Full text of "Starine"
Google
This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual
personal, non-commercial purposes.
and we request that you use these files for
+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attribution The Google “watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.
About Google Book Search
Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
a[http://books.google.com/
[li Toj lj)
2
el
Harvard College
Library
El
(rel
THE GIFT OF
=) Archibald Cary Coolidge, Ph.D.
= Class of 1887
E PROFESSOR OF HISTORY
NA SVINT IZDAJE
JUGOSLAVENSKA AKADEMIJA ZNANOSTI
I UMJETNOSTI.
U ZAGREBU 1875
U KNJIŽARI LAVOSLAVA HARTMANA NA PRODAJU.
TISAK DIONIČKE TISKARE.
DTARINE
NA SVIET IZDAJE
JUGOSLAVENSKA AKADEMIJA ZNANOSTI
I UMJETNOSTI.
U ZAGREBU 1875
U KNJIŽARI LAVOSLAVA HARTMANA NA PRODAJU.
1). 42,50
HARVARD COLLEGE LIBRARY
GIFT OF
ARCHIBALD CAKY COOLIDGE
AUG «3 1926
Dionička tiskara u Zagrebu.
SADRŽAJI
Još oble glagolice na Krčkom otoku (Tab. 1) — od J. Črnčića . . .
Dva odlomka za poviest grada Zagreba u XIV. vieku — od Ivana Tkalčić
Pismen spomenik iz dobe hrvatskoga kralja Kriesimira II (Tab. II, III
— od dra Fr. Račkoga ...........4 0.0
Pismo prvovienčanoga kralja srbskoga Stjepana I pri Bozocja m g
1220 — od dra Fr. Račkoga. . +... ....
Regule sv. Benedikta (Tab. IV) — od Armina Pavića . .
Staro-hrvatski glagolski nadpis u crkvi sv. Lucije kod Baške na Krki
(Tab. V) — od dra Fr. Račkoga .
Gradja za poviest hrvatsko-slovenske seljačke bune god.
Fr. Račkoga...
Još oble glagolice na Krčkom otoku. — —
OD IvAnA ČRNČIĆA.
Predano u sjednici razreda filologičko-historičkoga dne 16. prosinca 1874.
Nije u Baški, što imam svčtu pokazati, kako je ono što sam
1865. Ičta u Književniku ; a ni u Vrbniku, ni u Dobrinju, ni u
Omišlju, u tih gradih, gdč su Slovčni, nego Ičpo u Krku, gdč su
Vlasi, ali pod preč. Frana Volarića, Slovčnina, ter pravoga, oblast:
u njegovoj kući. Ta kuća je v ulici od stolne crkve velih vrat na
sčver, četvrta ili peta na Ičvu, ter do same te ulice, kadč su joj
i vrata; a na jug joj je druga kuća, a na zapad pak i na sčver
vrt, ter obzidan, do sedam nčg visoko. A na dva poda je, i po-
bčljena. Povčdam gdč je i kakova, zašto znam, da će mnogi naš
književnik , i kada joj ne bude sadanjega znanoga gospodara , to
poželiti vidčti.
1868 Ičta, negdč u zimi, prohadjajuć mimo te kuće, obličih joj
na pročelju, na sčvernom, kć je prosto, nešto napisano, i to blizu
iztočnoga ugla, a visoko do dva sežnja; toliko, da ne mogah po-
znati nego da je na kamenu, i da je brže glagolica nekakova, a
prtiti se ne bijaše mi kada: pravo tada vraćah se u Rim. A prije
toga kamena, kako bijaše onako izvan vida, i još pobčljen, nisam
bio vidio. A kako bi mi bio rabio kada sam na onom Bašćanskom
glavu razbijao!
Nekoliko zatim franovac Dragutin Parčić, dobar književnik kako
i Volarić, ter isto Vrbničanin, uzprti se do toga napisanoga ka-
mena , i, što razabra, izpisa Pak. preč. Volarić to meni posla,
rekši svoju i njegovu. I ja na prvi mah dadoh ima pravo: da je
prvanja, iliti obla, glagolica, i da je tako i tako čitati. Nu nera-
zabranih bijaše nekoliko sl6&v, pak pomislih, da morda bi se i ta
mogla po drugoč razabrati: da morda Parčiću nije veće bilo lazno,
ili kada.
STAR. VII. 1
1. čančič,
ni, prebivajuć opet nekoliko doma, pojdoh , da što, i to
vidčt. Uzprtim se po stubi, pak gledaj ja ter gledaj. I
u Parčiću opet dadoh pravo; samo ja dva ili tri slova
abrah; a to poklič su mi to izprali. Nu toliko jih je još
>razabranih, kako će željni čitalac moć vidčt kada mu vse
pokažem, ter najprije onakovo i onoliko,' pak latinicom,
ičči, koliko ih je očitih:
zida ma.........
(?) opat TA 22...
(?) onđr(u?) (e?) ota. . +...
0(b?) r(o?) sla) va ........
st slov je očitih, ito V, &, &, 8, A, V, P, P, A,
» jedan put, O po dva, b po tri, 9 po četiri, a «h po šest.
ih sedam: prvo morebit da je dugo iliti nosno kojegod;
B; a četvrto i peto brže Y E, nego % &; a šesto 3,
Z; a pak sedmo 4; i tako zadnja rčč: Dobroslava, ako
propalo, hoćeš da nakraj sprčdnjega, hoćeš da na pričelu
ida, prvo slovo (d). A ovoga imena jest bivalo u Slovč-
o je i Dragoslav, i Radoslav, i Jurislav, i Pribislav, ter
kom otoku. A što je u drugom redu & i b, ovo možebit
li klesarova shaba, ili da se je kamen, hoćeš da onda,
\ potla , omulio. Ter znamo, da se kamen lagko omuli i
da klesar, doliš nepismen, ne zakleše vazda naprav, što
1 napisano. Nu i na Bašćanskih napisanih kamicih jest
1 sošic, i, ako gdčgod, ne vsagdč zaman, pak i ova sošica
L biti da je ili I, hoćeš da na Latinsku, hoćeš da na
li ino kojegod slovo, ili pak začetak mu samo.
rčči vse nisu, kako sam jur pokazao , očite: nekoj nije
t nekčj drugoga kraja. A po tom je vidčti, da je nekoliko
na drugom .kraju po duljini, a možda i na prvom koliko-
italo; a po širini bi reć da nije. A što ga je ostalo, to je
pednja dugo a jedan i pol široko. I tako mu je vse na-
d, da nije poznati ni koliko je debel ni da je kadč okr-
po tom pak ja sudim , da je i zazidan takov i tolik; da
nije, da to nije izčezlo totu, nego drugdč negdč; da tamo
Sen jur tako krnjast; da što je na njem napisano , da to
tu kuću; d' ako bi za nju, da bi na sprčdnjem zidu bilo.
snimak (tab. 1), u kojem je oblik pisma vjerno pridržan, samo su
razmjerno umanjeua.
JOŠ OBLE GLAGOLICE NA KRČKOM OTOKU. 3
Apak , ,zida . . . . opat,“ ovo odaje ne samo , da je drugdč taj
kamen prije bio, nego još i gdč. Jer, ako ine znam zaono ,ma,“
jel manastyr bilo, ili majstor, ili Matij, ili Mavr, ili koje ino ime,
znam za ,opate,“ da su manastire ,zidjivali“ i crkve, iliti opatije,
a ta kuća nije. po ničem tomu prilika. No u Krku bile su dvč
opatije, sv. Lovrenac i sv. Mihovil. Prva je bila izvan grada , ter
na zapad, do šesdeset korakov od zida, a toliko i od mora: u
»Borgu,“ kako su Krčani zvali, a i sada zovu, to zagradje. Totu
sada murve rastu; nu Krčani još pamete, da je prije bio sv. Lo-
vrenac; a i stepen nekakov od te crkve još leži malo dalje po-
kraj puta. A druga bila je u gradu: što sada zovu ,Majkom
Božjom“ Slovinci a ,Madonnom“ Krčani, ono držim da je bila.
crkva te opatije, sv. Mihovila, a manastira joj nije veće; a to blizu
Gornjih vrat ter do samoga iztočnoga zida.
A i pisam sam ja za te opatije ondč u Književniku ! pokazao,
ter po tih svetomu Mihovilu opatom 1376 godine bijaše neki Ja-
kov, a 1420 i 1427 neki Stčpan, ter i svetomu Lovrencu taj isti
tada, a 1488 Mikula Venerij, koji i svetim Mihovilom nekako vla-
daše.? Nu 1502 sv. Lovrenac ne imadjaše veće opata, nego uži-
vača, ter onoga istoga, koga i Bašćanska sv. Lucija* kako i 1540.
A kada je pak kamenje s tiju manastiru raznešeno? Evo što su
za nje nekoji Krčki biskupi u Rim, Tridenskoga sabora čuvarom,
koji latinski koji talijanski, pisali. Ivan iz Turre, Vlah, dašto, na
1. listopada 1616 za sv. Mihovil piše ,da tu opatiju inostranac
uživa a nekakov redovnik agustinovac služi;““ a Teodoro Gennari
na 28 svibnja 1675, ,da su u biskupiji tri opatije: sv. Lucija
(u Baški), sv. Mikula (u Omišlju), i ,sv. Mihovil, a prije da ih je bilo
pet (sv. Lovrenac još u Krku, isv. Marija u Košljunu); a Baltasar
Nosadini na devet travnja 1695, ,da je u gradu (Krku) sv. Mihovil,
opatija, kojoj manastir da je razrušen, a izvan grada ina, sv. Lo-
vrenac, pridružena Bašćanskoj sv. Luciji, gdč negda da su bili
| God. TI, str. 10 sl.
»Ibique Revdus in Christo Pater Dominus Frater Nicolaus Venerius
(Benčičanin, dašto) benemeritus Abbas S. Laurentii, et Commendatorius
sive Rectvr Ecclesiae S. Michaelis de Vegla“, ondš.
5, ., »Reverendi Domini Zachariae de Garzonibus . . . Commenda-
tarii Abbatiarum 8. Luciae Vallis Beschae, et S. Laurentii de prope
ipsam Civitatem“ . . ,» li ondš.
»La Badia di 8. Michiel possedata da forestiero et hora officiata da
uno Padre censurato di S. Agostino“.
*
4 I. ČRNČIČ,
koluđri sv. Benka!; a napokon Petar Ant. Zuccheri na 6 stude-
noga 1742, ,da u Krku su bile dvč Benkovačke opatije, sv. Mi-
hovil, u gradu, i sv. Lovrenac, izvan grada; i obč da padaju?.
Tako svetomu Mihovilu manastir 1695 Ičta jur bijaše ,razru-
šen,“ a svetomu Lovrencu 1742 ,padaše“ ne samo manastir, nego
i crkva, ako nije jur i palo bilo to oboje. Pak Krčani raznesoše
ne samo žičbe , sičmena, pomirnice, konje, grede, daske i vrat-
nice, nego i stupe, i stepene, i prage , i podboje , i škrile i vse
drugo kamenje, ter i za onu kuću uzeše toga, hoćeš da u sv. LO0-
vrencu, hoćeš da u sv. Mihovilu, nekoliko, pak i oni napisani ka-
men, ostavivši ga negdč nekoliko, ili odbivši. Preč. Volarić da ne
zna kada je kuća sazidana, ali držim da bismo lagko doznali.
A jesu li one opatije onako zdavni bile sazidane , kako držim
da je ono napisano? Biskup Zuccheri, pokič j& je tri Ičta gledao,
a lagko da i čitao štogod na njih, eno im odsudi, da su od sta-
rine, ,antichi monumenti di Abbazie, credute anticamente soggette
alla inclita religione Benedettina“. A 200 Ičt prije za sv. Lovre-
nac neki Piliča, koji ga je uživao, piše, da mu ni ne znaju kada
je počeo.* A 1337 Ičta čitam u Farlatovoj V-toj, na 246 s., da je
papa Benko XII. sv. Petar, opatiju na Rabskom , dao Martinusu
s Picika, koludru iz sv. Lovrenca , manastira izvan Krka;* a na
301 strani: da je 1271 neka žena po nekoliko svoga pustila Krč-
komu kapitulu, toga kapitula pojcu , i manastirom , sv. Mariji u
Košljunu, sv. Lovrencu, i sv. Ivanu, ,nec non monasteriis S. Ma-
riae de Castilione, S. Laurentii, et S. Joannis“. A ,sv. Ivan“,
ovako držim da su prije zvali oni manastir, koji su potla, počamši
negdč 14-ga včka, ,sv. Mihovil“. Jer gdč pišu da je ,sv. Ivan“,
_———-— -
1 ,Praeterea est Abbatia S. Michaelis cum Monasterio destructo ;
. extra muros pariter Abbatia 8. Laurentii annexva Abbatiae S. Luciae po-
sitae in castro Beschae olim Ordinis S. Benedicti, modo in Commendam...“
2 Fra di queste (chiese) sonovi (in Veglia) due antichi monumenti
di Abbazie, .... il primo di S. Michele dentro la mura della Citta,
| altro di S, Lorenzo fuori delle mura, ambidue rovinosi, benchš abbi-
ano qualche rendita competente“.
5 Licet Monasteria seu Abbatie S. Laurenti; de Vegla, ac S. Lutie
Vallis Besche, ordinis S. Benedicti, Veglensis, seu nullius dioecesis fuerint
esseque consueverint a X, XX, XXX, et centum annis citra et supra, et a
toto tempore et per totum tempus, de cujus initio seu contrario hominum
memoria non ezistit . . .“ Ondšč u Književniku na 10 s.
* ,Promotio Martinusii de Pizica monachi monasterii S, Laurentii extra mu-
ros Veglen. ord. S. Benedicti, ad Abbatiam S, Petri Arben. dicti ordinis...“
JOŠ OBLE GLAGOLIOE NA KBEČKOM OTOKU. Kk 5
totu znamo da jei ,sv. Mihovil“ bio, i da je sada ,Majka Božja“.
Evo što Krčki biskup po imenu Ivan 1186 i 1188 Ičta piše za
»SV. Ivan“: ,da je crkva u Krku, blizu Gornjih vrat; da ju je on
uzidao prvo nego je postao biskupom.! Pak ju zapisuje, a i blaga
iliti imanja puno š njom, svetomu' Benku i svetomu Čubranu, ma-
nastiroma na Benetačkom, pokraj Pada rčke, i na otoku Muranu,
izgovoriv, d' ako bi mu skočilo u glavu pođi u tu crkvu i totu
prebivati s koludri koji budu, da mu nitko ne ima biti proti; a
da on bi ostao pod posluh Sveto-Benačkoga opata i Sveto-Čubran-
skoga ,priora“. I toj crkvi nabrzi prizidaše manastir: 1239 ta jur
bijaše;? ali ne još opatija, nego samo nekakova ,priorija,“ ter
onamo pod Muranskoga opata oblast;* a tako još i 1323 Ičta.“
Pak po tom, i jošće, što Vlasi uzidaše taj manastir, i što prije
1186 držim da je ono napisano, sudim, da oni kamen nije bio na
sv. Ivanu, nego na sv. Lovrencu.
A da je sv. Lovrenac bio od prije, ne samo po onom sudim, što
je 1271 ičta s prčda, nego i po inom još razlogu. Evo Krčki bis-
kup Petar, i to 1153, ter pred papinim poslom Henrikom, i pred
knezom totu Dujmom, i još pred desetak inih mužij, piše, da zna
kako u sv. Benku i u sv. Čubranu, u onih istih manastirih , ko-
ludri pošteno, pobožno i sveto živu, pak da se ih je nekoliko do-
bavio: da se po njih € u njegovih manastirih tako živčti nauče; a
i sam to njihovo sveto življenje da bude morao gledati i naslč-
dovati." A po ovih besčdah ja odsudjujem, kako sam jur u Knji-
* »Videlicet unam meam Ecclesiam , que est consecrata ad honorem
Dei et B. Johannig Baptiste secundum quod est posita prope portam
supradicte civitatis in loco, qui vocatur Portasusso . . . .“ ,Feclesiam
nostram S. Johannis positam in civitate Vegle, quam 208, antequam ad
Episcopatus officium adscenđissemus , propriis nostris expensis edificare
fecimos .... U onoj Farlat. na 641.“
2 Actum est hoc Vegle sub porticalle dicti monasterit S. Johannis,“
3... ,»dono et concedo Eccolesje seu altario S. Johannis de Porta
8430 Veglensis dioecesis obedientie S. Cypriami de Murana 'Torcellane
diocesis omnibus pro futuris temporibus, tempore D. Petri Prioris su-
prascripte Ecclesie.“
* Vga tri pisma ondč od 642—5, samo im je mnoga shabna, po
Vlaškoj, dašto, krivici. .
5... »fratrum Monasterii S. Cipriani et Benedicti super Padum re-
ligiositatem viteque honestatem cognoscentes , et eorum sanctissimis dis-
ciplinis nostra monasteria institui et in melius prove(h)i cypientas,
illorum vite testimonia, quibus Domino ad(h)erere possemus, pexes nos
habere curavimus.“ Li ondč na 639 a,
1. ORNČIĆ,
! i kako je Kolet, i držim da će vsatko razborit: da jur
ada na Krčkom otoku, kolika i biskupija tada bijaše, ne-
reto-benkovačkih manastirov. Bijaše takovih manastirov, i
idanajstoga včka, na onih drugih otocih, na Osorskom, na
1, ina Sansikovu ,* pak hoćeš, da ne i na Krčkom , na
eliku? Apak znamo što je ono u sv. Luciji u Baški napi-
jako; i šte Omišaljskoga manastira sv. Mikule opat i ko-
52 poručiše papi Inocenciju IV-mu za svoju starinu; i da
unski opat 1186 Ičta onomu biskupu Ivanu bio svčdokom:*
šeš, da još nije bilo svetoga Lovrenca u Krku, u gradu
eu? Nije prilika, dasu u ovako malu gradu sazidali dva,
ra reda, samostana, ni istih Ičt ni na blizu.
ih pak pisano našao, da još nije bilo te opatije, sv. Lovrenca,
ni 12. včka, prije bih uzvjerovao, da je Bašćanski opat u Krku
idao, ili Košljunski, ili Omišaljski, nego da je ono 13-ga napi-
ila glagolica nije od trinajstoga včka, nego od devetoga, od de-
od jedanajstoga, a kolikogod morda i od dvanajstoga. A takovo
: ondč. Zar su oblija ona u Pragu slova, ili u Parizu, ili u Tri-
[u Vatikanu, nego evo ova?I nisu lagkim perom na gladki koži,
a, nego težkim dičtom na nekakovu kamenu udčlana; pak
ti, da nije vsekoliko ni po piščevoj volji, ni po klesarovoj.
v, kakova su, držim da su ovakova ne samo "po klesa-
ego i po piščevoj volji: kolca mislim: nisu ni na srčdi ni
kako su u drugih spomenicih, ter i u sv. Luciji; nego iz-
Pak i početak i svršetak ovakovim sudim da je iznutra,
i sadanjemu Pp, a onakovim izvana, kako je i sadanjemu [If]
. U9, ovo je i u sv. Luciji, ter u obojem napisu; samo je u
M, ili M, nekoliko krat, a u malom nije ovakovo , nego
mno do samoga vrha, kako je, kadč ter kadč, i u Asema-
i u Kločevu i u Bugarskom ,abecenaru,“ ako dr. Jagić
aže u II-gom akademičkom ,Radu“ na 249 s. I ako me-
tarijimi uglastimi slovi još najdeš po kojegod , ako i ne
vakovo, ne najdeš ne veće ovoga 9%: u onih šest spome-
slagar nekako zanemario ove besčde, a to na 14 s., na kdj je
aba: ,a sv. Ciprian“, na mčsto: ,a pod sv. C.,“ a na 16, u
samo 4—5 većimi“, nam: ,samo 4—5 putij većimić, au 4r.
iam. Ze“, pak i ,zazdah“ na 18 s. u 20 r. nam.: zadah, kako
10. Nu ova zadnja shaba brže da je po mojoj krivinji.
ondš od 227—9, i na 617.
to Johannes Abbas de Castellione testis sum,“
JOŠ OBLE GLAGOLICE NA KRČKOM OTOKU. 7
nikov, kojim je Brčić odsudio da su 12-ga včka pisani, nij ga u
nijednom; nego samo sadanje SR,
A pit vidimo da su manja, nego druga slova, i da je ovo prvo
malo drugačije: prvi kraj nij' mu niži, kako je drugdč; nu i u sv.
Luciji ovako, samo ne ovoliko ni gornje črte ni doljnje, kako brže
da ni u drugih znanih knjigah. A A, ovo je pravo kako u Kločevu:
završeno ; a tako i u Bašćanskom, samo ondč su vse tri črte, ho-
ćeš da po piščevoj, hoćeš da po klesarovoj volji ili nevolji, do
vrha, kako ja još nigdčr nisam vidio. I još jih je priličnih onim u
Kločevu; a to su: «+, 8, %, 6, P, b, i A; a morda i ovo drugo
u zadnjem redu, ako je ondč onakovo [H, kakovo dr. Jagić u onom
Radu kaže: noga mu nije pod prvom nastavljenicom , nego neko-
liko dalje.
Istina, nosnih slov nije ovdč, ni &, ni 88; ali nije ni rčči očite,
kojoj bi to kojegod slovo pristalo, prvo, a drugo: lagko da je ovo
prvo u drugom redu to kojegod. A i što nisu rčči vsaka po sebi,
kako ni u sv. Luciji, još i to odaje starinu.
. Nu još je težko odsuditi, kada je ono zaklesano. Zato bi trčbi
znati i kada je počelo rabiti prvanje pismo i kada se je prevrglo
u sadanje; i to ne kadč tadč, nego na Krčkom otoku. Jer nije
prilika, ni da je počelo povsuda u isto doba, ni da se je prevrglo.
Eno koliko je Češko , ili hoćeš Gajevo, pismo potrčbovalo Ičt, a
morda jih i još kadčgod potrčbuje , da oblada; i to kada onoliko
pišu i onako putuju i druguju. Nu, ako ti je težko uzvčrovati, da
je u pedeset godin slovinsko pismo prispčlo na naš otok, nije, da
je u sto, a još manje, da je u sto i pedeset. Krčki Slovčni mi-
slim da ga nisu manje željeli , nego drugi. Apak znamo za njih,
da negdč 1062. Ičta , ili sami, ili skupa sa Senjani i s Vinodolci,
a kolo vodeći pop Vuk, pop Cededa , onako star, i opat Potepa,
izagnaše svoga prvoga biskupa Grgura, za što im svećenikom iliti
redovnikom, Slovčnom, 1059, po onoga Splitskoga sabora naredbi,
bčše zakratio Božju vršiti po svoju, po Slovinsku; i da na njegovo
mjesto posadiše onoga popa Cededu, Slovčnina, pak da on onakov
poče biskupovati , žakne rediti, crkve posvećivati, i drugo. A po
tom je pak očito, da je slovinsko pismo i onda i prije, ter mnogo
rabilo na onom otoku. Kako je ono Cededa prije slovinski popo-
vao, ter i ostareo u tom, tako držim da je i mnogi ini pop. A brže
da je Potepa slovinski, ter u onom nekom manastiru, opatovao.
Sada, da bih znao, kada su po sadanjem pismu, na kute, po-
čeli ondč pisati, bih mogao odsuditi, da je zaklesano ono negdč
1. ČRNČIĆ,
do tada. Nu, ako znam, da su 14-ga včka jur pisal
4 jesu Pi 13-ga i još 12-ga. Štoje 11001 1230 1č!
»rinju pisano , onomu je obojemu propala matica ,
je | ovako bilo pisano , i onako.! A nikako si
iih Ičt pisali, ako bi nam i koristilo, ne znamo pri
pisma a po očitih Ičtih nij' ga davnijega, nego j
a ogradi sv. Martina 1303 zaklesano, kako g. Kr
ndš nije ni slčda prvanjemu; a nije ni u Vinodolskom
bojim se da je skorije prepisano.
prilika, da su u Senju pravo onda počeli pisati ]
nisu i prije nekoliko onako pisali. Nu zašto ja ov
ida medju onim, ter po sadanju pisanim, čemu
da je dvanajstoga i trinajstoga včka pisano , jes
L to je, 1-vo nekoliko nekakove crkvene knjige, š
imo i prišiveno na zadnju koricu iznutra inoj knji
ssančicom i glagolicom spisani", koju da je vrbniči
iš našao u svojem gradu ; 2-o nekoliko časoslova
nske* crkve časoslovu, 1391 Ičta pisanu, bilo prilč
0 na zavitak iznutra; 3-e ini iste crkve časoslov.“
koju je pokojni Petriš našao a ja u Krku u sina
Petra 1868 Ičta vidio, nije 14-ga včka napisana, r
majstoga. A počem je sudio, da je ono prvo i d
anajstoga včka, jel po pismu, ili po črnilu, ili po ke
, pak moramo ganati. & je ondč nekoliko krat pri
< po tom držim da je on sudio. Nu ovo starinsko &
5 putt, a sadanje T 86, aK malo da ne vsaki; i
sarinsko slovo nekoliko puti je i u onom, što je 13-
: pak je li tvrdo sudio? Morda mu je joši črnilo |
, ili pak što bijaše prilčpljeno, taj razlog; zašt'
Cukoljevićevih Pov. spomenicih na 315—317. No u dr
sradi i zemal sv. Ambroža od Dobrinja“, pak je očit
to godin poznije pisano, ili ,sv. Ambroz“ nije sazidi
iš na 2. strani piše, nego 1221. A toga još nisam b
n ono pisao što je u onom Književniku na 21—23.
om znam da možemo pisati, i olovcem, i vsakakovom
i, modrilom , ćrvljenilom, njadilom , i drugakovim stri
com“, ili ,glagolicom“ ne znam kako? Bčše mu reći: j
o glagolici , ili: po bosansku i po glagolsku. Nu san
igdč zarekao.
'bnički“, kako on, nije pravo.
inka staroslov. jezika.
JOŠ OBLE GLAGOLICE NA KRČKOM OTOKU. 9
knjige bivale su drage, pak jih nisu kidali nego kada veće nisu
mogle rabiti. Ali samo kada to nije prepozno prilčpljeno, vrčdi ne-
koliko ov razlog. A kada je ono prilčpljeno, jel nakraj 15-ga prvo
a drugo nakraj 14-ga včka, kada su one knjige napisane, ili poz-
nije, ni toga ne kaže, kako ni za koji razlog je trinajstomu a ne
četrnajstomu včku odsudio ono treće, a ondč nije ni jednoga sta-
rinskoga ni & ni UP, a ni sadanjega T povsuda. Ono bi još razvi-
dčti vse troje!
Pak, jel priličnije, da je jedanajstoga včka zaklesano ono u Krku,
ili da je dvanajstoga? Priličnije je, da je jedanajstoga , kojih Ičt
je slovinsko pismo ondč i onuda onoliko rabilo, a i u Baški u sv.
Luciji ono dvoje zaklesano , kako to -u Književniku držim da sam
dokazao, ako i nisam vsega onoga pročitao bio onda, a potla veće
nisam bio gledat; a da bih pošao, držim da bih još kojugod uga-
nao, a morda i predomislio se kolikogod. Nu i fotografano bih rad
ono vidjeti i gledati.
Ja ondč na 15 strani povčdam to i to za sv. Luciju, pak i ovo:
»A sprčda zvonik , star, ter popucao. Na Ičvom uglu mu je razi
zemlje napisano , nekada debelo a sada jur vrlo tanko: magister
Andreas me fecit, po gotičku .... A male više toga napisa je
nekakov grb na kamenu izklesan, valjada Frankopanski, jer je polje
na nekakove lješice.“ Nu moj razboriti čitalac vidi, da što sam ovo
za grb rekao, da toga nisam pravo znao: Farlatu nisam povse vč-
rovao, da je prvanji Frankopanski grb bio onakov!, a onoga nisam
bio dobro razvidio; a brže da ni čitao, što za oboj njihov grb g.
Kukuljević piše u Borbi na 56 s.: ,ovaj grb (dva lava lomeća hlčb)
poprimiše isti knezovi stoprv u 15. vieku, dočim su prije vazda
služili se grbom u kojem bijaše zviezda medju dvie pruge.“ Pak
se Bašćanskomu plovanu , razumnomu Petru Dorčiću, pomolih. I
on posla _ mi taj grb; samo nij ga izpisao vsega, nego dva reda.
A ovo nije Frankopanski prvanji grb. A nije mogao ni biti, zašt
on zvonik držim da je sazidan kada i crkva, a to prije nego su
.oni počeli ondč knezovati. Ako taj kamen, if kojem su kocke iz-
klesane, ne ide u ornamentiku gradnje: mogao bi on jedino hr-
vatski grb predstaviti, ako bi se u obće moglo dokazati, da je hr-
vatski grb tako star, kako ja držim, da je on zvonik.
1 . »antea siquidem stemma gentilitium Comitum Vegliae ( Veg-
lae, pravo), Seniae etc. erant quaedam stellae aureae, rampo, ut ajunt,
albo intextae“, u V. na 303.
10 I. ČRNČIĆ,
Imam li još koju poreći? Slovo u dvanajstom redu 26-to a u
trinajstom 11-to i 23, ono brže da je malo jer (Z), pak ,z Otočsca“
ona reč, a ne ,z Otočeca.“ A da je i v Otočcu bio benkovački
manastir, to znamo; i lagko da je jur jedanajstoga včka. Jer ma-
nastiri nisu se nabrzi zatirali, a u tom 1456 Ičta znamo, i to po
pape Kalista III. pismu na Senjskoga biskupa, da veće ne bijaše
nijednoga koludra, nego samo opat, po imenu Ivan! A ida je
Gatska, kadš je Otočac, jedanajstoga včka bila pod Krčku bisku-
Piju, i to znamo. A klesara možemo kriviti za onakovo & i UU u
onoj rčči.
Tako sada je na Krčkom otoku troje pisano po obloj glagolici:
dvoje u Baški u sv. Luciji, a jedno u Krku na kući preč. Vola-
rića. I ono nije prinešeno iz Bugarske, nego je ondč i zaklesano.
A za knjige, ako im pisac ne povčda, ne možemo ne reći, da kadč
je najdeš, da totu su i pisane. Koje su u Bugarskoj našli, prilika
je, da su ondč i pisane; ali ja ne bih prisegao , kako ni da je
Assemanova u Jerusolimu a Kločeva u Tridentu , gdč su je našli.
Dapače! Kločeva do 1480 Ičta držim da je bila na Krčkom otoku.
Jer za nju pišu, da ju je onamo u Tirol neki vitez Breisacher pri-
nesao iz Benetak, gdč da ju je tomu 1500 darovao Krčki pop Luka
»de Reymnaldis“, a prije da je bila Krčkoga kneza Ivana Franko-
pana, i to da puno veća ter vse pod zlatom i srebrom. A to vse
može biti istina. Jer ,de Raynaldis“, toga plemena u Krku onih
Ičt znam da je bilo; a to: Domenik ,de Raynaldis“ 1500 veli pop
(»archipresbyter“) a 1517 veli žakan (,archidiaconus“) Krčki (samo
u drugom pismu piše ga ,de Renaldis“), i Ivan ,Renaldi“ bilčžnik,
!.... »Sane pro parte dilecti filii Johannis Abbatis Monasterii sancti
Nicolai de Ottozac ordinis sancti Benedicti tue diocesis petitio continebat,
quod cum olim ipse propter carentiam monachorum in partibus illis
curam animarum parrochianorum Castri et Burgi, prope ipsum Monaste-
rium per dilectum filium Nobilem virum Sigismundum de Fravgepanibus
Comitem Signiensem. (Ovako opat držim da mu nije bio zapisao, nego:
Segniensem) noviter constructorum et edificatorum, eiusdem Abbatis cure,
pro e0 quod alia parrochialis ecclesia ibidem non existit , commissorum,
solug gerere et exercere non posset, ne parrochiani predicti in missis et
aliis divinis officiis et sacramentorum ecclesiasticorum administratione pa-
terentur quomodolibet detrimentum ex defectu huiusmodi monachorum,
sex presbiteros seculares et duos clericos conduxit.“ (Priprava za bisku-
piju)... . Theiner: Monum. Slav. Merid. I. na 418 s. — ,Abbas S. Ni-
colai de Gacka“, tko si god, povčdaj nam štogod za tu svoju diku!
doba je!
JOŠ OBLE GLAGOLICE NA KRČKOM OTOKU. 11
brže da Omišaljski.! I još. Onoga kneza Krčkoga žena Jelisava na
19 kolovoza 1484 Ičta u Bnetcih za svoju oporuku naredi, d' ako
joj j€ ne bude mogao muž ovršiti, ni knez Martin Mojsejević, da
ju ovrši pop Luka službenik joj." Pak tomu je valja da bio pridč-
vak ,de Raynaldis.“ A kapelanom je valja da bio knezu; i to ne
samo u Bnetcih, u zagonu mu, nego još u knežiji, na Krčkom otoku.
I nije knez mogao ženi s4m ovršiti oporuke. Jer nekoliko pred
. onim bijaše utekao iz Bnet&k ka Hrvatom i k Ugrom, pak tamo
negdč pokraj Drave i umre 1486 Ičta." A kada je ona umrla, ne
znam; a nije li tada ondč bio drugi poručnik, knez Martin Mojsejević. Nu
pop Luka Rajnaldić, on vsakako joj se širio po kući, i prije nego je umrla
i potla nekoliko; a morda mu je štogod i zapisala, ili pak hći nje Kata
darovala. Pak što je Breisacheru darovao one knjige pozlaćenice,
za ono i za ostalo, ako je Brčić, ne ću ja reći, da je kupio.
A ičija je prije nego kneževa bila ona knjiga, morda bih uga-
nao. Ewo:.... ,1475, miseca ijuna 17 dn., kada poslasmo vsa op-
čina (Omišaljska) i plovan s redovnici jesu dali v Krk, po zapovidi
knežje milosti žneza Ivana, najprvo kaleži 4, bibliju, misali 4,
knjigi lijendi“ .... ,1480, miseca jenvara. To je blago carkve Svete
Marie (v Omišlji), ko bi dano v kaštel... v ruki Jurku kapitanu
najprvo moći svetih v skrinicah trih ... . diblie, misal veliki, misa-
lica 2... knigi lijendi, knigi carske“ ... 4; a fratar Šimun Kli-
mentović: . .. . »1480 prvara.... gospoda Bneci vzeše Krk i otok
i kneza Ivana. I umri nigde za gorom gladom, všenci ga ujiše, zač
biše zao gospodin. I zato ga Bog kaštiga i zgubi svoje gospodstvo
vića nepravdje, ku činjaše v Omišli.* Pak ove Omišaljske dvoje
»knigi lijendić morda su ono bile jedne. Jer u onoj. pozlaćenici ne
znamo što je vse bilo, a ,knjigy lijendy“ držim da su što i ,le-
gendar“, kako su je i zvali Krčani vlasi 1500,% a u takovi knjizi
1 Kukuljević: Pov. Spom. na 103 s.
2... »cum hac tamen oonditione, et casu, quo ipsi Commissarii sui tem-
pore sui decessus non reperireutur ubi decessit, voluit et ordinavit, quod sit
commissarius suus Dominus presbyter Lucas servitor suus, et hoc donec
et quousque ipsi commissarii sui ibidem venirent, seu aliquam ordinationem
miserint . . . .“ U mojoj Najstarijoj poviesti na 134.
ić: Pregled hrvat. pov. na 141. A Šafarik nepravo u Pam&tkah
na IX., da je 1482 1. umro; a tako i on neki za njim.
* U mojoj Najstarijoj pov. 132-—3.
5 Arkiv, knj. IV. 35.
$ U Najstarijoj pov. na 138. Onda Krčka stolna crkva imijaše šest ,le-
gendarij“ ; latinski, dašto.
I. ČRNČIĆ,
ko je koji svetac živeo, nego i jošte štogod ona-
i nisam uganao. Jer sudeć po Kločevu dčlu , bi
it u onoj knjizi bile i duhovne besčde, iliti ,homi-
toj stolnoj crkvi onoga Ičta bijaše pet knjig; samo
t meni je dosta ono, da je bila na Krčkom otoku.
: razloga oblu glagolicu zvati Hrvatskom , nego
ki Srbi prije nego onako na Grčku držim da su
i pisali. Tako najbolje ju zvati, i! onako, oblom,
starom , ili starinskom , ili nekadanjom , a još pa-
dr. Rački, slovinskim pismom , prvanjim , ako je
», ako je uglasto. Ter ćemo još naći onakova pisma
s. -—— mm
Dva odlomka za poviest grada Zagreba u XIV vieku.
PRIOBĆIO IvAN TxKALČIĆ.
Predano u sjednici filologičko-hisloričkoga razreda dne 4 ožujka 1875.
92
Godine 1874. pregledavajuć stare račune grada Zagreba, koji su
pohranjeni u gradskoj blagajni, naidjoh na dva vrlo važna spome-
nika sastavljena u drugoj polovini XIV vieka. Prvi potiče od god.
1359—1360, te sadržaje sudbene zapiske grada Zagreba, drugi pako,
datiran g. 1368, za sudčevanja Petra, sina Donatova, donosi popis
kuća i stanovničtva ovoga grada.
Oba spomenika žalibože nepodpuna pisana su na papiru , prvi
broji osam strana na podugačkoj i uzkoj artiji, drugi pako šestna-
est u velikoj četvrtini; a odnose se na onaj diel grada Zagreba,
koj leži na desnoj obali potoka Medveščaka - Cirkvenice , i slovi u
onodobnih listinah pod imenom ,civitas montis grechensis, de vel
iuxta Zagrabiam,“ ili u kratko ,castrum Grecb“. Zamjerno je, što
se latinskomu nazivu ,mons grechensis,“ ili ,in monte Grech,“ va-
viek dodavao slovjenski ,grech ;“ što na latinskomu označuje ,mons“ ;
. pa je sva prilika, da se prvobitno taj diel grada nazivao li rečju
»Grech“ ili ,Gorica“.
Scienim takodjer, da je od potrebe svakomu , koj želi potanko
izpitat ove spomenike , saznat i poviest ove gradske obćine: toga
radi nacrtat ću ju u toliko, koliko mi je iz listina poznata.
Da je Zagreb postojao za domaćih kraljevah, o tom neima sumnje,
pošto je g. 1093 ugarski kralj Ladislav osnovao u njemu biskupiju ;
biskupije pako, već radi uZtišene časti biskupske, nisu se dizale u
neznatnom il nenaseljenom mjestu. Nu pod prastarim Zagrebom
nemožemo razumievai naš Greč, već lievu obalu Medveščakovu ili
Kaptolsku stranu.
.Neima sumnje , da se i desna obala ili Greč počela vrlo rano
naseljavati, pa ja bih uztvrdio, da je prije dolazka tatarskoga (1242)
dobrano naseljenom bila. Naseljenici njezini bijahu izprva izključivo
Slovjeni, nu brzo se medju nje uvukao ponješto njemački, nu većma
talijanski živalj, koj potonji radi svoje trgovine sa prekomorskom
robom stekao i veliku važnost. Ime bo župnoj crkvi sv. Marka, dali
su bez dvojbe stanovnici ,mljetačke ulice,“ pa i njeka imena grad-
skih sudaca i zastupnika još u XIV vieku zasvjedočuju , da je na
Greču talijanski živalj bio u velikoj cieni. |
AS ŠK Sa
RA eta
Meč
Zj
.. tE. s es . Ba PP Ve ga . s) mo 219 za tb "4 € o
o, SA kas +. O : PRELAgd ZAP X SA i S. Ka EEE
Loud Li ps ri s
oR Fae Ma hi Bee Lu ZA AE
R Poba RL u, A 7 s KESE na ne '
NSX iRbkiruc Dodo ek Pai “-. “
a au a
KAKE
napa
se 4
.». Ko
“ . 2
Te!
+ .
14 I. TKALČIČ,
Stanovničtvo na Greču podpadalo je najprije pod upravu župana za-
grebačkoga , i nije uživalo nikakovih povlastica, kojih su dionici
bili gradjani na Kaptolskoj strani, a naročito oni u ,laškoj ulici.“
Godine istom 1242 na 16 studenoga, posavjetovavši se sa Dioni-
žem banom i inimi plemići hrvatsko-ugarski kralj Bela IV. podignu
zlatnom bulom Grečku obćinu na slobodan kraljevski grad.
Glavne točke zlatne bule, čiji se izvornik čuva u gradskoj bla-
gajni, ove su: grad bio je vlastan izabrat si vlastitoga sudca, koga
je kralj potvrdjivao , i tako izuzet bio od sudca županijskoga, do-
čim priziv oštao na kralja. Isto tako uživali su gradjani patronat-
sko pravo nad svojom župom. U kraljevskom posjedu nisu plaćah
mitnice. Parbe medju njimi nisu se rješavale dvobojem već prise-
gom. Protiva gradjanu nije mogao ini svjedočiti već gradjan il ple-
mić. Imovinom svojom razpolagao svatko po volji, i oporučit ju
mogao, kako mu se svidjelo. Sajam obični držao se u gradu pone-
djeljkom i u četvrtkom. Nije li tko bio voljan obitavat u gradu, slo-
bodno mu bilo prodati svoj posjed i izseliti se. Ni banu, ni vojvodi
nisu plaćali nikakova poreza , ni založnine! ili priselice. Upravu
pako gradsku rukovodilo je gradsko vieće, komu na čelu stojao
sudac ili načelnik (maior ville, villicus), te prisežnici (iurati) i na-
pokon zastupnici , (consiliarii) ; ukupno gradsko vieće sastojalo je
većinom od dvanaest lica. Ostale točke zlatne bule protežu se na
upravu gradsku. Za uzdržanje ove gradske obćine poklonio je Bela
IV posjed do Save i diel u obližnjoj gori, nu obvezao ju ujedno
da mora na svoj trošak opasati grad prečvrstim zidom.
Tolike stečevine, kojimi je obdario kralj mladi grad na Greču, u
brzo su probudile želju u stanovnicih kaptolske strane, da postanu
dionici istih, na da to mogu, nastojahu uvući se u tu obćinu, osobito po-
slije nasilja tatarskoga, tražijahu pribran u utvrdjenom Greču.
Tako g. 1247 na 11 rujna poklonio Bela IV, selište ili brdo ,Gra-
dyz“ na Greču kaptolu zagrebačkomu, da si tuj kanonici sagrade
čvrstu kulu, kamo bi u vrieme nužde sebe, te svoje i crkovne dra-
gocjenosti zakloniti mogli, a na preostalom zemljištu da podignu
za sebe i svoju družinu kuće, davši im pravo, da mogu po volji
o njih razpolagati.? Jedno i drugo učini kaptol, pa još za Bele IV
bijaše na Greču posebna ulica, zvana .popovska vulica,“ u njoj bo
obitavahu kanonici, a u crkvi sv. MarKa, dok se stolna crkva po-
pravljala i gradila, ovršivahu službu božju. U drugoj polovini XIV
vieka iztisnuo je grad kanonike iz svoje obćine.?
Po svjedočanstvu ine bule Bele IV od g. 1266 bio je već tada
Greč zidom obzidan. ,Vierni pako naši, gradjani istoga grada, utvr-
djujuć isti grad, zidajuć kuće i onamo prenašajuć svoja stanja
podnieli su znamenite troškove, neprekinuti posao, ogromnu štetu,
1 Založina na latinsku ,descensus“ od glagola založiti == buccellas in
os positio.
3 Tkalčić. Mon. episc. zagrab. I. p. 88—89.
5 Tkalčič. Mon. episc. zagrab. II. p. 22 cap. XIII.
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 15
izpostavljajuć se čestim pogibeljim i nesrećam za čast kraljevine
il vojvodstva,“ te toga radi oprašta ih, da niti po drugih niti osobno
nemoraju poći u vojsku, koju bude kada dignuo kralj ili vojvoda,
da niti u to ime nemoraju ništo platit.!
Pod čestimi pogibelji, koje, spominje rečena bula kraljeva, bez
dvojbe razumievaju se nasrtaji Otakarovih četa, koje su iz čvrsta
grada Samobora provaljivale ća do Zagreba.
Sliedeće opet godine (1267) oprostio Bela IV gradjane na Greču
od plaćanja poreza i tridesetnice.?
Ali žalibože u brzo nastalo trvenje medju gradjani kaptolskimi
i grečkimi, a povod bijaše tomu privatan interes. Kada se naime
po smrti Ladislava IV (+ 10 srpnja 1290) pociepao narod hrvat-
ski u dva tabora, i gradjanstvo se zagrebačko razdvojilo. Pretež-
nija stranka kaptolskoga gradjanstva stojala je uz anžovinsku kuću,
dočim opet većina grečkih gradjana borila se za Andriju III po-
sljednju rozgvu Arpadove loze. Da si Andrija III na svoju stranku
pritegne protivnike kaptolce, dozvolio je god. 1292 na 30 svibnja
kaptolu zagrebačkomu , da pobira, kraj dvaju trećina pijacovine
gradske, koju je od pamtivieka uživao, i treću trećinu t.j. dao je
kaptolu cieli dohodak zagrebačko grečke pijacovine. Gradjani na
Greču zavidnim su okom gledali tu kraljevsku blagodat, a to tim
više jer se kasala i njih. Premda neimamo suvremene listine, koja
bi nam tu ogorčenost pobliže izpovjedila , doznajemo ipak , da se
sa strane grečkoga stanovničtva velika graja podigla na Kaptol, i
on napokon morao popustit u toliko, da se obvezao (g. 1292) da
neće u buduće pobirat nikakovih daća od grečkih podanika stoje-
ćih u selih: Dedići, Gračani, Kraljevcu, Kobilju , Sviblju , Nartu,
Novoj vesi (kod Save), Pobrežju, Črnomrcu, Hrastju i Petrovini
(u Turovom-polju).?
Ne samo valjalo se boriti grečkim gradjanom protiva kaptolu
zagrebačkom, već i protiva kastelanom Medvedskim. Poslie tatar-
skoga poraza sagradio je taj čvrsti grad u bližnjoj gori zagrebački
biskup Filip za pohranu crkovnoga blaga. Do g. 1291 bijaše Medved-
grad vlastničtvo biskupa zagrebačkih, koji su u njem držali svoje
kastelane, nu tada, bivši njegov kastelan Gardun ,assumendo
scrupulum infidelitatis & malicie“ izdao ga u ruke kralja Andrije III.“
U toj političkoj borbi bio je tvrdi Medvedgrad za Andriju III
od velike važnosti: ,per que scilicet castra (Kemluk & Medved)
totum regnum Sclauonie in maiori parte... gubernatur.“* U ovu
tvrdju smjestio je Andrija III svoju posadu, koja bila na velik
teret gradu Zagrebu, jer za njezino uzdržavanje zahtievao je ka-
stelan crni Janino i neku pripomoć od strane grečke obćine, pa
1 Krčelić. Not. Prael. p. 125.
2 Kukuljević. Jura reg. I. 78.
š Kapi. arkiv. fasc. 2 nr. 38.
“ Liber privil. episc. zagrab. fol. 66.
5 Zem. arkiv. fasc. 1597 Nr. 14,
1. TEALČIČ,
i ju grad uzkratio, došlo je do boja i krvoprolića, u kojem
adjanin zagrebački Petrilce, sin Benkov.' Radi ovakova na-
itužio se bio grad kralju, a ovaj odredio (1294) prihod dr-
»lagajne na uzdržavanje medvedgradske posade.?
ići ovakovi nemiri i svadje medju prenapetimi strankami
izlegle u domaći gradjanski rat. Po odlazku naime biskupa
(1303), kako se u obće vjeruje, nahrupiše Gusingovci t. j.
linko, sinovi bana Hinka, te gospodari medvedgradski Tu-
spojivši se sa silnimi crkovnjačkimi četami i pobunjenim
iz okolice zagrebačke iznenada u Zagreb. U brzo osvojiše
smrad, a gornji i Kaptol obsjednu. Biskupov namjestnik Pan-
iabra na brzu ruku svećenstvo i njegovu momčad, pa sje-
> sa gradjani gornjega grada udari na protivnike. Na otvo-
prostoru, gdje je danas potočka i duga ulica, kod potoka
čaka sroče se obje stranke. Najžešća pako bijaše borba na
u mostu, što je preko potoka vodio, tako da se taj most
zacrljeni od krvi prolivene s bratske nesloge. Krvno ovo
u Zagrebu slovi i danas pod imenom krvavoga mosta.*
da se povišenjem Karla Roberta na hrvatsko-ugarski prie-
gle političke strasti, ali modrice zacielile nisu, zadjevica bo
gradjani jedne i druge jurisdikcije ponestalo nije. Zamet
tomu bijaše taj, što je kaptol zagrebački pobirao pijaco-
i gradjana na Greču , koje još većma vriedjalo i to što je
kaptolu na 23 lipnja 1318 dozvolio Karlo Roberto i sav
mitnice ,preter tricesimam domine regine,“ da prepovjedio
1 gradu na Greču, da se neusudi, pod kakovom mu drago
uvesti kakovu novu daću.“ ,
rečka obćina tražeć takodjer kakovo vrelo iz kojega bi cr-
iriće za svoje potriebštine, izhitri dakle novi porez za mor-
i ine stvari, na štetu plemstva i neplemića, koji su najviše
akovu sol, prozvavši ga ,filaršćinom“ ili star“ kao
da bdiju na pravu mjeru. Protiva ovoj novotariji pritužio
ol Karlu Robertu, moleći ga, da to preprieči. Na 2 veljače
aloži kralj banu Ivanu, da tu priepornu stvar riješi na sa-
1 kolovoza (1321) na poziv banov sakupila se glavna skup-
lemića u Zagrebu, da, medju inimi predmeti, rieši i to prie-
ritanje medju kaptolom i grečkim gradjanstvom. Kaptol za-
i zastupala su dva njegova člana, Martin, arcidjakon vaš-
i meštar kanonik Gjuro, dočim grad zastupao glavni grad-
»žnik Tomo. Protiva zahtjevu kaptolskih izaslanika, da se
om prepovjedi svako pobiranje filaršćine i stara, prizvao se
iičić, Mon. I. p. 235.
i. p. 233.
elić. Hist. ecel, zagr. p.
WIčić. Mon. II. p. 134.
»tol. arkiv. f. 27 nr, 14.
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 17
branitelj gradski Tomo na njekakove gradske izprave, kojimi dozvo-
ljeno je gradu uvadjat svaki namet. Na takovu izjavu odgodio
ban Ivan ročište na petnaest dana, u koje vrieme morao bi se
grad izkazat, u koliko je istine u tvrdjenju bilježnikovu. Pošto pako u
označenom vremenu nikakovom poveljom grad se nije mogao izkazati,
to mu skupština prepovjedi svako pobiranje pijacovine i stra. Ovaj
saborski zaključak potvrdi na 30 studenoga i kralj Karlo Roberto.!
Nu grečka obćina u brzo pronadje način, kojim je ipak došla
do žudjene svrhe. Najprije udari namet na zalihu gradjana kaptol-
skih t. j. na žito, vino i ine stvari, koje su isti držali u obsegu
grečke obćine, pa im napokon niti ne dozvolila iste prodavati u
svojem okružju, da, mimoišav kaptolski sud, pozivaše preda se
kaptolce , bilo za dug bilo za koj ini prekršaj. Ovim svojim nasil-
nim postupanjem na toliko uspije gradska obćina, da je kaptol
donjekle i popustio. Na svetak sv. Luke god. 1324 došlo do na-
godbe medju jednom i drugom strankom, i grad se u osobi svoga
poglavarstva, komu na čelu stojao sudac Pećman, obveza, da neće
u buduće pobirati nikakove daće na uštrb kaptolske daće , osin
filaršćine i stara. Drugo, da neće priečit kaptolskim gradjanom
smješćivati svoju zalihu u gradu il podgradju, da tko ju bude ondje
prodavao il vino točio, prost bude od svake pristojbe. Napokon
treće, da neće nikoga od kaptolskih podanika bilo to za dug il ini
kakov priestup, ni uhvatit ni zatvorit bez suda kaptolskoga.?
Izlišno samo bijaše to primirje medju straukami, zaspali jal pro-
budio se brzo, pa kako svjedoči pismo pape Ivana XXII od 28
prosinca 1326, ustadoše ne samo velikaši, vlastela, plemići, već
osobito gradjani zagrebački, te osvojiše gradove, sela, kuće, zem-
ljišta, mlinove , trsja itd. spadajuća na episkopat i Kaptol zagre-
bački, poubijaše kmetove, kuće im užegoše i silan plien zaplieniše. *
Vrlo probitačno bijaše po grečku obćinu, da su u njoj stanovali
slavonski vojvode i bani, pa su Grečani umjeli koristno to i upo-
triebiti. Posredovanjem ovih u Karla Roberta napokon izvojštila
občina, da joj dozvolio pobiranje nove daće, koju prozvaše ,po-
stava“. Ovaj namet bijaše tim nesnosniji, jer se beziznimce pro-
tezao i na gradjane kaptolske strane. Radi ove novotarije dugo se
vremena vukla parba pred kraljevskim sudom medju jednom i dru-
gom strankom, i prouzročila obim ,non modicas expensas & labo-
res“, pa se napokon na 28. travnja god. 1339. složili u tom: da
obćina grečka odustaje za vaviek od pobiranja postave ili od ka-
kove mu drago druge daće od podanika i gradjana kaptolskih.
Zatim, da neće obćina priečit kaptolu pobirati pijacovinu i mitnicu
od gradskih podanika , koji su na selu, da niti koga glede toga
uzeti u obranu. _ Napokon, da će za petnaest danah srušiti kuću,
koju je njeki gradjan sagradio tik kule kaptolske na Greču. S druge
1 Kapi. arkiv. fasc. 27 nr. 16.
2 Tkalčić. Mon. II. p. 135.
* Theiner. Mon. Hung. I. p. 509.
STAR. VII. 9
18 I. TKALČIĆ,
strane obvezao se kaptol, da glede pobiranja filaršćine neće stavljat
obćini nikakovih zaprieka na kaptolskom zemljištu, i da će gra-
djani u Bukovcu slobodno i mirno posjedovati i nasadjivati nova
trsja, samo ako uztraže dozvolu kaptolsku, koja im se zaniekati
neće. Na ovoj medjusobnoj nagodbi od strane gradskoga poglavar-
stva, ubilježeni su: Nikoleto sudac, a prisežnici i savjetnici bijahu:
Petar, Pulan, Vlčeta, Endrejko, Martin, Dimitar, Pintikač i Niklin.!
Kada već toliko bilo TAZgOVOra 0 pijacovini i mitnici, radi koje
nastale i tolike svadje i nasilja, scienim da će biti probitačno pri-
obćit i tarifu njezinu, kako ju naime god. 1343 pobirao kaptol.
Od kola nesapetih tovarnih , odkuda mu drago došla pa prolazila
kroz Zagreb, 12 dinara. Od kola pako tovarnih , koja se voze na
Greč, a roba se bude prodavala, ovako se pobiralo: od pojedinih
komada skrletnoga sukna, plaćao se ferto il četvrtina marke. Ino
gukno il roba zacienila se, pa na svaku marku zacjene odpala dva
dinara za pijacovinu. Od kola naterećenih žitom šest dinara od
prodavaoca, a drugih šest od kupca. U obće koliko platio pijaco-
vine prodavalac , toliko morao platiti i kupac. Od svakoga konja
trhonoše sa žitom 2 dinara. Od svakoga sirca voštanoga 1 dinar.
Od svakoga stara soli i od svakoga komada kovanoga željeza 1
obul. Od kola vinom natovarenih 2 dinara. Od kola sirovih riba
6 dinara. Od kola nasoljenih riba 12 dinara, a bijaše li vizovina
od komada 6 dinara. Od svake korbe većih riba 2 dinara, a od
manjih 1 dinar, a od koša, u kojem bijahu raci, obul. Od konja
6 dinara, od kobile pako 4 dinara. Za platno il sukno, što ga čo-
vjek donio na trg, po 2 dinara. Od svakoga vola, krave, teleta il
junca po dinar. Od komada manje životinje obul ; isto toliko od
ovce i jarca. Od poveće svinje 1 dinar, a od polića ili polugodišnje
svinje obul, a od korbe odojaka takodjer obul. Od svake kože
bilo pitome il divlje zvieri, razmjerno il dinar il obul. Od svakoga
vrča meda obul. Od kozlića , koji s materami na trg dolaze, do
svetka uzašašća nije se plaćalo ništa. Od haljine mužke il ženske,
smedje boje, obul; od ostalih pako haljina uzimalo se po kakvoći
tvari. Od svake vreće žita il sočiva uzimala se mjerica. Od sira,
voća, konca i lana, po običaju. Od kola natovarenih drvi jedno
drvo, a od kola natovarenih debelimi daskami, po ucieni dinar il
obul , a od drva za gradju obul. Zatim svaki zanatlija plaćao je
od svoga obrta o božiću 5 dinara, o vazmu 5 dinara i na Stje-
panje 5 dinara. Kada bi dovezena neobična roba na trg, to se ucie-
nila, pa od ucjene platio se postotni dinar.?
I tako u kratko svedoh .poviest ove gradske obćine do one dobe,
u koju padaju obreteni pomenuti spomenici, o kojih ostavljam po-
tanje strukovno iztraživanje onoj sgodi, kada se više takovih na
svjetlo izdalo bude; za sada pako primietit ću o njih samo koju,
pošto ih smatram jedino kao gradju.
1 Tkalčić. Mon. II. p. 136.
5 Tkalčić. Mon. II. p. 21.
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 19
. U ono doba, o kojoj govore našasti spomenici, bio je Greč jurve
obzidan čvrstim zidom i opasan obkopom , jedno i drugo morala
je obćina uzdržavati u dobrom stanju. Kroz četvera vrata ulazilo
se u tvrdju, najznamenitija bijaše ,porta lapidea“ ili kamenita
vrata, a zatim ,portella campestris, seu ad campum ducens,“ kako
se naime polazi u Jurjevsku ulicu, te ,porta carnificum“ u mes-
ničkoj ulici, a napokon ,portella parva“ sa istoka ,surowe dwer-
cze“ nazvana. Sva ova gradska vrata gradjena bijahu poput bra-
ništa ili kula. Izvan gradskih zidina bijaše ,vicus Teutonicorum
seu sutorum,“ današnja duga ulica i sjeverno krilo Jelačićeva trga,
te napokon ,nova villa civitatis,“ a sudeć ju po slovjenskom di-
minutivu od ,villa,“ današnja Ilica il Vilica.
Utvrdjeni Greč podieljen bijaše na devet ostrvah ili ,insula“,
u njih obitavahu vlastnici kuća, njihova služinčad i stanari, sve
skoro sami ovejani Slovjeni, kako se razabire iz priloženoga po-
opisa. Ali osim gradjana obitavahu u vvoj obćini i vojvode ciele
Slavonije ,in palacio regis“ ili ,in domo regali“ koja stojala do
»dveraca“ tik zidinah gradskih, te bani, u banskoj kući. Od ovih
potonjih imali su njeki ovdje i svoj vlastiti posjed. Tako g. 1291
Pavao sin Stjepana bana, poklonio u grečkoj obćini bivšu kuću
svoga otca njekomu Gilionu , radi viernih njegovih služba,! a g.
1344 poklonio ban Nikola sinovom Mikića bana: Stjepanu i Akušu,
kupalište pod Grečem i mlin na Medveščaku i troje trsje kod Za-
greba, dočim mu isti ustupili svoju palaču na Greču tik kraljev-
ske palače, te jedno trsje pod istom sa ribnjakom.?
Župnik u ovoj obćini bijaše u to doba Radčec. Po pridjevku
sudeć bijaše Hrvat. Napominje se takodjer i jedan učitelj mladeži
i jedan orguljaš. Na koliko ovaj krnjavi popis svjedoči, bijahu g.
1368 sliedeći zanatnici u grečkoj obćini, pribrojiv ovamo i stanare
istoga zanata: pekara 3, zlatara 3, mlinara 3, mesara 11, slikara
4, trgovaca 7, postolara 41, ribara 8, tkalac 1, voštičara 4, kovača
11, sedlara 3, kamenara 8, klobučara 2, remenara 3, krznara 3,
krojača 3, tesara 8, urar 1, gumbar 1, opečara 2, ostrugača 3,
stolara 4, oružar 1, užar 1, nožara 2, lukove radila su trojica a
strielice jedan, težaka 102, a svirača 3. Ovamo valja pribrojit tri
gradska čuvara, jednoga tridesetnika i jednoga kosca.
U sudbenih stvarih podpadali su gradjani pod svoga vlastitoga
sudca , koj bijaše ujedno i gradskim načelnikom. Odsude krojile
se na temelju zlatne bule Bele IV i saborskih odluka, osobito onih
koje potvrdio g. 1273 ban Mikić, te napokon na temelju poseb-
nih gradskih štatuta. U našem rukopisu sadržane odsude izrečene
po gradskom sudcu il prisežnicih vrlo su jednostavne, kao n. pr.
da se protivnici za osam dana pomire, da za osam dana tužitelj
obrazloži tužbu , da krivac plati protivniku za 15 dana štetu itd.
Tko nije na treći poziv došao na sud bio odsudjen s ogluhe na
1 Izvor. u akadem. sbirci.
2 Zem. arkiv. N. R. A. £. 33 nr. 2.
DA KaBi O
Pon JEJA
zat
uke
&
PIPENEJ
KAP TS0
Kn
.) >.
Mat:
Pu
Ki
tea
1
A
od
PR
.-
fr.
;
*
, "4 .
SIE
di
2.
m
s
vo
+
\
v-. pa
ad .
nan
20 I. TKALČIĆ,
globu od 3 pense. Od svadja i psovaka, što je unišlo globe, brao
je sudac polovinu.
Popis gradjanskih kuća ,curia“ učinjen g. 1368 , služio je po-
rezniku gradskomu , da u nj ubilježi, koliko tko poreza platio i
koliko mu jošte preostaje platiti.
Kuće razporezane bile na četvrt selišta ,una quarta,“ na pol se-
lišta ,media curia,“ ua tri četvrtine selišta ,tres quarte'“ i na
cielo selište ,una curia.“ Koliko se plaćalo od selišta, u tom su
bilježke rečenoga popisa nepodpune, pa toga radi niti nemožemo
potanko označiti porez, nu svakako od cieloga selišta plaćalo se
nješto više od marke. Nadničari plaćali su obično 10 do 25 dinara,
a zanatlije, koji bijahu na stanu, il toliko il više, nu nikako ne
preko 50 dinara.
Od potrebe bi bilo, da tom sgodom izpitam i pjenezničtvo sred-
njega vieka, nu pošto je to već g. 1872 pokušao dr. Franjo Rački
u razhodu grada Zagreba od g. 1362 (vidj Starine, IV. str. 121
—124). mnijem da će mnogo koristnije biti, ako ovdje priložim
listinu bana Nikole, kojom g. 1344 daje pod zakup pravo i dobi-
tak banske blagajne (camerae banalis), pošto se samo onda o sre-
dovječnom novcu razpravljat bude moglo, kada se objelodane svi
Spisi na nj se protežući.
Ova listina. glasi:
Nos Nicolaus banus tocius Selauonie... quod nos considerantes
et attendentes devocionis sincere item et fidelitatis constanciam Ja-
cobi , filii Vlfardi, civis de civitate grecensi, Nicolai filii Pauli
Zuetk , filii Staulen civium de Kaprancha, magistri Raphaelis et
Mychaelis , fratris eiusdem Nicolai , quibus nobis studuerunt con-
placere, de consensu et deliberacione universorum nobilium regni
Sclauonie nobiscum existencium cameram nostram per totam Selauo-
niam cum omni plenitudine iuris et lucro eiusdem, ad honorem ba-
natus spectantibus, a festo s. Martini confessoris incipiens usque
revolucionem eiusdem pro trecentis marcis denariorum novorum
monete nostre anno in presenti, cum quinque pensis computatis
et in quolibet mense viginti quinque marcis nobis persolvendis,
eisdem Jacobo , Nicolao Zuetk, magistro Raphaelo et Mychaeli
duximus collocandam ; si quem terminum solucionis preterirent cum
iudicio decem marcarum solvere teneantur. Nam iidem comites ca-
merarum nostrarum de una marca argenti novem pensas et duo-
decim denariorum integrorum quarte combustionis fabricabunt ;
obulosque & parvos denarios camere nostre; viginti pensas videlicet,
decem pensas ad numerum integrorum denariorum fabricabunt, et
nona pars ipsorum obulorun fabricetur, scilicet de novem marcis
ad unam marcam ipsos obulos et non plus fabricandi habeant fa-
cultatem ; de quibus septuaginta duo currunt et vadunt pro floreno,
cambianturque novi denarii nostri pro tribus antiquis denariis, obuli
autem antiqui in statera vel quatuor pro uno novo denario ca-
mere nostre cambiantur, de quibus denariis quinque pense currant
et de obulis decem pense pro una marca. Viennenses autem et Gre-
|
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 21
censes denarii, quia tercie et quarte combustionis existunt, duo de
ipsis nostris monetis pro quatuor vyenensibus et Grecensibus cam-
biantur. Statuimus eciam, quod si quis aurum , argentum vel de-
narios antiquos extra regnum in aliquibus sarcinis in diminucionem
regni Selauonie - asportarent et comites camerarum nostrarum in-
venire possent, ex tunc omnibus rebus et bonis suis cum ipsis auro
et argento et denariis antiquis invectis priventur et spolientur.
Quos nostros denarios novos, ad nostram monetam fabricatos , in
locis publicis et loca forum ad tabulas exponi commisimus čambi-
endos modo superius annotato. De quibus denariis nostris novis
primo fabricatis unam marcam ad nos recipiendo sub nostro si-
gillo, quod nos conservamus, ut si in aliqua falsitate in amplian-
dis denariis monete nostre in camera et in apponendis ad mone-
tam ipsos comites camerarum nostrarum apprehendi invenire: con-
tingat, tunc eandem unam marcam contra ipsos ad stateram
imponemus. Quos si in aliqua nequicia comperiemus, solum quod
in una marca casualiter in duobus vel in quatuor aut in sex et non
ultra denariis augmentari vel diminui in stateram Budensem po-
nendo contingeret, sed si ultra ipsos sex denariis ipsam unam mar-
cam in statera seu pondere posita falsitatem et diminucionem pa-
teretur, tunc eosdem puniemus, ut exigit ordo iuris. Hoc expresso,
quod quia in examinacione octo ponderum argenti, duo pondus
saltem, quartus in carbone defalcatur et remanebit ob hoc, si ipsa
sex pondera in tribus vel in quatuor denariis non ultra, casualiter
diminucionem in statera predicto paterentur, huius racione dicti
comites camerarum nostrarum absque aliqua vindicta habeantur
nisi in usum non attrahant. Si autem in pluribus infra quatuor
denariis ipsa sex pondera diminucionem paterentur , extunc eis
vindictam merito possent vendicare Universi autem mercatores
cum novis denariis nostre monete forum faciant in forizacione an-
tiquorum denariorum; argentum emptores et aurum , si qui repe-
rientur, per comites camerarum nostrarum in rebus inventis pu-
niantur. Mercatores autem de rebus consvetis lucrum camere sol-
vant, prout est consvetudo regni, et si aliquis mercator res suas
de iure amiserit, de eisdem due partes, nobis terciam partem co-
mites camerarum percipiant. Volumus ut famulos et servientes c0-
mitum camerarum nostrarum in quibusvis causarum articulis, nul-
lus comes vel iudex noster, preter nostram personam judicare va-
leat. Item similiter anno in presenti collectas marturinarum nos-
trarum inter fluvios Zaua et Draua, cum omni plenitudine iuris
earum Banoschis, Nezethis et ponderibus in nostro banatu consti-
tutas , pro mille et trecentis ac quinquaginta marcis denariorum
novorum nostre monete eisdem Jacobo, Nicolao Zuetk , magistro
Raphaelo et Mychaeli duximus collocandas, salvis strennis nostris
de collecturis marturinarum et camere nostre, volumus ut de mar-
turinis nostris pecuniam nostram in ducentis vel in pluribus mar-
cis nobis portent vel mittant, salvo hoc, quod si alicui in minori
quantitate de pecunia nostra dari faciemus, hoc non pretermisso,
I. TKALČIĆ,
collectas marturinarum nostrarum vel lucrum camere nos-
ere aut solvi facere non curarent homines possessionati in
onibus , talium comites camerarum nostrarum descendendi
habeant facultatem. Homines autem nostri dignitates a
ibentes in eorum dignitatibus et redditibus priventur; donec
sque emenda ex parte talium comitibus camerarum nostra-
;. Marturinas nostras autem inter Zauam et Drauam, ubi
eterito nobis dicaverunt, dicandi et exigendi super tales,
ere tenentur collectores marturinarum nostrarum habeant
>m, lucrum camere nostre comites camerarum nostrarum
auam de rebus consvetis exigendi habeant potestatem. Nec
termittimus , quod si qui collectoribus marturinarum nos-
in dicacione marturinarum contradixerint et se dicari non
int prout alias, honori banatus marturine fuissent dicate
jenis termini assignati per comites camerarum nostrarum
gosdem camerarios nostros et collectores marturinarum nos-
cum eorum instrumentis, quibus se excusarent a solucione
narum nostrarum, coram nobis vel vices nostras gerenti de-
ompare(re), reddituri racionem de eedem. Datum Zagrabie in
Martini eonfessoris. Anno domini millesimo CCCXL quarto.
: na papiru u zemalj. arkivu N. B. A.fasc. 34 nr. 3.)
I.
gmentum notarum iudicialium civitatis Grečensis
annis 1359 et 1860.
causa que vertitur inter G. Ztaunich est ad octo dies.ad
vel ad finalem decisionem prorogata.
in quindenis Elias parvus tenetur dare Vanse iij cubulos
i
octavo die G. Ztaunich contra Henricum pellificem per
epoldi et Martinum fratrem Elie parvi super vituperii te-
im producere debet.
Georgius Gulachich contra Andream molendinatorem primo
non comparuit.
Peterko, filius Valtermi contra Golob molendinatorem per
n et Andream Pulani primo judicio testimonium producere
uper vituperiis et eduecione bicelli (7). .
ia tercia prozima ante festum beati NCicolai) confessoris.
usque octo dies debet Nicolaus, filius Elie, cum Iwan car-
) racionem ponere super quibusdam laboribus.
causa, que vertitur inter Jakmo & relictam Iwan selliparii
»m usque octo dies est prorogata, si concordia fieri poterit
artes.
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 23
Item causa Johannis Barbaci & Andree ad primum iudicium sui
adventus est prorogata.
Item causa, que vertitur inter magistrum Jacobum, filium Mar-
tini & N(icolaum) de Janua usque octo dies ad pacem est proro-
gata, si concordia fieri poterit inter partes.
Item G. sacerdos contra Henricum die octavo debet respondere.
Item Johannes clericus debet testimonio probare cum Stephano
Zauala, Johanne Hungaro & Marko contra Draganum sutorem die
oetavo.
Item tenetur Nicolaus de Janua solvere Benedicto sellipario die
octavo centum & sex denarios.
Item N(icolaus) organista contra relictam Thome primo citatus
non comparuit.
Item Kukulin & Kus contra Meynardum primo citati non com-
paruerunt.
Item Anna contra Johannem .Zobota secundo citata non com-
paruit.
Item Johannes Zlatolazy die octavo debet juramentum deponere
super facto furtui contra G. Ztaunich.
Item Domianus de Kraleuch contra Chernech primo citatus non
comparuit.
Item causa, que vertitur_ inter Opath & Golobicha usque octo
dies ad pacem est prorogata.
Item Francha aurifaber die octavo promisit racionem ponere si
poterit super quadam terra contra Stephanum Saluyeh.
Item .. latbych secundo citatus non comparuit.
Item Andreas, die octavo contra N(icolaum) debet respondere.
Item Wikerina molendinator contra dominum Gerinum, secundo
citatus non comparnit. :
Item Dominicus, contra N(icolaum) Zanar, primo citatus non
comparuit.
Item Wikota contra Jacobum, primo citatus non comparuit.
Item N(icolaus) sartor contra Paulum pictorem primo citatus
non comparuit.
Item Radozlaus contra Pauko, primo citatus non comparuit.
Item Benedictus selliparius probavit cum testimonio fidedigno
duarum personarum contra Iwan, ideo primo iudicio iudices faci-
ent sibi plenam iusticiam.
Item Demetrius contra P. Gedich, secundo citatus non comparuit.
Item Domianus contra Marenum primo citatus non comparuit.
Item Petk contra eundem primo citatus non comparuit.
Item Martinko contra P. Godich primo citatus non comparuit.
Item Elias parvus primo iuđicio adventus domini Petri iudicis
contra Marenum Zelar debet respondere.
Item Jacobus Kun contra Lanchelotum secundo citatus non com-
aruit.
Item Thomko die quintodecimo debet solvere Chureno iij pen-
sas minus uno (i. e. denario) quia super eas juravit.
1. TKALČIĆ,
a feria prozima post festum conceptionis beate virginis.
, que vertitur inter Andream & Nicolaum rufum, ad
acem est prorogata.
is organista contra relictam Thome sartoris, secundo
mparuit.
Zeorgii Ztaunich & Henrici pellificis usque diem octa-
est prorogata.
contra Jarch, die octavo debet respondere.
facto debiti Johannis villici vici Latinorum & Iuan
nendam racionem usque octavas terminum recepe-
1uidem racione, si idem Iwan remanebit eidem de-
tavo die solvere tenebitur.
žontra Ilianam primo citata non comparuit.
aren contra Blasium primo citatus non comparuit.
\us) sartor contra Paulum secundo citatus non com-
> contra Georgium primo citatus non comparuit.
contra Valentinum sacerdotem primo citatus non
vel plura folia).
ia sexta prozima ante festum beati Cle(mentis).
lus Mykus Woyzka nomine , octavo die contra fra-
t tercius iurare debet.
er Gerypus de Spinal per totam communitatem re-
iramentali depositione omnia & singula per dominas
onsortem Pauli vigilatoris atestata pro parte Jo-
i, sicut in litteris nostris ipsi concessis continetur,
irmavit.
que vertitur inter (3. Ztaunich & Michaelem & An-
:to dies ad pacem est prorogata.
us Bolog contra Andream de Spinal ad octo dies
um ad respondendum.
, que vertitur inter Cursam & Barcuchium per N.
ad octo dies ad pacem est prorogata.
parvus contra Vrse, primo citatus non comparuit.
que vertitur inter Johannem frenatorem & Michae-
ad octo dies ad pacem est prorogata.
>ch Ztrelar contra Blasium, primo citatus non eom-
ael filius Orthof secundo contra eundem.
pistrix contra Symonem, octavo die debet iurare.
1 contra Jarch primo citatus non comparuit.
us filius Ztoyani contra Petrum filium Iuerni secundo
»mparuit.
que vertitur inter Michaelem dictum Saffar & Jaco-
adventum domini Petri iudicis est prorogata.
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 25
Item Videch contra magistrum Martinum primo citatus non com-
paruit. '
Item Chernchech Zelezche in quindenis tenetur dare Johanni
Silenchich iiij pensas & decem denarios.
Item Demetrius Brayn contra filiam God, primo citatus non com-
paruit.
Item causa, que vertitur inter Iuan Plauech & fratrem Valen-
tini sacerdotis, ad octo dies per testes ad pacem est prorogata.
Item causa que vertitur inter G_Ztaunich & filium God ad octo
dies ad pacem est prorogata.
Item Martinus gener Stanech contra Chernech parvum secundo
citatus non comparuit.
Item octavo die Pausa tenetur quasdam litteras contra Kurko-
nem exhibere. *
Item Draganus sutor contra Johannem clericum primo citatus
non comparuit.
ltem Wikinaus molendinator contra Gerynum primo citatus non
comparuit.
Item Nicolaus filius Elie contra Tuan primo citatus non comparuit.
Item causa, que vertitur inter Johannem Zlatolazi & G. Ztaunich,
ad octo dies est prorogata. '
Item Symon sacerdos contra Iuaninum primo citatus non com-
paruit.
Item dominus Mykech filius Francisci procuratorio nomine pro
Endry famulo suo ad octo dies contra Petrum, fratrem Jaxe re-
cepit terminum ad respondendum.
Item causa, que vertitur inter Domianum sulorem et N(icolaum)
Kukulin, ad octo dies ad pacem est prorogata.
Item Maren zolar_usque quindenas tenetur solvere Petro XL
denarios.
Item Nicolaus de Janua contra Benedictum selliparum primo
citatus non comparuit.
Item Dominicus filius Chepk oetavo die contra Petrum fratrem
Jaxe met tercius iurare debet.
Item octavo die Paulus vigilator contra Georgium preconem per
Obramum super LX denarios testimonium producere tenetur.
Item causa, que vertitur inter G. Ztaunich et Henricum pellificem,
ad octo.dies ad pacem est prorogata.
Item Myehael, filius Kuche, contra Endry primo citatus non com-
paruit.
Item octavo die Maren et Jakmo tenentur comparere.
Item causa, que vertitur inter Jacobum Zirotka et Cernkam mu-
lierem, ad adventum domini Petri iudicis est prorogata.
Item Saluyceh contra Jakmo primo citatus non comparuit.
Item Iuan contra Benedictum selliparum secundo citatus non
comparuit.
Item causa, que vertitur inter Jakmonem & relictam Iuani Lo-
ripedis, ad adventum domini Petri iudicis est prorogata.
I. TKALČIČ,
Gerden usque quindecim dies tenetur dare Andree iiij cu-
rumenti.
Mathey frater Vanse contra Katharinam uxoreni Sose, primo
non comparuit.
Iuan Gerbauech medium baculum cere tenetur dare Ma-
sque quindenas.
octavo die Blasius lucifigulus met tercius & Luchachius
licolay pistoris similiter met tercius contra Myke iaculato-
rare tenentur.
mod tercia feria prozima post festum beate Katerine virginis :
o Dragafius sutor contra Johannem elericum primo citatus
mparuit.
Nicolaus carpentarius contra Iuan longum ad octo dies
terminum ad respondendum.
Iuan iaculator contra Meynardum primo citatus non com-
Elias parvus contra Vanse secundo citatus non comparuit.
octavo die Domko tenetur contra Churen producere testi-
\ super eo, quod dum ipse vineam sibi resignasset ipse
eam recepissćt, si quoque testimonium producere non pos-
une fides ipsi Churen adiudicabitur.
Symon sacerdos contra Iuaninum preconem secundo cita-
1_comparuit.
Endry filius Mathias contra Crizozlaum primo citatus non
uit.
Janchech Ztrelar contra Blasium ad octo dies recepit ter-
ad respondendum.
Petrus filius Iuerni contra filium Ztoyan octavo die per
lauech, Emericum Kochich et Iuaninum preconem super de-
[ pensis et XXV currentibus similiter testimonium produ-
quia tercio citatus non comparuit ideo in iudicium incidit
»ensarum.
Mychael faber usque quindenas tenetur solvere Blasio XX Xiiij
s, quos sub iuramentali depositione sibi eum teneri com-
t, quia in tercia citacione non comparuit.
Elias parvus contra Mykus primo citatus non comparuit,
octavo die Benedictus sellipar contra Iuanum generum fra-
štodis per Nycolaum de sancto Symone et uxorem N(icolai)
iiche super vituperiis testimonium producere debet.
idem Iuan eodem die contra dictum Benedictum met ter-
per verberibus iurare debet.
Herxa_usque quindenas tenetur solvere Cusiloni sutori 1.
denariorum.
Martinus gener Stanech usque quindenas tenetur solvere Cher-
irve VI pensas denariorum, quibus sub deposicione iuramen-
eum teneri comprobavit, quia tercio citatus non comparuit.
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 27
Nota, quod feria sexta prosima ante octavas beate Katerine:
Item Georgius Pluznich contra Henricum Drabar primo citatus
non comparuit.
Item Endry contra Crizozlaum ad octo dies recepit teriminum
ad respondendum.
Item Andreas contra Johannem Barbacum ad octo dies recepit
terminum ad respondendum.
Item Mathey frater _Vanse tenetur primo iudicio exhibere lite-
ras de virgulto.
Item Andreas contra N(icolaum) ruffum, primo citatus non comparuit.
Item causa que vertitur inter Iuan Plauech, fratrem Valentini
sacerdotis, ad primum judicium adventus Czani in Z(agrabiam) est
prorogata ad pacem.
Item causa J. Z. et G. Z. ad octo dies est prorogata.
Item causa, que vertitur inter Maren Zolar & Jakmonem racione
debiti relicte Jurkonis, ipse Jakmo causam amisit. —,
Item Michael Anthonius & Iuech sutor pro verberibus in Geor-
gium Ztaunich illatis usque quindenas eo modo quilibet in una
marca est convictus pro ipso G. et in media quilibet pro judice.
Item idem Mychael convictus est contra Johannem frenatorem
racione vituperiorum & verberum in duabus marcis & in media pro
judice. '
Item causa, que vertitur inter Pausa & Kurkonem, ad adventum
domini Petri iudicis in Z(agrabiam) est prorogata.
Item Nicolaus Bolog usque octavas epiphaniarum domini debet
solvere assumptive (?) XI pensas denariorum sub tanto honere (?) ju-
dici, solumodo sine dilacione super bona sua.
Item causa Demetri & Petri Godych usque octo (dies) ad pacem
est prorogata, si poterunt concordare, si autem (non), plenam ius-
ticiam faciemus.
Item Radozlaus contra Pauko secundo citatus non comparuit.
Item Kukulyn contra Meynardum secundo citatus non comparuit.
Item Iuanko contra eundem primo citatus non comparuit.
Item N(icolaus) contra Endry primo citatus non comparuit.
Item Gurgek contra Andream tercio citatus non comparuit.
Item Iuanin die octava debet iurare contra Symonem sacerdo-
tem super duobus florenis.
Item Henricus die octavo debet testimonium producere cum
Herxa contra Georgium sacerdotem prebendarium super quadam
fideiussione.
Item Martinus filius Anthonii die octavo debet comprobare tes-
timonio fidedigno contra litteras obligatorias Johannis cordam
abbatis et frater Godfridus easdem litteras exhibere.
Item Andreas molendinator contra Georgium Gulacich die octavo
debet testimonium producere super quadam concordia molendina-
ria inter ipsos. |
Item Malech contra Cernech primo citatus non comparuit.
1. TKALČIO,
1, quod anno domini MCCCLX, tercia feria prozima post
festum Epiphaniarum eiusdem:
no principaliter Petrus frater Jaxe quintodecimo die cum
personis concivibus nostris debet convincere quendam juve-
ohannem nomine, nomine raptoris sui sive lacionis, si non
nt concordare.
2 Thomas magnus contra Leypoldum, primo citatus non
ruit.
1 usque quindenas Petrus Zolar VI marcas et magister Iuan
X florenos solvere tenentur Martino fratri dicti Petri
1 causa, que vertitur inter Andream et Johannem Barbacum,
indenas ad pacem est prorogata.
1 causa, que vertitur inter eundem Andream et N(icolaum)
, ad primum judicium est prorogata.
1 Cernka ryznaricha octavo die met tercia contra Wolkma-
urare debet.
1 causa, que vertitur inter Demetrium et Petrum, ad octo dies
orogata.
2 assignati sunt tres dies Cus carnifici, ut expediat se circa
um ruffum de debito, quo tenetur eidem.
1 licet Elias parvus Contra Marenum Zolar die in presenti
iset comparere, tamen non venit nec misi
a licet Domianus Voschar in presenti iudicio testimonium
Georgium preconem super duobus florenis producere de-
t, tamen non venit nec testimonium ut debuit produxit.
1 causa possessionaria Johannis barberii & Andree fabri ad
>m privilegii ad primum iudicium est prorogata.
a jurati indulserunt Martino genero Stanech de solucione sex
zum Cernech facienda usque quindenas, vel exigat sibi de
sore vel non.
2 de vendicione:domus quondam filii Pauletonis taliter extitit
ratum , ut si infra tercium diem Martinus Reyniz florenum
pro eadem, habebit ipsam servicio (?si) non, daba(u)ntur littere
ri principali.
quod feria serta prozima ante octavas Epiphaniarum domini:
no Herricus sartor usque quindenas tenetur solvere fratribus
atoribus unam _marcam.
1 octavo die Maren decanus per filium Rados et St(ephanum)
ih contra Eliam parvum testimonium producere debet.
2 Nicolaus Kukulyn et Mychael contra relictam Mychaelis
citati non comparuerunt.
n octavo die idem St(ephanus) contra Eliam iurare debet
quod quantumcumque de fratre (?) recepisset, tantum denarios
(?) solvisset.
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 29
II.
Curiae item numerus inquilinorum et taxa eorundem
* in civitate Grečensi.
annis 1367 et 1868.
Item Marticha una curia.
Item quondam magistri Iuan una curia.
Item quondam Gordone media curia (solvit iij pensas).
Item Radcech sacerdos media curia (solvit c. denarios).
Item Pine media curia (solvit Pina medium).
Item Gungek media curia.
Item Nicolai ruffi, una curia cum media (solvit iij florenos).
Item Mariaa, media curia (solvit vilicus ij pensas pro ipso).
Item Nicolai pistoris, media curia.
Item quondam ŽZtoyan, media curia.
Item Crisani pistoris, media curia.
Item Johannis pistoris, media curia.
Item Stanech, media curia (solvit Stlanech] XXXV, solvit Petrus
filius Paulini de quarta, solvit minus vij.
Item Boynik , tres quarte (solvit LXXV, uxor Boynic solvit vide-
licet LX, solvit totum videlicet.)
Item Matey, media curia (solvit Mathey XL-+- solvit... međium.)
. Dionisy, media curia (solvit ij pensas).
2. . una curia.
mn solvit Henrico XXX Viij.
Item Petri Zolar, una curia cum quarta.
Item magistri Georgii, media curia (defalcavit sibi pro debito suo).
Item Nicolai de Vrnouch una curia (solvit quartam dimidiam pen-
sam et solvit ij pensas minus ij denar).
Item Jurizlai et Ratk, media curia.
Item Marcus Zequirich, una curia minus octava.
Item Democh, quarta cum octava.
Item magistri Georgii, filii Blasij, quarta cum octava.
Item Vrbani sutoris, una quarta (defalcavit sibi pro debito suo
LXXV, hoc dacium).
Item Chernka, una quarta.
Tercia insula sequitur.
Primo domine Anne, una curia.
Item Crisani, tres quarte.
Item filiorum Jacobi media curia (solvit domina Kacakua LXiiij).
Item Petri sutoris, media curia.
Item Nicolai aurifabri media curia.
Item genitorum (cognatorum?) Ztanech, una curia (solvit Simon
XL denarios, alia vice XL solvit.)
Item Georgij, filii Nicolay, quarta cum octava.
Item Wik molendinatoris quarta cum octava (minus viij den.).
Item Johannis Zagouith, media curia (solvit ij pensas).
1. TKALČIĆ,
Pthichkouich, una curia.
)d, tres quarte (solvit quartam dimidiam pensam).
Vardieh, tres quarte.
1 Vrbani, media curia.
una octava.
Benedicti, una octava.
una quarta,
media curia cum octava.
, quarta cum octava.
is, media curia. |
media curia (solvimus sibi debitum). 1
h, media curia cum octava (solvit Plauee medium).
2, media curia cum octava (defaleavit in debito Dra- |
ni (?) media curia. i
ini (?) media curia. . i
filie Nicolai januensis, media curia. |
tij carnificis una curia (solvit C. Xiij, solvit Paula LXXV).
7 carnificis, media curia (solvit minus XI, den.).
um Malech media curia.
Quarta insula sequitur.
. media curia (solvit iij pensas). |
), media curia (solvit totum minus V den.).
um Stephani judicis, media curia cum quarta (solvit
mator iij pensas & XXX den.).
i media curia, cum quarta.
y Kucich media curia (solvit ij pensas). .
aurifabri, media curia (solvit iij pensas, minus iiij den.).
Cuech, media curia (solvit LXiiij den.).
Icheni, media curia (solvit minus xij den.).
n Strezak, tres quarte.
ih, una curia cum octava (solvit V pensas, minus octava). i
ri Petri, fili: Martini, due curie cum quarta (solvit viij
)
Sequitur quinta insula.
a Symonis, una curia.
condam judicis, due curie.
ey una curia (solvit Paulis iudex de quarta).
i una curia.
m Petri Krapech, tres quarte (solvit).
i, media curia.
nj & Andree, media curia.
nij, filii potini una curia (Defalcavit pro debito Mar-
+ sui).
nani sutoris media curia (solvit LX den. alia vice LX).
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 31
Item Dragech media curia (solvit iij pensas).
Item magistri Akus, media curia. (
Item Vidomerij una quarta.
Item Mathie notarii una curia.
Bequitur sexta insula.
Primo Laurencius sacerdos media curia.
Item Crisani, media curia.
Item Petres, media curia.
Item Mareni, media curia (solvit ij pensas).
Item Imersol una octava.
Item Pauli literati una curia cum quarta et octava (solvit unam
marcam et C. den. et vi den. cum vagio, quod stat pro tri-
bus pensis , xiij den.). |
Item Mykech iudicis due curie.
Item Endre, media curia (defalcavit pro debito suo, et residuum
suum debitum solvit sibi).
Item Vidgoy, media curia (defalcavit in debito Endrey).
Item filiorum Valentini una curia (solvit unam marcam et V den.
solvit Petrus den vij, quartis).
Sequitur septima insula.
Primo. Marci, una quarta (solvit).
Item Zcepani, una quarta.
Item Elie, tres quarte (solvit iij pensas).
Item relicta Gianini una curia cum quarta (solvit medium).
Item relicta Georgij tres quarte (demisit comunitas tres partes
istius colecte magistro scolastico).
Item Sebastiani una curia (iudex est).
Item Pauli pictoris, media curia.
Item Rade media curia (solvit iij pensas).
Item organiste et Demetrij una curia (solvit organista iij pensas).
Item Nicolai arcupari, media curia (solvit LX).
Item Thome, filii Cemer, una curia (solvit minus C. den.).
Item filiorum Abrae, media curia (solvit Zauala LXXV den.).
Item Iuan carnificis media curia (solvit C. et V den.).
Item Niclini media curia (solvit ij pensas).
Item Georgii, media curia (solvit medium).
Item Georgii Hungari una curia (solvit unam marcam).
Item Jurkonis media curia. |
Item Maley una quarta.
Item Pauli Smina una quarta (solvit XL et XX).
Item Jobannis una octava.
Item Crisani una quarta.
1. TKALČIČ,
Sequitur_octava insula.
me, filii Cemer, una cu
is Crispi una curia (solvit dominus Johan
zinus quatuor den. solvit medium; et Andr
iolomei media curia.
3, condam judicis, media curia.
inis Laurencii, una curia, minus octava (ju
stacionarii, media curia.
»nij, media curia.
ei, Martini & luan, una curia (solvit Tuan
nus de quarta & Thadeo defalcavi in ma
juravit, quod non fuit in Jegustro).
je Clara, una curia.
vi Bele, tres quarte.
orii aurifabri, tres quarte.
e Andree tres quarte (comunitas dimisit si
ch aurifabri, una curia cum quarta.
Nona insula.
rum Martinkus, una curia.
mis, filii Anthionij, due curie (judex est).
e Pintikachy media curia (solvit).
ini media curia cum octava.
stacionarii tres quarte.
ne, media curia
mis media curia.
ielis Hudlep una euri
icy una curia (relaxavi pro debito suo).
Bonioli una curia cuni media (relaxavi pro
ii Petri Ligerij tres curie cum quarta (defa
šuo omnes eurias suas et aliorum circa ip
\ et filii Mauri et išij pensas Janchec aurifabr
arpentarii mediam curiam
sularum facit centum curias et decem minu
Vicus Teutonicorum.
wnis sutoris, quurta cum octava.
ani Kordar, quarta cum octava.
media curia.
Ji quarta cum octava.
trij quarta cum octava.
lonis una quarta.
Vikote, quarta cum octava.
a Pauli Bobek, quarta cum octava.
e, una quarta.
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIBKU. 33
Item Thome sutoris, una quarta.
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Petri sutoris, una quarta.
Giurak sutoris una quarta.
Gregorii Jaxa, media curia.
Jurich sutoris, una quarta.
Matey sutoris una quarta.
Nicolai piscatoris una quarta (solvit XL).
cuiusdam vidue una quarta, que dicitur relicta Iuani.
quorumdam orphanorum de vico Latinorum, media curia (sol-
vit iij pensas Petres tam pro suo dacio, quam pro ista me-
dia curia).
cuiusdam textoris, una octava.
Nicolai sutoris, una octava.
relicte Marci, una quarta.
filii Chueth Oroznik, quarta cum octava.
quorumdam villanorum, quarta cum octava (solvit Cusec
medium).
Akus, media curia.
Mareni sutoris, una quarta desolata.
filii Maline una quarta.
Johannis filii Cemer una quarta.
Myechaelis literati una quarta.
condam Benconis, una quarta (solvit).
alterius Benconis una quarta.
filii Myke, una quarta (solvit XXXViij den.).
Andree molendinatoris, quarta cum octava (solvit C. den.).
Jane lucifiguli, una quarta.
Juri lucifiguli, una quarta.
Nicolai, una quarta.
Cussilonis media curia (solvit).
Vidonis una quarta (defalcavit porcum suum in dacio suo et
suorum vicinorum).
Radech, una quarta.
Andree fabri una quarta.
Radech una quarta (solvit Johannes Netergey pro eo LXXV).
Gemez, una quarta (deialcavi dacio Endrey pistoris).
Nicolai una quarta.
Gregorij, una quarta.
Martini, una quarta.
Dragani, una quarta.
Dragilonis, una quarta.
Matey de Gradchan, quarta cum octava.
Doklesiu (Doliu?) una quarta.
Martini una quarta (solvit).
Nicolai, quarta cum octava (defalcavi L den.).
Cerne una quarta (solvit).
relicta Iuani, una quarta.
Cernech una quarta.
STAR. VII. 3
1. TKALČIČ,
i una quarta (defalcavi pro debito suo et haduc te-
sic] communitas).
una quarta (defalcavi pro debito suo et dacium Go-
lendinatoris sui).
2 Johannis Zlatolazy, media curia.
utoris media curia, minus quarta.
Mahnin, una quarta.
is sacerdotis, media curia.
s, media curia.
s Jancha, media curia (solvit XL).
Petri judicis, media curia.
Terxe, media curia.
utoris, una quarta.
Georgii, media curia (defalcavi pro debito suo).
Zobote, media curia.
ucifiguli, una quarta (defalcavit in dacio suo, resi-
olvit).
s archidiaconi media curia (solvit de media curia).
t Fabiani, media curia (solvit medium Fabianus).
media curia.
ti sellipari, media curia.
et Cussilonis media curia (solvit relicta Cusilonis).
Georgij, media curia.
i, media curia.
Vaneheloti, media curia (solvit ij pensas et solvit me-
XL).
fabri, una quarta.
una quarta.
Korpan, media curia.
senatoris, media curia (solvit).
Kordar, quarta cum octava.
,s sellipari, quarta cum octava.
media curia (defalcavi pro debito suo).
i Lourandi, media curia (judex est).
, media curia.
Johannis, media curia *(solvit unum florenum),
ustodis, media curia.
senatoris, media curia (defalcavi pro debito suo, solvi
marcas).
sacerdotis, media curia.
Erney, media curia (solvit Benedictus medium).
oris, media curia.
et Marci, tres quarte (solvit Marcus medium, et Em-
itor LX).
una quarta (solvit XL).
lis Tomasini una quarta (defalcavi pro debito filii
laquecipari, una quarta (solvit XXXXxXiij).
DVA ODLOMKA ZA POVIRST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 35
“Item Lucasij sellatoris, una quarta (defalcavi pro debito suo).
Item Marci Kriuina, una quarta (defalcavi pro debito suo).
Item Mykus oztrogar, una quarta (solvit XL).
Item Fabiani Ozymech, una quarta.
Item Johannis sutoris, una quarta.
Item Stephani Zauala, una quarta.
Item Mikech condam judicis, una quarta.
Item Petri, una quarta.
Item condam Jacobi Bele, una quarta.
Item Kapuzta, una quarta.
Item relicta Brateni, una quarta (defalcavi pro debito suo).
Item Chuetk, una quarta.
Item filii Hazarie, una curia cum quarta (debitum suum golvit).
Item cuiusdam Hungari, una quarta (solvit).
Item Nicolai, una quarta.
Item alterius Nicolai, una quarta.
Item Endree Skerlcheuich, una quarta (solvit L).
Item ibidem vivus, una quarta.
Item Iuan et Stephani, una quarta.
Item Petri condam iudicis, una curia.
Item Dominici, una quarta.
Item Cussilonis media curia cum octava (defalcavi pro debito 8Uu0).
Item Jacobi, filii Jake, media curia (defalcavi pro debito suo).
Item Jacobi Bele, Micula et Iuech , una curia (solvit Iuec terciam
partem, solvit Micula C. den.).
Item Michaelis Hungari, una curia (solvit iij pensas).
Item Iuech, media curia (solvit Paulus LXXXX et Chernba sol-
vit LVij).
Item Gardauech, una quarta (defalcavi pro debito a0).
Item relicte Bencech, una quarta.
Item Dragona, una quarta.
Item Dragizlai, una octava.
Item condam Michaelis, una octava.
Item Kyrini, una quarta (solvit XL).
Item Matey sutoris, una quarta (solvit L solvit totum).
Item Stephani sutoris, una quarta (solvit XL).
Item Iuan Votuinich, una quarta (solvit L).
Item filii Reyncz, una octava.
Item Gurgek fabri una quarta (solvit L minus uno den.).
Item Petri nosar, una octava.
Item Pauli pictoris, una quarta (solvit L).
Item relicte Kozech, una quarta.
Item Teutonici lapicide, una quarta (solvit L).
Item Thome piliatoris una quarta (solvit XL).
Item Egidii, una octava (solvit XXij).
Item Farcasii fabri, una octava (solvit LV). |
Item Demetrii piliatoris, una octava (solvit relicta Conch pro ipso).
Item eiusdem una quarta.
1. TKALČIĆ,
una octava.
una quarta.
toris, una quarta (solvit L).
utoris, media curia (solvit iij pensas et V den.).
Fhome frenatoris una quarta (solvit LX).
ris quarta cum octava (solvit ij pensas et V den.).
recii, media curia.
ri, media curia (solvit ij pensas).
sutoris una curia (defalcavi pro dacio suo).
una quarta (solvit quatraginta ij).
juarta cum octava (solvit, quia defalcavi pro debito
ibet dare xiij).
et Kun due curie minus octava (solvit Jacobus de
ius oetava, solvit Kun viiij pensas).
ioldi et Kun una curia cum octava (solvit LXXXX
>r medium).
pellificis, una quarta (defalcavi pro debito suo).
3 fabri, quarta cum octava (solvit LX).
curiarum vici exterioris facit curias LVII, minus
Nova villa civitatis.
»hannis de Gorymla, media curia (solvit LXXV).
nedia curia (defalcavi pro debito suo).
sartor, una quarta.
faretripar, una quarta.
jartor una quarta (solvit, minus V den.)
dai Januensis una curia, minus quarta.
Clare, media curia (solvit medium cum illis tribus
um quibus tenebatur Crisanus et alia medietas non
tur in litteris suis et iudex et communitas mediam
hk
daucich, una quarta.
lykech una quarta.
Johanis una octava.
ke, media curia.
ina quarta.
Malech, una quarta.
ti, una quarta (defalcavi pro debito suo).
riarum ville nove facit curias quinque et quartam
npmarum curiarum predictarum facit curias ducen-
unam et mediam curiam cum octava, adhuc unam
lefalcantur curie judicis, juratorum et notarii ac alio-
ncium viginti octo et una octava. Restant curie, que
, ducente quinquaginta quatuor cum media.
iuxta taxam prenotatam marcas trecentas octoginta
or pensas minus decem denarios.
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 37
Nota, quod anno domini millesimo CCCLXVIII, tempore judicatus
domini Petri fit Donati, judicis civitatis Grechensis, numerus inqui-
linorum et tara eorumdem circulariter infra sunt conscripta:
Primo in curia Anthonii, filii Vidonis, Martinus car-
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
pentarius (solvit) XL. den.
in curia filiorum Chopur, Symon Hungarus (solvit) XL. den.
in curia Gungek judicis, Chernech (solvit) XV. den.
ibidlem eadem in curia Janchech piscator (solvit) L. den.
Guri, ligonista, ibidem (solvit) X. den.
in curia domini Luce _ de Ztenichnak , My-
kech ligonista (solvit) X. den.
in domo domine Flacer, relicte Thome filii
Gurgini, Petrus ligonista — * (solvit) X. den.
in domo Johannis Parlerij, Stephanus lapicida (solvit) XX. den.
in domo comitis Iuan, filii Iuan, Martinus
ligonista (solvit) X. den.
in curia magistri Stephani, filii Mykch bani,
Petrus ligonista (solvit) X. den.
in domo missus Perotus,.frater Gerini (solvit) CC. den.
in curia Petri archidiaconi, Vido ligonista (solvit) X. den.
in curia Lacchk lapicide, Mykus ligonista (solvit) X. den.
Gothech eadem in curia, ligonista (solvit) X.den.Vij
ibidem Thomas, similiter ligonista (solvit) X. den.
in curia relicte condam Janchech sagitiparii,
Royko ligonista (solvit) X. den.
eadem in curia, Skurianech , similiter ligo-
nista (solvit) X. den.
ibidem Paulus, teguliparius, filius Madone X. den.
in domo Guerdak Mathey, dictus Slek , li-
gonista XXV.den.
ibidem Kuren, similiter ligonista (solvit) X. den.
Crisan carnifex ibidem, ligonista (solvit) XX. den.
in domo Johannis Barberii, Georgius ligonista (solvit) X. den.
in domo Martini sutoris Iuchech, dictus Si-
bithich (solvit X. den.
in curia Kus carnificis, Georgius ligonista koli X. den.
ibidem Iuchech similiter ligonista solvit) X. den.
in domo Kraunirme, Wichey ligonista (solvit) X. den.
ibidem Merclinus, ligonista (solvit) X. den.
in domo Barchuchy, Gregura ligonista (solvit) X. den.
in domo Zobkonis, Herricus earnifex (solvit) XX. den.
in domo Friclini lapicide, Herman (solvit) X. den.
in domo Kuse, antea Johannis carnificis,
Friclinus solvit) X. den.
ibidem Blasius, ligonista solvit X. den.
eadem in domo Paulus ligonista solvit) X. den.
in domo Dampiani de Ugra, Matheyko ligonista (solvit) X. den.
I. TKALČIĆ,
lam Sugeth, Paulus carintinus,
solvit) X. den.
ai, fiii Odolas, Vinco ligonista (solvit) X. den.
ius, similiter ligonista solvit) X. den.
ichek , Iuan, dictus Cezar , li-
(solvit) X. den.
lam Marci de Wlkomerch, Mar-
(solvit) X. den.
iche, filius Solyni (solvit) X. den.
*e condam Meynardi, Lucas
. (solvit) X. den.
že, filii Matheus, Marko ligonista (solvit) XX. den.
konis, Cwethk sutor (solvit) XX. den.
nes ligonista (solvit) X. den.
gii sacerdotis, Guerdak ligonista (solvit) X. den.
kus Zekirich, Iuan ligonista Pon X. den.
es carnificis, Kusak fistulator (solvit) XX. den.
ws, ligonista (solvit) X. den.
3e, unus pauper homo (solvit) X. den.
imi carnificis, Iuan carnifex (solvit) X. den.
icti Prezmeg, Dampyanus li-
% / (solvit) XXV den.
igonista (solvit) X. den.
n de Zanabwr, Kruseli, ligonista (solvit) V. den.
iel Petri, Iuan vigil X. den
ži, Vithk ligonista (solvit) X. den.
ne, Iuan ligonista (solvit) X. den.
zorii diti Waschar, Nicolaus
(solvit) X. den.
nes ligonista (solvit) X. den.
no Iuan ligonista X. den
dicti Solder, Iuan ligonista (solvit) X. den.
zeni, Chernech, dictus Zelezche (solvit) XX. den.
m Radech, Thomas carpentarius (solvit) XX. den.
:gii sacerdotis de Turieva pola,
onista (solvit) X. den.
šinus, similiter_ligonista (solvit) X. den.
pe mulieris, Endree ligonista (solvit) X. den.
ligonista (solvit) X. den.
. filii Matheus, Cursa ligonista XX. den.
di sacerdotis de Pola, Kranisma
šta (solvit) X. den.
<ouoy,' Crisan _ligonista (solvit) X. den.
Laytrich ligonista, (solvit) X. den.
slaij Voschach, ligonista (solvit) X. den.
4 similiter_ligonista (solvit) X. den.
ech nepotis Pauli condam ju-
ronista (solvit) X. den.
i
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
Item
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIX VIEKU. 39
in đdomo Ugrinchich, Jakech ligonista (solvit) X. den.
in domo Iuan Chudanchich, Iuan ligonista (solvit) X. den.
Paulus ibidem, similiter ligonista (solvit) X. den.
in domo parvi Chernech, Marco vigil (solvit) X. den.
in domo Thome, Endree ligonista (solvit) X. den.
in domo Marcus, Stanko ligonista (solvit) X. den.
in domo Petri, filii Giureni, Stephanus (solvit)
X. den. filius Franussa.
ibidem Vlxa, ligonista X. den.
ibidem Mykech (solvit) X. den.
in domo Gunge et Kate mulierum, Tuan mo-
lendinator (solvit) XX. den.
in domo Dragos, Matey ligonista (solvit) X. den.
in domo Kyrini, filii Vlxe X. den.
ibidem Gernia ligonista (solvit) X. den.
in domo Iuan Obramkonis, Iuan fistulator (solvit) X. den.
ibidem Gregorius ligonista (solvit) X. den.
in domo Pauli sacerdotis, Kussilo habens
vineam (solvit) XX. den.
in domo Iuank et Thome. Cussilo pistor panis (solvit) XX. den.
in domo Videch, Antbonius ligonista (solvit) X. den.
in domo Ztarkne, Dyonisius habens vineam (solvit) XX. den.
in domo Salamonis, Georgius ligonista (solvit) X. den.
in domo Johannis Silenchich, Crapech (solvit) XX. den.
ibidem Iuan ligonista (solvit) X. den.
in domo Dragos, Johannes ligonista (solvit) X. den.
in domo Gunge mulieris, Georgius habens vi-
neam (solvit) XX. den.
in domo Gregorii dicti Skerta, Gregorius
piscator (solvit) XXV den.
in domo Iuanka, Georgius dictus Gulatich (solvit) XX. den.
ibidem Marco, habens vineam (solvit) XX. den.
in domo relicte Zelezen, Lucas (solvit) XX. den.
ibidem Elia (solvit) XX. den.
ibidem Cussilo, habens vineam (solvit) XX. den.
in domo Dyonisii vigilatoris, Paulus ligonista (solvit) X. den.
in domo Martini carpentarii , Nicolaus ligo-
nista (solvit) X. den.
in domo Mateij de Krauarzka, Alexander (solvit) XX. den.
ibidem Dampmianus habens vineam (solvit) XX. den.
in domo relicte Paulini, Endre pistor habens
vineam (solvit) XL. den.
in domo relicte Pause, Emricus fistulator (solvit) X. den.
in domo liberorum condam Blasii dicti Brem- .
niak, Copun ligovista (solvit) X. den.
in domo Petri, famuli Georgii, condam decani,
Kuse, ligonista (solvit) X. den.
iu domo relicte Petri Loytre Gregorius institor (solvit) XX. den.
s
er, >
IZA
PLO "o.
ww
TE s u kara
x. (o...
raid
PRE
doe
Prag
*
A
)
jd t
oo
m
mre
k .
4,
LO JA “> M ki
PAPE EK ks VAN A ara
>". mae ć
. le. < 7
Bia di
Ga EN,
Pan .." .
VT EI E TIOKETU
pa t 2 $
*
S “ 4
:. < ao 2
LU
..
.+.
a
P..
bh
Ej
Sla Za
ae
'
,
7
“
a
a
,
bs.
A.
_ sadu ? WE:
da 4 ih
a fes *.." 2
..
*-. .
40 L TKALČIĆ,
Item ibidem Stephanus carpentarius (solvit) XX. den.
Item ibidem Krokun (solvit) X. den.
Item in domo domini Petri Donati, nune judicis,
Egidius carpentarius (solvit) XX. den.
Prima insula.
Primo in domo magistri Nicolai Couch, dicti Leh-
cumbaldar XL. den.
Item ibidem Janslinus institor (solvit) XX. den.
Item in domo Pauli, filii Leonardi, Petko ligonista (solvit) X. den.
Item in domo liberorum J acobi, filii Dragech, Jan-
slinus lapicida, iiij pensas (communitas dimi-
sit sibi.)
Item in domo Gregorii Skerta, Gerdak cum ligone (solvit) X. den.
Item in domo Petri Couch, quidam carintanus sartor (solvit) X. den.
Secunda insula.
Primo in domo magistri Stephani , filii condam
Mjykch bani, Achko (solvit) XX. den.
(Benedictus. solvit XX. den.).
Item in domo Iuan, orologici, Obrad piscator solvit) L. den.
Item ibidem Micusius carnifex solvit) XX. den.
Item in domo Nandrag, Blasius solvit) XX. den.
Item in domo Bratk, Johannes dictus Solder solvit) XX. den.
Item ibidem Petres solvit) XX. den.
Item in domo Pine, Mathey ligonista . (solvit) X. den.
Item in domo Gungek, Endreiech ligonista golvit) XX. den.
Item in domo Marias, Stephanus solvit) X. den.
Item in domo Stefanelli, Kyrin solvit) XX. den.
Item in domo Matey naute, Benedictus ligonista (solvit) X. den.
Item in domo Dionisii de Rabuch, Cernech solvit) X. den.
Item ibidem Matheus ligonista. (solvit) X. den.
Item in domo Georgii decani, Georgius (solvit) X. den.
Item in domo Nicolai de Vrneuch, luan, fillus Rados (solvit) XX. den.
Item in domo Marcus Zequirich, Peter dictus Sestak (solvit) XX. den.
Item in domo magistri Georgii, filii Blasii, Iuan
carnifex XX. den.
Item ibidem Nicolaus sartor solvit) XX. den.
Item in domo Cernke mulieris, Iuan dictus Belech (solvit) X. den.
Tercia insula.
Item ibidem Dragozlaus solvit) X. den.
Item in domo Jacobi Kuzmich, Stephanus solvit) X. den.
Primo in domo Crisani, Georgius oh X. den.
Item in domo Petri sartoris, Fridlivus sartor (solvit) XL. den.
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 41
Item in domo relicte Pthichkouich, Emricus ligonista (solvit) X. den.
Item in domo relicte Vardich, Perusa institor Solvit) XX. den.
Item in domo Johannis auciparis, Irineus (solvit) X. den.
Item in domo Benedicti carnificis, Iuan , ligonista (solvit) X. den.
Item in domo Stephani , filii Mykech de campo,
Janslynus solvit) XX. den.
Item ibidem Corrardus solvit) X. den.
Item in domo Anthonii carnificis, Stephanus ligonista (solvit) X. den.
Item in domo Stephani, filii Bratozlai, Martinus (solvit) XX. den.
Quarta insula.
Primo in domo Thome Draxa (solvit) XX. den.
Item in domo Georgii, filii Mikoucha, Zdranye (solvit) X. den.
Item in domo Endre Kucich, Cernech golvit) X. den.
Item ibidem Anthonius solvit) X. den.
Item in domo relicte Cernech, Martinus X. den.
Item in domo Jobannis Wlchenych, Petrus solvit) XX. den.
Item ibidem Johannes solvit) XX. den.
Item in domo magistri Petri dicti Kws, Cuseth golvit) XX. den.
Item ibidem Paulus. solvit) X. den.
Item ibidem Crisanus solvit) X. den.
Dampianus | X X. den.
Paulich X. den.
Item ibidem Blasius ' solvit) X. den.
et Thomas (solvit X. den.
Quinta insula.
Primo in domo Pauli condam judicis, Endre car-
nifex solvit XX. den.
Item in curia similiter Pauli, Wlehko solvit) X. den.
Item ibidem Andreas solvit) XX. den.
Item in domo Dragney, Ztoyko solvit) XL. den.
Item in domo Mareni Kuzmich, Nicolaus solvit) XX. den.
Item ibidem Kus (solvit) X. den.
Item ibidem Ladimer, sartor solvit) XX. den.
Item ibidem Wik solvit) X. den.
et Dominicus sartor solvit) XX. den.
Item in domo Nicolai Jaklin, gladipar (solvit) iiij pensas.
Item in domo Anthonii, filii Martini Reyniz, Jaco-
bus sacerdos Ermenus (germanus?) (reces-
sit ante dacium) 1 marcam
Sexta insula.
Primo in domo Laurencii sacerdotis de s. Simone, |
Juan dictus scantaui solvit) L. den.
Item in domo Pauli literati Antonius solvit) X. den.
1. TKALČIĆ,
Paulus (solvit) XX. den.
uria_ domini Mykech, filii Hench , Ce-
la (solvit medium) XX. den.
m. Petri, filii Valterini , unus institor XX. den.
m Matey carpentarius X. den
em Ducey piscator (solvit) XL. den.
Septima insula.
domo Marci institoris, Miklan solvit) XX. den.
lomo Altauiz, Iuan sartor solvit) XX. den.
em Andreas, similiter sartor (solvit) XX. den.
em Sebastianus ligonista * (solvit) X. den.
lomo Sebastiani, Myhel solvit) XL. den.
lomo Demetrii Georgius solvit) X. den.
solvit) XX. den. *
omo Thome, filii Juan, filii Cemer, Micnla (solvit) XX. den.
lomo Obramkus, Endre dictus Zauala (solvit) XX. den.
lomo Mateij, Petrus pellifex solvit) X. den.
Octava insula.
domo Johannis et Thome, filiorum Ce-
, Gregorius (solvit) X. den.
lomo Andree Pulani, Symon solvit) XX. den.
em Iuan piscator solvit) XX. den.
lomo Bartholomei, Johannes solvit) XX. den.
lomo Micusii, condam iudicis, Janko li-
ista (solvit) X den.
rister Petrus gallicus ibidem (deletum) den.
lomo Johamnis , filii Laurencii Marenus (solvit) x den.
“ius solvit) X. den.
lomo Elie stacionarii, Laurencius tegu-
rius (solvit) X. den.
lomo Anthonii, Iuan piscator (solvit) XX. den.
(solvit) XX. den.
omo Jacobi, dicti Bele, Merclinus ligonista (solvit) X. den.
lomo Cusech aurifabri Martinus solvit) X. den.
solvit) X. den.
Nona insula.
domo Marimkusii, Stephanus famulus
tech X. den
lomo Johannis , filii Anthonii, Johannes
or solvit) XX. den.
em Iuan dictus Galga solvit) XX. den.
lomo relicte Pintikachy , Martinus ligo-
(solvit) X. den.
a
lomo Cosme aurifabri, Anthonius sartor
aleavi pro debito suo) 1 mare.
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIEKU. 43
Vicus Teutonicorum.
Primo in domo Span, Franchek ligonista golvit) X. den.
Item in domo Mareni Kuzmich , Petrus frenipar si XX. den.
Item in domo Demetrii, Mykech sartor solvid X den.
et Mychael ligonista X. den.
Item in domo Stephani, filii Wilkotha de Chuche-
rya, Dragech, sutor | solvit) XXV den.
Item in domo Andree de Gay, Wik sutor solvit) XX. den.
Item in domo Petres, Georgius piscator solvit) X. den.
Item in domo Corardi textoris, Anthonius sutor (solvit) XX. den.
Item in domo Nicolai de Popouch, luan ligonista (solvlt) X. den.
Item in domo Cusech de Kralouch, Paulus fal-
cator fenalis solvit) a den.
Item Maren lucifigulus in domo Sebastiani solvit) X. den.
Item in domo Puthocy fabris, Maly solvit) X. den.
Item in domo Crisani circa oreum, Chuetk solvit X. den.
Nicolaus et solvit) X. den.
Andreas solvit) X. den.
Item in domo Johannis , filii Iuan dicti Cemer,
Janos lucifigulus solvit) X. den.
Item in domo Janech lucifiguli, Juri ligonista golvit) X. den.
Item in domo Nicolai, filii Juk, Giuri ligonista (solvit) X. den.
Item in domo Golob molendinarii, Gemez ligonista (solvit) X. den.
Item in domo Dragani, Merclinus ligonista (solvit X. den.
Item in domo Matey de Gradchan, Crisanus solvit) XL. den.
Item in domo Nicolai, Wlchko golvit) X. den.
Kuren habens vineam solvit) XX. den.
Item in domo Georgii, Georgius, frater Sestak (solvit) X. den.
et Ivech ligonista golvit) X. den.
Item in domo Blasii, Malhen golvit) X. den.
et Paulus ligonista (solvit) X. den.
Item in domo Clementis, Symon (solvit) X. den.
Item in domo relicte Wilkmani, Cosmas pellifex (solvit) X. den.
Item in domo Johannis Jaricha, Blasius golvit) X. den.
et Iuan pauper solvit) X. den.
Item in domo domini Petri Donati iudicis, Maren
ligonista (solvit) X. den.
Item in domo Johannis , archidiaconi de Vaska,
. Emricus literatus solvit) X. den.
Item in domo Andree Aske, Paulus solvit) X. den.
Otho solvit) X. den.
Item indomo Benedicti sellipari, Michael Zearinicha (solvit) X. den.
Item in domo Stanglin, Phillippus solvit) XX. den.
Item ibidem Phile golvit) X. den.
Item in domo Elizabeth latine, Dyonisius sutor tsolvid XXV den.
Item in domo Demetrii, Frichlinus lapicida (com-
munitas dimisit eum) XX. den.
*£
4 . .
" a.
ZT onu :
_ m. O h
ori i dete o ija
KOBE gate o ota
(m 2 s, Ega Ž
ČAJ čisk
2
.. “
a
DEL as
*. Pp *.
s
a Cd
nako
ra
A
a
KS
bo
RTV
: H ; €
1
2. ate
he
Fes
a
. x“ za PJ
4 7"
. m Š
Da PL a
. *
* Ni. .*..
.
Pa
Raa
ARE BK
* Lik. Io£
pa
aari
»
ad
“a
. >
Koli
E.)
s. o
iu e HT Nie
REZ o RO E
.
. s
. + LJ M
Ta <
44 I. TKALČIĆ,
Item in domo Kokoch, Matey sutor solvit) XX. den.
Item in domo Andree frenipari, Gerdak ligonista (solvit) X. den.
Item in domo Stephani, filii Farcasii, nunc Juran,
Nicolaus solvit) XX. den.
Item ibidem Georgius arcuparius solvit) XX. den.
et Petrus, similiter arcuparius Golik XX. den.
Item in domo Merclini, Georgius freniparius (solvit) XX den.
et Benedictus sutor (solvit) XX. den.
Item in domo relicte Johannis, condam stacionarii
Petrus sartor solvit XX. den.
et Stephanus arcuparius solvit) XX. den.
Item ibidem Martinus ligonista Gola X. den.
Item in domo condam custodis. Nicolaus faretrista (solvit) XX. den.
Item in domo Pauli fabri, Philippus sartor (solvit) XX. den.
et Johannes selliparius solvit) XX. den.
Item in domo Kolendus, Thomas calcariparius (solvit XX. den.
Item in domo Bratune, Jacobus (solvit) XX. den.
et Emricus sutor (solvit) XX. den.
Item in domo Micusii fabri, Benedictus cinguli-
parius solvit) XX. den.
Item in domo Nicolai Lokotar, Legach solvit) X. den.
Item in domo Micusii calcaripari, Lucas (solvit) XX. den.
Blasco solvit) XX. den.
et Mychnel sutor solvit) XX. den.
Item in domo Fabiani sutoris, Iuan sutor ovih XX. den.
Item in domo Stephani, dicti Zauala, Nicolaus = (solvit) XX. den.
et Blasirus sutor solvit) XX. den.
Item in domo domini Mikech, filii Hench (Herich?)
condam judicis, Zredko sutor < (solvit) XXV den.
Item in domo Thome sutoris, Paulus (solvit) XX. den.
et Johannes sutor solvit) XX. den.
Item in domo magistri Stephani, filii Mikeh bani,
Ladislaus. sutor (solvit) XXV den.
Item in domo filii Hozaren, Johannes faber (solvit) XX. den.
Item in domo lectoris circa Manduseuch, Nicolaus koli X. den.
Item circa ortum Anthonii, filii Viti, Chuetko (solvit) X. den.
Item ibidem, Iuan (solvit) XX. den.
Johannes (solvit) X. den.
et alter Johannes . (solvit) X. den.
Item ibidem Gregorius (solvit) X. den.
Murko 'X. den.
et Jacobus | (solvit) X. den.
Item in domo circa ortum Giuri sutoris, Anthonius (solvit) X. den.
Item in domo Fabiani, Paulus ligonista (solvit) X. den.
Item in curia relicte Herxe, Ztoyko (solvit) X. den.
Item in curia filiorum Chupur, Nicolaus et Dragen,
ambo pariter unam marcam (defalcavi pro
dacio eorum unam marcam).
DVA ODLOMKA ZA POVIEST GRADA ZAGREBA U XIV VIKKU. 45
Item in curia Martini, filii Wlkouoy, Paulus (solvit) XX. den. A
Item in domo Nicolai, filii condam Dyonisii, filii IŽ
Veriche, Iuech (solvit) X. den. BER:
Item ibidem Iuan (solvit) XL. den. Be.
Item in domo Pavulek , filii Leonardi, magister NE
Nicolaus Matripar (solvit) AX. den. mai:
Item in curia filiorum Cemer, Matey (solvit) X. den. | i
et Martinus (solvit) X. den. mE
Item in domo Elie stacionarii, Stephanus (solvit) X. den. Ee
et Petrus (solvit) XXV den. "ud
Item in domo Martini, filii Wikouoy, Badmar (solvit) XXV den. >
et Gregorius ' , "
Stephanus (solvit) X. den. one
Item in domo Bartholomie, Iuan dictus Terbochek X. den. A
Item in curia Desow de Zanabor, Marco (solvit) XX. den. "ik
Item in curia Mareni Kuzmich, Janez, faber (solvit) X. den. mace
Item in curia Nicolai condam judicis, Thomas (solvit) X. den. SE.
Item in curia magistri Stephani, Giuri ligonista (solvit) X. den. Ph
Item in domo domini Petri, nune judicis, Maren (solvit) X. den. 8
Item in curia Petri condam judicis, Johannes li- Bi
gonista (solvit) X. den. a
Item Georgius in curia domini Petri, nune judicis X. den. KZ
Item in curia trichesimatoris . . . quidam (solvit) X. den. 2%
Item in domo seu curia Mikech Leonardi, Emricus (solvit) X. den. a
Item in curia Martini, Wikouoy Bosko (solvit) X. den. #
Iuan XX. den. ok
Michael (solvit) XX. den. OL
ltem ibidem Gordauch (solvit) X. den. A
et Martinus (solvit) X. den. FS
Item in curia comitis Iuan, Iuan ligonista (solvit) X. den. NI
Item in curia Cusilonis, Wlchyna (solvit) X. den. 4
et Johannes (solvit) X. den. NN
Item in curia Emrici subcustodis, Nicolaus (com- _
munitas dimisit) X. den. e
Item in curia Jacobi Bole, Gertauech ligonista = (solvit) X. den. m
Item in domo Iuech, Ztoyan (solvit) X. den. m.
Item in domo Cerenke, milieris, Martinus (solvit) XX. den. >
et Petrus sutor (solvit) XX. den. |
Item in domo Pauli sutoris, Blasius (solvit) X. den. :
et Johannes (solvit) X. den. .
Item in domo Clementis sutoris, Iuan sutor (solvit) XX. den.
Item in domo Johannis, similiter sutoris, Thomas
sutor (solvit) XX. den.
Item in domo, Nicolai, Dominicus faber (solvit) XX. den.
Item in domo Iuan sutoris, Vanek (solvit) X. den.
Item in domo filii Prenarii, Petrus cultelliparius (solvit) X. den.
Item in domo Pauli Kipar, Viden faber (solvit) XX. den.
Item in domo Kostecheuiche, Martinus (solvit) XX. den.
1. TEALČIČ,
Mayer lapicida, Endre lapicida
as dimisit)
elicte Georgii, Tilmanus (com-
imisit)
Jussilonis, Stanech faretriparius (solvit)
Kolendus, Vole faber (solvit)
žrosth, Martinus ligonista (solvit)
lacobi, filii Jaketi, Martinus (solvit)
(solvit)
acobi, Kun dieti, Janzlynus 1a-
nmunitas dimisit)
'chael, dictus Zekel, carpenta-
iitas dimisit)
fatey, filii Lypoldi Vele, calca-
(solvit)
xrih, dictus Bernar (solvit)
solaus carpentarius (communitas
ephani pellificis, Gregorius sutor
XX. M
XXXV. den.
Xx.
X
den.
. den
den.
den.
den.
den.
den.
den.
den.
den
den.
den.
den.
edictorum inelinorum facit marcas XXXI et XV den.
ipmam predictam, magister Georgius, literatus, ta-
aid XX den. (solvit).!
Pismen spomenik iz dobe hrvatskoga kralja
Kriesimira Il.
U gjednici filologičko-historičkoga razreda dne 9. lipnja 1875.
PRIOBĆIO PRAVI čLAN DR. Fa. Račxr.
Izmedju preriedkih pismenih ostanaka, koji polaze iz dobe pod-
pune hrvatske državne neodvisnosti, imade u zagrebačkoj nadbiskup-
skoj knjižnici (col. 28 ser. 1 na hrbtu br. 93) rukopis, koj zaslu-
žuje našu pažnju.
Rukopis pisan je na koži a velikom listu, imade 267 listova ili
534 strana, kojih samo prvih 38 listova označeni su rimskimi bro-
jevi. Svaka strana podieljena je u dva stupca.
Sav rukopis ni je pisan jednim i jednakim pismom , dočim da-
leko veći diel njegov, na ime 258 listova, pisan je običnim latinskim
pismom one dobe, t& samo 9 posljednjih listova longobardsko-be-
neventanskim pismom.
Pa upravo taj drugi manji diel sadržaje bilježku, koja nam jasno
označuje domovinu i potvrdjuje dobu njegovu. Prvi na ime stupac
(lista 259) završuje sliedećom pripiskom :
»Arbiter eterne, golus mirum qui finczerat globum, jube hunc volu-
men tuo sacro sereno aspicere vultu, quod pro suam adque suis debita
obtulit domno Paulus, venerabilis archtepiscopus, hoc librum psalmo-
rum ad laudem sanctorum martirum: Domniu, Anastasi atque sancto-
rum Cosmas et Damiani. Sed et vog quoque, studiosi lectores, obnixe
precamur, ut cuique manu venerit, in vestris precibus me commemore-
tis. Rex regum dicite cuncti, Christe deus, abde et scelus. Me simul in-
firmus diacono Maioni scriptore, ut et vos deum habeatis adiutorem et
in evum feliciter letetig.“
Ova pripiska svjedoči dvoje: a) da je rukopis dao spljetski nad-
biskup Pavao pisati za svoju prvostolnu crkvu; onda b) da ga je
pisao djakon Majo.
Godina ili doba u obće ni je naznačena u toj pripisci; ali može
se na nju dosta jasno zaključiti iz samoga pisma a još jasnije iz
Pavlova nadbiskupovanja ; a oboje se čisto i bistro podudara. Pismo
na ime ni je mladje od XI vieka, te imade isto lice i jednaka
svojstva, kano što u listinah, koje su pisane u Dalmaciji u XI sto-
45 FR. RAČKI,
ljeću pismom longobardsko-beneventanskim. Prema tomu, kad nam
nadbiskup Pavao i ne bi bio poznat od druguda , zaključili bismo
po rukopisu samom, da je taj Pavao, koj ga dao napisati za svoju
crkvu, živio u XI. stoljeću.
Ali na sreću sačuvaše se spomenici, u kojih se nadbiskup Pavao
spominje, tako da tiem možemo još tačnije naznačiti vrieme u
stoljeću, kada bi nas rukopis pis&n.
U katalogu spljetskih nadbiskupa, ,de quibus extat memoria“
kod arcidjakona Tome čita se, ne po izdanju Lučićevu,! koje je
ovdje pogriešno, nego po njegovu rukopisu u vatikanskoj (cod. lat.
6525) knjižnici: ,Paulus archiepiscopus fuit anno domini millesimo
quinto decimo, tempore Basilii et Uonstantini imperatorum Constan-
tinopolitanorum, et Crescimiri, eorum patritii et regis Croatorum.
Pater vero eiusdem archiepiscopi vocabatur Praestantius, qui eodem
tempore primarius erat, hoc est rector , civitatis spalatinae . . . . .
Mortuo denique Paulo archiepiscopo substitutus est Dabralis anno
millesimo tricesimo, temporibus principum praedictorum.“
Ovdje indi imademo za Pavlovo nadbiskupovanje dva podatka,
na ime g. 1015 i 1030, koje da je dobio nasljednika. Ova bilježka ar-
cidjakona Tome predje u ostale imenike , od kojih je bilo sam a
Cutheis de Barbazanis ili kasniji prepisač pobrkao glede Pavla red
u toliko, što je na njegovo mjesto postavio njegova predšastnika
Martina, kano što se vidi iz pripiske, koja po Tomi ide Pavla, na
ime: ,iste fuit spalatensis et pater eius fuit comes istius civitatis“.
S toga valja ono mjesto ovako izpraviti: ,Martinus, iste fecit ca-
licem magnum aureum. Paulus iste fuit spalatensis et pater eius
fuit comes istius civitatis“.?
Ovoga imena ni je bilo u Spljetu nadbiskupa drugoga niti u XI
niti u prošlih ili sliedećih stoljećih, tako, da ne može biti sumnje,
da se ona pripiska u rukopisu nadbiskupske knjižnice tiče Pavla,
koj je po Tomi upravljao hrvatsko-dalmatinskom crkvom izmedju
1015 i 1030 godine.
Bilježku Tominu potvrdjuju listine, koje su nam se sačuvale. U
trih se na ime listinah nadbiskup Pavao napominje, od kojih su
dvie za njegova života sastavljene, ali ni jedna ni je se, žali bože,
u matici nego u dosta loših priepisih sačuvala. Jedna listina ima
datum, druga pako ne ima ga. Prva* započima ovako: ,In nomine
Christi anno eiusdem incarnationis MII indictione tercia, domino
Paulo archiepiscopo sedem beati Domnii obtinente et priore domno
Prestancio eiusdem patre. Ego (Paulus) supradictus archiepisco-
pus... .“ Druga“ je bez data, a izdana je za Pavla nadbiskupa.
1 Historia salonitana cap. XIV.
2 Memoria archiepiscoporum salon. et spalat. ecelesiae ap. Luc. de regn.
Dalm. et Croat. Ed. Amstellodam. p. 386.
5 U gborniku samostana sv. Stjepana de Pinis kod Farlatia: Ilyr. sacr.
IL, 117.
* Ibid. p. 118.
PISMENI SPOMENIK IZ DOBE HRV. KRALJA KRIESIMIRA TI. 49
Ona prva imade godinu rimskimi brojevi, a indikciju pismeni izpi-
sanu; ali ova oba podatka ne slažu se, jer god. MII ni je bila
stercia“ nego XV indictio. Imajući pred sobom samo priepis, smiemo
zaključiti, da je prepisač pogriešio kod prepisivanja godine, ako je
indictia i u matici pismeni naznačena bila. To su i Farlati i Ku-
kuljević! opazi, t& godinu izpravili sa MXX , tako da je po nji-
hovu mjesto rim. II imalo u matici stajati XX. Indietio III do god.
1030 , dokle je po Tomi živio nadbiskup Pavao, pada na godine
1005 1 1020. Ali sadržina ove listine namiće nam još jednu misao.
Ong je na ime oporučno pismo, koje počima ovako: ,Ego (Paulus)
supradictus archiepiscopus , eger quidem corpore , valens autem
mente animoque, lecto affixus annisque opressus . . .* Ove rieči na-
miću nam tu misao, da je ovo pismo neposredno prije smrti pi-
sano, kada je Pavao bio ,prikovan na samrtnoj postelji“. Po Tomi
bilo je to god. 1030, a ove godine brojila se ,indictio XIII.“ Ni je
li indi prepisac dvogubu pogriešku počinio: u godini mjesto tri
X = XXX dal =, u indikciji preskočiv X ili, ako je bila
ismeni izpisana, rieč ,decima“. Po svojoj sadržini svakako bi ova
tina pristala više k 1030 nego li k 1020 godini. Kako je Toma
u svojem imeniku nadbiskupa , označujući jim godine, osvrtao se
na listine, ni je nevjerovatno , da mu je oporučno pismo u matici
poznato bilo, koje je do nas samo u sborniku došlo.
Onu drugu listinu ja bih dalje pomaknuo, nego li Kukuljević,?
koj ju stavlja ,oko g. 1026“ t. j. ova listina čini mi se za koju
godinu starija od one prve. Kada je Pavao izdao ono oporučno
pismo, bješe njegov otac ,Prestancius“ spljetskim priorom, dočim se
na kraju ovoga drugoga pisma veli: ,Haec acta sunt (coram) Paulo ar-
chiepiscopo et Nicodemo priore ....“ Buduć je ,Prestancius“ bio
priorom, kada je Pavao ,bolestan na tielu“ bio ,prikovan na po-
stolj“, to je verovatno, da je on stajao na čelu grada u posljednje
vrieme Pavlova života, ito kao veoma vremešan starac. Ako tako,
onda je Nikodem bio pred njim načelnikom gradskim. Ovo mnie-
nje , čini mi se, nalazi , podpore u samoj listini. Djakon na ime
Petar, koj tu listinu izdaje, veli o sebi, da je postao redovnikom
u samostanu sv. Stjepana ,coniugis meae permissu , nec non de
consilio matris meae et reverendissimi fratris me Martini“. Ovaj
naslov* pokazuje, da je Martin bio biskupom, i to, po što se taj
naslov upotrebljuje i ne dodaje ,,olim“,* da je živio u vrieme iz-
danja one listine t. j. da je Pavlu suvremenik bio. I zaista nala-
zimo jednoga Martina god. 1018 biskupa u Osoru." Ja bih indi onu
1 Codex diplom. I, 102.
5 Ibid. p. 105.
* Običan je za biskupa: ,venerabilis“, ali imade i ,reverendissimus“.
Cf. Farlati op. cit. III, 113. |
* Cf. ibid. p. 158.
* Listina kod Farlatia op. cit. V, 617. kod Kukuljevića I, 101.
STAR. VII. 4
>
“ VE m BAL] a io m Kras O. E nn
' =. “ Zan RR-A a aa La a +
a SEVE E u i, .* naša H. JI 1A- aa i
La PL » R Zi ; asti
: ši / đA nI 2 Pa ka u +, 7.
m. GA» niki SALIH Rta Me La Kasi u = rea
2 n . bs PbePEi . LSE A Kak] Pia ii ».
mum, zen . 2 21 e o. x a es hi 3
: Do a . S ' : m k% Ši
koka e Rt I TA o
Lj . N 2 make . q
a
“E
m:
Ka
rr
oi
KE ka
si Di
JL JETRE
i : .
5 '
ta, .
EGP
-
4, # Pork "im. €,
DR FREE a. eni <
eu AH i m Pejrea
* u . .. .- 2. Ka
a. 2 maza
.. , ru m . .
"ani reza
2 A O .
- \
ke. NOR
ih
j
DG
yu:
*
A
sa
o".
PERO
. .
zx...
.
\
de
mar d ara ha
2174 VE
aa
: e.
“ APR PE .
+. » HEP 4
Ca
Rrtškjaj
Meo
DOTA OTLAR EI
S Tai
'.- ft.
a
a..v- +28. 42. m
Jo REKA
e 4 ku
LI
E
50 FR. RAČKI,
drugu listinu pomaknuo k ovoj godini, ta odavle i to izveo, da je
ok6 god. 1018 bio onaj Nikodem priorom u Spljetu , ta da ga je
Prestancio nasliedio, a ne obratno. A Pavao bijaše nadbiskupom za
načelničtva Nikodema i Prestancija.
Sve se ovo dobro slaže s viešću arcidjakona Tome, a dokazuje,
da je naš rukopis bio pisan prije god. 1030 t. j. u drugoj ili tre-
ćoj desetini XI stoljeća.
Naš spomenik pisan je rukom djakona Maja. One dvie listine
pisane su rukom djakona Stjepana. Našemu Maju ne ima traga u
suvremenih listinah. Tiem doznajemo iz našega spomenika za ime
još jednoga pisara u našoj domovini. A ,seriptor“, i ne spominju-
juć toga, kako je ta vještina u ono doba riedka bila, imao je mnogo
više truda nego li današnji pisari. ,Scitis — veli Hildeberto iz
Klunyskoga samostana koncem XI vieka — quid scriptor solet fa-
cere. Primo cum rasorio pergamenum purgare et sordes magnas
auferre , deinde cum pumice pilos et nervos omnino abstergere.
Quod si non faceret , littera imposita nec valeret nec diu durare
posset. Postea regulam apponit, ut ordinem in seribendo servare
possit“.! Pisar si indi prije svega pripravio kožu , na kojoj je za
tiem pisao po predje povučenih linijah (linia, riga), koje se na ru-
kopisu našem lasno primjećuju.
Pismo, kojim se djakon Majo služio , jest, kako jurve rekosmo,
longobardsko - benevetansko (,littera beneventana“) , koje razvivši
se u IX stoljeću, a usavršivši se osobito na Montecasinu i La Cavi
doprie u XI vieku do savršenstva pod opatom Desideriom , odliku-
juć se krasnimi inicijali i liepimi slikami. Ovo se pismo u našu
Dalmaciju preselilo ne samo putem raznolikih saobraštaja izmedju
ove zemlje i Italije nego i putem Benediktinaca, koji su već u IX
stoljeću, ako ne i prije, imali samostan u Zadru. Pismo je u na-
šem rukopisu dosta liepo i čisto; pismena su okruglija, čim se raz-
likuju od potonjih oštrijih i uglastijih (Lombard bris€). Inicija] A
je nakićen. Upotriebljeno je crnilo i crvenilo; ono prvo je crn-
kasto i jamačno kovinske ili rudne sastavine.
Knjigu napisao je, kako se iz vlastita: očitovanja u onoj pripisci
razabire, djakon Majo za spljetskoga nadbiskupa Pavla, koj ju dade
napisati za svoju prvostolnu crkvu u Spljetu. Naš pisar ne ostavi zabi-
lježeno, je dali ikako mu bi nagradjen trud za ovo djelo; već se
samo preporuča u molitvu onih , koji ga budu upotriebili. Ali da
mu trud bješe nagradjen, može se nagovieštati iz osobe naručitelja.
Pavao, osim što bi prvostolnik hrvatsko-dalmatinske crkve, polazio
je iz ugledne obitelji spljetske, koja je dala u XI vieku gradu dva
načelnika u osobah nadbiskupova otca Prestancija i brata mladjega
Srma, a znamenitoj opatiji solinskoj sv. Stjepana opata u osobi Sr-
mova sina, Pavlova sinovca, imenom Dabra.
Knjiga, koju je Majo za nadbiskupa Pavla napisao, bješe ,liber
psalmorum“ ; ali ne jednostavan ,psalterium“ nego s homilijami na
! Opera Hildeberti. Paris 1708. Sermo XV de libro vitae. P. 733.
PISMENI SPOMENIK IZ DOBE HRV. KRALJA KRIBSIMIRA II. 51
psalme, kano što sačuvan nam u rukopisu ostatak potvrdjuje , koj
sadržaje homiliju na ps. 119. Taj ostatak počima ovako: ,Et quia
nunc non est temporis de universo, psalmo dicere , dicamus nunc
de primo gradu psalmi, qui sic incipit: Ad te domine cum tribularer
avi...
Odavle znamo , što je bilo u onom većem ostatku, koj nam se
ni je sačuvao. Držeći, da listovi, koji sliede poslije saltjerske knjige
Pavlove , spadaju na isti rukopis, možemo iz oznake na dolnjem
rubu 4 lista, strani drugoj, zaključiti, kolik bijaše prednji izgub-
ljeni ostatak, Ondje na ime istom je rukom zabilježen ,,q“ s kra-
ticom i XXVIII, što se čita ,quaternio XXVIII.“ Pred tiem je imao
dakle rukopis 28 sašitaka, koji su se obično sastojali iz 4 lista;
prema tomu ne stalo je ovdje do 108 listova.
Poslije ,saltjerske knjige“ sliedi na istoj strani, gdje je Majova
pripiska, a na drugom stupcu: ,acta marie egipciace de greko in
latinum translata,“ te se nastavlja do kraja rukopisa, odnosno do
kraja devetoga lista ovoga drugoga diela. Pismo je takodjer 1on-
gobardsko - benevetansko ; ali što mislim o pisaru , reći ću poslije
opazaka na prvi veći diel rukopisa, na koj sada prelazim.
Ovaj prvi diel razlikuje se ne samo obsegom nego i sadržinom
i pismom. U prvom obziru sadržaje na 258 listova ili 516 strana
podpuni ,passionale.“ Na prvoj strani prvoga lista u prvom stupcu
počima ovako: (Pridie) kal. decčb. incipit passio beati andreeae
apostoli;“ pa idući redom kroz cielu crkvenu godinu završuje pod
VIII kal. decembris sa: ,explicit passio beati clementis martyris.“
Ovaj indi rukopis sadržaje živote božjih ugodnika, koji su krstovu
vjeru svojim životom izpovjedili i utvrdili.
Pismo ni je longobardsko - benevetansko nego obično latinsko.
Nastavak k svakomu žitiju, kano i završetak pisan je crvenilom i
majusculom ; sve ostalo minusculom. Iniciali su veliki i bojadisani,
obično crveno, modro i žuto, pa uz nje gdje koja rieč nastavljana
majusculom. Glede dobe pisma svi ga znakvvi stavljaju u X viek
kojemu lice pismena sasma odgovara, a svakako ni je mladji od
početka XI vieka. Kratica imade odnosno malo, čestica et piše se
cjelovito; dvoglas ae piše seili podpunoili mu je prviglasac (a) sa strane
gliven s drugim (€), ili se piše e s repom (e); a upotrebljuje se
gdje što i ondje gdje mu rie ima mjesta, tako na pr. u aetiam.
Pisme # rabi se redovito pred dvimi suglasicami, ne pako, c, pače
i mjesto ovoga gdje što, kano: pernitiem.
Prema tomu taj ,passionale“ ni je mladji od Majove ili Pavlove
knjige saltjerske; pače bit će od nje stariji. Na objema je jedna
te ista koža, oba su pisana u dva stupca, oba su jednako velika,
tako da se samo pismom i sadržinom razlikuju. Još imade jedan
znak , koj oba rukopisa dovodi u svezu užju; a to je onaj nasta-
vak iza saltjerske knjige. U ,passionalu“ na ime ne ima žitija
Marije pokornice Jegjupke, koje se uspomena u crkvi slavi 2 (9)
travnja ; a taj nedostatak popunjen je onim nastavkom, u kojem se,
kako rekosmo, navodi ciela vita marie egipciace.“ Odavle zaklju-
že
52 FR. RAČKI,
čujem, da su ova oba rukopisa t. j. ,passionale“ i ,liber psalmo-
rum,“ inače sadržinom i pismom različita, rabljena bila u spljet-
m. skoj crkvi. Pošto onaj stariji, običnim latinskim pismom pisani ru-
SAO kopis, passionale , ni je imao žitija Marije pokornice: to je drugi
a , PRI
.? :
pK kasniji pisar dopunio taj nedostatak u drugom rukopisu, upisav
S ono žitije poslije saltjera s tumačem. ,Acta marie egipciace“ pisan
že je, kako spomenuh, takodjer longobardsko-benevetanskim pismom,
ča koje je u njoj veoma slično Majevu pismu, tako da je ili ovaj ili
R. jedan suvremenika njegovih napisao onaj dodatak.
oda Jesu li ,passionale“ i ,liber psalmorum“ umah u početku sači-
Ena njavali jedan ,volumen,“ ili su razstavljeni bili, pak svezani u je-
a dan tek kasnije: ovo nam pitanje ne može sadanji, svakako kašnji,
Ba vez našega rukopisa riešiti. Ovo drugo podupirala bi ona bilježka
kO | na dolnjem rubu 4. lista onoga drugoga rukopisa, po kojoj je onaj
gio »qduaternio“ bio dvaest i osmi u redu.
De I tako sačuvao nam se u onom rukopisu nadbiskupske knjižnice
no pismen spomenik iz dobe hrvatskoga kralja Kriesimira II. Takovih
aka spomenika brojila je jamačno više onodobna pismenost u hrvatskoj
a kraljevini. Malo iza vremena nadbiskupa Pavla ostavlja hrvatski
ka ban Stjepan sa svojom suprugom Marijom benediktinskomu samo-
sE stanu sv. Krševana u Zadru uz ostale knjige i ,unum passiona-
3 rio.“' U popisu knjiga samostana sv. Petra kod Solina koncem XI
so stoljeća navode se ,passionale“, ,vitae patrum“ i ,psalterium cum
La litteris francigenis.“* ,Litterae francigenae“ znače naše longobard-
Ba sko-benevetansko pismo; čiem se opet potvrdjuje, da su u našoj
X domovini bile tada u porabi obe vrsti pisma.
ko Ako nam je ovaj rukopis mio kano riedak ostanak one svakomu
da Hrvatu mile dobe: to nam on još miliji, što nam svjedoči , da je pis-
o mena vještina kod nas stajala na onoj visini, kano u svakoj inoj
a. naprednoj zemlji zapadne Evrope. O tom će se osvjedočit svatko,
eo tko razgleda dva snimka na kraju ove knjige. Prvi (tab. ID) sadr-
e žaje onu bilježku pisca djakona Maja, o kojem bi obširnije govo-
Koo reno. Drugi (tab. III), 15 redaka drugoga stupca na listu XXXI
fo s dosta liepim inicialom.
na s,
sa 1 Vidi Lucića: de regn. Dalm. et Croat. lib. II c. 8. Kukuljević: cod.
EO dipl. p. 112. |
k, 3 Cod. dipl. p. 189. |
ča
k '
4.
ORE a BAE * .. si sE
AE EE Ea 2.
+ . se.
a #, Pun Ena
< DO . s u
. . . * .
BB 3 ' .
hak. A
\
.
pa q
E
Pismo prvovienčanoga kralja srbskoga Stjepana 1
papi Honoriju III god. 1220.
U sjednici filologičko-historičkoga razreda dne 9, lipnja 1875.
PRIOBĆIO PRAVI ČLAN DR. Fa. RačK1.
Poznat je onaj pripomenak, koj nam spljetski arcidjakon Toma
zabilježi! o odnošaju Stjepana, sina i nasljednika srbskoga velikoga
župana Stjepana Nemanje, naprama rimskoj stolici. ,Eodem tem-
pore — piše povjestnik solinske crkve — Stefanus, dominus Ser-
viae sive Rasciae, qui megaiupanus appellabatur, missis apocrisa-
riis ad romanam sedem impetravit ab Honorio summo pontifice
coronam r(egiam); direxit namque legatum a latere suo, qui ve-
niens coronavit eum, primumque constituit regem terrae suae.“
Buduć da je Toma bio mladji suvremehtik Stjepanu, tč se taj do-
godjaj sbio u cvatućoj mladosti njegovoj: to kritika ni je vlastna la-
koumno priseći preko ovih rieči njegovih.
Ali Tomin pripomenak potvrdjen je i domaćim izvorom srbskim.
Životopisac na ime sv. Save piše OVO? ,0 NOCKNANHH NAROCEEMTENAAFO
Eb FOJAb BERHKALFO PuMI. HONAKBI HZGpABb (SAVA) OT OVYENHKR CBOHXE
EOFOPAZOVMNA MOVIKA, KbC6OCEESTENAATO WnucKONA IMETOxnm, u NOCENA
rO Bb Prudi Kb NABXBANNKHME anocTozomu [lerpovy u Iazaov, H xn BEaH-
KOMOY CRRPRCTONANNKOV CKETBHO, MANE REAHKbIIG PNMBCKIIG APBRZAEN, A
KAKb BRAFOCNOBERNIE NOROEBHO TBXb CKETBINH, MIKO XA HN TR BRAFOCAOKETH
OTRY6CTEO IEFO, H CBOMIO BAAFOXRTNIO BRHBYAIOTb BAAFOREOBNAATO ChOAE-
CTONRNNHKA OTBYBCTEA IGFO, H NADHCIBb ROCNANHIE Kb KEIHKOMOV CARDX-
CTORBNEKOV CEETHIO H CRAEBNBIO ANOCTONOV, NANE,...H BPOCH MKO AA NO-
CBAJETL IGMOV ERATOCAOKENIIE OTE CEETBIIO ANOCTONOV H OTb TOFO CIMOFO BAA-
FOCNOBENNH EZAbIJE, NIKO NA EEHBYJIETb EPATA CEOIEFO NA KPIAIEEbCTEO NO
NPBEOMOV OTBYBCTEOV KPANIGEbCTEZ HXb, Eb HENbIKE H OTbIJE HXE POXU CE
NO BOIKBCTEBHOMOV CBMOTPEHHIO Eb MRCTE pEKOMRME AHOKAHTHH .... H
BOFR ... TOMOV CEETOMOV CBAPRCTOAKNHKOV CEETHNXB JNOCTOAB XOVXOMR
CBCTBIHMb MOBEAR NOCAATH JEMOV EOFOMB BRIFOCNOBENHH ERAbiJE . . . H
1 Historia salonitana c. XXVI.
2 "B. Aanumuuh: ZKuBor cB. CumeyHa u cB. CaBe. 9 Beorpa1y 1865,
Crp. 240—1.
PR. RAČKI,
ECEN EMCTL EZAFOCNOKENIE KANI
mpzoczemrenuu (Sava) .. . u
NPRECANKIAFO ZOVRANA Kupa Credama, Ki
10 ZKuTAYOV, KA POFKOTKOPENIJE JEMOY MANACTNpA . . . M KRETA SAA-
INAAFO EPATA CKOMTO, M ROMAZA KEFO NOXKOMA CEETHINUK BA KPZAKEA-
NIKO ZEATN CE MUMOY CIMOJPRZARLNOMOV rocmOgnNOv mupi Cređanov
Eb OTRYACIEO F0, IGTOKE Npi-
,...
va se dakle izvora, hrvatski i srbski, slažu u tom, da je rim-
»apa iz Srbije umoljen za krunu, kojom bi se Stjepan krunio,
> ta kruna iz Rima sbilja poslana i da je njom Stjepan kru-
bio za prvoga kralja Srbije. Razilaze se samo u nuzgrednih
nostih , dočim po hrvatskom izvoru bio bi poslanik dove Ho-
1 IV okrunio Stjepana, po srbskom okruni ga Sava, ali
om, poslanom iz Rima i po papi blagoslovljenom.
1 protiv ina žitia i ljetopisi srbski! ili spominju samo vienča-
štjepana viencem , koj mu brat Sava položi na glavu, prešu-
idkle bi taj vjenac, ili mikom prelaze sav taj dogodjaj.
raj nesklad izvora dade povoda različitim kombinacijam. Jedan
ajtrjeznijih povjestnika novijih, Rus A. Majkov, shvaća taj za
ci narod znamenit dogodjaj ovako: Stjepan je iz početka pri-
a0 se. na zapad. U to doba dade se (god. 1217) kruniti kru-
koju dobi iz Rima. Sava, tada još jeromonah , ni je bio za-
ljan, što mu brat Stjepan pristaje uz katoličtvo; pa s toga
otide u sv. goru. Ali čiem Stjepan ni je više trebovao zapada,
ne ruke od rimskoga katolicizma i ponovi prijateljstvo s izto-
Tada Sava, kojega u Nikeji patrijarh German postavi za ar-
skopa srbske zemlje, na novo dodje u Srbiju i vienča brata
raljevstvo god. 1222 nazvavši ga prvovienčanim, kao da bi se
ravilo vienčanje rimokatoličko.““ Nu ovo shvaćanje ne može
pravdati navedenimi izvori, koji niti stavljaju Save u oprjeku
ama Rimu s bratom njegovim Stjepanom; pače protivno , nje-
životopis pripisuje upravo Savi iniciativu onomu odnošaju sa
tolicom, — niti znadu što o dvokratnoj krunitbi.
i do sada ni je bio poznat ni jedan spomenik, koj bi onu viest
Tome i rečenoga životopisa potvrdio, razjasnio ili dopunio. Tek
zapade me sreća iznieti javnu izpravu, koja potvrdjuje onaj
iji odnošaj izmedju Stjepana i rimske stolice — a ova izprava
pismo jur okrunjenoga kralja Stjepana na papu Honorija III.
o pismo našlo se u književnoj ostavini pokojnoga Augustina
nera, u kojoj ga nadje i meni ne davno priobći moj prijatelj
nik dr. Nikola Voršag. Što ga Theiner ne izda u svojih dje-
Vetera monumenta Slavorum meridionalium, monumenta histo-
"B. Aannuuh: JKunor ep. Case. Y_Buorpaxy 1860. erp. 143.
“ik: Kr&tkć letopisy srbskć, str. 69.
Heropis cepćeKaro g8bika BE cBsi €b HeTOpiero napoga. Moe-
1857. Ovo isto i dr. Nikola Krstić: Meropuja epćexor mapoga. Beo-
, 1864. es. II. erp. 97—8, : ,
PISMO PRVOVIENČANOGA KRALJA SRBSKOG STJEPANA I. bb
rica Hungariae itd. to je znakom , da je ono pismo tada njegovu
pažnju mimoišlo. Nalazi se pako ono u regestih pape Honoria TI
anno IV. epist. 681. fol. 167., a po priepisu, koj mi bje priobćen, glasi
ovako:
Littere ad dominum papam.
Sanctissimo patri et domino Honorio, romane sedis, ecclesie univer-
sali pontifici, Stephanus dei gratia totius Seruie, Dioclie, Tribunie,
Daimatie atque Chlumie rez coronatus, inclinationem sunume fidelitatis
constantia. Quemadmodum omnes christiani diligunt uos et honorant,
et pro patre et domino retinent: ita nog desideramus sancte romane
ecclesie et vestri fidelem filium nominari, affectans quod benedictio et
confirmatio dei et vestra sit, si placet, super coronam et terram nostram
semper manifegte. Et ob hoc uobis nostrum episcopum Metodium no-
mine destinamus, ut, quicquid er uestri sanctitate et uoluntate proces-
gerit, nobis per latorem presentium litteris, si placet, rescribatis.
Ovo je pismo u regestih uvršteno pod četvrtu godinu vladanja
pape Honoria III, koji je nasliedio Inocencija III dne 18 srpnja
1216 god. Pismo je indi od godine 1220.
Latinski slog pisma i obrat sastavka takav je, da se probudjuje
misao, da ovo pismo, kako je u regestih , ni je matica nego prie:
vod iz srbske matice. Sto je samo prievod došao u regesta, ni je
čudo; ta pisma bugarskoga cara Joana na Honorieva predšastnika
Inocencija III bila su pisana bugarski; ali samo latinski prievod
unešen bi u regesta, kano što se kod pisma god. 1203 (Regest.
an. V. ep. 155. f. 33) izrično primjećuje ovimi riečmi': ,Litterae
Calo - Joannis , domini Bulgarorum et Blachorum , missae domino
Inocentio papae III translatae de Bulgarico in Graecum et de Graeco
postea in Latinum.“ Ovdje se je bugarskoj matici i grčkomu prievodu
zameo trag, a samo latinski prevod sačuvao u regestih. Isto se
imalo dogoditi sa srbskim pismom kralja Stjepana. Naslov, koj si
Stjepan daje u ovom latinskom pismu, posvema je jednak onomu,
koj se čita u njegovih srbskih pismih?: ,CreQane, no EOXREH MHAOCTH
EZNbYANN IMAbEH KPAAK EbCE CPRINCKNIE ZEMNE, AHOKAHTNIE H TPABOVNNKE N
KARMAUAE BP ZAXAbMHHE . . . ili ,COređanu NO MHROCTH KOZHEH ERNEYANRND
«pana itd.
Pismo je Stjepan poslao poslije svoje krunitbe , kano vienčani
kralj (,rex coronatus“); čiem se izpravlja mnienje , da je on tek
god. 1222 krunjen bio.* Nosilac pisma bijaše biskup Metodij , bez
sumnje onaj isti, kojega je po rečenom srbskom životopisu, Sava
poslao u Rim, da zaište od Honoria III blagoslov za Srbiju i kra-
ljevski vienac za Stjepana. Prem se u pismu Sava ne spominje, to
ne ima sumnje, da je ono s njegovim sporazumkom sastavljeno, jer
je i nosilac pisma, koj je ujedno punomoćnik kraljev bio , visio o
1 A. Theiner: Vetera monumenta Slav. merid. I, 15.
* Miklošić: Monumenta Serbica. Nr. XVII—XXI. p. 8—17.
3 P. Šafarik: Život sv. Symeona od kr&le Stčp&na. V Praze 1851. str. IV.
FE. RAČKI,
voj metropolitskoj vlasti. I ovo pismo potvr
isi! imadu pravo, kada uzvišenje Save na sr
tolicu i uredjenje srbske kenrhije stavljaju
god. 1221, kano što se poslije Šafarika običi
0 koliko će znatnih pogrješaka u srbskoj p
edino kratko pismo, koje se sada prvi put i
2 će razjasniti odnošaj tadanji izmedju Srbije
v odavle ni prvoga srbskoga metropolita. Te
1 rimske stolice i prvih Nemanjića sada običi
, koje je tek za sliodeće vjekove opravdano.
se bili zapada odrekli, sliedeći u mnogom st
astnika Stjepana Vojslava, Mihalje i Konstar
i& navedenoga lista, Stjepan prvovienčani, mo
jer oteu i osnovatelju nove srbske dinastije ,
!, pisati? god. 1199 papi Inocenciju III: ,Na
deramus in vestigia sancte Romane ecclesie,
ater meus.“ A što nadodaje: ,et in proximo
mus transmittere ad sanctitatem vestram“, to
je davno prije god. 1220 živ bio saobraštaj i
skoga dvora, i kako je on godine 1220 svoj
Zod Šafarika: Krftkć letopisy, str. 69.
Theiner op. cit. I, 6.
Regule sv. Benedikta.
Predao u sjednici RIologičko-historičkoga rasreda dne 30. ltpnja 1875.
PRAVI ČLAN Anmm Pavić.
Nekolike pošljednje godine bijahu po slavistiku u Hrvatskoj upravo |
zlatne. O tom nam svjedoči prilježnost i domaćih i stranih učenjaka,
pokazana skoro u svakoj svesci Starina. Odkako gg. Daničić i Ja-
gić ostaviše Zagreb , ostade veliko blago u našoj biblioteci sahra-
njenih starih rukopisa bez, ako ne jedinih , ali do ista glavnih is-
pitivatelja njihovih. Naš dični predsjednik u velikoj brizi svojoj, da
ova vrst nauke , ne bi najednoč s naše strane ostala sasvim zane-
marena, stao je i mene nagovarati, da bi se tomu poslu posvetio.
Budući se. ja već odavna zaputih nepreglednim poljem kašnje hr-
vatske literature, nije mi bilo dotjecalo toliko vremena učenju sta-
rijib glagolskih i cirilskih spomenika, a da se ne bi osjećao pre-
slab, da stupim u stope, kojimi su ova gospoda prije mene pošla.
Kada mi takovo otimanje nije pomoglo, a ja se primih posla i uložih
u nj sve svoje sile; pokažu li se ove, da nijesu dosta izdašne, neka
mi čitatelji sude prema tomu što eto spomenuh o postanku ove
radnje.
Spomenik, o kojem evo raspravljam i predajem ga, da se štampa,
pisan je hrvatskim glagolskim pismom, a sadržaje prievod latinski
sastavljenih regula sv. Benedikta.
Sliedeći u svem primjer Miklošića, kojega i ja držim velikim
meštrom slavistike , prepisao sam glagolski spomenik cirilovskim
pismom, jerbo ,die (glagolit.) stiicke in der urschrift abdrucken zu
lassen, davon hielt mich die Besorgniss zuriick, sie mochten danp
nicht gelesen werden.“ (Mikl. Formenlehre 1874. XXXIV.).
Za glagolski a, kojim se bilježi i x i m, metnuo sam svaki put £,
pak tako i mjesto glagolskoga 3, koji znači € i «, Mmetnuh svaki
put samo e, sliedeći i u tom Miklošića.
Ugledajući se u Miklošića stsvio sam hrvatskomu prievodu sa
58 A. PAVIĆ,
strane latinski original, jerbo ako je to već napram velikom učenom
svietu zgodno da se čini iako , tiem je potrebnije za čitatelje kod
nas u manjih gradovih, kojim je do latinskoga originala teško doći,
a bez ovoga bi im hrvatski prievod u našem rukopisu skoro u
svakoj izreci ostao nerazumljiv: tako je tekst našega rukopisa,
valja da uslied čestih priepisa prvoga hrvatskoga prievoda, iskvaren.
Pisan je naš spomenik na pergameni, i kao i drugi glagolski spo-
menici, osobitom pomnjom. O karakteru pismena i načinu interpunkcije
neka se svak iz priložena fac simile obaviesti. Kratice dolaze veoma
često. Gdje bijah sasvim siguran, kako se imaju čitati, tu sam ih
razvezao , a gdje ne bijah siguran, tu sam ih radje ostavio kako
i u rukopisu dolaze. Pošljednjih slučajeva ima mnogo manje, a do-
laze obično na takovih mjestih, na kojih je hrvatski prievod u opće
nejasan, kao: oxa (prol), guw (prol), soxnena (c.1.), ugov (C.1.), xnemwx
(6. 4.).!
Latinski tekst preštampan je iz knjige ,Regula emblematica sancti
Benedicti. Vindobonae 1780.“ Na 50 listića našega rukopisa pre-
vedene su ciele regule. Na listićih 51—54 sliedi u rukopisu jošte
jedno poglavje s nadpisom: zaverne cragaennt mognx' umnx', kojegs
u lat. originalu nema. Za 21 listićem nestao je iz rukopisa prievod
svršetka poglavja 16, pak tako i prievod svih daljih poglavja sve
do pošljednje rieči poglavja 31. Budući medju 21 i 22 listićem pro-
lazi konac, kojim je rukopis sašiven, vidi se da su listići s prie-
vodom onih izginulih poglavja. poslije iz rukopisa iztrgnuti. Na 55
listiću rukopisa nalazi se na prvoj strani index za prva 24 poglavja.
Ovaj index, sudeći i po pismu, i po tinti, i po jeziku, mnogo je
mladji od ostaloga rukopisa, nu za vrieme njegova pisara bijaše
jošte u rukopisu prievod poslije izginulih poglavja 16—24. Naslov
indeksa glasi: TAKOVNA HAN CKAZABA OJ ECHX CTEADN NOYETAK KE COY
NHCINE OV KOH pEFOVAH H NA KONHKO Kapar. Nadpisi poglavja glase dru-
gačije nego u rukopisu napried , tako za prolog: noyerax perovne ;
za poglavje 1: Ox RAEMERA KONOVAAp A HpOYHX. 2. KAKOKOMOV GCT ENTW
NOTANENO ONATOV. 3. KAKO € TPHEH CERTOKATH GpiTIO. 4. YA ECOY OPOVET
KOEPNX ZHK. D. Og nomuxemuz. 6. Og MOVTANNE M 7. OVMNAENNE. NapKH
CKNJNNA OVMNZENNE. 8. Ox CNOviEE rocnogne K zuune nomu. 10.* KAKO CG
1! U citatih pokazujem na prolog (p) i na capita (c).
* Poglavje 9 ima u rukopisu nadpis: KAKO € NCAAMR E FOANNE NOMNE
neTu. U indeksu ovo poglavje nije spomenuto, jerbo je na istoj strani ruko-
pisa kao i poglavje 8.
REGULE AV. BENEDIKTA. 59
E AETH YHNH CAOVIEA OG NO. 11. & REANANE ARH KAKO CE WMI IOTAPNA FO-
Kopnrn. 12. g NEXHANN AAN KAKO CE CRAKA vunu. 13. NA APOVFH AAN KAKO CE
CNAEA YBRH. 14. KAKO CE HMA IOTNANA OV EAAFKaN nern 10.1! KAKO CE CROVIRBA
FOCROZNA KA pne vumur. Poglavje 17. quot psalmi per easdem horas
canendi sunt, glasi u skazavcu: xomuxo ncan(b)ua Na TE FOojune rogo-
pnru ce uua. 18. Quo ordine ipsi psalmi dicendi sunt: uuu pexom
ncan(n)uu uunwo ce rogopuru. 19. De disciplina psallendi: og maovxa
caovagenora. 20. De reverentia orationis: og goz3sma no Monnrsu. 21.
De decanis monasterii: Og AHKANOB MocTupa. 22. Quomodo dormiant
monachi: KAKO HMZIO CNATH KONOVApN. 23. De excommunicatione culpa-
rum : og. npoxnarnx carpamenin. 24. Qualis debeat esse modus excom-
municationis : KAKOE KOYF HMA EHTE Og Npokneruz. Na drugoj strani 55
listića vidi se da je istrt negdašnji nastavak skazavca i ubilježene
su sasvim drugom tintom i mnogo mladjim pismom notice: X. X. ii. $.
(51678) unceya cereMspa ma F. (254) maga AONAOX Za KON SENE. kom-
ENIENA OV MOCTHP CEETHX KOVZME H AAMRANA, X Nax C6 OGOVKOx ma .ZIH.
19). Druga opet drugačijim, mnogo starijim pismom: oyupu npnovp
duakovsnu. 7... AH. ai Treća opet drugačijim, i od prvoga
mladjim pismom. .2. I. .H. A. (21721) saga Opnunnoy Kon nan
FpAZE ic sovnana HT. (==24) e. Tenapa. Na listićih, koji jošte
slilede: 56 , 57, 58, 59, 60 nalazi se kalendar: na svakoj strani
listića jedan mjesec, čime dobivamo deset mjeseci; maj i juni fale.
Naslovi mjeseci i dana sa strane upisani su posve istom rukom,
kojom i cieli rukopis s prieda, nu bilješke, koje su k pojedinim
danom u svakom mjesecu pridodane, pisane su tim mladjim pis
mom, čim su mladje godinom, u kojoj biše zabilježene. Najspodob-
nije su pismom svojim ostalomu rukopisu one bilješke , koje su
ubilježene godine tisuću četiri sto i već bud koje godine toga sto-
ljeća. Da bi se vidjelo kako je taj kalendar u ovom rukopisu ure-
djen evo primjera radi cieli januar.
cuzapk unua zaan 7B. A. (2531) nova /B. (==30).
azT' recnoguuxi .Y. OV... .6. ro (==1456),
TA KAN OVMpN (KON) FPFOVPR CTADIN.
Er
I Poglavje 15: E KA KpHMENA HARAOVE mo€T' cE, dolazi u rukopisu opet
na istoj strani kao i 14, i za to se u indeksu ne spominje.
A. Pavić, 3
Omara neraph porozcua.
KON UZA KOVZMNM! SpAT"
ŠEARNTL OBATE pOFORCKN.
Na drugoj strani listića sliedi februar, kojemu je prvi za-
jen sa: r drugi: x. itd.
) drugoj strani 56 listića stoji naslov: mepgapa uua zau .H. 5.
3) novma 8. .Z. (==29). K šestomu februaru dodana je bilješka:
(€. .SH. (221618). ro mucax za KOM ANTOM ZAKOKYNIBA NZ NOTNANIJE
IH KOROVAAP OY TPETOV CENOV KOPHZME UMHCENJA MNCGNJA RGPKAPA NA
d. u E. (27). K sedamnaestomu : nean nazamuui. K 27.:
guxu 7. OV. EH. (51413) ra gume ovupu usao mp
, prvoj strani 57 listića sliedi: uapaya mua_gunn.B. X. (=31)
E. €=30) K 18. dodana je bilješka: .. KIdRI FUN (= 1415)
NE OVupu . i. a rprovpb. K 21.: Beneguxra onara HC. KI K 22.: m
Yupn KOM naan paray .Y. o. =1596.). K 28.: nzam
vje. IZ. OV. €. (==1406) umnaz _
. drugoj strani 57 listića sliedi: ampune mua gumu .B. (==30)
Hi. 2. (2229). K 9. ima bilješka: ro e peroyaa uocrupesa czarora
samu ropug. K 22: Y..0.
mm u gouzana. K 12.: npuunnoy zon
REGULE SV. BENRDIKTA. 61
.M. .6. (251566). ra gan ovupi..... K 25.: .Y. .X. .Š. (221608) or-
pa zou gapuapao srganma. K 29.: .7. X BH. (==1612) ovupn pon
MYKA NOvKoTNIg.
Na prvoj strani 58 listića aliedi: waama uua gumu .B. .A. (=:31)
novea /B. K 9. ima bilješka: ra Mb OVUpH ... TpiNKO i... K 12.:
TA MANE OVMPN KOM Marna gozaa 7. .Q. Hi A. (1521).
Na drugoj strani 58 listića sljedi : AEFOyCYR MMA AMNN "B. A. (281).
novaa .B. (=30). K 9. ima bilješka: Ta Anua ovupn . kin GOFjA-
una apnovpa 7. .Q. /B. A. (==1581). K 21.: .7. g. f. (=1724)
SPRMANOV NOKOTNA KOR KENE KORNI.
Na prvoj strani 59 listića gliedi: cexregaph mua pm B. (580)
novna .H. Z. (=:29). K 6. ima bilješka : .Y. Y. .H. .B. (221723) npn-
MRNOY HOKONNH Kon jepe koroni. K1T.:...: : A topi mpnovph. K 13.;
gespnija rera. K 26.: & zuorz'.
Na drugoj strani 60 listića sliedi: exregapn uua gnu /B. A. (531)
sovaa 8. (30). K 4. ima 1 bilješke: Ovupu zo anron tagan(m)ng .Y. .X. A.
(51601). K 7.: .%. .Q. .M. .5. (251568) maga ovupu zou ugan (2).
K 9.: 7. .X. .H. E. (216%) TA KAM OVMpH AOM MApTHN ršpcnogni.
K 11.: aer' rocaogany' 7. OV. H.G. (1412) ovupu . . NETAD' MAD-
ranuipa. K 17.: Ta ZENE OVMPEH KOM BHA' EpaAHYN. K 20.: . RA MATHH
TA Knub ovupu. Ko 22.: OVupu xoM Vepošuu rpYKORNIJ Y. X. ILA.
=1621). K 24.:.. Y. £. .M. .2. (221765) Tequme rogmipe saga npu-
uunoy noxolau gom jakog MEAHCNIJ okera. GOF MOV ZAH NoKOT Bun.
aueu. K 31.:.Y... M. E. (51773.) ma M. .Z. (2529) orovupa ovupu
KON GERE AOVNMOZNIH.
Na prvoj strani 61 listića sliedi: MOEGUBApR MMA AuNH bh. (==30)
zevna li. Z. (229). K 4. ima bilješka: omar" dna MATHT'" porozcnn_ Nar
rocnogaux' .Y. OV. .B. .E. (21433). K. 7.: ver' rocnoguax' . 7. .OV. .H.
"A. (21411) Ovasps pagncaaa unua i... K14.:.... Gopaib mpnovpa
crapn. K 21.: A. 0. 7B. Z. (1589) nomerpa (E==noBeuspa) na gan.
M. a. (2521) ovupn zonu MapKO KOROVAP deopapnuu.
Na drugoj strani 61 listića sliedi: genugap' uua guun B. A. (231)
nevua .l. .Z. (==29). K 26. ima bilješka: ra gam' ovupu zou rprovp
uaan. K 27.: Ta SAN OVUpH KOM HNTOB NOVIM... .
Historija našega rukopisa već se je prilično zatrla. Prvi spomen
o njem dolazi kod Šafafika , koji u ,Pam&tky hlaholsk$ho pisem-
nictvi str. LIII“ zabilježi: ,Rukopis. ,Reholy benediktinskćko kla-
štera Rogova na pergamenč mezi 1369—1400, u A, Mažuraniće
v Zihfebč.“ Na strani 77 otisnut je komad prologa, ali ne hrvat-
škom, kao što je u rukopisu, nego bugarskom glagolicom. Od Ma-
62 A. PAVIĆ,
žuranića kupio je rukopis g. Kukuljević, koji 1
januaru zabilježi glagolskim pismom: ra gau ro. .Y.
KOYNNO CAM OBE perOVAE OJ ANTOVNA MAZOVpANUKA ZA
sovnovnlezuqi. Godine 1866 preštampao je Jagić
hrvatskoga jezika str. 178.“ poglavje 53: ,iz re
diktova, pisanih za hčrvatski manastir u Rogovu; !
Od Kukuljevića prekupila je jugoslavenska akad«
bliotekom i rukopis.
Da je rukopis do ista iz Rogovskoga manastir
od 14. vieka, to se vidi iz bilježaka, koje su upi
Rieči ,omara porogcanć i ,MOCTNp CZ. KOYZUN M AOI
dolaze , upućuju nas na benediktinsku opatiju s
grada (Zaravecchia). Ovu opatiju darivahu često
Medju timi donacijami bijaše glavna mjesto R:
ui posta opatiji ime. (Kuk. Codex. dip. p. 119. 12
ta Kada Mlečani u početku 12 stoljeća razoriše Bi
4 Rogovska opatija u manastir sv. Kuzme i Damja
Ž manu. (Kuk. ibid.).
ke Najstarija bilješka jest k 23 marcu:... usan
ezuu', kod koje je, kako je iz ostalih bilježaka v
rieč ,ovupu.“ Ako dakle uzmemo, da taj vikarij
dine umro, kada je pisar rukopis svršio, to dola
u 14 viek. U taj viek nas vodi i karakter pism
rukopisa.
Mislim ipak , da naš rukopis nije originalan 1
teksta, nego da je priepis mnogo i mnogo sta
prievoda. Na tu misao me navelo razmatranje ri
Da stoji naš prievod k latinskomu tekstu. Kao i u
tako se i u našem, prievod tako strogo original
ovoga u opće nije razumjeti. Nu premnoga mjest
su nerazumljiva, da je jasno vidjeti, kako toj m
kriva nespretnost prevadjača, nego bud nepozornc
da isti nije već znao razabrati, što bijaše u mnoj
nom prievodu zapisano. A u jeziku našega priev
reda i bez ike mjere stari slovenski oblici ispri
jimi i novijimi hrvatskimi oblici, da bih ja iz toj
likoj smjesi nije kriv samo jedan prepisivalac, ne
jedan za drugim u različita vremena sliedjahu ,
njih priepis svojega predšastnika. Starina Rogoy
koja započimlje 11 stoljećem, ta nas do ista opo
REGULE SV. BENEDIKTA. 63
nastir sigurno već davno prije 14. vieka imaše svoje hrvatski spi-
sane regule. Ja bi prvi prievod , koji je u našem rukopisu tek u
priepisu, stavio ćak u 11 stoljeće, kad još bijaše obla glagolica u
hrvatskoj običajna. O tom sliede dokazi u raspravi o jeziku u na-
šem rukopisu.
tih.
Mjesto dvaju poluglasa dolazi u našem rukopisu samo: 1, koji
bilježim : u: moyerakb (prol), nocaovmanneuu (prol), orsurane (prol),
uenocaovxouk (prol), mennera (prol), meanan (prol) itd. Mjesto toga
jednoga znaka dolazi isto tako često još slabiji: ': mwe'seuu (proi),
cgur' (prol), rpovgow" (prol) , azuumu' (prol), x' (prol) itd. Već po
tom je vidjeti da u 14 vieku poluglasi ne bijahu više potrebni hr-
vatskomu jeziku , a još boljma je to vidjeti i po tom, što za po-
luglas bud nema nikakova znaka u rukopisu: x (prol), EZEpATKT ce
(prol), orzpaer ce (prol), cpauru (prol), zcaxu (prol) itd., bud ga
zamieni puni glas: moyeraku (prol) , orsarase (prol), Taxuo (prol),
upazaguo (c. 2), umcamk (c. 7), npzga genun (c. 34), Torga (c. 58)
itd. Šafarik je mjesto * svigdje metnuo u». Jagić ostavio je, kako
u rukopisu dolazi. Pošljednjega držao sam se i ja, jerbo mislim da
će se tako pokazati, kako poluglasi u hrvatskom jeziku vremenom
postajahu sve to većma suviši.
PR.
Kada je u hrvatskom jeziku r samoglas, tad u rukopisu nema
nikada za sobom jačega znaka; često ima slabiji: pacp emu (prol),
para ce (c. 1) itd.; ali, mislim, još češće nema nikakova znaka,
za sobom: capmu (prol), psarn ce (€. 1), upumwo (c. 5), xurpiju (6. 57),
xureuu gen. pl. (6. 57) itd.
NE.
a nije u rukopisu ni jedan put postao ov, nego je posvuda ostao
n, koji čas ima za sobom znak (gdjekad krivo i pred sobom), čas
ga opet nema: az'ya (c. 1), mvrexoy (c. 1), ga'ru (C. 13), Karocrniwo
(€. 1), aayara (6. 1), raunovwe (prol), gura (€. 2), mamnru (c. 4),
cazauu (6. 4), ovunknovxu (c. 5). Miklošić (Lautlehre 303) misli,
da ni u 10 stol. taj a nije u hrvatskom jeziku bio samoglas , ter
ako još i u kašnjih rukopisih dolazi pisan , da se to ima tumačiti
kao upliv staroga slovenskoga jezika. Po našem rukopisu sudeć
ja bih rekao, da je taj Ž još iu 14. vieku bio samoglas, jerbo do-
čim je naš rukopis kod drugih starih slov. pismena: £, &, £, u
64 A. PAVIČ,
nedošljedan, čas pišući ista, čas ih zamjenjujući hrvatskimi Wlasovi,
nasuprot toga nema u našem rukopisu nijedfle rieči, u kojej bi mje-
sto a stajao ov.
a. u
Mjesto a dolazi uviek ey. Mjesto a dolaži «; samo po gdjekoji
put po čakavsku a: azuxa (prol), azmyu (c. 5) itd. Krivo je: vaero
. (€. IV), ali opet posvema pravo: recre (c. 3).
u.
Mjesto u po svuda dolazi s; samo na evi mjestih dolazi a:
KAHN OVY6NNKE CEOG (C. 2); NOYETAKL porovaa u mpozora (prol); z'aest
g cpnuu sexemafu (6. IV); napca nemogsnru (c. IV); er caeymsg ro-
cnogue (€. VIII); orspzemu ovcrua uoe (6. IX). Ja mislim, da je
prepisač u tih riečih hotio zu rukopisa, iz kojega prepisivaše, vjerno
označiti, pak da je, nemajući za nj drugoga znaka, metnuo a. Ako
se smije tako uzeti, tad bi original našega rukopisa sizao u vrieme,
kada u hrvatskoj još vladaše obla glagolica, a to je, kako se danas
čini, 11. stoljeće: da je prepisač imao pred sobom cirilovski origi-
nal, toga ne možemo predpostavljati.
a.
Primjera, u kojih dolazi stari slov. & bit će isto toliko kao 1
onih, u kojih dolazi mjesto a hrvatski u: zamuu (prol), xane (proi)
itd. itd.; csnr' (prol), nporuuzacr ce itd. itd.
No.
Uz: NocAoVNANNSMA (prol) , ogovane itd.; spomsn'u (prol), zosfu
(prol), spar'a itd.
RA.
Mjesto aa dolazi glagolski NP, koji često u rukopisu služi i kao
j, pak sam ga s toga i bilježio 1, osim kada znači broj 80; u tom
slučaju bilježio sam ga Š.
Za eufoničan prielaz zvučnih suglasa pred bezvučnimi itd. ima
dosta primjera: m mmuw (prol), sec nopoxa (prol), sec nacrupa (c. 1),
uccnyn 6 (C. 2), rewxo gpuue (C. 2), ucxogu (c. 5), ucnpasnuo (c. 7),
ucnoguer ce (€. 7), pacp'Temw (prol) itd.
Da bi r izmedju c te u ili u ispao, za to nema primjera; nego
je pisano: ovcraz (Cc. 9), overun (prol) , Pagocrao (prol). Tako niti
pred g neodpadaju zubni ri, nego je pisano: neryum (c. 1), cora-
uoy (6. 3), s caryoy (6. 5). Rieči oga i cpwa pisane su uviek tako
kraticom ; ja sam ih prema gornjim primjerom pisao orwu , Cpaya,
a kad je o& nom. pisao sam: ora. :
REGULE SV. BENEDIKTA. 65
I. Nominalna deklinacija.
1. Osnove na ov.
Vokat. sing.: cuwov (prol), genet. plur.: cuuogt (prol).
2, Osnove na a:
a) muški rod: ) substantiva.
Lok. sing.: & xugora (prol), & xpncrz (C. II), o rmaca (c. V). Pred
x prelazi grleni suglas u sikav: no gozz (€. LXIII). Mnogo su češći
primjeri, u kojih je stari slov. x prešao u hrvatski u: m sozu (pro)),
g moncrupu (Prol), a xpauu (prol), a uzcru (C. 11), x mnovun (c.1lI),
g rpucu (6. XXXIII). Za lok. koji je postao prema osnovam na oy
ima samo jedan primjer: & pazovuoy (6. XLI).
Uz broj četiri dolazi jošte plur.: uuuxOuE .F. pegu CERxouno
covTe (c. 1).
Dat. plur.: xpcr'zun (6. LXIV).
Akuz. plur.: zce ce pexu (6. I), ncaauu (c. IX). Pred tim od
staroslov. su postalim u ostaju grleni nepromienjeni: za cgoe rpaxu
(e. VII), ag'ru (c. XIII), govxu (6. LVIII), coxu name (prol). O akuz.
ovyenuxz cgoe govorio sam kod slova u.
Instr. plur.: pred u, koji posta od starosl. ma ostaju grleni su-
glasi nepromienjeni: c xapagunxn (c. IV), crovasenunu (XXXVIII),
apaa czngoxu (c. LIX).
| 6) adjektiva.
Dat. sing.: rouxov na'rexov (€. 1), vnogayoy zmurkov (6. LXXIII).
Lok. sing.: s rocnogun xpaun (Cc. I), x onarozn pazovun (6. XXXIX),
ma covanu gumu (c. II). Uz to ima i lok. prema osnovam na ov:
g pazovuoy onaronov (c. XLI).
b) srednji rod: «) substantiva.
Lok. sing. nema primjera s & na kraju, nego je ovaj već pre-
šao u u: & cpxyu (prol), & aunangu, npomea'u (prol) itd.
Plurale tantum overa_ ima u dat.: ovcroua (6. V); instr.: overu
zzonuu (€. II); lok.: overaxu (c. V) i g ovcrsxk (C. IV). gpara ima
u instr.: noza sparun wpkgemuuu (6. XLIV); lok.: sa gparzxa (c. VI).
B) adjektiva.
Lok. sing.: o genniu gzan (6. XXXIX).
€) ženski rod: «) substantiva.
Gen. sing.: perovaz (prol), z'aosz (c. IV), xapgz (c. IV), cnovast
(6. VIII). O tih oblicih vidi što sam rekao kod slova u. Mjesto
STAR. VII. 9
A. PAVIĆ,
sl. m dolazi hrvatski u: or cxoce cnnu (pr
: unegue perovne (c. I), ckere perovne (c. I
štr.: sing. a) kao u starosl. uoxurxow (pro
ipaumo (prol), xaanov (prol), aporasoy ((
(6. II); €) ov rastavljen u og ili eg: € xe
sk cgoesk (c. LVIII).
k. sing. kao u starosl.: a ropz (prol). X
u (prol), u noquuu (c. I). Pred u bude gr!
tuu (c. XLII).
daul imaju primjeri: akuz.: poviu, mozu (c.
€. VII); instru.: ueloy povkaua (c. XLIII).
UZ. plur.: oTepzemin ovcrua uoe, o tom v
u. Mjesto staroslovenskoga mu dolazi hrvat
" (6.1.
B) adjektiva.
t. Sing.: Omarogu moxurgu_nopovvure ce (c.
gospu (6. LXXII).
3. Osnove na u: a) muški ro
k. sing.: ua novru (c. L); akuz. plur.: not
rocru (c. LIII). gumu ima gen. sing.: Ave
u (e. XIV); lok. sing.: ma covauu gunu (1
bh.
b) ženski rod.
k. plur.: puvexb (c. VI). Prepisivaocu bija
an, pak je drugi put u zabuni prema st
»acije upisao: mogsxu (€. VIII), koje je d
» je za vrieme prepisivaoca govorilo: ričik
ra što brojnik
ima u lok.: no rux Tpux zexuuax (c. IX).
:eT ima kada je s njim manji broj priedlogc
STE CKAAHNA, APOVFA MA zecTe cKARNNA (C. VI]
sra (6. LXX), no CRagu mcaaua no peBeTou
I) = post gloriam psalmi nonagesimi qu
ii sex psalmi“ prevedeno je: apoyra .€. mcanu
Osnove na suglas:
a) na: u.
na muškoga roda imaju lok. sing.: ma ma
&. XXXIII). Imena srednjega roda: dat. si
; lok. sing.: no umemoy (c. LVIII).
REGULE SV. BENEDIKTA. 67
b) osnove na c.
Gen. sing.: c wegece (c. VII); lok. sing.: ov oyu (c. II), & T2nx
(prol); dual nom.: gox'u ovu (c. IV); gen. plur.: zaux' cnogeca (€.
IV); instr. pl.: govuuu rzaecu (c. II).
6) osnove na rT.
Dat. sing.: gureru (c. LIX); nom. dual: gureru (c. LXIII).
d) osnove na g.
Gen. sing. : mwor'ze (prol); lok. sing.: g rocnoguu mws'eu (c. IV).
Osobna zaimena imaju: dat. sing.: uuu (c. VII), reza (c. VII);
instr. sing.: cogow (c. V), rogow (c. VII); za ak. pl. dolazi drugda
gen.: maca (prol) itd.; jedanput ima ipak i uu (starosl. wu).
II. Pronominalna deklinacija.
Nom. sing. Uz: cu (6. LVII) dolazi: ca. Mjesto staroslov.: T1
dolazi: ra (c. V) i sa zasavkom : rale (c. LI). Uz y'ro ima ya. Uz
ro ima: rgo (C. II). Mjesto starosl.: Taxg dolazi: raxogu (c. XLVIII).
Gen. sing.: ero poslije priedloga: ora uero. Tako je i u ostalih
padežih. Uz gen.: ero, Toro (prol), Taxoro (prol), ima i hrvatskih
oblika: Tgora (prol) cera (c. VII) itd.
Dat. sing. fem: men (6. VII); mase: xakogouov (C. 11), ranogo-
uoy (c. XLVII).
Akuz. sing. Mjesto ovoga dolaze oblici genetiva; uz ero ima ipak
još: u (prol).
Lok. sing. fem: u roeu (prol), u mameu (prol), s cgoen (c. ]),
da i: & ckeu zemau (c. I), koje posta matatezom od gu gucen.
Dual: ovu nou (c. VIII), oru samu (prol), aga i osa ima: or
ozom agow (c. 11), ali uz to i: OT AEHIO NA HECTE NCINBME s (e. X) i:
Keno ncazuovy (6. X).
Akuz. pl. Od ck ima srednji rod: cuz (prol), ali i staro: cu zna
(prol).
Lok. pl. Pred u ostaje grleni suglas nepromienjen: za R' CAKHXL
uacruyxh (6. V).
III. Složena deklinacija.
Nom. sing.: cseroe, v'reune (c. IV).
Gen. sing.: mos'genaro (prol), garmaro (c. IV), covamero (c. IV),
ali uz to i hrvatski oblici: ckerora (prol), zgauera (6. VII), povyuora
(c. XLVIII).
Dat. sing. Dolaze samo hrvatski oblici: mcruw'uomoy (Prol) spar'n
uouowuon, packomnon (c. XLVIII).
đ
2 : “
nova jevs rme zu ar
A. PAVIĆ,
sing.: Kospoe ago (prol), mavuoyi uoy
sing.: vucrow uomurgow (prol), sozn
onarosov (c. IV). Za muški i srednji r
lici: gospnu.
ing.: za muški rod dolazi današnji obi
li za srednji mnogo stariji: & xuampn ca
ci rod starosl. oblik: m ropx cserzn (pi
lasa: o goznen unzocrn (c. IV).
I. Grleni suglas postaje sikavim : ovso1
nepromienjen: ovsoruuu (c. LIII).
pl. m.: guma npasguue (pr0l), AOEpH6E Xbui
2 VII), zame uucan (€. VII), gospaa (pi
I. Pred u grleni suglas postaje sikavim
m (6. LIX), ali ostaje već i nepromie
susuxb (c. VII).
Gradacija
unenzumn (c. II), uovgpzumne (c. II), <
uoy (c. XXXIV), saxvae (6. LV). Sta
V), sacune (c. 1I), osmaune, zaxvne (c.
s (6.1.
me (prol), crapiu (c. II), uaaiwenoy (c
aunze (c. L), gone (c. III).
Konjugacija.
Praesens.
) svršuje se uviek na oy: maovrov, cn
e na mu: npaeunemu (prol), novacwn (
i mu: orrogopnmiu (prol). Češće u 3 lic
: menzera (prol), mpuueru (c. II), wan,
| toga sufiksa: npaaa (prol), senouuna
osu (c. VII), au (6. VII), nocnovma (c
ugo i treće lice kao u staroslov. U 1
ratski oblici: osptieuo ce (c. 1I), uope
VII); samo jedan put ima i staroslov.
Po ogumnukouu mauuun (c. XIII): pisar
ziku dobro u pameti. U 3 licu množ. im:
6 (prol), uegznocer ce (prol), covr (pro
; XXXVIII) itd. često i mladji oblici
VII), ovumo (6. XXXVIII), nu coy (c. I
LL.
BEGULE SV. BENEDIKTA. .69
Imperativ.
Tu valja upamtiti oblike: magu (c. XLIV), pure (c. IV), pun (c.
VII), uozu (c. LXIV), rayare (prol), mamuunre ce (6. XXXV), cuu-
Kure ce (c. LIII), uuzure (6. XXXV]).
Particip. praes. act.
Prema staro-slovenskomu jeziku imaju u rukopisu oblici po no-
minalnoj i po složenoj deklinaciji, koji dobro, koji krivo načinjeni.
Nom. sing. mase.: npuue (6. XXXV); neutr.: govaovipe znaro (c.
I); mase: mene (c. LII), croc (c. VII), xorzn (prol), uuze (c. VII);
neutr.: rozopeme nucuo (prol); mase: cuzpaen ce (c. VII), nocnoy- |
mae (prol), osapoveu ce (6. VII), raarone (pr0l).
Dat. sing. mase.: yroviiz (!) (6. XXXVIII), nocneipov (c. IV), raa-
ronovijov dat. absol. (prol).
Akuz. sing. Masc.: rnaroaia rocnoga i azioparo rocnoga (prol).
Dual. nom. neutr.: ovn raegawowyin (c. IV).
Nom. pl. mase.: rekovine (prol), goemqe ce (prol), nome nan gu-
zove (!) (6. XXXVI), mumoye (6. XXXIX), Zaazenjie m AHzoviie
(c. VII), rmarozwije (prol). Iz konzonantične deklinacije prešao je
partic. u nominalnu: npngovam (6. LXVI). Ima još oblik: npuxata-
wwze (c. LIII).
Dat. plur. mase. : rekoviinu“ (prol).
Uz ovake oblike dolazi u našem rukopisu za nom. sing. mase.
još jedan: anocrome mageab raaroner' pekovijih (6. XXXIII), crapame,
KH OVMIOIJIb GOVAH EOroy govme npnuuaxogura (C. LVIII), ano npunoviso
GOVA€ MAMACTK FpHEANK H perovne neTgopetih (C. L.XV), npnuu nexni-
NHKh EAAFOCNOKENNE HZNAZENIK H ENAZEMIH (C. XXXV), ano Kn moo ma-
IMACTE EOVAE perovne nznomeuih (€. XLII), npopoku mpagu Naub, raa-
roma (c. VII). Jedanput dolazi taki oblik i za nom. plur. masc.:
KH ARIA ROEPAR KA COYT' E KHX', NE OT CROEE CNAH, NA OT KOKHE MH-
ROCTH NpHEMNIJE, AZIOIPATO FOCNOXA K NEX" BEAHYAIOTK Ch APOPOKOMA FAA-
romowu (prol), nu kako je to mjesto u opće u rukopisu iskvareno,
a za nom. plur. masc. drugda dolaze prečesti oblici kao uzovie
i samo jednoč oblik mpugoviiu, sva je prilika te bi i tamo trebalo
da bude rmaromoije.
Poznato je da u hrvatskom govoru već odavna za sva tri roda
i sve padeže služe oblici kao: idući — iduć, ili videći — videć.
Daničić držaše u 2 izdanju srpskih oblika, da je tdući ili videći stari
lok. sing. mase. Jagić obznanjujući u književniku svez. I. Daničićeve
oblike držaše, da je viđeći ili idući stari slov. nom. sing, fem, Na
ća
ua
rano
Rt
. na
2. Krs:
“ 9%
BECK,
.-.
oz
NK:
LA
T- aš
ma
“4 e
Kr
u Fo
2%
KA
A
x
noza u.
5 PGM s
ri ., ad gra
.. 3.4
a
.
KA
. 2 p ' nn ' * .
i. m aaa .. Pa , va ć bi RR TO
PRORE JAKE FI GODI PIE
KIR RAVAN Tebe
Na a ane rao eri
Bako ČEK vika Janika enak "E RAVNE I
LJ
“ +. TT naa
.. ; KM . £ u : ja 3: p m sk pa
BPI Ani 1 A ZAŠ:
dl
A. PAVIĆ,
jedbu odustao je Daničić u 4 izdanj
sli, ali opet nije pristao uz Jagićevu
ili viđeći nom. pl. mase, koji je od
:iem načinom, da su ti oblici, kao š
»nantične prešli u x-deklinaciju. Toga mnienja je Daničić
jovijem velikom djelu svome: istorija srpskih oblika. Ta
Daničićeva utvrdjuje se i našim spomenikom , u kojem uz
) nom. pl. masc. kao: iduće, već dolazi jednoč i: pridući.
lući misli Daničić da je postao iduć, ili od hvaleći — hra-
!, kao što je od infinitiva plesti postao inf. plest. Uz ovo
e Daničićevo ne mogu pristati, jerbo mi se čini da pojave
a ne smijemo isporedjivati s pojavi participija, pošto u ono
kada te promjene u hrvatskom jeziku bivahu, infinitiv bi-
golski, a particip pridavnički oblik. Kod glagola ne samo,
finitivu odpada vremenom i, nego isto tako i u 2 licu jedn.
>ga vremena: pleteši — pleteš; kod pridavnika baš nasu-
nom. sing. masc. u kašnjem jeziku prione i: stari oblik
sk , grčke, jest poslije nemoguć i glasi jedino: čovječanski,
Ako već imamo uzimati, da su oblici idući — iduć jedan
oga postajali, ja bih radje iduć držao starijim, a idući mla-
likom.
) da su oblici pletuć, hvaleć, nominativi nominalne deklina-
iji su u kašnjem hrvatskom jeziku od osnove pletantja isto
stali, kao što su u starom slov. jeviku bili postali genet.
tali padeži osin nom. sing. mase. i neutr. — tu misao od-
ničić (histor. srp. oblika 303) primjedbom: kada se oblici
ć hvaleć pokazaše u jeziku, tada particip već nemaše de-
»; ti oblici, čim se u jeziku pomoljiše, odmah dolažahu i za
iblike, nego što je nom. sing. masc., pak s toga nijesu mogli
1 upravo samo za nom. postati.
iloj cirilicom pisanoj hrvatskoj literaturi, našao je Daničić
etka 15 vieka samo jedan primjer oblika bez i na kraju, a
koji dolaze od kraja 15 vieka počamši u Dubrovačkoj litera-
već ne služe li za nominativ, nego isto tako i za ostale
Ta statistika participa, osnovana na ćirilskih i dubrovačkih
h spomenicih , sigurno da je točna, jerbo tu govori Dani-
žalosti naša, te se za glagolske hrvatske spomenike jošte
ao Daničić.
samim našim spomenikom ruši se točnost Daničićeva opa-
REGULE SV. BENEDIKTA. T1
Onaj jedan primjer participa bez # na kraju, što ga Daničić spo-
minje, već taj ćemo mnogo priličnije držati za nom. sing. mase:
nego li za nom. pl. mase. Stjepan Ostoja govori: uu Cranama...
CROMHNAMO ... KA, IGrja FOCNOZb GOFb NPENNYE ... NE MENE... HN.
MAYHNH ME NACAHANNKA ..., TEOpEkR MHAOCTH CROVFAME . .. MH XO-
Teke MAaTHTu XpBEOIO H NEFOEOV CHNOV ..., MA NMB GOVA€ TEPRAO, OY-
mucaxh itd. (Mikl. mon. serb. 248). U našem spomeniku , koji
ako nije stariji, ali sigurno Ostojinoj listini suvremen , ima dosta
primjera, da partic. bez # na kraju služi samo za nom. sing. mase.,
dočim drugi padeži još uviek imaju svoje posebne oblike. U našem
spomeniku ne dolazi za nom. sing. mase. nikada oblik kao iduće
— idući, ili hvaleće — hvaleći, pak zato nije onaj krnji oblik od ovih
punih mogao postati.
Prema našem spomeniku čini se da su oblici idući — iduć ovako
postali. Stari slov. oblici za nom. sing. masc.: ide, glagolje, hvale itd.
postadoše hrvatskomu jeziku tudji, i dok ovomu još bijabu poznati
oblici genet.: iduća, dat. iduću, jezik si prema tiem oblikom načini i
nominativ: iduć. U nom. pl. mase. ispremiešali se oblici konzonan-
tične deklinacije: #duće, s oblici x-deklinaclje: 4dući. Vremenom po-
sta oblik iduć za cieli singular, a oblik iduće — iduć# za cieli plur.
neskloniv, a napokon se i ova dva oblika počeše medju sobom zamie-
njivati, ili, ako onaj nesigurni rmroswwa u c. VII našega rukopisa, i
isto taki rgopekk u listini Ostojinoj smijemo uzeti kao nom. pl. mase.,
tad je nom. sing. mase. prodro u plur. još i prije, nego što particip
posta neskloniv. Toliko je posve sigurno, da je nom. sing. mase.:
tvoreć stariji nego nom. sing. masc.: tvoreći, pak zato onaj nije od
ovoga mogao postati.
Infinitiw.
.Yrurn (6. VIII), pecru (6. LXIV), ogaumu (C. IV), orgpnipu (c. IV),
gpuqiu (c. IV), z'epuqin (c. LVIII), uru (prol), mpuru (prol), neru (c.
1X), uunru (prol), uuzru (c. LV).
Aorist.
1 lice jed.: szmec (c. VII) ; 3 lice jed.: nenpuz (prol), & ce (prol); 1
lice množ. zanogugcuo (c. III), apuzxouu (c. LIII).
Partic. prf. act. I
nonag' (6. XXXVIII), znuzn (6. XXXV), pesh (c. LIII), s'zaun (c.
XXXVIII), zume (6. X), nocnagme (6. VIII), nozomn (c. XLIV), oruo-
puuie (prol), npznozcagme (prol), nocnagmaro (c. VII).
Particip. perf. pass.
samacra (6. XXXIII).
d
- .
u .
“
.
. R . . o h . “
. , M b 2, CK : š . . .
( - +, me . . ' : . a : .. u
o. ++ 7 4 a " - . “sila an + . s. a >
, +. ps Nk a." mE A 2 ara a >. .. 2. : Ve. # CA
ORE M LETE: GORJA KAKA ZZR aja FRKA PRESE DD POLEDRKESKE PI PE JEDE VERDUN £ date et ,.
: A KIP RE EKEK ZI KE PRGIKE E mdda..e "fa. h bi ate B SINE E :
:' B ka ' : RO i Ko AE ote, + B ej Lo ete
E. PRE! rd tf ' š RF hd a. s LA s min A 4 . zi -
+ 2 “
La “
fol
, .. ,
ou S
EIO . kile a
Davida edu
Li
t
pu
PRVA
xy
u Žva
+. fo.
. ći
s. 'w
E
ri
lta
"a
Pon
A
Eko
, =,"
i '
.“ =
-
aa
- af
A
Za
A
Xi
S
j
£
perovaznunpo-
Ira genegnKkra
onara
MMOSEENH CHNOV, ZA-
A OTEOFA, M NpuKAONH
TA" 6 CEHT? MOSKENAFO
IPHUNH, N EGAHYNO CEp-
CE EpATH NOCAVKANH-
, OT NEFOZE EHC OT-
NENOCAOVKOMA. ZA K'
CE MOE CROKO, KH KOZN
BOG BORE M FOCROAY
DY HCTNIČNOMOV 1jA-
TH KERRETK, NOCAOY-
FAHYNO OpOYEHE Npu-
:, MEpENH NOYNEHIH
BpHE€ OT NErO YnCTOIW
ICH CEpIHTN“ Za u
€CT ZEAHAR Yucao
npayecrnT!
IOFOY NAMOV Mpornn-
MAM NOXOBACTA KCAKH
ETH PRAH MOA! AANNUH
KOME FA npornzga-
M OOTHMETK HMB KCA
MH TAKO SKOZE roC-
JEK mugnun = Sanun
, ŽKOKE NEROCTOH-
RYNOY NpaAA MOYKOV,
SMOBETb_ HTH E BRY-
MOE BCTANHMO NHNE,
CB MHCMO FOROpELJE“
h MODE OT CMA K'CTATH.
'HoNANIH HoOOVEIN OV-
MACE FRAC BOZ'N MA
KYMO FRAFONE' KBNECK
OVCAHINTE, NEOXE-
SHXB. H OIB KH MATA
Sanctissim
Patris Bene
lam sua!
Ausculta, o
gistri, et inelin:
et admonitione
ter excipe, et
ut ad eum per
rem redeas , a
entiae desidian
ergo nunc mer
quisquis abrem
luntatibus Do
Regi militaturi
tissima, atque
sumis. In pri
agendum inch«
perfici instanti
poscas: ut qui
rum dignatus
putare, non di
malis actibus :
Ita enim ei om
nis suis in no
ut non solum
non aliquando
det; sed nec ut metuendus Do-
minus irritatus malis nostris, ut
nequissimos seruos perpetuam tra-
dat ad poenam , qui eum sequi
noluerint ad gloriam. Exsurga-
mus ergo tandem aliquando, ex-
citante nos Seriptura, ac dicente:
Hora est iam nos de somno sur-
gere. Et apertis oculis nostris ad
deificum lumen, attonitis auribus
audiamus, diuina quotidie cla-
mans, quid nos admoneat vox di-
cens: Hodie si vocem eius audi-
eritis, nolite abdurare corda ve-
REGULE SV. BENEDIKTA.
OVIH CANIATN, XA CINISNT', VA KOVXN
FOKOPHT' MPRKEZM'. EKE FNAFONETI ;
NAHANTE VEZA, NOCNOVINAHTE ME,
CTPAXOV FOCNOZNIO NNOVYOV BICA.
TANTE, AA CERTAOCTIb EHEOTA HMNHTH
GOVACTE, MA B1Cb T"MA CEMPTNA N6-
OBHMET'. R3NIBHTE FOCRORE! MNOX-
CTEO NAN, EFOKE 30BETR AZAATENI
CEOEFO , HN OIIE FOBOpN“ K'TO €CT
YAOKEK XOTEN XHEOTOV, NEH Ablil
ERANTH AOEPNE; AKO TH OVCANINAKA
OTFOBOpNNIH" A3h €C/MB' PEYETH TEEH'
AKO KOMIEMH NMHTH O HCTEN NEH HI
EZYNH KHKOT BR CEEH, OVADIKH 23NKE
CKOH OT HINA, H OOVCTNEH TEOG, H
NERA FOROPHTH NACTH. OVKNONH CE
OT 3'NA, M OCTBOPH KOEDO' K3HIBH
MHpA, M HOCTHFRH H. OYH FOCROJNH
NA NpAKEJNHE, H OVIH €FO0 E' MO-
AHTEOV HX', PEKOV“ CE 23" ECMB. YTO
CRAP' WE NAM OT CEFO FNACA FOCNORNA,
KH NACR TAKO E3NKAET', EPAT% APAFA;
CE NIM CEOIO MRAOCTNIO KIX6 F0O-
CNOAb MOVTH AHROTA. NPRNORCAH ME
T FAA BRpOIO, CXPANENHEME KOEPNMH
ARAH BOKN NAME, MOKAJAN HO EBNN-
FIEAHR NICARAOVNMO NOVI €FO' ZN
K3MOEMO KHAHTN €FO, KH NACH €CT
E'3EAAb E CEO€ NRCAPCTEO. K' KOFA
WRCApA MONAYH AKO KGEANMO EHTH,
X KOH NONAYH NEE3MOKEMO NOHTH,
TAKMO TEKOVIJE NOBPNMH KRAH. OV-
MNPOCHMO RPOPOKOM' FOCNOXA , FRA-
FONIGIBE EMOY' FOCNOAN , KTO OEH-
TATA E YNET E KNANJIH CEETZEMh
IKOCM'' HAN KTO BCEAHT CE R FOpK
CBETŽH TEOEH; NO TOM6 OVRPOMIEN'H,
EPATHE , CAHHIHMO FOCNOJA K NAM
FRAFONIOIIA, OTKOpENHE NAME NOVTH
€FO M KDOBA, FAAFONIOIIA'* NE KO-
AHT' BEC MOpOKA, ARNAE NpAK' ZOV"
FAAFOGE NCTHNOV E CPAH CEGEM':
NKE NEOVAACTHTE RIHKOM" CEOHM'“ NH
! Tako sam ispravio rukopisno :
FOCNOJA.
* Tako sam ispravio rukopisno :
FARFONIOMG.
73
stra. Et iterum: Qui habet au-
res audiendi, audiat, quid Spiri-
tus .dicat Ecelesiis. Et quid dicit?
Venite filii, audite me, timorem
Domini docebo vos. Currite, dum
lumen vitae habetis, ne tenebrae
mortis vog comprehendant. Et
quaerens Dominus in multitudine
populi , cui haec clamat, opera-
rium suum, iterum dicit: Quis est
homo , qui vult vitam , et cupit
videre dies bonos? Quod si tu
audiens respondeas , ego: dicit
tibi Deus: Si vis habere vitam,
prohibe linguam tuam a malo, et
labia tua ne loquantur dolum.
Diuerte a malo. et fac _ bonum:
inquire pacem , et sequere eam.
Et cum haec feceritis, oculi mei
super vos, et aures meae ad pre-
ces vestras : et antequam me inuo-
cetis, dicam , ecce adsum. Quid
dulcius nobis hac voce Domini
inuitantis nos, fratres charissimi?
Ecce pietate sua demonstrat no-
bis Dominus viam vitae. Succin-
ctis ergo fide, vel obseruantia
bonorum actuum lumbis nostris,
et calceatis pedibus, per ducatum
Euangelii pergamus etinera eius:
ut mereamur eum, qui nos voca-
uit, in regno suo videre. In cuius
regni tabernaculo si volumus ha-
bitare , nisi illuc bonis actibus
curritur, minime peruenitur. Sed
interrogemus cum Propheta Do-
minum, dicentes ei: Domine, quis
habitabit in tabernaculo tuo: aut
quis requiescet in monte sancto
tuo? Post hanc interrogationem,
fratres, audiamus Dominum res-
pondentem, et ostendentem nobis
viam ipsius tabernaculi, ac dicen-
tem : Qui ingreditur sine macula,
et operatur iustitiam: qui loqui-
tur veritatem in corde suo: qui
non egit dolum in lingua sua:
qui non fecit proximo suo ma-
A. PAVIĆ,
PH NCKPHEMOY CEOEMOV CH 3'm4,
MOMENNK NENpNE NA BANKNArO
F0. HKE MEMHAOFA A'ENA R ce
S'ANM CEHTOME , OT KOTHMBA
1 CPAIJA OTEPČTAR HIREXE E NHY'-
i, MRAARNAJ naro ummene-
CBOEFO OVAPKAB' PAJENETK OKA.
EOEIE CE BOFA OT CROMX' K0-
bOARAK OMGE3NOCET CE FPAHNIO'
INA AOGPAR KI COYT" E MHX', NE
EOCE CHAH, MA OT BOZE UHAO-
NPHEUMAMIJE, KTMIBAFO roCNOJA
1X" BERHYAIOTK CA! NpOpOKOMK
IOM“ ME MAMA, rOCNOXN, NE
* OMA OMMERH TEOEMOV AMN CNA-
RKOZE HOMAEAK O INOCTON OT
OBHAANER CEOETO ČEKE NE KE-
ME, FNAFONE' XEANOY KOZNIO
KOVTO ECAMb: M OpE Tale ro-
T* ou OB'3MOCHT CE, B EO3H
NT CE. EKE FOCNOJA E EBANIEN'H
CE MOME KTO ČCA MOR
pHTK H CBMOXET', CROXOBAM €FO
NOV MOVAPOVY, KW CB3JA MOME
MA KAMENT“ M MHAOVTA prike,
EMIOT" BRTPN, TVKNOVIE E XpA-
I, MENAJE CE' OVTEp'TENA BO
NA KAMNIJH. CRpIINEK rOCNOXK
SME, M OZERRET MI ECIKH AbNb
K CEOEMOY CEETOMOY CEHTOY
| KOMEMOY O ARAHP OTEĐIJARATH.
EKE NAME COVTA CHE ZbNH MI
AEAEMH€ NAMIHJ' paAH O S'AHXb
OVAANENH , FAAFOROMIOV ANO-
OVOME ENANIIH AH, TKO Kp0-
kOBOZNE MA MNOKARNHE €CT;
€ €IKE MHAOCTHEH FOCNOXU peYE"
IBOY CMPTH FPHMINAKOME“ RA JA
TET CE H KHEOVT'. HOp€, PATA,
OCHMO FOCNOJA MpREHEATENA E
im EO, CAHMIACMO 3ANOEHA!
EHAATENA OBHTATENA“ BOYANMO
Tako sam ispravio rukopisnu:
ine cs.
lum , et oppr
aduersus pro
malignum di:
dentem sibi ,
sua a conspec
puens, deduxi
ruulos cogitat
allisit ad Chr
Dominum de t
nou se reddu
in se bona, n
a Domino fier
rantem in se
cant, illud cu
tes: non nobi
bis: sed nomi
Sicut nec A]
praedicatione
putauit, dicen
id, quod sur
dicit: qui glo
glorietur. Un
Euangelio ait
mea haec, et
eum viro sapit
domum suam
nerunt flumin:
et impegerun
et non cecidit
supra petram.
minus, expect:
suis sanctis m
spondere debe
ter emandatio
ius dies vitae
xantur, dicent
cis, quia pati
tentiam te a
Dominus dicit
catoris, sed 1
viuat. Cum er
Dominum, fra
tabernaculi ei!
bitandi praece
pleamus habit
mus heredes r
praeparanda s
pora nostra sa
REGULE SV. BENEDIKTA.
NANYECTHHIJEH UJRCIDCTRNIO NEECCKO-
MOV. NHNE OVFOTQEANTE CPAIJA KAMA
H TEAECA BIBA CKETOFA NOCNOVNIA-
MHE JANOEEAN EHTE30BATH' NA TO
EE NANA MOI NEK3MOZKET KOCEIH,
MOREJE, XA MAMA CEOIO MNHAOCTHIO
HOMO" ECXOBET" XATH. AJE EHIKEIE
BAKRENE MOVKE K' ERYHOMOV ZHRO-
TOY KENE€MO NpHTH KON AEKE HMA-
MO BPHME, B TENR ECMO, CEFO CEHTA
K EHEOT2, ZKOKE €CT NAME TEKOV-
IM OAZNATH, KO NAME E BEKH BZ-
KOM GOVYACT NIP CNACENHE. H TAKO
NOCTIEHTH NJU € E FOCNOJNH CKOVAN
CNOKENA , K KOMb NACTARACHH NH-
VECOE KPEN KO, NHYTOMKE MONO.
TKO NAM CE MNH KMH HACTAENNENO
HMOVIBE KAKAO KPRNYE€ H NpAREZ-
NOE MONPAKAEHNE PAAH NAMNHXH FPH-
KOKE H CXPANENHEM' NOB BE DpEH-
KHTE' TOFA PIANO OVIKACNOVE CE NE-
OTEHFHH NOVTH O CNACENHK , HE GO
NOVTk NE MODET CE 31YETH TAK'MO
TRCNHMU 32 YETHEM'* ROCTOVNCIJE E!
KOEPHXb ATAHXb, CPAIJE NOJAKIE B'
UpPAEOV BRPOV, NEH3PEYENOIO CNAZO-
CTHIO MH 3 AOEOCYH TEYENHR NOVTH
EOHE€ JANOELAN“ OT NEFOKE MOH-
CTAP' CTEA MHKOANKE HE OTXATLIOME,
OT KOFA NIOVKA AO CMPTH B MON-
CTHPH MDREHEZIOIIE, K MOVIE XPH-
CTOEH E KPOTOCTH NAMEH NpHY€-
CTHMO C€' AA TAKOFO IJECIPCTEA
MOKEMO EHTH NpHYECTRHUH.
NaeMENA MNHUCKA, TO COYT
KONOVAPCKA H NpoYHX.
ManxoME Fr. pez O CEHXOMNO
COYT'. MPEO IJENOEHTH' TOP COVT"
MNHIIJH , KH ENTE3ZOVIOT6 NOJ pE-
FOVZOV O HoOONATOM'. ApOYFH = PEZ
€CT NAKOPE |, TO COKT' — pEMETE'
KH NE NOKAFO NOYETHE XOTENHEMB,
MORCTHPCKATO HCKOVNIENHR WM AFO-
CTHIO, COVT CE H3'OVYHIH NPOTHEOV
AZEROV, APOVAEOV MNOFOY H3'0V-
15
obedientiae militatura: et quod
minus habet in nobis natura pos-
sibile, rogemus Dominum, ut gra-
tiae suae iubeat nobis adiutori-
um ministrare. Et si fugientes
gehennae poenas ad vitam per-
petuam volumus peruenire; dum
adhuc vacat, et in hoc corpore
sumus , et haec omnia per hanc
lucis vitam vacat implere; cur-
rendum , et agendum est modo,
quod in perpetuum nobis expe-
diat. Constituenda est ergo a no-
bis dominici schola seruitii: in
qua institutione nihil asperum,
nihilque graue nos constituturos
speramus. Sed etsi quid paulu-
lum restrictius dictante aequitatis
ratione, propter emandationem
vitiorum, vel conseruationem cha-
ritatis processerit; non illico pa-
uore perterritus refugias viam
salutis, quae non est nisi angu-
sto initio incipienda: Processu
vero conuersationis, et fidei, di-
latato corde, inenarrabili dilectio-
nis dulcedine, curritur via man-
datorum Dei: ut ab ipsius nun-
quam magisterio discedentes, in
eius doctrina usque ad mortem
in monasterio perseuerantes, pas-
sionibus Christi per patientiam
participemur; ut et regni eius
mereamur esse consortes.
CAPUT I
De generibus, vel vita mo-
nachorum.
Monachorum quatuor esse ge-
nera, manifestum est. Primum
coenobitarum: hoc est, monaste-
riale, militans sub regula , vel
abbate. Deinde secundum genus
est anachoretarum , id est, ere-
mitarum: horum, qui non conu-
ersionis feruore nouitio, sed mo-
nasterii probatione diuturna, di-
76 A. PAVIĆ,
YEHM COYT' P'BATH CE' KOBpO MACTA-
BREMHG OT EpATCKE CApOVREE MA
EA'NOV P'BAMIO EPEMHTCKOV, CBOBOJNO
E€3 APOVZEE MOM, EJuNOY povnor,
MIN NAKTOME, NPOTHEOK FpNXOY NA'T-
CKOY, MAH mpOTHROY noumimsennNo,
SOKHIO ROMOIINIO , MONK COYT'
PBATH CE. TPETN PEA' MNHUACKH €CT'
CTPAMIAHE" MApAAHTH, KH _COY NHEANE
PEFOYNE, MOHCTAP'CTEA NOKRČNI, £KO-
IE M ZAATO BEIJE BOVAOVIJE' MEK'H
RKO MH OROKO Oe ceMOY = CEHTOY
CNOVAEIIE,_KAXOVIJE CE KOFOV NAZIJH
CAHNOIO MAHWIO. FAR JE, MAN JE.) HAN
JA. Bec RACTHPA, NE E FOCNOgNH Kpauu
CTOČIE, NI K CBOCH KOVHNH CTO-
EHIE, 3IKOMh HMb ECT KERAHN'E HUHTH
KEOV EKE HOANNAO EKEIRIOT, TO
TEOpETK' MOTO YA B3NMOEETK, TO
NETEOPETB. YETED'TH pEA €CT MNH-
KOM, KH CE 30KOVT' TepOKAMIN , TO
COYT' AH AETUJM, KH OCROH WHTAKK
NO BCH ZEMAH H NO MORCTHPHX' AbNE
ME KHZAO AbNb npokalamoie ce, nc-
KOVMIAIOMIE FOCTHN'NHJE MEITAp'CKE,
ECArAR mpoxnimomqe ce, crocipe
CEOEH KOVTOCTH, CAECNN" COVT' FOp'-
NUM OT MApAEHTK. OT NHXKE RCHKH
CHXb OVAOFA KHTH2, BONE €CT MWA-
YATH, NEPERH FORODHTH. TOFAA OCTA-
ENE'ME ECE CE pEAN, B'3BPATHMO CE
K' HMHMOEHTOMB, HZE BO ECT CHANNH
PEAK OT ECHY', BOZNEIO NoMOIO
NPHTAJKHUO.
Kaxogouoy €ecr uru zara
onaror.
Onaru, ku €cT KOcrORuu Baru
CTAp'H E MOACTHPH, AAF MOV €CT'
ECNOMHHATH O YACTO 3AY' CE B'3HBA
CrTap'im Nub HMA BEČ MNUH O AZAH
CBPUINTH, 32" CE MRCTO XPHCTA EE-
POVIONIMA" B'3HBA, FAAFOMOMOY ANO-
dicerunt contra
rum solatio iaq
et bene instruct
ad singularem pi
curi iam sine c
rius, sola man
contra vitia cari
num, Deo auxi
pugnare. Tertiu
rum deterrimum
baitarum, qui nu
bati, experienti:
aurum fornacis
natura molliti ad
ruantes saeculo
DEO per tons
Qui bini, aut te!
guli sine_ pastori
sed suis inelusi
eis est desider
cum quidquid_pi
gerint, hoc di
quod noluerint ,
licere. Quartum
monachorum, qu
rouagum , qui t
diuersas prouin
quaternis diebu:
cellas hospitant
et nunquam sta
voluptatibus , el
seruientes, et p
res Sarabaitis. 1
um miserrima u
lius est silere,
ergo omissis,
fortissimum ger
adiuuante domi
CAPI
Qualis debe:
Abbas, qui pi
monasterio , se
debet, quod d
maioris, factis
enim agere vic
creditur, quanć
REGULE SV. BENEDIKTA.
ISTONOV' NAHZAb CECH NOYXb H3EONE-
NNXb CHNOHb, E NEXG BACh HMENOV-
€MO AGA, TO ECT OTbiA. 3AYb ONA-
TOY NHCTE AAFA, TAK MO 3ANOBZAH
FOCNOANG HAH OVYHTH, HAH MACTA-
KAATN, HAN 3ANOKHAATU' HORA €FO
ZANOENAk , MAH €FO NAOVKE ZA M
KEACh GOX'H NCTHNI B' NAMETNH €FO
OVYEMHKOME NOKPONNT CE. ECNOMHNA
MGO YECTO ONATR, KA OT NAOVKA
CEOEFO , NIH OT NOCNOVKA OVYEHH-
KOE" CEOHXB, OT OXOIO AKOIO KE CTPAMI-
NOM MRCTN DOZA GOFOMh HA COVANH
KbNH GOVACI ANTAN'E. EHT CE ONATE
FpNXOM' NACTHPOKNME , AKO YA Kb
OKIJAKE MAH AOEPA OEPTIJIET CE.
TOZHKO ECIBE NORA' BOFOMA KOVA
OCOVIENA, ABE NENOKOP' NOV H WENO-
CNOVNINOMOV C'TAZOV KECA NACTHPERA
KRNOCTE GOVAETH B3MANA, O HHXb
MOVYENHCUb H AEAOMR ECAKO EOVAE
ARKA CTBO BPNAEIKNO“ CHXb MICTHPR
NA COVANH Ablib APRA EOFOMb p13-
PRIBEMB GOVAETK , pEYE FOCIOAN C
RPOPOKOM'' TKOE NPARAH BEJATAHXH
E CPAUN MOCUB, HCTHNOV TEO, H
CRACENO HME TKOE CEHTORAXb* H ONU
MENE MEKDEAOVIOIJE — NENOCAOVNIA-
KOY. THE MENOCAOVINNOMOV CTA-
KOY MOVKA GOVACT', KUXb NPZMOKET
ERYNZ CEMOTb, OT NCEEKE N3EAEH
BACh MHAOCTHEH XPHCTOCK BOT NAMI.
