Skip to main content

Full text of "Studien zur griechischen und lateinischen Grammatik"

See other formats


Digitized  by  the  Internet  Archive 

in  2010  with  funding  from 

University  of  Toronto 


http://www.archive.org/details/studienzurgriech04curt 


STUDIEN 


zun 


GRIECHISCHEN  UND  LATEINISCHEN 
GRAMMATIK 


HERAUSGEGEBEN 


GEORG     CURTIUS. 


VIERTER  BAND. 


LEIPZIG 

VERLAG    VON   S.    HIRZEL. 
1871. 


STUDIEN 


GRIECHISCÖEN  UNI)  LATEINISCHEN 
GRAMMATIK 

HERAUSGEGEBEN 
VON 

GEORG     CURTIUS. 
VIERTER,  BAND. 


LEIPZIG 

VERLA  (i    V  0  N     S.    ff'IEZ  E  L 
1871. 


C 





INHALT. 


Pag. 

CAROLUS  ALBRECHT  De  accusativi  cum  infinitivo  coniuncti  ori- 

gine  et  usu  Homerico 1 

CAROLUS  BRUGMAN  De  Graecae  lin<<uae  prodnctione  suppletoria  58 
H.  W.  RÜSCHER  MisceUen 

1)  Ueber  ßarQaxog  und  seine  Sippe 189 

2)  Ueber  die  Form  n(n  auf  Trinkschalen 194 

3)  Eine  neue  Etymologie  von  ''Oduooivs 190 

4)  Nachtrag  zum  Austausch  von  ß  und  fi 201 

G.  CURTIUS  Lückenbüsser  {vt»6v) 202 

Brief  des  Herrn  Prof.  SOPHUS  BÜGGE  an  G.  Curtius  (,SWs-,  Insond)  203 

G.  CURTIUS  Kleinigkeit  (i)X«vtv) 204 

Grammatisches  und  Etymologisches 

\)  Zur  Erklärung  der  Personalendungen 211 

2)  Vocalausstossung  dem  Hochton  zum  Trotz 223 

3)  Die  griechischen  Wurzeln  nga  und  nlu 227 

Berichtigungen  zu  Band  HI 230 

zu  Band  IV — 

M.  DEPFNER  Neograeca 231 

S.  BUGGE  Beiträge  zur  griechischen  und  lateinischen  Etymologie  323 

R.  MEISTER  de  dialecto  Heracliensium  Italicorum 355 

G.  CURTIUS  Homerisches.     Brief   an  Herrn  Prof.  Dr.  Hartel  in 

Wien  ....         .• 471 

Berichtigungen 492 


DE 

ACCÜSATIVI  CUM   INFINITIVo 

CONUJNCTI  ORKJINK  KT   (S|;   BOMERICO. 


CAROLUS    ALBRECHT 


l.l  BECEN81S. 


C  u  rt  i uä,  Stadien.    IV 


Quae  de  accusativo  cum  infinitivo  expositurua  Bum,  in 
duas  partes  distribuenda  censeo:  quarum  in  priore  de  <>ri- 
irine  Imius  structurae  disseram;  in  altera  deinde  <-;i  enu- 
merabo  verba,  quibuscum  in  carminibus  Homericie  accusa- 

tivus  cum  infinitivo  coniungitur. 


CAPUT  I. 

Dp  oritjlnc  aecusutiri  nun    infinitivo   coniv/fictl. 

Infinitivi  formam  in  lingua  graeca  pariter  atque  in  ce- 

teris  unguis  casum  esse  substantivi  alieuius  abstracti  omnes 
concedunt,  dissentiunl  veröde  casu  ipso,  prout  cet  diphthongo, 
in  quam  plenissima  ideoque  antiquissima  forma  earit, 
aut  dativum1)  aut  locativum2)  indicari  putant.  Sed  ei,  qui 
de  dativo  cogitaverunt,  plane  neglegunt,  quod  in  lingua 
graeca  dativus  in  ai  exiens  nusquam  exstat,  id  quod  eo 
magis  suspitionem  contra  hanc  sententiam  movet,  quo  veri 
similius  est  infinitivum  in  ea  formarum  copia,  quae  Omni- 
bus stirpis    indogermanicac   unguis    communis    erat,   locum 

1)  Kopp  vgl.  Gramm.  III,  p.  323;  ConjugationsByst.  p.  85;  Accen- 
tuationssyst.  p.  149.  Delbrück,  Kulm  XVI II,  p.103.—  Leo  Meyer,  der Infi- 
nitiv  der  homerischen  Sprache ,  p.  8,  et  Tgl.  Gramm,  des  Griech.  and 
Lateinischen,  II,  p.  277.  —  Benfey,  kurze  Sanskritgramm.  §  919. 
Lange,  Zeitechr.  für  österr,  Gymn.  1855,  p.  738.  —  Hentze,  Zeitschr; 
für  das  Gymnw.,  Berlin   1866  p.  721. 

2)  G.  Cnrtius  de  Dominum  graecorum  formatione,  p  58  e1  Er- 
läuterungen3, p.  197.  Schleicher,  Compendium2,  p.  ll">.  Del- 
brück, de  infinitivo  graecö,  p.  2).  —  Schoemann,  Jahrh  f.  cl.  Phil. 
1869,  p.  216. 

1* 


4  Albrecht 

suum  nondum  habuisse,  sed  ab  unaquaque  lingua  separa- 
lini  excultum  esse3).  Locativus  contra  optima  analogia  ni- 
titur,  et  quod  sul'tixum  casuale  et  quod  stirpein  ipsam  atti- 
aet.  Nani  ut  ab  usitatissimis  infinitivi  formis  in  (/.svai  et 
svai  exordiar,  eadem  suffixa  —  idque  ea,  quae  modo  de 
intinitivo  separatim  exculto  dixi,  respicienti  maximi  est  mo- 
menti  —  eadem,  dico,  suffixa  (mana  et  ana),  quae  ad  infi- 
nitivum  formandum  adhibita  sunt,  haud  raro  nobis  occurrunt 
in  abstractorum  nominum  formatione.  Sic  cum  xXav-d'f.iov'rj, 
Ttkrjo-tfiovr)  vocabulis  conferri  possunt  infinitivi  öo-fieva-i, 
t'ö - (.i&t'cc - 1  —  soO-i-  tti€)'(t-i ,  öidaoyJ-fiiEvcc-L  ,  axovs- 
(.isva-i ;  itemque  rjd-ov^  ay%-ovt'j  substantivis  respondent  in- 
finitivi ut  i-sva-i  —  9elvai  (ex  ■ds-evai),  dovvat  (ex  do- 
evai)  —  loTci-vai,  didö-  va-i.  Duo  ergo  diversa  suffixa  ad 
infinitivos,  qui  in  [isvai  et  (e)vai  exeunt,  formandos  adhibita 
esse  cum  G.  Curtio  credo.  Boppio  contra  has  duas  termi- 
nationes  ad  unum  suffixum  man  revocanti  non  assentior, 
non  solum  quia  hoc  suffixo  similia  nomina  non  formantur, 
sed  etiam  quia  [i  consonae  eiectio,  quam  ille4)  eumque  se- 
cutus  Leo  Meyerus5)  statuit,  omni  analogia  graeca  caret. 
Breviores  deinde  terminationes  iiev  et  elv  abiecta  ai  di- 
phthongo  ex  f.i£v«i  et  Evai  ortae  sunt.  Atque  Schleicherus0) 
quidem  illud  siv  [aeol.  rjr,  dor.  ev  ")]  natura  esse  censet  ex 
elvi,  quod  epenthesi  ex  evl  pro  srca  posito  factum  sit.  Sed 
quoniam  commutatio  inter  ai  et  i  nulla  analogia  probatur, 
hoc  satis  est  dubium.  Neque  minus  errasse  puto  Ahren- 
sium8),  qui  eiv  ex  s/lievcu,  efivat,  sivca  derivat;  nam,  ut  G. 
Curtius9)  monuit,    non  perspicitur,   cur  lingua,    quae  alias 


3)  G.  Curtius,  zur  Chronologie    der  indogerm.    Sprachforschung, 

p.  77. 

4)  Vgl.  Gramm.  III,  p.  .'{24,  et  Accentuationssystem ,  p.    149. 

5)  Der  Inf.  der  hom.  Sprache,  p.  9. 

6)  Compendium2,  p.  426. 

7)  Ahrens  de  dial.  aeol.  p.  89;  de  dial.  dor.  p.  176. 

8)  de  dial.  aeol.  p.  89;  de  coniug.   in  ^z,  p.   II. 

9)  de  nominum  graec.  form.  p.  55. 


De  Accus.  C.  inlin.  g 

saepc  /<»  tulerit,  hie  in  harum  consonarum  consociatione 
offenderit.  Delbrückius10)  denique  terminationein  de  qua 
agitur  ad  bxiv  revoeaverat*),  i.  e.  ad  aecusativurn  //  suffixi, 
ea  nisus  analogia,  quod  tertia  persona  singularis  indica- 
tivi  praesentis  ei  praebel  pro  bti.  Al  falsa  esl  analogia, 
quoniam  diversa  est  ratio  formarum  in  sv  ei  biv  ei  d  iri- 
cum  ti'  praesentis  et  biv  perfecti11)  sie  explicari  non  pos- 
sunt.  Nam  Xsyst  non,  utSchleicherus12)  putavit,  ex  Xeyi  a)t 
pro  antiquiore  XsyBTt  derivari  potest,  quoniam  Dorienses, 
quosnunquamrinodebilitasseconstat,  aihilo  minus  Xeysi  forma 
utuntur13),  immo  vero  cum  Ahrensio14)  ita  derivandum  est, 
ut  epenthesi  Xsyeizi  sit  factum,  quod  /  finali  elisa  in  XsyEii 
transicrit  atque  /  consonam,  quippe  quae  in  fine  v^erbi  lo- 
cum  non  haberet,  abiecerit.  In  ?.tytnr  contra  i  medio  in 
vocabulo  reperimus  itaque  Xtysi  ex  XBysri  ortura  non  pro- 
bat XiyBiv  factum  esst'  ex  Xsyeriv.  Neque  minus  obstal  bv 
doricum,  quod  ei  in  verbisnon  contractis  ei  in  verbis  contractis 
legitur.  Delbrückius  quidem  Xiytv  pariter  pro  Xeysiv  dictum 
esse  iudicat  atque  Xeyeg^ro  Xiyeig.  Sed  nullo  iure.  Nam  cum 
Xsysg  forma  /  vocali  abieeta  ex  Xsysoi  Werl  potuerit,  omnino  de 
correptione  a  Doriensilms  facta  non  constat.  Sola  via,  qua  ad 
omnes  has  formas  explicandas  pervenire  possunms,  esl  ea, 
quam  G.  Curtius  nos  in  scholis  docuil  Rennerusque  in  dis- 
sertatione  inaugurali  ingressus  est15)  Vocalem  enim  thema 
ticam  servatam  ei  cum  tr((u)  terminatione  breviore  con- 
traetam  esse  censet.  Ceterum  etiam  hoc  ad  eam  quam  se- 
cuti  sumus  rationem  commendandam  accedit,    quod    aoristi 


KM  de  inf.  graeco,  p.  5. 

*)  Ipse  enim   quadam    ex   parte    hanc  opinionem  in   Kuhnii  An- 
nal.  XVIII,  p.   103  retraxit. 

1 1)  Ahrens  de  dial.  dor.  p.   I7;i 

12)  Compendium5,  p.  R78. 

13)  Ahrens  de  dial,  dor.  p.  305. 

14)  Conhi£.   in  ui.  p    16.  3 1 

15)  Studien  1.  2,  p.  34. 


6  Albrecht 

I.  forma,  quae  quidem  a  stirpe  omnibus  huius  temporis 
formis  communi  secerni  non  potest,  aperte  locativi  termina- 
tioneui  habet:  Ivgcc-i  ex  XvO(<}  fßva-i  ex  yßva  factum16). 

Medii  denique  infinitivum  in  o$ai  sive  &cu  exeuntem 
Boppius17)  eo  explicat,  quod  o  consona,  quae  ad  sva  pro- 
nomen  reflexivum  revocanda  sit,  composita  sit  cum  &cu, 
i.  e.  nomine  actionis  ex  dhä  iß-e)  radice  formato,  et  Schlei- 
cherus18)  eam  cum  vedica  terminatione  dhjäi,  quae  est  da- 
tivus  diu  suffixi,  comparat,  in  dubio  relinquens,  utrum  s  in 
vedica  illa  forma  omissa  an  in  lingua  graeca  addita 
sit.  Langius1";  contra,  quoniam  —  id  quod  Boppius20) 
monuit  —  vedica  illa  forma  semper  activum  notat,  summo 
iure,  ut  mihi  videtur,  has  formas  diversas  esse  contendit 
et  o  in  od-ai  ex  as  (eg)  radice  derivat  21),  &ca  autem  infi- 
nitivum medio-passivum  esse  putat,  qui  non  ut  vedica  illa 
forma  dativus  sit  dhi  suffixi22),  sed  compositus  sit  ex  dha 
et  ja  radicibus.  Stirpem  igitur,  unde  infiriitivus  medii  for- 
matus  est,  primo  in  dhju  exiisse  cum  Langio  credo,  unde 
/  eiecta  factum  sit  &a  et  cum  terminatione  locativi  &ai. 
Nam  quod  Langius  &ai  illi  dativi  formam  attribuit,  equi- 
dem  ex  eis,  quae  ante  disputavi,  probare  non  possum,  im- 
ino  vero  analogia  formarurn  in  fievca ,  svai,  ocu  adducor, 
ut  etiam  haue  formam  ad  locativum  revocandam  esse  putem. 

Infinitivus  igitur  graecus  origine  sua  est  locativus  sub- 
stantivi  alieuius  abstracti,  quod  —  ut  hoc  statim  addam  — 
a  nominis  veri  ac  proprii  natura  eo  discrepat,  quod  pari- 
ter  atque  verbum,  quocum  arte  cohaeret,  cum  obiecto  et 
adverbiis  coniungitur.     Ceterum  istius    originis    conscientia 


16)  Cf.  Schleicher,  Compendium-,  p.  376.  —  Leo  Meyer,   d.  Inf. 
der  hom.  Sprache,  p.   10.  —  Bopp,  vgl.  Gramm.  III,  p.  272. 

17)  Vgl.  Gramm.  III,  p.  328;  Acceutuationssystem,  p.  149. 

18)  Compendium2,  p.  463. 

19)  über  die  Bildung  des  lat.  Inf.  Praes.  Pass.,  p.  30  sq.,  p.  49. 

20)  Vgl.  Gramm.  III,  p.  331. 

21)  Idem  Benfeyus,  kurze  Sanskritgramm.,  p.  236,  statuit. 

22)  1.  1.  p.  50. 


De  accus,  cum  infin.  7 

iam  in  antiquissimis  monumentia  Linguae  graecae  .  i.  e.  in 
earminibus  Homericis j  quadam  ex  parte  obliterata  esse  in- 
finitivusque  naturaro  nominis  indeclinabilia  assumpaisse  \i- 
detur.  Id  autem  cum  forma  tum  usus  syntacticus  docent. 
Breviores  enim  et  pleniorea  formae  Bine  alle  diacrimine 
adhibentur;  terminatio  autem  caaualia  abici  non  poterat, 
nisi  lingua  intinitivuin  ut  locativum  vel  omnino  ut  casum 
aliquem  sentire  desierat.  Idemque  ex  uau  syntactico  intel- 
lcgitur.  Nam  cum  infinitivo  ut  locativo  primo  haec  fiierit 
propria  natura  atque  indoles,  ut  orbem  DOtaret  ,  in  quo 
actio  verbi  versatur  aut  vis  adiectivi  cognoscitur-3),  haud 
pauca  exstant  exempla,  quae  ex  hac  pristina  <'ius  natura 
explicari  nequeunt.     Sic  quasi  subiecti  loco  positus  est: 

/»'    153  {yi  13):  toioi  d5  lapao   7i6ktiiog  yXvxicov   ysvet 

i]i  veeo&ai. 

K  17)}:  vvv  yctQ  dr  navceaöLv  ini  ^vqov  toraxai  <r/.nitg 
irj  (.läXa  Xvyoog  oXe&gog  Ayjuioic,  rji  ßuövai. 

Obiecti  contra  locurn  oecupare  videtur: 

li  51  :  ölduBi.     yctQ     sloituig   «r// 

ßdXkeiv  Ir/oiii  Ttavtct. 

II  «13:  cudeo&ev  fiiv  avrjvao&ai,  deloca    d    !  .mdiyßcu. 

Vidimus  ergo  intinitivuin  primo  locativum  fuisse,  deinde 
vero  locativi  vi  et  notitia  obliterata  latius  usurpatum  esse. 
Nunc  vero  quaerendum  est,  quid  de  altero  membro  eins 
strueturae,  cuius  usum  Homericura  exponere  mihi  esl  in 
animo,  statuendum  sit. 

Cardo  autem  huius  quaestionis  in  eo  versatur.,  utrum 
aecusativus  a  verbo  rinito  pendeat  nemo,  itaque  diversas 
illas  explicandi  rationes,  quae  propositae  sunt,  eo  ordine 
traetabo,  ut  primum  agam  de  sententiis  illormn,  quinegaut. 
deinde  de  sententiis  illorum,  qui  contendunt  aecusativum  a 
verbo  tinito  postulari.  Et  ei  quidem,  qui  aecusativum  nun 
a  verbo  rinito  penderq  putant,  ;ul  unum  omnea  strueturam 
aecusativi  cum  infinitivo  tanquam  rem  ab   initio    perfeetam 


23)  G.  Curtras,  Erläuterungen3,  p,   19" 


8  Albrecht 

et  absolutam  tractant  eamque  logicis,  non — ut  par  est  — 
grammaticis  rationibus  explicare  student;  quomodo  autem 
haec  oriri  potuerit,  omnino  non  quaerunt. 

Sic  Guilelmus  de  Humboldt'21;  bis  verbis  utitur:  „Ver- 
möge dieser  Construction  (sc.  acc.  c.  iuf.)  wird  ein  selb- 
ständiger Satz  ebenso  als  Prädicat  oder  Theil  des  Prädi- 
cats  mit  einem  andern  Satze  verbunden,  als  dies  bei  den 
absoluten  Participialsätzen  als  Theilen  oder  Bestimmungen 
des  Subjectes  geschieht.  Es  muss  daher  dem  zu  verbin- 
denden Satze  ebenso  seine  Selbständigkeit,  d.  h.  sein  ver- 
bum  finitum,  genommen  werden.  Dies  geschieht  aber  bei 
dieser  Construction  durch  Verwandlung  in  den  Infinitiv. 
Dieser  Infinitivus  wird  nun  von  dem  Hauptsatze  regiert,  und 
er  regiert  wieder  alle  einzelnen  Theile  des  zu  ihm  gehö- 
renden Satzes,  und  gerade  weil  er  dies  thut,  muss  er  den 
Nominativ  ,  der  das  Subject  des  für  sich  bestehenden  Sa- 
tzes war,  nun  in  einen  Accusativ  verwandeln."  Similemque 
in  modum  Eggerus25)  iudicat :  „Une  proposition,"  inquit, 
,,qui  devient  ainsi  partie  integrante  d'une  autre  proposi- 
tion,  soit  ä  titre  de  sujet,  soit  ä  titre  de  complement,  cesse 
par  cela  meine  d'etre  une  proposition  independante ,  une 
proposition  principale;  quoiqu'  eile  se  place  en  tete  de  la 
phrase,  eile  n'est  pas  moins,  pour  cela,  subordonnee,  en 
quelque  sorte,  a  la  proposition  dont  eile  fait  partie,  et  cette 
espece  de  Subordination  se  marque  par  un  double  signe: 
le  cas  accusatif,  pour  le  sujet,  et  le  mode  infinitif  pour  le 
verbe." 

Ex  Humboldtii  igitur  Eggerique  sententia  subiectum  in- 
finitivi  accusativo  exprimitur,  quia  una  cum  infinitivo  cnun- 
tiatum  ab  altero  enuntiato  pendens  efficit.  Sed  ut  depen- 
dentiam ,  ut  ita  dicam ,  iustam  causam  fuisse  concedamus, 
tarnen  non  probatur,  cur  accusativus  solus  inter  omnes  ca- 
sus obliquos  is  sit,  quo  dependentia  illa  notari  possit. 


24)  v.  Schlegel,  indische  Bibl.,  II,  p.  117  sq. 

25)  Notions  elementaires  de  grammaire  comparee,  Paris  1865,  p.  136. 


De  accus.  <■.  infin.  9 

Schoemannus  fi«ii irj ii«-  seilten tiae,  quae  iam  pridem  a 
Kochio,  Schmidthennero ,  Jacobsio  26)  prolata  erat,  acerri- 
mus  propugnator  ei  defensor  exstitit 27).  Subiectum  enim  in- 
finitivi  necessario  ut  obiectum  Logicum  cogitandum  esse  di 
cit,  quia  infinitivus  Bemper  sit  obiectum  logicum,  ideoque 
nun  nisi  accusativo ,  qui  solus  Bit  idoneus  ad  relationem 
obiecti  exprimendam,  Bignificari  posse.  Sed,  ue  in  virum 
tarn  hcno  de  rebus  grammaticis  meritum  plura  dicam,  rion 
possum  quin  mirum  esse  iudicem,  quod  aecusativus  Bolus 
Bit  idöneus  ad  relationem  obiecti  exprimendam,  cum  etiam 
genetivus  dativusque  eiusmodi  relationes  exprimant.  [tem- 
que  nun  video,  quomodo  infinitivus  eis  locis  logicum  obie- 
ctum esse  possit,  ubi  potius  habeatur  Bubiectum,  ut 

A     \1'A:      vvv    yc(Q     ört     ndvreaoiv    <•-.//     IjvQoi    'iömic 

ccxfiijs 
rj  fxala  Xvygog  oXe&qog  \lye.iolc  /.•-'  ßitovai. 

Postremo  Miklosichius28)  desperat  fere  de  ratione,  qua 
aecusativus  c.  inf.  explicandiiB  sit.  Namque  causam  aecu- 
sativi  ex  infinitivo,  quippe  qui  uomen  sit,  repetendam  esse 
existimat  propterea  quod  in  lingua  gothica  ei  slavica  dati- 
vus  cum  infinitivo  easdem  lere  vices  geral  atque  alias  ae- 
cusativus cum  infinitivo.  Sed  hac  ratione  non  explicat, 
qui  aecusativus  (vel  dativus;  infinitivo  addi  potuerit,  immo 
vero  —  idque  potissimum  ex  eis.  quae  1.  1.  p.  ."><>")  disputa- 
vit,  $.pparet  —  strueturam  acc.  c  inf.  pariter  atque  illi, 
quorum  sententias  ante  commemoravi,  tanquam  rem  ab  ini- 
tio  perfeetam  absolutamque  traetat. 

Quaenam  igitur  difficultates  omnibus  expKcandi  ratio- 
nibus,  quae  hoc  Fundamente  nituntur,  obstent,  satis  iam  in- 
dicatum  videtur.  Itaque  operae  pretium  erit,  si  alia  via 
ad  strueturam  de  qua  agitur  explicandam    pervenire    cona- 


26)  Vide  Miklosich,  über  den  acc.  c.  inf.  (Sitzungsber.  der  phil.- 
liist .  ('lasse.  Dec.)  Wien  1868,  p.   185 

27>  Lehre  von  den  Redetheilen,  p.  16  sq.,  et  Fleckeisen,  Jahrbü- 
bücher  f.  cl.  Phil.,  1869,  p  222,  ei   1870,  pag  187 

28)  1.  1.  i>.    190. 


|0  Albrecht 

mur,  dico  ea;  qua  illam  ut  paulatim  factam  excultamque 
eomprehendinms  et  inquirimus,  quid  einolumenti  ex  anti- 
quissimae  linguae  usu  ad  illam  explicandam  percipi  possit. 
Reperimus  autem  in  carminibus  Homericis  non  solura  exem- 
pla,  e  quibus  infinitivum  accusativo  vel  alii  casui  addi  po- 
tuisse  optinie  cognoscitur,  sed  etiam  exempla,  quae  satis 
probant  verba  ea,  quibus  accusativus  cum  infinitivo  adiun- 
gitur,  etiam  et  infinitivum  solum  et  accusativum  solum 
secum  habere.     Sic  infinitivus  accusativo  additur: 

y  173:  7jTS0f.iev  de  d-eov  cprjvat  regag. 

(cf.  X  295:   i/ree  /luv  öoqv  (.iccxqÖv). 

A  798:     xat    toi     zevyea     xaXct     döxio     7VoXef.iovde 

cpegso-d-at. 

(cf.  A  123:   Ttcog  ydq    %oi    öioaovai  yeqag    (ieyddvf.ioi 

'A%aioi\) 
dativo  : 

B  50 :  avTag  6  xijQviieooi  XiyvcpÜ-oyyoioi  xeXevoev 
xrjQvaoeiv  ayoQrjvds. 

(cf.  N  230:     —     xeXeve  te  cptozl  htdöTq)). 

^4.  18:  b(.ilv  {.isv  S-enl  doiiev 

8%7i8Qaat  ü^id/noio  noXiv,  ev  d'  olxa(f  ixeod-ai. 

Infinitivus  deinde  soius  verbo  finito  additus  sexcenties 
legitur,  ut 

d.  386:  aviiA  syto  7tqcotoq  xeX6/.irjv  d-eov  iXdoxeG&ai. 

Accusativum  denique  solum  eis  verbis,  quae  alias  accu- 
sativum cum  infinitivo  secum  habent,  adiungi  potuisse  co- 
gnoscimus  ex 

Z  479:   /.oll  noxe   zig   einrjOi    ,,7cazqög  y    oöe    noXXov 

äftsivcov" 
ex  nol&iiov  dv  tovz  u  , 
ubi  accusativo  non  ut 

P  651:  xal  %ö%  aq  Al'ag  eine  ßorjv  dyad-bv  DleveXaov 
is  notatur,  cui  aliquid  dicitur,  sed  is,  de  quo  id  dicitur, 
quod  hoc  loco  directa  oratione  expressum  est,  multo  sae- 
pius  infinitivo  exprimitur. 

Quae  cum  ita  sint,  profecto  non  a  probabilitate  abhor- 


De  accus,  c.  iiifin .  ]  | 

ret  etiam  in  eis  verbis,  ubi  eiusmodi  exempla  non  exstant, 
Btatuere  accusativum  a  verbo  Quito  postulari.  Sed  videa- 
mus  quae  in  hanc  partem  prolata  sunt. 

Atque  Boppius  quidem  sie  disputat29):  „Anders  — 
verhält  es  sich  mit  solchen  (sc.  Constructionen),  \\<>  der 
Accusativ  der  Person,  ebenso  wie  der  des  [nfinitivs,  vom 
Verbum  regiert  wird.  Wenigstens  glaube  ich  nicht,  dase 
Sätze  wie  „ich  sali  ihn  fallen,  ich  hörte  ihn  Bingen,  ich 
hiess  ihn  gehen,  lass  mich  gehen"  anders  gefassl  werden 
dürfen,  als  so,  dass  die  Wirkung  (\<t  Handlung  des  Sehens, 
Hörens  u.  s.  w.  zunächst  auf  die  Person  oder  Sache  füllt, 
die  man  sieht,  hört,  beauftragt  u.  s.  w.,  und  dann  auf  die 
durch  den  Infinitiv  ausgedrückte  Handlung,  die  man  eben- 
falls sieht,  hört  u.  s.  w.  Die  beiden  Objecte  des  Verbums 
sind  einander  coordiniert,  stehen  zu  einander  im  Yerhült- 
niss  der  Apposition  ich  sah  ihn  und  fallen,  actionem  ca- 
clendi) ;  dass  aber  die  durch  das  zweite  Objeci  ausgedrückte 
Handlung  von  der  durch  das  erste  ausgedrückten  Person 
oder  Sache  (ich  sah  den  Stein  fallen;  verrichtet  wird,  er- 
hellt aus  dem  Zusammenhang,  ist  aber  formell  nicht  aus- 
gedrückt." Accusativi  deinde  cum  infinitivo  exemplis  ex 
lingua  gothica  et  graeca  collatis  sie  pergit:  „„InLuc  19,14 
ni  vilein  (vileima  thana  thiudanonufarunsis,  ou  d-eXoftevzovzoj 
ßaotlevoai  ecp  fjfiäg— — können  wir  zwar  der  griechisch- 
gothischen  Construction  nicht  folgen,  wir  können  nicht  sa- 
gen „wir  wollen  diesen  nicht  herrschen  über  uns'',  allein 
ich  zweifle  nicht,  dass  auch  der  Accusativ  der  Person  und 
der  des  Infinitivs  als  Zielpunct  des  „wollen,  suchen,  mei- 
nen, glauben,  hoffen,  wissen  etc."  bedeutenden  Verbums 
stehe. ""  Quae  etsi  proprie  ad  usum  linguae  gothicae 
speetant ,  tarnen  —  ut  ex  ratione,  qua  Boppius  infinitivi 
naturain  explical :;"  ,  apparet  —  etiam  ad  linguam  graecam 
rclerri  possunt. 

29)  Vgl.  Gramm.  111,  p.  321. 
30    Vgl.  Gramm.  111.  p.  :;|\ 


[  2  Albrecht 

Tum  vero  duo  sunt,  quac  concedere  non  possunms: 
unum ,  quod  et  infinitivus  obiectum  est  et  accusativus, 
alterum,  quod  actionem  infinitivo  notatam  ab  ea  persona 
vel  re,  quae  accusativo  notatur,  effici  vel  effectum  iri  forma 
non  exprimitur.  Haec  autem  ad  unum  eundemque  fontem 
recurrunt.  Infinitivum  scilicet  Boppius  vices  nominis  agere 
existimat  3  'j.  Id  vero  etsi  quadam  ex  parte  concedi  potest, 
tarnen  propterea  non  prorsus  recte  disputatum  est,  quod 
cum  infinitivum  antiquissimo  tempore  casum  quendam 
(locativum)  fuisse  constet,  necessario  sequitur,  syntacticum 
eins  usum  ab  initio  certe  casuali  formae  respondisse.  Usus 
autem  aecusativi  cum  infinitivo  in  antiquissimis  monumen- 
tis  tarn  late  iam  patet,  ut  profecto  nemo  contendat  incu- 
nabula  —  ut  ita  dicam  —  eius  structurae  non  repetenda  esse 
ex  eo  tempore,  quo  infinitivus  propriam  vim  casualem  non- 
dum  amiserit.  Quae  si  ita  se  habent ,  Boppii  sententiam 
hac  ex  parte  reiciamus  necesse  est;  nam  si  infinitivum 
primo  ut  locativum  additum  esse  putamus,  neque  infiniti- 
vus ipse  pariter  obiecti  loco  additus  esse  potest  atque  accu- 
sativus, et  actionem  quam  notat  ab  ea  persona  vel  re,  quae 
accusativo  notatur,  effici  forma  ipsa ,  non  —  ut  Boppius 
voluit  —  contextu  solo  exprimitur.     Exempla  enim  ut 

Z  100:  öv  7T£q  cpaoi  -frsäg  e^spi(xsvai. 

E  894:  r<i>  o  dito  —  zäde  näö%£iv 
si  formae  casualis  diligenter  rationem  habemus,  in  nostrum 
sermonem  convertenda  sunt :  „den  sie  im  Abstammen  sagen, 
ich  glaube  dich  im  Leiden."  Et  cum  terminus  in  quem 
item  locativo  exprimatur  (cf.  J  482 :  xaf.iai  neoev)  exem- 
pla ut 

B  11:  xhoor^cä  ?  xslev€  '/xtqrj   xo/^ioiovrag  ^Ayaiovg. 

X  222:  tovös  d  'eyio  toi 

—     7T£7Ti&>\ow  sravilßiov  (.icxytGao^ai  — 
convertenda  sunt:  „befiehl  (heisse,  treibe  an)   ihn  zum  Rü- 


31)  Idem  est  dicendum  in  Keisigium  similiter  iudicantem  (Vorles. 
üb.  lat.  Sprachwiss.,  p.  780). 


De  accus,  c  tnfin.  1 3 

sten —  ich  werde  diesen  überreden  zum  Kämpfen".  Und« 
apparet  accusativum  aolura  perumque  esse  obiectum  verbi 
liniti.  Id  vero  optime  eo  confirmatur ,  quod  tri  iam 
ante  commemoravi  —  in  carminibus  Homericis  haud  pauci 
exstant  loci,  ubi  eisdem  verbis,  quae  alias  accusativum 
cum  infinitivo  secum  habent,  aul  accusativns  solus  aul  ac- 
cusativua  una  cum  secundario  enuntiato  additus  est.  Altera 
autem  quam  dixi  Btructura  — ■  vulgo  prolepsis  vocatur  — 
quanti  sit  momenti  ad  accusativum  in  structura  accusativi 
cum  infinitivo  explicandum,  iam  pridem  Wacnsmuthiua  -', 
et  Füistingius  33),  recentiore  tempore  Curtius34  praedica- 
verunt.  Sed  Füistingius  similem  in  modum  errat  atqueBop- 
pius.  Nam  cum  infinitivum  alter ius  obiecti  loco  in  accusa- 
tivo  positum,  indeclinabile  ergo  nomen  esse  censeat,  rationem 
cur  accusativns  cum  in  prolepsi,  tum  in  structura  acc.  c. 
i.  adhibitua  sit,  inde  petit,  quod  antiquissimo  tempore  accu- 
sativus  sulus  fuerit  casus,  quo  obiectum  aotari  potuerit. 
Verum  tempus  illud,  quo  aecusativus  solus  casus  obliquus 
vel  t'uit  vel  fuisse  videtur,  tarn  longe  recedit  ultra  eoa  fines, 
quos  ratione  ac  via  in  Unguis  perscrutandis  attingiraus,  ut 
antiquissimam  hanc  accusativi  naturara  oullo  modo  adhi- 
bere  liceat  ad  strueturam  explicandam,  quae  multo  serius 
orta  est  et  —  id  quod  est  longe  maximum  -  tempore, 
quo  etiam  cutcri  casus  obliqui  exstabant  Huc  accedit, 
quod  Füistingius  infinitivum,  quem  aut  accusativum  aut  110- 
minativum  esse  contendit,  tanquam  nomen  traetat,  quod 
iam  antiquissimo  illo  tempore,  quo  accusativum  solum  ca- 
sum obliquum  fuisse  dicit,  indeclinabile  fuerit:  id  quod  con- 
cedere  non  possumus  respectis  eis,  quae  ante  de  forma  ei 
origine  eins  disputavimus. 

Multo  rectius   contra    (i.    Curtius   iudicat,  qui  Ins  fere 
verbis  utitur:  „Der    beim   Infinitiv    stehende    Accusativ    ist 


32)  de  acc.  c.  int'.,  p.  15. 

33)  Comm.  de  natura  acc  c.  i  apud  Latinos,  Münster  1839,  p.  :.'}. 

34)  Griech.  Schulgramm.  §  567. 


1 4  Albrecht 

eigentlich  von  dem  Verbum  des  Hauptsatzes  abhängig  und 
erklärt  sich  aus  der  Prolepsis.  Für  ^yyeiXav  mt  o  KvQog 
eviurjaev  ist  zulässig:  i'tyyei.lav  tovKvqov  ozi  svrArjGev,  für  oxi 
ivi/.)]oe  —  vixrjaai ;  so  entsteht  rjyyeilav  top  Kvqov  vr/Sjöat*). 
Accusativum  ergo  obiecti  locum  occupare  existimat;  infi- 
nitivum  autem  primo  ut  locativum  valuisse  quadam  ex 
parte  concedit,  dicens  35):  „Meine  Darstellung  des  Infinitivs 
stützt  sich  aber  stillschweigend  auf  die  Annahme,  dass  er, 
seines  Ursprungs  ein  Locativ,  von  da  aus  sich  erst  allmäh- 
lich zu  einer  weiteren  Anwendung  ausgebildet  habe."  Id 
vero  addidi  propterea  quod  Wachsmuthius  iam  plus  quin- 
quaginta  annis  abhinc  eandem  explicandi  viam  ingressus 
est,  nisi  quod  rationem ,  cur  infinitivus  addi  potuerit, 
omnino  non  curat. 

Eandem  explicandi  rationem  etiam  ad  linguam  lati- 
nam,  in  qua  infinitivus  item  locativus  fuisse  videtur,  adhi- 
bere  possumus.     Sic  exemplis  ante  allatis  respondent: 

Plaut.  Poen.  prol.  4 : 

audire  iubet  vos  imperator  histricus; 

Merc.  I,  2,  95:  si  illam  matri  meae  me  emisse  dicam. 
et  prolepsis  exemplum  praebet  Cic.  Tusc.  1 ,  24 :  sangui- 
nem,  bilem,  pituitam  videor  posse  dicere,  unde  concreta  et 
quomodo  facta  sint. 

De  Germanorum  quidem  infinitivo  non  exploratum  est, 
quamnam  terminationem  casualem  primo  habuerit ;  est  enim 
forma  similem  in  modum  decurtata,  atque  in  lingua  graeca: 
(ptQeiv  (dor.  tpbQEv)  infinitivo  respondet  goth.  bairan,   germ. 


35)  Erläuterungen2,  p.  197. 

*)  Nullo  vero  modo  —  id  quod  Langius  (Zeitschr.  für  österr. 
Grymn.j  1855,  p.  728)  putasse  videtur  —  rem  ita  intelligi  voluit, 
ut  lingua  diversos  illos  gradus,  qiii  hie  riotantur,  pereurrerit,  donee 
ad  strueturam  aceusativi  cum  infinitivo  pervenerit;  sed  natura  et 
origo  aceusativi  cum  in  prolepsi  tum  in  ea  de  qua  agitur  struetura 
eaedem  esse  atque  ex  uuo  eodemque  linguae  studio  grainmaticas  rela- 
tiones  exprimendi  manasse  videntur.  (Cf.  etiam  Fleischer,  de  primor- 
diis  acc.  c.  i.  p.  30  sq.) 


]><•  accus,  c.  infiii 


15 


heran30;.  Sed  aecusativurn  cum  infinitivo  coniunetum  a 
verbo  finito  postulari  dos  quidem  nostrae  ipsorura  linguae 
sensus  quidam  et  conscientia  docet.  Recte  igitur  Curtiu 
„Unser  Sprachgefühl,"  inquit,  „verknüpft  in  Sätzen,  wie 
,ich  höre  ihn  reden,  ich  heisse  sie  kommen,  ich  lasse  euch 
gehen'  den  Accusativ  ganz  in  derselben  Weise  mit  dem 
regierenden  Verbum,   wie  wenn  k'-in  Infinitiv  dabei  Bteht" 

Inde  vero  colligendum  est  linguam  antiquiorem ,  in 
qua  aecusativurn  cum  infinitivo  panlo  saepius  asurpatum 
reperimus,  non  minus  aecusativurn  ut  a  verbo  finito  pen- 
dentem  sensisse  atque  strueturis  ut 

„Ulf.  Marc.  8,  27   hvana    mik    quithand    mans    visan? 
2.  Cor.  5,   11:  venja  —  svikunthans  visan  uns" 
eadem  ratione  usaui  esse  atque  lingua  graeca   et  latina    in 
similibus  verbis  aecusativurn  cum  infinitivo  adhibuerint. 

In  eis  autem  exemplis,  quae  adlmc  traetavi ,  verlnun 
finitum  transitivum  erat.  Iain  vero  quaeritur,  quid  statuen- 
dum  sit  de  eo  aecusativo  cum  infinitivo,  qui  verbis  intrans- 
itivis  et  passivis  et  potissimum  verbo  substantivo  cum  sub- 
stantivis  et  adiectivis  coniuneto  additur,  ut 

ß  190:  ov   6€  eoix.e  y.ir/.nv  äg  deiölooeö&ai. 

H  331:  t([>     06    %qrt     rtoXefiov    (iev     afi      ijol    naraui 

\lyjav>r. 

<I>  281:  vvv  dt  fte  kevyaleip   'heuen-)  uuaoin  akiavai. 

P  336 :    aldwg  — 

Lliov  eioavaßrjvai  —  daftevrag. 

v  15:  —  agyaXeov  yag  h'va  ttqolxÖs  %(XQioao9-ai. 

Atque  Wachsmuthius  38)   quidem   de  falsa  analogia  eo- 
gitavit,  cum  dicat:  puto  illam  (sc.  construetionem  acc.  c.  i. 
verbis  intransitivis  additara)  licentia  quadam  exponi    posse 
loquentium,  qui  primam   (sc.    verbis   transitivis    adiunetam 
construetionem,  brevitati  studentes,  variis  adhibuerinl  occa- 

:5li)  Schleicher.   Compemlhiin2,  p.  427. 

:<7i  Erläuterungen2,  p.  200. 

;iS|  ••  ••  p-  18.  rdem  sentit  Hentze, Zeitschr.  für  das  Gyrnnw.  Ber- 
lin  1866,  p.  738. 


1  (j  Albrecht 

sionibus  et  mox  in  frequentiorem  diversumque  usum  sive- 
riut  aberrare."  Sed  quoniam  falsa  analogia  quasi  ultimum 
refugium  est;  periculum  certe  faciendum  erit,  annon  alia 
explicandi  ratio  inveniri  possit. 

Nam  si  in  nonnullis  huiusmodi  verbis  non  solum  acc. 
c.  inf.,  sed  etiam  accusativurn  et  genetivum  aut  accusati- 
vum  solum  reperimus: 

H  109:  ovde  x'i  oe  xqi] 

tavcrjg  aq>QOOvvi]g. 

£  193:  <ov    8Tteoi%    Ixerrjv  zahuneigiov   avTiaoavrcc^). 

%  196:  aig  oe  soixsv. 

nemo  profecto  accusativurn  a  verbo  infinito  postulari  cen- 
sebit;  immo  vero  revocabit  ad  transitivam  quandam  vim, 
quae  his  verbis  insita  sit.  Quid  vero  statuendum  est  de 
accusativo  verbis  passivis  et  verbo  substantivo  addito? 
Atque  Curtius 4ü)  quidem  sie  disputat:  „Ist  das  regierende 
Verbum  ein  intransitives  oder  passives,  so  ist  der  Accusa- 
tiv  der  freiere:  einig  eovt  -iräv%a  xalüg  s%etv,  es  ist  Hoff- 
nung da  in  Bezug  auf  alles,  dass  es  gut  steht,  d.  i.  es  ist 
zu  hoffen,  dass  alles  gut  steht."  Et  equidem  illi  plane 
assentior,  nam  ex  exemplis,  licet  apud  scriptores  posterio- 
ri s  temporis  legantur,  ut 

Xenoph.  Cyrop.  II,  1,  5:  lovg  (.livrot  "Ellrjvag  inbg  ev 
Trj  ^Aoia  olxovvzag  ovdev  nio  oaepeg  leyeica  ei  enov%ai. 

Aristoph.  Av.  1269 : 

öeivöv  ye  %hv  ytrjfwita  ei  (.itjde7Corce  vooitpei  naXiv*x). 


39)  Non  quidem  ignoro,  hos  locos  vulgo  ellipsi  (fit)  deutattat)  ex- 
plicari,  sed  quoniam  dura  videtur  negatio  in  ellipsi  et  germanica  lin- 
gua  optimam  analogiam  acc.  et  gen.  praebet  (Nibel.  1101,2:  weinens 
si  gezam;  Iwein  3079:  in  zimet  der  arbeit),  illam  explicandi  rationem 
iustam  esse  non  puto. 

40)  Griech.  Schulgrammatik  §  507. 

41)  Similiter  de  5  81: 

ßtkitQov    05  (ffvywv  nqotfvyij  xaxbv  rjt  alaii] 
iudicandum  est,  ubi  acc.  subaudiendus  videtur. 


