniae bano ac consiliario nostro. 

Orig. in archivo archiepigc. zagrab. 


Par! E Pr 


HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 321 


CLIXXVII. Viennae die 9. Decembris 1574. 
Maximilianus II. bano Georgio Drašković: 


Maximilianus secundus, dei gratia electus Romanorum imperator 
semper Augustus, ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae, 
Croatiae, Sclavoniae etc. rex... fideli nostro reverendo Georgio 
Draskowytth, electo arehiepiscopo Colocensi et episcopo ecelesiae 
Zagrabiensis, regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Selavo- 
niae bano et consiliario nostro, salutem et gratiam. Postquam in 
controversia illa, quae inter fideles nostros, magnificum Michaelem 
Zekell de Kewend, serenissimi principis domini Caroli, archiducis 
Austriae ete. fratris nostri charissimi, cubicularium, nec non cerios 
nobiles comitatus Warasdiensis ab una, ac magnificos Matthaeum 
et Simonem Keghlewytth de Busyn etc partibus ab altera, pro 
illatis per eosdem Keglewitth, eorumque homines et seruitores, 
peracto iam et sopito tumultu illo rusticorum, prae- 
dictis personis, eorumdemque bonis, variis violentiis, damnis, iniu- 
riis et hominum captivationibus, neque per frequentia mandata 
nostra, neque etiam commissariorum nostrorum iuridicam reuisio- 
nem ullus hactenus finis imponi vel aliqua super iniuriis satisfactio 
sive vero concordia succedere potuit; pro ulteriori autem litis hu- 
iusmodi revisione et determinatione denuo per ambas partes Maie- 
stati nostrae supplicatum sit : volumus, ut postquam altera partium, 
ipsi videlicet Keghlewytth, extraordinariae commissariorum  reui- 
sioni in facie loci delicti submittere sese recusarint, tota lis et con- 
trouersia, quaecunque post sedatum et compressum tumul- 
tum ipsum rusticorum, ratione qualiumcunque damnorum, 
violentiarumque et iniuriarum ultro citroque partes inter _ambas 
suborta est, per te, tanquem banum nostrum, iudicemque ipsorum, 
post maiestatem nostram ordinarium, ac adiungendos per te ali- 
quos ex iudicibus regni istius nostri Solavoniae, neutri partium 
suspectos, Zagrabiae, sub termino iudiciorum octaualium festi Epi- 
phaniarum domini proxime affuturi, summarie et extraordinarie, de 
simplicique et de plano iure mediante reuideatur et determinetur, 
sicuti in idipsum ambae partes hic coram nobis consenserunt. Quare 
fidelitati tuae harum serie firmiter_ committimus et mandamus, ut 
adueniente praedictorum octavalium iudiciorum termino, comparen- 
tibusque coram te personaliter vel (per) procuratores suos legi- 
timos praedictis partibus de et super universis et singulis damnis 
in iuriis, depraedationibus, hominumque captivationibus ac aliis 
quibuslibet nocumentis, post compressum videlicet duntaxat et se- 
datum tumultum rusticorum inter illas ultro citroque patratis et 
commissis, psrtes inter ipsas cum adiunctis tibi certis iudicibus 
regni istids nostri Selauoniae ordinariis, neutri partium suspeetis, 
vicissitudinariam et reciprocam iuris reuisionem extraordinarie, de 
simplicique et de plano, non obstanuibus cuiuslibet partis friuolis 
exceptionibus et subterfugiis, facere causaeque huic iure mediante 
.. . . (mo)dis omnibus debeas et tenearis, secus non facturus. 


STAR. VII. 21 


KAMA 
Ki Ta. : 
i «+ a 


322 FR. RAČKI. 


Praesentibus perlectis exhibenti restitutis. Datum in ciuitate nostra 
Vienna Austriae nona die mensis Decembris anno domini milles- 
simo quingentesimo septuagesimo quarto. Maximilianus m. p. L. 8. 
Jaurien. epise. 

1574 in festo bti Sylvestri pape hoc sihae Mtis caes. ac regiae 
mandatum mihi el. colocen. ac Bano exbibitum ac praesentatum 
fuit. Idem Colocen. m.ppa. 

Orig. in bibl. acad. scientiarum Slav. merid. Zagrab. 





ena 


Tab. /7. 






niže čačtne PoLLirmku qanexefrar 
Pot lokum vie huno uglu, ro fco fefeho 
AP uulanu: Q..0) pram s ARosfuf 
Bebram. Oboruljr domno poculuf 
—čntfo:lozrlif fali PA hoc Ubfumpfel 
mofum.AdLCudVem fiztu manaytu- 
Bonnu As af Jebi As ScovLAm of 
drd« mem, e Je 4B Ee Mudro 
(god o Bomxe_ PCS ur Una; 
AO kneh s lnuby ' P zi: mekom e 
toga f. ie GU Wdiee Lun T) aa 
ši Abe si keu: GIPenm.L Injsm: | 
"EC Mmlonir Ča &uoP m 


tg 





GC 


A mI 


HUSLUL 


nici Lavoslava Hartmana u Zagrebu mogu 

:njige, koje izdaje jugoslavenska akademija zna- 

»su i uujetnosti, koje izlaze njezinom pomoću i koje su 
prešle u njezinu svojinu: 


nd jugoslavenske akademije ananosti i umjetnosti. Knjiga I. do 
XIA. U Zagrebu 1867—1872. Ciena svakoj knjizi 1 for. 25 novč. a. v. 

ad jegoslavenskhe akademije ananosti i umjetnosti. Knjiga XX. 
do XXXIII. U Zagrebu 1872—1875. Ciena svakoj knjizi 1 for. 50 novč. a. v. 

ččnik Iččničkoga nazivlja. Sastavio dr. Ivan Dežman. Troškom ju- 
goslasenske akademije znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1868. Ciena 1 for. 

50 novč. a. v. | . 

onumenta spectantia historiam.Slavorum meridionalinm. Vol. 
I. II. III. IV. V. Listine o odnošajih izmedju jušnoga slavenstva 
i mletačke republike. Skupio S. Ljubić. Na sviet izdala jugoslavenska 
akademija znanosti i umjetnosti. Knjiga I. II. III. IV. V. U Zagrebu 1868 
1870. 1872. 1874. 1875. Ciena prvim trim knjigam po 8 for. a. v., četvrtoj 
4 for. a. v. a petoj 2 for. 50 novč: a. vr. 

tari pisci hrvatski. 1. Pjesme Marka Marulića. Skupio I. Kuku- 
ljević Sakcinski. Na sviet izdala jugoslavenska akademija znanosti i 
umjetnosti. U Zagrebu 1864. Ciena 2 for. a. v. 

tari pisci hrvatski. 1. Pjesme Šiška Memnčetića Vlahovića i 
Gjere Držića. Skupio V. Jagić. Xa sviet izdala jugosl. akademija zna- 
nosti i umjetnosti. U Zagrebu 1870. Giena 2 for. a. v. 

tari pisci hrvatski. III. Pjesme Mavra Vetranića Čavčića. Dio 
I. Skupili dr. V. Jagić. dr. 1. A. Kaznačičć. Na sviet izdala jugoslav. 
akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1871. Ciena 2 for. a. v. 

tari pisci hrvatski. IV Pjesme Mavra Vetranića Čavčića. Dio ]I. 
Skupili dr. V. Jagić, dr. 1. A. Kaznačići Ar. Gj. Daničić. Na sviet 
izdala jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1872. 
Ciena 2 for. 50 novč. a. v. . 

ttari pisci hrvatski. V. Pjesme Nikole Dimitrovića i Nikole Na- 
lješkovića. Skupili dr. V. Jagić i dr. Gj. Daničić. Na sviet izdala jugosl. 
akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1878. Ciena 2 for.,a. v. 

itari pisci hrvatski. VI. Pjesme Petra Hektorovića i Hanibala 
Lucića. Na sviet izdala jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti. U 
Zagrebu 1874. Ciena 2 for. a. vr. 

itari pisci hrvatski. VII. Djela Marina Držića. Na sviet izdala ju- 
goslavenska akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1875. Ciena 3 for. 
austr, vried. 

"Nora croatica. Auctoribus Dr. Jos. Scehlosser et Lud. Farkaš-Vuko- 
tinović. Sumptibus et auspiciis Academiae scientiarum et artium Slavorum 
meridionalium. Zagrabiae 1869. Ciena 6 fl. a. v. 

itarine. Izdaje jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti. Knjiga I. II. 
III. IV. V. VI. VII. U Zagrebu 1869. 1870. 1871. 1872. 1878. 1874. 1875. 
Ciena I. knjizi 1 for. 25 novč. a v., od II.—VI. po 1 for. 50 novč. a. v. 
a VII. 2 for. a. v. 


m... 


bu 

Dvie službe rimskoga obreda za svetkovinu sv. Čirila 1 Metuda 
izdao Ivan Berčić. Troškom jugoslavenske akademije znanosti i umjet- 
nosti. U Zagrebu 1970. Uiena 1 for. a v. 


Historija dabrovačke drame. Napisao prof. Armin Pavić. Izdala jugo- 
slavenska akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1871. Ciena 1 for. 
25 nNovč. a. v. 

Pisani zakoni na slovenskom jugu. Bibliografski nacrt dr. V. Bogi- 
sića. Na sviet izdala jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti. U Za- ' 
grebu 1872, Ciena 1 for. 25 novč. a. v. 

Izprave o uroti bana Petra Zrinskoga: i kneza Fr. Frankopana. 
Skupio dr. Fr. Rački. U Zagrebu 1878. Ciena 3 for. . 

Zbornik sadašnjih pravnih običaja u južnih Slovena. Knjiga I. 
Gragja u odgovorima iz različnih krajeva slovenskoga juga. 
Osnovao. skupio, uredio V. Bogišid. Na sviet izdala jugoslavenska akade- 
demija znanosti i mnjetnosti. U Zagrebu 1874. Ciena 6 for. a. v. 

Povjestni spomenici južnih Slavenah. Izdaje Ivan Kukuljević 
Sakcinski. Knjiga I. U Zagrebu 1868. Ciena 3 for. ai v. 

Historija kujiževnosti naroda hrvatskoga i srbskoga. Napisao V. 
Jagić. Pomoćju jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti. Knjiga 1. 
staro doba. U Zagrebu 1367. Ciena 1 (ox 2) novč. a. v 

Rječnik iz kujiževnih starina srpskih. Napisao Gj. Daničić. U 3 
knjige. Ciena cielomu 6 for. a. v.. 

Nikolsko jevangjelje. Na svijet izdao Gj. Daničić. Ciena I for. 
50 novč. a. v. 

Život sv. Save i Simeuna. Ul Domentijana. Na sviet izdao Gj. Da- 
ničić. Ciena 1 for. 80 novč. a. v. 

Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih. Od Danila. Na svijet izdao 
Gj. Daničić. Ciena 1 for. 50 novč, a. v. > 

Vetera monumenta Slavorum meridionalium historiam illu- 
strantia. Ididit A. Fheiner. Tomus I. Romae 1863. Ciena 8 for. a. v.. 
Tomus II. Zagrabiae 1875. Ciena 10 for. a. v. 

Poslovice. Na svijet izdao Gj. Daničić. U Zagrebu 1871. Ciena 1 for. 





>". - = 

: na m a 

ZF 
pade Timo a a.s 
NA SVIET IZBAJE“ * “uđe. 
. Pi. 
- _7 Bu ; 3 sir 
-. <. ata Te dog 


J UGOSLAVEN SKA. AKADEMIJ A ZAKOSTI ; 
I UMJETNOBTL. omot 


£ e 


=. - 2 ris 
- .-*— _ .. s. 
o +. = *.. is = sui 
.z -““ 
" S - “BP M 
. -.s 
x 
$ . “4 - a 
PJ. .- 
Pad o. > > 
7 —_ «“ 4 
4. 


KAJIGA VRI. 


> 


U ZAGREBU 1876. 
U KNJIŽARNICI LAVOSLAVA HABTMANA NA PRODAJU. 


TISAK DIONIČKE TISKARE. 


- am doma maii a Le a * 


3 
+ 
STARINE 


JUGOSLAVENSKA AKADEMIJA ZNANOSTI 
I UMJETNOSTI. 


KNJIGA VIII. 


U ZAGREBU 1876. 


U KNJIŽARNICI LAVOSLAVA HARTMANA NA PRODAJU. 


Dionička tiskara u Zagrebu. 


SADRŽA!. 


Izvještaj od god. 1772. o manastirih na Fruškoj gori u Sriemu, podastrt 
kr. dalm -hrv.-slav. namjestničkomu vieću. — Od Fr. Miklošića . . . 
Liber de introitibus stacionum et territorii communis ragusini 1286—1291. 
— Od Ivana Tkalčića . . . . 4 44 a0 ee 


Novakovića . . . + 40 ee 
1. Slovo proroka Jeremije o pl&njeni Jerusalima. ...... 40 
2. Mladenstvo Isusa Hrista. . . . . 2 4 400 48 
3. Dijanije sv. apošt. Andreja i Matheja . . . ... 4... 55 
4. Dtjanija sv. apost. Tomy v Indii. . . . +. 4.4.0 69 
B. Mučenije sv. Georgija. . . . + 2 4 aaa e T4 


Koresponđencija Krčelićeva i nješto gradje iz njegove velike pravde. — 
Od M. Mesića... . 0400 aaa 
Dopunjak gradje za poviest hrvatsko-slovenske seljačke bune god. 1578. 
i nekoliko isprava 0 hrv. poturici Franji Filipoviću. — Od Fr. Račkoga 


93 


Izvještaj od god. 1772 o manastirih na Fruškoj 
gori u Sriemu, podastrt kr. dalm.-hrv.-slav. na- 
mjestničkoma vleću. 


Priobćio u gjednici filologičko-historičkoga razreda dne 27. listopada 1875 


POČASTNI ČLAN DR. FR. MixkLošić. 


Anno 1772 die vero 6 et sequentibus mensis Julii, posteaque nos 
.infrascripti ad exigentiam gratiosi e. consilii regii Varasdini die 
10 mensis Augusti anni adhuc retroacti 1771 emanati intimati, ac 
eatenus interventae gratiosae i. uniuersitatis determinationis, cum 
reverendissimo domino Vincentio Popovich, v. monasterii  graeci 
non uniti ritus Sisatovacz archimandrita, honorabili item patre 
Athanasio Iszaievich, alterius monasterii Remete dicti igumeno sive 
guardiano, nec non. perillustri ac generoso domino Johanne Muska- 
tirovich, eorundem graeci non uniti ritus monasteriorum i. comitatui 
huicce Syrmiensi ingremiatorum fiscale, velut per excellentissimum 
ac reuerendissimum dominum Johannem Georgievich, orientalis ec- 
clesiae graeci non uniti ritus archiepiscopum et metropolitam, ex 
parte sua ad hunc investigationis actum deputatis et exmissis, ad 
facies attactorum et in i. comitatu existentium graeci ritus mona- 
steriorum , signanter autem Krussedoll, Remete, Oppova, Verdnik, 
Jazak, Bessenova, Sissatovacz, Kčvesdim, Pribina Glava, Beocsin 
Rakovacz, una exXivissemus, atque constitutis in praesentiam nostri 
eorunduni monasteriorum igumenis alias guardianis, vicariis, aliis- 
que superioribus et inferioribus patribus et fratribus, super sequen- 
tibus in attacto gratioso intimato praescriptis punctis, notanter 
autem super eo; ' 

1. Unde nam eadem monasteria suam originem ducant? 

2. In quibus illic praeexistentia manuseripta consistant ? 

3. Qualis in iisdem monasteriis oeconomia sit ? 

4. Qualis in his superiores inter et inferiores cointelligentia, reli- 
giosa disciplina et temporis distributio ? 

5. Quae obligationum et laborum norma et obseruatio ? 

6. An illrc existentes monachi aliquibus et quibus scientiis ac 
studiis incumbant ? 

7. An praeterea et signanter qui in his excellant? 

8. An ad tradendum capaces sint; nec non an in aliquibus mo- 


nasteriis juventutem instruant et ad hoc idonei sint? non absimiliter 


STAR. VIII. 1 


a 








2 FR. MIKLOŠIĆ, 


9. In quonam eleemosyna, qua in parte monachi suam subsi- 
stentiam obtinent, subsistat? nimirum: an illa per monachos in 
certo ad id destinato anni tempore cum vel absque illarum par- 
tium aut comitatensium  superioritatum praescitu colligatur, vel 
vero ab hominibus ad eiusmodi monasteria et ecelesias venientibus 
sponte, et benevole praestetur. Denique 

10. ex cuius ordinatione et quibus expensis ad quaedam mona- 
steria ecclesiae et capellae ac alia etiam aliqua aedificia exstructa 
habeantur? eosdem interogassemus et inuestigassemus eorum prae- 
specificatorum monasteriorum primores et inferiores partim, partim 
vero praememorati domini deputati sequentia retulerint, ac respoc- 
tive ipsi etiam compererimus, et quidem 


IN MONASTERIO KRUSSEDOL. 


Praesentes reverendissimus dominus Pachomius Stojanovich, prae- 
libati monasterii abbas et archimandrita, nec non Moyses Popovich 
ecclesiarcha, Maximus Petrovich vicarius, Isaias Mirkovich et 
Moyses Millinkovich hieromonachbi, aliique eiusdem monasterii pa- 
tres et laici super praemissis punctis per nos interrogati retulerunt: 

Ad 1. venerabilis monasterii huius originem abinde esse, quod 
fundatorem suum Maximum condam Brankovich, archiepiscopum et 
metropolitam graeci non uniti ritus Serborum fuisse agnoscat, hu- 
iusque fratrem Johannem, olim despotam cognomine pariter Bran- 
covich, quod ipsum privilegium eiusdem de anno 1496 die vero 4. 
mensis Maji in castro Berkaszova emanatum, in quantum et ubi 
necessum fuerit per eosdem reproducendum ; prout etiam manu- 
scriptus liber ecclesiasticus mynej lingua eorum compellatus, et 
eadem lingua conscriptus nobisque exhibitus, nec non passim vita 
eiusdem archiepiscopi testatum redderent. Monasterium hocce Ser- 
vianorum despotarum, archiepiscoporum, patriarcharum et metro- 
politarum mausoleum fuisse; ibidemque quatuor corpora despotarum, 
utpote Stephani et consortis eius Angeliae, praememorati item 
archiepiscopi et Johannis fundatorum, integra et indissoluta usque 
apnum 1716 praefuisse, quo tempore Turca Sirmium occupante 
eadem corpora frustatim consecta et flammis consecrata fuere, ex 
quibus aliquae saltim pro nunc particulae visuntur. 

Ad 2. Manuscripta in hocce monasterio alia non reperiri, quam 
praeter nro. 1. frustum turcicum per caes. regium  interpretem 
Petrovaradiensem extractualiter in Germanicum translatum et hic 
in copia vidimata adnexum. Libros aeque manuscriptos partim ec- 
clesiaticos, partim uero historicos nro. 51 et signanter: 

1. Liber evangeliorum in fol. de anno 1540 sub igumeno guar- 
diano Sylvestro conscriptus. 

2. Aeque evangeliorum liber manuscriptus in monasterio Remete 
de anno 1579. 

3. Pariter evangeliorum liber manuscriptus, ast ubi et per quem ? 
ac quando conscriptus? non constat, cum sine dato esse comperiatur. 

4. Non absimiliter liber evangeliorum sine dato. 


—_ o sa _ 


IZVJEŠTAJ O MANASTIRIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. 3 


5. Scala caelestis vulgo lestvicza intitulatus, ex graeco in Tlly- 
ricum sumptibus Georgii Brankovich despotae anno 1453 translatus. 

6. Ius canonicum de anno 1453 conscriptum. 

7. Vita s. Joannis Chrysostomi in civitate Semendria tempore 
Lazari despota filii Georgii, per domesticum eiusdem Stephanum 
nominatum, anno 1458. 

8. Norma ceremoniarum ecelesiasticarum vulgo Tippik dictus, et 
in monasterio Venek anno 1574 conscriptus. 

9. Cantiones festivales vulgo postile dictus. 

10. Liber sermonum alias Catha Matthaei intitulatus anno 1519 
conscriptus et per Joannem Knegoj Vallachorum vojvodam Maximo 
archiepiscopo donatus. 

11. Regulas vitae christianae continens in anno 1558 exaratus. 

12. Vita s. Chrysostomi anno 1593 in monasterio Kčvesdim 
conscriptus. | 

13. Liber commemorationis benefactorum de anno 1591. Demum 
libri ecelesiastici nro. 4. alii porro sunt, quorum etsi titulus et 
annus emanationis ob vetustatem attritorum resciri non poterat, 
quantum tamen ex contextu eorundem colligere licuit, partim ec- 
clesiastici, partim vero historici esse dignoscuntur. Tandem 

ad 3. Oeconomiam suam monasterii huius monachi in eo positam 
esse retulerunt, quod praeter proprios subditos suos monasteriales 
vulgo pruyauores dictos ex clementia regia sibi praeseripto numero 
concessos, a quibus in sortem terrestralis alicuius arendae robottas 
in natura habent, praedialia item pecora, nec non vineas et pru- 
neta, fenilia porro et molendina ac educilla propria, nec non semi- 
naturas tam authumales quam etiam vernales, decimas etiam tam 
ab extraneis quam et propriis subditis in fundis monasterialibus, 
sive seminaturas, siue vineas, sive denique pruneta habentibus, 
adeoque tam ab arridis quam et liquidis decimas sibi concessas 
habeant, easdemque praeuio modo desumant, provenientes demum 
abinde reditus partim in sustentationem vitae suae, partim aedifici- 
orum suorum, in quantum eleemosynae oblatae haud sufficerent, 
in sartis et tectis conseruationem, ac subinde necessitate ita exi- 
gente in novorum etiam errectionem convertentes. 

Ad 4. Praelibato reverendissimo domino abbate aliisque huius 
monasterii patribus et laicis coram nobis praesentibus super e0: 
qualis inter superiores et inferiores cointelligentia sit? interrogatis 
unanimiter retulerunt, quod quemadmodum eo dum ad statum huncce 
vocati monasticam vitam assumpsissent et respective praeelegissent, 
omnem etiam erga superioritatem suam vouissent obedientiam, ita 
etiam huius voti bene memores, omnem erga praelibatum domi- 
num archimandritam subordinationem, hunc porro erga eosdem ita 
directionem continuasse, ut mutuam semper cointelligentiam mutu- 
amque barmoniam semper coluerint. Quantum autem religiosam 
disciplinam attinet, hanc juxta institutionem regulasque fundatoris 
sui ordinis divi Basilii, instructionemque nec non quaedam tam 


patriarcharum, quam et metropolitarum statuta cuivis monasterio 
* 


4 S FR. MIKLOŠIĆ, 


in uno exemplari extradata ita observari, ut si quem contra eadem 
subinde peccare, aut quoquo modo excedere contingat, in eundem, 
discussa et cognita praevie per superioritatem patresque discretos 
delicti realitate ac qualitate, juxta easdem instituti sui regulas, 
eademque statuta per eandem superioritatem pro ratione excessus 
animadvertatur. Quod porro temporis distributionem concernit, ita 
totius diei cursum dispescunt, ne otio, quod praesertim pulvinar 
diaboli est, quaqua ratione indulgere possint. Chorum enim noctur- 
num alter sequitur matutinus, in quibus non exiguum utique tem- 
poris spatium consumunt; terminato demum hoc ordines accipiunt 
a superioritate sua, ut quis quid eadem die acturus sit scire possit; 
circa horam circiter 10. venit missae sacrificium, cui utique omnes 
in concreto interesse obligantur. Finitis ita divinis post exiguum 
tempus prandium sumpturi refectorium intrant, atque una id, quod 
ordinis regulae admittunt, et paupertas, diuinaque suppeditat pro- 
videntia, manducare solent. Sumpto prandio, consumptoque tempore 
aliquo indifferenti denuo ad ecclesiam pulsatur, atque vesperas et 
completorium absolvunt, quibus terminatis, ubi alii admittunt la- 
bores, tempusque superfluum habent, ex instituto ordinis sui ad 
cellullas suas semet conferentes privative preces ad deum fundere 
obligantur ; sicque integram diem distribuunt. 

Ad 5. Quoad obligationum et laborum normam ae observationem | 
sequentem inter evsdem ordinem et normam observari declararunt, 
et quidem, praehabita supra omnes suprema memorati reverendis- 
simi domini archimandritae congressualiter electi in omnibus inspec- 
tione, ecclesiarcha suo munio fungitur in eo consistente, ut idem 
continuo semet domi detineat, casumque in illum, quo hebdoma- 
darius sacerdos ob aliquod sive casuale siue canonibus vetitum in- 
cidens liturgiam celebrare nequiret, quo hoc modo eius vices 
supplere ac divina peragere valeat, paratum semet exhibeat. Prae- 
tereaque homines ad monasterium et ecclesiam devotionis causa 
adventantes in monasterium deducat, ibidemque suo modo honeste | 
excipiat accomodetque. Para-ecelesiarchae porro obligatio exposcit, 
ut is non tantum ecelesiae curam habeat, sed etiam apparamenta, 
nec non sacra vasa, aliaque ecelesiae ornamenta munde servet et 
in bono ordine disponat, pulsusque ad peragenda divina statutis 
suis temporibus praestet. Vicarii demum munus exigit, ut hic servos 
conducat, vineas debito tempore cultivari, prata defalcari faciat, 
interque servitores labores distribuat; verbo denique de promo- 
venda omni meliori modo tam domestica quam etiam campestri 
oeconomia provideat. Hunc sequitur perceptor, seu monasterii 
oeconomus, qui cassam, quae partim ex propriae monasterialis oeco- 
nomiae proventibus, partim autem eleemosynis oblatis consistit, 
conservat atque ex his provenientibus perceptionibus et erogatio- 
nibus trimestrales: conventui praestat rationes. Porro protocollista 
curam habet ut conclusiones et acta congressualia nec non circu- 
laria dioecesani, denique venditiones et emptiones in fundis mona- 
sterialibus intervenientes protocollo communi inscribat, aliasque 


— m aaa e a s 


IZVJEŠTAJ O MANASTIRIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. 5 


 expeditiones effectuet et necessarias correspondentias ducat. Praetsr 


praespecificatas obligationes sunt praeterea adhuc due: clauiger 
videlicet et portarius, quorum primus cellarii et dispensae curam 
habet, alter porro portis circa earum occlusuram et aperturam 
invigilat. | 

In reliquo autem finitis religiosis et oeconomicis suis obligatio- 
nibus, quibus singuli obstricti sunt, si cui demum et in quantum 
tempus admittit, lectioni librorum spiritualium partim, partim vero 
sacrae etiam seripturae incumbunt, aut vero qui quampiam manu- 
facturam callent, ut in specie Moyses Millinkovics pileos orđinis 
sui ex lana tegit, Theophanus porro Pavlovics, Laurentius Millin- 
kovich, et Pavao Marcouich diaconus rosaria ex simili lana confi- 
ciunt, in tali manufactura semet exercere, hocque pacto tempus 
eiusmodi supervacaneum distrahere solent. 

Ad 6., 7. et 8. Quemadmodum specialioribus, maioribusque stu- 
diis nullis incumbant, aut ad talia ideo semet etiam applicare 
nequeant, per consequens neque in talibus aliqui eorum excellere 
possint, quod praeter nativam linguam suam Illyricam ob defectum 
scholarum aliam vix aliqui sciant, sequaciter neque aliquam in 
monasterio iuventutem instruant, aut ad talem instruendam capaces 
aut idonei existant, tanto quidem minus, quod neque institutum 
ordinis sui illud sit, ut iuventutem in studiis instruant, verum eo 
solum ex fine austeritatem hanc et religionem amplexi essent, ut 
in eremo sua mundique peccata defleant, adventumque domini 
pavidi praestolentur. | 

Ad 9. Quantitatem eleemosynae partim in parata, idque titulo 
parussiae et salandar, reparationis item ecelesiae et ornamentorum 
ac uasorum sacrorum comparationem, partim in pecoribus et pecu- 
dibus, aliisque victualibus consistentes in. certo et determinato nu- 
mero specificari non posse, vel ex eo etiam retulerunt, quod ex 
spontaneis eiusmodi oblationibus piisque legatis uno anno plus, 
alio vero minus monasterium hocce percipiat, quae tamen eleemo- 
syna partim maxima in parte per adventantes ad ecclesiam sponte 
et benevole praestatur et respective a remotioribus hunc in finem 
exmittitur, partim vero subinde, dum videlicet in frugibus aliisque 
terrae nascentiis in proprio fundo monasteriali, sive ob sterilitatem, 
sive ob ačris intemperiem defectum patientibus per exmissos etiam 
cum praescitu archiepiscopi et dioecesani monachos, sine attamen 


facto apud superioritatem comitatensem indultu, juxta practicatam 


ab antiquo consvetudinem per institutas mendicationes in pagis 
vicinioribus ex terrae nascentiis collecta fuit. | 

Ad 10. Novum aliquod aedificium in hoc monasterio, quod recen- 
tioribus annis exstructum esset, aliud non reperitur quam tractus 
unus ex aliquot cubiculis consistens et ut plurimum condescensioni 
archiepiscopi aliorumque hospitum destinatus, et ad antiqua prioris 
aedificii ibidem perexistentis fundamenta exstructus, qui tractus re- 
ferente reverendissimo domino archimandrita partim munificentia 
moderni excellentissimi domini archiepiscopi et metropolitae, qua 


6 FR. MIKLOŠIĆ, 


eotum episcopi Verschacziensis et huius monasterii confratris, par- 
tim vero ex eleemosynis ex instituta in i. comitatu Bacsiensi et 
Banatu Temesiensi penes recommendatoriales defuncti excellentis- 
gimi domini archiepiscopi et metropolitae mendicatione, per aliosque 
privatos oblata eleemosyna, ac denique prvventibus et oeconomia 
monasterii propria profluentibus anno 1768. extrui coeptus et 1768 
terminatus est. 


IN MONASTERIO REMETE. 


* Praesentes honorabilis pater Athanasius Isajevich eiusdem mo- 
nasterii igumenus, Daniel item Markovich ecclesiarcha, Pachomius 
Joannovich vicarius, nec non Gabriel Josephovich, Vaszilie Popovich, 
Michael Staity et Georgius Marinkovich, aliique praelibati mona- 
sterii sacerdotes et laici super praemissis punctis interrogati pa- 
riter retulerunt : 

Ad 1. Quando quidem patria ista variis caedibus obnoxia, no- 
tanter autem anno 1716, dum videlicet infensissimus  christiani 
nominis hostis Turca ad expugnandum praesidium Petrovaradiense 
vires conuertisset, ferro et flammis agitata existente, venerabilique 
hocce monasterio in cineres redacto, universa ferre litteraria instru- 
menta partim deperdita, partim etiam eadem saevitia in nihilum 
redacta essent, hinc unde v. hocce monasterium suam ducat ori- 
ginem pro certo quidem referri non posse, quantum attamen ex 
traditione haberent, et ex manuscripto libro panegyri dicto et nobis 
exhibito videre esset, existimarent monasterii huius fundatorem 
fuisse certum Syrmiensem Leontium eparcham seu, ut existimatur, 
dynastam aliguem aut gubernatorem, qui Thessalonicae per fidem, 
ut credebat, suffragiis s. Demetrii ex morbo periculoso ad statum 
valetudinis restitutus ecclesiam hancce in honorem s. Demetrii 
erexit, conuentumque religiosum  instituit; cuius tandem ecelesiae 
jura per gloriosae reminiscentiae Romanorum imperatores et“reges 

ungariae Leopoldum et Josephum per benigna, tum nationi Illyricae 
in concreto, cum vero monasterio huic quemadmodum et aliis in 
particulari, clementer elargita et per modo gloriose regnantem suam 
maiestatem sacratissimam benigne confirmata privilegia aucta fuere, 
novum iuris solidamen hocce monasterium accepit. Unde etiam 
fundationem suam augustissimae domui Austriacae plurimum debet. 

Ad 2. Manuscripta monasterii huius nobis producta consistunt 
cum primis in 91 frustis litterarum turcicarum per eundem inter- 
pretem petrovaradiensem extractualiter in Germanicum translatarum, 
et hicce in copia advolutarum, dein vero libris aeque manuscriptis 
seguentibus sub titulis: 

1. Homiliae sancti Gregorii Nazianseni de anno 1629. 

2. Evangeliorum liber de anno 1684. 

3. Exhortationes seu doctrinae ss. patrum. 

4. Normale caeremoniarum ecclesiasticarum vulgo tippik. 

5. Panegyris per Sophronium Hierosolymitanum patriarcham con- 
seriptus. 





IZVJEŠTAJ O MANASTIRIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. 7 


6. Liber ecclesiasticus vulgo miney dictus in octo frustis, qui per 
unam manum videntur esse exarati, ex quibus nihilominus unicus 
subscriptus per Vaszilium monachum Remetensem de anno 1568 
habetur. 

T. Disceptatio | seu disputatio inter Gregorium archiepiscopum 
Omyracskanum in Aethiopia et Judaeum Jerram Jevrem rabinum 
sine dato. 

8. Duo psalteria manuscripta sine dato. 

9. Duo libri morales seu casuistae, in directionem confessariorum 
deservientes, sine dato; aliique in 8 frustis existentes vetusti libri 
sine dato et authore, ecelesiastici et morales libri. 

Ad 3. Oeconomia v. monasterii huius non alia est, quam quod 
proprias vineas, prata, duas molas rivales in fundis aliorum domi- 
norum terrestrium erxistentes, duo educilla, tres paludes piscosas 
in territorio Carlouicziensi, ac ex vineis et prunetis propriorum 
subditorum quam et extraneorum in promontorio et respective fundo 
monasteriali existentibus decimas desumat. 

Ad 4., 5., 6. et 7. reposuerunt ut in praecedenti v. monasterio 
Krussedoll. 

Ad 8. Praeter a. r. patrem igumenum, qui et latinam loquitur, 
sunt praeterea ex monachis duo, nominanter autem Maximus Sce- 
kulics presbyter, qui praeter Iilyricam pariter latinam, nec non 
Josephus Kracsun laicus, qui praeter Illyricam, Hungaricam, Lati- 
nam et Valachicam linguam loquuntur, ex quibus ultimo loco positus, 
si et in quantum institutum ordinis sui admitteret, atque his occasio 
praeberetur, iuventutem in primis saltem elementi instruere posse 
censeretur, in reliquo picturam quoque callet et exercet. 

Ad 9. Quemadmodum in praecedenti v. monasterio Krussedoli 
r. pater igumenus reposuit. 

Ad 10. Retulit r. p. igumenus, quod unum tractum v. monasterii 
huius, defuncti domini excellentissimi archiepiscopi et metropolitae, 
ubi et praevie cubilia exstabant, partim ex eleemosynis, partim 
vero sumptibus ex propria oeeonomia provenientibus, partim vero 
ex munificentia illustrissimi domini episcopi Temesvariensis ampli- 
averit ac reparaverit, actuque alium tractum, in quantum fundus 
suppetierit, reparare intendunt. 


IN. MONASTERIO OPPOVO. . 


Praesentes venerandus pater Sophronia Radivojeuich igumenus, 
Dyonisius Peskerovich, Payszie Petrouich vicarius, nec non Janytyie 
Joannovicz, Basilius Nedelkovics, Theophil Jovannovics et alii 
praclibati v. monasterii patres et fratres retulerunt: 

Ad 1. Hocce monasterium (penes quod aliud quoque monasterium, 
filiale huius, antiquum exstat), prouti ex vita beatae Angeliae despo- 
tissa Servianorum in libro manuscripto de anno 1520 scripto, coram 
nobis exhibito, elucet, fundavit et aedificavit, qui et Krussedoli 
Serborum  archiepiscopus et despotes Maximus Brancovics circa 
annum 1490, cuius templum stabat per 86 annos, tandem 1576 


8 FR. MIKLOŠIĆ, 


benefactores huius v. monasterii ex Raczkeve: Laczko,. Marko, 
Jouisk, Joannes Boxaniky, Anna, Thomas, Catharina et Georgius, 
praeexistens templum diruendo, modernum in eodem loco longe 
amplius et altius, prout nunc extat, exstruxerunt, dedicandum idem 
templum, prout ipse fundator, s. Nicolao, hoc ipsum docente lapide 
supra portam ecclesiae actu existente, perque nos oculato. 

Ad 2. exbibuerunt extractualiter quatuor frusta Turcica manu- 
scripta in Germanicum per. c. reg. interpretem Petrovarađdiensem 
translata, hicce in copia praevio modo adnexa. Item in libris partim 
ecelesiasticis partim historicis 20 frusta, ex quibus: 

1. Liber panegyricus conscriptus et dedicatus ecelesiae S. Nicolai 
Oppovo dictae, (in quo iam eotum corpus s. Tyron fidelium vene- 
rationi exponebatur actuque colitur) in hocce monasterio a. d. 1555 
die 13. maii eiusdem terminatus, sub igumeno Stepbano, spirituali 
Abrahamo, Maximo ecclesiarcha. 

2. Liber ecclesiasticus minej dictus terminatus a. d. 1559. in 
monasterio hocce Oppovo. 

3. Commentatio in epistolas apostolorum anno 1563 in mona- 
sterio hocce Oppovo conscriptus dedicAtusque s. Nicolao patrono 
ecclesiae. 

4. Historia ecclesiastica Theodori Studith, et respective conciones 
ascaeticae eivsdem, anno 1618 conscriptae in hocce monasterio Oppovo. 

5. Libri evangeliorum, primus ex ipsis sine dato, argento tamen 
obductus anno 1630 in Oppovo. Secundus aeque evangeliorum sine 
dato, anno 1657 argento obductus in Oppovo, typo veteri Illyrico 
editus. Tertius aeque sine dato. 

6. Liber hymnorum ad b. Virginem: 1654 in monte Athos per 
religiosum Josaph, ex monasterio eorsum transeuntem, scriptus mo- 
nasterioque huic missus. 

7. Liber hymnorum ad sanctos, vulgo tropari 1615 conscriptus. 

8. Libri minej dicti ex 11 frustis , quorum primus conscriptus 
1604, secundus 1633, tertius 1698, quartus eodem aeque anno, 
reliqui sine appositione dati. 

9. Libri lesztvieze, seu scala coelestis dicti s. Joannis Damas- 
ceni: 1. conscriptus anno 1629 in monasterio Orahovicza; 2. de 
anno 1648 per monachum hicce tonsum nomine Otestiam scriptus. 
. 10. Liber ius canonicum in se comprehendens, scriptus in Jass 
Moldaviae metropoli per Damianum grammatičcum anno dom. 1495. 

11. Psalterium cum explicatione anno 1637 conscriptus. 

12. Liber extractum vitae sanctorum continens, seriptus in monte 
Athos horsumque ad monasterium Hoppovo missus 1670. 

13. Panegyricus conscriptus 1509 in monasterio Orzen dicto manu 
hieromonachi Thimothaei. 

14. Normativum ceremoniarum ecelesiasticarum tippik vocatus 
exaratus anno 1569. 

15. Liber octoich dictus s. Joannis Damascepi. 

16. Prologus sanctorum absque dato. 

17. Psalteriorum liber 1622 in monasterio Hopouo conseriptus. 


IZVJEŠTAJ O MANASTIRIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. 9 


Ad 3. Oeconomiam huius monasterii non aliam esse quam quod 
partim ex propriis monasterialibus vineis, prunetis, molendinis, 
educillis prouentus capiant, partim vero ab extraneorum vineis et 
prunetis decimas percipiant. 


Ađ 4. Tam praenominatus r. p. guardianus quam et alii rr. pp. 
ac. fratres retulerunt, semet omnino iuxta institutum  ordinis mu- 
tuam semper superivrum  erga inferiores cointelligentiam, horum 
porro erga superiores omnem subiectionem fuisse. 


Ad 5.,6. 7 et 8. Quemadmodum in praecedentibus v. monasteriis 
Krussedol et Remete, nisi quod inter reliquos duo, signanter autem 
Basilio Nedelkovics sacerdos, et Cyrillus Kostics diaconus latinam 
quogue linguam calleant; Janytyie porro Joannouity .germanicam 
loquatur. 


Ad 10. retulit praenominatus p. guardianus, quod a. 1751 
ecclesia antiqua in filiali monasterii huius antiqua Opovo dicta per 
vehementiores terrae motus ruinae proxima fuisset, eotum ex ordi- 
natione pie defuncti excellentissimi domini archiepiscopi et metro- 
politae Pauli Nenadouics eadem ecclesia antigua diruta, ac suc- 
cessive in minorem redacta ac noviter exstructa exstiterit, quod 
item turris at in eadem existens capella aeque a. 1751 ex eadem 
aeque ordinatione sumptibus et ex munificentia fatis functi excel- 
Jentissimi domini episcopi Pakraczensis Sophronij Joannovich, velut 
condam huius monasterii confratris, cum uno adhuc monasterii 
tractu surrexerit. 


IN MONASTERIO VERDNIK ALIAS RAVANICZA. 


Praesentes ven. p. Joannovity igumenus, Stephanus Zoranovics 
ecclesiarcha, Vasilie Triphunovics vicarius, Symeon Urossevity, 
Theodosius Dimitrievics, Sylvester _Joannovics aliique patres et 
fratres eiusdem v. conventus retulerunt: 


Ad 1. Quoniam patria haec Tnrcarum invasionibus non solum 
exposita, verum etiam per multos annos oppressa fuisset, per quod 
litteralia etiam instrumenta deperdita: haberentur,, certa et deter- 
minata origo dici nequit; ex quo tamen ante dominatum turcicum 
Seruiae principes partium harum domini fuissent, sub Turca autem | 
exstructio novorum monasteriorum vetita foret, ex iisdem principi- 
bus fundatorem aliquem fuisse existimaretur, et ideo uictricibus 
felicissimae recordationis Leopoldi, Josephi imperatorum et re- 
gum Hungariae armis hoste praenominato expulso, hac patria re- 
uindicata existente per eosdem regnantes, et respective modo re- 
gnantem Suam Majestatem sacratissimam huic monasterio benignis 
novis: donationibus datis statum et consistentiam suam altefatis 
Suis Majestatibus sacratissimis debet. 

Ad 2. Praeter quaepiam documenta nr. 11. idiomate turcico ema-, 
nata et per interpretem ce. regium Petrovaradiensem ex turcico 
in germanicum translata atque hic advoluta, reperiuntur libri 
quoque de antiquioribus annis conscripti serie sequenti &Ž 


10 FR. MIKLOŠIĆ, 


1. Liber manucriptus de statu animae post mortem .a. 1646 
authore Cyrillo archiepiscopo alexandrino. 

2. Libri miney dicti in quinque frustis, ex quibus primus scri- 
ptus in monasterio Ravanicza sub patriarha Pekiensi Arsenio, 
regnante turcico imperatore Mehemeth a. 1656; 2. itidem in Ra- 
vanicza sub eodem imperatore Mehemeth turcico, labore certi je- 
romonachi Tbeophith dicti 1671 exaratus; 3. aeque ibidem scri- 
pbuš a. 1673; reliqui duo adhuc absque subseriptione  seriptoris 
et dati. 

3. Canones ecclesiastici a. 1668 conscripti. 

. 4. Extractus vitae sanctorum vulgo Prolog in monasterio Ra- 
vanicza sub turcico imperatore Mehemet 1676 conscriptus. 

5. Pro omni anno deserviens kalendarium una cum hymnis sin- 
gulae diei 1680 conscriptus. 

6. Libri _evangeliorum, uterque quidem absque subscriptione, 
ex quibus unus 1692 in oppido Szent Endre argento obdu- 
ctus est. 

7. Vitae sanctorum absque dato. 

8. Liber Scala coelestis nuncupatus absque dato. 

Ad 3. Oeconomia v. monasterii huius consistit partim ex se- 
minaturis propriis, fenetis item et moleadđinis, prunetis et vineis; 
partim ex decimis tam arridorum quam liquidorum ab exlraneis 
propriisque subditorum, seminaturas ac vineas et pruneta in fundo 
. monasteriali habentibus, nec non censu sylvarum feniliumque per 
vicinas possessiones Verdnik, Rivicza et Satrincze vigore conven- 
tionis sub commissione Fekettiana initae dependi solito, educillo 
item ac alijs fidelium eleemosynis. 

Ad 4. 5. 6. 7. 8. 9. uti in praecendentibus v. monasteriis. 

Ad 10. Monasterio hocce ad communem omnium notitiam tam 
ex ipsa vetustate, quam et aquis subterraneis fundamenta anti- 
quorum rudera eluente, sicque inhabitatoribus patribus et fratri- 
bus extremam ruinam minitante anno 1761 ex ordinatione pie de- 
functi excellentissimi archiepiscopi et metropolitae Pauli coodam 
Nenadouics, eiusdemque, munificentia, partim aliorum eleemosynis 
hunce in finem oblatis, partim denique propriis monasterii expen- 
sis exstrui coeptum est, eiusque aedificatio adhucdum continuatur, 
incertum quando hoc opus terminandum sit. 


IN MONASTERIO JAZAK. 


Praesentes Theodosie Petrovics igumenus, Athanasius Staniszav- | 


levics ecelesiarcha, Janityie Millutinovics, Moyses Xivanovics spi- 


ritualis, Raphael Stephanovics, Samuel Gaurillovics, aliique v. mo- > 


nasterii patres et diaconi retulerunt: 

Ad 1. Uti in praecedenti v. monasterio Verdnik alias Rava- 

nicza. 
Ad 2. Manuscripta in praelibato monasterio reperiuntur se- 

quentia: 


u. oL“F 





“==. 








IZVJEŠTAJ O MANASTIBIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. ll 


1. Duo libri euangeliorum, ex quibus 1. Szegedini per Georgium 
in districtu Bacsiensi archiepiseopum et metropolitam Szegedinen- 
sem a. 1581 conscriptus; 2. conscriptus in possessione Boresa me- 
dio Semliniensis presbyteri Petri nomine 1567 anno. 

2. Normale ceremoniarum ecelesiasticarum consecriptum ad man- 
datum igumeni Jazakiensis Theodosii nomine per presbyterum 
Joannem 1560. 

3. Duo exemplaria actorum et epistolarum apostolorum per 
Joannem monachum Jazakiensem conscriptorum, unum sine dato 
aliud de anno 1541 

4. Liber Jeffremi Syriensis ad monachos, conseriptus in mona- 
sterio Jazak sub igumeno Pachomio per monachos Zachariam et 
Marcum, conscriptus 1577. 

5. Liber prologialis absque dato, sine nomine authoris. 

6. Liber postilarumTheodosii Studith absque dato. 

7. Vita s. Chrysosthomi. m. 

8. Duo libri ecelesiastici minej dicti, absque dato. 

9. Duo libri psalteriorum absque dato. 

10. Vita et encomia regis Uross, conscripta per Paysaeum 
patriarcham Pekiensem 1642. 

Ad 3. Quemadmodum in immediate praecedenti v. monasterio 
Verdnik. 

Ad 4. 5. 6. 7. 8. Uti in praecedentibus monasteriis. 

Ad 9. retulerunt quod prioribus annis dum et quando ad col- 
ligendam in authumno ex terrae nascentiis eleemosinam exiverunt, 
nunc vero quoniam ex privata agricultura provisi haberentur, non 
exeunt. 

Ad 10. V. monasterium hoc, in quo statu ante avnos 36 fuit, in 
eodem actu quoque perexistit, ilque partim ex proventibus mona- 
sterialibus, partim autem aliis devotis eleemosynis exsurrexit. 


IN MONASTERIO BESSENOVO. 


Praesentes multum venerandus p. Michael Zoszimovics igumenus, 
Habakuk Raikovics ecelesiarcha, Constantinus Xivanisevics vica- 
rius, Moyses Stoicsevics emeritus igumenus, Sylvester Michaillovics, 
et reliqui praefati v. monasterii patres, clerici et diaconi. 


Ad 1. Quantum originem v.. monasterii huius attinet, praenomi- 
natus guardianus cum aliis retulit, quod siquidem patria haec, sub 
turcico iugo gemens, aliisque revolutionum temporibus, si quas 
etiam, unde originem eiusdem deducere ualuisset, fundationales 
habuisset, eaedem temporum iniuria deperditae fuissent, nullam 
certam et determinatam originem aut quaspiam fundationales pro- 
ducere posset, nisi quod in pariete templi inter alias inseriptiones 
eadem ecclesia a. 1467 interne picturis exornata habeatur. 

Ad 2. Praeter turcica 4 nr. frusta hicce extractualiter per inter- 
pretem linguarum orientalium c. r. Petrovardiensem versa, hicceque 
adnexa, manuscripti libri reperiuntur sequentes : 


12 | FR. MIKLOŠIČ, 


1. Quatuor libri evangeliorum antiqui, quorum compactura, seu | 
trium argento obductio, et primi quidem annum 1575, secundi 
1536, tertii item conscriptio in monasterio Bosnensi Lomnicza 
1592. quarti datatio ob vetustatem dignosci nequit. | 

2. Normale ceremoniarum ecclesiasticarum ; conscriptum in mo- 
nasterio Bessenovo sub igumeno Longino 1567. 

3. Jus canonicum vulgo Zakonik, conscriptus aeque in attacto , 
mopvasterio Bessenovo sub igumeno Syluestro 1581. 

4. Septem libri mineorum, ex quibus unicus conseriptus in eodem 
monasterio sub praenominato igumeno Longino a. 1569; secundus 
in monasterio Radovanisity serviano sub igumeno Esaia 15650. 
3. in eodem monasterio sub Nicephoro igumeno a. 1567, reliqui 
demum sine subscriptione nominis et dati. 

5. Acta et epistolae apostolorum, 1652 a. exaratus absque ulte- | 
riori subscriptione nominis et dati. 

Ad 3. Uti in immediate praecedentibus v. monasteriis Verdnik 
et Jazak. | 

Ad 4. 5. Uti in praecedentibus aliis v. monasteriis. 

Ad 6. 7. 8. aeque, praeterquam quod honorabilis pater Sophro- 
nia Joannovics, nec non diaconus Isaias Triffunovics latinam lo: 
quantur linguam, quam si occasio, ex superioritatis ordinatione, ex- 
pensis ex monasterii prouentibus profluentibus, eisdem exhiberetur, 
libenter velut in iuniori aetate constituti excolere velle semet de- 
clararunt, anhelarentque. | | 

Ad 9. Pro collectione eleemosinae sacrae nullus pro nunc ex- 
mitti solet; verum quandoque ex devotione fidelium partim in 
aere, partim in naturalibus talis qualis eleemosyna per anni de- 
cursum.offeri et adferri solet; specificari non potest. 

Ad 10. Ad hoc monasterium nulla alia aedificia sunt adnexa 
praeterquam duo tractus monasterii ex ordinatione archiepiscopali 
ad antiqua fundamenta superaedificati, iique partim ex eleemosynis, 
partim ex proventibus communibus inchoati, nondum tamen in 
finem deducti sunt. | 


IN MONASTERIO SISATOVACZ. 


Praesentes reverendissimus đominus Vincentius Popovich v. con- 
uentus huius abbas, Timothia Popovics ecelesiarcha, Arsenio Ky- 
rillov vicarius, Paysaeus Miattovics, Laurentius Stajoneuics, alii- 
que praelibati monasterii religiosi sacerdotes fratres et laici re- 
tulerunt: 

Ad 1. V. monasterii huius cum filiali Petkovicza fundatores 
existimari eosdem, qui praecedentium v. monasteriorum fundatores 
exstitere.  Praeterea reperitur in hocce monasterio, hodiedumque 
conservatur norma vitae pro monachis eiusdem per igumenum 
Theophilum concripta, nobisque in originali exhibita, in qua le- 
gitur, quod idem igumenus cum hieromonacho Besarione et Hyllario 
ecelesiam hanc ad antiqua fundamenta 1510 anno, sub Romanorum 
imperatore Carolo V., rege vero Hungariae Vladislao, populo de- 


E ge o ma n-— =a 


IZVJEŠTAJ O MANASTIRIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. 13 


mum rasciano domina Helena, Joannis despotae consorte (quam 
etiam liber minei manuscriptus mens Octobris in vita s. Stephani 


 sepultam fuisse indigitaret); ultro demum pro remonstranda huius 


monasterii antiquitate exhibitum est nobis conservatorium vene- * 
rabilis de a. 1550. sub praenominato igumeno Tbeophilo excusum. 


Ad 2. Praeter 33 frusta monasterium hocce concernentia, unum 
etiam monasterium Ricseta vel Ricsie, hicce extractualiter adnexa 
instrumenta turcica nobis exhibita sunt; libros demum manuscriptos 
sequentes habet, ex quibus primus est, utpote : 

Liber evangeliorum hic in v. monasterio Sisatovac sub igumeno 
Theophilo 1560 anno conscriptus. | 


2. Liber actorum et epistolarum: apostolorum in pargameno seri- 
ptus in patriarchatu Pecsiensi regnante Stephano tertio, Uross c0o- 
gnominato, rege Serborum, ex mandato Nicodemi archiepiscopi per 
hieromonachum Damianum conseriptus 1314. 

3. Liber evangeliorum aeque in pargameno, eiusdem quidem, ut 
appareret, cum praecripto temporis charactere, dato tamen ob ve- 
tustatem incognoscibili. 

.4. Liber Mineorum hicce in monasterio Sisatovacz 1566 sub 
igumeno Medardo et ecelesiarcha Laurentio exaratus. 

5. Liber dialogus Barlami Indiarum apostoli 1636 hic in mona- 
sterio Sissatovacz conscriptus. 

6. Libri mineorum 4, ex quibus Imus 1548 in monasterio Verdnik 
conseriptus; 2dus in monasterio Thronossa 1571; 3us in monasterio 
Kamenicza provpe Nissam 1515; 4tus sine dato 'reperitur. 

7. Acta et epistolae apostolorum in monte Athos conscripta 
a. 1670. 

8. Panegyricus sanctorum conseriptus in monasterio Sissatovacz 
a. 15495. 

9. Liturgiale seu missale ex Moldauja per Joannem Alexandri- 
num, filium Jeremiae vojvodae Moldauiae, v. monasterio Sissatovacz 
medio jeromonachi Methodii Sissatoviczensis transmissum 1596. 

10. Dialogus inter Gregorium archiepiscopum Homyriczensem et 
Judaeum Ervan 1553 conscriptus. 


Praeter et ultra hos praespecificatos libros reperiuntur 80 frusta 
ilbrorum partim ecelesiasticorum, partim historicorum, qui tamen 
sive ob vetustatem, adeoque deteriorationem, sive etiam propter 
non existens datum, .hic loci, quales sint et per quos conseripti, 
non specificantur. 


Ad 3. Quemadmodum in aliis monasteriis praeter censum sylva- 
rum et glandinationis, quae hic non reperiuntur; verum  praeter 
alia beneficia paludem piscosam ad cameralem passessionem Ba- 
noster, et quaedam pecora cornuta habet v. monasterium hocce. | 


Ad 4. Quoad cointelligentiae regulas esset, neć ex parte superio- 
ritatis, neque inferiorum quidpiam expositum fuit. Quod vero con-: 
cernit religiosam disciplinam, temporis distributionem, et ad 5tum . 
obligationum et laborum normam et observationem; ita etiam 


14 FR. MIKLOŠIČ, 


ad 6. 7. 8. quemadmodum in praecedentibus v. monasteriis re- 
posuerunt. Praeterea quod pater Genadius linguas germanicam, 
hungaricam, vallachicam loquatur, Gabriel item Stephanovicz pileos 
ordinis sui conficiat, latinamque aliquantum calleat, nec non Payszie 
Miattovics cruces aliasque ex ligno sculpturas perficiat. 

Ad 9. Hoc monasterium ad collectionem eleemosynae nunquam 
exit, verum quod per fideles ad ecclesias aduentantes sponte et 
benevole plus minus partim in aere partim in terrae nascentiis of- 
fertur, titulo eleemosynae habet. 

Ad 10. Praeter alia oeconomica monasterii aedificia monasterium 
in quadrato partim benefactorum, partim ex piis fidelium oblatis, 
utpote capitanei Iszakovicz et nobilis condam Stephani Stoicseuics, 
partim vero ex prouentibus industrialibus v. monasterii surrexit. 
In reliquo capellam v. monasterio proximam dominus capitaneus 
Iszakouicz aedificauit. 


IN MONASTERIO KOVESDIN. 


Praesentes venerabiles patres: :Cyrillus Joannovics igumenus, 
Jephtymie Kotturovics ecclesiarcha, Symeon Popovics vicarius, Za- 
charias Nicolaev, Saratie Popovics, Gavrillo Popovich, aliique prae- 
libati v. monasterii patres et fratres et filialis eiusdem Gypsa. 

Ad 1. Quoad originem et fundationem iisdem verborum formis, 
quibus praecedentia Verdnik, Jazak et Sissatovacz responderunt. 

Ad 2. Specialia manuscripta in hocce monasterio nulla reperiun- 
tur alia praeter sequentia : 

1. Libri mineorum 10, ex quibus i1mus 1581 anno in monasterio 
seruiano Vinesa scriptus est. 2dus 1577 in eodem monasterio. 3tius 
aeque de anno 1581. Religqui absque dato et subscriptione. 

2. Sermones ascetici Dorothei monachi absque dato. 

3. Exhortationes ad monachos incerti authoris. 

4. Liber psalteriorum adeo attritus, ut, quo anno et per quem 
sit seriptus, non cognoscatur. 


Ad 3. Oeconomiam v. monasterii huius consistere in cultura 
vinearum, agrorum item et hortorum propriorum, decimis praeterea 
tam a propriis quam extraneis subditis, in fundo monasteriali semi- 
naturas, vineas et pruneta habentibus, desumi solitis, glandinatione 
item et molendinis, lapicidio item pro exustione calcis, syluarum 
item censu. 


Ad 4. 5. 6. 7. 8. Quoniam eadem religio et idem institutum in 
hocce quoque v. conuentu quemadmodum in praecedentibus mona- 
steriis esset, conformiter ut in iisdem responderunt; praeterea quod 
in hocce monasterio pater Jefthimie Kotturovicz librorum compa- 
cturam sciat ac exerceat, laicus item Joannes Neskovics faber 
lignarius sit. 

Ad 9. Ad collectionem eleemosynae conventus iste ordinarie mo- 
nachos non exmittit, verum fideles fine devotionis aduentantes 
partim in naturalibus partim in aere adferrunt aut mittunt elee- 


IZVJEŠTAJ O MANASTIRIH NA FRUŠKOJ GORI U ŠRIEMU. 15 


mosynam ; nisi quod anno 1769, quo nempe monasterii huius de- 
positorium, in eodemque existentia vasa, cadi, frumentum, vinea, 
resque aliae et stabulum combusta fuissent, eotum cum reccom- 
mendatoriis suae exceNlentiae modernae_ domini archiepiscopi et 
metropolitae trans Dravum et Danubium mendicatum  exiverunt, 
ex qua 

ad 10. praespecificata depositorium et stabulum reparata sunt, 
insuper unus tractus cellarum ad antiqua fundamenta, partim ex 
proventibus monasterii, partim ex piis oblatis exstructus est, pro 
cuius exstructione adhuc in parte monasterium hocce cum prae- 
scitu dioecesani tenetur.  Praeterea in filiali Gypsa unus tractus 
ex 7 cubiculis constans adhuc a. 1764 coeptus, a. 1771 cura et 
opera ac sumptibus pie defuncti eremitae Mathiae, concurrentibus 
fidelibus erga eundem magna veneratione ductis, in specie vero 
nobilis domini Joannis Stoicsevics, cuius germanus frater ibidem 
sepultus est. 


IN MONASTERIO PRIBINA GLAVA. 


Praesentes m. v. pater Daniel Radosavlievics igumenus, Theodo- 
sius Gavrillovics vicarius, Petronia Lazarovicz, Aron Lukics, Bes- 
sarion Kuzmanovich, Michael Millosevics, aliique patres et fratres 
retulerunt: 

Ad 1. Ex traditione haberi, monasterii huius fundatorem  fuisse 


. Joannem .condam despotam, qui in vicino olim castro, modo uero 


camerali possessione Bercaszovo residebat. 

Ad 2. Praeter duos manuscriptos libros, quorum unus acta apo- 
stolorum intitulatur, alter vero psalteriorum nominatur, nulla alia 
manuseripta reperiuntur. 

Ad 3. Quemadmodum in aliis praecedentibus v. monasteriis, ex- 
Cepto censu syluarum. | 

Ad 4. 5. 6. 7. 8. aeque uti in praedenominalis aliis v. mo- 
nasteriis. 

Ad 9. Dum annis prioribus necessitas fuit, quemadmodum et 
anno praeterito 1771, posteaquam per ačris intemperiem non so- 
lum agri et segetes, verum et promontoria, unde maximam fratres 
v. conventus huius haberent sustentationem, grandine concussae, 
sicque in nihilum redactae fuissent, tam per ingremiata alii mona- 
sterii sui ritus ex indultu suae excellentiae archiepiscopi et metro- 
politae, quam per alia gremialia i. comitatus huius loca cum prae- 
scitu superioritatis commitatensis ad collectionem oblatae sponte 
fidelium eleemosynae omnino etiam exiuerunt. Quantum porro aliam 
concernit eleemosynam, illa ex libero offerentium arbitrio ad ecele- 
siam aduentantium omni quidem anno, sed iam plus iam minus 
praestaretur. 

Ad 10. Ecclesia quidem actu exstans ad fundamenta antiquae 
per vetustatem collapsae a. 1741 praecipua certi incolae Scharen- 
gradensis iam fatis functae Simae Vukovics, nec non celsissimi 
8. r. i. principis Liry ab Odeskalko in materialium oblatione hunc 


16 FR. MIKLOŠIĆ, 


in finem praestitae eleemosynae, monasterii vero huius duo tractus 
ab a. 1761 parte ab una munificentia defuncti excellentissimi do- 
mini archiepiscopi et metropolitae, parte ab altera aliorum tam . 
abbatum quam saecularium officialium aeque ac contribuentium 
factis oblationibus ex ordinatione pridem patriarchae et respectiue 
recens demortui domini excellentissimi arčhiepiscopi et metropolitae . 
erigi coepta sunt, hodiedumque ex similibus.subinde factis oblatis 
et eleemosynis eriguntur, et in statum perfectum rediguntur. 


IN MONASTERIO BEOCSIN. 


Praesentes r. patres Synesius Radivojevics igumenus, Athanasius 
Antonievics ecclesiarcha, Joanikius Lukity vicarius, Michael Proda- 
novics, Josaff Josiphovics, Sylvester Joannovics, aliique  patres 
eiusdem monasterii ac diaconi et laici retulerunt: 

Ad 1. Quoad originem monasterii huius ex praemissis, uti circa 
praecedentia monasteria, rationibus nihil certi et determinati re- 
posuerunt. 

Ad 2. Neque manuscripta alia in hoc monasterio reperiuntur, 
quam libri sequenti ordine specificati, utpote: 

1. Duo libri mineorum, ex quibus unus a: 1625 scriptus legitur, 
alter uero 1628. 

. Liber psalteriorum exaratus 1646. 

. Liber prologialis exaratus 1560. 

. Liber Triod conscriptus a natiuitate domini 1563 anno. 
. Panegyricus sanctorum 1615. 

. Liber psalteriorum scriptus 1654. 

. Liber commemorationis 1616. 

. Liber psalteriorum 1643. 

. Liber canonum 1645. 

10. Vita s. Athanasii in monte Athos conscripta: 1646. 

11. Acta et epistolae apostolorum. de anno 1646. 

12. Liber evangeliorum secriptus a. 1560. 

Ad 3. In hoc monasterio et eiusdem filiali, Remeczko dicta, oeco- 
nomiam prout in praecedentibus monasteriis Verdnik, Bessenovo, 
Jazak, Sissatovacs, Kovesdin, ex censu sylvarum, ac lapicidii pro 
calcis exustione, ac aliis lapidibus tam pro structuris quam platea- 
rum liberae regiaeque civitatis Neoplantensis expositione deservien- 
tibus constare reposuerunt. 

Ad 4. 5. 6. 7. et 8. Quemadmodum in praecedentibus mo- 
nasteriis. | 

Ad 9. aeque ut in aliis monasteriis, addito eo, quod dum aliquis 
pro adferrenda eleemosyna determinet tempus, pro eadem cum 
praescitu superioritatis suae excellentiae archiepiscopi et metropo- 
litae ex religiosis exmittere solent. 

Ad 10. monasterii huiusce ecclesiae adiacensque capella anno ad- 
huc 1732 ex indultu eorum praeexistentis domini archiepiscopi et 
metropolitae Vincentii Joannovich ex oblata certi Futakiensis in- 
colae Milivoj Millacovics dicti, turris porro attactae ecelesiae suc- 


0, DHoOR o 





.mao u“ 
= =me.. mo so -.- * 








IZVJEŠTAJ O MANASTIJRIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. 17 


cessive expensis civis neoplantensis Obrad Radonich una cum altari 
surrexit, ipsae vero monasterii cellae a. 1764 et respectiue 1766 ad 
antiqui monasterii fundamenta exstrui coeptae sunt, actuque conti- 
nuantur, partim ex monasterialibus, partim ex piis fidelium oblatis 
eleemosynis, denique in perattacta filiali Remeezko ecclesia a. 1741 
sumptibus incolae Schulmensis Stanko Millinkovich renovata et am- 
pliata, ac praeter hanc ecclesiam pro ibidem residentibus ecelesiae et 
oeconomiae invigilantibus duobus monachis tria cubicula ex ligneis 
materialibus per dominum locumtenentem Petrovardiensem Jouann 
Jovannovich  exstructa visuntur.  Conseruatorium item  cadorum 
tam in. eadem filiali quam uero in ipsa matre ex solidis materiali- 
bus exstructum habetur. 


IN MONASTERIO RAKOVACZ. 


Praesentes m. v. patres Josephus Jovanovich igumenus, Ambro- 
sius Jankovich ecelesiarcha, Spiridon Paulovich vicarius, Silvester 
Popovich, Jevrem Mrazkovich, Genadius Dimovich, aliique prae- 
libati v. monasterii patres et religiosi fratres super praeinsertis 
punctis interrogati detexerunt: 

Ad 1. Undenam v. monasterium hocce suam ducat originem, 
quisve et quo tempore eiusdem fundator fuerit, nec ex scriptis, 
nec aliunde sciri posse, nisi quod, quemadmodum alia ita et hoc 
monasterium primum, quidem per gloriosae reminiscentiae Romano- 
rum imperatorem et regem Hungariae Leopoldum, ac dein felicis- 
simae recorđationis Josephum et Carolum imperatores aeque Roman. 
ac reges Hungariae ac deinque modo feliciter regnantem suam 
maiestatem sacratissimam novis priuilegiis ac donationibus clemen- 
tissime sit auctum, cuius 

Ad 2. manuscripta praeter turcica quaedam nr. quatuor per inter- 
pretem c. r. Petrouardiensem in germanicum  translata et hic ex- 
tractualiter advoluta libri quoque manuscripti reperiuntur serie 
sequenti : 

1. Liber actorum et epistolarum apostolorum sine dato diei et 
temporis. 

2. Descriptio vitae nonnullorum sanetorum in monasterio bos- 
nensi Orzin dicto per igumenum Joszim 1592 anno concripta. 

3. Prologus vitae sanctorum sine dato. 

4. Psalteriorum libri duo aeque sine dato. 

Ad 3. Oeconomiam v. monasterii huius consistere ex decimis 
vinearum et prunetorum per subditos suos ac extraneos, in fundo 
monasteriali haec tenentes praestari solitis, molendinis, educillis, 
arundineto, fenetis, sylvis, glandinatione, lapicidiis, privatis item 
tam vineis quam vero prunetis. Caeterum hoc quoque v. mona- 
sterium, quemadmodum et reliqua praecedentia praeter_Oppouo, 
a subditis in fundo monasteriali degentibus, vulgo Prnyavori dictis 
ex clementia regia praescripto numero concessis — terrestralis 
arrendae conventione tenus sub commissione Feketiana obligatas 
habet robottas; ex huiusmodi - redditibus, prout et spontaneis ad 

STAR. VIII. | 2 


18 FR MIKLOŠIĆ, 


ecelesiam fine devotionis adventantium  fidelium eleemosynaribus 


oblationibus in conformitate praecedentium v. monasteriorum, victu, 


vestituque statui monachali competente semet prouident, aedificio- 
rum monasterii, conuentus item in sartis et tectis conseruationi ac 
ecclesiae requisitis necessitatibus prospiciunt, adventantium item 
hospitum et benefactorum accomodationem impendunt, fideliumque 
devotionis peragendae gratia comparentium, aliorumque pauperum, 
viatorum et egenorum, in quantum paupertas admittit, refectione 
opus charitatis et misericordiae exercent. 

Praeter haec si quid subinde ex praespecificatis redditibus rema- 
nerei, et in auctionem oeconomiae privatae, aut novi necessarii 
aedificii cum praescitu dioecesani erectionem conuertere solet. 

Ad 4. 5. 6. 7. et 8. ut in aliis praecedentibus v. monasteriis, 
€0 ad 7. superaddito, quod inter reliquos patres religiosos pater 
Genadius Dimovich praeter illyricam, latinam, hungaricam et val- 
lachicam, germanicam linguam loquatur, pater Isaias Radovanovics 
latinam, pater Spiridon vicarius hungaricam, germanicam, vallachi- 
cam, Ambrosius hungaricam loquantur; in reliquo praenominatus 
Ambrosius et Sylvester picturam sciunt et exercent. 

Ad 9. eleemosynam v. monasterii huius quemadmodum et prae- 
cedentium partim in p(a)rato — quippe parussiae et szalandar 
pro necessitatibus ecelesiae et subsidium intertentionis religiosorum, 
partim vero in terrae nascentiis, pecoribus item et pecudibus aliis- 
que victualibus  consistere reposuerunt.  Cuiusmodi eleemosynae 
certa et determinata ex eo nequiret explicari quantitas, quoniam 
ex pia spontanea fidelium in ecelesiam fine devotionis advenien- 
tium liberalitate offerretur et praestaretur. In remotioribus vero 
locis degentes praemissum in finem exmittere assolent.  Contigit 
nihilominus, siquidem v. monasterium hocce terris carreret arabili- 
bus, sequaciter frugibus destitueretur necessariis, quod pro harum 
mendicatione cum praescitu et recommendatione dioecesani in gre- 
mium vicini inclyti comitatus Bacsiensis religiosi subinde exiverint, 
iespectiveque necessitate inducti exmitti debuerint, praeseriim vero, 
cum ačris intemperie in aliis suis oeconomicis defectum perpessi 
fuissent. 

Ad 10. Inter _ nova aedicifia si ponatur, a. 1735 exstructa est 
turris ecclesiae_ munificentia et liberalitate pie defuncti archiepi- 
scopi et metropolitae Vincentii Joannovich, praeterea una capella 
in caemeterio ex solidis a. 1751 per vicarium conventus huius 
Janilyie_ propriis sumptibus exstructa habetur.  Monasterii porro 
unus tractus de novo ex integro, alter porro disjectis ligneis habi- 
taculis ad antiqua rudera aliis cellis positis cum praescitu excel- 
lentissimi olim archiepiscopi et metropolitae Pauli Nenadovich v. 
monasterii huius confratris, aliisque monasterialibus proventus, be- 
nefactorum item, signanter moderni illustrissimi domini episcopi 
Temesvariensis ac Joszephi Kollarszky, privilegiati districtus Cis- 
Tibiscani senatoris, munificentia et liberalitate exstructus et respe- 
ctive superaedificatus est. 


o. 


= as 


IZVJEŠTAJ O MANASTIRIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. 19 


Tandem quoad monasterium Gergetheg exmissi suae excellentiae 
archiepiscopalis et metropolitanae deputati reposuerunt, monasterium 
hocce ecelesiamque sumptibus pie defuncti archiepiscopi et metro- 
politae Pauli Nenadovics in terreno, ad possessionem archiepiscopa- 
lem et metropolitanam Neradin pertinente, aedificata plurimumque 
ex cubiculis pro condescensione archiepiscoporum et metropolitarum 
deservientibus eumque in finem errectis constare, ibidemque exi- 
stentes aliquot religiosos sumptibus suae excellentiae archiepisco- 
palis et metropolitanae interteneri, sequaciter non ut sub nomen- 
clationem et seriem reliquorum monasteriorum caderet, verum 
proprium et reale altefatae suae excellentiae domicilium esse. Ideo- 
que sine speciali suae excellentiae commissione pro conscriptione 
exire non posse, semet declaraverunt. 

Super cuiusmodi praevio modo per nos facta praemissorum in- 
vestigatione, praesentem nostram humillimam inclytae uniuersitati 
facimus relationem. Signatum in monasterio Rakovacz die 15. 
Julii 1772. Ignatius Madaraz, inclyti comitatus Syrmiensig ord. 


Judlium m. p. Micha&l Balogh eiusdem inclyti comitatus v. Ju- 
dlium m. p. 


Liber de introitibus stacionum et territorii 
communis ragusini 1286—1291. 


U sjednici Jfilologičko-historičkoga razreda jugoslavenske akademije znanosti 
€ umjetnosti priobćio 


DOPISUJUĆI ČLAN IVAN TRALČIĆ. 


U gubernijalnom dubrovačkom arkivu, u sasma zabitnom mjestu, 
da upravo na tlu, naidjoh na sašiveni smotak pergamene, koj sa- 
država prihod grada Dubrovnika t. j. prihod od obrta i zemljarine 
u g. 1286—1291, učinjen za kneževanja Marina Georgia. Svezak 
ovaj nosi naslov: ,Liber de introitibus stacionum et territorii com- 
munis“, a broji 18 podugačkih listova, pisanih na kvieru. Popis 
je ovaj učinio bez dvojbe Tomasin de Sauere, koj bijaše jurve, 
dvie godine natrag računajuć, ,sacri palacii et communis ragusini 
notarius“ i to za kneževanja Mihalja Maurocena; pismo bo ovoga 
sašitka sasvim naliči inim zapisnikom, pisanim Tomasinovom ru- 
kom, koji se nalaze u dubrovačkom tribunalnom arkivu. 

U popisu ovom pobilježeni su svi obrtnici i uživatelji obćinskoga 
zemljišta toli u gradu, koli u predgradju, označen njihov obrt, 
i prostor, pa napokon koliko od njega moraju poreza platit il su 
ga uplatili; služio je dakle obćinskomu notaru glede podmirivanja 
daće. U to doba nebijaše jošter Dubrovnik jednom cjelinom, kao 
što je danas, jer sa sjevero-istoka, pod planinom sv. Sergia, gdje 
je danas najljepša dubrovačka ulica (stradone) pružalo se tada 
jošter plitko more, koje razstavljalo taj grad na dvie pole, na 
stariju i na mladju, koje bijahu obćenja lašnijega radi mostom 
sskopčane. Grad Dubrovnik zasnovali su stanovnici staroga Epi- 
daura, koji se pred provalom novih došljakah Hrvatah zaklonili 
na ovu strminu. Dubrovnik, premda bijaše u svom osnutku vrlo 
malen i tiesan, u brzo se podignuo pomorskom trgovinom tako, 
da je već u XI vieku posiedovao otoke Lokrum, gdje je podignuo 
bio g. 1023 samostan sv. Benedikta, napokon Daksu, Lopud i Si- : 
Kam i prostro se na kopnom prieko Gruža u Umblu s jedne i do 

upe s druge strane. Ovim posiedom došao je bio u što tiesniji 








oF 


LIBEB DE INTROIT. STACIONUM ET TERRITORJI COMMUN. RAGUSINI. 21 


odnošaj sa obližnjimi Slovjeni, koji se malo po malo počeli nase- 
ljivat i u sam grad, pa kako ovaj popis svjedoči, bijaše u Du- 
brovniku koncem XIII vieka dvie trećine slovenskih obiteljih. 

Jošter u XI vieku pripoznavao je Dubrovnik pokroviteljstvo 
istočnoga dvora, ali u brzo počeli su se otimat za nj Mletčani, pa 
već godine 1205 morao se pokorit mletačkomu lavu, koj je u to 
doba zagospodovao bio jur cielom istočnom obalom jadranskoga 
mora. Republika mletačka počamši od tada, pošiljala mu svoje kne- 
zove, od kojih se napominju u ovom popisu samo dvojica i to: Mihajlo 
Maurocen 1274—1286 i Marin Georgio 1286—1291. Ovaj odnošaj 
Dubrovnika spram republici mletačkoj trajao je sve do god. 1358, 
kada ojačen sbacio je sa sebe i to nesnosno tudje gospodstvo. Ne 
samo za svakoga Hrvata bit će ovaj popis od velike ciene, već 
na pose i za svakoga Dubrovčana, jer će i jedni i drugi u njem naći 
one znamenite obitelji, iz kojih su kasnije potekli naši slavni piesnici 
i mudri knezovi, koji su iz Dubrovnika stvorili jugoslavensku Atenu, 
kao na pr. obitelj Gundulića, Sorkočevića, Gradića, Minčetića, Pu- 
čića i ine. 

Rukopis pisan je, kako spomenusmo, jednom rukom, i služio je 
ne samo od g: 1286—1291 kao ravnalo za odmierivanje i uplači- 
vanje poreza, već i kašnjih godinah, sva bo ona imena il novčana 
svota, koja se nalaze u zaporci () potiču od ine ruke, koja u njem 
ubilježila, ako se tečajem vremena slučila kakova promjena ili 
glede osobe obrtnika ili glede načina plaćanja. 


Liber de introitibus stacionum et territoriorum 
communis. 


Anno domini millesimo ducentesimo octuagesimo  sexto, indic- 
cione quarta decima, die X. intrante mense octubri, infraseripta 
territoria, in quibus sunt beccarie, fuerunt incantata. Et quia nul- 
lus apparuit, qui plus dare vellet, data et deliberata fuere sub- 
scriptis pro precio infrascripto, hinc ad unum annum, et medietas 


 dicti precii debet solvi in continenti et alia medietas debet solvi 


in fine termini. Et incipit annus die X. octubris. 


Die X. octubris.. In primo ordine a parte orientis versus murum 
civitatis, Ruse becarius habet primam tabulam in dicto ordine 
Pro ypp. vilij et grossis ij. 

(Marcus de Clara pro ypp. viij.) 

Junjus de Cerpa habet secundam tabulam in dieto ordine Pro ypp. - 
ilij et quarta. 

(Donato de Drinas pro simili precio ypp. iiij.) 


Blasius de Zepe habet terciam tabulam in dicto ordine pro ypp. iij. 


(Deliberata Kuse Pro Ypp. ij.) 


22 IVAN TKALČIĆ, 


Valius Zauerneci habet quartam tabulam in dicto ordine, pro gros- - 
sis XxXv. 

(Spotius affitari.) 

[Fol. 1. b.) Die X. octubris. In secundo ordine versus orientem 
a parte muri civitatis. 

Geruasius de Stilo habet primam tabulam in ipso ordine pro ypp. 
xiiij et quarta. 

(lpsis sicut fuit, anno preterito, ut supra.) 
dreas Saruba habet secundam tabulam in dicto ordine pro ypp. 
xv et tercia. 

(Zorzi de Sangulio pro ypp. xij.) 

(Restat solvere grossos iij.) 

o. de Ascurelo habet terciam tabulam in dicto ordine pro 


Marcus "Blasii de Vrsia pro ypp. viiij.) 
(Restat solvere grossos v. 
Rosinus Bistii Gataldi, habet quartam tabulam in dicto ordine pro 


YPP. VI. 
(Mathias de Rasterio ypp. vj.) 
Petrus, filius Michoyle, habet quintam tabulam in dicto ordine, 
que est in fine ordinis versus montem, pro ypp. iij et grosso 1. 
(Deliberata eidem Petro pro ypp. ij.) 


[Fo]. 2. a.] Die X. octubris. In tercio ordine a parte orientis. 

Mathyas Elye de Bola, habet primam tabulam in ipso ordine pro 
YPP. xviij et grossis viij. 

(Paulus de Lasale et Misa, sicut fuit anno praeterito.) 

Joancus de Serchozo et Paulus de Cornelio habe(n)t secundam tabu 
lam in ipso ordine pro ypp. xv. 

Andreas Saruba pro ypp. xviiij. 
rsacius, filius Predani Bodacie, habet terciam tabulam in ipso 
ordine pro ypp. xiiij. 

(Joannes de Bola pro ypp. xj.) 

Dobrichna Vrede habet quartam tabulam in ipso ordine pro ypp. viij. 

(Ipsi Dobrichne pro ypp. vj.) 

Mathias de Rasteno, habet. quintam tabulam in ipso ordine et est 
in fine, pro ypp. iiij et grosso 1. 

(Deliberata est Michaeli Dersuna pro ypp. ij.) 


[Fol. 2. b.] Die X. octubris. In quarto ordine qui est versus po- 
nentem, 

Jacobus de Fumaga habet primam tabulam ipsius ordinis pro ypp. xj. 

(Deliberata Sunoni Cernonis pro ypp. xj.) 

(Restat solvere grossos viij.) 

Petrus cumerclus, filius Symonis Zichage, habet secundam tabu- 
lam in ipso ordine pro ypp. xj et grossis iiij. 

(Martinus de Panar, pro ypp. x.) 

Natalis, filius Bosini,, de Xorento, habet terciam tabulam in ipso 
ordine Pro ypp. vij. 








ho tii 
“ 


rom 


LIBER DE INTROIT. STACIONUM ET TERRITORII COMMUN. BAGUSINI. 23 


(Socio dicti Natalis, Circo nomine, pro illo precio, quo fuit anno 
(preterito.) 

Petrus de Satara habet quartam tabulam in ipso ordine, et est in 
fine, pro ypp. iiij. 

(Eidem Petro pro simili precio.) 

(Deliberate fuere dicte tabule die X. octubris per ...... 
MCCLXXXVII, indiccione XV.) 

(Solverunt omnes predicti beccarii de dimidio anno) 
(ypp. xxxij et grossos vij.) 

(Die sabati xii octubris čredatum quod solvant beccarii hinc ad 
xvj dies sub pena ij gross, pro ypp.; credavit Aprixa preco.) 


[Fo]. 3. a.] 
Alia territoria communis et . . . tabulas stacionum. 


Mathias de Menze habet tabulam 1 de palmis iiij" minus tercia, 
solvat grossos xj. ' 
Jacobus de Crosio habet tabulam unam de palmis iij, 
solvat grossos v. 
Pasqua Picurarii habet tabulam 1: de palmis iij, 
solvat gross. (viiij). 
Vita de Casiza, habet tabulam 1 de palmis iij, 
solvat gross. x. 
Blasius sartor de Bosa, habet tabulam 1: de palmis iij, 
solvat gross. xij. | 
Petrus Georgii habet tabulam : de palmis iij, minus tercia, 
solvat gross. vj. 
Symon Mathie de Maxi habet tabulam : de palmis ij, 
. Solvat gross. vij. 
(Nicola de Penuza tabula.de palmi iiij in terca solvat gross. x) 


[Fol]. 3. b.] 


Teodorus Zerneche 1 de palmis ii, 
(Festa solvat grossos iii) 
solvat grossos v. 
Marinus de Vilano habet tabulam 1 de palmis ii et sexta, 
solvat grossos vi. 
Slaucus habet tabulam 1 de (palmis) ii, minus sexta 
solvat grossos v. 
Paulus de Poboia habet tabulam 1 de palmis ii (minus) tercia, 
solvat grossos vri. 
Laurencius de Horbane habet tabulam 1 de palmis ii, 
solvat grossos vj. 
Petrus de...habet tabulam 1 de palmis ij, 
solvat grossos vij. 
Matheus de Gleda habet tabulam 1 de palmis ij (minus quarta) 
solvat grossos v. (et foll. viij). 


24 IVAN TKALŠČIĆ. 


[Fol. 4. a] 


Marinus de Picurario habet palmos ij, 
golvat grossos vj. 
Vita de Gatald, habet tabulam 1, de palmis ij, 
solvat grossos vj. 
Martinus de Bocigolo habet tabulam 1 de palmis ij, 
solvat grossos (viiij). 
Johannes de Crosio habet tabulam 1 de palmis iij, 
golvat gross. v. 
(Pero Darbisina abet tabulam 1 de palmis ij, minus terza, solvat 


gros... 
Scepcus de Busco habet tabulam unam de palmis iij, minus tercia, 
solvat grossos v. 
Elyas de Rasci habet tabulam 1 de palmis ij, 
solvat grossos vij. 
Petrus Bisice habet tabulam 1 de palmis iij, 
solvat grossos vij. 
Fuscus de Lucaro habet tabulam 1 de palmis ij et tercia, 
solvat grossos v. 
Perza) de Gobe pro una tabula, solvat grossos v(iiij, minus 
terza). | 
Marinus Vituna habet tabulam i de palmis ij, 
golvat grossos v. 
Marinus de Scilu pro una tabula, grossos vij. 


[Fol. 4. b.] 


Michael de Caboga, habet tabulam i de palmis duobus et tercia, 
solvat denarios grossos viij. 
Palma de Cule, tabula 1 solvat grossos viij. 
Pancracius de Benixa habet tabulam 1 de palmis ij, 
solvat grossos vij. 
(Johannes de Pizinece palmi iij solvat grossos viiij). 
Blasius de Menze habet tabulam 1 de palmis ij, 
solvat grossos (v). 
(Pance de Uoisa, tabula 1 solvat gross. v.) 
Damianus de Bozignolo habet tabulam 1 de palmis ilj, 
golvat grossos viiij. 
(Marinus de Bozindo abet tabula 1 de staze palmis iij et sesta, 
goluat gross. vij.) 
Vrsacius de Zerena habet tabulam 1 de palmis iij, 
solvat denarios grossos x. 
Pasqua de Mergnuco habet tabulam 1 de palmis iij, 
solvat grossos viiij. 








U 
I 


= arm m 


LIBER DE INTROIT. STAOIONUM ET TERRITORII COMMUN. RAGUSINI. 25 


(Fol. 5. &] 
Staciones. 


Blasius sartor habet stacionem i, 
solvat ypp. iij, 
recepimus grossos xviij. 
(Maree de Petrodeciuoj abet domus 1. et stacione 1. solvat ypp. 


xxx. 

(Tolylai et Laurencio de Sauina abet domus et stazon solvat ypp. 
xxiij. 

(Damiano de Claze, abet tavola 1 de palmis....solva gross. viiij. 
et follar. xxij.) 

(Uita de Macsi abet taula 1 de palmis ij minus  quarta, solvat 
8r088. V. YPP. Vj. | 

(Orlando abet tavola 1 de palmis iij . . solva gross. v.) 

(Millobrat abet tauola 1 de palmis ij solvat gross. vij.) 

(Marino de Masehana abet tauola 1 de palmi ij, solva gross. vij 
et terza.) 

(Allegreto de Cleze abet tavola 1 de palmi ij et terza, solva 
gross. vij.) 

(Nicola kY Borisca abet tavola 1 de palmi ij et terza golvat gros- 
Sos vi 

(Frante de Uoisa abet taula i de stazone de palmis ij solva . 
gross. vij.) 


[Fol. 5. b.] 


Incipit burgus, ad annos XV. currenti anno domini millesimo du- 
.centesimo LXXXVI die primo januarii. 


Pasqua de Wicasio habet palmos v. pro ypp. v. et denar. 1 pro 
passo, 
solvat gross. xxxviij et foll. v. 
Elyas aurifex habet passos i) 
solvat ypp. viiij. 
Jacobus. de Calaua habet pass08 lj, minus quarto, pro ypp. iiij et 
denar. vij pro passo, solvat ypp. viij minus fol. vij. 
Pabero habet passos ij minus octava, pro ypp. iiij et grossis ilij 
pro passo, 
solvat ypp. viij et gross. 1. 
Leonardus de Cotote, babet passos ij et dimidium palmum pro ypp. 
ilij pro passo, 
solvat ypp. viij et gross. iij. 


[Fol. 6. a.] 


Milze aurificus habet passos lij et tercia ,! . palmis, 
solvat ypp. v et denar. v minus fol. i 


26 IVAN TKALČIĆ, 


Basilius aurifex habet passum 1 et palmos vj, 
solvat ypp. v et gross. vj. 

Stancius de Sublo habet passum 1 et palmam, 
solvat ypp. iij et gross. ij. 

Fuscus de Corope habet passos iiij et palmos ij et tercia, 
solvat ypp vij et gross. vj. et foll. xxiij. 

Stanci de Sublo de terreno vacuo palmos v, 
solvat gross. xv. 

Uxor Dobrosii Locarii habet passos iij minus palmos iij, 
solvat ypp. iij. 

Marcus caldararius habet passos ij minus palmum 1, 
solvat gross. xxxiij minus milliare. 


(Fol. 6. b.] 


Braicus de Carbozo, babet passum 1, 
solvat gross. xx, minus tercia. 
(Cerosna deli de Pribe) passum 1 et palmos ij, 
solvat gross. xv et fo. xvj. 
Ratcus Butuma habet passos iij, minus palmos iij, 
solvat ypp. iij minus gross. ij. 
Tolia de Pouar habet passum 1 et palmos ij, 
solvat gross. xxi. 
Antana Bucanus habet passos ij et palmos ij, 
solvat ypp. ij 
Sourescus Ogunbaba habet passos ij, minus palmos ij, 
solvat gross. xvi minus mill. viij. 
(Radisti filia de Staniza) habet passos iij, minus palmos ij, 
solvat ypp. ij. 
Bogdanus de Risa, que facit anos (sic) grossos xviij, pro una domo. 


[Fo]. 7. a. 


Priebraia rivarius habet passos ij, 
solvat gross. xvj. 
Desa de Brayza, habet passos ij minus palmum :, 
solvat gross. xv minus fo. iij. 
Laurencius Bodacie, habet passum 1 in racione ypp. ij pro passo, 
solvat ypp. iij. 
Mate Bogdani de Lubore habet passum 1 minus palmos iij, 
solvat grossos xj et fo. xxiij. 
Pancracius de Micleus marangenus habet passos ij, 
solvat grossos xxj. 
Uxor Georgii de Spatarii habet passos ij, palmum r, 
solvat gross. xx, minus (fo. lij. 
Rosa de Milosti, habet passum 1 et palmos lij, 
solvat gross. x et mill. ilij. 





-———— 


ka BET 


mima . - 


LIBER DE INTROIT. STAOIONUM ET TORRITORII COMMUN. RAGUSINI. 27 


[Fol. 7. b.] 


Thoma de Scorobogat, habet passos iij et palmos ij, 
solvat gross. Xxv, minus tercia. 
Territorium vacuum, per quod vadit Marcolus de Cerena et (ad?) 
sanctum Bartolomeum de palmis viij, 
golvat gross. X. 
Pobrat Petracius habet passos iij, minus medium palmum, 
solvat gross. xxvij. 
Dragisa de Stana, habet passos ij, 
solvat grossos xvi. 
Radovanus de Zertnich habet passos ij et palmos ij, 
solvat gross. x et fo. iiij. 
Dabriza de Stanechi habet passos ij et palmos ij, solvat gross. 
xet.... 


[Fol. 8. a.] 


(Peruona delli Salmeri cum filia sua) 
golvat gross. xxvi minus (fo. iiij. 

Disina Burceta habet passos iij minus octaua, 
solvat gross. xv. minus fol. iij. 

Peruost de Marina habet passus iij, 
solvat gross. xv. et fol. xviij. 

(Ohniza uxor Petina) habet pass. .... 
solvat gr. xvj minus fol. vj. 

Bucha de Cauata habet passos iij..... 
solvat gross. xj. 

Liubichna Zacatari habet passos ij minus palmum 1, 
solvat gross. xx. 


[Fol. 8. b.] 


Miliza de Predicha habet passos ij et palmos ij, 
solvat gross. Xx minus (0. iij. 

Domincius de Calimano habet passos ij et palmos ij, 
solvat gross. xx et fol. xviiij. 

Stana de Sauina et Anna de Disina habent passos ij et palmos v, 
solvant gross. xx minus fol. iiij. 

Locobelle cum magistro Nicola Zuperny habent passos ij et pal- 

mos v, 

solvat gross. xx minus (0. ij. 

Matusi de Beridruc habet passos iij minus medium palmum, 
solvat gross. xx. 


[Fol. 9. a.] 

Magister Dragi Ferari habet passos iij, 
golvat ypp. iij et gross. iij. 

Bratichna de Radridruch, habet passos iij minus quarta, 
solvat gross. xx. 


28 IVAN TKALČIĆ, 


Vitaza Lotenus habet passos iij minus palmas i li | 
solvat gross. xx minus tercia. 
Item habet predictus Perlozenno passos ij, 
solvat gross. ilij. 
Dreza de Baslo, habet passos ij, minus palmum 1, 
solvat gross. xv et tercia. | 
Dobra de Brega, habet passos iij, minus palmos iij, 


solvat gross. xx et f0. xxv. 


[Fol]. 9. b.)] 


Zuiana de Poza, habet passos iij minus palmum 1, 
solvat gross. xxj. 

Corga Thomada habetpassos ij, 
solvat gross. xx et quarta. 

Peruica et Volca, filia Ferati, habet passos iij, 
solvat gross. xx et fol. iiij. 

Martinus piliparius habet cum Brato selario passos iij, 
solvat gross. xx et fol. iiij. 

Por.. de Satata habet passos iij et palmum 1, 
solvat: gross. xxxj et terciam. 


[Fol. 10. a.) 


Menicha et Micleus, habent passos iij et palmum ri, 
solvat gross. xxij et fol. ij. 

Balla de .. ecla, habet passos iiij et palmas ij, 
ssolvat den. gross. xx. 

Tysiza de Mechana habet passum 1 et palmos ij, 
solvat gross. vj et fo iiij. 

Chosizota habet passum 1 et palmas ij, 
solvat gross. vj. 

(Puria) habet passos ij, 

 solvat gross. x. 

(Lubiza cum soror pasi ij), 

(solvat gross.) 


[Fol. 10. b.] 


Dragosti Trechmauze habet passos iij, 
solvat gross. xv. 

Budesti de Radouze habet passos iij et palmos li), 
Sola gross. xiij et terciam. 

Base... de Gatel habet passos iij et palmos v, v, 
“šolvat gross. xvj. 

Peruoselaus de Braza habet passos ij, 
solvat gross. xj et quarta. 

Johannes molinarius cum Bratoe rivario et Natale Varesti habet 

pass. ij et palmos iiij, 

golvat gross. xij et tercia. 





m am, “mas. 


LIBER DE INTROIT. STACIONUM ET TERRITORII COMMUN. RAGUSINI 29 


Bogdanus de Veliza habet pass. iij et quaria, 
solvat gross. xv. 


[Fol]. 11. a.) 


Peruoselaus Medigo habet pass. iij minus * palmum I, 
solvat gross. xij. 
(Redecarori) habet pass. (ij), 
solvat gross. (x) minus tercia. 
Stana de Lupsa habet pass. ij et palm. ij, 
solvat gross. xj minus tercia. 
(Maria de Mihelich) Domincha Dolgat habet pass. ij, 
golvat gross. X. 
Radosti de Tomichna pistoris, habet pass. ij minus palmum =, 
solvat gross. X. 
Filia Dominche de carnificis, Jouanes Vngarus habet pass. ij et 
palmos Yv, 
solvat gross. xij. 
Peruiza de Schimusiza habet pass . 
solvat gross. xvj. 


[Fo]. 11.b.] 


Dabrosta de Ciscarto habet pass ij et palm. ij, 
solvat ..... 

e... babet pass. ij et dimidium palm., 
solvat gross. xij. 

Stanza de Dragan habet pass. ij et palm. 1, 
solvat gross. xij. 

Sauina de Scillu habet pass. iij et palmos iij, 
solvat gross. xx. 

Radiza de Raze, habet pass. iij et palmum :, 
solvat gr088. XV. 

Leonarda de Zaito habet pass. ij, 
solvat gross. xij. 

Burzetti Alaporta, solvat ypp 1. 


[Fo]. 12. a.] 


Radosti de Sfilara, habet pass. ij et palmum i, 
solvat gross. xj. 

Rate de Zatco habet pass. ij, 
solvat gross. (xj). 

Radouanus Bri . uso habet pass. ij et palm. iij, 
solvat gross. xj. 

V xor Bistii carnisaria habet pass. 1 et palmos v 
solvat gross. viiij. 


(Marin de Zufal)..... habet pass. ij, 


solvat gross. x. 
Cranco Sacatero, solvat grossos xij. 


30 IVAN TKALČIĆ, 


Volzina Spalarich habet pass. ij et palmos ij, 
solvat gross. xj. 

Pancracius de Creselo habet pass. . et palmum :, 
golvat gross. X. 


[Fo]. 12. b.] | 


Ratco de Zatico, habet pass. vj et palmos ij, 
solvat gross. xij per Lafusila. 

Leonardus de Zatco habet pass. vj minus octava, 
solvat gross. xij Perlafusilo. 

Paulus de Braina habet pass. vj et palmos vj, 
solvat gross. xij Perlafusila. 

Bassinus habet pass. iij perlafusila, 
solvat gross. vj. 

Rusine habet pass. ij per la casa, 


golvat 

Radosti . tisa habet pass. ij per la casa, 
golvat. gross. v minus quarto. 

[Fol. 13. a.] 


Desina de Zane habet pass. ij, minus palm. 1, 
solvat gross. v minus quarta. 
Bogdanus Petranus habet pass. ij, 
golvat gross. v 
Paulus de Braiano habet pass. iiij et palmos ij, 
solvat gross. xiij. 
Et Pro chanseria habet passos ij, 
solvat gross. ij. 
Dobrena uxor Miloslaui habet passos ij, 
solvat gross. v. 
Vtol Pronebisunto habet pass. ij minus palm. iij, 
solvat gross. iiij. 
Blasius de Bosa plabet passos iij, 
solvat gr. 
(Maria Scaua) habet passos . 
solvat gross. v. 
Raden de Micleus habet passos ij, 
solvat gross. v. 
Miliza de Ratil habet passos ij, 
solvat gross. v. 


[Fol. 13. b.] 


Stanze Propnila habet passos ij, 
solvat gross. v. 

(Et Preorte, solvat gross. iiij). 

eo . Dobrosti, habet pasos ij, 
solvat gr0ss. v. 





." m ssmati 


LIBER DE INTROIT. STACIONUM ET TERRITORII COMMUN. RAGUBINI. 


(Cobrato de Gatelo abet passos) iij, 
solvat gross* vij. 

Dabrena de Bratolup habet passos ij, 
solvat gross. v. 

Brate Muner habet passos ij, 
solvat grossos vj. 

Symon Boneuo habet passos ij, 
solvat gross. v. 

Osrichna habet passos ij, 
solvat gross. iiij. 

Dragosti de Bole habet passos ij, minus quarta, 
solvat grossos iij. 

(Dobrina natus Gabrielo) habet passos ij, 
solvat gross. ilij. 


[Fol. 14. a.] 


Ratca de Bonce habet passos ij, 
solvat grossos v. 
Dragomanus Sacatarius, habet passos ij, 
solvat grossos v. (et Peri Rudin iij). 
(Cleua uxor Bastaci passi ij....... ) 
Rada de Ratco, habet passos ij, 
solvat gross. v. 
(Raduanni Arito de Boraza passi ij grossi ij.) 
Juanes de Marnerio habet passos ij, 
solvat grossos (ilij). 
Vsyna de Pogos, 
solvat grossos v. 
Dobrichna Urede, habet passos ij, 
solvat grossos v. 
Milosti de Milobrat habet passos ij, 
solvat grossos ilij. 
(Dobra de Deua) habet passos ij, 
solvat grossos v. 
Mathias de Rasteno, habet passos ij, 
solvat grossos v. 


(Doberei ..... ) habet passos ij, 
solvat grossos v. 
[Fol. 14. b.] 


Fili Susna habent passos iij, 
golvat grossos vj. 
(Marto de Muscil) 

Uxor Cherpez, habet pasos ij, 
solvat grossos ilij. 

(Bratusin de Uolcoe, abet pasos ij), 
(solvat grossos v). 


31 


32 IVAN TKALČIĆ, 


Grada mader Reuizco . . .) habet passos ij, 
solvat grossos v. 

Radochna de Dobruncha, habet passos ij, 
solvat grossos v. 

Pobrat de Canel, habet pasos iij, 
solvat grossos vj. 

( Milloslau Debreta) habet pasos ij, 
solvat grossos v. 

Ratna soror Cere, habet passos ij, 
solvat grossos (iiij). 

Primilus servus Paline de Sorco habet pass. ij, 
solvat gross. v. 

Radosta filiaster Marini Boranii, habet passos ij, 
solvat grossos v. 


[Fol. 15. a.] 


Radosti soror de Toleo, habet passos ij, 
solvat gross. ilij. (Et per Mico Der ij. 
Radomil de Cernan habet passos ij, 
solvat gross. v (ij) (et per Mico dr). 
Radouan de Cernan, habet passos iij, 
solvat gross. i. 
Radosti Surda, habet .pa8S0s ij et quartam 
solvat grossos ilij. 
Todreta de Rilto, habet pass. ij, 
solvat gross. v. 
Bratouze Facatari habet passum 1, 
solvat gross. iij. 
Bogdanus Zenanus et Ratco Sacater habet pass. ij, 
solvat gross. ilij. ' 
(Cobira de Gostia pass. ) 
(Maria de Raden Sachacha....) 
solvat gross. iiij. 
(C . . goda de Martolo, pass. .... ) 
(Dimitri Dolozio) habet passos ij, 
solvat grossos v 
Braysa de Cernano habet passos ij, 
. solvat grossos v 
Lacunecus, habet pass. ij, 
solvat gross. v. 


[Fol. 15. b.] 


Obrada de Grade, habet passos ij, 

solvat gross. v et pro orto solvat gross. ij, 
(Obrat Radosslauit, habet passos r, 

solvat gross. iij. 
Luben de Pracoz, habet :passos ij, 

solvat gross. v et pro orto solvat gross. x. 





LIBER DR INTROIT. STACIONUM ET TERRITORII COMMUN. RAGUSINI. 


Mlasa habet passos ij, minus quarta, 
solvat gross. iij. 

Bogdanus de Ratco, habet passos ij, 
solvat gross. v. 

Radosclaus Dorma habet passos ij et quarta, 
solvat gross. v. 

Milovanus Petri Bogdani habet pass. ij, 
golvat gross. v. 

Ratcus de Dabrosti, babet passos ij, 

 solvat gross. v. 

Maria Martoli de Bosna habet pass. ij, 
solvat gross. v. 


[Fol, 16. a.] 


Radiza de Blape et Dragina de Stepan habet passos ij, 
solvat gross. v. 
Bogdanus Peperez habet pass. iij minus qnarta, 
solvat gross. vj. 
(Dobre Neza de Stanze Supe passi ij), 
solvat gross. v. 
(Mirosta filia de Martino solvat gross. iiij) 
(Uelicna) habet pass. ij, 
golvat gross. v. 
(Stepan Lodgeri abet pass. ij, solvat gross. iij.) 
Ratcus de Babalo, habet passos ilij, 
solvat gross. vij (et Mico dr). 
(Obrat Serualliz abet pass. iij, solvat gross. vij.) 
Rastenus de Draga, habet passos ij, 
> solvat den. v (el per Mico dr). 
(Dragos Bastasi abet pass. ij, solvat gross. .. .) 
(Naner Uyitcus) habet pass. ... 
sgolvat gross. iij (et per Mico dr). 
(Gurret Rucati ... abet.. .) . 


[Fol. 16. b.] 


33 


Hoc sunt quedam territoria, que inventa fuerunt esse occupata 
communi, tempore domini Miehaelis Mauroceni condam comitis 
Ragusini, que sententiata fuerunt devenire ad commune. Ef ille 
persone, que morantur super ipsa territoria teneantur solvere afi- 
ctum communis, secundum racionem quam solvunt patronibus cuius 


sunt alia territoria. 
STAR. VIII. 3 


34 IVAN TKALČIĆ, 


Currente anno domini MCCLXXXVI, indict. xiiij, die xij, intrante 
Marci. 

Stana Blalba et Boliza, habitatores in teritorio Benediti Gondule, 
tenent de teritorio communi palmos vj, solvunt pro palmo fol. 
xviij. Solvant communi sumaliter gross. iij et fo. xvlij. 

Domus Mathie de Menze, .tenet de teritorio communis passum r, 
golvat gross. X. 

Domus Jacobi de Crosio, in qua habitat Pogluba, tenet palmos vj, 
golvat gross. vij et fo. xv. 

Alia domus dicti Jacobi, in qua habitat Linazo, tenet palmos v, 
solvat gross. v_et fo. xvij. 

Domus Junii de Scocilica, in qua habitat: Ticosti de Lagusta, tenet 
palmos Vj, solvat gross, iij et fol. vij. 

Item alia domus dieti Junii, in qua habitat Osren, tenet palmos iiij, 
golvat grossos ij. | 


[Fol. 17.a.] 
Domus Marini de Sorgo et Junii de Scocilica, in qua habitat 
Obratus in medietate dicte domus, et in alia medietate habitat 
Drugosti, mater Jurchi, tenet palmos lij minus quarta. 
Solvat Obratus pro sua parte fo. xxiij. 
Solvat Drugosti pro sua parte fol. u. 
Domus Marini de Sorgo, in qua habitat Joannes de ser Cozo te- 
net palmos vj et quartam, solvat gross. ij et fo. xij. 
Alia domus dicti Marini, in qua habitat Radosta Viciane, tenet 
palmos.... quarta, golvat gross. ij et fo xij. 


[Fol. 17. b.] 

Die sancti Luce evangeliste. Currente anno domini MOOLXXXVIIII 
tempore domini Marini Georgii comitis Ragusini. 

Afitata fuit una domus, que fuit Buche de Zauata, que est iusta 
domum Stanisse de Liaia, dicto Stanisse, pro ypp. ij in anno 
Die xxiij novembris. Eodem, millesimo. 

Zanbonus et Beri habent unam stacionem communis ad affictum, 
in qua consvebantur stare scribani becarie, pro den. gross. vj 
in anno. 

Tempore nobilis viri Michaelis Mauroceni factum fuit consilium 
rogatorum, in quo ordinatum et firmatum fuit, quod illi, qui 
habent capannas in costeria montanee ab ista parte Vmble, sol- 
vant communi annuatim fol. xv. 

Et tempore domini Marini Georgio comitis Ragusini, per illos de 
consilio rogatorum fuit dictum ordinatum et reconfirmatum Et 
reductum in seriptis illi, qui habeant dictas capanas, qui sunt hii: 

Cranissa habet capanas iij et ortum, debet solvere gr05s. xij an- 
nuatim. 

Marinus Pesagne capanam 1. 

Elias de Rasti capanam 1. 

Uxor Junii Dersie capanam 1. 