AKO FAO NpHMETH ONATOEO HUME WA
CE, XKON MAOVKE EMOV ECT CROHMR
OVYENNKOM' KAJATN' TO €CT, BCAKA
MOEPA ARA1, H CEETA, ABAH CEONMH
KOGPNMH NOKAJZATH, MEDGIH CAOKOM':
KIKO EO NOCAOVIHIHKNUE CKOHMD
OVYENHKOMA 3ZAMOEHAH FOCNOSb CAO-
KOM NpOROKNJAHTE' TED AHU' CD-
IJEMA, H KPOTKNMb H CMRpENHM" XOV-
KOMA MRG COYT' NPAKA AZNA F0-
CNOZNE JZANOEZAH CKA3IAH. KCA OVEO,
ŽE KAKETb OVYENHKOM CKOHMB NpO-
TRENA, TOFO CROHMH AZAN HECTEOPIU
NE HNHM BPORHKOVE, CIMB E XxOV-
NOEH OBPETIET CE. AA K MEMOVY poY€
17
praenomine, dicente Apostolo:
accepistis spiritum adoptionis fi
liorum , in quo elamamus, Abba
Pater. Ideoque Abhas nihil extra
praeceptum Domini (quod absit)
debet aut docere, aut constituere,
vel iubere: sed iussio eius, vel
doctrina, fermentum diuinae iu-
stitiae in discipulorum mentibus
conspergatur. Memor sit semper
Abbas, quia doctrinae suae, vel
discipulorum obedientiae , utra-
rumque rerum in tremendo iu-
dicio DEI facienda erit discussio,
Sciatque Abbas culpae pastoris
incumbere , quidquid in ouibus
paterfamilias utilitatis minus po-
tuerit inuenire. Tantum iterum
liber erit, ut, si inquieto vel ino-
bedienti gregi pastoris fuerit om-
nis diligentia attributa, et mor-
bidis earum actibus uniuersa fu-
erit cura exhibita: pastor earum.
in iudicio Domini absolutus dicat
cum propheta Domino: iustitiam
tuam non abscondi in corde meo,
veritatem tuam, et salutare tuum
dixi: ipsi autem contemnentes
spreuerunt me. Et tunc demum
inobedientibus curae suae ouibus
poena sit praeualens ipsa mors.
Ergo cum aliquis suscipit nomen
Abbatis, duplici debet doctrina
suis praeese discipulis; id est,
omnia bona, et sancta, factis am-
plius, quam verbis ostendat: ut
capacibus discipulis mandata Do-
mini verbis proponat: duris vero
corde, et simplicioribus factis suis
diuina praecepta demonstret. Om-
nia vero, quae discipulis docue-
rit esse contraria, in suis factis
indicet non agenda; ne aliis prae-
dicans, ipse reprobus inueniatur.
Nequando dicat illi Deus peccanti:
Quare tu enarras iustitias meas,
et assumis testamentum meum
PuYuN Crpuuau' 3axk Tu B'3gtmamn, per os tuum? Tu vero odisti
»
Po
D
-
bh
Ka
La
.-
PL SALTA Po
e .. ' + M * “
[8
Bi
Moša, s
PG -
\
GE
zao .
EE
<
Ze * Č
KORI URI
dti
RIC aR
varoe,
ag Dea pm os
PI TAra dk
pe,
sA
Na no$
\
«o
La
2+?
2
LAKNECIKI
a ara: ,.."
# |.
wi
“o.
1,
SLJRRdoE
> ia Ba
nj
s
e
LAS
BTy +“
U a
HPAR'XOV MOIO, NpNEMNE ZABET' MOH
OVCTH TEOHMH; TH K€ B3HENJEHAT
NAKAJINHE MOE, OTEPE CCA MOR
KA CNETb. TH OV TEOFA EpATA OlH
PO3ZFOV HAH OC BHAHIH, A R CEO-
€Mb EDP'ENA NEEHAHINH. E MORCTHPH
NEOTAOVYAN CE KERHKR OA' MAROFA.
ONATh NE NEH NH EANOTO, BEME
APpOVFAFO' TAK MO TOFO KOFA E A0-
BPHXb O AEAHXb, HAH Bo NOCAOVXOV
GONIAFO NAHAET'. NN CE NpPRE3NA-
MAH NAGMENHTH OX/ PAGHYNIJA NpH-
MACTHEMb, AKO HNE ROBPOTE E HEME
HEEOVAGT'. ZINE ONATOV NPARAANO
NEEOVAET&, 0 BCAKOM' pEzOV TO MO-
MET NACTAENTN ALE TOFO NHCTE,
KCAKH K CEOGMb MECTH CTOH' AIjič
AH XAANB, HAH PAEb, HAH CROEORNH,
KCH E XOHCTK EANO ECMO' HP NOV
6X HUME = FOCNOJNNOME , EANAKOV
CNOVAGOV BHTERCTEN CBEP UNHMO' AA
HMb NpPRA GOFOMb BOVHMH TENECH
PAJAOVYENHE NHCTb. TAK'MO NPLA
AiiljeEMh GO HMA TUME ECUO OTAOV-
YENH OT HNBXb, AKO KONHIH CE K
KOBPNX ARAHX' NAHAEMO, H OVNH-
NENEHIHH OEPRIBEMO CE. TAFAA OT
ONATA CANAKO GOVAH ECHUb NIOBJE'
GAHNAKO CE OT NETO TAFAA ECHMB
K3XACTb NAKAJANHE. H K' CEOEM' NA-
OVIH OMATK OGBADOVN O HKK ECAFAA
ANOCTOAOBA CEZTA, HMKE€ NPAEHT "
KAKH OVYENHKE CBO€, NpH HXb, N3-
MENOVE FOXHNAMH FOXHNE, CTPAXOCTb
NONAXYH* CHNOV MONCTDPOEOV, MHAOCTb
OYEEOV OVYENHKOM' NOKAMN' CE TOTE
TOY NEHCKA3'NE, HP WENOKOP NE KClliE
MOKADAH' MOCNOVEINE , H OKPOTKE, H
TPNEAHEIME, XA BOX UH BOVAOVT, NO-
TAK HOVTH“. NENE H ONEEDRANE, RA €
30BETb, H KAPAETb, H CEHTOVET'. HH
CE NEEHAE YNHNH FPHXOEB OVYENH-
KOR CEOHX* KAZH EHANWH AA CXI-
IAOTb FpNXOM', KOpENE HCCHIJH €'
KCNOMENH NONOKE 3FHEEAH , KOMOY
EH HME EIHH. YEXNEHIIHE, H DAMETH
MOVADZHINNE , €ANO H APYFO NOTH-
HAMNEME CNOROM' IOKAPAN* HEBDRANG,
18 A. PAVIĆ,
disciplinam , et proiecisti sermo-
nes meos post te. Et qui in fra-
tris tui ocuio festucam videbas,
in tuo trabem non vidisti. Non
ab eo persona in monasterio dis-
cernatur. Non unus plus ametur,
quam alius: nisi quem in bonis
actibus, aut obedientia inuenerit
meliorem. Non praeponatur inge-
nuus ex seruitio conuertenti, nisi
alia rationabilis causa existat.
Quodsi, ita iustitia dictante, Ab-
bati visum fuerit; et de cuiusli-
bet ordine id faciat, sin alias,
propria teneant loca: quia siue
seruus, siue liber, omnes in Chri-
sto unum sumus: et sub uno
Domino, aequalem seruitutis mi-
litiam baiulamus: quia non est
personarum acceptio apud DEUM.
Solummodo in hac parte apud
ipsum discernimur, si meliores
aliis in operibus bonis, et humi-
les inueniamur. Ergo aequalis sit
ab eo omnibus charitas; una prae-
beatur in omnibus, secundum me-
rita, disciplina. In doctrina nam-
que sua Abbas apostolicam debet
illam semper formam seruare, in
qua dicit: Argue, obsecra, in-
crepa , id est, miscens tempori-
bus tempora , terroribus blandi-
menta: dirum magistri, pium pa-
tris ostendat affectum: id est in-
disciplinatos , et inquietos debet
durius arguere: obedientes au-
tem , et mites, et patientes , ut
in melius proficiant , obsecrare:
negligentes autem, et contemnen-
tes, increpet, et corripiat, admo-
nemus. Neque dissimulet peccata
delinquentium: sed mox, ut c0e-
perint oriri, radicitus ea, ut prae-
ualet , amputet: memor periculi
Heli sacerdotis de Silo. Et ho-
nestiores quidem , atque intelli-
gibiles animos, prima vel secun-
«da admonitione verbis corripiat:
REGULE 8V
M TE DROCP'AE, FH3RAKE, HP NERO-
CNOVNINE, IMHEAMN H NOCTOM', NpHić
NEKEAH FDHXb OVYHHN, OVCTABN FA'
B€3OVMNH NH CE CROKON KAKE. TOV-
KHTE NHCANO' OVAPN CHINA CEOTA UH-
BOY, H H3JBABHIIH O AOVIOV €FO OT
CEMATH. ECROMENH BCAFAA ONATK Y'TO
CE 30R€ ONMATb' Elk T0, XA KOMOV
CE ECIHE K3ZA, EENIE CE XOME OT
NEFO. H OBE EHIB, KOANKO CH OVY-
CNANO H TEMIKO EPHME NMpHuZAk, NA-
PETATH MOVIE, MNOFHMR 3AKONOME
CNOVNTH. GAHNOFO C AAXKOCTHIO, A
APOVFAFO NOPEYENHEMb, TPETOTFO 11pO-
WMEMHEMB, ECAKOTO EO, KONHKO pA-
ZOVMH, TOAHKO C€ K HEMOV NPHCTAEH
KApH , ME TORNKO RAPH CE E HEFO
YPHAH K'BAp NE3ZFOZN, AA BONE CE
PARKOVE, AA AOEDA CTAAA MPHTEKOVT .
BPRAR ECHMH, NH CE NE NEEHZE
TKOPH, HAH 32 NHYTOXE NEEHIE KAKO
CRACENH KOVE EMOY NOpOVYENHX',
NEHIJN ECIBE CEFO CEHTA TEAPH H
KOVXHNE' ONATOV ECFAA MHCAHTH €,
AApE ECH KOVINE DPNRAK HAPETEKATIH,
OT KHX MOV € GOFOV = pPAYOVNE KE
3AATN. HH C€ CTOYKH ONAT' OT MANA
WI&HN'Z, HOMENH YI AHCAHO €' Nonie
MIHNTE UJRCAPCTENR EOKHZ, H NPIBAH
6r0, MNO KAM CE KC6 NA ONET" K3JA.
NU O YEM KE O OVEO3N KH C' GOFOMB
OVEOFOVIOTb. H EHlb ONATE, AA KH
CH AOVINE MPHZAR RACTH, NOHNPIEH
CE GOTOV PAYOVNE OT NWXb B3ZATH.
KONHKO -NOA COEOIO BlHTb EPATHE, HI
COVANNH AbNh OT TOAHKO XOVUIK NEA
EOFOMb OTERTE AATH, KP XOV KCEFO
TOFO OT CBOE XOVIHE PAYOVNb GOFOV
K3XATH' H TEOH EOR3NH OT CEOHXb
. BENEDIKTA.
19
improbos autem, et duros corde,
ac superbos, vel inobedientes,
verberum , vel corporis castiga- :
tione in ipso initio peccati coer-
ceat: sciens scriptum ; stultus
verbis non corrigitur. Et iterum:
Percute filium tuum virga, et li-
berabis animam eius a morte.
Meminisse debet semper Abbas
quod dicitur: et scire, quia cui
plus commiltitur, plus ab eo exi-
gitur. Sciatque , quam dificilem,
et arduam rem suscepit , regere
animas, et multorum seruire mo-
ribus. Et aliun quidem blandi-
mentis, alium vero increpationi-
bus, alium suasionibus, et secun-
dum uniuscuiusque qualitatem,
vel intelligentiam , ita se omni-
bus conformet, et aptet, ut non
solum detrimenta gregis sibi
commissi non patiatur, verum eti-
am in augmentatione boni gregis
gaudeat. Ante omnia, ne dissi-
mulans, aut paruipendens salu-
tem animarum sibi commissarum,
plus gerat sollicitudinem de re-
bus transitoriis, et terrenis, at-
que caducis: sed semper cogitet,
quia animas suscepit regendas,
de quibus et rationem redditurus
est. Et ne causetur_ de minore
forte substantia, meminerit scrip-
tum; primum quaerite regnum
Dei , et iustitiam eius, et haec
omnia adicientur vobis. Et ite-
rum: Nihil deest timentibus eum.
Sciatque , quia qui suscipit ani-
mas regendas, paret se ad ratio-
nem reddendam. Et quantum sub
cura sua fratrum se habere scie-
rit numerum, agnoscat pro certo,
quia in die iudicii ipsarum om-
nium animarum redditurus est
Domino rationem, sine dubio ad-
dita, et suae animae: et ita sem-
per timens futuram discussionem
pastoris de creditis ouibus, cum
80 A. PAVIĆ,
OKANA, EOYAE OT CKOEE KOVINE KGIpA
GOR3AHA. H KAJA CKONM MAOVKOME
MA OAOEPO NACTAEAME , EOVAE BpzA'
BOFOMb CAMb OTK CROHXE FpHXOEA
ovnipene.
BaxoenacEurh Epirw
3agaru
Bcarga Kaga CE KORH mpnroga ze-
NUKE OCEHTE E MONCTHON, CL30EN
OMATK EpAT'I0 KCOY, H MpEO OML NO-
Bi, VTO € MOTPNGA. M CAHME' CERT"
SpAr'€, paJOVMTA CAME" YTO EHAH
MOTPHEHHE, TO YHNH. ZAYb TOFA quYb
ZAMOBNACMO BCHXL CA3RATK" EpE YE-
CTO KOFb KAKE U'NATEMOV, YTO €
EONG. TKO CEHTK AA, CA CEH NO-
NUZENHEUK HP NOKAONENHCH', KAKO
MECUHITE MpOTHEB OBATOV, YTO HU
C6 M*NH GONH CEMTK, FH3AABO CTATK"
YA ONATA NOXOSHHE COVAH, META KCH
MOCAOVMIAHTE. TAKOC M ONE MOVApO
MH OMpAB'ANO BCE HApeTaM. M O KCA-
KOME ARAN H PHYH MEITAP'CTKA CRETE
PErOKNE CE APEHTE; NHP EZMIČ CE
CUTE OT NEG BES'PNZOVNNO M KPHKO
CKPHBATM. B MOACTHPNH HH GAAN' CPAWJA
CROFA KORG MEMACH , MH Ck CEONUR
OMATOME E MORCTHPH MH KAN NE
Cunice KApATN. Ke KOMOV CE C3r0ga,
CBETNG PETOYAR OCOVTENHEMB BOVAH
MIHEKUH TGNEHK. H ONATK BOFA BOH
CE, OKAPOVI CEETE pETOYTE ZANOEHAR,
ECA AOBPA ARAZ AZNAH' UHKE HCTH-
MOY AA MOV € OT KCAKOFO COVAA Ku
COVAH HA COVANH AbHb HCTHW'NOMOV
COVIVIJOV BOFOV pAYOVMK K3AATH. AquE
KH OKM MARE OCEHTK OK OMORCTUPN, Ck
CTAPRHIIHMH CEHTOVH, KAKO € NH-
CAMO' KCAKOY TKA" KRAAH Ch CEN-
de alienis
ditur de s
de admoni
tionem ali
efficitur_a
Deadhi
liu
Quoties
da sunt in
Abbas om
et dicat ij
audiens co
tet apud s
cauerit, fa
ad consiliui
saepe iuni
quod melii
fratres col
militatis su
sumant pro
eis visum
Abbatis pe!
salubrius
cuncti obe
pulis conu:
ita et ipst
condecet +
omnibus ig
sequantur
temere de
Nullus in
quatur_cor
praesumat
suo protert
nasterium
praesumps:
nae subiac
cum timore
regulae 01
procul dub
suis aequis
nem reddit
nora agenc
utilitatibus,
tur consilii
REGULE SV. BENEDIKTA. 81
TOMb, KM O€FO NA NOCARAb NEI
ROVEMIH,
Tro coy Opova zogpux
AZAb. OAP. IV.
Hcnpga_ rocRoga = EOFA AMEHTE
B'CHMB CDIJEM' KAMIHM, H CEEIO AOV-
IMGIO, HC'BEIO MOIINIO. 2. NO TOM
TOFA APOVFb APOVFA KOIHKO CEBE
MOGH. 3. BO TOME NEJZAKNATH. 4.
MH CE KOY GORATH. D. NA OVKPACTH.
6. UEXEAHTH. 7. XOVAOBE NU KPH-
KOTA CEHAOYCTBA FOBOpNTH. S. YTHTH
Bce mogu. 9. AKO CEEH FAA HEXO-
temu, umomoy ra meovyunn. 10.
CEOIO BONO OCTARNTH., EOEHIG NA-
muru. 11. ruzo Movynru. 12. pac-
KOMH NENOEHTH. 13. NOCTK MOBHTA.
14. OVEOFNE OVKpRNOHTH. 19. Nara
OGANIH. 1G. NEMO NOFA NOXOAHTH.
17. uprga_ nomonarn. 18. negonn
Rouomi. 19. naavovija ovrnmu. 20.
OT CEFA CEHTA ARE CE OTRPNIJH.
21. UHYTOZKE HHO TAK MO XpHcTA
MOEHTH. 22. CP NOCTH NEHCAANHTH.
23. BpUME HECOVACTEA MEXPAHHTH.
24. SROEE B CpAUH NEAPKATH. 2D.
KPHBOTA MHPA NEE3AATH. 26. NIGEO-
CTH EOKNE NEOCTAEHTU. 27. NEKNETH
C€, MA C6 NEOVYHNN K KACTEH Npi-
cera. 28. NCTHHOY OT CPAIJA MA OY-
Cra puynre. 29. 3'Na 34 3'NO H6E3-
Mare. 30. OVCHAHE NEYHHHTE, CEEH
ovvuueno Tp'nure. 31. nenpnzrene
ROEHTE. 32. KAGRETNIKE CBOE HE-,
KRETN, AA BAAFOCNOENTH €. 33. OV-
CHAHE CKO3H BOFA Tp'NuTH. I4. nE-
Eru ru3gakov. 3D. NGONHRTH C6.
36. ueos'ingarn ce. 37. 38. no-
cnemiov, Azuoy mesnrn. 39. nemp'-
uuarn. 40. uexnegeTaru. 41. ovnga-
NHE NA EOFA Kpnipi. 42. KU ROBA
STAR. VII.
omnia fac cum consilio , et. post
factum non poenitebis.
CAPUT IV.
Quae sintinstrumenta bo-
norum operum?
In primis Dominum Deum di-
ligere ex toto corde, tota anima,
tota virtute. 2. Deinde proximum
tanquam se ipsum. 3. Deinde non
occidere. 4. Non adulterari. 5.
Non facere furtum. 6. Non con-
cupiscere. 7. Non falsum testi-
monium dicere. 8. Honorare om-
nes homines. 9. Et quod sibi
quis fieri non vult, alii non fa-
ciat. 10. Abnegare semet ipsum
sibi , ut sequatur Christum. 11.
Corpus castigare. 12. Delicias non
amplecti. 13. Teiunium amare. 14.
Pauperes recreare. 15. Nudum
vestire. 16. Infirmum visitare. 17.
Mortuum sepelire. 18. In tribu-
latione subuenire. 19. Dolentem
consolari. 20. A saeculi actibus
se facere alienum. 21. Nihil amori
Christi praeponere. 22. Iram non
perficere. 23. Iracundiae tempus
non reseruare. 24. Dolum in corde
non tenere. 25. Pacem falsam non
dare. 26. Charitatem non dere-
linquere. 27. Non iurare, ne forte
periuret.. 28. Veritatem ex corde,
et ore proferre. 29. Malum pro
malo non reddere. 30. Iniuriam
non facere; sed et factam pati-
enter sufferre. 31. Inimicos dili-
gere. 32. Maledicentes se non re-
maledicere, sed magis benedicere.
33. Persecutiones pro iustitia su-
stinere. 34. Non esse superbum.
35. Non vinolentum. 36. Non
multum edacem. 37. Non somno-
lentum. 38. Non pigrum. 39. Non
murmurosum. 40. Non detracto-
rem. 41. Spem suam Deo com-
mittere. 42. Bonum aliquod in
6
82
£ CAEN ZNAN, OT Kora € zu 438.
MORHKO SAA K CEEM KHAN, TO CEO-
ero rpuxa sula. 44. 45. corauero
AMNG, OFHA KOIOMA Ce ApZCTAANIH CE.
46. NATO KaKA CA BcHu'
autu. 47. ma gcaxu gum
CMpT' Apaa' Ovaua gpmaru. 48. 49.
RANO CROGrO KNTNA M E KCcANOM"
MACTH BOZ'H OYN MACA FREAMOIIH
neruuoy o gugurn. 50. s'ne_ uNciu
M CPAWOY MpHNTAMOWIE B' CAN ME-
Apikaru, na ncnozngarn goror. 51.
m Crapznmemoy ucnozugarn ce. 52.
E OCROMXK O OVCTNKKO SANJE CM
uernopuru. 53. 54. umornx' puvu,
#' CMNKOY ROKOBNHX' MEFOROpHTH.
55. CMMXb KGAHKL NEMOKNTH. 56.
CBETOE € papOcT'IO ou
cnoa sma KENA BOrOY E" MOANTEH
Ch CAZAMN MCNORNAATA, 3'AHX' AZAL
ocraznru ce. 59. ranov gone me-
RATU M MERACTH' CROEFO XOTHATA nG-
nenannrn. 60. sanosny'io omarosov
CA ECHMA SNTH, AtiG GN ONATA AO-
pa METROpMAG (YA CE ME3FOAN NHF-
Kape)* ncnomenova'me ono gozi
NOpOVYONLE' YA JANOKHAA TEOpH
A YA CEUR TEOpH, TOFO METROpNTE.
61. mu Ce B3HRATH CRETOV“ AA Npnić
EHTH, AA C6 NCTHNA B30E6. 62. mo-
PONYENKG GONE NA KCAKH ALMA ZA-
Nou' ncnaunrn. 63. yucromor mo-
guru. GA. NNKOMOV CG NEZABNANTH.
65. S'Noge m 3amucru neuunru. 67.
rn3xe m Klewa guamarn. 66. sap'sa
memesuTu. 68. crapye vrogart. 69.
MNE MOEHTH. 70. Bo rocnoguu
MIOB'EH 32 NERPHRTEAC KOFA MOANTH.
71. € KApAGNNKH NpnTe gevepa cun-
puTH ce. 72. 0 KOZMEH MHROCTH
OVNEANNE = MHKAJAPE NEOCTAKNTH.
A. PAVIČ,
se cum |
sibi. 43.
se factun
44. Dien
hennam
aeternam omni concupiscentia spi-
rituali desiderare. 47. Mortem
quotidie ante oculos suspectam
habere. 48. Actus vitae suae omni
hora custodire. 49. In omni loeo
DEUM se respicere , pro certo
scire. 50. Cogitationes malas cordi
svo aduenientes mox ad Chri-
stum allidere. 51. Et seniori spi-
rituali patefacere. 52. Os suum
a malo, et prauo eloquio custo-
dire. 53. Multum loqui non amare.
54. Verba vana aut risui apta
non loqui. 55. Risum multum, aut
excussum non amare. 56. Leeti-
ones sanetas libenter audire. 57.
Orationi frequenter incumbere.
58. Mala sua praeterita cum la-
crymis, vel gemitu quotidie in
oratione Deo confiteri: de ipsis
malis de cetero emendare. 59.
Desideria carnis non perficere;
voluntatem propriam odire. 60.
Praeceptis Abbatis in omnibus
obedire, etiamsi ipse aliter (quod
absit) agat; memores illud do-
minicum praeceptum: Quae di-
cunt facite; quae autem faciunt,
facere nolite. 61. Non velle dici
sanctum, antequam sit: sed prius
esse, quod verius dicatur. 62.
Praecepta DEI factis quotidie
adimplere. 63. Castitatem amari.
64. Nullum odire. 65. Zelum non
habere; inuidiam non exereere.
66. Contentionem non amare. 67.
Elationem fugere. 68. Seniores
venerari. 69. Iuniores diligere.
70. In Christi amore pro inimi-
cis orare. 71. Cum discordante
ante solis occasum in pacem re-
dire. 72. Et de Dei misericordia
numquam desperare. Ecce haec
REGULR SV.
20 COYT' OPOVINE KORNER 3X0VNI-
maro ANA, MIKE GOVAETh OT NACH AbNL
n uo CEPINENA, M NA COVANH Kbnb
NpkA' BOFOMb NOCTAENENA' MAM ce
OT GOFA TA NAZME R'3AA, YA € EOFb
OKEIHANK* YTO € OKO MERNAHAO, HH
OYKO CEHMINAO, MH YROEHYE CHE
CMHHAENO , Ya "€ GOTA CEOHU' Apa-
Fami MAPERNAR. UKE XPAU M KAJA
NAMA € CA AZAI TEODPNTH, TO COVT'
MOACTHPH, H CTINHG MEHO EpAT'IO.
O: BONNKENHR.
[pen = Ncxogh = NOKOpNE" umu ce
ECTK MOCNOVXK Sp3M. CA € TUM' no-
TANEAN', KH O NHYECOKE OT FOCIOMA
APAKE NERIOGET" 34 CHOVKEOV, KOV
COV OBRTNH, H 3A BORJANH OFNENOY,
M 3X CRABOV ERYNOVIO HE BOVACTA
SANOBNAb CTAPHIIEFO, TOAHKO € CAH-
ope, KONHKO GOZNIO, NENH NHCOVT
B' AOEPHXh ARAHXb. OT KHXb FOCNOR
FOROPHTH' O FAAC OVINNOME NOCAOV-
MINIOTA MENE. HP TOVANE NpAEHTE
MEBUTPOMb' KR Z1Ch NOCAOVINNIOTA,
H MENE HOCNOVINAIOTA. -Tajale TH
TAKOTE OCTABHE'INIE CROE AZAA, KA
ARAAKOV, METOV POVKAMA H HMRXKOV.
NOCNOVXOV CE MENITAOKOV B3JANIOTE"
AA Ho MED TPOBA 3HNOBNAb OVYENH-
KOME AENA KOEDI O EP3OCTH BO-
NE BORIK, TO AEOE AZNO NPBA
GOFOMA XPAHC CG, CEPIIH, KN K' BRY-
NOMOV IGHEOTOV KENZIOTb NOVT' FO-
NHTH. 31. TO OVCHANH NOVTE RpH-
MOYT, RE NPABHT! FOCNOAb' OVANKEH
BENEDIKTA. 83
sunt instrumenta artis spiritua-
lis: quae cum fuerint a nobis die,
noctuque incessabiliter adimpleta,
et in die iudicii reconsignata ;
illa merces nobis a Domino re-
compensabitur, quam ipse pro-
misit: quod oculus non vidit, nec
auris audiuit, nec in cor_ hominis
ascendit, quae praeparauit Deus
his, qui diligunt eum. Officina
vero, ubi haec omnia diligenter
operemur, claustra sunt mona-
sterii, et stabilitas in congrega-
tione.
OAPUT V.
De obedientia.
Primus humilitatis gradus, est
obedientia sine mora. Haec co-
nuenit his, qui nihil sibi a Chri-
sto carius aliquid existimant prop-
ter seruitium sanctum, quod pro-
fessi sunt, seu propter_metum
gehennae, vel gloriam vitae aoe-
ternae: mox ut aliquid impera-
tum a maiore fuerit, ac si diui-
nitus imperetur, moram pati ne-
sciunt in faciendo. De quibus
Dominus dixit: in auditu auris
obedivit mihi. Et iterum dicit
doctoribus: Qui vos audit, me
audit. Ergo hi tales relinquentes
statim, quae sua sunt, et. volun-
tatem propriam deserentes, mox
ex occupatis manibus, et quod
agebant imperfectum relinquen-
tes; vicino obedientiae pede, iu-
bentis vocem factis sequuntur:
et veluti uno momento praedicta
magistri iussio , et perfecta dis-
cipuli opera in velocitate timorjs
Dei, ambae reg comuniter citjus
explicantur; quibus ad vitam ao-
ternam gradiendi amor incumbjit.
Ideo angustam viam arripjunt:
unde Dominus ait: angusta vja
est, quae ducit ad vitam: ut non
suo arbitrio viuentes, vel deside-
84 A. PAVIĆ,
€CT NOKT' K' KHEOTOV BRYNOMOV' KH
NE E CKOEH O OEAICIH ZHEOVIJE, u
KOTHNE T2NOY NEXE, M GOYTo-
CTH MEOYrATAIOME, XOJEME K 3aR0-
BRARKE, H E IPHKEAJ' CAOYIKEMIE M
ENEOVIJE, ONATA NAJ' COBOM MEAZ-
ME. TH EO TAKOBH
CNOANIO JANOENJA
HTK“ NE NPHAOKE YN
MA OMErA, KM ME NOCNA. TATA TA
MOCKOYKK MpNRT GOVAETK OT BOA,
M OCAAJAKK MOJEM, KAA CE, YA 34-
MNOEH, NE KOCNO, ME CTOVJENO, NE
MPČMMIOMIG, NG OTFOBAPANONJE OVYH-
MHTE YA CE 3ANOSHAA' H KH ROCAOYKL,
KH CE CTApNINEMOV K'3JA, BOFOY CE
KIA. ME MpABH GOFK' KA BACK NO-
CROVUIIIOT", MENE NOCKOVINAIOTA.TPNEN
€ OYYGRHKOMb NOCAOVIBANEHMA ATK"
MAZG BCE JANHE EOF OMOGHTH. KH
€ KOYKOSK BOREEb MOCAOVINA OvYe-
LILI TORKKO JA Bk Oyerani,
MAH E CPAB NOMPMNATH, AKO m nC-
NANHT' ZANOKNAL, NEEOVACT" APHRTNA,
NOKH FREXA VROEHKOV E CPAIJH FpHXb.
MOJA TOY OTEApE NEAOCTOHTE EOXHG
MNAOCTH, XA B'NIAE E MOVKOV THXL
MH MDUNIO , AKO CE ME NJBABH NO-
NpaKACNNEUK.
0 uavanniu
Ovyruunuo, Ya npaun npopoki" pe-
OBAPOBATH NOVTH MOE, MA EH
FPHUIHAK E" t3MjH MOEME“ no-
NOZHXb OVCTOM" MOHM OBAPOV“ OY-
MANHOYKb, HP OVRPOTNX CG, H OVUR-
Yagk O AOBPA. CIJA NAME KANE RpO-
pOKE, AMO OY AOBPHXK pHYH CKpO3H
MOBPO MAYANE MA XHN' KOBpO €
M VETH" KONHKO KENJE CE € TpNEH
OCTAENTA SAHXb PRYH CKO3H MOVKOV
sav HOTAJA BONA KORNKO OT
ROEPMXb ČEGTHXE BECERA, HETHW'NNUK
OVYGRHKOME CKO3H XOBPOTOV UAYA-
NEZ FOKOPHTH O pETKO C6 JAH Npo-
riis suis, |
entes, sed
dicio , et i
degentes, .
desiderant.
illam Don
tiam, qua |
voluntatem
misit me.
entia tune
et dulcis
iubetur, n(
non tepid
vel cum r
ciatur: qui
ioribus prt
tur. Ipse
audit, me
animo a di
tet; quia
git Deus. .
si obediat
lum ore, *
si murmu!
iussionem ,
non erit ]
Et pro tal
quitur_grs
murmurani
cum satisfi
Det:
Faciamu
Dixi, custo
delinquam
ori meo €
humiliatus
Hic ostenc
nis eloquii
citurnitate
magisam
nam pecee
quamuis d
aedificatio:
discipulis
grauitaten
REGULE SV. BENEDIKTA.
IPENBE, KAKO GO DHCINO GCT' E NNO-
FR PRYEXh O NEOVENKHININ — FPHXI.
NNAZ ONCINO GCT' CMPTb No MH-
KOT E Z3NUM TH: 6CTb. CIKE FA1-
FOAATH M OVYHTH, MEWTPOKK ANTH
€CT' MA YATH H NOCAOVINATH, OVY6-
NHKOME JUNFE O €CT. TAFAA, AKO XO-
ET YTO RRTATH OT CTAPHMEFO, CH
BCHMb OVMHNENBENE H NOKNONENH-
EME RHTAH. HFPANBE M pHYH Npl3-
ANE, CMHIHRE, ERYNNME 3AKAONOMA
NPRNOENAAMO KA R'CAKHXb MRCTNXE
OVYENNKOM' NI TAKORE PNYH OVCTL
OTEOPHTH NGJAMO.
O oyunmaenon.
Bpir'z, RpagN FrOocnojne nuemo'
ECIKH , KH CE K3HAMA , CMEpHT C€'
A CMEpNEH CE, K3NOCHT CG. H KIAA
NAME TO NPABH, H KAKE NAME BCAKH
KH E3NOCH C€ O poVCTEA rmage
€CT* OA YHTA CE MPOpPOKK OBAPOVEH
APABH' FOCNOAN, NEE3NECE CE CPAIE
MOE, NN B3NECOCTI CG OYH MON, HH
KOVARXb Zb EGNHKHX, RH E ANENNX'
BAY€ MENE. KA YTO; ZIJE HECMRDNX
CE, N' B3NEC KOVINOV MOIO, SKO OT-
NOENO GCY NZ MATEPE CEO, ZKO TH
E3AACH NA KOVNIOV MOO. HBO, BOAT",
AKO SKEAREMO KE OVMBACNNHIO EHN-
NAFO CEpINENHE KOHTH, KO BHCOTH
NEBECKON , WW TON BHCOTN SNANEFA
IHTKA CIBPENHEMB NN3J€ CE, AKO XO-
IPEMO 1 NEM GP30 HPHTH, ROGPNUH
NANIHMN AZAH ONOV CKAAY NOCTA-
ENTH 6 NAME, KH CE ZKOEOV KN CH
ROKAJA , E NOH CE EMOY NOKNJAHIG
ARIEAH MONOV SNAJEME HN FOpH NH-
ZOVINE. Bo NCTHNOV NG HNO B RHXB
KW CANJ€ M RH FOPH AH3OV MOpEMO
PAJZOVMNTH E TOM, TAKMO B3NO-
CEIBE CE CMRPAIOT" CE, a CMZPAIIJE
C€ BJNOCET CE. M ONA CHANA FOpH
WOCTABACNA , TO CCT. NAME KRTAKb
C6FA CENTA“ KH ZEHTAKh Kb O EOFOV
85
datur licentia, quia scriptum est:
In multiloquio non effugies pec-
catum. Et alibi; Mors, et vita
in manibus linguae. Non loqui,
et docere, magistrum condecet ;
tacere , et audire, discipulo co-
nuenit. Et ideo, si qua requirenda
sunt a Priore, cum omni humi-
litate, et snbiectione reuerentiae
requirantur, ne videatur plus 1o-
qui, quam expedit. Scurrilitates
vero, vel verba otiosa, et risum
mouentia , aeterna clausura in
omnibus locis damnamus: et ad
talia eloquia discipulum aperire
os non permittimus.
OAPUT VII.
De humilitate.
Clamat nobis diuina seriptura,
fratres , dicens: omnis, qui se
exaltat , humiliabitur; et qui se
humiliat , exaltabitur. Cum haec
ergo dicit, ostendit nobis omnem
exaltationem genus esse super-
biae: quod se cauere Propheta
indicat dicens: Domine, non est
exaltatum cor meum, neque elati
sunt oculi mei, neque ambulaui
in magnis, neque in mirabilibus
super me. Sed quid? si non hu-
militer sentiebam , seđ exaltaui
animam meam , sicut ablactabus
super matre sua, ita retribues in
animam meam. Unde fratres si
summae humilitatis volumus cul-
men attingere , et ad exaltatio-
nem illam caelestem , ad. quam
per praesentis vitae humilitatem
ascenditur, volumus feliciter pe-
ruenire, actibus nostris ascenden-
tibus scala illa erigenda est, quae
in somnio Jacob apparuit, per
quam ei descendentes, et ascen-
dentes Angeli monstrabantur. Non
aliud sine đubio descensus ille
et ascensus a nobis intelligitur,
nisi exaltatione descendere, et
A. PAVIĆ,
? GpKNEME MA NEKO B3-
šk. HOK OTOM CKAKA HCNpA-
;OKRAO MAMEH O KOruN' M
IH WCNpABHMO , MNOFHKK
KUNAENHR GOZ'N NZOVKA
CTA. ROBA CKRAHNA OVUH-
NpEH HCKOJA OVMNACNLI
) BORJANK NORAFATH NPRAR
FAA, JABUTKR O CAKCNUA
C€' gone Ropoyyenne
KOYECTO BCNOMHNAW" AKO
1 NEROMNE, 32 CKOE FpRXH
RYMH EBAZAMO, M ENEOTA
*omapeTeNE THME, KW CE
E RAMETH CKOEH O B'CFJZA
, B'CPJA MA KCKN XHR OGA-
ITOFpHKA MOOTO BCAKOG
) €CT, KONOMHNEN'H, E"
OYHW, E pOVNOV, E MO-
CEOE BOZG NEYHNNTH' 1
KOBONE NEAATH M OXCH-
AM CE, ENI TO YNOBHKL
MEEECK NA ECAKH xHNb,
> MRCTH GFO KANA ENAH,
ECAKW XHMb MIMA SNA
(SHAN. KAZE miuB TO
BAA OK WAMEH MNCAH BOFA
IMOOBCAFRA, | FRAFORIOMA“
MNCAH = VAOBNYE. ONE
DY NpOpOK pAJOVMNAR
, MOM H3 AAREYA. A MH-
YA HCROBHCT CE TEBH. KH
MJEABHTH, HIGAEN CE
IHCAH, P'1JH BCAFJA KOEPH
pPOVH CEOG 3'NOBR. CEO
HTH TAKO MAME nptno-
Npaznmacuo' or czos
162. KH NpOCEMO GOrA E
3 BOVAE TEOZ BONA B MAC4.
Ch OTrAA CRECUMA NAME
" TAVJA CE OBAPOVNMO
MPZBN CEETO AHCMO' Gp6
KH OCE EHJE OT NOJ
NA DOCAANK K' NaKNOV
Ce MA ANNO. H OOME Ba-
| OT O OONOFO, YA €CTk OT
humilitate aSCvuuvrv. ovna vorv
erecta, nostra est vita in sae-
culo: quae humiliato corde a
Domino erigitur ad caelum. La-
tera enim eiusdem scalae , dici-
mus nostrum esse corpus, et ani-
mam; in qua latera diuersos gra-
dus humilitatis, vel disciplinae
euocatio diuina ascendendos in-
seruit. Primus itaque humilitatis
gradus est, si timorem DFI sibi
ante oculos semper ponens, obli-
uionem omnino fugiat: et sem-
per sit memor omnium, quae
praecepit DEUS: et qualiter con-
temnentes DEUM, in gehennam
pro peccatis incidunt, et vitam
aeternam, quae timentibus Deum
praeparata est, animo suo sem-
per euoluat. Et custodiens se
omni hora a peccatis et vitiis, id
est, cogitationum , linguae , ocu-
lorum, manuum, pedum, vel vo-
luntatis propriae; sed et deside-
ria carnis amputare festinet. Ae-
stinet se homo de caelis semper
& DEO respici omni hora, et
facta sua in omni loco ab aspectu
diuinitatis videri, et ab Angelis
omni hora renunciari. Demonstrat
nobis hoc Propheta, cum in e0-
gitationibus nostris ita DEUM
semper praesentem ostendit, di-
cens: serutans corda, et renes
DEUS. Et iterum : Dominus nouit
cogitationes 'hominum ,: quoniam
vanae sunt. Et item dicit: Intel-
lexisti cogitationes meas a longe:
et quia cogitatio hominis confi-
tebitur tibi. Nam ut solicitus sit
circa cogitationes suas peruersas,
dicat semper utilis frater in corde
suo: Tune era immaculatus c0-
ram eo, si obseruauero me ab
iniquitate mea. Voluntatem vero
propriam ita facere prohibemur,
cum dicit seriptura nobis: Et a
voluntatibus tuis auertere. Et ite-
pr
REGULE šV.
RENOCAOVINNHXh NHCAHO' PACTARIHE
CE, M OMPASHNINE CE B CEOHXB BO-
NAXh. HB RENENH HAWJETO THRI TAKO
GAH30V BRPOVHMO BCAFAR € NAMH
COVIA, OT YECA H APOpOK NpAZHU FO-
CROXOV“* NA TOEOMW €CT BCE ME-
NEUE MOG, OBAPORATH CE MAME
ECFAA ECEFA 3 AOFA K6ARHHR, Hi
CPT ZA EPATRXb KGAENNE NONO-
KENA GCTR. JAYR H NHCMO 3ZANOBHAAR
MAM FAFONIGIBE' NO KAMEN XOTHN'H
NEXGAHT6. JATO GO 3AYb_GOZ'A OYH
FAGZATA KOBPO H 3'A0, FOCNOZ C
NEEECE NAHNHYE MA CHNH PP YAO-
NRYCKNE, ENAHTH, GCOV AH MOVAPH'
BIBE OT AHIEAOER KH COY NAMB OT
BOFA AANH MACE OEOPOBATH H FO-
CROANNOV GOFOV CNICHTENIO NAMIE-
MOV AZRA RAMA NA BCAKH AbHb NpH-
KAJOVIOT CG M ONA KCAKN xumh KA-
POVNMO C6 TOFO, EPATR APAFA, VA
MPAEH RPOPOKL B CAATHPH, NI HACA
NERPRANNXK HB" I ROME ARAH HCNA-
YENHX NHKN XHRB B'3FAGAA GOTA, M
MRNOVE MACA B CE EDHMG, KM GCTL
MNNOCINE , YGNA MAIHEFO & CGEH
OBPA NENE, POYET, MAME NA COVINH
ANE CE CTROPNCTE , AZ MAYAXH.
APOVFH HCXOAb OVMNAGNUE ECT, KAZA
GYYGNHKR HGNIOEN CROG BORE, KE-
ARNHE CEOEFO HGCTROPH' HA ONO
CAOKO FOCROANE CTROPH KAZR NPHEN:
MNCAMA QPHINAAR TROPHTH MOG KONE,
RA KOMO NOCAARANAFO MEP OLJA. H
OPE NpARH NNCMO' GOVIOCTh HMA
MOYKOY, A KPOTOCTA NOPHNINETh KE-
NAWb. TDETA CKAARNA OVMNACNKHA GCT,
KARAN BOZA WTO KORN GOF AMPEH B'
MOCNOVX CE MOROKN O CTAPNINEMOV
CEOMOV“ ROCAHJOVE FOCNORA, OT TOFO
NPAEH ANOCTOAR* NONONA CG GCH
ONOV E NOCNOVXA MARE MO CEMPTH.
YETEPTA CKIAHNA OVMHIENHE €CT,
AMO B' ONOMA NOCAOVKOV MONO M
ApOTNENO JZAHORRAN HAN OBE KORI
KOTOJH MOpEYENLG HAH -HW'COBANRE,
TANNA CPKUJEME RPHMN OVYERNKU'
€ ZPRNNLH BEBOVAN TPOVANNA, NAH
BENEDIKTA. 87
rum: Rogamus Deum in oratione,
ut fiat illius voluntas in nobis.
Docemur ergo merito non faccre
nostram voluntatcin; cum caue-
mus illad, quod dicit sancta Serip-
tura: sunt viae, quae videntur
hominibus rectae; quarum finis
usque ad profundum inferni de-
mergit. Et cum item cauemus
illud, quod de negligentibus dic-
tum est: Corrupti sunt, et abo-
minabiles facti sunt in volunta-
tibus suis. In desidcriis vero car-
nis ita nobis Deum credamus
semper esse praesentem, cum di-
cit Propheta Domino: Ante te est
omne desiderium meum. Cauen-
dum ergo ideo malum desideri-
um, quia mors secus introitum
delectationis posita est. Unde
Scriptura praecipit, dicens: Post
concupiscentias tuas non eas. Ergo
si oculi Domini speculantur bo-
nos, et malos, et Dominus de
caelo semper respicit super filios
hominum, ut videat, si est intel-
ligens , aut requirens Deum: et
si ab Angelis nobis deputatis quo-
tidie die noctuque Domino fac-
tori nostro opera nostra nunci-
antur; cauendum est ergo omni
hora, fratres, sicut dicit in Psalmo
Propheta, ne nos declinantes in
malo , et _inutiles factos , aliqua
hora aspiciat DEUS, et parcendo
nobis in hoc tempore, quia pius
est, et expectat nos conuerti in
melius, ne dicat nobis in futuro:
Haec fecisti, et tacui. Secundus
bumilitatis gradus est, si pro-
priam quis non amans volunta-
tem , desideria sua non delecte-
tur implere: sed vocem illam Do-
mini factis imitetur dicentis: Non
veni facere voluntatem meam,
sed ejus, qui misit me. Item di-
cit Seriptura: Voluntas habet
poenam , et necessitas parit c0-
A. PAVIČ,
NOKTU, NPZEN RAB BuCMO' Tp-
KO KOM'NJA, CNACENK GOVAETE.
IpABH' OKTEpAN CPAWE TEO,
FOCNORA. T'FJA KARE RpAB'ANN-
KpO3H FOCNORA KCaKOY 310BOV
M, OMIE O NpARN puYBIO OMHXL
BOFA TpNG' ZA TE CE CUpTH
I6MO, MA KCAKN KANE, M ECMO
BIG MA JAKOAGNNE. H R2pOY-
12 COKAMH AbNE rocnojNE CA3-
PAKOVIOIE CE CAUK MpABH' M
TOME OVCHAH MONINH CKO3H
, KH MACE GCTK OBAMOEHAK. H
1 OAPOKTOMA MACTH MpAEH Ru-
MCKOKCEAR MACHO €CH BOZE.
MbOMICK GCH HCNAZBAMA, 2KO
Mb HCNAABAIET C€ Cp6EpO' E'-
MAC" CH E CRT'IJOK" NOAOZNAL
PUME MA KPATEKK Mau,
MAME MNOKAJAMU, H OMG
CTApRNIMEMOV CE NOBAFAKTE“
EHAR GCH YAOBHKA MA FAABAN
Šk. ONA EOZNO NOPOVYONHE K uG-
NE OVCHA'H TpRGIpE ARAN, IKO
HOKAPOVT 76,2 TH OEPATH ApOVFO
TM AE TH OT'MOV COVKMHO, M
MOVCTM' E" OVCEHA NO XOMNTE,
ETONOV KOANTE E." Ch CRE-
DABAOMA ANOCTOAOMA REEpEA-
SPAO TpNHTE' HO B'OyCNAG-
A EOFA TpMHTE: M CBOG KNG-
ME EAAFOCAOBHTG. NETA CKAAHNA
GMHR GCTR AKO KONOVJAP CEG
AHCAH KE MOV M CPANJOV PpEJOY,
*AA RAZ KA KOVAE OTAN CTI
OVMHZGNO HCNOZHA'H OT 0
D NENOTAM. CEHTOVE NACL RRCHO
ronam. Ter
dus est, ut quis pro Dei amore
omni obedientia se subdat Ma-
iori; imitans Dominum , de quo
dicit Apostolus: Factus est obe-
diens usque ad mortem. Quartus
humilitatus gradus est, si in ipsa
obedientia duris, et contrariis
rebus, vel etiam quibuslibet irro-
gatis iniuriis, tacita conscientia
patientiam amplectatur: et su-
stinens non lassescat, vel disce-
dat, dicente Seriptura: Qui per-
seuerauerit usque in finem , hic
saluus erit. Item : confortetur cor
tuum, et sustine dominum. Et
ostendens fidelem pro Domino
uniuersa etiam contraria susti-
nere debere, dicit ex persona
etiam sufferentium: Propter te
morte tota die afficimur: aesti-
mati sumus ut oues occisionis.
Et securi de spe retributionis
diuinae, subsequuntur gaudentes,
et dicentes: Sed in his: omnibus
superamus propter eum, qui di-
lexit nos. Et item alio loco Serip-
tura: Probasti nos, inquit, DEUS:
igne nos examinasti, sicut igne
examinatur argentum: Induxisti
nos in laqueum: posuisti tribula-
tiones in dorso nostro. Et ut osten-
dat sub Priore debere nos esse,
subsequitur dicens: Imposuisti
homines super capita nostra. Sed
et praeceptum Domini in adu-
ersis , et in iniuriis per patien-
tiam 'adimplentes, qui percussi in
maxillam, praebent et aliam: au-
ferenti tunicam, dimittunt et pal-
lium: iati milliario, vadunt
et duo: cum Paulo Apostolo fal-
808 fratres sustinent, et perse-
cutionem: et maledicentes 3e be-
nedicunt. Quintus humilitatis gra-
dus est, si omnes cogitationes
malas cordi suo aduenientes, vel
mala a se absconse commissa,
REGULE SV. BENEDIKTA,
0% HCNOKNAN t ApAKH' OTEOPN ro-
CNOJH NOVTH TEO€, H OVAKAN C€
E NETO. M OBE APARH' HCRORZAAKTE
CE FE, ŽKO EAAFR, ŽKO E BRKh
MNAOCT €F0. H OMIE NpAEH NpOpOKE'
FPUXA MOEFO, FOCNOAH, OT TEEE NG6-
BOTANXE, H CPEIJENNE MOZ OT TCEE
NEOVTANIIE C6' PEKOKb N3J0R0Y NpO-
THEOV MNE CAFpREENHE FOCNOAN
TN MpOCTH FpZXxH CPAIJA MOETFO. ME-
CTA CKAANNA OVMNACNEE €CT, AKO
KOROVANPk O KCAKOM' ANTOV O YHNH
C6 METEODONh HP NEEDEAANK' H BC€
T0, YA MOY OBATE 3AN0EH, EHI ce
JA MERDRANOFA MH 34 3 NOFA ARNA-
TGANHKI, OCOVIIOE CEEE € NPOPOKOME"
FOCROZN, CMRPHX CE 32 NHYTApE, H
NEENANXb" ZIH6 ECAME KAKO H KNOCE
BPRA TOBOM, M OECAFTKA C TOEOM
€CAMb. CEAMA CKARNNA OVMNACNIR
ECTk , BIDE MNHXE OT KCHXb MANH
n oxovin ce Knlh Ne An CEONMb &3H-
KOUMh 30EN C€ XOVIH, AX OliE HN E
CPAUH BZpOVNH CE KOVIH, NONAFIE C€
EOFOY, MH C MPOPOKOMb FOEOpE' A3
€CAMb YĐ'Eb, ZA NE YROEHK' NONO-
MENHE YAOEHKOMb, HP OVNNYHKENHE
NIOAEMA" IBENHYEH ECAMB, NONNKENH,
H NONEEPRIENE. TOVANIE NpAER NpO-
POKL TO GATFO MNE, ZKO CIEZPHA
ME €CH, NA NAOVYOV CE ONpARANNH-
€Mb T'BOHMh. OCMA CKANNNA OVMN-
NENWR ECTb, AMO MHYTADE NEYHNH
KOROVANPE, TAK MO TO YA MOV € CE
MONCTHPA H PEFOVIR 3AROKHAb HIH
NOTPNGA , HAH YA CTADPRHUIH O CEH-
TOVE. WEEETA CKRAHNA OVMNIENH
€CT, NOROVAZPE NEROVCTH R3HKI NA
PHYH, H OMA YANKE EENNKO ADAH, AO-
KRR FA NCOVNpOCE NEOATOKADAN, KA-
ZANNEMb CKETOFA MHCMA' H OC AH
E MNO3HXb PHYEXb NEOVENIKNIMH FPH-
KA. M MOVIb ZJHYAK NA 36MAH RE
GOVA€Tb E€3b FDZXb. AECETA CKA-
ANNA OVMNAENHE 6CT , MINE MNHXB
NH AAFAKh U Bp3b X CMNXOY, ZKO
MHCANO ECTE*' BPEZOVNMNH BH CMHKOV
CKOM FRAC K3NAMI. EANNA NA JE-
&
89
per humilem confessionem Abbati
non celauerit suo. Hortatur nos
de hac re Scriptura, dicens:
Reuela Domino vitam tuam, et
spera in eum. Et item dicit: con-
fitemini Domino, quoniam bonus,
quoniam in saeculum misericor-
dia eius. Et item Propheta: De-
lictum meum cognitum tibi feci,
et injustitias meas non operui.
Dixi pronunciabo aduersum me
injustitias meas Domino; et tu
remisisti impictatem cordis mei.
Sextus humilitatis gradus est, si
omni vilitate, vel extremitate
contentus sit monachus: et ad
omnia, quae sibi iniunguntur ve-
lut operarium malum , et indig-
num se iudicet, dicens sibi cum
Propheta: Ad nihilum redactus
sum, et nesciui: ut iumentum
factus sum apud te, et ego sem-
per tecum. Septimus humilitatis
gradus est, si omnibus se infe-
riorem , et viliorem non solum
sua lingua pronunciet, sed etiam
intimo cordis credat affectu, hu-
milians se, et dicens cum Pro-
pheta: Ego autem sum vermis,
et non homo: opprobrium homi-
num, et abiectio plebis : exaltatus
sum, et bumiliatus, et confusus.
Et item: Bonum mihi, quod hu-
miliasti me, ut discam mandata
tua. Octauus humilitatis gradus
est, si nihil agat monachus, nisi
quod communis monasterii re-
gula, vel Maiorum cohortantur
exempla. Nonus humilitatis gra-
dus est, si linguam ad loquen-
dum prohibeat monachus: et ta-
citurnitatem habens, usque ad
interrogationem non loquatur,
monstrante Seriptura: quia in
multiloquio non effugitur _pecca-
tum. Et quia vir linguosus non
dirigitur super terram. Decimus
humilitatis gradus est, si non sit
G
A. PAVIŠ,
OTUHAENAR CCT, AMO,
1 OKOAOVAAPK , THXO B63
MAENO M MOVApO, MIRO
SME FORODHTH" MEBOKAN
NYu' u ope nucano ecr'
DPMN OB OCKOpR NOJNA C6.
CTE CKARHMI OVMMM(
Ap Ne Au E Cpxyn ov-
KH, AA BA OBCEMA TRAH
KPOTOCTK KAZE: TO ECT,
* MONKTEH, E MORCTHH,
NA MOKTH, HOMOAH' MAN
jovge cuge, XoJe, cT0€,
TNAEOY ROMHIKEHOY , n
BONA JEMNM' OT CEONKE
ECAKH KNNK CTpAmE CE,
COYAOY GOZNO Npumi-
D FOBOpHTK ONO NHCMO,
Tešu MHTApk, NOMHZNEK
M0, FOBOpAđIG* FOCNOJH
roiama, 3 rpnumnnm,
IMAENK CABCHMA. M T'FJA
Ap" ECE CKAANNE OVUH-
€, MpNAGTB K MOBOCTU
M MOBOCTH, MA MO-
BOVAGT" E YAOBTIJK CEp-
IY BORJARK M3 VROBHYA
NIMETABATA' WE 10m6
10 Ya € pule CTEOpNAR,
Mik Ep63 BCE MOYKE HNH
ZAKONE APIKATH' M MoZ6
RYNAFO OFNA, AA MOEO-
U, RAEAJENHEME MH pUXO-
H, YTO FOCROAK CEOG-
NHHKOY YRCTOY OT Fpi-
BCAKE KOVAOBE, CEETHMR
M OKOTR MOVYHTH.
facilis ae
seriptum et
tat vocem
militatis g
quitur_mo1
risu, hum
vel pauca
loquatur: |
voce; sicu
ens verbis
decimus !
si non sol
sed etiam
tatem vide
dicet; id «
torio, in1
in via, in
sedens, an
clinato sit
in terram
omni hors
stimans, ia
DEI repra
cens sibi i
quod publi
fixis in ta
mine non
cator, leua
los. Et it
incuruatus
usquequaq
humilitatis
nachus_m
perueniet
foras mitti
uniuersa,
formidine (
labore velu
tudine inciy
more geher
et consuetr
leetatione
nus iam in
dum a vitii
saneto dig
pr
REGULE 8V
Or caovaxua rocnogice £ no-
WExA 3RUET.
Znuno EpuiMe, 10 €cT, OT K1I-
NGNAN MOBEMEpA HMANIH KO KA3MA
B' OCMOY FOANNOV NOMIH KCTATH' 1
MATHML ENE OT RNONOVNOMLT NO-
CNATE, EPAT'&, H T'FAA, EPAT%, ROCNAR-
IE EKCKOYHTE. AKO YTO GBOVAC GPAT'NH
HOTPHENO NO IOTPNH , HAH E NCAA-
THPH, NAN OK OKERFAXb O YTHTH NO-
TPNENO , FOANNA NM CE ESKAN. NO-
YANG RAKU OT BISMA ZO KANENAN
ROKEMEPA, TAKO CG KCTNNB BA IOTPNIO,
KAKO MARK XHBAE H 30p0Y ENAOVIJE
JAYNH CE IOTPHE CNAKA.
Kax0o € NCARNH E FOpzNNE
nONE NETU.
Bo 3HMne EpHME NANNpHE pun
E& FOCNOJH OVCTNR MOE OTEP3EMKH,
A OVCTI MORO K3BRCT6T" XEANOVY
TEOIO' BOKE NA NOMOII KAME EOVAH,
FOCNORN NA CNACENHE HAME NOCH.
NO TAKOE EDPATR PUJNTE, WHO TOM
TTNTE RC, HORO TOMA CRAKA OIJOV.
NO TOM! GH ON OANK O NOIOIE HAH
TTOVIHE. H NO TOME O HMNA, NO TOMU
.6. RCZAMR C ANN. HOMO TOME CEP-
MmEW'H, ONATL B3AA ENAFOCNOKERE.
W OCNEĆIIN O GPAT'N, O YTHTE CE E.
NGKIJHE E KNNFAKL, MEIO HMH ROHTO
CE .K. PZ. HOMO OTPETOMB PREH, NZ-
KANE PUM, CRABA ONOV. NZ NOYTE-
NbE CBETHE TPOHIJE KCH KCTANNTE,
. BENEDIKTA.
91
CAPUT VIII.
De officiis divinis in noc-
tibus.
Hiemis tempore, id est, a Ca-
lendis Novembris usque ad Pa-
scha , iuxta considerationem ra-
tionis octaua hora noctis surgen-
dum est; ut modice amplius de
međia nocte pausetur, et iam di-
gesti surgant. Quod vero restat
post vigilias a fratribus,. qui psal-
terii, vel lectionum aliquid indi-
gent , meditationi inserujatur. A
Pascha autem usque ad supra-
dictas Calendas Nouembris , sic
temperetur hora Vigiliarum agen-
da; paruissimo interuallo, quo
fratres ad necessaria naturae exe-
ant, custodito, mox Matutini, qui
incipiente luce agendi sunt, sub-
sequantur.
QAPUT IX.
Quanti Psalmi dieendi
sint nocutrnis horis.
Hiemis tempore, praemisso in
primis versu, DEUS in adiuto-
rium meum intende, Domine ad
adiuuandum me festina: in se-
cundo ter dicendum est: Domine
labia mea aperies , et os meum
annunciabit laudem tuam. Cui
subiungendus est tertius Psalmus,
et Gloria. Post hunc Psalmus
nonagesimus quartus, cum Anti-
phona, aut certe decantandus.
Inde sequatur Ambrosianum: de-
inde sex psalmi cum antiphonis.
Quibus dictis, dicto versu bene-
dicat Abbas. Et sedentibus om-
nibus in scamnis, legantur vicjs-
sim a fratribus in codice super
analogium tres Lectiones , inter
quas et tria Responsoria cantan-
tur. Duo Responsoria sine Gloria
dicantur: post tertiam vero Lec-
tionem, qui cantat, dicat Gloria.
#
GTA AKT
na
92 A. PAVIĆ,
H ONOKNONHTE CE. KNHFH CTApOTA n
OTA JAKONA YTHTE* OBE MCTAKO-
YTEMO BOVAH. H NO THXA YpHXb NEK-
IJHRKE H TPHXb PTEHKL, NON CE TrAA
€. MCAAMA CR ANRNOVIO. NO THX
Pu mon ki ma Oqcra, ARKb p'iu
Ep, Homo TOME rora cm plijure'
FOCNOZH ROMHROVH, KPHCTE NOMNIOVN,
OYE NAME KCH MAKOME, RONE NOETE
MOAHTEOV, M TAKO.CE CEDRIH CAOYEA
nona.
Kako Ce NRrH TEOpN CAOVKEH
nona.
Or gaaua zunue KO MARENAH mO-
KOMEPA, ECG YHCXO RCAAMOBK , YTO
€CT NINpHJ' NOKAJNNO, APRHTE C6'
HA N6KHE B KNHFAX' CKO3H O MAROY
MOI MH 32 .B. OO AEKUJHE 0A. REKIJHR
OT MpOBOFA ZAKONA NA OVCTA BOVAH
YTENA, MO KOH REKIJNH KpATAKU PE
NOH CE" HNO BCE YTO €CT MAHNpNIE
ANCANO APHTE CE' NHKAZAE MANE
OT OAEHIO NA JECTE NCANU NA NOMI-
NOV CAZEOV METO MEEOVZN, TO €CT
PIZEH OZBHIO NCAZHOY, TO GCT ro-
CNOAH YTO CE, .B. MPHAHYE K3pa-
govuu ce.
KanoeE NEXNHANE AbnH
WTIpPRNGETEOpHTH.
E NEXHANH ABNE pANHE ECTANHTE
MA IOTPNIO. HE" THXE IOTPNIXH CMR-
PENNE APIKHTE' TO GCT HCNOMIpE .€.
NCAVM', M KEEpUNE, CHAHTE BCH CNO-
NOV, TEME _BOVANTE .F. NNKINE Ck
CBONMH paRA, KAKO CMO Npn€ NO-
Quam du
mox omn
gant ob h
sanctae T
legantur
testament
auetoritat
earum, +
Doctoribu
licis Pati
has vero
sponsoriis
sex psalu
Post hos
tur ex co
sus, et s
est, Kyrić
tur Vigili
Qualite
agatu
A Pascl
lendas N:
pra dictur
titas tene
tiones in
tatem noc
sed pro i
una de
moriter_ć
sponsoriu
liqua omi
pleantur;
minus a
quantitati
dicatur:
nagesimo
Qualite
vig
Domin
gatur ad
giliis ten
modulati:
sex Psal
bus cune
REGULE SV
NA3AAN. NEEE E YETEPTOME
PRE CAIKA OTIJOV KH 32YNRE, GPAT
ECTAMIJIE NOKNORNTE C6 KCH. NO TAXH
RENWNZKE O APOVIA .6. RCAAMOR', Cb
CEONMH AHH, KAKO H NpNANE H EP.
NO TOME YTHTE CE .F. NEKHHE Ch
CKONUMN pRNH, TAKOE KIKO HP NpRE.
BO TOME YTHTE CE .E. NAN THKE OT
NPOPOKB, KE OBRATA MAPEAN' TE KAN'-
TNE MONTE CE Ch AARAOVIO. H HO
HNXh ED H EAAFOCNOKENHE B3ANIOTA,
MH YVTRTE CE .E. REKIJHE OT CEETAFO
EKANIEANX. NO YETEPTOME PREH ONAT
HOYRH NMNOV, TEBE BOKE XEZANMO.
EFAA CE HMNA KONOE, ONATA ERAN-
IGANE pH H EPATHR CTONTE Ch CTDI-
KOMb N C NOYTENBEMEK NOCAOVIAIO-
IE. EFAA CE NOYTE EENNIEANE RCH
OTFOKOpHTE AMEN. H NO TOMB 3AYNH
ORATA HAVNOV, MOCTOZN €CH FO-
CNOXH CAAER. NO NEMA TIZANE GPAT'R
ECROHTE' ZOCTOZNK ECH FOCNOAH NA
CNW, TEEN CAABA OTNOV M CHNOV H
CEETOMOY ROVXOV E' ECE KRKH RX-
KOM AMER. H HO TOMB PIJE ONATA
MOAHTEOV, W ROP MONHTEN NOYNHTE
CRAEOV IOTP'NIO. TOP WapelENHE OT
KCHXB IOTP OT" FOXA KO FOXA 3NMH
M OARTH BG ONCANANE AbNH CAHRAFO
APRNTE C€' HKO AH CE NpHFOga (YA
EOFB NEXAN) KACNHE BCTATH, EOVAHTE
KE NEKHE KPATKE Ch PREH OT TOFA
CE € OVCHANO BAPOKATH C€ ZA CE NE
K3F0XA. AE AH CE B3FOWA, KOCTOHNO
BOFOV KAŽIN CE E UP KEH TA EPATB
KH 3XCNH.
Kaxo ce NO WTpPNH CNaKA
YuNH.
BORGAHARN O ABRB NA MZ piN 1.
BOKE HOMAAOYN NACH, HETPHBOVE
BENEDIKTA.
93
dinem in subselliis , legantur in
codice , ut supra diximus, qua-
tuor Lectiones cum Responsoriis
suis. Ubi tantum in quarto Re-
sponsorio dicatur a cantante G1o-
ria: quam dum incipit, mox
omnes cum reuerentia surgant.
Post quas Lectiones sequantur
ex ordine alii sex Psalmi cum
Antiphonis , sicut anteriores , et
Versus. Post quos iterum legan-
tur aliae quatuor Lectiones cum
Responsoriis suis, ordine, quo
supra. Post quas dicantur tria
Cantica de Prophetis, quae insti-
tuerit Abbas: quae Cantica cum
Alleluia psallantur. Dicto etiam
Versu, et benedicente Abbate le-
gantur aliae quatuor Lectiones
de nouo testamento, ordine, quo
supra. Post quartum autem Re-
aponsorium incipiat Abbas Hym-
num, Te DEUM laudamus. Quo
perdicto legat Abbas Lectionem
de Euangelio cum honore, et
tremore stantibus omnibus. Qua
perlecta respondeant omnes , A-
men. Et subsequatur mox Abbas
Hymnum, Te decet laus. Et data
benedictione, incipiant Matutinos.
Qui ordo Vigiliarum omni tem-
pore tam aestatis, quam hiemis
aequaliter in die Dominico tene-
atur: nisi forte (quod absit) tar-
dius surgant, aliquid de Lectio-
nibus breuiandum est, aut Res-
ponsoriis: quod tamen omnino
caueatur, ne proueniat. Quod si
contigerit, digne inde satisfaciat
Deo in Oratorio, per cuius eue-
nerit neglectum.
CAPUT XI.
Quomodomatutinorum so-
lemnitas agatur.
In Matvtinis Dominico die in-
primis dicatur sexagesimus sex-
94 A. PAVIČ,
ANE. BO TOMO piju CE .E. MCHNU Ch
ANRAOYIO' NOMHAOTH ME KOZE NO
EEAHIWH .5. HCNOBNAAKTE CE FOCNOJE.
.B. BORG, BOKE MOM. .F. BAAFOCAO-
KHTE CA, .4. KEAANTE FA € mEBECE“
mo TOME Kti_or_ Amokaaunca, ro
€Cr EANNG M CTACTK m mMO vro ce
ONJZ_NpaEA ma oycra Pure, no
roub PARK, M no rouw'_mu'uoy' mo
TOME BG MORE HO rocnogu
SOFh M3, MONO TOMA" FOCNOJN mO-
MHROYH, XpHCTE ROMUAOYH, NO TOMA
MORHTEOV, TAKO CE CEpNIH MOTPNNA
cNoyasa.
Kako ce BH Hue suu wWrpuwa
caaga raopnr.
Tako Ce MOTPHIA CNABA TEOpH u
NPOCTE XA6NH, NAHNJNKTE p'iuTE NCZANA"
SOKE OVIREANN MH, GE3k ZNA, mO-
ENAKOMA KAKO M BE NEXHANA AbML. HN
ECH MPHTAKTE KOKRE CE 3NYNE .E.
NICAN'M, YO ECT' NOMHROYH ME BONE,
KH CE ZAYNE Ch IRTHŠONOMA. NO TOM"
PYE 3anONO fip. E OTOK E. NCNAMA*
COVAN UN GOKE' ,E. NOMNAOVH ME
BOZE' B' CpRaAOV .E. RCANMA, OV-
CAHMN BOKE FRAC MOW' .5. TEER
MOKOEA' BP YETEPTAKK .G. NCAVMA“
TOCNOAH EOK6 CIEHH' .B. FOCNOJH
MPHEEKNIJE' BK METAKK .B. NCANMU“
SWACUK E! HIOJA.E. GAFO ECT HCINEXA“
B COYBOTOV A. ACAN'U rocnOju OY-
canmin dATA ce, KANTHKA OT MOH-
C6R RPOPOKA TO €CT BAN'MH HEO, TA
KANTHKA PAJARAHT CE NA ABN YECTH
M OČNEH TO €CT, NOR OFANE upra
MAG M NONANNT. A NA NME ANN KAW'-
THKE OT NPOpOKK KC'KA NA CEON AbNA
PRMCKHUE ZAKONOME UpHKBE NONTE
CE KANTNHKG. NO TOMB NOKTE CE KENA,
mo ToM Kn or anocromi ma owcra
P'unre, 5%, nu'noy, 55, KAN THKOV
OT GEANIGANR TO €CT, RE FOCNOJb
BOFb MH ŠAKE, TEPE AETANNE' FOCNOJH
KPMCTE FOCNOXH, M Cfpuim CE. M
MA MOTPRH, M MA EHYEpNH, no šRW
tus Pr
direct
quaget
quem
mus d
cundu:
Laude
psi ex
et Am
cum d
comple
Prive
m
Diet
norum
est, ut
mus di
trahent
ut om
gesimu
catur.
dicante
nem; i
tus, et
feria qu
quinqu
feria s
xagesir
octoge:
simus
agesim
primus
mus gq
Cantici
diuidat
ceteris
quodqu
sicut pi
catur.
des; d
memor
rium,
ticum
comple
REGULE SV.
ECAFAA DEYENA EOVAN MOANTEZ F0-
CROANA TO €CT OYE NAN OT ORATA
NAN OT NPHOVpA HAH OT RONA, CKDOSHK
FpHXk KH CE 3rala METO GPATNIO,
MA BpAIđANTE APOVFb APOVFOV ZAFE,
KAKO OBENBARAČTE E MOAWTEH TOW
KOFOY FOEOPEIBE' OTNOVCTU MAME
RATNO HAIE, KIKO M OMH OTNOVIJIAEM
AE ZRNHKOM NAMINMA' YUCTN GOVAN-
T6 OT KAMNE FPUXOBh. A NA HNG
FOANNE MUKOM" Y'THTE AAPH KO ONOFO
MRCTA, KAZZ O BplEN HONG O BAEEAH
MAC B NAHICTA, BH TO PIJE FRACNO,
A EpATNR PGKOVTE“ H3JEABH NACH OT
NENpNLINH.
KuMAb PEROM IOTPNA NA GA FG
CEET' NE NOeT ce.
Na Eare€ ABN CRETAE , NAN MA
ECAKWH FOAb, YA CMO HpHlE NACNAH B
NEJNANE KAHN ADIKNTE CE' KA NCAN MN
AUTHŠONH, N REKNE H pRNH KL ONO-
MOV ABNEEE HPHZORENO NONTE CE"
OEpAJh KH ECTb NpHE DHCAN' ADANTE
KPZNKO.
BxaEpuHueNadataovt
noer ce.
OT CRETOTA ECKPRBIENH FOCROJNA
RApu KO DETNKOCTR NENONOVCTENJE
RON CG RAZAOVZ, Hi OMA = MCAN MNXR,
H RA PRNHXb, H ONA NPOYHXb. A OT
NETNKOCTR M0 MECONOVTNE NpE6
NEANA€ NA KCAKE NOMIH C NOXBANNMH
6. NICAN MR NETA EOVAN GARNOVE H NA
ECAKOV BEANA PAJEH KOPN3IME HAN -
TRKA MA, NPNMA, TAIJA, IBEKCTA, NONA TG
EC6 FOJRNE C AARAOVIG MONTE CG' A
KNYCEDNA Ch ANTHČONOM NOM C€' A
PZEH NENONTE CE Ch AAŽNOVIO, TAKMO
GT ECKAREENHR NO NGTNNOCTR.
BENEDIKTA.
05
tutina, vel Vespertina non tran-
seat aliquando, nisi in ultimo per
ordinem Oratio Dominica omni-
bus audientibus dicatur a Priore,
propter scandalorum spinas, quae
oriri solent, ut conuenti per
ipsius orationis sponsionem, qua
dicunt , dimitte nobis, sicut et
nos dimittimus; purgent se ab
huiusmodi vitio. Ceteris vero agen-
dis ultima pars eius orationis di-
catur: ut ab omnibus responde-
atur, sed libera nos a malo.
CAPUT XIV.
In natalitiis sanetorum
qualiter agantur vigiliae.
In sanctorum vero festiuitati-
bus, vel omnibus solemnitatibus,
sicut diximus Dominico die agen-
dum , ita agatur, excepto quod
Psalmi aut Antiphonae, vel Lec-
tionns ad ipsum diem pertinen-
tes, dicantur, Modus autem supra
scriptus teneatur.
CAPUT XV.
Alleluia quibus tempori-
bus dicatur.
A Sancto Pascha usque ad Pen-
tecesten sine intermissione dica-
tur Alleluia, tam in Psalmis, quam
Responsoriis. A Pentecoste autem
usque ad caput Quadragesimae
omnibus noctibus cum sex poste-
rioribus Psalmis tantum ad Noc-
turnas dicatur. Omni vero Domi-
nica extra Quinquagesimam Can-
tica Matutini, Prima, Tertia, Sexta,
Nonaque, cum Alleluia dicantur:
Vespera vero cum Antiphona:
Responsoria vero nunquam dican-
tur Alleluia, nisi a Pascha usque
ad Pentecosten.
A. PAVIŠ,
KO CE CKARA rocnogna ga
gne reopnr.
Dupe mpagno npoposk rocnogoy"
BM KpAT' MA ABN KBAANX TE FO-
iAM O COVAGAX MpAEAN TEOGE. n
€CT CEAMEpO YHCAO OT MACK TAKO
CEpiH , ME MOTPNIO , MpHUOY,
10Y,_MENCTOY, MONOV, BEYEpNIO,
MAATOV m OECKOY TOY FOZHNOV
CEOE EpHUE GOFOY K3ZANUO, €p€
THX EpHMENE AH NpOpOK" CE-
PoOMpaT OAZMEMB CRAROV O B3XAX
MH FOCNOXH. 4 OT HOTPHG NOAOY-
piNE TAE MARKO NpOpOKH rocnO-
"MONOV MOIH ECTARXK MCNOBH-
HOCE TEEN FOCNOJH NA COKAEH
Eau
ie.
18, 19, 20, 21, 22, 23, 24,
26, 27, 28, 29, 30 i 31, is-
ani; od pošljednjega ostaše zad-
rieči mm Apecenn.
ZEne3', m OT nae TEapu
uoxerupcke.
f NpOROV O MORCTHDA K KENEJNKK
OCEHTAXK , MAH E KOH O MOEO
pH OONATKO MApEXN O EPATNIO , OT
KE XHTKA MpABANOTA HCTHN'NO
'E2E CE' H NE BCAKOMOY OT CEBE
, BRoOOEADOV MOE O CXpaM'BOV. M
TO ONATK E MHCUH ApKH TKO
IHR MHNOVIOT CE NA XpOVTH JAFA"
>, YA EOVXE AAA, HAH YTO NpHuE.
AH KH GpATK MOFANO H HEBPEANO
€34. MAH CENTE HAH KOY MOEO
IpbOMORCTHpA NENOYTENO Ap'HH,
1348" KOVAW' AKO NENONpAKKT CE,
Ku Mmugaun Tenenn.
Quali!
Ut ai
die lauc
narius 1
sic imp
mae, *
Vespers
neque c
De fer
Subst
ramenti!
buslibet
fratres,
ribus se
ut utile
custodie
Ex quib!
ut dum
fratres '
quid da
quis aut
genter r
corripial
disciplin
REGULE 8V.
Aqe MOFOFT YTONIOEO MN H-
CN OVCEAZTE.
Wangoue & MOACTHOH TA NANO-
MOCTh E KOPENZ HC'CHIJH CE, NA HB-
CHAR EPATh APOYFOV CEOEMOV GpE3b
ONATORE JANOEHAN NECMHIE YECI
E SAATA, NH ROHRTH, HH DNpN CEH
NMHYN RNEANG TENPN CAECHMI' NH
MEATEDNE, MH TAEAHUb , NHP 3'EHijE,
KA CABCHMA NHYTApE' EDE HMb NH
AVFb OHMHTR -BORG NR E OTRAH HH
E' NOXOTHNkR CEOE OBNACTE , KAKO
GO M ANOCTOAE MAKAR. FAAFONET' p€-
KOVIJA' NE NANb, FOCNOJN, NE NAMA,
MA Hueun TEGOEMOV zala = CAAEOV.
ECAKOV ROTPNEOV OT ONATA YCKATH
€, NRYTAPE NE HUHTH, TAK MO YTO
OBATL KH 3ZA. ECE HMRNBE MOACTHPA
Eh ONIBENOV HMb BOVAH' HH CJHNA
NECMHT YTO NMOEO CTEODHTH , HAN
CEOE NApENIN' AKO AH GOVAČTb EONA
KN KONH E TOMB 3 NON FARCH NA-
IMACTb, NAKAJARE EOVAH CANNOKA, H
APOYFOTATE AKO ZH NENONPARHT CE,
GOVAN (MNEAMN NAKAJANK.
Ame ecrb KNFrb ECHNB €ZH-
Naro norpnsana.
H ome €cr mWuCcano' guBaime ce
OPOTAKOV HXL NOTPNEN' TOV OVNpI-
EHMO, RE 3FAGAA CE CTAPHINHNA EEE
KOTERATO HPHRTNH, AA NPOTHEOV €FO
MEMONIR MOTPNEA K3ZAH MOY CE.
KOMOV MANG+NOTPNEA CCT, R3AAN EO-
POV KEAAOV KECEANMA CPANEMA“ NpH-
MH ABE MOV EEMG NOTPHENO €CT,
OVUNAIOM CE E CEOEH REMOIH, X NC
FUSAAB CE, ApE BpATE CAOVZE EMOY
34 BOFA, H TFAA AKO TAKO CTEOPE
GOVAOVT" ECH C MHPOMB. NPRAA ECHM
JA SAH O OMpUšpb O NENINAET . CE HAN
E PHYM, NAH BE S ROME OEPAJH, HE
KON NIOEO TENPH. AKO AR KH KOV-
KET' E TOM Eh OVCHARZRINEMOV RA-
KAJANNIO ZA CE MHEAMA.
STAR. VII.
BENEDIKTA, | 97
OAPUT XXXIII.
Si quid debeant monachi
proprium habere.
Praecipue hoc vitium peculiare
radicitus amputandum est de mo-
pasterio, ne quis praesumat ali-
quid dare, aut accipere sine ius-
sione Abbatis, neque aliquid ha-
bere proprium , nullam omnino
rem: neque codicem, neque ta-
bulas , neque graphium, sed ni-
bil omnino: quippe quibus nec
corpora sua, nec voluntates licet
habere in propria potestate.
Omnia vero necessaria a Patre
Monasterii sperare; nec quicquam
liceat habere, quod Abbas non
dederit , aut permiserit. Omnia.
que omnibns sint communia, ut
scriptum est: nec quisquam suum
aliquid dicat, aut praesumat. Quod
si quisquam huie nequissimo vi-
tio deprehensus fuerit deleetari,
admonitus semel , et iterum: si
non emendaverit, correptioni su-
biaceat. |
CAPUT XXXIV.
Siomnesaequaliterdebe-
ant necessaria accipere.
Sicut scriptum est: Diuideba-
tur singulis, prout cuique opus
erat: ubi non dicimus, ut per-
sonarum (quod absit) acceptio
sit, sed infirmitatum considera-
tio. Ubi qui minus indiget, agat
DEO gratias , et non contriste-
tur: qui vero plus indiget, hu-
milietur pro infirmitate , et non
extollatur_ pro misericordia: et
ita omnia membra erunt in pace.
Ante omnia, ne _murmurationis
malum pro qualicunque causa in
aliquo qualicunque verbo, vel si-
gnificatione appareat. Quodsi de-
prehensus fuerit, districtiori di-
sciplinae subdatur.
T
4. PAVIĆ
DITI
KE KOVKHNH.
IE APOVTE ApOVFOV TAKO CAOY-
FOT ANTA KOVKHNE MH GKAN:
> NEBOVAM,-TAK'MO REUOIJINH,
IMO AA'TK MANJE FA" EpE THMB
OT EOFA KEIIH NARUE KIAACT
MANO MOINHUB BIJAH C6
A, KA OAPECERNHMK CpAJEMA
'KOpnTE' u Imunire ApOyi-
THEb TOMOV KOAHKO BpATHE
| MOPEŠENKE MRCTA. ME HH
IKOJMIJE ECT, MONOGAPE OT
MpA3AAMK GOKAN, MAH TH
1 AMFE HUN MOTPREORATK.
APAFOCTH GORHEH ApOVI
CROVIEHTG. KH MERRNIO XO-
E COVEOTOV pOVTNNKE H Ku-
KHM BPATR OTHPAMO povi
IMEpH YHCTO. H BCEH GpATH
1pH, KEKO ONE, KH O3AA3H,
&, KH OBRA3HO OBA NepNTA.
JAKE H YHCTE KRIOYApOV Npn-
M KAMOYApK ONOMOV KH BAZ3H
Ovo EHik Ya Našk EOYREr',
NMEYb. HP NEANANHIJH NARA“
MANO KDOVNINJA SAROKUTE
) OMAMHNHTE CE, XA SpATEH
HOE€3 MP'MpA BECERO CAOY-
1T'H CKO6H, X NA BAFE AbNH
0 MCE. H JAH3OVINE M BAH-
EAHANHUH NO MOTpNH B HE-
KNK, CEH EPAT'H ZO KORANA
re CE, MpOCeljie MORKTH 32
M3OVIJE H3 MEAMNE p'ijuTe
AAFOCNOBENE €CH rocnoJH
1OMH ECH HA NOMOW EMMA,
HR ocu ME. m TO pelin €
, MPHMH BAAFOCAOBERKE H3-
1 MO TOME Mpije BAZENE
OZE NA NOMOIK MMA BOVAN,
REGULE SV
Focnogu WA cmacemuc nocnaun ce.
TOl€E OT EPATNE TpH KPATE PUN CG.
đ TAKO NPHME BRAAFOCAORENHKE, KAH3E
CROYIKH EPAT'H.
Or unemomgne spare.
WeMONOV EPATHIO EHWE ECEFA
GEAPOKATH ECT, BR HCTHNOY HP NAKO
XPHCTOV NM CROVEHTE' H OLI IE ORb
NpARW' NEMONIAN EHXb, NOXOJNCTE
ME. MH MpY, YTO OVYHNHCTE SpAT'H
MO€H, MNE OVYNNECIE No GpAT'H
MO€H MJEH. A NEMOWEČ RHINO BH-
MOVIE KA HMh BOFA WHER CROVANT
CE, BPEJNAANJH NEEOVAH?TE GDATAH
CEO€H KA MMB CRNOVIKE' AKO AH xn
NEMONIHAKR NEPEJZANEK NIHAET Ce,
TPRHTE €FO 34 GBOFA' EBE OT KOFA
ECNIN HIRM CE TAKO B3X1. TAZ
ONATE OVCHANO OBAPOVN, ZA NOTPH-
EOY KCAYICKOY MMENTE. REMOIINI
EPATZ O CEEH HMHVTE KOMOpOV NA-
pelenoy , H CNOYBBENHKb HXb KOTA.
EOH CE HN NOBECNO CAOVIEH NMB. 2
MOVNENE NEMOIENEKOME KHM NO-
TPHENA €CT E3AAH CE, 2 3ADPNBHMR
Ho OMAAINMb KACNHE E3AAN CE. A ME-
COWIH OVCHANO NEMOIINNME H MARO
MOE NNRMB KO OJAPABNENKE MONJIH
K3KAV HM CE. A NONNKO NOO3APABET"
C€, TONHKO MECA NEINITE. MpHMACANE
EEAHKO NMNIb ORATh, AA OT KNO-
YADA HAH OT HRNXb CROVZGENNKOBH
NEMOJ NHIJU NEBOVANTE NONEBDRAO-
BANH' Zp€ K NEMOV FAEAA, YTO NIOEO
OVYENNHIJU CRFpNINE.
OT CTApII, M OT MARANXA.
BONA NAKO YROBNYA TBADb MHNO-
CYMBA CCT CTAPIJEME H MAZAHME OT
. BENEDIKTA.
99
quatur ingrediens, et dicat: Deus
in adiutorium meum intende, Do-
mine ad adiuuanđdum me festina.
Et hoc idem tertio repetatur ab
omnibus. Et accepta benedictione,
ingrediatur.
CAPUT XXXVI.
De infirmis fratribus.
Infirmorum cura ante omnia,
et super _ omnia adhibenda est,
ut sicut reuera Christo , ita eis
seruiatur; quia ipse dixit: infir-
mus fpi, et visitastis me. Et, Quod
fecistis uni de his minimis meis,
mihi fecistis. Sed et ipsi infirmi
consiđerent, in honorem Dei sibi '
seruiri: et non superfiuitate sua
contristent fratres suos seruien-
tes sibi; qui tamen patienter
portandi sunt: quia de talibus co-
piosior merces acquiritur. Ergo
cura maxima sit Abbati, ne ali-
quam negligentiam patiantur.
Quibus fratribus infirmis sit cella
super se deputata, et seruitor
timens Deum, et diligens, ac sol-
licitus. Balnearum usus irfirmis,
quoties expedit, offeratur; sanis
autem, et maxime iuuenibus, tar-
dius concedatur. Sed et carnium
esus infirmis, omninoque debili-
bus pro reparatiohe concedatur. *
At ubi meliorati fuerint, a car-
nibus more solito omnes absti-
neant. Curam autem maximam
habeat Abbas , ne a Cellerariis,
aut seruitoribus negligantur in-
firmi: quia ad ipsum respicit,
quicquid a discipulis delinquitur.
CAPUT XXXVII.
De senibus, vel infan-
tibus.
Licet ipsa natura humana tra-
hatur ad misericordiam in his
%
100 . 4. PAVIĆ,
nopolenna , za om'qe peroynoy m
BCTKA NXb HEMONIB, MEAPNTE HUK
E KPMM CHAOY PEFOVAC JAMORNJA, JA
BOVAG MA MBK MHAOCTNEO E3FAEAN-
MHE M MpRA' OBRAOMA pErOVNE MA-
polemna 3anomxure ce.
Orspara na ypas' nezu-
nwyrre
CTOME EpAT'E KAJE IujE GE3 NEK-
1JHE MRKAZADE NEGOKAH, MH NAKH KTO
MOBO NOMAA' KEATEDKOV MECMHTK Yu-
CTH ORAZ' MA KOMOY YTHTH €CTL
ČYpI3A ECOY MGAHNIO, E NEAHAO KAH-
3M. MO MNCH B CEETOV UP'KE' mpocu
CE GpATHG MOAHTH 34 CE, Za ra
BOFR OHJBAEHTA OT AOVKA FN3JE. H
P'um och Sp. OMpaA OSTApEMA“ FO-
CNOžH O OycTUR MOE OTEpJAENIN , H
OVCTA MOR K3KRCTETK XEAZOV TEOW
E. OKpAT' M ECA O OGpATEO plijuTE. m
TAKO K'32UB BRAFOCAOBENNE BAH3H
NTHTH. OYCHANO MAYAREE KOVAH NA
CTOAH, HH EANOFA MANTA HAH CHOBE
TAK'MO OROTO KN YTE CAHNANO BOVAN.
AKO YA MOTpHENO ECT ONHU KH
INAOVTE, HEH IIOTA, TAK'MO ApOYFA
APOKTOV CAOVIKEIJE, AA EANNEO nG-
Cuuih o puy'io YTO MOBO MpOCHTH.
MAH YA EOYA€ NOTPMEA, FAZCOMK OT
POVKR HAH KHM NIOEO 3NAMEMLEMA,
AB mE Z3HKOMA. MH EAHNE NECMNHIK
OMAR OT O KEKIJHE YTO MBO BECE-
ROBATU, AX CE HEMP'CH YTENHE, TAK'-
MO IKO BpHOYpB O ZUE YTO XOTHTH
KPOTKO CIM OT MOTPHEE. 2 EpAT
KU YpE3K WGAHAMW YTE, HpRA' YTE-
NHEM' 3ANOKN CE CKO3HO MpmaTiC
TZAZ BOZHR MH OKpEH, JA MOY O mE-
BOYA€ TEISKQ YTOVIPE MOCTHTH CE.
aetatibi
fantum
toritas
retur s
et null:
lae teni
in eis |
ueniant
De he
Men:
tio dee
tuito_<
cem, le
turus ik
ingre
Missas
ab om
ertat a
tionis.
Oratori
tamen
mea a]
nuncial
accepti
ad legi
silentiv
mussiti
legenti
necesst
bibenti
nistren
geat p
men 0,
que sif
voce.
de ipsa
quam
sio: ni
aedific:
Cere. .
rius a
incipia
nioneh
sit ei
autem
REGULE SV. BENEDIKTA.
M RO TOMA C NEZNANNMH CROVNGE-
NNKN OEZAEAN. 1 GPATNE PEXOMR
NEYTHTE, JA KH AHHO OVMNIO YHCTH
TN YTNTE. m.
Oran uEPTOVNA NpuG.
ZAKOBOZE BAM CE MEN NA EC'KN
AbNA HEH O IMEKCTH, NAR O MONA,
WSOTA CMONb EUPEHRE CNPOSN uG-
MONOV EAAT'I. IKO NEMOFOY €A'-
WOFO ONOYCHTH, APOVFOFA IHxeTu, H
Tra ABOlh CMOKK O KADPENbR OB CEH
EPATBN KOVAH AO CHTH: AKO NN BOV-
KOY ZEAKE, MAH CAAb KH AOGO, K?
YOMOY MpHAND CE KpOVXI MA ZENE
GANOV ZHEPNIJOV NA OEZAH U BA EE-
YEpH ZO CHTR GOVAN. N3EHTAKh KPOV-
KA 07 OBRAZ K'NOYIPR C XpaNN KN-
YEpN. AE AH EPATNZ GOVAOV E" RE-
NBNH ARAN, E OEAACTH HK pIJOVMH
ORATOEN EOVAR, AKO ECT ROTPNENO,
EEE GANJATH, OTEPFOVIJE CAECHMA
ORINAATH C6, NA NE3FOJH C€ MNN-
KOY OXINAATH CE' €p& RCAKOMOV
N CI RENNOV TORNKO 3 NA NHP NAO-
TNENE KONHKO OB'TugaTN ce (KO O,'-
VNJATH C6), KAKO BH FOCROAK NpAEH'
EApOVNTE CE, AX CP'NA KAMI mEEOV-
KOVIb NOpPAKENA CKDO3H 3AANINO
OR NANNKE HP ORHTLE. Z MRAJU NEH
KAT NE TATE MNp TOVKE K3XAN CE,
JA MANN NGEH CTAPHINNMA, KZ B'CEM"
CMZpOVY HUNIGGIG. MECQ YETEEPONOF
CARCHMA OT Ecuy' ueini'ce, uTaxo
BEMOSANHJE HP MANO MOFOVIJH.
Or uuproyka nurna.
GJANR GANAKE KApb HMA OT GOF4,
H OAPOYrH APOVFIKb. CKPO3H TO
ENO NGOVUNICIJE BaApolioleT ce 67
101
dariis, et seruitoribus reficiat. Fra-
tres autem non per ordinem le-
gant,. aut cantent, sed qui aedi-
ficent audientes.
OAPUT XXXIX.
De meonsura ciborum.
Sifficere credimus ad refeetio-
nem quotidianam tam Sextae,
quam Nonae, omnibus mensis
cocta duo pulmentaria propter
diuersorum infirmitates: ut forte,
qui ex uno non potuerit edere,
ex alio reficiatur. Ergo duo pul-
mentaria cocta fratribus omnibus
sufficiant: et si fuerint unde
poma, aut nascentia leguminum,
addatur et tertium. Panis libra
una propensa sufficiat in die, sive
una sit refectio, siue prandii, et
coenae. Quodsi coenaturi sunt,
de eadem libra tertia pars a Cel-
lerario reseruetur reddenda coe-
naturis. Quod si labor forte fac-
tus fuerit maior, in arbitrio, et
potestate Abbatis erit, si expe-
diat, aliquid augere, remota prae
omnibus crapula, et ut nunquam
subripiat monacho indigeries: quia
nihil sic contrarium est omni
Christiano, quomodo crapula, si-
cut ait Dominus noster: videte,
ne grauentur corda vestra in cra-
pula. Pueris vero minori aetate,
non eadem seruetur quantitas,
sed minor, quam maioribus, ser-
uata in omnibus parcitate. Car-
nium vero quadrupedum omnino
ab omnibus abstineatur come-
stio, praeter omnino debiles, et
aegrotos.
OAPUT XL.
De mensura potus.
Unusquisque proprium babet
donum ex Deo: alius sic, alius
vero sie. Et ideo cum aliqua scru-
102 A. pavić,
MACK MMPTOVKA NATKE EPATEN. M FAE-
BAIONJIG MEMONIMHXK M MAROMOIPNHXK
TO ecr uup'-
ipelemk mcaKo-
MOV BA ARA KOCTR KOVAM. A MHMR
OFK OZA OT EHBA TpNaNNE, KomN
OT MEFO EnIhO MARME O NpHMOY. AKO
NM ONO MRCTO E KOME COVTK, MAH
KZAO MAN 3ROM NATA EGIpE mOTpH-
EOVIOTK, MA KOAN O NphOVpa KOVIN
ECIJE MpHAATN, A TO CARCHU' OKA-
POVIONJE, XA CE MEZFOZA OB'IHJeNHE
MH OČRNCTKO“ YTEMO ZA EHNO CA-
ECHMA_MRCTB NA ROTpHEOV MNHXOU'
BpE E OMAMIG O OBpRUG MA TO KOROY-
APOBK NACTAEHTH NEMOpEMO, JA EH
TAME MNAN, AA M TO CTEOpNMO, ZA
FA AO CHTOCTH BpEZMAANO
spe Ki 3 MOVAPNKK Vi
EDAFA CTEOPH. 2 E KOME MACTI
MH, MH MHPTOVKA KH CHO NHCAZH
NEMODEMO CEFO NAHTH, BH MANH OT
TOFA, MM CAKCNMA NBYTOZE, EAAFO-
CAOEHTE KOTA, KH Kb ONOME URCIH
COYTL, NEHP'UNKTE. H NOSNE KCErO
CENTOVEMO, XA BpE3' UPUpA BOVANTE
SpaTua.
Naxagpuuenagparaa
Tugorr.
Or' ECKpRIENNI ZO NETHKOCIR
EPAT"& MAO MJEKCTOV OBRAČKANTE , 1
NO KGYepnu KeYepanre. a OT meru-
KOCTR YpR3' KC6 NATO (AKO MiM
BRONH ZANA KOROVAPN, HAH CHANN
3 MMA) KASH KO CpRAOV HN E
METAKK MOCTHTH CE ZO MONA" AKO
NB OARAO MUAIO KE OMORN, MAH CNARH
ZMOM BOVAETK , E pAZOVMOV OmarO-
BOY BOVAH O MpžA' mencroy Tucrn,
HAH NEKACATH. H TAKO NACTANEK ECA
KEMI, MAPEAN KAKO pOvME Cnaceme
BOVAOVTK, H YTO MOGO KENAH EpAT4,
Bpe3" AW TEOPHTE. 2 OT NpH-
IKEBA AMNG RUG KO KOpN3MG 34-
pulositate a
tus aliorum (
infirmorum €
tatem, credi
per singulos
Quibus aute!
lerantiam abe
se habituros
Quod si, aut
labor, aut arc
poposcerit, :
consistat, co1
bus, ne subi
ebrietas : li
omnino_moni
sed quia nos
monachis per
saltim vel ho
non usque ad
sed parcius:
tare facit eti
autem loci ne
nec supraseri
niri possit, se
ex toto nihil,
qui ibi habita
rent. Hoc ani
tes, ut absqu
sint.
0A
Quibus h
refic
A sancta Pr
tecosten, ad S
tres, et ad se
tecoste auter
labores agror
nachi, aut ni
perturbat) qu
ieiunent usqu
quis vero diet
deant. Quae
opera in agri:
statis feruor
tinuanda erit
prouidentia.
peret, at que
REGULE #V. BENEDIKTA. 108
ERAEANTG. M Ya:
IKPRMENA , no KI
I€. MoOTA ENYEpHI
H EOYAN, AA OBAA'-
RETPHEOVIOTK , 32
koOCEpmiIN C6. moma
HAH EN: Inge,
TAKO CE NApEANTE
CRANONE BOVZOVTR.
nažrunnvuye
gopn
ANrb €cT monov-
PRAT, KA ManEE-
ipne, moga Tro ga
MOA CE NOCTE, MAH
» KORHKO KCTANOV
SANOMB MRCTH CE-
OT KNHFR OTAYA-
KRHFE OT WJACAp-
I PIZOVMA BA TE
NA ume rogune
MA MOCTNE pbuu
MAR
cuo
EKOVN , ROCKOV-
qk, B YTHTE C6 (FL
BH KORNKO FOxuNA
Te NEKiJHE YTOK,
TOY BOVJETK Npu-
) KOKURARTK uu
MPOMENKE FOEO-
NOEO BOVAET' mI-
NANHE H3AOMEIJE,
IH OBOVAR' TaxuO
et animae saluentur, et quod fa-
ciunt fratres, absque iusta mur-
muratione faciant. Ab idibus au-
tem Septembris usque ad caput
Quadragesimae, ad nonam sem-
per reficiant. In Quadragesima
vero usque ad Pascha, ad Ves-
peram reficiant. Ipsa tamen Ves-
pera sic agatur, ut lumine lucer-
nae non indigeant reficientes: sed
luce adhuc diei omnia consum-
mentur. Sed et omni tempore, siue
coenae, siue refectionis hora sic
temperetur,ut cum luce fiantomnia.
CAPUT XLII.
Ut post completorium ne-
mo loquatur.
Omni tempore silentio debent
studere monachi, maxime tamen
nocturnis horis. Et ideo omni
tempore, siue ieiunii, siue pran-
dii, si tempus fuerit prandii, mox
ut surrexerint a coena, sedeant
omnes in unum, et legat unus
Collationes , vel Vitas patrum,
aut certe aliquid, quod aedificet
audientes; non autem Eptaticum,
aut Regum: quia infirmis intel-
lectibus non erit utile illa hora
hanc Seripturam audire: aliis vero
horis legantur. Si autem ieiunii
dies fuerint, dicta Vespera pa-
ruo interuallo_mox accedant ad
lectionem Collationum , ut dixi-
mus; et lectis quatuor, aut quin-
que foliis, vel quantum hora per-
mittit, omnibus in unum occu-
rentibus per hanc moram lectio-
nis. Si quis forte in assignato
sibi commisso fuerit occupatus,
occurrat. Omnes ergo in unum
positi compleant: et exeuntes a
Completoriis nulla sit licentia de-
nuo cuiquam loqui aliquid. Quodsi
inuentus fuerit quisquam praeu-
aricari hane taciturnitatis regu-
104 , A. Pavić
OT MNOTHEC FOCTANW'NE, M NOMOY
ONATK 3ANOH. m ZANOBNJANNE
OMATORO KPOTKHMH PHYUN NOTPNE-
MHMH HO mOYTENNUH TKOpNTE CE.
Orao ruxk KH HE CERAROv s0-
KNIO KICNO NpurTEKOVTK.
Ma CAOYXSOV EOENIO KOJHKO 3KON
OVCAHWHTE, KCE OCTAEHEME YTO BOY-
METK UGO POVKAMA , EP30 TANJETE“
MH ORAKH TAKO NENOXOENO TaNuTE,
HA SpG3k MOpOKA H KPOTKO. H T'FAA
MNYTOZE NpRCTOH NpRA' CAOYEOV
BONI. A KORH KH MA mONINOM W-
IPRH NO CRAEN NCAMMA MO ZeReTOMA
AECETH YETEpTAFO (TA NCAA Mb CKpO-
3M TO KOMEMO MOBAZKOMI) im me
MpHTEYE E XOph, CA EpATHIO nOpe-
KOMA NECTOH, AA OTAOVYENK CTOH
OT ECHXk APOVINEE K MRCTA, KO TA-'
KOEHUR O ARWIJEMA OT ONATA mape-
Teno €cT', KH €rO AHHOCTR KCKOpN
Kure, M KAJA XOCKOVRNT C€ CROYREA
NARHMK KAZANEMA NONpaENT CE. A
ZANOBNAZNO, O CeGE Tult, m 0 cege
CTOM, AA EHXOVIJE OT O KCNxh Hxh
CPAMOTOY, NOMPAEKY CE. AKO IN BH
BAMH UPHKEG CTAAH, EpACH METIO HUH
KOVAC TAKOSK, MH MJE CNAT, MAN
KANM C6AE, KECEKOVE YTO MOGO, ZA
CE EPAFOY KORA MENARANH' KA BAH3N
OVNOVTApK, ZA MEROrOVENNIH KCErA,
M OT MOBA NONPAENT CE. A NA ANEENE
FORMNE, KH NA CAOVKBOY GOZHIO Z0
MpEOFA MCANMA menpnTEYE, KAKA CG
AN OCRABA OTWOY, TATAR 3A ONHUN
CTOM, KHX CMO NpHl€ NucazN, E ho-
CARANEM MRCTH CTOM nECUNTK CTA-
THC BOIOIJNMH BO OXOpH APR cE
REGULE SV. BENEDIKTA.
BONPAENTA RHNNOV“ TAHMO AKO ONAT
CEGIO KONIO NPOENE E3A1* NA THMR
OSPAJZOMA , KAKO FPHINKKE O BCFAA
NOHPAEKHT C€. A HA KRNNMG OBEJA KH >
HERDHTEYE NPRAR BED IMEMB, MAH ECH
JAYNNTE H MORHTE, H KCH NI EKOVNR
JA CTONOMb CEANTE' KH NENOCTHIO
CROEFO EP'30 NERPNTEYE, AO ADOV-
FOFA XNBA NOKAZAMR O BOVAN' AH OT
NOEA HKO NE NONPAEHT CE, NENOCIAH
CE 34 CTONOME 3 BPATHIO, HI CIMB
O CEEH CEAN M IMih EPE3' EHNA HO
RONPAKACNHE — NOKARNNEMb. TONE
EOVAH TOMOV, KIH REGOYAE NA E6)-
IH, KR MOZAH ROGT CE. H MHFKOPR
RECHI NpRA NApešENOV FOAHNOV,
MAH NO NEH YTO
INACHNR OKOVCHTN. JIE AH YTO
NIOEO BORA KOMOV GPITOV OT MpH-
OVpA K3RA C€ u MAH... NOKNONH CE
E XHNR KH RME KENHTH YTO NEO,
MH MOV CE AAN AAPN ZO HCTHWNIFO
NORPAKACNHA.
Or Tuxk, KH COVE KRETEH,
KAKO KAETH CE HMOVTA.
Ku 32 KEIN FPUXb OT NPHKKE NAH
OT CTONA GOVJE OTAOVYEHh 3AKAE-
TEOV, KAJA CRARA GOZNE KB NP HEN
ROCAOVANT CE, NPRA BPATMUH UP-
MEENNMNH AEXHN, RNB NONOXb FNA-
KOV NI 36MAN, MpOTHEb HOFAMA
ONUXL, KN HC NPHKEE N3A136, NRY-
TOXE FOEOpE. H TO ECAFAA YHNH,
AApu ORATK pEY6 ZA KO KONE €. H
MAXA OPOMENE HPRA' ONATA NpHAČTA,
RAAM MOV NI NO3H, HN NO TOMB ECEH
EpATLEH, ZAP OMORET EOFA 34 NETO.
M MO TOM" AKO ORATE 3ANOEH, NpH-
RTA EOVAN E KOP“ AA NCAVNMA, Bu
&
NIOQEO NHTHE HB.
195
usque ad satisfactionem : nisi forte
Abbas licentiam dederit permis-
sione sua: ita tamen, ut satisfa-
ciat reus ex hoc. Ad mensam au-
tem qui ante Versum non occur-
rerit, ut simul omnes dicant Ver-
sum, et orent, et sub uno omnes
accedant ad mensam ; qui per ne-
gligentiam suam, aut vitium non
occurrerit , usque ad secundam
vicem pro hoc corripiatur ; si de-
nuo non emendauerit, non per-
mittatur ad mensae communis
participationem , sed sequestra-
tus a consortio omnium reficiat
solus, sublata et portione sua vini,
usque ad satisfactionem, et emen-
dationem. Similiter autem patia-
tur, qui ad illum Versum non
fuerit praesens , qui post cibum
dicitur. Nec quisquam praesumat
ante statutam horam, vel postea
quicquam cibi, vel potus prae-
sumere. Sed et si cui offortur
aliquid a Priore, et accipere re-
nuerit: hora, qua desiderauerit
hoc, quod prius recusauit, aut aliud
omnino nihil percipiat usque ad
emendationem congruam.
CAPUT XLIV.
De iis, qui excomunican-
tur, quomodo satisfaciant.
Qui pro grauioribus culpis ab
oratorio , et a mensa excominu-
nicatur, hora, qua opus DEI in
oratorio celebratur , ante fores
oratorii prostratus iaceat nihil
dicens, nisi tantum posito in terra
capite , stratus pronus omnium
de oratorio exeuntium pedibus.
Et hoc tamdiu faciat, usque dum
“Abbas iudicauerit satisfactum esse.
Qui dum iussus ab Abbate vene-
rit, voluat se Abbatis, deinde
omnium vestigiis , ut orent pro
eo. Et tunc si iusserit Abbas, re-
Lj
| To MOE €
Cnovae, po
Ma OECIKO Ep
ICEPNIH , NEKN
1 uoy pere
IM NOonpagnen
IpHXE HAH OT |
OTEP'KET CE,
€, ROKNR ona1
'HNHTE, XApu O
Fokuorpi
caovasn
ORAH, KAA1 NOYI
, NEKIH
OWARIE NpRA“
j€ € ovunnenr
IHEMB COVAH Ci
OTHAb OT Ntt
MAAAH = KONO1
m govanTe.
* KH OKORA
IZa0 3rpum
E KOMA FOX ,
1 & KOvkuNu,
BH, E" BpTAH, |
BONA m uzci
i, Bona nor
110 mogo ga
“ma mpRa' €
a omoknih cu
) rpuixa caub,
SOME OVEH, BE
Ik NOKAJZANK
| BOYAOV O C'rj
EH, ONaTOv u.
REGULE SV. BENEDIKTA. 107
NOMOV OWAKOY HCNOKHU CE, KA ONATE
M OIIAKh OVMHITA PINE CROG H HHHXb
AMYHTH, HE OTKPHKEATH, HH NANORH-
MATH, NN NNHUh NpIKHTH.
OT 3RONENK HA CRNOVNEKOV
OZN.
Ha EpRUCNA NOINA OT CROVIKE
GOXHE 3KOHHTH Eb ANE H E HOH
OBApPOVN O ONAT& , BONA CAM 3EONH,
HAH TAKOBOV EPJTOV TA AVFB NANO-
POVYH, KN OVMH ECAKOV FOJHHOV NI
CKOH YACB CEPUIHTH. A NCAA MB, H
AHB NOG ONATH PEROMB, KHM CE 34-
NOEHAA NOYHRAHTE. NETH H YRCTH
NECMHih NH EAANh, TAKMO KH MOFOV
H OYMNIO TA ANTE = TROPHTN. H TO
C EEAHKHMb OVUHAGNKEMb HH GOE-'
3ZNbBNIO TEOPHTE TH KHMb 34N0EH
onar'.
OT AKNA POVYNOFA BA ANE.
Npa3xNOCTk € NENPHETENB AOVUIH.
H 32 TO NA BPHMENA NAPETENA WA AMGNII
COVTb KPATHE H POVKAMA KRNATH' A
RA APOVTE FOAHNE YTHTE CEETE KHHTE.
HO TAKO MNNMO NpAR ANO HADEANTH
TH .E. BPNIMENH' TO €CT ZMM6 OT
KAZNA KO KANEHAH ORTOBPA N3' IOTpI
NO RPRMH ZAPH AO TEPE YTO €CT
NOTPNEH ARNAHTE. A NO TEPE H NO
MNCH KOVANTE NO UWEKCTE BR YTE-
HbH. 1 NO NIEKCTH OBRA BAHTE , A
NO OBKAH, ECTAKINE NOYHBANTE KCAKH
K CKO€H MNOCTHAH TEDAHMh MAKOMb'
AKO AH KH XONI6 YHCTH KB CROEH NO-
CTEMI, TAKO YTH, KA APOVFA NEEOVAH.
H NOYEKAIOIIE 3BONHTE HA NONHOV,
HHO HONH RAPH KO BHYEpNE AR-
NAHT€. AKO AH E TOMB UMECTH, E
KOMB COV, ROTAHENO €CT, HAH OV-
mae vero peccati causa latens
fuerit; tantum Abbati, aut spi-
ritualibus Senioribus patefaciat,
qui sciant curare sua et aliena
vulnera, non detegere, et publi-
care.
. CAPUT XLVII.
De significanda hora ope-
ris dei.
Nuncianda hora Operis Dei, die
noctuque sit cura Abbati, aut ipse
nunciare: aut tali sollicito Fratri
iniungat hanc curam, ut omnia
horis competentibus compleantur.
Psalmos autem, vel Antiphonas
post Abbatem ordine suo, quibus
issum fuerit, imponant. Cantare
autem, aut legere non praesumat,
nisi qui potest ipsum officium im-
plere , ut aedificentur audientes.
Quod cum humilitate , et graui- |
tate, et tremore fiat, et cui ius-
serit Abbas.
CAPUT XLVII.
De opere manuum quoti-
diano.
'
Otiositas inimica est animae.
Et ideo certis temporibus occu-
pari debent fratres in labore ma-
nuum ; certis iterum hboris in
lectione diuina. Ideoque hac dis-
positione credimus utraque:tem-
pora ordinari; id est, ut a Pa-
scha usque ad Calendas Octobris
mane exeuntes a prima usque ad
horam pene quartam laborent,
quod necessarium fuerit. Ab hora
autem quarta usque ad horam
quasi sextam lectioni vacent. Post
Sextam autem surgentes a mensa,
pausent in lectis suis cun omni
gilentio : aut forte qui voluerit
legere , sibi sic legat, ut alium
non inquietet. Et agatur Nona
temperius mediante octaua hora:
*
2, =
I:
di
E,
a]
A
3;
Ki
d
'
EA
a
2
#.
o.
AU
kt,
Pa
it ia
Rije
b
PR
GE
GP
NA
ae.
ud
e
[2
K.
na
a
re
i
sa
nn
LA
KUK VO.OE sao
s . BEI
I či FR 4
ša
R
. DB
. *_ a
Te let 2 4
..
. Bg \
LAJE RE
Tak
Ia ža :
Ficadke
nae
Beri eh
pa
*
108 A. PAVIĆ,
SOMACTEO MJM TOANNO CCA, JA CAMN
ZNEOTA CKOM CRpRMANIO, M TN JA
TO MEKOVANTE ApECENH, €pe TNUR £
" X COW KOROFAPM , MARA no
MOYNH CEONIO POVKOV KHEOY, KAKO
OTNH KAIN, MpOpOlJE m OoAnOcTORN.
MOEĆCANO OARAO € MApOYO ARNANTE
CKO3H MAROMOIEN O pAJARACNNE. OT
KAAENAN MOEGMEpA ZO KOpN3UE &
YTENKHO BOKAHTE MČNNCH O ZAP ORO
TEpIje, MO TOpIJH KAPH KO MONA zA-
KAWYE CH MA E'KOVNA ya
MOBNARNO GOVA€T'. A NAJA HE
MA RONOY OVAPH , OCTAENEMIE AtNO
CE06, KOVANTE FOTOKNW' NAJA ApOVru
ZEONK OKCANIHTE, TAAA NOMTE MO-
MOV, M MO TOMA OFAABANTE, W nO
OBRAM ZO EuYi YTHTE E KNHFAKA,
E OBCAATNPM. A E MOpN3MN 21
MOTpA KO TEpijE CuJuTE MA
Y'ren'u, M MO TEp'uqu, KApu gapm zo
ENYGNG KRAAHTE, VA HUMA 3AnOgH-
MANO KOVAČTE. A E TG AANN KOpN3-
MENE BCAKN CEOE KRAFA K'anu'me
PEROMK ZO KAMA RpoYTHTE z0
KONJI. M OTE KNNF& NA ROYTE KO-
PR3MG R3AAMTE CE. M NpRA' KCNUN
NApEAN ONATA EANOFA RAN .E. CTAP'NJA,
KA OBAPOVETA MORCTHpA NA EpHMENA,
KOJA GPATRR CNAG NA YTONKN' H KNiTA
ONA GXA KM BpATK ARNE MAHACT CE,
MAN BpA3ZANG pHYH FOKOpH, BH paZk
, mome roj KA caun cesu
MU KOJM, Ja mom KOVAM OBpA3h
KAZG. MH OTANOKA AKO MANJETL Ce
(treca Orb MEAAH) RAKAJANK BOVAR
GAMOEE HO APOKFOKNYA' AKO Au NE-
MOMPASNT CG, CKA3K pEFOVA€ MOA'-
163M, M TAKO, A BO€T C6. MH
EpATK GpATA MEROTA! ce ma ro-
June NOJoENE. K NEAHANH AbME ECH
EYTENBH CHAHTE, TAK'MO TH KH NA
MNOY ROTPHEOV NApEIGNH COVTA. KOAH
KH OTOAHKO BOVAC ARNE H HEKPEZANK,
HA NGMOpG NIA" KNHFAMH CHANTU,
MAN MOpIZOVMH , TAKOKOMOV ARNO
et
opi
aui
REGULE SV. BENEDIKTA. 109
E3KAN CE, KA RN BONIZANK NEKOVAN.
EPAT' IM HNEMOINOR HAN pACKOM NON
TAKOER AA, HAN ZAO SANOENI Ce,
JA REGOVAOVTE HPAZANN, HH CE OVY-
CTPAMAJONEG EEAHKOTFA ARAZA NOFNF-
METE. M NXE MARE MOI OT OBATA
ENANSA GOYAH NOKAZ ONARE COVTE.
OT OBAPOKINNIE KOpPNSME.
BORA KAKO NZ KCAKO EpNME AA- -
ANB GCTR KOROVAlPh KOPNIMEHN
KETNOMb ZXNENTH' HOJA MARO € TA-
KOENXb , KN TAKO KNNOYTE , 3A TO
CERTOVEMO ECE KOPNJIMENE ALNH KCI-
NOV YNHCTOIIOV CEOH XHEOTE OKA-
PORATN , TO ECT KCN NNHXE BpH-
MENA FpiXh EC6 CECYG ZbRH RAZKATH.
NOTFAA O NpaE ANO TEOPNMO AKO OT
EcNxh rpuxoza OCTAENE NE CE, B
MORNTER Ch CA3EMN, YTERNIO , HN
CPANA NANIEFO KPECERNIO, H HO TONA
MOYKOV E3AANMO. TFAA EpPITNI NpR-
NOZNUMO M BPAKOMOV MOCTOV NANIG
CROVIKEG MONRT'ER, OT Inge a m
RATNZ NOCTA ZGIN“ HO KCAKH OT CEKE
OT MNpE EGINE KA MOV Napelena €crT
RAYA NO CEOGH KOAN CEGTOFI ZOVKA
PAAOCTNIO EOFOY E3IAAN' TO ECT OTH-
MW CKOGMOY TRAOV OT INJENEE, M
NNTEE, M OT FOHOPENLA, N OT Nrpe,
NOTKO 3A KOVINNAFO IRENENNR pA-
AOCTNIO CKETOFA ECKPRMIENLX YGKANM.
M TO YA K/CAKN ERGAN BOFOV B3AATU,
NO OOHATOV CKOCMOY NA HCNORNAN
BORN, ZA MINGFA XOTNNLEIJA H MO-
ANTEOIO TEOPHTK' APE YTO EB63'
BPOIEENLR O AOVIIGENAFTO — ROCTNHKA
nicoitem die lectioni vacent omnes:
exceptis his, qui variis officiis de-
putati sunt. Si quis vero ita ne-
gligens , et desidiosus, ut non
velit, aut non possit meditari, aut
legere ; : iniungatur ei opus, quod
faciat, et non vacet. Fratribus
infirmis, vel delicatis talis opera,
aut ars iniungatur, ut nec otiosi
sint, nec violentia laboris oppri-
mantur , ut effugentur. Quorum
imbecillitas ab Abbate conside-
randa est.
CAPUT XLIX.
De quadragesimae obser-
vatione.
Licet omni tempore vita mo-
nachi Quadragesimae debeat ob-
geruationem habere: tamen quia
paucorum est ista virtus, ideo
suademus istis diebus Quadrage-
simae omni puritate vitam suam
custodire , omnes pariter negli-
gentias aliorum temporum his
diebus sanctis diluere. Quod tunc
digne fit, si ab omnibus vitiis
temperemus: orationi cum fleti-
bus, lectioni, et compunetioni cor-
dis, atque abstinentiae operam
demus. Ergo his diebus augea-
mus nobis aliquid ad solitum pen-
sum seruitutis nostrae, orationes
peculiares, ciborum et potus ab-
stinentiam ; ut unusquisque super
mensuram sibi indictam aliquid
propria voluntate cum gaudio
sancti Spiritus offerat DEO: id
est subtrahat corpori suo, de cibo,
de potu, de somno , de loquaci-
tate, de scurrilitate, et cum spi-
ritualis desiderii gaudio sanctum
Pascha expectet. Hoc ipsum ta-
men , quod unusquisque oftert,
Abbati suo suggerat, et cum eius
fiat ofatione, et voluntate: quia
quod sine permissione Patris spi-
acggri u
110 A. PAVIĆ,
CTBODHT CE, BEIJIG HH NpRAR BOFOMK
FHSAA, TAMA CRABA, NEKEAN NAZUR.
M OTAFAA MO OMATORH XOTHNBH KCA-
KOY TApb TEOpNTH ECTH.
or BpaATHE KH ZAIREYE OT
MORCTHPA ARARA, HANNA
nogrucorra
BpATAN KH ANEYE OT MORCTNpA
CABCHMZ K KRAH COVTK, H MEMOFOV
NA FOZHNOV M UP'KEN O mpirčNiN , M
OMATK TO ENAH, AA TUKO ECTk, TEO-
PHTG OWARG BOZNIO CROVISEOV, EO-
13MMIO FOCNOZA moMaEYOVIJE. TOTE
MOTHOKNOMA OMOVTKO MOCKANH COYTE,
NGOCTAZHTE BDHMENb OT pEFOYNE MA-
PETENHXE' KAKO AuNZE VUHIO H MO-
TOY, YTETE, H MHPTOVKA CEOEE CROVI-
EG NEBOVANTE AENN E3AATH.
Or sparne Ku gene ganeve
NEOTCHANIOT CE.
BpaTt, KH NZ KOY MOO NOTPHEOV
OTCHAZIOT CE, H TATE AMNA EOYAOVTR
MONEH NpHTH OMETA K MORCTHPOY, NE-
CunieTE THCTH BANH MOACTHPA, AKO
KAAM NOGO MPOIJIENH BOVAETE“ TAK MO
ONATE HPONIENKE K3ZAAB BOVJET'. AKO
Au YHAOVT, NpOKACTN KOVANTE.
Ora osapoganit gp'uge.
Wpnxagb Tom BOVAN, Ya ce 30xe,
MOAHTEENH AOMA" NHYTOBE MOKO K
NEM METKOpH CE HH NORNATAH. HCMA-
NAEME GOZNIO CAOYKEOY, HCH uA-
KOMB BANK H3JAH3HTE, MP K3JANTE
MOYTENBE EOFOY' AA AKO KH BpATE
0 CEEH KERH BOFA MONTH, NE OT
APOKFOFA XOYNOEE KPAJH CE. IKO OBE
KPOK3H NO MEME EAH3E, ZENE MO-
ETH TMXO, BANIH M MONH' WE rNACNO
ritu
bitu
ced
omi
De
ori
REGULE SV. BENEDIKTA.
PUYH ROVINAN, ZA Cb CAJAMH, Me-
NENNEM CDANA MORH. HOTTAN KH
TOFO METKEOpN , EMOY CE NE B3XA
NpOIIEHRE NO CIOVIEH E UP KEH
OCTATW , KAKO H MHCANO ECTh, AA
RPOV3H NEEpAJHT CE.
KAKO € FOCTH HPNEMATH.
Bce rOocTH #' MONCTHPOV NPHXA-
IMO tE KAKO H XPHCTA NOPHRTH BOV-
BHTE' AA Ep€ OH XOIIE PELJIH“ CTpPANANH
SHXb M MpHRCTE ME. H ECHMb NOY-
TEMbE R3ANNTE, AA EEE KOCTBRME
ROEpE KEpE, H KONIJEMA. H KORNKO
FOCTH = MPHAOV, BPNOVAR HE PBPATNK
RpOTHEOV HUB TAUNTE HN E CIOVA-
BOY MOGOCTIIO' H ORPEO WA EKOVNR
MOAHTEOV CTEOPHTE“ H TAKO HA BKOVN
JENOKOME CNHANTE CE. TA IJENOKA
UpkA MOANTEOV NEE3AIN CE CKO3H
AAh COTONHNE. E! NOKZONENEH KCA-
YACKO OVMHICEbE B3AAN CE BCHMb
FOCTEMA, KH ODHXORE, NAN OTKOXETI,
NOKNONENNEME FRAEOMB, HAH TRAOME
Mi JEMAIO NAACRNENA, KPHCTb B NHXb
EOVAR NOYTENB, KH CE NPHEM'NE. A
FOCTH NPHRTH RAENANTE C€ NA MO-
ABTEOV* NO MONHTEH CEZH MpHOVPA,
HAN KOMOV ORk 34B0ER. YTH FOCTEN
ZAKONE GOZ'H, ZA CE ROKPENE BE AOVY-
MAXb' M OMO TOME O KCAKI NOTPNEA
TEAOV B3AA HM CE. CKDO3H FOCTH OT
NPNOVPA NOCTE HJAOMNENK GOVAN'
AKO AH EOVAC TAKE AbNb, NOCT C€
NEMOPE CKDOVINTH. X EPATKR ROCTR
CEOH Napćicđu ADANTE. 2 ONATb FO-
CTEMb WA POVIJE ROKXOV IHIb, H NO3K
FOCTEME O OMITR OH OGPATR ECH OV-
MNEAHTE. H KAJA N03& OVMHIOTE P'UH-
TE Ch KEPN" NPHEXOME BOZE MH-
MOCT' TEOIO NO CPRAC UDPKEE TEOGE.
OVEOFHMB H XOJVIJEME KCAHYNO NpH-
ŽINE K3AAH CE' EDE K NHXh NAH-
EEE MNPNEMA€T CE XPHCTh. A EO-
FATHMh CTPAXOCTR NOYTENKEMK K3-
KAN C6. KOVXHNA ONATOKA, H FOCTH
lll
oret; non in clamosa voce, sed
in lacrimis, et intentione cordis.
Ergo qui simile opus 'non facit,
non permittatur expleto opere Dei
remorari in Oratorio, sicut dictum
est, ne alius impedimentum pa-
tiatur.
CAPUT LILI.
De hospitibus suscipiendis. Ka
Omnes superuenientes hospites
tanquam Christus suscipiantur: pa
quia ipse dicturus est: hospes fui,
et suscepistis me. Et omnibus |
congruus honor exhibeatur, ma- e
xime domesticis fidei, et peregri-
nis. Ut ergo nunciatus fuerit ho-
spes, occurratur ei a Priore, vel
a fratribus cum omni officio ca-
ritatis; et primitus orent pariter:
et sic sibi zocientur in pace. Quod
pacis osculum non prius offera-
tur, nisi oratione praemissa, prop-
ter illusiones diabolicas. In ipsa
autem salutatione omnis exhibe-
atur humilitas. Omnibus venien-
tibus, siue discedentibus hospiti-
bus iinclinato capite, vel prostrato
omni corpore in terra, Christus m
in eis adoretur, qui et suscipitur. A
Suscepti autem hospites ducan- om
tur ad Orationem : et postea se- a
deat cum eis Prior, aut cui ius-
serit ipse. Legatur coram hospite
lex diuina, ut aedificetur: et post
haec omnis exhibeatur humani-
tas. Ieiunium a Priore frangatur
propter hospitem : nisi forte prae- |
cipuus sit dies ieiunii, qui non ma.
possit violari. Fratres autem con-
suetudines ieiuniorum prosequan-
tur. Aquam in manibus Abbas
hospitibus det: pedes hospitibus 2
omnibus tam -Abbas, quam cuncta x
congregatio lauet. Quibus lotis Ee
hunc versum dicant: suscepimus
Deus misericordiam tuam in me-
dio templi tui. Pauperum, et pe-
PR
+
" a
k
Ki
»
ža
EA
bi
Ka
R.
-
<
dr
Rlba:
Ka
2, onoj za“ mA
PRETNIAA
+ 22 Parse
SE iL ;
: R «€
ma lab
a.
PE
Pošto
+... “e
. paran NEKE
PEZ AJ. St SKORE
Ra "_ Ga
PIK POJ:
112 a. PAv
Qr CEEG BOKAN, JA NA KpnuGNA ma-
pelena rocru, Mu YacTo mpuxalaw
M" MORCTHPOY, MEOYPAJHTE EpaT'G. M
BOTO M OYpR3 ARTO CAOVENTA EK.
SPATA, M OTA OXA'rkOAOEpO CEpINHTA“
BKO MMA GOVACT' APOVIEEA TpHEH,
K3A1 MU CE, KA Kp63 MpUpA TKOPNTA
CAOVIEEOV CEO“ AMO AH MMATA MA-
NEE AAFA, MAMTA MA A2ZO, KO NU
CE ZANOBN. M TO ME AW MMA KOVAN,
MAM OECNMA O CROVIZEGNNKOMA MOR-
CTMpA' KAKO NAJA ROMOME NOTPMENA
ECTA, K3AA MU CE" A FAA NpaZANŽKMA
COY, TROpNTE 3AROENA'. A SpdTk €-
KM OMMA OK CESH KOZNIO KO2-
ZANA, OT CEEG MUNIA rocTHW'NNJOV
Mapelemoy MOCTURAMH M NpOCTHp-
KAMM, M OXPRMA O GOZHP MOVAPOCTR
MOVAPG BpATNE Mapeleui KOVAN. A
MW GANNK KH MNMA 34-
Nozagu mecuala mpucrovanTu,
FOKOPHTW ZIpE AM KN EpATA KHAN
3 KAREIA FOCTH, OVUNZENO mONZONH
MM CE, MH MpOCH OT MMXK ERAFOCNO-
Exenue u MH RATA
€ rocruu
Mamu zara unaxow apne-
uaru
Hu E,NHUb MHCTE AMTB KOROV-
KPOUK OT OTIJA HAH OT MArEpE, M
MH OT EAMOFA YAORHKI, HAH ME
COEOM XHCTH, KOZA AAph KH MOEO
NpHRTIH HAH E3AATM, BpE3" mpOlE-
MHZ ONATOBA. AKO AH OT OTIJA, HAN
OT MATEpE KOROVAPOV NOCAANO BOY-
MSTb, MECHI FAP RpuaTU, KOKZR
REGULE AV. BENEDIKTA.
ONATK NEJZINOKH NpIFRTH, NAH €. E"
OBATOEN KORN GOVAN, KOMOV 3ANORH
€ R3XAATH' AA CE EpAFOV KONA NENA-
RANNT'. AKO NNKH SANOENAR Np2-
CTOVNN, PETOVNE CKA3' NOJ HMH, TO
CCT TGRENHNGMA INEXMNH.
Oz ogurenn sparne.
OguTeNu EpAT'H NpOTNEK TOMOV
E KAKOENE' MRCINA XONET', NAN KA-
MOEA FOANNI BOVACY', K3ANI Ce" €pe
MRCTHX' CTOVACNH" BEWE mogosno
€CT, NEDE AN E TENANX. H TO 3A
PAJZOVMNNKE NA ONATH EOVAH. A NAM
C6 MNR E MRZCTHXb, KI NHCOV KRENE
CTOVAENA MH TENZA, ZO KONE € ECA-
KOMOV KONOVAPOV — KOVKOVNA TEPE
COYKRA HMZTIĆ KOKOVNOV 3HMH KO-
CMATOV, A NRTH NAJČKOV H YNHCTOV"
EEKONNAP' NATEFB OJHT6AR NOFAM'"
MOFAENIJE HP KORNTUJA. A NA = THXL
CENT AHNOCTH NAH FPZOCTE NETOV-
(QEHTE CE KONOVAPN HO OAZA TIKORE
CENTE HMRHTE, KIKOEE MOFOVT" C€
BAHTH, NAH NAX YRE KOVIHTH B TOH
3Z€MAH, B KOH SGHEOV. A ONATE EHib
TO AA CEHTE EpAT'H NEGBOVANTE KAFE,
WN SAANIS" KRATKE. I KZEMAIOIJE HOKE
CENTE, CTADG BPATHTE, H TE CTAPE
XPANHTE CE, OVEOJHIH CABCHMA B3-
HANTE €€. NA EDE KOCTH 6CT KONOV-
APOV NMHTH .E. COVKRH HN .5. KO-
KOVAH CKO3H HOIIH, H CKPO3ZN NpANKE'
H YA 32ANI, BPEJNAANO €CT, OT-
CHKNN CE. H YTO NOGO NOBO NpH-
MOVIE , EETXO KAKDJINTE. ONH KH
NA NOVT" OTXOJE, FAIIE OT CEHTZQA
NANMNTE , H OKAAA ONET" NPNAOVTU,
ONpAE' ME ONET K3IXANTE. H KOVKOVNCE
H COVKNE ONH KN OZXKOJET MA NOVT',
MAH MANO GORIE DOHMHTE OT CKEH-
TApA OM OOPNINAA IME ORETE R3EPA-
STAR. VII.
113
suscipere illud, nisi prius indica-
tum fuerit Abbati. Quod si ius-
serit suscipi, in Abbatis sit po-
testate, cui illud iubeat dari: et
non eontristetur frater, cui forte
directum fuerat; ut non detur
occasio diabolo. Qui autem aliter
praesumpserit , disciplinae regu-
lari subiaceat.
CAPUT LV.
De vestiario, et calceario
fratrum.
Vestimenta fratribus secundum
locorum qualitatem, ubi habitant,
vel ačrum temperiem , dentur:
quia in frigidis regionibus am-
plius indigetur, in calidis vero
minus. Haec ergo consideratio
penes Abbatem est. Nos tamen
mediocribus locis sufficere credi-
mus monachis , per singulos cu-
cullam, et tunicam: cucullam in
hieme villosam, in aestate puram,
aut vetustam; et scapulare prop-
ter opera: indumenta pedum, pe-
dules, et caligas. De quarum re-
rum omnium colore, aut grossi-
tudine non causentur_monachi:
sed quales inueniri possunt in
provincia, qua degunt; aut quod
vilius comparari possit. Abbas
autem de mensura prouideat, ut
non sint curta ipsa vestimenta
utentibus ea, sed mensurata. Ac-
cipientes noua, vetera semper
reddant in praesenti reponenda
in vestiario propter pauperes. Suf-
ficit enim monacho duas tunicas,
et duas cucullas habere propter
noctes , et propter lauare ipsas
res: iam quod supra fuerit, su-
perfiluum est, amputari debet. Et
pedules, et quodcunque est vetus
reddant, dum accipiunt nouum.
Femoralia hi, qui in via dirigun-
tur, de vestiario aceipiant: quae
8
A. PAVIĆ,
TRKE KOCTH GOVAN NACTA,
M OBOKpOBK , H ROX'oYN-
NOCTHKE OA' OmATA ve- ,
€ M3ACKANE, ZA moTNENE
SKK NENANAET CE. M ga
ITAENEA B KOpeNOY 0A'-
Au, B3pam ce or onara
NEA, M TO ECT, KOYKOVNA,
INT'A, BMYEE, Faqj'mnKA,
M2, TO GCT JENIJA, NOZA,
jA SFREKANO EOYAN ONO
JETORCKO' K3AABAME ce
NPOTHEOV €FO NOTPNEH.
IK OBJFAEAAH REMO MHXK
MOME KOTHNKR 3AOFA 3A-
mic MNCAN OmaTE OT
FO COVAA MARK RpmaTH
STONA ONaTORI.
INTOBA € KOXUH H € FOCTUH
AM. IKO AH MARO rocrH
KOKOETO B3RATHUEHO
CEEH MA CTONK, KOVAN
EUOY. XA CTAPIJA EANOFA
CAFRA €" PATH OCTABH
kk.
Tpub E MOZCTHpH.
B MORCTHPH HKO COYTE,
OVUHRENKEMA — TEOpHTE
OCTB, AKO HUR ONATA 3A-
HH KH MGM HUH CKpO3"
rio, cum omni humilitate faciant
ipsas artes: si permiserit Abbas:
quodsi aliquis ex eis extollitur
REGULE SV. BENEDIKTA.
CKOIO XHTPOCTh 3FN3KA CE, EHAE AA
SPE CKDO3H €FO KUTPOCTA MONCIH-
BOY OT NEFO XHTPOCTN O NPHBHTAKH
€CT' TAKOR' OT MEFO XNTPOCIN OT-
Ep3H C€, u mecunih NpiTH M Men
OBETA, KAPH ONATE KHAN EFO OVMH-
RENEE, M JANOKH ONETK TEOPHTH
EMOY. NIIG AH YTO NOEO E ONHXL
KNTPUX' KRANXB O EOVAETE O NPOJATH
MOTPNENO, KAPOVHTE CE ONIH KH NpO-
KA, AA KEApA MH OAZA meCMNITE
CTEOpNTH NH CANOTA. H ECNOMHNAHTE
ECAFAA ANANNIG , HP CANNpOY KeENOY
€r0, KA CMPTH OKOVCHCTA ONA AKA.
KH YHNE NEZPb K NOBHTIJH MORCTHPA,
Ko OAOVIIXh NPHMOVTH. A OHH KH
BPOANIOTE, NE CTEOPN KEANE CKOY-
NOCTH' AA ECAFRA OBHANNE BH NAX-
YNE OT HpOCTHXH NOAH MpORAN C€'
WHOEL KCAKHXb NANIHX O AZANX KE-
ANYAEb GOVAN GOFE.
OT NAaOovKA NPNKET Z BPAT.
Mogu Ku XOET C€ EOFOV EAATH,
E MORCTHpR NEBOVAH C AXX'KA M XH-
XpA NPHRT', KAKO H ANOCTOAK NPAEH'
HCKOVINANTE AOVXH, AKO OT GOFA
COYTA. H TAX AE OPHMZAR CTO-
HTh AO YETEDTOFA ZbNE HIH ZO NE-
TOFA, HCNOEHI MOV MOVKA H NENO-
KOH KAN3ENHN2, HN AKO KPOTKO TPRHT?
(HYH , HAH KHNOV O NpOCHT CE NpH-
TH M OEOVAN JA MARO AbNH E FO-
CTHRNHIH, N NO TOME GOVAH K XPIMH
NOENNHHNCKOMA, MN TOY CE OVYH, H
Talk , m muče. a CTApAlNK EMOY TA-
KOK C€ B3AXTA, KH OVMNIOIJIK EOVAN
GOFOV AOVINE NPNHAKORNTH“ HP TO
CAECHMA Enib H ONHTOVH OT NEFO,
AKO C' NCTHNE EOTA HIBETA, H AKO
€ FOTOHb HA CROYAGOV BOSNO, H
NA NOCKOVX'. H IKO MOKADANK € TP-
QNTL, KAJH MOV CE MOVKA, H OVCNKE,
KAME K GOTOV FDEKST CE. AE AH
OGGIANKE CKO€ H TPNNNkE, NA KO-
115
pro scientia artis suae, eo quod
videatur aliquid conferre mona-
sterio; hic talis evellatur ab ipsa
arte, et denuo per eam non tran-
seat, nisi forte humiliato ei ite-
rum Abbas iubeat. Si quid vero
ex operibus artificum venundan-
dum est, videant ipsi, per quo-
rum manus transigenda sunt: ne
aliquam fraudem monasterio fa-
cere praesumant. Memorentur
semper Ananiae, et Saphirae, ne
forte mortem , quam ili in cor-
pore pertulerunt , hane isti, vel
omnes , qui aliquam fraudem de
rebus monasterii fecerint, in ani-
ma, patiantur. In ipsis autem pre-
tiis non subripiat auaritiae ma-
lum : sed semper aliquantulum vi-
lius detur, quam ab aliis saecu-
laribus datur; ut in omnibus glo-
rificetur.
OAPUT LVIII.
De disciplina suscipiendo-
rum fratrum.
> Nouiter veniens quis ad conu-
ersionem, non ei facilis tribuatur
ingressus: sed sicut ait Aposto-
lus: Probate spiritus, si ex DEO
sunt. Ergo si veniens perseuera-
uerit pulsans, et illatas sibi iniu-
rias, et difficultatem ingressus
post quatuor , aut quinque dies
visus fuerit patienter portare, et
persistere petitioni suae, annua-
tur ei ingressus; et sit in cella
hospitum paucis diebus: postea
autem sit in cella nouitiorum, ubi
meditetur, et manducet, et dor-
miat. Et senior ei talis depute-
tur, qui aptus sit ad lucrandas
animas: qui super eum omnino
curiose intendat, et sollicitus sit,
si reuera Deum quaerit , si sol-
licitus est ad opus Dei, ad obe-
dientiam, ad opprobria. Praedi-
centur ei omnia dura, et aspera,
*
a
ra MHCeWA porovna Ea
KAM YTONA M pH UOY CE
NkOE KOMU KOIEMN EH
IKO MOPEMIH XPIKATN KANIH
IOPGMIN, CROKOJAKE OTHAN
"me crola, neRank Bora!
»EMIJHHO , HOME cKoY
! O BCAKOFO NOTPRENKR. 1
MIECTOFA MNCEWA YTH MOI
Tk OTale perovna, za gne
16. IKO m om'ieć croln
YETEpTOFA UNCGIJA VTK
Te perovna. nipe cuncang
ECE TO APIKATM, M ECE TO
ZANOKHAH KPANHTK" TOFKA
'uouelio Spar, m guf
INE JAKONOME ROTEpIEKO,
TOFO AMHE €MOY muCTA
IORCTKPA NJAHCTH, NM ura
IETOYNE C'EOE mne 3'zpu-
MOFARK AO TOFAE FOKA
(puTH. m ocrole £ up'kEH
PEMB OBEIMATK EpAT"H CTA-
M KROMpABNERNE AZAb CEO-
*BOFOMK, M OMpRA nera
KA tope No ToMu aKo gu
AKO CTROPHTH, BHT CE ZA
OCOYTENK, KHU CE FAOY-
TOFO CEOEFO OBRTA YuuH
u ono uuewoy czerana,
OMb ORTApH MOM COVTK,
1, KH OMAR TAFAA BOY-
X OAHCTb o NPOMENKR CAM
HIHUIH" AKO AW MHCATH WE-
POCH HNOFA* ga CAUB mA
Nucun F Kpuah ovrunn,
1OY MA OATAp OMA AHCTE
TA ROAOZH, H KAJA NO-
AHCT' MA OATApE, NOYHH
kOTAJAlE' mpi ue ro-
CEH TEOCM', HHEA BOVAOV.
im ME Or Yazuna uoćro.
. OT BCE BPATHE peYeNh
KPATK , MX O MOCANA piju
TNJOV. MO TOM" EpATK MOEH
EPAT'In NA NO3H, KA MORE
OT TOFO ABNE npnatu
10 EAT. AE NU HMA
tia. Et post sex mensium cireu-
itum legatur ei regula, ut sciat,
ad quod ingreditur. Et si adhuc
stat, post quatuor menses iterum
relegatur ei eadem E
si habita secum deliberatione pro-
miserit se omnia custodire, et
cuneta sibi imperata seruare; tune
suscipiatur in congregatione sci-
ens lege regulae constitutum,
quod ei ex illa die non liceat de
monasterio egredi, nec collum
excutere de subiugo regulae, quam
sub tam morosa deliberatione li-
cuit aut excusare, aut suscipere.
Suscipiendus autem in Oratorio
coram omnibus promittat de sta-
bilitate sua, et conuersione mo-
rum suorum , et obedientia co-
ram Deo, et sanectis eius, ut si
aliquando aliter fecerit, ab eo se
damnandum sciat, quem irridet.
De qua promissione sua faciat
petitionem ad nomen Sanctorum,
quorum reliquiae ibi sunt, et
Abbatis praesentis. Quam petiti-
onem manu sua seribat: aut certe
si non scit litteras, alter ab eo
rogatus seribat; et ille nouitius
signum faciat, et manu sua eam
super altare ponat. Quam, dum
osuerit , incipiat ipse nouitius
une versum: Suscipe me Do-
mine secundum eloquium tuum
et viuam; et non confundas me
ab exspectatione mea. Quem ver-
sum omnis Congregatio tertio
REGULE SV. BENEDIKTA. 1117
YA E AOENTUN, Npuie galib OBOSNUE,
KONI MOZCTNPOY NOTEDAN, CEEH HHY'-
TAPE NEGCTARH CAECNMA, TO B NCTH-
NOV ENJE, AZ IOpE OT TOFO AbNE
CEO€ THAO NH E' OENICTH EMOV. M
TAKJE RPRA' ONTAPELR CBNIJH CROG
CEHTE, M OEAYEHR GOVAH CBHTAMH
MORCTHDA. A HEFO CEHTE€ XpinN CBH-
TAPb B KOMOPN, 31 TO, IKO GN NH-
KAJA EpA&IHME CEHTOM KOTHAR OT
MONCTApA mouTA, (va Gora #exan),
M OTAMA CENT€ MONCTNPZ CbNZM'E
OTEp3NTE OY NETO. A ONb AHCT', KH
€ ORATh NA ORTAPH H3EAb , NE K3-
Kan MOY C6, HA OK OMOACTHAN Xpa-
NERb BOVAN.
Or AuTNE BNEMERHTHXE B OV-
GBOJSNXK KAKO NPHEMNIOT CE.
Axe KN YAOEHKE RNACMERNHTA CBOFA
CNNA EOFOY E MONCTHPR XOMET' K3-
KATH, AKO ONO ANTE TAKORO MANAO
GCT', ANCATH NCOVMH , OTIJb €FO MH
MATH TKOPHTA NPOMENbE, KAKO CMO
Bpuic RHCAAN. H KAP GOFOV RIAA-
MOIRA Ck ONNME NHCTOMB, OB'BHYTE
HNTETU OVIH -OVEPOVCOME OATADA,
TAEO FA EOFOVY NPHKARNTA. A OT NEFO
KOGNTKA E' ONOMIG KHCTGV HplicE-
KOVA OGCIJANTA , KA ONHKIJAPE NN
OBA AKA, NA HRN YNOENKE KH NIOGO
BecunNib EMO YA NOGO = K3AATH
IHMAHNbE. AKO AH TANO NEXOIETA TEO-
PuTH, VTO NIOEO XOIIETA 32 NETA
MORCTHPOV ZEMOVIENO B3ZATH, TakOJE
AKO XOMNICTA NAPEAHTA, KA N WMA,
AE MM CE NIOGH, H OMONCTHPOV NpH-
KOJAKA GBOVAN. H TAKO NISPAKHTI,
respondeat, adiungentes, Gloria
Patri. Tunc ille frater nouitius
prosternatur singulorum pedibus,
ut orent pro e0: et iam ex illa
die in Congregatione reputetur.
Res, si quas habet, aut eroget
prius pauperibus, aut facta sgo-
lemniter donatione conferat mo-
nasterio, nihil sibi reseruans ex
omnibus; quippe qui ex illo die
nec proprii corporis potestatem
se habiturum sciat. Mox ergo in
Oratorio exuatur rebus propriis,
quibus vestitus est, et induatur
rebus monasterii. Illa autem ve-
stimenta, quibus exutus est, re-
ponantur in vestiario conseruanda,
ut, si aliquando suadente diabolo,
consenserit, ut egrediatur de mo-
nasterio, quod absit, tunc exutus
rebus monasterii, projiciatur. Il-
lam tamen petitionem eius, quam
desuper altare Abbas tulit, non
recipiat: sed in monasterio re-
seruetur.
CAPUT LIX.
De filiis nobilium, vel pa-
uperum, qui offeruntur.
Si quis forte de nobilibus of-
fert filium suum DEO in mona-
sterio, si ipse puer minori aetate
est, parentes eius faciant peti-
tionem, quam supra diximus. Et
cum oblatione ipsam petitionem,
et manum pueri inuoluant in
palla altaris, et sic eum offerant.
De rebus autem suis aut im prae-
senti petitione promittant sub
iure iurando, quia nunquam per
suffectam personam , nec quoli-
bet modo ei aliguando aliquid
dent, aut tribuant occasionem ha-
bendi. Vel certe si hoc facere
noluerint , et aliquid offerre vo-
lunt in eleemosynam monasterio
pro mercede sua; faciant ex re-
bus, quas dare volunt, monaste-
a
. =. . O
JASNE
“. fu s
DESNICE
Pila PE Psa ečdre Da a
a
ki
A. PAvIič
DMOY ANTETH HHEANO OVNEANLG
INE, KHUEN CE MOFANK Npa-
NOM OROFOVEHTH, H YA CuMO Ya-
NAHAH. A MANE KOrATH TaxOTE
IE. HOMNOOCABCHUA RHMTIpE
I, OVUMAEHHME CPAJEME NpO-
TEOPHTE, H TAKO KO FEZ CumA
B3AAKTE MRA CEHAOKH.
)noza Ku KOTERUOACTH-
puomnuenra.
ku OT pega monockora
CTHPb MpOCN CE NpHRTH, MH
E OTAgale K3XANA' AKO AH Ca-
KRAMAC C6 MpOCH, NpuaTE
moEnik T0, HA MOV € ECA-
IROBHAB PEFOVA€ TEODKTU,
BOMINO OB ONEH O MONAX'YH' JA
YA MHCANO €CT' KpaTE may"
MAAK; K3XAH MOV C€ OT OmATA
1 OURCTO, M OBAAFOCNOBHTH, M
CAOVKHTH' KO MOY OmATE
"OaKO Au Onar' mesanogu,
Ipe mecunlk yunuTa, u sni
NO ZAKONOM perOYNE €CT,
boOOVMHNENHR O OB'pA3K KCHUR
. IKO AH OGOVAC KO MORCTHPH
TABHTH, HAH KOY HHOY CTENpB
H, NA ONO MRCIOP B3FNEANH,
cu JAR BE MORCTHpK, mE
MOY B3JANO MpOTHEK
(KR MONOKCIKA. Ale AH KH
> IKGNRETK E' MORCTHDB MpH-
HTM, CPHANE MRCTO B3XAH MOY
TAKO, KAKO OMEA/AKK , OBE-
CEKOY JANOBNAR pErYNE TEO-
rio
si
At
nu
pe!
(q
REGULE SV. BENEDIKTA.
07 MEHXOEBb HN COVE KOZN-
YACTEH KAKO NpHZTH GOY-
Kure.
Aso um KONOVAAPE KOZARA N3 ZA-
AEYA MPHA€, E FOCTHNE HME K MOR-
CTNPH NPRENEZTH, H 3AKONb, KN E
ONOME MONCTHPN NAHZE, AKO MOY
CE OENIOEH : OBA 3AKONH , H OCKOIO
EPE3ZOVMOCTHIO MORCTHDA NETPNH, KA
KDOTKO YA ON'AR HAHJE TplHH, NpH-
TE BOVAH TONHKO KPHME , KORNKO
S€AH. AKO AH KOY XOVAOV CTENPB
EHAN, PAYOVNOME H OVMNHACNREM' H
NIOEOCTNIO NOKAPAH , H OCMNCAH CE
ONATb MOVAPO, CAR CH FA NA TO
EOFb MOCANAK ECT K NEMOV. HKO AH
NO TOM" E" MOACTHPN CROE CTINBE
OVTEPAHTN KEAN, NEO EDP3H CE TA-
KOKO IKENHNBE , EDE NOKAR € B FO-
CTNNE HME E MORCTUPH EHAb , XO-
EpO CE € MOFAN €GFO ZBNTIKb NO-
3NATH. NE AH ECTE BEJNAAB, FpH-
ANB, AOKNE FOCTb €CT, NAMACTR
EOVACTb, H OGANHYENE , ME TONHKO
MA E MORCINPH NENpNMH C6, XX NOY-
TENO PH MOV CE OTHTN, NA NEFI
. KOVNOEOV ECH NENCKIE€ET C€. AKO AH
TAKOEB EOVAČTb, KH PP NEXOCTORNI
EOVACT' OTEPIKENKE, NE TONNKO IKO
NpOCH METIO BPATHIO RPRTE GOVAH'
KA OMHJIE H BPATHR NOTAKNETE MEIIO
COEOIO CTATH, HA €FO OEPA3ZOMb HO-
EPHMB HNN HJOVYET CE' EDE Eb KE'CA-
NOM MECTH EANOMOV FOCNOKOV CNOV-
HT CE, H EANOMOY KPANIO EHTE-
30V6T CE. H AKO NN TO B HEMb
ORATh BIHAET', MODE €FO NOCTAEHTH
Kb O EHNNEMb MCTH. H TO NE AH
€ANOMOY KONOVADOV TEKOPH ONATE,
KA OM IE M OHNOFO pEZA, TO €CT
NONONME, H IEAKNOME , NA KEKMEMB
MECTZ MOpE 6 HOCTAKHTH , NE IH
E' ONOMb, EK MO COV EAH3AH MZCTO,
AKO NXb ZHBOTR EHAN TAKOKE. H
OEAPOYN CE ONATK OTh TOFA, ZA NH-
KAAAPE OT HNOFI MONCIHPA NENPHMH
M OCEEH KONOVADA BPI NpOMENRT
119
CAPUT LXI. |
De monachis peregrinis,
qualiter suscipiantur.
Siquis monachus peregrinus de
longinquis prouinciis superuene-
rit, si pro hospite voluerit habi-
tare in monasterio, et contentus
fuerit consuetudine 1loci, quam
inuenerit; et non forte superflui-
tate sua perturbat monasterium,
sed simpliciter contentus est, quod
inuenerit , suscipiatur, quanto
tempore cupit. Si qua sane ra-
tionabiliter, et cum humilitate
caritatis reprehendit, aut osten-
dit; tractet Abbas prudenter, ne
forte eum pro hoc ipso Dominus
direxerit. Si vero postea volue-
rit stabilitatem suam firmare, non
renuatur talis voluntas: et ma-
xime , quia tempore hospitalita-
tis potuit eius vita dignosci. Quod
si superfluus, aut vitiosus inuen-
tus fuerit tempore hospitalitatis,
non solum non debet sociari cor-
pori monasterii; verum etiam di-
catur ei honeste, ut discedat: ne
eius miseria etiam alii vitientur.
Quod si non fuerit talis, qui
mereatur proiici, non solum si
petierit , suscipiatur Congregati-
oni sociandus; verum etiam sua-
deatur, ut stet, ut eius exemplo
alii erudiantur: quia in omni loco
uni Domino seruitur, et uni Regi
militatur. Quem etiam si talem
esse perspexerit Abbas, liceat
eum in superiore aliquantulum
constituere loco. Non solum au-
tem monachum , sed etiam de
suprascriptis gradibus Sacerdo-
tum, vel Clericorum stabilire po-
test Abbas in maiori, quam in-
greditur loco, si eorum. talem
perspexerit esse vitam. Caueat
autem Abbas, ne aliquando de
alio noto monasterio monachum
A. PAVIĆ,
EpE3' ANETA MEFA ONATA, €pe
MO €CT' YA CERH WEXOWBEBIH, AA
HNOMOY mETKOpN.
IONOROR' uoACINpCKHX.
fO OmaTE moma, man efacxora
IETE BApEANTH, METIO KCNUH N3'-
, KW BPHJANK €CT MOJ LJ
NOCTAEHT CE NONK, BapoYN ce
1326. NUYTApE REHMW'h TEOpHTA,
10Y OMATK NEJAROBH, KNAE TO,
PE EME AUKANK ECT RAOYKOME
YRE RONNJHTH CE. MH RAKH CKpO3H
IBCTEO SAEOVAN.PEFOVNE NOCAOVKH
loYub, MA KONE mepE pile u
e. S03H NONpAKN CE. A omO
10, B' m0 € mpuie E OMORCTHPE
sam, ECATZA NA CPAUN APN, M
INO KO MOVE CKpO3H CROVIKEOV
pAOESANNO' AE AH O XOTHNBE
NEH ONATOKO € BEI'ME u2CTO
iTH EMOY, MpiuH €. ga perov-
OT AHKANA H OT NpnOVpA Nape-
Y CABCHMA ApATN MOV ECT“ AKO
IMEKO TEOPNTH XOTHNR, NE TAKO
! MONA, MA TAKO KAKO NEBpEZ-
» BOVAN OCOYIeMA. M vecTO mo-
MEOH OMAKAMEO AKO NERONPAEHT
M OMIJE K EHCKNYNOY CKpOJK
|0YCTBO NOBEKERK BOVAN. AKO
IKO MOKAZANK meNONpABKT Ce,
ISRE'MmE MOV €FO Fpikb M Kpu-
Ik, OT MORCTNpA OTEp3H C€' ga
) AKO TORKKA KOVACTK €FO FN3JA,
šE WEKOWIET' NOZNOZNTH HH RO-
KA pETOVNE VRNHTH.
Or pegosk cxoguma.
CEKN CEOH POZE K MOACTHPH TAKO
o MH OTAKO NpOTHEK TOMOV,
" Ko MOBA NO BO3E OBpPATHAR CE
) H MPOTHEB TOMOVY KAKOEE KOFO
o €€T, H KAKO OMATK NApEAH.
TATK O NEAPECENH GpATHE KA MOV
ad!
sen
con
dtque Abbas constituerit. Qui
Abbas non conturbet gregem sibi
eommissum,nec quasi libera utens
ni
REGULE 8V. BENEDIKTA.
& OT GOFA K3AIBA OKAPOKATH , MH
CEOIO EONIO HAH CHNOY KAN, NO
KPHKOV YTO NEO TEOPH“ AA MEHCIH
RCAFAA €p€ OT ECHXh ABAb MH COVAA
KH BOVAC TEODNAb, PAYOVNE K3ANTH
MOV ECT EOFOV. H TAFAA NpOTHEOV
THMb PEXOMB, KH RAPEZN ONATL, HAH
NE PCA EDATbE NMAIO, TAKO HAHTE
MA NWEROKK, M OMA O OK3€THE EONA
TRAA, HO OTHUIE PEAOME UCIM ROY-
NHTE E XOpH CTOCIJIG. H CAECNMA Eh
HB CAKOME MECTH CTADIH UNAROMOV
MCUpECTAKN CE PENOM', ApE CAMO-
MAD, M AARNENR AHTETH CTAPIJE OCOV-
MHCTA. T'FA1 PAJ3EH THXb, KAKO CMO
PEKAN, KE ONATH EHIUNNME CEHTOMb
K'3NECE, NIH CKDOJH UXh FpHXb NO-
MH3N , MNM OKCH, KIKO COY CE HO
GO3H OGPATHAN, BCAKH CKO€ MRCTO
APZH' TO CCT TAKO PIJOVMETU, KAKO,
GH E ApOVrH XNNb ABNE NAHAC E MON-
CTRPL, EH CE MALIH OT OROFO, KH EOV-
R6 E NpEH YACE OAbRE HPHINAAR, HAH
GOVAC CTAPb THAOVME ZAH MNAAAD, H
KE NOGO OFAXCTH GOVAN. A 4 NAXOH
GPAT NIJE CAKCHMA OT ECHXb NAOVKB
KPH CE HNMb. H MRAČIN O CTAPHIE
CEO€ YTOVHTE, X CTAPRNNIH MIA ME
CEO€ B GO3% NOEHTE. O BIKANH
MMENb , HHEANNH mECMHIR CROETO
APOKTA RPAENME HMENOMH K'3BITIU
MA CTAPEHIH 30BHTE MRAVE CKOE
GPATNIG , A MARIN BOBHTE CTI-
PRHME NONE, TO ECT PRJZOVUNTU
MOYTENHE OTYE. A ONATh KH MECTO
.XPUCTA ERPOVET CE H ECTE, FOCNORAE,
M OHATH 30EH C€, ME CKO3H €FO
CAAKOY, AA CKPO3ZH NIOEOCT' XPHCTA
H HOYTEHb€. A OMATb NI CEEH WH-
CAH, N NA TO CE MOVYH, JA € EpH-
HANb TAKOE€ Y'TH. KOSA KJAR BPATA
SPATA OVCPHTE , MAZDMN CTApHME-
MOV HNOKAONH CE. NOZA' CTAPHINIHNR,
MANA KCTANH, TEPE €MOY MZCTO
BAlb. H NECMHIR CECTH NOAH NEFI,
MOKAR MOV CTAP'IH = MEZANOEH , AA
EOVAN T'TO NNCANO ECT' NOYTENHE
KPOYFOV MPRANOIJIC. MRAAI AHTYHIJA,
a
121
potestate , iniuste disponat ali-
quid: sed cogitet semper, quia
de omnibus iudiciis, et operibus
suis redditurus est DEO ratio-
nem. Ergo secundum ordines,
quos constituerit, vel quos habu-
erint ipsi fratres, sic accedant ad
pacem , ad communionem , ad
Psalmum imponendum, in choro
standum. Et in omnibus omnino
locis aetas non discernat ordines,
nec praeiudicet, quia Samuel, et
Daniel pueri Presbyteros iudica-
uerunt. Ergo exceptis his, quos,
ut diximus, altiori consilio Abbas
praetulerit, vel degradauerit cer-
tis ex causis, reliqui omnes , ut
conuertuntur , ita sint: ut verbi
gratia, qui secunda hora diei ve-
nerit in monasterium , iuniorem
se nouerit illo esse, qui prima
hora venit diei, cuiuslibet aeta-
tis, aut dignitatis sit. Pueris per
omnia ab omnibus disciplina con-
seruata. Juniores igitur Priores
suos honorent: Priores iuniores
suos diligant. In ipsa appella-
tione nominum, nulli liceat alium
puro nomine appellare: sed Pri-
ores iuniores suos fratrum no-
mine; iuniores autem Priores suos
Nonnos vocent: quod intelligitur
paterna reuerentia. Abbas autem,
quia vices Christi agere creditur,
Dominus, et Abbas vocetur, non
sua assumptione, sed honore, et
amore Christi. Ipse autem cogi-
tet, et sic se exhibeat, ut dignus
sit tali honore. Ubicunque autem
sibi obuiant fratres, iunior a pri-
ore benedictionem petat. Tran-
seunte maiore, minor surgat, et
det ei locum sedendi. Nec prae-
sumat iunior consedere, nisi ei
praecipiat senior suus: ut fiat,
quo scriptum est: Honore inui-
cem praeuenientes. Pueri, parui,
vel adolescentes in Oratorio vel
8
* A. PAVId,
|M RA MOAHTEN M MA CTONK
PEKOMR COMMA CTOMTE. 1
IKO MOBO HR'AR munTTE
DIO OSApOV, A Ce HA MaOYKH,
PRAOK MA paZOVuR M Ooua
imo m cspmeno.
onara mapexnr ce.
TOBH NApETENEH ECAFZA OMA
E3FREAAH CE, AA TAKOBL mO-
OMATK, KOFA KACH P CXOJA
DEHNA MOVAPRNIME SpATHE
Ik CEHTOME 32 BONO BO-
MOGE. M MpoTHEA €FO ZH-
IOVAPOCTH N3'EEpN CE, KH
MOCTABNIOE , AKO M MHATH
Mb, M MENI EpATHIO HCXO-
AM GH BCA GpAT'2 mporu-
Mb FPHXOME O FpNIBNA CEEH
INU CENTOME OB'MOBEAH
NEJAT), M TH FpHCH ae
KOYAOV E3ERCTH CE E KON
MONK MORCIHP' CTOTH, NAN
HUB ORATOMA, HH NpNE-
ČET RM KOVAN CERTE H3-
O NpRNOKKITE NEKPRANHKH
BOKHIO KOMOY XAOCTOHNOFA
TA TBOpE' AMO AM TOFA nE-
PRA! GOFOMA FpHjXb HUM.
DpE NApETENA MHCAH ECAFAA
SPHME NpRRAK, OT KOrA
YOYNE OT BCHXK O CEOHXR
Iru. IP Opa MOV € park
iPAZKO BELE KAZATH, MEpE
OY. M OTAMA O AArb ON €
KYENOY ZAKOHOY BOZMIO, H
IA EpuME MOBNJATK EGCE-
Mom BErkOK, Mar MO €
TOY, H TPN3NOK, M UNKO-
jA role osu 0% sora mpu-
MOSH FPMXOBb, MOEH EpA-
NOKAĐNKH FpHXOEE MOY-
#, HOME BDEJKOMAXH, M
IM OCOVAM OTpE KA FA .ME-
:, MOCAMKO CEO NEMOJ
ad mensas cum disciplina ordi-
nes suos consequantur. Foris a1
tem vel ubi ubi custodiam hab
ant, et disciplinam, usque dum £
intelligibilem aetatem peruenian
CAPUT LXIV.
De ordinando abbate.
In Abbatis ordinatione illa ser
per consideretur ratio, ut h
constituatur , quem sibi omn
concors Congregatio secundu
timorem Dei, siue etiam par
quamuis parua Co rationi
saniori consilio elegerit. Vite
autam merito, et sapientiae do
trina eligatur, qui ordinandus es
etiamsi ultimus fuerit in ordir
Congregationis. Quod si etia
omnis Co tio vitiis sui
quod quidem absit, consentie1
tem personam pari consilio el
gerit, et vitia ipsa aliquatenr
in notitia Episcopi ad cuius d
oecesin pertinet locus ipse, w
Abbatibus, aut vicinis Christiani
claruerint ; prohibeant prauorui
praeualere consensum , et dom
Dei dignum constituant dispe1
satorem ; scientes pro hoc se ri
cepturos mereedem bonam, |
illud caste, et zelo Dei faciani
sicut e diuerso peccatum, si ne
gligant. Ordinatus autem Abbs
cogitet semper, quale onus suse
pit, et cui redditurus est rationel
villicationis suae. Sciatque sibi c
portere prodessemagis,quam prat
esse. Oportetergo eum esse doctui
lege diuina, utaciatet sit, unde prc
feratnoua, et vetera, castum, sobri
um, misericordem, semper supe
rexaltet misericordiam iudicio, u
idem ipse consequatur. Oderit vi
tia, diligat fratres. In ipsa auter
correptione prudenter agat, et n
quid ninimis: ne, dum nimis cupi
eradere aeruginem, frangatur vas
REGULRE SV.
ENAE, CEG€ CE GOTA, H CROMNHNAR Zp€
TPCTH NANOMAENOV NME ARF KONO-
MHTH. H TAKO NCNPAEHMO , AA BH
CNOVCTHAN FpHXb PECTH, NA MOVADO
HC MOKOCTNIO EOZEHIO, KAAZ € ENJH
M PAZOVMN, M OMOROEHO, KAKO CMO
mpule RHCAAN, HCCRIJN €' KEME K€-
AAN OT SpOTNE MMOENTH CE, MEpE IH
EORTH CE. NEGOVAN ADECENHE', NH
KAROCTHEb, HEEOVAN EP€3 NAAH TEPAA
CDAIJAU' MH MOV CE GE3' NAZN ABOH
MUCANh OT EPATHE, EDE TAKOEK HO-
NOR HHFAAAE NHMA. E 3ANOERAN CROEH
EOVAN XPNh, H MOVAAAb, HORA E ZOVY-
IMEKNOH, KORA CEFA CENTA NOTPNEH.
ARAA KA 3AQOBH NAPEAN € H CMRPH
OSPAZOME CEETOFA ŽKOKA, KH RPIEH'
AKO MOR VEZA K XOTENBN ECijiE MOV-
YOY, EANNE AbNA KCA NOMPOVT. H
TAFAA THMb OBPASOMA HAH CEHXOY'-
CTEOM' CURpENHE TEOPHNTE, TO ECT
MATH KCHME KOEPRNb AZAOUMB, TAKO
ECE NAp€AN , ZA MOINH ECE X6-
KANTE , 2 NEMOIINH NE OTENFNHTE.
H WANNPHTE AX COY PEFOVNOV CAECHMA
EPRNKO H MONINO APIKHTE' EpE RpA-
KAANO EpAT'HH MpAEN, KA XOMETE
CAHIMATH OT: FOCNOKA YTO PAB A0-
EPH, KR € PA3ATANNA m "IHENHIOV pA-
EOM' CKOHM' Bh BPNME CKOG' NMENR
FOKOpOV BAM, PEYE' EHIE KCEFO
CEOGFO XOBPA NOCTAENTUE €F0.
Or npunovu' TOgE E MOR
CTHpH.
Yecro Naxala€Tu AZ €p€ CKDOJH
NApPEICNNE NPHNOVIJ TA E MONACTH-
PNXE O MNROFO KOVROEE OEPRIJET CE,
EPE GOVAOV NHKH PJ AHMB AOVXOMb
W FNIJAENUb NAJIJEHH , UREE C6
ECEKh CGEN ONATb, KOVAOBOV H NE-
EPRANOCTh H REMHPHE METIO BPATHIO
TEOpEIEE, HO NIHECIE TOY, KAAR OT
ruxle KORNOVAPOEb, KH ONATA NOCTA-
ENAN CCOV H TH H NPNNOVNI TA NO-
CTAENIOIO. W TO YA NENOKOENO CCT,
BENEDIKTA. : 123
suamque fragilitatem semper su-
spectus sit, memineritque cala-
mum quassatum non conteren-
dum. In quibus non dicimus, ut
permittat nutriri vitia, sed pru-
denter, et cum caritate ea am-
putet, ut viderit cuique expedire,
sicut iam diximus; et studeat
plus amari, quam timeri. Non sit
turbulentus, et anxius, non sit
nimius et obstinatus ; non sit ze-
lotypus, et nimis suspiciosus; quia
nunquam requiescet. In ipsis im-
periis suis sit prouidus, et con-
sideratus, siue secundum Deum,
siue secundum saeculum sint.
Opera, quae iniungit, discernat,
et temperet , cogitans discretio-
nem sancti Iacob, dicentis: Si
greges meos plus in ambulando
fecero laborare, morientur cuneti
una die. Haec ergo, aliaque te-
stimonia diseretionis matris vir-
tutum sumens, sic omnia tempe-
ret, ut sit, quod et fortes cupi-
ant, et infirmi non refugiant. Et
praecipue, ut praesentem regulam
in omnibus conseruet; ut, dum
bene ministrauerit, audiat a Do-
mino, quod seruus bonus, qui
erogauit triticum conšeruis suis
in tempore suo; Amen dico vo-
bis, ait: super omnia bona sua
constituet eum.
CAPUT LXV.
De praeposito monasterii.
Saepius quidem contigit, ut
per ordinationem Praepositi scan-
dala grauia in monasteriis ori-
antur, dum sint aliqui maligno
spiritu superbiae inflati, et ae-
stimantes se secundos Abbates
esse, assumentes sibi tyranniđem :
scandala nutriunt , et dissensio-
nes in Congregatione faciunt, et
maxime in illis locis, ubi ab eo-
dem sacerdote , vel ab eisdem
*
aznemragi en vn
124 A. PAVIČ,
NAX'KOE PAZOVMNTI EpE OT NOVETKE
Hapelennž CEOEro Ane Moy Ce npu-
KOFA FH3A€, KAAA MHCIMA €FO KAZE
MON NpA3ANOV EHTH OT OBNACTKH ONA-
TORBE, Ep€ OT THX "ie mapeienn goran, .
OT KUK OH ONATK. H TOK BIKOVZET'
NENAEHAZNHE, H CPAOCTK, H KAPKA,
KREBETE, KAETEC, MENpHT3ANK , NE-
ZAPOKBA, MEBPEAOCTA. EDE KAJA €
NOVIJIH MPOTHEK ONATOV, M NEEPEANO
CTONTA, B HCTHNOY HulO AOVH
Tnuu pexOMk FNWETH, 4 OMN Ku MOJ
uuua cot, ce K' onarog ce, ce
i mpunovij Toy MpuAn3aompe Ce, CH
EANIMOP DpHXOYTK E N3FHBENK. A
TOM 3FHBEAH 3AOBA FREZA NpoTNEL
FNAEH OMHMb, KH K' TAKOKOV MApE-
TENHIO MEMITPN CTEOpHAH COY CE. A
TO MH EHAOVIJE MNOVOSNIE EpATKE
NAME MHpA MOBOCTNIO noTEpiENNE
CBHTOVEMO OMATA MA CROW OBNACIK
CEOH MONCTHPK NAPEAHTH, AKO AH
MODE GHTH AHKAN'MH NApEAN CE KECA
NOTPREA MANACTHpA, KAKO CMO Npnle
MHCAAH, H KAKO OMATK MApEAM, Ep€
KAZA CE HRHMR 3ANOBH NN EAHN CE mE
fu3gAM. ME AH TOFO MACTO EGAN,
MAH CXOXOBb pAYOfNOME M OruNNE-
NHEME NpOCH, MH OMATK TO paJOVUH
KORA KOTA CEHTOME SpATHE, KH cE
BOFA GOTH, CAME CEEH PEAK NpHnOIA.
B OMpMNOKIpEO TOP TEOpH CAP ECHUĐ
MOYTENKEM, YA MOY ONATE 3ANOBN'
NHYTOKE NpOTHEK ONATOKOY NApE-
Temnio me cunln TEOpHTH' 6p€ KO-
BUKO CTApHIH CCT MAJ GpaTHIO no
ONATH, TONHKO KAFL MOV €CT EeWE
pErOYA€ 3ANOKHJU TEOPHTH. M mpn
NOE, AKO GOVAC MAMACT' rpnimnu,
MAH FH3AAEk, H ZANOBZA H peroyne
RETKOPEIBb MOCTHFNENE BOVACT, NO-
KUKNO CE PHY'UH .F. KpAT“ AKO An
MENONpABHT CE, K3ZAH MOV CE CKA3E
pErOYNE' ME nume Toce,
OT YACTH NPRNOVIJ CTEA H3'Ep3H CE,
HOKH OHOCTORNA BOVAE, K NETO MZ-
CTO MApEAN CE' AKO AH MO TOME
Abbatibus, qui Abbi
ab ipsis etiam et P
dinatur. Quod que
dum ,, facile aduerl
ipso 'initio ordinal
ei datur superbiend
geritur a cogitation
tum eum esse a po
tis sui; quia ab ips
tus, a quibus et Al
scitantur inuidiae,
tiones, aemulatione
exordinationes. Et
sibi inuicem Abbas
que sentiunt, et ip!
est sub dissensione
clitari, et ii, qui €
dum adulantur par
perditionem. Cuiu:
lum illos respicit
talibus in ordinatio
auctores. Ideoque
mus expedire pro
ritatisque custodia
pendere _arbitrio
monasterii sui, et:
per Decanos ordin
disposuimus , omn
nasterii , prout At
rit: ut dum pluribv
unus non superbia!
locus expetit, au
petierit, rationabili
litate, et quemer
Abbas cum consil
mentium Deum, o!
Praepositum.: Qui
situs illa agat cu
quae ab Abbate s
fuerint ; nihil cont
luntatem, aut ordi
ens: quia quantun
ceteris, ita eum op:
obseruare praece
Qui Praepositus, 1
erit vitiosus, aut e
tus superbiae, aut :
ctae Regulae fueri
REGULE SV
MEŠIO GDATNIO KPOTAKh BB NOCAOV-
ANb REEOVAG , M3 MORCTNAA N3'-
Kp3N CE. M ONATH MNCAH AZ MOV E
OT ECAKOFO COYAZ CBOEFO pAYOVNE
K3AATNH GOFOV, H OTOFA CE BApOVH
GNIT6, Al NENZENAZNHR, HIH 34EH-
CTH A1 MNNAMENK NETA ZOVE HEO-
NašHT'.
0 RparTnye“ MORCTEpCKE X.
Na EpATRXB MONCTHPA RAHAH C€
CTApNNk MOVAZAB , HH OBHIb NPNZTH
CANCTEO, H E3AATH' JA €FO CTAPOCTR
€MOV AA EHI&_ OT EpATh OTBXOZNTH.
H BpATAPOV AAFb €CT HMRTH Non
KPATZAB FOVIBMIJOV“ ZAP NpiAOVIJH
E CArAAX E NEH NIHAETE €F0, H OT
NEFO CNORO NANMHTE. KAJA KTO NIOEO
OVGOFH BA KPATNXb E'30E€TB, 1 OHh
TO PUB EOFOV XKANA, H BAFOCNOKE-
NHE B3XABb OT FOEOpENHI. AKO IH
MOY ECT TpHEN MNOMOMIR , NpHUH
EPATA MNRATBEFA. 2 MORCTHD' AKO
MOP€ GNTH, TAKO CE ANFh €CTh 3H-
MATH, AA B CAKA NOTPNKA K NEM" GOV-
METh, TO €CT, KOZA, MZANNE, EP-
TAAR, HAH HNE ROTAHEE K MOACTNOH
TEOpET C€, NEEOVAN HMb E MANE
N3N23HTNH M3 MORCTHPA' €P€ CABCHMA
NH NA CNACENHE AOVINAMb HXb BC-
Kolenne. Nm COY pEFOVNOV XOIHEMO XA
BOVA€ YECTO METIO BPATHIO YTENH,
MA WEMO3HTE pElIH NERHAOVIJE pE-
O FOYNE FPRXb ECMO OVYHNHAH.
» BENEDJETA.
125
admoneatur verbis usque quater ;
si non emendauerit , adhibeatur
ei correctio disciplinae regularis.
Quod si neque sic correxerit, tunc
deiiciatur de ordine Praepositu-
rae, et alius, qui dignus est, in
loco eius subrogetur. Quodsi et
postea in Congregatione quietus,
et obediens non fuerit, etiam de
monasterio expellatur. Cogitet
tamen Abbas, se de omnibus iu-
diciis suis Deo redditurum ratio-
nem , ne forte inuidiae, aut zeli
flamma urat animam.
CAPUT LXVI.
De ostiariis monasterii.
Ad portam monasterii ponatur
senex sapiens, qui sciat accipere
responsum , et reddere: cuius
maturitas eum non sinat vagari.
Qui portarius cellam debet ha-
bere iuxta portam; ut venientes
semper praesentem inueniant, a
quo responsum accipiant. Et mox
ut aliquis pulsauerit, aut pauper
clamauerit, Deo gratias respon-
deat, aut benedicat: et cum omni
mansuetudine timoris Dei reddat
responsum festinanter cum feru-
ore caritatis. Qui portarius si in-
diget solatio , iuniorem fratrem
accipiat. Monasterium autem, si
potest fieri, ita debet constitui,
ut omnia necessaria, id est, aqua,
molendinum , hortus , pistrinum,
vel artes diuergae , intra mona-
sterium exerceantur , ut non sit
necessitas monachis vagandi fo-
ras; quia omnino non expedit
animabus eorum. Hanc autem
Regulam saepius volumus in Con-
gregatione legi, ne quis fratrum
de ignorantia se excuset.
126 A. PAVIČ,
Ora sparne xu ma movra
orxalav.
Bparua mao movra o orxalamije
gcelk Sparan,
povrure ce
FOCNOJNN NAKOMA MOANTEL NCROME-
MENHE KOVAN OTA GpATHE KC6 KN
Koua_muc pi
LOLO AKNE, OKNOMpNAOV, MZ
KECA EpRMENA CAOYGE BOZNE NpRA!
OATAPEMA RAJOVIJE MHE KCE BpATKE
BOCHTE 3A NE EOFA MOANTN CKO3N
ZFpMMENKE' EpE ENA CH CE YA EOYAE
S'FOAMAO KNAHTH MAH CANMATKH 3 20
KOKA pRYE O CTEOpENA
CTHpA ERANAR HN CANIMARR , €p€ OT
TOFO KEAHKA H3FHEGA& NAxAlAET CE.
M OTOFO AKO KH ONE TEOpN, CNI3h
perovaz nog'nun. a oTaxole ku u3
MORCTHPA N3'HJE, MAH MANO OTHJE,
MAH YTO AMEO H MANO CTEOpH Bpe3'
NpOM'ARENHZ ONATOBA.
Kaga gparov vro awEo 3u-
NOBH EEANKO.
Wo KOMOV EpATOV EGAMKA A'N'Th
SAROKHCT CE, YA TEOPNTH NEMOZETL,
MPNMH O CTAPRHIMATO JANOENAM Ca
ECOY KpRROCTHIO. AKO AH CAECNMH
ENAN ZA BDRME K6W'M6 € NGpE N6rA
MON, CEO NEMOIR KPOTKO 1 ma
EpHMG = CEOGMOV CYApNINEMOY mO-
KAZH, NGPKIJAN C6, NG p'UN NAKO
NpOTHKOV" MEXOMIY TA TEOPKTN. IKO
IH OMO TOME KAJA BOVAG O ROBNA
CEO NEMO RPNOVPOV, H BPHOVPb
KH ENNOV JANOBHJA, EHTL TO UzAVNIH,
HA ORKO MZ OCRACENHG MOV €CT TA
ZANOBNAL, H MIOBOCTHIO K BOFA OYn-
KAG C6, MpHMH TA mOCNOVKH.
De fra
Dirige
um frati
se com
orationel
commem
fiat. Re!
fratres i
per_omn
expletur
oratorii
tionem p
forte sub
auditus
monis. A
alii refer
nasteriui
quia plu
si quis pr
gulari si
uidpian
bbatis
Si frat
Si cui
uia, aut
suscipiat
rium cu
obedient
suarum 1
oneris e
Ssuae ca
patientel
non supi
vel cont
suggesti(
tentia 1
rauerit,
pedire,
de adiul
Pp
REGULA BV. BENEDIKTA. : 127
ARE MORCTHpN ApOVrA APOY-
FA NECMNN 3KARAATH.
BApOyR Ce Tora ECIKH NZ E MOA-
CTupu uecunik KOZOVAAPR APOVFOFA
MNHXA NSEAEAATH , KOAZ NGFA XOV-
KOEE MOKPHEATN' IKO HP oNA€MENG
EpATA CH CCTA. RH GAHNNIMA YNNOM
TOFA MUNCH TEOPNTE, €p6 OT TOFO
MNOFO KOVAOER MOPG CE CTEOPNTH.
HKO KH KN TOY JAROENAR RDPRCTOVNH,
MOME NE KB OVCNARNE NAKAZANH GOVAN.
AA NECUH ApOVTA ApOVra
EHrR.
Npanogni ce E MGACTNPH BCAKOFI
CIUNURZ OEPA3B. NAPETIOEMO H NI-
CTAEAIOENO , HA RW CKNNE NHECMHIR
KOFO NOGO CEOEFO EPITA NPOKACTH,
NAN OVADNTH: TAK MO TA KOMOV ONATE
GEAACTR CEO K3KARE O EOVAGTL. A
SPATN2 KA CFOHIAO NARA ECHMN
MAKAJANN KOVANTE, JA CE HHH G0-
GTA. A MAAJ IA AHTNA ZO METOFI
NA JGCTC ARTA H CA KCHME CMRPE-
MNGMR H PAYOVNOME K3/AA! CE. AKO
RE KN MOIBNNIH EP63k ONATOKA NO-
POVYENKE ANT'NOV EE3OYMNO CMHAB
EOYAE NOPAJMTN, NI EOVKb PEFOVAR
MOJ NMN, EpE MHCANO ECT' YA TH
C6EH NEFOXN, TOFA APOVFOV NGTEOPN.
Aa ROCNOVIRNEOVANTEAPOVI
KPOVFOV EpPaTHE.
Nocxoyxs AOBPOTR NE ERHNOMOV
CAMOMOY ONATOV B3AAT C€, Ra u
OMV IJE M OEPAT 2 APOVTR OApOVrOV NO-
CROVI NE EOVANTE, KNAOVINE ZA Upa-
KEAHNMR NOVTEMA H NOCAOVXOM K EO-
CAPUT LXIX.
Ut in monasterio non prae-
sumatralteralterum de-
fendere.
Praecauendum est, ne quauis
occasione praesumat alter alium
defendere monachum in mona-
sterio , aut quasi tueri: etiamsi
qualibet consanguinitatis propin-
quitate iungantur. Nec quolibet
modo id a monachis praesuma-
tur: quia exinde grauissima oc-
casio scandalorum oriri potest.
Quod si quis haec transgressus fu-
erit, acrius coerceatur.
CAPUT LXX.
Ut non praesumat passim
quisquam alium caedere,
Vetetur in monasterio omnis
praesumtionis occasio. Constitui-
mus, ut nulli liceat quemquam
fratrum suorum excommunicare,
aut caedere ; nisi cui potestas ab
Abbate data fuerit. Peccantes au-
tem coram omnibus arguantur:
ut ceteri metum habeant. Infan-
tum vero usque ad quindecim
annorum aetates disciplinae dili-
gentia ab omnibus, et custodia
sit. Sed et hoc cum omni men-
sura, et ratione. Nam in fortiori
aetate qui praesumserit aliqua-
tenus sine praecepto Abbatis, vel
in ipsis infantibus sine discre-
tione exarserit, disciplinae regu-
lari subiaceat ; quia scriptum est
Quod tibi non vis fieri, alii ne
eceris.“
OAPUT LXXI.
Ut obeđientes sint sibi
invicem.
Obedientiae bonum non solum
Abbati exhibendum est ab omni-
bus: sed etiam sibi inuicem ita
obediant fratres, scientes se per
hanc obedientiae viam ituros ad
“u
Nai die Park a a dika i i Ko ra e ia dk dari BAB
+4. 5 Ra. ILL
ž 2) £I RF. ss . RAJ "= ps .
NPC JEK ZEVTO TRE, "FN
Kr
128. A. PAVIĆ,
FOY FpEAOV. M TATAR EONA ONATOV,
BONA CTApHINEMOV SpiTOF, KH OT
nera napelem €CT, NOCNOVXK KHM
E3AATH MOV €CT. AKO AH MI mo-
CROVIWANb NIHACT CE, NOKI3; Ik BOVAN.
ME AH KH EpATE 31 MOV MOEO TEHPb
OT ORATA HAH OT HPHOVpA NOKIZANE
GOVAH EONA MONHKO' H gulh TO.
Ero CTAp'iH NpOTHEOY GMOY CpAOCTI
MAM CPAIJE NpOTKHER €MOY noKkaxe'
AA TAJNE Epe3" KP3ZUANHE KO TONE
Bpaa' META HOFAMA NA 3EMAH HEHEH
KAE CE APR EAAFOCNORENKGME ONA cp
MOCTE IJANA GOVAGT'. H TAKO KH TOFA
Zgopura MEXOTHA EH, CKA3 TRNOME
NOX HUN' AE AH PNEROCAOVIA , "3
MORCTUpA N3'Ep3H C€.
0 gonu KOoBpu koy € zara
uauxou nunr'.
GcTK KORA 324, KA YAOEHKA OT
KOTA OTEPNIJA, M E MNAKAAL mECE' u
ZAKOG MAKH O ECT' AOBpA KORA, KA
YAOKHKA OX/EPANJA OJ, FpHXA, H BENA
FA OK OEOFOV OBA OBRYHH ZHEOT'. H
TATAM TOY KOBPOK KOMO mENNOE
MNHCH PTEOpHTE' TO €CT, AA YTH
APOVIK O APOKTA. MO ONEHMOVIBE AZAA
HAH ZAKONA MENO COGOMW KpOTKO
TpMHTE H MOCAOVX AOEAPB ApOVrh
APOVFOV K3AAHTE. MH EAHNE CEO
MOTPHEOVY KEIJE TEOPH, NEPE APOVIH.
MOBOCTK EDATP CIKA YHCTO H NpaR'-
AMO APOYFb APOVFOV K3AAANTE' EOFA
BOITE CE, H ONATA CEOFA € YucTOrA
OVMHACNHR MOBOCTNIO MOBHTE. OT
KPHCTA HCOYCA NHYTOZE KElE NE-
IZENRATE, KH NACK BA BZYNH ZHEOT'
MENA, TO MOY CAABA Ba BRKH.
DEUM. Pra
aut Praepo!
constituuntu
permittimus
poni, de ce
Prioribus su
sollicitudine
quis content
ripiatur. Siq
quauis minir
vel a quocu
ripiatur qui
leuiter sens
cuiuscunque
vel commoti
mox sine m
tus in terra
ceat satisfac
nedictione si
Quod si qui
aut corporal
aut si contu
nasterio ex[
o
De zelo
bent ha
Sicut est z
lus, qui sep
cit ad_infe
bonus, qui
ducit ad DI
aeternam. ]
ruentissimo
nachi; id e
cem praeuen
siue _corpori
tientissime i
sibi certatin
quod sibi ui
sed quod m
fraternitatis
re; Deum ti
sincera , et
gant. Chris
ponant, qui
aeternam p
REGULE SV. BENEDIKTA, | 129
B cen perovan cuo Bcaxo
OBAPORANNHE NHCANH.
Peroynov cov NMucalH €cM0, za o
OFAPOVIOIRE B MOACTHPH NOYTENHMH
RORPABAENECUb NANIEFO 3AKONA, ZN
ROYTENHE NJINE NO GO3B NOKAME CE
HMETH. AKO NAH XHTH CE HA CEpIE-
NHE NO E03Z OGPAIJIENIHE, ECTh OV-
YENNE CEETHXb OTAlb, KOFA OVYENNR
OEAPOKANNE NERA YAOEHKA HA EZYNA
H MA CEPINENA AAA. Ap€ TE CTAPHK
TA KEATRANA HAH EECEAA FOCNOANA
NHCMA HAH 3AKONA NOEATO H EZT-
KAFO, RE NH KAKE YNOEHYOY KHT-
KOV NpABEANITO DOVTH. KONA KE
COVTh KRHFE CEETHXh OTAIJh, K€ NIMB
Tole 30B0VTb, AA GHCMO NpAEHME
NOYTEMBb TEKAN .K GOFOV CRACATENIO
NAMIEMOV; X EECEJE CBETHXb OTALJ,
H NACTAENENHE HX, H /KHEOTE HXh'
PEFOVNE CEETOFA BAXHAHR OTA NI-
MEFO, YTO NAM KAZE HNO, MIJE NO-
CXOVXh H RAOVKE sp Ib, H SNEOTE
KOEPHXE MNHXOBb. 7 NIM Mp'3HMR,
M NRBHMb, H NEEPRANHME, H HENO-
AOENO SHKOVIJNME CpAMOTA 3ap AGIBA
NA NNIJH €CTh. H T FAA EpaT" EZ BONA.
KH NA NEEECKO IJECAPCTEO XHTHT, CE
MANO ROYTENHE pEFOVNE KO NHCANO
€CT NOMONINIO XPHCTA CEP UIHTE' H
NO TOMB NIHEGIU ME 3ANOERAH XO-
SPNXA ABAb H NpOVANNXb, KAKO CMO
npule CNOMRNANH HR RHCAZH, FOCNOXA
EOFA NOMONIHIO ROHACIHH KOMOV 6CT
CAARA H APKIBN BR ECE KZKH AMN.
CAPUT LXKXIII.
Deeo, quod non omnis
observatio iustitiaeinhac'
sit regula constituta.
Regnlam autem hanc descrip-
simus, ut eam obseruantes in
monasteriis aliquatenus vel ho-
nestatem morum, aut initium eon-
uersationis nos demonstremus ha-
bere. Ceterum ad perfectionem
conuersationis qui festinat, sunt
doctrinae sanctorum Patrum: qua-
rum obseruatio perducit hominem
ad celsitudinem perfectionis. Quae
enim pagina, aut quis sermo di-
uinae auctoritatis veteris, ac noui
Testamenti, non est rectissima
norma vitae humanae? Aut quis
liber_ sanctorum catholicorum Pa-
trum hoc non resonat, ut recto
cursu perueniamus ad Creatorem
nostrum? Nec non et collationes
Patrum, et instituta, et vita e0-
rum; sed et regula sancti Patris
nostri Basilii , quid aliud sunt,
nisi bene viuentium, et. obedien-
tium monachorum instrumenta
virtutum ? Nobis autem desidio-
sis, et male viuentibus , atque
negligentibus , rubor confusionis
est. Quisquis ergo ad patriam
caelestem festinas, hanc minimam
inchoationis Regulam descriptam
adiuuante Christo, perfice:
tunc demum ad maiora, quae su-
pra comnmemorauimus, doctrinae,
virtutumque culmina, Deo pro-
tegente, peruenies.
Facientibus haec Regna pate-
bunt superna, Amen.
Snimljena su iz rukopisa poglavja 50 i 51 na tabli IV, koja je dodana na
kraju ove sveske starina. Sližeći se slagar za latinski tekst Benediktovih regula
štampanim izdanjem, koje je u uvodu spomenuto, ostao je neopreznošću pravopis
toga izdanja nepromienjen.
STAR. VII.
9 .
UJ
xa
Staro-hrvatski glagolski nadpis u crYi sv. Lucije
kod Baške na Krku.
U gjednici filologičko-historičkoga razreda dne 10. srpnja 1875 čitao
PRAVI ČLAN DR. Fa. Rački.
Polagano pada zavjesa s hrvatskoga spomenika glagolskoga na
otoku Krku u crkvi sv. Lucije kod nove Baške. Ovaj je spomenik
učenomu svietu naviestia prvi poznavalac glagolštine u novije doba,
umni Pavao Šafarik. ,Dne 12 siečnja 1853 godine — tako piše!
— primih od I. Kukuljevića Sakcinskoga trojni priepis nadgrob-
noga nadpisa, koj je on našao u staroj opatskoj crkvi sv. Lucije
kod nove Baške na otoku Krku t. j. priepis njegov, jednoga krč-
koga klerika i majora Mije Sabljara. Razaznanje i protumačenje
pisma nije do sada pošlo za rukom ni učenim Hrvatom, a ni meni.
Jesu ondje pismena očevidno glagolskim podobna , ali i neglagol-
ska. Ni je li to tajnopis (eryptographia), moglo bi biti njekakovo
starije pismo, onaj izgubljen osnov glagolice. Sjetimo se ne davno
odkrita ličkoga i najnovije ciparskoga pisma.“ Č
Ovako je P. Šafarik, imajući pred sobom tri priepisa , sudio o
sv. lucijskom nadpisu u dodatku one knjige, za koju mu bilo pro-
učiti mnogo glagolskih spomenika čak od najstarije dobe, pa koje
je on sbilja proučio dublje ma od kojega predšastnika svojih, po-
loživ tiem čvrst osnov ovoj grani slavistike.
Dvie, tri godine poslije ove izjave Šafarikove bivši profesorom
bogoslovije u Senju sproveo sam jednoga dana njekoliko ura u
crkvi sv. Lucije, da taj u istinu za onda ,tajnopis“ proučim. Ploča
s ovim nadpisom ležala je tada na podu, gdje su ju noge vjernika
gazile i štetile. Ja sam nadpis snimio, koliko se za kratko vrieme
i u onom položaju ploče moglo. Na prešavši malo kašnje u Rim
1 Pamštky hlaholskćho pisemnictvi. V Praze 1853. Dostavky k str. 20.
=". TT
STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 131
i podavši se drugomu poslu, niesam dospio, da razriešim svoj sni-
mak. Ali već kod prepisivanja opazih dosta jasno i bistro , da je
pred nama spomenik u bitnosti oble glagolice, na vremenom a još
više nemarom ljudskim dosta oštećen. O tom bio sam u kratko
progovorio u riečkom ,Nevenu“ god. 1858 br. 17, t& spomeniku
po pismu odsjekao dobu, ili konac XI ili početak XII vieka ; a
ujedno obećao razriešenje pisma u svoje vrieme, kada mi još njeke
obaviesti dopanu ruku. Jurve onom sgodom iztaknuh potrebu, da
se taj zlo sačuvani spomenik snimi svjetlopisom.
Poslije mene prepisao je ov nadpis Ivan Kukuljević! svrativši se
u Bašku god. 1856 na svojem putu u Dalmaciju i Italiju. Nu on
sam ne bi zadovoljan ovim priepisom svojim , kako razabirem iz
njegova na me pisma od 20 travnja 1857, moleći me za moj prie-
pis. Kukuljević je taj nadpis stavljao u XII ;li XIII stoljeće. Od
naših književnika još je naš akademik M. Mesić učio taj nadpis
sravnjujući na licu mjesta priepise, koje mu Ivan Crnčić dade.
Ovaj isti književnik, Ivan Crnčić, snimivši i priepisavši taj nad-
pis često puta i većom udobnosti, nego li predjašnji putnici, prvi
objelodani svoj snimak i taj spomenik obširnije protumači u ,Knji-
ževniku“ god. 1865 (knj. 1), str. 8—20. Pošto ću ja svoje čitanje
prisnovati na Crnčićevo, to mi budi dozvoljeno osvrnuti se na raz-
laganje njegovo, kojemu se ima priznati, da je razpršilo onu ne-
izvjestnost, što no je u slovenskoj knjizi donle vladala o tom
nadpisu.
Glede oblika samoga pisma Crnčić je utvrdio, što se i prije znalo,
da je ono obla glagolica, u kojoj su pojedina pismena slična ovomu
ili onomu od starijih glagolskih spomenika tako zvanoga bugar-
skoga roda. Tako su po njegovu mnienju njeka pismena slična
onim u bugarskom ,abecenariu“ u Parizu, druga u pražkih glagol-
skih odlomcih, njeka onim u Klozovu glagoliti i u Assemanovu
evangjelistaru. Ali primjeti i Crnčić , da imade pismena, kojih ne
ima u ni jednom od ovih ili inih glagolskih spomenika. Ovamo ide
pisme 12 u 2, 6 u 5, 4 u 12 redku, koje je na spomeniku tako
jasno izraženo, da mu je oblik (E) izvan svake sumnje; pa takova
ne ima ni jedan do sada odkriven spomenik ni bugarske ili oble
ni hrvatske ili uglaste glagolice. Pošto ovo pisme dolazi ondje,
gdje bi se inače imao čisti «h-a pisati, to drži Crnčić, da je ,to
1 Izvješće o putovanju kroz Dalmaciju u Napulj i Rim. U Zagrebu
1857 str. 6.
STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 133
da pisa ,se“; ali što? toga nije Crnčić odgonetao. Što sliedi , to
je rodoljubna Crnčića uzhitilo do uzklika: ,Zvonimir kralj hrvatski!
nadpis XI vieka! Da je za nj znao tvrdi Dobrovsky; da ga je pro-
čitao željni Šafafik!“ ali što se veli o Zevrenimiru, toga ni je Crn-
čić odgonetao, pročitavši same ove rieči: ,v? dni svoee -v' svetuju
Luciju“; pak i sam upita: ,što? došao, poslao, darovao ili što?“
Ali po smislu sliedećih stavaka, u kojih se prokletstvom udara.
na svakoga, koji bi se uzprotivio, zaključuje Crnčić: ,najbrže
da je Zevenimire blaga zapisao crkvi sv. Lucije, pak pro-
klinje svakoga , koj se bude tomu protivio; a blagosivlja, koj to
bude ovršivao.“ Odavle pako, kano i od kneza Kozme, za kojega
vladanja u Krajini sazida opat Dirovit onu crkvu, izvodi Crnčić,
da ta ploča s nadpisom bješe negdje izmedju god. 1076—1089 po-
dignuta , t. j. za vladavine kralja Svinimira; ili »malo za njim“,
dakle malo poslije 1089 godine.
Ovo su u kratko rezultati Crnčićeva truda.
Prem rado priznajem, da je Crnčić svoje čitanje na čvrst temelj
osovio i da je riešenje ove pismene zagonetke unapriedio: to se
s druge strane ne da tajiti, da se nauka ni čitanjem ni snimkom
Crnčićevim ni je mogla zadovoljiti. Glavna, i to velika mana, nje-
gova je čitanja, što prvi i glavni diel nadpisa ostavlja bez smisla;
dočim ni je razriešilo, što se o hrvatskom kralju ondje govori,
kakav li mu se čin podmeće. Uslied toga i one rieči ,ve dni svoee“
ne daju nam onoga svjetla, koje bi iz njih sinuti moglo.
Ali iz Crnčićeva snimka težko bifliško drugi mogao što drugo
izvesti, nego li on sam izvede. S toga, da se i Crnčićev priepis
izpita i da se one u čitanju praznine izpune, koje je Crnčić osta- |
vio: triebalo je drugi po mogućnosti vjeran snimak namaknuti. A
to je učinjeno svjetlopisom. Mojim naime posredovanjem dva puta
se vrstan zagrebački svjetlopisac Standl uputio u Bašku, te je dva
puta sv. lucijski nadpis snimio koj je već odprije iz tla namješten
bio na stieni u crkvi. Prvi svjetlopis bijaše loš i slabo čitljiv; ali
drugi tako dobar, da se težko može bolji dobiti obzirom na ošte-
ćenost spomenika. Ni to ne bijaše dosta. Ja sam činio taj manji
svjetlopis povećati, nadajući se toj koristi, da će oko na većih
pismenih laglje počivati. Još jedno kušah: kada se naš mladi umjet-
nik , kipar Rendić, vraćao iz Zagreba prije dvie godine u Italiju,
umolih ga, da se navrati u Bašku i da ovdje snimi u sadri onaj
nadpis. To je on i učinio; samo šteta, što ne imajući kod sebe
dosta sadre, ulovi samo negativu propustiv positivu, kada se jednom
“al
Bi
NEE
Pi:
Ke!
o
8
i
4,
*dE
ia
* ts
AE.
3
DEEET
il!
iki
ŠA
3
ur m E
DR AR. u PITATE i,
.
“a
ra
akt
, Kaje Te,
KEL alat I 1?
. .
+
3
đI
+.
a , io
eia ,
DRA VK): EK
po
aa oo
“ a
Pr: PP
NAKANI
KRETA
Pa .
RASLE BAJI
134 FR. RAČKI,
u Zagreb vrati. Ovaj snimak sada je u naše
nom muzeju.
Kod iznovičnoga izučavanja ovoga spomen:
pri ruci osim Crnčićeva priepisa još Standlc
veći, i Rendićev sadren snimak. Na ovom o:
kodjer ova razprava, koje imade moje čitanj
žiti, opravdati i utvrditi.
Kamena ploča prostorom, ila kojem jest ne
tar i 94 centimetra, široka 73 centimetra. S
dužinom imade izradjeni okvir sa deset u liš
voja, izradjenih dosta ukusno. Ploča se na d
lomila; ali je opet sastavljena, nu tako, ds
Primjećuje se ujedno, da je taj spomenik nji
Sva ploča ni je tečajem vremena jednako t
veći diel bolje od desnoga sačuvan. Vidi se,
kova na tlu ležala, čiem joj pismo čestimic
Prije nego li predjem na čitanje nadpisa,
i pismenih u obće.
Pismena su na poprieko po 4 ceutimetri
prilike široka. Iz nadpisa mogu se izvaditi !
glagolska azbuka, na ime, :h, IH, U, %, 6
db, 9, P, 4, M, 6, €, TI, 8B, bi
Od bugarske indi glagolice ne ima pismel
3€, 86, E, a od hrvatske 8, %P, NP. Ni
i njekih predjašnjih, ne ćgapo svoj prilici
šem za to, što jih piscu mi je trebalo. Na
pisme, a možebit još drugo, kojega ne ima
golska azbuka. Mislim, da će zgodnije biti,
pismenu kod čitanja dotične rieči; jer će
laglje utvrditi.
Dva su pismena, koja dolaze u dvojakon
slite i on. Prvo dolazi redovito u obliku obl
puta t.j. u 9i 11 redku u obliku uglaste gla
Drugo u obliku kratkoga (8) i dugoga (Q)
ono ne ima u našem nadpisu ovoga drugoga
stoji za on.
Pismo našega spomenika spada po svoje:
čaju u oblu glagolicu. Ovaj se karakter
pismenih, koja se u obih glagolicah razlikuju
vadi, dobro, mislite i jeru. Ova se pismena
STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 135
kano na starih spomenicih tako zvane bugarske glagolice. A ostala
takodjer pismena naginju na oblu podobu » pri čiem ne treba s uma
pustiti, da su ona uklesana u kamen , koj dljetu prkosi i zaokru-
živanju; dočim koža, na kojoj su pisani ostali spomenici oble gla-
golice, jest sasma podnosljiva i popustljiva. O karakteru pisma bit
će obširnija rieč na svojem mjestu.
Bieči u našem spomeniku niesu razstavljene, već se one nepre-
kidno pišu, t& jedno pisme prislanja na drugo. Ova se neprekid-
nost rieči i pismena nepomućuje ni na koncu redaka; dočim se i
ovdje pismena nižu, dokle je prostor dopuštao, pa se rieč u slie-
dećem redku nastavlja bez obzira na slovke. A ni stapljanja i i ve-
zanja dviju ili više pismena ne ima tudjer ; osim što se b i 3 jednom
stapaju, pa & prislanja na f, na što ću svratiti pozornost kod Ka
tanja dotičnih rieči. Isto tako su i pokraćivanja rieči veoma rie
i to u obće poznatih slučajevih.
Predpostavivši ove obćenite opazke o pismu našega spomenika
prelazim sada na čitanje.
Nadpis imade 13 redaka sa trideset na poprieko pismena u sva-
kom redku. Ja ću čitati redak za redkom t& ujedno iztaknuti'ono,
što se sa izvjestnosti razaznaje i čita; a ovo odlučiti od mojih do-
punjaka , pa ove svagdje poduprti razjašnjenjem. Vezati ću pako
rieči i redke, dok izraze misao.
U 1 redku nad 22, 23, 24 i 25 pismenom drugoga redka jasno
se čitaju %3IAH, a nad 27 pismenom upravo kod proloma vidi
Se «hk, Pred ovimi pismeni nad 14, 15 i 16 pismenom drugoga
redka iztiču se dosta razgovjetno &R2P. Izmedju ovih triju i onih
četiriju u prvom redku imade mjesta za 5 pismena. Stavimo li ona
dva pismena zadnja od četiriju u savez s rečenim ,h, ne će nam
biti težko pogoditi, da je izmedju 98 i -h izpalo pisme Ja, pa da se
AH sa Za imade izpuniti u rieč sdMZar+. Jasno videći u ona pre-
djašnja tri pismena Q2?P a znajući, da iza njih imade prostora za
5 pismena, to ćemo u QP nazrieti dva glavna pismena rieči NBPI, |
koja je u našem spomeniku po običaju pokraćena u QP+. Ostala
četiri pismena izpunit ćemo s veznikom &8, i s pokraćenim LŽ+,
pridruživ jih onima prvima dvima pismenima od razgovjetnih če-
tiriju t. j. &4 u SITI4%4. Čitajući ovako što jasno što nadopu-
nitbom ove rieči: »8 27:4 8 2:+%3 sbiliža:H,“ ne će nam
biti težko pogoditi one dvie tri rieči u prvom riedku , koje su u
napried bile. A od njih mogu se osim dosta razgovjetnoga W ra-
zabrati ostanci pismena [TI i 4, koja sa srednjim V spajam u
PR 6.
186. FR. BAČKI,
UNV, pš nadopuniv s prieda H čitam HIDV+
Sudeći po drugom redku imade u prvom redk
riečmi , čitanimi i nadopunjenimi , još prostor:
Na tom prostoru bilo je bez sumnje uklesar
još pred tiem bilo mjesta za 3 ili 4 pismena, kc
sbilja vide na nadpisu našem; ali za sada pi
gadjanje. Ona jasna pišmena 3 QP, za tiem
i ostanci pismena [TI] uz W u sredini bijahu
prvom redku do pod kraj, t& mogosmo pročit:
stavku ovako: 8 893 MVA 8 QP4 8 4
Ovo je indi ona širja formula kršćanska, mje:
vala se na potonjih spomenicih ona kraća: ,(1
FRMPT, kano što se n. p. čita na crkvi sv.
nadpisu izklesanu na ploči! god. 1303. Ona
formula upotrebljava se takodjer na listinah i;
XI vieku. Tako izprava belgradska* od g. 10
vin nomine patris et filii et spiritus saneti“.
Poslije toga uvoda dolaze na kraju prvoga 1
pismena, koja sastavljaju rieč hgx&. Ova rieč
u našem nadpisu, koja se proteže kroz drugi
četiri pismena u drugom redku jesu gasma ra
8IU.+lT] ; sledeće se pisme iztrlo, ali dA se izj
rieči u 9 redku, gdje se ona dočima na &
načinu pisanja u cielom spomeniku. Prvu indi :
aP.+OIX. Sliedećih 7 pismena, od kojih se
izglodalo, spajam u jednu rieč, te čitam KE
pisme,. kako rekosmo , u glagolici neobično, 1
u 5 i 12 redku. Sliedeća rieč glasi PPBQHk
u pismenu k iztrć gornji diel, kano što se vi:
s podpunim u 10 redku na trećem mjestu. |
razgovjetna pismena, koja spajam u rieč Q9
dobro čitao; ali dalje ni je umio; prem je |
sliedećih pismena naveo. Ja pako čitam sliedeć
8 i držim ga za predlog, koj se odnosi na sl
razgovjetna su prva četiri pismena: gb36b8, <
stor za jedno pisme, pak A. Sada ne će nam
koje je pisme stajalo na onom iztrtom i vatrom oc
' Kukuljević: Listine hrvatske br. II.
% Kukuljević: Codex dipl. I, 155.
BTARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPISI NA KRKU. 137
to je P; ta sva rieč glasi FL JIKSPA. Sastavimo sada prvu re-
čenicu ove stavke; pa će ona glasiti ovako: +Pog 9P+hDIIE
GVERŠTIŠkE PBŽT+kE Q3 H FbIRŠPA. Posljednja rieč je
poznata svakomu Hrvatu, a dolazi izgovorom nagusa u staroj slo-
venštini, t& znači terra inculta, kod Habdelića takodjer ager.! Iza
ove rieči sliede na kraju drugoga redka tri pismena, koja: su po-
nješto oštećena, ali se dadu razgovjetno razabrati, a slažem jih u
jednu rieč, koja glasi PD13. Prelazeći na treći redak spajam prva
dva jasna pismena u rieč 4&-h. Sada sliedi, što je Crnčića uzhi-
tilo. I sbilja prvo sliedeće razgovjetno pisme jest By, treće iztrto
ali nesumnjivo QP ; peto, šesto i sedmo razgovjetno PHY9:; drugo
i četvrto iztrto, a posljednje u toj rieči sasma jasno K; pred ovim
jerom vidi se B, na koj se drugo slovo s lieva prislonilo i s njim
stopilo, a to je B, kojemu se obilježje vidi. S toga se ova druga
rieč u trećem redku piše: oK VEPBSTSEE, u kojoj su na prvi
očigled neprieporna Wu .V.P85Y . bE; a prema tomu za mene
je i ono čitanje neprieporno. Ovo se čitanje potvrdjuje i sliede-
ćom riečju, u kojoj su pismena ph-h i poslije četvrtoga iztrtoga
peto & sasma jasna, tako da ono četvrto bijaše za cielo gb, ko-
jega se krakovom tragovi vide. Ova indi rieč čita se #b-+JFb&.
I sliedeće rieči pismena jesu dosta jasna, osim posljednjega, koje
se lasno izpuniti dade; čita se na ime: kEKVYHINKAQ:#(28). Pi-
sme & stavljam u zapor, jer mi se čini, da poslije H-a imade pro-
stora još za tri pismena. Ali ako su sliedila samo dva pismena do
kraja redka: tada je mogla predjašnja rieč u staroj hrv. formi glasiti:
kbEZVBIIZQ:X. Ove indi tri rieči glase: EVEPSTIObE
»bHhJbE kEZEVHEIIKOQP:K(B). Istina je, prvo pisme u imenu
toga hrvatskoga kralja imalo bi biti Q, ako mu je osnovom rieč
AVSPBA ; * ili ako se_ pred očima imadu latinske suvremene
listine, u kojih se piše ,Suinimir“.* U takom slučaju bio bi klesar
mjesto Q izklesao &, pak izmedju ovoga pismena i sliedećega bez
potrebe još i & umetnuo. Ova nepravilnost, ako je takova, ne
smeta do duše nesumnjivu čitanju. Ali u imenih ovoga osnova od
davna se onaj s pretvara sada u z (zuinka), sada u polj. $ ($winka).
Prof. dr. Geitler volio bi ono ime izvoditi iz osnova zazaz, sonus;
1 Vidi Miklošić: Lexicon palaeoslov. ad h. v.
2 Miklošić: Die Bildung der slav. Personennamen. nr. 337.
3 Cod. dipl. I, 182. Ovako se i kod Tome spljet. arcidj. Hist. sal.
6. XVII piše.
FR. RAČKI,
da je naš klesar sasma pravilno
v. zvenimire; pa da su Hrvati <
xo ga i hrv. ljetopis piše i gdj
atu, koji je ovo ime napisao h:
iost pred lat. pisci, ako i jesu 1
li sas. Kako latinica piše slov. «
la se i Suinimir piše mj. Zvenim
ija prostor _sasma iztrt i ošteće
na dva slova, koja ja obzirom m:
čitajući PH, U 4 redku sastav
»ćim dielom posvema razgovjeti
VE RVIDIHP FGBVSDP.
j redak; ali sada on zapš. PA ij
zreci i od velikoga je dosega za us
Do kraja redka imade mjesta
: su razgovjetna dva, na ime Q8
omu, pa ja u njem nazirem &,
vljanja prelomljene ploče malkc
tavlja oku kano njekakav Q9. Sli
ali ne može biti drugo no III,
dana. Ova indi četiri pismena
bez oklievanja popunjujem sa
itamBQHLBGE t. j. part. pri
d glag. uru, uzuru. Istina je, da
kano i u odlomku ljublj. ho:
bTWIB, ali već cod. suprasliensis
nade uz uzzmys upravo kano i
j.e =z. Sada nam tek jasn
ruge stavke, koja glasi ovako:
IP-kOTIX BEBNIŠkE PBQ4
kh PuBVEPBVIbE PE-+HHbE
; VIII VR RVIMADP HE
prievodu: ,Ego abbas Držiha a
mirus rez Croatorum, dum suis di
ciae) ezivisset (ascendisset)“. Po:
ire, abire, iter facere i ascender«
cy hlah. pisemn. str. 55. 6.
iiklošića: Lexicon palaeslov. ad v, |
Av. uzuTu.
STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 139
Sljedeća stavka spada medju najnerazgovjetnije u nadpisu; jer
je pismo u drugoj polovici 5 i 6 redka mnogo oštećeno. Prva po-
lovica petoga redka jest dosta razgovjetna; pak ju čitam ovako:
8 inaPEPE AJASTEE. Jedino pisme gl jest u prvoj
polovici svojoj ponješto oštećeno; ali da je ono sbilja gih o tom
ne može biti sumnje. Položaj, koj našemu nadpisu vlastito pisme mH
zauzima u rieči ,župan“, gdje ono stoji mjesto «hk, dade nagovje-
štati njegov pravi znamen. Ovdje mi pada na um izgovor te slov.
rieči kod Rumunja , koji ju pišu župene.! Ono isto pisme stoji,
kano na kraju rieči Držiha u 2 redku, na kraju osobnoga imena
Desilo , kako se ono čita u žičkoj listini srbskoga prvovienčanoga
kralja Stjepana;* a osnov mu je gec, gecu == invenire, acquirere.?
Ono se indi u našem spomeniku rabi, gdje se u drugih piše sada
a, sada o; tš će biti osnovana slutnja Crnčićeva, da izrazuje mutne
a i o po izgovoru u otočkoj čakavštini. Crnčić usudio se čitati samo
BNIAŠAS- ostatak rieči, kao i sliedeći redak šesti, izuzam četiri
pismena, bješe mu nerazgovjetan; te ga ni ne pročita. Ja pako vi-
dim dosta jasno u nastavku Bb& onda iztrt prostor za dva pismena,
pak opet VA, dakle PB... VA ; tč se s toga ne ustručavam
izpuniti onaj prazan prostor sa Ih i čitam rieč: PRR(EH)VA ;
pak prislanjajući ju na prediduće dvie rieči čitam: ,župane Desilo
Krzbavč“ t. j. Desilo, župan krbavski. Do kraja ovoga redka imade
mjesta za 9—10 pismena, od kojih se samo razabire H umah iza
loma, onda kano predzadnje pisme TG. Osim toga vide se ostanci
pismena rt umah poslije A u predjašnjoj rieči, koju sam protu-
mačio, za tiem okomna crta, koja može pripadati pismenu 1 i ko-
jemu ju ja pridjeljujem; napokon poslije KH nazirem prvi diel iz-
trta pismena Q?, Ova indi, koje jasna, koje narušena i iztrta pis-
mena sastavljam u rieči: ,HUMPEPE VE; pak onaj dosta jasan
gb držim za prvo pisme rieči, na koju spadaju i prva dva razgo-
vjetna pismena u 6 redku VA, t& uzev, da je posljednje pisme u 5
redku bilo SH čitam cielu rieč iz 4 pismena: FL HVA t. i. i mPEPE
Q4 JENVA. Ovomu županu ime sliedi umah dalje u 6 redku
i glasi dosta jasno: PEEZPJILI%:H. Ovo se ime u izvornoj bel-
gradskoj povelji* kralja Kriesimira od g. 1059 piše ,Piruanego“,
1 Vidi Miklošić: ibid ad v. Koynant.
3 Miklošić: Monum. serb. p. 12.
5 Miklošić: Die Bildung der slav. Personennamen. nr. 107.
€ U zadarskom arkivu vlad. Kukuljević: cod. dipl. I, 120. U mene je
svjetlopis ove listine.
. 140 FR. BAČKI,
tč mu se i dometak ,iuppano de Luc
s onim u našem spomeniku: ,župan v
snimku dosta dobro izrazio ovu rieč,
sumnjao , jer je ono i na_kamenu mal
je usudio pročitati je, jer mu se ona gi
njatnom. Ali i u pisanju toga osobnog:
pravopisa, kojim se naš nadpis iztiče;
nedosljednost spočitati ima, bila bi ta,
nuo &, kano u riči GEVEPSVBBE
tinštini glasicom # u Pir-uanego. Ime je
Pribin&ga prema hrv. Vekenćga, i Dra
nega a dolazi i Pribinego,' prema Go,
Priby — i N&ga.? Što se jednom kaže
kalu bez, drugi put župan ,ve Luc
pravilno je jedno i drugo, ta se oboje
spomenicih.*
Sliedeća stavka je u prvom dielu “ng
posvema iztrto.. Onda idu njih pet sat
EPIRIHE; pak opet praznina, a za
punjujem onu prvu prazninu s pisme!
sa sljedećim & čitam QK = Ch, hi
punjujem s h, t& čitam cielu rič P
kako poslije prve slovke izčekivalo &
četvero-evangjelju glagolskom iz XI vie
t.j. bez & iza P9A, kano na spomer
imade u istom 6 redku mjesta za 12—1
i drugo prilično jasna, na ime Q98, os
spodobi s jednakim , koje je izpod nje
t.j. četvrto pisme iza & predstavlja nan
ili četvrto kano Q9, onda u svojih ruše
V, kojega su široka osnovnica a i obe
čena. Od ovih indi 12—13 pismena op
nije ova: VB... dh... VAV. Skraj
8, kojega se gornji i dolnji diel vidi;
ko za prvo slovo rieči, koja se u sliedeće1
1 Ibid. p. 167.
2 Ibid. p. 176.
* Miklošić: Die Bildung der slav. Perso
“ Miklosi yntarx p. 636.
5 Kod Šafašika: Pamdtky hlah. pisemn. p. a1. uu. pe var za.
STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPISI NA EHKU. 141
sasma razgovjetno čita NIAVA, i koja glasi HgIIJAVA. U savez
S ovom riečju dovodim predposljednje 6 redka pisme Q, i sma-
tram ga za predlog R9, kod kojega je klesar izpustio obljubljen
mu inače poluglas &,. Taj poluglas u predlogu R?H izpušta se
kadšto u najstarijih spomenicih ne samo hrvatske uglaste glago-
lice, nego je on izpušten odmah u prvom redku Mihanovićeva od-
lomka! hrvatske okrugle glagolice, gdje se on inače, kano i u na-
šem nadpisu, točno i dosljedno navodi. Pretežko je izpuniti one
praznine izmedju oba Q? i sastaviti rieč iz onih ruševina. S toga
. budi mi dopušteno ovdje nagadjanje , koje ako i nije osnovano
onako kako bijahu prošasta, ne će možebit ipak biti nevjerovatno.
Tko promotri dvie rieči predjašnje ove stavke, na ime: R8 PAQJTE!t,
taj će izčekivati ime onoga, koj je poslan. Ovo ime imalo bi iz-
raženo biti sliedećom riečju, koje su nam se ostanci sačuvali u
pismenih V8...db.. VE. Ovdje indi imađemo izpuniti još pet
pismena. Pismena g& u sredini, pak Q9-h na kraju dozivlju nam
na pamet slovenska imena osobna sastavljena, kojih je drugi
sastavni diel casa. Uzev na oko početnu slovku Q?8 i videći, da
do gb imade mjesto za tri pismena, pak tražeći ovakova imena
osobna u slovenštini , naići ćemo na ime: Vitoslav, Višeslav. Prvi
sastavni diel ovoga imena sasma bi: pokrio onu prazninu na nad-
pisu našem; ali u drugom (RA&-HQU-H) jedno je pisme, tako mi
se čini, premalo. Ali pred nama je spomenik, koj u pisanju osob-
nih imena ni je sasma točan, pa ne škrtari s pisment. Znamo, da
je u rieči ,Zvenimir“ umetnuo & izmedju Z i v, gdje mu ne ima
mjesta. Znamo na dalje, da je u rieči ,Pribin&ga“ umetnuo suvi-
šan E izmedju 6 i g. A osim toga u 12 redku piše sasma razgo-
vjetno BZARHVRLII 51, 2 padež od nom. Kosme prema Petre,
gen. Petreta, Stipe gen. Stipeta itd. Tako je naš pisac i ovdje
mogao umetnuti jedno pisme suviše. Ako m6 oči ne varaju, nala-
zin poslije FB trag pismenu A, koje je i Cručić pribilježio u
snimku; pa onda tek je sliedilo «h ili m još prije R?-H. Prema
tomu izpunjujem ovu rieč ovako: VSGINJAR)EK(A RH) VA. Crn-
čić je ovde čitao V&P(A) . (FB)A . . VP ; što ne daje nikakova
smisla. U ostalom, da su osobna imena s osnovom euru bila ob-
ljubljena u Hrvatskoj još prije XII vieka, nalazimo svjedočanstvo
u onodobnih listinah, u kojih se čitaju imena: Vitan, Vitača, Vt-
todrag , Vitomir. — Pokle smo dvie sliedeće rieči jurve pročitali,
2 RadlII, 10. Snimak: VRE- Bb COYEOTOV.
142 zu. RAČKI
možemo preći na ostatak ove stavke,
se provlači kroz 7 i 8 redak i zahva
pako ovako: &4 8WQU3 UA PAE
E(P)h (E)%+ 8 % IVRIGBŠLI
+R7?2 . A BI ARA MBT
i3%:. Ovdje imade se prije svega
pismena b i 3 u rieči P4b3I4HR3; a !
nadpisu lasno se razumije, ako se ov
njem izražena, primaknu i sljube u j
pozornost na pokraćene rieči: [4 mj.
drugoj pokraćenoj rieči vide se samo
sme iztrto, koje ja izpunjujem sa P =
poslije loma jasno se vide pismena $
je jedno iztrto, i to po mojem mnienju
razriešujem sa £(4)%(4B46bBV)+
menuti, da je naš klesar nad pokra:
UIBČINS znak kratice metnuo ne 1
nad predposljednjim , gdje mu se sgo
»blažena dčva“; na u onoj drugoj &
prije dh+, a vi pošto 6brh; promotr
nazriet će se u njem %, kano što se
Isto tako krivo je Crnčić čitao posle:
laets mj. sdč živets = qui hic vivit,
zornost na dvoje: prvo, da je pisac
vlastito mu pisme H = «+; drugo |
pustio &, što u ostalom biva i u ini
Ja indi čitam ovu dugačku stavku
PARAH VIDIJA) +VA |
ma #463423, +3b£?R 8 EH%Et
GAABVA 8 % IVAPERIJEE
SbGAVBA +09372.84 SinI Q
ĐaH P3 W9%k. Ja bih to preveo
»Hic misit Vitoslavum in insulam, ut
tradixerit, maledicat illum deus et be
listae et sancta Lucia, amen. Ut qu
s. Luciae), oret pro illis deum“. Što
cnaru upotrebljuje local s sx, to ni,
1 Šafarik: Pam&tky str. 28.
2 Vidi kod Miklošića: Leric. ad v. ca
STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIB NA KEKU. 143
ništa neobična, u kojih on dolazi poslije glagola kretanja (iti, priti
itd.): egda prideši vs carstvč svoems, denese se mnoju ideši ve
porodč itd. U tih slučajih nažnačuje se localom s vs onaj mir, koj
se poslije kretanja postigne.!
Zaime Q&H veže ovu stavku s predjašnjom, i odnosi se na pre-
djašnju rieč t. j. na župana Pribin&ga. Ovaj je indi izaslao posla-
nika na otok, da crkvu sv. Lucije utvrdi u posjedu one ledine.
Ovakovu poslaniku , koj je imao darovnicu ili u život privesti , ili
u obranu uzeti, nalazimo trag u hrvatskih listinah XI vieka, od
kojih je ona Radovana od g. 1070 u tom obziru veoma zanimiva.?
Utvrda se, kano i u našem nadpisu , izrazila kletvom proti sme-
taocu. Petar Crni o svojih izpod Mosora zemljah veli: ,Unde mihi con-
firmavit prefatus rex (Suinimjr) nominatas terras, ut nullus deinceps
querimonias jaceret; et etiam maledictionem dedit omnibus, qui eam
quesierint“. Šira formula ove kletve bijaše: »Si quis vero huic do-
nationi ac confirmationi mee contrarius existerit, iratum habeat
trinum et unum deum, et maledictionem trecentorum decem et octo
patrum et aliorum sanctorum incurrat; et cum Iuda proditore damp-
netur eterno supplicio“* Formula na spomeniku jest kraća; ali jednak
joj smisao. U nju unišla je i zaštitnica crkve, na ime sv. Lucija ;
kano što u sličnu formulu u darovnici kralja Petra Kriesimira
belgradskomu samostanu sv. Tome unidje ovaj mu zaštitnik. Na
zamjenu zahtieva se od redovnika, koji živu u samostanu sv. Lu-
cije, da za svoje dobročinitelje i one, koji jih brane u uživanju do-
bročinstva, mole boga.