I ><•  accus.  <•.  iniin.  1 7 

Aman.  Anab.  I,   27:     rjyyiX&q   vovg  'Aoaevdiovg,    ou 

oifihv  t,(~)p  ist  y/.!.itt;' >■<'>>'  rcgd^ai  i&eXoiev  — 
apparet  accusativum  hac  ratione  addi  potuisse.    Neque  im- 
niis  in  lingua  germanica  verbo  substantivo  cum  nominibus 
coniuncto  accusativus42)  additur: 

mtk  ist  hara  (cura)  =  fieXei  um]  cf.  UJf".  Juli.  12,  '»:  oi 
theei  ina  thize  tharbane  kara  wesi; 

villi,  ist  wuntar;  cf.  Otfr.  I,  9,  27:  wuntar  was  (hin 
menigi', 

nah  ist  furiwizzi  importuna  curiositaa  movel  m<'  :  cf 
Notk.  Boeth.  94:  in  (eum)  was  furewizze; 

in ih  ist  niot  (dclectat  me) 

a,  niot  subst. ;  cf.  <  >tfr.  V,  22,  7  :  thes  ist  si  iamer  lilu  niot, 
b,  niot  adi. ;  cf.  Willir.  15,  27:  d&z  unsich  desdenieter  si  — 

Willir.  20,  2s :  daz  in  (eum)  allernietesta  ist. 

Quibus  in  nominibus  verbo  substantivo  adiunctis  accu- 
sativus vulgo  explicatur,  ac  si  illa  loco  verborum  accusa- 
tivum postulantium  posita  sint,  ut:  mih  ist  wuntar  =  wun- 
tarot  mih.  Sed  Grimmius  l3)  ipse  fatetur,  sese  ex  hac  sola 
analogia  illum  accusativum  explicare  nun  audere,  quoniam 
verba,  quae  pro  illa  nominum  verbique  Bubstantivi  consu- 
ciatione  ut  accusativum  postulantia  ponamus  necesse  est, 
non  semper  exstant  et  accusativus  etiam  simplici  verbo 
substantivo  interdum  adiungitur.  Idem  vero  in  cos  dicen- 
dum  videtur,  qui  hac  ratione  accusativum  in  structura  de 
qua  agitur  explicare  studenl  ")•  Nam  quae,  quaeso,  verba 
pro  aidtog  (/'  336),  wq^  0.  330  ,  /.av.öv  ion  (/i  132)  simili- 
bus  subaudiri  possunt? 

Quae  cum  ita  sc  habeant,  rationem  cur  accusativus  ei 
in  lingua  germanica  et  in  graecis  illis  exemplis  positus  sit. 
potius  ex  latiore  usu,  qui  huic  casui  antiquiore  tempore 
fuerit,   repetendam   esse  puto.     Infinitivus   autem  propriam 


l-    Cf.  (iriimn,  deutsche  Grm.  IX,  p.  233  sqq, 

43)  1.  1.  j).  252. 

II    Püisting  1.  1.  i>.   21  sqq.     Fleischer  I.  1.  p   2;t. 

('  urii  u  s,  Studien.     I  V  2 


]  8  Albrecht 

vim  locativi  etiam  in  liis  structuris  in  initio  servasse  eo  proba- 
bilius  est,  quod  in  carminibus  Homericis  fere  semper  in  fine 
enuntiati  positus  est.  Sin  vero,  utBoppius  4:s),  Delbrückius  40), 
Füistingius  47)  voluerunt,  incle  ab  initio  subiecti  viees  ges- 
sisset,  profecto  semper  in  capite  enuntiati    collocatus  esset. 

Eandem  vero  rationein  ad  acc.  c.  inf. ,  qui  in  lingua 
latina  verbiß  intransitivis  additur,  explicandum  adhibere 
possumus : 

Plaut.  Merc.  V,  2,  "6:   non  opust,    inquam,    nunc    in- 

tro  te  ire. 

Pers.  III,   1,  41:  malo  cavere  meliust  te. 

Neque  unguis  germanicis  huius  modi  structurae  desunt, 
sed  raro  leguntur: 

Notker  Boetb.  144:  ist  not  misseliche  namen  haben  diu 
finviu;  Kero  19a:    municlio    fioriu  wesan  cliunni  chund  ist. 

In  lingua  gotbiea  contra  paulo  saepius  reperiuntur  ' s) : 
Ulf.  Rom.  13,  11 :  mel  ist  uns  ju  us  slepa  urreisan  ;  Skeir.  38, 
10:  gadob  nu  vas  — thanzuh  —  gaquissans  vairthan;  Luc. 
4,  36:  vartb  afslautlman  allans.  Haue  autem  strueturam  eo 
minus  ex  imitatione  linguae  graecae  explicare  velim,  quod 
aecusativum  (sine  infinitivo)  multo  post  similibus  verbis  ad- 
ditum  esse  vidimus. 

Ceterum  carmina  Homerica  ipsa  probant  linguam  eo 
tempore,  quo  illa  orta  sunt,  iustam  de  propria  aecusativi 
cum  infinitivo  natura  atque  indole  intelligentiam  non  amplius 
servasse.  Quae  quantum  obliterata  sit,  ut  iam  ex  formis 
decurtatis  sine  ullo  discrimine  iuxta  pleniores  usurpatis  ap- 
paret,  sie  etiam  cum  ex  eo  ,  quod  haud  raro  dativus  aecu- 
sativi fere  vices  gerere  videtur,  tum  e  latiore  aecusativi 
cum  infinitivo  usu  cognoscitur.  Reperimus  autem  dativi 
quasi  cum  inf.  strueturam  eisdem  verbis  adiunetam,  quae 
alias  aecusativum  e.  inf.  secum  liabent: 


45)  vgl.  Gramm.  III    p.   318. 

46)  1.  1.  p.  26. 

47)  1.  1.  i».  22. 

48)  Viele  von  der  Gabelentz  und  Loebe,   Ulfilas  II,  p.  249. 


I  >e  aCCUS.  '••   inliii.  1 9 

I!  50:   c.ik'i»  fi   /.i/ji' /■<><> i    Li )  i  (f  .'h'iy/fiini   /i/iii,i.i 
KrjQiooeiv  ayoQfjvöt  /<'{>>,  /.ofioiovrag  A%aiovq, 

Cf.  ß  65:  d-coQrjgcti  ai   xslevoi  aagj;   KOfiotovzag  4%aiovg. 

Qui  haec  exempla  explicabimus?  [usta  ratio,  ul  mihi 
videtur,  facile  nobis  sc  praebet,  -i  ea  consideramus,  quae 
antea  de  infinitivo  Homerico  disserui.  Vidimus  autem  in- 
tinitivum  notitia  ei  vi  Locativi  obliterata  naturam  nominis 
indeclinabilis  assumpsisse.  Quodsi  exempla  ul  B  50  con- 
ferimus  cum 

Z  \V1\:  /.ei  u[A(pL7i6Xoioiv  7i£Qiy.Xvxa  egyct  %sXeu&vl 
quid  est  BimpliciuB  quam  xqQvaoen  eodem  modo  atque 
iitor/.li  k)  Hjy«  accusativum,  dativum  vero  in  utroque  enun- 
tiato  alterius  obiecti  loco  positum  putare?  Badern  autem 
structura  etiam  in  eisdein  verbis  intransitivis  reperitur,  quae 
accusativum  cum  int',  secum  habenl  : 

K  4  IM:  va  (iev  o'r   n   /.c.i  a'h  vytciiotv  toi/.ir 

avÖQ&ooiv  </  OQeeiv. 

(cf.  B  190:  —  ov  of  i'oi/.t  iuxkov  o/g  deidlaoeo&ou). 

1YI    110:  üoya/.;'nr    ();'■   uni    hjzi,    KCtt   l(f  Ih'/ti^   .tau   iovii, 

fiovvqt  oi^c./n'ri-i   frio&cct   itCLQCt   vrjvoi  ■/.;'■ /.tr, Vor. 
cf.   -'    SS:   TCQ^ai   d'   üoyti/.inr    1 1  uiiu.  ji'/.tnvumi  V  iotTÜ 
avdoa  xcci  wp-9  ifiov 

Atque  his  quidero  locis  dativus  obiectum  verbi  intrans- 
itivi  notat,  infinitivus  autem  subiecti  locum  tenere  videtur. 
Huic  usui  respondeut  in  nostra  lingua  exempla  ut 

Ulf.  2.  Cor.  7,  7:  avaei  niis  mais  faginon  varth  '  '  ; 
Trist.  11790:  ir  was  das  leben  ande  (cf.  Trist.  8992:  im 
was  im  aber  ande  das  sper). 

Quod  denique  latiorem  quem  dixi  usuin  aecusativi  cum 
intinitivo  in  carminibus  Homericis  attinet,    nonnulla  reperi- 
raus  exempla,  ulü  eisdem  verbis,  quae  modo  dativum  et  in 
fiuitivum,  modo  accusativum  cum    intinitivo    secum    habent, 
praeter  dativum   etiam   aecusativua    cum   infinitivo    vel   po- 


•l*n  Cf.  Köhler  über  den  syntaktischen    Gebrauch   des  Dativs  im 
Grothisehen,  p,  3iJ  Bq. 

2- 


20  Albrecht 

tius  praeter  dativum   et   infinitivum   etiam   accusativus   ad- 
iungitur: 

*F  129:  avxixa  MvQfiidövsaai   rfiXo7cxols^nioi  xsksvosv 
yah/.ov    Cwvvcofrai,  Ceci-cu  d°  vn    hyeaffiv  exaazov 
innovg. 
A  541 :  ctlei  xoi  cplXnv  ioxlv  if.i€v  anovöoyiv  lörxa 

"/.Qvnxadia  (fQOvtovia  dixaCe/nsv. 
Itemque  exstant  exempla,  ubi  accusativum  nullo  modo 
a  verbo  finito  postulari  statuere  possumus  : 

Z  267:  oöös  nrj  toxi  —  — 

—         —     7r£/ialccyf.i£rop  evyiKxaad-ai. 
B  354:  t(o  /<>;  xig,  7coiv  eTrsiyeo&io  oixörde  vteofrca, 
7iqIv  tivcc  7iccQ   Tqwiov  aloya  xaxaxoi/^trj^rjvai 
xioaoitai  d3  'EXevtjg  oQ/,iij/,iatä  xe  oxovayü.o,  xe. 
Sed  numerus  huiusmodi  exemploruui  tarn  exiguus  est, 
ut  profecto  non  a  probabilitate  abhorreat  statuere  lingual«, 
postquam  per  multa  saecula  structuram  accusativi  cum  inri- 
nitivo  ita  adhibuerit,  ut  logicum  infinitivi  subiectuin,  grarn- 
maticum    vero    verbi    finiti     obiectum    accusativo    notaret, 
paulatim  sensum  verae  accusativi  originis  amisisse  et   sub- 
iectum,  sicubi  addendum  erat,  accusativo  notasse. 


CAPUT  IL 

De  usu  accusativi  cum  tnfinitivo  Homerico. 

In  enumerandis  eis  verbis,  quibus  in  carminibus  Ho- 
mericis  acc.  c.  i.  additur,  non  solum  locos,  ubi  illa  stru- 
ctura  legitur,  quantum  fieri  potest,  omnes  afferam,  sed  etiam 
eos,  ubi  eisdem  verbis  aut  accusativus  solus  aut  infinitivus 
solus  sine  accusativo  aut  dativus  a  verbo  principali  sus- 
pensus  cum  infinitivo  coniungitur.  Qua  in  re  eum  tenebo 
ordinem,  ut  primum  tractem  ea  verba  transitiva,  in  quibus 
accusativus  per  se  obiecti  loco  positus  videtur,  deinde  ea, 
in  quibus  accusativus  prolepsis  auxilio  explicandus  est.  Ea 


!)<•  accue.  c.  iniin.  21 

denique  verba,  quae  vulgo  impersonalia  vocantur,  etsi  par- 
tim priori,  partim  alteri  dasei  annumeranda  sunt,  tertio 
loco  enumorabo. 

I.  Verba  transitiva,  quae  per  se  aecusativum  obiocti  loco 
postulant. 

Verba  huc  pertinentia  sunt  verba,  quae  aliquem  ut 
aliquid  faciat  vol  nun  faciat  commoveri  indicant  atque 
proinde  in  tres  classes  distribuenda  sunt:  verba  commo- 
vendi,  efficiendi,  impediendi. 

A.    Verba  commovendi. 
a.     Verba  rogandi. 

1)   alte  10. 
Acc.  c.  inf. 

y  173:  fiTJ.of.itv  de  freov  wrvcci  Tegag. 
Ct".    Ulf.    Marc.  5,   17:     jah    dugunnum    bidjan  ina   ga- 
leithan  hindar  markos  seinos. 
Acc.  solus: 

\     295:       l']T€£  (liV    ÖOQV    [i((/.onr- 

Z  176.  ß  380.    /  351.  q  365.  w  85.  337. 

2)  lioo Ofxai  (et  kiin/iiai). 

A.  c.  i. 

u4  173:  aide  o    eyojye 

Xiaaojiai  ehe/'  ifielo  fieveiv. 

E  491.  1  451.  574. 

A.  solus: 

A  15:  xai  iXioae.ro    tdvtag     l/xiovc. 

,4  374.  394.  /  585.  591.  698.  A  IIS.  455.  M  19.  O  660. 
2  448.  V  35.  418.  ß  210.  y  19.  327.  d  347.  £  142.  >'>  157. 
344.  I  35.  i-i  53.   103.  v  273.  £  406.  q   138.  <p  278.  x  337. 

I.  solus  : 

A  283:  kiaaofi    "Ayjll^i  ueih'ner  yö'/.nr. 

J  379.   0  372.    0  77.    /    304.    V  2  KL    3   30. 

Aliter  sese  habeul   haec  duo  exempla: 

/511:  Xlaaormi  d  ctget  vaiyt  IIa  Kgovliova  y.iovaai. 
tut  atTjv  ««'  tneo&ai. 


•>2  Albrecht 

et  l  224:  ev&  &f.ii  fisv   novhiötf    evagoi  Xiaaovx     eneeooiv 
tvqcjv  alwfievovg  levat  nüXiv — 

de  quibus  postea  apta  oblata  occasione  disseram. 

Ellipsi  denique  XiGöofiai  verbi  explicandum  videtur 
H  79:  (j(of.ia  di  oixad    i/tnr  do/j-svcu  naXiv. 

3)    IXSTSVO). 

A.  c.  i. 

X  530:  o  de  fie  tiaXa  ivöXX    l/.tTtrei 

17T7T0\}W  e£i(.i£vcti. 
A.  solus: 

rj  292:  zijv  iY.ixevd(a). 
rj  301.  o  277.  q  573  (cum  p.g  praepositione  II  574). 

4)  Xitccv  ebio. 
A.  c.  i.  huic  verbo  non  est  additus,  attainen  illud  reti- 
eere  nolui,  quoniam 

CF  196:  Xwayevev 

8Axr€ll€V 

aceusativus    dis/norg   facile    suppletur;    cf.   Hesiodi    Theog. 
469:  —  %nz    sTteira  (plXovg  Xndveve  ioxrjag 

rovg  acri'g,  Vcddv  re  /.al   Ovqccvov  aoTEQOEVTCt 
MfiLv  ovf.1  ipodaöaoOcd. 
A.  solus: 

/  581:  TcoXXd  de  [iiv  Xixdvev 
X  414.  Q  357. 

b.  Verba  per  suadendi. 

1)   nel&co. 
A.  c.  i. 
X  222:  intde  d'  tyto  toi 

olxof.iivrj  jTb'jtiDioio  svavrißiov  ita%too.o&at. 
lF  40. 
A.  solus: 

A  132:  ovde  ui  7islosig. 

1  104.  Z  162.    300.  /   112.    1S1.  345.   386.  587.  A  648. 

M  173.   n  842.  P  33.   ^7  126.    V  78.  91.  ü  219.   433.   a  43. 

ß  106.  [rj  258].    /  3:;.  500.    5  123.    363.   392.   i    151.    ip  230. 

337.  o)  141. 


De  accus,  c.  i u (in  2iJ 

Passiva  liuius  verbi  forma   cum   infinitvu   solo  coniun- 

gitur: 

A  150:  niog  r/g  /"/  nQocpQwv  tneotv  .ni'.hia    tyaiwv 

i;  odbv  /■'/.:>;' ii evcu  i    avÖQaoiv    tcpt  {ia%to&ai ; 

K  204.  x  316.  w  456. 

2)  //  c  (i  n  .i  i.  i  >')  <•>. 
A.  c.  i. 
X  21)5:  firj  ü    inisaai  nagctini  iiSrpiv   Odvaaevg 

f.ivyjl  i QBOOt   <f  i'.rirc.i ,    Ct/U  i  r/u;  i  ki    de    Ol    cini 
A.   solus: 

H  120:  wg  elrtdtv  naoeneioev  ctdeXcpeiov  (pftevag. 

A  7S8.  H  208.  'Is  :i7.  606.  |  290.  (»  I  10. 

ü)      71  II  Q  ((    I  <<  <(  1071  (•>. 

A.  c.  i. 

£   488:  .n'tii'i    n'    i;i((ff:     Aciiun 

ninyir('))'   tfxevai. 
I.  solus: 
jz  360:  'Hör,   d  ev  </i/.niiii    nagr;nag?6v  ei  i  i>'h]i  <  i. 

I      /  c  n  a  v  dato. 

A.  c.  i.  noii  Legitur,  sed  accusativus  facile  subinteliigitur 

o   178:  /",   zavza  nciQCtvda  Arjdofisp^    ito 

%QWT    Ctnovin  i  eO&Ul    y.ca   Li  r/oli  <<th>.i    uXoitph. 
(7i  k  g  d ip  iltn  t  tantum  dativum  cum  infinitivo   secum    habet: 

A  577:  firjiiii  d    iyw  7it'o<  </  iitui  —  — 
7tazQi   ipi).o)   eni  rtoa  rpiosiv    Ii!. 

Infinitivus  ergo  accusativi  i.  e.  obiecti  Loco  positus 
esse  videtur.  Nam  aocusativum  non  minus  asitatum  fuisee 
quam  dativum  facile  cognoscis  ex 

\ji  287.]  i  ,*>:  —  avTctQ  fivrjOTTJQag  —  —  Tzagqido&ai. 
M  249  contra  et  (i  ISO  nihil  ad  id  probandum  pertinent, 
quoniam  accusativus  hie  non  &,  nagipdfievog  partieipio,  sed  a 
verbo  finito  peudere  videtur.  -  Idem  iudicandum  esl  de 
nagaf.ivO'f.of.tat  ,  quod  item  dativum  cum  iufinitivo  - 
habet:   /  416.  684.   O    15). 


24  Albrecht 

c.     Verba   docendi. 

1)  ötSaa/.io. 
A.  c.  i. 
a  384:  oe  ^l^äa■/.nlOll•    'hol   avzoi 

vxpayogrjv  %    suevai  '/.al  Öaoöa/Jwg  äyogeveiv. 
X  422. 

Cf.  Skeireins  46,  18:  galeika  sveritha  usgiban  uns  lai- 
seith;  Bari.   103,  21:  leret  uns  han  erberinde;  fragm.  theot, 
33,  8 :  leret  sie  kahaltan. 
A.  solus: 

A  832.  Hs  308.  %  4SI.  4SI). 
I.  solus: 

E  51:  dldu^e  yaQ  "AQTBf.ag  avxrj 

ßdllsir  l'cyoia  nävxa. 

2)    dsöae. 

A.  c.  i.  apud  Honierum  non  reperitur,  sed  accusativus 
f'acile  suppletur : 

v  72:  sgya  d'   Aürjvauj  dedccs  xIvtcc  ioyäueod-ai. 

A.  solus: 

C  233:       ovc'HcpaiOTog  diöaev  xai  TTctkkag  'd&rjvtj. 

#  448.  [ifj  160]. 

d.     Verba  incitandi 

(sive  iubendi  et  cohortandi). 

\)  /.sie vw. 

A.  c.  i. 

B  11:     &ojorj!;ctl  e  /Jlevs  /.dor]  KOfi6(avTag3A%abOvg. 

B  28.  65.  114.  E  199.  823.  H  284.  G  318.  /  21.  K  242. 
S  62.  0  176.  P  30.  2  13.  T  306.  Y  4.  87.  196.  332.  X101. 
V  558.  568.  659.  802.  823.  11  175.  ß  263.  £  384.  q  48.  262. 
304.  &  370.  t  177.  469.  x  339.  A  636.  p  53.  163.  193.  >'  274. 
n  305.  547.  o  345.  350.  ip  264.  276. 

Cf.  Ulf.  Matth.  8,  18:  haihait  galeithan  siponjans  hin- 
dar  marein;  Mar.  91:  gebot  die  menige  swigen;  Skeir. 
50,  12:  jah  antharans  gamaudida  gaumjan. 

Acc.  solus: 

J  286:     Off cii  [in1  --  —  nin   xeXevio, 


!>'■    :i<cil-     <•.    infin.  O'i 

J  359.  ß  220.  327.  d  274.  9  204.  i  278.  x  516.  /  507. 
[|  517].  o  209.  339.  tt  81.  «  -22.  7   17:..  w   175. 

Praeterea  novem  locie  '//  68.  349.  369.  0  6.  /,  187. 
0-  27.  q  469.  0  352.  [9  276])  legitur: 

ö'7>o'  etTTtu  f«  in-  9vfj.bg  Ivl  mrj&eooi  xeXevei, 
üb]  cllijt.si ,   quam   Larochius   (homerische  Stadien,    p.  243 
statuit,  nullo  modo  ojius  esse  videtur. 

I.  solus: 

/>'  74:  mal  cpsvyeiv  aiv  vqvoi  noXvxXrjioi  xeXevow. 

r  \\\).  X  170.  ^  641.  1/2:57.  2'  169.  fft  7-  104. 
d  233.  /,  217.  220.  1  321).  /.  17.  373.  386.  v   17.  1   341. 

Dativus  cum  infinitivo  legitur: 

B  5<) :  avTaQ  6  KijQvxsaai  ?uyvcp96yyoioi  /.ekevosv 
KtjQvoosiv  ayoQijvde. 

B  151.  112.  /'2.V.I.  E  185.  X  191.  /  10.  65&  ^781. 
O  687.  //  727.  F96.  V  39.  563.  -'-'  643.  [a  357.]  /3  6.  422. 
d  29G.  17   163.  i  488.  x  128.  n  93.  2s7.  7  351. 

Quibus  cum  locis  conferri  possunt: 

Z  324:  nal  i'inf  1  rnlniat  neoi/./.iu'.  eoya  xeXevoev. 

T  192.  n  136.  £  193.  281. 

Dativus  solus  saepius  legitur,  sie 

/    128:  xiXeve  de  oioiv  r/.aoioc 

fjyefiovfüv. 

Dativus  et  aecusativus  cum  infinitivo  tribus  locis  po- 
sitns  est: 

Hs  [29:  avil/.ic   MvQf.iiö6veoot  tpiXoTtroXifioiOi   KeXevoev 
yaX/.ni    _'(o'i  j T<i!ha  ,    ller^ai    d'  vn    0%£O(piv  {-'/.aoior 

%71710VQ. 

1  561.  I    11. 

2)  it.4kof4.ai. 

A.  c.  i. 

ji  74:  xiXeat  11t,   diitpiXe,  [iv&tjoaöd'at 

uii ti    AtcoXXcovoq. 

A   134.  r  88.  433    E  810.   /  517.    1/  300.    \  69.   0138 
146.    //  657.    2  286.    ß  297.    134.    582.    y   12:..    d  37.    812. 


26  Albrecht 

e  174.  L  133.  i   100.   193.  274.  x  296.  299.  337.  A  71.  £  259. 
o  513.  TT  433.  £>  428.  555.  v  213.  r/>  265.  381. 

Acc.  solus: 

K  534:  ili£voof(ca  7}  stvfiov  igtet)  ;  xekerai  dt  pe  dvf.iog. 

2  39t.  T  187.  <?  140. 

Inf.  solus: 

A  386:    avtix    eyto   ngcdrog  xeXö/ntjV  &eov  \Xao/.ea^ai. 

I  171.  M  235.  5  96.  6  119.  508.  2  254.  y  317.  17  220. 
o  16.  o"  12  (ellipsi  oniissus  est  ß  114). 

Dativus  cum  inf. : 

K  419:  —  wvXaaoEf-iEVai  tt  /.tXnvxca 

aXXrjXoig. 

M  467.  ^  343.  A  442.  ry  335.  x  418. 

Dat.  solus  saepius,  ut 

Z  286:  a/LKfinoknioiv 

/.ixXexo. 

3)  avwya. 

A.  c.  i. 

^313:  Äaoug  6*'  ^Atqtidijg  anoXv/Aalveo&ai  avtoyer. 

B  280.  ^  287.  301.  E  509.  805.  899.  Z  240.  H  74. 
/  101.  219.  578.  680.  K  120.  394.  A  15.  189.  204.  M  355. 
■H  105.  195.  262.  O  160.  180.  295.  II  145.  P  357.  E  90.  176. 
426.  T  160.  171.  206.  Y  77.  179.  Y351.  £>  190.  198.  «269. 
274.  ß  113.  195.  385.  y  141.  <¥  482.  s  89.  99.  112.  276.  357. 
£  216.  #  449.  1  44.  331.  x  264.  I  206.  356.  /w  160.  227.284. 
\  237.  246.  336.  0  97.  103.  346.  tt  312.  316.  446.  466.  g  55. 
279.  398.  508.  569.  582.  o  182.  v  43.  364.  q>  80.  191.  x  129. 
483.  \p  122.   132.  267.  368.  10  167. 

A.  solus: 

Z  444:  01; de'  |tte  &v[ibg  avcoyev. 

I  703.  Ä  130.  A  56.  32V).  O  43.  T  102.  -Q  90.  e  139. 
0  395.  ?r  404.  433.  r  374.  #  437. 

I.  solus : 

Z  170:  dsii-ca  d'   \vüytiv   <o  Tiev&SfHp. 

Z  382.  H  386.  394.  0  322.  K  67.  ^/  139.  646.  778.  IT  8. 
X  142.  351.  lP  158.  24.r».  854.  et  316.  7  35.  174.  317.  ö  531. 
/,  221.  /<  158.  £336.  n  278.  330.  405.  (facile  suppletur  ß  670). 


De  accus   c.  infin.  27 

Dativus  cum  hoc  verbo  tamraro  coniungitur,  ul  raaxime 
dubitaudum  dt,  utrum  imquam  usitatus  fueril  au  potius  ex 
falsa  analogia  positus  Bit.  Legitur  enim  duobue  tantum 
locis,  iihi  aliter  explicari  aon  potest: 

v  139:  ^  /'<'■''  difivi    avcoyev  vTtoccoQiatti  dficaftOLv 
et  k  531:  drt  tot    enBitf  eragoioiv  InorQvvai  /.<u  avai-cu 
firjXa    —    —    — 
deiQavrag  x,ctrcnir}ai}  inev^aad-ai  de  fredioiv. 

Tcrtius  exstat  locus: 

n  :;:»'.):  boa  oi  wLXog  vlbg  dvcSyet  (.iv&rjoao&cu, 
ubi  o'i  potius  a  fiv&r'joao&ai  pendere  videtur. 

4)     Ol  Q  l '•  V  CD. 

A.  c.  i. 

J  291:  ovg  erocQovg  axeXXovra  %ai  otqvvovtcc iia%e<s&(u. 

I  II  I.  E  .r)2().  K  220.  319.  1/  367.  //  195.  532.  P654. 
Y  171.  '7'  III.  11  24.  109.  302.  ß  244.  /,  341.  i  518.  /<  I  11. 
§  261.  o  :;.  II.  p  430.  o  61.  %  484.  w   116. 

A  sohis: 

/'  249.  /  73.  254.  268.  E  161.  4S2.  ©  219.  294.  398. 
/  165.  K  38.  -/  185.  \  44.  90.  209.  229.  678.  O  270.  5U6. 
560.  568.  695.  //  L67.  P  215.  323.  559.  582.  2  584.  T  69. 
156.  349.  <l>  530.  \  ISO.  11  143.  289.  a  85.  074.  392.  £254. 
/  546.  /<  206.  o  37.  40.  n  152.  p  75.  362.  0  54.  tu  105. 
487.  Accusativus  pevog  vel  fisvog  Kai  !h\anr,  qui  pariter 
ad  personam  circumscribendam  usurpatur  atque  eepij  ts 
Ti)Xe/.iaxoio  vel  l!«i uo/./.^nc.  Xdaiov  /.7tn  (cf.  >,   10"),  legitur: 

B  170.  563.  792.  X  72.  ^/  291.  1/  266.  \  155.  O  500. 
514.  667.   //  210.  27.").  fr  15. 

1.  solus : 

ß  94:  ororyoro    livai. 

/.'  151.  E  196.  ^  105.  A  55.  ^  213.  O  402.  V  19. 
#  90.  §  374.  ff  186.  ?    I5s.  /  434.  496. 

Item  cum  medio  coniunetu 

//  120.  £  369.  ^  183,  ubi  persona  iacitanda  iam  verbo 
ßnito  notata  esl  itaque  accusativus  non  ut  in  activa  forma 
subintelligeudus  est,  sed  omuino  locum  non  habet. 


28  Albrecht 

5)     E7T0Z  QU  VW. 

A.  c.  i. 

O  456:  nolXa  e)°  enwzovve  oyeöov  l'oyeiv  eloooowvzu 
Xnnovg. 

Y  171.  a  88.  ß  189.  £  36.  |  498.  o  73. 
A.  solus : 

.Z  83:  avrccQ  e.iei  xe  fpäXayyag  S710tqwtjtov  andoag. 
Q  92.  K  130.  0  43.  e  139.  #  185.  £  401.  ^  395. 
I.  solus: 

31  50:  räcfQov  ettozqvvwv  diaßaive'fter. 

N  767.  [71  690].  P  117.  178.  683.  #  45. 
Dat.  c.  inf.  habemus : 

0  258 :  —     ircTtEvaiv  enözqvvov  noXsEOGiv 

vrjvolv  etil  yXagwQfjoiv  skavvsfisv  w/.eag  titnovg. 
77  525.  (cf.  y  152:  vwcv  stvotqvvei  noXsfiov  v.a/.öv). 
et  uno  loco  dat.  et  acc.  c.  inf. : 

x  531  :    drt  zoz    eneid-    ezäooioiv  snoiQivai  y.ai  ävw£ta 
ftrjXa    —     —  • 
deioavzag  /Mzcr/,ttai,  snevl-aod'ai  de  ireoloiv. 

6)    OQ  VV/Lll. 

A.  c.  i. 

M  141  :  ol  d'    ])ioi  euog  f.i£i>  svxvfjfiidag  'Aycaoi'g 
ojqvvov  evdov  eörzeg  crfivvEO-d-ai. 

P  273.  V  210.  tp  222. 

A.  solus: 

■ä  439:   coqoe   de    zovg   (.iev  "Agyg,    zovg  de    yXavTuamg 

*A&i'vir 

J  515.  E  8.  105.  629.  Z  363.  7  703.  K  518.  31  293. 
iV83.  125.  154.  O  475.  P  546.  T  41.  139.  Y  79.  y  167. 
7i  154.  i/;  348.  367.  (77  554). 

I.  solus : 

V  794:     zoze  de  Zeig  oiooe  ftäysoirai. 
Item  cum  medio : 

M  279.  iY62.  B  397.  ~'IS  488.  /ff  397.  y  176.  £  255. 
g  14. 


J)c  aectu.  c  infin.  2  I 

7;  e ,/  o  q  wf.lL. 
A.  c.  i. 
H  41 :  oi  dt  /.'  ayaooafievoi  xaXxoyLvfyudi  g  A%ctioi 

oiov  sfcoQoeiav  noXefii^eiv  Emoqi  dttp. 
A.  solus : 

E765:  ayost  Uta  oi  enoQOOv  Axhjvaiiiv  ctyiXei/nv. 
I  539.  /J  72.  ^  100. 

/i  270:  ov  ^J7»  tu^  Jiü/.ir  avTig  avrjoet   frvfiog  ciyrprtüQ 

veixeleiv  ßaaiXrjag. 
E  422.  882.  Z  256.  H   152.  S  209.  362.  0  396.   X   252. 
346.  &  73.  e  425. 
A.  solus: 

£761:  cccpQOva  vovtov  avevreg. 
ff  25.  0  21.  //  691.   /'  71).-).   0  395.  523.  545. 

9)   <•- y  i  >,  ii  i  ■ 
A.  c.  i. 

^  518:  ow  ,"    Ex&odonrioai  iqmoeig. 

2'  108.   124.  £  Uli. 

10)    $1)1^/11. 

A.  c.  i. 

A  8:  wg  i"    ctg  0(po)£  Ssojy  eoidi  ^vvsrjy.e  u<r/t<~>!t«i. 

H  210. 

II)  /.  als to. 

A.  c.  i. 

/*  390:  *AXs^avdQog  ot  KCtXel  oixovöt    vieo&ai. 

0  54. 

A.  solus: 

A  54:  ayogrjvds  xaXiooctro  Xaov. 

A  402.  V  161.  /  193.  A  53.  III.  »/  343.  N  740.Ä  188. 
ü  143.  303.  //  693.  /'  245.  507.  J  I.  16.  X  294.  297.^203. 
ß  74.  106.  ß  90.  ()'  73;..  _'  55.  >,  189.  3  13.  x  114.  »•  U3. 
o  520.  o  52.  382.  387.  544.  553.  X  39t.  i/'  43.  51. 


30  Albrecht 

1 2)  n  oov.aXt  io. 
A.  c.  i. 
r  432:  aX£   Yfri   vvv  .intr/j'cktoGcu  agiftupikov   MeviXaov 

li<(rnc  uc.yj'ac'jt'Jui   svavriov. 
H  39.  50. 
A.  solus: 
H  285:  avzog  yag  y/'i>iat  nQnyf.aXiGoa.xo  navxag  aoiOTOvg. 

1 3)    7/  Qoy.cc  X  i  11  o  (.t  a  i. 
A.  c.  i. 
r  19:  7tQoy.aXiCeto  navrag  aqloTOvg 

ävrlßtov  iicc/Joaoftai  ev  aivri  örji'oTrjxi. 
&  228. 
A.  solus : 

E  807:  ytouQovg  Kadiislwv  7ZQOxaXLCexo. 
H  150. 
I.  solus: 
/l  389:  aX?J  n  y    aed'Xavsiv  TtQOxaXiKeio. 

14)  Qfi  o  /.  X  SO). 

A.  c.  i. 

II  714:  /;  Xaovg  ig  tü/ag  oftoxXrjOsiev  aXtjvat. 
I.  solus: 

io   173:  svd-    tifxslg  (asv  7rch'xtg  o/^oxXs.Ofiev  ineeooiv 
t6$~ov  /lui  dofievai. 

15)  Xtyalvoj. 
A.  c.  i. 

st  685:  /.StJi/.eg  cT  sXiyaivov 

rnig  t/nev. 
Verbis;  quae  sequuntur,  aut  dat.  c.  inf.  aut  dat.  et  acc. 
c.  inf.  adiunctus  est.  Assumpserunt  autem  vim  iubendi  ita- 
que  hie  enumeranda  sunt.  Et  aecusativus  quidem  per  se 
locum  nun  habet,  sed  ex  analogia  ceterorum  iubendi  verbo- 
runi  positus  est. 

1)  einov. 
Dat.  c.  i. 
Z  113:  oq)Q{a)     —     —    —     ytooiaiv 

SLTtto  ßovXewjjGt    /Mi  ijuti/oi^  ccXöyoiaiv 


l><-  accufl.  c.  in(iii.  3  | 

ötxifiooiv  aQi.octo&ai,  v7ioo%foi)'cii   d    f-zatöiißag 
S  501.   ;'  127.   <J  682.   o  76.  a  166.  q>  235.  *  262.   131. 
pro  dat.  etiara  legitur  iiQoq   cum   acc.   ./    151   et  //.'/<?  cum 
dat.  fl  433  . 

I);it.  et  a.  e.  i. 

O  57 :  Jtflfi  Bimnat  Tlnasidatovi  avcr/jr.i 

rcavodjisvov   noXtfiow   i<<  c.  nQog  i)<'hi<-.'i    txto&ai. 
2)  ansinov:  dat.  c  int'.  «  :i7:;. 
:;,-  7tQoei7iov: a  :!7. 

\)   <puüZ(o:  K  127. 

inf.  solus  S  68. 

5)   in  1 1  s  '/.  /.  <». 
Dat.  c.  i. 

.7  64:  fic   de   d-äooov  AS'^vair.   :■  mii/.ui 

il&elv     —  _ 

J  220.    /  170.    st   17.  27::.  399.     1/  84.    '/>  230.   ;■  267. 
u  2(18.  27:5.  <p  24<>.  Cf.  dat.  et  acc.  V  107.  ^349.  36t. 

Medium  cum  dat.  ei  inf.:   li  S02.  (cf.  dat.  et  acc.    /  <>s 
/'  102.  •!'  95.  .V  40.  /-  622. 

Passiva  forma  muh  dat.  ei  inf.:  B  643.  J  524. 

Dat.  et  acc.  c.  inf.: 

'S.  207:  >C(H  ,//o/   uü/.a  ,/«/./'   initsXXtv 

aiiv  (coioi ei'iir  xai  vneigoynv  e/nfisvot  äXXav, 
st  -s\\. 

li     ayy*'ÄAw  (sc.  xeAeu&n 

A.  c.  i. 

®  ."»17:  (!/;'f/./oi/Hi 

Tratdag    7iQio^t]ßag   noXioxQozdtpovs  /•    yiqovtag 
Xig~aG&ou  tcsqi  ccgtv  freodfinztav  i?7ri  rtvgytav. 

Dat.  c.  i. 

71    349:  O/'   Xr    lir/iiiir: 

Keivoig  ayyiXXtooi  9-oiog  nixnvöt  vieo&ai. 

Dat.  et  acc.  c.  i. 

i.'   I  15:    ayysiXov    lloiüiu»    utycü/moi  —  — 

Xvocco&at     rfiXnv    vibv,    im/"    h.ii    vf>ag    \lytct(~n. 

öutQct  d     AyiXXfji  (ftuttitr. 


32  Albrecht 

7)  dyysXog  toyo/.iai   (sc.  xekevtov). 
Dat.  c.  inf.:  A  715.  ^  166. 
Dat.  et  acc.  c.  inf.  £2  194. 

8)  Ecpitj^it. 
Dat.  et  acc.  c.  i. 

42  117:   ccviuo    syto   Yloiayop     iieyaXr^noi     'loiv    icfi'oa) 

(sc.  Y.sX€voovoav). 
Xvaao&ai  cpilov  vibv,  iovr    eni  vrjag  A%ctiüiv. 

9)    VE  VÜ). 

Dat.  c.  i. 

/  620:  IIctToÖY.hü  oy    in    bopocoi  vevoe  oicotccj 

Wolvixi  gtooeoch  nv/.ivbv  kiyog. 

B.     Verba  efficiendi. 

1)     JCOl  EOU  Cd. 

A.  c.  i. 

H  171 :  tievte  d    dif   rrye/xovag  Tcoirjouio 

orjfialvsiv. 

\ff  258. 

{svi  (foeoi)  Trouco:  N  55. 

2)  d  i  dw  f.i  i. 
A.  c.  i. 

r  322:  tov  dbg  imoqi&iiiEii))   övvai  döiiov  ^Aidog  eigio, 
rjfiiv  (3°  uv  cfiÄöci/ca  y.al  bov.ia    itioxa    ysvia-d-ai. 
E  118.     Z  307.    476.    K  2S1.     M  275.    ß  309.     a  379. 
ß  144.  y  60.  ö  172.  £  327.  i  530.  X  253. 
Supplendum  est  hoc  verbum : 
B  413:  ftij  vroiv  (Joe)  fv/  'tjeÄiov  duvcxi   /.cd  im  /.rtcpag 

eIüüv. 
H  179.  q  354. 
Dat.  c.  i. 
A   18:  vfilv  [.uv  3-Eol  öoisv     —     — 

SX71EQGCU    lloidiwio  Ttökiv,  er   (T  oY/.ad3  c/Jotrai. 
H  203.     (■)  287.     7  38.      ="  86.    Tl  40.  88.  252.    Z  293. 
tf>  216.  A'  404.  ß  116.  #  411. 


De  accus.  <•.  Infin.  :>,;; 

I);it.   et  acc.   C.   inf. :  X  527. 

Inf.  Bolus:  (Zeug 

j4.  129:  dfpot  uol.iv  Tqoltjv  bvxbi%bov  i^aXanä^ai. 
I'  351.  (Ü  484.  p  216. 

3)    11  0  0  i  Clü. 

A.  c.  i. 

/  513:  —  jroQt  y.ul  av  ^fiog  'kovqjigiv  efisofrai 

CltlljV 

y.  7. 

4;  sdoj. 
A.  c.  i. 

B  132:  o%  fit  uty«  nXaJQovai  /.tu  ovv.  eiüia  i&eXovta 
IXiov  suniqoai  evvaiofievov  nroXied-oov, 

B  236.  346.  832.  E  32.  256.  465.  684.  717.  802.  319. 
847.  G  125.  243.  244.  428.  K  299.  344.  A  279.  330.  550. 
718.  A  2.  0  73.  370.  472.  522.  //  60.  96.  396.  151.  /'  Mi. 
659.  2  112.  189.  282.  448.  TS.  65.  295.  V  139.  Ins.  0  556. 
\  339.  398.  416.  ;/'  4.  73.  ß  523.  [557].  (i  70.  d  113.  805. 
/;  215.  27  1.  #  5ii9.  *  113.  536.  X  19.  88.  117.  2:i2.  //  282. 
|445. |  v  359.  ->  85.  362.  o  49.  222.  346.  120.  /  25.  531. 
v   10-1.  284.  '/   :'lii>.  /  221.    126.   ü>  11.   113. 

Cf.  Ulf.  Matth.  8j  22:  let  thans  dauthans  filhan  seinans 
dauthans. 

Iw.  5464:  lat  mih  iucli  machen  gesund. 

Acc.  Bolus: 

li  L48:  ibvg  (isv  eaa  (e). 

J  42.  &  317.  I  70t.  yl  I4S.  323.  426.  0  87.  //  731. 
)    311.   156.  -'-'  684.  <)  714.  |  183.  n    1  17. 

Praeterea  quatuor  exempla  commemoranda  sunt: 

il   17:  vövöe  c)'  uctj/.tr 

tv  y.ovi  i/.icd'i'ua^  7iQ07CQrjV£a. 

12  569.  X  110.  u  137,  ubi  alter  accu.sativus  priori  per 
ajijmsitioneni  adiunctus  est;  cf.  similem  Btructuram  in  lingua 
germanica:  Rol.   117,   14:  die  muozen  mich  magel  lazen    ". 


ÖU)  de  qua  vide  (Jiimin.  1.  1.   IV.  p.  623. 
Curtiu s,  Studien.   IV. 


34  Albrecht 

Inf.  solus : 

B  165  :  /.irjdi  sa  rijug  äXad*  eXiiSfisv  a/.icfiekioöag. 

B  181.  J  55.  H  427.  &  399.  414.  ^  125.  437.  </>  596. 
X  206.  L>  [71.]  395.  /  452.  \(i  445].  t  200.  374.  v  12.  y  233. 
if'  244. 

C.     Verba    impediendi. 

1)   e'^w. 
A.  c.  i. 
P  181 :    fj   tivoc   y.ai  JavaCJv   uk/.rg  j^üXa  7T£ij  (.leuuioia 

ayrjöio  a[ivv€fi€vai. 
w  244. 
Acc.  et  gen. 

ß  275:  hg  zöv  Xcoßrjrr.Qu  i/c&oßokov  toy    äyoouiov. 
N  687.  <2  404. 
Acc.  solus: 
c  90:  Ofi    «^a  tQ/.ea  loysi  —     — 

N  51.  TL  204.  tf>  58.  X  412. 