LIBEB DE INTROIT. STAOIONUM ET TERRITORII OOMMUN. RAGUSINI. 35 


Marcus de Zuneti capanam 1. 
Vitalis de Puruch capanam 1. 
Marcus de Schimosiza capanam 1. 
(L)ampreus Rosinus habet locos iiij. 


[Fo]. 18. a.) 


Die primo aprilis MCCLXXXX. 

Marinus de Fusco zupanus, intravit stazionem communis sub turre 
castelli ante portam fundici, debet solvere pro uno anno ypp. xxv. 

Die xv. marcii. 

Junius Dominche pro territorio communis, in quo videtur perin- 
trasse et pastinasse a latere vinee, quam habet a monasterio 
Lacrome ab ista parte Umble, debet solvere communi pro affictu 
in anno ypp. iij.: 

Die xxvj madii, milesimo supraseripto. 

Aflictata fuit domus communis de sub (urbio), que est ad latus 
(muri) civitatis a capite doane usque ad caput domus... ad 
incantum Andree, filio domini Marini Baffe, per unum annum pro 
YPP. octuaginta. 

Debet aptari dicta domus de 'Ternicia Babicha, coperia et aliis 
indigentibus, ut conveniens videbitur expensis communis solvendo 
supra affictum. 

Receperunt officiales communis pro expensis fiendis in dicta domo 
YPpp. XXX. 

Expensatum fuit in dicta domo ypp. xiij, fo. xij, quos solverunt 
predicti, qui habitant in ea. 

MCCLXXXXI die primo junii. Stacio que est sub ture ante funda- 
cum affitata fuit pro ypp. xvj Nicole de Sungo. 

Solvit pro ligiamine staciones pp. vlij. 

Eodem millesimo, in die primo augusti afitate fuerunt Sersio due. 
staciones communis, una ubi venditur sal camercli et alia iuxta 
eam pro ypp. xij pro qualibet. 

In die sancte Marie de Augusto, afitata fuit stacio communis, ubi 
vendebatur sal de intus Petro Gaislaui pro ypp. viiij. 


Apokrifi jednoga srpskog đirilovskog zbornika 
AIV. vieka. 


Priopćio u sjednici filologičko - historičkoga razreda jugoslavenske akademije 
znanosti # umjetnosti dne 11. prosinca 15875. 


DOPISNI ČLAN STOJAN NOVAKOVIĆ. 


Na putu po Rusiji, koji mi se desi prilikom arheološke izložbe 
. god. 1874, dogje mi pomoću jednoga prijatelja do ruke stari jedan 
“rukopis srpski, pisan na koži, na svaki način XIV vijeka, i to, 
kako ja držim, oko polovine. Glavna su mu sadržina crkvene be- 
sjede i životi svetijeh. Kako je moje vrijeme bilo preveć kratko, 
nijesam imao kad bilježiti sve, što bi trebalo za potpun opis ruko- 
pisa, te o tome i ne mogu ništa više govorit. No moja pažnja 
ustavila se na pet članaka toga zbornika, i prijepisu njihovu bješe 
posvećen trud moj. 


Tijeh pet članaka, na kojima sam se ustavio, jesu ovo: 

1. Crogo npopoka ICpeunie o nazuenu KGpoycaanna ; 

2. Mugzuucrgo Focaoga Kora u cnaca namero Ic. Xpucra; 

3. NEMNHIE CE€THIO HnocTONov Amnapen u Maeen; 

4. Namnnm cgerora anocrTona Tough HMubAHH, KAKO CB3A1 NONATOV 
IJA peROV; 

5. MovyyeNnie CEETAFO H KERNHKOCNAEBNATO MOVYENHKA XpHCTORA Feoprniu. 

Svih tijeh pet članaka jesu apokrifi. 

U novije doba radnjom nekoliko učenih Rusa, kao što su N. 
Tihonravov, A. N. Pypin, Porfirjev i dr. pažnja se slovenske lite- 
rarne historije srednjega vijeka obrnula i ovoj strani naše stare 
literature. Ruska istraživanja upućivala su, da prve slovenske 
prijevode ovoga dijela vizantijske literature treba tražiti na slo- 
venskom jugu, i da su se odatle ti prijevodi po Rusiji raširili. 
Uz to izdajući svoje apokrife, Rusi izdadoše i nekoliko srpskih. 














APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 37 


Tijem putem i istraživanjem dra. Franje Račkoga o Bogomilima, 
koje pokaza svezu take literature sa starim politično-religioznim 
životom našim, potače se i kod nas radnja filologa oko ove lite- 
rature. Takim načinom za kratko vrijeme poče se potvrgjivati 
živijem primjerima ono, na što je umovanje ruskih iztraživalaca 
nailazilo; a sve dalje objavljivanje onoga, što se nalazi po ruko- 
pisima, pokazaće još i danas, koliku je opširnost imala stara srp- 
ska i bugarska literatura i na ovom polju, i koliko je rano usvo- 
jila i ove stvari od Vizantinaca, makar da bi grdne nesreće, koje 
snagjoše stara naša hranilišta knjiga, mogle biti uzrok, da se i o 
ovome u nas daleko manje zna, nego što je u stvari. 

I ovi prijepisi, kako potiču iz rukopisa, koji je dovoljno star, 
jer ostali spomenici ovake vrste sačuvani su nam mahom u pozni- 
jim rukopisima, biće u prilog znanju, o kojem govorimo. Radi 
toga ćemo prvo potražiti, koliko je o kojem poznato u dosadaš- 
njoj slovenskoj literaturi ove struke, u koliko je nama pristupna. 

Tako od teksta o apokrifu pod br. 1. nemaju ništa ruski zbor- 
nici apokrifa ni u Tihonravova, ni u Pypina. A prvi spominje ga 
(IlauarHuku _ orpedennoii_pyeeko4 aureparypu 1) u indeksu pod 
24 (str. III) ovijem riječima: O načneniu tepijca I MCKOMS NApa- 
RUNOMEH iEPOEMUHA, UMO OPJA CHAU C# 2ZpaMOMOW 6% Basuanons 
Ks Epemeu. Tako se isto ništa ne nalazi ni u knjizi Fabricijevoj 
Codex pseudepigraphus veteris testamenti (Hamburgi et Lipsiae 
1713). Nijesam za sad imao vremena istraživati, ima li ovomu 
kao ni ostalijem od ovijeh pet apokrifa kakva traga u bibliograf- 
skoj literaturi o starinama slovenskim. 

Apokrif pod br. 2 jeste Evangelium infantiae Christi adscriptum 
Thomae apostolo. Ni njega nema u ruskih izdavalaca.  Fabricius 
u djelu Codex apocryphus novi testamenti (Hamburgi, 1719) ima 
u tomu I. na str. 159 jedan tekst grčki, kojega se prvih šest čla- 
naka s našim u glavnom podudaraju. Sedmoga članka naš tekst 
nikako nema, a u Fabricija nema nijednoga od onih članaka, koji 
u nas poslije šestoga sljeduju. Evangelium infantiae, koje Fabri- 
cius dalje na str. 198 u prijevodu s arapskoga priopćuje, sa svi- 
jem je drugo. Knjige Tischendorfove Evangelia apocrypha, ne- 
mam za sad pri ruci, te ovome tekstu nijesam mogao u njoj izvora 
potražiti. 

Ni apokrif pod 3 ne nalazi se u gore pomenutijem ruskim zbor- 
nicima.  Megju tim on dolazi još u jednom rukopisu narodne bi- 
blioteke u Biogradu pod br. 104, pisanom na pergamenu i na har= 


38 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


tiji miješano. Iz njega sam ovome prijepisu uz prva četiri članka 
dodao varijante, po kojima se vidi, da je ono ili drugi prijevod 
istoga teksta, ili da je razlika bila i u originalima, sa kojih je 
prevogjeno. Tischendorf u knjizi Acta apostolorum apocrypha Lip- 
siae 1851 priopćio je na str. 132—166 jedan tekst, koji se s tek- 
stom u nas gdjegdje dobro, gdjegdje pak samo u glavnome slaže, 
jer je naš tekst često kraći. Prema tome izdanju Tischendorfovu 
i mi smo naš prijepis na članke izdijelili, jer ta dioba u samome 
rukopisu nije ničim bilježena. 

Apokrifa pod,4 nema u zbornicima ruskim, ali je jedan tekst srp- 
ske redakcije izdao V. Jagić u Starinama knj. V str. 95, no ono 
je druga versija samoga apokrifa. Naš prijepis, koliko ga ima, 
jer u rukopisu cijeloga apokrifa nije, podudara se sa tekstom Ti- 
schendorfa u gore pomenutoj knjizi (Acta Thomae p. 190—234) 
mnogo bolje nego apokrif pod 3, premda ni ovdje ne potpuno, 
kao što je sam početak u nas drugačiji nego u Tischendorfa. 

Na pošljetku apokrif pod 5 ima ruski zbornik Tihonravova 
knj. IL, ali ne ove versije, nego sa .svim drugačije. Gore spome- 
puti rukopis narodne biblioteke pod br. 104 ima onakav srpski 
tekst kao što je u Tihonravova. A drugi rukopis narodne biblio- 
teke, pod br. 184, iz kojega je ,Odlomak srpskoga ljetopisa“ 
u Starinama VI štampan, ima na listu 130—145 na kraju pozniji 
srpski prijepis istoga apokrifa, istina ne u cjelini, ali u većem dijelu. 
Radi toga, što je poučno porediti poznije sa ranijima prijepisima, 
ja sam sve glavnije varijante toga poznijega prijepisa dodao ovome 
tekstu. Jer je čudo, kakva razlikost vlada u literaturi apokrifa, 
bilo kad se različiti prijepisi megju sobom, bilo kad se naši prije- 
vodi s grčkim tekstovima porede! 

Što se tiče jezika i pravopisa, o tome sam ove bilješke pribrao. 

Jotovani glasnici dolaze dosta pravilno, kao što se iz samih 
prijepisa vidi. Na jednom mjestu dolazi vsogtkonabnu, gdje je a 
mj. m, a na drugom aan mj. Bab: EbC€ AbNH 3AKAAAEME NA Ab. Tako 
je i nowamanasmn mj. nouumanicuun. Ima primjera, gdje w dolazi 
mj. €: mome mj. uone part. praes. act., tako momemrov ce mjesto 
monemrov ce, tako some mj. GONE, FRAFORMONITIE Mj. FAAFONIOHITE U 
istom obliku. Ovdje treba uvrstiti i primjere, gdje w dolazi mjesto 
OV: JABNOJHXb, NOWINTATE, KiONNIO, mature. Može biti, da je s ovi- 
jem u svezi, što ima nekih tragova bugarskoga upliva, koji bi 
mogli pokazivati ili da je pisac bio Bugarin, ili da je rukopis pre- 
pisivan sa kakva rukopisa redakcije bugarske. Ti su tragovi: 


\ 


APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 39 . 


gbKOcN Mj. BbKOyen, ovamybeku (2 put) mj. te3uiYbcKu,  gecnowo mj. 
pecnovio, come mj. chub, CTEFBNAMB Mj. CTBFBHAMB, BEYECTEOVIE Mj. 
BEYRCTEOVIE, MOMHAOVEZAR Mj. NOMHROBANK, NAgOKOV Mj. magome, WOVC- 
novy mj. xocnov, gena mj. gema, i na pošljetku opnasuckom mjesto 
HOPANNBCKOMO, BBFATb Mj. BOFATb, CTRABKNOVEIOV Mj. CTAbKNOVENIOV. 

Slova 1 i # sa svijem su rijetka. 

Slovo e dolazi dosta često, naročito u početku riječi. 

Slovo u za čudo je izmiješano sa slovom u. anocrTošuin, nom. pl., 
IKAPIBNIE, HCTLINA, CH, PREH NOM. Pl., Crpašbđu nom. pl. nesložene 
promjene, wayuuwu imperativ., NpoMHCAWTE, EHHME INj. EHME, ENTHH, 
CMPBTH, POANEH, Ebijnimin itd. 

Slovo a dolazi takogje dosta pravilno na svojim mjestima. Na 
dva samo mjesta opazio sam mjesto a narodno a, to u riječima wa 
i gacrah. A na drugom u mjesto a u riječi suenmomuckam. Inače 
ono često dolazi i gdje mu nije mjesto kao u riječima: X&HFkNOVYTH, 
EBEBPZINTIH,  FBO3bAHH, NOMHINIBAAICINN, NPOZEBBNOVTH , MPOJEEbNOVIE, 
zembnmo (tri put), NpmieMbNO, NpEMABKBNOV, MBNOFBIMb, 3AMHISBNKENH, 
NpoTerbnov, ovczkknov. Ima slučajeva, gdje dolaze dva a: Th, 
WAPbb NOM. SINF., BOFbh, BRCbb BEN. plur. | 

Slovo z dolazi veoma izmiješano sa e, premda ne u onolikoj 
mjeri koliko u sa u. Primjeri: cnogzem, cega ACC. Sing., BHax 
part. praes. act., MRTATH, MpHAbNE, OVBEAaTA. Tome naravno od- 
govara e mjesto 2: omuge, BhNe, cegeremncTEo, rze itd. Na jednom 
mjestu u riječi uopagaa stoji az mj. m, jer bi trebalo xopaEam, a na 
drugom u riječi Cauaptm stoji 2 mj. 1. 

U riječi nounmzaw nad a ima polukrugli znak, kojim se u supra- 
salskom kodeksu glas .e bilježi. 

U riječi goraa, koju sam tako jedan put našao, dolaze dva a 
u genitivu. 

Od gramatičkih oblika pala su mi uoči dva, koja pripadaju 
prostome aoristu : pekouE I plur. i npugov III plur. 

Pri prepisivanju za štampu ja nijesam ništa mijenjao, osim što 
sam načinom pri izdavanju starina u nas već običnim 1, &, 1, &# 
. zamijenio sa n, 0, ur, ov, i što sam mi anna svoja mjesta po- 
vraćao, popravivši u tome pogrješke rukopisa. Na onim mjestima, 
gdje je gore kazano, da « i u na svojim mjestima ne dolaze, u prije- 
pisu je takogje po pravilu stavljeno. Ostalo je sve vjerno: rukopisu. 


40 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


1. 


Caozo npopoxa ICpeuni 0 Razujenn ICpoycaanma. 


Bucrb o MErga RAzNENE EBE CMNOEH O H3pANNIEEH  NApEME O XAABAZN- 
cuuub. Pere Born «e IGpeuun, rmurome: IGpeunle, H3EPANbNNYE MON, 
BACTARN, NJHAN N3B Fpaga CerO Tu m BApoxh, 3aNiE NOFOVENIO IGTO 3A 
OVMNOZENNIC FPRXL ZHKOVNITNX Kb NIGMB, NEO MONHTEA EXIO MKO CTADBL 
OVTEPRIKAČNE NO CARAR IGFO; Mb ONMNIA BRCTARbINA NJHARTA, NAME CHAA 
KRARRHCKA HE OEbCTOVNETE tEr0. HH peye ICpeuum rmarome: Momo Te, 
Focnojnm, NOEEAN MH, pAEOY TEOIEMOV, FRAFONATH mpRtak TOGO. HH pere 
gapk:  Faaroan, Tu u3zpannnuvye mon ICpeunw. Pere ICpeuua  rma- 
ronis: Focnogu, NpRgaimn Fpšjb CEOH HNJbEPANBNIHH Eh POVIJE XANbATN- 
CRN, JA ROXEZANTE C€ HAPb HXB Ch MNOZBCTEOMB BOH CEOHXb H pEYETL: 
MKO OVKDRNHXH CE NA rpagb o CE€TuN GONE. Nu, Focnognu Mon, amrTe 
IGCTR KORN TEO, AA NOFHENETA OTE povkov TEO. Bl pere Tocnogu 
IGpeunu:  [Momwaxe R3JEpANENHKR MON BECH, N3HAN N3h FpaZA C6EFO TH 
m Bapoxu, 3ANIG  MOFOVENIO IEFO 3 FPRXHO O ZHEOVMTNXE BB NICME, HH 
APR KO MH OCHNA CEFO NE MOZETE KLBHTH Eh Mb, AMTE H A3b NPERIG NE 
OTEpb30v Bpark. HH ga3gacra ovo Kapoxogn Cm FAZrolu, H BCTIEbINA 
Eh .3. YACh NOMITN MPNARTA NOJb CTRNM FARMA, M ONOKAROV BAMA, HKO 
BETE NG AJA O MPRIKAC OTEPRJOV FDIAA, OMHKLTOKE NE MORGTL O ELNNTH 
gbomh. [i C6 pEKE, EB3HX6 OTB NIGTO. 

Text me ICpcuua go3gacru gaca cu Bapoxogn. HH RpugocTa Bh UPRKBEB 
gomnio. | pacrpL3a pušu cgom ICpeumm m NOCNA Faazov CEOW npb- 
CTNIO, MH NAYECTA NAAKATH C6 OBA Kb CE6TEUE ORATAPH. 

Bagagn ! .s. vach o mxome pere Focnogu IGpeunn, m MpuxOcTA MORE 
CTRNM FPAJA, H BHIMG FRICH TPOVEbNH, HO OCRNHAOME Ch NEEECh IFFENH, 
APLIKEMITE BB pOVKAXR O CEZINTE, M CTAME MA 3ABpANaXE Fpaga.  BNAZELb 
me IGpeuum nu Bapoxu Naakacra ce ropko, u prera: Nunu pa30vuz- 
KOBR, MKO HCTHRBNMH IECTB O FAAFOAB  peyenbnun.  MHomoznu ICpemum 
arreni rnarome: MOzumu EH, NE HOFOVEAMHTE FpAAA, KONBAEKE BBRDO- 
moy Focnojga Bora uomro o crogecn cimi. Bi pere Focnogu arrešomMe: 
We norovsaENTE FpagA , NN. KONbAGKE NOFANAFONO Ch H3JbBPANBNKIM 
momub IGpeunw. ' 

Targa pere IGpeunmn: [lounaoyu ue, FOocnogu, NOoBEAH MH FAAFONATH 
upzgn Toz00. HH pere Focnogk: Faaromn, u3gpamonnyve uou IGpennx. 


1 Na ovom mjestu kao da nešto nedostaje. 


..- 


APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 41 


H pere IGpeuuum: Ce nunmua, Focnogu, pazovMExXb, HKO BpRAAČNIH Bb 
POVIJE OEPAFOMb FPAAB Ch, H OTEEKOVTE MORH Bb BagHaoNn. YrTo MH 
BEAHUHIH, KAMO KETH CECOYAN UpRKREBNKIE 7 HH pere teuovy Focnogu: Busbun, 
NpEAA Ab IE 36MIH, FRAFONME: ČAK, 3EMNAIE, FRAFOAb CB3AJEbINIFO TE 
Eh (CCThCTEZ EOABNZMb H 3ANEYATAREBINATO TE .3.- 10 NEYATH H CEXbMHIO 
EpRMENK, H NO TOMB NPHMEIIH KPICOTOV CEOIO, CBXPANH CKCOVAB CROVZh- 
EbNHIE KO OPHUbCTEHIA  EL3NOENENATO. MH opere ICpeuum: Momo Te, 
Focnogu, nokaznu uu, vro crgopov Ggnuenexov Movpnnov, mKO unoro 
MH CTBOpH AOEPA, PABOV TEOIEMOV, IKO Tb ME UCTPbIEE H3h POBA, H NE 
KOLITETE XA KHAHTR O HYC3NOEENHIE FpagOV H 3amovcTannio tero. Nu za 
MOMHRNOVICINH (EF0, NA NE OCKpbBHTH CE. HH opere Focnogu IGpeunn: 
Mocan tro Eh BHNOFpaZb O (AFpHNOBB H CTRNJEMB TOPE MOKPBIO  iEFO, 


 KONbACIEE Eb3BPAMNTOV MXh Bh CKOH rpagh ICpovcannuo. OcTaEH me 3/4 


BApOxa, ZA FRAFONIO Ch NHMD. 

H ce peku Focnogu En3nge Na Neo. IGpeuum me m OBipoxh EbNH- 
MOCTA Bb OATAPB, H EB3BMBIA (ChCOVAR) UPRKBEbNBIIE MPRAACTI 3JEMIH, 
MKOme pere Focnogn ICpeuuu. Anice nompkri te 3euau. HH ocrjbina 
OBA MAAKACTA C€ FOphKO. OvTpov EuEsmov, nocna IGpeunm ČEHMENEKI 
na _ce(no) Arpunogn, rnaronie: Bb38MH KOMBHNHIJOV, H HAH NOVTEME FOpb- 
CKHMb, H MPHNECH MANO CMOKBRHH, BONCITHXE PAAH MOXH, AZ GOVAČTh 
NA TEER KECEIHIKC FOCNOJBNIE M NA FAAEZ TBOIEH CRAKA tero. MH ce pexh 
ICpeuum ornoveru Agnuesexa; uje me ČEHMENEXb, MIKOKE pEYE IEMOY. 

OvTpOv KE BBIEbINOV, CE CHNA XAABAĐHCKAM  OGRCYOVNH EbCH  FpAfA, 
H BRCTPOVEH KE BENHKHH ApbXANEFENE FNAFONIE: BRNHAETE Eh FDIAb BhCE 
CHAHI  XNAAEHCKHIC, CE BO OTEPBJOME CE KAME  EpaTa. BH OEbNHHE 1JApb 
Ch EbCEMH KOH CKONMH, H NAENHIME BbCE MOXH.  ICpeMHI KE Kb3bMh 
KNOYE UPRKbENBIE MbAb NOBPRKE ENE FpAZA, H pEY€: TcEz rmromo, 
CIbRBIJE,  BB3BMH KNIOYE WPRKRE GOHIC H CBXPANH HXb ZO AbNE, Kblb 
IE€ HCTERETh TE O Nix FOCNOAb, 3ANIE EHIXOMB MOHCTAEBNHIJH NAKANU. 
ICuire ze mrayovmTov ce ICpeuun, BhCH KE MOJHIC BAEKOMH BZXOV Sh 
RAKHNONA IJAPEMBb XIAbATNCKIUMH. 

Bipoxh me CRANE NOCHNJEb FRABOV CEOIO OpbCTHIO HP DAZKA CE NNA- 
YEMb FODKNME FNAFONIE: Gnije, NO YTO NpnjaNh o BbicTE, IGpoycannue, 
JA FPRXH EB3JNIOBNIENHIXb NIOAH Eh pOvKH Eparb Hxb. Nu ga NE XBINETH 
CE 3JAKONONpECTOVINKNHIJH HH AA PEKOVTB:  CHAOIO  CBOIEIO — NPHIEXOMH 
HX, Wh BOFb XA OVINTEAPNTb NM OH AZ EBJEPATHTH NM Kb FPZAb NIM, 
A RH KE HKOTA NC NMATE BNARTH, GOEH GO OVFOJBNHIJH  COVTE O EBIAH 
orbyu o onamn Agpaub, HHcaxh u HKOEb, MKO H3HAOME OTh MOpHM = CeFO 
NONE BHAĐIE 3anovcrknniu rpagov cemov. HH ce peku Bapoxu n3uge 
R36 Fpaga, maaye m oraarome: Biko Tee pagu, IGpoycaznue, N3Hxoxu 


42 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


* 


nch Tee. H MpRELIKANIE BR PORE, H NPHXOJEIMTE AFFENH Kb NCMOV, WO- 
ERANKOV IEMOV BbCH, IEKE FOcnogh Bb63BZINTAMIE IEMOV. 
ABHMENEXb € IHbAB BB3bMh CMOKBBH Bb: 3Non Hgame. MH xomuab 


APEBA KANNOFO, CEAG NOšb CENHIO IEFO NOYHTH MANO. ti NOEKRNONSEh . 


FNAKOV NA KOBIBNNIJOV, OVCIE, H CHA TOV .MI. H .8. NETh, H NE EB3BOVAN 
C6 OTb CbNA CKOIEFO NOBEAENHICMb KOXHIENH 34 CRORO, tEXE pere Toc- 
nogu IGpeMuu: mKO a3b mokpuio tro. IH mo CeMu ERCTIEK OTE CARI 
cEotwro pere: Bb CAICTb NOCNAXb MANO, Nb TEMIBKA MN IECTh  FNABA, 
MKO ME NACHTUXH CE CER. MH OOTKPHER KOIRNHIJOV, EHAE OTB CMOKbEH 
MNEKO KinmTE. BH peye: MKOTRXb NOCNATN H ICINTE MANO, IKO TEbKA 
MH IECTh FAAEA, Wh EOIO CE IGJH OVCNOVEb 3AKBCNOV  Eb3ABENOVTH, H 
H3MEMOXETK OTbUb MOH ICpeuum. ure 50 NE Ebl TbiTAAR C€, NE EH 
MEH€ NOCAAAb AbNbCh.  BhCTABb OVEO H Bb 3ROH HAOV, .NE 3NOH AH NE 
TPOVAb AH TOAHKO AbNH. 

Ho OGRCTBEb AEHIE Eb3bM  KOMBNHIJOV, Npije Bb IGpovcanuun. li 
NE NO3NA FAZA, HH KOMA CKOKTFO, HH pORA CEOlErO OBpzcTh. HH peve: 
Baarocaogenu Borb, MKO BENEH OVNACK MANIZE NI ME AbNLCb, HGO 
HECTb CE TFPAAb, NB OBEbo HCTHNOV 3ABNIOAHXb ,  MKO HOVTEMb — FOPb- 
CKBIMB 3AHAOXb. RBBCTIXb EO NE NACHTHEb C€ CbNA TbiRUJE (takO) FNABR 
MOIEH OTB CbRA, H 3AEMIOJNXb OTE NovTH.  AHEBNO CE H3PEMTH O NPEAR 
oTaijema IGpeunew, hko sasmogixa! Hange me nakH. H3b Tpaga, u 
CMOTPHEb 3JNAMENHI FpZAbNAM, pey€: C€ EO FPAJb IECTb, MECAMb 32- 
ENO HAb. Ho onakm o BE3EpATH CE Bb FpNAb, M OHCKAEb OTB CEONXE NG 
ogpzre unegunmoro. 1 pere: BGrarocaogenb Borb, HKO EENEH OVIKACH 
NANAXE NA ME XbRbCb. HO NaKBI HJNJE N3h FpAJA H peYE: Ce ZRAMENNIH 
FPIABHA COVTB, Mb A3b 3ABMOAHXA, N HE BRMB KAMO HTH. MH NpžENCTH 
CKABE€ ME BRAB KAMO HTH. HH OMOCTAEH KOMBNHIJOV FRAFONIE : GREZOVY 
3A& KONbJEKE OTaMETE Focnogh BOrh -OTb. MENE OVIKACH. 


Cage OV3p€ IEXHHOFO CTAPRIJA, FPEAOVINTAFO Ch CENA, H PEYE Eh HEMOV:: 


KEnpamaio Te, CTApbY€E, KB IECTB FpAaAb cH? Peye cTapuna: IGpoycaanuhb. 
Pere Aguuenexh: Za ran tecTb ICpemuu cgemreniuki pozun u Bapoxu 
YbTbUb, H BbCH PMOAHIE Frpaga cero? Pere crapnijh: KAKO AbNhC NO- 
unmacniu IGpeMHIO HP BENPIHIIGNIH 31 MIEFO NO TONNIJEXE NETEXH? 
ICpeunm tecTh Eb BagHNONE H BbCH MOpHE Nazniein EHEGIE Nagaxo- 
KONOcOpouE  wapeun. | cu ouuun tecru ICpemnm Bh KaEHNONE, BXAFO- 
KRCTOVIE HMb, H NOOVYAWE HXb CRNOKECHI. 

CIuMiWaEbme me ce AENMENEXb OTA CTADIFO YNOBEKA pEY€ : ITE GU 
CTAPb BMAB, EOIGIITOV MH C€ BOFA, HKO NE KOCTOHTH CTAPRICMOV CEEE 
NOCAAHTH, MOPOVTANK TH CE EHXb H PEKAb EBXh, HKO NEHCTOER ICCH, 
ZAMKE > pEYE: MARNIENH COVTE MOSNIC Bb Bagnaonn. Amre Eni nm oxansn 


“ Pink... mmen svj 


_.k(k(hkQL. (BB 


APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 43 


NGECCREHIC CBINEIH NZ NIC, NE MOFOVTB TONHKO BpR30 OTHTH BUL RKaEH- 
NOHb, KONHKO IECTh YACb, OTh NIGAHKE NMOCNANK ME OTbiji IEpeunu na 
cexo ArpunogO NpHNECTH MANO CMOKbEH, XA KACTh NOZEM  GOREHJTHMR. 
H ce mAh NIEPAXb KOWIBNHJOV CMOKBBH, MH MOCNAX MIAO, H KBCTAXH, 
H OTKPNIXb KOMBRHHIJOV, FAAFOME, MKO 3AKBCRHEXB, HP BHXEXh MNEKO 
OTB NHXb KANAIOIITE, MKOKE BEXOV, IEFAA CbEPAXh 16. Tu Ke FAAFONENIH, 
LIKO NAENIGHH NMIOANIE COVTE Bb Bagnnonn. Nu ga pIJZOVMKICNIH, BBJIMH 
CMOKEH HP EHEAB. 

OrKoH KE KOIBNNHIJOV, HO EHAE MAEKO KANMONITE OTH CMOKBEHH, H 
peve cTapkijh: O CBINOY, Bb HCTHNOV TH IECH NpABEABNI YROBKA CHINA. 
Toro pagu Ne EbcxoT& Borko ZA EHANHIH 3INOVCTENIIE FpAXOV CEMOV, 
H NAHECE CbNh NI TE. CE OVEO .M. H .S. NETh OTb NIGAHKE NAENICNH 
Ehiue mognie Eb Bagnaonh. Aa BECH, YEXO, HCTHHOY TH FAAFONIO, Rb3pH 
NA NHBBH, H EHZWGAb, MKO NECTh ZEHTA NA HHXb, H EHKSAb CMOKBEH, H 
PAZOVMEH, NIKO HECTB O EpRMEHE HMB. = TRFI PIJZOVMEEH AKHMENEXb 
Eb30VNH FAacoME Eeanicup, rrnaromie: Brarocnogenk. Gora Na Hegecn 
H NA 3EMIH, NOKOH AAE KOVINAME NAWHME WA KRCAKOMb MECTE. Targa 
pere cTapomoy YRoEEKoy: Him tecrb uzcenqi chu? Oun me pere: Za- 
PEEb, IEE IECTb :El. H Eb3bMb OTK CMOKBEH, NACTh CTAPOMOV YNOEZKOV. 
H pere seMoy cTapnijb: Borko pa NpocNiBHTh TE, YEZO, Eb BHHBHEMR 
IGpoycaiHuz. | 

H no ceub H3Hxe Han rpaga dEnMešexn, u noMmoan ce Borov. IH asme 
NpHAE KR MIEMOV AFTEAb FOCNOABNA, H IEMb 32 POVKOV, MNpHBEAE RA MR- 
cro, HAREe Ez Bapoxn. HH OBpkTE t€ro Bb poBa cagemra.  IGrga me 
EHAECTA €€, OBROEHJACTA CE MNAYIOMITA CE. HH ER3pEEE Bapoxh OYnmMa, 
EHXE CMOKBEH Eh KOWINHIJH, H EB3E€Ab OYH CEOH NA NEEO pey€: ICCcTE 
Gorb NOZNE MBJIKOV NIOEEIMTHMb IEFO, TO TW CPBABIJE MOI, FOTORH C€ 
H PANOVH CE, TB €, NABTBNAM XPAMHHO, KECENH CE, HKO CETOEANHIE 
TEO OBpATH CE Bh PAJOCTB, NAHJE BO HI TE H3BABHTH TE OTb CENA 
TBOKTO, NE EMCTh BO Eh TEER FpExa.  [IpENOYHH BB TEAECH CEOIEMB 
H NJERCTNO EEpoyB. Če NpH3pu HI CMOKBEN H EHSAb: BAKO .M. H .S. 
NETb NPREHEBIHE HE OVEEZOmME. NA H TM REpOVH, HKO KITE MOKHEHUIH, 
IKONE OTh NHXb MAEKO KANIUETK, TAKO TEOIE CPBABIJE, AWTE CTEOPHIIH 
NOBENEHENAE TH ZrrenoMb npagvje. HIKOKE CLXpAHH CMOKBEM EB KOMIb- 
NHUH, TAKO H TEE€ CBXPANHTH CHNOIO CEOKIO. 

H ce rnarona Kapoxn. Peve Aguuenexoy:  BECTANH, ZA NOMONHRE CE 
Gorov, ga usgncrutu naua Born, KAKO NOCAGEE CHIO BECTh Bb BaEH- 
Nomb Kb IGpeMHn, 32 NOKDOKH IEKE€ BBICTh TEBE WA NOVTH. MH miyecTa 
MONHTH CE, raaromomra: Guto mom, Bome Mon, Focnogu MON, H35pd8H 
CEETE, HJBIIbANH H3b OVCTE IGFO, MONHEK CE ERAFOCIH TEOIEHN H BENHKO 


44 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


NME€NH TEOIEMOV, IEFOME NUKTOKE PAJZOVMETN O MOMETb.  [IOCAOVINAN M 
FRACh PAEOV TBOIEIO H NAVYN NA, KAKO MOCAEEE EZCTh CIO K& BARHNONR 
kh IGpeuun. 

H IemTE NMA MORCMITNMA CE, CE Arrešu npuge, u pere Bapoxoy: GRZ- 
THABNHYE CERTA, HE CKPbEH, KAKO uMaMIH O mocnaru kh IGpeunn. [pne 
EO Kh TEEE OPbAb Kh NPOCERTOV, MH HOCIH IEFO Kb IGp€MHH, NAANCIKH 
enucronnio cn: FAxome peye TE CHHOME  HICpANAEENMB, Mi€ PIEAA- 
IEMO OTb KOFO NA OTAOVYENO GOVAETH, CHIJE MAP TEOpNTL, HKO NO .Ef. 
AbNEXb, EbBEAOY HXb Eb ICpoycaxnub.  Cuye rsaromera Focnogh. H nae 
HE OTNOVYHTh C€ OTE BARNAONMNK, NE EbRHJE Eh ICpOVCIANMh ; REO 34- 
OPRUITENO NME IGCTh, A1 NE NANIETH EOVAOVTE KAENAONHNOMh, FAAFONETA 
T ocaoga. 

Cuye peku arreoun, oTnuje.  Bapoxh € NOCNaEb piCRNNNIE IE3bIKh, 
NENNECOME IEMOV XAPRTHIO H YPbNHAO, HP NANHCA IEAHCTOANIO, HMOVNITOV 
OEON3b Cmije: BApOXh PAEb EOXH NNINETE Kb ICpeuN COVINTOMOV Eb NAt- 
HiEHH; pazovn ce u gecemu ce! [iko NzcTe OCTAKHAG NZIO Bori mek 
TENECE H3HTH CKPBECIITHNA O 3ANOVITERNIE FpAAN. ČE MHAOCAbANH NO- 
CETH CAb3bi mato Bora, H ONOMENOV 3IKZTb. IEX&€ NOCTAKH KH OTHIJEMA 
namuuh  Agpauov, licakoy nu BiuxkoROv, NOCNARK MBNE AFFENA CROIETO. 
HH pere MH CNOEECA CH, MAKE MOCAAK Kh TEER, CH EO COYTh CNOHECA 
cumae pere Born HcpaHai€gb, N3E6Abi Hb OTE 3EMAE IEFVITEOKNIE H3b 
KENHK€ NOVISA€: MKO NE CHXPANNCTE ONpABEAANH  MONXb, Nb EB3JNCCE 
CPAbIJE BAME Ho OOKECTHCTE IG MpRAb UNO. Homo FNEEOY NpRANCI 
Nacb KBaguxonmnoub. (AmTE OVEO NOCAOVUAIETE FNICA MOIGTO H3b OVCTh 
PABA MONrFO IGp€unic, OTAOVYENH AX BOVAETE OTE BIENAONHMNE, A HE 
ROCAOVIHAIOITE, OTAOVYENNH AZ KGOVAOVTE OTK ICpoycaznua.  Hcxoycixh 
BONO OPAANKCKOH, H NE MOCNOVINAIE MEZ EOVAETh. ČE IGCTb 3NAMENNIG 
BEAHKAFO NOYRTA. 

H gacragu Bapoxh H3HX€ H3h POBA H KHAR OPRAb CRACINTH WAAB PO- 
KOMb, H MpOTNAFONA OpbAB YAOEZYHMB FNACOMB Faaromic: Pagovn ce, Ba- 
powe, npucrakknuyve gzpe. HH pere temoy Bapoxh: Pagovn ce Tbi, HKO 
H3hEPANKHE IECH OTh BRCEXE MBTHIJb NEEECKNBIHXE, OTh 34p€ EO TEOIEIO 
OYHIO KR30Pb MEZ tECTb. Mu PRIJE MH, YTO 3,2 pRieNIH. PEYE  OpbIh: 
[ocnaub IECMB Kb TEEZ, ZA EBCIKOY ERCTb, IGIOKE XOMITEMIH, HCRPIEHUIH 
uno. HH pere temoy Bapoxh: Momeumn in BRCTb CHIO ZONECTH Bb Bu- 
Eunonn ?  Peve opbin: Na TO NOCNANK ICCIMR. . 

H ue3bME KApoxb H€HHcTOANIO H .6/. CMOKBEH, EME npinece ABHMEREKL, 
MpHEE3JA NA EHHO OPNOV, H pEYE IEMOV: TEEK FRAFONO, IJAPIO NHTHUJAU. 
Hau 3ApABb Ch MHDOMB, H NAKH MH NPHNECH BRCTH H HE OVNOROBH CE 
Bpanov, teroze ncnovcru No, H WE BB3EPATH CE Kh HICMOV Kb KOEBYEF, 


APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 45 


Hb CE OVNOKOEH FONOYEOV, WU&E NPHNECE KOEPOVIO ERCTb NPABEARNOMOV 
Now. Tako H Tm NpHNECH AOGPOVIO EECTh Cio ICpeunu Hu naEuHKOME 
covmrnuu ck onuun. BH OKogpb Tu ROvro Kovan. 1 Oamre Te OBHxovrTh 
ONBTHIJE  HEBECbNBIE,  XOTENITE CE EPATH Cb TOEOIO, NOAKHJAH Ce, Focnoga 
MACTb TH CHIOV, H NE OVKNONH CE MA AECNO NB NI NZE O; Hb OMIKO CTPŽNA 
NpaEO NETHTR, TAKOKA€ H TW HAH Cb CHIOMW GOXNICIO. BH BOVAETE CNAKI 
FOCNOJBNH NA KBCAKOME NOVTH, NO NIEMOVIKE HAOME '. 

H TOorga Opbib NOMAE, HOCE IENHCTONHIO NA KuH CEOER. MH npnunge 
Eb Baguaoun. Bi CEA€ ROYHEATH EBNE FpAAA NA CTABNE NA MRCTE ApI3- 
MAR, H OVMABYA AONBAEKE N3HXE IČpeMHH Ch MOKBMH EbHE rpaga. Hc- 
npocn so IGpeunm Ov Japa MECTO, KA NOFPEBAICTA MATERIJE ANIOXH CKONXb. 
H gu TO BpRNE H3NAOME Ch MPBTEbIJEMb NaAYovuiTE. HH npugov npzuo 
opbnov. |H gn30VEH Opbib rnarome: KGpeMnie, N3BPANBNHYE KBOZKHH, TEBE 
FAAFONIO, HAH HO CKEEPH NOJZH, H OPHHAN CEMO, NA CAHIUBTE IGNNCTORNIO, 
exe Tu npumecoxu oru Kapoxa u AEgnuenexa. 

Canwagu me To IGpeuum npocaagu Bora. ff mbzb ChEpA NOAH Cb 
KENAMH H Ch AZTBMH, H NpHXOV HARE CRAZIHE OPBNB, H CHE OpbAR 
NAAG MPBTEBIJA H OXHEE. ĆE BBHCTB, KA KRpOVIOTA. BI OVAREHINE CE NIOAN 
o Bugnueub. HH pekome: Hase fork HEH C€ OTBIJEMb NANIHNMK Kb NOV- 
cruidu u Mouceogi, Hm Ce H NAME MEH C€ OpbnoMub CHun. ll oxpRmnue 
IGNHCTOANIO, M ONpoYkYOME MOZE. |] CANINAEBIHE EbCH NIOANIE EbCNNA- 
KANIG H NOCHNAMIE NPRCTHIO FNIEGI CKOIE, H FAArONIkOV: ICpeMu, cnacn su, 
H PRIJE NAMb YTO CTEOPHMB H KAKO HMAME EBNHTH Kb FpIAb NIN? 
Pere ze uuu ICpeunm. BRCA ME CINMACTE, CBXPANNTE; BbKEAETh EH 
forb Eh rpašb Eau. 

H uanuca IGpeunie tenucTonmnio ka Bapoxov u AEHMENEXOV NpRAb BRCRNH 
MOJbMH CKPbEH H NEYANH CKOIE, BUKE GHUE MMb, KAKO EHAZKOY OTLIJE 
CROCE ERUEMBIG H NAKH KAKO 3PRXOV OTBIJH VEKA CEOM = RPRAIEMA NA 
MOVKH. ZAKPNEAXOV AHIJA CKOM, AA EBIMIE NE BNAZAN MOvVYHuHEN. KOrh 
KE NOKAPHI ENIO, AA NE EHAHTA EbCEXb CHHXb. = A3b EO EBCIOMNNAIO 
CTENE H EB3BPAITAJO CE Bb KOME CEOH EONE. BAMA KE EBCNOMHNAK FIA- 
ronio: Monure ce 32 Moju, A1 OVCAHINANA GOVA€T MOAHTEZ NAMA H 
KA H3HEMh OTb COVAOV, IEAHKO EO BPEEHCMO 3X NAT, NOVAČTh NM 
FRAFOMIOMITE : OCNONTE NAME OTb NRcuH O CHONWbCKHXb. HH pEKOXxOMB HUB: 
KAKO KACNOIEMb NRCHE FOCNOZNOV MA 3€MAH TOVAEH ? 

H TAKO NpHEE3A  IGOHCTONNIO OPBIOV HA BbHliO, H opeye: Hgn Cho uH- 
pOMb, HKO NOCETH Mach foru OEOHxh. BI ONETR OpRNE Ek ICpoyCašNMa, 
H zacTb temucrosnio Kapoxogn. IGpeMni :&6 NpRENEAME OVYE NOAH 


1 Tako je u rukopisu, a trebalo bi ugema. 


46 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


FRaronic: OTEpATHTE CE OT ERCAKOIE CKEDRNH BAEANONACKEHE; H CMOKBEH 
KE AACTh NIOJEMb BONCINTHME, (EE NPHNECE IGMOY OPbNA. 

HH GNCTE Bb M € AbNb H3E€X€ FOcnojb Noz cBOE nav OKIENAONA. 
H pere Focnogk ui ICpemnn, rnaromiE:  BBOTANH Cb NIGABMN, RPHAH NA 
Hopugann. Puy nogeun Monun:  OCTAEHTE KENA RAENNONBCKAH !, M 
ATE KTO MENE NOIEAH COVTR OTb NHXh HAH GERE MOVN, XA OCTARETH 
TA BRC; MOCNOVNIIOTK FRAFOAK MONXE, BBBEROV HXh Bb HEpOVCAANMA, A 
NE NOCNOVNINIOIITE MENE, XA NE BBNHAOYTE Bb IGpoycaninun. ICpeunu me 
PEYE Kh NIOACMB, FRIFONIE CHIC. 

H gucTaEbme npngov na Hopgaub, H XOTEITE MpRHTH FAAFONA Kh MHE 
ICpeun, raaromie, teme pere teuoy Kocnogb. H NOozoRuNa NHXb, ORENE- 
wuxb ce OTk BAKNAOHINE, ME nocaOviaME ICpEMNIE, NE PEKOMIE ICMOYV : 
Ne OCTAENME ENE NIDIHXh Kb EEKH, Hb EB3EDATHMB CE Ch NHMH Eb 
Bagnaoun. HH nptuuzhume Hopngann npngov gn ICpoycannua. 

Cra me ICpcuma u Kapoxn u ČABHMENEXb, FRAFONIOMITE , MDKO  EbCIK 
VROBEKb, MPHOERITARb AEAEZXb KAEHNONbCKHIXb, NE EBNHACTb Bh FDIAR Ch. 
Onu me pzume uuu: BuzekparuMi ce Eh Bagnnonn. H gominabninMh Hun 
TAMO, H3HAOME HagHaonuNe Eb CPRTERHKE HMb, Fairomomre: IOme ue 
HMATE BBHHTH Eb FpAfb MAMb, IAKO EB3NENAEHAECTE HICb M TAH M3H- 
KOCTE OTH HAC. GEFO paAN NE HMATE BBNHTH. KAETEOIO GO 3AKAEKOMR 
CE NE NpNICTH BACb NH YEAb EABIHXb, 31NIE TAH H3HAOCTE OTb NaCB. HH 
EHAREbINE EB3EpaTHinE ce. 1 OEPRTOME MECTO NMOVCTO, H CB3AZIME FPAAb 
H mapniuie Hue iweuoy Cauipnn 2. [HH nocna ka suu» ICpeMim, raaronK: 
(loKanre Ce, Mp6 BO AFF€Rb NpAKBAH H BBEEACTh KH Eb MRCTO BH- 
coxote. [i ue nocaovumnie. 

HpREHBIME ME IGpeunnu, PIROVIE CE H KR3NOMIANIC ZDTEOV Eh ..6. 
Kbub 34 mogu. HH ce Eh 1. SEHB OEB3NECE GPBTROV ICpEMHWI  IEXHNE, H 
NnoMonu ce FocnogeEn = MONHTEOIO, KONBXEKE Bb3NECETK CE, FAAFONE: 
CBETh, CE€Tb, CE€Tb, KINBAHAO ApPEBb HEOTNBXb, CERTE HCTHNBEH, 
NpOCB&TH ME, AOMBJNEKE KBJNECOV CE Kb TEER 32 MomuTEM. Momo 
T€ 3A FRICh FAAAbKh H O HNOME . ERAFONOXKANICHH KAAHARNEMB, HP NOOV- 
vennte MO, MMNXANAb ApbXHCTAATHFb MPAEBAB  XOHBAEKE EbEEACTH NpA- 
Kexbunku. Momo Te, Focnogu E&CEAPAHTENIO EBCEIE TEIPH, NEPORAENE 
H NEPAJOVMEBAICNHI, OV NIGFOKEE BBCAKb CIAb CKABEENK  IECTb, IIPRIEAC 
CHH NE BOVJETE. 

Cuye raaroname weuoy ICpeunm, CTOtE Eh Ozrapi ch Bapoxomu u IZlen- 
uenexoub. HH gecnaaka ce Bipoxn u AEHMEAEX H Eb30VNOHCTA FRAFONONITA : 


1 U rukopisu: EREHAONKCKAHM. 
s, , Cauaptu. 











APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 417 


Oruye IEpeunie, CKEIMTENHYE BOXRH, NO YTO OcTARAMIGMIH Mach? MH cnu- 
IMAWE MOANIE MRAVE ?€F0, H MPHTEKOME BbCH Mb uuMA. MH OEHAREbiIE 
IGpEMHIO OVMPBIHA, PACTPRININE PH3H CEOIE R HAAKIKOV CE IMAAYEME FOph- 
kuu. | no ceub OVTOTOKANE NOFPECTH KTO. 

IH gucTi, MKO IEAHHb OTE MPRTENXE  NPEANCIKE OCTAKHER  AOVEOV 
cgom. Ocra e rov Bapoxo u WEenuenexb. MH npuge rnacbo Fnaroše: 
Ne NorpiisiHT€ HEN COVITA, KIKO AOVINI IEFO NAKN O BRNHACTR O BbRR. 
Ho CAMUMNAEBINE FAACB, NE NOFPEEOMIE IEFO, NB NPHCRARINE OKAbCTb TRINA 
tero: Focnognun, FRAroNiomiTe, Eb KH AbNh ERCTANETH ? | 

fi no .r. ZbNEXh EBRHAE XOVINA Bb TEKO ICFO, M KB3AEHKE FAACB CRON 

NO CPEAZ MXb, PEYE IEXHNRMb FZACOME: [lpocaagure Bora BucH, H Cuna 
EOZKHHL, BB3BOVAANOMTIFO HH Ic. XpHCTA, CRETA EBCEMb EZKOMb, N6E- 
OVFACAIEMATO CERTHABNHKA ZGHEOTA EZpE, HE BOVAČIh NO EPEMENEXh 
CHKb HHRXb .T. H .Z. M ONPNAETK NA 3JEMAIO ApPEEO ZHROTNOIE NO CPRA 
PAM, HP CTKOPHTK, AA ECA APEEA NENNOAbNAM  CTKOPETK NAOZb HP Bb3PA- 
CTOVTE H MPO3ZCENOVTB, EEAHYAIWITE CE, FRAFONIOITE .BR3AAXOMb  NAOKU 
CEOH NA BECNOV TH CTEOPHTH, XA HCKXHOVTE Cb EMCOTOIO ERTEHM HXH 
H CTIBOPHTE APREO OVTEPRACNO OCOVIKACNOM EHTH. HP OBpOMITE HKORAL 
NAEOVAET, H CNEFb OYPbNHTE CE B€AHENMb  CEZTOMh EECENHB EOXNM, 
H GRAFOCNOKHTE OTOK, AA CTEOpETH NAOZb CNOBOME OVCTb I€F0. CAMb 
ERMNACTh M H3HACTR H H3BEDETh CEER .BI. ANOCTONA, ZA BRATOKRCTOVIOT 
Eh IG3HJEXb, IGFOZKE 13b KHAEXb Eh FOpR IENEOHBCIJEH HP OVKPAMIENA BL 
EbCEMb MHpt. Que ruaromomrov IGpeuuu o CHN& BOZKHIO, BKO OpiHJjE 
Eb Mupb, u pzue Mugoge: Cure sge raarozu pere uaun Hicaum  cnun 
Auocogu, rmarome: Bugzxn Bora u cniua gomun.: Ne npuxtre, Ne ov- 
BOHMb CE I6F0, H NOGHIGME IETO KAMEHNIGI. 
o H cKpasbna xe gucra Bapoxbh u HAEHMENEXb,.3ANIG XOTRCTA CABIBATH 
TAHNBH GORXHIE, NUKE BHXR NZ NEEECEKb. Tora pere xh omuua ICpeunu: 
OVuAbYATA , NE MAAYHTA, HE MOFOKTb GO MENE NOENTH, KONLJEKE 
EhCA MH3FRAFOMIO KAMA, Hine BHARXb. Hi pere: FlpumeczTE MH KIMENA. 
H opuuecome. HH nocragu iro IGpeunm no cptgz uxn. H pere: CRzrTe 
EBCEXh BRKb, CTEOpH KAMENE CH Eh MOH OEDA3h ZA BOVAČTh ZONBACIKE 
H3PEKOV EBC€ TAHNB TEOIE,: HK€ EHATXb. | 

Targa KIMENE NOBERENHICMh BOXHHMb EHCTb Eb OBpl3b IGpeMnie, n 
GHEXOV KAMENE KaMENNIGUK MbNeMTE IGpeMmio. IGpeunw se SpRAICTh 
TAHAM, BE BNAZ, BapoxoBu H AEHMENEKOV, H IBbAR :CTA NO CPEAR NOAH, 
KOTE CKONYATH CMOTPENHIG, H EB30VHH KAMENE, Faromić: QOEon cunoge 
HCpaHaiGEH, YTO ME KAMENE KIMENNICME EHIETE, CE IGpeunw No cpzaz 
Eacb cronra. BH rorga crenome ce ma ICpeunio cb KAMGNNICMB, MH CKONB- 
YAMIE CMOTPENNIC 26F0. 


48 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


H apnmegh Bapoxh u ČEHMENExh MOFpEEOCTA TEAO t6F0. HH BE3HMBIHA 
KAMEN NONOHCTA NA FPOER I€FO M NANHCACTA: ČE KIMENE NOMOBITI - 
nun ICpemunnn, u mpovam cnogeca. H pekocTa: amnme, Boroy xe na- 
euoy cnaga! 


2. 


Mragtuucrgo Focnoga Bora u caaca namero [c. Xpucra, 
OThYE GNAFOCNORH! 


Ash QoMa H3EPANENMN ICpANARTENHNb EB3JEECTHXh BRCRMA OTh IC3NIKL, 
EPATHIG, EHXZTH ARTbCTEO, EFAA CTKOpH Ke€AHYum  Focnogn mama Icoycu 
KpiicrTocu, poxgen ce Kb rpagx Nisapcez GTh AREH Mapnie, ke Fpaga 
BMABHYbCTEA €CTb. 

Tzub orpove u FOcnogk ENER .E. NETh ON OKBIKKOV GMEBINOV Hrpame 
Eh MNMOXOACNITHXb PRYNIAXb, OABAANIETE H TEKOVWTH KOZE MOVTARŽH 
COVITH O CBEDIPANJE HXb Bb MHWbIJE, H AGHIE MKO KETE TEOPAMNE, 2 NE 
ARNOME NOBENERNIE HREMA.  AEHIE EB3bMh BPRNHIE OTK 3JEMNIE MEKO, 
H CTKOpH OTb MKTO .KI. NETHE. BEME EO COVEOTA, EFAA TEOpamE Icoyca 
NTplaiE, HO MNOFHNIE NETH ERXOV TOV Cb NNMb urpanouiTe. BugzEn me 
icanuu orb IOgen ise reopauie ICOVCh HFDJIE Eh COVGOTOV, H IHbAb PEYE 
orbujov tero Hocuđoy: Ce OTpOKb TRON HFPAIETK TAMO Bb PRYNIJIXh H 
KL3bMA KANE H CRTEOPH OTh NICFO .KI. ObTNIE H OCKEDBNELIETE COVEOTK. 
lug me Hocudu OTB IEFO NA MECTO, HN OBHARER ICOVCI H BB3BA MH. 
HH pere MOV: FTO CTEOpHBIH Eh COVEOTOV, HXh KE HE  AOCTOHTR 
TKOpHTH?  IcOxCh KE EBCNJECKAKK  MBTNIJAM  CEOHMb, W pEYE HUB: 
EL3bAETRTE Bb H KA ME MOMENETE ZKHEA COVITA.  TBFAZ = EB3AETRXOV 
Serije u neraxov nowure. H gupagnume me HiogeHic un Oviacome ce. 
H gun oKOVNE IbABINIE H EB3EECTNUE HNEMA HE CTEOpH Icoyca. 

Cune ze HaubNH KRRHKbNEKA BEE TOY CTOIE Ch [coycomb m ck Hocu- 
doub. Bu Th YAC  KB3bMb EZIO EPBEOBOV H PACHIA IEMOV EHPBKA, H 
NCTEKOME KOH H3h NNXb, HKE CH EE CBTEOpHAb [coych. 1 ENAREh 
ICOych pAZOpENNIC EHPOEb EB3bHRTOXOEABB pEYG IEMOY:  GOROMNNNNNE 
NEYHCTH H NEPAJZOVMBNHH, KAKO TE BBINENIEHATNIC MOH EHPbiH HN MO 
prvuye? Na s HCBXNENIN HKO H ADPERO H AA HE HUMANIH MH AHCTHIL, NA 
naoga cgomro. |H aguie OTpOYHITE COVXb BBHICTb Eh TK YACh. [COycb me 
EZAEb HAE€ Eh KOMb CEOH. POAHTENIA KE IEFO APHUBAbINA EB3ECTA Ch 
nnaveub u raarosaxov Hocugoy: [lo YTO TAKOBO OTpOYE HIMANIH ? 

H naku rpegovisTov Icovcoy CKpO3K FpIAb H HNO OTPOYE TEKK Ch 34AN 
ckoyu teuoy wa pauo. HH ame nporuzka ce Icoycb, u pere tnov: Aa 
BE AOHACNIH KO KOMA CEOKTFO.  T6FXA HEN maze muyk oreoye. HH za- 





APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 49 


AREbINE TO HHH OTPONH, EBJOVNNNE FNAFOMONITE 1 "OTKOVNOV C6 OTpOYE 
POAH CE, MIKO CAOEO BRCAKOK IGFO HA EBCAKO AZNO FOTOEO tECTb. HH npu- 
WbABIA POAHTEAM NIAbIHATO Kb OTROV ter0 Hocudoy u NpzmITIXOV, rxa- 
romomre: OTkovzov ce pogu orpove ce? [kO TAKOBO OTDPOTE HMRK, 
NE MO&EUH EMTH Eh FPAAk CEMb; ATE AH XOUWITENIH ZRHTH Ch NAMH, 
TO OVYH IGFO ENAFOCNOEHTH, A NE KAETH ARTEH NANIHXR. 

Targa npu3ga Hocudu orpore cEole Icoyca, u CHiyje OvYame n, raa- 
roak: [lo YTO TAKO KABNIGNIH TOVRANIE KETH H CTPAKKOVTE CHIJE MN NE-. 
NARHAETb NACE, H3RFONETK HM M3b Fpaxa Cer0. Torga pere Icovch oTi- 
MOY CROIEMOV: A3b EZAb CHIE FRNAFONH NZCOVTB MOH, EXE TH FNAFO- 
MGWH, OBAVE 43h ZA APEMIbKNOV TEEE pAJH, OThYE. ONA KE KA NpHHMOVTE 
TpOvan CEO. BOAGNIE FRAFONIQMITEH NA Nb OCAREEXOV H NE EHAREbINE 
NE CMRBXOY FHEBATH I€FO RO CEM. OV/ACK EO BEZHKM NANAJE NA Mi, 
HKO BbCAKO ARNO ICFO, IGINE pEYE, AUTE AHEO 310, AHEO KOBPO, TO HCTHNA 
EhEaume. Torga apnie Engteb HHocnugu YTO CETEOpH, H IETE IcOyca 34 
OVxO m omporernov m o3ano. BH OERXOY O NNH TOY Ch O NHMH = HFPAOMTE. 
Orpove me Icoych E&3HEFOXOBAEb pEY€ iEMOY: AOCTOHTE TH, XA HITEMIH 
MENE OBPRJATH, OTBYE, PAZEONNHYE MOH, HCTUNOV TH HE EZCH AH, TROH 
Ku iccub 2387 To m Tu NE OCKPBENMIH MENE, Hh POVEO TEOH IECUb CHINA, 
HKO Kb T6EZ NPHAOXA. 

fi ovynren €Tepb Bzme Toy cro cb Hocupoui. Ovcamuai Icoyca 
FRAFORIONITA Kb OTBIJOV CEOJEMOV, H YOVAZINE CE 3210, HKO OTPOYE TI- 
KOKAMI CANOBECA FNAFONAME OTROV CHOEMOV. HH EMCTb NO MNO3ZEXK AbNEXE, 
npuge ku olicuđoyv u Farona I6MOY, BIKO NOBPR OVMOMA HMANN AT- 
THINT O TEOH HM MOVADA, NpHfH H ONpžaZH UH 1EF0, ZA NAOVYOV KNHFAMB 
H KRCEMOV NACTAKNENHIO KbHHEBHOMOV, HKO AZ PIJZOVIFEIETb Kb CTAPh- 
EXE YRCTbNO, KO NpAARAH H OTBIJN, H ONIOEHTH IGFO HMAUb Ch KPOTO- 
CTHIO, IKOG H OKBCE CBEPBLTBNHKH IEFO, H GOMTH CE H CPAMIM POZH- 
"ZENA CEONXb, MIKO HA H TOH KB3NIOENIENE GOVA€TE OTh POJNTEAb CROMA. 
Hocuga me NporuzEa ce u pere: Ovyvurenio, TOMO KTO MOZETE NI- 
OVYHTH F0,  KTO MOY MANOMOV XpHCTOV HAH O MWHWN  GMTH O i6F0, 
BpaTE Mon! 

IAkone cina orpore Icoych OTbIJA CEOIEFO pEKbII TO, NICMHM CE 
EESbMH u peye Zakuxzio ovrureno: BuCa, IGIHKO TH pEYE OThIJb MOH, 
HCTHNA IECTb, EbCEMOV G€ FTOCNOJb 13b IECMb, A Kb TOVAAH IGCTE, MNK 
EO IGAHNOMOV KAACTB IECTb ZANA OT RBOFA, HKO AJE NPRAAC EZKb IGCMB 
H OTE KRKA 23k IECMb, MH Kb BRCA POAHXE CE H Cb KAMR IECMB, HAH KTO 
IGCMb 236? A3h GO EEMb OTKOVAOV EM IGCTE HN KTO IGCT€ MH KAKO C6 
IECTE€ pONNAH H KONHKO IGCTh A2Tb ZGBEOTA BamerO. BI ERCE TH HCTHNOV 
rnaronio, ovvaTemo. [Grga me Tu pamgnme C6, N3h  NpRACTOMKE, H 

STAR. VIII. 4 


PA 


50 o STOJAN NOVAKOVIĆ, 


OpPRINAČ PORAENNIM N3b INA CTApRIJE. ŠI ANTE XOMTCNIH CBEPbIENK ETH 
OVYHTEA, NONOCNOVEIAH MENE, MH 23b HAOVYOY TE NpRMOVAPOCTKH, iGKE 
HNb NHKTO NE RRCTb PN3JEE MENE H MOCAJEBINAFTO ME Kh KANb, AA NA- 
OVYIO KM. A3b GO IECMb TEEE OVYHTEAb, 1 TM OVEO OVYENNKE MBNA BI- 


peTENiH C€, 346 N3h 3NIIO OTh KOHXb NVETh IGCH H KONNKO ARTb KHEOTA 


zgokro crn? Bu oucrunov 310. Grga XOMTENIH BHAETH KPRCTb > MOR, 
ISE pEYE OTBUK MOM, HCTRNA WCTh. BeceMOY N36 KCHb FOcnogh m 
. OTbiJa, GH KE TOVAN IECTE, MKO TOTJA H AO BEKA TESAC IGCMB H3b. 

Covuru me Tov Hovgenic CAMMEWTC CROBECA TA M AHEAMXOV CE. 
Ho EB3OVRNEbNIE BERBMH HO pekome: (O NOROE YIWZO, NONEKE, MKO 
6. NET IECTR OTPOYETE CEFO H CE TIKHIE pRYVH FAAFONIETh, TAKORLIC 
GECRAM  NHKOAHKE NE 3MAIO PEKhIIE APBXNIEDEIO; JZAKONORABBIJA HP OVYH- 
TEAM HP KRNNZBNEKA HH OV ČEpHCEH NE GZ TAKOKA, MKONE OTpOYE CE 
t€cTb. Orgtmragn Icoyci peve Hub: BoCH EM YIOXHTE C€, Bb MAYE 
NE PAJOVNRIETE H ME ERPOVIETE, Eh HCTHNOY ERA KAFA POJNCTE CE E 
H OTbH BANIH NpRCNABKRO FRAFONAXOV KAMb. Bu HCTHNOY 13h 3NAMO NO- 
CNABBIAFO M6 Kb BAM, N IEFAA Kb MHPb CB3AZMb BMCTb. CADNAEKINE € 
Hiogente KAKO GECRAOVIGTh H NHYECOKE€ NE BB3JEMOFOV OTERMTATH H. 
fipumean me OTpove IcOyCh CKAJAMIE HFpAIE H POVFAKE CE HUB, FNAFO- 
NAME, ZANE MXh ERARIE MANO YIOAbNEXh H MANO PRZOVUbNMXH, MKOKE 
CRABA Eh MRZ EbUZNMUC€ CE NA OVTRIENNIC OTPOYETOV. 

Pexe me ovrnremn orenjov tero Hocugov:. [Ipugexu Igr0, Xa ce OVYHT& 
Eh OVYHANIMTH, M A3b KA MaOVYiO iro Kuuraub. Hocuqu se OTbIb i6r0 
IME ICOYCA 32 POVKOV, H MpHEERE H Kb: OVYHANMITE, HP NARHCA IGMOY 
ApbŠA KENTA, H ONAYETH CKIJATH WEMOY MNOXHNEM. Ouu Ke MALYAMINE 
H BE NOCNOVIAMIE IGFO YACH FONEMA. HH npornagagan ce OVYHTENB MH 34- 
ovu tero. Targa pere orpore Icovch:  MegocTonno TRopnuu. (i3a 
KOMITOV TEEE KAJATH, A HAH XOIHTOV OTh TEE€E MAKAJARK GbITH. > Tarja 
MAKM  NAYETb 16F0 OVYiTu  pnagackann. MH cxasa tweuov: apuda. Icovca 
me pere geuov: a pau oru: Bnon, BRuu OVEO 138 KNHFH, SU mE 
ME KOITEMIH OVYHTH, A Tb MNOFO OCOV/KANIČINIM CE, HKO TH OVEO peY€ 
WKO MEAb 3BbNEMTH H MKO KVMBEZAB 3BCENAMOITH, MKO NE NpRCTAKETH 
C6 FOpbi FNACOEE NPRMOVAPOCINIO MH KOVHH CH RNOVNH PIJOVNMA. | 

H RpRUNBKNOV OTPOYE, MKO PEYE BBCOY KPAMONOV H OTE Apidi ZO 
Q META H UNOFMMA HCTB3INHIGMB Cb FNZEOMb Eb3pZEb NZ AHZACKANA. 
H pere temov: Tu apndoy Ne E&CH NO 3ZAKONOV H ONE OVMEICIIH NIOJB 
KAKO  OVYHTH  AHEMEpE. — ATE ApPhdOV INAIENIH, TO ERPOVH O EH6t. 
H naye NIiY6Tb OTPOYE BP&NHPATH AHXACKANA 0 JAMIINAIENH  NPbEOMA 
ucann. Targa HX&€ EEXOY CANIMAAH FRIFONANNIHA TI, FRAFONAXOV ZAKbXEM 
OVYuTEMO:  PAZOVMRH  MpBEOFA  CTHXA YHNE HO PIZOVMEH KAKO HMATE 


. 
i 
o. 


APOKRIFI ĆIRIL8KOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. : 51 


npaznao. ELTOpER YphTR IEZE NO CPRAR EUANUIH, CTEOPH, M MENOVXE JAZANNH 
Ta. Ši GB3JBBIMAKOV FAATONJOINTE XEAAOV TPHOVNOCTACNOV OTh AEOIO IECTL- 
CIKOV  ISAHNOOGPAJBNOV H EANNOAPRIKIEBNOV, PAEBNOYRCTNOV CTOIEMITOV. 
H paxuo opasno uuti apiga. [ikome EO CINMA ANJACKANE ZAKuXEH 
TAKOENIG pEYH OTK OTPOYETA.HCNPBEA OTB NPBEATO 3AKONA MKOXE peYe 
KECOY HCTHNOV H MEMRIEXOV KAKO OTETINTATH O OVYGNH IGFO. 

H pere: O ropz MbNE, H3OVMBXB CE 23h OKANENIH, FORAMOV CPAMOTOV 
nuaub. BH pere: Busun spare Hocuge, u OTEEAH IEFO TAMO, MKO MIYE 
ozon OvynrTu maci. Ne TpRNAIO EO KPACOTH EHAENNIM IEFO MH. XOEPRNBIXH 
CROKECH EFO. Kb HCTHNOV OTPOYE CE NECTh OTA ZEMARNLIXK. ČE TN OTpOYE 
MOZE TE OFNh OVMOVYHTH, Nb OBAYE KPEENIG CTPOIENNIG MHpA CEFO -NZCTE. 
Kam nomecna mapoga tero? Kom au MATH ER3KON  Wr02 Ask Go ne 
IRAN MEr0. (O FOpK MbNE O APOV3H O MOH? ZNEHXE CE H NE HUNI OVMA 
CROREFO, NPRAKCIHXk EO CE MNOFO GE3OVMNM H CTPICTKNNI 3B. BuCXO- 
TAX E0, KA: HMAME CEBZ OVYENWKA, BH OBPRTOXb CEEZ Ovrurenmn. H mo- 
MBINAMIO OVEO CDPAMOTOV MOI, MKO 13k MNRAAb BEXb H MIKb CbCTIPRXE 
CE; HMAMb EO 3A0E0Y OTh OTpOYETA CEFO, Hb 23h AA OVMPOV 34 MiEFO, 
NE MOFOY GO Bb3BDATH NA ANE IEFO MNAYE H EBCZMBb O KHACUTHMB  IGFO, 
HKO NOERKAENE BNXb OTh AETHINTA MNARA. KAKO HMIMb PEMITH HAN U0- 
ERAATH KOMOV O NpRNOKENANUXH MW NpAEHAŽKE, MPbEAFO  CTHXN NO 
PAZOVMZIO 50, O ADV3H, JAYENA GO OVYENHIH HH KOMBIJA HE INAIO, MNO3R 
GO NpAEAE KOCTOHNO IGCTb OTPOYE C€, HR RL3bNH iEFO, EpaTb Hocude, n 
OTECANH IEFO Eb XOMb CEOH, CHIC EO OTPOYE EEANKO lECTB, AHGO šECTR BOFL, 
AREO AFFGAb, NE 3NAIO OVEO, KAKO IGrO mapekov, IHiogenie 6 NpRACTO- 
MXOV TH. ' 

Targa Bucunmua ce gemnuu orpove Icoyca m pere: (l3k RAOxu O Npn- 
NECOY TH O KCEXE 34 3ApABHIE, HA MpO3ZPOVTE CARNH,: HP FAOVCH MPOCAM- 
MOVTh OH NEDAJZOVNENI CABANEMB PAZOVMBNH AA GOVAOVTB, MKO A3b Ch 
EINE IECMB, ZA NRIERHNXb N3BABAIO H NA KMCOTOV KR3bBEAOV HXb, MIKORE 
JANOBRAA MH NOCNAKE ME OTbUb KR OKNUB. KIKOXmE NpRCTA OTPOYE FNA- 
FONATH CNOBO, TEFAA AEHIG CRACENH BWEBIE O NHXb KE raaroname Icovct, 
N&G RAXOKOV OT KRETEL  3AKONBNEHIE Icovcogu. I) NNKTOKE OTORZ NE 
CMEMINE FRREATA IGF0, AA NE NAKO MNpOKAbNETE  NXb H EOVAOVTE NG- 
KROYHMH KbCH, ' 

[lo AbREXb KG HRRXb BRIHFpA ICOVCE NA 3ZAANH KWICOMWE, H MANN OTL 
NETGH GEPRHCKMXE - BB3HFDA CR ICOYCOME NA MORATE KHCONR H CBAAG OTL 
SAKPIARNI EBPRNCKOIE KETE, H OVUPETE. BNAZELIE K€ NEH OTPONNH G2- 
KAKOV, H OAENIE OCTA Epu Icoycb. HH OmpuxocTa poOANTEAM IEFO OVMPR- 
waro orpoveT(a):  Tapox0i0, FHaromMOtiTE, Tu CEphxe Nato Cuna. Icoyca 


ske pere: Nacun i&r0 CEpBFAR 238, Bh CAMB CKOYH OT 32AKAMANI M IGCTA 
* 


52 : BTOJAN NOVAKOYIĆ, 


MPRYEO OTpOY€ B2H0. TRFAZ ELIKAEK ZEKE ICOYCK OTpOYE: Zunows, Zunok, 
ERCTANH (TAKO EO BRE NME OVUpbINOMOV), BECTANH H pLNH, AMITE TE 
cganuxh om. o H oguckpnce orpove m pere: Nu, Focnogu mon. [i gncu 
EHAREbNIC AHEINXOV C6. PORHTEAM KE OTpPOYETE RpOCNAEHCTA Bora 0 
EMEBMIHXB F0 TiogeCexn Hu moxnomucra ce Korov. 

H naki m6, Ne NO MNO3ZEXb AbNGXb, IONOIA IGTEPB, CRKOVINTN APLEA 
Eh COVCRAZKh H OVAAPH CE C&KHIDOIO H OTCEYE NAZCOV OTK NOFH CEOK 
HO OVINACE CE, MH NIYETb OVMNPpATN. MARKA KE EHCTb H CTEKOME C€ NO- 
zute u Teve Icoven. H Treve Icoycb, NEEE EZ IONOMA Tb HO ONPHAC CKO32 
NAPOAE EAbEA. |] I6Th IEFO 34 NOFOV H OVCRYENOV H ZIGHIE IAA EHICTH 
dora gonemraro. Pere me Icoych tonomin:  BGCTAHH, H CRUH APREA H 
nomemn me Icoyca. Napogu e EHAREbINE HO Nnoknonnije ce Icoycoy m 
pekome: Be ucrunoy ovso Borb Eh NICHb HBETR. 

Bugbmoy ze Icoycoy Ek .5. N&Ta nocna wro maru Mapim Ni gogov, 
MA tu KONECETK KOROV Bb KOMb. [HO HHCNOVIITINIOITOV IEMOV CKOVAEAb- 
NHKR Eb NIPOAZ KG CTABKNOVEBINOV C€, H pa3EH CE. ICOVCh KE UPOCTPR 
PHSOV CEOIO, Bb NIO KE BE OEABYENE, H HANAbHH 10 BOAB, H OplNeCE 
MaTepu cgoten. Bugzgbimn me Maru iro Mapnu 3HaMenuim, B:s6 CBTEOPH 
Icoyck H MPHIEMBIIH OBNOGBJA H MATEDCKHH H BAIOARUIE 1EF0. 

GrXa ENCTE IMAKH Eb KPERME CEABEZ, HE Ch OTbIJEM6 CEOHNR HHoCu- 
GONE, ZA CRIETA DRIBENHIJOV NA NHEZ  CEOIEH. BH GEFAA CEMIE OTLUb 
IGTO, TBFAR OTpove Icoych š&czm mapoy nemennje. BH nomeri Hocudu 
OEPRIE H OEPETK .p. MRpb KENHKHxb H Npu3Ka Hocueu ELCE OVEOTIIE 
H JACTR RMB NBINCNNJOV NA FOovMbER CEO. IH camb Hocnudu Eb3cTE 
oTe nmennyje, exe czu Icoycb. Baume me orpore Icoyck Bb TO EptMG 
.H. NETE. : 

BEHI€ NEKTO BOFATK 32240, H B6IBA Hocnda, KA H MANCTOPBCTEO APTEO- 
AEAbNOKE  CRZZIA IEMOV, MKOKE XOMTETE Grbaovcb. BI SuiCTh IGANNO 
AP%EO KPOVNO, EKE xOTEIME Nparb EMTH. BH ockpusz Hocugu 310. Tarja 
pere [coyc&_ oTunov cEoleMoy:  [Ioxoxn 0B ApEBE NA 3EMAH TBKBMO. 
H tera Icoyca 34 OKPAITENBNOMH ApEEO H HpoTerbNOV H. ŠI AEHIE PAEBNO 
CBTEOpH KpovroMoy Aptgov. HH pere Hocugđoyv oruyoy cEgoiuov: Ne 
CKPBEH, Wh CBTEOpH mkOomxe xomreniu. HocuQn m6 NpNiEME  OENOBBJH, 
H peye Bh Ce:  BNAFOCNORNIEN& IECMb 23h, MKO CHKO OTAOYE  JACTR 
un Bore. 

Hnazeh me HocuQu  NoCnEIMENNIE M BB3pICTH  OTPOYETOV H NpkMOV- 
APOCTE H NOMBICNN MAKE MKO KNNTM ONE OVURIETA, H OEGAR NpRAACIh 
iro gpovromov gugackanov. HH pere Augackaan: KONMb O KNNFAMb XO- 
MITEMIH AA Ovvio tero. Hocudu me peye: IIpRixA€ GANNBCKIMB, BO TOME 
EEDRNCKHMb. ŽNAMIME GO ANJACKAAb OTPOYETA TOFO JAKONH H KBOMIG CE 





APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 53 


OT miro. Bi oNaAmNCca G€EMOV ApbČA ENTA, H ONPOOVYAHIE IEFO, FRAFONKE: 
Aphda, W OMAKH O FRNarOona IgMOv: Enea. [Hone OTEZIITA KEMOV, Hb pEY6 
IEMOV: AMITE OVYNTGAb IECH H 3NAJENIH XOEPK, PBIJH MH APRŠA CHNOIO, H IJA 
TAFAA pekOv TH O ENOT. O TAFrgA O BpOFNZEA CE .ANAACKAAR Th M OVAAPH 
Icoyca gb Fnagov. [coycb € NEFOxOBARK OpONNETR ANWRZACKANA TOFO, H 
AGHIG H3JNEMOF NAZE NHUb. ICOVC ME EACTAEh NJE Eh AOMb O CROH. 
Hocua me OTB IEFO OCKDhEN CE 3KNO M JANPRTH  MATEPH 1€FO FNA- 
roze: Ne noviuTin I€r0, mReNO, NA AKODb H36 KOMOV, MO KN NE CTPI- 
MAOYTb CRNE FNERAIIBTE €F0. 

[laku € NA HNO NETO pEYE APOVFBI ANASCKANE O NCKpRNH O Hocngor: 
Fpegu u npnBejni IEro Kb KAJATEAbCTEO, ERA EBXR 13h  MOTFAK OVTORATE 
IEF0, H NACKAMINTE NAOVYIO IEFO KNAFAMb HO OBPAYEBhNBIME  GOVKBIMR. 
Targa peve BMocuen: KaKo ApOVFBIE KApiI NPHNECOV OVYHTENIO t€r0? 
Bpayb 6 HAYETR OVYHTH 1EF0, M MOKAJA IGMOV EHAHM Kpivesnam. Btume 
YROEZKb Tb €AHNEME OKOM CAZBb H MPHAE KPAYEBATH OKO IGANO. TAFA1 
Icoyck  EHAEBb OTpOYE H pere teMOy: KAKO I€ZNO OKO MpNAE EpAYE- 
KATH, X O FREANIOMITHME KAKO NE paanuin? 1 ce penbinov Icoycoy OTbIETE 
CE SENNA URAAFO OKA, M SMCTE IEMOY GONZJHE  KEANKA 3KAO, MKO 
HCKAWIG BORA CEEZ. ICOYCh 6 KOCNOV CE OYHIO IEFO, HN AOVNOV NA Alije 
IEF0, MIJEAKH OYH IEFO; No mpOo3pE. ŠI mpNNECE ARAPE HP AACT OVYNTENIO IGFO, 

BpiYh € EHXEEB YAOKEKA OER OYW HMOVINTA MN NE NOJHA TO N NG 
KOMCAH CE O RAPZXb, KOMOV NPHNECE HXb, H peye IGMOV: KTO IECH TU 
HKE MH TAKOBAM  NpHNECEMN, MNO Z36 NE 3NIO TeBe. ONE me pere: 
ZNANNH Nu YROKEKA GAHRO OKO HMOVITI, HXE OTh TEER HujnAM. [lo- 
YIOAHEbINE CE KpAYB H pere EMO:  MaKOBNMB OBPNJOMb HIJEAM, EANNO 
EO OKO BPAYEENINE H OEZ TH EMCTR GONBNE H NC EHARMINE Ch NHMA HGC 
BORZEBINOMOV  3ApaEOMOV. Osa KE NCTHNOV ERJEZITIJE H pEYE IGMOY: 
HOBpNME TEOHME Ovrenukoma Icoycouu osa ucyzazcrz (tako). Bparb me 
PAJZOVMEEb MKO RNYECOKE OVCNE O PEYEXb TZXB, H MAK EBRPOCH  IGFO. 
Onu 6 HCTHNRNAM ARNA CKIJA MOV: BiKO NpziAE NE OEPŽTOXE TEEE, 
NANKOKk TEBE HCKATH, MP ONANJOXA O AOBPAFO OVYENHKA TEOIETFO  IcOVCI. 
OrEtuiTagk uu u pere:  WiOmxoy TH Ce, YROBRYE, KAKO 3pENITOMOV 
OKOV NE CMATPAIENIN, Nk O FREKAOUTNME DOTAREOV NmTemH. JE GO 
CAMWBAEB pžxh: To yTO uoroy cuorpuTu. Omu me pera: mre xomrTov, 
KA nNcyaaio Te. Bl OKRCTAEG AOVNOV NI ME, N OKOCNOV CE OYMIO MOI, 
W JATEOPENRNOJE OKO MOM OTEPRJE H EOABNOM NUZNH. Bpayh KE EBCTIEb 
H HIMNE  NEBNO ISE FOViSTR Ho Ovncrnu tero. HocuQa me Npn3sa Na- 
PEYENRNAFO OTENA ICOVCOBA M pey€ iEMOV: lomu CNNA CEOIEFO H OTEGAN 
FO TAMO, Th EO EPAYRCTEO YROBEKOME NMATE  pašOpnTn. Bn3ern me 
Hocuđu oTpoyve co Icoyca H OTE6AG HN Bh NOM CKOH. 


54 . STOJAN NOVAKOVIĆ, 


Ka apovru me gumu nocna Hocnuu cuma czotro HImxoza AA CEe34Eb 
ApbEA KONECETE Bb KOME CEOH. BMHAOymTOV KE IEMOY HP CREMPAIOMITOV 
Apbea uazmue Icoych ni3a ganeve no meu. | ce SbMHM OMOTA OVC2- 
kuov limkORA Bb povKOV, M Oyznzazgn nage. HH Huraov.ce H mpnsanan 
ce Icoyck Kn MIEMOYV, MH ONOVNOV NA OVMACNNIG €F0, TATZA NA OCAAEE 
IMOY, A 3BEPh OVMPETA. 

Huo me BAK OTpOYE OVMpPR EL COVCRJEXh, H RANKANMIE CE MATH 
tro. CAumaEh ze Icovch ANAYb BEREN, TEYE AENIE, M EHAZ OTpOYE 
NOZEBTA  MPBTEA HA NON MaTEpE cKOIIE. KOvcnov CE NphCExh Ero u 
pere: Teca FRAromo, ARTNINTOV, NE OVMHpAN, Hb EMEA EOVAN HP MATEPNH 
CROIEH. Targa AGHIE ERCKNONH CE OTpPOYE H KbCMHMER CE WE IcOYCOV, H 
pere Icoych. ku menz: Bn3Mn cu AZTHUITA CKOIEFO H AAS/AL CLC IEMOY, 
u nomenu me Icoyca. BHAZEBIE 6 NIpOZH  AHENHE -CE BP FRATONAKOV: 
Cu OTpOvVE NHEO lEcTh BOrh, AHEO  IECTb ATTEAB  NPRENENIGH Eh NACA, 
HKO EBCAKO CROEO IEFO MA EBCIKO ŽAO FOTOEO KECTb. 

[ipuge me Icoyc& OTE TOVAOV, Bh APOVFOlE KE NETO CbIAANNIO TEO- 
PHMOV, CNAZE YROBEKA Ch o EBICOTB Ho OOVMPETA.  ČTEYE KE CE NA- 
POZE MNOFE H KENA GBICT KENEH. CANINAEb me ICcoych TEY€ TAMO. 
H EHAR VROEEKA MPRTBI NememTa. BH teMb IEr0- 32. pOVKOV  ZECNOVIO 
H peYe teMOY: TCEE FANArONO, YNOEZYE, EBCTANH; H TEOPH ABNO TEO. 
BNnažEBINE ME MAPOJH O AHBHIHE CE Ho prime: Ce OTpOYE Ck  NEBECE 
IGCTb, MNOFNIG EO SOVINE CNACE OTB CMPBTH, H CNACTH HMATh KO XH- 
KOTA CKOIEFO. 

Buskbitov ze Icoycoy Bb .Bi. NETB BB3HAOCTA pOJHTENA IEFO NO OEM- 
YAW Bb UpbKEb BB GPOVCANNME Bb NOpAJENHKE O MACIJE Ch APOVANNOM. 
H NpHIGUBIHA NACKOV KB3JEPATHCTA C€ Bb KOMb CEOH. Torga oTpove Icoyce 
OCTAEb Eb ICpOYCAAHME, M NE 3NANICTA POJHTENA t€FO YTO CTBOpH IcewCk. 
MnzcTa e: Eh post IecTh Eh Apovmnnat. MH oN1i Cpzya NOVIE WHRCTENH 
AbNb o IGAHNB HCKACTA IEFO BEYEpb BbpOmgeNu. MH EMCT  OVTPG, NONE 
OSpRTACTA ro pognrenm. HH KB3JKPATHCTA CE NAKH Kb IGpOyCAANME CKDb- 
cemra. HH ge3uckacra iro. [lo Tp6xb KE AbNEXb OEPRTOCTI IGTO Kb 
UPbKEH  CRACINTE MNOCPRAE OvvuTeNt. HP NOCNOVINACIA POANTENN  t€FO, 
KaKO npznupame ce. MH EBODAIMAXOV EFO O NIEMb ME XOTZXOV PIJZOVMETI. 
H OEBNOVIAKOV E&CHP CAHIMEUMITEH FAAFORANNI TA, H YIONAXOV CE BbCH 
KAKO OTPOYE NAPENNPAIETE CTAPBIJE NIOACKBIJE OVYHTERE M PAJAPTINAK NMb 
EBCAKOY  NpAEBAOV JAKOHENOVIO H NpHYAXb  YROEZYECKBXxb. I] NO TOMB 
rnarona Bioageoma: Fat COVTb APOV3H MOM, Za mrpanue. Oi Ke BEXOY 
JATBOPHAH Eh xumH. HCOVCb /B€ Kb EPATA TBKNOVEb H GAAFOCAOBHER pEYE: 
AA BOVAOVTE CEHHNIE. GFAA KE DOJHTENNIE OTEPB3OWE YEAZ CEOM, TBFAA 
N3JAE3BHIE KPRTENITE KOIEAO NA CTPANOV. 


APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 0D 


Fipumnabmn Eo maru tero BMapnu u pere xn ouiemov: [lo Yro nana 
CHI CKTEOPH, YEXO, C6 EO CKPREGIBTA H GONEITA HIBTEEK TCEZ. PeYe xe 
ficoyck: TO HCKACTA MENE, AH NE ERCTA, IKO HE COVTh, OTBIJA MOIEFO 


:'H MHZ Eb TEXb NOZOBAIGTb ENTI. Kaan;KbNnijH KE li GApHCEHK: pEMIG 


KA MaTEpH tero: Tu An otecu o Marn orpovera cero ? Omi me pere: (an 
Kcub. HH pzue in:  BRarocNOEAIENBNI TH IECH Eh /EENAXKb, H EAAFO- 
CNOBAEHH  NAOJb OVTPOEBI TEOK.  TAKOEBIG EO CIAEB H TAKOBNIE ARAN 


M OMPRMOVAPOCIH TAKORNIE NE ENAEXOMB. Becragb me Icoych mH Huge Bt 


CAZAb MATEPE CROIE, H EZ NORBHHOVIG CE pOguTENEMA CEOHMA. Maru me 
IGTO CBENIOJAMIE (EbC6) IENHKO TEOPAME REAAYHH M CRAFAIME Kb CPRAIJH 
CEOIEMb. ICOYCK KE CHĐIBE OpRMOVAPOCTNIO H TRAOMb H GAAFOXŽTKHWO 
HO HURACNHME MpOCNAEHEKINOMOV EbCA OT BOFA OTLIJOV M CHNOV H CRE- 
TOMOY ROVXOV, ROFOV MAMEMOV CAAKA. 


3. 


* 


KEBENHIE CEETHIO HNOCTONOV Annapeu u" Mieen. 


I. Bb ONO BpEME GEKOY KbCH ANOCTOAH  CKEPAAN CE! Eh KOYNE * u 
PIZAZNNXOV * CE CAMH Ć MI EBCE CTPAKEI O, KA HAETh KBZAOŠ HXb Eh BLCOV- 
Kov ovaovruguniov 7 ce. Fo nmpnrarov ovo 5 zovvu ce Maoeiw * uru 
Eh CTpAHOY YROEZKOZAbIE '%.  WAOEZIUH KE FpAJA TOFO NH XAEGA MAZXOV 
HH KOAM AHIXOV, Hb BEXOV MAOVIHTE MAbTH YAOBRYBCKHIG HM AHIONITE 
KPbEb Hxh !!. BECAKh OVEO YNOEEKh, H&E€ HXE Eh FPAAb Tb, IGMAHXOV 


OH OFPARAANE TH, H OKONNIOIMTE M ONOKEMb H N3HMAxOV Hub oyn 13. H ono 


HJETHMA OYHMA 13 NANABNOV H OBAENIENNU 14 HPRAbCTH CROIG HH EZbXbEO- 


1 CREpANH. 
+3 Kova. 
 BRZARAHXOV. 
* Nema. 
5 mo. 
8 konje. 
7 OVNOVYHEIOVIO C€ IEMOY CTPANOV. 
8 Prednje tri riječi nema. 
? Mascosn.: 
10 PAOERKOMARIJE. 
11 YAOBEH € BRXOV FPIAA TOFO XAZEA ME MJAOVNITE HH EOXS NH- 
IOIWTE, Mb HIARXOV DABTb YROEEYIO H NHIOMITE KObEb HX. 
13 MHxe HARXOV Eh FplAb IGMNHXOV H FPAGJANE, H NOZKEME H3BPRTAXOV 
HUb OYH. 
18 go N3€TH GYnw. 
14 QTb OGANINHH. 


56 STOJAN NOVAKOVIO, 


ZANKI CEOIEFO 15 HO EBEEARUE H KL TRMNHOV CHOIO BH NPRANATAKOV MWMOVY 15 
TpAROV MCTH. 

II. Maocw ze gbubgnuoy !7 gh rpagu 15 uxh H OOVKBATHINE H FPUXANNE 
TH, H NJEPETRHIC (EMOY OYH H RO NJEPRTZNNIO OYHMA NFO NARONE 
OBABA€NHE  NAKAhCIN HP EARXBEOZANHI CEOIFO, M KCAbINE H EL TEMbNN- 
NOV CEO BH OBpRAAEh  TBMRHYAPEUb M NE MIMRNN CKOIGFO CPRABIJI, MH 
OVUA CEOIEFO MPRUTNH, NL ER MORE CE FOCNOJEBN, HAAY6 CE H FZAFONE: 
Focnogu mot, le. XpucTe, IErome plan o EbC€ !?  OCTARNXOMA M KBCARJh 
TEG€ HAOKbME 2% (tako), BagemrTe 3!, HKO TM IGCH MNOMONITENHKE 25 u 
TEER  OVRAKEAIONITHME, BBHRMH OVEO H EHmALb, YTO CTEOpume Maeew 
PAEOY TKOIEMOV, BIKO OVNOZOENIME ME CKOTOV. Tu GO CH CEZAM NuTE 
M OVENOVANAR ICH NJECTH ME Kb FpAZR CEMA, Bb WE HMIMR GAZATH 
crpomnum o reokro. Mogaxab un, Focnognu, CEETh OYHMA MONMA, XA 
NON EHZZOV, YTO CBTEOPETb MH COVITE Eb FplA&  CEMb  SE3ZAKORbNM 
cu vaogtuu. We ocragu mene, rocnogu mou ic. XpnucTe, # NE OpRANNJE 
MEME Eh CMPBTH CHI FOphkOVIO! 

NI. Cuye me mMonemroy ce Maeewo EL TRMBRHH, H FAAC O CERTA 
npnge 25, rmarome: Kpzan ce, Maecw Mon 5“ u me Bon ce, M6 NMIME 
EO T6E€ OCTAEHTN, A3h GO TE HJEAEAMIO %* OTE KBCAKOK EZAbI 56, 1 "7 me 
ZbYHIO TEEE, Nh H BCOV BPATHIO TEOIO, Ch TOGOIO EO JECMR NO BhCE YICA 
H 55 gucerga. Nu ROTORNH BLCH ABNH .K3. CTPOIENHIM PAJH MNOFMXA ZOVINA, 


15 RPRARCTNIO KABMENHIHM CEOIETO. 

16 ZagAXOV HUB. 

17 Maecun me Bbibj/b. 

18 Odavde se nastavlja: EMCFb FpA&ANNENE HP XOTZXOV IEMOY GYH 
H3€TH, H GBAHIENG I€FO NAROHIHE OTb EABIENNČ  CEOIGFO, HN EGAE HN 
Eh TBMNHIJOV HP NPENOKHXOV MOV TPAKOV MCTH, H NPHIEMB OTA OFANNNH 
MXb NE H3MENH CPRAA CEOIEFO, FRAFONAMIE. — Poslije se nastavlja na 
Focnogn itd. Vidi pred 19. 

19 gaca. 

$0 Prednje četiri riječi nema. 

$1 zzaoviTe. 

23 Poglije ove riječi slijedi: MAM, H NA TE OVNENIO, EBREMH MH, 
EHIKAb YTO ChTEOpHiE paEOV TEONEMOV MaeciWo, TH EO IECH EZAN EC. 
AuTe IECH PEKE AA CHEZETh ME Eb FDIJE CEM EEJAKONENH YROEZUH H NC 
gcTagu Mene, Focnogu Ic. XpucT€6, H NE NpEAAKAR ME Eb CMPRTb CRO 
FOpbKOVIO. 

33 MOHAG Tb CEŽTA. 

34 page Mon Miecw. 

25 Ha H3EAENO TE. Tijem bi se interpunkcija promijenila. 

26 ECzxb BRJb. 

27 Nema. 

38 Prednje četiri riječi nema. 








APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 57 


R NO C6EME NOMRAOV TH Auugpeto 2%, N3KERETK TE Ch TbMbNHIJE 59 Cite 5! 
m gace COviTete cu Toce. HH ce pexh cnaca, pere naku Maecio 5; 
Mupn Test Mon 53, u gomuak 5* ma omegeca. Torga Maieen Enza u #5 
peva: BAArOxETK TEOM FA NAKENEARETK 25 ch umom, Focnogn 1c. Xpucre 
Mon 7. Hoce pexn o IMneeu No CRAtie Kb ThMbNHUH H Etume mos. li 
BMCTh IEFAA EbNHTH CAOVFANE 35 Zb TEMENHJOV, AA NJEEKOVTK YROKŽKU 
Eb NIRKGNHIG HUB 9 H oGz une IMaeen OYnMA CEOHMA *0 "MKO ZA HE. 
EugeTk ro gngemra. MH Npnimbabima Kn ONIGMOV O NpOYTOME EU pOVIE 
IGFO  TAOVAOV H pekOME Bb CEER: HH OIGMTE TpH O AbNH HA ApREOVACTA, 
H NSKCZGMB €FO HCh TBMBNHIJE MH JANOREME H HKOXE H HNOTO YROEZKA 
OVAARANIEMA  3NAMENOVIE KblbCE. HH OFREKAXOV TAOVNOV *! Bb CPRAbIJH 
IEFO, NA PAJZOVMEIOTK CKOHBYANHIE H YWCNO AbNH .X. KONYAIEMO. 

IV. H gucrb, IGraa CKONRYAM6 CE AbNH .K3. Khmerga m6 Maeen *", 
MEu ce Xpucroch “3 Hunapen ** gu $5 CTpANE, Eh NIEH M6 ER OVYE, N 
peva ubo mieMov “5:  BECTANH MH HAH Cb OVYENNKAH *7 CEOHMH Bb CTpANOY 
VAOBEKOAAbIJE HO H3E6AN Maoca uch TRUBNNIJE 49, IEHITE EO .F. $9 KENH 59 
COYTE HO NIBENOVTE NC TRMBNMIJE COVITN Eh FpAXR TOMb, H 3JAKONIOTA 


59 Mu NOTPRAN OVEO KCE AbNH H NOCAO TH Anapen. 

50 renne. 

Ši cun. 

32 Prodnje tri riječi nema. 

33 Mase. 

54 Prednje dvije riječi nema. 

55 ZpIHJE. 

3 povan. 

87 Nema. . ' 

“ Poslije 37 dovle ovako: H rakO EO MOAN CE, NPNAOME CNOYFN. 

HXB. 

** Odavle do kraja članka ovako: t€rga MpHXONIG KE NEMOY H MpO- 
YTOWE Eb POVIJE IEFO H pRHE: H IGITE .6. MEXZAb H3E€AEMR H MN 31- 
KONIEMb HH NJRNb, H HKO BCAKOFO  YROKEKA 3NAMEHIXOV NA pOVKOV, 
KA PAJOVNRIOTh KONYANHIE ZBNEH EBCTh. 

*1 Grčki tekst ima raBhav. 

43 Od početka članka dovdo ovako: Henaaunxoy Ce Kcunie .Kz. tera 
teme Maeeu. 

48 Focoojn. 

44 NNADPEGEH. 

5 43h. 

46 Mjesto te dvije riječi: temMov. 

47 OVYENHKOMA. 

*5 zeMnnie. 

9 3, 

50 zhneH. 


STAR. VIIL 5 





2 > ja — 
e 


58 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


H Ek NIZAGNNIC CEG. OTEZzuTAEh Anugpen u peye: Focnojgu >! Ic. Xpu- 
CT€, NE MOFOV TONNKO CKOPO 5? KOHTH TAMO NPRAb COVANITEME 55 TpbUH 5* 
ARNGMN, NR MOCAN AFFENA CEOIGFO H CKOPRIE H3EEAETE H 95 OTA TOVAR 56, 
TH EO CRRCH YAOKEKA CEFO %7, HKO NE MOFOV 55 TORHKO CKOpO 5? zouTu 
TAMO, NHZKE CERMB NovrH 69%. OrTazmTanu ze pere Focnoga Anmnapeogn 61: 
(locxoyman, ubApEIO 62, CETEOPBNIAFO TE BH MOFOVIITAFO TH 5% ovuoun 6“ 
PEIBTH M OMPHNECOVTK  FOAAM  CAMO H OEbCH HZE Cb NAME 65, m omozemo 
G0 9% KRTpOME H NpimecOKTL M E6 CkOpE 67. ME 65 KRCTAEK OVTPO CNHAN 
NA MOPE M. OGPRISTELIH KOPAGE $9 MAAR NA EPR3IK 7, LIKO AH ERNNAČINJHE CIMO 
ckoovrennxu = cgonun 7!. HH ce pen Icoych, naki peve 72: Mupa rece, 
AHbAPEIW, KOVUBHO H CL OVYENNKNH  TEONNN 75. 1] gu3ange Na uepeca 7. 

V. AuaApEN mE BRCTAEh 31 OVTPA H HAE NI MODE KOVIRNO N Cb 
OVYENHKM CKOHNMH, H NPHAC NA Gpžrb. FOCROAb KE CEOIIG CNKOIO H CAZEOIO 


. OVFOTOEH KOPAEK, H ERE CIM ICOYCK HKL KDRMEYH, KbEEAb .K. AFFENA 


Ch COGOIO MH MpROEpAZKE MKO  YRORTKA, MH ERMCTA EL KOpAEAN.  (Amu- 

ADGH KE EHAZER .F, MOVIE Bh KOPAEAN MN ER3pAAOVKA C6 pAgOCTNIO KE- 
HKO 3RAO, Ho OMBAb Kb oMiME pere: Kauo ugerTe, EpATNIE MOM, HA KO- 
PAEbIJH CEME MARRUE. Orutmrazk Icoych mH peve: Haeuk Eh CYpANOV 
VROERKOMARIJE.  Aunapem se ENgREn Icovca m me no3ma, 5z Eo Icoyca 


1 son. 
53 TOAHKOH ZbNE. 
53 COVINTNUH. 
54 Nema. 
85 KWro. 
56 Nema. 
57 Mjesto dvije prednje riječi: VAORZKONIOBhYE. 
55 KBIMOTOV. ' 
. 5% Prednje dvije riječi nema. 
$0 uu NOVTR CEEMR. 
61 H pere Bork Anapeiw. 
63 Nema | 
85 Nema. ' 
64 CaOROMA. | 
65 u NpRNECTH Kb FAAXOTE HM EbCH SMEOVNTH KB NGN. 
66 Nema. 
87. mpNNECOVTE TE CKOpo. 
68 Nema. 
€? KOPABHIJA. 
79 upan. 
TI AKO AA EBHHACINN Ch OVYENHKOMIA CBONMA EE NE. 
73 Samo: H peye Tocnogn. 
18 Mupu Tepe, ANbApEIO; H HAH CE SYEHHKOMA CRONMA. 
74 Ove rečenice nema. 








APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 59 


ChKANAb  CEOH OBPAJb, MKAMIG CE ANBADEOEH MKO YNORaKI QDaopun. Hi 
ce Wunapem  Cauima Icoyca FRAroMOmTA, MKO FpEXEMb BL CTPANOV YNO- 


* ERKOMABIB, HO pEYE IEMOV, MIKO EbCIKh YAOBEKh ME OVEZIEHTE H3b FpagA 


TOFO, TO KAKO ERNHZE TAMO. OTERMTAEK Icoych m peye: Jano Mano 
HMAMb TOY CBAZNATR M BECA pdgu CKOmYaTn i. HH peye nui Aunapen: 
MoxeTe Au ChTROPNTH Ch NAMH  YROEZKOMOBNIE CHIE H AOBECTH MBI Bb 
CTPANOV YVROESKOHAbIE, Bh NO e H Eu ngere. MH orktmTagn Icoych 
peve: Haare. | | 

VI. Orazurazi me Anugpen peve: XomToy &h TEE2, IONOMie, Kpb- 
IHOVTH NPRAAE MAME H ME EBNHACME Kb KOpIEb TKON. OTERMTNEK mE 
Icovcb pere: Hpn3nn, YRORtYEe, teme Mucanmn. Targa OTEzuTagi Amu- 
Apen u pere: Masai Ne HMAME YTO AATH, HH XIRBA KE NE NMIMb NA 
nuwTov namov. Orgzmragh icovch m pere: KaKo OVEO KOJHTE, NE HMOVITE 
Mb3AB NH XAREA ME Ch COEOIO. HH peY€ IEMOV WAubgpntn: CGANH, EPATE, AA 
UbNHIHH, MKO NO MOVISAA TH UG AAMB MR3AM NIMICIE, Hh Mb OVYENHIJH 
tecun . Focnoga mamero lc. Xpucra, H3&... BO NACb .BI. MH ONDRAACTK 
HAMb 32NOKKAN FRAFONIE: HKO KOAČIJTE NPONOE&ANTH H NE NOCNTH CPEBPN 
WA NOVTK MH XAEEA HH ZGb3NA RH ZEOIO pH30V. NA AUTE OVEO CKTBOPHINIH 
Ch HIMH YROBEKONIOEHIE, EPAYE, PRIJE OVEO Eh CKOPR NAM, HA HMIRARHIC 
WWTEMR CEB&  HNOrO Kopagam. MH orezmragb Icoyck peve WMb: AmrTE 


OTA KECTH JANOBEAK H OBAOJETE 10, EBNHAZTE Ch EBCAKOIO  PAXOCTHIO Eb 


KOPABAb, HCTHNOV EO BEAO KAM, EBNHTH OVYEHHKOME ICOVCOEEMB  B€3b 
CPEEDA, EBCIKO EO KOCTOHNO IECMb, XA ANOCTOAB  FOCNOAXbNB  EBNNACTE 
Eb KOPNEb MOH,H ERAFOCNOENTH H. OTEZMTAKE AnNbapem 1 pere: O gamin 


MU, Epare, u FOocnogu ga Tu o OMOgACTE  CANABOV. H YRCTb. HH OBBHHAE Kb. 


KOPIEb Ch  OVYENHKJ CEOHMH. | 

VII. H gumoagn Aubapen cage ma crapn opasan. H orezumra Icovci. 
H PEYE IEANNOMOV AFFEROV: ČNHAH HP NpHNECH .F. XAZEH, MIKO XA IGROVTA: 
MOYAR CHH OTb NOVTNAFO MaACTEHM. HH CETEOPH AFFEAb: MIKORE ROBEAM 
Icoych. MH pere Ku Auegpeogu:  BRCTANH, SpATE, KOVNBNO H Ch OVYE- 
NHKL CEOHUMH H MAHTE XNREb, HKO KA Bb3MOKETE NONECTH EOVPOV MOPh- 
cKovio. HH Ne EB3MOFOW6G OVYENHIH IEFO OTERIHTATH CAOBECHI. CMOVTHWE 
50 ce MOpI plau. Targa Icovcu Ovezan AN&aApeiW ga NpHMETb XARER. 
H orazumra Auugpen mn pere Icovcoy: Focnosn Ra TH ROJACIH XNEL 
NEEECBNNH HP OTbIJb IJAPBCTEO NEBECKNOIE. OTEZINTAEK ICOVC MN peY€: 
ICA NE AOOVMEIOIITE COVTE OVYERHIJH TBOH MOPA PRAH, NE HCRNTAH IK, 
ATE XOMITOVTR NO 36MAH HTH OSKNJAIOMITE H TEBE, AONBAEKE CKOHh- 
YAIGNIH CHROV CNOVIEH CEO. MH peye Kh oMuMb AmpapeH: VEZbIJA MOB, 
KOIETETE AH HTH NO 3JEMAH H NOKJATH MENE 3XZ, NONbAČIKE CKOHBYHIO 


CH CROVAbEOV CHNIO, HA NIO KE NPNIBAAA IECMR. H OTERETAEKNIH NL 
B * 


60 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


ApEGEH peKOmE: AmrTe OTCTOVNNME OTh TEBE, CTPANBNNIUH BOVACMA EAR- 
FMXb, HX 6 Bosne Hama. Nunu Oyso ch TOEOIO IECNN, MMONE 
ATE NACIN. 

VIII. MH orgzmraga [coyck pere Anegpcoxu: Amre Ncrunoto ica 
ovgenuka  napniatuaro IcovCa, TO FNAFONN O OVYENHKOME CEONMA, HIRO 
SABOVAČTIh  CTPAXb  MOPBCKH, CE EO XKOMTEMA  OTPNNOVTN EOPABR OTH 
zeune. BH npumagk icovck m Caga ma omnganu mopasamo. HH Gmugpen 
OVTRINAME OVYENHKM CEO, Fnaromle nMb: Ne HuMarn o OCTAENTH MACA 
Fecnogh Eh BEKM, BbCNOMHNIE E0, BIKO IEFAA GRXOMA KRCH OVYEHNIJH 
Eh KOPAGAH W BAAZNKA MAIB Ch NAMH GR N OpPEYE CRNE, GZ NCKOVINAK NM 
H EZ MG CIN€, H EETDOV BEAHKOV EHEBIOV H MODIO HABNOVIGINTOV CE, 
BMAKOME Eb3€TH BIBNAME CAMOFO H Eb3BMEHTH CE. Mann € RENbNMH OVEO- 
MEBIWNME C€ EBCTAEb FOCnOošb, 3ANpRTH BETPOMb H GWCTE THINHNA K6- 
RUKA Eh MOpH. HH OOVEOMEBINNME CE BECEMB I€FO, MKO TEAPB IGFO COVTA, 
H NENE, VEZA MOM, HE OVEOHTE C6. NOCNOgb BO NE NMATK  OCTAENTH 
nacb. BH cuge raarome Asuapem MONBME C€, MKO JA OVYENMIJN IGFO BA 
OVENENHIG Nankegovra ce. Bl O MONIGINTOV LE IGMOY OVCNOVIE. 