Od devetoga redka nadalje sliedi nova stavka. Prije nego li sta-
nem čitati, budi mi dozvoljeno iztaknuti jednu slutnju. Gledajući
na svietlopis, pa prispodobljajući onaj manji diel kamena iza pro-
loma s lievim većim; motreći za tiem oštro izražena pismena i nji-
hovu podobu na tom manjem dielu, ne mogu se oteti misli, da je
ovdje kasnija a popravljajuća i obnavljajuća ruka imala posla. Ova
ruka kano da se opaža navlastito u 9 redku na samom prolomu,
gdje su U i & pobrkani i izpravljani, pa dometnut lat. I, koj se
još pri kraju 12 redka i umah na početku 13 redka prikazuje.
Jednako nam i 13 redak predstavlja same skoro ruševine , koje,
1 Miklošić: Vergl. Gram. der slav. Sprachen IV, 658.
2 Kukuljević: Cod. dipl. I, 136—7.
š Ibid. p. 175.
€ Kralj Svinimir u listini od 16 travnja 1078. Ibid. p. 164.
5 Cod. dipl. 1, 135.
2 a —
144 . FR. RAČKI,
kada bi izvorne bile , značile bi, da je
malaksala, t& k svomu koncu brzala veži
jih tako, da se jedva razaznati mogu.
Predpostavivši ovu slutnju , koja bi se
samoj ploči utvrditi, čitam sliedeću stavku
AAEBIVITIZ PoZGEkK VEA?:
EE+IIP QZ BIVITIŠP VE
RMNEME ČET+R+PUERO VA
LAUN3 VE Do NI MIX Bh
nju skoro nikakovih potežkoća. U rieči
iztrto; ali se izpuniti može. Ime opata či
spojenica imade se ovdje, kano i malo v
riešiti sa B3, a ne BA; pisme pred tin
kod ovoga u nadpisu svagdje osnov širji
se opaža protivno; dočim se pisme HH sa
zakrenutom crtom opaža dosta jasno. Os
ne znači ništa, dočim osobno ime Dobrevii
i gura; pak imade ovoga imena i kod di
ga pače ni tražiti u inostranstvu, jer ga ;
bilo. Petar Črni za kralja Svinimira piše 1
parauimus terram aliam a Dobrouito et
se .nješto više čita ,Dabrouito setnico“,
uito“. Uz toliku jasnoću ima se samo ne
koj je pisme S izmedju & i I izostavic
na kraju 9 redka Ba izpalo, pak čita ,ze
aorist glagola zugaru, aedificare, t& je on
sma pravilno napisan. Isto tako krivo je
redka za fP; jer je ono razgovjetno IP s ci
pokazuje, da je rieč skraćena. Nu ovdje
onaj znak skraćenice suvišan , kano što
HV u rieči FhHVHD, koja je podpunc
niti sa AIVITIJESVIDP prema st. s
nost zaslužuje, da se rieč ,knez“ piše s
najstarijih spomenicih slovenskih : u supr&
evangjelju i klozovu glagolit.;* na dalje
1 Miklošić: Die Bildung der slav. Persone:
2 Qod. dipl. 1, 171, 172.
5 Miklošić: Lex. palaeoslov. ad h. v.
* Ibid. ad v. uuaza.
STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 145
medju # i b dodaje &; napokon da toli u ovoj rieči i to u slovci
prvoj , odnosno drugoj , koli u gen. part. glag. HWTb+66HITI8
u početku 12 redka, zamienjeno dh (odnosno aw) s mutnom glasi-
com , koje se znamen u ovih primjerih odlučnije potvrdjuje.
Ako je naša više navedena slutnja opravdana, onda bismo pred-
posljednju rieč 12 redka čitali GP, tč bi se ona s drugom riečju
u 11 redku sasma podudarala , a razlika bila bi samo u pismu;
glag. P8 bilo bi na ime izpravljeno s lat. NI. U takovu slučaju
imala bi se i prediduća rieč čitati [IG; gdje bi tada glag. [IT]
prebacilo se u lat. T a glag. & osakaćeno uo.
Ovu posljednju stavku prevodim latinski ovako: Ego abbas Do-
brevitus aedificavi ecclesiam hanc (et) cum novem fratribus meis in
diebus (tempore), dum comes Cosmas dominaretur universae regioni
(huic). Zt erat*his diebus Nicolaus . . .“
Ostatak posljednjega redka tako je izkvaren i pojedina su mu
pismena tako osakaćena, da se težko dadu i nagadjanjem u smi-
sao sastaviti. Najjasnije iztiču se u sredini pismena 3, na koje kano
da se s prvom češću prislanja [DT], onda &# i DP, za tiem FhRVIDP.
Predjašnja 4 pismena, nad kojimi je u sredini kratica, mogu se
izpuniti i pročitati: QVIJMMD: isto tako sliedećih pet pismena:
JEHVIDP, prem tada, osobito na drugoj rieči, ona je kratica su-
višna. U sliedećih šest pismena ni je sa strane graphike nikakove
skoro težkoće , jer se dobro razabiru #.3J4.N. Drugo pisme
jest svojim oblikom jednako onomu, koje smo pri kraju predjaš-
njega redka glede znamena izjednačili s & i koje nam se u ovom
istom 13 redku prikazuje izpod Q& 12 redka. Pisme izmedju st
i N, kako se sada oku prikazuje, moglo bi biti 3, t& bi se ova
tri pismena mogla sastaviti u rieč Sb3P, dodavši joj na kraju E,
koj se u našem nadpisu ne opaža. Komu bi se htjelo nagadjati,
mog6 bi onaj jasni 3 pred 6b-om uzeti za brojku, koju je klesar
zaboravio označiti znakom; pak uzev da ono pred njom osakaćeno
pisme stoji mjesto B , čitati ove poslednje rieči nadpisa: VE
.9. AIPH tj. VET dens. Ali poslije prvih pet pismena, ako se
izuzme O, sliede u tom redku takova, da ili je gdje koje izsječeno,
ili naopako okrenjeno (€) a običnoj glagolici nepoznato, da se, bar
za sada, ne usudjujem razriešiti i nadopuniti ovoga redka ni na-
gadjanjem. Crnčić imenu Mikula nadovezuje rieč: ,,z otočeca“, ali
sam ne ima pouzdanja u to čitanje.
Medju tiem ja sam zadovoljan i s ovim rezultatom svojim , do
kojega se velikim trudom dokopah ; a sud ob uspjehu očekujeia od
STAR. VII. 10
FR. RAČKI,
ovenskoj epigrafici i paleografi
ni potaknem na iznovično pi
1 u ruke njihove vjeran snimak
Ipis prikazuje (vidi tab. V).
1
u točnom priepisu kako ga
:a drugim i nadopuniv ona, k
su iztrta. Nadopunjujem pak«
& ploči sačuvana; a u ( ) pism
iva. Pri tom upotrebljujem p
e i uglaste, prema tomu kako
li manje obla ili uglasta.
WGBVBTINMSPRNAIBO[ FB] EGER +JVA MH MEP)H VB) HG]
VAJUGEĐPJE Ra +(B)ZENMIH Ib) VB (TIH B)FHJA4) VAVA
UAVA & + BGUJIOMVIR[ 194 d6#PBB I BE: (P) 4 (I) TarkBRa3
VARSGOBOBSRTU+ASGH VBA +[R] PH AA MIRRAATSVI
EMO HE S Pa PJE HR] hPa K AH] HE REBVSIIEPaR
HHAKEVBAR ZV KBE I [B])2VOI vEB[+H] ri unBR HIV
ama sogapzrgpan irmmonzama_nAmnsamLra
STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 147
Na dalje b) predajem ovdje taj nadpis s mojimi nadopunjci u
točnoj transkripciji latinicom i starom cirilicom , razredivši ga u
stavke, da mu se sadržina i red: misli laglje razumjeti može. Je-
dino što pisme E pišem u jednoj i drugoj transkripciji čistom gla-
sicom a. Na dalje ne uzimam u transkripciji obzir na prva tri znaka,
o kojih ću kašnje progovoriti. ....... Va ime otca i sna i stago
duha. Azs opat Drežiha pisahe se o ledinč, juže da Zavsnimira
krals hrevatesky vs dni svoee ve svetuju Luciju isešede. Mi župane
Desila Krsbavč, župane vs Lucč Prbsnebga. Se posla Vitosl(č)ava
v' otocč: da iže to poreče, kleni i boge # blažena bogorodica i £ evan-
gelisti i svetaja Lucija, amens. Da iže sdč živets, moli za ne boga.
Azs opata Dobrevita zsdahs crčksvs siju (i) svoeju bratiju su de-
vetju vs dni ksneza Kossmsta , obladajušćago vesu kerainu. I bčše
v& ti dni Mikula.
2... BE uue ora | H CRA H CTAFO KOVXA. AZRE ONATE APREHXA HHCAXE
CE O ACAHNZ, I0X6 NA ZERENHMNOE KPAAE XPBEATECKE(H) BR AHH CEOEE
ER CRETOVIO NOVIJEIO uCEMEXE. Mu KOoynanh AECHIA KDREAKE, KOVNINI
KR NOVUR NpERHGEFA. CE NOCNA BHTOCA(KJAKA K' OTONK: JA HKE TO NO-
PEYE, KALMH H EOFT H ERAKENA GOFOPOANIJA M .F. EEAFTENNCTH M CEETAZ
NOVIH, AMENE. MA HE CAK SHE€TE, MON ZI NE KBOFA.
AZE ONATE AOBPEEHTE ZBAAXE UPEKBER CHIO (H) CEOGIO EPATHIO CL AE-
K€THIO ER ANH KRNEZA KOCEMETA OEAAAAIOIJIKTO BECOV KEPAHNOV. H EZUE
EE TI ANI MIKOVNA Lii.
Napokon c) latinski prievod, koj glasi ovako:
o In nomine patris et filii et sancti spiritus. Ego abbas Držiha
scripsi hoc de agro (terra inculta), quem dedit Zevenimir (Suinimi-
rus) rez Croatorum, dum in diebus suis in. sanctam Luciam agcen- |
disset (egivisset). Nos Desilo, iupanus Corbaviae, Pribinega iupanus
Lucae. Hic misit Vitoslavum in insulam (8c. Veglae): ut qui huic
(sc. donationi) contradiverit , maledicat illum deus et beata dei ge-
nitriz et quatuor evangelistac et sancta Lucia, amen. Ut -qui hic
vivit, oret pro illis deum.
Ego obbas Dobrevitus aedificavi ecclesiam istam cum meis novem
fratribus (i. e. monachis) in diebus comitis Cosmae, dum (13) domi-
naretur universae regioni (huic). Et erat his diebus Nicolaus ....
Ja dakle sav taj nadpis dielim po sadržini u dvie glavne česti,
kojih bi svaka skoro mogla zauzeti posebnu ploču U prvoj česti
zabilježio je opat Držiha zadušbinu hrvatskoga kralja Svinimira
podieljenu crkvi sv. Lucije; u drugoj pako opat Dobrovit pripomi-
nje, da je on ,onu“ crkvu sv. Lucije sagradio.
*
148 | FR. RAČKI,
U prvoj česti poslije pripomenka o toj zadušbini umah se na-
vode imena dviju hrvatskih župana. Ne može se o tom sumnjati,
da se oni ovdje navode za svjedoke onoj darovnici, ako i niesu u
tom svojstvu označeni riečju ,svjedoci“. U listinah hrvatskih XI
vieka sliede redovito imena svjedoka poslie pripomenke o sa-
moj zadušbini, kupnji itd. Izmedju obiju se česti sveza uzpostavlja
obično ovom formulom: ,actum est hoc coram testibus..... «ili
»Coram .. .“ ili još kraće: ,isti sunt testes“, ili samo: ,testibus“,
pače i ,,coram“ uz ime svjedoka. Ali svagdje se točno bilježe imena
svjedoka za veću sigurnost vlastničtva, kano što nam listina! Petra
Črnoga, pisana u vrieme kralja Svinimira, daje jasno svjedočanstvo.
Na kraljevskih darovnicah obično su za svjedoke upisani dostojan-
stvenici državni ili dvorski, koji su bili u pratnji kraljevskoj, kada
je vladalac darovnicu ili izpravu izdao. Župani Desilo i Pribinega
imali su biti prisutni uz kralja Svinimira , kada je on ,,sašao“ na
otok Krk i ovdje poklonio onu ,ledinu““; pak su kano svjedoci upi-
sani. Ovdje mi se umah namiće pitanje: ni jeli kralj Svinimir iz-
dao posebnu izpravu za crkvu sv. Lucije? i u kakovu odnošaju |
stojao bi taj nadpis opata Držihe naprama toj darovnici? Ja scie-
nim, da je kralj Svinimir doista izdao posebnu darovnicu, koja je,
kano sve ostale njegove , imala biti pisana latinskim jezikom; pa
da se na nju odnosi dnaj u naš kamen uklesani kratki izvod , u
kojem je jedino predmet zadušbine naznačen s imeni svjedoka. Za
ovo mnienje daje mi dosta primjera znamenit rukopis ,,Policho-
rion“? u zadarskom arkivu, u kojem je.posjed belgradskoga samo-
stana sv. Ivana popisan, i gdje se uz njekoliko cielih listina nalazi
množtvo izvoda, koji su očevidno na izpravah osnovani. U izvodu
de territorio in Seruiza“š veli se, da ova zemlja ,,partim data est
eidem monasterio a rege Chresymiro , ut praedictum est“; a ova
tvrdnja naslanja se na darovnicu toga kralja, koja se sačuvala.*
Ovi izvodi podudaraju se sadržinom, kratkoćom i smjerom s ovim
prvim djelom nadpisa na kamenu sv. Lucije; t& bi on u tom ob-
ziru sasma pristajao u sličan sbornik samostana sv. Lucije, kano
što se i obratno pomišljati može.
Jurve spomenuh, što se u ovoj prvoj česti našega nadpisa veli
1 Kukuljević: Cod. dipl. 1, 170 seq.
2 Ibid. I, 156 seq. Vidi moj opis u ,Radu“ knj. XXVI, 160.
2 Ibid. p. 159.
4 Ibid. p. 118. 119.
STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIB NA KRKU. 149
O županu Pribinegi. On ne samo bješe svjedokom , nego i izasla
poslanika , koj je sv. Luciji utvrdio onu zadušbinu podieljenu joj
kraljem Zevenimirom. Ja bih ovomu poslanstvu povod tako tuma-
čio, da se na Krku našao, koj je sv. Luciji onu ,,ledinu“ ,,poricao“';
pak da je uslied toga izaslan onamo ,legatus“, ,,qui . . . fretus auc-
toritate . . . terram (s. Luciae) ab illis defendens redderet , ac do-
nacionem publice coram vicinis in loco supradicto . . . confirmaret““.!
U drugoj česti kamene ploče daje opat Dobrovit na znanje, da
je on sa svojom braćom t. j. s redovnici sv. Lucije, kojih je tada
bilo devet u samostanu, sazidao onu erkvu.
Na tom se indi spomeniku spominju dva opata: Držiha i Dobro-:
vit, koji su upravljali sa samostanom sv. Lucije; jer ničim niesmo
ovlašteni misliti, da je jedan od njih bio opatom kojega drugoga,
samostana; pače nadpis nas upućuje jedino na crkvu i samostan
sv. Lucije ; jer Držiha bilježi o zemlji, koja je njoj darovana, a
Dobrovit o crkvi, koju je on sagradio. Samo se kaže, da Držiha i
Dobrovit niesu bili opati u isto vrieme u jednom te istom samo-
stanu; a sadržina obiju česti poučava nas, da je Držiha pred Do-
brovitom bio opatom. |
Ova primjetba , utvrdjena u samom spomeniku , može nam slu-
žiti za prielaz a i za putokaz u označivanju dobe našega nadpisa.
Ako nam kasniji glagolski nadpisi na kamenu mogu služiti za
izgled: onda bismo zaključili, da je na onom umah u početku pro-
storu, gdje je mjesta za tri ili četiri pismena, stajala uklesana go-
dina. Na svjetlopisu opažaju se sbilja jasni tragovi pismenom iznad
prvih četiriju pismena drugoga redka. Ona pismena, kako već gore
opazismo, niesu mogla činiti sastavni diel formule: 92H. 893 itd.
Ali tragovi tih pismena na ploči sada su tako nejasni i nestalni,
da mi se nesigurno čini već sada upuštati se na ovom temelju u
kombinacije. Radje ću dakle tražiti drugdje dokaze za dobu našega
spomenika, na ime u njegovoj sadržini,:u pismu i obliku; pak po-
loživši si tiem čvršći osnov mogu se osmjeliti na ono nagadjanje iz
preostalih podrtina pismenih u početku ploče.
Prvi diel spomenika upućuje nas svojom sadržinom, da je on po-
stao ne za vladavine kralja Zevenimira, nego svakako poslije smrti
njegove; jer se ondje veli, da je taj kralj darovao ,,ledinu sašad“
pu dni svoje“; a tako ne bi se pisalo bilo, da je ,,Zevenimir“
tada još živio. Prvi indi diel našega nadpisa ni je mogao biti ukle-
5 Tako u listini Radovana ibid. p. 136.
150 FR. RAČKI,
san izmedju god. 1076 i 1088 t. j. za vladavine rečenoga hrvat-
skoga kralja! nego kasnje. A u to pozdnije .doba upravljao je jošte
opat Držiha samostanom i crkvom sv. Lucije. Ako tako, pa ako
se ne varamo u tom, a mislim da je tako, da je Dobrovit bio on-
dje opatom iza Držihe: onda taj drugi diel nadpisa, prema tomu
sav nadpis, jer je nadpis uklesan u jedno vrieme, pada u još kaš- ,
nje doba.
Kada bi od druguda znali za dobu, u kojoj točno je opat Do-
brovit upravljao samostanom sv. Lucije: onda bismo laglje odsjekli
i dobu našemu spomeniku. Ali poviest ovoga samostana u obće nam
je za sada slabo poznata, dočim se znade samo to,* da se opatiji
trag nalazi već u XII vieku i da je ona još u XV vieku postojala.
Imade u onom drugom dielu još jedna oznaka vremena, na ime ta:
da je u ono vrieme, kada je Dobrovit sagradio crkvu sv. Lucije,
bio ,,Kosme“ knezom sve krajine. Imade u naših spomenicih XI i
XII vieka traga dostojanstvenikom ovoga imena. Posljednjih godina
kralja Petra Kriesimira, na ime 1070 god. bio je ,,Cosma iupanus
Luce“.? Ivan, opat sv. Krševana u Zadru, dao je god. 1166 po za-
darskom bilježniku Ivanu sastaviti pismo spomenicu (cartula recor-
dationis), kojom se svjedoči, da je ,,Cosmas, iupanus de Luca“,
tada brat i redovnik u samostanu sv. Krševana, na samrtnoj po-
stelji pred nadbiskupom i drugimi svjedoci ostavio rečenom samo-
stanu zemlju u Kamenjanih. O tom činu potvrdjuje pomenuti bi-
lježnik ovo: ,,Et ego Johannes, iadrensis notarius, ibidem interfui,
quondo Cosmas iupanus monachus moriendo prenominatam terram
apud Camenani donauit, iubente ipso Cosma iupano seripsi et ro-
boraui“.* Odavle se vidi, da je župan Kosma kašnje odrekao se
svieta i postao redovnikom u benediktinskom samostanu sv. Krše-
vana u Zadru. Jeda li su ovaj Kosma i Kosma, koj je županom u
Luci god. 1070 bio, jedna te ista osoba ili su si bili samo ime-
njaci, to se izravnimi svedočanstvi ne može do duše dokazati; ali
ono prvo ni je pod ni pošto vjerovatno. Jer izmedju god. 1166 i
god. 1070 prošlo je bilo skoro cielo stoljeće. Pa uzmimo, da je
ona ,,cartula recordationis“ napisana bila mnogo poslije smrti onoga
Kosme, t& da je ovaj još prije 30—40 godina, dakle ok6 1126—36
1 Vidi Rad XXX, 98.
5 Književnik II, 10—14.
2 Qod. dipl. 1, 187—8.
4 Did. p. 211.
STABO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 151
god. umro: to do god. 1070 preostaje još prieko 50 godina. Osim
toga Kosma, o kom govori ,,cartula recordationis“ bijaše županom
u Luci, kada je unišao u samostan , dočim izmedju župana ovoga
imena pod Petrom Kriesimirom i župana Kosme , kašnjega Bene-
diktinca, bijaše pod kraljem Svinimirom Pribinega županom u Luci.
Ja dakle držim, da su ona dva Kosme dvie različite osobe; pa mi:
slim, da gu se ova tri župana ovako zaredila u županskoj časti u
Luci: god. 1070 Kosma, za Svinimira (izmedju 1076 i 1088) Pri-
binega, a za ovim Kosma , koj se negdje početkom XII vieka po-
vukao u samostan sv. Krševana. Imade još jedna listina iz ove
dobe, u kojoj se ,,Cosmas comes“ spominje; a to je listina,! kojom
je kralj Koloman god. 1102 iza svoje krunitbe u Belgradu potvr-
dio povlastice samostanu sv. Lucije u Zadru. Ali pošto taj ,,Cos-
mas“ dolazi ovdje podpisan medju ugarskimi župani , koji su Ko-
lomana pratili: to se ne bi usudio uztvrditi, da je taj ,,Cosmas“
jedna osoba s onom, koja je iz županstva lučkoga prešla u samo-
stan; prem su si oba bili suvremenici.
Ele na temelju nepobitnih spomenika nadjosmo jednoga Kosmu,
koj je svakako bio županom u Luci negdje početkom XII vieka ako
ne prije. Ali pitat će se: kako bi župan lučki došao u nadpis, komu
se bilježi gradjenje crkve na otoku Krku? U kakovu su doticaju
stali Krk i lučka župa? Po što se u nadpisu veli, da je crkva sv.
Lucija zidana , kada je Kosma ,obladao svu krajinu“: to ova pi-
tanja niesu za nas ne znatna.
Gdje je ležala župa lučka? Po izpravi?* god. 1185, koja nam
svjedoči, kako su pojedinim biskupijam spljetske metropolije granice
odmjerene bile u saboru spljetskom , ninski je biskup .imao ,,No-
nam , totam Lucam et medietatem Licae'“. Da položaj Luke bude
još jasniji, valja navesti, da je druga polovica Like, za tiem Gad-
sko i Senj odmjereno senjskoj biskupiji; na dalje Krbava i Bužani
krbavskoj biskupiji. Po tom župa Luka bijaše u ninskoj biskupiji,
i to uz ninsku. ličku, krbavsku, bužku i gadsku župu. Od ovih župa
dadu se za XI stoljeće utvrditi ninska, lička, krbavska i bužka.
Odavle se vidi, da župa lučka bijaše ograničena s jedne strane nin-
skom, s druge ličkom, krbavskom i bužkom ; pa da je s toga imala
zauzimati obje obronke Velebita prostirući se na zapadu duž more.
i Luc. de regn. Dalm. et Croat. lib. III, c. 3. Farlati. Ilyr. sacr. IV, 4
5 Farlati III, 213—214.
FR. RAČKI,
ninske na jugu i bužke na sjeveru
Luka bila sa iztoka najbliža hrvatska zupa vwnu nimu,
što je ovdje u primorju crkvena vlast s otoka prelazila i
>, tako se s državnom moglo i obratno dogoditi. Znamo,
tar Kriesimir biskupiji rabskoj priznao od ostalih i župe
žku i boćačku." Znamo i to, da je prije uzpostave senjske
u XII vieku (1169) krčka biskupija imala u svojoj vla-
primorja.*
Luka bijahu indi dva najbliža područja hrvatske države ;
je knez Kosma našega nadpisa bio zbilja lučkim županom,
mo razumjeti, kako je Dobrovit, opat na otoku, mogao ime
uvrstiti u svoj nadpis. Sada ćemo takodjer jasnije razu-
a što se u izvodu Zsvenimirove darovnice navode župani
trbavski za svjedoke t. j. dvie starješine oviju Krku po-
1 oblasti.
vo navodi me na to, da ja u osobi kneza Kosemsta, koj
»omeniku našem spominje, nazirem zbilja župana Kosmu
listine, koj je kašnje stupio u zadarski benediktinski sa-
3v. Krševana. Niti nam smije to smetati, što se u nadpisu
je ,Kosme“ obladao ,vesu krajinu“, a po listini bijaše
iupanus de Luca“; jer je ono prvo ime obćenitijega i ne-
ena znamenovanja*i jer ni je ne moguće, da je ,,Cosmas“
ke imao u svojoj upravi još drugu župu bližnju i otok Krk,
bilo bi sadržano u onom obćenitom izrazu ,keraina“. Ovu
otvrdjuje prvi diel nadpisa tiem, što se ovdje izriekom tvrdi,
ribinega ,župan v' Lucč“ izaslao na otok poslanika, koj je
ju štitio u zadušbini ,,Zevenimirovoj“. A to izaslanstvo
avlja njeki pravni naslov, koj je županu bliže župe lučke
:ina bašćansku okolinu. Ne mogu ovdje ni te okolnosti
i, što se u bilježki benediktinskoga opata sv. Lucije spo-
1ez Kosma; a ,,Cosmas iupanus de Luca“ zadarske listine
e pod svoje starije dane članom reda sv. Benedikta. Ni je
Rad XXV, 41—43. Ovdje se položaj lučke župe krivo shvaća,
potvrdjuje se opisom ninske biskupije u XVI vieku po M. Ant.
a (Farlati IV, 225), gdje se Luka dieli u gornju i dolnju.
njegovu povelju od 8 srpnja 1071. Cod. dipl. I, 148.
m. archid. Hist. salon. e. XV.
enuti M. A. Rajmundo piše (loc. cit.):
iperior_nuncupata , .“ t.j. pu kojoj kre
re...“ Ovdje nam dolazi ista rieč sv. lucijskoga nadpisa.
STAR O-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIŠ NA KREU. 153
li ,,Cosmas“ već kano župan bio osobito naklon onomu redu i nje-
gov dobrotvor?
Predstavimo si uza to red dogodjaja, na koje nas sjeća nad pis
sv. Lucije. Prvi diel žasiže svojom sadržinom u doba kralja ZEve-
nimira, a bijaše sastavljen ne dugo poslije smrti njegove, kada je
jedan od svjedoka mogao njegovu zadušbinu uzeti u zaštitu. Malo
kašnje prenese hrvatski narod svoju krunu na Arpadovce (1102).
Ovaj čin, znamenit po hrvatski narod u svojih posljedicah , ni je
znatno uplivao u nutrnje. odnošaje hrvatske kraljevine; pa ni je ni
odnošaja otoka Krka naprama njoj promienio. Na rabskoj listini!
kralja Kolomana od 1111 god. podpisan. je i krčki biskup Dominik
uz ostale dalmatinsko-hrvatske biskupe. Ali god. 1118 osvoji mle-
tački dužd Ordelaf Falieri otok Rab,?* pa i Krk.* Prem je iza toga
nastavila se borba za ove otoke, kano i primorske gradove dalma-
tinske izmedju mletačke i hrvatsko-ugarske vlasti; ali ona godina
čini upravo njeko raždoblje izmedju staroga i novoga reda. Tko
prema tomu mirno i zrelo pročita naš nadpis i razmotri niz mislij
obijuh mu česti: taj će osjetiti, da ne ima na njem ni traga onomu
prevratu u odnošajih Krka, koj je godinom 1118 nastao. Ovi do-
godjaji niesu se ni dotakli našega spomenika; ne ima u njem ni
sjenke o mletačkoj vlasti ili da bi onaj hrvatski odnošaj na Krku
ičiem prekinut bio. Navode se župani Desilo i Pribinega, a bez ika-
kova prekinuća i knez Kosma. U imenih opata Držihe i Dobrovita
nalazimo nosioce one stare hrvatske predaje samostanske, koju su
opati Dobra, Dobronja i Dobrinja za cvatnje hrvatske države pred-.
stavljali; te nam se već imena njihova odzivaju kao jeka iz one
starije dobe.
Sve ovo u jednu kitu sakupiv uvjeren sam duboko , da je onaj
knez Kosma , za kojega je opat Dobrovit sagradio crkvu sv. Lu-
cije, vladao onom ,,krajinom“ prije 1118 godine pa da je on jedna
osoba s onim županom Luke.
Nastaje pitanje: je da li se taj izvod iz same sadržine ,nadpisa
može poduprti drugimi takodjer dokazi, imenito pismom, ta inimi
osebinami, iz kojih se onolika starina naslućuje ?
Poznato je, da je Šafarik* sve do g. 1858 odkrivene glagolske
1 Luc. op. cit. lib. III, e. 4.
3 Ibid.
š Parlati V, 639.
* Pam. hlah. pisemn. p. 55—55. Ueber den Ursprung und die Hei-
math des Glagolitismus. S. 5. 8. 13. 14.
FR. RAČKI,
ke po njihovu pismu, zavičaju i starin
a ime bugarski i hrvatski. U bugar
ke pisane glagolicom oblom, jer imac
samo osobine staroga bugarsko -slo
ud pisani bud nadjeni u zemljah nj
»čim je sve ine spomenike pisane ug
rvatski rod, jer neimade u njih oni
zlasa u hrvatskom jeziku, i jer su on
skoj. Obla glagolica razvi mu se pi
IX i X vieka, a uglasta pod uplivom
postale iz prapisma, kojega se prin
mcih. U Hrvatskoj ustade u IX ili X
glagolice, koj je pismo pojednostruč:
izpustiv sasma nasale a pridržav iz
* Bugarskoj stade iza propasti druge
imo (cirilica) potiskavati glagolicu ,
e do uskrsnuća treće carevine (118(
bugarski glagolski spomenici stariji
* hrvatski glagolski spomenici samo
čim svi ostali spadaju tek u drugu dc
šima s XIII viekom. Šafarik je pozni
t.j. uglaste glagolice, koji ,,po pri
1 spadaju u prvo razdobje (do 1200
poimence tri od njih u najstarije d
:: odlomak ljubljanskoga homiliara ,
oga) časoslova i odlomak zagr. mis
tolike starine jest Šafariku , što s
o eB uz T, dočim se u mladjih piše
u redka, dok ga kašnje (od druge p:
taje, te ustupa mjesto znaku T. Očev
srodan jeru oble glagolice (&), pa |:
jen. U glagolskih rukopisih hrvatski
lemičkoj knjižnici, a zasižu u starij
1 legenda sv. Tekle i sv. Ivana i Pro
amo na kraju rieči i pri kraju stu
ši po pravopisu i paleografskih znak
Šiky str. 65.
vice jih izda V. Jagić: Primčri starohru
mm. o | nan sn, I
—_- ——==——-- ——————————————— — - m m
a
STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 155
Deset godina poslije ove Šafarikove deobe glagolskih spomenika
izdan je na svjetlo spomenik , kojim se je ova Šafarikova nauka
dosta znatno promienila. Naš naime akademik V. Jagić objelodani!
Mihanovićev (sada akademički) odlomak apostolara glagolskoga,
koj je rukopis očevidno hrvatskoga roda,?* jer ne ima nosnih glasova
a samo jedan poluglas; jezik mu pako obično narječje starobugar-
sko, dotjerano prema fonetičkim osobinam narječja hrvatskoga; pak
je ipak oblom glagolicom pisan. Odavle sliedi, da se ne može
ustanoviti za obćenito pravilo, da svi spomenici oble glagolice jesu
bugarskoga roda; jer evo nam jednoga, koj je hrvatskoga roda.
Glede dobe postavlja Jagić onaj odlomak ,negdje u prvu polovicu
XII vieka“; tč ga ,već radi pisma i teksta“ drži starijim od naj-
starijega do sada spomenika hrvatske glagolštine; dakle starijim
od onih triju, odnosno sedam, rukopisa uglaste glagolice.
Mihanovićevu odlomku pridružuje se naš nadpis u crkvi sv. Lu-
cije, koj zaslužuje pred njim priednost, što mu je domovinsko obi-
lježje još oštrije označeno i nesumnjiv užji zavičaj. Mihanovićevu
na ime odlomku ne može se domovina točno ustanoviti, ti&m manje
što on po svojem tekstu, koj je udešen po obredu grčko -iztočne
crkve, može pripadati južnijemu ili iztočnijemu predjelu hrvatskoga
i srbskoga zemljišta, gdje su se iztočna i zapadna crkva sticale.
Naprotiv nadpis sv. Lucije spada po svojoj sadržini i po mjestu,
gdje je postavljen, neprieporno medju čiste hrvatske glagolske spo-
menike.
Pismo. ovih dviju hrvatskih spomenika oble glagolice veoma si
slično, kano što se svaki uvjeriti može, ako pojedina pismena sv.
lucijskoga nadpisa prispodobi s točnim snimkom Mihanovićeva od-
lomka, koj je dodan II. knjizi ,Rada“, i s azbukom na kraju pri-
loženom. Oba pisma po svojem glavnom značaju i po obliku onih
pismena , koja se obično razlikuju u obih glagolicah , kano što su
=, = Uk, 99 = M, HB =1, pripadaju neprieporno
obloj glagolici. Ali ako se pismo na jednom i drugom spomeniku
našem prispodobi s pismom na spomenicih, po Šafariku, bugarskoga
roda; pa ako se na dalje pisma na onih naših spomenicih i na ovih
bugarskih prispodobe s najstarijimi spomenici uglaste glagolice:
tada ni je težko primjetiti, da pismo sv. lucijskoga nadpisa i Mi-
! Rad II, 1—35.
2 Ovamo ga ubraja i Miklošić: Altslovenische Formenlehre. Wien
1875. S. IXVII.
FR. RAČKI,
dlomka približuje se svojimi u
drugomu razredu hrvatske gla;
ena rečenih dviju spomenika r
3, &, 6, 3, VU. Prema tor
sredini izmedju pisma na čist
lagolskih hrvatskih drugoga ra
>laz iz oble u uglastu glagolic
avni s pismom tako zvanih bug:
je ono najsličnije obloj glago
1 pismu u Klocovu rukopisu i
3mu Asemanova ili vatikanskog
'eroevangjela i zografskoga evr
edju pisma u dvih rečenih sp
a njeke razlike. Pisme m dol
obliku oble (U) i uglaste (m
:vu odlomku dolazi prvo samo
ugo piše se redovito. U nadj
zamjenito; tako dolazi 99 u r
A u riečih amne (r. 8), moli
li, da iz početka dolazi 99, ke
nku piše se pisme # dvojako: k
sv. lućijskom nadpisu piše se i
dolazi kano I t. j. kano jedn:
u. Na dalje u Mih. odlomku pi
glag. 9, dočim u sv. lucijsko:
pismena t. j. kano 9 i kano
u bug. abecenaru (ot), samo i
dvie črknje više t. j. mjesto
h pismena opaža se razlika. O
Li jer, u kojih se sv. lucijski
ie bugarske glag. spomenike ,
wijim rukopisom uglaste glag
u U, sb: u Mih. odlomku ko
puštaju do osnovne crte, a ko
alko nadiže nad oba pobočna
v. luc. nadpisu na bug. 8; d
ike kod Sreznevskoga: ApeBnie
Tep6. 1865. Pismo Aseem, ew
STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 157
glavna čest toga pismena posvema jednaka ovomu poluglasu u hrv.
rukopisih oble glagolice najstarije dobe.
Po obliku indi i cielom karakteru pisma ova oba spomenika oble
- glagolice hrvatskoga roda veoma su si srodna; t& se za to, obzi-
rom na graphiku , ne smiedu u dobi daleko - razstaviti. Po obliku
pako onih pismena, u kojih se ova dva spomenika razlikuju , pri-
slanja se sv. lucijski nadpis više od Mih. odlomka na tako zvane:
bugarske glagolske spomenike. A šta se odavle imade izvoditi po
priznanih paleografskih pravilih? Ako se uglasta glagolica, kano
što se obćenito priznaje , razvila iz oble: to će i onaj spomenik
biti stariji, koj je u tom pogledu sličniji starijim spomenikom ne-
prieporno oble glagolice. Prema tomu bit će i sv. lucijski nadpis
stariji, ako i ne mnogo, a ni pošto mladji, od Mih. odlomka. Ako
je na dalje oblik poluglasa jer tolike znamenitosti za ustanovljenje
starine hrv. spomenika, kano što se u uglastoj glagolici zbilja po-
tvrdjuje: onda ide sv. lucijskomu nadpisu, u kojem je #8 prema ql-u
Mih. odlomka sličniji H bug. glagolice , i s te strane _priednost u
dobi. Ali po onom obćem pravilu oba ova spomenika svakako su
starija od najstarijih rukopisa hrvatske uglaste glagolice, dakle sva-
kako starija od konca XII vieka.
Ovoliku starinu potvrdjuje i pravopis. Kod sv. lucijskoga . nad-
pisa trieba imati pred očima, da nam to ni je priepis kakova sta-
rijega teksta iz koje crkvene knjige; u takovu slučaju može i mla-
dji spomenik sačuvati starijih osebina. Spomenik sv. Lucije sadr-
žaje nadpis, u kojega sastavljanju i pisanju bio je pisac slobodnih
ruku. Pa ipak imade u njem veoma starih osebina pravopisnih.
Ovamo pribrajam onoliku porabu poluglasa. Poluglas & tuj se upo- |
trebljuje ne samo na kraju rieči (bh), HPL+HIIR, PRQ:-+b8,
obk Ib, VE itd.), nego i u sredini na kraju slovaka: BE&DUBk-+,
kEKV+rIIZAQ+:H, PEKŽE+LVA, ;dbž?PR, G6GKDb+kš, VE-
APšVa3. Taj se poluglas upotrebljuje pače u rieči p8PIJPuž,
gdje se on piše samo u najstarijih rukopisih. Piše se pače i ondje,
gdje se inače ne bi ni izčekivao; tako: GHRL- u rieči Zvrenimir,
S&Kb- u rieči kraimna, 59RAM&- u rieči Kosemata, Koseme. Ovaj
posljednji prizor opaža se takodjer u Mih. odlomku,' gdje se dva
suglasa zasebice skoro svagdje s & razstavljaju, t& se i predlog
pri, pro i čestica prč obično pišu peri, pero, perč itd. za tiem
oberaze, selava, izekušen itd. S druge strane dočim se poluglas &
1 Rad II, 31—32.
160 FR. RAČKI,
.se vidi, da je u XI i XII stoljeću crkvena književnost, koja je u
Hrvatsku prešla iz bližnje panonske Slovenije, imala u našoj do-
movini odlučan upliv i na necrkvenu književnost i pismenost. DA .
kako da se i u jeziku našega spomenika opažaju hrvatske osebine,
imenito glasovne, te se piše RRIII (r. 4) mj. RV9339€, RIKHSPA
mj. B€BRSPA, D263 mj. &€353, VPS mj. VPEZ, A2VIVM+A
mj.. RVEOWH+A, 28P mj. 285246, 2VIIP mj. RVI3L€,
VRHLŽB PEb+35?PB nj. VZLŽIJ€ #bl+5P9€ itd. Osim toga ono
BE mjesto “h i 9 bit će, kako opazismo, razriečna osebina krčka,
kojoj ne ima više traga u glagolskih spomenicih krčkih kasnije
dobe. .
Po dosadanjem razlaganju svakom se nudi dobit, koju će nauka
iz razriešena ovako sv. lucijskoga spomenika crpsti. Ja ću samo
na nekoje tačke ovdje pozornost svratiti.
Svi do sada poznati spomenici hrvatske zemlje a ne crkvenoga
sadržaja, koji dopiru u dobu njezine podpune državne samostal-
nosti ili joj se neposredno prislanjaju, pisani su latinskim jezikom
i pismom. Jedina nam je radostna iznimka naš sv. lucijski nadpis,
koj po dobi i vrsti može se staviti o bok svojim latinskim drugo-
vom , nadpisom: na grobnoj ploči. spljetskoga nadbiskupa Lovre
(1099) i na grobu koludrice Većenege (1111).! S toga ima se on
postaviti na čelo hrvatske narodne pismenosti i književnosti. On
je pače najstariji spomenik te vrsti medju svimi ne samo hrvat-
skimi nego i srbskimi, koji počimaju tek koncem XII vieka.
Ne samo dobom nego i cjelokupnim značajem svojim zauzima sv.
lucijski spomenik prvo mjesto u hrvatskoj pismenosti. On zahvaća
dva razdoblja u hrvatskoj glagolštini , dočim stavlja nam svojim
pismom pred oči prielaz iz oble k uglastoj glagolici t. j. iz starije,
zajedničke slovenske periode u noviju, hrvatsku periodu. Ovaj pre-
laz, kako se iz našega sv. lucijskoga i Mih. odlomka, razabire, stao
se u Hrvatskoj izvoditi još prije XII vieka; a ne ima sumnje, da
je na ovo preobraženje djelovala latinska graphika. Javan život
državni, kako nam tolike javne izprave svjedoče, stajao je u Hr-
vatskoj pod uplivom latinštine i romanštine, koj je, osobito svojom
prosvjetom , prelazio u crkvu i ondje, gdje se slovenština mogla
oduprti latinštini. Ova dva življa borila su se za prvenstvo, kako
nam poznato,? u XII vieku osobito u sjevero-zapadnom dielu hr-
1 Cod. dipl. I, 219. Arkiv za jugoslav. poviest V, 135.
3 Vidi moju razpravu u Radu knj. XXVII i XXVIII.
)
|
!
,
I
|
= — pe >=. e
STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 161
vatske države, a poimence na Krku.! U Hrvatskoj pisali se latin-
ski spomenici, kako nam to potvrdjuje spljetski, sada zagrebački
rukopis,“ pismom latinskim i longobardskim ; a jedno i drugo, 0s0-
bito longobardsko, postajalo je već u XI vieku uglastije, pismena
postajala su na krajih kano izsječena.* Ovomu se uplivu latinske
grafike niesu mogli oteti ni hrvatski glagolski pisari, osobito oni,
kojim je oboje pismo poznato bilo, kano što bijaše sv. lucijskomu,
sudeć po ona dva tri latinska pismena, ako su prvobitna, koja su
mu se i nehotice uvukla u nadpis. Prevrat pako taj u glagolskom
pismu dospio je u Hrvatskoj dosta naglo, dočim već najstariji hr-
vatski glagolski spomenici uglaste glagolice naliče pismom latin-
skoj frakturi XII vieka.“ Čudnovato, da se ove znatne promjene
u glagolskom, od tada specifično hrvatskom pismu, sgadjaju u doba,
koje hrvatska državna neodvisnost dospieva i kada se pripravlja
podpun prevrat u javnih i društvenih odnošajih hrvatskoga naroda!
Ali ni hrvatska poviest ne će proći mimo toga spomenika praz-
nih. ruku. Naš nadpis potvrdjuje, da se vlast kralja ,Zvenimira“
protezala i na Krk, pa u obće na kvarnerske otoke; t& da je on
dolazio onamo, kano što nam ga listine navode u Solinu, Spljetu,
izpod Mosora, u Belgradu, Kninu itđ. Odavle se vidi, da poslije
god. 1076 ne staje mletačkoj vlasti traga i u sjevero - zapadnom
kraju hrvatske države, ako se ona bila za meteža g. 1075 onamo
uvukla , kano što se uvukla bila u Zadar, Belgrad i Spljet." Na
dalje naš nadpis popunjuje imenik* župana, koji su za kralja Svi-
nimira upravljali hrvatskimi župami, dočim spominje dva župana:
Desila u Krbavi i Pribinega u Lici. U dvih listina Svinimirovih?
od g. 1078 navodi se za svjedoka: , Dessimir* corbauisticus (iupanus).
Ni je nevjerovatno, da Desimir listine i Desilo našega spomenika,
jedan i drugi župan krbavski za Svinimirove vladavine, jest jedna
! Thomae arch. hist. salon. 6. XVI.
š Vidi sprieda str. 46—52.
8 W. Wattenbach: Anleitung zur lateinischen Paleographie. S. 8. 20.
W. Arndt: Schrifttafeln. Taf. 17—20.
* Vjdi primjerak kod Šafarika: Ueber den Ursprung und die Heimath
des Glagolitismus.
Š Rad XXVIII, 154—157, 168—170.
6 Ibid. p. 171.
7 Cod. dipl. I, 162. 164.
€ U jednoj izpravi, priepisu, piše 88: ».Desmini corbauistici“ ; očevidna
pogrješka mj. ,,Desimiri“.
STAR. VIL. > ll
162 FR.
te ista osoba. Ako je tako, onda
na izpravu izdanu okć g. 1078, i
nimira na Krk u ovo doba. U lis
Stjepana II navodi se takodjer j
ali naslov mu je izpao, t& ne z
dvorjanikom ; nu po svoj prilici t
isti, koj se navodi u listini 1078
stojanstveniku knezu Kosmi progov
samo nješto dopuniti, pa bilo i na
sastavljen zbilja god. 1100, kako
tada bi se ono, što se o knezu Ki
vesu Krainu“, dalo jasnije protur
smrti Stjepana II, nastade u hrv.
dju plemenskimi starješinami za '
i čestimice utišala prievladom Pe
povrati tek god. 1102 krunitbom
onom dakle metežu mogao je luči
dati“ t. j. nametnuti se gospodar
župam. Svakako je znamenito, šte
šega nadpisa ne ima spomgna o
navodi samo ,obladatelj krajine“:
nosti hrvatske kraljevine izmedju
iz našega spomenika doznajemo
Lucije na.otoku Krku postojala ve
ljevske dinastije. Do sada bijahe
sv. Petra, na Pagu takodjer sv. I
u Zadru sv. Krševana i sv. Marij
tola i sv. Tome (ženska), u Rog
Spljetu sv. Benedikta (ženska), k:
i okolini sv. Mojsije, sv. Petra i s
(ženska). K ovim se sada pribraj:
pa se i imenik opata one dobe un
na ime Držihom i Dobrovitom , k
poznati. Na kraju ne smie se ni
pisa doznajemo, da je crkva sv. ]
vitom na koncu XI vieka. Je da
toga hrama, imalo bi se tek izpi
! Ibid. p. 182.
% Vidi obširnije u Badu XXX, 10
STARO-HRVATSKI GLAGOLSKI NADPIS NA KRKU. 163
sjeća nas na romanski slog, u kojem bijaše jamačno i sama crkva
sagradjena. |
Evo što nam sve bajni spomenik svete Lucije pripovjeda i pro-
povjeda. | .
Prema tomu , a tiem zaključujem ovo iztraživanje , nutrnji bi i
vanjski dokazi podkriepljivali ono čitanje prvih pismena, da je ploča
sv. Lucije postavljena god. 1100, t. j. dvie godine prije Koloma-
nove krunitbe; pa da je izmedju darovnice kralja Zevenimira sa-
mostanu sv. Lucije, koje se izvod u prvom dielu spomenika priob-
ćuje, i izmedju one dobe minulo vrieme od kakovih 20 godina. U
tom razdoblju upravljahu onim samostanom dva opata: Držiha i
Dobrovit, kojih je drugi posljednjih godina XI vieka sagradio s po-
moćju svojih redovnika crkvu sv. Lucije.
lja za poviest hrvatsko-slo1
god. 1573
Priobćio u sjednici filologičko-historičkoga :
PRAVI ČLAN DR. FR.
ši stariji povjestnici crpili su svoje 2
koja je u prvoj polovici mjeseca v
ela, jedino iz izvieštaja kod suvi
i; $ 1615) i iz opisa kod potonjega
33), koj je sastavljen po suvremeni
iznesen je u nas na svjetlo nov pi
čeglevića, ' koj se čuva u arkivu r
ga.
ko je one seljačke bune pozorište
u Kupe, Save i Drave, nego i su:
e, imenito slovenska Posavina, i ka
ijale ne samo hrvatska nego i oblasti
ijina: to je misaoni poviestnik bi
da obilniju gradju potraži. A pozor
> obraćena na nova vrela dviema rad
izašle na svjetlo. Ovdje mislim na
Freiherr zu Auersperg (1528—7!
Fr. Kronesa: Aktenmissige Beitriig
1 Bauernaufstandes v. J. 1573 (Bei
er Geschiehtsquellen. Jahrg. V, 1t
životopis upleo poviest o seljačk
sperg pomagao po svojem zvanju u;
rebio gradju kranjskoga zemaljsko
»stimice u izvodu priobćio. Prof. i
sta i izvoda 68 izprava, koje se č
arkivu u Gradcu, i odnose se na
. god.
"i izvodi kod Radića i Kronesa pot'
e izprave jednako razjasnjuju on
Arkiv za jugoslav. poviest. III. 119—
Herbart VIII Frh. zu Auersporg. S. 2
Paw sr———<m—— o
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 165
Kranjskoj i Štajerskoj kako i u Hrvatskoj, gdje je on upravo za-
počeo i zasnovan, pa odatle i upravljan bio.
Imajući sve ovo na umu lasno sam mogao sastaviti i osnovu i
rad oko sakupljanja ove gradje. Prije svega pretražih ovdješnje
pismohrane zagrebačke, od kojih nadbiskupski arkiv :dade najviše
gradje u pismih tadašnjega bana biskupa Jurja Draškovića, koja je
on upravio bio na kralja Maksimilijana II. i nadviijvodu Karla. Za
čudo, što je naš zemaljski arkiv toli siromašan u spomenicih za
ovu seljačku bunu. Tuj ne ima naredaba, koje bi stališi i redovi
ili hrvatski ban izdali za ugušenje ustanka; ne ima izvještaja o
tečaju bune, ne ima iztražnih spisa i priesuda proti krivcem. Pače
od saborskih spisa ne stade (osim članaka) upravo onih, koji se
tiču sabora, koj je dne 18. veljače (dominica septuagesima), dakle
deveti dan poslije drugoga, odlučnoga poraza ustaša, držan bio.
Naši domaći spisi obilniji su u razpravljanju posljedica, koje su
osobito za hrvatsko plemstvo tekle iz onoga ustanka.
Ni u bogatom inače e. tajnom državnom arkivu bečkom, gdje
sam dao kroz svoje prijatelje i znance tražiti, ni je ni jedna izprava
o toj seljačkoj buni nadjena, prem je naš ban Gj. Drašković, kako
spomenuh, dopisivao s kraljevskim dvorom, te bi se svaki.nadao
ondje tragu i tim dogodjajem. Jednako ni je akademik Sime Ljubić
ništa mogao naći u Mletcih.
Tiem su bogatiji arkivi ljubljanski i gradački. Oba se popunjuju
u izvještajih o. tečaju bune; pa oni popunjuju ovdje praznine naših
domaćih izvora, dočim se obaziru i na razvoj ustanka na zemljištu
hrvatskom. Štajerski spisi dopiru samo do ugušenja bune, i dok
su njeki od ustaša došli u ruke pobjeditelja. Znameniti pako pre-
Slušni spisi, koji nas s vodjami, s povodom i svrhom ustanka upo-
znavaju, sačuvani su na sreću u zemaljskom arkivu ljubljanskom.
Iz gradačkoga arkiva navodim 15 cielovitih izprava, koje je dr.
Krones samo u izvodu priobćio i koje je triebalo cjelovito prepisati
za točnije poznavanje bune, osobito u Hrvatskoj. Navodim na dalje
šest izprava, kojih ne ima u Kronesa. Uz ovu 21 listinu podpunu
priobćujem i druge, koje imade i dr. Krones, i to jednako u izvodu.
Najobilnija je gradja u zemaljskom arkivu ljubljanskom. Tuj imade
31 sašitak na 333 lista, na kojih se sadržavaju izvorni izvještaji o
tečaju ustanka, naredbe kranjskih stališa i oblasti proti ustašam,
uspjeh ne jednake borbe, konačno prieslušanje pohvatanih prvaka
ustaških. Izprave počimaju s 1. veljače, teku skoro dnevice kroz
ovaj i sliedeći mjesec, pa se i one gube s tragom samoga nesretno
dospjela podhvata. Prema koncu godine pojavili su se glasovi, da
se u Hrvatskoj spremaju novi nemiri; pa se i o tom nalazi trag
u ovoj gradji.
Ja sam indi sakupio toliku gradju, da sam u neprilici bio, kako
da ju na svjetlo iznesem, uzev u obzir štednju vremena i prostora.
Domaće izvore priobćujem cjelovito. Sto sam učinio sa ono 74 iz-
prava štajerskoga zemaljskoga arkiva u Gradcu, to sam u kratko
gore spomenuo. Pošto su ljubljanski spisi toli obilni, da bi oni
FR. BAČKI.
da bi se cjelovito izdali, izpunili jednu knjigu; pošto s druge
rolika razsipnost književna niti je potrebita niti bi se oprav-
.: to sam volio samo znamenitije izprave cjelovito a druge u
vodih izpisati, pridržav i u drugom slučaju rieči izvora.
ra sbirka bude čim podpunija, mislio sam i tiem ugoditi,
u nju avrstio i one kratke opise ove bune kod N. Ištvan-
V. Vaftasora (br. LXXXI.), koji dobivaju svjetla od drugih
a, ko što će se i ovi odanle razbistriti, za tiem dva u no-
a tiskana Vrančićeva pisma i dva druga na nj upravljena.
šelih, kojih se držim kod izdavanja ovih spomenika, ne
i razpravljati na široko; jer su ona, kojih se sada obično
bolji vrstnjaci. Kod latinskih izprava niesam mienjao ništa,
) sam velika pismena, gdje jim ni mjesta, zamienio s malimi,
im postavio .interpunkciju, kako to smisao i razumljivost
. Njemačke izprave štampam latinskim pismom, koje su već
i većinom prigrlili za izdavanje svojih spomenika; inače
: sam sve ine ne samo jezika nego i pravopisa; t& i
amo razunlji interpunkciju uveo. Ovdje se indi imade
promjena pisma, prema kojoj lat. s zastupa njem, 3 i (,
e njem. $ izrazuje s dvogubim s-om (ss). Inače ne htjedoh
i u onu osebinu tadanjega pravopisa njemačkoga, po kojoj
stoji mj. u, u; pa opet njem. u == ». Ali sve to iztaknut
imo u ovom izdanju.
u će korist iz ove gradje crpsti poviest onoga seljačkoga,
venoga i prosvjetnoga gledišta veoma zanimiva i poučna
, to propuštam posebnu iztraživanju. Ali gledajući na ne-
doslje obilje i na toliku raznolikost ove gradje smije se jur
rimjetiti , da poviest hrvatsko-slovenske bune seljačke god.
obiva tek sada u ovih spomenicih čvrst i širok osnov, jasnu
izrazito zaokruženom okviru.
kon držim si za dužnost izraziti javnu zahvalnost sl. zemalj-
odboru u Ljubljani, koj je veledušno odredio, da mi se
tamošnjega arkiva pošalje ovamo u Zagreb, gdje sam ju
mirnije i sdušnije upotriebiti, i to, kako si laskam, u korist
ke i slovenske povjesti.
I. Zagrabine 1. Februarii 1578.
Banus Georgius Drašković imperatori et regi Maximiliano II.
tissima caes. regiaque Maiestas, die dfie clementissime: Ora-
etc. De omnibus, quae occurrebant, et erant scitu digna,
Maiestatem V. S. seripsi, informationemque ac mandatum
le Maiestatis V. S. petii, et nunc in dies et in horas expecto,
ita voluntate Maiestatis V. S. ea, quae mei erunt officii, sem- >
ipestive, prout M. V. S. jusserit, exequi possim.
:rum clementissime imperator id, quod antea ex rebellione
»rum Zomsedvariensium ominatus sum naturum, jam
erno; horum enim exemplo inducti etiam aliorum dominorum
iimilis seditionis manifesta jam dederunt indicia; unde non
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 167
nter_timendum est, ne reliqui etiam insurgant, (si
curretur) et cruciatum bellum rusticanvm generale
restaurent. Hi profecto multo magis quam Turcae
rustici enim harum partium, sunt robusti, bellicosi,
, plerique versati in confiniis et animosi, quorum
tanta est hic copia, quod eorum respectu perpauci sint in regno
barones et nobiles; longe enim superant numero dominos suos, qui
eorum furorem compescerent. Ideo facile sibi aperire pozsunt viam,
qua conspirent cum Turcis, quod ipsos desperatos et vesanos facturos
dubium non est.
Non dessunt indicia quaedam coniecturae, quibus suspicari licet,
partem domino Tahi adversam rusticos Zomzedvarienses ad
hujusmodi contumaciam stimulare contra suum adversarium; unde
vehementer_metuo, ne adeo crescat incendium, ut plurimis etiam
principibus maximos exstinguendi facessat labores, praeter periculum
excidii reliquiarum hujus regni Maiestatis V. S. Cui malo ut M. V. S.
clementer in tempore providere dignetur, regnique sui exicium
benigne avertere, humillime supplico.
De quibus omnibus reverendissimus d. Wesprimiensis, Maiestatis
V. S. fidelis sacelanus, etiam abundantius informabit. Timemus
tamen ne, priusquam a M. V. S. succursum ac provisionem acci-
piamus, magna damna et calamitates hoc regnum eiusdem et vicinae
provinciae accipiant.
Porro servitores domini*'quondam Francisci Zluni, quomodo sese
humillime fidelitati M. V. S. submittant, ex _ipsorum literis clementer
intelliget. Supplicant tamen humillime, dignetur M. V. S. arcium
illarum, quae in maximis sunt confiniis, ita disponere negocium, et
benigne providere, ut bi familiares, qui bona a domino quondam
suo collata possident, ex gratiosa M. V. S. voluntate et annuentia
apud ipsos maneant etiam in posterum. Alioquin ipsi vacillant ibi
manere, et in confiniis illis militare non poterunt, quod non sine
jactura partium illarum fieret. Supplicant etiam humillime, dignetur
M. V. S. clementer ipsis crebriorem solutionem stipendiorum fieri
iubere; insoluti enim in illis desertis confiniis non habent unde
vivant, quemadmodum M. V. S. copiosius ex ipsorum litteris, prae-
sentibus adiunectis, intelligere dignabitur. Deus aeternus etc. Datum
Zagrabiae 1 Februarii 1573.
Concept. Archiv. archiepisc. Zagrab.
1I. Mokriz den 1. Februar 1578.
Stephan von Gregorianec an J. J. Frh. von Thurn und zum Kreuz.
Wohlgeborener Herr . . . Hirueber gib Ich E. Gn. Zuevernemben,
Wie sich all die Sossedisehen auch Khasserspergarischen, Fislavi-
schen, Zum thail Rainerischen unnd anderer Herrschaften Under-
thanen mit haufen Zusammengerot am nichst verschiinen Pfinzta;
zngefangen; vnd lauffen von allen orten tiglich zusamben, vnd
auff drey Ort sich gelegert: Ain thail am Dirrenfeldt von Sossed
heriiber, die Andern zwen thail von Khaysersperg hiniber gegen
FR. RAČKI.
vnd vermanen erstlich auf Rain vnd Gurkfelder_Poden
| Paurn all mitzubewegen; Das Zubesorgen ist, ob _mans
ess, das nichts guets daraus erfolgt. Derowegen ist mein
g bit, vmb Gotes Willen vnd einen treulich. Verdienst,
len mir Zu hilf in eil an 4 oder 500 gueter leuffiger
vnder E. G. Haubtmanschaft der Usgoggen Zuschikhen,
2r_ Herr Whann (Ban) noch Niemandts sich wieder Sy
nd all Zuesehen, Mit Gottes hilf wollt Ich Sy lšssigen,
ung merers Vnfals vnd sehadens iiberfallen . . Datum
den Ersten Febr. 1573. E. Gn. williger Diener Stephanus
yanez.
ussen: An Herm Jobst Joseph Frh. v. Thurn. Cito,
cito.
ler krainerischen Landschaft: Aufruhr betreffende Acten
42—1595. Abschrift nr. 16.
III. Rain den 1. Februar 1578.
hauser von Wernegkh schreibt seinem Vetter Wolf von Wernegh :
e Sosedischen, auch Khayserischen vnd Fisler Herrschafft
le pay ainander sein, vnd willens sein morgen oder iber
ain_zu iberfallen, abplindern, vnnd fort wayter. Derhalben
rt Markhouitsch vnd Jorg Plaeckh heut in der Nacht gen
t mit den pesten, so sy gehakf, ankhumen . . . Jederman
icht ist. Derhalben will ich sambt deyner lieben Haus-
id Khindern, auch meyner lieben Frawen Mutter, zum
Hart. Derhalben pit Ich dich freundtlich, du wollest ess
zobrigkhait zu stundt solches wissen lassen; dan alhie vmb
man uf ist“!
riginal. mr. 18.
IV. Den 1. Febr. 15738.
ohanns Vauasor an den Frh. Hansen Joseph von Egkh und Bun-
gerspach in Laibach:
orner Herr... Wie wol mier nicht Zweifeln, der Herr
3 hieuor bericht sein, das die paurn, so vnter ssosed,
g, rain, samobor, mocriz vnd andere herschaften, zusamen
en; vnd welhe pauern sich zu Inen nicht ergeben wolen,
sie vbell tragtieren; darauss nichts guetes zu hofn.
bericht, das sie in mein ambt zue heiligen Craiz ziehen,
paurn zu sich pewegen solen. Drum Ich meines tals . .
;: ob man wider sie kan straitten oder nicht; der almech-
: vns sein gnad verlaihen . . .“
rig. mr. 35.
i Sehreiben hat der genannte Wolf von Wernegh ddt. Poganitsch
m Verwalter der Landeshaubtmanschaft in Crain, H. J. Frh
id Hungerspach, mitgetheilt. Ibid.
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 169
V. MoLkriz den 8. Febr. 1578.
Stephan von Gregorianec an die krain. Landesverordneten :
Wolgeborn, Edl, Gestreng gebietundt Herrn. Euer Herschafft sein
mein geharsamb guettwillig Dienst jeder Zait berait. Neben gib Ich
E. Hr. Zuuernemben, wie es sich Am Nagstverschineu Phintztag,
das ist den 29 tag Januarj, die Khasarspergarischen der Frauen
Wanin Vndterthanen Piintisch Erhebt, vnd mit Hauffen von Einer
Herscbaffit zu der Andern Ziehen, vnnd die Andern Pauern mit sich
Pebegen. Wolichen nun, Als Sossedischen, Fislerisehen, von Pishatz,
vnd Hinain von Khlanetz auf Sabokh, des Herrn Radkhay, Pis auf
Landtsperg, vnd dasselbst Heriiber auf Gurkhfeldt, Rain, All die
Pauern Zusamen getriben, Vnd Jetzundt Am Windisch Landt gar
zu Okhitseh; Auch meine Vndterthanen Zu Mokhritz khainer gehor-
samb Lasten wollen, sondern AufRierisch Allenthalben Vnd t&glich
Zusamen Laufen von Allen Ortn, Wider den Adll sich Vermanen
Zuerheben, Vnd ist Zupesorgen, ob man denen waiter Zuesehen
wirdt, das dass gantz Crain Landt vnd andere Fleckhen mer Žu
Innen Zamen Rotin Mechten, vnnd grossen schaden vnd Nach-
tail dardurch Laiden Miesten. Ist derhalben an E. Hr. mein
Hochulaisig Bitte: Nach dem Mokhritz glaich das Leste Hauss Am
Windiseh vnd Vngriseh Landt Anstost, vnd gemelte Aufrierische
Pauern haben Ihr gleger khaum ain ftiertl Maill wegs auf den
Stayrarischen, von Rain baj Ainer Khierchen Zu Dobauo Heraberk
baj dem Fluss der Saw, vnd gegen der Satll, Nachandt Pay Mo-
khritz, geschlagen vnnd Zamenlaufen, Vermanen Rain Erstlichen
Antzugraiffen, vnnd diewšille see mein schiffbrukh am Furdl
Jessenitz gestern, Als am 2 tag ditz Monats, in mein Abesen mit
gwaldt genomen, Auch Andern schiff mer Zusamen gebracht, das
zu Pesorgen ist (Nach dem Ich wenig Laitt baj mir hab), mechten
ein gwalt baj Mokhritz vnd Anderen Herschafften mer traiben, mit
Bit E. Hr. wollen mir Zu Hilff Volkh Hieher sambt Einen Pihss-
maister verordnen; oder aber dem Herrn Josephen Frayherrn
von Tum in Aill Zueschraiben, das mir sain genadh Ain 5 oder
600 gueter Laiffiger Vsschokhen Auf Mokhritz schikhet. Auch bit
Ich Insonderheit E. Hr. wollen ein Paystand vnd Ainsehung Thuen,
Ee das gar vber die Handt nimbt, vmb solliches will Ich gegen
E. H. treulichen verdienen. Der Segen des Almachtigen mit vns
Allen. Vnd thun mich E. Hr. Treulichen Peunlichen. Dattum auf
Mokhritz den 3ten Februarj anno 1573isten.
Waiter ist mein Freundlich vnnd vlaisig Bitte E. Hr. wollen mir
auf Mokhritz umb mein Petzallung ain 4 oder 5 Simb Pulver Zue-
sehickhen, Play und khugll hab Ich genug. Solliches will Ich in
sonderhait gegen E. Hr. Treuliches Vlaiss Peschulden. E. Hr. villiger
Diener Stephan von Gregoryancz m. gia.
Von aussen: Denen Wolgebornen, Edlen, Gestrengen Herrnen,
Herrn N. Landtsverweser vnnd Herrnen Verordneten R&m. Khay.
170 RR. RAČKI.
Mt. Auch Frh. Drch. etc. Ratt, Meinen gunst
Laibach. Cito, cito, cito, citissime.
Did. Orig. nr. 16.
VI. Rudolffswerdt 3. Feb
J. Joseph Frh. v. Thurn an die Verord
Sendet die Abschrift des Schreibens St
aus Mokritz. ,Gleichermassen ist dem Heri
auss Rain von sein Pfleger auch geschriebi
so bald alssuil Vssgoggen, souil Ich deren
dem Mori Mathiasch mit seinen 200 sehiitze
auff ain gelegenes Mitterspill, alss Landtss
Mokhriz, sambt Inen legere. So Ich nun vn
nach das ftirnemen muess; Aber auch Zu
die Ussgoggen, Zugleich auch des Mori M:
diss Jars hćchsten Armuet one eines Darlel
lassen werden, In massen Ichs den Herrer
merern geschriben : So+ ist demnach an die
bitte: Sy wdllen in erwegung allerhandt v
der diesem Landt durch dis mittl, wo nit
schieht, Ir ainmal besorgender gefir_vnd
dens, on allen Verzug bis in die 1.500
thaillung solches Kriegsvolkh aus der gen
bey tag vnd nacht zu fiirdern; Sich auch
also gefaster erhalten. Wouir es begert wii
niichsten Kreitschiiss nach Ruedolfiswerdi
meines beschaidts erwarten . . .“
Ibid. nr. 16.
VII. Rain 3. Febr. 1
Casper Possinger an H. Cristof Gallen, \
»Erindere nur, . . das . . die Puntisclen
rern vill vnser Paurn, ausser der, die ich
filrgezogen vnd allenthalben am Grenitsch S
Underthanen, weliche im Schloss, alles we;
Vnd in dieser stundt eines vnderthans s
Schloss . . die Ochsen nider geschlachtig,
trunkhen. . . Wenn ein wenig Volckh, n
weren, mocht alle in Flucht geschlagen we
obrister. Laufft hauffenweiss zusamen, Dem A1
Ier_wein im Leibensperg haben sy gar aus
ličh vmb 100 Emer oder mer sein mochte,
Die Khugel sein mir von Gurkhfeldt nur
Vnd wie die Vnderthanen fiirgezogen, ha
grossern Zeug gethan. Seit aber heut mori
khumen.
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 171
= Der Paurn begern an die Stat ist: sy sollten sich ergeben, oder
Inen schweren wider sy nichts zu thuen. Entgegen wollen sy Inen
auch nichts vnpillichs zuefiiegen, sondern Bruederschafft hallten,
vnd das mans in die Stat herein liess. Das ist Inen abgeschlagen.
Sollich wider darauff begert worden, die Burger sollen Inen an-
glieben, das sy wider sy nit hinauss ziehen sollen . . Darauff dan
die Purger ain bedacht genumen .. das Inen noch als heut zuege-
lassen. Trosten sich die Paurn noch eines Haufen, der Inen als
heut zuekhumen solle. . . Mir ist anheut von Mogkhritsch Kund-
schafter zuekhumen, das der Wanin (Banin) Vnderthanen bei Iren
Schlossern vndter Samowor die schčensten hoft, als Khertsehin, alle
durch die Vnderthanen niederiessen . . Heut sollen auf Herrn
Steffen de Gregorianetz hoff vndter Okhitsch; die werden sy auch
angreiffen. Und ist zu besorgen, das eher das Khriegsvolkh auf-
khombt, das vber vnd vber geen wirdt.
Umb Klanez ist vbell gehaust worden. Haben Ire vill niederge-
hauen. Item dem Span des Schloss Khaissersperg den Khopf ab-
geschlagen.
Diese Vnderthanen, so alda vmb Rain liegen, geben gleichwol
guetten bescheidt. Es ist Inen nit zu uertrauen . . Demnach wolle
der Herr . . darzue thuen, damit ich Volkh habe . . .
Ibid. Orig. nr. 18.
VIII. Den 8. Febr. 1578.
Georg Haller an Hanss Jos. Frh. zu Eck in Laibach:
»Diese Stundt khombt hier Hanss von Aursperg von Neustetl,
welicher zaigt an, dass die piintischen Paurn . . geen Rain ankho-
men des Vorhabens strashs Irren weg auf Cilli, vnd volgents wi-
der . . . gegen Gurkhfeldt; vnd dass sy die Vnterthanen an allen
Ortten in Irr Piintnuss aufmanen, vnd mit grosser gewalt zum Zue-
zug nittigen: dass also die Vnderthanen vasst starkh vnd sich
taglicher merer ersterkhen. Sollen sich in drey hauffen austaillen.
Herr Joseph von Thurn hab 100 Vskhokhen geen Rain verordnet. .
Wirdet ain Notturfit sein auf vnser Confini Fiirsehung zu thuen,
dass sich das Feuer nit auch anziinde. Herr Hanss von Aursperg
ist dieser Vrsache wegen alher postirt, vnd sonderlicher von Herrn
Cristoph Gallen erpetten, soliches der Oberikhait alhie anzuzaigen.“
Ibid. Orig. nr. 18.
IX. Plettriach 8. Februar 1573.
Johan Prior von Plettriach giebt J.J. Freiherrn von
Thurn zur Kenntniss, ,dass die Paurn in Steyr schon vberhand-
genomben, vnd diser Zeut . . nit vnderlassen vber die Sau ein-
ricken . . vnd In Gurkhfelder Poden oder In der Statt ligen wurden.“
Ibid. Orig. nr. 16.
FR. BAČKI.
X. Plettriach 8. Febr.
»e giebt den Verordneten
ft in Laibach zur Kenntnist
Crain zu Inen (Pauern in S
1 meiner Vnterthanen von Inen
3chen mitt Inen eingehelig zueg
1. Nr. 16.
isenperg 8. Febr. ,,ain Stund
des J. J. Frh. von Thurn an die V
ss Schreiben des Priors von Plel
*nimb, nunmals die Statt Rain
Terlangt das Nothwendige ,zu
r Vsgoggen vnnd anders Krieg
Postscripta: ,Ich werde auch
3y, die Paurn, numals im Flegk!
alb der Sav ligen, auch tigli
rn heriiber fiieren lassen. Dare
Paurn offentlich vermelden, S;
XII. Laibach 8. Febr. 1
krainerischen Landschaft-Verordnete
2n euer an Vnnss .. aus Ru
zegenwertigen monats Februarij
lass Ir durch H. Christoph Gal
Ime Stadt-Pfleger zu Rain get
chen Pauren sich rebelliseh, pi
lern noch darzu diejenigen so
whonen, mit gewallt in ir bise
bens sein sollen, Mit vermeldu
dt vmb einsehung schreiben be
ichaft Rain nit in Crain sonder
vnnss khainen Zweiffel, genar
der Landtobrigheit in Steyer
ihe vngezweifflt hierinnen alle
ing thuen werden. . .
sept. nr. 16.
XNI. Graz den 8. Febr.
herzogs Karl an Herw. Frh. zu Auers;
und krain. Landesverordneten in
Gottes Genaden Erzherzog zu (
ichdem vnns Bestendigelich fii
CJ
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 173
Herrschaft Sossit, yezo Franncz Tahi Innhabung, Vnnderthanen,
sambt Irem Anhanng hvriiber die Satl bey Khindsperg mit Wher-
hafiter Hand gelegert, alda auf drey Heiiffen aufzuthaillen Ent-
schlossen, Auch berait in die Zwaythausent starkh nahent auf
Peylnstain aufruerisch gefallen, geraubt vnnd darundter etlich
armbleyt, so nit mitziehen wollen, ganncz erbirmblich niderge-
hauen baben sollen; Dieweill dann dise, der Pauerschafft, Rottierung
allerlay Pise Vermuettungen auf sich tregt, Vnnd derhalben nit
unbillich Zubesorgen, da solchem angefanngenen Vbl mit Zeyttigem
Rath vnnd guetter Firsehung nit gesteurt wurde, das es etwo bey
gegenwiirttiger Zeyt weitter einreissen, vnnd volgenndts aus disem
Vnnserm Firstenthumb Steyr in die anndern vnnser Lannde zu
vnnserm vnnd vnnserer getreuer Vonderthanen daselbs merkhlich
grossen schaden vnd nachtai! gelangen močcht: So ist demnach
vnnser gnediger Ernstlicher Beuelch, das du, vnnser Lanndts-
hauptman vnd Landesuerweser, mit Rath ainer Lanndtsehafit ver-
ordennten, alspald vnnd ohne allen Verzug auf den an dis Lannd
raichenden Confinen bey den Lanndleythen dermassen Firsehung
thuet vnnd verordnet, das Sy Ire Heyser In guetter achtung haben,
auch bey Iren Vnderthanen darob sein vnnd verfiiegen, damit der-
gleiche Rottierung aufs furstendigist vnnd Ernnstlichist verhiiet ;
vnnd mit obgemelten Sossitisehen oder andern Rebellen In khain
Verstannd oder Corespondenz khomen ; da sich aber dergleicben was
bey Inen erregen wolt, Solches du, Vnnser Lanndtshaubtman vnnd
Landsuerweser, mit bif vnnd Rath gedachter Verordennten Vnn-
uerzogenlich mit allem Ernnst firkhommt vnnd abstellet; Vnd ob
euch ditsfahls was beschwirlichs firfiell, Vnns solches mit Eurm
Rath vnnd guetbedunkhen, was in sachen fiirzunemen sein močcht,
bey tag vnnd nacht berichtet. Darann beschicht vnnser gnediger
ernnstich willen vnnd Mainung. Geben in vnnser Statt Gricz den
Dritten tag Februar Anno Im Dreyvnndsibennzigistem.
Von Aussen: Den Edlen vnnd vnnsern lieben getreuen Ho6r-
barten Freyhern zu Aursperg, Rom. Khay. Mt. Rath, vnnserm
Lanndtshauptman in Crain; Hanns Josephen Freyherrn zu Egkh
vnnd Vngerspach, Landtsuerweser daselbst, vnnsern Ri&then, vnnd
N. ainer Ersamen vnnserer_ Lanudtschafit alda in Crain Veror-
dennte. Cito, cito, citissime, cito. :
Ibid. Original. nr. 17.
XIV. Marburg den 4. Febr. 15738.
Befehl des Erzherzogs Karl an Herw. Frh. zu Auersperg, obersten Lieutenant
an der kroatischen Grenze.
Carl von Gottes gnađen Erzherzog zu Osterreych .. . Unser
gnidiger beuelch ist an dich, das du, alsobalid nach vernembung
diss, auss vnserm Zeughauss allda zu Laybach bei Zweyntzig Toppl-
hakhen mit Iren Zugehorigen genugsamen Munition von Bulfer,
Bley und dergleichen gegen Rain schikhest und verordnest; dasselb
174 FR. RAČKI.
auch mit ain vierundzwayntzig Knechten,
dahin verglaitten lassest. Welche Knechi
auff wayttern vnsern genidigisten beschay
von dannen nit vorrukhen sollen. Dann
der Sossedischen Paurn Auffstands wille
Will dieses allso vonnčtten; vnd damit aj
nacht, nicht zuuerziehen sei. Sonsten
Anffmčrkhen auf gedachten Pauern ftirhabi
damit wo sy etwo sich hinein nach Crain
haben souil miiglich gewćhrt, darundter z
Hand genommen; vns auch Jedes mah
Firfallenhayt bey tag und nacht geho
werde. An dem beschicht unser gnidig
Geben in unser statt Marchpurg den v
LXXIII. Carolus.
Von Aussen: Dem Edlen, unserm li:
Frh. zu Awersperg, Erbcamerer in Crain
R. K. Mt. auch vnserm Rath, Landshaub
sten Leiitinand an den crabatischen Grin
In Abwčsen dem Angesćgten Verwalter
zu eroffnen vnd zu uoltziehen. Laibach.
cito, cito. "
Ibid. Orig. nr. 17.
XV. Laibach den 4. Fel
General des Frh. zu Eckh und 1
ter der Landeshaubtmanschaft, 1
in Crain, betreffend das gemeine Land:
riihrerischen Bauern an den Landesgrinzi
»Wie sich die Sossedisehen, Kheysersp
vnd Fissler Herschafit Underthanen, vmi
der Saw in Landt Steyer mit gewapni
Piindischer_vnd auffriierischer_weis _vers
vnderthanen derselben Orten zu Irem bi
vnd mit gwallt zwingen, vnd nunmalss de
der, dass Sy vorhabens sein sollen sich i:
Weil sich dieses Frilr zu nichst e
erzeigt also, dass allein der Wasserflus
bemelte versamblte auffriierische Pauern .
thanen .. zu gleichmissiger Rebellion .
wčilet Euch mit euren Pferdten dermasser
damit Ir auff weitern einkhomende Khund
gene Orte . . zu ziehen miigen . . .“
Ibid. Concept. nr. 18.
|
HRVAT8KO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 175
XVI. Landstrass 4. Febr. 1578.
Bericht des Freiberrn J. J. von Thuru au die Verordneten von Crain.
»Erindere die Herrn abermalss in grosser eil, das Ich wegen der
Paurnauffruer noch vor drey Tagen alle Vssgoggen mir alssbald
zutziehen mit ernst vormante. Wiewol Sy nun in beraitschafft bey-
einander, So haben Sy mich gleich in diser stund bericht: Wie
das auch ein grosser hauffen Paurn Zu Jassterborskhi vnnd der-
selben ennden ligen, Vnd dess Vorhabens sein sollen Sy, die Vss-
goggen Zu iiberfallen; Also das Sy gleich nit wissen was zuthuen.
Derwegen meines rhats gepflegt. Und ist zu besorgen, Das solche
Paurn auif das geen, Mit den Vssgoggen in Pindtnus einzugeen.
Demnach an die Herrn nochmals mein dienstlich Bit: Zu einsehung
solches alsobald die Landts-Riistung auffZubieten, Vnd auff Neustitl
zu uerordnen. Wurd auch die Notturft sein, dass man sich gstrakhs
vnd on Verlengern noch Teitschen Khnechten bewerben, vnnd mir
Zuorden. Ich khan kheine Pferdt, noch schier Niemandt Zu mir
bringen. Dann dieselben gleich auch dises Zuverrichten vnd sich
Zubesorgeu haben. Darzu, so vernimb Ich, das sich nach der Saw
auch geen Ratschach ain Volkh sambln soll. Wann die von Gurkhfeld
disen Paurn nit Ire schiffprukhen geben: So haben Sy sich so bald
nit heriiber ergeben khčnen. Ich habe ausser des Paulen von Schey,
Rambschiissl, Herrn Prior von Pletriach vnd Daniel von Obritschen,
auch Franz Christoph Gallen, gar Niemandt bey mir; Herr Haubt-
mann von Vihitseh ist anheut nach Rain. Vnnd kkomen dann morgen
khaine Dienstleut mir mer Zuv; Vnd das die Paurn . . . morgens,
Weil die so nahent, alher ankhomen mčchten, Waiss Ich nit: Wie
lang Ich mich alhier erhallten wiirde miigen . . . . Landtstrass in
grosser eil vngef&r 1 Stundt in die Nacht 4 Febr. 1573. J. Josseph
Frh. v. Thurn m. p.
Von Aussen: N. ainer Ersamen Landtschafit in Crain Herrn
Verordneten . , . Cito, cito, cito, cito, cito, cito, cito. Bey tag
vnnd nacht.
Ibid. Orig. nr. 18.
XVII. Fastenberg den 4. Febr. 1578.
Frh. J. J. von Thurn an die Landesverordneten in Crain.
Sendet die Schreiben der HH. Stefan von Gregorianec und Cristoph
von Gallen. ,Ich erhob mich in diser stundt auf Landstrass, vn-
geacht dass ich khainen Menschen ausser H. Cristoff Gallen, so
gleich yezo von Nenstattl hieher khumen, vnd dan 10 neuendsprun-
gner Usskhokhen pay mir hab. Aber haindt vnd Morgen pin Ih
der Usskhokhen etlich hundert sambt den Prouisonern gen Landt-
strass gewerttundt. Will mich alssdann furt auffs Nagst, alda
die pintisch Versamblung sein wiirdt, ferfuegen . . .. Die pauern
herdisalb der sau in Crain sein alle erschrokhen, vnd khumbt
was von der puntnuss, so ergeben sie sich vnd huschen mit auss
schrekhen; vnd ist gleich in den ganzen puden ain vnerhertte
Flucht. Landtstras batt heut ainen auss yeren Mitt! aynen pay
176 FR. RAČKI.
mier gehabt mit pegeren Inen Ratsamb zu
halten sollen. Es ist vast yederman khlair
Derhalben wellen Euer Herrschafiten mi
Aufmannung der Landtriistung nocbmallen
nit peschicht, so gewinen die Aufrierrerit
andern aber ain Vrsach, sich in Allem ć
mitzuhuschen . . . Fastenperg im Vorriick
vmb Mittag. :
Ibid. Orig. nr. 19.
XVIII. Lichtenwald den 4. Fe
Bericht des Hans Geldric
,Ich Erlnner e. g. in grosser eill; w:
Windisehen und Crobatisehen Bauern aufi
Crainland, Windiseh-Steuer, Kirnthen vr
vberZiehen von wegen der grosse neurun
gesetzten Obrigkeit haben; vnd wo sie
oder stadt khumen, so muss sichs ergel
dass ein jeder ihr Bruder wil vnd muss se
vnd von einem Jedern hauss muss entwed
guthen starken Knecht geben. Vnd wan sic
margkt nicht ihnen vndergeben wšllen, sa
an; vnd nehmen alles, was sie darInnen
als in die 40 tausent bauern schon bei ei
alle tage mehr zusamen; und sie geben
einer auf Marburgk, der ander in Crain,
Saw; und die selbigen werden heut bei U
denn sie haben am Sontag den Herrn Gu
sich ihnen miissen vndergeben; darnach hr
felt auch miissen vndergeben; so haben si
Reichenburg als gestern auch belegert, de
ergeben, vnd ihnen Zwei fass Wein vnd ei
ehrt, damit sie ihn mit Ruhe lassen . . .
ergeben will, den stecken sie auf einen
kčpfen. Der Herr Weltzer ist noch allweg
der Podagra, vnd die Fraw ist vor gros
Ibid. Orig. nr. 16.
XIX. Maria-Brunn den 4. F
Leonhardt, Abt zu Landstrass, an Hanr
Mein Gruss zuuor. Ich erindere euch, d
Am Hardt ein grosser haufen der Puntis
Sich die Stath Gurkhfeldt Innen vndergeb:
Puntisehen den Aufschlagern daselbst alles
eingeschlagen, die wender zerhaut; vnnd gi
denen, So sich Inene nit ergeben. So ist
vmb Hardt gewichen, die Frau von La
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 177
nachtlicher_Weill gehebt. Vnd verharren noch di Pundtischen vmb
obgemelten Flekhen, vnnd Sein Ir stundlich her auf Lanndstrass
mit grosser Fvrcht zvwartund. Wellet derwegen in continenti diss
bej dem mir gethanen Ayd vnd glub alss ain gliebter Diener alss-
baldt ohne Verzug zu Rettung des Vaterlandts vnd armen Gottshauss
euch mit Eur Ristung verfiegeth. Ander vil mer Sach, so di Pun-
tischen aufgefangen, hab ich in Aill nit Schreiben muegen. Actum
In Aili vnser_F. Brun an Aschermittwoch vmb 8 Vhr vor mitag
1573. Leonhardt Abbt (zu Landtstrass) m. ppria.
Von Aussen: Hannsen Včtter, Pfieger zu Vnnser frauen Brun
zu vberandtwortten. Cito, cito, cito, cito, cito, cito, cito, citissime
Ibid. Orig. nr. 18.
XX. Graecii die 4. Februarii 157838.
Status et Ordines Stiriae bano Croatiae et Slavoniae Georgio Drašković.
Reverendissime in Christo pater, domine et amice nobis obser-
uande. Seruitiorum nostrorum commendationem. Nullum nobis est
dubium, reuerendissimam D. V. hactenus certo comperisse, princi-
palem causam rebellionis subditorum Sosgediensium. Cur autem
hactenus et tam longo tempore isti rebelles subditi sedari non po-
tuerint, nobis ignotum est. Cum hoc malum, pro ut nobis certo
significatur, longius serpat, dicti subditi etiam confinia istius pro-
uincie suis latrociniis agitent, et multos subditos ad se attrahere
et reluctantibus omnino manus inferre et hostiliter occidere conan-
tur, sane nobis, ut debuit, molestissimum fuit auditu. Neque inter-
mittere potuimus istud quam primum Cesaree Maiestati, ex cuius
ditione hoc malum ulterius ad vicinas regiones progreditur, signi-
ficare, de tali itidem via et modo deliberare, quo pacto istis re-
bellibus obuiam iri, maleficiaque et latrocinia ipsorum compesci
poterint. Ceterum cum dicti Sossedienses procul dubio sub D. V.,
tamquam Bani, regimine teneantur: rogamus eandem amice etiam
atque etiam, ut similiter uiam et modum in nomine Cesaree_Ma-
jestatis inuenire velitis, ut saepe dicti rebelles ad debitam obedien-
tiam Cesaree Majestati prestandam quam primum adducantur, neue
eis coniuendo semitam ad omnis generis latrocinia latius aperiatis,
et si opus erit etiam milite instructo illos adoriri. D. V. iam iam
procul dubio pro sua pietate et prudentia nihil intermittet omnia
ea prestare, que ad conseruandam publicam tranquilitatem perti-
nent. Nam si coniuratio ipsorum, prout nobis dicitur, longius in
hac prouincia progrederetur, serenissimus princeps noster procul
dubio auxilio suorum subditorum et aliorum confiniorum, cumque
hoc comunis utilitas et confiniorum conseruatio exigat, simul armata
manu erga istos turbatores procedere conabitur. Speramus, D. V.
reverendissimam itidem cum suis militibus et regni Selauonie pre-
sidiis, prout nos semper hactenus amice et libenter in omni ne-
cessitate fecimus, etiam ad futurum et omnibus uiribus sepe dicto-
rum rusticorum rebellionem et iniurias repressuram. Id nos erga
STAR. VIL 12
o
oo e A Erna
(o e
Pope
178 FR. RAČKI,
D. V. reverendissimam omni genere similiur
conabimur. Eandem bene ualere optamus. I
die 4. Feb. anno 73. N. Status prouincie S
Reverendissimo in Christo patri ac domin
kowitz, episcopo Zagrabiensi et Bano regni
amico nobis obseruandissimo.
Orig. Concept. nro. 4. im 23. Fasc. der
L. Archiv.
XXI. Graz den 4. Febr. :
Landstindisches Mandat, betreffend das gemeine
Aufriihrer an den Grenze!
»Wir sind anitzo glaubwirdig erinnert,
Vnterthanen mit ihrer Empćrung je lenger ,
gegen dieses Landes confinien sich ertzeige
gwalt zu sich ziehen; auch etliche gutthe:
iren bčesen Ftirnemen nit stat thuen wolle
schendlich entleiben, vnd albeg nit viel dies
auff ir Mainung gebracht; vnd ir biss begi
ličh vnd mit guetter Fiirsehung begegnet, +
derblichen sehaden des Landts am tag zu
sollen.“
Ibid. Krones: Aktenstiicke mr. 1 (op. cit.
XXII. Graz den 4. Febr.
Botsehaft der steiermirkisehen
ximilian Il, worin um nachdriickliche Hiili
ruhrs gebeten wird. ,So ist demnach an E1
allergnedigisten Herrn vnser allergehorsamir
diesse Sachen allergnedigist zu gemiet fiie1
solches entstandenen Tumultes erstlich mit
raimen, hernach die mitl vnd weeg mit alle
an die handt nemen lassen, damit nit allei
liche empčrung der vnterthanen gestillt, zuc
scheuch haben mćchten, dergleichen empćrli
tiren oder fiierzunemen.“
Concept. Ibid. nr. 3 (p. 16).
XXII. Laibach den 5. Feb
Die Verordneten von Crain an Frh. J. J. von Th
Verwalter des Oberisten Leutenants der cro
Bestittigen den Empfang des Schreil
ddto 3. Februarij ,sammbt eingeschlosse
Gregorianetz zu Mokritz“, sodann des Sc
berg mit des Herrn Prioren zu Pletriaci
ginal“ Tausend Gulden werden ,bey H.
-.-oao rr
2 => > > s —---
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 179
Herrn zu Schčnberg, Erbmarschalch in Crain“ angewiesen. Lin-
hardt von Attimis, Hauptmann der Grafschaft Mittelburg in Istrien
und Georg Barbo, Haubtmann am Carst, werden zugleich angefragt:
»Ob die Underthanen an Carst und derselben ennden auch Verstin-
digung mit diesen Rebellischen haben. Weil dann .. verstannden
wirdt, dass bemelde aufrtihrerische Vnderthanen von den Pauern
am Carst ainer Hilff gewšrtig seyen.“ Ein allgemeines Landesauf-
gebot in Krain sei angeordnet.
Post seripta: ,Da eben berichten wir, dass am heut H. Kho-
benzl, Hofkanzler, alher_ ankhomen . . Der zeugt an, .dass er . .
den 3 dieses bey Irer F. D. zu Pethaw des Abents im Schloss ge-
wesen seye, vnd dass Irer F. D. bis zur selben stunde von dieser
Auffruer nichts anderst zukhomen seye, alss dass sich der Herr-
sehafften Sossed vnd Khaysersperg Vnderthanen versamblen sollen
des vorhabens, den Ferenz Tahj, wo sy Ien zu finden wissen, haimb-
zusuchen, vnd mit Ime, inmassen er zuuor Inen gethan, zuuerfah-
ren. Daneben auch gleichwol vermeldet, dass Ir F. D. Herrn
Casparen Raben Rittern zu denselben auffriilerischen Pauemn, auff
etlich mitl mit Inen zu handeln, abgefertigt haben.
Krain. L. Archiv. Concept. nr. 20.
XXIV. Landstrass 5. Februarj 1573.
Frh. J. J. von Thurn an die Landesverordneten in Krain.
»in hčehster_Eil mermalss souil, das sich nun zum thail die
Crainerischen Underthanen bis auff Gurkhfeldt vnd der enden numals
zu den Pauern vnd piindtisehen L&uten sich vndergeben vnd mit
Inen ziehen thuen. Sy haben auch numalberait die Schiffpruckhen
zu Gurkifeldt vnder Ire gwalt. Und rotten sich an mer orten gwaltig
zusamen, wie Ich solches den herrn niichsten gesehrieben. Ich aber
khan ausser ettlich wenigen Landtleut Niemandt alher zu mir ge-
hoben. Die Ussgoggen thuet auch die Fraw Whanin (Banin) vnd
des Herrn Grafen von Serin Verwalter zu Ossail zu gleichem Ir
schiitz begeren. Dann zu Jassterberski vnd der enden ain grosser
hauffen Pauern. Die von Landtstrass vnd schier sonsten Jederman
herunder ist kleinmietig, heten sich eher selbs sobald ergeben.
Darzu so ist sich am Karst nichts guetes zu uersehen. In summa:
Wo nit einsehung und zeitliche Ordnung geschieht, werden die
Herrn sehen, was oder zu wev es noch khomen wirdet. Den Mori
Mathiasch hab Ich gleichwol runder mermal sambt seinen Schiizen
erfordert vnd aufgemannt; ist aber dennochster. noch nit khomen ;
waiss darzu pit, wann Ich noch seiner getrčssten khčnte. Ich habe
derwegen den herrn zu vilmal desshalber geschriben vnd vmb ein-
sehung auch verordnung, weil es vber das ganz Vatterlandi geet,
gebeten. Waiss die Verhinderungen, warumben mir weder Antwort
noch ainiche Verordnung oder Volkh bis auff dise Stund nit zukhomen,
nit. Nochmalen dienstlichs h&chstes vleiss bitundt, die herrn wčllen
sich doch on alles Verlangern . . anmannen, vnd mir sobald bey tag
*
FR. RAČKI,
lie Landtsriistung, Gelt vnnd anć
i rath, was ich doch dizorts fiir
issen. Sonnsten . . will ich hiemi
meniglich allerdings entschuldigt
i haben.
Crabatischen will Niemandt auf
> Paurn, denen vom Adl am Wii
ff zerschlaipffen vnd zerstćren
>n zu hilf. Der Gussitsch vnd
1 zugleich noch nit khomen. Wei
rifit, mčgen die Herrn den Hern
esoldung oder _Wartgellt sein, a
verichten helffen . . .
f von Tersicz ist gleich zu gr
Innd wire meines erachtens den:
ch gstrakhs herrin firderet, als
uzuschreiben von nčten. . . Darz
nn von Zeng auch beuelhen, dass
ff Khlan, wo sich was am Karst
uff Neustitl vnd alher verordnet
I. nr. 24.
Istrass den 5. Febr. vmb 3 Vh
: J.J. von Thurn an die Landesveror(
'iner Ich die Herrn, das Ich mic!
goggen vnd Vnderthanen, bis \
amblt, vd vmb 11 Uhr vor Mil
indtisehen Paurn von hir erhebt.
aber meiner gwar genomen, hat
in den Flegkhen Gurkhfeldt beg
von der obern seiten hinein zu
aber die Pferdt rennen lassen;
selben Paurn vmbgebracht; aber
* Saw ertrunkhen worden. Mdel
sein. Die Ussgoggen haben vilg
ich selbst mit laid hab verseen |
klag ich den Herren, das in dies
ličh Mann H. Daniel Laser _an
in schuss aus dem Thurn ins get
1 dem namen vnd desswegen wid
Mir khomen ain Zeitung vber die
skhi, Okitsch vnd der enden 1
des vorhabens die Ussgoggen a
1 zu iiberfallen, vod wie andere
1 ain Hauffen gegen Lichtenwa
widerumb in Gurkffeldter Poden
2n Inen Beistandt geen Sichelbe
.
|
|
|
m
a."
HRVATSKO+-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 181
die Ussgoggen Inen vnndergeben sollen; hoffe aber zu Gott, es
wirdt Inen nit weniger als den heutigen zu thail werden.
Ich besorg, es močchie mit Motling gleich wie mit Gurkhfeldt
zugeen. Ich hčr, das ain burger daselbst, Dorotschitscb genannt,
mit den andern burgern derwegen practiciren thuet; wie denn
desselben brueder ein haubtman vnder den Paurn ist. Derwegen
werden die Herrn zeitliche einsehung zuthuen wissen. Wiire auch
ain notturfft, das die Herrn dem Pileger zu Gurkffeldt sein veri-
terische handlung, das er mit den burgern aldort gehandelt, damit
sy die Paurn eingelassen vnd die Schiffort vbergeben, mit dem
hčchsten Verweisen vnd vngestrafft nit lassen.
Morgens, wills Gott so, erheb Ich mich von hier gstrakhs dem
andern Hauffen Paurn, die gegen den Ussgoggen ziehen, zu. Ge-
denkhe, will vast mit 800 oder 1000 Ussgoggen zu des Grafen von
Serin Pferdt vnd der Frawen Whanin vom Ad! ankhomen, vnd mit
Gottes Hilff sehen, ob wir denselben Hauffen auch zu Irem auff-
riierischen Fiirnemen begegnen mčehten.
Daneben erachtet Ich ftir ain bochste notturfit zu sein, das die
Herrn denen von Gurkhfeldt vnd Mštling mit allem ernst zuschrei-
ben, das Sy sich der Paurn Punthnuss ganzlich enthalten; vil mer
aber denselben allen Widerstandt, wie sy woll thuen mčgen, erzai-
gen; auch die Vnderthanen, so bey Inen Iro behalitnusssen haben,
zu Inen in die Fleckhen mit Weib, Khind vnd guet in gleicher
Firfallender_ not nemen. . . Die Piindtischen Paurn die bereden
die armen Vnderthanen, vnd zaigen falschlich ain Khay. Pottschafft,
miiessens des schadens, so Inen zugefiiegt wirdt, glauben und thuen.
Dieser Flegkhen Landtstrass ist an burgern čed, deren nit 30
wherhafft, auch ausser des Vestes alles offen. Vnd so Ich mit dem
Kriegsvolkh hiewegh wiirde, mochten Sy, die piindtischen Paurn,
denselben leicht einnemen. Haben Sy dieses Flegkhen, so ist das
Gurkffelder vnd S. Bartlmes Feld Ir, vnd haben den Paass. . .
Und da in diser Zeit dieses gstripl ainiches geschriiy aufi der
Griniz ausskam, will Ich von meinen gn. Herrn beschaid erwarten :
was mir firzunemen seie, entweder dem Erbfeindt oder aber den
rebellischen Pauern Widerstand zuerzaigen.
Ibid. Orig. nr. 24.
XXVI. Graz den 5. Febr. 1578.
Sendschreiben der steierm. Stinde an die von Krain und Kirnten um freund-
nachbarliche Hilfe.
» Vasmassen der Sossederischen Vnterthanen Empčrung vnd Re-
bellion geschaffen, was sie auch mit dieses vnd eines lands Vnter-
thanen fir besehwerliche Conspiration vnd praktikhen gelibt, vnd
so weit khumen, das sie allberait in starkher Anzahl, vnd wie die
Khundschafften lauten bis in die 16.000 starckh versamblet, vnd
in dieses Landt eingefallen sein. . .“
Ibid. Orig, nr. 20.
Piooka O
Kk
A
.
(ia a
Pr
LEE
i. 4
...
gi a
4
i
+ Taš
Kaka
€
DR
LOK AJ
re dia
Ford E ća 1. “..
“ ree ds . 6
PI ' ma e
Ž
a
*
E I ETA
od
"o.
“*
..
Se
M «
Brod
M
>,
ze
ts Bi
LJ
2;
“T 74 “m.
Kk KLA EE
. NE. zr ara TALE TO RS TV
Ta Pa oD Evo Paar
. le ee -
o
e
“>,
Kabina:
a . "+. /
. 1.
\
a =
STATE Le DTT pv
. ć PI . . Č .) .— .* u
A
BAR
a. f£
ai
182 PR. RAČKI,
XXVIII. Gra2 den 5. Febr. 1578.
Anbringen der steiermirkischen Stinde an den
Kaiser Maximilian durch den Filboten Hans Christoph von
Zeltnig. Die ,rebellischen Vnterthanen“ sammelten sich vorzugsweise
in den ,windischen Landen“ und seien bemiiht die benachbarten
Bauern ,auff ihr bčss beginnen vnd fiirnemen“ zu ziehen.
Concept. Steier. L. Archiv. Krones op. cit. nr. 5. p. 16.
XXVIII. Graz den 5. Febr. 157838.
1.
Mandat der steierm. Landschaft, worin das ,gemeine“
Aufgebot nach Marburg anberaumt wird.
2.
Mandat der steierm. Verordneten an N. Schiefflin-
ger, Hauptmann einer Anzabl! von Biichsenschiitzen, und Christoph
Welsehieger, in Angelegenheit der Kriegsbereitsehaft,
Ibid. nr. 7—8. p. 16—17.
XXIX. Laibach 6. Febr. 15738.
Joseph Frh. zu Eck ,an Herrn Landtshaubtmann in Crain:“
Er sey zur Kenntniss angelangt, wie sich die rebellischen Bauern
»vmnb vnd bey Rain enthalb der Sav im Landt Steyer mit gewap-
neter Handt zusamengeschlagen . . . dass vermelte auffriiherische
Paurn in seer grosser Versamblung vnd sich noch tiglich starckhen ;
in sonderheit aber noch ain grosser hauffen Pauern zu Jaster-
bersckhi gegen der Kulpa ligen, willens die Ussgoggen in Ir Ver-
piindtnuss zubewoćgen, volgents zu denen bey Rain versamblten
Paurn zustossen vnd sich in drey Haufen zuthaillen, Windisehlandt,
Steyr, Kherndten vnd dieses Landt Crain, auch die andern an-
reichende, zuiiberziehen. Wie sy dann albereyt dass Vrfer zu Mo-
kriz mit gwallt abgewunen, auch nunmalss alle andern Vrfer von
danen an biss geen Ratschach innen haben; vnd sich ain guete
Anzal vber die Saw in dass Landt Crain begeben, beide Statt Rain
vnd Gurkhfeldt, ausser der Schlčsser, in Ir Aydes-Pflicht genomen ;
auch sonnst ettlich Heuser bezwungen, vnd derzeit zu Haselbach
bey Gurkhfeldt gelagert. Sy sollen auch ettlich stiickh auf redern
bey sich haben; vnd ain Heuffen nach der Saw herauff ziehen,
vorhabens in Ober-Crain vnd an Carst, bey denen man sich one
dass wenig guets zuuersehen hatt, zu begeben.“ Daher ist ,das
Auffpott der geriisten Pferdt“ befohlen; der Haubtleute der Graf-
schafit Mitterbur« und am Carst Aufmerksamkeit auf diese Bewe-
gung hingelenkt. Auch an die fiirstliche Grafschaft Gčrz ,nachpar-
ličhe Warnung“ gerichtet. ,Gleichffalss ist besehlossen, weil sich
der H. von Thurn, laut seinen Schreiben, schlechtes Zuzuges von
den Ussgoggen, der zu Jasterberskhi ligenden auffriierischen Paurn
TT 77 m=—
'
LI
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 183
halber zuuersehen, dass morgen des H. Diener Hanss Rehein . .
in Kherudten mit Schreiben vnd gellt . . sich vmb ettlich hundert
Teutschen Knecht . . zubewerben vnd herein zuftieren, abgefer-
tigt . . Auch Verordnung gethan, dass die 20 Toppelhacken mit
irer zugehšr morgen hinab geen Landtstrass zum H. von Thurn.
zugefiirdert werden sollen,“ und zwar ,durch 24 dapffere vertraute
Handwerkhsgsel!en.“
»Besehliesslich so schreibt Herr J oseph von Thurn am gestern
des 5 dises . . von Landstrass auss, dass iiber seine Verordnung
auss Crobaten Ime Niemandt zuziehe , vnd dass die auffriierischen
Paurn denen vom Adl am Windisch vnd Crobaten Ire Hof zer-
schleiffen vnd zerstčren. .“
Krain. L. Archiv. Concept. nr. 21.
XXX. Landstrass ,,vmb S Vr vor Mittag““ 6 Febr. 1578.
J. J. Frh. v. Thurn verlangt von den krain. Verordneten
»ain Darlehen; dann one gellt waiss Ich das Kriegsvolkh weder
Vssgoggen, des Mori Mathias Schiitzen, noch anders lennger bey-
einander nit zuerhalten“.
Ibid. Orig. nr. 21.
XXXI. Graz 6 Febr. 1578.
Erzherzog Karl an die krain. Landesverordneten:
nIhr werdet aus Zweifelsonders weutleiiffiger auffiierrung zuuor
vberfltissige Wissenschaffit haben: Wozue es numallen mit denen in
Windischlandt aufgestandenen Paurn komen, vnd wie Sy alberait
der vnserigen auch nit allein ain solhe antzall, das Iren bis dato
in die Zehen Tausendt vnd_ mer bey einander in Besamblung sein
sollen, an sich gehenckt, Sonnder auch numallen sich dermassen
feindlich vnd Tišttlich im Werk erweisen, das die sachen ainem
volligen Paurn Pundt vnd solchem Verat gleich sieht, mit dem man
gleich jetzo vnd die erste stundt alle Handsvoll zu schaffen . . .
Darumben wir dann allberait Verordnung gethann, dass in diesem
Landt an yetzo das AufPot der geriisten Pfirdt also gangen, das
dieselb Risstung alsbald vndten zu Marhburg bey einander sein .
Vermannen wir auch dem allen nach ganz gnedigelich begerend vnd
beuelhend, das Ir alsbald .... das Aufpot der LandRiistung
gleichffals ergeen lasset . . damit volgundts dise Steyrerische, dan
die Crainerische, so woll auch die Kirnterische Riistung (denen wirs
gleichermassen an Jezo zuegeschrieben) Sich des angrifs vnd fir-
nemens halber wider sie, die Paurn, mit einander vergleichen,
guette Correspondenz halten, vnd also von allen taillen der Wider-
stand eruolgen mochte. Vnd weillen wir obsteet, bey yeziger gle-
genhait kainen Paursuolk zuuertrauen, vnd man Yr mit ainer anzal
knechten Zw fues auchgstafiert sein mues, So wellet die 600 Pro-
uiosinierte schiizen In solche bstellung alsbaldt vnd one allen Ver-
FB. BAČKI,
id bringen, damit Sy gstracks vnd zul
s (weill dises Landts Ristung den
i wirdet), dann die Pfirdt vnuerziiglich
ren steel beysamen seyen.“ Der Auf:
4 ndamit nit etwo der Tiirgk entzwist
wie er dann Eben dissmall die beste
rfallen hette, als es hieuor yemaller
nr. 22.
XXXII. Laibach 6. Febr. 1573.
ler Landesverordneten in Krain ,an die zu
imt, dass sich die aufrihrischen Bauer
iln, volgendts vber den Wasserstrom S:
nd als wir _bericht, dass Stattlein G
ikh in Ir Aydes-Pflicht genomen hab
mt, »dass Ir Euch in khain verainigu
DI elnlasst, viel weniger den Pass ode
en Euch mit nottiirfitigen Profiant zeitl
pt nr. 21.
XXXI. Laibach 6. Febr. 1573.
desverordnetenin Crain, pt
Šrz“, welche um ,guete Fiirsehung.
ird, um ,beistandt vnd hilf“ ersucht
vt nr. 21
XXXIV. Graz den 6. Febr. 1578.
1
Landschaftliches Augebots-Mandat:
der 12 Februar; das Viertel Vorau he
Mur und Drau gegen Marburg, das C
ger und Ennsthaler nach Leibnitz, al
zu entsenden.
2.
erm. Verordneten an Jčrg Schrattenbach, Vi
Čilli, in Angelegenhciten des Aufgebotes:
wir das Auffboth zu Ross im gannz
ufwigler vnd Meuterer aufgemannt, al
'enig vnnd aufis lenngst 5—6 Tagen
Iyly zusamen khumen solle; vnd we
gar gegen Cyly fortzugenahet vnnd vi
dt one sunder gefahr daselbst nit eink
h vnnser in Namen E. E. L. begern“
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 185
gelegenere , Walstadt“ bedacht zu sein, gute Correspondenz mit
dem Verwalter von Cilli zu halten, auf die zur Stellung von Pfer-
den Verpflichteten wohl zu achten, gute ,Khundschafft“ zu besorgen,
und iiberhaupt alles Nothwendige vorzukehren.
Steer. L.-Archw. Krones op. cit. nr. 9—10. p. 17.
XXXV. Montpreiss den 6. Febr. 1578.
Stephan Sibeneicher, Pfleger von Montpreiss, an Christoph Prunner, Mitbe-
standinhaber zu Geirach:
Edler, vester, sunders lieber Herr Nachper! Erinder Euch, dass
in diser Stundt von Peillenstein glaubwierdig khundtschafit hieher
khumen, dass der Feindt, der Tiirgkh, vnez vmb Traghenburg vnd
Peillenstein sein solte. Als das hiesig Volkgh solches erindert, hat
es Alles die Flucht geben vnnd Niemanndt als das Montpreisserisch
Volkh alhie beliben, vnd haben ieren Obristen, den Schlosser oder
Sparrer, vebl ablonth, ime ins Schloss geftiehrt, den ich auf seinen
Glauben zu vndrist im thurm seczen lassen. Miigt Euch derhalben
weiter von diesen punterisch Khriegsvolkh, so an heutt hieher
khumen, nichts besorgen. Actum Montpreiss den 6 tag Febr. im
73 Jar. Stefan Sibeneicher, Pfleger daselbst.
Ibid nr. 11. p. 19.
XXXVI. Geirach den 6. Febr. 1578.
Christoph Prunner an den Landeshauptmann von Steiermark :
Den 5. Febr. sei in das Kloster Geirach ,ain geschray khumen,“
dass die rebellisehen Bauern gegen Montpreis und Geirach zčgen ;
»neben dem angezaigt worden, dass sev den geistlichen vnnd clo-
stern seer feindt “ Es seien darauf hin zwei Klosterunterthanen auf
Kundschaft geschickt worden, die ,,mit ainem, genant Rauber auch
Schlosser, der solicher Gesellen ein Capittan sich genenth“, Riick-
sprache hielten, und folgende Auskunft heimbrachten: die Bauern
seien allerdings gewillt von Montpreis auf Geirach zu ziehen, aber
dessen Unterthanen und Meierhofe keinen schaden zu thun. Darauf
Sind sie wirklich den 6. Febr. nach Geirach gekommen.
»In das Goczhauss khumen in dem ain hauffen vnd anczahl, die
mier nicht aigentlich wissundt, wievill aller Wesioghken (V sagko-
khen?) vor dass Goczhauss khumen, die auf ainem Puehl gestanden,
vnd ainem ierem Capitan sambt ainem teutschen Trumelschlager,
der iem tulmatscbt, zu mier geschickht, ich solte seinen leutten zw
essen vnd zu trinkhen geben; wo nicht, so wirde ich sehen, wie
es mier geen wierde. Auff dass ich ime, Capittan, gefragt: was er
da suecht vnd von wesswegen er daher khumen sey? gibt er mier
wieder zu Antwort: ich diirffe mich nicht besorgen ; sev thuen mir
nichts, sonder sev ziehen im landt vmb die Aufschleg, Harmiczen,
Tacz, Leibsteuer_vnd Pfarrherren, von wegen dass sy Tacz, Leib-
vnnd andere Steuer auf den Canzeln, da man gottes wort solte
186 FR. RAČKI,
verkhiinden vnnd solcher sachen geschweigen, abzupringen. Wil ich
sev herein lassen mit heill; wo nicht, ierer Gesellschafft sein nicbt
weit von denen in die 60.000. Zw dem haben sew taglich zuezueg.
Sy wellen mich ersuechen, das man wierde wissen in alier welt
dauon zu sagen, dan ier Khrieg vnd Fiiernemen in das 9 Jar werden
vnnd wie vor 100 Jaren gehandelt, also sev es auch haben vnd
dahin pringen wollen.“
Obschon nur acht von ihnen, sammt dem ,Capitan“. in das
Kloster sollten eingelassen werden, drang doch die ganze Rotte
ein. Prunner konnte mit 7 Leuten, darunter seine beiden Briider,
keinen Widerstand leisten. Man musste sie verkčstigen, und ihre
Drohworte h&ren: es seien allhier 17 Saumladungen Giiter heimlich
untergebracht, deren sie sich schon bemeistern wiirden.
»Indem khumbt aber ein hauffen vnnd anczahll Volgks der re-
bellischen Gesellen von Monipreiss. Der Rauber ist sambt ainen
Gesellen hereingeloffen, mier angetzaigt: wo ich nicht zu inen ge-
schickht, ich were _ mit selezamen tuen ersucht worden. Darneben
dem Wesiagkhen Capittan vnnd seiner Gesellschaft anczaigt, es .
were des Obristen, Ellia genanth, bevelch nicht, dass zween Hauffen
Volkhs in das Goczhauss Geurach khumen solten, wan ers erin-
derth, er werdt wol zufrieden vnd ime nicht verantworten.“
Das Schreiben des Pflegers von Montpreis, welches er mittbeilt
(nr. XXXV), wurde ihm gebracht. ,Solh schreiben, das mir offent-
lich zuegepracht, nimbt mir der Wesiagh-Capittan aus den handen ;
truczt mich, ich solte im sagen, was der Inhalt, welches ich ime
entdegkht. Dariiber er mier zw Antworth geben: ,wolt Gott, der
Tiergkh wer vorhanden. Wier haben auf den Kheglouitschen vnnd
Rathkay 3000 Personen.“ Wie ers damit gemeinth, hab ich nit ver-
standen. In dem Nuur(?) auf vnnd hinwegkh Beuilcht mier: ich solte
sehen, das ich mit den Dienern nit wenig werde; er well auf Mond-
preiss des gefangenen Capittan vnd schlossers halben, denselben
herauszuebegern, vnd des Nachts wider an das Gocezhauss Geyrach
ankhumen. In solcher ier Verugkhung habe sev ainer ain silbers vnnd
vbergults Pecherl samt etlichen Zinen khandeln, mit Referenz vor
E. G. zu schreiben, entfrembdt, das ich nicht wais wo zue suchen . .“
Er habe sich nach ihrem Abzug zur Abwehr geriistet: aber sie
seien nicht zuriickgekommen ; auch habe er nicht erfahren k&nnen:
»Welche Vnterthanen des Goczhauss Geirach durch aignen willen
zu den Rebellischen geloffen.“
Orig. ibid. nr. 11. p. 17—19.
XXXVII. Geirach den 6. Febr. 1578.
Eingabe an die Landegverordneten :
Unterthanen von Geirach und Tuffer hštten ,ier Armuttey“ in
ein Kirchlein zu Gracz! bei Tiiffer vor den Rebellen gefiiichtet.
Der Mesner Mathias Zwegkh zu Graz habe von einer dieser Fami-
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 187
lien den Schliissel verlangt und, als man ihm den verweigert, fol-
gende Aeusserung sich entschlupfen lassen: .,Dieweill du mir den
Sehliissel nit trauest, so sollstu gedennken ; vnd wolt Gott, das die
Leutt, vor denen man fleucht, khamen; ich wolt inen entgegen geen
vnd anezaigen, was in dem khtjerchll zue behalten.“
Ibid. nr. 12. p. 19—20.
XXXVIII. Graz den 7. Febr. 1578.
1.
Auftrag der Regierung und Kammer an die Verordneten be-
ziiglich ,gemeinen* Ansehlages.
2.
Erlass der Verordneten, man solle augenblicklich »Zu Veltpach,
Rackerspurg , Pollan vmbschlachen“ und alles waffenfihige Volk
beschreiben lassen.
8.
Erlass derselben in gleicher Angelegenheit; als Musterplatz wird
Marburg bezeichnet.
4. '
Erlass derselben an die Marburger und Pettauer, den Proviant-
meister Melch. Hueber in Allem zu unterstiitzen.
Ibid. nr. 13, 15—17. p. 20.
KXXIX. Den 7. Februar 1578.
Veit von Halleck an die steier. Verordneten :
Wolgeborn, Gesstreng, Edl, Vesst Gebiettend, Gonnsstig Herrn,
Eu. Hr. sind meine beflissen vnd villige Dinst Jederzeit beuoran.
In dieser stund, da Ich hieher khomben vnd mein Weg nach Wa-
orasdin nemb, vberanttwort mir ein Pott ain schreyben von Eu.
Hr. Wellichs Ich noch langs verstandten. Vnnd Ist ja leyder, dass
sich der aufruer der Vndterthanen, wie mir von Haubtman aus
Agramb geschriben wird, nit allain von den Sossedischen Vndter-
thanen, sonder auch in der Grafschaffit Cillj, von stund zw stund
geferlicher erczaigen thuett. Auf der Frh. Drh. etc. Genedigissten be-
uelh sind ueber ein hundert Vsgoggen, so in Khrabbatischen Khrieg-
stadt erhalten vnd sonst in Murslaj Pollaj (Mrzlo polje) waren, von der
Windisehen Greiniczen 50 Haramje mit ire Waywoden gen Rain,
dieweil derselb Flekhen weitschbaifig (! sic) vnd eine E. lobliche
Landschafft daran vil angewend vnd sich die Rebellisehen Vndter-
thanen nach vnd hiedisshalb der Saw geferlich erczaigen, verordentt
worden ; dieweil auch Angramb, Sossed vnnd der selben Enden, da
die Rebellisehen Vndterthanen vmbstraiffen, zwniigst an der Hannd
vnnd aber bey dergleichen . ....... entperung, nit nach not-
turfft versehen, hab Ich neben der Ordinarj Besaczung zben Way-
wode mit 80 Haramie gen Angramb zueziehen abgeferttigt, da-
188 FR. RAČK
neben die Burger vermandt, dass die
Khay. Mst. ete. gethreue Vndterthan
zeucht, vnnd den anndern, so Ih ger
Alles Ernst auferlegt: In faal die Re
die alle weg sehen, wie dieses sey
khomen mugen. So hab Ich allen Kh
Khay. Maj. etc. vnnd Frl. Drl. ete.
vleissig beynander zusein vnd sye .
halten auferlegt. Von der Greinicz
sachen nit so geferlich, Alss in dass
gebracht wurd; gleichwol vngleich ]
Erste stund, da ich gen Warassdin +
wissen, dan Ich . . . malss (?) an all
dachte Rebellisehe Vnndterthanen d
sonderlich, wie dauon gered wird, die
schafit Cillj und andre Herrn an sye
vmbgangen werden, mit allem Erns
ruffen, vnd dass bstelld Khryegsvoll
plessung beschehen mag, zu gebrauch
schriben, hatt Allen Handl der Ro. I
samblet die Landleutt. Es hett In
dass es leyder zu ein Tumult geratt
von der Ro. Khay. Mst. ete. Comi:
Tayhi (?), wie dauon gered wirrd, dass
Ro. Khay. Mst. pewiligt, halten well
leitten _merer(s) bewegt haben, vnang
Baan auch beschehen, hab ich ain W
zer vnd Haramie In Flekhen standh:
eidige Rebellen nit verfieren zu lasse
ihne Eu. Hr. meinen Gebiettendten (
sambs Vleiss Beuelchen. (Ort unlesei
7. Februarj Anno_73. Eu. Hr. Dyen
(Von aussen:) Denn wolgebornen,
Herrn, Herrn, ainer Ersamen Lčblich
ordentenn N. Meinen Gebiettenden v
Orig. Act mit 1 aufgedr, Petsch. n
nr. 14) im 23. Fasc. der ,81 Fascih
XL. Vnnder Mokhriz 9 Uhr ve
Schreiben des Frh. J. J. von Thur
»Weiss in eil, dass die Herrn_Alar
Serin Pferdten auch andern Volkh, w
Tausent Pauern erschlagen. Ob nun «
fallt: So werdens doch gwiss etlich 1
Ussgoggen allenthalben die Heusser
khischer Art prennen, vnd haab vnd
Alapi auch gleichenfalls. Der Herr Pr
KO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. ' 189
nen in_S. Bartlmes Feld schier was auffriie-
Wie Er dan in aufWigler in den Gfiink-
fordert die notturfit, Das du alle deine Vn-
wider in die gelibd nimbst; Solehes auch dem
Id Zuschreibst. In Fall der Mori Mathiasch
wdllest iu bey Dier erhallten; alssbald Ich
h In alssdann gellt geben. Die Pauern, so
hommen, sein alle wieder Zurukh geflohen.
rill ich mit gotes hilf wieder zu Landtstrass
Zeitlich aldort finden. Jo. Josseph Fh. v.
Irig. nr. 24.
I. Laibach 7. Febr. 1578.
iesverordneten in Crain an den Erz-
e Bauernunruhen um Rain und Gurkfeld, und
r Dimpfung des Aufstandes getroffenen Mass-
Berichte die von untergeordneten Organen
ten Thatsachen angefiihrt.
1
+ Februarj vmb 8 Uhr nach Mittag 1578.
eten in Crain pan Herrn Landtshaubtmann“.
nutanđis. Heunt vmb Mitternacht sein vom
1 Thurn Schreiben zu Landstrass des 5. diss
lacht alhie khumen, dass er auffbemelten
ien Landtleut, Ussgoggen vnd Vnderthanen,
starekh, vmb eilff Uhr vor Mittag sich gegen
1 (deren bei 4000 gewesen) erhebte, Sy an-
»ald die Flucht in das Fleckhen Gurkffeldt
y 300 Paurn, sambt denen so in der _Flucht
n, vabkhomen; vuder dessen aber der theuer
Janiel Laser zu Wildeneckh, gewester Haubt-
ch ain schuss ins gsicht aus dem Thurn alda
I gebliben.
is Ime ain Zeittung vber dis . . zukhomen,
erbersckhi, Okitsch, vnd der ennden bey vir
tarkh, des Vorhabens, die Ussgoggen vnd
len, vnd die andern_ mit betrug zubewčgen;
>n Lichtenwaldt zieht; item die zu Jaster-
ten gegen Sichelburg geschickht, vnd an die
en, sich Inen zuvbergeben. Und weil er ver-
isend Ussgoggen ausszukhomen, vnd dess H.
*dte vnd der Frawen Wanin (Banin), vnd vom
llen; dass er vorhabens den sechsten, also
Hauffen Pauern, so gegen den Ussgoggen
KA
ki
190 yn. nači,
XLII. Laibach um 6 Uhr Nachmitiag
Schreiben der Landesverordneten in Krain an
* »Wir haben des Herrn Schreiben von Lar
3 Uhr in der Nacht. . heunt vmb Mitter
darauss, wassmassen der Herr mit šttlichen
vnd Vnderthanen die Piindtischen Paurn bey
geschlagen vnd derselben bey 300 erlegt he
leidigen Fall mit dem . . ehrlichen ritterlicl
Lasser zu Wildeneckh, Haubtmann zu W
triebnuss verstanden.“ Dariiber sei ein Beri
erstattet. An die Stelle des gefallenen Lass
Weixelburg nach Wihitsch zu ,verordnen.“
»Dass aber der Herr vorhabens gegen
Jasterbersckhi, Okitsch vnd derunder, so be
sent starckh sein sollen, gstrackhs zu zieh
vnser guetachten, damit der Herr vor alle
mit inen halten, alle giietliche mitl vnd we
von diesem strafmiissigen Fiirnemen abzuste
dem Landt Crain giietlich zuruckh zubegel
nit thuen wiirden, dass sy gleichwol die g
derben mit Iren armen Weibern vnd Khinde
.. . Sonsten soll beym Pfleger in der Mi
Burgers alda, Doretschisch genannt, mit eh
ordnung gethan; also auch denen von Gurk
nembl, auch der Steten in Ober-Crain unve:
aufferlegt werden, sich aller verstiiendtnuss
haliten, Ire Aydes-Pflicht vnd Ehr, auch wc
deln, die gfarn zubedenkhen.“
Nachdem berichtet wird, ,dass die am C
den auffrierischen ain Verstandt haben s
»dass sich die Pauern in Zeit diser_weere
Handtirrens vnd gewerbs . . in vnder Cr:
hinab oder Crabaten enthalten . .“
Ibid. Concept nr. 21.
XLIV. Reytenburg den 7 tag fe
Wilhalb von Lamberg an Frh. Wolfgi
»ln der Stundt, so Ich gen Reytenburg a
mier glaubwirdig angetzaigt, wie nunmallen (
so durch Lichtenwaldt sein gezogen, zw Rats
grossen schaden. Darbey ist mein bit an eu
Ier dem H. Josefen hett aylent zuegeschribi
seines Folkh zue widerstandt dahin hett v
also in der eng sein, damit Sy nicht in die
zusamen haufen michten; nachdem er sui
enhalb der Sau hinauf zuziehen; dann die F
khein guett.
TT TT am A
CI
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 191
P. S. Meine leit zu Sauenstein haben auss derselben Puntter
ahtt gefaugen; vnd schickh meinem Pruedern vnd meinem Pfleger
am etlich meiner Leit mit . . Sein gieichwol eines thails auf Gey-
roh vnd Manpreis ferrast, vnd zu Ratschah wider Ire Zusamen-
khunfit haben.
lbid. Ovig. nr. 23.
XLV. Rejtenburg den 7 Febr. vmb Mittag 15738.
Wilhalb von Lamberg an Frh. Wolf. v. Thurn:
zin der Stundt khumbt ainer von Vnkhrnstein vnd von dem H.
von Siglsdorf Podtschafft zw, wie die puntterisehen Pauern olda zw
Ratschach sein; vnd sich von allen Orten zusamenziehen ; vnd bitten
die von Ratschah hilf; vnd sofil Ich hab ničgen mitgethadt. Bit,
der Herr wolle auch ratsam sein, damit man Inen auch ein hilf
heutt oder morgen mohtt zuesehickhen . . . .“
Ibid. Orig. nr. 23. i
XLVI. Vestriz den 7 Febr. in der Nacht 15783.
Wolf Thurn an die krain. Landesverordneten.
Sendet die Briefe seines Bruders Josef und des Hr. W. von
Lamberg. ,Ich pin nun peschad von H. Wolfesor gebartundt, wie
es zu Gurkhfeld stett: ob die Punter, wie die Sag ist, wider davon
gezogen; vnd so mir peschad khumbt vnd ich die glagehat sich,
will ich mich nach der Saw Inen zu auf Ratschah . . erheben. Verhof
auch, mein Brueder werde sich auf mein sehreiben dies Stundt
herauf fierdrn. Ich hallt derhalben alle diejenigen, so noch in Zug
hinab sein, auf vnd zeuh morgen mit sambt den tog nach Lant-
strass. Den H. Nachpern hab ich zuegeschrieben, dass sie ieren
Vnderthanen morgen gar Frue mit gueten Dienern hinab scbicken
sollen . . .“
Ibid. Orig. nr. 23.
XLVII. Vestriz 7. Febr. 1573.
Wolfgang von Thurn an die Landesverordneten von Crain:
Er habe ihr Schreiben vom 6. Febr. empfangen. , Wie sich sonst
die handlung mit den punterischen Bauern zugetragen, ist den
Herren hiefor zuegeschriben worden ... Will dan die Herren. .
vermelden, dass sy fier ratsam ansehn .. sich der pauern vorhaben
zuerkhundigen, insonderhait aber das Jemandt thaiglich die schprach
mit Inen zu halten . . geschickt wurde. Ist gleich woll piss her
die glegnhat nicht gebest die schprach zu halten. Die gefangenen
aber haben souill augezagt, dass dieser pundt auss den erfolgt,
dass sy zu mermallen . . . wider iere herschafft in Windischlandt,
sonderlich aber den Thabj .. sich for ier khaiserlichen Gnaden
peschwert“; vnd da Ihnen ,kain hilff . . . erzaigt, haben sy ge-
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 209
geschigkht, vnd mir damit pracht worden, sein zukhomen, des hot
der Herr zuuernemen . ..
Von der Hungrischen Seitten hob Ich schon wegen der Vsskho-
khen, so alchie sein, strit, die hinuber auf desschelben Haubtman
Bosetitsch houss griffen; die wollen vil dorauss mochen . . .“
Ibid. Orig. nr. 28.
LXX. Landstrass 10. Febr. I578.
W. v, Thurn schreibt den Landesverordneten in Crain:
»Was der Herrn verner Begern von wegen der pehendigten pun-
terisehen Paurn, erinder ich die Herrn, das ier drey pay Haselpach
durch meine vnd des Walfesor vnderthanen in mein Perkhrecht
gefangen worden , darunter ainer der Fiernemisten ... mit Namen
Sainovicz. Nachdem man die gepunten vnd hinauf zu thurn an hart
gefiert, ist mein Pauer ainer, dem sein Sun vmbkhumen, iber ihn
gelofen vnd das Pratmesser drai mall in laib gestosen . . .
Sunst hat der Herr Prior zu Pletriach auch ainen zwichen sein
Vnterthanen zu Oberfeld gefenkhlich aingezogen, der . . die Vnter-
thanen zum Pundt aufgebigelt haben soll. Derhalb sol! sambt den
andern hinaufgeschickht werden.
Sunst erinder ich die Herrn, das die Punter Ieren Khrieg den
cruziati oder Khraiz-khrieg genandt; vnd haben auss der Edllaitt
khleidung, so sy pekhomen, vnd deren an ieren hoffen vill im Win-
disch landt erschlagen, khraiz gemacht vnd auf ieren khlaidung
genat, mit ieren Waibern thannzt, Wallschand getrieben, dafor vill
zu schreiben, vnd iezt nicht Waill ist. Ich verhoff zu gott, sy werden
auf diz mall gethempf werden . . .“
Ibid. Orig. nr. 28.
LXXI. Graz 10. Febr. 1578.
Erzherzog Karl an Hanns Jos. Frh. zu Egg und Hungerspach, Landsverweser
in Krain,
»Nachdem wier vnseren Rath vnnd Landshaubtman alda in Crain
Herwarten Frh. zu Auersperg an yezo von Irer k. Mt. Hof herrein
erfordert, vnnd Ine bey vnns ain Zeit hinumb, biss sich die sachen
der aufgestandenen Rebellischen Paurn halben widerumb Zur still
vund sicherhait schicken, Zubehalten bedacht sein . . . so haben wir
Euch demnach solichs Zum wissen anfiiegen, vnnd dabey dise gne-
digiste Vertrčstung thuen, das wir Ine zu lanng, oder so bald wir
seiner fiieglich entratten mčcehten, herforn nit aufhalten . .“
Ibid. Orig. nr. 26.
LXXII. Klagenfart den 10. Febr. 1578.
Schreiben der Kš&rnthnerischen Landschaft !' an den Landesverweser und an die
Landschaft in Krain.
Man habe das Schreiben vom 7. d. M. erhalten... ,Entgegen
aber haben wir mit frologkhen vernomen, das ein hauffen derselben
1 Leonhart Welzer zu Eberstein, Verwalter der Landtshauptmanschafft.
STAR. VII. l4
210 YR. RAČKI,
piintischen Paurn durch den Wollgeborne
vom Thurn, Verwalter des Obristen Le
Vsgoggen Haubtman, mit Hilff_etlicher
Ad! vnnd seinen Vndergebnen Vssgogger
Monats bey Gurkhfeld geschlagen vnnd :
darunter der Ritterlich Redlicher_Haubt
den wir treuliches laid tragen aufgangen.
Herr vom Turn mit seinen Vndergebnen
Herrn Grafen von Serin, vnnd der Frawe
Pherdten, gegen den Jhenigen zu Jesste
Paurs hčr ... filrzunemen vorhabens; v
vorsteenden noth wegen numer das Auf
im Lannd Crain ergeen lassen.“ Die Ki
Anzah! ,,Fuesskhnecht“ beordert, die sich
khenmarkht in Mustrung vnnd zum Anz
um sich nach Steyer ,,oder wohin es die N
erfordern werde, zu begeben.
Ibid. Orig. nr. 27.
LXXINI. Laibach 10. Fe!
Die Landesverordneten von K
von Kš&rnthen ,,vmb vergunstigung 400 K
Ibid. Concept nr. 28.
LXXIV. Landstrass den 10.
Frh. J.J. von Thurn an den Hauptmann £
Rudolfswerdt.
Sein Schreiben vom 9. d. M. corrigire
guett Achten, yer vorliikhet von Neusta
bliach . <!
Ibid. Orig. nr. 28.
LXXV. Wien den 10. Fel
K. Maximilian II. an die steierigcl
»Aus ainem Eurer schreiben, dess Datu
gestelt ist, vernemen wir vnder anderm,
zu hinlegung der jecz entstandenen Pau
guste Anfang gemacht wurde, wann wir
hi Handen nemen vnnd ime sein Jus m
vergietteten. Darauf wir nun derzeit ande1
| Dieses Schreiben hat Seb. Lamberg dem
mitgotheilt mit dem Bemerken: ,Will also
mein vntergeben Pfirtten in das bemelte Do
ruckhen“. Ibid.
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 211
ohn allain, das wir solche erinderung von euch zu genaden annemen,
vnnd der sachen also verrer wollen nachdenkhen. Wessen wir vnns
sonst in dieser sachen entschlossen, werdet Ir aus ainem andern
vnnsern Schreiben nunmehr, vernumen haben.“
Orig. Steter. L.- Archiv. Krones nr. 33. S. 24—25.
LXXVI. Graz den 10. Febr. 1578.
Instruction der steier. Verordneten fiir die HH. Erasm. v. Saurau, -
Ferd. Rindscheid und Sigmund Welzer, als Mustermeister des Auf-
gebotes zu Marburg.
Zwei Instructionen fiir den Frh. von Herberstain als Kriegskom-
missir in Betreff des kais. Fussvolkes.
Ibid. nr. 36—38. S. 25—26.
LXXVII. Zagrabiae die 11. Foebruarii 1578.
Banus Georgius Drašković regi Maximiliano II.
Sacratissima Caesarea etc. Orationum etc. Proxime elapsis diebus
significaui Maiestati Vestrae sacr. rem totam rebellium colonorum,
quomodo sese habeat; et quomodo sexta die presentis mensis ea
rusticorum furentium turba, quae inter Sauum et Colapim tumul-
tuabatur, profligata sit. Nune iam significo maiestati Vestrae sacr.
eos quoque, qui inter Sauum et Drauum, inter montes Varasdino
et Zagrabiae vicinos, crudelissime et impie grassabantur, rusticos
profligatos esse, duce magnifico Casparo Alapj, locumtenente meo,
quem cum banderio Maiestatis Vestrae sacratissimae (nam supremus
capitaneus meus, magnificus Simeon Keglevith, ab ipsis rebellibus
in suo castello Lobor obsessus fuerat) cum circiter quinque millibus
bominum equitum ac peditum,' inter quos primas partes tenent
milites banales, quos non sine magno metu ex confiniis auocare
coactus sum, cum nunc quoque ex captiuis intelligam, pedites et
equites Turcas in confiniis congregari, expediueram celerime octaua
praesentis mensis die praeter omnem rusticorum expectationem Zthu-
biczam et Zlathar versus, ubi rusticorum rebellium multitudo castra
posuerat. Cum quibus nona huius mensis die ad thermas Zthubi-
censes conflixit, eosque ope diuina et maiestatis vestrae sacr. auspi-
ciis, magna ipsis illata clade, prostrauit, et igne ac ferro tanquam
proditores etiam in hodiernum diem castigare non intermittit, ita
ut iam neminem amplius in armis esse sciam congregatum, qui se
| huic Maiestatis Vestrae Sacr. exercitui palam opponere auderet, nisi
| < quis forte clam aliquid sub pectore reconditum habeat, et quod
| nesciri non possit machinaretur.
Non minor hic quoque rebellium interiit numerus, ubi pauci eua-
serunt, multi etiam capti, inter quos principaliores quoque aliqui sunt,
TT TT Boo TT
1 Haec verba sunt hicce deleta: ,expediueram celerrime 8 huius mensis
die praeter omnem rusticorum expectationem Zthubiczam et Zlathar versus,
ubi moltitudo rebellium rusticorum castra posuerat.“
*
212 FR. RAČKI,
quos ipsi capitaneos vocabant. Ex quit
remedia resciri poterit: quis author tant
tantam cladem ac diserimen hoc M
adduxerit.
Itaque non est opus, quod Maiestas V,
sidio vel aliis remediis cogitet. Id quod e
fratri Maiestatis V. S. dilectissimo, persci
Quendam ex ipsis, Gubecz Begum
gem nominatum, ferrea eaque candenti
V. S. voluntas accesserit, in alion
De hoc igitur et aliis quoque a Maiest
expecto. Deus aeternus ete. Datum Zagi
Inferius: Caesari. Die 11 Febr. 1
Concept. Archiv. archiepisc. Zagrab.
LXXVIII. Zagrabiae die UI F
Banus Georgius Drašković arct
Serenissime princeps etc. Orationum et
strae, sexta hujus mensis die ex Gršez d
nitas V. rebellium rusticorum tumultum e
clementer mihi committit. Hoc negociu
prioribus aliquot epistolis Serenitati Ves
cladem sexta presentis mensis die |
nostris acceperint, jam perscripsi. Ego qu
sedulo conatus sum ita officio meo satisfi
nitatum Vestrarum postulat, publicaque s
in compescendo hoc quoque rusticorum fu
ac fidelitas desideraretur, strata priori
exercitum regnicolarum cum militibus 1
Caspare Alapi, locumtenente meo, sub ba
quos seditiosos, qui magna cum superb
eas partes montanas inter Savum et Drav
seviebant, divinaque ope illi quoque longi
nona hujus mensis die ad thermas S
sunt, ita ut jam neminem viderem esse i
se exercitui palam opponere audeat; sed j
in hoc regno fore sperem; licet etiam e)
Vestrae provincia ultro citroque r
mutuo accurebant. Quare non est; quod |
aut Sacratissima caes. regiaque Maiestas
auxilium quiquam inpendat, aut amplius d
sic videtur sopita, et rebelles ita castigat
rusticorum insurectio metuenda non sit.
Quae porro latrocinia et nequitia rebe
nita, non assequor. Tyranidem diloru
insurgendi occasionem, omnino negare no!
aliud dicere non possum, quam censeo, €
audiendos esse; optimum enim olim mag
|
HRVATSKO-8LOVENSKA SELJAČKA BUNA. 213
quondam Ferdinandum imperatorem felicissimae recordationis, qui
Pientissime et prudentissime subditos suos instituere scivit.
Perscripsi etiam statui nobilissimae Serenitatis Vestrae provinciae
Stiriae ante secundam hane rusticorum caedem, in quo res sit statu.
Confido autem, quod Serenitas Vestra etiam hanc secundam victo-
riam fidelibus suis, ipsi statui Stiriae, significare dignabitur. Deinceps
quoque eam, quam pro viribus potero, dabo operam, ne quid in iis
> potissimum , quae fidelitatem Serenitatum Vestrarum, publicumque
bonum spectant, de mea diligentia ac cura remittam.
Capti sunt nonnulli ex potioribus rusticorum seditiosorum, quos
ipsi capitaneos vocabant. Hi examinati fateri poterunt authorem,
instigatorem et consultorem suae rebellionis.
Inter alios Gubez, Beg vocatus, in regem nominatus fuerat. Eum
si S. C. (Maiestatis voluntas) accesserit, ferea et quidem candenti
corona, in exemplum aliorum, coronabimus. Deus aeternus ete.
Zagrabiae 11. Februarii 1573.
Archiduci Carolo. D. 11 Februarii 1573. Zagrabiae.
Concept. Ibid.
LXXIX. Warasdin den 11. Febr. 1578.
Veit von Halleck an den Erzh. Karl:
Durchleichtigister Ertzherzog, Gennedigister Herr. Eu. Frl. Drl.
etc. seind meine Gehorsambiste vnderthenigiste Pfiichtigiste diennst,
Allermiglichister_Vleiss Beuoran etc. Eu. Frl. Drl. etc. Vbersennde
ich Gehorsambist, was von der Ro. Khay. Mt. etc. meinen Aller-
gnedigisten Herrn, mir an der Posst heut die nacht zuekhomen,
daruber Ich entschlossen, mich mit Gottes Zuegebung Jetzt kho-
mendten Freyttag oder Sambstag gen Creutz zu erheben, auf dass
die Feindt, die Turkhen, denen villeicht die entperung der Vndter-
thannen wissend sein mechte, nit etwan gedichten, man hette die
Grenitz Flegkhen gar in wind geschlagen, vnd ware genueg zu-
thuen Allein die Rebellischen Vnderthannen ze stillen, vnd mich
volgenndts vermug der Rom. Khay. Mt. Allergnedigisten Peuelch ze
dem Herrn Baan ghen Agramb werts zuuerfiegen; dan Agramb vnd
die selb Glegenhait nit allain den aufruerischen Vndterthannen dises
Windisch lanndt sonnder auch der Graffschafft Cilly zu negst an
der Hanndt. Ich verhoff aber, :wie Allenthalben dauon geredt wierd,
so die Vnderthanen nuer des T&chj grimkhidt oder, wie es schier
zu nennen wir, enthebt vnd erledigt, die wurden balt gestillt wer-
den. Was ich jeder Zeit in erfarung bring, erindert Eu. Frl. Drl.
etc. Ich bej Tag vnd nacht, vnd Thue mich derselben Gehorsambist
vnd vnnderthenigist Beuelchen. Warasdin den II. February Anno
etc. 73. Eu. Frl. Drehl. etc. Vnndterthenigister Gehorsambister Veit
v. Hillegh.
Post scripta. Genedigister Herr, wie ich das mein gehor-
sambist schreiben an Eu. Frl. Drl. etc. zueschliessen wellen, schreibt
mir Vicespan diser warasdiner Spanschafit, dass die Rebellischen
214 FR. RAČKI,
Vndterthanen, so in Sagorya grossen muetv
des Prior Hoff von Lepoglaui, dauon Eu. Fr
in Vndterthenigkhait vermelt, an der prug;
durch Casper Allapj vnd der von Ebera
auch ain anczall Creutzer Fuesknecht gewesi
vnd erledigt worden. Es seind gleich an Jetz
ich auch zwen Fannen Hiriimia zuegeben,
den Vicespan vnd Herrn Symon Kheglawits
von Adl dises windiseh Lands, vnd des He
dass Ich zu den Gnedigen Gott verhofit, di
Vnnderthannen sollen gestillt werden.
Orig. Act nr. 41 im 23. Fasc. der ,t
L.-Archiv. Krones nr. 41. S. 26—27 im A
LXXX. Warasdin den 11. F4
Otto von Radmannsdorf zu Sturmberg an die Ve
Wolgeboren, Gestrenng, Edl vnd Ernues
Herrn, E. Hr. sein mein gantz beflissen vni
jeder Zeit von mir zuuoran berait. Wiewoll
aus hier zugeschriben, was dise nagst uers
bellischen Vndterthanen sich af zwo oder d
zugetragen: So hab ich doch anjeczo abern
gewisse Zeittungen von dem Vicespan aus ]
ben, E. Hr. hiemit in eill auch berichten v
die Rebellischen Vndterthanen, weliche ve
(Sagor) ir grossen muetwillen getriben, vn
schen Vndterthanen wider zuecziechen wel
Hmn. Allapj Casparn, vnd der Frauen Baan:
auch etliche Creutzknecht gewest) bej ai
Khriping auf das Haubt geschlagen vnd :
das soliches der Herr Obrisst leyttenanndt
samisst gleiches fals zue schreiben thuet, Y
bigen abschrifft hieneben merers zuuernem
nun mer gar nit, das dise der Pauern aufi
zu Rhue werde gepracht werden. Vnd wie
raisen von Gratz den sachen souil Imer 1
vnd nachgedacht, befindt sich ain grosse
denen ersten schreiben aus den viertl Cillj
berg, Gallen, Popffinger vnd andern an die
vnd der Zall der Rebellischen Pauern ; dan '
von 16,000 vnd mer aufruerischen Pauern
halbe thaill souill befundten worden sein, '
dises Handls mit merern befundten wierdet
(wie man sagen will) mit den Cillierischen
gehabt, das sy sich Pundtiseh oder der_m
gschlosser oder _hewser nutzn (?) nemben, vi
zu Inen geschickht were worden, sprach m
|
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA LUNA. 215
wurden si nit gewaigert, sonder Ire beschwerungen vnd vrsachen end-
teekht haben, dariiber vill auf ander weg gegangen vnd E. E. L.
(Einer Ersamen Landschaft) in Steyer auch den andern landten
ain so grosser vncossten nit auferloffen ware. Sed factum est.
Diser aufruer ist gleich woll niemandts anders dan Tahj Princi-
pall vrsacher.. Wer aber danebens merers schuldt auch tragen
mochte, will E. Hr. ich zu meiner hinaufkhonfft mundlich woll be-
richten. Es last sich nit alles schreiben etc. Wan man aber die
Sachen recht ansechen will, So muess der arm man herhalten vnd
das Padt ausgiessen. Wie dan Jeizo weder weib noch Khindt ver-
schondt, sonder hauss vnd hoff vnd dorffer nacheinander von den
vnserigen abgeprenndt vnd Jamerlich verwiest werden, Waliches
woll auch von den erbfeindt nit besehechen solle. Vnd werden E.
Hr. in khurez vnd nach verrichtem hand! vnd stillung dises tu-
mults vngezweiffelt, wie man nun beyleiffig siecht, Erindern, das
dise aufruer vnd antzal!l der Rebellischen so gross vnd hefftig, son-
derlich bej vnsern Cillierischen Pauern, nit gewest als das geschrah
ergangen. Was hernach weitters furkhombt, das schreib E. Hr. ich
hinach, denen ich mich hieneben alles Vleiss thue beuelchen. Wa-
rasdin den 11. Februarj J. 73. Ott von Ratmanstorff zu Sturmberg.
Auf der Riiekgeite: Dennen wolgebornnen, Gestrengen, Edlen
vnd Ernuessten Herrn N. vnnd N. Einer Ersamen Lčblichen Lanndt-
schafit dits Furstenthumbs Steyer verordten, Meinen Insonders:
gčnstigen vnd gebiettendten Herrn zuhanden.
Orig.- Act mit 1 aufgedr. Petschaft Nro. 42 im 23. Fasc. der
nsl. Fascikel“ im strmk. L. Archiv. Krones nr. 42 (S. 27—28) im
Auszug.
LXXXI.
Nicolaus Istvanfi et J. W. Valvasor de tumultu rusticorum in Croatiae et
conterminis Carnioliae et Styriae partibus.
1.
Par metus et trepidatio ex Illyrico, nisi mature provisum fuisset,
expectabatur. Nam agricolae et rustica plebs repentina in dominos
seditione concitata, quod se intolerandis servilium operum laboribus
ac pecunjariijs exactionibus supra vires et aequum gravari quere-
rentur, temere arma sumserant, facto in ea regione, quae Colapim
et Savum flumina interjacet, initio. Nec mora, cum ad decies mille
perditissimorum hominum incondita multitudo ad arma confluxisset,
primo obvias in propinquo nobilium domos, quae aut minus mu-
nitae erant aut a paucis custodiebantur, expugnare ac consumto,
qui intus reperiebatur, commeatu, dissipare, ac funditus delere in-
ceperunt ; acciditque ut prima omnium Georgii Puneci domus,
non ita pridem Byzantiana captivitate elapsi, in planitie Samobori-
ensi sita dirueretur. Itum deinde est versus Savum, eodem ubique
terrore circumducto; et si qui nobilium forte in manus incidissent,
ii confestim necabantur.
216 FR.oBI
Cum Savum attigissent, ac tran:
nos et vicinos populos misere, qui
causa, arma adversus nobilitatem
dolentias non amplius tolerare p
grassandi pro libidine modum aut
tari et monere e0s, ut animos vire
A quorum nonnullis,qui inter Su
Iilyrici parte, quam recentiores
inter Dravum flumen siti sunt,
tummodo Savum ac ulterius progr
pis Petovianis aut Varasdino subje
eandem belli fortunam subituros. |
amoeniora Francisci Tahii pra
rebus suis floventibus extruxerat,
fuit, illos Ambrosii Gregorian
hoc genere crudelitatis in bona fo1
bacchatos esse, qui eo tempore cun
odia exercebat.
lam haud procul a Stubicia i
tibus salubres effervescunt, perve
missis quaqua versus praedonibu:
sine diserimine urere et vastare I
ex juventute agresti ad eorum cas
quum ad multa millia sceleratae c
ducem sibi quendam Matthaeum
reliquos consilio et manu promtur
cuenda linguae immodicae atqu
eique regii nominis titulum
Interea Georgius Drascovit
comite Slunio vita funeto solu:
natum vocant, obtinebat, convocati
hisce atrocibus flammis obviam ev
cendium erumperent, consultandur
via, qua perditissimi conatus coer:
meret, subsidiaque militum stiqenc
Vitus Hallecus et Herbatus Auers;
adderentur et communibus viribus
audacia retunderetur. Sed Germar
se in aciem prodituros negabant. .
sarem sine mora Simon Kegle:
qui ab eo mandata obtineant, quil
sociis auxilium concurrere jubeant
nentur, interea Gubecius Stubiciam
occupavit; missisque illine_ nunt
agrestium turbae siznificavit, locu
plures ex eorum colluvie ad praec
recepit. At Drascovitius et no
pandos hostes rati, non expectato 1
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA, 217
auxiljis, quae sera esse praevidebant, duos duces, qui suis in aciem
ducendis praeesent, celeriter deligunt: Matthaeum Keglevitium
et Gasparem Alapinum, jubentque sedulo ut operam dent, ne
quid detrimenti respublica accipiat.
Igitur cum DCCC. circiter equites summa celeritate conscripsis-
sent, ac cohortes, quae ad custodiam Colapis publico regni stipendio
alebantur, e praesidiis in castra deduixissent: Stubiciam versus
ire contenderunt. Quos ubi Gubecius adversum se progredi animad-
vertisset, suos, ut arma caperent jussos, paucis verbis cohortatus
in aciem eduxit; hune diem, hanc pugnam fore, inquiens, quae eis
decus et libertatem, si victores evaserint, allatura sit; sin victi
terga dederint, nullum genus crudelitatis ac deformis cruciatus dici
queat, quod in eos ab immanibus et efferatis nobilibus non sit per-
timescendum. Itaque se viros praestare et praesenti fortique animo
arma tractare contendant, ut aut egregie vincendum, aut ,vae
victis!“ expectandum statuant. Nobilitatis ex adverso duces aciem
ita instruxere, ut pedites selopetarios in medio constituerent, equi-
tibus vero utrinque per cornua distributis darent in mandatis, ne
quampiam in irrumpendo moram facerent, nec quiquam numero aut
multitudine hostium terrerentur; hos esse ab aratris et ligonibus
ac id genus ruris operibus in militiam, si diis placet, aut latroci-
nium potius exercendum translatos; caetera ex eodem instituto foe-
ditatem et turpitudinem in moribus, in bello gerendo nullam disci-
plivam, nullum robur, nullas vires; potiorem, si quae sit, partem
€x sicariis et aleatoribus Carnorum, incendiariisque coactam mox,
cum insolitos enses ac vulnera et sanguinem viderint, foedam fu-
gam daturos.
Cum utrinque magno clamore sublato acies confertis manibus
concurissent: Gubeciani praeter expectationem diu ancipiti praelio
certavere, ita ut aliquot ex nostris ictis glandibus interirent, inter
quos Ladislaus Ploudinus, equitum ductor, fuit. Sed quum
hinc a peditatu et sclopetariis, illmc ab hastatis equitibus acerrime
pressi cederentur, ad extremum nobilitas, ut causa sic armis potior
atque superior, eos pedem referre, denique effusam fugam capes-
sere cočgit. Caesi passim in fuga, aut capti omnes, pauci in silvis
et montibus per abditissimas latebras vitam servaverunt. Cae-
teri, qui in dies ad foedus et societatem venturi expectabantur,
audita agrestium clade et nobilitatis victoria metu perculsi, qua
quisque potuit, auffugere.
Saevitum in deditos et captivos haud modice est, adeo ut passim
per propinquas arbores et pagorum aedificia, longuriis transversim
junetis appensi, praetereuntibus spectaculo essent; et in una prae-
alta et ramosa silvestris pyri arbore, quae secus viam militarem
forte enata erat, sexdecimi aut amplius infelicium rusticorum cor-
pora suspensa restibus, agitandaque ventis, et volucribus carpenda
exponerentur; nonnulli vero abscissis naribus et auriculis mutilati
perpetuam foedamque rebellionis et gladii in dominos nefarie stricti
memoriam gestaturi dimitterentur. Gubecius ipse, funestns scele-
218 FR. RAČKI,
rati exercitus dux, atque, ut ipsi vocat
nobilitati ejusque ducibus fuit, vivus in
amque perductus est. Ubi quum prius
ejus in exercitu legato, inspectante ipso
fuisset, ipse postmodum ignitis forcipit
ferrea corona, eaque candenti, caput re
frusta, more latronum, diffectus, merit:
nominis poenas persolvit; vel eo nomir
quod adhuc complurium senum animos
stae ac diris omnibus devovendae: Geor
bilitatis initae rebellionis memoria, noi
olim omnium mortalium corruptissimus
fatis sic ferentibus, Pannoniae regnum
summa perfidia atque impietate pertur
N. Istvdnfi: Historiarum de rebus h
XXIV, p. 527. Ed. Viennae 1758.
2.
Anno 1573 erhub sich im Anfange de
Aufstand der Bauern an den windisek
sonderlich bey Keysersberg, Sused, i
Diese Bauern nčthigten und zwungen
schaft herum gesessene Bauern zu ihr
geschickte Aufwickler; wortiber ihre M
Diese aufriihrische Flegel-Fechter_u1
sich in drey Hauften, fiihrten bey sich
etlichen Stiicken auf Riidern.
Der erste Hauffe nahm seinen_We
Windische Land. Der andere in Unte:
dritte in Crain auf Gurckfeld, welche1
Rain, in Eyd uad Pflicht genommen. .
hinein in 2000 stark gegen Landstra
Joseph Frh. von Thurn mit 500 Mann
Edelleute, und auch eine Anzahl von
Februarii auf sie getroffen, und Ihrer
die tibrigen unter das Hasen-Panier g
zuriick auf Gurkfeld genomen ; allda €
ben in der Sau ertruncken. Etliche 1
Man ist ihnen aber nachgegangen und
ibrer vielen entflogen; sintemal man si:
gewusst; und was man angetroffen m
geschlagen. Welchem Tode zu entspri
Tode sich in den Rachen gestiirzt; in
hinter ihnen her war, iiber die Felsen
cher Verfolgung der Aufriihrer hat de
Laser zu Wildeneck, Hauptmann zu V
Gurckfeld einen rebellischen Schuss ir
um's Leben gebracht.
HRVATSKO-8LOVENSKA SELJAČKA BUNA. 219
Folgends hat am 6. Februarii H. Caspar Alapi etc. mit des Gr.
von Žerini Reutern bey Kherestinaz im Windischen Lande gleich-
fals bey 800 Bauern niedergehauen.
Weil dann auch sonst in Crain und Windischem Lande unter-
schiedlicher Orten diese Aufriihrer hiisslich geklopft wurden: wen-
dete sich der firnehmste Aufriihrer und Obrister dieses rebel-
lisehen Bauernbundes, Namens Illia, mit 300 der Seinigen auf den
steyrischen Boden gegen Beilenstein; ward sber daselbst iibel be-
willkommt durch H. Georg von Schrottenbaeh, welcher mit einer
Anzahi Fussknechten diese Rottirer und andere ihre R-ttgenossen
bey S. Peter unter Kiinsperg angriff, einen Theil derselben erlegte,
und bey 500 Gefangene auf Cilli brachte. Der Illia ist dennoch
nebst dreyen andren rebelliscthen Hauptleuten entrunnen, und das
Gebirge seine Decke wurde.
Nachmals hat man am 14 Februarii den Fiihrnemsten unter die-
sen aufriihrerisehen Bauren!, welchen sie unter sich zum Keyser
auigeworfen hatten, gefangen und gebunden nach Agram gebracht.
Alida man ihn mit einer gluenden eisernen Krone, als einer solchen,
die soleh einem Keyser anstindig, gekrčnt. Die iibrigen Rebellen
wurden hie und da gleichfals zur Hand und durch das Richtersehwert
Andern zum Spiegel t&dlich abgestraffit.
Oraa topogr. historische Beschreibung. Buch XV, S. 484—5.
LXXXI. Landtstrass den 11. Febr. 9 Uhr Vormittag 1578.
J. J. Frh. von Thurn an die krain. Landesverordneten :
Beantwortet das Scbreiben von 7. d. M. (nr. XLIII.). , Wass dann
erstlich Widerbesezung des Ortflegkhens Wihitsch . . anlangt,
erinere Ich die Herrn darauff, das neben den damalen alhie gewe-
senen Wihitscherischen Iienstleuten Herr Paul von Scheyr, alss
weillandt des H. Haubtmanns Laser seligen Schwager, sein, des
H. Haubtmanns, Verlass vnd faarrunder haab aldort halber one
das hinein vorrukhen sollen, dem Ichs gleich, weil der von Weixl-
burg nit alhie gewest, neben Juray Chrischanitsch (zu dem ge-
dachter Haubtman seliger ain sonders vertrawen gehabt) bis auf
ferrnern der Khay. Mt. vnnd F. D. beschaid anbeuolchen; dessen
er sich gleichwol gewaigert, aber leztlichen dennochster solches zu-
uolziehen verwilligt. Zu dem so ist dem von Weixlburg jezo durch
dem H. Landtshaubtman neben dem Thadyiolauitsch die Grinizen
zuuerwalten beuolhen. Derwegen Ich Ine weiters zuuerordnen vnnot;
sonder bey den ersten Verlass solches verbleiben zu lassen geacht.“
Es wire wider ,bei allen Pflegern auch Statt- vnd Mi&rkht-In-
habern mit ernst“ zu verordnen, ,sich aller_ Pindtnuss mit den
Pauern zuenthaliten.“
-.__—_ — —
gewissen Hanuffen Obrister gewesen seyn; wann anderst nicht eben der
vorige Illia damit gemeynt wird (E. Fr.)
0 FR.
»Ihue Ich souil berichten, da
nen Ussgoggen vnnd Prouisioke: omem« anuavava navupvava vu
Šrdt zu mir bis dato nit bekhomen khčnnen. Zu dem so sein,
e die Herren wissen, ettlich redlich ritterlich Herrn vnd Haubt-
it disa Jars von diser Wellt verschiden; die andern aber, alss
afen von Tersacz vnd Blagay, geen Hoff vorrukht . . . Da die
fruer im Land so bald nit gestillt . . meines bedunkhens die
chst notturfit erforđert . . das H. Landtshaubtman bey dieser
fihrlichen Zeit im Landt wire . . . Ich aber muss mich meiner
irankhait halber, weil Ich weder reiten noch sonssten nichts mag,
th Laybach erheben. . .“
»Was mir sonsten angestern abermals von mein Pfleger von
npreis vnd Herrn_Tahi Ferenz, also auch heint nach Mitternacht
m H. Gallen aus Rain firr schreiben der auffriierischen Pauem
Iber zukhomen, haben die Herrn hieneben zuuernemen.
In summa es wirdet, biss so lanng der Pčsswicht Ilia alss der
rist nit behenndigt oder vmbkhombt, nichts guets noch stills.
«er Ich habe sonsten leut mit Zusagung 500 Gl. ehrung bewegt,
3 Sy mir denselben Gefangner zubringen anglubt; des Ich dan
wartundt vnd meinem Zusagen nachkhomen will. .“
Ibid. Orig. nr. 29.
LXXXII. Graz den 11. Febr, 1578.
therzog Karl an den Landesverweser in Krain, Hans Joseph Frh. zu Egg
und Hungerspach.
Erinnert, dass er sein Bericht vom 6. d. M. empfangen habe. ,,Ver-
fen, weil Sy, die Pauern, biss dato schon zimlich vill Niderlagen
itten, Sy auch die geguwehr von allen Orten so ernstlich im
rkh sehen, das sich Irenthalben nichts sonndern mehr zubefahren,
nd Sy etwo bald gar zu stillen sein werden. Dabei aber alle
erfltissige sicherhait zuuermeiden . .“
Ibid. Orig. nr. 29.
LXXXIV. Laibach den 1. Febr. 1578.
Landesverordneten in Krain ,an Richter vnd Rath der Statt Motling“:
»Vnnss khombt glaubwiirdig fir, dass euer Mitburger zu Mčtling,
iotschitsch genannt, sich ganz verdšchtlich verhalten, vnd der
fruerischen Pauern halber mit etlichen ... practiciren soll. Wel-
>n verdacht nit wenig starkhet, dass genannts Dorotschitsch
ueder ein Hauptmann vnder bemelten auffruerischen Pauern ist.
. So ist. , vnser ganz ernstlicher beuelch, dass Ihr gstracks nach
memung diss Ine, Dorotsehitsch, gefiinkhlich einzieht, und bey
oo bis auf vnser weiter beschaid enthaltet.“
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 221
LXXXV. Vienna 11. Febraro 1578.
Joannes Delfino, toricell. episcopus et nuncius apost. Viennae cardinali Ptolo-
maeo Gallio Novocomensi.
»Gia aleuni mesi per certe insolenze usate da un signore Ungaro,
chiamato Tah Ferenz, che tiene alcuni castelli in Croazia, sotto
I" arciduca Carlo, i suoi vasalli se gli sollevorno contro, et 1 asse-
diorno in un suo castello. Ma essendo accomodata la cosa hora di
nuovo i suddetti contadini, con altri al numero di X o XII mila,
si sono sollevati contra il suddetto et tutti gli altri nobili, dicendo
di non potere piu patire le loro tyrannie; et vanno facendo infiniti
mali per quelle parti, havendo presi alcuni vastelli et saccheggiati.
Et vanno tuttavia crescendo di numero tanto, che si dubita di qualche
grande inconveniente, et massime perch& sono desperati, et ai con-
fini di Turcbi. Capi di costoro sono due: uno, come vien detto,
Schiavone, chiamato Prebech, che rinegd, gia tempo, facendo si
Turco; et poi pentitosi torno a casa sua; et altro & Crovato —
persone di poca esperienza. Sua Maesta ha mandati i rmi di Zaga-
bria e Vesprimo et il conte di Šerino per vedere d' acquietarli,
non restando anco il seremissimo arciduca Carlo di fare quelle pro-
visioni, che si convengono per castigarli, se fara bisogno. Et in
questa -citta S. M. fa far 800 fanti per mandarli a quella volta. Et
piaccia a dio, che la spesa, che si dovrebbe fare contra il Turco;
non si bisogni convertire in castigare questi suoi. Due mille di quei
villani, che s' erano sollevati nel paese del sermo arciduca Carlo,
sono stati tagliati a pezzi, et benche ne restano ancora da 6000
insleme.“
Archiv. Vatic. Nunziatura di Germama. Vol. 30. fol. 9. Vetera
monum. Slav. merid. II, 52.
LXXXVI. Graz den 11. Febr. 1578.
Die steierm. Verordneten ,an Herrn Erasm Thum-
berg und Herrn Jčrgen Schratten, Viertelhauptmann
vber das Auffboth zu Ross im Viertl Cyly“: Sie hitten
aus deren Schreiben entnommen, ,,dass die Versamblung der rebelli-
schen Vnderthanen zu Peillenstein durch Eur newe vnd embsige
Bemiihung auch redlich wol Verhalten dermassen zertrennt vnd in
die Flucht gebracht; darob vngezweiflelt die noch vbrigen Auff-
Wigler desto leichter zu stillen sein werden.“ Ausserdem triigen
die zwei Briider von Dietrichstein, Sigmund von Altenhaus, der
Strasser, Freiburger und Stainkschnizer das gleiche Verdienst davon.
Steter. L.-Archiv. Krones nr. 40. S. 26.
LIXXVII. Wildon den 11. Febr. 1578.
Erasm von Saurau und Ferdinand Rindscheid an die
Verordneten der Steiermark: Bericht tiber ihre Untersu-
Chungsreise. ,,Als wir am Herabraissen von den durchraissenden
222 FR. RAČKI.
allerlay Zeittungen von den rebelliscl
vnter anndern ain Vnderthan, so Herr
gehčrig, zuekhumen, der vns auf vnser ansprach souil bericht, dass
nit allain bey seinen Nachpern vnd andern Vnderthanen allerlay
selezame vndachtliche Reden hin vnd wider vnder inen ausgossen
werden, sondern das sich auch etlich bosse argwenige Leut vnder
inen finden, die sy zu der angefangenen Pundtnuss vnd Rebellion
mit allerlay Persuasionen bereden vnd aufwigeln.“ Man miisse
darum durch den Hauptmann zu Pettau, Herrn von Stubenberg,
durch H. Zagerl und andere Landleute derselben Orte, namentlich
in den Dčrfem und auf den .,Posten“ auf derartige verdšchtige,
herumschweifende und aufwiglerische Personen ,,feissige Achtung
oder Inquisition“ halten, und sie in Gewahrsam bringen.
Ibid. nr. 43, S. 28.
LXXXVIII. Rohitseh den 11. Febr. 1578.
Caspar Rab an die steier. Verordneten: nimmt das ihm
mit Schreiben von 8. Febr. angetragene Commando an, und wird
sich alsbald zur Musterung der 2.000 Biichsenschiitzen und Fihn-
leins-Knechte nach Neustift, Pettau und Marburg begeben.
Ibid. nr. 44, S. 28.
LXXXIX, Graz den 11. Febr. 1578.
Die steier. Verordneten empfehlen dem Ludwig Ungnad
das Aufgebot zu Marburg.
Dieselben bestimmen den Helfenberger, Vervwalter in Cilli,
zur Musterung des Aufgebotes in Cilli.
Dieselben an die Kirntner Landschaft: berichten iiber die
Niederlage der Bauern bei Peilnstein. Die Kirntner migen das all-
gemeine Aufgebot einstellen, aber die Buchsenschiitzen den Steiern
zur nothwendigen Verwendung iiberlassen.
Ibid. nr. 45—47 S. 28.
XC. Plettriarch den 12. Febr, 1578.
Johann, Prior von Plettriach, an die krain. Verordneten:
Wollgeborn . . . Und gib hiemitt denselben zuuernemben, das Ich
selbst eiguer Person neben andern Landtleutten mit meinen Pferdten
gen Gurkhfeldt die rebellischen vnd aufrierischen Pauern zuuerfilgen
vnd zu Rettung des Vaterlands angezogen; vnd in meinem Abwesen
sich Mein vnd des Gotshauss Vnterthan (welicher zuuor seiner Re-
bellion halber, so er alli Zeytt die Paurn aufgewigelt, vmb die
hueben khumen, vnd gleichwol vnter dem Gotshauss der Zeit ge-
wont) sich offendtlich vernemben lassen, dieweill vnd nach dem er
an yezo kheinen Herrn hette, wollte er baldt einen Herrn khriiegen ;
vnd wofern die punterischen Pauern (weliche gleich. dazumall zu
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 223
Haselbach baldt oberhalb Gurkhfeldt gelegen) nicht baldt in das
Veldt khumen oder einfallen wurden, wollte er selbs noch sey vnd
zu Inen ziehen; vnd wan sy in S. Bartholmes Veldt ankhimen,
wollte er Inen Ordnung vnd Wegweis geben; auf das sy zum aller
ersten das Gotshauss plindern vnd den Miinich vber die Mauer aus-
hennkhen sollen etc. Habens die zuerwegen, was fir vbel, wo die
Paurn vberhandt genumben (weliches aber baldt Gott der Allmechtig,
welichem Eer, Lob vnd Preis in Ewigkheit sein welle, genediglich
abgewendt), fir vbel, welicher zuuor zu kheinem guetten nie geneigt
gebest, gestifit vnd angericht haben mčchte. Hatt aber denselben
baldt Mein Hoffrichter, welicher der Zeit anheimb gebest, gefenckh-
lich einziehen vnd verwaren lassen. Welichen Rebellionisten Ich
hiemit den Herrn (welche mitt Ime am allerbesten zu thun oder
mit der Straff, andern zum Exempl, zuuerfaren wissen werden) vber-
sende; yedoch an meinen Gerichts gar nichten vnd des Gotshauss
nichts benumben, vnd an anchen schaden oder Nachtaill; dan Mir
soliches der Wollgeborn Herr, der Huskhokhen Haubtman (weli-
cher auch soliche Piinter sechs auf Laybach vberschikht), auf das
er mitlauffen solle, gerathen. Vnss hierauff samendtlich Gott zube-
waren befolehen. Datum, Plettriarch den 12 February dieses 73sten.
Joannes prior ibidem, manu propria.
Krain. Landes- Archiv nr. 32. Orig.
XCI. Landstrass den 12. Febr. 1578.
J. J. Frh. von Thurn an die krain. Landesverordneten :
»Sebikh Ich Inen hiemit aus den Mitl der piindterischen auffrue-
risehen Paurn fiinff derselben, die zum Thail durch meine under-
gebene Ussgoggen, auch meines Brueders H. Wolfen vnd des Vaui-
sors Vnderthanen, behendigt haben, vnd nit die wenigisten Ridl-
fiihrer sein. Sonderlichen aber ist darzwischen ainer, der im Thurn
zu Gurkhfeldt, daraus der Haubtman Laser, seliger, erschossen
worden, gewest. Deren Namen hiebey... | |
Ich werde je lenger je mer erinert, wie verdiicchtlich sich der
Pfleger, Richter vnnd die burgerschafft zu Gurkhfeldt mit den auf-
riierischen Paurn verhallten. Dan die Paurn aus diesem Feld von
mer Orten zu mir khomen mit aigentlichen anzaigen: Alss Sy von
von disen Tumult vnnd gschray gehčrt, haben sy sich gegen denen
zu Gurkhfeld zur gegenwher anboten, vnd wessen sy sich verhallten
gollen, rhats gepflegt. Aber die burger vnnd Pfleger nit allein das-
selbig Ir erbieten nit angenomen, sondergleich mit dem abgefertigt :
Sy westen selbs nit was Sy thuen sollen ... Darzue ist der Richter
vber mein zum andern mal erfordern niemals fiir mich erschienen
.. . Und weil dann, Gott lob, diser Tumult zimblicher massen ge-
stillt, will Ich demnach, wie lanng die geriisten Pferdt alss auch
die Piiehsenschiizen beyeinander zuerhalten sein, von den Herren
mit ehisten erinerung erwarten . .“
Ibid. Orig.
294 FR. RAČKI,
XCII. Landstrass 12. 1
Wolf Frh. von Thurn an die krain
»Nachdem Ich den Herren amentlich
selbigen Schreiben betreffendt die einkhi
dass Ich dieselbigen den Herren als ge:
wolle, zu Volzug desselbigen vberschic
bigen laut neben ligender verzaihung m
schriben, samt noch zweien so mein Bru
burg heruber bringen lassen, vnd aber
welicher dise Ennden herumb die Pau
haben soll, wie et die Herren aus sein, ć
schreyben weitleiffiger vernemen werde1
Post scripta: ,Herr Wilhelm von
rischen Paurn auch 5 oder 6 in der G
ain Notturfft, das die Herren aller Hand
selben schick heten . . .“
Ibid. Orig. nr. 32.
XCIHI. Laibach 12. Febr. um 6 U
Die Verordneten in Krain an die Frh. J.
»Also auch Verordnung thuen, damit
ruerische Pauern, so zum Thurm am H:
den so zu Landtstrass ligen, auch des
Vnderthanen, vnd wo derselben ettwo r
bracht . .* Ferner: ,,dass Ir, Herr Josep
feldt zu Verhiletung des Fleckhens vnd
Ibid. Concept. nr. 31.
XCIV. Gčrz 12. Feb
Georg Graf und Frh. von T!
Gćrz, an die Verordneten in Kr
Hilfe ,mit 200 wolbewertter Schiizen“
auch hierumb Bedenggen tragen, es mi
do bei vns in diser fr. Grafsehafit, n
dieser Ortten vosst schwierig, derlei Pur
begeben . .“
Ibid. Orig. nr. 31.
XCV. Laibach 12. Fe
Die Verordneten in Krain an Wilhelm
glaubiirdig bericht, das euere Leut zu S
pindtiseher Pauern gefangen haben, y
stein in Verwarung sein.“ Die Gefang
schicken.
Ibid. Concept. nr. 31.
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 193
sehen wir vnns genidigelich, der Graff von Serin vnd weilanndt
Eurdedi Peters siligen nachgelassene Wittib als sy, wie wir bericht
sein, vil guetter leuth vnderhalten, werden auf vnser besehehens
ersuechen Irem Vermugen nach auch gern zueziehen.
Wir vber das alles haben verordennt, ain lauff von vier bis In
Finfhunndert Teutschen Knechten nach Rackherspurg oder Pethaw
Zu machen, vnd daselbs ain Findlein auffzurichten, vnd ist vnnser
genidiger willen vnd mainung, das alle hier obbemelte Kriegsleuth,
durch ermeldten vnsern Wan, auch den von Auersperg vnd Hallegg
zugleich regiert vnd gefiiert, auch aus gleichem Rath das Jenige
gehandlt werden solle, was allgemeinem weesen das nuezlichiste
vnd furtriiglichiste sein wirdet; darzue sich dann vnser freundlicher
geliebter Brueder vnd Fiirst Carol Erzherczog zue Osterreich aller
muglichen :hilff guettwillig erpotten, vnd wie wir vernomen, mit .
derselben auch schon In allem Werkh ist. Das es nun an dem, das
Ir vmb gemainer wolfartt, auch aller sicherhait willen selbs auch
ewer Pesstes thuet. Als vnns dan nicht zweiffelt, solehes durch euch
zum treuelichisten beschehen werde. Vnnderdes wčllen wir fortt an
gedennckhen, Im fall an dem, so bisher erzčlt ist, khain genuegen,
wass alsdann weiter fiirzunemen; vnd was darauf In zeittigen Rath
befunden wirdet, wčllen wir inns Wergkh zurichten, vnd damit als
vil Gott genadt verleihet aller gefahr zue begegnen nit vnnder-:
lassen; Als Ir bey Ewrem Gesandten diss mit mererm auch miind-
lichen vernemen werdet, wollten wir euch nicht bergen, denen wir
mit genadt wolgenaigt. Geben in vnnser Stadt Wienn am Achten
tag February Anno etc. Im drey und sibenzigisten, vnnserer Reiche
des Romischen im Ailften, des Hungerischen im zehenden vnd des
bohemisehen im viervndzwanzigisten. Maximilian. Ad mandatum
domini imperatoris proprium. Wilhelm von Hofkkirchen Fh. m. p.
H. Fieringer.
Auf der Riickseite des Umsehlages: ,Den Ehrviirdigen
vnd Edlen Ersamen Geistlichen vnserm Fiirsten vnd lieben getrewen
N. den Stenden Gemainer Lanndtschafft des Fiirstenthumbs Steyr.
Praesentatum den 9. Febr. Anno 73.
Org. Pap. mit riickwdrts aufgedr. Petsch. im 23. Fasc. der ,,81
Fascikel“ Nr. 27 im st. L. Archiv. Krones nr. 27 (S. 22) im
Auszug. | |
XLIX. Wien S. Febr. 1573.
i.
Scehreiben K. Maximilians II. an seinen Bruder Erz-
herzog Karl: Er sende einen ,Hauf“ von 4—500 ,Teutschen“
Knechten von Wien gegen Radkersburg; der Erzherzog mige dafiir
sorgen, dass, wenn diese Knechte mit ,Polletten“, gefertigt von den
»hiezu firgenomenen“ Hauptleuten, Bartholome Fassler und Hanns
Fabian von Leipzig, ,beede vnsere Trabandten“, ankommen, ihre
Verpflegung erfolge.
STAR. VII. 13
194 FE. RAČ
2.
K. Maximilian II. an seinen
lich der deutschen Knechte: aus de
solle den Biirgersleuten von Radker
schehen“, gegen Wiedererstattung
Haggen“ (Hakonbilchsen) und a
khurzen Rohren“ versehen, ,nac
fallenen Weter gar schwer die Vberu
zu bringen“.
Ibid. Krones op. cit. nr. 23. 25.
L. Graz den S.
Bestallungsdecret und Instruction
Hueber.
Schreiben der Verordneten an ć
gegen Leibnitz auf den 15. und li
Proviantsachen zu unterstlitzen.
Sehreiben der Verordneten an d
gleichen Angelegenheit.
Schreiben der Verordneten an
diesem Feldzuge zu betheiligen.
Ibid. nr. 18—22. p. 20.
LI. Klagenfurt den
Antwortschreiben der k&rntner. Verordne
treffend das landschai
Hoch vnnd Ervwirdig Wolgeborn,
enedig, gonustig besonnder lieb 1
Gunst vnnd Freundschafft sein _vnns
rait. Wir haben aus derselben vnnd
genedigisten Herrn schreiben vern(
Vnnderthannen mit deren Lannden
Conspiration vnd Practiken zu iiebi
sachen so weit khumen, dass sy ali
wie die Khundschafiten lauten, biss i
versamlet, vnnd numer in das L
Darauss nun annderss nichts, als v
schaden, Sonnderlich da Innen nil
solle werden, zum hčehsten zubesor
vnnd Freundschafft auf Irer Frl. Di
vnd Lanndsfitrstens genedigiste Ver:
Jhenig, so in solcher beuorsteender
vnd berait; Auch derwegen das Au
hetten lassen, Gelangete Eur. gl.
vnns, auf das dises Feur mit pessti
gelescht mčehte werden, Das wir d«
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 195
steenden Noth disesfals mit vnserer trewen vnd nachberlichen hilff
vnnd dises Lannds Aufpoth auch zuesezen, vnnd Eur gl. gunst
vnd Freundschafit beistendig vnnd hilflich erscheinen wollten. Dem-
nach zaigen wir Eur gl. gunst vnd Freundschafit vnnsern besondern
genedigen vnd gonnstigen lieben Herrn vnnd Freundten hiemit an,
das wir auf merhčehstermelter Irer Fr. Drhl. vnnd dan yezangezo-
gen Eur gl. gunst vnd Fr. schreiben beut dato das Aufpoth dises
Lannds-Riisstung ergeen; daneben allenthalben im Lannd, Nieweil
dem Aufpoth des Gemainen Paurnvolkhs yezo nicht zuuertrawen,
in eil vmb Fuesskhnecht vmbsehlagen lassen vnnd alle miiglichhait
fiirwenden wellen, Damit wir baid, die Riisstung vnd Fuesskhnecht,
souil wir derselben in eil zusamenbringen, Eur. gl. gunst vnd Fr.
vnuerzogenlich auf Windischgrez, dahin es Ir Fr. Drhl. auch gene-
digist zuschikhen begeren, zuefiirdn miigen. Welches wir also Eur
gl. gunst vnd Frh. wie obuermeldt zu diennstlicher vnnd freund-
licher_ Antwurt anzaigen, daneben vnns all der genaden Gottes
beuelhen wellen. Geben in eil zu Clagenfurt am Achten Februarij
Anno ete. Im Drey vnd sibenzigisten. N. Einer Ersamen Lannd-
schafit des Erzherzogthumbs Kernten Verordent Ausschuss vnd
Lanndleiit, souil diser Zeit alhir.
Auf der Riickseite: ,10. Febr. 1573. Denen Hoch- vnd Er-
wierdigen, Wolgebornen, Edlen, Gestrengen vnd Erenuessten Herrn
Herrn N. vnd N. den Stennden Einer Ersamen Loblichen Lannd-
schaffit des Fiirstenthumbs Steir, so anyezo zu Griz in Besamblung,
vnnsern genedigen gunstigen besonnder lieben Herrn vnd Freunten.“
Org. Pap. mit 10 riickw. aufgedr. Petsch. im 23. Fasc. der ,81
Fascikel“ Nro. 26, im st. L. Archive. Krones nr. 26 (S. 21) im
Auszug.
LII. Ober Cilli den S. Feber 1578.
H. Helfenberg an die steierm. Landeg-Verordneten :
Wolgeborn, Gestreng, Edl, Ermvest, glinstig vnnd gebiettendt Herrn.
Inn eill (wais) Ich dem Herrn Nichts Annders zu schreiben aliain,
das ich ervahr, das die Herrn Numallen genugsame Erinnerung,
das der eine hauf der Rebellischen Paurn zu Gurkhfelde durch
Herrn Jobst Joseph von Thuern mit seinen Vskhokhen geschlagen
worden, welche Paurn sich in den Flekhen Gurkhfelde verspert,
den aber mit gewalt erobert, die Rebelischen Nidergehaut; vier
Heissser, darinen sy sich gewaltig gewert, anzunndt, verprenndt,
vnnd also die Rebellischen herauss gesengt (!), gleich woll den
Vnnsrigen schaden gethan. Darunter auch der Edle und teure
Ritterliche Mann Daniell Lasser, Haubtman zu wichitsch, Von
einem schuss an der walstat beliben (geblieben). Wie die Vskho-
khen gesehen, das si den erlh (sic) Mann verlorn, hab si sich nit
endthalten wellen. vber das das si die Rebellischen erlegt, die
gannez Statt ausser vier heisser gepliindert vnnd, wie man sagt,
menigklich von man, Veib vnnd Khindt, was si erhaschen mugen,
*%
FR. BAČKI,
it. Der Annder hauf ist ges
auf Peillenstain (sic) geru
1 Siz zu Sturmen. Got wel
3chrattenpach, tumperger, zv
Phardten herab gerugkht p
ie es gen wierdt. Ich bit
ebelischen ober Cillj am Ma
:sehen, Die welten Ir dass
amit mier doch ein 100 oc
: Guardj geschuzt vnd auf (
len; damit Ir dass vnnd ein
sthet. Das hab meinen Her
-Cillj den 8. Februarj In 7:
:ripta: Der Rebelischen P:
fanpraiss gefangen, vmb we!
ue. Pald er khumbt, will Icl
n Wachter auf ein Spisss
zwen].
mschlagseite: Hern Ve
imstigen Hern in aller eill A
0, cito, cito, citissime.
nit 1 aufgedr. Petsch. Nro.
st. L. Archive. Krones nr.
LII. Laibach den 8. F
Eck und die krain. Landesveror
Beuelch an H. Landtshaubi
1ais. Hof ist), mich Landtsvi
žn 3 diss, der Herrschaft £
derthanen sambt ihren anhi
:rg sich mit wherhaffter_Har
rutheilen entschlossen, auch
t auf Peylnstain auffrilereri:
, mitziehen wollen, erbarmlii
zefar vmb ain Uhr nach 1
werden die zur Diimpfung |
ngefiihrt; der Sieg des Fr.
lie Landschaften Steyer, K
»in gueter bereitschafft gef
Archiv. Concept. nr. 24.
Laibach S. Febr. 9 Uhr ir
«andesverordneten in Krain an F
den Empfang des Schreil
Uhr vor Mittag (nr. XXX).
ettlichen Pferdten auf Neu
HEVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 197
1.000 Gulden ,dahin zu tibersenden“ . . ,Sonnst
sram vernomen, dass der Herr, nach der auffrileri-
:trennung vnd Niderlag bey Gurkhfeldt, vnbesezt
iens vnd des Vrfars daselbst, sich mit dem Inen
riegsvolkh, bey diesem grossen Tumult vnd Em-
gannzen Landt, iiber_ das Landts-Confin begeben.
leichwoll bedenkhen, dass solches nit ausser hoch-
ch, nemblich damit die versamblten piinntischen
berskhi in eyl auch zertrennt werden, beschehen
erathen: ,dass Ir euch mit ehester gueter gelegen-
rasch inss Landt mit eurem Khriegsvolkh gegen
trass, Gurkffeldt, oder in ain solches Mittespil im
wollet, damit der Herr, wo die not zum grčsten,
Landtsriistung . . desto stettlicher_Filrnamen_vnd
digt. . <
nr. 24.
V. Zagrabiae die 9 Febraarli 1578.
anus Georgius Drašković archiduci Carolo.
winceps, die die clementissime! Orationum ete.
um rusticorum in quo sit statu, quidve ego in regni
e salutis defensionem praestiterim, Serenitati Vestrae
ii. Sciat itaque Serenitas Vestra, tumultibus his
veluti flama ingens omnia obvia absumens ex inspe-
sie obviam itum esse, quod magnificus Casparus
locumtenens meus, cum suis et sororis, et sororis
tri quondam Erdedy gentibus, ac nobilibus campi
os celerrime penes Alapium presto esse jusseram,
manum, quae hic inter Savum et Collapim grassa-
profligavit, multis interfectis, nonnullis captis, et
latis, domumque dimissis, ita ut iam haec pestis a
videatur.
iterum expedivi praefatum Alapium circiter_ cum
equitum et peditum regnicolarum versus montanas
*asdinum et hane meam sedem existentes, provin-
;is Vestrae adhaerentes, inter quas gentes banales
btinent, quas non sine magno metu ex confiniis
tus sum, ut rebelles rustici, qui illis in partibus
merentur et castigarentur.
in deum, quod intra triduum aut quadriduum de
ne bona nova habiturus sum. Et qualemcunque
i concesgerit, Serenitati Vestrae fideliter significare
im certe affirmare possum, me nihil eorum negli-
officium meum pertinent, quamvis satis intelligam,
'actationem meae vocationi parum competere.
Serenitatem Vestram servet diutissime una cum
aris incolumem, cunctisque bonis augeat. Datum
Februarii 1573.
198 FR. RAČE
Serenissimo principi ac dšio dio
Austriae, duci Burgundiae, comiti "
clementissimo.
Concept. In archiv. archiep. Zagra
LVI. Varasdin den
Otto von Radmannsdorf zu Sturmberg
Wolgeborne, Gestrenng, Edl vnr
biettend Herrn. E. Htt. seind_mein
guet willig diennst von mir zuuoran
bieneben zuuernemben, dass ich zu
eyll besehehen mugen, mich allerlaj s
balben, vnd wie es sonnst allenthal
erkhundiget: So khan ich doch der
lichs erfaren, dan das ich zway vndi
aines aus Agramb von 7. das and
darinen fur gewiss geschriben wier
Frauen Banin Leuth zu Turopolye i
der satl in die Funffhundert der ai
haben sollen. So den (wie man fur
E. Ht. ich solliches vnuerzogentlich
An vnser Griiniczen stet es (Go!
woll, vnd ist von kkainer der Turgg
zuhčren, vill weniger den also, dar
in etlichen graniczen Flegkhen aus g
geschray gangen ist, geschossen w(
wie es dan bej disen der Paurn aul
von Feind oder sonnst etwas gchš
vnuerzogentlichen zue etc. Mich sicl
bey der Frl. Drl. gehorsambist ann
fardt, vnd khlani vnd grosse schbiff
Traa, mit merern fursechen vnd Be
hin vnd herliber zufaren gestat wurt
vnd ich an herab raisen in vleissige:
Grauen von Serine Pauern zwischen
vnd so ain wenig durch die Aufrue
ticirt wurde, mochten sy auch zu a
wie dan auch vill vnd die maisten F
Traa neben des gepurg aufwercz, '
stannden, Ier aug auf sy halten.
Vrfardten, vnd mit den Vberfiern, v
E. Hrt. ane mein vermanung vng
darauf bedacht werden gewest sein.
soll morgen gewislichen hieher ankho!
Fuhrkhombt, schreib ichs bej tag
schreiben in eyll E. Hr. ich hiemi'
HRVATSKO-8LOVENSKA SELJAČKA BUNA. 199
danebens alles vleisa mich beulegen wellen. Actum Warasdin den
9. February im 73. jar. Dienstbeflissen Ott von Rotmanstorff zu
Sturmberg.
Auf der Riickseite: Dennen Wolgebornen, Gestrenngen,
Edlen vnd Ernuessten Hermm Herrn N. vnd N. Einer Ersamben
Landtschafit in Steyer etc. Verorndte. Meinen Gonsstigen vnd ge-
bietteaden Herrn zuhannden. Gracz.
Org.-Act mit 1 aufgedr. Sig. Nr. 29 im 23. Fasc. der ,81 Fas-
cikel“ im st. Land. Archiv. Krones nr. 29 (S. 23) im Auszug.
LVIEIL. Laibach den 9. Fobr. 15738.
Schreiben der krainer. Verordneten an die steierischen:
Hoch- vnd Erwirdig, auch Wolgeboren, Edl, Gestrenng vnd Ern-
uest, besonnder giinstig lieb Herren, Freundt vnd Nachparn. Den
Herrn sein vnnser geflissen freundtlich vnd guetwillige Dienst zuuor.
Wir haben der Herrn Schreiben vom dato Gricz den finfften diss
von gegenwertigem Irem aigen Gessanndten an nachten empfann-
gen, vnd Ir Nachperlichs ersuechen vnd begeren, dass dise ain Er-
same Landtschaffit zu Dempffung der vnderthanen auffruer in Steyr,
mit derer Nachperlichen hilff vnd auffpott, den Herrn zusezen vnd
beystinndig sein wollten etc. vernommen.
Und wiren darauff den Herren alle miiglichiste Hilff vnnd bey-
stanndt hierinnen zuerzaigen zum hčchsten begirig.
Vnss zveiffelt aber nit, die Herrn werden nunmalss selbs erin-
nerung empfanngen haben, Wassmassen vermelte aufriierische Pauren
diss Lanndt Crain vom Rain vber den Wasserstromm Saw ange-
fallen, der merern thail vnderthanen in Gurckghfelder Poden vnd
derselben refier zu gleicher missiger Rebellion vnd auffruer bewigt,
bezwungen vnd an sich gezogen ; Auch die Statt Gurckgfelden durch
Pratickhen eingenommen gehabt. Der vrsachen dan dise ain Er-
same Landschafft verursacht, derselben geriisten Pferdt auch Pro-
uisionierten zweyhundert Piichssen schiiczen, vnd ains thails Vss-
goggen auffzumanen, vnd Inen zu begegnen; inmassen Sy dann
den fiinfiten diss alda bey Gurkgfelden angetroffen, in die Flueht
geschlagen vnd irer bey 300 erlegt worden sein.
Nun hat sich aber ain anderer Hauff, ehe dise Zertrennung ge-
schehen, nach der Saw heraufigelassen, alle Vrfar vnd Pass von
Gurkgfelden an biss geen Ratschach, vnd den 7. diss Jars uer-
melten Fleckhen sambt dem Vrfar ausser das Schloss auch einge-
nommen, vnd st&rckht sich daselbsten von allen Orten, dess Vor-
habens (weil die Lanndtsriistung noch steets von wegen dess befa-
renden Einfallss sich in Vnder Crain enthalten muess vnd sonnst
khain gegenwher vorhanden ist) sich in Ober Crain vnd am Carst,
alss wGlche Carsterische Vnderthanen zuuor ainen Verstanndt, wie
yeczo an tag khombt, mit inen gehabt, eylenndts zu begeben, dass
wir gleich nunmalss selbs an allen Orten fiirsehung zue thun, vnd
vnss nichts anderst alss ainen gemainen Aufstanndts aller Vnder-
200 ' FE. BAČ
thanen im ganzen Landt zuuersehe1
ster gefiir steen, dass durch die _Rel
Piiss auss Steyr, Kharndten, vnd F
mit vnnss khain Hilfi vder rettung
verlegt worden; Sonnder auch der
vnd gewinschter gelegenhait achtu:
versehent verwaisste Griniezen vbe
verderben, vnd in sein gewallt brin
So khomen vnnss, neben dem K!
Rebellischen Vnderthanen vmb vn
ganez starckh versamblen, Willens :
fichten. Auch zu Jasterbersekgi, (
funff Tausent auffrierischer Pauern
Vssgoggen in die Confederation vr
bewiigen, oder mit gewalt zuzwinge1
hilf, rettung vnd Zuzugs selbst zun
dann solches der Frh. Drh. vnserm £
fiirsten noch von zweyen tag gehor
nochmaln entdeckht, vnd vmb g
werden.
Demnach an die Herren vnser vl
E. L. aus aberzčlten wissentlichen
hallten, vnd derselben Ire Nachperl
in allweg Beuelhen sein lassen.
Dass haben wir den Herrn zu be
Auch vnss daneben dienst. vnd frei
Laybach vmb 11 Vhr vor Mittag d:
N. ainee Ersamen Landtschafit in (
Avf der Riickseite: ,Den hoc
strenngen vnd Ernuesten Herrn, Hu
schafit dess loblicben Fiirstenthumb
giinstigen lieben Herren, Fretinden
cito, cito, citissime.
Orig. Act mit 3 aufgedr. Sig. Nr
Fascikel“ im st. L. Archiv. Krones
LVIII. Rain 9 Febr.
Christof Gall an J. J. Frh. v
»Jezt ist mir genau aussgeschick
an der mit vnd dapey gebest, dass
Ratschach vnd Manpereiss gebest, ]
durch die mit verwenten khunsperig
wie sie geschehen, das dj verlurt
andern Haubtlaitt auch mit Ine verv
Seitte von hinder vnd vorn angriffe
perg mer leitt khomen, die daselbs
laitt all pis auff den Hellia erlegt.
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 201
wichen, den man nachzvgen, wie der anzeigt, vnmuglich sey Ime, |
das er welch khomen mog .. .*
Postseribta: Die von Stubicz vnd des Khondtschkin leitt
sollen noch In versamblung sein; aufwerts zu ziehen, hoff.. Inen
.. das herz genomen sein. Nacher in der Nacht hat man vill feuer
derselben Endt darundter gesehen . ..
Krain. L.-Archiv. Orig. nr. 25.
LIX. Rain den 9. Febr. vmb S Vr 1578.
Christof Gall an den Frh. J.J. von Thurn in Landtstrass :
»Heindt im tag ist mir von Osbaldt Gerinaher diz nebenligendtes
Schreiben zukhomen; wie der Herr zuuernemen hat; albeit Ich
zuuor aigendlich gewust, das die pey Khunsperg geschlagen, hab
ich nicht gedacht, das es an dem wer; wie Gerinaher im peschluss
seines sehreibens meldt. Darauff Ich so paldt gen Visch Ir zwenn
. . zu erforschen abgefertigt; was mir darauff zu Andburt zu kho-
men, das wirt der Herr hienvber auch vernemen; vnd wie mir die
zween, so dort zu visch gewest, antzaigt, sollen ja die heugnisehen
Pauern sambt den Hellia, so gestertt endtrunen, am glankh starkh,
also auch an der khrabiner toblitz sein. Gleichwol ist beut mit
dem schiessen still, daherumb huldigen die Pauern. Aber dem noch
nit zu trauen. Wouer es die Herrn fuer guet Vmsach riet ich noch . .“
Ibid. Orig. nr. 25.
LX. Mokhritz den 9. Februarj 1578.
Scbreiben des Stefan von Gregorianec an den Frh. J.J. von Thurn.
»In Aill hab Ich E. G. nicht miigen vndterlassen zuezuschraiben,
wie der Ilia mit seinem Hauffen von Lichtenwaldt vorruckht vnd
auf Gayrach allenthalben die Stayrarischen Pauern zamtriben; vnd
wie so auf Monprojss khomen, vnd etbo Nohandt daselbst Ier gleger
geschlagen. Ich war hofftig vernomen, das der Ilia vnd seine dray
Laitenambt, Namens Gregor Gusssetisch, vnd Fistritsch, der drit
Schantalitsch, in der Nacht mit ainander vom Hauffen endtsprungen ;
vnnd wie das die Stayrerischen Pauern zu Morgens vernomen, haben
sich Peratschlacht; vnnd die Pauern von Khasarsperg, vnd Sosse-
dischen, auch alle die so mit den Illia dahin khomen sindt, erschla-
gen, dass gar wenig darfon khomen sindt. Das hab ich E. G..
perichten wolen; auch der Illia soll zwischen dem Gebierg pay
Pettau sich vmbpleuen.
Genediger Herr! Ich bit E. G. als meinem genedigen Herrn, ob
Jemandt wurdt von mir Reden, das Ich die Usskhokhen ins Win-
dischlandt pay Samobor zu ulaiss wegen des Raub gefierdt solt
haben, das Gott wiss von nichte wegen sondern die pintischen
Pauern zustilen; nach ich mich pesorgt hab, das sollicher Pindt
nicht I&ber Handt genomen hett zu stillen, E. G. nicht zu pereden ;
vnd vor gressern schađen Zimer zu hwtten, das verdien Ich gegen
202 ri
E. G. willig. Waiter, wie ich »
Pauern von Werdouez zu E.
demuttigkhlich, mit Inen parm
das Ich die Radlfwvrer sambi
lang anstett, durch meine Leti
Segen Gottes mit vns Allen. ]
anno d. 73ist. E. G. dienstwil
Ibid. Orig. nr. 25.
LXI. Landtstrass den 9. F
J.J. Frh. von Thurn an
Er habe drei Schreiben, ,2
gen. ,Die bey H. von Aurspe
stindlich zu aussthaillung vnd
Der Ussgoggen besorgender
Inen nicht vormerkben, das s
sorgen wire. Das Ich mich al
Pundterischen Pauern zu Gurl
Thail iber dises Landts-Confi
melden, das sy es . . nit geri
west, das mir H. Stephan _G
auch von mer Orten Khundtse
bellische Paurn zunšchst vnde
ist), vnd derselben ennden, be
auf sein, des von Gregorianez
vnuermeidenlichen notturfit_na
Ussgoggen (die Sy, die Pau
Haubtman Wya lautundt zu v
erhallten wčilen, an nš&chst ve:
erhebt. Alss Sy aber ettwa_m
den Wasserstrom Saw die Flu
weiter von Mokhriz in ein Dc
wčlehen Pauern der Herr Ala
men. Mit denen er geschlagen
an der Walstat blieben, also «
zum andern mall geschlagen y
uersehen; Sy werden wider
fiinfferlay Herrschafiten Vndert
Irer Grundtobrigkheiten ergeb
sern derselben rebellischen Ps
Ich Niemandt wider Sy khain
nichts wider Ihre Grundtherrs
Sy nur bey Iren aliten gere
gleich anheut auch achzehen i
gewest, die an ettlichen Dčrff
gern . . . Aber nichts wenige
oo = ree pe emo
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 203
gwarsam, damit Sich diese Pundtnuss am Carst vnd der orten, wie
zubesorgen, nit einrisse, zuerhallten.
Meine vndergebne Ussgoggen habe ich alle anheut widervmb,
Irer armuet halber vnd das Sy jezo khaine besoldung haben, be-
sonders aber detwegen, das Sy den Vnderthanen hierumb gesessen
nicht schaden thuen, mit diesem beuelch vnd verlass anheimbs ab-
gefertigt: wann Sy die gewhonliche Kreisschiss hčren, damit Sy
in derselben stundt so bald auff sein. . . Die geriisten Pferdt will
Ich zu aller 'fiirfallenden Landtsnot zu Neustitl, vnd die Piichssen-
sehtizen mitlerweil zu nicbst beyainander erhalten.“
Sehickt die Briefe des H. Chr. Gall aus Rain und H. Gregori-
anec; beklagt sich tiber das Leiden ,an schenkheln vom Reiten.“
»Aber weil Ich alhie, will Ich sambt meinem Brueder H. Wolfen
souil miiglich gern das Posto thun ; bey 200 Schiiz bab Ich geen
Gurkhfeld zu Verhuetung des Flegkhens vnd Vrfars verordnet;
wie alberait schon aldort sein.“
Ibid. Orig. nr. 25.
LXE. Montpreis den 9. Februar 1578.
Stefan Sibenaicher an Fr. J. J. von Thurn:
»Euer Gnaden schreiben von wegen des punterischen haubtman
hab ich empfangen, vnd seines Inhalts vernomen. Darauf erinder
ich E. G. das am negst verschinen Freytag der aufruerischen Punt-
terischen Pauern zwen hanffen hieher khuemen. In den ersten haufen
sein bey 120 Personen vnd in den andern haufen bey 6 oder 700
Personen gewest. Der erst haufen ist strackhs durch Monpreis auf
Geyrachb zuezogen, der andere haufen ist alihie beliben. Als sich
dieselben bey zwo oder drey stunden gesaumbt, khumbt ain Person
gerittner von Petilnstain hieher, vnd vermeldt, das der Feindt, der
Tirgkh, bey Tragkhenburg sey, vnd alles abprenn. Darauf sich
nun bemelter haufen aller zertrent vnd die Flucht geben, vnd nit
vber 60 Person alihie belibt. Als s6lehes Ir haubtman Paul Sterz,
Schlosser vnder Khiindsprug wohnhafit, so dersellben Zeit mit ain
thails seines volkhs beim Mairhof zu Geyrach gewest, erindert, ist
er von stundan herauf gerent, vnd den Lirman stillen wollen. Als
er aber hieher in Markht khumen, haben Ime die Burger vnd
seine aigne Leiith vbel abpleuth vnd herauf ins Schloss gefiert,
den ich in verwarung eingenomen. Nun ist aber gleich denselben
tag der Elias mit seinem haufen, so zu Lichtenwaldt gewest, geen
Geyrach zeitlichen ankhumen. Als Sy sčlehes erindert, das Ich
Iren mitverwandten finckhlich činziehen lassen, Sein sy strackhs
Monpreis zuegeruckht vnd erwenten Iren mitgesellen auf allerlay
mitl vni weg mit truzigen wortten heraus zu geben begert; dag
ich mich zuthun verwidert. Als sy dassselbmali! bey mir nichts
aussrichten miigen, haben Sy Ir nachtleger zu der Pfarr von Mon-
preis geschlagen. Am Sambstag morgen frue ist obbemelter Elias
mit ain vierzig Personen herein gangen; doch nit zu nahendt, das
204 | N. FR. RAČKI,
ich mit Ime reden miigen, geen wollen; sondern mich mit drey
Personen beschickt, das Ich auf Ir glaubn vnd Trauen zu Inen
hinaus geen solle. Das Ich mich aus allerley beweglichen vrsachen,
vnd in bedacht, das E. G. aigne dieser Herrschaff Monpreis Vn-
derthanen wider mich, zu thun verwidert. Darauf er nun seinen
Abzug genomen vnd Petilenstein zuezogen; mich gleichvol vor sei-
nem vorruckhen vnd von Peiilnstain aus durch dieser Herrschafit
Monpreis Vnderthanen beschickht, im Fal ich Ime seinen mitver-
wandten nit hinausgeben woll, so woll er den MarEht Monpreis,
E. G. Maierhof, vnd die Vnderthanen, alles abprenen, verhčeren
vnd verderben lassen. Das ich mich aber mit nichts betrueben
lassen, sonder bemelten Paul Schlosser bis dato in Verwarung be-
alten.
Herr Hans von Helffenburg, verwalter auf Ober Cilli, hat mir
gestern geschriben, das er bericht worden, das der aufruerischen
puntterisehen Pauern haubtman, der doch ain schlecht zerrissen
Person ist, bey mir fincekhlich einkhumen, vnd mir in Namen der
Fr. Dr. auferlegt, das ich offtberuerten Paul Schlosser bis auf sein
weitere verordnung woll verwarten behalten solle.
An heut wirrde ich bericht, wie das gestern der punterischen
Pauern haufen durch vnser Volkh erlegt vnd umbracht worden.
Daraus gleichwol der Elias, der Obrist, entrunnen sein solle.
Gester morgen frue sein neun Ussgoggen, so mir E. G. zu be-
huetung des Schloss hieher verordent, alher ankhomen; die will
ich auf E. G. ferern Verordnung, vnd das die sachen ain wenig
gestillt wierdet, alhie behalten.“
Ibid. Orig. nr. 25.
LXI. Peilenstein den 9. Febr. 1578.
V. Graffenstainer an Maximilian Rueppen von Pfeilberg:
»souill bin Ich glaubwirdig bericht, das des Herrn Radkey Un-
tertanen vber die Sattl gefallen, vill Vieh genomen und wekhge-
thrieben. Aber in diser Stundt ist mir ein schreiben vom H. Redkhey
zukhumen; zaigt ahn, wie man zur Khrapin etlich gross Stuckh
abgeschossen, vermaindt es sey ain Summa der Feindt beyeinander,
vnd haben im Sinn heriiber zufallen. Bitt den Herrn, der welle
dem H. von Thurn in Eyll zueschreiben, damit er sich Zustundi
koruber mit seinem Khriegsvolkh verfieg; dan es gar in Eyli vns
en...
Ibid. Orig. nr. 25.
LXIV. Landtstrass 3 Stundt in die Nacht 9 febr. 1578.
Schreiben des Frh. J. J. von Thurn an Sebastian und Caspar von Lamberg
zum Rottenpichl:
»Derselben eur schreiben von heut 3 Stundt nach Mittag aus
Ruedolfswerdt hab Ich vngefir 3 Stundt in die Nacht empfangen;
vnd daraus das Ich euch erinem solite, wohin Ir mit den ankho-
O-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 205
. i
šiehen verordnet werden sollet, neben merers
wauff eriner Ich Euch hiemit in eil, das Ir
iein beschaid nirgenthin von Ruedolfswerdt
r morgen so bald 200 fi. von den empfan-
Graz den 9. Febr. 1578.
1
Verordneten an die Oesterreicher_ ober und
chten bei den dringenden Geldbediirfnissen
den dieses Landes die Summe von 20.000 fi.
0 Kreuzer vallvirt“, oder in anderer Miinze,
ie Zinsen vorstrecken.
- Verordneten an den Erzb. von Salzburg,
Iofmann gesendet, um ein Darlehen von
nr. 31—32 (8. 24).
denburg den 9. Febr. 1578.
m Viertel Judenburg an die steierm. Verordneten :
ichkeit des allgemeinen Aufgebots: ,Em-
sanz und gar, da wiers nun thuen, ist ganz
vnnder den Gemain bey vns alle gefar vnd
z der Pauerschafit zu gewartthen. Alsdann
iden ainen Widerstandt zu thun, oder soli-
noch zu widerstreben. Wie _wier dann erst
thumben, dass etlich Pauersleuth hie vmb
Rebellischen, zusambenkkunfft vor 14 Ta-
en ain wissen wier aber zuuor darumben
ehabt haben. So sein wir auch eigentlich
onen in schwarzen Kleidern vnder die Ge-
»rlay gelegenhait erkhundigt, daneben auch
erlay argkhwonige Reden gehčrt worden,
:n und besorglich zu gewartten, da wir uns
rdten auf diss ernstlich erfordern emplossen,
anen sich auch alda in Versamblung thuen
ichen.“
arasdin den 10. Febr. 1578.
nannsdorf zu Sturmberg an die steirm. Verordneten:
renng vnd Ernuest, Gonsstig vnd gebiet-
antz beflissen zu dienen bin ich beraitwillig
206 FR. BAČKI,
vnd sehuldig. Auf gestrigs mein gethanes
biemit ich abermals zuerindern nit vndterla
sag ist. wie der Frawen Banin leuth samb
die 2000 der aufruerischen Pauern in Tu:
derselben neben der sotl sollen geschlage1
haubt vnd beuelchsleut gefangen, weliche
Agramb als Baan zugebracht sein. Was die
man noch nit.
Die aufruerischen Pauern sind vorgeste!
wegk von hinen gewesst, ziehen wider der
sersperg. Aber das aufpot des windischen
beyeinander vnd zeucht Innen strackhs ns
anzutrefen vnd mit Inen zusehlachen. Wa
die vnserigen auch darzue khomben, wier
stilt werden. Vnd, wie man sagt, wan dil
gwisst, das sy den Tahi nit weitter_zum
neuen beschwerlichen Anlagen, die sy (Ir
laisten nit vermuglich, enthebt werden so:
frei willig all mit gemach anhaimbs, vnd
steten Ier mugliche gehorsam.
Haubtman Globitzer hat sich (wie ich b
lassen, Bej 300 windischer guetter kneht h
aufzubringen etc. darauf man sich villeich
thuet. Nun waiss ich die gelegenhait der gr
thails, das es Inen nit muglich in so khu
mir an gestern selbst als er von Copprei
angetzaigt, vnd das aber etliche gar weni
Das schreib E. Hrt. ich darumbej, damit
zu uerlassen oder ainiche Raittung darau!
Pleschen hat der Herr Obristleyttenaniit fi. i
so nun ain guette Zeit aldort ligen, jetzo e
lechen deren haramien vnd husaren, so hi
braucht werden, auch deren so man den He
Vnd wan dieser tumult ain wenig ge:
Herrn Obristen Leittenandts die mussterun
uolckhs alspalt furnemben. E. Hrt. die w
beschehen verlass vnd vergwissung die 1(
Khriegs Zalmaister zu den uorigen gelt 1
empfachen lassen. Sonst wurde man in ws
leuten nit woll besteen mugen. [ch will i
Uleiss furwendten, das ain khlainer_Ress
lung bis Primo Marez verbleiben solle.
Der H. Obristleyttenandt ist heut hie
weitters furfelt, schreibe E. Hrt. Ich hina
vleiss beuelhendt. Warasdin den 10. Febr
Jost von Ratmanstorff zu Sturmberg.
(Dann auf der andern Seite:) Po
gebiettendt Herrn. Nachdem ich zu jetzig
HRVATSKO-SLOVENSKA BELJAČKA BUNA. 207
schickhen schuldig, weliche auch meines verhoffens auf khonfitigen
12 diss neben andern von haimb auf Marchburg erscheinen werden,
vnd hab der Zeit nuer funff Pherdt bej mir an der granitzen. Die-
weill aber in jetzo werenden tumult vnd aufpoth ich etwa fur ander
mich auch gebrauchen vnd mit hin vnd wider raisen von der gra-
nitzen, souil one versaumbnis meines Dienst beschechen, zu den
auipoth vnd derselben ortten veiten wierde muessen: Gelangt an
E. Hrt. mein dienstlichs Bitten mir souil gonsstig zu erscheinen,
damit ich ermelte Pherdt, deren ich 4 fir mich, vnd die andern
die von Ratmanstorff sind, dan 5 den Herrn Bischoff von Salzburg
halte, bei mir behalten, vnd wo ich hin raisen thue mit nemben
muge. Doch nit anderst zu uersteen, das an die granitzen, vnd von
der granitzen wider, wo das aufpot vnd ander Khriegsuolkh ligen
vnd zuhandlen haben wierdet. Dan ich ob Gott will nit weit daruon
khomen oder was wessen selbsten sein will. Vnd so E. Hert. soli-
ches mir gonstigelich verwilligen verhoffe ich werde es bej den
Viertlhaubten khain bedenkhen geben, das si in der _mussterung
vnd allenthalben neben andern erscheinen vnd fiir die . 9 . albey
14 sambt 3 oder 4 von Adil sollen befundten werden. E. Hrt. ich
alles vleiss beuelchendt. Actum ut supra.
Auf der Riiekseite: Denen wolgebornnen, Gestrenngen, Edlen
vnd Ernuesten Herrn N. vnd N. Einer Ersamen Lčblichen Landt-
sehafft diss Fursstenthumbs Steyr Verorndten. Meinen insonders
gunsstigen vnd gebiettendten Herrn zuhanden.
Orig.-Act mit 1 aufgedr. Petsch. Nro. 34 im 23. Fasc. der ,81.
Fascikel“ im st. L. Archiv. Krones nr. 34 (S. 25) im Auszug.
| LXVITI. Pettau den 10. Febr. 15738.
Jakob Zickl an die steier. Verordneten:
Wollgeborenn, Edi, Gestrenng auch Ernuest gunstig vnnd gebie-
| tennd Herrn. Ich fueg den Herrn gunstigelichen zuuernemen, wie
| das mir der Herr Bisehof von Agramb gesehriben, das er etliche
der Rebellisehen Vnnderthannen erligt habe; Vnnd das sy gewiss
Furhabens sein, Irn w&g neben dem gebiirg herab auf Annckhen-
gtain vnnd Waresin zunemen, vnnd daselbs vberall herumb alle
| Vanderthannen an sich zu brinngeh, vund folgendts ainhellig von
Waresin auf Chreutz. Wellichs mir auch sonnsten von anndein
| glanbwirdigen Personnen, das sy, wie obsteet, solichen wčg ziechen
| wellen, zuegeschriben worden ist. Lanngt demnach an eur Gn. mein
| freundtlichs Pitten, dieweil an Anckhenstain nit ain wenig gelegen,
| Vnnd Inen alda ain guetter Abruch gethan werden mčehte, eur Gn.
die wellen (weil es an Yeczo, gott Lob, an der Graniczen sicher
vnnd guetter Frid ist) Herrn Veythen von Hilleg, Obristen Leute-
nambt, auferl&gen vnnd beuelchen, das er meine Hundert Phirdt
vnnd ain Hundert Haremia auf das Furderlichist herauf geen Ann-
ckhensiain verordnen d&t; damit wan die obemelten aufruerischen
208 FE. RAČKI,
Vnderthanen dahin khumen werden, Ine
gethan werdten.
Dise T&g sein auch der Rebellischen
leuth durch die vertribnen edleuth ge
Khraping (sic) gefliert; alda sy noch i
Welliche gleichermassen Bekhennen, da:
zu haben vorhabennt, vnd gewiss de
werden.
Mich gedeucht auch, meinem gerin
licher vnnd Tauglicher zu sein, das man
das. aufpot geschickht wirdt, in die Gra
Haremia vnnd khriegsuolckh, so an de
Vorbemelten Rebellischen Vnnderthanne
Wćg vnnd St&g wissen vnnd das Khrie
ich euch mein gn. vnnd gebiettennd E
dern ich mich gunstiglichen_Beuelchen
10ten February Anno 73. E. G. Geho
Auf der Umsehlagseite: Den
strenngen vnd Ernuesten Hern N. vnnd
Landtschafft in Steir verordenten, mei:
Gratz.
Orig. Act. mit 1 aufgedr. Petsch. Nr
Fascikel“ im st. L.-Archiv. Krones nr.
LXIX. Rain den 10. F
Christof Gall an Frh. J. J.
»Souil des Herren vermelden des Sel
erist gestert am Furdt khomen, den Ft
weliches er nicht thuep khan, dan ich
alle schefpruckhen vnders sehloss zwise
lassen. Ob es von netten, das ich a
stundt damit fertig sein vnd zum vl
Dariiber er sich vernemen lassen, den
foren; des vnder die gemain Eedan ic
Ime vblers nit zuegestanden, so hob ich :
lassen, der worlichen gor vol wor, vnnc
ist er die nacht in der Bastkhamer be
sehung des Herren Pas-Zedl seines g
niert vnd dariiber des ausschigkens hal
golasson. Vnd ist nit weniger das Ime
ab sein dienst zu Caniseha verlassen
ruer zuzogen sei. Wie ich ober die gefa
etlich sein, erfrag, so soll er darwider |
sein Bruedern zuegestanden, proficait ha
haimb khomen, vnd nit mit den verwo
wor, weiss ich nit anders, wie ich verm
Was mir derzeit fuer Schreiben vo
vmb zwen hieyg aufruerisch Paueren,
SKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 225
T. Graz den 12. Febr. 15758.
ž>gverordneten an die krain. Verordneten: die
Schwinden, die Steierer jedoch zu allem Bei-
sei geriistet und gegen Marburg in Anzug.
Vukovina den 18. Febr. 1578.
Allapy von Hochenstein an die Obrigkeit von Mttling.
rnomen haben, dass die Biirger von Mdttling
ch gefangen sollen haben Vrsach halben, dass
Dorotitsch soll sein gebest der Punterischen
i wollichen Geschrey der Mathiasch Dorotytsch
gebest, noch mit Inen kheinerley gemainschafft
: neben vnd mit Vns die punterischen Pauern
nd sehlachen: Darauf ist an E. H. mein freund-
len gemellten Mickula Dorottytsch verschaffen
Chen erindere ich dem Herrn, dass Vns die
ut alle in Vnnsern Henden sein; allein der
an nit, wo es hin ist, ob er nit war zu Gurkh-
'hmals las ich dem Herrn wissen, dass die von
beraubt vnd verh&rt worden von des Grafen
1 von Stenitschnakh .. Datum Vukhovina den
Jasper Allapy von Hochenstein.
hte Copie“. Nr. 33.
den 18. Febr. vmb S Uhr vor Mittag 1578.
/. J. von Thurn an die krain. Landesverordneten: .
as mir gleich in dieser stund Khundtschaften
initsch, Christoph Orschitsch vnnd Pieravskhi
'tirkh sich am nšchsten Sontag an der Glina,
remčeht, gewendt; vnd das gschriy geet, das
rr zu Krup vnnd Kimengrid versambelt ; vnnd
»n lassen solle, Sich auff ain Monnat zu pro-
auss will, ist noch nit lautmir. Vnd so Ich
khainen menschen, mit dem Ich, was zu thuen
čchte, bey mir habe; darzue auch, wo Ich von
[ die Grinizen verrukhe, hab Ich Niemandts
ilhie bleibe, so hab Ich niemandts aldort, das
was flierzunemmen. Aber weil, Gott lob, das
halber der ennden allenthalben wider zimlich
ćrrn geschriben, habe Ich gedacht auf Sichel-
otling Poden zu reiten; vnnd alda ettlich tag,
sein wirdt, erwarten. .. Allein das die Herm
jesorgenden Pauern-Pundt vnnd Tumult auffs
dacht sein, wćlehes Sy meines Verhoffens, da
mit denen in Windischlandt vnd der enden
* 15
226 ma.m
erbarmlich gehausst, hčren, wol 1
bey diesen gfiirlichen leuffen di:
schtizen nit woll von einander zu
Ibid. Orig. nr. 33.
XCIX. Laibach d
1
Die krain. Landesverordi
Zuerst wird die Antwort auf sein
sodann wird er ersucht ,noch «
Landtshauptmans (v. Auersperg) a
3 oder 4 tag verziehen wirdt, z
bleiben. Die gefangenen Bauern s
Ibid. t. nr. 33.
Die krain. Landesverord
sehaft G&rz und Stadt T:
beystandt“.
Ibid. Concept. nr. 33.
C. Wien 18.
Die Verordneten der nit
steierm. Landschaft: das
k&nne von ihrer Seite zunichst a
»wWiewoll ir in dem, das wir einen
linern haben vnd dieselben ander
sollen, etwas vngleich berichtet w
Krones nr. 50 (S. 29).
CI. Ober-Cilli de:
H. Helfenberg an die steier,
Wolgeborn, Gestrenng, Edl, Er
biettend Herrn E. H. Nach alle
diennen bin Ich willig. Erkhenn r
E. H. schreiben von 11. tag Febr
phanngen vnnd souill erstlichen b
mit der Russtung zu vollezien h
Paurn emperung gefasst zu sein \
halten: daran thuen meine Gunsti;
Ich Ir D. gehorsamist geschriben, a1
schafften Aufzumanen, so khan Ic
darnach zu richten hat) nit erwar
Lanndtpharten in der Grafschafft
will sich vasst kheiner erinern, we
HRVATSKO-ŠLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 227
wesen fuer gefar endtsthen mecht. Ich glaub das wier alle Plint
vnnd toll sein, das wier selbs zu vnnsern Verderben zuesehen, vnnd
wiert warlichen ein hohe Notturfft sein, das man etwa gegen den
Vngehorsamen ein Ernnst prauchen wiert. Meine gn. Herrn mugen
mier es in der Warhait glauben, dass der Viertlhaubtman biss
dato vber 30 Phar(d)t auss disen Viertl nit hat, vnnd da man auf
treuherzegs vnnd zeitlichs Aufmanen als Paldt zu samen gerathen
war, hetten Eur H. erfaren: was wier guets gricht hetten. Der
Viertlhaubtman wiert solche Vngehorsamb E. H. mit hochster
Beschwer anpringen. Die Correspondenz zu euch, meinen Herrn, gen
Graz auch gegen den Khrieg rathen, so zu Marhburh sein werden,
will Ich mich als vill muglichen befleissen, sonnsten auch an allen
Vleiss als ein getrews mitglidt nichts erwinden lassen. Die Auf-
wigler sollen auch zu gelegner Zeit behendigt, vnnd allenthalben
guette Innquisition gehalten werden. Hierneben haben E. Hr. den
Rebelischen Haubtman Sterzen (?) zu enphahen. Nicht mer, sonn-
der thue mich Euch meinen gn. Herrn beuelchen. Datum Ober Cillj
den 13ten Februarj vmb ein Vr in der Naht in 73. E. H. Diennst-
beflissner H. Helffenberg. M. P.
(Auf der Rickseite:) Dennen Wolgebornnen, Edlen vnvd Ge-
strenngen Herrn N. Ainer Ersamen vnnd Loblichen Lanndtschafft
in Steir Verordenten, meinen sonnders gunstigen Herrn Grietz.
Cito, cito, cito, cito, cito, citissime.
ig.-Act mit 1 aufgedr. Petsch. Nro. 53 im 23. Fasc. der ,81
Fasgcikel“ im strm. L. Archw.
CHI. Marbus den 18. Febr. 1578.
Erasm von Saurau und Ferd. Rindscheid an die steier. Landesverordneten
in Graz:
Wolgeborn, Edi vnd gestreng, besonnder lieb Herrn, Euch sein
vnnser freundtlich willig diennst zuuor. Nachdem wir nit allain von
Herrn Otten von Rattmansdorff, sonndern andern mer Personen
glaubwierdig bericht worden, dass die Rebellischen Pauern numallen,
Gottlob, dermassen zertrent, .erlegt vnnd gestillt worden, das sich
verhoftfenlich khainer sondern gefar vor Inen weiter nit zu besor-
gen, Inmassen dan solehes die Herrn von gemelten Herrn Otten
von Rattmansdorff mit merern one Zvweiffl vernemen werden, haben
wir demnach mit Mussterung der Fuesskhnecht und Pherdt, hie
vnnd zu Pethaw, dern dan noch gar in khlainer geringer anzall
beyeinander, zur Ersparung des vbrigen Vnncostens bishero stilge-
halten, vnnd zuuor der Herrn bschaidt vnd Beuelch: Was hierin-
nen verrer furzunemen, ob wir mit gedachter Mussterung fortfaren,
oder aber die Pherdt vnnd Fuesskhnecht abeziechen lassen sollen,
des wir dann, damit Ain Ersame Lanndtsehfit vor unnottwendigen
Vnncossten souill Miglich verschondt werde, vnnsers thaills nit fur
verattlich erachten. Doch weill vnns daneben auch furkhumbt, dass
sich die Pauern Im Trafeldt vnd zwischen Mhuer vnnd Traa, in
*
228 FR. RAČKI,
dem verloffnen geschary allerlay verdachtlicher reden vermerckhen
lassen: so wierdet ein Notturfft sein, das man auf dieselben Radl-
fuerer vleissig Inquisition vnd Achtung habe; Damit dieselben zu
Hannden gebracht vnd mit Ernstlicher Straff gegen Inen verfaren
werde.
Vnd nachdem wir von den Herrn im Beuelch gehabt, ainsthailis
windischer Khnecht Im wardt gellt zu bestellen, weill aber diesel-
ben von Herrn Otten von Rattmansdorff zu ersparung des Vn-
cosstens bey den Hedehowitschen (?) Rindscheidt, vnd anndern ein-
gestelit worden, vnnd vnnder den Khnechten, so hieher khumen,
sein Khriegsleit befunden worden: So wellen vnns die Herrn, ob
wir im Wordtgelt bestellen sollen, gleichsfalls auch der Profandt
halben, so der Hueber einkhauffen soll, ob dieselb auch einzustel-
len, Derselben guett bedunckhen zuekhummen lassen.
Dann so seht vns auch fur guet an, das die Khnecht, so der
Herman Hanner In der obern Steyermarkh aufgenumen, neben ab-
forderung seiner b(e)schreibung beruerter Khnecht wider abgestelt,
Wie Ime dann In dem vnd anndern die Herrn zuthuen vnd vns
hieriiber, was vns verrer furzunemen sey, furderlichen bschaidt,
wie obsteet, bey der Posst zu geben werden wissen. Die Gnad
Gottes mit vnns allen. Datum Marpurg den 13 tag February an-
noch im 73 ist. C. Erasm von Sauraw vnnd Ferdinandt Rindschaidt.