2)  ?r  a  v  io. 
A.  c.  i. 

^/442:  rp;oi  fiev  (f  I/w*  enavaag  erci  Toiosooi  uayeo&at. 
Acc.  et  gen. 

ß  595:  civrnuevai   Qocuvqiv  xbv  Qg^r/.a  navaav  aoidrjg. 
<>  15.  (Ü  137.  249.  294.  ö  659.  e  492.  o  342.  W  298. 
Acc.  solus: 

*/L  506:  navoev    uQLGxevovxa    Mayänva,   7toifj.e.vu   Xatäv. 
</>  314.  t  274. 

3)  artOTiavio. 
A.  c.  i. 

fi  126:  /,'  /MM'  titi.ii    anorcavEi  ig  votsqov  OQfiTj&nvai. 
o  114. 

(Acc.  et)  gen. 

A  323:     coig    ftiv    snsuc    el'aatxi;    hiu   noXsfiov   ant- 

Ttavaav. 


De  accua.  0.  infin.  35 

Acc  solus: 

-  267:  vvv  ittv  vi!;  <uitiuiai  TinÖio'Atu   UriXeiutva. 

1    11!).   0  340. 

//.    Verba  transitiva,  in  guibus   accusativua    prolepsis 
auxilio  explicatur. 

Sunt  verba  quae  iudiciuni  uliquod  de  persona  \<I  re 
aceusativo  notata  cxprimunt  et  sunt  verba  dicendi,  scntiendi, 
cogitandi,  verba  voluntativa  et  verba  indignandi. 

In  liis  verbis  lingua  subiectum  infinitivi,  si  cum  sub- 
ieeto  verbi  finiti  congruit,  raro  aceusativo  notat,  ea  autem 
vocabula,  quae  ad  illud  spectant,  ad  subiectum  verbi  finiti 
rei'ert.  Idque  nulle  modo  cum  Schoemanno  5 ')  ex  eo  quo»! 
linguae  inest  perspicuitatis  studio  ut  sola  causa  explicandum 
puto,  verum  enimvero  subiectum  infinitivi  Bubiecto  verbi 
finiti   per  appositionem  additum  est: 

A  WM:  tqyqoiya.  

ocij  Xoiybv  uut  rat 

(du  sprachest  als  [eine  solche,   welche]  die  einzige  [war]  im 
Abwehren  des   Verderbens. 

A.    Verba   die  e  ndi. 
/.     Verba,  quae  proprio  sunt  verba  dicendi. 

I)    (pijf.ll. 

A.  c.  i. 

A  521:  /.al  re  ut  cp>toi  [idxfi   Tqüeoaiv  dgrjyeiv. 

Cf.  Ulf.  Marc.  8,  27:  hvana  mik  quithand  maus  visan? 
Tat.  G2;  3:  ir  quedet  mih  forwerphen  diuwala. 

1)  Activum : 

/»'  129.   24b.    351».  783-    /'  44.  22().  392.     I  429.    /:   L03. 


51)  Fleckeis.  Jahrb.  f.  cl.  Phil.  1869,  p.  229. 


;;i;  Albrecht 

119.  635.  638.  652.  Z  98.  100.  108.  488.  H  118.  /  35.  305. 
401.  410.  [K  51].  JSC  331.  370.  A  443.  589.  719.  831.  N  100. 
269  (subiecta  congruunt).  414.  631.  S  220.  265.  374.  0  97. 
112.  697.  735.  JT  14.  P  27.  174.  338.  366.  674.  3  132.  T96. 
416.  Y  105.  206.  211.  348.  361.  0  159.  316.  V  440.  579. 
668.  791.  n  134.  256.  494.  546.  615.  a  33.  189.  194.  215. 
220.  391.  ß  171.  174.  238.  y  84.  124.  188.  212.  245.  d  141. 
190.  201.  387.  493.  s  105.  290.  301.  359.  £  42.  200.  256. 
7}  322.  &  138.  221  (subiecta  congruunt).  565.  567.  i  5.  455. 
511.  x  35.  284.  330.  I  176.  540.  (i  275.  v  173.  249.  £  117. 
149.  176.  327.  384.  o  213.  n  93.  143.  418.  £  352.  a  128. 
145.  218.  261.  342.  t  122.  191.  267.  380.  383.  X  31.  35.  313. 
^  71.  116.  125.  135.  w  24.  75.  269. 

2)  Medium: 

M  125.  165.  P  26.  171.  379.  Y  262.    Ö>  277.   X  298.  & 
519.  t  504.  v  131.  e  25.  196.  x  296.  t-  90.  t/>  284.  to  460. 

Acc.  solus : 

E  184:  £t  <f  o  y  3ävr]Q  ov  (prt(.tt  — 
et  altere  accusativo  per  appositionem  addito: 

H  126:     —     oi'/.    ar   u£  yivog   ye  xa/.6v    Aal  avdXxiöa 

(fdvxag. 

<t>  569. 

Inf.  solus : 

a)  Acc.  subintelligen  dus  est: 

J  351 :  nvög  öij  tpyg  noXe^ioc  j.i£&ie/Li£i>  (sc.  tjidg)  ; 

1)  Activum: 

J  375.  A817  (subiectum  secundario  enuntiato  exprimi- 
tur).  P  637.  a   168.  d  664.     I   128.  v  175.  n  347.    ip  275. 

2)  Medium:  ö  638. 

b)  Subiectis  congruentibus : 

ui  397:  e'iprjo&a  A.tXaivECfii  Kgovitori 

ol'rj  iv  ufravätoioiv  aei/Ja  Xoiybv  afxvvai. 

\)  Activum: 
ß  37.   £473.   Z206.  285.    H  393.    &  229.  238.    1  231. 


De  accus,   ß.    iiifin.  \\- 

684.  K  548.  R  89.  785.  0  107.  165.  181.  700.  //  61.  830. 
2  326.  364.  T297.  V  IST.  </>  ISO.  V  331.  <-l  608.  d  171. 
504.  8  135.  r,  23!).  [256.]  t  496.  x  562.  Ä  237.  306.  130. 
,u  390.  ^  321.  3S2.  n  63.  (>  IM.  142.  522.  o  132.  u  1:57. 
(/>  103.  «/'  128.  335.  w  470. 

(Inf.  supplendus  est:   /  329.) 
2)  Medium: 

r  28.  366.  £  190.  X  1S5.  0498.  M  106.  0251.   F365. 
A  236.  v  211.  357.  £  481.  ?c  24.  q  42.  r   121. 

2)  svnov. 

A.  e.  i. 

—   9  :  Kai  /um  sei  it  v 

MvQfiidavcjv  zov  uqioio)   In   ttoovtog  i/nein 
XSQoiv  v7io   Tqo'hov  Xeiijjtiv  fpäog  nekioio. 

n  113. 

Acc.  solus : 

a)  absolute  positus :  A  90. 

b)  tv  adverbio  addito : 

«  302:  'iva  zig  oe  /.cd  oxpvyoviov  sv  e\  ", 

[y  200]. 

e)  directa  addita  oratione : 

Z  479:     /cd   /mzi  zig  einrjai   „nctzQÖg  y     öde    nn/./bi 

ufieiviov1* 
ex  nokt/iinr  avintia. 
d)  in  prolepsi  positus: 

/'  192:  sin    er/t  {im  /.cd  zövde,  —  hang  od1  ioriv. 

z  218/19. 

3)  et  v  d  ü  0. 
A.  e.  i. 
K  47:  avdrjaavtog 

ärdQ1    e'ia  znöociöt  (xsQfieg    in    /fiait  ii^iiaanlhu. 

4)  (.1  vüt  op  et  t. 
A.  e.  i. 
0  462:  01/.  av  tu  aaowQOva  ui&i'oiun 

SfaUGVCtl. 


38  Albrecht. 

Acc.  solus: 

aj  absolute  positus :  1  328.  517.  fi  223.  x  500. 

b)  altero  acc.  per  appositionem  addito:  —  288. 

c)  in  prolepsi  positus: 

r  245:  /.ctl  xöv  xm  uvürjooucu  olog  srjv  nag. 

5)  de  low. 

A.  c.  i. 

0-  516:  alkov  d'  alXrj  tieids  nnXtv  /.tQü.'iL.iiitv   alnrjv, 

uvTaQ  'Odvoorja  tiqotI  dwtiaxa  zfrjMpößoto 

ßrjiievai  rpx    'Aqrja. 

6)     OLTlhlXivi. 

&  383  :  tj  fisv  cc7i£iXrjnaQ  ßrjxcwfiorag  aiiai  dgiöxovg. 

IL  V  e  r  b  a  p  r  e  c  a  n  d  i. 

1 )  do  dof-iu  i. 

A.  c.  i. 

/  240:  doäxai  dt  xäyioxa  (pavr)(isvcti  ijio  diav. 
N  818.  V  144.  209.  d  826.  x  533.  y  322. 
Inf.  solus  (subiecta  congruunt): 

J  143:  noXeeg  xi  f.uv  tjgi'joavxo 

,  in/rrjeg  cpogteiv. 

N  286.  a  164.  366.  o  176.  213. 

2)  evxofi  eci. 

A.  c.  i. 

—  75:  —  C')g  äga  dt]  ttqiv  y    tvyio  —  — 

nüvxag  sni  nQV(.tv^oL  aXtjiitvai  viag  AyaiGn> 
Ott  tnidti  o/ittvovg,  jiad-itLv  x    cctxrjXicc  tqya. 

o  353.  </>  211. 

Infmitivus  solus  (subiecta  congruunt) : 

-ß  401 :  tvyöutvog  &avazov  xe  fpvysiv  xort  Luolov^'dQ^og. 

S  254.  526.  /  183.  M  484.   O  374.  J->  287. 


De  accus,  c.  infin,  '.','. \ 

3J  &nev%0fiai. 

A.  c.  i. 

£423:  'r.iij'/hin   rtaat   .'h.ninn 

voorrjoai   Odvarja  7ioXv(pgova  ovdi  dofiovde. 
v  238.  (p  21)3. 

4)  llooo  /(  a  i. 
Hoc  verbura  iam  in  priore  capite  buo  loco  commemo- 

ravi,  ubi  rogatus  et  rogata  expleturus  una  eademque  erant 
persona.  Hie  auteni  dermo  afferendum  est,  quia  rogatus  nori 
idem  est  atque  is  qui  id,  quod  infinitivo  exprimitur,  efficere 
debet.  Itaque  niirum  esse  non  potest ,  quod  hie  personam, 
de  qua  rogatum  profertur,  ex  analogia  verborum  dieendi 
aecusativo  notatam  reperimus. 

/  511:  Xiaaovtai  o    c'(Qa  tat  ye  Jla.  KQovuova   xtovoat 

xvt  citrjv  ä(,i    "/ceoÜai. 
i  224. 

5)  in  i  xiX  f>u  (( i. 
I  454:  OTvyeoäg  d'  ijtexexXet   eqivvq 

/</  note    yovvaoiv   oigiv  icptoatoitai  tpiXov  viov, 
£!;  siu&ev  yeyaioia. 
Analogiam  verborum  precandi  sequitur: 

6)  x&lgag  a  ratio to. 
A.  c.  i. 

//   130:  jioDm  /.tv  äd-avaroiat  tplhxq  ävä  %BiqaQ  ciBiQai 
&v{tbr  anb  {.teXecov  övvai  donovy'Aidog  siaw. 

III.  Verba  promitte  ndi. 

1)    V7tlG%VEO[lCU. 

A.  c.  i. 

#  317:  —  syw  de  not  avtöv  vniaxofiai  —  — 

tioBLv  ut'tnua  navza. 
Praeterea  duo  sunt  loci: 

B   112.  /   19:  —  og  —  (.itv  (.101   i.itaxtio  y.oti  xarivsvoei 
"Ikiov  EX.7teQOaiT    iin.iytnv  artovieo&ai  — 
ubi  maxime  dubitandum  est,  utrum  sx7i€QOavr    aecusativus 


40  Albrecht 

sit  an  dativus.  Nam  quoniam  t  pariter  atque  et  in  carmi- 
nibus  Homericis  eliditur,  nihil  inde  colligi  potcst.  Et  quod 
syntaxim  attinet ,  uterque  casus  explicari  potest;  accusati- 
vus  ex  exemplo  ante  allato  52)7  dativus  ex 

/  263  :  oooct  xm  sv  xXiairjaiv  VTtkai&io  dcocf  'AyaiAS/iviov. 

(M  236.  T  141). 

Inf.  solus  (subiecta  congruunt, : 

Z  93 :  xal  oi  vnooyjo&ai  dvoxaldexa  ßotg  evi  vtjqj 
nig  rjKsoTag  tsgsvosfiev. 

Z  274.  K  39.  N  366.  368.  Y  84.  X  114.  d  6.  I  291. 

2)    V  CpiOTTj  /LI  l. 

B  286  et  E  715  eadem  est  formula  atque  duobus  illis 
locis  in  i7rioyj'aof.iai  voce  coramemoratis ,  eadem  ergo  du- 
bitatio. 

Inf.  solus  (subi.  congruunt) : 

/  445:  ovo*  sl'  xev  fioi  v;roozairt  &ebg  cxizög 

—  —  &rjO£iv  viov  fjßtoovra. 

T  195.  0  273.  V  20.  x  483. 

3)     OflVV/l  L. 

T  127:  xcti  tof.iooe  -/.aoiegov  nuy.ni' 

\JLTftOX     —      —      — 

avxig  iktvoeod-ai  aztjv. 
I  332.  z  288. 

Inf.  solus  (subi.  congruunt): 
_/  76  :  xat  fioi  "/tinaanv 

tj  li&v  (.im  noncpotov  sizbolv  xai  xeoalr  aQrj§eiP. 
I  132.  274.  K  321.    S  271.    T  108.   176.   Y  313.  0  373. 
V  585.  ß  373.  ö  253.  s  178.  *  299.  344. 

Ellipsim  huius  verbi  habemus  :   T  261.  e  187. 

4)  vtvca. 
A.  c.  i. 
O  246:  vevas  de  ol  labv  oiov  e/iLievai  ovo'   cuioXtolUa. 


52)  Sic  vero  a  scholiasta  locuin  intellectum  esse  cognoscimus  ex 
explicatione  ad  f  19  tradita:  rört  (?£  /uot,  tpqaiv,  vnioytxo  xccl  xait- 
Vtvot   ii]V  "iXiov  (xnoQ^rjOai'ja  avariidpai. 


De  accus,  c.  infin.  \  \ 

5)   xaravtr  (o. 

A.  c.  i. 

Ii  112.  /  19.  (cf.  vnioyyloiua  vocemj. 

Inf.  Bolus,  Bubiecta  congruunt: 

Ii  392:  ng  fim  %nno\  - 

ötoadfievai  Kazivevae. 
N  368.  ö*  ii. 

6)  ävavev w. 

A.  c.  i. 

11  252  :  -  ooov  6*  avivtrot  ftuy.t,?  ^  ouioittoüai. 

B.     Verba  sentiendi. 

1 )  aY.ovio. 

A.  c.  i. 

Z  386:  Hirt/   a/.oraer 

TeiQEG&ca  Tqioag,  /ntya  dt  /.gcang  elvcu  \iyja<:>\<. 
9.  543.  n  241.  o  120. 
Acc.  solus : 

a)  cum  participio  coniunctus: 

H  129:     zmg   »»0»   il  7ito')ooavrag   v(p    "E/.zoqi  nchi((g 

axovoai. 

b)  in  prolepsi  positus: 

y  193:  'AindötjV  dt  xal  avzni  cc/.ni'tze  vnarpir  tönte 

wg  z   /;A#  w'g  t  ^iiyto-frog  ifi/oazo  ).i  yuhv  ÖXeSqov. 

2)  nvvitäv  0/J.cc i. 

A.  c.  i. 

/.'   119:  TivöeoVai 

tuaty  ovzio  loinröe  znoövde  ze  lanv  'Ayctuov 
cuiqi^iov  nöltfior  ;in?.tfii^ttr  t]dt  iiayto&ta. 

Acc.  solus : 

a)  absolute  positus  : 

E  702:  -  tug  ijivttovio  {ieia   TQweooiv  'jn^a. 


42  Albrecht 

b)  participio  addito : 

ö  732:  sl  yao  syco  nvS-6[it]v  zavTrtv  oöhv  oQ^iaivovra. 

c)  in  prolepsi  positus: 

y  86:  aXkovg  fxiv  yccq  navxug  -  - 

nevd-öf.ietf ,  jj%L  ey.aöTog  ajztaXevo  ).vyoo>  oXttfou). 
fitem  T  326,  cf.  322). 

3)    6  Q  Ct  10. 

A.  c.  i. 

.V  99 :  -  rf  (teya  $av(.ia  znd*  ocp&aXiiowiv  oguifiai 
öeirör     —     —       — 
Tqojccq  eq>    t]ii£T8Qag  livai  viag. 
Acc.  solus   saepissime   legitur   cum    participio   coniun- 
ctus,  ut 

r  154:  ol  tf  cbg  ovv  £idov#  cE?JvrjV  sjti  nvqyov  lovoav. 
(80  locis). 

C.     Verba  cogitandi. 
I.     Verba  putandi. 
1)  diu). 
A.  c.  i. 
A  59:  vvv  afifie  7iaXif.i7ilayyJ^£vzag  ouo 

axp  anovoGTrtosiv. 
Cf.  Ulf.  Phil.  3,8:  all  domja  sleitha  visan. 
Notk.  Boeth.  185:  si  wanent  sterren  fallen  föne  himile. 

1)  Activum: 
A  170.    204.  289.   427.  558.   E  252.  284.  287.  350.  894. 
Z  353.  /  315.  655.    K  105.  551.   A  609.  763.  M  73.  N  273. 
747.   S  454.  456.    O  298.  P  503.  709.  T  64.  71.  Y  141.  362. 
CD  399.  533.  ^  310.  467.  -Q  355.  727.  y  27.  226.  d  754.  I  101. 
v  5.  326.  394.   n  311.  377.  o  7.  460.  o  23.   149.  259.  v  180. 
205.  (f  91.  261.  x  215. 
2    Medium : 
A  78.    E  644.  A  834.   P  641.  687.    T  334.  «  173.  323. 
ß  198.    y  47.    (5  453.    #  203.    *  213.   /  232.  258.  §  190.  21  1. 
7i  59.  224.  475.  r  568.  <p  322.  /  12.  67.  210. 


De  accus,  c.  infin.  13 

Inf.  solus : 

a)  acc.  suppl.  est 

M  66:  oztivoQ  yÜQ,  nlh  TQtoOeafrcci  oi(0  (sc.  uizni.  . 

1)  Activum: 

a  201.  £  173.  o  173.  278.  n  372. 

2)  Medium: 

M  217.  0  292.   V  105.  /  193. 

bj  Subiecta  eongruunt: 

Z  341 :  v.r/jaio&ca  de  a    nio>. 

1)  Activum : 

[A  296].    Z  341.     V  262.    <D  92.   #   180.   ,"  212.    i   324 
t  215. 

2)  Medium: 

J  12.  O  728.  i  581.  d  21.  </>  79.  91. 
Acc.  solus : 

a)  absolute  positus:   Act.  *  159-  —  Med.  0  351.  7.   165. 

b)  in  prolepsi  positus: 

y  255:  /^ot  fiiv  rüde  kccvtoq  nitat  üg  /.ev  eriy!h. 
v  224. 

2)  rpoovtio. 

A.  c.  i. 

r  98:  (fonvito  dt   dicc/.ntrlh'^nrai  lyeJij 

'jJQyelovQ  /.ai  Tgcoag. 
Inf.  solus,  subi.  eongruunt: 
/  608.  P  286. 

3)  (poüZni.ic(i. 

A.  c.  i. 

I  623:  ot  ;w>  li    alloi 

fpQatevo  invfit  yi  /<o/  ya).bn<'ntoor  uvat  aed-kov. 

4)  n  £1  ttn  ii  ti  i. 

A.  c.  i. 

/f  192:  —  ov  yag  nui  t-;itiJnn  ovncrstq  eivett, 


44  Albrecht 

5)  n  e  no  i&a. 
A.  c.  i. 

£  55:  zelxog  fiiv  yäo  dit   /.«ceorjoinev,   o>  sninid'f.iev 
aooif/.xov  vrjiov  ze  xal  aviüjv  eD.cto  eoeo&ai. 
6)  iiG/.oj, 
A.  c.  i. 
0  331  :  l'tvia  oefrev  ydo 

Bdv&ov  divrjevra  [uxxji  r)iox.ofxev  eivai. 
A   446  (subi.  altero  enuntiato  exprimitur).  X  363. 

7)  &ar  ii  ditü. 
A.  c.  i. 

E  601:  o'iov  &av/nd£o/.i£v  c'Ey.zoqcc  dlov 

alxfiqzrjv  x   tf.uvai  x.ai  ÜagoaXiov  noXe^aoz^v. 

Acc.  solus:  a;  absolute  positus:  Cl  631.  tz  21)3. 

b)  in  prolepsi  positus: 

•ß  629:  3-av^iau    'Jxil^a, 

oooog  trtv  otög  ze. 

a  382. 

II.   Verba  exspectandi. 
1)  eXtio^lul  et  I0X71CC. 
A.  c.  i. 

O  196:  seXuoififjv  y.ev  ^Ayaioig 

avxovvyX  vtjcov  F.7iißrjOefi£v  tuxeidtov. 

1)  eknofxai: 

H  199  (subi.  congr.).  [H  353].  /  40.  K  355.  V  8.  309 
£  67.  O  110.  288.  IL  281.  P  239.  404.  §  297.  /,  293.  1  410. 
#  345. 

2)  söhnet: 

T  328.  F  186.  X  216.  0  275.  y  375.  «  379.  #  315. 
v  328. 

Inf.  solus: 

a)  Acc.  subintelligendus  est: 

P  406:  PTtfii  ot'd«  to  s'luezo  ndfinav 

sy.7teqaetv  ;izo\iti}QOv  avsv  efrev  (sc.  Jläzgo'/.kov'). 
(p  314. 


De  accus,  c.   infin  i;, 

I),  Suhl,  congr. : 

/"  112:  iXtcofievai  mxvaead'ai  nt'lvuoi  ttoXi[ioio, 

1)  eXrcofiai: 

I  371.  M  261.  407.  N  41.  SI3.  S  122.  0  504.  701.  // 
609.  P  234.  395.  488.  495.  603.  ^'  260.  Y  180.  201.  132.  0 
605.  ß  491.  /  319.  (/>  157. 

2)  tnXiiu : 

0  583.  ?>  97.  w  313. 

2;  «  e  A  7t  t  io  (?) 
A.  c.  i. 

//  310:     aeXmeovzeg  aoov  eivui. 
3)  dexofiai. 

A.  c.  i. 

t  513:    <äf*t  Ttr«  (foyca  fttyav  y.al  xaXov  idiyfiyv 

ivd-üö'  eXevaead'ai,  fieydXrjv  smeifiivov  ü/././V. 

fi  230. 

4)  jU  fc  v  io. 

A.  c.  i. 
/  2  17:     /}  fiiveis  'l'gtöag  o%edbv  eXd-e/iev. 

a   122.  8  7S0.  ':  98.  ö  305. 

Acc.  solus: 

/'  52:  ot>c  av  ör]  fieivEiag  aQfjig)iXov  MsveXaov; 

Z  126.  0  530.  505.  /  355.  662.  A  418.  723.  836.  1/  133. 
136.  \  100.  129.  470.  830.  836.  0  165.  620.  709.  P  721.  V 
480.  t/J  571.  009.  V3S.  92.  252.  a  304.  t  57.  151.  232.  306. 
430.  X  210.  (i  7.  o  340.  ?r  368.  o  318.  t  50. 

Inf.  solus,  subi.  congr.   O  599. 

5    d eldia  et  ö £ doi  /. a. 

A.  c.  i. 

3  342:     /"/£   'Uior  roys  dsldi&i,  u>'rt  uv    ctvdqutv 
oipeo&ai. 

1  (39.)  40. 
Acc.  solus: 

/'  ;>7:     öeiaag  Ätqioq  vinv. 


40  Albrecht 

* 

J  184.  E  827.  Z  99.  M  39.  N  481.  O  652.  E  261.  F 
366.  ß  116.  304.  779.  ß  199.  /  257.  274.  y  1S8.  577.  o  63. 
80.  396. 

Inf.  solus  (subi.  congr.): 

H  93:  delöav  d°  vnodex&cct. 

O  299.  £1  435.  £  168. 

D.     Verba  voluntativa. 
I,     Verba,  quae  proprie  sunt  verba  voluntativa. 

1)  i&eXw. 

A.  c.  i. 

-4  133:     y  i&tkeig  (ocpQ    acing  tyrtg  ytQctg),  ccltüq  s'fi 

avT(og 
rjo&cei  devöf.iavov. 
r  67.  0  210.  M  69.  T  274.  [Y  134.]  &  660.  n  318. 
Cf.  Ulf.  Marc.   10,36:  hva  vileits  taujan  mik  igquis? 
Notk.  ps.  17,17:  wolta  mih  wesen. 
Acc.  solus: 

Ä235:  cbv  (.iev  6^  txuqöv  y*  aiQ^osai,  ov  *    sdekqo&a. 
o  47. 

Infinitivus  solus,  subiectis  congruentibus,  169  (II.  102, 
Od.  67)  locis  legitur,  ut 

A  112:  ovx  t&e?.ov  di^aoÖ-ai. 

2)  ßovlofiai. 

A.  c.  i. 

-4  117:    ßovXofx    iyio  Xabv  owv  t'n(.i£vcu  /;  anoklad-ai. 

7i  387.  q  81.  187. 

Inf.  solus,  subiectis  congruentibus : 

u4  67:     ßoilexca  uvTiccoag  fjfiiv  anb  Xoiybv  ccfxvvai. 

AWl.  ^[79.]  319.  TW  174.  O  596.  V  594.  ß  39.  /  143. 
232.  d  275.  [353.]  i  96.  I  358.  489.  (i  350.  o  21.  88.  n  106. 
q  228.  404.  ö  364. 


De  accUH.  c.  infin.  47 

IL   Verba  cupiendi. 

1)  i'Xd ofxu  i. 

A.  c.  i. 

v  35:  —  oinv  icnv  iig  kt/.diiui  sftfievat   via. 

Inf.  solus,  subi.  congr. 

\    638:    TlijV    Jtt.Q    Cl^    /Mi    llüXXoV    ttXÖi.LUh    fci;  SQOV  UVUl. 

ö  102.  6  219.  o  GG.  a  164. 

2;  XlXuLo(iul. 
A.  c.  i. 

«15:  lilaiofitvrj  uooiv  uvai. 

i  30.  32.  \p  334. 
Inf.  solus,  subiectis  congr. 

/'  399:  tl  tut  ncriu  XiXaieat  tyneQoneveivj 

A  574.     \   253.    £  331.    0  317.    II  89.    \   7G.    0   168. 
i  451.  A  380.  o  308.  327.  u  27.  %  349. 

77/.   Verba  indignandi. 

ly    V  Ef.1  eaaä  Oft  u  i. 

A.  c.  i. 

a   119:  vsfuootj&i,  d'  tri   Svfitp 

Büi'oi1  drj&a  dvQyoiv  iqteozdfiev. 
o  227.  (Ö  115  inf.  ab  16vt\i)*)  participio  pendet). 
Cf.  Notk.  Boeth.  123 :    daz  wir  siu  zürnen  ze   handen 
chomen  wesen. 
Inf.  solus: 

a)  acc.  suppl.:  d  195. 

b)  subi.  congr.:  d  158. 

Item  cum  adiectivo  verbali  reiuooijTOi'  coniungitur: 
Acc.  c.  i.:  n  464;  inf.  solus:  /  523.  T  182.  x  59. 


*)  Cf.  schol.  ad  h.  1.  tövTi:  oviw  ro  rtXaov.  ttvls  dk  iörrn  —  et 
./  413:  oi)  yöp  £yw   Vftuf0w  '.  tyaut\uvovi   notuivt   huo? 
öinvvovTi  [xäyto&ni   iuxvrjUiSng  '.4/«*oi/f. 


48  Albrecht 

2)  vsfieaiKofiai. 

A.  c.  i. 

B  296:  toj  ov  veutalZou    *Ayctiovg 

ao%ctXaav, 
P  254. 

3)  a  yait  a  i. 
A.  c.  i. 

£   129:     log  <T  av  vuv  iioi  ayäolte,  öeoi,  ßgoxbv  uvdoa 

naoehca. 
ip  211. 

Inf.  solus  (subi.  in  dativo,  qui  antecedit,  latet): 
s  119:  -  &€ciig  äydao&e  nag    ävdodoi*  evvdZEG&ai. 

4)  (fd-oreio. 
A.  c.  i. 

«  346:  Tt  x    agcc  qj&ovieig  sqiwqov  doiöov 

ZtQJttlV. 

o  16. 

Inf.  solus,  subi.  congr. :  k  381.  r  348. 

5)  iteya  low. 
A.  c.  i. 

/?  235 :        «AX    /jrot  (.ivrjorroag  dyrjvooag  ov  xi  fieyaiqio 

i-QÖeiv  tgya  ßlccia. 
Inf.  solus: 

a)  Acc.  suppl.  H  408. 

b)  subi.  congr.  y  55. 

6)  (.1  toi to. 
A.  c.  i. 
P272:  filarjoev  d*  uoa  uiv  ötfi'tav  xvai  xioiia  yeveo&cu. 

III.   Verba,   quae  vulgo  dicuntur  imp  er  sonalia. 
A.    Verba  passiva. 

I)    lll  JXQLi)  i  ui. 

—  329:     tatqio  yao  ntjiouixai  oiiolrjv  yuiav  iotioai. 


De  accus,  c.  iniin.  |'i 

2)  B  %(A  a  01  (t  i . 

'/>   281  !    '''  ''  (^"'  /"-   l'-iyt </.;' t>>    fravcCHp   üuu.oiti   ccXtavai, 
:■<//!) {-vi    iv  fieydXtp  uotkiii'i,  tag  nulöu  ovwogßoi 
e  312.  w  34. 

B.    V<;rl>a  intransitiva. 

I)  !W 

A.  c.  i. 

jL  21(5:   yo>t  y.h>  atpcoitegov  ys,  9-sd,  enog  elftvooctoSai 
/.((}  \iaXa.  neq  !U/n[i  nexoXtof^evov. 

/»'  24.  61.  E  490*).  //  331.  /  LOa  496.  613.  A  170.  1/ 
315.  ZV  275.  463.  //  492.  T67.  149.  228.  \  268.  V  478. 
UM  a  296.  /?369.  #492.  -'27.  190.  x  380.  190.  /<  154.  £364. 
o  393.  e  417.  a  17.  t  lls.  »/»  250.  w  407.  (Inf.  facile  öupple- 
tur  *  50). 

Acc.  et  gen. 

IL  10*):  ovd^  ri  as  yui] 

tctvvqg  ätpQoavvqg. 

a  124.  y  14.  c)'  463.  rp  110.  z  377. 

Acc.  solus  : 

//  721  :  ovöe  %l  oe  xi>'r 

T  42a   V  133.  /   500. 

Inf.  solus: 

./  57:  alka  %qt  Kai  ifiöv  frefisvat  itqvpv  ovx 

txziXsoiov. 

I  309.  627.   A  235.   //  631.  y  209.   'C  207.    [o  74].    i    I 
tu  324. 

2)  dt  7. 

A.  c.  i. 

/  ',VM :  ii  de  äsl  TtoXefii^ifisvat   Tqu&ooiv 

'4(>ysiovg ; 


*)  am  dativus  non  a  /<./>;,  sed  a  fxdnv  pendet. 

C  urtius,  Stadien.     IV.  -1 


50  Albrecht 

Exempla  accusativi   vel   genetivi    cum   öel  verbo   con- 
iuncti  in  carminibus  Homericis  non  exstant,  sed  confer: 

Aesch.  Prom.  86:  avTÖv  yao  os  öel  nQOf.ir^tiog. 

Eur.  Hipp.  23:  ov  novov  noXlov  (.iE  öeI  — 
et  accusativum  in  prolepsi  positum  reperimus: 

Soph.  Ai.  556 :  Set  a    omog  ncaoög 

dsl^sig  sv  Ex&Qolg  oiog  £!•  oiov  cTQtuft]g. 

Ex  latiore  acc.  c.  i.  usu  explicandus  est : 

~   100:  -  silieIo  de  ö^oev  aq^g  dlxT^ga  yertofrcu. 

3)    EOLXE. 

A.  c.  i. 

B  190:   ov  os  eoiv.e  ■/.a./.ov  log  dsidiooEG&ai. 
B  233.  M  212.  W  649.  e  212.  y  159. 
Acc.  solus: 

X  196:  oig  öe  sbixev. 

Inf.  solus: 

J  286:  ov  yao  t'oix    qtqvvs<(J£v. 

£  212.  T  79.  0  379.  y  335.  #  358. 
Dat.  c.  i.:  K  440. 
Dat.  et  acc.  c.  i. : 

£  60:     xat  dz  ooi  avno  eolke  {.isra  nqioxoioiv  iövza 
ßovläg  ßovlsvEiv  xa&aoa  XQ0?  sfyccx    sxovta. 

4)    S71EO  IXE. 

A.  c.  i. 

^4.  126:     "kaovg  d*  ovx  sttsoike  naXlXXoya  %avx 

ETiayElQElV. 

K  146.  I  186. 
Acc.  et  gen. 
C  193.  (^  511): 

lOV   871601%    fXSTTjV   TalcmElQlOV  avTiaßavra*). 

Dat.  c.  i.:  X  71. 

Dat.  et  acc.  c.  i. :  J  341. 


Cf   pag.  16,  notam  39. 


!>'■   accii       C.   i  11  fi  11. 


51 


5)  Verbum  Bubstantivum  cum  nominibue  coniunctum: 
a)  c  ii  in  substantivis. 
Quonian)   inutile  mihi    videtur  omnia  exempla  separa- 
tim  afferre,  ea  pariter  atque  postea  in  adiectivis  sab  antun 
aspectum  subieci. 


acc.  c.  Inf*. 

dat.  c.  inf. 

iilf.    SOlUB. 

alü(ü{ 

/'  336.  y  24- 

tdn« 

//   7(17. 

iL  22Ö.      (   113. 
206.    2S8.     v 
306.     £    359. 
0  270. 

9  511.     v  :''l"' 

dl' fi] 

i  inf.   |   to)  v  02. 

fknMQt] 

H>  2S7  (-4-  dat.). 

ß  280.    [C  314]. 

q  7li. 

t'ffiK 

//  796. 

v.  73.  |  56.  r/ 91. 

S  886.   !P  44. 

xvfiog 

o  78. 

ftolga 

//  433  (  |   dat .). 

11  hl.    0    117 

P  421. 

*/-  so.  ä  475. 
e41.  114.34:,. 

t  532. 

vifieois 

/'  156. 

«  350. 

5  SO.   i>  330. 

XQtt»*) 

A  409.    2  Ulli. 
J  707.  /   [36. 
o  201. 

-/•  308.  (.7  340). 

">{") 

k  330. 

).  373.   (/   42S. 

Ex    bac   analogia  explicandus  est  accusativus  cum  in- 
tinitivo  in 

ßovlj. 
Üf  IG1:  yde  dt  o\  xcaa  &i{iov  ägiorq  tpatvero  ßovXfi 

sl&tiv  Eig  "Idijv  tr   evrvvaoav  V  ccvn'r. 
&  507. 
(Inf.  solus  B  5.  K   17.  ^  511). 


*)  cf.  acc.  et  gen.  /  7ä:      [in).«  S\  /oh»  nivraq  ji/aiovs 

taftkr}^  xrä  7ivxivrjs  (sc.  ßovlrjg). 
i  (ins.  a    13.  ./  606.  (5"  034.  (H    inf.  epexeg.). 
Acc.  solus:  Ä   so.  «  225. 
{XQtu  i'xM  0  28.  *   189.) 


52  Albrecht 

x  X  s  o  g. 
0  192:  vTtg  vvv  ttleog  oiQavöv  l'xei 

näoav  XQi0£^v  tfisvai,  xavovag  xe  xat  ccvt/jv. 
o  e  ß  ag. 
2  178:  otßag  ds  oe  &v[ibv  ixtG&io 

I1(xxq6y.Xov  Tqwjjgi  xvoiv  (AtXmq^Qa  yevtoücu. 
Substantiva  denique  cum  verbo  substantivo  coniuncta, 
quae  dat.  c.  inf.,  non  vero  accusativum  c.  inf.  secum  habent, 
sunt  haec: 

aXyog:  Z  462. 

ävdyxr):  E  633.  Y  251. 

dsog:  M  246.  £  347.  S  563. 

elsy/elt]:  q?  255. 

Xtoßt]:  w  433. 

fWQog:  T  421. 

voog  (f.ifJTig):  0  509. 


De  ftecoa.  <••  infin. 


53 


b)  cum  adiectivis. 

In  bis  adiectivis  praetor  structuram  impersonalem  in- 
terdum  habemus  personalem,  ubi  infinitivus  adioctivo,  quod 
praedicati  loco  ad  certum  definitumque  subiectum  pertinet, 
additus  est,  ut: 

^580:  -  aoyaXing  ynq  'OXv/irtiog  avxKflowlhu. 

(Cf.  v  15!  agyaXiov  yäg  fva  7cyoi/.og  %(XQUJao$at,.) 


Acc.  c.  i. 

Dat.  c.  i. 

Inf. 

Inf.   in  atr. 
pers. 

aya&öv 

y  196. 

//  2S2.  293.  ß 
130.  425. 

o  317. 

(t$IOV 

N  im. 

S  472. 

änyaXtov 

[Afl76].  vl5. 

A/410.  P252. 

O  140.  *498. 

A  589.  J  397. 

n  88. 

Y350.'/'  791. 
v312. 

£244.  »;  241. 

t  221. 

ßiXttfiov 

2  302. 

O  197.  o  18. 

O  511.  tf>485. 
X   129. 

tmaxig 

T  21.   V  50. 

ß  207. 

xn/.ör 

ß  132.    i;  21S. 

2  128.  «  392. 
«T837.il  464. 

xaXXiov 

ijl59(+dat.). 
S  549.— dat 

et  ucc.  c.  i. 
q  583. 

{  39. 

y  69. 

x  396. 

XHuhov 

r   41.     ß   74 
(+  dat.). 

Z410.   X  108. 
xl53.  r283. 

|  355. 

ötyiov 

v  220. 

tfitQTfQOV 

(f  154.  iV227. 
S  69.    «  82 
(+  dat.). 

.-/  169.  u  HO. 

t   170. 

tptlov 

dat.  et  acc.  c. 
i.  A  541. 

o362. 

,  211. 

jj  107. 

yaXtndv 

11  620.  u313. 
i//81. 

<M84.  x  305. 
X   156. 

J  651.   V  141. 

<P  482. 

Adicctiva,   qnae  dat.,    non  vero  acc.  c.  inf.  scann  lia- 
bent,  sunt: 

aeixsg:  0  496.   T  124. 

at7n':   A   ',\\~. 

aiaifiov.  f  245.  0  274.  </>  291. 


54  Albrecht 

alaxQOv:  B  119. 
ao/.iov:  B  392. 
yevvalov:  E  253. 
iv/.Xeeg:  P  415. 
e%fro6v:  ii  452. 
fjöv  :  io  435. 

diotpcetov:  d  561.  x  473. 
fiOQOipov:  E  674.  T  416- 
(jiOQiitov:  Y  302). 

Qtjdiov:  TT  211.  —   pers. :   F  265.  inf.  sol.:  M  54. 
Talaroimv:  IT  239. 
(piXzeonr:   0>  101. 
6)  Verbum  substantivum  pleniore  sensu  positum. 

a)  tax i. 
A.  c.  i. 

r  285:   Tgwag  ensitf  fEXevrtv  xal  xTr^iax«  ixvvx   ano- 

dovvcu, 
TLf.iijv  (f   Aqy einig  anoxivtLiev  —  (sc.  toxi). 
Inf.  solus: 

j=  313:  v.eiöe  itiv  toxi  y.al  voxhqov  OQfiyd'rjvai, 
H  424.  V  157.  o  392. 

b)  ov/.  eox  l. 
A.  c.  i. 
Z  267 :     ovdi  7irj  l'axi  —  — 

—  —  nE7TuXayf.ih'Ov  £i%ezdao&ca. 

1/  327.  N  114.  787.  5  63.  P  464.  T  225.  Y  97.  X  265. 
JP  670.  ß  31(1.  £   103.   137.  [A  158].  o  49.  ?r  243.  g  12.  o  52. 
t  555.  591.  y  331. 
Inf.  solus: 

\    325:  —  TTnal  ö    ov  jriog  söxtv  sqiVsiv. 
8  212.   0  556.  II  60.  ®  193.  565.  X126.  ß  130.  £  413. 
*  358.  i  411.  x  170.  n  417.  o  286.  z  160. 
Dat.  c.  i. 

M  337:     aXV   ov  7t(6g  oi  etjv  ßicoavxi  ytycovtiv. 
31  65. 


De  accus,  c.  infin.  ;,;, 

Dat.  et  acc.  c.  i. 

V  21!>:  ov  o'i  vvv  tri  y   toxi  Jiegwyfiivov  aiif.it  ytvto'hd. 

Postremo  commemoro  usum  aecusativi  c.  irif.  cum 
7)  7r o  t  v  et  71  doog 
particuliSj  ubi    aecusativus   infinitivo   alt  his  particulie  sus- 
penso additus,  ut  iarn  ante  dixi,  ex  analogia  explicandu 

a)  ixoiv. 

In  enumerandis  eis  exemplis,  quae  huc  pertinent,  di- 
Btinguendum  est,  prout  alterum  enuntiatuin  aut  negatur  aut 
non  negatur  et  notv  particula  ad  eandem  vel  similem  par- 
ticulam  in  altero  enuntiato  aut  refertur  aut  non  refertur. 

A.   tcqLv   particulae  in  altero  enuntiato  nihil  respondet. 

1 )  altero  enuntiato  negato. 
A.  c.  i. 

-iE"  18:  —  ovo    aoa  xe  ttooya  li'vötxai — 

TtQiv  ziva  /.!./.oifi:'ror  xaräß'qf-iGvat  .'•/.  Iibg  ovqov. 
/'  504.  V  200.  ß  375,  //  196.  i  05.  v  124.  o  105.  x  6  I. 
Inf.  solus: 

Acc.  subaudiendus  est: 

(>  556:  —  ov  yao  l'v    toxiv  änootadov  'Joytiniaiv 
ti('(üvc((j'h(i,   ,ioi)    y     rji    (sc.    >i:ii<^)    y.aia/.rauer    ni    (sc. 

avzovg)  /.ca    axgtjg 
Ikiov  aLieiih'  sXisiv  xzdo&ai  re  TtoXirag. 

•i>  15.  12  338. 

Subiectum  verbi  infiniti  cum  subiecto  eius  quod  ante- 
cedit  enuntiati  congruit: 

/  386:  ovds  y.ev  tug  tri  dv(.i6v  ifibv  ntioti    Ayafi&iivtov 
nqiv  y  anb  naaav  t/tnl  d6f.ii.vcii  dviiakyea  Am//, j. 
1/    172.    /'  32.    T  313.    123.    >"  100.   198.  257.    <I>  578. 
y.  537.  I  50.  89.  ft    1S7.  v  181. 

2)  altero  enuntiato  non  negato. 

Acc.  c.  i.  X  sl.  N  172.  O  588.  ©  100.  et  2 in.  £  288. 
X  319.  £  229.  o  210.  n  370.  o  507.  öj    130. 

Inf.  solus: 

acc.  suppl.  Z  465.  //  322.  d  002.  823.  t  207.  >,  83. 
v  420.  o  30. 