IX. H ospamre ce ka Icoxcoy mH peye, 4 Ne€ ERau, Ko Icoych IgcTa: 
Fnarošn MH OTE YROBRKb, H NOKANH MH NXb KPOTOCTA “  KPRMAIGNEH 
TKOIETO, MKO HG BHABKb HH IEAHROFO E YROBZKA, NOJAK  KpbMCMITAN 


1 





Eb MOpH, HKOK6E NBINI T6EB6 ENJGZOV, .$1. GO NET NAZBRAXOMR Eh MOpA i 


H .31. AbNH, HONG BHATXOME CHKOBEIG XMTPOCTH, HCTNNOIO EO TAKOKMIE 
EHAOV KODNER, MKO NO 36MAH FpEKOVUITHXb; TRME KE MONO TE, NO- 
KU&H MH, IONOHIE, XMTPOCTR KPRMAKNEM TEORTO. Torga Icoyca peye 
Aueapeogu: MWOramTH H Mb IECMB MAZENAH Bb MOpH H GRAB NPRIEMAAH, 
TEBE ME, OVYEHHKA COViMTA IcOYCOBA, MOJNA TE MOpE, MKO HPAKEABNE 
IGCH MOVIEE H MpOCNAKH TE. Tarza AHBAPER RB3FNICH FRACOME KBENHKOMB 
raaroni&: Baarocaogu Te Focnogu Ic. XpncTe, HKO OBPRTOXOME  MOVIKA 
NPOCNAENINIOMITA HME TEOIE. 

X. Orgnzuragb Icovca u pere Aumoapeogu: IoBRmgu MH, OVYENHYE 
raaromemaro Icoyca, no YTOo N€EEpbnn ZBHgoge NE BRpOBANJE IEMOV FNH- 
FomWomiTe, mo mzcre Borb Nu YROKEKE? ČKARH MH OVEO, HO CANIBI- 
KOMh OVEO, MEO MEHAR IECH CNABOV CKOIO OVYENHKOME CEOHUB. MH pey€ 
i&MOy Aubgpen: IEu, EpaTe, MEZE HAMb, KO ROFb IGCTR, KA ME MBRHH 
OVEO, MKO YAOBREKR IECTb, Tb EO CBTEOPHAR IECTK YAGEEKA. H OTERITAZH 
Icoycn pere ieMmov: Za no YTO ne Bapogame temoy? I€ga me crEOpn 
Npzan. nuun viogecb? MH pere Kn omeMoy Anogpen: Necu An CAMAR, 
OKE CTBOPH: NPZAb NHMH, CIENBMb NACT NPOZAZNHIE, XPOMBIMB XOANTH, 


“* Pogrješka prijevoda, u originalu reyvnv. 


: = 4 a. a e 


APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 61 


FROVXNME  CABIMATH, MPOKAKENNIC OYVNITATN, BOXOV Bh BHNO BDRAORH, 
N ER3bMR .€. XAREb MH .B. PHER H NOKEAM NAPOZOV EBJAZMITNH NA TPAK2, 
H ONACHTNIE CE YHCAOMb MOVE .6. THICOVINTb, pA3ER KENb HN OAETH. 
H sako se me Ezpozame wemMov. Orezuraga Icoycu pere Aueapeogn: 
IGRA TA CETEOPH ZNAMENKI NPZAb NOARMH, A NE CRTEKODH HPRAb CTAPRHUIH- 
NAME KPRYBCKNMH, NA CEFO PRAH BRCTANMIE NI NACE. 

XI. Peve xu meuoy Gunapeu: M Omptab CTAPRHINNNAMH  CBTEOPH, WE 
TRYNIO MG MEK, Hb OH OKO TAHNE, HORE Eapogame. [covek me peye: 
Kaxo ce FaaromeTb, ANBADEIO, OTB YNOKEKA, HMEIEH AOVKb CNACENHM, 
nuaro ncnpomenum. MH pere Auogpem: Noxonz ucresaemu me? H peye 
Icoycu: Ne NCKOVIBAIO TEEE, NB TNAFONH CHIJE, PANOVIETR EO MH CE KOVIMA 
H BECENHTb; NE TYWIO GO 23b, NE H EBCAKA AOVINA CABIEITHIM YIOJECI 
Boxnm. OTERITAEb Amnpapeu pere ku omeuov: O vezo, Focnosk xa 
HARABNUTE CPBJABIJE TEO EBCAKOMK PAZOCTH H EBCAKO ANA GAAFA, HN MKOKE 
ERCOHTAAb IECH MENE H NN OVEO NOBEAATH 3NAMENHM, MUKE CBTKOPH 
Focnogb HAM Bb TANRZ. 

XII. Biuucru HXOVITHME HAMB .B1. OVYERHKOMB Cb TOCNOXZUk NJMINUE 
Ic. KpHCcTOMB Bh UPRKEb Eb OVSNYBCKOVIO, XA NOKANETK NIMB  PIJOVME 
KHUEONB. | OENAZEBIJE NM CTADRHIMNH  KBPBYBCKBIC EBCNRAb HAOVISTE 
Icoyca orstmirask pekoime: OKINENG “, KAKO XOJNTE Ch FAAFONIGIITHUH 
HHO CHBb BONN IECMb; IGKA HUATE Chiub Boru? KETO ME OTE BACH 
KHAR Kbrga Bora EeC&goviomTa ku omena? Ne can an tecTb cumu Hocu- 
(Ok APREOKEKI, no MATH Hero gecTu Mapnm m span ro HmKosu u 
Ceueonn 7 HH um CAMIMAXOMB, HP NPEEPITHXOMB CE Eb NEERABCTEH, M 
NOEMb Nu ICOYCb, HP CTEOPH Eh NOVCTNNH 3RAMENNIM  EEAHKA  NpRJE 
HAMH, CKA3AIG MAME GOJEbCTEO CEOIE BbCE. |] peKOXOMB  CTAPRHIMHNAME 
BObYbCKNMb :  FpegRTe, KA EHAATE, NAM EO CbTEOpN FOcnogu  NaHib 
SNAMENNH. 

XLI. H npmuaAbiHe CTApRNNHNHI KGBPBYBCKBIE Ch NIMH. HH BRIMEABININME 
NAMb KBKOVNb Bb HUPBKE OV3HBIYBCKOVIO, MOKIJA MJUb FOCNOAb Kb IJPBKEH 
HJEbHN CČHNKFAI .K. IEAHNA OVEO O KECHOIO H IGAHHh O IMOVIOMO, H OBPAIBTU 
ce Kb omaua pere: BHanT6 MRCTO NEBECKNOIE, CH GO NOXOBBNA  COVTb 
Xepovenuoy u CepaduMov ume Na nNeseczxn. BH Eb3p25b NA NECNOVIO 
WPBKEb COVINTEH COHNLFN, N pey€: TEE& FNAFONE APO OBPAJOKINNIO NE- 
GECBNOMOV (06 H38 KAME DOVKbI HXb TPNXh H OCMH COKTk MZCTO CKOKEFO, 
H CHNAH NOROY H OBANYH CTAPRNIHHNH ZKPBYBCKIHE, RNOKAKH (N)UB, MKO 
A3b WcMb BOFb H OYNOBREE ZENICE. 

XIV. NMpuge E& Tb Yacb CQHREFH MAPHIGMINH FRACE YAOEBYBCKI peYG6: 


* Grčki ralatnopot. Biće pogreška. 


“ 


62 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


Gu Wpoguen cnuoge H3paNaogn, MMB E NE AOEAM CRIEOCTR O CPRABIJE 
MX, Mb XOTETK Mb OCANENTN, MKOXE M CAMN Fraaroniork Bora Euru 
YAORZKA, Ni&6E CB3JAA, M NORACT IEMOY AMXANNIE NO ELCEMOV, H CAH tE 
FAATONAKN AEpAMOV, BR3AMENEH KR3JAOEAENAFO CuBI tEFO HCAKA, BB3LEPA- 
THEM Eb 3€MNIO CROIO MAKOBA, M Ch IECTh HRBMN M MPRTENME FOTOKAR 
ECANKAM YIOACCA NOCAOVINAIOMITHUME O IETO M OFOTOBAK MOVE RE KApOVIO- 
wmrnun uov. Na ROCAOVINANTE MENE, NIKO H KAMERE KOVUNPM,, FRAFONIO 
GO NAMb, MKO KOEPRNINA COVTR CKETA CBEOPA RAHEFO, MM OYGO COVINTE 
CEETNXA HMENA TRYNIO AACTR NAME MKO BOrb. GAMH GO ZBPLIH CAOY- 
KEMTEH  UPRKEH M OVHISTAIOTA CE CAMH ABNH .3. CTPAXA PAAN  KhXxOZ- 
OMEMNIE Kb NPRKEb, HMENE pajH, IErome gacra miua mko Goru. Bu- ze 
ATE GAOVAR CRTEOPNTE, EB3METE JAKONb GOXNH H ERNHATTE Kb NApOJA. 
H OYHWTAKTb CE HN NOYHTAKTE MH NEBAITOYRCTKOVIETE  CNORECH GOZBE. 
Cero pagu Faaroša EaMe, HKO NH CEETAM OVNpIJANETE CRGOPR KIEL, FIKO 
EMTH  UPEKEKAME  HMENEMR  I€AHBOVENATO CuNA EOmNM. I ce pekbin 
CHNATH, H OOVNALYE. | 

XV. AERiE pEKOMB CTAPZNJUHNIME GbphYbCKHMB: HIKO KOCTONNH IECTE 
EZPOBATH, MIKO H OKAMENNIG OVKADAKTE EH. MH pEKOME CTAPRNINHNH ZpL- 
VRCKAHE:  BuAHTG AH, MKO HN OKIMENNIE Cb BABINECTEOME  raaromie. Ne 
MonnTE, mKo BOrk IECTb, HMATK GO ČEpAMB, HKO NE MANO NRTh OVMBPb 
/ M OKAKO CbH EacTb Agpaun. |H osparug& ce Icoych H peYe kh ČENubrn: 
No YTO CH NE ERPOVIOTE, MKO FRAFORICINH Cb ČEPAMOMB, Nb N3HAW H HAH 
Bb 3JEMAIO  XANAONECKOVIO BH OEBNNJH EB NEWTEPOV OVTPENIOIO NA CERZ 
MAMBEPHNCIJEMB, HAEKE IECTB TZAO AEDPAMBIKE, H EB3IFAACE OAb FPOFA FAA- 
rone: ČMEepauMe, ČABpaME, JEMOVIKE IECTb TRAO Hb FPOEE ZA AOVINA Eh pdH, 
CHG FAAFONKGTb FOCNOAB Cb3AABB YAOEEKA H CRTEOPHEH TE APOVFA CEO- 
IGFO, BRCTANH TM H oCWNEOTEOH O MiKOKH OH OHAZTE Kh CEETH  Cuomu 
OBAHYHTE CTAPRHINNNM ZKBABYECKBMIG, IKO ZA PAZOVMRIOTH HKO A3B IECME 
Gork CEZAH T€, H Tu MeNe CEEcH. [| KO CIMI  CROBECA CŠHNLFH, 
ZEHIG WAE NAEAb EBCEMH NAMH H HZE Bb 3EMNAIO KARAONKCKOVIO NA CEAO 
MAMBGPHHCKOIG, H BL3JFAACH MAAR FpOBOMA, MKOX6E 34N0B2Aa Icoych. HH 
AEHIE  N3HAOMIG .Kl. MATPIIAARXA OTB FPOEK MEN, H OPEKOIDE Kb oNiGH: 
MAKOMOV MICE NOCNANA EC: Ona me pera: [MOocaana IEcMb kb HMITpu- 
IApPbXOMR NIP CEZARTEABCTEO, BB KE. EBNHAZTE H COHTE HO EpEMENE 
BRCKpRENNI Kamer0. HH BENHAOIE Kb. FPOBIJ NATPNINPkCKH H OVCNOME, 
H HJOMIE MATOHIMARCH .F. KOVNBNO Ch COHHbFHICIO H BPHAOHIE Kb IcoyCcov 
H OEAHYHWE  CTAPRNIHNNH  KbpbYbCKEIE.  Ogpamrb ce šcoycb u pere Kb 
couubrn: Bo3sngn u Tu Ha uacro cgot. M oaEnic Bo3nge H oczge. H 
CE BNAC CTAPRHNIHNH  IEBPBYBCKBIG NE BRPOBAME IEMOV. HI Hum MNOFH 
TAHNH  MEH NAME. 





APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 63 


XVI. H gugtgn Icoycb, MKO IOK6 XOMITETA KOPIGk O MPHEANIHTH CE, 
MpRKNONH O FNAEOV CEOIO MAO IGAHNOFO ArreRA CEOMFO H OvuNnY6. Kn- 
* NREb O Z6 ANApEH H Th O NpRKANONE KONZNE OH ovcne. BI pere Icoych Kb 
arrezomb cgonun:  [locaagbma povije cou gomecuTa iZluugpeio Hu ovve- 
MHE IGFO HO OMONORNTE HO OGENR O FpaXA OYROEEKOMARIJE. H. CTROpHCTA . 
arrena, mome peve uuu icoycn. MH gu3uge ICcoych Ch AFTERONA CEONMA 
NA NEEO. | | 
XVII. MOrpov x€ EHEBIOY E6JEEJE ARBAPEM OYH CBOH H OEBPRTE C€ 
NA 3€MAH, H KB39& Bb EpATA FPAAbBNAM, MH CbFNERABK HHARE OVYONHKH 
CEOKE Na 36MAn nememTe. 1! gu3sovan & Aueagpen u peva: Becranare, 
YEAA MOM, H ENAHTE OVCTPOIENNIE GOZHE, EHANTE OVEO, HKO TOCnoxe 
WANG Bb KOPABAH Ch NAMH BE, H MB HE BOJNAKOMh IGFO, RPROBPAJZH BO 
ce Focnogu MKO VROBZKE, MKO KPRMEYH KODNEBAIO, CMRANE CE H HEH 
CE MAME HKO YROBEKE H Omovijić NM. Mocnaxk EO, FOcnogu, TEow g0- 
EDOIE FAAFORANHIG, Hb HE MEH MH CE CaMB, TOCNOJN, H HE NOJNAKOME 
TčEe, Focnogu. HH OTERINTABLIME OVYENNUH IGFO H pekOmE tEMOY: Ša 
NE MENHMIH, OTAYE NAMA, IKO NG PIZOVMEXOMB, EbNEFAA GO TH FRAFO- 
NAMIE Ch MHMb Bb KOpABAN  BbHHAOXOMB MH Eh comk (tako) raovokt. 
H onpngome OpbAH H B63EIME KOVINE NAME H EBEEAOME€ NEJ Bh DAH NE- 
GECHM, M EHARXOME BGAHKAM Yiogeca, Bujemre Focnoga uamero Icoyca 
XpNcTA CRAEIITA Bb CAABE, H EbCH AFFERW OKpRCTE IGF0. BNAZKXGMA KE 
Wgpaua, Hcaxa nu IikoRa dn Rece CE6TBIE HO NAKUAA NOMWMITA NZCNE Kb 
FOVCNEXb, H ENKRXOMR .B1, AROCTONA NARACTOIENITA OPEAB NAME H NPRAb 
Boroub m ELNRIOAOV NACb, .KI. AFFEA OKPBCTE NACb, H*ERXOV NOXOBBNH 
NAME EHAOMA. : | 
XVIIL Terga ARbapem  CRHUMAEE EE3pAAOVEA C€ PANOCTNHIO BENHKOM,_. 
KIKO CNOXOBNIE Ce OvveNniju IEro: zugaru viogeca cn. H gL3pRER NI 
neo u pere: Ilgu uu ce, Focnogu ic. MKpucTe, 23b EO pAJOVMRI, 
Focnoxi, MKO NECME AAAEYE OTK TEONXH paEb. Mlpocru uu, Focnogn, 
IEEE TE CRTEOPHXB, MKH YAOBRKA TE EHARXb Eh KODABANH H MKB Kb YHO- 
EzKOY TH raaronaxh. Nu ovEo, TOocnogu, MEH MH CE CAME NA MECTR 
CeMb. Cuje mE IEMOY PEKbINOV, HpNAH Kh miEMOV FOCNOgb OVNOROENEh 
CE MAROV O ARTHINTOV  EAAFOOBPAZbNOV H_KPACRNOV, HP OTERINTAEK  IGMOV 
peve: Pagovu ce, Aubapeio umom! AnLApem KE KNAREb H BIJb NA 3€MAD 
H MNOKNOMH cE MOV, raarone: O gamgb un, Focnogu Ic. Xpucre, u 
KKM YBOBEKA BO TE BHARXb Bb KOPABIH WN MKO KL OYROBEKOY TEBR CKI- 
ZOVBAKb. WTO OVBO IECTh CHIC, KEKE TH ChFpRiMHxh, FOCNOJN MOH, IKO . 
CAMb IMAKH MH CE Eb Mopu? Orgzurigk Focnogu pere wuoy: Ne chrpa- 
wan, ČAN6ADEHO, Mh: CBTEOPH, MKOKE TH PRXb NOHTH Eh CTPANOV YROBRKO- 
Wabiji. MH Ompnisbgb NOKIJAKk TH, IAKO CHADHR IECMb BbC6 CBTBOPNTH H 


64 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


KOMOVNJO HEHTH Ce muOZE XOMTOV. BRCTANH OVEO M KERMAN Eh FAdAb 
WOMAN Bh oTLuRNNIJOV KL OIMaocio, no ONIREXAN OTA TOVAR M KLCE liKE CA 
HUM COVTb. Ce m6 FAAFONIO TH, BPEZAC KBINRCTNKI Kb FPAAb NXb NPŽ- 
AAAGTh TE BRIANA H MOVKI TH AGAETh OH MALTE TH OKNIVETR NO NOVTEME 
H CTRFNAMB FpAAl, H KpbEb TH BOTEYETE BO 3EMAH  MKM ROZA, KOVINH 
Ke TEOIGH NE OVAONICIOTE. Na CTpMH O K2YNNIE pagu musnu. MNowenn, 
IGKE CRTPRNE AOVINA MOM OTA BABRANNA HN Grnuigunm. Bl sme raarozaxov, 
mo BeAn340yaoMb  NJIFONNTR ERCH, IGXA NE MOTO BRJARNNICM  OVNIO 
MOIGIO MEKOM M 3EMNIO morpecTn ma mie? Na MpRTPRBRXA M BpOCTUXH, 
KA BAMb OEpAZK NOKAKOV. 

XIX. Recrazn ze AmLjpet u zianje Eh FPOJb Ch OVYGRNKH CEONNMH. 
H NAKTOKE HE KZAZ NXA EBNNJOVNITOV Kb TaMEHNJOV. 1 OKEMLJA KN/A 
3. CTPAZBNNKE  CTPRFOVIITH  TBUBNNNOG. HO MOMORAMIOV CE MMOY Kb. 
FocnogeRu, M CTpRFOVIITEH TLMANNNOV H3JbrbxNOVIE. BH npumnjk Gm- 
APO Kb OAEBPEME TRMDNHE BH MAVPRTIKE KARCTE NA AEBPEXA, HM CIMA CE 
OTEPRJOME EPATA. HH ERNNAC Kb TRMBNNNOV Ch Ovvennku cEONuu. i za 
Maeeu Cax€ Nome Eb CEE%, HP EHAT ANLAPEH BbCTA M NRNOKA  APOVFL 
Mpovra. Orzzmrazu Anogpen pere Maecozu: Bpare uon Baecw, uauo 
OEpPRT6 CE 3A2, IGHIT6 EO .F. AbNH COVTA M H3EECTH TEEE FPAZJANE TH, 
BKO .1. MOVIZb, NMR KG ERPOBIXOML, KEKE AMTE HCDORZCH NGEO H JEMAM 
norpeceTa ce. BH pere Maeoeu: (0) spare ANBADEM, NZCH AN CKIBAŠA 
ICOYCa FRAFONMIGMITA : CE MOCIIANIO KH BKO OBLIJE NO Cp&z& KALEB. BLBALR 
GO 34% ROMORHxk CE Focnogezu, u men uu ce, raaronu: dl umre ne- 
TAbNU ABNH .E3.5 M OBOMAO TH ANBAPGIO, H NIKERETA TE WELL TLUBNNIJE 
H ERC€ Ck TOGO He covra. HH ce mome pere FOocnogb BNxaxh Te 
NMNEA OVEO YTO KOMTEME CRARNATH. 

XX. Terga Aungpen BHAREb MOVIE Eh TBULNHNN  HAFM, MAOVITE 
TPAKOV KO HN CKOTH, NO OVAAPH O Kb O NpiCH CEOIE Fraaromie: (O Zinuppet, 
ERRbMH H ENSAb YTO ZANE NOXOGRNO YEOREKOMb, MH KAKO OVNOKOSNIHG 
ce ckoTov. HH raaroname: MOT& TEEZ, BPAKE GOZH, H ATFEROMA TKOHM, 
MKO  MHIGANNOFO KE TEEŽ NOJAME 3AA, TO KAKO MAKEAG NA HE CN 
EOviEeTk 2 NOKORE PATA APbANIN Ch POXOME YNOBEYBCKHME ? 

XXI. HH gucrazu Anogpen u Maocu u nouonucra ce. H no MORNHTKA 
ER3KOKH ANRAPEH O POVKOV CEOIO NA NAHIJE CRRNNXE O COVINTHME Eh TAMA- 
Nin, u agne npospzm6. BH CTHOpHCTA  MORHTROV NAAR NHMH, H RP1- 
NOH CE OVMA HXb Kb YROEZYRCTEO. OTLERITAKA AANBAPEH pGYE NM: 
Hazre ck unpoub. HH pekome teuoy: [omgu u Tu ch NAMN, IGAA KAKO 
OBPRITOVTR Ni H CATBOPETE M FOphINE NpbEđxh. HH peye ovce (im- 
Kten: HARTE, FAATONIO BAM, BKO NE HMATB OVEO NH MACHO AANOVTH MA 
Kach. BH ngome Ovo Moya Tu, mxomxe pere uun ugpen. Ea xe za 





APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 65 


TRMBNNH  MOVEN YVHCAOMA .CKG. M OKENK .KG., IOZE PIZEPRNIH O CEETH 
Aungpeu. IMaeen xe Nogena uru 3agu rpaga. HH noumomu ce Boror, 
HOCE OENAKR O KaCxuTu  Maeeu u ovrennku  AHnapeoEN, NHP NOCTAEH i 
OEAAKb Eb FOpR, HARE BE NIETAR CEAC, U NPRENINE OV NETO. 

XXII. Aunapem 5€ N3bHBAb HCb ThMANIJE H XOKAAME NO FPaXOV, 

NOKHAZ WI IEAHNOMb CTABAR MEARNA MORA, H CRAE MA CTARNZ, KONL- 
MEKE EHAHTh ENEMOMGTCIE. M EBICTb KRNETAN EBHHTH CNOVFAME Kb TAMR- 
NHWOV, AA H3EEAOVTK YAOKZKH NA N3RAEHNIG Hxh NO OEMYAM. HH OEpr- 
TOME AEBPH TRMBNNIJH OTEPBCTN, H CTPAKE MPRTEHIE NA 36MAN. HH anis 
TEKbINE NOBRANINE KNEJEMB FAArONONITHUR : KAKO TRUBNHINJOV OEPRTOXOME 
OTEPhCTOV H CTPAKE MPRTENIC AEACEINTEIE NPZAk ZAEBAbMH. HH CAMIMAKKIHE 
KNE3H, pEKOME CnovraMb: [lpHmECETE OYEO ONZXb .3. MPRTEBIJE, NA NON 
TNE H3RME Eh ABNBIMBNH AbNh, 2 OVTPE FAAFONIEME PORAENHIO CEOIEMOY : 
MemrHTE ZpREHIC Eh CEE€, H IEMOVKE AMTE HCNAJETK ZKPRENK, .3. EO 
NO KRCE KANH 3AKANAICMA NA AAb, KONBJERKE IBAb Kb OKPRCTRNKIG EACH 
Eh KOPAENSXh AKM KOVCENHIH, M OMMEMB HM EBCAAHMb Eh THMBNNIJOV NA 
NIZAENNIC. HI MRARINE CAOVTBI H NPHNECOIE .3. MOVIE OvMpiisixh. Bame 
KE NEMTE CB3AANA NO CPRAZ FPAXN, H ONEKAME NpRAb NEMTHIO KIMENA 
KEAHKh 3%A0, SAČKE YROKEKM 3AKANAKOV, H TEYANE KABEb, H HOYPKMAXOV 
u onamxov. MH OMpunecome KE MPRTEĐIJE, HP RONOZHNE € NA TONNAZ 
KR3JETH  CAOVFAMR H 3AKNATH 16. OGHYAH EO ER Eh FPAAR TOMA OVMPR- 
WMHXB NE MNOFPMEATH, ME CRCEKAXOV H MAZxOV H.  Caumask me Amaapen 
FNACH O FAAFONIOMITA KbomieMOV: Bnuagb, ANBADEIO, EMEAIEMOIG Eh FPHAZ 
ceh. Hague RoMmoan ce kn Focnmogov raarome: Focnogu ic. Xpuere, 
NONIGKE ERNHXOXb Bh FpAAb ChH, NE ROVCTH YTO 340 CRAZAATN NMR, 
MA OM3HAOVTE MbYH OTE povkiu uxb. HH age nangome. BH znazEgnme 
KNC3H EBEBIIĆIE, KRCINAKIME C€, FRAFONIOIETH:  MIOTZ NAM, MOTZ, MKO 
KACEH COVTh 3/2, NG EBNNAOME Eb TbMBNHOV H pPAJZADRINNIME NAPORE. 
Ce EO H CHIC OBABXKOKAIE. TO OVEO CBTRODHMK Huh ? 
X XXIII. UMinanme CAB6Ep&TE MOV .C. H .ZI., M OROKEAMINE HMb METATH 
mprine. |H peva teaguun aprsnnuku cnoyrauk: MOnmw Eu, Ieguuoro 
CHINA HMAMb, NOHMRTE HH JakošxRTE Hu 32 MeN6. MH penome caovru: Ne 
MOXCME TH MM TOFO CBTEODNTH, QAWTE TOFO NpRIKAG NE NOBRUR KNE- 
3cub mamuub. MH nogzgame nui cnovrn. Qan e paume: (ure air 
34 CE, TO NpOCTHTE KA NjeTk ZOB. WUlugume u orpzunme u. MH rma- 
FONA HMB CTApbub: HAM OH ABITEDN, MOHMRTIG H H JAKORNTE M, TRYHIO 
MENE IGAHHOFO OCTAEHTE H. HH NARAACTE M AETH CEOIE CTAPbIjh KENbMOVY- 
maub sma nszgennic. HH OTERINTAME AZTH Kb oNHUR rnaromiiuTe: Ne 
OVEHKAHTE NICK TRAONR COVINTE CE AHIJEXb, Mb NPOCTPNTE AM HCRPOCKTH 
CE M TAKO NE JAKORNTE. ČAOVFL KE NE NOCAOVINAKIE AMARTH, NN HOMN- 

STAR. VIII, 6 





2.4 ——— 
. . ze 


ROVEANE HXb, Mb NPHEENOME IG NA TOYNAO NNAVGIITE CE HP CEE3ANBNMJE 
na 3akozennic. Kugzun m6 Guugpen H mpocin3n ce m gucnna«a. MH gaspaga 
ma meso m pere: Focnogu mon, Ic. Xpicre, Ne KAXZb CROVFAME  NpN- 
NECTH NA CMAbTR AETH CHXb, HR CRTKODH PRCTADITH CE MRYEMb NXh HKO 
H Rockov OTh ora. B.ABnic HCNINOME MBYH OTE POVKHI CNOVFAMA. 

XXIV. #H gugaBhme NNE3H EBCINAKIIME CE FOpbKO, raaromomire: NwT% 
MAMA, YTO XOMYEME CBTKOpNTH? HH ce AHMEONB O APHHBAb,  NOXOELIH 
CTAPLOV NKKOIEMOV, MAYET& FRAFONATH NO CpEAZ ECRxb: OT RAME, 
BKO CAKORBYARAITE CE NHNM, NE HUOVINTE QHITE, OBBIJE EO H IONGTA 
BG OKORANIOTE mUE. O Miusm OvEO BECTABBUE NOIOMTATE  NAHINRARINAFO 
 CTPANNKA NEKOIGFO H OVEHRATE H, Tb EO HCNOVCTN TLMBAHYBNNKH H 3XR 
CCT NMRM, I Eh NG RACT6 1EFO. Ba ne AREADEH 3P6 AHMBONA, KEKO 
FRAFONAMIE Kb MOApOxOV, WE Kugtume m6 XAnnagpeiw. HH pere wuoy su- 
Kpeu: O EENbHPE EPDA:KE, EbCIKOIE TEADPH BBINOV PATRNEKH SECH, Hb Focnoja 
Gort uon Ic, XpucTocb OEBNS3HTH T6 Bb EEJZANOVIO. CININIER ZE C€ AHMEONR 
peve: Faaich Ov6O TEOH CEZAH, Z NC EENb FAR CTOHIH. Pere € IEMOY 
Anugpen: Focnogh Gorv ne AiCTb TH ENACTH NAAb FpIgOME CNMB. Tarja 
Focnogu gu ce Amuapeogn, rnarome: BRCTANH H MEH CE NM, AH OVET- 
AETb CAARBAIOHITAFO HMb CTIJA. 

XXV. H apumaguo ANLApEM H CTA NO CPRAZ MX, M FRATOAK HMb: 
Ce 3k KGCUb, IGFOme KM WMTeT6. Terga NOTEKOME NApOJN MA NIC, M 
icme u, rmaromomre: HAKOXE TH CBTEOPNAR IGCH HAM, NO MbO NbiNM 
CBTEOpHUMB TEEZ. [Ho raaronaxov: Kom cuparTnio ovrnisuk m? HH rm- 
FONAKOV Kb CEEZ: WMTE OTCEYEMb IEMOY TAAKOV, TAH CUPbTb  NECTb 
IGMOY MOVKI. ICANNE KE OT HHXE CTIPBIJE NAKAGACN. OTh AHIEOJA pEYE 
Hub:  MOEPEJRME H OOVKEMB 32 BNIO HO BAAYHMb HN OMO BECEMOY FpazOV 
u no crerumaua (tak0), KONBAGKE CKONBYAIETB CE, MH TAKO PAZARAHMO 
IGMOY TENO H HJENO H.  CČAMINAEBUJE "KE NAPOR, IAKOKE pPEYE HUB, NO- 
EPb30WE H OVIEMB H KRAYHWE H NO BRCEMOY Fpapov. [I MABT tEFO 
npuauname u go semau. KeyYepk Ke BBEDbFONJE RO Eb TRMBHHIJOV. 

XXVI. Ovrpov K€ GHEbIHOV, NAKH O TAKOmAG Knavnime u. Bnamenu 
se uomaume ce, rnarome: FTocnogu, Ic. Xpicre, Npr EL NOMOHTE 
MOIO, KEM GO, HKO NZCI MEHG KANEYE, H NG DpOTHEAIO CE 3ANOKAH 
TEOIGH, IOK6 MH 3ANOBRAA, MONICE TEOPHIHH CHMB Kb BE3/NOY HTH. 
Cuye xe FraaromomToy AHbApEOEH pEYE AHUEONA Kb NApogoua: fnurTe 
H NO OVCTOME IETO, HA NE FRAFONIETH.  Beyepoy Ze BHEBOV, EbCAANNIĆ 
H Eb TBMBNHIJOV, CRE3AEbINE H POVIJE H HO3Z. HI CE AHIKORb CTI HOprAb 
MHMb Ch .3.-MH BECH rnaromie: Humu KRMAK O IECH Bb POVKL NINE. 
TAZ TH COVTE CHA H CNIHA TEOH H Eb3NOMENHIR TEOM, HMH KE NI NU 
BOYECTEOVIG, H UCNOEZANAR IGCH ANA NAMA NO KRCE FPAAR HO CTPANH, 


66 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


APOKRIFI ĆIRIL8SKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 67 


N CRTRODNAR ICCH CEGTAN HANA Eb NONpANNIG.  GEFO PAGU M MM CRTEO- 
APEXOME TEK  OVEHTH TEBE, MKOKE H OKYHTEAM  TEOKFO, FAAFONEMAFO 
Icovca. trome Hpogh ovin. > 
XXVII. H raarona CexbMnwWo Eachk: OVEHHTE MH, H GOVNOVTK O BhCE 
crpaun name. Bi opugome EZcN, xoTemTe OvEnTu. [| ERAEEbINE 3NA- 
MENHIE MA AHH I€F0, IEXE AACTh IEMOV FOCnoga, OVEOMIME CE 1€F0, H 
NE Morowe ce nun npusananriu. H opere uuu AsumEgom: [lo yro sa- 
mure oTb mero? Onu se penome iuoy: Me MOZEME TO OVEHTH; 
ENAZKOMA GO 3HAMENHIE NA AHH ISTO H OOVEOMKOMA C6, CBRME EO H 


NARKAG EbBBCTENH IGF0 3/E. CAMIMAKE KE GAAKENN TAAFONA:  Auire u 


OTENIETE ME, ME HMIMK TKOpuTH no EeNtE (takO) gamien, nu no gen (tako) 
- nocnagamaro ue [c. Xpucra. Toro pagu 60 ce CRTEOPHCTE. MH, ZA NpH- 
MOV 3ANOBRAN TOCNO MOTO. 

XXVIII. 1! peve Aumugpeu: Focnogu, ROBOABNO MH COVTR  MOVKH 
TBOIE, HP CKONBYAXh KO CE NO KORN TEOKH, FOcnogi, Eb3MH AOYXb MOH 
OTB MENE, MA NpoYH NOKOH Ovnovvov. Fax COVT& CROEECA TEOM, Focnogu, 
WISE FRAFONA Kb HIME OVKPRANMIE Ni, Faro: ATE XOANTE BRCITAD 
MENE, NE HMAME NOFOVEHTH NHIEAHNOFO KE ENACA FNABBI KAMICIG, NpN3IPH 
ovso, Focnogn, M EHZmAb HKO MATH MOI BH KAACH FAJEB MOIEIE NPHARNE 
JEMAHN, CE BO IECMb ENAYHME NO NOVTEME .F. AbNN H NE MEN MH CE. 
(lpuge ne Faach IGEpeHcKku FNaronie Ambapeogn:  (AHbAPEIO MOH, N6EO H 
Z6MAM  MHMO HAETh, 1 CAOBECA MON NE APRHAOVTb.  GMOTPH POVEO 38 
COEOIO HO BNZAb DNIRTH MOIE N KAACH CTPOIENNIE YTO tECTb. HH OBplmiTa 
CE H EHAR BCANKIM APREI NIORONOCKNAH H OAHCTEBNIM.  PeYe€ WubApEH: 
[lo3naxn Focnosn, HKO MENE macH ocTagnan. Bey€pb € MAK EhEpRFONIE 
H Eb TAMBNHIJOV IGAG KHBA. ' 

XXIX. Focnogk me ToH NOmTu uWEgn.c6 teMov rnarone: Aman MH 
POVKOV CEOIO HP EBCTANH 3ABABB. BO NIZE O MOKNONH CE IEMOV FAAFONIG: 
Gaarogtrb E&3x3t0 Tu, Focnogu Ic. XpucTe. . Buyzeb Ke IGAHNh TBMR- 
WHYBNHKb  CTABNA H HA CTABNE  CTOICITA MOVSA ANABACTPNNA,  NPOCTPh 
POVIJE CBOH, FNAFONA CTABNOV HP MOVIKOV CTOEMTOV NA Wi6Mb: OVEOH ce 
OEPAJZA MPRCTBNAFO, IEFOKE TPEREITOVTE NEGO u 3€uam. HI nanan uov- 
ZOV NA CTIROR EOKOV MHOFOV OVCTN CEOHMNH Kb NOTONb BIKO ZA NIKA- 
KOVTh CE COVINTE Bh FPAZE CEMb. CE KE  PEKbNIOV BRZKENOMOV ABh- 
KOEOEH (HJEHIE HCNOYCTH KAMENE MOVIEb OTh OVCTh CEOHXb ROZOV MNOFOV 
WA 36MN0. I GR TONE IZNO H NOMAJIE OZETN YAOBZVACKIIE. HH ucronmn yega 
HX M CKOTH HXb. ' 

XXX. BH OXOTRXOV ESXATH H3b FpAA1 H HE MOKAKOV. TOFAA NOMONH 
ce WAungpeu raarome: Focnogu Ic. Xpucre, MOWAH AFFENH CEOIEFO Eh 
OKNANE OFNRNR, A1 ORCTOVNHTA FPAAR CHH, AX AMTE KTO KOMITETA 5%- 

: Q 


m m... 


68 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


MATN, AA NE ELIMOXETA. EHIG CRNAC OEAAKh OFRLNh H OBLCTOVNIE FPZHAR 
nun cranoto. Hi RuaREn ANBAPEH BBIBBINEIE OVCTpOIENNIE ENAFOCAOEH Bora. 
Koga K€ EB3HA€ AO ENIG YROEZYBCKOMB NOMAOVIITA Hxh 3210. HH ua- 
KAKOV CE BRAHIOMTE: NOTE NAME, CE KO BECA NPHAOME NA NM CTpAmA- 
HHIMA PAAH COVITAFO Eh TBMBNHIJN, IGFOZKE MOVKIME GARZAXOME. YTO 
CRTEOpHMh ? HAzub Eh TRMBNNIJOV H OTNOVCTHME MH, XA NE KREZA OVYMPENR 
Eh BOA NOTORAKENBHH MH FAAFOAMINTE NpHNAJAKUh IEMOV: BOKE CEETOTO 
YAOKRKA C€r0, NOMNHAOVH WW. Targa AubApEH  PAJZOVMREh, MKO NOEN- 
NOVHIE CE KOVHIE HXh N pEYE Kb KaMEHOV MOVIN: [IpRCTANH OKE FOpR 
NRIGH BOAOV OTA OVCTE O CKOHXB, IGARMA K€ BPEME  OBIRCTEHIM  TEOIETO 
npuge. Mpunmasbli6 € MOVEN FPAARCIJE KB OAEbPEMH O TRMBRHUH HO FNA- 
ronaxov teuoy: Iounloy uu, Bome, CHTEOpNER HH, MIKOKE CBTROPNXOME 
MOVKOV CEMOV, OTK€HN EOxOV OTh NICE. H3nge me ANBApEH NC TBMb- 
WHije, M OKOZA Noste OTa morov tro. HH gugz mapogb rmarome: Ilo- 
MHAOV NM, PAEE GOKH ANbApEw. 

XXXI. ANbApEn m6 pey€ CTApbIJOV: FIOVRNOV CE TEBE, IGKE TH FAZ- 
gonemun:  Mounaoy ME, Tu GO NG NOMHROVBANAR IECH CEONXb K&TH. TO 
KAKO TM NpOCHINH O MHRAOCTH, FRIFONIO XE TH, Eh Hh KE YACb OTNAČTE 
KOJA Eb GESANOV, OTHACINN H TB Ch SAKAAAIONITHIUH YROBRKN M Ch KENb- 
MOYA HXh. BbCh 6 NApOJb, EHHAE 3NAMENNIM, KEABMH  OVEOMINE CC. 
BE3pREb iZ€ AANBAPEN NA NEEO MORNINE CE Npžab EbCRUH MWRUuH. HH no- 
TOMH C€ EOAA Ch CTADBIJEME H Ch KERRMOVKAME Eh EC34NOY.  BnBnmme 
GO NApPOšb: NOTE NAMb, IKO YNOBEKH ChH OTE ROFA IECTh, NIN N3EHIETH 
NM MOVKE pOgM, HE CRTEOpHxOMb tEMOV. Hxe peY€ CTAPBIJOV H KEHA- 
MOVAAMB, H CHHAOME, MA HHIO Z€ NOKCAHTK HAH OFBNIO CNHTH H NOKEMETE 
um. Bugzab me ANBApEH, IKO OBPATHIIE CE CDBABIJA Hxh Kio Korov, 
peve umn: Ne gonTe ce, Tbyito KzpovuTe Borov, TaH EH Nunn ocra- 
KHTh OTb 3€MNIE H AX OVERCTE, MKO Borb HCTHNbEK  IECTh H KNIE C€ 
0 3NOBAXE YNOBRYBCKNXH. 

XXXII. Terga nouOonnEgb ce AHbApEH, H EbCTAEH CTADRIJI H ECAbMOVIKE, 
H raarome nun: HOzme ovnovapnre ce. [lo CeMb € NIYDbTA HUB OBpA3Jb 
UPBKbENH H NpRAACTIb NME 3AHOKECTH Ho JAKONb, FAAFONE:  ČTEOpHTE 
3X%, MKO TAHNA tECTb Focnoga mamero Ic. Xpucra. IMonmuxoy me n 
ECH AA DpEBOVAČTE OV MHXb MANO AbNH, HKO AA OMACHTUT CE Kb 
HCTHNOV KhCH TBOICFO HCTOYBNHKA, HIKO NOBOPOKACHNH IGCMH EBCR. Quh 
me pere nun: Tpexov "13h 10x€ Kh OVYENHKOMh MOHMB MpbEHMB, H Borh 
MA EOVAGTb ČE BAM.  MApogH x€ MAK Ch KEHAMH H Cb AETbMH KBNH- 
MKOV:  CETEOPH Cb HAMH NONE .3. AbiH. Quu me OTpEVE C€ HMR. 

XXIII. Torga tguoy pere rich ch megech: [Ionz Azru Nocaovinai, 
Anugpeto! PaZOVMKEh KE MANBAPEH CHZOV PEKRIATO H NPREBHNICTA OV NHX 





APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 69 


H IGINTE ,3. AbHN, OVYE R6nuykcrEoy Bomnio. Pere kb Focnogegn: Baa- 
rogapu Te, Focnogu Bome MOM, HKO NE OCTAEH MENE NJHTH M3h FpAKA 
Cero ch ruzgoun. HcxoxemrToy xe IGMOv H3b Fpaga TOFO ChEpAEBIME C6€ 
EhCH M OTb MANA KO BERHKA, H RDPOBAANXOV MH, 3OBOVINTE H FRAFONOHITE: 
Gnarocnogenu Born Auugpeogo Focenogk Bora HCTNNH, FPEAbEH  CIACTH 
POZA YROEZYA, IEMOV KE IECTh CNARI H ApbiKABI Eb EZKH EtKOME Borov 
NIMIGMOV CAAEA Eh BRKM. 


4. 


Maceya OxT. .5. BN ARHNHM CRETEFOANOCTONA Touu 
gb ilnasnH, KAKO CB3IKA NONATOV JAPEROV. 


1. Ku Epnue ONO, Bb NIEKE ERXOV BbCH ANOCTOAH Eb GpOVCINHME H 
PAANIME CEER CTPANH KRCEIE H METANE KADRENIE KHEAO HXh OPONORKCTH 
CNOKO Bb OTNOVVERBHEH O IEMOY  CTPANR H ICJINIJE, HMO Ze u Focnogu 
NOCNA 24... maprsne Bou... .. ga nae gu oHunguio. Nu om 
NE XOTE HTH, Frnarone: Me OMOFOV TOAHKA TPOVAA ARHFNOVTA, IEINTE 
KE M OYROBEKE ZKNAOEBHR HECMB, HM KAKO MOFOY NponoRžgaru EL Huon 
HCTHNOV. GH CAOBECA IEMOV  FAAFONIOIITOV, MEH CE IGMOY Bb CbHE 
Focnogb nomrniwo, rsaroze: We pon ce, Qomo, EZAFORRTA GO MOH Ch 
TOEOMO tecTE. Ona ze me nocnovniume, rmarome: Focnogu, mMoxe xo- 
TEH, NOVCTH e ME, Bb HIHBANIO RE HAOV OVEO TAMO. 

11. Cu CNOBECA IEMOVY FRAFORIONITOV OVAOVYH CE KOVNBIJOV IEAHNOMOV 
EBTH TOY Orb Hanane. Npumbasbinoy IEMOY GE HME AEBEANA, NOCIAN 
EHEb OTh iapa Koumngogopa ! KOVNHTH APREORTAO HAH 3HAbNNKA. Bu- 
AREb KE H FOCNOfh NO TPBFOV XOKEMITA, PEVE IEMOV: XOITENIH AH KOV- 
NHTH ApREOATNIO. Onun me pere teuov: IGu. Focnogu re raaroma &uov: 
Huaun TH ApREORZA xuTpa ga Tu npogaun. BH nokisa ieuoy Bomoy 
H3b AAAEYE H CERIMTA Ch NHMb H KB36€ .1. MEPh CPEEDA, H NANHCA KOVIJIO 
wro cuje: an Nncovcnh cReTu MHocuqdogu oru BHTAKOMCKNIE BbCH 
Hiogeute NOogxAAIO TH, AEBRANE KOVNBYE, WpOxaEK Tu AingORHNI NMENEMB 
Touov, YROBRKA MOIEFO. KOHRYIEBNIH MHE CE KOVNIH, NOIEMH KpHCTOCK 
Qoumoy Eegu Hi kh Agnganov. HI IErga EHAR H KOVIbIJh EbOPOCH FO FAA- 
rone: Focnoga nu Tu tecun? Ooua me pere: ICu, Focnogu un tecn. 
Peye me kovnkyi Qouz: Kovnuxo (tako) Te, ov micro me ne Ezub. Qomi 
KE MARYANE. 

III. Na ovrpum me noMmozngi ce Qoua u pere Focnogegn: Bonn TEon 
sovan, Focnogu! MH onge Kb O AEBEANOV KOVNBIJOV H ONRYECOKE Ck COBOI 





1 U Tisehendorfa; Tovyđap6pov, 


moce. HM EBgaETE GO H IEMOY W pEKh: BAAFOMATE MOM KOVAN C& TOCOS. 
KRAEJKISNNA GE HMA BB KOPASAR KBNpOCH AROCTONA AKBEANE, FAAFOME : 
Koe Ata0 ovuziemn? Anocroma me pere: ZpREOMR OVEO PAJA M NKECA 
H KONECA H EECNA H KOPAGBAIE BH OKARMNHNA; KAMENHIGMA KE CTAKNBI NPE- 
KbEbKBIIE H AEBPb UpRKKH. Faarona seuovy Kovnena: Ha3sa TAKOFO XHTPbUJA 
TpaEovio. BWEBUOV KE AOBPOY KETPOV H AONAOVIE BECEAEISTE CE FBAJA 
icanuoro Hungnio maprjareuaro IGuurpaxa !. 


70 ' BTOJAN NOVAKOVIĆ, 


IV. BLAz3bimnNMa x€ HUb Bb TpAAb CAMIMACTA TRACK CENPRNM MOVCH- 
KRIHCKGI H MNCKATONE HP MHCKANNIE OpraNb. QOMA KE EbNpANIK FAAFONK : 
YTO OVGO IECTh EbNAb CRN Bb FpIZZ CEMB pagocrn covmret. HH rnaro- | 
name teMov: o HlKO apb ABNITEPE NMATE M ZLNECA 10 BbAICTE 3A MOVXA, 
RA TOFO paAN WECTB KECEANIG H pIgOCTK CHE.  NJapb Ke NOCNA Nponozz- 
MATEAE ECOVAOV NPONOKTAATH, AA CBEEPOVTK CE KbCH NA EAAKb, EOFATN 
KE H ORHEWTH, PREH ZE H ocTpamkNuN. Hxe AN CABIMAEb NE NPHAČTA, NO- 
KHNRENE: AA GOVAET tapeEOv Covgov. Fnaroma me movribyh kn. Oouz : No- 
HAEK HP BR AA MIG pOJFHRZENIEEA uapa. [laye x€ No CTpiNLNHKA  COVITA 
OBNTACTA Kb FOCTHANIJOV, H MANO NOYHEBIA NPNAOCTA NA BPAKR. AnO- 
CTOAR E IGAHNE OTb OGOIO NI JECETH DO CPRAR BBCEXb EB3JACEKEH, KbCH . 
NA MH KB3HPAKOV WKO MA CTpANKNNKA M viomgešenkija. Eme BO 3pA- 
KOM  KPICBNR. 


V. BeyepaEbinMb KE BbCEMb m BECERGITNME Ce, QOoMA WE EAWBh NE 
EGKOCH. BE3AEKEMTH KE Ch BHMb FRaronaxov: Tu: no YTO CaMO mene, 
HH mae Nu omnie? AnocrOšk KE OTERMTARE Kb O NHM O raaromie: (aa, 
BPATE, NH MACNHIM PRAH NE DPHHTRIA * APHAOXb CIMO, Hb ZA KOMO UA- 
PEKOV  CbKONBYAM.  (IpOROBRANNIJH EO WAPEEH  MPONOEZANOTK, AT HiKE 
AWBITE MNOCAOVINAIKETL, NOEHNENE BOVAČTE COVAOV NAp6ROV. BeYepaEnHuMu 
KE BRC, OKb FAAKOV CH MOMA3A, 2 APOVTNI EPAKOV, APOVFN KE NNA 
MECTA. (\NOCTON X6 NO TEMENH CE NOMAJI H MO CABAWOV HP NO3JAPH CH. 
Ktubijk KE MYPRCHNOKE HA FAABOV KBJNOXNHER, TPRCTH KE CNPOKOVY BL 
POVIJE CH ApbiK€ MOMANIE. ČEHPDIJE KE NPHBABNIH CTA BAH3E ANOCTONA 
CENPEWITH NIAb FAAEOIO KTO. 


VI. Onouov me 3pemTOv Na 3€MNO  EANNh OTb Y6EANBYH 5 310VNH. 
HR3pžEb ZK€ NA N& ANOCTOAB FAAFONA teMOV: Focnogu MON A1 OCTIEHTE 
TH Bb GOVAOVINTH EZKb, A Eh CH EZKb AA NOKUKGTb TH RBOFh YVIOJO NA 


1 U Tischendorfa: Avčpdno). | | 
* U grčkom je Ppeozog, biće dakle pogrješka. > ' 4 
* Ovoj riječi u Tischendorfa odgovara oivoy605. 





APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 71 


POVIJZO ENIOUTNEL MENE H JA ov3pov IO NOCBEAKYHMOVI. H aaveTo nara 
IKHROBBCKBI GAHKO YACH GAHNR |. 


VIL. 2 (MH erga npucra 5, K&CH MA HE EB3NDAKOV, HG PIJOVMTIOISTE NO- 
OIEMBXb NMB, Mb BHAZXOV 3pAKh IETO HIbMENIENH.  ČENPRIE KE CE CNBI- 
IAEb OTh NIEFO MH OTCTOVNAR, H ApOv3RMb CEHpExOV. HH era NpRcTa 
EBCEMb CEHPEINTE NDOTHEOV IEMOV CZABINH HN Bb3HPAIOWITH NA Hb, KBEAA 
OTHJETb OTb NHpA, BB3INIOEBH GO KEFO MKO JEMANIHHNA.  WBEANBYH 0, 
HK6 EZ 340vimnaa QoMov, H3UZE NA HETOYBNHKR  NOYPCTH  KOXOV, H 
NpHNOVYH CG TOV ABEOY H3JBARIBIIH, BH OMOpN3H O IEFO, H OCRCEKb IEFO NA 
WAN HGOTHAE ABEb. TbFAZ NpHAOME RBCH M pasnecome H. Guma sme 
NbCh YPbNb XECHOVIO IEFO POVKOV KE3bUb, MH NO CASA NHpA NOCE. 


VIII. Oun se ENZREBINE OVGOMME C€, H raaronaxov: Kro ovo no- 
FuHGE OTb Mach. BH Ce ME BRCEMb EBCTB, MKO YBEINBYH IECTb SHEBI 
ANOCTONA. ČEHPBIJb KE NHUTNAR CEOIO PNJNOMH A NPEAB NOTAMA ANOCTONA 
NOBPAIKE FNATOMOMITH Kb KbCRMB: Bpare, cum vaogaki nan Boru tecru 
HAH ANOCTONA GOKHH IECTb, 13b EO CAMWIAXH IETO, FNAFONKISTE KHAOBB- 
CKM Kb VRENNEYH.  OV3puuh pOVKOV IEFO MECOME KAZKOMOV, H EKE pere 
AGHIE CbEW CE, MKOKE H KHKRCTE HhCOMb KaavuMovio. HH teme Rapov 
CEHPBIJOV, A OBN KG NE IGIE. GČIMUAEK 56 CE 1APE M OMNPHUBAR pEYE 
kh Oouz: [Moumgu ch MHOIO, ZA ROMONNNIH C€ 34 AbBITEPB MOO, MKO 
HNOYEABNA MH IECTE, H OAbNBCE M Hamo Movmekn. H ONOlEMb OH EbBEXE 
Eh YPbTOKR. | 


IX. Anocroab € NOoMONH Ce 34.0, H OVTEPBAHER M N3HAE PEKE Kb. 
uuma: Mnupu Tocnojbua ch BiMH H BNAFOJAT IGFO BOVAH Ch KaMAa. Ho 
CE PEKb M3HX€ H HAE Eh NOVTE CROH Ć. 


X. BRCEMb KE H3BRE3BIMNIMb KERHXB 3AN0HIO YPRTOZBNOVIO OTEILYE, 
KA HEEZCTOV MPHEEAETR Kb CEEZ. MH EHaxz Nogozbna Qouov cTOIENITI 
H GECEAOVIOMTA Cb HER&CTOH. HH rnaroša uh omenov: Ne TpbERIE AH 
EBCEXB H3HZE H KAKO OEpkTE Ce 3467 MH pere Focnogu KboNEMOV: 


1 Tekst priopćen u Tischendorfa ima u cjelini podugačku pjesmu, za 
koju se ovdje priča, da ju je pjevao Toma. No u istoga priopćene note 
o drugim varijantima grčkim, pokazuju neke, koji se s ovijem tekstom 
potpuno slažu. | 

3 U Tischendorfa je radi malo čas naznačene pjesme ovaj članak pod 
br. VIII. To valja uzeti na um i pri ostalim brojevima u naprijed. 

5 U rukopisu mpkycra sa ozgo nadmetnutim A. 

* Ovdje se opet u tekstu priopćenom 'Tischendorfom čita dugaška mo- 
litva, koja je u našem tekstu, kao što se vidi, u kratko zbijena. No na 
ovom se mjestu i grčki rukopisi razlikuju, i naš se potpuno slaže s onim 
u Tischendorfa označenin? B vijeka XI. 





12 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


Nacun a3h Qoua, Ha Eparu tero tecun. Hi czge TOocnosb Na Oogpz u ma- 
YET H OVYHTH MH FAAFONATN: 

XI. MounuuTa YexE MON, EXE EPATh MOH EECRAOKA Ch KAMA N KOMOV 
Kb NpEpalh BecTb. BI ce paJOVMEETA, UAKO ANTE CbEMOACTA CEEC GEJA 
ROPOKA, Eb MpOYEIE ZEHTNIE EOVACTA Bb WPhKEN CEGTSH HJBEAKAWENE OTA 
KRCAKOFO TAZUNI, MEAENBNATO HP NOTAIENKNATO, H OT6 MNAKOCTBNMIE W NE 
NOAB3NBIIE NEYAAH, MN AWTE EOVAČTA RAMA ARTH, TZXb AZAN NMATE NO- 
EbBAZTE BBAOENIJE M CHpoTW. Ho ce TEOPEMTI EREPRINTH HMATE CEEE KL 
MOTNIE MOVKM. Nu APREOVANTA YHCTA ........ 40 


....a....... 2.2... .. 242.242.002... 0.0.8... 2.0.2525... . 0... 


XII—XVI. nedostaje !1...... 20 aaa aaa aa aaa aaa 
... H pere temMovy: Bl ask o Takoro Tpzgovio. NE CE3HXAH MH NONATOV. 
XVII. H nowuu E€C&gOBANE Ch NRMH O CB3ZANN NONATE, KIKO NO- 
KOBAIETK KAMENNIG NONOmNTH. HH €rgx NpuNONE EAH3k MERCY NEKE XO- 


TAME NONATOV ROROKHTH, FAAFONA teMOV: Ma cnieuu MECTR. Faarom 
teMoy anocromn: Hso m MECTO NOROERNO tEcTb Na 3ganiie. iluzinwe 


EO H AECh H KORN MNOFE, M Fraaroma semov: Navumu 3gara. HH peve 
anocromk: Ne moroy 3garu Bb ocni gpzue. BH pere maph: Aa Kora 
navonemu. Qun ze pere: Navunoy oTh (DepBapa pekOMATO HP CKONYAIO 
no Geurembipa. ljapn me pere: B4CIKO 3XANNIE NRTR 3NAAETK CE, A TH 
ZHMR XOMTEMN NayeTH. Anocromu me pere: Taxo NOKOEANETK EMTH. 
ljapu me pere: AA AMTE TAKO EEAHINH, TO MONAZNAMENAN MH 10, XA 
ENXAOV JANIG IGAHHOIO NETb O CAMO NpHXOKNOV. BEIRMA X6 ANOCTONE 
TPbCTh HP OMAYPBTA EbCOY MEPOV O NONATENOVIO. — OKONEIJE  HNAYPETA NI 
EBCTOKK CEETA pAAN, A KEbPH NA 3ANAKXb, A XAZEBHNIJOV NA IOFE, A KOXO- 
BAZAOV NA CREEpb. EHAEEE KE NIPb OEPAZK TB, FRAFONA IGMOY: WRORZYE, 
Kb HCTHNOV XMTPR IGCH M NOROBAIETE TH NAPEEH CNOVAHTH. 

XVIII. H ocragnEb IEMOy 344T0 MNOFO, H OTHAE, H HI EBCIKO EPRME 
NOCHINAIIE IGMOY 3AATO M OEPAMNO KO HJOEHANI.  ANOCTONR X6 OEbXO- 
KEBITE TPZ BBCE, (DPAJANIE TOZEOVIOMTHU.  FAAFONA: ATE GO IJApERO 
HMBNHIG, UPRKEH NANO EOVAH, H OTPAZA BOVJH MNOFHUB. [O ARTK šE€ 
EAHNOMb  MOCNA WApb OVKRAZTH xOT€ OTB Ooum, ZmTE CB3AANA EBCTb 
nonaTa. Ši nocna Kb NEMO ANOCTON, NORATA OVEO CR3AANA EHCTR, HR 
NENOCTOANIECTR NOKPOEA. TBFAA NIKM IJApb NOCNA MNOTFO 3ZATA M CPEEDA M 
HANNCAEb Kb NEMOV, ZA GOVACTh NONATA ChEpbINENA. (ANOCTONb KE pEYE 


! Prijekid je usred druge vrste jednoga lista. Morao je dakle prepisač 
listove prevrnuti. Po Tischendorfu vidi se, da sa XVI (corr. XVI) člankom, 
kojega svršetak i naš tekst ima, počinje odsjek s naslovom Ilpačew rod 
lov knosrolou Bona, čre slofdev žvrij '"hdiz xxl rd čv odpavoic ma- 

Tiov Gxodbunoev. 





"= 
napa 


APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 713 


Kk Focnogov: Xzamo re, Focnognu Icoyce XpucTe, OVMPEXb GO, MA XH- 
KHIH ME H OZA O MNOFM CEOGOmAOV. Ne NpRCTA KG NOAAPHIM TEOPE CKP-- 
KEMTNMB, FRaronic: Bora Nambo CHE N3IKRORNAb, HKO TOFO IGAHNOFO 


VRCTRNA IECTA CRAKA, MKO Th IECTb MHTATEAN  CHPOTAMh,  CKPREGINTNMH 
OVTRKH. 


XIX. No uno3t se EpkMENH NpuAE NAPR Kb FPAAb, EBNPAMAR NPN- 


IATEAb CEORXk O RONATE, H Frnaroname iguov: Mu 3A1An IECTh, NE NNOFO 
NNYECOKE TKODHAR IECTA; Bb OEBXOAHTE FPAAN HO KRCH MHIOCTNNIC TEOE 
HORNE MNMTMNMb, H OvriThi Ka IGANNOro Kora [c. XpNcra EMTH, u NuO 
MNOFO THOPHT, MPRTERNE EO KRCTAEANIETA, XPOMMIG UZAHTA, KXOJNTE KO 
Eh CANNON pH3E N JAR IEFO IGCTb O XAZEb B KOZA. GJA KABXOEh KCTh, 
NE -IJZACNINIH (6F0, MIKE TEOPHTL, RN NPOCTHINIM IGFO HN MOKOPENHIG, TO ME- 
AMET, MKO MPJECANNKE O (GCYR Ham anocromu mogaro Gora, vecro Eo 
ROCTNTK C6. ČE CINHAEE WAP POVKAMA CE EHIE NO AHIJOV, HO NANANUH 
CE MpocTH. 

XX. HH npusege Qomoy m FAarona I6MOY: CA3AA AH OMEOONORATOV? 
Anocrosn ze peye: Cu3sgaxn. ljapn me pere: NA KRIZA 10 NMAME KN- 
gzru? Anocromn me pere: Ne MOKEMH 10 NINHO KHARTN, NEO EFAA 
oru mura cero orugemn. LJaph € paSbFNREARE CE NAME ON OMA KOVIKIJA 
HO OMNOEEAM Bb TBUNNNOV ERKPRITUH,  AONRAEEG HPOMBICAHTR O HNIO, 
KOMOYV MANO GHCTE UMRUNIG WAPEKO, H TAFAA M NOrOyEHTA.  ABOCTOR 
KE PAAR NEG M raaroma Kovniyov: Ne BOVAH QEYEAbN, NE TBKBMO E%- 
POVN M OTK O OMNpA CEFO CROBOAb KOVACINH, Eh GOVAOVINTHME 6 BTW 
KH3bNb BRYRNOVIO NACAZAOVICIH. Kb TOY KG NOTE UJAPEE EPATL OVMPT !. 
[puKNOYW KE CE NWAPEEH OTK MEYNAN Eb EOAZ3NR ENIAC, N ROCNAKL 
FAAFONA Kb NIGMOV: (€, EDATE, EBC6 TH HPEAAIO, MOM MOH H BACE NUZENIG 
MO. (A3 BO TKOIE PAAH NEYAAH CTOVIENER CH OVMNPAIO, NE NOKOH MN 
AOVIMOV MOVYENHIEMb RAbXxEA OnOrO. Ouu me pere: Ovuucanxo OrNcub 
CRIGEIBTH MO OORDARA. 

XXI. Oma ze agmie gagacru goviov cgo. ljaph me maikame ce 
SpATA CKOMNFO HO MNZINE  MNOFOUZNRNOM  HOPRŠHPOMO = OBRENKLISE NOAO- 
uru. Arrean x6 NOojEMiNE KOVINOV IGFO HN KEXOMG Eb PAN, NOKASAIONITE 
HO MRCTO M GANKO AOSpO, m6 Borko OvroTOKa mogemruua iro. IGra 
KE NONJE NA 3JANNIE TOMNNO, ERAPOCNINE H AFFGAH EL KOMU MECTR 
xomrcmu zuru. Orzzmrazumu ze poeya: Mome ce zaua, Focnoga Boxe 
MON, Eb IGAHNON OT NOZANMXH KAZTH O HONATH CNIG OCTNENTE NE AA 
mugov 3ge. Penome me xu meMoy: e MOKCMN, GPATOZA TH ICT, 
MOE CL3ZA OTK Xpucrumak. Orkamrame zo rnaroni: Mone ce game, 


1 Pogrješka u prijevodu. U grčkom čxaxoUro. 
BTAR. VIII. | LU 


.———— a. s - - - — - a 


T4 STOJAN. NOVAKOVIĆ, 


Focnognu MOH, HE AEHTE MENE, AA KB3bEPOMITOV CE M KIONNIO 18 OY 
Niero. 

XXII. H azme ornovcrniie u oarreaa. M OmanubAnui gh TZJO Guo, 
H KhCTARB FAATONA Kb CHKOHME : lUlusbmH CKOpO, NANJOENTE NU, GAŠTI, 
MA ncnpomov ov wero ucnpomennic. Ho MnabNE  EAAFOEECTHEE IEMAY 
O GpaT& cgomun. One Xx€ CABIMAKK O PAAOCTU  HCIARNH. CE MP RAJUNBAL 
OBROBHJA H. Onu me Fraaroša Kb omeuoyv: Bpare, K%An AMNTE Euxb 
NpPOCHAR OV TEE€ H AO MOAb NAPBCTKA TROIEFO, NE GBA MM GE OTAGKA. 
Ouu me pere teMov: Bpire MON, ATE HN AO FRIEND MAG KOVAČI, NE 
*nuaMn o Tece netcnovuaru. BH pexe iteuov: Kramnu uu ca. 1 oxaera ce 
tEMOY. Targa pere twMmov: BpaTe, RONaTOv, MOE HAMAN. HA NARECEKA, 
IGIO KE NE E&CH, NpOzamaL uu w. Ona xe peze: To HMAMA AH OHONATOV 
Wa uegectxh ? Om. me pere: BEu, Epaza, IOZ6 TH CIMANA KECTb ONA 
XpncTunuina. . 

XXIII. H peve teuov: Bpare, NE MOTOV TH MOIE NONATN  NPOAATU, 
NEENANMA EO IECTh, Hb JHRANTEAN HMAMh H CBJHGASTA TH. [IOCAJER 
ie n3gege Qomoy ich TAMBNNIJE U raarona wmoy: OTNOVCTU NAMI, 
EKE TH CRFPRINHXOKR HE PAZOVMARBIHA H CTEODN. NEI OBRUTBNIKU IGFOZE 
TW NPONOKAANENIH. ' 

XXIV. Anocrosa se pere: Has KAMA OTNOVIHTOV, AA EOVAETE OKA- 
WATRNHKA WaphCTEHHA ter0. HH NOINE HM NPOCEZTN OM AAEb HMA EANIO NAKI 
GMTHIA Bb HME OTBIJA H CHINA H CRETATO. KOVKA.  MSRARIBINMA KE BMI 
OTb KPRIITEHNIH AEHIE MAKH CE HMB CHICb, MKO ANEHNTH C6 AROCTONOV, H 
CRRTb HEAHKB OCHM I€H H OVTKPBAH M Kh REPOV MH H3NA€ HTH Eb NOVTA 
cgon o Focnogn, €MOV/KE NOXOBAIETb EBCAKA CRAKA H YBCTh H NOKNANINHK 
OTbIJOV H CuNOV HN CRETOMOV Aovxov Borov mame... .. 


5. 


Macelja Aapiam .Kr. MOVVENNHIE CRETIATO 1 KENHKOCANBENAFO 
MOFYeNuKa XpucToka Feoprnm, Brarocnogn ore! 


Bu KpRME ONO, IEFAN Bb3BICKAKOV XPHCTNINH VNOKRKM, EBICTh MOVZh 
KANAAOKNACKENE CTpANH uMEMENE Fcopruie.  TpRrounu Ez.  TOrga Kh36 
3AATO MNOFO, HAC Kb iJapOv NAAHMNOV, pEKb, MA MM. CAWh AACTh. I npu- 
WIbAR Kb NJApOV, HOBNAE, MKO XPHCTOV POVFAIOTh CE, 1 BRCM YBTOVTD. 


' Na ovome mjestu u čl. 25 teksta Tischendorfova, s kojim se u osta- 
lom u pošljedujim člancima naš jako razilazi, prekida so sa svijem naš 
izvor . Po Tischendorfu pak ima svega članaka 57. 


APOKRIFI ČIRIZSKOG ZBORKREKA "XIV. VIEKA. 76 


Tora Apnič, lele Nomame 31ar0, pasga_ mumrnwen. Hgxe ku oMONaTE 
WAPEEZ, M ENJE XpNCTHETNDI MOVYAMNM HuMENH pazn Focnoga mamero lic. 
XpHcTa, H BBITpocn m raaromie: Koro pai TAKHIE MOVKHH NpHEMMOTE ! ? 
Oun ze prie IEMOV, JANIEKE BOFOME Mailitišk Č NE KOTETh NOMPETN, NL 
piCNETOMOV WAplo *. Gansu O Ke ce Teoprnie, Hge H OCTA RpRAR Ia- 
pen MAAHNNOME, H peYE JEMOV: 38, HApOY *, XPHCTNHINNNE IECMb.P, NA 
NE H CHXh EOTb; NECOVTK TO 503H, Nh KOVMNPN FAOVCH, NME TE Npt- 
AAAETh Kb TBMOV KDOMRINBNIOHIO * M OKACE KRPOVIONITEIE Eb NE -PF. To 
KE CIMUZEb mapi aguimuk OoTn ceraro Feoprnm, Nogent 6 4 OEHrH, H 
TAKO GMIHE N, MKO KNAZTH NNOMTE tEFO. HH NOKEAR NAKI PACTEFNOVTH 7 
HOATOFM COVX6BE Š EHTH M", M OCONb Ch KONOMO !" AHETH NA pANu O lEFO, 
HO KONBCKNMH BNACH OTHPATH panu iro !'. To sme Tphnzime !* Movyre- 
muk Xpucrogn. [logenn Ze NEYRCTHEN  IJAPB O MEATSNE YpRENIG !? cKO- 
BATH, M PAKAČEKE HKO MNIHENb, H HOKEAZ OEOVERHE CEETATO KA TbMB- 
NHIFOV KECTN, RUKE ROMMCARTE !* GEZAKONENMI IJAPb, KAKO HP MOVYRTE /?, 
H nokeka .s. ovakijb ckoxaru, no Traun manro tero rpisaru. flkO no TOv 
CTPACT MPRTPENK ENAZENLE 15, NOEEAZ HAKH GHTH HEFO MNL FAJER. HH 
nane m, KONbKEINE NOJAPbMA MOTEYE MO3bFb N3H FRAAEH O IEF0, H KC6 





2 


1 MH gunpoci &Tb NpzACTOCINTIHX TOY, KOFO PNAN CH TOANKOV MOVKOV 
NPIEMAIOTA. 

S KOVMNPCKLIMR. 

Š mn Eh pACNRTAFO XpHCTA EZpOVIOTA. 

“ Ja HRCH AN , NEYBCTHET, MKO H3h 

P-onouc nuaua unoro Bora pase pacn&Taro XpicTa, TM 6 H CAOVTFM 
TKOIE HAONOUb CABRETh H BOFM NAPHYOVTH CEBE AARONA. 

S ORRYNEH MOVIE. 

FF ON ocaumagi gapb Masila TAKOKIE pRYH (QOTb CRETATO, NCNARNAEE 
LE FNIEKOMb H MpOCTIMO, H FAAFONA  cEeETOMOV Fioprio: (D 3mu pase, 
OTK KOVAH IECH, MH FJE IECTh GOTI TKON? GČRETHH KE pEYE IEMOY: 
(DrKJE MOH H OMATH MOM KHh CERTZ XAHBOYTH OV EuiibNMFO hora [c. 
KpHcTa. 

E Torga noR6Az NEYRCTHEH WApB 
7 NpOTEFNOVTH. 

Š NAANIJAMH COVXHIMH. 

? ro. 

9 Qurou 

11 Ove rečenice nema nikako. 

13 (e we Ece Tpine 

13. KERNRINH CANOTH. 

14 ZORAENE NpOMHCAHTU. 

15. KAJAMH MOVKAMH MOVYHTH €F0. 

16 Ove rečenice nema nikako. 


76 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


TRAO IGFO KpRENIO oganim ce. Bi Toy CTpACTR !7 EAAKENH NpaTpina. HH 
NOEEAZ RANI KAMENE KGRGNH 15 ERSKIUBINE NOAOIKNTNH NA TRAO I6FO, gaze !? 
CMHCANTh  REYBCTNEB NAPOR, KAKOIO MOVNOMO MOVYNTE u. Kame 2" uoy- 
YEHHKb MpHCTOZE KpEnbkh 3220. IH man ce teMoy Focneosn ch Hekece, 
raarone: Kpznn ce, Feoprnić, 13h EO IGCMb Ch TOGO. Faro me 
TW Ch BLCEIO CERCTNIO ?!, HKO ZGMTKINA ERCEXE RAOPOKL NPOPOKA NMAML 
loana 'F, 2 EG OMOVYGNNIJEXE O TEEE NMAME  GOABIBA SECRXb. ČE KE Tu 
HMAMIH  CTAACTH  NPHIETU 22 OTA  GEJZAKOHBNMHXL O MOVYRTEAR M OTE .3. 
NAPE 25 M OCEABME ARTE MOVYENR GBITH,  TPHITH KE CMPATA EbKOVCNINK, 
H OTPNMITH TE AJE KLCKDZINOV, YETEPRTOKH ** KG TE Ih NPHMRAL NA 
OBAAExO mOHMOY TE 25. Za oxpznu ce mo oga3maran 25. MH oovupRunku 
IErO0 TO ELINAC NA NEEECA Ck *P-PF arrenu. GrpacTOTpaknaijh 27 me XpucTORL 
Feopruie 5636 CRA HPIEENCTE TON NOMITK 28, 3amozzau Focnojme rzope. 
KOTpOY KE EMEBIMOY NOEEAZ GEJAKONKNHI IJApA A NonKecTu Feoprum. Movy- 
VENE  XPNCTOBK FPEZE NZ CovanINTE raaromame: Bome, Eh BOMOMTE 
MOW BOVAN Tu 2? Focnogu, na nomomrTn uow norumru ce! Ku mapov 
KE Rpnmnab pere: B Tu cn ARononoMu m ch PAKABIEMR 5%, 13h KE Ch 
Focnogeuk Monmuu u Xpnucrouu,. TOrga NOEEAZ GE3ZAKONENM KAPE, pEYE 5! 
> CBAZITH PN3JM Ch MIGFO 5 HoOAATNOIEMOV pANE .C. 2 NO XpRERTOV m NO 


17. movxov 

18 zGanKu 

19 zongeme 

29 Bx me 

51 [HH KRnNOV TH CE CHAZUN MONMH 
+ OKpacrnrTenn. 

23 M ce NAME MOVKOV NPRTPRNATH. 
33 Nema, 

24 VETEPbTOIO 

25 NANMOV TE Kb CEGŽ. 

*8 Ove rečenice nema. 

> om OEAORAKA 

PP czeruuh 

27. Moyyeunxe 

28 zap TOY NOMTH 


a NAANANA. 

29 Ove rečenice nema nikako. 
B GD neYuCTHEZ, 

3% NpAKAIGNR 

*1 Nema, 

53 CREARMTH GMOVY PH3W 


5 o, 


APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIHEKA. 17 


YpEEOV .H., WN NIK Bb TBMBNHIJOV KECTN, XA KG RNOMBICANTA KAKO MOV- 
YRTR #. : 


H czagu 5* BE3AKOHBNN WApb AAANMNK, NANHCA TAKO pEK6IH H pACNOVCTH 
NO BRCEKE O CTpANAXE 55, FRATONIE: TE FAZ OIEČTh O OBABXARE O EHADRA, 
MOFM 55 PAZEPbNITH 57 BABIIbCTEO  XDPRCTININCKOHE, TO AA NpNAETh Kb 
MNE, Al AApOVIO 3NATOMb H CPEEPOMB, IEMOV K€ XOIHTETh OV MENE, TO 
MAME icuOV 55. Caumagu me To Reach 5" BAbXHEh HpHAE Kh IJAPOV, H 
peve: ljapov, mnan ku kaku “0. MH opere: FAR IGCTE O YAOEEKh Tb, 1A- 
pOV, H/KE CMRETh RPZAb MNOIO YTO CTKOPHTH; AINTE BO IGMOV NE pA3- 
EPbFOV EAANIbCTEA, TO AZ BOVAOV NOEHNENE CMpRTH. BEBPOCH KE APR, 
pentin *1: YTO HUMANIH CTEODHTH, AZ PAJZEPhAKEMNH  KABMRCTRO XPHLTH- 
mabCKOR ? HH peye Haoanach *? gaaxbEh: [Ipugegzre Mu Kon *7. Bi npu- 
RENOME. Torga KRCTIEh AGACh BABXhEh, NOMIBNATA ** RONOV Bb OVXO, 
H pACTOVNH CE BOZh NA ARE vecrn i". HHARBE BG EE3A4KONRNB  IJAPH 
EbEMZH C6, H pey6: FP [lpaxo, TH MOKEHN  PAZEPBINTH “*  KARIM&CTEO 
KPHCTHRINBCKOM. CE CAMIMARK T'PoOBABXREB OTEO tjapa *7, peve: Mano 
NOKAH, IApOV, AA CE OV3PNIH O YIOZbNkH O TOFO. Šo ONOKENK O NpHNECTH 
tipkun. MH mpuumecome 58. HocTagb Aoanjcb KhRpEKE KOAb, H NOHAE KON 
NA AKOIE OVNpeXENb NpEAb EbCRMH X. 


Torga mozena  Kesakonmunun wap Aagunan nongecru BoFeopram. Hi 
pere: [CcTa OBA NpRAb NROWO HNNH M FRAFOANTA Kb CEEE, NAKO MH- 


4 caga 
35. MOAŠKh 
HAH HNb HE NOXET 
37. PA3OPHTNH 
H a3k KAME €MU MNOFAA GAAFNA, N 3RATA M CPEBPI GAHKO KOIETETh 
ZAM €MOV. 
39. XNeanacie. 
40. Nema. 
4“! [H guapocn Iero api 
43 Tako je na tom mjestu rukopisa, 
+5 [Mpngcan un Kona. 
44 u o MmanrTa. 
45 ua AEOK. 
> Ba nucrnnov 
46 zu €CH PMOFIH PAJOPHTH. 
PPF Reanacie 


M MAYETh GpATH. 
D cReriro. 


718 BTOJAN NOVAKOVIĆ, 


cara ce norovstin 69. To me 5% chaituxut 'znattenti 5! FTeogrnie om 
KE32KONENArFO MAAMUONA, EL3pREb NA Arauaca  Ranxga TP:  NOEpk o npuxe 
Kb MNE, YEKO, NOTBINTH CE CKOpO 5%, N TROpN, IGIKE PECH MOMHICANAR 55, 
EN&AOY OVEO, MKO Xlph BOSNE NOCTNFAH 5* TE IECTh. Torga 55 čkemuaci 
KABXbEH Eb3hMb YIINOY NAANIMEH 58 NAHMACH VAPN 57 NApNJAME .%. 55 ERCOZH 
HMENA H AACTE HCRUTH cEETOMOV Feoprnio 5%. Pere, Xa CNOpO OVupeETE. 
Bnamenu 6% xe Tcoprue gusku vamov Ib u pere: a Xphcre, za mie 
Tko cnacu me! licnu, un ue sucrh temovy snvecome #/. Bugtgh me TO 
KAbXBEb Čeanack pere kb wapov  agmuanoy: Ho oOIGuiTe *€gnoy temov 
CTEOpOV, AA NITE NE OVMPETR, TO H A3b NONAOV Kh PRCRETOMOV iJA- 
pov 52. [O ER3HME HNOV YAMOY CMKCH YAPH FOPbINE TOFO EZCH NABEKH, 
W AACTh tEMOy ucnnru 65%. Ta me uoyyennki Xoncrogn Feoprue peku: 
BoKn nue Tzoi cnacu me! BH one gucrn o semoy uuyecome 54. Bugtgi 
me TO AGANACK O KAbXbEb, pEYE KR O MOvvennkoy Xpucrozov FTeoprnwo: 
IGcTh CERTHP MPAKEABNU  XpNCTA TEOREFO, M TH, MOvYennye Xpucrori, 
NOMNHAOVH ME, H OJAZAN MH XpuCTORO 87 3ZNIMENNIG. AA MN AZ EEPOVYIO 
Kb 95 Boroy TEOKEMOVY. 

Torga 97 me CAMMANK O KEJIKONKNK  njaph o Nagnmuno eAnNaca  KRBXbEA 


4? Cijela fraza ovako: M FRAFONI EMO: TEBE PAAH BPNEGAOXH YIO- 
KRKI. Nunu  paJEBSHTA CH pEYE KH OMOFAAFOANTA CEE€ HP RPOMNCANTA, 
KAKO CE KOMITETA NOFOVENTH. 

50. Tora. 

51 BOSBCTENIH 

*- pere. 

52 Nema. 

53 €xe€ XOMTEH. 

54 NOCTHFNOVAR 

55 MN arie 

56. Mama u 

97 CKOM GQOBAKANIA 

98 3, 

5% Cijele rečenice nema. 

6 BOKbCTKN 
"PP OGAAFOCAOKHER 

a Focnognne 

61 gnyTOome. 

62 ro No a3 REputW KpHCTOV PACNETOMOV 

63 ZLAACTR CEETOMU IF KEGpFIP 

Bo XpucrTe, 

54 uuyTOxe. 

65 KpucrTA TEO6F0. 

68 Nama. 

67 To e 


APOKRIFI ČIRIZSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 79 


CHIJE FAAFOMOMTA 85, PAJFNRBA CG M MOHEAR NIKECTH HEN FRAMA M OV- 
CEKNOVTN P.  TOFrAA H3NAE EABXBEb H BPHIETR CMABTA OTA MBYA 6? ua- 
Ceja MOIEEDA Eh .K€. AbNb Eh VIC .6., HJIHAG Bb IBNS3Nb KRYRNOVIO, MORG 
ce gan o Xpucrumuu 70, 


TOorAa EE3AKONRNM APR MOEGAR CuGTAFO FGOpruM  KOCTH uh TRUE- 
NHNOV, Ale 7! m ONOMMCAHTK, KANO, MOVYHTE 1. HOTpoy 75 me EuKbMOV 
NOECAR  KCZAKORBNIH NAPE MaHEECTH FEGpFrNIM, NO NOKGAR CTKOPNTH KORO 
KENAKO H NANOVIHTA 75 FROZANH OCTPIUXh ERCE KORO OTh FOPN KO NN3IGY. 
MH n3gegome n3u Tuunnije 7“, HOEHAZ KORO NA ONEOCTEOPENO M OVEOM 
ce, u pere -F: o Blxo NECTE O CEFO MANE O H3EMTH, M OMAKM O NOCTOMKA 75 
peve kh C€Ez: 0 Feoprnic 75, VEMOY TAKO NOMBININAIENIM 7", NOMEHN CE, 
* u onomenu Xpucra 75, KIKO ua ApRkR osacume u 79. [1 peva 5" xu ocEo- 
IEMOY 3acrovnenakov:  Focnogu, Tu 5! gparu a NOERIKANIGIMN, TM IECH 
MOVYENHKOME XEZAA M KaNbijE pagocTuNMH 5%. Focnogu Boze, uxe uc- 
MPRE1 NEEO OCNOBA H 36MNMO Nocragn, Focnogu, NIKE Na BOJAKXb 5 no- 
YNEAKISH B, NZE NO KORAKE O XOANEK BH ONOFN CEO NE OMOYH 5“, NE 
OTA METHXb O XAREb HO OAERIO PLIEOV O .€. THICOVINT  NACITNER MOVKH 5, 
PAJEE KENk HO OARTN, NEE KATAOV HN OMOPOV O JANPRITARTE MH OKACI TEAPB 
TEE€ ROCNOVINAIETh Ch TPENETOML, TL KE NNNM  NOEEAN, 6 BAAANKO, 


55 FMAFOMQNITA TAKO. 
MRYEUR. 
0% (Dun ze HACME PAAVE CE, H IIPIETh KONbIJE MOVYENIH. 
79 gone Bora 32 KpncTiane. 
71. gonaeae 
22. Ovrou 
73. NANGAHTN 
74 Fpegiu sze MOyyYeNHKb XpNCTOKE NA COVANITE 


"PT ONpRAR BCEMH. 
75. Nema. 
78. Nema. 
77. NOMHNIKANIO. 
78 NO YTO NE NOMHIBRANMIG FAAFOAN XpNCTOKLI 
79 Nema. 
50 gL3ovnu. 
51 wae 
4 ckoe 
2 KRPNNME POAOCTR. 
85 MJAb KOAAMH. 
om oFOpu MOCTAEN Bb MRpOY. 
81 u NZCH, NOIR CKOH GQMOKRNJA. 


£5 MApOKA MICHHITE 


80 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


MOEEAN, NA CRNACTR Kb MRNE O MOANTKA 5% TKOM, N 3JACTOVRNNKH 57 nam 
BOVAN; NJIBARN ME, KAAAMNKO, OTh GZAM 55 NK M6 RUNN OAPbNETA, HKO 
Tu cu ROork Eh KAK AMHNA. 

KONEYAERIOV KE IEMOY MOAHTKOV, IIPNKEAOME HM NA KOZO M NpNKE- 
ZAME NA NISMA, MW OECANKMIH  AHPRMN PIZBAPGENIBE TRAO t€r0. KugasL 
6 TO BEJAKONENM Wap O MAANMNL, KLJOVAN KCANICMA FANCOMA, FAAFONIEN 
NPRACTOKCUTHUH NMOXEMb: MKO NECTK NNAXh EOFb HOMENOYTN NO HhCO- 
MOV MNpOV, pašuz  Anonoma no Paxumo, a raz wcra fork Feoprnega, 
GpONETN NANCTOCb YTO HE NJEAKHTE 16F0, NPNIBRAR, OTh POVEb NAMNXE ? 
HO OSOR6AR CBEpATH KOCTH  KGFO MO OEBEPRITE ELO COVKOJONA. .F. E 
YACA GZNIG AbN6, Ho OTugomME OTu miero. H OTOME O YACE O ENEHN ;K€ 
MALNNIC OEAAKOME. BH ChimaAk FOCnoju NA OBAANRXA, HP KbCTAKH KOCTA ELCE 
Feopruiciu, H AOYNOY NA ANE IEFO AOVXh ISNEOTANA, H OZNE H KICTA. 

Torga_ Ba3nge Focnogh ma meseca. To me Feoprnic Movrennku Xpu- 
CTOEb ERA ApA NAOVITA Ch CAROEHTU HN EECRAGVIOMTA KR CEBZ. Mor- 
YEMWKL KC XpNCTOKK NINAC NpEAb NR, M OPEYE:  ŽNAOTK AH ME MOYYH- 
TeanE. Onu me Apovrk kb oApOvrov pRme: mxo ce crzne (tako) sro 
crh.  ApOY3N KE BRNIE: MKO HN O NOAOSBNM O IEMOY €CTB. Om ze 
pGYE: A3b IECMB  FEOpFNIG, PIZAPOEAČNM KAMN, YTO NE KRPOVISTE Kb 
Boroy motuoy 7? Bugagu me ANATAMHOCA  KONNK, MKO FEOprnig EhCTA 
OT MDBTELHXH H ozapoka Focnogov [c. XpHcroy cb BBCRMb KOMOME 
czonub. Buga me KBEZAKORRNM  NapkO NAANMNL, TOME YaCb NOKEAR N3- 
KOCTH O EBHR  FPAZA HoOoMhYEKU  UpRgaTu 1. [1] OTAKO OVCRYENN GNMIE. 
Ho ongovrk Cuo CAaKOwW gh onopogov. HH czeraro [Feoprum meE6na sb 
TBMbNHUH O APRIKATH , HoOMOKEAE O ONOKO  PAKAGINTH O HOOCMOROV O PAJEA- 
PHTH HO OERINAKE NONOKNTH O CKETAFO H CAHMTH Bb OvcTa tro. 1 uo- 
BEAR PACRINTH KAMENE KEREH 3210, H TOV KEBAOZNH FAAKOY IEFO WN 010- 
KOME 3JANIATN Kb OKAMHIJE, tH NOBEAZ AA KRJKAACTH KAMH NA Bb, MN OZA 
CTEOpETE H IAKO Npaxh. ll nanu NOKEAZ EE3ZAKONENM NADb OGRCETN CTPR- 
MOFAAEb, N OAHMOME NOAKAANTH. I] NAKH MOKEAR BOA MZEAZNA CTEOPHTU 
H PAZACNITH KIKO HAAMbI OFNbNE, W NONOKHTN EhHE MOVYENNKA XpHCTOZA 
Feogrum. [HH Te MOVE  HDPETOBIIZEb  MOVYENHKE O CHAO  XpuCTOKO1, M 
NOKENZ KGCTH Hb TbMERHNOV, NONBAGKG OVMNCANTE MEYRCTNEH NAxNNEE, 
KAKOEOVIO MOVKOV NACI #EMOV. 

IOTpOV X6 EMERMOV, NOEGAZ  NDPNEECTH NZ COVAHMTE, HM PGYE IEMOV: 


55 MHNOCTA 

87 NOMOHWITRNNHKA 

58 Ovdje je u rukopisu narodne biblioteke prijekid, koji traje do bi- 
lješke, sa kojom se bilježenje ovih varijanata nastavlja. 


-đa_a 


APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 81 


Ennpamao Te, Feoprnte, AA AmTE CTBOPNINIH TAKO, TO NS? a3b BZpOVIO 
Kk 2% Boroy rgowuov. Pere Eennkn 2! mMoyyennkh FP: CrEopov wapov 9%. 
ljaph peve: IEcrn, Feoprnie, cronogn 7 PPF nonara moe .xe. Kumpo 
HXb OTh 2“ pAJAHYbNWXE CIXOBb 95, 1 76 HmMTE TEONMH MOAHTEAMN NpO- 
3ZEEbNOVTb, H BRTEHIC CTKODPNTH NIOAb, HKO GECRAORBNO IECTh, TO H Z3b 
gžpovio kh Borovo TEgomuov. Ta me 97 uovyemnku  XpucTOoEn Feoprnte, 
noMonnen ce kb oBoroy Yach  I6ANNh 95. H OKONBYAEb ZX€  MORHTEOV, 
u peye: auuuk 9%. HH rorga Rpo3€ENOVIHE CTOAH HP MAOZb 1%" “cTEO- 
PRIME BRTENIG 101, KHNKAO NNOZA O CROH. Tora BHAZEb  EE3AKONAHU 
UAph AHEBNOIE YIOXO, H pere COvmTuMb ch uuu: Bemuxb Goru Feop- 
FHIEEb, HKO Kb COVCR APREZ CHZOY CEOIO NOKIJA NaM Teoprmemh Ta- 
nuaeuckiua 103, Ne gaze, kano uovynrTn. Hagege !%5 me HC TEMENHIJE 
H NOKERR NHKOV NpNNECTN M NpRTpbTH MA AKOlE 194. HP OTOFAA NPRAICT 
Kovinov cot ua cupkTn 195. H nogexn pesakonanii Zngnmnn 106 guru 497 
KOMOEOY 198. KENHKOY, M OKH OHIEME O E3bRADNTH  ONOEO HP CMONOV H 
EBEDRINTH Toy 19% rano 1er0. Torxa CNOyru AHHBRONE 219 NORENRME H 
Ch KONOBOMb NOFpECTH IETO, AX XPHCTHIGNE TENO IGFO NE EB3IMOVTE. 


59 Na ovom mjestu nastavlja se rukopis narodne biblioteke poslije 
prijekida označenoga pod 88. 

9% Nema. 

91 seuy 

L XpucroRa 

93 Cuzomo XpucroB0i0 138 ChTEOpS. 

95 Fraza se počinje: Tieoprić, CTONOBE COVTE 
TE sb 

9 Pošljednje tri riječi nema. , 

95 ONJANYNE. ADPEKH, 

%6 xa 

97 Torga , 

98 Cijela rečenica: Eh Th YACh MOANTEOV CTEODH. 

9 Cijele rečenice nema. 

100. Nema. 

101 Nema. 

103 Figopria Fanunetickaro. Po tom se može vezati s rečenicom, koja 
je naprijed. 

103 BAcaxaTe. 

104 ZORTH MOVYENHKA. 

105 Kovxh cgon Focnojgesn. 

106. gan. 

107 CKORATH. 

105 koNOosk 

109 Nema. 

11 napeRu. 


STAR. VIL 


o 


Xx 


82 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


Ilorpegome me !!! u nonoga 113, IErga orngov croyru '!5 gucrh TporeE 
KEAHEb NI 36MAR, NEO TOV Focmogh NpNac NE OENAJEXh Ch CEETIJUH 
arrešu 1!4, HH opeye uu arremov CanaTuaov !!5; Tegx pexov, arreme 115, 
PAČNINH  KONOBb CH NO SEMAH H JBECDH MOCTH OTOAJAIEH OTE KONOKA. 
Arr6Ab #6 CTEOpH, MKOXE NORGAR KEMOV Focnoga. H ga Ta Yach Kacum 1!7 
CERTR ECANKb, HKO NE MOWTH 3pRTN ma gema 118. Bearnacu ze 
Tocnogh cgeraro *P Teoprum rmarome: Feoprme, ga gacn !!?, muo cm 
IGCTb Cb3XANE ApgaMA BPREOJAANANAFO ; 236 KE IECME NAZAPA KRCTARNAR 170 
"E orb rposa rgotero !2!, H roma vacz gacra. [BH pere teuoy Focnoga: 
KpRan Ce H Eb3MAFAN, H IEMITE EO TN COVTb .F, ART, H UAKM MPHBNOV 
Ho nomom Te ch oAgpamoue, Hcaxouu nu ixozomn.  H tegunu me oTa 
CROYFE  EHZRBBNE GBIKAMIGIE, MBA, MOKRAZ COVANMUK, HKO Feopruws 
ECTA OTh MpRTEBNKE H CE Ovynra Mogu lucovcz Ma3sapzncytun. Torga 
COVANIE MOEERZINE RonEECTH KE oapoy.  Mpmmugn me Feoprus pere 
Kb uapov: Tu ch Anonomonun, a3k_ me ch FTocnogouk Ic. Kpucroma 123, 

HH Ce ZONA MpHAE OTb MAPOZA, NMEREMB  ČXONACTNKH, MH EB30VRH Kb 
171 g OAZA OMNOFpEEENK BOVAČT 

113 C& KOoROGOME. 

118 "Te rečenice nema. 

1€ ck O TEMAMH Arrent. 

115. Gaxarin 

116 Prednje tri riječi nema. 

117 gpocia 

118 cgarh 
= MOVYERKKA. 

11% Nema. 

1230 Qua POVKA CETEOPH MpRENFO YROKRKA gama, a Na3apa  EbCKPH- 
CHANA IGCTR. . | 

TFF Ho oresa Faaronio, EbCTANH Tb NIH, 

181 Grb cua Toro. 

133 Od 121 počinjući tekst nar. bibl. drukčiji je, i glasi: M gu rm 
YACk NOCTHNE CHOVFH UApEEH H BB3FNACH Hz: MocTOHTE, AA M OA3ZbONAOV 
Ch KAMH. CAOVIN KE EHAZEBME EBCTAKIMA N, NAAOMIG NA NOFOV IEFO H 
MOKNONHIE CE EMOY, H pekOmleE: Cere Fieoprić, NAmzaga Nu Xpucrogo 
3NAMENIE, KA Ezpovicub Boroyv TEOEMUu. (uk KE CETKOpH HNb MORARTEE 
H KPRCTH HXb Bb O HME GUYA H CHINA H CE€TATO ROVKA, H CRTEOPN NUR 
nogaa muena. H manu tmacra npzgu o wapeun Zagrmoma. MH pere ce: 
A3k aku pash o gomin Fiuoprie. Ne pRxb ZH Tu, TH ch Anoxonouk m 
Hpakmieub, 236 ch Focnogoub monun Ic. Xpucroma. Ho vro ne grpšie 
Goroy MOIEMOV O BEJAKOMHH? —— BHpaEE KE GGJAKOMNIH IAPb O CAOVFHI 
CEO OVBRpHBEME CE Xpncroy H RpEAACTE Hxb MbYiO. Oman ze npiee 
YBCTNUM CbMPBTE, HN HAOWE Bh N3Nb EZYHOVIO.  FIGOpFIN € NPNIKABE 

ogapk Baglasn, m opere: Fuegoprmie, paKa B6cTa Bb KOMB MO€MB. — Tako 
nastavljajući se tekst narodne biblioteke iza 121 traje sve do 123; a 
onoga, što je u gornjem tekstu megju ta dva broja, nema nikako. 





APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA .XIV. VIEKA. 83 


. Movyeunxoy Xpucrozov, raaromomru:  Focnogu Feoprim, ce Cuiun Mon 
EONA EbUPENE, KOTE ARAATH: ZONK XE Tb OVMpZ. A TOZHKO TO HMREHH 
HuRxoxz. Aa amre uomemn. nomo3n uu. BMovreniki me Xpicrogn 
peve uk mien: BE3BMH ZL3XL MON, H HIDARN DONOZN NA NICME, H Pb: 
Ce Tzu raaromeTu pak gozuu Feoprme:  Bacranu na Norov CO Eh 
uMe Ic. Kpucra. Torga xe NAMBANH CTROPH, MIKOKE NOKEAR IEH PAEb 
coznu  Feoprme. HH roMu vach EnCTA Kona. [HH MAYET ENA  CRABNTH 
Bora, vnaromowTn: Ba nerunov npopoxa gacre maua Borb, EEANKh IECTh 
Gora XPNCTHENKCKM. | 

H no TOME MOVYHTEZE pere Feoprnio: CTOZN KE NpOJEEBNOVIBE, HB 
RE GRMA, KTO IECTh TO CTEOpNER, TEOH AH GOrk, MAH NAMA GO3H, MA 
3AE IECTh MORATA BAH3h MOIE PAKA MPABETRXA, H 125 MHKTO KE NICE NG 
K&CTk, EWNO ZH 16 VTO Eh NIGH, HAH HR GBINO 174; KA AMITE BRCTAKHIH 125, 
EME COVTR Bb PAVE TON, TO M oa3k O BRpovio Bb Borko Tgon 126, Torga 
CE€TW Feoprnic pere Wapov: GEETO EVAFFENNIE FRAFONIETK, AIMTE ERpOY 
NMATE HKO 3PhNO  FOPOVINNYRNO M PEYETE FOpE: HAH NA HNO MECTO, 
To npzcrovnuTa 127. MH pere Feoprnie kh ogapov: BH omazre. ure !?9 
OBPEMTETE KOCTH, OTKPHEBIE pAKOV, TO NpumeczTe un wr. Onu sme 
MLAbIE, NE OGPRTOME KOCTH, NE NPAXA NOFPEEbIME !2? npuNECOME IEMOY, 
BacraEh me MOvyennikh XpHcTOEb Feoprnić TOMb YICR, OPEKNONK KORNI 
CEOH NA 3€MXt0, NOMORH ce Xpmncrov, raaronie 15%; Focnogn Ic. Xpucre, 
NOCAOVIAH MENE, PIEA TEOIEFO, H MEH MHAOCTb TEO MA MENE !ŠI, 
Torga Mpbye, H FpoMb 155 gucTb EEAHKb HP MARNHIG, H ERCHNIH CRRTA KE- 
AMK MAZAR MPRCTHIO, HO TOMB YIC EbCTA'F MOVIN H ARTH .KI. H OZENA 
GAbNA. HH TO EHAE UApb, NpH3RA 255 GEAHMOFO OTb NHXxb, H PEYE IGMOVY: 
YTo 15 zu ogecrh due? Qun me pere: (\3h tecuh Euiašn norannsa 155, fi 


135 Odavde počinjući tekstovi se opet slažu. 

134 SWCTh AH YTO Hb NICH HAN NICTE. 

135. ZRCKDECHIH. 
.126 Borov TEOIENOV. 

187 Od 126 dovde rukopis nar. bibl. nema. 

138 samre 

*FOAmTE AH ONE OBPRUTETE KOCTH, TO RPAXE nocrporana npune- 
CETE CEMO. 

129 GOCTPUFARIE 

159 & MONHTES CbTEOpb MH peYE, 

181 Mjesto molitve samo: aMunn. 

183 rpovch. 

Lo. 

183 MH nogena Ijaph NpN3BATH. 

154 karo. 

1858 e3uynHKh. 


= --r=-=p3 


84 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


| €ye I€MOV Waph: KOAHKO IECTh NETA, NOMIGKE 155 cu ovupinn ? Osa me 
, 
€Ye IEMOV: .Z. 157 curh Nd geke 158. Peye IEMOV WIpb: KpHCTOCK ChIRA(b 
Yi 
(1)H ERIE Bb TA AETA, IEFAZ BBCKORCE H3b MPRTENXE 15%. Quan me pere: Ne 
BEIE TBFAA MH HMENH XpucTORA NA 3emaH. Pere ieuoy wapn: Koro 
Bora tecu uozuan? Orezuragh pere: Mu TOorga NOKANNIXOME CE KENN- 
j KOMOV GOrov ANOloNova, IEFOm€ plAH M ONOHAOXOME Bb  MOVKN, NE 
uuoyiru nokom 14%, ugo gunmeTu Muxanau, raaronie: ovnuranre !'*! 
KRKAO PARNA CEOB OH BR3HMAHTE Mb3KOV CEO 115. [ocaoviman = apov, 
MA TN HCNOREMB EbC€ EXE GHCTb MRZE. BECIKb DOZNEN CE OTb MA- 
TEPE H EEPOVIO Kb nuME FOcnogNić, NIBTE HMATh FpZXH, TO NOKOH NMATR 
Kb WEAĐABNHI AbNbh. A KCH MH NE HMAMO NOKOM, 3ANE OTBEPEFOKOME 
ce Boraa !*? gapovinre !** gu o raovxu Koviepu 145 g ge Anozomi !'*6, 
HXb KE KpHcTNHNH HE HMNOTH !“7 mu Eh vrozme. HH pere 1€MOoy Ijaph: 
OGovpox tin IEcH TB 54% goniexe Npexac .€. ChTh 147 NETb OVMPbAb IGCH ENIAA. 
i H peve npzakcTotemrnun : Ne rnaronaxh 15% au a3, mKO FEOpriie KbCTBIJE 
IECTb, 1 CE NENPHNIZNE NOZAb NIMH NOcTAKH 151. Nu ERAb IOZE 15? KAKO GECB 
YBCTHIE 155 gnanomn !5* ma rasunenckiui pogu. Hu npRgexaTE UH EBAOKNIJOV 
. HHITOV !55 u 3JATEOPHTE 10 Cb NHUb PONA OVKOpENHIE FZAHARBNOMA. 
| IGrAA "€ 3JATEODNNIE PAGA BONI Eh AOMOV EBbAOENYOV 156, peY€ MOV- 
dj YENHKE XpHCTOEb Ku xena: H3nz3u, Ke€H0, KAKAb MH XNEEb, HKO Alh- 
| YbNb iecub. Pere zena kh omeuov: Zineu FTocnogb o Bork MOH, KO 
158 oTrmeme 
157. ov. 
158 Rume. . 
189 Rečenice te nema. 
x u Apasme 
140. KONBIJA. 
141 NO3NAHTE 
143. ZACOPINMETE NO AZAONME CKOHMb KbiEAO. 
143. QTMETAXOMb C€ XpHcTa. 
144 g BRpORAXONb 
145. KOVMHpH 
146 Nema. 
147 HE BbUZNMIOTE. 
148. Nema. 
149 ZANE OTh TOANIJEXH. 
151 Mjesto Npzab NAMH ROCTAEH: NARACTARH NAM. 
152. gvgo. 
158 ko€ 310. 
154. NOCTAKNTH. 
155 grporovw. 
Eh TbUNHIJH 
156 ZAAOBHYHNOV 








: X 
“ APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 85 


KREBA MEHMAMb 157 Kn KOMOY CROEMB. Pey€ tEH MOVYENHKH KpHCTORH : 
To uomra Bora YRTENIH, KA NECTh KAZBA Ek ZOMOV TEOIEMH 155? Peye 
ena teumov: Asu vroy Kocnogu, genukaro Bora Anozoma Fr. Pere len 
MOovyenuKb XpucTogu: Aa Eb NpaABbAOV NECTh Ek KOMOV TEOIEMb XARE1? 
Torga pere mena: BHixgoy YROBEKA CEFO, HKO OEPIJK FAAHARHCKNH IECTL, 
Nh HAOV HCOpOMOV Bb COVCEAĐXb XAREN, MA MCTh MOVE CH H Z3b Ch 
YEAB CROHMH, TA IO€ NA OvTpnii ovupenn. MH n3nac ena npocHru 15? 
KA&EA. TOorga MOVYCNHKE XpHCTOEb CEXE EBCKpAH KAMENE 16%, KaMENE 159 
€ Thh NpOJEEE, H CTEOpH KEHIE '8', .€i. KAMSAE PICAb AAKbTb, H CTA 
TpANEZA  MPRAb  MOVYENHKOMB !6% OTE AFFEAB, H OBCA GRAFA HA MiEH 165. 
H npumubabimn Gena >*P-P OH OEHZE ApBEO COVUITH HI KAMERH '5*, H EBIBABNIH 
EBHOVTPB 05, ENJE CUEbNEHNE viogo 56. Peye: Ce tecTh Korb raau- 
NEHCKH, IREHIB CE (€ Eb 340 EpEME YROKEKOME CHMb '97. H npnubsnuiH 
KENA, NAAE NA MOFOV MOvYeRiKOY Xpucrogov Feopruo. Tora Feoprne 
peve: BacTAHH, ENO, NECME TH A3b BOFb FAAHATNCKN, Hb PAB IEFO 
ecub a3b. Owa me pere Encraghiin: Focnoguo Mon, Feoprue, ga TH 
FNATONIO, NE OCTAKH MEHE, page cEole '95, Movyennkh ze XpHcTOoEh pere: 
Frarošn, teme wcu nounicanna 15% Ona me pere: Focnogu Feopru, ce 
ICT ARTHMITE OV MENE, CE TPETIIE ARTb FAOVXb H NEM HP CIERb 'F, 
H cpaub me 17% gecThonokašarn !7! covckgoun. Nu o REjb, MOMENIH AH 


NOMOIUTH, AMITE XKOMITEMIN, PAGE GOKH 17%, KA AMITE MOAHTBOIO  CEOKIO 
MOMKENIH HCIJEAMTH YEXO MO, TO HN 23b Ezpovio Boroy TEOtEuov. Mov- 
yennkh ae Xpucrogn peve: Mpunecu cauo 175. dema ze MIbAbUN Npn- 


'37 WRCTh 

"98 Cijele rečenice nema. 

Fon Aparna. 

15% gonnecTn. 

169 organa. 

61 BETENIC 

!62. kuMH 

165 Poglije 162: ghceMH HCHIIKNIENA EAAFHMH. 

"Kb O AOMOV CROEMOV 

164 ZORRO NPOJEEbINEK 

165. ZAVKIKNIH. 

168. Tpane€30Y OVKDANJENNOV H KCA ENAFA MA NICH. 

167 Mjesto prednje rečenice: H GOEAWYHA CE IECTK YAOBEKOMA. 
168 KA CKAMETH TH PABA TEOA, Nh ME GCTABH MEN 

169. Pun EKE XOWITEMIH. 

Ton oxpoun. 

17. NOHCKARENO MH 

17 enTH €. 

173 Prednje dvije rečenice nema nikako. 

175 (llaguuin Npunecu I€ro H NOCTAEH IGFO NpEAb MNO. 