(Links unten:) Postseripta. Ob die handrčhr (?) vnnd derglei-
chen Khriegsrusstung wider hinauf gefuert, oder aber allhie In der
verwarung auf khunfitige Nott gelassen sollen werden, Dariiber
gein wier der Heren guett bedunnkhens auch gewartendist.
(Von aussen:) Den wolgebornen, lidlen vnd gestrengen Herrn
Herrn N. Ainer Ersamen Landtschafit zu Steyer Verordenten, vn-
sern gn. lieben Herrn in Graez. Cito, cito.
Orig.-Act mit 2 aufgedr. Petsch. Nro. 54 (bei Pr. Krones 49 im
Auszug) im 23. Fasc. der ,81 Fascikel“ im stv. L. Archiv.
CINI. Radkersburg den 18. Febr. 1578.
Balthasar von Fibeswaldt an die steier. Landesverordneten :
Wolgeborn, Edl, Gestreng, Sonder Gunstig, lieb Herrn, den Herr-
nen Sein Mein genaicht vnd wilig Dienst Alezeit berait. Eur schrei-
ben vnd dass Sendtschreiben von Ir Mst. an Ihr Fr. Dr. hab ich
den 13. dits Emphangen vnd Vernomen, dass von wegen der Ent-
standenen Emporung des gemainen Poffis (sic!) von vier bis in die
funnff hundert Khnecht von wien aus biss gen Radkherspurg mit
dem lauffen angeordnet, vnd daselbst ein fandl aufzurichten bedacht.
Auch die Haubtleut, weliche die Khnecht fiern vnd gen Radkhers-
purg ankhomen, werden benendt. Dieweil aber, gott lob, dise Em-
porung dermassen gestillt, dass Numalen Vnuonnščttn sein wierdt
frembde Khnecht derzue zu gebrauchen, vnd Sodan bemelte haubt-
leut oder sunst beuelchs leut, So herain beschaiden sindt, gen rad-
kherspurg ankhumen wuerdn: So solte ich mein Vleisig Achtung
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 229
geben, damit sj wol vndtergepracht vnd gepurlich Tractiert werden;
Auch Inen zu uersteen geben, dass solicher lauff alberait Einge-
stellt vnd die Khay. Mat. aler sachen ausfuerlich bericht wordn,
Vnd Sie daneben zu uermanen, dass Sie mit alem vnd Pesten
Glimpfen dass KhriegsVolkh widrumb Abweisen, damit one be-
schwerung des Armen mans widrumben an ort vnd Enden ein Jed-
weder herkhomben den Ahzug Neme ete.
Nun wolte ich Eur H. vnd gunst als meinen lieben Herrnen
Solichen Eurn Begem gern vnnd gehorsamblich nachkhomen; So
ist leider die Zeit vnd glegnhait anjetzo vmb mich zu thuen nit
muglich, Vrsach. meiner sehwachaiten, dass ich nit mit ainer Sun-
der Mer Khrankhaiten beladen bin. dass ich ain Zeit herumb wenig
aus den Peth khomen bin. Derhalben, wie es sich dan gezimbt
vnd gepreuchig ist, Solichen Erlichen leiten in ain vnd ander ge-
selschafft zu laisten bej mir nit sein khan; auch mit der leichen,
wie Eur H. vnd gunst vermelden, In warhait der Zeit bej mir nit
verhanden ist, dan ich vor wenig tagen nett halben gelt auf wein-
gart arbait Entlechnen miessen. Pit derhalben meine gunstigen lieb
Herrnen gancz freundtlichen, mier soliche mein Entschuldigung in
Pessten Aufnemen, vnd ettwo pej ain andern hie, wie dan Eur H.
zuthuen wissn, derwegen zueschreiben. Pit auch freundtlich diss
mein Corumpiert schreiben zu guet halten; thue mich hiemit Eur
H. vnd gunst beuelchen. Gottes Gnad vnd Segen Sej ob Vns alen.
Radkherspurg den 13. Februarj Anno im "73isten. Waltbasar von
Eibeswaldt mp.
(Von aussen:) Denen wolgebornen, Edlen vnd Gestrenngen N.
ainer Ersamen Landtschafft in Steir Verordenten, Meinen Insondere
Gunstigen vnd gebiettenndte lieb Herrnen.
Orig.-Act mit 1 aufgedr. Petsch. Nro. 52 im 23. Fasc. der ,81
Fascikel“ im strm. L. Archiv.
CIV. Marburg den 14. Febr. 1578.
Mustercomissiire E. Saurau, F. Rindscheid und Sigmund Welzer an die steier.
Landesverordneten :
Wolgeborn, Edl, gestrenng, gunsstig, lieb Herrn, Euch sein vnnser
freundlich willig dienst zuuor. Vnns hat Melchior Hueber ange-
nombner Profandmaister bericht, Das Er vngeuarlich bei 3000
Viertl allerlay Profandt Traid bestelit, gleichwoll zum thail den
khauff darumb nit beschlossen; weill Er aber mit den 1000 fi. so
Er darauf endphangen zu einkhauffung bemelter Profandt nit er-
khleckhen khan, vond vns nit bewisst, ob Ime ainiche Merere Suma
gelts darauf gegeben wierdt oder nit, baben wir Ime auferlegt, Das
Er vmb die 1000 fi. alls weit Er damit gefolgen khan, sonnderlich
habern einkkauffen sollte. Vnnd wo nun die Herrn vermainen, das
noch ein Merere anezall Profandt, Meell vnnd getraid einkhaufit
werden soll, des wir dann nit fur vnnottwendig erachten, sonnder-
lich weill sich numer khainer Wolff Im getraid der Zeit mer zu-
230 FR, RAČKI,
uersechen; so werden die Herm hieriiber Notturfitigen bschaidt
zugeben, vnnd gelt darauf zuuerordnen wissen. Wie der Khauff des
getraidts geet, Werden die Herm aus beyligender ./: Verzaichnus
vernemmen, Wiewoll dasselb, wo guet gelt vorhannden, villeicht noch
nachner zuerlangen.
Firs annder: So sein wir žweyffis frey, den Herrn werden nu-
mallen vnnsere Jungste zwey schreiben, zuekhumen sein, Darimn
wir den Herrn zuegeschriben: weill die Rebellischen Pauern, Gott
lob, numaljen, wie alle Khundschafften gle'ch lautten, zertrendt vnnd
aufs Haubt erlegt worden; gleichwoll noch Ir Haubtmann Ainer,
mit Namen Heliass, mit 500 Mann bei Khaysersperg in den Grš-
ben bey einannder sein solle, Deme auch die w.ndischen vom Adl
zuecziechen vnnd angreiffen wellen; Das vns fur guett ansache, Da-
mit zur ersparung des Vncosstens das Aufpott eingestelit, Wie wir
dann derhalben mit der Musterung stilgehalten, So ist vnns aber
bisber von Euch khain Bschaidt erfolgt; Derhalben wiir fur bey-
tragen, Es mochte villeicht beruerte vnnser schreiben durch Vn-
fleiss der Possten bisher aufgehalten sain worden, Wie vnns dann
furkbumbt, Das der Posst Furderer zu Ernhausen, Das ain vnnser
schreiben das wir an gestern auf die Posst geben, nit annemmen
vnnd hinauf befurdern wellen, sonnder fursaczlich alda verligen,
vnnd sich mit truzigen vngeburlichen worteny Wie der Spiegl sol-
ches den Herrn mit merern anczuczaigen wierdt wissen, vernemen
bat lassen. Vnnd dieweill wier dann noch fur das Rattlichist bey
unns befinden ; Weill das geschray, wie obuermelt, mit den Rebel-
lisehen Pauern numer gestilt worden, Das das aufpott allerdings
abgestelt, vnnd also Ein Ersame Landschafit des beschwerlichen
Vncossten versechondt werde, So haben wir dennoch nit vnnder-
lassen khunnen, sonnderlich weill die Fuesskhnecht alhie, dern etwa
vngeuerlich bey 300, vnd von Pherdten alhie 70. vnd zu Pethaw
bey zechen ankhumen sein mčchten (Daraus zu sechen, wie furder-
lich das aufipott im fall der nott zusamen gebracht, vnnd sich
darauf zu uerlassen ist;) auf Ainer Ersamen Landschafft vncossten
ligen muessen, vnnd wo die gemusstert Inen, den khnechten, aufs
wenigist ein halbs Monat, wo nit gar vollig, auf die handt beczalt
muesst werden, solches nochmallen bey aigner Posst zue zuschrei-
ben vnd zu bitten, vnns hieruber, ob wir mit der Mussterung fort-
faren oder aber gar einstellen sollen, aigentlichen furderlichen
bschaidt zuekhumen zu lassen ; hiemit vnns all den gottlichen gna-
den befolehen. — Datum Marpurg den l4ten February Anno Im
WI Erasm von Sauraw, Ferdinand Rindscheidt vnnd Sigmundt
elezer.
(Von aussen:) Den wolgebornen, Edlen vnd gestrengen Herrn
Herrn N. Ainer Ersamen Landschafft in Steyer, Verordenten, vn-
sern gn. lieben Herrn Gratz. Cito, cito, cito, citissime. .
Orig.-Act mit 3 aufgedr. Petsch. Nro. 57 (Krones nr. 52 im
Auszug) sm 23 Fasc. der ,81 Fasc.“ im st. L. Archw.
HRVATSKO-SLOVENSKA BELJAČKA BUNA. 231
J* Verczaichnus wie das getraide dise Zeit im Khauff geet,
vnnd dem Profandmaister Melchior Hueber von etleichen Landleiten
angeschlagen worden.
Erstlich zu Marpurg, wie Gdrz, das ist ein halbs Graczer
viertl P 45 kr. Khorn 26 und 30 Kr. Der Habern P 15 kr. Zu
Pethaw ein Gčrcz Waicz P 40 kr. Das Khorn P 20 kr. Habern:
P 18 kr. Feistricz Weicz ein Gčrez P 45 kr. Khorn 30 kr. Ha-
bern 15 kr. Leibnicz ain Viertl Waicz P 9 d. Khorn ain sehaills
P. 11. 20 P 93 D. Khranichsfeldt Waicz Gorcez P. 55 kr.
Khom 40 kr. Habern P 30 kr.
Hjrr Clemenc Welczer aus der Fr. D. Cassen zu Marpurg
erpeut sich 1000 Gćrez Waicz thuet 500 Viertl graczer Mass P
12 D. vnd Khorn auch nahendt souill graczer Viertl P 9 D.
(Aussen:) Verczaichnus: Wie das getraid im Khauff geet zu
Marpurg, Pethaw vnd derselben orten.
Orig.-Aet Nro. 59 im 23 Fasc. der ,81 F.“ im st. L. Archiv
(als Beilage zu den beiden vorigen Numm.)
Post Schripta: Es hett Haubtman Rab von Irer Fr. Dr. Be-
uelch gehabt, den Rossnag! Gefenckflichen Eincziechen zu lassen; '
indem Haubtman Raben Aller bedenckhen furgefallen sein, dass
diser Zeitt der Rossnagl zu gefenckhnussen vnderlassen worden
ist. Aber an Niichten hat Also der Haubtman Rab Glaubwierdige
FErinderungen Endpfangen, dass er, Rossnagel, in sollicher der Pau-
ern Auffrueht auch ain Befurderer, Anweisser_vnd die Pauern zu
verern Auffruehr bewegen vnnl Guette Verdrčsstungen geben soll;
Indem gleich der Haubtman Rab yeczo, vmb dy Sibent Stundt vor-
omittag, Auf Feystricz, Alda der Rossnagl sich aufhelt, in der Still
verritten, Als wan er auff Ganowicz zu Herrn Khussl sich verfue-
get, vnnd mit Hulf des J ungen von Idenspeug Aldortt zu Feystricz
denselben gefennckhlichen Einzuziechen vorhabens; Wouern aber
die Burger Aldort oder Andere Ime, Rossnagl, anhengig, vnnd er,
Haubtman Rab, mir Rossnag! nicht vbergweltigen miicht, sol! er
vns des furderlichen Erindern, wolten wier zugleich In Aller Still
Pferdt vnd Fuesskhnecht bey der Nacht selbst zuekhumen ; damit
der Gemelt Rossnagl vnnd seine mitwandten vnd Pundtsgenossen
Behendigt, Eher die gewarnnedt muchten werden, Euch Hermn in
Fill vnd zugleich in Aller Still zueczuschreiben, er Fr. Dr. zube-
richten werdet wissen nicht vnderlassen wellen.
Orig.-Act Nro. 58 im 23. Fasc. der ,,81. Fascikel“ im strm. L.
Archw.
CV. Ober-Cilli den 14. Febr. 1578.
H. Helfenberg an die steier. Landesverordneten :
Wolgeboren,. Gestrenog, Edl, Erenuest, gunstig vnnd gebiettenndt
Herrn. E. H. sein In al beginn mein freundtlich vnnd willig Dienst
beuoran. In diser stunde sein mier Zeittungen khumen, die ich eur
232 FR. RAČKI,
H. Auss schuldiger gehorsamb (sih haben darinen mit merern zu
ersehen) vber schikchen thue, vnnd eracht: der Almechtig guetig
Gott werde solche vnnd der gleichen Aufruer hin furan genedigkh-
lich verhuetten, vnnd denen, so sich zu wider Irer obrigkhait Auf-
lainen, Ir fuernemen Steirn. Darauf Ir nun, meine gonnstig Herrn,
mit den Inserat habenden KhriegsVolkch einer ersamen Lanndt-
schafft zu gueten, Auch zu ersparung merrers vnnd grossers Vn-
cosstens, alle guette Wiertligkhait an die Handt zunemen werdet
wissen. Ich verhof diser tumult auch vnoser Khrieg werde auf diss-
mall sein endtschafft eraichen, Wie woll meine funf Ausgeschikehte
Khundtschaffter sein biss Dato nit khumen, bin der Aber heut ge-
wartenndt. Was si guets Pringen, Das bericht Ich E. H. alspald
vnnd bei tag vnnd naht. E. H. sich alsdan darnnach zurichten
haben.
Gonnstig vnnd gebiettend Herren!, E. H. wierde Ich meines Er-
achtenns mit betruebnuss Jungstlich in meinen auch gethanen
schreiben bericht haben, wie unnd wass massen mier der verzwei-
felt Peter Ratkhaj sambt dem Dorenberger (der Nun seinen
Fuergeben ein Lanndtman zu Rohitseh sein sol) gehausst haben,
Vnnd noch biss Dato Im Werhk sein, also das sy nach beschehnen
scharmuzell alda vor Peilinstain her vber das vnngrisch auf meine
guetter: gefallen, Die selben biss auf mein siz alles verherdt vnnd
verderbt, meine armen Vndterthanen erbarmlichen gefanngen. Nit
waiss ich, warumb si mier armen Lanndtman das bewisen.. Ich war
gleich in disen tumult sambt meinen armen Leitten one sonndern
schaden abgangen, also haben si mier gleich gar hin geholfen ; bit
derhalben E. H. vmb Gottes Willen die Wellen mier etwo in diser
sahen ein beystanndt thuen, vnnd wann ich hinauss khumb mier die
sahen bei der Fr. Dr. mit hohster besehwir Anzupringen helffen,
auf das Ich meines grossen vnd verderblichen schadens ersezt
werden mechte. Vnnd nach dem Ratkhaj Nun in die Neun manat
sein verdiente besoldung bei einer Lanndtschafit, gleich woll zwei
manat In Fuerlehen, bezalt worden, Die wellen Ime biss zu austrag
der sahen die besoldung Inne behalten; Dan wo das nit beschieht,
so will ich eur H. Vnuerhollen nit pergen, das Ich der massen an
Ime setzen will, er muess mier den halss dar zue Nemen oder aber
sein Daruber lassen ; verhof aber, meine gunstig Herren werden mier
als ein Armen Mitglidt alle Muglihe hilff vnnd beystanndi erzaigen.
Die Fr. Dr. die haben mir gnedigist Auferlegt, die gefangen als-
paldt hinauss zu schickhen, welihe Ich bei dem Tobias Strasser, der
In disen scharmuz! den Anngrif mit dem Fuessfolkch gethan, auch
von dem Viertl Haubtman vnnd anndern dem gebierg nah zu ziehen
verordent gewest, si euch geschlagen vnnd In die Flucht prahtl (Wie
dan E. H. auss des Hern Viertl Haubtmans schreiben, wie sich
gemeldter Strasser verhalten, vernemen werden.), Vberschikchen
thue; meine gn. Hern die wellen Ime seiner Woluerhaltung halben
In gunstigen beuelh haben; mier zweiflt nit, er werde sih auch
khunfftig in der gleichen sachen nit weniger verhalten. Das alles
HRVATSKO-BLOVENSKA BELJAČKA BUNA. 233
E.H. hab auss schuldigen gehorsambs zuer lnen nit erlassen sollen ;
mich zum pessten beuelhen wellen. Actum Ober Cillj den 14. Fe-
bruarj vmb Drej Vr in der Naht in 73 J. E. H. Diennst beflissner
H. Helffennberg.
(Links seitw&rts noch folgende Notiz:) ,Ein Paun
haubtman hab Ich auch gefanngner. Der hat Ir Dr. alhier zu be-
halten beuolhen, der wierdt miessen das geschloss alda verwachten.
(Auf dem Umschlagbogen:) Dennen Wolgebornen, Gestren-
gen, Edlen vnnd Errnuessten Herren N. einer _ Ersamen Lanndt-
schafit In Steir Verordenten, Meinen gestr. vnnd gebiettenden Herrn
Graz. Cito, cito, cito, cito, cito, cito.
Orig.-Act mit 1 aufgedr. Petsch. Nro. #3 (53 bei Pr. Krones im
Auszug) im 23. Fasc. der ,81 Fascikel“ im st. L. Arckive.
CVI, Marburg den 14. Febr. 1578.
Bericht der Mustercommissire E. Saurau, F. Rind-
scheid und S. Welzer ah die steier. Verordneten iiber
»mueivilligen Einfall vnd Plindern im Lande“ seitens des P. Ratt-
Kkay und Dornberger; Bezugnahme auf das Schreiben des Haupt-
mann Raben, worin die unchristliche Pliinderung der armen Leute
im windischen Lande und namentlich der Eigennutz des Dornber-
gers geschildert wird, der sich 40 Sttick auserlesenes Vieh habe
zutreiben lassen. |
Ibid. Krones nr. 51. S. 29.
CVII. Graz 14. Febr. 1578.
Die steierischen Verordneten an die Herrn und
Landleute im Judenburger Viertel: sie mogen diesmal den
Zuzug lassen; kinftighin aber dem Aufgebote unbedingt Folge
leisten.
Ibid. nr. 55.
CVIII. Warasdin den 14. Febr. 1578.
Veit von Halleck an den Erzherzog Karl:
Durchleichtigister Erczherczog. Gennedigister Herr! Eu. Frl. Drl.
ete. sind meine Gehorsamiste Vndterthennigiste Pflichtigiste Dienst,
Allermuglichister Vleiss beuoran. Wie Eu. Frl. Drl. etc. bei Otto
von Rattmannstorffi, Khriegs Ratt etc. in Vndterthenigkhait er-
indert, also wass Ih noch nit anderss, sonder dass die Rebellischen
Vndterthanen In disen Windischland ... alss gestalt, gleichwol vil
derselben Rebellisehen Vndterthanen damit hergangen, So mier
dan furkhumbt vnd auch viel Zugelekcht gewest, dass die an dass
Windisch Land anrainende Vndterthanen in der Grafischafft Cilj,
Alss Khunigsperg, Fisl, Peilstain, Rain, vnd annder, so den gepiett
Sossed vnnd Khaysersperg der Frawen von Eberaw geherig, mai-
234 FR. RAČE
sten thails von den Windischen Vnd: _
gewiglt werden; Vnd aber gedachte Windische Rebelische Vndter-
thanen dermassen gestelt, dass Ihrer merer nit zbesorgen, werden
meines bedenkhens die, so in der Grafschafit Cilj syh Rebelise“
erezaigen, daz Herez verloren haben, vnd sye auch zur ruee thuen
dadurch die gross Vnkhossten der Lannde Zuczug erstatt werde
khan, wie die Ro. khay. Mst. nahdem Ih verstanden, dass 30
schuezen auss Ossterreich in anezug sein sollen, gesstern Allerge
horsamist erindert. Zw dem so khan daz Aufpod dises Windische
Lands so starkh aufkhomen; darezue Ih dan... nuer ohne g
fehrliche entplessung der Eussersten vmd ....... Greiniez Fleci
chen beschehen khan, mit Khryegsvolkh Persondlich selbs khome
wolte, vnd furmblich (?) diweil auf genugsambe Khundschafften di
Feind dises Layrmans bishero noch khein .... vnd in ainihe
Fieckhen khain ainiche Pese Practicen zuspiren, die Rebelisck
Vnderthannen auch khain Flekhen, darauf sje sich zulassen, i
Ire Hand_bringen mugen, zw Gott zuhoffen wer: Ir(e) boss Fu
nemb(ung) stillen mechten ; dan fir Ew. Frl. Drl. Gnd. vnd de
selben Landen wer Allso an die Greniczen gesessen leyb vnd lebe
aussezusetzen (?) schuldig vnd pflihtig. Sonst wird, Genedigist
Herr, von villen vermeld, dass die Sosseder Vndterthanen, darezu
nun Stubiczaj geherig vnd ain grosse veltt (?) fruchtpare Herrschaf
ist, des Franezen Teyhi vnbillihe gegen Inen gepflegte Handlunge
nit ferrer_erleiden vnd gedulden mugen; Wiewol es Ihnen dure
auss nit Zugstanden dergleichen Layrman zu erwekhen, die dure
gedachte Herschafit Sossed vnd Stubiczaj, darauss die Grenic
Flekhen, vnd sonderlich Ibanitsch, Profand vnd Roboth zu
epeu gehebt, fast verwuest vnd ver&dt worden, dass auch die...
Šioveil die Dorffer vnbesetzt sein werden, vnd ehe dass Ir zuezeitte
in den gepurg oberhalb Angrambs, Medwed genand, nur ain me
von Stubiczaj, gestraifit Iren freyern Zuczug ferrer herauf in da
wilt Land, gar gegen Rain vnd dieselben vnd dieselben Ennde
heben wierdet. Gegen Eu. Frl. Drl. etc. Meinen Genedigisten Herr
thue Ih Gehorsamist vnd Vndterthenigist Beuelhen. Warasdin de
14. Februarj Anno 1573. Veit von Hallekh.
An die Frl. Drl. etc.
Orig. Concept No. 64 (54 bei Krones im Auszug) im 23. Fasc. du
»81. Fasc.“ im st. L. Archiv.
CIX. Landtstrass den 14. Febr. 1578.
Frh. J.J. von Thurn an die krain. Landesverordneten :
»Erinner die Herren darauff, das, Gott lob, allenthalben dise
geschray vnnd Tumult halber alhie der enden vnnd in Windiset
land, das es sich angefangen still vnnd nichts zuh&ren. Vmb des
willen Ich anheut sambt H. Sebastian von Lamberg, Haubtma
vnnd ettlićhen Herren vnnd Landtleliten mich geen Gurkhfeldt va
filegt; von den burgern aldort in Irer Durchlaucht namen, dam
|
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 235
Sy sich aller gleicher verdichtlichen Handlung enthalten . . von
neuen die geliibd genommen, mit verordnen das Sy den Flegkhen
zum pesten verhueten . Habe darliber gleich die 200 Pichssen-
sehtizen aldort alher abgefordert . . . Sonsten erhebe Ich mich.
von hie auff Sichelberg . .“
Krain. L.-Archiv. Orig. nr. 34.
CX. Laibach 15. Febr. 1578.
1.
Die krain. Landesverordneten ,an H. Jobst Joseph
Frh. von Thurn puncto Landesriistung auff weitern beschaid bey
ainander zuuerbleiben, vnd der gfangenen auffruerischen Pauern
halber.“ ,,Wir haben des Herm schreiben vom dato Landtstrass den
12 diss sambt vberschickhter Translation aines crabatisehen
Sehreibens von Stephan de Gregorianicz zu Mokricz an
beiit empfangen . .. Dass nun diese gefirlithe Empćrung alsobaldt
gestillt, ist firnemblich Gott dem allmechtigen . . auch Euch vnd
anderen . . billiche Dankh zu sagen.“ Die Landriistung hat jedoch
nbis die F. D durch Beuelh . . aufferlegt die Zeit hinumb beharlich
beyeinander zuuerbleiben . Souil: aber beschliessličh des Herm
post scripta, von H. Wilhalmen von Lamberg gefangenen auffrtie-
rischer Paurn betrifit, sein dieselben . . vber alle heimblichen Pra-
tikhen“ gefragt ; dasselbe wird man mit 6 gefangenen und vom Frh.
Wolf von Thurn zugeschickten Bauern »Mmorgen“ thuen.
2.
Die krain. Landesverordneten danken dem Erzherzog Karl fur
seine Anordnungen zur Dimpfung des Bauernaufstandes und schicken
darauf beziiglichen Bericht.
Ibid. Concept. nr. 35.
CXI. Landstrass 15. Febr. 1578.
1.
Frh. J. J. v. Thurn an die krain. Landesverordneten:
»Wegen der einkhomnen vnd den Herrn zugeschikhten Turkhen
Khundschafiten habe Ich den Thadyiolavitsch, auch den andern
Haubtleut an der crabatisehen Gršnizen, sich mit Irer Anzal Volkhs
zu aller Fiirfallender besorgender not gefasster zuerhallten, alsbald
zugeschrieben . .
ch gedenkhe auch, den Herren werden die hinaufgesehikhten
Pauern zugebracht sein, deren Ich, wie villeicht die Herren meinen
vand in Irem schreiben vermelden, nit mer babe ; aber da Ich deren
merers bekhommen gewollt, so Ich Ir hundert vnnd mer gehabt
mčgen; wie Ich denn ettlichen vnnder Mokhriz hend, Nasen vnnd
Oren, den andern zu einen abscheuch vnnd ebenbild, inmassen auch
236 ' FR. RAČKI,
die andern windischen Herren gethan, abschneiden lassen. Zu dem
so wirdt H. Wilhalm von Lamberg den Herren deren 8 oder 9 zu-
sehickhen.
Sonnsten schreibt mir H. Stephan de Gregorianz glaich in dieser
stund, dass Er vnnder dem Ilia zween diser Pauern Haubtleut in
Gefiinnkhnuss, vmb die Ich so bald ettliche Schiizen abgefertigt,
vnd wills den Herrn gstrackhs zuschickhen . . .-
Was mir H. Alapi mit Entschuldigung des Doratitsch, burgers
in der Mćtling, zuschreibt, haben die Herren aus inligender . .
Copi merers zuuernemen . . . H. Christoph Gall hat zu Rain des
Nia Brueder gefangner gehabt vnd alsbald richten lassen . . .
2.
Frh. J. J. von Thurn an die krain. Landesverordneten:
* »Anheut haben die Burger aus der Mčtling zu mir alher ge-
schikht mit biten vnd anlanngen, weil Sy sich dessen, so Sy ettwo
bey den Herren der rebellischen Pauern halber beschuldigt, in
nichts Vnrechts wissen; solches nie gedacht, sonder des Ičbl. Hauss
Oesterreich getrewe vnderthanen sein vnd bleiben wćilen: neben
merer Irer entschuldigung demnach Ich Inen bey den Herren Diz
orts mit disem meinem schreiben Fiirdersten sein wollte. Vnnd so
Ich dann solches Inen auff Ir anhallten in erwegung dises, das Sy
selbs, da sy von ain oder dem andern, das wenigist vermerkhen,
dermassen mit ernst gegen Inen wohlfaren wćllen, darob die Herren
vnd maniglich Ir Vnschuld wol vermerkhen vnd abnemen soilen,
nit absehlagen miigen . . .
Ires gefangnen burgers Doratitsch halber haben Sy mich gebeten,
meine giinstig Herren wollen denselben sonnderlich gegen genueg-
samer Piirgschafft, dass Er, als ofit es die Herren begern, fiirs
Recht erscheinen wčlle, auslassen.
Ibid. Orig. nr. 35.
CXII. Zagrabiae die 15. Februarii 1578.
Banus Georgius Drašković regi Maximiliano II.
Sacratissima caes. regiaque etc. Orationum etc. Reddidit mihi
has M. V. S. reverendissimus dnus Vesprimiensis fidelis M. V. S.
capellanus, octava Februarii Vienna datas, una cum aliis ad regnico-
las de eadem data editis mandatis, quibus M. V. S. aliquantum mihi
succensere videtur, quod tumultus rebellium rusticorum non statim
sopivissem, nec rem in tempore Matti V. S. significassem. Elapsum
jam esse recordor annum, quod de hac rusticorum Zomzedvarien
sium et Ztubicensium seditione M. V. aliquoties certiorem feci,
ac ejusmodi tumultus inde [orituros, quales conspexi, atque per com-
. missariorum placidam tractationem apud rusticos nihil effici posse,
satis manifeste affirmavi. Sed quia M. V. S. totum hoc negotium in
suas suscepit manus, perque suos egit commissarios, me his intricare
invita M. V. S. non decuit.
obbeej_en._—-o
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 237
Subitaneas vero has turbas, quae ita repente ex inopinato erupe-
runt, ut nemo esset, qui non miraretur et consternaretur, quampri-
mum intellexi, sine mora rdmum dnum Vesprimiensem ad M. V. S.
expedivi, expectans ejusdem clementissimum mandatum. Interim vero
pro mea fide et officio eam horum tumultuum reprimendi gessi cu-
ran, ut quemadmodum in quinque aut sex diebus praepropere pro-
ruperent, sic totidem diebus penitus sedarentur, ita ut jam pacata
' inhoc regno sint omnia. De quo ad M. V. S. copiosius antea scripsi.
Tentavi prius omnem publicae pacis ac salutis viam, missis meis ho-
minibus ecelesiasticis et secularibus ad rusticos crudelissime grassan-
teg, qui eos ad deponenda arma hortarentur ; promisi me interpositu-
run operam apud domivos suos, ne super modum praeter jus et
aequum gravarentur et apud M. V. S. supplicaturus, ut tanta licentia
dominis ipsorum opprimendi colonos non admittere-
tur; feci periculum compescendi furorem eorum data ipsis fide et
saluo conductu cum libera ad me veniendi ac pacifice discedendi fa-
cultate, ut bonis verbis eos ab armis deducerem. Verum, ubi neque
bona verba, neque monitiones, neque data fides profuerunt, quin immo
magis magisque furerent, atque omnes obvios sine discrimine ad dedi-
tonem per crudelia tormenta cogerent, et celeriter versus Turcas
adconfinia progredirentur, ac vires suas indies augerent: ne-
cessario ad ultimum compescendi eos remedium, ad arma, devenien-
dum fuit. Hasque ob rationes, cum periculum esset in mora, non potui
expectare informationem M. V. S.
Eam sane culpam meam esse fateor, quod non sim sufficiens tanto
oneri subeundo, quantum M. V. S. meis humoris imposuit, a quo ut
me M. V. S. si non in toto saltem in parte elementer liberare digna-
retur, saepissime supplicavi, prout nunc quoque humillime supplico ;
video enim hanc functionem vocationi meaenon satis qua-
drare, et onerosissimam esse. Timeo etiam ne quid mali in confiniis
eveniat propter arcium ill. quondam Zlunii malam ordinationem et
aliog defectus, quos M. V. S. ante mensem fideliter significavi per
meos homines, qui in hodiernum usque diem ad me non redierunt.
Si quid igitur confiniis illis evenerit (quod absit) adversi, M. V. S.
culpam in me non rejicere dignetur, nihil enim sine mandato
M. V. S. de rebus iis, pro quibus sollicitandis dictos homines meos
.&l supplicandvm misi, agere possum.
Porro mandaverat mihi clementer M. V, S., ut ad Begum Bos-
nensem scribam de violentiis et combustionibus proxime praeterito
anno nobis illatis (de quibus ad M. V. S. seripseram), ablatoque
reportando. De quo M. V. S. seribere possum, quod novus Begus,
veteranus quidem principis turcarum servitor, in Bosnam venit
€0 ipso tempore, quo ego Posonii fui. Ejus nomen nec a captivis,
nee quopiam alio homine rescire potui. Abest enim nunc domo,
'dicitur profectus ad partes maritimas contra venetos ad ferendum
'auxilium arci Novigrad. Tum igitur hane ob causam, tum etiam quod fa-
cile respondere possit, M. quoque V. S. subditos Koztanicam com-
bussisse prius, ac etiam 1uod ipsius tempore nihil in his partibus
238
combustum fuerit, ad _eum
id me facere jusserit, per pr
Milites Bosnenses, qui confi
diebus tria millia equitum ac
angelus dei ita nos ab eorum
stro damno fuerint reversi, et
men insignem cladem locis f
nalium militum a confiniis ab
mendo rusticorum furor
Jam mitiore aura et commo
maxime ad Hrastoviczam
nam insolutionem milites omni _
supplico M. V. S., ut huic magno malo tempestive providere jubere
dignetur. Deus aeternus etc. Datum Zagrabiae 15. Februarii 1573.
Concept. Archiv. archiep. zagr.
CXII. Marburg den 15. Febr. 1578.
Erasm. von Saurau und Ferd. Rindscheid an die steierm. Verordneten.
Wolgeborn, Edl, Gestreng, besonder gunsstig Herrn. Den Herm
sein vnser beflissen willig dienst jeder Zeit zuuor. Hier inligend
des Herrn von Halleg Schreiben, an die Herrn Lauttendt, haben
wir er&fendt, daraus wir befunden, das Got lob die Rebellischen
Pauern dermassen gestillt vnd zerdrendt worden, das sich numallen
von Inen khainer gefar zu befarn, vnnd also ainiches Aufpoits oder
KhriegsWolchkh weiter hinab zu befurdern vnnott; sonder der Negst
Weeg sein wierdet, Damit das Aufpott zu Ross vnd Fuess wider
abgestelt vnnd der Vncossten, so noch dariber lauffen mechte,
verchuett werde. Vnnd wiewoll wier auf solch des Herrn von Hal-
legg Schreiben obgedacht Aufpott von stundan abeziehen zulassen
bedacht gewesst: So haben wir doch damit, weill vnns auf vnsere
Negsten gethane Schreiben von E. H. khain andtwort erfolgt, biss
auf derselben bschaid verrern beuelch, des wir stundlichen gewar-
tendt, stilgehalten. Vnnd so dann des Aufpotts vnuonnotten, vand
der Herr von Halleg vmb die Khriegsbezallung an die graniczen
so vasst anhalten vnd pitten thuet, Inmassen wir dan solches von
Herrn Otten von Rattmansdorff alhie selbst auch miindlich verna-
men: So wire der Negst Weeg, das das Gelt, so wir zu dem Auf-
pott herab mit vns gefuert, zu obgemelter Khriegsbezallung auch
dargeben wurde; damit man vmb souill dess Weiter mit dersel+
ben gelangen mčehte. Vnnd so es die Herrn fiir guet ansiecht, so
wolten wir selbss von dannen hinab zu Mussterung des Khriegs-
volekh an die greniczen erscheinen, vnd dieselb dem Khriegswesen
zu guetten verrichten. Was nun hieriber der Herrn Verordnuwg
vnnd Mainung sein will, das wollen vnns. die Herrn furderlich bey
der Posst erindern, vnd in Einem vnd dem andern Weeg verrer
darnach zurichten wissen. So haben wir auch an gestern ain aigen
Menschen von dannen vmb gwisse Khundtschafit zu den Rebelli-
HRVATSKO-8LOVENSKA SELJAČKA BUNA. 239
sehen Hauffen, so noch ainsthails beyeinander sein solte, auf Rohitsch
vnd derselben Orten abgefertigt, welche hieuor auch etlich tag sich
auch bey Inen in Iren Veldlager enthalten; vnnd was vnns eine
derselb guettes bringen wierdet, Das wellen wier die Herrn von
sundan berichten. Der Zeit nit mer, Dann vnns all den gnaden
Gottes befolchen. Datum Marpurg den 15. Februarj vmb drey Uhr
nach Mitternacht Anno 73 ist. Erasm von Sauraw vnnd Ferdinand
Rindschaid.
(Auf der Riickseite:) Den Wolgebornen, Edlen vnd gestren-
gen Herrn, Herm N. Ainer Ersamen Landschafft des Fiirstenthumbs
Steyer_ Verordenten vnsern gunsstigen lieben Herrn Gratz. Cito,
cito, citissimo.
Orig.-Act mit 2 aufgedr. Petsch. Nro. 69. im 23. Fasc. der ,81
Fascikel“ im st. L. Archiv.
CXIV. Cili den 15. Febr. 1578.
Lud. Ungnad an die steier. Verordneten.
Wolgeborn, Gestreng, Edl vnnd Vest insonders liew Herrn vnnd
Freund. Euch sein mein freundlich willig Dienst zuuor. Meinen
Velas (?) schrieb ich so uill mier pewusst, dass die pauern gar still
vnd gar Abgeklopf sein jetz lestlichen zu Stubicj. Damit hett der
Paneren Khrieg ajn loch. Aber die Windischen Geitzhalls Ratkhey
vnnd annder sein Erger alls dj Paueren, ya turkhen; weyll dan
mein Verwalder vnd andere Euch solchs zuegeschriben, vnnot ver-
ner zuuermellden. Mier hatt man die Herrn Verornetten zu Mar-
purg nur zwo tunnen pollfer pewilligt zuschickhen, so doch Ter F.
Di. mier zehen pevilligt. Derwegen will ichs peyanander pleiben
lassen, aliso ist es, wan die not will Jederman hellfen; wan es
ajn wenig Guett, da last man Hendt vnd Fies aus. Der Zankhl
hatt geltz genuegg, noch khaufit Er nichts. Aber sein Haus hat
man palid gehollfen mit Hackhen vnd pollfer. Doch hof ich, meine
genetige Herrn werden mich auch aiumall in der weytgelegnen
grafschafit Cillj pedenkhen. Do wass furfelldt, schreib ichs aus Er-
pietten ...... mitt Eu. gn. damit derselben zu dienen gantz
willig vnd der gnaden gotts vnns All befelchen. Datum Cillj den
15. Februarj Anno ete. im 73 ist. E. dienstwilliger Freundt Lud.
Vngnadt m. p.
(Von aussen:) Den Wolgebornnen Herrn, Auch Gestrenngen,
Edlen vnnd Ernuesten Herrn N. vnnd N. Ainer_Ersamen Lanndt-
schafit in Steyer Verornndten. Meinen sonnders lieben Herrn vnnd
guetten Freundten.
Orig.-Act mit 1 aufgedr. Petsch. Nro. 68 im 23. Fasc. der _,,81
Fascikel“ sm st. L. Archiv.
CXV. Laibach den 15. Febr. 1578.
Die krain. Verordneten an die der Steiermark: Der
Bauernkrieg sei, Gottlob, auch in Krain gestillt. ,So khomen vnnss
F
der 'rurkn zu Krupp vnna Knamengraa
vnd des Vorhabens sein sollen, bei gol-
Vortl vnd ersehener Gelegenheit, die vbel
m thails an Haubtleuten entplčsste Cra-
iss Lanndt zu vberfallen, dass wir nun-
rkhen alss des noch besorgenden Auff-
rigen Vndterthanen in Ober Crain, Ister-
steen.
56. S. 30—31.
burg den 16. Febr. 1573.
lindscheid und S. Welzer an die steier. Landes-
verordneten.
ng, gunstig vnnd gebietenndt Herrn, Euch
illig Dienst zuuor. Euer Schreiben von
endphangen vnnd deesselben Inhalt Nach-
mit den Rebellischen Pauern belangt, ha-
selbst auch ein Person auf Rochitsch vnnd
se Khundschafit, wies noch mit Inen, den
Itsamb, Inmassen wies solches Im negsten
t, ausgeschickht; dern wier auch noch zum
im Raaben auf sein ansprechen vnnd be-
Gesonderhait mit gedachten Rebellischen
ch vorhaunden, guettlich zuhandlen, vnnd
1 ein beuelch gnedigist auferlegt, Adamen
erfflinger sambt ainen Thrometter zuege-
an souill miiglich an vnns nichts erwinden
angendt, das dieselben nit gemustert sonn-
genummen werden solle. Wieuill deren
iorsamb gelaist oder nit, haben wier die-
dis vil dern bisher hieher khumen, be-
lern numallen alihie bey einander sein,
hierinligender Verczaichnus vernemmen.
ben ein zimbliche anezall beyeinander, so
hen, das Sy allhie_ ordenlich gemustert
st Pass sechen mčehte, wie die gehor-
aff gegen den vngehorsamen dest statli-
werden; zu dem das es auch nit allain
ider gmein im Traafeldt, vnnd zwischen
allerlay verdachtlichen schwierigen wort
ssen, etwas ein Merern schreckhen vnn*
wier nun hieruber furnemen, vnd auc
alspaldt abeziechen lassen golle, dam
jeschwierlichen vergebenlichen Vncoste!
ffen thuet, wie die Herrn solches selb:
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA: BUNA. 241
mit Merern zu erwegen haben geholffen werden, daruber sein wier
Euers furderlichen verrern bschaidts gewartendt.
Souill aber belanngt, dass wier mit Mussterung der Fuesskhnecht,
biss vnns vom Herrn von Neuhauss, wies mit den Khaiserischen
Khnechten zu Radkherspurg gestaltsamb, aigentlicher bericht zuek-
humbt, stillhalten sollen, Dem wellen wier also nachkhumen. Die-
weill aber, da die Khnecht, dern, wie wir die an heut beschreiben
lassen, vngeuerlich allhie bey 300 vnd daruber sein mčchten, also
one Mussterung vnnd ainichen Regiment lenger bei ainander im
wardtgeld erhalten werden sollen, nichts annderst dann allerlay
sehwierigkhait vnnd vnratt, wie sy sich denn darezue mit den Pal-
gen vnnd gottslestern zimblichermassen sechen lassen, von Innen
zuegewarten sein wurde: So wellen die Herrn auf Mitl vnnd weeg
bedacht sein, wo man solcher Khnecht verrer nit bedurfitig, das
dieselben aufs Ehist Abgeferttigt vnnd von einannder gelassen
werden.
Dass wier aber muglichen Vleiss furwenden sollen dieselben
souill miiglich im wartgellt zubestellen, Erachten wier, das der
wegen allhie_ mit Inen nichts schliesslichs oder fruchtbarlichs be-
sehlossen khan werden Aus Vrsachen, weill Sy von villen Orten
alda zusamen khumen, vnd inen sonnderlich ober den handtwerchs-
leiten nit bewisst, wo vnd in welcher Statt oder Fleckchen Sy sich
niderlassen oder zufunden sein wurden; Sonder solches mus nach
den Abczug durch die haubtleit, so darezue furgenumen werden
sollen, am fueglichsten beschechen vnnd in guette ordnung gebracht
werden. Was wier aber sonst fur vnnser Personen hiercezue dienst-
lich vnd furdersambs, Insonderhait bey etlichen beuelchsleiten, an
die handt nemen khunnen beuor ab mit ofiner_comunicierung
vnd vermeldung. dises Ainer Ersamen Lanndschaft besehluss mit
dem Wardtgellt, vud weliher sich nun hiezugebrauchen willens,
das sich der beyden haubtleiten, so derwegen bestelt weren, an-
melden mag: Das wellen wir nit vnnderlassen, vnd wierdt also
vnnsers erachtens der Negst weeg sein, das man khunfftig auf
taugliche Personen zu haubtleiten pedacht seye, Vud mitler_ Weill
den hieuor bestelten haubtleiten samentlich ir bstattung aufgeschri-
ben werde. Die Einkhauffung der Profandt belanngendt, achten
wir fur ein vnuermeidliche Nothturfit, das darinn mit nichten zu
feyern oder zuuerabsaumen sey, dann sich khainer WGlffl_sonnder
villeicht nur einer theuerung im getraid, sonnderlich weill man nit
waiss, wie sich etwa die Wintersaat erczaigen wierdet, zuuersechen.
Wie wir dann alberait dem Hueber auferlegt vnnd befolehen, souill
Eer aufs aller leichtist vnd einigist von allerlay Profanndt, sonn-
derlich aber habern, bekhumen khan, zubestellen vnnd in Vorrat
zu bringen. Vnd da er aber... . gellt inhannden hette, so khundte
Er solche Proffanndt an villen Orten vnd ein geringers als sonn-
en auf Schuldbrieff bekhumen ; derhalben vns fur guett ansache,
)ass ime jetz alspaldt aufs wenigist noch ein zway Tausent gulden
Juetter Teutscher Miincz richtig gemacht wurden; Dann wWier ime
STAR. VII. 16
7 Dok e . pu o : NJE
b42 FR. RAČKI,
von dem gelt so wir alhie beyeinander dieselben zustellen lassen
wellen. So beschweren sich aber die Landtleit der Pauliner Zwelif-
fer, vnnd wellens nit annemen ; vnnd wie vnns gedachter Hueber
bericht, so hab Er numallen bey 4000 Viertl allerlay getrayd an
etlichen Orten bestellt vnnd noch vill merers leichtlich zu bekhu-
men ist. So wellen wier auch mit dennen von Marpurg vnnd Pettaw
von wegen Dargebung der Proffanndt Costen Ehiste hanndlung
pflegen, vnnd was wier darinn ausrichten Euch hernach berichten.
Gleichfalls sollen auch die halb haggen spiess vnnd Munition, so
herabgefuert worden, denen von Marpurg geen gnuegsamer Ver-
schreibung, das Si diselben zu jeder furfallender Nott, als guett
Sys empfanngen, wider vberantworten sollen, Inhalt Euers Schrei-
bens zugestellt werden. Welliches alles wier den Herrn auf dersel-
ben Schreiben zu verrern bericht vnangeczaigt nit lassen sollen ;
vnnd sein hierauf, sonnderlich aber ob die Pferdt vnnd Khnecht
voneinander gelassen werden sollen, furderlich bschaidts geward-
tendt. Die gnad Gottes mit vnns allen. Datum Marpurg den
16. February Anno im 73ist. N. Ainer Ersamen Landtschafit in
Steyer verordent Musster Commissaryen zu Marpurg.
Postscripta. Gleich in diser stundt ist vnns diss hierin-
ligendt schreiben von Herrn Hannsen von Helffenberg an Euch
lauttendt, das wir erčfendt, zuekhumen ; vnnd weill er sich damn
vnander andern des Radkhhay vnnd Dornberger vnbilliche
blinderezug vnnd verhčrung sein vnnd seiner Armen leuth zum
hochsten beschwčrt, vnnd Hilff vnnd beystandt so starkh anhalten
thuet, vnnd dann solehe unbilliche Handlungen mit nichten zuege-
dulden oder one gnuegsamer straff vnd erseczung dises endpfann-
gnen schadens zueczusehen, ist Dan zubesorgen das dise blinde-
rung vnnd Verhčrung nit allain ime, von Helffenberg, sonnder ann-
der daselbst vmbgesessen Landtleit nit weniger betreffen wierdet:
So werden die Herrn die sachen Irer Frl. Durchl. anczubringen,
vnd was etwa hierinnen zu verhuettuug merers Veratts, so hier-
aus, wo nit zeitliche einsechung beschiecht, erfolgen mčehte, fur-
zunemen sey, mit merern zuerwegen vnnd zu beratschlagen wissen.
Welches wir dann fur vnnser Pergonen fur ain grosse Notturfft
erachten.
Souill Herrn Ludwig Vngnaden Schreyben belanngt, darinn Er
sich beschwčrt, das im nit mer alls zwo Thunnen Pulfer bewilligt
worden, ist aus dem erfolgt, das vnns nit bewisst gewesst, das der
Zeugwart die Acht Tunnen Pulfers, so die Frl. Drl. zu Gritz ime
Herrn Vngnaden zugeben verordent, mithin herabgefuert, derhal-
ben wier ime, Herrn Vngnaden, zu vnser hieherkhunfit geschriben,
das wir ime von Ainer_Ersamen Landtschafit Pulfer 2 Tunnen
von dannen erfolgen lassen wolten. Weill wir aber den bericht
vom Zeugwart obgemelter Acht Tunnen Pulffers hernach anderst
endpfanngen: So haben wir ime, Herrn Vngnaden, darauf wider zue-
geschriben, das Er vmb die gemelten Zechen Thumnen Pulffers
berschickhen solle.
HRVATS KO-BLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 243
(Auf einem besondern beiliegenden Blatte noch fol-
gende:) Postscripta. Nachdem Herr Caspar Raab an halit auf
der Frl. Dl. gnedigisten Beuelch von dannen auf Rohitsch verritten
vnd mit vnns dahin verlassen, wo etwa in seinen abwesen Schrei-
ben an Ine lauttendt hieher khamen, Das wir dieselben erčffnen
vnd weiter Irer Frl. Drl. etc. zueschickehen sollen: Ist vns gleich
in diser stunde diss Pakchet mit etlichen sendschreiben, das wir
erčffendt, betrefend Wies allenthalben mit den Rebellischen Pauem
geschaffen, zuekhumen. Welches wir den Herrn hiemit zueschick-
chen Neben freundtlicher Pitt, dieselben irer Frl. Drl. zu vber-
antworten vnnd vnns, wie vnns in ain vnd den andern Weeg mit
den Pherden vnd Fuesskhnechten verhalten sollen, Weil alle Khund-
schafften gleich stimmen, das die Rebellen numallen allenthalben
Gott lob gestilt, fridlithen bschaidt zuekhumen lassen. Geben vt
in literis etc.
(Auf der Umschlagseite:) Den Herrn N. Einer Ersamen Land-
schafft in Steier Verordenten zuezustellen.
Orig. Act mit drei aufgedr. Petsch. Nro. 72 im 23 Fasc. der
,81 Fe im st. L. A.
Postscripta: Gunstig Herren! Nach beschehnen Scharmutzl,
50 am Nagsten Sonntag durch den Strasser, welcher auch den An-
grif mit etlichen wenig schuzen gethan, die Pauren auch zueschla-
gen vnd in die Flucht pracht, Ir Peter Ratkhaj, Dornberger
hervber vber das vngerisch gefallen, mier biss auf meinen Siz
alles geplinndert, verherdt vnd verderbt vnd noch biss auf heut,
wie mier mein Diener sehreibt, iren hochmuet vnnd tiranei ver-
pringen. Wie mich der Hanndi annsieht, so bin ich mit allem in
disen verzweifelten Khrieg verdorben. Got erparmbs, vnnd trag
sorg, vnndter dise aufruer wierdt Ein heimbliche vngrische Pratig-
khen stekhen. Ich hab des Ratkhaj tiranej Ir Drl. mit hochster
betruebnus: geschriben. H. v. Helffenberg m. p.
Orig. Blatt Nro. 73 im 23. Fasc. der ,81. Fasc.“ im st. L. A.
CXVII. Rohitseh den 16. Febr. 1578.
Sigmund Hueber, Pfleger zu Rohitsch, an die Mustermeister E. Sarau, F.
Rindscheid, und S. Welczer.
Edl vnnd Gestrenng, gonst. vnd geb. Hermn. Euer Hr. sein mein
beflissen vnnd vngesparte willige Diennst zuuor. Euer gn. schreiben,
wie es allenthalben der Rebellischen Pauern geschaffen, hab ich
gestern vmb zwo vrr nach Mittag empfanngen, vnd seines Inhalts
vernomen. Darauf erinnder ich E. Hr. hiemit, das dise tig von
Herrn Caspern Raben etc. mir in Namen der Frl. Durchl. auferl egt
worden: dess wegen in Winndisehlandt vnd am teutschen mein
khundschafit zu haben vnd erkhundigung einzucziechen, dis numallen
vnd von stunden beschechen; vnnd was mir darauf von jedem ortt
zuegeschriben worden, Schigkhe ich das alles gedachtem Herrn
Raaben zue. Alda werden E. Hr. gestalt des Hanndls mit mererm
*
2aa FR. RAČKI,
vernemen; hete das auch gern E. Hr. abrischrifften zuegeschig
so ist mir die Zeit das ab zu schreiben zu khurez gewest.
Gott lob zimlich widervmb gestilt; allein was sich noch an v
risehen, die nit erschlagen vnd enntrunnen, erregen macht;
auch des Rattkej vnd des von Dornberg Plinderung betrifft, 1
ich E. Hr. nit aigenntlich schreiben, an was ortten Sy das begar
Der von Dornberg hat, gleichwol vor wenig tig nit vil viech
habt. Aber jetzt das ain guette Anezall in seinen Maierhoff
sehen ist, werden noch mer arme leuth gemacht haben ete.
hab ich E. Hr. auf derselben begern zu gehorsamer Anntworti
verholten wellen. Mich daneben E. Hr. vnnd vnns alle gottes
den beuelchenndt. Datum Rohitsch den 16ten Februarj im 7
E. Hr. dienstpeflisner Sig. Hueber Pfleger daslbs.
Post Scripta. Ist gegenwiertigen weiser des briefs Simon
vnuonnitten gewest, weiter vmb khundsehafft auszugen. Merers
er nit, alss ich dem Hrn Raben zuschigkhe, erkhindigen khune:
Auf dem Umschlagpapier: Denen Edlen vnnd Gestreni
Herr Erasm von Sauraw zu Libegg, Herrn Ferdinand Rindsci
(gio zu Fridpergg vnnd Herrn Sigmunden Wellczer zu Gleichenp
A. E. Landtschafit zu Steyer Verordneten Musster_Comissary
Meinen gonst vnnd gnad. Herrn.
Orig. Act mit 1 aufgedr. Petsch. nr. 74 im 23. Fasc. der
Fascikel“ im st. L.-Archiv.
CXVIII. Salzburg den 16. Febr. 1573.
Ferdinand Hofmann an die steierm. Verordne
iiber seine Negotiation mit dem Salzburger Erzbischof. ,In F
Ich hab im Hinaufreisen ain grosses geschray diser Pauren Auf
halben vndter der gemain befunden; sonderlichen aber zu Set
ming, weliches mit der weill nichts guets bringen wurdt. Ist, wit
bericht wiert durch die Potten, also ankhumen. Deswegen ist
ein Notturft geacht an ieczo etliche Tag zu Schladming za blei
Will mein fleissige Achtung hin vnd wider haben, damit sich
nichts erhebt. . .“
Ibid. Orig. Krones nr. 59. S. 31.
CXIX. Landstrass den 16. Febr. 1578.
Frh. J.J. von Thurn an die krain. Landesverordneten:
»Die zwee der pindtischen Paurn gewesne Haubtleut, wi
mir H. Stephan de Gregorianiz anheut spat zugsenndt, die we
die Herrm sambt den 8 oder 9 Paurn, so Inen H. Wilhalm
Lamberg auch an jezo mit abgefertigt, verwaren zu lassen;
alle nottwendige handlung, besonders aber gegen disen, den len
Haubtman, der nit der wenigiste, sonder von anfang diser Zus
menrottung bey denen Paurn gewest, fiirzenemen werden wit
Vnnd obwol gedachter H. de Gregorianicz zu behelff seiner ]
schuldigung (well er bezigen vnnd alss ain Vrsacher dises Tum
—————— —— >
pare
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 245
vnnd auffruer verdacht will werden) dise zween Gefangne widerumb
von mir begert: so hab Ichs aber dennochst den Herrn hiemit zu-
sennden sollen; vnd bit die Herrn an seiner statt, in massen er
dem auch selbs dienstlich, Sy wdllen solcher beder Gfanngener
Saag ordentlich beschreiben, vnnd Ime in jeder fiirfallender gle-'
genhait sein Vnschuld darinet zubezeugen . .“
Post scripta: So. werde Ich.. bericht, das dise zween vor
ainem Jar von obbemelten auffriierischen Paurn Irer beschwčr hal-
ber alss Gesanndte zu Iro Mt. abgefertigt worden .... Sonsten
bericht mich gedachts H. de Gregorianicz vom Adil ainer, das man
der Paurn gewesnen Khayser vnd Kiinig am niictverschinen Sontag
zu Agram mit eysnen gliienden Cronnen gekhrčnnt haben solle...
Krain. L-Archiv. orig. nr. 35.
CXX. Laibach den 17. Febr. 1578.
Die krain. Verordneten an Christoph Gall in Cilli.
»H. g. J. Frh. von Thurn .. hat den 14 diss sechs Paun...
auch die ersten zway von Jasterberskhi vor dem Angriff vnd Pauern
Niederlage zu Gurkhfeldt, die drey aber von Werdouacz in vnd nach
beschehener Niederlage . . gefangen worden sein, alher geschickht;
welche wir am gestern . . guetlich, den Gregorien Dryuodilitsch, so
des H. Ferrenzen Tahi Diener gewest, aber auch peinlich examinirt
vnd befragt. .. Ist demnach vnser freundlichs ansinnen, Ir wollet
die gefangenen Paurn bei Euch, ob Sy diess sechs khčnnen
vnd sy mit Inen in solchen Piindt gewest . . vmbstindlicher be-
fragen . . .“!
Ibid. Concept. nr. 37,
CXXI. Warasdin den 17. Febr. 1578.
Veit von Halleck zeigt den steier. Verordneten an, dass
die Tarken neue Feindseligkeiten begiinnen.
Krones. nr. 61. 8. 31.
CXXII. Stermol den 17. Febr. 1578.
Joseph von Dornberg, Hauptmann zu Frostovicz, an die
Steier. Verordneten: Verwahrt sich gegen die Anschuldigung
von Gewaltthaten auf steierischen Boden, und gibt an, er habe nur
bei Kaisersberg Beute gemacht.
Ibid. nr. 62. S. 31.
! Dasselbe ersuchen die Verordneten im zweiten Schreiberi ddto. 22
d. M.: ,,weil vnnss bisher von Euch khain anttwort zukhomen.“
Ibid. Conc. nr. 41.
Fe
_* .
_
BEE ei
=, -
. *.,
.\ og
MOA PVL TA, ZG
..- de E a
=“
. 2
nj &
- AT s
»,. 4 .
246 FR. RAČKI,
CXXIII. Graz 18. Febr. 1578.
Erzherzog Karl beantwortend die Berichte der krain. Lan-
desverordneten von 11. und 15 d. M. lobt ihre Massregeln
gegen die Tirken und ,aufgestandenen rebellischen Pauern“; die
'Landesriistung empfiehlt er ihrer ,Diseretion vnd beschaidenhait“.
»Wann die funff gefangenen . . examinirt, sollt Ir vnns derselben
Aussag alsbald zuekhomen, vnnd sy bis auff vernern vnnsern Be-
schaidt wol verwahrlich endthalten lassen“.
Krain. L.-Archiw. Orig. nr. 36.
CXXIV. Reitenberg den IS. Febr. 1578.
Hans Sparneig] , Prlegor der Herrschaft Reitenberg, an H. Hans J. Frh. von
gkh vnd krain. Landesverordneten.
»Vor aln beraitt, gnediger Her, hiemit schickh Ich auff befelch
meines gnedigen Herrn finnff Runerische Pundtner, die mier vnd
anderen sambt Ieren mitverwandten grosen schaden thon haben ..
Sunst seind gleichwol noch zwee zu sauenstein, die geheren dem
Heren, welcher gen Reihburg zu; die haben die Pundtner gedrungen
mitzuziehen; sind auch fast von inen geschlagen worden, dass si
nit gen migen. Es hat auch der H. Welzer schon zwaj mal meinen
gnedigen Heren geschriben vnd peten: mein gnediger Her welte si
der gefangnuss bemiesigen; dess sih mein gnediger Her erpoten
hatt, wofer ob gemelte finnff Pundtner nit auff sy bekhenen, so
wel er sy ledig lassen; wofer si aber auff si bekhenen wurden,
dass si von anfang bei inen gewesen waren, sol jene gleich derlan
erfolgen wie andern. Zum andern lass Ih E. G. wisen, dass der
ferg zu gumpl von stundan mit der schiffpruckhen fieren hat lassen ;
vnd so bald si heruberkhumen sind, hab si mier mein hauss plin-
dertt vnd verissen; vnd wass die Pundtner nit haben hin wegh
thragen migen, das haben die haimischen paurn hin wegh gnumen,
die Ih wol khen. So hat auch der ferg selb 4 draidt vnd andress
au meinen Hauss dragen. An dem noch nit ersetigett, sunder ain
schieff vnd ain khnetht den Pundtner geben; die haben mier ain
grose eisne milkheten hin weg gefiert; deselb ist durch meiness
gnedigen Herrn Leitt wider genumen worden. So khen Ih auh noh
3 oder 4 die sich muetvwiliger Weis zu Ihnen, den Pundtner, geben
haben ; auch ander auffgewiglet . . .“
Ibid. Crig. nr. 37.
CXXV. Landstrass den 18. Febr. 15738.
1.
Frh. J. J. von Thurn an die krain. Landesverordneten:
»Der Herrn schreiben aus Laybach vom 15 diz hab Ich anheut
empfangen . .. Angestern hab Ich den Herm neben des H. Wilhalm
von Lamberg 8 oder 9 Paurn auch zween der Paurn gewesne
Haubtleut sambt ainem schreiben abgefertigt. Gegen denen die
\TSKO-BLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 247
werden wisssn. Sonnderlich aber erachte Ich,
ian Mathia Fistrits auff_inligende ./' meine ge-
och auf der Herren verpesten sonderlich zuexa-
eines erachtens souil von diser auffruer, alss
ire, zu sagen waiss; dann Er von diesen Paurn
zu dreymallen alss ain Gesanndter zu Irer Mt.
Neben dem, so hab Ich die Herrn hiemit auch
ain Ussgogg, mit namen Marko Noschina, dess-
m Verdacht, alss habe Er in der Paurn namen
uwigln tractirt, dass sich dann bei diesen zweyen
allen anderen vmbstinden wol zuerkhiindigen
vom H. Christoph Gallen bericht, das andere
wie Er mit den Pauern geplindert vnd geraubt
inen zu Gurkhfeld sein hat der Pfleger aldort . .
Žurger aber den Pfleger offentlich die schuld
nrechts vnd diesselben allen Vrsach, wiirdt on
Mathias Fistritsch zu pesten wissen. . .
t fir vnthuenlich, weil die maisten Heibter vnd
vernimb, zu Agram vnd Cilli behendigt worden,
Ir bekhennen vnd Sag, was ettwo disem Lannd
nachtl vnd ferern Viirhat gelangte, vnd damit
icheu ftierzukhomen mitl gesucht werden mčchte,
diesselb begerten .. .
2.
: vnd meines erachtens nothwendige Articl, die
ischen, sonderlich dem ain Haubt Matthia
iuhallten vnd darauf zuexaminiren seyen:
:r Paurn Obriste vnnd haubtletit gewesst oder
št, der Sy Zu solehem Pundt vnd auffruer ver-
vnd Wie lang Sy dise sachen hinauss zufiiren
n durch ainichen herrn vom Adl oder andern
isstung, hilff, rhat vnd that vermant vnd auff-
,
ermassen vnd an Was ort Sy vertrčsstungen
1 burger oder Paurschafft gehobt ?
rit W6lehen solches Tractirt seye worden ?
restalt Inen die von Gurkfeldt den Pass iiber
'legkhen zuegelossen ?
št den Pflegern, Richter oder andern Personen
zewest, Auch wohin vnnd Wie Weit?
nd ansehen dise drey Personen, alss Passa-
nacz, uiubacz vana Millegh bey Innen gehallten worden, vnd Was
Sy fir Lelit seien?
248 FR. RAČKI
Ob solehe drey merers, alss der Il
derselb schelm vmbschwimbt, vnd ob
Wer der, so an der Piindterischen
ghen sich Inen Zu vndergeben Practi
Ob Sy den Marco Noschina khenn
gefangen, vnnd Was vrsach er Zu me
worden ?
Ob Sy auch von ettlichen vndersch
vertrčsstung gehabt?
Ob die Statt Rain In Irer Pindtnu
Wieuil Sy Gschiiez vnd Toppelhćg;
Wo Sy desselb genommen, auch M
bekkommen ?
Wieuil deren Paurn zu Gurkhfeldt
Was der Paul Sterez, so zu Manpr
Ob Er nit ain haubtman gewesst?
Wdlche die helibter vnd Obristen :
vnd gehaim wissen?
Wie Ir schreiber oder Secretary I
zuuor gedient vnd Wo sein hauss vn
Welcher Burger zu Gurgfeldt Inen
vnd auch Pley geben?
Wieuil tag der Ilia alss haubt, ehc
trunkhen vnd gessen, ehe damn dit
fangen?
(Von aussen:) Articl oder _Fragr
schen Gefangne meines erachtens son
Ibid. nr. 44.
8.
Fystritsch ist gefragt worden zr
nung haben sie sich aufgemacht vnd
das sy haben zwanzig topolhakhen v:
gehabt vnd mit sich gefiert. Desgley:
zertrent worden von khainen Fuesk
nit darzue geratten bey Khlanez. Au
enhellts wasser bey Gurkhfeld, wie
desgleichen bey Kherestynacz, da de
ist er auch gewest, vnd von ein ha
Auch das Jar ist er bey Ier khay. 1
Pauern sachen fiirgebracht vnd geha:
haben.
Der andere, mit Namen Juan Se!
Supan von Rein gefanngen vnd geme
het, geben hat miiessen; vnd darube
Ibid. Orig. nr. 41.
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 249
CXXVI. Zagrabiae die 18. Februarii 1578.
Dominus Franciscus Tabij protestatur coram dominis regni-
colis, quod domina relicta Hennyngh cum suis per commissarios
regios et bellum rusticorum in castrum Szomzeduara et castel-
lum Also-Ztubicza et eorundem pertinentias violenter essent in-
dueti. E contra et Stephanus quoque Gregorianczi, tam in
sua et dominae consortis suae et aliorum fratrum personis, prote-
statur, quod bona illorum haereditaria per sacr. caes. et regiam
Maiestatem essent illis restituta.?7
Ew articulis dd. SS. et 00. Croatiae et Sclav. die dominica sep-
tuagesima 1573 in civitate regia Montisgraec. Protoc. lib. I, p. 93.
in archiv. regn. Zagrab.
CXXVII. Laibach den 18. Febr. 1578.
Die krain. Landesverordneten an Frh. J. J. von Thorn:
»Die herauff geschickhten gefangnen fiinff Pauern, sambt des H.
Prioren zu Pletriach Vnderthanen ainen, sein am niichsten Sontag
alher gekhomben, vnd am Montag in gegenwart ettlicher_Herren
vnd Landtleut guetlich, aber der im plawen Rockh, Gregor Dryvo-
dilitseh, so in Thurm zu Gurkhfeldt dareinst H. Haubtman zu Wi-
hitseh, seligen, erschossen, auch peinlich examinirt vnd befragt.
Welche, ausser genannts Dryvodilitsch, alle anzeigen, dass sy von
den Sossedischen auffrtierischen Paurn auffgehebt, mit Inen zuziehen
gezwungen; vnd alss Sy sich haimblich abgestreifit vnd zu hauss
geen wollen, von den Ussgoggen gefangen worden seyen. Derwegen
fir guet geacht, bis zu des Herrn ankhunfft alher mit weiterer
Frag gegen Inen still žuhaliten; vnd des H. Priors zu Pletriach
Vnderthanen, weil er bey dem auffriierischen Paurn gar nit gewest,
ledig zu lassen. Daneben aber haben wir dem Verwalter auif Ober
Cilli mit vberschickhung dieser Gefangenen Tauf- vnd Zunamen
zugeschriben vnd angelangt seiner gefangner: ob sy dise alhisige
kh&nen vnd Sy mit Inen im Verstiindtnuss gewescht, andere auf-
gewiglt, mit denen in Ober Crain vnd am Carst ainicbe Conspira-
tion gehabt, auch anderer vmbstiinde eigentlich befragen. . . Wenn
des H. Wilhalm von Lamberg acht gefangenen Paurn vnd die
" Huc quoque refertur gequens articulus diaetae regni anno 1574 dis
15 Maii Zagrabiae celebratas: ,Similiter et praedicti dd. Gabriel et Ste-
phanus Tahy illos centum et septuaginta florenos hungaricos, qui supe-
riori congregatione, tempore exclusionis ipsorum et quondam d. Francisci
Tahi per rusticos eorundem ex castro Szomzeduar et ca-
Stello Also-Ztubicza, eidem quondam domino Francisco 'Tahy ad
expensas magnifici d. Simonis Keglevich et egregii Johannis Berze ad
caes. Mtem in negotio dicti d. Francisci Tahy et suorum accomodatas,
ad praescriptum terminum huiusmodi pecuniam ad manus praeseriptorum
commissariorum regni praestent.“
Ibid. p. 105.
rm-Haubtleu
nwendiglich
2. Archiv. €
XXVIII. Un
Rab, Ać
>rordnete
id Amtleute
Peilenstein
:gleichen Al
im. 63. S. 5
CXXIX.
Krain. Lande
žrmm Schreil
an heiit vo:
) der auffru
Y. von Lar
| Pauern, el
: bemelte b
[athia Vi
auff die lai
irisehen Pa
gezwungen,
n gezogen '
lr_Haubtn
. bey H. €
rubefragen .
% dass Er
seinem He
ern Haubtl
ih, geschick
ihziehen sol
wilrdt, sy le
tericht; dar:
ir sich sehv
den auffrii
auss einges
1 merers zu
itseh..a
et aber auc
iass er in d
han. Weil 1
banntnuss f
nit also gs
HRVATSKO-SLOVENSKA BELJAČKA BUNA. 251
zweiffenlichen vnleutern sachen ist vil verantwortlicher vnd pesser
ainen schuldigen ledig zu lassen, als ainen vnschuldigen . . zuuer-
urtheilen: so haben wir fiir nottwendig geacht, bis zu Euerer her-
auff khunfft vnd merer erkhundigung der sach mit Inen still zu
haliten. Der wegen . . der Herr wollen . . sich destozeitlich alher
verfiiegen vnd zur selben Zeit den genannten Stephan von Grego-
rianicz auch herauff bescheiden, weil solches sowol sein als der ge-
fangenen notturfit erfordert. Des H. Priors zu Pletriach alle vn-
derthanen haben Wir, nachdem nit befunden, dass seibe mit den
auffriierischen Pauern in verstiindtnuss gewest . . ledig gelassen. .
Was beschliesslich des Herrn fiirbittlich Schreiben fiir_ die Biirger
in der Mčtling betrifft, wollen wir desselben auff ainich wider Sy
einkhomende verdachtlichkhait eingedenkh sein. Inmassen denn auch
Ir Mittburger der Doratitsch, auff genugsamer Piiergschafit der
Widerstollung, so offits man Ine brauchen wirdt, der verhaftung
erlassen werden mag.
Krain. L, Archiw. Concept. nr. 35.
2.
Gerichtliche ,Aussage“ der gefangenen Bauern: Gregor Drvodelić, Mikula
Bartolić, Matko Turčić, Andre Vlašić, Mikula Spiller, Juraj Vrančić, Matija
Bistrić und Ivan Svrač.
Gergur Driuodelitsch von Werdouicza, Ambrosien Gregorianicz vnd
Tahj Ferenczen vnderthon, zaigt an: Als Er vor fiinff Jaren zu
seiner Muemben geen Werdowicza khommen, olda etlich tag ge-
west, Volgends Ine gedachte Muemb gebetten Daselbst bey Ir
zubeleiben vnnd sich Zubeheyraten, Das er dann gethon; hernach
hat Ine herr Tahj Ferencz geen Sossed gestelit, alda Er ain Jar
Im dienst gewest. Dazwischen sich begeben, das der Tahj vnnd
sein vnderthonen etwas vnains worden; Aber wider verglichen
sollten haben. Wie Er nun nechsverschienen Lichtmessen mit seiner
Puchsen. aus dem Gschloss ganngen vnnd Fleisch zukhauffen ver-
maint, alda seye Er von den Pauern gefangen, gepunden vnd da-
hin geczwungen, Das Er mit Inen miiessen, auch dermassen ge-
plagt, Das Ime die Axel aussgestossen.
Der Pundt hat sich noch ferdigs Jars angefanngen, vnnd das
ganez Jar _gewehrt; die von Stubicza seindt die anfenger dises
Pundts. Illia, Ambrosien Diackh vnderthan, ist der fuernimbst ;
vnd seye wol drey oder viermal In die Tirkhey gefanngen worden,
Was Sie, wo Ir Pundt seinen forttgang erraicht, zuthuen Im syn
gehabt, wais Er nit.
Ir Haubtman Illia ist, da die Pauern auf Gurkhfelldt geczogen,
nit bey Innen gewest, sonnder Zuvor dan furtt bekhommen *mnnd
alsdann auf Tifer dem andern hauffen Zuegeczogen. Aber der
Nicola Khupiniekh von Sossed sey mit Inen anstat des
lilia geen Gurckfelldt ankhommen.
Aus disem Landt seyen vil vnderthonen darbey gewest; aus
welchen Derffern aber dieselben seindt, waiss Er nit.
252 FR. RAČKI,
Die Burger von Gurkhfelldt haben den Pauern, als sie dahin
khommen, die Schiffart selbst gern guetwillig geben vnd heruber
fiieren lassen. Wie aber dieselben Burger haissen, waiss er nit;
Sie, die Burger, haben auch seines wissen Zuuor khain verstanndt
mit den Pundterischen Pauern gehabt; Aber Er geđenckh, wo
Sies nit mit Inen hallten wollten, so hetten sie die Schiffart nit
hinuber geben.
Er vnd noch Ir 15 seyen Im Thurm zu Gurkhfelldt nach besehe-
henem vberfall gewest. Wer den herrn Laser erschossen vnd wie
offt aus dem Thurm geschossen, waiss Er nit.
Sie haben khain gross Geschiicz gehabt.
Warumb Sie sich In sovil hauffen zerthailt, waiss Er nit.
Wievil der Pauern vberall gewest, waiss Er auch nit. Aber Sie
sindt zu 20, 30. mehr oder weniger zusammen geloffen wie die Saw.
Sovil hat obgemelter Gergur gvetlich bekhennt vnd aber auf
die strennge frag, wie hernach volgt, angeezaigt:
Micula, eines Schmidts Steuff Son von Werdovicz, der hat zu
Gurkhfelldt Im Thurm selbst gesagt, Er habe ainen Reytter
erschossen.
Wann man Ine noch zechenmal reckete, so waiss Er mehrers
nit zubekhennen.
Micula Wartholitsch von Werdouacz, des herrn Gregorianicz
zu Mokhricz vnnderthon.
Sagt: Er seye durch die Pundterischen Pauern aufgehebt vnd
gepunden, also mit inen zuziehen genot worden ; haben Inn auch
In die 30 Eimer Weinss aussgetrunkhen.
Die von Stubicza seindt anfennger dises Pundts.
Was vorhabens Sie gewest, Wo solches Ir furnemben fortt
gangen, waiss Er nit; Aber sovil hab Er gehčrt, vnnsser Strassen
seindt vns gesperrt, wolltens also geoffnet haben.
Micula Khuppinickh, des Tahy Ferenczen entsprupgener
vnderthon, ist zu Gurkhfelldt Ir haubtman gewest.
Der Illia, Ir Obrisster, ist Zuuor zu Gurkhfelldt gewest, vnnd
die Scheffart Zuwegen gebracht ehe als der hauffen dahin
khommen.
Ob die Scheffart dem Tilia von den Burgern gewehrt worden,
waisa Er nit; Aber wie der hauffen dahin ankhommen, haben die
Burger die Scheffart nit gewehrt, sonnder gern eruolgen lassen.
Der Phleger hat aus dem Gschloss nichts geschossen.
Wer den herrn haubtman Laser erschossen, weiss Er nit.
Sovil hat diser Micula Wartolitsch guetlich bekhennth, ist aber
verrer streng nit befragt worden.
Mathkho Turtschice von Jasterwersskho, der frauen Banin
gehčrig, Zaigt guetlichen an: Sein frau hab vmb Im geschickht,
auch anndere vnderthonen zu sich erfordert. Wie er nun des
vollen gehorsamb laisten, Ist Er durch die Pauern aufgehaliten
worden vnd sey khaumb ain stundt bey Inen gewest; dann wie
Er gesehen, das niemandt vom Adel da gewest, habe Er alssbaldt
HRVATSKO-BLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 253
'ere ain Pluetuergiessen angehn. Derwegen ist Er zu
Khirhen gewichen vnd zu ainer frauen khommen,
tinen Khundschafiter _gefangen.
ndern Pauern vnder dem hauffen, da Er gewesen,
mmen, Sie wollten ein Khayserliche gerechtigkheit
»rwegen sey dieser Pundt angefangen.
Gurkhfeldt bey dem Thurm nit gewest, sonnder sey,
t, zu Sanct Anna bey ainer frauen, die Ime bekhant
in Khundsehaffter von den Vssgokhen gefanngen.
seines wissens khainen haubtmann gehabt, dann Er,
hfelldt aingenommen, gefanngen vnd vber ain stundt
»m nit gewest.
herrn haubtmann Laser erschossen, waiss Er nit.
hab Er, das Ine der Gergur Diruodelitsch erschossen
2 zu Jasterwersskho sey khaumib funffhundert starkh
hab khain gross Geschucz gehabt.
Zlaschitsch von Werdowiez, ist Im Gurgkhfellder
Im dorfi Drenova. Zaigt auf guetliche frag an: Er
an seiner ruhe gelegen, da seyen die Pauern khom-
: aus dem Pett gehebt. Als Er sich aber mit Inen
vidert, haben Sie ime mit khaliten Wasser begossen,
hnen ziehen muessen.
aubtmann gewest, waiss Er nit, dann Sie haben das
nen getriben wie das Vieh.
r haben Inen die Scheff hinuber guetwillig geben.
daruber_ khommen, begab Er sich In des Petter
auss vnnd volgends daruon gegen dem Schloss Ius
L sey In der flucht gefangen worden.
iler, des herrn Prior zu Pletteriach vnderthon,
ierung, so Er _mit dem herrn Prior _seiner_hueben
t, nach lenngs erzelt; vnd waiss sich, wie Er anzaigt,
ye etwo ainicher Rebelion halben vornemmen lassen,
erdings vnschuldig; allein das der herr Prior _etwo
wider Ine geschriben. Dann sagt nur ain khindt mit
Er dergleichen wortt, wie herr Prior vermeldt, geredt:
Straff daruber erleiden.
ntschicz von Jasterwersskho ist guetlich befragt wor-
tan: Er sey ln seinen Weingarten gewest vnd ge-
ib Er verstanden, das die Paurn ainen Pundt anrich-
er sich erindert, wie das Ime sein Vatter gesagt, Es
ls ain Pundt zu Rann, vnd dann auch ain Pundt
ling gewest; die seindt alle alssbaldt zertrent vnd
vorden vnd habe Ime die lehr geben, wo Er heren
die Pauern aufrierisch werden, so solle Er sich zu
ellen. Da nun Er zu einem Vssgokhen, welcher sein
#8: ,Dises Aussaag ist nit hinaus geschikcht worden.“
rR.a
rner_brueder gewest, de: . .
d anderst mitgethailt vnd geben hat, gangen, da sey Er 1
Vssgokhen als ain Khundschaffter gefangen worden. Aber
Pauern hauffen sey Er nit gewesen. A
sich auch hierinen vnschuldig. Der Phleger von Jaster
(!) mochte etwo wider Ine auss vngunst geschriben ha<
nn Er habe sich ainesmals wider Ine, Phleger, vor der:
Banin, vmb das Er Ine vnd seinen brueder gesehlogen, ,. U
rdt. Daruber Ime, Frantschicz, die frau gleichwol zu
billichait eruolgen zulassen. Ob Sie aber dem Phl
ren was auferlegt, khann Er (weyl Er seydher gefa
t nit gewest) nit wissen. Er sey aber vrpitig, wo F1
vnd sich anderst als Er angezaigt befunde, wider
uerscheinen, dann wo dem nit also, so sey Er anha
seines lebens nie sicher.
2 Vistritsch, von Terstenickh an der Sattel, Zaigt an
den Gergur Driuodolitsch wol. Er, Mathia, sei der P
m nit gewest, sonnder die rechten Haubtleute seindt
Er habe aber mit Ziehen muessen, wann Er nit gew
net Johans Gottstauffers tag verschines 72ten Jars se)
xn Zu der Rom. Khay. M. geen Wienn gezogen vnnd
er den Tahj Ferenczen beschwerdt, Vmb das Er Inen
mmen lassen. Ja wo ainer ain sch&n weib oder toc
hat Ers Inen auch genommen vnd seinen muetwillen
riben.
r Gussetitseh ist neben dem Illia ain Haubtman gew
uor dem Tahj Ferenczen als ain Adelsperson mit |
1 gedient; sein, des Mathia, herr Stefan Gregorianicz
ich erfordert vnnd als Er khommen, hat Er Ine verer
sephen Freyhern vom Thurn etc. zuegeschickht, von dal
:r gesenndt worden. Er sey von den Pauern zu Zw
seplindert worden, dessgleichen haben Sie auch seinem Y
der genommen. Das Er Inen volgends angelubden vnd
hen muessen.
r aber gefragt worden, warumb Er nit von Inen entlo
.:: Weyl Er Inen angelubdt, hab Er mit Ziehen miles
bekhenth Er guetlich; aber verrer auf die Litter gepun
gezogen worden, vnd hat wie volgt angezaigt: Man <
:zen Gemain hinab zuerschreyben vnnd von Inen bei
Wem Sie zu Irem Hnubtman erwellt? Befindt es sich,
aubtman gewest, will Er alssdann dariiber erleiden.
imb Gottes willen. Oder man schreybe dem herrn Ste
nicz, das er derwegen bey allen seinen vnderthanen
ing hallten wolle.
ser ist Ime verer bedacht gelassen worden.
Sfrast Iss Spustsche, herrn Steffan Gregorianicz vn
etliche bekkantnus: Sein herr hab Ine nach dem Illia v
šh, als der Pauern Haubtleutt, geschickht vnnd Inen a
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 255
zaigen beuolchen, Sie als der Rom. Khay. M. vnd der ganzen Chri-
stenhaidt Feinde sollen sich wider wenden. Wo Sies aber nit thiitten,
so wolle Er sie, wo Ers bekhemme, lebendig Pratten. Wie Er Inen
solehes angezaigt, haben Sie Ine alssbaldt henckhen wellen. Aber
Er hab sich erbetten vnnd sey mit Inen geczogen, vnnd bey Inen
nur ain nacht beliben, alsdann von Inen gewichen. Der dritt Haubt-
man haist Schanttalitsceh.
Dise aufruer hab sich noch vmb Georgj vorigs Jars angefanngen.
Damals Seye Er mit dem Mathia Vistritsch zu Wien. Aber der
Mathia seye ehe bey den Pauern gewest.
Als Ime verrer zuegesprochen worden, die warheit recht anzu-
zeigen, Sagt Er: man Spisse In oder man thue Ine aufs Rad, so
waiss er nichts; Dann Er von seinem herrn, wie obgemelt, zu den
haubtleutten gesandt worden.
Ibid. nr. 44.
CXXIX. Ratschach den 19. Febr. 15738.
Hanns Guediz an Frh. H, J. von Egkh und krain Landesverordneten.
»Was sich in der rebellischen Paurn aufruer in diser meiner
Verwaltung gebiet zuegetragen, hab ich E. G. vnd Herrn_hiemit
berichten wollen. Die Piintischen haben mir von Liehtenwalld aus
zuempatten : Ich soll mich woll gehaben, sy wellten zu Gasst
zu mir khomen; doch soll ich mich von Inen nichts Arges verse-
hen; allein das ich mich nit zu weer stell, vnnd die Auffschla-
ger, die ich aufhallt, pis auf Ir ankhunfft, Puntner, wol beware.
Vnd alls ich in diser_ Aufruer_meiner Inhabung Vndterthaunn
erferdert, sein die in Crain vasst all vnd die aus Steier der maisste
thaill_erschinen. Denen hab ich die aufruer erzellt, vnd sy Irer
Pflicht vnd Aid; darmit sy Irer F. D... vnd dann meinem gene-
digen H. von Lamberg alls Pfanndt Inhaber verwaint sein . . allso
das sy, alls getreue Vndterthanen Iren Herrn zubehuet des Gschloss,
es sey in was Stot es well, diewaill Leib vnd leben gewert, Ir
getreue hillff vnd Beystandt zuthuen schuldig vnd Pflichtig sein . . .
Vnd wiewoll sy sich mit dem entschnidigt, sy hetten Ire Zinss
vnd Steur gezalit, wiren derhalb verrer das Gsehloss zu huetten
vnd zu bewaren nicht schuldig; mein gnediger Herr vnd Ich soll-
tens.gleichwoll versorgen vnd bewaren. Zu dem vernemen sy, das
die Puntnerischen nichts vnbillichbs suechen; allein das sy die vn-
billichen Jarzinzen, Auffschleg, vnd Taz apringen wellen, sein darmit
vasst aufruerisch gewest. Darundter etlich begert, das die Piinti-
schen nur palld khimen, das ich zwischen Inen in sorgen ge-
standen vnd meines Lebens nicht sicher gewest pin; aber vnan-
gesehen des hab ich Inen mit guetten wortten souill zuegespro-
chen, das Ich sy gestillt hab; vnd haben sich erbetten sy wellten
mir gehorsamb sein; allein das Ich sy nit verfiier. Darauff hab
Ichs in das Gschloss Zugeen verschafit; vnd alis sy durch den
Markht gegen dem Gsehloss gangen, ist Inen der hisig geselbries-
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 257
wekh geiagt, mit disem Abschidt, Ir Verhallten will gegen meinen
g. Herrn dermassen rhtiemen, das sy demselben nach all aufge-
khniipft werden mussen. Zu dem, so hab ich mich glaubwierdig
erkhundigt, das der hieig Richter, Sebastian Khopriuicz (Koprivić),
ainen Inwoner allhie, der mirs auch gestandig ist, an seiner stat
mit den Puntischen zu ziehen, bestelit vnd erbetten. So hab ich
ainen aignen Verater gehabt, der den Puntischen von hie alle
Khundschafit geben hat. So war, vnangesehen das man sich gegen
mir woll erbetten hat, vber vnd vber gangen.
Dann auch ein Purger, namens Andre Chribar, hat mit Inen zu
Gurkfelldt Pruedersehafit gemacht, vnd ein Hannen Feder zum
Waarzaichen genn Ratschach pracht. Mit demselben als Rat-
schacherischen Fergen hab ich auf der Purger begern bey Verlie-
rung Leibs und Guets verschafit: er soll dem Aufschlager von
Liechtenwalld, Erasim Winter, der weder geen noch reiten miigen,
vnd in Flichten gewest ist, vmb sein pezalung von hie pis in die
Toplicz fileren. Darauf hat er mir zu Antwort geben: wann seine
Priieder das erinnereten, was sy mit Ime anfangen wiirden? Hab
allso mit meinem schaffen sambt dem Richter bey Ime nichts aus-
gericht. Aber hernach ist er durch zween Purgern mit guetten
Worten darzue bewegt worden. Ich hab auch in dor gefirlichsten
Not den Purgern mit Ernst zuegesprochen: diewe:ll sie sehen, das
ich mich auf kheinen Pauern zuuerlassen hab, da es auch zu der
weer khombt, so well ich die Pauern all aus dem Gsechloss sehaf-
fen. Peger derhalb von Inen zu wissen, wie starkh sy mir zue-
steen wellen. Hab ich zu antwort empfangen : Sy wollen mir bey-
steen, aber den Markt wollen sy nicht entpl&ssen. Das ich allso
vber 5 oder 10 Personen, darauf sich zuuerlassen wdr, nicht ge-
habt hatte. f
Der Scharfenbergeriseh Freg zu Gunopel hat der Piintischen
fiinf Sehefprukhen hervber gefiiert. Die haben das Aufschlag-Hauss
verwiiest vnd was die Puntischeu von Wein nit ausgetrunkhen,
denselben sambt allem traid haben die haimischen Pauern alles
ausgetragen. Dieselben hat aber der Sparnaigl all erfragt.
Sonst ist ein Gairacherischer Vndterthan, Caspar Marthun, vnd
aber des H. Hanns Gallen von Marnitseh Prokhyenass ainer, mit
dem Zunamen Skhomin, durch die piinterischen zu Haubtleuten
bestellt vnd angenomen. Durch dieselben wirdt verrers zu er-
khundigen sein ; weill dann ain soliche Vngehorsamb vnd Aufruer
zwischen den Vndterthanen ist, vnd da man soliches der Zeit mit
Kraft nit strafen wiirde, ist zu besorgen, es werde sich was me-
rerers erregen. Hab ich E. G. oder hoch denen ich mich gehor-
samblich thue beuelhen zur gnedtlichen Peicht nicht sollen verhall-
ten. Dat. Ratschach den 19 tag Februarii Im 1573 Jar. E. Gn.
vnd Hr: gehorsamer Diener Hanns Guediz m. p.
Ibid. Orig. mr, 38.
STAR. VII. 17
258 FR. RAČKI,
CXXXI. Weirxzistein den 19. Februarii 1578.
»Carol vom Weyxlburg zum Weixlschtain“ an die krain.
Landesverordneten in Laibach: Sendet das Schreiben des
H. Hans Guedicz ddto Ratschach 19. Febr. ,Und hab alissbaldt
Inhallt E. G. und Herrschaften an mich aussgangenen Pevelch vmb
Einziehung der rčbellisehen vnd piindtischen Burger vnd Unter-
thanen . . gefanckhlich einzuzihen pegert. Ist mir vom Ime sovil
zu Antwort ervolgt: allweill derselben Aufriterer piss in die 20
auf dass wenigist nit allein gefancklich einzuziehen sonder auch
mit ernstlichen Strafien gegen Inen zu verfahren hoch von nčthen,
gethrau er Im diselbigen on Hulff vnnd Peischtand seines H. Wil-
baben vom Lamberg nit einzuziehen; vnnd da er die gleich zu
Henden pringt, so ist die Herschaft Ratschah, dess mir selbst pe-
wist, mit khiner sollichen Gefanckhnuss versehen; die aber, so
solliche Perschonen zu Hennden pringen vnnd verwaren sollen, sind
selbst in der Pindtnuss verwandt. Derwegen ich sambt Ime mit
Einziehung vill gedachter Rčbeller, die gleichwoll auser Irer dreyer,
so im fliichten, olle angesessen . . . pis auf Euer . . weitterer Ver-
ordnung vnd Pesehid, wie die sachem fdrer zu thuen, erwarten
wollen . . .“
Ibid. Orig. mw. 38.
CXXXII. Hirburg den 19. Febr. 1578,
Christoph Racz an den Vicedom und Hauptmann in Cilli Ludvig Frh. von
ngnad.
zAuf E. Gn. beuelch des rebellisehen Vndterthanen halben gib
ich in gehorsam sovil mir _ bewusst vnd ich des erfragen migen.
Fir das Erst, so wissen E. Gn. dass der windischen rebellischen
Vndterthanen gar khainer in den Marct Herberg noch for das
Gschloss khumen ; soundern der Paul Stercz, Sparrer, als Haubt-
mann sambt ainem Khunigspergerischen Vndterthann mit Namen
Philipp Khuketsch seindt in den Marckht Herberg khumen, vnnd
die Burger mit droelichen wortten gezwungen in ire bruederschaft
vnnd rebellisehe Verpindtnuss zu schwoeren, vnnd also in dem
gannezen Herbergerischen Grundt auf Trackhenburg , Peillnstein
vnnd Montpreiss mitgezogen, nachwolgendt sich widerumben heimb-
wercz erhebt, vnnd auf den Herbergerischen Grundten khain anndern
schaden gethann ; allain was von Essenn, Speiss vnnd Tranck ver-
zert vnnd mitgenommen haben, vnund ain Herbergerische Freymann,
mit Namen Thomass Satle, etwo vmbkhomen ist. Wie sich aber
die Sachen auf dem ander herrschafften grundten angefangen, ich
bisheer kbain aigentlich wissen hab; wie es die Windisechen Paurn
mit denen herdiczhalb der Satl die sachen angefangen haben ;
gleichwoll ich ain Herbergerischen Vndterthan mit Namen Juri
Suppan zu Podollo in meiner Verwarung bab, der sich for ain
haubtman von der rebellischen Pauren brauchen hat lassen . . .“
Orig. Steter. L. Archiv. Krones nr. 64. S. 32.
*
s 2. s LL 2 - -
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 259
CXXXIH. Wisell den 20. Febr. 1578.
Michel Wallichach, Pfleger zu Wisell, an den Hauptmann und Vicedom in
Cilli L. Frh. von Ungnad.
Wolgebornner, Genediger vnnd gebiettennder Herr, Herr. Des
Herren gn. sein mein Vnderthenig vnnd gehorsamb vwillige Diennst
in aller Vnnderthenigkhait in Albeegen beraith etc. E. G. Pat-
tendt gehorsamblichen Endphanngen dem Innhalt, darauss ver-
stannden der Rebelischen Paurn halben, vnnd thue E. G. zuuer-
nemen, das mir niht Annderst bewisst, als das sich aller Vrsprung
der Pindtnus angehebt Erstlichen an dem Sossederischen vnnd an
dem Kaiserspergischen, seind auf die Vislerisehen ankhumen; da
haben sich die maisten geben, vnnd nicht mer als ain Einiger
zu dem Gsehloss khumen, sonnder alle in dj Pindtnus zogen. Auch
der Vislerischen ist biss geen Gurckhfeldt Obrister Haubtman ge-
wesen_Christoff Pustackh. Alda sich Bemelter Pustackh
khrannkh gemacht, ist widerumben baimbzogen; von Gurckhfeldt
ist yber die Vislerisehen vnnd Pischaczerisehen Haubtman worden
Phillip Vischeritsch vnnd Petter Supan zu Weitmanstorff.
Der Vischeritsch ist Vislerischer Vnndterthann, der Petter, der ist
Reichenburgerischer. An dem Sossedischen haben sy sich Erst-
lichen versamblet. Wie sy auf das Khaiserspergisch khumen, haben
sy sich auf drey hauffen thailt: Der ain Haufien mit dem Hellia,
Der ist auf Pischacz; Die Anndern zwen hauffen vnnder Khai-
sersperg gelegert; zu Gurgkhfeldt seindt Ir in die 1000 Ertrunck-
hen vnnd Erschlagen worden. Vnnd die maisten alle seindt er-
schlagen worden durch dj Vskhokhen. Gib E. G. zuuernemen, das
mir vnbewisst, wo sy noch beieinander sein, oder nicht; zu Stal-
bicz seindt Ir in dj 5000 Vrmbkhumen, solches mir Anezaigt Chri-
stoff Winckhler, Obeer Einnemer Des Dreissigisten. Auch bej me-
tling seindt Ir vmbkhumen in dj 6000; bej Visl vnnd Sanndt
Petter seindt Ir _ vmbkhumen in dj 50 vnnd in die 40 Leben-
diger daruon gefuert. Soliches Ich E. G. nit verhalten wellen.
Vnnd thue mich E. G. vnnd Frh. als ain gehorsamer in aller Vnn-
derthenigkhait threulichen Beuelchen.
Datum Visl den 20. Februarj Im T73isten. E. G. Gehorsamster
Dienner Michel Wallichach, Phleger daselbst.
An dem Wolgebornnen Hrrn Herrn Ludwigen Vngnaden Frey-
herrn zu Soneg, Haubtman vnnd Viczdomb der fl. Grafschalft
Cillj.
Orig. Concept nro. 89 (65 bei.Krones im Auszug) im 23. Fasc.
der ,81 Fascikel“ im st. L. Archiv.
CXIXXIV. Landstrass ,spatt““ 20. Febr. 1578.
J. J. Frh. von Thurn an die krain. Verordneten: Er
habe das Sechreiben von 18. d. M. empfangen. ,Die Burger zu
Gurkbfeld hab Ich in die Geliibd genomen . .. Dem geriissten
Pferden also auch dem Mori Mathiasch hab ich anheut . . . ab-
*
260 FR. RAČKI,
geđdankht, die dann morgen sich von Iren Leger anhaimb erheben
werden. Aber nichts weniger zu verhiietung des Flegkhen Gurkh-
feld den Haubtman Mori Mathiasch mit 40 Schiitzen alhin abge-
fertigt; vnd alhie 20 derselben . . gelassen . . . Die Fiirsehung an
die Griniz ist. . durch mich beschehen. Ich aber werde mich
morgens .. zu abhenndlung vnd Verrichtung ettlicher zwischen
meinen undergebenen Usgoggen schwebunden strittigkeiten auf
Sichelberg verfiigen. Alldort ich mich dann ettlichen wenig tag . .
vnd alsdann gstrakhs nach Laybach zuerheben bedacht.
Sovil denn die 5 gefangnen Pauern anlanngt, eriner Ich die
Herrn_sovil, das an denselben langmuet meines erachtens nit gnueg;
dann Jeder derselben . . sich mit disem entschuldigt. Aber von
den ainem, im schwarzen Pćrtl vnd Rokh, ist von den piindte-
rischen Paurn als ain Speher vnd Khundschafter abgefertigt worden . .
Krain. L. Archiv. Orig. nr. 39.
CXXXV. Laibach 20. Febr. 1578.
Die krain. Verordneten an den Prior zu Pletriach:
Sie haben das Schreiben von 17. d. M. ,sambt dem Vnderthanen
von Oberfeldt“ empfangen; diesen aber frei entlassen, ,weil nit
befunden, das bemelter euer Vnderthan mit den auffruerischen in
verpiindtnuss gewest . .“
id. Concept. 39.
CXXXVI. Rann den 21. Febr. 1578.
Christoph Gall an Freiherrn (Schirfenberg):
Wolgebornner _Freyher, sonnderlich Gunnstiger gebiettender Herr.
E. H. sein main guet villig vnnd fleisig Diennst zuuoran Jeder
Zeit berait. Auf derselben schreiben ist Hannss Schwintin geen
Mokricz neben mainem schreiben sambt Hannsen Kunobitschen
kumen. Was Alda fir anzaigungen Ime zu meinen Handen zu-
kumen, Das hat der Her hierin eingeschlosner_ mit Nr. 1 zuuer-
sehen. Dem Phleger von Samabor hab ich auch hieher er-
fordert, vnnd mich vmben sein guetten brueder erkhundigt; glei-
chesfalss ist von Agramb Hanuss Vrigouitseh, ain Burger
vnnd der Frawen Erdeuden Pestellter, Annderer Hanndlungen zu
mir kumen, den ich auch sonnderlichen befragt. Was mir die
baiden annezaigt, das haben die Nro. 2 zu ersehen. Daneben der
Phleger zu Samabor fur glaubhafit vermeldt, das nit mer dan ain
samaborischer Vnndterthann in dieser Aufruer gebest sein solle.
Derselb ist von den anndern gefanngen vnnd mit zuzihen genett
worden. Was sich zu Gurgkhfeldt zuetragen, das hab ich dem
Herrn Verwalter eur Hr. zuuerstanndigen hieuor bericht, auch mer
hienach zuegeschriben ; wie es sich ansehen hat lassen, sollen der
Rebelischen bey 400 Erlegt vnnd ertrungkhen sein.
Aus der hierigen Herschafft sein die Vnndterthanne All zugleich
in dy Verpindung kumen, Ausser Ir 10. die sich herein einsperen
oli
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 261
haben lassen. Dieselben haben Irer Armuethey nit khlaine sorg
getragen, wie sie dann darumben kumen, zum Tail ichs am Hun-
gerischen mit allerlay mitl vnnd das annder'der hierig Phleger In
der Herrschafit bey anndern erfragt vnnd widerumben zurugkh
geben. Welicher selbs nitt zogen, der hat doch ain anndern an
seiner stat mit gesehigkht. Deren gar vil abganngen; sy kumen
aber erst Yetztvnnder herfur, so verporgen gelegen, vnnd sich
verstossen hetten. Aber doch “der Wirt Irer son Prueder vnnd
Khnecht geen mer alss 100 ab. Da wir nit mer herfurkumen, so
mechten der noch wol darcezue 50 Abgeen.
Was aber den so zu Sannd Petter geschlagen sein gebest vnnd
beliben, wiert Herr Schrattenpach oder aber die gefanngen, die
hinauf praht sein, am pesten wissen. Aber der Zeit ist herunndter
Vberall gar_ still. Am hungerischen geet Ir Verderben erst an.
Der Herr Tahj, der nimbt erst ain nach den anndern gefanngkh-
lichen. Die hierigen haben ein schein grosse Reu; Gott geb, Das
es Innen ernst sey vnnd_ das es Nimer vernuert werde. Gegen
Hungerischen trau- ich gleich wol nichten, hab der halben die
Prugkhen an der satl Al Abwerfen lassen, biss ich sieh, wo es
Auss will.
Nachdem Druschkoczj heut geen Gurgkhfeld von Warassdin
ankumen, Ob gleich woll der Phleger von Gurgkhfeld heut hir
gebest, vnnd dass ich erindert, wie die Purger daselbsten zu Iren
Viezdomb geen Laibach sein: hab ich dem Phleger vermanndt,
damit E. H. allerlay merern bericht des Hanndls haben, er soll
selbs besonnderlich zu dem geen Cillj khumen vnnd sich des ge-
mainen geschray, das wider Ime geet, bey E. H. mit merern
mundlichen bericht Enndscbuldigen; damit ers kunfftig seines Yet-
zigen stilsehweigens halben etwo nit in merern entgelten mecht.
Das er zu thuen zuegesagt, vnnd mir derhalben Danngkht; ob er
nun gerecht oder Vngerecht ist, was der Ebig Gott, ich kannss nit
wissen, so ich doch etlich genuegsamb der halben beschprochen.
Aber das mag ich Im Zeugnuss geben, das er auf meines Phleger
ersuehen herab zwen Purger aufbracht iu die besaczung, vnnd so-
dan in Maister Aufruer durch die Punterischen Pauern eysnen
vnnd anndere kugln zuegeschigkht hieher. Vnnd so sein mir 6
Cennten Plei von Ratschach auf mein schreiben nach dem Waser
geschighkt, dj geen Gurgkhfeld kumen. Dj hat er, vnangesehen
das dj gannz stat voller Pauern waren, erhallten vnnd verporgner
herab gefiirdert. Das also warlichen kain Fursacz bei ihme nit zu
Ainichen Ybel mit den Wenigisten zu spuren gebest; vnnd sich
auch noch nit zuuersehen; ob aber dj scheff Prugkhen gebraucht
sein, Des hetten dj burger gar leicht retten miigen; sy haben
eysnen stugkhen an Redern; vnnd Topilhigkhen mer dan Im
schloss da sie den Thum eingenummen, hetten sie das ganez
Wasser retten mugen, sowoll als die Pauren gegen Vnns, da wier
herr diselb des Wassers gebest wiiren, sie hetten vnnss gebiss hin
vber nit gelassen. Der halben bit ich eure H. wellen in zu Or-
FR. RAČKI,
ration kumen lassen, vnnd auf u
.n g. beuelch hallten. Ist dann
Tnerfarenhait schuld; man wierd
es Alles war sein sollte. Des ve
te. Der ich mich fleissig beuel
čebruary A. ete 73. Cristoff Gall.
! Nro. 93 (66 bei Krones im Au
im st. L. Arch.
KXVII. Ober-Cilli den 21. Febe1
Helfenberg gibt den krai!
1 Sehreiben von 17. d. m.: ,das
llischen Pauern, weliche ausser
t, einen Jeden insonnderhait befr
iter Namen, einer oder mer, bekhe
ruer in einem oder anndern ve
Frag mit nain veranndtwort; aus:
auss Terntscehitseh, der gi
e des Nicola Wartolitsch,
zleichen Gregorien Driuodi
ssen woll bekhanndt, der auch
) im Tarff sopresetsche, wonhafft,
in soll; also auch sein Nachpar
houitsch, wellcher zu einen H
1 drey sollten vor Gurkhfeldt in
ie Innen aber geschechen, das se
merers, hab Ich bey den gemelte:
der Fr. Drh. auf derselben gen
btmanns, morgen nach Graz vber
rehiv. Orig. nr. 40.
XXVIII. Laibach den 22. Febr.
1
Verordneten an ,Mathiasch
zenschilzen an der Crobatischen (
dizen ,in beden Stett Gurkhfelc
2. . nachdem der rebellischen P
uer dermassen gestillt vnd gedem
n kheiner weitern gefer zubesorg
2.
erordneten ,an Hansen Guedicz“
CXXIX.) erhalten, und verlangi
»genen Bauern mit Tauf und Zur
d MH Carl v. Weichselburg verl:
Tr. .
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 263
CXXXIX. Rann den 22. Febr. 1578.
Christoph Gall an die krain. Landesverordneten :
Wohlgeborner_Freycher ... Derselben Schreiben auss Laibach
vom 18 dits ist mir Nachten gar Spat Zukhomen, des Ich nach-
lengs sambt der eingeschlossner Zetl vernomen, das H. Jobst Joseff
Fr. von Thurrn fiinf Pauern den Herren gen Laibach geschigkht,
die ersten Zwee von Istroberskho vor dem Angrif vnd Pauermn
.. Niderlag zu gurkhfeldt, die drey aber von Werdouez nach be-
schechner Niderlag gefangen, deren bekhenen mir die Herrn zu
schreiben; vnd weil die Herren bericht sein, das Ich der Aufrue-
rerischen Pauerrn gewesn Haubtman, des Illia Bruedern, ge-
fangner gehabt, vnnd sein verdienst nach gericht worden, welicher
sonderss Zweifelss Zuuor auch Nottwendigelich Examiniert, vnd
villeicht auf die gefangenen (so in der gefangkhnuss sein), oder
auf" andere Crainerrischen Vnderthanen machte bekhent haben.
Darauf die herren Pegeren diselben dissfalss, vnd ob er sunssten
auf die ysterreichischen vnd Carsterisehen Underthonen, auch aner
von derselben herab zu den Punterischen Paueren geschigkht were,
Neben vberschigkhens sein, des Elias, vrgicht Zuuertrailichen mit
gern etc.
Darauf bericht die Herren ich hiemit grundlich, das ich gemelts
Ilia Prueder mit Namen Simon selbst neben anderen erli-
chen Perschonen Examiniert, vnd mit allen vmbstenden Nottuffti-
gelichen befragt vnd Peschriben worden. Aber merers sonderst
nichts bekhenen wellen, dan allein, das er arm gewest, hob er sein
vnderhalitung Pei sein Bruederen gehabt, vnd das maist vmb in
das vergangen Jar sich aufgehallten. Was der Ilia aber gehandelt,
wiss er nit; dann der Illia, sein Brueder, hab in ftir ainfeltig ge-
halten. Aber die seine Rathe gewest, seindt die: allss der Bose-
titsch Iffan, gewester Dworskhi zu Sosidt, Mathia Fischtritseh
vnd Scehaynouitsch, der bey Haslbach vmbkhomen sein soll.
Hernach ist er auch Peindlich gefragt. Gleichormassen ander mit
bedroungen Examinirt, die sunsten anzeigt, das die vorgeblich in
gemeiner Reden vernomen hetten, das Illia sich am glanz ent-
schlossen hette, in die Reinerische Herschafft zu fallen, die Paueren
mit sich aufzuheben, dan eines tailss Im gurkhfelder Poden abzu-
fertigen. Dieselben hetten Piss geen Ruedolfswert ziehen sollen, vnd
sich wider abwerts zu dem anderen auf Istrobersehko (Jastrabarsko)
oder Samobor zu pegeben; Er aber hab selber nach Liechtenwaldt,
Ratschach, Tiffer vnd Cilli, pis auf Franz vber den Zschaidinger
vermeindt, dan abwerts gen Rochitsch, vnd den vndern Pauern von
Khaysersperg zue. Die von Stubiz aber soliten an der granize
peliben sein, vor anderen einfall anchaimbss zuuerhuetten. Wie die
aber zu Liechtenwaldt gewest, ist Inen ain Post hernach khomen
vnd anzeigt, die pey gurkhfeldt weren geschlagen ; der Illia den
anderen aber verhallten vnd sich vber den Zeiss auf Monpreiss
gewendt. Daselbst ists durch die andere Posst das Geschrei offen-
264 yn. RAČKI,
war worden, das die Paueren pei gurkhfeldt gesch
ist sy ain schrekhen ankhomen, vnd sich nach Peilienstem gewenr,
vnd daselbst das Nachtleger gehalten, vnd des folgendter Marean
abwerts den Khaiserspergerischen vnd Stubizerische:
darauf sy aber pei S. Petter ober Khunigsperg geschl
der Illia enttronen.
Es will kheiner under allen den gefangenen durchau
ob sy mit den Creinerischen, Isterreichischen oder K
Vnderthanen ainichen verstandt gehabt hetten; oder da
zu Inen herab khumen war Ichtigs zuchandlen (es 1
zuuor nit wenik zuwissen geursacht, vnd mich nit we
Aber sunssten in gemain sollen die Meniglichen, der mi:
gehalten, gemelt haben, sy wollten nach Laibach vnd
gestat des Mčres khomen, vnd alles vnder sich bringe!
aber auss ain Uskhohhen, Marco Noseh(ž)ina z
ist bekhent, der sey das verschienen Jor vnder Ine
Zeit gewest, vnd geholfen vnder Khaisersperg den glan
Wanin vnd anderer von Adl Hoff zerwerfen vnd zi
denselben hob der Illia alss Obrister zu den andere:
mit ain schreiben abgefertigt, das die zu Inen soll
ergeben sollen. Aber sein Aussrichtung wissen sy nit
herren Haubtman den Fr. von Thurn albereit zugesch
Nachdem der vorgemellte Simon, des Illia Brueder,
zu schreiben, ain allter vnd zeitiger deub gewest,
khaufmanschafft sein Bruederen zugefuerdt, jezt auch
rischen vnderthan in den Larmen Zwey Ross mit gewo
die also verloren seindt, also auch ain Rainerische1
Jurislauez, der ein guete Zeit mit den Sosidischen F
giert, also auch mit denen auf das Khaiserspergerisch
ain Haubtman ausser aller Bedrounng mitzogen, vod
einfall die Reinerischen Paueren nit wenig geraubt, de
Markhouitsch vnd Plangkhen Ire _wein aufprochen vnd |
geert, volgendt vber wasser der Sau auf Creinerisch gri
die Vnderthanen zusamengetrieben, also auch ain K!
rischen argen Pueben, der in Potschafit von ain Orl
deren gangen, +vnd auch am todt verwundt, vnd nit
diese drey seindt anderen zu ain schreckhen gericht v
dieselben haben den Namen, so mir die Herren zugesch
auss kheinss nit gedacht, gleichfalss die anderen, d
ich aussgelassen, die verwupdt vnd sonsten hierinen
waren.
Aber zu merer erkhundigung habe ich heut den F
halten, vnd etlich erfordert, so zu negst der Satl seir
den Sosidisehen vil gewest, dieselben in Peisein des
Markhouitschen aufschlacherss des jezigen Statrichter
Plangkhen, auch Casperen Popfingerss alchie befragt.
an, das der Mikhula Wartolitsch vnd Andre VI
peide Zechner oder Rotmeister gewest sein des ververse
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 265
vnd der Gregor Drivodelitsceh, der im Thurne zu gurkh-
feldt gewest, auch seit des vergangen herbst ain Haubtman wordt,
dieselben vnd alle Peselichs Personen seindt selbst gerne mitzogen,
vnd Kheiner gnetigt worden; dan sy haben sich noch in herbst
vmb die beurlich gerissen; vnd nachdem sy vergangnes Jars nichts
gearbeit oder Ichtes fiir sich gepracht, da haben sie verhofft an
den Zug sich wider zu berreichen, vnd Ires schadens einzukhomen ;
darauf so haben dieselben zu Iren furnemen, alss dan erst die
armen Man mitzuziehen gnottigt, vnnd also auch heriiber khomen,
deren auch alda vil mitzuziehen gnet, etlich aber dermassen ge-
morttert vnd geschrekht, das die anderen gleich aus forcht selbst
zugeloffen; etlich aber habenss khamb erwort sy der die an den
fruen Ortten aber geschlagen. Ist es herinden (got 1ob) alless stil,
vnd allein von der huldigung vnd grosser sorg zuchoren; der ewig
gibss, das es Inen ernst sei.
Gleich heint in der examination hoben mir zwen Burger diese
nebenligundte Zetl zuegeschriben, wie das der Ellia zu Iffanitsch
sambt den Bosetitseh, der in die Tirkhei endtspringen hob
wollen, durch die Haramien gefangen sein sollen. Also hoit alss-
paldt darauf der Posst furderer von Agramb, Namens Spizkho,
soliches mir auch fiir gewiss anzeigt. Daselbst mochten die Herren
des alless am pesten erindert werden. Daneben all dem allmech-
tigen vnd mich den herren thue pefelichen. Acttum Rain den 22
Februari 1573. Der Herren dinstvilliger Cristoff Gall. m. p.
(Von aussen:) Dem Wolgeboren, Edlen.. HH. Hanss J. Fr.
zum Egkh und Hungerspach . . Landtsverweser und Verwalter
der Landtshaubtmanschafit in Crain, auch N. den Verordneten da-
selbst . ..
Ibid. Orig. 41.
CXL. Laibach den 28. Febr. 1578.
1.
Die krain. Verordneten an J. J. Frh. von Thurn: Sie
haben sein Schreiben von 20 d. M. erhalten. Beide Hauptleute
aufriihrerischer Bauern waren wiederum ,hetit“ examinirt. Mathia
Vistritsch ,also auch der Juuan Sfratsch“ verharren auf ihre friihe-
ren Bekenntnisse (nr. CXXIX). Daher ist es nčthig ,mit der Exe-
cution gegen den Mathia Vistritsch des Herrn Ankhunft zuewarten ;
vnd haliten nochmalss fir ganz dienstlich, dass der H. Stephan von
Gregorianicz mit sich herauff bewčgen hett. . .“
Nota: ,Weil H. J. von Thurn den 24 alhie khomen, ist Ime
sein Schreiben alhie zugestčlit worden “
Ibid. Concept. nr. 40.
2,
Aussage der gefangenen Bauern: Matija Bistrić und Ivan Svrač.
Am 23ten Februarj 73ten ist Mathia Vistritsch abermals guett-
lich befragt worden. Zaigt an: die von Stubicza seyen nun 7 Jar
266 FR. RAČKI,
mit dem Tahi Ferenczen vnainss. Er sey das vergangen Jar mit
dem Tahi Ferenczen zu Wien gewest. Als Sie heimbkhommen: Da
haben die von Stubicza sich abermals aufgemacht vnd sein der
Vrsach mit Ime vnainss, Das.Er Inen das Irrig mit gewalt ge-
nommen ; hat Ir ainer ain sch&ns weib, tochter oder was anders,
so lasst Er Ims nemmen vnd treibt sein muetwillen mit Inen.
Die Haubtleut hat Er zuuor angezaigt.
Er weiss nit, ob Sie falkhanell gehabt. Was die andern zu Gurkh-
feldt gethan, Das hab Er auch; dann man hab Im wol funfimal
gepunden vnnd hab daselbst Zu Terztenickh sein weyb vnnd Kynndt,
derwegen Er mit Inen ziechen muessen, sonnderlich weyl Er Inen
geschworen vnd angelubdt.
Zaigt auch an: Er hab woll mčgen entrinen. Wann aber ain
mensch sich also hoch verglubdt vnnd verschwerdt, wie er gethon,
so muess mans ballten. Aber khain Haubtmann say Er nit gewest,
hab auch khain Ambt vnnder den Pauern gehabt. Allein aus dem
Dorff, das Er gewondt sey Er zu Irer Mayestet abgefertigt worden,
zu derselben veiss haben seine nachporn die Zerrung zusamen ge-
schossen. :
Hierauf ist er wiederumb auf die Litter gepunden, gestreckht
worden vnd hat auf die strennge frag angeczaigt:
Erstlich, wer Ir Haubtmann gewest, ist Zuuor angeczaigt, der
Ilia ist der Obrist gewest.
Zu Stubicza sein Ir Zwen gewest, der ain haist Passanacz, der
annder Subacz, die sein anfenger; gehčrt hab Er der Passanacz
sey todt.
Er sagt, Sie haben Ir Furnemmen gehabt, die Aufschlager vnnđ
DacziBr zuuberziehen. Aber sonnst soliten Sie niemandt nichts
thuen.
Waiss von khainem Edelman, der bey Inen gewest wiire.
Sie haben niemandt weder Burger noch Pauern aus disem Lanndt
khain vertr&stung gehabt. Allein die Burger zu Gurckhfeldt haben
Zu Inen gesagt: Es mocht heruber foren, wir wollen Euch Wein,
Brott, Pulffer vnd alle notturfft vmb Euer gellt geben. Oswaldt
vnd Juro Schuesster, Burger zu Gurckhfeldt, seindt Zwey oder drey-
mal hinuber Zu Inen gesanndt worden; was Sie dortt zuthun ge-
habt, Waiss Er nit. Sie seindt aus vnnd ain ganngen, wie an ainem
Kirchtag.
Passanacz, Gubacz vnnd der Milegkh sein nit zu Gurkhfelldt
sonnder zu Sibackh gewest.
Es ist khein grčsserer vnnder Inen gewest als der Illia, der sey
bey vnnser Frauen Closter gesessen.
Marco Noschina, der sich des Illia vetter genennt, der hat von
dem Illia vnnd den Pauern ain schreyben an die Vssgokhen ge-
tragen.
Am Videm gegen Gurkhfeldt ist der brief geschriben, der ain
schreyber hat Khrembtschicz geheissen, der ander aber ist des Pharr-
hers zu Videm Son; welcher aber den brief geschriben, weiss Er nit.
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 267
Ob Inen die Vssgogkhen ainiche vertrostung gethon, waiss Er nit.
Der Marco Noschina vssgogkh sey nit gefangen gewest; wie die
Vssgokhen geen Gurkhfeldt khomen, Dassmals sey der Marco zu
Inen mit dem brief ganngen.
Die von Rain haben Inen auch vmb Ir gellt die notturfit geben.
Aber von den Haubtleutten bab Er gehert, das sie gesagt: Wir
haben guet vertrostung von denen von Rain.
Sie baben kheinen doppelhakhen gehabt. Aber die von Khaysers-
perg haben etlich doppelhakhen aus dem Gschloss vnd aber aus
ainem andern Schlčssl, so Sie vberfallen, bekhommen. .
Der Palern sein vber drey tausennt nit gewest.
Er babe gehčrt, Das der Paul Stercz Schlosser ain Haubtmann
gey ; aber nit bey dem Hauffen zu Gurkhfeldt gewest.
Der Khrembtschicz sey des Illia Secretarj gewest.
Zu Gurkhfeldt haben die Pauern fur 3 Ducaten Pulffer khaufft.
Von wem, waiss Er nit.
Er hab gehčrt vnder dem hauffen, das man vermaint mit den
Gurkhfeldern zuhandeln, das Sies auch mit Inen hallten werden.
Er hab auch gehčrt, das der Juuan Sfrast ainen Suppan gewiirgt.
Wie Ers verstehe vmb gellts willen.
Gedachter Juuan habe vor seinem herrn Stefan Gregorianicz
selbs bekennth: Er habe des Suppans weib Acht Ducaten genom-
men. Er woll es dem herrn, oder wems der herr verordne, wider
geben.
Auf sein voriges anzaigen ist Ime Bedacht gelassen Vnnd am
23ten tag Februarij widerumb guetlich befragt worden.
Juuan Sfratsch Isss Spustsche, herrn Gregorianicz vnderthon, ist
abermals guetlich befragt worden vnd zeigt an:
Erstlich ist Er Befragt worden: Warumb Er den Suppan, dauon
Mathia Vistritseh meldung gethon, dermassen geplagt, das Er am
dritten tag gestorben? Darauf sagt Er: Als Er, wieuor angezaigt,
von seinem hermn zu der Pauern haubtleutt geschickht worden, da
sey Er zu den Suppan khommen vnd den Šechantalitsch alda ge-
funden. Waiss aber nit, was Er mit dem Suppan gehandelt. Aber
zu sein, des Suppans, weib hab der Schantalitsch gesagt: ,Du
alite huer, wo sein deine Ducaten? gebs her.“ Da sey das weib
aus dem hauss geloffen, vnnd die Ducaten heimblich von Ir ge-
schuttet. Das aber der Schantalitsch ersehen , haben Sies alle vnd
vnd auch des Suppan Son angefangcn aufzukhlauben. Da hab auch
JEr derselben Ducaten, deren etwo bey dreissig vberall gewest, acht
aufgehebt; vnd sey auf den Parippen aufgesessen vnd dauon ge-
ritten. Da haben Šo Ime nachgeschreien: ,sey ti nauweickh, du
hast das gellt aufgehebt vnd wilst dauon.“
Aber Er hab verstunden sich das gelt dem herrn Jobst Josephen
Freyherrn von Thurn oder seinem herrn zugeben erpoten; hette
auch desselb der Suppanin wider geben. Weyl Er aber gesehen, das
der Schantalitsch den andern, so auch aufkhlaubt, souil Sie bekhom-
men mit gewalt genommen: habe Er gedacht, wo Er die Acht Du-
8 FR. RAČKI,
ten schon wider gebe, so wurde gedachter Schantalitsch dieselben
ziches falls widernemen.
Iilia sey der allerobrist Capitan gewest. Dessgleichen der
ussetitseh vnnd der Scheinauicz zu Werdouicz.
Zu Sapersitsch ist haubtman gewest der Juuan Tur-
houitseh.
Na pusehtsehi ist haubtman gewest der Schantalitsch
d der Melitscheuitseh.
Podgora ist Haubtman gewest Sorco vnnd Juuan Strelacz.
Zb Steinouicz ist Haubtman gewest Juuan Carlouan
Zu Stupnickh ist Haubtman gewest Fratritsch.
V nauakhich ist Haubtman gewest Khowatsch.
Zu Stubicza ist gewest der Passancz, Gubacz vmnd
agitseh.
Wer der anfenger gewest, waiss er nit. Aber wen man des
inkhler, Gegenschreyber des Dreissigisten Zu Nedelicz, Pauern der-
gen befragt, die wessten hier Innen am allerbesten Bericht zu-
ben. Da aber vor etlich Jaren auch ein vnwillen gewest zwischen
s Erdelj Petter Baans vnderthonen, da sey Br In Sybenburgen
west.
Ob yemandt vom Adel darbey gewest, Wais Er nit. Aber wie
* gehčrt, so haben die Edelleutt von Saneckh alle mit Inen ge-
liten. Vnnd von Vissl hat man geen Clanecz geben zwen Doppel-
khen vnnd etwas Pulfer.
Von was ortten Sie die vertrostung aus disem Lanndt, von Bur- |
r oder Pauern aus disem Lanndt gehabt, waiss Er nit. Aber der |
t Inen vmbgangen, der wirdts wissen. Er weiss Es aber nit.
Wie die Gurkhfellder die Scheffart hinuber geben, waiss Er nit.
Ob die Gurkhfellder ainichen verstanndt mit den Pauern gehabt,
er ob die Pauern Zu Gurkhfelld aus vnnd ain ganngen, Waiss
"nit.
Was Sie, wo Ir Fiirnemmen Forttgangen, angehebt, Sagt: Er
b gehort, Das Sie die Pauern vergeblich geirdt, Sie wollten
i Flekhen ainnemmen vnnd Ir nach selbst die gebiir richtig
ichen.
Der Passanacz, Gubacz vmnd Magariseh (?) haben
3 anfennger den Illia vnnd annder haubtleutt erwčilt.
Obgemelter Passanacz, Gubacz vnnd Magarisch seindt mehr ge-
»st als der Illia; dann wo yemanndt was verschuldt, da hat der
ia ein Clag bey Inen dreyen angebracht, dieselben haben alssdann
e straff gegen dem versprecher fiirgenommen.
Ob der Illia zubekhommen wire? sagt Er: der Illia hab In der
tirkhey nun etlich Posten gerissen. Derewegen darff Er nit hinein
ndern wirdet sich mit dem Gussetitsch, welcher Vngrisch khann,
f das vngrisch begeben haben.
Marco Nosehina ain Vssgokh, den khčne Er woll; vnd wie
* vernommen, So sey Er _vnnder den Pauern bey Khaysersperg
n anfanng gewest; vnnd die Nacht, da der Juuan bey dem llia
MRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 269
hab Er In gesehen bey dem Illia ob tiseh siczen; von
Vssgogkhen waiss Er nichts.
"on Rain waiss Er nit, ob Sie sich hatten In Pundt ergeben.
>*auern da Er gewest, haben khain doppelhakhen gehabt.
il der Pauern zu Gurkhfeldt gewest, waiss Er nit. Dann Er
Staravass zu Inen khommen vnd da hat man In wollen
mn. Da sey Er auch wider wegkh. Aber drey Derffer voll
ler Pauern gewest.
Paul Stercz waiss Er nichts.
šr vorgemeldt, die haben all sachen mit ainander gerath-
?faffzu Werdouicz hat Inen all Ire geschrifften geen
stellt; yeczo haben Sie einen Schreiber, der haist Der-
:hitseh.
rt hab Er, das Inen die Burger Zu Gurgkhfeldt Pulffer ge-
b Sie aber ain verstanndt mit Inen gehabt, waiss Er nit.
Abends da Er dortt bey Inen gewest: Da ist der Illia von
šelldt, vnnd gesagt: morgen frue wćllen wir hinuber; darauf
Juuan, volgendts wegkh.
Orig. nr. 44.
CXLI. Laibach den 28. Febr. 1578.
train. Verordneten verlangen vom H. Pfleger zu Mokricz
:hriftlichen Bericht iiber die Aussage des gefangenen Ivan
"Concept. nr. 40.
LXLII. Posonii 28. Februarii 1578.
piscopus strigoniensis Antonius Vrančić ,ad maiestatem caesaream“,
nudius quartus redii Tyrnavia Posonium iudiciorum locum-
e causa, et iam in dies litigaturos expecto. Ceterum non
quod intellexi plebem rusticam arcium Zumzidvar et Ztu-
Selavonia adeo esse commotam et auctam, ut iam maiora
et conetur agere, quam quae causa magnifici domini Fran-
ihy ausa est attentare; sic ut seriam secessionem et sedi-
moliatur in ea provinčia. Quod malum quum sit valde
sum, si mores et naturam subditae gentis nostrae diligen-
»endamus, mature est illi occurrendum, idque multo ante,
ibi iustam quampiam ansam contrahat. Videndum tamen
us, vi ne an mitioribus rationibus agendum erit, ut tum
i. Vi enim si ageretur res, multa, quae nune fortasse non
santur, subsequi poterunt propter alia mala, quae saeviunt
ngariam. Quia rusticus ardor, ut est sine authoritate et
ita ubi semel temeritatem cuiuspiam flagitii aggressus
'urit in incoepto ut effrenis et exterritus equus, nec desistit,
m aut occisione tollatur, aut tali malo viam aperiat, quod
magnis etiam rationibus sumwmoveri non possit.
- Ni
|
Ac si vis potior videbitur_ ad hoc malum extinguendum, magna
et subita et inclementi utendum erit; nec vel dies unus, si fieri |
poterit, detur morae, ne lacessitus et exacerbatus agrestis furor |
parva vi succendatur magis, et ex longiore nostrae rei conficiendae
mora maiores vires sibi contrahat, et ad subiiciendum reddatur
difficilior. Sed in incertum experiri vim, quum sit metuendum, ne
vel cum Turcis occulte habeat aliquid transactionis, vel etiam eum
aliis, quorum tot interdum querimoniis comitiorum tempore Maie-
stas Vestra fatigetur, vel ex clade subditorum maiores tumultus
in regno suscitentur, quam qui mediocri negotio supprimi poterunt ;
maior quoque iactura eius genti inferatur, quam quae facile etiam
magno apparatu reparabitur, humillime putarem, pari quidem cele-
ritate, sed mitiore ratione, ut sese summitat, tentandam esse ple-
bem, idque persona non mediocri, sed summae authoritatis inter-
posita. Ace si liceret mihi eam nominare, serenissinum dominum
archiducem Carolum censerem fore ad id incendii extinguendum
peridoneum, qui ut vicinus princeps et maiestatis vestrae frater,
dolens eiusdem plebis vices, et ei metuens provinciae a periculo,
curaret per suos consilio et iudicio, locoque digniore pollentes vi-
ros cum eadem agendum plebe, nimirum, velle se apud maiesta-
tem vestram pro compositione omnium eorum, quibus eadem unde-
cunque et quibuscunque de causis premeretur, interponere. Offeret
etiam se acturum, ut primis comitiis maiestas vestra serenitatis
eius suasu esset clementer curatura, quo eiusdem statui et liber-
tatibus commodius consulatur, ac legibus et iustitia deinceps a suis
dominis conservetur. Quia ut audio) hoc ipsum đumtaxat incla-
mat, dum a furore revocatur: ,Justitia, iustitia!“ quasi hoc solo
malo laboraret. |
Et sane, clementissime imperator, non immerito de hoc lamen-
tantur. Quoniam apud nos pecora melius et honestius
habentur a suis dominis, quam hoc genus subditorum.
Quumque miseros a tyrannide Turcica haud quamquam tueri queant,
eodem modo eosdem expilant et in servitutem redigunt, quo ipsi
Turcae. Hisque gravaminibus nequeuntes iam resistere miseri, de-
voverunt se huiusmodi praecipitiis, atque utinam non etiam Turcicis
confisi auxiliis. Cui malo atque periculo ut majestas vestra pro
natura sua benignissima, et pro suo sanctissimo instituto lenitate
potius quam severitate medeatur: putarem hoc statu rerum regni
sui Hungariae fore consultius, quam aliqua poena duriore. Data
etiam lege suo tempore eorum dominis magis et christiana et hu-
mana, qua imposterum eis praesse debebunt. Quia iam (ut ubique
lamentantur) tot extorsionibus aeque dominorum naturalium atque
hostium premuntur, ut nisi providentia et pietate maiestatis vestrae
potius quam summo iure illorum insipientiae succurratur, veren-
dum est (quod humiliter arbitror), ne demum ex hoc et gentis
Hungaricae ruina, et fortasse regni etiam ultimum naufiragium
causetur; deleta plebe, aut sic in rabiem compulsa, ut ad postre-
mum nec deleri nec sedari possit. Et deus optimus maximus
2710 FR. RAČKI,
VATSKO-BLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 271
eratoriam maiestatem vestram diutissime sospitet
osonii 23. Februarii 1573.
gpriae historica: Seriptores. vol, XXVI. p. 239—
ILINI. Posonii 28. Februarii 1578.
Vrančić jaurinensi episeopo Joanni Liszthio.
, quas ad nos perseripsit, habemus gratias. Nec
uas hinc ad rev. dom. vestram possemus dare,
ostrae quoque partes coniectae sunt non in me-
nem ob insurrectionem Slavonicae_ et Croaticae
quo modo oceurratur sine periculo reipublicae
assequimur iudicio. Quoniam si armis petenda erit,
mi damno; si compositione et tractatu, in maius
eri se animadverterit. Verum quoniam tantum fa-
culiari, vix credo, quod attentare fuisset ausa, nisi
ducta, sive itaque hoc eius flagitium armis est com-
nitiore ratione, utervis modus expedientior fore vi-
; iudicio opus est, et celeritate non minore, ante-
massam et commentum Turcicum detegat ausis
issimum, arbitramur, esse instructam, ut sic demum
s novo astu vim inferat. Idque ex eo coniecturae
fere tempore et haec ipsa plebs effudit se in hunc
: inceperunt rumores dispergere, eos hoc anno in
e expeditionem habituros. Et tametsi non soleant
»re terra et mari gerere bellum generale, praeser-
istianitatis classe occupato, occasiones tamen, quia
igolita consveverunt aliquando potentiores impel-
ii studio conatuque quam maximo et quam celer-
oportet. Nec rei ullum tempus interponatur morae,
sa aut ad ofiicium revocetur aut subacta disper-
ve accurrant ei auxilio.
XLIV. Laibach 24. Febr. 1578.
schaft Krain ,An N. Richter vnd Rat der Stadt Agram“.
glaubwiirdig an, dass der Piindtischen aufriirischen
Hiubter vnd Ridlfiirrer bey Euch zu Agram gfi-
n sein sollen. Weil wir dann erachten, dieselben
s Pundts anfang, vrsach, was auch Ir, der Pindti-
vnd wir mit Inen in soleher Confederation gewesen
indern vmbst&nde vollendiglich examinirt worden
h auf dises Landtsvnderthanen, vnd auff inligenn-
lete, allhie gefangene Pauren, sonderlich den Ma-
von Terstenikh an der Satl, vnd Iuuan Sfritsch,
de Gregorianitz zu Mokritz vnderthanen, so vnder
272 FR. RAČKI,
den auffriirrischen Paurn Haubtleut gewesen sein sol
Pratikhen vnd aufschlig, so diesem Land, wo dem mit
zeitlich firkhomen, etwo zu nathtl reichen, bekhenn
Vnd in dergleichen Fallen Conspirations vnd Aufruer
Filrsichtighait zuzubringen hoch von Nčten: So ist
Landsehaft unser freundlichs Anliegen, Im Fall be
scher Paurn bey Euch einkhomen Hiubter vnd Ridl
in inligendem Žedl verzeichnete , sonderlich die
Haubtleut, oder sonnsten Jemandte Andren im Lar
vnd Paurn in Ober- vnd Under Crain, Ysterreich und
haben, so wollen vnnss solchen Aussag vnd Bekhanti
mittheilen. Da aber dieselben in euerem Gerichtszw
in dos Hr. Bischofs vnd Capitls zu Agram . . gwa
ren.
Ibid. Concept nr. 40.
CXLV. Labaci die 25. Februarii 15
J.J. baro in Eck et Hungerspach bano Georgio I
Salutem in Christo! Reverendissime in Christo pa
domine nobis observandissime! Certiores facti sumu
rusticorum duces et antesignanos quosdam apud reve:
minationem vestram Sagrabiae captos teneri. Cum
dubitemus, quin de principio et causa item proposito
huius perditissimae coniurationis cireumstantiis sati
citra dubitationem nostrae quoque regionis inhabitat
praesertim illos, quos apud nos in custodia habemu
mina hac inclusa ./ schedula notata sunt), confoeder
extitisse, sint confessi : nos nomine totius provinciae
amice rogamus, ut si quid furiosorum istorum hon
contra captivos nostros, praecipue vero Mathiam
Juuanem Sfratch (qui duo quoque rebellium car
aut etiam alios regionis nostrae, superioris et infer
Histriae ac Carsti incolas confessi fuerint, nobis conf
descriptionem communicare atque mittere dignetur.
cium nostrum vicissim pollicemur, et eandem v. di v. ]
optamus. Datae Labaci 25 die Februarii anno saluti:
oficiosissimus Johannes Josephus baro in Eckh et E
cumtenens in ducatu Carniolae, et N. ordinarii ibid.
Reverendissimo in Christo patri ac d. d. Georgio, e
copo Colocensi, ac Bano Sclavoniae, domino et amico
.* Verzaichnus derjenigen hieher brac
nen Paurn, welchć zu der peinlich Frag st
worden:
Gregor Paulischa, Caspar Bendekhouicz, Michael
Valtin Pickhacz, Mathia Gulitsch, Juuan Taczman,
uitsch, Juan Markhouitseh, Jurco Hoscheuicz, Karil
Jurco Gergchaziez, Lucas Sumaritsch, Ladislaus Tre
VATSKO-SLOVENSKA SBLJAČKA BUNA. 2713
1 Priimbschi, Steffan Bokhischicz, Ulrich Vernakh,
van Garbecz, Lucass Dulosch, Stefan Safferitsch,
id hieher brachten gefangenen Paurn ist diser
r verschont, vnnd zu derselben nit sein geurtheilt
Benedict Schimuckouicz, Christoff Tischicz, Nicola
Markhouitsch, Voltun Tolnacz, Lorennz Felster,
i Glouicz, Pefi Khopel, Michael Knesehniez.
UXLVI. Laibach den 25. 1578.
der gefangenen Bauern Matija Bistrić nnd Ivan Svrač.
Vathia Vistritech) an der strengen frag Bekhenth
1 Februarj abermals guetlich befragt worden vnd
ritsch zaigt an vnnd Bekhennth: Christophen
n Dreyssiger soll man am aller ersten fragen,
geben, das Sie sich zusammen Rotten vnnd wohin
ilers, vnnderthan Markhouarsskhj Jurj, des Supan
weiss wer Ine Jurj Zu ainem haubtman geseezt
ern In das Lanndt zu Ziehen beuolhen.
Winkhler nahendt an ainem hoff_wonndt ain
namen Gergur Gerbschitsch, derselb wire des
n nach guet zuerfordern, dann Er weiss vmb der
;, thuen vnnd wissen woll.
was Er vnnder den Pauern gethon oder gewest,
atsch auch, vnnd was der Sfratsch gethon, das
ich, vnnd ist also ainer wie der annder gewesen.
jarij ist Er (Juuan Sfratsch) abermals guetlich
d sagt: Gladkhj Juuan, des Tahj Ferenczen
X zu Sossed, hat mit dem Illia Bruederschafft
Ilia zuegesagt, alles was Er Im Gschloss Sossed
adschafit dem Illia heraus zugeben. Das hab der
1 gebčrt.
mn die Litter gepunden vnd zaigt, ehe Er gezogen
Sehantalitseh hat auf der Frauen Banin
ass auf ainen Gutsche Waiez vnnd hiieuer ge-
b geen Puschtsche gefuert; alda hab der Juuan
nmen. ZuPodgorsskho da hat der Juuan
1 von Khaysersperg, welche obgemelten hoff ge-
3 Ducaten ain Sehauben.
rolgends geczogen, streng gefragt worden, vnnd
wern Haubtleutt Pissanacz, Illia vnnd
Ine aussgeschickht, Er solle sehen, als lieb Ime
io der herr Graff von Serin mit seinem Volkh
18
S
ER. RAČKI.
Er ganngen, aber niemandts gefunden. Wie er wider
aben Ine die Haubtleutt gefragt: Ob Er das Volkh
Er nain geantwortt: Da haben Sie Ine von stunden
tht zus ehen, wo das Volkh seye. Wie Er abermals
en vnnd von khainem heer, so wider die Pauern auss-
€, zusagen gewist, haben sich alssdan die Pauern alss-
acht. vnd angezogen.
t Er: Es sey ain mensch, den Er aber nit khenne,
rm khommen vnd hab Inen, den Pauern, angeczaigt:
xezo baldt der Graff von Serin vber Euch khommen
: alle vndergehen.“ Da haben die Pauern vmb Ine,
nbs geschickht, das Er Zu Inen khommen solle; vad
da haben Sie Ine, wie ob bekhennth, als ain Khund-
fertigt.
emmen ist gewest die Aufscehlg, Diiez
!:re Aufschlagen abcezuthuen, vnnd sich
erren,so wider Sie waren, zuschlagen
zeredt worden, wo Sie die herrn vber-
etten, so wollten Sie zu Agram ain
liche steli aufrichten; die gefell, Zinss
rselbstainfordern vnnd die Graniczen
:sorgen. Dann die herrn fragen vmb die
n nichts.
hen haben dem Illia drey Schoff verehrt vnnd die-
toricza zum Closster gestelit. Das waiss Er also : Weyl
f gesehen, hab Er gefrogt, wer dem Illia die Schoff *
igten Sie: die Vssgokhen habens dem Illia verehrt.
na, ain Vssgokh, weiss vmb alles woll.
Pauern vmbkhommen, waiss er nit aigentlich. Aber
tubieza mit dem ersten angriff geschlagen, Da seyen
n die 300 beliben.
» Pauern noch erhebeten, waiss er nit. Aber schwšr-
Sies thuen m&gen, Dann Ir herz ist In schon ge-
"ssgokhen ausser des Marco Noschina In der Pauern
ren, waiss Er nit.
o Nosehina Vssgokh sey von anfanng bey den
it
žurgkhfeldt erhallten, so wiiren Sie auf Neustattl, vnnd
len Sie vber die Vssgokhen vnnd alsdann weitter.
bgemelter Juuan Sfrast an heut den 25ten Februarij
agen Frag bekhenth, huiruber Ime dann verrer, was
sein mčchte anezuezaigen widerumb, bedacht gegeben.
ssen:) Verzaichnus Mathia Vistritsch vnnd Juuan
Rebellischen Pauern wegen auf guetliche vnnd Pein-
Hi Bekanthnus.
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 275
CXLVII. Cilli den 25. Febr. 1578.
udvig von Ungnad an die steier. Landesverordneten :
!, Gestrenng, Edl, Ernuest, Besonnders gunstig, lieb
reund, euch sein mein freundtlich vnnd guettwilig
Zeit zuuoran beraith. Was ich seyd her meines Hie-
Furl. Durhl. Beuelch der verloffnen Rebelischen sachen
ndigt, schigkh ich euch hiemit. Wiewoll mir vnnd
aliter noch etlich mer schreyben zuekumen, Die so
»schriben haben kinen werden: ist Aber nichts darinen,
berschigkhten berichten nit auch begriften worden.
ier nun, maine gunstig, lieb Herrn, Das ganncz Fart
wer Vrsachen der _gemellten Aufruer gebest, vnnd
idleutt in vnser gewissen jagen; Damit Imer furan
ang nit merer Vrsach geben werde.
ien, das man die Rebellen so gestillt, hat man nicht
*Ir Fur. Dur. Ambthauss im Saiger bei der Trifaill
d nit weytt vonn hie gelegen Abgerissen. Vnnd wie
>richt, sollen sollches vermumbte Personnen gethan
ib gleichwoll hingeschigkht mich des Reht zu erkun-
ber auf die Zeytt in die Reht erfarung nit kemen.
ch taglich Personen fur, die sich in der Rebelischen
: geschlagen vnnd das Feuer gern gressermachen
noch mit der Zeytt Allerlay ausprechen. Die gefann-
norgen hinauss, da werden die Herrn bey Tobiass
lay erfragen kunen, bey wemb was zu erforschen ist
h bin auch glaubwierdig bericht, das die lesten Vnn-
»i Stubicz gegen dem Hermn Allapy vier stund
»wert; vnnd do lestlich nit etlich Haromia darezue
: sy wol vnngeschlagen lassen.
Ferenncz hebt widerumben an; was nit erschlagen
, das nimbt er bey dem Grundt vnnd Praucht sein
'h mit Innen. Derhalben wiire guett das man bey
ue thatt.
2y vnnd der von Dornnberg haben warlich vnnerist-
gehaust; vnnd glaube nit, das sy Gott darumben nit
.; vand da nit was im Weg, so hallt ich, die Allten
en in vnns widerumben lebendig vnns zu rechnen. So
Fursorg, da Ir Fur. Dur. bey Ir Mt. die sachen mit
»rgisehen nit furkumen, werden sie sich an den Vis-
»rumben rehen. Dann sy Innen die maiste schuld
ch dan der Tattenpackh selbst bericht, das sie Ime
men zuegeschriben
ist numallen zwischen Creucz vnnd Ibinitseh bei Je-
h die Haromia gefanngen worden. Das werd Ir Herm
sen haben. Das ich euch meine gunnstige Herr zu
vnnderlassen wellen, sambt was dennen geliebt vnnd
Gnaden Gottes vnns al Thuen beuelchen. Datum Cillj
uarj 1573 Jar. E. dienstwilliger Lud. Vngnadt.
*
FR. BAČKI,
pta: besonders liewen Herrn! Erinde
(?) glaubwierdig Erindert, dass an Jetz
em Khirchtag sonderlichen di Craineris
sih gemacht, dem Tsehadinger von ross n
n khaufiten ros zugeben gepotten ode
Do man nun nitt Ieres (Ires) Wyllens i
lass wenig glćst; auch dermassen mit G
ngepurlichen wortten vnnd werkhen v
imphangen ....... woll zuuerwunde
ihten nit vnnderlassen sollen. Vt in liter
Jmsehlagseite:) Denn Wolgebornnei
rnuesten Herrn N. vnnd N. Ainer_Ersa
er Verornndten. Meinenn sonnders gun
Freundten.
nit 1 aufgedr. Petsch. Nro. 96 (Kroneg
n. L.-Archiv.
>XLVIH. Viennae 27. Februarii 1578.
nus archiepiscopo strigoniensi Antonio Vrančić
secretario per Hungariam cancellario :
me in Christo pater, fidelis nobis sinc
nsurrectione rusticorum in Selavonia e!
atis ad nos scripsistis, quaeve de compes
medium consuluistis, clementer intell
am pridem per serenissimum archidue«
im charissimum, fuerimus edocti: e x
s eam de singulis facere provisionem, uf
1 et serenitatis suae _tumultus isti iam
lati, ita ut nunc, quantum ad rusticos, €
pacata et tranquilla, caesis illorum, ut !
atuor millibus, non sine gravi et publica r
ri non potuerit . .
Hungariae historica. loc, cit. p. 246—7.
CXLIX. Laibach den 27. Febr. 1578.
r gefangenen Bauern: Matko Turčić und And
bruarj In 1573 ist Mathko Turtschicz
nals guetličh befragt worden. Zaigt e
»r auf die Latfer gepunden vnd geezo
s bekhennt.
rj 1573 Andree Vlaschitsch ist aber
gt wie vor: ob dem nit also, so geb
1ait nit.
weitter gefragt worden: ob Er den Iur
khenn? Da hab er geantwort: Er khe
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 277
vnd wie Er gefragt worden: wie weitt Er, Iuuan, von Inen ge-
sessen ? sagt darauf: etwo ain halb meil. Da Ime verrer frag fur-
gestellt: weyl_Er In nit khen, wie_Er wiss, wie weitt der Iuuan
von Ime gesessen? Darauf sagt: Er khenne den Iuuan nit allein
auss gesicht.
Hierauf ist Er an die Latter gepunden, aber nit geczogen ;
sondern Ime ist verrer bedacht gelassen. Dann Er an der Latter
geredt: Er sey willig sich pratten oder sieden zulassen; Aber
mehrers waiss Er nit zusagen.
Ibid. nr. 41.
CL. Rann den lezten Februari 1578.
Christoph Gall an den Vervwalter der Landeshaupt-
mannschaft und die Verordneten von Krain: Er habe ihr
Sehreiben von 18. und 22. d. M. beantwortet, und sendet die be-
treffende Antwort in Absehrift. ,Ich bab auch aus der Herren
schreiben gerne vernomen, dass die zwen, alss Fiscehstritseh
vnd Schfrasst, in deren Handen vnd gefangkhnuss sein; dan
Eeben die Zween nit die wenigisten vnder den anderen Puntern
gewest; vnd gewiss wan die rechts befragt werden, vmb allen An-
schlag vnd Ir Vorhaben grundtlicher wissen haben: ob die Khrai-
nerisehen , Isterreichischen vnd Kharsterrischen vnderthanen mit
den wenigisten hiecher in verwandt sein oder nit; seindt auch nit
wol ledig zu lassen, wo man anderst khunftigs vbl verhueten wil.
Zu dem so hat der Schfrast meiner Inhabung ain gar altten frumen
vnderthan vnd supan, mit zunamen der alt Zisl, zu deschna Selba
wonchafft, dermassen peinigt vnd geschlagen, das er darauf vber
wenig tag gestorben; damalss auch derselben weib Ir peider ersports
gelt, achzig golden vnd etwas Muzenigen vnd taller, mit gewalt
genomen. . . . vmb nichtig anderst dan das er in Ir Verpundung
Dit sthweren hat wollen.“
Ibid. Orig. nr. 42.
CLI. Laibach den 28. Febr. 1578.
Die krain. Verordneten sagen den Verordneten der
Grafschaft Gčrz Dank, weil dieselben, wie aus dem Schreiben
von 14. d. M. zu entnehmen, ,auff vnser voriges sehrifitliches er-
suchen zu stillung der rebellischen auffriierischen Pauern vnnss in
Eyl H. Sigmunden Frh. zu Egkh vnd Hungerspach, als fiirgenom-
men Haubtmann, vnd Fortunat Cotte, Ime Frh. zu Egkh zugeord-
neten Letitenandt, mit 200 ausserwčlter Schiizen zuzuschikhen ent-
schlossen gewest. .“
Ibid. Cone. nr. 42.
278 FR. RAČKI,
CLII. Viennae 28. februarii 1578.
Johannes Liszthy archiepiscopo strigoniensi Antonio Vrančić.
Ulustrissime domine, patrone observandissime, salutem et servi-
tiorum meorum commendationem. Accepi litteras dominationis ve-
strae reverendissimae, una cum iis, quae ad sacram caesaream
Maiestatem, dominum nostrum clementissimum, pertinebant; quas
suae Majestati reddidi, et responsum ad illas eiusdem ex litteris
suae maiestatis propriis dominatio vestra reverendissima cognoscet.
De tumultibus rusticorum Selavoniae, video eandem tardius, et non
prius quam illis iam sedatis, cognovisse. Ut autem sciat, quomodo
res acta sit, paucis, ut caesar habuit, ostendam.
Dominus Wesprimiensis cum nonnullis sibi adiunetis commissariis
aliquanto tardius, quam oportuisset, cum instructione suae maie-
statis profectus est in Sclavoniam, causa controversiarum, quas Tahi
cum colonis suis habet. Qui quum pervenisset ad Zomzedwara, ne-
glecta inctructione suae maijestatis, qua ipse et collegae sui iube-
bantur in Zomzedwara soli inter Tahi et colonos tractare, hosce
tractatus detulerunt ad regnicolarum conventum, qui eodem fere
tempore per dominum Zagrabiensem, banum, fuerat promulgatus
aliorum quorundam negotiorum causa. Congregatis regnicolis vocati
sunt per commisarios rustici Zomzedwarienses, et proposita illis,
quae caesar iusserat. Tili oblato seripto respondent, querelas suas
se maiestati suae iam antea obtulisse, de illis factam fuisse inqui-
sitionem et veras esse, fuisse tompertum, nullam tamen justitiae
executionem subsecutam; sese amplius nec Franciscum Tahi nec
haeredes suos pro dominis habituros; velle tamen suae maiestati,
vel cuicunque, praeter Tahi, iusserit, obedientes in omnibus parere
et servire. Super hoc responso exclamante Tahi et protestante
regnicolae, nescio culus iussu, non certe suae maiestatis, tulerunt
sententiam, qua rusticos condemnarunt in nota perpetuae infideli-
tatis, et simul omnes proseripserunt. His consternati rustici illico
insurgunt, et ad arma conclamant; quod neutiquam tolerari po-
tuisset. Verum eodem momento adiungunt se illis rustici Stiriae
quoque et Carnioliae (nam initio praeter Zomzedwarienses nemo
rusticorum Selavoniae insurrexit) usque adeo, ut brevi numerum
sedecim millium compleverint, castra obsidere, nobiles spoliare, et
eorum bona deripere, et tandem omnium subditos, ad quos venis-
sent, cum ipsis coniurare coegerunt; nolentes autem hostium loco
habuerunt. His visis dominus Wesprimiensis per postam huc ad-
volat haec indicaturus. Interim vero rustici procedunt, et dominus
banus inspectat, hinc a sua maiestate commissionem expectans. Sed
sua maiestas, iam antea de periculo per serenissimum archiducem
praemonita, de omnibus ad extinquendum hoc incendium necessariis
providerat. Nec segnius interea archidux rem per suos curabat,
ila ut divisis in tres vel quatuor partes rusticis, pars illorum maior
ab Wskokis, par ab aliis militibus serenissimi archiducis, et pars
a militibus sub bano agentibus, fuerint in fugam adacti, et in ea
ni
HRVATSKO-SLOVENSKA BELJAČKA BUNA. 979
trucidati, ut Caesari allatum est, usque ad quatuor millia. Rusticis
hoc paeto profligatis et dispersis, tumultuque sedato milites bani
incendio grassati dicuntur in pertineniiis arcium Zomzed et Zamobor
sine ulla necessitate, ita ut maior pars villarum dicatur incinerata.
Nunc omnia sunt quieta et tranquilla. Et sic breviter habet domi-
natio vestra veverendissima totius huius tragoediae historiam.
Tota Selavonia maledicit Tahio; sed et commissarii imprudenter
egisse videntur, qui instructionem suae maiestatis neglexerunt. Nisi
enim rustici Zomzedwarienses regnicolarum sententia consternati
insurrexissent, ceteri eorum exemplo non fuissent tumultuati. Do-
minus Wesprimiensis, vir alioqui bonus et syncerus, arte nonnul-
lorum facile flecti et perduci potuit, quo illis placitum fuit. Sed haee,
quam dixi, clades insigni cum regni damno inde accidit.
Rerum novarum nihil habemus. Dux Saxoniae elector discessit ;
nec intelligo aliud, quam quod solus invisenđae maiestatis suae
venerit. Serenissimum regem cum archiduce expectamus ad se-
quentem septimanam. Infelix ubique Tahi, sed forte non sina suo
merito, nuper castellum suum Zechen amisit, sua negligentia et
proditione duorum transfugorum. Opto dominationem vestram re-
verendissimam vivere felicem; cui me et servitia mea plurimum
commendo. Viennae XXVIII. die mensis Februarii anno domini
M.D.LXXIII.
FEiusdem dominationis vestrae reverendissimae addictissimus ser-
vitor electus episcopus Jauriensis m. p.
Monumenta Hungariae historica. loc. cit. p. 248—250.
CLII.
Querellae nobilium comitatus Varasdinensis ad regem Maximilianum II, contra
Mathaeum Keglević de Bužin.
Sacratissima cesarea maiestas, domine domine clementissime !
Fidelium servitiorum nostrorum in gratiam s. c. et regie maiestatis
vestre humillimam subiectionem. Cum nemo prorsus sit, ad quem
videlicet in tantis nostris calamitatibus confugiendum esset, quam
ad S. M. vestram, tanquam dominum naturalem, imperatoremque
clementissimum, qui orphanis subditis suis in eorum afflictionibus
semper ultro et gratiose subuenire solet, moti, immo omnino alecti
ea spe, quam nos omnes fideles orphani et subditi in S. M. vestra
merito firmam positam habemus, supplices ad S. M. vestram ve-
nimus. Quando quidem, imperator clementissime! proxime pre-
teritis istis diebus, dum videlicet detestabilis ille tumultus
rusticorum in regno S. M. vestrae Selauoniae, nescimus quo in-
stinctu diabolico suscitatus fuisset, tune coloni seu jobagiones ca-
strorum Zomzed, Zthwbytza et Chyazarwar hostili impetu curias
nostras nobilitares, domosque miserorum colonorum nostrorum in-
uadentes, multis ac innumerabilibus malis et dampnis affecerunt.
Postquam autem, deo ita annuente, talis tumultus per reverendis-
simum et m. d. Georgium Draskowych, archiepiseopum Colocien-
280 FR. RAČKI,
sem et in regno s. m. vestrae Sclavoniae banum, sedatus et con-
sopitus fuisset, nescitur unde motus, quave astucia fretus, m. d.
Matheus Keghlyewych de Bwsyn, oblitus dei altissimi et eius
iustitiae, s. autem cesaream et regiam maiestatem vestram non
timens, missis et destinatis quam plurimis hominibus, colonis et
seruitoribus suis, manibus armatis et potentiariis cum vexillis et
timpanis in et ad nonnullorum curias nostras nobilitares: Gasparis
Zaboky, Michaelis Pernar, Stephani Drenotzy, Petri Drenotzy, diie
Helenae Balay relicte quondam Stephani Gwbasoczy, Christophori
Kwnowych, Pauli Pathachych, Joannis Zakmardy, orphanorum
quondam Feliciani Zwhar, orphanorum quondam die Helenae Za-
boky Joannis Zaboky ; aliorum vero, ut puta magnifici domini Mi-
chaelis Zekel, Stephani Myrkotzy, orphanorum Francisci Mathko-
wych, Mathei Zolothnoky et consortis eiusdem, relicte domine
Maghdalene Keghlyewych de Wynno, Joannis iunioris Ghwbasotzy.
Petri Fodrotzy, Joannis senioris Gwbasotzy, Joannis iunioris Ghre-
ghorotzy, Ladislai Zaboky, Joannis Swberay, orphanorum quondam
W olffgangi Dwdych nomine Nicolai Dwghowersky, orphanorum no-
bilium Vincentii Gregorochy et fratris ipsius quondam Francisci
Gregorochy, Pauli Pwjakotzy, orphanorum quondam Georgii Ska-
rytza, Petri Radoych, Stephani Radoych, Georgii Zaboky, domos
miserorum colonorum, simul etiam nostrorum, nec non iura nostri
promontorii, cellasque vinarias, tam nonnullorum nostras proprias
quam nostrorum colonorum, facta vehementi irruptione, confractis
portis, fornacibus, scriniis, ladulis, ibidemque universa inventa co-
lonorum nostrorum nonnullorum vero et nostra propria, puta bo-
ves, vaccas, vitulos, tauros, equarios poledros, nec non res mobiles
ac universa tam nonnullorum nostra propria quam universorum
colonorum nostrorum suppellectilia, vinaque innumerabilia alia con-
summi alia eserari, alia abduci more hostili, immo ultra hostilem
rabiem, ita ut satius fuisset, si vel naturales hostes ea vastandi
ac depopulandi ratione usi fuissent, depredare et abigi in usumque .
suum converti fecisset, in diesque huiusmodi oppressiones, iniurias,
gravioraque mala et depredationes incessanter inferre, nonnullis
etiam ex nobis minas mortis in grave preiudicium libertatis nostre
inponere non cessavit, in aliquot millibus florenorum auri nobis et
miserimis colonis nostris dampni inferendo in preiudicium valde
magnum et manifestum. Licet dictas nostras miserias, molestias,
oppressiones et depredationes tam prelibato rmo. et m. diio diio
Georgio Draskovych, archiepiscopo Colocensi, quam vicecomiti et
comiti comitatus warasdinensis, veluti iudicibus nostris ordina-
riis, non semel sed plus ultra, humili et lachrimabili prece deela-
raverimus, sed in afflicto s. m. vestrae regno Selavoniae nemo est,
qui prefati dii Mathei Keghlyewych rabiem et seuiciem a nobis
auertere et refrenare, nosque manu seuera uniuersis rebus nostris
et colonorum nostrorum privatos contentare potuisset. Immo quanto
magis nos mjserias, molestias, oppressiones, depredacionesque no-
stras declamamus, tanto magis ab eodem diio Matheo Keghlyewych,
+
HRVATSKO-SLOVRNSKA SELJAČKA BUNA. 281
spretiš per eum mandatis diiorum bani, uicecomitis et comitatus
prefati warasdinensis, tyrranide, rabie et seuitia opprimimur, ita
quod nonnulli ex fratribus et vicinis nostris, iam omnino oppressi,
ne os quidem contra dictum d. Matheum Keghlyewych, metu suo
percussi, hiscere et aperire audent. Itaque s. M. vestrae, tanquam
dio naturali et imperatori clementissimo, perquam humillime sup-
plicamus, dignetur ex innata erga omnes fideles subditos orpha-
nosque gratia (respectu etiam dei altissimi) nos quoque miseros
suos subditos, modo premisso in extremam pauperiem redactos,
clementer manu seuera de dampnis, nobis et colonis nostris illatis,
retundendis, de reffrenandaque tyrranide, simu! et infligenda pena
contra supra fatum d. Matheum Keghlyewych iuxta publicas con-
stitutiones Nouizolienses anni 1542, Tyr(n)avienses 1545, Poso-
nienses 1546 de et super hujusmodi oppressione editas, benignitate
sua imperatoria animaduertere atque satisfactionem fieri clementer
demandare. Ut autem S. M. vestra calamitatem nostram liquidius
intelligat presenti supplicationi en porigimus S. M. vestrae in
liquidum testimonium oppressionis nostre comittatus warasdinensis
litteras in specie (maioris nostri pro testimonio fide dignas), ex
quibus S. M. vestra luce clarius intelliget, quod rabies ac seuitia
ipsius dili Mathei Keghlyewych contra nos miseros oppressos no-
biles non est recens sed iam olim fundamenta yecit, in diesque
magis ac magis grassatur, nullumque habet finem, plusquam deso-
lationis in districtu Zaghoriensi, quam nominis ehristiani hostis,
Turca, intullit; et nisi nunc per S. M. Vestram dicta sua rabies
et tyrannis refrenata fuerit, actum est de nobis et subditis nostris,
reliquisque nobilibus fratribus et vicinis .nostris, simili modo op-
pressis, qui, uti premissum est, metu perterriti, neque S. M. Ve-
stre querulari audent, relicta dulci patria et foco, mendicitate vi-
tam sustentando, nos et subditi nostri ad alias extraneas regiones
exulare, seseque conferre cogimur. Propterea, inuictissime impe-
rator, unicum presidium, unica salus nostra, et miserorum nobilium
refugium et dulcis consolatio, iam tandem benignos oculos suos,
piasque aures aperire, in nostrumque adiutorium intende ac festina.
Deum altissimum pro incolumitate S. M. V. votis omnibus depre-
cantes, ut sacra M. V. nos sua clementi protectione consolare,
tueri et protegere dignetur. A. S. M. V. clementissima imploramus
auxilium, responsumque gratiosum expectamus. S. M. Vestre fide-
les subditi seruitores: Gasparus Zaboky, Michael Pernar, Stephanus
Drenotzy, Petrus Drenotzy, Helena Balay relicta quondam Stephani
Ghwbasotzy, Christophorus Kwnowych, Paulus Patachych, Joannes
Zakmardy, orphani quondam Feliciani Zwhar, orphani quondam
Helene Zaboky, Michačl Zekel, Stephanus Myrkotzy, orphani quon-
dam Francisci Mathkowych, Matheas Zalothnoky et consors eius-
dem, Magdalena Keghlyewych relicta, Joannes iunior Ghwbasotzy,
Petrus Fodrotzy, Joannes senior Ghwbasotzy, Joannes iunior Ghre-
ghorotzy, Ladislaus Zaboky, Joannes -Swberay, orphani quondam
Woligangi Dwdych, Nicolaus Dwghowersky, orphani quondam Jo-
282 FR. RAČKI,
annis et Francisti Pwhakotzy, Paulus Pwhakotzy, orphani quon-
dam Francisci Ghreghorotzy, Joannes Zaboky, orphani quondam
Zeliky Skarytza, Petrus Radoych, Stephanus Radoych, Georgius
aboky.
Apograph. In bibliotheca academiae scientiarum et artium Sla-
vorum merid. Zagrab.
CLIV. Hrgović die 8 martii 1578.
Banus Georgius Drašković ordinibus Carnioliae.
Generosi ac magnifici domini et amici nobis observanđissimi!
Salutem servitiorumque nostrorum commendationem. Redditae sunt
nobis litterae generosarum ac mag. dom. vestrarum 25 die mensis
Februarii Labaco ad nos datae, quibus nos petunt nomine nobi-
lissimae istius provinciae, ut descriptionem confessionis rebellium
rusticorum in nostra captivitate detentorum ad easdem mittamus.
Noverint generosae ac mag. dom. vestrae, nos eisdem istique
provinciae non saltem in his, sed longe maioribus in rebus, ubi
possumus, libenter gratificaturos. Verum quia nos praefatos rusticos
quorum aliquot ex praecipuis in nostro sunt carcere, nondum exa-
minavimus, sed sacr. caes. regiaeque maiestati diio nostro clemen-
tissimo de eis scripsimus; neque tormentis eos subjicere voluimus,
priusquam Maiestatis Suae sacr. mandatum et consensus accesse-
rint; blandis vero aut etiam durioribus verbis obstinatos hos re-
belles nihil, quod ad rem esset, fateri velle, eaedem et conjicere
et nosse possunt. Quare nobis iam commissio Majestatis suae sacr.
est expectanda, priusquam aliud quippiam de eis agamus, tum quia
in dies iam et in horas Maiestatis Suae sacr. responsum expectamus,
.tum etiam quod nune Zagrabia, ubi captivi tenentur, absimus in
negotiis confiniorum croaticorum occupati. Credimus antequam Za-
grabiam revertamur, quod brevi fiet, litteras a Maiestate sua sacr. -
nos accepturos. Et mox ubi primum hi examinati fuerint, omnem
eorum fassionem, quicquid extorqueri ex ipsis poterit, cum gene-
rosis ac magn. dom. vestris, inclytaque ista provincia communicare
non negligemus. Offerendo nostram operam, quam pro viribus prae-
stare poterimus, isti Serenitatis Suae, dili nostri communis clemen-
tissimi, provinciae promptissimam.
Feliciter valere generosas ac magn. dom. vestras optamus. Datae
in nostra Hergovith 3 die mensis martii anno dili 1573. Mag. dom.
vestrarum servitor electus archiepiseopus Colocensis , episcopus
ZŽagr. ac Banus m. p.
Kramn. L.-Archiv. Orig. nr. 41.
CLV. Laibach den 4. Marz 1578.
Gerichtliche ,Aussage“ der gefangenen Bauern: Mikula Bartolić und
Andre Vlašić.
Am 4. Marz 1573 Ist obgemelte Micula Wartolitsch abermals
furgestellt, vnd verer guetlich befragt worden. Zeigt aber nicht
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 283
mehrers, als ob verschriben, an; vnd weil an seinen beiden hen-
den, das Er durch die Pauren gepunden worden, zeichen gesehen :
Ist er denjeczo verrer nit befragt worden.
Den 4. Martij 1573.
Ist Andree Vlaschitsch abermals firgefiiert, an die Laitter ge-
punden vnd gestreckt worden; hat aber nichts bekhendt, sonnder
angeczaigt, Er wisse nit merers zusagen, Alss war Im Gott, alle
heilligen vnd alles himmelsch heer niemer mer hbolife.
Ibid. nr. 44.
CLVI. Laibach den '7 Mšairz 1573.
Aussage der gcfangenen Bauern Jacob Fratrić und Juan Svrač.
Jacob Frdtritsch, der Frauen Banin vnderthon, Bekhendt: Juuan
Sfrist von Jasterwerskho sey mit dem Illia vnnd Seynouitsch
ain Beuelhsman gewest; gedachter Jacob Friitrisch ist des Frštritsch,
welcher vnder den Pauren ain haubtman gewest, brueder. Sagt, das
noch ferigs Jars vmb Georgj von Stubicza vnd Werdouiez etwo
40 Pauren In das dorff Stopin, da er_ gewont, khommen vnd be-
gert: Sie sollten mit Inen, ođer Sie wolltens alle nach Turkhscher
gewonhait vberziehen ; vnd als gedachte Pauern nechstverschines
Foschangs dahin geen Stopin khomen, haben Sie begert von yedem
hauss ain Person; vnd seinen brueder, weleher von Person etwas
anschenlicher gewest, zu ainem haubtman erwdllt; Er, Jacob, aber
sey anhaimbs beliben; vnd alda wie die Pauern erlegt, welches
dann gleich nahendt bey seinem hauss beschehen, neben andern,
so nit nidergehaut oder entrunen, gefangen worden.
Am 7 Martii ist Juan Sfrast abermals guetlich befragt worden,
vnd zaigt an: Er wisse des Suppans halben merers vnd anderst
nichts zubekhenen, als er zuuor bekhendt; vmb das mehr das des
Suppan vnd seines brueders Son gedachten Suppan, da er gewichen
gewest, gesucht vnd gefangen. Mit dem gelt sei es also geschaffen,
wie vor angezaigt. Vnd die acht ducaten, so er aufgehebt, seien
anhaimbs bei seiner Muetter zufinden.
Als er verrer auf des Herrn Gregorianicz seinet wegen gethan
schreyben befragt: wasmassen Ine der Illia an seiner stat verlassen
mit anezaigen, ob der Pileger von Mokhricz was wider wollen, das
er dasselb dem Sfrist anczaigt, gesteht er nit.
Den Marco Noschina, Vssgokhen, hab er gesehen zu Na
uidimi in des Richter hauss ob tisch siczen. Da hab gedachter
Noschina zu dem Illia gesagt: ,Vetter, lass an die Vssgokhen ain
schraybeu stellen, dass es mich. gefangen vnd bey Euch zu sein
gezwungen ; vnd habe Inen auch schweren muessen; derwegen bitte
Sie, :das Sie mir nichts thuen sollen, sonder sich auch ZU VnS er-
geben.“ Darauf hab der Illia seinen Schreyber, Dermotsehicz
genannt, dasselb schreyben zustellen beuolchen, mit dem Vermelden,
wo sich die Vssgokhen nit zu Inen ergeben, so wollen Sies an-
haimbs ersuechen. Dasselb schreyben hab. gedachter Nosehina vol-
284 FR. RAČKI,
gendt den Vssgokhen zuegetragen; vnd gedachter Marco Noschina
ist von Anfanng bey den Pauern gewest. Er sagt auch, das derselb
Noschina vil guets gewunen; vnd was Er zusamen gebracht vnd
gewunen, das ist Ime alles beliben.
Am Faschang tag hat der Geriacher zu Lichtenwaldt den Tilia
selb acht oder neindten zu Gasst gehalten, vnd dem Iilia ain Ross
verehrt. Er zaigt an, dass die Bauern vermaint sich mit dem Herrn
Grauen zu Serin zuschlagen.
Ibid. nr. 44.
CLVII. Zagrabiae die 15 Martii 1578.
Banus Georgius Drašković archiduci Carolo.
Serenissime princeps etc. Orationum. Ea ipsa hora, qua ex con-
finiis Croaticis redii, redditae sunt mihi litterae Serenitatis Vestrae,
octava die hujus mensis datae. Perlustrata Hrazthovicza, aliisque
confiniis meae curae demandatis, vidi non sine dolore et commise-
ratione, quam male sit summo harum partium et vicinarum regio-
num propugnaculo, confinio Hrazthovicensi, provisum et pessime
consultum. Verbo: non aliquae munitiones, non arma militaria, aut
ullae res necessariae, quas tanti momenti locus requirit, habentur.
Milites quoque in stipendiis provincialium exeuntes a triennio
jam, ut affirmarunt, insoluti, magis de deserendo, quam defendendo
loco cogitare videntur; capitaneus etiam eorum a longo jam tem-
pore desideratur. Ego, ut pro posse meo praestarem, quibus loco
ili commodare possem, constitui duos castellanos denuo in duo
castra Hrazthovicensia, et plures pedites Banales aliunde avocatos
prioribus ibi residentibus adieci, quamvis eos quoque satis insolutos.
Haec cum ordinassem, jamque Hrazthovica eggredi vellem, venit
ad me ea nocte quidam nuncians moenia arcis Zrin finitimae
ad ulnarum 25 quantitatem ea ex parte, quae ad Thurcarum castra
spectat, corruisse; milites vero non plures quadraginta, ubi
centum et quinquaginta militum stipendiariorum numeratur, ibi adesse,
absente etiam capitaneo. Et cum viderem locum periculo esse expo-
situm, Thurcisque capiendi confinii, paucosque illos defensores tru-
cidandi maximam datam esse occasionem, atque usque adeo portam
ipsis esse apertam: oportuit me pedites Banales illuc mit-
tere, (licet locus ille non sit meae iurisdictionis) qui cum
iis, qui antea ibi erant, locum eum ita saltem repente munirent, ut
aliquos hostium impetus sustinere possint interim, donec melius loco
illi provideatur.
A multo jam tempore et Hrazthovicensis et Zriniensis capi-
tanei a sua statione absunt, quo fit, ut confinia minori diligentia
curentur, quam fieri deberet. Supplico igitur humillime Serenitati
Vestrae, dignetur clementer committere diiis capitaneis confiniorum
Croatiae, ut confiniorum curam habeant, et Zriniensi quoque
ruinae in tempore provideatur, ne locus negligentia ammissus
vicinas quoque regiones secum in perniciem trahat, et Thurcae inter
fluvium Un et Colapim novam habitationem acquirant.
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 285
\ibus rusticorum nihil Serenitati Vestrae scribere
n enim in hac re informationem a sacr. caes. regiaque
tre Serenitatis Vestrae dilectissimo, dominoque meo
expectavi. Nunc jubet Maiestas sua sacr. eos exami-
atia diorum Hervardi ab Auersperg et Viti
Dominum ab Auersperg ut Serenitas Vestra clementer
etur_hue Zagrabiam pro examinatione horum aliquo
post haee imminentia festa, humillime supplico. Digne-
iersperg mandare, ut d. ab Auersperg diem adventus
npore significet, quod ad eum terminum etiam d. ab
possim, ut eorum fassionem pro voluntate ssihae
3. ac regia et suae Maiestati ssmae et Serenitati
r primo quoque tempore mittere possim. Deus aeter-
n Žgrabiae 15 Martii 1573.
archiv. archiep. zagrab.
CLVIII. Zagrabiae 20 martii 1578.
ius Drašković J. J. bar. in Eck et ordinariis Carnioliae.
magnifice domine, amici nobis observandissimi! Sa-
itiorum nostrorum commendationem. Redditae sunt
. litterae generosarum ac magn. dom. vestrarum, die
ae, quibus eaedem significant nobis, nunciatum esse
nova rusticorum seditione et rebellione. Andivimus
etiam nonnihil de quadam suspicione insureetionis
1 incerto rumore, cui fidem adhibere non possumus,
a aliqua fama confirmetur. x,
»ro Ratkhay rusticos comovisse crebris irruptionibus,
et captivitate, sicut nos nec audivimus, ita neque
alia putamus, neque haec de ipso persuadere nobis
e enim non ita prope partibus his Zomzedvarianis,
habitatio est, et seditio initium cepit, habitat. Si quid
stiterit de machinationibus novorum tumultuum, statim
iagnificis dominationibus vestris significabimus, cura-
nostra virili, ut communibus hostibus, si qui erunt,
iam viribus resistamus. Feliciter valere generosas ac
tras cupimus. Datae in arce nostra Zagrabiae 20 die
fagnificentiarum vestrarum deditissimus el. arebie-
ensis ac banus ete. m. p.
e magnificis diiis Johanni Josepho baroni in Eck et
locumtenenti ducatus Carniolae, et aliis dominis N.
etc. Dominis et amicis nobis observandissimis.
rchiv. Original. 40.
CLIX. Viennae die 28 martii 1578.
ex Maximilianus 11. bano Georgio Drašković.
1 secundus, dei gratia electus Romanorum imperator
15 etc. Reverende, fidelis, nobis dilecte. Binae literae
286 FR. RAČKI,
tuae, octava et nona huius mensis datae, recte ad nos pervenerunt
earumque contenta clementer inteleximus. Super iis ergo, quae ad
iuridicam revisionem et cognitionem bonorum quondam comitis Zlunii
Bani attinent, ex consilio nostro Hungarico habebis responsum.
Quantum munitionum tibi a locumtenentibus nostris utrorumque,
Croatiae et Selavoniae, confiniorum sit assignandum, certus aliquis
numerus definiri haud potest. Commisimus autem utrique ut
secundum rei necessitatem, et ubi ad alia quoque confinia sufficere
se posse existimant, partem etiam tibi ad tua castella attribuant.
Quae de primis inceptoribus rusticanae seditionis in exa-
minatione comperies, ea nobis explicanda abs te expectamus.
Curam tuam et diligentiam in prospiciendo locis illis finitimis
Hrastovizae, Zrini et aliis gratam habemus.
Injunximus autem Herwarto ab Auersperg, ut necessariam ad
castrum Zrini provisionem faciat, tam in reparando muro rupto,
quam ordinandis eo praesidiariis et munitionibus pluribus. Sic etiam
in subordinanda solutione pro iis militibus in opere sumus continuo,
ut iis locis hoc modo etiam subveniatur. Quod tibi, cui alias bene
propensi sumus, benigne respondendum erat. Datum in urbe nostra
Wiennae vigesimo octavo die Martii anno etc. milesimo quingen-
tesimo septuagesimo tertio, regnorum nostrorum Romani undecimo,
Hungarici decimo, Bohemiae vero vigesimo quinto. Maximilianus mp.
Ad mandatum sti. imperatoris proprium.
Reverendo Georgio Drasskovyth, electo archiepiscopo Colocensi
ac episcopo ecelesiae Zagrabiensis, regnorum nostrorum Dalmatiae,
Croatiae et Sclavoniae Bano, ac consiliario nostro etc. fideli nobis
dilecto. Agramb. Cito, cito. Redditae XI Aprilis 1573.
Orig. Archiv. archiep. Zagrab.
CLX. Laibach den 28. Martij anno im 1578ten.
Gerichtliche Aussage der gefangenen Bauern: Marko Nožina und Ivan Svrač,
Marco Noschina, ain Vssgokh zu Stodieschitsch wonhafft, ist
guetlich befragt worden vnnd bekhenndt: Das Er bey den Pauern
vnder Khaysersperg gewest; sey aber von Inen, da er ainen Khna-
ben, welcher zuuor bey Ime gewest, gesuecht, gefangen vnd bey
Inen Zubleiben genčtt worden. Hernach haben Ine die Pauern
mit ainem schreyben an die Vssgokhen abgefertigt.
Volgends ist Ime, Noschina, Juuan Sfrast, welcher Zuuor
etlich Articl auf Ine bekhenndt, vnnder augen gestellt worden.
Alda hat der Sfrast sein vorige bekhendtnus, die Er an der stren-
gen frag wider den Noschina gethon, erzelt: Das Er Ine, Noschina,
bey dem lilia Na uidmj gesehen ob tiseh siczen, vnd habe auch
gehort, wie Er, Nosehina, den Illia gebetten das sehreyben an die
Vssgokhen znstellen. Solches widerspricht Noschina vnnd Zaigt
an, der Illia hab dan, als wie der brief geschriben, geschlaffen ;
vnd gey nit bey Ime ob tisch, sonnder beym offen an ainer
Panckh gesessen; vnd als Ime das schreyben gegeben worden, Da
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 287
hab Er gesagt: wan man Ime ain schlangen zutragen gebe, So
wollt Ers tragen, damit Er nur von Inen khome.
Gesteht auch nit, das Er dem Illia, wie der Sfrast bekhendt,
ainen Vetter gehaissen hette.
Micula Schievianitschitsch, Ognan Strachinitseh,
Mile Khouatschouitseh, Riditsch Sehievianitschiseh,
des fiinfiten Namen wais er nit, es sey ain Junge Person; vnd
seind alle finff Vssgokhen zu Sytschouacz gesessen; die haben
dem Illia die Schof, dauon Juuan Sfrist bekhendt, verehrt.
Welche Schof aber volgendts des Gregorianicz Diener von des
Illia Behausung genommen vnd geen Mokricz gefiirt.
Ferrer ist der Noschina befragt worden: Ob nit mer Vssgokhen,
so etwo nachends bey den Pindischen Pauern anrainen, auch In
der _Pindtnuss wiren. Daraufi sagt Er: Es sey niemandts, als
man Im Gott helff.
Juuan Sfrist zeugt an, auff dass so Noschina gemeldt, Er
sey von den Pauern geczwungen worden, an Weil Er also gedrun-
gen: Warumb ist Er dann iiberall ledig under Inen und mit Inen
allenthalben geczogen? Darauff sagt Noschina: Es sey war, das Er
ledig under Innen umbgangen, aber verwacbt .worden und hab von
den Wissern und grossen Schne nit entziehen mćogen.
Juuan Sfrist zaigt an: Sarco, welcher der Pauren haubtman zu
Podgore, wie Er vor an der strengen frag bekhendt, seye auch
Im Thurm zu Gurkhfeldt, darauss der Haubtman Laser erschossen,
gewesen.
Nosehina bitt dem Wanitsch, Rainerischen vnderthan zu Micho-
louicz wonhafit, zu den Er dass guet, so Er etwo genommen, be-
baliten haben solle, dauon her Christoph Gall in seinem schreiben
meldung thuet, zuschreiben, vnnd hieriiber griindtlichen bericht
zuerfordern.
(Von Aussen:) Aussagen Ettlicher gefangenen Pundtischen Pa-
wern. 1573.
Kramn L. Archiv nr. 44.
CLXI. Wien den 11. April 1578.
Erste gerichtliche Aussage des Elias Gregorić.
1.
Fragstuckh auf Eliasen Gregoritsch.
Nachdem im Anfang nechstuerschines Monats February vnuer-
sehner sachen ain Paurn Aufruer zwischen den Windischen vnnd
Steyrischen Graniczen bei Kheisersperg, Sossed, Stubicza vnnd der-
selben orten erhebt; Dariiber die Paurn vasst All, so in der nahent
daselbs herumb gesessen vnnd Zu denen die Aufriierer Khumen
sein, in die Pindtnus begeben, vnnd Iren also in vnderschiedlichen
beiiffen ain Zimbliche anezall versamblt gewesen sein, Wi sy dann
an Vier vnderschiedlichen Ortten mit Irem grossen schaden durch
288 FR. RAČKI,
die Land vnnd Edlleuth vnnd desselben Zueczug aus Windisehland,
Steyr und Crain geschlagen, zertrent, vnnd die iibrigen wider Zamb -
gejagt worden: So befindt sich aus aller deren Paurn vuna Ridl-
fierer_ derselben Aufruer bekhanntnus, das Elias Gregoricz.
sonst Pribegkh genannt, der erste anfenger vund aufwigler sol-
cher Vnrhue sey gewesen.
Darauf ime aus. beuelch der Khay. Mt. vund Fr. Dr. Erezher-
zogen Carls Zu Osterreich dermassen an allen orten nachgestelt,
das Er lecztlich in diesem Land Osterreich betretten vnnd
nun mehr gefincklich hieher gebracht. Demnach wierdet Er am
ersth giietlich, dann auch Peundlich, zu Examinieren vnnd Zube-
fragen sein :
1. Wass Lanndts Er sey?
2. Warumb Er Pribekh haist? Ob er vom Tirgkhen heriiber
entsprungen vnnd wie lang solehes sey ?
38. Wie lang er auf denselben orten gewont hab?
4. Wass Vrsach sey, das er dise Pčse that fliirgenomen?
5. Wie lang hieuor Er dieselb bedacht vnnd furgenomen habe ?
6. Wass Ine darczue verursacht?
7. Da ers auch hieuor fiirgenomen: Was Ine daran verhindert,
das Ers nit Ehe ins werch gericht?
8. Wer mit ime In der sachen sonderliche verwantnuss gehabt,
vnnd mit wem ers sonderlich beratschlagt vnnd anfenckhlich ins
werch gericht?
9. Wer seine Firnembste Haubtleiith, vnnd wievil deren sein
gewesen? Welchen Er auch am maisten Vertraut habe?
10. Wass sein mainung vnnd Intent sey gewesen dardurch aus-
zurichten ?
11. Ob Er die Obrigkhaiten vnd Edlleiith vertreiben habe wdllen,
oder ain neue Regiment anrichten, sich selbs oder Jemand andern
Zum Khunig machen?
12. Ob Er, vnnd warumb Er die Meiit, Dacz vnnd Aufschleg
hab wollen abthuen?
13. Wass Er Fiir verstandt mit dem Turgkhen gehabt?
14. Da es Ime gelungen, das Er Oberhand bekhumen, wess er
sich gegen den Tiirgkhen verhalten het wćčllen?
15. Item was sein mainung gewesen wider die Khay. Mt. oder
Fr. Dr. anczufahen ?
16. Wie vil Sehlčsser, heiiser vnnd Marckht Er geplindert vnd
verhdrt? -
17. Was fir Edlleiith oder andere, die Ime Zuwider, Er vmb-
bringen habe lassen?
18. Wass Er allenthalben fiir gelt Silber vnd Goldt bekhumen?
19. Wo Er dasselb hingethon?
20. Ob ers etwo vergraben oder Zubehalten geben?
21. Ob der Ediman bei Gradacz Mathiass Rosalitsch, Zu
dem Er Erstlich, als er sich in die Flucht begeben, einkhert, Ime
in der Sachen etwas verwonht sey vnd Wie?
m KA BUNA. 253
Er NAG EN REI
No 2. ZM itsch. den Er vnnd der
"iLi aku u Edlman wegen Irer Ross
Dii ea xannt sey vnnd wie?
braj aačik ni t Ime in verwantnuss dises
; REGE . a l "A A, jA ,
suda iaag -. : haubtleiitthen bestolt, da-
<: | «terez genant, den er auf
t, gewesen, habe Er ainem
seben, davon die alspaldt, ob
t zu soleher aufruer gehabt,
Ziga Vain + seinem, dess Gregoric, willen
azad der je lehes tiir_ ain tranckh gewesen,
bl mea LI Glt es gehabt habe?
“ a“ A “>, »
mv aram
_'- slef TOL ita =
OO or asriare
alan Kru Lii+!) ., “=
: .._
2-77 . disem Lanndt auch ain Ver-
“edo .nnd Ir fiirnemen sey gewesen?
_ die maisten vnnd fiirnembsten.
LI .n beiligunden brief Nro. 1. ge-
: er im verwant vnnd Er In sein
ile zen vnnd seinen anntwortten weit-
vequemblich vnnd nottwendig zu-
> auf Eliasen Gregoritsch.
X. 9,
hen erste Bekandtnuss.
5 : des Erzherzog Carl zu Osterreich
“digisten_ Herrn Verordnung vnd be-
en Kay. Mt. ete. Stattrichter alhie zu
D. Bernharden Ritler, der hčchlčbl.
haleh, vnd Michaeln Stiinzl, der k.
dnete Comissari, auch Mathesen Pit-
>r. Windiseh Griniz, als Tollmiitsch, in
en Reschen, auch Hannsen Sehlaher,
_- Ambthauss verhifite Elias Grego-
-. -enant, aus dem Metlinger_Poden, bei
in Crabathen gebirtig, seines Alters
.ber ineligende Fragstuckh (nr. 1) in der
folgt sein Verantworttung beschriben
>
im den 11 tag Aprilis a. 1573.
von der Metling bei vnnser Frau zu
ebiirtig, H. Graf Steffan von Franckha-
halber Pribeckh genanndt, dass er bey
vefanngen gelegen. Nemblich noch vor
lie Tdrgkhen, wie sy in S. Birtlmeesfelt
»straifit, gefanngen worden. Vnd vor funf
19
288 YR. RAČKI,
die Land vnnd Edlleuth vnnd desselben Zueczug aus Windisehland,
Steyr und Crain geschlagen, zertrent, vnnd die tibrigen wider Zamb -
gejagt worden: So befindt sich aus aller deren Paurn vund Ridl-
fiierer _ derselben Aufruer bekhanntnus, das Elias Gregoricz.
sonst Pribegkh genannt, der erste anfenger vund aufwigler sol-
Cher Vnrhue sey gewesen.
Darauf ime aus. beuelch der Khay. Mt. vund Fr. Dr. Erezher-
zogen Carls Zu Osterreich dermassen an allen orten nachgestelt,
das Er lecztlich in diesem Land Osterreich betretten vnnd
nun mehr gefincklich hieher gebracht. Demnach wierdet Er am
ersth glietlich, dann auch Peundlich, zu Examinieren vnnd Zube-
fragen sein:
1. Wass Lanndts Er sey?
2. Warumb Er Pribekh haist? Ob er vom Tirgkhen heriiber
entsprungen vnnd wie lang solches sey ?
3. Wie lang er auf denselben orten gewont hab?
4. Wass Vrsach sey, das er dise Pčse that fiirgenomen ?
5. Wie lang hieuor Er dieselb bedacht vnnd furgenomen habe ?
6. Wass Ine darczue verursacht?
7. Da ers auch hieuor firgenomen: Was Ine daran verhbindert,
das Ers nit Ehe ins werch gericht?
8. Wer mit ime In der sachen sonderliche verwantnuss gehabt,
vnnd mit wem ers sonderlich beratschlagt vnnd anfenckhlich ins
werch gericht?
9. Wer seine Fiinembste Haubtleiith, vnnd wievil deren sein
gewesen? Welchen Er auch am maisten Vertraut habe?
10. Wass sein mainung vnnd Intent sey gewesen dardurch aus-
zurichten ?
11. Ob Er die Obrigkhaiten vnd Edlleiith vertreiben habe wdllen,
oder ain neue Regiment anrichten, sich selbs oder Jemand andern
Zum Khunig machen ?
12. Ob Er, vnnd_ warumb Er die Meiit, Dacz vnnd Aufschleg
hab wollen abthuen?
13. Wass Er Fiir verstandt mit dem Turgkhen gehabt?
14. Da es Ime gelungen, das Er Oberhand bekhumen, wess er
sich gegen den Tiirgkhen verhalten het wčllen?
15. Item was sein mainung gewesen wider die Khay. Mt. oder
Fr. Dr. anczufahen?
16. Wie vil Schlčsser, heliser vnnd Marckbt Er geplindert vnd
verbort ?
17. Was fir Edlleiith oder andere, die Ime Zuwider, Er vmb-
bringen habe lassen?
18. Wass Er allenthalben fiir gelt Silber vnd Goldt bekhumen?
19. Wo Er dasselb hingethon ?
20. Ob ers etwo vergraben oder Zubehalten geben?
21. Ob der Ediman bei Gradacz Mathiass Rosalitseh, Zu
dem Er Erstlich, als er sich in die Flucht begeben, einkhert, Ime
in der Sachen etwas verwonht sey vnd Wie?
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 289
: der Pott, der Marttintschitseh, den Er vnnd der
Gosseditsch Zu obgedachtem Edlman wegen Irer Ross
t, nit auch in der Sachen verwannt sey vnnd wie?
der Gossetitseh Immerdar mit Ime in verwantnuss dises
ey gewesen?
Er, Gregoritsch, etliche Zu haubtletitthen bestslt, da-
iner ain Schlosser, Paul Sterez genant, den er auf
rg vnnd Herberg geschickht, gewesen, habe Er ainem
h aus ainem Jerden Pecher geben, davon die alspaldt, ob
zuvor nit willen oder Lust zu solcher aufruer gehabt,
ue bekhumen, vnnd sich seinem, dess Gregoric, willen
ig gemacht haben: Was solches fir ain tranckh gewesen,
es zuegericht, Wass khrafit es gehabt habe?
er mit den Crabaten in disem Lanndt auch ain Ver-
b gemacht. Wass sein vnnd Ir firnemen sey gewesen?
»Iehe ennder Inen auch die maisten vnnd fiirnembsten.
Oswald sey, dem Er disen beiligunden brieff Nro. 1. ge-
vi vnnd wass gestalt er im verwant vnnd Er In sein
nne
ras aus obgemelten Fragen vnnd seinen anntwortten weit-
io ninanten wirdet bequemblich vnnd nottwendig zu-
fallen.
\ussen:) Fragstuckh auf Eliasen Gregoritsch.
2
Eliasen Gregoritachen erste Bekandtnuss.
: R&m. Kay. Mt. vnd des Erzherzog Carl zu Osterreich
ergenedigst vnd genedigistenHerrn Verordnung vnd be-
durch hichsternennten Kay. Mt. etc. Stattrichter alhie zu
)hann Huetstockher, D. Bernharden Ritler, der hčehlobi.
rierung Vnndermarschaleh, vnd Michaeln Stinzl, der k.
r, als hierzue verordnete Comissari, auch Mathesen Pit-
sterschreiber auf der Windisch Gršniz, als Tollmitsch, in
i vnd beysein Marcen Reschen, auch Hannsen Schlaher,
:ger alhie, der im Ambthauss verhšfite Elias Grego-
zunsten Pribegkh genant, aus dem Metlinger Poden, bei
auen zu Ribnicka in Crabathen gebiirtig, seines Alters
vnd funffzig Jare, vber ineligende Fragstuckh (nr. 1) in der
uminiert, vnd wie folgt sein Verantworttung besehriben
Aetum den 11 tag Aprilis a. 1578.
wie verstonnden, von der Metling bei vnnser_Frau zu
aus Crabatten gebiirtig, H. Graf Steffan von Franckha-
derthann.
der Vrsachen halber Pribeckh genanndt, dass er bey
šhen zway mall gefanngen gelegen. Nemblich noch vor
sey Er durch die Tirgkhen, wie sy in S. Birtlmeesfelt
zelegen vnd gestraifit, gefanngen worden. Vnd vor funf
. vu 19
i LJ ia; ML
288 PR. RAČKI,
die Land vnnd Edlleuth vnnd desselben Zueczug aus Windisehland,
Steyr und Crain geschlagen, zertrent, vnnd die iibrigen wider Zamb -
gejagt worden: So befindt sich aus aller deren Paurn vund Ridl-
fierer derselben Aufruer bekhanntnus, das Elias Gregoricz.
sonst Pribegkh genannt, der erste anfenger vund aufwigler sol-
Cher _ Vnrhue sey gewesen.
Darauf ime aus. beuelch der Khay. Mt. vund Fr. Dr. Erezher-
zogen Carls Zu Osterreich dermassen an allen orten nachgestelt,
das Er lecztlich in diesem Land Osterreich betretten vnnd
nun mehr gefincklich hieher gebracht. Demnach wierdet Er am
ersth gietlich, dann auch Peundlich, zu Examinieren vnnd Zube-
fragen sein:
1. Wass Lanndts Er sey?
2. Warumb Er Pribekh haist? Ob er vom Tiirgkhen heriiber
entsprungen vnnd wie lang solches sey ?
38. Wie lang er auf denselben orten gewont hab?
4. Wass Vrsach sey, das er dise Pčse that fiirgenomen ?
5. Wie lang hieuor Er dieselb bedacht vnnd furgenomen habe?
6. Wass Ine darczue verursacht?
7. Da ers auch hieuor fiirgenomen: Was Ine daran verhindert,
das Ers nit Ehe ins werch gericht?
8. Wer mit ime In der sachen sonderliche verwantnuss gehabt,
vnnd mit wem ers sonderlich beratschlagt vnnd anfenckhlich ins
werch gericht?
9. Wer seine Fiirnembste Haubtleiith, vnnd wievil deren sein
gewesen? Welchen Er auch am maisten Vertraut habe?
10. Wass sein mainung vnnd Intent sey gewesen dardurch aus-
zurichten ?
11. Ob Er die Obrigkhaiten vnd Edlleiith vertreiben habe wdillen,
oder ain neue Regiment anrichten, sich selbs oder Jemand andern
Zum Khunig machen?
12. Ob Er, vnnd warumb Er die Meiit, Dacz vnnd Aufschleg
hab wollen abthuen?
13. Wass Er Fiir verstandt mit dem Turgkhen gehabt?
14. Da es Ime gelungen, das Er Oberhand bekhumen, wess er
sich gegen den Tiirgkhen verhalten het wčllen?
15. Item was sein mainung gewesen wider die Khay. Mt. oder
Fr. Dr. anczufahen?
16. Wie vil Sehlčsser, hetiser vnnd Marckht Er geplindert vnd
verhort? -
17. Was fir Edlleith oder andere, die Ime Zuwider, Er vmb-
bringen habe lassen?
18. Wass Er allenthalben fiir gelt Silber_ vnd Goldt bekhumen?
19. Wo Er dasselb hingethon?
20. Ob ers etwo vergraben oder Zubehalten geben?
21. Ob der Edlman bei Gradacz Mathiass Rosalitsceh, Zu
dem Er Erstlich, als er sich in die Flucht begeben, einkhert, Ime
in der Sachen etwas verwonht sey vnd Wie?
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 289
) der Pott, der Marttintschitsch, den Er vnnd der
Gosseditsch Zu obgedachtem Edlman wegen Irer Ross
t, nit auch in der Sachen verwannt sey vnnd wie?
der Gossetitsch Immerdar mit Ime in verwantnuss dises
ey gewesen?
| Er, Gregoritsch, etliche Zu haubtletitthen bestilt, da-
iner ain Schlosser, Paul Sterez genant, den er auf
»rg vnnd Herberg geschickht, gewesen, habe Er ainem
h aus ainem Jerden Pecher geben, davon die alspaldt, ob
zuvor nit willen oder Lust zu solcher aufruer gehabt,
ue bekhumen, vnnd sich seinem, dess Gregoric, willen
tig gemacht haben: Was solches fiir ain tranckh gewesen,
es zuegericht, Wass khrafit es gehabt habe?
er mit den Crabaten in disem Lanndt auch ain Ver-
b gemacht. Wass sein vnnd Ir flirnemen sey gewesen?
>Iche ennder Inen auch die maisten vnnd firnembsten.
Osvald sey, dem Er disen beiligunden brief Nro. 1. ge-
i vnnd wass gestalt er im verwant vnnd Er In sein
'nne
vas aus obgemelten Fragen vnnd seinen anntwortten weit-
pp Praminanten wirdet bequemblich vnnd nottwendig zu-
fallen.
Aussen:) Fragstuckh auf Eliasen Gregoritsch.
2
Eliasen Gregoritschen erste Bekandtnuss.
r R&m. Kay. Mt. vnd des Erzherzog Carl zu Osterreich
lergenedigst vnd genedigisten Herrn Verordnung vnd be-
durch h&chsternennten Kay. Mt. ete. Stattrichter alhie zu
»hann Huetstockher, D. Bernharden Ritler, der h&ehlsbi.
rierung Vnndermarschaleh, vnd Michaeln Stinzl, der k.
r, als hierzue verordnete Comissari, auch Mathesen Pit-
sterschreiber auf der Windisch Gršniz, als Tollmitseh, in
i vnd beysein Marcen Reschen, auch Hannsen Schlaher,
rger alhie, der im Ambthauss verhšffte Elias Grego-
sunsten Pribegkh genant, aus dem Metlinger Poden, bei
'auen zu Ribnicka in Crabathen gebiirtig, seines Alters
vnd funffzig Jare, vber ineligende Fragstuckh (nr. 1) in der
aminiert, vnd wie folgt sein Verantworttung beschriben
Actum den 11 tag Aprilis a. 1578.
wie verstonnden, von der Metling bei vnnser Frau zu
aus Crabatten gebilrtig, H. Graf Steffan von Franckha-
derthann.
der Vrsachen halber Pribeckh genanndt, dass er bey
khen zway mall gefanngen gelegen. Nemblich noch vor
sey Er durch die Tirgkhen, wie sy in S. Birtlmeesfelt
gelegen vnd gestraifit, gefanngen worden. Vnd vor funf
+ VIL 19
288 FR. RAČKI,
die Land vnnd Edlleuth vnnd desselben Zueczug aus Windisehland,
Steyr und Crain geschlagen, zertrent, vnnd die tibrigen wider Zamb -
gejagt worden: So befindt sich aus aller deren Paurn vund Ridl-
fuierer derselben Aufruer bekhanntnus, das Elias Gregoriecz.
sonst Pribegkh genannt, der erste anfenger vund aufwigler sol-
cher_ Vnrhue sey gewesen.
Darauf ime aus. beuelch der Khay. Mt. vund Fr. Dr. Erezher-
zogen Carls Zu Osterreich dermassen an allen orten nachgestelt,
das Er lecztlich in diesem Land Osterreich betretten vnnd
nun mehr gefincklich hieher gebracht. Demnach wierdet Er am
ersth giietlich, dann auch Peundlich, zu Examinieren vnnd Zube-
fragen sein:
1. Wass Lanndts Er sey?
2. Warumb Er Pribekh haist? Ob er vom Tirgkhen heriiber
entsprungen vnnd wie lang solches sey ?
3. Wie lang er auf denselben orten gewont hab?
4. Wass Vrsach sey, das er dise Pise that firgenomen?
5. Wie lang hieuor Er dieselb bedacht vnnd furgenomen habe?
6. Wass Ine darczue verursacht?
7. Da ers auch hieuor fiirgenomen: Was Ine daran verhindert,
das Ers nit Ehe ins werch gericht?
8. Wer mit ime In der sachen sonderliche verwantnuss gehabt,
vnnd mit wem ers sonderlich beratschlagt vnnd anfenckhlich ins
werch gericht?
9. Wer seine Fiirnembste Haubtleiith, vnnd wievil deren sein
gewesen? Welchen Er auch am maisten Vertraut habe?
10. Wass sein mainung vnnd Intent sey gewesen dardurch aus-
zurichten ?
11. Ob Er die Obrigkhaiten vnd Edlletith vertreiben habe wšllen,
oder ain neue Regiment anrichten, sich selbs oder Jemand andern
Zum Khunig machen?
12. Ob Er, vnnd warumb Er die Meiit, Dacz vnnd Aufschleg
hab wollen abthuen?
13. Wass Er Fiir verstandt mit dem Turgkhen gehabt?
14. Da es Ime gelungen, das Er Oberhand bekhumen, wess er
sich gegen den Tiirgkhen verhalten het wčllen?
15. Item was sein mainung gewesen wider die Khay. Mt. oder
Fr. Dr. anczufahen?
16. Wie vil Sehlčsser, hetiser vnnd Marckht Er geplindert vnd
verhort ? -
17. Was fiir Edlleiith oder andere, die Ime Zuwider, Er vmb-
bringen habe lassen?
18. Wass Er allenthalben fir gelt Silber vnd Goldt bekhumen?
19. Wo Er dasselb hingethon?
20. Ob ers etwo vergraben oder Zubehalten geben?
21. Ob der Ediman bei Gradacz Mathiass Rosalitsch, Zu
dem Er Erstlich, als er sich in die Flueht begeben, einkhert, Ime
in der Sachen etwas verwonht sey vnd Wie?
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 289
der Pott, der Marttintschitseh, den Er vnnd der
Gosseditseh Zu obgedachtem Edlman wegen Irer Ross
t, nit auch in der Sachen verwannt sey vnnd wie?
der Gossetitsch Immerdar mit Ime in verwantnuss dises
ey _gewesen?
Er, Gregoritsch, etliche Zu haubtlelitthen bestolt, da-
iner ain Schlosser, Paul Stercz genant, den er auf
rg vnnd Herberg geschickht, gewesen, habe Er ainem
h aus ainem Jerden Pecher geben, davon die alspaldt, ob
zuvor_nit willen oder Lust zu solcher aufruer gehabt,
ue bekhumen, vnnd sich seinem, dess Gregoric, willen
ig gemacht haben: Was solches filr ain tranckh gewesen,
es zuegericht, Wass khrafft es gehabt habe?
er mit den Crabaten in disem Lanndt auch ain Ver-
b gemacht. Wass sein vnnd Ir firnemen sey gewesen?
»Iehe ennder Inen auch die maisten vnnd ftirnembsten.
Oswald sey, dem Er disen beiligunden brieff Nro. 1. ge-
vis vnnd wass gestalt er im verwant vnnd Er In sein
:nne
vas aus obgemelten Fragen vnnd seinen anntwortten weit-
2 Praminanten wirdet bequemblich vnnd nottwendig zu-
allen.
Aussen:) Fragstuckh auf Eliasen Gregoritsch.
2
Eliasen Gregoritschen erste Bekandtnuss.
r Rom. Kay. Mt. vnd des Erzherzog Carl zu Osterreich
lergenedigst vnd genedigisten Herrn Verordnung vnd be-
durch hčehsternennten Kay. Mt. etc. Stattrichter alhie zu H
ohann Huetstockher, D. Bernharden Ritler, der hčehlobl. ki
rierung Vnndermarschalch, vnd Michaeln Stinzl, der k. pi
r, als hierzue verordnete Comissari, auch Mathesen Pit- le
sterschreiber auf der Windisch Gršniz, als Tollmiitseh, in Eša
d vnd beysein Marcen Reschen, auch Hannsen Schlaher,
rger alhie, der im Ambthauss verhšfite Elias Grego- -
sunsten Pribegkh genant, aus dem Metlinger Poden, bei >
auen zu Ribnicka in Crabathen gebiirtig, seines Alters B
vnd funffzig Jare, vber ineligende Fragstuckh (nr. 1) in der
aminiert, vnd wie folgt sein Verantworttung beschriben
Actum den 11 tag Aprilis a. 15738.
wie verstonnden, von der Metling bei vnnser Frau zu
. aus Crabatten gebiirtig, H. Graf Steffan von Franckha-
iderthann.
: der Vrsachen halber Pribeckh genanndt, dass er bey
khen zway mall gefanngen gelegen. Nemblich noch vor
sey Er durch die Turgkhen, wie sy in S. Birtlmeesfelt
gelegen vnd gestraifit, gefanngen worden. Vnd vor funf
kv 19
296 FR. RAČKI,
4. Sagt: des von Tattenpekh pfleger hab inen guetrillig
Profandt geben; dan sie haben in die Sehl&sser nie begert, seien
auch nie willens gewest, sich in die Schl&sser zubegeben. Wan sis
aber begert hetten, waren sie guetwillig eingelassen worden,
Zu Schriebsckhj hat die Frau Inen profant, Nemblichen Zwoj
fas wein, geben mit pitten, wo sy Iren, den hern, antreffen vnd be-
khimen, das sy Ime nichts thun wolten.
Item vnder der Herschaft Reichenburg sei ein Thurn daselbst,
hab man si hinein zum essen berufen; Sy aber haben hinein nit
Gewdli.
Item Zu Sebnicz habe der pfleger Zwen Zu Inen herab ge-
schickht, begert sy wolten binein in das Schloss Zue essen khu-
men. Nachdem sy aber nit wočllen, habe er inen Proth vnd wein
heraus geben.
Gleicher weis seien sy gegen der Tiber for ein Closter, welcheg
er nit Nenen khiine, gangen. Alda man Inen auch essen vnd trin-
khen guet vwillig gereicht.
Vnnd wie si fur ein Schloss Blania genant gezogen, haben si
daselbst aus Irem hauffen 30 personen mit dem Indern sprach zu-
halten abgefertigt; dauon die im Schloss aus Iren abgesandten
Zwen hinein gelassen, volgents mit dem Hefitigisten auf sy herauss-
geschossen vnd Inen nachgejagt; dauon haben sie vier aus denen
Ins Schloss gebčrig gefangen, welche si denselbigen vorgehalten
der maynung, wan die Im Schloss Innen Ire Zwen gefangen herauss
geben, das si entgegen auch Inen die Vier Volgen lassen wodlten.
Vngeachtet aber solches erpietens haben die vom Schloss die Zwen
behalten, vnd si die Paurn nichts destoweniger die vier ledig ge-
lassen vnd weitter Gezogen.
Zu Bisany Zwai Schl&sser vnd ain Statt hab man Inen essen
vnd trinckhen genueg geben.
5. Wiss kbeinen, Alss der Banin vnderthonen sein guetvillig
Mitzogen.
, Item die vnderthonen von Busel, dem Tattenpekh zuegehčrig,
seyen auch selber vnbewisst Ires herrn mitgezogen, vnd vermelts
Tatičnpokh pfleger hab zwen noch drey ducatten heraus Be-
schikht.
6. Sy wohnen zu Berdouecz vnd seien seine, Elie, Nachporn.
7. Sagt, er habe nichts hingeschickht, dan diser Vskokh sey
selbst zu Inen khumen, bei drey tagen verblieben vnd Ime, Elia,
anzaigt, er solle die andere Vsskhokhen vberfallen; wan si den
Ernst sehen, so werden si Inen, den Pauern, auch zuefallen, dan
ausser dessen derffen si die Vskokhen Inen ainiche Hilff nit laisten.
8. Ist verstannden.
Weitter ist er, Elias Gregoritsch, auf inligende Articl hiebei
mit B. signiert befragt worden. .
1. Sagt auf disen Articl, das er, Eliass, Zum aller Ersten dem
hern Gregorianez dergestalt angelubt haben, das si dem Tahi Fe-
renczen ainichen weittern gehorsamb nit-laisten, sondern sich selbst
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 297
ablšsen vnd Ime, Gregoriancz, vndergeben wčllen. Das aber er
Eliass vber solches erst denen Paurn die Sossetischen zu vberziehen
aufigeboten haben solle, dessen sei er nit gestandig; verwunder
Ine derhalben, das Gregoriancz sagen durffe, Er, Eliass, hette nit
angelobt; so er sich doch destwegen an den pfleger Franz Bu-
hawatschkhy refferiert haben wćčile, der wisse vmb solches
alles wohl.
Vnd wan er Ja Je die warheit sagen vnd bekhenen sol, so sei
der Hoffrichter zu Sossedt aller diser aufrur maister, anfenger vnd
aufwigler; dan derselb sei aus dem Schloss entsprungen, das gelt
gesamblet vnd alle Ordnung gethon.
Item er, der her Stefian Gregoriancz, vnd die Frau henigkhin
baben sy auch in disem handl gest&rkht; vnnd si vermanth, si sollen
bei Irem furnemen nur getrčst verharen, den Tahi Ferenczen ver-
treiben; dan vnser her wer Inen beistandt than, vnnd si werden
sehen, das si Ine, Tahi Ferenczen, baldt bekhumen werden. Dariiber
auch also die Frau Henigkhin Inen Vier thaller pulfer einzukhaufen
geschickht. Durch solche anheizung seien si Je lenger vnd mer
bewegt worden, das si, so weith si khunden, fort gefaren sein. Hie-
mit habe er die grundtliche warheit, als ob ers Got dem Almech-
tigen selber beichten solle, angezaigt; dabej er dan bestendigelich
verharren vnd wie Ein Crist darauf storben wodlle. Thue sich also
der Ro. Khay. M. zu derselben khaiserlichen gnoden als ein armer
gefangner allerdiemutigist beuelchen.
2.
Gerichtliche Aussage Micbaels Gusetić.
Nachdem Eliass Gregoricz der Rebellischen Paurn haubtman
sein bekhantnus gethon, wurdet demnach auch sein gesell Michael
Gossetitsch absonnderlich erstlich mit guete, dann auch Pein-
dlich, f&rnemblichen in denen Artiggeln, die mit ainen $ bezaichnet,
zuexaminiren sein auf nachuolgendte (C) Artiggl:
1. Was Lanndts Er sey?
2. Wie lonng Er Vm denselben orten vmb Sossed gewont?
3. Wie lanng er disen Eliass Pribekh seinen gesellen er-
khene; vnd wann vnd wo Er Erstlich mit Im in Khundtschafft
kbumen ?
4. Warumb derselb Pribekh genant werde, vnd was Ime sunst
von desselbigen Wesen vnd vorgechenern leben bewist?
5. Wer firnemblich dise b&se that vnd Aufruer am ersten Ange-
richt vnd die andern darczue aufgewigt habe?
6. Was Ine darczue geursoht, das Er sich auch darein bege-
ben habe?
7. Wann vnd Zu welcher Zeit sie die am Ersten furgenumen?
8. Was Inen des Ambrosj Diakhen Sun, herr Steffen, auch die
Prau Henigin fur anreiczung daczue geben, vnd fir hilff daczue
gethon
298 FR. RAČKI,
9. Was Ine der Tahy oder seine leutt fur sonderliche vnbilliche
Thaten zuegefuegt, das er die in specie erczelte?
10. Weliche Ire furnembste haubtleutt sein gewesen, wer die
auch bestelt vnd geseczt?
11. Wievil Ir Jetweder Volkh vnder sich gehobt?
12. Was Ir mainung vnd Intent sey gewesen, damit aussezu-
richten ? |
13. Ob sy die Obrigkeiten vnd Edlleutt vertriben haben wellen
oder ein neues Regiment anrichten? |
14. Wer der Gubes Beg sey, den sy zu einem Kunig aufgeruffen?
15. Warumb sy die Meut, Tocz vnd Aufschlog wollen obthuen?
16. Was fur verstandt sy mit denen Tiirkhen gehabt?
17. T Das es Inen gelungen, das sy die oberhandt bekhumen,
was sy sich gegen der Edl- auch gegen der Stadtleutt verholten
hetten wellen ?
18. Wievil schl&sser, helisser vnd Mirkht sy geblindert vnd ver-
hčrt haben?
19. £ Was fur Edlleutt oder andere die Inen Zuwider sy ge-
fangen gehabt, vnd wie vil derselben sy vmbbringen lossen oder
wie sy sunst mit Inen vmbgangen; dann man hat wol gesehen, dass
8y etliche gefangen gefiiert.
20. Wer den Daniel Laser heubtman zu wihitsch Zu Gurkhfeld
erschossen hobe; warumb sy auf Ine geschossen, so er doch nur
allain vmb sprach mit Inen Zuhalten zu Inen geritten?
21. Item was die von Gurgkhfeldt mit Inen fiir Ain verstandt
gehabt?
22. t Was sy allenthalben fur gellt vnd silber bekhumen?
23. T Wo sy es hingethon, auscheidi oder vergraben?
24. + Welche herrn vnd Edlleutt sy die aufruerer gern vnd eignes
Willens in Iro hetisser eingelossen haben?
25. $ Item weliche Inen Ire Paurn selbst zuegeschikht vnd mit
Zuziehen beuolchen haben, das Er die mit namen benenne?
26. Was Inen der Ediman bey Gradacz Mathias Stosso-
litach, bey dem Er vnd Elias In Irer Flucht erstlich einkhert,
verwont vnd ob er auch in diser biindtnuss mit Inen gewesen sele ?
27. Ob der Pott, der Martschintschicz, Den Er vnnd Elias Zu
obgedachten Edlman wegen Irer Ross geschikht, nit auch in der
sochen verwonnt seie?
28. Wer die sein, die Er gruessen solle: Mathias Fistrichw vnnd .
Georg Vuchkhw ?
29. t Der Eliass hab auch denen, so in sein Pindtnus nit khu-
men wellen, ain trunckh aus ain Jedem geschier geben; daruon
diese trunkhen, Alspaldt lust Zu Irem Furnem gewunuen vnnd sich
Ime vnderthenig gemacht. Was dasselb fiilr ain trankh sei gewesen,
vnnd wer es zuegericht vnd wie?
30. t Ob nit den Marco Noschina, ist ain vsskhokh in Crain,
Khenne ; ob nit der Eliass Ine Zu den anden Vssgokhen daselbst
geschikht, das Er sy auch in dise Pindtnuss bringen solle?
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 299
31. $ Was sy mit den Krobotischen Paurn in disem Landt fur
ain Verstendt gehobt, vnnd welche er am maisteh khenne?
32. Wer der Ossbaldt sey, dem der Elias disen brief mit Nr. 1.
zuegeschriben; ob er nit auch in der verwantnus, vnd warumb in
der Elias sein Vetter nenne?
Vnd was weiter aus seinen antworten fir fragen mligen furfollen.
(Von Aussen:) Fragstiikh fir Michaelen Gossetitsch; Ime den
4 Maj firgeholten. |
Hierauf ist auch der ander (M. Gossetiseh) Im Ambthiaus
Verhafite Rebellische Paur von Liskha (Lickha?) hindter dem
Turgkhen geporen, seines ilters bei 30 Jarem, Im gegenwurt obbe-
melter Herrn Commissarien auf neben gelegte Articl mit C. bezei-
chnet gleicherweiss bei betonung der strengen frag examiniert, vnd
wie hernach zuuernemen, sein bekhantnus beschriben worden.
1. Sey verstanden von der Liskha (Lickha?), so vnder dem
Turkhen ligt.
2. Sagt: Acht Jar, alsslang Tahi Ferencz die Herschafft Innen
gehabt, hab auch soliche Zeit bei Ime, Tahi, gedient; aber auf
dato hab er einichen Haller b&soldung vnnd verdienten Lidlon von
Ime nit Empfangen; habe aber maisten thajls zu Pardauitz,
alda er weib vnd khindt habe, gewonth.
3. Diser Eliass Pribegkh sei auch des Tahi Ferenczen vnderthon,
daher khenne er Ine Acht Jar; hab aber sunsten mit Ime wenig
khuntschafft gehobt, als was sy ainssmals des Tahi Ferenezen Tira-
nischen wesens halber mit ainander zu redt worden vnnd Conrtahiert
haben, ob sy etwo auss diser schweren dienstbarkheit an Ruehigers
ort khumen mechten.
4. Er, Eliass, werde darumben pribekh genant, das er etlichmal
bei dem Tiurckhen gefangen gelegen. Er, Goschititseh, wisse aber
Zwahr von Ime, Elia, nichts unrechtliches zusagen.
5. Sagt: der Juan Horuath zu Sossedt, Jagaditch Paul,
Juan Turkhouich, Peter Scheinauitz, Luckhatseh
Khruhopekh, Mathis Micollac von Stubicz, Juan passa-
uiez, Vrban Khranitseh vnd diser Helias Gregoritseh
seyen die rechten aufwigler.
6. Er sei nit aus freien willen mit gezogen; sonder durch die
andern mit Raitln gepunden, hart gesehlagen, vnd mit zuziehen be-
zwungen worden.
7. Sey nit von anfang im hand! verwonth, sonder erst negstver-
wichnen Vaschang zu Inen khumen.
8. Wisse nichts darumben, sei nit bei inen Im Rath gewest.
9. Ime, Goschitisch, sei fur sein person von dem Tahi Ferenczen
merere vnbillicheit nit zuegemessen worden, als das er Ime seinen
acht Jarigen Lidlon nicht bezalt habe.
10. Sey im funfften Articl gehčrt.
11. Wiss nit.
12. Er wiss es nit, dan er sey nur vnder der gemainen pursch
gewest.
300 FR. RAČKI,
13. Von dergleichen Furnemen hab er nichts gehčrt, dan man
habe mit der gemainen paur pursch davon nicht tractiert.
14. Diser Gubas Beg sei der Oberste Radlfuerer; hab ja wol in
gemain gehćrt, man werde in Zum khiinig aufwerfen. Es sei aber
nit Ins werkh gericht worden.
15. Wisse vmb solche handlung nit, dan er sei nit lenger als
drei tag bei Inen gewest. Volgents haimblich entrunen.
16. Wisse von nichts nit.
17. Er hab merers nit gehčrt, als das in gemain geredt worden,
wan si von Tahi Ferenczen vertriben, so wolten si sich strackhs
der Khay. Mayt. vnd Erz. durch. in gehorsamb vndergeben, vnd
sunsten kheinen andern verer dienen. |
18. Sy haben, seines wissens Niemandts geplindert, allein die von
Rain vnd Gurgfeldt haben sich In guetvillig ergeben.
19. Er wisse khein ainiches khindt nit, das da were im weni-
gisten belaidiget, oder Jemandts vmbgebracht worden, so hab er
auch kheinen gefangen Edlman nie Gesehen.
20. Sey nit dabei gewest, vil weniger derselben Ortten yemals
hinkhumen.
21 (20). Ist Verstanden.
22 (20). Sey, wie gehčrt, an disem Ort nie gewest.
23. 24 (22. 23). Seines wissens baben si kheinen pfenning bekhu-
men, als Eliass Gregoritsch vnd Vistritsch sollen sechtzehn Ochsen
vnd ftinf Cl&pper bekhumen haben. Wofer den also sei, das er aber
fir khein warheit sage, vnd etwas dergleichen sachen verhanden,
so werde mans alles bei dem Oswalden zu Pischicz funden.
25 (24). Sy seien in khain hauss Niemals khumen.
26 (25). Weiss nit.
27 (26). Er khene disen EdiImon anderst nit, als wie er mit dem
Elia hinein khomen.
28 (27). Wiss von khainen gruess nit.
29 (28). Diser Pot haisse Juan. Er, Goschitisch, wisse fur sein
person nit, ob derselb in Irer pundtnus verwanth 'oder nit sei. Er
khene hierinbemelten Mort Sehnitschitseh nicht.
30 (29). Hierumben sei im nichts bewist.
31 (30). Ja er khene disen Marcum Neschina wol, dan wie derselb
bei dem Elia Gregoritsch gewest vnd ainssmals ghaling verloren
worden, habe er, Goschetitsch, Ine, Gregoritsch, befragt, wo vorge-
dachter Neschina hin khumen sei; darauf Gregoritsch geandtwort:
Neschina hette in erst&ehen wčillen; derhalben sei er entrunen ; ob
aber disem anzaigen also, das khtinde er, Goschititsch, nit wissen.
32 (31). Die Crobatten in disem Landt haben durch aus nit Inen
khein verstandt gebabt.
33 (32). Er wohne auf einem Schl&ssl, haisst Bisehicz vnd sei in
disem handi nichts verwanth; die Vrsach aber, das Gregoritsch
demselben zuegeschriben, sei dise, das er, Gregoritsch, zu desselben
dimans diern gehairat. Derhalben habe er Im sein weib vnd
khindt Im bčssten beuolchen.
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 301
Gleicherwais ist dissen Michael Gosititsch Neben gelegter
einschluss A. mit allen Inhalt furgehalten worden. Darauf aber Er
merers nit geantwort, als er wisse durchaus vmb dise sachen nicht,
Er sei nit dabei gewest. Souil Ime ober bewist, das hab er hiemit
bei seinem hčchsten gewissen aigentlich vnd grundtlich angezaigt ;
ob man Ime gleich an der martter zu stuckhen reissen solle, so
wisse Er doch mereres nit zubekhenen, dann es werde sich in nach-
frag anders nit befinden.
Hierauf ist diser Gosćhititsch in bedenckhung seiner grossen
leibs schwohait, weil die peindlich Examination gegen Ime ausser
gefahr seines Lebens nicht hat mugen furgenomen werden, zu seinen
verern bedacht gelassen worden.
Krain. L.-Arhiv. nr. 44.
CLXIV. Graz 8. Mai. 1578.
Erzherzog Karl an die Landschaft in Krain.
Wir haben Euern zway vnns von wegen deren alda zu Laybach
gefangenen Rebellischen Pawern gethane gehorsamiste Schreiben
vom 29 Martii vnnd 25 Aprilis jungsthin wol empfanngen, vnnd
Ires gannzen Innhalits gnedigelich verstannden. Weill nun bissheero
bertierten Ewurn beeden Schreiben nach wider Micola Warte-
litsch, Matkho Tirtitseh, Andreen Vlasehitseh vnnd
Juraen Frantitsch nichts gnrindtlichs oder straffmissigs be-
funden, Sy auch die gefennckhnuss nun ain so lannge Zeit tiber-
stannden: so ist demnach vnnser gnediger beuelch, das Ir Sy sollcher
gfennkhnuss numehr bemiiessigen lasset. Was aber den Woschina
auch Jacoben Frštritsch vnnd den Sfratsch belannget, da
wellet vber Ire gethane Aussagen alssbald was Recht ist erkhennen,
vnnd volgennds dasjenige, so erkhenndt, ins werkh richten vnnd
volziehen lassen. Daran beschieht vnnser gefelliger gnediger willen
vnnd mainung. Geben in vnnser Stat Graz den 8 Maij anno 1573.
Carolus m. p.
Ibid. Orig. nr. 43.
CLXV. Wien den 11. Mai 1578.
Dritte gerichtliche Aussage des Elias Gregorić und fernere Bekenntniss
Michae\'s Gusetić.