56  Albrecht 

Subi.  congr.  X   17.  ß  245.  £  301.  #  301.    i  148.   a  402. 
B.    7ioiv  particulae  in  altero  emintiato  aut  eadem  aut 
similis  particula  respondet. 

1)  altero  emintiato  negato. 

Acc.  c.  i.  B  355.  414.  J  115.  E  219  (na^og).  288.  ® 
474.  I  403.  651.  O  74.  T  170.  /?  128  (*to0öff),  (J  255.  747. 
r  193.  a  289  (nagog). 

Inf.  solus: 

Acc.  suppl.     ^  98. 

Subi.  congr.    H  481.  H  47. 

n  840.  3  334.  <I>  225.  ^  475.  t/j  138  (jiQÖoVe). 

2)  altero  emintiato  non  negato. 
Acc.  c.  i.    V  156.  t  586. 

Inf.  solus: 

acc.  suppl.   Q  453. 

sifbi.  congr.   B  348.  x  585. 

b)  nag o g. 
Acc.  c.  i. 
■Z348:     £7'#a  |if£  ytü(i    c(7ic>£qge  /räoog  zdöe  sQyct   yeve- 

o&ai. 
£  286.  'F  764.  n  218. 
Inf.  solus: 
acc.  suppl. 

M  221:  —   dcpag  äcpeyy.e  ndgog  cpila  nlv.P  'r/Jolhti. 
O  316.  «  21.  C  331.  ^  309. 
subi.  congr. 
sL  573:  .  ttoää«  de  /.al  ^teaatjyr,  rcagog  yooa  Xtvxbv 

87t(XVQ€?V, 

sv  yuii]  ciOTarzo. 
Z  245.   0  376.  rc  218. 


De  accus   c.  infin.  öT 

Index   eorum   qui  de  aecusativo  cum  infinitivo  coniun- 
cto  disseruerunt: 

A.  De  usu  Homerico. 

(\.  Englich,  de  infinitivo  Homerico,  dissert.  inaug.  Vra- 
tislaviae  ls<>7.  denuo  typis  expressa  in  programmate 
gymnasii  Schrimmensis,   1868,  p.  ±''>     37. 

(,!.  II.  Fleischer,  de  primordiis  graeci  aecusativi  cum 
infinitivo  ac  peenliuri  eins  usu  Homerico,  dissert.  inau- 
guralis.  Lipsiae  1870. 

C.  Ilentze,  der  Accusativ  cum  Infinitivo  bei  Homer,  Zeit- 
schrift für  das  Gymn.,  Berlin  L866,  p.  721—710. 

Engliehius    rationem    qua    illa    struetura    oriri    po- 
tuerit  oon  curavit,  Bed  salis  habuil  ea  verba  enumerasse, 

quibuscum   apud  Homerum    ( iungitur.     Scriptionis  de- 

inde,  quam  Hentzius  publici  iuris  i'eeit,  notitia  primo  me 
pariter  atque  Fleischerum  fugerat,  ita  ut  hanc  disser- 
tationem  meam  plane  iam  conscripsissem,  priusquam  mihi 
contigii  egregiam  illam  commentationem  inspicere  ean- 
demque  fere  explicandi  rationem,  quam  equidera  probavi, 
initaro  videre.  Fleischen  denique  dissertatione  eo  minus 
uti  mihi  lieuit,  quod  certamimbus,  quae  in  regio  Bemi- 
nario  philologico  instituta  sunt,  commoti  ad  quaestionem 
illam  traetanaam  uno  eodemque  tempore  adiimus. 

B.  De  aecusativi  cum  infinitivo  in  Universum,  praeeipue  in 
Lingua  graeca  et  latina. 

Apollonius  Alexandrinus,  de  construetione  orationis, 
ex  rec.  I.  Bekkeri,  Berolini  IM7,  p.  240.  (Cf.  Egger, 
Apollonius  Dyseole,  cssai  sur  l'histoire  des  thöories  «rram- 
maticales  dans  l'antiquite*,  Tan-  1854,  p.  255;  Schoe- 
niann,  Jahrb.  für  class.  Phil.,  1869,  pag.  218  sq.; 
Skrzeczka,  die  Lehre  des  Apollonius  vom  Verbum, 
Königsberg   L861,  tom.  III,  pag.  10). 

Billroth,  lat.  Gramm.,  §  250. 

Blume,  aphoristische  Beiträge  zur  lat.  Gramm.,  Heft  2: 
über  den  Accusativ  cum  Infinitivo  vornehmlich  im  La- 
teinischen, Wesel  L850. 

Bopp,  über  das  Conjugationssystem  der  Sanskritsprache. 
Frankfurt  a.  Main  1816,  p.  75  sqq.;  Vergl.  Gramm.  III. 
p.  317—323. 

G.  Curtius,  griech.  Schulgraramatik,  >?  567;  Erläuterun- 


58  Albrecht 

gen,  2.  Aufl.,  Prag  1870,  p.  197—201;  zur  Chronol.  der 
indog.  Sprachforschung,  p.  200. 

Delbrück,  de  infinitivograeco,  Halis  Sax.  1863. 

Egger,  notions  elementaires  de  gramraaire  comparee, 
0e  ed.,  Paris  1865,  p.  136  sq. 

Füisting,  commentatio  de  natura  accusativi  cum  infini- 
tivo  apud  Latinos,  Münster  1839. 

Genberg,  de  verbo  infinito  Latinorum,  Lundae  1837. 

Gernhard,  commentatio  grammatica  de  natura  et  usu 
accusativi  cum  infraitivo  apud  Latinos,  Wimariae  1S21  ; 
denuo  edita  in  eius  opusculis,  Lipsiae  1836,  p.  1 — 23. 

G  o  1  e  n  s  k  i  deinfinitivi  apud  poetas  latinos  usu,  Regimonti  1 864. 

Haase,  Ergänzungsblätter  zur  Haller  allg.  Lit.  Zeitung, 
1838,  p.  547;  Reisig,  Vorlesungen  üb.  lat.  Sprachwis- 
senschaft, p.  784,  not.  60 lb 

Heidelbergische  Jahrbücher  der  Literatur,   1816,  p.  937  sqq. 

Hirzel,  theses  de  natura  ac  vi  acc.  c.  inf.,  Stuttgart  1851. 

v.  Humboldt,  indische  Bibliothek,  II,  Bonn  1824,  p.  117  sq. 

Jacobs,  Zeitschr.  für  das  Gymnasialwesen,  Berlin  1847, 
I,  3,  p.  51. 

Lange,  Zeitschr.  für  österr.  Gymn.  1855,  pag.  728. 

Merguet  de  accusativi  cum  inf.  usu  syntactico ,  Regi- 
na onti  1863. 

Miklosich  über  den  acc.  c.  inf.,  Sitzungsber.  der  phil.- 
histor.  Cl.  der  kais.  Akad.  der  Wissensch.,  Bd.  LX,  Wien 
1868,  p.  483—508. 

Reisig,  Vorlesungen  üb.  lat,  Sprachwissenschaft,  p.  783  sqq. 

Rost,  griech.  Gramm.,  §  126. 

Max.  Schmidt  über  den  Infinitiv,  Ratibor   1826. 

Schmitthenner,  Ursprachlehre,  Frankf.  1826,  p.  161.251». 

Schümann,  die  Lehre  von  den  Redetheilen  nach  den  Al- 
ten, Berlin  1S62,  p.  46;  Fleckeisens  Jahrbücher  für  cl. 
Phil.   1S69,  p.  209—239,  u.   1870,  p.  187  sqq. 

Thiersch,  griech.  Gramm.  §   197. 

Töpfer,  philosoph.  Betrachtungen  über  die  Construction 
des  Acc.  c.  inf.  in  der  griech.  u.  lat.  Sprache,  Luckau  1836. 

Wachsmuth,  de  accusativo  c.  inf.  disputatio,  Halis  Sax. 
1815. 


DE 
GRAECAK  LINGUAE 

PRODUCTIONE    SÜPPLBTORIA. 


CAROLUS  BRUGMAN 


WISBADENSIS. 


DE  PRODUCTIONE  SUPPLETORIA  IN   UNIVERSUM. 

§  1. 
Vocalem  brevem  una  vel  duabus  consonis  explosis 
interduni  produci,  dudum  intellectum  est.  Dixit  de  hac  re 
iam  Gellius,  isque  eam  linguae  affectionem  ita  descripsit, 
ut  fatendum  sit,  de  natura  ac  vi  productiunis  suppletoriae 
ad  novissiinos  usque  annos  nihil  lere  novi  a  linguae  inve- 
stigatoribua  prolatum  esse.  Verba  enim  illius  habes  haec 
II,17,S  II.  „Praeterea  'coiugatus*  et  'conexus'  producte 
dicitur.  Sed  tarnen  videri  potest  in  his,  quae  posui ,  ob 
eam  causam  particula  haec  [con]  produci,  quuniam  eliditur 
ex  ea  n  litera ;  nani  detrimentum  literae  produc- 
tione  syllabae  compensatur."1)  A  scriptore  romano 
continuo  ad  hanc  nostram  aetatem  transeundum  est:  et  ex 
eis,  qui  his  temporibus  de  productione  suppletoria  scripse- 
runt,  primus  commemorandus  est  Fr i d er icu s  Augustus 
Pott,  qui  in  prioris  'Quaestionum  Etymol.  editiunis  vol.  I 
p.  1 8  sq.  nonnulla ,  quae  ex  lingua  graeca  ad  genus  illud 
syllabas  producendi  pertineut,  accuratius  tractans  statuit, 
linguam  unius  pluriumve  consonarum  elisionem  antecedcnti 
vocali  aut  producenda  aut  in  diphthongum  immutanda  com- 
pensare.  Tum  laudandus  est  Albertus  Agathon  Be- 
nary,  qui  in  libro  inscripto  'Rom.  lautlehre,  Berlin  \s\\~,y 
p.  235  sie  produetionem    suppletoriam  definivit:    ,,Es   tritt 


1)  De  loco  hoc,  qui  omnos,  qui  adhuc  de  productione  Buppletoria 
scripserunt,  fagisse  videtur  et  me  quoque  ipsum  fugerat,  monuit  me 

socius  stiulioruui  amicissimus  Curt  Steffen. 


62  Brugman 

wegfall  [der  aspirata  vor  tönenden  buchstaben  und  nasalen] 
ein  mit  oder  ohne  ersatz  der  positionslänge  durch  natur- 
länge"; a  qua  definitione  verbia  magis  quam  re  diversa 
sunt  quae  insequenti  anno  de  illa  Henricus  Ludolfus 
Ahrens  statuit  in  commentatione  quae  inscribitur  cUeber 
die  conj.  auf  f.n  im  homer.  dial.1  p.  34,  ubi  primus  ei  no- 
men  productionis  suppletoriae  (ersatz Verlängerung)  im- 
posuit:  idem  de  productione  suppletoria  disputavit  in  libro 
suo  de  dialectis  graecis  conscripto  I  50.  200  sq.  II  154  sqq. 
aliis  locis.  Sequitur  Guilelmus  Christ,  qui  in  libro 
cGrundz.  d.  griech.  lautl.'  inscripto,  in  quo  uberius  de  pro- 
duct.  suppl.  disputat  inde  a  p.  57,  duplex  illius  genus  po- 
nit,  sicut  Pott  fecit :  dicit  enim,  elisa  consona  compensandi 
caussa  antecedentem  vocalem  aut  produci  aut  amplineari 
i.  e.  in  diphthongum  mutari.  Vocalem  simpliciter  produc- 
tam  statuit  in  noifajv  pro  *7VOi/isv-g}  nag  pro  *navr-g}  eifte- 
vrtQ  pro  *£i{.i£V£0-g  etc.,  amplificatam  vero  in  dativis  ntttloi 
pro  *Ti&£vt-oi ,  Xlovöi  pro  *Xeovt-oi  nee  minus  in  futuris 
07i£iO(ü,  ansianf-iat,  xeloo/nai,  7t€vaofiai}  eXtiöo(.iai,  de  qui- 
bus  quidem  haec  habet  p.  61 :  „sie  sind  aus  den  vollen  for- 
men onevd-otü,  7z£v&-oof.iai,  %£vö-oof.iai}  nvi^-GOjiiai,  ilvvft- 
oo (.ich  herzuleiten,  indem  nach  dem  ausfall  der  beiden  dem 
ö  vorausgehenden  consonanten  der  vocal  durch  zulaut  er- 
weitert worden  ist".  Magis  Benaryi  definitioni  sese  appli- 
cat  Gustavus  Legerlotz,  qui  in  commentationibus  qui- 
busdam  in  Kuhnii  Annales  insertis  haud  pauca  huius  pro- 
ductionis exempla  aecuratius  traetavit.  De  cuius  ratione 
quid  sentiat,  optime  videre  poteris  ex  tribus  his  quos  ex 
illis  commentationibus  exscripsi  locis:  „Das  dor.  colaB  lässt 
eine  doppelte  erklärung  zu:  entweder  ist  es  aus  einem  o?.Fa^ 
auf  die  weise  entstanden,  dass  das  ursprünglich  durch  po- 
sition  verstärkte  o  bei  dem  schwinden  des  F  zum  ersatz 
gedehnt  wurde  wie  im  dor.  logctvög  .  .  .",  K.  Z.  X  372; 
„die  länge  [futuri  oCtvio ,  Apoll,  de  adv.  600,  28]  erklärt 
sich  sehr  einfach  als  positionsersatz  {qO.vio  aus  octovio  oaöVo})", 
K.  Z.  X  370;  „was  die  gestalt  der  wurzel  [vardh]  in  ßlto- 


De  graecao  Linguae  productione  suppletoria.  i;:: 

d-Qog  betrifft,  so  ist  das  g  wie  in  ßXaatog  in  /.  übergegan- 
gen und  vor  den  vocal  o  getreten,  welcher  zum  ersatz  der 
dadurch  aufgehobenen  position  gedehnl  worden  isl  \  gl. 
TtoQeiv  niixqtaxat  etc.)",  K.  Z.  VIII  46.  Dein  commemo- 
randa  est  Edmund  i  Goetzii  dissertatio  de  productione 
Byllabarum  Buppletoria  linguae  latinae  (Curt.  Stud.  I  2, 
III  sqq.),  in  qua  plurima  e  lingua  latina  productionis  sup- 
pletoriae  exempla  collecta  et  disposita  habes.  Ex  eadem 
lingua  magnam  exemplorum  silvam  congessit  Guilelmus 
Corssen  in  nova  editione  libri  sui  '  Ueber  ausspr.'  etc.  in- 
scripti  (I  633  sqq.,  cf.  11  1017  sq.).  Hie  primus  omnium  ra- 
tionem  illius  affectionis  aecuratius  examinavitj  dicit  autem 
I  654  haec:  „Die  lautliche  natur  dieser  ersatzdehnung  er- 
klärt sich  am  besten  aus  der  delinung  des  vocals  in  der 
ausspräche  vor  den  lautverbindungen  ns  und  nf.  Ursprüng- 
lich wurde  cön-sol  gesprochen,  so  dass  o  kurz  war  und  n 
den  festen  dentalen  laut  hatte,  dann  cön-sol,  so  dass  ö  ge- 
dehnt gesprochen  wurde  und  n  nur  noch  ein  schwacher 
nasaler  nachklang  war,  endlich  auch  mehrfach  cösol,  indem 
auch  jener  nasale  nachklang  schwand.  Ebenso  lag  zwischen 
*  t/ud-s-lu-s  und  quä-hds  eine  mittelstufe,  die  man  annähernd 
durch  die  Schreibweise  * quä-(s)-lu-s  bezeichnen  kann,  in- 
dem das  s  nur  noch  schwach  hörbar  war  und  nun  der  län- 
ger ausklingende  vocal  a  last  die  ganze  zeit  ausfüllte,  die 
früher  durch  das  aussprechen  des  vollen  s  in  anspruch  ge- 
nommen worden  war,  bis  mit  dem  völligen  sehwinden  des 
8  die  ganze  Zeitdauer  desselben  durch  den  vocalischen  nach- 
klang ausgefüllt  wurde"  etc.  Eodem  fere  tempore  de  pro- 
ductionis Buppletoriae  natura  ac  vi  Delbrück  scripsit  in 
Curtii  'Stud/  1  2,  138  sqq.  Impugnat  is  vehementer  trala- 
ticiam  quae  circumfertur  de  hac  productione  sententiam 
eamque  vocat  iuridicam,  quippe  ex  qua  uullaalia  de  canssa 
vocalis   producatur   nisi   ut   linguae   mora  ne  detrahatur  - 

2)  Cf.  quae  idem  p.  138  dicit:  „Der  hergang  kann  nicht  der  ge- 
wesen sein,  dass  der  eine  consonant  verschwand  und  nachher  gev 
massen  zum  fcroBl  der  vocal  verlängert  wurde  " 


64  Brugman 

Ipse  autem  rem  eodein  fere  inodo  explicat  atque  Corssen, 
quocum  etiam  in  hoc  consentit,  quod  ante  omnia  id  pre- 
mit,  vocalem  non  demum  post  consonantem  eiectam  pro- 
duci.  Eandem  sententiam  quam  Corssen  atque  Delbrück 
proposuerunt  sequitur  is  qui  postremo  hoc  loco  nobis  lau- 
dandus  est  Georg ius  Curtius  cStud.5  II  159  sqq.,  ubi 
nonnulla  quae  huc  spectant  luculentissime  explanantur. 

Igitur  hos  fere  habes,  qui  adhuc  productionem  supple- 
toriam  vel  plenius  tractaverint  vel  ita  tetigerint,  ut  novi 
aliquid  de  ea  proferrent.  Iam  autem  antequam  ad  ea 
transeam,  quae  mihimet  ipsi  de  illius  natura  ac  ratione 
statuenda  videntur,  moueam,  tum,  cum  Corsseniani  libri 
editio  altera  et  commentationes  Delbrückii  et  Curtii  illae 
in  lucem  prodierunt,  paene  totam  hanc  dissertationein  iam 
absolutam  fuisse,  oblata  autem  in  illis  scriptis  mihi  esse 
singularia  quaedam,  quae  cum  me  fugissent  scripto  huic 
etiam  adiungenda  viderentur,  velut  illa,  quae  Delbrückio 
auctore  de  vocum  ßiq&io,  qivög,  XQvoog  al.  longa  vocali  sta- 
tuenda sunt,  nihil  contra  oblatum  mihi  esse,  quo  cogi  mihi 
viderer  ulla  ex  parte  ea,  quae  litteris  semel  mandaveram 
de  productionis  suppletoriae  universa  ratione,  mutare.  Quae 
quidem  integra  mihi  exhibenda  censui  non  quo  ea,  quae 
illi  de  eadem  re  exposuerunt,  improbarem  —  videbis  enim 
quae  illi  statuerunt  non  dissentire  a  meis  — ,  sed  quia  ple- 
nius aliquanto  et  accuratius  ego  productionis  suppletoriae 
vim  ac  rationem  explanasse  mihi  visus  sum.  ISentio  igitur 
de  illa  sie. 

§2. 

Nunquam  ulla  lingua  postquam  eiecit  consonam  ali- 
quam,  vicinam  vocalem  produxit  aut  in  diphthongum  mu- 
tavit  quo  syllabae  imminutam  quantitatem  redintegraret ; 
nunquam  ulla  lingua  duarum  consonantium  postquam  prio- 
rem  vel  posteriorem  excussit,  vocalem  antecedentem  pro- 
duxit quo  positionem  diremtam  resarciret  eiusque  iacturae 
suecurreret ;    nunquam   denique   ulla  lingua  post  consonam 


De  graecae  Linguae  productione  suppletoria.  ß5 

eiectara  vocalem  vieinam  produxit:  sed  longe  aliae  sunt  ra- 
tionesj  quibus   lingtia   in  productione  quae  yoeatur  supple 
toria   ducitur.     Atque  sunt,    ut   quae    vera  eins    eil    natura 
recte  intellegatur,  ante  omnia  triu  haec  tenenda: 

1.  Consonae  elisio  non  fit  repente  ot  uno 
(juasi  impetu,  sed  pedetentim  paullatimque  et 
ita,  u  t  quo  plus  ponderis  co  n  so  na  a  mit  tat,  eo 
plenior  et  amplior  fiat  sonus  vocalis. 

2.  Non  quaelibet  consonans  cum  compensa- 
tione  explodi  potest,  sed  eae  tantum  consonan- 
tes,  quae  dieuntur  continuae. 

',).  A  productione  suppletoria  acritcr  distin- 
guenda  et  di  st  inen  da  est  alia  qua«  dam  linguae 
affectio  quae  in  eo  cernitur,  quod  consona  ali 
qua  c o n t i n u a  p o s t q u a m  in  vocalem  d i s s o  1  u t a  est, 
a n  t e  c  e d e  n  t  i  cum  v  o  c a  1  i  in  diphthongum  c o a - 
1  e  s  c  i  t. 

lam  ut  haec  paullo  aecuratius  illustrentur,  ad  prima  in 
quam  posui  thesin  continnandam  accedo.  Consonas  ut 
tum,  cum  sine  compensatione  eliduntur,  ita  etiam  in  pro- 
ductione suppletoria  non  uno  ictu  explodi  sed  paullatim 
dilabi  et  dissolvi  certissimo  documento  sunt  formae  multae, 
in  quibus  cum  vocalis  ad  produetae  vocalis  mensuram  iam 
progressa  sit,  consonans  nondum  evanuit  sed  magis  minusve 
extenuata  et  debilitata  permanet.  Exempla  talium  forma- 
runi  hie  habes  pauca  e  diversis  unguis  collecta,  quibus 
infra  permulta  alia  adicienda  erunt:  sanscr.  tufudvqsam  pro 
* tu-tud-vans-am  'acc.  sing.  masc.  part.  perf.  act.  a  rad.  tml 
tunderc) ,  lat.  ad". ml  pro  coit.sul,  sanscr.  sugirshli  pro  *  su- 
gir-su  (locat.  plur.  a  stirpe  su-gir  qui  pulcram  vocem  ha- 
bet), linguae  boruss.  vet.  tirtis  =  scr.  trfijas,  lat.  tertius, 
linguae  francicae  rhenanae  kdrscht  pro  karst  (rastrum,  ligo), 
gr.  oaß'iog  pro  *daFwg,  scr.  agvävant  pro  agvavant  quasi 
mito(F)Qvt). 3)     Docent   eaedem    hae   formae    simul   et   hoc, 


3)  !>>•  singulis  liis  voeibua  aecuratius  infra,  dicetur, 
Cnrtlus,  Studien,    iv. 


(36  Brugman 

qua  ratione  omuis  illa  aftectio  procedat.  Procedit  autem 
ea  sie,  ut  primum  consona  continua  minus  distinete  pro- 
nuntiari  coepta  particulam  aliquam  soni  sui  amittat  eam- 
que  sibi  vindicet  vocalis,  inox  idem  iterum  iterumque  fiat, 
quoad  vocalis  longae  vocalis  mensuram  assecuta  sit.  Pro- 
ducta autem  vocali,  consonans  aut  prorsus  iam  conticescit, 
ut  in  verbosus,  {.dÄüg,  öuiog,  aut  remanet  mirum  quantum 
extenuata  et  suimet  quasi  umbra,  ut  in  tutvdvqsam,  cö"sul, 
kd'scht.  Quamquam  interdum  fieri  videtur,  ut  vel  post  vo- 
calem  produetam  consonans  vix  soni  sui  detrimentum  ac- 
cipiat,  ut  in  scr.  agvävant,  gdjate  (pro  *gajate),  lesb.  am- 
f.itXrtia  (pro  * hu(.itXtju))  verum  in  hoc  iudicio  cautio  ad- 
hibenda  est,  quoniam  neseimus,  spirantes  in  illis  voeibus 
sintne  plene  et  firme  pronuntiari  solitae  an  leniter  atque 
exiliter:  in  lesbiaco  saltem  suifiekrjia  t  i.  e.  j  exilem  so- 
num  habuisse  inde  colligam ,  quod  in  similibus  illius  dia- 
lecti  formis,  ut  in  KvtiQoyevya  (§  23,  n.  10),  eadem  prorsus 
evanuit. 

Transeo  ad  seeundam  thesin.  Continuas  tantum  con- 
sonas  cum  produetione  vicinae  vocalis  elidi  quamvis  primu 
obtutu  audacissime  dictum  videatur,  tarnen  vere  dictum  est. 
In  graeca  certe  lingua  illud  sie  se  habere  docebit  tota  haec 
dissertatio 4) ;  sed  in  ceteris  quoque  Unguis  crede  id  item 
sese  habere.  Nam  ubiubi  post  consonam  explosi- 
vam  eieetam  antecedens  vocalis  producta  vide- 
tur, illam  consonam  esse  antea  in  continuam  mu- 
tatam  concedendum  est.  Sic  ex  yiyvopai  non  y  litte- 
rae  elisione  fit  ytvofiai,    sed  proxime  ex  illa  forma  prodiit 


4)  Commemoro  hie,  quia  infra  comraemorandi  vix  apta  occasio 
offeretur,  novg  multos  putare  produetione  suppletoria  ex  *  nod-s  na- 
tura esse ;  quod  falsissinmm  est.  Unde  habeat  reapse  vox  illa  pro- 
duetam vocalem,  recte  perspexit  Ahrens  de  dial.  gr.  II  175,  ubi  haec 
docentur:  „7rd?  est  antiquissima  forma,  quam  ab  autiquiore  liugua  iu 
compositis  ToCnog  ätXXönoi;  servatam  recentiores  in  novg  produxeruut 
eam  legem  secuti,  quae  voces  mouosyllabas  correptam  vocalem  habere 
vetat." 


De  graecae  linguae  productione  Buppletoria.  \;~ 

ylh.vo(.ita  i.  e.  y  transiit  in  conaonam  continuam,  hinc  demum 
yivofxai;  e*lao-na  in  lingua  latina  proxime  prodiil  'lag-na, 
ex  hoc  *lah-naf  inde  demum  Idna  [v.  §  '.t );  ex  *7td&-[ta 
*  Ttdofia,  hinc  *nd^fxa — 7trjfua]  ex  lat.  *fud-ma  *fusms,  inde 
fünis;  e  sectius  *  seht  ins  (cf.  umbr.  rehto  —  \&t.  rectue),  inde 
,sv7///.v  etc.5).  In  quo  lex  illa  posita  sit,  perfacile  eai  ad 
intellegendum.  Cum  enim  eo  rocalia  productio  efficiatur, 
quod  vicina  consonans  morae  suae  illi  aliquid  cedit,  ap- 
paret,  consonas  explosivas,  quippe  quae  uno  temporia  mo- 
mento  ore  emittantur  nee  habeant  facultatem  continue  so- 
nandi,  cum  elidantur,  non  posse  vocali  vicinae  morae  quid- 
quam  addere. 

Sane  iam  per  sc  intellegitur,  non  poaae  omnia  quae  ex 
Unguis  cognatis  liuc  pertinent,  quibus  confirmetur  legein 
illam  omnibus  in  unguis  indogermanis  valere,  hac  in  dis- 
sertatione  congeri,  nee  non  est  mihi  confitendum,  nun  tan- 
tum  me  in  pluriniis  illarum  versatum  esse,  ut  de  unaqua- 
que  re,  quae  in  tali  quaestione  in  censum  veniat,  apud  me 
sit  certum  iudicium.  Spero  tarnen  vel  ex  eis,  quae  modo 
dixi  de  illa  re,  ex  eisque,  quae  inf'ra  e  unguis  cognatia  ad 
graecae  linguae  produetionem  suppletoriam  illusttandam 
afferam,  intellegi  posse,  legem  illam  nusquam  non  valere. 

De  tertia  autem  thesi  haec  habeo.  Quod  v  i'aeile  in 
u,  j  facile  in  i  transit,  positum  est  in  affinitate  quadam 
qua  v  cum  u,  j  cum  l  continetur.  Componuntur  enim  in  /» 
et  j  pronuntiandis  loquelae  instrumenta  consimili  modo  at- 
que  in  vocalibus  u  et  i  proferendis-,  unde  i'aeile  tit,  ut  vux 
ea,  quae  consonanti  euntinuae  natura  inhaeret,  vocalis,  ut 
ita  dieain,  colorem  asciscat  eoque  paullatim  in  ipsam  roca- 
lem  transeat.  Igitur  ita  ex  *  uü-jo-uai  uttinuet,  ex  *e-  uj-Fa- 
ö-e    evade,    ex   cav'-i-tum   apud   Romanos   caubwm  lit ,    ut 


5)  Saepius  media  illa  forma  a  lingua  servata  est.  velut  forma  ea, 
quae  inter  *retomus  {=  t-fftr/to?)  el   rimus   intermedia  est  —  resmua 
dico  — ,  servat.'i  videtur  in  triresmoa  ill<>.  quod  legitur  in  Columi 
strata  C.  1.  L.  1  195,  12. 

:.* 


ßg  Brugman 

spirans  iu  vocalem  transeat  et  deinde  vocalis  cum  antece- 
denti  vocali  in  diphthongum  confluat.  Id  autem  non  magis 
ad  productionem  suppletoriam  pertinere  quam  si  ex  *id-Jto 
(—  scr.  svid-jä-mi)  löico  vel  ex  *Fehj  cYekrj  (v.  Curt.  p.  513) 
vel  apud  Romanos  ex  *{a)s-jä-m  (=  elijv)  stein — shn,  ex 
*svid-or  *suidor  —  südor  fit,  in  propatulo  est.  Iam  vero, 
quoniam  illa  *(.tdjo(iai  formae  in  ftaiouca  immutatio  et 
quas  alias  exempli  caussa  proposuimus  immutationes  pro- 
ductionem suppletoriam  nulla  ex  parte  attingunt,  vides  ne 
hoc  quidem  probari  posse,  quod  Christ  (p.  58)  de  cxl  et  eI 
syllabis  apud  Oetenses  in  av  et  sv  mutatis  (ut  in  avaog 
ei'&eiv)  non  secus  dicit  ac  si  id  suppletoria  quadam  a  et  £ 
vocalium  amplificatione  factum  sit.  Quod  l  liquida  in  avaog, 
ei&slv,  aliis  in  v  abiit,  id  eodem  loco  habendum  est  ac  si 
ex  *7Cl3'-t6-q  niözng  vel  ex  *  ret-mu-s  resmus  prodit;  quis 
autem,  quaeso,  in  his  formis  contendere  volet  esse  dentalem 
explosivam  e  1  i s a m;  elisa  explosiva compensandi  caussa 
vocali  antecedenti  sibilantem  subiunctam  ?  ö) 

Tria  haec;  de  quibus  modo  exposuimus,  si  tenebis,  la- 
eile  iam  produetionis  suppletoriae  quae  sit  origo  prineipa- 
lisque  caussa  intelleges.  De  ea  enim  haec  fere  statuenda 
mihi  videntur. 

Initium  produetionis  suppletoriae  fit,  ut  vidimus,  a 
consonae  extenuatione,  cuius  extenuationis  fons  et  caussa 
est   vis   illa  inertiae,   quae  ut  in   tota   natura  ita  in  lingua 


6)  E  formis  linguae  francogallicae  vetustioris  hault  (altus),  vault 
(valet),  loiaulteis  (legalitas),  aliisque  id  geuus  (v.  Wackernagel  'Alt- 
frauzös.  lieder  u.  leiche'  p.  15U)  forsitau  quispiam  concluserit ,  et  hie 
et  in  illis  vocabulis  creticis  liquidam,  antequam  prorsus  evauuerit, 
vocalem  antecodentem  produxisse.  Sed  ex  illa  scriptura  aal,  praeter 
quam  etiam  cd  atque  au  in  eadem  fraueogallica  vetere  lingua  inve- 
niuntur  (sie  habemus  healme  -  heaulme  —  heaume:  v.  Wackernagel  1.1.) 
nihil  aliud  colligere  licet  nisi  hoc,  postquam  fusciorem  sonum  l  liquida 
aeeeperit,  ex  hac  consona  u  vocalem,  natura  ei  insidentem,  emanasse 
unaque  iam  cum  liquida  aliquamdiu  auditam  esse,  quoad  huius  sonus 
prorsus  conticuerit. 


De  graecae  Linguae  productione  auppletoria.  ßg 

quoque  summa  potentia  regnat  ac  dominatur.  lam  autcrn 
cum  quo  magis  consonantis  corpus  attenuatur  eo  maiorem 
campum  vocalem  occupare  videmus,  »umere  non  licet,  lin- 
guam  co  consilio  vocalem  producere,  ne  totius  Byüabae 
quantitas  metrica  Lmminuatur:  nam  hoc  si  sumas,  qui  tan- 
dem  explicare  possis  quod  —  ut  uno  exemplo  utar  pro 
multis  — ■  ex  *£qoFo,  (cypr.  igovd,  v.  infra  §  17,  8,  «{?w'/' 
i.  c.  ex  anapaesto  bacchiua  fit?7]  nee  vero  mehercle  licet 
s umere,  damni  id,  quud  consonans  ex  extenuatione  sua  et 
dissolutione  contrahit,  resarcire  studere  Hnguam  ut  omnino 
relinquat  illa  aliquid  quo  se  vixisae  testetur;  sed  res  sie  sc 
habet.  Consonis  continuis  non  solum  hoc  cum  vocalibus 
commune  est,  quod  et  hae  et  illae  facultatem  habent  con- 
tinue  sonandi,  sed  etiam  eo  consonantes  continuae  propius 
ad  vocalium  naturam  accedunt,  quod  sonus  quidam  eis  in- 
haeret  quem  physiologi  nostri  appellant  ' .stimme  vel  stimm- 
ton. Iam  constat,  cum  sonus  qui  vocali  inhaeret  et  sonus 
ille  consonantis  continuae  inter  se  coutingunt,  in  contagio- 
nis  sede  contractionem  quaudam  et  mixturam  utriusque 
soni  effici  indeque  fieri,  fit  lingua  lente  tantum  et  paullatim 
a  vocali  pronuntianda  transire  possit  ad  continuam  pronun- 
tiandam.  Ubi  igitur  continuae  consonae  corpus  extenuari 
coepta  est,  vocalis  t'aeile  potest  soni  sui  colorem  consonan- 
tis sono  impertire,  et  cum  iam  ab  initio  paullulum  in  con- 
sonantis corpus  intraverit,  nunc  quo  maius  haec  tirmitu- 
dinis  suae  detrimentum  aeeipit  eo  longius  ipsa  procedere 
potest.  Ergo  si  acriter  rem  contemplamur,  eam  esse  pro- 
duetionis  suppletoriae  rationero  dicendum  est,  ut  quo  lon- 
gius consonans  continua,  ex  duabus  illis  naturis  conrlata. 
de  consona  sua  natura  recedat,  eo  plus  vicinam  vocalem 
de  vocalicia  (ut  vocabulo  haud  antiquae  fabricae  utar    illius 


7)  Vieles  sinml  ex  hoc  exemplo  (cf.  etiam  9af,n  pro  *&%jfiQ  *dai- 
Frjg  ei  multa  alia  vocabula,  in  quibue  F  vel  /  cum  productione  ^up- 
plctori;i  eiectum  cernitnr),  quam  >it  Qla  opinio  perrersa,  seeundum 
quam  vocales  produeuntur  quo  Byüabae  imminuta  positio  reficiator. 


70  Brugman 

natura  sibi  assimulare  et  asciscere.  Quod  rectissime  dictum 
esse  facile  concedes,  modo  memineris,  quam  rationem  multae 
linguae  sequantur  in  pronuntiando  n  post  vocales. 


Praemissis  his,  quae  ut  procedente  disputatione  ipsa 
magis  elarescent  ita  ad  sequentia  melius  intellegenda 
non  nihil  afferent,  ad  specialem  partem  huius  disputatio- 
nis  iam  transeamus,  in  qua  ita  agemus,  ut  singulas  deinceps 
consonas  pertractemus  quarum  elisio  vicinae  vocalis  pro- 
ductionem  effieit,  in  eoque  ubique  linguarum  cognatarum 
rationem  habeamus.  utpote  quarum  formae  graecas  formas 
persaepe  clarissime  illustrent  atque  illuminent. 


DE  NASALIBUS. 

Generali  a. 

§  3. 
1.  Gignuntur  consonae  nasales  cum,  facta  inter  oris 
partes  quasdam  coartatione,  spiritus  per  nares  ita  editur, 
ut  aer  qui  est  in  cavo  nasi  vibrare  et  oscillare  incipiat. 
Efficitur  autem  oris  coartatio  ad  palatum  in  n  gutturali  (») 
pronuntiando  item  ut  fit  in  k  et  g  proferendis ;  iuxta  dentes 
coartatur  os  in  dentali  nasali  n  enuntianda,  id  quod  idem 
fit  in  t  et  d  pronuntiandis;  labiis  denique  coartandis  vel 
comprimendis,  ut  fit  in  explosivarum  p  et  b  pronuntiatione. 
gignitur  nasalis  labialis  m.  Quantum  igitur  ad  coartationes 
quae  in  oris  cavea  ad  consonas  proferendas  efficiuntur 
attinet,  summa  inter  nasales  et  explosivas  intercedit  neces- 
situdo.  Cum  autem  neque  in  his  neque  in  illis  pronuntiandis 
oris  instrumenta  similem  aut  parilem  in  modum  composita 
sint  atque  componantur  illa  necesse  est  ad  vocalem  ullam 
gignendam,  non  magis  n,  n,  in  transire  possunt  in  vocales 
quam  g,  d,  b  vel  k,  t,  p  'cf.  ea,  quae  §  2  ad  tertiam  quam 
posuimus  thesin  adnotavimus) ,  ob  eamque  rem  errant  qui 
ti  .izoiGa  et  ,lesb.)    tcüö«  v  consonantis  in  v  et  /  dissolutione 


De  graecae  Linguae  prodactione  suppletoria.  ~\ 

orta  putant  ex  wvtvwovoo  et  rcdvaa,  nee  rectitu  profeoto 
ti&iä&i,  Sidoäat,  deixwäat  qaidani  opinantur  )■  nasalis  in« 
mutatione  es  *n'^troi,  *  öidovot ,  *deixpvvai  rci.  §  4,  b,  l.) 
itemque- errat,  -«tocx-vtcu,  -vto  nata  esse  (V.  Lhardy'Quaest. 
de  dial.  Herod.'  II  5;  Ahrens'Ueber  die  conj.  &xx£  fti  p.  13). 

2.  Hac  igitur  ex  parte  nasales  et  roeales  nulla  inter  se 
conti nentur  affin  i  täte.  Sed  alia  quadam  ex  parte  nulla  con- 
sonans  tani  prope  ad  voealium  naturam  accedit,  quam 
nasales.  Quod  in  quo  situin  sit . ,  dicit  Bruecke  Grundz. 
d.  physiul.  u.  system.  d.  sprach].'  p.  31  hisce:  „Sie  [sc.  na- 
sales] haben  mit  den  vocalen  gemein,  dass  sie  nicht  wie 
die  übrigen  eonsonanten  ein  von  der  stimme  unabhängiges 
eigenes  geräuseh  haben,  sondern  nur  auf  resonanz  beruhen". 
Inde  enim  manat  quod  nasales  omnium  consonarum  mollis- 
siinum  tiuxissimuinque  sonum  habent  tantulumque  in  eis  est 
Hrmitudinis  et  soliditatis.  Hinc  vero  fit  ut  ante  nullam 
consonam  vocales  totiens  productionem  suppletoriam  patian- 
tur  quotiens  ante  nasales;  nani  quo  intirmiores  sunt  conso- 
nae,  eo  minus  potestati  Uli  inertiae  resistere  possunt,  quae 
est  caussa  qua  omnis  produetio  suppletoria  effieitur. 

Fit  autem  produetio  voealium  ante  nasales  non  quibus- 
libet  condicionibus,  sed  plurhnis  in  unguis  tum  solummodo, 
cum  nasalem  alia  consuna  eontinua  insequitur.  Ante  voca- 
les qua  de  caussa  nasales  elidi  nun  soleant,  per  sc  apparet, 
neque  difficile  est  ad  intellegendum,  unde  fiat  quod  nasalis 
cum  in  iictvöa  cum  compensatione  exteratur,  integra  relin- 
quitur  in  rcavra,  dftnekog,  ayy.or.  Kedit  enim  id  ad  legem 
illam  longissime  in  phonologia  patentem,  quae  in  eo  cerni- 
tur,  quod  quo  minus  aequales  et  pariles  soni  duo  sunt  qui 
inter  sc  eontingunt,  eo  minus  inter  eos  exoritur,  ut  ita  di- 
cam,  discordia  et  pugna.  Amat  igitur  lingua  mollium  nasa- 
lium  cum  durioribus  ac  solidioribus  explosivisconsociationeaa 
facillimeque  bis  illae  sese  applicant8).  Haec  autem  cum  ita 


8)  Cognoscitur  id  in  primis  ex  illo,  quod  haud  raro  ante  consonam 
explosivam,  quae  est  syllabae  radicalis  ultima  littera  quamque  vocalis 


72  Brugman 

sint;  neque  per  se  vcri  similc  est,  ulla  in  lingua  nasalium 
ante  explosivas  eiectionem  frequentatam  esse,  et  revera 
paucula  talis  eiectionis  deprehenduntur  exempla.  In  graeca 
quidem  lingua  habes  nasalem  ante  explosivam  eiectam  in 
bis  formis : 

Fi/xai,  *£ixoTi  (unde  elxooi)  ex  *Fi/.avxi  =  lat.  viginti; 
asservavit  nobis  Hesycbius  form  am  r/.avri.  Eadem  autem 
nasalis  explosa  cernitur  in  scr.   vigati  et  in  hibern.  flehet. 

' E/.caöv  pro  *€V-xavzov  =  lat.  centum:  cf.  scr.  gatam. 
Item  dor.   TQiav.ätioi  (att.  tquc/moiol)   pro  *tqmxx6vxiol  ctr. 

Ji/.caog  pro  *de/.av-zo-g:  cf.  got.  taihun-da  fst.  taihun- 
da-n-P). 


praecedit,  nasalis  inseritur  ad  syllabae  pondus  quasi  augendum,  ut  in 
Ivyi,  hiS ü).i.ofini ,  yooiKfäg;  hoc  enim  syllabae  corroborandae  instru- 
mentum  lingua  certe  non  adhibuisset,  si  nasalium  explosivarumque 
copulationem  non  amaret.  Cf.  Pott  II2  451  sqq.,  Curt.  p.  53  sqq. 