86 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


NECE  ARTumra !7Ć g ONONoxH NpRaL MOvyenukomn Feopruicun. Om me 
ERCTZEb NpZKNONE KORNER, NOMONN ce BOrOV, H KONBYAKR MORNTEOV peYE: 
unua. 1 govaov Ra KaTmara 175, m Npo3pk AZTNMITK 175, BuAREbNNH 
KENA TO, peve: Focnogu Heoprnie, H IEmiTe Cc€ NOMORH, ZA EG ZRTHIBTH 
CAHIAAR  MOANTEOV TROI, W MO3R O MpOCTAR.  PEYE KE IEH PO MOVYENNIKK 
Xpucrozb Feopruwe: To KOBORNLiETh !/7 nuap, xen0, Nu GOxpamu 178 
ASTHMTA CEFO MANO AbNH; GFAZ EL30ROV 17%, TOFAA NpNAETh RN NOCKOV- 
HTK MN MARO. 

IOrpoyv 59 me BWEBINOY H CG FpeXEKOV OTK O HONATE apeze !8! ch 
MWOSRMH MOZBMH. BL3pRER KE IEANHR OTE CANORRHKE 18%, Teornuci 155, 
HOKNAR ADPEEO NAZA NONATANA EB3PAMITKNIE, M FAAFONA KL APOVRNNI, HE 
BRKOV Ch NNME: KaKo CG IECT YIOZO CTEOPHIO, NOZI 154? Nioguie oT- 
ERITAME IEMOY OHN: Toy I€cT& 3ATEOpENG VROKZE6 FraAHAZNOKU. BI nO- 
EGA IApB O M3JEECTH H3b KOMA ELpgOBNYA. HJEENOME KG NpRAB COVANIG 
n Ene aroru 155 g cEzTiun. npumnsaxov panu wro'F. Ne Moru me 
MOVYEHHKE  XpNCTOEE  NpHIEMATE pini 150 BEIPEEb NA  NEGECA 157 Kb 
TBOPbIJOV CEOIEMOV, peye BENHiEub  raacouh 155; Focnognu ic. Xpucre, 
npuun govxs Mon. BH rorga NpRžgacri 5% goyxh CEOH NA CMpRTE. Torga 
NOEEAR NEYBCTHEW Waph NAANMHb NECTH BB3BULMIE TENO MFO NA FOpOY 
BbICOKOV 3ZNO H NOBPRMITH HH, AA NPHIBABNE FF MBTHIJK = NEGECNNIE 
H3RKOVTk M. O NECOIIG KE TRNO IEFO HO ONOEDBFONIE MOVYENHKA XpHCTOBA 
Feoprum ua ropz Ciupnonucijan !9% m ooTugome ch muun !*!, 

Torga BBicTb rpoMu !9%, R6ANH TPOVCb, MKO NOTpECTN Ce FOpR !?8. H 

174 orpore. 

175. kg Ovu HSTHMTOV. 

176 Nema. 

177 KORACIŠTA. 

178. GA GRIOJH. 

179. mon3ogov 

180. Qyrpov 

181 HRRXOV IAPIE NC NONATH 

18% Prednje tri riječi neima. 

188. Tuornnxb. 

184 Kro CBTEOpH YIOKO CI6. 

85. MAAHIJAMN. 

OH OPIJEHKOV EbCE TZAO IETO. 

186. TARNATH pAHR 

187 uero. 

188. Prednje dvije riječi nema. 

189. magga. 

LP 3Raple 

18% Groncijan 

191 Mjesto ch NHMH: CAOVTH. 

192 Nema. 195 Te rečenice nema. 


APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 87 


cmuze Focnogk Ha ropov u pere «u ouovyemukov Feopruwo:  Bacrann, 
 MOVYGRHYE MOH FGOprHiE, ERCTANN OTh CMA TOFO, HA OVERCH, FAR CH 
nisum nozpumenu 194. MH oTroraa BRCTA CRETM Feoprnic u nuge Ho nocruaxe 
cnovru, iš pere: [locrouwre Mano 95, ga m A3k NAOY Ch EAMH, BPATHIG !6, 
Quu ze CTAKLINE N NOJBAME N KuKaME Feoprum  NgovinTa Ch Bun, u 
NAAOME NA Morov tero: Pace KomnNu, NOMNAOvN Rack 197 m OAANAL NAMA 
XpucTOEO SNAMEHHIE Kb NME GOZNIE'P, KA H MN ONOKOSBNH 195 pove 
znanu gavonuic. RuazEb me XoncroEb MOVYENHKR BZPOV Nxb H NPbCTH 
ie 199 Bb OHMO OTRIJI M OCMNA M OCEGTAFO  KOVKA M CTKOpHO HMENA  NORA: 
Fazucuan, Fpurognoca, Aenzopocn, Maragapnock 20%, [1 wrga  RpHHAOV, 
TO ROYIOAN C€ EG34KONKNM WIph NAKNIMNE, PIBOVMRER, BKO MpiuCTA MH- 
NOCTb M OEb NME OIGTO KARCTNAN CE  COVTK 20! O MOKEAR O NCRMITH IE, H 
CKONBYA CE MOVYENNIJE HXM, HAOVTb EbCH Eb XNJNb EEYRNOVIO. CEETAFO 
Feopram npn3ga Uaph on oraaroma teuoy:  Kannov TH Ce BOFH = CEOHMH 
KNIO KE CE, MEKE TE MOVYUXK :3A2; Mb OT OMKO OTAIJA O ONpOCTN ME H 
OBpATK Ce nu moknanmn ce Anononov, MpaKANIO, H TOMA YACK NOCTABNIO 
TE ZPBIJA GOFOM, H BR VACTH KEAHWR GOVJEMNH OTb ECRyxh. Moyyennki 
Ke KoNCTOER EbCMRBER CE H pere: Na rat GR OTIM O GECEAA NOCENR 
OT TEBE, CE EO .5. ARTb MOVYHME IEMb OTK TEEE 3ABIMH BRCEMN MOVKAMH, 
H RE CIMIAXb NNKONHIKE TRXk CNOBECK OTb TEBE: XA MMNHA AH TAKOKA 
OVTRINENHIA A3b NPHIEMAIO OTB TEBE. TOFAA WApb pAAb BBICTR, MH NAYE H 
NOGBIJATN NO FRE. Pere me iMoy Movyenuka Xpucrozb Feoprime: Nu 
WApPOV, NE NOEMJAH MENE, ZAKE TH CE ROKAONIO BOFOMB, KEKE TH YTOMH, 
A ME ORIWEH MENE, OKE EO ABN MHNOVNK O IECT&, N& OMOEEAH Eh TbNA- 
NHUH  MPEBHITU MR, ZA IOTPE  MOKAONIO CE EOFOME TROHME AnoxoNOV 
Hpananmio. Pere: Mu, OKE NE NBTOVIO TEEE Kb TRUBNHJOV KB KIKU, 
Bh NOKHAN KA NOYNIEMH OV Wapmije Eh DONATE. I) uze. 
O IGFAR KE EBCTA O KEYEpb, BACTA 203 cE€Tu Feoprite m ONAYETE NaTU, 
oraarome: Kro Borno gezukuoomxo Goru mama, ru wcu Boru  TKOpEH 
YIOgEca MNO pagomua cu 7%. [BH omaxu peye: WTO NONE Noovyuue 

194 Prednje dvije rečenice nema. | 

198 Nema. 

196 Nema. 

197 TU 

Lom ONOMONR CE G NICA 

198 Zocronnn.: 

199 WXb 

200 Imena nema. 

301 Mjesto te fraze: OvExAREb E EE3AKONIH mapa; IKO NOTU KABCTHAH, 
će covra. Za tijem prijekid do 202. 

30% Ovdje se kod 201 naznačeni prijekid nastavlja. 

203 Prednje tri riječi nema. ' o 


88 STOJAN NOVAKOVIĆ, 


CE ToTernuunub ? HO KORBYAEE MOZNTKOV, pere: uuu. FAAroza sMoy 
Aneubcanbgpnu  gapunya: Focnogu Heoprmie, YTO CE COVTR O 3AFOROPNAN 
MIOANIE H NOOVYHAH CE NOO?  Pege seu uovyenuxu Xpncroga: [locaoy- 
au, Uapnje AAEKBCANBADNIG, ISFAA 20Ć ER OUPRJACTA NENPENIHHUNA, APb- 
KUME (0 KEC O MHpB H YTRXOV HENpHMINA, A Xpicra uegpaaaxov. li 
peYe Wapinja ANEKRCANBAPNIM : TRaMb KE EO3H NAMIH EpA3JU COVTE REEN- 
Kuun. Moyyemuku me Xpucrogn Feoprie pere: filxo TO raaronemu? 
Pere temMoy wapnya Anekncankgpnn: Focaogu mon Teoprnic, NOBEL 
MH, KAKO IECTb XpRCTOCk POZHAR Bb YROBZY& OGpASb 5257 Movyyemuxn 
ze Mpucrogk pere: [locnovman uewe, ANEKRCANBADNIG, MPOPOKOV FNAFO- 
NOMTOV 205; CRJEN MA XEpOVENME, IMEH CNAOV CROW, H MANIRA, CNACH 
ubi 207, [Ipopoxh Wuuuaxovuu 295 pere: Focnogu 30% oycaMimuxk CNovyxb 
TBON NM OVEOBXh CE FAZCA TKOlEFO. PAZOVMEXh ABAA TEOB HN OVCTPANINXE 
ce. Pere ieuoy gaptuja: Focnogu Feoprnie, YTO IECTb TO, IGIKE CABIA 279 
HPOPOKK H OVEOM CE; YTO AH KE EHAZ H OvcTpamu ce 2!!7?7 Peye cgeTu 
Feoprue: Mocnovian, uapnye AAEKRCANbADNIE, APRENIE IETAA CHE Toc- 
NOAb Kh YAOEZKHH, TOV BBAĐEb NpOpOKE OFEBOM CE; PAZOVNE KRNABNITE- 
HAIE tEr0, ovace 817 ce. Fnarona teuoy wapuya AaekbCcanbapnin : Banpa- 
mai Te, Focnogu uon Feoprnie, KOE UH FRAFONELIH, IEEE EECRAOVICNIH 
EbC€ NIOBb3HA COVTB CNOBECA TROM, NE MOAH 34 ME Bora, KA orgtrne ?15 
OT MENE AkCTb COTORNNA. Fnarona wu Feopruie: Bapovn, iapnije, Bo 
pacneraro  Xpncra 5/4, Ho NE DpHKOCNETh CE TEBE AbCTh  COTORNNA 2!5. 
Fnarona iemov o yapnya Aaekncanhapnn : Bapovio, Focnogu, Nu Bow ce 
API, (KO 3bAh 2!5 GECTE YRORRKOTOVENTEN 2!'7, XA NEKAH M3b GOVAOV 
ROCTOHNA  HCRORZANTH MOV Bora TEOlEro 215, "Torga movyeninu Xpu- 
CTOBb HA KORENOV NAAk H CTEOPH MORHTEOV BBCOV NOTE HE OVCHDIIG 
GECk NoKOom ?!?, 

204 3anx 

305 VROBEKOMR. 

206. DAOpOKA FAAFONMOMITA. 

307 moma CNACTH NACH. 

308 ZELBAKOVMA. 

20% Focnoganov 

810 YTO LIHINA 

ŠI VTO AH PRJOVME H OANEH CE. 

213 gverpamu 

313 orgarneTn. 

214 XpucToy picneTomMov. 

215 MROACKA. 

316 karme 

917 YROKRKOOVYENIJA. 


318 Poglije 217: secrb mu mMonn BOra 34 MENE, MH A3 NOZOENA soraor 
Gora Tuoisro. 
19 Be3b CbNA BPRBHCTH. 


e 


XR 


_ Zum 


APOKRBIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 89 


IOTpOV KE EMEBINOV NAVEME 3RNO 3BITH Kb Fpagh KhC€: FORA gn- 
KnTe vio, ko Feoprnie 22% ro€geTb, GOFOME NAMIHMA NOKNONHTH CE XO- 
mrere, Anononov, Hpaxanio 221. OVCANIMNABBIIN ZE KENA ONA NHNITI 
EBKOEHIJA KMN Z€ CHRb CARNB EMCTE BH MpO3pR 773, TOMb YACE REMIJA 27? 
CBEPRIKE Ch FAAEM H PIZADA PH3LI CROIE, HP TEYE NO NAPONOV BBNHIONITH H 
rnaromomTn. MH ganiige Eh NapoXE FAAFOMOmTH 224; FEOprnie, KAKO TEOHNL 
ROEERRHHIEME COVXOIE ADZEO NPOJZEE€ H NA HAOAb CE OEPATH H CRABb 
POZKAb C€ BPO3PE, CE KE ZH NUNA xOTENIH AnozoNoy EEpogaTu 225. Tora 
uoyrennki Xpucrogh Feoprnie, OCKNAEHER 256 ce Kb Mien, peye : F Flpu- 
CTOVNH GANE, H NOCTABH KATNITK CBON, ZA MN NOCROVANTE MANO. H 
CTKOpH KENA TAKO, MmKOmE NOgEšz Feoprme. HH nonoxn o mpRab NHMb 
ARTHUTE Npo3pkENH. Torga uovvenuku Xpucrogb Feoprnić, Eb3p%Eb NA 
AETHWTA BH FAAFONA IEMOV:  TEEZ FAAFONO, ARTHITOV, BRA3JH Bb XOMR 
COTONNNE 57 nu opuyu Anononov: HH3xx3u CKOpO, 30KETh T6 PAEb GOXKH 
Feopruis. > Torga u3uge Nae Ezme Ea Anomonz  AOgxb o NENpNI3HRNM 
H BE3p%& NA meEO m pere: O Icoyce Nasapannne, Eh OH AbRH ApžEo 
KPBCTA TBOIETO OBANYH ME, HEIN ZSE OT KOVKOV NAKM RPNEEAG KETNUTA 
cefo ma ue? Bsnk3b, CTA NpEAb MOVYENHKOMb  XpHCTOBZME H peYE€ 
teMOV: o I€rga KNAxNKA XpHCTOCE NEBECA OVTEDbAN H 3EMNIWO  OCNORI H 
NOCTAEH pAH Bb GAOME NA ERCTOWE, H CTKOpH YAOBŽKA NPbCTb Eb3kMb 
OTb 3EMNE, TOFAA KE FNATONA Kb ATFEAOMb H MENE 228:  HazTe n no- 
KRONHTE CE AZNO povkov MOI. HH KECE CTAPEHUIHNU AFFENBCKBIHE, NO- 
IEMBINE CEO  EAACTH H NOKNONHIME CE ARNO 22? povkOV BOomnio. 3L 
PEXb:  MAAMM O OFNANHI IECMb 238, AX NE MOKNONIO CE KAAOV  NHKORNIKE. 
Torga pasraaga ce FOcgogb H CBEpbxE ME OTB CNAEH BOZNIE. To un 
IGCTb MPHEHTRKOV TONNKO, KCXOKAOV X€ HN IEHTE NO TpPETHMFO NEKECH, 
H TOY CAMINOV IEC OTERTE TBOPATR FOcnoga Na YRostku. Bi asu ga- 
PREb AFFENH H APNJOV Kb ONNMB OH OBRAOKOV Eb MIG, NA ERNAAOVTA NIH 

*+- Teyare. 

220 (e ge BRAANKA FANHAEHCKM. 

321 Npauno 

238 Poglije BbAOBNIJA: ME CHINb IGIE NPO3PZ 

238 NOKpbiE NAATK CBOH. 

324 Poglije cROlE: MA CEER, H TEYE MO CPRAZ NAPORI EBNIOMTH H 
raaromomru: (D Feopne, o Fieoprie, o Fćoprie 

295. DOKAONNTN CG 

296. Nema. 

*- O Mauyu u 

347 ZOvnninniTe. 


HO CETEOpN ARTHMITE MKOKE NOBENK EMOV CRETIH. 
338 _ Nema. 


229. Na ovom se mjestu rukopis narodne biblioteke prekida, 


90 | STOJAN NOVAKOVIĆ, 


Eh OFbNA HAN Ek KOROV EpLFOY IE, 1,0 TOMA MWCHEDITE, JABOVNOVTE 
ARNA GOmNM. Peye ze twuoy cgeru Feoprne: O cTpICTRNNYE S NE 
MOMITLNIO KOVINE VROKEYE, CEEPNNITAKNIR KOTEN  OVKAACTN OTb O CRAEM 
GONE. Torga peve mevucru zovxn: Taxo uu Bora m CHAN MO, MKO 
MOPRCKMNMH FROVEHNAMNH OEAZANIO B TOEOIO CAMRME ; H AMTE EX KOTRNA, 
CE TE KtiXb Morovinan. Torga pere uovyennxu  Xpucrogn Feopraw: 
CTPACTANHYE KOREABIJ, CIMB IECH CEE€ NOFOVENNA, TO KE AB RA ME OKOV 
CHYH CE KOMTENIH, ROZAH TOY MENE MANO, TA KE TH OTpRMOV NOCI 
CEON, A TH O XpZMNRR TON moxomjgov. Movremuxa  XpEcTOEA KLASE 
Ek KOMA NENANMSKNNNARNM N NOKARJE H 31 KulO, ANONONI NIEEJE hi mo- 
. SPRE NI SEMBAIO HP CRKDOVNIR, MAKW MPAXb BLICTA. | 


H EHARDIE KE IGDEHIG BOFb CEONXA NARENNIE H CRE3HIE MOvYeNNKI Xpn-— 
croga Feoprumm, m BEZOME H Kb WIpOV, H NOKZANNE IEMOY KLCE EXE 
crgopn Feoprume. MaroyEo MOM, TO NE EZ AH H OGRITAh CE NOMPRTN 
goroub monmub. Movyenuki XpncTogb pere:  CTPACTBNNYE NEMOITHNM, 
BEZAKONKNMXE  MAFOVBA TAKA TM RECT, ZA NE URAH COVTh EOSH TEOR. 
Kayqu COVTb EO3H TEOH, EG NE MOFOVT& CAMNH CEER NOMOMTH ?  Torga 
PA3FHREA CE IJApk M PAJAPA PH3H NA CEB& H HAE Eh NOZATOV KL IApRIJU, 
H opeve: MOTR MR, IApINJE, MIKO Bh pOVrb ME BEAOKN O FAšAHNENENNE 
omu. Faarona tweuoy wapnya: Ne rnaronixb Na TeEa MmorawmrH: Ocrauu 
CE pPOAA FAAHAEHCKATFO, BEAHKb GO BOrk fECTb.FAAHNCNCKU, Tb 50 CBTKOPN 
NEEO HN 3EMNIO, TOH SKE TE NOFOVEHTE NMATh CKOPO OTB NEYBCTIM M 
GEJAKONHM O TEOlETFO. To X€ CABINARE (JIpb H CMETE CE 3RAO H OVML 
NOFOVEH H FRAFONA EH: AAEKRCANBADNIG, TAKO MH IECTh PAZOVMRTI, MKO 
HOTU KABIBCTEOVIČMIH  BABIIBCTEOME  xpucrumnucKNub. M seu go ga 
EAACH H EEH€ 10 KB COVANIMA, H CNORŽAA HMB EBCE, IEKE FAAFONA WA- 
pra wb gapoy. ONA KE CAHIBAERINE TOMb YACh RORENR(IME) H ROBZCHIE 19 
32 BAICH H ONOKH O CpRINME OVTpOEOV IElE. Bnazmena se ČNEKRCARBAPNE | 
PRIKEMA NEYVECOKE OTEŽINTA, Mb TRKRMO HEOCNAEbNO ERAHMME MOVYENHKA 
Xpncroga -gezemru:  Cgerm Feoprni, Monn Bora 34 ME, MKO BEANKO 
At1o navunaw. Fnarona sen Feoprme: Me gon ce, AAEKLCANKADNIG, MANO 
NPRTALNH, AA NPNUCMIN ERE NPABBAR H KNIHA ERYHNOVIO OTh KAAANKN 
Bora. H GOogcnauić CEE34TNW 10 H KARITAMNH FOpOVITHMH OTPRJATH CAC 
Ku. Torga ze ERazena AAGKRCANBADNIM WE MOFOVINTH  TPRRRTH O MOVE 
TOME FRATONA KhOMOVYENHKOV pAEOV GOMNIO: Page BOHR, YTO CTEOPOY, 
(IKO WECUb KOBIUTENNIM NpHIGAA, AA ATE CKOMRYJIO Ce CmuE? Tora me 
uOvvennkk Mpucrogu pere wu: Ne ovaacan ce, ČAAEKBCANBAPNIG, Ni NJN, 
Eh TEEZ GO IECT  KPBIITENNJE KPREHIO TEOIGIO, HIEC NPORHTA BOVAETU 
OTb OPOViRNIM.  TOFAA BE3AKONEN NApbO AAXHIN NOEENR  MBYEEA HpE- 
Karu wo. TOTAA ENAmEeNa ANEKECANGAPHIA CAHABBINH OTERTb H BRIPREBIBH 











APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 91 


mA mekaca u peye: Focnogu ic. Xpmcre; TM .BRCH BACA, TM KE K2CH, 
MKO TEEE PIANO OAHICMAIO  CRMDBTLO CNIO MPRTOBNREBHIH, HH CE IECBUR 
OCTABHNA NONATOV CEOIO OTEDBCTOV, ti HRCMR IE JATKOpNNI: H TH, FOC- 
nogu ic. XpucTe, Ne 3ATKOpN ABBPH PAIO OTb MENE, NHP OTEPRIN MH IC, 
Focnozu! IGrga me KONBYA  MOANTEOV, H3EEXOINE Kblb H3b FPAAA H 
OVCRKNOVINE 10, MH CHONBYA CE TOMA YaCH MECENA AOpNAM Kb .A. AbNA. 

Cueraro ze Feopruwi mpn3ga Be3akoubnu uapa o ZAJHMRb, BH raarona 
MOV:  Feoprnić, €€ ROrovEH WAPNIJOV  MNOFHME  EABISRCTEOME XPHCTH- 
MINRCKMMB, TOZKAG H NA NB OCE TRETHINN NOFOVENTH  KARBIBCTEOMA CH. 
Torga me: raarona Marnegtoch MOVYuTemn apov: MAXA MH OTE2TR. 
Torga E634KONbNIHJ HAP OCOVAN NA CMPbTh VETEPETOBH N pEKb, HKO NE 
KOMITCMIH  EOFOMb  DOKAONHTH CE, Re KRpoRaTH BA Focnoga ic. Xpucra, 
ume OTh Munama Na KDRCTA MPHFEOZRAEN BLICTb, NLHIEME C€: TOMOVIKAG 
MORMME, ZA HOKE H OZ3b BERO OPOVENIO RPRANTH.  ČABNNABBINE OTETA 
CEETW FEOprnić, TAIITA E CE NA KONUIJA, H H3BEZOIBE KE H OTk NONATH 
H OZBEROME H HNPEAb EPATA :KENR3NA, H FRAFONA Kb CROVFANE HE APb“ 
maxov tero:  Bparnie MOM, NOZAZTE ME MANO, OV IJApR CHHXb .S. NATA 
HMAME MOVYHTH CE E63 MOAHTEH, KA NONE ISAHNOIO NOMONIO CE 32 BIG 
kb Gorov. H guspaEb ma nego u feve: FOcnoxu, Wxe ROycrn Orb Npu 
Husa Npopoje, HRJEKE .E. (Ip Ch MNOFHUMH BZPOBANNIH PAAH, NENE, 
ENIANKO, MOVCIH O TBRJE OFNL, AZ HSACIKETH .5. NECETb MOVIKH MOTYN- 
TERb CHHXb NM RA NE HJBEZFNETA O OJb Nixuo oumegumuać. BH TOME O YICE 
NAAE OFNb Ch NEEECb, Nageme TOCNOZb 3AOEZPBNNIE  MOVYHTEAG, NIOXH 
NERZABRBIXh XHRXOBB .€: THCOVETB.  H3Bge xe€  MOVYENHKE XpHCTOEb NA 
MECTO H RAK FRAFONA APbRENITHUR IEFO NIOJEMB : BpaTHiE, NOKANTE MENE 
MARO, H IEITG ZA M BLJJAME MORNTEOV KA OBOFOV O BOVROVUITHME XDH- 
crumuaxn. MH ogaspage ma meso: Focnogu Boxe MON, KOZE HKONOV 
SRATOV pi3bEpame Npu NAEEXORONOCOpR JAP, H 3AOBEPRNAFO IPA KpAFa, 
ISMOVIKE YRCTK AACTB JAHUH SERPBMN, WiNB npn3pn, Focnogu Ic. Xpucre, 
MOACIHTAFO TH C€ PABA TEOEFA Feopruu, H AUKAb MH, Focnogn, roze 
npomov ov Tese. IMuwo3n XOTETA YbCTH Eh MOIEMb TZAECH, Hb IGA NE 
NOCTANET HM BRCZNb, AZ HHH, KFOCROXN, AAKAb NMENN MOIEMOV H 
TRRECH AGRAR ZApb, KA ERCIKh YAOER&Kb, NEE BOVJETh Bh KAKON NOGO 
ERA, H AMTE MApEYETE HME TEOIE HMCRH pAEA TEOKrO Feoprmum, raa- 
rone: Focnogn pasa cu T6oprHm, — NOMO3H O HMB, NO ZARI KE HM, 
Focnogu, NJEMTH OTb BRAM TEO; MAZAb uub, Focnogu Boze: uon 
lc. Xpucre, JA NIKE NAMETH MOIO APREETH H MOVYERHIE MG YTG6Tk, TO 
MA Me NPpHXOZHTK TOV MPRABCTH COTONNHNA, H AA NE PONHTH CE KB ZOMOV 
TOMb CARNO MH XPOMO NHYTOXE; KANAB HUB, FOCNOogH, KA NIKE TEAECE 
MOIETO WMATb YBCTb, TO XA NG EOVAETb TOY 3AA KOVXKA, NB pOCA, MG 


m 


| 
92 ' STOJAN NOVAKOVIĆ. 


OTh TEE€ NA HCIJRACNHIG; WH RNO YECO Z€ NE KLJAAFAN NA NIG JEAA, B 
OTb NERPNIIINU  APOCTH 16, MPOTNEOV FARXOML NME ELJAAIAK HM, FOC- 
NOAH, BACH EO, MKO MARTANH O COVTb. Tu gacu, FOcnogu, CTL3E Hrt, 
ChKpovmu me, TOcnogu, NempHniu3Nn MOZE NOFAMH NXb, MAKAR HML, Foc- 
NOAH, KbC€ Eh cnacemnic TRopuTu! Bl serga KONRYA MOANTEOV,  FAAFONA 
tMoy Focnogu Ba OEaaua: Fpegu, Movvenuve TE€Oprnic, IGroxe Eo mpo- 
CHIMH, TO TU KRCE AAMR A3. Torga movyenunu  Xpucrogb  Feoprni: 
NpucrovnnTe, GpATHIG, N CNONRYAHTE NOEEAZNNIG NIPEEO, MIKOZE KL NCT 
NOKEARAb. TOrga NpucrOynu Waph ca Komu Ho ovcaknov Feoprma. H 
EMCTR TOME YACh FpOMh EEANHKb HN MAbNNIG, MIKOME NOTPERETANIE BACH 
Ku CTpacR gennyun. Bi rTorga cKoNmeya ce Moyyennje cgeraro Feoprnm. 
A3k e piEk GORU NOCAZAOBAxk CEOIEMOY Focnogov, H NHCaxh MOVYERHIK 
IGFO BbCE GHJEBISCIE Bb CTpACTH Ero O XpucTz Icoycz Facnogu mamenn, 
IEMOVMKE CAAEA Ek KRKH AMHNA. 


bj 


U ovom članku, naročito od str. 63—72, potkralo se nešto znatnijih po- 
grješaka, koje se ovdje bilježe: 
Str, osgo vrsta mjesto Str, ozgo vrsta mjesto 


63 , 14 Nocnaxu_— ,, Mlo3naxo 69 , 6 YaoBEKa— ,, YROBRYH 
G4 , 6 OVAONIGIOTE ,, OVRONtIOTh "69, 11 Gpov3nanua ,, Gpoycaasut 


— BAL 


65 , 13 ovnp » OVTPR 69 , 12 um p NKB 

65 , 26 nuyn » M&YH 69 , 17 caageca p CROBECA 

GD , 31 SpREHuNEk , Zpagnunkh 69, 19 rnaroaat » FNAFONIE 

67 , 18 CnaEn » FRAEbi G9 , 27 naneve » ABNEeYe€ 

67 , 19 ENaYHTb =, BNAYHMR 10, 115 BBAEJBINHIMA ,, BRARIBIDNMA 
67 , 26 nu » M 70 ozdo_3 ApdođToMe » AvŠpanoMe 
67 , 29 anagacTpNNa,, NAABACTPHNA 70, 7 cnakow » FAABO 

67 , JA BaMeNh = ,, KAMENE 10 , 8 ROHIRAbIN , NAHBBALNIH 
61 , 35 ua p NA 10, 9 caagov » FAGEOY 
01, 35 YNOBRYBCK , YROBRYbCKIIE 71 osgo 1 maru » META 

GB 1 OFRAFOMOTE |, FaaromomiTe 71 0, G OCuAbNIE |, CKABINH 

68 , 8 YROEKKA — ,, YAOESKA 11 7 OVRBAMYN ——,, YRBANYH 
08 , 15 vioyagov o, Viomgov T1 , 28 NeERCTOV =, NEBRCTOIO 
68 , 15 raaroxanii ,, FRaroniesin 72, 1 uzcrb p BECME 

68 , 27 3euaz » ZEMIKE 12, 9 OpREOVAKTH ,, NPRBOVJNTA 
68 , 33 NACHTUTB ,, RACHTRUMR 72 osdo 12 ANOMTOAk =, AROCTOXK 
69 , :1 Abu » Kbin 











Korespondencija Krčelićeva 
i nješto gradje iz njegove velike pravde. 


Predao u sjednici filologičko-historičkoga razreda jugoslavenske akademije 
znanosti i umjetnosti 27. listopada 1875 


PRAVI ČLAN PROF. M. Mrsrć. 


Predgovor. 


Ja sam u XXXII. knjizi našega Rada priobćio razpravu: O Kr- 

čeliću i njegovih Annuah. 

to sam ondje napisao o Krčeliću, o životu mu i djelovanju, 
crpljeno je bilo velikom stranom iz samih njegovih, malo prije spo- 
menutih Annua, nu za posao moj rabili su mi osim toga i drugi 
njeki izvori. 

Nastavivši pako i nakon završene i priobćene čas prije spome- 
nute svoje razprave iztraživanje stvart, odnosećih se na našega 
Krčelića, nadjoh toga više, čemu sam se vele obradovao, te od- 
lučih, da ću i to, što sam našao, i gradju već u razpravi mojoj 
upotriebljenu u jedno sabrati i na sviet iznieti, tvrdo budući uvje- 
ren, da je predmet, na koji se ona odnosi, toga posvema vriedan. 

I tako evo sada donosim pred slavnu akademiju tu gradju, koja, 
kao što je napisano na čelu ovoga mojega rada, sadržaje poglavito 
korespondenciju Krčelićevu, a k tomu daje nješto vele zanimivih 
podataka iz pravde, što ju je isti Krčelić vodio više godina sa 
svojim biskupom, Franjom Thauzijem. 

Za tu pravdu dajem samo 8 komada, ali se medju njimi po sreći 
nalazi i ono, što je u cieloj stvari najzanimivije i najvažnije, na- 
goda naime učinjena pred papinskim delegatom; korespondencija 
usuprot Krčelićeva ima 190 brojeva, te počima s Krčelićevim pismom, 
pisanim 17. svibnja 1735 u San Vitalu kod Bologne Matiji Nikoli 
Mesiću, a dočima listom, što ga je Krčeliću iz Pešte pisao 22. ožujka 
1778, dakle malo dana prije smrti njegove, Franjo Karlo Palma. 


94 | M. MESIČ, 


Ta korespondencija dakle teče od prvoga početka nauka Krčali- 
ćevih u Bologni pak sve do pred smrt njegovu; s početka je spora, 
te obilnijom postaje istom onda, kada je Krčelić došao do ugleda 
po položaju svojem zvaničnom, a još više uslied svoga naučnoga 
i književnoga rada. 

Gradju sam svoju našao što u javnih naših knjižnicah, sveuči- 
lištnoj naime i akademičkoj, te u arkivu prvostolnoga kaptola, 
a liep sam je dio dobio iz privatne knjižnice g. Radoslava Lopa- 
šića, još više pako g. Velimira Gaja, kojih obojici za prijazan nji- 
hovu ovim što toplije zahvaljujem. — Kod pojedinih ću komada 
naznačiti skraćeno, gdje ih se koji nalazi, i to ovako: u sveuči- 
lišt. (== u knjižnici hrv. sveučilišta Franje Josipa 1.), — u aka- 
dem. (= U knjižnici jugoslavenske akademije), — u Gaj., Lo- 
pašić. (= u knjižnici dra. Lj. Gaja, — Radoslava Lopašića). 

Osim onoga, što sam ja za svoj rad upotriebiti mogao, ima jošte 
gradje na stvar moju spadajuće, za koju bih želio, da ju tko drugi 
što prije na sviet iznese, slutim bo, da bi mogla biti vele zanimiva. 
Tako sudim naročito ob onom, što se navodi u opisu rukopisa 
Gsjeve knjižnice na dva mjesta pod imenom dubrovčanina Mihovila 
Marije Milišića. Na jednom su: ,Literae“ — Krčeliću pisane -— 
»de studiis historicis etc.“, a na drugom: ,Literae de operibus lite- 
rariis, de Institutione Ecclesiae Zagrabiensis, de Regnis D., C. et S., 
de rebus politicis, sicut de bello Turcico, de Moschorum victoriis 
ad fiumen Niester, ac de arcis Chocim deditione etc.“ Po tom 
će svatko razabrati, da moja slutnja nije bez temelja. U opisu 
rukopisa iste malo prije spomenute Gajeve knjižnice navadjaju se 
jošte ,Ilirska pisma poslana Krčeliću od gospojah“, — kojih imena 
zatim redom sliede, — ,god. 1747—1T54.“ Gosp. Vel. Gaj, sebi 
pridržavši pravo, da ta pisma s punim njihovim tekstom objelo- 
dani, meni ih dobrostivo ustupi, da ih u svoju svrhu upofriebim ; 
ja pako scienim, da neću pogriešiti, ako na temelju toga ovlašćenja 
o njih ovom prilikom njekoliko rieči zabilježim, da se tako donie- 
kle popuni moja gradja. Spomenutih je hrvatskih listova 16 na 
broju, a pisana su većinom , od gospodja najuglednijih hrvatskih 
magnatskih i plemićkih obitelji, naročito pako od gospodja obitelji 
Patačića, Keglevića, Draškovića, Sermagef, zatim Bedekovića, Škr- 
laca, Rafaja i Krčelića. Predmet je listovom različit. Njeke od 
spomenutih gospoja traže uslugu kakovu od Krčelića, druge mole 
posredovanje njegovo, druge ga opet pouzdanim načinom za zdrav- 
lje pitaju, u goste zovu it. d. Vriedno je spomenuti, kako udova 
Bedekovićeva Krčeliću piše, da je odlučila dati Mišku Trnuliću 
novca za namirenje troškova.kod defenzije i dobivanja grada aka- 
demičkoga, te kako grofinja Josipa Patačićka Krčelića moli, da 
pošalje Ivanu, njezinu bratu a svojemu djaku, za prepis Vitezovićevo 
djelo, za koje ga je bio grofić Ivan već prije molio (br. XCV. 
u korspond.). Još nam je vrednije ono, što je svojom rukom pri- 
pisala u listu po drugom njekom pisanom grofica Draškovićka, 
gdje naime veli, da je, nebudući po rodu Hrvaticom, već u toliko 


i 


KORESPONDENOIJA KEČELIČEVA. 95 


napredovala u hrvatštini, da će kušati i sama hrvatski pisati. Nje- 
koliko tih miesta, što sam ih ponapose iztaknuo iz pisama odličnih 
Hrvatica, liepim: su nam dokazom, da je Krčelić umio pobuditi 
njeki interes :za znanstvena nastojanja i u krugovih odličnijih gos- 
poja, te da je i o tom nastojao, za što u ostalom od druguda ni- 
kakovih direktnih dokaza neimamo, da svoje Hrvatice pouči, da im 
štovati treba sladke zvuke jezika materinskoga. Te kćeri naroda 
našega, koje su razumjele glasu naravi i rieči prijatelja svoga 
i učitelja, svak će nas poštovati, kao što i danas cienimo ženu, 
kojoj se mili sve, što je narodnoga. Nje štujući smatrat ćemo samo 
kao osebitost njeku svoje vrsti drugaricu njihovu, barunicn Puden- 
cijanu Patačićku, koja je znala toliko naučiti od latinskoga jezika, 
da je mogla Krčeliću pisati latinski. 

Gradju svoju, koliko sam je naći i dobiti mogao, te na koliko 
sam ju upotriebio, za tisak priredjujući, sliedio sam ona pravila, 
koja se danas u sličnih publikacijah obćenito drže. Zato neimam 
o tom više ništa dodati nego samo ovo: gdje sam što u skraćenih 
komadih od izvornoga teksta izpustio, to naznačujem pauzami 
= —); gdje se koja rieč ili pisme nije moglo pročitati, to nazna- 
ujem točkami (. .); gdje sam napokon što po svojoj domisli u tekstu 
popunio, popunjak takov stavljam medju ovakov znak [ ]. — Po- , 
jedine komade krateći pazio sam na to, da se ništa takova neiz- 
pusti, po čem se odlučuje: tko piše, komu, kada i gdje; gdje me- 
djutim nije moglo biti nikakove sumnje, slobodnije su mi bile ruke, 
te sam mogao suvišno izpustiti. 

Da li sam i u izboru priobćenih komada pravo postupao, o tom 
će drugi suditi; ja ću pako za opravdanje postupka svoga dodati 
ovo njekoliko primjetaba. ' Da ova sbirka nenaraste preko mjere, 
morao sam ostaviti mnogo gradiva neupotriebljena: a to sam učinio 
ponajviše s takovimi listovi, kojih predmet nestoji u nikakovoj 
svezi niti s Krčelićem, niti s onimi odnošaji, koji su dotaknuti 
u mojoj razpravi o Krčeliću. Nu i tako radeć dosta je ipak na- 


.rasla ova sbirka. Glede onoga, što sam uzeo, reći mi je sada još 


njekoliko rieči. Krčelić je u kulturnoj poviesti našega naroda oko 
polovice prošloga vieka, a navlastito pogledom na historiografiju 
našu, osoba toli znatna, kao što ih je malo bilo. Zato mi se je 
činilo, da je opravdano, ako se priobće i poneznainije stvari, na-nj 
se protežuće, ako samo što pridonose k boljemu poznanju njegova 
života, duha mu i težnja. Tako stvar uzimajući mogao sam n. pr. 
mjesta ustupiti svim listovom njegovim iz Bologne. Kao što sam 
s toga razloga više toga u svoju s$birku primio, tako je opet po 
koji komad u nju ušao zato, što mi se je činilo, da je vriedno 
s gradjom se upoznati, na kojoj se vidi, kako se nauka u obće 
g historička napose po malo razvija; druge sam opet komade pri- 
mio, jer se odnose na osobe, koje nam se uza Krčelića u poviesti 
našoj kao ponajznatnije prikazuju, ili pako zato, što budi u kojem 
pravcu pripomažu razsvjetljenju poviesti prošloga vieka. 

S tim, što sam dovle rekao, mogao bih ja i završiti ovaj svoj 


ma 


uvod ili predgovor. Nu nečinim tako. Moja je dapače nakana, 
da na temelju gradje, što ju ovdje priobćujem, i na temelju glav- 
nih u njoj sadržanih podataka, svoje pripoviedanje o Krčeliću, 
o životu i o djelih njegovih, na koje sam se bio odvažio u svojoj 
razpravi: O Krčeliću i njegovih Annuah, još jednom pregledam: 
da se tim putem ono, što sam o Krčeliću u toj razpravi rekao, 
sada, gdje pred sobom mnogo više gradiva imam, nego li ga je 
bilo onda, kada sam spomenutu razpravu pisao, budi još bolje 
utvrdi ili popuni, ili, ako bi trebalo, upravo izpravi. 

Pristupljujuć k riešenju te zadaće, što sam si ju stavio, mogu 
unaprieda izreći, da imam razloga, da budem zadovoljan sa svojom 
opetovano spomenutom razpravom o Krčeliću: jere gradja, koju 
sada priobćujem i koja je prilično obilna, moje pripoviedanje po- 
najvećom stranom upravo potvrdjuje. Ima medjutim i takovih točaka 
u tom kazivanju mojem, koje će se sada znatno popuniti, stvari 
samoj i imenu Krčelićevu u prilog; a najmanje će ih biti takovih, 
koje se moraju izpraviti, budi zato, što moje nagadjanje glede nje- 
kih okolnosti nije imalo dovoljna temelja, budi još više zato, što 
sam se dao zavesti od Krčelića, neimajući sredstva, potrebitih za 
izpitivanje istinitosti njegova kazivanja. 

Samo se sobom kaže, da ću ja ovdje poglavito samo ono iz- 
vesti, čim se moje pripoviedanje o Krčeliću popunjuje i usavršuje. 

Na to se dakle dajem, sliedeći u bitnosti onu istu osnovu, po 
kojoj sam bio zasnovao svoju razpravu o Krčeliću. 

Pogledom na mladost Krčelićevu i prve mu ozbiljnije nauke 
daje moja gradja vrlo liep prispjevak, devet naime Krčelićevih 
listova, pisanih iz Bologne prijatelju njegovu Matiji Nikoli Mesiću, 
kojih prvo ima datum 17. svibnja 1735, a posliednje 2. ožujka 
1737. .U tih nam se listovih Krčelić prikazuje kao mladac, koji 
je već tada, za djakovanja naime svoga u Bologni, smisla imao za 
ozbiljne stvari: za knjigu i nauku i za zgode u svietu se sbiva- 
juće, a svoje se je domovine rado sjećao i s prijatelji svojimi 
vruće prijateljstvo gojio. Vanjski lik tih pisama kaže nam Krčelića 
onakova, kakov je ostao svega svoga vieka; jezik mu je neliep, 
a govor prenatrpan i nezgrapan. Vriedno je medjutim zabilježiti, 
da je Krčelić u tih svojih listovih, inače latinski pisanih, po koju 
i hrvatski napisao, dakako u nariečju, koje je naučio u Brdovcu, 
gdje mu je bila kolievka. 

Osim toga nepruža nam gradja naša ništa daljega iz mladjahne 
dobe Krčelićeve, već nam ga odmah pokazuje kao kanonika za- 
grebačkoga, do koje je časti došao, kao što znamo, početkom god. 
1747, dakle u 32. godištu svojem. Jedva što ga je ta čast zapala 
bila, dodjoše u Bolognu glasovi, da mu ima biti povjereno rektor- 
stvo ondašnjega hrvatskoga kolegija; on medjutim nedobi toga 
mjesta, nego drugo isto tako važno, mjesto naime rektora u beč- 
kom hrvatskom kolegiju. Nu još prije, nego li je Krčelić postao 
kanonikom zagrebačkim, druga ga čast bješe zapala, bio je naime 
imenovan protonotarom apostolskim (br. X). Tu dakle čast, koja 


96 M. MEBIČ, 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 97 


nam dokazuje, kako su Krčelića već tada cienili, nedobi on istom 
za svoga rektorstva, kao što sam ja nagadjao. Glede odlikovanja, 
kojim ga je nadarila g. 1749 Marija Terezija, podielivši mu na- 
slov opata, i glede podieljene mu od biskupa Franje Xav. Klobu- 
šickoga arcidjakonske časti, daje naša gradja njekoliko razjasnjenja 
(br. LXXV. LXXX. LXXXII. CX). 

Krćelić je bio čovjek crkvenjak, te se je zato mogao najprije 
kao takov iztaknuti; nu s njegovim prvim djelovanjem na tom polju 
započima i drugo, kojim mu je ime do tolikoga glasa došlo, dje- 
lovanje naime njegovo na polju nabožne i poučne, a zatim strogo 
znanstvene književnosti. 

Pogledom na prve početke znanstvenoga i književnoga djelovanja 
Krčelićeva vrlo nam dobro dolazi gradja naša. 

Mi smo i dosad znali, da je Krčelić već kao župnik: bio preveo 
na brvatski jezik Filoteju sv. Franje Saleskoga, te da je kao ka- 
nonik g. 1747 štampom izdao svoje hrvatsko djelo o životu blaž. 
Augustina Gazota; nu svakako se čuditi moramo, kad slušamo, 
gdje martijanački župnik Antun Zlatarić Krčeliću 30. travnja 1748 
pišući, te valjda misli i drugih svojih suvremenika izražavajući, već 
tada ovako govori: Admirabar jam olim eruditionis reverendis- . 
simae dominationis Vestrae foetus, futurorum veluti prodromos. Nu 
još više se ja čudim, neznam, bi li rekao samosviesti ili ponosu 
Krčelićevu, kad ga motrim, gdje -već g. 1748 propituje kod svojih 
prijatelja u Njemačkoj, bi li mogao postati čianom lipiske akade- 
mije. To iskanje svoje nije on doista osnivao na svojih malo prije 
spomenutih djelih, nego na naumu svojem i na osnovi, koju je bio 
već tada i u učeni sviet iznio: da će naime pisati hrvatsku poviest. 
U stvari potaknutoj obećaje mu jedan prijatelj, Mihail Bibiena, 
3. studena 1748 zaiskanu ubaviest, a Karlo Andrija Bel otvoreno 
mu odgovara 28. veljače 1749, -.da nemože postati članom akade- 
mije, jer da su to samo doktori i magistri, koji moraju u Lipsku 
prebivati i k tomu biti vjere Luterove. Nu isti taj Bel na ime 
svojih učenih drugova s uzhitom pozdravlja naum Krčelićev, te ga 
uvjerava: Nostra academia, cujus Tu celebritatem quod praedicas, ho- 
nori sibi ducit, doctrinae Tuae encomia in Actis eruditorum Lipsien- 
sibus certissim pandet, i u tih aktih da će po običaju svojem. 
i njegovo djelo bezpristrano ocieniti i prosuditi. : 

Od toga je vremena Krčelić doista neutrudivo radio oko naum- 
ljenoga i u velike zasnovanoga djela svoga, koje se je poslie raz- 
vrglo na Historiju crkve zagrebačke i na Notitiae Praeliminares, 
uza to pišući i izdavajući i druge manje stvari, te i drugim načinom 
radeći prosvjetnomu nastojanju u prilog. 

U koliko je u radu svojem uspievao, obilnu je za to. nagradu 
nalazio u priznanju i u dičnoj pohvali odličnih suvremenika svojih 
i u uzornoj zabvalnosti harnih svojih djaka; na koliko mu je pako 
rad zapinjao poradi svakojakih zavada, prepiraka i pravda, u koje 
se je ne uviek bez svoje krivnje uplitao, te koje su ga više puta 
toli čemernim činile i u toliku zdvojnost bacale, dla je ne jednom 


STAR. VIIL 9 


la 
La 


98 M. MESIĆ, 


bio odlučio kaniti se svakoga daljega rada, pače da je namjeravao 
plodove trudova svojih sam svojom rukom uništiti, — nalazilo se 
je uviek muževa, koji su ga tješili i bodrili, da uztraje u radu, 
smjerajućem na uljudjenje njegojih suvremenika i daljih naraštaja. 

Za sve to, što upravo rekoh i što nam je u bitnosti i u glavnoj 
stvari veće i poznato, imade u gradji mojoj više liepih podataka, 
od kojih kanim nješto ovdje upotriebiti. 

Ljute tužbe Krčelićeve na prieki mu udes, te na zlobu i zlo- 
volju ili ograničenost i glupost ljudsku, čitaju se u listovih nje- 
govih, pisanih naročito Adamu Franji Kollaru, grofu Ivanu Pata- 
čiću, pečujskomu biskupu Jurju Klimo-u i Jakovu Coleti-u, u kojih 
jednom veli (g. 1765), da nemože još pravo odlučiti, da li bi svoje 
rukopise poslao u Beč u carsku knjižnicu, kako mu je bilo na- 
redjeno, ili bi ih spalio, te dodaje, da već vidi, đa neće više ništa 
pisati i da je nješto od svoga već i spalio. Isto tako proviruju 
njegove jadikovke iz pisama njegovih prijatelja, u kojih ga oni 
tješe, hrabre i bodre. 

im se je naime razabralo što iz živih, što iz pisanih njegovih 
rieči, da mu je već tako doteščala loša njegova sreća, da bi mogao 
posve duhom kloniti i obamrti, sletiše ga prijatelji nauke oda svib 
strana, svaki ga svojim načinom hrabreći i pobudjujući na uztraj- 
nost, koja da će mu napokon donieti pobjedu nada protivnici i nada 
težkoćamni, koje su mu se na put stavljale. U redu tih muževa, 
za znanost toli revnujućih, o kojih sam i drugdje u kratko pro- 
govorio, nalazimo naročito Kollara (CLXI. ULXXIV), Daniela 
Cornidesa (CLXXX) i Lakića (CLXXXI. CLAXXII), zatim umne 
našince, a Krčelićeve djake, Jurja Popovića, (CLXIV), te Petra ' 
i Nikolu Škrlca (CXXVII. CXAXVII. CXXXVILI. CLIV). 

Kao što su pisma i rieči tih ljudi, koje je Krčelić i sam cienio, 
mogle njegovu duhu i srdeu dodati nove živosti i smionstva, tako 
ga je isto moralo bodriti i ono priznanje, i ona pohvala, 
koja mu se je za svaki njegov trud u velikoj mjeri odasvuda udje- 
ljivala. Protivnici njegovi mogli su ga pobiediti u razprah i prav- 
dah. što ih je s njimi imao, ali nisu bili kadri zapriečiti, da sviet, 
nauku cieneći, neupuštajući se u ostalom u potanje izpitivauje 
temeljitosti i netemeljitosti osvada, kojimi je bio Krčelić doma ob- 
sipavan, neprizna i neproslavi svaku zaslugu, koju si je on stekao 
umnim radom svojim, navlastito na polju historije. Zato strogi 
u svojem žvanju crkveni dostojanstvenici, kardinal i bečki nad- 
biskup Migazzi i pečujski biskup Klimo (CLIX. CLXXVII), neustru- 
čavahu se priznati važnost diela Krčelićevih; ljudi svakoga reda 
i stališa iskahu u njega, kanoti u čovjeka, koga su toliko cienili, 
za svoje nauke i literarne podhvate svjeta i pomoći, kao što su 
činili Kollar, Farlati, Pejačević, Pray (CLXI), Lakić i još drugi 
manje znatni pisci; nu najveću hvalu izkazivahu mu muževi, koji 
su 1 sami ozbiljnije gojili nauku, osobito historičku, i to navlastito 
vd onoga vremena, kako su se upoznali bili ponajprije s dielom 
njegove mHistorije, a zatim s njom cielom, kao što i s Noticijami 





KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 99 


njegovimi. Drugdje sam već priobćio njekoliko izreka, u kojih 
suvremenici izjavljuju vele pohvalnim načinom svoj sud o spome- 
nutih Krčelićevih djelihs moja gradja pako pruža toga još i više, 
u čem je najvažnije ono, što pišu, osim navedenoga već Karla 
Andrije Bela, Erazmo Frčohlich, zatim Kollar, Cornides, dubrov- 
čanin Milišić i Ugri R6ka, Severini i Roznak. 

Imam razloga, — čemu će se i čitatelj dosjetiti iz moje raz- 
prave o Krčeliću, — da spomenem ovdje, da je Krčelić po koji 
“put, dajući spomenike ili podatke, za koje je bio umnoljen, dotičnika 
molio, da za živu glavu nekaže, da to od njega ima (CLXXXVII), 
pak da mu se je to i zbilja najsvečanijim načinom obećavalo 
(CLXI). 

Kako je Krčelić sam naučne trudove cienio i znanost ljubio, te 
kako je živo i vatreno želio, da i njegovoj domovini prosine više 
svjetlosti, morao je podupirati i riečju i djelom mlade svoje Hr- 
vate, u kojih je vidio i volju i snagu za ozbiljniju nauku. U tom 
je pogledu bilo osobito blagotvorno njegovo rektorovanje u hrvat- 
skom kolegiju u Beču, gdje je bila zametnuta lrajna sveza medju 
njim i medju njekimi mladići hrvatskimi, koji su se poslie, radeći 
kako ih je on naputio, učinili ponajodličnijimi članovi naroda svoga. 
Pogledom na to djelovanje Krčelićevo zanimiva su pisma, koja do- 
kazuju, da je on više puta Hrvatom svojim mjesta tražio u rim- 
skom kolegiju sv. Apolinara (KXXVI. LXX), zatim pismo već 
spomenutoga župnika Zlatarića, a još više pisma Krčelićevih djaka: 
Jurja Popovića, grofa Ivana Patačića, te braće Petra i Nikole 
Škrlea. Najzanimivija su ipak medju svimi timi pismi pisma braće 
Petra i Nikole Skrlca, jer ne samo da o tom svjedoče, kako je 
umio Krčelić djake svoje nadahnuti, nego nam podjedno daju to- 
liko podataka iz mladjahne dobe te dvojice Hrvata, u kojoj su oni 
najvećom ozbiljnošću temelje polagali onoj znamenitosti, u kojoj 
se poslie pokazuju medju suplemenici svojimi. Kakovo i koliko je 
oduševljenje za ozbiljnu nauku umio Krčelić uzbuditi u djacih svo- 
jih, te dokle su njeki njih još za njega živa u nastojanju svojem 
uspjeli i što su još većega +: duhu svojem snovali, za to nam je 
sjajnim dokazom pismo Nikole Škrlea, pisano Krčeliću iz Jegra 
16. veljače 1753, u kojem izvješćuje otea svoga. — tako bo uviek 
naziva Krčelića, — na radost njegovu najveću: da je upravo stvorio 
s prijatelji svojimi akademiju, po onoj ideji, kako su ju u Beču 
zamislili bili i zasnovali Krčelić i on i Ugrin Nicki (Prisp. tako- 
djer pismo P. Škrlca od 29. svibnja 1752). K viesti toj preugodnoj 
dodaje zatim rieči, koje su još većma morale Krčelića obradovati, 
piše naime, da se uzda, da će s pomoćju Gospoda, kada se u 
Hrvatsku vrati, i tu osnovati takovu akademiju, kao što je bila 
jegarska. 

U mojoj gradji ima više toga, što se odnosi na pojedina, veća 
i manja, književna djela Krčelićeva — Najviše se dakako spominju 
njegova dva najveća djela: Historia i Notitiae Praeliminares. Glede 
štampanja Historije primjećujem. popuujujuć ono, što sam o tom 


. rekao u svojoj razpravi o Krčeliću, da pismo Erazma Frčhlicha 
od 8. listopada 1757 dokazuje, da je on već tada imao komad 
Historije bar do str. 177, a glede posvete toga istoga djela carici 
Mariji Tereziji upozorujem osobito na pismo Kollarovo od 15. travnja 
1768, iz koga se razabire, da je Krčelić morao najviše zahvaliti 
Van Swietenu i Kollaru, što je prosvećena carica pod svoje okrilje 
primila njegovo djelo. 
itajući ja u Krčelićevu pismu, koje je pisao 7. kolovoza 1774 
Jakovu Coleti-u, ove rieči: Illico satisfacere postulatis Tuis non 
poteram . . ob meos officii litterariosque labores, collectionem vide- 
licet seriptorum ex Selavonia hac nostra a saeculo XIV. ad XVII. 
inclusive, quam publicus hie magister politicen occasione disputa- 
tionis in fine anni scbolarum academici est exhibiturus, — te rieči 
čitajući nisam mogao propustiti, a da pobliže neizpitam, u ko- 
jem li odnošaju stoji naš Krčelić prema literarno -historičkomu 
poznatomu dielcu, koje je bilo naštampano u Varaždinu g. 1774 
pod naslovom: Scriptorum ex Regno Sclavoniae a seculo XIV 
usque_ ad XVII inclusive Collectio, Publico et Auditoribus oblata, 
dum Asserciones ex universo studio politico excerptas, ex praelec- 
tionibus — — Adalberti Barits, scientiarum politico- cameralium — 
— professoris publici ordinarii, publice propugnandas susceperunt 
D. Mathias Kerchelich et D. Joannes Szmendrovich, earundem 
scientiarum auditores in Academia regia zagrabiensi, — — mense 
Augusto Anno 1774. Tu stvar. potanko proučivši nedvojim ni naj- 
manje, da je i to dielce plod truda Krčelićeva, te me u tom mojem 
sudu nemože smesti ni Kalafatić, koji u svojem govoru, navedenom 
u mojoj razpravi, to dielce naročito pripisuje malo prije spomenu- | 
tomu profesoru Adalbertu Bariću. Nu da me tko upita, zašto \ 
nije Krčelić na svojem djelu napisao imena svoga, na to mu nebih 
znao odgovoriti, kao što neznam ni to, zašto je anonymno izdao još 
druga dva svoja djela: o bl. Augustinu Gazoti-u (v. Histor. 100. 106) 
i o posvetilištu mise. U predgovoru k dielcu, o kojem govorim, veli 
on: Nullus itaque de collectionis hujus compilatore sit sollicitus, 
verum respiciat attentusque sit ad materiam, quam libellus loquitur. 
Eto nam dakle u tom opet popune spiska diela i spisa Krčeli- 
ćevib, koji sam drugdje pokušao sastaviti. Pa kada sam već u tom, 
budi mi dopušteno mimogrede ovdje spomenuti, da Korbuly Imre 
u svojem spisu: Bani melt6sag na 6. strani navodi u magj. muzeju 
nalazeći se priepis rukopisnoga djela Krčelićeva s naslovom: 
De Banis Dalm. Croat. et Slavoniae. 1749, komu je pisac na čelo 
stavio ove rieči: Noveris, opus hoc imperfectum esse primaque 
operis perficiendi delineamenta, quod Deo dante aliquando perficie- 
mus. K tomu primjećujem, da mi se gori napisana godina 1749 
sumnjivom čini, a u ostalom uvidjam, da će biti nuždno, da i taj 
rukopis sravnimo s ostalimi Krčelićevimi rukopisi, što ih ob istoj 
stvari poznajemo, te o kojih sam i ja progovorio u svojoj razpravi 
o Krčeliću (str. 33). — Kao dalji prinos za što podpuniji spisak 
stvari Krčelićevih budi još zabilježeno, da g. Ivan Tkalčić ima od- 


100 M. MESIĆ, 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA, 101 


lomak razprave Krčelićeve, kojoj je nadpis: Dissertatio fundamen- 
talis de Decimis, serviens pro informatione et opinionis petitae in 
quaestione acetuali motivis. Doba te razprave po tom se može pri- 
“lično odlučiti, što se u njoj navode mjesta toli iz Historije Krče- 
lićeve, koli iz Noticija. U arkivu pako prvostolnoga kaptola (Acta 
Cap. saec. XVIII, f. 24, nr. 52) ima njekoliko zanimivih spisa, 
poteklih iz Krčelićeva pera, koji se tiču stvari, o kojoj sam raz- 
pravljao u svojem spisu o Krčeliću, novoga naime uredjenja banske 
krajine na vojničku. 

Od znatnijih pojedinosti, koje se pomoćju moje gradje bolje 
utvrdjuju i u još veće svjetlo postavljaju, nego što sam ja mogao 
učiniti u svojoj razpravi, iztičem naročito odnošaj Krčelićev prema 
nastojanju njekih njegovih prijatelja, naročito pako Adama Franje 
Kollara, koje je na to smieralo, da se putem znanosti u pomoć 
priteče težnjam neograničene monarhije, koje su se sve jasnije iz- 
ticale, te kojim je u prilog i Kollar pisao. U tom su pogledu 
mnogo važna dva Krčelićeva pisma, pisana g. 1764 Ivanu Patačiću, 
i njegovo pismo, što ga je pisao biskupu Klimo-u 28. listopada 
1765. Ja sam pokazao u svojoj razpravi o Krčeliću, da se je on 
bio u jednom svojih spisa, u Dissertaciji de Tripartito, u očit odpor 
stavio proti njekim temeljnim i zamašnim nazorom velike većine 
svojih suvremenika, te da je po tom bio pristao uza širitelje novih 
misli. Nu kao što to djelo svoje pišući, u kojem je živo udarao 
na Verbćeza i na njegov Tripartitum, nije imao toliko smionstva, 
da misli svoje kao svoje uvjerenje otvoreno pred sviet iznese, nego 
je iskao, da mu se djelo anonymno izda: tako isto pišući u malog 
prije spomenutih Svojih pismih grofu Ivanu Patačiću o Kollarovu 
djelu, što ga je bio izdao .u oči sabora g. 1764 a s tom namjerom, 
da podupre propozicije kraljice Marije Terezije za ugarski sabor, 
tako opet govori. da ga po onom, što je rekao, nesmiješ držati 
odrešitim prijateljem tendencija Kollarovih, idućih na zator prava 
i preimućtva plemstva. Krčeliću se neda vjerovati, da bi bio Kollar 
kao čovjek rodom iz Banjske Bistrice napisao djelo proti pravicam 
i sloboštinam kraljevine, da mu to nije bilo naloženo (Neque 
concipere possum, ut Kollarius Neosoliensis patria, et ad dietae 
tempus, evulget opus contra jura et libertates regni, nisi jussus 
fuisset). Drugdje se opet tješi, da je Kollar svojim pisanjem kra- 
ljevskim propozicijam slabo pomogao, pače da bi se reći moglo, 
da je njim naškodio a domovini poslužio (Metuo attamen, diffici- 
liorem causam postulatorum regiorum sua scriptione reddidisse et 
- patriae consuluisse). Dočim tako u njekih. pitanjih, Koja su tadanje 
vrieme duhove u velike zanimala, nenalazimo na Krčelićevoj strani 
posve jasna i odlučna stanovišta, sasvim mu je čisto stanovište 
u drugoj stvari, u koju je bio Kollar posegao u istom svojem 
prije spomenutom djelu, na koliko se je naime tu radilo ob od- 
nošaju medju crkvom i državom pogledom na stvaranje zakona 
za crkveno područje. Svoje misli o tom predmetu, prema kojim 
je zatim napisao svoju razpravu: De duarum sublimium potesta- 


Lu ' 
.— Bo _ MBA LE 





102 M. MESIĆ, 


tum fundamento et concordia, izlaže Krčelić na kratko u pismu, pi- 
sanom grofu Ivanu Putačiću, te u tom istom pismu zatim veli, da 
će svoje djelo, kada ga dogotovi, poslati primasu, dvorskoj kan- 


celariji i — Kollaru, proti kojemu je upravo uzeo pisati. Ova. 


primjetba, što ju sada upravo učinih, puno je častna toli za Kr- 
čelića, koli za Kollara. Premda su se u mnienjih svojih razila- 
zili, netrgaju oni zato saveza svoga prijateljskoga i književnoga. 


Jedno mi još ostaje. 

Ja sam u svojoj razpravi o Krčeliću prilično obširno pripoviedao 
o sablaznjivoj pravdi, što ju je on više godina vođio sa svojim 
biskupom Franjom Thauzijem ; za pripoviedanje svoje nisam me- 
djutim imao drugih izvora do Annua Krčelićevih. 

Sada priobćujem u gradji svojoj njekoliko spisa, koji se na to 
protežu; nu uza svu vriednost onoga, što nam tu u ruke dolazi, 
nemožemo nikako stvar završenom smatrati. Trebalo bi, da do- 
bijemo sve spise, protežuće se na pravdu Krčelićevu, i tada bismo 
istom mogli suditi pravedan sud medju njim i njegovimi protivnici. 

to moja gradja daje, neide ni najmanje u prilog Krčeliću i imenu 
njegovu. 

Njegova je pravda bila završena, kao što sam pripoviedao u svo- 
joj razpravi, g. 1760 nagodom, sklopljenom pred papinskim dele- 
gatom, stožernikom Migazzijem. O sadržaju pako te nagode nismo 
imali inoga izviešća do Krčelićeva kazivanja u Annuah (str. 529). 
Tu veli on, da je bilo odlučeno: ,Me videlicet restitui in integrum 
neque ullis delictis fuisse innodatum, attamen episcopo, si unquam 
eum offendissem, in contestationem  obedientiae deprecaturum ac 
anno uno voce passiva cariturum.“ Tako pripovieda Krčelić o do- 
spietku pravde svoje, a kako je daleko u tom kazivanju za istinom 
zaostao, naći će svatko, tko pročita vjere dostojnu izpravu o na- 
godi, koja sadržaje više toga, što baca ljagu na ime njegovo. 

Tim završujem ovu malu radnju svoju, koju spisah kao dopunjak 
k razpravi svojoj o Krčeliću, u kojoj sam pokušao opisati život 
i djelovanje toga znamenitoga muža. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 103 


š. 1735. 17. svibnja. U San Vitalu. 


Krčelić Matiji Nikoli Mesiću. ! 


Landetur Jesus Christus. Sluga sem zavezan dragoga mojega 
gospona brata. A seribendo quidem varia me revocant scribendi- 
que opportunitatem fere omnem impediunt; verum quia amor su- 
perat cuncta, idcirco, tum ut officio meo satisfaciam, tum amorem, 
quo semper eram in cordialissimum dominum fratrem. contester, 
primum vehementer lectis litteris, ad me Venetiis datis, commetus 
sum de tot casibus atque periculis, quae subiere per viam, facile 
conjectura assequor. Omnia equidem non defuisse reor, et sociorum 
discordias, ct maris periculum, et viarum incommoda, quae omnia 
procul dubio nos edocebit uberius, cum otii quidquam nactus fuerit... 
Aceepi domini fratris a tabellario litteras. quas dominus suus avun- 
culus (quem pro me reveri nolim negligat) de dato 26. Aprilis 
Zagrabia ad dominum fratrem dederat, in quibus, quae scripta sunt, 
jam ipsum intellexisse scio a perillustri domino avunculo, ideo non 
est operae_praecium, quod hic repetam. Verum bono sit animo, 
quod ad me venerint, quia neque alter eas reddimere voluit, neque 
a me prodibunt in publicum (esto prodire possent, in quibus nil 
mali est), utpote qui ut semper eram constans, fidelis, sincerus 
fratri dilectissimo, et dehinc quin sim futurus, non dubitet. Regis 
Hyspaniae nuper exercitus huc venerat, sed iiles totus erat lacer 
et omni paupere pauperior. Hodie quoque quatuor millia militum 
venerunt huce Bononiam, missa a rege Hispaniae in suppetias gal- 
lico exercitui, quorum pars Mutinam versus, pars Quastallam post 
dies aliquod abit; conflictum speramus futurum, faxit Deus bonum 
et faustum imperatori nostro. Nostri quoque Croatae omnes Finali 
Quastallam abierunt: num reversuri? noverint superi. Tempora hic 
habemus bona, sumus in possessione sancti Vitalis omnes hilares 
et loeti. 18. Maji veniemus domum curae majali vacaturi. Reveren- 
dissimus dominus rector (a quo ave benignissimum) nuper noctu 
maxima collica laborabat; putabamus cum medico deccessurum, 
modo tamen, laus Deo, recte valet. Ja sem včera ovdi ad S. Vitalum 


! Toga, inače nam takodjer poznatoga muža, spominje Krčelić na više 
miesta u svojih Annuah. Na strani 326 bilježi, da je umro u Samoboru 
19. svibnja 1755 kao podžupan zagreb., te da je s njim izumrla mužka 
loza njegova roda. 


104 M. MESIĆ, 


pravu vu onu grabu opal, jagod išćuć, vu koju Vi vetemodne jeste 
bili opali. Matić Vas pozdravlja i vsi collegialles; ključariju je osta- 


vil, koju ja ad petitionem reverendissimi domini rectoris 13. Maji . 


vuze] jesem. Plura scribere nequeo, equidem Bononiam abit pajauz(?), 
idcirco gospona brata obimljajuć i kušujuć meque amori, favori, 
gratiae cordialissin:i fratris commendo obsecrans, ut se amantem re- 
damet, atque mecum in sinceritate demandet; usque vivam (testor 
superos) semper servire cupio et volo. Sub finem oro, ako gde 
budete z dragem mojem Juricum Mallenićem, njega pozdravite i 
rečete mu, da ga prosim, naj mi obznani, je li zdrav i kam pojde 
-v teologiju; ja bi mu pisal, ali neznam kam. Raptissime. Datum a 
San Vitale die 17. Maii 1735. fidelis et constans Boltek Kerche- 
lich m. p. 


S vana: All illustrissimo signore sign. Mathia Nicolo Messich etc. 
padron mio collendissimo, riveritissimo a Sagabria. — Pečat. 


Izvornik u Radoslava Lopašića.u Zagrebu, 


NI. 1786. 18. ožujka. U Bologni, 
Krčelić Matiji Nikoli Mesiću. 


Perillustris ac generose domine, mihi collendissime! Admirari 
nequeo tam altum tamque magnum domini fratris silentium; et 
profecto anacoretae etiam ex eremo locuti sunt, et dominus frater 


obmutescit; nescio, quid rei sit? et edoceri vellem, si quid adhuc . 


inveni gratiae in oculis amatoris mei; et haec non tantum mei 
est sententia, sed et reverendissimi domini rectoris, qui Te silen- 
tiarium obstupescit. Sed jocamur, carissime frater: quare baec 
nollim reprehendas, sed vel citissime rescribas, praecipue ratione 
materiae, koteru jeste hoteli imati, ar se gospodin rektor dirigu- 
vati neznaju, naimre, kakovu hoćete i koliko bi Vam je triba. Pi- 
štole jesu Vam ove dneve kupili za dva cekina i poslali su Vam je 


po Hadroviću. Jesu stanovito lepe, i Vugri ovi soldati govore, . 


da su najmenje 5 vredne, zato gospodin rektor hote Vam ih po- 
slati, i ako bi Vam pne bile po volji, za se je vuzeti hote, i Vam 
peneze dadu. Zato, ako ih nebi hoteli, ante adventum  reveren- 
dissimi domini rectoris nikomu ih nedavajte. Gospodinu rektoru 
jeste dosta krivi, ar im nečete nigdar pisati, niti tulikaj meni 
jošće ovo lito niste već nego jen krat pisali: zato se čuvajte, ar 
vele, da kada dole dojdu, da Vam hote crljene hlače poteglati. 
— — Novalia haec sunt: his in terris omnia carissimo et altissimo 
precio sunt.  Tempora sunt misera, homines valde infirmi, militesg 
copiosi, qui, uti ex ipsis intellexi, ibunt ad statum Florentinum sub 
Aprilis initium, ibidemque Gallos et Hyspanos praestolabuntur, pax 
enim rupta est, copiosissimique Livorno veniunt Hyspani, sed, 
quo tendunt, nihil certum.  Intelleximus, quod vestis Lothbaringi, 
qua ad aulam imperatoris ut sponsus accessit, precium ducentorum 





KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 105 


sexaginta millium aequarit, neque minori aestimata sit vestis alia, 
quam serenissimae archi-duci miserat; sed num verum, datur prae- 
cisio in substituto phantasmate. Gabellae et daciae acreverunt -ad 
tres paulos a curru et hoc ab omnibus. solvi debet .., a nobis et 
aliis privilegiatis.  Pasquille hoc jucundum exiit.  Pinxerunt impe- 
ratorem in forma Dei et pontificem in forma s. Petri. Petit caesar ex 
pontifice: Tu quis es? Reponit ille: : Ego sum pastor bonus. Tum 
caesar: pasces ergo oves meas. De reverendissimo . . domino 
rectore nostro desperatum erat, jamque animam agere 2da Martii 
videbatur; sed Dei ope et misericordia modicum convaluerat, sed 
iterum male valet. Deus det illi salutem et vitam longaevam. 
Ego et reliqui omnes bene valemus, .quod dum Tibi precor, tum 
etiam haec felicissime ut resurgentis Domini festa in omni prospe- 
ritate et incolumitate quam, diutissime transigas, apprecor, tandem 
me Tibi affectui et amori commendo, obsecrans Te, drago srce 
moje, ut Te amantem redamas (sic); recorderis velim cordis illius, 
quod mihi hic anno superiori pro Te reliquisti, et rogo Te, pro me 
Deum ores, sum enim servus fidelis et perpetuus Balthasar Adam 
Kerchelich m. p. Actum Bononiae die 13. Martii 1736. 
S vana: kao pod br. I. , 


Izvor. u Radoslava Lopašića. 


INI. 1786. 9. travnja. U Bologni. 
Krčelić Nikoli Matiji Mesiću. 


Perillustris ae generose domine, frater mihi semper amantissime, 
collendissime, cordialissime!  Exhileravit me Suus ad me datus 
(erat enim plenus amicis affectibus) graciosissimus chirographus, in 
quo felicissima mihi resurgentis Domini festa praecabatur; haec 
ego etiam in mutuis amicisque suspiriis fausta fortunatissimaque 
vicissim aprecor, exopto ac voveo, oblatisque precibus meas indi- 
gnas licet adjungam, omnem e voto successum dilectissimo domino 
fratri exoptans. Ea, quae a reverendissimo domino rectore sibi 
mitti postulaverat, mea manu composita et ligata omnia trađidi 
domino fratri Josepho Hadrovich, eundem obsecrando, ut ea fide- | 
lissime custodita domino fratri consignet. Non innanis etiam fuit 
Sua apud me postulatio, neque vacuam esse passus sum, propter 
summam illam, quae nos inter intercedit vel ab ipsis incunabulis 
amicitiam maximamque necessitudinem, tum etiam propter litteras , 
ipsas, quas, si unquam, modo certo efficacissimas ad me perscripse- 
rat, ut librum illum et Port đe Spagna ad unum galerum domino 
fratri relegarem. Lubens mandatis parui, et eo lubentius, quod 
domino fratri meum affectum et amorem ac serviendi promptitu- 
dinem demonstrare possim.  Proinde phisognomistam  illum involu- 
tum et signatum dedi domino Hadrovich, ut ad dominum fratrem 
possit pervenire facilius; nam fortassis eidem aut acciperetur ab 
aliquo, aut curioBius lectus detineretur, hinc, ne quidquam inter- 


106 M. MESIĆ, 


venire possit, hac opera usus. Pro eo alium collegio librum ad- 
seripsi, nempe librum theologicum patris Banez, qui plus utilitatis 
et emolumenti legentibus feret. Hunc autem librum, quem accipiet, 
rogo bene custodiat, ut et ego aliquando rediens eo simul cum 
domino fratre uti possim; neque eum a quocunque legi patiatur, 
nam nonnisi a sapiente et prudente legendus est, praecipue autem 
in materia illa, quam scribit fol. 308, de qua loqui pudet (pudenda 
sunt enim), sciri tamen a viro bono possunt, hinc, ut ajunt, lacerare 
dictam  paginam volui, sed, ne scientia etiam eorum dominum fra- 
trem privem, omisi, sed, ut scripsi, propter ea maxime involvi, ne 
a minus conscjentiae amante lecta ei noceant. Port di Spagna 
etiam emi a domino Mazza. — — Ex affectu etiam  particulari 
per eundem dominum descendentem exmitto domino fratri strophia 
duo nigra et ordinaria, quibus hic utimur, pro quibus unico amore 
et sincero affectu mihi satisfactum est, neque quidquam aliud volo 
pro iis, quam ut me tamquam suum et dehinc amet constantissime. 
Rogo veniam, quod pulchrioribus affectum meum  contestare non 
potuerim, et oro Te, non respicias munus, sed munerantis affeetum ; 
non strophia, sed Tuum dilectum, qui majora Tibi lubens praesti- 
tisset, nego kajti suhi beteg je mi dobila moja mošnja, zato imaj 
me izpričanoga ; i da bi nebil vnoga druga pokupil za druge, koji 
me jako jesu prosili, bil bi Ti već kaj to poslal, sed quod aufertur, 
non differtur. Cecbinos, quos mihi dominus frater per reverendis- 
simum dominum novum rectorem mittet, suis litteris involvat et 
alicui (si non ipsi novo rectori) committat, nam non vellem, ut 
eos domino reverendissimo avunculo meo Ztipanich daret (sub rosa 
et arcane Tibi revelo, quare), quia anno superiori, quod aliquibus 
aliqua miseram et res meas dederim, pessime contentabatur. uti 
mihi nunciavit per Aloisium Szudinich, et praecipue de rokolor, ko- 
jega sem bil Tebi 3 moje posudil, zato ne demus hominibus sto- 
machandi ocrasionem, aliquo alio modo, quam per manus ejus, eos 
mihi promovebit. Et de his hactenus.  Modo quidem finire debe- 
rem, sed quia reverendissimus dominos rector in litteris suis seri- 
bit, quod ex meis novalia accepturus sis, ideo ex multis haec ut 
veriora et certa referre volui. Militia haec, que hoc hiberno hie 
permanserat, ad Florentias se recipiet, ibidem ulteriorem dispositio- 
nem praestolatura. Romae transtiberinus populus rebellavit tumul- 
tusque maximos eum Hyspanis excitavit; causa jurgiorum ignoratur, 
sed ideo creditur, quia plurimos homines Hyspani clam abduxe- 
runt; hine ad cardinalis Aquaviva palatium suposuerunt unam ple- 
nam cistam lapidibus cum inscriptione aliqua, quae incendium illi 
minatur. Idem fecerunt nepoti pontificis, cardinali Corsini; ad pa- 
latium autem principis Farnessi irruerunt illudque cinxerunt (nam 
in eo Hyspani accolunt), selopis etiam ex officinis aliquot vi ac- 
ceptis se ad pratum unum collocarunt, continuo clamantes: che viva 
1 Imperadore. Tumultus hos ut sedaret mature sua sanctitas, Bar- 
berini cardinalis accessit, sed a flente et suspirante discessit iterum. 


Rei eventus et exitus ignoratur. Galli etiam insequendo suos pro-. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 107 


fugos in Tuschana, in monasterio aliquo patrum Minoritarum plu- 
rimas insolentias fecerunt, nam rejectis omnibus religiosis, quidquid 
in conventu fuit, acceperunt, eosque in uno cubiculo oceluserunt ; 
hoc autem factum ideo, quod in eodem conventu inventi sint duo 
eorum profugac. . Intelleximus etiam ex patre Trefiner, societatis 
Jesu presbytero, hic capellano militiae Lotharingi, quod Lutherani 
in imperio seditiones et bellum clandestinum excitent, et hoc fine, 
ut regis Prussiae filius acatolicus imperium romanum  consequi 
possit. Atque haec sunt, quae melioris.notae sunt, alia enim, licet 
plurima sint, haud credi possunt propter genia bene nota Italorum, 
qui plurima fingere consveverunt.  Tempora habemus bona, spe- 
ratur fertilis futurus annus. Atque his ego me charissimo domino 
fratri commendo, supplicans denuo, quod etiam toties et saepius 
petii, ut amantem se redamet, sitque meus, sicut ego suus sum 
etiam post mortem; rogo in precibus suis mei aliquando reminis- 
catur, sitque mecum  confidentissimus, nam si haec non fuerint, 
amicitia ruit, — est enim amicus alter ego. Z bogom dragi, dragi, 
predragi moj Mikica, moje srce, pišće, golubek, denique drago 
moje. Nezameri mi, kaj Ti tak confidenter pišem, i ako zameriš, 
amicus nesi.  Rogo illico mihi reseribat, num omnia acceperit, et 
num ad contentum, saepiusque faciat me gaudere suis litteris, cum 
praesentes esse non possimus. Novine. Vi ste od mene srećneji, 
ar imate Mazarinia, meni ga je pako ovo leto nekoji Rimljanin 
odnesel. Actum Bononiae die 9. Aprilis 1736.  Constans, fidelis, 
perpetuus frater, amicus, servus Balthas. Adam. Kercselitch clavig. 
biblioth. praef. stud. et collegii, Tuus servus. 


Izvor. u Radoslava Lopašića. 


IV, 1786. 29. svibnja. U Bologni. 
Krčelić Matiji Nikoli Mesiću. 


In aeternum amen. Frater omnium semper amantissime, cordia- 
lissime ! — — Ego, laudes superis, bene valeo et reliqui omnes. Mo- 
rabor hic duobus adhuc annis, quibus saepius oro me consoletur Suis 
et litteris et oblatis servitiis, nam semper hic suum inveniet ego. 
Dux Mutinae ad statum suum se recepit. Velike regale ovde je 
ostavil: marchioni Zambeccari jeden prsten, koji valja 15 jezer, 
praeter alios sex equos nobilissimos; servis autem domini Zambec- 
cari 200 doppi i drugem svakojačkem, koteri ga pohajat i visituvat 
jesu hodili. Pacis puncta credo quod intellexerit. Huc Bononiam 
sic impressa venerunt: ducatus Parmae, Placentiae est imperatoris, 
uti et Mediolanum cum ducatu Hetruriae post mortem principis ejus- 
dem ; Hyspano cessit Sicilia et Neapolis; Gallo universa Lotharingia ; 
Stanislao corona et sceptrum Poloniae, Sabaudo autem sufficit gratia 
caesaris.  Haec quidem ita hic impraessa sunt, sed credo melius 
nota sunt domino fratri, et praeter haec nihil est, quod significare pos- 
sem Tibi, amantissime frater. — — Nunc autem raptissime scribens 


108 M. MEŠIĆ, 


finio iisdem, quibus Tu ultimas datas ad me; et praeterea fac va- 


leas et vivas diu, et si amari vis, ama, hoc enim potissimum amoris 


-remeđium docet Seneca: Ut ameris, ama; Augustinus: Secaritas 


securitate fovetur, ita amore conciliatur amor; Nazianzenus: Dogma 
naturae est, ut amatus ames; quare Tibi me ad sacras preces 
commendo. 29. Maii 1736. Bononiae. Tuus totus, sicut et Tu totus 
meus, Balthasar m. p. 

P.S. Dragi brate i drago srce moje, ovo Ti sub rosa pišem 
i nebi rad, da bi gdo ovo zeznal: preporučam Ti, da se dobro 
okol gosp. 'Mattachicha drži i njemu se vulagaj, gdegode moreš slu- 
žiti, vučini, i pazi, da mu se nezameriš, ar velika Tvoja sreća 
more Te onde. dohititi. I gospodin rektor _omnibus modis aget, 
da Ti (si matrimonium sanctum inire cupis) obeća kćer pokojnoga 
Mattachicha, po kojoj, kak čujem, već od 40 jezer dobiti bi mogel. 
Haec Tibi sub rosa et arcana cum amico Tuo et Tibi omnia bona 
cupienti colloquia.  Brazzo bononiski Ti pošiljam. 

S vana: kao pod br. I. — Pečat. 


Izvor u Radoslava Lopasića. 


V. 1786. 19. lipnja. U Bologni. 
Krčleić Matiji Nikoli Mesiću. 


PeriHustris domine amice atque frater observandissime! — — No- 
strum in collegio diminutus est numerus per discessum domini Raffay, 
cujus quae causa sit, neque conjectura assequeris, ego autem gar- 
rulae. litterae committere id non confido. Novitatum nihil est. Re- 
fertur Hyspanos Livorno Barcinonam đescendentes copiosos sub- 
mersione periisse, atque ultro 8 millia. Tempus habemus bonum 
et annum fertilem. In vacationibus 1mis sumus: ego ad s. Vita- 
lem cum reverendissimo domino rectore; Rees cum Jambrekovich in 
Medulla. — — Raptissime. Bononiae 19. Junii 1736. Est haec 
Balthasaris maxime nota manus. | 

S vana kao pod br. I. 


Izvor. u Radoslava Lopašića. 


VI. 1736. 4. kolovoza, U Bologni. 
Krčelić Nikoli Matiji Mesiću. 


.In aeternam amen. — — Fratrum amantissime, cordialigsime! * 
Quas a me postulasti chirothecas, certus sis, aquires, et quidem 
Balthasaris:Tui (debilibus licet) formatas eonceptibus, qui tamen, 
spero, Te plurimum recreabunt, primusque oris, qui relictis anti- 
quitatibus novi quid etiam et elegantis portabis. — — Novitatibus 
destituimur, neque est, quod Tibi perscribere possim, nego da 





! Druga ruka dudala: z benstkov. 


KORESPONDENOIJA KRČELIČESA. 109 


i cegar i Španjol vnogo soldatov spravljaju, i puna ih je Italija; 
quo fine, Bog najbolje zna. Vrućinu imamo neizgovornu, i Bog bi 
nam se smiluval z jednum dobrum godinum. Groždje od velike vru- 
ćine vre je zrelo, jošće a festo Mariae Magdalenae. Gratiae Deo 
ab ista civitate magnae aguntur propter anni -fertilitatem. His 
z Bogom ostani, dragi moj brate, i ja ostajem svigdar Tvoj Boltek 
Kerchelich. 1736, 4. Augusti. — — 
S vana kao pod br. 1. 


Izvor, u Radoslava Lopašića 


VII. 1786. 2. listopada. U Bologni. 
Krčelić Nikoli Matiji Mesiću. 


Cordialigsime domine frater! Magnum Tuum in me amorem pro- 
fecto (confiteor) demonstrasti, amantissime frater, dum litteris em- 
blemata illa inseruisti, pro quibus eas, quas mortalium aliquis sCit 
potestve dare gratias, Tibi et ago et refero, continuoque vita hac 
durante Tibi remereri et gratus esse studebo. Profecto omnem : 
libertatem perdidi et amisi, quia beneficium accepisse libertatem 
est vendere, nihil enim unquam aut peti, aut juberi a me, aman- 
tissime frater, poteris, quod Tibi negabitur; Tu pars sicut cordis 
mei semper fuisti, ita et rerum mearum, arcanorum, totiusque vitae. 
semper eris et futurus es et arbiter et socius; pro Te vitam, pro 
Te sanguinem, pro Te omnia mea paratissimus effundere ac de- 
ostruere. Ef si stricta et sancta lex est conjungii, eadem profecto, 
8i non arctior, nostra futura sancta, quia animorum stricta, quia 
nulla unquam lege, nulla vi, nullo impetu, imo neque morte dis- 
solvenda.  Neque haec me assentationis ergo scripsisse authumes, 
. scis enim, nos haec aspernari et rejicere, sed profecto ex vero et 
amico sensu et affectu scripsisse existimes; atque utinam omnes 
sensus et affectus bene Tibi exprimere possem, quos corde, quos 
animo patior et habeo. Illud Tibi sufficiat, Te a me amari vehe- 
mentissime, in cujus rei confirmationem medio reverendissimi do- 
mini patroni nostri, quem mihi invidebas, et ego eundem a me di- 
velli fero molestissime, duo strophia sericea,.. Milano, fabricae et 
coloris excellentissimi, in quibus cor meum Tibi offero, ut quoties 
iis usus fueris, totieg Tibi imago Tui amici repraesentetur. Prae- 
terea duo paria sericearum chirothecarum : jedne su napravljene 
alla francese con cordonelti, i, kak Ti jesem pisal, vilibus ac debili- 
bus conceptibus meis, i ove jesu pofarbane pepelnatum farbum, 
ar pokhidob nemogu se ovakve rukavice prati, videlo mi se je, da 
bude ova farba najbolja, ar nje se tak hitro crnoća: .neprime, ali 
pako prijeta nepozna se; secundario ex hoc motivo, ut quia scio 
Tuam magnam pietatem et animum ad res sacras et spirituales et 
lis... vacare non potes, ut saltem a colore chirothecarum  quos- 
dam sanctos affectus exprimas, utrumque nostrum prah i pepel 
futuros. Druge rukavice jesu bele iz prave..., koje mogu se 


li0 M. MESIĆ, 


prati. Iz ovem Te, dragi moj brate, Bog zdravoga i veseloga 
drži na vnogo let. I Ti k meni piši i zapovidaj, kaj goder mužeš 
i znaš, ar za Te vsa moja pripraven jesem dati, i nikaj prositi 
nemoreš, kaj nebi imal, ar vsa moja Tvoja jesu i budu. Neštimaj 
vindar, da bi se ja iz Tebe spozabil vu vsakoj priliki, koju odovud 
budem imal. Prosim Te, taki odpiši mi, kak ov list budeš .prijel, 
jesi li vsa prijel? jesi li zdrav, je li naš patron gospodin Varovich 
srećno i zdravo doli došel i gda? i jesi li dobil on rubec, kojega 
sem Ti bil poslal po Ligutichu? — — Bononiae die 2. Oetobris 
1736.  Perpetuus Tuus Balthasar Kercselich m. p. 


Izvor. u Radoslava Lopašića. 


VILI. 1737. 26. siečnja. U Bologni. 
Krčelić Matiji Nikoli Mesiću. 


Bononiae 26. Januarii 1737. Perillustris domine frater mihi sem- 
per colendissime! — — Bononiae in 4tum annum si permansero, 
ad domini fratris servitia ero, i ufam se, da se već puti z mene 
po listu ogledati nepozabiš. Si etiam hoc anno descendero, rego 
dignetur certiorem reddere i tulikaj, ako Ti kaj je potribno. No- 
valia hic habemus sequentia. Cardinalis Imperiali mortuus est. 
Lues animalium per Lombardiam magna. Hyspani ex Hetruria ab- 
jerunt, et in locum ipsorum ingrediuntur dictum ducatum Germani 
per partes Parmae. Auditur etiam, quod regimina plura per hane 
civitatem sint petitura.  Perfertur huc, quod Veneti etiam a par- 
tibus imperatoris sint futuri, si cum Turca futurum fuerit bellun. 
Rex Sinensis cum omni affabilitate plurimos ex societate Jesu mis- 
sionarios ad regnum admisit. templa, sacella ipsis permittit, imo 
bina collegia se ipsis aedificaturum ex litteris ad Jesuitas datis 
perseribitur, ut fidei catholicae sic commodius possint explicare 
ruddimenta et imatematicarum disciplinarum edocere principia. Ore- 
mus, frater, superos, ut Deus prosperet tam bona novi regis initia 
ad majorem ipsius gloriam et religionis catholicae_ augmentum. 
Turcarum imperator Hierosolimis et Betlehemo ejecit Pseudo-Gre- 
cos, et loca illa sacra patribus s. Francisci restituit; hoc postre- 
mum certun est. Tempora bic habemus optima et verna. Rex 
Sabaudiae cum sorore Lotharingi nuptias celebrabunt. — — Ser- 
vus et frater Balthasar Kerchelich m. p. 


S vana kao pod br. I. 
Izvor. u Radoslava Lopašića. 


o. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. ili 


EX. 1737. 2. ožujka. U Bologni. 
Krčelić Nikoli Matiji Mesiću. 


Perillustris domine frater_ atque amice mihi amantissime, cor- 
dialissime ! 


Littera vade (sequi negqueo), nostri arbitra cordis 
Dimidiumque animae nuncia visa meae, 

I celer o nostri fidissima nuncia cordis, 
I desideriis officiosa meis. 


— — Mazarinium Tibi, uti vis, cum corde exmittam, uti et 
Oenotimum, de Runffensteul (sic) autem suspendo sententiam, si 
eundem commddo praecio habere potuero (hic enim valde magni 
vaenit), Venetiis autem eundem vix habere potero, quoniam de- 
scendentium minor mecum (judicet Deus, quare) conceordia,  vix 
eundeimn ad se accipere feret, quare potius aut ipse eundem Tibi 
adferam, aut cum descensu domini Jurak exmittam. De me autem, 
rogo Te iterum atque etiam, non dubites, nam sum Tuus etiam 
post mortem, uti, si Deus vitam concesserit, experientia docebere. 
Novi hic nihil est, nisi magnus nobilitatis luxus, quo hos dies 
bacchanalisticos jam a 20. Januarii recolunt. Velike, dragi moj 
brate, delaju i stroške i norije, i jošće k tomu vekše mačkare. 

ujemo ovdi, da naši Horvati jesu rebelles, vel potius da 
imaju aliquas altercationes cum principe residente Crisii !, i da 
bellum bude za istinu. Ti pako, moj dragi brate, čuvaj so, i moli 
za me, kako i ja za Te. Danas jesam bil ad s. Mariam montis 
Guardiae vulgo s. Luca, ubi Tui speciatin_memini et reverendis- 
simi domini patroni nostri Varovich, cui pro mea humillima ob- 
sequia (sic); noveris me fuisse constantem in referendis Tuis, 
quando eo patrono carebas, ne ergo sis et Tu in me injuriosus. Cuvaj 
se, reku, i ako bi Ti bilo težko, ovo pošiljam Ti ladju, na koteri 
taki skoči k meni, kade nikaj ni se bojati; ali pako vu cirkvu, 
koju najdeš zmalanu, i vu nje seguran budeš; meč pako, s kojem 
vidiš feritum cor meum, est Tibi perpetui amoris tessera, quo 
apertum jan Teque continuo desiderans cor_meum Tuum ad se 
desiderat, et quidem brevi, nam ccrtumn gravior est amicorum ab- 
sentia, quam possit esse jucunda eorum praesentia. — — Bo- 
noniae 2da Martii 1737 usque ad mortem servus, frater et omnia 
Balthasar Kerchelich m. p. 

S vana kao pod br. I. 


Izvor. u Radoslava Lopašića. 


X. 1747. 27. veljače. U Bologni. 
Josip Galjuf * Krčeliću. 
Reverendissime domine, frater mihi semper colendissime! Lit- 
teras reverendissimi domini fratris, innata humanitate plenissimas, 





! Vojvoda Jusip Friderik Sachsen-Hildburghausen. 
2 Onaj isti, koji je poslie bio zagreb. biskup. 


ll2 M. MESIĆ, 


.paucis abhinc diebus accepi, ex quibus jucundissimum mihi fuit, 
dominum fratrem in canonicorum numeruuw adscriptum  perspicere, 
quo honore ut quam diutissime ad votum atque beneplacitum frui 
ac ad majores dignitatum, virtutibus meritisque jam dudum meri- 
tarum, gradus evehi valeat, sincero corde precor atque a Deo O. M. 
ex0or0. — — Spero tamen his omnibus finem impositurum domini 
fratris in Bononiensem rectoratum promotionem, quod ex animo 
precor.  Novis nova .lubens redderem, verum copia me inopem 
fecit, multaque, quae in utramque partem sparguntur, in probabi- 
litatig sententia constituere non audeo, consequenter nec nota fa- 
cere. Genuenses, hoc certum est, in sva obstinatione persistunt ; 
succursus, qui a Gallo per mare submittebatur, ab Anglis repulsus 
auditur, quod si ita se habet,, pauci salutis dies Genuensibus su- 
persunt, quorum vires exiguae, animus vero ad bellandum infir- 
mus est. — — Reverendissimi domini fratris, Bononiae 27. Feb- 
ruarii 1747, humillimus servus Josephus Galiyuff m. p 

S vana: Reverendissimo domino Balthasari Kerchelich, almae 
cathedralis ecelesiae Zagrabiensis canonico, prothonotario apo- 
stolico ete., domino fratri mihi colendissimo per Venetias Laba- 
cum. Zagrabiae. Pečat. 


Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


XI. 1747. 26. ožujka. U Hriševeih. 
Josip Krčelić bratu si Baltazaru Adamu. 


Piše, da mu je zapovjednikom postao pukovnik Kengjel, te veli: 
»Zato, ako gospodin vujec! hoteli bi pro recomendatione mea 
pisati, tak sad bi na njega valalo pisati.“ — — Reverendissimi do- 
mini fratris, Sig. 26. Martii 1747 Orisii, frater et servus Jos. Ker- 
chelich m. p. feltvebll. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XlIE. 1747. 5. srpnja. U Zagrebu. 
Zagreb. biskup Jure Branjug Krčeliću. 


L.J. X. Admodum reverende domine, in Christo frater mihi eon- 
servande! Ex litteris dominationis Vestrae admodum reverendae, 
de dato Viennae 28. evoluti mensis Junii, instantias meas tam ra- 
tione bonorum Selavonicorum, quam et ratione defalcatae decima- 
litatis, a quanto pro fructibus bonorum Vaska, Szopie et Szalatnok 
mihi in flor. R. 716 et cruciferis 17 obvenire debente, licet eatenus 
informatio Eszekino advenisset favorabilis, adhucdum alicubi apud 
cameram haerere et ad referadam non devenisse *, quae tanta mora 


1 To je valjda kanonik zagreb. Ad. Stepanić. 
2 Izpušteno: intellexi ili nješto slična. 





CI 


. 


KORESPONDENOČIJA KRČELIČEVA. | 113 


mihi, fateor, gravis et eeclesiae damnosa evenit; quarum instantia- 
rum finis ut obtineatur, rem omni meliori modo urgendam re- 
commendo, et si quae eatenus expensae pro accelleratione harum 
causarum reguiruntur, ad eas paratus sum, dummodo semel finis 
. obtineatur. .Hic adnecto aliam quoque racione obtinendae a Sua 
sacratissima Majestate liberae de substantia et rebus meis mobili- 
bus, juxta decreta sub A. et B. in transumpto v. capituli Chas- 
mensis circa finem contenta, eorundemque binorum decretorum in 
favorem ecelesiae hujus benignissime emmanatorum confirmationis; 
quam instantiam dum dominatio Vestra una cum transumpto, eidem 
annexo; pro informatione ulteriori sua describi per aliquem alum- 
num fecerit, eandem dominatio Vestra vel sola, vel cum perillustri 
domino notario Raffay excellentissimo domino comiti cancellariae 
. hungaricae cancellario *, in cujus favore et gratia plenam et uni- 
cam spem repono, praesentare, ac litteras quoque meas, quas in 
eodem merito Suae excellentiae scribo, exhibere, eunđdemque pro 
facienda ejusdem instantiae Suae sacratissimae Majestati recom- 
mendatione obtinendaeque favorabilis resolutionis effectuatione ro- 
gare et officiosissime requirere dignetur; et si fors pro ulterioribus 
eatenus passibus faciendis dominatio Vestra necessariam  viderit 
operam domini agentis Mayr, eundem quoque pro promovenda 
eadem instantia requirat; et si qui eatenus sumptus et expensae 
fuerint necessariae, eas libere faciat, et si tales pecuniae meae apud 
dominationem Vestram non haberentur, eas ex quanto parochorum, 
Posonii levando, accipere valebit, quas ego hic parochis adiustabo ; 
speroque firmiter, dominationem Vestram, pro sua erga me incli- 
natione et propensione ac erga ecelesiam hanc zelo, omnem operam 
in promovendis hisce causis adhibituram. De Genua per nostros 
capta gratissima dominatio Vestra mihi intimavit nova, quam ut 
nostri absque ulteriori periculo eventuri novi cujuspiam tradimenti 
reservent aliisque foelicibus .progressibus a divino numine secun- 
dentur, Deum exorandum habemus. Hic cireumfertur, Neapolitanos 
quoque cum Gallis et Hispanis conjunctim contra nostros opera- 
turos, unde in Italia denuo recrudescent mala, a quibus Deus Suam 
majestatem praeservet. = Excellentissimus dominus archiepiscopus 
noster Colocensis utrum Viennae et quanto tempore sit perman- 
surus, prout et quid dominus vice-banus Viennae agat (quod suo 
modo dominatio Vestra rescire poterit), lubens scirem. De barone 
Trenk, in quonam cardine causa ejusdem subsistat, informari opta- 
rem. Rogo, dignetur dominatio Vestra emere ibidem unam duode- 
nam scutellarum stanearum mediocrium et duas duodenas orbium 
ac duas scutellas pro jusculo, easque aliqua commoditate, si sine 
incommodo fieri poterit, aut medio domini notarii Raffay mittere, 
aut dum sola huc descenderit, vel alia quapiam occasione adferre. 
Ego in viribus valde incoeperam defficere, quas tamen aliquantum 


1 Grof Leopold Nadažd. 


STAR. VIII. 10 





ll4 M. MESIO, 


redire sentio, sed vix duraturas spero; interim fiat, prout dominus 
Deus voluerit. In reliquo dominationem Vestram salvam et inco- 
lumem vivere cupiens maneo Zagrabiae 5ta Julii 1747. Admodum 
reverendae dominationis Vestrae addictus in Christo frater et ser- 
vus Georgius Braniugh m. p. episcopus Zagrabiensis. : 

P. S. Dominum perillustrem notarium Raffay nomine meo sa- 
lutet, cui scribendi pro nunc tempus vere non habeo. 


Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije. 


XII. 1747. 12. kolovoza. U Zagrebu. 
Zagreb. biskup Jure Branjug Krčeliću. 


Admodum reverende domine, in Christo frater mihi conservande! 
In merito instantiae meae ratione obtinendae liberae disponendi 
de rebus meis mobilibus facultatis, et ne se fiscus regius ad easdem 
et neque ad bonorum immobilium administrationem cameraticique 
officiales ingerant, Suae sacratissimae majestati inviatae et excelsae 
cancellariae hungaricae exhibitae, excellentissimus dominus comes 
cancellarius ejusdem cancellariae ex quo mihi seripsisset, quod pro 
facilitanda accellerandaque resolutione judicaret, ad redimendum jus 
fisci regii, in hisce subversans, offerendum aliquod quantum: quo 
in puncto quidnam Suae excellentiae rescribam, ex annexa copia 
ejusdem litterae dominatio Vestra perceptura, et ex quibus funda- 
mentis et racionibus ac motivis aliquid promittere non valeam, in- 
tellectura est; et si etiam nullae aliae rationes adessent, unica reso- 
lutio Leopoldina sub B., episcopis Zagrabiensibus indulgens liberam 
de sua substantia mobili juxta antiquum usum  disponendi facul- 
tatem, et ingessionem ad eadem bona mobilia et immobilia fisco 
regio et cameraticis officialibus inhibens, ecclesiamque hanc in usu 
suo relinquens, in quo hucusque etiam semper perstitit, sufficeret ; 
et quia plura adducta essent alia motiva, quae ex eadem littera 
mea, excellentissimo domino cancellario scripta, videre ac aliis etiam 
dominis consiliariis tam excelsae cancellariae, quam et excelsae 
camerae, suo modo exponere valebit: ideo sperem, Suam sacratissi- 
mam Majestatem decreto illi Leopoldino non contraventuram, ve- 
rum, consideratis meis et ecclesiae meae fidelibus servitiis, id ipsum 
decretum  benignissime confirmaturam in usuque et consuetudine 
hucusque semper practicata et observata me, successores meos et 
ecelesiam -:meam relicturam et pro tali quali consolutione mea sta- 
bilituraun. Et aliunde si ea, quae ad episcopatum veniens sive ex 
canonicatu, sive ex patrimonio habui (circa quae fiscus nullam prae- 
tensionem habere valet), excipiantur, deductis expensis funeralibus, 
solutione familiae et debitis passivis, quae solvenda essent ex rebus 
mobilibus in episcopatu aquisitis, cum eadem debita in episcopatu, 
promovendo bonum publicum et Suae sacratissimae majestatis servi- 
tium eontrahere debuerim, vix aliquam, aut certe nimis exiguam, 
pro qua hakere posset praeteusivnem, inveniet fiscus. Sed unicum 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 115 


CA 


mihi est, ne jus ecelesiae meae quoad liberam de bonis et rebus 
suis mobilibus disponendi et bona immobilia per v. capitulum Za- 
grabiense (absque omni interventu et ingessione fisci aut hominum 
cameraticorum) administrandi eatenusque rationes successori epi- 
scopo dandi habitum, decreto Leopoldino confirmatum et usu con- 
tinuo roboratum, in me infringatur, talisque merces pro meis fideli- 
bus servitiis in perpetuam nominis mei apud ecelesiam hanc et totum 
regnum censuram et prostitutionem, ecclesiae meae et successoribus 
meis praejudiciosa, data fuisse exsibiletur. Quare hocce in merito 
negotium excellentissimo domino cancellario et dominis consiliariis 
quam ennixissime commendet et agat, ut favorabilem resolutionem 
pro aliquali consolatione mihi adfere valeat. Circa alias quoque 
instantias promovendas uitro quoque dominationem Vestram una 
cum domino agente Mayr zelosam curam habitaturam confidens, 
eandem salvam et incolumem vivere desidero et maneo Zagrabiae 
1747 die 12. Augusti. Admodum reverendae dominationis Vestrae 
in Christo frater et servus Georgius Braniugh m. p., episcopus 
Zagrabiensis. 

P. S. Scutellarum stanearum duodenam unam cum duabus duo- 
denis orbjun et duas scutellas pro jusculis exmissas accepi, grates 
referens pro fatigio in iisdem emendis et exmittendis hahito. Hic 
magna siccitas perdurans maximum defectum foeni, milii, panici et 
turcici tritici, caulium et raparum causavit, unde nec pro susten- 
tanda vita sua, nec pro animalium intertentione media habituri 
sunt homines; et huic accedit aliud malum, quod pro inseminando 
tritico, siligine hordeoque terras propter nimiam siccitatem arare 
et praeparare non valeant, unde fames magna futura manifesto 
videtur; vineae tamen utcunque spem dant, dummodo authumnus 
pro maturandis uvis faveat. Si dominatio Vestra observaver it, super 
instantia mea ratione liberae dispositionis confirmandique eatenus 
annexi decreti Leopoldini absque dando quanto nihil posse effec- 
tuari, quidnam tandem praetenderent, suo modo rescire satagat 
mihique significet. Si etiam aliqualiter_rescire poterit dominatio 
Vestra aut dominus Mayr, vel dominus Radovich, utrum militia 
nostra, in Belgio existens, circa festum sancti Martini ex“ castris 
dimittetur, rescire adnitatur. 


Izvor. u knjižn. jugoslav. akademije. 


XIV. 1747. U Zagrebu. 
Zagrebački biskup Jure Branjug Krčeliću. 


Nije mogao odgovoriti Krčeliću i agentu Mayru, jer je dulje vre- 
mena bolovao. Neka K. zahvali kancelaru (grofu L. Nadaždu), 
što je zagovarao u kraljice Branjugovu molbu (v. br. XII i XIII): 
da smije oporuku učiniti. Dalje pako veli: Quod si tamen absque 
aliquo offertorio negotium hoc bene terminandum non speraretur, 
cum ego pecuniis destitutus sim, eas promittere nullatenus valeo ; 


116 | M. MEBIČ, 


quod si tamen de frumento pro anona aliquid accipere velent, de 
tritico et siligine, id est ex utraque specie simul et in toto Viro- 
viticzae et. Posegae levandos modios mille dare velem, dummodo 
mihi et successoribus meis desiderata et plena securitas benigne 
concederetur. — — Mitto etiam speciem facti in merito bonorum 
per generalatum Varasdinensem usurpatorum. — — Addictissimus 
in Christo frater et servus Georgius Braniugh m. p., episcopus 
Zagrabiensis. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XV. 1747. 27. rujna. U Zagrebu. 


Zagrebački kanonik Pavao Šikuten Krčeliću. 


— — Pro domino parocho Santich novalia Lipsiensia latina, 
talia qualia haberi possunt primo, persolvat ex integro (etiamsi 
plus expenderit, adiustabitur indubie), et curet inviari ad illum 
ea modalitate, qua inviabantur latina Coloniensia, quae perprius 
accipiebat. — — Zagrabiae 27. Septembris 1747 obsequentissimus 
servus Paulus Sik[uten] m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XVI. 1747. 6. listopada. U Slanju. 