Den Ailfften May ist Elias Gregoricz, der gefangenen Paurn
Auffriierer, widerumb Firgefliert; vnd In bewesen des Stattrich-
ters alihie, Johann Huetstockhers, der Rechten Doctor, Bernhar-
den Reissacher, Khay. Khriegs Secretarj, Mathesen Pitschin Mu-
sterschreybers auf der Crabatischen Griniczen vnnd Lorenczen
Wassicz des aussern Raths alhie examiniert worden: :
Erstlich, das Er grundtlich vnd mit warhayt solle anzaigen, weyll
sovill Radifterer benendt werden, des Gubes Beg, Er, Elias,
302 FR. RAČKI,
đer Mogaicz, der Pessoniicz, welcher doch der rechte vnd der
Erste aufwigler derselben sey gewesen; dann es geen sonnst alle
bekhandtnussen auf In, Das Er am aller Ersten zu Werdawecz
die Sechczig Piichsenschiczen zu seinem hauss beruefit vnd dem
Lirmen ein Anfang gemacht habe.
Ist Im auch der Scharfrichter an die seyten gestelit vnd Ine
Zur Folterung angehebt Zue Zurichten. Da Er mil waynenden
Augen anzaigt, Er wisse woll, das Er muesse sterben, derhalben
wolle Er nichts verhallten. Aber In dem beschehe Im Vnrecht,
Das man Ine fir den Ersten Ridlfiierer. wolte haben. Dann Er
sey In von den Andern daczue genottigt worden, vnd Er hab da-
rumben sich auss sein hauss begeben, zu Closster daselbst zu
Werdowecz geflohen. Aber sy haben In daselbst erwischt, Nam-
blich der Gubes vnd der Pissanicz vnd Fistricz, Ir ein funffezig
Pauern von Stubicza mit einander, haben In da gebunden, vnd
daczue genčttigt, das Er auch zu Inen schweren miiessen. Dar-
nach hab Er ja nach Irem beuelch gehandit, vnd sey ein haubt-
mann gewesen, auf diser seyten der Saw biss auf S. Peter Zogen,
da sy alssdann Zertrendt vnd Er Zeitlich erflohen sey.
Die firnembisten seyen sonst gewesen: der Ivan Jurkovitz, Ivan
Magaicz, der Ivan Pasanacz, der Lucas Khrukhopeck, Peter Schi-
nauic vnd der Pharher Zu Werdawecz, In dessen hauss sein sy
alezeit Zusamen khumen.
Sunst seyen das die haubtleut vnder Ime gewesen, die Er In
seiner Ersten bekhanntnuss benent, vnd den leczten, den Er nit
nennen khinen; sey der Mathias Fistriez, der besčssten ainer.
Der hofrichter Zu Sosset Iwan Horvat oder Dworsky hab sy
daczue auch erst angehaliten, sey gleichwol selbst nit mit Zogen,
dann er sey khrankh gewesen. Aber sein Brueder hab Er mit ge-
schickht.
Ist darnach gefragt worden wegen der Pauern, die In der Zell,
so die F. D. vberschickht, darunder Er gar wenig khenndt. Dann
ob Er gleich die Personen khendte, so weiss Er doch Ire Nimen
oder Zunimen nit. Aber vnder Andern hat Er von Caspar Bene-
khowicz anczaigt: Er sey ainer vom Adl, hab ein hoff zu Sa-
bockh, der sey mit der Banin vnnderthonen Zogen. Er weiss aber
nit aigentlich : obs der sey, der da benennt, es mocht ein Ander
Pauer auch also hayssen. Darnach khendt Er den Iban Girbecz,
der sey Ein Fleischhackher zu Werdowecz, sey sein Gvatter; es
miige sein, dass Er mit gewesen, Er hab In vnder seinem hauffen .
nit gesehen. Darnach khendt Er Benedeckh Schimunkhonicz, der
Gurcko Sorcko sey sein haubtman gewesen, sey iiber all mit Im
zogen, der Wiss auch was sy mit disen Iren hauffen gethan. Chri-
stoff Tischicz sey auch mit Inen gewesen, Alls der Andern ainer.
Und legt halit alle Schuldt auf die Khayserspergerischen vnd Sos-
seder Paurn, die haben die Andern also aufpracht, sy getrowet zu
spissen oder sonst nider zuhawen, damit sein sy all In den Zue-
zug khomen.
HRVATSKO-BLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 803
Wann bey disen Nainen auch verczaichnet wire, von welchen
Ohrten vnd Dčrffern die Pauern sein, hat Er auch die Pesser er-
khennen miigen. Aber die R&dlfiierer sein die firnembisten, die
hioben gemeldt. Item Ist gefragt worden wegen Pauln Jagadicz,
den der Gossetitsch fiir ein Ridlfiierer benendt. Zaigt Er an, der
sey ein Reiher Mann Zu Berdovicz; den haben Sy auch Zu ain
haubiman fiirgenomen. Weyll ers aber nit hat sein wellen, haben
sy Ine den Elias darfir daczugenumen.
Ist auch weyter gefragt worden: Nachdem der Pčssanicz be-
khendt, wie in der Aussag, die der von Holleg iberschickht, be-
griffen, das gleichwol der Gregorianicz die Pauern Zu disem Auff-
lauff gestorckht vnd angeraiczt, aber nit mehr allein, da sy sich
wider den Tahy erheben, Ine belegern vnd Zwungen sollen, wie
Er aber gesehen, das sich Pauern weitter begeben, vnd nach der ,
Saw hinauf Fordt Zogen, hab Er Inen nachgeschickht vnd sy er-
mant, das sy weitter nit greiffen, Sonnder allein das so sy gegen
den Tahy fiirgenumen, volflieren sollen. Da habe Er, Elias, Ime
Gregorianicz ŽZu ruck empotten, es sey vil Zu spat mit disem seinem
vermanen ; Er_wolle auch nimer Zu Ruckh Ziehen. Darauf gagt
Elias, an disen Irem Forteziehen sey khainer schuldig, Alls der
Fistricz, der hob die andern also aufbracht; das aber Er, der
Elias, dem Gregorianicz das hab Zue Empotten, das sey nit; der
Possanacz khinne solches auch nit wissen oder von Im sagen. Dann
derselb mit seinem hauffen schon drey (Tag) Zuuor auf der andemn
seytten der Saw fortzogen wiir.
Er ist auch befragt worden: was Er alles Inn die sein seinem
Zug bekhumen vnd geraubt hab? Darauff sagt Er; sonst nichta,
als wie Er Zuuor bekhendt, ain Wundtsegen vnnd Zwoy Ross, die
er dem Phorher zu S. Peter mit gewallt genomben ; darnach ai-
nem Pueben Sechs Ducaten, welche derselbig Pueb auch einem
Andern Entfrembt. Daruon hab Er Ime gleich woll ainen wider
geschenckht; wag Er aber bekhumen ain Sibl, denselben Wundt-
segen vund dergleichen mehr khlaine sachen, das sey alles beym
haubtman In der Eysenstatt bliben.
. Von dem Edlman Rusolidtsch khiin er nit sagen, das der vmb
Ir Pindtnuss gewiist; denn Er erst nach gestillter Auffruer Zu
Ime khomen; Ime auch firgeben, das Er vnd Gossetitsch auf Co-
preinicz wćllen Ziehen, ob sy daselbst dienst bekhumen mčchten ;
vnd haben also die Ross bey Ime gelassen, das Er die solle fuet-
tern, biss sy darnach schickheten; vnd was selben wurden ver-
czehren, wann sy Ims nit beczallen, Soll Er das Ain Ross dar-
fir behalten. Sy haben die Ross darumben hinden gelassen, da- |
mit sy destoweniger aussgespecht oder erkhent werden.
Ist darnach weytter befragt worden mit scharffer bedroung, vnd
der scharffrichter an Im gleich angehebt zu binden, das Er soll
sagen: ob dem allain also, was Er _ von dem Tahy bekhendt hob,
welche Pawrn Er auch khenn, denen Er Ire Tčchter not zwengt?
hat Er benendt: Zu Werdowecz des Thomas Matschkhomeln vnd
304 FR. RAČKI,
des blinden Jurco T&chter. Und der Tahy hab des Jurco Tč&chter
noch bey Im In Schloss; so sein allain von Stubitza Newen
der gleichen Jungfrawen den Comissarien ftirbracht worden, die er
nit all zu nennen woiss, aber solches bey den Commissirien woll
zu erkhiindigen.
Vnnd besteet auf vorigen seinen Anezaigen, das sollicher Muet-
willen sy am maisten zu solcher Aufruer bewegt, vnd dann das
der Tahy Erst ain Newen Anschlag gemacht vnd Zwayvndezwain-
zig Piindt Wein mehr gefordert von ainem Jeden vnderthonen als
Zuuor gewesen. o
Als man In auch gefragt wegen Daniel Lasers: wer den sel-
bigen Zu Gurgkfeldt erschossen? sagt Er wie vor, Das Er dabey
nicht gewesen; vnd befindt sich, das Im Dolmetschen vnnd ver-
zaichnus seiner Aussag etwas goirt worden; dann Er nun diss
seydt der Saw auf Reichenburg vnd S. Peter herauf geczogen, vnd
auf Gurkfeldt anderst nicht khumen; dann wie Gurckfeldt gegen
tiber aus der Saw ist, vnnd die Andern Pauern so mit dem Koso-
nitssh vnd Scheumaritsch hinczogen, vnd das Ambthauss wollen
niderreyssen, sey Er iiber die Saw tibergefahrn vud gewčhrt, das
sy es nit abgerissen, aber seiner Leiit sey khainer hiniiberkhumen.
Des Tatenpeckh Pfieger, von dem Er In der andern seiner be-
khandtnus meldung thuet, weiss Er sonst nit zunennen, als der zu
Well ist; sonst weiss Er die andern herrn vnd Edlleuth zu
Schrimbsckhy, Ploma nit Zunennen, dan Er diser ohrten sonst nie
bekhandt gewesen.
Von Gregorianitsch vnd der Fraw hčnickh sagt Er gleich wie die
Andern, das sy Inen die maiste Anh&czung darczuegeben vnd allerlay
hylff vnd befirderung Zuegesagt; auch seyt der Zeit Sy, die Pawrn,
Ire Gesindten Zu Prespurg gehabt haben. Mit den Vier Tallern,
die Inen die hčnickhin soli geben haben, wie sein nechste be-
khanndtnuss vermag, Ist auch Im Dolmetschen gezert; dann Sy
Inen khain gellt geben, allein der Gregorianitsch der hat Inen durch
den Scheinawitsch die Vier Taller geschickht, aber sy gebetten,
das sy es nit sagen, vnnd wann sy mehr Zu Im wurden schickhen,
Das sy darczue khainen andern brauchen sollen, dann disen Schei-
nawitsch.
Von wegen des Noschina Vsckokhen auss Crain Zaigt Er Ja an:
wie die Pawrn Zu Gurckgfeldt von Inen, den Vskokhen, geschlagen
sein worden, da habe Er Zu disen Noschina khain hercz mehr ge-
habt, vnd Ine weckh geschafit mit bedroung, er welle sonst selbst
handt an In legen; dann Er gefircht, weyll Er ein Vskhockh, vnd
doch aller Ir, der Paurn, gehaym wisse, wann Er sein glegenhayt
ersehe, wurdt Er sy ettwan auch verratten.
Der ander Pawr Michel Gosseticz ist auch absonderlich fur-
gefilert vnd seiner vorgethanen bekhanntnuss halber mit Ernstlicher
throung befragt worden; bleybt auch auf seiner Maynung, das Er
nimblich darczue beezwungen, vnd solches die Khayserspergeri-
schen pawrn gethon, vnder denen der Mellintschewicz vnd Hras-
—-—- > — >
HRVATSKO-BLOVENSKA SELJAČKA BUMA. 305
dina die fiirnembsten gewesen, der Elias Gregoritsch sey auch Erst
hernach Zu Inen khumen, da sy Ine dan Zu ain haubtman gemacht.
Er wisse sonst von Iren Rathschlegen nichts, dann Er darczue
nicht gebraucht, sey nuhr vnder der gemainen Pursch bliben, dar-
czue iiber drey tag nit bey hauffen gewest.
Ist weitter gefragt worden. auch der Paurn halben, wie in der
f. d. Zedtl verzaichnet, darunder khendt Er nun Ettlich vnd vasst
alle die gehn Sossedt gehćren. Er waiss aber nichts anders von
ainem oder den andern zu sagen, dann das sy alle miteinander
ainhelligs Raths allso forth zogen sein; vnd was ainer than, das
hat der ander auch than, der Khruckho weg ist auch fur ein
haubtmann fiirgenumen worden. Aber die fraw hčonichhiu hat Ine
nit ziehen wčllen lassen, dann Er gleich dissmahls Richter gewesen.
Der Criuath sey auch ainer auss Iren Rath gewesen. Er weiss
khain Ediman vnnder disen hauffen, da Er gewesen ; vnnder den
Andern heiiffen miigen Ir gleich wol ettlich gewesen sein.
(Von Aussen :) 11. May 1573ten. Eliasen Gregoritschen ferrere
Aussag.
Ibid. nr. 44.
CLXVI.
Diese sollen der Gefankhnuss bemiissigt werden: Nicola War-
tholitsceh vnder Sossed, Ambrosch Diakhy Vndterthan — Mate-
kho Tarschitseh, Herrdelj (Erdodi) Petar Vnderthan zue Ja-
strabarsekhi — Andrej Wlasehiez in Dorfi Lidutsehj, Am-
broseh Diakhij Vnderthan — Iwan Frantitseh na Maluinj, Delj
Petar Vnderthan.
Auf deren Aussag mit Recht erkhennden Zulassen, vnd dasselb
zuuolziehen: Markho Noschina zu Stodraschj, Vusschokh — Juan
Schfrast, na puschkj, vnder Sosed gehčrig — Jacob Fra-
tritseh, na stopnikhi, vnder Sossed gehčrig.
Dieser halben der F. D. vmb derselben Restitution von 24 May
(15)73 gehorsamist zugeschriben worden: Juricza Tolitseh na
Wirdouczj, geen Sossed gehćrig — Blasch Khouatschitseh,
auch na uardouczj, geen Sossed gehčrig — Lucas Fabianitseh
auch dasselbst vnder Sossed — Vrban von Capoll, vefer khnecht
der Cristoffen Palakhin.
Ibid. nr. 44.
CLXVII. Graz den 2. Juni 1578.
Erzherzog Carl an H. Frh. zu Auersperg, Landeshauptmann und H. J. Frh.
zn Egg und Ungerspach, Landesverweser in Krain:
Hieneben (nr. CLXI, CLXIII, CLXV.) werdet Ir_merers vernemen
was fiir ain Aussag durch den Elia Gregoritschen vnd Michaeln
Goschititsehen der jungsten Paurn aufruer halben beschehen. Vnnd
dieweil darauss verstannden wierdt, das Steffan Gregorianicz vnnd
die Honniickhin, die sich bey gedachten Gregorianicz als Irem
Ayden, wie vnns hievon firkhomen, aufhalten soll, beruerter
STAR. VII. 20
306 FR. RAČKI,
aufruer zum theil vrsacher vnnd annfuerer sein sollen: So ist
demnach vnnser genediger beuelch an Euch, das Ir sy tfiir Euch
wnd etliche Lanndleut, so Ir an der _hanndt haben werdet, fiir-
derlich erforderet, Sy vber angezogen Aussagen mit Irem bericht
notwendigelich vernemet, vnnd alssdann vnns zuhannden vnnsere
N. O. Regierung, was in sachen verner zu thunn vnnd fiirzunemen
wire, mit Eurm vnnd der Landleuth Rath vnnd guetbedunckhen
berichtet. Daran volziecht Ir vnnsern Willen vnnd wolgefellige
mainung . ..
Comwmissio serenissimi domini archiducis in consilio.
Ibid. Orig. nr. 44.
CLXVIII. Graz den 8. Juni 1578.
Erzherzog Karl an den Landesverweser in Krain:
»Wir haben dein vnderthenig Berichtschreiben, welehermassen
die sieben pindtischen Paurn, so auf dem Haubtschloss alda fen-
gelich enthalten worden, diese tig ausskhumen vnnd daruon seyen,
vom lester May wol empfangen, vnnd seines Inbalts derjenigen
halber, so daran schuldig, mit vngnadigen missfallen verstanden . .
Hiemit ist vnser gnediger ernster beuelch an dich, das du Sy, als
nemblich den Wachtmaister vnnd die Khnecht, so dasseibmal ge-
wachtet an der entwichung stat, alspald vnuerziiglich in die ge-
fenckhnus werfien, vnnd mit Inen vnsers fernern beschaidts er-
wartten . . wollest.“ !
Ibid. Original nr. 45.
CLXIX. Viennae die 80. Julii 1578.
Rex Maximilianus II. bano Georgio Drašković.
Maximilianus secundus, dei gratia electus Romanorum imperator
semper Augustus, ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae etc. rex,
archidux Austriae, dux Burgundiae ete. fideli nostro reuerendo
Georgio Draskovyth, electo archiepiscopo Colocensi et episcopo
Zagrabiensi, regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae
bano et consiliario nostro salutem et gratiam. Conquesti sunt nobis
grauissimis modis fideles nostri magnificus Michačl Zekel de Ke-
wend etc. nec non certi nobiles comitatus Warasdinensis, ac uni-
uersitas quoque dominorum et nobilium eiusdem comitatus, per
suas literas nobis quaerulose significandum curarunt, qualiter exorto
proximis hisce mensibus in regno nostro Selauoniae tu-
multu rusticorum, illoque opera partim gentium nostrorum
stipendiariarum, partim vero regnicolarum eiusdem regni nostri Sela-
uoniae sedato et compresso, fideles nostri magnifici Mathias et
Simon Keglewyth de Bwsyn, postquam omnia pacata et tranquilla
! Laut des Berichtes der krain. Verordneten von 14. Junii ist der
obbenannte fr. Befehl ,an heit“ ausgefilhrt worden. Ibid. Concept.
=
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 307
reddita fuissent, nescitur qua temeritate dueti, missis et destinatis
ad curias nobilitares praedictorum circiter triginta duorum nobilium
bonaque et possessiones eorundem quamplurimis serujtoribus et
colonis suis, armis, vexillis et timpanis instructis, quibus praefatus
Simon Keglewyth personaliter etiam praefuisset, domos nonnullo-
rum ex praedictis nobilibus proprias, presertim autem miserorum
colonorum inuadi, effractisqne ubique foribus, seriniis et ladulis
omnes cuiusuis generis res ibidem repertas depraedari et aufferri ;
praeterea equacios poledros, boues, vaccas, vitulos ac uniuersa
denique pecora et suppellectilia abduci, cellas uinarias subuerti,
vinaque quamplurima, alia dissecari humique profundi, alia ad
curiam Goryeza violenter abduci curassent. Dumque pro exponen-
dis hisce calamitatibus iidem exponentes fidelem nostrum egregium
Paulum Pwhakoczy, nuncium suum, ad Majestatem nostram expe-
diuissent, interim praefatus Matthias Keglewyth plures violentias
adaugendo duas equas coloni nobilis Joannis senioris Gubassoczy
abduci, et non prius quam per aliquos dies laboribus enecatas pro
una tantum vacca restitui fecisset. Item quendam Mathiam Micha-
lekowyth, colonum nobilium Gregoroczy, in publica via captum,
rebus et pecuniis, quas habuisset» spoliari fecisset. Item duos jo-
.bagiones nobilis Joannis Zaboky, iudlium dieti comitatus Waras-
diensis, nec non dominae Elenae similiter Zaboky, viduae, in qua-
dam domo repertos captivari, ac in primis erudeliter_verberatos,
deinde vinctos ad castrum suum Koztely abduci, rebusque omnibus
spoliari fecisset et adhue vinctos detineri faceret. Item duos boues
et tres vaccas cum uno vitulo coloni praefati Joannis Zaboky, no-
mine N. Saffaryth violenter abigi fecisset. Item molendinum prae-
fati Pauli Pwhakoczy supra fluuium Chernecz extructum per ser-
uitores suos, destructis repleturis et clausuris, rotisque ac aliis
instrumeniis omnibus, distrahi et irutile reddi fecisset. Item colo-
nos nonnullorum ex praefatis nobilibus, ad ecelesiam parochialem
Zachrettye dictam quodam die ad audienda sacra euntes, opera
gseruitorum dispelli, ibidemque unum colonum prefati Joannis Za-
boky captiuari, vinctumque abduci fecisset maxima ipsorum iniuria
damnoque et iniuria manifesta. Supplicarunt itaque Maiestati nostrae
hvmilime, ut eis ulteriorique eorundem tranquillitati contra ipsos
Keglewyth pro regio officio nostro clementer prospicere dignare-
mur. Quae quidem praemissa singula, si, prouti narrantur, sic se
habent, cum moleste et displicenter intellexerimus, fidelitati tuae
harum serie firmiter comittimus et mandamus, quatenus acceptis
praesentibus, et praemissis sic, ut praefertur, stantibus et se ha-
bentibus, praefatos Mathiam et Simonem Keglewyth ad reddenda
- restituendaque quoad plenum dictis nobilibus, eorundem colonis
spoliatis, omnia et quaeuis praemissa violenter adempta, damno-
rumque refusionem, colonorum item, si qui forte adhuc apud ipsos
in vinculis detinerentur, dimissionem, adhibitis omnibus opportunis
atque idoneis remediis, pro tuo officio cogere et compellere dictis-
que nobilibus contra violentias eoruudem Keglewyth tua defensione
: *
308 FR. RAČKI,
a.que protectione assistere debeas. Secus non facturus, presentibus
perlečtis, exhibenti restitutis. Datum Viennae Austriae vigesima
die mensis Julij anno domini millesimo quingentesimo septuagesimo
tertio. Maximilianus m. p. L. S. Jauriensis episcopus.
Orig. in bibliotheca accademiae sceentiarum Slavor. merid. Zagrab.
CLXX. Viennae die 20. Julii 1578.
Rex Maximilianus II. Matthaeo Keglević de Bužin.
Maximilianus secundus, dei gratia electus Romanorum imperator
semper augustus, ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae etc. rex,
archidux Austriae, dux Burgundiae ete. fideli nostro magnifico Ma-
theo Keglewyth de Bwsyn salutem et gratiam. Expositum est Ma-
iestati nostrae in persona fidelis nostri magnifici Michaelis Zekel de
Kewend ete. qualiter in proximis hisce mensibus, circa dominicam
scilicet Inuocauit, anni praesentis, nescitur unde motus, duos joba-
giones ipsius exponentis, quorum unus Blasius Petrwssowechky vo-
caretur, sine ullo ipsorun demerito, praeterque omnem viam iu-
ris captiuari fecisses, captosque adhuc in durissimis vinculis et
carceribus detineres, iniuria et praeiudicio ipsius exponentis mani-
festo; supplicans propterea nobis humiliter, ut quum ipse exponens
praefatos colonos suos in competenti loco iuri sistere, ex parteque
illorum sibi iudicium et iustitiam administrare non recusaret, di-
gnaremur indemnitati dictorum colonorum suorum in praemissis
graciose prouidere. Cuius iusta supplicatione clementer exaudita
fidelitati tuae harum serie firmiter committimus et mandamus, qua-
tinus acceptis praesentibus et praemissis sic, ut praefertur, stanti-
bus et se habentibus memoratos duos eolonos ipsius exponentis,
apud te, ut praemittitur, detentos ex tuis vinculis statim liberos
dimittere ac si quippiam contra ipsum exponentem vel suos colo-
nos agere habes, id non per violentam eorundem detentionem,
sed iure mediante competenti loco prosequi debeas. Secus non
facturus, praesentibus perlectis exhibenti restitutis. Datum Viennae
vigesima die mensis Julij anno domini millesimo quingentesimo
septuagesimo tertio. Maximilianus m. p. L. S. Jaurien. eppus.
Orig. tbid. ,
CLXXI. Zagrabiae die 3. Septembris 15738.
Banus Georgius Drašković regi Maximiliano II.
Sacratissima caesarea ac regia maiestas, domine, domine cle-
mentissime! Orationum ac fidelium servitiorum meorum in gratiam
Maiestatis Vestrae Sacratissimae humili subiectione praemissa. Su-
perioribus diebus Maiestas Vestra Sacratissima mihi mandare di-
gnata fuerat, ut cum literis credentionalibus possessores arcis
Somzedwara et castelli Ztubicza convenirem, et serio illis
iniungerem, ut pacifice viverent, et ab inferendis invicem iniuriis
abstinerent. Et quamvis tunc temporis d. Thahy in Styria ab-
HRVATSKO-SLQVENSKA SELJAČKA BUNA. 309
esset, tamen filiis ac procuratoribus ipsius literas credentionales
exhibueram, et in negocio ipso iuxta cominissionem mihi datam
processi.
Ibi utraque pars invicem altercando altera in alteram omnis tumul-
tus causam reijciebst, quod cum longum fuisset audire, iusseram,
ut singulae partium suas quaerelas scripto comprehenderent, quod
ego postea Maiestati Vestrae Sacralissimae essem transmisurus.
Gregorianczi igitur cum suis statim ad tertium diem scriptum
misit, d. vero Tahi pars usque ad ipsius ex Styria reditum id
distulerat. Nunc igitur d. Tahi domum rediens scriptum ipsum
ad me misit. Itaque utrumque scriptum Maiestati Vestrae Sa-
cratissimae transmitto, ut ipsa videre dignetur, quid fiet in ab-
sentig Maiestatis Vestrae Sacratissimae, cum in praesentia illius
hoc fiat. |
Ego iam frequenter supplicavi, et nunc quoque amore dei sup-
plico, ut Maiestas Vestra Sacratissima negotio Zomzedwa-
riensi me non oneret, ex quo iam multa sum passus, et magnas
injurias iniuste devorare sum coactus.
Egi etiam diligenter cum d. Tahi, ut iuxta priorem suam ob-
lationem, Maiestati Vestrae Sacratissimae factam, accepta sua pe-
cunia bonis ipsis poenitus cederet; ipse id neque cogitat, sed dicit
se id nunquam facturum, etiamsi cum bonis pecuniae quoque suae
pereant.
Sacratissima! Praeterea de quadam pontificia moneta, quae in
hoc Maiestatis Vestrae Sacratissimae regnum clanculum quodam-
modo infertur, nupe- Maiestati Vestrae Sacratissimae scripseram ;
tamen hucusquo nihil habui responsi; supplico Maiestati Vestrae
Sacratissimae, ut me de sua clementi voluntate certiorem facere
velit. Deus aeternus Maiestatem Vestram Sacratissimam diutissime
et foelicissime regnare et imperare faciat. Datum Zagrabiae 3 die
Septembris anno domini 1573.
Concept. in archiv. archiep. zagrab.
CLXXII.
Matthaeus Keglević de Bužin regi Maximiano JI. |
Sacratissima caesarea regiaque Maiestas, domine, domine mihi
elementissime! Ex copiis libelli supplicis et quaerelis, quas quidam
nobiles publico nomine uniuersitatis dominorum et nobilium comi-
tatus Warasdiensis Maiestati vestrae sacr. porrexerunt, humillime
intellexi; quamuis, clementissime imperator, mihi id non contra
uniuersitatem dominoram et nobilium, quibus neque ego nec e con-
verso ipsi iniuriam aliquam fecimus ; sed contra istos nobiles, quos
non priuati alicuius damni occasio, sed subordinatio magnificorum
Lucae et Michaelis Zekel, mihi capitalium inimicorum, praesertim
postquam castrum Krapyna dicti Michaelis Zeke! per me iure est
obtentum ; qui a me quidem nihil tale, quod contra me clamitet,
aut si quid longe tamen aliter, in mei nempe et meorum defen-
310 FR. RAČKI,
sione, acceperunt. Scio namque in confesso esse Maiestati Vestrae
. sac. publicam illam rusticanam insurrectionem armatam, quae ex-
ordium quidem sumpsit de pertinentiis castrorum Zomzedwara,
Chyazarwara et castelli Ztwbycza, in aliorum tamen quoque domi-
norum et nobilium regni Sclavoniae bona subrepere, seseque ex-
tendere coeperat, quantum periculi et damni pepererit, ita quod
nisi Maiestas Vestra sacr. tempestive, pro sua prudentia, insolen-
tiam illorum refrenasset, generale illinc periculum reliquiis regni
Selauoniae_ minabatur, atque subsequi poterat. Cum itaque, cle-
mentissime domine! eo ventum fuisset, quod rusticale bellum in
dies cresceret, neque etiam minis et commissione maiestatis vestrae
Sacr. per suos commissarios sedari posset, eo ventum erat, prout
non solum comitatui Warasdinensi, sed toti regno Selauoniae et
protinciis circumiacentibus palam est, et neque ipse comitatus va-
rasdiensis, si modo vera fatetur velit, aliud licere potest, quam
extremum periculum interminabatur; sed eo etiam maior pestis,
maiorque pernicies eiusdem regni imminebat, quod ad aliquot man-
data dili bani illius regni pars maior comitatus varasdiensis, prae-
cipue vero horum nonnullorum quaerulantium et colonornm eorun-
dem, insurgere contra rebelles nollebant, quin pocius in rebellium
infariam coniurationem spotanea quadam voluntate ducti, partim
etiam iussu nobilium quorundum quaerulantium coloni, utpote a
dominis suis missi, se ascribebant; praecipue vero Michaelis Zekel
officiales castri Krapyna colonos dominorum suorum mittebant
immo sumopere mandabant, ut se ascirent in consortium rebellium.
Ex quibus facile patet vestrae sacr. Maiestati, quod colonis Micha-
elis Zekel nihil damni sit illatum, eo quod in rebellium numero
essent, et eadem animi pertinentia et furore insanirent. Verum
cum alii regnicolae iuxta mandatum tum Maiestatis vestrae sacr.
tum etiam domini bani eorum furorem comprimere conarentur
pari ratione opere praecium fuit, ut et ego instar aliorum regni
nobilium penes reuerendissimum diium dom. Georgium Draskowych,
electum archiepiscopum Colocensem, episcopum Zagrabiensem et
regnorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae banum, ac milites
«stipendiarios Majestatis Vestrae S. nec non gentes regni Selavoniae,
non animo inivriandi ue] ex praecepto aliquo malo ingenio, sed
ad extinguendum illud periculum unus regnicolarum fui, possibile-
que est, ut et isti quaerulantes inter tot discrimina rerum a pu-
blicis M. V. S. et regni gentibus, ex quibus et ego unus fui, ali-
quid damni una mecum acceperint. Ego quidem non a Maiestatis
vestrae sacr. hominibus, sed a rusticis illis rebellibus et potissimum
colonis dictorum nobilium quaerulantium et Michaelis Zekel in
decem millia florenorum auri damna me percepisse certo fateri
possum. Nam excepto domino Tahy, familia Enynghui et Petri
Erdewdy orphanorum , neminem antepono, qui maius damnum
quam ego in illo periculoso tumultu acceperit; praesertim ex e0,
quod sub specie rusticanae seditionis doli Zekely et nominatae
personae, ad quorum instantiam publicam quaerelam contra me
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 311
ipsi Zekely struere conantur, quosque ipsi nune penes se asciue-
runt, curiam meam sub castro Krapina, in modum fortalitii erec-
tam, funditus euerterunt, victualibus omnis generis consumptis, et
aliis rebus in praedam conuersis. Inter quos curiae inuasores ex
colonis Michaelis Zekely fuerunt plus quam quingenti, extra colo-
nos nobilium quaerulantium; aliis etiam plerisque in locis damna
innumerabilia ab illis accepi; et meum esset, clementissime impe-
rator! (uti antea dixi) contra illos conqueri. Supplico nihilominus
Maiestati V. S. dignetur quaerelas istarum priuatarum personarum
in ius ordinarium reiicere, ut et meum et meis fratris dictorum-
que nobilium quaerulantium negocium iusta regni consuetudinem
et legem iuste discernatur, neque vero me contra libertatem meae
nobilitatis ad simplicem illorum quaerelam in aliquo aggrauari pa-
ciatur; sed instar aliorum fidelium suorum regnicolarum in mea
nobilitatis libertate conseruare dignetur. Cum enim eo uentum
fuerit, ut negocium iure dirimatur, cognoscet Maiestas V. S. quae-
rimoniam istorum longe aliter se habere, meque innocentem fore.
Sin minus, Maiestas V. S. deputet commissarium ad huius negocii
veritatem inuestigandam, quod Maiestatem vestram sacr. clementer
facturam non dubito. Hine enim comitatus Varasdiensis publicam
quaerelam contra me formare non posset, et ut ex illorum sup-
plici libello patet, neque sunt in eo proposito, sed saltem apud
Maiestatem Vestram .s. pro personis priuatis et in fauorem priua-
tarum personarum, praesertim uero Lucae et Michaelis Zekel, in-
stant. A Majestate V. s. clementer expecto responsum. In hoc etiam
supplico Maiestati V. sacr. dignetur mihi pariam libelli supplicis
uniuersitatis dominorum et nobilium sub sigillo conferre. Maiestatis
Vestrae sacr. humilis et fidelis seruitor Matheus Keglewych de
Bwsyn.
Humilima supplicatio Mathey Keglewych de Bwsyn.
Orig. in biblioth. acad. scientiarum Zagrabiae.
CLXXIII.
Matthaeus Keglević de Bužin bano Georgio Drašković.
Responsio reverendissimo domino Georgio Draskowych, archi-
episcopo colocensi et bachiensi, ac ecelesie zagrabiensis episcopo,
nec non bano, est hoc modo danda nomine Matthej Keglewyeh.
Anno domini 1573, feria quarta proxima post festum assumpcionis
beatissime virginis Marie, mandatum vestre r(everendissime) do(mi-
nacionis) intelleximus, in quo mandat nobis, ut nobilibus de Zabok,
colonorumque suorum, bona mobilia, res etiam universas, per nos,
homines, colonosque et servitores nostros, post supressum tumul-
tum russticorum violenter ab eisdem nobilibus, colonisque suis
ablata redderemus et restitueremus, omnia insuper damna refundere
quoad plenum deberemus dictis nobilibus, eorumdemque colonis spo-
liatis; ac colonos ipsorum, si quos in vinculis detineremus, liberos di-
mittere, juxta vigorem mandati sa(cre) cesar(ee) et regie maiestatis,
312 FR. RAČKI,
domini nostri clementissimi Nos mandatum primum sa(cre) cesar(ee)
et regie maiestatis domini nostri clementissimi, ac tandem do(mina-
cionis v(estre) r(everendissime) obedienter percepimus ; licet ubi sua
sa(cratissima) maiestas penes nobiles de Zabok scribit, ut bona mo-
bilia, res etiam universas post tumultum rusticorum, ut ipsi propo-
suerunt, cum tinpanis et vexillis nos ad curiam eorum, colonorum-
que suorum domos, homines nostros misisse, per nosque, ac homines,
colonosque et servitores nostros violenter ablata, eisque nobilibus,
colonisque eorumdem redderemus et restitueremus. Nos autem cum
Vienne apud Suam Maiestatem istis non ita diu preteritis diebus
fuimus, ad querelas dictorum nobilium, circa 32 personas, sue maie-
stati tale feceramus responsum: Sacratissima, cesarea atque regia
Maiestas! domine, domine mihi elementissime ! Ex copiis libelli sup-
plicis et querelis (v. nr. CLXXIJ).
. Bene recordare potest do(minacio) V. R. me pro illo tempore spolii,
Circa quod me cum tinpanis et vexilis accusarunt ad curias eorum co-
lonorumque suorum domos misisse, Posonii in octava ratione castri
Krapyna contra Michaelem Zekel jure litigasse, quod magistris pro-
thonotariis probare possum ; et pro certo dicere possum, si quid spo-
liacionis factum, scitu et neque voluntate mea est factum ; sed nichi-
lominus de iniustis querelis ac de literis nomine universitatis domino-
rum et nobilium comitatus warasdiensis confectarum et emanatarum
ante omnia ut iuris revisio fiat. Tandem si quid bomines, colonique
mei dictis nobilibus, eorumdemque colonis damni intulerunt, inprimis
nobiles querulantes mei, servitoribus et colonis meis pro domo et
curia mea et fratris mei nobilitari ex opposito castri Krapyna errecta,
funditis destructione, ac pro bonis mobilibus, rebusque universis, tam
meis quam etiam servitorum, colonorumque meorum per eosdem co-
lonos nobilium tempore insurrectionis rusticorum abla-
torum et dirreptorum juri statuant. E converso vero si quod dam-
num factum est post mandatum Vestre R. do(minationis), quod Ve-
stra R. do(minatio) mihi per Ludouicum Styzarowezij, vicecomitem
comitatus zagrabiensis, misisset, ego meos, qui tempore illo, de quo
Sue Majestati me accusarunt, cum tinpanis et vexilis ad curiam eorum
et colonorum suorum domos misisse, jure statui faciam. Licet R. do-
mine, si servi et homines mei id sceleris fecissent, quod dominorum
Luce et Michaelis Zekel fecerunt in castro et extra castrum Krapyna,
certe in hoc regno Selauonie ulteriorem permansionem habere non
possem. Prout autem Sue Sa(cratissime) cesaree Maiestati dedi per
capitulum ecelesie zagrabiensis nunc tempore responsum, do(minatio-
nem) V. R. facimus certiorem in hec verba. Nunc autem quantum ad
mandatum Sue Sa(cratissime) Maiestatis attinet, respondeo: ubi co_
mitatus warasdiensis in litteris suis scribit, quod eedem littere et per
universitatem dominorum et nobilium comitatus warasdiensis dictjs
nobilibus querulantibus date fuissent, id comprobani non potest, quod
universitas dominorum , nobiliumque potiorum nonnulli in extrada-
tione earundem adfuissent; sed ne quidem confectio et emmanatio
earumdem aliquibus constaret, et per hoc dico, quod in congregatione
HRVATSKO SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 313
et neque in sede sunt emanate; et quicumque confector est earum-
dem litterarum nomine universitatis dominorum et pociorum nobi-
lium predicti comitatus warasdiengis, iniuste et favorabiliter confecit.
Ubi vero in litteris universitatis predicti comitatus warasdiensis ha-
betur, quod ego obliviscens deum et eius iusticiam super dietis nobi-
libus querulantibus tirraniditatem exercerem, qui nobiles comitatus
warasdiensis id contra me iniuste conquesti fuissent, nam illi suat
occulti inimici mei, qui eas confecerunt litteras et false per eonfectio-
nem earumdem me apud suam Maiestatem diffamarunt, quia ego non
sum tirranus, nec de redemptore obliviscor, sed sum bonus et fidelis
sue Maiestatis servus, prout multi probi domini et nobiles milites
sciunt et viderunt me aliquoties Sue Maiestati et parenti suo pie re-
cordacionis tam in regno Hungarie quam Sclauonie fideliter inser-
visse contra hostes fidei cristiane, Turcas.
Nobiles autem de Zabok, prout Maiestati Sue Sa(cratissime) con-
questi sunt contra me, longe aliter negocium querimoniarum se ha-
bere dico, cum jure revisum fuerit; quia ubi exponunt me, homines,
colonosque et servitores meos ad curiam eorum nobilitarem, colono-
rumque suorum domos cum tinpanis et vexilis misisse, ego pro tunc
in octavalibus iudiciis Posonii fui, et finita octava Viennam erga Suam
Maiestatem ascenderam, ut testor tota sede et magistris protonothariis
sue Sa(cratissime) Maiestatis ; et si quid contra eosdem nobiles queru-
lantes vel colonos eorumdem patratum est, nec consilio et neque vo-
luntate mea factum esse, Sua Sa(cratissima) Ma(iestas) censeat, quod
ita contra me conqueruntur et ita iniuste apud Suam Majestatem me
difamant. Cum autem Sue Sa(cratissime) Maiestatis voluntas ita re-
quirit et mandat, ut ego predictis nobilibus querulantibus, colono-
rumque suorum res tum tempore si quas auferre feci, restituere fa-
cerem, supplico Sue Sa(cratissime) Maiestati, dignetur ex gracia pre-
dictos nobiles querulantes, qui me ei fratrem meum tirranem expo-
suerunt et declararunt, cum semper corone regni Hungarie et Sue
Majestati fideles fuimus, juri pro iniustis eorum querelis statuere fa-
cere, cum mibi fratrique meo juri et iusticie steterint. Tandem colo-
nos et servitores suos, qui tempore insurrectionis rebelium
mihi fratrique meo in invasionibus curiarum nostrarum, colonisque et
servitoribns nostris maxima damna intulerunt; e converso ego et fra-
ter meus nostros, qui post mandatum reverendissimi domini archi-
episcopi etc. bani damna dictis nobilibus et colonorum suorum intu-
lerunt, juri sistere velimus; sed Sua Sa(cratissima) Maiestas clemen-
ter id consiđerare potest, ut nos colonos nostros ad satisfaciendum
compelleremus, res autem, quas dictorum nobilium querulancium co-
loni cum sociis suis rebellibus a nobis et colonis ac servitoribus no-
stris dirripuerunt, apud eos manerent, iniustum esset.
Vestra etiam R(everendissima) Dominatio bene consideret: damna
non solent refundi antequam iudicium fiat ; quoniam ego etiam ad
similitudinem dicere possum, quod mihi talis et talis innumerabilia,
damna intullit, sed si in comprobatione deficerem, nihil lucri. Pro
colonis vero duobus magnifici domini Michaelis Zekel, hoc modo Sue
X. 8314 FR. RAČKI,
Maiestati responsum dedi: Ubi autem magnificus dominus Michael
žekel Sue Maiestuti Sa(cratissime) pro captivatione duorum colono-
rum conqueritur, ego colonos per servitores meos esse coptos non
nego ; verum unus eorum est puer, qui in servitiis apud quendam co-
lonum nobilis quondam Francisci Gregoroczy fuit et tempore tu-
multus nocte intempesta excubias agens una cum aliis tribus apud
curiam egregii Joannis Swberay est captus, reliquis fugam dantibus.
Alter vero colonus predicti Michaelis Zekel est captus illa die, qua
certamen erat initum cum rebelibus; etenim cum exerci-
tum illorum, utpote rebellium, persequeremur: mei servitores eum
post rebelles euntem offenderunt et captivarunt, tanquam rebellium
capitaneum. Pro quo autem colono dictus Michael Zekel meos duos
colonos, nullo scelere contaminatos, captivari et verberibus affici
fecit, vinctosque cum diu carceri detinuisset, desperans de illorum in-
columitate; unum curru ad domum suam abduci volens facere, vitam
adhuc in medio itineris cursu cum morte commutavit ; alterum vero
semivivum dimisit. Proxime vero preterito superiori anno, idem ma-
gnificus dominus Michael Zekel et Lucas frater suus quinque meos
homines crudeli et horrendo cruciatu afficiens morte atrocissima
mulctari fecit, prout Sue Maiestati nuper, utpote novissimis in
comiciis Posonii celebratis, explicui. Bene autem recordari potest
Maiestas Sua Sa(cratissima), quomodo Vienne supllicaverim eidem
pro prefato colono Michaelis Zekel, ut domini commissarii, qui pro
tune oflicio hoc fungebantur, inquirerent ab eo: quomodo officia-
les castri Krapyna ad dictos rebelles iaculaverunt
bombardis utpote replentes illas terra et stramine
loco globorum, quod vix sine dominorum suorum voluntate fac-
tum esse credo, quod idem etiam colonus fassus est coram me; et
quemadmodum offićiales prefati Michaelis Zekel re-
belles rogaverint, immo miserint propriosservitores,
quippe agazonum magistrum Gasparem Kwzthyceh et
Joannem Dolowsehyak, rationistam castri Krapyna,
ut curiam meam et fratris mei funditus destruerent
atque devastarent; quod et fecerunt, vina et fruges, tum etiam
reliqua id genus alimenta dirripiendo, in suum usum converterunt; ac
quomodo apud prefatam meam curiam iidem officia-
les rebellibus alimenta ex castro Krapyna submini-
strarunt. Nichilominus ubi predictus dominus Michael Zekel co-
lonos suos restituere petit, et sic eos juri statuere promptus erit, ipse
det omnes colonos suos juri, ego etiam meos dabo, qui ex una et al-
tera parte postulari videbuntur.
(Extus): 1573. Relatio Mathiae Kegleuith in facto publice que-
relae quorumdam nobilium. Ex occasione rebellionis rusticanae res-
ponsa ad principem et ad banum.
Archiv. metrop. capit. zagrab. fasc. 94 nr. 58. Arkiv za poviest
jugoslav. III, 119—124.
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 315
CLXXIV. Graz den 18. Novembr. 1578.
Die Verordneten der Landschaft Steyermark an den Erzherzog Karl.
»Durchleuchtigister Erzherzog . . Eur Fur. Durchlaucht geben
wir gehorsambist zuuernemen, das wir glaubwirdig bericht worden,
wassmassen der Frauen Banin Vndterthanen sich rebellisch _vnnd
auffruehrisch erzaigen. Darzue sie dan sah vnnd fast von wegen
bemelter Frauen Banin vnleiđenliche grosse Plag vnnd straffen etwa
verursacht sein sollten. Neben dem auch die Crainerischen: Paueren
mit denselben Vnndterthannen practiciren solten. Welches alles
Euer Fr. Drh. wir hiemit desto zeitlicher gehorsamist erinnern,
damit dieselbige bey der R&m. Kay. Mt. giist. vnd bruederlich die
sachen anbringen liesse. . .“ |
Krain. L. Archiv. Orig. nr. 46.
CLXXV. Graz 14. Novembris. 1578.
Erzherzog Karl an den Landesverwalter etc. in Krain:
»Nachdem abermals bčse empčrische Practiggen vnnder der Win-
dischen vnnd diser Crainerischen Paurschafit auf der Pan sein
sollen . . so ist hiemit vnser gnediger ernster beuelch an Euch,
das Ir darauf Euer pesstes merckhen haben, alle miigliche_khund-
schafit aussmachen ; vnnd wo Ir was in erfarung bringen wurdet,
nit allein vns desselben alspald ausfiierlich mit Eurem Rath vnnd
guetachten berichten, sonder auch vnuerziieglich alle miigliche ein
Vnnd Fiirsehung dargegen an die Hand nemen wollet.“
Ibid. Orig. nr. 46.
CLXXVI. Viennae 20. novembris 1578.
Maximilianus II. bano Georgio Drašković exponit quae-
relas Michaelis Zekel et nobilium comitatus Varasdinensis contra
Mathiam et Simeonen Keglević, ,qui in expilandis et damnificandis
iisdem nobilibus et eorundem colonis nullum finem facerent ita, ut
verendum esset, ne misera plebs, modo praemisso exacerbata,
ad nouos aliquos tumultus et seditiones excitandas in-
citaretur... Quae omnia cum nobis valde displiceant, commisi- .
mus ex supraabundanti sub pena indignationis nostrae praefatis
Matthiae et Simoni Keglewych, ut tam praefatos ex ponentes quam
eorum colonos de omnibus ablatis contentare, captos e vinculis ,
. dimittere ac ab huiusmodi violentiis et malorum generibus de facto
abstinere, sed si quid cum eis actionis habent, id iure prosequi
. debeant. . .“
Orig. in biblioth. acad. scient. Slav. merid. Zagrab.
CLXXVII. Wien den 21. November 1573.
Kais. Befehl an Frh. Herbart zu Auersperg.
Von der _R&m. kh. Mt. wegen derselben Rath Landtshaubtman
in Crain vnnd obristen Leuttinandt Crabatischer Grinizen Her-
2“ LL
a
-
316 TR. RAČKI,
wartten Fr. zw Awersperg etc. anzuzaigen . . das die Windischen
Vnderthanen, sonnderlich die so nahend an der Saw, der Banin
zuegehčrig; auf ain newen Tumult anzurichten vmbgehen. Ob Ir
Mt. woll solchem anzaigen nit glauben sezen, will doch ain Not-
turfft sein hierauff vleissigs aufmerkhen zu haben .. Vnnd ist dem-
nach Irer Mt. gnediger beuelch, das Fr. von Awrsperg in seinem
Abwesen bey dem Ime vndergebenen Haubt- vnnd beuelchsleutten
die Verordnung thue, auff das guette Achtung vnnd Khundtschafft
darauf gehalten, vnd dem Fewr, da sich ains von newen erzaigen
wollte, zeitlich gewert werde. Wie auch der Ban vnnd der Obrist-
leutinandt in Windischlandt hieruber Ir Correspondenz mit Inen
zu halten, im beuelch haben.“ Ex consilio imp. bellico 21. novembr.
1573.
Krain. L. Archiv. Orig. nr. 46.
CLXXVIII. Wien 23. Nov. 1578.
Dem Obrist-Leuttenandt crabatischer Grinizen Fr.
Herbart v Auersperg wird befohlen, er soll verordnen: ,inmassen
es dem Ban in Windisehlandt, auch dem von Hallegg sy all .vnn-
dereinander guete Correspondenz derwegen halten sollen, auch auf-
erlegt vnnd sonderlich der Banin beuolchen worden, Sy dergleichen
vbermassigen Tyrannen gegen den Ieerigen zu enthalten, das sunst
Ir Mt. allen den schaden, der Eruchen mochte, allen von Ir erfor-
dern wurde.“ Ex consilio imp. bellico. 23. nov. 1573.
Ibid. Orig. nr. 35.
CLXXIX. Wien den 238. Nov. 1578.
Herbart Frh. zu Auersperg an die krain. Verordne-
ten: ,Erinder dieselben, das die Frst. Durchl. der R&m. Kh. Mt.
zu wissen gethan, wie sich die windischen Pauern, fiiernemblich die
so vnder der Frauen Banin sein, vmb des willen das die Obrig-
khait Sj so hartt vndt strenng halten, zur Aufruer wider pegeben
wolden; da zwischen nun auch die cranerischen Pauern, zw niigst
derselben Ennden gesessen, nit wenig in den Practicen sein solden.. .“
Wird befohlen, dass ,ausser wenigist die Landt Ristung auch der
Mori Mathiasch mit seinen Schiizen in Peraitschafft sein mčge. Wie
ich dem H. J. von Thurn auf Peuelch Ier Mt. schreibe, mitt allen
seinen undergebnen Uschokhen in guetter Aufmerkhung zu sein. . .“
Ibid. Orig. nr. 46.
CLXXX. Laibach den 5. Dec. 1578.
Bericht der krain. Verordneten an den Erzherzog
Karl. Sie hiitten den allerh&chsten Befehl von 14. Novembr. em-
pfangen. ,Hierauff berichten E. F. D. wir gehorsamist, dass wir
gstrackhs . . dieser ainer ehrsamen Landtschafftt vber derselben
geriisten Pferdt vnd new fiirgenomen Haubtmann zu Wihitsch, Se-
bastian von Lamberg zum Rottenpichi, hinab auff das Windiscb,
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 311
sich diser sachen in der gehaim aigentlich vnd auffs vlaissigist zu
erkhundigen, abgefertigt haben. Der hatt unnss zu seiner wider-
khunfft inligende ./' schriftliche Relation iibergeben.
So hab H. Landtsverweser meinen Pfleger zu Flednickh, Wolffen
Rassen, mit vlaiss desswegen vmb erkhundigung geen Cilli vnd auf
das Windisch geschikht. Der zaigt glaichermassen an, dass der
Frawen Banin Vndterthanen sich ettwass auffruerisch erzaigen sollen,
vnd solches auss der vrsach dass sie zu vil hart durch ir Grund-
obrigkheit gehalten werden. Mit diesem weitern Vermelden, dass
Ime iiber hundert Drčscher, so auss dem Windischlandt zuruckh
heimb weren gangen, begegnet vnd gesagt: dass schier Niemandt
sein Traid diesmalss abdrčschen lassen wdlle .. dass inen dasselbe
genommen werden močchte, besorgendt.
Weil dann solche der Windischen Vndterthanen schwirigkhait,
firnemblich aus Irer Grundobrigkhait selbs verursachung, Ires un-
ertreglichen harten vnleidenlichen Regiments eruolgen solle: So
wire unser . . guetachten, dass E. F. D. die R&m. kh. Mt. . er-
sueche, solehe hartigkheit bey den Windischen Stinden gegen Ire
Vndterthanen alssbaldt . . abzuschaffen . . .“
«+, Relation: Krawarsskhim, ein Dorff der Frawen Wanin
geherendi, thuen die Rabatt in das Schloss Schelin. Da hat die
Wanin die Vndertkanen zuesamen etliche erfordert vnd die Richter,
Suppleut, Inen vorgehalten: sy vernemb, es wollts wider ein Pundt
machen. Die Underthanen sich des hochventschuldigt. Darauf haben
die Richter, auch Suppleut, gesagt: ,der gemain Man ist wol was
schwierig ; halt vns Frau bey der alten gerechtigkhaiten, wie Du
vnns zuegesagt hast; da so darffst dich khaines Pundts besorgen.“
Ist die Fraw Wanin zuegefaren, vnd die Richter, auch Suppleut,
in den Thuern geworffen. Darauff sagt man, dass die Vnderthan
haben miiessen zuesagen, das sie khain Pundt mer auff wiegln
wodllen.
Zue fiinff wochen mijessen die Vnderthanen nach einander
ackhern, dass sy nie zue hauss Khumen; zue ganz Pfliegen haben
lediklichen nichts essen allein was sy mit Innen bringen.
Kravarsskhin, da hat ein burger von Samabor Voikhawitschez
alda gefragt: er vermein es alda wolte ein Pnndt machen. Haben
die im zur Antwort geben: nai da, sunder es sey die sage, es facht
sich was bey Mor an; sy waren selber in grosser _Forcht.
Okhitscehz, ein Schloss, weiter hinauss Tersitschz, der Frawen
Wanin geherendt, ist vor Zeiten ein Burgerschafit gewessen; ist
durch die Irige Herrschafit gar verwieset, durch grosse steur itibel
halten ; auch Robat ist ein Marckht gewesen, Zoll alda.
Es haben sich die Vnderthanen Ir viel gegen mir besehwčrt, das
sy alle monat miissen steuer geben vnd grosse Rabat, das sy Inen
gar nichts mčgen arbeiten, vnd sy khunen sich die lenng nymer
erhalten; die Fraw Wanin nimbt Inen wein, vieh, was sy haben,
mit gwalt. Wirdt es nicht abgestellt, Ich trage firsorge, es mecht
widerumb ein Pundt werden.
318 FR. RAČKI,
Im Dorff Kherschki Vasi, den Herrn Vngnaden geherendt, hat
mir der Suppan alda gesagt, das die Pauern geen Mokhritsch ge-
herend haimblichen vil werkh lauffen durch vil tibel halten.
Illias vnd Gusetischz gollen zu Wien gefangen sein, Peter
Senawitschz ist erstohen worden am Thurn. Item Fratritsehz
Zuenamb im Dorff Stupnickhen ist gefangen im Scbloss Sossedt,
ist ein Haubtman gewesst.
Ibid. Orig. nr. 46.
CLXXXI. Viennae die 18. Decemb ris 1578.
Rex Maximilianus II. bano Georgio Drašković.
Reverende . . Intelliges ex inclusa praesentibus supplicatione (nr.
CLIII), quantas, quamque graves quaerelas ad nos detulerint certi
nobiles comitatus varasdinensis in ipsa supplicatione nominati contra
fidelem nostrum magnificum Mathiam Keglewyth de Busyn, qui e
contrario quae respondeat et quid a nobis petat, similiter intelliges
ex eius, hisce literis inclusa supplicatione (nr. ČLXXII); nimirum
ut prius quam aliquid de illis quaerelis statuamus, per certos com-
missarios veritatem investigandam iubeamus ; et exinde ipse iudicio
extraordinario se submittere non detrectabit. Cum igitur iustum
esse videatur de illis quaerellis inquisitionem fieri: fidelitati tuae
harum serie firmiter committimus et mandamus, ut ad certum ter-
minum, partibus ambabus praefigendum, assumptis penes te viris
aliquibus idoneis, qui tibi videbuntur, de omnibus praefatis que-
rellis plenam et omnimodam certitudinem i inquirere iisque compertis
iudicium et institiam de illis partibus administrare debeas: secus
non facturus.
Orig. in biblioth. acad. scient. Slav. merid. Zagrab.
CLXXXII. in castro Zomzedvara die 11. Januarii 1574.
Banus Georgius Drašković ,egregiis Antonio Vramecz ar-
chidiacono varasdiensi et canonico ecelesiae zagrab. Ladislao Bw-
kowachky vicebano, Michaeli literato Vrnoczy, Michaeli Konzky,
Moysi Homzky de Hom et Christophoro Bedekovich, iudlium comi-
tatus Varasdiensis“ committit, ,ut die dominico proximo ante festum
purificationis b. virginis Mariae _ad ecclesiam s. Crucis in Zachre-
thye“ accedant, et ibidem ,de quaerimoniis“ certorum nobilium co-
mitatus Varasdiensis ,contra magnificos dd. Matheum et Simonem
Keglevich,“ factis apud S. Maiestatem caes. et reg. ,inquirant.“
Orig. in biblioth. acad. scient. Zagrabiae.
CLXXXFI. Viennae die 83. aprilis 1574.
Maximilianus II. bano Georgio Drašković, ,Petro
Rathkay de Nagy-Thabor capitaneo, Ladislao Bwkawoczy vicebano,
Stephano de Gregoryanez, magistro Emerico Pethe de Hetćs pro-
thonotbario, Joanni Pettrichewych de Mykethynez vice-prothonotario,
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 319
Petro Heressynezy Jectori ecclesiae Zagr. Antonio Wramecz archi-
diacono Warasdiensi, ac Gasparo Drwskoczy notario comitatus Wa-
rasdiepsis.“ ,Expositum est Maiestati nostrae quaerulose . . in per-
sonis . . Michaelis Szekell de Kewend“ et certorum nobilium co-
mitatus varasdinensis, ,quod licet nos proximo elapso anno magni-
ficis Matthaeo et Simoni Keghlewych de Bwsyn serio . . commisis-
semus, ut ipsi de et super illis damnis . quibus iidem . . . post
sedatum iam et extinctun tumultum illum rusticorum in
regno nostro Selavoniae proxime saubortun“ affecti erant, ,plena-
riam et omnimodam refusionem facere, captos colonos eorundem
dictus Mathaeus Keghlewych dimittere et de vinculis suis missos
facere debuisset; alioquin tibi quoque, praedicto Bano nostro, bi-
naria vice commisissemus, ut tu eos recusantes ad praemissorum
refusionem et restitutionem cogere deberes ; illi tamen, neque no-
stris mandatis huiusmodi neque tuis monitis curatis, nihil deprae-
datarum rerum vel pecorum reddere, aut ex vinctis colonis dimit-
tere voluissent, eosdem nunc quoque miserabili pacto in carcere
cruciando.“ Dein ad petitionem Matthaei Keglević et ,ad manda-
tum nostrum tu, praefixo partibus idoneo loco et termino, certos
tui loco, utpote qui propter publica regni nostri negotia. adesse
nequivisses, commissarios deputasses, coram quibus iidem exponentes
quaerelas iniuriarum atque damnorum suorum iustas fuisse abunde
comprobassent . . Et quamvis ipsi exponentes de cognitis et com-
pertis ulterius sibi iudicium et iustitiam administrari postulassent,
illa tamen hucusque, praesertim propter subterfugia et cavillationes
praefatorum Matthaei et Simonis Keghlewych irrevisa et inexecuta
mansisset.“ Jubentur ,tanquam commisarii et iudices . . . speci-
aliter deputati, quatenus certum brevem diem et terminum partibus
ambabus praefigere debeatis,“ et in possessione ,Zabok in comitatu
warasdiensi . . verum et rectum iudicium praefatis exponentibus
facere . . lata superinde sententia vestra definitiva debitae execu-
tioni demandare. . .
Orig. ibid.
CLXXXIV. Zagrabliae die 29. Septembris 1574.
Banus Georgius Drašković imperatori et regi Maximiliano II.
Sacratissima caesarea etc. Orationem ac fidelium etc. Ad binas
litteras Majestatis Vestrae sacratissimae, quas decima die et vigesima
prima proxime praeteriti mensis Augusti ad me dare dignata fuit,
humillime respendeo: Prioribus Maiestas Vestra sacratissima man-
dat, se informari de Gregorio Gwzetich*. Scire itaque dignetur
Maiestas Vestra sacratissima, eum ex illis duobus rebellibus rusticis
unum esse, qui superioriori aestate Vienna huc transmissi fuerunt,
de quo multi regnicolae et signanter ille Elias socius suus, cum quo
adductus fuit, affirmant, eum non esse valde culpabilem.
* Deletum in margine: ,rebelli rustico“.
320 FR. RAČKI,
In alteris de aliis duobus Vincentio Lepoijech et Nicolao
Pozebecz: omnes fere communiter affirmant, e08 inuocentes esse,
et ćoactos rusticam turbam sequutos fuisse ; itaque ego quoque Ma-
iestati Vestrae sacratissimae supplico, dignetur eis vitam donare, et
misericordiam facere. Deus aeternus etc. Zagrabiae 29. Septembris
1574. Copia litterarum ad Caesarem datarum. 28. Septembris 1574.
Concept. Archiv. archiep. zagrab.
t
CLXXXV. Viennae die 4. Octobris 1574.
Maximilianus II. Matthaeo Keglević de Bužin iubet?
»ut una cum praedicto fratre suo, posthabitis quibuslibet moris ca-
villationibus et subterfugiis , praedictis personis omnibus (sc. Mi-
chaeli Zekely et certis nobilibus comitatus varasdinensis) eorum-
que colonis et subditis universa damna illata plenarie et absque
ullo defectu, ita quidem ut optime contenti sint, refundere, captivos-
que liberos et illaesos dimittere; adeoque omnem curam et diligen-
tiam adhibere debeatis, ne ulteriores propterea ad nos adversum vos
quaerelae perferantur“.
Crig. in biblioth. acad. scient. Zagrabiae.
CLXXXVI. Viennae die 19. Novembris 1574.
Maximilianus II. bano Georgio Drašković.
Maximilianus secundus, dei gratia electus Romanorum imperator
semper Augustus. Reverende, fidelis nobis dilecte. Ad literas taas de
nona et decima quinta Octobris aliud nune non est, quod responđeamus,
nisi quod opinionis tuae in denominatione quarundam personarum
ad Banatus officium clementer recordabimur. Interim has transactio-
nales tuas pro offieio Banatus, his adiectas, iterum recipies.
De solutionis negocio ad te tuosque expediendae a camera nostra
aulica antea habuisti responsum, quam, ut mature dirigatur, iam ite-
rum monuimus.
Praeterita aestate ad te misimus turbae rusticae concita-
tores Heliam Gregorych et Michaelem Gossetich. De
quibus an et qualis poena sit sumpta, nequicquam in-
telleximus hactenus. Volumus autem de ea re abs te
informari; quid item cum caeteris eius complicibus
actum sit. Satis fiet sic bene gratiae voluntati nostrae. Datum in
urbe nostra Vienna decima nona die mensis Novembris anno dili ete.
septuagesimo quarto, regnorum nostrorum Romani et Hungariae duo-
decimo, Bohemiae vero vicesimo sexto. Maximilianus m. p. Ad man-
datum dili Imperatoris proprium. |
Riido, fideli nobis sincere dilecto Georgio Draskowyth, archieBo Co-
locensi, epo ecclesiae zagrabiensis, nec non regnorum nostrorum Dal-
matiae, Croatiae et Sclavoniae bano ac consiliario nostro.
Orig. in archivo archiepigc. zagrab.
Par! E Pr
HRVATSKO-SLOVENSKA SELJAČKA BUNA. 321
CLIXXVII. Viennae die 9. Decembris 1574.
Maximilianus II. bano Georgio Drašković:
Maximilianus secundus, dei gratia electus Romanorum imperator
semper Augustus, ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae,
Croatiae, Sclavoniae etc. rex... fideli nostro reverendo Georgio
Draskowytth, electo arehiepiscopo Colocensi et episcopo ecelesiae
Zagrabiensis, regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae et Selavo-
niae bano et consiliario nostro, salutem et gratiam. Postquam in
controversia illa, quae inter fideles nostros, magnificum Michaelem
Zekell de Kewend, serenissimi principis domini Caroli, archiducis
Austriae ete. fratris nostri charissimi, cubicularium, nec non cerios
nobiles comitatus Warasdiensis ab una, ac magnificos Matthaeum
et Simonem Keghlewytth de Busyn etc partibus ab altera, pro
illatis per eosdem Keglewitth, eorumque homines et seruitores,
peracto iam et sopito tumultu illo rusticorum, prae-
dictis personis, eorumdemque bonis, variis violentiis, damnis, iniu-
riis et hominum captivationibus, neque per frequentia mandata
nostra, neque etiam commissariorum nostrorum iuridicam reuisio-
nem ullus hactenus finis imponi vel aliqua super iniuriis satisfactio
sive vero concordia succedere potuit; pro ulteriori autem litis hu-
iusmodi revisione et determinatione denuo per ambas partes Maie-
stati nostrae supplicatum sit : volumus, ut postquam altera partium,
ipsi videlicet Keghlewytth, extraordinariae commissariorum reui-
sioni in facie loci delicti submittere sese recusarint, tota lis et con-
trouersia, quaecunque post sedatum et compressum tumul-
tum ipsum rusticorum, ratione qualiumcunque damnorum,
violentiarumque et iniuriarum ultro citroque partes inter _ambas
suborta est, per te, tanquem banum nostrum, iudicemque ipsorum,
post maiestatem nostram ordinarium, ac adiungendos per te ali-
quos ex iudicibus regni istius nostri Solavoniae, neutri partium
suspectos, Zagrabiae, sub termino iudiciorum octaualium festi Epi-
phaniarum domini proxime affuturi, summarie et extraordinarie, de
simplicique et de plano iure mediante reuideatur et determinetur,
sicuti in idipsum ambae partes hic coram nobis consenserunt. Quare
fidelitati tuae harum serie firmiter_ committimus et mandamus, ut
adueniente praedictorum octavalium iudiciorum termino, comparen-
tibusque coram te personaliter vel (per) procuratores suos legi-
timos praedictis partibus de et super universis et singulis damnis
in iuriis, depraedationibus, hominumque captivationibus ac aliis
quibuslibet nocumentis, post compressum videlicet duntaxat et se-
datum tumultum rusticorum inter illas ultro citroque patratis et
commissis, psrtes inter ipsas cum adiunctis tibi certis iudicibus
regni istids nostri Selauoniae ordinariis, neutri partium suspeetis,
vicissitudinariam et reciprocam iuris reuisionem extraordinarie, de
simplicique et de plano, non obstanuibus cuiuslibet partis friuolis
exceptionibus et subterfugiis, facere causaeque huic iure mediante
.. . . (mo)dis omnibus debeas et tenearis, secus non facturus.
STAR. VII. 21
KAMA
Ki Ta. :
i «+ a
322 FR. RAČKI.
Praesentibus perlectis exhibenti restitutis. Datum in ciuitate nostra
Vienna Austriae nona die mensis Decembris anno domini milles-
simo quingentesimo septuagesimo quarto. Maximilianus m. p. L. 8.
Jaurien. epise.
1574 in festo bti Sylvestri pape hoc sihae Mtis caes. ac regiae
mandatum mihi el. colocen. ac Bano exbibitum ac praesentatum
fuit. Idem Colocen. m.ppa.
Orig. in bibl. acad. scientiarum Slav. merid. Zagrab.
ena
Tab. /7.
niže čačtne PoLLirmku qanexefrar
Pot lokum vie huno uglu, ro fco fefeho
AP uulanu: Q..0) pram s ARosfuf
Bebram. Oboruljr domno poculuf
—čntfo:lozrlif fali PA hoc Ubfumpfel
mofum.AdLCudVem fiztu manaytu-
Bonnu As af Jebi As ScovLAm of
drd« mem, e Je 4B Ee Mudro
(god o Bomxe_ PCS ur Una;
AO kneh s lnuby ' P zi: mekom e
toga f. ie GU Wdiee Lun T) aa
ši Abe si keu: GIPenm.L Injsm: |
"EC Mmlonir Ča &uoP m
tg
GC
A mI
HUSLUL
nici Lavoslava Hartmana u Zagrebu mogu
:njige, koje izdaje jugoslavenska akademija zna-
»su i uujetnosti, koje izlaze njezinom pomoću i koje su
prešle u njezinu svojinu:
nd jugoslavenske akademije ananosti i umjetnosti. Knjiga I. do
XIA. U Zagrebu 1867—1872. Ciena svakoj knjizi 1 for. 25 novč. a. v.
ad jegoslavenskhe akademije ananosti i umjetnosti. Knjiga XX.
do XXXIII. U Zagrebu 1872—1875. Ciena svakoj knjizi 1 for. 50 novč. a. v.
ččnik Iččničkoga nazivlja. Sastavio dr. Ivan Dežman. Troškom ju-
goslasenske akademije znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1868. Ciena 1 for.
50 novč. a. v. | .
onumenta spectantia historiam.Slavorum meridionalinm. Vol.
I. II. III. IV. V. Listine o odnošajih izmedju jušnoga slavenstva
i mletačke republike. Skupio S. Ljubić. Na sviet izdala jugoslavenska
akademija znanosti i umjetnosti. Knjiga I. II. III. IV. V. U Zagrebu 1868
1870. 1872. 1874. 1875. Ciena prvim trim knjigam po 8 for. a. v., četvrtoj
4 for. a. v. a petoj 2 for. 50 novč: a. vr.
tari pisci hrvatski. 1. Pjesme Marka Marulića. Skupio I. Kuku-
ljević Sakcinski. Na sviet izdala jugoslavenska akademija znanosti i
umjetnosti. U Zagrebu 1864. Ciena 2 for. a. v.
tari pisci hrvatski. 1. Pjesme Šiška Memnčetića Vlahovića i
Gjere Držića. Skupio V. Jagić. Xa sviet izdala jugosl. akademija zna-
nosti i umjetnosti. U Zagrebu 1870. Giena 2 for. a. v.
tari pisci hrvatski. III. Pjesme Mavra Vetranića Čavčića. Dio
I. Skupili dr. V. Jagić. dr. 1. A. Kaznačičć. Na sviet izdala jugoslav.
akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1871. Ciena 2 for. a. v.
tari pisci hrvatski. IV Pjesme Mavra Vetranića Čavčića. Dio ]I.
Skupili dr. V. Jagić, dr. 1. A. Kaznačići Ar. Gj. Daničić. Na sviet
izdala jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1872.
Ciena 2 for. 50 novč. a. v. .
ttari pisci hrvatski. V. Pjesme Nikole Dimitrovića i Nikole Na-
lješkovića. Skupili dr. V. Jagić i dr. Gj. Daničić. Na sviet izdala jugosl.
akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1878. Ciena 2 for.,a. v.
itari pisci hrvatski. VI. Pjesme Petra Hektorovića i Hanibala
Lucića. Na sviet izdala jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti. U
Zagrebu 1874. Ciena 2 for. a. vr.
itari pisci hrvatski. VII. Djela Marina Držića. Na sviet izdala ju-
goslavenska akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1875. Ciena 3 for.
austr, vried.
"Nora croatica. Auctoribus Dr. Jos. Scehlosser et Lud. Farkaš-Vuko-
tinović. Sumptibus et auspiciis Academiae scientiarum et artium Slavorum
meridionalium. Zagrabiae 1869. Ciena 6 fl. a. v.
itarine. Izdaje jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti. Knjiga I. II.
III. IV. V. VI. VII. U Zagrebu 1869. 1870. 1871. 1872. 1878. 1874. 1875.
Ciena I. knjizi 1 for. 25 novč. a v., od II.—VI. po 1 for. 50 novč. a. v.
a VII. 2 for. a. v.
m...
bu
Dvie službe rimskoga obreda za svetkovinu sv. Čirila 1 Metuda
izdao Ivan Berčić. Troškom jugoslavenske akademije znanosti i umjet-
nosti. U Zagrebu 1970. Uiena 1 for. a v.
Historija dabrovačke drame. Napisao prof. Armin Pavić. Izdala jugo-
slavenska akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1871. Ciena 1 for.
25 nNovč. a. v.
Pisani zakoni na slovenskom jugu. Bibliografski nacrt dr. V. Bogi-
sića. Na sviet izdala jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti. U Za- '
grebu 1872, Ciena 1 for. 25 novč. a. v.
Izprave o uroti bana Petra Zrinskoga: i kneza Fr. Frankopana.
Skupio dr. Fr. Rački. U Zagrebu 1878. Ciena 3 for. .
Zbornik sadašnjih pravnih običaja u južnih Slovena. Knjiga I.
Gragja u odgovorima iz različnih krajeva slovenskoga juga.
Osnovao. skupio, uredio V. Bogišid. Na sviet izdala jugoslavenska akade-
demija znanosti i mnjetnosti. U Zagrebu 1874. Ciena 6 for. a. v.
Povjestni spomenici južnih Slavenah. Izdaje Ivan Kukuljević
Sakcinski. Knjiga I. U Zagrebu 1868. Ciena 3 for. ai v.
Historija kujiževnosti naroda hrvatskoga i srbskoga. Napisao V.
Jagić. Pomoćju jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti. Knjiga 1.
staro doba. U Zagrebu 1367. Ciena 1 (ox 2) novč. a. v
Rječnik iz kujiževnih starina srpskih. Napisao Gj. Daničić. U 3
knjige. Ciena cielomu 6 for. a. v..
Nikolsko jevangjelje. Na svijet izdao Gj. Daničić. Ciena I for.
50 novč. a. v.
Život sv. Save i Simeuna. Ul Domentijana. Na sviet izdao Gj. Da-
ničić. Ciena 1 for. 80 novč. a. v.
Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih. Od Danila. Na svijet izdao
Gj. Daničić. Ciena 1 for. 50 novč, a. v. >
Vetera monumenta Slavorum meridionalium historiam illu-
strantia. Ididit A. Fheiner. Tomus I. Romae 1863. Ciena 8 for. a. v..
Tomus II. Zagrabiae 1875. Ciena 10 for. a. v.
Poslovice. Na svijet izdao Gj. Daničić. U Zagrebu 1871. Ciena 1 for.
>". - =
: na m a
ZF
pade Timo a a.s
NA SVIET IZBAJE“ * “uđe.
. Pi.
- _7 Bu ; 3 sir
-. <. ata Te dog
J UGOSLAVEN SKA. AKADEMIJ A ZAKOSTI ;
I UMJETNOBTL. omot
£ e
=. - 2 ris
- .-*— _ .. s.
o +. = *.. is = sui
.z -““
" S - “BP M
. -.s
x
$ . “4 - a
PJ. .-
Pad o. > >
7 —_ «“ 4
4.
KAJIGA VRI.
>
U ZAGREBU 1876.
U KNJIŽARNICI LAVOSLAVA HABTMANA NA PRODAJU.
TISAK DIONIČKE TISKARE.
- am doma maii a Le a *
3
+
STARINE
JUGOSLAVENSKA AKADEMIJA ZNANOSTI
I UMJETNOSTI.
KNJIGA VIII.
U ZAGREBU 1876.
U KNJIŽARNICI LAVOSLAVA HARTMANA NA PRODAJU.
Dionička tiskara u Zagrebu.
SADRŽA!.
Izvještaj od god. 1772. o manastirih na Fruškoj gori u Sriemu, podastrt
kr. dalm -hrv.-slav. namjestničkomu vieću. — Od Fr. Miklošića . . .
Liber de introitibus stacionum et territorii communis ragusini 1286—1291.
— Od Ivana Tkalčića . . . . 4 44 a0 ee
Novakovića . . . + 40 ee
1. Slovo proroka Jeremije o pl&njeni Jerusalima. ...... 40
2. Mladenstvo Isusa Hrista. . . . . 2 4 400 48
3. Dijanije sv. apošt. Andreja i Matheja . . . ... 4... 55
4. Dtjanija sv. apost. Tomy v Indii. . . . +. 4.4.0 69
B. Mučenije sv. Georgija. . . . + 2 4 aaa e T4
Koresponđencija Krčelićeva i nješto gradje iz njegove velike pravde. —
Od M. Mesića... . 0400 aaa
Dopunjak gradje za poviest hrvatsko-slovenske seljačke bune god. 1578.
i nekoliko isprava 0 hrv. poturici Franji Filipoviću. — Od Fr. Račkoga
93
Izvještaj od god. 1772 o manastirih na Fruškoj
gori u Sriemu, podastrt kr. dalm.-hrv.-slav. na-
mjestničkoma vleću.
Priobćio u gjednici filologičko-historičkoga razreda dne 27. listopada 1875
POČASTNI ČLAN DR. FR. MixkLošić.
Anno 1772 die vero 6 et sequentibus mensis Julii, posteaque nos
.infrascripti ad exigentiam gratiosi e. consilii regii Varasdini die
10 mensis Augusti anni adhuc retroacti 1771 emanati intimati, ac
eatenus interventae gratiosae i. uniuersitatis determinationis, cum
reverendissimo domino Vincentio Popovich, v. monasterii graeci
non uniti ritus Sisatovacz archimandrita, honorabili item patre
Athanasio Iszaievich, alterius monasterii Remete dicti igumeno sive
guardiano, nec non. perillustri ac generoso domino Johanne Muska-
tirovich, eorundem graeci non uniti ritus monasteriorum i. comitatui
huicce Syrmiensi ingremiatorum fiscale, velut per excellentissimum
ac reuerendissimum dominum Johannem Georgievich, orientalis ec-
clesiae graeci non uniti ritus archiepiscopum et metropolitam, ex
parte sua ad hunc investigationis actum deputatis et exmissis, ad
facies attactorum et in i. comitatu existentium graeci ritus mona-
steriorum , signanter autem Krussedoll, Remete, Oppova, Verdnik,
Jazak, Bessenova, Sissatovacz, Kčvesdim, Pribina Glava, Beocsin
Rakovacz, una exXivissemus, atque constitutis in praesentiam nostri
eorunduni monasteriorum igumenis alias guardianis, vicariis, aliis-
que superioribus et inferioribus patribus et fratribus, super sequen-
tibus in attacto gratioso intimato praescriptis punctis, notanter
autem super eo; '
1. Unde nam eadem monasteria suam originem ducant?
2. In quibus illic praeexistentia manuseripta consistant ?
3. Qualis in iisdem monasteriis oeconomia sit ?
4. Qualis in his superiores inter et inferiores cointelligentia, reli-
giosa disciplina et temporis distributio ?
5. Quae obligationum et laborum norma et obseruatio ?
6. An illrc existentes monachi aliquibus et quibus scientiis ac
studiis incumbant ?
7. An praeterea et signanter qui in his excellant?
8. An ad tradendum capaces sint; nec non an in aliquibus mo-
nasteriis juventutem instruant et ad hoc idonei sint? non absimiliter
STAR. VIII. 1
a
2 FR. MIKLOŠIĆ,
9. In quonam eleemosyna, qua in parte monachi suam subsi-
stentiam obtinent, subsistat? nimirum: an illa per monachos in
certo ad id destinato anni tempore cum vel absque illarum par-
tium aut comitatensium superioritatum praescitu colligatur, vel
vero ab hominibus ad eiusmodi monasteria et ecelesias venientibus
sponte, et benevole praestetur. Denique
10. ex cuius ordinatione et quibus expensis ad quaedam mona-
steria ecclesiae et capellae ac alia etiam aliqua aedificia exstructa
habeantur? eosdem interogassemus et inuestigassemus eorum prae-
specificatorum monasteriorum primores et inferiores partim, partim
vero praememorati domini deputati sequentia retulerint, ac respoc-
tive ipsi etiam compererimus, et quidem
IN MONASTERIO KRUSSEDOL.
Praesentes reverendissimus dominus Pachomius Stojanovich, prae-
libati monasterii abbas et archimandrita, nec non Moyses Popovich
ecclesiarcha, Maximus Petrovich vicarius, Isaias Mirkovich et
Moyses Millinkovich hieromonachbi, aliique eiusdem monasterii pa-
tres et laici super praemissis punctis per nos interrogati retulerunt:
Ad 1. venerabilis monasterii huius originem abinde esse, quod
fundatorem suum Maximum condam Brankovich, archiepiscopum et
metropolitam graeci non uniti ritus Serborum fuisse agnoscat, hu-
iusque fratrem Johannem, olim despotam cognomine pariter Bran-
covich, quod ipsum privilegium eiusdem de anno 1496 die vero 4.
mensis Maji in castro Berkaszova emanatum, in quantum et ubi
necessum fuerit per eosdem reproducendum ; prout etiam manu-
scriptus liber ecclesiasticus mynej lingua eorum compellatus, et
eadem lingua conscriptus nobisque exhibitus, nec non passim vita
eiusdem archiepiscopi testatum redderent. Monasterium hocce Ser-
vianorum despotarum, archiepiscoporum, patriarcharum et metro-
politarum mausoleum fuisse; ibidemque quatuor corpora despotarum,
utpote Stephani et consortis eius Angeliae, praememorati item
archiepiscopi et Johannis fundatorum, integra et indissoluta usque
apnum 1716 praefuisse, quo tempore Turca Sirmium occupante
eadem corpora frustatim consecta et flammis consecrata fuere, ex
quibus aliquae saltim pro nunc particulae visuntur.
Ad 2. Manuscripta in hocce monasterio alia non reperiri, quam
praeter nro. 1. frustum turcicum per caes. regium interpretem
Petrovaradiensem extractualiter in Germanicum translatum et hic
in copia vidimata adnexum. Libros aeque manuscriptos partim ec-
clesiaticos, partim uero historicos nro. 51 et signanter:
1. Liber evangeliorum in fol. de anno 1540 sub igumeno guar-
diano Sylvestro conscriptus.
2. Aeque evangeliorum liber manuscriptus in monasterio Remete
de anno 1579.
3. Pariter evangeliorum liber manuscriptus, ast ubi et per quem ?
ac quando conscriptus? non constat, cum sine dato esse comperiatur.
4. Non absimiliter liber evangeliorum sine dato.
—_ o sa _
IZVJEŠTAJ O MANASTIRIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. 3
5. Scala caelestis vulgo lestvicza intitulatus, ex graeco in Tlly-
ricum sumptibus Georgii Brankovich despotae anno 1453 translatus.
6. Ius canonicum de anno 1453 conscriptum.
7. Vita s. Joannis Chrysostomi in civitate Semendria tempore
Lazari despota filii Georgii, per domesticum eiusdem Stephanum
nominatum, anno 1458.
8. Norma ceremoniarum ecelesiasticarum vulgo Tippik dictus, et
in monasterio Venek anno 1574 conscriptus.
9. Cantiones festivales vulgo postile dictus.
10. Liber sermonum alias Catha Matthaei intitulatus anno 1519
conscriptus et per Joannem Knegoj Vallachorum vojvodam Maximo
archiepiscopo donatus.
11. Regulas vitae christianae continens in anno 1558 exaratus.
12. Vita s. Chrysostomi anno 1593 in monasterio Kčvesdim
conscriptus. |
13. Liber commemorationis benefactorum de anno 1591. Demum
libri ecelesiastici nro. 4. alii porro sunt, quorum etsi titulus et
annus emanationis ob vetustatem attritorum resciri non poterat,
quantum tamen ex contextu eorundem colligere licuit, partim ec-
clesiastici, partim vero historici esse dignoscuntur. Tandem
ad 3. Oeconomiam suam monasterii huius monachi in eo positam
esse retulerunt, quod praeter proprios subditos suos monasteriales
vulgo pruyauores dictos ex clementia regia sibi praeseripto numero
concessos, a quibus in sortem terrestralis alicuius arendae robottas
in natura habent, praedialia item pecora, nec non vineas et pru-
neta, fenilia porro et molendina ac educilla propria, nec non semi-
naturas tam authumales quam etiam vernales, decimas etiam tam
ab extraneis quam et propriis subditis in fundis monasterialibus,
sive seminaturas, siue vineas, sive denique pruneta habentibus,
adeoque tam ab arridis quam et liquidis decimas sibi concessas
habeant, easdemque praeuio modo desumant, provenientes demum
abinde reditus partim in sustentationem vitae suae, partim aedifici-
orum suorum, in quantum eleemosynae oblatae haud sufficerent,
in sartis et tectis conseruationem, ac subinde necessitate ita exi-
gente in novorum etiam errectionem convertentes.
Ad 4. Praelibato reverendissimo domino abbate aliisque huius
monasterii patribus et laicis coram nobis praesentibus super e0:
qualis inter superiores et inferiores cointelligentia sit? interrogatis
unanimiter retulerunt, quod quemadmodum eo dum ad statum huncce
vocati monasticam vitam assumpsissent et respective praeelegissent,
omnem etiam erga superioritatem suam vouissent obedientiam, ita
etiam huius voti bene memores, omnem erga praelibatum domi-
num archimandritam subordinationem, hunc porro erga eosdem ita
directionem continuasse, ut mutuam semper cointelligentiam mutu-
amque barmoniam semper coluerint. Quantum autem religiosam
disciplinam attinet, hanc juxta institutionem regulasque fundatoris
sui ordinis divi Basilii, instructionemque nec non quaedam tam
patriarcharum, quam et metropolitarum statuta cuivis monasterio
*
4 S FR. MIKLOŠIĆ,
in uno exemplari extradata ita observari, ut si quem contra eadem
subinde peccare, aut quoquo modo excedere contingat, in eundem,
discussa et cognita praevie per superioritatem patresque discretos
delicti realitate ac qualitate, juxta easdem instituti sui regulas,
eademque statuta per eandem superioritatem pro ratione excessus
animadvertatur. Quod porro temporis distributionem concernit, ita
totius diei cursum dispescunt, ne otio, quod praesertim pulvinar
diaboli est, quaqua ratione indulgere possint. Chorum enim noctur-
num alter sequitur matutinus, in quibus non exiguum utique tem-
poris spatium consumunt; terminato demum hoc ordines accipiunt
a superioritate sua, ut quis quid eadem die acturus sit scire possit;
circa horam circiter 10. venit missae sacrificium, cui utique omnes
in concreto interesse obligantur. Finitis ita divinis post exiguum
tempus prandium sumpturi refectorium intrant, atque una id, quod
ordinis regulae admittunt, et paupertas, diuinaque suppeditat pro-
videntia, manducare solent. Sumpto prandio, consumptoque tempore
aliquo indifferenti denuo ad ecclesiam pulsatur, atque vesperas et
completorium absolvunt, quibus terminatis, ubi alii admittunt la-
bores, tempusque superfluum habent, ex instituto ordinis sui ad
cellullas suas semet conferentes privative preces ad deum fundere
obligantur ; sicque integram diem distribuunt.
Ad 5. Quoad obligationum et laborum normam ae observationem |
sequentem inter evsdem ordinem et normam observari declararunt,
et quidem, praehabita supra omnes suprema memorati reverendis-
simi domini archimandritae congressualiter electi in omnibus inspec-
tione, ecclesiarcha suo munio fungitur in eo consistente, ut idem
continuo semet domi detineat, casumque in illum, quo hebdoma-
darius sacerdos ob aliquod sive casuale siue canonibus vetitum in-
cidens liturgiam celebrare nequiret, quo hoc modo eius vices
supplere ac divina peragere valeat, paratum semet exhibeat. Prae-
tereaque homines ad monasterium et ecclesiam devotionis causa
adventantes in monasterium deducat, ibidemque suo modo honeste |
excipiat accomodetque. Para-ecelesiarchae porro obligatio exposcit,
ut is non tantum ecelesiae curam habeat, sed etiam apparamenta,
nec non sacra vasa, aliaque ecelesiae ornamenta munde servet et
in bono ordine disponat, pulsusque ad peragenda divina statutis
suis temporibus praestet. Vicarii demum munus exigit, ut hic servos
conducat, vineas debito tempore cultivari, prata defalcari faciat,
interque servitores labores distribuat; verbo denique de promo-
venda omni meliori modo tam domestica quam etiam campestri
oeconomia provideat. Hunc sequitur perceptor, seu monasterii
oeconomus, qui cassam, quae partim ex propriae monasterialis oeco-
nomiae proventibus, partim autem eleemosynis oblatis consistit,
conservat atque ex his provenientibus perceptionibus et erogatio-
nibus trimestrales: conventui praestat rationes. Porro protocollista
curam habet ut conclusiones et acta congressualia nec non circu-
laria dioecesani, denique venditiones et emptiones in fundis mona-
sterialibus intervenientes protocollo communi inscribat, aliasque
— m aaa e a s
IZVJEŠTAJ O MANASTIRIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. 5
expeditiones effectuet et necessarias correspondentias ducat. Praetsr
praespecificatas obligationes sunt praeterea adhuc due: clauiger
videlicet et portarius, quorum primus cellarii et dispensae curam
habet, alter porro portis circa earum occlusuram et aperturam
invigilat. |
In reliquo autem finitis religiosis et oeconomicis suis obligatio-
nibus, quibus singuli obstricti sunt, si cui demum et in quantum
tempus admittit, lectioni librorum spiritualium partim, partim vero
sacrae etiam seripturae incumbunt, aut vero qui quampiam manu-
facturam callent, ut in specie Moyses Millinkovics pileos orđinis
sui ex lana tegit, Theophanus porro Pavlovics, Laurentius Millin-
kovich, et Pavao Marcouich diaconus rosaria ex simili lana confi-
ciunt, in tali manufactura semet exercere, hocque pacto tempus
eiusmodi supervacaneum distrahere solent.
Ad 6., 7. et 8. Quemadmodum specialioribus, maioribusque stu-
diis nullis incumbant, aut ad talia ideo semet etiam applicare
nequeant, per consequens neque in talibus aliqui eorum excellere
possint, quod praeter nativam linguam suam Illyricam ob defectum
scholarum aliam vix aliqui sciant, sequaciter neque aliquam in
monasterio iuventutem instruant, aut ad talem instruendam capaces
aut idonei existant, tanto quidem minus, quod neque institutum
ordinis sui illud sit, ut iuventutem in studiis instruant, verum eo
solum ex fine austeritatem hanc et religionem amplexi essent, ut
in eremo sua mundique peccata defleant, adventumque domini
pavidi praestolentur. |
Ad 9. Quantitatem eleemosynae partim in parata, idque titulo
parussiae et salandar, reparationis item ecelesiae et ornamentorum
ac uasorum sacrorum comparationem, partim in pecoribus et pecu-
dibus, aliisque victualibus consistentes in. certo et determinato nu-
mero specificari non posse, vel ex eo etiam retulerunt, quod ex
spontaneis eiusmodi oblationibus piisque legatis uno anno plus,
alio vero minus monasterium hocce percipiat, quae tamen eleemo-
syna partim maxima in parte per adventantes ad ecclesiam sponte
et benevole praestatur et respective a remotioribus hunc in finem
exmittitur, partim vero subinde, dum videlicet in frugibus aliisque
terrae nascentiis in proprio fundo monasteriali, sive ob sterilitatem,
sive ob ačris intemperiem defectum patientibus per exmissos etiam
cum praescitu archiepiscopi et dioecesani monachos, sine attamen
facto apud superioritatem comitatensem indultu, juxta practicatam
ab antiquo consvetudinem per institutas mendicationes in pagis
vicinioribus ex terrae nascentiis collecta fuit. |
Ad 10. Novum aliquod aedificium in hoc monasterio, quod recen-
tioribus annis exstructum esset, aliud non reperitur quam tractus
unus ex aliquot cubiculis consistens et ut plurimum condescensioni
archiepiscopi aliorumque hospitum destinatus, et ad antiqua prioris
aedificii ibidem perexistentis fundamenta exstructus, qui tractus re-
ferente reverendissimo domino archimandrita partim munificentia
moderni excellentissimi domini archiepiscopi et metropolitae, qua
6 FR. MIKLOŠIĆ,
eotum episcopi Verschacziensis et huius monasterii confratris, par-
tim vero ex eleemosynis ex instituta in i. comitatu Bacsiensi et
Banatu Temesiensi penes recommendatoriales defuncti excellentis-
gimi domini archiepiscopi et metropolitae mendicatione, per aliosque
privatos oblata eleemosyna, ac denique prvventibus et oeconomia
monasterii propria profluentibus anno 1768. extrui coeptus et 1768
terminatus est.
IN MONASTERIO REMETE.
* Praesentes honorabilis pater Athanasius Isajevich eiusdem mo-
nasterii igumenus, Daniel item Markovich ecclesiarcha, Pachomius
Joannovich vicarius, nec non Gabriel Josephovich, Vaszilie Popovich,
Michael Staity et Georgius Marinkovich, aliique praelibati mona-
sterii sacerdotes et laici super praemissis punctis interrogati pa-
riter retulerunt :
Ad 1. Quando quidem patria ista variis caedibus obnoxia, no-
tanter autem anno 1716, dum videlicet infensissimus christiani
nominis hostis Turca ad expugnandum praesidium Petrovaradiense
vires conuertisset, ferro et flammis agitata existente, venerabilique
hocce monasterio in cineres redacto, universa ferre litteraria instru-
menta partim deperdita, partim etiam eadem saevitia in nihilum
redacta essent, hinc unde v. hocce monasterium suam ducat ori-
ginem pro certo quidem referri non posse, quantum attamen ex
traditione haberent, et ex manuscripto libro panegyri dicto et nobis
exhibito videre esset, existimarent monasterii huius fundatorem
fuisse certum Syrmiensem Leontium eparcham seu, ut existimatur,
dynastam aliguem aut gubernatorem, qui Thessalonicae per fidem,
ut credebat, suffragiis s. Demetrii ex morbo periculoso ad statum
valetudinis restitutus ecclesiam hancce in honorem s. Demetrii
erexit, conuentumque religiosum instituit; cuius tandem ecelesiae
jura per gloriosae reminiscentiae Romanorum imperatores et“reges
ungariae Leopoldum et Josephum per benigna, tum nationi Illyricae
in concreto, cum vero monasterio huic quemadmodum et aliis in
particulari, clementer elargita et per modo gloriose regnantem suam
maiestatem sacratissimam benigne confirmata privilegia aucta fuere,
novum iuris solidamen hocce monasterium accepit. Unde etiam
fundationem suam augustissimae domui Austriacae plurimum debet.
Ad 2. Manuscripta monasterii huius nobis producta consistunt
cum primis in 91 frustis litterarum turcicarum per eundem inter-
pretem petrovaradiensem extractualiter in Germanicum translatarum,
et hicce in copia advolutarum, dein vero libris aeque manuscriptis
seguentibus sub titulis:
1. Homiliae sancti Gregorii Nazianseni de anno 1629.
2. Evangeliorum liber de anno 1684.
3. Exhortationes seu doctrinae ss. patrum.
4. Normale caeremoniarum ecclesiasticarum vulgo tippik.
5. Panegyris per Sophronium Hierosolymitanum patriarcham con-
seriptus.
IZVJEŠTAJ O MANASTIRIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. 7
6. Liber ecclesiasticus vulgo miney dictus in octo frustis, qui per
unam manum videntur esse exarati, ex quibus nihilominus unicus
subscriptus per Vaszilium monachum Remetensem de anno 1568
habetur.
T. Disceptatio | seu disputatio inter Gregorium archiepiscopum
Omyracskanum in Aethiopia et Judaeum Jerram Jevrem rabinum
sine dato.
8. Duo psalteria manuscripta sine dato.
9. Duo libri morales seu casuistae, in directionem confessariorum
deservientes, sine dato; aliique in 8 frustis existentes vetusti libri
sine dato et authore, ecelesiastici et morales libri.
Ad 3. Oeconomia v. monasterii huius non alia est, quam quod
proprias vineas, prata, duas molas rivales in fundis aliorum domi-
norum terrestrium erxistentes, duo educilla, tres paludes piscosas
in territorio Carlouicziensi, ac ex vineis et prunetis propriorum
subditorum quam et extraneorum in promontorio et respective fundo
monasteriali existentibus decimas desumat.
Ad 4., 5., 6. et 7. reposuerunt ut in praecedenti v. monasterio
Krussedoll.
Ad 8. Praeter a. r. patrem igumenum, qui et latinam loquitur,
sunt praeterea ex monachis duo, nominanter autem Maximus Sce-
kulics presbyter, qui praeter Iilyricam pariter latinam, nec non
Josephus Kracsun laicus, qui praeter Illyricam, Hungaricam, Lati-
nam et Valachicam linguam loquuntur, ex quibus ultimo loco positus,
si et in quantum institutum ordinis sui admitteret, atque his occasio
praeberetur, iuventutem in primis saltem elementi instruere posse
censeretur, in reliquo picturam quoque callet et exercet.
Ad 9. Quemadmodum in praecedenti v. monasterio Krussedoli
r. pater igumenus reposuit.
Ad 10. Retulit r. p. igumenus, quod unum tractum v. monasterii
huius, defuncti domini excellentissimi archiepiscopi et metropolitae,
ubi et praevie cubilia exstabant, partim ex eleemosynis, partim
vero sumptibus ex propria oeeonomia provenientibus, partim vero
ex munificentia illustrissimi domini episcopi Temesvariensis ampli-
averit ac reparaverit, actuque alium tractum, in quantum fundus
suppetierit, reparare intendunt.
IN. MONASTERIO OPPOVO. .
Praesentes venerandus pater Sophronia Radivojeuich igumenus,
Dyonisius Peskerovich, Payszie Petrouich vicarius, nec non Janytyie
Joannovicz, Basilius Nedelkovics, Theophil Jovannovics et alii
praclibati v. monasterii patres et fratres retulerunt:
Ad 1. Hocce monasterium (penes quod aliud quoque monasterium,
filiale huius, antiquum exstat), prouti ex vita beatae Angeliae despo-
tissa Servianorum in libro manuscripto de anno 1520 scripto, coram
nobis exhibito, elucet, fundavit et aedificavit, qui et Krussedoli
Serborum archiepiscopus et despotes Maximus Brancovics circa
annum 1490, cuius templum stabat per 86 annos, tandem 1576
8 FR. MIKLOŠIĆ,
benefactores huius v. monasterii ex Raczkeve: Laczko,. Marko,
Jouisk, Joannes Boxaniky, Anna, Thomas, Catharina et Georgius,
praeexistens templum diruendo, modernum in eodem loco longe
amplius et altius, prout nunc extat, exstruxerunt, dedicandum idem
templum, prout ipse fundator, s. Nicolao, hoc ipsum docente lapide
supra portam ecclesiae actu existente, perque nos oculato.
Ad 2. exbibuerunt extractualiter quatuor frusta Turcica manu-
scripta in Germanicum per. c. reg. interpretem Petrovarađdiensem
translata, hicce in copia praevio modo adnexa. Item in libris partim
ecelesiasticis partim historicis 20 frusta, ex quibus:
1. Liber panegyricus conscriptus et dedicatus ecelesiae S. Nicolai
Oppovo dictae, (in quo iam eotum corpus s. Tyron fidelium vene-
rationi exponebatur actuque colitur) in hocce monasterio a. d. 1555
die 13. maii eiusdem terminatus, sub igumeno Stepbano, spirituali
Abrahamo, Maximo ecclesiarcha.
2. Liber ecclesiasticus minej dictus terminatus a. d. 1559. in
monasterio hocce Oppovo.
3. Commentatio in epistolas apostolorum anno 1563 in mona-
sterio hocce Oppovo conscriptus dedicAtusque s. Nicolao patrono
ecclesiae.
4. Historia ecclesiastica Theodori Studith, et respective conciones
ascaeticae eivsdem, anno 1618 conscriptae in hocce monasterio Oppovo.
5. Libri evangeliorum, primus ex ipsis sine dato, argento tamen
obductus anno 1630 in Oppovo. Secundus aeque evangeliorum sine
dato, anno 1657 argento obductus in Oppovo, typo veteri Illyrico
editus. Tertius aeque sine dato.
6. Liber hymnorum ad b. Virginem: 1654 in monte Athos per
religiosum Josaph, ex monasterio eorsum transeuntem, scriptus mo-
nasterioque huic missus.
7. Liber hymnorum ad sanctos, vulgo tropari 1615 conscriptus.
8. Libri minej dicti ex 11 frustis , quorum primus conscriptus
1604, secundus 1633, tertius 1698, quartus eodem aeque anno,
reliqui sine appositione dati.
9. Libri lesztvieze, seu scala coelestis dicti s. Joannis Damas-
ceni: 1. conscriptus anno 1629 in monasterio Orahovicza; 2. de
anno 1648 per monachum hicce tonsum nomine Otestiam scriptus.
. 10. Liber ius canonicum in se comprehendens, scriptus in Jass
Moldaviae metropoli per Damianum grammatičcum anno dom. 1495.
11. Psalterium cum explicatione anno 1637 conscriptus.
12. Liber extractum vitae sanctorum continens, seriptus in monte
Athos horsumque ad monasterium Hoppovo missus 1670.
13. Panegyricus conscriptus 1509 in monasterio Orzen dicto manu
hieromonachi Thimothaei.
14. Normativum ceremoniarum ecelesiasticarum tippik vocatus
exaratus anno 1569.
15. Liber octoich dictus s. Joannis Damascepi.
16. Prologus sanctorum absque dato.
17. Psalteriorum liber 1622 in monasterio Hopouo conseriptus.
IZVJEŠTAJ O MANASTIRIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. 9
Ad 3. Oeconomiam huius monasterii non aliam esse quam quod
partim ex propriis monasterialibus vineis, prunetis, molendinis,
educillis prouentus capiant, partim vero ab extraneorum vineis et
prunetis decimas percipiant.
Ađ 4. Tam praenominatus r. p. guardianus quam et alii rr. pp.
ac. fratres retulerunt, semet omnino iuxta institutum ordinis mu-
tuam semper superivrum erga inferiores cointelligentiam, horum
porro erga superiores omnem subiectionem fuisse.
Ad 5.,6. 7 et 8. Quemadmodum in praecedentibus v. monasteriis
Krussedol et Remete, nisi quod inter reliquos duo, signanter autem
Basilio Nedelkovics sacerdos, et Cyrillus Kostics diaconus latinam
quogue linguam calleant; Janytyie porro Joannouity .germanicam
loquatur.
Ad 10. retulit praenominatus p. guardianus, quod a. 1751
ecclesia antiqua in filiali monasterii huius antiqua Opovo dicta per
vehementiores terrae motus ruinae proxima fuisset, eotum ex ordi-
natione pie defuncti excellentissimi domini archiepiscopi et metro-
politae Pauli Nenadouics eadem ecclesia antigua diruta, ac suc-
cessive in minorem redacta ac noviter exstructa exstiterit, quod
item turris at in eadem existens capella aeque a. 1751 ex eadem
aeque ordinatione sumptibus et ex munificentia fatis functi excel-
Jentissimi domini episcopi Pakraczensis Sophronij Joannovich, velut
condam huius monasterii confratris, cum uno adhuc monasterii
tractu surrexerit.
IN MONASTERIO VERDNIK ALIAS RAVANICZA.
Praesentes ven. p. Joannovity igumenus, Stephanus Zoranovics
ecclesiarcha, Vasilie Triphunovics vicarius, Symeon Urossevity,
Theodosius Dimitrievics, Sylvester _Joannovics aliique patres et
fratres eiusdem v. conventus retulerunt:
Ad 1. Quoniam patria haec Tnrcarum invasionibus non solum
exposita, verum etiam per multos annos oppressa fuisset, per quod
litteralia etiam instrumenta deperdita: haberentur,, certa et deter-
minata origo dici nequit; ex quo tamen ante dominatum turcicum
Seruiae principes partium harum domini fuissent, sub Turca autem |
exstructio novorum monasteriorum vetita foret, ex iisdem principi-
bus fundatorem aliquem fuisse existimaretur, et ideo uictricibus
felicissimae recordationis Leopoldi, Josephi imperatorum et re-
gum Hungariae armis hoste praenominato expulso, hac patria re-
uindicata existente per eosdem regnantes, et respective modo re-
gnantem Suam Majestatem sacratissimam huic monasterio benignis
novis: donationibus datis statum et consistentiam suam altefatis
Suis Majestatibus sacratissimis debet.
Ad 2. Praeter quaepiam documenta nr. 11. idiomate turcico ema-,
nata et per interpretem ce. regium Petrovaradiensem ex turcico
in germanicum translata atque hic advoluta, reperiuntur libri
quoque de antiquioribus annis conscripti serie sequenti &Ž
10 FR. MIKLOŠIĆ,
1. Liber manucriptus de statu animae post mortem .a. 1646
authore Cyrillo archiepiscopo alexandrino.
2. Libri miney dicti in quinque frustis, ex quibus primus scri-
ptus in monasterio Ravanicza sub patriarha Pekiensi Arsenio,
regnante turcico imperatore Mehemeth a. 1656; 2. itidem in Ra-
vanicza sub eodem imperatore Mehemeth turcico, labore certi je-
romonachi Tbeophith dicti 1671 exaratus; 3. aeque ibidem scri-
pbuš a. 1673; reliqui duo adhuc absque subseriptione seriptoris
et dati.
3. Canones ecclesiastici a. 1668 conscripti.
. 4. Extractus vitae sanctorum vulgo Prolog in monasterio Ra-
vanicza sub turcico imperatore Mehemet 1676 conscriptus.
5. Pro omni anno deserviens kalendarium una cum hymnis sin-
gulae diei 1680 conscriptus.
6. Libri _evangeliorum, uterque quidem absque subscriptione,
ex quibus unus 1692 in oppido Szent Endre argento obdu-
ctus est.
7. Vitae sanctorum absque dato.
8. Liber Scala coelestis nuncupatus absque dato.
Ad 3. Oeconomia v. monasterii huius consistit partim ex se-
minaturis propriis, fenetis item et moleadđinis, prunetis et vineis;
partim ex decimis tam arridorum quam liquidorum ab exlraneis
propriisque subditorum, seminaturas ac vineas et pruneta in fundo
. monasteriali habentibus, nec non censu sylvarum feniliumque per
vicinas possessiones Verdnik, Rivicza et Satrincze vigore conven-
tionis sub commissione Fekettiana initae dependi solito, educillo
item ac alijs fidelium eleemosynis.
Ad 4. 5. 6. 7. 8. 9. uti in praecendentibus v. monasteriis.
Ad 10. Monasterio hocce ad communem omnium notitiam tam
ex ipsa vetustate, quam et aquis subterraneis fundamenta anti-
quorum rudera eluente, sicque inhabitatoribus patribus et fratri-
bus extremam ruinam minitante anno 1761 ex ordinatione pie de-
functi excellentissimi archiepiscopi et metropolitae Pauli coodam
Nenadouics, eiusdemque, munificentia, partim aliorum eleemosynis
hunce in finem oblatis, partim denique propriis monasterii expen-
sis exstrui coeptum est, eiusque aedificatio adhucdum continuatur,
incertum quando hoc opus terminandum sit.
IN MONASTERIO JAZAK.
Praesentes Theodosie Petrovics igumenus, Athanasius Staniszav- |
levics ecelesiarcha, Janityie Millutinovics, Moyses Xivanovics spi-
ritualis, Raphael Stephanovics, Samuel Gaurillovics, aliique v. mo- >
nasterii patres et diaconi retulerunt:
Ad 1. Uti in praecedenti v. monasterio Verdnik alias Rava-
nicza.
Ad 2. Manuscripta in praelibato monasterio reperiuntur se-
quentia:
u. oL“F
“==.
IZVJEŠTAJ O MANASTIBIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. ll
1. Duo libri euangeliorum, ex quibus 1. Szegedini per Georgium
in districtu Bacsiensi archiepiseopum et metropolitam Szegedinen-
sem a. 1581 conscriptus; 2. conscriptus in possessione Boresa me-
dio Semliniensis presbyteri Petri nomine 1567 anno.
2. Normale ceremoniarum ecelesiasticarum consecriptum ad man-
datum igumeni Jazakiensis Theodosii nomine per presbyterum
Joannem 1560.
3. Duo exemplaria actorum et epistolarum apostolorum per
Joannem monachum Jazakiensem conscriptorum, unum sine dato
aliud de anno 1541
4. Liber Jeffremi Syriensis ad monachos, conseriptus in mona-
sterio Jazak sub igumeno Pachomio per monachos Zachariam et
Marcum, conscriptus 1577.
5. Liber prologialis absque dato, sine nomine authoris.
6. Liber postilarumTheodosii Studith absque dato.
7. Vita s. Chrysosthomi. m.
8. Duo libri ecelesiastici minej dicti, absque dato.
9. Duo libri psalteriorum absque dato.
10. Vita et encomia regis Uross, conscripta per Paysaeum
patriarcham Pekiensem 1642.
Ad 3. Quemadmodum in immediate praecedenti v. monasterio
Verdnik.
Ad 4. 5. 6. 7. 8. Uti in praecedentibus monasteriis.
Ad 9. retulerunt quod prioribus annis dum et quando ad col-
ligendam in authumno ex terrae nascentiis eleemosinam exiverunt,
nunc vero quoniam ex privata agricultura provisi haberentur, non
exeunt.
Ad 10. V. monasterium hoc, in quo statu ante avnos 36 fuit, in
eodem actu quoque perexistit, ilque partim ex proventibus mona-
sterialibus, partim autem aliis devotis eleemosynis exsurrexit.
IN MONASTERIO BESSENOVO.
Praesentes multum venerandus p. Michael Zoszimovics igumenus,
Habakuk Raikovics ecelesiarcha, Constantinus Xivanisevics vica-
rius, Moyses Stoicsevics emeritus igumenus, Sylvester Michaillovics,
et reliqui praefati v. monasterii patres, clerici et diaconi.
Ad 1. Quantum originem v.. monasterii huius attinet, praenomi-
natus guardianus cum aliis retulit, quod siquidem patria haec, sub
turcico iugo gemens, aliisque revolutionum temporibus, si quas
etiam, unde originem eiusdem deducere ualuisset, fundationales
habuisset, eaedem temporum iniuria deperditae fuissent, nullam
certam et determinatam originem aut quaspiam fundationales pro-
ducere posset, nisi quod in pariete templi inter alias inseriptiones
eadem ecclesia a. 1467 interne picturis exornata habeatur.
Ad 2. Praeter turcica 4 nr. frusta hicce extractualiter per inter-
pretem linguarum orientalium c. r. Petrovardiensem versa, hicceque
adnexa, manuscripti libri reperiuntur sequentes :
12 | FR. MIKLOŠIČ,
1. Quatuor libri evangeliorum antiqui, quorum compactura, seu |
trium argento obductio, et primi quidem annum 1575, secundi
1536, tertii item conscriptio in monasterio Bosnensi Lomnicza
1592. quarti datatio ob vetustatem dignosci nequit. |
2. Normale ceremoniarum ecclesiasticarum ; conscriptum in mo-
nasterio Bessenovo sub igumeno Longino 1567.
3. Jus canonicum vulgo Zakonik, conscriptus aeque in attacto ,
mopvasterio Bessenovo sub igumeno Syluestro 1581.
4. Septem libri mineorum, ex quibus unicus conseriptus in eodem
monasterio sub praenominato igumeno Longino a. 1569; secundus
in monasterio Radovanisity serviano sub igumeno Esaia 15650.
3. in eodem monasterio sub Nicephoro igumeno a. 1567, reliqui
demum sine subscriptione nominis et dati.
5. Acta et epistolae apostolorum, 1652 a. exaratus absque ulte- |
riori subscriptione nominis et dati.
Ad 3. Uti in immediate praecedentibus v. monasteriis Verdnik
et Jazak. |
Ad 4. 5. Uti in praecedentibus aliis v. monasteriis.
Ad 6. 7. 8. aeque, praeterquam quod honorabilis pater Sophro-
nia Joannovics, nec non diaconus Isaias Triffunovics latinam lo:
quantur linguam, quam si occasio, ex superioritatis ordinatione, ex-
pensis ex monasterii prouentibus profluentibus, eisdem exhiberetur,
libenter velut in iuniori aetate constituti excolere velle semet de-
clararunt, anhelarentque. | |
Ad 9. Pro collectione eleemosinae sacrae nullus pro nunc ex-
mitti solet; verum quandoque ex devotione fidelium partim in
aere, partim in naturalibus talis qualis eleemosyna per anni de-
cursum.offeri et adferri solet; specificari non potest.
Ad 10. Ad hoc monasterium nulla alia aedificia sunt adnexa
praeterquam duo tractus monasterii ex ordinatione archiepiscopali
ad antiqua fundamenta superaedificati, iique partim ex eleemosynis,
partim ex proventibus communibus inchoati, nondum tamen in
finem deducti sunt. |
IN MONASTERIO SISATOVACZ.
Praesentes reverendissimus đominus Vincentius Popovich v. con-
uentus huius abbas, Timothia Popovics ecelesiarcha, Arsenio Ky-
rillov vicarius, Paysaeus Miattovics, Laurentius Stajoneuics, alii-
que praelibati monasterii religiosi sacerdotes fratres et laici re-
tulerunt:
Ad 1. V. monasterii huius cum filiali Petkovicza fundatores
existimari eosdem, qui praecedentium v. monasteriorum fundatores
exstitere. Praeterea reperitur in hocce monasterio, hodiedumque
conservatur norma vitae pro monachis eiusdem per igumenum
Theophilum concripta, nobisque in originali exhibita, in qua le-
gitur, quod idem igumenus cum hieromonacho Besarione et Hyllario
ecelesiam hanc ad antiqua fundamenta 1510 anno, sub Romanorum
imperatore Carolo V., rege vero Hungariae Vladislao, populo de-
E ge o ma n-— =a
IZVJEŠTAJ O MANASTIRIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. 13
mum rasciano domina Helena, Joannis despotae consorte (quam
etiam liber minei manuscriptus mens Octobris in vita s. Stephani
sepultam fuisse indigitaret); ultro demum pro remonstranda huius
monasterii antiquitate exhibitum est nobis conservatorium vene- *
rabilis de a. 1550. sub praenominato igumeno Tbeophilo excusum.
Ad 2. Praeter 33 frusta monasterium hocce concernentia, unum
etiam monasterium Ricseta vel Ricsie, hicce extractualiter adnexa
instrumenta turcica nobis exhibita sunt; libros demum manuscriptos
sequentes habet, ex quibus primus est, utpote :
Liber evangeliorum hic in v. monasterio Sisatovac sub igumeno
Theophilo 1560 anno conscriptus. |
2. Liber actorum et epistolarum: apostolorum in pargameno seri-
ptus in patriarchatu Pecsiensi regnante Stephano tertio, Uross c0o-
gnominato, rege Serborum, ex mandato Nicodemi archiepiscopi per
hieromonachum Damianum conseriptus 1314.
3. Liber evangeliorum aeque in pargameno, eiusdem quidem, ut
appareret, cum praecripto temporis charactere, dato tamen ob ve-
tustatem incognoscibili.
.4. Liber Mineorum hicce in monasterio Sisatovacz 1566 sub
igumeno Medardo et ecelesiarcha Laurentio exaratus.
5. Liber dialogus Barlami Indiarum apostoli 1636 hic in mona-
sterio Sissatovacz conscriptus.
6. Libri mineorum 4, ex quibus Imus 1548 in monasterio Verdnik
conseriptus; 2dus in monasterio Thronossa 1571; 3us in monasterio
Kamenicza provpe Nissam 1515; 4tus sine dato 'reperitur.
7. Acta et epistolae apostolorum in monte Athos conscripta
a. 1670.
8. Panegyricus sanctorum conseriptus in monasterio Sissatovacz
a. 15495.
9. Liturgiale seu missale ex Moldauja per Joannem Alexandri-
num, filium Jeremiae vojvodae Moldauiae, v. monasterio Sissatovacz
medio jeromonachi Methodii Sissatoviczensis transmissum 1596.
10. Dialogus inter Gregorium archiepiscopum Homyriczensem et
Judaeum Ervan 1553 conscriptus.
Praeter et ultra hos praespecificatos libros reperiuntur 80 frusta
ilbrorum partim ecelesiasticorum, partim historicorum, qui tamen
sive ob vetustatem, adeoque deteriorationem, sive etiam propter
non existens datum, .hic loci, quales sint et per quos conseripti,
non specificantur.
Ad 3. Quemadmodum in aliis monasteriis praeter censum sylva-
rum et glandinationis, quae hic non reperiuntur; verum praeter
alia beneficia paludem piscosam ad cameralem passessionem Ba-
noster, et quaedam pecora cornuta habet v. monasterium hocce. |
Ad 4. Quoad cointelligentiae regulas esset, neć ex parte superio-
ritatis, neque inferiorum quidpiam expositum fuit. Quod vero con-:
cernit religiosam disciplinam, temporis distributionem, et ad 5tum .
obligationum et laborum normam et observationem; ita etiam
14 FR. MIKLOŠIČ,
ad 6. 7. 8. quemadmodum in praecedentibus v. monasteriis re-
posuerunt. Praeterea quod pater Genadius linguas germanicam,
hungaricam, vallachicam loquatur, Gabriel item Stephanovicz pileos
ordinis sui conficiat, latinamque aliquantum calleat, nec non Payszie
Miattovics cruces aliasque ex ligno sculpturas perficiat.
Ad 9. Hoc monasterium ad collectionem eleemosynae nunquam
exit, verum quod per fideles ad ecclesias aduentantes sponte et
benevole plus minus partim in aere partim in terrae nascentiis of-
fertur, titulo eleemosynae habet.
Ad 10. Praeter alia oeconomica monasterii aedificia monasterium
in quadrato partim benefactorum, partim ex piis fidelium oblatis,
utpote capitanei Iszakovicz et nobilis condam Stephani Stoicseuics,
partim vero ex prouentibus industrialibus v. monasterii surrexit.
In reliquo capellam v. monasterio proximam dominus capitaneus
Iszakouicz aedificauit.
IN MONASTERIO KOVESDIN.
Praesentes venerabiles patres: :Cyrillus Joannovics igumenus,
Jephtymie Kotturovics ecclesiarcha, Symeon Popovics vicarius, Za-
charias Nicolaev, Saratie Popovics, Gavrillo Popovich, aliique prae-
libati v. monasterii patres et fratres et filialis eiusdem Gypsa.
Ad 1. Quoad originem et fundationem iisdem verborum formis,
quibus praecedentia Verdnik, Jazak et Sissatovacz responderunt.
Ad 2. Specialia manuscripta in hocce monasterio nulla reperiun-
tur alia praeter sequentia :
1. Libri mineorum 10, ex quibus i1mus 1581 anno in monasterio
seruiano Vinesa scriptus est. 2dus 1577 in eodem monasterio. 3tius
aeque de anno 1581. Religqui absque dato et subscriptione.
2. Sermones ascetici Dorothei monachi absque dato.
3. Exhortationes ad monachos incerti authoris.
4. Liber psalteriorum adeo attritus, ut, quo anno et per quem
sit seriptus, non cognoscatur.
Ad 3. Oeconomiam v. monasterii huius consistere in cultura
vinearum, agrorum item et hortorum propriorum, decimis praeterea
tam a propriis quam extraneis subditis, in fundo monasteriali semi-
naturas, vineas et pruneta habentibus, desumi solitis, glandinatione
item et molendinis, lapicidio item pro exustione calcis, syluarum
item censu.
Ad 4. 5. 6. 7. 8. Quoniam eadem religio et idem institutum in
hocce quoque v. conuentu quemadmodum in praecedentibus mona-
steriis esset, conformiter ut in iisdem responderunt; praeterea quod
in hocce monasterio pater Jefthimie Kotturovicz librorum compa-
cturam sciat ac exerceat, laicus item Joannes Neskovics faber
lignarius sit.
Ad 9. Ad collectionem eleemosynae conventus iste ordinarie mo-
nachos non exmittit, verum fideles fine devotionis aduentantes
partim in naturalibus partim in aere adferrunt aut mittunt elee-
IZVJEŠTAJ O MANASTIRIH NA FRUŠKOJ GORI U ŠRIEMU. 15
mosynam ; nisi quod anno 1769, quo nempe monasterii huius de-
positorium, in eodemque existentia vasa, cadi, frumentum, vinea,
resque aliae et stabulum combusta fuissent, eotum cum reccom-
mendatoriis suae exceNlentiae modernae_ domini archiepiscopi et
metropolitae trans Dravum et Danubium mendicatum exiverunt,
ex qua
ad 10. praespecificata depositorium et stabulum reparata sunt,
insuper unus tractus cellarum ad antiqua fundamenta, partim ex
proventibus monasterii, partim ex piis oblatis exstructus est, pro
cuius exstructione adhuc in parte monasterium hocce cum prae-
scitu dioecesani tenetur. Praeterea in filiali Gypsa unus tractus
ex 7 cubiculis constans adhuc a. 1764 coeptus, a. 1771 cura et
opera ac sumptibus pie defuncti eremitae Mathiae, concurrentibus
fidelibus erga eundem magna veneratione ductis, in specie vero
nobilis domini Joannis Stoicsevics, cuius germanus frater ibidem
sepultus est.
IN MONASTERIO PRIBINA GLAVA.
Praesentes m. v. pater Daniel Radosavlievics igumenus, Theodo-
sius Gavrillovics vicarius, Petronia Lazarovicz, Aron Lukics, Bes-
sarion Kuzmanovich, Michael Millosevics, aliique patres et fratres
retulerunt:
Ad 1. Ex traditione haberi, monasterii huius fundatorem fuisse
. Joannem .condam despotam, qui in vicino olim castro, modo uero
camerali possessione Bercaszovo residebat.
Ad 2. Praeter duos manuscriptos libros, quorum unus acta apo-
stolorum intitulatur, alter vero psalteriorum nominatur, nulla alia
manuseripta reperiuntur.
Ad 3. Quemadmodum in aliis praecedentibus v. monasteriis, ex-
Cepto censu syluarum. |
Ad 4. 5. 6. 7. 8. aeque uti in praedenominalis aliis v. mo-
nasteriis.
Ad 9. Dum annis prioribus necessitas fuit, quemadmodum et
anno praeterito 1771, posteaquam per ačris intemperiem non so-
lum agri et segetes, verum et promontoria, unde maximam fratres
v. conventus huius haberent sustentationem, grandine concussae,
sicque in nihilum redactae fuissent, tam per ingremiata alii mona-
sterii sui ritus ex indultu suae excellentiae archiepiscopi et metro-
politae, quam per alia gremialia i. comitatus huius loca cum prae-
scitu superioritatis commitatensis ad collectionem oblatae sponte
fidelium eleemosynae omnino etiam exiuerunt. Quantum porro aliam
concernit eleemosynam, illa ex libero offerentium arbitrio ad ecele-
siam aduentantium omni quidem anno, sed iam plus iam minus
praestaretur.
Ad 10. Ecclesia quidem actu exstans ad fundamenta antiquae
per vetustatem collapsae a. 1741 praecipua certi incolae Scharen-
gradensis iam fatis functae Simae Vukovics, nec non celsissimi
8. r. i. principis Liry ab Odeskalko in materialium oblatione hunc
16 FR. MIKLOŠIĆ,
in finem praestitae eleemosynae, monasterii vero huius duo tractus
ab a. 1761 parte ab una munificentia defuncti excellentissimi do-
mini archiepiscopi et metropolitae, parte ab altera aliorum tam .
abbatum quam saecularium officialium aeque ac contribuentium
factis oblationibus ex ordinatione pridem patriarchae et respectiue
recens demortui domini excellentissimi arčhiepiscopi et metropolitae .
erigi coepta sunt, hodiedumque ex similibus.subinde factis oblatis
et eleemosynis eriguntur, et in statum perfectum rediguntur.
IN MONASTERIO BEOCSIN.
Praesentes r. patres Synesius Radivojevics igumenus, Athanasius
Antonievics ecclesiarcha, Joanikius Lukity vicarius, Michael Proda-
novics, Josaff Josiphovics, Sylvester Joannovics, aliique patres
eiusdem monasterii ac diaconi et laici retulerunt:
Ad 1. Quoad originem monasterii huius ex praemissis, uti circa
praecedentia monasteria, rationibus nihil certi et determinati re-
posuerunt.
Ad 2. Neque manuscripta alia in hoc monasterio reperiuntur,
quam libri sequenti ordine specificati, utpote:
1. Duo libri mineorum, ex quibus unus a: 1625 scriptus legitur,
alter uero 1628.
. Liber psalteriorum exaratus 1646.
. Liber prologialis exaratus 1560.
. Liber Triod conscriptus a natiuitate domini 1563 anno.
. Panegyricus sanctorum 1615.
. Liber psalteriorum scriptus 1654.
. Liber commemorationis 1616.
. Liber psalteriorum 1643.
. Liber canonum 1645.
10. Vita s. Athanasii in monte Athos conscripta: 1646.
11. Acta et epistolae apostolorum. de anno 1646.
12. Liber evangeliorum secriptus a. 1560.
Ad 3. In hoc monasterio et eiusdem filiali, Remeczko dicta, oeco-
nomiam prout in praecedentibus monasteriis Verdnik, Bessenovo,
Jazak, Sissatovacs, Kovesdin, ex censu sylvarum, ac lapicidii pro
calcis exustione, ac aliis lapidibus tam pro structuris quam platea-
rum liberae regiaeque civitatis Neoplantensis expositione deservien-
tibus constare reposuerunt.
Ad 4. 5. 6. 7. et 8. Quemadmodum in praecedentibus mo-
nasteriis. |
Ad 9. aeque ut in aliis monasteriis, addito eo, quod dum aliquis
pro adferrenda eleemosyna determinet tempus, pro eadem cum
praescitu superioritatis suae excellentiae archiepiscopi et metropo-
litae ex religiosis exmittere solent.
Ad 10. monasterii huiusce ecclesiae adiacensque capella anno ad-
huc 1732 ex indultu eorum praeexistentis domini archiepiscopi et
metropolitae Vincentii Joannovich ex oblata certi Futakiensis in-
colae Milivoj Millacovics dicti, turris porro attactae ecelesiae suc-
0, DHoOR o
.mao u“
= =me.. mo so -.- *
IZVJEŠTAJ O MANASTIJRIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. 17
cessive expensis civis neoplantensis Obrad Radonich una cum altari
surrexit, ipsae vero monasterii cellae a. 1764 et respectiue 1766 ad
antiqui monasterii fundamenta exstrui coeptae sunt, actuque conti-
nuantur, partim ex monasterialibus, partim ex piis fidelium oblatis
eleemosynis, denique in perattacta filiali Remeezko ecclesia a. 1741
sumptibus incolae Schulmensis Stanko Millinkovich renovata et am-
pliata, ac praeter hanc ecclesiam pro ibidem residentibus ecelesiae et
oeconomiae invigilantibus duobus monachis tria cubicula ex ligneis
materialibus per dominum locumtenentem Petrovardiensem Jouann
Jovannovich exstructa visuntur. Conseruatorium item cadorum
tam in. eadem filiali quam uero in ipsa matre ex solidis materiali-
bus exstructum habetur.
IN MONASTERIO RAKOVACZ.
Praesentes m. v. patres Josephus Jovanovich igumenus, Ambro-
sius Jankovich ecelesiarcha, Spiridon Paulovich vicarius, Silvester
Popovich, Jevrem Mrazkovich, Genadius Dimovich, aliique prae-
libati v. monasterii patres et religiosi fratres super praeinsertis
punctis interrogati detexerunt:
Ad 1. Undenam v. monasterium hocce suam ducat originem,
quisve et quo tempore eiusdem fundator fuerit, nec ex scriptis,
nec aliunde sciri posse, nisi quod, quemadmodum alia ita et hoc
monasterium primum, quidem per gloriosae reminiscentiae Romano-
rum imperatorem et regem Hungariae Leopoldum, ac dein felicis-
simae recorđationis Josephum et Carolum imperatores aeque Roman.
ac reges Hungariae ac deinque modo feliciter regnantem suam
maiestatem sacratissimam novis priuilegiis ac donationibus clemen-
tissime sit auctum, cuius
Ad 2. manuscripta praeter turcica quaedam nr. quatuor per inter-
pretem c. r. Petrouardiensem in germanicum translata et hic ex-
tractualiter advoluta libri quoque manuscripti reperiuntur serie
sequenti :
1. Liber actorum et epistolarum apostolorum sine dato diei et
temporis.
2. Descriptio vitae nonnullorum sanetorum in monasterio bos-
nensi Orzin dicto per igumenum Joszim 1592 anno concripta.
3. Prologus vitae sanctorum sine dato.
4. Psalteriorum libri duo aeque sine dato.
Ad 3. Oeconomiam v. monasterii huius consistere ex decimis
vinearum et prunetorum per subditos suos ac extraneos, in fundo
monasteriali haec tenentes praestari solitis, molendinis, educillis,
arundineto, fenetis, sylvis, glandinatione, lapicidiis, privatis item
tam vineis quam vero prunetis. Caeterum hoc quoque v. mona-
sterium, quemadmodum et reliqua praecedentia praeter_Oppouo,
a subditis in fundo monasteriali degentibus, vulgo Prnyavori dictis
ex clementia regia praescripto numero concessis — terrestralis
arrendae conventione tenus sub commissione Feketiana obligatas
habet robottas; ex huiusmodi - redditibus, prout et spontaneis ad
STAR. VIII. | 2
18 FR MIKLOŠIĆ,
ecelesiam fine devotionis adventantium fidelium eleemosynaribus
oblationibus in conformitate praecedentium v. monasteriorum, victu,
vestituque statui monachali competente semet prouident, aedificio-
rum monasterii, conuentus item in sartis et tectis conseruationi ac
ecclesiae requisitis necessitatibus prospiciunt, adventantium item
hospitum et benefactorum accomodationem impendunt, fideliumque
devotionis peragendae gratia comparentium, aliorumque pauperum,
viatorum et egenorum, in quantum paupertas admittit, refectione
opus charitatis et misericordiae exercent.
Praeter haec si quid subinde ex praespecificatis redditibus rema-
nerei, et in auctionem oeconomiae privatae, aut novi necessarii
aedificii cum praescitu dioecesani erectionem conuertere solet.
Ad 4. 5. 6. 7. et 8. ut in aliis praecedentibus v. monasteriis,
€0 ad 7. superaddito, quod inter reliquos patres religiosos pater
Genadius Dimovich praeter illyricam, latinam, hungaricam et val-
lachicam, germanicam linguam loquatur, pater Isaias Radovanovics
latinam, pater Spiridon vicarius hungaricam, germanicam, vallachi-
cam, Ambrosius hungaricam loquantur; in reliquo praenominatus
Ambrosius et Sylvester picturam sciunt et exercent.
Ad 9. eleemosynam v. monasterii huius quemadmodum et prae-
cedentium partim in p(a)rato — quippe parussiae et szalandar
pro necessitatibus ecelesiae et subsidium intertentionis religiosorum,
partim vero in terrae nascentiis, pecoribus item et pecudibus aliis-
que victualibus consistere reposuerunt. Cuiusmodi eleemosynae
certa et determinata ex eo nequiret explicari quantitas, quoniam
ex pia spontanea fidelium in ecelesiam fine devotionis advenien-
tium liberalitate offerretur et praestaretur. In remotioribus vero
locis degentes praemissum in finem exmittere assolent. Contigit
nihilominus, siquidem v. monasterium hocce terris carreret arabili-
bus, sequaciter frugibus destitueretur necessariis, quod pro harum
mendicatione cum praescitu et recommendatione dioecesani in gre-
mium vicini inclyti comitatus Bacsiensis religiosi subinde exiverint,
iespectiveque necessitate inducti exmitti debuerint, praeseriim vero,
cum ačris intemperie in aliis suis oeconomicis defectum perpessi
fuissent.
Ad 10. Inter _ nova aedicifia si ponatur, a. 1735 exstructa est
turris ecclesiae_ munificentia et liberalitate pie defuncti archiepi-
scopi et metropolitae Vincentii Joannovich, praeterea una capella
in caemeterio ex solidis a. 1751 per vicarium conventus huius
Janilyie_ propriis sumptibus exstructa habetur. Monasterii porro
unus tractus de novo ex integro, alter porro disjectis ligneis habi-
taculis ad antiqua rudera aliis cellis positis cum praescitu excel-
lentissimi olim archiepiscopi et metropolitae Pauli Nenadovich v.
monasterii huius confratris, aliisque monasterialibus proventus, be-
nefactorum item, signanter moderni illustrissimi domini episcopi
Temesvariensis ac Joszephi Kollarszky, privilegiati districtus Cis-
Tibiscani senatoris, munificentia et liberalitate exstructus et respe-
ctive superaedificatus est.
o.
= as
IZVJEŠTAJ O MANASTIRIH NA FRUŠKOJ GORI U SRIEMU. 19
Tandem quoad monasterium Gergetheg exmissi suae excellentiae
archiepiscopalis et metropolitanae deputati reposuerunt, monasterium
hocce ecelesiamque sumptibus pie defuncti archiepiscopi et metro-
politae Pauli Nenadovics in terreno, ad possessionem archiepiscopa-
lem et metropolitanam Neradin pertinente, aedificata plurimumque
ex cubiculis pro condescensione archiepiscoporum et metropolitarum
deservientibus eumque in finem errectis constare, ibidemque exi-
stentes aliquot religiosos sumptibus suae excellentiae archiepisco-
palis et metropolitanae interteneri, sequaciter non ut sub nomen-
clationem et seriem reliquorum monasteriorum caderet, verum
proprium et reale altefatae suae excellentiae domicilium esse. Ideo-
que sine speciali suae excellentiae commissione pro conscriptione
exire non posse, semet declaraverunt.
Super cuiusmodi praevio modo per nos facta praemissorum in-
vestigatione, praesentem nostram humillimam inclytae uniuersitati
facimus relationem. Signatum in monasterio Rakovacz die 15.
Julii 1772. Ignatius Madaraz, inclyti comitatus Syrmiensig ord.
Judlium m. p. Micha&l Balogh eiusdem inclyti comitatus v. Ju-
dlium m. p.
Liber de introitibus stacionum et territorii
communis ragusini 1286—1291.
U sjednici Jfilologičko-historičkoga razreda jugoslavenske akademije znanosti
€ umjetnosti priobćio
DOPISUJUĆI ČLAN IVAN TRALČIĆ.
U gubernijalnom dubrovačkom arkivu, u sasma zabitnom mjestu,
da upravo na tlu, naidjoh na sašiveni smotak pergamene, koj sa-
država prihod grada Dubrovnika t. j. prihod od obrta i zemljarine
u g. 1286—1291, učinjen za kneževanja Marina Georgia. Svezak
ovaj nosi naslov: ,Liber de introitibus stacionum et territorii com-
munis“, a broji 18 podugačkih listova, pisanih na kvieru. Popis
je ovaj učinio bez dvojbe Tomasin de Sauere, koj bijaše jurve,
dvie godine natrag računajuć, ,sacri palacii et communis ragusini
notarius“ i to za kneževanja Mihalja Maurocena; pismo bo ovoga
sašitka sasvim naliči inim zapisnikom, pisanim Tomasinovom ru-
kom, koji se nalaze u dubrovačkom tribunalnom arkivu.
U popisu ovom pobilježeni su svi obrtnici i uživatelji obćinskoga
zemljišta toli u gradu, koli u predgradju, označen njihov obrt,
i prostor, pa napokon koliko od njega moraju poreza platit il su
ga uplatili; služio je dakle obćinskomu notaru glede podmirivanja
daće. U to doba nebijaše jošter Dubrovnik jednom cjelinom, kao
što je danas, jer sa sjevero-istoka, pod planinom sv. Sergia, gdje
je danas najljepša dubrovačka ulica (stradone) pružalo se tada
jošter plitko more, koje razstavljalo taj grad na dvie pole, na
stariju i na mladju, koje bijahu obćenja lašnijega radi mostom
sskopčane. Grad Dubrovnik zasnovali su stanovnici staroga Epi-
daura, koji se pred provalom novih došljakah Hrvatah zaklonili
na ovu strminu. Dubrovnik, premda bijaše u svom osnutku vrlo
malen i tiesan, u brzo se podignuo pomorskom trgovinom tako,
da je već u XI vieku posiedovao otoke Lokrum, gdje je podignuo
bio g. 1023 samostan sv. Benedikta, napokon Daksu, Lopud i Si- :
Kam i prostro se na kopnom prieko Gruža u Umblu s jedne i do
upe s druge strane. Ovim posiedom došao je bio u što tiesniji
oF
LIBEB DE INTROIT. STACIONUM ET TERRITORJI COMMUN. RAGUSINI. 21
odnošaj sa obližnjimi Slovjeni, koji se malo po malo počeli nase-
ljivat i u sam grad, pa kako ovaj popis svjedoči, bijaše u Du-
brovniku koncem XIII vieka dvie trećine slovenskih obiteljih.
Jošter u XI vieku pripoznavao je Dubrovnik pokroviteljstvo
istočnoga dvora, ali u brzo počeli su se otimat za nj Mletčani, pa
već godine 1205 morao se pokorit mletačkomu lavu, koj je u to
doba zagospodovao bio jur cielom istočnom obalom jadranskoga
mora. Republika mletačka počamši od tada, pošiljala mu svoje kne-
zove, od kojih se napominju u ovom popisu samo dvojica i to: Mihajlo
Maurocen 1274—1286 i Marin Georgio 1286—1291. Ovaj odnošaj
Dubrovnika spram republici mletačkoj trajao je sve do god. 1358,
kada ojačen sbacio je sa sebe i to nesnosno tudje gospodstvo. Ne
samo za svakoga Hrvata bit će ovaj popis od velike ciene, već
na pose i za svakoga Dubrovčana, jer će i jedni i drugi u njem naći
one znamenite obitelji, iz kojih su kasnije potekli naši slavni piesnici
i mudri knezovi, koji su iz Dubrovnika stvorili jugoslavensku Atenu,
kao na pr. obitelj Gundulića, Sorkočevića, Gradića, Minčetića, Pu-
čića i ine.
Rukopis pisan je, kako spomenusmo, jednom rukom, i služio je
ne samo od g: 1286—1291 kao ravnalo za odmierivanje i uplači-
vanje poreza, već i kašnjih godinah, sva bo ona imena il novčana
svota, koja se nalaze u zaporci () potiču od ine ruke, koja u njem
ubilježila, ako se tečajem vremena slučila kakova promjena ili
glede osobe obrtnika ili glede načina plaćanja.
Liber de introitibus stacionum et territoriorum
communis.
Anno domini millesimo ducentesimo octuagesimo sexto, indic-
cione quarta decima, die X. intrante mense octubri, infraseripta
territoria, in quibus sunt beccarie, fuerunt incantata. Et quia nul-
lus apparuit, qui plus dare vellet, data et deliberata fuere sub-
scriptis pro precio infrascripto, hinc ad unum annum, et medietas
dicti precii debet solvi in continenti et alia medietas debet solvi
in fine termini. Et incipit annus die X. octubris.
Die X. octubris.. In primo ordine a parte orientis versus murum
civitatis, Ruse becarius habet primam tabulam in dicto ordine
Pro ypp. vilij et grossis ij.
(Marcus de Clara pro ypp. viij.)
Junjus de Cerpa habet secundam tabulam in dieto ordine Pro ypp. -
ilij et quarta.
(Donato de Drinas pro simili precio ypp. iiij.)
Blasius de Zepe habet terciam tabulam in dicto ordine pro ypp. iij.
(Deliberata Kuse Pro Ypp. ij.)
22 IVAN TKALČIĆ,
Valius Zauerneci habet quartam tabulam in dicto ordine, pro gros- -
sis XxXv.
(Spotius affitari.)
[Fol. 1. b.) Die X. octubris. In secundo ordine versus orientem
a parte muri civitatis.
Geruasius de Stilo habet primam tabulam in ipso ordine pro ypp.
xiiij et quarta.
(lpsis sicut fuit, anno preterito, ut supra.)
dreas Saruba habet secundam tabulam in dicto ordine pro ypp.
xv et tercia.
(Zorzi de Sangulio pro ypp. xij.)
(Restat solvere grossos iij.)
o. de Ascurelo habet terciam tabulam in dicto ordine pro
Marcus "Blasii de Vrsia pro ypp. viiij.)
(Restat solvere grossos v.
Rosinus Bistii Gataldi, habet quartam tabulam in dicto ordine pro
YPP. VI.
(Mathias de Rasterio ypp. vj.)
Petrus, filius Michoyle, habet quintam tabulam in dicto ordine,
que est in fine ordinis versus montem, pro ypp. iij et grosso 1.
(Deliberata eidem Petro pro ypp. ij.)
[Fo]. 2. a.] Die X. octubris. In tercio ordine a parte orientis.
Mathyas Elye de Bola, habet primam tabulam in ipso ordine pro
YPP. xviij et grossis viij.
(Paulus de Lasale et Misa, sicut fuit anno praeterito.)
Joancus de Serchozo et Paulus de Cornelio habe(n)t secundam tabu
lam in ipso ordine pro ypp. xv.
Andreas Saruba pro ypp. xviiij.
rsacius, filius Predani Bodacie, habet terciam tabulam in ipso
ordine pro ypp. xiiij.
(Joannes de Bola pro ypp. xj.)
Dobrichna Vrede habet quartam tabulam in ipso ordine pro ypp. viij.
(Ipsi Dobrichne pro ypp. vj.)
Mathias de Rasteno, habet. quintam tabulam in ipso ordine et est
in fine, pro ypp. iiij et grosso 1.
(Deliberata est Michaeli Dersuna pro ypp. ij.)
[Fol. 2. b.] Die X. octubris. In quarto ordine qui est versus po-
nentem,
Jacobus de Fumaga habet primam tabulam ipsius ordinis pro ypp. xj.
(Deliberata Sunoni Cernonis pro ypp. xj.)
(Restat solvere grossos viij.)
Petrus cumerclus, filius Symonis Zichage, habet secundam tabu-
lam in ipso ordine pro ypp. xj et grossis iiij.
(Martinus de Panar, pro ypp. x.)
Natalis, filius Bosini,, de Xorento, habet terciam tabulam in ipso
ordine Pro ypp. vij.
ho tii
“
rom
LIBER DE INTROIT. STACIONUM ET TERRITORII COMMUN. BAGUSINI. 23
(Socio dicti Natalis, Circo nomine, pro illo precio, quo fuit anno
(preterito.)
Petrus de Satara habet quartam tabulam in ipso ordine, et est in
fine, pro ypp. iiij.
(Eidem Petro pro simili precio.)
(Deliberate fuere dicte tabule die X. octubris per ......
MCCLXXXVII, indiccione XV.)
(Solverunt omnes predicti beccarii de dimidio anno)
(ypp. xxxij et grossos vij.)
(Die sabati xii octubris čredatum quod solvant beccarii hinc ad
xvj dies sub pena ij gross, pro ypp.; credavit Aprixa preco.)
[Fo]. 3. a.]
Alia territoria communis et . . . tabulas stacionum.
Mathias de Menze habet tabulam 1 de palmis iiij" minus tercia,
solvat grossos xj. '
Jacobus de Crosio habet tabulam unam de palmis iij,
solvat grossos v.
Pasqua Picurarii habet tabulam 1: de palmis iij,
solvat gross. (viiij).
Vita de Casiza, habet tabulam 1 de palmis iij,
solvat gross. x.
Blasius sartor de Bosa, habet tabulam 1: de palmis iij,
solvat gross. xij. |
Petrus Georgii habet tabulam : de palmis iij, minus tercia,
solvat gross. vj.
Symon Mathie de Maxi habet tabulam : de palmis ij,
. Solvat gross. vij.
(Nicola de Penuza tabula.de palmi iiij in terca solvat gross. x)
[Fol]. 3. b.]
Teodorus Zerneche 1 de palmis ii,
(Festa solvat grossos iii)
solvat grossos v.
Marinus de Vilano habet tabulam 1 de palmis ii et sexta,
solvat grossos vi.
Slaucus habet tabulam 1 de (palmis) ii, minus sexta
solvat grossos v.
Paulus de Poboia habet tabulam 1 de palmis ii (minus) tercia,
solvat grossos vri.
Laurencius de Horbane habet tabulam 1 de palmis ii,
solvat grossos vj.
Petrus de...habet tabulam 1 de palmis ij,
solvat grossos vij.
Matheus de Gleda habet tabulam 1 de palmis ij (minus quarta)
solvat grossos v. (et foll. viij).
24 IVAN TKALŠČIĆ.
[Fol. 4. a]
Marinus de Picurario habet palmos ij,
golvat grossos vj.
Vita de Gatald, habet tabulam 1, de palmis ij,
solvat grossos vj.
Martinus de Bocigolo habet tabulam 1 de palmis ij,
solvat grossos (viiij).
Johannes de Crosio habet tabulam 1 de palmis iij,
golvat gross. v.
(Pero Darbisina abet tabulam 1 de palmis ij, minus terza, solvat
gros...
Scepcus de Busco habet tabulam unam de palmis iij, minus tercia,
solvat grossos v.
Elyas de Rasci habet tabulam 1 de palmis ij,
solvat grossos vij.
Petrus Bisice habet tabulam 1 de palmis iij,
solvat grossos vij.
Fuscus de Lucaro habet tabulam 1 de palmis ij et tercia,
solvat grossos v.
Perza) de Gobe pro una tabula, solvat grossos v(iiij, minus
terza). |
Marinus Vituna habet tabulam i de palmis ij,
golvat grossos v.
Marinus de Scilu pro una tabula, grossos vij.
[Fol. 4. b.]
Michael de Caboga, habet tabulam i de palmis duobus et tercia,
solvat denarios grossos viij.
Palma de Cule, tabula 1 solvat grossos viij.
Pancracius de Benixa habet tabulam 1 de palmis ij,
solvat grossos vij.
(Johannes de Pizinece palmi iij solvat grossos viiij).
Blasius de Menze habet tabulam 1 de palmis ij,
solvat grossos (v).
(Pance de Uoisa, tabula 1 solvat gross. v.)
Damianus de Bozignolo habet tabulam 1 de palmis ilj,
golvat grossos viiij.
(Marinus de Bozindo abet tabula 1 de staze palmis iij et sesta,
goluat gross. vij.)
Vrsacius de Zerena habet tabulam 1 de palmis iij,
solvat denarios grossos x.
Pasqua de Mergnuco habet tabulam 1 de palmis iij,
solvat grossos viiij.
U
I
= arm m
LIBER DE INTROIT. STAOIONUM ET TERRITORII COMMUN. RAGUSINI. 25
(Fol. 5. &]
Staciones.
Blasius sartor habet stacionem i,
solvat ypp. iij,
recepimus grossos xviij.
(Maree de Petrodeciuoj abet domus 1. et stacione 1. solvat ypp.
xxx.
(Tolylai et Laurencio de Sauina abet domus et stazon solvat ypp.
xxiij.
(Damiano de Claze, abet tavola 1 de palmis....solva gross. viiij.
et follar. xxij.)
(Uita de Macsi abet taula 1 de palmis ij minus quarta, solvat
8r088. V. YPP. Vj. |
(Orlando abet tavola 1 de palmis iij . . solva gross. v.)
(Millobrat abet tauola 1 de palmis ij solvat gross. vij.)
(Marino de Masehana abet tauola 1 de palmi ij, solva gross. vij
et terza.)
(Allegreto de Cleze abet tavola 1 de palmi ij et terza, solva
gross. vij.)
(Nicola kY Borisca abet tavola 1 de palmi ij et terza golvat gros-
Sos vi
(Frante de Uoisa abet taula i de stazone de palmis ij solva .
gross. vij.)
[Fol. 5. b.]
Incipit burgus, ad annos XV. currenti anno domini millesimo du-
.centesimo LXXXVI die primo januarii.
Pasqua de Wicasio habet palmos v. pro ypp. v. et denar. 1 pro
passo,
solvat gross. xxxviij et foll. v.
Elyas aurifex habet passos i)
solvat ypp. viiij.
Jacobus. de Calaua habet pass08 lj, minus quarto, pro ypp. iiij et
denar. vij pro passo, solvat ypp. viij minus fol. vij.
Pabero habet passos ij minus octava, pro ypp. iiij et grossis ilij
pro passo,
solvat ypp. viij et gross. 1.
Leonardus de Cotote, babet passos ij et dimidium palmum pro ypp.
ilij pro passo,
solvat ypp. viij et gross. iij.
[Fol. 6. a.]
Milze aurificus habet passos lij et tercia ,! . palmis,
solvat ypp. v et denar. v minus fol. i
26 IVAN TKALČIĆ,
Basilius aurifex habet passum 1 et palmos vj,
solvat ypp. v et gross. vj.
Stancius de Sublo habet passum 1 et palmam,
solvat ypp. iij et gross. ij.
Fuscus de Corope habet passos iiij et palmos ij et tercia,
solvat ypp vij et gross. vj. et foll. xxiij.
Stanci de Sublo de terreno vacuo palmos v,
solvat gross. xv.
Uxor Dobrosii Locarii habet passos iij minus palmos iij,
solvat ypp. iij.
Marcus caldararius habet passos ij minus palmum 1,
solvat gross. xxxiij minus milliare.
(Fol. 6. b.]
Braicus de Carbozo, babet passum 1,
solvat gross. xx, minus tercia.
(Cerosna deli de Pribe) passum 1 et palmos ij,
solvat gross. xv et fo. xvj.
Ratcus Butuma habet passos iij, minus palmos iij,
solvat ypp. iij minus gross. ij.
Tolia de Pouar habet passum 1 et palmos ij,
solvat gross. xxi.
Antana Bucanus habet passos ij et palmos ij,
solvat ypp. ij
Sourescus Ogunbaba habet passos ij, minus palmos ij,
solvat gross. xvi minus mill. viij.
(Radisti filia de Staniza) habet passos iij, minus palmos ij,
solvat ypp. ij.
Bogdanus de Risa, que facit anos (sic) grossos xviij, pro una domo.
[Fo]. 7. a.
Priebraia rivarius habet passos ij,
solvat gross. xvj.
Desa de Brayza, habet passos ij minus palmum :,
solvat gross. xv minus fo. iij.
Laurencius Bodacie, habet passum 1 in racione ypp. ij pro passo,
solvat ypp. iij.
Mate Bogdani de Lubore habet passum 1 minus palmos iij,
solvat grossos xj et fo. xxiij.
Pancracius de Micleus marangenus habet passos ij,
solvat grossos xxj.
Uxor Georgii de Spatarii habet passos ij, palmum r,
solvat gross. xx, minus (fo. lij.
Rosa de Milosti, habet passum 1 et palmos lij,
solvat gross. x et mill. ilij.
-————
ka BET
mima . -
LIBER DE INTROIT. STAOIONUM ET TORRITORII COMMUN. RAGUSINI. 27
[Fol. 7. b.]
Thoma de Scorobogat, habet passos iij et palmos ij,
solvat gross. Xxv, minus tercia.
Territorium vacuum, per quod vadit Marcolus de Cerena et (ad?)
sanctum Bartolomeum de palmis viij,
golvat gross. X.
Pobrat Petracius habet passos iij, minus medium palmum,
solvat gross. xxvij.
Dragisa de Stana, habet passos ij,
solvat grossos xvi.
Radovanus de Zertnich habet passos ij et palmos ij,
solvat gross. x et fo. iiij.
Dabriza de Stanechi habet passos ij et palmos ij, solvat gross.
xet....
[Fol. 8. a.]
(Peruona delli Salmeri cum filia sua)
golvat gross. xxvi minus (fo. iiij.
Disina Burceta habet passos iij minus octaua,
solvat gross. xv. minus fol. iij.
Peruost de Marina habet passus iij,
solvat gross. xv. et fol. xviij.
(Ohniza uxor Petina) habet pass. ....
solvat gr. xvj minus fol. vj.
Bucha de Cauata habet passos iij.....
solvat gross. xj.
Liubichna Zacatari habet passos ij minus palmum 1,
solvat gross. xx.
[Fol. 8. b.]
Miliza de Predicha habet passos ij et palmos ij,
solvat gross. Xx minus (0. iij.
Domincius de Calimano habet passos ij et palmos ij,
solvat gross. xx et fol. xviiij.
Stana de Sauina et Anna de Disina habent passos ij et palmos v,
solvant gross. xx minus fol. iiij.
Locobelle cum magistro Nicola Zuperny habent passos ij et pal-
mos v,
solvat gross. xx minus (0. ij.
Matusi de Beridruc habet passos iij minus medium palmum,
solvat gross. xx.
[Fol. 9. a.]
Magister Dragi Ferari habet passos iij,
golvat ypp. iij et gross. iij.
Bratichna de Radridruch, habet passos iij minus quarta,
solvat gross. xx.
28 IVAN TKALČIĆ,
Vitaza Lotenus habet passos iij minus palmas i li |
solvat gross. xx minus tercia.
Item habet predictus Perlozenno passos ij,
solvat gross. ilij.
Dreza de Baslo, habet passos ij, minus palmum 1,
solvat gross. xv et tercia. |
Dobra de Brega, habet passos iij, minus palmos iij,
solvat gross. xx et f0. xxv.
[Fol]. 9. b.)]
Zuiana de Poza, habet passos iij minus palmum 1,
solvat gross. xxj.
Corga Thomada habetpassos ij,
solvat gross. xx et quarta.
Peruica et Volca, filia Ferati, habet passos iij,
solvat gross. xx et fol. iiij.
Martinus piliparius habet cum Brato selario passos iij,
solvat gross. xx et fol. iiij.
Por.. de Satata habet passos iij et palmum 1,
solvat: gross. xxxj et terciam.
[Fol. 10. a.)
Menicha et Micleus, habent passos iij et palmum ri,
solvat gross. xxij et fol. ij.
Balla de .. ecla, habet passos iiij et palmas ij,
ssolvat den. gross. xx.
Tysiza de Mechana habet passum 1 et palmos ij,
solvat gross. vj et fo iiij.
Chosizota habet passum 1 et palmas ij,
solvat gross. vj.
(Puria) habet passos ij,
solvat gross. x.
(Lubiza cum soror pasi ij),
(solvat gross.)
[Fol. 10. b.]
Dragosti Trechmauze habet passos iij,
solvat gross. xv.
Budesti de Radouze habet passos iij et palmos li),
Sola gross. xiij et terciam.
Base... de Gatel habet passos iij et palmos v, v,
“šolvat gross. xvj.
Peruoselaus de Braza habet passos ij,
solvat gross. xj et quarta.
Johannes molinarius cum Bratoe rivario et Natale Varesti habet
pass. ij et palmos iiij,
golvat gross. xij et tercia.
m am, “mas.
LIBER DE INTROIT. STACIONUM ET TERRITORII COMMUN. RAGUSINI 29
Bogdanus de Veliza habet pass. iij et quaria,
solvat gross. xv.
[Fol]. 11. a.)
Peruoselaus Medigo habet pass. iij minus * palmum I,
solvat gross. xij.
(Redecarori) habet pass. (ij),
solvat gross. (x) minus tercia.
Stana de Lupsa habet pass. ij et palm. ij,
solvat gross. xj minus tercia.
(Maria de Mihelich) Domincha Dolgat habet pass. ij,
golvat gross. X.
Radosti de Tomichna pistoris, habet pass. ij minus palmum =,
solvat gross. X.
Filia Dominche de carnificis, Jouanes Vngarus habet pass. ij et
palmos Yv,
solvat gross. xij.
Peruiza de Schimusiza habet pass .
solvat gross. xvj.
[Fo]. 11.b.]
Dabrosta de Ciscarto habet pass ij et palm. ij,
solvat .....
e... babet pass. ij et dimidium palm.,
solvat gross. xij.
Stanza de Dragan habet pass. ij et palm. 1,
solvat gross. xij.
Sauina de Scillu habet pass. iij et palmos iij,
solvat gross. xx.
Radiza de Raze, habet pass. iij et palmum :,
solvat gr088. XV.
Leonarda de Zaito habet pass. ij,
solvat gross. xij.
Burzetti Alaporta, solvat ypp 1.
[Fo]. 12. a.]
Radosti de Sfilara, habet pass. ij et palmum i,
solvat gross. xj.
Rate de Zatco habet pass. ij,
solvat gross. (xj).
Radouanus Bri . uso habet pass. ij et palm. iij,
solvat gross. xj.
V xor Bistii carnisaria habet pass. 1 et palmos v
solvat gross. viiij.
(Marin de Zufal)..... habet pass. ij,
solvat gross. x.
Cranco Sacatero, solvat grossos xij.
30 IVAN TKALČIĆ,
Volzina Spalarich habet pass. ij et palmos ij,
solvat gross. xj.
Pancracius de Creselo habet pass. . et palmum :,
golvat gross. X.
[Fo]. 12. b.] |
Ratco de Zatico, habet pass. vj et palmos ij,
solvat gross. xij per Lafusila.
Leonardus de Zatco habet pass. vj minus octava,
solvat gross. xij Perlafusilo.
Paulus de Braina habet pass. vj et palmos vj,
solvat gross. xij Perlafusila.
Bassinus habet pass. iij perlafusila,
solvat gross. vj.
Rusine habet pass. ij per la casa,
golvat
Radosti . tisa habet pass. ij per la casa,
golvat. gross. v minus quarto.
[Fol. 13. a.]
Desina de Zane habet pass. ij, minus palm. 1,
solvat gross. v minus quarta.
Bogdanus Petranus habet pass. ij,
golvat gross. v
Paulus de Braiano habet pass. iiij et palmos ij,
solvat gross. xiij.
Et Pro chanseria habet passos ij,
solvat gross. ij.
Dobrena uxor Miloslaui habet passos ij,
solvat gross. v.
Vtol Pronebisunto habet pass. ij minus palm. iij,
solvat gross. iiij.
Blasius de Bosa plabet passos iij,
solvat gr.
(Maria Scaua) habet passos .
solvat gross. v.
Raden de Micleus habet passos ij,
solvat gross. v.
Miliza de Ratil habet passos ij,
solvat gross. v.
[Fol. 13. b.]
Stanze Propnila habet passos ij,
solvat gross. v.
(Et Preorte, solvat gross. iiij).
eo . Dobrosti, habet pasos ij,
solvat gr0ss. v.
." m ssmati
LIBER DE INTROIT. STACIONUM ET TERRITORII COMMUN. RAGUBINI.
(Cobrato de Gatelo abet passos) iij,
solvat gross* vij.
Dabrena de Bratolup habet passos ij,
solvat gross. v.
Brate Muner habet passos ij,
solvat grossos vj.
Symon Boneuo habet passos ij,
solvat gross. v.
Osrichna habet passos ij,
solvat gross. iiij.
Dragosti de Bole habet passos ij, minus quarta,
solvat grossos iij.
(Dobrina natus Gabrielo) habet passos ij,
solvat gross. ilij.
[Fol. 14. a.]
Ratca de Bonce habet passos ij,
solvat grossos v.
Dragomanus Sacatarius, habet passos ij,
solvat grossos v. (et Peri Rudin iij).
(Cleua uxor Bastaci passi ij....... )
Rada de Ratco, habet passos ij,
solvat gross. v.
(Raduanni Arito de Boraza passi ij grossi ij.)
Juanes de Marnerio habet passos ij,
solvat grossos (ilij).
Vsyna de Pogos,
solvat grossos v.
Dobrichna Urede, habet passos ij,
solvat grossos v.
Milosti de Milobrat habet passos ij,
solvat grossos ilij.
(Dobra de Deua) habet passos ij,
solvat grossos v.
Mathias de Rasteno, habet passos ij,
solvat grossos v.
(Doberei ..... ) habet passos ij,
solvat grossos v.
[Fol. 14. b.]
Fili Susna habent passos iij,
golvat grossos vj.
(Marto de Muscil)
Uxor Cherpez, habet pasos ij,
solvat grossos ilij.
(Bratusin de Uolcoe, abet pasos ij),
(solvat grossos v).
31
32 IVAN TKALČIĆ,
Grada mader Reuizco . . .) habet passos ij,
solvat grossos v.
Radochna de Dobruncha, habet passos ij,
solvat grossos v.
Pobrat de Canel, habet pasos iij,
solvat grossos vj.
( Milloslau Debreta) habet pasos ij,
solvat grossos v.
Ratna soror Cere, habet passos ij,
solvat grossos (iiij).
Primilus servus Paline de Sorco habet pass. ij,
solvat gross. v.
Radosta filiaster Marini Boranii, habet passos ij,
solvat grossos v.
[Fol. 15. a.]
Radosti soror de Toleo, habet passos ij,
solvat gross. ilij. (Et per Mico Der ij.
Radomil de Cernan habet passos ij,
solvat gross. v (ij) (et per Mico dr).
Radouan de Cernan, habet passos iij,
solvat gross. i.
Radosti Surda, habet .pa8S0s ij et quartam
solvat grossos ilij.
Todreta de Rilto, habet pass. ij,
solvat gross. v.
Bratouze Facatari habet passum 1,
solvat gross. iij.
Bogdanus Zenanus et Ratco Sacater habet pass. ij,
solvat gross. ilij. '
(Cobira de Gostia pass. )
(Maria de Raden Sachacha....)
solvat gross. iiij.
(C . . goda de Martolo, pass. .... )
(Dimitri Dolozio) habet passos ij,
solvat grossos v
Braysa de Cernano habet passos ij,
. solvat grossos v
Lacunecus, habet pass. ij,
solvat gross. v.
[Fol. 15. b.]
Obrada de Grade, habet passos ij,
solvat gross. v et pro orto solvat gross. ij,
(Obrat Radosslauit, habet passos r,
solvat gross. iij.
Luben de Pracoz, habet :passos ij,
solvat gross. v et pro orto solvat gross. x.
LIBER DR INTROIT. STACIONUM ET TERRITORII COMMUN. RAGUSINI.
Mlasa habet passos ij, minus quarta,
solvat gross. iij.
Bogdanus de Ratco, habet passos ij,
solvat gross. v.
Radosclaus Dorma habet passos ij et quarta,
solvat gross. v.
Milovanus Petri Bogdani habet pass. ij,
golvat gross. v.
Ratcus de Dabrosti, babet passos ij,
solvat gross. v.
Maria Martoli de Bosna habet pass. ij,
solvat gross. v.
[Fol, 16. a.]
Radiza de Blape et Dragina de Stepan habet passos ij,
solvat gross. v.
Bogdanus Peperez habet pass. iij minus qnarta,
solvat gross. vj.
(Dobre Neza de Stanze Supe passi ij),
solvat gross. v.
(Mirosta filia de Martino solvat gross. iiij)
(Uelicna) habet pass. ij,
golvat gross. v.
(Stepan Lodgeri abet pass. ij, solvat gross. iij.)
Ratcus de Babalo, habet passos ilij,
solvat gross. vij (et Mico dr).
(Obrat Serualliz abet pass. iij, solvat gross. vij.)
Rastenus de Draga, habet passos ij,
> solvat den. v (el per Mico dr).
(Dragos Bastasi abet pass. ij, solvat gross. .. .)
(Naner Uyitcus) habet pass. ...
sgolvat gross. iij (et per Mico dr).
(Gurret Rucati ... abet.. .) .
[Fol. 16. b.]
33
Hoc sunt quedam territoria, que inventa fuerunt esse occupata
communi, tempore domini Miehaelis Mauroceni condam comitis
Ragusini, que sententiata fuerunt devenire ad commune. Ef ille
persone, que morantur super ipsa territoria teneantur solvere afi-
ctum communis, secundum racionem quam solvunt patronibus cuius
sunt alia territoria.
STAR. VIII. 3
34 IVAN TKALČIĆ,
Currente anno domini MCCLXXXVI, indict. xiiij, die xij, intrante
Marci.
Stana Blalba et Boliza, habitatores in teritorio Benediti Gondule,
tenent de teritorio communi palmos vj, solvunt pro palmo fol.
xviij. Solvant communi sumaliter gross. iij et fo. xvlij.
Domus Mathie de Menze, .tenet de teritorio communis passum r,
golvat gross. X.
Domus Jacobi de Crosio, in qua habitat Pogluba, tenet palmos vj,
golvat gross. vij et fo. xv.
Alia domus dicti Jacobi, in qua habitat Linazo, tenet palmos v,
solvat gross. v_et fo. xvij.
Domus Junii de Scocilica, in qua habitat: Ticosti de Lagusta, tenet
palmos Vj, solvat gross, iij et fol. vij.
Item alia domus dieti Junii, in qua habitat Osren, tenet palmos iiij,
golvat grossos ij. |
[Fol. 17.a.]
Domus Marini de Sorgo et Junii de Scocilica, in qua habitat
Obratus in medietate dicte domus, et in alia medietate habitat
Drugosti, mater Jurchi, tenet palmos lij minus quarta.
Solvat Obratus pro sua parte fo. xxiij.
Solvat Drugosti pro sua parte fol. u.
Domus Marini de Sorgo, in qua habitat Joannes de ser Cozo te-
net palmos vj et quartam, solvat gross. ij et fo. xij.
Alia domus dicti Marini, in qua habitat Radosta Viciane, tenet
palmos.... quarta, golvat gross. ij et fo xij.
[Fol. 17. b.]
Die sancti Luce evangeliste. Currente anno domini MOOLXXXVIIII
tempore domini Marini Georgii comitis Ragusini.
Afitata fuit una domus, que fuit Buche de Zauata, que est iusta
domum Stanisse de Liaia, dicto Stanisse, pro ypp. ij in anno
Die xxiij novembris. Eodem, millesimo.
Zanbonus et Beri habent unam stacionem communis ad affictum,
in qua consvebantur stare scribani becarie, pro den. gross. vj
in anno.
Tempore nobilis viri Michaelis Mauroceni factum fuit consilium
rogatorum, in quo ordinatum et firmatum fuit, quod illi, qui
habent capannas in costeria montanee ab ista parte Vmble, sol-
vant communi annuatim fol. xv.
Et tempore domini Marini Georgio comitis Ragusini, per illos de
consilio rogatorum fuit dictum ordinatum et reconfirmatum Et
reductum in seriptis illi, qui habeant dictas capanas, qui sunt hii:
Cranissa habet capanas iij et ortum, debet solvere gr05s. xij an-
nuatim.
Marinus Pesagne capanam 1.
Elias de Rasti capanam 1.
Uxor Junii Dersie capanam 1.
LIBEB DE INTROIT. STAOIONUM ET TERRITORII OOMMUN. RAGUSINI. 35
Marcus de Zuneti capanam 1.
Vitalis de Puruch capanam 1.
Marcus de Schimosiza capanam 1.
(L)ampreus Rosinus habet locos iiij.
[Fo]. 18. a.)
Die primo aprilis MCCLXXXX.
Marinus de Fusco zupanus, intravit stazionem communis sub turre
castelli ante portam fundici, debet solvere pro uno anno ypp. xxv.
Die xv. marcii.
Junius Dominche pro territorio communis, in quo videtur perin-
trasse et pastinasse a latere vinee, quam habet a monasterio
Lacrome ab ista parte Umble, debet solvere communi pro affictu
in anno ypp. iij.:
Die xxvj madii, milesimo supraseripto.
Aflictata fuit domus communis de sub (urbio), que est ad latus
(muri) civitatis a capite doane usque ad caput domus... ad
incantum Andree, filio domini Marini Baffe, per unum annum pro
YPP. octuaginta.
Debet aptari dicta domus de 'Ternicia Babicha, coperia et aliis
indigentibus, ut conveniens videbitur expensis communis solvendo
supra affictum.
Receperunt officiales communis pro expensis fiendis in dicta domo
YPpp. XXX.
Expensatum fuit in dicta domo ypp. xiij, fo. xij, quos solverunt
predicti, qui habitant in ea.
MCCLXXXXI die primo junii. Stacio que est sub ture ante funda-
cum affitata fuit pro ypp. xvj Nicole de Sungo.
Solvit pro ligiamine staciones pp. vlij.
Eodem millesimo, in die primo augusti afitate fuerunt Sersio due.
staciones communis, una ubi venditur sal camercli et alia iuxta
eam pro ypp. xij pro qualibet.
In die sancte Marie de Augusto, afitata fuit stacio communis, ubi
vendebatur sal de intus Petro Gaislaui pro ypp. viiij.
Apokrifi jednoga srpskog đirilovskog zbornika
AIV. vieka.
Priopćio u sjednici filologičko - historičkoga razreda jugoslavenske akademije
znanosti # umjetnosti dne 11. prosinca 15875.
DOPISNI ČLAN STOJAN NOVAKOVIĆ.
Na putu po Rusiji, koji mi se desi prilikom arheološke izložbe
. god. 1874, dogje mi pomoću jednoga prijatelja do ruke stari jedan
“rukopis srpski, pisan na koži, na svaki način XIV vijeka, i to,
kako ja držim, oko polovine. Glavna su mu sadržina crkvene be-
sjede i životi svetijeh. Kako je moje vrijeme bilo preveć kratko,
nijesam imao kad bilježiti sve, što bi trebalo za potpun opis ruko-
pisa, te o tome i ne mogu ništa više govorit. No moja pažnja
ustavila se na pet članaka toga zbornika, i prijepisu njihovu bješe
posvećen trud moj.
Tijeh pet članaka, na kojima sam se ustavio, jesu ovo:
1. Crogo npopoka ICpeunie o nazuenu KGpoycaanna ;
2. Mugzuucrgo Focaoga Kora u cnaca namero Ic. Xpucra;
3. NEMNHIE CE€THIO HnocTONov Amnapen u Maeen;
4. Namnnm cgerora anocrTona Tough HMubAHH, KAKO CB3A1 NONATOV
IJA peROV;
5. MovyyeNnie CEETAFO H KERNHKOCNAEBNATO MOVYENHKA XpHCTORA Feoprniu.
Svih tijeh pet članaka jesu apokrifi.
U novije doba radnjom nekoliko učenih Rusa, kao što su N.
Tihonravov, A. N. Pypin, Porfirjev i dr. pažnja se slovenske lite-
rarne historije srednjega vijeka obrnula i ovoj strani naše stare
literature. Ruska istraživanja upućivala su, da prve slovenske
prijevode ovoga dijela vizantijske literature treba tražiti na slo-
venskom jugu, i da su se odatle ti prijevodi po Rusiji raširili.
Uz to izdajući svoje apokrife, Rusi izdadoše i nekoliko srpskih.
APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 37
Tijem putem i istraživanjem dra. Franje Račkoga o Bogomilima,
koje pokaza svezu take literature sa starim politično-religioznim
životom našim, potače se i kod nas radnja filologa oko ove lite-
rature. Takim načinom za kratko vrijeme poče se potvrgjivati
živijem primjerima ono, na što je umovanje ruskih iztraživalaca
nailazilo; a sve dalje objavljivanje onoga, što se nalazi po ruko-
pisima, pokazaće još i danas, koliku je opširnost imala stara srp-
ska i bugarska literatura i na ovom polju, i koliko je rano usvo-
jila i ove stvari od Vizantinaca, makar da bi grdne nesreće, koje
snagjoše stara naša hranilišta knjiga, mogle biti uzrok, da se i o
ovome u nas daleko manje zna, nego što je u stvari.
I ovi prijepisi, kako potiču iz rukopisa, koji je dovoljno star,
jer ostali spomenici ovake vrste sačuvani su nam mahom u pozni-
jim rukopisima, biće u prilog znanju, o kojem govorimo. Radi
toga ćemo prvo potražiti, koliko je o kojem poznato u dosadaš-
njoj slovenskoj literaturi ove struke, u koliko je nama pristupna.
Tako od teksta o apokrifu pod br. 1. nemaju ništa ruski zbor-
nici apokrifa ni u Tihonravova, ni u Pypina. A prvi spominje ga
(IlauarHuku _ orpedennoii_pyeeko4 aureparypu 1) u indeksu pod
24 (str. III) ovijem riječima: O načneniu tepijca I MCKOMS NApa-
RUNOMEH iEPOEMUHA, UMO OPJA CHAU C# 2ZpaMOMOW 6% Basuanons
Ks Epemeu. Tako se isto ništa ne nalazi ni u knjizi Fabricijevoj
Codex pseudepigraphus veteris testamenti (Hamburgi et Lipsiae
1713). Nijesam za sad imao vremena istraživati, ima li ovomu
kao ni ostalijem od ovijeh pet apokrifa kakva traga u bibliograf-
skoj literaturi o starinama slovenskim.
Apokrif pod br. 2 jeste Evangelium infantiae Christi adscriptum
Thomae apostolo. Ni njega nema u ruskih izdavalaca. Fabricius
u djelu Codex apocryphus novi testamenti (Hamburgi, 1719) ima
u tomu I. na str. 159 jedan tekst grčki, kojega se prvih šest čla-
naka s našim u glavnom podudaraju. Sedmoga članka naš tekst
nikako nema, a u Fabricija nema nijednoga od onih članaka, koji
u nas poslije šestoga sljeduju. Evangelium infantiae, koje Fabri-
cius dalje na str. 198 u prijevodu s arapskoga priopćuje, sa svi-
jem je drugo. Knjige Tischendorfove Evangelia apocrypha, ne-
mam za sad pri ruci, te ovome tekstu nijesam mogao u njoj izvora
potražiti.
Ni apokrif pod 3 ne nalazi se u gore pomenutijem ruskim zbor-
nicima. Megju tim on dolazi još u jednom rukopisu narodne bi-
blioteke u Biogradu pod br. 104, pisanom na pergamenu i na har=
38 STOJAN NOVAKOVIĆ,
tiji miješano. Iz njega sam ovome prijepisu uz prva četiri članka
dodao varijante, po kojima se vidi, da je ono ili drugi prijevod
istoga teksta, ili da je razlika bila i u originalima, sa kojih je
prevogjeno. Tischendorf u knjizi Acta apostolorum apocrypha Lip-
siae 1851 priopćio je na str. 132—166 jedan tekst, koji se s tek-
stom u nas gdjegdje dobro, gdjegdje pak samo u glavnome slaže,
jer je naš tekst često kraći. Prema tome izdanju Tischendorfovu
i mi smo naš prijepis na članke izdijelili, jer ta dioba u samome
rukopisu nije ničim bilježena.
Apokrifa pod,4 nema u zbornicima ruskim, ali je jedan tekst srp-
ske redakcije izdao V. Jagić u Starinama knj. V str. 95, no ono
je druga versija samoga apokrifa. Naš prijepis, koliko ga ima,
jer u rukopisu cijeloga apokrifa nije, podudara se sa tekstom Ti-
schendorfa u gore pomenutoj knjizi (Acta Thomae p. 190—234)
mnogo bolje nego apokrif pod 3, premda ni ovdje ne potpuno,
kao što je sam početak u nas drugačiji nego u Tischendorfa.
Na pošljetku apokrif pod 5 ima ruski zbornik Tihonravova
knj. IL, ali ne ove versije, nego sa .svim drugačije. Gore spome-
puti rukopis narodne biblioteke pod br. 104 ima onakav srpski
tekst kao što je u Tihonravova. A drugi rukopis narodne biblio-
teke, pod br. 184, iz kojega je ,Odlomak srpskoga ljetopisa“
u Starinama VI štampan, ima na listu 130—145 na kraju pozniji
srpski prijepis istoga apokrifa, istina ne u cjelini, ali u većem dijelu.
Radi toga, što je poučno porediti poznije sa ranijima prijepisima,
ja sam sve glavnije varijante toga poznijega prijepisa dodao ovome
tekstu. Jer je čudo, kakva razlikost vlada u literaturi apokrifa,
bilo kad se različiti prijepisi megju sobom, bilo kad se naši prije-
vodi s grčkim tekstovima porede!
Što se tiče jezika i pravopisa, o tome sam ove bilješke pribrao.
Jotovani glasnici dolaze dosta pravilno, kao što se iz samih
prijepisa vidi. Na jednom mjestu dolazi vsogtkonabnu, gdje je a
mj. m, a na drugom aan mj. Bab: EbC€ AbNH 3AKAAAEME NA Ab. Tako
je i nowamanasmn mj. nouumanicuun. Ima primjera, gdje w dolazi
mj. €: mome mj. uone part. praes. act., tako momemrov ce mjesto
monemrov ce, tako some mj. GONE, FRAFORMONITIE Mj. FAAFONIOHITE U
istom obliku. Ovdje treba uvrstiti i primjere, gdje w dolazi mjesto
OV: JABNOJHXb, NOWINTATE, KiONNIO, mature. Može biti, da je s ovi-
jem u svezi, što ima nekih tragova bugarskoga upliva, koji bi
mogli pokazivati ili da je pisac bio Bugarin, ili da je rukopis pre-
pisivan sa kakva rukopisa redakcije bugarske. Ti su tragovi:
\
APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 39 .
gbKOcN Mj. BbKOyen, ovamybeku (2 put) mj. te3uiYbcKu, gecnowo mj.
pecnovio, come mj. chub, CTEFBNAMB Mj. CTBFBHAMB, BEYECTEOVIE Mj.
BEYRCTEOVIE, MOMHAOVEZAR Mj. NOMHROBANK, NAgOKOV Mj. magome, WOVC-
novy mj. xocnov, gena mj. gema, i na pošljetku opnasuckom mjesto
HOPANNBCKOMO, BBFATb Mj. BOFATb, CTRABKNOVEIOV Mj. CTAbKNOVENIOV.
Slova 1 i # sa svijem su rijetka.
Slovo e dolazi dosta često, naročito u početku riječi.
Slovo u za čudo je izmiješano sa slovom u. anocrTošuin, nom. pl.,
IKAPIBNIE, HCTLINA, CH, PREH NOM. Pl., Crpašbđu nom. pl. nesložene
promjene, wayuuwu imperativ., NpoMHCAWTE, EHHME INj. EHME, ENTHH,
CMPBTH, POANEH, Ebijnimin itd.
Slovo a dolazi takogje dosta pravilno na svojim mjestima. Na
dva samo mjesta opazio sam mjesto a narodno a, to u riječima wa
i gacrah. A na drugom u mjesto a u riječi suenmomuckam. Inače
ono često dolazi i gdje mu nije mjesto kao u riječima: X&HFkNOVYTH,
EBEBPZINTIH, FBO3bAHH, NOMHINIBAAICINN, NPOZEBBNOVTH , MPOJEEbNOVIE,
zembnmo (tri put), NpmieMbNO, NpEMABKBNOV, MBNOFBIMb, 3AMHISBNKENH,
NpoTerbnov, ovczkknov. Ima slučajeva, gdje dolaze dva a: Th,
WAPbb NOM. SINF., BOFbh, BRCbb BEN. plur. |
Slovo z dolazi veoma izmiješano sa e, premda ne u onolikoj
mjeri koliko u sa u. Primjeri: cnogzem, cega ACC. Sing., BHax
part. praes. act., MRTATH, MpHAbNE, OVBEAaTA. Tome naravno od-
govara e mjesto 2: omuge, BhNe, cegeremncTEo, rze itd. Na jednom
mjestu u riječi uopagaa stoji az mj. m, jer bi trebalo xopaEam, a na
drugom u riječi Cauaptm stoji 2 mj. 1.
U riječi nounmzaw nad a ima polukrugli znak, kojim se u supra-
salskom kodeksu glas .e bilježi.
U riječi goraa, koju sam tako jedan put našao, dolaze dva a
u genitivu.
Od gramatičkih oblika pala su mi uoči dva, koja pripadaju
prostome aoristu : pekouE I plur. i npugov III plur.
Pri prepisivanju za štampu ja nijesam ništa mijenjao, osim što
sam načinom pri izdavanju starina u nas već običnim 1, &, 1, &#
. zamijenio sa n, 0, ur, ov, i što sam mi anna svoja mjesta po-
vraćao, popravivši u tome pogrješke rukopisa. Na onim mjestima,
gdje je gore kazano, da « i u na svojim mjestima ne dolaze, u prije-
pisu je takogje po pravilu stavljeno. Ostalo je sve vjerno: rukopisu.
40 STOJAN NOVAKOVIĆ,
1.
Caozo npopoxa ICpeuni 0 Razujenn ICpoycaanma.
Bucrb o MErga RAzNENE EBE CMNOEH O H3pANNIEEH NApEME O XAABAZN-
cuuub. Pere Born «e IGpeuun, rmurome: IGpeunle, H3EPANbNNYE MON,
BACTARN, NJHAN N3B Fpaga CerO Tu m BApoxh, 3aNiE NOFOVENIO IGTO 3A
OVMNOZENNIC FPRXL ZHKOVNITNX Kb NIGMB, NEO MONHTEA EXIO MKO CTADBL
OVTEPRIKAČNE NO CARAR IGFO; Mb ONMNIA BRCTARbINA NJHARTA, NAME CHAA
KRARRHCKA HE OEbCTOVNETE tEr0. HH peye ICpeuum rmarome: Momo Te,
Focnojnm, NOEEAN MH, pAEOY TEOIEMOV, FRAFONATH mpRtak TOGO. HH pere
gapk: Faaroan, Tu u3zpannnuvye mon ICpeunw. Pere ICpeuua rma-
ronis: Focnogu, NpRgaimn Fpšjb CEOH HNJbEPANBNIHH Eh POVIJE XANbATN-
CRN, JA ROXEZANTE C€ HAPb HXB Ch MNOZBCTEOMB BOH CEOHXb H pEYETL:
MKO OVKDRNHXH CE NA rpagb o CE€TuN GONE. Nu, Focnognu Mon, amrTe
IGCTR KORN TEO, AA NOFHENETA OTE povkov TEO. Bl pere Tocnogu
IGpeunu: [Momwaxe R3JEpANENHKR MON BECH, N3HAN N3h FpaZA C6EFO TH
m Bapoxu, 3ANIG MOFOVENIO IEFO 3 FPRXHO O ZHEOVMTNXE BB NICME, HH
APR KO MH OCHNA CEFO NE MOZETE KLBHTH Eh Mb, AMTE H A3b NPERIG NE
OTEpb30v Bpark. HH ga3gacra ovo Kapoxogn Cm FAZrolu, H BCTIEbINA
Eh .3. YACh NOMITN MPNARTA NOJb CTRNM FARMA, M ONOKAROV BAMA, HKO
BETE NG AJA O MPRIKAC OTEPRJOV FDIAA, OMHKLTOKE NE MORGTL O ELNNTH
gbomh. [i C6 pEKE, EB3HX6 OTB NIGTO.
Text me ICpcuua go3gacru gaca cu Bapoxogn. HH RpugocTa Bh UPRKBEB
gomnio. | pacrpL3a pušu cgom ICpeumm m NOCNA Faazov CEOW npb-
CTNIO, MH NAYECTA NAAKATH C6 OBA Kb CE6TEUE ORATAPH.
Bagagn ! .s. vach o mxome pere Focnogu IGpeunn, m MpuxOcTA MORE
CTRNM FPAJA, H BHIMG FRICH TPOVEbNH, HO OCRNHAOME Ch NEEECh IFFENH,
APLIKEMITE BB pOVKAXR O CEZINTE, M CTAME MA 3ABpANaXE Fpaga. BNAZELb
me IGpeuum nu Bapoxu Naakacra ce ropko, u prera: Nunu pa30vuz-
KOBR, MKO HCTHRBNMH IECTB O FAAFOAB peyenbnun. MHomoznu ICpemum
arreni rnarome: MOzumu EH, NE HOFOVEAMHTE FpAAA, KONBAEKE BBRDO-
moy Focnojga Bora uomro o crogecn cimi. Bi pere Focnogu arrešomMe:
We norovsaENTE FpagA , NN. KONbAGKE NOFANAFONO Ch H3JbBPANBNKIM
momub IGpeunw. '
Targa pere IGpeunmn: [lounaoyu ue, FOocnogu, NOoBEAH MH FAAFONATH
upzgn Toz00. HH pere Focnogk: Faaromn, u3gpamonnyve uou IGpennx.
1 Na ovom mjestu kao da nešto nedostaje.
..-
APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 41
H pere IGpeuuum: Ce nunmua, Focnogu, pazovMExXb, HKO BpRAAČNIH Bb
POVIJE OEPAFOMb FPAAB Ch, H OTEEKOVTE MORH Bb BagHaoNn. YrTo MH
BEAHUHIH, KAMO KETH CECOYAN UpRKREBNKIE 7 HH pere teuovy Focnogu: Busbun,
NpEAA Ab IE 36MIH, FRAFONME: ČAK, 3EMNAIE, FRAFOAb CB3AJEbINIFO TE
Eh (CCThCTEZ EOABNZMb H 3ANEYATAREBINATO TE .3.- 10 NEYATH H CEXbMHIO
EpRMENK, H NO TOMB NPHMEIIH KPICOTOV CEOIO, CBXPANH CKCOVAB CROVZh-
EbNHIE KO OPHUbCTEHIA EL3NOENENATO. MH opere ICpeuum: Momo Te,
Focnogu, nokaznu uu, vro crgopov Ggnuenexov Movpnnov, mKO unoro
MH CTBOpH AOEPA, PABOV TEOIEMOV, IKO Tb ME UCTPbIEE H3h POBA, H NE
KOLITETE XA KHAHTR O HYC3NOEENHIE FpagOV H 3amovcTannio tero. Nu za
MOMHRNOVICINH (EF0, NA NE OCKpbBHTH CE. HH opere Focnogu IGpeunn:
Mocan tro Eh BHNOFpaZb O (AFpHNOBB H CTRNJEMB TOPE MOKPBIO iEFO,
KONbACIEE Eb3BPAMNTOV MXh Bh CKOH rpagh ICpovcannuo. OcTaEH me 3/4
BApOxa, ZA FRAFONIO Ch NHMD.
H ce peku Focnogu En3nge Na Neo. IGpeuum me m OBipoxh EbNH-
MOCTA Bb OATAPB, H EB3BMBIA (ChCOVAR) UPRKBEbNBIIE MPRAACTI 3JEMIH,
MKOme pere Focnogn ICpeuuu. Anice nompkri te 3euau. HH ocrjbina
OBA MAAKACTA C€ FOphKO. OvTpov EuEsmov, nocna IGpeunm ČEHMENEKI
na _ce(no) Arpunogn, rnaronie: Bb38MH KOMBHNHIJOV, H HAH NOVTEME FOpb-
CKHMb, H MPHNECH MANO CMOKBRHH, BONCITHXE PAAH MOXH, AZ GOVAČTh
NA TEER KECEIHIKC FOCNOJBNIE M NA FAAEZ TBOIEH CRAKA tero. MH ce pexh
ICpeuum ornoveru Agnuesexa; uje me ČEHMENEXb, MIKOKE pEYE IEMOY.
OvTpOv KE BBIEbINOV, CE CHNA XAABAĐHCKAM OGRCYOVNH EbCH FpAfA,
H BRCTPOVEH KE BENHKHH ApbXANEFENE FNAFONIE: BRNHAETE Eh FDIAb BhCE
CHAHI XNAAEHCKHIC, CE BO OTEPBJOME CE KAME EpaTa. BH OEbNHHE 1JApb
Ch EbCEMH KOH CKONMH, H NAENHIME BbCE MOXH. ICpeMHI KE Kb3bMh
KNOYE UPRKbENBIE MbAb NOBPRKE ENE FpAZA, H pEY€: TcEz rmromo,
CIbRBIJE, BB3BMH KNIOYE WPRKRE GOHIC H CBXPANH HXb ZO AbNE, Kblb
IE€ HCTERETh TE O Nix FOCNOAb, 3ANIE EHIXOMB MOHCTAEBNHIJH NAKANU.
ICuire ze mrayovmTov ce ICpeuun, BhCH KE MOJHIC BAEKOMH BZXOV Sh
RAKHNONA IJAPEMBb XIAbATNCKIUMH.
Bipoxh me CRANE NOCHNJEb FRABOV CEOIO OpbCTHIO HP DAZKA CE NNA-
YEMb FODKNME FNAFONIE: Gnije, NO YTO NpnjaNh o BbicTE, IGpoycannue,
JA FPRXH EB3JNIOBNIENHIXb NIOAH Eh pOvKH Eparb Hxb. Nu ga NE XBINETH
CE 3JAKONONpECTOVINKNHIJH HH AA PEKOVTB: CHAOIO CBOIEIO — NPHIEXOMH
HX, Wh BOFb XA OVINTEAPNTb NM OH AZ EBJEPATHTH NM Kb FPZAb NIM,
A RH KE HKOTA NC NMATE BNARTH, GOEH GO OVFOJBNHIJH COVTE O EBIAH
orbyu o onamn Agpaub, HHcaxh u HKOEb, MKO H3HAOME OTh MOpHM = CeFO
NONE BHAĐIE 3anovcrknniu rpagov cemov. HH ce peku Bapoxu n3uge
R36 Fpaga, maaye m oraarome: Biko Tee pagu, IGpoycaznue, N3Hxoxu
42 STOJAN NOVAKOVIĆ,
*
nch Tee. H MpRELIKANIE BR PORE, H NPHXOJEIMTE AFFENH Kb NCMOV, WO-
ERANKOV IEMOV BbCH, IEKE FOcnogh Bb63BZINTAMIE IEMOV.
ABHMENEXb € IHbAB BB3bMh CMOKBBH Bb: 3Non Hgame. MH xomuab
APEBA KANNOFO, CEAG NOšb CENHIO IEFO NOYHTH MANO. ti NOEKRNONSEh .
FNAKOV NA KOBIBNNIJOV, OVCIE, H CHA TOV .MI. H .8. NETh, H NE EB3BOVAN
C6 OTb CbNA CKOIEFO NOBEAENHICMb KOXHIENH 34 CRORO, tEXE pere Toc-
nogu IGpeMuu: mKO a3b mokpuio tro. IH mo CeMu ERCTIEK OTE CARI
cEotwro pere: Bb CAICTb NOCNAXb MANO, Nb TEMIBKA MN IECTh FNABA,
MKO ME NACHTUXH CE CER. MH OOTKPHER KOIRNHIJOV, EHAE OTB CMOKbEH
MNEKO KinmTE. BH peye: MKOTRXb NOCNATN H ICINTE MANO, IKO TEbKA
MH IECTh FAAEA, Wh EOIO CE IGJH OVCNOVEb 3AKBCNOV Eb3ABENOVTH, H
H3MEMOXETK OTbUb MOH ICpeuum. ure 50 NE Ebl TbiTAAR C€, NE EH
MEH€ NOCAAAb AbNbCh. BhCTABb OVEO H Bb 3ROH HAOV, .NE 3NOH AH NE
TPOVAb AH TOAHKO AbNH.
Ho OGRCTBEb AEHIE Eb3bM KOMBNHIJOV, Npije Bb IGpovcanuun. li
NE NO3NA FAZA, HH KOMA CKOKTFO, HH pORA CEOlErO OBpzcTh. HH peve:
Baarocaogenu Borb, MKO BENEH OVNACK MANIZE NI ME AbNLCb, HGO
HECTb CE TFPAAb, NB OBEbo HCTHNOV 3ABNIOAHXb , MKO HOVTEMb — FOPb-
CKBIMB 3AHAOXb. RBBCTIXb EO NE NACHTHEb C€ CbNA TbiRUJE (takO) FNABR
MOIEH OTB CbRA, H 3AEMIOJNXb OTE NovTH. AHEBNO CE H3PEMTH O NPEAR
oTaijema IGpeunew, hko sasmogixa! Hange me nakH. H3b Tpaga, u
CMOTPHEb 3JNAMENHI FpZAbNAM, pey€: C€ EO FPAJb IECTb, MECAMb 32-
ENO HAb. Ho onakm o BE3EpATH CE Bb FpNAb, M OHCKAEb OTB CEONXE NG
ogpzre unegunmoro. 1 pere: BGrarocaogenb Borb, HKO EENEH OVIKACH
NANAXE NA ME XbRbCb. HO NaKBI HJNJE N3h FpAJA H peYE: Ce ZRAMENNIH
FPIABHA COVTB, Mb A3b 3ABMOAHXA, N HE BRMB KAMO HTH. MH NpžENCTH
CKABE€ ME BRAB KAMO HTH. HH OMOCTAEH KOMBNHIJOV FRAFONIE : GREZOVY
3A& KONbJEKE OTaMETE Focnogh BOrh -OTb. MENE OVIKACH.
Cage OV3p€ IEXHHOFO CTAPRIJA, FPEAOVINTAFO Ch CENA, H PEYE Eh HEMOV::
KEnpamaio Te, CTApbY€E, KB IECTB FpAaAb cH? Peye cTapuna: IGpoycaanuhb.
Pere Aguuenexh: Za ran tecTb ICpemuu cgemreniuki pozun u Bapoxu
YbTbUb, H BbCH PMOAHIE Frpaga cero? Pere crapnijh: KAKO AbNhC NO-
unmacniu IGpeMHIO HP BENPIHIIGNIH 31 MIEFO NO TONNIJEXE NETEXH?
ICpeunm tecTh Eb BagHNONE H BbCH MOpHE Nazniein EHEGIE Nagaxo-
KONOcOpouE wapeun. | cu ouuun tecru ICpemnm Bh KaEHNONE, BXAFO-
KRCTOVIE HMb, H NOOVYAWE HXb CRNOKECHI.
CIuMiWaEbme me ce AENMENEXb OTA CTADIFO YNOBEKA pEY€ : ITE GU
CTAPb BMAB, EOIGIITOV MH C€ BOFA, HKO NE KOCTOHTH CTAPRICMOV CEEE
NOCAAHTH, MOPOVTANK TH CE EHXb H PEKAb EBXh, HKO NEHCTOER ICCH,
ZAMKE > pEYE: MARNIENH COVTE MOSNIC Bb Bagnaonn. Amre Eni nm oxansn
“ Pink... mmen svj
_.k(k(hkQL. (BB
APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 43
NGECCREHIC CBINEIH NZ NIC, NE MOFOVTB TONHKO BpR30 OTHTH BUL RKaEH-
NOHb, KONHKO IECTh YACb, OTh NIGAHKE NMOCNANK ME OTbiji IEpeunu na
cexo ArpunogO NpHNECTH MANO CMOKbEH, XA KACTh NOZEM GOREHJTHMR.
H ce mAh NIEPAXb KOWIBNHJOV CMOKBBH, MH MOCNAX MIAO, H KBCTAXH,
H OTKPNIXb KOMBRHHIJOV, FAAFOME, MKO 3AKBCRHEXB, HP BHXEXh MNEKO
OTB NHXb KANAIOIITE, MKOKE BEXOV, IEFAA CbEPAXh 16. Tu Ke FAAFONENIH,
LIKO NAENIGHH NMIOANIE COVTE Bb Bagnnonn. Nu ga pIJZOVMKICNIH, BBJIMH
CMOKEH HP EHEAB.
OrKoH KE KOIBNNHIJOV, HO EHAE MAEKO KANMONITE OTH CMOKBEHH, H
peve cTapkijh: O CBINOY, Bb HCTHNOV TH IECH NpABEABNI YROBKA CHINA.
Toro pagu Ne EbcxoT& Borko ZA EHANHIH 3INOVCTENIIE FpAXOV CEMOV,
H NAHECE CbNh NI TE. CE OVEO .M. H .S. NETh OTb NIGAHKE NAENICNH
Ehiue mognie Eb Bagnaonh. Aa BECH, YEXO, HCTHHOY TH FAAFONIO, Rb3pH
NA NHBBH, H EHZWGAb, MKO NECTh ZEHTA NA HHXb, H EHKSAb CMOKBEH, H
PAZOVMEH, NIKO HECTB O EpRMEHE HMB. = TRFI PIJZOVMEEH AKHMENEXb
Eb30VNH FAacoME Eeanicup, rrnaromie: Brarocnogenk. Gora Na Hegecn
H NA 3EMIH, NOKOH AAE KOVINAME NAWHME WA KRCAKOMb MECTE. Targa
pere cTapomoy YRoEEKoy: Him tecrb uzcenqi chu? Oun me pere: Za-
PEEb, IEE IECTb :El. H Eb3bMb OTK CMOKBEH, NACTh CTAPOMOV YNOEZKOV.
H pere seMoy cTapnijb: Borko pa NpocNiBHTh TE, YEZO, Eb BHHBHEMR
IGpoycaiHuz. |
H no ceub H3Hxe Han rpaga dEnMešexn, u noMmoan ce Borov. IH asme
NpHAE KR MIEMOV AFTEAb FOCNOABNA, H IEMb 32 POVKOV, MNpHBEAE RA MR-
cro, HAREe Ez Bapoxn. HH OBpkTE t€ro Bb poBa cagemra. IGrga me
EHAECTA €€, OBROEHJACTA CE MNAYIOMITA CE. HH ER3pEEE Bapoxh OYnmMa,
EHXE CMOKBEH Eh KOWINHIJH, H EB3E€Ab OYH CEOH NA NEEO pey€: ICCcTE
Gorb NOZNE MBJIKOV NIOEEIMTHMb IEFO, TO TW CPBABIJE MOI, FOTORH C€
H PANOVH CE, TB €, NABTBNAM XPAMHHO, KECENH CE, HKO CETOEANHIE
TEO OBpATH CE Bh PAJOCTB, NAHJE BO HI TE H3BABHTH TE OTb CENA
TBOKTO, NE EMCTh BO Eh TEER FpExa. [IpENOYHH BB TEAECH CEOIEMB
H NJERCTNO EEpoyB. Če NpH3pu HI CMOKBEN H EHSAb: BAKO .M. H .S.
NETb NPREHEBIHE HE OVEEZOmME. NA H TM REpOVH, HKO KITE MOKHEHUIH,
IKONE OTh NHXb MAEKO KANIUETK, TAKO TEOIE CPBABIJE, AWTE CTEOPHIIH
NOBENEHENAE TH ZrrenoMb npagvje. HIKOKE CLXpAHH CMOKBEM EB KOMIb-
NHUH, TAKO H TEE€ CBXPANHTH CHNOIO CEOKIO.
H ce rnarona Kapoxn. Peve Aguuenexoy: BECTANH, ZA NOMONHRE CE
Gorov, ga usgncrutu naua Born, KAKO NOCAGEE CHIO BECTh Bb BaEH-
Nomb Kb IGpeMHn, 32 NOKDOKH IEKE€ BBICTh TEBE WA NOVTH. MH miyecTa
MONHTH CE, raaromomra: Guto mom, Bome Mon, Focnogu MON, H35pd8H
CEETE, HJBIIbANH H3b OVCTE IGFO, MONHEK CE ERAFOCIH TEOIEHN H BENHKO
44 STOJAN NOVAKOVIĆ,
NME€NH TEOIEMOV, IEFOME NUKTOKE PAJZOVMETN O MOMETb. [IOCAOVINAN M
FRACh PAEOV TBOIEIO H NAVYN NA, KAKO MOCAEEE EZCTh CIO K& BARHNONR
kh IGpeuun.
H IemTE NMA MORCMITNMA CE, CE Arrešu npuge, u pere Bapoxoy: GRZ-
THABNHYE CERTA, HE CKPbEH, KAKO uMaMIH O mocnaru kh IGpeunn. [pne
EO Kh TEEE OPbAb Kh NPOCERTOV, MH HOCIH IEFO Kb IGp€MHH, NAANCIKH
enucronnio cn: FAxome peye TE CHHOME HICpANAEENMB, Mi€ PIEAA-
IEMO OTb KOFO NA OTAOVYENO GOVAETH, CHIJE MAP TEOpNTL, HKO NO .Ef.
AbNEXb, EbBEAOY HXb Eb ICpoycaxnub. Cuye rsaromera Focnogh. H nae
HE OTNOVYHTh C€ OTE BARNAONMNK, NE EbRHJE Eh ICpOVCIANMh ; REO 34-
OPRUITENO NME IGCTh, A1 NE NANIETH EOVAOVTE KAENAONHNOMh, FAAFONETA
T ocaoga.
Cuye peku arreoun, oTnuje. Bapoxh € NOCNaEb piCRNNNIE IE3bIKh,
NENNECOME IEMOV XAPRTHIO H YPbNHAO, HP NANHCA IEAHCTOANIO, HMOVNITOV
OEON3b Cmije: BApOXh PAEb EOXH NNINETE Kb ICpeuN COVINTOMOV Eb NAt-
HiEHH; pazovn ce u gecemu ce! [iko NzcTe OCTAKHAG NZIO Bori mek
TENECE H3HTH CKPBECIITHNA O 3ANOVITERNIE FpAAN. ČE MHAOCAbANH NO-
CETH CAb3bi mato Bora, H ONOMENOV 3IKZTb. IEX&€ NOCTAKH KH OTHIJEMA
namuuh Agpauov, licakoy nu BiuxkoROv, NOCNARK MBNE AFFENA CROIETO.
HH pere MH CNOEECA CH, MAKE MOCAAK Kh TEER, CH EO COYTh CNOHECA
cumae pere Born HcpaHai€gb, N3E6Abi Hb OTE 3EMAE IEFVITEOKNIE H3b
KENHK€ NOVISA€: MKO NE CHXPANNCTE ONpABEAANH MONXb, Nb EB3JNCCE
CPAbIJE BAME Ho OOKECTHCTE IG MpRAb UNO. Homo FNEEOY NpRANCI
Nacb KBaguxonmnoub. (AmTE OVEO NOCAOVUAIETE FNICA MOIGTO H3b OVCTh
PABA MONrFO IGp€unic, OTAOVYENH AX BOVAETE OTE BIENAONHMNE, A HE
ROCAOVIHAIOITE, OTAOVYENNH AZ KGOVAOVTE OTK ICpoycaznua. Hcxoycixh
BONO OPAANKCKOH, H NE MOCNOVINAIE MEZ EOVAETh. ČE IGCTb 3NAMENNIG
BEAHKAFO NOYRTA.
H gacragu Bapoxh H3HX€ H3h POBA H KHAR OPRAb CRACINTH WAAB PO-
KOMb, H MpOTNAFONA OpbAB YAOEZYHMB FNACOMB Faaromic: Pagovn ce, Ba-
powe, npucrakknuyve gzpe. HH pere temoy Bapoxh: Pagovn ce Tbi, HKO
H3hEPANKHE IECH OTh BRCEXE MBTHIJb NEEECKNBIHXE, OTh 34p€ EO TEOIEIO
OYHIO KR30Pb MEZ tECTb. Mu PRIJE MH, YTO 3,2 pRieNIH. PEYE OpbIh:
[ocnaub IECMB Kb TEEZ, ZA EBCIKOY ERCTb, IGIOKE XOMITEMIH, HCRPIEHUIH
uno. HH pere temoy Bapoxh: Momeumn in BRCTb CHIO ZONECTH Bb Bu-
Eunonn ? Peve opbin: Na TO NOCNANK ICCIMR. .
H ue3bME KApoxb H€HHcTOANIO H .6/. CMOKBEH, EME npinece ABHMEREKL,
MpHEE3JA NA EHHO OPNOV, H pEYE IEMOV: TEEK FRAFONO, IJAPIO NHTHUJAU.
Hau 3ApABb Ch MHDOMB, H NAKH MH NPHNECH BRCTH H HE OVNOROBH CE
Bpanov, teroze ncnovcru No, H WE BB3EPATH CE Kh HICMOV Kb KOEBYEF,
APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 45
Hb CE OVNOKOEH FONOYEOV, WU&E NPHNECE KOEPOVIO ERCTb NPABEARNOMOV
Now. Tako H Tm NpHNECH AOGPOVIO EECTh Cio ICpeunu Hu naEuHKOME
covmrnuu ck onuun. BH OKogpb Tu ROvro Kovan. 1 Oamre Te OBHxovrTh
ONBTHIJE HEBECbNBIE, XOTENITE CE EPATH Cb TOEOIO, NOAKHJAH Ce, Focnoga
MACTb TH CHIOV, H NE OVKNONH CE MA AECNO NB NI NZE O; Hb OMIKO CTPŽNA
NpaEO NETHTR, TAKOKA€ H TW HAH Cb CHIOMW GOXNICIO. BH BOVAETE CNAKI
FOCNOJBNH NA KBCAKOME NOVTH, NO NIEMOVIKE HAOME '.
H TOorga Opbib NOMAE, HOCE IENHCTONHIO NA KuH CEOER. MH npnunge
Eb Baguaoun. Bi CEA€ ROYHEATH EBNE FpAAA NA CTABNE NA MRCTE ApI3-
MAR, H OVMABYA AONBAEKE N3HXE IČpeMHH Ch MOKBMH EbHE rpaga. Hc-
npocn so IGpeunm Ov Japa MECTO, KA NOFPEBAICTA MATERIJE ANIOXH CKONXb.
H gu TO BpRNE H3NAOME Ch MPBTEbIJEMb NaAYovuiTE. HH npugov npzuo
opbnov. |H gn30VEH Opbib rnarome: KGpeMnie, N3BPANBNHYE KBOZKHH, TEBE
FAAFONIO, HAH HO CKEEPH NOJZH, H OPHHAN CEMO, NA CAHIUBTE IGNNCTORNIO,
exe Tu npumecoxu oru Kapoxa u AEgnuenexa.
Canwagu me To IGpeuum npocaagu Bora. ff mbzb ChEpA NOAH Cb
KENAMH H Ch AZTBMH, H NpHXOV HARE CRAZIHE OPBNB, H CHE OpbAR
NAAG MPBTEBIJA H OXHEE. ĆE BBHCTB, KA KRpOVIOTA. BI OVAREHINE CE NIOAN
o Bugnueub. HH pekome: Hase fork HEH C€ OTBIJEMb NANIHNMK Kb NOV-
cruidu u Mouceogi, Hm Ce H NAME MEH C€ OpbnoMub CHun. ll oxpRmnue
IGNHCTOANIO, M ONpoYkYOME MOZE. |] CANINAEBIHE EbCH NIOANIE EbCNNA-
KANIG H NOCHNAMIE NPRCTHIO FNIEGI CKOIE, H FAArONIkOV: ICpeMu, cnacn su,
H PRIJE NAMb YTO CTEOPHMB H KAKO HMAME EBNHTH Kb FpIAb NIN?
Pere ze uuu ICpeunm. BRCA ME CINMACTE, CBXPANNTE; BbKEAETh EH
forb Eh rpašb Eau.
H uanuca IGpeunie tenucTonmnio ka Bapoxov u AEHMENEXOV NpRAb BRCRNH
MOJbMH CKPbEH H NEYANH CKOIE, BUKE GHUE MMb, KAKO EHAZKOY OTLIJE
CROCE ERUEMBIG H NAKH KAKO 3PRXOV OTBIJH VEKA CEOM = RPRAIEMA NA
MOVKH. ZAKPNEAXOV AHIJA CKOM, AA EBIMIE NE BNAZAN MOvVYHuHEN. KOrh
KE NOKAPHI ENIO, AA NE EHAHTA EbCEXb CHHXb. = A3b EO EBCIOMNNAIO
CTENE H EB3BPAITAJO CE Bb KOME CEOH EONE. BAMA KE EBCNOMHNAK FIA-
ronio: Monure ce 32 Moju, A1 OVCAHINANA GOVA€T MOAHTEZ NAMA H
KA H3HEMh OTb COVAOV, IEAHKO EO BPEEHCMO 3X NAT, NOVAČTh NM
FRAFOMIOMITE : OCNONTE NAME OTb NRcuH O CHONWbCKHXb. HH pEKOXxOMB HUB:
KAKO KACNOIEMb NRCHE FOCNOZNOV MA 3€MAH TOVAEH ?
H TAKO NpHEE3A IGOHCTONNIO OPBIOV HA BbHliO, H opeye: Hgn Cho uH-
pOMb, HKO NOCETH Mach foru OEOHxh. BI ONETR OpRNE Ek ICpoyCašNMa,
H zacTb temucrosnio Kapoxogn. IGpeMni :&6 NpRENEAME OVYE NOAH
1 Tako je u rukopisu, a trebalo bi ugema.
46 STOJAN NOVAKOVIĆ,
FRaronic: OTEpATHTE CE OT ERCAKOIE CKEDRNH BAEANONACKEHE; H CMOKBEH
KE AACTh NIOJEMb BONCINTHME, (EE NPHNECE IGMOY OPbNA.
HH GNCTE Bb M € AbNb H3E€X€ FOcnojb Noz cBOE nav OKIENAONA.
H pere Focnogk ui ICpemnn, rnaromiE: BBOTANH Cb NIGABMN, RPHAH NA
Hopugann. Puy nogeun Monun: OCTAEHTE KENA RAENNONBCKAH !, M
ATE KTO MENE NOIEAH COVTR OTb NHXh HAH GERE MOVN, XA OCTARETH
TA BRC; MOCNOVNIIOTK FRAFOAK MONXE, BBBEROV HXh Bb HEpOVCAANMA, A
NE NOCNOVNINIOIITE MENE, XA NE BBNHAOYTE Bb IGpoycaninun. ICpeunu me
PEYE Kh NIOACMB, FRIFONIE CHIC.
H gucTaEbme npngov na Hopgaub, H XOTEITE MpRHTH FAAFONA Kh MHE
ICpeun, raaromie, teme pere teuoy Kocnogb. H NOozoRuNa NHXb, ORENE-
wuxb ce OTk BAKNAOHINE, ME nocaOviaME ICpEMNIE, NE PEKOMIE ICMOYV :
Ne OCTAENME ENE NIDIHXh Kb EEKH, Hb EB3EDATHMB CE Ch NHMH Eb
Bagnaoun. HH nptuuzhume Hopngann npngov gn ICpoycannua.
Cra me ICpcuma u Kapoxn u ČABHMENEXb, FRAFONIOMITE , MDKO EbCIK
VROBEKb, MPHOERITARb AEAEZXb KAEHNONbCKHIXb, NE EBNHACTb Bh FDIAR Ch.
Onu me pzume uuu: BuzekparuMi ce Eh Bagnnonn. H gominabninMh Hun
TAMO, H3HAOME HagHaonuNe Eb CPRTERHKE HMb, Fairomomre: IOme ue
HMATE BBHHTH Eb FpAfb MAMb, IAKO EB3NENAEHAECTE HICb M TAH M3H-
KOCTE OTH HAC. GEFO paAN NE HMATE BBNHTH. KAETEOIO GO 3AKAEKOMR
CE NE NpNICTH BACb NH YEAb EABIHXb, 31NIE TAH H3HAOCTE OTb NaCB. HH
EHAREbINE EB3EpaTHinE ce. 1 OEPRTOME MECTO NMOVCTO, H CB3AZIME FPAAb
H mapniuie Hue iweuoy Cauipnn 2. [HH nocna ka suu» ICpeMim, raaronK:
(loKanre Ce, Mp6 BO AFF€Rb NpAKBAH H BBEEACTh KH Eb MRCTO BH-
coxote. [i ue nocaovumnie.
HpREHBIME ME IGpeunnu, PIROVIE CE H KR3NOMIANIC ZDTEOV Eh ..6.
Kbub 34 mogu. HH ce Eh 1. SEHB OEB3NECE GPBTROV ICpEMHWI IEXHNE, H
NnoMonu ce FocnogeEn = MONHTEOIO, KONBXEKE Bb3NECETK CE, FAAFONE:
CBETh, CE€Tb, CE€Tb, KINBAHAO ApPEBb HEOTNBXb, CERTE HCTHNBEH,
NpOCB&TH ME, AOMBJNEKE KBJNECOV CE Kb TEER 32 MomuTEM. Momo
T€ 3A FRICh FAAAbKh H O HNOME . ERAFONOXKANICHH KAAHARNEMB, HP NOOV-
vennte MO, MMNXANAb ApbXHCTAATHFb MPAEBAB XOHBAEKE EbEEACTH NpA-
Kexbunku. Momo Te, Focnogu E&CEAPAHTENIO EBCEIE TEIPH, NEPORAENE
H NEPAJOVMEBAICNHI, OV NIGFOKEE BBCAKb CIAb CKABEENK IECTb, IIPRIEAC
CHH NE BOVJETE.
Cuye raaroname weuoy ICpeunm, CTOtE Eh Ozrapi ch Bapoxomu u IZlen-
uenexoub. HH gecnaaka ce Bipoxn u AEHMEAEX H Eb30VNOHCTA FRAFONONITA :
1 U rukopisu: EREHAONKCKAHM.
s, , Cauaptu.
APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 417
Oruye IEpeunie, CKEIMTENHYE BOXRH, NO YTO OcTARAMIGMIH Mach? MH cnu-
IMAWE MOANIE MRAVE ?€F0, H MPHTEKOME BbCH Mb uuMA. MH OEHAREbiIE
IGpEMHIO OVMPBIHA, PACTPRININE PH3H CEOIE R HAAKIKOV CE IMAAYEME FOph-
kuu. | no ceub OVTOTOKANE NOFPECTH KTO.
IH gucTi, MKO IEAHHb OTE MPRTENXE NPEANCIKE OCTAKHER AOVEOV
cgom. Ocra e rov Bapoxo u WEenuenexb. MH npuge rnacbo Fnaroše:
Ne NorpiisiHT€ HEN COVITA, KIKO AOVINI IEFO NAKN O BRNHACTR O BbRR.
Ho CAMUMNAEBINE FAACB, NE NOFPEEOMIE IEFO, NB NPHCRARINE OKAbCTb TRINA
tero: Focnognun, FRAroNiomiTe, Eb KH AbNh ERCTANETH ? |
fi no .r. ZbNEXh EBRHAE XOVINA Bb TEKO ICFO, M KB3AEHKE FAACB CRON
NO CPEAZ MXb, PEYE IEXHNRMb FZACOME: [lpocaagure Bora BucH, H Cuna
EOZKHHL, BB3BOVAANOMTIFO HH Ic. XpHCTA, CRETA EBCEMb EZKOMb, N6E-
OVFACAIEMATO CERTHABNHKA ZGHEOTA EZpE, HE BOVAČIh NO EPEMENEXh
CHKb HHRXb .T. H .Z. M ONPNAETK NA 3JEMAIO ApPEEO ZHROTNOIE NO CPRA
PAM, HP CTKOPHTK, AA ECA APEEA NENNOAbNAM CTKOPETK NAOZb HP Bb3PA-
CTOVTE H MPO3ZCENOVTB, EEAHYAIWITE CE, FRAFONIOITE .BR3AAXOMb NAOKU
CEOH NA BECNOV TH CTEOPHTH, XA HCKXHOVTE Cb EMCOTOIO ERTEHM HXH
H CTIBOPHTE APREO OVTEPRACNO OCOVIKACNOM EHTH. HP OBpOMITE HKORAL
NAEOVAET, H CNEFb OYPbNHTE CE B€AHENMb CEZTOMh EECENHB EOXNM,
H GRAFOCNOKHTE OTOK, AA CTEOpETH NAOZb CNOBOME OVCTb I€F0. CAMb
ERMNACTh M H3HACTR H H3BEDETh CEER .BI. ANOCTONA, ZA BRATOKRCTOVIOT
Eh IG3HJEXb, IGFOZKE 13b KHAEXb Eh FOpR IENEOHBCIJEH HP OVKPAMIENA BL
EbCEMb MHpt. Que ruaromomrov IGpeuuu o CHN& BOZKHIO, BKO OpiHJjE
Eb Mupb, u pzue Mugoge: Cure sge raarozu pere uaun Hicaum cnun
Auocogu, rmarome: Bugzxn Bora u cniua gomun.: Ne npuxtre, Ne ov-
BOHMb CE I6F0, H NOGHIGME IETO KAMEHNIGI.
o H cKpasbna xe gucra Bapoxbh u HAEHMENEXb,.3ANIG XOTRCTA CABIBATH
TAHNBH GORXHIE, NUKE BHXR NZ NEEECEKb. Tora pere xh omuua ICpeunu:
OVuAbYATA , NE MAAYHTA, HE MOFOKTb GO MENE NOENTH, KONLJEKE
EhCA MH3FRAFOMIO KAMA, Hine BHARXb. Hi pere: FlpumeczTE MH KIMENA.
H opuuecome. HH nocragu iro IGpeunm no cptgz uxn. H pere: CRzrTe
EBCEXh BRKb, CTEOpH KAMENE CH Eh MOH OEDA3h ZA BOVAČTh ZONBACIKE
H3PEKOV EBC€ TAHNB TEOIE,: HK€ EHATXb. |
Targa KIMENE NOBERENHICMh BOXHHMb EHCTb Eb OBpl3b IGpeMnie, n
GHEXOV KAMENE KaMENNIGUK MbNeMTE IGpeMmio. IGpeunw se SpRAICTh
TAHAM, BE BNAZ, BapoxoBu H AEHMENEKOV, H IBbAR :CTA NO CPEAR NOAH,
KOTE CKONYATH CMOTPENHIG, H EB30VHH KAMENE, Faromić: QOEon cunoge
HCpaHaiGEH, YTO ME KAMENE KIMENNICME EHIETE, CE IGpeunw No cpzaz
Eacb cronra. BH rorga crenome ce ma ICpeunio cb KAMGNNICMB, MH CKONB-
YAMIE CMOTPENNIC 26F0.
48 STOJAN NOVAKOVIĆ,
H apnmegh Bapoxh u ČEHMENExh MOFpEEOCTA TEAO t6F0. HH BE3HMBIHA
KAMEN NONOHCTA NA FPOER I€FO M NANHCACTA: ČE KIMENE NOMOBITI -
nun ICpemunnn, u mpovam cnogeca. H pekocTa: amnme, Boroy xe na-
euoy cnaga!
2.
Mragtuucrgo Focnoga Bora u caaca namero [c. Xpucra,
OThYE GNAFOCNORH!
Ash QoMa H3EPANENMN ICpANARTENHNb EB3JEECTHXh BRCRMA OTh IC3NIKL,
EPATHIG, EHXZTH ARTbCTEO, EFAA CTKOpH Ke€AHYum Focnogn mama Icoycu
KpiicrTocu, poxgen ce Kb rpagx Nisapcez GTh AREH Mapnie, ke Fpaga
BMABHYbCTEA €CTb.
Tzub orpove u FOcnogk ENER .E. NETh ON OKBIKKOV GMEBINOV Hrpame
Eh MNMOXOACNITHXb PRYNIAXb, OABAANIETE H TEKOVWTH KOZE MOVTARŽH
COVITH O CBEDIPANJE HXb Bb MHWbIJE, H AGHIE MKO KETE TEOPAMNE, 2 NE
ARNOME NOBENERNIE HREMA. AEHIE EB3bMh BPRNHIE OTK 3JEMNIE MEKO,
H CTKOpH OTb MKTO .KI. NETHE. BEME EO COVEOTA, EFAA TEOpamE Icoyca
NTplaiE, HO MNOFHNIE NETH ERXOV TOV Cb NNMb urpanouiTe. BugzEn me
icanuu orb IOgen ise reopauie ICOVCh HFDJIE Eh COVGOTOV, H IHbAb PEYE
orbujov tero Hocuđoy: Ce OTpOKb TRON HFPAIETK TAMO Bb PRYNIJIXh H
KL3bMA KANE H CRTEOPH OTh NICFO .KI. ObTNIE H OCKEDBNELIETE COVEOTK.
lug me Hocudu OTB IEFO NA MECTO, HN OBHARER ICOVCI H BB3BA MH.
HH pere MOV: FTO CTEOpHBIH Eh COVEOTOV, HXh KE HE AOCTOHTR
TKOpHTH? IcOxCh KE EBCNJECKAKK MBTNIJAM CEOHMb, W pEYE HUB:
EL3bAETRTE Bb H KA ME MOMENETE ZKHEA COVITA. TBFAZ = EB3AETRXOV
Serije u neraxov nowure. H gupagnume me HiogeHic un Oviacome ce.
H gun oKOVNE IbABINIE H EB3EECTNUE HNEMA HE CTEOpH Icoyca.
Cune ze HaubNH KRRHKbNEKA BEE TOY CTOIE Ch [coycomb m ck Hocu-
doub. Bu Th YAC KB3bMb EZIO EPBEOBOV H PACHIA IEMOV EHPBKA, H
NCTEKOME KOH H3h NNXb, HKE CH EE CBTEOpHAb [coych. 1 ENAREh
ICOych pAZOpENNIC EHPOEb EB3bHRTOXOEABB pEYG IEMOY: GOROMNNNNNE
NEYHCTH H NEPAJZOVMBNHH, KAKO TE BBINENIEHATNIC MOH EHPbiH HN MO
prvuye? Na s HCBXNENIN HKO H ADPERO H AA HE HUMANIH MH AHCTHIL, NA
naoga cgomro. |H aguie OTpOYHITE COVXb BBHICTb Eh TK YACh. [COycb me
EZAEb HAE€ Eh KOMb CEOH. POAHTENIA KE IEFO APHUBAbINA EB3ECTA Ch
nnaveub u raarosaxov Hocugoy: [lo YTO TAKOBO OTpOYE HIMANIH ?
H naku rpegovisTov Icovcoy CKpO3K FpIAb H HNO OTPOYE TEKK Ch 34AN
ckoyu teuoy wa pauo. HH ame nporuzka ce Icoycb, u pere tnov: Aa
BE AOHACNIH KO KOMA CEOKTFO. T6FXA HEN maze muyk oreoye. HH za-
APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 49
AREbINE TO HHH OTPONH, EBJOVNNNE FNAFOMONITE 1 "OTKOVNOV C6 OTpOYE
POAH CE, MIKO CAOEO BRCAKOK IGFO HA EBCAKO AZNO FOTOEO tECTb. HH npu-
WbABIA POAHTEAM NIAbIHATO Kb OTROV ter0 Hocudoy u NpzmITIXOV, rxa-
romomre: OTkovzov ce pogu orpove ce? [kO TAKOBO OTDPOTE HMRK,
NE MO&EUH EMTH Eh FPAAk CEMb; ATE AH XOUWITENIH ZRHTH Ch NAMH,
TO OVYH IGFO ENAFOCNOEHTH, A NE KAETH ARTEH NANIHXR.
Targa npu3ga Hocudu orpore cEole Icoyca, u CHiyje OvYame n, raa-
roak: [lo YTO TAKO KABNIGNIH TOVRANIE KETH H CTPAKKOVTE CHIJE MN NE-.
NARHAETb NACE, H3RFONETK HM M3b Fpaxa Cer0. Torga pere Icovch oTi-
MOY CROIEMOV: A3b EZAb CHIE FRNAFONH NZCOVTB MOH, EXE TH FNAFO-
MGWH, OBAVE 43h ZA APEMIbKNOV TEEE pAJH, OThYE. ONA KE KA NpHHMOVTE
TpOvan CEO. BOAGNIE FRAFONIQMITEH NA Nb OCAREEXOV H NE EHAREbINE
NE CMRBXOY FHEBATH I€FO RO CEM. OV/ACK EO BEZHKM NANAJE NA Mi,
HKO BbCAKO ARNO ICFO, IGINE pEYE, AUTE AHEO 310, AHEO KOBPO, TO HCTHNA
EhEaume. Torga apnie Engteb HHocnugu YTO CETEOpH, H IETE IcOyca 34
OVxO m omporernov m o3ano. BH OERXOY O NNH TOY Ch O NHMH = HFPAOMTE.