9)  'ExctTor,  titxaToge^*  kxavjov,  *dYx«v7o?  prodiisse  docent  praeterea 
formae  arcadicae  ixorö/ußoia  et  dtxörav  (C.  I.  n.  1513).  Gelbke  (de 
dial.  arcad. p.  16)  iudicatde  bis  formis  sie:  „In  dexörar  et  (xoTÜfjßoifc 
fortasse  x  littera  eaussa  fuit  «  vocalis  in  o  mutandae.  Nam  et  ante 
et  post  litteram  gutturalem  in  omnibus  dialectis  «  passim  in  o  abiisse, 
id  quod  Abreusius  negavit  (II,  5S2),  dor.  xoftcioog  et  vulgare  duyji», 
xoxcüvrj,  ÖXTW,  tixoot,  si  cum  xcx&eeoög  et  scr.  dacas,  hakshas,  ashtäu, 
viqati  comparantur,  evidenter  declarant."  Sed  baec  concedi  non  pos- 
sunt.  Nam  praeterquam  quod  formis  illis  vel  plurimae  ojjponi  possunt, 
in  quibus  a  prope  x  in  f  abierit,  non  satis  illud  v.  d.  respexisse  vide- 
tur,  distinguendas  esse  eas  «  vocalis  immutatioues,  quae  iam  ante 
linguam  iu  dialectos  digressam  invaluerant  (doxito,  xo/aivi),  öxtw),  ab 
eis,  quae  in  singulis  demum  dialectis  faetae  conspiciuntur  (tTxooi, 
xo&ag6g,  Ssxötkv,  ixorö/ußoia).  Eo  enim  tempore,  quo  lingua  graeca 
in  dialectos  discedere  ineipiebat,  breves  vocales  inter  duas  explosivas 
consonas  positae  certum  suum  colorem  fere  iam  aseiverant  atque  eae 
tantum  breves  vocales ,  quae  iuxta  continuam  consonantem  collocatae 
erant,  etiam  j)ostea  in  singulis  dialectis  mutationes  varias  passae  sunt. 
Quae  cum  ita  sint,  formarum  dfxÖTur,  ixoräußoia,  el'xoot  (pro  *t"xoTt), 
xod-anög  o  litteram  non  licet  ex  vicinae  explosivae  natura  explicare, 
sed  aliuude  lila  explicanda  est.  Et  in  tribus  quidem  prioribus  voca- 
bulis  «  vocalis  obscuratio  haud  dubie  nasali  quam  antiquiores  formae 
liabuerunt  debetur,  xo&aoog  vero  aut  referendum  est  ad  kvadh  (xFaft), 


De  graccac  linguae  prodactione  snppletoria.  73 

Termiuationee  -caci,  -aro,  velut  in  yeygdq  atai,  ßt  i/icici, 
pro  "-avraif  *-avco  (ßeßX/j-atai:  ßißkrj-vtai  vrj-ag:  vavg 
i.  e.  *vav-vg).  Kadern  huiua  nasalis  elisio  oceurrit  rursua 
in  Lingua  sanscrita:  bibhr-atö.  [nterdum  etiam  ex  activi 
terminatione  -anti  nasalis  exploditur,  ut  in  i&iaxaTi  quod 
Hesyehius  tradit  (cf.  Pott  II2  966),  necpvxäoi,  ttetpTjväat,  quae 
proxime  derivanda  sunt  ox  *jrt(fi/.ün,  'ntrprji'art  (cf.  Ahrens 
II  328);  in  oscia  set,  censazet,  in  Iiibern.  it  ''sunt;,  berat 
(ferunt),  aliis. 

Praefixum  dv-  ante  consonantes  nasalem  amittit,  ut  in 
d-Tey.vog,  a-naig,  cum  servetur  illa  ante  vocales,  ut  in 
av-ag&Qog,  av-(ow(.iog.  Eadem  nasalis  huius  fuga  conapici- 
tur  in  unguis  scr.,  zend.,  umbr.  Vid.  Curt.  p.  286. 

Minus  confidenter  iudicem  de  suffixo  vat  'Fot,  /•/  . 
praetor  quam  formain  linguae etiam  va/rU  Ion.  Fsvr)  habent, 
quippe  quoniam  nescitur,  annon  vat  antiquior  suffixi  forma 
sit  eique  poatea  dexnum  interdum  syllabae  corroborandae 
caussa  nasalis  inserta  sit,  atque  do  vocibua  Vy.aarog  et 
exottegog,  quae  cum  plerumque  priua  ad  ibnnas  '■■■')■- 
xacfto-g  et  *'; r-/.ÜTion-c  (cf. 'unusquisquo'j  relatae  sint,  nunc 
ab  Allenio  cStud.'  111  '-MS  sqq.)  sat  probabiliter  ex  *oFi- 
/.<<<> i<>-g  ('quisque  seorsim')  et  *aJrs-x<teeQO-g  Cuter que  sepa- 
rat im';  ducuntur,  qua  in  deductione  ille  praecipue  forma 
FexaoTog  nuper  protracta  nititur. 

Sed  omnia  illa  extruaae  ante  explosivam  nasalis  exem- 
pla  vides  ita  comparata  esse,  ut  illud,  quod  dixi,  linguam 
nasalium  cum  mutia  consociationi  summo  opere  favere,  mi- 
nime  infirment ;  etenim  voces  illae  ac  terminationes  ex  usi- 
tatissimis  tritissimisque  linguae  formis  sunt,  itaque  minime 
est  mirandum,  ad  syllabae  formae  talis  pondus  Bublevan- 
dum  eonsonam  eiua  unam  eamque  levissimam  elidi ;  indidem 


ad  quam  formam  Benfey  11  L69  non  sine  magna  probabilitate  sansex 
radicem  rudh  revocandam  opinatur,  autad  *zar&aQos  (cf.  Allen 'Stud.' 
III  22"{  .  Discimua  igitui  ex  formis  äsxomr,  exnrofjßoitt  simul  ei  hoc, 
antiquiorum  formarum  *ff«avros,  txitvrov  nasalem  viguisse  etiam  in 
BinguliB  linguae  dialectis  (ef,  Hesychianum  ixufti). 


74  Brugman 

autem  simul  et  hoc  facile  intellegitur,  quo  pacto  factum  sit 
ut  nasalis  Omnibus  illis  in  formis  sine  antecedentis  vocalis 
productione  eiceretur.  Quod  vero,  ut  ex  enumeratis  illis 
vides,  plerumque  etiam  in  linguarum  affinium  formis  eis, 
quae  graecis  respondent,  nasalis  sine  compensatione  eiecta 
conspicitur,  confirmat  ea,  quae  dixi,  vel  maxime,  quoniam 
linguae  hae  non  aliter  ac  lingua  graeca  nasales  cum  com- 
pensatione elidere  solent. 

Jgitur  formae  illae,  in  quibus  nasalem  ante  explosivam 
sine  compensatione  elisam  habemus,  confirmant  potius  re- 
gulam  quam  infirmant.  Praeterea  autem  in  lingua  graeca 
vix  aliud  occurrat  certum  exemplum  nasalis  ante  explosi- 
vam consonam  sine  compensatione  elisae.  Cum  compensa- 
tione vero  nasalis  ante  mutam  explosae  omnino  nulluni 
apud  Graecos  invenitur  exemplum,  nullum  saltem  quod 
ulla  ex  parte  certum  sit.  Nam  primum  quod  Christ  p.  61 
lt'tif)nfiai,  Xq§o[iai}  öt'^ouai  iudicat  productione  suppletoria 
ex  lafiipofiai,  *Xay^ofiaif  *8ay^ofnat  orta  esse  et  Oeconomi- 
des  'Enioi'/.icc  Ao/.oiov  yocqiucaa  p.  89  XsLma  ad  *Xivnw} 
ia'yw  ad  *l/ryco ,  neo&opiai  ad  *nvv&Ofiai  reducit,  nulluni 
omnino  facit  momentum.  Lingua  duplici  modo  syllabarum 
radicalium  vim  et  pondus  effert,  aut  ita,  ut  consonae  finali 
nasalem  praeludat,  aut  vocali  amplificanda10).  Illud  fecit 
in  Tvyxdvcj,  kafißava)  al. ,  hoc  in  Xsmto ,  nev&Ofiai  al.  In- 
terdum  autem  utrumque  corroborandae  syllabae  instrumen- 
tum  lingua  in  una  eademque  radice  adhibuit.  Sic  Graeci 
xexkijya  et  xixXayya  dixerunt,  Tiayac/wg  et  Tteqrvyywg  (sie 
quidem  Lesbii),  el'/^rjya  et  kekoyya,  TTgofiTj-tf-stg  et  ÜQOftav&evg 
(hoc  Thurini:  v.  Adalb.  Kuhn  'Herabk.  des  feuers'  p.  17, 
ubi  conferuntur  cum  graeco  nomine  ecr.  pramantha;  manthas, 
manthävd),  Ol/.a  (Boeoti ;  cf  lat.  figo)  et  -cpiyya,  ayiejrvöäoind 
et  7tvvd(($  et  quae  simili  ratione  continentur.  Maxime  igi- 
tur  errant    si  qui  xsxktjya    factum    esse    dicant  e  xsxlayya 


10)  Amplificationis  verbo  hac  in  dissertatione  utitnur  ad  id  signi- 
ficandum,  quod  nos  Gennani  'Steigerung    vel  'ztdav£  nominale  solemus. 


De  graccae  linguae  productione  suppletoria.  ~~, 

vel  lloonij'h.vQ  ex  HQopav&evg;  videsque,  quid  de  Christi]  et 
( leconomidis  opinionibas  Ulis  iudicandam  sit.  Nee  vero  magis 
probari  potest  Leonis  Meyeri  sententia  quae  est  de  origine 
to  vocalis  partieipiornm  Tethrytareg,  fteuaontg  et  similium; 
putat  ille,  vocalis  produetionem  referendam  esse  ad  elisio- 
nein nasalis  quam  sul'lixuin  horum  partieipiorum  habuerit: 
est  potiüs  referenda  illa,  ut  infra  demonstrabo  §  20  n.  13, 
ad  elisionem  digammi  a  quo  suttixum  primitus  ineepit 
(*TF.ih-t-l  o/-ic,  * iieua~Fni-tQ).  Dein  verbum  quoddam 
YQü)S-iövrt  Legerlotzium  K.  Z.  X  37S  e  fQ0v9iavrt  derivare, 
commemorasse  hie  satis  habeo,  deque  re  ipsa  expositionem 
illius  inspicias  velim,  quam  ne  sis  probaturus  non  vereor. 
Restant  duae  voces,  de  quibus  minus  quidem  contidenter 
iudicem  quid  statuendum  sit;  quas  tarnen  nemo  pro  certis 
eius  immutationis,  de  qua  agitur,  exemplis  proponere  poterit ; 
sunt  autem  %sXiddv  quod  latino  hinmdv  respondet  et  t-nv!}n<± 
qnod  idem  significat  atque  g'av&og.  Quis  enim  pro  certo 
dicat,  inter  xsXtdeav  et  hiruudo,  inter  Sorürig  et  t-av&ng  non 
intercedere  eandern  rationem  quae  inter  xbtXrjya  et  /J/J.ayy«? 

Apud  Romanos  nasalis  inter  vocalem  et  consonam  ex- 
plosivam  cum  compensatione  elapsae  exemplum  reperitur 
nulluni,  ut  iure  contendit  Goetze  in  diss.  saepius  iam  a  me 
laudata  §  19"  . 

Sunt  contra  quaedam  in  vetusta  lingua  hibernica,  ut 
s/t  =  eambr.  vet.  hint,  got.  sinths;  dt  —  brit.  cant,  lat. 
in ii ii m;  dit  =  brit.  dant,  lat.  den(t)s;  eoie  (e  Schleicheri 
coniectura  pro  *cöci:  comp.2  p.  497)  =  lat.  qy&nque  (y. 
Zeuss  G.  C.  I  52),  nee  non  inveniuntur  exempla  in  lingua 
lituanica,  et  evanescit  quidem  hie  lere  semper  nasalis  cum 


11)  Corssen  K.  Z  III  261  Cltternum,  CUtumnus,  y.XTrvg  iudkat 
nata  esse  ex  *Clinternum  'die  am  bergesabhang  liegende1,  *ClintwmtHs 
'bergabstürzt'iulcr  ström',  xlivrvg.  Sed  nee  voces  latinae  nee  voxgraeea 
nasalem  amiserunt,  verum  aicut  praeter  radicem  </<>  est  qp«,  praeter 
ytv  yn,  ita  praeter  kl  in  est  kli  et  ex  hac  quidem  radieis  forma,  quae 
quam  illa  vetustior  putanda  est,  descendunt  CUternttm,  Clttommm, 
xkiivs. 


76  Brugman 

compensationc  ante  t  atque  ante  d  imperfecti  et  part.  praes. 
et  ante  k  imperativi,  sed  magis  hoc  est  linguae  vulgaris 
quam  sermonis  eins,  quo  in  scriptis  utuntur;  habes  e  g. 
pi-ti  =  p\n-ti  (inf.  'plectere'),  bdlti-davau  =  bdltm-davau 
(imperf.  'dealbabam')  bdlti-h  =  bdltin-h  (imperat.)  ctr.  (v. 
Schleicher 'Litauische  gramm.'  p.  74  sq.;  comp.  p.  3I9)12). 

Finibus  iam  determmatis,  quibus  nasalium  qnae  fit  cum 
praecedentis  vocalis  productione  eiectio  in  lingua  graeca 
circumscribitur,  videamus  nunc,  quales  mutationes  intra  hos 
iines  efficiantur.  Et  primum  quidem  disputabimus  de  vo, 
quae  ex  omnibus  nasalium  cum  aliis  continuis  coniunctio- 
nibus  longe  est  creberrima. 

3.  Raro  Graeci  va  integrum  reliquerunt.  Solae  exci- 
piuntur  dialecti  Cretensium  et  Argivorum,  ex  quibus  nobis 
traditae  sunt  formae  nävaag,  znrg,  fTtaoyjnoag,  aliae  paucae 
(v.  Ahrens  II  104;  Heibig  cQuaest.  de  dial.  cret/  p.  30). 
E  communi  autem  sermone  huc  pertinent  ek/iivg  nsiQLvc, 
et  voces  quaedam  rarissimae,  quae  pullulaverunt  e  stirpi- 
bus  in  v  cadentibus  accedente  suffixo  aliquo  quod  a  a  con- 
sona  incipit;  ut  icpavaig,  xi/uaroic,  ninuvoiQ  et  7isq>avaai} 
quod  quidem  genus  cum  in  libris  grammaticis  laetissime 
lloreat,  subdubitem  tarnen  ne  ullo  tempore  vixerit  in  lingua. 
Dein  huc  pertinet  homericum  v.tvoai;  postremo  arcadica 
/.Qircovoi  7iaQ£Tu§ojroi .,  de  quibus  v.  §  4,  b,   1. 

Ceteroquin  igitur  nasales  ante  o  constanter 
eliduntur.  Eliduntur  autem  sine  c  om  pen  s  atione 
ante  o  cum  consona,  cum  compensatione  ante  o 
cum  vocali.     Sic    sine   compensatione  v  explosum    est  in 


12)  Quae  e  lingua  Saxonum  vetusta  et  e  lingua  Anglosaxonum  huc 
pertinere  videantur,  ut  sax.  öther  (=  got.  anthar,  theod.  vet.  andar), 
sötli  (=  theod.  vet.  saud),  anglosax.  ödher  (=  sax.  öther),  r/udh  (= 
theod.  vet.  gund),  mudk  (=  got.  mwnihs)  alia,  valde  vereor  ne  non 
liceat  huc  trahere ;  nam  anglosax.  dh  et  sax.  th  sunt  continuae,  ac 
nasalem  non  prius  evauescere  ex  illis  vocibus  coepisse  quam  ex  ex- 
plosiva  vicina  continua  facta  sit.  inde  colligenduin  est,  quod  ante  t 
et  d  in  illis  dialectis  /(  integrum  servatur. 


De  graecae  Linguae  productione  suppletoria.  77 

hisce  vocabulis,  quibus  facile  alia  multa  addi  poasunt: 
7t<xo%(ü  pro  *jiür-*\/Ao  (Curt.  p.  653  ;  iceorog  pro  *»evarog 
*/.lvl-i <>-<;;  Iidiii.  Tzenoo&e  pro  '.n'/iorti-ii  ;  aveX6o&(o  pro 
'('()•:'/.(')  11 -tio  (Curt. 'Stud.' II  450);  ovoraoig  pro  *avv-axaaig\ 
lesb,  offxa7TT£ü  pro  *öj— ,  'ttr-n/.uji u<> ;  7i8VTrjxotn6g  pro  ./<•'- 
vrjxovozog,  *-v.ovi-t6-g.  Solis  autera  in  vocibus  Iiisr<-  j-  ante 
o  cum  consona  eiectum  cernitur  cum  eompensatione  :  e'aneio- 
fua,  eaneialh}»  a  stirpe  <hnvti,  vrtio/uu,  utiuu'n  ast.  nev^ 
/.t/.i  Atofiai,  ixvXiö&qv  a  st.  xvkivd;  verum  cum  ah  eisdem 
stirpibua  oneioo),  eOTieiocc,  neloo/icci,  7csioig}  v.it.ltu»,  htvXloa 
formata  videamus,  quorum  formatio  cum  universa  regula 
concinit,  sumere  licet,  ad  liaruin  formarum  Bimilitudinem 
in  illis  productionem  suppletoriain  adhibitam  esse.  Ab  al- 
tera regula,  secundum  quam  v  ante  a  quod  sequitur  vocalis 
cum  compensatione  eliditur,  abhorrere  videntur  /<</.  ffi, 
öiciuooi,  atofpoaavvi!,  yaoieai.  Sed  videntur  tantum  abhorrere; 
reapse  haudquaquam  abhorrent.  Nam  terminatio  dativi  plu- 
ralis  -öi  nata  est  ex  -oJFt ;  hinc  proxime  forma  epica  -aat 
et  ex  ea  forma  volgaris  -oi ,  itaque  in  fiikäoi,  daiftoai, 
Xayteoi  credo  v  explosum  esse  eo  tempore,  quo  terminatio 
nondum  ad  exiliorem  formam  redacta  erat11),  itemque 
OiocpQOOVvq  nun  natum  putaveriin  ex  *oc)cpooi-m 'i  >t  sed  ex 
*atag>gov-aFav7j]  suffixo  ¥-aFdvtj,  unde  postea  -avvrn  respondet 


13)  Ponamigitur  haue  formarum  Beriem:*  StUfinvüFi  *Jaiuovaoi — 
*3(t(uoaai — Jnt'tiom ,  itemque  *%«o(tvTaFi  —  *y«ottvoFt  ete.  Hunc  qui- 
dem  dativum  alii,  ut  Curtius  ('Erlauf  p.  60)  et  Westphal  fMethod. 
gramm.  I  1,  :{•">•">  1,  ceusent  continere  exiliorem  suffixi  Fevx  formam: 
Fei ,  qua  forma  femininum  i/ani'foo«  pro  */c<ui-FtT-ju-  uti  constal 
Ultra  forma  COmparativus  '/nntiaitoug  et  superlativus  /«txAjr«j<... 
utantiir  incertum  est,  quippe  quoniam  ueque  e\  Fht-i-  neque  ex 
Ftr-r-  aliud  quidquam  fieri  potuil  quam  Fear-),  Sed  in  masculiuo 
unum  dativum  pluralis  exiliorem  sut'Hxi  formam  aseivisse,  cum  ceteri 
casus  omnea  formam  Fht  exbibeant,  parum  mihi  eredibile  est.  De 
dativis  naoi  ti&uoi  linoiot  et  similibus,  in  quibus  patandum  est  nasa- 
lem tum  demum  evanescere  coepisse,  cum  aFi  iam  abiisset  in  m. 
infra  disputabitur  >?   l.  c. 


78  Brugman 

sanscr.  -tvana,  zend.  -thwana,  v.  Schleicher  comp.  p. 
469  14).  Ergo  hae  quidem  formae  a  regula  illa  non  recedunt. 
Recedunt  vero  ab  ea  accusativi  plur.  III  decl.,  quippe  qui 
desinant  in  -äg,  ortum  ex  *-ävg}  et  formae  Doridis  haud 
paucae,  quae  v  ante  g  finale  sine  compensatione  eiectum 
habent.  SSed  illud  v  in  terminatione  -ag  elisum  eodem  loco 
habendum  est  cum  nasali  in  terminationibus  -aiat ,  -axo 
eiecta  idemque  illud,  quo  hanc  elisionem  excusandam  supia 
iudicavimus,  etiam  Uli  elisioni,  quam  nasalis  in  accusativi  pl. 
III  decl.  terminatione  patitur,  excusationem  quandam  dat ,5); 
et  quod  ad  formas  illas  doricas  attinet,  quas  collectas  habes 
apud  Ahrensium  II  172  sqq.,  ante  omnia  hoc  tenendum  est, 
Dorienses  eosdem  qui  rag  pro  xövg,  %aQitg  pro  *%aQievg  etc. 
dicunt  etiam  iagig  dicere  pro  *'iaQteg,  ylaxng  pro  *slaz6ng, 
ÜQag  pro  *toQävg  etc.  (v.  Ahrens  1.  l.j;  ergo  productionis 
suppletoriae  ipsam  rationem  haec  syllabarum  finalium  cor- 
reptio  minime  attingit,  id  quod  etiam  ex  hoc  cognoscitur, 
quod  illi  Dorienses  in  media  quidem  voce  aeque  atque  ce- 
teri  omnes  v  ante  o  quod  vocalis  sequitur  constanter  cum 
comp.ensatione  explodunt.  Cf.  quae  de  huius  syllaba- 
rum iinalium  correptionis  ratione  Ahrens  exposuit  p.  1 77  sqq. 
4.  Videamus  iam,  qua  ratione  näoa  ex  nävoct,  lotaGa 
ex  lOTavoa  etc.  prodiisse  credenda  sint.  Ex  eis,  quae  §  2 
disputavimus,  concludendum  est,  in  vocibus  Ulis  nasalem 
sensim  paullatimque  dissolutam  atque  dilapsam  esse  et  ita, 
ut  antea  iam  producta  fuerit  a  vocalis  quam  nasalis  sonus 
plane  conticuerit;  significare  possumus  formam  hanc  vocis 
ii&oct,  quae,  nondum  prorsus  dilapsa  nasali,  vocalem  iam 
productam  habet,  sie:  nxCoa.  Iure  autem  nos  sumere, 
talem  formam  tempore  quodam  valuisse  et  viguisse,  non 
solum  universa  quam  seeuntur  linguae  in  produetione  sup- 
pletoria  ratio   docet,   verum    etiam   linguaruro    cognatarum 

14)  Ex  *-iFävtj  eodem  modo  *-aFävr],  -oüvt)  atque  ex  *katvaras: 
*7i(aT'aQfg  (cf.  lioauQK;  pro  *T^aFaoeg)  nlavQig.  Cf.  etiam  ff</w  pro 
*iF(ö. 

15)  Aceuratius  de  his  aecusativis  infra  disputabitur  §  4,  a. 


De  graeeae  Linguae  productione  suppletoria.  7'.* 

comparatio,  atpote  in  (|nil)iis  frequentisaime  formae   occur- 
rant  talea,  qualis  est  illa  rcS'aa. 

Et  primum  quidem  constat,  apud  Bomanoi  anti- 
quissimis  iam  temporibua  vocales,  bi  qiia\e  Qasaiie  cum  oon- 
Bonanti  continua  oolligata  sequeretur,  volgo  producta-  esse 
Bimolque  aasalem  in  Bonum  cum  abiisse,  quem  grammatici 
s.uiscriti  voeant  anugvdra:  dixerunt  Romani  e6*aulf  g&ri, 
.s(i/h>.s ,  in8<mu8,  i"f<'U.ru').  Xonnumquain  autem  nasalia 
prorsua  cvanuit  in  hac  lingua,  ut  in  adiectivis  in  -$8U8  <x- 
euntibus,  in  comparativis  in  -<V-i.c-o.s--  desinentibus  me- 
Hörern  pro  meliösem  —  * inclimi.srnu,  in  accus.  plur.  II  decl., 
ut  in  equda  pro  *equons  (v.  §  4,  a,  4J  al.  C£  Coraaeo  1  - 
251  sqq.,  Brambach  'Ueber  die  neugestalt.  der  ortli.'  p. 
206  sqq.  In  lingua  sanscrita  n  ante  «  volgo  in  anus- 
varam  abire  simulque  quae  anteeedit  vocalem  interduin 
produci  inter  oranes  nota  res  est:  ita  fit  ex  *tutudr^ans-am 
tuiudvqsam,  ex  *bhü-jan8'am  bhüjqsam.  Nasalis  autem  com 
compensatione  plane  exstinetae  exempla  hac  in  lingua  pau- 
cula  tantum  deprehenduntur,  ut  jdsat  Kigv.  pro  jqsat  a  /'"">. 
rus'ijd  (ibid.)  pro  rqsij'a  a  ratm  rcl".  Beniey  K.  Z.  IX  104). 
Ktiam  in  lingua  hibernica  vetusta  band  raro  vocales 
ante  n  cum  alia  continua  sociatum  produeuntur,  idque  Ht 
aut  cum  nasalis  extenuatione  aut  cum  eins  plena  di&aolu- 
tione,  ut  ex  *sens  nascitur  sians  i.  e.  sins  =  lat.  senaw, 
ex  *dori-yen-sa(n)t  dorüjihisat ,  ex  *cms  c£a  =  lat.  cenaus, 
ex  *mins  mta  =  lat.  Mensis,  ex  *infurnn  ifurnu  =  lat. 
infemvm  r')  ctr.  (Zeuss  G.  ('.  I  32.  439.  26).  Naja  minus  in 
lingua  lituanica  n  ante  s  cum  productione  antecedentis 
vocalis  extenuari  solet:  sie  fit  pisiu  ex  jn'it-sin  l.pers.  tut. 
act.  cplectam),  siusiu  ex  *siunt-siu  (fmittam  ).  Olim  pfaiu 
sit'isi«   pronuntiabantur  ut  ]>/"siu,  si'ii"six,  Bed    bodic    ubique 

IG)  Sonus  bic  nasalis  debilia  in  denario  quodam  Caeaariano  pecu- 
liari  si^no  Bcriptue  legitur:  PARE:S;  v.  Ritsebl  'Priscae  Lal  Epigr 
Suppl.'  I  (Bonnae  a.   1862  ed.)  p.  XV  sq. 

17)  Ifire  cum  Forma  hibernica  eoncinit   lat.   ife/ro*  qttod  legitur  in 
tnaeriptione  quadam  apud  Orell.  Heus.    (Joetze  s,  \b). 


gO  Brugman 

talibus  in  formis  nasalis  plane  conti cuit,  ita  ut  i  u  a  nunc 
nihil  aliud  valeant  nisi  %  ä  d :  hodie  igitur  productio  ea 
suppletoria  in  hac  lingua  quasi  perfecta  et  ad  finem  suuni 
perducta  est.  V.  Schleicher  'Lit.  gramm.'  p.  73  sq.,  comp.  p. 
319.  Denique  ne  ex  unguis  germanicis  nihil  afferam, 
commemoro,  in  lingua  volgari  francica  rhenana  pronuntiari 
d"sen  pro  änsehn,  ä"fan<j  pro  änfang,  iV'sinn  pro  ünsian 
aliaque  id  genus,  et  in  lingua  Anglosaxonum  atque  in  vetusta 
lingua  scandinavica  n  saepius  ante  s  cum  compensatione 
excuti,  velut  in  ds  vel  6s  pro  ans,  gos  pro  gaiis  (v.  in 
primis  Kirchhoff  'Das  got.  runenalph.,  Berl.  1851'  p.  28). — 
Eodem  igitur  modo  Graecorum  nävaa  primum  in  nüvoa 
et  dehinc  in  naact  transiisse  credendum  est. 

5.  Ingreditur  autem  lingua  graeca,  ubi  nasalis  cum  a 
quod  vocalis  sequitur  concurrit,  non  semper  eam  immuta- 
tionis  viam,  ut  nasalem  removeat,  g  servet:  sed  videmus 
interdum  etiam  a  superari  a  nasali.  Pertinent  huc  aoristi 
stirpium  in  v  cadentium,  ut  scpävccj  s'firjva,  zxylva,  dfivva 
(üoridis  hae  sunt  formae),  quos  aoristos  natos  esse  constat 
ex  *e'(pavoa,  *t).ievoa  etc.  Sumendum  autem  est,  ex  *tcpavoa 
primum  prodiisse  tcpavva,  quae  est  forma  lesbiaca,  inde 
tum  ecpüva  eadem  ratione  natum  esse  qua  näoa  ex  ticcvgcc, 
ita  dico,  ut  nasalis  vocalem  a  subsequens  paullatim  exte- 
nuaretur,  dissolveretur,  excuteretur.  Iam  vero  quid  sit  caus- 
sae;  cur  ex  stpavaa  non  factum  sit  ecpüoa  sicuti  ex  nävoa 
7ta6a  natum  videmus,  facile  est  ad  intellegendum.  Cernitur 
enim  in  hac  re  linguae  Studium  quoddam  v  nasalis ,  quae 
toti  verbi  declinationis  rationi  proprietatem  suam  submini- 
stret  eique  tanquam  nota  attributa  sit,  quam  maxime  in- 
tegrae  servandae  (cf.  Curtius  'Ueber  die  tragw.  d.  lautge- 
setze,  'Ber.  d.  königl.  sächs.  ges.  d.  wiss.  1870  p.  23). 
Quo  forsitan  id  caussae  accedat,  quod  etiam  in  aoristis 
stirpium  earum,  quae  in  l  et  q  desinunt,  o  antecedenti  li- 
quidae  assimulatur  et  dein  prior  liquida  cum  compensatione 
eliditur,  ut  in  «xxA«  ex  *eTikoa;  scilicet  ex  txiloa  nihil 
aliud  fieri   potuit  praeter    l'vilXa  —  l'zika:  itaque  ad  hanc 


De  graecae  linguae  productione  enppletoria.  81 

similitudinem  etiam  in  eqxxvoa  a  esse  antecedenti  nasali  aa- 

siiiiulutiiin  nun  incredibile  est  ,sj. 

De  %rjv-f  f('tv-y  ;i'i's  quibuadäm,  in  quibua  nun  aliter 
quam  in  aoristis  Ulis  a  a  nasali  superatum  cernitur,  Bub 
n.  7  agemus. 

6. 1!))  Iam  vero  id  niaxirne  nobis  agendum  est,  nt  ex- 
plieemus,  quinam  factum  sit,  ut  ex  u&dvoa,  Tt&ivg,  n.i- 
%ovaa}  akovg  cum  in  Doride  aeveriore  (excipienda  est  dialec- 
tus  Argivorum  et  Cretensium)  nO-fjou,  m&rtg}  Tvmioaa,  aXtog 
orirentur,  in  ion.  et  att.  dial.  zi&sloa,  riOtig,  it.rimoa, 
akovg  nascerentur  et  in  dial.  lesb.  ex  xinxovau,  akovg 
rvnxniau,  ulnig,  utque  ex  Ttdvocc  cum  in  lade  et  Atthide  et 
Doride  nuaa  nasceretur,  in  lesbiaca  dialecto  rursus  rcalaa 
prodiret,  et  ut  ex  (lesb.)  efiswa  cum  in  Doride  Beveriore 
s'firjva  prodiret,  apud  reliquos  Dorienses  et  in  lade  et  At- 
thide fi/ara  fieret20).  Atque  dicamus  primum  de  lade  et 
Atthide,  in  quibuB  dialectis  uonstanter  tt  et  ov  offeruntur 
ubi  Doris  severior  >;  et  (<j  exhibet.  Et  in  inscriptionibus 
quidem  atticis  vetustis  pro  eis  dipbthongis  n  et  ov ,  quae 
productione  compensatoria  Data  sunt,  constanter  Bcribuntur 
E  et   0,  contra  pro  eis  n  et  ov,  quac  coaluerunt  ex  £  -\-  i 


18)  Valde  notabile  est,  quod  etiam  in  Iingua  hibemica,  in  qua 
volgo  nasalem  sequenti  continuae  reden-  vidimus,  tum  quidem  nasa- 
lis  Becundam  eontinuam  Buperat,  cum  syllabam  radicalem  illa  termi- 
nal et  quae  Bubsequitur  eonsonana  prima  littera  terminationia  alieuiua 
est.  Stirps  verbalis  gen  (facere)  proereal  ea  Be  pluralem  praeteriti  bonc: 
1.  jiers.  dori-gtn-sam,  2.  p.  dori-gfnsid,  •'!.  p.  dori-g€n-8at  (inveniun- 
tur  etiam  brevi  r  scripta).  3.  pers.  Bingul.  proprie  esset  dori-gen-ai  vel 
dori-g&n-si  (ut  gabst,  foidsi,  alia),  at  est  dori-g€ni  vel  -</<•«/ vel  adeo 
•gm).  Kx  *  infurnn  prodit,  ut  vidimus.  {furnn:  contra  ex  *do-gen-fa 
(3.  pars.  sing,  tut.;  »fa  =  lat.  -bit)  dogena  naseitur.  V.  Zeuse  G  C. 
1  439. 

19)  Cf.  ea,  quae  sub  boc  numero  exposuimus,  cum  eis,  quae  de 
eadem  re  plenius  ezposuit  Dietrich  K.  Z.  XIV  4S  sqq. 

20)  Quod  k  in  ion.  et  att  dial.  Baepius  in  t]  producitur,  ut  in  fy  i]r«. 
id  peculiarem  ezplicationem  non  postulat  Quocixca  rem  ipsam  hie 
commemorasse  satis  sit. 

C  u  r  t  i  u  s,  Stadien,    (V.  li 


82  Brugman 

et  o  -f  v,  non  minus  constanter  scribuntur  El  et  OY,  vel- 
ut   EYKAEUES,    HOAEl,    BOY  TA  J  El,   2ROYJIAI; 

v.  Dietrich  1.  1.  p.  53.  65.  Ex  quo  colligendum  est,  ei  in 
xid-eloa  (pro  xid-tvaa)  aliter  tunc  pronuntiatum  esse  quam 
et  in  EvY.Xeidrjg  (pro  *EvxX6(F)idrjg)f  atque  ov  in  xvnxoioa 
(pro  xcnxovoa)  aliter  quam  ov  in  /?ot>g  (=  scr.  gdus) ;  et  hoc 
quidem  veri  longe  simillimum  mihividetur,  OY  (BOYS) 
pronuntiatum  esse  ut'ou,  0  autem  (TT JJT02A) }  ita  ut 
nos  etiamnunc  pronuntiare  solemus,  EI  (EYKAEIJE2)  ut 
cei',  E  vero  (TIQE2A)  consimiliter  atque  e  illud,  quod 
Francogalli  vocant  'eferme',  et  Romanorum  illud  EI,  quo 
designatur  sonus  qui  intermedius  est  inter  e  et  i  (v.  Ritschi 
opusc.  II  624)21).  An  credas  forte,  tarn  diligenter  antiquos 
Atticos  E  et  EI,  0  et  OY  distinxisse  et  distinuisse,  si  E 
et  0  dicp&öyytog  i.  e.  ita  ut  EI  et  OY  pronuntiassent?  At 
enim  iam  quaesiveris  ex  me,  quinam  factum  esse  credi 
possit,  ut  inde  ex  Euclidis  archontis  tempore  —  nam  ab 
hoc  novum  alphabetum  in  publicum  usum  introductum  esse 
constat  —  Attici  £i  et  ov  in  xitieloa  et  Tvnxovöa  pronun- 
tiarent  quidem  junvocfi^nyycog,  sed  tarnen  ut  diphthongum 
scriberent,  quique  credi  possit  ex  xvmovaix  prodiisse  xvnxuGa, 
ex  Ti&evaa  xtd'eoa  (e  littera  sonum  illum  inter  e  et  t  inter- 
medium  designamus),  atque  ü  et  e  ab  antiquis  Atticis  scripta 
esse  litteris  0  et  E.  Neutra  quaestio  difficilis  est  ad  expe- 
diendum.  Atque  ut  prius  de  hac  dicam:  constat  o  ab  Io- 
nibus  et  Atticis  non  semper  ut  o  pronuntiatum  esse ,  sed 
interdum  ii  vocalis  vices  sustinuisse.  Clarissimum  et  mani- 
festissimum  exemplum  hoc  est:  ex  eo ,  ex  quo  in  Doride 
contractione  progressiva  (ü  fit  (kioxqnv  ex  loexQov),  apud 
Iones  et  Atticos  nascitur  ov  i.  e.  u  (scribitur  ab  eis  vetu- 
stis  temporibus  per  0),  ut  ex  y^qvozog  iqvoovg  fit  i.  e.  %qv- 
oüg ;  hoc  ü  autem  aliter  ex  eo  nasci  non  poterat  quam  ita,  ut 
so  proxime  transiret  in  tu,  hinc  u  eodem  modo  fieret  quo  ex 


21)  Auditur  hie  sonus  nunc  in  lingua  Saxonum  volgari,  ut  in  bede, 
bene  i.  e.  beide,  bellte. 


De  graecae  Linguae  productione  suppletoria.  >:; 

so  i.  e.  60  in  Doride  to.  Ad  idem  illud  probandam  Diet- 
rich p.  58  commode  affert  voces  dvtawfiog  ei  nQvvavu;,  ut 
in  quibne  v  proxime  ex  u,  id  autem  ex  o  prodierit.  Eodem 
igitur  modo  ex  vvTveovoa  apud  Iones  et  Atticos  proxime 
Datum  Bumendum  est  ^vntuvaa7,2):  ex  hoc  demum  zv/crüoa 
eadem  ratione  qua  in  Doride  Beveriore  ex  vvmovaa  i.  <•. 
typtonsa  prodiit  tvmwGa.  Nee  vero  aliter  ex  Ti&ivoa,  unde 
apud  Dorienses  iiV>tv<(  uatum  est,  apud  Iones  et  Atticos 
proxime  prodiit  zixh'evoa  'cum  brevi  e),  inde  tum  r^&eaa 
(cum  longo  g)23).  Habucrunt  igitur  Iones  et  Attici  anti- 
quissimis  iam  temporibua  praeter  verum  n  et  verum  t  ob- 
scuratum  o  et  t  ad  <  vocalis  sonum  inelinans,  utramque 
autem  o  per  0  atque  utrumque  £  per  E  scribebant.  Quae 
cum  ita  sint,  non    mirandum   si  etiam  producta  o  (=  w    ei 


22)  Utriini  o  in  bac  forma  prorsua  iam  in  u  obscuratum  fuerit  an 

inclinaverit  tantumi lo  ad   u  vocalis  sonum,   diiudicare   non   auaim, 

neque  id  pro  certo  dicam,  in  forma  ea,  quae  >  cum  vocalis  productione 
explosum  < *x  1  ii  1  ►« -t ,  longam  vocalem  ab  initio  statin*  ü  fuisse;  certe  t;i- 
nicii  exeuntc  saeeuio  quinto  distinete  iam  pronuntiabatur  typtü  j«.  — 
Etiam  in  Lingua  latina  o  ante  nasales  sexcenties  in  u  alut,  nt  in 
tremunt  pro  tremonti,  hunc  pro  hone,  Acherwatem  pro  Acherontem;  v. 
Corss.  II2  175  sqq.;  invenitur  eadem  mutatio  in  sanscrita  quoque  lin- 
gua,  velut  in  terminatione  3.  pers.  plur.  -tis,  quae  prodiit  ex  *-ant(i  : 
bharejus  pro  "bharaiant  (=  (fiQoifv)]  v.  Kuhn  'Kuhn  n.  Schleich, 
beitr.  zur  vergl.  sprachf.1  1  ]>.  .'i.v>  Bqq.  Prid.  Müller  ibid.  II  '»54. 

2.'{)  Quaesiverit  fortasae  quispiam  ex  me,  quonam  paoto  ca  .  quae 
de  pronuntiatione  illorum  antiquorum  E  et  ü  productione  compensa- 
toria  uatorum  dixi,  conveniant  cum  hoc,  quod  eisdem  bis  Litteria  apud 
veteres  Atticos  etiam  ea  fi  et  o><  eonsignantUT ,  quae  cqntraotione  ex 
c-f-6  et  o-\-o  facta  sunt.  Futo  egomet  opthne  omnia  inter  sc  conve- 
niri' ;  nam,  ut  exemplia  utar,  102  (vovg)  et  (->l.\  l[(9-livat)  ita  ex  röof 
et  *&eevai  nata  esse  mihi  videntur.  ut  otrnmque  o  primum  propius 
ad  U  vocalis  sonum  accederet  atrumque  t  autem  propius  ad  i  voca- 
lis sonum,  deinde  contraherentur  binae  breves  vocales  et  ita  quidem, 
ut  *&ui«i  in  iii'-vitt  (cum  Longa  e"),  voos  autem  paullatim  in  vüt  trans- 
iret.  Etiam  hoc  in  genere  Doris  severior  brevium  vocalium  origina- 
rium  colorem  retinult;   fecil   enim   ex  2antj6o£  Zuntpäg,  ex  '  vuttxw 

VOtjlM. 

6* 


84  Brugman 

£  (=  e)  per  0  et  E  scripserunt.  —  Altera  quaestio  est  ea, 
qui  factum  sit  ut  illa  e  et  ü,  prius  E  et  0  scripta,  inde 
ex  Euclidis  tempore  per  binas  vocales  (ßi  et  nv)  scriberen- 
tur.  Haud  dubie  hoc  sie  se  habet.  Genuinae  diphthongi 
EI  et  OY  (EYKAEUE2,  BOYS)  sub  saeculi  quinti  exitum 
non  iam  pronuntiabantur  ut  purae  diphthongi;  sed  accede- 
bat  OY  ad  ü  vocalis  sonum  et  El  ad  sonum  illum,  quem 
signifieavimus  per  e2i).  Iam  cum  novum  alphabetum  in- 
trodueturi  essent;  desiderabant  signa  quibus  longae  illae 
vocales  (TYÜT02A,  TIQE2A)  distinguerentur  a  brevibus 
(ut  in  TYIITONTEZ,  TIQEXTEZ).  TIQHSA,  QHNAl 
(v.  adn.  23),  TYTITÜSA,  N&2  (v.  adn.  23)  scribere  non 
licebat,  quia  soni  antiquorum  illorum  E  et  0  longius  a  so- 
nis  eis  recedebant,  qui  cum  et  ipsi  in  antiquo  alphabeto 
litteris  E  et  0  scripti  essent  (EMEPA,  01102),  tunc  qui- 
dem  notis  H  et  £2  insigniendi  erant.  Itaque  quid  simplicius, 
quid  opportunius  et  commodius  esse  potuit  quam  eas  notas 
adhibere,  quibus  dudum  ov  et  tu  in  voeibus  ßovg  et  Ei/.Xei- 
dqg   et  sim.  consignare   consueverant  ? 25)     Difficiliores    ad 


24)  Quam  facile  ex  ei  e  et  ex  ou  ü  fiat,  docent  omnes  fere  linguae 
cognatae.  Satis  erit  pauca  ex  liugua  latiua  et  ex  nostra  lingua  afFerre  : 
apud  Romanos  quei,  sei  transeimt  in  que,  se  (pronuntia  que,  se),  porro 
in  qui,  si ;  nostrum  sclmee  (quod  distinete  ubique  auditur  sehne),  theod. 
vet.  sneo,  i.  e.  *sneiv,  natum  est  ex  *sneiw  =  got.  snaiv-s;  item  no- 
strum see  —  got.  saiv-s  alia  multa.  In  lingua  latiua  ex  doueo  fit  dueo, 
ex  ioudex  iudex  ctr. 