Grof Ivan Patačić Krčeliću. 


L. J. C. Reverendissime domine canonice, domine rector mihi 
colendissime! Pro humanissima salute in litteris reverendi domini 
Protulepecz!' summas refero grates. Ex ejusdem reverendi do- 
mini litteris intelligo, reverendissimam dominationem in ancipiti esse 
de adventu meo in collegium: proinde praesentibus notifico, me 
pro certo redire, non tamen ad continuandum studium philosophicum, 
sed ad limina juris adiscenda.  Illustrissimus genitor intellexit, 
res aliquas pie defuncti excellentissimi archiepiscopi * una cum 
cista una argentariae in collegio depositas: rogat proinde ac simul 
reveretur, ut easdem res, gquaecunque tandem sint, dummodo ex- 
cellentissimi pie defuncti archiepiscopi esse sciantur scientia aut 
certa aut obscura, non dignetur extradere. — — Szlanyae 6. Oc- 
tobris 1747 servus obligatissimus C. Joannes Patachich m. p. — — 


Izvor. u knjižn. jugoslav. akademije. 


" Bio je za Krčelićeva rektorstva kao svećenik u hrvatskom kolegiju 
u Boču, a kašnje je postao kanonikom zagrebačkim. 
" To je Gabriel Patačić, koji je umro kao koločki arcibiskup g. 1745. 


m 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. | llt- 


XVII. 1747. 29. studena. U Zagrebu. 
Josip Antun Čolnić, zagrebački kanonik, Krčeliću. 


Reverendissime domine rector, domine frater_ observandissime ! 
In reditu meo Dubicza ex installatione domini fratris baronis Pa- 
tachich reperi litteras dominationis Vestrae, ex quibus intelligere 
licuit, jus publicum civile non florere Viennae, praestareque ju- 
venes domi in eodem erudire, . quod omnino approbo, et nisi do- 
minus protonotarius * secus informare contendisset, a principio ita 
disposuisem; quia tamen adhue in collegio juristae duo essent, 
dominus comes ? et frater (sic) Skerlecz, ideo his me accomodabo 
neque ab eisdem ullo modo meum nepotem separatum volo, sive 
domi, sive foris.  Aestimo autem, quod ad informationem domini 
fratris uterque, et dominus comes et dominus protonotarius, move- 
buntur, sicque omnes 3 domi juri dabunt operam. Pluribus con- 
currentibus negotiis domino fratri modo capitulariter scribere non 
valeo, proxime id facturus; praesentia (?) tamen, ae si sub sigillo 
capitulari essent, significo: ut domino praelato Klimo duas, domino 
Fekete duas duodenas ' tribuat aureorum. Quidquid expensarum 
fuerit ad trajectum *, hinc occasione data submittetur. Desiderarem 
scire, utrum sua excellentia dominus comes banus acceptaverit ob- 
latum officium, et utrum sciatur, eundem  officium banatus reten- 
turum. Caeterum me meumque nepotem recomendando sum re- 
verendissimae dominationis Vestrae, Zagrabiae 29. Novembris 1747, 
sincerus frater et servus J. A. Chiolnich m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XVII. 1747. 7. prosinca. U Belcu. 
Adam Naišić, protonotar, Krčeliću. 


Reverendissime domine rector et canonice, domine frater mihi 
colendissime! Honorificas reverendissimae dominationis Vestrae re- 
veritus sum litteras, ad quas responsi loco inservio, me pupillos | 
Sigismundo-Skerleczianos paternae reverendissimae dominationis Ve- 
strae directioni, curae item et solicitudini per totum resignisse (sic). 
Utut itaque reverendissima dominatio Vestra expedientius fore ju- 
dicaverit, sive domi, sive foris dominus Petrus jus scripserit, ego 
libentissime  prudentissimo  reverendissimae dominationis Vestrae 
judicio me conformabo et ille semet conformare debebit. Et certe 
satius foret, si domi studio huic incumberit sub vigili reverendis- 
simae dominationis Vestrae oculo: tali enim pacto omnium eorum, 
quae foras ambulando contra collegii regulas contingere possent, 
anteverteretur occasio, et juventutis intra limites recti et modesti 


1 Adam Naišić. 
2 Ivan Patačić. 
š Brod Lučko. V. Rad XXXII. 13. 


118 M. MESIĆ, 


procuraretur conservatio. Praster autem professorem, ut alium etiam 
habeat correpetitorem, expediens fore censeo, et ut cum aliis suis 
collegis repetitiones, conferentias et disputationes ad instar philo- 
sophorum teneat, summopere necessarium esse videtur. Secus enim 
verendum est, ne tam graves, quae in eum impendantur, expensae, 
sine sperato fructu in cassum abeant. Nicolaum non absimiliter 
vigili reverendissimae dominationis Vestrae recomendo oculo. Juveni 
huic quemadmodum a natura inditus spiritus, ita nec ingenium 
deest, modo illud cum inerti evangelico vilico non infodiat.  Huic 
porro juveni, si repetitorem necessarium fore censuerit reverendis- 
sima dominatio Vestra, constituat rogo eidem eundem erga infali- 
bilem eidem pendendam honestam discretionem. Ambobus autem 
his fratribus quidquid ad eorundem culturam et studium pertinet, 
nihil oro deesse permittat reverendissima dominatio Vestra, a 
qua mox ac percepero, quantumnam pro eruditione eorum pecu- 
niarum erit necessarium, mox de earundem submissione debitas 
instituam dispositiones. Linguae gallicae si studere voluerint, idque 
reverendissima dominatio Vestra judicaverit, nec hoc iisdem dene- 
gandum reor, cum aliunde eidem Nicolaus per unum jam annum 
Pestini studuerit. De reliquo me et annotatos pupillos aestimatis- 
simo reverendissimae dominationis Vestrae favori enixe recomendo 
et constanti cum obligatione persevero reverendissimae dominationis 
Vestrae servus obligatissimus Adamus Naisich m. p. Belecz, 7. De- 
cembris 1747. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XIX. 1747. 16. prosinca. U Zagrebu. 
Josip Antun Čolnić,, kanonik zagrebački, Krčeliću. 


Reverendissime domine rector, domine frater observandissime ! 
Circa meritum Dubiczense placeat cum domino illustrissimo Klimo 
et domino consiliario Fekete habere sermonem. Res autem ita se 
habet: nos post resignatam Dubiczam per principem Badensem 
nostris expensis et nostro milite eundem providimus locum et in 
praesentiarum providemus. Arcem trans Uunnam, quae non vi ini- 
micae potestatis, sed pacis ergo per gloriosae memoriae imperato- 
rem inimico cessit, aedificavimus nostris sumptibus; multas decades 
millium florenorum certo haec efferent. Da bi perpetuitatem dobili 
ovde, bi jošće pribrojili. Bolje bi kraljici vuzeti novce, a mi i tak 
dok Bog i junačka ruka turske neotira sile, braniti neprestanemo 
mesta. Prius jam in hoc merito nostrae factae sunt propositiones, 
pluribus ab hine annis ; forte meliori cum eventu sada, pokih dob 
je gospoja potrebna. Naj kušaju gospodin brat videti. Moju 
braću i mene preporučujuć, ostajem Zagrabiae 16. Decembris 1747 
Reverendissimi domini fratris obsequentissimus servus J. A. Chiol- 
nich m. p. 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


KORE8PONDENCIJA KRČELIĆEVA. 119 


XX. 1748, 26. siečnja. U Zagrebu. 
Josip Antun Čolnić, zagrebački kanonik, Krćeliću. 


— — Cum impatientia expectamus donationem super Luesko. 
— — Za Dubicu naj gospodin brat kušaju izvidjavati, timendum 
namque est, ne, si pace adveniente reforma succedat in confiniis, 
duriora experiri cogamur. Si autem proprietarii efficiamur, nunc qui- 
dem ut confiniariis regemus, dein si victricia arma inimicum repu- 
lerint, ut vero et eximio bono potiri licebit. Si hic (quod non du- 
bitarem) opinio suae excellentiae domini comitis olim bani requi- 
reretur, ille, sperarem, daret favorabilem, de praesenti nescio, sed 
et hoc effectuandum assumeremus. Cum sua excellentia domino 
episcopo effecimus nihil in causa nota Moseseniczensi. — — Za- 
grabiae, 26. Januarii 1748. J. A. C.! m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XXI. 1748. 16. ožujka. U Zagrebu. 
Ivan Bužan Krčeliću. 


— — Nova isthic nulla sunt, quibus dominationi Vestrae reve- 
rendissimae digne servire possem, quae autem et quales sub nu- 
perno tabulae banalis decursu ennatae sunt lugubrium dissensionum 
confusiones, nullus dubito, nostri Croatae, his ac talibus innodati, 
pro remedio jam hactenus Viennam excurrentes, individualiter re- 
ferre scient. Ingenue fateor, Mercurius et Saturnus cum influxu 
Martis hoc anno magnas in regno fecerunt operationes, Deus daret 
publico non nocituras, ordinarie enim privati dissentiunt et publi- 
cum patitur. Si boni domini illa tempora converterent in publi- 
cam utilitatem, quae insumunt ad privatas perniciosas difterentias, 
longe melius publicum subsisteret. Nihil aliud quam celeriorem c0- 
mitis bani pristinum desidero adventum, .ut humanae regni nostri 
inquietudines intra moderationis limites pleniori securitate collocari 
possent, et donec sua excellentia venerit, nihil fausti expectandum 
habemus. — —— Zagrabiae, 16. Martii 1748, obsequentissimus servus 
Joannes Busan m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XXII. 1748. 18. ožujka. U Sisku. 
Kanonik Adam Stepanić Krčeliću, 


— — Summe congratulor_ domino fratri de obtentis fautoribus 
tam pretiosis.  Oblata occasione aveturos confido fortunas domini 


1 Tako se podpisuje ovdje i u više drugih listova. Poznaje se bez 
ikakove sumnje njegova ruka, koja je pisala njekoliko naprvo već nave- 
denih listova. 


120 M. MESIĆ, 


fratris; in accessoriis ego studebo succurrere. Agat, rogo, sedule, 
ut habeamus Dubiczam. Id si praestiterit, rem certe magnam et 
longe gratissimam omnibus praestabit. — — Dileetissimi domini 
fratris, Sisciae 18. Martii 1748, sangvis benevolus Adamus Zte- 
panich m. p. 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XXIII. 1748. 238. ožujka. U Zagrebu. 
Josip Antun Čolnić, kanonik zagrebački, Krčeliću. 


Reverendissime domine frater, rector! Sane si quando, sub de- 
cursu non pridem praeteritae tabulae banalis miscebantur quadrata 
rotundis, ita, ut si in quapiam christiano-catholica orbis parte, hic 
vere assumi debeat: quia abundavit iniquitas, refriguit charitas 
multorum. — — In nostro negotio de Medvevar, si quid pos- 
sibile fuerit repertu, dum calidiora fuerint tempora, exquiremus. 
Meminit ille pretiosus vir Kovachevich et donationis Bellae 4., et 
hujus iterum: acceptionis, dein per filium Beliae hujus filii restitu- 
tionis, proditum dein fuisse per quemdam Marcum sacerdotem ve 
netum et hujus ecclesiae_ canonicum, ibidem (ut modo Szisciae) 
praefectum, suo fratri, ab hoc fatis jamjam cessuro regi resi- 
gnatum, per varias manus, contradictione semper obviante capitulo, 
dein transibat, donec praefuit ecclesiae Eberhardus, lupus anima- 
rum non pastor, qui idem pro suis nepotibus impetravit etc. Cum 
dominus frater in virum aliquem, cognitionem rei habentem, impe- 
gerit, satagat, obsecro ultro, si quid valeret exquirere. Cum domino 
excellentissinio cancellario potest: hanc venerabil. capituli volunta- 
tem comunicare, et cum (ut audio) non nisi in 20.000 flor. fiscus 
regius evincere Chikulinianos haeredes debeat, hac tempestate, ubi 
est necessitas magna peccuniarum, forte adhuc tantum aderetur et 
facilitaretur effectus desiderii; non determinate proponenda veniet 
summa, sed id certum est .. supra additurum capitulum, quidquid 
Sermagiana promiserit.  Miror, dominum protonotarium et adeo 
praecipitem ac excessuosum in corigendo praeclarae expectationis 
juvene ! et silentii minus tenacem, si enim pecatum est, non est 
tale, ut publica egeat confessione. Sit juvenis bono animo et vir- 
tute sua monstret, non omnia sancta esse, quae protonotarius (sae- 
pius temulentus) dictat. Hoc folium perlectum laceretur, et me 
dominus frater_ comendatum habeat. Zagrabiae 23. Martii 1748. 
Reverendissimi domini fratris obsequentissimus servus J. A. C. m. p. 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XXIV. 1748. 9. travnja. U Zagrebu. 
Suzana Branjugova Krčeliću. 


Službu moju poniznu preporučam dragomu gospodinu bratu re- 
ktoru. Za stalen iz mene spomenek i veliku gospodina brata su- 


1 Misli na Adama Naišića i na jednoga od braće Škrlaca. 


KORESPONDENOIJA KRČELIĆEVA. 121 


prot meni dobrotu, koju navlastitom iz pisanoga meni 4ti dan apri- 
liša lista spoznati mogla jesem, kruto lepo i ponizno hvalim, i na- 
zvešćene meni gori stajanja Kristuševoga svetke da gospodin brat 
z vaogemi drugemi polag contentuma dočakuvati z vsum povol- 
nostjum vu zdravju, veselju i zasluženih vekših častih zadoblenju 
sprovadjati budu mogli, iz pravoga želim srdca.  Obznanjenem 
meni veselem novom želela bi i ja z velikum zahvalnostjum z vese- 
limi odgovoriti; kajti. pako takovih nimam, žalostne obznanujem, 
da naimre gospodin biškup nih excelencija !' postel čuvaju u velikoj 
gingavoći, nekuliko z vrućinum obtršeni. Gospodin prepušt * tuli- 
kajše jest hatežen. Ja za velikum zubnum boljum vezda strašnu 
vuha i vsakojačkih nevolj težinu podnašati moram. Bog nam se 
smiluj i majka božja. Gospoda vu kaptolomu, Bogu hvala, vsi 
zdravi jesu, z med kojih sam gospodin lector vu Gradec po sveto 
olje odišel, pokdob nih excelencija mogućni nisu bili njega svetiti. 
Gospon švogor i sestra * i ostali dobro su zdravi. 'Od tabora no- 
vine bolje jesu gospodinu bratu znane nego meni, zato ufam se, 
da nezameriu, da z nimi neslužim. S:tem bobicu gospodinu bratu 
dajuć i mene izručujuć ostajem dragoga gospodina brata, vu Zagrebu 
dan 9. Apri. 1748, ponizna službenica Suzana Branjugh. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XXV. 1748. 18. travnja. U Zagrebu. 
Franjo Hadrović Krčeliću. 


Službu moju poniznu dragomu gospodinu švogoru preporučam. 
Na skorom dva lista dragoga gospodina švogora priel jesem, ali 
od skrbi i žalosti odpisati do sada nisem ništa mogel, nego ob- 
znanujem, da žalost moja najvekša bila je, da bi nih ekcelencija 
vezda v sredu po pol dan skoro z ovoga sveta preminuli bili, koi 
danas ravno 21 dan svoga betega probavili jesu i sada spati i potiti 
jesu se počeli, i doktor veli, da su zvan periculuma. Gospodin 
olector v nemški Gradec po sveto olje otišel je, nadiajući se ga 
danas. I ovde vre. po Zagrebu razglasili ljudi, da su vre od srede 
mrtvi i da mi sub juramento vsi taimo, timentes fiseum, kaj ljuto 
lažu. Da su čisto ogingaveli kak nisu nigdar, to je istina, i ako 
još jednoč obetežaju, nigdar već nebudu betežali; vnogi su, koi 
Spitavaju. Sapienti pauca. — — Zagrabiae, 13. Aprilis 1748 
reverendissimi domini affinis humillimus servus Franciscus Ha- 
drović m. p. — — m. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


1 Jure Branjug. 
2 Sigism. bar. Sinnersperg. 
3 Krčelićeva sestra Ana udata za Franju Hadrovića. 


122 M. MESIĆ, 


XXVI. 1748. 27. travnja. U Zagrebu. 
Josip Pogledić, zagrebački kanonik, Krčeliću. 


Reverendissime domine canonice, mihi colendissime! Esto ignotus 
servus dominationis reverendissimae, quia tamen reverendissimi domini 
interpositionem apud serenissimum dominum principem Hildburg- 
ausin valorosam et eximie cooperatoriam fide digne intellexi, ad 
finem removendi praejudicia, quae singulis annis crescunt in gene- 
ralatu Varasdinensi per schysmaticos illata, ad d&primendam fidem 
romano-catholicam, idcirco haec scripto exponere reverendissimo 
domino volui, quatenus his intellectis dignaretur gratiose apud se- 
renitatem suam conari efficere, qualiter +talia praejudicia remove- 
rentur, nec Valachis tanta libertas permitteretur catholicos ad 
schysma pertrahendi. Intra paucos enim annos in una sola pa- 
rochia Czirquen. ita nominata, nempe intra decennium, octodecim 
personae catholicae repertae sunt ad schysma graecum descivisse, 
ex quibus aliquae per poppas Valachorum matrimonio junetae sunt 
cum schysmaticis ac tali modalitate in schysmate confirmatae. Ast 
his adhue deteriora evenerunt, dum una mulier relicto viro trans 
Dravum uni Valacho dicto Sabula nupsit, et ipse Sabnla id retulit; 
alia, incerta de morte sui mariti, cuidam Valacho Stan. Vodogarecz 
matrimonio copulata est, facta et ipsa schysmatica; una, existens 
inquilina apud unum Valachum capitaneum, ab alio plebeo Valacho 
debuit anulum accipere in signum sponsaliorum cum ipso initorum, 
ex quo ipsi minabatur: ni vellit annulum accipere, a se ducendam 
in domum suam, vel sylvam, ac ibi vim eidem a se inferendam; 
post susceptum vero taliter annulum minabatur: si dixerit paren- 
tibus, alicui ex catholicis, ubicumque ipsam repererit solam, ma- 
num quod sit ipsi amputaturus: qualis metus esto non cadebat in 
constantem virum, quominus illa potuisset haec parentibus dicere 
et se alio subtrahere, tamen terrefacta taliter_nupsit eidem Valacho, 
illam insciis parentibus abducenti in suam domum. In aliis etiam 
parochiis, in quibus degunt nostri catholici mixti Valachis, et apud 
eosdem sunt inquilini et inquilinae, servitores aut ancillae, fiunt 
plures schysmatiei ex catholicis. Et foeminae praesertim nubunt 
Valachis, se in libero statu profitentes, cum habeatur incertitudo 
super morte suorum maritorum. Poppae Valachorum talibus ma- 
trimoniis assistunt, nulla insinuatione ad parochos catholicos habita: 
uti tales inventae sunt 5 in parochia Troischen. taliter nuptae, in 
vicina parochia Topoloviczensi novem tales intra paucos annos nu- 
merantur. Haec cum impune per schysmaticos perpetrari permit- 
tantur, cum manifesta via salutis aeternae perdendae, ac domini 
commendantes in generalatu Varasdinensi se efficaciter _opponere 
non valeant, ex allegata causa, quia superioritas major non fecit 
tales dispositiones, quibus mediantibus his occurreretur et haec im- 
pedirentur, multum tamen:praejudiciosa et saluti aninrarum, quae 
maximae considerationis est, et fidei romano-catholicae si non di- 
latandae, saltem conservandae. Ideo hisce me resolvi recurrere ad 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 123 


Suam dominationem reverendissimam, uti et praesentibus recurro, 
quatenus non gravaretur Suae serenitati ad mentem benignissimam 
praesentare, ut remedium salutare et reipublicae romano-catholicae 
opportunum  procuraretur, ne schysmatici eorumque poppae talia 
in posterum saluti aeternae perniciosa habeant libertatem commit- 
tendi et patrandi; catholici vero ad schysma deflectentes volun- 
tarie tamquam apostatae a fide catholica per suos comendantes 
justa poena pro suis delictis puniantur, cum ex schysmate postea 
fiat haeresis, et nostri schysmatici sunt etiam haeresi obnoxii, quam- 
vis etiam tamquam pure ad schysma aberrantes ex catholicismo per 
dominos officiales catholicos puniri condigne tales mereantur. His 
dominationis reverendissimae  favoribus preciosis me reverenter 
comendando maneo Zagrabiae 27. Aprilis 1748 servus obsequen- 
tissimus Joseph. Pogledich m. p., Arch. Chasmen. C. Z. 


Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije. 


XXVI. 1748. 80. travnja. U Martijancu. 
Župunik Antun Zlatarić Krčeliću. 


Reverendissime domine rector, domine et patrone mihi colendis- 
sime! Ex ultimis a fratre meo * Vienna ad me datis litteris intel- 
lexi, 60 in eundem reverendissimam dominationem Vestram benigno 
esse animo, ut ab omnibus fere derelicto necessaria pro defendendis 
. positionibus philosophicis subministrare se velle gratiose adpromise- 
rit. In partem gratitudinis me vocari, imo abripi video, et eximiam 
animi reverendissimae dominationis Vestrae propensionem in me 
in eximia fratri meo nuper apromissa liberalitate suspicio. — — 
Gratulabar mihi jam pridem, talem ac tantum fratri meo obtigisse 
moderatorem, qui ingenii sui monumentis ac virtutum fama nomen 
perennitati raro patriae nostrae exemplo consecrare pergit, et a quo, 
idem si voluerit, in moribus quod imitetur, in eruditione et stylo 
quod admiretur, velut in speculo sibi propositum videbit. Admirabar 
jam olim eruditionis reverendissimae dominationis Vestrae foetus 
futurorum veluti prodromos, quos amet aliquando et veneretur po- 
steritas. Avebam, dicam ingenue, tanti viri conversatione litteraria 
ditescere, quam sortem cum denegatam mihi ingemiscam, fratri 
meo ut obtingat, demisse aeque ac calide exoro. — — Datum 
Martianecz ultimo Aprilis 1748, humillimus servus et cliens Ant onius 
Zlatarich, parochus Martianecz. 


Izvor. u knjižn. jugoslav. akademije. 


1 To je Josip Zlatarić, koji je bio za Krčelićeva rektorstva pitomac 
hrv. kolegija u Beču, a poslie je u Rim došao na nauke. V. br. XXXVI. 


124 M. MESIĆ, 


XXVIHN. 1748. 2. svibnja. U Sisku. 
Adam Stepanić, kanonik, Krčeliću. 


— — Ejusdem (naime baruna Adama Patačića, o kojem na- 
pried nješto piše) memor sit circa successionem in episcopatu no- 
stro desideratissimo patri ! (cui Deus optimus concedat beatam 
requiem) apud suos amicos, qui favere possunt; qui si promove- 
retur, quod opto summopere, aget pro ejusdem Tibi aut mihi con- 
ferenda praepositura. — — Ejusdem, Sisciae 2. Maii 1748, san- 
guis benevolus Adamus Ztepanics m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XXIX. 1748. 838. svibnja. U Jegru. 
Krsto Krčelić bratu si Baltazaru Adamu. 


Reverendissime domine frater, domine domine patrone mihi gra- 
tiosissime, colendissime! Primum reverendissimo domino fratri, ut 
debeo, gratulor letorque vehementer de adeptis reverendissimi do- 
mini: fratris abbatiae honoribus, ac ut in modetnis dignitatum sua- 
rum titulis non modo annos quam. plurimos. supervivere, quin imo 
istis evolutis altiora quoque gradu attingere pro felicitate tum pa- 

triae meaque valeat, Deus ter optimus maximus concedat, quoti- 
 odianis precibus hactenus utut, ita deinceps majoribus ine implora- 
turum spondeo. Pro affectu resoluti mihi defensionis causa aeris 
gratioso hocce quos (sic) majores indies, omni licet meritorum ge- 
nere carentem, experior expertosque contestari  semper ac ubique 
debeo, demissisimas easque debitas reffero grates. Quoniam patres 
Societatis in prioribus abhinc epistolis meis a librorum pretio 
per me praescriptorum recesserint, eorumque centuriam a 25 flor. 
ad 38 flor. rhenen. amplificaverint, tum quod continehtiae eorun- 
dem professori nostro mirum in modum  displicuere, cum  propter 
regulas juris imperialis ac sententias, juxta seriem Verbeczianorum 
titulorum ex eodem excerptas, quas pro regulis juris patrii, absque 
tamen aliqua eorum limitatione aut glossatione adduxit ac appel- 
lavit, nihil in se novi complectantur, proinde nobis sub fusis thesi- 
bus in filera jus defendendum obtulit profossor noster, quod ita 
ovariis de causis defendere omnes fere renuunt, potissimum ex e0, 
quod patronis suis sic gratificari ac eisdem dedicare minus valerent; 
quapropter_nec dominum Seny, qui reverendissimo domini fratri 
humillima devovet obsequia ac in submissa eidem ac effective per- 
cepta peccunia humillimas easque competentes:reponit gratias, nec 
me in publicum prodituros hisce in devotione omni notum redere 
volui. Finem studiis ultima Julii imponemus, verum dominus Senny, 
 Cseh ac Orlisc, Croatae aeque juridico studio operam navantes, 
eundem expectare non meditantur, ast statim circa finem Junii ab- 


" Misli biskupa Jur. Branjuga. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 125 


itum parant. Ideo an in Hungaria mihi manendum, aut cum illis 
redeundum, uberiorem  praestolabor reverendissimi domini fratris 
resolutionem ; quare, cum sufficientes me non habere praeviderem 
sumptus pro assumendo itinere, pro viatico aliquid ea de causa 
mihi gratiose submittendum eflagitarem. Atque his me humillime 
recomendans manumque exosculans maneo et sum reverendissimi 
domini fratris humillimus servus et frater indignus Cristopborus m. p. 
Datum Agriae 3ia Maji 1748. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


- 


XXX. 1748. 4. svibnja. U Konjšćini. 
Adam Naišić Krčeliću. | 


e 


Reverendissime domine canonice et rector, domine frater mihi 
colendissime! Quod cum repetitis vicibus excellentissimus dominus 
comes cancellariae aulico-hungaricae cancellarius coram reveren- 
dissima dominatione Vestra in eo fecisset mentionem, quatenus 
ratione quorundam bonorum apud Suam caesareo-regiam maestatem 
formarem instantiam: concepta proinde exinde spe et confidentia, 
ecce praesentibus reverendissimae dominationi Vestrae, medio cujus 
nempe Sua excellentia id ipsum mihi significari voluit, humillimam 
instantiam meam accludo. — — Domini Petri Skerlecz vocatio, 
videtur mihi, quod majori exploratione indigeat. A me quidem ea- 
tenus petit consilium, sed illud ibidem, ubi qu4erendum non est, 
quaerit. Quaerat illud ab inelinatione naturae propriae, ab instineti- 
bus internis, a confessario, a reverendissima dominatione Vestra, 
moderatore suo et in spiritualibus et temporalibus.  Propter unam 
acerbiorem acceptam litteram, propter sui ad morigeram vitam di- 
rectionem recedere a jurista ad psalmistam, a jure ad breviarum, 
certo res non currit. Mutatio haec nec ipsi venerabili capitulo 
arridebit, quia certus infelicis incostantiae prodromus est. Cum 
ellectione status, atque adeo cum Deo non est nugandum, sed cum 
timore et tremore magnitudinis brachii sui agendum ; et, ut sincere 
mentem meam reverendissimae dominationi Vestrae aperiam, mihi 
de vocatione ista, veluti a teneris ungviculis adolescentis illius no- 
titiam habenti, nihil videtur. Interim Deus ex Saulo potuit facere 
et fecit Paulum, poterit et ex ipso, si divinae suae maestati pla- 
cuerit, sacerdotem.  Unde hoc in merito faciat quidquid ipsi pla- 
cet; mea nihil interest, sive hunc aut illum statum amplectatur, 
modo, donec sub tutella mea persona illius est, praeceptis divinis 
ct honestae indoli corespondenter vivat. His praeattactam instan- 
tiam meam reverendissimae dominationi Vestrae iterum iterumque 
recomendo et constanti cum obligatione persevero reverendissimae 
dominationis Vestrae, Koinschinae 4. Maji 1748, servus obsequen. 
tissimus Adamus Naisich m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 





126 M. MESIĆ, 


XxXXxXIE. 1748. 4. svibnja. U Zagrebu. 
Stjepan Puc, čuvar zagrebačkoga kaptola, Krčeliću. 


Zagrabiae, 4. Maji 1748. Reverendissime domine rector et frater mihi 
colendissime! Lugubrem nuncium de morte suae excellentiae reveren- 
dissimae, domini praelati nostri !, mihi toto vitae tempore deside- 
ratissimi, nullus dubito quin intellexisset. Hoc sciat, quod moerore 
vix non contabescam. Cras dominus lector et archidiaconus ca- 
thedralis abeunt ad thronum Suae maestatis, deprecaturi et suppli- 
caturi uti oportet. Me etiam inter candidatos esse voluerunt, quod 
omnino nuspiam fieri permisissem, nisi me plurium dominorum fer- 
vidae adhortationes movissent: ego enim pro eo onere me inca- 
pacem sentio, et me unicae divinae resigno dispositioni. Deus agat 
mecum, prout illi placet. Si itaque in spiritu sancto ita visum et 
oportunum  fuerit, post adventum dominorum ablegatorum nostro- 
rum juxta stylun et modum isthic usitatum concinet, oro, pro 
me memoriale illudque porrigat, et, si ita videbitur, agentem pro 
mea parte procuret.  Haec vere invitus scribo, et oro Deum, non 
me, sed meliorem et utiliorem me eligat: ego enim sum aliquis 
debilis custos canonicus, sed vere fierem debilis ac infirmus epi- 
scopes. Me domino fratri comendo et in moerore meo maneo 
reverendissimi domini fratris humilis obsequentissimus servus Cu- 
stos zagrab. * m. p. 


P. S. Hanc inclusam. rogo, quoquo modo dominus frater scit, 
citissime expediat secura occasione ad dominum Niczky Georgium, 
et domino spectabili Uristophoro Niczky pro sua facundia rem ape- 
riat eumque roget, pro suo consanguineali amore mihi adsistere. 
dignetur. Sed semper me ad id reflecto: si Deo placet! quia has 
ipsas extorsi, ut verum fatear, a natura, a voluntate mea. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XXXIII. 1748. 22. svibnja. U Bologni. 
Jure Aleksander Malenić, rektor hrv. kolegija u Bologni, Krčeliću. 


— — Hic fama in vulgus edita est, novorum etiam impresso- 
rum confirmatione fulta, inscia et exmissa serenissima regina nostra 
Angliam et Hollandiam cum Francia Hispaniaque pacem conclusisse, 
quod credere nequeo, et si factum foret, graviter aulae nostrae e0 
facto illusum arbitrarer. Capitalis Corsicae civitas a nostris his 
diebus acriter_ oppugnabatur. Circa particularitates, mortem suae 
excellentiae 3 consecutas, cupio informari. Contra domini inquie- 
tissimi loci hujus legati graves impetitiones omnia quasi collegia 


1 Jure Branjug. 
3 To je vrieme čuvarom bio Stjepan Pue. 
5 Biskupa Branjuga. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 127 


regias sibi a principibus suis procurarunt protectionales, uti novis- 
sime hispanicum et ancoranum: hinc ipsis e praemissa ratione jam 
quietem habentibus, solus saepissime impetor, eo magis, quod Genua 
oriundus a gente nostra alienior sit, adeo, ut privilegio patentato- 
rum collegium quasi totaliter exspoliatum  vellet, nec ullus est 
alter modus se ab eo eliberandi, nisi vel totaliter eidem privilegio 
abrenuntiando, vel vero regias a serenissima quoque regina nostra 
procurando protectionales, pro quibus sollicitandis si scirem, quod 
venerabile capitulum se resolvere erga litteras meas vellet, scri- 
berem eidem eatenus, at nec fido, nec credo, id facturum inter- 
veniente hoc fatali suae excellentiae_ mortis casu. Peto proinde 
dominum reverendissimum fratrem, ut cum domino reverendissimo 
cathedrali eo in merito colloqui eiusque sensum expiscari dignetur, 
meque, cum informatione etiam, quantum circiter praemissae con- 
starent protectionales, de eo edoceri expeto. Caeterum rem cum 
reverendissimo domiuo cathedrali in secreto tractari et a reveren- 
dissimo domino fratre eidem negotium istud cum efficacibus ratio- 
nibus, quas scio reverendissimo domino fratri pro sua singulari 
notitia, ingenio et dexteritate non defuturas, proponi obsecro. At- 
que his in peculiari reverendissimi domini fratris amore et memoria 
finiens, me ejusdem veterano et sincero affectui recomendans maneo 
reverendissimi domini fratris, Bononiae 22. Maji 1748, humillimus 
servus Georgius Alexander Malenich m. p. 


P.S. Si dominus reverendissimus cathedralis ostenderit, esse 
spem circa protectionales, scribam ad venerabile capitulum  eate- 
nus. Peto eduvceri a domino fratre, utrum, cum defendebat Bono- 
niae dominus frater, rector collegii in defensione locum habuerit 
aliquem particularem, et ubi. 


Izvor. u sveučilist. knjižnici. 


KxXXTFIE. 1748. 18. lipnja. U Varaždinu. 
Adam Naišič Krčeliću. 


Zehvaljuje Krčeliću, što je predao njegovu pod br. XXX spo- 
menutu molbenicu kamo spada, te mu i nadalje preporučuje tu 
stvar. — — Pro pupillis Skerleczianis flor. rh. 150 hicce monialibus 
deponi curabo, quorum sumptibus nunquam fui nec sum contra- 
rius, modo pro honore eorundem et collegii cedant. Ut autem ad 
vacationes domum eant, nec ipse hujus fui intentionis, satius judi- 
cando, ut ferias illas ibidem alicui studio incumbendo insumant, 
quam domi gratis perdant et aditum ae redditum inanniter expen- 
dant. Dominus Petrus ut non modo superficialiter, verum funda- 
mentaliter in jure errudiatur, €0 profecto semper intendebam, Unde 
ut jus civile, quod aliunde fons et origo juris nostri est, integra- 
liter absolvat, mens et intentio ea semper mea fuit et actu est 
Qualem autem exinde reportabit utilitatem, judicabit ipse, dum 
nunquam melius et fructuosius in se se insumptum inveniet, quam 


128 s MESIČ, 


ad cognitionem juris istius impensum fuit. — — Varasdini 13. Junii 
1748. Servus obligatissimus Adamus Naisich m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XXXIV. 1748. IS. lipnja. U Zagrebu. 
Pavao Turković Krčeliću. 


Hvali Krčeliću za veoma liep prsten, kojim ga je obdario. — — 
Reverendissimus dominus prepositus Quinqueecclesiensis unicus ex 
extraneis ad exequias defuncti excellentissimi episcopi comparuerat, 
qui hic debite exceptus et a pluribus dominis reverendissimis tra- 
ctatus die jovis proxime praeterito horis pomeridianis discessit. 
Ellegantem autem sermonem croaticum cum applausu omnium illo 
die exequiarum reverendissimus dominus Kukulyevich habuit, lati- 
num autem reverendissimus dominus Gasparich. Zagrabiae 15. Junii 
1748. Paulus Turkovich m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XXKV. 1748. 19. lipnja. U Zagrebu. 
Nikola Matija Mesić Krčeliću, 


Moli, da mu K. bude na ruku, da postane prisjednikom sudbe- 
noga stola, ili barem bilježnikom !'. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


KXXVI. 1748. 8. srpnja. U Rimu. 
Vinko Aniballi, rektor, Krčeliću. 


— — Tres candidati, quos illustrissima et reverendissima do- 
minatio Vestra ad hoc collegium transferendos enixe comendaverat, 
scilicet domini Joseph Zlatarich, Andreas Pius et Joseph Horvath, 
una simul in nupera eminentissimorum  cardinalium congregatione 
novos inter _alumnos eligi meruerunt, et in id operam omnem ac 


1 Ob istoj stvari pisa Mesić Krčeliću i 26. lipnja 1748; a tako se 
isto preporuči Krčeliću i Aleksander Malenić pismom od 2. srpnja 1748, 
u kojem medju inim ovako piše: Cum autem officia sine expensarumn 
profusione  nequaquam de facili posse aquiri compertum  haberem,  ideo 
eatenus quoque sensum meum reverendissimo domino fratri significo: si 
400 aut 500 fiorenos dominis consiliariis (quibus judicaverit) in pro- 
missis dederit, conditione addita, si. assessoratum obtinuero, id totum me 
servaturum, et cumprimis mihi perscripserit, etiam transmissurum Ime 
obstringo. (Izvor. u knjiž. sveučil.) — Mesić se obrati na Krčelića još 
20. srpnja 1748 u istom tom poslu i još zbog druge svoje stvari, tičuće 
se Jamnice. Iz pisma se razabire, da mu je K. prijao (Ibid.). — Za 
bilježničtvo preporuči se 10. kolovoza 1748 i Luka Novosel (Ibid.). 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 129 


studium impendere non praetermisi. Gratulor itaque, quod -Sua 
desideria  impleta fuerint. — — Rome die 3. Julii 1748 de- 
votisšimus et obsequentissimus servus Vincentius Aniballi S. I. 
rector '. 

S vana: Illustrissimo domino rectori collegii croatici Viennam. 


Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije. 


Adam Antun Čegetek, kanonik zagrebački, Krčeliću. 


Govori o svojem rektorstvu u hrv. kolegiju u Beču god. 1736, 
te zave svojim nasljednikom kanonika Kukuljevića. Dodaje: Ex- 
celleritissimus comes locumtenens banalis * advenit, congregationem 
regni pro 5. futuri mensis Augusti Zagrabiae indixit, ad bona sua 
Jaszkensia abivit. Placet dominis regnicolis, illum resolutum esse 
locumtenentem. — — 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


KXXVII. 1748. 138. srpnja. U Sibinju. 
Franjo Xav. Klobušicki, imenovani zagreb. biskup., Krčeliću. 


Piše mu, da će skoro položiti propisanu prisegu pred svojim 
“velikim predstavnikom. Raptim Cibinii 13. Julii 1748 gervus et 
frater in Christo addictissimus Fr. B. Klobusiczky m. p. * 


Izvor. u sveuščilišt. knjižnici. 


 XKXIX. 1748. 17. srpnja. U Borgo val di 'Taro. 
Josip Krčelić bratu si Baltazaru Adamu. 


Reverendissime domine frater et patrone gratiosissime! Lista, 
pisanoga de dato 30a Martii od gospodina brata 15ta Julii, prijel 
sem. — — Da naš gospodin otec 138. Martii preminul je, ko- 
.jemu Bog pokoj vekovečni daj, i to iz nihovoga sad lista stoprav 


1 Bez dvojbe kod sv. Apolinara u Rimu. 
3 Grof Ljud. Erdddi. | 
5 U Krčelićevoj korespondenciji, čuvanoj u sveučilišt. knjižnici, ima > 
. još više listova, što ih je pisao biskup Klobušicki Krčeliću prije nego li 
je mogao poći iz Erdelja u Beč, pak odatle na svoju novu stolicu (a ti 
su listovi pisani 1%, 5/a, "8/9, 1%, i “hya 1748, te %/9 i '*/g 1749). 
Tu ima jošte listova, što ih je Krčeliću pisao brat biskupa Klobušickoga 
Antun po imenu (2/7, 8/4, i 2%, 1748, pak 2!/,, "?%/4 i 2%, 1749). 
U spomenutih listovih piše biskup Klobušicki najviše u poslovih nove 
svoje biskupije, a brat mu Antun govori najviše o imanjih, koja su ga 
imala sada zapasti u Hrvatskoj. Za Antuna v. Kercsel. Hist. 106. 

STAR. VIII. ll 


130 M. MESIO, 


razumel sem, ar nit od švogora Hadrovića, niti od nikoga letos 
lista dobil nesem, i da 4000 circiter dogov je, rad verujem, kak 
pako pomoći bude se, toga sam znati nemorem. — — Brata Kri- 
stofa, ako li je još kod nih, pozdravljam, i prosim gospodinu bratu 
ako odgovoriti budu mogli. S tem mene u milošću preporučam 
i ostajem reverendissimi domini fratris indignus frater Josephus 
Pereheneh m. p. feltvebl. Datum Borgo val di Tarro die 17ma 
ulii 1748 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XL. 1748. 7. kolovoza. U Petrovaradinu. 
Ladislav Szčrćnji, sriemski biskup, Krčeliću. dn 


Molio je u kraljice Marije Terezije, da mu bude dan coadjutor ; 
ast nuper accepi finale excellentissimi domini cancellarii respon- 
sum, in quo scribit, non esse mentem Suae majestatis sacratis- 
simae, coadjutorem alicui episcopo resolvere, nisi in casu, quo in 
episcopatus administratione aliqui defectus deprehenderentur, et 
sic ab ulteriori rei hujus adursione destiti. — — Petrovaradini 
7. Augusti 1748 servus paratissimus Ladislaus Szorenyi m. p. 
episcopus Sirmiensis. 


Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja. 


XLI. 1748. 28. kolovoza. U Belcu. 
Adam Naišić Krčeliću. 


Reverendissime domine rector et canonice, domine frater mihi 
peculiariter colendissime! Scribit mihi dominus Petrus Skerlecz, 
quod librum digestorum juris civilis desideraret defendere, quo in 
merito ego quidem illum simpliciter ad prudens reverendissimae 
dominationis Vestrae consilium relegavi. Interim tamen ad adden- 
dum eidem eo magis in studiis proficiendi calcar, desiderarem ejus- 
dem eatenus voto deferre, modo reverendissima dominatio Vestra 
eundem dignum judicet, ut cum studio suo in publicum prodire 
mereatur idque futurae ejusdem comendationi pondus quodpiam 
allaturum censeat. Ut autem geuuinum meum sensum reverendis- 
simae dominationi Vestrae adaperiam, is ille est: ut si intra tri- 
mestre temporis spacium universum jus dictus dominus Petrus 
Skerlecz absolvere posset, id optimum fore censerem, quatenus 
eotum universum etiam jus publice in universitate defenderet. Cum 
autem sub libri alicujus aut recusione, aut nova praelo subjectione 
ejusmodi defensiones institui soleant, desiderarem scire et doctoris, 
et, si necessaria est, universitatis eatenus epinionem, sub quali nempe 
libro et defensio institui, et cui, ac cum quibus ac quantis ex- 
pensis dedicari et consumari valeret. Quidquid autem circa prae- 
missa universa et singula judicabit reverendissima dominatio Ve- 
stra, rogo me eatenus cerciorari. Interim cum  praefatus dominus 





KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 131 


Petrus una cum suo fratre Nicolao Viennae tempore vaccationum 
sint permansuri, id ipsum reverendissima dominatione Vestra pru- 
dentissime consulente, judicarem, ut Petrus juri civili et in specie 
digestis, Nicolaus autem aritmeticae et scripturae germanicae, ambo 
vero linguae gallicae perdiscendae operam dent, quod et paterno 
reverendissimae dominationis Vestrae ad eosdem oculo tenacissime 
recomendo, et constanti cum veneratione persevero reverendissimae 
dominationis Vestrae, Belecz 23. Augusti 1748, servus obsequen- 
tissimus Adamus Naisich m. p. 

P. S. Super ultimo levatis flor. rh. 150 dominus Petrus curatori 
suo mittat, quam hactenus non misit, quietantiam. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XLII. 1748. 1. rujua. U Zagrebu. 
Ivan Grličić Krčeliću. 


— — Reverendissima autem dominatio Vestra, sicut in conver- 
sationibus in capitulo mihi experiri licuerat, melius jam apud idem 
capitulum audit, uti hoc et id etiam tempore illustrissimi domini 
Ludovici Patachich in capitulo existentiae ex diseursu, plurimum 
in favorem reverendissimae dominationis Vestrae promoto, animad- 
vertere poteram, ita et quod respectu reverendissimae dominationis 
Vestrae revocatio annulata sit. — — Zagrabiae 1. Septembris 1748 
servus humillimus Joannes Garlichich m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XLII. 1748. 2. rujna. U Lavovu. 
Vasilj Božičković, monah, Krčeliću. 


Reverendissime domine, patrone gratiosissime! Quod dominatio- 
nem Vestram reverendissimam ex longinquis septentrionis partibus 
ignotus interpellaverim, mirum minime videri poterit, si conditionem 
meam vel leviter perspexerit. Tertius jam absolvitur annus, quo 
Roma redux in Polonia moram traho, praestollans, si aliquando 
partibus nostris in Croatia aliqua accedat serenitas; sed majores 
video offundi tenebras. Dum scismatici novis firmati praesidiis 
majora sibi pollicentur, ego interim, quo erga patriam, eosque, qui 
adhuc dispersi supersunt patres aliquam animi mei exhiberem 
significationem, quaerebam copiam, neque votorum meorum compos 
effici potui quoad . . . . ordinis nostri iter per Viennam Romam 
contingeret. Hac secura offerente sese occasione, fretus in bene- 
volentia atque eximia humanitate reverendissimae dominationis Ve- 
strae, duos libros mittendos in Croatiam duxi, eosque Viennae reve- 
rendissimae dominationis Vestrae diligentiae committendos, rogans 
quo magis humiliter ac efficaciter possum, velit eos Zagrabiam 
reverendo P. Palkovich mittere. Multum hic mihi exoranda esset 
dominatio Vestra reverendissima, nisi me ingenita, qua afficior, 

* 





132 M. MESIČ, 


petendi ratio inhiberet, peterem nimirum, quis post optimi sanetis- 
simique viri mortem, de qua non pridem habui nuncium, episcopi 
Zagrabiensis Braniugh, in sedem episcopalem evectus fuerit; vehe- 
menter gloriarer, si id ex reverendissimis dominis capituli gratulari 
possem ; quod si secus accidit, tamen mihi et propter observantiam 
et subjectionem, quam pridem eidem sedi despondi, faciendum in- 
cumbit. Spero profecto, reverendissimam dominationem Vestram 
erga me futuram gratiosam, pro qua ego Deum optimum maximum 
pro longa incolumitate exoratus maneo Leopoli die 2. Septembris 
1748. Reverendissimae dominationis Vestrae devotissimus servus 
Basilius Bosiskovich (sic) m.-p., ordinis divi Basilii magni. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XLIV. 1748. 21. rujna. 
Ivan Pogledić, vojnički zapovjednik, Krčeliću. 


Reverendissime domine canonice et rector, .mihi colendissiime! 
Indubie etiam ibidem notum erit, quod militiae ex incl. regno 
Croatiae, commando meo concreditae, in patriam sit reditus in- 
dultus, qui reditus die 26. (sic) inchoavit. Moli Krčelića, da do- 
pusti, da može u hrv. kolegiju odsjesti, kada u Beč dodje, a k tomu 
traži još druge usluge. — — Mincken in imperio die 21. (sic) 
Septembris 1748. Ejusdem reverendissimae dominationis Vestrae 
obligatissimus servus Georgius Pogledich m. p. 

P.S. Hic locus, quo jam pertigimus, est penes svevicum Hal. 
Dicunt, quod Circiter 7 itineribus perveniemus hinc ad Danubium, 
ubi recipiemur ad eundem, ut beneficio ejus Viennam descenda- 
mus, et stante e0, per aquam, dicunt, quod circiter 6 diebus Vien- 
nam pertingemus. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XLV. 1748. 27. rujna. Na Lušžnici. 
Viceban Ivan Rauch Krčeliću. 


Moli ga, da bude na ruku njegovu sinu, kojemu je naložio, da 
dade naslikati svoju sliku. Zatim piše, kako se boje zločeste go- 
dine, pak dodaje: Zločesto bu Czindery letos s Holandi trafficeral, 
ako na njegvih dominiumih nebu bolši auspruch rasel neg po naših 
drugih. Žgano vino bu po zevrelici dišalo. — — Na Lužnici 27. 
Septembris 1748. Gospodina rectora i kanonika sluga ponizen i za- 
vezan Rauch Joannes m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 133 


XLVI. 1748. 27. rajna. U Varaždinu. 
Antun Špišić Japranski Krčeliću, 


Hvali za izkazane si prijasni, želeći ljubav vratiti. 1n desiderii 
hujus testimonium manipulnm unum antiquae et vere bonae Pose- 
ganae tabacae —— — consignavi, da to Krčeliću ponesu djaci, kada 
u Beč podju. — — Varasdini 27. Septembris 1748 servus obliga- 
tissimus Antonius Spissich de Jappra m. p. 

P. S. Significo, me non petentem, imo deprecantem in ordinarium 
vice-comitem comitatus de Verčeze ellectum. — — 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XLVII. 1748. 5. listopada. U Zagrebu. 
Barun Adam Patačić, kanonik zagrebački, Krčeliću. 


Frater amantissime! Pretiosas Tuas, diebus proxime elapsis rure 
redux, gratus accipio. Quod tam sollicite Tibi commissa exequi sis 
dignatus, reddam vices, ubi Tuis me commodis ut serviam jus- 
seris. Plurimum eae mihi etiam attulerunt consolationis, quod ad 
nutum ejus, cujus interest, negotia me tractasse significes.  Plena 
tamen haec non fuit consolatio, quia Te non amice, ut hactenus 
semper solebas, seripsisse observo, sed novo quodam seribendi ge- 
nere_usus es: tantis enim titulorum philacteriis, ab amici calamo 
prorsus alienis, me mactas, ut, nisi a teneris intimum novissem, 
de Tua dubitare cogerer amicitia. Age igitur dehinc et me aman- 
tissimi fratris titulo utentem sequere: malo enim Tuo in corde, 
quam cartha esse gratiosissimus. Haec abrumpo, quia recens, dum 
haec scribo, allabitur nuncius, dominum exellentissimum episcopum 
Quinque-ecclesiensem 25. elapsi e vivis excessisse '; age igitur cum 
utriusque nostrorum amicis, et vide, an magno illi nostro viro ? 
non displiceret, si pro vaccante illo, et: velut majori ex parte cro- 
atico, instarem episcopatu. Si cum ejusdem est permissione, ex 
registratura formatam pro episcopatu Zagrabiensi excipe instantiam, 
et mutatis mutandis porrige pro hoc, et ubi optime visum fuerit 
me commenda, et significa, an me Viennam venire oporteat. In 
hoc merito hocce cursore seribo domino Herlain, cum quo nego- 
tium confer, et acelusam Suae excellentiae domini cancellarii literam 
admanua. His bene vale, me constanter ama et jam meum Te 
demonstra amicum. Ego maneo, frater amantissime, Zagrabiae die 
5. Octobris 1748 syncerus servus et frater A. Patachich * m. p. 


P.S. Ego hac posta nemini seribo nisi Tibi, domino Herlain, 
Suae excellentiae et Szadeczky, praestolans responsum, an e re sit, 


1 Grof Sigismnnd Berćny. 

2 Misli bez dvojbe kancelara grofa L.. Nadažda. 

* Sada kanonik zagrebački, poslie savjetnik dvorske kancelarije i po- 
svećeni biskup, napokon biskup veliko-varađinski. 


134 M. MESIĆ, 


ut formetur instantia; eotum alibi etiam apud dominos consiliarios 
meas facturus instantias. Haec, si ita videbitur, communicentur 
domino Herlain. Rogo Te, fac partes veri amici. 


Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije. 


XLVINI. 1748. 19. listopada. U Zagrebu. 
Barun Adam Patačić, kanonik zagrebački, Krčeliću. 


Frater amantissime! Prodigae in me Tuae humanitatis, eruditae 
non minus ac subtili, excusationi reponerem aliqua, nisi me deficeret 
tempus, nam Tuas hodie jam tarde post meridiem accipio literas, 
ob praeclari nostri domini postae magistri, vindemiis magis, quam 
suo occupati munere, absentiam. Fateor, dum nullas, ut firmiter 
sperabam, die, quo cursor advenit, accepi, Tua me lapsum me- 
moria, mea fors, quam solerti licet praemisso examine nullam in- 
venire potui, culpa aliqua verebar; sed mihi jam redditus grates 
quas possum habeo maximas pro sollicita negotii mei cura, quod si 
desideratum sortiretur finem, satagerem, ut gaudium, quod in animo 
commune esset, in effectu quoque perseveret. Primum iam est, quod 
ex Te percontari liceat, num meae excellentissimo domino sint per 
Te redditae literae, quidve occasione earum observare poteras. 
Secundum, cum data sit Tibi facultas instantiam porrigendi, an sine 
offensa Suae excellentiae aliis quoque dominis consiliariis et amicis 
recommendatorias scribere auderem. Tertium, scribis spei Tuae 
primum esse fundamentum: la bona memoria di Sua Maesta, donde 
NB. e ti permesso dar la instanza. An clementissima fors recen- 
tius aliquam sui indignissimi vasalli dignata sit habere memoriam, 
et an id fors a capite quoquo modo intellexeris, ut inde id est 
donde Tibi permissa sit. . instantia. Quarto, quod si resolutio 
tam cito non speratur, habes tempus Suam excellentiam, velut uni- 
cum fortunae meae fulcrum, implorandi, ut sui velit meminisse 
clientis. Quintum, de Esterhaziana partia intellexi a domino nostro 
lectore, cui idipsum per aliguem Vienna fuit scriptum. Verum si 
hic ad salivam Suae excellentiae non est, fors in eum saltem ca- 
sum, quo dominus Klimo ad praeposituram promoveretur, meas 
tueri vellet partes, quae ut observare velis, demisse rogo, quis 
enim scit, ut recte seribis, ne inter duos litigantes tertius gaudeat. 
Tuae in me amicae voluntati cuncta substerno. Domini Herlain, 
quem humanissime revereor, nullas (ad quas Te provocas) accipio ; | 
timeo ne incuria postarum id fiat. Tandem si opus esset ascen- 
dere, aut aliud quidpiam facere, etiam staffetaliter, dum e re visum | 
fuerit, significare digneris; cunctas cum gratiarum actione refun- | 
dam expensas. His dum me Tuis pretiosis affectibus demisse com- 
mendo, Tuo in amplexu emorior, frater amantissime, Zagrabiae die 
19. Octobris 1748. 


P. S. Dominus Galyuff per dominum lectorem commendatur apud 


KORBESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 135 


nostrum excellentissimum ! pro canonico a latere, per homines jam 
scis quos inductus, ut ipsi denuo hac ratione habeant regimen, 
quod omni modo antevertere satage et Temet commenda. Syncerus 
ad cineres A. Patachich m. p. 


Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije, 


XLIX. 1748. 25. listopada. U Zagrebu, 
Stjepan Puc, čuvar zagrebačkoga kaptola, Krčeliću. 


Zagrabiae, 25. Octobris 1748. Piše, da se je vratio u Zagreb 
sa svoga puta. — — Plurimum autem gaudeo, quod hic omnia 
.totaliter sopita advertam. Cupio, ut dominus frater ex fulguribus 
et sagitis in se, cum dolore meo, jactis meras colligat gemmas et 
in hoc et in alio saeculo amen, prout nullus dubito. — — Hic 
laeti audivimus gloriam nostrae croaticae militiae, per Viennam 
transeuntis. Deus det, ut hic jubilus, quem modo sentimus, de- 
rivetur in emolumentum totius patriae futuris quoque temporibus. 
Defunctus quoque pater patriae, noster episcopus desideratissimus, 
faber hujus expeditionis, vel post fata habeat tantilam gratitudi- 
nem, quia mereretur eandem ; sed seimus, quomodo mundus solvat! 
Dumodo quoad testamentum sit nobis pax, caetera oblivioni tradat 
posteritas, quia, apud me saltem, defuncti optimi praelafi et patris 
memoriam et praeclara merita nulla unquam delebit oblivio. — — 
Reverendissimae dominationis Vestrae obsequentissimus servus Šte- 
phanus Putz m. p. 


Izvor. u sveušilišt. knjižnici. 


L, 1748. 26. listopada. U Zagrebu. 
Barun Adam Patačić, kanonik zagrebački, Krčeliću. 


Frater amantissime! Quia binis abhinc cursoribus nullas, quas 
anxie praestolor, a Te accipio literas, metuo, ne fors aliqua Te 
ratione, quod absit, offenderim, et si fors citra meam intentionem 
quidpiam vitio vertisses, quaeso, quidquid sit, da veniam et me 
constanter ama. Cuperem itaque informari, an aliquae promotiones 
in festo Theresiae evenerint et quales; an item jam instantiam 
meam porrexeris; et quia Sua excellentia hoc ultimo cursore gra- 
tiosum suum patrocinium mihi appromittere dignata est, ubi in- 
stantia mea porrecta fuerit, quaeso, si nondum porrexisti, eandem 
quantocyus porrige. Ego hac quoque posta caeteris dominis consilia- 
riis recommendatorias seribo, ad dominum vero illustrissimum epis- 
copum Klimo sonantes Tibi accludo, ut, si judicaveris ipsi porrigendas, 
fac; si secus, quia fors ipse instat, retine, et de cunctis genuine 
et constanter coresponde. Ego hunc favorem demereri et gratum 


! Zagreb. biskupa Franju Xav. Klobušickoga. 


136 M. MESIĆ, 


data oportunitate me exhibere non intermittam, qui constanter sum 
et maneo amantissimi fratris, Zagrabiae die 26. Octobris 1748, 
syncerus servus et frater A. Patachich m. p. 

Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije. 


LI. 1748. L studena. U Balincu. 
Grof Ljudevit Patačić Krčeliću. 


Reverendissime domine rector et canonice mihi celendissime! 
Praemissa servitiorum meorum  obligatissima commendatione. Ab- 
batissam monialium Varasdinensium reverendissimae  doininationi 
Vestrae jam perscripsisse intuitu flor. 400, per me pro parte reve- 
rendissimae dominationis Vestrae eidem depositorum, non dubito, 
centum autem proxime eidem ad manus tradam, ita ut summa 
500 flor. compleatur, guam reverendissima dominatio Vestra digna- 
batur anticipare, pro qua anticipatione gratias humanissimas re- 
ferro ; si vero in aliqua parte restantiarius maneo, velit mihi per- 
scribere, cum obligamine restantiam persolvam. Filius meus ' listam 
expensarum nuper mihi transmittit, quae cum sit excessiva et ob- 
scura, quam hic accludo, eidem pro majori dilucidatione remitto, 
quam ut reverendissima dominatio Vestra vellit bene perpendere, 
supplico, quae positiones possint stare, quae non? Positio pro 
magistris, quae se extendit ad 380 flor., mihi valde gravis et one- 
rosa videtur; ex eo peto, quatenus reverendissima dominatio Vestra 
sola cum magistris saltus et linguarum loqui vellit et convenire, 
nam meo tempore magistro saltus per mensem nou dabatur pisi 
unus aureus. Arte digladiatoria non indiget cum sit Croata, con- 
sequenter illum magistrum totaliter omittendum judico. De magistro 
architecturae, prout reverendissima dominatio Vestra in domino 
judicaverit et senserit, me accomodabo. Supplico reverendissimae 
dominationi Vestrae, vellit mihi hunc favorem exhibere et pro filio 
meo unum bonum juvenem pro ephaebo procurare, pro quo victum 
solvam, et vestimentum moderatum eidem daturus sum. Opportuna 
occasione pro victu totam summam  videlicet 230; pro expensis 
filii mei, pro tempore necessariis, etiam reverendissimae domina- 
tioni Vestrae_ mittam. Novis careo. quibus inservire possem. Plu- 
viosa tempora habemus. Dominus supremus vigiliarum praefectus 
Gerlechich heri ad me divertit pro aliquo tempore, sed prandium 
non sumpsit, verum statim ad excellentissimum et illustrissimum 
dominum comitem locumtenentem ? Zagrabiam discessit. His me favo- 
ribus commendans persisto reverendissimae dominationis Vestrae, 
Balinecz 1. Novembris 1748, servus obligatissimus .C. Ludovieus 
Patachich m. p. 


Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije. 


! Ivan, koji je za Krčelićeva rektorstva na naucih bio u hrv. kolegiju 
u Beču. V. br. XVI. 
3 To je grof Ljudevit Erdčdi. 


KORESPONDENCIJA KRČELIĆEVA. 137. 


LI. 1748. 8. studena. U Drašdjanih. 
Mihail Bibiena Krčeliću. 

Michael Bibiena Balthasari Kercelitcs, suo amantissimo, salutem 
quam plurimam. Cur ita sim in litteris infelix, nullam sane cau- 
sam reperio. Plures Tibi jam seripsi litteras non modo & Bareuth, 
verum & Praga, nullamque de iis habui certionem. Quantam id 
mihi afferat tristitiam, verbis šatis exprimi non possum. Nollem 
enim. suspicionem aliquam in animo Tuo insidere negligentie mee, 
vel Tui oblivionis, cum potius ex hac vita decedere ac omnia subire 
mala, quam ejusmodi inhumanitatis nota affici mallem. Veruntamen 
confido, epistolam hanc meam (que amoris mei erga Te ac devo- 
tionis exiguum licet pignus, verum non ficta preditum benevolentia, 
Tibi erit) adversam aliarum sortem expertam non iri, quod ne ac- 
cidat, summis Deum votis suppliciter obsecro. Gratulor summopere 
ac vehemeater gaudeo, plena Te corporis nunc frui valetuđine, ut 
scribis, quam ut diligentissime cures, rogo Te atque obtestor: nihil 
enim est illa, ut Tibi satis superque perspectum est, in homine 
praetiosius. Miror, quod Te ad'uc continua teneant negotia; nollem 
mehercle Te iis adeo teneri, ut deinceps ne tantillum quidem tem- 
poris amicis Tuis dare possis. Nescit mea mater (quae cum soro- 
ribus ac fratre meo sua Tibi deferunt obsequia), quid illud sit, 
quod Tibi relinquere oblita fuit; redde me queso certiorem de hac 
re, ut suo possit deinde offitio satisfacere. De Lipsiensi academia 
ejusque ingressu brevi Te commonefaciam, nondum enim temporis 
brevitate certi verique aliquid scire potui. Domino Nizki (Tuone 
an meo dicam?), antequam & Praga discederem, epistolam seripsi, 
cujus nondum accepi responsionem. Utinam optata a nobis rediret 
pax bellicique tumultus procul abessent; attamen vereor, ne bel- 
lum iterum flagret in Silesia eque ac in Italia, cujus multorum est 
Oppinio sane mentis. Tibi exercitii causa latino respondi sermone, 
ut temporis decursu ad illam possim in latinitatis lepore medio- 
critatem pervenire, qua deinceps alienas aures oculosve amplius 
non offendam. Cura, ut valeas, mi amantissime atque eruditissime 
rector, convictoribus Tuis (iis etiam mihi ignotis) salutem dic quam 
plurimam, ac Tibi persvadeas, Te a me summopere diligi. Datum 
IIl.non. Novembris Dresde anno 1748. 

Drugom rukom: Addio caro signor rettore. Non si dimentichi 
di me, io non mi dimentico di Lei; mi raccomando nella sua grazia 
col baciarle le mani. Ellenora Bibiena. 

Od prve ruke: Hoc temporis momento epistolam domini Nizki 
accepi, cui jam proximo tabellario responsum mittam. Mea illi feras 
.obsequia, rogo Te atque obtestor. 


Izvor. u knjiž, jugoslav. akademije. 





138 M. MESIĆ, 


LII. 1748. 9. studena. U Za 
Ivan Bužan Krčeliću. 


— — Nostri milites reduces in regno omni 
tum produxerunt exercitium, nihil dubitans, | 
melius, Viennae visum fuerit; quale ut ibid: 
cedat consolatione, animitus precor — — Za 
1748 obsequentissimus servus Joannes Busar 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


LIV. 1748. 21. studena. U Z: 
Barun Adam Patačić, kanonik zagrebač! 


Fratel charo! Benche finora le letere de 
del nostro comun amico, come anche le T 
speranza, nulladimeno doppo d'aver ricevuta 
di questo mese serittami, commincio a cat 
giacche simili parole (quali m' hai avisato), 
un instante, non pono far di meno, che prc 
Sia communque vole, io ringrazio per tutto 
meglio, quel che & per la salvezza d' anima 
tutti miei padroni, amici et a Te, fratel char 
Tuo servo tante fatiche et incommodita. Se 
possa la cosa alterar in qualche maniera, fo 
eccelenza conte bano, A cui, fa un pezzo, cl 
di far quello che giudicherai. IL? altra posta 
kovchich, e la letera indrizai al signor Szadi 
bito, che non IPabbia gia ricevuto, al quale 
anchora mi raccomandi al c. bano !. Ne hod, | 
per mia consolazione mi ami, sicchome io Ti 
23. Novembre 1748. 

P. S. Se accade qualche cosa di nuovo, o q: 
prego di significarmelo. Fedele fin alle ceneri 


Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije. 


LV. 1748. 30. studena. U Z: 
Barun Adam Patačić, kanonik zagrebač: 


Charo signor fratello! I? amor costante, i 
di me dimostrar si degna charo sign. fratelo, 
mi rende obligato; volesse Iddio, che possa : 
titimi una volta degnamente corisponder, € 
maggior mio impegno. La buona speranza, 
sua stimatissima ultimamente scrittami, rase 
del ognipotente et dei padroni e chari amici 


! To je grof Karlo Baćan. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 139 


conte bano alle quatro doppo pranzo a 23. del corrente sia arri- 
vato; aspetto da Lei la maggior certezza, al quale prego di rac- 
commandarmi per mezzi, quali stimera migliori. Hoggi & terminata 
la nostra congregazione e probabilmente fra pocchi giorni verra 
a Vienna il nostro, sign. luogotenente per riverir Sua eccellenza, 
e forse allora si trattera qualche cosa della metamorphorse, a quale 
badi diligentemente, La prego. Nella ultima sua mi scive d' esser 
una cosa politica per i] sign. Klimo, della qualle, benche m" habbia 
molto esaminato, non potevo ricordarmi, molto meno imaginarmi. 
La propositione di Sua eccellenza a Lei fatta ne giorni passati, 
se si puo confidar_ alla penna, mi fara grazia di communicarmela, 
se no, la riservo di sentir una volta dalla stimatissima bocca, e 
con cio rassegnandomi tutto, professo d?' esser per sempre del sign. 
fratello, Zag. a di 30. Novembre 1748, humillissimo servitore 
A. Patachich m. p. 


Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije. 


LVI. 1748. 4. prosinca. U Lavovu. 
Vasilj Božičković, monah, Krčeliću. 


Reverendissime domine, domine patrone gratiosissime!  Benigni- 
tatis erga me singularis summaeque humanitatis reverendissimae 
dominationis Vestrae clariora signa, quam fuerint litterae nuper ad 
me datae, profecto esse non potuerunt; nam libros, quos commen- 
dabam, non solum mittendos suscepit, verum et de cunetis aliis 
adeo mihi retulit, ut quod ad desiderium meum adjici posset, re- 
staret nihil Pro hac eximia erga me benevolentia ut mirificas 
ago gratias, sic compertum sibi, oro, habeat, me nunquam domi- 
nationis Vestrae fore immemorem, a qua tam praeclaris, ignotus, 
obstringor beneficiis. Ex literis cognovi, reverendissimam domina- 
tionem ignorare, ubi esset illustrissimus  Plateorum (?) *. Is sero 
licet, paruit tamen Sanctitatis suae decreto, atque a 4 fere mensi- 
bus in monasterio quodam, hine 12 legis dissito, meliora expectat. 
Cum hoc ob infrequentes nuncios etiam per litteras rarius congre- 
dior, ejus tamen uti et omnium nostri nomine reverendissimam 
dominationem Vestram peto obtestorque, velit pro sua summa pie- 
tate susceptum negotium monasterii nostri protegere atque excel- 
lentissimo Zagrabiensi, de cujus magnitudine mirabiliter laetor 
nobisque gratulor, penitius exponere. Profecto ingenti spe, nec 
credo vana afficior. Utinam fiat aliquid ; dispersi licet in varias 
regiones advolabimus. Quod dum et spero et a Deo optimo ma- 
ximo exoro, non negligo felicissima auspicia in commemoratione 
natalis redemptoris nostri imminentemque novum annum faustissi- 
mum reverendissimaeque dominationis Vestrae nominis diem, pro- 
xime accedentem, omnibus votis precari. Vota mea desideriis reve- 


1 V. Krčelić. Not. 431. 


140 M. MESIĆ, 


. rendissimae dominationis satis satisque arrideant prosperjque suc- 
cessus quique eveniant. Interim ejusdem manibus osculum inpri- 
mendo maneo Leopoli 4. Decembris 1748 reverendissimae domi- 
nationis Vestrae devotissimus servus Basilius Bosicskovich m. p., 
ord. D. Basilii M. 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


LVII. 1748. 5. prosinca. U Zagrebu. 
Zagrebački kaptol Krčeliću, 


Napućuju ga, kako će pred banom zastupati njihovu molbu: da 
se popis predijalista i decimalista kaptolskih i biskupskih odgodi, 
dok nedodje novi zagreb. biskup. Ako ban nebi hotio odgoditi 
popisa, a nebi se protivio, da se podnese rekurz na dvorsku kan- 
celariju, tad neka K. učini taj rekurz i neka stvar preporuči kan- 
celaru i savjetnikom Klimo-u i Kolleru, kako da se preko njih iz- 
hodi kraljevska naredba za odgodu. Neka se K. žuri, jer su Ivan 
Bužan i Nik. Mat. Mesić već opredielili rok za popis u Topuskoj 
opatiji. Zagrabiae 5. Decembris 1748, fratres in Christo et servi 
paratissimi Capitulum zagrabiense. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


LVIKI. 1748. 7. prosinca. U Zagrebu. 
Zagrebački kaptol Krčeliću. 


Reverendissime domine rector, in Christo frater nobis observan- 
dissime! Negotium, de quo 5ta modo currentis mensis Decembris 
die, reverendissimae dominationi Vestrae apprime perspectum, Suae 
excellentiae banali perscripsimus, conseriptionem nostrorum, episco- 
patus et praepositurae, praedialium, libertinorum et decimalisto- 
rum (sic), regnotenus ordinatam, respiciens, domino etiam suae ex-: 
cellentiae banalis secretario Markovich, si nondum favorabilem ob- 
tinuit resolutionem, reverendissima dominatio Vestra commendet, 
eidemque, prout necesse judicaverit, aliquid offerat vel etiam ad- 
manuet, atque omnem gerat sollicitudinem, ut favorabilem obtinea- 
mus resolutionem. In reliquo reverendissimam dominationem Ve- 
stram sanam et incolumem vivere desiderantes, manemus reveren- 
dissimae dominationis Vestrae, Zagrabiae 7. Decembris 1748, in 
Christo fratres Capitulum ecclesiae zagrabiensis. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 
LIX. 1748. 21. prosinca. U Dubici. 
Barun Adam Patačić, kanonik zagrebački, Krčeliću. 
Charo fratello! All mio arrivo in quest esilio ! ricevo il Tuo sti- 
matissimo foglio, nel quale Ti degni di darmi il ragvaglio del tutto 


1 Bio je učinjen zapovjednikom dubičkim. 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. , 141 


cio, che e come passato ne giorni scorsi. Ringrazio il Signor per 
tutto ; pazienzia a me mi basta, che dal Tuo foglio ne resto assicu- 
rato della particolar propensione del nostro gran signore: lui, spero, 
che fara, quel che giudichera a proposito; Ti prego solamente 
A" ingenjarsi, di conservarmelo et mantenermi nella sua grazia. 
L' indiferenza del conte bano scorgo bensi, ma pero lui anchora 
promette, che lo fara, ma incidenter e per mezzo del nostro gran 
signore, e cosi ci vuol tempo. Io poi Ti ringrazio per tutte le fa- 
tiche; volesse Iddio, che le possa meritar. Per altro Ti auguro 
anche il Tuo giorno del nome con le feste imminenti e felicissimo 
capo d' anno. Mi ami, siccome io Ti amo, e quando havrai qualche 
tempo d' avanzo, ricordati di me in quest esilio, e mi scrivi quel 
che passera in cotesta dominante di nuovo, e con cio io mi sotto- 
serivo, charo fratello, Dubicza a di 21. Decembre 1748, Tuo fin le 

ceneri fedelissimo humilissimo A. Patachich m. p. | 


Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije. 


LX. 1749. 6. siečnja. U Sisku. 
Adam Stepanić, kanonik zagrebački, Krčeliću. 


— — Festis praeteritis cum domino affine Hadrovics de diversis 
agebam. Intra discursum narravit mihi, meditari dominum fratrem . 
post pascha reditum in patriam. Id non svaderem, sed potius, nisi 
novus hic annus novi quidpiam pro contento suo donaret, quod 
unice desidero, procurari mansionem ad latus suae excellentiae !, 
in casum, si benedieti animi adurgerent dictum reditum. Super 
bonis Berdoveez litteralia documenta sunt partim penes sororem 
Annam, partim sororem Julianam ; :haec, si est cum anuentia do- 
mini reverendissimi fratris, quod peto mihi significari, pro compa- 
randis iisdem pro se bonis aget, et debita alia exsolvet, alia as- 
sumet. — — Sisciae 6. Januarii 1749, cognatus sincerus Adamus 
Ztepanics m. p. 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


LXI. 1749. 11. siečnja. U Sibinju. 
Biskup Franjo Klobušicki Krčeliću. 


. Priobćuje mu sliedeće pismo , što ga je dobio od kr. kancelara 
gr. Leopolda Nadažda: Copia literarum excellentissimi domini can- 
cellarii hungarici sub dato Viennae 1. Januarii 1749 exaratarum. 

P. P. Si quae negotia, queis ex officio praesum, schismaticorum 
certe hic loci dificilimo tramite defluunt, ex eo potissinum, quod autho- 
ritas mea aliquorum praetextuosis conatibus sufflaminetur. Hoc 
tamen non obstante, ubi ad mentem excellentiae Vestrae recenter 
ad me datarum aestimatissimarum literarum  reverendissimus do- 


! Biskupa Fr. Klobušickoga. 


142 M. MESIĆ, 


minus canonicus et collegii Vennensis rector Kercselics temerarios 
ipsorum ausus mihi per specifica retulerit, certe pro eo quam pos- 
sum et debeo muneri meo non deero. 


Izvor. i prep. u sveučilišt. knjižnici. 


LXI. 1749. 25. veljače. U Lipsku. 
Kristofor Wollius Krčeliću. 


Viro clarissimo praestantissimogue Balthasar. Adamo Kercelictsio, 
.rectori collegii croatici Viennae meritissimo, S. P. D. Christoph. 
Wollius. Si qua res unquam singularem mihi laetitiam attulit ac 
voluptatem, 'Tua profecto epistola fuit, qua me nuper coluisti, vir 
praestantissime. Equidem arripio perlibenter, quam mihi tam amice 
obtulisti, de rebus Tuis non male merendi occasionem. Locus est 
egregius, quem ex cod. Theod., eximio antiquitatis monimento, me- 
cum communicasti. Pertinet vero ille ad dies Purim, quos jam 
ante C. N. festos habuerunt Judaei. Nomen a sortibus ductum est, 
quas Haman jecerat, ut omnes Judaei die XIII. mensis Adar, id 
est, Februarii novilunio, per totam ditionem regis Ahasveri, dele- 
rentur ac proscriberentur. Verum res aliter postea ceciderat; id 
quod divino nutu consilioque contigit. Nam, quo die Judaeorum 
internecionem speraverant hostes, eo ipso die illi ab his abstulerunt 
victoriam, quam multo illustriorem dies XIIII reddidit. In cujus 
quidem rei memoriam dies XIIII et XV dicti mensis festos ege- 
runt Judaei anno quoque vertente. Lege, si placet, historiam 
Estherae cap. VIIII. Operam nunc dabo, ut hanc sanctiorem cae- 
rimoniam ex hebraica describam antiquitate. — — Piše dalje o tom 
predmetu s velikim znanstvenim aparatom. — Dab. e museo Lipsiae 
V. Kal. Mart. a. MDCCXXXXVIIII. 


Izvor. u knjiž. dra. L. Gaja. 


t 


LXNI. 1749. 25. veljače. U Lipsku. 
Karlo Andrija Bel Krčeliću. 


Viro amplissimo atque doctissimo, domino Balthasari Adamo 
Kercelicts, canonico zagrabiensi et collegii croatici rectori meritis- 
simo, S. P. D. Carolus Andreas Bel. Habes hic responsorias do- 
mini Wollii !, vir amplissime, quae, ut Tibi plane satisfaciant, ve- 
hementer opto. Quod autem et litterarum mearum  habitum et in 
Te colendo promptitudinem meam nupera epistola tantis laudibus 
extollis, facis Tu quidem, vir doctissime, pro amore in me Tuo, 
quem maximi facio, non vero, quod lubens fateor, rei ipsius me- 
ritis adductus. Neque enim ita Suffenus sum, ut credam proficisci 
a me quidpiam posse, quod se Tibi omnino probet; etsi hoc non 
diffiteor, esse me natura et arte ita factum, ut viris doctis, probis, 


1 To je list, koji se ovdje navadja pod br. LXIV. 


KORESPONDENJIJA KRČELIČEVA. 143 


meliorum litterarum amantibus, verbo dicam, Tui similibus, studia 


mea probare annitar. Istud Tibi adfirmo, doctissimorum virorum. 


de me opinionem pluris me facere, quam si Tagus mihi fluat aut 
Pactolus; rerum  qualicunque usu edoctus hanc solam perennare, 
reliqua fluxa esse et caduca omnia. Ita cum animatus sim, vir 
amicissime, facile intelligis, me omnem operam summa sollicitudine 
daturum, uti ne qua in re studia Tibi mea desint. Utere igitur 
imposterum Tuo in me jure, atque ita existima me, quidquid fa- 
voris, quidquid in me voluntatis testatum feceris, in lucris reputa- 
turum. Quod scribendae croaticae historiae consilium  suscepisti, 
tale omnino est, ut credam, non Te melius mereri [de patria] Tua 
atque universo litterato orbe posse, quam isthoc ipso opere. Dici 
nequit, [quam] incerta, quam manca haec historiae particula sit, 
Lucius, rerum Croa|ticarum] seriptores dedit quidem; sed non so- 
lum vetustissima regionis fata congest[is] . .. scriptorum  testimo- 
Diis obfuscavit magis, cum ponere in luce debebl[at, verum] etiam 
recentiora, etsi vocavit in subsidium tabularia, non digessit ut r[es] 
postulabat. Et tamen, si ab eo discesseris, non habes paene, quem 
de rebus croaticis consulas. Minutiora illa croaticae historiae opus- 
cula sciens praetereo: quod quaedam nec pluteos caedunt, nec de- 
morsos ungues sapiunt, ut poeta loquitur; quaedam autem plena 
sunt ruris et inficetiarum, digna, quae in ignem eant. Ergo 
cave eximiam Tuam destinationem intercidere patiaris, quin potius, 
quae deesse Tibi non poterunt, de patria seribenti, consule docu- 
menta, eaque, ut iis utamur propediem historiarum amantes, cura. 
Nostra academia, cujus Tu celebritatem quod praedicas, honori 
sibi ducit, doctrinae Tuae enconomia in Actis eruditorum Lipsien- 
Sibus certissim (sic) pandet, et pro dignitate. Quaeris ex me, vir 
amplissime, an exterus Tu possis academiae nostrae socius adscribi, 
quibusve pactis. Hoc autem tale est, ut nequeam, quemadmođum 
vellem omnino, respondere ex animi Tui sententia. Academia no- 
stra professores quatuor facultatum alit; praeter hos nuili sunt 
academiae socii, nisi doctores et magistri, hi autem omnes Lipsiae 
sint oportet, et, quod vetere consvetudine ita introductum est, pro- 
testantes, atque in his Lutherani. Quod autem et exteri academiis 
scientiarum gocii adscribantur nonnunquam, aliud institutum est 
litterariis societatibus proprium, quales sunt: Parisina, Londinensis, 
Berolinensis et Petropolitana; in his nulla vel sortis, vel religionis 
ratio habetur. Istud vero academia nostra ultro lubensque facit, 
quod litteratissimorum hominum scripta in Actis eruditorum Lip- 
siensibus, libro tota Europa celebratissimo, recenseat, atque sub 
crisin vocet, quod et de opere Tuo facturos nos ingenue et sine 
studio partium  liberaliter Tibi spondeo. Jam vale, vir doctissime, 
et me, si forte merear, ama. Scrib. Lipsiae MDCCXLIX prid. Kal. 
Martii. 
Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja. 


\ 


s «=, 


144 | M. MESIĆ, 


LXIV. 1749. 22. ožujka. U Zagrebu. 
Josip Antun Čolnić, kanonik zagrebački, Krčeliću. 


— — Da gospodinu bratu kaj insperatum nedojde, naj se k nam 
polahko spravljaju. Po vuzmu dominus frater Schitaroczy gene se 
od ovud na nihovo mesto, Nebu Vam ni med nami ništa, nisem 
pak ni ja duglje bil vu Bononie. Mene informirati prosim circa 
stemma Klobussiczkiorum. — — Quod meum attinet, ego domino 
fratri plurimum pro affectu obligor, sed sincere fateor, nulla me 
babere documenta ante annum 1535, sed de eodem anno collato- 
rias super bonis Ostercz, mensis autem Junii 15. Meminerunt lit- 
terae eaedem et aliae nostrae prioris. nobilitatis; nostra autem 
prior sedes erat ad Bihachinum in loco nostro Chiolka, unde et 
praedicatum ducimus. — — Cupio salutatum comitem Patachich, 
dominos fratres Skerlecz et meum Italum !', a quo nonnisi semel 
accepi litteras italicas.  Placeat ipsi imponere meo etiam nomine, 
ut omni mense stillo. italico ad me det litteras, gallico autem idio- 
mate cum suo magistro concinatas et festorum paschalium appre- 
“ catorias det ad dominum fratrem et canonicum. Gasparich, cui pa- 
riter gallicus inscribatur titulus, est autem canonicus et camerarius 
suae sanctitatis. To za špas, ar i on se ništo vučil vu zemli la- 
tioski jezika francuzkoga. —— — Zagrabae 22. Martii 1749. — — 
J. A. Chiolnich m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


LXV. 1749. 27. ožujka. U Pribiću. 
Šimun Bulić, monah, Krčeliću. 


Dlustrissime ac reverendissime domine patrone, domine mihi co- 
lendissime! Quemadmodum in diseessu meo Vienna humillime ne- 
gotium meum comendavi et de monasterio nostro exusto Marcha 
perdemisse peto dari informationem advenienti Viennam excellen- 
tissimo reverendissimo domino episcopo zagrabiensi Francisco Klo- 
busiczki, iterum iterumque humillime rogo ac obsecro Suam illu- 
strissimam ac, reverendissimam dominationem, illad recomendare 
occasione nacta non intermittat. Cum itaque informatio tota ac 
expositio violenter illatorum per sismaticos monachos ac latrones 
in collegio manet, per pie defunctum  excellentissimum dominum 
episcopum Georgium Branjugh data, quae etiam num nullam sortita 
resolutionem est, ne sismatici tantas exerceant calumnias in fundo 
et territorio episcopali, qui se jactant timere neminem, quod spero 
deus optimus maximus disponet aliter. Cum itaque modo sit occasio 
optima, quia domins comes generalis a Petaczi eontroversiarum 
confinii Crisiensis et regni commissarius factus, qui nobis bonam 


1 To je njegov djak u hrv. kolegiju, koji u prijašnjih listovih dolazi 
kao njegov nepos. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 145 


spem dedit, si vel minimam recomenđationem Vienna perciperet, 
sed nostrum maximum detrimentum, quod nullus episcoporum hic 
loci modo adest; et utrum aliquid Viemnae auditur de episcopo 
'*. Svidnicensi Theophilo Passich et ejus in priorem suam resolutione 
sedem episcopalem, quod facile inteliget Sua illustrisgsima ac reve- 
rendissima dominatio ex sacra nunciatura, demisse suplico me cer- 
tiorem redere non intermittat, ne totaliter dubius maneam, sed ut 
sciam magis pro una et alia parte instare, id est pro monasterio 
et negotio seu gratia, pro qua jam me Illustrissimo et reverendis- 
simo domino patrono in litera perhumaniter recomendando expe- 
ctoravi, promissum statim paratum esset, dummodo unam favora- 
bilem Illustrissimi reverendissimi patroni perciperem literam, quam 
spero et felicissimum sacrae quadragesimae finem imponere ac re- 
surgentis salvatoris alleluja cum plurimorum successu. anoram ac 
suorum felici successu ..... gloriosissime decantare Illustrissimo 
ac reverendissimo domino patrono precor et me enixe comendatis 
favoribus ac gratiis maneo Ejusdem illustrissimae reverendissimae 
dominationis Vestrae, raptim Pribichii die 27. Martii 1749, humilli- 
mus in Christo servus Pater Simeon Ballich m. p., Ord. D. B. M. 
religiosus.vicarius graeci ritus. 
Izvor. u sveučilišt. knjičnici. 


LXVI. 1849. 27. ožujka. U Požunu. 
Gerardo Kornelij Drieschius Krčeliću. 


Reverendissimo et amplissimo viro Balthasari Adamo Kereselicsio, 
domino ac patrono benevolo, S. P. D. Gerardus Cornelius Drieschius. 
Cum frigus per hosce dies adeo vehemens inciderit, ut acrius tota 
hieme ista nullum habuerimus, exire adhuc domo prohibeor ob 
adfectionem, ut nuper memini, ex rov duuodčolčtov impedito fluxu, 
cui algor praecipue obstat, originem suam trahentem. Interim in 
desiderio sum cognoscendi, utrum Bathyanius !' Augustae opus no- 
strum exhibuerit, qui placuerit, et quod responsum ab eadem tu- 
lerit.  Quale illud demumcunque fuerit haud me adfliget amplius, 
nec de potestate mentis quicquam dejiciet, scientem illius ubi sim 
aestimatorem simul et emtorem reperturus. Qua ,proopterperae 
nune etiam pretium duco, ut bina isthaec litterarum a exempl quae 
in adnexo folio legis, Tecum communicem. Illas ut alii quoque 
legant, nihil moror. Sed doce me pariter, unde Tibi constet, quod 
excellentissimus comes Grassalkovicsius idem opus nostrum tanto, 
quanto nuper scribebas, studio commendarit et cui. Silentium Tuum 
nonnihil me suspensum et attonitum reddit. Vale ac me, quem- 
admodum semel instituisti, porro et constanter ama. Dabam Pi- 
sonii Quadorum VI. Kalendas Aprileis MDCCXXXXIX. 


! Misli na Karla Baćana, bana i ujedno vrhovnoga nadstojnika dvora 
nadvojvode Josipa. 


STAR. VIIL 12 


146 M. MESIO, 


Exemplum epistolae ad officialem Sanducensem exaratae. Reve- 
rendissimo et amplissimo viro Francisco Petrikovskio, domino ac 
patrono benevolo, S. P. D. Gerardus Cornelius Driescbius. Magnam 
profecto consolationem  addidere mihi litterae posteriores Tuae, 
Sandeciis postridie idus Februi exaratae, non speratum hoc tem- 
pore nuncium ferentes, quod Severiae dux, Cracoviensium antistes, 
eruditissimus aevi hujus princeps, ad MS. illud nostrum historico- 
genealogico-heraldicum inspiciundum et examinandum sese tandem 
determinarit, mensemque pro hoc Majum, nec nor sedem suam 
pontificiam Cracoviensem, ubi convenire nos inter ac de pretio etiam 
operis transigere possimus, delegerit. — — Scito autem, quod 
isthaec Tua et serenissimi principis epistola, quas auro contra non 
adpendo, Vindobonensem aulam, cui quidem ante hoc tempus illud 
adhuc nunquam obtuli, cogitare faciet, ne idem aliquando sibi, quod 
cum Dioscoridis medici MS., Busbequio, tum temporis Ferdinandi I. 
et Maximiliani deinde II. imperatorum legato cum summa potestate 
Constantinopoli, apud Hammonem Hebraeuin reperto, accidit, eve- 
niat. O tom pripovieda obširnije. — — Dabam Pisonii Quadorum 
pridie Nonas Martiales 1749. 


Exemplum alterius epistolae ad eundem. Quod epistola supe- 
riore mea Te, vir amplissime ac reverendissime, ad caleem paucis 
rogavi, nunc iterum repeto, in eo uti sis et labores, quo a sere- 
nissimo principe Zaluskio, antistite Tuo, cognoscas, utrum veteres 
quoque numos meos, de quibus alias apud eundem pariter memini, 
una cum MS. codice historico - genealogico - heraldico, de augusta 
Austriadum gente concinnato, cujus itidem plurima.jam facta sae- 
pius est mentio, si veris in decursu, Majo videlicet exeunte, ad 
sedem ipsius pontificiam venero, adferri jubeat. Quicquid manda- 
verit, hoc fiet ac me in omnibus aequissimum fore deprehendet. — — 
Dabam Pisonii Quadorum VII. Eidus Martialesa MDCCXXXXIX. 


Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja. 


LXVII. 1749. 12. travnja. U Zagrebu. 
Nikola Petričević, kanonik zagrebački, Krčeliću. 


— — Ratione reverendissimi domini filii successoris homines, alio- 
rum vota suis adversari scientes, conceptus suos silentio premunt, qui- 
bus ego cum mihi adhaerentibus, in favbrem reverendissimi domini 
filii conquisitis, invigilare haud intermitto, reverendissimo domino filio 
eventura perscripturus, perdemisse instans, ut quae reverendissimus 
dominus filius perscribenda habuerit, mihi perscribere non dubi- 
taret, qui fidelissime ea, quae nos inter manere conveniet, serva- 
turus sum. Putarem tamen, si reverendissimus dominus filius pe- 
nes suam excellentiam ! manserit et cum sua excellentia isthuc 


1 Biskupa Franju Klobušickoga. 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 147 


venire desideraverit, reverendissimum dominum filium non curatu- 
rum, si successorem  acceperit, quo in casu mihi insinuari rogo. 
— — Zagrabiae 12. Aprilis 1749 servus constans et fidelis parens 
Nicolaus Petrichevich m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


LXVIHN. 1749. 28. travnja. U Zagrebu. 
Josip Antun Čolnić,. kanonik zagrebački, Krčeliću. 


Excureram tantisper ad nativam captandam auram, ubi Suas 


accepi litteras, in quibus legere erat meam erga Vestram domina- 
tionem difidentiam, quod tamen secus est, neque enim aliquid im- 
portantium Viennae habeo negotiorum ; domino fratri autem pluri- 
mum obligor de cura cum meo nepote habita, quem ut praesentet 
suae excellentiae et recomendet, rogo. Opisuje sobe u biskupskom 
gradu, koje bi se imale urediti za novoga biskupa; zatim govori 
o komisiji kraljevskoj, koja će skoro početi svoj posao, te će medju 
inim razviditi i zahtjeve zagreb. biskupa glede njegovih prava u 
“ Slavoniji. — — Zagrabiae 23. Aprilis 1749. J. A. Cholnich m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


LXIX. 1749. 26. travnja. U Rimu. 
Vinko Aniballi, rektor kolegija sv. Apolinara u Rimu, Krčeliću. 


Piše mu, da će o tom raditi, da bude primljen u kolegij bar 
jedan od mladića, što ih je K. preporučio. Romae 26. Aprilis 1749. 
— — Vincentius Aniballi S. J. Rector. 


Izvor. u sveućilišt. knjižnici. 


LXX. 1749. 26. travnja. U Rimu. 
Bernardo Giordani Krčeliću. 


Illustrissimo signore, padrone colendissimo! Rispondo al gonti- 
lissimo foglio di Vostra signoria illustrissima de 5. cadente, giunto 
. mi nella scorsa settimana, con pregarla prima d' ogn altro A non 
darmi il titolo ne di canonico, che non lo sono, sebene sialo stato 
una volta, ne di protonotario apostolico, mentre per dire i! vero, 
questo titolo non "ho mai desiderato. In secondo luogo La sup- 
plico a non parlarmi di vantaggio di spese per la licenza de libri 
proibiti; io non ho speso niente, nientissimo, e se mai 1 avessi 
fatto, il che non č realmente, pure poco sarebbe per Lei e per 
tutta la nazione, alla quale professo un obligo ed un genio parti- 
colare di servirla: tanto ho in memoria le finezze, fattemi quando 
ne pure mi conoscevano. Qualunque cosa Vostra signorig illu- 
strissima abbia bisogno per se e per i suoi amici, mi comandi 
pure, perch& mi sperimentera sempre l'istesso in efletti e non in 


_- —_—- m_m 





l 
A 
1 
— Nas 


148 M. MESIČ, 


parole. Io non ho avuto tempo di parlare col rettore del col- 
legio germanico-ungarico, come faro | entrante settimana; intanto 
Ella potra esser sicura, sicome Li risposi la passata in nome di 
S...., che nella congregazione da farsi per l'amissione dell'alunni 
vi averd un impegno particolare, ricordandolo ed al signor card. 
Alessandro Albani ed all'altri signori cardinali protettori, quali in- 
formaro alcuni giorni prima. Sappia pero, che la cosa non e tanto 
facile, mentre questi benedetti Tedeschi s? aggiutano al piu che 
possono. La prego de miei rispettosi ossequj al signor consiglier 
Koller, al nostro Mr. Klimo ed al signor_abbate Koller, come a 
tutti Paltri signori Ungaresi, che ho !' honore di conoscere e che 
continuamente ho avanti 1' occhi. Monsignor Klimo perd si & osti- 
nato ia non scrivermi, ed io cid non ostante questa sera li fo una 
lunga lettera, e resto baciando ad Vostra signoria illustrissima 
devotamente le mani. Di Vostra signoria illustrissima, Roma 26. 
Aprile 1749, devotissimo ed obligatissimo servitore Pad. Bernardo 
Giordani m. p. 

S vana: All illustrissimo signore signore padrone colendissimo 


Baldassare Kercselich, canon. di Zagabria al collegio croatico Vienna. * 


Izvor. u knjiž. jugoslav. akad. 


LXXIE. 1749. 80. travnja. U Bologni. 
Jure Alexander Malenić, rektor u Bologni, Krčeliću. 


Čestita mu za odlikovanje, koje mu je u dio palo !, te veli: 
»gaudeo quoque malevolis praereptum iri nos vel vexandi vel oppri- 
mendi occasionem“. Već je treću godinu rektor hrv. kolegija. 
Bononiae 30. Aprilis 1749. Georgius Alexander Malenich m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


LXXII. 1749. 5. svibnja. U Zagrebu. 
Šimun Bulić, monah, Krčeliću. 


Zegrabiae die 5. Maji 1749. Moli Krčelića, da toplo preporuči 
biskupu Klobušickomu stvar sjedinjenih, kako da im se što prije 
Marča povrati, quod indubie fiet, si illustrissima ac reverendissima 
dominatio Vestra plenam informationem dederit, uti facile ex in- 
stantiis, Viennam per pie defunctum dominum episcopum  Zagra- 
biensem Georgium Branjug, quae infalibiliter in collegio reperiun- 
tur, uti et documenta, per suos praedecessores episcopo unito ac 
ejus patribus benigne elargita, ex quibus plenam informationem 
facile colliget, et si mandatum regium ad comitem a Petaczi exci- 
peretur, qui est revisor controversiarum in confiniis constitutus, 
qui se appromisit omni possibili modo nobis serviturun. — — 
P. Simeon Bullich m. p, O. D. B. M. vicarius graeci ritus. 


1 K. postao canonicus a latere. 


.. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 149 


P. S.. Pro abbatia Marchensi cum censu Capronicensi constanter 
insto, si eandem mihi comparare potest, promissis meis sto et stabo ; 
quousque vivam servum gratum semper appromitto. Dignetur agere 
quantum  possibile est, et me indignum  excellentissimo domino 
episcopo recomendare, qui jam sat multas miserias perpessus sum 
a sismaticis, quam si obtinerem, fortius pro Marcha recuperanda 
agere possem. 


Izvor. u sveušilišt. knjižnici 


LXXFI. 1749. 9. svibnja. U Bakru. 
Kaptol bakarski Krčeliću. 


Reverendissime domine rector, domine domine nobis colendissime ! 
Ipsa conaturalis benevolentia, qua germano Croatarum affectu fra- 
trem nostrum et con-canonicum Greg. Stipcovich prima fronte com- 
plexa est dominatio Vestra reverendissima, et justae causae nostrae 
dirigendae propensio, nos obligant, ut Eidem summas agamus gra- 
tias.  Faxint superi! ut Croata optimo rectore causa directa ter 
optatum consequatur effectum! — — Buccari 9. Maji 1749, obli- 
gatissimi servi Capitulares Buccarenses. 


Izvor. u knjiž. jugoslav akademije. 


LXXIV. 1749. 10. svibnja. U Zagrebu. 
Adam Naišić Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas, rector et canonice, domine frater 
mihi colendissine! Redux hunc Zagrabiam ex partibus Varasdi- 
nensibus binas uno cursore reverendissimae dominationis Vestrae 
debito cum honore et respectu percaepi litteras. Quantum domini 
Petri Skerlecz accomodationem attinet, eam, quam eatenus reve- 
rendissima dominatio Vestra in eundem, patre et matre orbatum 
pupillum, testata est benevolentiam, Deus, pater pupillorum et pau- 
perum, reverendissimae dominationi Vestrae retribuet, et ego eas 
quas possum longe maximas reverendissimae dominationi Vestrae 
gratias habeo, ille autem perpetuo obligatus ejusdem  reverendis- 
simae dominationis Vestrae manebit servus. Et profecto pro mo- 
derna ejusdem aetate et statu nimis eminentem hancce ejusdem 
accomodationem judico, ad quam consequendam duce reverendis- 
sima dominatione Vestra et solus et medio patronorum meorum 
influere vellem, nisi me utriusque dicti pupilli genitoris, et verbo 
et scripto relicta dispositio abstereret, quorum  expraessa mens, 
tabulae testamentariae utriusque inserta et verbo etiam mihi data 
instructio ea fuit et est: ut filii eorundem omnimode Agriam ad 
jus patrium perdiscendum  mittantur, quod si non fieret, et ego 
parentali eorundem voluntati contravenirem, et dominus Petrus, ši 
modo a studio juridico abstractus ad fundamentalem juris patrii 
cognitionem (unde maximi fortunae ejusdem progreššus ptaestolandi) 


150 | M. MESIĆ, 


non penetraret, ubi in parentum suorum dispositiones impingeret, 
me contra officium boni directoris peccavisse judicaret.  Necessum 
proinde judico, ut post captam municipalis etiam juris hungarici 
teoriam, etiam eandem tantum quantum in praxim deducat. Atque 
ita evenit, ut et ille aliis melius servire et alii gratias et beneficia 
fructuosius in eum conferre possint. Servivit genitor ejusdem post 
sui habilitationem ecclesiae Dei usque ad dies vitae suae et ube- 
rem a Deo benedictionem accepit; habilitet se et dominus Petrus 
et vestigia patris sequatur, et eandem mercedem reportabit. Quan- 
tum porro tenorem aliarum reverendissimae dominationis Vestrae 
litterarum attinet, oro humillime, ut dicto domino Petro timorem 
Domini, qui initium est sapientiae, incuciat. Ego actiones ejusdem 
non in malum, sed in bonum ejusdem observare debeo, et ne asve- 
tus minoribus malis in graviora ruat, minimos etiam naevos repre- 
hendere: cogor. Quibus dicti pupilli indigent, ut iisdem medio ascen- 
suri novi rectoris, vel alia opportuna occasione provideatur, oro 
* mihi significari. His sum. et constanti cum obligatione persevero 
 reverendissimae dominationis Vestrae, Zagrabiae 10. Maji 1749, ser- 
vus obsequentissimus Adamus Naisich m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


LXxV. 1749. 14. svibnja. U Zagrebu. 
Barun Adam Patačić, kanonik zagrebački, Krčeliću. 


Vazdar ufani dragi brate! Kod nedvojim, da bi mojega iz Dubice: 


zadnjić pisanoga nebil prijel lista, vu kojem Tebi srčeno gratuleral 
sem zvrhu zadobljenoga tituluša i časti canonici a latere, tak sada 
dojdući vu Zagreb ratione celebrandae commissionis, koja od dvora 
odredjena jest za prevideti poteščice med orsagom i generalijami, 
razumivši, da k tomu tulikajše postal si abbas, zvrhu česa kod 
sam sebi radujem se Tebi, dragi brate, želejući, da pričetek ov 
Ž vekšeh častih zaverhum na skorom svoj zadobi napridek. Ništa 
više za sad pisati nimam, nego da siromah Križanić včera iz ovoga 
sveta jest preminul, obznanujem Ti, i mene vu Tvoju bratinsku 
stalno izručajuć ljubav ostajem, dragi brate, Zagreb dan 14. Ma- 
juša 1749, Tvoj do smrti veren sluga i brat Patachich Adam m. p. 
S vana: Reverendissimo domino Adamo Balthasari Kerchelich, 
abbati infulato s. Crucis de Valle Segnensi ! -— — oollegii croatici 
Viennae fundati rectori etc. — — Viennae. 


Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja. 


LXXVI. 1749. 19. svibnja. 
Gerardo Kornelij Driegchius Krčeliću. 


Kercselicsio viro reverendissimo, illustrissimo et amplissimo, do- 
mino ac patrono benevolo, S. P. D. Gerardus Cornelius Drieschius. 


1 V. Bad XXXII. 15. 








KORESPONDENOCIJA KRČELIČEVA. 151 


Tabellarius, hinc a me missus, die Saturni ad noctem libros mihi 
meos retulit, quos dudum desideravi '. Saltem istuc fore mihi ab 
anteiqua Batthyanii dandum benevoletia credidissem, hos meos uti 
codices, quos per duos prope menses integros. die uno vel altero 
solum exceptis, ibidem apud se detinuerat, interea .conspiciundos 
exhibuisset Augustae, cujus spem quoque non dubiam ex ipsius 
responso tute mihi feceras ea in epistola, quam inde XVI Kalen- 
darum Aprilis huc exarasti, quae sic habet: Liber attamen Bat- 
thianeo ad jussa relictus, hunc ut reginae exhibeat. Fors visus 
desiderium sui faciet, quod ab aliquot diebus ad Te perseribere potero 
etc. ete Sed videtur optumus ac praestantissimus ceteroquin comes 
mihique semper addictissimus cum Swieteno, alias pariter .aequis- 
simo, nonnihil etiam plus modo tribuere istis hominibus, quos plu- ' 
rimi nunc velut idola per adulationem, quod necesse tamen illi 
non habent, qui prorsus ipsorum haud indigent, colunt. Etiam sine 
nomenclatore nosti, quos velim. — — Sed et confido fore, quod 
aliquotiens epistolis Te meis prioribus rogavi, ut me Tuum ac meum 
ante abitum doceas, - quid libello, quem: eo dedi, factum et utrum 
ac per quem consignatus reginae fuerit, simul etiam tempus, 'quo 
discessuri, et an haud prius visuri Pisonem sitis, quod itidem sperare 
praesul me Tuus certissime jusserat nuper, adjicere non obliviscitor. 
— — Dabam Pisonii Quadorum undevicesimo Maji MDCCXXXXIX. 


Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja: 


LXXVII. 1749. 11. lipnja. U Beču. 
Petar Škrlec Krčeliću ". 


Reverendissime domine, domine abbas et canonice mihi singula- 
riter colendissime! Salvam appulisse reverendissimam dominationem 
Vestram Zagrabiam, Eidem etiam atque etiam gratulor, mihi ve- 
hementer gaudeo: quid ni enim gaudeam, qui fortunam reveren- 
dissimae dominationis Vestrae_ meam reputo. Sed absentia reve- 
rendissimae dominatjonis Vestrae permagno mihi est dolori tanto- 
que desiderium dominationis Vestrae reverendissimae fero molestius, 
quanto quotidiano Ejus conspectu magis recreabar. Hoc amoris 
est, qui si aut reverendissimae dominationis Vestrae in me remis- 
sior fuisset, aut meus in dominationem Vestram reverendissimam 
minor, non esset, cur procul ab oculis Ejusdem tantopere diseru- 
cruciarer. Saepe ego cum fortuna expostulo et ereptam mihi reve- 


1 Sravni br. LXVI. ' 

? Petar Škrlec bijaše ujedno s mladjim si bratom Nikolom u bečkom 
hrv. kolegiju za Krčelićeva rektorstva. Tečaj daljih nauka, i njegovih 
i mladjega mu brata, pokazuje ova korespondencija. Nakon svršenih nauka 
bijaše Petar ujeko vrieme u kancelariji personala, zatim postade g. 1755 
tajnikom kr. ugar. dvorskoga kancelara (Annuae 302), a g. 1756 uči- 
niše ga hrvatskim protonotarom. (Ibid. 358.) Umro je 1768. 


tame 


152 M. MESIĆ 


rendissimam dominationem Vestram a 
(quos enim impatiens amvr affectus nc 
mae dominationis Vestrae, quae dum n 
mihi fuit principium. Ita porro disco 
ditate commodum. At enim dolorem 
solacione, quod spero, primo quoque 
minationem Vestram apud nos videre 
tationem nostram fallat, qua una dole 
quaeso, certum habere dignetur rev 
se a me magnopere coli, aut, si mav 
rendissimae dominationis Vestrae mei 
beneficiorum, quae infinita_propemod 
quam aetas oblitterabit; ante enim v 
studiis officiisque contestari, quod sim 
Vestrae, Dabam Viennae 11. Junii 1' 
Skerlecz m. p. 

P.S. Mensa nostra humillima obseq 
dominationi Vestrae, ego vero eidem 
studiosissime. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


LXXVIIIL 1749. 7. sr 
Petar Škrlec K: 


Monsieur abba, mon tr&s cher | 
casion de depart de nos collegiales 
gner_mes tr&s humbles respects, je 
m'acquiter du mon devoir et de Vou 
a personne au monde, qui pusse se 
pour tous Vos bienfaits. J' espere 
de Vous assurer par bouche de cett 
me refusiez pas |avantage de, Votr 
jai Phonneur de Vous prier tr&s 
I avis de votre arrivče, comme aussi, 
thonotaire, qu'il nous pretent Ioccas 
Cependant je Vous recommende au 
que je puisse venir a Bologne. Si 
Votre activitč_ puissante, ayez la b 
savoir me conduire, ou que je fasse 
chez M. le prothonotaire, ou non? 
Vous assure, que je ne Vous_sauroi 
Vous, de quelle force que je Vous a 
Votre absence m' est insupportable et 
douce et avec quelle passion je suit 
Juillet Pan. 1749, Monsieur votre t: 
serviteur et fils Pierre de Skerlecz 1 


Izvor. u sveučilišt. knjišnici. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 153 


LXXIXK. 1749. 6. kolovonsa. U Beču. 
Nikola Škrlec Krčeliću.! 