Orpove me Icoych E&3HEFOXOBAEb pEY€ iEMOY: AOCTOHTE TH, XA HITEMIH
MENE OBPRJATH, OTBYE, PAZEONNHYE MOH, HCTUNOV TH HE EZCH AH, TROH
Ku iccub 2387 To m Tu NE OCKPBENMIH MENE, Hh POVEO TEOH IECUb CHINA,
HKO Kb T6EZ NPHAOXA.
fi ovynren €Tepb Bzme Toy cro cb Hocupoui. Ovcamuai Icoyca
FRAFORIONITA Kb OTBIJOV CEOJEMOV, H YOVAZINE CE 3210, HKO OTPOYE TI-
KOKAMI CANOBECA FNAFONAME OTROV CHOEMOV. HH EMCTb NO MNO3ZEXK AbNEXE,
npuge ku olicuđoyv u Farona I6MOY, BIKO NOBPR OVMOMA HMANN AT-
THINT O TEOH HM MOVADA, NpHfH H ONpžaZH UH 1EF0, ZA NAOVYOV KNHFAMB
H KRCEMOV NACTAKNENHIO KbHHEBHOMOV, HKO AZ PIJZOVIFEIETb Kb CTAPh-
EXE YRCTbNO, KO NpAARAH H OTBIJN, H ONIOEHTH IGFO HMAUb Ch KPOTO-
CTHIO, IKOG H OKBCE CBEPBLTBNHKH IEFO, H GOMTH CE H CPAMIM POZH-
"ZENA CEONXb, MIKO HA H TOH KB3NIOENIENE GOVA€TE OTh POJNTEAb CROMA.
Hocuga me NporuzEa ce u pere: Ovyvurenio, TOMO KTO MOZETE NI-
OVYHTH F0, KTO MOY MANOMOV XpHCTOV HAH O MWHWN GMTH O i6F0,
BpaTE Mon!
IAkone cina orpore Icoych OTbIJA CEOIEFO pEKbII TO, NICMHM CE
EESbMH u peye Zakuxzio ovrureno: BuCa, IGIHKO TH pEYE OThIJb MOH,
HCTHNA IECTb, EbCEMOV G€ FTOCNOJb 13b IECMb, A Kb TOVAAH IGCTE, MNK
EO IGAHNOMOV KAACTB IECTb ZANA OT RBOFA, HKO AJE NPRAAC EZKb IGCMB
H OTE KRKA 23k IECMb, MH Kb BRCA POAHXE CE H Cb KAMR IECMB, HAH KTO
IGCMb 236? A3h GO EEMb OTKOVAOV EM IGCTE HN KTO IGCT€ MH KAKO C6
IECTE€ pONNAH H KONHKO IGCTh A2Tb ZGBEOTA BamerO. BI ERCE TH HCTHNOV
rnaronio, ovvaTemo. [Grga me Tu pamgnme C6, N3h NpRACTOMKE, H
STAR. VIII. 4
PA
50 o STOJAN NOVAKOVIĆ,
OpPRINAČ PORAENNIM N3b INA CTApRIJE. ŠI ANTE XOMTCNIH CBEPbIENK ETH
OVYHTEA, NONOCNOVEIAH MENE, MH 23b HAOVYOY TE NpRMOVAPOCTKH, iGKE
HNb NHKTO NE RRCTb PN3JEE MENE H MOCAJEBINAFTO ME Kh KANb, AA NA-
OVYIO KM. A3b GO IECMb TEEE OVYHTEAb, 1 TM OVEO OVYENNKE MBNA BI-
peTENiH C€, 346 N3h 3NIIO OTh KOHXb NVETh IGCH H KONNKO ARTb KHEOTA
zgokro crn? Bu oucrunov 310. Grga XOMTENIH BHAETH KPRCTb > MOR,
ISE pEYE OTBUK MOM, HCTRNA WCTh. BeceMOY N36 KCHb FOcnogh m
. OTbiJa, GH KE TOVAN IECTE, MKO TOTJA H AO BEKA TESAC IGCMB H3b.
Covuru me Tov Hovgenic CAMMEWTC CROBECA TA M AHEAMXOV CE.
Ho EB3OVRNEbNIE BERBMH HO pekome: (O NOROE YIWZO, NONEKE, MKO
6. NET IECTR OTPOYETE CEFO H CE TIKHIE pRYVH FAAFONIETh, TAKORLIC
GECRAM NHKOAHKE NE 3MAIO PEKhIIE APBXNIEDEIO; JZAKONORABBIJA HP OVYH-
TEAM HP KRNNZBNEKA HH OV ČEpHCEH NE GZ TAKOKA, MKONE OTpOYE CE
t€cTb. Orgtmragn Icoyci peve Hub: BoCH EM YIOXHTE C€, Bb MAYE
NE PAJOVNRIETE H ME ERPOVIETE, Eh HCTHNOY ERA KAFA POJNCTE CE E
H OTbH BANIH NpRCNABKRO FRAFONAXOV KAMb. Bu HCTHNOY 13h 3NAMO NO-
CNABBIAFO M6 Kb BAM, N IEFAA Kb MHPb CB3AZMb BMCTb. CADNAEKINE €
Hiogente KAKO GECRAOVIGTh H NHYECOKE€ NE BB3JEMOFOV OTERMTATH H.
fipumean me OTpove IcOyCh CKAJAMIE HFpAIE H POVFAKE CE HUB, FNAFO-
NAME, ZANE MXh ERARIE MANO YIOAbNEXh H MANO PRZOVUbNMXH, MKOKE
CRABA Eh MRZ EbUZNMUC€ CE NA OVTRIENNIC OTPOYETOV.
Pexe me ovrnremn orenjov tero Hocugov:. [Ipugexu Igr0, Xa ce OVYHT&
Eh OVYHANIMTH, M A3b KA MaOVYiO iro Kuuraub. Hocuqu se OTbIb i6r0
IME ICOYCA 32 POVKOV, H MpHEERE H Kb: OVYHANMITE, HP NARHCA IGMOY
ApbŠA KENTA, H ONAYETH CKIJATH WEMOY MNOXHNEM. Ouu Ke MALYAMINE
H BE NOCNOVIAMIE IGFO YACH FONEMA. HH npornagagan ce OVYHTENB MH 34-
ovu tero. Targa pere orpore Icovch: MegocTonno TRopnuu. (i3a
KOMITOV TEEE KAJATH, A HAH XOIHTOV OTh TEE€E MAKAJARK GbITH. > Tarja
MAKM NAYETb 16F0 OVYiTu pnagackann. MH cxasa tweuov: apuda. Icovca
me pere geuov: a pau oru: Bnon, BRuu OVEO 138 KNHFH, SU mE
ME KOITEMIH OVYHTH, A Tb MNOFO OCOV/KANIČINIM CE, HKO TH OVEO peY€
WKO MEAb 3BbNEMTH H MKO KVMBEZAB 3BCENAMOITH, MKO NE NpRCTAKETH
C6 FOpbi FNACOEE NPRMOVAPOCINIO MH KOVHH CH RNOVNH PIJOVNMA. |
H RpRUNBKNOV OTPOYE, MKO PEYE BBCOY KPAMONOV H OTE Apidi ZO
Q META H UNOFMMA HCTB3INHIGMB Cb FNZEOMb Eb3pZEb NZ AHZACKANA.
H pere temov: Tu apndoy Ne E&CH NO 3ZAKONOV H ONE OVMEICIIH NIOJB
KAKO OVYHTH AHEMEpE. — ATE ApPhdOV INAIENIH, TO ERPOVH O EH6t.
H naye NIiY6Tb OTPOYE BP&NHPATH AHXACKANA 0 JAMIINAIENH NPbEOMA
ucann. Targa HX&€ EEXOY CANIMAAH FRIFONANNIHA TI, FRAFONAXOV ZAKbXEM
OVYuTEMO: PAZOVMRH MpBEOFA CTHXA YHNE HO PIZOVMEH KAKO HMATE
.
i
o.
APOKRIFI ĆIRIL8KOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. : 51
npaznao. ELTOpER YphTR IEZE NO CPRAR EUANUIH, CTEOPH, M MENOVXE JAZANNH
Ta. Ši GB3JBBIMAKOV FAATONJOINTE XEAAOV TPHOVNOCTACNOV OTh AEOIO IECTL-
CIKOV ISAHNOOGPAJBNOV H EANNOAPRIKIEBNOV, PAEBNOYRCTNOV CTOIEMITOV.
H paxuo opasno uuti apiga. [ikome EO CINMA ANJACKANE ZAKuXEH
TAKOENIG pEYH OTK OTPOYETA.HCNPBEA OTB NPBEATO 3AKONA MKOXE peYe
KECOY HCTHNOV H MEMRIEXOV KAKO OTETINTATH O OVYGNH IGFO.
H pere: O ropz MbNE, H3OVMBXB CE 23h OKANENIH, FORAMOV CPAMOTOV
nuaub. BH pere: Busun spare Hocuge, u OTEEAH IEFO TAMO, MKO MIYE
ozon OvynrTu maci. Ne TpRNAIO EO KPACOTH EHAENNIM IEFO MH. XOEPRNBIXH
CROKECH EFO. Kb HCTHNOV OTPOYE CE NECTh OTA ZEMARNLIXK. ČE TN OTpOYE
MOZE TE OFNh OVMOVYHTH, Nb OBAYE KPEENIG CTPOIENNIG MHpA CEFO -NZCTE.
Kam nomecna mapoga tero? Kom au MATH ER3KON Wr02 Ask Go ne
IRAN MEr0. (O FOpK MbNE O APOV3H O MOH? ZNEHXE CE H NE HUNI OVMA
CROREFO, NPRAKCIHXk EO CE MNOFO GE3OVMNM H CTPICTKNNI 3B. BuCXO-
TAX E0, KA: HMAME CEBZ OVYENWKA, BH OBPRTOXb CEEZ Ovrurenmn. H mo-
MBINAMIO OVEO CDPAMOTOV MOI, MKO 13k MNRAAb BEXb H MIKb CbCTIPRXE
CE; HMAMb EO 3A0E0Y OTh OTpOYETA CEFO, Hb 23h AA OVMPOV 34 MiEFO,
NE MOFOY GO Bb3BDATH NA ANE IEFO MNAYE H EBCZMBb O KHACUTHMB IGFO,
HKO NOERKAENE BNXb OTh AETHINTA MNARA. KAKO HMIMb PEMITH HAN U0-
ERAATH KOMOV O NpRNOKENANUXH MW NpAEHAŽKE, MPbEAFO CTHXN NO
PAZOVMZIO 50, O ADV3H, JAYENA GO OVYENHIH HH KOMBIJA HE INAIO, MNO3R
GO NpAEAE KOCTOHNO IGCTb OTPOYE C€, HR RL3bNH iEFO, EpaTb Hocude, n
OTECANH IEFO Eb XOMb CEOH, CHIC EO OTPOYE EEANKO lECTB, AHGO šECTR BOFL,
AREO AFFGAb, NE 3NAIO OVEO, KAKO IGrO mapekov, IHiogenie 6 NpRACTO-
MXOV TH. '
Targa Bucunmua ce gemnuu orpove Icoyca m pere: (l3k RAOxu O Npn-
NECOY TH O KCEXE 34 3ApABHIE, HA MpO3ZPOVTE CARNH,: HP FAOVCH MPOCAM-
MOVTh OH NEDAJZOVNENI CABANEMB PAZOVMBNH AA GOVAOVTB, MKO A3b Ch
EINE IECMB, ZA NRIERHNXb N3BABAIO H NA KMCOTOV KR3bBEAOV HXb, MIKORE
JANOBRAA MH NOCNAKE ME OTbUb KR OKNUB. KIKOXmE NpRCTA OTPOYE FNA-
FONATH CNOBO, TEFAA AEHIG CRACENH BWEBIE O NHXb KE raaroname Icovct,
N&G RAXOKOV OT KRETEL 3AKONBNEHIE Icovcogu. I) NNKTOKE OTORZ NE
CMEMINE FRREATA IGF0, AA NE NAKO MNpOKAbNETE NXb H EOVAOVTE NG-
KROYHMH KbCH, '
[lo AbREXb KG HRRXb BRIHFpA ICOVCE NA 3ZAANH KWICOMWE, H MANN OTL
NETGH GEPRHCKMXE - BB3HFDA CR ICOYCOME NA MORATE KHCONR H CBAAG OTL
SAKPIARNI EBPRNCKOIE KETE, H OVUPETE. BNAZELIE K€ NEH OTPONNH G2-
KAKOV, H OAENIE OCTA Epu Icoycb. HH OmpuxocTa poOANTEAM IEFO OVMPR-
waro orpoveT(a): Tapox0i0, FHaromMOtiTE, Tu CEphxe Nato Cuna. Icoyca
ske pere: Nacun i&r0 CEpBFAR 238, Bh CAMB CKOYH OT 32AKAMANI M IGCTA
*
52 : BTOJAN NOVAKOYIĆ,
MPRYEO OTpOY€ B2H0. TRFAZ ELIKAEK ZEKE ICOYCK OTpOYE: Zunows, Zunok,
ERCTANH (TAKO EO BRE NME OVUpbINOMOV), BECTANH H pLNH, AMITE TE
cganuxh om. o H oguckpnce orpove m pere: Nu, Focnogu mon. [i gncu
EHAREbNIC AHEINXOV C6. PORHTEAM KE OTpPOYETE RpOCNAEHCTA Bora 0
EMEBMIHXB F0 TiogeCexn Hu moxnomucra ce Korov.
H naki m6, Ne NO MNO3ZEXb AbNGXb, IONOIA IGTEPB, CRKOVINTN APLEA
Eh COVCRAZKh H OVAAPH CE C&KHIDOIO H OTCEYE NAZCOV OTK NOFH CEOK
HO OVINACE CE, MH NIYETb OVMNPpATN. MARKA KE EHCTb H CTEKOME C€ NO-
zute u Teve Icoven. H Treve Icoycb, NEEE EZ IONOMA Tb HO ONPHAC CKO32
NAPOAE EAbEA. |] I6Th IEFO 34 NOFOV H OVCRYENOV H ZIGHIE IAA EHICTH
dora gonemraro. Pere me Icoych tonomin: BGCTAHH, H CRUH APREA H
nomemn me Icoyca. Napogu e EHAREbINE HO Nnoknonnije ce Icoycoy m
pekome: Be ucrunoy ovso Borb Eh NICHb HBETR.
Bugbmoy ze Icoycoy Ek .5. N&Ta nocna wro maru Mapim Ni gogov,
MA tu KONECETK KOROV Bb KOMb. [HO HHCNOVIITINIOITOV IEMOV CKOVAEAb-
NHKR Eb NIPOAZ KG CTABKNOVEBINOV C€, H pa3EH CE. ICOVCh KE UPOCTPR
PHSOV CEOIO, Bb NIO KE BE OEABYENE, H HANAbHH 10 BOAB, H OplNeCE
MaTepu cgoten. Bugzgbimn me Maru iro Mapnu 3HaMenuim, B:s6 CBTEOPH
Icoyck H MPHIEMBIIH OBNOGBJA H MATEDCKHH H BAIOARUIE 1EF0.
GrXa ENCTE IMAKH Eb KPERME CEABEZ, HE Ch OTbIJEM6 CEOHNR HHoCu-
GONE, ZA CRIETA DRIBENHIJOV NA NHEZ CEOIEH. BH GEFAA CEMIE OTLUb
IGTO, TBFAR OTpove Icoych š&czm mapoy nemennje. BH nomeri Hocudu
OEPRIE H OEPETK .p. MRpb KENHKHxb H Npu3Ka Hocueu ELCE OVEOTIIE
H JACTR RMB NBINCNNJOV NA FOovMbER CEO. IH camb Hocnudu Eb3cTE
oTe nmennyje, exe czu Icoycb. Baume me orpore Icoyck Bb TO EptMG
.H. NETE. :
BEHI€ NEKTO BOFATK 32240, H B6IBA Hocnda, KA H MANCTOPBCTEO APTEO-
AEAbNOKE CRZZIA IEMOV, MKOKE XOMTETE Grbaovcb. BI SuiCTh IGANNO
AP%EO KPOVNO, EKE xOTEIME Nparb EMTH. BH ockpusz Hocugu 310. Tarja
pere [coyc&_ oTunov cEoleMoy: [Ioxoxn 0B ApEBE NA 3EMAH TBKBMO.
H tera Icoyca 34 OKPAITENBNOMH ApEEO H HpoTerbNOV H. ŠI AEHIE PAEBNO
CBTEOpH KpovroMoy Aptgov. HH pere Hocugđoyv oruyoy cEgoiuov: Ne
CKPBEH, Wh CBTEOpH mkOomxe xomreniu. HocuQn m6 NpNiEME OENOBBJH,
H peye Bh Ce: BNAFOCNORNIEN& IECMb 23h, MKO CHKO OTAOYE JACTR
un Bore.
Hnazeh me HocuQu NoCnEIMENNIE M BB3pICTH OTPOYETOV H NpkMOV-
APOCTE H NOMBICNN MAKE MKO KNNTM ONE OVURIETA, H OEGAR NpRAACIh
iro gpovromov gugackanov. HH pere Augackaan: KONMb O KNNFAMb XO-
MITEMIH AA Ovvio tero. Hocudu me peye: IIpRixA€ GANNBCKIMB, BO TOME
EEDRNCKHMb. ŽNAMIME GO ANJACKAAb OTPOYETA TOFO JAKONH H KBOMIG CE
APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 53
OT miro. Bi oNaAmNCca G€EMOV ApbČA ENTA, H ONPOOVYAHIE IEFO, FRAFONKE:
Aphda, W OMAKH O FRNarOona IgMOv: Enea. [Hone OTEZIITA KEMOV, Hb pEY6
IEMOV: AMITE OVYNTGAb IECH H 3NAJENIH XOEPK, PBIJH MH APRŠA CHNOIO, H IJA
TAFAA pekOv TH O ENOT. O TAFrgA O BpOFNZEA CE .ANAACKAAR Th M OVAAPH
Icoyca gb Fnagov. [coycb € NEFOxOBARK OpONNETR ANWRZACKANA TOFO, H
AGHIG H3JNEMOF NAZE NHUb. ICOVC ME EACTAEh NJE Eh AOMb O CROH.
Hocua me OTB IEFO OCKDhEN CE 3KNO M JANPRTH MATEPH 1€FO FNA-
roze: Ne noviuTin I€r0, mReNO, NA AKODb H36 KOMOV, MO KN NE CTPI-
MAOYTb CRNE FNERAIIBTE €F0.
[laku € NA HNO NETO pEYE APOVFBI ANASCKANE O NCKpRNH O Hocngor:
Fpegu u npnBejni IEro Kb KAJATEAbCTEO, ERA EBXR 13h MOTFAK OVTORATE
IEF0, H NACKAMINTE NAOVYIO IEFO KNAFAMb HO OBPAYEBhNBIME GOVKBIMR.
Targa peve BMocuen: KaKo ApOVFBIE KApiI NPHNECOV OVYHTENIO t€r0?
Bpayb 6 HAYETR OVYHTH 1EF0, M MOKAJA IGMOV EHAHM Kpivesnam. Btume
YROEZKb Tb €AHNEME OKOM CAZBb H MPHAE KPAYEBATH OKO IGANO. TAFA1
Icoyck EHAEBb OTpOYE H pere teMOy: KAKO I€ZNO OKO MpNAE EpAYE-
KATH, X O FREANIOMITHME KAKO NE paanuin? 1 ce penbinov Icoycoy OTbIETE
CE SENNA URAAFO OKA, M SMCTE IEMOY GONZJHE KEANKA 3KAO, MKO
HCKAWIG BORA CEEZ. ICOYCh 6 KOCNOV CE OYHIO IEFO, HN AOVNOV NA Alije
IEF0, MIJEAKH OYH IEFO; No mpOo3pE. ŠI mpNNECE ARAPE HP AACT OVYNTENIO IGFO,
BpiYh € EHXEEB YAOKEKA OER OYW HMOVINTA MN NE NOJHA TO N NG
KOMCAH CE O RAPZXb, KOMOV NPHNECE HXb, H peye IGMOV: KTO IECH TU
HKE MH TAKOBAM NpHNECEMN, MNO Z36 NE 3NIO TeBe. ONE me pere:
ZNANNH Nu YROKEKA GAHRO OKO HMOVITI, HXE OTh TEER HujnAM. [lo-
YIOAHEbINE CE KpAYB H pere EMO: MaKOBNMB OBPNJOMb HIJEAM, EANNO
EO OKO BPAYEENINE H OEZ TH EMCTR GONBNE H NC EHARMINE Ch NHMA HGC
BORZEBINOMOV 3ApaEOMOV. Osa KE NCTHNOV ERJEZITIJE H pEYE IGMOY:
HOBpNME TEOHME Ovrenukoma Icoycouu osa ucyzazcrz (tako). Bparb me
PAJZOVMEEb MKO RNYECOKE OVCNE O PEYEXb TZXB, H MAK EBRPOCH IGFO.
Onu 6 HCTHNRNAM ARNA CKIJA MOV: BiKO NpziAE NE OEPŽTOXE TEEE,
NANKOKk TEBE HCKATH, MP ONANJOXA O AOBPAFO OVYENHKA TEOIETFO IcOVCI.
OrEtuiTagk uu u pere: WiOmxoy TH Ce, YROBRYE, KAKO 3pENITOMOV
OKOV NE CMATPAIENIN, Nk O FREKAOUTNME DOTAREOV NmTemH. JE GO
CAMWBAEB pžxh: To yTO uoroy cuorpuTu. Omu me pera: mre xomrTov,
KA nNcyaaio Te. Bl OKRCTAEG AOVNOV NI ME, N OKOCNOV CE OYMIO MOI,
W JATEOPENRNOJE OKO MOM OTEPRJE H EOABNOM NUZNH. Bpayh KE EBCTIEb
H HIMNE NEBNO ISE FOViSTR Ho Ovncrnu tero. HocuQa me Npn3sa Na-
PEYENRNAFO OTENA ICOVCOBA M pey€ iEMOV: lomu CNNA CEOIEFO H OTEGAN
FO TAMO, Th EO EPAYRCTEO YROBEKOME NMATE pašOpnTn. Bn3ern me
Hocuđu oTpoyve co Icoyca H OTE6AG HN Bh NOM CKOH.
54 . STOJAN NOVAKOVIĆ,
Ka apovru me gumu nocna Hocnuu cuma czotro HImxoza AA CEe34Eb
ApbEA KONECETE Bb KOME CEOH. BMHAOymTOV KE IEMOY HP CREMPAIOMITOV
Apbea uazmue Icoych ni3a ganeve no meu. | ce SbMHM OMOTA OVC2-
kuov limkORA Bb povKOV, M Oyznzazgn nage. HH Huraov.ce H mpnsanan
ce Icoyck Kn MIEMOYV, MH ONOVNOV NA OVMACNNIG €F0, TATZA NA OCAAEE
IMOY, A 3BEPh OVMPETA.
Huo me BAK OTpOYE OVMpPR EL COVCRJEXh, H RANKANMIE CE MATH
tro. CAumaEh ze Icovch ANAYb BEREN, TEYE AENIE, M EHAZ OTpOYE
NOZEBTA MPBTEA HA NON MaTEpE cKOIIE. KOvcnov CE NphCExh Ero u
pere: Teca FRAromo, ARTNINTOV, NE OVMHpAN, Hb EMEA EOVAN HP MATEPNH
CROIEH. Targa AGHIE ERCKNONH CE OTpPOYE H KbCMHMER CE WE IcOYCOV, H
pere Icoych. ku menz: Bn3Mn cu AZTHUITA CKOIEFO H AAS/AL CLC IEMOY,
u nomenu me Icoyca. BHAZEBIE 6 NIpOZH AHENHE -CE BP FRATONAKOV:
Cu OTpOvVE NHEO lEcTh BOrh, AHEO IECTb ATTEAB NPRENENIGH Eh NACA,
HKO EBCAKO CROEO IEFO MA EBCIKO ŽAO FOTOEO KECTb.
[ipuge me Icoyc& OTE TOVAOV, Bh APOVFOlE KE NETO CbIAANNIO TEO-
PHMOV, CNAZE YROBEKA Ch o EBICOTB Ho OOVMPETA. ČTEYE KE CE NA-
POZE MNOFE H KENA GBICT KENEH. CANINAEb me ICcoych TEY€ TAMO.
H EHAR VROEEKA MPRTBI NememTa. BH teMb IEr0- 32. pOVKOV ZECNOVIO
H peYe teMOY: TCEE FANArONO, YNOEZYE, EBCTANH; H TEOPH ABNO TEO.
BNnažEBINE ME MAPOJH O AHBHIHE CE Ho prime: Ce OTpOYE Ck NEBECE
IGCTb, MNOFNIG EO SOVINE CNACE OTB CMPBTH, H CNACTH HMATh KO XH-
KOTA CKOIEFO.
Buskbitov ze Icoycoy Bb .Bi. NETB BB3HAOCTA pOJHTENA IEFO NO OEM-
YAW Bb UpbKEb BB GPOVCANNME Bb NOpAJENHKE O MACIJE Ch APOVANNOM.
H NpHIGUBIHA NACKOV KB3JEPATHCTA C€ Bb KOMb CEOH. Torga oTpove Icoyce
OCTAEb Eb ICpOYCAAHME, M NE 3NANICTA POJHTENA t€FO YTO CTBOpH IcewCk.
MnzcTa e: Eh post IecTh Eh Apovmnnat. MH oN1i Cpzya NOVIE WHRCTENH
AbNb o IGAHNB HCKACTA IEFO BEYEpb BbpOmgeNu. MH EMCT OVTPG, NONE
OSpRTACTA ro pognrenm. HH KB3JKPATHCTA CE NAKH Kb IGpOyCAANME CKDb-
cemra. HH ge3uckacra iro. [lo Tp6xb KE AbNEXb OEPRTOCTI IGTO Kb
UPbKEH CRACINTE MNOCPRAE OvvuTeNt. HP NOCNOVINACIA POANTENN t€FO,
KaKO npznupame ce. MH EBODAIMAXOV EFO O NIEMb ME XOTZXOV PIJZOVMETI.
H OEBNOVIAKOV E&CHP CAHIMEUMITEH FAAFORANNI TA, H YIONAXOV CE BbCH
KAKO OTPOYE NAPENNPAIETE CTAPBIJE NIOACKBIJE OVYHTERE M PAJAPTINAK NMb
EBCAKOY NpAEBAOV JAKOHENOVIO H NpHYAXb YROEZYECKBXxb. I] NO TOMB
rnarona Bioageoma: Fat COVTb APOV3H MOM, Za mrpanue. Oi Ke BEXOY
JATBOPHAH Eh xumH. HCOVCb /B€ Kb EPATA TBKNOVEb H GAAFOCAOBHER pEYE:
AA BOVAOVTE CEHHNIE. GFAA KE DOJHTENNIE OTEPB3OWE YEAZ CEOM, TBFAA
N3JAE3BHIE KPRTENITE KOIEAO NA CTPANOV.
APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 0D
Fipumnabmn Eo maru tero BMapnu u pere xn ouiemov: [lo Yro nana
CHI CKTEOPH, YEXO, C6 EO CKPREGIBTA H GONEITA HIBTEEK TCEZ. PeYe xe
ficoyck: TO HCKACTA MENE, AH NE ERCTA, IKO HE COVTh, OTBIJA MOIEFO
:'H MHZ Eb TEXb NOZOBAIGTb ENTI. Kaan;KbNnijH KE li GApHCEHK: pEMIG
KA MaTEpH tero: Tu An otecu o Marn orpovera cero ? Omi me pere: (an
Kcub. HH pzue in: BRarocNOEAIENBNI TH IECH Eh /EENAXKb, H EAAFO-
CNOBAEHH NAOJb OVTPOEBI TEOK. TAKOEBIG EO CIAEB H TAKOBNIE ARAN
M OMPRMOVAPOCIH TAKORNIE NE ENAEXOMB. Becragb me Icoych mH Huge Bt
CAZAb MATEPE CROIE, H EZ NORBHHOVIG CE pOguTENEMA CEOHMA. Maru me
IGTO CBENIOJAMIE (EbC6) IENHKO TEOPAME REAAYHH M CRAFAIME Kb CPRAIJH
CEOIEMb. ICOYCK KE CHĐIBE OpRMOVAPOCTNIO H TRAOMb H GAAFOXŽTKHWO
HO HURACNHME MpOCNAEHEKINOMOV EbCA OT BOFA OTLIJOV M CHNOV H CRE-
TOMOY ROVXOV, ROFOV MAMEMOV CAAKA.
3.
*
KEBENHIE CEETHIO HNOCTONOV Annapeu u" Mieen.
I. Bb ONO BpEME GEKOY KbCH ANOCTOAH CKEPAAN CE! Eh KOYNE * u
PIZAZNNXOV * CE CAMH Ć MI EBCE CTPAKEI O, KA HAETh KBZAOŠ HXb Eh BLCOV-
Kov ovaovruguniov 7 ce. Fo nmpnrarov ovo 5 zovvu ce Maoeiw * uru
Eh CTpAHOY YROEZKOZAbIE '%. WAOEZIUH KE FpAJA TOFO NH XAEGA MAZXOV
HH KOAM AHIXOV, Hb BEXOV MAOVIHTE MAbTH YAOBRYBCKHIG HM AHIONITE
KPbEb Hxh !!. BECAKh OVEO YNOEEKh, H&E€ HXE Eh FPAAb Tb, IGMAHXOV
OH OFPARAANE TH, H OKONNIOIMTE M ONOKEMb H N3HMAxOV Hub oyn 13. H ono
HJETHMA OYHMA 13 NANABNOV H OBAENIENNU 14 HPRAbCTH CROIG HH EZbXbEO-
1 CREpANH.
+3 Kova.
BRZARAHXOV.
* Nema.
5 mo.
8 konje.
7 OVNOVYHEIOVIO C€ IEMOY CTPANOV.
8 Prednje tri riječi nema.
? Mascosn.:
10 PAOERKOMARIJE.
11 YAOBEH € BRXOV FPIAA TOFO XAZEA ME MJAOVNITE HH EOXS NH-
IOIWTE, Mb HIARXOV DABTb YROEEYIO H NHIOMITE KObEb HX.
13 MHxe HARXOV Eh FplAb IGMNHXOV H FPAGJANE, H NOZKEME H3BPRTAXOV
HUb OYH.
18 go N3€TH GYnw.
14 QTb OGANINHH.
56 STOJAN NOVAKOVIO,
ZANKI CEOIEFO 15 HO EBEEARUE H KL TRMNHOV CHOIO BH NPRANATAKOV MWMOVY 15
TpAROV MCTH.
II. Maocw ze gbubgnuoy !7 gh rpagu 15 uxh H OOVKBATHINE H FPUXANNE
TH, H NJEPETRHIC (EMOY OYH H RO NJEPRTZNNIO OYHMA NFO NARONE
OBABA€NHE NAKAhCIN HP EARXBEOZANHI CEOIFO, M KCAbINE H EL TEMbNN-
NOV CEO BH OBpRAAEh TBMRHYAPEUb M NE MIMRNN CKOIGFO CPRABIJI, MH
OVUA CEOIEFO MPRUTNH, NL ER MORE CE FOCNOJEBN, HAAY6 CE H FZAFONE:
Focnogu mot, le. XpucTe, IErome plan o EbC€ !? OCTARNXOMA M KBCARJh
TEG€ HAOKbME 2% (tako), BagemrTe 3!, HKO TM IGCH MNOMONITENHKE 25 u
TEER OVRAKEAIONITHME, BBHRMH OVEO H EHmALb, YTO CTEOpume Maeew
PAEOY TKOIEMOV, BIKO OVNOZOENIME ME CKOTOV. Tu GO CH CEZAM NuTE
M OVENOVANAR ICH NJECTH ME Kb FpAZR CEMA, Bb WE HMIMR GAZATH
crpomnum o reokro. Mogaxab un, Focnognu, CEETh OYHMA MONMA, XA
NON EHZZOV, YTO CBTEOPETb MH COVITE Eb FplA& CEMb SE3ZAKORbNM
cu vaogtuu. We ocragu mene, rocnogu mou ic. XpnucTe, # NE OpRANNJE
MEME Eh CMPBTH CHI FOphkOVIO!
NI. Cuye me mMonemroy ce Maeewo EL TRMBRHH, H FAAC O CERTA
npnge 25, rmarome: Kpzan ce, Maecw Mon 5“ u me Bon ce, M6 NMIME
EO T6E€ OCTAEHTN, A3h GO TE HJEAEAMIO %* OTE KBCAKOK EZAbI 56, 1 "7 me
ZbYHIO TEEE, Nh H BCOV BPATHIO TEOIO, Ch TOGOIO EO JECMR NO BhCE YICA
H 55 gucerga. Nu ROTORNH BLCH ABNH .K3. CTPOIENHIM PAJH MNOFMXA ZOVINA,
15 RPRARCTNIO KABMENHIHM CEOIETO.
16 ZagAXOV HUB.
17 Maecun me Bbibj/b.
18 Odavde se nastavlja: EMCFb FpA&ANNENE HP XOTZXOV IEMOY GYH
H3€TH, H GBAHIENG I€FO NAROHIHE OTb EABIENNČ CEOIGFO, HN EGAE HN
Eh TBMNHIJOV HP NPENOKHXOV MOV TPAKOV MCTH, H NPHIEMB OTA OFANNNH
MXb NE H3MENH CPRAA CEOIEFO, FRAFONAMIE. — Poslije se nastavlja na
Focnogn itd. Vidi pred 19.
19 gaca.
$0 Prednje četiri riječi nema.
$1 zzaoviTe.
23 Poglije ove riječi slijedi: MAM, H NA TE OVNENIO, EBREMH MH,
EHIKAb YTO ChTEOpHiE paEOV TEONEMOV MaeciWo, TH EO IECH EZAN EC.
AuTe IECH PEKE AA CHEZETh ME Eb FDIJE CEM EEJAKONENH YROEZUH H NC
gcTagu Mene, Focnogu Ic. XpucT€6, H NE NpEAAKAR ME Eb CMPRTb CRO
FOpbKOVIO.
33 MOHAG Tb CEŽTA.
34 page Mon Miecw.
25 Ha H3EAENO TE. Tijem bi se interpunkcija promijenila.
26 ECzxb BRJb.
27 Nema.
38 Prednje četiri riječi nema.
APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 57
R NO C6EME NOMRAOV TH Auugpeto 2%, N3KERETK TE Ch TbMbNHIJE 59 Cite 5!
m gace COviTete cu Toce. HH ce pexh cnaca, pere naku Maecio 5;
Mupn Test Mon 53, u gomuak 5* ma omegeca. Torga Maieen Enza u #5
peva: BAArOxETK TEOM FA NAKENEARETK 25 ch umom, Focnogn 1c. Xpucre
Mon 7. Hoce pexn o IMneeu No CRAtie Kb ThMbNHUH H Etume mos. li
BMCTh IEFAA EbNHTH CAOVFANE 35 Zb TEMENHJOV, AA NJEEKOVTK YROKŽKU
Eb NIRKGNHIG HUB 9 H oGz une IMaeen OYnMA CEOHMA *0 "MKO ZA HE.
EugeTk ro gngemra. MH Npnimbabima Kn ONIGMOV O NpOYTOME EU pOVIE
IGFO TAOVAOV H pekOME Bb CEER: HH OIGMTE TpH O AbNH HA ApREOVACTA,
H NSKCZGMB €FO HCh TBMBNHIJE MH JANOREME H HKOXE H HNOTO YROEZKA
OVAARANIEMA 3NAMENOVIE KblbCE. HH OFREKAXOV TAOVNOV *! Bb CPRAbIJH
IEFO, NA PAJZOVMEIOTK CKOHBYANHIE H YWCNO AbNH .X. KONYAIEMO.
IV. H gucrb, IGraa CKONRYAM6 CE AbNH .K3. Khmerga m6 Maeen *",
MEu ce Xpucroch “3 Hunapen ** gu $5 CTpANE, Eh NIEH M6 ER OVYE, N
peva ubo mieMov “5: BECTANH MH HAH Cb OVYENNKAH *7 CEOHMH Bb CTpANOY
VAOBEKOAAbIJE HO H3E6AN Maoca uch TRUBNNIJE 49, IEHITE EO .F. $9 KENH 59
COYTE HO NIBENOVTE NC TRMBNMIJE COVITN Eh FpAXR TOMb, H 3JAKONIOTA
59 Mu NOTPRAN OVEO KCE AbNH H NOCAO TH Anapen.
50 renne.
Ši cun.
32 Prodnje tri riječi nema.
33 Mase.
54 Prednje dvije riječi nema.
55 ZpIHJE.
3 povan.
87 Nema. . '
“ Poslije 37 dovle ovako: H rakO EO MOAN CE, NPNAOME CNOYFN.
HXB.
** Odavle do kraja članka ovako: t€rga MpHXONIG KE NEMOY H MpO-
YTOWE Eb POVIJE IEFO H pRHE: H IGITE .6. MEXZAb H3E€AEMR H MN 31-
KONIEMb HH NJRNb, H HKO BCAKOFO YROKEKA 3NAMEHIXOV NA pOVKOV,
KA PAJOVNRIOTh KONYANHIE ZBNEH EBCTh.
*1 Grčki tekst ima raBhav.
43 Od početka članka dovdo ovako: Henaaunxoy Ce Kcunie .Kz. tera
teme Maeeu.
48 Focoojn.
44 NNADPEGEH.
5 43h.
46 Mjesto te dvije riječi: temMov.
47 OVYENHKOMA.
*5 zeMnnie.
9 3,
50 zhneH.
STAR. VIIL 5
2 > ja —
e
58 STOJAN NOVAKOVIĆ,
H Ek NIZAGNNIC CEG. OTEZzuTAEh Anugpen u peye: Focnojgu >! Ic. Xpu-
CT€, NE MOFOV TONNKO CKOPO 5? KOHTH TAMO NPRAb COVANITEME 55 TpbUH 5*
ARNGMN, NR MOCAN AFFENA CEOIGFO H CKOPRIE H3EEAETE H 95 OTA TOVAR 56,
TH EO CRRCH YAOKEKA CEFO %7, HKO NE MOFOV 55 TORHKO CKOpO 5? zouTu
TAMO, NHZKE CERMB NovrH 69%. OrTazmTanu ze pere Focnoga Anmnapeogn 61:
(locxoyman, ubApEIO 62, CETEOPBNIAFO TE BH MOFOVIITAFO TH 5% ovuoun 6“
PEIBTH M OMPHNECOVTK FOAAM CAMO H OEbCH HZE Cb NAME 65, m omozemo
G0 9% KRTpOME H NpimecOKTL M E6 CkOpE 67. ME 65 KRCTAEK OVTPO CNHAN
NA MOPE M. OGPRISTELIH KOPAGE $9 MAAR NA EPR3IK 7, LIKO AH ERNNAČINJHE CIMO
ckoovrennxu = cgonun 7!. HH ce pen Icoych, naki peve 72: Mupa rece,
AHbAPEIW, KOVUBHO H CL OVYENNKNH TEONNN 75. 1] gu3ange Na uepeca 7.
V. AuaApEN mE BRCTAEh 31 OVTPA H HAE NI MODE KOVIRNO N Cb
OVYENHKM CKOHNMH, H NPHAC NA Gpžrb. FOCROAb KE CEOIIG CNKOIO H CAZEOIO
. OVFOTOEH KOPAEK, H ERE CIM ICOYCK HKL KDRMEYH, KbEEAb .K. AFFENA
Ch COGOIO MH MpROEpAZKE MKO YRORTKA, MH ERMCTA EL KOpAEAN. (Amu-
ADGH KE EHAZER .F, MOVIE Bh KOPAEAN MN ER3pAAOVKA C6 pAgOCTNIO KE-
HKO 3RAO, Ho OMBAb Kb oMiME pere: Kauo ugerTe, EpATNIE MOM, HA KO-
PAEbIJH CEME MARRUE. Orutmrazk Icoych mH peve: Haeuk Eh CYpANOV
VROERKOMARIJE. Aunapem se ENgREn Icovca m me no3ma, 5z Eo Icoyca
1 son.
53 TOAHKOH ZbNE.
53 COVINTNUH.
54 Nema.
85 KWro.
56 Nema.
57 Mjesto dvije prednje riječi: VAORZKONIOBhYE.
55 KBIMOTOV. '
. 5% Prednje dvije riječi nema.
$0 uu NOVTR CEEMR.
61 H pere Bork Anapeiw.
63 Nema |
85 Nema. '
64 CaOROMA. |
65 u NpRNECTH Kb FAAXOTE HM EbCH SMEOVNTH KB NGN.
66 Nema.
87. mpNNECOVTE TE CKOpo.
68 Nema.
€? KOPABHIJA.
79 upan.
TI AKO AA EBHHACINN Ch OVYENHKOMIA CBONMA EE NE.
73 Samo: H peye Tocnogn.
18 Mupu Tepe, ANbApEIO; H HAH CE SYEHHKOMA CRONMA.
74 Ove rečenice nema.
APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 59
ChKANAb CEOH OBPAJb, MKAMIG CE ANBADEOEH MKO YNORaKI QDaopun. Hi
ce Wunapem Cauima Icoyca FRAroMOmTA, MKO FpEXEMb BL CTPANOV YNO-
* ERKOMABIB, HO pEYE IEMOV, MIKO EbCIKh YAOBEKh ME OVEZIEHTE H3b FpagA
TOFO, TO KAKO ERNHZE TAMO. OTERMTAEK Icoych m peye: Jano Mano
HMAMb TOY CBAZNATR M BECA pdgu CKOmYaTn i. HH peye nui Aunapen:
MoxeTe Au ChTROPNTH Ch NAMH YROEZKOMOBNIE CHIE H AOBECTH MBI Bb
CTPANOV YVROESKOHAbIE, Bh NO e H Eu ngere. MH orktmTagn Icoych
peve: Haare. | |
VI. Orazurazi me Anugpen peve: XomToy &h TEE2, IONOMie, Kpb-
IHOVTH NPRAAE MAME H ME EBNHACME Kb KOpIEb TKON. OTERMTNEK mE
Icovcb pere: Hpn3nn, YRORtYEe, teme Mucanmn. Targa OTEzuTagi Amu-
Apen u pere: Masai Ne HMAME YTO AATH, HH XIRBA KE NE NMIMb NA
nuwTov namov. Orgzmragh icovch m pere: KaKo OVEO KOJHTE, NE HMOVITE
Mb3AB NH XAREA ME Ch COEOIO. HH peY€ IEMOV WAubgpntn: CGANH, EPATE, AA
UbNHIHH, MKO NO MOVISAA TH UG AAMB MR3AM NIMICIE, Hh Mb OVYENHIJH
tecun . Focnoga mamero lc. Xpucra, H3&... BO NACb .BI. MH ONDRAACTK
HAMb 32NOKKAN FRAFONIE: HKO KOAČIJTE NPONOE&ANTH H NE NOCNTH CPEBPN
WA NOVTK MH XAEEA HH ZGb3NA RH ZEOIO pH30V. NA AUTE OVEO CKTBOPHINIH
Ch HIMH YROBEKONIOEHIE, EPAYE, PRIJE OVEO Eh CKOPR NAM, HA HMIRARHIC
WWTEMR CEB& HNOrO Kopagam. MH orezmragb Icoyck peve WMb: AmrTE
OTA KECTH JANOBEAK H OBAOJETE 10, EBNHAZTE Ch EBCAKOIO PAXOCTHIO Eb
KOPABAb, HCTHNOV EO BEAO KAM, EBNHTH OVYEHHKOME ICOVCOEEMB B€3b
CPEEDA, EBCIKO EO KOCTOHNO IECMb, XA ANOCTOAB FOCNOAXbNB EBNNACTE
Eb KOPNEb MOH,H ERAFOCNOENTH H. OTEZMTAKE AnNbapem 1 pere: O gamin
MU, Epare, u FOocnogu ga Tu o OMOgACTE CANABOV. H YRCTb. HH OBBHHAE Kb.
KOPIEb Ch OVYENHKJ CEOHMH. |
VII. H gumoagn Aubapen cage ma crapn opasan. H orezumra Icovci.
H PEYE IEANNOMOV AFFEROV: ČNHAH HP NpHNECH .F. XAZEH, MIKO XA IGROVTA:
MOYAR CHH OTb NOVTNAFO MaACTEHM. HH CETEOPH AFFEAb: MIKORE ROBEAM
Icoych. MH pere Ku Auegpeogu: BRCTANH, SpATE, KOVNBNO H Ch OVYE-
NHKL CEOHUMH H MAHTE XNREb, HKO KA Bb3MOKETE NONECTH EOVPOV MOPh-
cKovio. HH Ne EB3MOFOW6G OVYENHIH IEFO OTERIHTATH CAOBECHI. CMOVTHWE
50 ce MOpI plau. Targa Icovcu Ovezan AN&aApeiW ga NpHMETb XARER.
H orazumra Auugpen mn pere Icovcoy: Focnosn Ra TH ROJACIH XNEL
NEEECBNNH HP OTbIJb IJAPBCTEO NEBECKNOIE. OTEZINTAEK ICOVC MN peY€:
ICA NE AOOVMEIOIITE COVTE OVYERHIJH TBOH MOPA PRAH, NE HCRNTAH IK,
ATE XOMITOVTR NO 36MAH HTH OSKNJAIOMITE H TEBE, AONBAEKE CKOHh-
YAIGNIH CHROV CNOVIEH CEO. MH peye Kh oMuMb AmpapeH: VEZbIJA MOB,
KOIETETE AH HTH NO 3JEMAH H NOKJATH MENE 3XZ, NONbAČIKE CKOHBYHIO
CH CROVAbEOV CHNIO, HA NIO KE NPNIBAAA IECMR. H OTERETAEKNIH NL
B *
60 STOJAN NOVAKOVIĆ,
ApEGEH peKOmE: AmrTe OTCTOVNNME OTh TEBE, CTPANBNNIUH BOVACMA EAR-
FMXb, HX 6 Bosne Hama. Nunu Oyso ch TOEOIO IECNN, MMONE
ATE NACIN.
VIII. MH orgzmraga [coyck pere Anegpcoxu: Amre Ncrunoto ica
ovgenuka napniatuaro IcovCa, TO FNAFONN O OVYENHKOME CEONMA, HIRO
SABOVAČTIh CTPAXb MOPBCKH, CE EO XKOMTEMA OTPNNOVTN EOPABR OTH
zeune. BH npumagk icovck m Caga ma omnganu mopasamo. HH Gmugpen
OVTRINAME OVYENHKM CEO, Fnaromle nMb: Ne HuMarn o OCTAENTH MACA
Fecnogh Eh BEKM, BbCNOMHNIE E0, BIKO IEFAA GRXOMA KRCH OVYEHNIJH
Eh KOPAGAH W BAAZNKA MAIB Ch NAMH GR N OpPEYE CRNE, GZ NCKOVINAK NM
H EZ MG CIN€, H EETDOV BEAHKOV EHEBIOV H MODIO HABNOVIGINTOV CE,
BMAKOME Eb3€TH BIBNAME CAMOFO H Eb3BMEHTH CE. Mann € RENbNMH OVEO-
MEBIWNME C€ EBCTAEb FOCnOošb, 3ANpRTH BETPOMb H GWCTE THINHNA K6-
RUKA Eh MOpH. HH OOVEOMEBINNME CE BECEMB I€FO, MKO TEAPB IGFO COVTA,
H NENE, VEZA MOM, HE OVEOHTE C6. NOCNOgb BO NE NMATK OCTAENTH
nacb. BH cuge raarome Asuapem MONBME C€, MKO JA OVYENMIJN IGFO BA
OVENENHIG Nankegovra ce. Bl O MONIGINTOV LE IGMOY OVCNOVIE.
IX. H ospamre ce ka Icoxcoy mH peye, 4 Ne€ ERau, Ko Icoych IgcTa:
Fnarošn MH OTE YROBRKb, H NOKANH MH NXb KPOTOCTA “ KPRMAIGNEH
TKOIETO, MKO HG BHABKb HH IEAHROFO E YROBZKA, NOJAK KpbMCMITAN
1
Eb MOpH, HKOK6E NBINI T6EB6 ENJGZOV, .$1. GO NET NAZBRAXOMR Eh MOpA i
H .31. AbNH, HONG BHATXOME CHKOBEIG XMTPOCTH, HCTNNOIO EO TAKOKMIE
EHAOV KODNER, MKO NO 36MAH FpEKOVUITHXb; TRME KE MONO TE, NO-
KU&H MH, IONOHIE, XMTPOCTR KPRMAKNEM TEORTO. Torga Icoyca peye
Aueapeogu: MWOramTH H Mb IECMB MAZENAH Bb MOpH H GRAB NPRIEMAAH,
TEBE ME, OVYEHHKA COViMTA IcOYCOBA, MOJNA TE MOpE, MKO HPAKEABNE
IGCH MOVIEE H MpOCNAKH TE. Tarza AHBAPER RB3FNICH FRACOME KBENHKOMB
raaroni&: Baarocaogu Te Focnogu Ic. XpncTe, HKO OBPRTOXOME MOVIKA
NPOCNAENINIOMITA HME TEOIE.
X. Orgnzuragb Icovca u pere Aumoapeogu: IoBRmgu MH, OVYENHYE
raaromemaro Icoyca, no YTOo N€EEpbnn ZBHgoge NE BRpOBANJE IEMOV FNH-
FomWomiTe, mo mzcre Borb Nu YROKEKE? ČKARH MH OVEO, HO CANIBI-
KOMh OVEO, MEO MEHAR IECH CNABOV CKOIO OVYENHKOME CEOHUB. MH pey€
i&MOy Aubgpen: IEu, EpaTe, MEZE HAMb, KO ROFb IGCTR, KA ME MBRHH
OVEO, MKO YAOBREKR IECTb, Tb EO CBTEOPHAR IECTK YAGEEKA. H OTERITAZH
Icoycn pere ieMmov: Za no YTO ne Bapogame temoy? I€ga me crEOpn
Npzan. nuun viogecb? MH pere Kn omeMoy Anogpen: Necu An CAMAR,
OKE CTBOPH: NPZAb NHMH, CIENBMb NACT NPOZAZNHIE, XPOMBIMB XOANTH,
“* Pogrješka prijevoda, u originalu reyvnv.
: = 4 a. a e
APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 61
FROVXNME CABIMATH, MPOKAKENNIC OYVNITATN, BOXOV Bh BHNO BDRAORH,
N ER3bMR .€. XAREb MH .B. PHER H NOKEAM NAPOZOV EBJAZMITNH NA TPAK2,
H ONACHTNIE CE YHCAOMb MOVE .6. THICOVINTb, pA3ER KENb HN OAETH.
H sako se me Ezpozame wemMov. Orezuraga Icoycu pere Aueapeogn:
IGRA TA CETEOPH ZNAMENKI NPZAb NOARMH, A NE CRTEKODH HPRAb CTAPRHUIH-
NAME KPRYBCKNMH, NA CEFO PRAH BRCTANMIE NI NACE.
XI. Peve xu meuoy Gunapeu: M Omptab CTAPRHINNNAMH CBTEOPH, WE
TRYNIO MG MEK, Hb OH OKO TAHNE, HORE Eapogame. [covek me peye:
Kaxo ce FaaromeTb, ANBADEIO, OTB YNOKEKA, HMEIEH AOVKb CNACENHM,
nuaro ncnpomenum. MH pere Auogpem: Noxonz ucresaemu me? H peye
Icoycu: Ne NCKOVIBAIO TEEE, NB TNAFONH CHIJE, PANOVIETR EO MH CE KOVIMA
H BECENHTb; NE TYWIO GO 23b, NE H EBCAKA AOVINA CABIEITHIM YIOJECI
Boxnm. OTERITAEb Amnpapeu pere ku omeuov: O vezo, Focnosk xa
HARABNUTE CPBJABIJE TEO EBCAKOMK PAZOCTH H EBCAKO ANA GAAFA, HN MKOKE
ERCOHTAAb IECH MENE H NN OVEO NOBEAATH 3NAMENHM, MUKE CBTKOPH
Focnogb HAM Bb TANRZ.
XII. Biuucru HXOVITHME HAMB .B1. OVYERHKOMB Cb TOCNOXZUk NJMINUE
Ic. KpHCcTOMB Bh UPRKEb Eb OVSNYBCKOVIO, XA NOKANETK NIMB PIJOVME
KHUEONB. | OENAZEBIJE NM CTADRHIMNH KBPBYBCKBIC EBCNRAb HAOVISTE
Icoyca orstmirask pekoime: OKINENG “, KAKO XOJNTE Ch FAAFONIGIITHUH
HHO CHBb BONN IECMb; IGKA HUATE Chiub Boru? KETO ME OTE BACH
KHAR Kbrga Bora EeC&goviomTa ku omena? Ne can an tecTb cumu Hocu-
(Ok APREOKEKI, no MATH Hero gecTu Mapnm m span ro HmKosu u
Ceueonn 7 HH um CAMIMAXOMB, HP NPEEPITHXOMB CE Eb NEERABCTEH, M
NOEMb Nu ICOYCb, HP CTEOPH Eh NOVCTNNH 3RAMENNIM EEAHKA NpRJE
HAMH, CKA3AIG MAME GOJEbCTEO CEOIE BbCE. |] peKOXOMB CTAPRHIMHNAME
BObYbCKNMb : FpegRTe, KA EHAATE, NAM EO CbTEOpN FOcnogu NaHib
SNAMENNH.
XLI. H npmuaAbiHe CTApRNNHNHI KGBPBYBCKBIE Ch NIMH. HH BRIMEABININME
NAMb KBKOVNb Bb HUPBKE OV3HBIYBCKOVIO, MOKIJA MJUb FOCNOAb Kb IJPBKEH
HJEbHN CČHNKFAI .K. IEAHNA OVEO O KECHOIO H IGAHHh O IMOVIOMO, H OBPAIBTU
ce Kb omaua pere: BHanT6 MRCTO NEBECKNOIE, CH GO NOXOBBNA COVTb
Xepovenuoy u CepaduMov ume Na nNeseczxn. BH Eb3p25b NA NECNOVIO
WPBKEb COVINTEH COHNLFN, N pey€: TEE& FNAFONE APO OBPAJOKINNIO NE-
GECBNOMOV (06 H38 KAME DOVKbI HXb TPNXh H OCMH COKTk MZCTO CKOKEFO,
H CHNAH NOROY H OBANYH CTAPRNIHHNH ZKPBYBCKIHE, RNOKAKH (N)UB, MKO
A3b WcMb BOFb H OYNOBREE ZENICE.
XIV. NMpuge E& Tb Yacb CQHREFH MAPHIGMINH FRACE YAOEBYBCKI peYG6:
* Grčki ralatnopot. Biće pogreška.
“
62 STOJAN NOVAKOVIĆ,
Gu Wpoguen cnuoge H3paNaogn, MMB E NE AOEAM CRIEOCTR O CPRABIJE
MX, Mb XOTETK Mb OCANENTN, MKOXE M CAMN Fraaroniork Bora Euru
YAORZKA, Ni&6E CB3JAA, M NORACT IEMOY AMXANNIE NO ELCEMOV, H CAH tE
FAATONAKN AEpAMOV, BR3AMENEH KR3JAOEAENAFO CuBI tEFO HCAKA, BB3LEPA-
THEM Eb 3€MNIO CROIO MAKOBA, M Ch IECTh HRBMN M MPRTENME FOTOKAR
ECANKAM YIOACCA NOCAOVINAIOMITHUME O IETO M OFOTOBAK MOVE RE KApOVIO-
wmrnun uov. Na ROCAOVINANTE MENE, NIKO H KAMERE KOVUNPM,, FRAFONIO
GO NAMb, MKO KOEPRNINA COVTR CKETA CBEOPA RAHEFO, MM OYGO COVINTE
CEETNXA HMENA TRYNIO AACTR NAME MKO BOrb. GAMH GO ZBPLIH CAOY-
KEMTEH UPRKEH M OVHISTAIOTA CE CAMH ABNH .3. CTPAXA PAAN KhXxOZ-
OMEMNIE Kb NPRKEb, HMENE pajH, IErome gacra miua mko Goru. Bu- ze
ATE GAOVAR CRTEOPNTE, EB3METE JAKONb GOXNH H ERNHATTE Kb NApOJA.
H OYHWTAKTb CE HN NOYHTAKTE MH NEBAITOYRCTKOVIETE CNORECH GOZBE.
Cero pagu Faaroša EaMe, HKO NH CEETAM OVNpIJANETE CRGOPR KIEL, FIKO
EMTH UPEKEKAME HMENEMR I€AHBOVENATO CuNA EOmNM. I ce pekbin
CHNATH, H OOVNALYE. |
XV. AERiE pEKOMB CTAPZNJUHNIME GbphYbCKHMB: HIKO KOCTONNH IECTE
EZPOBATH, MIKO H OKAMENNIG OVKADAKTE EH. MH pEKOME CTAPRNINHNH ZpL-
VRCKAHE: BuAHTG AH, MKO HN OKIMENNIE Cb BABINECTEOME raaromie. Ne
MonnTE, mKo BOrk IECTb, HMATK GO ČEpAMB, HKO NE MANO NRTh OVMBPb
/ M OKAKO CbH EacTb Agpaun. |H osparug& ce Icoych H peYe kh ČENubrn:
No YTO CH NE ERPOVIOTE, MKO FRAFORICINH Cb ČEPAMOMB, Nb N3HAW H HAH
Bb 3JEMAIO XANAONECKOVIO BH OEBNNJH EB NEWTEPOV OVTPENIOIO NA CERZ
MAMBEPHNCIJEMB, HAEKE IECTB TZAO AEDPAMBIKE, H EB3IFAACE OAb FPOFA FAA-
rone: ČMEepauMe, ČABpaME, JEMOVIKE IECTb TRAO Hb FPOEE ZA AOVINA Eh pdH,
CHG FAAFONKGTb FOCNOAB Cb3AABB YAOEEKA H CRTEOPHEH TE APOVFA CEO-
IGFO, BRCTANH TM H oCWNEOTEOH O MiKOKH OH OHAZTE Kh CEETH Cuomu
OBAHYHTE CTAPRHINNNM ZKBABYECKBMIG, IKO ZA PAZOVMRIOTH HKO A3B IECME
Gork CEZAH T€, H Tu MeNe CEEcH. [| KO CIMI CROBECA CŠHNLFH,
ZEHIG WAE NAEAb EBCEMH NAMH H HZE Bb 3EMNAIO KARAONKCKOVIO NA CEAO
MAMBGPHHCKOIG, H BL3JFAACH MAAR FpOBOMA, MKOX6E 34N0B2Aa Icoych. HH
AEHIE N3HAOMIG .Kl. MATPIIAARXA OTB FPOEK MEN, H OPEKOIDE Kb oNiGH:
MAKOMOV MICE NOCNANA EC: Ona me pera: [MOocaana IEcMb kb HMITpu-
IApPbXOMR NIP CEZARTEABCTEO, BB KE. EBNHAZTE H COHTE HO EpEMENE
BRCKpRENNI Kamer0. HH BENHAOIE Kb. FPOBIJ NATPNINPkCKH H OVCNOME,
H HJOMIE MATOHIMARCH .F. KOVNBNO Ch COHHbFHICIO H BPHAOHIE Kb IcoyCcov
H OEAHYHWE CTAPRNIHNNH KbpbYbCKEIE. Ogpamrb ce šcoycb u pere Kb
couubrn: Bo3sngn u Tu Ha uacro cgot. M oaEnic Bo3nge H oczge. H
CE BNAC CTAPRHNIHNH IEBPBYBCKBIG NE BRPOBAME IEMOV. HI Hum MNOFH
TAHNH MEH NAME.
APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 63
XVI. H gugtgn Icoycb, MKO IOK6 XOMITETA KOPIGk O MPHEANIHTH CE,
MpRKNONH O FNAEOV CEOIO MAO IGAHNOFO ArreRA CEOMFO H OvuNnY6. Kn-
* NREb O Z6 ANApEH H Th O NpRKANONE KONZNE OH ovcne. BI pere Icoych Kb
arrezomb cgonun: [locaagbma povije cou gomecuTa iZluugpeio Hu ovve-
MHE IGFO HO OMONORNTE HO OGENR O FpaXA OYROEEKOMARIJE. H. CTROpHCTA .
arrena, mome peve uuu icoycn. MH gu3uge ICcoych Ch AFTERONA CEONMA
NA NEEO. | |
XVII. MOrpov x€ EHEBIOY E6JEEJE ARBAPEM OYH CBOH H OEBPRTE C€
NA 3€MAH, H KB39& Bb EpATA FPAAbBNAM, MH CbFNERABK HHARE OVYONHKH
CEOKE Na 36MAn nememTe. 1! gu3sovan & Aueagpen u peva: Becranare,
YEAA MOM, H ENAHTE OVCTPOIENNIE GOZHE, EHANTE OVEO, HKO TOCnoxe
WANG Bb KOPABAH Ch NAMH BE, H MB HE BOJNAKOMh IGFO, RPROBPAJZH BO
ce Focnogu MKO VROBZKE, MKO KPRMEYH KODNEBAIO, CMRANE CE H HEH
CE MAME HKO YROBEKE H Omovijić NM. Mocnaxk EO, FOcnogu, TEow g0-
EDOIE FAAFORANHIG, Hb HE MEH MH CE CaMB, TOCNOJN, H HE NOJNAKOME
TčEe, Focnogu. HH OTERINTABLIME OVYENNUH IGFO H pekOmE tEMOY: Ša
NE MENHMIH, OTAYE NAMA, IKO NG PIZOVMEXOMB, EbNEFAA GO TH FRAFO-
NAMIE Ch MHMb Bb KOpABAN BbHHAOXOMB MH Eh comk (tako) raovokt.
H onpngome OpbAH H B63EIME KOVINE NAME H EBEEAOME€ NEJ Bh DAH NE-
GECHM, M EHARXOME BGAHKAM Yiogeca, Bujemre Focnoga uamero Icoyca
XpNcTA CRAEIITA Bb CAABE, H EbCH AFFERW OKpRCTE IGF0. BNAZKXGMA KE
Wgpaua, Hcaxa nu IikoRa dn Rece CE6TBIE HO NAKUAA NOMWMITA NZCNE Kb
FOVCNEXb, H ENKRXOMR .B1, AROCTONA NARACTOIENITA OPEAB NAME H NPRAb
Boroub m ELNRIOAOV NACb, .KI. AFFEA OKPBCTE NACb, H*ERXOV NOXOBBNH
NAME EHAOMA. : |
XVIIL Terga ARbapem CRHUMAEE EE3pAAOVEA C€ PANOCTNHIO BENHKOM,_.
KIKO CNOXOBNIE Ce OvveNniju IEro: zugaru viogeca cn. H gL3pRER NI
neo u pere: Ilgu uu ce, Focnogu ic. MKpucTe, 23b EO pAJOVMRI,
Focnoxi, MKO NECME AAAEYE OTK TEONXH paEb. Mlpocru uu, Focnogn,
IEEE TE CRTEOPHXB, MKH YAOBRKA TE EHARXb Eh KODABANH H MKB Kb YHO-
EzKOY TH raaronaxh. Nu ovEo, TOocnogu, MEH MH CE CAME NA MECTR
CeMb. Cuje mE IEMOY PEKbINOV, HpNAH Kh miEMOV FOCNOgb OVNOROENEh
CE MAROV O ARTHINTOV EAAFOOBPAZbNOV H_KPACRNOV, HP OTERINTAEK IGMOV
peve: Pagovu ce, Aubapeio umom! AnLApem KE KNAREb H BIJb NA 3€MAD
H MNOKNOMH cE MOV, raarone: O gamgb un, Focnogu Ic. Xpucre, u
KKM YBOBEKA BO TE BHARXb Bb KOPABIH WN MKO KL OYROBEKOY TEBR CKI-
ZOVBAKb. WTO OVBO IECTh CHIC, KEKE TH ChFpRiMHxh, FOCNOJN MOH, IKO .
CAMb IMAKH MH CE Eb Mopu? Orgzurigk Focnogu pere wuoy: Ne chrpa-
wan, ČAN6ADEHO, Mh: CBTEOPH, MKOKE TH PRXb NOHTH Eh CTPANOV YROBRKO-
Wabiji. MH Ompnisbgb NOKIJAKk TH, IAKO CHADHR IECMb BbC6 CBTBOPNTH H
64 STOJAN NOVAKOVIĆ,
KOMOVNJO HEHTH Ce muOZE XOMTOV. BRCTANH OVEO M KERMAN Eh FAdAb
WOMAN Bh oTLuRNNIJOV KL OIMaocio, no ONIREXAN OTA TOVAR M KLCE liKE CA
HUM COVTb. Ce m6 FAAFONIO TH, BPEZAC KBINRCTNKI Kb FPAAb NXb NPŽ-
AAAGTh TE BRIANA H MOVKI TH AGAETh OH MALTE TH OKNIVETR NO NOVTEME
H CTRFNAMB FpAAl, H KpbEb TH BOTEYETE BO 3EMAH MKM ROZA, KOVINH
Ke TEOIGH NE OVAONICIOTE. Na CTpMH O K2YNNIE pagu musnu. MNowenn,
IGKE CRTPRNE AOVINA MOM OTA BABRANNA HN Grnuigunm. Bl sme raarozaxov,
mo BeAn340yaoMb NJIFONNTR ERCH, IGXA NE MOTO BRJARNNICM OVNIO
MOIGIO MEKOM M 3EMNIO morpecTn ma mie? Na MpRTPRBRXA M BpOCTUXH,
KA BAMb OEpAZK NOKAKOV.
XIX. Recrazn ze AmLjpet u zianje Eh FPOJb Ch OVYGRNKH CEONNMH.
H NAKTOKE HE KZAZ NXA EBNNJOVNITOV Kb TaMEHNJOV. 1 OKEMLJA KN/A
3. CTPAZBNNKE CTPRFOVIITH TBUBNNNOG. HO MOMORAMIOV CE MMOY Kb.
FocnogeRu, M CTpRFOVIITEH TLMANNNOV H3JbrbxNOVIE. BH npumnjk Gm-
APO Kb OAEBPEME TRMDNHE BH MAVPRTIKE KARCTE NA AEBPEXA, HM CIMA CE
OTEPRJOME EPATA. HH ERNNAC Kb TRMBNNNOV Ch Ovvennku cEONuu. i za
Maeeu Cax€ Nome Eb CEE%, HP EHAT ANLAPEH BbCTA M NRNOKA APOVFL
Mpovra. Orzzmrazu Anogpen pere Maecozu: Bpare uon Baecw, uauo
OEpPRT6 CE 3A2, IGHIT6 EO .F. AbNH COVTA M H3EECTH TEEE FPAZJANE TH,
BKO .1. MOVIZb, NMR KG ERPOBIXOML, KEKE AMTE HCDORZCH NGEO H JEMAM
norpeceTa ce. BH pere Maeoeu: (0) spare ANBADEM, NZCH AN CKIBAŠA
ICOYCa FRAFONMIGMITA : CE MOCIIANIO KH BKO OBLIJE NO Cp&z& KALEB. BLBALR
GO 34% ROMORHxk CE Focnogezu, u men uu ce, raaronu: dl umre ne-
TAbNU ABNH .E3.5 M OBOMAO TH ANBAPGIO, H NIKERETA TE WELL TLUBNNIJE
H ERC€ Ck TOGO He covra. HH ce mome pere FOocnogb BNxaxh Te
NMNEA OVEO YTO KOMTEME CRARNATH.
XX. Terga Aungpen BHAREb MOVIE Eh TBULNHNN HAFM, MAOVITE
TPAKOV KO HN CKOTH, NO OVAAPH O Kb O NpiCH CEOIE Fraaromie: (O Zinuppet,
ERRbMH H ENSAb YTO ZANE NOXOGRNO YEOREKOMb, MH KAKO OVNOKOSNIHG
ce ckoTov. HH raaroname: MOT& TEEZ, BPAKE GOZH, H ATFEROMA TKOHM,
MKO MHIGANNOFO KE TEEŽ NOJAME 3AA, TO KAKO MAKEAG NA HE CN
EOviEeTk 2 NOKORE PATA APbANIN Ch POXOME YNOBEYBCKHME ?
XXI. HH gucrazu Anogpen u Maocu u nouonucra ce. H no MORNHTKA
ER3KOKH ANRAPEH O POVKOV CEOIO NA NAHIJE CRRNNXE O COVINTHME Eh TAMA-
Nin, u agne npospzm6. BH CTHOpHCTA MORHTROV NAAR NHMH, H RP1-
NOH CE OVMA HXb Kb YROEZYRCTEO. OTLERITAKA AANBAPEH pGYE NM:
Hazre ck unpoub. HH pekome teuoy: [omgu u Tu ch NAMN, IGAA KAKO
OBPRITOVTR Ni H CATBOPETE M FOphINE NpbEđxh. HH peye ovce (im-
Kten: HARTE, FAATONIO BAM, BKO NE HMATB OVEO NH MACHO AANOVTH MA
Kach. BH ngome Ovo Moya Tu, mxomxe pere uun ugpen. Ea xe za
APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 65
TRMBNNH MOVEN YVHCAOMA .CKG. M OKENK .KG., IOZE PIZEPRNIH O CEETH
Aungpeu. IMaeen xe Nogena uru 3agu rpaga. HH noumomu ce Boror,
HOCE OENAKR O KaCxuTu Maeeu u ovrennku AHnapeoEN, NHP NOCTAEH i
OEAAKb Eb FOpR, HARE BE NIETAR CEAC, U NPRENINE OV NETO.
XXII. Aunapem 5€ N3bHBAb HCb ThMANIJE H XOKAAME NO FPaXOV,
NOKHAZ WI IEAHNOMb CTABAR MEARNA MORA, H CRAE MA CTARNZ, KONL-
MEKE EHAHTh ENEMOMGTCIE. M EBICTb KRNETAN EBHHTH CNOVFAME Kb TAMR-
NHWOV, AA H3EEAOVTK YAOKZKH NA N3RAEHNIG Hxh NO OEMYAM. HH OEpr-
TOME AEBPH TRMBNNIJH OTEPBCTN, H CTPAKE MPRTEHIE NA 36MAN. HH anis
TEKbINE NOBRANINE KNEJEMB FAArONONITHUR : KAKO TRUBNHINJOV OEPRTOXOME
OTEPhCTOV H CTPAKE MPRTENIC AEACEINTEIE NPZAk ZAEBAbMH. HH CAMIMAKKIHE
KNE3H, pEKOME CnovraMb: [lpHmECETE OYEO ONZXb .3. MPRTEBIJE, NA NON
TNE H3RME Eh ABNBIMBNH AbNh, 2 OVTPE FAAFONIEME PORAENHIO CEOIEMOY :
MemrHTE ZpREHIC Eh CEE€, H IEMOVKE AMTE HCNAJETK ZKPRENK, .3. EO
NO KRCE KANH 3AKANAICMA NA AAb, KONBJERKE IBAb Kb OKPRCTRNKIG EACH
Eh KOPAENSXh AKM KOVCENHIH, M OMMEMB HM EBCAAHMb Eh THMBNNIJOV NA
NIZAENNIC. HI MRARINE CAOVTBI H NPHNECOIE .3. MOVIE OvMpiisixh. Bame
KE NEMTE CB3AANA NO CPRAZ FPAXN, H ONEKAME NpRAb NEMTHIO KIMENA
KEAHKh 3%A0, SAČKE YROKEKM 3AKANAKOV, H TEYANE KABEb, H HOYPKMAXOV
u onamxov. MH OMpunecome KE MPRTEĐIJE, HP RONOZHNE € NA TONNAZ
KR3JETH CAOVFAMR H 3AKNATH 16. OGHYAH EO ER Eh FPAAR TOMA OVMPR-
WMHXB NE MNOFPMEATH, ME CRCEKAXOV H MAZxOV H. Caumask me Amaapen
FNACH O FAAFONIOMITA KbomieMOV: Bnuagb, ANBADEIO, EMEAIEMOIG Eh FPHAZ
ceh. Hague RoMmoan ce kn Focnmogov raarome: Focnogu ic. Xpuere,
NONIGKE ERNHXOXb Bh FpAAb ChH, NE ROVCTH YTO 340 CRAZAATN NMR,
MA OM3HAOVTE MbYH OTE povkiu uxb. HH age nangome. BH znazEgnme
KNC3H EBEBIIĆIE, KRCINAKIME C€, FRAFONIOIETH: MIOTZ NAM, MOTZ, MKO
KACEH COVTh 3/2, NG EBNNAOME Eb TbMBNHOV H pPAJZADRINNIME NAPORE.
Ce EO H CHIC OBABXKOKAIE. TO OVEO CBTRODHMK Huh ?
X XXIII. UMinanme CAB6Ep&TE MOV .C. H .ZI., M OROKEAMINE HMb METATH
mprine. |H peva teaguun aprsnnuku cnoyrauk: MOnmw Eu, Ieguuoro
CHINA HMAMb, NOHMRTE HH JakošxRTE Hu 32 MeN6. MH penome caovru: Ne
MOXCME TH MM TOFO CBTEODNTH, QAWTE TOFO NpRIKAG NE NOBRUR KNE-
3cub mamuub. MH nogzgame nui cnovrn. Qan e paume: (ure air
34 CE, TO NpOCTHTE KA NjeTk ZOB. WUlugume u orpzunme u. MH rma-
FONA HMB CTApbub: HAM OH ABITEDN, MOHMRTIG H H JAKORNTE M, TRYHIO
MENE IGAHHOFO OCTAEHTE H. HH NARAACTE M AETH CEOIE CTAPbIjh KENbMOVY-
maub sma nszgennic. HH OTERINTAME AZTH Kb oNHUR rnaromiiuTe: Ne
OVEHKAHTE NICK TRAONR COVINTE CE AHIJEXb, Mb NPOCTPNTE AM HCRPOCKTH
CE M TAKO NE JAKORNTE. ČAOVFL KE NE NOCAOVINAKIE AMARTH, NN HOMN-
STAR. VIII, 6
2.4 ———
. . ze
ROVEANE HXb, Mb NPHEENOME IG NA TOYNAO NNAVGIITE CE HP CEE3ANBNMJE
na 3akozennic. Kugzun m6 Guugpen H mpocin3n ce m gucnna«a. MH gaspaga
ma meso m pere: Focnogu mon, Ic. Xpicre, Ne KAXZb CROVFAME NpN-
NECTH NA CMAbTR AETH CHXb, HR CRTKODH PRCTADITH CE MRYEMb NXh HKO
H Rockov OTh ora. B.ABnic HCNINOME MBYH OTE POVKHI CNOVFAMA.
XXIV. #H gugaBhme NNE3H EBCINAKIIME CE FOpbKO, raaromomire: NwT%
MAMA, YTO XOMYEME CBTKOpNTH? HH ce AHMEONB O APHHBAb, NOXOELIH
CTAPLOV NKKOIEMOV, MAYET& FRAFONATH NO CpEAZ ECRxb: OT RAME,
BKO CAKORBYARAITE CE NHNM, NE HUOVINTE QHITE, OBBIJE EO H IONGTA
BG OKORANIOTE mUE. O Miusm OvEO BECTABBUE NOIOMTATE NAHINRARINAFO
CTPANNKA NEKOIGFO H OVEHRATE H, Tb EO HCNOVCTN TLMBAHYBNNKH H 3XR
CCT NMRM, I Eh NG RACT6 1EFO. Ba ne AREADEH 3P6 AHMBONA, KEKO
FRAFONAMIE Kb MOApOxOV, WE Kugtume m6 XAnnagpeiw. HH pere wuoy su-
Kpeu: O EENbHPE EPDA:KE, EbCIKOIE TEADPH BBINOV PATRNEKH SECH, Hb Focnoja
Gort uon Ic, XpucTocb OEBNS3HTH T6 Bb EEJZANOVIO. CININIER ZE C€ AHMEONR
peve: Faaich Ov6O TEOH CEZAH, Z NC EENb FAR CTOHIH. Pere € IEMOY
Anugpen: Focnogh Gorv ne AiCTb TH ENACTH NAAb FpIgOME CNMB. Tarja
Focnogu gu ce Amuapeogn, rnarome: BRCTANH H MEH CE NM, AH OVET-
AETb CAARBAIOHITAFO HMb CTIJA.
XXV. H apumaguo ANLApEM H CTA NO CPRAZ MX, M FRATOAK HMb:
Ce 3k KGCUb, IGFOme KM WMTeT6. Terga NOTEKOME NApOJN MA NIC, M
icme u, rmaromomre: HAKOXE TH CBTEOPNAR IGCH HAM, NO MbO NbiNM
CBTEOpHUMB TEEZ. [Ho raaronaxov: Kom cuparTnio ovrnisuk m? HH rm-
FONAKOV Kb CEEZ: WMTE OTCEYEMb IEMOY TAAKOV, TAH CUPbTb NECTb
IGMOY MOVKI. ICANNE KE OT HHXE CTIPBIJE NAKAGACN. OTh AHIEOJA pEYE
Hub: MOEPEJRME H OOVKEMB 32 BNIO HO BAAYHMb HN OMO BECEMOY FpazOV
u no crerumaua (tak0), KONBAGKE CKONBYAIETB CE, MH TAKO PAZARAHMO
IGMOY TENO H HJENO H. CČAMINAEBUJE "KE NAPOR, IAKOKE pPEYE HUB, NO-
EPb30WE H OVIEMB H KRAYHWE H NO BRCEMOY Fpapov. [I MABT tEFO
npuauname u go semau. KeyYepk Ke BBEDbFONJE RO Eb TRMBHHIJOV.
XXVI. Ovrpov K€ GHEbIHOV, NAKH O TAKOmAG Knavnime u. Bnamenu
se uomaume ce, rnarome: FTocnogu, Ic. Xpicre, Npr EL NOMOHTE
MOIO, KEM GO, HKO NZCI MEHG KANEYE, H NG DpOTHEAIO CE 3ANOKAH
TEOIGH, IOK6 MH 3ANOBRAA, MONICE TEOPHIHH CHMB Kb BE3/NOY HTH.
Cuye xe FraaromomToy AHbApEOEH pEYE AHUEONA Kb NApogoua: fnurTe
H NO OVCTOME IETO, HA NE FRAFONIETH. Beyepoy Ze BHEBOV, EbCAANNIĆ
H Eb TBMBNHIJOV, CRE3AEbINE H POVIJE H HO3Z. HI CE AHIKORb CTI HOprAb
MHMb Ch .3.-MH BECH rnaromie: Humu KRMAK O IECH Bb POVKL NINE.
TAZ TH COVTE CHA H CNIHA TEOH H Eb3NOMENHIR TEOM, HMH KE NI NU
BOYECTEOVIG, H UCNOEZANAR IGCH ANA NAMA NO KRCE FPAAR HO CTPANH,
66 STOJAN NOVAKOVIĆ,
APOKRIFI ĆIRIL8SKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 67
N CRTRODNAR ICCH CEGTAN HANA Eb NONpANNIG. GEFO PAGU M MM CRTEO-
APEXOME TEK OVEHTH TEBE, MKOKE H OKYHTEAM TEOKFO, FAAFONEMAFO
Icovca. trome Hpogh ovin. >
XXVII. H raarona CexbMnwWo Eachk: OVEHHTE MH, H GOVNOVTK O BhCE
crpaun name. Bi opugome EZcN, xoTemTe OvEnTu. [| ERAEEbINE 3NA-
MENHIE MA AHH I€F0, IEXE AACTh IEMOV FOCnoga, OVEOMIME CE 1€F0, H
NE Morowe ce nun npusananriu. H opere uuu AsumEgom: [lo yro sa-
mure oTb mero? Onu se penome iuoy: Me MOZEME TO OVEHTH;
ENAZKOMA GO 3HAMENHIE NA AHH ISTO H OOVEOMKOMA C6, CBRME EO H
NARKAG EbBBCTENH IGF0 3/E. CAMIMAKE KE GAAKENN TAAFONA: Auire u
OTENIETE ME, ME HMIMK TKOpuTH no EeNtE (takO) gamien, nu no gen (tako)
- nocnagamaro ue [c. Xpucra. Toro pagu 60 ce CRTEOPHCTE. MH, ZA NpH-
MOV 3ANOBRAN TOCNO MOTO.
XXVIII. 1! peve Aumugpeu: Focnogu, ROBOABNO MH COVTR MOVKH
TBOIE, HP CKONBYAXh KO CE NO KORN TEOKH, FOcnogi, Eb3MH AOYXb MOH
OTB MENE, MA NpoYH NOKOH Ovnovvov. Fax COVT& CROEECA TEOM, Focnogu,
WISE FRAFONA Kb HIME OVKPRANMIE Ni, Faro: ATE XOANTE BRCITAD
MENE, NE HMAME NOFOVEHTH NHIEAHNOFO KE ENACA FNABBI KAMICIG, NpN3IPH
ovso, Focnogn, M EHZmAb HKO MATH MOI BH KAACH FAJEB MOIEIE NPHARNE
JEMAHN, CE BO IECMb ENAYHME NO NOVTEME .F. AbNN H NE MEN MH CE.
(lpuge ne Faach IGEpeHcKku FNaronie Ambapeogn: (AHbAPEIO MOH, N6EO H
Z6MAM MHMO HAETh, 1 CAOBECA MON NE APRHAOVTb. GMOTPH POVEO 38
COEOIO HO BNZAb DNIRTH MOIE N KAACH CTPOIENNIE YTO tECTb. HH OBplmiTa
CE H EHAR BCANKIM APREI NIORONOCKNAH H OAHCTEBNIM. PeYe€ WubApEH:
[lo3naxn Focnosn, HKO MENE macH ocTagnan. Bey€pb € MAK EhEpRFONIE
H Eb TAMBNHIJOV IGAG KHBA. '
XXIX. Focnogk me ToH NOmTu uWEgn.c6 teMov rnarone: Aman MH
POVKOV CEOIO HP EBCTANH 3ABABB. BO NIZE O MOKNONH CE IEMOV FAAFONIG:
Gaarogtrb E&3x3t0 Tu, Focnogu Ic. XpucTe. . Buyzeb Ke IGAHNh TBMR-
WHYBNHKb CTABNA H HA CTABNE CTOICITA MOVSA ANABACTPNNA, NPOCTPh
POVIJE CBOH, FNAFONA CTABNOV HP MOVIKOV CTOEMTOV NA Wi6Mb: OVEOH ce
OEPAJZA MPRCTBNAFO, IEFOKE TPEREITOVTE NEGO u 3€uam. HI nanan uov-
ZOV NA CTIROR EOKOV MHOFOV OVCTN CEOHMNH Kb NOTONb BIKO ZA NIKA-
KOVTh CE COVINTE Bh FPAZE CEMb. CE KE PEKbNIOV BRZKENOMOV ABh-
KOEOEH (HJEHIE HCNOYCTH KAMENE MOVIEb OTh OVCTh CEOHXb ROZOV MNOFOV
WA 36MN0. I GR TONE IZNO H NOMAJIE OZETN YAOBZVACKIIE. HH ucronmn yega
HX M CKOTH HXb. '
XXX. BH OXOTRXOV ESXATH H3b FpAA1 H HE MOKAKOV. TOFAA NOMONH
ce WAungpeu raarome: Focnogu Ic. Xpucre, MOWAH AFFENH CEOIEFO Eh
OKNANE OFNRNR, A1 ORCTOVNHTA FPAAR CHH, AX AMTE KTO KOMITETA 5%-
: Q
m m...
68 STOJAN NOVAKOVIĆ,
MATN, AA NE ELIMOXETA. EHIG CRNAC OEAAKh OFRLNh H OBLCTOVNIE FPZHAR
nun cranoto. Hi RuaREn ANBAPEH BBIBBINEIE OVCTpOIENNIE ENAFOCAOEH Bora.
Koga K€ EB3HA€ AO ENIG YROEZYBCKOMB NOMAOVIITA Hxh 3210. HH ua-
KAKOV CE BRAHIOMTE: NOTE NAME, CE KO BECA NPHAOME NA NM CTpAmA-
HHIMA PAAH COVITAFO Eh TBMBNHIJN, IGFOZKE MOVKIME GARZAXOME. YTO
CRTEOpHMh ? HAzub Eh TRMBNNIJOV H OTNOVCTHME MH, XA NE KREZA OVYMPENR
Eh BOA NOTORAKENBHH MH FAAFOAMINTE NpHNAJAKUh IEMOV: BOKE CEETOTO
YAOKRKA C€r0, NOMNHAOVH WW. Targa AubApEH PAJZOVMREh, MKO NOEN-
NOVHIE CE KOVHIE HXh N pEYE Kb KaMEHOV MOVIN: [IpRCTANH OKE FOpR
NRIGH BOAOV OTA OVCTE O CKOHXB, IGARMA K€ BPEME OBIRCTEHIM TEOIETO
npuge. Mpunmasbli6 € MOVEN FPAARCIJE KB OAEbPEMH O TRMBRHUH HO FNA-
ronaxov teuoy: Iounloy uu, Bome, CHTEOpNER HH, MIKOKE CBTROPNXOME
MOVKOV CEMOV, OTK€HN EOxOV OTh NICE. H3nge me ANBApEH NC TBMb-
WHije, M OKOZA Noste OTa morov tro. HH gugz mapogb rmarome: Ilo-
MHAOV NM, PAEE GOKH ANbApEw.
XXXI. ANbApEn m6 pey€ CTApbIJOV: FIOVRNOV CE TEBE, IGKE TH FAZ-
gonemun: Mounaoy ME, Tu GO NG NOMHROVBANAR IECH CEONXb K&TH. TO
KAKO TM NpOCHINH O MHRAOCTH, FRIFONIO XE TH, Eh Hh KE YACb OTNAČTE
KOJA Eb GESANOV, OTHACINN H TB Ch SAKAAAIONITHIUH YROBRKN M Ch KENb-
MOYA HXh. BbCh 6 NApOJb, EHHAE 3NAMENNIM, KEABMH OVEOMINE CC.
BE3pREb iZ€ AANBAPEN NA NEEO MORNINE CE Npžab EbCRUH MWRUuH. HH no-
TOMH C€ EOAA Ch CTADBIJEME H Ch KERRMOVKAME Eh EC34NOY. BnBnmme
GO NApPOšb: NOTE NAMb, IKO YNOBEKH ChH OTE ROFA IECTh, NIN N3EHIETH
NM MOVKE pOgM, HE CRTEOpHxOMb tEMOV. Hxe peY€ CTAPBIJOV H KEHA-
MOVAAMB, H CHHAOME, MA HHIO Z€ NOKCAHTK HAH OFBNIO CNHTH H NOKEMETE
um. Bugzab me ANBApEH, IKO OBPATHIIE CE CDBABIJA Hxh Kio Korov,
peve umn: Ne gonTe ce, Tbyito KzpovuTe Borov, TaH EH Nunn ocra-
KHTh OTb 3€MNIE H AX OVERCTE, MKO Borb HCTHNbEK IECTh H KNIE C€
0 3NOBAXE YNOBRYBCKNXH.
XXXII. Terga nouOonnEgb ce AHbApEH, H EbCTAEH CTADRIJI H ECAbMOVIKE,
H raarome nun: HOzme ovnovapnre ce. [lo CeMb € NIYDbTA HUB OBpA3Jb
UPBKbENH H NpRAACTIb NME 3AHOKECTH Ho JAKONb, FAAFONE: ČTEOpHTE
3X%, MKO TAHNA tECTb Focnoga mamero Ic. Xpucra. IMonmuxoy me n
ECH AA DpEBOVAČTE OV MHXb MANO AbNH, HKO AA OMACHTUT CE Kb
HCTHNOV KhCH TBOICFO HCTOYBNHKA, HIKO NOBOPOKACHNH IGCMH EBCR. Quh
me pere nun: Tpexov "13h 10x€ Kh OVYENHKOMh MOHMB MpbEHMB, H Borh
MA EOVAGTb ČE BAM. MApogH x€ MAK Ch KEHAMH H Cb AETbMH KBNH-
MKOV: CETEOPH Cb HAMH NONE .3. AbiH. Quu me OTpEVE C€ HMR.
XXIII. Torga tguoy pere rich ch megech: [Ionz Azru Nocaovinai,
Anugpeto! PaZOVMKEh KE MANBAPEH CHZOV PEKRIATO H NPREBHNICTA OV NHX
APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 69
H IGINTE ,3. AbHN, OVYE R6nuykcrEoy Bomnio. Pere kb Focnogegn: Baa-
rogapu Te, Focnogu Bome MOM, HKO NE OCTAEH MENE NJHTH M3h FpAKA
Cero ch ruzgoun. HcxoxemrToy xe IGMOv H3b Fpaga TOFO ChEpAEBIME C6€
EhCH M OTb MANA KO BERHKA, H RDPOBAANXOV MH, 3OBOVINTE H FRAFONOHITE:
Gnarocnogenu Born Auugpeogo Focenogk Bora HCTNNH, FPEAbEH CIACTH
POZA YROEZYA, IEMOV KE IECTh CNARI H ApbiKABI Eb EZKH EtKOME Borov
NIMIGMOV CAAEA Eh BRKM.
4.
Maceya OxT. .5. BN ARHNHM CRETEFOANOCTONA Touu
gb ilnasnH, KAKO CB3IKA NONATOV JAPEROV.
1. Ku Epnue ONO, Bb NIEKE ERXOV BbCH ANOCTOAH Eb GpOVCINHME H
PAANIME CEER CTPANH KRCEIE H METANE KADRENIE KHEAO HXh OPONORKCTH
CNOKO Bb OTNOVVERBHEH O IEMOY CTPANR H ICJINIJE, HMO Ze u Focnogu
NOCNA 24... maprsne Bou... .. ga nae gu oHunguio. Nu om
NE XOTE HTH, Frnarone: Me OMOFOV TOAHKA TPOVAA ARHFNOVTA, IEINTE
KE M OYROBEKE ZKNAOEBHR HECMB, HM KAKO MOFOY NponoRžgaru EL Huon
HCTHNOV. GH CAOBECA IEMOV FAAFONIOIITOV, MEH CE IGMOY Bb CbHE
Focnogb nomrniwo, rsaroze: We pon ce, Qomo, EZAFORRTA GO MOH Ch
TOEOMO tecTE. Ona ze me nocnovniume, rmarome: Focnogu, mMoxe xo-
TEH, NOVCTH e ME, Bb HIHBANIO RE HAOV OVEO TAMO.
11. Cu CNOBECA IEMOVY FRAFORIONITOV OVAOVYH CE KOVNBIJOV IEAHNOMOV
EBTH TOY Orb Hanane. Npumbasbinoy IEMOY GE HME AEBEANA, NOCIAN
EHEb OTh iapa Koumngogopa ! KOVNHTH APREORTAO HAH 3HAbNNKA. Bu-
AREb KE H FOCNOfh NO TPBFOV XOKEMITA, PEVE IEMOV: XOITENIH AH KOV-
NHTH ApREOATNIO. Onun me pere teuov: IGu. Focnogu re raaroma &uov:
Huaun TH ApREORZA xuTpa ga Tu npogaun. BH nokisa ieuoy Bomoy
H3b AAAEYE H CERIMTA Ch NHMb H KB36€ .1. MEPh CPEEDA, H NANHCA KOVIJIO
wro cuje: an Nncovcnh cReTu MHocuqdogu oru BHTAKOMCKNIE BbCH
Hiogeute NOogxAAIO TH, AEBRANE KOVNBYE, WpOxaEK Tu AingORHNI NMENEMB
Touov, YROBRKA MOIEFO. KOHRYIEBNIH MHE CE KOVNIH, NOIEMH KpHCTOCK
Qoumoy Eegu Hi kh Agnganov. HI IErga EHAR H KOVIbIJh EbOPOCH FO FAA-
rone: Focnoga nu Tu tecun? Ooua me pere: ICu, Focnogu un tecn.
Peye me kovnkyi Qouz: Kovnuxo (tako) Te, ov micro me ne Ezub. Qomi
KE MARYANE.
III. Na ovrpum me noMmozngi ce Qoua u pere Focnogegn: Bonn TEon
sovan, Focnogu! MH onge Kb O AEBEANOV KOVNBIJOV H ONRYECOKE Ck COBOI
1 U Tisehendorfa; Tovyđap6pov,
moce. HM EBgaETE GO H IEMOY W pEKh: BAAFOMATE MOM KOVAN C& TOCOS.
KRAEJKISNNA GE HMA BB KOPASAR KBNpOCH AROCTONA AKBEANE, FAAFOME :
Koe Ata0 ovuziemn? Anocroma me pere: ZpREOMR OVEO PAJA M NKECA
H KONECA H EECNA H KOPAGBAIE BH OKARMNHNA; KAMENHIGMA KE CTAKNBI NPE-
KbEbKBIIE H AEBPb UpRKKH. Faarona seuovy Kovnena: Ha3sa TAKOFO XHTPbUJA
TpaEovio. BWEBUOV KE AOBPOY KETPOV H AONAOVIE BECEAEISTE CE FBAJA
icanuoro Hungnio maprjareuaro IGuurpaxa !.
70 ' BTOJAN NOVAKOVIĆ,
IV. BLAz3bimnNMa x€ HUb Bb TpAAb CAMIMACTA TRACK CENPRNM MOVCH-
KRIHCKGI H MNCKATONE HP MHCKANNIE OpraNb. QOMA KE EbNpANIK FAAFONK :
YTO OVGO IECTh EbNAb CRN Bb FpIZZ CEMB pagocrn covmret. HH rnaro- |
name teMov: o HlKO apb ABNITEPE NMATE M ZLNECA 10 BbAICTE 3A MOVXA,
RA TOFO paAN WECTB KECEANIG H pIgOCTK CHE. NJapb Ke NOCNA Nponozz-
MATEAE ECOVAOV NPONOKTAATH, AA CBEEPOVTK CE KbCH NA EAAKb, EOFATN
KE H ORHEWTH, PREH ZE H ocTpamkNuN. Hxe AN CABIMAEb NE NPHAČTA, NO-
KHNRENE: AA GOVAET tapeEOv Covgov. Fnaroma me movribyh kn. Oouz : No-
HAEK HP BR AA MIG pOJFHRZENIEEA uapa. [laye x€ No CTpiNLNHKA COVITA
OBNTACTA Kb FOCTHANIJOV, H MANO NOYHEBIA NPNAOCTA NA BPAKR. AnO-
CTOAR E IGAHNE OTb OGOIO NI JECETH DO CPRAR BBCEXb EB3JACEKEH, KbCH .
NA MH KB3HPAKOV WKO MA CTpANKNNKA M viomgešenkija. Eme BO 3pA-
KOM KPICBNR.
V. BeyepaEbinMb KE BbCEMb m BECERGITNME Ce, QOoMA WE EAWBh NE
EGKOCH. BE3AEKEMTH KE Ch BHMb FRaronaxov: Tu: no YTO CaMO mene,
HH mae Nu omnie? AnocrOšk KE OTERMTARE Kb O NHM O raaromie: (aa,
BPATE, NH MACNHIM PRAH NE DPHHTRIA * APHAOXb CIMO, Hb ZA KOMO UA-
PEKOV CbKONBYAM. (IpOROBRANNIJH EO WAPEEH MPONOEZANOTK, AT HiKE
AWBITE MNOCAOVINAIKETL, NOEHNENE BOVAČTE COVAOV NAp6ROV. BeYepaEnHuMu
KE BRC, OKb FAAKOV CH MOMA3A, 2 APOVTNI EPAKOV, APOVFN KE NNA
MECTA. (\NOCTON X6 NO TEMENH CE NOMAJI H MO CABAWOV HP NO3JAPH CH.
Ktubijk KE MYPRCHNOKE HA FAABOV KBJNOXNHER, TPRCTH KE CNPOKOVY BL
POVIJE CH ApbiK€ MOMANIE. ČEHPDIJE KE NPHBABNIH CTA BAH3E ANOCTONA
CENPEWITH NIAb FAAEOIO KTO.
VI. Onouov me 3pemTOv Na 3€MNO EANNh OTb Y6EANBYH 5 310VNH.
HR3pžEb ZK€ NA N& ANOCTOAB FAAFONA teMOV: Focnogu MON A1 OCTIEHTE
TH Bb GOVAOVINTH EZKb, A Eh CH EZKb AA NOKUKGTb TH RBOFh YVIOJO NA
1 U Tischendorfa: Avčpdno). | |
* U grčkom je Ppeozog, biće dakle pogrješka. > ' 4
* Ovoj riječi u Tischendorfa odgovara oivoy605.
APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 71
POVIJZO ENIOUTNEL MENE H JA ov3pov IO NOCBEAKYHMOVI. H aaveTo nara
IKHROBBCKBI GAHKO YACH GAHNR |.
VIL. 2 (MH erga npucra 5, K&CH MA HE EB3NDAKOV, HG PIJOVMTIOISTE NO-
OIEMBXb NMB, Mb BHAZXOV 3pAKh IETO HIbMENIENH. ČENPRIE KE CE CNBI-
IAEb OTh NIEFO MH OTCTOVNAR, H ApOv3RMb CEHpExOV. HH era NpRcTa
EBCEMb CEHPEINTE NDOTHEOV IEMOV CZABINH HN Bb3HPAIOWITH NA Hb, KBEAA
OTHJETb OTb NHpA, BB3INIOEBH GO KEFO MKO JEMANIHHNA. WBEANBYH 0,
HK6 EZ 340vimnaa QoMov, H3UZE NA HETOYBNHKR NOYPCTH KOXOV, H
NpHNOVYH CG TOV ABEOY H3JBARIBIIH, BH OMOpN3H O IEFO, H OCRCEKb IEFO NA
WAN HGOTHAE ABEb. TbFAZ NpHAOME RBCH M pasnecome H. Guma sme
NbCh YPbNb XECHOVIO IEFO POVKOV KE3bUb, MH NO CASA NHpA NOCE.
VIII. Oun se ENZREBINE OVGOMME C€, H raaronaxov: Kro ovo no-
FuHGE OTb Mach. BH Ce ME BRCEMb EBCTB, MKO YBEINBYH IECTb SHEBI
ANOCTONA. ČEHPBIJb KE NHUTNAR CEOIO PNJNOMH A NPEAB NOTAMA ANOCTONA
NOBPAIKE FNATOMOMITH Kb KbCRMB: Bpare, cum vaogaki nan Boru tecru
HAH ANOCTONA GOKHH IECTb, 13b EO CAMWIAXH IETO, FNAFONKISTE KHAOBB-
CKM Kb VRENNEYH. OV3puuh pOVKOV IEFO MECOME KAZKOMOV, H EKE pere
AGHIE CbEW CE, MKOKE H KHKRCTE HhCOMb KaavuMovio. HH teme Rapov
CEHPBIJOV, A OBN KG NE IGIE. GČIMUAEK 56 CE 1APE M OMNPHUBAR pEYE
kh Oouz: [Moumgu ch MHOIO, ZA ROMONNNIH C€ 34 AbBITEPB MOO, MKO
HNOYEABNA MH IECTE, H OAbNBCE M Hamo Movmekn. H ONOlEMb OH EbBEXE
Eh YPbTOKR. |
IX. Anocroab € NOoMONH Ce 34.0, H OVTEPBAHER M N3HAE PEKE Kb.
uuma: Mnupu Tocnojbua ch BiMH H BNAFOJAT IGFO BOVAH Ch KaMAa. Ho
CE PEKb M3HX€ H HAE Eh NOVTE CROH Ć.
X. BRCEMb KE H3BRE3BIMNIMb KERHXB 3AN0HIO YPRTOZBNOVIO OTEILYE,
KA HEEZCTOV MPHEEAETR Kb CEEZ. MH EHaxz Nogozbna Qouov cTOIENITI
H GECEAOVIOMTA Cb HER&CTOH. HH rnaroša uh omenov: Ne TpbERIE AH
EBCEXB H3HZE H KAKO OEpkTE Ce 3467 MH pere Focnogu KboNEMOV:
1 Tekst priopćen u Tischendorfa ima u cjelini podugačku pjesmu, za
koju se ovdje priča, da ju je pjevao Toma. No u istoga priopćene note
o drugim varijantima grčkim, pokazuju neke, koji se s ovijem tekstom
potpuno slažu. |
3 U Tischendorfa je radi malo čas naznačene pjesme ovaj članak pod
br. VIII. To valja uzeti na um i pri ostalim brojevima u naprijed.
5 U rukopisu mpkycra sa ozgo nadmetnutim A.
* Ovdje se opet u tekstu priopćenom 'Tischendorfom čita dugaška mo-
litva, koja je u našem tekstu, kao što se vidi, u kratko zbijena. No na
ovom se mjestu i grčki rukopisi razlikuju, i naš se potpuno slaže s onim
u Tischendorfa označenin? B vijeka XI.
12 STOJAN NOVAKOVIĆ,
Nacun a3h Qoua, Ha Eparu tero tecun. Hi czge TOocnosb Na Oogpz u ma-
YET H OVYHTH MH FAAFONATN:
XI. MounuuTa YexE MON, EXE EPATh MOH EECRAOKA Ch KAMA N KOMOV
Kb NpEpalh BecTb. BI ce paJOVMEETA, UAKO ANTE CbEMOACTA CEEC GEJA
ROPOKA, Eb MpOYEIE ZEHTNIE EOVACTA Bb WPhKEN CEGTSH HJBEAKAWENE OTA
KRCAKOFO TAZUNI, MEAENBNATO HP NOTAIENKNATO, H OT6 MNAKOCTBNMIE W NE
NOAB3NBIIE NEYAAH, MN AWTE EOVAČTA RAMA ARTH, TZXb AZAN NMATE NO-
EbBAZTE BBAOENIJE M CHpoTW. Ho ce TEOPEMTI EREPRINTH HMATE CEEE KL
MOTNIE MOVKM. Nu APREOVANTA YHCTA ........ 40
....a....... 2.2... .. 242.242.002... 0.0.8... 2.0.2525... . 0...
XII—XVI. nedostaje !1...... 20 aaa aaa aa aaa aaa
... H pere temMovy: Bl ask o Takoro Tpzgovio. NE CE3HXAH MH NONATOV.
XVII. H nowuu E€C&gOBANE Ch NRMH O CB3ZANN NONATE, KIKO NO-
KOBAIETK KAMENNIG NONOmNTH. HH €rgx NpuNONE EAH3k MERCY NEKE XO-
TAME NONATOV ROROKHTH, FAAFONA teMOV: Ma cnieuu MECTR. Faarom
teMoy anocromn: Hso m MECTO NOROERNO tEcTb Na 3ganiie. iluzinwe
EO H AECh H KORN MNOFE, M Fraaroma semov: Navumu 3gara. HH peve
anocromk: Ne moroy 3garu Bb ocni gpzue. BH pere maph: Aa Kora
navonemu. Qun ze pere: Navunoy oTh (DepBapa pekOMATO HP CKONYAIO
no Geurembipa. ljapn me pere: B4CIKO 3XANNIE NRTR 3NAAETK CE, A TH
ZHMR XOMTEMN NayeTH. Anocromu me pere: Taxo NOKOEANETK EMTH.
ljapu me pere: AA AMTE TAKO EEAHINH, TO MONAZNAMENAN MH 10, XA
ENXAOV JANIG IGAHHOIO NETb O CAMO NpHXOKNOV. BEIRMA X6 ANOCTONE
TPbCTh HP OMAYPBTA EbCOY MEPOV O NONATENOVIO. — OKONEIJE HNAYPETA NI
EBCTOKK CEETA pAAN, A KEbPH NA 3ANAKXb, A XAZEBHNIJOV NA IOFE, A KOXO-
BAZAOV NA CREEpb. EHAEEE KE NIPb OEPAZK TB, FRAFONA IGMOY: WRORZYE,
Kb HCTHNOV XMTPR IGCH M NOROBAIETE TH NAPEEH CNOVAHTH.
XVIII. H ocragnEb IEMOy 344T0 MNOFO, H OTHAE, H HI EBCIKO EPRME
NOCHINAIIE IGMOY 3AATO M OEPAMNO KO HJOEHANI. ANOCTONR X6 OEbXO-
KEBITE TPZ BBCE, (DPAJANIE TOZEOVIOMTHU. FAAFONA: ATE GO IJApERO
HMBNHIG, UPRKEH NANO EOVAH, H OTPAZA BOVJH MNOFHUB. [O ARTK šE€
EAHNOMb MOCNA WApb OVKRAZTH xOT€ OTB Ooum, ZmTE CB3AANA EBCTb
nonaTa. Ši nocna Kb NEMO ANOCTON, NORATA OVEO CR3AANA EHCTR, HR
NENOCTOANIECTR NOKPOEA. TBFAA NIKM IJApb NOCNA MNOTFO 3ZATA M CPEEDA M
HANNCAEb Kb NEMOV, ZA GOVACTh NONATA ChEpbINENA. (ANOCTONb KE pEYE
! Prijekid je usred druge vrste jednoga lista. Morao je dakle prepisač
listove prevrnuti. Po Tischendorfu vidi se, da sa XVI (corr. XVI) člankom,
kojega svršetak i naš tekst ima, počinje odsjek s naslovom Ilpačew rod
lov knosrolou Bona, čre slofdev žvrij '"hdiz xxl rd čv odpavoic ma-
Tiov Gxodbunoev.
"=
napa
APOKRIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 713
Kk Focnogov: Xzamo re, Focnognu Icoyce XpucTe, OVMPEXb GO, MA XH-
KHIH ME H OZA O MNOFM CEOGOmAOV. Ne NpRCTA KG NOAAPHIM TEOPE CKP--
KEMTNMB, FRaronic: Bora Nambo CHE N3IKRORNAb, HKO TOFO IGAHNOFO
VRCTRNA IECTA CRAKA, MKO Th IECTb MHTATEAN CHPOTAMh, CKPREGINTNMH
OVTRKH.
XIX. No uno3t se EpkMENH NpuAE NAPR Kb FPAAb, EBNPAMAR NPN-
IATEAb CEORXk O RONATE, H Frnaroname iguov: Mu 3A1An IECTh, NE NNOFO
NNYECOKE TKODHAR IECTA; Bb OEBXOAHTE FPAAN HO KRCH MHIOCTNNIC TEOE
HORNE MNMTMNMb, H OvriThi Ka IGANNOro Kora [c. XpNcra EMTH, u NuO
MNOFO THOPHT, MPRTERNE EO KRCTAEANIETA, XPOMMIG UZAHTA, KXOJNTE KO
Eh CANNON pH3E N JAR IEFO IGCTb O XAZEb B KOZA. GJA KABXOEh KCTh,
NE -IJZACNINIH (6F0, MIKE TEOPHTL, RN NPOCTHINIM IGFO HN MOKOPENHIG, TO ME-
AMET, MKO MPJECANNKE O (GCYR Ham anocromu mogaro Gora, vecro Eo
ROCTNTK C6. ČE CINHAEE WAP POVKAMA CE EHIE NO AHIJOV, HO NANANUH
CE MpocTH.
XX. HH npusege Qomoy m FAarona I6MOY: CA3AA AH OMEOONORATOV?
Anocrosn ze peye: Cu3sgaxn. ljapn me pere: NA KRIZA 10 NMAME KN-
gzru? Anocromn me pere: Ne MOKEMH 10 NINHO KHARTN, NEO EFAA
oru mura cero orugemn. LJaph € paSbFNREARE CE NAME ON OMA KOVIKIJA
HO OMNOEEAM Bb TBUNNNOV ERKPRITUH, AONRAEEG HPOMBICAHTR O HNIO,
KOMOYV MANO GHCTE UMRUNIG WAPEKO, H TAFAA M NOrOyEHTA. ABOCTOR
KE PAAR NEG M raaroma Kovniyov: Ne BOVAH QEYEAbN, NE TBKBMO E%-
POVN M OTK O OMNpA CEFO CROBOAb KOVACINH, Eh GOVAOVINTHME 6 BTW
KH3bNb BRYRNOVIO NACAZAOVICIH. Kb TOY KG NOTE UJAPEE EPATL OVMPT !.
[puKNOYW KE CE NWAPEEH OTK MEYNAN Eb EOAZ3NR ENIAC, N ROCNAKL
FAAFONA Kb NIGMOV: (€, EDATE, EBC6 TH HPEAAIO, MOM MOH H BACE NUZENIG
MO. (A3 BO TKOIE PAAH NEYAAH CTOVIENER CH OVMNPAIO, NE NOKOH MN
AOVIMOV MOVYENHIEMb RAbXxEA OnOrO. Ouu me pere: Ovuucanxo OrNcub
CRIGEIBTH MO OORDARA.
XXI. Oma ze agmie gagacru goviov cgo. ljaph me maikame ce
SpATA CKOMNFO HO MNZINE MNOFOUZNRNOM HOPRŠHPOMO = OBRENKLISE NOAO-
uru. Arrean x6 NOojEMiNE KOVINOV IGFO HN KEXOMG Eb PAN, NOKASAIONITE
HO MRCTO M GANKO AOSpO, m6 Borko OvroTOKa mogemruua iro. IGra
KE NONJE NA 3JANNIE TOMNNO, ERAPOCNINE H AFFGAH EL KOMU MECTR
xomrcmu zuru. Orzzmrazumu ze poeya: Mome ce zaua, Focnoga Boxe
MON, Eb IGAHNON OT NOZANMXH KAZTH O HONATH CNIG OCTNENTE NE AA
mugov 3ge. Penome me xu meMoy: e MOKCMN, GPATOZA TH ICT,
MOE CL3ZA OTK Xpucrumak. Orkamrame zo rnaroni: Mone ce game,
1 Pogrješka u prijevodu. U grčkom čxaxoUro.
BTAR. VIII. | LU
.———— a. s - - - — - a
T4 STOJAN. NOVAKOVIĆ,
Focnognu MOH, HE AEHTE MENE, AA KB3bEPOMITOV CE M KIONNIO 18 OY
Niero.
XXII. H azme ornovcrniie u oarreaa. M OmanubAnui gh TZJO Guo,
H KhCTARB FAATONA Kb CHKOHME : lUlusbmH CKOpO, NANJOENTE NU, GAŠTI,
MA ncnpomov ov wero ucnpomennic. Ho MnabNE EAAFOEECTHEE IEMAY
O GpaT& cgomun. One Xx€ CABIMAKK O PAAOCTU HCIARNH. CE MP RAJUNBAL
OBROBHJA H. Onu me Fraaroša Kb omeuoyv: Bpare, K%An AMNTE Euxb
NpPOCHAR OV TEE€ H AO MOAb NAPBCTKA TROIEFO, NE GBA MM GE OTAGKA.
Ouu me pere teMov: Bpire MON, ATE HN AO FRIEND MAG KOVAČI, NE
*nuaMn o Tece netcnovuaru. BH pexe iteuov: Kramnu uu ca. 1 oxaera ce
tEMOY. Targa pere twMmov: BpaTe, RONaTOv, MOE HAMAN. HA NARECEKA,
IGIO KE NE E&CH, NpOzamaL uu w. Ona xe peze: To HMAMA AH OHONATOV
Wa uegectxh ? Om. me pere: BEu, Epaza, IOZ6 TH CIMANA KECTb ONA
XpncTunuina. .
XXIII. H peve teuov: Bpare, NE MOTOV TH MOIE NONATN NPOAATU,
NEENANMA EO IECTh, Hb JHRANTEAN HMAMh H CBJHGASTA TH. [IOCAJER
ie n3gege Qomoy ich TAMBNNIJE U raarona wmoy: OTNOVCTU NAMI,
EKE TH CRFPRINHXOKR HE PAZOVMARBIHA H CTEODN. NEI OBRUTBNIKU IGFOZE
TW NPONOKAANENIH. '
XXIV. Anocrosa se pere: Has KAMA OTNOVIHTOV, AA EOVAETE OKA-
WATRNHKA WaphCTEHHA ter0. HH NOINE HM NPOCEZTN OM AAEb HMA EANIO NAKI
GMTHIA Bb HME OTBIJA H CHINA H CRETATO. KOVKA. MSRARIBINMA KE BMI
OTb KPRIITEHNIH AEHIE MAKH CE HMB CHICb, MKO ANEHNTH C6 AROCTONOV, H
CRRTb HEAHKB OCHM I€H H OVTKPBAH M Kh REPOV MH H3NA€ HTH Eb NOVTA
cgon o Focnogn, €MOV/KE NOXOBAIETb EBCAKA CRAKA H YBCTh H NOKNANINHK
OTbIJOV H CuNOV HN CRETOMOV Aovxov Borov mame... ..
5.
Macelja Aapiam .Kr. MOVVENNHIE CRETIATO 1 KENHKOCANBENAFO
MOFYeNuKa XpucToka Feoprnm, Brarocnogn ore!
Bu KpRME ONO, IEFAN Bb3BICKAKOV XPHCTNINH VNOKRKM, EBICTh MOVZh
KANAAOKNACKENE CTpANH uMEMENE Fcopruie. TpRrounu Ez. TOrga Kh36
3AATO MNOFO, HAC Kb iJapOv NAAHMNOV, pEKb, MA MM. CAWh AACTh. I npu-
WIbAR Kb NJApOV, HOBNAE, MKO XPHCTOV POVFAIOTh CE, 1 BRCM YBTOVTD.
' Na ovome mjestu u čl. 25 teksta Tischendorfova, s kojim se u osta-
lom u pošljedujim člancima naš jako razilazi, prekida so sa svijem naš
izvor . Po Tischendorfu pak ima svega članaka 57.
APOKRIFI ČIRIZSKOG ZBORKREKA "XIV. VIEKA. 76
Tora Apnič, lele Nomame 31ar0, pasga_ mumrnwen. Hgxe ku oMONaTE
WAPEEZ, M ENJE XpNCTHETNDI MOVYAMNM HuMENH pazn Focnoga mamero lic.
XpHcTa, H BBITpocn m raaromie: Koro pai TAKHIE MOVKHH NpHEMMOTE ! ?
Oun ze prie IEMOV, JANIEKE BOFOME Mailitišk Č NE KOTETh NOMPETN, NL
piCNETOMOV WAplo *. Gansu O Ke ce Teoprnie, Hge H OCTA RpRAR Ia-
pen MAAHNNOME, H peYE JEMOV: 38, HApOY *, XPHCTNHINNNE IECMb.P, NA
NE H CHXh EOTb; NECOVTK TO 503H, Nh KOVMNPN FAOVCH, NME TE Npt-
AAAETh Kb TBMOV KDOMRINBNIOHIO * M OKACE KRPOVIONITEIE Eb NE -PF. To
KE CIMUZEb mapi aguimuk OoTn ceraro Feoprnm, Nogent 6 4 OEHrH, H
TAKO GMIHE N, MKO KNAZTH NNOMTE tEFO. HH NOKEAR NAKI PACTEFNOVTH 7
HOATOFM COVX6BE Š EHTH M", M OCONb Ch KONOMO !" AHETH NA pANu O lEFO,
HO KONBCKNMH BNACH OTHPATH panu iro !'. To sme Tphnzime !* Movyre-
muk Xpucrogn. [logenn Ze NEYRCTHEN IJAPB O MEATSNE YpRENIG !? cKO-
BATH, M PAKAČEKE HKO MNIHENb, H HOKEAZ OEOVERHE CEETATO KA TbMB-
NHIFOV KECTN, RUKE ROMMCARTE !* GEZAKONENMI IJAPb, KAKO HP MOVYRTE /?,
H nokeka .s. ovakijb ckoxaru, no Traun manro tero rpisaru. flkO no TOv
CTPACT MPRTPENK ENAZENLE 15, NOEEAZ HAKH GHTH HEFO MNL FAJER. HH
nane m, KONbKEINE NOJAPbMA MOTEYE MO3bFb N3H FRAAEH O IEF0, H KC6
2
1 MH gunpoci &Tb NpzACTOCINTIHX TOY, KOFO PNAN CH TOANKOV MOVKOV
NPIEMAIOTA.
S KOVMNPCKLIMR.
Š mn Eh pACNRTAFO XpHCTA EZpOVIOTA.
“ Ja HRCH AN , NEYBCTHET, MKO H3h
P-onouc nuaua unoro Bora pase pacn&Taro XpicTa, TM 6 H CAOVTFM
TKOIE HAONOUb CABRETh H BOFM NAPHYOVTH CEBE AARONA.
S ORRYNEH MOVIE.
FF ON ocaumagi gapb Masila TAKOKIE pRYH (QOTb CRETATO, NCNARNAEE
LE FNIEKOMb H MpOCTIMO, H FAAFONA cEeETOMOV Fioprio: (D 3mu pase,
OTK KOVAH IECH, MH FJE IECTh GOTI TKON? GČRETHH KE pEYE IEMOY:
(DrKJE MOH H OMATH MOM KHh CERTZ XAHBOYTH OV EuiibNMFO hora [c.
KpHcTa.
E Torga noR6Az NEYRCTHEH WApB
7 NpOTEFNOVTH.
Š NAANIJAMH COVXHIMH.
? ro.
9 Qurou
11 Ove rečenice nema nikako.
13 (e we Ece Tpine
13. KERNRINH CANOTH.
14 ZORAENE NpOMHCAHTU.
15. KAJAMH MOVKAMH MOVYHTH €F0.
16 Ove rečenice nema nikako.
76 STOJAN NOVAKOVIĆ,
TRAO IGFO KpRENIO oganim ce. Bi Toy CTpACTR !7 EAAKENH NpaTpina. HH
NOEEAZ RANI KAMENE KGRGNH 15 ERSKIUBINE NOAOIKNTNH NA TRAO I6FO, gaze !?
CMHCANTh REYBCTNEB NAPOR, KAKOIO MOVNOMO MOVYNTE u. Kame 2" uoy-
YEHHKb MpHCTOZE KpEnbkh 3220. IH man ce teMoy Focneosn ch Hekece,
raarone: Kpznn ce, Feoprnić, 13h EO IGCMb Ch TOGO. Faro me
TW Ch BLCEIO CERCTNIO ?!, HKO ZGMTKINA ERCEXE RAOPOKL NPOPOKA NMAML
loana 'F, 2 EG OMOVYGNNIJEXE O TEEE NMAME GOABIBA SECRXb. ČE KE Tu
HMAMIH CTAACTH NPHIETU 22 OTA GEJZAKOHBNMHXL O MOVYRTEAR M OTE .3.
NAPE 25 M OCEABME ARTE MOVYENR GBITH, TPHITH KE CMPATA EbKOVCNINK,
H OTPNMITH TE AJE KLCKDZINOV, YETEPRTOKH ** KG TE Ih NPHMRAL NA
OBAAExO mOHMOY TE 25. Za oxpznu ce mo oga3maran 25. MH oovupRunku
IErO0 TO ELINAC NA NEEECA Ck *P-PF arrenu. GrpacTOTpaknaijh 27 me XpucTORL
Feopruie 5636 CRA HPIEENCTE TON NOMITK 28, 3amozzau Focnojme rzope.
KOTpOY KE EMEBIMOY NOEEAZ GEJAKONKNHI IJApA A NonKecTu Feoprum. Movy-
VENE XPNCTOBK FPEZE NZ CovanINTE raaromame: Bome, Eh BOMOMTE
MOW BOVAN Tu 2? Focnogu, na nomomrTn uow norumru ce! Ku mapov
KE Rpnmnab pere: B Tu cn ARononoMu m ch PAKABIEMR 5%, 13h KE Ch
Focnogeuk Monmuu u Xpnucrouu,. TOrga NOEEAZ GE3ZAKONENM KAPE, pEYE 5!
> CBAZITH PN3JM Ch MIGFO 5 HoOAATNOIEMOV pANE .C. 2 NO XpRERTOV m NO
17. movxov
18 zGanKu
19 zongeme
29 Bx me
51 [HH KRnNOV TH CE CHAZUN MONMH
+ OKpacrnrTenn.
23 M ce NAME MOVKOV NPRTPRNATH.
33 Nema,
24 VETEPbTOIO
25 NANMOV TE Kb CEGŽ.
*8 Ove rečenice nema.
> om OEAORAKA
PP czeruuh
27. Moyyeunxe
28 zap TOY NOMTH
a NAANANA.
29 Ove rečenice nema nikako.
B GD neYuCTHEZ,
3% NpAKAIGNR
*1 Nema,
53 CREARMTH GMOVY PH3W
5 o,
APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIHEKA. 17
YpEEOV .H., WN NIK Bb TBMBNHIJOV KECTN, XA KG RNOMBICANTA KAKO MOV-
YRTR #. :
H czagu 5* BE3AKOHBNN WApb AAANMNK, NANHCA TAKO pEK6IH H pACNOVCTH
NO BRCEKE O CTpANAXE 55, FRATONIE: TE FAZ OIEČTh O OBABXARE O EHADRA,
MOFM 55 PAZEPbNITH 57 BABIIbCTEO XDPRCTININCKOHE, TO AA NpNAETh Kb
MNE, Al AApOVIO 3NATOMb H CPEEPOMB, IEMOV K€ XOIHTETh OV MENE, TO
MAME icuOV 55. Caumagu me To Reach 5" BAbXHEh HpHAE Kh IJAPOV, H
peve: ljapov, mnan ku kaku “0. MH opere: FAR IGCTE O YAOEEKh Tb, 1A-
pOV, H/KE CMRETh RPZAb MNOIO YTO CTKOPHTH; AINTE BO IGMOV NE pA3-
EPbFOV EAANIbCTEA, TO AZ BOVAOV NOEHNENE CMpRTH. BEBPOCH KE APR,
pentin *1: YTO HUMANIH CTEODHTH, AZ PAJZEPhAKEMNH KABMRCTRO XPHLTH-
mabCKOR ? HH peye Haoanach *? gaaxbEh: [Ipugegzre Mu Kon *7. Bi npu-
RENOME. Torga KRCTIEh AGACh BABXhEh, NOMIBNATA ** RONOV Bb OVXO,
H pACTOVNH CE BOZh NA ARE vecrn i". HHARBE BG EE3A4KONRNB IJAPH
EbEMZH C6, H pey6: FP [lpaxo, TH MOKEHN PAZEPBINTH “* KARIM&CTEO
KPHCTHRINBCKOM. CE CAMIMARK T'PoOBABXREB OTEO tjapa *7, peve: Mano
NOKAH, IApOV, AA CE OV3PNIH O YIOZbNkH O TOFO. Šo ONOKENK O NpHNECTH
tipkun. MH mpuumecome 58. HocTagb Aoanjcb KhRpEKE KOAb, H NOHAE KON
NA AKOIE OVNpeXENb NpEAb EbCRMH X.
Torga mozena Kesakonmunun wap Aagunan nongecru BoFeopram. Hi
pere: [CcTa OBA NpRAb NROWO HNNH M FRAFOANTA Kb CEEE, NAKO MH-
4 caga
35. MOAŠKh
HAH HNb HE NOXET
37. PA3OPHTNH
H a3k KAME €MU MNOFAA GAAFNA, N 3RATA M CPEBPI GAHKO KOIETETh
ZAM €MOV.
39. XNeanacie.
40. Nema.
4“! [H guapocn Iero api
43 Tako je na tom mjestu rukopisa,
+5 [Mpngcan un Kona.
44 u o MmanrTa.
45 ua AEOK.
> Ba nucrnnov
46 zu €CH PMOFIH PAJOPHTH.
PPF Reanacie
M MAYETh GpATH.
D cReriro.
718 BTOJAN NOVAKOVIĆ,
cara ce norovstin 69. To me 5% chaituxut 'znattenti 5! FTeogrnie om
KE32KONENArFO MAAMUONA, EL3pREb NA Arauaca Ranxga TP: NOEpk o npuxe
Kb MNE, YEKO, NOTBINTH CE CKOpO 5%, N TROpN, IGIKE PECH MOMHICANAR 55,
EN&AOY OVEO, MKO Xlph BOSNE NOCTNFAH 5* TE IECTh. Torga 55 čkemuaci
KABXbEH Eb3hMb YIINOY NAANIMEH 58 NAHMACH VAPN 57 NApNJAME .%. 55 ERCOZH
HMENA H AACTE HCRUTH cEETOMOV Feoprnio 5%. Pere, Xa CNOpO OVupeETE.
Bnamenu 6% xe Tcoprue gusku vamov Ib u pere: a Xphcre, za mie
Tko cnacu me! licnu, un ue sucrh temovy snvecome #/. Bugtgh me TO
KAbXBEb Čeanack pere kb wapov agmuanoy: Ho oOIGuiTe *€gnoy temov
CTEOpOV, AA NITE NE OVMPETR, TO H A3b NONAOV Kh PRCRETOMOV iJA-
pov 52. [O ER3HME HNOV YAMOY CMKCH YAPH FOPbINE TOFO EZCH NABEKH,
W AACTh tEMOy ucnnru 65%. Ta me uoyyennki Xoncrogn Feoprue peku:
BoKn nue Tzoi cnacu me! BH one gucrn o semoy uuyecome 54. Bugtgi
me TO AGANACK O KAbXbEb, pEYE KR O MOvvennkoy Xpucrozov FTeoprnwo:
IGcTh CERTHP MPAKEABNU XpNCTA TEOREFO, M TH, MOvYennye Xpucrori,
NOMNHAOVH ME, H OJAZAN MH XpuCTORO 87 3ZNIMENNIG. AA MN AZ EEPOVYIO
Kb 95 Boroy TEOKEMOVY.
Torga 97 me CAMMANK O KEJIKONKNK njaph o Nagnmuno eAnNaca KRBXbEA
4? Cijela fraza ovako: M FRAFONI EMO: TEBE PAAH BPNEGAOXH YIO-
KRKI. Nunu paJEBSHTA CH pEYE KH OMOFAAFOANTA CEE€ HP RPOMNCANTA,
KAKO CE KOMITETA NOFOVENTH.
50. Tora.
51 BOSBCTENIH
*- pere.
52 Nema.
53 €xe€ XOMTEH.
54 NOCTHFNOVAR
55 MN arie
56. Mama u
97 CKOM GQOBAKANIA
98 3,
5% Cijele rečenice nema.
6 BOKbCTKN
"PP OGAAFOCAOKHER
a Focnognne
61 gnyTOome.
62 ro No a3 REputW KpHCTOV PACNETOMOV
63 ZLAACTR CEETOMU IF KEGpFIP
Bo XpucrTe,
54 uuyTOxe.
65 KpucrTA TEO6F0.
68 Nama.
67 To e
APOKRIFI ČIRIZSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 79
CHIJE FAAFOMOMTA 85, PAJFNRBA CG M MOHEAR NIKECTH HEN FRAMA M OV-
CEKNOVTN P. TOFrAA H3NAE EABXBEb H BPHIETR CMABTA OTA MBYA 6? ua-
Ceja MOIEEDA Eh .K€. AbNb Eh VIC .6., HJIHAG Bb IBNS3Nb KRYRNOVIO, MORG
ce gan o Xpucrumuu 70,
TOorAa EE3AKONRNM APR MOEGAR CuGTAFO FGOpruM KOCTH uh TRUE-
NHNOV, Ale 7! m ONOMMCAHTK, KANO, MOVYHTE 1. HOTpoy 75 me EuKbMOV
NOECAR KCZAKORBNIH NAPE MaHEECTH FEGpFrNIM, NO NOKGAR CTKOPNTH KORO
KENAKO H NANOVIHTA 75 FROZANH OCTPIUXh ERCE KORO OTh FOPN KO NN3IGY.
MH n3gegome n3u Tuunnije 7“, HOEHAZ KORO NA ONEOCTEOPENO M OVEOM
ce, u pere -F: o Blxo NECTE O CEFO MANE O H3EMTH, M OMAKM O NOCTOMKA 75
peve kh C€Ez: 0 Feoprnic 75, VEMOY TAKO NOMBININAIENIM 7", NOMEHN CE,
* u onomenu Xpucra 75, KIKO ua ApRkR osacume u 79. [1 peva 5" xu ocEo-
IEMOY 3acrovnenakov: Focnogu, Tu 5! gparu a NOERIKANIGIMN, TM IECH
MOVYENHKOME XEZAA M KaNbijE pagocTuNMH 5%. Focnogu Boze, uxe uc-
MPRE1 NEEO OCNOBA H 36MNMO Nocragn, Focnogu, NIKE Na BOJAKXb 5 no-
YNEAKISH B, NZE NO KORAKE O XOANEK BH ONOFN CEO NE OMOYH 5“, NE
OTA METHXb O XAREb HO OAERIO PLIEOV O .€. THICOVINT NACITNER MOVKH 5,
PAJEE KENk HO OARTN, NEE KATAOV HN OMOPOV O JANPRITARTE MH OKACI TEAPB
TEE€ ROCNOVINAIETh Ch TPENETOML, TL KE NNNM NOEEAN, 6 BAAANKO,
55 FMAFOMQNITA TAKO.
MRYEUR.
0% (Dun ze HACME PAAVE CE, H IIPIETh KONbIJE MOVYENIH.
79 gone Bora 32 KpncTiane.
71. gonaeae
22. Ovrou
73. NANGAHTN
74 Fpegiu sze MOyyYeNHKb XpNCTOKE NA COVANITE
"PT ONpRAR BCEMH.
75. Nema.
78. Nema.
77. NOMHNIKANIO.
78 NO YTO NE NOMHIBRANMIG FAAFOAN XpNCTOKLI
79 Nema.
50 gL3ovnu.
51 wae
4 ckoe
2 KRPNNME POAOCTR.
85 MJAb KOAAMH.
om oFOpu MOCTAEN Bb MRpOY.
81 u NZCH, NOIR CKOH GQMOKRNJA.
£5 MApOKA MICHHITE
80 STOJAN NOVAKOVIĆ,
MOEEAN, NA CRNACTR Kb MRNE O MOANTKA 5% TKOM, N 3JACTOVRNNKH 57 nam
BOVAN; NJIBARN ME, KAAAMNKO, OTh GZAM 55 NK M6 RUNN OAPbNETA, HKO
Tu cu ROork Eh KAK AMHNA.
KONEYAERIOV KE IEMOY MOAHTKOV, IIPNKEAOME HM NA KOZO M NpNKE-
ZAME NA NISMA, MW OECANKMIH AHPRMN PIZBAPGENIBE TRAO t€r0. KugasL
6 TO BEJAKONENM Wap O MAANMNL, KLJOVAN KCANICMA FANCOMA, FAAFONIEN
NPRACTOKCUTHUH NMOXEMb: MKO NECTK NNAXh EOFb HOMENOYTN NO HhCO-
MOV MNpOV, pašuz Anonoma no Paxumo, a raz wcra fork Feoprnega,
GpONETN NANCTOCb YTO HE NJEAKHTE 16F0, NPNIBRAR, OTh POVEb NAMNXE ?
HO OSOR6AR CBEpATH KOCTH KGFO MO OEBEPRITE ELO COVKOJONA. .F. E
YACA GZNIG AbN6, Ho OTugomME OTu miero. H OTOME O YACE O ENEHN ;K€
MALNNIC OEAAKOME. BH ChimaAk FOCnoju NA OBAANRXA, HP KbCTAKH KOCTA ELCE
Feopruiciu, H AOYNOY NA ANE IEFO AOVXh ISNEOTANA, H OZNE H KICTA.
Torga_ Ba3nge Focnogh ma meseca. To me Feoprnic Movrennku Xpu-
CTOEb ERA ApA NAOVITA Ch CAROEHTU HN EECRAGVIOMTA KR CEBZ. Mor-
YEMWKL KC XpNCTOKK NINAC NpEAb NR, M OPEYE: ŽNAOTK AH ME MOYYH-
TeanE. Onu me Apovrk kb oApOvrov pRme: mxo ce crzne (tako) sro
crh. ApOY3N KE BRNIE: MKO HN O NOAOSBNM O IEMOY €CTB. Om ze
pGYE: A3b IECMB FEOpFNIG, PIZAPOEAČNM KAMN, YTO NE KRPOVISTE Kb
Boroy motuoy 7? Bugagu me ANATAMHOCA KONNK, MKO FEOprnig EhCTA
OT MDBTELHXH H ozapoka Focnogov [c. XpHcroy cb BBCRMb KOMOME
czonub. Buga me KBEZAKORRNM NapkO NAANMNL, TOME YaCb NOKEAR N3-
KOCTH O EBHR FPAZA HoOoMhYEKU UpRgaTu 1. [1] OTAKO OVCRYENN GNMIE.
Ho ongovrk Cuo CAaKOwW gh onopogov. HH czeraro [Feoprum meE6na sb
TBMbNHUH O APRIKATH , HoOMOKEAE O ONOKO PAKAGINTH O HOOCMOROV O PAJEA-
PHTH HO OERINAKE NONOKNTH O CKETAFO H CAHMTH Bb OvcTa tro. 1 uo-
BEAR PACRINTH KAMENE KEREH 3210, H TOV KEBAOZNH FAAKOY IEFO WN 010-
KOME 3JANIATN Kb OKAMHIJE, tH NOBEAZ AA KRJKAACTH KAMH NA Bb, MN OZA
CTEOpETE H IAKO Npaxh. ll nanu NOKEAZ EE3ZAKONENM NADb OGRCETN CTPR-
MOFAAEb, N OAHMOME NOAKAANTH. I] NAKH MOKEAR BOA MZEAZNA CTEOPHTU
H PAZACNITH KIKO HAAMbI OFNbNE, W NONOKHTN EhHE MOVYENNKA XpHCTOZA
Feogrum. [HH Te MOVE HDPETOBIIZEb MOVYENHKE O CHAO XpuCTOKO1, M
NOKENZ KGCTH Hb TbMERHNOV, NONBAGKG OVMNCANTE MEYRCTNEH NAxNNEE,
KAKOEOVIO MOVKOV NACI #EMOV.
IOTpOV X6 EMERMOV, NOEGAZ NDPNEECTH NZ COVAHMTE, HM PGYE IEMOV:
55 MHNOCTA
87 NOMOHWITRNNHKA
58 Ovdje je u rukopisu narodne biblioteke prijekid, koji traje do bi-
lješke, sa kojom se bilježenje ovih varijanata nastavlja.
-đa_a
APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 81
Ennpamao Te, Feoprnte, AA AmTE CTBOPNINIH TAKO, TO NS? a3b BZpOVIO
Kk 2% Boroy rgowuov. Pere Eennkn 2! mMoyyennkh FP: CrEopov wapov 9%.
ljaph peve: IEcrn, Feoprnie, cronogn 7 PPF nonara moe .xe. Kumpo
HXb OTh 2“ pAJAHYbNWXE CIXOBb 95, 1 76 HmMTE TEONMH MOAHTEAMN NpO-
3ZEEbNOVTb, H BRTEHIC CTKODPNTH NIOAb, HKO GECRAORBNO IECTh, TO H Z3b
gžpovio kh Borovo TEgomuov. Ta me 97 uovyemnku XpucTOoEn Feoprnte,
noMonnen ce kb oBoroy Yach I6ANNh 95. H OKONBYAEb ZX€ MORHTEOV,
u peye: auuuk 9%. HH rorga Rpo3€ENOVIHE CTOAH HP MAOZb 1%" “cTEO-
PRIME BRTENIG 101, KHNKAO NNOZA O CROH. Tora BHAZEb EE3AKONAHU
UAph AHEBNOIE YIOXO, H pere COvmTuMb ch uuu: Bemuxb Goru Feop-
FHIEEb, HKO Kb COVCR APREZ CHZOY CEOIO NOKIJA NaM Teoprmemh Ta-
nuaeuckiua 103, Ne gaze, kano uovynrTn. Hagege !%5 me HC TEMENHIJE
H NOKERR NHKOV NpNNECTN M NpRTpbTH MA AKOlE 194. HP OTOFAA NPRAICT
Kovinov cot ua cupkTn 195. H nogexn pesakonanii Zngnmnn 106 guru 497
KOMOEOY 198. KENHKOY, M OKH OHIEME O E3bRADNTH ONOEO HP CMONOV H
EBEDRINTH Toy 19% rano 1er0. Torxa CNOyru AHHBRONE 219 NORENRME H
Ch KONOBOMb NOFpECTH IETO, AX XPHCTHIGNE TENO IGFO NE EB3IMOVTE.
59 Na ovom mjestu nastavlja se rukopis narodne biblioteke poslije
prijekida označenoga pod 88.
9% Nema.
91 seuy
L XpucroRa
93 Cuzomo XpucroB0i0 138 ChTEOpS.
95 Fraza se počinje: Tieoprić, CTONOBE COVTE
TE sb
9 Pošljednje tri riječi nema. ,
95 ONJANYNE. ADPEKH,
%6 xa
97 Torga ,
98 Cijela rečenica: Eh Th YACh MOANTEOV CTEODH.
9 Cijele rečenice nema.
100. Nema.
101 Nema.
103 Figopria Fanunetickaro. Po tom se može vezati s rečenicom, koja
je naprijed.
103 BAcaxaTe.
104 ZORTH MOVYENHKA.
105 Kovxh cgon Focnojgesn.
106. gan.
107 CKORATH.
105 koNOosk
109 Nema.
11 napeRu.
STAR. VIL
o
Xx
82 STOJAN NOVAKOVIĆ,
Ilorpegome me !!! u nonoga 113, IErga orngov croyru '!5 gucrh TporeE
KEAHEb NI 36MAR, NEO TOV Focmogh NpNac NE OENAJEXh Ch CEETIJUH
arrešu 1!4, HH opeye uu arremov CanaTuaov !!5; Tegx pexov, arreme 115,
PAČNINH KONOBb CH NO SEMAH H JBECDH MOCTH OTOAJAIEH OTE KONOKA.
Arr6Ab #6 CTEOpH, MKOXE NORGAR KEMOV Focnoga. H ga Ta Yach Kacum 1!7
CERTR ECANKb, HKO NE MOWTH 3pRTN ma gema 118. Bearnacu ze
Tocnogh cgeraro *P Teoprum rmarome: Feoprme, ga gacn !!?, muo cm
IGCTb Cb3XANE ApgaMA BPREOJAANANAFO ; 236 KE IECME NAZAPA KRCTARNAR 170
"E orb rposa rgotero !2!, H roma vacz gacra. [BH pere teuoy Focnoga:
KpRan Ce H Eb3MAFAN, H IEMITE EO TN COVTb .F, ART, H UAKM MPHBNOV
Ho nomom Te ch oAgpamoue, Hcaxouu nu ixozomn. H tegunu me oTa
CROYFE EHZRBBNE GBIKAMIGIE, MBA, MOKRAZ COVANMUK, HKO Feopruws
ECTA OTh MpRTEBNKE H CE Ovynra Mogu lucovcz Ma3sapzncytun. Torga
COVANIE MOEERZINE RonEECTH KE oapoy. Mpmmugn me Feoprus pere
Kb uapov: Tu ch Anonomonun, a3k_ me ch FTocnogouk Ic. Kpucroma 123,
HH Ce ZONA MpHAE OTb MAPOZA, NMEREMB ČXONACTNKH, MH EB30VRH Kb
171 g OAZA OMNOFpEEENK BOVAČT
113 C& KOoROGOME.
118 "Te rečenice nema.
1€ ck O TEMAMH Arrent.
115. Gaxarin
116 Prednje tri riječi nema.
117 gpocia
118 cgarh
= MOVYERKKA.
11% Nema.
1230 Qua POVKA CETEOPH MpRENFO YROKRKA gama, a Na3apa EbCKPH-
CHANA IGCTR. . |
TFF Ho oresa Faaronio, EbCTANH Tb NIH,
181 Grb cua Toro.
133 Od 121 počinjući tekst nar. bibl. drukčiji je, i glasi: M gu rm
YACk NOCTHNE CHOVFH UApEEH H BB3FNACH Hz: MocTOHTE, AA M OA3ZbONAOV
Ch KAMH. CAOVIN KE EHAZEBME EBCTAKIMA N, NAAOMIG NA NOFOV IEFO H
MOKNONHIE CE EMOY, H pekOmleE: Cere Fieoprić, NAmzaga Nu Xpucrogo
3NAMENIE, KA Ezpovicub Boroyv TEOEMUu. (uk KE CETKOpH HNb MORARTEE
H KPRCTH HXb Bb O HME GUYA H CHINA H CE€TATO ROVKA, H CRTEOPN NUR
nogaa muena. H manu tmacra npzgu o wapeun Zagrmoma. MH pere ce:
A3k aku pash o gomin Fiuoprie. Ne pRxb ZH Tu, TH ch Anoxonouk m
Hpakmieub, 236 ch Focnogoub monun Ic. Xpucroma. Ho vro ne grpšie
Goroy MOIEMOV O BEJAKOMHH? —— BHpaEE KE GGJAKOMNIH IAPb O CAOVFHI
CEO OVBRpHBEME CE Xpncroy H RpEAACTE Hxb MbYiO. Oman ze npiee
YBCTNUM CbMPBTE, HN HAOWE Bh N3Nb EZYHOVIO. FIGOpFIN € NPNIKABE
ogapk Baglasn, m opere: Fuegoprmie, paKa B6cTa Bb KOMB MO€MB. — Tako
nastavljajući se tekst narodne biblioteke iza 121 traje sve do 123; a
onoga, što je u gornjem tekstu megju ta dva broja, nema nikako.
APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA .XIV. VIEKA. 83
. Movyeunxoy Xpucrozov, raaromomru: Focnogu Feoprim, ce Cuiun Mon
EONA EbUPENE, KOTE ARAATH: ZONK XE Tb OVMpZ. A TOZHKO TO HMREHH
HuRxoxz. Aa amre uomemn. nomo3n uu. BMovreniki me Xpicrogn
peve uk mien: BE3BMH ZL3XL MON, H HIDARN DONOZN NA NICME, H Pb:
Ce Tzu raaromeTu pak gozuu Feoprme: Bacranu na Norov CO Eh
uMe Ic. Kpucra. Torga xe NAMBANH CTROPH, MIKOKE NOKEAR IEH PAEb
coznu Feoprme. HH roMu vach EnCTA Kona. [HH MAYET ENA CRABNTH
Bora, vnaromowTn: Ba nerunov npopoxa gacre maua Borb, EEANKh IECTh
Gora XPNCTHENKCKM. |
H no TOME MOVYHTEZE pere Feoprnio: CTOZN KE NpOJEEBNOVIBE, HB
RE GRMA, KTO IECTh TO CTEOpNER, TEOH AH GOrk, MAH NAMA GO3H, MA
3AE IECTh MORATA BAH3h MOIE PAKA MPABETRXA, H 125 MHKTO KE NICE NG
K&CTk, EWNO ZH 16 VTO Eh NIGH, HAH HR GBINO 174; KA AMITE BRCTAKHIH 125,
EME COVTR Bb PAVE TON, TO M oa3k O BRpovio Bb Borko Tgon 126, Torga
CE€TW Feoprnic pere Wapov: GEETO EVAFFENNIE FRAFONIETK, AIMTE ERpOY
NMATE HKO 3PhNO FOPOVINNYRNO M PEYETE FOpE: HAH NA HNO MECTO,
To npzcrovnuTa 127. MH pere Feoprnie kh ogapov: BH omazre. ure !?9
OBPEMTETE KOCTH, OTKPHEBIE pAKOV, TO NpumeczTe un wr. Onu sme
MLAbIE, NE OGPRTOME KOCTH, NE NPAXA NOFPEEbIME !2? npuNECOME IEMOY,
BacraEh me MOvyennikh XpHcTOEb Feoprnić TOMb YICR, OPEKNONK KORNI
CEOH NA 3€MXt0, NOMORH ce Xpmncrov, raaronie 15%; Focnogn Ic. Xpucre,
NOCAOVIAH MENE, PIEA TEOIEFO, H MEH MHAOCTb TEO MA MENE !ŠI,
Torga Mpbye, H FpoMb 155 gucTb EEAHKb HP MARNHIG, H ERCHNIH CRRTA KE-
AMK MAZAR MPRCTHIO, HO TOMB YIC EbCTA'F MOVIN H ARTH .KI. H OZENA
GAbNA. HH TO EHAE UApb, NpH3RA 255 GEAHMOFO OTb NHXxb, H PEYE IGMOVY:
YTo 15 zu ogecrh due? Qun me pere: (\3h tecuh Euiašn norannsa 155, fi
135 Odavde počinjući tekstovi se opet slažu.
134 SWCTh AH YTO Hb NICH HAN NICTE.
135. ZRCKDECHIH.
.126 Borov TEOIENOV.
187 Od 126 dovde rukopis nar. bibl. nema.
138 samre
*FOAmTE AH ONE OBPRUTETE KOCTH, TO RPAXE nocrporana npune-
CETE CEMO.
129 GOCTPUFARIE
159 & MONHTES CbTEOpb MH peYE,
181 Mjesto molitve samo: aMunn.
183 rpovch.
Lo.
183 MH nogena Ijaph NpN3BATH.
154 karo.
1858 e3uynHKh.
= --r=-=p3
84 STOJAN NOVAKOVIĆ,
| €ye I€MOV Waph: KOAHKO IECTh NETA, NOMIGKE 155 cu ovupinn ? Osa me
,
€Ye IEMOV: .Z. 157 curh Nd geke 158. Peye IEMOV WIpb: KpHCTOCK ChIRA(b
Yi
(1)H ERIE Bb TA AETA, IEFAZ BBCKORCE H3b MPRTENXE 15%. Quan me pere: Ne
BEIE TBFAA MH HMENH XpucTORA NA 3emaH. Pere ieuoy wapn: Koro
Bora tecu uozuan? Orezuragh pere: Mu TOorga NOKANNIXOME CE KENN-
j KOMOV GOrov ANOloNova, IEFOm€ plAH M ONOHAOXOME Bb MOVKN, NE
uuoyiru nokom 14%, ugo gunmeTu Muxanau, raaronie: ovnuranre !'*!
KRKAO PARNA CEOB OH BR3HMAHTE Mb3KOV CEO 115. [ocaoviman = apov,
MA TN HCNOREMB EbC€ EXE GHCTb MRZE. BECIKb DOZNEN CE OTb MA-
TEPE H EEPOVIO Kb nuME FOcnogNić, NIBTE HMATh FpZXH, TO NOKOH NMATR
Kb WEAĐABNHI AbNbh. A KCH MH NE HMAMO NOKOM, 3ANE OTBEPEFOKOME
ce Boraa !*? gapovinre !** gu o raovxu Koviepu 145 g ge Anozomi !'*6,
HXb KE KpHcTNHNH HE HMNOTH !“7 mu Eh vrozme. HH pere 1€MOoy Ijaph:
OGovpox tin IEcH TB 54% goniexe Npexac .€. ChTh 147 NETb OVMPbAb IGCH ENIAA.
i H peve npzakcTotemrnun : Ne rnaronaxh 15% au a3, mKO FEOpriie KbCTBIJE
IECTb, 1 CE NENPHNIZNE NOZAb NIMH NOcTAKH 151. Nu ERAb IOZE 15? KAKO GECB
YBCTHIE 155 gnanomn !5* ma rasunenckiui pogu. Hu npRgexaTE UH EBAOKNIJOV
. HHITOV !55 u 3JATEOPHTE 10 Cb NHUb PONA OVKOpENHIE FZAHARBNOMA.
| IGrAA "€ 3JATEODNNIE PAGA BONI Eh AOMOV EBbAOENYOV 156, peY€ MOV-
dj YENHKE XpHCTOEb Ku xena: H3nz3u, Ke€H0, KAKAb MH XNEEb, HKO Alh-
| YbNb iecub. Pere zena kh omeuov: Zineu FTocnogb o Bork MOH, KO
158 oTrmeme
157. ov.
158 Rume. .
189 Rečenice te nema.
x u Apasme
140. KONBIJA.
141 NO3NAHTE
143. ZACOPINMETE NO AZAONME CKOHMb KbiEAO.
143. QTMETAXOMb C€ XpHcTa.
144 g BRpORAXONb
145. KOVMHpH
146 Nema.
147 HE BbUZNMIOTE.
148. Nema.
149 ZANE OTh TOANIJEXH.
151 Mjesto Npzab NAMH ROCTAEH: NARACTARH NAM.
152. gvgo.
158 ko€ 310.
154. NOCTAKNTH.
155 grporovw.
Eh TbUNHIJH
156 ZAAOBHYHNOV
: X
“ APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 85
KREBA MEHMAMb 157 Kn KOMOY CROEMB. Pey€ tEH MOVYENHKH KpHCTORH :
To uomra Bora YRTENIH, KA NECTh KAZBA Ek ZOMOV TEOIEMH 155? Peye
ena teumov: Asu vroy Kocnogu, genukaro Bora Anozoma Fr. Pere len
MOovyenuKb XpucTogu: Aa Eb NpaABbAOV NECTh Ek KOMOV TEOIEMb XARE1?
Torga pere mena: BHixgoy YROBEKA CEFO, HKO OEPIJK FAAHARHCKNH IECTL,
Nh HAOV HCOpOMOV Bb COVCEAĐXb XAREN, MA MCTh MOVE CH H Z3b Ch
YEAB CROHMH, TA IO€ NA OvTpnii ovupenn. MH n3nac ena npocHru 15?
KA&EA. TOorga MOVYCNHKE XpHCTOEb CEXE EBCKpAH KAMENE 16%, KaMENE 159
€ Thh NpOJEEE, H CTEOpH KEHIE '8', .€i. KAMSAE PICAb AAKbTb, H CTA
TpANEZA MPRAb MOVYENHKOMB !6% OTE AFFEAB, H OBCA GRAFA HA MiEH 165.
H npumubabimn Gena >*P-P OH OEHZE ApBEO COVUITH HI KAMERH '5*, H EBIBABNIH
EBHOVTPB 05, ENJE CUEbNEHNE viogo 56. Peye: Ce tecTh Korb raau-
NEHCKH, IREHIB CE (€ Eb 340 EpEME YROKEKOME CHMb '97. H npnubsnuiH
KENA, NAAE NA MOFOV MOvYeRiKOY Xpucrogov Feopruo. Tora Feoprne
peve: BacTAHH, ENO, NECME TH A3b BOFb FAAHATNCKN, Hb PAB IEFO
ecub a3b. Owa me pere Encraghiin: Focnoguo Mon, Feoprue, ga TH
FNATONIO, NE OCTAKH MEHE, page cEole '95, Movyennkh ze XpHcTOoEh pere:
Frarošn, teme wcu nounicanna 15% Ona me pere: Focnogu Feopru, ce
ICT ARTHMITE OV MENE, CE TPETIIE ARTb FAOVXb H NEM HP CIERb 'F,
H cpaub me 17% gecThonokašarn !7! covckgoun. Nu o REjb, MOMENIH AH
NOMOIUTH, AMITE XKOMITEMIN, PAGE GOKH 17%, KA AMITE MOAHTBOIO CEOKIO
MOMKENIH HCIJEAMTH YEXO MO, TO HN 23b Ezpovio Boroy TEOtEuov. Mov-
yennkh ae Xpucrogn peve: Mpunecu cauo 175. dema ze MIbAbUN Npn-
'37 WRCTh
"98 Cijele rečenice nema.
Fon Aparna.
15% gonnecTn.
169 organa.
61 BETENIC
!62. kuMH
165 Poglije 162: ghceMH HCHIIKNIENA EAAFHMH.
"Kb O AOMOV CROEMOV
164 ZORRO NPOJEEbINEK
165. ZAVKIKNIH.
168. Tpane€30Y OVKDANJENNOV H KCA ENAFA MA NICH.
167 Mjesto prednje rečenice: H GOEAWYHA CE IECTK YAOBEKOMA.
168 KA CKAMETH TH PABA TEOA, Nh ME GCTABH MEN
169. Pun EKE XOWITEMIH.
Ton oxpoun.
17. NOHCKARENO MH
17 enTH €.
173 Prednje dvije rečenice nema nikako.
175 (llaguuin Npunecu I€ro H NOCTAEH IGFO NpEAb MNO.
86 STOJAN NOVAKOVIĆ,
NECE ARTumra !7Ć g ONONoxH NpRaL MOvyenukomn Feopruicun. Om me
ERCTZEb NpZKNONE KORNER, NOMONN ce BOrOV, H KONBYAKR MORNTEOV peYE:
unua. 1 govaov Ra KaTmara 175, m Npo3pk AZTNMITK 175, BuAREbNNH
KENA TO, peve: Focnogu Heoprnie, H IEmiTe Cc€ NOMORH, ZA EG ZRTHIBTH
CAHIAAR MOANTEOV TROI, W MO3R O MpOCTAR. PEYE KE IEH PO MOVYENNIKK
Xpucrozb Feopruwe: To KOBORNLiETh !/7 nuap, xen0, Nu GOxpamu 178
ASTHMTA CEFO MANO AbNH; GFAZ EL30ROV 17%, TOFAA NpNAETh RN NOCKOV-
HTK MN MARO.
IOrpoyv 59 me BWEBINOY H CG FpeXEKOV OTK O HONATE apeze !8! ch
MWOSRMH MOZBMH. BL3pRER KE IEANHR OTE CANORRHKE 18%, Teornuci 155,
HOKNAR ADPEEO NAZA NONATANA EB3PAMITKNIE, M FAAFONA KL APOVRNNI, HE
BRKOV Ch NNME: KaKo CG IECT YIOZO CTEOPHIO, NOZI 154? Nioguie oT-
ERITAME IEMOY OHN: Toy I€cT& 3ATEOpENG VROKZE6 FraAHAZNOKU. BI nO-
EGA IApB O M3JEECTH H3b KOMA ELpgOBNYA. HJEENOME KG NpRAB COVANIG
n Ene aroru 155 g cEzTiun. npumnsaxov panu wro'F. Ne Moru me
MOVYEHHKE XpNCTOEE NpHIEMATE pini 150 BEIPEEb NA NEGECA 157 Kb
TBOPbIJOV CEOIEMOV, peye BENHiEub raacouh 155; Focnognu ic. Xpucre,
npuun govxs Mon. BH rorga NpRžgacri 5% goyxh CEOH NA CMpRTE. Torga
NOEEAR NEYBCTHEW Waph NAANMHb NECTH BB3BULMIE TENO MFO NA FOpOY
BbICOKOV 3ZNO H NOBPRMITH HH, AA NPHIBABNE FF MBTHIJK = NEGECNNIE
H3RKOVTk M. O NECOIIG KE TRNO IEFO HO ONOEDBFONIE MOVYENHKA XpHCTOBA
Feoprum ua ropz Ciupnonucijan !9% m ooTugome ch muun !*!,
Torga BBicTb rpoMu !9%, R6ANH TPOVCb, MKO NOTpECTN Ce FOpR !?8. H
174 orpore.
175. kg Ovu HSTHMTOV.
176 Nema.
177 KORACIŠTA.
178. GA GRIOJH.
179. mon3ogov
180. Qyrpov
181 HRRXOV IAPIE NC NONATH
18% Prednje tri riječi neima.
188. Tuornnxb.
184 Kro CBTEOpH YIOKO CI6.
85. MAAHIJAMN.
OH OPIJEHKOV EbCE TZAO IETO.
186. TARNATH pAHR
187 uero.
188. Prednje dvije riječi nema.
189. magga.
LP 3Raple
18% Groncijan
191 Mjesto ch NHMH: CAOVTH.
192 Nema. 195 Te rečenice nema.
APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 87
cmuze Focnogk Ha ropov u pere «u ouovyemukov Feopruwo: Bacrann,
MOVYGRHYE MOH FGOprHiE, ERCTANN OTh CMA TOFO, HA OVERCH, FAR CH
nisum nozpumenu 194. MH oTroraa BRCTA CRETM Feoprnic u nuge Ho nocruaxe
cnovru, iš pere: [locrouwre Mano 95, ga m A3k NAOY Ch EAMH, BPATHIG !6,
Quu ze CTAKLINE N NOJBAME N KuKaME Feoprum NgovinTa Ch Bun, u
NAAOME NA Morov tero: Pace KomnNu, NOMNAOvN Rack 197 m OAANAL NAMA
XpucTOEO SNAMEHHIE Kb NME GOZNIE'P, KA H MN ONOKOSBNH 195 pove
znanu gavonuic. RuazEb me XoncroEb MOVYENHKR BZPOV Nxb H NPbCTH
ie 199 Bb OHMO OTRIJI M OCMNA M OCEGTAFO KOVKA M CTKOpHO HMENA NORA:
Fazucuan, Fpurognoca, Aenzopocn, Maragapnock 20%, [1 wrga RpHHAOV,
TO ROYIOAN C€ EG34KONKNM WIph NAKNIMNE, PIBOVMRER, BKO MpiuCTA MH-
NOCTb M OEb NME OIGTO KARCTNAN CE COVTK 20! O MOKEAR O NCRMITH IE, H
CKONBYA CE MOVYENNIJE HXM, HAOVTb EbCH Eb XNJNb EEYRNOVIO. CEETAFO
Feopram npn3ga Uaph on oraaroma teuoy: Kannov TH Ce BOFH = CEOHMH
KNIO KE CE, MEKE TE MOVYUXK :3A2; Mb OT OMKO OTAIJA O ONpOCTN ME H
OBpATK Ce nu moknanmn ce Anononov, MpaKANIO, H TOMA YACK NOCTABNIO
TE ZPBIJA GOFOM, H BR VACTH KEAHWR GOVJEMNH OTb ECRyxh. Moyyennki
Ke KoNCTOER EbCMRBER CE H pere: Na rat GR OTIM O GECEAA NOCENR
OT TEBE, CE EO .5. ARTb MOVYHME IEMb OTK TEEE 3ABIMH BRCEMN MOVKAMH,
H RE CIMIAXb NNKONHIKE TRXk CNOBECK OTb TEBE: XA MMNHA AH TAKOKA
OVTRINENHIA A3b NPHIEMAIO OTB TEBE. TOFAA WApb pAAb BBICTR, MH NAYE H
NOGBIJATN NO FRE. Pere me iMoy Movyenuka Xpucrozb Feoprime: Nu
WApPOV, NE NOEMJAH MENE, ZAKE TH CE ROKAONIO BOFOMB, KEKE TH YTOMH,
A ME ORIWEH MENE, OKE EO ABN MHNOVNK O IECT&, N& OMOEEAH Eh TbNA-
NHUH MPEBHITU MR, ZA IOTPE MOKAONIO CE EOFOME TROHME AnoxoNOV
Hpananmio. Pere: Mu, OKE NE NBTOVIO TEEE Kb TRUBNHJOV KB KIKU,
Bh NOKHAN KA NOYNIEMH OV Wapmije Eh DONATE. I) uze.
O IGFAR KE EBCTA O KEYEpb, BACTA 203 cE€Tu Feoprite m ONAYETE NaTU,
oraarome: Kro Borno gezukuoomxo Goru mama, ru wcu Boru TKOpEH
YIOgEca MNO pagomua cu 7%. [BH omaxu peye: WTO NONE Noovyuue
194 Prednje dvije rečenice nema. |
198 Nema.
196 Nema.
197 TU
Lom ONOMONR CE G NICA
198 Zocronnn.:
199 WXb
200 Imena nema.
301 Mjesto te fraze: OvExAREb E EE3AKONIH mapa; IKO NOTU KABCTHAH,
će covra. Za tijem prijekid do 202.
30% Ovdje se kod 201 naznačeni prijekid nastavlja.
203 Prednje tri riječi nema. ' o
88 STOJAN NOVAKOVIĆ,
CE ToTernuunub ? HO KORBYAEE MOZNTKOV, pere: uuu. FAAroza sMoy
Aneubcanbgpnu gapunya: Focnogu Heoprmie, YTO CE COVTR O 3AFOROPNAN
MIOANIE H NOOVYHAH CE NOO? Pege seu uovyenuxu Xpncroga: [locaoy-
au, Uapnje AAEKBCANBADNIG, ISFAA 20Ć ER OUPRJACTA NENPENIHHUNA, APb-
KUME (0 KEC O MHpB H YTRXOV HENpHMINA, A Xpicra uegpaaaxov. li
peYe Wapinja ANEKRCANBAPNIM : TRaMb KE EO3H NAMIH EpA3JU COVTE REEN-
Kuun. Moyyemuku me Xpucrogn Feoprie pere: filxo TO raaronemu?
Pere temMoy wapnya Anekncankgpnn: Focaogu mon Teoprnic, NOBEL
MH, KAKO IECTb XpRCTOCk POZHAR Bb YROBZY& OGpASb 5257 Movyyemuxn
ze Mpucrogk pere: [locnovman uewe, ANEKRCANBADNIG, MPOPOKOV FNAFO-
NOMTOV 205; CRJEN MA XEpOVENME, IMEH CNAOV CROW, H MANIRA, CNACH
ubi 207, [Ipopoxh Wuuuaxovuu 295 pere: Focnogu 30% oycaMimuxk CNovyxb
TBON NM OVEOBXh CE FAZCA TKOlEFO. PAZOVMEXh ABAA TEOB HN OVCTPANINXE
ce. Pere ieuoy gaptuja: Focnogu Feoprnie, YTO IECTb TO, IGIKE CABIA 279
HPOPOKK H OVEOM CE; YTO AH KE EHAZ H OvcTpamu ce 2!!7?7 Peye cgeTu
Feoprue: Mocnovian, uapnye AAEKRCANbADNIE, APRENIE IETAA CHE Toc-
NOAb Kh YAOEZKHH, TOV BBAĐEb NpOpOKE OFEBOM CE; PAZOVNE KRNABNITE-
HAIE tEr0, ovace 817 ce. Fnarona teuoy wapuya AaekbCcanbapnin : Banpa-
mai Te, Focnogu uon Feoprnie, KOE UH FRAFONELIH, IEEE EECRAOVICNIH
EbC€ NIOBb3HA COVTB CNOBECA TROM, NE MOAH 34 ME Bora, KA orgtrne ?15
OT MENE AkCTb COTORNNA. Fnarona wu Feopruie: Bapovn, iapnije, Bo
pacneraro Xpncra 5/4, Ho NE DpHKOCNETh CE TEBE AbCTh COTORNNA 2!5.
Fnarona iemov o yapnya Aaekncanhapnn : Bapovio, Focnogu, Nu Bow ce
API, (KO 3bAh 2!5 GECTE YRORRKOTOVENTEN 2!'7, XA NEKAH M3b GOVAOV
ROCTOHNA HCRORZANTH MOV Bora TEOlEro 215, "Torga movyeninu Xpu-
CTOBb HA KORENOV NAAk H CTEOPH MORHTEOV BBCOV NOTE HE OVCHDIIG
GECk NoKOom ?!?,
204 3anx
305 VROBEKOMR.
206. DAOpOKA FAAFONMOMITA.
307 moma CNACTH NACH.
308 ZELBAKOVMA.
20% Focnoganov
810 YTO LIHINA
ŠI VTO AH PRJOVME H OANEH CE.
213 gverpamu
313 orgarneTn.
214 XpucToy picneTomMov.
215 MROACKA.
316 karme
917 YROKRKOOVYENIJA.
318 Poglije 217: secrb mu mMonn BOra 34 MENE, MH A3 NOZOENA soraor
Gora Tuoisro.
19 Be3b CbNA BPRBHCTH.
e
XR
_ Zum
APOKRBIFI ĆIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 89
IOTpOV KE EMEBINOV NAVEME 3RNO 3BITH Kb Fpagh KhC€: FORA gn-
KnTe vio, ko Feoprnie 22% ro€geTb, GOFOME NAMIHMA NOKNONHTH CE XO-
mrere, Anononov, Hpaxanio 221. OVCANIMNABBIIN ZE KENA ONA NHNITI
EBKOEHIJA KMN Z€ CHRb CARNB EMCTE BH MpO3pR 773, TOMb YACE REMIJA 27?
CBEPRIKE Ch FAAEM H PIZADA PH3LI CROIE, HP TEYE NO NAPONOV BBNHIONITH H
rnaromomTn. MH ganiige Eh NapoXE FAAFOMOmTH 224; FEOprnie, KAKO TEOHNL
ROEERRHHIEME COVXOIE ADZEO NPOJZEE€ H NA HAOAb CE OEPATH H CRABb
POZKAb C€ BPO3PE, CE KE ZH NUNA xOTENIH AnozoNoy EEpogaTu 225. Tora
uoyrennki Xpucrogh Feoprnie, OCKNAEHER 256 ce Kb Mien, peye : F Flpu-
CTOVNH GANE, H NOCTABH KATNITK CBON, ZA MN NOCROVANTE MANO. H
CTKOpH KENA TAKO, MmKOmE NOgEšz Feoprme. HH nonoxn o mpRab NHMb
ARTHUTE Npo3pkENH. Torga uovvenuku Xpucrogb Feoprnić, Eb3p%Eb NA
AETHWTA BH FAAFONA IEMOV: TEEZ FAAFONO, ARTHITOV, BRA3JH Bb XOMR
COTONNNE 57 nu opuyu Anononov: HH3xx3u CKOpO, 30KETh T6 PAEb GOXKH
Feopruis. > Torga u3uge Nae Ezme Ea Anomonz AOgxb o NENpNI3HRNM
H BE3p%& NA meEO m pere: O Icoyce Nasapannne, Eh OH AbRH ApžEo
KPBCTA TBOIETO OBANYH ME, HEIN ZSE OT KOVKOV NAKM RPNEEAG KETNUTA
cefo ma ue? Bsnk3b, CTA NpEAb MOVYENHKOMb XpHCTOBZME H peYE€
teMOV: o I€rga KNAxNKA XpHCTOCE NEBECA OVTEDbAN H 3EMNIWO OCNORI H
NOCTAEH pAH Bb GAOME NA ERCTOWE, H CTKOpH YAOBŽKA NPbCTb Eb3kMb
OTb 3EMNE, TOFAA KE FNATONA Kb ATFEAOMb H MENE 228: HazTe n no-
KRONHTE CE AZNO povkov MOI. HH KECE CTAPEHUIHNU AFFENBCKBIHE, NO-
IEMBINE CEO EAACTH H NOKNONHIME CE ARNO 22? povkOV BOomnio. 3L
PEXb: MAAMM O OFNANHI IECMb 238, AX NE MOKNONIO CE KAAOV NHKORNIKE.
Torga pasraaga ce FOcgogb H CBEpbxE ME OTB CNAEH BOZNIE. To un
IGCTb MPHEHTRKOV TONNKO, KCXOKAOV X€ HN IEHTE NO TpPETHMFO NEKECH,
H TOY CAMINOV IEC OTERTE TBOPATR FOcnoga Na YRostku. Bi asu ga-
PREb AFFENH H APNJOV Kb ONNMB OH OBRAOKOV Eb MIG, NA ERNAAOVTA NIH
*+- Teyare.
220 (e ge BRAANKA FANHAEHCKM.
321 Npauno
238 Poglije BbAOBNIJA: ME CHINb IGIE NPO3PZ
238 NOKpbiE NAATK CBOH.
324 Poglije cROlE: MA CEER, H TEYE MO CPRAZ NAPORI EBNIOMTH H
raaromomru: (D Feopne, o Fieoprie, o Fćoprie
295. DOKAONNTN CG
296. Nema.
*- O Mauyu u
347 ZOvnninniTe.
HO CETEOpN ARTHMITE MKOKE NOBENK EMOV CRETIH.
338 _ Nema.
229. Na ovom se mjestu rukopis narodne biblioteke prekida,
90 | STOJAN NOVAKOVIĆ,
Eh OFbNA HAN Ek KOROV EpLFOY IE, 1,0 TOMA MWCHEDITE, JABOVNOVTE
ARNA GOmNM. Peye ze twuoy cgeru Feoprne: O cTpICTRNNYE S NE
MOMITLNIO KOVINE VROKEYE, CEEPNNITAKNIR KOTEN OVKAACTN OTb O CRAEM
GONE. Torga peve mevucru zovxn: Taxo uu Bora m CHAN MO, MKO
MOPRCKMNMH FROVEHNAMNH OEAZANIO B TOEOIO CAMRME ; H AMTE EX KOTRNA,
CE TE KtiXb Morovinan. Torga pere uovyennxu Xpucrogn Feopraw:
CTPACTANHYE KOREABIJ, CIMB IECH CEE€ NOFOVENNA, TO KE AB RA ME OKOV
CHYH CE KOMTENIH, ROZAH TOY MENE MANO, TA KE TH OTpRMOV NOCI
CEON, A TH O XpZMNRR TON moxomjgov. Movremuxa XpEcTOEA KLASE
Ek KOMA NENANMSKNNNARNM N NOKARJE H 31 KulO, ANONONI NIEEJE hi mo-
. SPRE NI SEMBAIO HP CRKDOVNIR, MAKW MPAXb BLICTA. |
H EHARDIE KE IGDEHIG BOFb CEONXA NARENNIE H CRE3HIE MOvYeNNKI Xpn-—
croga Feoprumm, m BEZOME H Kb WIpOV, H NOKZANNE IEMOY KLCE EXE
crgopn Feoprume. MaroyEo MOM, TO NE EZ AH H OGRITAh CE NOMPRTN
goroub monmub. Movyenuki XpncTogb pere: CTPACTBNNYE NEMOITHNM,
BEZAKONKNMXE MAFOVBA TAKA TM RECT, ZA NE URAH COVTh EOSH TEOR.
Kayqu COVTb EO3H TEOH, EG NE MOFOVT& CAMNH CEER NOMOMTH ? Torga
PA3FHREA CE IJApk M PAJAPA PH3H NA CEB& H HAE Eh NOZATOV KL IApRIJU,
H opeve: MOTR MR, IApINJE, MIKO Bh pOVrb ME BEAOKN O FAšAHNENENNE
omu. Faarona tweuoy wapnya: Ne rnaronixb Na TeEa MmorawmrH: Ocrauu
CE pPOAA FAAHAEHCKATFO, BEAHKb GO BOrk fECTb.FAAHNCNCKU, Tb 50 CBTKOPN
NEEO HN 3EMNIO, TOH SKE TE NOFOVEHTE NMATh CKOPO OTB NEYBCTIM M
GEJAKONHM O TEOlETFO. To X€ CABINARE (JIpb H CMETE CE 3RAO H OVML
NOFOVEH H FRAFONA EH: AAEKRCANBADNIG, TAKO MH IECTh PAZOVMRTI, MKO
HOTU KABIBCTEOVIČMIH BABIIBCTEOME xpucrumnucKNub. M seu go ga
EAACH H EEH€ 10 KB COVANIMA, H CNORŽAA HMB EBCE, IEKE FAAFONA WA-
pra wb gapoy. ONA KE CAHIBAERINE TOMb YACh RORENR(IME) H ROBZCHIE 19
32 BAICH H ONOKH O CpRINME OVTpOEOV IElE. Bnazmena se ČNEKRCARBAPNE |
PRIKEMA NEYVECOKE OTEŽINTA, Mb TRKRMO HEOCNAEbNO ERAHMME MOVYENHKA
Xpncroga -gezemru: Cgerm Feoprni, Monn Bora 34 ME, MKO BEANKO
At1o navunaw. Fnarona sen Feoprme: Me gon ce, AAEKLCANKADNIG, MANO
NPRTALNH, AA NPNUCMIN ERE NPABBAR H KNIHA ERYHNOVIO OTh KAAANKN
Bora. H GOogcnauić CEE34TNW 10 H KARITAMNH FOpOVITHMH OTPRJATH CAC
Ku. Torga ze ERazena AAGKRCANBADNIM WE MOFOVINTH TPRRRTH O MOVE
TOME FRATONA KhOMOVYENHKOV pAEOV GOMNIO: Page BOHR, YTO CTEOPOY,
(IKO WECUb KOBIUTENNIM NpHIGAA, AA ATE CKOMRYJIO Ce CmuE? Tora me
uOvvennkk Mpucrogu pere wu: Ne ovaacan ce, ČAAEKBCANBAPNIG, Ni NJN,
Eh TEEZ GO IECT KPBIITENNJE KPREHIO TEOIGIO, HIEC NPORHTA BOVAETU
OTb OPOViRNIM. TOFAA BE3AKONEN NApbO AAXHIN NOEENR MBYEEA HpE-
Karu wo. TOTAA ENAmEeNa ANEKECANGAPHIA CAHABBINH OTERTb H BRIPREBIBH
APOKRIFI ČIRILSKOG ZBORNIKA XIV. VIEKA. 91
mA mekaca u peye: Focnogu ic. Xpmcre; TM .BRCH BACA, TM KE K2CH,
MKO TEEE PIANO OAHICMAIO CRMDBTLO CNIO MPRTOBNREBHIH, HH CE IECBUR
OCTABHNA NONATOV CEOIO OTEDBCTOV, ti HRCMR IE JATKOpNNI: H TH, FOC-
nogu ic. XpucTe, Ne 3ATKOpN ABBPH PAIO OTb MENE, NHP OTEPRIN MH IC,
Focnozu! IGrga me KONBYA MOANTEOV, H3EEXOINE Kblb H3b FPAAA H
OVCRKNOVINE 10, MH CHONBYA CE TOMA YaCH MECENA AOpNAM Kb .A. AbNA.
Cueraro ze Feopruwi mpn3ga Be3akoubnu uapa o ZAJHMRb, BH raarona
MOV: Feoprnić, €€ ROrovEH WAPNIJOV MNOFHME EABISRCTEOME XPHCTH-
MINRCKMMB, TOZKAG H NA NB OCE TRETHINN NOFOVENTH KARBIBCTEOMA CH.
Torga me: raarona Marnegtoch MOVYuTemn apov: MAXA MH OTE2TR.
Torga E634KONbNIHJ HAP OCOVAN NA CMPbTh VETEPETOBH N pEKb, HKO NE
KOMITCMIH EOFOMb DOKAONHTH CE, Re KRpoRaTH BA Focnoga ic. Xpucra,
ume OTh Munama Na KDRCTA MPHFEOZRAEN BLICTb, NLHIEME C€: TOMOVIKAG
MORMME, ZA HOKE H OZ3b BERO OPOVENIO RPRANTH. ČABNNABBINE OTETA
CEETW FEOprnić, TAIITA E CE NA KONUIJA, H H3BEZOIBE KE H OTk NONATH
H OZBEROME H HNPEAb EPATA :KENR3NA, H FRAFONA Kb CROVFANE HE APb“
maxov tero: Bparnie MOM, NOZAZTE ME MANO, OV IJApR CHHXb .S. NATA
HMAME MOVYHTH CE E63 MOAHTEH, KA NONE ISAHNOIO NOMONIO CE 32 BIG
kb Gorov. H guspaEb ma nego u feve: FOcnoxu, Wxe ROycrn Orb Npu
Husa Npopoje, HRJEKE .E. (Ip Ch MNOFHUMH BZPOBANNIH PAAH, NENE,
ENIANKO, MOVCIH O TBRJE OFNL, AZ HSACIKETH .5. NECETb MOVIKH MOTYN-
TERb CHHXb NM RA NE HJBEZFNETA O OJb Nixuo oumegumuać. BH TOME O YICE
NAAE OFNb Ch NEEECb, Nageme TOCNOZb 3AOEZPBNNIE MOVYHTEAG, NIOXH
NERZABRBIXh XHRXOBB .€: THCOVETB. H3Bge xe€ MOVYENHKE XpHCTOEb NA
MECTO H RAK FRAFONA APbRENITHUR IEFO NIOJEMB : BpaTHiE, NOKANTE MENE
MARO, H IEITG ZA M BLJJAME MORNTEOV KA OBOFOV O BOVROVUITHME XDH-
crumuaxn. MH ogaspage ma meso: Focnogu Boxe MON, KOZE HKONOV
SRATOV pi3bEpame Npu NAEEXORONOCOpR JAP, H 3AOBEPRNAFO IPA KpAFa,
ISMOVIKE YRCTK AACTB JAHUH SERPBMN, WiNB npn3pn, Focnogu Ic. Xpucre,
MOACIHTAFO TH C€ PABA TEOEFA Feopruu, H AUKAb MH, Focnogn, roze
npomov ov Tese. IMuwo3n XOTETA YbCTH Eh MOIEMb TZAECH, Hb IGA NE
NOCTANET HM BRCZNb, AZ HHH, KFOCROXN, AAKAb NMENN MOIEMOV H
TRRECH AGRAR ZApb, KA ERCIKh YAOER&Kb, NEE BOVJETh Bh KAKON NOGO
ERA, H AMTE MApEYETE HME TEOIE HMCRH pAEA TEOKrO Feoprmum, raa-
rone: Focnogn pasa cu T6oprHm, — NOMO3H O HMB, NO ZARI KE HM,
Focnogu, NJEMTH OTb BRAM TEO; MAZAb uub, Focnogu Boze: uon
lc. Xpucre, JA NIKE NAMETH MOIO APREETH H MOVYERHIE MG YTG6Tk, TO
MA Me NPpHXOZHTK TOV MPRABCTH COTONNHNA, H AA NE PONHTH CE KB ZOMOV
TOMb CARNO MH XPOMO NHYTOXE; KANAB HUB, FOCNOogH, KA NIKE TEAECE
MOIETO WMATb YBCTb, TO XA NG EOVAETb TOY 3AA KOVXKA, NB pOCA, MG
m
|
92 ' STOJAN NOVAKOVIĆ.
OTh TEE€ NA HCIJRACNHIG; WH RNO YECO Z€ NE KLJAAFAN NA NIG JEAA, B
OTb NERPNIIINU APOCTH 16, MPOTNEOV FARXOML NME ELJAAIAK HM, FOC-
NOAH, BACH EO, MKO MARTANH O COVTb. Tu gacu, FOcnogu, CTL3E Hrt,
ChKpovmu me, TOcnogu, NempHniu3Nn MOZE NOFAMH NXb, MAKAR HML, Foc-
NOAH, KbC€ Eh cnacemnic TRopuTu! Bl serga KONRYA MOANTEOV, FAAFONA
tMoy Focnogu Ba OEaaua: Fpegu, Movvenuve TE€Oprnic, IGroxe Eo mpo-
CHIMH, TO TU KRCE AAMR A3. Torga movyenunu Xpucrogb Feoprni:
NpucrovnnTe, GpATHIG, N CNONRYAHTE NOEEAZNNIG NIPEEO, MIKOZE KL NCT
NOKEARAb. TOrga NpucrOynu Waph ca Komu Ho ovcaknov Feoprma. H
EMCTR TOME YACh FpOMh EEANHKb HN MAbNNIG, MIKOME NOTPERETANIE BACH
Ku CTpacR gennyun. Bi rTorga cKoNmeya ce Moyyennje cgeraro Feoprnm.
A3k e piEk GORU NOCAZAOBAxk CEOIEMOY Focnogov, H NHCaxh MOVYERHIK
IGFO BbCE GHJEBISCIE Bb CTpACTH Ero O XpucTz Icoycz Facnogu mamenn,
IEMOVMKE CAAEA Ek KRKH AMHNA.
bj
U ovom članku, naročito od str. 63—72, potkralo se nešto znatnijih po-
grješaka, koje se ovdje bilježe:
Str, osgo vrsta mjesto Str, ozgo vrsta mjesto
63 , 14 Nocnaxu_— ,, Mlo3naxo 69 , 6 YaoBEKa— ,, YROBRYH
G4 , 6 OVAONIGIOTE ,, OVRONtIOTh "69, 11 Gpov3nanua ,, Gpoycaasut
— BAL
65 , 13 ovnp » OVTPR 69 , 12 um p NKB
65 , 26 nuyn » M&YH 69 , 17 caageca p CROBECA
GD , 31 SpREHuNEk , Zpagnunkh 69, 19 rnaroaat » FNAFONIE
67 , 18 CnaEn » FRAEbi G9 , 27 naneve » ABNEeYe€
67 , 19 ENaYHTb =, BNAYHMR 10, 115 BBAEJBINHIMA ,, BRARIBIDNMA
67 , 26 nu » M 70 ozdo_3 ApdođToMe » AvŠpanoMe
67 , 29 anagacTpNNa,, NAABACTPHNA 70, 7 cnakow » FAABO
67 , JA BaMeNh = ,, KAMENE 10 , 8 ROHIRAbIN , NAHBBALNIH
61 , 35 ua p NA 10, 9 caagov » FAGEOY
01, 35 YNOBRYBCK , YROBRYbCKIIE 71 osgo 1 maru » META
GB 1 OFRAFOMOTE |, FaaromomiTe 71 0, G OCuAbNIE |, CKABINH
68 , 8 YROEKKA — ,, YAOESKA 11 7 OVRBAMYN ——,, YRBANYH
08 , 15 vioyagov o, Viomgov T1 , 28 NeERCTOV =, NEBRCTOIO
68 , 15 raaroxanii ,, FRaroniesin 72, 1 uzcrb p BECME
68 , 27 3euaz » ZEMIKE 12, 9 OpREOVAKTH ,, NPRBOVJNTA
68 , 33 NACHTUTB ,, RACHTRUMR 72 osdo 12 ANOMTOAk =, AROCTOXK
69 , :1 Abu » Kbin
Korespondencija Krčelićeva
i nješto gradje iz njegove velike pravde.
Predao u sjednici filologičko-historičkoga razreda jugoslavenske akademije
znanosti i umjetnosti 27. listopada 1875
PRAVI ČLAN PROF. M. Mrsrć.
Predgovor.
Ja sam u XXXII. knjizi našega Rada priobćio razpravu: O Kr-
čeliću i njegovih Annuah.
to sam ondje napisao o Krčeliću, o životu mu i djelovanju,
crpljeno je bilo velikom stranom iz samih njegovih, malo prije spo-
menutih Annua, nu za posao moj rabili su mi osim toga i drugi
njeki izvori.
Nastavivši pako i nakon završene i priobćene čas prije spome-
nute svoje razprave iztraživanje stvart, odnosećih se na našega
Krčelića, nadjoh toga više, čemu sam se vele obradovao, te od-
lučih, da ću i to, što sam našao, i gradju već u razpravi mojoj
upotriebljenu u jedno sabrati i na sviet iznieti, tvrdo budući uvje-
ren, da je predmet, na koji se ona odnosi, toga posvema vriedan.
I tako evo sada donosim pred slavnu akademiju tu gradju, koja,
kao što je napisano na čelu ovoga mojega rada, sadržaje poglavito
korespondenciju Krčelićevu, a k tomu daje nješto vele zanimivih
podataka iz pravde, što ju je isti Krčelić vodio više godina sa
svojim biskupom, Franjom Thauzijem.
Za tu pravdu dajem samo 8 komada, ali se medju njimi po sreći
nalazi i ono, što je u cieloj stvari najzanimivije i najvažnije, na-
goda naime učinjena pred papinskim delegatom; korespondencija
usuprot Krčelićeva ima 190 brojeva, te počima s Krčelićevim pismom,
pisanim 17. svibnja 1735 u San Vitalu kod Bologne Matiji Nikoli
Mesiću, a dočima listom, što ga je Krčeliću iz Pešte pisao 22. ožujka
1778, dakle malo dana prije smrti njegove, Franjo Karlo Palma.
94 | M. MESIČ,
Ta korespondencija dakle teče od prvoga početka nauka Krčali-
ćevih u Bologni pak sve do pred smrt njegovu; s početka je spora,
te obilnijom postaje istom onda, kada je Krčelić došao do ugleda
po položaju svojem zvaničnom, a još više uslied svoga naučnoga
i književnoga rada.
Gradju sam svoju našao što u javnih naših knjižnicah, sveuči-
lištnoj naime i akademičkoj, te u arkivu prvostolnoga kaptola,
a liep sam je dio dobio iz privatne knjižnice g. Radoslava Lopa-
šića, još više pako g. Velimira Gaja, kojih obojici za prijazan nji-
hovu ovim što toplije zahvaljujem. — Kod pojedinih ću komada
naznačiti skraćeno, gdje ih se koji nalazi, i to ovako: u sveuči-
lišt. (== u knjižnici hrv. sveučilišta Franje Josipa 1.), — u aka-
dem. (= U knjižnici jugoslavenske akademije), — u Gaj., Lo-
pašić. (= u knjižnici dra. Lj. Gaja, — Radoslava Lopašića).
Osim onoga, što sam ja za svoj rad upotriebiti mogao, ima jošte
gradje na stvar moju spadajuće, za koju bih želio, da ju tko drugi
što prije na sviet iznese, slutim bo, da bi mogla biti vele zanimiva.
Tako sudim naročito ob onom, što se navodi u opisu rukopisa
Gsjeve knjižnice na dva mjesta pod imenom dubrovčanina Mihovila
Marije Milišića. Na jednom su: ,Literae“ — Krčeliću pisane -—
»de studiis historicis etc.“, a na drugom: ,Literae de operibus lite-
rariis, de Institutione Ecclesiae Zagrabiensis, de Regnis D., C. et S.,
de rebus politicis, sicut de bello Turcico, de Moschorum victoriis
ad fiumen Niester, ac de arcis Chocim deditione etc.“ Po tom
će svatko razabrati, da moja slutnja nije bez temelja. U opisu
rukopisa iste malo prije spomenute Gajeve knjižnice navadjaju se
jošte ,Ilirska pisma poslana Krčeliću od gospojah“, — kojih imena
zatim redom sliede, — ,god. 1747—1T54.“ Gosp. Vel. Gaj, sebi
pridržavši pravo, da ta pisma s punim njihovim tekstom objelo-
dani, meni ih dobrostivo ustupi, da ih u svoju svrhu upofriebim ;
ja pako scienim, da neću pogriešiti, ako na temelju toga ovlašćenja
o njih ovom prilikom njekoliko rieči zabilježim, da se tako donie-
kle popuni moja gradja. Spomenutih je hrvatskih listova 16 na
broju, a pisana su većinom , od gospodja najuglednijih hrvatskih
magnatskih i plemićkih obitelji, naročito pako od gospodja obitelji
Patačića, Keglevića, Draškovića, Sermagef, zatim Bedekovića, Škr-
laca, Rafaja i Krčelića. Predmet je listovom različit. Njeke od
spomenutih gospoja traže uslugu kakovu od Krčelića, druge mole
posredovanje njegovo, druge ga opet pouzdanim načinom za zdrav-
lje pitaju, u goste zovu it. d. Vriedno je spomenuti, kako udova
Bedekovićeva Krčeliću piše, da je odlučila dati Mišku Trnuliću
novca za namirenje troškova.kod defenzije i dobivanja grada aka-
demičkoga, te kako grofinja Josipa Patačićka Krčelića moli, da
pošalje Ivanu, njezinu bratu a svojemu djaku, za prepis Vitezovićevo
djelo, za koje ga je bio grofić Ivan već prije molio (br. XCV.
u korspond.). Još nam je vrednije ono, što je svojom rukom pri-
pisala u listu po drugom njekom pisanom grofica Draškovićka,
gdje naime veli, da je, nebudući po rodu Hrvaticom, već u toliko
i
KORESPONDENOIJA KEČELIČEVA. 95
napredovala u hrvatštini, da će kušati i sama hrvatski pisati. Nje-
koliko tih miesta, što sam ih ponapose iztaknuo iz pisama odličnih
Hrvatica, liepim: su nam dokazom, da je Krčelić umio pobuditi
njeki interes :za znanstvena nastojanja i u krugovih odličnijih gos-
poja, te da je i o tom nastojao, za što u ostalom od druguda ni-
kakovih direktnih dokaza neimamo, da svoje Hrvatice pouči, da im
štovati treba sladke zvuke jezika materinskoga. Te kćeri naroda
našega, koje su razumjele glasu naravi i rieči prijatelja svoga
i učitelja, svak će nas poštovati, kao što i danas cienimo ženu,
kojoj se mili sve, što je narodnoga. Nje štujući smatrat ćemo samo
kao osebitost njeku svoje vrsti drugaricu njihovu, barunicn Puden-
cijanu Patačićku, koja je znala toliko naučiti od latinskoga jezika,
da je mogla Krčeliću pisati latinski.
Gradju svoju, koliko sam je naći i dobiti mogao, te na koliko
sam ju upotriebio, za tisak priredjujući, sliedio sam ona pravila,
koja se danas u sličnih publikacijah obćenito drže. Zato neimam
o tom više ništa dodati nego samo ovo: gdje sam što u skraćenih
komadih od izvornoga teksta izpustio, to naznačujem pauzami
= —); gdje se koja rieč ili pisme nije moglo pročitati, to nazna-
ujem točkami (. .); gdje sam napokon što po svojoj domisli u tekstu
popunio, popunjak takov stavljam medju ovakov znak [ ]. — Po- ,
jedine komade krateći pazio sam na to, da se ništa takova neiz-
pusti, po čem se odlučuje: tko piše, komu, kada i gdje; gdje me-
djutim nije moglo biti nikakove sumnje, slobodnije su mi bile ruke,
te sam mogao suvišno izpustiti.
Da li sam i u izboru priobćenih komada pravo postupao, o tom
će drugi suditi; ja ću pako za opravdanje postupka svoga dodati
ovo njekoliko primjetaba. ' Da ova sbirka nenaraste preko mjere,
morao sam ostaviti mnogo gradiva neupotriebljena: a to sam učinio
ponajviše s takovimi listovi, kojih predmet nestoji u nikakovoj
svezi niti s Krčelićem, niti s onimi odnošaji, koji su dotaknuti
u mojoj razpravi o Krčeliću. Nu i tako radeć dosta je ipak na-
.rasla ova sbirka. Glede onoga, što sam uzeo, reći mi je sada još
njekoliko rieči. Krčelić je u kulturnoj poviesti našega naroda oko
polovice prošloga vieka, a navlastito pogledom na historiografiju
našu, osoba toli znatna, kao što ih je malo bilo. Zato mi se je
činilo, da je opravdano, ako se priobće i poneznainije stvari, na-nj
se protežuće, ako samo što pridonose k boljemu poznanju njegova
života, duha mu i težnja. Tako stvar uzimajući mogao sam n. pr.
mjesta ustupiti svim listovom njegovim iz Bologne. Kao što sam
s toga razloga više toga u svoju s$birku primio, tako je opet po
koji komad u nju ušao zato, što mi se je činilo, da je vriedno
s gradjom se upoznati, na kojoj se vidi, kako se nauka u obće
g historička napose po malo razvija; druge sam opet komade pri-
mio, jer se odnose na osobe, koje nam se uza Krčelića u poviesti
našoj kao ponajznatnije prikazuju, ili pako zato, što budi u kojem
pravcu pripomažu razsvjetljenju poviesti prošloga vieka.
S tim, što sam dovle rekao, mogao bih ja i završiti ovaj svoj
ma
uvod ili predgovor. Nu nečinim tako. Moja je dapače nakana,
da na temelju gradje, što ju ovdje priobćujem, i na temelju glav-
nih u njoj sadržanih podataka, svoje pripoviedanje o Krčeliću,
o životu i o djelih njegovih, na koje sam se bio odvažio u svojoj
razpravi: O Krčeliću i njegovih Annuah, još jednom pregledam:
da se tim putem ono, što sam o Krčeliću u toj razpravi rekao,
sada, gdje pred sobom mnogo više gradiva imam, nego li ga je
bilo onda, kada sam spomenutu razpravu pisao, budi još bolje
utvrdi ili popuni, ili, ako bi trebalo, upravo izpravi.
Pristupljujuć k riešenju te zadaće, što sam si ju stavio, mogu
unaprieda izreći, da imam razloga, da budem zadovoljan sa svojom
opetovano spomenutom razpravom o Krčeliću: jere gradja, koju
sada priobćujem i koja je prilično obilna, moje pripoviedanje po-
najvećom stranom upravo potvrdjuje. Ima medjutim i takovih točaka
u tom kazivanju mojem, koje će se sada znatno popuniti, stvari
samoj i imenu Krčelićevu u prilog; a najmanje će ih biti takovih,
koje se moraju izpraviti, budi zato, što moje nagadjanje glede nje-
kih okolnosti nije imalo dovoljna temelja, budi još više zato, što
sam se dao zavesti od Krčelića, neimajući sredstva, potrebitih za
izpitivanje istinitosti njegova kazivanja.
Samo se sobom kaže, da ću ja ovdje poglavito samo ono iz-
vesti, čim se moje pripoviedanje o Krčeliću popunjuje i usavršuje.
Na to se dakle dajem, sliedeći u bitnosti onu istu osnovu, po
kojoj sam bio zasnovao svoju razpravu o Krčeliću.
Pogledom na mladost Krčelićevu i prve mu ozbiljnije nauke
daje moja gradja vrlo liep prispjevak, devet naime Krčelićevih
listova, pisanih iz Bologne prijatelju njegovu Matiji Nikoli Mesiću,
kojih prvo ima datum 17. svibnja 1735, a posliednje 2. ožujka
1737. .U tih nam se listovih Krčelić prikazuje kao mladac, koji
je već tada, za djakovanja naime svoga u Bologni, smisla imao za
ozbiljne stvari: za knjigu i nauku i za zgode u svietu se sbiva-
juće, a svoje se je domovine rado sjećao i s prijatelji svojimi
vruće prijateljstvo gojio. Vanjski lik tih pisama kaže nam Krčelića
onakova, kakov je ostao svega svoga vieka; jezik mu je neliep,
a govor prenatrpan i nezgrapan. Vriedno je medjutim zabilježiti,
da je Krčelić u tih svojih listovih, inače latinski pisanih, po koju
i hrvatski napisao, dakako u nariečju, koje je naučio u Brdovcu,
gdje mu je bila kolievka.
Osim toga nepruža nam gradja naša ništa daljega iz mladjahne
dobe Krčelićeve, već nam ga odmah pokazuje kao kanonika za-
grebačkoga, do koje je časti došao, kao što znamo, početkom god.
1747, dakle u 32. godištu svojem. Jedva što ga je ta čast zapala
bila, dodjoše u Bolognu glasovi, da mu ima biti povjereno rektor-
stvo ondašnjega hrvatskoga kolegija; on medjutim nedobi toga
mjesta, nego drugo isto tako važno, mjesto naime rektora u beč-
kom hrvatskom kolegiju. Nu još prije, nego li je Krčelić postao
kanonikom zagrebačkim, druga ga čast bješe zapala, bio je naime
imenovan protonotarom apostolskim (br. X). Tu dakle čast, koja
96 M. MEBIČ,
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 97
nam dokazuje, kako su Krčelića već tada cienili, nedobi on istom
za svoga rektorstva, kao što sam ja nagadjao. Glede odlikovanja,
kojim ga je nadarila g. 1749 Marija Terezija, podielivši mu na-
slov opata, i glede podieljene mu od biskupa Franje Xav. Klobu-
šickoga arcidjakonske časti, daje naša gradja njekoliko razjasnjenja
(br. LXXV. LXXX. LXXXII. CX).
Krćelić je bio čovjek crkvenjak, te se je zato mogao najprije
kao takov iztaknuti; nu s njegovim prvim djelovanjem na tom polju
započima i drugo, kojim mu je ime do tolikoga glasa došlo, dje-
lovanje naime njegovo na polju nabožne i poučne, a zatim strogo
znanstvene književnosti.
Pogledom na prve početke znanstvenoga i književnoga djelovanja
Krčelićeva vrlo nam dobro dolazi gradja naša.
Mi smo i dosad znali, da je Krčelić već kao župnik: bio preveo
na brvatski jezik Filoteju sv. Franje Saleskoga, te da je kao ka-
nonik g. 1747 štampom izdao svoje hrvatsko djelo o životu blaž.
Augustina Gazota; nu svakako se čuditi moramo, kad slušamo,
gdje martijanački župnik Antun Zlatarić Krčeliću 30. travnja 1748
pišući, te valjda misli i drugih svojih suvremenika izražavajući, već
tada ovako govori: Admirabar jam olim eruditionis reverendis- .
simae dominationis Vestrae foetus, futurorum veluti prodromos. Nu
još više se ja čudim, neznam, bi li rekao samosviesti ili ponosu
Krčelićevu, kad ga motrim, gdje -već g. 1748 propituje kod svojih
prijatelja u Njemačkoj, bi li mogao postati čianom lipiske akade-
mije. To iskanje svoje nije on doista osnivao na svojih malo prije
spomenutih djelih, nego na naumu svojem i na osnovi, koju je bio
već tada i u učeni sviet iznio: da će naime pisati hrvatsku poviest.
U stvari potaknutoj obećaje mu jedan prijatelj, Mihail Bibiena,
3. studena 1748 zaiskanu ubaviest, a Karlo Andrija Bel otvoreno
mu odgovara 28. veljače 1749, -.da nemože postati članom akade-
mije, jer da su to samo doktori i magistri, koji moraju u Lipsku
prebivati i k tomu biti vjere Luterove. Nu isti taj Bel na ime
svojih učenih drugova s uzhitom pozdravlja naum Krčelićev, te ga
uvjerava: Nostra academia, cujus Tu celebritatem quod praedicas, ho-
nori sibi ducit, doctrinae Tuae encomia in Actis eruditorum Lipsien-
sibus certissim pandet, i u tih aktih da će po običaju svojem.
i njegovo djelo bezpristrano ocieniti i prosuditi. :
Od toga je vremena Krčelić doista neutrudivo radio oko naum-
ljenoga i u velike zasnovanoga djela svoga, koje se je poslie raz-
vrglo na Historiju crkve zagrebačke i na Notitiae Praeliminares,
uza to pišući i izdavajući i druge manje stvari, te i drugim načinom
radeći prosvjetnomu nastojanju u prilog.
U koliko je u radu svojem uspievao, obilnu je za to. nagradu
nalazio u priznanju i u dičnoj pohvali odličnih suvremenika svojih
i u uzornoj zabvalnosti harnih svojih djaka; na koliko mu je pako
rad zapinjao poradi svakojakih zavada, prepiraka i pravda, u koje
se je ne uviek bez svoje krivnje uplitao, te koje su ga više puta
toli čemernim činile i u toliku zdvojnost bacale, dla je ne jednom
STAR. VIIL 9
la
La
98 M. MESIĆ,
bio odlučio kaniti se svakoga daljega rada, pače da je namjeravao
plodove trudova svojih sam svojom rukom uništiti, — nalazilo se
je uviek muževa, koji su ga tješili i bodrili, da uztraje u radu,
smjerajućem na uljudjenje njegojih suvremenika i daljih naraštaja.
Za sve to, što upravo rekoh i što nam je u bitnosti i u glavnoj
stvari veće i poznato, imade u gradji mojoj više liepih podataka,
od kojih kanim nješto ovdje upotriebiti.
Ljute tužbe Krčelićeve na prieki mu udes, te na zlobu i zlo-
volju ili ograničenost i glupost ljudsku, čitaju se u listovih nje-
govih, pisanih naročito Adamu Franji Kollaru, grofu Ivanu Pata-
čiću, pečujskomu biskupu Jurju Klimo-u i Jakovu Coleti-u, u kojih
jednom veli (g. 1765), da nemože još pravo odlučiti, da li bi svoje
rukopise poslao u Beč u carsku knjižnicu, kako mu je bilo na-
redjeno, ili bi ih spalio, te dodaje, da već vidi, đa neće više ništa
pisati i da je nješto od svoga već i spalio. Isto tako proviruju
njegove jadikovke iz pisama njegovih prijatelja, u kojih ga oni
tješe, hrabre i bodre.
im se je naime razabralo što iz živih, što iz pisanih njegovih
rieči, da mu je već tako doteščala loša njegova sreća, da bi mogao
posve duhom kloniti i obamrti, sletiše ga prijatelji nauke oda svib
strana, svaki ga svojim načinom hrabreći i pobudjujući na uztraj-
nost, koja da će mu napokon donieti pobjedu nada protivnici i nada
težkoćamni, koje su mu se na put stavljale. U redu tih muževa,
za znanost toli revnujućih, o kojih sam i drugdje u kratko pro-
govorio, nalazimo naročito Kollara (CLXI. ULXXIV), Daniela
Cornidesa (CLXXX) i Lakića (CLXXXI. CLAXXII), zatim umne
našince, a Krčelićeve djake, Jurja Popovića, (CLXIV), te Petra '
i Nikolu Škrlca (CXXVII. CXAXVII. CXXXVILI. CLIV).
Kao što su pisma i rieči tih ljudi, koje je Krčelić i sam cienio,
mogle njegovu duhu i srdeu dodati nove živosti i smionstva, tako
ga je isto moralo bodriti i ono priznanje, i ona pohvala,
koja mu se je za svaki njegov trud u velikoj mjeri odasvuda udje-
ljivala. Protivnici njegovi mogli su ga pobiediti u razprah i prav-
dah. što ih je s njimi imao, ali nisu bili kadri zapriečiti, da sviet,
nauku cieneći, neupuštajući se u ostalom u potanje izpitivauje
temeljitosti i netemeljitosti osvada, kojimi je bio Krčelić doma ob-
sipavan, neprizna i neproslavi svaku zaslugu, koju si je on stekao
umnim radom svojim, navlastito na polju historije. Zato strogi
u svojem žvanju crkveni dostojanstvenici, kardinal i bečki nad-
biskup Migazzi i pečujski biskup Klimo (CLIX. CLXXVII), neustru-
čavahu se priznati važnost diela Krčelićevih; ljudi svakoga reda
i stališa iskahu u njega, kanoti u čovjeka, koga su toliko cienili,
za svoje nauke i literarne podhvate svjeta i pomoći, kao što su
činili Kollar, Farlati, Pejačević, Pray (CLXI), Lakić i još drugi
manje znatni pisci; nu najveću hvalu izkazivahu mu muževi, koji
su 1 sami ozbiljnije gojili nauku, osobito historičku, i to navlastito
vd onoga vremena, kako su se upoznali bili ponajprije s dielom
njegove mHistorije, a zatim s njom cielom, kao što i s Noticijami
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 99
njegovimi. Drugdje sam već priobćio njekoliko izreka, u kojih
suvremenici izjavljuju vele pohvalnim načinom svoj sud o spome-
nutih Krčelićevih djelihs moja gradja pako pruža toga još i više,
u čem je najvažnije ono, što pišu, osim navedenoga već Karla
Andrije Bela, Erazmo Frčohlich, zatim Kollar, Cornides, dubrov-
čanin Milišić i Ugri R6ka, Severini i Roznak.
Imam razloga, — čemu će se i čitatelj dosjetiti iz moje raz-
prave o Krčeliću, — da spomenem ovdje, da je Krčelić po koji
“put, dajući spomenike ili podatke, za koje je bio umnoljen, dotičnika
molio, da za živu glavu nekaže, da to od njega ima (CLXXXVII),
pak da mu se je to i zbilja najsvečanijim načinom obećavalo
(CLXI).
Kako je Krčelić sam naučne trudove cienio i znanost ljubio, te
kako je živo i vatreno želio, da i njegovoj domovini prosine više
svjetlosti, morao je podupirati i riečju i djelom mlade svoje Hr-
vate, u kojih je vidio i volju i snagu za ozbiljniju nauku. U tom
je pogledu bilo osobito blagotvorno njegovo rektorovanje u hrvat-
skom kolegiju u Beču, gdje je bila zametnuta lrajna sveza medju
njim i medju njekimi mladići hrvatskimi, koji su se poslie, radeći
kako ih je on naputio, učinili ponajodličnijimi članovi naroda svoga.
Pogledom na to djelovanje Krčelićevo zanimiva su pisma, koja do-
kazuju, da je on više puta Hrvatom svojim mjesta tražio u rim-
skom kolegiju sv. Apolinara (KXXVI. LXX), zatim pismo već
spomenutoga župnika Zlatarića, a još više pisma Krčelićevih djaka:
Jurja Popovića, grofa Ivana Patačića, te braće Petra i Nikole
Škrlea. Najzanimivija su ipak medju svimi timi pismi pisma braće
Petra i Nikole Skrlca, jer ne samo da o tom svjedoče, kako je
umio Krčelić djake svoje nadahnuti, nego nam podjedno daju to-
liko podataka iz mladjahne dobe te dvojice Hrvata, u kojoj su oni
najvećom ozbiljnošću temelje polagali onoj znamenitosti, u kojoj
se poslie pokazuju medju suplemenici svojimi. Kakovo i koliko je
oduševljenje za ozbiljnu nauku umio Krčelić uzbuditi u djacih svo-
jih, te dokle su njeki njih još za njega živa u nastojanju svojem
uspjeli i što su još većega +: duhu svojem snovali, za to nam je
sjajnim dokazom pismo Nikole Škrlea, pisano Krčeliću iz Jegra
16. veljače 1753, u kojem izvješćuje otea svoga. — tako bo uviek
naziva Krčelića, — na radost njegovu najveću: da je upravo stvorio
s prijatelji svojimi akademiju, po onoj ideji, kako su ju u Beču
zamislili bili i zasnovali Krčelić i on i Ugrin Nicki (Prisp. tako-
djer pismo P. Škrlca od 29. svibnja 1752). K viesti toj preugodnoj
dodaje zatim rieči, koje su još većma morale Krčelića obradovati,
piše naime, da se uzda, da će s pomoćju Gospoda, kada se u
Hrvatsku vrati, i tu osnovati takovu akademiju, kao što je bila
jegarska.
U mojoj gradji ima više toga, što se odnosi na pojedina, veća
i manja, književna djela Krčelićeva — Najviše se dakako spominju
njegova dva najveća djela: Historia i Notitiae Praeliminares. Glede
štampanja Historije primjećujem. popuujujuć ono, što sam o tom
. rekao u svojoj razpravi o Krčeliću, da pismo Erazma Frčhlicha
od 8. listopada 1757 dokazuje, da je on već tada imao komad
Historije bar do str. 177, a glede posvete toga istoga djela carici
Mariji Tereziji upozorujem osobito na pismo Kollarovo od 15. travnja
1768, iz koga se razabire, da je Krčelić morao najviše zahvaliti
Van Swietenu i Kollaru, što je prosvećena carica pod svoje okrilje
primila njegovo djelo.
itajući ja u Krčelićevu pismu, koje je pisao 7. kolovoza 1774
Jakovu Coleti-u, ove rieči: Illico satisfacere postulatis Tuis non
poteram . . ob meos officii litterariosque labores, collectionem vide-
licet seriptorum ex Selavonia hac nostra a saeculo XIV. ad XVII.
inclusive, quam publicus hie magister politicen occasione disputa-
tionis in fine anni scbolarum academici est exhibiturus, — te rieči
čitajući nisam mogao propustiti, a da pobliže neizpitam, u ko-
jem li odnošaju stoji naš Krčelić prema literarno -historičkomu
poznatomu dielcu, koje je bilo naštampano u Varaždinu g. 1774
pod naslovom: Scriptorum ex Regno Sclavoniae a seculo XIV
usque_ ad XVII inclusive Collectio, Publico et Auditoribus oblata,
dum Asserciones ex universo studio politico excerptas, ex praelec-
tionibus — — Adalberti Barits, scientiarum politico- cameralium —
— professoris publici ordinarii, publice propugnandas susceperunt
D. Mathias Kerchelich et D. Joannes Szmendrovich, earundem
scientiarum auditores in Academia regia zagrabiensi, — — mense
Augusto Anno 1774. Tu stvar. potanko proučivši nedvojim ni naj-
manje, da je i to dielce plod truda Krčelićeva, te me u tom mojem
sudu nemože smesti ni Kalafatić, koji u svojem govoru, navedenom
u mojoj razpravi, to dielce naročito pripisuje malo prije spomenu- |
tomu profesoru Adalbertu Bariću. Nu da me tko upita, zašto \
nije Krčelić na svojem djelu napisao imena svoga, na to mu nebih
znao odgovoriti, kao što neznam ni to, zašto je anonymno izdao još
druga dva svoja djela: o bl. Augustinu Gazoti-u (v. Histor. 100. 106)
i o posvetilištu mise. U predgovoru k dielcu, o kojem govorim, veli
on: Nullus itaque de collectionis hujus compilatore sit sollicitus,
verum respiciat attentusque sit ad materiam, quam libellus loquitur.
Eto nam dakle u tom opet popune spiska diela i spisa Krčeli-
ćevib, koji sam drugdje pokušao sastaviti. Pa kada sam već u tom,
budi mi dopušteno mimogrede ovdje spomenuti, da Korbuly Imre
u svojem spisu: Bani melt6sag na 6. strani navodi u magj. muzeju
nalazeći se priepis rukopisnoga djela Krčelićeva s naslovom:
De Banis Dalm. Croat. et Slavoniae. 1749, komu je pisac na čelo
stavio ove rieči: Noveris, opus hoc imperfectum esse primaque
operis perficiendi delineamenta, quod Deo dante aliquando perficie-
mus. K tomu primjećujem, da mi se gori napisana godina 1749
sumnjivom čini, a u ostalom uvidjam, da će biti nuždno, da i taj
rukopis sravnimo s ostalimi Krčelićevimi rukopisi, što ih ob istoj
stvari poznajemo, te o kojih sam i ja progovorio u svojoj razpravi
o Krčeliću (str. 33). — Kao dalji prinos za što podpuniji spisak
stvari Krčelićevih budi još zabilježeno, da g. Ivan Tkalčić ima od-
100 M. MESIĆ,
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA, 101
lomak razprave Krčelićeve, kojoj je nadpis: Dissertatio fundamen-
talis de Decimis, serviens pro informatione et opinionis petitae in
quaestione acetuali motivis. Doba te razprave po tom se može pri-
“lično odlučiti, što se u njoj navode mjesta toli iz Historije Krče-
lićeve, koli iz Noticija. U arkivu pako prvostolnoga kaptola (Acta
Cap. saec. XVIII, f. 24, nr. 52) ima njekoliko zanimivih spisa,
poteklih iz Krčelićeva pera, koji se tiču stvari, o kojoj sam raz-
pravljao u svojem spisu o Krčeliću, novoga naime uredjenja banske
krajine na vojničku.
Od znatnijih pojedinosti, koje se pomoćju moje gradje bolje
utvrdjuju i u još veće svjetlo postavljaju, nego što sam ja mogao
učiniti u svojoj razpravi, iztičem naročito odnošaj Krčelićev prema
nastojanju njekih njegovih prijatelja, naročito pako Adama Franje
Kollara, koje je na to smieralo, da se putem znanosti u pomoć
priteče težnjam neograničene monarhije, koje su se sve jasnije iz-
ticale, te kojim je u prilog i Kollar pisao. U tom su pogledu
mnogo važna dva Krčelićeva pisma, pisana g. 1764 Ivanu Patačiću,
i njegovo pismo, što ga je pisao biskupu Klimo-u 28. listopada
1765. Ja sam pokazao u svojoj razpravi o Krčeliću, da se je on
bio u jednom svojih spisa, u Dissertaciji de Tripartito, u očit odpor
stavio proti njekim temeljnim i zamašnim nazorom velike većine
svojih suvremenika, te da je po tom bio pristao uza širitelje novih
misli. Nu kao što to djelo svoje pišući, u kojem je živo udarao
na Verbćeza i na njegov Tripartitum, nije imao toliko smionstva,
da misli svoje kao svoje uvjerenje otvoreno pred sviet iznese, nego
je iskao, da mu se djelo anonymno izda: tako isto pišući u malog
prije spomenutih Svojih pismih grofu Ivanu Patačiću o Kollarovu
djelu, što ga je bio izdao .u oči sabora g. 1764 a s tom namjerom,
da podupre propozicije kraljice Marije Terezije za ugarski sabor,
tako opet govori. da ga po onom, što je rekao, nesmiješ držati
odrešitim prijateljem tendencija Kollarovih, idućih na zator prava
i preimućtva plemstva. Krčeliću se neda vjerovati, da bi bio Kollar
kao čovjek rodom iz Banjske Bistrice napisao djelo proti pravicam
i sloboštinam kraljevine, da mu to nije bilo naloženo (Neque
concipere possum, ut Kollarius Neosoliensis patria, et ad dietae
tempus, evulget opus contra jura et libertates regni, nisi jussus
fuisset). Drugdje se opet tješi, da je Kollar svojim pisanjem kra-
ljevskim propozicijam slabo pomogao, pače da bi se reći moglo,
da je njim naškodio a domovini poslužio (Metuo attamen, diffici-
liorem causam postulatorum regiorum sua scriptione reddidisse et
- patriae consuluisse). Dočim tako u njekih. pitanjih, Koja su tadanje
vrieme duhove u velike zanimala, nenalazimo na Krčelićevoj strani
posve jasna i odlučna stanovišta, sasvim mu je čisto stanovište
u drugoj stvari, u koju je bio Kollar posegao u istom svojem
prije spomenutom djelu, na koliko se je naime tu radilo ob od-
nošaju medju crkvom i državom pogledom na stvaranje zakona
za crkveno područje. Svoje misli o tom predmetu, prema kojim
je zatim napisao svoju razpravu: De duarum sublimium potesta-
Lu '
.— Bo _ MBA LE
102 M. MESIĆ,
tum fundamento et concordia, izlaže Krčelić na kratko u pismu, pi-
sanom grofu Ivanu Putačiću, te u tom istom pismu zatim veli, da
će svoje djelo, kada ga dogotovi, poslati primasu, dvorskoj kan-
celariji i — Kollaru, proti kojemu je upravo uzeo pisati. Ova.
primjetba, što ju sada upravo učinih, puno je častna toli za Kr-
čelića, koli za Kollara. Premda su se u mnienjih svojih razila-
zili, netrgaju oni zato saveza svoga prijateljskoga i književnoga.
Jedno mi još ostaje.
Ja sam u svojoj razpravi o Krčeliću prilično obširno pripoviedao
o sablaznjivoj pravdi, što ju je on više godina vođio sa svojim
biskupom Franjom Thauzijem ; za pripoviedanje svoje nisam me-
djutim imao drugih izvora do Annua Krčelićevih.
Sada priobćujem u gradji svojoj njekoliko spisa, koji se na to
protežu; nu uza svu vriednost onoga, što nam tu u ruke dolazi,
nemožemo nikako stvar završenom smatrati. Trebalo bi, da do-
bijemo sve spise, protežuće se na pravdu Krčelićevu, i tada bismo
istom mogli suditi pravedan sud medju njim i njegovimi protivnici.
to moja gradja daje, neide ni najmanje u prilog Krčeliću i imenu
njegovu.
Njegova je pravda bila završena, kao što sam pripoviedao u svo-
joj razpravi, g. 1760 nagodom, sklopljenom pred papinskim dele-
gatom, stožernikom Migazzijem. O sadržaju pako te nagode nismo
imali inoga izviešća do Krčelićeva kazivanja u Annuah (str. 529).
Tu veli on, da je bilo odlučeno: ,Me videlicet restitui in integrum
neque ullis delictis fuisse innodatum, attamen episcopo, si unquam
eum offendissem, in contestationem obedientiae deprecaturum ac
anno uno voce passiva cariturum.“ Tako pripovieda Krčelić o do-
spietku pravde svoje, a kako je daleko u tom kazivanju za istinom
zaostao, naći će svatko, tko pročita vjere dostojnu izpravu o na-
godi, koja sadržaje više toga, što baca ljagu na ime njegovo.
Tim završujem ovu malu radnju svoju, koju spisah kao dopunjak
k razpravi svojoj o Krčeliću, u kojoj sam pokušao opisati život
i djelovanje toga znamenitoga muža.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 103
š. 1735. 17. svibnja. U San Vitalu.
Krčelić Matiji Nikoli Mesiću. !
Landetur Jesus Christus. Sluga sem zavezan dragoga mojega
gospona brata. A seribendo quidem varia me revocant scribendi-
que opportunitatem fere omnem impediunt; verum quia amor su-
perat cuncta, idcirco, tum ut officio meo satisfaciam, tum amorem,
quo semper eram in cordialissimum dominum fratrem. contester,
primum vehementer lectis litteris, ad me Venetiis datis, commetus
sum de tot casibus atque periculis, quae subiere per viam, facile
conjectura assequor. Omnia equidem non defuisse reor, et sociorum
discordias, ct maris periculum, et viarum incommoda, quae omnia
procul dubio nos edocebit uberius, cum otii quidquam nactus fuerit...
Aceepi domini fratris a tabellario litteras. quas dominus suus avun-
culus (quem pro me reveri nolim negligat) de dato 26. Aprilis
Zagrabia ad dominum fratrem dederat, in quibus, quae scripta sunt,
jam ipsum intellexisse scio a perillustri domino avunculo, ideo non
est operae_praecium, quod hic repetam. Verum bono sit animo,
quod ad me venerint, quia neque alter eas reddimere voluit, neque
a me prodibunt in publicum (esto prodire possent, in quibus nil
mali est), utpote qui ut semper eram constans, fidelis, sincerus
fratri dilectissimo, et dehinc quin sim futurus, non dubitet. Regis
Hyspaniae nuper exercitus huc venerat, sed iiles totus erat lacer
et omni paupere pauperior. Hodie quoque quatuor millia militum
venerunt huce Bononiam, missa a rege Hispaniae in suppetias gal-
lico exercitui, quorum pars Mutinam versus, pars Quastallam post
dies aliquod abit; conflictum speramus futurum, faxit Deus bonum
et faustum imperatori nostro. Nostri quoque Croatae omnes Finali
Quastallam abierunt: num reversuri? noverint superi. Tempora hic
habemus bona, sumus in possessione sancti Vitalis omnes hilares
et loeti. 18. Maji veniemus domum curae majali vacaturi. Reveren-
dissimus dominus rector (a quo ave benignissimum) nuper noctu
maxima collica laborabat; putabamus cum medico deccessurum,
modo tamen, laus Deo, recte valet. Ja sem včera ovdi ad S. Vitalum
! Toga, inače nam takodjer poznatoga muža, spominje Krčelić na više
miesta u svojih Annuah. Na strani 326 bilježi, da je umro u Samoboru
19. svibnja 1755 kao podžupan zagreb., te da je s njim izumrla mužka
loza njegova roda.
104 M. MESIĆ,
pravu vu onu grabu opal, jagod išćuć, vu koju Vi vetemodne jeste
bili opali. Matić Vas pozdravlja i vsi collegialles; ključariju je osta-
vil, koju ja ad petitionem reverendissimi domini rectoris 13. Maji .
vuze] jesem. Plura scribere nequeo, equidem Bononiam abit pajauz(?),
idcirco gospona brata obimljajuć i kušujuć meque amori, favori,
gratiae cordialissin:i fratris commendo obsecrans, ut se amantem re-
damet, atque mecum in sinceritate demandet; usque vivam (testor
superos) semper servire cupio et volo. Sub finem oro, ako gde
budete z dragem mojem Juricum Mallenićem, njega pozdravite i
rečete mu, da ga prosim, naj mi obznani, je li zdrav i kam pojde
-v teologiju; ja bi mu pisal, ali neznam kam. Raptissime. Datum a
San Vitale die 17. Maii 1735. fidelis et constans Boltek Kerche-
lich m. p.
S vana: All illustrissimo signore sign. Mathia Nicolo Messich etc.
padron mio collendissimo, riveritissimo a Sagabria. — Pečat.
Izvornik u Radoslava Lopašića.u Zagrebu,
NI. 1786. 18. ožujka. U Bologni,
Krčelić Matiji Nikoli Mesiću.
Perillustris ac generose domine, mihi collendissime! Admirari
nequeo tam altum tamque magnum domini fratris silentium; et
profecto anacoretae etiam ex eremo locuti sunt, et dominus frater
obmutescit; nescio, quid rei sit? et edoceri vellem, si quid adhuc .
inveni gratiae in oculis amatoris mei; et haec non tantum mei
est sententia, sed et reverendissimi domini rectoris, qui Te silen-
tiarium obstupescit. Sed jocamur, carissime frater: quare baec
nollim reprehendas, sed vel citissime rescribas, praecipue ratione
materiae, koteru jeste hoteli imati, ar se gospodin rektor dirigu-
vati neznaju, naimre, kakovu hoćete i koliko bi Vam je triba. Pi-
štole jesu Vam ove dneve kupili za dva cekina i poslali su Vam je
po Hadroviću. Jesu stanovito lepe, i Vugri ovi soldati govore, .
da su najmenje 5 vredne, zato gospodin rektor hote Vam ih po-
slati, i ako bi Vam pne bile po volji, za se je vuzeti hote, i Vam
peneze dadu. Zato, ako ih nebi hoteli, ante adventum reveren-
dissimi domini rectoris nikomu ih nedavajte. Gospodinu rektoru
jeste dosta krivi, ar im nečete nigdar pisati, niti tulikaj meni
jošće ovo lito niste već nego jen krat pisali: zato se čuvajte, ar
vele, da kada dole dojdu, da Vam hote crljene hlače poteglati.
— — Novalia haec sunt: his in terris omnia carissimo et altissimo
precio sunt. Tempora sunt misera, homines valde infirmi, militesg
copiosi, qui, uti ex ipsis intellexi, ibunt ad statum Florentinum sub
Aprilis initium, ibidemque Gallos et Hyspanos praestolabuntur, pax
enim rupta est, copiosissimique Livorno veniunt Hyspani, sed,
quo tendunt, nihil certum. Intelleximus, quod vestis Lothbaringi,
qua ad aulam imperatoris ut sponsus accessit, precium ducentorum
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 105
sexaginta millium aequarit, neque minori aestimata sit vestis alia,
quam serenissimae archi-duci miserat; sed num verum, datur prae-
cisio in substituto phantasmate. Gabellae et daciae acreverunt -ad
tres paulos a curru et hoc ab omnibus. solvi debet .., a nobis et
aliis privilegiatis. Pasquille hoc jucundum exiit. Pinxerunt impe-
ratorem in forma Dei et pontificem in forma s. Petri. Petit caesar ex
pontifice: Tu quis es? Reponit ille: : Ego sum pastor bonus. Tum
caesar: pasces ergo oves meas. De reverendissimo . . domino
rectore nostro desperatum erat, jamque animam agere 2da Martii
videbatur; sed Dei ope et misericordia modicum convaluerat, sed
iterum male valet. Deus det illi salutem et vitam longaevam.
Ego et reliqui omnes bene valemus, .quod dum Tibi precor, tum
etiam haec felicissime ut resurgentis Domini festa in omni prospe-
ritate et incolumitate quam, diutissime transigas, apprecor, tandem
me Tibi affectui et amori commendo, obsecrans Te, drago srce
moje, ut Te amantem redamas (sic); recorderis velim cordis illius,
quod mihi hic anno superiori pro Te reliquisti, et rogo Te, pro me
Deum ores, sum enim servus fidelis et perpetuus Balthasar Adam
Kerchelich m. p. Actum Bononiae die 13. Martii 1736.
S vana: kao pod br. I. ,
Izvor. u Radoslava Lopašića.
INI. 1786. 9. travnja. U Bologni.
Krčelić Nikoli Matiji Mesiću.