25)  De  O  vocalis  quae  est  in  TYIITOZA  origine  et  prouuntia- 
tione  cum  Dietrichio  idem  sentio,  non  idem  de  E  vocali  quae  est  in 
TISEZA.  Putat  euim  ille  hoc  E  posteriore  tempore  revera  ötiftiöy- 
yw;  pronuntiari  coeptum  esse,  atque  haec  quidem  de  eo  dicit  p.  67: 
,,Es  scheint  ein  zwiefaches  gedehntes  e  im  griechischen  noch  zur  zeit 
der  perserkriege  gegeben  zu  haben:  das  wie  unser  ae  lautende  wurde 
hernach  r\  geschrieben,  das  andre  etwa  wie  e  in  see,  seele  klingende 
wurde  so  scharf  und  knapp  gesprochen,  dass  man  allmählich  ein  schwa- 
ches i  nach  dem  e  hörte ,  wie  man  sich  leicht  dabei  ertappen  kann, 
dass  man  in  see,  seeluft  u.  dergl.,  wenn  man  bei  dem  e-laute  etwas 
länger  verweilt,  ihn  zuletzt  in  i  verklingen  lässt.    Später    nun   —  so 


De  graecae  linguae  productione  Buppletoria.  R5 

explicandum  sunt  lesbiacae  forraae:  rtaiaa,  fiolaa,  tl&eioa, 
x/gvaig,  ToiQf  Tid'sig  et  quae  sunt  similes.  Volgo  in  bis 
nasalis  in  /  dissoluta  esse  putatur  (v.  e.  g.  Bopp  'Vgl.  gr.' 
I3  208,  Hirzel  'Zur  bearth.  d.  aeol.  dial.'  p.  50).  Sed  boc 
conccdi  vix  posse  supra  iam  indicavi.  Mihi  hoc  veri  longe 
siinillinuuu  videtur,  i  vocalem  in  lesbiacis  Ulis  fonni 
quenti  Bibilanti  consonae  potissimum  deberi.  Et  primum 
quidem  ex  jidvau  apud  Lesbios  non  aliter  atqae  in  cete- 
ris  dialectis  puto  nüvnu  natum  eaque  mutatione  siinul 
crassiorem  sibilantis  sonum  exortum  osso  (cf.  lat.  formds&us, 
missis,  tpa/LitDOOCt,  alia  pro  formonsus  ctr. :  Corssen  1-  255), 
tun»  autem  sibilum  lmnc  sonum  effecisse,  ut,  «-vanescente 
magis  niagisque  debili  nasali,  post  productam  vocalem  i 
vocalis  explicaretur  eoquc  vocalis  longa  in  veram  diphthon- 
gum  immutaretur  (cf.  Dietrich  1.  1.)  26). 


acheinl  mir  Dach  < h-m  obigen  —  sprach  man  dieses  e  gradezu  diph- 
thongisch und  schrieb  es  dann  auch  so,  eben  wie  das  ans  contraction 
von  e  und  >  entstandene."  Confiteor,  me  uusquam  i  illud,  uf  ita  di- 
cam ,  subrepticium  percipere  potuisse,  neque  omnino  credo  linguam 
graeeam ,  quar  at'iiut'  atquc  omiirs  cnguatae  lingual'  uliic|iii'  Btudium 
prae  se  fert  diphthongos  ad  simplicis  vocalis  Bpeciem  reducendi,  es  e 
veram  diphthongum  facturam  fuisse  In  primis  autem  in  hac  re  illud 
respiciendum  est,  quod  producta  i  post  novuiii  alphabetum  in  com- 
munem  usum  Introductum  hie  illic  per  et  exprimitur,  Quod  in  forma 
Tloaeidmv  factum  esse  Ahrens  demonstravit  in  Philol.  XXIII  202 
qne  iudicat  iam  circa  annum  loo  illam  scripturam  apudAtticos  inva- 
luisse:  fortasse  etiam  in  itxoOi  ti  partes  longae  f  sustii.uit  (v.  Curt. 
'Lieber  die  tragw.  d.  lautg.'  p.  35).  Crebrius  ti  pro  /  scripttun  inde 
ex  DemoBthenis  aetate  mvenitur  (▼.  Franz  Elem.  epigr.  p.  150).  Quae 
cum  ita  sint,  sonum  longae  i  et  sonum  litterarum  h  tunc  non  admo- 
dum  diversos  inter  bo  fuisse  apparet,  postea  autem.  ut  unusquisque  Bcit, 
n  illud  prorsus  in  t  transiit. 

2i>)  Talis  mutatio  ne  ab  aliis  quidem  dialectis  prorsus  aliena  fuisse 
videtur,  Certe  quidem  buc  pertinet  //ni'iuaog,  urbs  cretica.  quae  an- 
tiquiore  tempore  ITgiavoos  audierat,  quod  quidem  Pott  K  '/..  VI 
nescio  an  recte  suspicetur  natum  esse  ex  '  Hqtavd-os.  Formam  f/gfet« 
o«s-  recte  iam  Boeckh  (C  I.  II  p  405)  composuit  cum  lesbiaco  nnian 
=  ndraa.     K^t  autem  etiam   tertia    illius  nominis  forma  uobis  asser- 


86  Brugman 

Restat  ut  commemorem,  in  dialecto  boeotica  o  ita,  ut 
in  Doride  severiore  fit;  in  w  produei,  £  vero  in  ei ,  quod 
non  aliter  atque  £i  illud,  quo  ionica  et  attica  dialecti  utun- 
tur,  pro  /Liovoq)&6yyqj  habendum  arbitror27). 

7.  Facile  unusquisque  ex  bis  omnibus  intellegit,  ipsam  pro- 
ducendi  rationem  in  omnibus  graecae  linguae  dialectis  unam 
eandemque  esse  atque  omnia  quae  occurrunt  discrimina  et 
disparilitates  eo  redire ,  ut  vocalis  aut  ante  inceptam  pro- 
ductionem  aut  perfecta  productione  qualitatis  suae  muta- 
tionem  patiatur.  Atque  docent  illae  disparilitates ,  quae  in 
dialectis  conspiciuntur,  (quod  idem  etiam  arg.  cret.  vnaQyöv- 
aag,  rövg  ctr.  dilucidissime  docent)  demum  post  linguam  in 
dialectos  digressam  v  ante  o  cum  productione  suppletoria 
elidi  coeptum  esse.  In  Universum  quidem  hoc  constat:  sed 
non  desunt  exceptiones  quaedam,  voces  dico,  in  quibus  na- 
salis   iam    ante    linguam    in    dialectos    discissam    attenuata 


vata  ÜQCaaaog  (v.  Maur .  Schmidt  K.  Z.  XII  220) ,  quae  vel  maxime 
confirmare  videtur  illud,  quod  dixi,  antequam  i  in  syllabam  irrepserit, 
sibilantem  sonum  crassiorem  ascivisse;  suspicor  autem  «  in  Ilyiaaaug 
producte  pronuntiatum  esse. 

27)  Boeotos  u  in  nctTfiQ,  svyevatg,  cVQtog,  riftei/ni  ctr.  6 itf-9-öyytos 
pronuntiasse  nihil  est  quod  mihi  probet.  Omnino  Boeotorum  dialectum 
studio  teneri  diphthongos  in  simplices  vocales  immutaudi  docet  hoc, 
quod  «(  in  y,  fr  in  r,  oi  in  v  mutant,  veluti  in  ncdriög  =  nttXawg, 
lf.ii  =  tf/xi,  Fvxla  =  oixi'u  (Ahr.  I  186  sqq.).  Ergo  ex  hac  parte  veri 
dissimile  lit,  eosdem  Boeotos  simplicem  longam  vocalem  in  diphthon- 
gum  mutasse.  Ex  eo  vero ,  quod  Boeoti  ov  scribebant  pro  ü  ==  att. 
v  (Ahr.  p.  180,  ubi  etiam  ex  titulis  exempla  huius  scripturae  afferun- 
tur),  cum  sit  necessario  concludendum,  Boeotos  ex  novo  attico  alpha- 
beto  illud  breve  ov  ascivisse  (luculente  de  hac  re  exposuit  Ahrens  p. 
196  sq.\  ego  non  video  quid  impediat,  quominus  etiam  n  illos  ex  com- 
muni  attico  alphabeto  accepisse  iudicemus,  quibus  litteris  sonum  e  vo- 
calis designarent  propius  ad  i  vocalis  colorem  sese  inclinantem.  Cui 
opinioni  neque  titulorum  aetas,  de  qua  videas  Ahrensium,  neque  hoc 
refragatur,  quod  in  Corinnae  fragmentis  et  in  Aristophanis  Acharnen- 
sibus,  ubi  inde  a  v.  860  Boeotus  loquens  introducitur,  compluries  illud 
n  occurrit. 


De  graecae  linguae  productione  suppletoria.  s" 

simulque  antecedens  rocalis  producta  putanda  sit.  Sunt 
autem  vocabula  fir)v-}  %ryv-i  tofiog  et  nominativi  Btirpium 
in  -ov}  -orr,  -ev  eadentium  ei;    qui    desinunt    in  -<<>vy  -  i.r. 

Stirpis  fi'ti'-  nominativus  in  lade  est  /neig,  cuius  quem 
esse  exspectaveris  genetivum  ittrög  nusquam  reperii 
Dindorf  in  Steph.  Thes.  et  quod  hie  affertur  TheodoBÜ 
testimonium) ;  est  ubique  firjvng.  Praeter  fieig  autem  [as  ha- 
bet  etiam  nom.  ///,'>,  eodemque  utüntur  Attici.  In  Doride 
noniinativus  est  f*i)Si  genet.  {itjing  ete.  (Ahr.  II  153.  '1\'2  \ 
denique  in  dial.  lesb.  reperitur  genetivus  [irjwog(Ähr.  151). 
Stirpis  principalis  forma  est  fiercs,  quae,  i  vocali  aftixa, 
integra  cernitur  in  lat.  meits-i-s.  Nee  non  pellucet  quidem  illa 
etiam  ex  nom.  ion.  fisig,  ut  qui  prodierit  ex  *ftivg  */i;'ro-g. 
In  ceteris  graecae  linguae  formis  magis  minusve  obscurata 
est:  et  sumere  debes,  ex  *(ievo-  proxime  extenuatione  na- 
salis  et  praeeedentis  vocalis  productione  */nijro-  natum  esse 
(cf.  lat.  MESIS  i-  e.  ntr,"sis  et  zend.  indohh,  mdonka),  ex 
*fitjva-  autem  assimulatione  o  consonae  ad  praecedentem 
licet  aliquantulum  attenuatam  nasalem  fitp/v-  illud  prodiisse, 
quod  est  stirpis  in  dialecto  lesbiaca  forma,  exin  denique 
form  am  volgarem  /<>/-. 

Quo  modo/«//-  ex  */ievo  -  prodiit,  eodem  xqv  -  ex,  jjeva- 
(==  theod.  (/(iiks-,  lat.  unser  et  wfiog  ex  *  ouoog  (==  got.  amsa, 
lat.  ii in-c-nis)  aata  sunt. 

Nee  non  eodem  modo  dat/nmr  prodiit  ex  *  öaifiOv-g} 
yigon  ex  * ytonvg  *y&QOi>T-g)  Tcoifirjv  ex  *7ioiftt),-g  ctr.,  qui 
nominativi  prorsus  adacquant  formationcm  nominativi  »nun 
Jim  i'tQ  pro  *  nai  i'o-g,  öi'pioQ  pro  *  bi'joQ-g,  diainn'c  pro 
* 6va/.i€via~g.  De  his  quidem  stirpium  in  o  et  0  eadentium 
nominativis  int'ra  agehdum  erit,  de  illis  vero  hie  addendum 
est,  eandem  plane  nominativi  stirpium  iii  n  vel  nt  exeun- 
tium  formationcm  in  omnibus  fere  Unguis  cognatis  oecur- 
rere;  nisi  quod  saepius  in  his  praeter  s  etiam  nasal is  ipsa 
abiciatur.  Videas  autem,  quas  hac  in  re  rationes  aingulae 
linguae  sequantur,  ex  stenunatis  hisce: 


Brugman 


1.  Gr.  *öcii(.mv~g  —   *  daif.uovg 
*7toifi.irjvg 


noiutv-g 

Scr.  *rdgan-s 
Lat.  *turbon-s 
Lit.  *  akmen-s 
Got.  *hanan~s  ■ 


2.  Gr.  *y€QOv(r)-g  - 

Scr.  *grimanft)-s 

Lat.  *feren(t)-s 
Lit.  *  keikian(t)-s 


-  raga s  - 
■  *  turböns  — 

*  akiae"s  — 

*  hanä"s  — 

—  *ytqiOvg 


öcti\uwvv 

(ß(XI(.lix)V). 

noi/urw 
(7TOif.trjv). 

-*rdgd">> 


-  raga. 
■*turbd"n  -     -  turbo. 


■  grtma"s  

(grimqs)  29) 

-  fereas. 
keikid"s. 
(keikiqs)  30). 


*akmdan 

*hanä"" 

[— 

—  yiQioi'v 

(yigwv). 

grinid'm 

(grimdn). 


hand 
hana. 


In  lingua  graeca  praeter  hanc  formationem  altera  oc- 
currit  recentior  quam  illa ;  dico  eam,  secundurn  quam  ex 
/.ztv-g  apud  Iones  ats,iq  i.  e.  ktes,  apud  Dorienses  Äi-r/fi, 
apud  Lesbios  /.zeig  i.  e.  kteis  et  ex  dtdovg  apud  Iones 
didot'-g,  apud  Dor.  diöwg}  apud  Lesb.  ölöoig  fit.  Haec  qui- 
dem  demuni  post  linguani  in  diversas  dialectos  divisam  in- 
valuit,  iJlam  alteram  vero  iam  ante  pullulasse  inde  cognos- 
citur;  quod  eadem  usque  forma  (öuificov  noifiyv  ctr.)  omni- 
um  dialectorum  est  vocalisque  productio  legem  sequitur, 
quam  ex  aetate  ea,  qua  diversae  dialecti  nondum  fuerunt, 
solae  severior  Doris  et  dialectus  Lesbiorum  retinuerunt; 
idem  illud  esse  de  [itjv-,  yj;v-,   toiiog   dicendum    consenta- 


28)  lapis;  nescio  an  prius  iam  e  hie  obscuratum  sit  (u  enim  si- 
gnificat  6")  quam  nasalis  plane  conticuerit.  Cf.  Schleicher 'Lit.  gramm.' 
p.  78. 

29)  Usurpatur  haec  forma  ante  mutas  consonas  explosivas  palata- 
lis,  dentalis,  lingualis  classis:  criiuäs  tatra  (felix  ibi),  crimäc  Jca- 
rati  {feli.c  it;  c  ante  k'  =«)  ctr.  V.  Benfey  'Kurze  sanskritgr.'  p.  21. 

30)  exsecrans\  v.  Schleich.  1.  1.  p.  92  sq. 


De  graecae  Linguae  productione  suppletoria,  $9 

noum  est.  Iam  autem  quid  est  caussae,  cur  cum  ^öaifiOPg, 
*ytgov(T)g,  *noi(.tivg  iam  antiquissiina  linguae  graecae  aetate 
in  öai/xiov,  ytotnv,  uoi^ii^  mutata  sint,  diutins  remanserinl 
diöovg,  ti&ivg ,  %vg  et  postea  cum  et  ip.sa  mutanda  eranl 
aliam  mutationis  viam  ineesserint?  Atque  qui  factum,  ut 
ex  *6döi(i)-g  Iones  odiiv  (et  lesb.  edwv),  Attici  odovg,  ex 
*  üoatvg  Laconus  "coorjg,  ceteri  Graeci  aoo^v ,  ex  * iitrg  Io- 
nes fteig,  ceteri  pirjv  formarent?  Quod  ad  haec  respondeara 
fateör  me  non  habere  ae  vercor  ne  omnino  de  enucleanda 
hac  re  desistendum  sit31). 

Ceterum  pertineant  fortasse  etiam  vueatici  sirlä,  0oä, 
lloli  <)ä[ie.  et  similes  ad  antiquius  illud  formationis  genus. 
Eorum  stirpes  seu,  quod  idem  valet,  antiquissimae  forma»- 
sunt  *"Ai).((ri,  *&6avTt*JIoXvddfiavT.  Iline  iam  sane  exspec- 
taverimus  fieri  "Ailuv  ctr.,  ut  ex  *  cptoovt  (ptyov  fit;  sed 
illae  formae  sie  natae  esse  videntur,  ut  %  finale  proxime 
abiret  in  g  (cf.  sauscr.  suff.  cans  =  vant ,  ose.  fufans  = 
'fufaht,  alia  id  genus),  tum  ex  *  Qoavg  prodiret  *  (-JoOvg  — 
*0oö1"'  —  Qoü  (cf.  scr.  rägd,  lat.  turbö).  — 

De  ceteris  quae  sunt  nasalium  cum  aliis  consonis  con- 
tinuis  eolli^ationibus  exponere  hie  supersederc  possumus. 
Transiraus  igitur  nunc  ad  partera  specialem,  ubi  primo  loco 
de  n,  tum  de  m,  postremo  de  n  agendum  erit. 


.51)  Cum  his,  quae  exposui  de  formatione  nomiuativi  singul.  stir- 
pium  in  ii  et  (//  cadentium,  confer  Curtii  corumentationem  'Zur  bil- 
dung  des  gr.  noniin.  sin^.'  inscriptaui  ('Stud.'  II  159  sqq.),  quam  su- 
pra,  §  1,  iam  aignificavi, 


90  Brugman 

Specialia. 

I)    N. 

A)  v  dissolvitur  ante  o. 

§4. 
a)  o  =  s  nativura. 

1.  Ex  */nalai'-g:  ion.  att.  dor.  (isXäg,  lesb.  (.UXctig.  — 
Ex  *ev-g:  ion.  att.  dor.  mit.  slg,  dor.  sev.  /;c;  (Ahr.  II  154), 
lesb.  eig  (Ahr.  I  70).  —  Ex  *aQoev-q:  lacon.  ctQoyg  (Ahr.  11 
155).  Similiter  nonnulla  alia  quae  raitto.  Doricum  itilcig 
et  sim.  correptionem  syllabae  ultimae  passa  sunt  (v.  Ahr. 
II   174). 

2.  Ex  *  fjG%vv-oaif  *  nagw^vv-oai,  *  i^ijQäv-oai:  r^yvöca, 
naQto^voai ,  i^'tQäoai  facta  esse  dicuntur  \  sed  7iecparoat 
volgo  putatur  v  tenere  (cf.  §  3,  3). 

3.  Ex  ivg  (argiv.  cret. ;  Ahr.  II  104):  ion.  att.  dor.  mit. 
slg  et  ig,  dor.  sev.  ig,  lesb.  eig  et  ig  (Ahr.  II  358  sq.  I  151); 
homer.  el'aco  ex  *ev-ato  (Curt.  p.  289).  ig  et  low  correpta 
videntur  ex  slg  (*ryg)  et  eioco. 

4.  Accusativi  plur.  terminatio  est  vel  -ans  vel  -ns:  illud 
adiungitur  stirpibus  eis,  quae  in  consonam  desinunt,  hoc 
eis,  quae  in  vocalem  (v.  Schleicher  comp.  p.  540).  Atque 
terminationis  -ans  nasalis  ubique  in  lingua  graeca  sine  com- 
pensatione  explosa  videtur:  vfjag,  narifjag,  idemque  factum 
cernitur  in  lingua  sanscr. :  ndvas,  pitaras  (pro  volgari^«Vm) 
et  in  lingua  lituanica:  dukteres(=  d-vyaiiyag).  Neque  tarnen 
ad  aetatem  indogermanicam  licere  hanc  mutationem  redu- 
cere  documento  sunt  lat  pedes  i.  e.  *ped-ens  et  zend.  neirtxg 
=  ävegag  (cf.  Bopp  Vgl.  gr.  I3  487)  et  ipsa  dor.  yvvai- 
y.ag,  miö/.ag.  Ex  his  quidem  Doridis  formis  Ahrens  con- 
icit,  7iTiö'x.ag  proxime  prodiisse  ex  7TTor/.äg  (II  29).  Veri  si- 
milius  mihi  videtur,  ex  antiquissima  forma  *mo'r/.avg  pro- 
xime *miö'Aavg  ortum  esse  (cf.  zend.  neräg),  tum  vero  ora- 
nino  non  processisse  linguam  ad  productionem  vocalis  sed 
nasalem  sine  vocalis   productione   dissolvisse    et   extrivisse, 


])c.  graocae  lingiuif  prodwtioiif  suppletorift,  ')[ 

idque  effectüm  esse  puto  usu  huius  terminationis  frequen- 
lissimo  et  linguae  praeterea  studio  quodam  Byllabarum  fina- 
lium  quam  minime  praegravandarttm,  in  quo  studio  omnem 

illara  Byllabarum  finalium  correptionem  Doridi  proprium 
positam  esse  vides.  Alteram  accusativi  pluralie  terminatio- 
nem,  -h.s,  solae  intaetam  Bervaverunt  lingua  gotica  {vtdforfta, 
sv/nu-ns,  makti-ns)  et  dialecti  Argivorum  et  Cretensium  (iö- 
vg}  noeiytiti'.-vQ).  Ceteroqui  productio  suppletoria  a(lliil>< 
tur.  El  Buperat  quidem  sibilantem  nasalia  in  lingaa  sans- 
crita  [cupäm,,  patin,  vu/nün),  ubi  tarnen  s  saepius  etiam 
servatam  conspicitur  [agocp  tatra  eqaos  ibi;  in  Vedii  ante 
vocalea  et  hie  illic  ante  /,  /•,  /•,  /*  pro  in  et  im  usurpantur 
ir  et  ßr,  in  qoibus  9  in  /•  mutatum  aeque  ae  si  nnlla  na- 
salis  praecederet,  v.  Sonne  K.  Z.  XII  302  ■*).  Cessit  con- 
tra nasalia  Bibilanti  in  ceteria  unguis.  Ac  nascitur  apud 
Graecos 

a.  ex  -ovg,  quod  Cretenses  et  Argivi  tenent:  in  seve- 
riore  Doride  reliqua  -wg,  vtag  foin(ßgt  in  mit.  Doride,  lade, 
Atthide  -ovg,  vovg  tnrrovg,  in  Lesbismo  -oig,  /"/„•  fnnoig\ 
in  parte  Doridia  deprehendimus  longam  vocalem  correptam, 
rog  inung,  thg  7lQO§£vog  (Ahr.  II    172  sq.). 

b.  ex  *-irg  et  *-rrg:  in  recentiore  lade  -Ig  et  -ig,  ut 
noXlg,  otplg,  Ltvg}  oyovg  (v.  Bredow  de  dial.  Herod.  p.  264, 
Curtius  K.  Z.  I  258,  'Erlaut.'  p.  61). 

Non  aliter  apud  Romanos  ex  *equo-ns  fit  equös,  ex 
*nri-iis  uris  inde  aveis  i.e.  ari's — uns:  v.  Cwrss.  I  -  74n  sqq., 
cuiua  de  liac  re  explanationem  prorsus  probo),  ex  *fmctu-ns 
fnirti'is;  idque  pro  re  certissima  propono,  quamvis  Corsse- 
nio   (I-  j).  746)  explicationem  placere  videam    haue:    *equo- 

Wn%8,     '<ir/--nii.s\    'frurfii-Hnis     —     'tt/un-os,     ',iri-is}    'f'n/r/u 

lutinx,  avis,  fruetüe.  EfuSa  aliunde  6  longum  habere  quam 
doricum  'in;n»g,  quod  ex  Irtnovg  Datum  esse  Corssen  sine 
dubio  concedet,  ovia  aliunde  i  longum  habere  quam  ion. 
oTg  credi   nun   poteat.     Nonne   etiam   pedis  ex   *pedens  '/•>- 

32)  Ergo  agvOfi   :   agvdfl  —   'dat/AWVi   :  Sai'utot: 


92  Brugman 

dems  factum  productione  suppletoria?  Ipse  dicit  Corssen 
p.  746.  Atque  quod  provocat  v.  d.  ad  longam  vocalem 
accusativorum  sanscr.  agvdn,  patin,  stimm,  hoc  minimum 
facit  moraentum ;  nam  formas  eas  ex  *agvans,  *patins,  *sununs 
prodiisse  Sonne  (v.  supra)  ita  demonstravit,  ut  nihil  du- 
bii  restet;  et  ex  i-a(ms),  u-a(ms)  in  lingua  sanscrita 
non  z,  ü  facta  essent,  sed  ja,  va.  Ceterum  videas,  quaeso, 
etiam  ea;  quae  Bopp  Vgl.  gr.'  I3  317.  477  sq.  de  illis  ac- 
cusativis  disputavit. 

Denique  etiam  apud  Saxones  veteres  et  apud  Anglo- 
saxones  haec  accusativi  plur.  formatio  invenitur:  sax.  do- 
mos,  waldos  (waldäs)  al. ,  anglos.  slutiläs ,  bedgäs,  dredmäs, 
fugoläs  al.  V.  Kelle  'Vgl.  gramm.  der  germ.  sprach.'  I 
104. 

b)   g  ex  X,  ö,  &$*). 

1.  Tertiae  pers.  plur.  act.  terminatio  est  post  consonas 
fere  ubique34)  -anti,  post  vocales  maximam  partem  -nti. 
Servatur  -nti  in  Doride:  "kiyovxi.  In  dialecto  boeotica  x 
abit  in  #  (cf.  Ahrens  I  208,  Grassmann  K.  Z.  XII  103): 
uoi&i,  i'xior&i  (coniunct.).  In  ceteris  dialectis  mutatur  x  in 
o,  quo  facto  nasalis  aut  servatur  aut  cum  compensatione 
elabitur.  Servatur  autem  in  dialecto  arcadica,  ex  qua  no- 
bis  traditi  sunt  coniunctivi  xgivtovoi,  naoexätztovoi  (v.  Gelbke 
de  dial.  arcad.  p.  38),  in  ceteris  omnibus  eliditur  cum  com- 
pensatione: ion.  eäoi ,  ion.  att.  i'oüoi ,  u&eäoi ,  didöäot, 
detxnäot;  hom.  fie7oi,  lesb.  uioi  (att.  Uäoi);  ion.  att.  <päai, 
lesb.  tpciioi]  ion.  att.  cpigovai,  lesb.  (peooioi;  ion.  att.  le- 
koi7iuo~i,  lesb.  xey.oixcaoi.  —  De  -äoi  et  -äxi  pro  -avxi  v. 
§  3,  2. 

2.  0/.iüoioi  pro  *(J>liaixioi;  <J>kiovotoi  pro  *0Xioel<Jioi, 
*0kioevxioi;    -skirovoioi    pro  *~i.kivo£vxioi  (cf.  Bokoivxiog 


33)  Cf.  Schleicher  'Sprachvergl.  unters.'  I  57  sqq. 

34)  Excipiendum  est  tlat  quod  natum   est  ex   *lvat  —  Ivxl  (dor.) 

*t<J-VTI. 


De  graecae  lingual'  produetione  rappletoria.  93 

in  inscr.  cret.;  Rangabe'  'Ant.  hell.    II   n.  <i'.»l    v.  2.   Ht;  \0 
retzBch  'Hermes    IV  270);  Tlgoßccktaioi  pro  llQoßakiv&ioi ; 

'/Ifte.ofuioi    pro    'yiflKQi'f'iiol.    —    'sJ/tnorötn^,    tXOVOtOQi    7it- 

giovaiog,  i&elov&iog,  alia  pro  ^Aytoüruog  ctr»,  v.  Leo  Meyer 
K.  Z.  VII  414  sqq.,  Pütt  II2  819  sq.  -  De  dor.  wa/a  vid. 
Ahrens  JJ   156. 

3.  eorcsiof.iai,    /.ty.i'/.KJ/nca  pro  *e07tevd-f.ia,i ,    * /.t /.('•/. /r  6- 
/<«< ;   $GJzeiod,r}v}   ix.vktod'nv  pro  *&G7iivd-ih>pi  *fatvkivd-dLr>v. 

4.  7tB%G(.ta}  neiovtjQ  pro  *?tev&-tiaJ  *nevd--vr]Q. —  De  3.  et 
4.  vide  §  3,  3. 

c)   Inter    v   et  o   dentalis    extrusa   est 

1.  Secundum   formationem   nominativi    stirpium  in  vt 
exeuntium  eam,  quae  o  intactuni  relinquit,  nascitur 

cc)  ex  *-avc-g:    dor.  ion.  att.  -äg,    nag,    i/ttäg,    nqül-ixg, 

lesb.  -uig,  nötig,   Qoaig,  'iaiuig; 
ß)  ex  *-evi-g:  dor.  sev.  -ryg,  XotQiijg,   ud-rjg,   (lae.)  ^/t- 

T'Aa^g,  dor.  mit.  ion.  att.  -£<c,  yjcouig,  Tidsig,   O/intig, 

lesb.  -£<g;  il&eig,  (fikeig,  ug; 
y)  ex  *-0JT-t; ;  dor.  sev.  -og,    didwg,   dor.  mit.  ion.  att. 

-o/ ■£,   d/dort,*,  lesb.  -oig}  öldoig ; 
ö)  ex  *-r»7-c:  ubiquc  -vg,  öei/.vvg  (lesb.  dtr/.rcg  . 
Dialecü  Argivorum  et  Cretensium  constanter,  ut  videtar, 

explosa  dentali,  nasalem  servant ;  traditum  habemus 

ztd'ivg. 
In  quibusdam  Doridis  partibus  longa  voealis  corripitur: 
AX&g  (Alcra.  fr.  68),  nocl^äg,  yctoitg,  viftfjeg  atque  adeo  Un/.ng 
=  *(ßvx6-Fsvt-g  (Ahr.  II  173  sq.). 

2.  Eadein  est  nornia  formatioois  dativi  plur.  earundem 
stirpium.    Unuin  cuiusque  generis  exemplum  hie  habeas: 

«)  dor.  ion.  att.  nCuu,  lesb.  miioi] 

ß)  dor.  sev.  xitt^oi,    dor.    mit.    ion.    att.  riöelrfi  ,    lesb. 

y)  dor.   sev.   kiyaoi,    dor.    mit  ion.  att.  kiyouat,    lesb. 

ktyonn  ; 
ö)  öeixvvat  (Jesb.  deixviot). 


94  Brugman 

De  dat.  plur.  adiectivorum  suffixi  Fevx  ope  formatorum, 
ut  %etQi£Gi}  vicposoi,  v.  §.  3,  3. 

3.  oneloio,  koneioa  pro  *07rev(ö)-ow ,  *t07iev(d)-oa;  yei- 
oo/itai  pro  *%iv(d)-0oiAcu  (cf.  lat.  pre-hend-o)\  xvlioo),  exv- 
Xioa  pro  *y.vklr{d)-oiü,  *ixi'Ä.u>(d)-oa;  alfoo^icu  pro  *alh(ö)- 
oofiai. 

4.  7iaioo(.ic(i  (pattar)  pro  *7T£v(d-)-oofiai ,  neioig  pro 
*ntv(ß')-oig. 

d)   o   ex  %j  ort  um. 

1.  Ex  *-avzja  *-avtza  -avoa  (arg.  cret,  ut  ndvöct):  dor. 
ion.  att.  -äoa,  iraoa,  /TQa^äaa,  lesb.  -aioa,  nuloa,  yelaioa. 

2.  Ex  *-£VTj'a:  dor.  sev.  -rjoa,  OTaörjoa,  dor.  mit.  ion. 
att.  -eioa,  riÖeloa,  lesb.  -eioa,  eioa,  cpiXsioa. 

3.  Ex  *-ovTj'a  (arg.  cret.  v7taQ%6voag) :  dor.  sev.  -«ffcr, 
leycooa,  Xmidoa,  dor.  mit.  ion.  att.  -ovoa,  l&yovoa,  Xinovoa, 
Meöovaa,  Kgiovoa ,  lesb.  -nwa,  Xzyoiaa ,  Xinoioa;  ex 
*ftövTJa:  (.lövoa;  (.udaa  (lac.  /nwa);  /noioa ;  finloa  (cf.  Curt. 
p.  292). 

4.  Ex  *-vvija  :-vaa,  q?voa  (boeot.  (foi-oa). 

B)   v  dissolvitur   ante   v. 
a)   vv   assimulatione   progressiva    natum. 

§•  5. 
1.  vv  ex  öv,  &v. 

Futurum  qüvcü  (v.  Apoll,  de  adv.  600,  28)  ex  *Qavvd>, 
*Qadi'(o  a  rad.  Qad,  unde  etiam  iQüadaiai  etc.  (cf.  Legerlotz 
K.  Z.  X  370).  Aoristum  egoüva  in  propatulo  est  fictum  esse 
ad  similitudinem  eorum  verborum,  quorum  stirps  in  v  cadit. 

jLiävög  rar us  de  Curtii  coniectura  (p.  304)  ex  rad. 
(Actd  ea;  quae  est  in  paädv  et  lat.  modere,  pullulat. 

oyu]vog,  mt]W)  veri  simile  est  cum  Pottio  (I '  243)  nobis 
derivanda  esse  ex  rad.  skad  tegere,  quae  in  lat.  cas-trum, 
cas-sis  (cf.  Corss.  'Krit.  beitr.J  p.  449). 

Dor.  ipäväg,  ion.  att.  ipijvng,  quod  idem  significat  atque 
tyedvög  ipaövgog,  ducendum  videtur  ex  *ipad-vög. 


De  graecae  Linguae  pcodactione  suppletoria.  95 

a%lvog  idem  significans  atque  /.i()<'.).<>i  ei  oxilla  pro 
'oxld-ku;  cf.  lac.  filLXct,  lat.  se#a  —  *sedla)  ex  'o/i'()-i<>^  a 
rad.  0Z'^>  wtd  acmdere  (cf.  Benfey  I   170). 

/i'!)i niii ,  /.u'Jni  ikcl  pro  *xad,-ld-W[tll  *-n  uct  ap. 
Ilippoer.,  nisi  forte  /.cc&lvvvfii ,  xaQ'ivwfiai  Bcriben4um  ail 
(v.  Westphal  'Meth.  gr.'  I  2,  1(33).  tvwev  praebel  Besychius 
(v.  Curt.  p.  226). 

/?tfwj  man  (Etym.  M.  565,45)  et  cognowen  Inonis 
Leucotheae  (Draco  p.  32  Herrn.)  cohaeret  eum  ßv&og  et 
natum  est  ex  *ßvd-vt]  (cf.  Pott  II  •  287). 

2.  v»  ex  ov. 

Ex  *  It.o-rtftt  fit  evrifxij  ex  hoc  uwiu  (uvvfii),  quod 
invenitur  apud  Herodotum,  ut  IV  64,  et  ab  Homero  quo- 
que  usurpatum  esse  videtur  (v.  May  hoff  de  Khiani  Creten- 
sis  studiis  hom.  p.  37). 

Ex  stirpibus  in  -fi(J  exeuntibus  formantur  suffixi  vo 
upc  adiectiva  quae  in  dial.  ion.  att.  volgo  in  -e^vog  desi- 
nunt,  ut  no&eivög,  i)uhrtnög,  v.Xttivng  (xXetvag).  In  his  for- 
mis  unde  diphthongus  nata  credenda  Bit,  in  controversia 
est:  Bopp  (*Vgl.  gr.'  HI3  23ÜJ  et  Pütt  (II2  721.  S2S,  sumunl 
hoc  -sivog  ortuin  ex  *-tu-i-rng;  alii,  ut  Ahrens  (l  52;,  Leo 
Meyer  II  565  ,  Kuhn  (K.  Z.  11262),  Ebel  (Fleckeis.  ann. 
vol.  LXXXV  242),  -sivog  ex  *-eavog  productione  suppl.  or- 
tum  esse  iudicant  idque  rectissime:  nani  obstrepit  illi  expli- 
cationi  cum  forma  lesbiaca  -errog,  tum  maxime  dorica 
-rjvog.  iStatuendum  igitur  est,  ex  -eavog  proxime  (hsl». 
-svvog,  inde  et  doricum  -yvoQ  et  atticum  -eiin^:  prodiisse. 
Lesbiacae  dialecti  formas  v.  apud  Ahrensium ;  doricae  for- 
mationis  habes  haec  fere  exempla :  Qiaqvog  in  nummis 
argiv.  et  ach.  (Mionnet  'descr.  de  med.  ant.J  11  233  et 
Suppl.  IV  5),  Kkijvinna  C.  I.  n.  1934,  (gen.  sing.)  k).ti- 
vlnnü)  apud  Hephaest.  1  p.  27,  16  ed.  Gaisf.  (edidit  quidem 
Gaisf.  secundum  codicum  auctoritatem :  "Ay  av%  ig  <>i/.t>> 
%bv  KlsijuhuKü  et  post :  eti<(r'h<  yctg  h  Zlffllfi . .. :  >>  ••! 
quin  pro  g  r  scribendom  sit.    dubium   esse  nun  potest;    cf. 


96  Brugman 

etiam  att.  Klzivirtnog  C.  I.  n.  115),  Kl^rw  apud  Diotim. 
Anthol.  Pal.  VII  733  cod.  Palat. ;  atticae  dialecti  exempla 
raulta  habes  apud  Leonem  Meyerum  1.  1. 

Atticorum  poetae  et  Pindarus  saepius  lesbiaca  forma 
utuntur. 

Pro  7T€TS€ir6g}  TtSTtivng  apud  Homerum  invenimus 
TTSTsrjvng ,  neTrjvög ;  forma  cum  £i  tribus  tantum  locis  oc- 
currit  in  eisque  incertissimis  auctoribus  utitur  (v.  La  Roche 
cHom.  unters/  p.  150).  Quae  igitur  ratio  intercedit  inter 
formas  illas  ?  Haud  dubie  aut  statuendum  est,  nsTerjVog 
pertinere  ad  stirpem  quandam  *nax£cta-  (cf.  igavvög  ex 
*£oao-vö-g),  7rsT£€ivog  contra  ad  7rexeeo-,  aut  unam  primitus 
fuisse  formam  TTSTsrjvng  =  *  nsreaovng  et  postea  eam  sese 
accommodasse  ad  frequentiorem  illam  formam  -eeivog,  quae 
est  in  ytleeivog,  dssivög,  aliis. 

^Aleeino,  cpasivto  ex  *alet6-vio,  *(pctto-vco. 

Boeot.  JaövvGog  (Juövovaog)  autumat  Ahrens  (dial.  I 
201,  Philol.  XXIII  210)  productione  suppletoria  natum  esse 
ex  *Ji6ovvoog;  quippe  apud  Lesbios  audit  hie  deus  Zöv- 
vv£og,  cuius  vocis  priorem  nasalem  ex  o  natam  esse  satis 
credibile  est,  licet  eius  origo  nondum  prorsus  enucleata 
sit 36).  Recte  Ahrensium  illud  autumare  non  pro  certo  di- 
cam ;  nam  cum  vocis  Jiovvoog  syllabae  duae.  priores  sine 
dubio  ex  *Jifo-  ortae  sint,  vehementer  quaeritur,  an  to 
non  potius  ex  Fo  prodierit  (v.  §  20,  n.  6). 

Lacon.  nnvriaCio  (=  nvvviaCio  Hesych.),  cuius  ov  pro 
longa  vocali  habendum  videtur,  ex  *nüwiaCio  —  *jiügviÜLio. 
*Jlüg  =  lat.  ose.  pos.  Cf.  nvvvog  quod  ab  Hesychio  expli- 
catur  per  ngioAxög  (codex  falso  xQcoxxög:  v.  Maur.  Schmidt). 


35)  Novissimus ,  ni  fallimur,  de  ea  Savelsberg  disputavit  (K.  Z. 
XVI  p.  60):  derivat  verbum  ex  *ztiFo-ovvaog  ('Zeus'  söhn').  At 
unde  f  lesbiacae  formae? 


De  graecaf  Linguae  productione  luppletoria,  97 

b)  vv  assimulatione  regrossiva  natum. 

§•  6. 

1.  vv  ex    va. 

De  aoristis  stirpium  in  v  cadentiura  in  Universum  com 
iam  in  generali  parte  egerimus,  hie  sufficiat  exempla  non- 
nulla  afFerre : 

*l'cpavoa:  lesb.  tcpavva,  dor.  e'cpäva,  ion.  att.  etprjva; 
*l'f.ievoa:   lesb.  t/nevva,  dor.  sev.  e/ntjva,  dor.  jnit.  ion. 

att.  t'ueiva ; 
*t/.oivoa:  lesb.  tv.oiwcc,  cet.  txoivcc; 
*äfivvoa:  lesb.  afivvvaj  dor.  äf-ivvce,  ion.  att.  rjfivva. 

In  producendo  a  Attici  fluetuant  inter  ä  et  t]:  post  q 
et  *  volgo  reperimus  d,  sed  hie  illic  rt,  ut  in  hetQfjva, 
iftirjva,  post  alias  consonantes  volgo  tt  ,  sed  haud  raro 
ü,  ut  in  t/.oilura  (Thuc),  Yoyväva  (Aesch.,  Arist.,  Eurip.), 
luQyuva  (Soph.  ,  ixsQÖäva  (Eur.),  eniäva  (Aesch.;. 

De  stirpibus  firjv-,  %\v-,  to/uo-  et  de  nominativis  dai- 
/nav,  noiiirjV  et  similibus,  quae  paullo  diversam  rationem 
seeuntur,  satis  iam  supra  disputavimus. 

2.  vv   ex    vT. 

Hom.  £tivng,  $elviog,  dor.  sev.  ipjvog,  Si'ring  ex  (lesb.) 
gevvog,  §4wiog}  haec  autem  ex  gevJFog,  -ing:  digamma  ser- 
vaverunt  nQo^evFog  et  SevFaQijg,  quae  in  titulis  Corcyraeis 
leguntur,  ac  SivFcav,  quod  in  vase  Corinthio  est  (v.  Savels- 
berg  de  dig.  p.  7.  49);  dorici  ^vog  testis  est  nonien  £y- 
vtdöag  (Rose  I.  V.  p.  200). 

eivoolcpvXkog  ex  *e,v-f-ooi-(fil?.o-g:  ef.  ewooiyaiög. 

De  yovvara,  yovva  si  quis  diseeptarc  velit,  ntruin  per 
epenthesin  ex  *yovva(va)  nata  sint,  an  produetione  Bupple- 
toria  ex  ynwa(ta)  (cf.  lesb.  ynvva),  vereor,  etsi  omnes  dia- 
lectorum  hnius  vocis  formaa  inter  se  composuerit,  ne  nihil 
inventurus  sit  quod  faciat  qnidquam  momenti  (nam  forma 
ywvcrta,  quae  legitur  apud  Callimachnra  Lav.  Pall.  84|  nihil 

Curtius,  Studien.     IV.  7 


98  Brugman 

affert  ad  iudicium,  quippe  cum  hyperdorice  a  tali  poeta 
dicta  esse  possit).  At  vero  ionicum  doLQaca,  ut  quod  ex 
*doQQaTC(  natum  esse  documento  sit  dorica  quae  certissimis 
testibus  utitur  forma  dtogcaa  (v.  §  11 ,  b,  3),  utque  cuius 
ov  nemo  alia  ratione  factum  esse  putaverit  quam  ov  vocis 
ym'vcaa,  docere  mihi  videtur,  yocva  xa)  proxime  productione 
suppl.  ortum  esse  ex  yovva(xa). 

Slvai  (\fjdj4.fzoi,  vxfrqXoi  xÖ7ioi  Hesych.),  &Zv,  &tg  recte 
componuntur  cum  scr.  dhanu-s,  dhanvan.  Igitur  ÜZvaL  ex 
*Öi)rai  *&ivßai  et  stirps  dtv-  ex  *&ivv-i  *ÜivF-,  *&iw-; 
v.  Leo  Meyer  II  253  sq.,  Benfey  I  644,  Curt.  p.  240. 

ävio  (semel  duntaxat  cum  brevi  et  avoixo  II.  —  473)  ex 
*uvvio —  *ävFio —  uvvtü ;  cf.  Pott  II1  151,  Ahrens  'Ueber  die 
conj.  auf  fii  p.  21,  Curtius  'Erläut,'  p.  119.  Hom.  ztvat, 
ipUivio  ex  *xXvFio,  *tpd,tvFw  —  *zlvvta}  *(p&irvw,  quorum 
suffixum  w  integrum  servatum  cernitur  in  Ti-vi-f.ii  et  (f&i- 
11-&00;  item  puto  honier.  cp&ävio  natum  ex  *(fdä-vF-io,  v. 
Ahrens  1.  c.  Num  etiam  ixuvio  (cf.  Leo  Meyer  II  74), 
ayivw,  oqZvio  (lesb.  doivvw,  Ahr.  I  53),  praeter  quod  etiam 
OQ-vv-co  invenitur,  i&vvio ,  ßa&vvw,  -fraooLiio,  ßoayvvio  et 
quae  sunt  similia  (Leo  Meyer  II  75  sq.)  huc  pertineant,  in 
medio  relinquo. 

Restat  ut  commemorem,  in  dialecto  Atticorum  primum 
quidem  sicuti  in  ceteris  dialectis  digamma  praecedenti 
nasali  assimulari,  tum  vero  crassiorem  qui  eo  efficiatur 
nasalis  sonum  sine  vocalis  vicinae  productione  ad  sim- 
plicem  nasalem  reduci;  dieunt  igitur  Attici  £eVog,  ££viog, 
yövazcc,  tp&ava),  cp&tvio,  xivio:  etiam  alibi  eandem  illos  se- 
qui rationem  infra  videbimus. 