L. 1. C. Colende parens! Dudum Tuis respondissem, nisi speras- 
sem fore ut una prope essemus. Hunc (sic) quoniam et temporis 
sat jam elapsum est, et de reditu meo nihil amplius cognovi, sta- 
tui, quae Tua interesse putarem, litteris significare. — — Redux 
ad nos Bistriczey retulit, multa denuo prothonotarium * coram epi- 
scopo et ipso nobilitatis flore đe nobis acerbe questum esse, tan- 
demque lurcones etiam truncosque compelasse. Quare si quiđquam 
Tibi in me amoris est, oro Te, causam meam nunc serio agito ho- 
noremque vindicato. Exponito, aegerrime omnium me rem hanc 
tulisse, quod factum saepius intelligam deque eo Tibi multo cum 
dolore questum esse, idque agito, ut intelligat, quantum id ad 
malum nomen addat momentum. Equidem et ipse hodierna posta 
dolorem meum per litteras ei significo, sed Tu verbis magis expli- 
cabis efficiesque, ut modestius saltem imposterum detrahat. Reliquis 
supersedeo, quod Te majoribus negotiis occupatum sciam. Tantum 
obsecro, ut amantem redames et sis, qui fuisti, dum ego maneo 
qui fui, Tuus filius Nicolaus Skerlecz. Datum Viennae, 6. Augusti 
1749. 


Izvor, u sveučilišt. knjižnici. 


LXXX. 1749. 6. kolovoza. U Beču. 
Grof Ivan Patačić Krčiliću. 


Clarissimo viro Balthasari Kerchelics. S. P. D. e. Joanes Pata- 
chich. * Nostrae ecelesiae subjectum episcopatu Bosnensi Sua maje- 
stas consolata est, nempe Tauszium. Chiolnichio obstabat negotium, 
quod erat praedialium, de quo admonitus est per banum, ut cautus 
sit atque ut majorem possit militiae aptae rationem habere. Si de 
me scire cupis, sanus existo ac in patriam cum Chiolnich Idibus 
Augusti movebo. Vale, me) memor esto. Viennae octavo Idus Aug. 
MDCCXLIX. Dianesevich officia sua, quem commendatum habeas 
X pimul comendes suis, petit. Ex me salutabis Simonem Jelachich. 

ečat. 


S vana: A monsieur Baldasare Kerchelich 1 abbe de la s. Croix 
de Segne a Zagrabiae. 


Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije. 





e 


1 VY. opazku k br. LXXVII. Nikola je Škrlec bio protonotarom, zatim 
savjetnikom kr. hrv. namjest. vieća i vrhovnim ravnateljem škola. 
2 Adam Naišić. 


* V, prvu bilježku k br. LI. 








154 | M. MESIĆ, 


LXXXI. 1749. 16. kolovoza. U Zagrebu. 
Franjo Klobušicki, biskup zagreb., Krčeliću. 


Reverendissime domine frater! Ita est: Thausius Bosnensi eccle- 
siae praefectus est. Beneficia hic per illius promotionem vacatura 
jam destinavi aliis conferenda, ut magis naturalem imminentis re- 
verendissimae dominationis Vestrae fortunae cursum, quem brevi 
spero, redderem. Domus tamen Thausiana, nisi cum aliquo alio 
forte mutatam vellet, Eidem manebit, pro qua vel ex eo nullus se 
insinuat ex dominis capitularibus, quod eredant, dominationi Ve- 
strae destinatam esse. Mihi adventus Suus erit jucundissimus, .et 
quo celerior eo gratior. His emorior Ejusdem addictissimus frater 
F. Klobusiczky m. p. Zagrabiae 16. Augusti 1749. | 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


LXXXII. 1749. 80. kolovoza. U Beču. 
Ladislav Bistricaj, činovnik ugar. dvor. kancelarije, Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas, domine mihi faventissime ! Vene- 
ror, ut asvevi, praetiosas reverendissimae dominationis Vestrae 
6. decurrentis ad me datas litteras, ad quas quod nonnihil serius 
respondeam, iter, quod ex mandato superiorum meorum ad partes 
Nittrienses mox post ascensum meum dirigere debui, causavit, pro- 
inde neglectum hunc segnitiei meae non imputet reverendissima 
dominatio Vestra. Collationales, super abbatia s. Crucis" de valle 
Segniensi revereneissimae dominationi Vestrae elargitas, rite acce- 
pit Excellentissimus !, qui etiam in grutiam reverendissimae domi- 
nationis Vestrag lubens mutaret nomen de Ka&cs in castrum Vesz- 
primense, dummodo id ex ratione acceptae jam superinde benignae 
resolutionis regiae sibi integrum foret: opportebit igitur vexas na- 
tionalium forti ferre animo et hanc apud Deum merendi occasio- 
nem ambabus manibus amplecti, quatenus affulgente magis. con- 
grua occasione_ mercedem de habendis patientiis suis recipere va- 
leat reverendissima dominatio Vestra. — — Viennae 30. Augusti 
1749. Ladisl. Bisztriczey m. p. 

P.S. Nostri omnes bene valent et frequenti colunt reverendis- 
simam dominationem Vestram memoria. In domo Kolleriana etiam 
est praetiosa Ejusdem aestimatio et praesertim domina necdum est 
oblita comitatis reverendissimae dominationis Vestrae. Bernathius 
male valet, reveretur. | 


Izvor. u knjižn. jugoslav. akademije. 
LXXXII. 1749. 26. rujna. U Zagrebu. 
Petar Škrlec Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas et canonice, domine parens mihi 
singulariter colendissime! Iter reverendissimae dominationi Vestrae 


1 Dvorski kancelar L. Nadđažd. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. > 156 
 feliciter _ cessisse dum cupio, illud simul precor, ut Vienna, unde 
tantisper aberat, incolumis fruatur. Utinam non nimis diu! ut vi- 
dere eum, quo sane. aegre careo, ante liceret, quam proficiscendi 
ex Croat.a tempus veniat. Movebo autem circa festum Lucae, imo 
vero nescio, si hic non manebo: rem enim dubiam facit anceps 
tutoris animus. — — Nicolaus noster Venetiis ad me scripsit. Fe- 
licem sibi ait fuisse navigationem ac iter jucundum. — — Humil- 
limus servus et filius Petrus Skerlecz m. p. Dabam Zagrabiae die 
26. Septembris 1749. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


Petar Škrlec Krčeliću. 


Reverendissime domine, domine abbas et canonice, domine pa- 
rens mihi singulariter colendissime! Anteaquam patria decederem, 
aliquas ad reverendissimum dominum parentem dare volui, ideo 
maxime, quod de me certi jam aliquid liceat significare. Itaque 
certum est, Agriam proficisci, ubi duos morabor annos. Octavo de- 
cimo Octobris die movebo, sociis Zaverskyo et Juraichio, Kano- 
taio vero famulante. Post crastinum  Zagrabia abeo, reliquos 
. vacationum dies qua Konschinae, qua Belleczii, paucos certo, actu- 
rus.  Utinam reverendissimus dominus parens redeat interea! Sed ' 
enim actum est, nam et pristina negotia Eundem morari scio, et 
.nova accessura facile suspicor. De comitiis turbatis ' nihil seribam, 
nam haec aliunde perspecta esse reverendissimae dominationi Ve- 
strae certo scio. Hoc tamen nequeo praeterire, ea fuisse croatice 
celebrata. A fratre meo, jam Bononia octavo Septembris die missas, 
hodie primum accepi, et respondi, quae petiit linteamina et pul- 
villum venire sibi non posse, cum Jellachichius evasisset. — — 
Zagrabiae 4. Octobris 1749 humillimus servus et filius Petrus 
Skerlecz m. p. 


Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja. 


LXXXV. F749. 6. listopada. U Zagrebu. 
Adam Stepanić, kanonik zagreb., Krčeliću. 


Reverendissime domine, domine frater mihi dilectissime! Grato 
animo intellexi ex Suis ad me 24. elapsi mensis datis litteris, feti- 
citer appulisse Viennam, ibidemque omnes sibi amicos incolumes 
reperisse. Desiderabo, ut ex dehinc scribendis ad me intelligam, 
eversas intentiones inimicorum ecelesjae nostrae *, eamque firmatam 
in prioribus suis juribus, quod speramus constanter, cum sua ex- 
cellentia illustrissimus et reverendissimus praelatus noster gratio- 


1 Misli valjda hrv. sabbr od 1740 15. rajna, 
3 V, Rad XXXII. 16. 


156 M. MESIĆ, 


sissimus, videns afflicetionem nostram, benigne se resolverit ad ex- 
ponenda Suae sacratissimae maestati regiae gravamina ecelesiae et 
venerabilis capituli et his opem ferendam. Dominus frater Chri- 
stophorus febribus, ex itinere suo longiore causatis, correptus fuerat, 
a quibus post medicinas sumptas liberatus est, manebit penes me 
usque ad dispositiones domini reverendissimi fratri. — — Za- 
grabiae 6. Otobris 1749 cognatus suus Adamus Ztepanics m. p. 


Izvor. u sveučilišt knjižnici. 


LXXXVI. 1749. 8. listopada. U Bologni. 
Nikola Škrlec Krčeliću. 


Pater colendissime! Delectaverunt me litterae Tuae, in quibus 
agnovi primum amorem Tuum omnj officiorum genere conjunctum, 
dein id quoque gratulatus sum, quod hae Tuae tam magnae occu- 
pationes pristinis studiis locum non adimant. Sed profecto invideo 
Tibi, mi pater, quod in tanta negotiorum mole id ocii Tibi suffurari 
potes, ut optimis litteris adhucdum vacare possis; ego in medio 
ocio ita impeditus sim, ut ne respicere quidem ad eas vacet mihi. 
Quid itaque ad me de historia? quid de Orbino? transfugam jam 
alia castra accepere. Sed hoc jocatus sum. Scito enim, mi pater, 
dum sana ratio in me residebit, me amorem litterarum istarum, 
quem Tibi soli debeo, non depositurum. Itaque, etsi transfugam 
me, ut dicebam, jam alia castra receperint, soleo tamen'in dies 
cum litteris istis redire in gratiam, quo liberum mihi eorum comer- 
cium sit. Quare ita velim, existimes, nihil Te mihi gratius facturum, 
quam si, ut significas, quae in Orbino Byzantinisque repereris, ad 
me dabis. Quod comotum litteris meis seribis tutorem, nihil novi 
mibigue inexpectati significas. Quid enim mirum hominem, cujus 
affectus ex filo pendeant, in rabiem agi. Quod autem placandum 
eum existimas, svades id quidem pro Tua eximia prudentia et sin- 
gulari in me amore sapientissime amantissimeque, sed quod ego 
nondum faciendum existimem. Dices, cur istud ? Ejus exspecto lit- 
teras, ut, quid eum in furorem verterit, sciam. Ita enim puto fore, 
ut cum, quid pungat, cognovero, quid tollendum leniendumque sit, 
facilius intelligam. De Malenichio sic habeto: eum decima septima 
hujus, aut fortasse tardius (solet enim discessum suum differre) 
discessurum. Fama accepi, cui tamen vix adstipulor, eum sum- 
mam in regno nostro infamiam (sic) ex Te subiisse, quod, quae 
ille secreto amiceque petierat, ut liberam apud episćopum mensam 
Sibi procurares, Tu palam et in vulgus edidisti. Quam rem etsi 
ignorat adhuc, aegre tamen eum, si intellexerit (intelliget autem 
ut primum in Croatiam appullerit), laturum puto. Hoc Tibi con- 
fidenter significo, ut, si excusatione ad eum opus fore putares, td 
quam primum  praestare posses. Sed me paene praeterii. Salvus 
incolumisque isthuc perveni ususque sum diis faventibus eadem 
valetudine, dum haec scribebam. Magistro utor Montefanžio, a quo 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 1517 


primam hodie lectionem accepi; scito celebriorem eum esse, quam 
Machiavellus sit. Sed homo optimus tanto praeterea studio collegio 
conjunctus est, ut gratiam accepisse visus sit, quod me discipulum 
haberet. Quatuor itaque in hebdomada mihi dat lectiones, binos 
in menses pro mercede accipiens aureos. Sed ut ego illum fre- 
quentarem, impetrare non potui, quod rector in contrarium totus 
esset. Jellachichio, cum hac profectus fuerit, quas dedisti, integre 
consignabo. Tu meos superius Skergatichium, Stajmerum, Gal- 
lum et, quem fere oblitus sum, Niczkium salutabis, et Skergati- 
chium quidem in emendo Lucio, etsi et sua causa Te facturum non 
diffido, tamen et amore mei adjuvabis. Quae de operis me scire 
velle putaveris, ad me dabis parcesque pro paterno et amore et 
benignitate, quod tam confidenter scripserim tamque turpiter, nam 
et Tuae ultimae et omnibus amoris plenissimae fuerunt et tempus 
non suppetebat. Vive, vale, ama, ignosce. Tuus indignus filius 
Nicolaus Skerlecz m. p. Datum Bononiae die 8. Octobris 1749. 


Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije. 


LXXXVII. 1749. 18. listopada. U Rimu. | 


Bernardo Giordani Krčeliću. 


Illustrissimo signore, signore padrone colendissimo! Ricevei la 
passata settimana il preggiatissimo foglio di Vostra signoria illu- 
strissima de 27. scorso, e dall essere stato ammesso a questo 
collegio di s. Apolinare il di Lei raccommandato, godo averli fatto 
vedere coll? effetti, quanto veneri i suoi riveriti comandi, che sa- 
ranno sempre per me leggi invidabili. Del resto Vostra signoria 
illustrissima non deve ringraziarmi di niente, mentre per la na- 
zione ungarese e croata io sono sempre pronto a dare la meta 
del mio sangue, come potra esperimentare in qualunque oceasione. 
-— — Roma 18. Ottobre 1749. — — Pad. Bernardo Giordani m. p. 


Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije. 


LXXXVIIL 1749. 29. listopada. U Jegru. 
Jegarski biskup grof Franjo Bark6czy Krčeliću. 


L. Je C. Reverendissime domine canonice! Et excellentissimi 
domini praesulis, et venerabilis capituli Zagrabiensis eum respectum 
habeo, ut servitia, quae dominatio Vestra utrique utiliter impendit, 
interrupta nolim. Eandem proinde a longo Agriensi itinere absolvo, 
atque ut in abbatem SS. Petri et Pauli apostolorum de Kaacs per 
quemcunque antistitem benedici possit, perlubenter indulgeo, una 
syncere optans, ut nobilis iste obtentus titulus dominationi Vestrae 
gradus sit ad alios ampliores in ecclesia Dei subinde adeundos. 
Caetera firmam valetudinem et bona cuncta dominationi Vestrae 
precor ac persevero ejusdem dominationis Vestrae, Agriae 29. Octo- 


158 | M. MESIČ, 


bris 1749, servus et frater obligatisslmus Franciscus comes Bar- 
kćezy m. p., episcopus Agriensis. 
Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja. 


LXXXIX. 1749. 4. prosinca. U Zagrebu. 
Ivan Bužan Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas, domine mihi colendissime! Hoc 
quoque ultimo cursore reveritus aestimatissimas reverendissimae 
dominationis Vestrae litteras gratanter intellexi, publica inclyti 
regni negotia non sine singulari dominationis Vestrae reverendis- 
simae concursu et industria, meliores accepisse aspectus. Res com- 
missionis nostrae tarde procedunt, quae vel inde maxime moran- 
tur, quod in dies novis et novis oneremur lamentis, nec sufficien- 
ter unum discutitur, jam aliud adest gravamen. Domini status mi- 
litaris officiales in suis replicis nimium accuto utuntur calamo, 
qubus si paribus reciprocatur terminis, se male contentos sentiunt. 
Revera omnibus suis testantur actionibus, innatum sibi habere 
odium adversus statum  politicum, et nisi Sua maestas radicitus 
excusserit causam, unde tantae prodeunt scintillae, plebs in despe- 
rationem acta comittet aliqua, quae tardius et difficilius consopiri 
poterunt. Utinam graves ab utrinque non prodirent caedes. Nullus 
dubito, suam excellentiam . episcopalem jam accepisse novos con- 
finiariorum excessus, his diebus in commissione noviter exhibitos, 
circa Dombrenses suos subditos, quorum intuitu disposuit: com- 
missio, ut medio suae excellentiae banalis in aula praesententur. 
Gratis est aulam disposuisse, ut saltem illa examinentur, quae sub 
modernae regiae maestatis regimine accidissent: hi enim excessus 
habent radices antiquas procul protensas, atque adeo nisi circa 
exstirpandam radicem media adhibeantur, semper producent novos 
surculos. Qua de causa nos assumimus tam vetustiora, quam re- 
centiora gravamina. Distingvat illa Sua maestas pro suo altissimo 
beneplacito. Unde bonum esset, si proxima posta isthuc submit- 
terentur_ nominati inter generalatum et Borkovicsium  contractus, 
cum plane modo laboretur in responso ad replicam status militaris, 
gravaminibus suae excellentiae episcopalis satis ardue et punctorie 
oppositam, venientque in tempore, dumodo statim expediantur hor- 
sum. His me pretiosis reverendissimae dominationis Vestrae affec- 
tibus obsequenter commendo et maneo reverendissimae dominatio- 
nis Vestrae, Zagrabiae 4. Decembris 1749, obsequentissimus servus 
Joannes Busan m. p. | ' 
Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XC. 1749. 28. prosinca. U Jegru. 
Petar Škrlec Krčeliću. 


— — Etsi vereor, ne non grata sit reverendišsimo domino pa- 
renti, quem scio et multis et gravibus occupationibus distineri, 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 159 


nimia mea litterarum frequentia, tamen amori id in me suo datu- 
rum confido, ut hoc me desiderio frustrari non patiatur, aut potius, 
ut hoc in necessitate subsidio suo carere me non velit. — — 
Agriae die 28. Decembris 1749 humillimus servus et filius Petrus. 
Skerlecz m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XCI. 1750. 4. siečnja. U Bologni. 
= Nikola Škrlec Krčeliću. 


Odgovara na dva Krčelićeva pisma. — — De aliis autem, quae 
significasti, gratiam Tibi habeo, quod in hac eremo clausum desi- 
deratissimarum rerum notitia imbueris; sic enim, qui diu nisi mu- 
rum nihil intuitus sum, paululum prospexi, quidve in mundo age- 
retur, cognovi, Quare oro Te vehementer, ut et in posterun quam 
plurima scitu digna perseribas et solitudinem hanc meam litteris 
Tuis consoleris. Piše, kako vruće želi po Italiji putovati: — — 
Quod autem regulas faciundae hujus peregrinationis Te mihi scri- 
pturum promittis, quid ni rem facis utilissimam mihique jucundis- 
simam: sic enim fiet, ut quoniam a Te praesente (quod liceret 
“ utinam) discere non possum, ab absente proficiam, et quae ex ore 
negatur ex scriptis doctrinam capiam. De studio juris sapientissimo 
amantissimoque consilio Tuo lubens accedo. — — Je ma ravis, 
que Vouz avez le bonheure d' entendre une si belle opera, come 
est celle, que Vous m' avez signifiez; pour moi puisque je ne la 
puis pas entendre, je la lis presque toujours, et en lisant je m?" ima- 
gine les grandes aries de M. Cafarello et la belle actionne de la 
M. Thesi. En un mot je sens tant de yoye en lisans les grandes 
idees de M. Metastasio, que je sentois autre fois en les voyant 

Hactenus vale, mi pater, vive, ama. Tuus indignus filius 
Nicolaus Skerlecz. Datum Bononiae 4. Januarii 1750. 

P. S. Illud etiam obsecrare pene praeterii, ut ea, quae de regno 
Croatiae Te scribere significasti, ita conserves, ne mihi rerum ha- 
rum perquam cupido denegentur. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XCII. 1750. 21. siečnja. U Bologni. 


Nikola Škrlec Krčeliću. 


Svavissime pater! Paternum Tuum affectum, cum praesens ex 
multis rebus cognovi, tum vero praecipue absens ex consiliorum 
fidelitate perspicio. Ita consulis, ita hortaris. ut nec amantius 
quidquam, nec fidelius svaderi possit. Sed profecto, mi pater, 
quomodo postremo Tuo consilio paream, non satis video. Ex in- 
stituto quidem in geometria proficere possum, verum id nisi remote 
ad militarem, quam postulas, artem conducere haud puto. In hac 
autem nisi assumpto disciplinae magistro me progredi non posse, 


160 M. MRSIČ, 


satis perspicio. Itaque Tuum judicium expeeto, utrum istud fa- 
ciendum, an alio quopiam modo rem aggrediendam putes. Sed et 
aliud est, in quo, si unquam alias prudenti fidelique Tuo consilio 
inprimis indigeo. Res autem ita se habet. Ego, mi pater, pleno 
rectoris consensu et summo nonnullorum studio, qui.in imuuitate 
collegii universitatis salutem contra cardinalis legati oppressiones 
: repositam existimabant, non ita pridem juristarum consiljarius sum 
renunciatus, quod ego munus nec appetii profecta unquam, nec eminus 
quidem antea introspexi. Postea vero, cum poscente munere exire 
saepius me oporteret, mota mihi de socio controversia est, quod 
ille, quisquis demum sit, et a studiis abstraheretur, et molestia 
non exigua afficeretur  binis nonnunquam  horis foribus consilii 
ociose adstanda. Itaque cum et socium. praestare non posse rector 
diceret, et absque eo hac veste iudutum permittere nisi anuente 
capitulo posse negaret, in id descendit, ut vulgata hic presbytero- 
rum veste, cum exire opus foret, uterer. Sed id ipsum lectori 
antea significare volebat, ut, si contrarium non foret ejus consilium, 
tum primum indulgeret. Ego vero,, qui rem, pessimos sermones 
causaturam, hoc modo in vulgus prodi videbam, ut id suspenderet 
impetravi, quo Tuam de hoc mentem eognoscerem. Haec igitur 
rei difficultas est, cui prudenti Tuo consilio succuri peto, utque 
id tanto melius praestares, quae in utramque partem in mentem 
venerint, breviter declarabo. Ego, mi pater, in idem consilium 
totus inclinavi: primum, quod nullum aliud administrandi muneris 
remedium relictum est, dein etiam, quod haec una occasio sit vi- 
dendae urbis, quam hactenus tam parum vidi, ut prodire fere ne- 
gciam. Rursus lectori significari periculosum rebar propter eam, 
quam attuli rationem. Itaque in id conversus sum, ut Te roga- 
rem, quo aut rectorem ad concedendas vestes absque lectoris.con- 
gensu animares, reduxque in patriam proihonotarium, ne id aegre 
ferat, disponeres, aut in Croatiam regressus, ne id in malum finem 
erumpat, prudenti solertia praestares, utque lector haud dificulter 
consentiat, perficeres. Utrum igitur horum, aut si aliud oportunius 
Tibi visum sit, velis proximis declarabis. Illud enim prorsus am- 
plectar, paterno consilio penitus assentiens; quis filius sim, demon- 
strabo. Vale meque, ut facis, ama. Datum Bononiae 21. Januarii 
1750, Tuus indignus filius Nicolaus Skerlecz. 


Izvor. u sveučilišt knjižnici. 


XCIII. 1750. 27. studena. U Bologni. 
Nikola Škrlec Krčeliću. 


Svavissime pater! Deprecor tot litterarum molestias, quas, nisi 
tabelariorum  negligentiae diffisus, nunquam  profeeto Tibi exhi- 
buissem ; sed eorum jam experta incertitudo est, quae me de sin- 
gulis mearum metuere aliasque aliis accumulare cogit, quod nunc 
quoque in causa exstitit, quod et his incomodo Tibi esse non du- 
bitaverim: quippe, si priores accepisti, nihil est, quod has requi- 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 161 


ras, est enim eadem utriusque postulatio. Sed ego de singulis 
dubitare doctus, cum jam tempus quoque restringi conspicerem, 
quo meae securitati prospicerem, bonitatis Tuae periculum facere 
non dubitavi, idemque prorsus, quod et prioribus petii, his rursus 
postulare. Agam, mi pater, ut soleo, siacerissine mentemque meam 
ac vota plane explicabo. Cupio primum ad ascensionis festum Ve- 
netiis esse, quod Te eo facilius a prothonotario ' impetraturum 
puto, quod alumni quoque, qui hoc anno descenderint, eodem ibi- 
dem tempore sint futuri, quibuscum postea residuum itineris con- 
ficere possim. Istud, mi pater, haud parum desidero, atque: ideo, 
ut id efficias, enixe peto. Tako i dalje piše o toj istoj stvari, ka- 
zujući, kako živo želi vidjeti poglavite talijanske gradove. — — 
De negotio collegii possum Tibi significare, id in bono satis statu 
fuisse; quod ut intelligas, rem sic accipe. Natio alemanica privi- 
legiorum suoruni confirmationem per Albanium apud imperatorem 
agobat, quam et obtinuit sub onere mille florenos cancellariae im- 
periai solvendi; quod cum grave ipsis appareret,. ad nos recure- 
runt, ut expensarum fieremus participes. Excepit rector, se id fa- 
cere non posse, quod non de suo jure ageretur. Recurit itaque 
natio ad Albanium petiitque, ut efficeret, quo nos quoque in eadem 
confirmatione omnium privilegiorum illorum participes redderemur. 
Fecit Albanius obtinuitque paucos post dies cancellariae consensum, 
at ea ratione, ut nos quoque alios mille eidem cancellariae tribue- 
remus.] Rector pene se resolverat, sperans, tam et parentis, quam 
et capituli gratia pretium hoc quoquo modo confici posse, at natio 
se incapacem id solvendi Albanio confessa est. Ita res evanuit. 
Cardinalis haud parum, credo, est irritatus. Haec pro novis. Vale, 
mi pater, vive meque ama et bea, qui sum, Datum Bononiae 27. 
Novembris 1750, Tuus indignus sed affectuosissimus filius Nicolaus 
Skerlecz m. p., theologus. | 
Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja. 


XCIV. 1750. 2. prosinca. U Jegru. 
Petar Škrlec Krčeliću. 


Balthasari Kerchelich, patri suo aestimatissimo, Petrus Skerlecz 
S. P.D. — — Dabis etiam, quaeso, ad me, quis apud Vos de 
comitiis regni hujus sermo spargatur; hic enim res in ore atque 
sermone omnium coepit esse; sed Tu ad me certiora. Quod si 
non vanus circumifertur rumor, provide, nisi fallor, aula rem agit: 
nam cum et mytra Strigoniensis vacet et praesides provinciarum 
(quos supremos comites vulgus appellat) complures desiderentur, 
fiet fortasse, ut spe augendae dignitatis sedueti cives consilia ca- 
piant contraria reipublicae. Dii meliora! Sed ego magnopere metuo. 
Hoc abierit. — — Agriae die 2. Decembris an. 1750. 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


1 Adam Naišić. —_ 
STAR. VIIL 13 


. 
a . 
o 


162 M. MESIĆ, 


XCV. 1750. 6. prosinca. U Slanju. 
Grof Ivan Patačić Krčeliću. 


Reverendissime domine! Triplex hujus epistolae  argumentum 
est: unum, nominis Tui, festa nativitatis Domini, item novus annus, 
quae omnia feliciter Te attingere, transigere secundis votis, sin- 
cero animo voveo et opto. Alterum est, quo peto a Te mihi trans- 
mitti Pauli Ritter Serbiam illustratam: nosti enim Viennae a me 
partem descriptam esse; vellem et eam, quae necdum est. Ulti- 
mum tandem, cuperem a Te informari, num banos conferre po- 
tuisse triginta sessiones ad instar palatinorum Hungariae, qui 60 
conferunt, possit aliquo documento prvbari. Manuscriptum id, in 
quo ego legi, citat duas donationes banorum, quas prae manibus 
habere se scripsit author; quaesivi ea apud familiam: impegi in 
homines rudes, verum collegi, ea esse in archivio familiae Drasko- 
vichianae, unde et manuscriptum per incuriam ad me pervenit. 
Dificilis apud hos accessus in archivium; fors Tibi magis id con- 
stabit Jam ama me, quod facis, qui totus Tuus sum. Szlanyae 
6. Decembris 1750. C. Joannes Patachich m. p. 

Drugom rukom: Ja jesam štimala, da sam odgovora zaslu- 
žila. Adio. 


Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije. 


XCVI. 1749—1751. U Jegru. ! 
Petar Škrlec Krčeliću. 


— — Hortabatur me pro suo in me amore reverendissimus do- 
minus parens, ut agrestes hujus civitatis mores ne induerem. Ego 
vero in eo plurimum studii operaeque pono, tamen ipse mihi dif- 
fido quodammodo: quis enim est tam lynceus, qui in his tenebris 
non offendat? Sed libris nostris, quoad potero, pestem hanc pro- 
pulsabo; a quibus ante delectationen modo petebam, nunc vero 
etiam salutem expecto. Collegii nostri * sortem doleo, tum quod 
ipse condam ejus eram incola, tum quod miseret me amicorum, 
qui his calamitatibus obruuntur. Exilium autem litterarum a domo, 
quae bonarum ante artiun domicilium audiebat, non miror, quod 
ipse principio hujus vicissitudinis interfui. Quid enim Musis cum 
Bacho, quid Ciceroni cum otiosis, *quid philosophis cum sapientiae 
osoribus ? Dolorem, quem ex spectaculorom defectu incredibilem 
hausi, litterae reverendissimae dominationis Vestrae adauxerunt. 
Dii boni, quod adesse me tantae magnificentiae non licet! Sed tra- 
goediam ipse mihi ludo quotidie, sum enim Didone abandonata. 
Italicas a reverendissima dominatione Vestra lubens accipiam, hujus 
enim linguae vetere teneor desiderio. Si proficere quid dabitur, gra- 


1 Mislim, da je to pisano u Jegru, dok je Petar ondje učio. 
2 Misli na brv. kolegij u Beču. 





KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. ' 163 


tulabor, sin minus, meo satisfaciam permagno appetitui discendo, 
quod opto. Sed superi! quam: non vacat peregrina sectari studia, 
quando domesticis adeo obruor, faciam tamen, quantum licebit. — — 
Petrus Skerlecz m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XCVIL 1751. 1. siečnja. U Zagrebu. 
Krčelić Petru Škrlcu. 


Epistolae ad diversos in genere erudito. 


Petro Skerlecz, filio meo. Zagrabiae die 1. Januarii 1751. Lit- 
.teras Tuas cum adjuncto epitaphio legi: illae memoriam mei Tuam- 
que in me observantiam, alterum diligentiam Tuam testabatur, 
quam Te non remittere laetor, et in virtutis doctrinaeque pro- 
gressu firmum cupio, quoniam ita peroptime adsequeris illa, ad 
quae indoles ingeniumque Tuum Te natum indicant, meque rei 
hujus persaepe monitorem, quandoque et doctorem habuisti et pos- 
sides: Nec est, ut epistola Tua detinear. Tu nosti ipse, quae ego, 
voluntate pater, dignissimo filio, laborum  vigiliarumque mearum 
haeredi, precari debeam et quo in Te Tuosque sim animo. Proinde 
responsum Tibi formabis ipse ac summum quidem, mihi non vacat 
verbis occupari. Hine ad epitaphium transeamus. Kritizuje obširno 
taj epitafij i pojedine mu rieči i izreke; nu što veli, nije po mo- 
jem mnienju mnogo vriedno. 
Dvostruk koncept u knjiž. jugoslav. akademije. 


XCVINI. 1751. 12. siečnja. U Bologni. 
Nikola Škrlec Krčeliću. 


Svavissime pater! Erxanimavit me littera prothonotarii: nempe 
fatale id mihi, ut aut nullas ab eo, aut nonnisi acerbissimas sem- 
per accipiam. Vide, quid me prostrarit: numerum mittendi aeris 
a me postulavit, quo quid consilio meo adversum magis accidere 
unquam  potuit? Si enim has mess expectarit, guando ego suas 
accipiam, atqui post pascha me prorsus proficisci oportet, si cum 
alumnis velim descendere. Itaque, ni antequam istae meae vobis 
redantur, res sit confecta, ego longius Roma proficisci, vel si ipse 
concedat, .haud quaquam possim, at mihi gratissimum vel istud 
fuerit. Moli Krčelića, da posreduje kod Naišića. — — Bononiae 
12. Januarii 1751, indignus filius Nicolaus Skerlecz. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


XCIX. 1751. 2. ožujka. U Bologni. 
Nikola Škrlec Krčeliću. 


Svavissimne pater! Magnam mihi postremis Tuis doloris partem 
detersisti, quippe repulsam antea jam intellexeram, ex Tuis autem 
š 


164 M. MESIČ, 


consolationem tantum accepi. Fiat, ut sors acerba et sinistrum 
semper mihi fatum fieri jubet. Nihil jam ego commoveor, jam ad- 
versitates me induravere. Scio, needum meam hic infelicitatem con- 
sistere, id quoque ad miseriarum complementum desideratur, nec 
deerit, ut diaeta ! quoque mihi eripiatur. Vide, num vana affe- 
ram. — — Datum Bononiae 2. Martii 1751, indignus filius Nicolaus 
Skerlecz. 

P.S. Rogo Te, mi pater, ut si quidpiam ad me dederis littera- 
rum, id mihi significare non intermittas, quanto tempore diaetam 
existimes duraturam. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


C. 1751. 1. svibnja. U Požunu. 
Grof Ivan Patačić Krčeliću. 


Reverendissimo Balt. Kerche[lich] C.J. P.* S.P.D. Veniens 
Posonium ullimo Aprilis credebam, Te reperturum, at male cum 
dolore. In nostro adventu Vienna redivere ablegati, qui invitarunt 
reginam ad comitia, quae 4. Maji ventura est. Interim nihil actum 
nihilque agetur, ut fertur, donec palatinus non creetur. Tempore 
ablegationis status baron: Adamo * disputarunt sessionem ad ma- 
gnatum tabulam: unde apud status actu sedet. Verum haec secun- 
dae rationes epistolae mittendae; prima ac ultima erat, notificare 
moriem Lubi, praelati ad tabulam regiarm, et Te hortandi, ut pro 
eodem beneficio Tu sis solicitus. Quae imposterum occurrent, ea 
Te latere non sinam. Vale. Posgonii 1. Maji 1751. 

P.S. Petrus Skerlecz ad latus comitis bani erit. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CI. 1751. 7. srpnja. U Požunu. 
Franjo Bandi Krčeliću. 


— — Tametsi fortitudinem reverendissimae dominationis Vestrae 
supra eorum vanitatem esse credam, qui sine judicio multa fingunt, 
plura temerarie loquuntur: vehementer tamen indolui, imo ictum 
me sensi in animo, quod nondum cessaverit pernitiosus ille aliorum 
nomina carpendi livor, quem vir detestatur et bonus animus ab- 
horret. Et ideo ad sensum Suae excellentiae * aperui, eas e886 
circumstantias, ut rationem reverendissimae dominationis haberi 
necessum sit quamprimum aliqua affulserit occasio, sicut etiam id 
ipsum cordi sibi esse pluribus testari dignabatur Sua excellentia. Si 
mecum (?) voluissent dii, qui auxilio esse potuissent (?), non alter 
1 Misli na sabor, koji se je imao sastati u Požunu mjeseca svibuja 1751 
2 Poznajem po pismu i po pečatu, da je to: Comes Joannes Patachich. 
3 Adam Patačić (Annuae 114), barun, kanonik zagrebački. 

* Misli li kancelara Nadažda ? 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 16b 


Klimoni " successor futurus. Piše o saborn požun. Parum aberat, 
quin non ruinaretur jus telonij in Pokupszko et Sassin: utrumque 
conservatum debemus ut plurimum d. protonotario Najsich — — 
Posonii 7. Julii 1751. Franciscus B&4ndi m. p. 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CTI. 1751. 10. srpnja. U Kostajnici. 
Bar. Adam Patačić, kanonik zagrebački, Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas, domine frater mihi colendissime ! 
Dispositiones per reverendissimum dominum fratrem provide factas 
quemadmodum Sua excellentia locumtenentialis * approbat, ita id 
unicum (si nondum mandatum  fuisset) adjungi vellet, ut naves 
omnes cumprimis noctu sub vigiliam contrahantur. De abitu nostro: 
quando, et qua ituri sumus, .hodie nil adhuc significare possum ; 
£ras, ut spero, significare [et] reverendissimum dominum fratrem 
certiorem reddere potero. Qui jugi cum veneratione permaneo, 
reverendissimi domini fratris servus obsequentissimus, Kosztanicae 
die 10. Julii 1751, B. Ad. Patachich m. p. 

P.S Literae domini fratris primum hodie circa 8A4m sunt allatae, 
hinc media 11a expeditur responsum. 

S vana: Reverendissimo Domino Adamo Kerchelich Hrastoviczae. 
Scripta, quae Petrinya semet accepisse scribit, placeat adhuc hac 
nocte huc mittere. 

Izvor. u knjižn. jugoslav. akademije. 


CITI. 1751. 20. srpnja. U Požunu. 
Petar Škrlec Krčeliću. 


Padre mio stimatissimo ! Dalla Tua lettera son stato molto consolato 
tanto, essendo ella la Tua, quanto, intendendo le novelle dei nostr 
tumultuanti. Mi pare, che quella gente ha in qualche maniera raggione 
di lamentarsi, perch& | impossibilta di pagare e gli eccessi degli 
uffiziali sono caggioni bastanti di cercar remedio. Gli eecessi degli 
uffiziali mi son noti, perche ho avuto 1 honore di trasporgli per 
il commando del c. bano dal croato nel tedesco. IL impossibilta 
poi nel pagare la mondora e evidente. Ma perd io temo, che la 
corte non mandasse la milizia tedesca o ungharese ad opprimergli. 
Questo sarebbe 1' ultima ruina del nostro pačse. Ma Dio guarda! 
Qui le cose corono al arbitrio dei magnati. Setto cento milla gia 
son consecrati alla regina con certi condizioni ed imputazioni, s' as- 
petta solamente il rescritto. Gravamina, exceptis juridicis, sono 
gia mandati alla regina. Juridica ancor in pochi giorni vogliono 
rappresentar. La corte pensa andar a Pest il 3. o 4. di Augosto, 


1 Bio je savjetnikom kr. ugar. dvor. kancelarije, ta je sada imao postati, 
kao što je i postao, pečujskim biskupom. V. Rad XXXII. 18. 
3 Grof Ljudevit Erdodi. Glede stvari, o kojoj se piše, v. Rad XXXII. 18. 











166 M. MESIO, 


in qual mese, sperano tutti, che Ja dieta si finira, quantunque il 
fine della dieta aver voleva la corte in questo mese. Grasalkovich 
fa grandi spese, novam enim Pestino usque ad Gčdelč, locum. Pe- 
stino quatuor milliaribus dissitum, viam facit, lampadibus ex utra- 
que parte in ordinem dispositis, quarum pretium ad multa millia 
surgere non vana fama fert: et hoc propter adventum aulae. Il 
conte bano andara ancor al campamento, percha il suo regimento 
si trova ancor la. Doppo poi andara a Siklos, d' onde puo 1 esser 
che divertira in Croazia Ma pero io non so niente. Il nostro 
vescovo e malatho. Molti causano la perduta speranza di divenir 
primate, perche si. parla, che Cs&ki sara, Altham poi che si fara 
Coloczense arcivescovo, a cui si aggiungera il vescovato delle Cin- 
que Chiese, per poter vivere da cardinale, a quale dignita dicono che 
I aspetta. Questo mi racontd il Thauszy !. Ma chi sa? Le mie sorelie 
nel Kopchevecz hanno perpetuas tricas et vexas. Raffay minaccia, 
che suscitabit processum violentialem, et alium ad rectificationem 
divisionis in Kopchevecz. — — A Presburgo * 20. di Giuglio 
liši, ubidientissimo ed umillimo servitor e figlio Tuo Piero Sker- 
ecz m. p. 

P.S. — — Colla signora Krisanich son stato qui a Presburgo. 
Vorrei sapere, se gia č ritornata in Croazia, perch& Vienna gli 
Čč prohibita sub poena capitis. Furba e, dovea esser bella, perchč 
* e ancor. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CIV. 1751. 29. srpnja. U Požunu. 
Biskup Franjo Klobušicki Krčeliću. 


U postscriptu dodaje svojom rukom ovo: Dominus Bosnensis s 
mihi successor datus est, qui se reverendissimae dominationi Vestra? 
propitium futurum pollicetur. Ego spero, antequam gesto hactenu- 
muneri renunciem, reverendissimam dominationem Vestram me vie 
surum, ut fidei suae praemium aliquod, si possim, exhibeam. Po- 
sonii 29. Julii 1751., verus in Christo frater et servus Fr. B. Klo- 
busiczky m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CV. 1751. 16. kolovoza. U Požunan. 
Franjo Klobušicki, arcibiskup koločki, Krčelića. 


Reverendissime domine abbas et canonice! Dei voluntatem et 
Augustae clementiam cum solatio amplexus sum, cum ideo, quod 
amplissimus ad bene merendum campus mihi sit propositus, tum 


! Sada još biskup bosanski, a malo poslie zagrebački. 
% Gdje je bio uz hrv. bana, v. br. C. 
8 Franjo Thauzy. 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 1617 


vero quod vicissitudinem rerum humanarum in me ipso exsperiar, 
ut amplius ad animum redire possim, et super huc vel maxime 
laetor ac reverendissimae dominationi Vestrae pro humana gratu- 
latione multum debeo. Quoad Se, quidquid in manibus meis erit, 
non est, quod in me dubitare possit. Rem serio commendavi ex- 
cellentissimo comiti cancellario et adhuc commendaturus sum. Nunc 
enim aliud boni praestare nequeo cum in ecclesia Zagrabiensi, do- 
nec Chiolnichius ! bullas non obtinuerit, nullum sit legitime vacans 
beneficium ; ego autem confirmationem prius ac ille accipiam, et 
per hoc cessabit mea jurisdictio. Quoad vero temporale possesso- 
rium jam installatus in camera est Zagrabiensis, quominus fratri 
Suo adesse possim. Haec ad Ejusdem et perennnem erga Eandem 
benevolentis animi observantiam reddens, sum reverendissimae do- 
minationis Vestrae addictissimus semper. frater in Christo et ser- 
vus F. B. Klobusiczky m. p. Posonii 16. Augusti 1751. R. D. 
Kereselics. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CVI. 12751. 17. kolovoza. U Požunu. 
Petar Škrlec Krčeliću 


Dulcissimo patri Balthasari Kerchelich Petrus Skerlecz S. P. D 
Veli, da radi za Krčelića u dogovoru s Bandijem. — — Novi hic 
nibil boni. Post acceptas a Sua maestate resolutiones, nihil prope- 
modum consolationis continentes, exasperati statuum animi nescio 
quid triste promittunt futura prospicienti. Sed Dii _meliora! La- 
boratur diligenter in replica, nam preces suas repetere constitue- 
runt. Quanta, Dii boni, lamenta! quae quaerelae, publicae non 
. minus ac privatae! Sane justus dolor durius etiam quam auri- 
bus delicatis hujus saecnli placeret, loqui fecit nonnullos. Quid? 
quod periculum  subest, nisi favorabilior a rege detur resolutio, 
revocandi promissi, adeo sunt omnes exacerbati. Hesterno die 
opus deputationis proportionalis pro  ratificatione submittendum 
proposuit palatinus, sed repugnante nobilitate, quae non ante vult 
illud submittere, quam resolutiones iteratae emanent: ita nempe 
viam sibi sternunt ad retraciandam promissionem, si nova conso- 
latio eos nulla maneat: cujusmodi verba publico etiam in consessu 
sunt audita. Finis diaetae serior veniet, quam putabamus. Ipse 
conjice, mi pater, quanto tempore replica et resolutio et inarticu- 
latio egeant. Hodie tamen ego res meas omnes praeter paucissi- 
mas, quibus carere quotidie non possum, occasione ea, qua protho- 
notarius et Magdalenich suas miserunt, expedivi. — — Rogo autem 
Te, mi pater, de Valachis me certiorem facias. Frater meus jam 
est in Croatia, forte etiam Te jam convenit. Vale. Pisonii die 
17. Augusti 1751. 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici, 


! koji je bio imenovan bosanskim biskupom. 


168 M. MESIĆ, 


CVTII, IZUI. 28. kolovoza. U Požunu. 
Franjo Klobušicki, arcibiskup koločki, Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas et canonice! Pro suis in me stu- 
diis, quae cum mea satisfactione constanter impendit, multum re- 
verendissimae dominationi Vestrae debeo, nec horum immemor 
futurus, atque aliter de sua in me fidelitate persvasus sum, quam 
ut putem malam subversationem ex parte sua intercessisse, et 
certe occasio mihi tantum praebeatur, qua suis commodis prodesse 
possim, ego in me diligentiam desiderari non patiar. Quoad alte- 
rum membrum, hoc adhuc consilii superest, ut dominus Bosnensis * 
ad resignationem officii lectoris sub manu et secretissime dispona- 
tur, antequam confirmatio romana advenerit, non est quod dubitet 
seu dominus vicarius Kukulyevich, sive reverendissima dominatio 
Vestra, prout etiam ad casum vacantis illius residentiae  eandem 
gecuram reddo. — — Posgonii 23. mensis Augusti 1751. — — 
Fr. B. Klobusiczky m. p. 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CVINI. 1751. mjeseca rujna. 
Barun Antun Klobušicki Krčeliću. 


— — Quo animi sensu tulerim quod in his occasionibus nihil 
evenire potuerit pro reverendissimae dominationis Vestrae commo- 
dis, id me etiam tacente pro arcta illa, quae mihi cum reveren- 
dissima dominatione Vestra est necessitudine, facile dispicere po- 
terit. Sed nondum omnium sol occidit dierum! Saepe ego his 
diebus cum fratre meo ?* de reverendissima dominatione Vestra egi, 
quem sibi certe amicissimum esse sciat, professusque est palam, 
multis istud audientibus, quod si per ipsum stare poterit, se omni- 
bus viribus effecturum certe, ut primum, quem vacare contigerit, 
episcopatum reverendissimae dominationi Vestrae procurare valeat. 
Dignetur proinde modica reverendissima dominatio Vestra esse pa- 
tientia ; vigilabo ego certe omni occasione, ut quid boni reveren- 


dissimae dominationi Vestrae evenire possit. — — Reverendissimae 
dominationis Vestrae > a. Septembris 1751, servus obsequentis- 
Simus..... ..... 


Izvor. u sveučilišt. kujišnic 


CIX. 1751. 2. prosinca, U Slanju. 
Grof Ivan Patačić Krčeliću. - 


Reverendissime domine canonice et abbas! Sisciam episcopali 
sede ornatam fuisse, comuniter tradunt. Non desunt, qui eam dein 


1J.A. Čolnić. 

% Arcibiskupom Franjom Klobušickim. 

* To je podrezano; nu da je tu bio podpisan bar. Antun Klobušicki, kaže 
mi pismo, poznato iz drugih listova ; a i sadržaj je ovoga pisma sasvim 
prema tomu. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 169 


Zagrabiam translatam contendant. Inde ortum, progressum et 
occasum episcopatus hujus, nec non num sit translatus vel non, 
perscribi ac sincere de omnibus erudiri peto a Te, quem scio et 
in his versatum et in erudiendo liberalem esse. Cuperem etiam 
scire vitam canonici Altabanak. Hoc ideo perscribo, quod sperem 
& Te rescire me posse. Topograpbiam Hungariae, superiori anno 
excusam, contuli cum Bombardiana, quae ni! plus habet,. quam 
progressus et laudes Jesuitarum. Bonus homo praetermisit coronas 
dnnexas, quas, si ita supeteret ingenium ut animus, eas cum scboliis 
ederem, non tamen sine authoris modernae topographiae rubore. 
Si enim placuit suscipere opus, eidem manum ultimam imponere 
oportebat, et non mancam rem edere, ac in altero id arguere, in 
quo solus peccat. Haec omnia ab eo animo seripta velim accipias, 
qui semper desiderat, a Te magle poliri et erudiri. Me autem Tui 
aestimatorem ama. Szlanyae 2. Decembris 1751. C. Joannes Pa- 
tachich m. p. 


Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije. 


CX. 1751. 16. prosinca. U Beču. 
Barun Adam Patačić, naslovni biskup i savjetnik dvor. kancelarije ', Krčeliću. 


Reverenđissime domine abbas et archidiacone *, domine frater 
mibi colendissime! Dabit veniam, quod suis quaternis ad me datis 
bactenus non responderim ; vere enim multis fui occupatus, et etiam- 
num occupor. Accedit, quod agere maluerim, quam scribere. Hodierno 
itaque cursore mandatum regium ad venerabile capitulum est ex- 
peditum, serio praecipiens, ut circa institutionem beneficiorum obser- 
vato in casibus huic similibus ecelesiae Zagrabiensis usui et con- 
svetudini pro bac vice semet accomodare modis omnibus debeant 
et teneantur. Casus itaque credo satis esse notos, qui sub Eszter- 
hazio, respective et Branyughio, .contigerunt; addo jam non qua 
consiliarius regius, sed qua canonicus Zagrabiensis, ut similes haud 
moveant quaestiones, quja cuivis prudenti facile erit penetrare, 
quid termini illi pro hac vice, mandato impositi, significent. Valde 
mihi grave, fateor, accideret, si me a consiliis principi axistente 
ecclesia nostra pr aejudicium quodpiam experiri deberet: hinc enixe. 
quaeso, velit venerabile capitulum sibi syncere et fideliter consu- 
lentem audire confratrem. Plura scribere nec -vaccat, nec mihi 
licet. Resolutio regia super assesgoratu tabulae judiciariae nondum 

_ exivit; quamprimum prodierit, significare non intermittam. — — 
Viennae die 16. Decembris 1751. A. Patachich m. p. 


Izvor. u knjižn. jugoslav. akademije. 


1 V. Rad XXXII. 18. 
2. Glede toga naslova v. Rad XXXII. 19 isl. 


170 M. MESIĆ, 


CXL 1751. 18. prosinca. U Ljubljani. 
Antun Terzi Krčeliću. 


— — Illustrissimus comes a Gallemberg, jam annus labitur, me 
rogaverat, ut satagerem aliquid de familia Kerscka de Zaiezda 
rescire, ad arborem familiae suae rite efformandum. — — U tom 
se Terzi sad obraća na K., quem dignissimum surculum reveren- 
dissimi domini Georgii Marcellovich, mihi multis amicitiae  titulis 
conjunctissimi, noveram. Multa ille mecum contulit adhuc vivens, 
quae typis vulgare meditabatur, sed morte praeventus litterariae 
suppellectilis et cogitationum suarum cum haeredem dominationemn 
Vestram instituerit, me una admonuit, ut, si antiquarum rerum 
cupidus rescire aliquid desiderarem, ad fontem (reverendissimam 
dominationem Vestram intelligo) recurrerem. — — Labaci 18. De- 
cembris 1751. — —- Antonius Terzi Soc. Jesu m. p. 

Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


CXIlI. 1752. 5. siečnja. U Beču. 
Barun Adam Patačić, savjetnik i naslovni biskup, Krčeliću. 


— — Gratulor itaque jam syncere de adepto assessoratu ta- 
bulae. Diu res differebatur, quia oportuit machinationibus ad ever- 
tendum fortem adversarium ; heri tamen res primum prodivit. Seri- 
psissem illico, nisi scivissem, Te primum a sua excellentia comite 
cancellario, cui totum debes, id percipere oportere. Sit hoc prae- 
liminare majorum, quae Tnae debentur virtuti. Placuit suae ex- 
cellentiae_ comiti cancellario suas, quas domino episcopo seribit 
promotionis hujus nuncias, mihi communicare, ex quibus intelligere 
licuit, Te ab eodem domino episcopo ' vehementer commendari, 
addendo rationem: quia qualitates Tuae eidem sunt notae. Sed 
haec sub rosa, tantum ut scias, quid eatenus scriptum sit. Non 
credas, rogo Te, Tuos dormire amicos. Virtus premi, non opprimi 
potest. Quod priori litera domino archiepiscopo scribendum  svasi, 
quaeso pon negligas. Me ama et vale, charissime frater, Viennae 
die 5. Januarii 1752, Tuus syncerus et fidelis amicus A. Patfa- 
chich] m. p. 


Izvor. u sveučilišt knjižnici. 


CXIJI. 1752. 12. siečnja. U Ljubljani. 
Antun Terzi Krčeliću. 


— — Ocecasione bac etiam perlubenter intelligerem aliquid de 
familia Vesslarich, quae ante 200 circiter annos (et fors amplius) 
in Croatia floruit. Caeterum vix par seribendo sum gaudium meum 
explicare, quod ex reverendissimae dominationis Vestrae epistola 
accepi, cum perspexissem insignem eruditionis amorem et patriae 


1 Franji Thauziju. 


KORBSPONDENOCIJA KRČELIČEVA. 171 


bistoriae evulgandae desiderium. Fortunent superi justa desideria 
concedantque felicem conatibus exitum. Gaudebit profecto orbis 
litterarius, virum repertum fuisse, qui id ausus sit, quod anteces- 
sorum nemo hactenus est assecutus. Sed otium amant litterae ani- 
mumque a curis vacuum; hoc ipsum ut, opere compleatur, ex 
corde desidero. Prodiit extremo Šeptembri proxime elapso Tom. 
imus [llyrii Sacri, opus absolutissimum, ut eruditi fatentur; et 
complectitur ecclesiam  Salonitanam. Alter tomus proxime etiam 
publicam lucem aspiciet. Operi primam manum admoverat P. Phi- 
lippus Riceputti, societatis nostrae, amanuensem agente illustris- 
simo et reverendissimo moderno archiepiscopo Spalatensi Antonio 
(sic) Bizza. Fuit praedictus pater per medium circiter annum Za- 
grabiae; habitationem acceperat apud P.P. Franciscanos; scripta 
antiqua capituli perlustravit, multum adjuvante reverendissimo do- 
mino Kovachievich, cantore, qui multa illi monumenta communi- 
cavit, pluraqua de ecclesia Schissiensi !' dicitur reperisse Ragusii 
et in insula Arbe. Sed cum praefatus pater praemortuus  fuisset 
Romae, antequam tomus primus lucem asperisset. sparta concredita 
fuit viro eruditissimo P. Josepho (sic) Farlati, qui feliciore conatu 
multis additis, quae in manuscriptis defuncti desiderabantur, primum 
et secundum jam tomum orbi litterario spectabilem fecit. — — 
Nuper pariter ab amico mihi redditus fuit Liber epistolarum Sto- 
baei de Potemburgo, episcopi Lavantini. Cum hunc attentius per- 
legissem, inveni duas datas ad Simonem, episcopum Zagrabiensem, 
quae dignae forent, ut historiae inserantur. — — Labaci 12. Ja- 
nuarii 1752. — — Antonius Terzi Soć. Jesu m. p. — — 
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


CXIV. 1752. 25. siečnja. U Pešti. 
Petar Škrlec Krčeliću. 


Dulcissimo patri suo Petrus filius 2 S. Si vales, gratulor, ego 
quoque nune valeo; sed. fractus longo arduoque itinere Pestinum 
aeger sum delatus. — — Feketeium deinde accessi, qui habitis 
de patriae nostrae rebus paucis, sed svavibus, verbis mensam suo- 
rum, quos vocant cancellistarum, mihi obtulit. — — Hospitium 
quoque in domo personalis mihi non est, vacuo loco non existente, 
quod sane commodum mihi evepnit: illic enim in tanta otiosorum 
hominum multitudine studiis asveto difficilis juxta ac damnosa fuis- 
set habitatio. Quanquam, proh dolor! ita etiam exigua mihi restat 
diei pars, qua levamen molestiarum e libris nostris petere liceat, 
utpote die fere toto aut expeditionibus, aut excubandi ad fores 
principalis, aut famulandi ad mensam erercitiis impenso. Sed haec 
proficiendi causa ferenda sunt, meliora. tempus dabit. Apud archi- 


1 Sisciensi ? 
3 Da je to Petar Škrlec, o tom odlučuje bez dvojbe već samo pismo. Ova 
primjetba valja i za više dalje sliedećih Petrovih pisama. 


172 M. MESIĆ, 


raesulem visitandi officio defunctus, gratum sibi officium nostrum 

isse animadverti. — —  Pristinum hominum nostrorum odium 
magnopere crevit in Klobussiczkio, posteaquam de rebus in: capi- 
tulo recens gestis est factug certior. — — A fratre unas jam ac- 
cepi: non dubito, quin ad Te perscripserit de rebus iisdem, de 
quibus mecum egit. Ego feriis paschalibus invisere ad eum con- 
stitui, quod si tum forte minus licebit, ferias messis Agriae trans- 
igere proposui. — — Dabam Pestini die 25. Januarii 1752. 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CXV. 1752. 80. siečnja. U Gjuru. 
Mihail Lipšić Krčeliću. 


— — Constans reverendissimi domini abbatis beneficentiae me- 
moria tertio meum calamum ad testimonium grati animi qua licet 
ratione demonstrandum adegit, eo tamen solum fine, quod grati- 
tudinem et vinculum existimem  distantium loco animorum et ge- 
nuinam imaginem benefactoris. — — Parcat reverendissimus do- 
minus abbas importunitati meae. Confido in eam benevolentiam 
reverendissimae dominationis Vestrae, qua indignus licet, diu tamen 
fruitus fui !. Certo et nunc bibliothecae illius participatione gau- 
dere vellem, etsi satis abunde recentibus etiam auctoribus, muneri 
meo congruis, provisum me fatear per liberalitatem prioris rectoris 
Szegedy. — — Jaurini 30. Januarii 1752. — — P. Michačl Lipsicz 
e S. J. profess. ss. theolog. 

Izvor. u knjižn. jugoslav. akademije. 


CXVI. 1752. 7. veljače. U Pešti. 
Petar Škrlec Krčeliću.? 


— — Factum Tuum iis probari, quorum approbatio omnium 
malevolorum calumniis superior est, Tibi gratulor, mihi vero gaudeo. 
Intermittent, opinor, de fervore suo inimici, dum serio rem agi 
docti fuerint. Itaque jam ante institutionem congratulor felicitati 
Tuae, cum in gerendis rebus, tum in aemulis superandis, petoque 
abs Te, Tibi ut persvadeas, quemadmodum  utriusque fortunae 
Tuae partem capere volo, ita utrumque, tum ecelesiasticum, tum 
prophanum, quod recens adeptus es, officium maximae mihi esse 
voluptati. — — De fratre meo antistes Agriensis honorificum ha- 
buit sermonem, dum ad eum nuper venissem visere; de me autem 
dolere se ajebat, quod ab e0 viro, cui servire permagni mea inter- 
fuisset, discesserim: a Te enim magna teneritudine commendatum 
maximis gratiis complexurum fuisse. Sed re hac mutari nequeunte, 
personali (audientibus collegis meis) pro sua, quam non mediočrem 
omni tempore expertus sum in me benignitate, ad invidiam colle- 


! Bio je ujeko vrieme i u Zagrebu (Wurzbach, Biograph. Lex.). > 
* Da je ovo pismo od Petra Škrica, odlučuje se samo po rukopisa. 





KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 173 


garum me commendavit, iisque ornavit laudibus, quarum ego mi- 
nime capax sum. Haec ad Te de nobis, quia fortunam nostram 
permagnae Tibi curae esse certo scio. Praeterea nihil mihi est, nisi 
vetus illud, Te a me constanter ac syncere coli et amari. Vale. Pe. 
stini die 7. Februarii 1752. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CXVII. 17598. 18. veljače. U Beču. 
Pukovnik Većeslav Kleefelt Krčeliću. 


Piše, da se uzda, da će se pitanje o priepornom arcidjakonatu 
povoljno riešiti po Krčelića, jer da on na svojoj strani ima biskupa 
i savjetnika Adama Patačića, zatim arcibiskupa Fr. Klobušickoga 
i bana K. Baćana. 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CXVINI. 1758. 27. veljače. U Pešti. 
Petar Škrlec Krčelića. 


Balthasaro Kercselicsio, patri suo dulcissimo, Petrus filius 8. 
— — Ego autem bachanalia egi non admodum jucunda, et quod 
deliciis hujusmodi animus, ut scis, ad severitatem compositus, non 
capitur, et quod magis his ejusmodi in locis indulgere placet, ubi 
nonnisi honestissimus quisque adest. Intelligis, nec dubito, quid 
haec sibi velint. A fratre meo frequentiores mihi mittuntur; po- 
stremis de .inopia gardellarum Agriam accusat. Scilicet doctorum 
uritur igne, sed cave rideas. Mojoj principališe rubaču kušujem, 
ako je čista. Preporučam prebivajuću na dalkom službenicu i pro- 
sim, naj ju nezavrgu; ar vernešu budi na rubaču slačiti, budi na 
blačice oblačiti, budi na postel stopiti stanovito nenajdu. Haec 
more nostro jocamur. — — Ego ad vos in Octobri, pro paschate 
autem Agriam, nisi personalis secus disponat, cogito. An ven- 
turo anno Pestinum repetam, dubito. Vale, mi pater svavissime, 
Tibique persvadeas, me quam sim magis esse Tuum non posse. Ite- 
rum vale. Dabam Pestini die 27. Februarii 1752. 

* Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CXIX. 1752. 11. ožujka. U Jegru. 
Nikola Škrlec Krčeliću. 


— — Lei mi perdonera dunque, dolcissimo padre, se prendo 
I ardire di pregarla con questa accio, per quanto permettessero 
i suoi labori, si degnasse di farmi godere di quel unica conšola- 
zione, che sola mi resta nella barbaria di questo paese. Mi creda, 
dolcissimo padre, che, se non mi divertissi co" i libri e colle let- 
tere, non saprei come sofrire la noja di questo spiantato luogho. 
Ma pažienza. Nel resto mi consolo della fortuna, che Li a fatto 
tenere, benche piu tardi del dovere, il dovuto a la Sua virtu ho- 
norato posto. Piacesse al cielo, che cominciasse una volta il mondo 


174 M. MESIO, 


cognoscere il Suo gran merito e darli i dovuti onori. Spero, che 
doppo tante gare abbia alfine secondo il comun stylo da vincere 
la virtu I invidia, e che in quel altro affare ancora, tocante 1 ar- 
cidiaconato, Lei abbia vinto. — — Sono e resto Suo, dolcissimo 
padro, Erlau li 11. di Marzo 1752, servitor_ umilissimo e figlio 
icolo Skerlecz. 
Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CXX. 1752. 1. ožujka. U Ljubljani. 
Grof Antun Josip Auersperg Krčeliću. 


— — Cum jam perillustris dominus Stephanus Konshek primum 
poguerit confidentie lapidem, super quo cum perinissione domina- 
tionis Vestrae reverendissimae structurus sum aedificium, quod in 
hoc consistit, ut dominatio Vestra reverendissima tanquam, uti in- 
audio, a secretis illustrissimae dominae comitissae Mariannae Keglo- 
vich, natae comitissae Draskovich, mihi quidem in 2do gradu san- 
gvine junctae, sincere aperire dignaretur, an haec prudens domina 
aliquod prudens et sibi proprium connubium inire se resolvere 
posset. Moli Krčelića u poduljem pismu: da skloni Keglevićku, da 
podje za njega. — — Labaci 11. Martii 1752, obligatissimus servus 
Antonius Josephus comes ab Aursperg m. p. 

Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije. U sveučilišt. pako knjižnici prepis uz 
list Auerspergov od 27. ožujka 1752, u kojem se radi ob istoj stvari. 


CXXI. 1758. 24. ožujka. U Beču. 
Pukovnik Većeslav Kleefelt Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas, domine mihi čolendissime! Intel- 
lecta domini reverendissimi Radich morte, mox, habita praevia cum 
illustrissimo domino episcopo barone Patachich concertatione et 
cointelligentia, suae excellentiae banali de reverendissima domina- 
tione Vestra debita modalitate propositionem facere properavi. 
Hocce itaque cursore eadem sua excellentia banalis illustrissimo et 
reverendissimo domino episcopo serias scribit litteras, recomendat- 
que pro promotione reverendissimam dominationem Vestram cum 
adhortatione ea, ut idem dominus illustrissimus episcopus tam in 
60, quam et in aljis majorem excellentissimi et illustrissimi domini 
comitis cancellarii dignetur habere reflexionem et considerationem, 
secus contrarium faciendo tam eidem, quam et venerabili capitulo 
in occursuris cireumstantiis obesse posset. Quae litterae, si (alio 
jam medio tempore .forsan ad archidiaconatum promoto existente) 
tarde venerint, adminus pro futuro prodesse poterunt. Promotione 
autem secuta, in eventum :eum, si excellentissimus et illustrissimus 
dominus archiepiscopus Colocensis intuitu praescitae, per se factae, 
archidiaconatus denominationis ultro rem presserit et triumphaverit, 
facile ex uno ad alium archidiaconatum translatio fieri poterit. — — 
Viennae 24. Martii 1752. Kleefelt m. p. ! Colonellus. 

Izvor. u knjižnici jugosl. akademije. 


1 Krajiški pukovnik u Kostajnici. 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 175 


CXXII. 1752. 26. travnja. U Pešti. 
Petar Škrlec Krčeliču. 


Balthasari Kercselicsio, patri suo svavissimo, Petrus filius S. Re- 
duci mihi Agria, ubi ferias has egi, nihil fuit majori curae, quam 
ad Te scribere quibusdam de rebus, quae in mutuo cum fratre 
sermone occurrerunt. Sed ante id Te volui certiorem facere, fratri 
meo cum comite juvene Karolyo (nam de Grasalkovich nihil me- 
morabo) arctam intercedere necessitudinem, quae causa fuit, ut ego 
quoque magno illic in pretio habitus sim. Comes ille, cum de lit- 
teris, qui ei jucundissimus est, sermonem haberemus, curiosius 
quaesivit, quo duce quove pacto a superficiali Jesuitarum eruditione 
ad hanc genuinam pervenissemus. Nihil nobis gratius tum erat, 
quam omnia haec in Te refundere, quo non solum authore, verum 
et duce atque adeo instructore, si quid tamen profecimus, nihil 
obliti eorum, quae maximam Tibi aestimationem apud comitem con- 
ciliarent. Incredibile est, quanti comes, eruditorum virorum esti- 
mator eximius, ex eo Te faciat, quam non Te colat modo, sed 
etiam amet; nihil enim jucundius accidere sibi posse identidem 
repetiit, quam familiaritate Tua coram gaudere. Haec eo dicta 
sunt, ut intelligeres, quam jucunda mihi sit virtutum atque ideo glo- 
riae Tuae commemoratio. — — Dabam Pestini postridie mei redi- 
tus die 26. Aprilis 1752. 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CXXIN. 1752. 29. svibnja. U Pešti. 
Petar Škrlec Krčeliću. 


Balthasari Kercselicsio, patri suo dulcissimo, Petrus filius S. — — 
A Szalpekio, nuper Vienna reduce, maxima cum voluptate intellexi, 
Te videlicet, mi pater, tota Vienna totaque aula optime audire, 
Tibi omnium studia favere, ad episcopum ' iterata fulmina (man- 
datum inquam gravius) missa esse, banum praesuli hoc exemplo 
scripsisse: si aulam, si se, si illos omnes, quibus episcopatum ac- 
ceptum refert, offensos nov cupiat, archidiaconatum Tibi ut con- 
ferat. — — Nunc praeter ea, quae nuper scripsi, quaerere non- 
nulla liceat. Itaque rogo Te, mi pater, quae habes commissionis 
systematicae  M.SS. tantisper ut revolvas, quidve contineant, me 
facias certiorem, videlicet: an diarium dictae commissionis, vel 
glossas in Verbčczium, aut novum Tripartitum, ab eadem commis- 
sione systematica elucubratum, aut (quod praecipuum est) quatvor 
illa systemata, quorum articulus 59. 1715 meminit, complectantur. 
Causam rei accipe. Quoniam deses majorum nostrorum socordia, 
nisi rectius invidia dicenda sit, nullos propemodum commentarios 
juridicos typis vulgatos ad nos transmisisset, ut defectum hunc 
sarcire, et non: incertis subsidiis ad jurisprudentiae fundum pertin- 


1 Franju Thanzija. 


1176 M. MEGIČ, 


gere possemus, juncta cum fratre strenua opera juridica M.SS. 
undique conquirimus. Qua in re, quia eximium quid ac prope sin- 
gulare esset opus systematicae commissionis, ei exquirendae anxie 
insudamus: si apud Te erstat, paterna Tua benevolentia fruituri, 
sin minus, majore quam hactenus studio perquisituri. Quo obtento 
reliquum erit, ut Quadripartitum illud, cujus articulus 10. et 11. 
anni 1550, ac post hos Kithonicsius in Dubiet. 55 et cap. 2d Q. 3. 
et alibi passin, tandem praeter hunc P. Szegedius in Tyrocinio 
suo ad tit. 6. par. 2dae S. 12. 13. 14 meminerunt, exquiramus. Ad 
utrumque hoc Tua, mi pater, opera nobis est cumprimis nečes- 
saria. Peto itaque abs Te majorem in modum, in exquirendis ge- 
minis his M.SS. operam Tuam nostrae ut conjungas. Quod. si 
feceris, spes est non vana, fore ut (historia regni nostri Tuo studio 
contexta, juris autem patrii institutionibus communi opera elabo- 
ratis) quae duo non tyronibus modo, sed iis etiam, qui in utro- 
que genere haud mediocriter profecerunt, ingentem hodie difficul- 
tatem objiciunt, ea suis modo dicto evoluta tenebris posteros cla- 
riori luce perfundant. Ita etiam ejus, cujus majores nostros accu- 
samus, seu ignaviae, seu invidiae, notam a nobis amovebimus. Sed 
in rem hanc academia illa, cujus Viennae saepe per ocium memi- 
nimus, cumprimis facere videtur. Hanc proinde, si probas, quum 
una erimus, instruemus. Atque hic erat, ini pater, quum Agriae 
nuper essem, cum fratre mihi jucundus sane serimo, cujus Te facere 
certiorem operae pretium visum est. Rem tamen integram in tem- 
pus illud servamus, quo rebus nostris ipsi domi vacabimus. Interea, 
mi pater, Tu eo solatio fruere, quod, quae sparsisti in nobis eru- 
ditionis semina, non periverunt; nos vero ea semper consolatione 
afficiemur, guod sors felicior gemino nos patre donaverit: altero, 
cui quod vivimus, altero, cui quod recte vivere didicimus, debe- 
mus. [llum, quia communis naturae lex jam eripuit, hunc ut boni 
superi diu florentem incolumemque servent, candidissimis votis 
comprecamur. Vale, mi pater svavissime, et lachrymas, quas haec 
seribenti immodicum gaudium pene elicuit, non vulgaris amoris 
argumentum habe. Iterum vale. Dabam Pestini die 29. Maji 1752. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CEXIV. 1752. 81. listopada. U Beča. 
Barun Adam Patačić, naslovni biskup i savjetnik, Krčeliću. 


Reverendissime domine frater, mihi semper amantissime! Pre- 
tiosas plurimique semper habitas amantissimi domini fratris literas 
recte accipio, et pro constanti mei memoria multum obstringor, et 
sinjstram ex corde doleo valetudinem melioremque dehine et con- 
stantem intime precor. — — Quoniam ego hoc anno nec in Croa- 
tiam venire, adeoque nec visitam archi-diaconatus instituere valeam, 
supplico, velit vices meas pro sua commoditate et experta in me 
benevolentia supplere. Paulinos, quaeso, quantum possibile absque 
strepitu ad aulam promovendo componere et compescere studeat: 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 177 


similia enim multum hic odiosa esse experior in dies. Gratissimum 
autem mihi erit intelligere et specificos eorum excessus ac prae 
tensiones, quam et domini fratris contra tales appositum scriptum, 
una cum eorundem data desuper responsione, ut, si casu illi rem 
promoverent, ego praevie informatus alios quoque pro re nata in- 
formare valeam. Nova isthic nulla. Spero tamen, propediem me 
a dominis ablegatis nostris isthuc venturis aliqua ex Croatia audi- 
turum. Circa praecedentiam inter politicos et militares stabilitam 
(scribo sub rosa) intervenit positiva resolutio regia contra mentem 
cancellariae, quae habuit rationem status politici: domina est, nos 
subditi; illa imperare potest, nos obedire debemus. — — Viennae 
31. Octobris 1752. A. Patachich in. p. 


Izvor. u knjišnici jugoslav. akademije. 


CXXV. 1752. 28. studena. U Slanju. 
Grof Ivan Paiačić Krčeliću. . 


Reverendissime domine abbas! Quem librum a me postulasti 
eundem exmitto, quo si conatus Tui promovendi sunt, multum gra- 
tulabor_ mihi. Ego vero a Te praesummo petere promissam mihi 
de Siscia notitiam, quam ut mihi supedites, vehementer Te oro. 
Ignoro, quid mihi charius accidere posset, quam ejus loci habere 
perfectam notitiam, eujus scriptores omnes cum laudibus meminere. 
— — Me autem totum Tibi consecro et maneo, Szlanyae 23. No- 
vembris 1752, Tuus ad cineres Joannes Patachich m. p. 

P. S. Nostro Petro Skerlecz dices ave et monebis eum dđiligentiae 
in describendo. 

Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije. 


CXXVI. 1752. 17. prosinca. U Gradecu. 
Andrija Blašković Krčeliću. 


— — Quod ad rationem studiorum, attinet, si necdum innotuis- 
set reverendissimo domino abbati, haec fere sunt: theologi primi- 
ani, ut vulgo dicimus, nulli sunt, etenim hi eloquentiae sacrae grae- 
caeque condiscendae linguae dant operam, nos cum secundi anni 
theologis mane a media octava ad mediam nonam controversas 
fidei quaestiones, quartiani vero et tertiani jus canonicum audi- 
unt, tum una omnes a media nona ad mediam decimam Tractatum 
de incarnatione scribimus, scriptionem seu circuli sive scabellum, 
ut vocamus, excipit. A prandiis a secunda ad tertiam pro primi 
anni et secundi anni haebrea, pro caeteris a media tertia ad ter- 
tiam, sequitur dein ad quartam usque praelectio ex Tractatu de 
angelis et actibus humanis patris Erber. Haec diebus scholarum ; 
festivis vero et dominicis mane a media decima ad mediam pri- 
mam decimam explanatio sacrae scripturae, uti et a meridie a se- 
cunda ad tertiam, conventus enim Mariani in matutinum tempus 
sunt translati. Philosophia biennalis est. P. professor physices 
philosophiam patris Zanchi suis praelegit; P. professor logicae 

STAR. VIII. 14 


178 M. MEŠIČ, 


suam per partes typis dat, sicque inter suos distribuit. — — 
Graecii 17. Decembris 1752, clientum infimus Andreas Blasko- 
vich m. p. S. J. : 


Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


CXXVII. 1752. U Jegru. 
Nikola Škrlec Krčeliću. 


Monsieur mon tres honorć pere! J'ai recu la Votre avec tout 
le respect, que doit un fils a son ie plus aimable pere. J'en suis 
consol6 de ce cottć, mais d'autre part j'en suis extremement fachć, 
puis qu'il m' y falloit entendre les Votres fort tristes avantures. 
Croyez, que cella m'a fachć de sorte, que je ne pensois plus que 
des eremitages, voyant la malice des hommes etre si grande, qu'y 
il n'y a aucune maniere de le pouvoir resister. Mais en parti- 
culiere, je Vous prie tres humblemente, mon tres chere pere, . 
de me faire scavoir, s il est vrai, qu'il me fut ecrit, que le feu 
Votre ami ne svit pas portć a IV enteremente par les prevendaires, 
mais par des gens vile et infame, qu'on appelle satrapes. Si c'est 
la verite, peut on s' imaginer un peuple plus barbare e cruel, que 
ce le motre? Par Dieu tout - puissant sont ces des Chretiennes, 
ou des Turques, ou Arabes, qu'ils puissent avoir cette idće cruelle 
de se venger sur le corp mort d' un, qu'ils adoroient vif. Je Veus 
avoue, mon pere, que toujours, que me souvienne cette infame bru- 
talitć, j'ai besoin beaucoup de forces pour tratenir les larmes. Mais 
pas sons a un autre point moint facheux, que celui la. J'ai beau- 
coup d' esperances, que Vous viendrai triompher dans Votre affaire ; 
je crains pourtant, que la meme victoire ne Vous soit fort preju- 
dicieux. Mais ce le chemin ordinaire des grandes hommes d' avan- 
cer par les adversit6ćs. Je m'en console et je ne doute pas, qu'il 
n' arrive le meme a Vous. Je Vous prie neamoins d' avoir la bontć, 
de me signifier le progrć de cette affaire, e la volontć d' eveque e de 
| autre gens, que viendrez esperimenter envers Vous a cause de 
cette affaire. — — Je salute Mr. Fabchich e je le prie de me 
vouloir ecrire quelque chose, s'il aura de temps. Je Vous prie de 
signifi&er ce que parle de moi le prothonotaire e les autres Croa- 
tes. Ici par graces de Dieu j'ai de bon jours; j' etudie e je me 
divers avec la conversation de Mr. conte Karolyi ou Grasalkovich, 
e quelque fois avec Y eveque meme. Mr. conte Karolyi est un 
jeune fort bien elevć; il a beaucoup d'esprit et de I eruditione 
meme. Adieu mon chere pere. Je reste Votre, Mr. pere, A Er- 
lau 15. (sic) 1752, tres obeissant serviteur et fils Nicolas Sker- 
ecz m. p. 

P. S. Je Vous ai ecrit en francois a cause de la plus grande 
suretć. — — 


Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 179 


CXXVIIH. 1758. 16. veljače. U Jegru. 
Nikola Škrlec Krčeliću. 


Dolcissimo padre! Credo, ch'io non possa scusare meglio il mio 
colpevole lungo silenzio, che col interomperlo e col confessare sin- 
ceramente d' avermi reso degno d' un vehementissimo risentimento, 
ch'io spero pure, che impedira la Sua grandissinma bonta ed affe- 
zione, quando sapra, che non fu obblio o mancanza d' affetto, che 
mi fece mancar della mia obligazione, ma puramente un non 80 
che fatal lethargo, che non mi lascio vedere 1' inconvenienza, ch'io 
incontrava per questa si lunga taciturnita. Lusingandomi dunque 
del di Lei perdono e promettendo in avenire maggior diligenza, ora 
mi prendo ! honore d'incomodarlo colla presenie unicamente per 
il vivo desiderio, che eo (sic) di sapere le preziosissime novelle 
di Sua stimatissima persona e per far un atto d' una obligazione 
di figliolo, della quale io non cessero mai di farmi un grandissimo 
honore. 10, lode algi dei, vivo sano e quieto, godendo la erudita 
conversazione di quelli, ch'io o mentovato anno scorso. E giusto 
alesso che abbiam eretto tra noi una academia sul quella idea, 
che noi pensavamo fare a Vienna col signor Niczki. Sperv, che 
questo sia una imagine di quella, ch'io con grazia del Signore e 
col ajuto. di Sua bonta per il nostro ritorno in Croatia efficacemente 
mi propongo. Per altro di novelle io sono alesso si sprovisto, 
ch' io non Li saprei servire con niente, se non forse, che Mgr. 1 arci- 
vescovo di Kolocsa con molti altri signori per li ultimi giorni di 
questo carnevale s' attende in questa citta. Ma so, che il signor 
padre non fa copnto di queste bagatelle. Mi perdonera dunque e 
suplira alla mia mancanza, avendo la bonta di darmi le nuove di 
nostro paese, e principalmente di nostri comuni affari, perche 
essendo io stato negligente et per consequenza non avendomi ni- 
suni scritto, son tanto igvorante, che non so nemeno, chi vive, o 
chi muore in Croazia. — — Agriae 16. Februarii 1753, figlio e 
servitore Nicolo Skerlecz m. p. 


Izvornik u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


CXXIX. 1758. 1. ožujka. U Gradcu. 
Franjo Xav. Pejačević Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas! Tam opportunam occasionem va- 
cuam dimittere nolui, quin vel paucis lineolis vetus meum obse- 
quendi studium testarer, otium aliquod nactis, qui nuper libellos, 
unumque eorum exemplum ad reverendissimam dominationem Ve- 
stram, nullis datis literis, dimisi, multiplici et vario labore impe- 
ditus, parit hune mihi in dies sane negotiosum directoris officium. 
Biduo abhinc in sacello aulico solemniter praeter oppinionem meam, 
praesente praeside repraesentationis eodemque protectore, sacra- 
mentum officio annexum dixi. Mox religiosis omnibus, qui Graecii 


aut in vicino degunt, diem primum ad eruditum congressum con- 
* 


180 M. NESIČ, 


dixi. Propediem ab examinatoribus juramentum excepturus sum, 
Ita inter labores non undique gratos genioque aridentes annus 
effluet.  Reverendissima dominatio Vestra relevabit me inter haec 
taedia, si, quibus unice oblector, manuscriptas notitias historicas. 
quibus instructum probe scio, ad me pro bonitate Sua destinet, 
fideliter_asservandas, et capto subinde otio etiam operi diu medi- 
tato inferendas. Redibunt omnes cum multis gratiis dignaque me- 
moria ad suum dominum. Tutior, qua mittantur, nequit esse occasio, 
quam sit praesens; hanc ego reducem avidissime praestolabor. Cupio 
interim reverendissimam dominationem Vestram quam optime va- 
lere, meque Ejusdem gratiis favoribusque quam humillime com- 
mendo. Reverendissimi domini abbatis, Graecii 1. Martii 1753, servus 
obsequentissimus Franc. Xav. Pejacevich m. p. 


Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije. 


CXXX. 1758. (2) U Gradcu. 
Franjo Xav. Pejačević Krčeliću. 


Perillustris ac reverendissime domine abbas, domine ac patrone 
colendissime! Multis antehac modis me sibi obstrictum novo iterum 
beneficio devinxit reverendissima dominatio Vestra, cum historica 
sua monumenta, operose conquisita, nuper per patrem Jutrovich 
magna benevolentia obtulit. Accipio oblatum beneficium eoque 
propediem frui gestio. Quidquid inde lucis operi meo accesserit, 
totum id reverendissimae dominationi Vestrae debere me gratus 
fatebor. Utinam vero sicut nunc per literas, sic brevi coram devin- 
ctissimas gratias dicere possim. — — Franc. Xav. Pejachevich m. p. 
S. J. 


Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije. 


CXXXxXI. I758. 9. ožujka. U Jegru. 
Nikola Škrlec Krčeliću. 


Nicolaus * Balthasari patri suo S. Commovit me vehementer 
sors. Caeciliae sororis nostrae*, quam mariti saeviti& in postremum 
decurisse postremis fratris litteris intellexi. Sed enim agnosco vin- 
dex numen; scio, non nostram, at prothonotarii culpam puniri. 
Miseret me tamen sangvinis et, ni Tuus in illam amor mihi probe 
perspectus foret, peterem pro Tuo in me amore vehementer, ut 


! Da je list bio pisan te godine, nagadjam po prvih njegovih redcih, 
sravnanih s predidućim listom. Zna se, da je Pejačević njekoliko svojih 
spisa štampao u Gradcu od g. 1752 do 1757 (Horanyi, Wurzbach). Za 
njegovu biografiju ima Krčelić njekoliko liepih zrnaca u Annuah (strana 
566, 567). 

? Da je to Nikola Škrlec, odlučuje se već po pismu. 

š Bio ju je proti njezinoj volji udao tutor joj Adam Naišić za pri- 
sjednika sudbenoga stola Antuna Bedekovića (Aunuae 456). 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 181 


consilio, authoritate, rebus denique omnibus in hoc extremo suo 
casu illi sucurrere velis. — — De patria, cujus statum ut bonus 
civis scire admodum desidero, nemo ad me. Et vero, quis est, a 
quo sperare possim, quando Tu ipse, Tu mi pater, obticuisti. De- 
deram equidem ipse huic silentio antea causam, at nunc spero, Te 
meae diligentiae rationem habiturum. Noli, mi pater, id unum so- 
latii genus mihi eripere, ut et absens Tecum colloqui possim. De 
rebus Tuis, studiis occupationibusque sum prorsus ignarus. Heu 
quanta saepe me temporis illius invidia subit, cum cuncta ista 
Bononiam mihi diligenter  perscriberes. Profecto non parum ex- 
crucior, quod, cum crescere debuisset, tantum ab eo tempore e0- 
mertium nostrum  decreverit. Reparemus itaque id, mi pater, si 
placet, et tanti temporis usuram  litterarum frequentia compense- 
mus; capiamus, quem possumus, in tanta locorum  intercapedine 
amicitiae fructum, et eo saltem affectum invicem contestemur, quod 
alter alteri pars sit occupationum. — — Isthic fama ingens futu- 
rorum comitiorum est; alii emendandis legibus, ahi inducendo co- 
mercio putant indicenda, — — Ego praeter ordinarium “studium 
totus fere sum in conquirendis manuscriptis, neque id invita Mi- 
nerva. Sed omnia juridica tantum sunt, si pauca excipias, quae 
una, si Deus dabit, videbimus -—— — Agriae 9. Martii 1753, ve- 
rus filius et servus humillimus Nicolaus Skerlecz m. p. 
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


CXXXII. 1758. 8. svibnja. U Vrbini. 
Baronica Pudencijana Patačićka Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas, mihi colendissime, observandissime ! 
Sat dolenter de fortuito vectionis casu reverendissimae dominatio- 
nis Vestrae inaudiveram, ac tempore ipsissimo consolata, dum me- 
lius valere intellexi, adventum nihilominus praestolatum haud rata 
mibi terminum diei 14. in negotio miserae orphanae Marianae, 
aliunde ab omnibus praeter Deum ac singulares patronos ejus, 
inter quos et reverendissimam dominationem Vestram adinvenio, 
comendandumn duxi, cum et negotium causae, ipsa etiam actio ab- 
unde cognita foret, secundum quam tam securitas miserae, quam 
et eidem eotum obveniens quantum adjudicari intra dominium pos- 
Sit, ne per ultroneos (ut supponere est) causae progressus dam- 
num, aut ipsam etiam jacturam in obvenienti suo pati debeat. Ne- 
gotium interim dum tenerime commendo, me una lecto affixam 
misere significo et comendans maneo reverendissimae dominationis 
Vestrae, Verbinae 8. Maji 1753, servitrix obligatissima B. Puden- 
tiana Patachich m. p.! 

Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


! Podpuno joj je ime Pudentiana Barbara, a bila je žena baruna Ni- 
kole Patačića, s kojim je rodila opetovano spomenutoga Adama. Umrla 
je g. 1762 kod svoga sina u Vel. Varađinu. Ovo je pismo bez dvojbe 
ona sama pisala, Krčelić bo povieda o njoj u Annuah (str. 567): ,lati- 
nam loquebatur commode scribebatque latinas epistolas.“ 


162 M. MESIĆ, 


CXXXINI. 1758. 27. svibnja. U Pešti. 
Petar Škrlec Krčeliću. 


Balthasari Kercselichio, patri suo svavissimo, Petrus Skerleez S. 
— — De fratre id habeo, quod panegyricum D. Ivonijs fecerit, ut 
mihi videtur, satis latinum ; de reliquo Tuum esto judicium, nam 
cum ad Croatiam redivero, ejus exemplar_ ad Te feram. Eum co- 
mes Grasalkovichius, ad visitandum imperium profectus, pro viae 
gocio constantissime invitavit, sed ob tutoris patriaeque praejudi- 
cium consentire sibi integrum non esse respondit. — — Pestini 
die 27. Maji 1753. 

O toj istoj stvari pisa Krčeliću Nikola Škrlec iz Pešte 15. rujna, 
valjda iste g. 1753: — — Mitto Tibi, quem in festo Ivonis reci- 
tavi panegyricum. Tenuem sane et pro infantia mea siccum prorsus 
et exsangvem, qui tamen his in locis melius atque ego vel sperare 
potueram est acceptus. Sed ego meliore, quam vulgus est, judice 
uti constitui. Tibi rem integram defero, Teque pro singulari Tuo 
in me amore vehementer rogo, velis, ut doctissimam censuram 
Tuam cum omni, ut soles, sinceritate, quamprimum Tibi per otium 
licuerit, mihi perscribere Tuamque non solum de tota in universum 
oratione, sed et alias, quid Tibi probandum, quidve vituperandum 
videbitur, opinionem significare. — — Dabam Pestini 15. Septem- 
bris — — Nicolaus Skerlecz. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CXXXIV. 17538 '. U Pešti. 
Petar Škrlec Krčeliću. 


Balthasari Kercselicsio, patri suo svavissimo, Petrus filius S. — — 
Frater_meus, dulcedine Agriae captus, huc nondum venit, venturus 
tamen 15. currentis. Disputatio Balogii jam est terminata. — — 
Epistola dedicatoria mea est, quam dum leges, mi pater, quaeso, 
juristam me esse memineris. Quae reliqua sunt, in id tempus, cujus 
desiderio pene conficior, reservo, quo una erimus. — — 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CXXXV. 1758. 29. kolovoza. U Pešti. 
Petar Škrlec Krčeliću. 


Balthasari Kerecselicsio, patri suo svavissimo, Petrus Skerlecz S. 
Quam unam semper magnopere mihi precabar fortunam, eam fato 
quodam, quum alia omnia agerem, consecutus, communis solatii 
participem Te facere primo quoque tempore volui. Nimirum secre- 
tario comitis cancellarii * recens fatis functo, novi quaerendi pro- 


1 Prema predidućem broju. 
3 To je grof Leopold Nađažd. . 


F ad 
KORESPONDENCIJA KRČELIĆEVA. 183 


vinciam illustrissimo domino personali, scriptiš ad eum hoc fine lit- 
teris, sua excellentia commendavit. Iste vero, mihi sane supra quam 
mereor addictus, illico me acciri ad se jubet, utque id muneris 
assumam, multis gravibusque argumentis hortabatur, quae, quia 
Tibi, mi pater, sponte succurrunt, praetermittam. Arripui ego eam 
occasionem perlubenter, cumque de tempore abitus quaererem, sine 
mora compositis rebus omnibus me proficisci jussit. — — Duo sunt, 
quae a Te majorem in modum peto, mi pater: alterum, ut de ju- 
diciis Croatarum me facias quantocyus certiorem, alterum, ut tam 
suae excellentiae, quam Patatichio, amico Tuo, me non vulgariter 
commendes : illi, ut patrocinio, huic, ut consiliio et manuductione 
atque apud consiliarios commendatione adesse mihi velit. — — 
Quod supremum est, peto adhuc a Te majorem in mođum, pater 
dulcissime, nonnulla ad me principia et monita perscribas, quibus 
in hoc munere sic regar, ut tam praesentia negotia approbationem 
populareim mereantur, quam futurorum spes fructum ingentem. 
Vale, mi pater. — — Dabam Pestini die 29. Augusti 1753. 

P. S. Conclusa hac epistola , certius cognovi, secretarium prio- 
rem suae excellentiae non morte, sed imposito ab augusta aula ob 
revelationeim nonnullorum secretorum exilio esse sublatum, quo 
magis sane cautum in hoc genere me esse oportebit. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CXXIXVI. 1758. 21. prosinca. U Beču. 
Petar Škrlec Krčeliću. 


Balthasari patri Petrus filius S. — — Lectis litteris Tuis, etsi 
statim poteram Tibi respondere, falsas esse inimicorum Tuorum 
criminationes, tamen putabam, me Tibi multo plus consulturum, si 
rem hanc apto tempore et modo hero ! revelarem. Feci itaque 
hoc successu felici, nam tantum abest ut alienatus a Te sit, ut 
episcopum  potius iteratis adhortationibus Tibi conciliare se stu- 
duisse responderit: nihil Te ei damni intulisse, utilitatis vero in 
controversia bosniensi plurimum procurasse, morum  probatorum 
eruditionisque non vulgaris Te esse allegando. Subjunxit, me arti- 
ficiose insistente, summae sibi curae esse, ut Te virtuti Tuae debito 
loco collocaret; quin adjecit, si Sinnersspergius * decederet, datu- 
rum se operam diligentissime, ut ei sufficiare. — — Et si mors 
hominis illius contingeret, quaeso, etsi per stafetam sine mora huc 
perscribas, ut caeteris adhuc tacentibus via pro Te sterni queat, 
quamquam dubito adhue, an ea res Tibi sit satisfactionem procu- 
ratura, qui abesse Croatia desideras. — — Caeterum episcopus 
Zagrabiensis, pastoralem zelum suum demonstraturus, parochias 


1 Misli kancelara grofa Leopolda Nadažda, koga će tako zvati i u dau- 
ljih listovih. 
2 Prepošt zagreb. kaptola. 


a 


184 M. MESIŠ, 


sclavonicas mode provisorio et interimaliter se e clero suo provi- 
surum hero meo scripsit, sed approbationem non tulit, quin prae- 
video, propediem id nos ei interdicturos. —— — Nonnunquam per 
ocium, dum serio studio idoneus non sum, tragoediam texo, quam 
Oedipum inscripsi, cujus historia e poetica historia Tibi constat. 
Forte, si rem dignam judicavero, quum parabitur (quamquam sero 
id ob occupationes assiduas fiet), ad Te mittam, ut observes, an e 
Metastasio, deliciis nostris, quid profecerimus. — — Bullae, qua 
festa sublata sunt, publicatio est in annum dilata; vereor, ut ali- 
quando effectum consequatur. Vale, mi pater optime, et me, ut 
soles, ama ; ignosce properanti, quia occupatissimo. — -— Dabam 
Vjennae 21. Decembris 1753. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CXXXVII. 1754. 28. siečnja. U Beču. 
Petar Škrlec Krčeliću. 


Patri filius S. Si quando, mi pater, hoc certe tempore usus Tibi 
est philosophiae. Praeclare tranquilitati Tuae consulis, qui. humana 
omnia fortiter constanterque ferre didicisti. Multum ad rem hanc 
adfert adjumenti librorum lectio scriptioque, duae foecundissimi 
ingenii Tui exercitationes. Id vero cumprimis gaudeo, quod in scri- 
benda ecclesiae historia otium consummis. Nec dubito de fructu 
lectorum, voluptate eruditorum, gloria auctoris immortali. Quod si 
indulges, o pater, faciam ego unum, faciet frater alterum sonetto, 
in fronte libri imprimendum, quod saepe discipulum magistro, ami- 
cum amico, filium patri fecisse, ipse nosti. Cum typographo non- 
dum potui loqui, sed ut maxime possim vereor, ne, si correctionem 
mihi credere velis, nec Tuae expectationi, nec meae accurationi 
satis faciam, homo utpote occupatissimus. — — Dabam Vindobonae 
23. Januarii 1754. 

Izvor. u sveučilištnoj knjižnici. 


CXXXVIHN. 1754. 7. veljače. U G84818-u. 
Nikola Škrlec Krčeliću. 


Nicolaus Balthasari, patri suo svavissimo, S. P. D. Quod in operis, 
quod typis Budensibus edere meditaris, curatione operam  requisi- 
visti meam, gratissimum profecto mihi optatissimuinque evenit. — — 
Tuži se, da mu K. riedko piše. — — Dein Te amice hortor, ut, 
si editionem velis festinatam, opus Budensi typographo minime 
comittas, nam et se ipso deses nebulo est, et nunc Husztii Ramon- 
dique editione adeo est occupatus, ut finem Tuo operi nisi longis- 
simum Tibi promittere haud possis. — — Perge tantum, mi pater, 
in glorioso consilio, illustra apud omnem retro aetatem nomen 
Tuum, ostende: hac, qua potes, una re inimicis Tuis, quanto illis 
praecellas, utpote qui non in dies, sed in tanta retro saecula at- 
que in ultimanm demum posteritatem vixeris. Ac profecto, quamquam 





: ra 
“a. , 
pa 





KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 185 


ego opus istud nondum aspexi, tamen si Te bene novi, non potest 
a tanto ingenio nisi ejusmodi opus proficisci, ut non in tenebris 
incultae illius patriae, sed in ipso Latii splendore natum videatur. 
Ego in praesens redigendis in ordinem principalis mei ! litteralibus 
instrumentis insudo, qua oportunitate in tantam manuscriptorum 
copiam (sic), ut natare me in pretiosissimis manucriptis dicere fere 
possim. Utinam tantum mihi impensarum suppetteret, ut dimidium 
saltem eorum, quae e re mea essent, exscribi curare possem. — — 
Gčćdolo 7. Februarii 1754. 


Izvor. u knjižnici dra. Lj Gaja. 


CXXXIX. 1754. 12. ožujka. U Beču. 
Gjeneral grof Benvenuto Petazzi Krčeliću. 


Nlustrissime et reverendissime domine abbas, domine mihi sin- 
gulariter colendissime! — — Marchense negotium ob difficultates, 
quas Scismaticorum fautores in dies excogitare nituntur, necdum 
desideratum assequutum est finem; ego omnes meos conatus im- 
pendo; excellentissimi domini cancellarii aucthoritas eos valide ful- 
cit; cum penes indubie Deum causam suam protecturum sperare 
debeamus, tandem portas inferri haud praevalituras firmiter credo. 
Negotia generalatus sat bene pergunt, et cum Sua sacratissima 
Majestas Varasdinensia confinia eum in ordinem, in quem Banalia 
et Carlostadiensia redacta sunt, quoque posita habere velit, abusus 
quam plurimi et primo eradicandi erunt, quo tempore et domini 
fratris merita remunerandi et illustrissimae ac reverendissimae do- 
minationi Vestrae inserviendi desiderata se mihi exhibebit occasio. 
— — Viennae 12. Martii 1754, devotissimus et obligatissimus ser- 
vus Co. Petatzi m. p. ?. 


Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije. 


CXL. 1754. 29. ožujka. U Beču. 


Balthasari patri Petrus filius S. Quum prioribus Tuis respon- 
dere meditarer, redditae mihi sunt postremae. Utrasque plenas 
Tui in me amoris revereor. Tria utriusque sunt praecipua capita: 
primum de informatione quoad districtus Metlika, Silenburg et 
Vivodina, quae grata hero meo est; alterum de historia Tua; ter- 
tium de typographo. Quoad 1um, pergratum hic est, quod illa adsit, 
poterit enim cum altera, quae forte mittetur, combinari. Eam ego 
recuperare nequeo, quia vir apud se detinet, neque eam hactenus 
legi. Quoad librum, id primum Te securum facio, dedicationem 
gratissimam fore 3. De revisione noli laborare, est enim mandatum 
regium, in Hungaria jam publicatum, ut libri hic censurentur. Ita- 


! To je valjda gospodar Godčl6-a grof Grasalković. V. br. CXXXIII. 
2 Zapovjednik varaždin. gjeneralata. 
š Kancelaru grofu L. Nadaždu. 





186 M. MESIĆ, 


que poteris, si lubet, ipse eum adferre, coramque tam de revisione, 
quam typo disponere, Teque pluribus etiam verbis expectorare. — — 
Hic omnia sunt turbida et confusa. Casus Poseganus ob viam 
facti hic non probatur. — — Vale, mi pater svavissime, et inter 
tot adversa philosophum Te esse memento et vicisti. Dabam Vien- 
nae 29. Martii 1754. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CXLI. 1754. 8. lipnja. U Beču. 
Petar Škrlec Krčeliću. 


Patri filius S. Brevissimas has esse volui, quia in summis occu- 
pationibus meis longiores dare non potui. Quid episcopo ' scribat 
herus, altera pagina docebit. Credo ego nihil potuisse amplius 


scribi. — — Regina filio_aucta est 18 Junii hora '/; vespertina, 
cui nomen datum est Ferdinandi, Caroli, Antonii, Josephi, Joannis, 
Ladislai. — — Vale. 3. Junii. Sliedi pismo spomenuto : 


P. P. Quod Tibi nuper coram majorem in modum commendari, 
uti impedimenta, si quae editionem historiae ecclesiae Zagrabiensis 
morarentur, summo studio removere non gravetur, id dum epistola 
hac justis de causis repeto, venio in spem minime dubiam fore, 
ut quod mihi jam tum es pollicitus, id ad iteratam hanc interpel- 
lationem curaturus sis etiam aliquanto studiosius. Susceptae lau- 
dati libri tutelae causa, amor litterarum, ecelesiae decus et boni 
publici ratio mihi fuit, Tibi autem ad tuendum eundem illud prae- 
terea stimulo esse potest, quod si magno studio lucubratum atque 
ad addendum historiae croaticae, nimium alioquin confusae, lumen 
non parum faciens opus hoc interiret, priuum quidem omnes, qui 
honesta cupiditate incitati ad consectandas amoeniores literas ani- 
mum adjecerunt ac quopiam ingenii sui momento prodesse patriae 
constituerunt, animos desponderent ivimicamque bonis literis esse 
regionem illam calumniarentur, deinde vero facile in eam cogita- 
tionem quis incideret, librum hunc ea de causa supprimi, quod 
mihi inscribendus pararetur. Quorum quia alterum toti regno magno 
cederet opprobrio, alterum autem Tuae erga me voluntati repu- 
gnaret, firma mihi spes est, magnae Tibi curae fore, ut historia 
illa neque in censura, facto censorum, neque in typographia, repu- 
gnantia aliorum, justo longius detineatur; sed si nihil, quod contra 
fidem, bonos mores et principem sit, conplectitur, publicae primo 
quoque tempore luci detur. Parco pluribus rem commendare, ne 
datae mihi coram fidei diffidere videar. Quod igitur reliquum est, 
fovoribus ete. 


Izvor _u sveučilišt. knjišnici. 


1 Franji Thauziju. 





' 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 187 


CXLIT. M54. 4. lipnja. U Beču. 
Kancelar grof Leopold Nadažd Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas et canonice, mihi observandis- 
sime! Et nuper coram magnopere commendavi illustrissimo domino 
episcopo, ut editionem Historiae reverendissimae dominationis Ve- 
strae secundare non gravetur, et hodierno tabellario commendatio- 
nem renovavi. Non dubito itaque, quin quod facturum se mihi jam 
recepit, id denuo interpellatus effectui sit daturus. Alteram epistolae 
partem quod adtinet: quamvis intentionem praetitulatae dominatio- 
nis Vestrae lubens secundar& soleam, non possum tamen id dissi- 
mulare, quod petitum illud hic chrysim patiatur, propterea, quod 
duos germanos tam arctum dicasterium capere haud posse vi- 
deatur 1. 

Quod supremum est, placeat, quaeso, typographo verbis meis 
significare , expeditionem  privilegii sui ob recens Augustissimae 
puerperium tantisper retardatum iri. Queis solita cum aestimatione 
persevero reverendissimae dominationis Vestrae, Viennae 4. Junii 
1754, paratissimus servus Comes Leopoldus de Nadasd m. p. 


Izvor. u svečilišt. knjižnici: Krčelić Miscell. Nr. 111. 


CXLIII. 1754. 27. srpnja. U Pribiću. 
.Svidnički vladika Gabriel Palković Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas, domine patrone colendissime! His 
diebus accepi a celsissimo principe, primate Hungariae, literas cum 
inelusa Sacratissimae majestatis rescripti ad eundem copia, quo 
clementissime comittitur, ut pro Unitis in bisce regnis necesarii 
libri, uti sunt: biblia sacra, libri dogmatici de schismate: tractantes, 
catechetici, rituales et reliqui, pro uniformitate a provinciali Ruthe- 
norum episcoporum Zamosciensi synodo ordinati et a summo pon- 
tifice approbati, ex Polonia sumptibus generalis parochorum cassae 
procurarentur et pro ratione necessitatis distribuerentur ; et confor- 
miter ad providentissimum hoc et clementissimum Suae  gacrratis 
simae majestatis reseriptum  celsissimus informari postulat, quis 
signanter liber dogmaticus de schismate tractans prae caeteris magis 
opportunus viđeretur. Veli, da je odgovorio primasu. — — Retulit 
mihi P. Arsenius, Carlostadio veniens, illustrissimum dominum c0- 
mitem generalem Petazzi, cui, obviam alicubi occurrerat, mihi nu- 
ciasse, quod Vienna litteras accepisset de tradenda mihi Marcsa, 
brevi proinde hoc mandatum gratiosissimum executurum se esse. 
— — Pribichii 27. Julii 1754, obstrictissimus in Christo servus Ga- 
briel Palkovics, episcopus Szvidnicensis et Dr. (?) 


Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije. 


! Valjda je K. želio, da i mladji Škrlec bude namješten u dvorskoj 
kancelariji. 








188 M. MESIĆ, 


CXLIV. 1755. 8. veljače. U Bošjakovini. 
Jure Petković Krčeliću. 


— — De tumultuantibus et rebellantibus nihil aliud significan- 
dum habeo, quam quod officiales praeter Valachos habere nollint. 
. Hodie relationem meam ad dominum comitem locumtenentem ! et 
dominum vice-banum ? expedivi, significans iisdem, regnicolaribus 
hominibus rebellantes nihil facere. Id ipsum experimento habeo, 
siquidem vinum, quod deduci curavi ex Ivanich in quatvor curibus, 
liberum permiserunt; interogarunt quiđdem homines, cujusnam sint, 
verum nec ipsos detinuerunt, nec ultro ex ipsis quidpiam sciscita- 
bantur. Ex Marcsa omnes pulsi sunt, et Valachi subintrarunt, pul- 
veres acceperunt eosque per compagnias diviserunt. De capitaneo 
Merzliak multum  sollicitantur, ubinam gentium moretur, dolent- 
que, quod manus eorum evaserit; hesterna quoque die in nundinis 
de eodem percontabantur. Indies majores relationes percipio, quod 
conscriptoribus et Kesserio minentur, reliquos autem regnicolas in 
salvo vivere volunt. — — Datum Bosjakovinae ex . . . domini 
illustrissimi comitis generalis Draskovich die 3. Februarii 1755. 
Georgius Petkovich m. p. 