Perillustris ae generose domine, frater mihi semper amantissime,
collendissime, cordialissime! Exhileravit me Suus ad me datus
(erat enim plenus amicis affectibus) graciosissimus chirographus, in
quo felicissima mihi resurgentis Domini festa praecabatur; haec
ego etiam in mutuis amicisque suspiriis fausta fortunatissimaque
vicissim aprecor, exopto ac voveo, oblatisque precibus meas indi-
gnas licet adjungam, omnem e voto successum dilectissimo domino
fratri exoptans. Ea, quae a reverendissimo domino rectore sibi
mitti postulaverat, mea manu composita et ligata omnia trađidi
domino fratri Josepho Hadrovich, eundem obsecrando, ut ea fide- |
lissime custodita domino fratri consignet. Non innanis etiam fuit
Sua apud me postulatio, neque vacuam esse passus sum, propter
summam illam, quae nos inter intercedit vel ab ipsis incunabulis
amicitiam maximamque necessitudinem, tum etiam propter litteras ,
ipsas, quas, si unquam, modo certo efficacissimas ad me perscripse-
rat, ut librum illum et Port đe Spagna ad unum galerum domino
fratri relegarem. Lubens mandatis parui, et eo lubentius, quod
domino fratri meum affectum et amorem ac serviendi promptitu-
dinem demonstrare possim. Proinde phisognomistam illum involu-
tum et signatum dedi domino Hadrovich, ut ad dominum fratrem
possit pervenire facilius; nam fortassis eidem aut acciperetur ab
aliquo, aut curioBius lectus detineretur, hinc, ne quidquam inter-
106 M. MESIĆ,
venire possit, hac opera usus. Pro eo alium collegio librum ad-
seripsi, nempe librum theologicum patris Banez, qui plus utilitatis
et emolumenti legentibus feret. Hunc autem librum, quem accipiet,
rogo bene custodiat, ut et ego aliquando rediens eo simul cum
domino fratre uti possim; neque eum a quocunque legi patiatur,
nam nonnisi a sapiente et prudente legendus est, praecipue autem
in materia illa, quam scribit fol. 308, de qua loqui pudet (pudenda
sunt enim), sciri tamen a viro bono possunt, hinc, ut ajunt, lacerare
dictam paginam volui, sed, ne scientia etiam eorum dominum fra-
trem privem, omisi, sed, ut scripsi, propter ea maxime involvi, ne
a minus conscjentiae amante lecta ei noceant. Port di Spagna
etiam emi a domino Mazza. — — Ex affectu etiam particulari
per eundem dominum descendentem exmitto domino fratri strophia
duo nigra et ordinaria, quibus hic utimur, pro quibus unico amore
et sincero affectu mihi satisfactum est, neque quidquam aliud volo
pro iis, quam ut me tamquam suum et dehinc amet constantissime.
Rogo veniam, quod pulchrioribus affectum meum contestare non
potuerim, et oro Te, non respicias munus, sed munerantis affeetum ;
non strophia, sed Tuum dilectum, qui majora Tibi lubens praesti-
tisset, nego kajti suhi beteg je mi dobila moja mošnja, zato imaj
me izpričanoga ; i da bi nebil vnoga druga pokupil za druge, koji
me jako jesu prosili, bil bi Ti već kaj to poslal, sed quod aufertur,
non differtur. Cecbinos, quos mihi dominus frater per reverendis-
simum dominum novum rectorem mittet, suis litteris involvat et
alicui (si non ipsi novo rectori) committat, nam non vellem, ut
eos domino reverendissimo avunculo meo Ztipanich daret (sub rosa
et arcane Tibi revelo, quare), quia anno superiori, quod aliquibus
aliqua miseram et res meas dederim, pessime contentabatur. uti
mihi nunciavit per Aloisium Szudinich, et praecipue de rokolor, ko-
jega sem bil Tebi 3 moje posudil, zato ne demus hominibus sto-
machandi ocrasionem, aliquo alio modo, quam per manus ejus, eos
mihi promovebit. Et de his hactenus. Modo quidem finire debe-
rem, sed quia reverendissimus dominos rector in litteris suis seri-
bit, quod ex meis novalia accepturus sis, ideo ex multis haec ut
veriora et certa referre volui. Militia haec, que hoc hiberno hie
permanserat, ad Florentias se recipiet, ibidem ulteriorem dispositio-
nem praestolatura. Romae transtiberinus populus rebellavit tumul-
tusque maximos eum Hyspanis excitavit; causa jurgiorum ignoratur,
sed ideo creditur, quia plurimos homines Hyspani clam abduxe-
runt; hine ad cardinalis Aquaviva palatium suposuerunt unam ple-
nam cistam lapidibus cum inscriptione aliqua, quae incendium illi
minatur. Idem fecerunt nepoti pontificis, cardinali Corsini; ad pa-
latium autem principis Farnessi irruerunt illudque cinxerunt (nam
in eo Hyspani accolunt), selopis etiam ex officinis aliquot vi ac-
ceptis se ad pratum unum collocarunt, continuo clamantes: che viva
1 Imperadore. Tumultus hos ut sedaret mature sua sanctitas, Bar-
berini cardinalis accessit, sed a flente et suspirante discessit iterum.
Rei eventus et exitus ignoratur. Galli etiam insequendo suos pro-.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 107
fugos in Tuschana, in monasterio aliquo patrum Minoritarum plu-
rimas insolentias fecerunt, nam rejectis omnibus religiosis, quidquid
in conventu fuit, acceperunt, eosque in uno cubiculo oceluserunt ;
hoc autem factum ideo, quod in eodem conventu inventi sint duo
eorum profugac. . Intelleximus etiam ex patre Trefiner, societatis
Jesu presbytero, hic capellano militiae Lotharingi, quod Lutherani
in imperio seditiones et bellum clandestinum excitent, et hoc fine,
ut regis Prussiae filius acatolicus imperium romanum consequi
possit. Atque haec sunt, quae melioris.notae sunt, alia enim, licet
plurima sint, haud credi possunt propter genia bene nota Italorum,
qui plurima fingere consveverunt. Tempora habemus bona, spe-
ratur fertilis futurus annus. Atque his ego me charissimo domino
fratri commendo, supplicans denuo, quod etiam toties et saepius
petii, ut amantem se redamet, sitque meus, sicut ego suus sum
etiam post mortem; rogo in precibus suis mei aliquando reminis-
catur, sitque mecum confidentissimus, nam si haec non fuerint,
amicitia ruit, — est enim amicus alter ego. Z bogom dragi, dragi,
predragi moj Mikica, moje srce, pišće, golubek, denique drago
moje. Nezameri mi, kaj Ti tak confidenter pišem, i ako zameriš,
amicus nesi. Rogo illico mihi reseribat, num omnia acceperit, et
num ad contentum, saepiusque faciat me gaudere suis litteris, cum
praesentes esse non possimus. Novine. Vi ste od mene srećneji,
ar imate Mazarinia, meni ga je pako ovo leto nekoji Rimljanin
odnesel. Actum Bononiae die 9. Aprilis 1736. Constans, fidelis,
perpetuus frater, amicus, servus Balthas. Adam. Kercselitch clavig.
biblioth. praef. stud. et collegii, Tuus servus.
Izvor. u Radoslava Lopašića.
IV, 1786. 29. svibnja. U Bologni.
Krčelić Matiji Nikoli Mesiću.
In aeternum amen. Frater omnium semper amantissime, cordia-
lissime ! — — Ego, laudes superis, bene valeo et reliqui omnes. Mo-
rabor hic duobus adhuc annis, quibus saepius oro me consoletur Suis
et litteris et oblatis servitiis, nam semper hic suum inveniet ego.
Dux Mutinae ad statum suum se recepit. Velike regale ovde je
ostavil: marchioni Zambeccari jeden prsten, koji valja 15 jezer,
praeter alios sex equos nobilissimos; servis autem domini Zambec-
cari 200 doppi i drugem svakojačkem, koteri ga pohajat i visituvat
jesu hodili. Pacis puncta credo quod intellexerit. Huc Bononiam
sic impressa venerunt: ducatus Parmae, Placentiae est imperatoris,
uti et Mediolanum cum ducatu Hetruriae post mortem principis ejus-
dem ; Hyspano cessit Sicilia et Neapolis; Gallo universa Lotharingia ;
Stanislao corona et sceptrum Poloniae, Sabaudo autem sufficit gratia
caesaris. Haec quidem ita hic impraessa sunt, sed credo melius
nota sunt domino fratri, et praeter haec nihil est, quod significare pos-
sem Tibi, amantissime frater. — — Nunc autem raptissime scribens
108 M. MEŠIĆ,
finio iisdem, quibus Tu ultimas datas ad me; et praeterea fac va-
leas et vivas diu, et si amari vis, ama, hoc enim potissimum amoris
-remeđium docet Seneca: Ut ameris, ama; Augustinus: Secaritas
securitate fovetur, ita amore conciliatur amor; Nazianzenus: Dogma
naturae est, ut amatus ames; quare Tibi me ad sacras preces
commendo. 29. Maii 1736. Bononiae. Tuus totus, sicut et Tu totus
meus, Balthasar m. p.
P.S. Dragi brate i drago srce moje, ovo Ti sub rosa pišem
i nebi rad, da bi gdo ovo zeznal: preporučam Ti, da se dobro
okol gosp. 'Mattachicha drži i njemu se vulagaj, gdegode moreš slu-
žiti, vučini, i pazi, da mu se nezameriš, ar velika Tvoja sreća
more Te onde. dohititi. I gospodin rektor _omnibus modis aget,
da Ti (si matrimonium sanctum inire cupis) obeća kćer pokojnoga
Mattachicha, po kojoj, kak čujem, već od 40 jezer dobiti bi mogel.
Haec Tibi sub rosa et arcana cum amico Tuo et Tibi omnia bona
cupienti colloquia. Brazzo bononiski Ti pošiljam.
S vana: kao pod br. I. — Pečat.
Izvor u Radoslava Lopasića.
V. 1786. 19. lipnja. U Bologni.
Krčleić Matiji Nikoli Mesiću.
PeriHustris domine amice atque frater observandissime! — — No-
strum in collegio diminutus est numerus per discessum domini Raffay,
cujus quae causa sit, neque conjectura assequeris, ego autem gar-
rulae. litterae committere id non confido. Novitatum nihil est. Re-
fertur Hyspanos Livorno Barcinonam đescendentes copiosos sub-
mersione periisse, atque ultro 8 millia. Tempus habemus bonum
et annum fertilem. In vacationibus 1mis sumus: ego ad s. Vita-
lem cum reverendissimo domino rectore; Rees cum Jambrekovich in
Medulla. — — Raptissime. Bononiae 19. Junii 1736. Est haec
Balthasaris maxime nota manus. |
S vana kao pod br. I.
Izvor. u Radoslava Lopašića.
VI. 1736. 4. kolovoza, U Bologni.
Krčelić Nikoli Matiji Mesiću.
.In aeternam amen. — — Fratrum amantissime, cordialigsime! *
Quas a me postulasti chirothecas, certus sis, aquires, et quidem
Balthasaris:Tui (debilibus licet) formatas eonceptibus, qui tamen,
spero, Te plurimum recreabunt, primusque oris, qui relictis anti-
quitatibus novi quid etiam et elegantis portabis. — — Novitatibus
destituimur, neque est, quod Tibi perscribere possim, nego da
! Druga ruka dudala: z benstkov.
KORESPONDENOIJA KRČELIČESA. 109
i cegar i Španjol vnogo soldatov spravljaju, i puna ih je Italija;
quo fine, Bog najbolje zna. Vrućinu imamo neizgovornu, i Bog bi
nam se smiluval z jednum dobrum godinum. Groždje od velike vru-
ćine vre je zrelo, jošće a festo Mariae Magdalenae. Gratiae Deo
ab ista civitate magnae aguntur propter anni -fertilitatem. His
z Bogom ostani, dragi moj brate, i ja ostajem svigdar Tvoj Boltek
Kerchelich. 1736, 4. Augusti. — —
S vana kao pod br. 1.
Izvor, u Radoslava Lopašića
VII. 1786. 2. listopada. U Bologni.
Krčelić Nikoli Matiji Mesiću.
Cordialigsime domine frater! Magnum Tuum in me amorem pro-
fecto (confiteor) demonstrasti, amantissime frater, dum litteris em-
blemata illa inseruisti, pro quibus eas, quas mortalium aliquis sCit
potestve dare gratias, Tibi et ago et refero, continuoque vita hac
durante Tibi remereri et gratus esse studebo. Profecto omnem :
libertatem perdidi et amisi, quia beneficium accepisse libertatem
est vendere, nihil enim unquam aut peti, aut juberi a me, aman-
tissime frater, poteris, quod Tibi negabitur; Tu pars sicut cordis
mei semper fuisti, ita et rerum mearum, arcanorum, totiusque vitae.
semper eris et futurus es et arbiter et socius; pro Te vitam, pro
Te sanguinem, pro Te omnia mea paratissimus effundere ac de-
ostruere. Ef si stricta et sancta lex est conjungii, eadem profecto,
8i non arctior, nostra futura sancta, quia animorum stricta, quia
nulla unquam lege, nulla vi, nullo impetu, imo neque morte dis-
solvenda. Neque haec me assentationis ergo scripsisse authumes,
. scis enim, nos haec aspernari et rejicere, sed profecto ex vero et
amico sensu et affectu scripsisse existimes; atque utinam omnes
sensus et affectus bene Tibi exprimere possem, quos corde, quos
animo patior et habeo. Illud Tibi sufficiat, Te a me amari vehe-
mentissime, in cujus rei confirmationem medio reverendissimi do-
mini patroni nostri, quem mihi invidebas, et ego eundem a me di-
velli fero molestissime, duo strophia sericea,.. Milano, fabricae et
coloris excellentissimi, in quibus cor meum Tibi offero, ut quoties
iis usus fueris, totieg Tibi imago Tui amici repraesentetur. Prae-
terea duo paria sericearum chirothecarum : jedne su napravljene
alla francese con cordonelti, i, kak Ti jesem pisal, vilibus ac debili-
bus conceptibus meis, i ove jesu pofarbane pepelnatum farbum,
ar pokhidob nemogu se ovakve rukavice prati, videlo mi se je, da
bude ova farba najbolja, ar nje se tak hitro crnoća: .neprime, ali
pako prijeta nepozna se; secundario ex hoc motivo, ut quia scio
Tuam magnam pietatem et animum ad res sacras et spirituales et
lis... vacare non potes, ut saltem a colore chirothecarum quos-
dam sanctos affectus exprimas, utrumque nostrum prah i pepel
futuros. Druge rukavice jesu bele iz prave..., koje mogu se
li0 M. MESIĆ,
prati. Iz ovem Te, dragi moj brate, Bog zdravoga i veseloga
drži na vnogo let. I Ti k meni piši i zapovidaj, kaj goder mužeš
i znaš, ar za Te vsa moja pripraven jesem dati, i nikaj prositi
nemoreš, kaj nebi imal, ar vsa moja Tvoja jesu i budu. Neštimaj
vindar, da bi se ja iz Tebe spozabil vu vsakoj priliki, koju odovud
budem imal. Prosim Te, taki odpiši mi, kak ov list budeš .prijel,
jesi li vsa prijel? jesi li zdrav, je li naš patron gospodin Varovich
srećno i zdravo doli došel i gda? i jesi li dobil on rubec, kojega
sem Ti bil poslal po Ligutichu? — — Bononiae die 2. Oetobris
1736. Perpetuus Tuus Balthasar Kercselich m. p.
Izvor. u Radoslava Lopašića.
VILI. 1737. 26. siečnja. U Bologni.
Krčelić Matiji Nikoli Mesiću.
Bononiae 26. Januarii 1737. Perillustris domine frater mihi sem-
per colendissime! — — Bononiae in 4tum annum si permansero,
ad domini fratris servitia ero, i ufam se, da se već puti z mene
po listu ogledati nepozabiš. Si etiam hoc anno descendero, rego
dignetur certiorem reddere i tulikaj, ako Ti kaj je potribno. No-
valia hic habemus sequentia. Cardinalis Imperiali mortuus est.
Lues animalium per Lombardiam magna. Hyspani ex Hetruria ab-
jerunt, et in locum ipsorum ingrediuntur dictum ducatum Germani
per partes Parmae. Auditur etiam, quod regimina plura per hane
civitatem sint petitura. Perfertur huc, quod Veneti etiam a par-
tibus imperatoris sint futuri, si cum Turca futurum fuerit bellun.
Rex Sinensis cum omni affabilitate plurimos ex societate Jesu mis-
sionarios ad regnum admisit. templa, sacella ipsis permittit, imo
bina collegia se ipsis aedificaturum ex litteris ad Jesuitas datis
perseribitur, ut fidei catholicae sic commodius possint explicare
ruddimenta et imatematicarum disciplinarum edocere principia. Ore-
mus, frater, superos, ut Deus prosperet tam bona novi regis initia
ad majorem ipsius gloriam et religionis catholicae_ augmentum.
Turcarum imperator Hierosolimis et Betlehemo ejecit Pseudo-Gre-
cos, et loca illa sacra patribus s. Francisci restituit; hoc postre-
mum certun est. Tempora bic habemus optima et verna. Rex
Sabaudiae cum sorore Lotharingi nuptias celebrabunt. — — Ser-
vus et frater Balthasar Kerchelich m. p.
S vana kao pod br. I.
Izvor. u Radoslava Lopašića.
o.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. ili
EX. 1737. 2. ožujka. U Bologni.
Krčelić Nikoli Matiji Mesiću.
Perillustris domine frater_ atque amice mihi amantissime, cor-
dialissime !
Littera vade (sequi negqueo), nostri arbitra cordis
Dimidiumque animae nuncia visa meae,
I celer o nostri fidissima nuncia cordis,
I desideriis officiosa meis.
— — Mazarinium Tibi, uti vis, cum corde exmittam, uti et
Oenotimum, de Runffensteul (sic) autem suspendo sententiam, si
eundem commddo praecio habere potuero (hic enim valde magni
vaenit), Venetiis autem eundem vix habere potero, quoniam de-
scendentium minor mecum (judicet Deus, quare) conceordia, vix
eundeimn ad se accipere feret, quare potius aut ipse eundem Tibi
adferam, aut cum descensu domini Jurak exmittam. De me autem,
rogo Te iterum atque etiam, non dubites, nam sum Tuus etiam
post mortem, uti, si Deus vitam concesserit, experientia docebere.
Novi hic nihil est, nisi magnus nobilitatis luxus, quo hos dies
bacchanalisticos jam a 20. Januarii recolunt. Velike, dragi moj
brate, delaju i stroške i norije, i jošće k tomu vekše mačkare.
ujemo ovdi, da naši Horvati jesu rebelles, vel potius da
imaju aliquas altercationes cum principe residente Crisii !, i da
bellum bude za istinu. Ti pako, moj dragi brate, čuvaj so, i moli
za me, kako i ja za Te. Danas jesam bil ad s. Mariam montis
Guardiae vulgo s. Luca, ubi Tui speciatin_memini et reverendis-
simi domini patroni nostri Varovich, cui pro mea humillima ob-
sequia (sic); noveris me fuisse constantem in referendis Tuis,
quando eo patrono carebas, ne ergo sis et Tu in me injuriosus. Cuvaj
se, reku, i ako bi Ti bilo težko, ovo pošiljam Ti ladju, na koteri
taki skoči k meni, kade nikaj ni se bojati; ali pako vu cirkvu,
koju najdeš zmalanu, i vu nje seguran budeš; meč pako, s kojem
vidiš feritum cor meum, est Tibi perpetui amoris tessera, quo
apertum jan Teque continuo desiderans cor_meum Tuum ad se
desiderat, et quidem brevi, nam ccrtumn gravior est amicorum ab-
sentia, quam possit esse jucunda eorum praesentia. — — Bo-
noniae 2da Martii 1737 usque ad mortem servus, frater et omnia
Balthasar Kerchelich m. p.
S vana kao pod br. I.
Izvor. u Radoslava Lopašića.
X. 1747. 27. veljače. U Bologni.
Josip Galjuf * Krčeliću.
Reverendissime domine, frater mihi semper colendissime! Lit-
teras reverendissimi domini fratris, innata humanitate plenissimas,
! Vojvoda Jusip Friderik Sachsen-Hildburghausen.
2 Onaj isti, koji je poslie bio zagreb. biskup.
ll2 M. MESIĆ,
.paucis abhinc diebus accepi, ex quibus jucundissimum mihi fuit,
dominum fratrem in canonicorum numeruuw adscriptum perspicere,
quo honore ut quam diutissime ad votum atque beneplacitum frui
ac ad majores dignitatum, virtutibus meritisque jam dudum meri-
tarum, gradus evehi valeat, sincero corde precor atque a Deo O. M.
ex0or0. — — Spero tamen his omnibus finem impositurum domini
fratris in Bononiensem rectoratum promotionem, quod ex animo
precor. Novis nova .lubens redderem, verum copia me inopem
fecit, multaque, quae in utramque partem sparguntur, in probabi-
litatig sententia constituere non audeo, consequenter nec nota fa-
cere. Genuenses, hoc certum est, in sva obstinatione persistunt ;
succursus, qui a Gallo per mare submittebatur, ab Anglis repulsus
auditur, quod si ita se habet,, pauci salutis dies Genuensibus su-
persunt, quorum vires exiguae, animus vero ad bellandum infir-
mus est. — — Reverendissimi domini fratris, Bononiae 27. Feb-
ruarii 1747, humillimus servus Josephus Galiyuff m. p
S vana: Reverendissimo domino Balthasari Kerchelich, almae
cathedralis ecelesiae Zagrabiensis canonico, prothonotario apo-
stolico ete., domino fratri mihi colendissimo per Venetias Laba-
cum. Zagrabiae. Pečat.
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
XI. 1747. 26. ožujka. U Hriševeih.
Josip Krčelić bratu si Baltazaru Adamu.
Piše, da mu je zapovjednikom postao pukovnik Kengjel, te veli:
»Zato, ako gospodin vujec! hoteli bi pro recomendatione mea
pisati, tak sad bi na njega valalo pisati.“ — — Reverendissimi do-
mini fratris, Sig. 26. Martii 1747 Orisii, frater et servus Jos. Ker-
chelich m. p. feltvebll.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XlIE. 1747. 5. srpnja. U Zagrebu.
Zagreb. biskup Jure Branjug Krčeliću.
L.J. X. Admodum reverende domine, in Christo frater mihi eon-
servande! Ex litteris dominationis Vestrae admodum reverendae,
de dato Viennae 28. evoluti mensis Junii, instantias meas tam ra-
tione bonorum Selavonicorum, quam et ratione defalcatae decima-
litatis, a quanto pro fructibus bonorum Vaska, Szopie et Szalatnok
mihi in flor. R. 716 et cruciferis 17 obvenire debente, licet eatenus
informatio Eszekino advenisset favorabilis, adhucdum alicubi apud
cameram haerere et ad referadam non devenisse *, quae tanta mora
1 To je valjda kanonik zagreb. Ad. Stepanić.
2 Izpušteno: intellexi ili nješto slična.
CI
.
KORESPONDENOČIJA KRČELIČEVA. | 113
mihi, fateor, gravis et eeclesiae damnosa evenit; quarum instantia-
rum finis ut obtineatur, rem omni meliori modo urgendam re-
commendo, et si quae eatenus expensae pro accelleratione harum
causarum reguiruntur, ad eas paratus sum, dummodo semel finis
. obtineatur. .Hic adnecto aliam quoque racione obtinendae a Sua
sacratissima Majestate liberae de substantia et rebus meis mobili-
bus, juxta decreta sub A. et B. in transumpto v. capituli Chas-
mensis circa finem contenta, eorundemque binorum decretorum in
favorem ecelesiae hujus benignissime emmanatorum confirmationis;
quam instantiam dum dominatio Vestra una cum transumpto, eidem
annexo; pro informatione ulteriori sua describi per aliquem alum-
num fecerit, eandem dominatio Vestra vel sola, vel cum perillustri
domino notario Raffay excellentissimo domino comiti cancellariae
. hungaricae cancellario *, in cujus favore et gratia plenam et uni-
cam spem repono, praesentare, ac litteras quoque meas, quas in
eodem merito Suae excellentiae scribo, exhibere, eunđdemque pro
facienda ejusdem instantiae Suae sacratissimae Majestati recom-
mendatione obtinendaeque favorabilis resolutionis effectuatione ro-
gare et officiosissime requirere dignetur; et si fors pro ulterioribus
eatenus passibus faciendis dominatio Vestra necessariam viderit
operam domini agentis Mayr, eundem quoque pro promovenda
eadem instantia requirat; et si qui eatenus sumptus et expensae
fuerint necessariae, eas libere faciat, et si tales pecuniae meae apud
dominationem Vestram non haberentur, eas ex quanto parochorum,
Posonii levando, accipere valebit, quas ego hic parochis adiustabo ;
speroque firmiter, dominationem Vestram, pro sua erga me incli-
natione et propensione ac erga ecelesiam hanc zelo, omnem operam
in promovendis hisce causis adhibituram. De Genua per nostros
capta gratissima dominatio Vestra mihi intimavit nova, quam ut
nostri absque ulteriori periculo eventuri novi cujuspiam tradimenti
reservent aliisque foelicibus .progressibus a divino numine secun-
dentur, Deum exorandum habemus. Hic cireumfertur, Neapolitanos
quoque cum Gallis et Hispanis conjunctim contra nostros opera-
turos, unde in Italia denuo recrudescent mala, a quibus Deus Suam
majestatem praeservet. = Excellentissimus dominus archiepiscopus
noster Colocensis utrum Viennae et quanto tempore sit perman-
surus, prout et quid dominus vice-banus Viennae agat (quod suo
modo dominatio Vestra rescire poterit), lubens scirem. De barone
Trenk, in quonam cardine causa ejusdem subsistat, informari opta-
rem. Rogo, dignetur dominatio Vestra emere ibidem unam duode-
nam scutellarum stanearum mediocrium et duas duodenas orbium
ac duas scutellas pro jusculo, easque aliqua commoditate, si sine
incommodo fieri poterit, aut medio domini notarii Raffay mittere,
aut dum sola huc descenderit, vel alia quapiam occasione adferre.
Ego in viribus valde incoeperam defficere, quas tamen aliquantum
1 Grof Leopold Nadažd.
STAR. VIII. 10
ll4 M. MESIO,
redire sentio, sed vix duraturas spero; interim fiat, prout dominus
Deus voluerit. In reliquo dominationem Vestram salvam et inco-
lumem vivere cupiens maneo Zagrabiae 5ta Julii 1747. Admodum
reverendae dominationis Vestrae addictus in Christo frater et ser-
vus Georgius Braniugh m. p. episcopus Zagrabiensis. :
P. S. Dominum perillustrem notarium Raffay nomine meo sa-
lutet, cui scribendi pro nunc tempus vere non habeo.
Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije.
XII. 1747. 12. kolovoza. U Zagrebu.
Zagreb. biskup Jure Branjug Krčeliću.
Admodum reverende domine, in Christo frater mihi conservande!
In merito instantiae meae ratione obtinendae liberae disponendi
de rebus meis mobilibus facultatis, et ne se fiscus regius ad easdem
et neque ad bonorum immobilium administrationem cameraticique
officiales ingerant, Suae sacratissimae majestati inviatae et excelsae
cancellariae hungaricae exhibitae, excellentissimus dominus comes
cancellarius ejusdem cancellariae ex quo mihi seripsisset, quod pro
facilitanda accellerandaque resolutione judicaret, ad redimendum jus
fisci regii, in hisce subversans, offerendum aliquod quantum: quo
in puncto quidnam Suae excellentiae rescribam, ex annexa copia
ejusdem litterae dominatio Vestra perceptura, et ex quibus funda-
mentis et racionibus ac motivis aliquid promittere non valeam, in-
tellectura est; et si etiam nullae aliae rationes adessent, unica reso-
lutio Leopoldina sub B., episcopis Zagrabiensibus indulgens liberam
de sua substantia mobili juxta antiquum usum disponendi facul-
tatem, et ingessionem ad eadem bona mobilia et immobilia fisco
regio et cameraticis officialibus inhibens, ecclesiamque hanc in usu
suo relinquens, in quo hucusque etiam semper perstitit, sufficeret ;
et quia plura adducta essent alia motiva, quae ex eadem littera
mea, excellentissimo domino cancellario scripta, videre ac aliis etiam
dominis consiliariis tam excelsae cancellariae, quam et excelsae
camerae, suo modo exponere valebit: ideo sperem, Suam sacratissi-
mam Majestatem decreto illi Leopoldino non contraventuram, ve-
rum, consideratis meis et ecclesiae meae fidelibus servitiis, id ipsum
decretum benignissime confirmaturam in usuque et consuetudine
hucusque semper practicata et observata me, successores meos et
ecelesiam -:meam relicturam et pro tali quali consolutione mea sta-
bilituraun. Et aliunde si ea, quae ad episcopatum veniens sive ex
canonicatu, sive ex patrimonio habui (circa quae fiscus nullam prae-
tensionem habere valet), excipiantur, deductis expensis funeralibus,
solutione familiae et debitis passivis, quae solvenda essent ex rebus
mobilibus in episcopatu aquisitis, cum eadem debita in episcopatu,
promovendo bonum publicum et Suae sacratissimae majestatis servi-
tium eontrahere debuerim, vix aliquam, aut certe nimis exiguam,
pro qua hakere posset praeteusivnem, inveniet fiscus. Sed unicum
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 115
CA
mihi est, ne jus ecelesiae meae quoad liberam de bonis et rebus
suis mobilibus disponendi et bona immobilia per v. capitulum Za-
grabiense (absque omni interventu et ingessione fisci aut hominum
cameraticorum) administrandi eatenusque rationes successori epi-
scopo dandi habitum, decreto Leopoldino confirmatum et usu con-
tinuo roboratum, in me infringatur, talisque merces pro meis fideli-
bus servitiis in perpetuam nominis mei apud ecelesiam hanc et totum
regnum censuram et prostitutionem, ecclesiae meae et successoribus
meis praejudiciosa, data fuisse exsibiletur. Quare hocce in merito
negotium excellentissimo domino cancellario et dominis consiliariis
quam ennixissime commendet et agat, ut favorabilem resolutionem
pro aliquali consolatione mihi adfere valeat. Circa alias quoque
instantias promovendas uitro quoque dominationem Vestram una
cum domino agente Mayr zelosam curam habitaturam confidens,
eandem salvam et incolumem vivere desidero et maneo Zagrabiae
1747 die 12. Augusti. Admodum reverendae dominationis Vestrae
in Christo frater et servus Georgius Braniugh m. p., episcopus
Zagrabiensis.
P. S. Scutellarum stanearum duodenam unam cum duabus duo-
denis orbjun et duas scutellas pro jusculis exmissas accepi, grates
referens pro fatigio in iisdem emendis et exmittendis hahito. Hic
magna siccitas perdurans maximum defectum foeni, milii, panici et
turcici tritici, caulium et raparum causavit, unde nec pro susten-
tanda vita sua, nec pro animalium intertentione media habituri
sunt homines; et huic accedit aliud malum, quod pro inseminando
tritico, siligine hordeoque terras propter nimiam siccitatem arare
et praeparare non valeant, unde fames magna futura manifesto
videtur; vineae tamen utcunque spem dant, dummodo authumnus
pro maturandis uvis faveat. Si dominatio Vestra observaver it, super
instantia mea ratione liberae dispositionis confirmandique eatenus
annexi decreti Leopoldini absque dando quanto nihil posse effec-
tuari, quidnam tandem praetenderent, suo modo rescire satagat
mihique significet. Si etiam aliqualiter_rescire poterit dominatio
Vestra aut dominus Mayr, vel dominus Radovich, utrum militia
nostra, in Belgio existens, circa festum sancti Martini ex“ castris
dimittetur, rescire adnitatur.
Izvor. u knjižn. jugoslav. akademije.
XIV. 1747. U Zagrebu.
Zagrebački biskup Jure Branjug Krčeliću.
Nije mogao odgovoriti Krčeliću i agentu Mayru, jer je dulje vre-
mena bolovao. Neka K. zahvali kancelaru (grofu L. Nadaždu),
što je zagovarao u kraljice Branjugovu molbu (v. br. XII i XIII):
da smije oporuku učiniti. Dalje pako veli: Quod si tamen absque
aliquo offertorio negotium hoc bene terminandum non speraretur,
cum ego pecuniis destitutus sim, eas promittere nullatenus valeo ;
116 | M. MEBIČ,
quod si tamen de frumento pro anona aliquid accipere velent, de
tritico et siligine, id est ex utraque specie simul et in toto Viro-
viticzae et. Posegae levandos modios mille dare velem, dummodo
mihi et successoribus meis desiderata et plena securitas benigne
concederetur. — — Mitto etiam speciem facti in merito bonorum
per generalatum Varasdinensem usurpatorum. — — Addictissimus
in Christo frater et servus Georgius Braniugh m. p., episcopus
Zagrabiensis.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XV. 1747. 27. rujna. U Zagrebu.
Zagrebački kanonik Pavao Šikuten Krčeliću.
— — Pro domino parocho Santich novalia Lipsiensia latina,
talia qualia haberi possunt primo, persolvat ex integro (etiamsi
plus expenderit, adiustabitur indubie), et curet inviari ad illum
ea modalitate, qua inviabantur latina Coloniensia, quae perprius
accipiebat. — — Zagrabiae 27. Septembris 1747 obsequentissimus
servus Paulus Sik[uten] m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XVI. 1747. 6. listopada. U Slanju.
Grof Ivan Patačić Krčeliću.
L. J. C. Reverendissime domine canonice, domine rector mihi
colendissime! Pro humanissima salute in litteris reverendi domini
Protulepecz!' summas refero grates. Ex ejusdem reverendi do-
mini litteris intelligo, reverendissimam dominationem in ancipiti esse
de adventu meo in collegium: proinde praesentibus notifico, me
pro certo redire, non tamen ad continuandum studium philosophicum,
sed ad limina juris adiscenda. Illustrissimus genitor intellexit,
res aliquas pie defuncti excellentissimi archiepiscopi * una cum
cista una argentariae in collegio depositas: rogat proinde ac simul
reveretur, ut easdem res, gquaecunque tandem sint, dummodo ex-
cellentissimi pie defuncti archiepiscopi esse sciantur scientia aut
certa aut obscura, non dignetur extradere. — — Szlanyae 6. Oc-
tobris 1747 servus obligatissimus C. Joannes Patachich m. p. — —
Izvor. u knjižn. jugoslav. akademije.
" Bio je za Krčelićeva rektorstva kao svećenik u hrvatskom kolegiju
u Boču, a kašnje je postao kanonikom zagrebačkim.
" To je Gabriel Patačić, koji je umro kao koločki arcibiskup g. 1745.
m
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. | llt-
XVII. 1747. 29. studena. U Zagrebu.
Josip Antun Čolnić, zagrebački kanonik, Krčeliću.
Reverendissime domine rector, domine frater_ observandissime !
In reditu meo Dubicza ex installatione domini fratris baronis Pa-
tachich reperi litteras dominationis Vestrae, ex quibus intelligere
licuit, jus publicum civile non florere Viennae, praestareque ju-
venes domi in eodem erudire, . quod omnino approbo, et nisi do-
minus protonotarius * secus informare contendisset, a principio ita
disposuisem; quia tamen adhue in collegio juristae duo essent,
dominus comes ? et frater (sic) Skerlecz, ideo his me accomodabo
neque ab eisdem ullo modo meum nepotem separatum volo, sive
domi, sive foris. Aestimo autem, quod ad informationem domini
fratris uterque, et dominus comes et dominus protonotarius, move-
buntur, sicque omnes 3 domi juri dabunt operam. Pluribus con-
currentibus negotiis domino fratri modo capitulariter scribere non
valeo, proxime id facturus; praesentia (?) tamen, ae si sub sigillo
capitulari essent, significo: ut domino praelato Klimo duas, domino
Fekete duas duodenas ' tribuat aureorum. Quidquid expensarum
fuerit ad trajectum *, hinc occasione data submittetur. Desiderarem
scire, utrum sua excellentia dominus comes banus acceptaverit ob-
latum officium, et utrum sciatur, eundem officium banatus reten-
turum. Caeterum me meumque nepotem recomendando sum re-
verendissimae dominationis Vestrae, Zagrabiae 29. Novembris 1747,
sincerus frater et servus J. A. Chiolnich m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XVII. 1747. 7. prosinca. U Belcu.
Adam Naišić, protonotar, Krčeliću.
Reverendissime domine rector et canonice, domine frater mihi
colendissime! Honorificas reverendissimae dominationis Vestrae re-
veritus sum litteras, ad quas responsi loco inservio, me pupillos |
Sigismundo-Skerleczianos paternae reverendissimae dominationis Ve-
strae directioni, curae item et solicitudini per totum resignisse (sic).
Utut itaque reverendissima dominatio Vestra expedientius fore ju-
dicaverit, sive domi, sive foris dominus Petrus jus scripserit, ego
libentissime prudentissimo reverendissimae dominationis Vestrae
judicio me conformabo et ille semet conformare debebit. Et certe
satius foret, si domi studio huic incumberit sub vigili reverendis-
simae dominationis Vestrae oculo: tali enim pacto omnium eorum,
quae foras ambulando contra collegii regulas contingere possent,
anteverteretur occasio, et juventutis intra limites recti et modesti
1 Adam Naišić.
2 Ivan Patačić.
š Brod Lučko. V. Rad XXXII. 13.
118 M. MESIĆ,
procuraretur conservatio. Praster autem professorem, ut alium etiam
habeat correpetitorem, expediens fore censeo, et ut cum aliis suis
collegis repetitiones, conferentias et disputationes ad instar philo-
sophorum teneat, summopere necessarium esse videtur. Secus enim
verendum est, ne tam graves, quae in eum impendantur, expensae,
sine sperato fructu in cassum abeant. Nicolaum non absimiliter
vigili reverendissimae dominationis Vestrae recomendo oculo. Juveni
huic quemadmodum a natura inditus spiritus, ita nec ingenium
deest, modo illud cum inerti evangelico vilico non infodiat. Huic
porro juveni, si repetitorem necessarium fore censuerit reverendis-
sima dominatio Vestra, constituat rogo eidem eundem erga infali-
bilem eidem pendendam honestam discretionem. Ambobus autem
his fratribus quidquid ad eorundem culturam et studium pertinet,
nihil oro deesse permittat reverendissima dominatio Vestra, a
qua mox ac percepero, quantumnam pro eruditione eorum pecu-
niarum erit necessarium, mox de earundem submissione debitas
instituam dispositiones. Linguae gallicae si studere voluerint, idque
reverendissima dominatio Vestra judicaverit, nec hoc iisdem dene-
gandum reor, cum aliunde eidem Nicolaus per unum jam annum
Pestini studuerit. De reliquo me et annotatos pupillos aestimatis-
simo reverendissimae dominationis Vestrae favori enixe recomendo
et constanti cum obligatione persevero reverendissimae dominationis
Vestrae servus obligatissimus Adamus Naisich m. p. Belecz, 7. De-
cembris 1747.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XIX. 1747. 16. prosinca. U Zagrebu.
Josip Antun Čolnić,, kanonik zagrebački, Krčeliću.
Reverendissime domine rector, domine frater observandissime !
Circa meritum Dubiczense placeat cum domino illustrissimo Klimo
et domino consiliario Fekete habere sermonem. Res autem ita se
habet: nos post resignatam Dubiczam per principem Badensem
nostris expensis et nostro milite eundem providimus locum et in
praesentiarum providemus. Arcem trans Uunnam, quae non vi ini-
micae potestatis, sed pacis ergo per gloriosae memoriae imperato-
rem inimico cessit, aedificavimus nostris sumptibus; multas decades
millium florenorum certo haec efferent. Da bi perpetuitatem dobili
ovde, bi jošće pribrojili. Bolje bi kraljici vuzeti novce, a mi i tak
dok Bog i junačka ruka turske neotira sile, braniti neprestanemo
mesta. Prius jam in hoc merito nostrae factae sunt propositiones,
pluribus ab hine annis ; forte meliori cum eventu sada, pokih dob
je gospoja potrebna. Naj kušaju gospodin brat videti. Moju
braću i mene preporučujuć, ostajem Zagrabiae 16. Decembris 1747
Reverendissimi domini fratris obsequentissimus servus J. A. Chiol-
nich m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
KORE8PONDENCIJA KRČELIĆEVA. 119
XX. 1748, 26. siečnja. U Zagrebu.
Josip Antun Čolnić, zagrebački kanonik, Krćeliću.
— — Cum impatientia expectamus donationem super Luesko.
— — Za Dubicu naj gospodin brat kušaju izvidjavati, timendum
namque est, ne, si pace adveniente reforma succedat in confiniis,
duriora experiri cogamur. Si autem proprietarii efficiamur, nunc qui-
dem ut confiniariis regemus, dein si victricia arma inimicum repu-
lerint, ut vero et eximio bono potiri licebit. Si hic (quod non du-
bitarem) opinio suae excellentiae domini comitis olim bani requi-
reretur, ille, sperarem, daret favorabilem, de praesenti nescio, sed
et hoc effectuandum assumeremus. Cum sua excellentia domino
episcopo effecimus nihil in causa nota Moseseniczensi. — — Za-
grabiae, 26. Januarii 1748. J. A. C.! m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XXI. 1748. 16. ožujka. U Zagrebu.
Ivan Bužan Krčeliću.
— — Nova isthic nulla sunt, quibus dominationi Vestrae reve-
rendissimae digne servire possem, quae autem et quales sub nu-
perno tabulae banalis decursu ennatae sunt lugubrium dissensionum
confusiones, nullus dubito, nostri Croatae, his ac talibus innodati,
pro remedio jam hactenus Viennam excurrentes, individualiter re-
ferre scient. Ingenue fateor, Mercurius et Saturnus cum influxu
Martis hoc anno magnas in regno fecerunt operationes, Deus daret
publico non nocituras, ordinarie enim privati dissentiunt et publi-
cum patitur. Si boni domini illa tempora converterent in publi-
cam utilitatem, quae insumunt ad privatas perniciosas difterentias,
longe melius publicum subsisteret. Nihil aliud quam celeriorem c0-
mitis bani pristinum desidero adventum, .ut humanae regni nostri
inquietudines intra moderationis limites pleniori securitate collocari
possent, et donec sua excellentia venerit, nihil fausti expectandum
habemus. — —— Zagrabiae, 16. Martii 1748, obsequentissimus servus
Joannes Busan m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XXII. 1748. 18. ožujka. U Sisku.
Kanonik Adam Stepanić Krčeliću,
— — Summe congratulor_ domino fratri de obtentis fautoribus
tam pretiosis. Oblata occasione aveturos confido fortunas domini
1 Tako se podpisuje ovdje i u više drugih listova. Poznaje se bez
ikakove sumnje njegova ruka, koja je pisala njekoliko naprvo već nave-
denih listova.
120 M. MESIĆ,
fratris; in accessoriis ego studebo succurrere. Agat, rogo, sedule,
ut habeamus Dubiczam. Id si praestiterit, rem certe magnam et
longe gratissimam omnibus praestabit. — — Dileetissimi domini
fratris, Sisciae 18. Martii 1748, sangvis benevolus Adamus Zte-
panich m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XXIII. 1748. 238. ožujka. U Zagrebu.
Josip Antun Čolnić, kanonik zagrebački, Krčeliću.
Reverendissime domine frater, rector! Sane si quando, sub de-
cursu non pridem praeteritae tabulae banalis miscebantur quadrata
rotundis, ita, ut si in quapiam christiano-catholica orbis parte, hic
vere assumi debeat: quia abundavit iniquitas, refriguit charitas
multorum. — — In nostro negotio de Medvevar, si quid pos-
sibile fuerit repertu, dum calidiora fuerint tempora, exquiremus.
Meminit ille pretiosus vir Kovachevich et donationis Bellae 4., et
hujus iterum: acceptionis, dein per filium Beliae hujus filii restitu-
tionis, proditum dein fuisse per quemdam Marcum sacerdotem ve
netum et hujus ecclesiae_ canonicum, ibidem (ut modo Szisciae)
praefectum, suo fratri, ab hoc fatis jamjam cessuro regi resi-
gnatum, per varias manus, contradictione semper obviante capitulo,
dein transibat, donec praefuit ecclesiae Eberhardus, lupus anima-
rum non pastor, qui idem pro suis nepotibus impetravit etc. Cum
dominus frater in virum aliquem, cognitionem rei habentem, impe-
gerit, satagat, obsecro ultro, si quid valeret exquirere. Cum domino
excellentissinio cancellario potest: hanc venerabil. capituli volunta-
tem comunicare, et cum (ut audio) non nisi in 20.000 flor. fiscus
regius evincere Chikulinianos haeredes debeat, hac tempestate, ubi
est necessitas magna peccuniarum, forte adhuc tantum aderetur et
facilitaretur effectus desiderii; non determinate proponenda veniet
summa, sed id certum est .. supra additurum capitulum, quidquid
Sermagiana promiserit. Miror, dominum protonotarium et adeo
praecipitem ac excessuosum in corigendo praeclarae expectationis
juvene ! et silentii minus tenacem, si enim pecatum est, non est
tale, ut publica egeat confessione. Sit juvenis bono animo et vir-
tute sua monstret, non omnia sancta esse, quae protonotarius (sae-
pius temulentus) dictat. Hoc folium perlectum laceretur, et me
dominus frater_ comendatum habeat. Zagrabiae 23. Martii 1748.
Reverendissimi domini fratris obsequentissimus servus J. A. C. m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XXIV. 1748. 9. travnja. U Zagrebu.
Suzana Branjugova Krčeliću.
Službu moju poniznu preporučam dragomu gospodinu bratu re-
ktoru. Za stalen iz mene spomenek i veliku gospodina brata su-
1 Misli na Adama Naišića i na jednoga od braće Škrlaca.
KORESPONDENOIJA KRČELIĆEVA. 121
prot meni dobrotu, koju navlastitom iz pisanoga meni 4ti dan apri-
liša lista spoznati mogla jesem, kruto lepo i ponizno hvalim, i na-
zvešćene meni gori stajanja Kristuševoga svetke da gospodin brat
z vaogemi drugemi polag contentuma dočakuvati z vsum povol-
nostjum vu zdravju, veselju i zasluženih vekših častih zadoblenju
sprovadjati budu mogli, iz pravoga želim srdca. Obznanjenem
meni veselem novom želela bi i ja z velikum zahvalnostjum z vese-
limi odgovoriti; kajti. pako takovih nimam, žalostne obznanujem,
da naimre gospodin biškup nih excelencija !' postel čuvaju u velikoj
gingavoći, nekuliko z vrućinum obtršeni. Gospodin prepušt * tuli-
kajše jest hatežen. Ja za velikum zubnum boljum vezda strašnu
vuha i vsakojačkih nevolj težinu podnašati moram. Bog nam se
smiluj i majka božja. Gospoda vu kaptolomu, Bogu hvala, vsi
zdravi jesu, z med kojih sam gospodin lector vu Gradec po sveto
olje odišel, pokdob nih excelencija mogućni nisu bili njega svetiti.
Gospon švogor i sestra * i ostali dobro su zdravi. 'Od tabora no-
vine bolje jesu gospodinu bratu znane nego meni, zato ufam se,
da nezameriu, da z nimi neslužim. S:tem bobicu gospodinu bratu
dajuć i mene izručujuć ostajem dragoga gospodina brata, vu Zagrebu
dan 9. Apri. 1748, ponizna službenica Suzana Branjugh.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XXV. 1748. 18. travnja. U Zagrebu.
Franjo Hadrović Krčeliću.
Službu moju poniznu dragomu gospodinu švogoru preporučam.
Na skorom dva lista dragoga gospodina švogora priel jesem, ali
od skrbi i žalosti odpisati do sada nisem ništa mogel, nego ob-
znanujem, da žalost moja najvekša bila je, da bi nih ekcelencija
vezda v sredu po pol dan skoro z ovoga sveta preminuli bili, koi
danas ravno 21 dan svoga betega probavili jesu i sada spati i potiti
jesu se počeli, i doktor veli, da su zvan periculuma. Gospodin
olector v nemški Gradec po sveto olje otišel je, nadiajući se ga
danas. I ovde vre. po Zagrebu razglasili ljudi, da su vre od srede
mrtvi i da mi sub juramento vsi taimo, timentes fiseum, kaj ljuto
lažu. Da su čisto ogingaveli kak nisu nigdar, to je istina, i ako
još jednoč obetežaju, nigdar već nebudu betežali; vnogi su, koi
Spitavaju. Sapienti pauca. — — Zagrabiae, 13. Aprilis 1748
reverendissimi domini affinis humillimus servus Franciscus Ha-
drović m. p. — — m.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
1 Jure Branjug.
2 Sigism. bar. Sinnersperg.
3 Krčelićeva sestra Ana udata za Franju Hadrovića.
122 M. MESIĆ,
XXVI. 1748. 27. travnja. U Zagrebu.
Josip Pogledić, zagrebački kanonik, Krčeliću.
Reverendissime domine canonice, mihi colendissime! Esto ignotus
servus dominationis reverendissimae, quia tamen reverendissimi domini
interpositionem apud serenissimum dominum principem Hildburg-
ausin valorosam et eximie cooperatoriam fide digne intellexi, ad
finem removendi praejudicia, quae singulis annis crescunt in gene-
ralatu Varasdinensi per schysmaticos illata, ad d&primendam fidem
romano-catholicam, idcirco haec scripto exponere reverendissimo
domino volui, quatenus his intellectis dignaretur gratiose apud se-
renitatem suam conari efficere, qualiter +talia praejudicia remove-
rentur, nec Valachis tanta libertas permitteretur catholicos ad
schysma pertrahendi. Intra paucos enim annos in una sola pa-
rochia Czirquen. ita nominata, nempe intra decennium, octodecim
personae catholicae repertae sunt ad schysma graecum descivisse,
ex quibus aliquae per poppas Valachorum matrimonio junetae sunt
cum schysmaticis ac tali modalitate in schysmate confirmatae. Ast
his adhue deteriora evenerunt, dum una mulier relicto viro trans
Dravum uni Valacho dicto Sabula nupsit, et ipse Sabnla id retulit;
alia, incerta de morte sui mariti, cuidam Valacho Stan. Vodogarecz
matrimonio copulata est, facta et ipsa schysmatica; una, existens
inquilina apud unum Valachum capitaneum, ab alio plebeo Valacho
debuit anulum accipere in signum sponsaliorum cum ipso initorum,
ex quo ipsi minabatur: ni vellit annulum accipere, a se ducendam
in domum suam, vel sylvam, ac ibi vim eidem a se inferendam;
post susceptum vero taliter annulum minabatur: si dixerit paren-
tibus, alicui ex catholicis, ubicumque ipsam repererit solam, ma-
num quod sit ipsi amputaturus: qualis metus esto non cadebat in
constantem virum, quominus illa potuisset haec parentibus dicere
et se alio subtrahere, tamen terrefacta taliter_nupsit eidem Valacho,
illam insciis parentibus abducenti in suam domum. In aliis etiam
parochiis, in quibus degunt nostri catholici mixti Valachis, et apud
eosdem sunt inquilini et inquilinae, servitores aut ancillae, fiunt
plures schysmatiei ex catholicis. Et foeminae praesertim nubunt
Valachis, se in libero statu profitentes, cum habeatur incertitudo
super morte suorum maritorum. Poppae Valachorum talibus ma-
trimoniis assistunt, nulla insinuatione ad parochos catholicos habita:
uti tales inventae sunt 5 in parochia Troischen. taliter nuptae, in
vicina parochia Topoloviczensi novem tales intra paucos annos nu-
merantur. Haec cum impune per schysmaticos perpetrari permit-
tantur, cum manifesta via salutis aeternae perdendae, ac domini
commendantes in generalatu Varasdinensi se efficaciter _opponere
non valeant, ex allegata causa, quia superioritas major non fecit
tales dispositiones, quibus mediantibus his occurreretur et haec im-
pedirentur, multum tamen:praejudiciosa et saluti aninrarum, quae
maximae considerationis est, et fidei romano-catholicae si non di-
latandae, saltem conservandae. Ideo hisce me resolvi recurrere ad
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 123
Suam dominationem reverendissimam, uti et praesentibus recurro,
quatenus non gravaretur Suae serenitati ad mentem benignissimam
praesentare, ut remedium salutare et reipublicae romano-catholicae
opportunum procuraretur, ne schysmatici eorumque poppae talia
in posterum saluti aeternae perniciosa habeant libertatem commit-
tendi et patrandi; catholici vero ad schysma deflectentes volun-
tarie tamquam apostatae a fide catholica per suos comendantes
justa poena pro suis delictis puniantur, cum ex schysmate postea
fiat haeresis, et nostri schysmatici sunt etiam haeresi obnoxii, quam-
vis etiam tamquam pure ad schysma aberrantes ex catholicismo per
dominos officiales catholicos puniri condigne tales mereantur. His
dominationis reverendissimae favoribus preciosis me reverenter
comendando maneo Zagrabiae 27. Aprilis 1748 servus obsequen-
tissimus Joseph. Pogledich m. p., Arch. Chasmen. C. Z.
Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije.
XXVI. 1748. 80. travnja. U Martijancu.
Župunik Antun Zlatarić Krčeliću.
Reverendissime domine rector, domine et patrone mihi colendis-
sime! Ex ultimis a fratre meo * Vienna ad me datis litteris intel-
lexi, 60 in eundem reverendissimam dominationem Vestram benigno
esse animo, ut ab omnibus fere derelicto necessaria pro defendendis
. positionibus philosophicis subministrare se velle gratiose adpromise-
rit. In partem gratitudinis me vocari, imo abripi video, et eximiam
animi reverendissimae dominationis Vestrae propensionem in me
in eximia fratri meo nuper apromissa liberalitate suspicio. — —
Gratulabar mihi jam pridem, talem ac tantum fratri meo obtigisse
moderatorem, qui ingenii sui monumentis ac virtutum fama nomen
perennitati raro patriae nostrae exemplo consecrare pergit, et a quo,
idem si voluerit, in moribus quod imitetur, in eruditione et stylo
quod admiretur, velut in speculo sibi propositum videbit. Admirabar
jam olim eruditionis reverendissimae dominationis Vestrae foetus
futurorum veluti prodromos, quos amet aliquando et veneretur po-
steritas. Avebam, dicam ingenue, tanti viri conversatione litteraria
ditescere, quam sortem cum denegatam mihi ingemiscam, fratri
meo ut obtingat, demisse aeque ac calide exoro. — — Datum
Martianecz ultimo Aprilis 1748, humillimus servus et cliens Ant onius
Zlatarich, parochus Martianecz.
Izvor. u knjižn. jugoslav. akademije.
1 To je Josip Zlatarić, koji je bio za Krčelićeva rektorstva pitomac
hrv. kolegija u Beču, a poslie je u Rim došao na nauke. V. br. XXXVI.
124 M. MESIĆ,
XXVIHN. 1748. 2. svibnja. U Sisku.
Adam Stepanić, kanonik, Krčeliću.
— — Ejusdem (naime baruna Adama Patačića, o kojem na-
pried nješto piše) memor sit circa successionem in episcopatu no-
stro desideratissimo patri ! (cui Deus optimus concedat beatam
requiem) apud suos amicos, qui favere possunt; qui si promove-
retur, quod opto summopere, aget pro ejusdem Tibi aut mihi con-
ferenda praepositura. — — Ejusdem, Sisciae 2. Maii 1748, san-
guis benevolus Adamus Ztepanics m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XXIX. 1748. 838. svibnja. U Jegru.
Krsto Krčelić bratu si Baltazaru Adamu.
Reverendissime domine frater, domine domine patrone mihi gra-
tiosissime, colendissime! Primum reverendissimo domino fratri, ut
debeo, gratulor letorque vehementer de adeptis reverendissimi do-
mini: fratris abbatiae honoribus, ac ut in modetnis dignitatum sua-
rum titulis non modo annos quam. plurimos. supervivere, quin imo
istis evolutis altiora quoque gradu attingere pro felicitate tum pa-
triae meaque valeat, Deus ter optimus maximus concedat, quoti-
odianis precibus hactenus utut, ita deinceps majoribus ine implora-
turum spondeo. Pro affectu resoluti mihi defensionis causa aeris
gratioso hocce quos (sic) majores indies, omni licet meritorum ge-
nere carentem, experior expertosque contestari semper ac ubique
debeo, demissisimas easque debitas reffero grates. Quoniam patres
Societatis in prioribus abhinc epistolis meis a librorum pretio
per me praescriptorum recesserint, eorumque centuriam a 25 flor.
ad 38 flor. rhenen. amplificaverint, tum quod continehtiae eorun-
dem professori nostro mirum in modum displicuere, cum propter
regulas juris imperialis ac sententias, juxta seriem Verbeczianorum
titulorum ex eodem excerptas, quas pro regulis juris patrii, absque
tamen aliqua eorum limitatione aut glossatione adduxit ac appel-
lavit, nihil in se novi complectantur, proinde nobis sub fusis thesi-
bus in filera jus defendendum obtulit profossor noster, quod ita
ovariis de causis defendere omnes fere renuunt, potissimum ex e0,
quod patronis suis sic gratificari ac eisdem dedicare minus valerent;
quapropter_nec dominum Seny, qui reverendissimo domini fratri
humillima devovet obsequia ac in submissa eidem ac effective per-
cepta peccunia humillimas easque competentes:reponit gratias, nec
me in publicum prodituros hisce in devotione omni notum redere
volui. Finem studiis ultima Julii imponemus, verum dominus Senny,
Cseh ac Orlisc, Croatae aeque juridico studio operam navantes,
eundem expectare non meditantur, ast statim circa finem Junii ab-
" Misli biskupa Jur. Branjuga.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 125
itum parant. Ideo an in Hungaria mihi manendum, aut cum illis
redeundum, uberiorem praestolabor reverendissimi domini fratris
resolutionem ; quare, cum sufficientes me non habere praeviderem
sumptus pro assumendo itinere, pro viatico aliquid ea de causa
mihi gratiose submittendum eflagitarem. Atque his me humillime
recomendans manumque exosculans maneo et sum reverendissimi
domini fratris humillimus servus et frater indignus Cristopborus m. p.
Datum Agriae 3ia Maji 1748.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
-
XXX. 1748. 4. svibnja. U Konjšćini.
Adam Naišić Krčeliću. |
e
Reverendissime domine canonice et rector, domine frater mihi
colendissime! Quod cum repetitis vicibus excellentissimus dominus
comes cancellariae aulico-hungaricae cancellarius coram reveren-
dissima dominatione Vestra in eo fecisset mentionem, quatenus
ratione quorundam bonorum apud Suam caesareo-regiam maestatem
formarem instantiam: concepta proinde exinde spe et confidentia,
ecce praesentibus reverendissimae dominationi Vestrae, medio cujus
nempe Sua excellentia id ipsum mihi significari voluit, humillimam
instantiam meam accludo. — — Domini Petri Skerlecz vocatio,
videtur mihi, quod majori exploratione indigeat. A me quidem ea-
tenus petit consilium, sed illud ibidem, ubi qu4erendum non est,
quaerit. Quaerat illud ab inelinatione naturae propriae, ab instineti-
bus internis, a confessario, a reverendissima dominatione Vestra,
moderatore suo et in spiritualibus et temporalibus. Propter unam
acerbiorem acceptam litteram, propter sui ad morigeram vitam di-
rectionem recedere a jurista ad psalmistam, a jure ad breviarum,
certo res non currit. Mutatio haec nec ipsi venerabili capitulo
arridebit, quia certus infelicis incostantiae prodromus est. Cum
ellectione status, atque adeo cum Deo non est nugandum, sed cum
timore et tremore magnitudinis brachii sui agendum ; et, ut sincere
mentem meam reverendissimae dominationi Vestrae aperiam, mihi
de vocatione ista, veluti a teneris ungviculis adolescentis illius no-
titiam habenti, nihil videtur. Interim Deus ex Saulo potuit facere
et fecit Paulum, poterit et ex ipso, si divinae suae maestati pla-
cuerit, sacerdotem. Unde hoc in merito faciat quidquid ipsi pla-
cet; mea nihil interest, sive hunc aut illum statum amplectatur,
modo, donec sub tutella mea persona illius est, praeceptis divinis
ct honestae indoli corespondenter vivat. His praeattactam instan-
tiam meam reverendissimae dominationi Vestrae iterum iterumque
recomendo et constanti cum obligatione persevero reverendissimae
dominationis Vestrae, Koinschinae 4. Maji 1748, servus obsequen.
tissimus Adamus Naisich m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
126 M. MESIĆ,
XxXXxXIE. 1748. 4. svibnja. U Zagrebu.
Stjepan Puc, čuvar zagrebačkoga kaptola, Krčeliću.
Zagrabiae, 4. Maji 1748. Reverendissime domine rector et frater mihi
colendissime! Lugubrem nuncium de morte suae excellentiae reveren-
dissimae, domini praelati nostri !, mihi toto vitae tempore deside-
ratissimi, nullus dubito quin intellexisset. Hoc sciat, quod moerore
vix non contabescam. Cras dominus lector et archidiaconus ca-
thedralis abeunt ad thronum Suae maestatis, deprecaturi et suppli-
caturi uti oportet. Me etiam inter candidatos esse voluerunt, quod
omnino nuspiam fieri permisissem, nisi me plurium dominorum fer-
vidae adhortationes movissent: ego enim pro eo onere me inca-
pacem sentio, et me unicae divinae resigno dispositioni. Deus agat
mecum, prout illi placet. Si itaque in spiritu sancto ita visum et
oportunum fuerit, post adventum dominorum ablegatorum nostro-
rum juxta stylun et modum isthic usitatum concinet, oro, pro
me memoriale illudque porrigat, et, si ita videbitur, agentem pro
mea parte procuret. Haec vere invitus scribo, et oro Deum, non
me, sed meliorem et utiliorem me eligat: ego enim sum aliquis
debilis custos canonicus, sed vere fierem debilis ac infirmus epi-
scopes. Me domino fratri comendo et in moerore meo maneo
reverendissimi domini fratris humilis obsequentissimus servus Cu-
stos zagrab. * m. p.
P. S. Hanc inclusam. rogo, quoquo modo dominus frater scit,
citissime expediat secura occasione ad dominum Niczky Georgium,
et domino spectabili Uristophoro Niczky pro sua facundia rem ape-
riat eumque roget, pro suo consanguineali amore mihi adsistere.
dignetur. Sed semper me ad id reflecto: si Deo placet! quia has
ipsas extorsi, ut verum fatear, a natura, a voluntate mea.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XXXIII. 1748. 22. svibnja. U Bologni.
Jure Aleksander Malenić, rektor hrv. kolegija u Bologni, Krčeliću.
— — Hic fama in vulgus edita est, novorum etiam impresso-
rum confirmatione fulta, inscia et exmissa serenissima regina nostra
Angliam et Hollandiam cum Francia Hispaniaque pacem conclusisse,
quod credere nequeo, et si factum foret, graviter aulae nostrae e0
facto illusum arbitrarer. Capitalis Corsicae civitas a nostris his
diebus acriter_ oppugnabatur. Circa particularitates, mortem suae
excellentiae 3 consecutas, cupio informari. Contra domini inquie-
tissimi loci hujus legati graves impetitiones omnia quasi collegia
1 Jure Branjug.
3 To je vrieme čuvarom bio Stjepan Pue.
5 Biskupa Branjuga.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 127
regias sibi a principibus suis procurarunt protectionales, uti novis-
sime hispanicum et ancoranum: hinc ipsis e praemissa ratione jam
quietem habentibus, solus saepissime impetor, eo magis, quod Genua
oriundus a gente nostra alienior sit, adeo, ut privilegio patentato-
rum collegium quasi totaliter exspoliatum vellet, nec ullus est
alter modus se ab eo eliberandi, nisi vel totaliter eidem privilegio
abrenuntiando, vel vero regias a serenissima quoque regina nostra
procurando protectionales, pro quibus sollicitandis si scirem, quod
venerabile capitulum se resolvere erga litteras meas vellet, scri-
berem eidem eatenus, at nec fido, nec credo, id facturum inter-
veniente hoc fatali suae excellentiae_ mortis casu. Peto proinde
dominum reverendissimum fratrem, ut cum domino reverendissimo
cathedrali eo in merito colloqui eiusque sensum expiscari dignetur,
meque, cum informatione etiam, quantum circiter praemissae con-
starent protectionales, de eo edoceri expeto. Caeterum rem cum
reverendissimo domiuo cathedrali in secreto tractari et a reveren-
dissimo domino fratre eidem negotium istud cum efficacibus ratio-
nibus, quas scio reverendissimo domino fratri pro sua singulari
notitia, ingenio et dexteritate non defuturas, proponi obsecro. At-
que his in peculiari reverendissimi domini fratris amore et memoria
finiens, me ejusdem veterano et sincero affectui recomendans maneo
reverendissimi domini fratris, Bononiae 22. Maji 1748, humillimus
servus Georgius Alexander Malenich m. p.
P.S. Si dominus reverendissimus cathedralis ostenderit, esse
spem circa protectionales, scribam ad venerabile capitulum eate-
nus. Peto eduvceri a domino fratre, utrum, cum defendebat Bono-
niae dominus frater, rector collegii in defensione locum habuerit
aliquem particularem, et ubi.
Izvor. u sveučilist. knjižnici.
KxXXTFIE. 1748. 18. lipnja. U Varaždinu.
Adam Naišič Krčeliću.
Zehvaljuje Krčeliću, što je predao njegovu pod br. XXX spo-
menutu molbenicu kamo spada, te mu i nadalje preporučuje tu
stvar. — — Pro pupillis Skerleczianis flor. rh. 150 hicce monialibus
deponi curabo, quorum sumptibus nunquam fui nec sum contra-
rius, modo pro honore eorundem et collegii cedant. Ut autem ad
vacationes domum eant, nec ipse hujus fui intentionis, satius judi-
cando, ut ferias illas ibidem alicui studio incumbendo insumant,
quam domi gratis perdant et aditum ae redditum inanniter expen-
dant. Dominus Petrus ut non modo superficialiter, verum funda-
mentaliter in jure errudiatur, €0 profecto semper intendebam, Unde
ut jus civile, quod aliunde fons et origo juris nostri est, integra-
liter absolvat, mens et intentio ea semper mea fuit et actu est
Qualem autem exinde reportabit utilitatem, judicabit ipse, dum
nunquam melius et fructuosius in se se insumptum inveniet, quam
128 s MESIČ,
ad cognitionem juris istius impensum fuit. — — Varasdini 13. Junii
1748. Servus obligatissimus Adamus Naisich m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XXXIV. 1748. IS. lipnja. U Zagrebu.
Pavao Turković Krčeliću.
Hvali Krčeliću za veoma liep prsten, kojim ga je obdario. — —
Reverendissimus dominus prepositus Quinqueecclesiensis unicus ex
extraneis ad exequias defuncti excellentissimi episcopi comparuerat,
qui hic debite exceptus et a pluribus dominis reverendissimis tra-
ctatus die jovis proxime praeterito horis pomeridianis discessit.
Ellegantem autem sermonem croaticum cum applausu omnium illo
die exequiarum reverendissimus dominus Kukulyevich habuit, lati-
num autem reverendissimus dominus Gasparich. Zagrabiae 15. Junii
1748. Paulus Turkovich m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XXKV. 1748. 19. lipnja. U Zagrebu.
Nikola Matija Mesić Krčeliću,
Moli, da mu K. bude na ruku, da postane prisjednikom sudbe-
noga stola, ili barem bilježnikom !'.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
KXXVI. 1748. 8. srpnja. U Rimu.
Vinko Aniballi, rektor, Krčeliću.
— — Tres candidati, quos illustrissima et reverendissima do-
minatio Vestra ad hoc collegium transferendos enixe comendaverat,
scilicet domini Joseph Zlatarich, Andreas Pius et Joseph Horvath,
una simul in nupera eminentissimorum cardinalium congregatione
novos inter _alumnos eligi meruerunt, et in id operam omnem ac
1 Ob istoj stvari pisa Mesić Krčeliću i 26. lipnja 1748; a tako se
isto preporuči Krčeliću i Aleksander Malenić pismom od 2. srpnja 1748,
u kojem medju inim ovako piše: Cum autem officia sine expensarumn
profusione nequaquam de facili posse aquiri compertum haberem, ideo
eatenus quoque sensum meum reverendissimo domino fratri significo: si
400 aut 500 fiorenos dominis consiliariis (quibus judicaverit) in pro-
missis dederit, conditione addita, si. assessoratum obtinuero, id totum me
servaturum, et cumprimis mihi perscripserit, etiam transmissurum Ime
obstringo. (Izvor. u knjiž. sveučil.) — Mesić se obrati na Krčelića još
20. srpnja 1748 u istom tom poslu i još zbog druge svoje stvari, tičuće
se Jamnice. Iz pisma se razabire, da mu je K. prijao (Ibid.). — Za
bilježničtvo preporuči se 10. kolovoza 1748 i Luka Novosel (Ibid.).
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 129
studium impendere non praetermisi. Gratulor itaque, quod -Sua
desideria impleta fuerint. — — Rome die 3. Julii 1748 de-
votisšimus et obsequentissimus servus Vincentius Aniballi S. I.
rector '.
S vana: Illustrissimo domino rectori collegii croatici Viennam.
Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije.
Adam Antun Čegetek, kanonik zagrebački, Krčeliću.
Govori o svojem rektorstvu u hrv. kolegiju u Beču god. 1736,
te zave svojim nasljednikom kanonika Kukuljevića. Dodaje: Ex-
celleritissimus comes locumtenens banalis * advenit, congregationem
regni pro 5. futuri mensis Augusti Zagrabiae indixit, ad bona sua
Jaszkensia abivit. Placet dominis regnicolis, illum resolutum esse
locumtenentem. — —
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
KXXVII. 1748. 138. srpnja. U Sibinju.
Franjo Xav. Klobušicki, imenovani zagreb. biskup., Krčeliću.
Piše mu, da će skoro položiti propisanu prisegu pred svojim
“velikim predstavnikom. Raptim Cibinii 13. Julii 1748 gervus et
frater in Christo addictissimus Fr. B. Klobusiczky m. p. *
Izvor. u sveuščilišt. knjižnici.
XKXIX. 1748. 17. srpnja. U Borgo val di 'Taro.
Josip Krčelić bratu si Baltazaru Adamu.
Reverendissime domine frater et patrone gratiosissime! Lista,
pisanoga de dato 30a Martii od gospodina brata 15ta Julii, prijel
sem. — — Da naš gospodin otec 138. Martii preminul je, ko-
.jemu Bog pokoj vekovečni daj, i to iz nihovoga sad lista stoprav
1 Bez dvojbe kod sv. Apolinara u Rimu.
3 Grof Ljud. Erdddi. |
5 U Krčelićevoj korespondenciji, čuvanoj u sveučilišt. knjižnici, ima >
. još više listova, što ih je pisao biskup Klobušicki Krčeliću prije nego li
je mogao poći iz Erdelja u Beč, pak odatle na svoju novu stolicu (a ti
su listovi pisani 1%, 5/a, "8/9, 1%, i “hya 1748, te %/9 i '*/g 1749).
Tu ima jošte listova, što ih je Krčeliću pisao brat biskupa Klobušickoga
Antun po imenu (2/7, 8/4, i 2%, 1748, pak 2!/,, "?%/4 i 2%, 1749).
U spomenutih listovih piše biskup Klobušicki najviše u poslovih nove
svoje biskupije, a brat mu Antun govori najviše o imanjih, koja su ga
imala sada zapasti u Hrvatskoj. Za Antuna v. Kercsel. Hist. 106.
STAR. VIII. ll
130 M. MESIO,
razumel sem, ar nit od švogora Hadrovića, niti od nikoga letos
lista dobil nesem, i da 4000 circiter dogov je, rad verujem, kak
pako pomoći bude se, toga sam znati nemorem. — — Brata Kri-
stofa, ako li je još kod nih, pozdravljam, i prosim gospodinu bratu
ako odgovoriti budu mogli. S tem mene u milošću preporučam
i ostajem reverendissimi domini fratris indignus frater Josephus
Pereheneh m. p. feltvebl. Datum Borgo val di Tarro die 17ma
ulii 1748
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XL. 1748. 7. kolovoza. U Petrovaradinu.
Ladislav Szčrćnji, sriemski biskup, Krčeliću. dn
Molio je u kraljice Marije Terezije, da mu bude dan coadjutor ;
ast nuper accepi finale excellentissimi domini cancellarii respon-
sum, in quo scribit, non esse mentem Suae majestatis sacratis-
simae, coadjutorem alicui episcopo resolvere, nisi in casu, quo in
episcopatus administratione aliqui defectus deprehenderentur, et
sic ab ulteriori rei hujus adursione destiti. — — Petrovaradini
7. Augusti 1748 servus paratissimus Ladislaus Szorenyi m. p.
episcopus Sirmiensis.
Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja.
XLI. 1748. 28. kolovoza. U Belcu.
Adam Naišić Krčeliću.
Reverendissime domine rector et canonice, domine frater mihi
peculiariter colendissime! Scribit mihi dominus Petrus Skerlecz,
quod librum digestorum juris civilis desideraret defendere, quo in
merito ego quidem illum simpliciter ad prudens reverendissimae
dominationis Vestrae consilium relegavi. Interim tamen ad adden-
dum eidem eo magis in studiis proficiendi calcar, desiderarem ejus-
dem eatenus voto deferre, modo reverendissima dominatio Vestra
eundem dignum judicet, ut cum studio suo in publicum prodire
mereatur idque futurae ejusdem comendationi pondus quodpiam
allaturum censeat. Ut autem geuuinum meum sensum reverendis-
simae dominationi Vestrae adaperiam, is ille est: ut si intra tri-
mestre temporis spacium universum jus dictus dominus Petrus
Skerlecz absolvere posset, id optimum fore censerem, quatenus
eotum universum etiam jus publice in universitate defenderet. Cum
autem sub libri alicujus aut recusione, aut nova praelo subjectione
ejusmodi defensiones institui soleant, desiderarem scire et doctoris,
et, si necessaria est, universitatis eatenus epinionem, sub quali nempe
libro et defensio institui, et cui, ac cum quibus ac quantis ex-
pensis dedicari et consumari valeret. Quidquid autem circa prae-
missa universa et singula judicabit reverendissima dominatio Ve-
stra, rogo me eatenus cerciorari. Interim cum praefatus dominus
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 131
Petrus una cum suo fratre Nicolao Viennae tempore vaccationum
sint permansuri, id ipsum reverendissima dominatione Vestra pru-
dentissime consulente, judicarem, ut Petrus juri civili et in specie
digestis, Nicolaus autem aritmeticae et scripturae germanicae, ambo
vero linguae gallicae perdiscendae operam dent, quod et paterno
reverendissimae dominationis Vestrae ad eosdem oculo tenacissime
recomendo, et constanti cum veneratione persevero reverendissimae
dominationis Vestrae, Belecz 23. Augusti 1748, servus obsequen-
tissimus Adamus Naisich m. p.
P. S. Super ultimo levatis flor. rh. 150 dominus Petrus curatori
suo mittat, quam hactenus non misit, quietantiam.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XLII. 1748. 1. rujua. U Zagrebu.
Ivan Grličić Krčeliću.
— — Reverendissima autem dominatio Vestra, sicut in conver-
sationibus in capitulo mihi experiri licuerat, melius jam apud idem
capitulum audit, uti hoc et id etiam tempore illustrissimi domini
Ludovici Patachich in capitulo existentiae ex diseursu, plurimum
in favorem reverendissimae dominationis Vestrae promoto, animad-
vertere poteram, ita et quod respectu reverendissimae dominationis
Vestrae revocatio annulata sit. — — Zagrabiae 1. Septembris 1748
servus humillimus Joannes Garlichich m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XLII. 1748. 2. rujna. U Lavovu.
Vasilj Božičković, monah, Krčeliću.
Reverendissime domine, patrone gratiosissime! Quod dominatio-
nem Vestram reverendissimam ex longinquis septentrionis partibus
ignotus interpellaverim, mirum minime videri poterit, si conditionem
meam vel leviter perspexerit. Tertius jam absolvitur annus, quo
Roma redux in Polonia moram traho, praestollans, si aliquando
partibus nostris in Croatia aliqua accedat serenitas; sed majores
video offundi tenebras. Dum scismatici novis firmati praesidiis
majora sibi pollicentur, ego interim, quo erga patriam, eosque, qui
adhuc dispersi supersunt patres aliquam animi mei exhiberem
significationem, quaerebam copiam, neque votorum meorum compos
effici potui quoad . . . . ordinis nostri iter per Viennam Romam
contingeret. Hac secura offerente sese occasione, fretus in bene-
volentia atque eximia humanitate reverendissimae dominationis Ve-
strae, duos libros mittendos in Croatiam duxi, eosque Viennae reve-
rendissimae dominationis Vestrae diligentiae committendos, rogans
quo magis humiliter ac efficaciter possum, velit eos Zagrabiam
reverendo P. Palkovich mittere. Multum hic mihi exoranda esset
dominatio Vestra reverendissima, nisi me ingenita, qua afficior,
*
132 M. MESIČ,
petendi ratio inhiberet, peterem nimirum, quis post optimi sanetis-
simique viri mortem, de qua non pridem habui nuncium, episcopi
Zagrabiensis Braniugh, in sedem episcopalem evectus fuerit; vehe-
menter gloriarer, si id ex reverendissimis dominis capituli gratulari
possem ; quod si secus accidit, tamen mihi et propter observantiam
et subjectionem, quam pridem eidem sedi despondi, faciendum in-
cumbit. Spero profecto, reverendissimam dominationem Vestram
erga me futuram gratiosam, pro qua ego Deum optimum maximum
pro longa incolumitate exoratus maneo Leopoli die 2. Septembris
1748. Reverendissimae dominationis Vestrae devotissimus servus
Basilius Bosiskovich (sic) m.-p., ordinis divi Basilii magni.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XLIV. 1748. 21. rujna.
Ivan Pogledić, vojnički zapovjednik, Krčeliću.
Reverendissime domine canonice et rector, .mihi colendissiime!
Indubie etiam ibidem notum erit, quod militiae ex incl. regno
Croatiae, commando meo concreditae, in patriam sit reditus in-
dultus, qui reditus die 26. (sic) inchoavit. Moli Krčelića, da do-
pusti, da može u hrv. kolegiju odsjesti, kada u Beč dodje, a k tomu
traži još druge usluge. — — Mincken in imperio die 21. (sic)
Septembris 1748. Ejusdem reverendissimae dominationis Vestrae
obligatissimus servus Georgius Pogledich m. p.
P.S. Hic locus, quo jam pertigimus, est penes svevicum Hal.
Dicunt, quod Circiter 7 itineribus perveniemus hinc ad Danubium,
ubi recipiemur ad eundem, ut beneficio ejus Viennam descenda-
mus, et stante e0, per aquam, dicunt, quod circiter 6 diebus Vien-
nam pertingemus.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XLV. 1748. 27. rujna. Na Lušžnici.
Viceban Ivan Rauch Krčeliću.
Moli ga, da bude na ruku njegovu sinu, kojemu je naložio, da
dade naslikati svoju sliku. Zatim piše, kako se boje zločeste go-
dine, pak dodaje: Zločesto bu Czindery letos s Holandi trafficeral,
ako na njegvih dominiumih nebu bolši auspruch rasel neg po naših
drugih. Žgano vino bu po zevrelici dišalo. — — Na Lužnici 27.
Septembris 1748. Gospodina rectora i kanonika sluga ponizen i za-
vezan Rauch Joannes m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 133
XLVI. 1748. 27. rajna. U Varaždinu.
Antun Špišić Japranski Krčeliću,
Hvali za izkazane si prijasni, želeći ljubav vratiti. 1n desiderii
hujus testimonium manipulnm unum antiquae et vere bonae Pose-
ganae tabacae —— — consignavi, da to Krčeliću ponesu djaci, kada
u Beč podju. — — Varasdini 27. Septembris 1748 servus obliga-
tissimus Antonius Spissich de Jappra m. p.
P. S. Significo, me non petentem, imo deprecantem in ordinarium
vice-comitem comitatus de Verčeze ellectum. — —
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XLVII. 1748. 5. listopada. U Zagrebu.
Barun Adam Patačić, kanonik zagrebački, Krčeliću.
Frater amantissime! Pretiosas Tuas, diebus proxime elapsis rure
redux, gratus accipio. Quod tam sollicite Tibi commissa exequi sis
dignatus, reddam vices, ubi Tuis me commodis ut serviam jus-
seris. Plurimum eae mihi etiam attulerunt consolationis, quod ad
nutum ejus, cujus interest, negotia me tractasse significes. Plena
tamen haec non fuit consolatio, quia Te non amice, ut hactenus
semper solebas, seripsisse observo, sed novo quodam seribendi ge-
nere_usus es: tantis enim titulorum philacteriis, ab amici calamo
prorsus alienis, me mactas, ut, nisi a teneris intimum novissem,
de Tua dubitare cogerer amicitia. Age igitur dehinc et me aman-
tissimi fratris titulo utentem sequere: malo enim Tuo in corde,
quam cartha esse gratiosissimus. Haec abrumpo, quia recens, dum
haec scribo, allabitur nuncius, dominum exellentissimum episcopum
Quinque-ecclesiensem 25. elapsi e vivis excessisse '; age igitur cum
utriusque nostrorum amicis, et vide, an magno illi nostro viro ?
non displiceret, si pro vaccante illo, et: velut majori ex parte cro-
atico, instarem episcopatu. Si cum ejusdem est permissione, ex
registratura formatam pro episcopatu Zagrabiensi excipe instantiam,
et mutatis mutandis porrige pro hoc, et ubi optime visum fuerit
me commenda, et significa, an me Viennam venire oporteat. In
hoc merito hocce cursore seribo domino Herlain, cum quo nego-
tium confer, et acelusam Suae excellentiae domini cancellarii literam
admanua. His bene vale, me constanter ama et jam meum Te
demonstra amicum. Ego maneo, frater amantissime, Zagrabiae die
5. Octobris 1748 syncerus servus et frater A. Patachich * m. p.
P.S. Ego hac posta nemini seribo nisi Tibi, domino Herlain,
Suae excellentiae et Szadeczky, praestolans responsum, an e re sit,
1 Grof Sigismnnd Berćny.
2 Misli bez dvojbe kancelara grofa L.. Nadažda.
* Sada kanonik zagrebački, poslie savjetnik dvorske kancelarije i po-
svećeni biskup, napokon biskup veliko-varađinski.
134 M. MESIĆ,
ut formetur instantia; eotum alibi etiam apud dominos consiliarios
meas facturus instantias. Haec, si ita videbitur, communicentur
domino Herlain. Rogo Te, fac partes veri amici.
Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije.
XLVINI. 1748. 19. listopada. U Zagrebu.
Barun Adam Patačić, kanonik zagrebački, Krčeliću.
Frater amantissime! Prodigae in me Tuae humanitatis, eruditae
non minus ac subtili, excusationi reponerem aliqua, nisi me deficeret
tempus, nam Tuas hodie jam tarde post meridiem accipio literas,
ob praeclari nostri domini postae magistri, vindemiis magis, quam
suo occupati munere, absentiam. Fateor, dum nullas, ut firmiter
sperabam, die, quo cursor advenit, accepi, Tua me lapsum me-
moria, mea fors, quam solerti licet praemisso examine nullam in-
venire potui, culpa aliqua verebar; sed mihi jam redditus grates
quas possum habeo maximas pro sollicita negotii mei cura, quod si
desideratum sortiretur finem, satagerem, ut gaudium, quod in animo
commune esset, in effectu quoque perseveret. Primum iam est, quod
ex Te percontari liceat, num meae excellentissimo domino sint per
Te redditae literae, quidve occasione earum observare poteras.
Secundum, cum data sit Tibi facultas instantiam porrigendi, an sine
offensa Suae excellentiae aliis quoque dominis consiliariis et amicis
recommendatorias scribere auderem. Tertium, scribis spei Tuae
primum esse fundamentum: la bona memoria di Sua Maesta, donde
NB. e ti permesso dar la instanza. An clementissima fors recen-
tius aliquam sui indignissimi vasalli dignata sit habere memoriam,
et an id fors a capite quoquo modo intellexeris, ut inde id est
donde Tibi permissa sit. . instantia. Quarto, quod si resolutio
tam cito non speratur, habes tempus Suam excellentiam, velut uni-
cum fortunae meae fulcrum, implorandi, ut sui velit meminisse
clientis. Quintum, de Esterhaziana partia intellexi a domino nostro
lectore, cui idipsum per aliguem Vienna fuit scriptum. Verum si
hic ad salivam Suae excellentiae non est, fors in eum saltem ca-
sum, quo dominus Klimo ad praeposituram promoveretur, meas
tueri vellet partes, quae ut observare velis, demisse rogo, quis
enim scit, ut recte seribis, ne inter duos litigantes tertius gaudeat.
Tuae in me amicae voluntati cuncta substerno. Domini Herlain,
quem humanissime revereor, nullas (ad quas Te provocas) accipio ; |
timeo ne incuria postarum id fiat. Tandem si opus esset ascen-
dere, aut aliud quidpiam facere, etiam staffetaliter, dum e re visum |
fuerit, significare digneris; cunctas cum gratiarum actione refun- |
dam expensas. His dum me Tuis pretiosis affectibus demisse com-
mendo, Tuo in amplexu emorior, frater amantissime, Zagrabiae die
19. Octobris 1748.
P. S. Dominus Galyuff per dominum lectorem commendatur apud
KORBESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 135
nostrum excellentissimum ! pro canonico a latere, per homines jam
scis quos inductus, ut ipsi denuo hac ratione habeant regimen,
quod omni modo antevertere satage et Temet commenda. Syncerus
ad cineres A. Patachich m. p.
Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije,
XLIX. 1748. 25. listopada. U Zagrebu,
Stjepan Puc, čuvar zagrebačkoga kaptola, Krčeliću.
Zagrabiae, 25. Octobris 1748. Piše, da se je vratio u Zagreb
sa svoga puta. — — Plurimum autem gaudeo, quod hic omnia
.totaliter sopita advertam. Cupio, ut dominus frater ex fulguribus
et sagitis in se, cum dolore meo, jactis meras colligat gemmas et
in hoc et in alio saeculo amen, prout nullus dubito. — — Hic
laeti audivimus gloriam nostrae croaticae militiae, per Viennam
transeuntis. Deus det, ut hic jubilus, quem modo sentimus, de-
rivetur in emolumentum totius patriae futuris quoque temporibus.
Defunctus quoque pater patriae, noster episcopus desideratissimus,
faber hujus expeditionis, vel post fata habeat tantilam gratitudi-
nem, quia mereretur eandem ; sed seimus, quomodo mundus solvat!
Dumodo quoad testamentum sit nobis pax, caetera oblivioni tradat
posteritas, quia, apud me saltem, defuncti optimi praelafi et patris
memoriam et praeclara merita nulla unquam delebit oblivio. — —
Reverendissimae dominationis Vestrae obsequentissimus servus Šte-
phanus Putz m. p.
Izvor. u sveušilišt. knjižnici.
L, 1748. 26. listopada. U Zagrebu.
Barun Adam Patačić, kanonik zagrebački, Krčeliću.
Frater amantissime! Quia binis abhinc cursoribus nullas, quas
anxie praestolor, a Te accipio literas, metuo, ne fors aliqua Te
ratione, quod absit, offenderim, et si fors citra meam intentionem
quidpiam vitio vertisses, quaeso, quidquid sit, da veniam et me
constanter ama. Cuperem itaque informari, an aliquae promotiones
in festo Theresiae evenerint et quales; an item jam instantiam
meam porrexeris; et quia Sua excellentia hoc ultimo cursore gra-
tiosum suum patrocinium mihi appromittere dignata est, ubi in-
stantia mea porrecta fuerit, quaeso, si nondum porrexisti, eandem
quantocyus porrige. Ego hac quoque posta caeteris dominis consilia-
riis recommendatorias seribo, ad dominum vero illustrissimum epis-
copum Klimo sonantes Tibi accludo, ut, si judicaveris ipsi porrigendas,
fac; si secus, quia fors ipse instat, retine, et de cunctis genuine
et constanter coresponde. Ego hunc favorem demereri et gratum
! Zagreb. biskupa Franju Xav. Klobušickoga.
136 M. MESIĆ,
data oportunitate me exhibere non intermittam, qui constanter sum
et maneo amantissimi fratris, Zagrabiae die 26. Octobris 1748,
syncerus servus et frater A. Patachich m. p.
Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije.
LI. 1748. L studena. U Balincu.
Grof Ljudevit Patačić Krčeliću.
Reverendissime domine rector et canonice mihi celendissime!
Praemissa servitiorum meorum obligatissima commendatione. Ab-
batissam monialium Varasdinensium reverendissimae doininationi
Vestrae jam perscripsisse intuitu flor. 400, per me pro parte reve-
rendissimae dominationis Vestrae eidem depositorum, non dubito,
centum autem proxime eidem ad manus tradam, ita ut summa
500 flor. compleatur, guam reverendissima dominatio Vestra digna-
batur anticipare, pro qua anticipatione gratias humanissimas re-
ferro ; si vero in aliqua parte restantiarius maneo, velit mihi per-
scribere, cum obligamine restantiam persolvam. Filius meus ' listam
expensarum nuper mihi transmittit, quae cum sit excessiva et ob-
scura, quam hic accludo, eidem pro majori dilucidatione remitto,
quam ut reverendissima dominatio Vestra vellit bene perpendere,
supplico, quae positiones possint stare, quae non? Positio pro
magistris, quae se extendit ad 380 flor., mihi valde gravis et one-
rosa videtur; ex eo peto, quatenus reverendissima dominatio Vestra
sola cum magistris saltus et linguarum loqui vellit et convenire,
nam meo tempore magistro saltus per mensem nou dabatur pisi
unus aureus. Arte digladiatoria non indiget cum sit Croata, con-
sequenter illum magistrum totaliter omittendum judico. De magistro
architecturae, prout reverendissima dominatio Vestra in domino
judicaverit et senserit, me accomodabo. Supplico reverendissimae
dominationi Vestrae, vellit mihi hunc favorem exhibere et pro filio
meo unum bonum juvenem pro ephaebo procurare, pro quo victum
solvam, et vestimentum moderatum eidem daturus sum. Opportuna
occasione pro victu totam summam videlicet 230; pro expensis
filii mei, pro tempore necessariis, etiam reverendissimae domina-
tioni Vestrae_ mittam. Novis careo. quibus inservire possem. Plu-
viosa tempora habemus. Dominus supremus vigiliarum praefectus
Gerlechich heri ad me divertit pro aliquo tempore, sed prandium
non sumpsit, verum statim ad excellentissimum et illustrissimum
dominum comitem locumtenentem ? Zagrabiam discessit. His me favo-
ribus commendans persisto reverendissimae dominationis Vestrae,
Balinecz 1. Novembris 1748, servus obligatissimus .C. Ludovieus
Patachich m. p.
Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije.
! Ivan, koji je za Krčelićeva rektorstva na naucih bio u hrv. kolegiju
u Beču. V. br. XVI.
3 To je grof Ljudevit Erdčdi.
KORESPONDENCIJA KRČELIĆEVA. 137.
LI. 1748. 8. studena. U Drašdjanih.
Mihail Bibiena Krčeliću.
Michael Bibiena Balthasari Kercelitcs, suo amantissimo, salutem
quam plurimam. Cur ita sim in litteris infelix, nullam sane cau-
sam reperio. Plures Tibi jam seripsi litteras non modo & Bareuth,
verum & Praga, nullamque de iis habui certionem. Quantam id
mihi afferat tristitiam, verbis šatis exprimi non possum. Nollem
enim. suspicionem aliquam in animo Tuo insidere negligentie mee,
vel Tui oblivionis, cum potius ex hac vita decedere ac omnia subire
mala, quam ejusmodi inhumanitatis nota affici mallem. Veruntamen
confido, epistolam hanc meam (que amoris mei erga Te ac devo-
tionis exiguum licet pignus, verum non ficta preditum benevolentia,
Tibi erit) adversam aliarum sortem expertam non iri, quod ne ac-
cidat, summis Deum votis suppliciter obsecro. Gratulor summopere
ac vehemeater gaudeo, plena Te corporis nunc frui valetuđine, ut
scribis, quam ut diligentissime cures, rogo Te atque obtestor: nihil
enim est illa, ut Tibi satis superque perspectum est, in homine
praetiosius. Miror, quod Te ad'uc continua teneant negotia; nollem
mehercle Te iis adeo teneri, ut deinceps ne tantillum quidem tem-
poris amicis Tuis dare possis. Nescit mea mater (quae cum soro-
ribus ac fratre meo sua Tibi deferunt obsequia), quid illud sit,
quod Tibi relinquere oblita fuit; redde me queso certiorem de hac
re, ut suo possit deinde offitio satisfacere. De Lipsiensi academia
ejusque ingressu brevi Te commonefaciam, nondum enim temporis
brevitate certi verique aliquid scire potui. Domino Nizki (Tuone
an meo dicam?), antequam & Praga discederem, epistolam seripsi,
cujus nondum accepi responsionem. Utinam optata a nobis rediret
pax bellicique tumultus procul abessent; attamen vereor, ne bel-
lum iterum flagret in Silesia eque ac in Italia, cujus multorum est
Oppinio sane mentis. Tibi exercitii causa latino respondi sermone,
ut temporis decursu ad illam possim in latinitatis lepore medio-
critatem pervenire, qua deinceps alienas aures oculosve amplius
non offendam. Cura, ut valeas, mi amantissime atque eruditissime
rector, convictoribus Tuis (iis etiam mihi ignotis) salutem dic quam
plurimam, ac Tibi persvadeas, Te a me summopere diligi. Datum
IIl.non. Novembris Dresde anno 1748.
Drugom rukom: Addio caro signor rettore. Non si dimentichi
di me, io non mi dimentico di Lei; mi raccomando nella sua grazia
col baciarle le mani. Ellenora Bibiena.
Od prve ruke: Hoc temporis momento epistolam domini Nizki
accepi, cui jam proximo tabellario responsum mittam. Mea illi feras
.obsequia, rogo Te atque obtestor.
Izvor. u knjiž, jugoslav. akademije.
138 M. MESIĆ,
LII. 1748. 9. studena. U Za
Ivan Bužan Krčeliću.
— — Nostri milites reduces in regno omni
tum produxerunt exercitium, nihil dubitans, |
melius, Viennae visum fuerit; quale ut ibid:
cedat consolatione, animitus precor — — Za
1748 obsequentissimus servus Joannes Busar
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
LIV. 1748. 21. studena. U Z:
Barun Adam Patačić, kanonik zagrebač!
Fratel charo! Benche finora le letere de
del nostro comun amico, come anche le T
speranza, nulladimeno doppo d'aver ricevuta
di questo mese serittami, commincio a cat
giacche simili parole (quali m' hai avisato),
un instante, non pono far di meno, che prc
Sia communque vole, io ringrazio per tutto
meglio, quel che & per la salvezza d' anima
tutti miei padroni, amici et a Te, fratel char
Tuo servo tante fatiche et incommodita. Se
possa la cosa alterar in qualche maniera, fo
eccelenza conte bano, A cui, fa un pezzo, cl
di far quello che giudicherai. IL? altra posta
kovchich, e la letera indrizai al signor Szadi
bito, che non IPabbia gia ricevuto, al quale
anchora mi raccomandi al c. bano !. Ne hod, |
per mia consolazione mi ami, sicchome io Ti
23. Novembre 1748.
P. S. Se accade qualche cosa di nuovo, o q:
prego di significarmelo. Fedele fin alle ceneri
Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije.
LV. 1748. 30. studena. U Z:
Barun Adam Patačić, kanonik zagrebač:
Charo signor fratello! I? amor costante, i
di me dimostrar si degna charo sign. fratelo,
mi rende obligato; volesse Iddio, che possa :
titimi una volta degnamente corisponder, €
maggior mio impegno. La buona speranza,
sua stimatissima ultimamente scrittami, rase
del ognipotente et dei padroni e chari amici
! To je grof Karlo Baćan.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 139
conte bano alle quatro doppo pranzo a 23. del corrente sia arri-
vato; aspetto da Lei la maggior certezza, al quale prego di rac-
commandarmi per mezzi, quali stimera migliori. Hoggi & terminata
la nostra congregazione e probabilmente fra pocchi giorni verra
a Vienna il nostro, sign. luogotenente per riverir Sua eccellenza,
e forse allora si trattera qualche cosa della metamorphorse, a quale
badi diligentemente, La prego. Nella ultima sua mi scive d' esser
una cosa politica per i] sign. Klimo, della qualle, benche m" habbia
molto esaminato, non potevo ricordarmi, molto meno imaginarmi.
La propositione di Sua eccellenza a Lei fatta ne giorni passati,
se si puo confidar_ alla penna, mi fara grazia di communicarmela,
se no, la riservo di sentir una volta dalla stimatissima bocca, e
con cio rassegnandomi tutto, professo d?' esser per sempre del sign.
fratello, Zag. a di 30. Novembre 1748, humillissimo servitore
A. Patachich m. p.
Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije.
LVI. 1748. 4. prosinca. U Lavovu.
Vasilj Božičković, monah, Krčeliću.
Reverendissime domine, domine patrone gratiosissime! Benigni-
tatis erga me singularis summaeque humanitatis reverendissimae
dominationis Vestrae clariora signa, quam fuerint litterae nuper ad
me datae, profecto esse non potuerunt; nam libros, quos commen-
dabam, non solum mittendos suscepit, verum et de cunetis aliis
adeo mihi retulit, ut quod ad desiderium meum adjici posset, re-
staret nihil Pro hac eximia erga me benevolentia ut mirificas
ago gratias, sic compertum sibi, oro, habeat, me nunquam domi-
nationis Vestrae fore immemorem, a qua tam praeclaris, ignotus,
obstringor beneficiis. Ex literis cognovi, reverendissimam domina-
tionem ignorare, ubi esset illustrissimus Plateorum (?) *. Is sero
licet, paruit tamen Sanctitatis suae decreto, atque a 4 fere mensi-
bus in monasterio quodam, hine 12 legis dissito, meliora expectat.
Cum hoc ob infrequentes nuncios etiam per litteras rarius congre-
dior, ejus tamen uti et omnium nostri nomine reverendissimam
dominationem Vestram peto obtestorque, velit pro sua summa pie-
tate susceptum negotium monasterii nostri protegere atque excel-
lentissimo Zagrabiensi, de cujus magnitudine mirabiliter laetor
nobisque gratulor, penitius exponere. Profecto ingenti spe, nec
credo vana afficior. Utinam fiat aliquid ; dispersi licet in varias
regiones advolabimus. Quod dum et spero et a Deo optimo ma-
ximo exoro, non negligo felicissima auspicia in commemoratione
natalis redemptoris nostri imminentemque novum annum faustissi-
mum reverendissimaeque dominationis Vestrae nominis diem, pro-
xime accedentem, omnibus votis precari. Vota mea desideriis reve-
1 V. Krčelić. Not. 431.
140 M. MESIĆ,
. rendissimae dominationis satis satisque arrideant prosperjque suc-
cessus quique eveniant. Interim ejusdem manibus osculum inpri-
mendo maneo Leopoli 4. Decembris 1748 reverendissimae domi-
nationis Vestrae devotissimus servus Basilius Bosicskovich m. p.,
ord. D. Basilii M.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
LVII. 1748. 5. prosinca. U Zagrebu.
Zagrebački kaptol Krčeliću,
Napućuju ga, kako će pred banom zastupati njihovu molbu: da
se popis predijalista i decimalista kaptolskih i biskupskih odgodi,
dok nedodje novi zagreb. biskup. Ako ban nebi hotio odgoditi
popisa, a nebi se protivio, da se podnese rekurz na dvorsku kan-
celariju, tad neka K. učini taj rekurz i neka stvar preporuči kan-
celaru i savjetnikom Klimo-u i Kolleru, kako da se preko njih iz-
hodi kraljevska naredba za odgodu. Neka se K. žuri, jer su Ivan
Bužan i Nik. Mat. Mesić već opredielili rok za popis u Topuskoj
opatiji. Zagrabiae 5. Decembris 1748, fratres in Christo et servi
paratissimi Capitulum zagrabiense.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
LVIKI. 1748. 7. prosinca. U Zagrebu.
Zagrebački kaptol Krčeliću.
Reverendissime domine rector, in Christo frater nobis observan-
dissime! Negotium, de quo 5ta modo currentis mensis Decembris
die, reverendissimae dominationi Vestrae apprime perspectum, Suae
excellentiae banali perscripsimus, conseriptionem nostrorum, episco-
patus et praepositurae, praedialium, libertinorum et decimalisto-
rum (sic), regnotenus ordinatam, respiciens, domino etiam suae ex-:
cellentiae banalis secretario Markovich, si nondum favorabilem ob-
tinuit resolutionem, reverendissima dominatio Vestra commendet,
eidemque, prout necesse judicaverit, aliquid offerat vel etiam ad-
manuet, atque omnem gerat sollicitudinem, ut favorabilem obtinea-
mus resolutionem. In reliquo reverendissimam dominationem Ve-
stram sanam et incolumem vivere desiderantes, manemus reveren-
dissimae dominationis Vestrae, Zagrabiae 7. Decembris 1748, in
Christo fratres Capitulum ecclesiae zagrabiensis.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
LIX. 1748. 21. prosinca. U Dubici.
Barun Adam Patačić, kanonik zagrebački, Krčeliću.
Charo fratello! All mio arrivo in quest esilio ! ricevo il Tuo sti-
matissimo foglio, nel quale Ti degni di darmi il ragvaglio del tutto
1 Bio je učinjen zapovjednikom dubičkim.
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. , 141
cio, che e come passato ne giorni scorsi. Ringrazio il Signor per
tutto ; pazienzia a me mi basta, che dal Tuo foglio ne resto assicu-
rato della particolar propensione del nostro gran signore: lui, spero,
che fara, quel che giudichera a proposito; Ti prego solamente
A" ingenjarsi, di conservarmelo et mantenermi nella sua grazia.
L' indiferenza del conte bano scorgo bensi, ma pero lui anchora
promette, che lo fara, ma incidenter e per mezzo del nostro gran
signore, e cosi ci vuol tempo. Io poi Ti ringrazio per tutte le fa-
tiche; volesse Iddio, che le possa meritar. Per altro Ti auguro
anche il Tuo giorno del nome con le feste imminenti e felicissimo
capo d' anno. Mi ami, siccome io Ti amo, e quando havrai qualche
tempo d' avanzo, ricordati di me in quest esilio, e mi scrivi quel
che passera in cotesta dominante di nuovo, e con cio io mi sotto-
serivo, charo fratello, Dubicza a di 21. Decembre 1748, Tuo fin le
ceneri fedelissimo humilissimo A. Patachich m. p. |
Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije.
LX. 1749. 6. siečnja. U Sisku.
Adam Stepanić, kanonik zagrebački, Krčeliću.
— — Festis praeteritis cum domino affine Hadrovics de diversis
agebam. Intra discursum narravit mihi, meditari dominum fratrem .
post pascha reditum in patriam. Id non svaderem, sed potius, nisi
novus hic annus novi quidpiam pro contento suo donaret, quod
unice desidero, procurari mansionem ad latus suae excellentiae !,
in casum, si benedieti animi adurgerent dictum reditum. Super
bonis Berdoveez litteralia documenta sunt partim penes sororem
Annam, partim sororem Julianam ; :haec, si est cum anuentia do-
mini reverendissimi fratris, quod peto mihi significari, pro compa-
randis iisdem pro se bonis aget, et debita alia exsolvet, alia as-
sumet. — — Sisciae 6. Januarii 1749, cognatus sincerus Adamus
Ztepanics m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
LXI. 1749. 11. siečnja. U Sibinju.
Biskup Franjo Klobušicki Krčeliću.
. Priobćuje mu sliedeće pismo , što ga je dobio od kr. kancelara
gr. Leopolda Nadažda: Copia literarum excellentissimi domini can-
cellarii hungarici sub dato Viennae 1. Januarii 1749 exaratarum.
P. P. Si quae negotia, queis ex officio praesum, schismaticorum
certe hic loci dificilimo tramite defluunt, ex eo potissinum, quod autho-
ritas mea aliquorum praetextuosis conatibus sufflaminetur. Hoc
tamen non obstante, ubi ad mentem excellentiae Vestrae recenter
ad me datarum aestimatissimarum literarum reverendissimus do-
! Biskupa Fr. Klobušickoga.
142 M. MESIĆ,
minus canonicus et collegii Vennensis rector Kercselics temerarios
ipsorum ausus mihi per specifica retulerit, certe pro eo quam pos-
sum et debeo muneri meo non deero.
Izvor. i prep. u sveučilišt. knjižnici.
LXI. 1749. 25. veljače. U Lipsku.
Kristofor Wollius Krčeliću.
Viro clarissimo praestantissimogue Balthasar. Adamo Kercelictsio,
.rectori collegii croatici Viennae meritissimo, S. P. D. Christoph.
Wollius. Si qua res unquam singularem mihi laetitiam attulit ac
voluptatem, 'Tua profecto epistola fuit, qua me nuper coluisti, vir
praestantissime. Equidem arripio perlibenter, quam mihi tam amice
obtulisti, de rebus Tuis non male merendi occasionem. Locus est
egregius, quem ex cod. Theod., eximio antiquitatis monimento, me-
cum communicasti. Pertinet vero ille ad dies Purim, quos jam
ante C. N. festos habuerunt Judaei. Nomen a sortibus ductum est,
quas Haman jecerat, ut omnes Judaei die XIII. mensis Adar, id
est, Februarii novilunio, per totam ditionem regis Ahasveri, dele-
rentur ac proscriberentur. Verum res aliter postea ceciderat; id
quod divino nutu consilioque contigit. Nam, quo die Judaeorum
internecionem speraverant hostes, eo ipso die illi ab his abstulerunt
victoriam, quam multo illustriorem dies XIIII reddidit. In cujus
quidem rei memoriam dies XIIII et XV dicti mensis festos ege-
runt Judaei anno quoque vertente. Lege, si placet, historiam
Estherae cap. VIIII. Operam nunc dabo, ut hanc sanctiorem cae-
rimoniam ex hebraica describam antiquitate. — — Piše dalje o tom
predmetu s velikim znanstvenim aparatom. — Dab. e museo Lipsiae
V. Kal. Mart. a. MDCCXXXXVIIII.
Izvor. u knjiž. dra. L. Gaja.
t
LXNI. 1749. 25. veljače. U Lipsku.
Karlo Andrija Bel Krčeliću.
Viro amplissimo atque doctissimo, domino Balthasari Adamo
Kercelicts, canonico zagrabiensi et collegii croatici rectori meritis-
simo, S. P. D. Carolus Andreas Bel. Habes hic responsorias do-
mini Wollii !, vir amplissime, quae, ut Tibi plane satisfaciant, ve-
hementer opto. Quod autem et litterarum mearum habitum et in
Te colendo promptitudinem meam nupera epistola tantis laudibus
extollis, facis Tu quidem, vir doctissime, pro amore in me Tuo,
quem maximi facio, non vero, quod lubens fateor, rei ipsius me-
ritis adductus. Neque enim ita Suffenus sum, ut credam proficisci
a me quidpiam posse, quod se Tibi omnino probet; etsi hoc non
diffiteor, esse me natura et arte ita factum, ut viris doctis, probis,
1 To je list, koji se ovdje navadja pod br. LXIV.
KORESPONDENJIJA KRČELIČEVA. 143
meliorum litterarum amantibus, verbo dicam, Tui similibus, studia
mea probare annitar. Istud Tibi adfirmo, doctissimorum virorum.
de me opinionem pluris me facere, quam si Tagus mihi fluat aut
Pactolus; rerum qualicunque usu edoctus hanc solam perennare,
reliqua fluxa esse et caduca omnia. Ita cum animatus sim, vir
amicissime, facile intelligis, me omnem operam summa sollicitudine
daturum, uti ne qua in re studia Tibi mea desint. Utere igitur
imposterum Tuo in me jure, atque ita existima me, quidquid fa-
voris, quidquid in me voluntatis testatum feceris, in lucris reputa-
turum. Quod scribendae croaticae historiae consilium suscepisti,
tale omnino est, ut credam, non Te melius mereri [de patria] Tua
atque universo litterato orbe posse, quam isthoc ipso opere. Dici
nequit, [quam] incerta, quam manca haec historiae particula sit,
Lucius, rerum Croa|ticarum] seriptores dedit quidem; sed non so-
lum vetustissima regionis fata congest[is] . .. scriptorum testimo-
Diis obfuscavit magis, cum ponere in luce debebl[at, verum] etiam
recentiora, etsi vocavit in subsidium tabularia, non digessit ut r[es]
postulabat. Et tamen, si ab eo discesseris, non habes paene, quem
de rebus croaticis consulas. Minutiora illa croaticae historiae opus-
cula sciens praetereo: quod quaedam nec pluteos caedunt, nec de-
morsos ungues sapiunt, ut poeta loquitur; quaedam autem plena
sunt ruris et inficetiarum, digna, quae in ignem eant. Ergo
cave eximiam Tuam destinationem intercidere patiaris, quin potius,
quae deesse Tibi non poterunt, de patria seribenti, consule docu-
menta, eaque, ut iis utamur propediem historiarum amantes, cura.
Nostra academia, cujus Tu celebritatem quod praedicas, honori
sibi ducit, doctrinae Tuae enconomia in Actis eruditorum Lipsien-
Sibus certissim (sic) pandet, et pro dignitate. Quaeris ex me, vir
amplissime, an exterus Tu possis academiae nostrae socius adscribi,
quibusve pactis. Hoc autem tale est, ut nequeam, quemadmođum
vellem omnino, respondere ex animi Tui sententia. Academia no-
stra professores quatuor facultatum alit; praeter hos nuili sunt
academiae socii, nisi doctores et magistri, hi autem omnes Lipsiae
sint oportet, et, quod vetere consvetudine ita introductum est, pro-
testantes, atque in his Lutherani. Quod autem et exteri academiis
scientiarum gocii adscribantur nonnunquam, aliud institutum est
litterariis societatibus proprium, quales sunt: Parisina, Londinensis,
Berolinensis et Petropolitana; in his nulla vel sortis, vel religionis
ratio habetur. Istud vero academia nostra ultro lubensque facit,
quod litteratissimorum hominum scripta in Actis eruditorum Lip-
siensibus, libro tota Europa celebratissimo, recenseat, atque sub
crisin vocet, quod et de opere Tuo facturos nos ingenue et sine
studio partium liberaliter Tibi spondeo. Jam vale, vir doctissime,
et me, si forte merear, ama. Scrib. Lipsiae MDCCXLIX prid. Kal.
Martii.
Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja.
\
s «=,
144 | M. MESIĆ,
LXIV. 1749. 22. ožujka. U Zagrebu.
Josip Antun Čolnić, kanonik zagrebački, Krčeliću.
— — Da gospodinu bratu kaj insperatum nedojde, naj se k nam
polahko spravljaju. Po vuzmu dominus frater Schitaroczy gene se
od ovud na nihovo mesto, Nebu Vam ni med nami ništa, nisem
pak ni ja duglje bil vu Bononie. Mene informirati prosim circa
stemma Klobussiczkiorum. — — Quod meum attinet, ego domino
fratri plurimum pro affectu obligor, sed sincere fateor, nulla me
babere documenta ante annum 1535, sed de eodem anno collato-
rias super bonis Ostercz, mensis autem Junii 15. Meminerunt lit-
terae eaedem et aliae nostrae prioris. nobilitatis; nostra autem
prior sedes erat ad Bihachinum in loco nostro Chiolka, unde et
praedicatum ducimus. — — Cupio salutatum comitem Patachich,
dominos fratres Skerlecz et meum Italum !', a quo nonnisi semel
accepi litteras italicas. Placeat ipsi imponere meo etiam nomine,
ut omni mense stillo. italico ad me det litteras, gallico autem idio-
mate cum suo magistro concinatas et festorum paschalium appre-
“ catorias det ad dominum fratrem et canonicum. Gasparich, cui pa-
riter gallicus inscribatur titulus, est autem canonicus et camerarius
suae sanctitatis. To za špas, ar i on se ništo vučil vu zemli la-
tioski jezika francuzkoga. —— — Zagrabae 22. Martii 1749. — —
J. A. Chiolnich m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
LXV. 1749. 27. ožujka. U Pribiću.
Šimun Bulić, monah, Krčeliću.
Dlustrissime ac reverendissime domine patrone, domine mihi co-
lendissime! Quemadmodum in diseessu meo Vienna humillime ne-
gotium meum comendavi et de monasterio nostro exusto Marcha
perdemisse peto dari informationem advenienti Viennam excellen-
tissimo reverendissimo domino episcopo zagrabiensi Francisco Klo-
busiczki, iterum iterumque humillime rogo ac obsecro Suam illu-
strissimam ac, reverendissimam dominationem, illad recomendare
occasione nacta non intermittat. Cum itaque informatio tota ac
expositio violenter illatorum per sismaticos monachos ac latrones
in collegio manet, per pie defunctum excellentissimum dominum
episcopum Georgium Branjugh data, quae etiam num nullam sortita
resolutionem est, ne sismatici tantas exerceant calumnias in fundo
et territorio episcopali, qui se jactant timere neminem, quod spero
deus optimus maximus disponet aliter. Cum itaque modo sit occasio
optima, quia domins comes generalis a Petaczi eontroversiarum
confinii Crisiensis et regni commissarius factus, qui nobis bonam
1 To je njegov djak u hrv. kolegiju, koji u prijašnjih listovih dolazi
kao njegov nepos.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 145
spem dedit, si vel minimam recomenđationem Vienna perciperet,
sed nostrum maximum detrimentum, quod nullus episcoporum hic
loci modo adest; et utrum aliquid Viemnae auditur de episcopo
'*. Svidnicensi Theophilo Passich et ejus in priorem suam resolutione
sedem episcopalem, quod facile inteliget Sua illustrisgsima ac reve-
rendissima dominatio ex sacra nunciatura, demisse suplico me cer-
tiorem redere non intermittat, ne totaliter dubius maneam, sed ut
sciam magis pro una et alia parte instare, id est pro monasterio
et negotio seu gratia, pro qua jam me Illustrissimo et reverendis-
simo domino patrono in litera perhumaniter recomendando expe-
ctoravi, promissum statim paratum esset, dummodo unam favora-
bilem Illustrissimi reverendissimi patroni perciperem literam, quam
spero et felicissimum sacrae quadragesimae finem imponere ac re-
surgentis salvatoris alleluja cum plurimorum successu. anoram ac
suorum felici successu ..... gloriosissime decantare Illustrissimo
ac reverendissimo domino patrono precor et me enixe comendatis
favoribus ac gratiis maneo Ejusdem illustrissimae reverendissimae
dominationis Vestrae, raptim Pribichii die 27. Martii 1749, humilli-
mus in Christo servus Pater Simeon Ballich m. p., Ord. D. B. M.
religiosus.vicarius graeci ritus.
Izvor. u sveučilišt. knjičnici.
LXVI. 1849. 27. ožujka. U Požunu.
Gerardo Kornelij Drieschius Krčeliću.
Reverendissimo et amplissimo viro Balthasari Adamo Kereselicsio,
domino ac patrono benevolo, S. P. D. Gerardus Cornelius Drieschius.
Cum frigus per hosce dies adeo vehemens inciderit, ut acrius tota
hieme ista nullum habuerimus, exire adhuc domo prohibeor ob
adfectionem, ut nuper memini, ex rov duuodčolčtov impedito fluxu,
cui algor praecipue obstat, originem suam trahentem. Interim in
desiderio sum cognoscendi, utrum Bathyanius !' Augustae opus no-
strum exhibuerit, qui placuerit, et quod responsum ab eadem tu-
lerit. Quale illud demumcunque fuerit haud me adfliget amplius,
nec de potestate mentis quicquam dejiciet, scientem illius ubi sim
aestimatorem simul et emtorem reperturus. Qua ,proopterperae
nune etiam pretium duco, ut bina isthaec litterarum a exempl quae
in adnexo folio legis, Tecum communicem. Illas ut alii quoque
legant, nihil moror. Sed doce me pariter, unde Tibi constet, quod
excellentissimus comes Grassalkovicsius idem opus nostrum tanto,
quanto nuper scribebas, studio commendarit et cui. Silentium Tuum
nonnihil me suspensum et attonitum reddit. Vale ac me, quem-
admodum semel instituisti, porro et constanter ama. Dabam Pi-
sonii Quadorum VI. Kalendas Aprileis MDCCXXXXIX.
! Misli na Karla Baćana, bana i ujedno vrhovnoga nadstojnika dvora
nadvojvode Josipa.
STAR. VIIL 12
146 M. MESIO,
Exemplum epistolae ad officialem Sanducensem exaratae. Reve-
rendissimo et amplissimo viro Francisco Petrikovskio, domino ac
patrono benevolo, S. P. D. Gerardus Cornelius Driescbius. Magnam
profecto consolationem addidere mihi litterae posteriores Tuae,
Sandeciis postridie idus Februi exaratae, non speratum hoc tem-
pore nuncium ferentes, quod Severiae dux, Cracoviensium antistes,
eruditissimus aevi hujus princeps, ad MS. illud nostrum historico-
genealogico-heraldicum inspiciundum et examinandum sese tandem
determinarit, mensemque pro hoc Majum, nec nor sedem suam
pontificiam Cracoviensem, ubi convenire nos inter ac de pretio etiam
operis transigere possimus, delegerit. — — Scito autem, quod
isthaec Tua et serenissimi principis epistola, quas auro contra non
adpendo, Vindobonensem aulam, cui quidem ante hoc tempus illud
adhuc nunquam obtuli, cogitare faciet, ne idem aliquando sibi, quod
cum Dioscoridis medici MS., Busbequio, tum temporis Ferdinandi I.
et Maximiliani deinde II. imperatorum legato cum summa potestate
Constantinopoli, apud Hammonem Hebraeuin reperto, accidit, eve-
niat. O tom pripovieda obširnije. — — Dabam Pisonii Quadorum
pridie Nonas Martiales 1749.
Exemplum alterius epistolae ad eundem. Quod epistola supe-
riore mea Te, vir amplissime ac reverendissime, ad caleem paucis
rogavi, nunc iterum repeto, in eo uti sis et labores, quo a sere-
nissimo principe Zaluskio, antistite Tuo, cognoscas, utrum veteres
quoque numos meos, de quibus alias apud eundem pariter memini,
una cum MS. codice historico - genealogico - heraldico, de augusta
Austriadum gente concinnato, cujus itidem plurima.jam facta sae-
pius est mentio, si veris in decursu, Majo videlicet exeunte, ad
sedem ipsius pontificiam venero, adferri jubeat. Quicquid manda-
verit, hoc fiet ac me in omnibus aequissimum fore deprehendet. — —
Dabam Pisonii Quadorum VII. Eidus Martialesa MDCCXXXXIX.
Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja.
LXVII. 1749. 12. travnja. U Zagrebu.
Nikola Petričević, kanonik zagrebački, Krčeliću.
— — Ratione reverendissimi domini filii successoris homines, alio-
rum vota suis adversari scientes, conceptus suos silentio premunt, qui-
bus ego cum mihi adhaerentibus, in favbrem reverendissimi domini
filii conquisitis, invigilare haud intermitto, reverendissimo domino filio
eventura perscripturus, perdemisse instans, ut quae reverendissimus
dominus filius perscribenda habuerit, mihi perscribere non dubi-
taret, qui fidelissime ea, quae nos inter manere conveniet, serva-
turus sum. Putarem tamen, si reverendissimus dominus filius pe-
nes suam excellentiam ! manserit et cum sua excellentia isthuc
1 Biskupa Franju Klobušickoga.
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 147
venire desideraverit, reverendissimum dominum filium non curatu-
rum, si successorem acceperit, quo in casu mihi insinuari rogo.
— — Zagrabiae 12. Aprilis 1749 servus constans et fidelis parens
Nicolaus Petrichevich m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
LXVIHN. 1749. 28. travnja. U Zagrebu.
Josip Antun Čolnić,. kanonik zagrebački, Krčeliću.
Excureram tantisper ad nativam captandam auram, ubi Suas
accepi litteras, in quibus legere erat meam erga Vestram domina-
tionem difidentiam, quod tamen secus est, neque enim aliquid im-
portantium Viennae habeo negotiorum ; domino fratri autem pluri-
mum obligor de cura cum meo nepote habita, quem ut praesentet
suae excellentiae et recomendet, rogo. Opisuje sobe u biskupskom
gradu, koje bi se imale urediti za novoga biskupa; zatim govori
o komisiji kraljevskoj, koja će skoro početi svoj posao, te će medju
inim razviditi i zahtjeve zagreb. biskupa glede njegovih prava u
“ Slavoniji. — — Zagrabiae 23. Aprilis 1749. J. A. Cholnich m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
LXIX. 1749. 26. travnja. U Rimu.
Vinko Aniballi, rektor kolegija sv. Apolinara u Rimu, Krčeliću.
Piše mu, da će o tom raditi, da bude primljen u kolegij bar
jedan od mladića, što ih je K. preporučio. Romae 26. Aprilis 1749.
— — Vincentius Aniballi S. J. Rector.
Izvor. u sveućilišt. knjižnici.
LXX. 1749. 26. travnja. U Rimu.
Bernardo Giordani Krčeliću.
Illustrissimo signore, padrone colendissimo! Rispondo al gonti-
lissimo foglio di Vostra signoria illustrissima de 5. cadente, giunto
. mi nella scorsa settimana, con pregarla prima d' ogn altro A non
darmi il titolo ne di canonico, che non lo sono, sebene sialo stato
una volta, ne di protonotario apostolico, mentre per dire i! vero,
questo titolo non "ho mai desiderato. In secondo luogo La sup-
plico a non parlarmi di vantaggio di spese per la licenza de libri
proibiti; io non ho speso niente, nientissimo, e se mai 1 avessi
fatto, il che non č realmente, pure poco sarebbe per Lei e per
tutta la nazione, alla quale professo un obligo ed un genio parti-
colare di servirla: tanto ho in memoria le finezze, fattemi quando
ne pure mi conoscevano. Qualunque cosa Vostra signorig illu-
strissima abbia bisogno per se e per i suoi amici, mi comandi
pure, perch& mi sperimentera sempre l'istesso in efletti e non in
_- —_—- m_m
l
A
1
— Nas
148 M. MESIČ,
parole. Io non ho avuto tempo di parlare col rettore del col-
legio germanico-ungarico, come faro | entrante settimana; intanto
Ella potra esser sicura, sicome Li risposi la passata in nome di
S...., che nella congregazione da farsi per l'amissione dell'alunni
vi averd un impegno particolare, ricordandolo ed al signor card.
Alessandro Albani ed all'altri signori cardinali protettori, quali in-
formaro alcuni giorni prima. Sappia pero, che la cosa non e tanto
facile, mentre questi benedetti Tedeschi s? aggiutano al piu che
possono. La prego de miei rispettosi ossequj al signor consiglier
Koller, al nostro Mr. Klimo ed al signor_abbate Koller, come a
tutti Paltri signori Ungaresi, che ho !' honore di conoscere e che
continuamente ho avanti 1' occhi. Monsignor Klimo perd si & osti-
nato ia non scrivermi, ed io cid non ostante questa sera li fo una
lunga lettera, e resto baciando ad Vostra signoria illustrissima
devotamente le mani. Di Vostra signoria illustrissima, Roma 26.
Aprile 1749, devotissimo ed obligatissimo servitore Pad. Bernardo
Giordani m. p.
S vana: All illustrissimo signore signore padrone colendissimo
Baldassare Kercselich, canon. di Zagabria al collegio croatico Vienna. *
Izvor. u knjiž. jugoslav. akad.
LXXIE. 1749. 80. travnja. U Bologni.
Jure Alexander Malenić, rektor u Bologni, Krčeliću.
Čestita mu za odlikovanje, koje mu je u dio palo !, te veli:
»gaudeo quoque malevolis praereptum iri nos vel vexandi vel oppri-
mendi occasionem“. Već je treću godinu rektor hrv. kolegija.
Bononiae 30. Aprilis 1749. Georgius Alexander Malenich m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
LXXII. 1749. 5. svibnja. U Zagrebu.
Šimun Bulić, monah, Krčeliću.
Zegrabiae die 5. Maji 1749. Moli Krčelića, da toplo preporuči
biskupu Klobušickomu stvar sjedinjenih, kako da im se što prije
Marča povrati, quod indubie fiet, si illustrissima ac reverendissima
dominatio Vestra plenam informationem dederit, uti facile ex in-
stantiis, Viennam per pie defunctum dominum episcopum Zagra-
biensem Georgium Branjug, quae infalibiliter in collegio reperiun-
tur, uti et documenta, per suos praedecessores episcopo unito ac
ejus patribus benigne elargita, ex quibus plenam informationem
facile colliget, et si mandatum regium ad comitem a Petaczi exci-
peretur, qui est revisor controversiarum in confiniis constitutus,
qui se appromisit omni possibili modo nobis serviturun. — —
P. Simeon Bullich m. p, O. D. B. M. vicarius graeci ritus.
1 K. postao canonicus a latere.
..
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 149
P. S.. Pro abbatia Marchensi cum censu Capronicensi constanter
insto, si eandem mihi comparare potest, promissis meis sto et stabo ;
quousque vivam servum gratum semper appromitto. Dignetur agere
quantum possibile est, et me indignum excellentissimo domino
episcopo recomendare, qui jam sat multas miserias perpessus sum
a sismaticis, quam si obtinerem, fortius pro Marcha recuperanda
agere possem.
Izvor. u sveušilišt. knjižnici
LXXFI. 1749. 9. svibnja. U Bakru.
Kaptol bakarski Krčeliću.
Reverendissime domine rector, domine domine nobis colendissime !
Ipsa conaturalis benevolentia, qua germano Croatarum affectu fra-
trem nostrum et con-canonicum Greg. Stipcovich prima fronte com-
plexa est dominatio Vestra reverendissima, et justae causae nostrae
dirigendae propensio, nos obligant, ut Eidem summas agamus gra-
tias. Faxint superi! ut Croata optimo rectore causa directa ter
optatum consequatur effectum! — — Buccari 9. Maji 1749, obli-
gatissimi servi Capitulares Buccarenses.
Izvor. u knjiž. jugoslav akademije.
LXXIV. 1749. 10. svibnja. U Zagrebu.
Adam Naišić Krčeliću.
Reverendissime domine abbas, rector et canonice, domine frater
mihi colendissine! Redux hunc Zagrabiam ex partibus Varasdi-
nensibus binas uno cursore reverendissimae dominationis Vestrae
debito cum honore et respectu percaepi litteras. Quantum domini
Petri Skerlecz accomodationem attinet, eam, quam eatenus reve-
rendissima dominatio Vestra in eundem, patre et matre orbatum
pupillum, testata est benevolentiam, Deus, pater pupillorum et pau-
perum, reverendissimae dominationi Vestrae retribuet, et ego eas
quas possum longe maximas reverendissimae dominationi Vestrae
gratias habeo, ille autem perpetuo obligatus ejusdem reverendis-
simae dominationis Vestrae manebit servus. Et profecto pro mo-
derna ejusdem aetate et statu nimis eminentem hancce ejusdem
accomodationem judico, ad quam consequendam duce reverendis-
sima dominatione Vestra et solus et medio patronorum meorum
influere vellem, nisi me utriusque dicti pupilli genitoris, et verbo
et scripto relicta dispositio abstereret, quorum expraessa mens,
tabulae testamentariae utriusque inserta et verbo etiam mihi data
instructio ea fuit et est: ut filii eorundem omnimode Agriam ad
jus patrium perdiscendum mittantur, quod si non fieret, et ego
parentali eorundem voluntati contravenirem, et dominus Petrus, ši
modo a studio juridico abstractus ad fundamentalem juris patrii
cognitionem (unde maximi fortunae ejusdem progreššus ptaestolandi)
150 | M. MESIĆ,
non penetraret, ubi in parentum suorum dispositiones impingeret,
me contra officium boni directoris peccavisse judicaret. Necessum
proinde judico, ut post captam municipalis etiam juris hungarici
teoriam, etiam eandem tantum quantum in praxim deducat. Atque
ita evenit, ut et ille aliis melius servire et alii gratias et beneficia
fructuosius in eum conferre possint. Servivit genitor ejusdem post
sui habilitationem ecclesiae Dei usque ad dies vitae suae et ube-
rem a Deo benedictionem accepit; habilitet se et dominus Petrus
et vestigia patris sequatur, et eandem mercedem reportabit. Quan-
tum porro tenorem aliarum reverendissimae dominationis Vestrae
litterarum attinet, oro humillime, ut dicto domino Petro timorem
Domini, qui initium est sapientiae, incuciat. Ego actiones ejusdem
non in malum, sed in bonum ejusdem observare debeo, et ne asve-
tus minoribus malis in graviora ruat, minimos etiam naevos repre-
hendere: cogor. Quibus dicti pupilli indigent, ut iisdem medio ascen-
suri novi rectoris, vel alia opportuna occasione provideatur, oro
* mihi significari. His sum. et constanti cum obligatione persevero
reverendissimae dominationis Vestrae, Zagrabiae 10. Maji 1749, ser-
vus obsequentissimus Adamus Naisich m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
LXxV. 1749. 14. svibnja. U Zagrebu.
Barun Adam Patačić, kanonik zagrebački, Krčeliću.
Vazdar ufani dragi brate! Kod nedvojim, da bi mojega iz Dubice:
zadnjić pisanoga nebil prijel lista, vu kojem Tebi srčeno gratuleral
sem zvrhu zadobljenoga tituluša i časti canonici a latere, tak sada
dojdući vu Zagreb ratione celebrandae commissionis, koja od dvora
odredjena jest za prevideti poteščice med orsagom i generalijami,
razumivši, da k tomu tulikajše postal si abbas, zvrhu česa kod
sam sebi radujem se Tebi, dragi brate, želejući, da pričetek ov
Ž vekšeh častih zaverhum na skorom svoj zadobi napridek. Ništa
više za sad pisati nimam, nego da siromah Križanić včera iz ovoga
sveta jest preminul, obznanujem Ti, i mene vu Tvoju bratinsku
stalno izručajuć ljubav ostajem, dragi brate, Zagreb dan 14. Ma-
juša 1749, Tvoj do smrti veren sluga i brat Patachich Adam m. p.
S vana: Reverendissimo domino Adamo Balthasari Kerchelich,
abbati infulato s. Crucis de Valle Segnensi ! -— — oollegii croatici
Viennae fundati rectori etc. — — Viennae.
Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja.
LXXVI. 1749. 19. svibnja.
Gerardo Kornelij Driegchius Krčeliću.
Kercselicsio viro reverendissimo, illustrissimo et amplissimo, do-
mino ac patrono benevolo, S. P. D. Gerardus Cornelius Drieschius.
1 V. Bad XXXII. 15.
KORESPONDENOCIJA KRČELIČEVA. 151
Tabellarius, hinc a me missus, die Saturni ad noctem libros mihi
meos retulit, quos dudum desideravi '. Saltem istuc fore mihi ab
anteiqua Batthyanii dandum benevoletia credidissem, hos meos uti
codices, quos per duos prope menses integros. die uno vel altero
solum exceptis, ibidem apud se detinuerat, interea .conspiciundos
exhibuisset Augustae, cujus spem quoque non dubiam ex ipsius
responso tute mihi feceras ea in epistola, quam inde XVI Kalen-
darum Aprilis huc exarasti, quae sic habet: Liber attamen Bat-
thianeo ad jussa relictus, hunc ut reginae exhibeat. Fors visus
desiderium sui faciet, quod ab aliquot diebus ad Te perseribere potero
etc. ete Sed videtur optumus ac praestantissimus ceteroquin comes
mihique semper addictissimus cum Swieteno, alias pariter .aequis-
simo, nonnihil etiam plus modo tribuere istis hominibus, quos plu- '
rimi nunc velut idola per adulationem, quod necesse tamen illi
non habent, qui prorsus ipsorum haud indigent, colunt. Etiam sine
nomenclatore nosti, quos velim. — — Sed et confido fore, quod
aliquotiens epistolis Te meis prioribus rogavi, ut me Tuum ac meum
ante abitum doceas, - quid libello, quem: eo dedi, factum et utrum
ac per quem consignatus reginae fuerit, simul etiam tempus, 'quo
discessuri, et an haud prius visuri Pisonem sitis, quod itidem sperare
praesul me Tuus certissime jusserat nuper, adjicere non obliviscitor.
— — Dabam Pisonii Quadorum undevicesimo Maji MDCCXXXXIX.
Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja:
LXXVII. 1749. 11. lipnja. U Beču.
Petar Škrlec Krčeliću ".
Reverendissime domine, domine abbas et canonice mihi singula-
riter colendissime! Salvam appulisse reverendissimam dominationem
Vestram Zagrabiam, Eidem etiam atque etiam gratulor, mihi ve-
hementer gaudeo: quid ni enim gaudeam, qui fortunam reveren-
dissimae dominationis Vestrae_ meam reputo. Sed absentia reve-
rendissimae dominatjonis Vestrae permagno mihi est dolori tanto-
que desiderium dominationis Vestrae reverendissimae fero molestius,
quanto quotidiano Ejus conspectu magis recreabar. Hoc amoris
est, qui si aut reverendissimae dominationis Vestrae in me remis-
sior fuisset, aut meus in dominationem Vestram reverendissimam
minor, non esset, cur procul ab oculis Ejusdem tantopere diseru-
cruciarer. Saepe ego cum fortuna expostulo et ereptam mihi reve-
1 Sravni br. LXVI. '
? Petar Škrlec bijaše ujedno s mladjim si bratom Nikolom u bečkom
hrv. kolegiju za Krčelićeva rektorstva. Tečaj daljih nauka, i njegovih
i mladjega mu brata, pokazuje ova korespondencija. Nakon svršenih nauka
bijaše Petar ujeko vrieme u kancelariji personala, zatim postade g. 1755
tajnikom kr. ugar. dvorskoga kancelara (Annuae 302), a g. 1756 uči-
niše ga hrvatskim protonotarom. (Ibid. 358.) Umro je 1768.
tame
152 M. MESIĆ
rendissimam dominationem Vestram a
(quos enim impatiens amvr affectus nc
mae dominationis Vestrae, quae dum n
mihi fuit principium. Ita porro disco
ditate commodum. At enim dolorem
solacione, quod spero, primo quoque
minationem Vestram apud nos videre
tationem nostram fallat, qua una dole
quaeso, certum habere dignetur rev
se a me magnopere coli, aut, si mav
rendissimae dominationis Vestrae mei
beneficiorum, quae infinita_propemod
quam aetas oblitterabit; ante enim v
studiis officiisque contestari, quod sim
Vestrae, Dabam Viennae 11. Junii 1'
Skerlecz m. p.
P.S. Mensa nostra humillima obseq
dominationi Vestrae, ego vero eidem
studiosissime.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
LXXVIIIL 1749. 7. sr
Petar Škrlec K:
Monsieur abba, mon tr&s cher |
casion de depart de nos collegiales
gner_mes tr&s humbles respects, je
m'acquiter du mon devoir et de Vou
a personne au monde, qui pusse se
pour tous Vos bienfaits. J' espere
de Vous assurer par bouche de cett
me refusiez pas |avantage de, Votr
jai Phonneur de Vous prier tr&s
I avis de votre arrivče, comme aussi,
thonotaire, qu'il nous pretent Ioccas
Cependant je Vous recommende au
que je puisse venir a Bologne. Si
Votre activitč_ puissante, ayez la b
savoir me conduire, ou que je fasse
chez M. le prothonotaire, ou non?
Vous assure, que je ne Vous_sauroi
Vous, de quelle force que je Vous a
Votre absence m' est insupportable et
douce et avec quelle passion je suit
Juillet Pan. 1749, Monsieur votre t:
serviteur et fils Pierre de Skerlecz 1
Izvor. u sveučilišt. knjišnici.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 153
LXXIXK. 1749. 6. kolovonsa. U Beču.
Nikola Škrlec Krčeliću.!
L. 1. C. Colende parens! Dudum Tuis respondissem, nisi speras-
sem fore ut una prope essemus. Hunc (sic) quoniam et temporis
sat jam elapsum est, et de reditu meo nihil amplius cognovi, sta-
tui, quae Tua interesse putarem, litteris significare. — — Redux
ad nos Bistriczey retulit, multa denuo prothonotarium * coram epi-
scopo et ipso nobilitatis flore đe nobis acerbe questum esse, tan-
demque lurcones etiam truncosque compelasse. Quare si quiđquam
Tibi in me amoris est, oro Te, causam meam nunc serio agito ho-
noremque vindicato. Exponito, aegerrime omnium me rem hanc
tulisse, quod factum saepius intelligam deque eo Tibi multo cum
dolore questum esse, idque agito, ut intelligat, quantum id ad
malum nomen addat momentum. Equidem et ipse hodierna posta
dolorem meum per litteras ei significo, sed Tu verbis magis expli-
cabis efficiesque, ut modestius saltem imposterum detrahat. Reliquis
supersedeo, quod Te majoribus negotiis occupatum sciam. Tantum
obsecro, ut amantem redames et sis, qui fuisti, dum ego maneo
qui fui, Tuus filius Nicolaus Skerlecz. Datum Viennae, 6. Augusti
1749.
Izvor, u sveučilišt. knjižnici.
LXXX. 1749. 6. kolovoza. U Beču.
Grof Ivan Patačić Krčiliću.
Clarissimo viro Balthasari Kerchelics. S. P. D. e. Joanes Pata-
chich. * Nostrae ecelesiae subjectum episcopatu Bosnensi Sua maje-
stas consolata est, nempe Tauszium. Chiolnichio obstabat negotium,
quod erat praedialium, de quo admonitus est per banum, ut cautus
sit atque ut majorem possit militiae aptae rationem habere. Si de
me scire cupis, sanus existo ac in patriam cum Chiolnich Idibus
Augusti movebo. Vale, me) memor esto. Viennae octavo Idus Aug.
MDCCXLIX. Dianesevich officia sua, quem commendatum habeas
X pimul comendes suis, petit. Ex me salutabis Simonem Jelachich.
ečat.
S vana: A monsieur Baldasare Kerchelich 1 abbe de la s. Croix
de Segne a Zagrabiae.
Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije.
e
1 VY. opazku k br. LXXVII. Nikola je Škrlec bio protonotarom, zatim
savjetnikom kr. hrv. namjest. vieća i vrhovnim ravnateljem škola.
2 Adam Naišić.
* V, prvu bilježku k br. LI.
154 | M. MESIĆ,
LXXXI. 1749. 16. kolovoza. U Zagrebu.
Franjo Klobušicki, biskup zagreb., Krčeliću.
Reverendissime domine frater! Ita est: Thausius Bosnensi eccle-
siae praefectus est. Beneficia hic per illius promotionem vacatura
jam destinavi aliis conferenda, ut magis naturalem imminentis re-
verendissimae dominationis Vestrae fortunae cursum, quem brevi
spero, redderem. Domus tamen Thausiana, nisi cum aliquo alio
forte mutatam vellet, Eidem manebit, pro qua vel ex eo nullus se
insinuat ex dominis capitularibus, quod eredant, dominationi Ve-
strae destinatam esse. Mihi adventus Suus erit jucundissimus, .et
quo celerior eo gratior. His emorior Ejusdem addictissimus frater
F. Klobusiczky m. p. Zagrabiae 16. Augusti 1749. |
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
LXXXII. 1749. 80. kolovoza. U Beču.
Ladislav Bistricaj, činovnik ugar. dvor. kancelarije, Krčeliću.
Reverendissime domine abbas, domine mihi faventissime ! Vene-
ror, ut asvevi, praetiosas reverendissimae dominationis Vestrae
6. decurrentis ad me datas litteras, ad quas quod nonnihil serius
respondeam, iter, quod ex mandato superiorum meorum ad partes
Nittrienses mox post ascensum meum dirigere debui, causavit, pro-
inde neglectum hunc segnitiei meae non imputet reverendissima
dominatio Vestra. Collationales, super abbatia s. Crucis" de valle
Segniensi revereneissimae dominationi Vestrae elargitas, rite acce-
pit Excellentissimus !, qui etiam in grutiam reverendissimae domi-
nationis Vestrag lubens mutaret nomen de Ka&cs in castrum Vesz-
primense, dummodo id ex ratione acceptae jam superinde benignae
resolutionis regiae sibi integrum foret: opportebit igitur vexas na-
tionalium forti ferre animo et hanc apud Deum merendi occasio-
nem ambabus manibus amplecti, quatenus affulgente magis. con-
grua occasione_ mercedem de habendis patientiis suis recipere va-
leat reverendissima dominatio Vestra. — — Viennae 30. Augusti
1749. Ladisl. Bisztriczey m. p.
P.S. Nostri omnes bene valent et frequenti colunt reverendis-
simam dominationem Vestram memoria. In domo Kolleriana etiam
est praetiosa Ejusdem aestimatio et praesertim domina necdum est
oblita comitatis reverendissimae dominationis Vestrae. Bernathius
male valet, reveretur. |
Izvor. u knjižn. jugoslav. akademije.
LXXXII. 1749. 26. rujna. U Zagrebu.
Petar Škrlec Krčeliću.
Reverendissime domine abbas et canonice, domine parens mihi
singulariter colendissime! Iter reverendissimae dominationi Vestrae
1 Dvorski kancelar L. Nadđažd.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. > 156
feliciter _ cessisse dum cupio, illud simul precor, ut Vienna, unde
tantisper aberat, incolumis fruatur. Utinam non nimis diu! ut vi-
dere eum, quo sane. aegre careo, ante liceret, quam proficiscendi
ex Croat.a tempus veniat. Movebo autem circa festum Lucae, imo
vero nescio, si hic non manebo: rem enim dubiam facit anceps
tutoris animus. — — Nicolaus noster Venetiis ad me scripsit. Fe-
licem sibi ait fuisse navigationem ac iter jucundum. — — Humil-
limus servus et filius Petrus Skerlecz m. p. Dabam Zagrabiae die
26. Septembris 1749.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
Petar Škrlec Krčeliću.
Reverendissime domine, domine abbas et canonice, domine pa-
rens mihi singulariter colendissime! Anteaquam patria decederem,
aliquas ad reverendissimum dominum parentem dare volui, ideo
maxime, quod de me certi jam aliquid liceat significare. Itaque
certum est, Agriam proficisci, ubi duos morabor annos. Octavo de-
cimo Octobris die movebo, sociis Zaverskyo et Juraichio, Kano-
taio vero famulante. Post crastinum Zagrabia abeo, reliquos
. vacationum dies qua Konschinae, qua Belleczii, paucos certo, actu-
rus. Utinam reverendissimus dominus parens redeat interea! Sed '
enim actum est, nam et pristina negotia Eundem morari scio, et
.nova accessura facile suspicor. De comitiis turbatis ' nihil seribam,
nam haec aliunde perspecta esse reverendissimae dominationi Ve-
strae certo scio. Hoc tamen nequeo praeterire, ea fuisse croatice
celebrata. A fratre meo, jam Bononia octavo Septembris die missas,
hodie primum accepi, et respondi, quae petiit linteamina et pul-
villum venire sibi non posse, cum Jellachichius evasisset. — —
Zagrabiae 4. Octobris 1749 humillimus servus et filius Petrus
Skerlecz m. p.
Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja.
LXXXV. F749. 6. listopada. U Zagrebu.
Adam Stepanić, kanonik zagreb., Krčeliću.
Reverendissime domine, domine frater mihi dilectissime! Grato
animo intellexi ex Suis ad me 24. elapsi mensis datis litteris, feti-
citer appulisse Viennam, ibidemque omnes sibi amicos incolumes
reperisse. Desiderabo, ut ex dehinc scribendis ad me intelligam,
eversas intentiones inimicorum ecelesjae nostrae *, eamque firmatam
in prioribus suis juribus, quod speramus constanter, cum sua ex-
cellentia illustrissimus et reverendissimus praelatus noster gratio-
1 Misli valjda hrv. sabbr od 1740 15. rajna,
3 V, Rad XXXII. 16.
156 M. MESIĆ,
sissimus, videns afflicetionem nostram, benigne se resolverit ad ex-
ponenda Suae sacratissimae maestati regiae gravamina ecelesiae et
venerabilis capituli et his opem ferendam. Dominus frater Chri-
stophorus febribus, ex itinere suo longiore causatis, correptus fuerat,
a quibus post medicinas sumptas liberatus est, manebit penes me
usque ad dispositiones domini reverendissimi fratri. — — Za-
grabiae 6. Otobris 1749 cognatus suus Adamus Ztepanics m. p.
Izvor. u sveučilišt knjižnici.
LXXXVI. 1749. 8. listopada. U Bologni.
Nikola Škrlec Krčeliću.
Pater colendissime! Delectaverunt me litterae Tuae, in quibus
agnovi primum amorem Tuum omnj officiorum genere conjunctum,
dein id quoque gratulatus sum, quod hae Tuae tam magnae occu-
pationes pristinis studiis locum non adimant. Sed profecto invideo
Tibi, mi pater, quod in tanta negotiorum mole id ocii Tibi suffurari
potes, ut optimis litteris adhucdum vacare possis; ego in medio
ocio ita impeditus sim, ut ne respicere quidem ad eas vacet mihi.
Quid itaque ad me de historia? quid de Orbino? transfugam jam
alia castra accepere. Sed hoc jocatus sum. Scito enim, mi pater,
dum sana ratio in me residebit, me amorem litterarum istarum,
quem Tibi soli debeo, non depositurum. Itaque, etsi transfugam
me, ut dicebam, jam alia castra receperint, soleo tamen'in dies
cum litteris istis redire in gratiam, quo liberum mihi eorum comer-
cium sit. Quare ita velim, existimes, nihil Te mihi gratius facturum,
quam si, ut significas, quae in Orbino Byzantinisque repereris, ad
me dabis. Quod comotum litteris meis seribis tutorem, nihil novi
mibigue inexpectati significas. Quid enim mirum hominem, cujus
affectus ex filo pendeant, in rabiem agi. Quod autem placandum
eum existimas, svades id quidem pro Tua eximia prudentia et sin-
gulari in me amore sapientissime amantissimeque, sed quod ego
nondum faciendum existimem. Dices, cur istud ? Ejus exspecto lit-
teras, ut, quid eum in furorem verterit, sciam. Ita enim puto fore,
ut cum, quid pungat, cognovero, quid tollendum leniendumque sit,
facilius intelligam. De Malenichio sic habeto: eum decima septima
hujus, aut fortasse tardius (solet enim discessum suum differre)
discessurum. Fama accepi, cui tamen vix adstipulor, eum sum-
mam in regno nostro infamiam (sic) ex Te subiisse, quod, quae
ille secreto amiceque petierat, ut liberam apud episćopum mensam
Sibi procurares, Tu palam et in vulgus edidisti. Quam rem etsi
ignorat adhuc, aegre tamen eum, si intellexerit (intelliget autem
ut primum in Croatiam appullerit), laturum puto. Hoc Tibi con-
fidenter significo, ut, si excusatione ad eum opus fore putares, td
quam primum praestare posses. Sed me paene praeterii. Salvus
incolumisque isthuc perveni ususque sum diis faventibus eadem
valetudine, dum haec scribebam. Magistro utor Montefanžio, a quo
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 1517
primam hodie lectionem accepi; scito celebriorem eum esse, quam
Machiavellus sit. Sed homo optimus tanto praeterea studio collegio
conjunctus est, ut gratiam accepisse visus sit, quod me discipulum
haberet. Quatuor itaque in hebdomada mihi dat lectiones, binos
in menses pro mercede accipiens aureos. Sed ut ego illum fre-
quentarem, impetrare non potui, quod rector in contrarium totus
esset. Jellachichio, cum hac profectus fuerit, quas dedisti, integre
consignabo. Tu meos superius Skergatichium, Stajmerum, Gal-
lum et, quem fere oblitus sum, Niczkium salutabis, et Skergati-
chium quidem in emendo Lucio, etsi et sua causa Te facturum non
diffido, tamen et amore mei adjuvabis. Quae de operis me scire
velle putaveris, ad me dabis parcesque pro paterno et amore et
benignitate, quod tam confidenter scripserim tamque turpiter, nam
et Tuae ultimae et omnibus amoris plenissimae fuerunt et tempus
non suppetebat. Vive, vale, ama, ignosce. Tuus indignus filius
Nicolaus Skerlecz m. p. Datum Bononiae die 8. Octobris 1749.
Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije.
LXXXVII. 1749. 18. listopada. U Rimu. |
Bernardo Giordani Krčeliću.
Illustrissimo signore, signore padrone colendissimo! Ricevei la
passata settimana il preggiatissimo foglio di Vostra signoria illu-
strissima de 27. scorso, e dall essere stato ammesso a questo
collegio di s. Apolinare il di Lei raccommandato, godo averli fatto
vedere coll? effetti, quanto veneri i suoi riveriti comandi, che sa-
ranno sempre per me leggi invidabili. Del resto Vostra signoria
illustrissima non deve ringraziarmi di niente, mentre per la na-
zione ungarese e croata io sono sempre pronto a dare la meta
del mio sangue, come potra esperimentare in qualunque oceasione.
-— — Roma 18. Ottobre 1749. — — Pad. Bernardo Giordani m. p.
Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije.
LXXXVIIL 1749. 29. listopada. U Jegru.
Jegarski biskup grof Franjo Bark6czy Krčeliću.
L. Je C. Reverendissime domine canonice! Et excellentissimi
domini praesulis, et venerabilis capituli Zagrabiensis eum respectum
habeo, ut servitia, quae dominatio Vestra utrique utiliter impendit,
interrupta nolim. Eandem proinde a longo Agriensi itinere absolvo,
atque ut in abbatem SS. Petri et Pauli apostolorum de Kaacs per
quemcunque antistitem benedici possit, perlubenter indulgeo, una
syncere optans, ut nobilis iste obtentus titulus dominationi Vestrae
gradus sit ad alios ampliores in ecclesia Dei subinde adeundos.
Caetera firmam valetudinem et bona cuncta dominationi Vestrae
precor ac persevero ejusdem dominationis Vestrae, Agriae 29. Octo-
158 | M. MESIČ,
bris 1749, servus et frater obligatisslmus Franciscus comes Bar-
kćezy m. p., episcopus Agriensis.
Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja.
LXXXIX. 1749. 4. prosinca. U Zagrebu.
Ivan Bužan Krčeliću.
Reverendissime domine abbas, domine mihi colendissime! Hoc
quoque ultimo cursore reveritus aestimatissimas reverendissimae
dominationis Vestrae litteras gratanter intellexi, publica inclyti
regni negotia non sine singulari dominationis Vestrae reverendis-
simae concursu et industria, meliores accepisse aspectus. Res com-
missionis nostrae tarde procedunt, quae vel inde maxime moran-
tur, quod in dies novis et novis oneremur lamentis, nec sufficien-
ter unum discutitur, jam aliud adest gravamen. Domini status mi-
litaris officiales in suis replicis nimium accuto utuntur calamo,
qubus si paribus reciprocatur terminis, se male contentos sentiunt.
Revera omnibus suis testantur actionibus, innatum sibi habere
odium adversus statum politicum, et nisi Sua maestas radicitus
excusserit causam, unde tantae prodeunt scintillae, plebs in despe-
rationem acta comittet aliqua, quae tardius et difficilius consopiri
poterunt. Utinam graves ab utrinque non prodirent caedes. Nullus
dubito, suam excellentiam . episcopalem jam accepisse novos con-
finiariorum excessus, his diebus in commissione noviter exhibitos,
circa Dombrenses suos subditos, quorum intuitu disposuit: com-
missio, ut medio suae excellentiae banalis in aula praesententur.
Gratis est aulam disposuisse, ut saltem illa examinentur, quae sub
modernae regiae maestatis regimine accidissent: hi enim excessus
habent radices antiquas procul protensas, atque adeo nisi circa
exstirpandam radicem media adhibeantur, semper producent novos
surculos. Qua de causa nos assumimus tam vetustiora, quam re-
centiora gravamina. Distingvat illa Sua maestas pro suo altissimo
beneplacito. Unde bonum esset, si proxima posta isthuc submit-
terentur_ nominati inter generalatum et Borkovicsium contractus,
cum plane modo laboretur in responso ad replicam status militaris,
gravaminibus suae excellentiae episcopalis satis ardue et punctorie
oppositam, venientque in tempore, dumodo statim expediantur hor-
sum. His me pretiosis reverendissimae dominationis Vestrae affec-
tibus obsequenter commendo et maneo reverendissimae dominatio-
nis Vestrae, Zagrabiae 4. Decembris 1749, obsequentissimus servus
Joannes Busan m. p. | '
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XC. 1749. 28. prosinca. U Jegru.
Petar Škrlec Krčeliću.
— — Etsi vereor, ne non grata sit reverendišsimo domino pa-
renti, quem scio et multis et gravibus occupationibus distineri,
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 159
nimia mea litterarum frequentia, tamen amori id in me suo datu-
rum confido, ut hoc me desiderio frustrari non patiatur, aut potius,
ut hoc in necessitate subsidio suo carere me non velit. — —
Agriae die 28. Decembris 1749 humillimus servus et filius Petrus.
Skerlecz m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XCI. 1750. 4. siečnja. U Bologni.
= Nikola Škrlec Krčeliću.
Odgovara na dva Krčelićeva pisma. — — De aliis autem, quae
significasti, gratiam Tibi habeo, quod in hac eremo clausum desi-
deratissimarum rerum notitia imbueris; sic enim, qui diu nisi mu-
rum nihil intuitus sum, paululum prospexi, quidve in mundo age-
retur, cognovi, Quare oro Te vehementer, ut et in posterun quam
plurima scitu digna perseribas et solitudinem hanc meam litteris
Tuis consoleris. Piše, kako vruće želi po Italiji putovati: — —
Quod autem regulas faciundae hujus peregrinationis Te mihi scri-
pturum promittis, quid ni rem facis utilissimam mihique jucundis-
simam: sic enim fiet, ut quoniam a Te praesente (quod liceret
“ utinam) discere non possum, ab absente proficiam, et quae ex ore
negatur ex scriptis doctrinam capiam. De studio juris sapientissimo
amantissimoque consilio Tuo lubens accedo. — — Je ma ravis,
que Vouz avez le bonheure d' entendre une si belle opera, come
est celle, que Vous m' avez signifiez; pour moi puisque je ne la
puis pas entendre, je la lis presque toujours, et en lisant je m?" ima-
gine les grandes aries de M. Cafarello et la belle actionne de la
M. Thesi. En un mot je sens tant de yoye en lisans les grandes
idees de M. Metastasio, que je sentois autre fois en les voyant
Hactenus vale, mi pater, vive, ama. Tuus indignus filius
Nicolaus Skerlecz. Datum Bononiae 4. Januarii 1750.
P. S. Illud etiam obsecrare pene praeterii, ut ea, quae de regno
Croatiae Te scribere significasti, ita conserves, ne mihi rerum ha-
rum perquam cupido denegentur.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XCII. 1750. 21. siečnja. U Bologni.
Nikola Škrlec Krčeliću.
Svavissime pater! Paternum Tuum affectum, cum praesens ex
multis rebus cognovi, tum vero praecipue absens ex consiliorum
fidelitate perspicio. Ita consulis, ita hortaris. ut nec amantius
quidquam, nec fidelius svaderi possit. Sed profecto, mi pater,
quomodo postremo Tuo consilio paream, non satis video. Ex in-
stituto quidem in geometria proficere possum, verum id nisi remote
ad militarem, quam postulas, artem conducere haud puto. In hac
autem nisi assumpto disciplinae magistro me progredi non posse,
160 M. MRSIČ,
satis perspicio. Itaque Tuum judicium expeeto, utrum istud fa-
ciendum, an alio quopiam modo rem aggrediendam putes. Sed et
aliud est, in quo, si unquam alias prudenti fidelique Tuo consilio
inprimis indigeo. Res autem ita se habet. Ego, mi pater, pleno
rectoris consensu et summo nonnullorum studio, qui.in imuuitate
collegii universitatis salutem contra cardinalis legati oppressiones
: repositam existimabant, non ita pridem juristarum consiljarius sum
renunciatus, quod ego munus nec appetii profecta unquam, nec eminus
quidem antea introspexi. Postea vero, cum poscente munere exire
saepius me oporteret, mota mihi de socio controversia est, quod
ille, quisquis demum sit, et a studiis abstraheretur, et molestia
non exigua afficeretur binis nonnunquam horis foribus consilii
ociose adstanda. Itaque cum et socium. praestare non posse rector
diceret, et absque eo hac veste iudutum permittere nisi anuente
capitulo posse negaret, in id descendit, ut vulgata hic presbytero-
rum veste, cum exire opus foret, uterer. Sed id ipsum lectori
antea significare volebat, ut, si contrarium non foret ejus consilium,
tum primum indulgeret. Ego vero,, qui rem, pessimos sermones
causaturam, hoc modo in vulgus prodi videbam, ut id suspenderet
impetravi, quo Tuam de hoc mentem eognoscerem. Haec igitur
rei difficultas est, cui prudenti Tuo consilio succuri peto, utque
id tanto melius praestares, quae in utramque partem in mentem
venerint, breviter declarabo. Ego, mi pater, in idem consilium
totus inclinavi: primum, quod nullum aliud administrandi muneris
remedium relictum est, dein etiam, quod haec una occasio sit vi-
dendae urbis, quam hactenus tam parum vidi, ut prodire fere ne-
gciam. Rursus lectori significari periculosum rebar propter eam,
quam attuli rationem. Itaque in id conversus sum, ut Te roga-
rem, quo aut rectorem ad concedendas vestes absque lectoris.con-
gensu animares, reduxque in patriam proihonotarium, ne id aegre
ferat, disponeres, aut in Croatiam regressus, ne id in malum finem
erumpat, prudenti solertia praestares, utque lector haud dificulter
consentiat, perficeres. Utrum igitur horum, aut si aliud oportunius
Tibi visum sit, velis proximis declarabis. Illud enim prorsus am-
plectar, paterno consilio penitus assentiens; quis filius sim, demon-
strabo. Vale meque, ut facis, ama. Datum Bononiae 21. Januarii
1750, Tuus indignus filius Nicolaus Skerlecz.
Izvor. u sveučilišt knjižnici.
XCIII. 1750. 27. studena. U Bologni.
Nikola Škrlec Krčeliću.
Svavissime pater! Deprecor tot litterarum molestias, quas, nisi
tabelariorum negligentiae diffisus, nunquam profeeto Tibi exhi-
buissem ; sed eorum jam experta incertitudo est, quae me de sin-
gulis mearum metuere aliasque aliis accumulare cogit, quod nunc
quoque in causa exstitit, quod et his incomodo Tibi esse non du-
bitaverim: quippe, si priores accepisti, nihil est, quod has requi-
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 161
ras, est enim eadem utriusque postulatio. Sed ego de singulis
dubitare doctus, cum jam tempus quoque restringi conspicerem,
quo meae securitati prospicerem, bonitatis Tuae periculum facere
non dubitavi, idemque prorsus, quod et prioribus petii, his rursus
postulare. Agam, mi pater, ut soleo, siacerissine mentemque meam
ac vota plane explicabo. Cupio primum ad ascensionis festum Ve-
netiis esse, quod Te eo facilius a prothonotario ' impetraturum
puto, quod alumni quoque, qui hoc anno descenderint, eodem ibi-
dem tempore sint futuri, quibuscum postea residuum itineris con-
ficere possim. Istud, mi pater, haud parum desidero, atque: ideo,
ut id efficias, enixe peto. Tako i dalje piše o toj istoj stvari, ka-
zujući, kako živo želi vidjeti poglavite talijanske gradove. — —
De negotio collegii possum Tibi significare, id in bono satis statu
fuisse; quod ut intelligas, rem sic accipe. Natio alemanica privi-
legiorum suoruni confirmationem per Albanium apud imperatorem
agobat, quam et obtinuit sub onere mille florenos cancellariae im-
periai solvendi; quod cum grave ipsis appareret,. ad nos recure-
runt, ut expensarum fieremus participes. Excepit rector, se id fa-
cere non posse, quod non de suo jure ageretur. Recurit itaque
natio ad Albanium petiitque, ut efficeret, quo nos quoque in eadem
confirmatione omnium privilegiorum illorum participes redderemur.
Fecit Albanius obtinuitque paucos post dies cancellariae consensum,
at ea ratione, ut nos quoque alios mille eidem cancellariae tribue-
remus.] Rector pene se resolverat, sperans, tam et parentis, quam
et capituli gratia pretium hoc quoquo modo confici posse, at natio
se incapacem id solvendi Albanio confessa est. Ita res evanuit.
Cardinalis haud parum, credo, est irritatus. Haec pro novis. Vale,
mi pater, vive meque ama et bea, qui sum, Datum Bononiae 27.
Novembris 1750, Tuus indignus sed affectuosissimus filius Nicolaus
Skerlecz m. p., theologus. |
Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja.
XCIV. 1750. 2. prosinca. U Jegru.
Petar Škrlec Krčeliću.
Balthasari Kerchelich, patri suo aestimatissimo, Petrus Skerlecz
S. P.D. — — Dabis etiam, quaeso, ad me, quis apud Vos de
comitiis regni hujus sermo spargatur; hic enim res in ore atque
sermone omnium coepit esse; sed Tu ad me certiora. Quod si
non vanus circumifertur rumor, provide, nisi fallor, aula rem agit:
nam cum et mytra Strigoniensis vacet et praesides provinciarum
(quos supremos comites vulgus appellat) complures desiderentur,
fiet fortasse, ut spe augendae dignitatis sedueti cives consilia ca-
piant contraria reipublicae. Dii meliora! Sed ego magnopere metuo.
Hoc abierit. — — Agriae die 2. Decembris an. 1750.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
1 Adam Naišić. —_
STAR. VIIL 13
.
a .
o
162 M. MESIĆ,
XCV. 1750. 6. prosinca. U Slanju.
Grof Ivan Patačić Krčeliću.
Reverendissime domine! Triplex hujus epistolae argumentum
est: unum, nominis Tui, festa nativitatis Domini, item novus annus,
quae omnia feliciter Te attingere, transigere secundis votis, sin-
cero animo voveo et opto. Alterum est, quo peto a Te mihi trans-
mitti Pauli Ritter Serbiam illustratam: nosti enim Viennae a me
partem descriptam esse; vellem et eam, quae necdum est. Ulti-
mum tandem, cuperem a Te informari, num banos conferre po-
tuisse triginta sessiones ad instar palatinorum Hungariae, qui 60
conferunt, possit aliquo documento prvbari. Manuscriptum id, in
quo ego legi, citat duas donationes banorum, quas prae manibus
habere se scripsit author; quaesivi ea apud familiam: impegi in
homines rudes, verum collegi, ea esse in archivio familiae Drasko-
vichianae, unde et manuscriptum per incuriam ad me pervenit.
Dificilis apud hos accessus in archivium; fors Tibi magis id con-
stabit Jam ama me, quod facis, qui totus Tuus sum. Szlanyae
6. Decembris 1750. C. Joannes Patachich m. p.
Drugom rukom: Ja jesam štimala, da sam odgovora zaslu-
žila. Adio.
Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije.
XCVI. 1749—1751. U Jegru. !
Petar Škrlec Krčeliću.
— — Hortabatur me pro suo in me amore reverendissimus do-
minus parens, ut agrestes hujus civitatis mores ne induerem. Ego
vero in eo plurimum studii operaeque pono, tamen ipse mihi dif-
fido quodammodo: quis enim est tam lynceus, qui in his tenebris
non offendat? Sed libris nostris, quoad potero, pestem hanc pro-
pulsabo; a quibus ante delectationen modo petebam, nunc vero
etiam salutem expecto. Collegii nostri * sortem doleo, tum quod
ipse condam ejus eram incola, tum quod miseret me amicorum,
qui his calamitatibus obruuntur. Exilium autem litterarum a domo,
quae bonarum ante artiun domicilium audiebat, non miror, quod
ipse principio hujus vicissitudinis interfui. Quid enim Musis cum
Bacho, quid Ciceroni cum otiosis, *quid philosophis cum sapientiae
osoribus ? Dolorem, quem ex spectaculorom defectu incredibilem
hausi, litterae reverendissimae dominationis Vestrae adauxerunt.
Dii boni, quod adesse me tantae magnificentiae non licet! Sed tra-
goediam ipse mihi ludo quotidie, sum enim Didone abandonata.
Italicas a reverendissima dominatione Vestra lubens accipiam, hujus
enim linguae vetere teneor desiderio. Si proficere quid dabitur, gra-
1 Mislim, da je to pisano u Jegru, dok je Petar ondje učio.
2 Misli na brv. kolegij u Beču.
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. ' 163
tulabor, sin minus, meo satisfaciam permagno appetitui discendo,
quod opto. Sed superi! quam: non vacat peregrina sectari studia,
quando domesticis adeo obruor, faciam tamen, quantum licebit. — —
Petrus Skerlecz m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XCVIL 1751. 1. siečnja. U Zagrebu.
Krčelić Petru Škrlcu.
Epistolae ad diversos in genere erudito.
Petro Skerlecz, filio meo. Zagrabiae die 1. Januarii 1751. Lit-
.teras Tuas cum adjuncto epitaphio legi: illae memoriam mei Tuam-
que in me observantiam, alterum diligentiam Tuam testabatur,
quam Te non remittere laetor, et in virtutis doctrinaeque pro-
gressu firmum cupio, quoniam ita peroptime adsequeris illa, ad
quae indoles ingeniumque Tuum Te natum indicant, meque rei
hujus persaepe monitorem, quandoque et doctorem habuisti et pos-
sides: Nec est, ut epistola Tua detinear. Tu nosti ipse, quae ego,
voluntate pater, dignissimo filio, laborum vigiliarumque mearum
haeredi, precari debeam et quo in Te Tuosque sim animo. Proinde
responsum Tibi formabis ipse ac summum quidem, mihi non vacat
verbis occupari. Hine ad epitaphium transeamus. Kritizuje obširno
taj epitafij i pojedine mu rieči i izreke; nu što veli, nije po mo-
jem mnienju mnogo vriedno.
Dvostruk koncept u knjiž. jugoslav. akademije.
XCVINI. 1751. 12. siečnja. U Bologni.
Nikola Škrlec Krčeliću.
Svavissime pater! Erxanimavit me littera prothonotarii: nempe
fatale id mihi, ut aut nullas ab eo, aut nonnisi acerbissimas sem-
per accipiam. Vide, quid me prostrarit: numerum mittendi aeris
a me postulavit, quo quid consilio meo adversum magis accidere
unquam potuit? Si enim has mess expectarit, guando ego suas
accipiam, atqui post pascha me prorsus proficisci oportet, si cum
alumnis velim descendere. Itaque, ni antequam istae meae vobis
redantur, res sit confecta, ego longius Roma proficisci, vel si ipse
concedat, .haud quaquam possim, at mihi gratissimum vel istud
fuerit. Moli Krčelića, da posreduje kod Naišića. — — Bononiae
12. Januarii 1751, indignus filius Nicolaus Skerlecz.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
XCIX. 1751. 2. ožujka. U Bologni.
Nikola Škrlec Krčeliću.
Svavissimne pater! Magnam mihi postremis Tuis doloris partem
detersisti, quippe repulsam antea jam intellexeram, ex Tuis autem
š
164 M. MESIČ,
consolationem tantum accepi. Fiat, ut sors acerba et sinistrum
semper mihi fatum fieri jubet. Nihil jam ego commoveor, jam ad-
versitates me induravere. Scio, needum meam hic infelicitatem con-
sistere, id quoque ad miseriarum complementum desideratur, nec
deerit, ut diaeta ! quoque mihi eripiatur. Vide, num vana affe-
ram. — — Datum Bononiae 2. Martii 1751, indignus filius Nicolaus
Skerlecz.
P.S. Rogo Te, mi pater, ut si quidpiam ad me dederis littera-
rum, id mihi significare non intermittas, quanto tempore diaetam
existimes duraturam.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
C. 1751. 1. svibnja. U Požunu.
Grof Ivan Patačić Krčeliću.
Reverendissimo Balt. Kerche[lich] C.J. P.* S.P.D. Veniens
Posonium ullimo Aprilis credebam, Te reperturum, at male cum
dolore. In nostro adventu Vienna redivere ablegati, qui invitarunt
reginam ad comitia, quae 4. Maji ventura est. Interim nihil actum
nihilque agetur, ut fertur, donec palatinus non creetur. Tempore
ablegationis status baron: Adamo * disputarunt sessionem ad ma-
gnatum tabulam: unde apud status actu sedet. Verum haec secun-
dae rationes epistolae mittendae; prima ac ultima erat, notificare
moriem Lubi, praelati ad tabulam regiarm, et Te hortandi, ut pro
eodem beneficio Tu sis solicitus. Quae imposterum occurrent, ea
Te latere non sinam. Vale. Posgonii 1. Maji 1751.
P.S. Petrus Skerlecz ad latus comitis bani erit.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CI. 1751. 7. srpnja. U Požunu.
Franjo Bandi Krčeliću.
— — Tametsi fortitudinem reverendissimae dominationis Vestrae
supra eorum vanitatem esse credam, qui sine judicio multa fingunt,
plura temerarie loquuntur: vehementer tamen indolui, imo ictum
me sensi in animo, quod nondum cessaverit pernitiosus ille aliorum
nomina carpendi livor, quem vir detestatur et bonus animus ab-
horret. Et ideo ad sensum Suae excellentiae * aperui, eas e886
circumstantias, ut rationem reverendissimae dominationis haberi
necessum sit quamprimum aliqua affulserit occasio, sicut etiam id
ipsum cordi sibi esse pluribus testari dignabatur Sua excellentia. Si
mecum (?) voluissent dii, qui auxilio esse potuissent (?), non alter
1 Misli na sabor, koji se je imao sastati u Požunu mjeseca svibuja 1751
2 Poznajem po pismu i po pečatu, da je to: Comes Joannes Patachich.
3 Adam Patačić (Annuae 114), barun, kanonik zagrebački.
* Misli li kancelara Nadažda ?
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 16b
Klimoni " successor futurus. Piše o saborn požun. Parum aberat,
quin non ruinaretur jus telonij in Pokupszko et Sassin: utrumque
conservatum debemus ut plurimum d. protonotario Najsich — —
Posonii 7. Julii 1751. Franciscus B&4ndi m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CTI. 1751. 10. srpnja. U Kostajnici.
Bar. Adam Patačić, kanonik zagrebački, Krčeliću.
Reverendissime domine abbas, domine frater mihi colendissime !
Dispositiones per reverendissimum dominum fratrem provide factas
quemadmodum Sua excellentia locumtenentialis * approbat, ita id
unicum (si nondum mandatum fuisset) adjungi vellet, ut naves
omnes cumprimis noctu sub vigiliam contrahantur. De abitu nostro:
quando, et qua ituri sumus, .hodie nil adhuc significare possum ;
£ras, ut spero, significare [et] reverendissimum dominum fratrem
certiorem reddere potero. Qui jugi cum veneratione permaneo,
reverendissimi domini fratris servus obsequentissimus, Kosztanicae
die 10. Julii 1751, B. Ad. Patachich m. p.
P.S Literae domini fratris primum hodie circa 8A4m sunt allatae,
hinc media 11a expeditur responsum.
S vana: Reverendissimo Domino Adamo Kerchelich Hrastoviczae.
Scripta, quae Petrinya semet accepisse scribit, placeat adhuc hac
nocte huc mittere.
Izvor. u knjižn. jugoslav. akademije.
CITI. 1751. 20. srpnja. U Požunu.
Petar Škrlec Krčeliću.
Padre mio stimatissimo ! Dalla Tua lettera son stato molto consolato
tanto, essendo ella la Tua, quanto, intendendo le novelle dei nostr
tumultuanti. Mi pare, che quella gente ha in qualche maniera raggione
di lamentarsi, perch& | impossibilta di pagare e gli eccessi degli
uffiziali sono caggioni bastanti di cercar remedio. Gli eecessi degli
uffiziali mi son noti, perche ho avuto 1 honore di trasporgli per
il commando del c. bano dal croato nel tedesco. IL impossibilta
poi nel pagare la mondora e evidente. Ma perd io temo, che la
corte non mandasse la milizia tedesca o ungharese ad opprimergli.
Questo sarebbe 1' ultima ruina del nostro pačse. Ma Dio guarda!
Qui le cose corono al arbitrio dei magnati. Setto cento milla gia
son consecrati alla regina con certi condizioni ed imputazioni, s' as-
petta solamente il rescritto. Gravamina, exceptis juridicis, sono
gia mandati alla regina. Juridica ancor in pochi giorni vogliono
rappresentar. La corte pensa andar a Pest il 3. o 4. di Augosto,
1 Bio je savjetnikom kr. ugar. dvor. kancelarije, ta je sada imao postati,
kao što je i postao, pečujskim biskupom. V. Rad XXXII. 18.
3 Grof Ljudevit Erdodi. Glede stvari, o kojoj se piše, v. Rad XXXII. 18.
166 M. MESIO,
in qual mese, sperano tutti, che Ja dieta si finira, quantunque il
fine della dieta aver voleva la corte in questo mese. Grasalkovich
fa grandi spese, novam enim Pestino usque ad Gčdelč, locum. Pe-
stino quatuor milliaribus dissitum, viam facit, lampadibus ex utra-
que parte in ordinem dispositis, quarum pretium ad multa millia
surgere non vana fama fert: et hoc propter adventum aulae. Il
conte bano andara ancor al campamento, percha il suo regimento
si trova ancor la. Doppo poi andara a Siklos, d' onde puo 1 esser
che divertira in Croazia Ma pero io non so niente. Il nostro
vescovo e malatho. Molti causano la perduta speranza di divenir
primate, perche si. parla, che Cs&ki sara, Altham poi che si fara
Coloczense arcivescovo, a cui si aggiungera il vescovato delle Cin-
que Chiese, per poter vivere da cardinale, a quale dignita dicono che
I aspetta. Questo mi racontd il Thauszy !. Ma chi sa? Le mie sorelie
nel Kopchevecz hanno perpetuas tricas et vexas. Raffay minaccia,
che suscitabit processum violentialem, et alium ad rectificationem
divisionis in Kopchevecz. — — A Presburgo * 20. di Giuglio
liši, ubidientissimo ed umillimo servitor e figlio Tuo Piero Sker-
ecz m. p.
P.S. — — Colla signora Krisanich son stato qui a Presburgo.
Vorrei sapere, se gia č ritornata in Croazia, perch& Vienna gli
Čč prohibita sub poena capitis. Furba e, dovea esser bella, perchč
* e ancor.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CIV. 1751. 29. srpnja. U Požunu.
Biskup Franjo Klobušicki Krčeliću.
U postscriptu dodaje svojom rukom ovo: Dominus Bosnensis s
mihi successor datus est, qui se reverendissimae dominationi Vestra?
propitium futurum pollicetur. Ego spero, antequam gesto hactenu-
muneri renunciem, reverendissimam dominationem Vestram me vie
surum, ut fidei suae praemium aliquod, si possim, exhibeam. Po-
sonii 29. Julii 1751., verus in Christo frater et servus Fr. B. Klo-
busiczky m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CV. 1751. 16. kolovoza. U Požunan.
Franjo Klobušicki, arcibiskup koločki, Krčelića.
Reverendissime domine abbas et canonice! Dei voluntatem et
Augustae clementiam cum solatio amplexus sum, cum ideo, quod
amplissimus ad bene merendum campus mihi sit propositus, tum
! Sada još biskup bosanski, a malo poslie zagrebački.
% Gdje je bio uz hrv. bana, v. br. C.
8 Franjo Thauzy.
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 1617
vero quod vicissitudinem rerum humanarum in me ipso exsperiar,
ut amplius ad animum redire possim, et super huc vel maxime
laetor ac reverendissimae dominationi Vestrae pro humana gratu-
latione multum debeo. Quoad Se, quidquid in manibus meis erit,
non est, quod in me dubitare possit. Rem serio commendavi ex-
cellentissimo comiti cancellario et adhuc commendaturus sum. Nunc
enim aliud boni praestare nequeo cum in ecclesia Zagrabiensi, do-
nec Chiolnichius ! bullas non obtinuerit, nullum sit legitime vacans
beneficium ; ego autem confirmationem prius ac ille accipiam, et
per hoc cessabit mea jurisdictio. Quoad vero temporale possesso-
rium jam installatus in camera est Zagrabiensis, quominus fratri
Suo adesse possim. Haec ad Ejusdem et perennnem erga Eandem
benevolentis animi observantiam reddens, sum reverendissimae do-
minationis Vestrae addictissimus semper. frater in Christo et ser-
vus F. B. Klobusiczky m. p. Posonii 16. Augusti 1751. R. D.
Kereselics.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CVI. 12751. 17. kolovoza. U Požunu.
Petar Škrlec Krčeliću
Dulcissimo patri Balthasari Kerchelich Petrus Skerlecz S. P. D
Veli, da radi za Krčelića u dogovoru s Bandijem. — — Novi hic
nibil boni. Post acceptas a Sua maestate resolutiones, nihil prope-
modum consolationis continentes, exasperati statuum animi nescio
quid triste promittunt futura prospicienti. Sed Dii _meliora! La-
boratur diligenter in replica, nam preces suas repetere constitue-
runt. Quanta, Dii boni, lamenta! quae quaerelae, publicae non
. minus ac privatae! Sane justus dolor durius etiam quam auri-
bus delicatis hujus saecnli placeret, loqui fecit nonnullos. Quid?
quod periculum subest, nisi favorabilior a rege detur resolutio,
revocandi promissi, adeo sunt omnes exacerbati. Hesterno die
opus deputationis proportionalis pro ratificatione submittendum
proposuit palatinus, sed repugnante nobilitate, quae non ante vult
illud submittere, quam resolutiones iteratae emanent: ita nempe
viam sibi sternunt ad retraciandam promissionem, si nova conso-
latio eos nulla maneat: cujusmodi verba publico etiam in consessu
sunt audita. Finis diaetae serior veniet, quam putabamus. Ipse
conjice, mi pater, quanto tempore replica et resolutio et inarticu-
latio egeant. Hodie tamen ego res meas omnes praeter paucissi-
mas, quibus carere quotidie non possum, occasione ea, qua protho-
notarius et Magdalenich suas miserunt, expedivi. — — Rogo autem
Te, mi pater, de Valachis me certiorem facias. Frater meus jam
est in Croatia, forte etiam Te jam convenit. Vale. Pisonii die
17. Augusti 1751.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici,
! koji je bio imenovan bosanskim biskupom.
168 M. MESIĆ,
CVTII, IZUI. 28. kolovoza. U Požunu.
Franjo Klobušicki, arcibiskup koločki, Krčeliću.
Reverendissime domine abbas et canonice! Pro suis in me stu-
diis, quae cum mea satisfactione constanter impendit, multum re-
verendissimae dominationi Vestrae debeo, nec horum immemor
futurus, atque aliter de sua in me fidelitate persvasus sum, quam
ut putem malam subversationem ex parte sua intercessisse, et
certe occasio mihi tantum praebeatur, qua suis commodis prodesse
possim, ego in me diligentiam desiderari non patiar. Quoad alte-
rum membrum, hoc adhuc consilii superest, ut dominus Bosnensis *
ad resignationem officii lectoris sub manu et secretissime dispona-
tur, antequam confirmatio romana advenerit, non est quod dubitet
seu dominus vicarius Kukulyevich, sive reverendissima dominatio
Vestra, prout etiam ad casum vacantis illius residentiae eandem
gecuram reddo. — — Posgonii 23. mensis Augusti 1751. — —
Fr. B. Klobusiczky m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CVINI. 1751. mjeseca rujna.
Barun Antun Klobušicki Krčeliću.
— — Quo animi sensu tulerim quod in his occasionibus nihil
evenire potuerit pro reverendissimae dominationis Vestrae commo-
dis, id me etiam tacente pro arcta illa, quae mihi cum reveren-
dissima dominatione Vestra est necessitudine, facile dispicere po-
terit. Sed nondum omnium sol occidit dierum! Saepe ego his
diebus cum fratre meo ?* de reverendissima dominatione Vestra egi,
quem sibi certe amicissimum esse sciat, professusque est palam,
multis istud audientibus, quod si per ipsum stare poterit, se omni-
bus viribus effecturum certe, ut primum, quem vacare contigerit,
episcopatum reverendissimae dominationi Vestrae procurare valeat.
Dignetur proinde modica reverendissima dominatio Vestra esse pa-
tientia ; vigilabo ego certe omni occasione, ut quid boni reveren-
dissimae dominationi Vestrae evenire possit. — — Reverendissimae
dominationis Vestrae > a. Septembris 1751, servus obsequentis-
Simus..... .....
Izvor. u sveučilišt. kujišnic
CIX. 1751. 2. prosinca, U Slanju.
Grof Ivan Patačić Krčeliću. -
Reverendissime domine canonice et abbas! Sisciam episcopali
sede ornatam fuisse, comuniter tradunt. Non desunt, qui eam dein
1J.A. Čolnić.
% Arcibiskupom Franjom Klobušickim.
* To je podrezano; nu da je tu bio podpisan bar. Antun Klobušicki, kaže
mi pismo, poznato iz drugih listova ; a i sadržaj je ovoga pisma sasvim
prema tomu.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 169
Zagrabiam translatam contendant. Inde ortum, progressum et
occasum episcopatus hujus, nec non num sit translatus vel non,
perscribi ac sincere de omnibus erudiri peto a Te, quem scio et
in his versatum et in erudiendo liberalem esse. Cuperem etiam
scire vitam canonici Altabanak. Hoc ideo perscribo, quod sperem
& Te rescire me posse. Topograpbiam Hungariae, superiori anno
excusam, contuli cum Bombardiana, quae ni! plus habet,. quam
progressus et laudes Jesuitarum. Bonus homo praetermisit coronas
dnnexas, quas, si ita supeteret ingenium ut animus, eas cum scboliis
ederem, non tamen sine authoris modernae topographiae rubore.
Si enim placuit suscipere opus, eidem manum ultimam imponere
oportebat, et non mancam rem edere, ac in altero id arguere, in
quo solus peccat. Haec omnia ab eo animo seripta velim accipias,
qui semper desiderat, a Te magle poliri et erudiri. Me autem Tui
aestimatorem ama. Szlanyae 2. Decembris 1751. C. Joannes Pa-
tachich m. p.
Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije.
CX. 1751. 16. prosinca. U Beču.
Barun Adam Patačić, naslovni biskup i savjetnik dvor. kancelarije ', Krčeliću.
Reverenđissime domine abbas et archidiacone *, domine frater
mibi colendissime! Dabit veniam, quod suis quaternis ad me datis
bactenus non responderim ; vere enim multis fui occupatus, et etiam-
num occupor. Accedit, quod agere maluerim, quam scribere. Hodierno
itaque cursore mandatum regium ad venerabile capitulum est ex-
peditum, serio praecipiens, ut circa institutionem beneficiorum obser-
vato in casibus huic similibus ecelesiae Zagrabiensis usui et con-
svetudini pro bac vice semet accomodare modis omnibus debeant
et teneantur. Casus itaque credo satis esse notos, qui sub Eszter-
hazio, respective et Branyughio, .contigerunt; addo jam non qua
consiliarius regius, sed qua canonicus Zagrabiensis, ut similes haud
moveant quaestiones, quja cuivis prudenti facile erit penetrare,
quid termini illi pro hac vice, mandato impositi, significent. Valde
mihi grave, fateor, accideret, si me a consiliis principi axistente
ecclesia nostra pr aejudicium quodpiam experiri deberet: hinc enixe.
quaeso, velit venerabile capitulum sibi syncere et fideliter consu-
lentem audire confratrem. Plura scribere nec -vaccat, nec mihi
licet. Resolutio regia super assesgoratu tabulae judiciariae nondum
_ exivit; quamprimum prodierit, significare non intermittam. — —
Viennae die 16. Decembris 1751. A. Patachich m. p.
Izvor. u knjižn. jugoslav. akademije.
1 V. Rad XXXII. 18.
2. Glede toga naslova v. Rad XXXII. 19 isl.
170 M. MESIĆ,
CXL 1751. 18. prosinca. U Ljubljani.
Antun Terzi Krčeliću.
— — Illustrissimus comes a Gallemberg, jam annus labitur, me
rogaverat, ut satagerem aliquid de familia Kerscka de Zaiezda
rescire, ad arborem familiae suae rite efformandum. — — U tom
se Terzi sad obraća na K., quem dignissimum surculum reveren-
dissimi domini Georgii Marcellovich, mihi multis amicitiae titulis
conjunctissimi, noveram. Multa ille mecum contulit adhuc vivens,
quae typis vulgare meditabatur, sed morte praeventus litterariae
suppellectilis et cogitationum suarum cum haeredem dominationemn
Vestram instituerit, me una admonuit, ut, si antiquarum rerum
cupidus rescire aliquid desiderarem, ad fontem (reverendissimam
dominationem Vestram intelligo) recurrerem. — — Labaci 18. De-
cembris 1751. — —- Antonius Terzi Soc. Jesu m. p.
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
CXIlI. 1752. 5. siečnja. U Beču.
Barun Adam Patačić, savjetnik i naslovni biskup, Krčeliću.
— — Gratulor itaque jam syncere de adepto assessoratu ta-
bulae. Diu res differebatur, quia oportuit machinationibus ad ever-
tendum fortem adversarium ; heri tamen res primum prodivit. Seri-
psissem illico, nisi scivissem, Te primum a sua excellentia comite
cancellario, cui totum debes, id percipere oportere. Sit hoc prae-
liminare majorum, quae Tnae debentur virtuti. Placuit suae ex-
cellentiae_ comiti cancellario suas, quas domino episcopo seribit
promotionis hujus nuncias, mihi communicare, ex quibus intelligere
licuit, Te ab eodem domino episcopo ' vehementer commendari,
addendo rationem: quia qualitates Tuae eidem sunt notae. Sed
haec sub rosa, tantum ut scias, quid eatenus scriptum sit. Non
credas, rogo Te, Tuos dormire amicos. Virtus premi, non opprimi
potest. Quod priori litera domino archiepiscopo scribendum svasi,
quaeso pon negligas. Me ama et vale, charissime frater, Viennae
die 5. Januarii 1752, Tuus syncerus et fidelis amicus A. Patfa-
chich] m. p.
Izvor. u sveučilišt knjižnici.
CXIJI. 1752. 12. siečnja. U Ljubljani.
Antun Terzi Krčeliću.
— — Ocecasione bac etiam perlubenter intelligerem aliquid de
familia Vesslarich, quae ante 200 circiter annos (et fors amplius)
in Croatia floruit. Caeterum vix par seribendo sum gaudium meum
explicare, quod ex reverendissimae dominationis Vestrae epistola
accepi, cum perspexissem insignem eruditionis amorem et patriae
1 Franji Thauziju.
KORBSPONDENOCIJA KRČELIČEVA. 171
bistoriae evulgandae desiderium. Fortunent superi justa desideria
concedantque felicem conatibus exitum. Gaudebit profecto orbis
litterarius, virum repertum fuisse, qui id ausus sit, quod anteces-
sorum nemo hactenus est assecutus. Sed otium amant litterae ani-
mumque a curis vacuum; hoc ipsum ut, opere compleatur, ex
corde desidero. Prodiit extremo Šeptembri proxime elapso Tom.
imus [llyrii Sacri, opus absolutissimum, ut eruditi fatentur; et
complectitur ecclesiam Salonitanam. Alter tomus proxime etiam
publicam lucem aspiciet. Operi primam manum admoverat P. Phi-
lippus Riceputti, societatis nostrae, amanuensem agente illustris-
simo et reverendissimo moderno archiepiscopo Spalatensi Antonio
(sic) Bizza. Fuit praedictus pater per medium circiter annum Za-
grabiae; habitationem acceperat apud P.P. Franciscanos; scripta
antiqua capituli perlustravit, multum adjuvante reverendissimo do-
mino Kovachievich, cantore, qui multa illi monumenta communi-
cavit, pluraqua de ecclesia Schissiensi !' dicitur reperisse Ragusii
et in insula Arbe. Sed cum praefatus pater praemortuus fuisset
Romae, antequam tomus primus lucem asperisset. sparta concredita
fuit viro eruditissimo P. Josepho (sic) Farlati, qui feliciore conatu
multis additis, quae in manuscriptis defuncti desiderabantur, primum
et secundum jam tomum orbi litterario spectabilem fecit. — —
Nuper pariter ab amico mihi redditus fuit Liber epistolarum Sto-
baei de Potemburgo, episcopi Lavantini. Cum hunc attentius per-
legissem, inveni duas datas ad Simonem, episcopum Zagrabiensem,
quae dignae forent, ut historiae inserantur. — — Labaci 12. Ja-
nuarii 1752. — — Antonius Terzi Soć. Jesu m. p. — —
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
CXIV. 1752. 25. siečnja. U Pešti.
Petar Škrlec Krčeliću.
Dulcissimo patri suo Petrus filius 2 S. Si vales, gratulor, ego
quoque nune valeo; sed. fractus longo arduoque itinere Pestinum
aeger sum delatus. — — Feketeium deinde accessi, qui habitis
de patriae nostrae rebus paucis, sed svavibus, verbis mensam suo-
rum, quos vocant cancellistarum, mihi obtulit. — — Hospitium
quoque in domo personalis mihi non est, vacuo loco non existente,
quod sane commodum mihi evepnit: illic enim in tanta otiosorum
hominum multitudine studiis asveto difficilis juxta ac damnosa fuis-
set habitatio. Quanquam, proh dolor! ita etiam exigua mihi restat
diei pars, qua levamen molestiarum e libris nostris petere liceat,
utpote die fere toto aut expeditionibus, aut excubandi ad fores
principalis, aut famulandi ad mensam erercitiis impenso. Sed haec
proficiendi causa ferenda sunt, meliora. tempus dabit. Apud archi-
1 Sisciensi ?
3 Da je to Petar Škrlec, o tom odlučuje bez dvojbe već samo pismo. Ova
primjetba valja i za više dalje sliedećih Petrovih pisama.
172 M. MESIĆ,
raesulem visitandi officio defunctus, gratum sibi officium nostrum
isse animadverti. — — Pristinum hominum nostrorum odium
magnopere crevit in Klobussiczkio, posteaquam de rebus in: capi-
tulo recens gestis est factug certior. — — A fratre unas jam ac-
cepi: non dubito, quin ad Te perscripserit de rebus iisdem, de
quibus mecum egit. Ego feriis paschalibus invisere ad eum con-
stitui, quod si tum forte minus licebit, ferias messis Agriae trans-
igere proposui. — — Dabam Pestini die 25. Januarii 1752.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CXV. 1752. 80. siečnja. U Gjuru.
Mihail Lipšić Krčeliću.
— — Constans reverendissimi domini abbatis beneficentiae me-
moria tertio meum calamum ad testimonium grati animi qua licet
ratione demonstrandum adegit, eo tamen solum fine, quod grati-
tudinem et vinculum existimem distantium loco animorum et ge-
nuinam imaginem benefactoris. — — Parcat reverendissimus do-
minus abbas importunitati meae. Confido in eam benevolentiam
reverendissimae dominationis Vestrae, qua indignus licet, diu tamen
fruitus fui !. Certo et nunc bibliothecae illius participatione gau-
dere vellem, etsi satis abunde recentibus etiam auctoribus, muneri
meo congruis, provisum me fatear per liberalitatem prioris rectoris
Szegedy. — — Jaurini 30. Januarii 1752. — — P. Michačl Lipsicz
e S. J. profess. ss. theolog.
Izvor. u knjižn. jugoslav. akademije.
CXVI. 1752. 7. veljače. U Pešti.
Petar Škrlec Krčeliću.?
— — Factum Tuum iis probari, quorum approbatio omnium
malevolorum calumniis superior est, Tibi gratulor, mihi vero gaudeo.
Intermittent, opinor, de fervore suo inimici, dum serio rem agi
docti fuerint. Itaque jam ante institutionem congratulor felicitati
Tuae, cum in gerendis rebus, tum in aemulis superandis, petoque
abs Te, Tibi ut persvadeas, quemadmodum utriusque fortunae
Tuae partem capere volo, ita utrumque, tum ecelesiasticum, tum
prophanum, quod recens adeptus es, officium maximae mihi esse
voluptati. — — De fratre meo antistes Agriensis honorificum ha-
buit sermonem, dum ad eum nuper venissem visere; de me autem
dolere se ajebat, quod ab e0 viro, cui servire permagni mea inter-
fuisset, discesserim: a Te enim magna teneritudine commendatum
maximis gratiis complexurum fuisse. Sed re hac mutari nequeunte,
personali (audientibus collegis meis) pro sua, quam non mediočrem
omni tempore expertus sum in me benignitate, ad invidiam colle-
! Bio je ujeko vrieme i u Zagrebu (Wurzbach, Biograph. Lex.). >
* Da je ovo pismo od Petra Škrica, odlučuje se samo po rukopisa.
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 173
garum me commendavit, iisque ornavit laudibus, quarum ego mi-
nime capax sum. Haec ad Te de nobis, quia fortunam nostram
permagnae Tibi curae esse certo scio. Praeterea nihil mihi est, nisi
vetus illud, Te a me constanter ac syncere coli et amari. Vale. Pe.
stini die 7. Februarii 1752.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CXVII. 17598. 18. veljače. U Beču.
Pukovnik Većeslav Kleefelt Krčeliću.
Piše, da se uzda, da će se pitanje o priepornom arcidjakonatu
povoljno riešiti po Krčelića, jer da on na svojoj strani ima biskupa
i savjetnika Adama Patačića, zatim arcibiskupa Fr. Klobušickoga
i bana K. Baćana.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CXVINI. 1758. 27. veljače. U Pešti.
Petar Škrlec Krčelića.
Balthasaro Kercselicsio, patri suo dulcissimo, Petrus filius 8.
— — Ego autem bachanalia egi non admodum jucunda, et quod
deliciis hujusmodi animus, ut scis, ad severitatem compositus, non
capitur, et quod magis his ejusmodi in locis indulgere placet, ubi
nonnisi honestissimus quisque adest. Intelligis, nec dubito, quid
haec sibi velint. A fratre meo frequentiores mihi mittuntur; po-
stremis de .inopia gardellarum Agriam accusat. Scilicet doctorum
uritur igne, sed cave rideas. Mojoj principališe rubaču kušujem,
ako je čista. Preporučam prebivajuću na dalkom službenicu i pro-
sim, naj ju nezavrgu; ar vernešu budi na rubaču slačiti, budi na
blačice oblačiti, budi na postel stopiti stanovito nenajdu. Haec
more nostro jocamur. — — Ego ad vos in Octobri, pro paschate
autem Agriam, nisi personalis secus disponat, cogito. An ven-
turo anno Pestinum repetam, dubito. Vale, mi pater svavissime,
Tibique persvadeas, me quam sim magis esse Tuum non posse. Ite-
rum vale. Dabam Pestini die 27. Februarii 1752.
* Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CXIX. 1752. 11. ožujka. U Jegru.
Nikola Škrlec Krčeliću.
— — Lei mi perdonera dunque, dolcissimo padre, se prendo
I ardire di pregarla con questa accio, per quanto permettessero
i suoi labori, si degnasse di farmi godere di quel unica conšola-
zione, che sola mi resta nella barbaria di questo paese. Mi creda,
dolcissimo padre, che, se non mi divertissi co" i libri e colle let-
tere, non saprei come sofrire la noja di questo spiantato luogho.
Ma pažienza. Nel resto mi consolo della fortuna, che Li a fatto
tenere, benche piu tardi del dovere, il dovuto a la Sua virtu ho-
norato posto. Piacesse al cielo, che cominciasse una volta il mondo
174 M. MESIO,
cognoscere il Suo gran merito e darli i dovuti onori. Spero, che
doppo tante gare abbia alfine secondo il comun stylo da vincere
la virtu I invidia, e che in quel altro affare ancora, tocante 1 ar-
cidiaconato, Lei abbia vinto. — — Sono e resto Suo, dolcissimo
padro, Erlau li 11. di Marzo 1752, servitor_ umilissimo e figlio
icolo Skerlecz.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CXX. 1752. 1. ožujka. U Ljubljani.
Grof Antun Josip Auersperg Krčeliću.
— — Cum jam perillustris dominus Stephanus Konshek primum
poguerit confidentie lapidem, super quo cum perinissione domina-
tionis Vestrae reverendissimae structurus sum aedificium, quod in
hoc consistit, ut dominatio Vestra reverendissima tanquam, uti in-
audio, a secretis illustrissimae dominae comitissae Mariannae Keglo-
vich, natae comitissae Draskovich, mihi quidem in 2do gradu san-
gvine junctae, sincere aperire dignaretur, an haec prudens domina
aliquod prudens et sibi proprium connubium inire se resolvere
posset. Moli Krčelića u poduljem pismu: da skloni Keglevićku, da
podje za njega. — — Labaci 11. Martii 1752, obligatissimus servus
Antonius Josephus comes ab Aursperg m. p.
Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije. U sveučilišt. pako knjižnici prepis uz
list Auerspergov od 27. ožujka 1752, u kojem se radi ob istoj stvari.
CXXI. 1758. 24. ožujka. U Beču.
Pukovnik Većeslav Kleefelt Krčeliću.
Reverendissime domine abbas, domine mihi čolendissime! Intel-
lecta domini reverendissimi Radich morte, mox, habita praevia cum
illustrissimo domino episcopo barone Patachich concertatione et
cointelligentia, suae excellentiae banali de reverendissima domina-
tione Vestra debita modalitate propositionem facere properavi.
Hocce itaque cursore eadem sua excellentia banalis illustrissimo et
reverendissimo domino episcopo serias scribit litteras, recomendat-
que pro promotione reverendissimam dominationem Vestram cum
adhortatione ea, ut idem dominus illustrissimus episcopus tam in
60, quam et in aljis majorem excellentissimi et illustrissimi domini
comitis cancellarii dignetur habere reflexionem et considerationem,
secus contrarium faciendo tam eidem, quam et venerabili capitulo
in occursuris cireumstantiis obesse posset. Quae litterae, si (alio
jam medio tempore .forsan ad archidiaconatum promoto existente)
tarde venerint, adminus pro futuro prodesse poterunt. Promotione
autem secuta, in eventum :eum, si excellentissimus et illustrissimus
dominus archiepiscopus Colocensis intuitu praescitae, per se factae,
archidiaconatus denominationis ultro rem presserit et triumphaverit,
facile ex uno ad alium archidiaconatum translatio fieri poterit. — —
Viennae 24. Martii 1752. Kleefelt m. p. ! Colonellus.
Izvor. u knjižnici jugosl. akademije.
1 Krajiški pukovnik u Kostajnici.
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 175
CXXII. 1752. 26. travnja. U Pešti.
Petar Škrlec Krčeliču.
Balthasari Kercselicsio, patri suo svavissimo, Petrus filius S. Re-
duci mihi Agria, ubi ferias has egi, nihil fuit majori curae, quam
ad Te scribere quibusdam de rebus, quae in mutuo cum fratre
sermone occurrerunt. Sed ante id Te volui certiorem facere, fratri
meo cum comite juvene Karolyo (nam de Grasalkovich nihil me-
morabo) arctam intercedere necessitudinem, quae causa fuit, ut ego
quoque magno illic in pretio habitus sim. Comes ille, cum de lit-
teris, qui ei jucundissimus est, sermonem haberemus, curiosius
quaesivit, quo duce quove pacto a superficiali Jesuitarum eruditione
ad hanc genuinam pervenissemus. Nihil nobis gratius tum erat,
quam omnia haec in Te refundere, quo non solum authore, verum
et duce atque adeo instructore, si quid tamen profecimus, nihil
obliti eorum, quae maximam Tibi aestimationem apud comitem con-
ciliarent. Incredibile est, quanti comes, eruditorum virorum esti-
mator eximius, ex eo Te faciat, quam non Te colat modo, sed
etiam amet; nihil enim jucundius accidere sibi posse identidem
repetiit, quam familiaritate Tua coram gaudere. Haec eo dicta
sunt, ut intelligeres, quam jucunda mihi sit virtutum atque ideo glo-
riae Tuae commemoratio. — — Dabam Pestini postridie mei redi-
tus die 26. Aprilis 1752.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CXXIN. 1752. 29. svibnja. U Pešti.
Petar Škrlec Krčeliću.
Balthasari Kercselicsio, patri suo dulcissimo, Petrus filius S. — —
A Szalpekio, nuper Vienna reduce, maxima cum voluptate intellexi,
Te videlicet, mi pater, tota Vienna totaque aula optime audire,
Tibi omnium studia favere, ad episcopum ' iterata fulmina (man-
datum inquam gravius) missa esse, banum praesuli hoc exemplo
scripsisse: si aulam, si se, si illos omnes, quibus episcopatum ac-
ceptum refert, offensos nov cupiat, archidiaconatum Tibi ut con-
ferat. — — Nunc praeter ea, quae nuper scripsi, quaerere non-
nulla liceat. Itaque rogo Te, mi pater, quae habes commissionis
systematicae M.SS. tantisper ut revolvas, quidve contineant, me
facias certiorem, videlicet: an diarium dictae commissionis, vel
glossas in Verbčczium, aut novum Tripartitum, ab eadem commis-
sione systematica elucubratum, aut (quod praecipuum est) quatvor
illa systemata, quorum articulus 59. 1715 meminit, complectantur.
Causam rei accipe. Quoniam deses majorum nostrorum socordia,
nisi rectius invidia dicenda sit, nullos propemodum commentarios
juridicos typis vulgatos ad nos transmisisset, ut defectum hunc
sarcire, et non: incertis subsidiis ad jurisprudentiae fundum pertin-
1 Franju Thanzija.
1176 M. MEGIČ,
gere possemus, juncta cum fratre strenua opera juridica M.SS.
undique conquirimus. Qua in re, quia eximium quid ac prope sin-
gulare esset opus systematicae commissionis, ei exquirendae anxie
insudamus: si apud Te erstat, paterna Tua benevolentia fruituri,
sin minus, majore quam hactenus studio perquisituri. Quo obtento
reliquum erit, ut Quadripartitum illud, cujus articulus 10. et 11.
anni 1550, ac post hos Kithonicsius in Dubiet. 55 et cap. 2d Q. 3.
et alibi passin, tandem praeter hunc P. Szegedius in Tyrocinio
suo ad tit. 6. par. 2dae S. 12. 13. 14 meminerunt, exquiramus. Ad
utrumque hoc Tua, mi pater, opera nobis est cumprimis nečes-
saria. Peto itaque abs Te majorem in modum, in exquirendis ge-
minis his M.SS. operam Tuam nostrae ut conjungas. Quod. si
feceris, spes est non vana, fore ut (historia regni nostri Tuo studio
contexta, juris autem patrii institutionibus communi opera elabo-
ratis) quae duo non tyronibus modo, sed iis etiam, qui in utro-
que genere haud mediocriter profecerunt, ingentem hodie difficul-
tatem objiciunt, ea suis modo dicto evoluta tenebris posteros cla-
riori luce perfundant. Ita etiam ejus, cujus majores nostros accu-
samus, seu ignaviae, seu invidiae, notam a nobis amovebimus. Sed
in rem hanc academia illa, cujus Viennae saepe per ocium memi-
nimus, cumprimis facere videtur. Hanc proinde, si probas, quum
una erimus, instruemus. Atque hic erat, ini pater, quum Agriae
nuper essem, cum fratre mihi jucundus sane serimo, cujus Te facere
certiorem operae pretium visum est. Rem tamen integram in tem-
pus illud servamus, quo rebus nostris ipsi domi vacabimus. Interea,
mi pater, Tu eo solatio fruere, quod, quae sparsisti in nobis eru-
ditionis semina, non periverunt; nos vero ea semper consolatione
afficiemur, guod sors felicior gemino nos patre donaverit: altero,
cui quod vivimus, altero, cui quod recte vivere didicimus, debe-
mus. [llum, quia communis naturae lex jam eripuit, hunc ut boni
superi diu florentem incolumemque servent, candidissimis votis
comprecamur. Vale, mi pater svavissime, et lachrymas, quas haec
seribenti immodicum gaudium pene elicuit, non vulgaris amoris
argumentum habe. Iterum vale. Dabam Pestini die 29. Maji 1752.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CEXIV. 1752. 81. listopada. U Beča.
Barun Adam Patačić, naslovni biskup i savjetnik, Krčeliću.
Reverendissime domine frater, mihi semper amantissime! Pre-
tiosas plurimique semper habitas amantissimi domini fratris literas
recte accipio, et pro constanti mei memoria multum obstringor, et
sinjstram ex corde doleo valetudinem melioremque dehine et con-
stantem intime precor. — — Quoniam ego hoc anno nec in Croa-
tiam venire, adeoque nec visitam archi-diaconatus instituere valeam,
supplico, velit vices meas pro sua commoditate et experta in me
benevolentia supplere. Paulinos, quaeso, quantum possibile absque
strepitu ad aulam promovendo componere et compescere studeat:
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 177
similia enim multum hic odiosa esse experior in dies. Gratissimum
autem mihi erit intelligere et specificos eorum excessus ac prae
tensiones, quam et domini fratris contra tales appositum scriptum,
una cum eorundem data desuper responsione, ut, si casu illi rem
promoverent, ego praevie informatus alios quoque pro re nata in-
formare valeam. Nova isthic nulla. Spero tamen, propediem me
a dominis ablegatis nostris isthuc venturis aliqua ex Croatia audi-
turum. Circa praecedentiam inter politicos et militares stabilitam
(scribo sub rosa) intervenit positiva resolutio regia contra mentem
cancellariae, quae habuit rationem status politici: domina est, nos
subditi; illa imperare potest, nos obedire debemus. — — Viennae
31. Octobris 1752. A. Patachich in. p.
Izvor. u knjišnici jugoslav. akademije.
CXXV. 1752. 28. studena. U Slanju.
Grof Ivan Paiačić Krčeliću. .
Reverendissime domine abbas! Quem librum a me postulasti
eundem exmitto, quo si conatus Tui promovendi sunt, multum gra-
tulabor_ mihi. Ego vero a Te praesummo petere promissam mihi
de Siscia notitiam, quam ut mihi supedites, vehementer Te oro.
Ignoro, quid mihi charius accidere posset, quam ejus loci habere
perfectam notitiam, eujus scriptores omnes cum laudibus meminere.
— — Me autem totum Tibi consecro et maneo, Szlanyae 23. No-
vembris 1752, Tuus ad cineres Joannes Patachich m. p.
P. S. Nostro Petro Skerlecz dices ave et monebis eum dđiligentiae
in describendo.
Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije.
CXXVI. 1752. 17. prosinca. U Gradecu.
Andrija Blašković Krčeliću.
— — Quod ad rationem studiorum, attinet, si necdum innotuis-
set reverendissimo domino abbati, haec fere sunt: theologi primi-
ani, ut vulgo dicimus, nulli sunt, etenim hi eloquentiae sacrae grae-
caeque condiscendae linguae dant operam, nos cum secundi anni
theologis mane a media octava ad mediam nonam controversas
fidei quaestiones, quartiani vero et tertiani jus canonicum audi-
unt, tum una omnes a media nona ad mediam decimam Tractatum
de incarnatione scribimus, scriptionem seu circuli sive scabellum,
ut vocamus, excipit. A prandiis a secunda ad tertiam pro primi
anni et secundi anni haebrea, pro caeteris a media tertia ad ter-
tiam, sequitur dein ad quartam usque praelectio ex Tractatu de
angelis et actibus humanis patris Erber. Haec diebus scholarum ;
festivis vero et dominicis mane a media decima ad mediam pri-
mam decimam explanatio sacrae scripturae, uti et a meridie a se-
cunda ad tertiam, conventus enim Mariani in matutinum tempus
sunt translati. Philosophia biennalis est. P. professor physices
philosophiam patris Zanchi suis praelegit; P. professor logicae
STAR. VIII. 14
178 M. MEŠIČ,
suam per partes typis dat, sicque inter suos distribuit. — —
Graecii 17. Decembris 1752, clientum infimus Andreas Blasko-
vich m. p. S. J. :
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
CXXVII. 1752. U Jegru.
Nikola Škrlec Krčeliću.
Monsieur mon tres honorć pere! J'ai recu la Votre avec tout
le respect, que doit un fils a son ie plus aimable pere. J'en suis
consol6 de ce cottć, mais d'autre part j'en suis extremement fachć,
puis qu'il m' y falloit entendre les Votres fort tristes avantures.
Croyez, que cella m'a fachć de sorte, que je ne pensois plus que
des eremitages, voyant la malice des hommes etre si grande, qu'y
il n'y a aucune maniere de le pouvoir resister. Mais en parti-
culiere, je Vous prie tres humblemente, mon tres chere pere, .
de me faire scavoir, s il est vrai, qu'il me fut ecrit, que le feu
Votre ami ne svit pas portć a IV enteremente par les prevendaires,
mais par des gens vile et infame, qu'on appelle satrapes. Si c'est
la verite, peut on s' imaginer un peuple plus barbare e cruel, que
ce le motre? Par Dieu tout - puissant sont ces des Chretiennes,
ou des Turques, ou Arabes, qu'ils puissent avoir cette idće cruelle
de se venger sur le corp mort d' un, qu'ils adoroient vif. Je Veus
avoue, mon pere, que toujours, que me souvienne cette infame bru-
talitć, j'ai besoin beaucoup de forces pour tratenir les larmes. Mais
pas sons a un autre point moint facheux, que celui la. J'ai beau-
coup d' esperances, que Vous viendrai triompher dans Votre affaire ;
je crains pourtant, que la meme victoire ne Vous soit fort preju-
dicieux. Mais ce le chemin ordinaire des grandes hommes d' avan-
cer par les adversit6ćs. Je m'en console et je ne doute pas, qu'il
n' arrive le meme a Vous. Je Vous prie neamoins d' avoir la bontć,
de me signifier le progrć de cette affaire, e la volontć d' eveque e de
| autre gens, que viendrez esperimenter envers Vous a cause de
cette affaire. — — Je salute Mr. Fabchich e je le prie de me
vouloir ecrire quelque chose, s'il aura de temps. Je Vous prie de
signifi&er ce que parle de moi le prothonotaire e les autres Croa-
tes. Ici par graces de Dieu j'ai de bon jours; j' etudie e je me
divers avec la conversation de Mr. conte Karolyi ou Grasalkovich,
e quelque fois avec Y eveque meme. Mr. conte Karolyi est un
jeune fort bien elevć; il a beaucoup d'esprit et de I eruditione
meme. Adieu mon chere pere. Je reste Votre, Mr. pere, A Er-
lau 15. (sic) 1752, tres obeissant serviteur et fils Nicolas Sker-
ecz m. p.
P. S. Je Vous ai ecrit en francois a cause de la plus grande
suretć. — —
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 179
CXXVIIH. 1758. 16. veljače. U Jegru.
Nikola Škrlec Krčeliću.
Dolcissimo padre! Credo, ch'io non possa scusare meglio il mio
colpevole lungo silenzio, che col interomperlo e col confessare sin-
ceramente d' avermi reso degno d' un vehementissimo risentimento,
ch'io spero pure, che impedira la Sua grandissinma bonta ed affe-
zione, quando sapra, che non fu obblio o mancanza d' affetto, che
mi fece mancar della mia obligazione, ma puramente un non 80
che fatal lethargo, che non mi lascio vedere 1' inconvenienza, ch'io
incontrava per questa si lunga taciturnita. Lusingandomi dunque
del di Lei perdono e promettendo in avenire maggior diligenza, ora
mi prendo ! honore d'incomodarlo colla presenie unicamente per
il vivo desiderio, che eo (sic) di sapere le preziosissime novelle
di Sua stimatissima persona e per far un atto d' una obligazione
di figliolo, della quale io non cessero mai di farmi un grandissimo
honore. 10, lode algi dei, vivo sano e quieto, godendo la erudita
conversazione di quelli, ch'io o mentovato anno scorso. E giusto
alesso che abbiam eretto tra noi una academia sul quella idea,
che noi pensavamo fare a Vienna col signor Niczki. Sperv, che
questo sia una imagine di quella, ch'io con grazia del Signore e
col ajuto. di Sua bonta per il nostro ritorno in Croatia efficacemente
mi propongo. Per altro di novelle io sono alesso si sprovisto,
ch' io non Li saprei servire con niente, se non forse, che Mgr. 1 arci-
vescovo di Kolocsa con molti altri signori per li ultimi giorni di
questo carnevale s' attende in questa citta. Ma so, che il signor
padre non fa copnto di queste bagatelle. Mi perdonera dunque e
suplira alla mia mancanza, avendo la bonta di darmi le nuove di
nostro paese, e principalmente di nostri comuni affari, perche
essendo io stato negligente et per consequenza non avendomi ni-
suni scritto, son tanto igvorante, che non so nemeno, chi vive, o
chi muore in Croazia. — — Agriae 16. Februarii 1753, figlio e
servitore Nicolo Skerlecz m. p.
Izvornik u knjižnici dra. Lj. Gaja.
CXXIX. 1758. 1. ožujka. U Gradcu.
Franjo Xav. Pejačević Krčeliću.
Reverendissime domine abbas! Tam opportunam occasionem va-
cuam dimittere nolui, quin vel paucis lineolis vetus meum obse-
quendi studium testarer, otium aliquod nactis, qui nuper libellos,
unumque eorum exemplum ad reverendissimam dominationem Ve-
stram, nullis datis literis, dimisi, multiplici et vario labore impe-
ditus, parit hune mihi in dies sane negotiosum directoris officium.
Biduo abhinc in sacello aulico solemniter praeter oppinionem meam,
praesente praeside repraesentationis eodemque protectore, sacra-
mentum officio annexum dixi. Mox religiosis omnibus, qui Graecii
aut in vicino degunt, diem primum ad eruditum congressum con-
*
180 M. NESIČ,
dixi. Propediem ab examinatoribus juramentum excepturus sum,
Ita inter labores non undique gratos genioque aridentes annus
effluet. Reverendissima dominatio Vestra relevabit me inter haec
taedia, si, quibus unice oblector, manuscriptas notitias historicas.
quibus instructum probe scio, ad me pro bonitate Sua destinet,
fideliter_asservandas, et capto subinde otio etiam operi diu medi-
tato inferendas. Redibunt omnes cum multis gratiis dignaque me-
moria ad suum dominum. Tutior, qua mittantur, nequit esse occasio,
quam sit praesens; hanc ego reducem avidissime praestolabor. Cupio
interim reverendissimam dominationem Vestram quam optime va-
lere, meque Ejusdem gratiis favoribusque quam humillime com-
mendo. Reverendissimi domini abbatis, Graecii 1. Martii 1753, servus
obsequentissimus Franc. Xav. Pejacevich m. p.
Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije.
CXXX. 1758. (2) U Gradcu.
Franjo Xav. Pejačević Krčeliću.
Perillustris ac reverendissime domine abbas, domine ac patrone
colendissime! Multis antehac modis me sibi obstrictum novo iterum
beneficio devinxit reverendissima dominatio Vestra, cum historica
sua monumenta, operose conquisita, nuper per patrem Jutrovich
magna benevolentia obtulit. Accipio oblatum beneficium eoque
propediem frui gestio. Quidquid inde lucis operi meo accesserit,
totum id reverendissimae dominationi Vestrae debere me gratus
fatebor. Utinam vero sicut nunc per literas, sic brevi coram devin-
ctissimas gratias dicere possim. — — Franc. Xav. Pejachevich m. p.
S. J.
Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije.
CXXXxXI. I758. 9. ožujka. U Jegru.
Nikola Škrlec Krčeliću.
Nicolaus * Balthasari patri suo S. Commovit me vehementer
sors. Caeciliae sororis nostrae*, quam mariti saeviti& in postremum
decurisse postremis fratris litteris intellexi. Sed enim agnosco vin-
dex numen; scio, non nostram, at prothonotarii culpam puniri.
Miseret me tamen sangvinis et, ni Tuus in illam amor mihi probe
perspectus foret, peterem pro Tuo in me amore vehementer, ut
! Da je list bio pisan te godine, nagadjam po prvih njegovih redcih,
sravnanih s predidućim listom. Zna se, da je Pejačević njekoliko svojih
spisa štampao u Gradcu od g. 1752 do 1757 (Horanyi, Wurzbach). Za
njegovu biografiju ima Krčelić njekoliko liepih zrnaca u Annuah (strana
566, 567).
? Da je to Nikola Škrlec, odlučuje se već po pismu.
š Bio ju je proti njezinoj volji udao tutor joj Adam Naišić za pri-
sjednika sudbenoga stola Antuna Bedekovića (Aunuae 456).
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 181
consilio, authoritate, rebus denique omnibus in hoc extremo suo
casu illi sucurrere velis. — — De patria, cujus statum ut bonus
civis scire admodum desidero, nemo ad me. Et vero, quis est, a
quo sperare possim, quando Tu ipse, Tu mi pater, obticuisti. De-
deram equidem ipse huic silentio antea causam, at nunc spero, Te
meae diligentiae rationem habiturum. Noli, mi pater, id unum so-
latii genus mihi eripere, ut et absens Tecum colloqui possim. De
rebus Tuis, studiis occupationibusque sum prorsus ignarus. Heu
quanta saepe me temporis illius invidia subit, cum cuncta ista
Bononiam mihi diligenter perscriberes. Profecto non parum ex-
crucior, quod, cum crescere debuisset, tantum ab eo tempore e0-
mertium nostrum decreverit. Reparemus itaque id, mi pater, si
placet, et tanti temporis usuram litterarum frequentia compense-
mus; capiamus, quem possumus, in tanta locorum intercapedine
amicitiae fructum, et eo saltem affectum invicem contestemur, quod
alter alteri pars sit occupationum. — — Isthic fama ingens futu-
rorum comitiorum est; alii emendandis legibus, ahi inducendo co-
mercio putant indicenda, — — Ego praeter ordinarium “studium
totus fere sum in conquirendis manuscriptis, neque id invita Mi-
nerva. Sed omnia juridica tantum sunt, si pauca excipias, quae
una, si Deus dabit, videbimus -—— — Agriae 9. Martii 1753, ve-
rus filius et servus humillimus Nicolaus Skerlecz m. p.
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
CXXXII. 1758. 8. svibnja. U Vrbini.
Baronica Pudencijana Patačićka Krčeliću.
Reverendissime domine abbas, mihi colendissime, observandissime !
Sat dolenter de fortuito vectionis casu reverendissimae dominatio-
nis Vestrae inaudiveram, ac tempore ipsissimo consolata, dum me-
lius valere intellexi, adventum nihilominus praestolatum haud rata
mibi terminum diei 14. in negotio miserae orphanae Marianae,
aliunde ab omnibus praeter Deum ac singulares patronos ejus,
inter quos et reverendissimam dominationem Vestram adinvenio,
comendandumn duxi, cum et negotium causae, ipsa etiam actio ab-
unde cognita foret, secundum quam tam securitas miserae, quam
et eidem eotum obveniens quantum adjudicari intra dominium pos-
Sit, ne per ultroneos (ut supponere est) causae progressus dam-
num, aut ipsam etiam jacturam in obvenienti suo pati debeat. Ne-
gotium interim dum tenerime commendo, me una lecto affixam
misere significo et comendans maneo reverendissimae dominationis
Vestrae, Verbinae 8. Maji 1753, servitrix obligatissima B. Puden-
tiana Patachich m. p.!
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
! Podpuno joj je ime Pudentiana Barbara, a bila je žena baruna Ni-
kole Patačića, s kojim je rodila opetovano spomenutoga Adama. Umrla
je g. 1762 kod svoga sina u Vel. Varađinu. Ovo je pismo bez dvojbe
ona sama pisala, Krčelić bo povieda o njoj u Annuah (str. 567): ,lati-
nam loquebatur commode scribebatque latinas epistolas.“
162 M. MESIĆ,
CXXXINI. 1758. 27. svibnja. U Pešti.
Petar Škrlec Krčeliću.
Balthasari Kercselichio, patri suo svavissimo, Petrus Skerleez S.
— — De fratre id habeo, quod panegyricum D. Ivonijs fecerit, ut
mihi videtur, satis latinum ; de reliquo Tuum esto judicium, nam
cum ad Croatiam redivero, ejus exemplar_ ad Te feram. Eum co-
mes Grasalkovichius, ad visitandum imperium profectus, pro viae
gocio constantissime invitavit, sed ob tutoris patriaeque praejudi-
cium consentire sibi integrum non esse respondit. — — Pestini
die 27. Maji 1753.
O toj istoj stvari pisa Krčeliću Nikola Škrlec iz Pešte 15. rujna,
valjda iste g. 1753: — — Mitto Tibi, quem in festo Ivonis reci-
tavi panegyricum. Tenuem sane et pro infantia mea siccum prorsus
et exsangvem, qui tamen his in locis melius atque ego vel sperare
potueram est acceptus. Sed ego meliore, quam vulgus est, judice
uti constitui. Tibi rem integram defero, Teque pro singulari Tuo
in me amore vehementer rogo, velis, ut doctissimam censuram
Tuam cum omni, ut soles, sinceritate, quamprimum Tibi per otium
licuerit, mihi perscribere Tuamque non solum de tota in universum
oratione, sed et alias, quid Tibi probandum, quidve vituperandum
videbitur, opinionem significare. — — Dabam Pestini 15. Septem-
bris — — Nicolaus Skerlecz.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CXXXIV. 17538 '. U Pešti.
Petar Škrlec Krčeliću.
Balthasari Kercselicsio, patri suo svavissimo, Petrus filius S. — —
Frater_meus, dulcedine Agriae captus, huc nondum venit, venturus
tamen 15. currentis. Disputatio Balogii jam est terminata. — —
Epistola dedicatoria mea est, quam dum leges, mi pater, quaeso,
juristam me esse memineris. Quae reliqua sunt, in id tempus, cujus
desiderio pene conficior, reservo, quo una erimus. — —
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CXXXV. 1758. 29. kolovoza. U Pešti.
Petar Škrlec Krčeliću.
Balthasari Kerecselicsio, patri suo svavissimo, Petrus Skerlecz S.
Quam unam semper magnopere mihi precabar fortunam, eam fato
quodam, quum alia omnia agerem, consecutus, communis solatii
participem Te facere primo quoque tempore volui. Nimirum secre-
tario comitis cancellarii * recens fatis functo, novi quaerendi pro-
1 Prema predidućem broju.
3 To je grof Leopold Nađažd. .
F ad
KORESPONDENCIJA KRČELIĆEVA. 183
vinciam illustrissimo domino personali, scriptiš ad eum hoc fine lit-
teris, sua excellentia commendavit. Iste vero, mihi sane supra quam
mereor addictus, illico me acciri ad se jubet, utque id muneris
assumam, multis gravibusque argumentis hortabatur, quae, quia
Tibi, mi pater, sponte succurrunt, praetermittam. Arripui ego eam
occasionem perlubenter, cumque de tempore abitus quaererem, sine
mora compositis rebus omnibus me proficisci jussit. — — Duo sunt,
quae a Te majorem in modum peto, mi pater: alterum, ut de ju-
diciis Croatarum me facias quantocyus certiorem, alterum, ut tam
suae excellentiae, quam Patatichio, amico Tuo, me non vulgariter
commendes : illi, ut patrocinio, huic, ut consiliio et manuductione
atque apud consiliarios commendatione adesse mihi velit. — —
Quod supremum est, peto adhuc a Te majorem in mođum, pater
dulcissime, nonnulla ad me principia et monita perscribas, quibus
in hoc munere sic regar, ut tam praesentia negotia approbationem
populareim mereantur, quam futurorum spes fructum ingentem.