3.    vv   ex   vj. 

Praesentia  in  -uivio ,    -cciqio,    ut  cpaivio,   oaioio ,  neque 

aliter  praesentia  in  -eivco  et  -tiqio,  ut  xeivco,  cp&iiQto,  epen- 

thesi  1  vocalis  ex  formis  primariis  *-a)'ia>,  *-aqica  et  *-tvuo, 

*-t(*iio  nata  esse    hodie  et  in    volgus  constat    neque    potest 


De  graecae  Linguae  productione  trappletoria  ^n 

dubitari  :!,i;.  Eam  autem  ad  eandem  normam  sunt  qui 
xkivw  ex  */.Xivio)}  n'ki)vv)  ex  *TcXwi(a  derivent  et  haue  sta 
tuant  immutationia  ilfiua  viam  :  */.).ivi(, >'-/./. nii()-'/./.i n<>- 
y.Xivio ,  *7ilvviiü-*7iXvivuo-*7i/.i  ivi<i-ji).rro) ,  ut  Schleiche] 
comp.  p.  781,  Kuhn  K.  Z.  XI  311.  Adde  hacc,  quae  Mi- 
steli    K.    Z.    XIX    119.  122    de    evdvva    et    vofitvr,    statuit: 

'ti Dvini-'iilh  ivic-tl  Dlru,  *vaf.iivirl-*l(l(.llli  i-l  oni  i  it  :  .  Afi 
sentiri  do  hac  re  bis  viris  uullo  modo  possum.  Neque  enim 
intellego,  qui  factum  esse  credi  possit,  ut  lingua,  qoae 
<a  rundem  et  vcl  similium  vocalium  coneursum  evitare  et 
vocales  tales,  si  quae  inter  se  contingunt,  contrahere  solet, 
formas  /.Inno  et  nXvtvto  crearet.  Atque  in  eo  utique  vis 
epentheseus  .  posita  est,  ut  vocalis,  quae  consona  aliqua 
segregata  est  ab  altera  quadani  vocali  quae  antecedit,  in 
loquendo  sonum  suum  illi  antecedenti  vocali  praepropere, 
ut  ita  dicani,  admisceat,  cum  instrumenta  loquelae  in  di- 
cendo  ita  ruant  quasi  et  praeeipitent,  ut  iam  in  praece- 
denti  syllaba  cum  sonum  audiamus,  qui  in  sequenti  demum 
enuntiari  debuit.  Iam  autem  in  syllaba  praecedenti  mm 
duae  vocales  quarum  utraque  syllabam  efficiat  pereipiuntur 
(non  (fu'lro)  ,  sed  diphthongus  in  qua  proferenda  confor- 
matio  oris  ex  unu  in  alterum  statum  sensim  et  paullatim 
transit38).     Atqui  binae  breves  vocales,    quae  eaedem  sunt 


36)  -ttvto  et  -f i'pw  nou  productione  suppl.  sed  epmthesi  ex  *-t\ju> 
et  *-tgj(o  facta  esse  gravissimo  id  documento  est,  quod  -etvui  et  -u\>u> 
uou  soluin  ladi  et  Atthidi  et  mitiori  I  >oridi  propria  sunt,  sed  etiam 
in  severiore  Doride  inveniuotur,  velut  legimus  in  titulo  cretico  C.  I. 
n.  2556  SJIEIPEN, 

37)  Cousimiliter  Grassmana  K.  Z.  XI  8.  38  iffof«  Banscr.  divjas 
hac  via  ex  *<?iFios  factum  esse  pbsse  dieit:  *SiFiog  -*iuFog  -»tfrro; 
-tiios-    Gf.  de  hac  voce  g  lt>,  a.  17. 

38)  Confer  legem  haue  quae  valet  in  lingua  zeud. ,  omnium  lin- 
guarum  illa  tnnttutxcuidj  y.  Triphthopgi,  ut  aoi  i.  e.  (a  -|  o 
praeterquam  si  tertia  vocalis  epentheBi  nata  est.  bisyllabe  pronuntian- 
tur;  si  illa  epenthesi  nata  est,  ut  in  Icerenaoüi  ex  *herenao-ü, 
3.  pers.  praes.  radicis  kar  facere),  nionosvllabe.  V.  Westphal  K. 
/.   IX  «46. 


tOO  Brugman 

(aor,  u,  oo),  non  unam,  sed,  quantumcunque  linguam  exer- 
ceas,  semper  duas  syllabas  efficiunt.  Ergo  fieri  nullo  modo 
potuit,  ut  ex  kIivuo  /.Iilvio  prodiret,  neque  multo  credibi- 
lius  est,  linguam  ex  nXvvuo  tiXvlvio  fecisse.  Quae  cum  ita 
sint,  T  et  v  in  v.Xlvto  et  nXvvio  productione  suppl.  factum 
esse  persuasum  habeo. 

Addo  autem  verbis  illis  iam  commemoratis  nunc  etiam 
haec:  dtvr] ,  lesb.  öivva  (Ahr.  I  59)}  'Eoivvg,  praeter  quam 
formam  etiam  apud  Atticos  invenitur  'Eoivvvg,  =  scr.  Sa- 
ranjüs  (Kuhn  K.  Z.  I  439);  Gslivov,  lesb.  oeXivvov;  ydklvog, 
lesb.  xdlivvog  (Ahr.  1.  1.). 


Incertae  originis  w  est  in  *evvsy.a  (lesb.  evvsxa)  ,  unde 
homericum  eYvsxa  et  atticum  evexa  (v.  Pott  I1  268,  Benfey 
I  427,  Ebel  K.  Z.  V  67),  atque  in  (lesb.)  *finwog,  unde  dor. 
iiwvog  (ap.  Callim.  Lav.  Pall.  29.  75.  132,  h.  Cer.  8.  94. 
112:  Ahr.  II  565),  hom.  fiovvog,  att.  ftnvog  (v.  Leo  Meyer 
K.  Z.  VIII  143,  qui  vocem  satis  audacter  a  rad.  sam  ducit). 

II)   M. 

M  dissolvitur   ante  fi. 
A)    ftfi    assimulatione   progressiva   natura. 

§7. 
a)   fifi   ex   &ft,    tfi. 

ITfjfia  ex  *7tcc&fia:  v.  Benfey  I  255. 

Pro  dor.  näfia  (possessio)  Lesbios  rcdfifia  dixisse  col- 
lectum  est  ex  noXiTräftfiovog  quae  A  433  satis  antiqua 
lectio  est.  Scholiastae  adnotant:  Trdf.if.iaTa  l'ocog  u4lnXiv.hv 
did  xa  ovo  fj.fi.  Ahrens  (I  61)  illud  noXvndfifiovng  non 
probat,  dicit  enim  radicem  vocis  esse  pd,  ex  ea  vero  neque 
ndfifia  neque  noXvndfificov  in  ulla  dialecto  fieri  potuisse. 
Sed  vereor  ne  falsus  sit  v.  d.,  nam  facillime  illud  fifi  ex- 
plicatur,    si    ndfia  revocas  ad    radicem  pat,    quae  inest  in 


De  graecae  linguae  prodactione  suppletoria.  ]()] 

sauscr.  pat-je  (herrsche,  bin  teilhaft),  lat.  pot-ens,  j>of-iriy 
nee  quidquaiu  video,  quod  ei  derivationi  obstet  (cf.  Curt. 
p.  265>  Ergo:  *ndz-/na — neift/ua —  vtüfiu.  ITcct:  na=Bcr. 
djut:  dju  (div)  ==  ätz:  dv  (v.  Curt.  p.  63).  Ut  es  'ini- 
fiai  ijwoftai,  ex  *v&-fifvri  va/uv^  factum  est,  ita  ex  *nthfia 
et  *ndirfia  antea  quam  in  nafifia  trausierunt  *naafiu  fac- 
tum esse  veri  simillimum  est3'J). 

b)   fxfi  ex   Ofi. 

Ion.  att.  faielg,  dor.  boeot.  äfteg  =  lesb.  lif.if.itg,  quod 
natum  esse  ex  *dofteg  sanscr.  asrne  docet;  item  ion.  att. 
vfietg,  dor.  vfitg,  bueot.  oifieg  =  lesb.  tftueg,  cui  respondet 
sanscr.  jushme. 

i/ftog  et  tfjfiog  componit  Curtius  p.  544  cum  sanscr. 
ablativis  jaamdt  et  tosmdt. 

Veriloquiorum  quibus  voces  fyucrp,  dor.  «,"«p,  et  rtfiioa 
tentatae  sunt  maximam  probabilitatem  illud  habere  mihi  vi- 
detur,  quod  Ascoli  (K.  Z.  XVII  403  sq.)  proposuit,  seeun- 
dum  quod  tjftag  ducendum  est  ex  *J-cio-fiaQ  (c£  re/.-uao) 
ei  f]fiSQCt  ex  *l((0-fitoa  (cf.  ri-fitQn-g)  a  rad.  ras  (us) 
thujrare  lucer e. 

De  rjpeXkov,  quod  Curtius  natum  putat  ex  *t-afut'/.knv, 
v.  §  18,  n.  9  cum.  adn. 

Ion.  att.  dor.  mit.  eifii ,  dor.  sev.  i]fil  ex  *ififil  (e'fifii 
Lesbii)  —  *iofu.     In  1.  pers.    plur.  las  et  Atthis  o  servat: 


39)  In  eo,  quod  duo  tantum  vocabula  (nisi  quod  nos  fugif»  haue, 
quam  modo  descripsimus ,  mutationem  patiuntur,  nemo  offendet. 
Etiam  supra  ubi  de  dv  et  dv  litterarum  mutatioue  diximus  (§  5,  J) 
paueulas  tantum  euumerare  habuimus  voces  quae  produetiouem  sup- 
pletoriam  passae  erant:  aliae  haud  paucae  <f  et  d-  ante  r  integra  re- 
liuquunt ,  ut  xpttivös,  oxidrafua,  Mvov,  xvdrös,  £#vo?.  Non  magis 
igitur  inirum  est  quod  verba  compluria  t  vel  #  ante  ti  si-rvant,  ut 
nör/uos,  aTjuög,  nvö/urjV,  yvttfrfjog,  alia  rursus  t  et  &  in  a  mutant,  ut 
tfWOfjitu,  ne'ntiouai,  duo  illa  produetiouem  suppletoriam  adbibent.  Sed 
omnino  hoc  tenendum,  linguam  in  omni  hoc  genere  certaa  regulaa  et 
normas  non  sequi:   id  quod  boc  quidem  1< »c-< »  verbo  tetigisse  suftieiat. 


[.02  Brugman 

safiev  (cf.  Kuhn  K.  Z.  II  266,  Curtius  *Ueb.  d.  tragw.  d. 
lautges.  p.  24);  severior  Doris  *€fffieg  maximam  partem 
niutat  in  rjftsg.  Infin.  (att.  etvat  ex  *so-vai,)  ion.  ELftsvai, 
dor.  mit.  elfter,  dor.  sev.  rjftsv  ex  (lesb.)  zuuevca  -*eGutvat, 
Cf.  Ahrens  I  146  sq.  211.  II  318  sqq. 

Ion.  att.  elfia,  dor.  sev.  Frj/tta  fHesych.  yrjfia)  ex  Fiiuia 
(lesb.;  Hes.  yzf.if.ia)  -*Fso-{ia;  'iucaa  (Hesych.)  et  ffidriov 
ex  *Fio-fiaza,  *-ficaiov. 

juenog  ex  *Ya-f.isgo-g  a  rad.  is  cupere,  quae  intacta 
cernitur  in  'lo-firit] ,  "lo-fiagn-g,  aliis.  Assimulata  videtur 
sibilans  ad  sequens  fi  in  'ififidoadng  {dulciter  canens  se- 
cunduin  Pottium  K.  Z.  IX  415).  Permirum  autem  quod 
legitur  ap.  Sapphonem  fr.  1  ,  27  iiiegget  et  fr.  39  ifiegö- 
ffcoiog-  exspectamus  enim  duplex  ft.  Neque  ulla  ex  parte 
ego  dubito,  quin  pro  ifiegoet,  quae  forma  a\6Lrt  magis  quam 
aioXixrj  est,  ififiiggei  restituendum  sit  itemque  ififiegocpiovog 
pro  Ifiegnrpiovng. 

lr;ua  fvoluntas  fortasse  ex  *ldo-fia;  cf.  Xda-trj, 
Xdo-drj,  kdo-zavQO-g .  Xoiftaxog  ex  *Xdo-ficr/o-g'? .  V.  Curt. 
p.  337. 

y.oi fing  nescio  an  ex  */.ovo-  fi6~g\  cf.  v.qvo -zairw, 
v.QvG-za'hlog. 


Postremo  hoc  loco  pono  perfectum  eifiagzai,  quod  pro- 
ductione  suppletoria  ex  *f-iifiaozca  natum  esse  perfectum 
activi  e'ftftoQa  docet.  Sed  unde  ftfi?  Sociatum  est  verbum 
cum  radice  smar  quae  est  in  fieo-iUjQ-a,  scr.  smar-ämi  ctr. 
(Curt.  p.  308).  Sed  consociatio  haec  vix  stare  potest  (v. 
Pott  II2  388  sq.,  Curt.  p.  309):  quare  non  dubito  explican- 
dae  duplicis  nasalis  eam  viam  ingredi,  quam  Pott  ingres- 
sus  est,  qui  ifi-u.  ex  fte-fi.  ortum  iudicat  sicuti  sYXt)<pa  = 
*tlhlq:a  ex  * X?.Xt}<pa  (v.  §  12,  c).  Quamquam  fatendum 
est,  fie  litterarum  ante  ft  metathesin  ceteroqui  non  de- 
prehendi. 


De  graecae  linguae  ptoductione  mpplef  |h:j 

B)   ,","    assimulatione    regressiva    Datum. 

§  8. 
Mihi]    aliud     lmc     pertinet    praeter    aoristog     ion.    att. 
evet/ACCf  dor.  sev.  tvijfia,  edei/Acc,  natos  es  (lesb.    evsftfia  i. 
c  ';"-)tft-o<( ,   *l\)hu;ia  i.  e.  e-defi-aa,    et  wfiog   pro   'oftoog, 
de  qua  voce  supra  iam  diximus  §  :i,  7. 

III;    N    adul  terin  um. 

§  9. 

Sicuti  ii  dentale  et  m  ita  etiam  n  in  Lingua  graeca 
ante  continuaa  duutaxat  consonas  cum  compensatione  efi- 
ditur,  et  Ht  id  Bolum  ante  oasalem  dentalem  ei  nasalem 
labialem;  hae  enim  nasales  Bolae  ex  consonis  continuia  cum 
h  consociantur.  Ubique  autem  nasalis  gutturalie  ex  explo- 
si\a  guttural!  nata  est. 

Optime  de  hac  explosivarum  gutturalium  ante  n  et  //' 
in  nasalem  gutturalem  immutatione  nuper  Westphal  dixil 
in  libro  grammatico  saepius  iam  laudato  1  1,  17.  Con- 
cludit  is  ex  nomine  äyfia,  quo-d  grammatiii  veteres  y  illi 
imposuerunl  quo  distingueretur  a  vero  y ,  pronuntiatum 
esse  y  in  liac  voce  ut  n  et  secundum  id  etiam  rzkihf.ta} 
nBcpvnfiivog  ncc  minus  otvnvog  dictum  esse  putat.  Iam 
quamquam  ex  nomine  illo  nihil  aliud  concludere  licet  ni>i 
tum-,  cum  invaluerit  hoc  nomen,  y  ante  nasales  sonum  gut- 
turalis  nasalis  habuisse,  tarnen  iam  longo  antiquioribus 
temporibus  eam  immutationem  in  linguam  graecam  hie 
illic  sc  insinuassc  putandum  est.  Nam  cum  consonantis 
explosivae  eiectio  produetionem  antecedentis  vocalis 
efficere  non  possit,  ovvoftat  ytvoftai,  ylvcüOTua  alia  via  ex 
*oyrnfi((,  ylyvOflCU ,  yiyvv'id/.vi  nasci  vix  potuorunt  quam  ea, 
ut  hac  quidem  formae  proxime  transirent  in  *onvopa, 
yiiirouui ,  yihv(ooxü).  Et  optime  cum  eo  congruit,  quod 
nulluni,  quod  quidem  sciaxn,  est  apud  poetas  exemplum 
litterarum  yv  syllabae  positionem  neglegentium,  nun  ;  o  j  /. 


104  Brugman 

sexcenties  syllabam  correptara  relinquant 40).  Certe  etiam 
in  eoqpiyfiai,  ocpiyfia ,  ocpiy/ung  y  ut  n  pronuntiabatur. 
Stirps  enim  harum  vocum  est  oqpiyy  eaque  tenet  semper 
nasalem  tum,  cum  suffixum  accedit  quod  non  a  nasali  in- 
cipit:  ocpiyxTog  ocpiy%&eig  ctr.  Hoc  certe  non  fortuito  fac- 
tum est,  sed  hau  dubie  tocptyfiai  prodiit  ex  *tocpiyyfiai7  in 
quo  ex  yy  i.  e.  hg  eodem  modo  h  ortum  est  ut  in  nostro 
verhängniss  quod  pronuntiatur  verhähniss  (cf.  Mehlhorn  gr. 
gr.  p.  54). 

Dorienses  vocum  yi.yvof.iai  et  yiyvioOxto  nullam  aliam 
formam  habuerunt  quam  eam,  quae  productionem  passa  est 
(cf.  Ahr.  II  112),  apud  Atticos  autem  haec  posterioribus 
demum  temporibus  invaluit. 

onlvog  (avis  pipans)  ex  *oniy-vog  a  rad.  omy,  ex  qua 
eadem  descendunt  otclCio  i.  e.  *07ily-jco}  oniCa  i.  e.  *oniy-ja 
et,  nasali  in  syllabam  radicalem  inserta,  oniyy-og  nostrum- 
que  ßnke.  onlvog  ex  oniyyog  factum  esse  (Benfey  I  535) 
mihi  parum  credibile  videtur. 

lr<vog,  dor.  ?.avog,  idem  verbum  est  atque  Xä%vog  ab 
eisque  gener e  tantum  differt  latinum  läna.  Eadix  est  Iah 
et  forma  graecarum  vocum  principalis  *Xaz-vog]  inde  tenuis 
in  aspiratam  mutatione  layvog  (cf.  dgayfn)  a  doay.,  nXoyfiög 
a  nie/. :  Curt.  p.  449),  tenuis  in  mediam  mutatione  *Xdyvog 
(cf.  doäyfia,  7tXtyfia,  nleyvvio:  Curt.  1.  1.)  et  ex  hac  forma 
tum  *ldhvog  —  kävog  krjvog.  Cf.  etiam  ey  Navndxtw  in 
titulo  locrensi  ab  Oeconomide  publicato  v.  15  et,  quod  bis 
(v.  8  et  v.   19)  in  eodem  titulo  legitur,  s  Navndy.to). 

läviuo  (layydtio  Hesych.)  pro  *käyvlCw  a  rad.  Xay, 
quae  in  layydCco  nasali  aucta  cernitur.  Vox  illa  Dorismo 
tribuenda  esse  videtur. 

cplfiög  pro  ocpiy-fiog.  cplfiög  :  ocpiyyio  =  Xävitio  : 
Xayyd"C(jj  —  onlvog  :  oniyyog. 

Non   solum   a  Graecis  explosivae   gutturales  aute  n  et 


40)    Contra    yp    litterarum    positionem    non    efficientium    exstant 
exerapla:  v.  God.  Hermanni  Elena,  doctr.  metr.  p.  504. 


])>■  graecae  linguae  prodnctione  rappletoria  |Qg 

m  in  n  mutantur,  sed  etiam  ab  Iridis  et  ah  ßomania 
Sic  ilJorum  in  lingua  välc  (verbura,  oratio)  ante  mmnu  \u>\ 
vel  ante  ndu  (vtpv  nostrum  amborum;  transil  aal  in  vän 
aut  in  väg.  Forma  vag  quasi  media  est  inter  väk  ei  vdn 
A])iid  Romanos  g  ante  n  et  m  ex  antiquissimis  iam  tem- 
poribus  n  pronuntiabatur  nee  raro  g  ante  n  et  m  cum 
compensatione  elisum  videmus.  Ulud  quidem  nuperrime 
Schleicher  comp.  p.  243  et  Corssen  I2  262  negarunt.  Et 
ut  ab  huius  de  illa  re  opinione  initium  faciam,  Corssen 
formas  ingnominiae ,  congnalae,  Angne,  singnum,  quas 
Schuchardt  ('Vocal.  des  vulgär].'  I  113  sq.j  ex  inscriptio- 
nibus  affert,  hac  in  quaestione  ullius  momenti  esse  negat; 
contendit  autem  ,  per  totam  latinitatem  usque  ad  linguae 
volgaris  postrema  tempora  g  ante  nasales  pronuntiatum 
esse  ut  g,  tum  autem  primum  g  consonanti  nasalem  prae- 
positum  esse,  id  quod  colligendum  sit  e  codicum  seripturis 
ingnes,  pringnata  (=  praegnata:  v.  Schuchardt  I  17")  . 
singnifer,  quas  Schuchardt  loco  priore  laudato  affert.  Ip- 
sius  Corssenii  habes  haec  verba:  „Aus  den  Schreibweisen 
von  handschr. :  ingnes,  pringnata,  singnifer  kann  man  höch- 
stens schliessen,  dass  in  der  spätesten  lat.  Volkssprache  gn 
bisweilen  wie  ngn  gesprochen  wurde,  indem  der  gutturale 
nasal  nach  g  in  die  vorhergehende  silbe  übergetreten  ist 
als  nachklang  zu  dem  vocal  derselben  vermöge  eines  assi- 
milierenden einflusses,  den  auch  vocale  auf  vocale  der  vor- 
hergehenden silben  üben."  Iam  pergit  sie:  „In  den  ro- 
man.  sprachen  schwand  dann  in  der  ausspräche  das  n  nach 
ng  und  es  wurde  nj  gesprochen,  während  die  alte  Schreib- 
weise gn  beibehalten  wurde  (Diez  Gr.  de  rom.  spr.  I  252  " 
Putat  igitur  Corssen,  ex  Signum  epenthesi  nasalis  fieri  po- 
tuissc  singnum  (pronunt.  non  ut  sinn  um  sed  ut  sin- 
gnum).  Sed  neque  haec  opinio  ullam  mihi  quidem  habet  pro- 
babilitatem  —  certa  enim  analogia  prorsus  desideratur  — , 
neque  video  quomodo  illud  nobis  probari  possit,  post  na 
\i.  e.  hg)  n  nasalem  elisam  esse,  ng  autem  deinde  in  nj 
transiisse  ^ex  hg   quod  est   in  longuß  et  aimilibus  nusquam 


]()ß  Brugman 

nj  excrritur).  Mea  quidem  sententia  res  potius  sie  se  ha- 
bet: ex  gn  in  illis  formis  nn  factum  erat,  idque  ut  etiam 
aspectu  sentiri  posset,  scribebant  ngn;  tum  ex  nn  sensim 
Datum  est  nn}  idque  scribebatur  etiam,  ut  in  Annes,  con- 
nato,  connuscit,  aliis  (Sclmchardt  I  1  ]  5),  qua  cum  mutatione 
compara  vocem  fiamma  pro  *  flanma  *  flag-ma  et  lacon. 
TToru/ia  =  nvyur}  (Ahrens  II  102).  Ex  nn  denique  nj;  cf. 
Schuchardt  I  116.  Pustrema  igitur  latinitate  dictum  est 
sinnum,  innis,  mannus,  dinnus.  Id  quidem  alter  illorum, 
Schleicher,  concedit,  sed  addit :  „Wir  können  jene  aus- 
spräche des  gn  als  nn  nicht  für  alt  halten,  da  die  röm. 
grammatiker  derselben  nicht  erwähnen. "  At  consideres 
priuium,  quod  tradit  Priscianus  II  82  H. :  „gnus  quoque 
vel  gna  vel  gnum  terminantia  longam  habent  vocalem 
paenultimam,  ut  regnum,  stagnum,  benignus,  ma- 
lignus,  abiegnus,  privignus,  Paelignus",  quod  testi- 
monium  contirmatur  formis  aliquot  quae  in  inscriptionibus 
inveniuntur,  ut  REGNO,  SlGNO  ap.  Boissievium  'Inscr. 
de  Lyon  p.  136.  606:  cf.  Guilelm.  Schmitz  Mus.  Ehen.  XII 
290  sq.  Unde  haec  produetio  ?  GN  sie  pronuntiatum  ut 
scribitur  vim  habuisse  antecedentem  vocalem  producendi 
non  credibile  est.  Credibile  est,  si  gn  ut  in  pronuntiatum 
esse  statuis ;  nam  sicut  ns  et  nf  eam  vim  habuerunt,  ut, 
dum  ipsa  nasalis  extenuatur,  vocales  antecedentes  produ- 
cerent  (v.  §  3,  4),  ita  fieri  potuit,  ut  nasalis  gutturalis  cum 
n  sociata  eandem  vim  exerceret.  Credo  igitur  illa  SlGNO, 
REGNO  pronuntiata  esse  ut  sinno ,  rehno.  Sane  iam  hoc, 
de  quo  modo  diximus,  testimonium  ut  de  eo  tempore,  quo 
Priscianus  scripsit ,  deque  eis ,  quibus  inscriptiones  illae 
Lugdunenses  exaratae  sunt,  valet,  non  item  valere  credi 
opus  est  de  omni  latinitate.  Sed  accedunt  alia.  Ex  ad- 
gluttnare  fecerunt  agglutmare,  ex  ad-gressus  aggressus  eas- 
que  formas  constanter  postea  tenuerunt,  contra  ex  ad- 
gnatus  fecerunt  agnatus,  ex  ad-gnosco  agnosco.  Quapropter? 
Cur  non  scripserunt  aggwatus  et  aggnosco  ?  Haud  dubie 
aggnatiis  paullatim  in  annatus  transierat.    Dein  qua  ratione 


De  graecae  linguae  productione  suppletoria.  ]07 

ex  *&m-gnixU8  prodiil  cdnixus?  Corte  ex  *con  grdxus  primura 
factum  est  "congnixus  i.  e.  *connixus  'ei',  nostrura  verhännws 
pro  verhängniss  quod  supra  iam  memoravi),  ex  eo  tum 
c6nnixu8f  denique  cdnixus;  oamque  c&ntxus  proxime  ex 
*cdgnixu8}  id  ex  congnixua  prodiisse  propterea  non  credo, 
quia  n  in  lingua  Iatina  nusquam  ante  explosivas  consonaa 
cum  pruduetiune  euppl.  cliditur.  De  liis  igitur  constat. 
Iam  vero  cum  3emper  congressus,  ingressus,  Bemper  conglo- 
merare,  inglorius,  Bemper  congestus,  ingestus  dixerint,  quare 
Latini  non  congnomen  dixerunt  sed  cdgnomen,  quare  nun 
ingnotus  sed  ignotus?  Nonne  inde  eolligere  debemus  g  in 
-gn  aliter  pronuntiatum  esse  atque  in  -gl  et  -gr'i  Et  quo 
alio  modo  (ji)  pronuntiatum  esse  credi  potest  uisi  ut  -nn? 
Ergo  formac  edgnomen  ignotus  sie  explicandae  sunt  :  e\ 
congn.}  ingn.  conn.,  inn.}  inde  c6nn.}  inn.  eodem  modo 
quo  illud  signu/m  i.  e.  sinnum  ex  sinnv/m  :  c6nn.}  inn.  autem 
scribebantur  edgn.,  ign.}  quia  omnino  g  ante  nasales  ut  /'/ 
pronuntiari  Bolebat.  Cf.  quae  supra  de  BOq.  ty/uat  diximus. 
Confirmantur  denique  omnia  haec  eo,  quod  c  et  g  non  rar«) 
in  lingua  Iatina  cum  compensatione  eieiuntur,  id  quod  fieri 
non  potuit  nisi  ante  consona  explosiva  in  consonam  conti- 
iniam  inutata.  Sic  fit  ex  *lac-na  —  *lagna*x)  —  *lanna  — 
'/(ilimi  Idna,  ex  kdecni  dSm}  ex  *l<<ji">7  legna  -  l&no,  l&na 
(cf.  Walter  K.  Z.  XI  434  sq.),  itemque  ex  *lacma  —  *lanma 
—  läma,  ex  *exagmen  g  i.  e.  '1  servat  agmeri)  exdmen  ctr. 
(v.  Corss.  P  634  sqq.).  Ex  antiquissimis  igitur  temporibus 
Romanos  explosivas  gutturales  ante  n  et  m  nasalium  instar 
pronuntiasse  iudicandum  est,  ob  eamque  rem  nunc  non  iam 
credam  in  ingnominiae  (C.  I.  L.  I.  206,  lex  Jul.  a.  a.  u.  c. 
70!)),  congnatus,  congnomen,  ingnorantiam  (v.  Schuchardt  l.  I.) 
nasalem  praepositionum  in  et  con  a   seribis   etymologis  re- 

41)  Cf.   üignus,   iligneus  ab    üec-\   saligntts,   saligneus  a  aalec-; 
larignus  a  larec-;  cygnus  pro  eyenua  (0.  liibb.  prell,  ad  Verg.  p 
Corss. II2  267);   Progne  =    Ifgöxit]]  Pyragmon  =  T7von*pt»v;  <>' 

=  Kvwaaöi;  (Corss.    I-  Ts  1;   tiijinnn  a  trr. 


1 08  Brugman 

stitutam  esse  (v.  Corss.  1.  supra  1.),  sed  ea  scriptura  verara 
quae  tunc  fuerit  pronuntiationem  expressam  esse  (ng  =  fi). 
Restat  ut  commemorem,  de  quo  eodem  etiam  Schlei- 
cher monet  1.  1.,  hanc  explosivarum  gutturalium  ante  n  et 
m  in  %  immutationem  prorsus  respondere  consonantium  b 
et  p  ante  n  in  m  mutationi :  lat.  Samnium  =  *Sabnium, 
somnus  =  *sopnus,  6€f.tv6g  =  *aeßv6g,  ega/.irng  =  *SQeßv6g, 
nostrum  stimme  pro  *stimna  =  (got.)  stibna. 


DE  LIQUIDIS. 

I)     De  forniis   in   quibus   vocalis   producitur   ipsa 

liquida   permanente. 

§   10. 

Liquidae  r  et  /  gignuntur  cum  spiritus  qui  per  os 
editur  instrumentorum  loquelae  partibus  quibusdam  molli- 
bus  tenerisque  oscillantibus  vel  trementibus  intercipitur  et 
interrumpitur.  Atque  requiritur  quidem  plus  temporis  ad 
r  liquidam  articulatim  distincteque  eloquendam  quam  ad 
ullius  alius  continuae  pronuntiationem,  qua  de  caussa  r 
omnium  facillime  de  mora  sua  antecedenti  vocali  tantum 
cedere  potest,  quantum  satis  est  ad  eam  producendam. 
Unde  fit  ut  illa  liquida  saepius  quam  ceterae  continuae, 
cum  ipsa  vix  soni  sui  detrimentum  acceperit,  vocalem  prae- 
cedentem  ad  longae  vocalis  quantitatem  provectam  habeat. 
Minus  haec  de  altera  liquida  valent. 

Ac  primum  ut  ex  unguis  cognatis  nonnulla  quae  huc 
pertineant  afFeram:  inlingua  sanscrita  saepissime  i  et 
u  ante  r  quod  sequitur  consonans  producuntur:  sugirbhj'as, 
sugirshu  a  stirpe  sugir  (suavi  voce  praeditus),  dürbhjas, 
dürshu  a  stirpe  dur  (ibres),  tirjate  pro  *tirjat$}  *tarjate  a 
tar  (transgredi,  transire),  pur  jäte  pro  *purjafö}  *parjate  a 
par  (implere).  Non  minus  ea  productio  usitata  est  in 
lingua   hibernica  vetustiore.     Multa  exempla  Zeuss 


De  ßraecae  lingiiae  productionc  Bappletorifl.  100 

G.  C.  I  32  sq.  collegit,  ex  quibus  affero  haec:  iioiDt'rjninm 
(confidoj,  cürsagad  (reprehensio),  todt&rgvm  (irrito).  Etiam 
ante  /  in  hac  lingua  vocales  producuntur,  ut  in  dillchmne 
(remuneratioj,  v.  Zeuss  1.  1.  Ex  lingua  Borussorum 
vetusta  commemoro  tvrtis  =  lat.  tertius,  scr.  trtij'ae. 
Deinde  permulta  ex  lingua  volgari  francica  rhenana 
huc  spectant,  velut  gärde  =  garten ,  harscht  =  karst,  ör- 
achel=  Ursel,  Ursula  (dicitur  etiam  Orsehel  vocali  non  pro- 
ducta), wärm  =  warm}  interduin  autem  in  hac  dialecto  r 
tarn  leniter  enuntiatur,  vix  ut  percipiatur,  ut  haud  raro 
prorsus  audire  possis  gdde  pro  gaffen,  toäde  pro  warten, 
warn  pro  warm  et  similia.  Eadem  haec  productio  etiam  in 
aliis  dialectis  theodiscis  occurrit.  Denique  Rom  an  i  ut 
ante  n  nasalem  cum  alia  continua  colligatam  saepe  voca- 
lem  produxerunt  ita  etiam  ante  r  cum  consona  hie  illic  vo- 
calem  produxissc  videntur.  Leguntur  enim  in  inscriptioni- 
bus  drdinis,  önidiiK iifinn  et  sim.  (cf.  Guil.  Schmitz  in  Mus. 
Rhen.  X  116>  Firmamento  sunt  voces  nonnullae,  in  qui- 
bus r  prorsus  evanuit,  ut  pddex,  pfy'ero,  nam  proxime  hae 
prodierunt  ex  pfrdex,  p&jero  (cf.  §  11). 

Iam  ut  ad  ipsam  linguam  graecam  transeamus,  habea 
in  hac  lingua  exempla  vocalis  per  sequens  q  produetae 
satis  multa,  perpauca  per  sequens  X  produetae.  Ac  primum 
quidem  a  ante  o  cum  consonante  in  compluribus  voeibus 
in  l  vel  v  produetum  invenimus.  Üptime  de  his  vo- 
eibus et  de  ipsa  produetionis  ratione  Delbrück  disputa- 
vit  in  Curtii  'studiis'  12,  129  sqq.  (cf.  §  l):  proficisci- 
tur  autem  a  productionc  quae  fit  vocalium  ante  /•  cum 
consona  in  lingua  sanscrita,  de  qua  produetione  modo  dixi- 
mus  ex  *  tarjate:  '  tirjafc  —  tärjatö,  ex  *parjatS:  *pwjafö  — 
jnl >■  jäte).  Idem  igitur  hoc  in  graecis  quoque  verbis  non- 
nullis  fieri  docet,  sed  ita,  ut,  perfecta  produetione  vocalis. 
q  vocali  produetae  praeponatur.  Voces  autem  huc  trahit 
has  easque  omnes,  ut  videtur,  iure: 

1.  Cum  l  pro  «:  /.oi&t]  (==  lat.  hordeum)  ex  *x/p.^/  — 
*xiolh;  —  *xaQ\hj;   jlgiüco   ex    *lJc'tQ&(o\    Qivog  ex    'loirög- 


1|()  ISrugman 

*Fa<)vÖQ]  ql/ivto  ex  *FÜojiho;  itotip  ex  *  OÜoji-C',  Toicoyt- 
veia  ex  *TaQzoyeveia. 

2.  Cum  v  pro  a:  %qvg6q,  cpQvyco,  ß^vy.io,  xqvnäio  pro 
*Xct()o6g  {*XctQTj^>'s)i  *cp<xQyio  etc. 

Ad  voces  sub  numero  1  enumeratas  addenda  sunt  otifi 
(stirps  Qin),  quod  cohaeret  cum  lat.  scirp-u-s,  quodque  etiam 
cum  yQl/iog,  ygirpog  eiusdem  radicis  esse  videtur  (v.  Curt. 
328.  464 sq.);  acptüyng  quod  cum  auaQydü),  G7iuQyeio  a  ra- 
dice  sparg  descendit  (cf.  Bugge  K.  Z.  XX  40);  (p{"£  <TQt- 
xng,  (pQiY.rj.  Haec  quidem  duo  verba  Kuhn  (K.  Z.  XI  378) 
commode  componit  cum  scr.  blirsh,  hrsh  nostroque  barsch 
et  angl.  brish.  Quod  vero  graeca  verba  ille  ex  forma  (pQiox 
derivat  et  longum  i  formae  q)Qtx  eiectione  sibilantis  natum 
arbitratur,  id  concedi  non  potest,  quoniam  nusquam  in 
graecitate  o  ante  x  cum  compensatione  explosum  videtur. 
Statuendum  est  potius,  form  am  priuciualem  esse  qtccQoz, 
inde  proxime  qxxQK,  sicut  deödgü-ai  ex  *dedaQGÜai,  £Q%0(j.ai 
ex  *£qoxo/u.cci  atque  hordeum  ex  *]iorsdeum  (cf.  Misteli  K.  Z. 
XVII  341  sq.)  et  *y.ciqÜ>]  (unde  xQitr/j)  ex  *xagod-)j  =  gerste*-), 
deinde  ex  *q)aQY.-  *cpn)/.-  *cpQlx-  cpQi'K  factum  esse. 

Iam  vero  quo  pacto  contigit,  ut  a  ante  r  modo  in  i, 
modo  in  u  (i>)  transiret,  ut  ex  *tarjate  tirjatc,  ex  *ß(XQ^u> 
ß^tÜio,  contra  ex  *parjate  pur  jäte,  ex  *(fdgyio  q)(Jvyio  na- 
sceretur  ?  Ni  omnia  fallunt,  id  sie  se  habet.  In  liquidis  con- 
sonis  pronuntiandis  non  tarn  certa  et  rata  partium  oris 
compositio  et  situs  est,  ut  in  una  tantummodo  oris  regione 
r  vel  l  proferre  possis,  sed  coartatio,  per  quam  spiritus 
emittatur,  diversis  locis  formari  potest.  Potes  in  r  et  l 
pronuntiandis  labra  et  alias  oris  partes  ita  inter  se  compo- 
nere,  quemadmodum  componis  in  a  pronuntiando ;  potes 
autem  in  eisdem  illis  pronuntiandis  alveum  eum  oris ,  qui 
situs  est  inter  linguam  et  palatum,  ita  coartare  et  labia  ita 


42)  Minus  recte  tSchleiclier  comp.  p.  232  et  Kuhn  1.  1.  xqT&ti  ex 
*xoto&ij  derivaut:  a  ante  dentales  nusquam  cum  compensatione  ex- 
ploditur. 


De  (rnu-i'.sv  linguac  prodiictionf  supplctoria.  1  1  | 

diducere,  quemadmodum  i)i  *  dicendo  facis.  Sonus  igitur 
vocalicius  qui  liquidis  consonis  inhaerel  nun  semper  idem 
est,  Böd  nunc  ad  u  nunc  ad  i  inc.linat  prout  loquondi  in- 
Btrumenta  sita  et  composita  sunt.  Quo  tit  ut  a  ante  /•  in 
aliis  vocum  illarum  in  i  vocalis  regionem,  in  aliis  in  a  lo- 
calis regionem  abeat ,:i).  Sane  iam  illud,  unde  factum  sil 
ut  in  pürjatöf  hwjluoj  etc.  a  in  u,  nun  in  *,  abiret  atque 
in  tirjatä,  /.oi !) it  etc.  eadem  vocalis  in  i}  uon  in  n,,  expliea- 
vit  ad  hunc  diein  nemo  nee  unquam,  credo,  quisquam  ad 
certam  rationem  revocare  poterit44). 

( >l>scuratio  a  vocalis,  quae  fit  versus  u  vocalem,  in 
media  via  i.  «■.  in  o  substitit  in  XQtortiov,  quod  est  pro 
*/.(')OJunr — */.no, not — *v.uu,iior;  o  pro  u  ut  in  oir/i'.tio^,  dor, 
rirogeg,  cypr.  xogta,  lcsl».  ktpd'OQTtti,  utuoutai ,  aliis  v 
Westph.  cMeth.  gramm.'  1  I,   I". 

Qualitäten]  vocalis  syllabae  finalis  originariam  retinent 
uominativi  stirpium  in  q  exeuntium;  ut  .iciiu  pro  *7iaz£(>-g} 
("',"""  1"'"  "QfooQ-g.  Ut  sujira,  ulii  de  nominativis  stirpium 
in  v  (vt,  r#)  cadentium  dicebamus,  eXfiivg  Tigvvg  -vg  ser- 
vare  vidimus,  similiter  hie  nominativi  nobis  oecurrunt  ~og 
servantes,  ut  (lanuxQg  apud  Alcmanem  fr.  13  B.  (et".  Theo- 
dos.  grammat.  p.  41,  ubi  etiam  ddfiagg  affertur,  et  p.  \u\ 
ed.  Göttl.) 45)  et  yjo^  (i.  e.  *xegQ-g:  v-  §  H;  b,  .">..  apud  Ti- 
moereontem  fr.  i)  B.  Aliae  omnes  stirpes  eandem  syllabae 
finalis  mutationem  patiuntur  quam  stirpes  in  v,  vi  ca- 
dentes: 


43)  Cf.  voecs  has,  ex  quilnis  l  liipiidae  aneeps  illa  natura  at-  \><<- 
tesjtas  optime  coguoscitur:  ital.  chiudere  =  lat.  cludere,  fiamma  — 
flamina,   francog.  aube  =  lat.   alba,   haut  =  altus:   francog.  teih. 
=  talis,  euillir  =  colligere,  /"/'"'//</*•=  legal itas,  igaulment 
aequaliter.  V.  Wackernagel 'Altfranz,  lieder  u.  Leiche1  p.  131.  149. 

44)  ßenfeyi  de  bac  iv  Qpinipni  (v.  Delbr.  1.  I.)  plura  exempla  et 
sanscrita  et   graeca  obstant  quam  quae  ullam  habeat  probabilitatem. 

45)  niüxüo  babea  apud  Solonem  fr.    14  B.   et  apud  Diphiluaa  fr. 

3  Mein. 


112  Brugman 

*7raT6Q-g  —  *7TCtTrfg  —  narrf* 

(tkxx\o). 
*Qi'lTOQ-g  —  *ur>T(09g  —  gyiiu™ 

(ÖIJZCOQ). 

Cf.: 

Lat.  *pater-s  —  *pate's  —  *paterr 

(*pater — pater). 

Got.   *fadar-s  —  *fadärs  —  *faddrr 

(*fadär — fadar). 

Sei*.   *pitar-s   —   *pitä's  —  *pitdrr  —  pitä. 

Lit.  *moter-s  —  *i?wters  —  *moterr  —  motei6). 

Pertinent  huc  etiam  nominativi  röcog  et  o/.ioq  qui  nati 
sunt  ex  *vöoQg,  *o/.OQg  —  *cöaQT}  *oymqt.  Denique  fortasse 
etiam  ßioq^ia  {oq&Icc  Hes.),  ßioQ&ia,  ßioQGea  (in  titulo  laco- 
nico:  v.  Kirchhoff c Hermes'  III  450)  ad  hoc  producendi  ge- 
nus  referenda  sint:  id  quod  ea  de  caussa  non  edicam  con- 
fidentius,  quod  o  vocalis  produetio  etiam  ex  natura  prae- 
cedentis  digammi  explicari  potest  (v.  §  15  B).  Pro  radice 
horum  vocabulorum  seeundum  Pottium  (I2  240)  vardh  cre- 
scere  habenda  est. 