P.S. His jam conclusis venit ad me corporalis Mancs vocatus 
ex praefato generalatu, alias bene percusus, retulitque: mactatis et 
mortuis officialibus episcopus Valachorum cum liturgia sua in forma 
venerabilis advenit, sedaturus tumultuantis plebis animos. Teribilis 
valachica politica! Mactabant officiales catholici, Valachi pro testi- 
monio stabant, ut se tanto facilius excusare possint. | 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


UXLV. 1755. 27. veljače. U Hruševcu (7). 
. Grof Josip Nadažd Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas, mihi colendissime! Pro iis, quae 
mihi gratiose perscribere placuit, summas reffero grates; darent 
superi, ut ea, quae me inter et familiam versantur, tam cito quam 
bi tumultus coalescerent, nam hic populus totus pacificus et obe- 
. diens se nemini hactenus oposuit, quod et de vicinis confiniis in- 
audio, quae non aliud conqueruntur, quam quod illorum officiales 
eos ad privata sua servitia nimium  applicent. — — Hrusse- 
vecz (?) 27. Februarii 1755, obligatissimus servus C. Josephus 
Nadasd m. p. ' 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CXLVI. 1755. 18. ožujka. U Hruševcu (2). 
Grof Josip Nadažd Krčeliću. 
Reverendissime domine abbas, mihi colendissime! Litteram reve- 
rendissimae dominationis Vestrae hnesterna die d. capellanus attu- 


1 Grof Adam Baćan. 
3 Ivan Rauch. 


KORKSPONDENOIJA KRČELIČEVA. 189 


lit, qui propter_ aquarum enundationem prius redire non valuit. 
Circumstantiae perscriptae tanto fataliores, cum nemo se subjicere 
vellit; res vix absque milite extero terminanda videtur, qui utique 
mittetur, si aliis provinciis malum appropinquaverit. Aput nos omnia 
sunt tranquilla, ad quod non exiguum contribuit, quod reduces ex 
castris spoliis onusti redeant et tristem rebellium fortunam depre- 
dicent. Abbatialibus vulnera non exigua inflicta priori aestate per 
moderna spolia sanantur, cum non exiguam quantitatem pecorum 
indies aducant. Ego vigilias ad decem capita reduxi et bene po- 
tatos domum abire permissi, qui unanimiter se in casum redituros 
spoponderunt. Mitto hominem, qui, si occasio fuerit, aliqua a re- 
ducibus ex castris animalia comparare deberet, nam audio, ex vili 
prorsus praetio divendi. — — Hrusseveez (?) 18. Martii 1755, 
obligatissimus servus C. Josephus de Nadasd m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CXLVII. 1755. U Zagrebu. 
Kanonik zagrebački Gjuro Bistricaj Krčeliću. 


Reverendissime doimine abbas, domine mihi colendissime! Domi- 
nus spectabilis vice-banus !' cum conferentia resolvit, dominos no- 
biles viritim contra tumultuantem  rusticorum catervam insurgere 
debere, quoruni in capite ipse dominus spectabilis personaliter erit. 
Quia autem gravissima haec necessitas legem non haberet et aliunde 
Sit articulus, dictans, in simili necessitate etiam  capitulares suc- 
currere debere propter publici conservationem, imo vel maxime 
nostrae gemmae, cathedralis:ecclesiae, tuitionem atque defensam: 
hinc idem dominus spectabilis vicebanus cum conferentia capitulum 
etiam requisivit, ut unusquisque de gremio unum equitem statuat 
militem ; cui requisitioni v. capitulum subscripsit et resolvit, ut sin- 
guli dominorum, qui equis et hominibus ad id aptis providerentur, 
unum .statuant militem equitem armatum bene, idque bodie athuc, 
ut cras cum nobilitate adversum tumultuosos progredi possint. 
Quare et Vestra dominatio reverendissima solicita sit ad unum 
talem providendum. Eandem nomine v. capituli veluti ejusdem 
deputatus requiro; personaliter quidem hoc commissionis exequerer 
genus, nisi cum domino Goymerecz domatim eundo, v. capituli 
mentem  explicando, occupatus essem. Horum intuitu celeriorem 
qua fieri poterit dispositionem instituere dignetur; homines fortes 
et sat robustos «habet, ex quibus unum similiter expedire poterit. 
Caeterum in omni devictione persevero reverendissimi domini ab- 
batis servus obsequentissimus Georgius Bisztriczey m. p. C. Z. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


I Ivan Rauch. 





190 M. MESID, 


CXILVIINI. 1755. 26. svibnja. U Zagrebu. 
Ladislav Bistricaj Krčeliću. 

Patrone gratiosissime! Excellentissimus ! per quidquid sanctum 
et sacrum est orat reverendissimam dominationem Vestram, ut prae- 
scita illa puncta chartae apponendo sincere et cathegorice dedu- 
cere, deductaque demum suae excellentiae adferre dignetur. Non 
est metuendum, nemo unquam resciet, ex cujus ea calamo prodi- 
vere. Et credat roverendissima dominatio Vestra, quod magnum 
et potentem patronum nanciscetur. S. manus exosculor et gratiis 
deimnisse commendatus emorior reverendissimae dominationis Vestrae, 
26. Maji 1755, servus humillimus Bisztriczey m. p. 


Izvor. u sveučilišt knjižnici. 


CXLIX. 1755. 1. srpnja. U Beču. 
Grof Ladislav Kolonić Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas mihi colendissime! Quas ad me 
. Zagrabia vigesima prima praeteriti mensis dare libuit, rite accepi 
literas, neque defuturus, ubi e re et tempore fuerit, exhibitas Augu- 
stissimae pro vacante praepositura majori ecelesiae Zagrabiensis 
demissas preces pro omni posse meo secuudare. Caeterum maneo 
reverendissimae dominationis Vestrae, Viennae 1. Julii 1755, servus 
obligatissimus C. Ladislaus a Kollonitz m. p. 


Izvor. u sveučilišt knjižnici. 


CL. 1755. 6. srpnja. U Orahovici. 
Ivan Protulepec Krčeliću, 


— — De nostris in his partibus tumultuariis hominibus reve- 
rendissimo domino abbati satis constare nullus duvito. Hoc unum 
in humillitate significo, primos hujus auctores partim jam captos 
esse, partim indies intercipi; unde metuendum, ne male cepta ju- 


stitiae ac juditii prosecutio sinistra tandem plebis expectatione ter-: 


minetur. — — Orahoviczae die 6. Juli 1755, indignus capellanus 
Joannes Protulepecz m. p. administrator. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CLI. 1755. 8. srpnja. U Beču. 
Petar Škrlec Krčeliću. 
Patri filius S. Literas Tuas, ad herum et me datas, cum -lachry- 


mis legi, svavissime pater *. Ad has quod respondeam aliud nihil 
est, quam ut philosophum, qualem Te adhuc praebuisti, non exuas, 


1 Bez dvojbe grof M. J. Althan. Vidi o čem se radi u Radu XXXII. 28. 
2 V. Rad XXXII. 30. 





KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 191 


Bortemque Tuam aequo animo feras, certus, justum a Deo nunquam 
derelinqui. Haee autem non ideo scribo, quod abundsre Te innu- 
meris consolationis argumentis non putarem, sed ut hoc quoque 
quidquid est doctrinulae ad fontem rđferrem Tibique persvaderem, 
illa consolationis principia in me erigendo constanter me sectari, 
quae a Te olim didici. Res illa haeret haerebitque, nisi fallor, 
bene multo tempore, hero nostro moram studiose nectente, sive ut 
fervor illius, qui aemulum portat, defervescat, sive ut injuriae 
Tibi illatae falsitas elucescat. Dum heri longum habuisset cum 
Domina hac de re sermonem, ipsa ultro agnovit, injuriam hanc 
Tibi hoc tempore intempestive conflari, in qua sententia herus eam 
mirifice confirmavit. Klobusiczkius nunc est hic, quem cum tam 
berus, quam ego ad Tibi favendum requisivissemus, rescribere me 
Tibi suis verbis jussit: quidquid est in se eloguentiae, omne id in 
hac causa in favorem Tui se exerturum. Herus autem jam Do- 
minam disposuit, ut ejus sententiam roget, veluti qui capituli vestri 
plenam habeat cognitionem. Vide, mi pater, an aliquid praeterea 
sit, quod intentatum reliquissemus. Ego sane nihil reperio ; id scio, 
nihil unquam esse posse, quod hac in re cum voluptate non susciperem. 
Sed ille, qui aemulo favet, urget et instat; ad latus autem Domi- 
nae, ut nosti, assiduus est. Eum ego valde metuo, qui Tibi quidem 
minime omnium est iniiicus, sed aemulo plus favet ob aetatem et 
dignitatem. Omnia igitur Tua causa facturum herum nostrum scias 
velim, rem enim, si propria esset, studiosius curare nequiret; quod 
gi tamen res secus, quam speramus, caderet, certo scias, herum 
fortunae Tuae haud defuturum. In antecessum autem quam cele- 
rime et quam syncerissime, quaeso, mi pater, facies me certiorem, 
an lectoratum Tibi expetendum putes. Nam si vis, efficiam certis- 
sime, ut obtineas; modum ne quaere, sed efficiam. Forte etiam ad 
banalem, si plus judiciaria infert, transferri poteris. Quaeso igitur 
iterum iterumque, mi pater, Tuam inihi mentem bac de re candide 
aperias, nam illud quidem scrupulum Tibi moturum non puto, quod 
avunculo anteponere. Vale et me ama. Die 8. Julii: 1755. 

P.'S. Hoc literarum insceribendarum medio cur utar, ipse per- 
spicis, scilicet, quia amicum Tuum esse scio, remque non emana- 
turam praevideo. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CLII. 17655. 22. srpnja. U Varaždinu. 
Grof Ivan Drašković Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas, domine filii mihi colendissime ! 
.— — Notificare possum, crastina die Canisae futuram executionem, 
et quidem nonullos ad carcerum squallores per 10 annos, quam- 
plurimi autem gladio carnificis justificabuntur, aliqui vero ad per- 
petuos carceres detrudentur. Caeterum dum patres Piaristas pos- 
sessionem Marcsam (quos et vidi) occupasse nuncio, me cum ad- 


192 M. MESID, 


salutatione comitissae meae favoribus comendans maneo:reveren- 
dissimi domini filii, Varasdini 22. Julii 1755, obsequentissimus ser- 
vus ac verus fidelis parens Draskovich !. 


Izvor, u sveučilišt. knjižnici. 


CLINI. 1755. 18. studena. U Beču. 
Petar Škrlec Krčeliću. 


Patri filius S. — — Quod Zagrabiam proficisceris, recte facis, 
neque enim alter est eluctandi modus. Multa ibi amara erunt, sed 
quae partim politicus, partim philosophus superabit. Cupis nosse, 
quae sit hic hominum de Te opinio? Miseret, mi pater, bonos 
omnes Tui, sed in se situm non esse ajunt, ut Tibi succurrant ; 
unicum Tibi esse in Te ipso, id est in defensa, praesidium. Magna 
omnes tenet expectatio rei Tuae; erectis, quod ajunt, auribus finem 
causae praestolantur. Bene de Te sperant, spondentque, si res 
bene cedat, facturos se, ne innocentia depressa patrono et pro- 
tectore careat. Quare nihil moveare, mi pater, machinis et moli- 
minibus advergariorum. Defende Te pro virili et de sorte Tua 
futura quam optime spera. Vale, Teque magnitudine animi Tui 
conforta. 18. Novembris 1755. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CLIV. 1756. 18. veljače. U Beču. 
Petar Škrlec Krčeliću. 


Patri filius S. Accepi tristissimas literas Tuas nonis Februarii 
ad me datas. Quam es ingeniosus, mi pater, in Te cruciando! Jam 
taedere me literarum Tuarum suspicaris, eum, cui nihil unquam 
fuit majori solatio, quam Tecum sin minns coram, at per literas 
agere. Jam herum meum Tui curam omnem abjecisse vereris, eum, 
qui frequentissime honorifico habito de Te sermone sorti Tuae. com- 
patitur et medelam oportuno tempore ferre cupi'. Jam omnia in 
exitium Tuum conspirasse quaereris, velut abjecta prorsus philo- 
Sophia. Jam historiam Tuam, certam ad nominis immortalitatem 
viam, igni commitiere statuisti. Ignosce, mi pater, multum mihi 
Tui dissimilis videris, quem ego ante ad adversa omnia egregie 
confarmatum novi. Quare mitte has suspiciones, hos metus, hanc 
desperationem. Cura, ut processus quovis modo terminetur ; nihil, quod 
ad Te defendendum facere possit, ommitte, et rem totam Deo com- 
mitte, qui nunquam non fuit consolator afflictorum. Si res ad 
appellationem venerit, meliora potes sperare, illa autem superata 
etiam optima: nam patronis et amicis Tuis, scito, aeque ac ante 


nk. Te esse. Si res bene vertat, fieri potest, ut aurum ex igne 


s evadat. Sed nunc in Te summum Tibi est praesidium ; age 


1 Bit će Ivan. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 193 


igitur rem Tuam naviter. Quod si tute Tibi non deeris, plane Tibi 
persvadeas velim, nec patronos Tibi postea defuturos. Si vero eas 
ab adverso necti moras videbis, recurre ad principem, ut, qui mo- 
vendum commisit, etiam accelerandum praecipiat processum. Haec 
sunt, quae possum seribere, plura nequeo; Tu tamen, mi pater, 
certo Tibi persvadeas, nihil esse posse, quvd me Tibi immutaret. 
Vale. 13. Februarii 1756. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CLV. 1756. 80. svibnja. U Kaniži. 
Kerubim Pehm Krčeliću. 


— — Quo minus, qui Canisae sim, Zagrabise manifestavi, eo 
frequentiores majoresque de Zagrabia cogitatus in animo volvi, nec- 
que enim unquam aut Zagrabia mihi, aut ego Zagrebiae adeo em- 
moriar, quin me virorum in ea doctissimorum cneterisque pulcher- 
rimis virtutibus praeditorum sunime semper deleetaret recordatio, 
* puderet oblivio. — — Mihi hic Canisae, quod vitam attinet fran- 
ciscanam, ad votum sunt omnia, plus quam a me ipso credi aut 
imaginari potuisset, unicum si excepero studium et profitentium 
formalitatem : ejus paucitatem, nullitatem dixero melius. Nullus hic 
praeter me meosque discipulos philosophus, lampade etiam Diogenea 
luci meridianae addita, reperibilis est, qui cum formalitate intelligo 
philosophari aut quiret, aut vellet; unde in id incumbam totus, ut 
positiones universae philosophiae meae Zagrabiae defendere permit- 
tar. — — Canisae 30. Maji 1756. — Pr. Cherubinus Pehm m. p. 

Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije. 


CLVI. 1756. 5. listopada. U Moslavini. 
Bar. Stjepan Patačić Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas et canonice, samice mihi colendis- 
sime! Singulariter obligatus reddor super duplici jam mei per lite- 
ras honoratione, cui ut correspondeam, vicarias hasce expedio, do- 
. nec ipse id peragere potero. — — Mea hujas contrapars in errore 
et amentia persistit '; nullis verbis adhortatoriis, nullis consiliis aut 
minis potui ad saniora hactenus reducere; nisi ab aliquot seniori- 
bus nunc derelicti fors compungantur. — — Moszlavinae 5. Octo- 
bris 1756, servus obligatissimus S. L. B. Patachich m. p. 

Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije. 

CLVII. 1757. S. listopada. U Beču. 
\ 
Erazmo Froelich Krčeliću. 

Reverendissime, perillustris ac doctissime domine, patrone pluri- 
mum colende! Pervolvi docti et utilissimi operis partem, quam reve- 


rendissima dominatio Vestra benigne mecum communicarat, atque ex 
ea lectione magnum perinde solatium atque fructum percepi: Desi- 


! Misli na pobunjene Moslavčane, ka kojim je bio odaslan kao povje- 
renik, da ih miri. V. o njem br. LXXI. 


STAR. VIII. | 15 


- tam —e-.. s 
«e N 


194 M. MESIĆ, 


dero, ut ad illustrandas Cratiae et vicinarum regionum  historias 
aptissimum hoc opus quam primum finjatur publicique :juris fiat. 
Illud porro a me expetiit reverendissima dominatio Vestra, ut, si 
quid fortasse occurreret, quod majorem operis eruditi perfectionem 


adjuvare posse crederem, candido calamo adnotarem. Facio, ut. 


mandatis obsequar, et paucula quaedam ac levia, quae legenti oc- 
currebant, pro meliori fortassis adnotavi, quae sane millenis aliis 
docte utiliterque perscriptis nihil officient. En illa: Pag. 15 ad 
finem. Tenax vocatur Cellejensis episcopus. Sed erravit certo La- 


Zius et sequaces: nam Tenax ille Celinensis in Africa episcopus fuit.: 


Ego rem istam aceurate discussi in meo Chronico Celejano, quod 
nopdum finivi. Nullum certum episcopum Cilejae iuvenio. Pag. 16 
et 19. Cillijensis episcopatus iterum fit mentio. Pag. 18. Pro ma- 
jore claritate poni posset loco: Conradus, Bavariae, Dalmatiae: et 
Croatiae dux, ita fortasse: Čonradus Bavaricus, vel Conradus Ba- 
variae dynasta. Pag. 86. Stephanus banus alicubi dicitur vocatus 
dux Stiriae. Sed, quaeso, videatur, an non is sit Stephanus, Belae IV. 
filius, qui certo dux Stiriae fuit, sub moderamine Stephani bani. 
Videatur, si libet, pars I. Diplomatariorum s. ducatus Styriae pag. 
24 etc. Štephanum banum lego quidem ducem Zagrabiae, sed non 


Styriae. Pag. 122. Ad an. 1411. Paulus Chupor periisse dicitur ; , 


attameu mox ad an. 1412 vivus occurrit. Forte in praecedenti 
loco ante vocem inauspicatoaddi posset: postea vel aliud simile. 
Pag. 176. Fridericus (et Ulricus), comes Cilejae, dicitur advocatus 


ecclesiae Zagrabiensis probabiliter intrusus; sed eadem pagina per- - 


bibetur, eosdem in tutores, advocatos, protectores rogatos fuisse 


ab episcopo et capitulo. Poterant tamen anno 1448 se comites . 


intrudere et anno 1449 urgente. necessitate iidem rogari. Eadem 
pag: 176. memorantur iidem comites Friđericus et Ulricus aliquid 
egisse anno 1455. At ego prope certum babeo, Fridericum comitem 
Cilejae anno 1454 mortuum esse, uti ostendere conatus sum in 
Specimine genealogico comitum Celojao. Pag. 177. Ulricus comes 
occisus ponitur in festo s. Martini Martyris. Verum ex auctoribus 
synehronis collegi (in praedicto Specimine genealogico), Ulricum 
die Martis ante festum s. Martini, id est die 9. Novembris periisse. 
Haec ex animo syneero et obsequendi studio. — — Viennae in The- 
resiano die VIII. Oetobris MDCCLVII, humillimus in Christo servus 
Erasmus Froelich S. J. m. p. 

Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


CLVIII. 1758. 12. studena. U Maruševću. 
Jure Petković Krčeliću. ' 


— — Ego isthie reliquias relicti per dominum Bakics archivii!, 


perlustravi. Adinvenio donationes regias: Sigismundi, Matthiae, Fli-. 


1 Bakićem je dobavio više posjeda član obitelji njihove po imenu Petar, 
koji je 34 godine bio bosanskim biskupom, te je kao' takov umro god. 
1749 8. srpnja na svojem imanju Križovljanu (Krčelić Annuas 34, 172). 


. AL 


KORESPONDENCIJA KROELIČEVA. 195 


sabethae ; capitulorum: Posegani, Zagrabiensis et Chasmensis expe- 
ditiones diversas, et Deus optimus novit, quae et qualia; credo 
etiam fundationales episcopatus Quinque-Ecelesiensis. — — Intege- 
rimas autem cistas dominus Bakies similium abduxit, qui jam Vien: 
nam octava defluentis se transtulit, ibit et Krisovlian, paulo post 
Viennam, et in sacco fors post unius anni spatium eo aufereretur ; 
ibidem spargitur mansurus ad quadragesimam. Dominus Baro Stepha- 
nus Patachics 8. delabentis supremum Varasdini obiit diem. Sui 
subditi, si possibile fuisset, intra bellica tonitrua, quodhoc malo liberati 
sint, laudes Deo dixissent imortales. — — In meo isthie diversorio 
novum vinum a gr. 4 jam acducilatur, quod, fateor, nullius valoris 
est; iudies in majorem cognitionem boni hujus venio. Hie coloni 
de uno dominio ad aliud fugiunt, ut Venetiis, putantss, se esse in 


porto franco. Frumenti metreta jam a fl. 2. — — De domino Jur- 
ssies dicitur, et quidem a Sua excellentia, quod orbem croaticum 
Viennae accuset. — — Datum Marussevecz 12. Novembris 1758. 


Georgius Petkovich m. p. 
Izvor. u knjižnici dra. Lj Gaja. 


' CLIX. 1759. 26. prosinca. U Pečuhu. 


. Kerubim Pehm Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas, domine gratiosissime! — — Želio 
je već davno Krčeliću pisati. Verum quantumcunque quod me at- 
tineret volui, tantum certe, quod excellentissimum nostrum eon- 
cernebat praesulem !, non potui: utpote qui a Novembris die 3tia 
Viennam evocatus abfuit usque ad 23tiam Decembris, cujusque pro - 
inde desiderata praesentia effecerat, ut mihi, qui maximus seribendi 
scopus fuisset, continuo emanserit. Enimvero jam antea in man- 
datis acceperam, ut, si tempus, si via, si reliquae concesserint cir- 
cumstantiae, reverendissimam.dominationem Vestram Quinque-Eccle- 
sias -invitarem ad invisendum Quinque-Ecelesiarum episcopum, quod 


ipse sibi apprime gratum futurum  proprio ore semel et iterum 


contestabatur. Id porro non poteram perscribere, noseens diutur- 
nam ejusdem atque incertam de reditu (prout spargebatur) absen- 
tiam. Quare cum nune adsit, nune jam domi aut in Nadasd suo 
commoraturus, nunc quoque praesentibus reverendissimum dominum 
tempore viaque eommoda ad nos invitatum velim, nam si notitiam 
quis indaget, magnam se habere dicit dominationis Vestrae reveren- 
dissimae noster excellentissimus:; si aestimationem, verba illius pro- 
pria sunt: Novi virum indefessi esse studii. eruditionis magnae, 
melioris litteraturae amantem, antiquitatum cumprimis expertissi- 
mum, quem proinde tot vicissitudinibus subactum haud satis mirari 
valeo; si denique oppitulandi, si quid suarum foret virium, prom- 
titudinem, omnibus se modis paratum ajebat ipse, dumodo reve- 


! To je Jure Klimo, koji je postao pečujskim biskupom g. 1751. 


* 


u. mesić, 


ma dominatio Vestra eundem accederet. — — Quinque- 
3 26. Decembris 1759. — — Pr. Cherubinus Pehm m. p. 


u knjiž. jugoslav. akademije. 


CLX. OK. 1760.' U Zagrebu. 
Krčelić Jurju Resu, general. vikaru zagreb. biskupa. 


*endissime domine custos et vicarie generalis, domine co- 
me! * Cum admiratione subaudio, in compendio Doctrinae 
ae sacrificio  evulgato aliqua aliquibus non placere, ac, ut 
eam, quae nescio an mihi bene relata sunt, quia a nullo 
riali audio, ut haereticas, vel ut scandalosas haberi voces 
oji altariae napravljaju samo za dušu svoju, ovakve niti 
a, niti nekudim, nekudim propter usum et animae suae cu- 
ia per hoc demonstrant, semet de anima cogitasse, ne- 
n ego privatus tal m rem lege vel statuto damnare possum, 
e instruere; nehvalim, ar ovakvi vide se vse za se obraćati 
m voces samo za dušu svoju a: aliter nequeunt, quam 
ve tantum pro anima sua. Ecclesiae porro doctrina est, sa- 
1 offerri Deo soli et ex meritis Christi fieri_propitiatorium 
tratorium etiam. Hine redo, sicuti urrice et tantum sanetis 
non potest, sic neque samo za dušu, videlicet unice pro 
ropria. 2do sacrificium prodesse tam vivis, quam mortuis, 
: ego vel meum fructum vendere, vel alteri dare nequeam, 
ringere, ut mihi tantum prosit et nemini alteri. Hinc ex- 
verbis iHis doctrina ecelesiae: intentionem nempe laudari 
se, quae fructum sacrificii restringeret pure et unice pro 
ua, ideo samo za dušu svoju, et, quod iste sit sensus, lau- 
npe tales non posse, satis exprimitur, ar ovakvi vide se i na 
vure vse za se obraćati i stanovitem načinom hasen za 
i svoju interesenciu kažu, restringere videlicet sacrificii 
volentes et unice pro se habere cupientes. Hinc infertur: 
potrebni nebudu, stoprav onda za druge meše hasen pojde, 
li (legantes nempe pro unice anima sua) non indigerent fructu 
, tune prinmum pro aliis missae fructus valeat. Ratio vero 
tis debitae exprimendae fuit, quia a multis eatenus fui inter- 
et audivi saeculares multos dicere, se sibi tantum velle 
), neque ut possit sacrificium aliis prodesse; quare abusum 
itabam tollendum, neque probare hunc possum. Demum 
iem sic propositam video, ut nulli ponatur regula, nikomu 
tapovedi nepostavljam, consequenter omnes manent in sua 
. Hinc quia scio, reverendissimam dominationem Vestram 
sse intelligentem et zelosum, humillime rogare volui, di- 












Zad XXXII. 37. 
je io Jure Res, dokazuju Annuae Krčel. str. 529. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 197 


gnetur et aliis proponere et prudentia zeloque suo impedire quas- 
vis accusationes et incommoda. Ego puto Romam eatenus non esse 
consulendam, quia certum est, Deo soli offerri sacrificium, hinc 
excludi non posse. Certum item, me non posse restringere fructum 
sacrificii, et qui hoc facit, non cohaeret cum sensu ecclesiae. Inte- 
rim ecelesiae sum hlius; si judicat reverendissima dominatio Vestra, 
subjicio ecclesiae romanae totum libellum, et si illa approbaverit, 
unice ac tantum offerri pose sacrificium pro anima propria, ut totus 
fructus applicetur fundanti, nec de fruclu participare possint alii, 
sintque sacrificia missae juxta humanam et hominum dispositionem, 
approbabo et ego. Sed cum illam hoc hactenus approbasse non 
legam, quomodo ego talismodi approbare vel laudare possim? Haec 
sunt, quae a reverendissima dominatione Vestra oro, et emorior, 
ex aedibus, humillinus servus Balthasar Kerchelich m. p. 

P.S. Si omnes orationes ecelesiae, quae sub missa sunt, per- 
pendantur, profecto non eveniet, ut unice et tantum pro anima par- 
ticularis alicujus applicetur, vel applicari valeat. Hine in fine in 
oratione : Placeat tibi sancta Trinitas etc. mihique et omnibus, pro 
quibus illud obtuli, sit te miserante propitiabile. Igitur non unice 
et tantum pro anima hujus vel illius. Demum non sine dolore video, 
quid hoc rei sit. Muratorii Vera Devotio translata est ferme in 
omnes linguas, et in quod abusus invenitur, fine, ut ecclesiae pu- 
ram dectrinam populus condiscat et haereticis non praebeatur 
occasio injuriandi Catholicos. Pontifex, ipse Benedictus X1V. alii- 
que. Apud nos multa tollerantur: sic in littaniis s. Ignatii: annulle 
digiti Dei; in cantilena vulgari: O Maria majka božja expresse : 
smiluj se zvrhu mene o Maria prosim tebe: cum tamen misereri 
proprium sit Dei; et plurima alia, quae cum doctrina ecelesiae 
romanae non conveniunt, neque, si de his scriberem, laudare pos- 
sem, sed neque propter usum damnare privata mea auctoritate. 


Koncept u knjižnici jugoslav. akademije. 


CLXI. 1762. 28. lipnja. U Beču. 
Adam Franjo Kollar Krčeliću. 


Eruditissimo atque clarissimo viro Balthasari Adamo Kercse- 
licsio Adam. Franc. Kollar_ S. P. D. Ne, quaeso humanissime, 
Kercselicsi mihi studiisque meis succenseas, quod amabilissimae 
epistolae Tuae hactenus non responderim. Silui, fateor, quia inani 
et rerum vacua epistola gravissimas muneris Tui multiplicis curas 
interpellare nolui. Tardius deinde, quam voluissem, incomparabile 
opus Tuum a Bizstriezaio nostro legendum obtinui, de quo tamen 
in epistola mea agere pluribus volui. Illud nunc postquam inere- 
dibili aviditate celeritateque evolvi, sincere et ex animo Tibi gra- 
tulor de felicissimo studiorum successu operisque praestantia, quo 
nihil melius solidiusque de rebus nostris seriptum legisse me un- 
quam lubentissime testor, quod judicium meum, si tamen Tibi vi- 
debitur tanti, ita accepias velim, quasi non ab amico, verum a se- 


198 M. MESIČ, 


verissimo judice esset profectum. Atque ego nunc haudquaquam 
miror, esse apud vos homines, quorum oculos eruditissima scripta 
Tua offendant, qui enim noctuae istae longe caecissimae tantam 
lucem ferant, quibus in barbaris vitam agere tenebris sorte datum. 
Interin ego Te per charitatem illam, qua scio, dulcem patriam 
complecteris, ero atque exhortor, ne invidiae petulanti conatu a 
puleerrimo  proposito averti Te sinas. Valeo gratia cum apud 
Palfium, cancellarium, tum apud Swietenum, bibliothecae nostrae 
praefectum, per quos, modo volueris, de injuria Tibi partuique Tuo 
illata proxime Augusta fiet certior. Adnutum expecto Tuum et rem 
peractam puta. Si exemplo operis Tui uno carere et commodo 
Tuo mittere posses, haberes  bibliothecam  augustam  Tibi ob- 
strictissimam, cujus munere mihi quoque commodius frui liceret. 
Vidi enim jam et notavi plurima, quae propositum meum mirifice 
juvant. De opusculo meo ' quod seribis, multum me delectavit, 
aequissimogue animo fero carpi ab aliis, ubi Tibi probari video, 
cum judicia hominum non numerare, sed ponderare consveverim. 
Illud ego Tibi rursus etiam atque etiam commendo. Scio unus 
omnium optime, cujus generis monuimenta proposito meo sunt ne- 
cessaria. Quantumcunque igitur volueris, aut potueris, ex fontibus 
Tuis longe uberrimis in rivulos meos deriva. Quod clarissimum 
nomen Tuum et de me optime promeritum in scriptis meo (sic) 
legi nolis, faciam illud quoque quam potero religiosissime ; spero 
tamen et venturum nobis tempus et occasionem, qua devinctum ' 
Tibi animum meum testari publice possim. Nunc ita Tibi persva- 
deas velim, mortem me malle meam potius, quam ut committam 
scriptis aliquid, quod sive nomini, sive fortunis Tuis detrimentum 
quodpiam adferre posset. Libera igitur hoc metu animum et me, 
quod unice peto, consilio, opera et eruditis opibus Tuis adjuva. 
Neque etiam peto, quae volueris, ut mittere mihi properes; ut 
enim mihi certum fixumque est editionem adornare alteram, ita 
prorsus incertum tempus, quo eluctari in lucem publicam possit; pro 
dibit satis cito, si satis bene, ut vulgo dicimus. Ego interim quotidie 
successivis horis emaculo multa, demo, addo, ut fieri consvevit. 
Nescio, utrum exemplum meum recte Tibi fuit traditum. Sane 
dolui, non adfuisse ligatum ad manus, guod Tibi mittere potuis- 
sem; misi idcirco rudes philyras, quod timerem, discessuros cives 
vestros prius quam ligari apte et siccari possent. Bisztriczaius 
noster imultum Te amat salutemque Tibi plurimam adscribi jubet. 
Mihi si rem gratam facere volueris, fac, ut occasionem nanciscar, 
qua Tibi non verbis officiosis, sed re ipsa gratum amicumque ani- 
mum meum testari possim. Vale, si mereor, mihi studiisque meis 
favere perge. Scribeba:n in Vindob. bibliot. palatina die XXIII. Junii 
a. MDCCLAXII. 
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


1 Misli bez dvojbe na svoje djelo: Historias diplomaticae iuris Patronatus 
Apostolicorum Hungariae Regum Libri III. MDCCLXII. 


“ KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. | 199 


CLXII. 1762. 4. listopada. U Beču. 
Adam Franjo Kollar Krčeliću. 


Reverendissime atque eruditissime vir! Sane multum me sollici- 
.tum teddit valetudo Tua, vir praestantissime, quam febri admodum 
periculosa tentatam fuisse scio, cum ad litteras meas, quibus Tuis, 
quarta et decima Septembris ad me datis, reseripseram, nullum ad- 
huc responsum acceperim. Utinam quaevis alia silentii hujus Tui potius 
sit causa, quam adflicta morbo valetudo, quam firmam atque constan- . 
tem Tibi ex: animo precor! Paksius, Segniensis, nisi fallor, episco- 
pus, ' iri bibliotheca nostra nuper admodum me invisit et consilium 
mihi suggessit, non prorsus, ut mihi videbatur, inutile, quo tamen 
prius uti nolui, quam illud Tibi pro amicitia nostra eandide expo- 
“nerem. Svadet igitur_ atque mihi auctor est, ut circa festa naji 
Servatoris litteras ad capitulum vestrum Zagrabiense dem, quibus, 
exposito studiorum medrum proposito, etiam atque etiam orem, ut 
conatibus meis velificari, et submissis ex tabulario suo vetustis 
monumentis opem ferre velint. Si plures Kerchelichios in capitulo 
vestro esse scirem, scribere profecto nullus haesitarem; sed dubito 
vementer, quin plures sint, et hoc genus studiorum aestimare et ju- 
vare_velint. Te igitur pro singulari illo Tuo in litteras amore 
exnixe (sic) oro atque obsecro, ut duobus tribusve verbis, quid de 
consilio illo sperare possim, me edoceas. Referam hoc beneficium 
Tuum in illa, quibus Tibi Gbstrictissimus vivam et emoriar. Reve- 
rendissimae dominationis Tuae, Viennae d. TV. Octobrisa. MDCCLXII, 
obsequentissimus servus et amicus Ad. Frane. Kollir m. p. 
Izvornik u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


CLXIII. 1763. 3. siečnja. U Lepoglavi. 
Grof Sieciechow ? Krčeliću. 


Reverendissime domine eanonicus et abbas, domine mihi colen- 
.dissime! Commissionem obligantissimam reverendissimae dominationis 
Vestrae et affectuosissimam apprecationem festorum praeteritorum 
R. P. professor emeritus Petrus Martinovich 2 post suum reditum 
Lepoglavam mihi fideliter retulit, — -— Moli Krčelića, da mu pri- 
 obći, quae eidem de familia Konszkyana innotescunt, quia ex docu- 
mentis credere debeo, quod indubie quondam comes Petrus Konszky, 
frater patruelis ultimi defuncti Michaelis, meus abavus fuerat, qui 
Petrus ut colonellus Ferdinandi III. imperatoris et regis Hun- 
gariae in uno conflictu contra Suecos in Silesia gloriose occubue- 


1 Nije, nego sriemski. 

SV. Rad XXXII. 67. 

š Taj je Petar Martinović bio profesorom filosofije u Lepoglavi, te buduć 
da je poput Krčelića branio eklektiku, zato je došao u sukob sa svojimi 
poglavari redovničkimi. O tom govori Krčelić u Annuah str. 542 i sl. 
Povrh toga ima i u knjižnici jugoslav. akademije na tu stvar spadajućih 
njekoliko Martinovićevih pisama (Rkp. br. CCXVD). 


200 M. MFSIĆ, 


rit, et ideo in Croatia nec de eodem, nec de unico filio ejusdem, etiam 
Petro, meo quondam avo, aliquid hucusque constare potuit, quia 
iste juvenis Petrus per suos infideles tutores contra edicta caesaris 
ex Silesia, servatis antiquis armis gentiliciis, in quibus equus albus, 
polonice stary kon, supra prato viridi, et medius equus itidem 
albus supra galea. sed mutato cognomine Wiesenhiiter seu custos 
prati Francofurtum ad Moenum transmissus fuit. Aliqua, et quidem 
antiquiora documenta ab anno 1504 incipientia, et meam oppinio- 
nem corroborantia, ex archivis publicis Viennensibus et Posoniensibus 
partim jam percepi, partim mihi in brevi aquisitura_ appromissa 
sunt. — — Ad meum magnum contentum occasionem habui ini- 
tium eruditissimi operis reverendissimae dominationis Vestrae vi- 
dendi, ac modo aliqua folia, quae grato casu aquisivi, perlego. 
Summe autem doleo, quod reverendissima dominatio Vestra in con- 
tinuatione impressionis hujus laudabilissimi operis impedita sit. Ast 
nullatenus miror, nam ubique veritas odium parit: Attamen cum 
omni reverentia ac tenerritudine reverendissimam  dominationem 
Vestram hisce lineis confidenter conjuro, ne a malevolis et vera 
eruditione destitutis viris se a continuatione impressionis * hujus 
omnibus incolis et exteris litteras amantibus perutilis operis retinere 
permittat.  Viennae facillime licentiam pro hac continuatione aqui- 
ret. Ac, si contra. omnem spem  Viennae obstacula obessent, 
Polonia certo certius non permittet, ut respublica litteraria de tali 
opere frustretur. Imenuje više prijatelja nauke u Poljskoj, s ko- 
jimi je u savezu i koji daće i Krčeliću biti na ruku. Što bude _K. 
odanle želio, eidem procurare tam libenter appromitto , quam 
minus dubitandum est, quatenus historiae omnium natioium slavi- 
carum taliter cohaereant, quod nulla sine cognitione aliarum perfici 
possit. Saepius jam una cum mcis charis P. Eremitis ! indolui, 
quod in his felicibus regnis litterac et typographiae non , magis 
fioreant. Et quomodo regna florere possunt, si litterae non florent? 
ac quomodo possibile foret, ut litterae floreant, si amici tenebra- 
rum impediunt veritatem "loqui ae seribere+ Idem praejudicium 
litteris funestum quondam Viennae vincendum fuit, et me. adhuc 
optime recordor, quales difficultates pater Marquardus Herrgott, 
meus amicus, historiographus Caroli VI. imperatoris, pro compo- 
nendo et imprimendo suo opere historico-diplomatico invenerit, et nun- 
quam vicisset, nisi meus socer, excellentissimus dominus Barten- 
stein, eidem adjuvasset. Eandem viam reverendissimae dominationi 
Vestrae sincere svadeo, et quantum in me erit, omnia facilitare 
conabor. Nam  praeprimis aulae nostrae interest, ut provincias 
suas melius noscat, ast hoc sine vero historiographo inaniter de- 
sideratur. Interim debito cum cultu ac reverentia permaneo reve- 
rendissimae dominationis Vestrae, Lepoglavae 3. Januari 1763, 
devotissimus et obligatissimus servus Comes de Sićciechow. 


Izvor. u knjiž. hrv. sveučilišta, priložen k 237. strani Krčelićeva rukopisa 
Annuae. 





1 Lepoglavski remete. 


KORKSPONDENJIJA ' KRČELIČEVA. 201 


CLXIV. 1768. 29. ožujka. U Beču. 
Jure Popović Krčeliću. 


Reverendissime domilie abbas, domine patrone gratiosissime! 
Tanti mihi fuere, reverendissime domine patrone, quas accepi, lit- 
terae, ut, qua respondeam, eloquentiam nullus reperiam. 1n pro- 
fundissimo itaque gratitudinis cultu, qua exaratas novi, dexteram 
exosculor. Utinam Deus optimus maximus me ita beatum faciat 
antequam mortalitate exuat, ut gratum in me famulum intueri liceat 
reverendissimae dominationi Vestrae pro his, quas in me manare 
non desinit gratiis, dum inter caeteras divinis prope litteris de 
somno evocat et de tenebris ad lumen optatissimum  svavissime 
ducit. Repono jam, ut possum, singula. Dominus comes * suis re- 
veretur obsequiis, et suis non alia, quam Zagrabiae consvevit, in- 
dustria se impendit. Clarissimus vir Kollarius — — Olahi, condam 
Zagrabiae praesulis, manu correctam de origine hungarica, aliter 
ac Bellius habet. ex manuscriptis, Mandichio nostro theologo, 
favente  excellentissimo  comite bano, actum  defensuro, dedit. 
— — Ritterianam vero crisim ab iis non intellectam .  quo- 
rum interest, maxime vehementer doleo; ego vero protestabar, 
reverendissimam  dominationen Vestram unquam sibi in animum 
induxisse de avellendo regno Croatiae caeterorumque ab Hungaria 
meditari, vel inde minus, quod“ contra Bedekovichium (si cum illo 
calamo conserendum, jure enim fortis imbellem leo despicit canem) 
de eujus Solo Hieronymi erat mihi sermo cum Kollario, Selavoniam 
Hungariae _haud.multo tardius, atque regni nomen, eruditissime 
probat additam. Est id profecto quod de animo nihil adimat, addat 
plurimum reverendissimae dominationi Vestrae pro patriae decore 
calami stringendi; ajebat doctiorum non nemo, non authoris cul- 
pam, sed male legentis, si veritatem scriptam sibi inferat falsam, 
non assequendo scriptoris mentem. Dignetur itaque, sic superi 
ament reverendissimam dominationem Vestram, pro antiquissHno 
sibi patriae amore desideratissimum opus coeptum absolutum nu- 
meris quondam civibus nostris legendum praebere; nullum sane 
tam sui, quam patriae oblitum arbitror, qui ad Deum preces fun- 
dere desistat, ut duplicatis viribus aetatem provehat diutissime in 
maximum reipublicae_nostrae litterariae_ lumen, decus et emolu- 
mentum. Sunt me Dius fidius utriusque reipublicae viri, qui Kollario 
invideant eruditionis amorisque patriae. fortunam ; seribit ille nihi- 
lominus, quae reperit certa, patriae proficua et gloriosa, ut Triden- 
tinum attigerit etiam. Cogitabam ego, si comes * defenderit jus 
civile, optimam spem fore de dando opere, ut in illo nomen per- 
ennet utrumque: reverendissimae dominationis Vestrae, cui in ac- 
ceptis merito refert, quod possidet lumen, comitis in justum grati- 








! To je, mislim, onaj grof Petar Ivan Nep. Sermage, Krčelićev djak, 
o kojem sam progovorio u Radu XXXII. 38 i sl. 
? Mislim, da je to onaj isti, o kojem u predjašnjoj bilježci. 





MO 
"ai 
s 


ki 
“je 


Ga 
o. .£ 


ura 
oda 
be? 


dRVe TIT PA Ke Pa 
. . a 4 a 


kašike 
'% 


202 M. MESIĆ, 


tudinis testimonium. Reliquum est, quod exorandum suscipio, plures 


videlicet literas, quibus recreer, non hercle quatvor, sed quadra- - 


ginta, si mendicandos crucigeros pro singulis reddam. — — Quod 


porro inique male isthic audiam, miror minime; istud ego humilis 


praedixi reverendissimae dominationi Vestrae antequam Croaliae di- 


xissem vale. Nec equidem praeterit me ipsum, non recta quaepiam 


et scriptitari et referri de convictoribus, in iis attamen me convictorem 
nullus credidi adhuc. — — Reverendissima dominationis Vestrae, 
Viennae 29. Martii 1763, humillimus cultor Georgius Popovich m. p. 


Izvor. u sveučil. knjižnici: Krčelić Miscell. Nro. 110. 


CLXV. 1764: 
Krčelić grofu Ivanu Patačiću, predsjedniku kr. sudbenoga stola. 


Ilustrissime domine comes, camerarie ac praeses, domine gratio- 
sissime! ' Summa voluptate legi celsissimi  principis ac primatis 
factam ad suas Majestates allocutionem ?, ac eo quidem ayvidius, 
quod hodie legerim eas, quas olim Csaki, cardinalis, alique occa- 
sione simili fuere prolocuti. .Haec superior est anterioribus, quae 
cunqnue spectentur, stylus videlicet, ordo, aut rerum dicendarum 
meditatio. Hanc cum obligatione vel ideo accepi, ut collectionibus 
meis inseri valeat. Nunc collecta: hactenus in ordinem redigo ac 
separata in tomos redigam. Nec credidissem, quanta et quot nu- 
mero sunt proditura. Tomos plures efficient; cogitaturus tum, 
quae servandorum optima foret ratio. Dc praestantissimo elaris- 
simoque Kollar hic rumores magni, passinque jubilus ob supri- 
mendas eatenus litteras. Mihi quoque Posonio perscriptum de 
libro est *; sed una etiam spargi evulgarique ab aulae deditis, jussu 
regio seripsisse Kollarium : opusque a ministerio probatum, quam- 
vis censura careat. Hoc conjectari pronum est, tam ob viri pru- 
dentiam, quam quia accessum haberet ad status et conferentiarum 
tabularium, ex quo plura hactenus in lucem edidit. Neque conci- 
pere possum, ut Kollarius, Neosoliensis patria, et ad diaetae tem- 
pus, evulget opus contra jura et libertates regni, nisi jussus fuisset. 


-Certe incredibili teneor aviditate legendi operis hujus, et cum col- 


ligam, illustrissimam dominationem Vestram eodem perfrui, sup- 
plico, postquam relegerit, dignetur me participem reddere, ut opus 


1 To će biti bez ikakove dvojbe grof Ivan Patačić, za koga Krčelić 
bilježi pred svojinri Annuami, da-je bio odlikovan čašću camerarija, a u 
samih Annuah na str. 590 kazuje, da je postao 7. studena 1763 praeses 
tabulae judiciariae, bivši prije tečajem njekoliko godina bezplatnim pri- 
sjednikom banskoga stola (Ib. str. 619). Taj je isti grof Patačić bio njegda 
Krčelićevim djakom u Beču (Ib. 590). 

2 Misli na govor, kojim je primas Franjo Barkoczy pozdravio kraljicu, 
kada je došla u Požun na sabor 3. srpnja 1764. 

3 Misli na Kollarovo djelo: De originibus et usu perpetuo putestatis 
legislatoriae circa sacra apostolicorum regum Hungariae. V. Rad XXXII. 46. 


m a E a a mnm tai sa va. i 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. . . | 203 


illud relegere valeam; relectum, spondeo, remittam cum gratiarum 
actione. . Kollarii duo opera habeo, quae judicio meo insignia sunt, 
quod eruditi omnes agnoscunt. Ultra majorum traditiones et scripta 
monastica non progressis displicere scio utrumque, vel maxime, 
quod tot monumentis res suas stabiliat. Opus etiam Justini Fe- 
bronii, tanto plausu editum, si illustrissima dominatio Vestta ob- 
tinuisset, communicari mecum postulo; ego necdum. obtinui istud. 
Heri patres Franciscani libellum Varasdini distributum sub titulo: 
Navicula Petri agitata et agitatione promota, nescio a quonam Je- 
suita compositum, ad me attulerant, quem relegi ad horam hodie 
8vam, Sed ex illo nil factus sum doctior, neque extra septa mo- 
nasterii ire potest vel rectius meretur. . Propositio regia dietalis: 
ut modus ins&rrectionis pro semper parati et exercitati militis 
elaboretur ac Yiterteneatur, me facit curiosum, quis futurus sta- 
tuum sensus; multa enim continet futura et tremenda, prolongabit- 
que dietam, si rem hanc serio assumpserint; sed vereor negligen- 
 tius tractandam, cum  subtilitatem  postulati plurimi ablegatorum 
vix sunt penetraturi. Subaudio, de indigenatu Croatiae fuisse quae- 
stionem, promovente marchione Perlasz; quid arbitratum, nescio; 
decisio nulla adhuc. Comitem Sermage reddire sua illustrissima: 
consors edixit. Alvei ex montibus erumpentes magna damna his 
diebus causarunt Zagrabiensi campo ;. biduo rivulus iste Zagrabien- 
sis, per harmiczam defluens, vicinos a vicinis arcebat, prorum- 
pendo per fundum. leitinantii Grachan; heri primo ruptura illa 
clausa est et rivus ad alveum suum reductus. His dum me de- 
voveo expertis favoribus et gratiis, emerior illustrissimae domina- 
tionis Vestrae humillimus servus Balthasar Kerchelich m. p. 


Koncept u knjiž. jugoslav. akademije. 


CLXVI. 1764. 3. kolovoza. U Zagrebu. 
Krčelić grofu Ivanu Patačiću, predsjedniku kr. sudbenoga stola. 


Illustrissime domine comes, domine mihi gratiosissime!! Kol- 
larii opusculum * accepi summa hercle obligatione. Quoniam Vien- 
nensis Croatarum rector * ad diversos huc perscribere non dubita- 
vit, opus illud meum esse, atque nescio quae mala me manere 
certissime, magnam plerisque attulit insanum hoc mendacium laeti- 
tiam vulgabaturque sine charitate in vulgus ac pro divino oraculo 
legebantur rectoris litterae. Ego Kollario significavi mendacium 
isthoc ; invident illam mei, omnino majorem meritis, memoriam. Capite 
illo ultimo, quo victas se dare manus Sylvestrinae bullae intuitu . 
aperit, alienum se a pertinacia esse unamque sequi veritatem in- 
nuit; in substantia attamen expugnare videtur tritum illud defensae 
medium, reges Hungariae ea, quae circa sacra ordinavissent, vice 








1 V. br. CLXV. 
3 Ono djelo, koje se naznačuje u bilježci k predidućemu broju. 
* Žagreb. kanonik Ivan Jozipović (Annuae 610). V. Rad XXXII. 49. 


204 M. MESIĆ, 


pontificis egisse. Profecto Sylvestrinam illam bullam anno primum 1550 
a Verantio fuisse ex Traguriensibus tabullis deseriptam, commentus 
est ejusdem ex aetis Cartucii compilator, dein ad manus obscuri 
ignotique nominis Graeci Athanasii Georgier devenisse. Verantius 
antistes tum fuit Agriensis et paulo postea Strigoniensis; mirum 
mihi, quid sit, ut a sua morte penes Agrienses vel Strigonienses 
Memoriale Verantii non remanserit. Silentium Sylvestrinae bullae 
perpetuum, ubi attamen continuas lites reges nostri cum papis fo- 
vissent, ut s. Ladislaus, Colomanus, Bela, Andreas, Bela IV., Mathias, 
Vladislaus, neutiquam bula illa semet sunt tuiti, quin 1758. actu 
regnans papa Clemens XIII. in brevi suo, quo apostolici regis 
titulos reginae nostrae ejusque successoribus attribuit, hujus nullam 
facit mentionem, neque romanae eeclesiae seriptork ut Damianus 
S., sub Sylvestro II. vivens et ablegationem Hungariae legatorum 
a Stephano rege describens, bulae non reminiscitur, neque Reinal- 
dus, Baronius, Spondanus, Ciaceonius, nullus verbo ad Ineofferi 
epocham sive annum 1640. Quare ut clerus noster, cumprimis Paz- 
manus, Vinkovich, quibus graviora erant cum romana curia, ut reges 
ipsi, nunquam tutati sunt semet, vel usum suum sive Sylvestrina 
bulla, sive vicariatu pontificis, quod nempe vice sua munus obeant, sic 
neque actu desperatum est, ut vera facti et legislationis causa reddi ne- 
queat. Quod opus Kollarii attinet, elero ille adversari primum videtur, 
nosque provocare ad litteras Gallorum instar; tum quae scripsit, 
decantata causa est a protestantibus aliisque, de summa potestate 
seribentibus, ut Grotio, Puffendorfio, Ieunningio. Buxtorffio ete., mi- 
rumque, a nemire, quod sciam, iis fuisse satisfactum. Legum no- 
strarum  articulos factasque ordinationes in sacris quis negabit? 
commenta dici nequeunt. Quare Kollarius in facto et usu trium- 
phat. Ea, quae imprudenter fol. 84. et 85. item 145. ad finem 
illius capitis seripsit, mirari non desino, ab eo seripta fuisse. Cau- 
sam indicare videtur verbo illo: non potes tu me cogere. ut male- 
dicam tibi, quia herus meus novit me... Et cum calendis Novem- 
bris 1763. seribere desierit, aleoque ante diaetam, ac iis capitibus 
regias propositiones exprimat, altiori potestate ac jussu scripta ab 
eo fuisse deducitur.  Metuo attamen difficiliorem causam postula- 
torum regiorum sua seriptione reddidisse et patriae consuluisse. 
Ego interim constitui incepique laborem de eadem seribere materia, 
verumque e fundamentis sensum legislationis illius pandere: extreme 
enim canonistae nostri pro papa, protestantes pro imperatoribus re- 
gibusque scribunt. Neutris assentior, hine opinionem meum pan- 
dere deliberavi. Tribus capitibus rem totam absolvam. 1.) de 
ecelesiastici juris fundamento, 2.) de origine ecclesiae_hungaricae, 
3.) de legum eeelesiasticarum in Hungaria initiis. Addam disser- 
tationem super libellum a Kollar editum !'. Abstinebo ab injuriis, 
exagerationibus. Exemplar unum mittam primati, aliud cancellariae, 
tertium Kollario. Si censuerint edenlum typis, bene, edant; si no- 








' Obzirom na to Krčelićevo djelo v. Rad XXXII. 47. 


> 


m 





—-————— 





KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 205 


luerint, supprimant. Causa scriptionis, Deum divinumque testor 
spirituin, haud est fama nominis, sed amor veritatis ac orthodoxae 
fidei. Felix, si adversus me scripserint alii, sic enim et ad litteras 
aceendentur multi e clero, et ex examine rerum, ut Carthesius 
docet, posteritas eruet veritatem. Et quia incoavissem laborem, 
dabit veniam, libellum me Suum detinere, nam, qui ad me mittitur, 
alumnis Romam promotis datus est; isti ante Assumptae festum 
vix adventuri. Haec ergo est laboris mei ratio, haec cogitatio at- 
que consilium; in his videlicet cireumstantiis succurrere fratribus 
sive clero, catholicis veram in hae materia dare doctrinam ac ca- 
thechismum, et theologicis, canonicis, politicisque meis studiis mereri 
vel potuis famulari posteris. Mathematica methodo atque ex ipsis 
principiis sum scripturus, ob usum receptum alibi, apud nos indu- 
cendum. Dominum consiliarium Bedekovich revereor, et commen- 
datus emorior, Zagrabiae 3. Augusti 1764, illustrissimae dominatio- 
nis Vestrae humillimus servus B. Kerchelich m. p. 


Koncept u knjižnici jugoslav. akademije. 


CLXVII. 1764. 21. studena. U Zagrebu. 


Krčelić Adamu Franji Kollaru. 


> Clarissimo domino Adamo Francisco Kollario A. M. C. Balthasar 
Adamus Kerchelich. S. Relatum habeo, Institutiones politicas, a 
me pro discente juventute conseriptas !, a Te, si non descriptas, 
certe perlectas extitisse. Cum porro Par. 2. cap. V. tit. 2. $. 14. 
in adjecta explicativno veteris illius tributi Andreae II. deer. arti- 
culo 29 cibrionum videlicet opinatum fuerim ?*, cybeones legi ibidem 
oportere, cybea vero Ciceroni navis major esset, ideo tluviorum 
tributa inter regum redditus fuisse servata credidi. Conjeeturam 
hanc meam firmare videbatur_ cum 17. anni 1751 articulus, quo 
tributa a majoribus navibus prohibentur, quod nihilominus difficilius 
evenisset, si firmum cvmperissemus, legitime per privatos navalia 
tributa exigi, tum quia olim pars sexta molarum in fluviis sitarum 
fisco cedebat. Non ignorabam, P. Joan. Szegedii in sua decreti illius 
expositione, 1150 edita, adnotavisse: cibriones, vox ungar., urnam 
majorem significat; sciebam, aeque in Sclavonia Croatiaque nostra 
voce cheber, montavni, ut vocamus, juris mensuram, hinc majorem 
exprimi: sed ut ex vocibus tributi regalis obligationem petam, mo- 
veri non poteram. Quamvis porro in pluribus legerim monumentis 
mentionem  cellariorum regiorum, item vinitorum, quin ab incolis 
sub Kalnik olim Kemlek anno 1754, non minus sub Okich, demon- 
strata mihi fuerint excisa ex petris cellaria, quae bodie etiam regia 
audiunt, credere tamen haud pouui, horrea fuisse cibrionum, verum 
vel vineas fuisse condam in iis promonthoriis reguin, vel alia ex 








1 O tom spisu v. Rad XXXII. 701i 71. 
1 V. Kercselich Not. 231. 


206 M: MESIČ, 


causa regiorum cellariorum apud rude vulgus appellationem caver- 
nis illis remansisse. Confirmabar in cogitatione ista, quod Sigis- 
mundus rex castrum Kalnik possedisset. Interim cum opinio cedat 
veritati, neque plantandis praejudiciis studeam, me ab illa opinione 
recedere, latere Te nolui. Imo si Institutiones illas descriptas ha- 
beres, majorem in modum oro obtestorque, opinionem illam ut cor- 
rigas deleasque. Si taederet Te, aliis dignioribus occupatum, hane 
adseribere, adminus facta ibidem littura reflectas posteros: seriptor 
hance opinionem de cibrionibus retractavit. Jam facti hujus motiva ad- 
fero. Ex tabullario L. R. civitatis Montis Graecensis (sic olim inseribe- 
batur), hodie Zagrabiensis, reliqua inter ad me allata pro lectione 
eorundem monumenta reperi tenoris infrascripti. Est in pergameno 
bene scriptum, hinc lectionis commodae. Majoris sigilli extant ve- 
stigia. Superinseriptun parte ex altera: Cybriones de vineis civium 
non exigantur. Hoc fide integra describo: Karolus, Dei gratia rex 
Hungariae, fideli suo, magnifico viro Mykes, bano totius Sclavoniae, 
salutem et gratiam. Noveritis, quod Franciscus judex et Hambinus*, 
condam judex civitatis nostrae castri Montis Graecensis de Zagrabia, 
nuncii fidelium hospitum nostrorum de eadem, Nostrae serenitatis 
adeuntes praesentiam, nomine totius universitatis nobis exposuerunt 


conquerentes, quod vos super ipsos de eorum vineis pro usu castri 


singulas mensuras vini, quae eybriones vocantur, exigere voluissetis 
et adhuc poteretis. Quare fidelitati Vestrae firmiter praecipientes 
mandamus, quatenus ipsos cybriones vini super eos, si ipsi huc- 
usque non solverunt nec dederunt, recipere seu exigere nullatenus 
praesumatis. Et hoc idem praeceptum banis pro tempore consti- 
uendis firmiter observandum. Datum in Vissegrad in vigilia beati 
Andreae apostoli anno Domini Milesimo CCCXXX quinto. 


.a) Fabianus significat, solent enim vulgo vocare Fabianos Habek. 


Diutius examinavi, num praeceptum anterius pro legitimo haberi 
debeat. Dubium fecit, quod in fiue subscriptum non legatur, per 
cujus manus sit expeditum, uti passim in rescriptis legere est. 
Tum regis titulorum omissio, cum Carolus Hungariae tantum rex 
exprimeretur. Verum mandatum illud tam vestigia sigilli regii, 
quam vetustas et characteres a suspicione absolvunt, et quivis in 
tabullario praedictae civitatis legere illud poterit. Dubia praescripta 
monumenta alia sustulerunt. Erant enim praeter cancellarios aut 
vice-cancellarios regibus Hungariae secretarii ac etiam amanuenses 


ovocati, qui talia, quae motu proprio regum constituebantur, ac 


praecipue mandata expediebant. Sic lego inter coetera in quodam 
mandato regio sub Ludovico rege anno 1381: Nicolaus Zambo, 
magister amanuensis domini Ludovvici, Dei gratia regis Hungariae 
etc. Proinde deseriptum Caroli regis ad banum Mykes et ejus 
successores praeceptum, uti per cancellariam non fuit expeditum, 
Sic neque cancellarii vel vice-cancellarii nomen exprimitur. Idem 
est de titulis regum, qui in ejusmodi privatis inscribi non assole- 
bant, nisi rex Hungariae, ut pluribus doceri potest monumentis. 


= —oman aa ao mio 


KOBESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 207 


Coeterum Mykes banum Selavoniae vigore articuli illius Andreae II. 
tributa cybrionum a vineis civium exegisse,. argumento etiam est, 
quod rex praeciperet, ne cybriones recipiat, si ipsi hucusque eos 
non solverunt,, nec dederunt ad castrum, adeoque censebat Carolus, 
praeseriptione. legitima saeculi nempe unius semet cives adversus 
Andreae II. decretum tutari, posse.  Sunt et alia, quae (post me- 
moratum Caroli praeceptum ut fundamentum) interpretationis hujus , 
per eybriones tributum a vineis pendi regi, solitum designari, con- 
firmant. Uti 1mo indicata cellaria regia. vinitores et decimatores 
regii, quorim in tot monumentis est mentio; quaedam indicavi in 
Historia Zagrabiensi. * 240 quod in donationibus regiis tardius ac 
fors primo sub Sigismundo inseri occeperit: simul cum  cunectis 
utilitatibus et pertinentiis quibuslibet, terris scilicet arabilibus ete. 
pascuis, sylvis etc., montibus, valibus, vinejs, vinearumque promon- 
thoriis * ete., vigore cujus clausulae privatis donatum a rege jus 
* illud montani juris praescripta consvetudo evincit. Hinc fundamen- 
'tum petere jura illa montana, quae dominiis penduntur, credibile 
est. Castrorum comites, uti olim testante articulo Andreae I, 
hanc obligationem ad se traxerant, ut eam per praefatum articu- 
lum aerario et fisco regio integram servare voluerit Andreas, sic. 
esse antiquissimum tributum hoc eybrionum, idem articulus evincit. 
— — Propositum meum de nil scribendo ulterius innotuisse Tibi 
non ambigo ; binc Historiae ecelesiae Zagrabiensis finem non esse 
expectandum video, ne imperite (ut nescio quis Posonii in infelici 
et insano. seripto me Teque laccesivit) seripsisse videar et dicar, 
quod seribamus ex diplomatibus. P. Schmitt in Agriensibus episcopis 
exhibet diplomata, et ad sui immortalitatem, Tibi et mihi non licet, 
quia persvasum est, condicioni nostrae ignorantiam congruere. Vale 
iterum iterumque. Zagrabiae 21. Novembris 1764. 


Koncept u knjiž. jugoslav. akademije. 


e 


CLXVIII. 1765. 21. srpnja. 
Krčelić grofu Ivanu Patačiću, predsjedniku kr. sudbenoga stola. 


Illustrissime domine comes, praeses domine gratiosissime! ! Si quis, 
ego sane ex suscitata quaestione * eo gravius vulnus sentio, quod 
rei hujus utinam non fatales omnibus nobis sequellas praevideam. 
Olim eorum, quae vidimu$ et experimur, augur eram, dum per pri- 
vatam conferentiam regulatio confiniorum fuerat constituta.  Faxit 
Deus! ne pejora illis experiamur. Hinc solatium ingens illustris- 


1 V. br. CLXV. 
2 Krčelić misli tu na pitanje v suduosti zagreb. kaptola, o kojem sam 
nješto malo napisao u Radu XXXII. 52. — Da se uzmogne ovo Krčelićevo 


pismo bvlje razumjeti, navest ću vva dva mjesta iz njegovih Annua, koja 
govore o zametnutoj prepire:. Na str. 611 ovako piše K.: ,Sub hac 
diaeta (god. 1764) initium accepit lis intra comitatum Zagrabiensem et 


208 M. MESIČ, 


simae dominationis Vestrae epistola mihi attulit. Lubens profecto 
quae in rem hanc servire possunt, exequar, neque enim vel officli 
mei sum inscius, vel adeo sordidati animi, ut vindicari cupiam. 
Ad evangelii vivere contendo leges, nequaquam secundum  proba- 
bilismum. Quin securiorem me in conscientia futurum existimo, si 
vel hac via occurrere possim patriae atque ecclesiae. Hercle ! summa 
contentione atque voluptate hac in causa disseruissem, meaque 
spero dissertatione, si typis data fuisset si, non victoriam, sudorem 
adversautibus causavissem. Hoc meum fuisset consilium, ut romano 
more dissertatio per typum prodivisset, cujus meditata lectione major 
fuisset eflectus quam sperari valeat clamoribus. Multi motiva non 
capiunt, et si audiant, non adeo penetrant; muitos clamare non 
convepit; quidam tacent ex defectu fundatae notit.ae, verbo super- 
fities hauritur ex auditis declamatisque, res videtur ex lectis judica- 
lisque. Sed quae mea fata sint, novit optime; quae de me falsis- 
sima praejudicia, non ignorat; damnari, quia mea, debent omnia, 
— et si virtus sunt exteris, domesticis crinmen apparent, nec a me 
accipitur_quidpiam, neque mihi imponitur. Lege nihilominus ea, 
ne prodar suae episcopali excellentiae, accingam me die crastino 
dissertationi compilandae, quam festinabo his diebus absolvere, ut 
tempore debito describi valeat pro excellentissimis dominis nostris 
bano nempe ac episcopo. Systema hujus jam dudum fixi, credens, 
me ab aliquo capitularium interpellandum, quod dum factum non 
est, in apologia quadam et Farlatti operibus atque Malenichiani 
processus extractu me distrahebam. Nunc relictis his totum me 
dissertationi huic impendam. Doleo, quod in tanta temporis areti- 
tudine ad producta unice erit provocandum, describi enim non po- 
terunt. Contraria diluere procurabo. Quare rogo dies aliquod mihi 
indulgeri pro respondendo. Interim ad ea, quae sapientissime di- 
luta in litteris invenio, reflecto. Diploma illud, banis datum, esse 
Caroli 1. de anno 1325, adversus quod tam anteriora Emerici, 
Andreae II., Belae II., Belae IV., Ladislai IV. pugnant, quam et 
posteriora, ut Caroli ipsius, Ludovici, Vladislai, Ferdinandi, Leo- 
poldi ete., si salvo jure alieno dari debent privilegia, CUaroli I. 
enervant anteriora, si vero. posteriora derogant prioribus, aeque 
Carolinum illud ex posteriorum regun confirmationalibus evanescet. 
Dein moris erat, ut plures a bani judicio semet per privilegia exi- 
merent, attestauntibus privilegiis Frangepanianis, oppidorum Jaszter- 
barszka, Samobor ete., ideo de his Caroli+ diploma sonat.  Demum 


clerum iutuitu appellationis subditorum ecclesiae. Petrus Spisich, vice-comes 
Zagrabiensis, insigniter laesivam sub diaeta ad banum Posonium relegat iu- 
stantiam eo in merito. Bauus celebrata isthic conferentia, ad diaetam ne- 
gotium non deduxit, sed privative repraesentavit aulae, adfirmando, et 
privilegia et usum esse pro clero. Res subinde missa ad Status Selavo- 
niae pro opinione.“ Na str. pako 620 veli K.. ,Scripsi itaque đisser- 
tationem sub titulo: Motiva demonstrantia judicatum capituli et ecclesiae 
penes eandem relinquendum.“ —— V, Kercselich Not. 231. 








Do Canin 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 209 


eo ipso anno Alexander judex curiae, cujus sententionales habeo, 
sese ad causas comitatus Posegani judicandas immiserat, judicavit- 
que, bano omisso, eodem anno causam cujusdam Kupsae ex comitatu 
Posegano in 8vis s. Joan, Bap. 1325, adversus quod Mykcez tum 
banus a Carolo statim obtinuit cassatorium exemptionum omnium 
a judicio banali per diversos procuratarum omnesque jurisdictioni 
banali subjecit. Ibi an clerus sit subjectus, ignoro, doceri tamen 
deberet, et, si doceretur, posteriora derogant. 2do. Jam in mea 
Zagr. Historia quaedam inserui ad haec spectantia pag. 51, plura 
dehinc comperi. 5tio. Tam delicata est materia, usi perpeiuo fir- 
mata privilegia ad viam juris relegare, ut hoc absque diaeta fieri 
non posse deducam ex 56. 1723, ubi diactaliter ad viam juris re- 
legata habetur quaestio inter regnum et familiam  Erdoedianam 
quoad usum ex Leopoldi litteris promanantem, quvad restauratio- 
nem comitatus Varasdimensis; item 123. 1715 ete. Denique ex 
natura privilegii talium cassationem pertinere ad diaetam, testantur 
tot articuli, ut 40. 1635, 90. 1659. Ex Tripartito item, ut in dis- 
sertatione sum deducturus. Dixi, natura pertinere ad diaetam, quia 
rex _omnium et singulorum  privilegia  semet conservaturum  jura- 
mento spondet in diaeta, igitur sine hac nequeunt cassari cujusvis 
privilegia. Hine videbit, me systema sollidae dissertationis para- 
visse, sed scribere ausum non fuisse. Haec ipsa tamen, excellentiae 
banali exposita atque in antecessum debite insinuata, servire pote- 
runt ad mitigandum illud, quod hactenus sua excellentia opinionem 
dedisset. Fors atque facile hoc ipsum excelsa cancellaria respexerit, 
quae ad opinionem statuum suae excellentiae_opinionem subjecit, 
an nempe et hi a diaetali congressu materiam diaetalem sint ex- 
clusuri, neque moderna resolucio factum erit suae excellentiae, 
sed factum status publici: tum erat privata opinio suae excel- 
Jentiae, modo ut statuum capitis. In judiciis et banali tabula sine 
honoris sui deroganine praeses habere potest opinionem suam, 
eamque scribere, quin talis obtinere debeat locum, dum talem ut 
Jela: sive persona publica cum assessoribus sedens rejicit et sub- 
seffbit assessoris sententiae.  Verum opinio illa per conferentiam 
fuerat examinata, probata. Et istud ad speciem est: quia 1.mo 
conferentialiter non erat regi perscripta, sed privativo nomine. 
2.do tametsi conferentialis actus esset, in materia adeo delicata 
cassandorum privilegiorum ac natura sua diaetali ipsa conferentia 
statui publico referri debuisset et referendum habebat: neque enim 
conferentiarum nostrarum acta sive per principem, sive diaetalem 
quempiam articulum sunt confirmata, et in casibus moram non pa- 
tientibus  conferentiae tollerantur, non autem aliis. Neque dicas, 
donatio bonorum, contractus etc. per judicium revideri possunt, 
cassari et seponi, cur non item privilegia alia, quae donatio sunt ? 
Respbndeo: donatio, contractus ete. sunt privatorum, ergo et foris 
pro causis audiendis privatorum subsunt secundum legum dispo- 
gitionem ; sed privilegia cuicunque statuum statui concessa non sunt 
nec haberi possunt ut privata, sed considerantur ut publica, adeo- 


STAR. VIII. 16 





210 M. MESIČ, 


que ad viam juris non pertinent, sed ad diaetam; alias sicut,. cleri 
privilegium per forum annulari posse praetenditur, sic et nobilium 
et cujusvis status statuum Mirum Valachorum privilegia diaetaliter 
cassari, ut 40. 1635, qui attamen e numero statuum non essent. 
Privilegia civitatum ne violentur, diaetaliter disponitur 41. 1681 
totque aliis, hinc a paritate, cum clerus e numero statuum sit, 
adeoque identitate rationis neque hujus violanda veniunt. Defectus 
autem corrigi possunt, neque ob defectus res tolli debet. Haec in 
summa sunt systematis mei uberius per dissertationem  probanda. 
Ista seribo tum ad contestandum pro veritate animum meum, cum 
etiam ad proponenda praevie suis locis, ne negotium tantum ex 
superficie acciperetur. Audio. reverendissimos Galliuff et Zlatarich 
isthic esse; si judicat fors et ista iis servire possent ad roboran- 
dum capituli intentum. Quibus raptim in commendatione maneo, 21. 
Julii noctu 1765, illustrissimae dominationis Vestrae humillimus 
servus B. A. Kerchelich C. Z. m. p. 


Koncept u knjiž. jugoslav. akademije. 


CLXIX. 1765. 6. listopada. U Padovi. 
Daniel Farlatus Krčeliću. 


Balthasari Adamo Kercselich, abbati de K4cs, canonico Zagra- 
biensi, viro clarissimo et eruditissimo, Daniel Farlatus Soc. Jesu S. D. 
Litteras Tuas optatissimas et expectatissimas accepi, quarum desi- 
derio jam diu flagrabam, et vehementer doleo, superiores Tuas ad 
me et meas ad Te litteras intercidisse. Nunc ad singula postreme 
epistole capita respondebo. Ac primum quidem commentarios meos 
previos ad historiam ecclesie Zagrabiensis idcirco misi ad P. recto- 
rem istius nostri collegii, ut eos potissimum Tue disquisitioni Tuo- 
que judicio subjiceret: vereor enim, ne multa mihi exciderint, que 
correctione indigeant, presertim ubi agitur de rebus hodiernis at- 
que presentibus, que istic in ore, oculis et cognitione omnium ver- 
santur , in his siquidem falli turpissimum est. Quare oro Te olš 
secroque, ut si quid corrigendum, immutandum, addendum  existi- 
mes, animo sincero et plane amico admoneas. Duas intexui de- 
scriptiones istius basilice cathedralis ex iis, quos mihi reliquit pater 
Riceputus, codicibus MSS. deseriptas. Neutra mihi placet, utraque 
manca est et imperfecta, et quedam sunt obscuriora quam ut facile 
intelligi possint. Has precipue velim diligenter legas, emendes, 
perficias, vel potius ipse novam et accuratiorem mihi descriptionem 
conficias. Sepe citatos invenio alias archidiaconum Joannem de 
Guersche, alias Album capitulare, alias Codicem vetustum tabularii 
capitularis. Pervelim scire, unusne an tres hi sint distineti codices ; 
certe videntur omnes esse vonscripti eodem seculo decimo quarto. 
—.— De Rascianis episcopis et ecclesiis in ista diecesi Žagra- 
biensi, vel cum ecclesia catholica conjunetis, vel ab ea disjunetis, 
que polliceris, mihi gratissima erunt et avidissime expecto. Pre- 
gertim scire cuperem, quo tempore, quamve ob causam vel occa- 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 211 


sionem Rasciani in istam regionem se suosque ritus intulerint. 
Sirmiensem episcopatum multis post s. Stephanum etatibus resti- 
tutum fuisse, et ego censeo, et Tu optime mones, nullum enim 
Sirmiensem episcopum ante seculum decimum tertium reperio. De 
statu: presenti ecclesie Sirmiensis, ejusque diecesis confiniis, item- * 
que de episcopis, presertim posteriorum temporum, quidquid mihi 
collegeris ac miseris, id summi bepeficii et gratie loco accipiam. 
De aiiis quibusdam rebus, quarum nune non reminiseor, patrem recto- 
rem istius nostri collegii in meis ad eum litteris interrogaveram ; 
queso Te oroque, ad ea interrogata ut mihi respondeas. In dige- 
rendis et explicandis Actis antistitum Zagrabiensium Tuis eruditis- 
simis commentariis valde usus hactenus fui utorque; sed ubi per- 
ventum erit ad Casparem Ztankovachkium, et prope finem seculi 
decimi sexti, ibi me deficiunt. Pervelim scire, an eos confeceris 
ac typis editos in publicam lucem  protuleris. De posterioribus 
episcopis, que apud Te seposita sunt, mihi communices, etiam 
atque etiam rogo. Quod reliquum est, perge Tua ista in me benevo- 
lentia conatibus meis opitulari, cui quidem ego benevolentie ac be- 
neficentie studiis omnibus et officiišs respondere conabor, nihilque 
magis opto, quam ut aliquam Tibi operam navare possim, unde 
meum in Te animum multis rebus obstrictum manifeste cognoscas. 
Patavii pridie Nonas Oetobris 1765. — — 


Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


CLXX. £765. 14. listopada. U Dubrovniku. 
Opat Mibovio Marija Milišić Krčeliću. 


Reverendissime domine domine et patrone mihi semper colen- 
dissime! Cum senatus die decima currentis mensis ob aliqua rei- 
publice negotia convenerit , omnibus quidem ejusdem suffragiis 
dominus comes Joannes Patacich hujus reipublice agens est re- 
nunciatus, cui ilemmet senatus non minus commissum munus, quam 
que sint ejus partes in isto florentissimo Croatie regno exercende, 
uberius significabit. At vero, ne ego ullum officium hominis aman- 
tissimi ac diligentissimi erga illum pretermitterem, de his omnibus 
eundemmet comitem certiorem feci ipsique de novo nomine sum 
gratulatus, etsi magis reipublice civibusque Ragusinis gratulandum 
Sit, qui summis virtutibus ornatissimum virum sunt asssequuti, cujus 
fides atque auctoritas ad eorum fortunas augendas, eosque ab in- 
juriis defendendos maxime est opportuna. Hujus quidem beneficii, 
vir reverendissime, tota Tibi laus est tribuenda, quamvis nemo pro 
meritis Tuis satis digne Te laudare possit. Id circo Tuorum me- 
ritorum nominisque Tui memoriam nulla unquam apud Ragusinos 
cives delebit oblivio. —  - Ragusii die 14. Octobris 1765, obsequen- 
tissimus atque addictissimus servus Abbas Michačl Ma. Miliscich 
consul m. p. — — 


Izvor. u knjižnici dra, Lj. Gaja. 


212 M. MEBIČ, 


CLXXI. 1765. 28. listopada. U Zagrebu. 
Krčelić pečujskomu biskupu Jurju Klimo-u. 


Excellentissime, illustrissime ac reverendissime domine praesul et 
patrone benignissime ! *' Per spei optimae probissimorumque mo- 
“rum juvenem Grahovecz opus a me diligentissime elaboratum ex- 
cellentiae Vestrae in submissione substerno *. Ex additis opusculo 
praefacionibus de eodem  gratiose excellentia_Vestra informari di- 
gnetur. Desunt eidem lepores rhetorici et ornata syntaxis tum de- 
fectu temporis, cum vel maxime, quod colligendis studuerim rebus, 
haud verbis. Accederet, esse quidpiam in plerisque verbis, quae, 
ut in lege vel usu denotant proprie, nulla syntaxi exprimi possunt. 
Neque enim sive palatinus Hungariae prorex, sive banus Selavoniae 
sunt, cum antiquitus gubernatores, nunc co-regentes appellemus 
e0s, qui pro-regia fulgerent potestate, hac ratione plurimorum est 
consideratio. Sum quoque Timonis instar_ adversus adhuc obser- 
| vatum a me in scribendo morem vehementior. At istud ratio mo- 
zi derni temporis mihi visa est exigere, praecipue ubi vel hausta ca- 
GA stigo praejudicia, vel sacrorum  antistitum aut cleri tueor dignita- 
€/- tem. Hinc nequaquam impetus me mihi erripuit, at sive officium, 
pj sive charitas, ut detestari videar quorundam licentiam. Universa 
se interim excellentiae_ Vestrae altissimo rectissimoque judicio corri- 
s. genda, minuenda, addenda, vel immutanda, aut demenda, delenda 
a subjicio et substerno. Gratulabor, si conatus hi mei obsequiumve 
fo. in colligendis — collocandisque his noticiis gratiam, protectionem 
et benevolentiam excellentiae_ Vestrae meruerint, si item tot acceptis 
favoribus, obligationi in excellentiam Vestram meae laboribus his 
> meis famulatum me fuisse intellexero. Doleo vehementissime, opu- 
o: sculo meo: De duarum sublimium potestatum fundamento et con- 
ks cordia, quod adversus Kollarium superiore anno scripseram, dum 
pa is libellum suum De legislatione vulgaverat, mihi nune prae mani- 
5 bus non esse, sed apud protonotarium, Viennae cum comite bano 
a existentem, ut una cum eodem famulari possem. De autographis meis 
22. needum constitui, an caesareae bibliothecae Viennensi, pro reverentia 
2 mandati regii, 1793 emanati, aut vuleano talia immolem. Quotidie de- 
s ficio premorque, ut Pauli instar esse cum Christo cupiam. Studiis con- 
A natibusque meis pro patria et s. corona demerevr, hine praevideo de- 
pa bine me nil seripturum. uspiam, plurimaque hactenus in cineres 
. redegi. — — Excellentiae Vestrae, Zagrabia die 25. Octobris 1765, 
e devotissimus, obedientissinus capellanus Balthasar. Adamus Ker- 
re cheliceh m. p. €. 2. 


Koncept u knjiž. dra. Lj. Gaja 





REK Ne 
be 


py 


za 
...;4 


ST fi 


.. "me... 
hp 


. 
s. 


ze 1 Nagadjam, da je tv pečujski biskup Jure Klimo. 

E 2 Ako je osnovano moje nagadjanje, tada bi so tu imalo razumjeti 
De ono Krčolićevo djelo o pečujskoj biskupiji, o kojem govorim u Radu 
DL XXXII. 52. | 





KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 213 


CLXXII. 1766. 2. kolovoza. U Dubrovniku. 
Opat Mihovio Marija Milišić Krčeliću. 


Pred naslovnim listom rukopisa Gundulićeva Osmana, o kojem je vieč u 
Radu XXXI1. 65, napisa Krčelić ovo što sliedi:: 


Ad lectorem. Posteaquam quaestorum Raguseorum juratis fas- 
sionibus fuissem edoctus, isthic non solum veterum Croatiae regum 
regnique asservari monumenta cum inseriptione Regum Croatiae 
archivum, ad cubiculi portam, at Iungariae quoqe regum, securi- 
tatis causa a Mathia Corvino isthic deposita anno 1464, quo Hun-- 
gari Casimirum, Poloniae regem, Mathine studebant causa novita- 
tum suarum substituere, perpendens loci Ragusini firmitatem alias- 
que temporum  illorum circumstantias sunmumque apud nos vete- 
rum reipublicae monumentorum  defectum, clenodiorum aeque re- 
giorum, dempta sacra corona, facile credidi, et monumenta et cle- 
nodia isthic deposita. Post Tfassiones itaque commemoratas cura 
me tenuit, si certior fieri possem. Opportune accidit, ut consul Ragu- 
seus , abbas Michael Maria Milescich daret ad me titteras in quibus- 
dam suorum causis, quocum ecommunicare incipiens post plures epi- 
stolas tandem et de praemisso archivo doceri petii, de dextera 
item s. regis Stephani, quam Ragusae venerari intelligerem, de 
maris adriatici insulis, de regum Hungariae memoriis, sive in 
seripturas redaetis, sive in donis eorumdem, denique si isthinc 
comperirentur sive monumenta, diplomata, sive auctores (demptis 
Lucio, Orbino, Diocleate, Tuberone, quorum habemus notitias) ad res 
nostras illustrandas. Praefatus consul de dato Ragusae 2. Augusti 
1766! hunc librum ad me misit cum epistola et carmine alio Mss. de 
Petro Zrinio, auctore Vladislao Iieronymo Minezetich alias Menje, 
Patricio Raguseo , quae ejus dona ego 22. Septembris anni supe- 
rioris Zagrabiae medio quaestorum recepi. In litteris, humanitate 
plenis, altisissime tacet de archivo, monumentis, donis et regum 
memoriis, ac ejusmodi neque negat, neque affirmat. At omissis 
receptae a me epistolae_ ad haec non spectantibus verbis, de hoc 
opere Mss. et altero adnexo scribit sequentibus. Hic leviter attin- 
gam quoddam opus pocticum magni nominis apud nostrates, Joan- 
nis nempe de (rundula, nobilis viri hujus urbis, qui Ladislai, Polo- 
norum principis, victoriam, quam de Osmano, Turcarum imperatore, 
reportavit, illyrico sermone superiori saeculo mirifice conšeripsit, 
cujus copiam elegantiori forma continuatam daturus est Tibi dono 
praefatus Coich. Cui quidem operi aliud breve annexum carmen, 
gravitate atque elegantia priori haud absimile, Tibi meo nomine 
offeret harum litterarum lator, quod Vladislaus Hieronymi de Menje, 
vir eque patricius Ragusinus, in laudem Petri comitis Sirmiensis 
illyrico etiam idiomate elucubravit. — Idcirco spero, Te plurimum 
voluptatis ex utroque opere esse capturum. — De s. regis Stephani 
dextera ita scribit. Quod mihi mandaveras, ut Te de sacra manu 


1 V, Kercselich Hist. 336. 


214 M. MESIĆ, 


d. Stephani, Hungariae _ regis, facerem  certiorem, scito: litte- 
ras authenticas extare, quae de ipsius manus veritate testantur. 
Sed quando et quomodo sacrum pignus ad nos devenerit, prorsus 
est incompertum. A conjectura tamen longe non abest, easdemmet 
sacras reliquias ad nos fuisse delatas, cum Solimanus, Turcarum 
sultanus , devicto apud Mohachium Ludovico rege Budam expugna- 
vit. — De insulis Dalmatiae exarat sequentia: Si recte memini, ipsae- 
met insulae ex Frangipanorum familia in venetum dominium anno 
trigesimo supra quadringentesimum  transierunt , scilicet, quando 
Hungarorum reges, in propulsandis Turcarum injuriis diligentiores, mi- 
nus goliciti erant, ut Dalmatiae regnum a Venetorum armis sibi vindica- 
rent. — Sia Ludovicill. fatis d. regis Stephani dextera Ragusam de- 
lata est, tum Ragusam sacrae regni coronae fuisse conjunctam conelu- 
dere necessum est, credpque, haud solam dexteram eo fuisse trans- 
latam, verum monumenta coeteraque preciosiora, et vel interregni 
tempore a proceribus, vel post coronatum in Novembri Joannem 
Zapolja, Ferdinandus enimvero I. haec in Germaniam potius deporta- 
visset. — De insulis Dalmatiae, Cberso videlicet et Veglia, quam in- 
certe scribat, quivis videt. Si 1430 transiere in venetum domi- 
nium insulae, sub Sigismundo rege et imperatore transivissent, 
qua de re certiora praestolanda et indaganda. Videtur attamen scri- 
bere vero simila consul, si nostra monumenta conferantur. Haec 
priora, ut Te lateant lector, nolui: ex his enim cognosces, qua 
occasione opus istud obtinui. Vale. Praemissa ita esse et descripta 
cum autographo concordare, fateor Balthasar Adamus Kerchelich 
abbas de K4cs Can. Zagr. m. pr. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. (KXVII D. s. 8.) 


CLXXIII. 1767. 18. veljače. U Beču. 
Josip Pierer Krčeliću. 


— — Biennio abhinc instrumenta colligere coepi ad originem, 
progressum et hodiernum statum montanarum civitatum regni Hun- 
gariae illustrandum. Suppelex mea, partim civitatum montanarum 
opera, partim augustae dominae nostrae clementia commode acere- 
vit; in multis tamen magnum hiatum patior, quemadmodum enim 
instrumenta recentiora abundant, ita antiquiora deficiunt -— — 
Moli Krčelića, da mu bude na pomoć. Viennae 13. Februarii a. 
1767 in collegio Theresiano. P. Josephus Pierer, Societatis Jesu. 

Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije. 


CLXXIV. 1768. 15. travnja. 
Adam Franjo Kollar Krčeliću. 


Reverendo admodum ac doctissimo viro Adamo Balthasari Ker- 
cselich, canonico Zagrabiensi, Adamus Franciscus Kollar S. P. D. 
Primui» omnium, quod visa epistola mea scire voles, erit haud 
dubie causa, cur diuturno adeo silentio meo patientiam Tuam 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 215 


“'exercuerim. Cui desiderio Tuo ut faciam satis, vellem, ut tute Tibi 
presvaderes pro certoque atque explorato baberes, religioni mihi 
duxisse amicitia Tua in rem meam uti prius, quam meam vicissim, 
Tibi verbis toties testatam, re ipsa quoque comprobarem : quam 
longe desideratissimam occasionem postquam nactus sum, velut 
somno experectus silentium meum rumpo et recepto vocis usu pri- 
mum omnium certiorem Te facio, de Historia Tua Zagrabiensi, 
quam auspiciis Augustae in publicam lucem proferre desiderasti, 
cum Van-Swieteno nostrvu me esse loquutum, qui operam suam 
non prolixe modo nobis pollicitus est, sed rem etiam omnem ad 
judicium testimoniumque meum rejecit, quod de Tua virtute deque 
eruditissimis operibus  Tuis quale semper habuerim habeamque, 
vel Te invito publice jam pridem testatus sum, ut adeo nihil 
omnino sit, cur credere nolis, voti Tui Te factum esse compotem. 
Cum auiem opera, quae augustis dedicantur, censurae judicio sub- 
jici debeant, et Tuum pariter una cum testimonio meo eidem 
censurae exhibebitur: idcirco Te rogandum esse duxi, primum, ut 
libellum supplicem, quam brevissime possis, sa Augustam seribas 
et disertis verbis conatuum Tuorum pro tuenda adversus Venetos 
Dalmatia mentionem facias; deinde, quam primum opus integrum 
a prelo abiverit, ut exemplar_ unum integrum cum eodem libello 
supplici ad me mittas, quod, ut modo dictum est, censoribus regiis 
ostendam ; ad extremum, dum haec ego agam, Tu in dedicatione 
conscribenda occupari poteris, in qua dedicatione velim, ut claris 
verbis memineris, Te a Farlatio, qui in persimili opere jura Vene- 
torum tueri a proposito suo esse alienum non duxit, ad responden- 
dum fuisse provocatum. Exemplaria duo elegantius ligari oportebit, 
alterum Augustae, Augusto alterum offerendum; tertium quo de- 
mumcunque cultu si Van-Swieteno miseris, rem ei pergratam fe- 
ceris; mihi si exemplar unum dare volueris, ut incompactum mittas, 
Te oro, nam libros meos meo cultu et habitu omnes jam pridem 
ligari curo, et exemplar unum, a Bisztriczaio mihi datum, nescio, a 
quo nebulone mihi subductum est. Prayus, annalium conditor, in 
Croatiam ad Te proficisci parat. Nune tandem aliquando videre 
et animadvertere incipit, imparatum se ad tantum opus accessisse. 
Perduxit annalles suos ad annum MDLXIV, fatalem Ferdinandi 
I., quod me svasore et impulsore erat pollicitus. Nunc supple- 
menta scribere parat, ait enim. calamitates societatis suae sibi causae 
et impedimento esse, quominus reliquum annalium pertexat. Is plu- 
rima sibi abs Te benignitateque Tua pollicetur, nam a me quidem 
in postervm ne literam quidem unam habebit, cum animadverterim, 
eum vetustis monumentis uti aut nescire, aut non velle, quod alte- 
rum vero est similius. Tu de diplomatibus deque luminibus Tuis 
constitues arbitrio Tuo. Sed si quae in scriniis Tuis habes, et 
habere Te non dubito, quae ad palatum meum esse censeas, etiam 
atque etiam Te oro, ut ea omnia. pro me opereque meo seponas, 
et neque de facultate discernendi mea, neque de voluntate utendi 
desperes. Opus Tuum Augustae dedicandum ego et Van-Swietenus 


216 M. MEBIČ, 


censemus eo potissimum, quod sperem, illud omnia ea, quae hactenus 
Tibi obstiterunt, submoturum esse. Ego quidem officium amici 
meum non negligam conaborque omni ope et opera secunda fama, 
quam pridem promeritus es, ut nomen Tuum innotescat. Vale et 
me redama. MDCCLXVIII. XVII. Kal. Maji. 


Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja, 


CLXXV. 1770. 19. travnja. U Varaždinu. 
Nikola Škrlec Krčeliću. 


Reverendissime domine abbas, domine mihi singulariter colen- 
dissime! Nonnullarum familiarum  insignibus summopere egerem. 
Inter has sunt superstites adhuc familiae_ Ztepanich et Miksich; 
inter jam exstinctas in masculo sunt Aitich, Praschoczy, Deszpoto- 
vich, Sztarchay, Bukovachky, Filipovich, Plondini, Humszky, Bar- 
takovich aliter Iaxvath, bonorum Konschicza condam possessorum. 
Scio, reverendissimae  dominationi Vestrae suppetere Riterianam 
insignium collectionem. Rogo proinde enixe, dignetur reverendis- 
sima dominatio Vestra insignia earum, quae de his familiis haberi 
poterunt, rudi tantum manu, ita tamen, ut colores dignoscantur, 
depingi curare, et mihi data occasione submittere. — — In reli- 
quo ulterioribus gratiis comendatus permaneo reverendissimae do- 
minationis Vestrae, Varasdini 19 Aprilis 1770, humillimus servus 
Nicolaus Skerlecz m. pr. 


Izvor. u kpnjižnici dra. Lj. Gaja. 


CLXXVI. 1770. 25. svibnja. U Beču. 
Ivan Rška Krčeliću. 


Piše Krčeliću, da može kardinalu Kristof  Migazziju namie- 
njeni eksemplar svoga djela poslati po agentu Bujanoviću. — — 
Ampliorem etiam  gratiam apud reverendissimam  dominationem 
Vestram initurus, addo nonnujla alia. Primum jam aestas prae 
foribus, haerent Tyrnaviae res, fervebant anno praeterito. Causa 
multis ea videtur, quod ii, quibus restaurandi studii loci illius 
cura demandata, contendant, Tyrnaviense a Viennensi minime 
dependere posse; Augusta autem supremum ita obfirmate iisdem 
responderit: aut Tyrnavia quoad studia pendeat ex Vienna, aut, si 
sibi soli res habere debet, habeat ut habuit adhuc, nec opus re- 
stauratione, quasi restaurationis aut aliud tempus, aut arbitris 
Viennensibus magis faventes deinceps praestolandi forent. — — 
Viennae in aula cardinalitia die 25. Maji 1770, Joannes R6ka m. p., 
titularis canonicus. . 


Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


7 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 217 


CLXXVII. 1770. 22. srpnja. U Beču. 
Ivan R6ka Krčeliću. 


Viennae 22da Julii 1770. 

Veli, da još nije došlo Migazziju Krčelićevo djelo. — — Vadem 
ago de ineunda apud purpuratum herum meum munere illo gratia, 
quin et excellentissimus praesul vester !, cum quo primum in 
aed bus cardinalis, iterum vero in collegio croatico fandi de 
hoc ipso argumento copiam habueram, multum probat utriusque 
nostrum in eo conatum. Ceterum summo mihi fiduciam, Te vir, 
me judice in seclavonicis summe, de duobus consulendi. — — 
Zatim piše obširnije, što zna o najstarijih Erdčdih, te nastavlja 
ovako: Verum absque Belio constat, et de Monoszlo seu Mon- 
tis Claudii, quin et Tompka dictos, praecipue croaticae lineae 
Erdodios. Quaeso edoceri: 1. quis et quo nomine primus Erdočdius, 
qui a Monte Claudio scriptus; 2. unde dicti Erd&dii Tompka ; nisi 
fallor ex illyrico id sumptum, in quo Thomas Tomko audit, ergo Tho-_ 
mulae, Tomecones, vel a Thoma cardinale, aut Thoma II. Erdodio, 
bano Croatiae. Tompka nomen usurpatum olim ab Erdčdiis mihi 
duplici argumento notum fit, primum ex genealogia Pilffiana, re- 
cens ex archivo Palffiano exscripta, in qua haec verba: 1515 Pau- 
lus III. PAlfiy de Derezika et Rarć duxit uxorem Claram Erd&dy 
de Csorna, filiam Blasii ab _ Erdod dicti Tompa, sarorem Simonis 
dicti Tompa, episcopi Zagrabiensis; alterum ex libro regali ordine 
1. in excelsa cancellaria hungarica. In voce Cs&bragh ponitur 1528 
consensus regius, quo a Simone, episcopo Zagrabiensi, in ejus car- 
nalem fratrem, Joannem Tompka, per obitum Ennyng transfertur in 
Selavonia Szomszćdvar, et per Simonis sororem in Petrum PaAlffy 
transfertur Zelina in Barsiensi, Csabragh in Hontensi comitatibus, 
indidem in Joannem Kerekes. Ex quibus duobus id conficitur, 
Simonem, Zagrabiensem episcopum, per Belium non recte deduci 
a Petro III., neque Simonis hujus collaterales consangvineos rite 
nominari: nam ponit Simoni fratres sex, sororem nullam nominat, 
inter quos sex fratres nullum Joannem appellat; videtur autem 
indubitatum, Simonis parentem vocitatum Blasium, adeoque Simonis 
patruum fuisse Thomam II.; Simoni fuisse fratrem Joannem, cui 
Szomszćdvar, et sororem, per quam Palffiis jura ad Szelina et 
Csabr&agh obtigerunt; quin reor, et alteram sororem Simoni fuisse, 
nuptam Joanni Kerekes, alias jura ad Csabr&gh et Zelina non per- 
aeque in istun atque in Petrum Palffy, filium Clarae Erd&dy de 
Csorna, consentiente rege Ferdinando, translata fuissent. — — 
Joannes Rć6ka m. p. 

Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


CLXXVIIF. 1770. 80. listopada. U Bošnjacih. 
Matija Antun Relković Krčeliću, 


Reverendissime domine abbas et canonice, domine et patrone 
mihi gratiosissime, collendissime! Moderni status militaris curas 


1 Ivan Pakši. 


218 M. MESIĆ, 


inter et solicitudines quotidianas lassato animo meo quantum so- 
lamen, quantam laetitiam donum gratiosissimum , quo me cli- 
entum minimum beare dignabatur reverendissima dominatio Vestra, 
attulerit, edicere non possum. Si enim vel ipsum donum, prae- 
tiosissimum nimirum librum, contueor, jam animus in laetitias 
diffunditur; vel si me reccordatio subit, qualiter ad aeternam 
posteris memoriam nomen meum ob leve ingenii mei, versibus 
illyricis ludentis  Satyri grammaticaeque historiam praeseferrens, 
specimen , operi ipsi insertum habeatur, gaudio et summo solatio 
circumfundor, et gratulabundus nil nisi paternam reverendissimae 
dominationis Vestrae in me propensionem et benignitatem flexo po- 
plite venerari me obligatum et agnosco et profiteor. Utinam tantis 
mihi immerito praestitis gratiis et favoribus aliquando asperiretur 
campus etsi non pro condigno remerendi, saltem, quantumten fuitas 
mea admitteret, gratificandi, certe lubens omnes animi vires et co- 
natus €0 conferem ut praestitorum mihi favorum et gratiarum memo- 
rem animum meum contestarer. Interea tamen dubito minime, quin 
has exile3 litterulas meas benevolo animo acceptura et me clien- 
tum minimum in paterna benevolentia habitura sit et in futurum 
reverendissima dominatio Vestra, in cujus jugi veneratione, exos- 
culando sacras manus, emorior et maneo reverendissimae domina- 
tionis Vestrae, Signatum Bosnjake 30ma Octobris 1770, obsequen- 
tissimus servus et clientum minimus Mathias Antonius Relkovich, 
M. P., procenturio inc]. leg. Brodiensis. 


Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


ULXXIX. Ok. 1770. 11. kolovoza, 
Godefred Schwarz Krčeliću. 


Post seriptas litteras  priores cursuque publico interea dilapso 
tum aliquid otii denuo ad evolvendum opus Tuum regium nactus 
incido in locum, quo me cum elarissimo Pray committere visum 
Tibi est. Arguis enimvero, quod stylum in Annalium scriptorem 
excellentissimum, maculando me ipsum, strinxerim; quod causa in- 
cognita id facerim; quod aliud sit dissertationem, aliud annalles 
scribere. Ad quae ex ordine bonus accipe et placidus.  Videris 
mihi, reverendissime domine , suscepisse Pray defensionem , im 
memor eorum, quae prior ille in me, ac jam tomo Anna- 
lium suorum primo Hunnorum, Avarum et Hungarorum , quem 
unum id temporis in manibus habebam, inbumanissime scripsit ; im- 
memor ac forte inscius eorum, quibus in me ac veluti in scurram ab- 
jectissimum debacchati sunt Pćterfy, Stilting, editores  Stiltingji 
Jaurinenses, alii. Semper ego auditor tantum? nunquamne repo- 
nam? Quid autem reposui Pćterfyo? Cum multo graviora ad ob- 
jicendum viro haberem, usus sum joco, ac fateor jam memoriae 
lapsu, quem patres Jesuitae Smith, Kaprinay, iste amicitiarum 
auceps infidus, in serium, imo vero in calumniam meditatam, a qua 
longissime abfui et abesse me in omni vita norunt, qui me norunt, 


4 
ORESPONDENJIJA KKRČELIČEVA. 219 


nequiter vertunt. Quid Prayo, cui cum vulgo eruditorum inerudi- 
torumque paratus eram assurgere, nisi ille me prior lacessivisset, 
quid illi reposui? locutulejum vocavi et compilatorem axitiosum, 
quod Kaprinay imperite intePpretatus est: exitiosum. Tametsi vero 
verbi Plautini significationem non cepit, attamen vere is: ita Pray 
in omnibus suis tamis, quos postea nactus sum, non dicam obser- 
vationibus melioribus contradicenđi pruritu laborat, quin imo sacrae 
coronae hungaricae insidias struit; ita curiae romanae se totum 
mancipavit ; ita in ilia dissidentium a se in rebus fidei christianae, 
vel potius politicae exoticae omne pectoris sui anheli virus, jam 
svaviter, jam proterve effundit. Sed ego, cum locutulejum dixi et 
compilatorem axitiosum, unum tomum priorem prae manibus habui. 
Quid toto hoc agit volumine? Deguignesium, inutiliter prorsus ad 
Hungarum, compilat; Stiltingum cum omnibus suis vitilitigationibus, 
erroribus et fallaciis ad suos numeros vocat; Gyula non dux, sed 
provincia, eaque Transilvania, Erdćly dicta, ab Aluta fluvio; Aluta 
idem, qui Etel, et quae plura alia ejus generis monstra sunt. At 
causa de sexagenis bohemicis, mii apud Prayum incognita, non 
debebam judicium praecipitare. Nempe, qui demonstrando perspexit, 
bis duo esse quatuor, non potest non omnes, non solum ante, sed 
etiam post se, locutulejos, Schwiitzer ins Gelag hinein, molissime 
appellare, si qui, bis duo-plus quam septuplum r&v quatvor, quod 
Pray insinuavit, facere, volent asserere. Denique da mihi otium, 
quo minime abundo omnium , da sumtus, quos maxime desidero, 
et dabo Tibi volumina, si non annalium titulo superbientia , at 
solerter et pensiculate exaratorum seriptorum nomen tuitura. Et 
nosse certe vir exercitatus jam debes fallax annalium nomen, 
eo fine exaggeratorum, ne possit venire Hercules, cui Augiae 
stabulum expurgare vel voluntas sit, vel detur opportunitas. 
Non sollicitabo judicium  protestantium  doctorum de annalibus 
Baronii. Ex horum annalium numero mihi, me deus, sunt Mel- 
chioris Inchofer Annales ecelesiastici regni Hungariae , elucubrati 
unice, ad musteam bullam Sylvestrinam publici juris faciendam et 
ad dementandum publicum Hungariae, quod citra_ omne jam du- 
bium intenderat Lewacowics, hujusque  consilium executus est 
Inchofer , sexecutus autem ut Jesuita adamussim est secundum 
Agathiae apophnegma longe verissimum: Illud, inquit, deceptionis 
perspicuum est argumentum, quod, qui falsa persvadere vult, ma- 
jori quodam verborum ornatu et varietate indiget, quibus veluti 
delinimentis utatur, aut ignorantes pelliciat. Relege, qvaeso, si 
vacat et volupe est, «Inchoferum. An clarissimus Pray, impulsore 
Frčlichio, aliud cum Annalibus suis consilium iniit, valde tota ejus 
cogitandi scribendique ratio me golicitum habet. Vos, viri praeclari 
et jurium vigiles, qui domi estis, videritis; ego procul ab igne 
me uiltro continebo lubenterque. Exilia schedjasmata, quae sub- 
secivo studio edidi, ad criticen rem Hungariae et Transilvaniae 
reyocantia, inter concatenatos labores alios, muneris et proprii 
officii partes asolventes, eaque omnia meis impensis in lucem pro- 


220 M. MESIĆ, 


tuli. Quibus meis nisi parcere debuissem sumptibus, honesti viri 
nomen conservaturus, si per detectam, Constantino Porphyrogeneta 
quasi virgulam divinam mihi porriggnte, nostris hactenus incogni- 
tam insulam divagari licuisset, non habuisset Stilting suique similes 
scribendi scribendoque exspatiandi campum, in quo jam uni se 
jactant: Hos ego versiculos feci, tulit alter honores. Emericum du- 
cem non affectasse monachum, sed ad heroicam virtutem se parasse 
juvenem, infelici ictu apri enectum eheu! detexi: tulit alter hono- 
res. Mariam I. nunquam sexus sui oblitam in numis et diplomatis 
seribi voluisse regem potius quam reginam, docui: tulit alter ho- 
nores. Chronicon Hungarorum, typis aeneis exscriptum Budae a. 
1473, e situ iterum extraxi: tulit alter _honores. Samuelem regem, 
Bulgaris extortum, genti suae hungarae restitui. Quid Pray ? Testi- 
monium, inquit, de ipso edit Anonymus aput Sehwandtnerum, et 
numum ejus asservat in cimelio suo collegium S. I. Tyrnaviae. 
Idem Hanerum allegat, fatentem, exstare numum Mariae I. cum 
epigraphe: MARIA REX HVNGARIAE; at Haner id minime fa- 
tetur, quin Ifanium tantummodo, sublestae fidei scriptorem germa- 
Dicum, citat. Patere aequo animo, ut, finem facturus, ad me re- 
deam. Ad omnia alia studia divinis fatis volentibus abstractus feci, 
quod, gratum solo meo natali animum testaturus, potui, idque 
licet in deteriorem partem sit a multis acceptum, multaque id 
propter mihi creata scommatibus, opprobriis et maledictis cordolia, 
nunquam tamen recte innocenterque actorum conscientia eripi mihi 
potuit, quin habeo jam, quod in sinu mihi gaudeam, inventos esse, 
me vivo 'adhue, cordatos in patria viros et graves, qui me a cri- 
mine proditoris eminentissimorum sacrae coronae hungaricae jurium 
et praerogativarum  praecellentium, quod ecrimen ante alios mihi 
impegerunt bonus Deserics et maligni editores Stiltingi Jaurinensis 
et Cassoviensis, perspicaciter_absolverent; qui jam inter jura et 
praerogativas sacrae coronae bhungaricae, quae nunquam sum infi- 
ciatus, et jurium praerogativarumque titulum genuinum  accuratius 
distingverent; qui titulum non tantum inclitae_ genti hungaricae 
honorificentiorem, sed etiam veriorem et solidiorem mascule defen- 
derent, quo regiae majestati jus circa sacra inque personas ecele- 
siasticaš ex plenitudine regiae potestatis, ob ecelesias fundatas, 
dotatas, protectas et auctas, grato animo tribuitur, prae titulo quo- 
vis alio, quo idem jus a forensi potestate, aut suspecta liberalitate, 
arcessitur et irreligiose insinuatur credulis. Plura non addo, ne 
mihi potius, homo tantillus , humillimus olitor, — agnoscisne acumen 
Prayanum, an aculeum modestissimum, contradictionem in adjecto? — 
quam bono fatorum meorum auspici et rectori, Deo immortali, tri- 
buere videar gloriam. Vale iterum, reverendissime domine, quam 
optime meque benignius, si usus iterum fuerit, respice et accipe. 
Post scripsi die 11. Augusti anno jam notato. Si quid dare ad me 
litterarum per graviora et meliora negotia Tua liberaliter volueris, 
recta eas via mitte per cursum publicum, inscriptas: A Mons. Mon- 


KORESPONDENCIJA KRČETIČEVA. 221 


e 


sieur Godefroy Schwarz, docteur et premier professenr de I Uni- 
versitć de Hesse-Schaumbourg per Vienne — — Passau — — 


Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije. 


CLXXX. 1772. 8. kolovoza. U Gernyeszegu. 


Daniel Cornides Krčeliću. 