Vale, mi pater. — — Dabam Pestini die 29. Augusti 1753.
P. S. Conclusa hac epistola , certius cognovi, secretarium prio-
rem suae excellentiae non morte, sed imposito ab augusta aula ob
revelationeim nonnullorum secretorum exilio esse sublatum, quo
magis sane cautum in hoc genere me esse oportebit.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CXXIXVI. 1758. 21. prosinca. U Beču.
Petar Škrlec Krčeliću.
Balthasari patri Petrus filius S. — — Lectis litteris Tuis, etsi
statim poteram Tibi respondere, falsas esse inimicorum Tuorum
criminationes, tamen putabam, me Tibi multo plus consulturum, si
rem hanc apto tempore et modo hero ! revelarem. Feci itaque
hoc successu felici, nam tantum abest ut alienatus a Te sit, ut
episcopum potius iteratis adhortationibus Tibi conciliare se stu-
duisse responderit: nihil Te ei damni intulisse, utilitatis vero in
controversia bosniensi plurimum procurasse, morum probatorum
eruditionisque non vulgaris Te esse allegando. Subjunxit, me arti-
ficiose insistente, summae sibi curae esse, ut Te virtuti Tuae debito
loco collocaret; quin adjecit, si Sinnersspergius * decederet, datu-
rum se operam diligentissime, ut ei sufficiare. — — Et si mors
hominis illius contingeret, quaeso, etsi per stafetam sine mora huc
perscribas, ut caeteris adhuc tacentibus via pro Te sterni queat,
quamquam dubito adhue, an ea res Tibi sit satisfactionem procu-
ratura, qui abesse Croatia desideras. — — Caeterum episcopus
Zagrabiensis, pastoralem zelum suum demonstraturus, parochias
1 Misli kancelara grofa Leopolda Nadažda, koga će tako zvati i u dau-
ljih listovih.
2 Prepošt zagreb. kaptola.
a
184 M. MESIŠ,
sclavonicas mode provisorio et interimaliter se e clero suo provi-
surum hero meo scripsit, sed approbationem non tulit, quin prae-
video, propediem id nos ei interdicturos. —— — Nonnunquam per
ocium, dum serio studio idoneus non sum, tragoediam texo, quam
Oedipum inscripsi, cujus historia e poetica historia Tibi constat.
Forte, si rem dignam judicavero, quum parabitur (quamquam sero
id ob occupationes assiduas fiet), ad Te mittam, ut observes, an e
Metastasio, deliciis nostris, quid profecerimus. — — Bullae, qua
festa sublata sunt, publicatio est in annum dilata; vereor, ut ali-
quando effectum consequatur. Vale, mi pater optime, et me, ut
soles, ama ; ignosce properanti, quia occupatissimo. — -— Dabam
Vjennae 21. Decembris 1753.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CXXXVII. 1754. 28. siečnja. U Beču.
Petar Škrlec Krčeliću.
Patri filius S. Si quando, mi pater, hoc certe tempore usus Tibi
est philosophiae. Praeclare tranquilitati Tuae consulis, qui. humana
omnia fortiter constanterque ferre didicisti. Multum ad rem hanc
adfert adjumenti librorum lectio scriptioque, duae foecundissimi
ingenii Tui exercitationes. Id vero cumprimis gaudeo, quod in scri-
benda ecclesiae historia otium consummis. Nec dubito de fructu
lectorum, voluptate eruditorum, gloria auctoris immortali. Quod si
indulges, o pater, faciam ego unum, faciet frater alterum sonetto,
in fronte libri imprimendum, quod saepe discipulum magistro, ami-
cum amico, filium patri fecisse, ipse nosti. Cum typographo non-
dum potui loqui, sed ut maxime possim vereor, ne, si correctionem
mihi credere velis, nec Tuae expectationi, nec meae accurationi
satis faciam, homo utpote occupatissimus. — — Dabam Vindobonae
23. Januarii 1754.
Izvor. u sveučilištnoj knjižnici.
CXXXVIHN. 1754. 7. veljače. U G84818-u.
Nikola Škrlec Krčeliću.
Nicolaus Balthasari, patri suo svavissimo, S. P. D. Quod in operis,
quod typis Budensibus edere meditaris, curatione operam requisi-
visti meam, gratissimum profecto mihi optatissimuinque evenit. — —
Tuži se, da mu K. riedko piše. — — Dein Te amice hortor, ut,
si editionem velis festinatam, opus Budensi typographo minime
comittas, nam et se ipso deses nebulo est, et nunc Husztii Ramon-
dique editione adeo est occupatus, ut finem Tuo operi nisi longis-
simum Tibi promittere haud possis. — — Perge tantum, mi pater,
in glorioso consilio, illustra apud omnem retro aetatem nomen
Tuum, ostende: hac, qua potes, una re inimicis Tuis, quanto illis
praecellas, utpote qui non in dies, sed in tanta retro saecula at-
que in ultimanm demum posteritatem vixeris. Ac profecto, quamquam
: ra
“a. ,
pa
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 185
ego opus istud nondum aspexi, tamen si Te bene novi, non potest
a tanto ingenio nisi ejusmodi opus proficisci, ut non in tenebris
incultae illius patriae, sed in ipso Latii splendore natum videatur.
Ego in praesens redigendis in ordinem principalis mei ! litteralibus
instrumentis insudo, qua oportunitate in tantam manuscriptorum
copiam (sic), ut natare me in pretiosissimis manucriptis dicere fere
possim. Utinam tantum mihi impensarum suppetteret, ut dimidium
saltem eorum, quae e re mea essent, exscribi curare possem. — —
Gčćdolo 7. Februarii 1754.
Izvor. u knjižnici dra. Lj Gaja.
CXXXIX. 1754. 12. ožujka. U Beču.
Gjeneral grof Benvenuto Petazzi Krčeliću.
Nlustrissime et reverendissime domine abbas, domine mihi sin-
gulariter colendissime! — — Marchense negotium ob difficultates,
quas Scismaticorum fautores in dies excogitare nituntur, necdum
desideratum assequutum est finem; ego omnes meos conatus im-
pendo; excellentissimi domini cancellarii aucthoritas eos valide ful-
cit; cum penes indubie Deum causam suam protecturum sperare
debeamus, tandem portas inferri haud praevalituras firmiter credo.
Negotia generalatus sat bene pergunt, et cum Sua sacratissima
Majestas Varasdinensia confinia eum in ordinem, in quem Banalia
et Carlostadiensia redacta sunt, quoque posita habere velit, abusus
quam plurimi et primo eradicandi erunt, quo tempore et domini
fratris merita remunerandi et illustrissimae ac reverendissimae do-
minationi Vestrae inserviendi desiderata se mihi exhibebit occasio.
— — Viennae 12. Martii 1754, devotissimus et obligatissimus ser-
vus Co. Petatzi m. p. ?.
Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije.
CXL. 1754. 29. ožujka. U Beču.
Balthasari patri Petrus filius S. Quum prioribus Tuis respon-
dere meditarer, redditae mihi sunt postremae. Utrasque plenas
Tui in me amoris revereor. Tria utriusque sunt praecipua capita:
primum de informatione quoad districtus Metlika, Silenburg et
Vivodina, quae grata hero meo est; alterum de historia Tua; ter-
tium de typographo. Quoad 1um, pergratum hic est, quod illa adsit,
poterit enim cum altera, quae forte mittetur, combinari. Eam ego
recuperare nequeo, quia vir apud se detinet, neque eam hactenus
legi. Quoad librum, id primum Te securum facio, dedicationem
gratissimam fore 3. De revisione noli laborare, est enim mandatum
regium, in Hungaria jam publicatum, ut libri hic censurentur. Ita-
! To je valjda gospodar Godčl6-a grof Grasalković. V. br. CXXXIII.
2 Zapovjednik varaždin. gjeneralata.
š Kancelaru grofu L. Nadaždu.
186 M. MESIĆ,
que poteris, si lubet, ipse eum adferre, coramque tam de revisione,
quam typo disponere, Teque pluribus etiam verbis expectorare. — —
Hic omnia sunt turbida et confusa. Casus Poseganus ob viam
facti hic non probatur. — — Vale, mi pater svavissime, et inter
tot adversa philosophum Te esse memento et vicisti. Dabam Vien-
nae 29. Martii 1754.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CXLI. 1754. 8. lipnja. U Beču.
Petar Škrlec Krčeliću.
Patri filius S. Brevissimas has esse volui, quia in summis occu-
pationibus meis longiores dare non potui. Quid episcopo ' scribat
herus, altera pagina docebit. Credo ego nihil potuisse amplius
scribi. — — Regina filio_aucta est 18 Junii hora '/; vespertina,
cui nomen datum est Ferdinandi, Caroli, Antonii, Josephi, Joannis,
Ladislai. — — Vale. 3. Junii. Sliedi pismo spomenuto :
P. P. Quod Tibi nuper coram majorem in modum commendari,
uti impedimenta, si quae editionem historiae ecclesiae Zagrabiensis
morarentur, summo studio removere non gravetur, id dum epistola
hac justis de causis repeto, venio in spem minime dubiam fore,
ut quod mihi jam tum es pollicitus, id ad iteratam hanc interpel-
lationem curaturus sis etiam aliquanto studiosius. Susceptae lau-
dati libri tutelae causa, amor litterarum, ecelesiae decus et boni
publici ratio mihi fuit, Tibi autem ad tuendum eundem illud prae-
terea stimulo esse potest, quod si magno studio lucubratum atque
ad addendum historiae croaticae, nimium alioquin confusae, lumen
non parum faciens opus hoc interiret, priuum quidem omnes, qui
honesta cupiditate incitati ad consectandas amoeniores literas ani-
mum adjecerunt ac quopiam ingenii sui momento prodesse patriae
constituerunt, animos desponderent ivimicamque bonis literis esse
regionem illam calumniarentur, deinde vero facile in eam cogita-
tionem quis incideret, librum hunc ea de causa supprimi, quod
mihi inscribendus pararetur. Quorum quia alterum toti regno magno
cederet opprobrio, alterum autem Tuae erga me voluntati repu-
gnaret, firma mihi spes est, magnae Tibi curae fore, ut historia
illa neque in censura, facto censorum, neque in typographia, repu-
gnantia aliorum, justo longius detineatur; sed si nihil, quod contra
fidem, bonos mores et principem sit, conplectitur, publicae primo
quoque tempore luci detur. Parco pluribus rem commendare, ne
datae mihi coram fidei diffidere videar. Quod igitur reliquum est,
fovoribus ete.
Izvor _u sveučilišt. knjišnici.
1 Franji Thauziju.
'
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 187
CXLIT. M54. 4. lipnja. U Beču.
Kancelar grof Leopold Nadažd Krčeliću.
Reverendissime domine abbas et canonice, mihi observandis-
sime! Et nuper coram magnopere commendavi illustrissimo domino
episcopo, ut editionem Historiae reverendissimae dominationis Ve-
strae secundare non gravetur, et hodierno tabellario commendatio-
nem renovavi. Non dubito itaque, quin quod facturum se mihi jam
recepit, id denuo interpellatus effectui sit daturus. Alteram epistolae
partem quod adtinet: quamvis intentionem praetitulatae dominatio-
nis Vestrae lubens secundar& soleam, non possum tamen id dissi-
mulare, quod petitum illud hic chrysim patiatur, propterea, quod
duos germanos tam arctum dicasterium capere haud posse vi-
deatur 1.
Quod supremum est, placeat, quaeso, typographo verbis meis
significare , expeditionem privilegii sui ob recens Augustissimae
puerperium tantisper retardatum iri. Queis solita cum aestimatione
persevero reverendissimae dominationis Vestrae, Viennae 4. Junii
1754, paratissimus servus Comes Leopoldus de Nadasd m. p.
Izvor. u svečilišt. knjižnici: Krčelić Miscell. Nr. 111.
CXLIII. 1754. 27. srpnja. U Pribiću.
.Svidnički vladika Gabriel Palković Krčeliću.
Reverendissime domine abbas, domine patrone colendissime! His
diebus accepi a celsissimo principe, primate Hungariae, literas cum
inelusa Sacratissimae majestatis rescripti ad eundem copia, quo
clementissime comittitur, ut pro Unitis in bisce regnis necesarii
libri, uti sunt: biblia sacra, libri dogmatici de schismate: tractantes,
catechetici, rituales et reliqui, pro uniformitate a provinciali Ruthe-
norum episcoporum Zamosciensi synodo ordinati et a summo pon-
tifice approbati, ex Polonia sumptibus generalis parochorum cassae
procurarentur et pro ratione necessitatis distribuerentur ; et confor-
miter ad providentissimum hoc et clementissimum Suae gacrratis
simae majestatis reseriptum celsissimus informari postulat, quis
signanter liber dogmaticus de schismate tractans prae caeteris magis
opportunus viđeretur. Veli, da je odgovorio primasu. — — Retulit
mihi P. Arsenius, Carlostadio veniens, illustrissimum dominum c0-
mitem generalem Petazzi, cui, obviam alicubi occurrerat, mihi nu-
ciasse, quod Vienna litteras accepisset de tradenda mihi Marcsa,
brevi proinde hoc mandatum gratiosissimum executurum se esse.
— — Pribichii 27. Julii 1754, obstrictissimus in Christo servus Ga-
briel Palkovics, episcopus Szvidnicensis et Dr. (?)
Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije.
! Valjda je K. želio, da i mladji Škrlec bude namješten u dvorskoj
kancelariji.
188 M. MESIĆ,
CXLIV. 1755. 8. veljače. U Bošjakovini.
Jure Petković Krčeliću.
— — De tumultuantibus et rebellantibus nihil aliud significan-
dum habeo, quam quod officiales praeter Valachos habere nollint.
. Hodie relationem meam ad dominum comitem locumtenentem ! et
dominum vice-banum ? expedivi, significans iisdem, regnicolaribus
hominibus rebellantes nihil facere. Id ipsum experimento habeo,
siquidem vinum, quod deduci curavi ex Ivanich in quatvor curibus,
liberum permiserunt; interogarunt quiđdem homines, cujusnam sint,
verum nec ipsos detinuerunt, nec ultro ex ipsis quidpiam sciscita-
bantur. Ex Marcsa omnes pulsi sunt, et Valachi subintrarunt, pul-
veres acceperunt eosque per compagnias diviserunt. De capitaneo
Merzliak multum sollicitantur, ubinam gentium moretur, dolent-
que, quod manus eorum evaserit; hesterna quoque die in nundinis
de eodem percontabantur. Indies majores relationes percipio, quod
conscriptoribus et Kesserio minentur, reliquos autem regnicolas in
salvo vivere volunt. — — Datum Bosjakovinae ex . . . domini
illustrissimi comitis generalis Draskovich die 3. Februarii 1755.
Georgius Petkovich m. p.
P.S. His jam conclusis venit ad me corporalis Mancs vocatus
ex praefato generalatu, alias bene percusus, retulitque: mactatis et
mortuis officialibus episcopus Valachorum cum liturgia sua in forma
venerabilis advenit, sedaturus tumultuantis plebis animos. Teribilis
valachica politica! Mactabant officiales catholici, Valachi pro testi-
monio stabant, ut se tanto facilius excusare possint. |
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
UXLV. 1755. 27. veljače. U Hruševcu (7).
. Grof Josip Nadažd Krčeliću.
Reverendissime domine abbas, mihi colendissime! Pro iis, quae
mihi gratiose perscribere placuit, summas reffero grates; darent
superi, ut ea, quae me inter et familiam versantur, tam cito quam
bi tumultus coalescerent, nam hic populus totus pacificus et obe-
. diens se nemini hactenus oposuit, quod et de vicinis confiniis in-
audio, quae non aliud conqueruntur, quam quod illorum officiales
eos ad privata sua servitia nimium applicent. — — Hrusse-
vecz (?) 27. Februarii 1755, obligatissimus servus C. Josephus
Nadasd m. p. '
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CXLVI. 1755. 18. ožujka. U Hruševcu (2).
Grof Josip Nadažd Krčeliću.
Reverendissime domine abbas, mihi colendissime! Litteram reve-
rendissimae dominationis Vestrae hnesterna die d. capellanus attu-
1 Grof Adam Baćan.
3 Ivan Rauch.
KORKSPONDENOIJA KRČELIČEVA. 189
lit, qui propter_ aquarum enundationem prius redire non valuit.
Circumstantiae perscriptae tanto fataliores, cum nemo se subjicere
vellit; res vix absque milite extero terminanda videtur, qui utique
mittetur, si aliis provinciis malum appropinquaverit. Aput nos omnia
sunt tranquilla, ad quod non exiguum contribuit, quod reduces ex
castris spoliis onusti redeant et tristem rebellium fortunam depre-
dicent. Abbatialibus vulnera non exigua inflicta priori aestate per
moderna spolia sanantur, cum non exiguam quantitatem pecorum
indies aducant. Ego vigilias ad decem capita reduxi et bene po-
tatos domum abire permissi, qui unanimiter se in casum redituros
spoponderunt. Mitto hominem, qui, si occasio fuerit, aliqua a re-
ducibus ex castris animalia comparare deberet, nam audio, ex vili
prorsus praetio divendi. — — Hrusseveez (?) 18. Martii 1755,
obligatissimus servus C. Josephus de Nadasd m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CXLVII. 1755. U Zagrebu.
Kanonik zagrebački Gjuro Bistricaj Krčeliću.
Reverendissime doimine abbas, domine mihi colendissime! Domi-
nus spectabilis vice-banus !' cum conferentia resolvit, dominos no-
biles viritim contra tumultuantem rusticorum catervam insurgere
debere, quoruni in capite ipse dominus spectabilis personaliter erit.
Quia autem gravissima haec necessitas legem non haberet et aliunde
Sit articulus, dictans, in simili necessitate etiam capitulares suc-
currere debere propter publici conservationem, imo vel maxime
nostrae gemmae, cathedralis:ecclesiae, tuitionem atque defensam:
hinc idem dominus spectabilis vicebanus cum conferentia capitulum
etiam requisivit, ut unusquisque de gremio unum equitem statuat
militem ; cui requisitioni v. capitulum subscripsit et resolvit, ut sin-
guli dominorum, qui equis et hominibus ad id aptis providerentur,
unum .statuant militem equitem armatum bene, idque bodie athuc,
ut cras cum nobilitate adversum tumultuosos progredi possint.
Quare et Vestra dominatio reverendissima solicita sit ad unum
talem providendum. Eandem nomine v. capituli veluti ejusdem
deputatus requiro; personaliter quidem hoc commissionis exequerer
genus, nisi cum domino Goymerecz domatim eundo, v. capituli
mentem explicando, occupatus essem. Horum intuitu celeriorem
qua fieri poterit dispositionem instituere dignetur; homines fortes
et sat robustos «habet, ex quibus unum similiter expedire poterit.
Caeterum in omni devictione persevero reverendissimi domini ab-
batis servus obsequentissimus Georgius Bisztriczey m. p. C. Z.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
I Ivan Rauch.
190 M. MESID,
CXILVIINI. 1755. 26. svibnja. U Zagrebu.
Ladislav Bistricaj Krčeliću.
Patrone gratiosissime! Excellentissimus ! per quidquid sanctum
et sacrum est orat reverendissimam dominationem Vestram, ut prae-
scita illa puncta chartae apponendo sincere et cathegorice dedu-
cere, deductaque demum suae excellentiae adferre dignetur. Non
est metuendum, nemo unquam resciet, ex cujus ea calamo prodi-
vere. Et credat roverendissima dominatio Vestra, quod magnum
et potentem patronum nanciscetur. S. manus exosculor et gratiis
deimnisse commendatus emorior reverendissimae dominationis Vestrae,
26. Maji 1755, servus humillimus Bisztriczey m. p.
Izvor. u sveučilišt knjižnici.
CXLIX. 1755. 1. srpnja. U Beču.
Grof Ladislav Kolonić Krčeliću.
Reverendissime domine abbas mihi colendissime! Quas ad me
. Zagrabia vigesima prima praeteriti mensis dare libuit, rite accepi
literas, neque defuturus, ubi e re et tempore fuerit, exhibitas Augu-
stissimae pro vacante praepositura majori ecelesiae Zagrabiensis
demissas preces pro omni posse meo secuudare. Caeterum maneo
reverendissimae dominationis Vestrae, Viennae 1. Julii 1755, servus
obligatissimus C. Ladislaus a Kollonitz m. p.
Izvor. u sveučilišt knjižnici.
CL. 1755. 6. srpnja. U Orahovici.
Ivan Protulepec Krčeliću,
— — De nostris in his partibus tumultuariis hominibus reve-
rendissimo domino abbati satis constare nullus duvito. Hoc unum
in humillitate significo, primos hujus auctores partim jam captos
esse, partim indies intercipi; unde metuendum, ne male cepta ju-
stitiae ac juditii prosecutio sinistra tandem plebis expectatione ter-:
minetur. — — Orahoviczae die 6. Juli 1755, indignus capellanus
Joannes Protulepecz m. p. administrator.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CLI. 1755. 8. srpnja. U Beču.
Petar Škrlec Krčeliću.
Patri filius S. Literas Tuas, ad herum et me datas, cum -lachry-
mis legi, svavissime pater *. Ad has quod respondeam aliud nihil
est, quam ut philosophum, qualem Te adhuc praebuisti, non exuas,
1 Bez dvojbe grof M. J. Althan. Vidi o čem se radi u Radu XXXII. 28.
2 V. Rad XXXII. 30.
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 191
Bortemque Tuam aequo animo feras, certus, justum a Deo nunquam
derelinqui. Haee autem non ideo scribo, quod abundsre Te innu-
meris consolationis argumentis non putarem, sed ut hoc quoque
quidquid est doctrinulae ad fontem rđferrem Tibique persvaderem,
illa consolationis principia in me erigendo constanter me sectari,
quae a Te olim didici. Res illa haeret haerebitque, nisi fallor,
bene multo tempore, hero nostro moram studiose nectente, sive ut
fervor illius, qui aemulum portat, defervescat, sive ut injuriae
Tibi illatae falsitas elucescat. Dum heri longum habuisset cum
Domina hac de re sermonem, ipsa ultro agnovit, injuriam hanc
Tibi hoc tempore intempestive conflari, in qua sententia herus eam
mirifice confirmavit. Klobusiczkius nunc est hic, quem cum tam
berus, quam ego ad Tibi favendum requisivissemus, rescribere me
Tibi suis verbis jussit: quidquid est in se eloguentiae, omne id in
hac causa in favorem Tui se exerturum. Herus autem jam Do-
minam disposuit, ut ejus sententiam roget, veluti qui capituli vestri
plenam habeat cognitionem. Vide, mi pater, an aliquid praeterea
sit, quod intentatum reliquissemus. Ego sane nihil reperio ; id scio,
nihil unquam esse posse, quod hac in re cum voluptate non susciperem.
Sed ille, qui aemulo favet, urget et instat; ad latus autem Domi-
nae, ut nosti, assiduus est. Eum ego valde metuo, qui Tibi quidem
minime omnium est iniiicus, sed aemulo plus favet ob aetatem et
dignitatem. Omnia igitur Tua causa facturum herum nostrum scias
velim, rem enim, si propria esset, studiosius curare nequiret; quod
gi tamen res secus, quam speramus, caderet, certo scias, herum
fortunae Tuae haud defuturum. In antecessum autem quam cele-
rime et quam syncerissime, quaeso, mi pater, facies me certiorem,
an lectoratum Tibi expetendum putes. Nam si vis, efficiam certis-
sime, ut obtineas; modum ne quaere, sed efficiam. Forte etiam ad
banalem, si plus judiciaria infert, transferri poteris. Quaeso igitur
iterum iterumque, mi pater, Tuam inihi mentem bac de re candide
aperias, nam illud quidem scrupulum Tibi moturum non puto, quod
avunculo anteponere. Vale et me ama. Die 8. Julii: 1755.
P.'S. Hoc literarum insceribendarum medio cur utar, ipse per-
spicis, scilicet, quia amicum Tuum esse scio, remque non emana-
turam praevideo.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CLII. 17655. 22. srpnja. U Varaždinu.
Grof Ivan Drašković Krčeliću.
Reverendissime domine abbas, domine filii mihi colendissime !
.— — Notificare possum, crastina die Canisae futuram executionem,
et quidem nonullos ad carcerum squallores per 10 annos, quam-
plurimi autem gladio carnificis justificabuntur, aliqui vero ad per-
petuos carceres detrudentur. Caeterum dum patres Piaristas pos-
sessionem Marcsam (quos et vidi) occupasse nuncio, me cum ad-
192 M. MESID,
salutatione comitissae meae favoribus comendans maneo:reveren-
dissimi domini filii, Varasdini 22. Julii 1755, obsequentissimus ser-
vus ac verus fidelis parens Draskovich !.
Izvor, u sveučilišt. knjižnici.
CLINI. 1755. 18. studena. U Beču.
Petar Škrlec Krčeliću.
Patri filius S. — — Quod Zagrabiam proficisceris, recte facis,
neque enim alter est eluctandi modus. Multa ibi amara erunt, sed
quae partim politicus, partim philosophus superabit. Cupis nosse,
quae sit hic hominum de Te opinio? Miseret, mi pater, bonos
omnes Tui, sed in se situm non esse ajunt, ut Tibi succurrant ;
unicum Tibi esse in Te ipso, id est in defensa, praesidium. Magna
omnes tenet expectatio rei Tuae; erectis, quod ajunt, auribus finem
causae praestolantur. Bene de Te sperant, spondentque, si res
bene cedat, facturos se, ne innocentia depressa patrono et pro-
tectore careat. Quare nihil moveare, mi pater, machinis et moli-
minibus advergariorum. Defende Te pro virili et de sorte Tua
futura quam optime spera. Vale, Teque magnitudine animi Tui
conforta. 18. Novembris 1755.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CLIV. 1756. 18. veljače. U Beču.
Petar Škrlec Krčeliću.
Patri filius S. Accepi tristissimas literas Tuas nonis Februarii
ad me datas. Quam es ingeniosus, mi pater, in Te cruciando! Jam
taedere me literarum Tuarum suspicaris, eum, cui nihil unquam
fuit majori solatio, quam Tecum sin minns coram, at per literas
agere. Jam herum meum Tui curam omnem abjecisse vereris, eum,
qui frequentissime honorifico habito de Te sermone sorti Tuae. com-
patitur et medelam oportuno tempore ferre cupi'. Jam omnia in
exitium Tuum conspirasse quaereris, velut abjecta prorsus philo-
Sophia. Jam historiam Tuam, certam ad nominis immortalitatem
viam, igni commitiere statuisti. Ignosce, mi pater, multum mihi
Tui dissimilis videris, quem ego ante ad adversa omnia egregie
confarmatum novi. Quare mitte has suspiciones, hos metus, hanc
desperationem. Cura, ut processus quovis modo terminetur ; nihil, quod
ad Te defendendum facere possit, ommitte, et rem totam Deo com-
mitte, qui nunquam non fuit consolator afflictorum. Si res ad
appellationem venerit, meliora potes sperare, illa autem superata
etiam optima: nam patronis et amicis Tuis, scito, aeque ac ante
nk. Te esse. Si res bene vertat, fieri potest, ut aurum ex igne
s evadat. Sed nunc in Te summum Tibi est praesidium ; age
1 Bit će Ivan.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 193
igitur rem Tuam naviter. Quod si tute Tibi non deeris, plane Tibi
persvadeas velim, nec patronos Tibi postea defuturos. Si vero eas
ab adverso necti moras videbis, recurre ad principem, ut, qui mo-
vendum commisit, etiam accelerandum praecipiat processum. Haec
sunt, quae possum seribere, plura nequeo; Tu tamen, mi pater,
certo Tibi persvadeas, nihil esse posse, quvd me Tibi immutaret.
Vale. 13. Februarii 1756.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CLV. 1756. 80. svibnja. U Kaniži.
Kerubim Pehm Krčeliću.
— — Quo minus, qui Canisae sim, Zagrabise manifestavi, eo
frequentiores majoresque de Zagrabia cogitatus in animo volvi, nec-
que enim unquam aut Zagrabia mihi, aut ego Zagrebiae adeo em-
moriar, quin me virorum in ea doctissimorum cneterisque pulcher-
rimis virtutibus praeditorum sunime semper deleetaret recordatio,
* puderet oblivio. — — Mihi hic Canisae, quod vitam attinet fran-
ciscanam, ad votum sunt omnia, plus quam a me ipso credi aut
imaginari potuisset, unicum si excepero studium et profitentium
formalitatem : ejus paucitatem, nullitatem dixero melius. Nullus hic
praeter me meosque discipulos philosophus, lampade etiam Diogenea
luci meridianae addita, reperibilis est, qui cum formalitate intelligo
philosophari aut quiret, aut vellet; unde in id incumbam totus, ut
positiones universae philosophiae meae Zagrabiae defendere permit-
tar. — — Canisae 30. Maji 1756. — Pr. Cherubinus Pehm m. p.
Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije.
CLVI. 1756. 5. listopada. U Moslavini.
Bar. Stjepan Patačić Krčeliću.
Reverendissime domine abbas et canonice, samice mihi colendis-
sime! Singulariter obligatus reddor super duplici jam mei per lite-
ras honoratione, cui ut correspondeam, vicarias hasce expedio, do-
. nec ipse id peragere potero. — — Mea hujas contrapars in errore
et amentia persistit '; nullis verbis adhortatoriis, nullis consiliis aut
minis potui ad saniora hactenus reducere; nisi ab aliquot seniori-
bus nunc derelicti fors compungantur. — — Moszlavinae 5. Octo-
bris 1756, servus obligatissimus S. L. B. Patachich m. p.
Izvor. u knjiž. jugoslav. akademije.
CLVII. 1757. S. listopada. U Beču.
\
Erazmo Froelich Krčeliću.
Reverendissime, perillustris ac doctissime domine, patrone pluri-
mum colende! Pervolvi docti et utilissimi operis partem, quam reve-
rendissima dominatio Vestra benigne mecum communicarat, atque ex
ea lectione magnum perinde solatium atque fructum percepi: Desi-
! Misli na pobunjene Moslavčane, ka kojim je bio odaslan kao povje-
renik, da ih miri. V. o njem br. LXXI.
STAR. VIII. | 15
- tam —e-.. s
«e N
194 M. MESIĆ,
dero, ut ad illustrandas Cratiae et vicinarum regionum historias
aptissimum hoc opus quam primum finjatur publicique :juris fiat.
Illud porro a me expetiit reverendissima dominatio Vestra, ut, si
quid fortasse occurreret, quod majorem operis eruditi perfectionem
adjuvare posse crederem, candido calamo adnotarem. Facio, ut.
mandatis obsequar, et paucula quaedam ac levia, quae legenti oc-
currebant, pro meliori fortassis adnotavi, quae sane millenis aliis
docte utiliterque perscriptis nihil officient. En illa: Pag. 15 ad
finem. Tenax vocatur Cellejensis episcopus. Sed erravit certo La-
Zius et sequaces: nam Tenax ille Celinensis in Africa episcopus fuit.:
Ego rem istam aceurate discussi in meo Chronico Celejano, quod
nopdum finivi. Nullum certum episcopum Cilejae iuvenio. Pag. 16
et 19. Cillijensis episcopatus iterum fit mentio. Pag. 18. Pro ma-
jore claritate poni posset loco: Conradus, Bavariae, Dalmatiae: et
Croatiae dux, ita fortasse: Čonradus Bavaricus, vel Conradus Ba-
variae dynasta. Pag. 86. Stephanus banus alicubi dicitur vocatus
dux Stiriae. Sed, quaeso, videatur, an non is sit Stephanus, Belae IV.
filius, qui certo dux Stiriae fuit, sub moderamine Stephani bani.
Videatur, si libet, pars I. Diplomatariorum s. ducatus Styriae pag.
24 etc. Štephanum banum lego quidem ducem Zagrabiae, sed non
Styriae. Pag. 122. Ad an. 1411. Paulus Chupor periisse dicitur ; ,
attameu mox ad an. 1412 vivus occurrit. Forte in praecedenti
loco ante vocem inauspicatoaddi posset: postea vel aliud simile.
Pag. 176. Fridericus (et Ulricus), comes Cilejae, dicitur advocatus
ecclesiae Zagrabiensis probabiliter intrusus; sed eadem pagina per- -
bibetur, eosdem in tutores, advocatos, protectores rogatos fuisse
ab episcopo et capitulo. Poterant tamen anno 1448 se comites .
intrudere et anno 1449 urgente. necessitate iidem rogari. Eadem
pag: 176. memorantur iidem comites Friđericus et Ulricus aliquid
egisse anno 1455. At ego prope certum babeo, Fridericum comitem
Cilejae anno 1454 mortuum esse, uti ostendere conatus sum in
Specimine genealogico comitum Celojao. Pag. 177. Ulricus comes
occisus ponitur in festo s. Martini Martyris. Verum ex auctoribus
synehronis collegi (in praedicto Specimine genealogico), Ulricum
die Martis ante festum s. Martini, id est die 9. Novembris periisse.
Haec ex animo syneero et obsequendi studio. — — Viennae in The-
resiano die VIII. Oetobris MDCCLVII, humillimus in Christo servus
Erasmus Froelich S. J. m. p.
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
CLVIII. 1758. 12. studena. U Maruševću.
Jure Petković Krčeliću. '
— — Ego isthie reliquias relicti per dominum Bakics archivii!,
perlustravi. Adinvenio donationes regias: Sigismundi, Matthiae, Fli-.
1 Bakićem je dobavio više posjeda član obitelji njihove po imenu Petar,
koji je 34 godine bio bosanskim biskupom, te je kao' takov umro god.
1749 8. srpnja na svojem imanju Križovljanu (Krčelić Annuas 34, 172).
. AL
KORESPONDENCIJA KROELIČEVA. 195
sabethae ; capitulorum: Posegani, Zagrabiensis et Chasmensis expe-
ditiones diversas, et Deus optimus novit, quae et qualia; credo
etiam fundationales episcopatus Quinque-Ecelesiensis. — — Intege-
rimas autem cistas dominus Bakies similium abduxit, qui jam Vien:
nam octava defluentis se transtulit, ibit et Krisovlian, paulo post
Viennam, et in sacco fors post unius anni spatium eo aufereretur ;
ibidem spargitur mansurus ad quadragesimam. Dominus Baro Stepha-
nus Patachics 8. delabentis supremum Varasdini obiit diem. Sui
subditi, si possibile fuisset, intra bellica tonitrua, quodhoc malo liberati
sint, laudes Deo dixissent imortales. — — In meo isthie diversorio
novum vinum a gr. 4 jam acducilatur, quod, fateor, nullius valoris
est; iudies in majorem cognitionem boni hujus venio. Hie coloni
de uno dominio ad aliud fugiunt, ut Venetiis, putantss, se esse in
porto franco. Frumenti metreta jam a fl. 2. — — De domino Jur-
ssies dicitur, et quidem a Sua excellentia, quod orbem croaticum
Viennae accuset. — — Datum Marussevecz 12. Novembris 1758.
Georgius Petkovich m. p.
Izvor. u knjižnici dra. Lj Gaja.
' CLIX. 1759. 26. prosinca. U Pečuhu.
. Kerubim Pehm Krčeliću.
Reverendissime domine abbas, domine gratiosissime! — — Želio
je već davno Krčeliću pisati. Verum quantumcunque quod me at-
tineret volui, tantum certe, quod excellentissimum nostrum eon-
cernebat praesulem !, non potui: utpote qui a Novembris die 3tia
Viennam evocatus abfuit usque ad 23tiam Decembris, cujusque pro -
inde desiderata praesentia effecerat, ut mihi, qui maximus seribendi
scopus fuisset, continuo emanserit. Enimvero jam antea in man-
datis acceperam, ut, si tempus, si via, si reliquae concesserint cir-
cumstantiae, reverendissimam.dominationem Vestram Quinque-Eccle-
sias -invitarem ad invisendum Quinque-Ecelesiarum episcopum, quod
ipse sibi apprime gratum futurum proprio ore semel et iterum
contestabatur. Id porro non poteram perscribere, noseens diutur-
nam ejusdem atque incertam de reditu (prout spargebatur) absen-
tiam. Quare cum nune adsit, nune jam domi aut in Nadasd suo
commoraturus, nunc quoque praesentibus reverendissimum dominum
tempore viaque eommoda ad nos invitatum velim, nam si notitiam
quis indaget, magnam se habere dicit dominationis Vestrae reveren-
dissimae noster excellentissimus:; si aestimationem, verba illius pro-
pria sunt: Novi virum indefessi esse studii. eruditionis magnae,
melioris litteraturae amantem, antiquitatum cumprimis expertissi-
mum, quem proinde tot vicissitudinibus subactum haud satis mirari
valeo; si denique oppitulandi, si quid suarum foret virium, prom-
titudinem, omnibus se modis paratum ajebat ipse, dumodo reve-
! To je Jure Klimo, koji je postao pečujskim biskupom g. 1751.
*
u. mesić,
ma dominatio Vestra eundem accederet. — — Quinque-
3 26. Decembris 1759. — — Pr. Cherubinus Pehm m. p.
u knjiž. jugoslav. akademije.
CLX. OK. 1760.' U Zagrebu.
Krčelić Jurju Resu, general. vikaru zagreb. biskupa.
*endissime domine custos et vicarie generalis, domine co-
me! * Cum admiratione subaudio, in compendio Doctrinae
ae sacrificio evulgato aliqua aliquibus non placere, ac, ut
eam, quae nescio an mihi bene relata sunt, quia a nullo
riali audio, ut haereticas, vel ut scandalosas haberi voces
oji altariae napravljaju samo za dušu svoju, ovakve niti
a, niti nekudim, nekudim propter usum et animae suae cu-
ia per hoc demonstrant, semet de anima cogitasse, ne-
n ego privatus tal m rem lege vel statuto damnare possum,
e instruere; nehvalim, ar ovakvi vide se vse za se obraćati
m voces samo za dušu svoju a: aliter nequeunt, quam
ve tantum pro anima sua. Ecclesiae porro doctrina est, sa-
1 offerri Deo soli et ex meritis Christi fieri_propitiatorium
tratorium etiam. Hine redo, sicuti urrice et tantum sanetis
non potest, sic neque samo za dušu, videlicet unice pro
ropria. 2do sacrificium prodesse tam vivis, quam mortuis,
: ego vel meum fructum vendere, vel alteri dare nequeam,
ringere, ut mihi tantum prosit et nemini alteri. Hinc ex-
verbis iHis doctrina ecelesiae: intentionem nempe laudari
se, quae fructum sacrificii restringeret pure et unice pro
ua, ideo samo za dušu svoju, et, quod iste sit sensus, lau-
npe tales non posse, satis exprimitur, ar ovakvi vide se i na
vure vse za se obraćati i stanovitem načinom hasen za
i svoju interesenciu kažu, restringere videlicet sacrificii
volentes et unice pro se habere cupientes. Hinc infertur:
potrebni nebudu, stoprav onda za druge meše hasen pojde,
li (legantes nempe pro unice anima sua) non indigerent fructu
, tune prinmum pro aliis missae fructus valeat. Ratio vero
tis debitae exprimendae fuit, quia a multis eatenus fui inter-
et audivi saeculares multos dicere, se sibi tantum velle
), neque ut possit sacrificium aliis prodesse; quare abusum
itabam tollendum, neque probare hunc possum. Demum
iem sic propositam video, ut nulli ponatur regula, nikomu
tapovedi nepostavljam, consequenter omnes manent in sua
. Hinc quia scio, reverendissimam dominationem Vestram
sse intelligentem et zelosum, humillime rogare volui, di-
Zad XXXII. 37.
je io Jure Res, dokazuju Annuae Krčel. str. 529.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 197
gnetur et aliis proponere et prudentia zeloque suo impedire quas-
vis accusationes et incommoda. Ego puto Romam eatenus non esse
consulendam, quia certum est, Deo soli offerri sacrificium, hinc
excludi non posse. Certum item, me non posse restringere fructum
sacrificii, et qui hoc facit, non cohaeret cum sensu ecclesiae. Inte-
rim ecelesiae sum hlius; si judicat reverendissima dominatio Vestra,
subjicio ecclesiae romanae totum libellum, et si illa approbaverit,
unice ac tantum offerri pose sacrificium pro anima propria, ut totus
fructus applicetur fundanti, nec de fruclu participare possint alii,
sintque sacrificia missae juxta humanam et hominum dispositionem,
approbabo et ego. Sed cum illam hoc hactenus approbasse non
legam, quomodo ego talismodi approbare vel laudare possim? Haec
sunt, quae a reverendissima dominatione Vestra oro, et emorior,
ex aedibus, humillinus servus Balthasar Kerchelich m. p.
P.S. Si omnes orationes ecelesiae, quae sub missa sunt, per-
pendantur, profecto non eveniet, ut unice et tantum pro anima par-
ticularis alicujus applicetur, vel applicari valeat. Hine in fine in
oratione : Placeat tibi sancta Trinitas etc. mihique et omnibus, pro
quibus illud obtuli, sit te miserante propitiabile. Igitur non unice
et tantum pro anima hujus vel illius. Demum non sine dolore video,
quid hoc rei sit. Muratorii Vera Devotio translata est ferme in
omnes linguas, et in quod abusus invenitur, fine, ut ecclesiae pu-
ram dectrinam populus condiscat et haereticis non praebeatur
occasio injuriandi Catholicos. Pontifex, ipse Benedictus X1V. alii-
que. Apud nos multa tollerantur: sic in littaniis s. Ignatii: annulle
digiti Dei; in cantilena vulgari: O Maria majka božja expresse :
smiluj se zvrhu mene o Maria prosim tebe: cum tamen misereri
proprium sit Dei; et plurima alia, quae cum doctrina ecelesiae
romanae non conveniunt, neque, si de his scriberem, laudare pos-
sem, sed neque propter usum damnare privata mea auctoritate.
Koncept u knjižnici jugoslav. akademije.
CLXI. 1762. 28. lipnja. U Beču.
Adam Franjo Kollar Krčeliću.
Eruditissimo atque clarissimo viro Balthasari Adamo Kercse-
licsio Adam. Franc. Kollar_ S. P. D. Ne, quaeso humanissime,
Kercselicsi mihi studiisque meis succenseas, quod amabilissimae
epistolae Tuae hactenus non responderim. Silui, fateor, quia inani
et rerum vacua epistola gravissimas muneris Tui multiplicis curas
interpellare nolui. Tardius deinde, quam voluissem, incomparabile
opus Tuum a Bizstriezaio nostro legendum obtinui, de quo tamen
in epistola mea agere pluribus volui. Illud nunc postquam inere-
dibili aviditate celeritateque evolvi, sincere et ex animo Tibi gra-
tulor de felicissimo studiorum successu operisque praestantia, quo
nihil melius solidiusque de rebus nostris seriptum legisse me un-
quam lubentissime testor, quod judicium meum, si tamen Tibi vi-
debitur tanti, ita accepias velim, quasi non ab amico, verum a se-
198 M. MESIČ,
verissimo judice esset profectum. Atque ego nunc haudquaquam
miror, esse apud vos homines, quorum oculos eruditissima scripta
Tua offendant, qui enim noctuae istae longe caecissimae tantam
lucem ferant, quibus in barbaris vitam agere tenebris sorte datum.
Interin ego Te per charitatem illam, qua scio, dulcem patriam
complecteris, ero atque exhortor, ne invidiae petulanti conatu a
puleerrimo proposito averti Te sinas. Valeo gratia cum apud
Palfium, cancellarium, tum apud Swietenum, bibliothecae nostrae
praefectum, per quos, modo volueris, de injuria Tibi partuique Tuo
illata proxime Augusta fiet certior. Adnutum expecto Tuum et rem
peractam puta. Si exemplo operis Tui uno carere et commodo
Tuo mittere posses, haberes bibliothecam augustam Tibi ob-
strictissimam, cujus munere mihi quoque commodius frui liceret.
Vidi enim jam et notavi plurima, quae propositum meum mirifice
juvant. De opusculo meo ' quod seribis, multum me delectavit,
aequissimogue animo fero carpi ab aliis, ubi Tibi probari video,
cum judicia hominum non numerare, sed ponderare consveverim.
Illud ego Tibi rursus etiam atque etiam commendo. Scio unus
omnium optime, cujus generis monuimenta proposito meo sunt ne-
cessaria. Quantumcunque igitur volueris, aut potueris, ex fontibus
Tuis longe uberrimis in rivulos meos deriva. Quod clarissimum
nomen Tuum et de me optime promeritum in scriptis meo (sic)
legi nolis, faciam illud quoque quam potero religiosissime ; spero
tamen et venturum nobis tempus et occasionem, qua devinctum '
Tibi animum meum testari publice possim. Nunc ita Tibi persva-
deas velim, mortem me malle meam potius, quam ut committam
scriptis aliquid, quod sive nomini, sive fortunis Tuis detrimentum
quodpiam adferre posset. Libera igitur hoc metu animum et me,
quod unice peto, consilio, opera et eruditis opibus Tuis adjuva.
Neque etiam peto, quae volueris, ut mittere mihi properes; ut
enim mihi certum fixumque est editionem adornare alteram, ita
prorsus incertum tempus, quo eluctari in lucem publicam possit; pro
dibit satis cito, si satis bene, ut vulgo dicimus. Ego interim quotidie
successivis horis emaculo multa, demo, addo, ut fieri consvevit.
Nescio, utrum exemplum meum recte Tibi fuit traditum. Sane
dolui, non adfuisse ligatum ad manus, guod Tibi mittere potuis-
sem; misi idcirco rudes philyras, quod timerem, discessuros cives
vestros prius quam ligari apte et siccari possent. Bisztriczaius
noster imultum Te amat salutemque Tibi plurimam adscribi jubet.
Mihi si rem gratam facere volueris, fac, ut occasionem nanciscar,
qua Tibi non verbis officiosis, sed re ipsa gratum amicumque ani-
mum meum testari possim. Vale, si mereor, mihi studiisque meis
favere perge. Scribeba:n in Vindob. bibliot. palatina die XXIII. Junii
a. MDCCLAXII.
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
1 Misli bez dvojbe na svoje djelo: Historias diplomaticae iuris Patronatus
Apostolicorum Hungariae Regum Libri III. MDCCLXII.
“ KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. | 199
CLXII. 1762. 4. listopada. U Beču.
Adam Franjo Kollar Krčeliću.
Reverendissime atque eruditissime vir! Sane multum me sollici-
.tum teddit valetudo Tua, vir praestantissime, quam febri admodum
periculosa tentatam fuisse scio, cum ad litteras meas, quibus Tuis,
quarta et decima Septembris ad me datis, reseripseram, nullum ad-
huc responsum acceperim. Utinam quaevis alia silentii hujus Tui potius
sit causa, quam adflicta morbo valetudo, quam firmam atque constan- .
tem Tibi ex: animo precor! Paksius, Segniensis, nisi fallor, episco-
pus, ' iri bibliotheca nostra nuper admodum me invisit et consilium
mihi suggessit, non prorsus, ut mihi videbatur, inutile, quo tamen
prius uti nolui, quam illud Tibi pro amicitia nostra eandide expo-
“nerem. Svadet igitur_ atque mihi auctor est, ut circa festa naji
Servatoris litteras ad capitulum vestrum Zagrabiense dem, quibus,
exposito studiorum medrum proposito, etiam atque etiam orem, ut
conatibus meis velificari, et submissis ex tabulario suo vetustis
monumentis opem ferre velint. Si plures Kerchelichios in capitulo
vestro esse scirem, scribere profecto nullus haesitarem; sed dubito
vementer, quin plures sint, et hoc genus studiorum aestimare et ju-
vare_velint. Te igitur pro singulari illo Tuo in litteras amore
exnixe (sic) oro atque obsecro, ut duobus tribusve verbis, quid de
consilio illo sperare possim, me edoceas. Referam hoc beneficium
Tuum in illa, quibus Tibi Gbstrictissimus vivam et emoriar. Reve-
rendissimae dominationis Tuae, Viennae d. TV. Octobrisa. MDCCLXII,
obsequentissimus servus et amicus Ad. Frane. Kollir m. p.
Izvornik u knjižnici dra. Lj. Gaja.
CLXIII. 1763. 3. siečnja. U Lepoglavi.
Grof Sieciechow ? Krčeliću.
Reverendissime domine eanonicus et abbas, domine mihi colen-
.dissime! Commissionem obligantissimam reverendissimae dominationis
Vestrae et affectuosissimam apprecationem festorum praeteritorum
R. P. professor emeritus Petrus Martinovich 2 post suum reditum
Lepoglavam mihi fideliter retulit, — -— Moli Krčelića, da mu pri-
obći, quae eidem de familia Konszkyana innotescunt, quia ex docu-
mentis credere debeo, quod indubie quondam comes Petrus Konszky,
frater patruelis ultimi defuncti Michaelis, meus abavus fuerat, qui
Petrus ut colonellus Ferdinandi III. imperatoris et regis Hun-
gariae in uno conflictu contra Suecos in Silesia gloriose occubue-
1 Nije, nego sriemski.
SV. Rad XXXII. 67.
š Taj je Petar Martinović bio profesorom filosofije u Lepoglavi, te buduć
da je poput Krčelića branio eklektiku, zato je došao u sukob sa svojimi
poglavari redovničkimi. O tom govori Krčelić u Annuah str. 542 i sl.
Povrh toga ima i u knjižnici jugoslav. akademije na tu stvar spadajućih
njekoliko Martinovićevih pisama (Rkp. br. CCXVD).
200 M. MFSIĆ,
rit, et ideo in Croatia nec de eodem, nec de unico filio ejusdem, etiam
Petro, meo quondam avo, aliquid hucusque constare potuit, quia
iste juvenis Petrus per suos infideles tutores contra edicta caesaris
ex Silesia, servatis antiquis armis gentiliciis, in quibus equus albus,
polonice stary kon, supra prato viridi, et medius equus itidem
albus supra galea. sed mutato cognomine Wiesenhiiter seu custos
prati Francofurtum ad Moenum transmissus fuit. Aliqua, et quidem
antiquiora documenta ab anno 1504 incipientia, et meam oppinio-
nem corroborantia, ex archivis publicis Viennensibus et Posoniensibus
partim jam percepi, partim mihi in brevi aquisitura_ appromissa
sunt. — — Ad meum magnum contentum occasionem habui ini-
tium eruditissimi operis reverendissimae dominationis Vestrae vi-
dendi, ac modo aliqua folia, quae grato casu aquisivi, perlego.
Summe autem doleo, quod reverendissima dominatio Vestra in con-
tinuatione impressionis hujus laudabilissimi operis impedita sit. Ast
nullatenus miror, nam ubique veritas odium parit: Attamen cum
omni reverentia ac tenerritudine reverendissimam dominationem
Vestram hisce lineis confidenter conjuro, ne a malevolis et vera
eruditione destitutis viris se a continuatione impressionis * hujus
omnibus incolis et exteris litteras amantibus perutilis operis retinere
permittat. Viennae facillime licentiam pro hac continuatione aqui-
ret. Ac, si contra. omnem spem Viennae obstacula obessent,
Polonia certo certius non permittet, ut respublica litteraria de tali
opere frustretur. Imenuje više prijatelja nauke u Poljskoj, s ko-
jimi je u savezu i koji daće i Krčeliću biti na ruku. Što bude _K.
odanle želio, eidem procurare tam libenter appromitto , quam
minus dubitandum est, quatenus historiae omnium natioium slavi-
carum taliter cohaereant, quod nulla sine cognitione aliarum perfici
possit. Saepius jam una cum mcis charis P. Eremitis ! indolui,
quod in his felicibus regnis litterac et typographiae non , magis
fioreant. Et quomodo regna florere possunt, si litterae non florent?
ac quomodo possibile foret, ut litterae floreant, si amici tenebra-
rum impediunt veritatem "loqui ae seribere+ Idem praejudicium
litteris funestum quondam Viennae vincendum fuit, et me. adhuc
optime recordor, quales difficultates pater Marquardus Herrgott,
meus amicus, historiographus Caroli VI. imperatoris, pro compo-
nendo et imprimendo suo opere historico-diplomatico invenerit, et nun-
quam vicisset, nisi meus socer, excellentissimus dominus Barten-
stein, eidem adjuvasset. Eandem viam reverendissimae dominationi
Vestrae sincere svadeo, et quantum in me erit, omnia facilitare
conabor. Nam praeprimis aulae nostrae interest, ut provincias
suas melius noscat, ast hoc sine vero historiographo inaniter de-
sideratur. Interim debito cum cultu ac reverentia permaneo reve-
rendissimae dominationis Vestrae, Lepoglavae 3. Januari 1763,
devotissimus et obligatissimus servus Comes de Sićciechow.
Izvor. u knjiž. hrv. sveučilišta, priložen k 237. strani Krčelićeva rukopisa
Annuae.
1 Lepoglavski remete.
KORKSPONDENJIJA ' KRČELIČEVA. 201
CLXIV. 1768. 29. ožujka. U Beču.
Jure Popović Krčeliću.
Reverendissime domilie abbas, domine patrone gratiosissime!
Tanti mihi fuere, reverendissime domine patrone, quas accepi, lit-
terae, ut, qua respondeam, eloquentiam nullus reperiam. 1n pro-
fundissimo itaque gratitudinis cultu, qua exaratas novi, dexteram
exosculor. Utinam Deus optimus maximus me ita beatum faciat
antequam mortalitate exuat, ut gratum in me famulum intueri liceat
reverendissimae dominationi Vestrae pro his, quas in me manare
non desinit gratiis, dum inter caeteras divinis prope litteris de
somno evocat et de tenebris ad lumen optatissimum svavissime
ducit. Repono jam, ut possum, singula. Dominus comes * suis re-
veretur obsequiis, et suis non alia, quam Zagrabiae consvevit, in-
dustria se impendit. Clarissimus vir Kollarius — — Olahi, condam
Zagrabiae praesulis, manu correctam de origine hungarica, aliter
ac Bellius habet. ex manuscriptis, Mandichio nostro theologo,
favente excellentissimo comite bano, actum defensuro, dedit.
— — Ritterianam vero crisim ab iis non intellectam . quo-
rum interest, maxime vehementer doleo; ego vero protestabar,
reverendissimam dominationen Vestram unquam sibi in animum
induxisse de avellendo regno Croatiae caeterorumque ab Hungaria
meditari, vel inde minus, quod“ contra Bedekovichium (si cum illo
calamo conserendum, jure enim fortis imbellem leo despicit canem)
de eujus Solo Hieronymi erat mihi sermo cum Kollario, Selavoniam
Hungariae _haud.multo tardius, atque regni nomen, eruditissime
probat additam. Est id profecto quod de animo nihil adimat, addat
plurimum reverendissimae dominationi Vestrae pro patriae decore
calami stringendi; ajebat doctiorum non nemo, non authoris cul-
pam, sed male legentis, si veritatem scriptam sibi inferat falsam,
non assequendo scriptoris mentem. Dignetur itaque, sic superi
ament reverendissimam dominationem Vestram, pro antiquissHno
sibi patriae amore desideratissimum opus coeptum absolutum nu-
meris quondam civibus nostris legendum praebere; nullum sane
tam sui, quam patriae oblitum arbitror, qui ad Deum preces fun-
dere desistat, ut duplicatis viribus aetatem provehat diutissime in
maximum reipublicae_nostrae litterariae_ lumen, decus et emolu-
mentum. Sunt me Dius fidius utriusque reipublicae viri, qui Kollario
invideant eruditionis amorisque patriae. fortunam ; seribit ille nihi-
lominus, quae reperit certa, patriae proficua et gloriosa, ut Triden-
tinum attigerit etiam. Cogitabam ego, si comes * defenderit jus
civile, optimam spem fore de dando opere, ut in illo nomen per-
ennet utrumque: reverendissimae dominationis Vestrae, cui in ac-
ceptis merito refert, quod possidet lumen, comitis in justum grati-
! To je, mislim, onaj grof Petar Ivan Nep. Sermage, Krčelićev djak,
o kojem sam progovorio u Radu XXXII. 38 i sl.
? Mislim, da je to onaj isti, o kojem u predjašnjoj bilježci.
MO
"ai
s
ki
“je
Ga
o. .£
ura
oda
be?
dRVe TIT PA Ke Pa
. . a 4 a
kašike
'%
202 M. MESIĆ,
tudinis testimonium. Reliquum est, quod exorandum suscipio, plures
videlicet literas, quibus recreer, non hercle quatvor, sed quadra- -
ginta, si mendicandos crucigeros pro singulis reddam. — — Quod
porro inique male isthic audiam, miror minime; istud ego humilis
praedixi reverendissimae dominationi Vestrae antequam Croaliae di-
xissem vale. Nec equidem praeterit me ipsum, non recta quaepiam
et scriptitari et referri de convictoribus, in iis attamen me convictorem
nullus credidi adhuc. — — Reverendissima dominationis Vestrae,
Viennae 29. Martii 1763, humillimus cultor Georgius Popovich m. p.
Izvor. u sveučil. knjižnici: Krčelić Miscell. Nro. 110.
CLXV. 1764:
Krčelić grofu Ivanu Patačiću, predsjedniku kr. sudbenoga stola.
Ilustrissime domine comes, camerarie ac praeses, domine gratio-
sissime! ' Summa voluptate legi celsissimi principis ac primatis
factam ad suas Majestates allocutionem ?, ac eo quidem ayvidius,
quod hodie legerim eas, quas olim Csaki, cardinalis, alique occa-
sione simili fuere prolocuti. .Haec superior est anterioribus, quae
cunqnue spectentur, stylus videlicet, ordo, aut rerum dicendarum
meditatio. Hanc cum obligatione vel ideo accepi, ut collectionibus
meis inseri valeat. Nunc collecta: hactenus in ordinem redigo ac
separata in tomos redigam. Nec credidissem, quanta et quot nu-
mero sunt proditura. Tomos plures efficient; cogitaturus tum,
quae servandorum optima foret ratio. Dc praestantissimo elaris-
simoque Kollar hic rumores magni, passinque jubilus ob supri-
mendas eatenus litteras. Mihi quoque Posonio perscriptum de
libro est *; sed una etiam spargi evulgarique ab aulae deditis, jussu
regio seripsisse Kollarium : opusque a ministerio probatum, quam-
vis censura careat. Hoc conjectari pronum est, tam ob viri pru-
dentiam, quam quia accessum haberet ad status et conferentiarum
tabularium, ex quo plura hactenus in lucem edidit. Neque conci-
pere possum, ut Kollarius, Neosoliensis patria, et ad diaetae tem-
pus, evulget opus contra jura et libertates regni, nisi jussus fuisset.
-Certe incredibili teneor aviditate legendi operis hujus, et cum col-
ligam, illustrissimam dominationem Vestram eodem perfrui, sup-
plico, postquam relegerit, dignetur me participem reddere, ut opus
1 To će biti bez ikakove dvojbe grof Ivan Patačić, za koga Krčelić
bilježi pred svojinri Annuami, da-je bio odlikovan čašću camerarija, a u
samih Annuah na str. 590 kazuje, da je postao 7. studena 1763 praeses
tabulae judiciariae, bivši prije tečajem njekoliko godina bezplatnim pri-
sjednikom banskoga stola (Ib. str. 619). Taj je isti grof Patačić bio njegda
Krčelićevim djakom u Beču (Ib. 590).
2 Misli na govor, kojim je primas Franjo Barkoczy pozdravio kraljicu,
kada je došla u Požun na sabor 3. srpnja 1764.
3 Misli na Kollarovo djelo: De originibus et usu perpetuo putestatis
legislatoriae circa sacra apostolicorum regum Hungariae. V. Rad XXXII. 46.
m a E a a mnm tai sa va. i
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. . . | 203
illud relegere valeam; relectum, spondeo, remittam cum gratiarum
actione. . Kollarii duo opera habeo, quae judicio meo insignia sunt,
quod eruditi omnes agnoscunt. Ultra majorum traditiones et scripta
monastica non progressis displicere scio utrumque, vel maxime,
quod tot monumentis res suas stabiliat. Opus etiam Justini Fe-
bronii, tanto plausu editum, si illustrissima dominatio Vestta ob-
tinuisset, communicari mecum postulo; ego necdum. obtinui istud.
Heri patres Franciscani libellum Varasdini distributum sub titulo:
Navicula Petri agitata et agitatione promota, nescio a quonam Je-
suita compositum, ad me attulerant, quem relegi ad horam hodie
8vam, Sed ex illo nil factus sum doctior, neque extra septa mo-
nasterii ire potest vel rectius meretur. . Propositio regia dietalis:
ut modus ins&rrectionis pro semper parati et exercitati militis
elaboretur ac Yiterteneatur, me facit curiosum, quis futurus sta-
tuum sensus; multa enim continet futura et tremenda, prolongabit-
que dietam, si rem hanc serio assumpserint; sed vereor negligen-
tius tractandam, cum subtilitatem postulati plurimi ablegatorum
vix sunt penetraturi. Subaudio, de indigenatu Croatiae fuisse quae-
stionem, promovente marchione Perlasz; quid arbitratum, nescio;
decisio nulla adhuc. Comitem Sermage reddire sua illustrissima:
consors edixit. Alvei ex montibus erumpentes magna damna his
diebus causarunt Zagrabiensi campo ;. biduo rivulus iste Zagrabien-
sis, per harmiczam defluens, vicinos a vicinis arcebat, prorum-
pendo per fundum. leitinantii Grachan; heri primo ruptura illa
clausa est et rivus ad alveum suum reductus. His dum me de-
voveo expertis favoribus et gratiis, emerior illustrissimae domina-
tionis Vestrae humillimus servus Balthasar Kerchelich m. p.
Koncept u knjiž. jugoslav. akademije.
CLXVI. 1764. 3. kolovoza. U Zagrebu.
Krčelić grofu Ivanu Patačiću, predsjedniku kr. sudbenoga stola.
Illustrissime domine comes, domine mihi gratiosissime!! Kol-
larii opusculum * accepi summa hercle obligatione. Quoniam Vien-
nensis Croatarum rector * ad diversos huc perscribere non dubita-
vit, opus illud meum esse, atque nescio quae mala me manere
certissime, magnam plerisque attulit insanum hoc mendacium laeti-
tiam vulgabaturque sine charitate in vulgus ac pro divino oraculo
legebantur rectoris litterae. Ego Kollario significavi mendacium
isthoc ; invident illam mei, omnino majorem meritis, memoriam. Capite
illo ultimo, quo victas se dare manus Sylvestrinae bullae intuitu .
aperit, alienum se a pertinacia esse unamque sequi veritatem in-
nuit; in substantia attamen expugnare videtur tritum illud defensae
medium, reges Hungariae ea, quae circa sacra ordinavissent, vice
1 V. br. CLXV.
3 Ono djelo, koje se naznačuje u bilježci k predidućemu broju.
* Žagreb. kanonik Ivan Jozipović (Annuae 610). V. Rad XXXII. 49.
204 M. MESIĆ,
pontificis egisse. Profecto Sylvestrinam illam bullam anno primum 1550
a Verantio fuisse ex Traguriensibus tabullis deseriptam, commentus
est ejusdem ex aetis Cartucii compilator, dein ad manus obscuri
ignotique nominis Graeci Athanasii Georgier devenisse. Verantius
antistes tum fuit Agriensis et paulo postea Strigoniensis; mirum
mihi, quid sit, ut a sua morte penes Agrienses vel Strigonienses
Memoriale Verantii non remanserit. Silentium Sylvestrinae bullae
perpetuum, ubi attamen continuas lites reges nostri cum papis fo-
vissent, ut s. Ladislaus, Colomanus, Bela, Andreas, Bela IV., Mathias,
Vladislaus, neutiquam bula illa semet sunt tuiti, quin 1758. actu
regnans papa Clemens XIII. in brevi suo, quo apostolici regis
titulos reginae nostrae ejusque successoribus attribuit, hujus nullam
facit mentionem, neque romanae eeclesiae seriptork ut Damianus
S., sub Sylvestro II. vivens et ablegationem Hungariae legatorum
a Stephano rege describens, bulae non reminiscitur, neque Reinal-
dus, Baronius, Spondanus, Ciaceonius, nullus verbo ad Ineofferi
epocham sive annum 1640. Quare ut clerus noster, cumprimis Paz-
manus, Vinkovich, quibus graviora erant cum romana curia, ut reges
ipsi, nunquam tutati sunt semet, vel usum suum sive Sylvestrina
bulla, sive vicariatu pontificis, quod nempe vice sua munus obeant, sic
neque actu desperatum est, ut vera facti et legislationis causa reddi ne-
queat. Quod opus Kollarii attinet, elero ille adversari primum videtur,
nosque provocare ad litteras Gallorum instar; tum quae scripsit,
decantata causa est a protestantibus aliisque, de summa potestate
seribentibus, ut Grotio, Puffendorfio, Ieunningio. Buxtorffio ete., mi-
rumque, a nemire, quod sciam, iis fuisse satisfactum. Legum no-
strarum articulos factasque ordinationes in sacris quis negabit?
commenta dici nequeunt. Quare Kollarius in facto et usu trium-
phat. Ea, quae imprudenter fol. 84. et 85. item 145. ad finem
illius capitis seripsit, mirari non desino, ab eo seripta fuisse. Cau-
sam indicare videtur verbo illo: non potes tu me cogere. ut male-
dicam tibi, quia herus meus novit me... Et cum calendis Novem-
bris 1763. seribere desierit, aleoque ante diaetam, ac iis capitibus
regias propositiones exprimat, altiori potestate ac jussu scripta ab
eo fuisse deducitur. Metuo attamen difficiliorem causam postula-
torum regiorum sua seriptione reddidisse et patriae consuluisse.
Ego interim constitui incepique laborem de eadem seribere materia,
verumque e fundamentis sensum legislationis illius pandere: extreme
enim canonistae nostri pro papa, protestantes pro imperatoribus re-
gibusque scribunt. Neutris assentior, hine opinionem meum pan-
dere deliberavi. Tribus capitibus rem totam absolvam. 1.) de
ecelesiastici juris fundamento, 2.) de origine ecclesiae_hungaricae,
3.) de legum eeelesiasticarum in Hungaria initiis. Addam disser-
tationem super libellum a Kollar editum !'. Abstinebo ab injuriis,
exagerationibus. Exemplar unum mittam primati, aliud cancellariae,
tertium Kollario. Si censuerint edenlum typis, bene, edant; si no-
' Obzirom na to Krčelićevo djelo v. Rad XXXII. 47.
>
m
—-—————
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 205
luerint, supprimant. Causa scriptionis, Deum divinumque testor
spirituin, haud est fama nominis, sed amor veritatis ac orthodoxae
fidei. Felix, si adversus me scripserint alii, sic enim et ad litteras
aceendentur multi e clero, et ex examine rerum, ut Carthesius
docet, posteritas eruet veritatem. Et quia incoavissem laborem,
dabit veniam, libellum me Suum detinere, nam, qui ad me mittitur,
alumnis Romam promotis datus est; isti ante Assumptae festum
vix adventuri. Haec ergo est laboris mei ratio, haec cogitatio at-
que consilium; in his videlicet cireumstantiis succurrere fratribus
sive clero, catholicis veram in hae materia dare doctrinam ac ca-
thechismum, et theologicis, canonicis, politicisque meis studiis mereri
vel potuis famulari posteris. Mathematica methodo atque ex ipsis
principiis sum scripturus, ob usum receptum alibi, apud nos indu-
cendum. Dominum consiliarium Bedekovich revereor, et commen-
datus emorior, Zagrabiae 3. Augusti 1764, illustrissimae dominatio-
nis Vestrae humillimus servus B. Kerchelich m. p.
Koncept u knjižnici jugoslav. akademije.
CLXVII. 1764. 21. studena. U Zagrebu.
Krčelić Adamu Franji Kollaru.
> Clarissimo domino Adamo Francisco Kollario A. M. C. Balthasar
Adamus Kerchelich. S. Relatum habeo, Institutiones politicas, a
me pro discente juventute conseriptas !, a Te, si non descriptas,
certe perlectas extitisse. Cum porro Par. 2. cap. V. tit. 2. $. 14.
in adjecta explicativno veteris illius tributi Andreae II. deer. arti-
culo 29 cibrionum videlicet opinatum fuerim ?*, cybeones legi ibidem
oportere, cybea vero Ciceroni navis major esset, ideo tluviorum
tributa inter regum redditus fuisse servata credidi. Conjeeturam
hanc meam firmare videbatur_ cum 17. anni 1751 articulus, quo
tributa a majoribus navibus prohibentur, quod nihilominus difficilius
evenisset, si firmum cvmperissemus, legitime per privatos navalia
tributa exigi, tum quia olim pars sexta molarum in fluviis sitarum
fisco cedebat. Non ignorabam, P. Joan. Szegedii in sua decreti illius
expositione, 1150 edita, adnotavisse: cibriones, vox ungar., urnam
majorem significat; sciebam, aeque in Sclavonia Croatiaque nostra
voce cheber, montavni, ut vocamus, juris mensuram, hinc majorem
exprimi: sed ut ex vocibus tributi regalis obligationem petam, mo-
veri non poteram. Quamvis porro in pluribus legerim monumentis
mentionem cellariorum regiorum, item vinitorum, quin ab incolis
sub Kalnik olim Kemlek anno 1754, non minus sub Okich, demon-
strata mihi fuerint excisa ex petris cellaria, quae bodie etiam regia
audiunt, credere tamen haud pouui, horrea fuisse cibrionum, verum
vel vineas fuisse condam in iis promonthoriis reguin, vel alia ex
1 O tom spisu v. Rad XXXII. 701i 71.
1 V. Kercselich Not. 231.
206 M: MESIČ,
causa regiorum cellariorum apud rude vulgus appellationem caver-
nis illis remansisse. Confirmabar in cogitatione ista, quod Sigis-
mundus rex castrum Kalnik possedisset. Interim cum opinio cedat
veritati, neque plantandis praejudiciis studeam, me ab illa opinione
recedere, latere Te nolui. Imo si Institutiones illas descriptas ha-
beres, majorem in modum oro obtestorque, opinionem illam ut cor-
rigas deleasque. Si taederet Te, aliis dignioribus occupatum, hane
adseribere, adminus facta ibidem littura reflectas posteros: seriptor
hance opinionem de cibrionibus retractavit. Jam facti hujus motiva ad-
fero. Ex tabullario L. R. civitatis Montis Graecensis (sic olim inseribe-
batur), hodie Zagrabiensis, reliqua inter ad me allata pro lectione
eorundem monumenta reperi tenoris infrascripti. Est in pergameno
bene scriptum, hinc lectionis commodae. Majoris sigilli extant ve-
stigia. Superinseriptun parte ex altera: Cybriones de vineis civium
non exigantur. Hoc fide integra describo: Karolus, Dei gratia rex
Hungariae, fideli suo, magnifico viro Mykes, bano totius Sclavoniae,
salutem et gratiam. Noveritis, quod Franciscus judex et Hambinus*,
condam judex civitatis nostrae castri Montis Graecensis de Zagrabia,
nuncii fidelium hospitum nostrorum de eadem, Nostrae serenitatis
adeuntes praesentiam, nomine totius universitatis nobis exposuerunt
conquerentes, quod vos super ipsos de eorum vineis pro usu castri
singulas mensuras vini, quae eybriones vocantur, exigere voluissetis
et adhuc poteretis. Quare fidelitati Vestrae firmiter praecipientes
mandamus, quatenus ipsos cybriones vini super eos, si ipsi huc-
usque non solverunt nec dederunt, recipere seu exigere nullatenus
praesumatis. Et hoc idem praeceptum banis pro tempore consti-
uendis firmiter observandum. Datum in Vissegrad in vigilia beati
Andreae apostoli anno Domini Milesimo CCCXXX quinto.
.a) Fabianus significat, solent enim vulgo vocare Fabianos Habek.
Diutius examinavi, num praeceptum anterius pro legitimo haberi
debeat. Dubium fecit, quod in fiue subscriptum non legatur, per
cujus manus sit expeditum, uti passim in rescriptis legere est.
Tum regis titulorum omissio, cum Carolus Hungariae tantum rex
exprimeretur. Verum mandatum illud tam vestigia sigilli regii,
quam vetustas et characteres a suspicione absolvunt, et quivis in
tabullario praedictae civitatis legere illud poterit. Dubia praescripta
monumenta alia sustulerunt. Erant enim praeter cancellarios aut
vice-cancellarios regibus Hungariae secretarii ac etiam amanuenses
ovocati, qui talia, quae motu proprio regum constituebantur, ac
praecipue mandata expediebant. Sic lego inter coetera in quodam
mandato regio sub Ludovico rege anno 1381: Nicolaus Zambo,
magister amanuensis domini Ludovvici, Dei gratia regis Hungariae
etc. Proinde deseriptum Caroli regis ad banum Mykes et ejus
successores praeceptum, uti per cancellariam non fuit expeditum,
Sic neque cancellarii vel vice-cancellarii nomen exprimitur. Idem
est de titulis regum, qui in ejusmodi privatis inscribi non assole-
bant, nisi rex Hungariae, ut pluribus doceri potest monumentis.
= —oman aa ao mio
KOBESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 207
Coeterum Mykes banum Selavoniae vigore articuli illius Andreae II.
tributa cybrionum a vineis civium exegisse,. argumento etiam est,
quod rex praeciperet, ne cybriones recipiat, si ipsi hucusque eos
non solverunt,, nec dederunt ad castrum, adeoque censebat Carolus,
praeseriptione. legitima saeculi nempe unius semet cives adversus
Andreae II. decretum tutari, posse. Sunt et alia, quae (post me-
moratum Caroli praeceptum ut fundamentum) interpretationis hujus ,
per eybriones tributum a vineis pendi regi, solitum designari, con-
firmant. Uti 1mo indicata cellaria regia. vinitores et decimatores
regii, quorim in tot monumentis est mentio; quaedam indicavi in
Historia Zagrabiensi. * 240 quod in donationibus regiis tardius ac
fors primo sub Sigismundo inseri occeperit: simul cum cunectis
utilitatibus et pertinentiis quibuslibet, terris scilicet arabilibus ete.
pascuis, sylvis etc., montibus, valibus, vinejs, vinearumque promon-
thoriis * ete., vigore cujus clausulae privatis donatum a rege jus
* illud montani juris praescripta consvetudo evincit. Hinc fundamen-
'tum petere jura illa montana, quae dominiis penduntur, credibile
est. Castrorum comites, uti olim testante articulo Andreae I,
hanc obligationem ad se traxerant, ut eam per praefatum articu-
lum aerario et fisco regio integram servare voluerit Andreas, sic.
esse antiquissimum tributum hoc eybrionum, idem articulus evincit.
— — Propositum meum de nil scribendo ulterius innotuisse Tibi
non ambigo ; binc Historiae ecelesiae Zagrabiensis finem non esse
expectandum video, ne imperite (ut nescio quis Posonii in infelici
et insano. seripto me Teque laccesivit) seripsisse videar et dicar,
quod seribamus ex diplomatibus. P. Schmitt in Agriensibus episcopis
exhibet diplomata, et ad sui immortalitatem, Tibi et mihi non licet,
quia persvasum est, condicioni nostrae ignorantiam congruere. Vale
iterum iterumque. Zagrabiae 21. Novembris 1764.
Koncept u knjiž. jugoslav. akademije.
e
CLXVIII. 1765. 21. srpnja.
Krčelić grofu Ivanu Patačiću, predsjedniku kr. sudbenoga stola.
Illustrissime domine comes, praeses domine gratiosissime! ! Si quis,
ego sane ex suscitata quaestione * eo gravius vulnus sentio, quod
rei hujus utinam non fatales omnibus nobis sequellas praevideam.
Olim eorum, quae vidimu$ et experimur, augur eram, dum per pri-
vatam conferentiam regulatio confiniorum fuerat constituta. Faxit
Deus! ne pejora illis experiamur. Hinc solatium ingens illustris-
1 V. br. CLXV.
2 Krčelić misli tu na pitanje v suduosti zagreb. kaptola, o kojem sam
nješto malo napisao u Radu XXXII. 52. — Da se uzmogne ovo Krčelićevo
pismo bvlje razumjeti, navest ću vva dva mjesta iz njegovih Annua, koja
govore o zametnutoj prepire:. Na str. 611 ovako piše K.: ,Sub hac
diaeta (god. 1764) initium accepit lis intra comitatum Zagrabiensem et
208 M. MESIČ,
simae dominationis Vestrae epistola mihi attulit. Lubens profecto
quae in rem hanc servire possunt, exequar, neque enim vel officli
mei sum inscius, vel adeo sordidati animi, ut vindicari cupiam.
Ad evangelii vivere contendo leges, nequaquam secundum proba-
bilismum. Quin securiorem me in conscientia futurum existimo, si
vel hac via occurrere possim patriae atque ecclesiae. Hercle ! summa
contentione atque voluptate hac in causa disseruissem, meaque
spero dissertatione, si typis data fuisset si, non victoriam, sudorem
adversautibus causavissem. Hoc meum fuisset consilium, ut romano
more dissertatio per typum prodivisset, cujus meditata lectione major
fuisset eflectus quam sperari valeat clamoribus. Multi motiva non
capiunt, et si audiant, non adeo penetrant; muitos clamare non
convepit; quidam tacent ex defectu fundatae notit.ae, verbo super-
fities hauritur ex auditis declamatisque, res videtur ex lectis judica-
lisque. Sed quae mea fata sint, novit optime; quae de me falsis-
sima praejudicia, non ignorat; damnari, quia mea, debent omnia,
— et si virtus sunt exteris, domesticis crinmen apparent, nec a me
accipitur_quidpiam, neque mihi imponitur. Lege nihilominus ea,
ne prodar suae episcopali excellentiae, accingam me die crastino
dissertationi compilandae, quam festinabo his diebus absolvere, ut
tempore debito describi valeat pro excellentissimis dominis nostris
bano nempe ac episcopo. Systema hujus jam dudum fixi, credens,
me ab aliquo capitularium interpellandum, quod dum factum non
est, in apologia quadam et Farlatti operibus atque Malenichiani
processus extractu me distrahebam. Nunc relictis his totum me
dissertationi huic impendam. Doleo, quod in tanta temporis areti-
tudine ad producta unice erit provocandum, describi enim non po-
terunt. Contraria diluere procurabo. Quare rogo dies aliquod mihi
indulgeri pro respondendo. Interim ad ea, quae sapientissime di-
luta in litteris invenio, reflecto. Diploma illud, banis datum, esse
Caroli 1. de anno 1325, adversus quod tam anteriora Emerici,
Andreae II., Belae II., Belae IV., Ladislai IV. pugnant, quam et
posteriora, ut Caroli ipsius, Ludovici, Vladislai, Ferdinandi, Leo-
poldi ete., si salvo jure alieno dari debent privilegia, CUaroli I.
enervant anteriora, si vero. posteriora derogant prioribus, aeque
Carolinum illud ex posteriorum regun confirmationalibus evanescet.
Dein moris erat, ut plures a bani judicio semet per privilegia exi-
merent, attestauntibus privilegiis Frangepanianis, oppidorum Jaszter-
barszka, Samobor ete., ideo de his Caroli+ diploma sonat. Demum
clerum iutuitu appellationis subditorum ecclesiae. Petrus Spisich, vice-comes
Zagrabiensis, insigniter laesivam sub diaeta ad banum Posonium relegat iu-
stantiam eo in merito. Bauus celebrata isthic conferentia, ad diaetam ne-
gotium non deduxit, sed privative repraesentavit aulae, adfirmando, et
privilegia et usum esse pro clero. Res subinde missa ad Status Selavo-
niae pro opinione.“ Na str. pako 620 veli K.. ,Scripsi itaque đisser-
tationem sub titulo: Motiva demonstrantia judicatum capituli et ecclesiae
penes eandem relinquendum.“ —— V, Kercselich Not. 231.
Do Canin
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 209
eo ipso anno Alexander judex curiae, cujus sententionales habeo,
sese ad causas comitatus Posegani judicandas immiserat, judicavit-
que, bano omisso, eodem anno causam cujusdam Kupsae ex comitatu
Posegano in 8vis s. Joan, Bap. 1325, adversus quod Mykcez tum
banus a Carolo statim obtinuit cassatorium exemptionum omnium
a judicio banali per diversos procuratarum omnesque jurisdictioni
banali subjecit. Ibi an clerus sit subjectus, ignoro, doceri tamen
deberet, et, si doceretur, posteriora derogant. 2do. Jam in mea
Zagr. Historia quaedam inserui ad haec spectantia pag. 51, plura
dehinc comperi. 5tio. Tam delicata est materia, usi perpeiuo fir-
mata privilegia ad viam juris relegare, ut hoc absque diaeta fieri
non posse deducam ex 56. 1723, ubi diactaliter ad viam juris re-
legata habetur quaestio inter regnum et familiam Erdoedianam
quoad usum ex Leopoldi litteris promanantem, quvad restauratio-
nem comitatus Varasdimensis; item 123. 1715 ete. Denique ex
natura privilegii talium cassationem pertinere ad diaetam, testantur
tot articuli, ut 40. 1635, 90. 1659. Ex Tripartito item, ut in dis-
sertatione sum deducturus. Dixi, natura pertinere ad diaetam, quia
rex _omnium et singulorum privilegia semet conservaturum jura-
mento spondet in diaeta, igitur sine hac nequeunt cassari cujusvis
privilegia. Hine videbit, me systema sollidae dissertationis para-
visse, sed scribere ausum non fuisse. Haec ipsa tamen, excellentiae
banali exposita atque in antecessum debite insinuata, servire pote-
runt ad mitigandum illud, quod hactenus sua excellentia opinionem
dedisset. Fors atque facile hoc ipsum excelsa cancellaria respexerit,
quae ad opinionem statuum suae excellentiae_opinionem subjecit,
an nempe et hi a diaetali congressu materiam diaetalem sint ex-
clusuri, neque moderna resolucio factum erit suae excellentiae,
sed factum status publici: tum erat privata opinio suae excel-
Jentiae, modo ut statuum capitis. In judiciis et banali tabula sine
honoris sui deroganine praeses habere potest opinionem suam,
eamque scribere, quin talis obtinere debeat locum, dum talem ut
Jela: sive persona publica cum assessoribus sedens rejicit et sub-
seffbit assessoris sententiae. Verum opinio illa per conferentiam
fuerat examinata, probata. Et istud ad speciem est: quia 1.mo
conferentialiter non erat regi perscripta, sed privativo nomine.
2.do tametsi conferentialis actus esset, in materia adeo delicata
cassandorum privilegiorum ac natura sua diaetali ipsa conferentia
statui publico referri debuisset et referendum habebat: neque enim
conferentiarum nostrarum acta sive per principem, sive diaetalem
quempiam articulum sunt confirmata, et in casibus moram non pa-
tientibus conferentiae tollerantur, non autem aliis. Neque dicas,
donatio bonorum, contractus etc. per judicium revideri possunt,
cassari et seponi, cur non item privilegia alia, quae donatio sunt ?
Respbndeo: donatio, contractus ete. sunt privatorum, ergo et foris
pro causis audiendis privatorum subsunt secundum legum dispo-
gitionem ; sed privilegia cuicunque statuum statui concessa non sunt
nec haberi possunt ut privata, sed considerantur ut publica, adeo-
STAR. VIII. 16
210 M. MESIČ,
que ad viam juris non pertinent, sed ad diaetam; alias sicut,. cleri
privilegium per forum annulari posse praetenditur, sic et nobilium
et cujusvis status statuum Mirum Valachorum privilegia diaetaliter
cassari, ut 40. 1635, qui attamen e numero statuum non essent.
Privilegia civitatum ne violentur, diaetaliter disponitur 41. 1681
totque aliis, hinc a paritate, cum clerus e numero statuum sit,
adeoque identitate rationis neque hujus violanda veniunt. Defectus
autem corrigi possunt, neque ob defectus res tolli debet. Haec in
summa sunt systematis mei uberius per dissertationem probanda.
Ista seribo tum ad contestandum pro veritate animum meum, cum
etiam ad proponenda praevie suis locis, ne negotium tantum ex
superficie acciperetur. Audio. reverendissimos Galliuff et Zlatarich
isthic esse; si judicat fors et ista iis servire possent ad roboran-
dum capituli intentum. Quibus raptim in commendatione maneo, 21.
Julii noctu 1765, illustrissimae dominationis Vestrae humillimus
servus B. A. Kerchelich C. Z. m. p.
Koncept u knjiž. jugoslav. akademije.
CLXIX. 1765. 6. listopada. U Padovi.
Daniel Farlatus Krčeliću.
Balthasari Adamo Kercselich, abbati de K4cs, canonico Zagra-
biensi, viro clarissimo et eruditissimo, Daniel Farlatus Soc. Jesu S. D.
Litteras Tuas optatissimas et expectatissimas accepi, quarum desi-
derio jam diu flagrabam, et vehementer doleo, superiores Tuas ad
me et meas ad Te litteras intercidisse. Nunc ad singula postreme
epistole capita respondebo. Ac primum quidem commentarios meos
previos ad historiam ecclesie Zagrabiensis idcirco misi ad P. recto-
rem istius nostri collegii, ut eos potissimum Tue disquisitioni Tuo-
que judicio subjiceret: vereor enim, ne multa mihi exciderint, que
correctione indigeant, presertim ubi agitur de rebus hodiernis at-
que presentibus, que istic in ore, oculis et cognitione omnium ver-
santur , in his siquidem falli turpissimum est. Quare oro Te olš
secroque, ut si quid corrigendum, immutandum, addendum existi-
mes, animo sincero et plane amico admoneas. Duas intexui de-
scriptiones istius basilice cathedralis ex iis, quos mihi reliquit pater
Riceputus, codicibus MSS. deseriptas. Neutra mihi placet, utraque
manca est et imperfecta, et quedam sunt obscuriora quam ut facile
intelligi possint. Has precipue velim diligenter legas, emendes,
perficias, vel potius ipse novam et accuratiorem mihi descriptionem
conficias. Sepe citatos invenio alias archidiaconum Joannem de
Guersche, alias Album capitulare, alias Codicem vetustum tabularii
capitularis. Pervelim scire, unusne an tres hi sint distineti codices ;
certe videntur omnes esse vonscripti eodem seculo decimo quarto.
—.— De Rascianis episcopis et ecclesiis in ista diecesi Žagra-
biensi, vel cum ecclesia catholica conjunetis, vel ab ea disjunetis,
que polliceris, mihi gratissima erunt et avidissime expecto. Pre-
gertim scire cuperem, quo tempore, quamve ob causam vel occa-
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 211
sionem Rasciani in istam regionem se suosque ritus intulerint.
Sirmiensem episcopatum multis post s. Stephanum etatibus resti-
tutum fuisse, et ego censeo, et Tu optime mones, nullum enim
Sirmiensem episcopum ante seculum decimum tertium reperio. De
statu: presenti ecclesie Sirmiensis, ejusque diecesis confiniis, item- *
que de episcopis, presertim posteriorum temporum, quidquid mihi
collegeris ac miseris, id summi bepeficii et gratie loco accipiam.
De aiiis quibusdam rebus, quarum nune non reminiseor, patrem recto-
rem istius nostri collegii in meis ad eum litteris interrogaveram ;
queso Te oroque, ad ea interrogata ut mihi respondeas. In dige-
rendis et explicandis Actis antistitum Zagrabiensium Tuis eruditis-
simis commentariis valde usus hactenus fui utorque; sed ubi per-
ventum erit ad Casparem Ztankovachkium, et prope finem seculi
decimi sexti, ibi me deficiunt. Pervelim scire, an eos confeceris
ac typis editos in publicam lucem protuleris. De posterioribus
episcopis, que apud Te seposita sunt, mihi communices, etiam
atque etiam rogo. Quod reliquum est, perge Tua ista in me benevo-
lentia conatibus meis opitulari, cui quidem ego benevolentie ac be-
neficentie studiis omnibus et officiišs respondere conabor, nihilque
magis opto, quam ut aliquam Tibi operam navare possim, unde
meum in Te animum multis rebus obstrictum manifeste cognoscas.
Patavii pridie Nonas Oetobris 1765. — —
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
CLXX. £765. 14. listopada. U Dubrovniku.
Opat Mibovio Marija Milišić Krčeliću.
Reverendissime domine domine et patrone mihi semper colen-
dissime! Cum senatus die decima currentis mensis ob aliqua rei-
publice negotia convenerit , omnibus quidem ejusdem suffragiis
dominus comes Joannes Patacich hujus reipublice agens est re-
nunciatus, cui ilemmet senatus non minus commissum munus, quam
que sint ejus partes in isto florentissimo Croatie regno exercende,
uberius significabit. At vero, ne ego ullum officium hominis aman-
tissimi ac diligentissimi erga illum pretermitterem, de his omnibus
eundemmet comitem certiorem feci ipsique de novo nomine sum
gratulatus, etsi magis reipublice civibusque Ragusinis gratulandum
Sit, qui summis virtutibus ornatissimum virum sunt asssequuti, cujus
fides atque auctoritas ad eorum fortunas augendas, eosque ab in-
juriis defendendos maxime est opportuna. Hujus quidem beneficii,
vir reverendissime, tota Tibi laus est tribuenda, quamvis nemo pro
meritis Tuis satis digne Te laudare possit. Id circo Tuorum me-
ritorum nominisque Tui memoriam nulla unquam apud Ragusinos
cives delebit oblivio. — - Ragusii die 14. Octobris 1765, obsequen-
tissimus atque addictissimus servus Abbas Michačl Ma. Miliscich
consul m. p. — —
Izvor. u knjižnici dra, Lj. Gaja.
212 M. MEBIČ,
CLXXI. 1765. 28. listopada. U Zagrebu.
Krčelić pečujskomu biskupu Jurju Klimo-u.
Excellentissime, illustrissime ac reverendissime domine praesul et
patrone benignissime ! *' Per spei optimae probissimorumque mo-
“rum juvenem Grahovecz opus a me diligentissime elaboratum ex-
cellentiae Vestrae in submissione substerno *. Ex additis opusculo
praefacionibus de eodem gratiose excellentia_Vestra informari di-
gnetur. Desunt eidem lepores rhetorici et ornata syntaxis tum de-
fectu temporis, cum vel maxime, quod colligendis studuerim rebus,
haud verbis. Accederet, esse quidpiam in plerisque verbis, quae,
ut in lege vel usu denotant proprie, nulla syntaxi exprimi possunt.
Neque enim sive palatinus Hungariae prorex, sive banus Selavoniae
sunt, cum antiquitus gubernatores, nunc co-regentes appellemus
e0s, qui pro-regia fulgerent potestate, hac ratione plurimorum est
consideratio. Sum quoque Timonis instar_ adversus adhuc obser-
| vatum a me in scribendo morem vehementior. At istud ratio mo-
zi derni temporis mihi visa est exigere, praecipue ubi vel hausta ca-
GA stigo praejudicia, vel sacrorum antistitum aut cleri tueor dignita-
€/- tem. Hinc nequaquam impetus me mihi erripuit, at sive officium,
pj sive charitas, ut detestari videar quorundam licentiam. Universa
se interim excellentiae_ Vestrae altissimo rectissimoque judicio corri-
s. genda, minuenda, addenda, vel immutanda, aut demenda, delenda
a subjicio et substerno. Gratulabor, si conatus hi mei obsequiumve
fo. in colligendis — collocandisque his noticiis gratiam, protectionem
et benevolentiam excellentiae_ Vestrae meruerint, si item tot acceptis
favoribus, obligationi in excellentiam Vestram meae laboribus his
> meis famulatum me fuisse intellexero. Doleo vehementissime, opu-
o: sculo meo: De duarum sublimium potestatum fundamento et con-
ks cordia, quod adversus Kollarium superiore anno scripseram, dum
pa is libellum suum De legislatione vulgaverat, mihi nune prae mani-
5 bus non esse, sed apud protonotarium, Viennae cum comite bano
a existentem, ut una cum eodem famulari possem. De autographis meis
22. needum constitui, an caesareae bibliothecae Viennensi, pro reverentia
2 mandati regii, 1793 emanati, aut vuleano talia immolem. Quotidie de-
s ficio premorque, ut Pauli instar esse cum Christo cupiam. Studiis con-
A natibusque meis pro patria et s. corona demerevr, hine praevideo de-
pa bine me nil seripturum. uspiam, plurimaque hactenus in cineres
. redegi. — — Excellentiae Vestrae, Zagrabia die 25. Octobris 1765,
e devotissimus, obedientissinus capellanus Balthasar. Adamus Ker-
re cheliceh m. p. €. 2.
Koncept u knjiž. dra. Lj. Gaja
REK Ne
be
py
za
...;4
ST fi
.. "me...
hp
.
s.
ze 1 Nagadjam, da je tv pečujski biskup Jure Klimo.
E 2 Ako je osnovano moje nagadjanje, tada bi so tu imalo razumjeti
De ono Krčolićevo djelo o pečujskoj biskupiji, o kojem govorim u Radu
DL XXXII. 52. |
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 213
CLXXII. 1766. 2. kolovoza. U Dubrovniku.
Opat Mihovio Marija Milišić Krčeliću.
Pred naslovnim listom rukopisa Gundulićeva Osmana, o kojem je vieč u
Radu XXXI1. 65, napisa Krčelić ovo što sliedi::
Ad lectorem. Posteaquam quaestorum Raguseorum juratis fas-
sionibus fuissem edoctus, isthic non solum veterum Croatiae regum
regnique asservari monumenta cum inseriptione Regum Croatiae
archivum, ad cubiculi portam, at Iungariae quoqe regum, securi-
tatis causa a Mathia Corvino isthic deposita anno 1464, quo Hun--
gari Casimirum, Poloniae regem, Mathine studebant causa novita-
tum suarum substituere, perpendens loci Ragusini firmitatem alias-
que temporum illorum circumstantias sunmumque apud nos vete-
rum reipublicae monumentorum defectum, clenodiorum aeque re-
giorum, dempta sacra corona, facile credidi, et monumenta et cle-
nodia isthic deposita. Post Tfassiones itaque commemoratas cura
me tenuit, si certior fieri possem. Opportune accidit, ut consul Ragu-
seus , abbas Michael Maria Milescich daret ad me titteras in quibus-
dam suorum causis, quocum ecommunicare incipiens post plures epi-
stolas tandem et de praemisso archivo doceri petii, de dextera
item s. regis Stephani, quam Ragusae venerari intelligerem, de
maris adriatici insulis, de regum Hungariae memoriis, sive in
seripturas redaetis, sive in donis eorumdem, denique si isthinc
comperirentur sive monumenta, diplomata, sive auctores (demptis
Lucio, Orbino, Diocleate, Tuberone, quorum habemus notitias) ad res
nostras illustrandas. Praefatus consul de dato Ragusae 2. Augusti
1766! hunc librum ad me misit cum epistola et carmine alio Mss. de
Petro Zrinio, auctore Vladislao Iieronymo Minezetich alias Menje,
Patricio Raguseo , quae ejus dona ego 22. Septembris anni supe-
rioris Zagrabiae medio quaestorum recepi. In litteris, humanitate
plenis, altisissime tacet de archivo, monumentis, donis et regum
memoriis, ac ejusmodi neque negat, neque affirmat. At omissis
receptae a me epistolae_ ad haec non spectantibus verbis, de hoc
opere Mss. et altero adnexo scribit sequentibus. Hic leviter attin-
gam quoddam opus pocticum magni nominis apud nostrates, Joan-
nis nempe de (rundula, nobilis viri hujus urbis, qui Ladislai, Polo-
norum principis, victoriam, quam de Osmano, Turcarum imperatore,
reportavit, illyrico sermone superiori saeculo mirifice conšeripsit,
cujus copiam elegantiori forma continuatam daturus est Tibi dono
praefatus Coich. Cui quidem operi aliud breve annexum carmen,
gravitate atque elegantia priori haud absimile, Tibi meo nomine
offeret harum litterarum lator, quod Vladislaus Hieronymi de Menje,
vir eque patricius Ragusinus, in laudem Petri comitis Sirmiensis
illyrico etiam idiomate elucubravit. — Idcirco spero, Te plurimum
voluptatis ex utroque opere esse capturum. — De s. regis Stephani
dextera ita scribit. Quod mihi mandaveras, ut Te de sacra manu
1 V, Kercselich Hist. 336.
214 M. MESIĆ,
d. Stephani, Hungariae _ regis, facerem certiorem, scito: litte-
ras authenticas extare, quae de ipsius manus veritate testantur.
Sed quando et quomodo sacrum pignus ad nos devenerit, prorsus
est incompertum. A conjectura tamen longe non abest, easdemmet
sacras reliquias ad nos fuisse delatas, cum Solimanus, Turcarum
sultanus , devicto apud Mohachium Ludovico rege Budam expugna-
vit. — De insulis Dalmatiae exarat sequentia: Si recte memini, ipsae-
met insulae ex Frangipanorum familia in venetum dominium anno
trigesimo supra quadringentesimum transierunt , scilicet, quando
Hungarorum reges, in propulsandis Turcarum injuriis diligentiores, mi-
nus goliciti erant, ut Dalmatiae regnum a Venetorum armis sibi vindica-
rent. — Sia Ludovicill. fatis d. regis Stephani dextera Ragusam de-
lata est, tum Ragusam sacrae regni coronae fuisse conjunctam conelu-
dere necessum est, credpque, haud solam dexteram eo fuisse trans-
latam, verum monumenta coeteraque preciosiora, et vel interregni
tempore a proceribus, vel post coronatum in Novembri Joannem
Zapolja, Ferdinandus enimvero I. haec in Germaniam potius deporta-
visset. — De insulis Dalmatiae, Cberso videlicet et Veglia, quam in-
certe scribat, quivis videt. Si 1430 transiere in venetum domi-
nium insulae, sub Sigismundo rege et imperatore transivissent,
qua de re certiora praestolanda et indaganda. Videtur attamen scri-
bere vero simila consul, si nostra monumenta conferantur. Haec
priora, ut Te lateant lector, nolui: ex his enim cognosces, qua
occasione opus istud obtinui. Vale. Praemissa ita esse et descripta
cum autographo concordare, fateor Balthasar Adamus Kerchelich
abbas de K4cs Can. Zagr. m. pr.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici. (KXVII D. s. 8.)
CLXXIII. 1767. 18. veljače. U Beču.
Josip Pierer Krčeliću.
— — Biennio abhinc instrumenta colligere coepi ad originem,
progressum et hodiernum statum montanarum civitatum regni Hun-
gariae illustrandum. Suppelex mea, partim civitatum montanarum
opera, partim augustae dominae nostrae clementia commode acere-
vit; in multis tamen magnum hiatum patior, quemadmodum enim
instrumenta recentiora abundant, ita antiquiora deficiunt -— —
Moli Krčelića, da mu bude na pomoć. Viennae 13. Februarii a.
1767 in collegio Theresiano. P. Josephus Pierer, Societatis Jesu.
Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije.
CLXXIV. 1768. 15. travnja.
Adam Franjo Kollar Krčeliću.
Reverendo admodum ac doctissimo viro Adamo Balthasari Ker-
cselich, canonico Zagrabiensi, Adamus Franciscus Kollar S. P. D.
Primui» omnium, quod visa epistola mea scire voles, erit haud
dubie causa, cur diuturno adeo silentio meo patientiam Tuam
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 215
“'exercuerim. Cui desiderio Tuo ut faciam satis, vellem, ut tute Tibi
presvaderes pro certoque atque explorato baberes, religioni mihi
duxisse amicitia Tua in rem meam uti prius, quam meam vicissim,
Tibi verbis toties testatam, re ipsa quoque comprobarem : quam
longe desideratissimam occasionem postquam nactus sum, velut
somno experectus silentium meum rumpo et recepto vocis usu pri-
mum omnium certiorem Te facio, de Historia Tua Zagrabiensi,
quam auspiciis Augustae in publicam lucem proferre desiderasti,
cum Van-Swieteno nostrvu me esse loquutum, qui operam suam
non prolixe modo nobis pollicitus est, sed rem etiam omnem ad
judicium testimoniumque meum rejecit, quod de Tua virtute deque
eruditissimis operibus Tuis quale semper habuerim habeamque,
vel Te invito publice jam pridem testatus sum, ut adeo nihil
omnino sit, cur credere nolis, voti Tui Te factum esse compotem.
Cum auiem opera, quae augustis dedicantur, censurae judicio sub-
jici debeant, et Tuum pariter una cum testimonio meo eidem
censurae exhibebitur: idcirco Te rogandum esse duxi, primum, ut
libellum supplicem, quam brevissime possis, sa Augustam seribas
et disertis verbis conatuum Tuorum pro tuenda adversus Venetos
Dalmatia mentionem facias; deinde, quam primum opus integrum
a prelo abiverit, ut exemplar_ unum integrum cum eodem libello
supplici ad me mittas, quod, ut modo dictum est, censoribus regiis
ostendam ; ad extremum, dum haec ego agam, Tu in dedicatione
conscribenda occupari poteris, in qua dedicatione velim, ut claris
verbis memineris, Te a Farlatio, qui in persimili opere jura Vene-
torum tueri a proposito suo esse alienum non duxit, ad responden-
dum fuisse provocatum. Exemplaria duo elegantius ligari oportebit,
alterum Augustae, Augusto alterum offerendum; tertium quo de-
mumcunque cultu si Van-Swieteno miseris, rem ei pergratam fe-
ceris; mihi si exemplar unum dare volueris, ut incompactum mittas,
Te oro, nam libros meos meo cultu et habitu omnes jam pridem
ligari curo, et exemplar unum, a Bisztriczaio mihi datum, nescio, a
quo nebulone mihi subductum est. Prayus, annalium conditor, in
Croatiam ad Te proficisci parat. Nune tandem aliquando videre
et animadvertere incipit, imparatum se ad tantum opus accessisse.
Perduxit annalles suos ad annum MDLXIV, fatalem Ferdinandi
I., quod me svasore et impulsore erat pollicitus. Nunc supple-
menta scribere parat, ait enim. calamitates societatis suae sibi causae
et impedimento esse, quominus reliquum annalium pertexat. Is plu-
rima sibi abs Te benignitateque Tua pollicetur, nam a me quidem
in postervm ne literam quidem unam habebit, cum animadverterim,
eum vetustis monumentis uti aut nescire, aut non velle, quod alte-
rum vero est similius. Tu de diplomatibus deque luminibus Tuis
constitues arbitrio Tuo. Sed si quae in scriniis Tuis habes, et
habere Te non dubito, quae ad palatum meum esse censeas, etiam
atque etiam Te oro, ut ea omnia. pro me opereque meo seponas,
et neque de facultate discernendi mea, neque de voluntate utendi
desperes. Opus Tuum Augustae dedicandum ego et Van-Swietenus
216 M. MEBIČ,
censemus eo potissimum, quod sperem, illud omnia ea, quae hactenus
Tibi obstiterunt, submoturum esse. Ego quidem officium amici
meum non negligam conaborque omni ope et opera secunda fama,
quam pridem promeritus es, ut nomen Tuum innotescat. Vale et
me redama. MDCCLXVIII. XVII. Kal. Maji.
Izvor. u knjiž. dra. Lj. Gaja,
CLXXV. 1770. 19. travnja. U Varaždinu.
Nikola Škrlec Krčeliću.
Reverendissime domine abbas, domine mihi singulariter colen-
dissime! Nonnullarum familiarum insignibus summopere egerem.
Inter has sunt superstites adhuc familiae_ Ztepanich et Miksich;
inter jam exstinctas in masculo sunt Aitich, Praschoczy, Deszpoto-
vich, Sztarchay, Bukovachky, Filipovich, Plondini, Humszky, Bar-
takovich aliter Iaxvath, bonorum Konschicza condam possessorum.
Scio, reverendissimae dominationi Vestrae suppetere Riterianam
insignium collectionem. Rogo proinde enixe, dignetur reverendis-
sima dominatio Vestra insignia earum, quae de his familiis haberi
poterunt, rudi tantum manu, ita tamen, ut colores dignoscantur,
depingi curare, et mihi data occasione submittere. — — In reli-
quo ulterioribus gratiis comendatus permaneo reverendissimae do-
minationis Vestrae, Varasdini 19 Aprilis 1770, humillimus servus
Nicolaus Skerlecz m. pr.
Izvor. u kpnjižnici dra. Lj. Gaja.
CLXXVI. 1770. 25. svibnja. U Beču.
Ivan Rška Krčeliću.
Piše Krčeliću, da može kardinalu Kristof Migazziju namie-
njeni eksemplar svoga djela poslati po agentu Bujanoviću. — —
Ampliorem etiam gratiam apud reverendissimam dominationem
Vestram initurus, addo nonnujla alia. Primum jam aestas prae
foribus, haerent Tyrnaviae res, fervebant anno praeterito. Causa
multis ea videtur, quod ii, quibus restaurandi studii loci illius
cura demandata, contendant, Tyrnaviense a Viennensi minime
dependere posse; Augusta autem supremum ita obfirmate iisdem
responderit: aut Tyrnavia quoad studia pendeat ex Vienna, aut, si
sibi soli res habere debet, habeat ut habuit adhuc, nec opus re-
stauratione, quasi restaurationis aut aliud tempus, aut arbitris
Viennensibus magis faventes deinceps praestolandi forent. — —
Viennae in aula cardinalitia die 25. Maji 1770, Joannes R6ka m. p.,
titularis canonicus. .
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
7
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 217
CLXXVII. 1770. 22. srpnja. U Beču.
Ivan R6ka Krčeliću.
Viennae 22da Julii 1770.
Veli, da još nije došlo Migazziju Krčelićevo djelo. — — Vadem
ago de ineunda apud purpuratum herum meum munere illo gratia,
quin et excellentissimus praesul vester !, cum quo primum in
aed bus cardinalis, iterum vero in collegio croatico fandi de
hoc ipso argumento copiam habueram, multum probat utriusque
nostrum in eo conatum. Ceterum summo mihi fiduciam, Te vir,
me judice in seclavonicis summe, de duobus consulendi. — —
Zatim piše obširnije, što zna o najstarijih Erdčdih, te nastavlja
ovako: Verum absque Belio constat, et de Monoszlo seu Mon-
tis Claudii, quin et Tompka dictos, praecipue croaticae lineae
Erdodios. Quaeso edoceri: 1. quis et quo nomine primus Erdočdius,
qui a Monte Claudio scriptus; 2. unde dicti Erd&dii Tompka ; nisi
fallor ex illyrico id sumptum, in quo Thomas Tomko audit, ergo Tho-_
mulae, Tomecones, vel a Thoma cardinale, aut Thoma II. Erdodio,
bano Croatiae. Tompka nomen usurpatum olim ab Erdčdiis mihi
duplici argumento notum fit, primum ex genealogia Pilffiana, re-
cens ex archivo Palffiano exscripta, in qua haec verba: 1515 Pau-
lus III. PAlfiy de Derezika et Rarć duxit uxorem Claram Erd&dy
de Csorna, filiam Blasii ab _ Erdod dicti Tompa, sarorem Simonis
dicti Tompa, episcopi Zagrabiensis; alterum ex libro regali ordine
1. in excelsa cancellaria hungarica. In voce Cs&bragh ponitur 1528
consensus regius, quo a Simone, episcopo Zagrabiensi, in ejus car-
nalem fratrem, Joannem Tompka, per obitum Ennyng transfertur in
Selavonia Szomszćdvar, et per Simonis sororem in Petrum PaAlffy
transfertur Zelina in Barsiensi, Csabragh in Hontensi comitatibus,
indidem in Joannem Kerekes. Ex quibus duobus id conficitur,
Simonem, Zagrabiensem episcopum, per Belium non recte deduci
a Petro III., neque Simonis hujus collaterales consangvineos rite
nominari: nam ponit Simoni fratres sex, sororem nullam nominat,
inter quos sex fratres nullum Joannem appellat; videtur autem
indubitatum, Simonis parentem vocitatum Blasium, adeoque Simonis
patruum fuisse Thomam II.; Simoni fuisse fratrem Joannem, cui
Szomszćdvar, et sororem, per quam Palffiis jura ad Szelina et
Csabr&agh obtigerunt; quin reor, et alteram sororem Simoni fuisse,
nuptam Joanni Kerekes, alias jura ad Csabr&gh et Zelina non per-
aeque in istun atque in Petrum Palffy, filium Clarae Erd&dy de
Csorna, consentiente rege Ferdinando, translata fuissent. — —
Joannes Rć6ka m. p.
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
CLXXVIIF. 1770. 80. listopada. U Bošnjacih.
Matija Antun Relković Krčeliću,
Reverendissime domine abbas et canonice, domine et patrone
mihi gratiosissime, collendissime! Moderni status militaris curas
1 Ivan Pakši.
218 M. MESIĆ,
inter et solicitudines quotidianas lassato animo meo quantum so-
lamen, quantam laetitiam donum gratiosissimum , quo me cli-
entum minimum beare dignabatur reverendissima dominatio Vestra,
attulerit, edicere non possum. Si enim vel ipsum donum, prae-
tiosissimum nimirum librum, contueor, jam animus in laetitias
diffunditur; vel si me reccordatio subit, qualiter ad aeternam
posteris memoriam nomen meum ob leve ingenii mei, versibus
illyricis ludentis Satyri grammaticaeque historiam praeseferrens,
specimen , operi ipsi insertum habeatur, gaudio et summo solatio
circumfundor, et gratulabundus nil nisi paternam reverendissimae
dominationis Vestrae in me propensionem et benignitatem flexo po-
plite venerari me obligatum et agnosco et profiteor. Utinam tantis
mihi immerito praestitis gratiis et favoribus aliquando asperiretur
campus etsi non pro condigno remerendi, saltem, quantumten fuitas
mea admitteret, gratificandi, certe lubens omnes animi vires et co-
natus €0 conferem ut praestitorum mihi favorum et gratiarum memo-
rem animum meum contestarer. Interea tamen dubito minime, quin
has exile3 litterulas meas benevolo animo acceptura et me clien-
tum minimum in paterna benevolentia habitura sit et in futurum
reverendissima dominatio Vestra, in cujus jugi veneratione, exos-
culando sacras manus, emorior et maneo reverendissimae domina-
tionis Vestrae, Signatum Bosnjake 30ma Octobris 1770, obsequen-
tissimus servus et clientum minimus Mathias Antonius Relkovich,
M. P., procenturio inc]. leg. Brodiensis.
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
ULXXIX. Ok. 1770. 11. kolovoza,
Godefred Schwarz Krčeliću.
Post seriptas litteras priores cursuque publico interea dilapso
tum aliquid otii denuo ad evolvendum opus Tuum regium nactus
incido in locum, quo me cum elarissimo Pray committere visum
Tibi est. Arguis enimvero, quod stylum in Annalium scriptorem
excellentissimum, maculando me ipsum, strinxerim; quod causa in-
cognita id facerim; quod aliud sit dissertationem, aliud annalles
scribere. Ad quae ex ordine bonus accipe et placidus. Videris
mihi, reverendissime domine , suscepisse Pray defensionem , im
memor eorum, quae prior ille in me, ac jam tomo Anna-
lium suorum primo Hunnorum, Avarum et Hungarorum , quem
unum id temporis in manibus habebam, inbumanissime scripsit ; im-
memor ac forte inscius eorum, quibus in me ac veluti in scurram ab-
jectissimum debacchati sunt Pćterfy, Stilting, editores Stiltingji
Jaurinenses, alii. Semper ego auditor tantum? nunquamne repo-
nam? Quid autem reposui Pćterfyo? Cum multo graviora ad ob-
jicendum viro haberem, usus sum joco, ac fateor jam memoriae
lapsu, quem patres Jesuitae Smith, Kaprinay, iste amicitiarum
auceps infidus, in serium, imo vero in calumniam meditatam, a qua
longissime abfui et abesse me in omni vita norunt, qui me norunt,
4
ORESPONDENJIJA KKRČELIČEVA. 219
nequiter vertunt. Quid Prayo, cui cum vulgo eruditorum inerudi-
torumque paratus eram assurgere, nisi ille me prior lacessivisset,
quid illi reposui? locutulejum vocavi et compilatorem axitiosum,
quod Kaprinay imperite intePpretatus est: exitiosum. Tametsi vero
verbi Plautini significationem non cepit, attamen vere is: ita Pray
in omnibus suis tamis, quos postea nactus sum, non dicam obser-
vationibus melioribus contradicenđi pruritu laborat, quin imo sacrae
coronae hungaricae insidias struit; ita curiae romanae se totum
mancipavit ; ita in ilia dissidentium a se in rebus fidei christianae,
vel potius politicae exoticae omne pectoris sui anheli virus, jam
svaviter, jam proterve effundit. Sed ego, cum locutulejum dixi et
compilatorem axitiosum, unum tomum priorem prae manibus habui.
Quid toto hoc agit volumine? Deguignesium, inutiliter prorsus ad
Hungarum, compilat; Stiltingum cum omnibus suis vitilitigationibus,
erroribus et fallaciis ad suos numeros vocat; Gyula non dux, sed
provincia, eaque Transilvania, Erdćly dicta, ab Aluta fluvio; Aluta
idem, qui Etel, et quae plura alia ejus generis monstra sunt. At
causa de sexagenis bohemicis, mii apud Prayum incognita, non
debebam judicium praecipitare. Nempe, qui demonstrando perspexit,
bis duo esse quatuor, non potest non omnes, non solum ante, sed
etiam post se, locutulejos, Schwiitzer ins Gelag hinein, molissime
appellare, si qui, bis duo-plus quam septuplum r&v quatvor, quod
Pray insinuavit, facere, volent asserere. Denique da mihi otium,
quo minime abundo omnium , da sumtus, quos maxime desidero,
et dabo Tibi volumina, si non annalium titulo superbientia , at
solerter et pensiculate exaratorum seriptorum nomen tuitura. Et
nosse certe vir exercitatus jam debes fallax annalium nomen,
eo fine exaggeratorum, ne possit venire Hercules, cui Augiae
stabulum expurgare vel voluntas sit, vel detur opportunitas.
Non sollicitabo judicium protestantium doctorum de annalibus
Baronii. Ex horum annalium numero mihi, me deus, sunt Mel-
chioris Inchofer Annales ecelesiastici regni Hungariae , elucubrati
unice, ad musteam bullam Sylvestrinam publici juris faciendam et
ad dementandum publicum Hungariae, quod citra_ omne jam du-
bium intenderat Lewacowics, hujusque consilium executus est
Inchofer , sexecutus autem ut Jesuita adamussim est secundum
Agathiae apophnegma longe verissimum: Illud, inquit, deceptionis
perspicuum est argumentum, quod, qui falsa persvadere vult, ma-
jori quodam verborum ornatu et varietate indiget, quibus veluti
delinimentis utatur, aut ignorantes pelliciat. Relege, qvaeso, si
vacat et volupe est, «Inchoferum. An clarissimus Pray, impulsore
Frčlichio, aliud cum Annalibus suis consilium iniit, valde tota ejus
cogitandi scribendique ratio me golicitum habet. Vos, viri praeclari
et jurium vigiles, qui domi estis, videritis; ego procul ab igne
me uiltro continebo lubenterque. Exilia schedjasmata, quae sub-
secivo studio edidi, ad criticen rem Hungariae et Transilvaniae
reyocantia, inter concatenatos labores alios, muneris et proprii
officii partes asolventes, eaque omnia meis impensis in lucem pro-
220 M. MESIĆ,
tuli. Quibus meis nisi parcere debuissem sumptibus, honesti viri
nomen conservaturus, si per detectam, Constantino Porphyrogeneta
quasi virgulam divinam mihi porriggnte, nostris hactenus incogni-
tam insulam divagari licuisset, non habuisset Stilting suique similes
scribendi scribendoque exspatiandi campum, in quo jam uni se
jactant: Hos ego versiculos feci, tulit alter honores. Emericum du-
cem non affectasse monachum, sed ad heroicam virtutem se parasse
juvenem, infelici ictu apri enectum eheu! detexi: tulit alter hono-
res. Mariam I. nunquam sexus sui oblitam in numis et diplomatis
seribi voluisse regem potius quam reginam, docui: tulit alter ho-
nores. Chronicon Hungarorum, typis aeneis exscriptum Budae a.
1473, e situ iterum extraxi: tulit alter _honores. Samuelem regem,
Bulgaris extortum, genti suae hungarae restitui. Quid Pray ? Testi-
monium, inquit, de ipso edit Anonymus aput Sehwandtnerum, et
numum ejus asservat in cimelio suo collegium S. I. Tyrnaviae.
Idem Hanerum allegat, fatentem, exstare numum Mariae I. cum
epigraphe: MARIA REX HVNGARIAE; at Haner id minime fa-
tetur, quin Ifanium tantummodo, sublestae fidei scriptorem germa-
Dicum, citat. Patere aequo animo, ut, finem facturus, ad me re-
deam. Ad omnia alia studia divinis fatis volentibus abstractus feci,
quod, gratum solo meo natali animum testaturus, potui, idque
licet in deteriorem partem sit a multis acceptum, multaque id
propter mihi creata scommatibus, opprobriis et maledictis cordolia,
nunquam tamen recte innocenterque actorum conscientia eripi mihi
potuit, quin habeo jam, quod in sinu mihi gaudeam, inventos esse,
me vivo 'adhue, cordatos in patria viros et graves, qui me a cri-
mine proditoris eminentissimorum sacrae coronae hungaricae jurium
et praerogativarum praecellentium, quod ecrimen ante alios mihi
impegerunt bonus Deserics et maligni editores Stiltingi Jaurinensis
et Cassoviensis, perspicaciter_absolverent; qui jam inter jura et
praerogativas sacrae coronae bhungaricae, quae nunquam sum infi-
ciatus, et jurium praerogativarumque titulum genuinum accuratius
distingverent; qui titulum non tantum inclitae_ genti hungaricae
honorificentiorem, sed etiam veriorem et solidiorem mascule defen-
derent, quo regiae majestati jus circa sacra inque personas ecele-
siasticaš ex plenitudine regiae potestatis, ob ecelesias fundatas,
dotatas, protectas et auctas, grato animo tribuitur, prae titulo quo-
vis alio, quo idem jus a forensi potestate, aut suspecta liberalitate,
arcessitur et irreligiose insinuatur credulis. Plura non addo, ne
mihi potius, homo tantillus , humillimus olitor, — agnoscisne acumen
Prayanum, an aculeum modestissimum, contradictionem in adjecto? —
quam bono fatorum meorum auspici et rectori, Deo immortali, tri-
buere videar gloriam. Vale iterum, reverendissime domine, quam
optime meque benignius, si usus iterum fuerit, respice et accipe.
Post scripsi die 11. Augusti anno jam notato. Si quid dare ad me
litterarum per graviora et meliora negotia Tua liberaliter volueris,
recta eas via mitte per cursum publicum, inscriptas: A Mons. Mon-
KORESPONDENCIJA KRČETIČEVA. 221
e
sieur Godefroy Schwarz, docteur et premier professenr de I Uni-
versitć de Hesse-Schaumbourg per Vienne — — Passau — —
Izvor. u knjižnici jugoslav. akademije.
CLXXX. 1772. 8. kolovoza. U Gernyeszegu.
Daniel Cornides Krčeliću.
* Illustrissime et reverendissime domine, domine mihi gratiosis-
sime! — — Sažaljuje Krčelića zbog njegove bolesti; želi da što
prije ozdravi. Haec omnes boni, qui eximiam virtutem Tuam, qui
sumimnam integritatis laudem immortaliaque Tua in patriam et rem-
publicam litterarian merita norunt, una _mecum ex animo Tibi
precantur. — — Izpričava se, što nije Krčeliću tako dugo pisao ;
moli ga, da naznači, komu bi imao dati novce za poslanih si pet
eksemplara Krčelićeva djela. Veli, da polazi u Peštu s grofom,
mecenatom svojim, i da će ondje zimovati.
Quid de opere Tuo sentiam, scire fortasse desideras. Edisse-
ram. Opus utrumque multi sudoris est, reconditae doctrinae, idem-
que incredibili quadam varietate rerum ac copia praestans, atque
a compluribus priscis utilissimis monumentis quan maxime com-
mendabile. Evolventi ceominentarios Tuos dubium omnino fuit, eru-
ditionem Tuam, an diligentiam, an candorem demirer magis. Non
solum singularem ubique ingenii perspicatiam judiciique vim ad
causae cognitionem confers, sed et a praejudicatis vulgi opinionibus
liber puram et a favore et odio partiumque studiis fers sententiam
juraquae coronae hungaricae vindicas dexterrime. Tametsi vero
laborum Tuorum haud tuleris, quae Tibi debentur praemia, quin
etiam in nonnullorum odia offensionesque incurreris, caussac tamen
nihil est ingeminandi Neronianum illud: Quam vellem nescire lit-
teras! Praeterquam enim quod obtrectatorum voculae nihil fere
pensi habeantur apud intelligentiores, collegisti Tibi laudem peren-
nem apud eos omnes, qui apertos veritatis cultores se profitentur,
et apud quos virtus et eruditio in prelio sunt. Et quis est, quaeso,
quem nulla unquam attigit invidia? quis est, cujus famam nulli
unquam lacerarunt sermones a malevolentia profecti; num unquam
defuerunt pestes quaedam hominum, aliena laude dolentium ? Quan.
tumcunque igitur_malitiosi illi interpretes Te Tuaque opera con-
sectentur, Tu eontra audentior ito et frigidas eorum jejunasque
censuras magno animo contemne, morituras brevi, nec aevum latu-
ras. Ne Tu proinde in Temet ipsum quam maxime esses injurius,
si usque adeo desponderes animos, ut et temporis in excolendis
litterarum studiis collocati Te poeniteret, et historiam domesti-
cam deserere atque bonis litteris multam longamque salutem
dicere constituisses! Age, age vero, erige demissos animos, ad
Tua Te studia refer, recovle artes pristinas, cum Musis in gra-
tiam redi, et, patria si Tibi chara est, cam porro illustrare perge.
Veniet tempus, quo Augusta, summo bene de patria merendi studio
Tuo magis magisque perspecto, praemia Tibi amplissima clemen-
222 x MESIČ,
tissime decernat. Animus meus, maxinus quandoque vates, id mihi
certo praesagit. Jam ad eas quaestiones accedo, quas nuper in
controversiam vocavimus.
I. Negas fuisse aliquem unquam ducem Zagrabiae. At expres-
sam Stephani ducis Zagrabiae sub Bela IV. rege faciunt mentio-
nem praeter Unrestum et Anonymum Leobiensem complures alii
scriptores gravissimi, suppares, qui insuper et illud addunt, ex
tertio Gertrudis, filiae Henrici ducis Austriae, cum Russiae rege
matrimonio prognatam filiam Mariam Stephano duci de Agram
in matrimonium fuisse datam. Sane apparet ex istis etiam nuptiis,
cum regii sangvinis priucipe femina factis, Stephanum peraeque
regii sangvinis principem esse opportuisse. Objicis tamen, Stepha-
num hunc ex mea sententia Styriae capitaneum a Bela IV. fuisse
constitutum, eundem vero Stephanum banum Selavoniae in cbartis
vetustis inscribi, cumque excepto Joanne Corvino nullus regii san-
gvinis bani titulo unquam venerit, coneludis, perperam Stephano
huic, Styriae capitaneo, regios nalales adseribi. At responsio in
promptu est. Precario scilicet ponis, neminem unum, qui banus
esset, atavis editum fuisse regibus, et vicissim, qui regali sangvine
essent orti, bani gessisse titulum. Dic, quonam isthoc ostendes
argumento idoneo. Ex eo enim. quod neminem noverimus regium
principem bani titulo et munere insignitum, neutiquam consequitur,
nullum omnino fuisse. Quanta sunt in medii aevi historia spissis
involuta tenebris , quas fortasse monumenta olim in lucem protra-
henda dispellent adhuc. Caeterum prisca illa aetate usu venisse,
ut regiis subinde' principibus bani titulus et officium deferrentur,
ipsum Andream II. regem testem advoco locupletissimum. Ita ille
in diplomate anni 1217, abs Te in Historia Zagrab. pag. 327 re-
citato: ,Et etiam authoritate nostra adjungentes firmiter statui-
mus, ut de caetero nullus banus, sive sit de regali progenie, sive
de magnatibus Hungariae , praesumat praedictos populos ecelesiae
coram se aliqua occasione in judicium trahere.“ Et paucis inter-
jectis: ,Et si aliquis banus sive dux aliquid contra praedicta jura
atlentare praesumserit, quod non credimus: si fuerit de regali
progenie, paterna maledictione iucomprehensibilis amaritudinis in
perpetuum pupniatur et nunqguam ad coronam, quam haereditario
jure habere debebat, possit pertingere, sed toto tempore vitae suae
sit vagus et profugus; suis quod satiari non valens, sit semper
aliena mendicans. Quod si autem fuerit de nobilibus Hungariae
etc.“ E quibus verbis liquet manifesto, uti principes de regali
progenie in Selavoniae banos, ita e converso magnates hungaros
in duces Selavoniae fuisse quandoque pro regis arbitrio sublectos.
De Dionysio bano ipsemet adnotasti sequentia in Histor. Zagrab.
pag. 84: ,Banus Sclavoniae Dionysius, qui post mortem Colomani
ducis Selavoniae titulo fuerat insignitus.“ Sed ut ad Stephanum
Zagrabiae ducem revertar, Zagrabiam proprium aliquando ducem
babuisse, aut civitatem hane fuisse ducatum, rem omnino novam,
inauditam, nec uilis diplomatibus memoratam ais. Fateor, novum
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 223
id et admirabile esse, nec praeter hunc Stephanum alterius ducis
Zagrabiae memoriam uspiam exstare. Quid inde? Nihil, nisi sin-
gulare hoc prorsus ac fortasse unicum ducis Zagrabiae esse exem-
plum. Plures in historia patriae _ brevyes hujusmodi et unius dun-
taxat hominis vitam durantes ducatus occurrunt. Sic Stephanus,
frater Ludovici. I. regis, a. 1352 dux Scepusiensis et Sarosiensis
erat primus idemque ultimus. Quem porro mihi dabis ducem Lip-
toviensem praeter unicum Joannem Corvinum, Matthiae Corvini
regis filium naturalem? Sed quid opus est verbis multis, ubi di-
plomatum testimonia adsunt? Nonne ipsemet in Notit. praeliminar.
pag. 198 citas ex Frilichio diploma, datum in Admunde XI.
Kal. Julii anno 1257 indictione X., in quo sequentia leguntur verba:
Innotescat ..... quod ego Luitoldus de Lembach .... coram
domino duce Zagrabiae Stephano, capitaneo Styriae glorioso, ces-
simus nostrae quaerimoniae ete.“
II. In regum Hungariae genealogia pertexenda nihil mihi polliceris
adjumenti, quod fortasse animum ad minutias istas nunquam adje-
ceris. Utique sentio, Te ea curasse maxime, quae usum habent in
jure publico et historia ecclesiastica; non dubito tamen, quin in
amplissima Tua omnis aevi diplomatum collectione complura exstent
instrumenta, quae regum nostrorum genealogiam illustrare quodam
modo possent, qualia in Notiis Tuis praeliminaribus non pauca
offendi. — — Zato se nada, da će mu K. i u tom koju pomoć
pružiti.
III. Exquisitis prorsus rationibus meam de privilegio s. Stephani
anno 1001 Benedictinis elargito sententiam statuminas. Argumenta,
quibus uteris, probabilia valde sunt remque meam confirmant mi-
rifice. Qaedam eorum a ime ipso jam in caussae meae patrocinium
advocata fuere, alia vero nova sunt, singulari ac prope divina qua-
dam vi ingenii abs Te excogitata. Gratias Tibi, illustrissime do-
mine, quas mente concipere possum ago maximas, quod ea bene-
vole mecum cominunicare haud fueris gravatus. Non est vero, quod
subvereare, abusurum me esse bonitate Tua, auctoremque, a quo
ista teneam, proditurum; emortuum me namque malim, quam ut
nova Tibi odia 6x me conflentur. Ita male mihi faciat Deus, si hac
de re verbulum ullum mihi exciderit! — —
IV. Quae de coronae hungaricae origine magno eruditionis appa-
ratu disputas, maximopere mihi placent. Probasti sane, historiam
ecelesiasticam et jus canonicum Te plane complexum esse scien-
tiasque eas ita esse assecutum, paucos ut in earum cognitione
pares reperias, inferior vero sis nemini. Neque tamen, quae hoc
de argumento tam scite disseris, Tibi accedo in omnibus. Tu enim
coronae hungaricae originem ad donum nescio cujus papae refers
non solum, sed et eandem ipsam coronam ab Henrico IJI. impera-
tore Romam ad corpus B. Petri missam, nec unquam redditam,
sed in ejus locum coronam regni Croatiae a Colomano rege esse
substitutam arbitraris. Ego vero in alia omnia iverim. nec ulli
harum sententiarum facile subscripserim. Nam nec dono papali
224 M. MESIĆ,
diadema nostrum regi Stephano obtigisse, nec hodiernam nostram
coronam a Henrico III. imperatore Romam esse missam, nec deni-
que coronam nostram eandem esse, quam Dircislaus , Croatiae rex,
ab imperatore Constantinopolitano acceperat, existimo. De singulis
singillatim.
Quantum ad primum : admodum probabilibus rationiBus mihi confi-
cere posse videor, coronam nostram anno 937 Capuae a Hungaris
inter caetera spolia opima fuisse interceptam. — — Quantum ad
secundum: coronam illam apostolicam, qua reges Hungariae hodie-
num incinguntur, a Henrico III. imperatore captam atque ad se-
dem apostolicam fuisse transmissam, non facile mihi persvadebis.
Nam, uti indubium est, lanceam cum diademate aliquo Romam missa
esse Petri Abaeque temporibus, ita non minus certum, Andream I.,
Petro adhuc superstite, coronatum, eademque corona filium quoque
Andreae Salomoneim, puerum, paucis interjectis annis, spectante
patre, redimitum fuisse. Neutrum autem fieri potuisset, si corona
hbungarica sub Aba Petroque, regni aemulis, Romam deportata ibi-
que detenta fuisset. Aut vero dicendum, Andream ejusque succes-
sores non paucos alia quam apostolica corona fuisse inauguratos,
quos ideo ne in regum quidem censum venire posse consequeretur.
Diversam itaque ab apostolica corona fuisse oportet eam, quae per
Henricum Ill. imperatoren Romam fuit missa. Agnoscit id etiam
CL Pray, dum Annal. reg, hung. part. 1. pag. 74 not. h. in haec
verba scribit: ,Corona, quam Romam misit: (Henricus III. imp.),
certe non fuerit corona Hungariae sed alia.“ Neque etiam in
Tuae opinionis favorem faciunt verba sequentia Gregorii P. P. VII.:
practa victoria ad corpus B. Pelri lanceam coronamque transmisit,
et pro gloria triumphi cui illuc regni direxit insignia, quo prin-
cipatum dignitatis ejus attinere cognovit.“ E quibus quidem verbis
inferri posse videtur, digniorem illam, in regum inaugurationibus
adhiberi solitam coronam Hungariae ad sedem apostolicam fuisse
deportatam, quod nimirum haee, et non alia corona aut quidquam
aliud insigune regni Hungariae fuerit. At vero per regni insigne
solam lanceam intelligi debere, cum alia multa svadent, tum illud
imprimis, quod lanceam illam, a Henrico III. imperatore Romam
missam, insigne regni disertis verbis vocent Sigebertus Gemblacen-
sis, Albericus monachus trium fontiuun et Lambertus Parvus Leo-
diensis. Dlacet ipsa veterum horum seriptorum verba adscribere.
Sigebertus Gemblacensis ad ann. 1043 ita: ,Henricus imperator
iterum Hungariam ingressus cum paucis Abbonem regem de bello
fugavit et lanceam, insigne regis, recepit. Petrum vero, quem Abbo
expulerat, Hungarorum regno restituit et Hungariam sibi tributa-
riam fecit.“ Item Albericus ad ann. 1045: ,Henricus lanceam,
insigne regis, recepit, Petrum vero . . . Huugarorum regno restituit.“
lisdem fere verbis rem exponit Lambertus Parvus Leodiensis, dum
in Chronico suo ad ann. 1043 apud Edmundum Martenć iu vete-
run) scriptorum et monumentorum collectione tom. V. pag. 6. hunc
in modum seribit: »Rex Heinricus Obdonem de bello fugavit cum
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 225
paucis et lanceam, insigne regis , recepit, Petrum vero, quem Obdo
expulerat, regno Hungarorum restituit.“ Consona his habet Thu-
rotzius P. II. c. 38: ,Reversus est caesar (Henricus III.) in Hun-
gariam, cui Petrus rex... regnum Hungariae cum deaurata lancea
tradidit coram Hungaris simul et Teutonicis multis, insuper etiam
magnificis muneribus.“ Sane medio aevo lanceam insigne regni
habitam esse regnaque et principatus per lanceam tradi consvevisse,
ex illius aetatis scriptoribus luculenter ostendi potest. — — Ti
mu pisci pako jesu: Gregorius Turonensis lib. VII. c. 33, Aimoinus
in Hist. Franc. 1. VII. c. 68, Witichindus Corbeiensis in Annal.
l. I. ab init. Ditmarus 1. VI. ineunte et 1. V. p. 369. Cum coro-
narum exhibitione regna unquam fuisse tradita, equidem non le-
legisse me memini, sed sequioribus temporibus loco lanceae signi-
ferae reges et principes sceptro investitos fuisse, exempla passim
occurruni. — — Quod vero in lanceae locum sceptrum tanquam
investiturae insigne successerit, baec subest ratio, quod olim in sym-
bolum potestatis reges et imperantes lanceam ubique secum tule-
rint, hocque cum nimis molestum esset, parte solum superiori lan-
ceae sint usi, quae postea sceptri nomine venit. Vid. C. G. Hoff-
mann de origine et jure sceptrorum cap. III. 8. 8. Successit po-
stremo in locum sceptri non quidem corona, sed gladius, tanquam
traditi regni insigne. Ita enim Otto Frisingensis lib. II. cap. 5:
»Est consvetudo curiae, ut regna per gladium, provinciae per ve-
xillum a principe tradantur vel recipiantur.“ Quantum autem ad
coronas, eas non in traditae potestatis vel obsequii clientelaris
argumentum, sed in amoris pignus subinde pares a paribus acce-
pisse legimus. Nil attinet plura nunc cumulare exempla, vel nu-
bem testium adducere. Unicum tamen ejus rci specimen ex Ro-
gerio Hovedeno, vetusto Anglicarum rerum scriptore, adferre non
erit alienum. Ita vero Hovedenus apud Henricum Savilium, seriptor.
rer. anglicar. Francof. 1601 fol. pag. 757: ,Henricus, Romanorum
imperator, misit Richardo, regi Angliae, coronam magnam auream
et valde praetiosam in mutuae dileetionis signum.“ Itaque Petrus
quoque, rex Hungariae, inter caetera munera sua praetiosa coro-
nam suam privatam domesticam Henrico III. imperatori utpote
affini suo et ,benefactori amicitiae confirmandae et pangendi foe-
deris intimioris gratia obtulerit: suam enim coronam domesticam,
a sacra illa distinctam, quae in inaugurationibus hodienum adhibetur,
Quemlibet priscorum regum Hungariae habuisse, saltem ad Mariae us-
que tempora, fide monumentoruin veterum ostendi perfacile potest.
Quod negotium si mihi dederis, id quidem vel severissimis dis-
ceptatoribus probare potero. Quorsum corona illa, a Henrico III.
imperatore Romam missa, fuerit redacta, dicere non habeo; lanceam
vero Romae in templo apostolorum suspensam fuisse,: testem habeo
locupletissinium Arnulphum, Petro, regi Hungariae, coaetaneum,
qui in Historia rerum sui temporis lib. III. cap. 4. apud Murato-
rium, scriptor. rer. Italic., tom. IV. pag. 22 sequentia consignavit
verba: ,»Deinde diebus multis modo cum Ungris, modo cum Leu-
STAR. VIII ' 11
226 M. MESIČ,
ticiis pro tempore contligebat (Henricus III.). De quibus omnibus
nobiliter triumphavit, victos tributo coarctans. Cujus unum insigne
trophaeum aurata indicat lancea, Ungrorum regi violenter extorta
et Romae in apostolorum templo suspensa.“ Quantum ad tertium,
ais, ,conjicere Te, Colomanum post sui in regem Croatiae coro-
nationem coronam regni Croatiae in Hungariam detulisse, quae
Dircislao regi a Constantinopolitanis obtigerat graecique erat operis,
post Colomanum enim regum nostrorum nullum in Croatiae regem,
sive unctum, sive coronatum memorari.“ Elegantia ista quidem
sunt et magna veri specie se commendant; obstant tamen nihilo-
minus plura, quin conjecturae Tuae, alias ingeniosissimae, calculum
meum adjiciam. Ac primum quidem fidenter affirmare ausim, dia-
dema illud regum Croatiae a habitu formaque sacrae coronae hun-
garicae multum omnino discrepasse. Etenim regni Hungariae co-
rona cum diademate imperatorum graecorum perfecte congruit:
simillima enim utriusque et maxime gemina est conformatio, ut
altera alterius reddat imaginem. Sane Anna Comnena id genus
diadematis describens, quo nonnisi caput imperatoris graeci redi-
mire fas erat, revera ipsissimam nostram coronam hungaricam ad
germanam formae suae speciem tam mirifice expressit , ut suis
eam oculis usurpasse, versasseque manibus, atque eam depingere
voluisse ex destinato videri possit. Pronum hinc est colligere, dia-
dema nostrum aliquem imperatorum Orientis tenuisse olim. Jam
vero constat inter omnes, imperatores graecos vicinarum gentium
regulis multiformes subinde coronas dono misisse quidem, augustam
tamen illam imperii coronam, cujus effigiem talem penicillo suo
adumbravit Anna Comnena, qualem in hodierna corona hungarica
agnoscimus, sancciorem semper fuisse habitam, quam ut ulli un-
quam mortalium conferetur. Unde efficitur, coronam illam, quam
Dircislao impertivit nescio quis Orientis caesar, a hodierna hunga-
rica toto coelo fuisse diversam. Alterum, quod hypothesi Tuae ad-
versari videtur, illud est, quod non tantum Colomanus, sed caeteri
quoque reges Hungariae in Iilyrico perinde coronari consveverint.
Elucet hoc manifeste ex privilegio Geysae II. anno 1143 Spala-
tensibus indulto, in Notit. praelim. pag. 158, ubi sequentia leguntur
verba: ,Cum autem ad vos (Spalatenses) coronandus, aut vobis-
cum regni negotia tractaturus venero, etc. ete.“ — Ut institutum
Tuum de vulganda doctissima dissertatione Tua de bulla Sylvestrina
ne mutes, sed firmiter persistas in proposito, auctor Tibi horta-
torque sum. Praeterquam quod enim debes hoc famae Tuae, ut im-
posturae vel suspicionem a Te propulses. Hac ratione non tantum
mordacibus Jesuitis, qui passim in libellis suis maledico dente Te
carpunt, perpetuum impones silentiumn, sed et nomen Tuum immor-
talitati commendabis. Jam, antequam calamum manu mittam, id
proponendum Tibi esse duxi, ut mihi de nonnullis Notitiarum Tua-
rum praeliminarium capitibus in posterum Tecum agere sit inte-
grum. Scilicet summam hoc mihi, ut meas .qualescunque animad-
versiones in opus Tuum Tuae censurae subjiciam et pace Tua
*
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 2217
hanc in posterum commercio nostro epistolico deligam secribendi
materiam. — — Lipsienses eruditi quale judicium de opere Tuo
tulerint, exploratum non habeo, neque enim rerum literariarum
ephemerides Lipsienses ad me perferruntur ; quamprimum autem
quidquam hujus rescivero, actutum ea de re certiorem Te facere
non intermittam. Quod reliquum est, me singulari Tuae gra-
tiae porro quoque commendo, omni cultu et veneratione emo-,
riturus illustrissimi ac reverendissimi nominis Tui, Gernyeszeg d.
8. Augusti 1772, cultor devotissimus, obsequentissimus servus Da-
niel Cornides.
Laudes immodicas, quas in Notit. praelim. pagina 385 mih
admetiris, uti non agnosco, ita Tuo in me amori potius, quam.
meis meritis eas attribuo. Ruborem mihi incuterent encomja illa,
cuivis potius, quam mihi convenientiora, nisi persvasum haberem, non
qualis sim, sed qualis esse deberem, ostendere Te voluisse. Interim
novos in me gloriae accendisti igniculos, stimulosque admovisti ad
praeclaram illam laudem, abs Te adumbratam, plenis passibus
contendendi, quo nomine Tibi, illustrissime domine, eas, quas debeo,
gratias ago maximas. — —
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
CLXXXI. Oko 1772.!
i'rofesor Sigismund Jure Lakić Krčeliću.
Reverendissime domine, domine mihi plurimum colende, obser-
vande! — — Već je davno želio Kičeliću pisati. Quum annis ab-
hinc prope duobus augustae dominae nostrae clementia juri ecele-
siastico publice in bac academia docendo praeesse jussus sum, inter
reliqua commissi mihi muneris capita illud fuit praecipuum, quidquid
praelectiones publicae temporis religuum mihi fecerint, id omne
juri patriae ecelesiae illustrando impenderem, quo quidem uno in ca-
Pite quam ardua mihi ornanda provincia commissa sit, non eram ego
tam ignarus, ut non pulehre intelligerem. Et sane si vitae meae con-
stituendae ratio meo arbitrio, non eorum, quorum mihi consilie
pro imperio esse debebant, stetisset, deprecatus fortasse munus
fueram, cui recte obeundo nec ingenium mihi, nec doctrinam, nec
vires esse pares sentiebam. Nunc his jam cogitationibus nullus
locus est. Illud video unum mihi datum ese negotii, ut quorun-
dam de me bonorum quidem, sed nimis me amantium hominum
exspectationem ne penitus destituam. Itaque ad colligenda omnis
generis diplomata, quae ad jura ecclesiae hungaricae illustranda
pertinent, animum adjeci, in quo instituto prosequendo si tam esse
mihi beato licuerit, ut aliquod operae praetium faciam, compingam
' Pisac veli u listu, da je skoro prije dvie godine bio učinjen profe-
gorom u Trnavi; a Wurzbach kaže (u Biogr. Lex.), na svoje se izvore
pozivajući, da je Lakić dobio u Trnavi profesorsku stolicu g. 1770.
*
228 M. MESIĆ,
omnia in unum corpus, ita distributum, ut priorem quidem partem
synodi ecclesiae nostrae occupent, alteram constitutiones regum in
comitiis conditae, ad res ecelesiasticas pertinentes, postremum diplo-
mata illa cumprimis, quae jura regni, apostolici circa sacra sta-
bilire possint , quam juris nostri puleherrinam partem adeo video
in seholis nostris inique inscienterque tractari, ut mirari saepe
soleam, tam illotis manibus tam praetiosum thesaurum committi
potuisse. Ordo autem in singulis partibus erit ehronologicus; hi-
storia his, quae paulo obscuriora videbuntur, lumen accendet. Tune,
inquies, tantum opus. a Te laudabiliter praestari posse censes?
Ego vero non censeo quidem; verum si Tu, doctissime atque hu- '
manissime vir, si Tui similes (quales scio quam sint pauci) consi-
lium meum studiumque adjuvare voletis, effici id profecto posse
confido, ut, qui deinde futuri sunt, paullo plura habituri sint con-
firiendi olim systematis subsidia, quod nunc optare possumus, spe-
rare quidem certe vix possumus. Facies autem Tu vero, et ut
facias, majorem Te in modum rogo etiam atque etiam, non mea,
sed patriae ecclesiae causa, cujus puleherrima ornamenta malis
cujusvis opera in lucem prodire potius, quam tineis olim rodenda
relinquere damno nescio majori an dedecore, quod faciunt tamen
plerique eorum, quorum sub custodia latent praetiosa haec Hun-
gariae documenta. Expertus sum hominum sorditiem, et obstupui
seu ignaviam, seu, quod aliud est, nomen illiberalis ignorantiae.
Exstare apud Te multa hujus generis documenta, si nescirem ali-
unde, satis persvaderet Historia Tua ecclesiae Zagrabiensis, quo
libro utiliorem majorique seriptum eruditione Hungaria _nondum
vidit. Neque vero metuas, velim, ne in ingratum beneficium con-
tuleris: si enim Tibi persvadeas, professurum me publice, quantum
ego Tibi, quantum jurisprudentia sacra patriae debeat. Caeterum
maximo studio a Te contendo, ut me in eorum esse numero sinas,
qui se permagno adfectos beneficio putant, dum se Tibi studiaque
sua probare possunt. Vale quam diutissime ecclesiae nostrae bono.
Sigismundus Georgius La&kics, jur. eceles. professor.
Izvor. u knjiž. sveučilišt: Krčelić miscell. Nro. 114.
CLXXXTII. 1772. 21. rujna. U Trnavi.
Profesor Sigismund Jure Lakić Krčeliću.
Reverendissime domine, domine mihi colendissime! Si me litteris
Tujs incredibili quadam voluptate adfectum dico, reverendissime
domine! id dico, de quo mihi a Te plane fidem habere velim: videor
«enim mihi hoc jam consecutus, quod optavi diu, nunquam fore speravi,
e0 in loco ut essem apud Te, quo sunt hi, quos Tua non indignos
amicitia judicas. Non ego soleo esse blandus, nec auribus cujusquam
magnopere servire, sed profecto hac mea felicitate exulto. Ego Te-
Kercselicsi vir doctissime! in primariis patriae nostrae hominibus
habeo habuique antequam illam Tuam ecelesiae Zagrabiensis hi-
storiam legerem, eruditissimorum hominum constanti sermone judi-
KORESPONDENJIJA KRČELIČEVA. 229
cioque compulsus. Quid non ego nunc mihi esse aliquid videar,
quem Tu, talis vir, tanta eruditione, tanta virtute, tam familiariter
in amicitiam recipis? non perfruar gaudio, quo nullum unquam
svavius, nullum sincerius animus sensit? Nam quiđd habent res
humanae amicitia dulcius, amicitia inquam, vera illa minimeque
simulata, quae nulla esse nisi inter probos potest. Sed ego ad
cetera epistolae Tuae capita venio, in quibus illud est permolestum,
quod Te abjecisse scribis penitus animum prosequendi studii, quod
tanta cum nominis Tui gloria in lucem proferre instituisti. Sunt,
fateor, quae in hoc Te consilium adduxerunt, graves Tibi causae:
ingrata et omhibus quam bonis litteris magis amica patria, et illud
sub mendace pietatis imagine latens et doctis viris semper grave
religiosorum odium, quod quantos viros quam saepe perdiderit,
ignorat nemo, nisi qui omnia ignorat. Et quamquam ego pulchre
intelligam, quanta studiis meis jactura illata sit subducto auxilio
Tuo, non tameu is ego sum, qui Te ab hoc consilio Tuo dimovere
velim, quin hortor, etiam eatque etiam rogo, sanitati Tuae ac tran-
quilitati consultum eas. Satis litteris, satis etiam patriae datum
est; aequum est, ut Te ipsum aliquando respicias, Tuosque, qui
in Tua salute suam esse salutem positam judicant. Switenium
mors aeterna nobis subduxit, illum bonarum litterarum acerrimum
defensorem. Nunc, quo loco haec studia etiam in aula futura. sint,
incertum. Flexilis est Augustae animus, praecipue, quando religi-
onis et eccelesiae causa obtenditur. Remoto Switenio valde vereqr, ne
graves sint cuculi omnibus, qui veterea (sic) ac vera amaut magis
quam novae haec ignorantiae, ignaviae, et ne quid acerbius dicam,
religiosae ambitionis figmenta. Quod autem jactari a vestris signi-
ficas, Te Tuaque studia post mortem viri illius ab Augusta dam-
nata fuisse, id vero tam verum est, quam quod falsissimum. Nu-
.per admodum Vienna redii; omnium proborum de Te judicium idem,
quod semper fuit, id est maxima cum Tua laude conjunctum. Si
quid acerbius in Te decretum esset, latere profecto omnes illos
non potuit, nec meam penitus fugere diligentiam, quae in similibus
rebus exquirendis non solet esse perfunctoria. Scis Tu me rectius,
hanc esse artem calumniandi illis familiarem, qui, qua stultitia
sunt, etiam officium religionis se facere credunt, in vulgi invidiam
conjicere omnes, qui vetustis erroribus convellendis curam studium-
que adhibent. Quare huic quidem curae nolim animum Tuum pa-
tere, Romanae autem curiae sententiam, de seriptis Tuis latam,
quanti faciendam putes, ipse dispicies. Duo monachi, curiae prae-
judiciis a prima aetate imbuti, ad quos nosti pro more romano
censuram praecipue pertinere, tanti nunquam mihi sunt visi, ut
judicii eorum rationem magnopere habendam censeam, nisi qua
avior accedat auctoritas. Atque utinam Tuae illae Regnorum
roatiae, Dalmatiae ac Slavoniae Notitiae Praeliminares, quas ad
me pro Tua singulari humanitate perferendas curasti, ad manus
meas delatae fuissent, tam ego avide eis me legendis dedissem,
tametsi romana censura notatis, quam nunc eis mirifice delector,
230 M. MESIĆ,
ex quo Petrovicsius, praestantissimus adolescens, mecum illas com-
municavit. Atque me profecto, quoties eas contemplor, poenitet
patriae pudetque, quae grassantes in perniciem suam chartas prae-
miis, honore, dignitate alit, spernit Tuas et utiles sibi et gloriosas.
Ac vide, quam sibi pulchre cohaereant consilia nostra. Disciplinibus
(sic) in melius reformandis operam damus; (domijcilia Musarum
erigimus; hortamur doctores publicos, vetere ut via relicta rectam
ac sofidam docendi rationem sectentur: haee omnia, qui facimus,
jilem omnes, qui paululum apertius scholae praejudicia adgre-
diuntur, odio persequimur plus quam Vatiniano. Egone vero homo
novus tam amens sim, ut quidquam in hoc genere Studiorum ten-
tem, quorum invidiam dignitas Tua, doctrina, Virtus vitare non
potuit! non sum profecto, nec erit, puto, quisquam alius Tuo
edoctus exemplo. De adplesceante illo, eui de victu hospitioque ut
providerem, meministi, id habe, me postridie, quum scriberem,
hinc Trentsinium sanitatis recuperandae causa exourrisse; Pe-
trovicsio in mandatis dedi, ut propositise sub conditionibns locum
exquirat interim, et studiis et moribus colendis aptum, quod illum
probe curaturum scio; quum primum habuerit, ipse Te litteris cer-
tiorem faciet. Mihi vero si eum meaeque disciplinae committere vo-
les, dabo operam, ut hac, qua sola possum ratione, efficiam, non in-
dignum esse prorsus, quem amicitia Tua dignareris. Reveredisimae
dominationis Tuae, ;Tyrnaviae die 21. Septembris 1772, Georgius
Sigis., Lackics m. p.
Izvor. u sveuč. knjiž.: Krčelić misceli. Nro. 118.
CLXX XIII. 1778. 10. svibnja. U Šćavnici.
Ivan Severini Krčeliću.
Reverendissimo atque nobilissimo domino domino Balth. Adamo
Kerchelich de Corbavia, abbati infulato S. D. P. Joaunes Severini,
rect. Quo vehementius Notitias Tuas, vir reverendisime, diu satis
desiderabam, eo majore voluptate, ubi eas accepissem, perfusus
sum. Eximiam eruditionis in Te varietatem judiciique acumen non
potui non magnopere admirari. Res certe illyricas longe in majore,
quam ante nostra fuerant tempora, (luce) colocasti, quin nobis quoque
Hungaris multa, quae abs Te disceremus, suppeditasti. Atque haec
jam praeter excellentem, qua polles, humanitatem, in eam me spem
adduxerunt, ut facile_ credam, Te Szaszkianae geographiae, quod
ad Dalmatiam, Croatiam Sclavoniamque attinet, defectus erudite
suppleturum: quam ob rem eo Te majorem in modum obsecro,
quod provincia librum hunc curatius edendi mihi delata sit. Moli
dakle Krčelića, da mu bude na pomoć svojimi primjetbami. — —
Scribebam Schemnicii urbe Hung. montana.
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 231
CLXXXIV. 1773. 8. studena. U Trnavi.
Sigismund Jure Lakić Krčeliću.
— — Academia nostra vulnus accepit non mediocre, Patribus
quondam Societatis a docendi munere remotis. Mihi quidem boni
illi viri nuuquam magnopere. favebant; non possum tamen, quin
ob hance jacturam Musis nostris indoleam, quae est tanto gravior,
quanto minus ad obeunda rite docendi munera apti sunt, ad quos
ea provincia devoluta est, si modo stabilis haec futura est: audio
enim non vanis rumoribus, praesentem statum unius duntaxat anni
futurum. Vale vir reverendissime doctissimeque, et, ut facis, ama
porro, Tyrnaviae die 8. Novemb. 1773, Lackicsium totum Tuum, m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
CLXXXV, 1774. 25. siečnja. U Trnavi.
Sigismund Jure Lakić Krčeliću,
— — Apud nos in ambiguo sunt omnia. Quos venerabile archi-
capitulum hujas interim complendis cathedris theologicis admovit,
homines sunt plerique boni illi quidem, sed non ad haec facti.
Universitas, quod doctores non cssent, in gremium eos non rece-
pit; quam rem quum pro injuria reputarent, ad aulam recurrebant
postulantes, ut sine solitis examinibus peractis promoverentur,
mandatoque regio admitti juberentur. Verum nihil obtinuerunt,
adeo, ut rescripto regio praecisa iis spes sit omnis, nisi praesti-
terint omnia, quae leges academiae nostrae exigunt ab his, qui ad
honores academicos adspirant. Svadebam ego multis eorum, ne
quid tentarent hujusmodi: praevidebam enim repulsam, quae hoc
illis nunc magis noxia est, quod ne ad concursum quidem, quem
futurum satis certum est, admittendi sint, tamquam qui se ipsos
declararint inhabiles ad ca cuncta debite peragenda, sine quibus
idoneus esse theologiae doctor nemo posse putatur. De Historia
Tua judicium censorium adhuc ego quidem nullum legi. Bibliopolam
credo in causa esse, nisi enim exemplar libri submiserit illis reipu-
blicae litterariae judicibus, diu illud non videbimus, aut fortasse
nunquam : raro enim librum majoris pretii suis sumptibus curant.
Si quid legero vel audiero, faciam illico certiorem. Vale et, ut facis,
amare perge, Tyrnaviae die 25. Januarii 1774, clientem Tuum,
Georgium Lackics m. p.
Izvor. u sveučilišt. knjižnici.
i
CLXXXVI. 1774. 28. srpnja. U Trnavi.
Sigismund Jure Lakić Krčeliču.
—— — De ratione studiorum apud nos nondum quidquam certi
est. Concursum tamen futuram audio, qui daturus nobis est pro-
fessores. Exspectamus etiam studiorum reformationem non modii
cam. Qualis illa futura sit, nondum constat. De libello quodam
232 M. MESIĆ,
meo recte audisti. Jam deseruit prelum. Dedicavi eum excellen-
tissimo comiti judici curiae. Continet autem partem generalem
juris publici ecclesiastici, quam mittam per adolescentes repetitu-
ros patriam. Libellus est non magnus, utpote praelectionibus meis
destinatus. Eadem methodo reliquas disciplinae istius partes elaborare
meditor. Introduetio in jus ecelesiasticum, in qua de juris istius origine,
progressu, principiis ac subsidiis exposui, proxime subjicietur prelo,
ex qua intelliges, vir doctifssime, esse id mihi propositum, quod
prudentissime monebas, jurium, quibus patria ecclesia gaudet,
immemorem non esse. Sed difficilis hic ac prope inexplicabilis labor
est homini tali loco constituto, quo ego sum. Binae singulis diebus
publicae praelectiones vix non integram operam desiderant. Nec
tamen spem penitus abjicio, praecipue, si plures tam erga me
benignos expertus fuero doctos patriae viros, qualem Te experior.
Age, vir doctisime humanissimeque! Da hoc non tam mihi, qui
hanca Te gratiam non mereor, quam patriae, quae si qua in re,
certe in jure ecclesiastico nostro lucem desiderat. Accendere autem
hanc nisi Tu et pauci quidam alii, hoc studio clari viri possunt.
Dabam Tyrnaviae die 23. Julii 1774. Georgius Lackics. m. p.
Izvor. u sveučilišt knjižnici.
CLXXXVII. 1774. 7. kolovoza. U Zagrebu.
Krčelić Jakovu Coleti-u. -
Admodum reverende ac doctissime vir et domine mihi perpetuo
colende! Tua me epistola honorare voluisti, vir doctisime. Nescio,
cui eam credidisti, quia 17. Aprilis seriptam recepi ego a tabel-
lario publico die 24. Junii. Illico satisfacere postulatis Tuis non
poteram, tum ob meos officii litterariosque labores, collectionem
videlicet Scriptorum ex Sclavonia hac nostra a saeculo XIV. ad
XVII. inclusive !, quam publicus hic magister politicen * occasio-
ne disputationis in fine anni scholarum academici est exhibiturus,
cum vel maxime, quod antistes noster in suis praediis in aestu
moderno sit commoratus. Venit ad urbem causa curandae valetu-
dinis, meditatamque illi abs Te dedicationem tomi V. Illyrici Sacri
deprecatur, quibus ex motivis, nescio. Canonici quoque, quod epis-
copi senatus et membra essent, a capitis sui opinione scindi colle-
gium non convenire affirmant. Quare concludes facile, quid Tibi
sit faciendum. Caeterum, ut alteri postulato Tuo satis sit, habe
sequentia. Josephus Galliuff, episcopus Zagrabiensis, parentes ha-
buit Adamum Galliuff et Barbaram Braniug, conjuges legitimos.
Sacris undis in parochia Tuhely, archidiaconatus Urbocz, die 22.
Februarii anni 1722. Deo mancipatus crevit sub cura genitorum
1 "To je dielce, koje je naštampano u Varaždinu 1774 pod naslovom :
Soriptorum ex Regno Sclavoniae a seculo 'XIV usque ad XVII inclusive
collectio. |
2 Adalbert Barić.
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. b33
suorum. Deinde ab avunculo suo Georgio Braniug, episcopo quo-
que Zagrabiensi, per scholas in academiis Zagrabiensi, Graecensi
aeducatus, cum animum ad statum clericalem addixisset, Viennam
ad collegium missus croaticum, isthic philosophiam, Romae autem
theologiam ut alumnus collegii s. Appolinaris excepit, factusque
parochus Dombrae, in archidiaconatu CČhasmensi, cum reddivisset
Roma. Anno uno egit parochum, et mortno Georgio Reess (sic),
cantore et canonico ecclesiae Zagrabiensis, die 23. Decembris anni
1745. in collegium canonicorum ejusdem basilicae cooptatus in
eodem arhidiaconus primum Vasca in anno 1751 in fine Decembris
mensis a praedecessore suo, Francisco Thauszi, est resolutus;
deinde die 1755. 23. Oetobris Kemlek, translatus ex hoc ad
archidiaconatum Goricensem in anno 1764. die 28. Aprilis; quo
eodem anno die 2. Septembris declaratus fuit archidiaconus Bexin.
Lector capituli = factus est anno 1768. die 2. Februarii, prae-
positus vero ex collatione regia die 20. Maji anni 1771. Habuit
singulares favores episcopi Francisci Thauszi, quo patrocinante
fuit infulatus abbas s. Helenae de Podborje atque una etiam
tabulae banalis judiciariae ab anno 1756. praelatus et assessor.
In anno 1768. obtinuit praeposituram s. Benedicti de Kaposfe
in dioecesi Vesprimiensi. Egit in comitiis regni Hungariae (die-
tam vocant) nomine capituli ablegatum et nuntium, saepeque ad
aulam regiam oratorem in necessitatibus ecelesiae aut episcopi.
Varasdini mortuo antecessore suo Joanne Bap. Paxi die 20. De-
cembris anni 1771. ipse in anno 1772 die 30. Martii a regina
Hungariae Maria Theresia episcopus Zagrabiensis est nomina-
tus, et eodem anno die 14. Decembris a Clemente XIV. con-
firmatus, Diacovarini ab episcopo Bosnensi Josepho Antonio Chi-
olnich dominica sexagesimae anni 1773, assistentibus cum pon-
tificia dispensatione duobus abbatibus ex Zagrabiensi capitulo.
Haec sunt, quae in veritate scribi possunt. At majorem in modum
oro obtestorque, ne mei, aut epistolae a me habitae facias men-
tionem , implacate enim inimicum mihi faceres episcopum, qui a
litteris litterarumque cultoribus alieno est animo, ab exemplo
Thauszii , ut facile haec causa sit, quod nec a Te, nec ab ullo
inseribi sibi quaecunque patiatur, vetuitque saepe haec, dum roga-
retur. Vir est mundi rerum sectator, ob quae quaevis meruit, et
sub durissimis conditionibus, alio nemine ob has acceptare episco-
patum volente (erant duo alii ante eum nominati) episcopatum
est consecutus. Verum haec amico in sinum, adeoque ut arcanum
pando. Si scis, me Tibi famulari posse, significa, ut Tui nominis
cultori perpetuo et sincere affecto cum sim et in sacras commen-
datus preces esse nunquam desinam. Vale. Scribebam Zagrabiae
in aedibus meis die 7. Augusti anni 1774. servus humil. et cultor
perpetuus Balthasar Adamus Kreselich, senior canonicus Zagrabien-
Sis, m. Pp.
Kencept u knjižnici dra. Lj. Gaja.
234 M. MESIĆ,
CLXXXVII. 1776. 4. rujna. U Dubrovniku.
Opat Mihovio Marija Milišić Krčeliću.
Reverendissime domine, domine et patrone mihi semper colen-
dissime! Non dubito, vir amplissime, quin explorata satis Tibi sit
mea erga Te observantia, cujus multas habes meorum officiorum
significationes. Nihilominus hanc epistolam scribendam duxi, qua-
tenus curam, qua pro Tua veletudine laboro, diligentius exhiberem.
Rogo itaque, pluribus scribas, quomodo valeas et que sint modo
Tua studia. Litteras vero poteris mittere_ Flumen s. Viti ad D.
Michačlem Vokin, negotiatorem, cum quo mihi frequens est littera-
rum consvetudo. Expecto laborum Tuorum longius opus, quod
eruditos homines de jure Dalmatie ceterisque provinciis ad regnum
Hungarie spectantibus magis instruat ac delectet. Omnes enim,
qui Tuam preclaram doctrinam atque eruditionem norunt, Te ad-
mirantur Tuaque merita in omnium versantur sermone. De rebus
bellicis velim etiam scribas ad me uberius. Magna adhuc in spe
sumus de. cesaris pietate, sapientia ac virtute militumque robore,
qui ad fines turcicos suas habent stationes. Utinam circumjecte
provincie, que ab hungarico imperio divulse sunt, eidem quam
primum summa felicitate .uniantur, ad austriace domus gloriam et
catholice ecclesie decus atque incrementum. Cura ut valeas et nos
ames, et Tibi persvadeas, Te a me impense amari. Dominationis
Tue reverendissime, Ragusii 4. Septembris 1776, obsequentissimus
atque addictissimus servus abbas Miehačl Ma Milliscich, consul m. p.
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
CLXXXIX. 1778. 80. siečnja. U Gradcu.
Martin Roznak Krčeliću.
— — P. Xystus Schier, vir institutum meum professus, reveren-
dissimae dominationi Vestrae optime notus, meditans historiam
provinciae_—Augustinianae hungaricae antiquae (quod ipsum scio
non esse incompertum) ante tempus e vivis ereptus est. Cuperem
nune ex schedis ab ipso relictis conceptum ejus propositum ad
exitum perducere; verum multa ad id mihi adhuc desiderantur.
Cum autem universo orbi litterario constet de reverendissimae
dominationis Vestrae amplissima rerum patriae nostrae cognitione,
pauper et mendicus supplex venid, ut, si quid tale, quod usui '
mihi in hoc argumento esse posset, occurrisset, mihi gratiose sub-
ministretur. Maxima mihi penuria est circa Verčczense, Illokense,
Crisiense, Borchense (?) et Segniense monasteria . — — Die 30.
Januarii 1778. — — P. Martinus Rozn&k m. p., Ord. Erem. s.
P. Augustini prior ad s. Paulum Graecii.
Izvor. u knjižnici dra. Lj Gaja.
1 Djelo, o kojem se tu govori, jest ono, što ga je Roznak izdao
pod naslovom: Memoria Provinciae Hungaricae Augustinianae antiguas.
Graecii 1778.
2. Ea
KORESPONDENOIJA KRČELIČEVA. 235
CXC. 1778. 22. ožujka. U Pešti.
Franjo Karlo Palma Krčeliću.
Reverendissimo ac doctissimo viro, Balthasari Adamo Kerchelich
de Corbavia. — — S. P. D. Franciscus Carolus Palma, praepo-
situs S. Pauli de B&cs, metropolitanae Colocensis ecelesiae canonicus.
Quantum eruditae lucubrationes Tuae orbi literato utilitatis attu-
lerint, neque. Tu ignorare, neque nos diffiteri possumus. Sunt
ilic plurima, quae de tenebris in lucem protulisti; sunt item nec
pauca, nec levia, a Te quasi aliud agente sparsa, quae nobis ad per-
scrutandas abditas etiamnum patriae res faculam accendunt. Nemo
certe est, qui pro argumenti, quod pertractat, ratione, non aliquid
de Tuo in suam rem derivet. Sic Tu, vir doctissime, laborum et
curarum Tuarum mercedem, nominis videlicet immortalitatem, con-
secutus es, alii vero laetissimis eorum fructibus quam jucundissime
fruuntur. — — Zatim govori o svojem poznatom djelu, koje da
je napisao adhortationibus doetissimi Tuique amantissimi viri Adami
L. B. Patachich, archiepiscopi nostri, animatus. — — Histor. Ecel.
Zegrab. pag. 78 recitas Belae III. regis privilegium, anno 1175.
editum, cui Job Strigoniensis, Paulus Colocensis et Ugrinus electus
Zagrabiensis cum: Farcassio palatino subsribunt. Non mihi desunt
gravia sane monumenta, quae annum citatum. rite consignatum
fuisse svadeant; quoniam tamen .Singularia hine consectaria suapte.
< fluunt, multaeque scriptorum opiniones convelluntur, operae prae-
tium existimavi, Te per literas convenire orareque, ut pro ea, quae
scriptores inter esse debet, amicitia et candore me certiorem reddas,
num sua diplomatis anno constet fides, ita ut tuto eidem inniti
liceat. Si etenim annus 1175. rite adpositus est, tenemus, Jobum
jam ante citatum annnm Lucae Banfio in Strigoniensi metropoli
successisse; tenemus item paulum Colocensem, hactemus incogni-
tum; tenemus Farcasium palatinum ; 'recte item coneludenus, lit-
teras illas, reformantes abusum circa beneficia ecelesiastica, a Pe-
terfio T. I. pag. 64 recitatas, atque Lucae Strigoniensi et Cosmae
Colocensi inscriptas, nec Belae III. tribui, nec ad a. 1179 affigi
posse, id quod illustrissimus Kollar pag. 120 Hist. diplom. et post
eum cl. Pray conati sunt ostendere; denique erroris convincitur
Sehimittius, Ganoczius aliique, qui Lucae vitam ad annum usque
1179 produxere. — — Pestini XI. calendas Aprilis MDCCLXXVIII.
Izvor. u knjižnici dra. Lj. Gaja.
DODATAK.
Nješto gradje iz Krčelićeve pravde.
Is arkiva zagreb, kaptola: Acta saec. XVIII. faac. 31, Nro. 12., osim komada
pod br. 4, koji je tz sveučilišt. knjižnice.
1. Računi Krčelića rektora za god. 1747/8. 1 1748/9.
U tih svojih računih izkazuje K., da je prve godine svoga rek-
torstva primio u novcu 6853 for. 30 kr., a potrošio 6590 for.
54 kr.; druge pako godine da je primio 5812 for., a potrošio
5600 fr. 31 kr. '
Na početku jednoga i drugoga računa izkazano je osoblje hrv.
kolegija u Beču. Tu dolaze kao konviktori medju inimi: grof
Ivan Patačić, Petar Škrlec, Nikola Škrlec, grof Ladislav Kemćny,
Baltazar Jelačić; kao alumni pako imenuju se medju inimi: Josip
Zlatarić, Josip Grličić, Šimun Jelačić, Tadija Zdenčaj.
Oba na tanko izvedena računa dade lektor Stjepan, Puc 7. svibnja
1755 kanonikom Sigismundu Šćitarociju i Ivanu Krst. Pakšiju, da
ih izpitaju. '
2. Računi Hrčelicevi izpitani.
Kanonici Sigismud Šćitaroci i Ivan Pakši izviestiše već 10. svib-
nja 1755 zagrebački kaptol ob uspjehu svoga posla.
Po njihovu je Krčelićev račun tako manjkavo sastavljen, da bi
on imao nadoknaditi i vratiti 3131 fr. 20 kr.
Na njihov podnesak učini se u kaptolu ova odluka: 1755 die 28.
Septembris praesens censura cum domino confratre nostro Baltha-
sare Kerchelich eo fine comunicanda decernitur, ut ad finem affuturi
mensis Octobris objecta diluere positionesque suas legitimare adla-
boret, ni convinci in exposita per dominos censores summa vellit.
De voluntate venerabilis capituli Georgius Rees e. Z., prolector.
Poslie je u tom poslu sliedila ova odluka: Anno Domini 1756 die
1. Septembris. Cum confrater noster Balthasar Kerchelich non
obstantibus compluribus, tam ante benignissimum mandatum regium
de dato Viennae Austriae Anno Domini 1755 die 7. Septembris
2 o —>-_—ro
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 2317
emanato, prout et post ejusdem emanaticnem factis admonitio-
nibus et decretis nostris praesentes rationes effective neglexerit et
ad difficultates, contra easdem expositas, non responderit, minus
Vero eas eliserit, esto his etiam recentibus diebus ex superabun-
danti tam personaliter in consistorio, prout et seripto per nos ea-
tenus comonitus exstiterit: ideo juxta expositionem et censuram
dominorum censorum, aliunde valde laxam, in fl. Rhen. 3131 sive ter
mille centum triginta uno, cruciferis viginti, collegio Viennensi bo-
nificandis, convincitur et pro convicto declaratur.
De voluntate ven. capituli Nicolaus Terihaj, archidiac. Dubicen.
et can. Zagrab. .
8. Hrčeliću uztezani dohodci, da se namire njeke porezne
tražbine, što ih on nije predao.
Magister Kerchelich per venerabile capitulum constitutus fuerat
dicae capitularis perceptor, de qua cum a judicibus percepisset
Rh. 1144 den. 72, eosdem in usus proprios convertit; quia vero
iminebat executio ven. capitulo, per regni perceptorem facienda,
hinc ven. capitulum ex pecunia arae s. Emerici summam prae-
dictam 1754 die 23. Novembris persolvit, magistro vero Kerchelich
pro hujus summae bonificatione divisiones, uti sequitur, accepit,
imputato etiam interusurio.
Zatim sliedi, što se je Krčeliću u spomenutu svrhu oduzimalo
tečajem g. 1755, 1756 i 1757, uslied česa je bila namirena i glav-
nica i kamate, te je još preostalo Krčeliću na korist 24 for. i 16 den.
4. Arcibiskup Franjo Klobušicki ubavješćuje Hrčelića, da je nje-
gova pravda na metropol. sudđu već pregledana.
Reverendissime domine abbas et canonice! Vastus ille contra do-
minationem Vestram reverendissimam promotus et coram delegato
ordinarii : judicio terminatus ad metropolitanumque forum meum
apellatus processus, consultis pluribus iisque gravissimis theologiae
sacrorumque canonum et juris utriusque doctoribus et legum ac
consvetudinum peritis, jam per me revisus est, cujus sententiae unice
pronunciatio reliqua cum sit, illam affuturi proxime mensis Augusti
vigesima septima die anni currentis sub ordinariis regni judiciis in
civitate Pestiensi pronunciandam publicandamque decrevi. Quod
ut reverendissimae dominationi Vestrae notum sit, praesentibus
significo, ut pro constituto die sive per se, seu per hominem suum
adesse possit; si vero aliter_reverendissimae dominationi Vestrae
videbilur, ego sententiam publicatam suaque forma expeditam re-
verendissimae dominationi Vestrae transmjssurus sum. In cujus
commoda omne meum studium adjiciens, constanter persisto reve-
rendissimae dominationis Vestrae, Hajos, 27. Junii 1757, addictis-
simus in Cristo frater et servus Fr. archiepiseopus Colocz. Bacs.
m. p. Rmo. D. Kereselich.
238 M. MEBSIČ,
5. Biskup Franjo Thauzi privoljuje, da se s Hrčelićem učini
nagoda.
Anno Domini 1760 die octava mensis Junii Zagrabiae in resi-
dentia episcopali. Ego infra scriptus fateor et recognosco per prae-
sentes: quod in causa, per fiscum dioecesanum , reverendissimum
Georgium Mallenics, lectorem et canonicum Zagrabiensem , contra
canonicum itidem Zagrabiensem Balthasarem Kercselics promota et
ex commissione sacrae sedis apostolicae coram celsissimo et reve-
rendissimo principe et archiepiscopo Viennensi actu vertente, juxta
communicata mihi puncta eidem reverendissimo fisco dioecesano
transactionem cum R. C. canonico Kercselics (cujus non ruinam,
sed emendationem et ecclesiasticae disciplinae observantiam desi-
dero) coram suprafato celsissino principe delegato judice tractare
et inire plenum praebeo parie ex mea assensum et consensum. LL.
S. Franciscus Thauszy m. p. episcopus Zagrabiensis. — Hoc exemplar
respondet originali in cancellaria archiepiscopali asservato. Sigill.
Ex canceilaria archiepiscopali Vienn. die 14. Junii 1760. Joannes
Baptista de _Zoller U. I. D. con. et cancellarius archiepiscopalis. —
Haec facultas in caricellaria servetur et copia extradatur. Per ju-
dicium delegatum pontificium die 14. Junii 1760. J. B. de Zoller.
6. Nagođda, učinjena pred papinskim delegatom, stožer. i arci-
biskupom Hristoforom Migazzijem.
Hodie ad factam judicialem citationem coram celsissimo ac re-
verendissimo domino domino Christophoro e comitibus de Migazzi
de Waal et Sonnenthurn, Dei gratia archiepiscopo Viennensi , S.
R. 1. principe, cathedralium ecclesiarum Tridentinae et Brixinensis
canonico capitulari, sacratissimae caes. reg. apostol. Majestatis ac-
tuali consiliario intimo, ejusque assumtis dominis assessoribus, ut-
pote per sanetissimam sedem apostolicam virtute brevis pontificii,
die 28. mensis Augusti 1758. emanati, constituto delegato judicio
sacro comparuerunt dominus Georgius Mallenich, cathedralis ecele-
siae Zagrabiensis lector et canonicus, ut fiscus et actor, ex una,
dein dominus Balthasar Kerchelich, etiam canonicus Zagrabiensis,
reus conventus, ex altera parte.
In puncto a domino actore petitae correctionis per archiepisco-
pale Coloczense consistorium die 27. mensis Augusti 1757. latae et
publicatae sententiae, revisis et examinatis actis et actitatis tum
in prima Zagrabiensi, et secunda archiepiscopali Coloczensi, tum
coram nostra hac pontificia delegata instantia partium tam facti,
quam juris momentis et,rationibus, revisoque proinde toto formato
ac juxta stylum curiae nostrae irrotulato processu, partim restitu-
tionem et reintegrationem contributionalium, altaristicarum et pia-
rum aliarumque pecuniarum, partim poenae impositionem propter
in actione erecta 7. Septembris 1755. judicio delegato Zagrabiensi
Objecta crimina, concernente, ante sententiae nostrae jam factae
publicationem modo sequenti a partibus praedictis est transactum.
KORESPONDENCIJA KRČELIČEVA. 239
Primo, quod dominus reus conventus Balthasar Kerchelich, ca-
nonicus Zagrabiensis, sponte et libere declaret, se velle, tum prop-
ter reverendissimo et excellentissimo domino praelato suo obse-
quium et venerationem manifestandam, tum propter in usum pro-
prium conversas sine licentia superiorum a venerabili capitulo Za-
grabiensi commissas pecunias, unius anni spatio ab iis muniis ca-
pitularibus, quibus pecuniae administratio adnexa est, voce activa
et passiva abstinere.
Secundo, quod dominus Kerchelich se paratum declaret, depre-
cari reverendissimo et excellentissimo domino suo episcopo coram
duobus dominis capitularibus, in quantum aliqua in re excellentiam
suam offendisset, atque paternum ipsius affectum et imposterum
humiliter exposcit.
Tertio, quod promittat et spondeat, non solum pecunias, in 1144
f. 72 denariis consistentes, contributionales, verum etiam, ut ajunt,
altaristicas, nempe Szterpachianas 1000 f1., Tuhilyenses 500 fi., Ne-
delischenses 500 fl., eclesiae s. Georgii in aquis 500 (i, pecunias,
una cum pro omnibus mox denominatis summis ad 6 pro centum
debitis usuris, a tempore illo solvendis, quo ad manus domini rei
conventi pervenerunt, facto tamen prius calculo, quod venerabile ca-
pitulum Zagrabiense per sequestrum exegit et accepit, solvere et ex-
pungere, quare
Quarto, idem dominus Kerchelich percipiet omnes proventus ta-
bulares et beneficiales, exceptis pecuniariis divisionibus decanalibus
et altaristicis, quae ipsi tam diu subtrahentur, quoad praemissis
debitis satisfactum fuerit, in quantum scilicet dietis rationibus sa-
tisfactum non esse apparebit; singulis vero annis dabit venerabile
capitulum specificationem domino Kerchelich, ut videlicet videat,
quonam loco res suae sint et quantum sit satisfactum.
Quinto, quod debeat intra medium annum difficultates, a saepius
dicto venerabili capitulo Zagrabiensi de rectoratu Viennensi gesto
propositas, dilucidare et
Sexto, quod intra idem dimidii anni spacium executoratus Radi-
chiani novas rationes reddere, haecque duo punceta praefixo termino
adeo certo absolvere et praestare, ut facto contrario in contuma-
ciam condemnandus, simul ad usuras ad 6 pro centum a tempore
latae sententiae primae de dato 1. Februari 1757. pro illa summa,
in quam per capitulum mox nominatum convincetur, sive ex con-
tumacia, sive ex ratiocinio et caleulo solvendas, obligatus sit.
Septimo, cum dominus Kerchelich nnnquam in dubium posuit
obligationem frequentationis ecelesiae cathedralis Zagrabiensis, ne-
que alio unquam fuit animo, quod ut omnibusnotum sit, se promp-
tum praebet, si sine legitima causa ecelesiam non frequentet, sine
ulla praevia admonitione poenis canonicis subjacere.
Octavo vero dominus Georgius Malenich, lector et canonicus
Zagrabiensis, qua in praemissa causa actor et fiscus primae instan-
tiae Zagrabiensis judicii delegati, sibi gratulatur, saepe memoratum
dominum Kerchelich alia crimina, sibi in actione 7. Septembris 1755.
240 N. MYSIČ,
coram judicio Zagrabiensi objecta, ab se repulisse ipsumque omni-
bus in honore esse cupit, quare
Nono et ultimo, ab utraque parte allegata, facta, inducta, in pri-
oribus processibus, aut sententiis comprehensa, nulla et acsi nun-
quam in judicium vocata essent, irrita sint perpetuaque oblivione
deleta babeantur, prouti partes irrita et deleta esse libere et sponte
ac irrevocabiliter declararunt. Caeterum judicium hoc sacrum dele-
gatum pontificium partibus perpetuum silentium ex officio imponit
et injungit. Si autem praeter exspectationem aliquod oriretur du-
bium in transactione hac, illud partes declarationi reverendissimae
celsitudinis substernunt. Ad quae omnia excellentissimus et reve-
rendissimus dominus episcopus vigore transmissae facultatis de dato
8. mensis Junii hujus anni suum pastoralem praebuit consensum.
Christophorus archiepiscopus m. p. Per judicium delegatum ponti-
ficium die 14. Junii 1760. Joannes Baptista de Zoller m. p. U. J.
D. consiliarius et cancellarius archiepiscopalis.
7. Krčelić nješto već namirio, a nješto još ima namiriti.
Infrascripti fidem facimus et recognoscimus, quod anno curente
1767. die vero 9. Januarii ex commissione ven. capituli in personis
accesserimus reverendissimum dominum Balthasarem Kerchelich,
abbatem infulatum ss. Petri et Pauli de Kates ac canonicum Zagra-
biensem, eundemque ad tenorem dictae commissionis certiorem fe-
cerimus in eo: 1. quod vigore latae in eundem convictivae senten-
tiae sequestratis ejus divisionalibus pecuniariis proventibus tantum
jam incassatum sit, ut debita sua passiva, ecclesiarum vero et col-
legji Viennensis activa, exolvi et tandem plene contentari possint,
imo et inde Rhen. 86 d. 29 resultare. 2. Quod reverendissimus do-
minus Paulus Goymerecz, praepositus Chasmensis et canonicus Za-
grabiensis, qua defuncti olim canonici Radich substantiae coexe-
cutor, semet coram venerabili capitulo non tantum pro supra spe-
cificata resultante summa insinuaverit, sed et futuras similes divi-
sionales pecuniarias obventiones , quousque convictionalis summa
flor. rhen. 750 pro parte defuncti Radich in pleno exolvatur, se-
questrandas expetierit. Ad haec porrv debito a nobis modo sibi
exposita titulatus d. reverendissimus abbas et canonicus reposuit:
ut capitulum pro suo placito disponat et faciat, suum enim sibi
necdum illuxisse tempus; caeterum se mirari, unde et quomodo
tanta emerserit convictionalis summa executoratus Radichiani, cum
ipse in eo rationes nunquam dedisset, nunquam censuram subiisset,
minus in aliqua summa convictus extitisset, sed neque hoc in passu
a quopiam, praeter semel a reverendissimo domino Mikinovich, ca-
nonico et archidiacono actu Dubicensi, monitus fuisset; caeterum
paratum se ad rationes ejusdem executoratus, dum et quando ca-
pitulum ordinaverit, dandas, dummodo et coexecutor_ ad easdem
reddendas commoneatur. Super quibus praesentes nostras testimo-
niales litteras extradedimus. Zagrabiae 4. Aprilis 1767. Antonius
Zlatarich m. p. 6. Z. archidiac. Vaska. Joannes Joszipovics c. Zagr.
KORESPONDEENCIJA KRČELIĆEVA. 241
8. Dalja rasprava o namirivanju dažnih svota.
Na kaptol zagreb. bi upravljena sljedeća molba:
Cum per sequestrationem divisionum Kerchelichianarum,' tam deca-
nalium, quam altaristicarum , debito passivo ejusdem diversas ecclesias
concernente (sic) jam hucusque satisfactum hRaberetur, ac nonnisi
collegio Viennensi et substantiae Radichianae satisfaciendum restaret,
ad venerabile capitulum instanter supplicamus, ut sequestrationem
ejusmodi divisionum ultro gratiose continuari decernat, donec me-
morati tituli ad instar aliorum quoque contententur, vel ob id ma-
xime, quod mentiovnatus dominus Kerchelich convictivam suam per
intermissam jam a tot annis super restantia repetitorum titulorum
liquidationem ultro firmare videatur. Super quo benignum praesto-
lantes decretum emorinur
llustrissimarum et reverendissimarum dominationum Vestrarum
humillimi et obsequentissimi servi Antonius Zdenczay m. p. e. Z.
cantor, qua summarum praefectus, Paulus Goymerecz m. p. e. Z.
praep. Chasmensis, qua executor_Radichianus.
Na to se odluči u kaptolu ovo:
1767. 27. Maji. Siquidem reverendissimus dominus confrater
noster Balthasar _ Kerchelich intuitu executoratus Radichiani, uti
et gesti rectoratus Vienensis, hactenus novum ratiocinium red-
dere variis svbterfugiis neglexisset et negligeret de praesenti,
quantumvis vi initae coram eminentissimo et reverendissimo ad
praesens cardinali principe et archiepiscopo Viennensi Christophoro
Migazzi, qua in eadem causa per sacram curiam romanam delegato
judice, de anno adhuc 1760. die 14. Junii in ipso judicio transac-
tionis, jam pridem, imo mox intra semesire a praedenotatae trans-
actionis emanatione id facere obligatus fuisset, insuper ex super-
abundanti a nobis etiam superinde cum alias interpellatus, tum die
9. mensis Januarii anni modo currentis 1767. (cum ecclesiam et
consistoria capitularia non frequentet et frequentare negligat) medio
exmissorum capitularium reflexus fuisset, hujusmodi tamen obliga-
tionem suam etiam de praesenti transcurreret et non adimplevisset :
idcireo eundem dominum Kerchelich virtute modo fatae transacti-
onis denuo, conformiter ad primaevam coram judicio episcopali de-
legato dioecesis hujus Zagrabiensis iniuitu executoratus Radichiani
in florenis rhen. 750, prout et super florenis 3131 xr. 20 pro tem-
pore edministrati per eum rectoratus Viennensis, hactenus contu-
maciter rationes non reddentem, in modo nominata utraque summa
una cum interusurio a die latae primae sententiae, in conformitate
supraattactae transactionis, iterum convinci et convictum declarari,
ac proinde donec praemissae piae, respective collegii, respective
executorales summae convictitiae _redintegrentur, tamdiu ejusdem
portiones pecuniarias canonicales, hactenus sequestratas et in fu-
turum eo usque sequestrandas, in horum excontentationem desu-
mendas et applicandas ordinari et decerni. Quae quidem executo-
ratus Radichiani flor. rhen. 750 summa convictitia siquidem e pro-
STAR. VIII. 18
942 M. MESIĆ.
prio et singulari domini reverendissimi Kerchelich facto promana-
verit et eruta habeatur, nullam plane connexionem cum altero co-
executore Radichiano, domino quippe reverendissimo praeposito et
canonico Paulo Goymerecz, habet aut habere potest, cum ex iis
dumtaxat eruta sit, quae ad manus domini reverendissimi Kerche-
lich pervenerunt, ac per consequens respectu quorum eum unice
ratiocinandi onus tangeret, dominusque reverendissimus praepositus
Goymerecz, consangvineus alias proximus defuncti Radich, nonniši
unicam vineam praedenotati olim domini Radich e substantia ejus-
dem possidendam et administrandam acceperit ac super inhaerente
eidem summa, in pios usus dispertita, nos plene edocuerit et capacita-
verit, atque ideo etiam eatenus a ratiocinio expeditus habeatur. De
voluntate venerabilis capituli lecta et publicata per me Franc. Po-
povich m. p. arch. cathedr., c. Z., prolectorem.
Dopunjak gradje za poviest hrvatsko-slovenske
seljačke bune god. 1579 1 nekoliko izprava 0
hrv. poturici Franji Filipoviću.
Prioićio u sjednici filologičko-historičkoga razreda dne 28, lipnja 1876.
PRAVI ČLAN DR. FR. RAČKI.
“
Tražeći izprave za poviest hrvatsko-slovenske seljačke bune go-
dine 1573, u ovdješnjem nadbiskupskom arkivu naišao sam na dva
dopisa, u kojih se govori o kanoniku Franji Filipoviću i koja sam
si umah priepisao. Pokle su spomenute izprave u ,Starinah* knj.
VIL, str. 166—322. jurve naštampane bile, priobći mi akademik
Ivan Tkalčić nekoliko izvornih izprava o seljačkoj buni i o Franji
Filipoviću, koje je, uredjujući kaptolski arkiv, naknadno u njem
našao.
Budući da se viesti o buntovnih seljacih i o odmetniku Franji
Filipoviću u ovih izpravah podjedno navode, budući da se u njih
crte o tadanjem položaju našega naroda popunjuju: to i podjedno
priobćujem taj prilog za hrvatsku poviest god. 1578—1575.
Iz priobćenih izprava (Starine VII. 287, 293, 297, 301) doznasmo
o Iliji Gregoriću i Grguru Gozetiću, da su oni bili u Beč odvedeni
i ondje preslušani. Sada doznajemo iz pisma cara Maximiliana ŽI.
od 1. lipnja 1574. (br. 4), kada i kako su oni poslani u Hrvatsku,
da budu tuj kažnjeni. Pismo bana Gjure Draškovića od 29. rujna
r. g. (VIL, 319) sada se razjašnjuje pismi Maximiliana II. od 10.
i 21. kolovoza (br. 6, T). Šteta, što se nije našao prilog k pismu
od 21. kolovoza, t. ji. molbenica Nikole Pozebca i Vinka Lepoića,
a možebit bi se i molbenicom Krsta Vinklera koješta razjasnilo.
Listovi kaptolskoga arkiva o bivšem kanoniku zagrebačkom i
začesanskom predstavniku Franji Filipoviću, kano poturčenjaku
imenom mai bijahu poznati i B. Krčeliću (Histor. ecel. zagrab.
p. 246—8).
Filipović je vojevao proti Turčinu glavno na tako zvanoj sla-
vonskoj granici izmedju Kupe i Drave, od Siska do Križevaca i
Koprivnice (br. 10). U jednom od takovih poboja, vodeći kaptolske
čete, bijaše on ne daleko od Ivanića uhvaćen i u Carigrad odveden.
Dogodi se to god. 1573., ali poslije polovine veljače (br. 1.), dakle
%
mo = er
s—-—
U44 FR. RAČKI,
iza utišane seljačke bune, za koje su se u Hrvatskoj bojali turskih
. provala. Za oslobodjenje Filipovića bjehu se zauzeli tako biskup
ban Gjuro Drašković, kako i sam car i kralj Maximilian II. (br.
2—4), koj se od svojega posredovanja kod Porte nadao uspjehu
tiem više, što je bio s njom dne 3. listopada 1573. god. obnovio
predjašnju kapitulaciju. Ali na jednom se proču, da se Filipović,
nemogavši tobož podnieti muka tamnice, poturčio. Taj glas potvrdi
sam car pismom od 20. prosinca 1574. godine (br. 8) na bana
Draškovića. Prema tomu imao se Filipović odmetnuti negdje u
jeseni one godine, iza kako je prieko godine u Turskoj tamnovao.
Kako je glas o tom odmetničtvu u Hrvatskoj djelovao, možemo si
iz pisma pod br. 8 predstaviti. Iz pisma se pako nadvojvode Karla
(br. 10.) razabire, kako su se i u Beču pobojali bili, da će Fili-
pović sada svoje predjašnje izkustvo i poznavanje Hrvatske upo-
triebiti u korist turskoj carevini, t& i u tom pogledu sliediti stope
svojih poturčenih zemljaka, kano što bijabu paše: Rustem i brat
mu Sinan t& Pertevpaša, za tiem veziri: Ferhadpaša, Ahmedpaša i
Sinanpaša, koji su proslavili vladavinu Sulejmana 1. (1520—66) i
sina mu Selima II. (1566—1574).
E. Anno 1578., 11. Fobruarii. Viennae.
Maximilianus II. bano Georgio Drašković scribit, ut duae partes precii, a
captivo Kurt-aga pro sua redemptione persolvendi, canonico Francisco Filipović
cedantur.
Maximilianus II. dei gratia electus Romanorum imperator semper
Augustus etc. Reverendissime syncere nobis dilecte. Cum tibi ante-
hac pro Francisco Philippowicz, canonico Zagrabiensi, intercedenti
spem fecissimus, nos ei partem aestimationis, quam captivus Turca
Curth Aga, in deserta templi structura Selessnay Mediurischay de-
prehensus, dependere debebit, concessuros: ita nunc tuae tum tem-
poris et iam iterum Joannis Michaelis Woikowith et Gabrielis Babo-
nosich petitioni, pro quibus similiter nobis supplicasti, benigne
annuentes dictum Turcam concessimus, et per nuncios tuos ad te
deducendum tradidimus, sic constituta partitione ut nimirum eius
aestimatio in quinque partes aequales dividatur: duae eius Fran-
cisco Philippowitez, alterae duae Joanni Woikowicz, ultima autem
ipsi Babonosicz cedat. Itaque tuum nunc erit curare, ut is Turca
se aestimet, preciumque sui deponat. Quod ad praescriptum modum
inter illos tres sic dividere noveris.
De subministrandis tibi aliquibus munitionibus ad utrunque no-
strum locumtenentem adiecta habes mandata, ut secundum quod
ad summe necessaria loca sibi concreditorum confiniorum sufficere
poterunt, ex iis munitionibus, quas utrique subministravimus partim
et adhuc subministranda ordinavimus, ad castella etiam tua debitam
portionem assignent.
GRADJA ZA POVIRST HRV,-SLOV. SELJ, BUNE. 245
Super nova tractatione ratione banatus, tecum.ineunda, brevi a
nobis subsequuturum accipies responsum. Cui bene propensi sumus.
Datum in urbe nostra Vienna 11. die Februarii anno 73, regnorum
nostrorum Romani XI, Hungarici X. et Bohemici XXIV. Mari-
milianus m. p. .
Exterius: Reverendo Georgio Drasskowyth, electo archiepiscopo
Colocensi ac episcopo ecclesiae Zagrabiensis, regnorum nostrorum
Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae bano, ac consiliario nostro fideli
nobis dilecto.
Reddite 22. Feb. 1573.
Autographum in archivo metropol. capituli Zagr. Ad acta cap. ant. fasc. 84.,
nr. 10.
NI. Anno 1574., 27. Januarli. Viennae.
Marximilianus II. bano Georgio Drašković rescribit de eliberatione Francisci
Filipović e Turcarum captivitate, de subditorum intra Colapim et Savum defen-
sione etc.
Maximilianus 1I., dei gratia electus Romanorum imperator semper
Augustus. Reverende, fidelis nobis dilecte. Literae tuae 16. Januarii
datae recte ad nos pervenerunt. Tarditatem missionis nostrarum,
ad quas hic respondes, postarum nostrarum magistro indicari ius-
simus, imposterum emendandam rectiusque instituendam.
Oblationem tuam de Ibrahim Aga benigne accipimus, volumusque
ut eum adhuc ulterius sub bona custodia asserves. Francisco enim
canonico, in cuius eliberationem illum coemptum esse seribis, nostra
opinione nihil eo modo decedet, cum omnem operam posuerimus et
adhuc impendere et sollicitare per nostros oratores constituerimus,
quo, si iste Ibrabimus liber dimissus fuerit, is vicissin nobis per
Thurcas restituatur. Quod si non fieret, tamen emptionis precio
eum non defraudabimus.
Frequentes istas Begi Boznensis incursiones apud Portam sui
imperatoris ample satis declarari facimus; nec dubitamus, quin
superinde non admodum gratum habiturus sit reseriptum. Interim
ad omnes ipsius intentiones tanto diligentius est invigilandum, ne
illae suum semper sortiantur effectum; sed si bona occasione fieri
queat, in huiusmodi perfectione depraehensus aliquando etiam tot
injuriarum poenas luat.
Castellum Blynya, si id recte refici aut sine periculo retineri non
queat, tuae discretioni permittimus, ut illud demoliaris, et ne in
hostis usum cedat, plane avertas.
Quod subditi intra Colapim et Zauum flumina potius ad Thurcas
defecturi quam alio quopiam abituri creduntur, :malimus equidem
desertam illam regionem fieri, quam ut incolae se hosti submitterent.
Experti enim sumus, per huiusmodi deditionem et tributationem
maiorem partem Hungariae perditam in manus bostium devenisse,
deserta autem loca, uti in Croatia et Sclavonia, ea, quae sub illis
erant, in securitate retinuisse. Quapropter eo adhuc diligenter in-
cumbes, ut praesidiarii nostri ad frontes confiniorum collocentur et
dicti incolae ab hostium insultibus quantum maxime defendantur,
246 FR. RAČKI,
neque causas praetenđere queant se Thurcis submittendi. Quodsi
vero defensio non sufficiat, satius erit ut exterminentur illinc et
alio se conferant, quam ut ibi morantes iugum Thurcicum recipiant.
Falconetas duas ante annum promissas ad Kermend devehi fa-
ciemus; cumque erunt in procinctu itineris, tibi indicabimus, ut
tuos homines incontra mittere et recipere eas possis, postea Hra-
ztowyczam devehendas.
De bano aliquo tui loco deligendo aut alio quopiam ad tempus,
anni usque tui expletionem, tibi adiungendo sub proxima dieta be-
nigne amplius etiam deliberabimus.
In caeteris quod synodum convocaveris et ad comitia Posoniensia
venire te excusesf e consilio nostro Hungarico responsum habebis.
Ft haec tibi benigne rescribenda erant. Cui bene propensi sumus.
Datae in urbe nostra Vienna 27. die mensis Januarii, anno domini
74., regnorum nostrorum Romani XII., Hungariae XI., Bohemiae
vero XXV. Maximilianus m. p.
Exterius: Reverendo fideli nobis dilecto Georgio Draskowyth
etc. Agram.
Redditae X. Febr. 1574.
Autographum in archivo metrop. capituli Zagr. Acta capit. ant. fase. 84, nr. 10.
NIT. Anno 1574., 6. Februarii. Viennae.
Maximilianus II. bano Georgio Drašković de sui cura circa eliberationem captivi
Francisci Filipović.
Maximilianus II., dei gratia electus Romanorum imperator semper
Augustus. Reverende fidelis nobis dilecte! Supplicatum nobis est
in personis propinquorum et agnatorum Francisci Philippowych,
canonici Zagrabiensis, nunc in Thurcia captivi, ut illum vel per
Ibrahimum Agam commutandum aut vero alio quovis modo e ma-
Dibus. Thurcarum eliberandum concederemus et adiutaremus. Quibus
quidem nos pro solita nostra elementia defuturos non esse, sub
sigillo nostro promittere dignati sumus; et speramus, nos brevi e
Porta imperatoris Thurcarum responsum per nostros oratores ibidem
sollicitatum et conveniens de ambobus hisce captivis habituros.
Verum quoniam obsidem factum esse hunc Ibrahimum Agam pro
quibusdam Thurcis emissis intelligimus, committimus tibi clementer,
ut posthac nullam fideius(sionem) illi imponi permittas. In quantum
vero se hactenus factae fideiussiones extendant et qualiter illae se
habeant, nobis significes; eumque in bona custodia asservandum
interim iubeas; sic pro benigna nostra voluntate facturus. Datum
in urbe nostra Vienna 6. die mensis.Februarii anno domini etc.
74., regnorum nostrorum Romani XII., Hungariae XI., Bohemiae
vero XXV. Maximilianus m. p
Exterius: Reverendo Georgio Draskowych etc. Agram.
Redditae 20. die Febr. 1574.
Autographum in archivo metrop. capituli Zagr. Acta cap ant. fase. 84. nr. 10.
GRADJA ZA POVIEST HRV.-BLOV. SELJ. BUNK. 247
IV. Anno 1574., 1. Junii. Viennae,
Maximilianns II. rex bano Georgio Drašković scribit, rusticanae seditionis com-
plices Heliam Gregorić et Gregorium Gozetić ad illum mitti puniendos, se
sperare proximam eliberationem Francisci Filipović.
Maximilianus 11., dei gratia electus Romanorum imperator semper
Augustus. Reverende, fidelis nobis dilecte, Cum, svadente id etiam
serenissimo principe ac fratre nostro charissimo Carolo archiduce
Austriae, convenientius esse ducamus, ut sontes rustici duo, motus
ante annum in Selavonia concitati author et alter facinoris Socius,
e0 in loco poenam accipiant, in quo eam promeriti sunt: ideo ambos,
Heliam Gregorych, quem praecipuum turbae incitatorem reliqui sunt
fassi, et Gregorium Gozetych complicem, ad te transmittendos du-
ximus. Qui intra paucos dies Petoviae aderunt. Deduci autem nunc
eos hoc praesertim tempore ad te iussimus, ut per custodes rusticis
adiunctos Ibrahim Aga, captivus Thurca, ad nos statim perducatur.
Etenim cum Sulthano Thurcico spes et promissio per oratores no-
. stros, nobis quidem sic permittentibus, sit facta, Ibrahimum illum
nunc eliberatum et cum munere honorario intromissum iri, eius
eliberationem ulterius differri non posse videmus. Quare tibi benigne
praecipimus, ut statim visis praesentibus dictum Thurcam Peto-
viam deduci cures, ut custodes illic eum deinde, traditis vicissim
et ibi relictis duobus rusticis, ad se accipere et huc 'devehere
possint. Est autem nobis bona spes, Franciscum Philippowych, quam-
primum Ibrahimus ad Portam Selimi appulerit, etiam restitutum iri.
Quod tamen si praeter opinionem nostram non fieret, capitularibus
Žizekianis aut iis, quorum emissio Ibrahimi interest, illam peccu-
niam refundemus, quam ipsi pro illo exposuerunt, sicuti hoc idem
et antea benigne promisimus. Quoniam vero Ibrahimus ille pro
quibusdam aliis Thurcis fideiussionem fecerit, nolumus €e0s, qui con-
dictionem in illum habent, fraudari; sed optimum erit ab Ibrahimo
chirographum accipere, quo fateatur, se pro tot Thurcis spopon-
disse, seque, etiamsi nunc pro sua persona liberetur, curaturum et
certo effecturum, ut aut pactatio Thurcarum illorum ad te quam
primum destinetur, aut vero ipsimet Thurcae in captivitatem suam
regrediantur. Quodsi meliorem modum assecurationis pro vita Ibra-
himi fideiussione habere queas, eum ut instituas, non refragamur.
Maturabis autem ipsius huc missionem, quantum omnino poteris.
Expeditionem enim honorarii nunc aliud nihil moratur.
Praeterea repetitur quidam Solyman Aga, qui in castello Gra-
nicza, ad Savum ante decenium extructo, proximis annis fuit, dum:
illud fortuito incendio esset consumptum. Is postea tuguriolo sibi
ad Savum aedificato, cum in conspectum Begi Boznensis amplius
venire non auderet, Zizekianis multum insidiatus et ab iisdem
postea etiam captus esse perhibetur. Quare nobis etiam quam
Citissime significari volumus, ubi is nunc sit et apud quem, et
quanti aestimatus.
Curth Agam ad tuam intercessionem Francisci Philippowych pro-
pinquis Joanni Michaeli Woikowych, utrique duas quintas, et Ga-
248 FR. RAČKI,
brieli Babonosych unam quintam precii pro illo dependendi mense
Februario anni 73. dedimus. Ubi etiam informari cupimus, ubi is
nunc sit: an eum illi emiserint, quanti eum aestimaverint, et quo-
modo illius res omnes se habeant. Refertur etiam nobis, una cum
illo in deserto templo Selesnay Med Jurisechey quendam Ferhat
Beg captum esse. Si aliquid de eo vel apud Curth Agam ipsummet
vel alios cognoscere poteris, id nobis etiam quam primum perscribas.
Satisfacies sic clementi et expressae voluntati nostrae. Cui alias
bene propensi sumus. Datum in urbe nostra Vienna 1. die Junii
anno domini etc. 74., regnorum nostrorum Romani XII., Hungariae
XL, Bohemiae vero XXVI. Maximilianus m. p.
Exterius: Reverendo Georgio Draskowyth etc. Agram.
Redditae 5. Junii.
Autographum in archivo metrop. capituli Zagrab. Acta capit. ant. fasc. 84.
nr. 10.
V. Anno 1574., LI. Junii. Zagabriae.
Banus Georgius Drašković rescribit regi Maximiliano II. de captivis Soliman
Aga, Kurt Aga et Ferhat beg A quorum alter Francisco Filipović quondam
onatus erat.
Sacratissima etc. Orationum etc. Ad earum litterarum, quas Maie-
stas V. S. prima die huius mensis ad me dare dignata est, priorem
et potiorem partem M. V. S. humilime respondi per Paulum Kra-
lioczy, huius ecelesiae canonicum. Quoniam vero eisdem litteris
M. V. 5. significare dignata est etiam quendam Soliman Aga, qui!
ad Zauum ex tuguriolo ibidem aedificato a Zizekianis captus fuisset,
iubetque mihi clementer persignificare, ubi is nunc sit; et apud
quem, et quanti aestimatus sive pactatus sit.
* Clementissime imperator! iste Zoliman.Aga nunc est in Turcia,
dimissus ad fideiussiovem istius Ibrahimi Age,* et est consanguineus
ipsius; est captivus capituli huius ecclesiae mee Zagrabiensis, aesti-
matus septingentis talleris. Kurt Aga quoque, per M. V. S. Fran-
cisco Philipowich et aliis nonnullis fidelibus donatus, ante aliquot
menses in Turciam ad fideiussionem dicti Ibrahimi Agae abiit, et
necdum est reuersus. Is aestimatus fuit duobus millibus tallerorum ;
ac insuper dimiserat alium quendam captum Valachum nomine Perko
ad suam fideiussionem, aestimatum talleris mille et uno equo; quem-
admodum nuper M. V. S. ad eiusdem clemens mandatum copiosius
id perscripseram.
Praeterea iubet M. V. S. ut illam? informarem de quodam Ferhat
Begh, qui in illo destructo templo Meggywrechki una cum prae-
dicto Kurtaga captus fuisset. De hoc captivo aliud M. V. S. scribere
nescio, nisi quod audiverim, tunc fuisse duos Agas captos, quorum
alter, Kurt Aga scilicet, ad M. V. S. missus fuit; alter vero, cuius
nomen ignoro, in potestate dili Viti ab Halleck, locumtenentis gene-
1 Deletum: ,in castello Granitza“.
3 Deletum: ,quem nunc ad M. V. S. expedio“.
5 Deletum: ,,fideliter“. -
GRADJA ZA POVIEST HRV.-SLOV, BELJ. BUNE. 249
ralis Crisii, manserat; ubi is nune sit et quanti aestimatus fuerit,
id M. V. S. ab ipso diio locumtenente generali intelligere digna-
bitur.
Postremo, quae M. V. S. aliis litteris suis de novo munitionum
magistro constituto mihi significare dignata est, et quorum me ad-
monet, intellexi humillime omnia, et curabo fidelifer singula pro
posse meo exequi.
Ibrahimus Aga hodierno die hinc expeditur.
Deus aeternus etc. Zagrabiae 11. Junii 1574.
Minuta litterarum ad Maiestatem Caesarem XI. Junii datarum Zagrabiae,
Concept in archivo archiepiscopali Zagrabiae.
VI. Anno 1574., 10. Augusti. Viennae.
Maximilianus II. rex postulat a bano Georgio Drašković informationem de
rustico seditioso Gregorio Gozetić.
Maximilianus ]II. etc. Reverende fidelis nobis dilecte! Intelliges
ex praesentibus inserta supplicatione, quid de dimittendo quodam
Gregorio Gozetych, qui et ille unus ex seditiosis captivis rusticis
esse dicitur, prefectus tricesimarum nostrarum Christophorus Wyn-
kler nobis supplicet. Quum autem de hoc captivo nobis nil constet,
committimus tibi, ut nos de illo, an videlicet ex numero ad suppli-
cium condemnatorum sit, et ubi detineatur, quidve inter caeteros
deliquerit, nos primo quoque tempore informare debeas ; secus non
facturus. Datum in civitate nostra Vienna Austriae 10. die mensis
Augusti anno domini 1574. Maximilianus m. p.
Exterius: Reverendo Georgio Draskowyth etc. Agram.
Redditae 19. septembris 1574.
Autographum in arch. metrop. capit. Zagr. Acta cap. ant. fasc. 84. nr. 10,
VII. Anno 1574., 21. Augusti. Viennae.
Maximilianus II. rex postulat a bano Georgio Drašković informationem de
rusticis seditiosis Nicolao Pozebec et Vincentio Lepoić.
Maximilianus II. etc. Reverende fidelis nobis dilecte. Ex inclusa
supplicatione cognosces, quid quidam Nicolaus Pozebecz et Vin-
centius Lepoych, qui et ipsi inter seditiosos rusticos, coacti tamen
et inviti, prout praetendunt, fuisse dicuntur, de facienda sibi gratia
nobis supplicent. De quorum personis et delictis cum abs te prius
informari velimus, fidelitati tuae committimus et mandamus, ut
nobis, quinam sint isti et quid dicto in tumultu deliquerint, primo
quoque tempore perscribere debeas; secus non facturus. Datum in
civitate nostra Vienna Austriae 21. die Augusti anno 1574. Maxi-
milianus rn. p.
Exterius: Reverendo Georgio Draskowyth etc.
Redditae 21. septembris 1574.
A ntographum in archivo metrop. capituli Zagrab. Acta capit. ant. fasc. 84.
nr. 10.
STAR. VIIL 19
250 FR. RAČKI,
VITI. Anno 1575., 8. Januarii.
Banus Georgius Drašković rescribit regi Maximiliano II.: apostasiam Francisei
Filipović dolet, quidve ad huius facinoris memoriam constituerit refert.
Sacratissima etc. Orationum! etc. Litteras Maiestatis V. S. vice-
sima die proxime elapsi mensis Decembris ad me datas nudius
tercius accepi; ex quibus non sine magna admiratione et maiori
dolore certo intellexi, illum perditum Franciscum Philipowich in
tam magnam et incredibilem diaboli tyranidem incidisse, et redem-
ptorem suum sponte negavisse. At licet iam antea ex frequentibus
Turcarum litteris et captivorum relatione audiveramus, tamen nullus
nostrum fuit, qui id credidisset, priusquam hasce Maiestatis V. S.
litteras vidissemus.
Set ut tante perfidie perpetua memoria in hac ecclesia reti-
neatur, cum consensu capituli locum illum, scilicet canonicatum,
dicti proditoris prorsus tollendum et extinquendum decreuimus ; ut
nunquam in locum illius canonicus suecedat, sed perpetuo vacet ;
proventus vero ad alia pia opera, schole scilicet intertentionem et
similia, conuertimus. Non difadimus etiam, quod quemadmodum alii
proditores huic similes. non rusticane sed magne familie, quemad-
modum fuit Christophorus Zempchay, Ladislaus More, Franciscus
Bebek unacum filio, reipublice christianae parum nocuerunt et se
ipsos turpiter perdiderunt, ita isti quoque euenturum esse. Et ni-
hilominus nos omnes, qui eius ingenium novimus, nobis persuadere
non possumus, quod ille diu inter illos paganos perseuerare possit,
etiam si magnus aliquis Beghus efficiatur.
Sed et hoc M. V. 5.? significandum putamus, esse hic in capti-
uitate unum Agam, Bechyr vocatum, ante aliquot annos apud Zizium
ćaptum et a consanguineis predicti apostate emptum, ex familia
Harmwdyewich, que in Bozna non minor fuisse dicitur quam Pere-
niorum in Hungaria, elegans, alta et militaris persona, qui primum
promiserat eliberationem illius apostate. Is audita apostasia ista,
baptizari petit, asserens se etiam Joanni Karlowich consauguineum
€88e, BeEIDperque suos auos et proauos, uniuersosque suos maiores,
patre excepto, christianos fuisse, et religioni christiane inseruivisse.
Qui offert opera sua in defendendis et etiam proferendis limitibus
huius ditionis M. V. S. modo M. V, S. illi aliquo auxilio adesse
dignaretur. Iste Turca habet matrem senem et duos fratres, simi-
liter Agas, quibus cum hoc non satis convenit, matrem non ita
pridem apud cesarem Turcarum Constantinopoli causa ipsius fuisse
dicitur. Itaque M. V. S. supplico, dignetur illi illos quindecim aut
sedecim colonos, qui ad castellum Letowanich possidentur, et per
mortem quondam comitis Zluni ad M. V. S. devoluti sunt, cle-
1 In margine: ,Orationum devotarum ac fidelium seruitiorum meorum in
gratism M. V. S. humillima salutatione praemissa,
2 Deletum: ,non sine admiratione“.
š Deletum: »CUm asgeveret, quod maiores aui et proavi sui christiani fue-
riut, sacra Christi.
GRADJA ZA POVIBST HRV.-8LOV. SELJ. BUNB. 251
menter iure perpetuo donare, et de prouisio pvouidere. Ego vero,
quamprimum generosam M. V. S. voluntatem intellexero, ad cate-
chismum religionis christiane ipsum instituendum curabo. Crederem,
quod per primam occasionem cum illo apostata pro fide christiana
singulare certamen subiret. Sed haec sunt in gratia M. V. S.
Porro, quod M. V. S. iubet diligenter attendere ad praedicti
apostate machinamenta, id _omni diligentia facturus sum, et alios,
ut id faciant, sedulo cohortabor.
In hoc novo anno et plurimis subsequentibus deus aeternus M.
V. S. seruet et diutissime imperare faciat. Datum 3. Januarii 1575.
Erterius: Copia litterarum ad Caesaream Maiestatem datarum
3. die Januarij 1575.
Concept in archivo archiepiscopali Zagrabiae.
KX. Anno 1575. 11. Januarii. Viennae.
Marimilianus 1I rex Georgio Drašković bano rescribit inter caetera de spostata
Francisco Filipović et de Bechyr-aga fidem christianam aspirante.
Maximlianus II. etc. Reverende fidelis nobis dilecte. Ex litteris
tuis 3 huius datis non sine molestia intelleximus, qualiter Thurcae
apud Czetin irruptionem fecerint, nostrosque caeciderint. Iniunximus
quidem Herwarto ab Auerspergh, ut tanto diligentior nunc sit, ne
hac prospera ipsis succedente fortuna, eandem iterum tentent. Ubi
et te collegamque tuum pariter advigilare volumus. Expectamus
autem abs te et a dicto Auerspero ampliorem cum suis circum-
stantiis narrationem, qualiter illa clades acciderit.
Quae de aportata Philippowych et vicissim de Thurca Bichir Aga
ad Christianismum aspirante scribis, responso alio non indigent,
quam, si eum dignum et fidum fore censes Christianum, hoc opus
baptismatis in eum conferatur. Videbitur deinde, quomodo ei pro-
videri etiam queat, etiamsi quidem parum spei de eo habeamus,
quod syncere religionem nostram affectet, sed magis fortasse liber-
tatem suam hoc modo querit, cum alterum hoc modo eliberatum
esse videat. Quod tibi benigne respondendum erat. Datum in urbe
nostra Vienna 11. die mensis Januarii anno domini etc. 75., re-
gnorum nostrorum Romani XIII., Hungariae XII., Bohemiae vero
XXVI. Maximilianus m. p.
Exterius: Reverendo fideli nobis syncere dilecto Georgio Dras-
kowyth etc. Agram. Cito.
Redditae 21. Januarii 1575.
Authographum in archivo metrop. capituli Zagrab. Acta cap, ant. fasc. 84.
nr. 10.
X. Anno 1575., 19. Februarii. Viennae.
Archidux Carolus banum Georgium Drašković de adventu in confinia-apostatae
Francisci Filipović cautum reddit.
Carolus, dei gratia archidux Austriae, dux Burgundiae, comes
Tirolis etc. Reverende fidelis nobis dilecte. Intelligimus, apostatam
Philippowych, quem et Delipop vocitarunt, in confinia ista Thurcica
252 FR. RAČKI.
advenisse, fivitimisque praesidiis exitium undiquaque moliri et mi-
nari. Eiusmodi autem illius adventus atque conatus haud dubie
praesidiis Iwanych, Zyzek, Crisio et illis aliis locis, in quibus ipse
non parum sibi experientiae accepit et quorum nopnulla etiam custo-
divit atque rexit antea, fortassis periculum afferre possent. Sed nos
te, qui hominis mores et animum bene novisti, clementer hortamur
mandantes, ut diligenter advigiles, ne ditio isthaec nostra per as-
tutiam eiusdem in (de)trimentum veniat; quin potius sedulam (na)ves
operam, ut, utrum is pro certo isthuc advenit nec ne, in quo item
loco sit et quaenam eius conditio sit, expiscetur; atque, quomodo
is cum tempore etiam comprehendi iterum possit, cogitetur:; uti
hoc ipsum Vito quoque ab Hallek a nobis commissum est. Exe-
queris in eo benignam sac. Rom. caes. Maiestatis et nostram volun-
tatem. Datum Viennae 19. die Februarii anno domini etc. T5.
Carolus m. p.
Exterius: Reverendo fideli nobis dilecto Georgio Draskowyth
etc. Agram. Cito. |
Redditae penultima Februarii 1575.
Autographum in arcbivo metrop. capituli Zagrab. Acta cap. ant. fasc, 84.
nr. 10
U knjižarnici Lavoslava Hartmana u Zagrebu mogu
ge dobiti knjige, koje izdaje jugoslavenska akademija zua-
nostf i umjetnosti, koje izlaze njezinom pomoću i koje su
prešle u njezmu svojinu:
Rad jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti. Knjiga 1. do
XIX. U Zagrebu 1867—1872. Ciena svakoj knjizi 1 for. 25 novč. a. v.
Rad jugoslavenske akademije znanosti i umjetnosti. Knjiga AX
do XXXVI. U Zagrebu 1872—1576. Ciena svakoj knjizi 1 for. 50_novč. a. v.
Menumenta spectantia historiam Slavorum meridionalium. Vol.
I. II. INI. IV. V. Listine o odnošajih izmedju južnoga slavenstva
i mletačke republike. Skupio S. Ljubić. Na sviet izdala jugoslavenska
akademija znanosti i umjetnosti. Knjiga I. 1I. III. IV. V. U Zagrebu 1868.
1870. 1872. 1874. 1875. Ciena prvim trim knjigam po 38 for. a. v., četvrtoj
4 for. a. v. a petoj 2 for. 50 novč. a. vr.
Stari pisci hrvatski. 1. Pjesme Marka Marulića. Skupio I. Kuku-
ljević Sakcinski. Na sviet izdala jugoslavenska akademija znanosti i
umjetnosti. U Zagrebu 1869. Ciena 2 tor. a. v. '
Stari pisci hrvatski. ll. Pjesme Šiška Menčetića Vlahovića i
Gjore Držića. Skupio V. Jagić. Na sviet izdala jugosl. akademija zna-
nosti i umjetnosti. U Zagrebu 1570. Ciena 2 for. a. v.
Stari pisci hrvatski. III. Pjesme Mavra Vetranića Čavčića. Dio
I. Skupili dr/ V. Jagić, dr. 1. A. Kaznačić. Na sviet izdala jugoslav.
akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1871. Ciena 2 for. a. v.
Stari pisci hrvatski. IV Pjesme Mavra Vetranića Čavčića. Dio 11.
Skupili dr. V. Jagić, dr. 1. A. Kaznačići dr. Gj. Daničić. Na sviet
izdala jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1872.
Ciena 2 for. 60 novč. a. v.
Stari pisci hrvatski. V. Pjesme Nikole Dimitrovićca i Nikole Na-
lješkovića. Skupili dr. V. Jagić i dr. Gj. Daničić. Na sviet izdala jugosl.
akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1873. Ciena 2 for. a. v.
fitari pisci hrvatski. VI. Pjesme Petra Hektorovića i Hanibala
Lucića. Na sviet izdala jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti. U
Zagrebu 1574. Ciena 2 for. a. vr.
fitari pisci hrvatski. VII. Djela Marina Držića. Na sviet izdala ju-
goslavenska akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1875. Ciena 3 for.
austr. vried.
Starine. Izdaje jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti. Knjiga 1. 11.
NI. IV. V. VI. VII. VIII. U Zagrebu 1869. 1870. 1871. 1872. 1878. 1874.
1875. 1576. Ciena I. knjizi 1 for. 25 novč. a v., VII. 2 for. a. v, a ostalim
po 1 for. 50 novč. a. v.
Izprave o uroti bana Petra Zrinskoga i kneza Fr. Frankopana.
Skupio dr. Fr. Rački. U Zagrebu 1873. Ciena 3 for.
Vetera monumenta Slavorum meridionalium historiam illu-
strantia. Edidit A. Theiner. Tomus 1. Romae 1565. Ciena 8 for. a. v.
Tomus II. Zagrabiae 1375. Ciena 10 for. a. v.
=
Pisani sakoni na slovenskom jegu. Bibliografski nacrt dr. V. Bogi-
* *ičR.-Na svjet izdala jugoslavenska akademija znanosti i vmjetnosti. U Za-
urcbtee1872. Uiena 1 for. 26 noqsčć Av. .
Zbornik sadašnjih pravnih običaja u južnih Slovena. Knjiga I,
trrzja u odgovorimo iz različnih krajeva slovenskoga juga.
Osnovao, skupio, uredio. V. Bogišić. Na sviet izdala jugoslavenska akade-
demija« znenosti_i umjetnosti. U Zugrevu 1874. Ciena 6 6 for. a. v.
“ Bzamik iččničkoga nazivlja. Sastavio dr. 1van Dežman. Troškom ju-
. goštatenske akademije znanosti i umjetnosti. U Zagrešu“IB68. Ciena 1 for.
58 nove“a. ve e
kiera <reatica. Auctoribu3 Dr. Jos. Sehlosser et Lud. Farkaš-Vuko- .
tinović. Sumptibus et auspiciis Academiae scientiarum et artium Slavorum
meridionalinm. Zagrabiae 1869. Ciena 6 fi. a. v.
MRyrte -stušbe rimskoga obreda za svetkovinu av. Čirila i Metađa
izdao Tvan Berčić Iroškom jugoslavensk. akademije znanosti i umjet
.nosti. U Zagreb» ISTO. Ciena 1 for. a v.
Historija dabrovačke drame. Napisao prot. Armin Pavić. Izdala jugo-
slavenska akademija znanosti i umjetnosti. U Zagrebu 1871. Ciena 1 for.
25 movČč. a. v.
Historija književnosti naroda hrvatskoga i srbskoga. Napisao V.
Kagić. Pomoćju jugoslavenske akademije znanosti i umjetnos€“. Knjiga I.
(> Hiaro doba. U Zagrebu 1867. Ciena 1 for. 20 novč. a. v.
: oo. spomenici jušnih Slavenah. Izdaje Ivan Kukuljević
c
inski. Knjiga 1. U Zagrebu 1868. Ciena 3 for. a. v.
Rječnik iz književnih starina srpskih. Napisao Gj. Daničić. U 3
knjige. Ciena cielomu 6 for. a. v.
Nikolsko jevangjelje. Na svijet izdao Gj. Daničić. Ciena 1 for.
30 novč. a. v.
Život sv. Save i Simeuna. Ud Domentijana. Na sviet izdao Gj. lI)a-
ničić. Ciena 1 for. 30 novč. a. v.
Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih. Od Danila. Na svijet izdao
Gj. Daničić. Ciena 1 for. 30 novč. a. v.
Pesloviee. Na svijet izdao Gj. Daničić. U Zagrebu 1871. Ciena 1 for.