* Illustrissime et reverendissime domine, domine mihi gratiosis- 
sime! — — Sažaljuje Krčelića zbog njegove bolesti; želi da što 
prije ozdravi. Haec omnes boni, qui eximiam virtutem Tuam, qui 
sumimnam integritatis laudem immortaliaque Tua in patriam et rem- 
publicam litterarian merita norunt, una _mecum ex animo Tibi 
precantur. — — Izpričava se, što nije Krčeliću tako dugo pisao ; 
moli ga, da naznači, komu bi imao dati novce za poslanih si pet 
eksemplara Krčelićeva djela. Veli, da polazi u Peštu s grofom, 
mecenatom svojim, i da će ondje zimovati. 

Quid de opere Tuo sentiam, scire fortasse desideras. Edisse- 
ram. Opus utrumque multi sudoris est, reconditae doctrinae, idem- 
que incredibili quadam varietate rerum ac copia praestans, atque 
a compluribus priscis utilissimis monumentis quan maxime com- 
mendabile. Evolventi ceominentarios Tuos dubium omnino fuit, eru- 
ditionem Tuam, an diligentiam, an candorem demirer magis. Non 
solum singularem ubique ingenii perspicatiam  judiciique vim ad 
causae cognitionem confers, sed et a praejudicatis vulgi opinionibus 
liber puram et a favore et odio partiumque studiis fers sententiam 
juraquae coronae hungaricae vindicas dexterrime. Tametsi vero 
laborum Tuorum haud tuleris, quae Tibi debentur praemia, quin 
etiam in nonnullorum odia offensionesque incurreris, caussac tamen 
nihil est ingeminandi Neronianum illud: Quam vellem nescire lit- 
teras! Praeterquam enim quod obtrectatorum  voculae nihil fere 
pensi habeantur apud intelligentiores, collegisti Tibi laudem peren- 
nem apud eos omnes, qui apertos veritatis cultores se profitentur, 
et apud quos virtus et eruditio in prelio sunt. Et quis est, quaeso, 
quem nulla unquam attigit invidia? quis est, cujus famam nulli 
unquam lacerarunt sermones a malevolentia profecti; num unquam 
defuerunt pestes quaedam hominum, aliena laude dolentium ? Quan. 
tumcunque igitur_malitiosi illi interpretes Te Tuaque opera con- 
sectentur, Tu eontra audentior ito et frigidas eorum jejunasque 
censuras magno animo contemne, morituras brevi, nec aevum latu- 
ras. Ne Tu proinde in Temet ipsum quam maxime esses injurius, 
si usque adeo desponderes animos, ut et temporis in excolendis 
litterarum  studiis collocati Te poeniteret, et historiam domesti- 
cam  deserere atque bonis litteris multam longamque  salutem 
dicere constituisses! Age, age vero, erige demissos animos, ad 
Tua Te studia refer, recovle artes pristinas, cum Musis in gra- 
tiam redi, et, patria si Tibi chara est, cam porro illustrare perge. 
Veniet tempus, quo Augusta, summo bene de patria merendi studio 
Tuo magis magisque perspecto, praemia Tibi amplissima clemen- 


222 x MESIČ, 


tissime decernat. Animus meus, maxinus quandoque vates, id mihi 
certo praesagit. Jam ad eas quaestiones accedo, quas nuper in 
controversiam vocavimus. 


I. Negas fuisse aliquem unquam ducem Zagrabiae. At expres- 
sam Stephani ducis Zagrabiae sub Bela IV. rege faciunt mentio- 
nem praeter Unrestum et Anonymum Leobiensem complures alii 
scriptores gravissimi, suppares, qui insuper et illud addunt, ex 
tertio Gertrudis, filiae Henrici ducis Austriae, cum Russiae rege 
matrimonio prognatam filiam Mariam Stephano duci de Agram 
in matrimonium fuisse datam. Sane apparet ex istis etiam nuptiis, 
cum regii sangvinis priucipe femina factis, Stephanum  peraeque 
regii sangvinis principem esse opportuisse. Objicis tamen, Stepha- 
num hunc ex mea sententia Styriae capitaneum a Bela IV. fuisse 
constitutum, eundem vero Stephanum banum Selavoniae in cbartis 
vetustis inscribi, cumque excepto Joanne Corvino nullus regii san- 
gvinis bani titulo unquam venerit, coneludis, perperam Stephano 
huic, Styriae capitaneo, regios nalales adseribi. At responsio in 
promptu est. Precario scilicet ponis, neminem unum, qui banus 
esset, atavis editum fuisse regibus, et vicissim, qui regali sangvine 
essent orti, bani gessisse titulum. Dic, quonam isthoc ostendes 
argumento idoneo. Ex eo enim. quod neminem noverimus regium 
principem bani titulo et munere insignitum, neutiquam consequitur, 
nullum omnino fuisse. Quanta sunt in medii aevi historia spissis 
involuta tenebris , quas fortasse monumenta olim in lucem protra- 
henda dispellent adhuc. Caeterum prisca illa aetate usu venisse, 
ut regiis subinde' principibus bani titulus et officium deferrentur, 
ipsum Andream II. regem testem advoco locupletissimum. Ita ille 
in diplomate anni 1217, abs Te in Historia Zagrab. pag. 327 re- 
citato: ,Et etiam authoritate nostra adjungentes firmiter statui- 
mus, ut de caetero nullus banus, sive sit de regali progenie, sive 
de magnatibus Hungariae , praesumat praedictos populos ecelesiae 
coram se aliqua occasione in judicium trahere.“ Et paucis inter- 
jectis: ,Et si aliquis banus sive dux aliquid contra praedicta jura 
atlentare praesumserit, quod non credimus: si fuerit de regali 
progenie, paterna maledictione iucomprehensibilis amaritudinis in 
perpetuum  pupniatur et nunqguam ad coronam, quam haereditario 
jure habere debebat, possit pertingere, sed toto tempore vitae suae 
sit vagus et profugus; suis quod satiari non valens, sit semper 
aliena mendicans. Quod si autem fuerit de nobilibus Hungariae 
etc.“ E quibus verbis liquet manifesto, uti principes de regali 
progenie in Selavoniae banos, ita e converso magnates hungaros 
in duces Selavoniae fuisse quandoque pro regis arbitrio sublectos. 
De Dionysio bano ipsemet adnotasti sequentia in Histor. Zagrab. 
pag. 84: ,Banus Sclavoniae Dionysius, qui post mortem Colomani 
ducis Selavoniae titulo fuerat insignitus.“ Sed ut ad Stephanum 
Zagrabiae ducem revertar, Zagrabiam proprium aliquando ducem 
babuisse, aut civitatem hane fuisse ducatum, rem omnino novam, 
inauditam, nec uilis diplomatibus memoratam ais. Fateor, novum 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 223 


id et admirabile esse, nec praeter hunc Stephanum alterius ducis 
Zagrabiae memoriam uspiam exstare. Quid inde? Nihil, nisi sin- 
gulare hoc prorsus ac fortasse unicum ducis Zagrabiae esse exem- 
plum. Plures in historia patriae _ brevyes hujusmodi et unius dun- 
taxat hominis vitam durantes ducatus occurrunt. Sic Stephanus, 
frater Ludovici. I. regis, a. 1352 dux Scepusiensis et Sarosiensis 
erat primus idemque ultimus. Quem porro mihi dabis ducem Lip- 
toviensem praeter unicum Joannem Corvinum, Matthiae Corvini 
regis filium naturalem? Sed quid opus est verbis multis, ubi di- 
plomatum testimonia adsunt? Nonne ipsemet in Notit. praeliminar. 
pag. 198 citas ex Frilichio diploma, datum in Admunde XI. 
Kal. Julii anno 1257 indictione X., in quo sequentia leguntur verba: 
Innotescat ..... quod ego Luitoldus de Lembach .... coram 
domino duce Zagrabiae Stephano, capitaneo Styriae glorioso, ces- 
simus nostrae quaerimoniae ete.“ 

II. In regum Hungariae genealogia pertexenda nihil mihi polliceris 
adjumenti, quod fortasse animum ad minutias istas nunquam adje- 
ceris. Utique sentio, Te ea curasse maxime, quae usum habent in 
jure publico et historia ecclesiastica; non dubito tamen, quin in 
amplissima Tua omnis aevi diplomatum collectione complura exstent 
instrumenta, quae regum nostrorum genealogiam illustrare quodam 
modo possent, qualia in Notiis Tuis praeliminaribus non pauca 
offendi. — — Zato se nada, da će mu K. i u tom koju pomoć 
pružiti. 

III. Exquisitis prorsus rationibus meam de privilegio s. Stephani 
anno 1001 Benedictinis elargito sententiam statuminas. Argumenta, 
quibus uteris, probabilia valde sunt remque meam confirmant mi- 
rifice. Qaedam eorum a ime ipso jam in caussae meae patrocinium 
advocata fuere, alia vero nova sunt, singulari ac prope divina qua- 
dam vi ingenii abs Te excogitata. Gratias Tibi, illustrissime do- 
mine, quas mente concipere possum ago maximas, quod ea bene- 
vole mecum cominunicare haud fueris gravatus. Non est vero, quod 
subvereare, abusurum me esse bonitate Tua, auctoremque, a quo 
ista teneam, proditurum; emortuum me namque malim, quam ut 
nova Tibi odia 6x me conflentur. Ita male mihi faciat Deus, si hac 
de re verbulum ullum mihi exciderit! — — 


IV. Quae de coronae hungaricae origine magno eruditionis appa- 
ratu disputas, maximopere mihi placent. Probasti sane, historiam 
ecelesiasticam et jus canonicum Te plane complexum esse scien- 
tiasque eas ita esse assecutum, paucos ut in earum cognitione 
pares reperias, inferior vero sis nemini. Neque tamen, quae hoc 
de argumento tam scite disseris, Tibi accedo in omnibus. Tu enim 
coronae hungaricae originem ad donum nescio cujus papae refers 
non solum, sed et eandem ipsam coronam ab Henrico IJI. impera- 
tore Romam ad corpus B. Petri missam, nec unquam redditam, 
sed in ejus locum coronam regni Croatiae a Colomano rege esse 
substitutam  arbitraris. Ego vero in alia omnia iverim. nec ulli 
harum sententiarum  facile subscripserim. Nam nec dono papali 


224 M. MESIĆ, 


diadema nostrum regi Stephano obtigisse, nec hodiernam nostram 
coronam a Henrico III. imperatore Romam esse missam, nec deni- 
que coronam nostram eandem esse, quam Dircislaus , Croatiae rex, 
ab imperatore Constantinopolitano acceperat, existimo. De singulis 
singillatim. 

Quantum ad primum : admodum probabilibus rationiBus mihi confi- 
cere posse videor, coronam nostram anno 937 Capuae a Hungaris 
inter caetera spolia opima fuisse interceptam. — — Quantum ad 
secundum: coronam illam apostolicam, qua reges Hungariae hodie- 
num incinguntur, a Henrico III. imperatore captam atque ad se- 
dem apostolicam fuisse transmissam, non facile mihi persvadebis. 
Nam, uti indubium est, lanceam cum diademate aliquo Romam missa 
esse Petri Abaeque temporibus, ita non minus certum, Andream I., 
Petro adhuc superstite, coronatum, eademque corona filium quoque 
Andreae Salomoneim, puerum, paucis interjectis annis, spectante 
patre, redimitum fuisse. Neutrum autem fieri potuisset, si corona 
hbungarica sub Aba Petroque, regni aemulis, Romam deportata ibi- 
que detenta fuisset. Aut vero dicendum, Andream ejusque succes- 
sores non paucos alia quam apostolica corona fuisse inauguratos, 
quos ideo ne in regum quidem censum venire posse consequeretur. 
Diversam itaque ab apostolica corona fuisse oportet eam, quae per 
Henricum Ill. imperatoren Romam fuit missa. Agnoscit id etiam 
CL Pray, dum Annal. reg, hung. part. 1. pag. 74 not. h. in haec 
verba scribit: ,Corona, quam Romam misit: (Henricus III. imp.), 
certe non fuerit corona Hungariae sed alia.“ Neque etiam in 
Tuae opinionis favorem faciunt verba sequentia Gregorii P. P. VII.: 
practa victoria ad corpus B. Pelri lanceam coronamque transmisit, 
et pro gloria triumphi cui illuc regni direxit insignia, quo prin- 
cipatum dignitatis ejus attinere cognovit.“ E quibus quidem verbis 
inferri posse videtur, digniorem illam, in regum inaugurationibus 
adhiberi solitam coronam Hungariae ad sedem apostolicam fuisse 
deportatam, quod nimirum haee, et non alia corona aut quidquam 
aliud insigune regni Hungariae fuerit. At vero per regni insigne 
solam lanceam intelligi debere, cum alia multa svadent, tum illud 
imprimis, quod lanceam illam, a Henrico III. imperatore Romam 
missam, insigne regni disertis verbis vocent Sigebertus Gemblacen- 
sis, Albericus monachus trium fontiuun et Lambertus Parvus Leo- 
diensis. Dlacet ipsa veterum horum seriptorum verba adscribere. 
Sigebertus Gemblacensis ad ann. 1043 ita: ,Henricus imperator 
iterum Hungariam ingressus cum paucis Abbonem regem de bello 
fugavit et lanceam, insigne regis, recepit. Petrum vero, quem Abbo 
expulerat, Hungarorum regno restituit et Hungariam sibi tributa- 
riam fecit.“ Item Albericus ad ann. 1045: ,Henricus lanceam, 
insigne regis, recepit, Petrum vero . . . Huugarorum regno restituit.“ 
lisdem fere verbis rem exponit Lambertus Parvus Leodiensis, dum 
in Chronico suo ad ann. 1043 apud Edmundum Martenć iu vete- 
run) scriptorum et monumentorum collectione tom. V. pag. 6. hunc 
in modum seribit: »Rex Heinricus Obdonem de bello fugavit cum 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 225 


paucis et lanceam, insigne regis , recepit, Petrum vero, quem Obdo 
expulerat, regno Hungarorum  restituit.“  Consona his habet Thu- 
rotzius P. II. c. 38: ,Reversus est caesar (Henricus III.) in Hun- 
gariam, cui Petrus rex... regnum Hungariae cum deaurata lancea 
tradidit coram Hungaris simul et Teutonicis multis, insuper etiam 
magnificis muneribus.“ Sane medio aevo lanceam insigne regni 
habitam esse regnaque et principatus per lanceam tradi consvevisse, 
ex illius aetatis scriptoribus luculenter ostendi potest. — — Ti 
mu pisci pako jesu: Gregorius Turonensis lib. VII. c. 33, Aimoinus 
in Hist. Franc. 1. VII. c. 68, Witichindus Corbeiensis in Annal. 
l. I. ab init. Ditmarus 1. VI. ineunte et 1. V. p. 369. Cum coro- 
narum exhibitione regna unquam fuisse tradita, equidem non le- 
legisse me memini, sed sequioribus temporibus loco lanceae signi- 
ferae reges et principes sceptro investitos fuisse, exempla passim 
occurruni. — — Quod vero in lanceae locum sceptrum tanquam 
investiturae insigne successerit, baec subest ratio, quod olim in sym- 
bolum potestatis reges et imperantes lanceam ubique secum tule- 
rint, hocque cum nimis molestum esset, parte solum superiori lan- 
ceae sint usi, quae postea sceptri nomine venit. Vid. C. G. Hoff- 
mann de origine et jure sceptrorum cap. III. 8. 8. Successit po- 
stremo in locum sceptri non quidem corona, sed gladius, tanquam 
traditi regni insigne. Ita enim Otto Frisingensis lib. II. cap. 5: 
»Est consvetudo curiae, ut regna per gladium, provinciae per ve- 
xillum a principe tradantur vel recipiantur.“ Quantum autem ad 
coronas, eas non in traditae potestatis vel obsequii clientelaris 
argumentum, sed in amoris pignus subinde pares a paribus acce- 
pisse legimus. Nil attinet plura nunc cumulare exempla, vel nu- 
bem testium adducere. Unicum tamen ejus rci specimen ex Ro- 
gerio Hovedeno, vetusto Anglicarum rerum scriptore, adferre non 
erit alienum. Ita vero Hovedenus apud Henricum Savilium, seriptor. 
rer. anglicar. Francof. 1601 fol. pag. 757: ,Henricus, Romanorum 
imperator, misit Richardo, regi Angliae, coronam magnam auream 
et valde praetiosam in mutuae dileetionis signum.“ Itaque Petrus 
quoque, rex Hungariae, inter caetera munera sua praetiosa coro- 
nam suam  privatam domesticam Henrico III. imperatori utpote 
affini suo et ,benefactori  amicitiae confirmandae et pangendi foe- 
deris intimioris gratia obtulerit: suam enim coronam domesticam, 
a sacra illa distinctam, quae in inaugurationibus hodienum adhibetur, 
Quemlibet priscorum regum Hungariae habuisse, saltem ad Mariae us- 
que tempora, fide monumentoruin veterum ostendi perfacile potest. 
Quod negotium si mihi dederis, id quidem vel severissimis dis- 
ceptatoribus probare potero. Quorsum corona illa, a Henrico III. 
imperatore Romam missa, fuerit redacta, dicere non habeo; lanceam 
vero Romae in templo apostolorum suspensam fuisse,: testem habeo 
locupletissinium Arnulphum, Petro, regi Hungariae, coaetaneum, 
qui in Historia rerum sui temporis lib. III. cap. 4. apud Murato- 
rium, scriptor. rer. Italic., tom. IV. pag. 22 sequentia consignavit 
verba: ,»Deinde diebus multis modo cum Ungris, modo cum Leu- 


STAR. VIII ' 11 


226 M. MESIČ, 


ticiis pro tempore contligebat (Henricus III.). De quibus omnibus 
nobiliter triumphavit, victos tributo coarctans. Cujus unum insigne 
trophaeum aurata indicat lancea, Ungrorum regi violenter extorta 
et Romae in apostolorum templo suspensa.“ Quantum ad tertium, 
ais, ,conjicere Te, Colomanum post sui in regem Croatiae coro- 
nationem coronam regni Croatiae in Hungariam detulisse, quae 
Dircislao regi a Constantinopolitanis obtigerat graecique erat operis, 
post Colomanum enim regum nostrorum nullum in Croatiae regem, 
sive unctum, sive coronatum memorari.“  Elegantia ista quidem 
sunt et magna veri specie se commendant; obstant tamen nihilo- 
minus plura, quin conjecturae Tuae, alias ingeniosissimae, calculum 
meum adjiciam. Ac primum quidem fidenter affirmare ausim, dia- 
dema illud regum Croatiae a habitu formaque sacrae coronae hun- 
garicae multum omnino discrepasse. Etenim regni Hungariae co- 
rona cum diademate imperatorum graecorum  perfecte congruit: 
simillima enim utriusque et maxime gemina est conformatio, ut 
altera alterius reddat imaginem. Sane Anna Comnena id genus 
diadematis describens, quo nonnisi caput imperatoris graeci redi- 
mire fas erat, revera ipsissimam nostram coronam hungaricam ad 
germanam formae suae speciem tam mirifice expressit , ut suis 
eam oculis usurpasse, versasseque manibus, atque eam depingere 
voluisse ex destinato videri possit. Pronum hinc est colligere, dia- 
dema nostrum aliquem imperatorum Orientis tenuisse olim. Jam 
vero constat inter omnes, imperatores graecos vicinarum gentium 
regulis multiformes subinde coronas dono misisse quidem, augustam 
tamen illam imperii coronam, cujus effigiem talem penicillo suo 
adumbravit Anna Comnena, qualem in hodierna corona hungarica 
agnoscimus, sancciorem semper fuisse habitam, quam ut ulli un- 
quam mortalium conferetur. Unde efficitur, coronam illam, quam 
Dircislao impertivit nescio quis Orientis caesar, a hodierna hunga- 
rica toto coelo fuisse diversam. Alterum, quod hypothesi Tuae ad- 
versari videtur, illud est, quod non tantum Colomanus, sed caeteri 
quoque reges Hungariae in Iilyrico perinde coronari consveverint. 
Elucet hoc manifeste ex privilegio Geysae II. anno 1143 Spala- 
tensibus indulto, in Notit. praelim. pag. 158, ubi sequentia leguntur 
verba: ,Cum autem ad vos (Spalatenses) coronandus, aut vobis- 
cum regni negotia tractaturus venero, etc. ete.“ — Ut institutum 
Tuum de vulganda doctissima dissertatione Tua de bulla Sylvestrina 
ne mutes, sed firmiter persistas in proposito, auctor Tibi horta- 
torque sum. Praeterquam quod enim debes hoc famae Tuae, ut im- 
posturae vel suspicionem a Te propulses. Hac ratione non tantum 
mordacibus Jesuitis, qui passim in libellis suis maledico dente Te 
carpunt, perpetuum impones silentiumn, sed et nomen Tuum immor- 
talitati commendabis. Jam, antequam calamum manu mittam, id 
proponendum Tibi esse duxi, ut mihi de nonnullis Notitiarum Tua- 
rum praeliminarium capitibus in posterum Tecum agere sit inte- 
grum. Scilicet summam hoc mihi, ut meas .qualescunque animad- 
versiones in opus Tuum Tuae censurae subjiciam et pace Tua 


* 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 2217 


hanc in posterum commercio nostro epistolico deligam secribendi 
materiam. — — Lipsienses eruditi quale judicium de opere Tuo 
tulerint, exploratum non habeo, neque enim rerum literariarum 
ephemerides Lipsienses ad me perferruntur ; quamprimum autem 
quidquam hujus rescivero, actutum ea de re certiorem Te facere 
non intermittam. Quod reliquum est, me singulari Tuae gra- 
tiae porro quoque commendo, omni cultu et veneratione emo-, 
riturus illustrissimi ac reverendissimi nominis Tui, Gernyeszeg d. 
8. Augusti 1772, cultor devotissimus, obsequentissimus servus Da- 
niel Cornides. 

Laudes immodicas, quas in Notit. praelim. pagina 385 mih 
admetiris, uti non agnosco, ita Tuo in me amori potius, quam. 
meis meritis eas attribuo. Ruborem mihi incuterent encomja illa, 
cuivis potius, quam mihi convenientiora, nisi persvasum haberem, non 
qualis sim, sed qualis esse deberem, ostendere Te voluisse. Interim 
novos in me gloriae accendisti igniculos, stimulosque admovisti ad 
praeclaram illam laudem, abs Te adumbratam, plenis passibus 
contendendi, quo nomine Tibi, illustrissime domine, eas, quas debeo, 
gratias ago maximas. — — 


Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


CLXXXI. Oko 1772.! 
i'rofesor Sigismund Jure Lakić Krčeliću. 


Reverendissime domine, domine mihi plurimum colende, obser- 
vande! — — Već je davno želio Kičeliću pisati. Quum annis ab- 
hinc prope duobus augustae dominae nostrae clementia juri ecele- 
siastico publice in bac academia docendo praeesse jussus sum, inter 
reliqua commissi mihi muneris capita illud fuit praecipuum, quidquid 
praelectiones publicae temporis religuum mihi fecerint, id omne 
juri patriae ecelesiae illustrando impenderem, quo quidem uno in ca- 
Pite quam ardua mihi ornanda provincia commissa sit, non eram ego 
tam ignarus, ut non pulehre intelligerem. Et sane si vitae meae con- 
stituendae ratio meo arbitrio, non eorum, quorum mihi consilie 
pro imperio esse debebant, stetisset, deprecatus fortasse munus 
fueram, cui recte obeundo nec ingenium mihi, nec doctrinam, nec 
vires esse pares sentiebam. Nunc his jam cogitationibus nullus 
locus est. Illud video unum mihi datum ese negotii, ut quorun- 
dam de me bonorum quidem, sed nimis me amantium hominum 
exspectationem ne penitus destituam. Itaque ad colligenda omnis 
generis diplomata, quae ad jura ecclesiae hungaricae illustranda 
pertinent, animum adjeci, in quo instituto prosequendo si tam esse 
mihi beato licuerit, ut aliquod operae praetium faciam, compingam 


' Pisac veli u listu, da je skoro prije dvie godine bio učinjen profe- 
gorom u Trnavi; a Wurzbach kaže (u Biogr. Lex.), na svoje se izvore 
pozivajući, da je Lakić dobio u Trnavi profesorsku stolicu g. 1770. 


* 


228 M. MESIĆ, 


omnia in unum corpus, ita distributum, ut priorem quidem partem 
synodi ecclesiae nostrae occupent, alteram constitutiones regum in 
comitiis conditae, ad res ecelesiasticas pertinentes, postremum diplo- 
mata illa cumprimis, quae jura regni, apostolici circa sacra sta- 
bilire possint , quam juris nostri puleherrinam partem adeo video 
in seholis nostris inique inscienterque tractari, ut mirari saepe 
soleam, tam illotis manibus tam  praetiosum thesaurum committi 
potuisse. Ordo autem in singulis partibus erit ehronologicus; hi- 
storia his, quae paulo obscuriora videbuntur, lumen accendet. Tune, 
inquies, tantum opus. a Te laudabiliter praestari posse censes? 
Ego vero non censeo quidem; verum si Tu, doctissime atque hu- ' 
manissime vir, si Tui similes (quales scio quam sint pauci) consi- 
lium meum studiumque adjuvare voletis, effici id profecto posse 
confido, ut, qui deinde futuri sunt, paullo plura habituri sint con- 
firiendi olim systematis subsidia, quod nunc optare possumus, spe- 
rare quidem certe vix possumus. Facies autem Tu vero, et ut 
facias, majorem Te in modum rogo etiam atque etiam, non mea, 
sed patriae ecclesiae causa, cujus puleherrima ornamenta malis 
cujusvis opera in lucem prodire potius, quam tineis olim rodenda 
relinquere damno nescio majori an dedecore, quod faciunt tamen 
plerique eorum, quorum sub custodia latent praetiosa haec Hun- 
gariae documenta. Expertus sum hominum sorditiem, et obstupui 
seu ignaviam, seu, quod aliud est, nomen illiberalis ignorantiae. 
Exstare apud Te multa hujus generis documenta, si nescirem ali- 
unde, satis persvaderet Historia Tua ecclesiae Zagrabiensis, quo 
libro utiliorem majorique seriptum  eruditione Hungaria _nondum 
vidit. Neque vero metuas, velim, ne in ingratum beneficium con- 
tuleris: si enim Tibi persvadeas, professurum me publice, quantum 
ego Tibi, quantum jurisprudentia sacra patriae debeat. Caeterum 
maximo studio a Te contendo, ut me in eorum esse numero sinas, 
qui se permagno adfectos beneficio putant, dum se Tibi studiaque 
sua probare possunt. Vale quam diutissime ecclesiae nostrae bono. 
Sigismundus Georgius La&kics, jur. eceles. professor. 


Izvor. u knjiž. sveučilišt: Krčelić miscell. Nro. 114. 


CLXXXTII. 1772. 21. rujna. U Trnavi. 
Profesor Sigismund Jure Lakić Krčeliću. 


Reverendissime domine, domine mihi colendissime! Si me litteris 
Tujs incredibili quadam voluptate adfectum dico, reverendissime 
domine! id dico, de quo mihi a Te plane fidem habere velim: videor 


«enim mihi hoc jam consecutus, quod optavi diu, nunquam fore speravi, 


e0 in loco ut essem apud Te, quo sunt hi, quos Tua non indignos 
amicitia judicas. Non ego soleo esse blandus, nec auribus cujusquam 
magnopere servire, sed profecto hac mea felicitate exulto. Ego Te- 
Kercselicsi vir doctissime! in primariis patriae nostrae hominibus 
habeo habuique antequam illam Tuam ecelesiae Zagrabiensis hi- 
storiam legerem, eruditissimorum hominum constanti sermone judi- 





KORESPONDENJIJA KRČELIČEVA. 229 


cioque compulsus. Quid non ego nunc mihi esse aliquid videar, 
quem Tu, talis vir, tanta eruditione, tanta virtute, tam familiariter 
in amicitiam recipis? non perfruar gaudio, quo nullum unquam 
svavius, nullum sincerius animus sensit? Nam quiđd habent res 
humanae amicitia dulcius, amicitia inquam, vera illa minimeque 
simulata, quae nulla esse nisi inter probos potest. Sed ego ad 
cetera epistolae Tuae capita venio, in quibus illud est permolestum, 
quod Te abjecisse scribis penitus animum prosequendi studii, quod 
tanta cum nominis Tui gloria in lucem proferre instituisti. Sunt, 
fateor, quae in hoc Te consilium adduxerunt, graves Tibi causae: 
ingrata et omhibus quam bonis litteris magis amica patria, et illud 
sub mendace pietatis imagine latens et doctis viris semper grave 
religiosorum odium, quod quantos viros quam saepe perdiderit, 
ignorat nemo, nisi qui omnia ignorat. Et quamquam ego pulchre 
intelligam, quanta studiis meis jactura illata sit subducto auxilio 
Tuo, non tameu is ego sum, qui Te ab hoc consilio Tuo dimovere 
velim, quin hortor, etiam eatque etiam rogo, sanitati Tuae ac tran- 
quilitati consultum eas. Satis litteris, satis etiam patriae datum 
est; aequum est, ut Te ipsum aliquando respicias, Tuosque, qui 
in Tua salute suam esse salutem positam judicant. Switenium 
mors aeterna nobis subduxit, illum bonarum  litterarum acerrimum 
defensorem. Nunc, quo loco haec studia etiam in aula futura. sint, 
incertum. Flexilis est Augustae animus, praecipue, quando religi- 
onis et eccelesiae causa obtenditur. Remoto Switenio valde vereqr, ne 
graves sint cuculi omnibus, qui veterea (sic) ac vera amaut magis 
quam novae haec ignorantiae, ignaviae, et ne quid acerbius dicam, 
religiosae ambitionis figmenta. Quod autem jactari a vestris signi- 
ficas, Te Tuaque studia post mortem viri illius ab Augusta dam- 
nata fuisse, id vero tam verum est, quam quod falsissimum. Nu- 
.per admodum Vienna redii; omnium proborum de Te judicium idem, 
quod semper fuit, id est maxima cum Tua laude conjunctum. Si 
quid acerbius in Te decretum esset, latere profecto omnes illos 
non potuit, nec meam penitus fugere diligentiam, quae in similibus 
rebus exquirendis non solet esse perfunctoria. Scis Tu me rectius, 
hanc esse artem calumniandi illis familiarem, qui, qua stultitia 
sunt, etiam officium religionis se facere credunt, in vulgi invidiam 
conjicere omnes, qui vetustis erroribus convellendis curam studium- 
que adhibent. Quare huic quidem curae nolim animum Tuum pa- 
tere, Romanae autem curiae sententiam, de seriptis Tuis latam, 
quanti faciendam putes, ipse dispicies. Duo monachi, curiae prae- 
judiciis a prima aetate imbuti, ad quos nosti pro more romano 
censuram praecipue pertinere, tanti nunquam mihi sunt visi, ut 
judicii eorum rationem magnopere habendam censeam, nisi qua 

avior accedat auctoritas. Atque utinam Tuae illae Regnorum 

roatiae, Dalmatiae ac Slavoniae Notitiae Praeliminares, quas ad 
me pro Tua singulari humanitate perferendas curasti, ad manus 
meas delatae fuissent, tam ego avide eis me legendis dedissem, 
tametsi romana censura notatis, quam nunc eis mirifice delector, 


230 M. MESIĆ, 


ex quo Petrovicsius, praestantissimus adolescens, mecum illas com- 
municavit. Atque me profecto, quoties eas contemplor, poenitet 
patriae pudetque, quae grassantes in perniciem suam chartas prae- 
miis, honore, dignitate alit, spernit Tuas et utiles sibi et gloriosas. 
Ac vide, quam sibi pulchre cohaereant consilia nostra. Disciplinibus 
(sic) in melius reformandis operam damus; (domijcilia Musarum 
erigimus; hortamur doctores publicos, vetere ut via relicta rectam 
ac sofidam docendi rationem sectentur: haee omnia, qui facimus, 
jilem omnes, qui paululum apertius scholae praejudicia adgre- 
diuntur, odio persequimur plus quam Vatiniano. Egone vero homo 
novus tam amens sim, ut quidquam in hoc genere Studiorum ten- 
tem, quorum invidiam dignitas Tua, doctrina, Virtus vitare non 
potuit! non sum profecto, nec erit, puto, quisquam alius Tuo 
edoctus exemplo. De adplesceante illo, eui de victu hospitioque ut 
providerem, meministi, id habe, me postridie, quum scriberem, 
hinc  Trentsinium sanitatis recuperandae causa exourrisse; Pe- 
trovicsio in mandatis dedi, ut propositise sub conditionibns locum 
exquirat interim, et studiis et moribus colendis aptum, quod illum 
probe curaturum scio; quum primum habuerit, ipse Te litteris cer- 
tiorem faciet. Mihi vero si eum meaeque disciplinae committere vo- 
les, dabo operam, ut hac, qua sola possum ratione, efficiam, non in- 
dignum esse prorsus, quem amicitia Tua dignareris. Reveredisimae 
dominationis Tuae, ;Tyrnaviae die 21. Septembris 1772, Georgius 
Sigis., Lackics m. p. 


Izvor. u sveuč. knjiž.: Krčelić misceli. Nro. 118. 


CLXX XIII. 1778. 10. svibnja. U Šćavnici. 


Ivan Severini Krčeliću. 


Reverendissimo atque nobilissimo domino domino Balth. Adamo 
Kerchelich de Corbavia, abbati infulato S. D. P. Joaunes Severini, 
rect. Quo vehementius Notitias Tuas, vir reverendisime, diu satis 
desiderabam, eo majore voluptate, ubi eas accepissem, perfusus 
sum. Eximiam eruditionis in Te varietatem judiciique acumen non 
potui non magnopere admirari. Res certe illyricas longe in majore, 
quam ante nostra fuerant tempora, (luce) colocasti, quin nobis quoque 
Hungaris multa, quae abs Te disceremus, suppeditasti. Atque haec 
jam praeter excellentem, qua polles, humanitatem, in eam me spem 
adduxerunt, ut facile_ credam, Te Szaszkianae geographiae, quod 
ad Dalmatiam, Croatiam Sclavoniamque attinet, defectus erudite 
suppleturum: quam ob rem eo Te majorem in modum obsecro, 
quod provincia librum hunc curatius edendi mihi delata sit. Moli 
dakle Krčelića, da mu bude na pomoć svojimi primjetbami. — — 
Scribebam Schemnicii urbe Hung. montana. 


Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 231 


CLXXXIV. 1773. 8. studena. U Trnavi. 
Sigismund Jure Lakić Krčeliću. 


— — Academia nostra vulnus accepit non mediocre, Patribus 
quondam Societatis a docendi munere remotis. Mihi quidem boni 
illi viri nuuquam magnopere. favebant; non possum tamen, quin 
ob hance jacturam Musis nostris indoleam, quae est tanto gravior, 
quanto minus ad obeunda rite docendi munera apti sunt, ad quos 
ea provincia devoluta est, si modo stabilis haec futura est: audio 
enim non vanis rumoribus, praesentem statum unius duntaxat anni 
futurum. Vale vir reverendissime doctissimeque, et, ut facis, ama 
porro, Tyrnaviae die 8. Novemb. 1773, Lackicsium totum Tuum, m. p. 


Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 


CLXXXV, 1774. 25. siečnja. U Trnavi. 
Sigismund Jure Lakić Krčeliću, 


— — Apud nos in ambiguo sunt omnia. Quos venerabile archi- 
capitulum hujas interim complendis cathedris theologicis admovit, 
homines sunt plerique boni illi quidem, sed non ad haec facti. 
Universitas, quod doctores non cssent, in gremium eos non rece- 
pit; quam rem quum pro injuria reputarent, ad aulam recurrebant 
postulantes, ut sine solitis examinibus  peractis promoverentur, 
mandatoque regio admitti juberentur. Verum nihil obtinuerunt, 
adeo, ut rescripto regio praecisa iis spes sit omnis, nisi praesti- 
terint omnia, quae leges academiae nostrae exigunt ab his, qui ad 
honores academicos adspirant. Svadebam ego multis eorum, ne 
quid tentarent hujusmodi: praevidebam enim repulsam, quae hoc 
illis nunc magis noxia est, quod ne ad concursum quidem, quem 
futurum satis certum est, admittendi sint, tamquam qui se ipsos 
declararint inhabiles ad ca cuncta debite peragenda, sine quibus 
idoneus esse theologiae doctor nemo posse putatur. De Historia 
Tua judicium censorium adhuc ego quidem nullum legi. Bibliopolam 
credo in causa esse, nisi enim exemplar libri submiserit illis reipu- 
blicae litterariae judicibus, diu illud non videbimus, aut fortasse 
nunquam : raro enim librum majoris pretii suis sumptibus curant. 
Si quid legero vel audiero, faciam illico certiorem. Vale et, ut facis, 
amare perge, Tyrnaviae die 25. Januarii 1774, clientem Tuum, 
Georgium Lackics m. p. 

Izvor. u sveučilišt. knjižnici. 

i 


CLXXXVI. 1774. 28. srpnja. U Trnavi. 


Sigismund Jure Lakić Krčeliču. 
—— — De ratione studiorum apud nos nondum quidquam certi 
est. Concursum tamen futuram audio, qui daturus nobis est pro- 


fessores. Exspectamus etiam studiorum reformationem non modii 
cam. Qualis illa futura sit, nondum constat. De libello quodam 


232 M. MESIĆ, 


meo recte audisti. Jam deseruit prelum. Dedicavi eum excellen- 
tissimo comiti judici curiae. Continet autem  partem  generalem 
juris publici ecclesiastici, quam mittam per adolescentes repetitu- 
ros patriam. Libellus est non magnus, utpote praelectionibus meis 
destinatus. Eadem methodo reliquas disciplinae istius partes elaborare 
meditor. Introduetio in jus ecelesiasticum, in qua de juris istius origine, 
progressu, principiis ac subsidiis exposui, proxime subjicietur prelo, 
ex qua intelliges, vir doctifssime, esse id mihi propositum, quod 
prudentissime monebas, jurium, quibus patria ecclesia gaudet, 
immemorem non esse. Sed difficilis hic ac prope inexplicabilis labor 
est homini tali loco constituto, quo ego sum. Binae singulis diebus 
publicae praelectiones vix non integram operam desiderant. Nec 
tamen spem penitus abjicio, praecipue, si plures tam erga me 
benignos expertus fuero doctos patriae viros, qualem Te experior. 
Age, vir doctisime humanissimeque! Da hoc non tam mihi, qui 
hanca Te gratiam non mereor, quam patriae, quae si qua in re, 
certe in jure ecclesiastico nostro lucem desiderat. Accendere autem 
hanc nisi Tu et pauci quidam alii, hoc studio clari viri possunt. 
Dabam Tyrnaviae die 23. Julii 1774. Georgius Lackics. m. p. 
Izvor. u sveučilišt knjižnici. 


CLXXXVII. 1774. 7. kolovoza. U Zagrebu. 


Krčelić Jakovu Coleti-u. - 


Admodum reverende ac doctissime vir et domine mihi perpetuo 
colende! Tua me epistola honorare voluisti, vir doctisime. Nescio, 
cui eam credidisti, quia 17. Aprilis seriptam recepi ego a tabel- 
lario publico die 24. Junii. Illico satisfacere postulatis Tuis non 
poteram, tum ob meos officii litterariosque labores, collectionem 
videlicet Scriptorum ex Sclavonia hac nostra a saeculo XIV. ad 
XVII. inclusive !, quam publicus hic magister politicen * occasio- 
ne disputationis in fine anni scholarum academici est exhibiturus, 
cum vel maxime, quod antistes noster in suis praediis in aestu 
moderno sit commoratus. Venit ad urbem causa curandae valetu- 
dinis, meditatamque illi abs Te dedicationem tomi V. Illyrici Sacri 
deprecatur, quibus ex motivis, nescio. Canonici quoque, quod epis- 
copi senatus et membra essent, a capitis sui opinione scindi colle- 
gium non convenire affirmant. Quare concludes facile, quid Tibi 
sit faciendum. Caeterum, ut alteri postulato Tuo satis sit, habe 
sequentia. Josephus Galliuff, episcopus Zagrabiensis, parentes ha- 
buit Adamum Galliuff et Barbaram Braniug, conjuges legitimos. 
Sacris undis in parochia Tuhely, archidiaconatus Urbocz, die 22. 
Februarii anni 1722. Deo mancipatus crevit sub cura genitorum 


1 "To je dielce, koje je naštampano u Varaždinu 1774 pod naslovom : 
Soriptorum ex Regno Sclavoniae a seculo 'XIV usque ad XVII inclusive 
collectio. | 

2 Adalbert Barić. 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. b33 


suorum. Deinde ab avunculo suo Georgio Braniug, episcopo quo- 
que Zagrabiensi, per scholas in academiis Zagrabiensi, Graecensi 
aeducatus, cum animum ad statum clericalem addixisset, Viennam 
ad collegium missus croaticum, isthic philosophiam, Romae autem 
theologiam ut alumnus collegii s. Appolinaris excepit, factusque 
parochus Dombrae, in archidiaconatu CČhasmensi, cum reddivisset 
Roma. Anno uno egit parochum, et mortno Georgio Reess (sic), 
cantore et canonico ecclesiae Zagrabiensis, die 23. Decembris anni 
1745. in collegium canonicorum ejusdem basilicae cooptatus in 
eodem arhidiaconus primum Vasca in anno 1751 in fine Decembris 
mensis a praedecessore suo, Francisco Thauszi, est resolutus; 
deinde die 1755. 23. Oetobris Kemlek, translatus ex hoc ad 
archidiaconatum Goricensem in anno 1764. die 28. Aprilis; quo 
eodem anno die 2. Septembris declaratus fuit archidiaconus Bexin. 
Lector capituli = factus est anno 1768. die 2. Februarii, prae- 
positus vero ex collatione regia die 20. Maji anni 1771. Habuit 
singulares favores episcopi Francisci Thauszi, quo patrocinante 
fuit infulatus abbas s. Helenae de Podborje atque una etiam 
tabulae banalis judiciariae ab anno 1756. praelatus et assessor. 
In anno 1768. obtinuit praeposituram s. Benedicti de Kaposfe 
in dioecesi Vesprimiensi. Egit in comitiis regni Hungariae (die- 
tam vocant) nomine capituli ablegatum et nuntium, saepeque ad 
aulam regiam oratorem in necessitatibus ecelesiae aut episcopi. 
Varasdini mortuo antecessore suo Joanne Bap. Paxi die 20. De- 
cembris anni 1771. ipse in anno 1772 die 30. Martii a regina 
Hungariae Maria Theresia  episcopus Zagrabiensis est nomina- 
tus, et eodem anno die 14. Decembris a Clemente XIV. con- 
firmatus, Diacovarini ab episcopo Bosnensi Josepho Antonio Chi- 
olnich dominica sexagesimae anni 1773, assistentibus cum pon- 
tificia  dispensatione  duobus abbatibus ex Zagrabiensi capitulo. 
Haec sunt, quae in veritate scribi possunt. At majorem in modum 
oro obtestorque, ne mei, aut epistolae a me habitae facias men- 
tionem , implacate enim inimicum mihi faceres episcopum, qui a 
litteris litterarumque cultoribus alieno est animo, ab exemplo 
Thauszii , ut facile haec causa sit, quod nec a Te, nec ab ullo 
inseribi sibi quaecunque patiatur, vetuitque saepe haec, dum roga- 
retur. Vir est mundi rerum sectator, ob quae quaevis meruit, et 
sub durissimis conditionibus, alio nemine ob has acceptare episco- 
patum volente (erant duo alii ante eum nominati) episcopatum 
est consecutus. Verum haec amico in sinum, adeoque ut arcanum 
pando. Si scis, me Tibi famulari posse, significa, ut Tui nominis 
cultori perpetuo et sincere affecto cum sim et in sacras commen- 
datus preces esse nunquam desinam. Vale. Scribebam Zagrabiae 
in aedibus meis die 7. Augusti anni 1774. servus humil. et cultor 
perpetuus Balthasar Adamus Kreselich, senior canonicus Zagrabien- 
Sis, m. Pp. 
Kencept u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


234 M. MESIĆ, 


CLXXXVII. 1776. 4. rujna. U Dubrovniku. 
Opat Mihovio Marija Milišić Krčeliću. 


Reverendissime domine, domine et patrone mihi semper colen- 
dissime! Non dubito, vir amplissime, quin explorata satis Tibi sit 
mea erga Te observantia, cujus multas habes meorum officiorum 
significationes. Nihilominus hanc epistolam scribendam duxi, qua- 
tenus curam, qua pro Tua veletudine laboro, diligentius exhiberem. 
Rogo itaque, pluribus scribas, quomodo valeas et que sint modo 
Tua studia. Litteras vero poteris mittere_ Flumen s. Viti ad D. 
Michačlem Vokin, negotiatorem, cum quo mihi frequens est littera- 
rum consvetudo. Expecto laborum Tuorum longius opus, quod 
eruditos homines de jure Dalmatie ceterisque provinciis ad regnum 
Hungarie spectantibus magis instruat ac delectet. Omnes enim, 
qui Tuam preclaram doctrinam atque eruditionem norunt, Te ad- 
mirantur Tuaque merita in omnium versantur sermone. De rebus 
bellicis velim etiam scribas ad me uberius. Magna adhuc in spe 
sumus de. cesaris pietate, sapientia ac virtute militumque robore, 
qui ad fines turcicos suas habent stationes. Utinam circumjecte 
provincie, que ab hungarico imperio divulse sunt, eidem quam 
primum summa felicitate .uniantur, ad austriace domus gloriam et 
catholice ecclesie decus atque incrementum. Cura ut valeas et nos 
ames, et Tibi persvadeas, Te a me impense amari. Dominationis 
Tue reverendissime, Ragusii 4. Septembris 1776, obsequentissimus 
atque addictissimus servus abbas Miehačl Ma Milliscich, consul m. p. 

Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


CLXXXIX. 1778. 80. siečnja. U Gradcu. 
Martin Roznak Krčeliću. 


— — P. Xystus Schier, vir institutum meum professus, reveren- 
dissimae dominationi Vestrae optime notus, meditans historiam 
provinciae_—Augustinianae hungaricae antiquae (quod ipsum  scio 
non esse incompertum) ante tempus e vivis ereptus est. Cuperem 
nune ex schedis ab ipso relictis conceptum ejus propositum ad 
exitum perducere; verum multa ad id mihi adhuc desiderantur. 
Cum autem universo orbi litterario constet de  reverendissimae 
dominationis Vestrae amplissima rerum patriae nostrae cognitione, 


pauper et mendicus supplex venid, ut, si quid tale, quod usui ' 


mihi in hoc argumento esse posset, occurrisset, mihi gratiose sub- 
ministretur. Maxima mihi penuria est circa Verčczense, Illokense, 
Crisiense, Borchense (?) et Segniense monasteria . — — Die 30. 
Januarii 1778. — — P. Martinus Rozn&k m. p., Ord. Erem. s. 
P. Augustini prior ad s. Paulum Graecii. 

Izvor. u knjižnici dra. Lj Gaja. 


1 Djelo, o kojem se tu govori, jest ono, što ga je Roznak izdao 
pod naslovom: Memoria Provinciae Hungaricae Augustinianae antiguas. 
Graecii 1778. 


2. Ea 


KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 235 


CXC. 1778. 22. ožujka. U Pešti. 
Franjo Karlo Palma Krčeliću. 


Reverendissimo ac doctissimo viro, Balthasari Adamo Kerchelich 
de Corbavia. — — S. P. D. Franciscus Carolus Palma, praepo- 
situs S. Pauli de B&cs, metropolitanae Colocensis ecelesiae canonicus. 
Quantum eruditae lucubrationes Tuae orbi literato utilitatis attu- 
lerint, neque. Tu ignorare, neque nos diffiteri possumus. Sunt 
ilic plurima, quae de tenebris in lucem protulisti; sunt item nec 
pauca, nec levia, a Te quasi aliud agente sparsa, quae nobis ad per- 
scrutandas abditas etiamnum patriae res faculam accendunt. Nemo 
certe est, qui pro argumenti, quod pertractat, ratione, non aliquid 
de Tuo in suam rem derivet. Sic Tu, vir doctissime, laborum et 
curarum Tuarum mercedem, nominis videlicet immortalitatem, con- 
secutus es, alii vero laetissimis eorum fructibus quam jucundissime 
fruuntur. — — Zatim govori o svojem poznatom djelu, koje da 
je napisao adhortationibus doetissimi Tuique amantissimi viri Adami 
L. B. Patachich, archiepiscopi nostri, animatus. — — Histor. Ecel. 
Zegrab. pag. 78 recitas Belae III. regis privilegium, anno 1175. 
editum, cui Job Strigoniensis, Paulus Colocensis et Ugrinus electus 
Zagrabiensis cum: Farcassio palatino subsribunt. Non mihi desunt 
gravia sane monumenta, quae annum citatum. rite consignatum 
fuisse svadeant; quoniam tamen .Singularia hine consectaria suapte. 
< fluunt, multaeque scriptorum opiniones convelluntur, operae prae- 
tium existimavi, Te per literas convenire orareque, ut pro ea, quae 
scriptores inter esse debet, amicitia et candore me certiorem reddas, 
num sua diplomatis anno constet fides, ita ut tuto eidem inniti 
liceat. Si etenim annus 1175. rite adpositus est, tenemus, Jobum 
jam ante citatum annnm Lucae Banfio in Strigoniensi metropoli 
successisse; tenemus item paulum Colocensem, hactemus incogni- 
tum; tenemus Farcasium palatinum ; 'recte item coneludenus, lit- 
teras illas, reformantes abusum circa beneficia ecelesiastica, a Pe- 
terfio T. I. pag. 64 recitatas, atque Lucae Strigoniensi et Cosmae 
Colocensi inscriptas, nec Belae III. tribui, nec ad a. 1179 affigi 
posse, id quod illustrissimus Kollar pag. 120 Hist. diplom. et post 
eum cl. Pray conati sunt ostendere; denique erroris convincitur 
Sehimittius, Ganoczius aliique, qui Lucae vitam ad annum usque 
1179 produxere. — — Pestini XI. calendas Aprilis MDCCLXXVIII. 


Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja. 


DODATAK. 


Nješto gradje iz Krčelićeve pravde. 


Is arkiva zagreb, kaptola: Acta saec. XVIII. faac. 31, Nro. 12., osim komada 
pod br. 4, koji je tz sveučilišt. knjižnice. 


1. Računi Krčelića rektora za god. 1747/8. 1 1748/9. 


U tih svojih računih izkazuje K., da je prve godine svoga rek- 
torstva primio u novcu 6853 for. 30 kr., a potrošio 6590 for. 
54 kr.; druge pako godine da je primio 5812 for., a potrošio 
5600 fr. 31 kr. ' 

Na početku jednoga i drugoga računa izkazano je osoblje hrv. 
kolegija u Beču. Tu dolaze kao konviktori medju inimi: grof 
Ivan Patačić, Petar Škrlec, Nikola Škrlec, grof Ladislav Kemćny, 
Baltazar Jelačić; kao alumni pako imenuju se medju inimi: Josip 
Zlatarić, Josip Grličić, Šimun Jelačić, Tadija Zdenčaj. 

Oba na tanko izvedena računa dade lektor Stjepan, Puc 7. svibnja 
1755 kanonikom Sigismundu Šćitarociju i Ivanu Krst. Pakšiju, da 
ih izpitaju. ' 


2. Računi Hrčelicevi izpitani. 


Kanonici Sigismud Šćitaroci i Ivan Pakši izviestiše već 10. svib- 
nja 1755 zagrebački kaptol ob uspjehu svoga posla. 

Po njihovu je Krčelićev račun tako manjkavo sastavljen, da bi 
on imao nadoknaditi i vratiti 3131 fr. 20 kr. 

Na njihov podnesak učini se u kaptolu ova odluka: 1755 die 28. 
Septembris praesens censura cum domino confratre nostro Baltha- 
sare Kerchelich eo fine comunicanda decernitur, ut ad finem affuturi 
mensis Octobris objecta diluere positionesque suas legitimare adla- 
boret, ni convinci in exposita per dominos censores summa vellit. 

De voluntate venerabilis capituli Georgius Rees e. Z., prolector. 

Poslie je u tom poslu sliedila ova odluka: Anno Domini 1756 die 
1. Septembris. Cum confrater noster Balthasar Kerchelich non 
obstantibus compluribus, tam ante benignissimum mandatum regium 
de dato Viennae Austriae Anno Domini 1755 die 7. Septembris 


2 o —>-_—ro 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 2317 


emanato, prout et post ejusdem emanaticnem factis admonitio- 
nibus et decretis nostris praesentes rationes effective neglexerit et 
ad difficultates, contra easdem expositas, non responderit, minus 
Vero eas eliserit, esto his etiam recentibus diebus ex superabun- 
danti tam personaliter in consistorio, prout et seripto per nos ea- 
tenus comonitus exstiterit: ideo juxta expositionem et censuram 
dominorum censorum, aliunde valde laxam, in fl. Rhen. 3131 sive ter 
mille centum triginta uno, cruciferis viginti, collegio Viennensi bo- 
nificandis, convincitur et pro convicto declaratur. 

De voluntate ven. capituli Nicolaus Terihaj, archidiac. Dubicen. 
et can. Zagrab. . 


8. Hrčeliću uztezani dohodci, da se namire njeke porezne 
tražbine, što ih on nije predao. 


Magister Kerchelich per venerabile capitulum constitutus fuerat 
dicae capitularis perceptor, de qua cum a judicibus percepisset 
Rh. 1144 den. 72, eosdem in usus proprios convertit; quia vero 
iminebat executio ven. capitulo, per regni perceptorem facienda, 
hinc ven. capitulum ex pecunia arae s. Emerici summam prae- 
dictam 1754 die 23. Novembris persolvit, magistro vero Kerchelich 
pro hujus summae bonificatione divisiones, uti sequitur, accepit, 
imputato etiam interusurio. 

Zatim sliedi, što se je Krčeliću u spomenutu svrhu oduzimalo 
tečajem g. 1755, 1756 i 1757, uslied česa je bila namirena i glav- 
nica i kamate, te je još preostalo Krčeliću na korist 24 for. i 16 den. 


4. Arcibiskup Franjo Klobušicki ubavješćuje Hrčelića, da je nje- 
gova pravda na metropol. sudđu već pregledana. 


Reverendissime domine abbas et canonice! Vastus ille contra do- 
minationem Vestram reverendissimam promotus et coram delegato 
ordinarii : judicio terminatus ad metropolitanumque forum meum 
apellatus processus, consultis pluribus iisque gravissimis theologiae 
sacrorumque canonum et juris utriusque doctoribus et legum ac 
consvetudinum peritis, jam per me revisus est, cujus sententiae unice 
pronunciatio reliqua cum sit, illam affuturi proxime mensis Augusti 
vigesima septima die anni currentis sub ordinariis regni judiciis in 
civitate Pestiensi pronunciandam  publicandamque decrevi. Quod 
ut reverendissimae dominationi Vestrae notum sit, praesentibus 
significo, ut pro constituto die sive per se, seu per hominem suum 
adesse possit; si vero aliter_reverendissimae dominationi Vestrae 
videbilur, ego sententiam publicatam suaque forma expeditam re- 
verendissimae dominationi Vestrae transmjssurus sum. In cujus 
commoda omne meum studium adjiciens, constanter persisto reve- 
rendissimae dominationis Vestrae, Hajos, 27. Junii 1757, addictis- 
simus in Cristo frater et servus Fr. archiepiseopus Colocz. Bacs. 
m. p. Rmo. D. Kereselich. 





238 M. MEBSIČ, 


5. Biskup Franjo Thauzi privoljuje, da se s Hrčelićem učini 
nagoda. 


Anno Domini 1760 die octava mensis Junii Zagrabiae in resi- 
dentia episcopali. Ego infra scriptus fateor et recognosco per prae- 
sentes: quod in causa, per fiscum dioecesanum , reverendissimum 
Georgium Mallenics, lectorem et canonicum Zagrabiensem , contra 
canonicum itidem Zagrabiensem Balthasarem Kercselics promota et 
ex commissione sacrae sedis apostolicae coram  celsissimo et reve- 
rendissimo principe et archiepiscopo Viennensi actu vertente, juxta 
communicata mihi puncta eidem reverendissimo fisco dioecesano 
transactionem cum R. C. canonico Kercselics (cujus non ruinam, 
sed emendationem et ecclesiasticae disciplinae observantiam  desi- 
dero) coram suprafato celsissino principe delegato judice tractare 
et inire plenum praebeo parie ex mea assensum et consensum. LL. 
S. Franciscus Thauszy m. p. episcopus Zagrabiensis. — Hoc exemplar 
respondet originali in cancellaria archiepiscopali asservato. Sigill. 
Ex canceilaria archiepiscopali Vienn. die 14. Junii 1760. Joannes 
Baptista de _Zoller U. I. D. con. et cancellarius archiepiscopalis. — 
Haec facultas in caricellaria servetur et copia extradatur. Per ju- 
dicium delegatum pontificium die 14. Junii 1760. J. B. de Zoller. 
6. Nagođda, učinjena pred papinskim delegatom, stožer. i arci- 

biskupom Hristoforom Migazzijem. 


Hodie ad factam judicialem citationem coram celsissimo ac re- 
verendissimo domino domino Christophoro e comitibus de Migazzi 
de Waal et Sonnenthurn, Dei gratia archiepiscopo Viennensi , S. 
R. 1. principe, cathedralium ecclesiarum Tridentinae et Brixinensis 
canonico capitulari, sacratissimae caes. reg. apostol. Majestatis ac- 
tuali consiliario intimo, ejusque assumtis dominis assessoribus, ut- 
pote per sanetissimam sedem apostolicam virtute brevis pontificii, 
die 28. mensis Augusti 1758. emanati, constituto delegato judicio 
sacro comparuerunt dominus Georgius Mallenich, cathedralis ecele- 
siae Zagrabiensis lector et canonicus, ut fiscus et actor, ex una, 
dein dominus Balthasar Kerchelich, etiam canonicus Zagrabiensis, 
reus conventus, ex altera parte. 

In puncto a domino actore petitae correctionis per archiepisco- 
pale Coloczense consistorium die 27. mensis Augusti 1757. latae et 
publicatae sententiae, revisis et examinatis actis et actitatis tum 
in prima Zagrabiensi, et secunda archiepiscopali Coloczensi, tum 
coram nostra hac pontificia delegata instantia partium tam facti, 
quam juris momentis et,rationibus, revisoque proinde toto formato 
ac juxta stylum curiae nostrae irrotulato processu, partim restitu- 
tionem et reintegrationem contributionalium, altaristicarum et pia- 
rum aliarumque pecuniarum, partim poenae impositionem  propter 
in actione erecta 7. Septembris 1755. judicio delegato Zagrabiensi 
Objecta crimina, concernente, ante sententiae nostrae jam factae 
publicationem modo sequenti a partibus praedictis est transactum. 


KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 239 


Primo, quod dominus reus conventus Balthasar Kerchelich, ca- 
nonicus Zagrabiensis, sponte et libere declaret, se velle, tum prop- 
ter reverendissimo et excellentissimo domino praelato suo obse- 
quium et venerationem manifestandam, tum propter in usum  pro- 
prium conversas sine licentia superiorum a venerabili capitulo Za- 
grabiensi commissas pecunias, unius anni spatio ab iis muniis ca- 
pitularibus, quibus pecuniae administratio adnexa est, voce activa 
et passiva abstinere. 

Secundo, quod dominus Kerchelich se paratum declaret, depre- 
cari reverendissimo et excellentissimo domino suo episcopo coram 
duobus dominis capitularibus, in quantum aliqua in re excellentiam 
suam offendisset, atque paternum ipsius affectum et imposterum 
humiliter exposcit. 

Tertio, quod promittat et spondeat, non solum pecunias, in 1144 
f. 72 denariis consistentes, contributionales, verum etiam, ut ajunt, 
altaristicas, nempe Szterpachianas 1000 f1., Tuhilyenses 500 fi., Ne- 
delischenses 500 fl., eclesiae s. Georgii in aquis 500 (i, pecunias, 
una cum pro omnibus mox denominatis summis ad 6 pro centum 
debitis usuris, a tempore illo solvendis, quo ad manus domini rei 
conventi pervenerunt, facto tamen prius calculo, quod venerabile ca- 
pitulum Zagrabiense per sequestrum exegit et accepit, solvere et ex- 
pungere, quare 

Quarto, idem dominus Kerchelich percipiet omnes proventus ta- 
bulares et beneficiales, exceptis pecuniariis divisionibus decanalibus 
et altaristicis, quae ipsi tam diu subtrahentur, quoad praemissis 
debitis satisfactum fuerit, in quantum scilicet dietis rationibus sa- 
tisfactum non esse apparebit; singulis vero annis dabit venerabile 
capitulum specificationem domino Kerchelich, ut videlicet videat, 
quonam loco res suae sint et quantum sit satisfactum. 

Quinto, quod debeat intra medium annum difficultates, a saepius 
dicto venerabili capitulo Zagrabiensi de rectoratu Viennensi gesto 
propositas, dilucidare et 

Sexto, quod intra idem dimidii anni spacium executoratus Radi- 
chiani novas rationes reddere, haecque duo punceta praefixo termino 
adeo certo absolvere et praestare, ut facto contrario in contuma- 
ciam condemnandus, simul ad usuras ad 6 pro centum a tempore 
latae sententiae primae de dato 1. Februari 1757. pro illa summa, 
in quam per capitulum mox nominatum  convincetur, sive ex con- 
tumacia, sive ex ratiocinio et caleulo solvendas, obligatus sit. 

Septimo, cum dominus Kerchelich nnnquam in dubium  posuit 
obligationem frequentationis ecelesiae cathedralis Zagrabiensis, ne- 
que alio unquam fuit animo, quod ut omnibusnotum sit, se promp- 
tum praebet, si sine legitima causa ecelesiam non frequentet, sine 
ulla praevia admonitione poenis canonicis subjacere. 

Octavo vero dominus Georgius Malenich, lector et canonicus 
Zagrabiensis, qua in praemissa causa actor et fiscus primae instan- 
tiae Zagrabiensis judicii delegati, sibi gratulatur, saepe memoratum 
dominum Kerchelich alia crimina, sibi in actione 7. Septembris 1755. 


240 N. MYSIČ, 


coram judicio Zagrabiensi objecta, ab se repulisse ipsumque omni- 
bus in honore esse cupit, quare 

Nono et ultimo, ab utraque parte allegata, facta, inducta, in pri- 
oribus processibus, aut sententiis comprehensa, nulla et acsi nun- 
quam in judicium vocata essent, irrita sint perpetuaque oblivione 
deleta babeantur, prouti partes irrita et deleta esse libere et sponte 
ac irrevocabiliter declararunt. Caeterum judicium hoc sacrum dele- 
gatum pontificium  partibus perpetuum silentium ex officio imponit 
et injungit. Si autem praeter exspectationem aliquod oriretur du- 
bium in transactione hac, illud partes declarationi reverendissimae 
celsitudinis substernunt. Ad quae omnia excellentissimus et reve- 
rendissimus dominus episcopus vigore transmissae facultatis de dato 
8. mensis Junii hujus anni suum pastoralem praebuit consensum. 
Christophorus archiepiscopus m. p. Per judicium delegatum ponti- 
ficium die 14. Junii 1760. Joannes Baptista de Zoller m. p. U. J. 
D. consiliarius et cancellarius archiepiscopalis. 


7. Krčelić nješto već namirio, a nješto još ima namiriti. 


Infrascripti fidem facimus et recognoscimus, quod anno curente 
1767. die vero 9. Januarii ex commissione ven. capituli in personis 
accesserimus reverendissimum dominum  Balthasarem Kerchelich, 
abbatem infulatum ss. Petri et Pauli de Kates ac canonicum Zagra- 
biensem, eundemque ad tenorem dictae commissionis certiorem fe- 
cerimus in eo: 1. quod vigore latae in eundem convictivae senten- 
tiae sequestratis ejus divisionalibus pecuniariis proventibus tantum 
jam incassatum sit, ut debita sua passiva, ecclesiarum vero et col- 
legji Viennensis activa, exolvi et tandem plene contentari possint, 
imo et inde Rhen. 86 d. 29 resultare. 2. Quod reverendissimus do- 
minus Paulus Goymerecz, praepositus Chasmensis et canonicus Za- 
grabiensis, qua defuncti olim canonici Radich substantiae  coexe- 
cutor, semet coram venerabili capitulo non tantum pro supra spe- 
cificata resultante summa insinuaverit, sed et futuras similes divi- 
sionales pecuniarias obventiones , quousque convictionalis summa 
flor. rhen. 750 pro parte defuncti Radich in pleno exolvatur, se- 
questrandas expetierit. Ad haec porrv debito a nobis modo sibi 
exposita titulatus d. reverendissimus abbas et canonicus reposuit: 
ut capitulum pro suo placito disponat et faciat, suum enim sibi 
necdum illuxisse tempus; caeterum se mirari, unde et quomodo 
tanta emerserit convictionalis summa executoratus Radichiani, cum 
ipse in eo rationes nunquam dedisset, nunquam censuram subiisset, 
minus in aliqua summa convictus extitisset, sed neque hoc in passu 
a quopiam, praeter semel a reverendissimo domino Mikinovich, ca- 
nonico et archidiacono actu Dubicensi, monitus fuisset; caeterum 
paratum se ad rationes ejusdem executoratus, dum et quando ca- 
pitulum ordinaverit, dandas, dummodo et coexecutor_ ad easdem 
reddendas commoneatur. Super quibus praesentes nostras testimo- 
niales litteras extradedimus.  Zagrabiae 4. Aprilis 1767. Antonius 
Zlatarich m. p. 6. Z. archidiac. Vaska. Joannes Joszipovics c. Zagr. 


KORESPONDEENCIJA KRČELIĆEVA. 241 


8. Dalja rasprava o namirivanju dažnih svota. 


Na kaptol zagreb. bi upravljena sljedeća molba: 

Cum per sequestrationem divisionum Kerchelichianarum,' tam deca- 
nalium, quam altaristicarum , debito passivo ejusdem diversas ecclesias 
concernente (sic) jam hucusque satisfactum hRaberetur, ac nonnisi 
collegio Viennensi et substantiae Radichianae satisfaciendum restaret, 
ad venerabile capitulum instanter supplicamus, ut sequestrationem 
ejusmodi divisionum ultro gratiose continuari decernat, donec me- 
morati tituli ad instar aliorum quoque contententur, vel ob id ma- 
xime, quod mentiovnatus dominus Kerchelich convictivam suam per 
intermissam jam a tot annis super restantia repetitorum titulorum 
liquidationem ultro firmare videatur. Super quo benignum praesto- 
lantes decretum emorinur 

llustrissimarum et reverendissimarum dominationum Vestrarum 
humillimi et obsequentissimi servi Antonius Zdenczay m. p. e. Z. 
cantor, qua summarum praefectus, Paulus Goymerecz m. p. e. Z. 
praep. Chasmensis, qua executor_Radichianus. 


Na to se odluči u kaptolu ovo: 


1767. 27. Maji. Siquidem reverendissimus dominus  confrater 
noster Balthasar _ Kerchelich intuitu executoratus Radichiani, uti 
et gesti rectoratus Vienensis, hactenus novum  ratiocinium red- 
dere variis svbterfugiis neglexisset et negligeret de praesenti, 
quantumvis vi initae coram eminentissimo et reverendissimo ad 
praesens cardinali principe et archiepiscopo Viennensi Christophoro 
Migazzi, qua in eadem causa per sacram curiam romanam delegato 
judice, de anno adhuc 1760. die 14. Junii in ipso judicio transac- 
tionis, jam pridem, imo mox intra semesire a praedenotatae trans- 
actionis emanatione id facere obligatus fuisset, insuper ex super- 
abundanti a nobis etiam superinde cum alias interpellatus, tum die 
9. mensis Januarii anni modo currentis 1767. (cum ecclesiam et 
consistoria capitularia non frequentet et frequentare negligat) medio 
exmissorum capitularium reflexus fuisset, hujusmodi tamen obliga- 
tionem suam etiam de praesenti transcurreret et non adimplevisset : 
idcireo eundem dominum Kerchelich virtute modo fatae transacti- 
onis denuo, conformiter ad primaevam coram judicio episcopali de- 
legato dioecesis hujus Zagrabiensis iniuitu executoratus Radichiani 
in florenis rhen. 750, prout et super florenis 3131 xr. 20 pro tem- 
pore edministrati per eum rectoratus Viennensis, hactenus contu- 
maciter rationes non reddentem, in modo nominata utraque summa 
una cum interusurio a die latae primae sententiae, in conformitate 
supraattactae transactionis, iterum convinci et convictum declarari, 
ac proinde donec praemissae piae, respective collegii, respective 
executorales summae convictitiae _redintegrentur, tamdiu ejusdem 
portiones pecuniarias canonicales, hactenus sequestratas et in fu- 
turum eo usque sequestrandas, in horum excontentationem  desu- 
mendas et applicandas ordinari et decerni. Quae quidem executo- 
ratus Radichiani flor. rhen. 750 summa convictitia siquidem e pro- 


STAR. VIII. 18 


942 M. MESIĆ. 


prio et singulari domini reverendissimi Kerchelich facto promana- 
verit et eruta habeatur, nullam plane connexionem cum altero co- 
executore Radichiano, domino quippe reverendissimo praeposito et 
canonico Paulo Goymerecz, habet aut habere potest, cum ex iis 
dumtaxat eruta sit, quae ad manus domini reverendissimi Kerche- 
lich pervenerunt, ac per consequens respectu quorum eum unice 
ratiocinandi onus tangeret, dominusque reverendissimus praepositus 
Goymerecz, consangvineus alias proximus defuncti Radich, nonniši 
unicam vineam praedenotati olim domini Radich e substantia ejus- 
dem possidendam et administrandam acceperit ac super inhaerente 
eidem summa, in pios usus dispertita, nos plene edocuerit et capacita- 
verit, atque ideo etiam eatenus a ratiocinio expeditus habeatur. De 
voluntate venerabilis capituli lecta et publicata per me Franc. Po- 
povich m. p. arch. cathedr., c. Z., prolectorem. 


Dopunjak gradje za poviest hrvatsko-slovenske 
seljačke bune god. 1579 1 nekoliko izprava 0 
hrv. poturici Franji Filipoviću. 

Prioićio u sjednici filologičko-historičkoga razreda dne 28, lipnja 1876. 
PRAVI ČLAN DR. FR. RAČKI. 


“ 


Tražeći izprave za poviest hrvatsko-slovenske seljačke bune go- 
dine 1573, u ovdješnjem nadbiskupskom arkivu naišao sam na dva 
dopisa, u kojih se govori o kanoniku Franji Filipoviću i koja sam 
si umah priepisao. Pokle su spomenute izprave u ,Starinah* knj. 
VIL, str. 166—322. jurve naštampane bile, priobći mi akademik 
Ivan Tkalčić nekoliko izvornih izprava o seljačkoj buni i o Franji 
Filipoviću, koje je, uredjujući kaptolski arkiv, naknadno u njem 
našao. 

Budući da se viesti o buntovnih seljacih i o odmetniku Franji 
Filipoviću u ovih izpravah podjedno navode, budući da se u njih 
crte o tadanjem položaju našega naroda popunjuju: to i podjedno 
priobćujem taj prilog za hrvatsku poviest god. 1578—1575. 

Iz priobćenih izprava (Starine VII. 287, 293, 297, 301) doznasmo 
o Iliji Gregoriću i Grguru Gozetiću, da su oni bili u Beč odvedeni 
i ondje preslušani. Sada doznajemo iz pisma cara Maximiliana ŽI. 
od 1. lipnja 1574. (br. 4), kada i kako su oni poslani u Hrvatsku, 
da budu tuj kažnjeni. Pismo bana Gjure Draškovića od 29. rujna 
r. g. (VIL, 319) sada se razjašnjuje pismi Maximiliana II. od 10. 
i 21. kolovoza (br. 6, T). Šteta, što se nije našao prilog k pismu 
od 21. kolovoza, t. ji. molbenica Nikole Pozebca i Vinka Lepoića, 
a možebit bi se i molbenicom Krsta Vinklera koješta razjasnilo. 

Listovi kaptolskoga arkiva o bivšem kanoniku zagrebačkom i 
začesanskom predstavniku Franji Filipoviću, kano poturčenjaku 
imenom mai bijahu poznati i B. Krčeliću (Histor. ecel. zagrab. 
p. 246—8). 

Filipović je vojevao proti Turčinu glavno na tako zvanoj sla- 
vonskoj granici izmedju Kupe i Drave, od Siska do Križevaca i 
Koprivnice (br. 10). U jednom od takovih poboja, vodeći kaptolske 
čete, bijaše on ne daleko od Ivanića uhvaćen i u Carigrad odveden. 
Dogodi se to god. 1573., ali poslije polovine veljače (br. 1.), dakle 

% 


mo = er 


s—-— 


U44 FR. RAČKI, 


iza utišane seljačke bune, za koje su se u Hrvatskoj bojali turskih 


. provala. Za oslobodjenje Filipovića bjehu se zauzeli tako biskup 


ban Gjuro Drašković, kako i sam car i kralj Maximilian II. (br. 
2—4), koj se od svojega posredovanja kod Porte nadao uspjehu 
tiem više, što je bio s njom dne 3. listopada 1573. god. obnovio 
predjašnju kapitulaciju. Ali na jednom se proču, da se Filipović, 
nemogavši tobož podnieti muka tamnice, poturčio. Taj glas potvrdi 
sam car pismom od 20. prosinca 1574. godine (br. 8) na bana 
Draškovića. Prema tomu imao se Filipović odmetnuti negdje u 
jeseni one godine, iza kako je prieko godine u Turskoj tamnovao. 
Kako je glas o tom odmetničtvu u Hrvatskoj djelovao, možemo si 
iz pisma pod br. 8 predstaviti. Iz pisma se pako nadvojvode Karla 
(br. 10.) razabire, kako su se i u Beču pobojali bili, da će Fili- 
pović sada svoje predjašnje izkustvo i poznavanje Hrvatske upo- 
triebiti u korist turskoj carevini, t& i u tom pogledu sliediti stope 
svojih poturčenih zemljaka, kano što bijabu paše: Rustem i brat 
mu Sinan t& Pertevpaša, za tiem veziri: Ferhadpaša, Ahmedpaša i 
Sinanpaša, koji su proslavili vladavinu Sulejmana 1. (1520—66) i 
sina mu Selima II. (1566—1574). 


E. Anno 1578., 11. Fobruarii. Viennae. 


Maximilianus II. bano Georgio Drašković scribit, ut duae partes precii, a 
captivo Kurt-aga pro sua redemptione persolvendi, canonico Francisco Filipović 
cedantur. 


Maximilianus II. dei gratia electus Romanorum imperator semper 
Augustus etc. Reverendissime syncere nobis dilecte. Cum tibi ante- 
hac pro Francisco Philippowicz, canonico Zagrabiensi, intercedenti 
spem fecissimus, nos ei partem aestimationis, quam captivus Turca 
Curth Aga, in deserta templi structura Selessnay Mediurischay de- 
prehensus, dependere debebit, concessuros: ita nunc tuae tum tem- 
poris et iam iterum Joannis Michaelis Woikowith et Gabrielis Babo- 
nosich petitioni, pro quibus similiter nobis supplicasti, benigne 
annuentes dictum Turcam concessimus, et per nuncios tuos ad te 
deducendum tradidimus, sic constituta partitione ut nimirum eius 
aestimatio in quinque partes aequales dividatur: duae eius Fran- 
cisco Philippowitez, alterae duae Joanni Woikowicz, ultima autem 
ipsi Babonosicz cedat. Itaque tuum nunc erit curare, ut is Turca 
se aestimet, preciumque sui deponat. Quod ad praescriptum modum 
inter illos tres sic dividere noveris. 

De subministrandis tibi aliquibus munitionibus ad utrunque no- 
strum locumtenentem adiecta habes mandata, ut secundum quod 
ad summe necessaria loca sibi concreditorum confiniorum sufficere 
poterunt, ex iis munitionibus, quas utrique subministravimus partim 
et adhuc subministranda ordinavimus, ad castella etiam tua debitam 
portionem assignent. 





GRADJA ZA POVIRST HRV,-SLOV. SELJ, BUNE. 245 


Super nova tractatione ratione banatus, tecum.ineunda, brevi a 
nobis subsequuturum accipies responsum. Cui bene propensi sumus. 
Datum in urbe nostra Vienna 11. die Februarii anno 73, regnorum 
nostrorum Romani XI, Hungarici X. et Bohemici XXIV. Mari- 
milianus m. p. . 

Exterius: Reverendo Georgio Drasskowyth, electo archiepiscopo 
Colocensi ac episcopo ecclesiae Zagrabiensis, regnorum nostrorum 
Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae bano, ac consiliario nostro fideli 
nobis dilecto. 

Reddite 22. Feb. 1573. 


Autographum in archivo metropol. capituli Zagr. Ad acta cap. ant. fasc. 84., 
nr. 10. 


NI. Anno 1574., 27. Januarli. Viennae. 

Marximilianus II. bano Georgio Drašković rescribit de eliberatione Francisci 
Filipović e Turcarum captivitate, de subditorum intra Colapim et Savum defen- 
sione etc. 

Maximilianus 1I., dei gratia electus Romanorum imperator semper 
Augustus. Reverende, fidelis nobis dilecte. Literae tuae 16. Januarii 
datae recte ad nos pervenerunt. Tarditatem missionis nostrarum, 
ad quas hic respondes, postarum nostrarum magistro indicari ius- 
simus, imposterum emendandam rectiusque instituendam. 

Oblationem tuam de Ibrahim Aga benigne accipimus, volumusque 
ut eum adhuc ulterius sub bona custodia asserves. Francisco enim 
canonico, in cuius eliberationem illum coemptum esse seribis, nostra 
opinione nihil eo modo decedet, cum omnem operam posuerimus et 
adhuc impendere et sollicitare per nostros oratores constituerimus, 
quo, si iste Ibrabimus liber dimissus fuerit, is vicissin nobis per 
Thurcas restituatur. Quod si non fieret, tamen emptionis precio 
eum non defraudabimus. 

Frequentes istas Begi Boznensis incursiones apud Portam sui 
imperatoris ample satis declarari facimus; nec dubitamus, quin 
superinde non admodum gratum habiturus sit reseriptum. Interim 
ad omnes ipsius intentiones tanto diligentius est invigilandum, ne 
illae suum semper sortiantur effectum; sed si bona occasione fieri 
queat, in huiusmodi perfectione depraehensus aliquando etiam tot 
injuriarum poenas luat. 

Castellum Blynya, si id recte refici aut sine periculo retineri non 
queat, tuae discretioni permittimus, ut illud demoliaris, et ne in 
hostis usum cedat, plane avertas. 

Quod subditi intra Colapim et Zauum flumina potius ad Thurcas 
defecturi quam alio quopiam abituri creduntur, :malimus equidem 
desertam illam regionem fieri, quam ut incolae se hosti submitterent. 
Experti enim sumus, per huiusmodi deditionem et tributationem 
maiorem partem Hungariae perditam in manus bostium devenisse, 
deserta autem loca, uti in Croatia et Sclavonia, ea, quae sub illis 
erant, in securitate retinuisse. Quapropter eo adhuc diligenter in- 
cumbes, ut praesidiarii nostri ad frontes confiniorum collocentur et 
dicti incolae ab hostium insultibus quantum maxime defendantur, 


246 FR. RAČKI, 


neque causas praetenđere queant se Thurcis submittendi. Quodsi 
vero defensio non sufficiat, satius erit ut exterminentur illinc et 
alio se conferant, quam ut ibi morantes iugum Thurcicum recipiant. 

Falconetas duas ante annum promissas ad Kermend devehi fa- 
ciemus; cumque erunt in procinctu itineris, tibi indicabimus, ut 
tuos homines incontra mittere et recipere eas possis, postea Hra- 
ztowyczam devehendas. 

De bano aliquo tui loco deligendo aut alio quopiam ad tempus, 
anni usque tui expletionem, tibi adiungendo sub proxima dieta be- 
nigne amplius etiam deliberabimus. 

In caeteris quod synodum convocaveris et ad comitia Posoniensia 
venire te excusesf e consilio nostro Hungarico responsum habebis. 

Ft haec tibi benigne rescribenda erant. Cui bene propensi sumus. 
Datae in urbe nostra Vienna 27. die mensis Januarii, anno domini 
74., regnorum nostrorum Romani XII., Hungariae XI., Bohemiae 
vero XXV. Maximilianus m. p. 

Exterius: Reverendo fideli nobis dilecto Georgio Draskowyth 
etc. Agram. 


Redditae X. Febr. 1574. 
Autographum in archivo metrop. capituli Zagr. Acta capit. ant. fase. 84, nr. 10. 


NIT. Anno 1574., 6. Februarii. Viennae. 


Maximilianus II. bano Georgio Drašković de sui cura circa eliberationem captivi 
Francisci Filipović. 


Maximilianus II., dei gratia electus Romanorum imperator semper 
Augustus. Reverende fidelis nobis dilecte! Supplicatum nobis est 
in personis propinquorum et agnatorum Francisci Philippowych, 
canonici Zagrabiensis, nunc in Thurcia captivi, ut illum vel per 
Ibrahimum Agam commutandum aut vero alio quovis modo e ma- 
Dibus. Thurcarum eliberandum concederemus et adiutaremus. Quibus 
quidem nos pro solita nostra elementia defuturos non esse, sub 
sigillo nostro promittere dignati sumus; et speramus, nos brevi e 
Porta imperatoris Thurcarum responsum per nostros oratores ibidem 
sollicitatum et conveniens de ambobus hisce captivis habituros. 
Verum quoniam obsidem factum esse hunc Ibrahimum Agam pro 
quibusdam Thurcis emissis intelligimus, committimus tibi clementer, 
ut posthac nullam fideius(sionem) illi imponi permittas. In quantum 
vero se hactenus factae fideiussiones extendant et qualiter illae se 
habeant, nobis significes; eumque in bona custodia asservandum 
interim iubeas; sic pro benigna nostra voluntate facturus. Datum 
in urbe nostra Vienna 6. die mensis.Februarii anno domini etc. 
74., regnorum nostrorum Romani XII., Hungariae XI., Bohemiae 
vero XXV. Maximilianus m. p 

Exterius: Reverendo Georgio Draskowych etc. Agram. 


Redditae 20. die Febr. 1574. 
Autographum in archivo metrop. capituli Zagr. Acta cap ant. fase. 84. nr. 10. 


GRADJA ZA POVIEST HRV.-BLOV. SELJ. BUNK. 247 


IV. Anno 1574., 1. Junii. Viennae, 


Maximilianns II. rex bano Georgio Drašković scribit, rusticanae seditionis com- 
plices Heliam Gregorić et Gregorium Gozetić ad illum mitti puniendos, se 
sperare proximam eliberationem Francisci Filipović. 


Maximilianus 11., dei gratia electus Romanorum imperator semper 
Augustus. Reverende, fidelis nobis dilecte, Cum, svadente id etiam 
serenissimo principe ac fratre nostro charissimo Carolo archiduce 
Austriae, convenientius esse ducamus, ut sontes rustici duo, motus 
ante annum in Selavonia concitati author et alter facinoris Socius, 
e0 in loco poenam accipiant, in quo eam promeriti sunt: ideo ambos, 
Heliam Gregorych, quem praecipuum turbae incitatorem reliqui sunt 
fassi, et Gregorium Gozetych complicem, ad te transmittendos du- 
ximus. Qui intra paucos dies Petoviae aderunt. Deduci autem nunc 
eos hoc praesertim tempore ad te iussimus, ut per custodes rusticis 
adiunctos Ibrahim Aga, captivus Thurca, ad nos statim perducatur. 
Etenim cum Sulthano Thurcico spes et promissio per oratores no- 
. stros, nobis quidem sic permittentibus, sit facta, Ibrahimum illum 
nunc eliberatum et cum munere honorario intromissum iri, eius 
eliberationem ulterius differri non posse videmus. Quare tibi benigne 
praecipimus, ut statim visis praesentibus dictum Thurcam Peto- 
viam deduci cures, ut custodes illic eum deinde, traditis vicissim 
et ibi relictis duobus rusticis, ad se accipere et huc 'devehere 
possint. Est autem nobis bona spes, Franciscum Philippowych, quam- 
primum Ibrahimus ad Portam Selimi appulerit, etiam restitutum iri. 
Quod tamen si praeter opinionem nostram non fieret, capitularibus 
Žizekianis aut iis, quorum emissio Ibrahimi interest, illam peccu- 
niam refundemus, quam ipsi pro illo exposuerunt, sicuti hoc idem 
et antea benigne promisimus. Quoniam vero Ibrahimus ille pro 
quibusdam aliis Thurcis fideiussionem fecerit, nolumus €e0s, qui con- 
dictionem in illum habent, fraudari; sed optimum erit ab Ibrahimo 
chirographum accipere, quo fateatur, se pro tot Thurcis spopon- 
disse, seque, etiamsi nunc pro sua persona liberetur, curaturum et 
certo effecturum, ut aut pactatio Thurcarum illorum ad te quam 
primum destinetur, aut vero ipsimet Thurcae in captivitatem suam 
regrediantur. Quodsi meliorem modum assecurationis pro vita Ibra- 
himi fideiussione habere queas, eum ut instituas, non refragamur. 
Maturabis autem ipsius huc missionem, quantum omnino poteris. 
Expeditionem enim honorarii nunc aliud nihil moratur. 

Praeterea repetitur quidam Solyman Aga, qui in castello Gra- 
nicza, ad Savum ante decenium extructo, proximis annis fuit, dum: 
illud fortuito incendio esset consumptum. Is postea tuguriolo sibi 
ad Savum aedificato, cum in conspectum Begi Boznensis amplius 
venire non auderet, Zizekianis multum insidiatus et ab iisdem 
postea etiam captus esse perhibetur. Quare nobis etiam quam 
Citissime significari volumus, ubi is nunc sit et apud quem, et 
quanti aestimatus. 

Curth Agam ad tuam intercessionem Francisci Philippowych pro- 
pinquis Joanni Michaeli Woikowych, utrique duas quintas, et Ga- 


248 FR. RAČKI, 


brieli Babonosych unam quintam precii pro illo dependendi mense 
Februario anni 73. dedimus. Ubi etiam informari cupimus, ubi is 
nunc sit: an eum illi emiserint, quanti eum aestimaverint, et quo- 
modo illius res omnes se habeant. Refertur etiam nobis, una cum 
illo in deserto templo Selesnay Med Jurisechey quendam Ferhat 
Beg captum esse. Si aliquid de eo vel apud Curth Agam ipsummet 
vel alios cognoscere poteris, id nobis etiam quam primum perscribas. 
Satisfacies sic clementi et expressae voluntati nostrae. Cui alias 
bene propensi sumus. Datum in urbe nostra Vienna 1. die Junii 
anno domini etc. 74., regnorum nostrorum Romani XII., Hungariae 
XL, Bohemiae vero XXVI. Maximilianus m. p. 
Exterius: Reverendo Georgio Draskowyth etc. Agram. 


Redditae 5. Junii. 
Autographum in archivo metrop. capituli Zagrab. Acta capit. ant. fasc. 84. 
nr. 10. 


V. Anno 1574., LI. Junii. Zagabriae. 


Banus Georgius Drašković rescribit regi Maximiliano II. de captivis Soliman 
Aga, Kurt Aga et Ferhat beg A quorum alter Francisco Filipović quondam 
onatus erat. 


Sacratissima etc. Orationum etc. Ad earum litterarum, quas Maie- 
stas V. S. prima die huius mensis ad me dare dignata est, priorem 
et potiorem partem M. V. S. humilime respondi per Paulum Kra- 
lioczy, huius ecelesiae canonicum. Quoniam vero eisdem litteris 
M. V. 5. significare dignata est etiam quendam Soliman Aga, qui! 
ad Zauum ex tuguriolo ibidem aedificato a Zizekianis captus fuisset, 
iubetque mihi clementer persignificare, ubi is nunc sit; et apud 
quem, et quanti aestimatus sive pactatus sit. 

* Clementissime imperator! iste Zoliman.Aga nunc est in Turcia, 
dimissus ad fideiussiovem istius Ibrahimi Age,* et est consanguineus 
ipsius; est captivus capituli huius ecclesiae mee Zagrabiensis, aesti- 
matus septingentis talleris. Kurt Aga quoque, per M. V. S. Fran- 
cisco Philipowich et aliis nonnullis fidelibus donatus, ante aliquot 
menses in Turciam ad fideiussionem dicti Ibrahimi Agae abiit, et 
necdum est reuersus. Is aestimatus fuit duobus millibus tallerorum ; 
ac insuper dimiserat alium quendam captum Valachum nomine Perko 
ad suam fideiussionem, aestimatum talleris mille et uno equo; quem- 
admodum nuper M. V. S. ad eiusdem clemens mandatum copiosius 
id perscripseram. 

Praeterea iubet M. V. S. ut illam? informarem de quodam Ferhat 
Begh, qui in illo destructo templo Meggywrechki una cum prae- 
dicto Kurtaga captus fuisset. De hoc captivo aliud M. V. S. scribere 
nescio, nisi quod audiverim, tunc fuisse duos Agas captos, quorum 
alter, Kurt Aga scilicet, ad M. V. S. missus fuit; alter vero, cuius 
nomen ignoro, in potestate dili Viti ab Halleck, locumtenentis gene- 


1 Deletum: ,in castello Granitza“. 
3 Deletum: ,quem nunc ad M. V. S. expedio“. 
5 Deletum: ,,fideliter“. - 


GRADJA ZA POVIEST HRV.-SLOV, BELJ. BUNE. 249 


ralis Crisii, manserat; ubi is nune sit et quanti aestimatus fuerit, 
id M. V. S. ab ipso diio locumtenente generali intelligere digna- 
bitur. 

Postremo, quae M. V. S. aliis litteris suis de novo munitionum 
magistro constituto mihi significare dignata est, et quorum me ad- 
monet, intellexi humillime omnia, et curabo fidelifer singula pro 
posse meo exequi. 

Ibrahimus Aga hodierno die hinc expeditur. 

Deus aeternus etc. Zagrabiae 11. Junii 1574. 


Minuta litterarum ad Maiestatem Caesarem XI. Junii datarum Zagrabiae, 
Concept in archivo archiepiscopali Zagrabiae. 


VI. Anno 1574., 10. Augusti. Viennae. 


Maximilianus II. rex postulat a bano Georgio Drašković informationem de 
rustico seditioso Gregorio Gozetić. 


Maximilianus ]II. etc. Reverende fidelis nobis dilecte! Intelliges 
ex praesentibus inserta supplicatione, quid de dimittendo quodam 
Gregorio Gozetych, qui et ille unus ex seditiosis captivis rusticis 
esse dicitur, prefectus tricesimarum nostrarum Christophorus Wyn- 
kler nobis supplicet. Quum autem de hoc captivo nobis nil constet, 
committimus tibi, ut nos de illo, an videlicet ex numero ad suppli- 
cium condemnatorum sit, et ubi detineatur, quidve inter caeteros 
deliquerit, nos primo quoque tempore informare debeas ; secus non 
facturus. Datum in civitate nostra Vienna Austriae 10. die mensis 
Augusti anno domini 1574. Maximilianus m. p. 

Exterius: Reverendo Georgio Draskowyth etc. Agram. 

Redditae 19. septembris 1574. 

Autographum in arch. metrop. capit. Zagr. Acta cap. ant. fasc. 84. nr. 10, 


VII. Anno 1574., 21. Augusti. Viennae. 


Maximilianus II. rex postulat a bano Georgio Drašković informationem de 
rusticis seditiosis Nicolao Pozebec et Vincentio Lepoić. 


Maximilianus II. etc. Reverende fidelis nobis dilecte. Ex inclusa 
supplicatione cognosces, quid quidam Nicolaus Pozebecz et Vin- 
centius Lepoych, qui et ipsi inter seditiosos rusticos, coacti tamen 
et inviti, prout praetendunt, fuisse dicuntur, de facienda sibi gratia 
nobis supplicent. De quorum personis et delictis cum abs te prius 
informari velimus, fidelitati tuae committimus et mandamus, ut 
nobis, quinam sint isti et quid dicto in tumultu deliquerint, primo 
quoque tempore perscribere debeas; secus non facturus. Datum in 
civitate nostra Vienna Austriae 21. die Augusti anno 1574. Maxi- 
milianus rn. p. 

Exterius: Reverendo Georgio Draskowyth etc. 

Redditae 21. septembris 1574. 


A ntographum in archivo metrop. capituli Zagrab. Acta capit. ant. fasc. 84. 
nr. 10. 


STAR. VIIL 19 





250 FR. RAČKI, 


VITI. Anno 1575., 8. Januarii. 


Banus Georgius Drašković rescribit regi Maximiliano II.: apostasiam Francisei 
Filipović dolet, quidve ad huius facinoris memoriam constituerit refert. 


Sacratissima etc. Orationum! etc. Litteras Maiestatis V. S. vice- 
sima die proxime elapsi mensis Decembris ad me datas nudius 
tercius accepi; ex quibus non sine magna admiratione et maiori 
dolore certo intellexi, illum perditum Franciscum Philipowich in 
tam magnam et incredibilem diaboli tyranidem incidisse, et redem- 
ptorem suum sponte negavisse. At licet iam antea ex frequentibus 
Turcarum litteris et captivorum relatione audiveramus, tamen nullus 
nostrum fuit, qui id credidisset, priusquam hasce Maiestatis V. S. 
litteras vidissemus. 

Set ut tante perfidie perpetua memoria in hac ecclesia reti- 
neatur, cum consensu capituli locum illum, scilicet canonicatum, 
dicti proditoris prorsus tollendum et extinquendum decreuimus ; ut 
nunquam in locum illius canonicus suecedat, sed perpetuo vacet ; 
proventus vero ad alia pia opera, schole scilicet intertentionem et 
similia, conuertimus. Non difadimus etiam, quod quemadmodum alii 
proditores huic similes. non rusticane sed magne familie, quemad- 
modum fuit Christophorus Zempchay, Ladislaus More, Franciscus 
Bebek unacum filio, reipublice christianae parum nocuerunt et se 
ipsos turpiter perdiderunt, ita isti quoque euenturum esse. Et ni- 
hilominus nos omnes, qui eius ingenium novimus, nobis persuadere 
non possumus, quod ille diu inter illos paganos perseuerare possit, 
etiam si magnus aliquis Beghus efficiatur. 

Sed et hoc M. V. 5.? significandum putamus, esse hic in capti- 
uitate unum Agam, Bechyr vocatum, ante aliquot annos apud Zizium 
ćaptum et a consanguineis predicti apostate emptum, ex familia 
Harmwdyewich, que in Bozna non minor fuisse dicitur quam Pere- 
niorum in Hungaria, elegans, alta et militaris persona, qui primum 
promiserat eliberationem illius apostate. Is audita apostasia ista, 
baptizari petit, asserens se etiam Joanni Karlowich consauguineum 
€88e, BeEIDperque suos auos et proauos, uniuersosque suos maiores, 
patre excepto, christianos fuisse, et religioni christiane inseruivisse. 
Qui offert opera sua in defendendis et etiam proferendis limitibus 
huius ditionis M. V. S. modo M. V, S. illi aliquo auxilio adesse 
dignaretur. Iste Turca habet matrem senem et duos fratres, simi- 
liter Agas, quibus cum hoc non satis convenit, matrem non ita 
pridem apud cesarem Turcarum Constantinopoli causa ipsius fuisse 
dicitur. Itaque M. V. S. supplico, dignetur illi illos quindecim aut 
sedecim colonos, qui ad castellum Letowanich possidentur, et per 
mortem quondam comitis Zluni ad M. V. S. devoluti sunt, cle- 


1 In margine: ,Orationum devotarum ac fidelium seruitiorum meorum in 
gratism M. V. S. humillima salutatione praemissa, 
2 Deletum: ,non sine admiratione“. 
š Deletum: »CUm asgeveret, quod maiores aui et proavi sui christiani fue- 
riut, sacra Christi. 


GRADJA ZA POVIBST HRV.-8LOV. SELJ. BUNB. 251 


menter iure perpetuo donare, et de prouisio pvouidere. Ego vero, 
quamprimum generosam M. V. S. voluntatem intellexero, ad cate- 
chismum religionis christiane ipsum instituendum curabo. Crederem, 
quod per primam occasionem cum illo apostata pro fide christiana 
singulare certamen subiret. Sed haec sunt in gratia M. V. S. 

Porro, quod M. V. S. iubet diligenter attendere ad praedicti 
apostate machinamenta, id _omni diligentia facturus sum, et alios, 
ut id faciant, sedulo cohortabor. 

In hoc novo anno et plurimis subsequentibus deus aeternus M. 
V. S. seruet et diutissime imperare faciat. Datum 3. Januarii 1575. 

Erterius: Copia litterarum ad Caesaream Maiestatem datarum 


3. die Januarij 1575. 
Concept in archivo archiepiscopali Zagrabiae. 


KX. Anno 1575. 11. Januarii. Viennae. 


Marimilianus 1I rex Georgio Drašković bano rescribit inter caetera de spostata 
Francisco Filipović et de Bechyr-aga fidem christianam aspirante. 


Maximlianus II. etc. Reverende fidelis nobis dilecte. Ex litteris 
tuis 3 huius datis non sine molestia intelleximus, qualiter Thurcae 
apud Czetin irruptionem fecerint, nostrosque caeciderint. Iniunximus 
quidem Herwarto ab Auerspergh, ut tanto diligentior nunc sit, ne 
hac prospera ipsis succedente fortuna, eandem iterum tentent. Ubi 
et te collegamque tuum pariter advigilare volumus. Expectamus 
autem abs te et a dicto Auerspero ampliorem cum suis circum- 
stantiis narrationem, qualiter illa clades acciderit. 

Quae de aportata Philippowych et vicissim de Thurca Bichir Aga 
ad Christianismum aspirante scribis, responso alio non indigent, 
quam, si eum dignum et fidum fore censes Christianum, hoc opus 
baptismatis in eum conferatur. Videbitur deinde, quomodo ei pro- 
videri etiam queat, etiamsi quidem parum spei de eo habeamus, 
quod syncere religionem nostram affectet, sed magis fortasse liber- 
tatem suam hoc modo querit, cum alterum hoc modo eliberatum 
esse videat. Quod tibi benigne respondendum erat. Datum in urbe 
nostra Vienna 11. die mensis Januarii anno domini etc. 75., re- 
gnorum nostrorum Romani XIII., Hungariae XII., Bohemiae vero 
XXVI. Maximilianus m. p. 

Exterius: Reverendo fideli nobis syncere dilecto Georgio Dras- 
kowyth etc. Agram. Cito. 

Redditae 21. Januarii 1575. 


Authographum in archivo metrop. capituli Zagrab. Acta cap, ant. fasc. 84. 
nr. 10. 


X. Anno 1575., 19. Februarii. Viennae. 


Archidux Carolus banum Georgium Drašković de adventu in confinia-apostatae 
Francisci Filipović cautum reddit. 


Carolus, dei gratia archidux Austriae, dux Burgundiae, comes 
Tirolis etc. Reverende fidelis nobis dilecte. Intelligimus, apostatam 
Philippowych, quem et Delipop vocitarunt, in confinia ista Thurcica 


252 FR. RAČKI. 


advenisse, fivitimisque praesidiis exitium undiquaque moliri et mi- 
nari. Eiusmodi autem illius adventus atque conatus haud dubie 
praesidiis Iwanych, Zyzek, Crisio et illis aliis locis, in quibus ipse 
non parum sibi experientiae accepit et quorum nopnulla etiam custo- 
divit atque rexit antea, fortassis periculum afferre possent. Sed nos 
te, qui hominis mores et animum bene novisti, clementer hortamur 
mandantes, ut diligenter advigiles, ne ditio isthaec nostra per as- 
tutiam eiusdem in (de)trimentum veniat; quin potius sedulam (na)ves 
operam, ut, utrum is pro certo isthuc advenit nec ne, in quo item 
loco sit et quaenam eius conditio sit, expiscetur; atque, quomodo 
is cum tempore etiam comprehendi iterum possit, cogitetur:; uti 
hoc ipsum Vito quoque ab Hallek a nobis commissum est. Exe- 
queris in eo benignam sac. Rom. caes. Maiestatis et nostram volun- 
tatem. Datum Viennae 19. die Februarii anno domini etc. T5. 
Carolus m. p. 

Exterius: Reverendo fideli nobis dilecto Georgio Draskowyth 
etc. Agram. Cito. | 


Redditae penultima Februarii 1575. 
Autographum in arcbivo metrop. capituli Zagrab. Acta cap. ant. fasc, 84. 
nr. 10 


U knjižarnici Lavoslava Hartmana u Zagrebu mogu 

ge dobiti knjige, koje izdaje jugoslavenska akademija zua- 

nostf i umjetnosti, koje izlaze njezinom pomoću i koje su 
prešle u njezmu svojinu: 


Rad jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti. Knjiga 1. do 
XIX. U Zagrebu 1867—1872. Ciena svakoj knjizi 1 for. 25 novč. a. v. 

Rad jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti. Knjiga AX 
do XXXVI. U Zagrebu 1872—1576. Ciena svakoj knjizi 1 for. 50_novč. a. v. 

Menumenta spectantia historiam Slavorum meridionalium. Vol. 
I. II. INI. IV. V. Listine o odnošajih izmedju južnoga slavenstva 
i mletačke republike. Skupio S. Ljubić. Na sviet izdala jugoslavenska 
akademija znanosti i umjetnosti. Knjiga I. 1I. III. IV. V. U Zagrebu 1868. 
1870. 1872. 1874. 1875. Ciena prvim trim knjigam po 38 for. a. v., četvrtoj 
4 for. a. v. a petoj 2 for. 50 novč. a. vr. 

Stari pisci hrvatski. 1. Pjesme Marka Marulića. Skupio I. Kuku- 
ljević Sakcinski. Na sviet izdala jugoslavenska akademija znanosti i 
umjetnosti. U Zagrebu 1869. Ciena 2 tor. a. v. ' 

Stari pisci hrvatski. ll. Pjesme Šiška Menčetića Vlahovića i 
Gjore Držića. Skupio V. Jagić. Na sviet izdala jugosl. akademija zna- 
nosti i umjetnosti. U Zagrebu 1570. Ciena 2 for. a. v. 

Stari pisci hrvatski. III. Pjesme Mavra Vetranića Čavčića. Dio 
I. Skupili dr/ V. Jagić, dr. 1. A. Kaznačić. Na sviet izdala jugoslav. 
akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1871. Ciena 2 for. a. v. 

Stari pisci hrvatski. IV Pjesme Mavra Vetranića Čavčića. Dio 11. 
Skupili dr. V. Jagić, dr. 1. A. Kaznačići dr. Gj. Daničić. Na sviet 
izdala jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1872. 
Ciena 2 for. 60 novč. a. v. 

Stari pisci hrvatski. V. Pjesme Nikole Dimitrovićca i Nikole Na- 
lješkovića. Skupili dr. V. Jagić i dr. Gj. Daničić. Na sviet izdala jugosl. 
akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1873. Ciena 2 for. a. v. 

fitari pisci hrvatski. VI. Pjesme Petra Hektorovića i Hanibala 
Lucića. Na sviet izdala jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti. U 
Zagrebu 1574. Ciena 2 for. a. vr. 

fitari pisci hrvatski. VII. Djela Marina Držića. Na sviet izdala ju- 
goslavenska akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1875. Ciena 3 for. 
austr. vried. 

Starine. Izdaje jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti. Knjiga 1. 11. 
NI. IV. V. VI. VII. VIII. U Zagrebu 1869. 1870. 1871. 1872. 1878. 1874. 
1875. 1576. Ciena I. knjizi 1 for. 25 novč. a v., VII. 2 for. a. v, a ostalim 
po 1 for. 50 novč. a. v. 

Izprave o uroti bana Petra Zrinskoga i kneza Fr. Frankopana. 
Skupio dr. Fr. Rački. U Zagrebu 1873. Ciena 3 for. 

Vetera monumenta Slavorum meridionalium historiam  illu- 
strantia. Edidit A. Theiner. Tomus 1. Romae 1565. Ciena 8 for. a. v. 
Tomus II. Zagrabiae 1375. Ciena 10 for. a. v. 


= 


Pisani sakoni na slovenskom jegu. Bibliografski nacrt dr. V. Bogi- 
* *ičR.-Na svjet izdala jugoslavenska akademija znanosti i vmjetnosti. U Za- 
urcbtee1872. Uiena 1 for. 26 noqsčć Av. . 

Zbornik sadašnjih pravnih običaja u južnih Slovena. Knjiga I, 
trrzja u odgovorimo iz različnih krajeva slovenskoga juga. 
Osnovao, skupio, uredio. V. Bogišić. Na sviet izdala jugoslavenska akade- 
demija« znenosti_i umjetnosti. U Zugrevu 1874. Ciena 6 6 for. a. v. 


“ Bzamik iččničkoga nazivlja. Sastavio dr. 1van Dežman. Troškom ju- 


. goštatenske akademije znanosti i umjetnosti. U Zagrešu“IB68. Ciena 1 for. 
58 nove“a. ve e 


kiera <reatica. Auctoribu3 Dr. Jos. Sehlosser et Lud. Farkaš-Vuko- . 


tinović. Sumptibus et auspiciis Academiae scientiarum et artium Slavorum 
meridionalinm. Zagrabiae 1869. Ciena 6 fi. a. v. 

MRyrte -stušbe rimskoga obreda za svetkovinu av. Čirila i Metađa 
izdao Tvan Berčić Iroškom jugoslavensk. akademije znanosti i umjet 
.nosti. U Zagreb» ISTO. Ciena 1 for. a v. 

Historija dabrovačke drame. Napisao prot. Armin Pavić. Izdala jugo- 
slavenska akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1871. Ciena 1 for. 
25 movČč. a. v. 

Historija književnosti naroda hrvatskoga i srbskoga. Napisao V. 
Kagić. Pomoćju jugoslavenske akademije znanosti i umjetnos€“. Knjiga I. 
(> Hiaro doba. U Zagrebu 1867. Ciena 1 for. 20 novč. a. v. 


: oo. spomenici jušnih Slavenah. Izdaje Ivan Kukuljević 
c 


inski. Knjiga 1. U Zagrebu 1868. Ciena 3 for. a. v. 
Rječnik iz književnih starina srpskih. Napisao Gj. Daničić. U 3 
knjige. Ciena cielomu 6 for. a. v. 
Nikolsko jevangjelje. Na svijet izdao Gj. Daničić. Ciena 1 for. 
30 novč. a. v. 
Život sv. Save i Simeuna. Ud Domentijana. Na sviet izdao Gj. lI)a- 
ničić. Ciena 1 for. 30 novč. a. v. 


Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih. Od Danila. Na svijet izdao 


Gj. Daničić. Ciena 1 for. 30 novč. a. v. 
Pesloviee. Na svijet izdao Gj. Daničić. U Zagrebu 1871. Ciena 1 for.