Vocalis  ante  X  cum  consona  coniunetum  produetae  (cf. 
hibern.  ddlchinne  remuneratio)  exemplum  quod  prorsus 
certum  sit  invenitur  nullum,  tarnen  quod  commemoratu  qui- 
dem  dignum  videatur  unum.  Est  autem  ßXcod-Qog:  quod  a 
Legerlotzio  (K.  Z.  VIII  46)  et  a  Curtio  (Stud.  I  %  296)  e 
radice  vardh  ducitur.  Et  die  quidem  vocem  proxime  ad 
formam  *ßoX&(jög  revocat  ac  sumit,  postquam  ex  oX  Xo  fa- 
ctum sit;  o  in  io  produetum  esse,  ne  positio  syllabae  dam- 
num  faceret,  hie  vero  radicis  vocalem  iudicat  eodem  modo 
in  w  produetam  esse  atque  in  adiectivo  wv.vg,  quod  de- 
scendit  e  rad.  ah.  Legei'lotzii  explicationem,  cuius  iam  §  1 
mentionem   feci,    probari  non   posse   per  se  intellegitur 4  7), 

46)  De  accentu  deque  siguificatu  huius  vocis  v.  Schleicher  'Lit. 
gramm.'  p.  193. 

47)  Cum  ßXüi&gog-* ßok&oög   confert  Legerlotz   nsnowrai-nogth', 
&o(6a*(o-&0QtTv,  ßliöaxw-fiokiiv.     Arbitratur  igitur  haud  dubie  v.  d., 


De  graecae  Linguae  prodactione  Bappletoria  n;; 

rcctc  tarnen  fortasse  ßXwd'Qog  ad  *ßok9-Qog  reducit.     *Bok- 
frgog  ex  'ßak&Qog  fieri  potuit  sicuti  ex  [iaXdxq  fioX6%^,  <••< 


ningatTtti,  &Qtäaxa>,  ßltoaxca  prodactione  suppletoria  aal 
TtoQTui,  'i>6i>nx«>,  ' iiülaxd).    At  unquam  formas  *ninogtaii  '  ■'),;<>gxo>. 
*/i6lox<o  exstitiase  aeque  potesf  probari  ei  sunl  quae  mea  qnidem  sen 
tentia  luculentei  ostendant,  ülas  ounquam  Luisse.    8i  <  |  n  i .-.  enim  acci- 
pil  d-Qtiaxm  natum  ex  'itnnaxm.  eidem  sumendum  est  fn^axi»  Datum 
ex  '  .'(«j'ffxw  eidemque   rursus  sumendum  est,   Ti&vtjxa  ex  *  r£$ 
rt&va/ievcu  ex    *TS&dvfievai,    re&vrjcag  rt&viojg  ex    * re&avFcjg ,    u- 
&va£rjv  ex  ¥te9avlii{V  similiterque  iXalr\v  c\  *Talt^v  prodiisse.   Sed  abi 
BÜnilis  metathesis  ?  Si  omnia  quae  in  Lingua  graeca  sunt  metatfa 
exempla  (multa  colieeta  babesapud  Mehlhornium  p.  77)  inter  Be  contu- 
leris,  videbis, ubi  consonans  ea, quae  Bequitur  consonantem,  ut  rerbo  ut.tr. 
metatheticam,  ad  ipsam  Btirpem  pertinet,  vocalem  metatbeei  facta  doo 
produci:  cf.  e.  g.  :inn<j-oq,  i-^gax-ov,  ^-7iQud--ov,  Qotp-ioj  {=    Borbeo  : 
excipinntur  vocea  illae,  in  quibus  «  antequam  Liquida  Littera  transpo- 
sita  ait  in  fvel  v  transivit.  et  xgcSmov,  eodemque  pertinere  videtur  lat. 
repo,  cuius  vocalem  similem  produetionem  passam  esse  puto  aerpo  — 
'  si'rjn)  —  * sripo  --  repo).    Contra  abi  consonans  quae  consonantem 
tatheticam  Bequitur  nun  Btirpis  sed   suffixi  est,  constanter  vocaiis 

producitUT,   VChll   in  Oit'j-axo>,  iurrj6g,  ßocj-T^n.  xi-xltf-xa,  dt'-iSui}-y.n: 

excipiuntur  sola  perfecta  i >■'-;) yu-utv,  -n,  -Di  etc.  et  r£-TXa-uev,  -rt 
etc.  Quae  cum  ita  sin!  cumque  re&vattiv,  Ttthrjä;.  li&vyxa  etc.  ex 
*T(&av(r)v,  *te&avFtSs,  *riS-avxa  facta  esse  veri  dissimillimum  Bit,  fa- 
cile  concedes,  has  stirpes  verbales  in  consona  finali  transponenda  aliam 
rationein  sequi  quam  voces  illas.  in  quibus  consona  quae  consonam 
metatheticam  Bequitur  ipsius  Btirpis  est.  Mihi  autem  uulla  ex  parte 
dubium  est,  quin  res  sie  so  babeat.  Lingua  a  primordio  ad  voces 
formandas  uon  solum  formis  ßon.  nop,  fxol,  d-av,  taX  etc.  utebatur  sed 
metatheticis  quoque  formis  /S^o,  noo  etc.  Buffixaque  ad  stirpes  adiun- 
gens  pro  re  nata  modo  illam,  modo  haue  formam  adhibebat ;  iliam 
praesertün  tum,  cum  suffixum  a  vocali  Lncipiebat  (jxol-eiv,  nog-erv, 
9-av-eiv),  haue  tum,  cum  a  eonsonante:  quod  quidem  ubi  fiebat,  aul 
brevis  relinquebatur  vocaiis,  ut  in  Tt-rXä-fiev,  aul  producebatur,  ut  in 
i{-Tkrrxu.  Dubium  autem  vix  esse  potest,  quin  in  ifilüim-,  riiläre. 
rirXttd-i,  ti&vaptv  etc.  vocaiis  correpta  sit  ad  simihtudinem  perfl  cti 

tara/uei',  taxcitf,  tniciUt  aliorumque,  contra  in  titJ.ijxc,  r£&VT]Xa  pro- 
ducta sit  vocaiis  ad  shnilitutlinoni  perfectorum  iajiys.K,  ß^ßijxa^  aüorum 
\j£&vä(ia> :  li&vrfxa  =  taraper  :  Hozijxa).  Igitur  in  igrlqxa,  ri&v^xa 
vocaiis,  ut  saepe  fit,  syLlabae  corroborandae  caussa  producta  est.  idem- 
que  certo  factum  est  in  rtiftQ&rai  .  ttoejax«),  ßXoiaxiu,  rlijvcu,  r/iyros 

Curtius,  Studien.     IV.  x 


1 1 4  Brugman 

otaketg  apud  Lesbios  oxöleig  factum  est,  tum  ex  *ßoXd-Qog 

*ti(uÄÜoög  ßXco&Qog  sicuti  ex  **6o7Ciov  (pro  *v.uqiiiov)  *v.v'>o- 
Ttiov  -/.qmttiov.  Sed  habet  Curtii  quoque  explicatio  quo 
commendetur.     Quapropter  nihil  de  hac  re  decidam. 

II)    De   f o r m i s    in   q u i b u s    1  i q u i d a   plane    e  1  i d i t u r 
cum  compens  atione. 

A)  P. 

§  11. 

Primum  etiam  hie  e  unguis  cognatis  pauca  quae  huc 
pertinent  afferre  liceat. 

In  lingua  sanscrita  si  r  alterum  r  excipit  prius  r 
semper  cum  vocalis  antecedentis  produetione  eliditur :  ärafi pro 
*ar-i-ati(3.  pers.  plur.  praes.  intens,  a  rad.  ar  ir  e),  mracanä  pro 
*nir-i-acanä  (nir  deors um,  raganä  cingulum).  Ex  lingua 
francica  rhenana  supra  iam  attuli  (jade,  iväde,  wäm. 
Fddern  pro  fordern  non  solum  dialectorum  est,  sed  et  scri- 
bitur.  CT.  Grimmiorum  lex.  s.  v.  fddern,  ubi  etiam  alia  quae- 
dam  afferuntur  quae  huc  speetant.  Item  ex  lingua  la- 
tina  iam  attuli  pödex  et  pejero  pro  *pordex  et  perjero  (i.  e. 
per-jwö).  Accedunt  ex  inscriptionibus  quaedam,  ut  contro- 
vösuiSy  vesura,  Phäsalia  (Corss.  I2  243)  et  fortasse  formae 
quoque  dossum,  dossuarüis,  dossenus,  Sassina,  Gasseoli  (Corss. 
1.  1.),  siquidem  inter  has  et  principales  formas  dorsum,  dor- 
suarius,  ctr.  eadem  ratio  intercedit,  quae  inter  formossus  et 
formonsus  (v.  §  3,  n.  6  . 

Transituro  mihi  iam  ad  linguam  graecam  nihil  in  Uni- 
versum praemonendum  est  nisi  hoc,  dialectos  singulas  in 
ipsa  vocalis  producendae  ratione  prorsus  easdem  leges  se- 
qui, quas  supra,  ubi  de  produetione  vocalium  nasales  prae 


etc.  Similiter  apud  Romanos  finali  consonante  radicis  transposita  iu- 
terdum  vocalis  producitur,  ut  in  stra-tus,  (t)lä-tus,  spre-tus ,  cre-tus. 
Demonstrant  autem  formae  strätus,  (t)lähis,  quippe  graecis  otqwtos, 
tAijtös  respondentes,  consonae  radicis  finalis  transponendae  voealisque 
radicalis  producendae  hoc  genüs  iam  tum  invaluisse,  cum  lingua  graeca 
et  linguae  italicae  nondum  inter  se  discesserant. 


De  graocae  Linguae  productione   mppletorifl  I  I  Ti 

cedentium  agebatur,  eognovimus,  Lesbios  autera,  ubi  vv  te 
nent,  Bemper  ibidem  qq  tenere,  ei  hoc,  linguara  graecam 
aeque  at  linguam  sanscritam  q  nusquam  aisi  ante  q  cum 
compensatione  explodere  |s  . 

a)  qq  assimulatione  regressiva  Datum. 

Quod  certum  sil  unum  tantummodo  in  promptu  habeo 
exemplum: 

ii'oif/.a  pro  *;'o(»//j(  i.  <■.  *Fs-FQrjyca, 

Dubitari  potesl  deayuQog  gypsum  (scribitur  <'ti;uu  a/.ü- 
qoq),  quod  cum  sine  dubio  prodierit  ex  oxlqqoq,  quae  forma 
prüder  illas  iuvciiilur ,    a  Benfeyo    (1   40)  ex   'oxioQog  deri 
vatur,  et  de  ITqoq,  quod  idem  (II  138)  ex    *Xiqq6$    -    '/"< 
qoq  —  *yltd-QÖg  natum  putat, 

b)  qq  assimulatione  progressiva  natum. 

I)    QQ    ex    qÖ. 

Cret.  nrJQii;  (Ilcsych.)  =7teQÖi^]  item  uijQa^ov  Hesycb. 
ex  *7t£Qdagov. 

Cret.  ctXVQ°G  'lies.:  ^y.'iQ01'  OMQida.  AoT/,'^,  ubi  pro 
äxQida  dxo<(()((  restituerunt)  =  att.  ('c/iodnQ. 

/.ro  natum  videtur  ex  *x<xqq  */.uoö  (v.  Curt  p.   KIT. 

2)  qq  ex  q o. 

Lacon.  Il^Qtrpnveia  (Hesych.)  ex  *HBQQsq>6vsia  (ci'.  (Dbq 
QeqtaTTa)  —  lleQoecpoveia. 

Iltiot'jv  Inachi  cognomen,  neio)'tv)j  fontis  cuiusdam 
nomen  a  radice  pars  (scr.  prsh)  spargere  irrigare,  ex 
qua  etiam  TleQoevg  et  TIsQü^g.     V.  Sonne  K.  Z.  X  104. 

EiQaq)itüTr]Q    cognomen    Liberi    ( iQOHpiioTrjg   in    hymno 

Bacch.  Antli.    Pal.    IX    f>2  I ,  10)   ex   (leabiaco)  'EQQaqfSiorag 

Ale.  fr.  90  B.).    Dueit  Sonne   dv.  Z.  X   103;   cf.  Legerlotz 

K.  Z.  YII1  5;!    hoc  Domen  ab  * ars-a-bka-s }   Bcr.  rsh-a-bha-s 

et  vertit  'befruchter1,  haud  dubie  recte.    AI»  eadem  rad. 


hi  Zriäiog,  (pQtäxog  non  sunt  facta  ex  *ffr£apTO?,  *(p(>£ägrocf  sed 

8* 


1 1 G  Brugman 

aQGrjVj  aggrjv  et  eI'qtjv,  quo  nomine  Lacedaemonios  adole- 
scentes  vocavisse  narrat  Plutarchus  Lyc.  c.  17;  at  siQrp 
vera  forma  laconica  esse  non  potest,  sed  ea  fuit  igrjv  vel 
i'gäi :(l)t  ut  ex  Herodoto  1X85  et  ex  glossa  hac  Hesychiana : 
i'gaveg  ei'gsvsg  o'i  agyovreg  rjli/aiorai.  dtdxovreg  (scr.  cum 
Ahrensio  II  110  ylcv/Mveg)  discimus.  Neque  in  'igacpicjTrjg 
neque  vero  in  lac.  l'gav  l'grjv  I  ex  ei  factum,  sed  fuit  utrius- 
que  vocis  forma  ab  *lgg-  incipiens,  facta  ea  ex  sgg-.  De 
fj.€iga^,  quod  Leo  Meyer  I  87  cum  el'grjv  componit,  vide 
Curtium  310.  543.  v 

Ion.  deigrj,  dor.  sev.  dtjgd  (Ahr.  II  159)  ex  *Ö€ggc't  (lesb. 
ösgga:  Ahr.  I  63)  i.  e.  *dsgad,  cuius  ff  servatum  conspicitur 
in  Jegaaloi-  (gens  Thraciae).  Respondet  lat.  dorsum,  V.  Curt. 
cStud?  I  1,  256. 

xovgevg,  yoigi^tog,  aovglKcß,  xnvgidto  pro  *angg-,  */.ogo-. 
Radix  est  har  tondere  adiuneto  ff.  Servaverunt  go:  v.og- 
oöio,  '/.ogGioTSig,  xngatüi iu. 

y.rogaa  (axga  Hesych.)  componendum  est  cum  xoggt., 
-/.ngot]  tempus  et  scr.  cirsliam  pro  *hars-a-m.  Cf.  Curt.  1.  c. 
p.  249.  Propter  w  vocem  Dorismo  severiori  vindicare  de- 
bemus. 

olgd  cauda  pro  * oggd }  *ngod.  gg  tenuit  nggog  = 
theod.  vet.  ars  (v.  Pott  I1  123).  Eodem  pertinent  oi'gayog, 
ovgiayog,  et  ocgn/icyiov,  praeter  quod  etiam  ogQOTtvyiov 
invenitur.     Cf.  Curt.  p.  325. 

(.ivgivrj  apud  serioris  aetatis  scriptores  pro  fivggirr^ 
(.ivgoivrj  usurpatur. 

Ex  aoristis  stirpium  verbalium  in  o  cadentium  ff  ter- 
minationis  servaverunt  d/roegocu,  regoat,  y.tgoca ,  ogoai, 
y.iQOcu.  ff  ad  g  assimulat  dialectus  lesbiaca,  ut  in  ovrög- 
gaioa  (Ahrens  I  51.  99).  Ceteris  in  dialectis  volgo  prior 
g  cum  compensatione  eicitur:  ut  in  dor.  t'oäga,  ion.  att. 
tatjga;  dor.  sev.  zcp^ijoa,  dor.  mit.  ion.  att.  tq)$£iga;  t^ivga. 

3)   gg  ex  gß. 
Unde  hom.  t£i/K0  ortum  sit,  docent  glossae  hae  Hesy- 


I)<;  graecae  linguae  productione  mppletoria.  117 

chianac :    ßeiQcc/.Eg   no((/.tg   et   ftüorici    'ito«S   .mu<>.    yfilini. 
Principalie  forma  inde  cognoscitur  */ag/cr£:  binc  '  I  ;'<>uui 

—  * ikio(ti  [ßeiQaxeg)  atque  *Fiqqcl%  —  tßo|  iqijü  >  .  Cf.  Le 
gerlotz  K.  Z.  VIII  47  sq.   Forma  attica  'iloc.i  recentior  e  I 
quam   ionica   tQct!;  et  <;x  liac  nata  applicatione  quadam  ad 
adiectivum  itgög,  utpote  quocum  cohaerere  pataretur.     Cf. 
Förstemann  K.  Z.  III  57  sq. 

Ion.  doiQctia,  clor.  dwQCcra  lauiuic/ng  in  tit.  acarnan. 
Leakii  n.  104  et  in  tit.  ther.  C.  I.  n.  2458,  1(OQixleog  in 
tit.  issensi  C.  I.  n.  1 S 'J ."; :  in  w  vocali  quam  hae  formae  ex- 
hibent  iniuria  Ahrens  offendit  II  171,  et".  565;  IioqIq  terra 
saltuosa)  ex  *i)noyava  (lesbiaca  forma  fuisse  videtur  Öoqqci 

—  *66qFoma.    Cf.  §  6,  2. 

kovqoQj  dor.  bot.  /.oioog  (Ahr.  II  161)  ex  (lesb.)  */oV 
pog-,  cf.  xoqqiov  lu/.ohv  y.oüäninr  Ilesyeh.  In  Laser,  arcad. 
edita  ab  Oeconomide  1.  1.  p.  120  legitur  s&vot  i<)  KJ'lAI: 
litteram  deletam   O  fuisse  satis  certum  est. 

1    oo  ex  oj. 
Praesentia  in  -vqo),  -vgofiai  exeuntia,  ut  /.tnoj,  nann- 

QOfiKt  ,    ifnouc.l  ,    n/.nifi-oniH'.i ,    ex    * -VQQIO ,    * -l'yQOliai  flesb. 
okowvQQOfiat:  Ahrens  I  53) — *-vqj'ü)}  *-vgj'ofiai.   Cf.  §  6,  •>• 

5)  q  q  i n  c  e  r t  a  e  o r i  gini s. 

Att.  Ksigvlog,  dor.  xrjQvXoq    Ahr.  II    162)  ex  *x€qqvXoq, 

orong  inferiore  graecitate  pro  nyong  serum  dicebatur. 
Cf.  Curt.  p.  325. 

neiget,  dor.  (JitQ('<  (Ahr.  II  163),  otiotg,  otioüg,  aaeigog 
ex  *osqqc.  ctr.  Errat  Benfey  qui  oeiy-  ex  aty-  vocalia  i  am- 
plifica  tione  natum  putat  (I  289). 

Ion.  rjnsiQOQ,  dor.  änffgog  'Ahr.  11159)  terra  continena 
ex  (lesb.)  äneqqog  Ahr.  I  59).  De  origine  vocia  Ebel  K 
Z.  IV  34t,  Bernhardt 'Gr.  etymologien,  Wiesbaden,  1862? 
p.  II,  Curtius  Fleckeis.  Ann.  vol.  s;>  (a.  1SG2  ed.  p.  866. 
Bernhardt  vix  recte  alterum  y  formae  lesbiacae  iudieal  ex 
spirante  sut'lixi  ja  prodiisse,  quia  Dorienses  ut  ex  *aneqja 


I  |s  Brugman 

ontiuo)  fecerunt  aeque  ex  *t'(Tctojog  certe  aneioog  facturi 
fuissent.     Prodierit  illud  o  ex  digammo  suffixi  Fo. 

Ion.  aneigog,  clor,  ItTiroog  Alir.  II  159)  intermina- 
tus  ex  (lesb.)  *a7tSQQog:  item  ion.  neioaxa  ex  (lesb.)  w/o- 
gccTCt  (Alir.  I  60).  Radix  est  par}  unde  etiam  niga,  titucv. 
Duplex  autem  qq  ex  qF  natum  putem :  nlggaTU  ex  *tc£q- 
Fax-a.  Praeeipue  colligendum  id  mihi  videtur  ex  homeri- 
cis  änequäiog  et  a;ieioeoiog49),  ut  quae  vix  aKunde  nasci 
potuerint  quam  ex  *c'.-nao-Fifv)x-LO-g:  aneosioLog  ex  *u.no- 
F)i')Tiog,  uTraiQtoiog  ex  *d.ieQj-e(i')Ziog.  Syllabarum  scili- 
cet  quantitate  antiquissimis  temporibus  nondum  ad  normam 
prorsus  certam  directa,  haud  dubie  Homero  dicere  etiam 
licuisset  ceneiocioiog  et  chragioiog,  sed  formae  hae  metro 
renitentes  a  poeta  usurpari  non  poterant  ob  eamque  caus- 
sam  nobis  non  traditae  sunt.   Cf.  §  22. 

Ion.  att.  xeigeg,  dor.  xtjQsg  (A.  II  159)  ex  (lesb.)  yjooag 
(A.  I  60).  Unde  alterum  o  ortum  sit,  incertum  est.  V.  Beu- 
fey  II  371,  Ebel  K.  Z.  IV  346,  Hirzel  cZur  beurth.  d.  aeol. 
dial.5  p.  55. 

B)  A. 

§   12. 
Ex  unguis  cognatis  non  habeo  quod  afFeram    (nisi  lat. 
vis  =  *ril-s  huc  spectat):  quare  statim  ad  graeca  exempla 
enumeranda  accedo.     sl  ante  nullam  aliam  consonam  cum 
productione  suppletoria  eliditur  nisi  ante  alterum  X. 

a)  XX  assimulatione  regressiva  natum. 
(isiXia,  uailr/ng  =  lesb.  (.dXXiyog  (A.  I  5Sj,  dor.  Ev- 
firjXog,  KaXXi-firjXog,  <DiXp-(*ijXa  (v.  Curt.  p.  3()7)  a  rad. 
marl}  scr.  mrd.  Eodem  pertinere  videtur  lUifaov  (/),  v.  Curt. 
1.  1.,  etMiXr)rog==?le&b.  MiXXccxog  (Ahr.  1.  L)  c^aW,  quem- 
admodum  eam  urbem  Theocritus  XXVTII  21  appellat. 

49)  In  ocntQtioiog  transmutationem  quantitatis  secundae  et  tertiae 
syllabae  factum  esse,  quae  est  Düntzeri  opinio  (Fleck.  Ann.  vol.  95 
p.  356),  credere  non  possumus. 


De  graecae  Linguae  productione  Bnppletoria.  ll'.i 

]>)  XX  assimulatione  progressiva  na  tum. 
1)  XX  ex  Xo. 
Ex  *hpetXaa\  lesb.  eipaXXa,  dor.  etpäXa,  ion.  att.  eiprjAa ; 
ex  "kOieXacc.  lesb.  HnüJ.e. ,  dor.  sev.  eorr/Xa,  dor.  mit. 
ion.  att.  Huti?.a; 

es  *;'ilXcs(c.  lesb.  eciXXa,  cot.  eiiXa. 
Kh.Xoai  et  eAcra*  Ao  retinent. 

2)  AA  ex  A/\ 

Dop.  nüXöc,  ion.  att.  7trjX6g  ex  '  .n'/.l  i'u  -  »anscr 
palva-la-s,  lat.  palüfdjs,  v.  Benfey  II  Sl,  Curt.  p.  258. 

rli/v)  ex  *6vXl<ti  =  lat.  seTwz  pro   "awüüa. 

'HXtg,  FäXig  {faXr(iot  C.  1.  n.  11  et  alibi;  reppondet 
latino  yaWw  =  *ruli-is.     Cf.  Curt.  p.  336. 

Ion.  ovXog  omnis  respondet  latino  sollus,  sanscr.  sarvas. 
Forma  graeeoitalica  est  aoUoa.   Cf.  Curt.  p.  r»i>3. 

-tiltjvög  et  SZXrjvog  ex  ^SsXfrjvog.  Nana  Qesychius 
habet  SiXyrjvoi  (sie  I.  Vossius  pro  —iXylrm,  n't  ZSd'BVQOi. 
Ct*.  Legerlotz  K.  Z.  VIII    12s. 

yüXog  =  lesl».  geAAog  (Ahr.  I  58)  recte  Benfey  (II  281 
ad  'yj).-l'n^   revocat;    yti/.c'ir   piseis   nomen  codeni  pertinel 
viees  alternans    cum   ye'A/.e»1    (cf.  Steph.  Thes.  s.  v.  yü.i  n  . 

'iXccog,  cXtcog,  iXulh  jXrt  !h  ex.  *oeXXctog  *oeXXa&i.  Vocis 
'//.«. 7/  forma  lesbiaca  lü-tclh  traditur  in  Etym.  Gud.  566, 
28,  ubi  haec  leguntur:  anctvuag  ri>  lata  sxTesafiSvov  iu;:- 
noniiv  [ol  ^dloXelg]  sig  t,  o/or  %Xa$i  f-XXa&i,  yi/.ioi  /.'/- 
Ato*.  Quibuscum  consentiunt  Choerobosci  in  Anecd.  Oxon. 
II  224,  16  haec  verba:  bi/.aiw  ni  AloXelg  yäq  l'XXa&t  /.«■•'- 
yovaiv.  Igitur  seeundum  ea  testimonia  Aeolensr>  i.  e.  Aeo- 
lenses  Asiani  dixerunl  eXXa&i  pro  T/.alii.  Iam  vero  idem 
Choeroboscus  ibid.,  pagina  insequenti,  haec  habet:  AloXäg 
l'XXnng  mal  oryi  e'AAaog;  unde  colligendum  esse  videtur, 
Lesbios  dixisse  quidem  e7.Xu\}i}  non  vero  iXXctog  sed  tAActog. 
Eo  Ahrens  (1284)  tanto  opere  ofFensus  est,  ut  suspicaretur, 
lesbiaeum  sXXct&i  omnino  nihil  commune  habere  cum  ion. 
ikrjd'i]   oonfirmationi   autem  illi  esse  videtur.  quod  i/./.uDt, 


\  2()  Brugman 

plur.  l'kkete,  nou  solum  apud  Lesbios  reperitur,  secl  etiam 
apud  Simonidem  Ceum  et  apud  Callimachum;  a  quibus 
poetis  non  minus  quam  a  ceteris  poetis  non  lesbiacis  les- 
biacam  liquidarum  geminationem ,  paucissimis  quibusdam 
fornris  exceptis,  alienam  esse  Ahrens  censet.  Sed  valde 
vereor  ne  id  viro  doctissimo  concedere  non  possimus.  Nam 
primum  prorsus  idem  ekkcc&i  significat  quod  cka&i.  Tum, 
si  dixissent  Lesbii  et  ikkccdi  et  l'kkaog,  minime  hae  formae 
inter  se  repugnarent:  dicebant  enim  eidem  Lesbii  tkkco  et 
Ofiikkog  similiterque  Attici  iikio  (ex  ekkio)  et  l'kkio.  Nunc 
vero  locus  ille,  ex  quo  tota  Ahrensii  sententia  pendet 
(^4lokelg  l'kkaog  /.cd  ov%i  l'kkaog),  ne  certae  quidem  scriptu- 
rae  est,  cum  in  Etym.  Gud.  276,  7,  quo  idem  illud  gram- 
matici  enuntiatum  incurrit,  pro  ekkaog  %kaog  legatur.  Itaque 
minime  audax  est  scribere  ekkaog  /.cd  ovyl  Xkkaog,  qua 
mutatione  accepta  omnia  expediuntur.  —  skkct&i,  cikr]&i 
coniungenda  sunt  ( cf.  Ahr.  1.  1.)  cum  homer.  ovke,  quod  est 
pro  *okke.  *oökFz  =  lat.  salve,  et  sunt  imperativus  verbi 
cuiusdam  inusitati  *oü.Fä-io  =  lat.  salve-o.  ekkere  autem 
pluralis  est  imperativi  ovke.  ekkä-d-i:  ovk-s  =  yo-ci-co: 
s-yo-o-v  (v.  Curt.  p.  435).  Cum  ikaog  cohaerent  praeterea 
i/.i'.auög/ikaG/.o/iiai/ikaöfj.a,  \ kao(.iög(i)  et  alia  quaedam  verba, 
quorum  tarnen  /  interdum  etiam  corripitur. 

3)    kk    ex    kj. 

ukkrkojv  pro  *t(kkc'(kkcor.     Cf.  Curt.  'Erbaut/  p.  32. 

/.{'.'Log  (posterioribus  temporibus  y.äkog)  secundum  Cur- 
tium  (p.  134)  =  scr.  kaljas.  Doricum  /.akkd  kk  servavit 
(Ahr.  II  102). 

ovkav  ex  ovkkäv  pro  *o/.ikjütir  =  lat.  spoliare;  ovkov, 
o/.lkov  pro  *o/vkjov  =  lat.  spolivm.  Cf.  Benfey  II  364, 
Curt.  p.  648. 

ocpelkco  Benfey  I  573,  Pott  II2  423,  Westpbal  cMethod. 
gramm.  d.  gr.  spr.'  I  1,  30,  alii  natum  putant  ex  *6g)ekfto 
i  vocalis  epenthesi.  Hoc  falsum  esse  et  ocpslkio  ex  ocpskkio 
ortum  esse  eo    probatur,    quod    summa    cum    constantia  ei 


De  graecae  Linguae  produetione  rappletoria.  121 

eins  rocis  in  inscriptionibus  atticis  ante  Buclidie  aetateni 
exaratia  per  E  scriptum  legitur;  exempla  in  unoquoque 
fere  ampliore  titulo  reperiuntur,  utC.I. n.  75:  O&E  (Ol  /- 
=  6q>eiXovaag.  Nam  ai  epentheai  dq>eiXo>  natuni  esset,  tt 
genuina  diphthongus  esset  ob  eamque  rem  scriberetor  per 
EI,  Bicut  SJIEIPO  i.  e.  *oneiQito  —  *<meQua.  Accedil  id 
firmamenti,  quod  Homerua  quatuor  locis  dtpiXXa  habel 
idem  significans  atque  otpeLXta  (v.  Curtius  cTempora  und 
modi'  p.  92).  Cum  lingua  ex  *aXXdXXon>  aXXrjXtov  feceril 
quo  moleBtua  duarum  syllabarum  concentus  evitaretur,  nie 
produetionem  suppletoriam  adhibuit  ut  ocpeXXa  debeo 
distingueretur  ab  ocpeXXto  augeo.  acptili]  item  ex  *nrf .-/./.), 
*6rpt/.ji'r 

faveiXr,  ex  *(OTsXXrj,  lesb.  oniXla  (Ahr.  I  58),  *toreXja. 
Ktiam  hie  Westphal  falso  de  epentheai  t  vocalis  dich. 

nedlXov  ex  (lesb.  rtediXXov  i.  e.  *7tsdiXjov}  aQyiXog  ex 
(lesb.)  agyiXlog  i.  e.  *aQyiXjog    v.  Ahrena  1.  1.). 

4)     XX    ('X    / )'. 

Ion.  alt.  fiijXov  ovis,  boeot.  fieiXov,  dor.  ,'"/'"  Ahr.  I 
184.  II  153)  iure  comparantur  cum  uc./Jjk  quod  reapondel 
sanacrito  »/•-//''  i.  e.  *  nir-iia,  lit.  r)/-im,  lat.  vel-lus,  ,ur«>t. 
ywWa  (v.  Benfey  II  304,  Curt.  541.  322).  Forma  dorica 
et  forma  bocotica  speetant  ad  *  Ftl-vo-v  (cf.  lat.  nl-lns 
( HFensioni  vero  est  attica  forma,  quippe  quoniam  ad  vx)eum 
X«tAog,  ocpsiXco  similitudinem  ex  *ftsXXov  fisiXov  formatum 
exapeetandum  fuit;  sed  nescio  an  ex  *fisXXov  (.irjXoi  pro- 
nunt.  mälon  formaverint  rati  ovem  nomen  a  sua  voce 
Varro  de  r.  r.  2.  I,  7)  traxisse.  Quod  si  ita  sc  habeat, 
atticum  itfjXov  adnumerandum  est  veriloquiis  illis,  quae  nos 
dicere  Bolemua  popularia. 

Ion.  att.  ßovXoftat,  ßovXrj,  cret.  ßcaXofiai,  ßioXct  ox 
lesb.)  ßoXXoficci,  *ßoXXd  (lesb.  ßöll«).  XX  ex  Xv  prodiiase 
docere  videtur  sanscritum  vr-nd-mi  cf.  Curt.  p.  501  aq.). 
Pro  ßtiXofiat  apud  Doriensea  severioris  dialecti  invenimus 
verbum  drtXoftai  itemque  pro  ßmXd   dijXd,   apud  Doriensea 


122  Brugman 

mitioris  diaketi  daiXofiai  (v.  Oeconom.  1.  1.  p.  62  sqq.,  Allen 
'Stud.'  III  273  sq.),  quae  formae  quamquam  haud  dubie  ex 
*de'XXofiai,  *deXXd  prodierunt  et  mira  similitudine  formas 
illas  vulgares  a  ß  incipientes  attingunt,  nescio  tarnen  an 
iniuria  ab  Oeconomide  cum  his  consocientur.  *  JeXXoficu 
si  modo  ex  *ßiXXof^ai  natum  est,  alia  via  ex  eo  fieri  non 
potuit  nisi  hac:  *ßiXXofj.ai  -*ßj£XXofiai  -*ßdeXXofiai  -*ösX- 
Xointi.  Cf.  Heibig  Quaest.  de  dial.  cret.  p.  16  sq.  Sed 
ipsum  illud  fJ  ex  F  ortum  est,  quam  difficultatem  etiam 
Allen  commemorat.  Neque  tarnen  omittam  liic  duo  verba, 
quae  fortasse  illam  F  spirantis  in  ö  mutationem  nobis  ali- 
quo  modo  probare  possint:  ßdi-ia,  quod  respondet  latino 
vis-io  Curt.  p.  216),  et  dgnong,  quod  idem  significat  atque 
(■out,    pro  *Ftoo)i)  et  scr.  varshas  (pro  *vars-a-s). 

5)    XX    d  u b i  a e    o r igi ni s. 
Dor.  aXog,    ion.   att.    fjXog   ex  *FdXXog   =   lat.    vallus; 
lesbiace  ydXXoi  secundum  Hesychium.     Cf.  Curt.  p.  337. 

Errant  Misteli  (K.  Z.  XVII  177)  et  Schleicher  (comp, 
p.  781)  uXio  epenthesi  /  vocalis  natum  esse  censentes  ex 
*iXao:  nam  verbum  productione  suppletoria  proxime  ex 
ZXXio  factum  esse  certissimo  documento  est  forma  severioris 
Doridis  Ft'tXco,  quae  cognoscitur  e  glossis  his  Hesychianis : 
yrjXeo&ai  y.ateyeo&ai ;  y^Xo^nvcog  ovveiXijfi/idvoug;  yrjXio.G&(u 
/.aTtyeo&ca ;  yrjXuofiEvoi  -/.aTexofievoi ;  ßr'jXijfia  xtoXvfict 
(foäyf-ia  sv  Tiorufio)  yläxaji'eg  et  ex  iyFrJaftivjvxi  tab.  He- 
racl.  I1'  104  Ahr.  II  54.  159  .  E  dialecto  lesbiaca  tradita 
sunt  huc  spectantia  dniXXa) ,  dneXXa ,  IXXaniva ,  of.uXXog 
Ahr.  I  58).  Radix  oinnium  harum  vocum  est  FaX ,  cuius 
a  tenuit  aoristus  s-aX-rjv  (v.  Curt.  p.  502  .  Docent  autem 
elXito,  yip.tcof.uroi,  eiXXta  (i.  e.  *uXjio)  ctr.,  *FaXXio  id,  ex 
quo  eiXw  et  FStXio  emanant,  non  natum  esse  ex  *Fl) Jio  sed 
XX  alius  originis  esse,  atque  suspicor,  cum  verbum  sanscr. 
sit  vr-no-mi  arceo,  circumdo,  *FeXXto  ortum  esse  ex 
*FtX-iio;  item  ßöXXofiai,  ßtoXoftccL,  ßocXn/nai  modo  ad 
*  ßöX-vo-(.uu     revocanda     vidimus ;     ergo    e'iXio :     e-dX-r^v, 


De  graecae  Linguae  productione  suppletoria  |23 

l'-t/.-fKd  =  ßovXofiat :  ßöl-oiMci  =  ddy.vto:  e-dax-ov.  [taque 
etiam  e5Ua  fun;'lh(),  tiiXq,  iXrt  pro  *FeX-va,  oftiXXog, 
bfüXog  pro  'Hfi-tX-vo-g,  elXag  pro  *F£X-vaQ,  aeXXi}g  pro 
*a-«A-i^s  ctr.  Contra  ovXapog,  ut  gL  Hesych.  ■■ü't.cnu^ 
öitoyttog  tlocet,  pro  /"/.Kling,  v.  §  20,  11.  15. 

Ion.  %tXiot ,  boeot.  dor.  mit.  yt/?um,  clor.  bov.  xqXioi 
(Ahr.  I  185.  II  L60  e  lesb.  yj-'ü.mi  Ahr.  I  58).  ünde  U 
natum  sit,  adlmc  non  apertum  est  ad  intellegendum,  quia 
de  origine  vocis  nihildum  constat.  Ceterum  v.  Pott  II1  221, 
Benfey  li   193.  339. 

fiäXog  albus,  lucidus  pro  fiaXXog  a  rad.  mar  und»' 
etiam  uc.ofic.lui>>,  fiag/xageog,  alia.  MaXXoeig  urbs  Lesbiaca 
seeunduni  Tliucyd.  III  3  nomen  traxit  a  cognomine  Apol 
linis  vetusto.  Ergo  jLiaXXosig  idem  esse  videtur  quod 
Xvxeiog.  Dorice  MäXoeg,  quod  legitur  ap.  Callimach.:  v. 
Ahr.  II  173  sq.  Revoco  eodem  MrjXog,  dor.  MaXog,  in- 
sula  Lucida,  splendid a  similiter  drjXog  a  rfiw,  efy«  ei 
'Agyevvoeaaat  ab  *  agyeo-vo-g :  cf.  Voretzßch  cHermes  IV 
272  ;  praeterea  homer.  (tfjXoxp  (fir}Xo7ta  xdgnov  aXergeven 
it  In!  ,  quod  male  a  uilov  =  mälwm  derivatur  cf.  Curt. 
|).  541),  et  (ui).olnrd'it  searabacus  auratus  cf.  Benfey 
I   '.Mi  . 

c      AA    aliunde    ortum. 

Colloco  in  hoe  loco  perfecta  eiXrjqxx,  u'/.ijj'.,  u'/.nyc. 

Diphthongus  quam  perfectum  el'Xqqxx  pro  syllaba  re- 
duplicatoria  exhibet  volgo  lere  prius  putata  est  y  litterae 
deberi,  a  qua  verbi  radicem  olfm  ineepisse  et  ex  aoristo 
k'XXaße  et  ex  formis  quibusdam  linguarum  cognatarum  eun- 
clusum  est  '"  .  At  opinio  haec,  eiXirjq)a  natum  esse  ex 
*(yJeyXt]q>a,  repellenda  est,  cum  nihil  sit  quod  demonstret, 
Xaß  et  quod  huie  respondet  sanscritum  labh  olim  a  gl  in- 
eepisse. WH  mm  Xiyeiv  nihil  in  front«'  abiecisse  linguae 
cognatae  certissime  testantur    v.  Curt.  p.  339  s<j.  :  de  verbi 

50)  V.  Benfey  II  L39,  Ebel  K.  Z.  IV  170,  Legerlotz  ibid.  VIII  50, 
Christ  i>.  83. 


1 24  Brugman 

uhiya  autem  radicc  oranino  nihil  adhue  constat.  Quae 
cum  ita  sint,  ei  diphthongum  in  his  perfectis  litterae 
cuidam  olim  l  praecedenti  deberi  vix  credi  potest.  Non 
maiorem  probabilitatem  habet  ea  et  diphthongi  explicandae 
via,  quam  ingressus  est  Peters  cQuaest.  etym.  et  gramra. 
de  usu  et  vi  digammatis1  p.  24.  Sumit  is  enim,  etlrjcpa  et 
uhjxa  (el'loya  omittit)  nata  esse  ex  *lellrjrpa  et  *XsiXrjXcc, 
quam  reduplicandi  rationem  ubique  omnino  antiquissimam 
ducit51).  Quae  cum  probari  non  possint,  hoc  mihi  veri 
simillimum  esse  videtur,  syllabam  illorum  perfectorum  ini- 
tialem eil.  factam  esse  ex  eil. ,  hoc  ex  le-l.,  sicuti  ex 
Q£-Q.  sqq.  fit  (eQQvnwf.iai  ex  Qe(jV7riof.tai\  cf.  Pott  II23S8sq. 
Cuius  immutationis  principalis  caussa  ea  esse  videtur,  quod 
/.£/..  et  öeg.  distincte  et  articulatim  enuntiata  insuavem  et 
fere  molestum  sonum  reddunt.  Hinc  proxime  fit,  ut  sonus 
quidam  vocalicius  qui  natura  liquidis  l  et  q  inhaeret  ex 
initiali  liquida  se  exserat,  ita  ut  iam  dicatur  Elel.,  'geo. 
Dein  vocalis  quae  est  inter  binas  liquidas  evanescit  eoque 
paullatim  eil.  et  Iqq.  oriuntur.  Similis  metathesis  in  Fran- 
ciae  sepentrionalis  dialecto  quae  vocatur  Rouchi  inveni- 
tur.  Hie  enim  pro  retourner  dicitur  ertonner,  pro  revanche 
ervmque  (v.  Ebert  in  Ritschelii  opusc.  II  540  not);  etiam 
haec  metathesis  ita  processisse  videtur,  ut  tempore  quodam 
eret.,  erev.  diceretur. 

Disputatio    de    liquidis    breviter    astringitur    et 
ab^olvitur. 

§   13. 
1.    Supra  de  nasalibus  disputantibus  nobis  contigit,  ut 
louge  plurima  ad  eertas   et  fere   immutabiles   linguae  leges 


öl)  Confirmandae  suae  sententiae  caussa  affert  etiam  dtlfim, 
tito&a,  tt/uayrai,  quorum  ti  item  syllabae  reduplicatoriae  antiquam 
illam  diphthongum  esse  putat  Sed  hie  quoque  diphthongus  n  aliter 
explieanda  est:  de  da'tf««  v.  Curt.  p.  (ii)7,  de  i'i'juafirai  v.  §  7,  de  tfojd« 
infra  agendum  erit. 


De  graocae  linguae  produclionc  suppletoria.  1  2."> 

redigere  possemus,  atque  paucnla  quaedam  duntaxal  occur- 
rerunt,   quae   cum    nun    possent  ad  certam  norraam  ratio 
nemque  revocari,  exceptionia  loco  habenda  fuerint,  ut  illud, 
quod  lingua   cum    dp,    !fr,    r/t,    !)/t    plerumque  servet,   in 

paucissimis  vocabulis,  v(;lut  in  ayh'og,  ßtvrj,  nä(ia  (a  nai  , 
7trjfia  (a  7taV),  explosiva  dentali  ad  sequentem  nasalem  as- 
simulata,  ad  productionem  suppletoriam  adhibendam  pro- 
greditur.  Contra  iam  ex  eis,  quae  de  Iiquidis  disputavi- 
ums,  statin)  cognoscitur,  de  certis  ratisque  legibus  hoc  in 
genere  vix  dici  posse.  Una  eademque  enim  dialectus 
eodcm  tempore  consonantcm  liquidae  vicinam  vel  integram 
relictam  vel  ad  illam  assimulatam  exliibet  vel  geminae 
quae  eo  cffecta  est  liquidae  priorem  partem  cum  compen 
satione  eiectam.  Qua  in  re  homericam  dialectum  non  ad- 
modum  premam,  utpote  quae  haud  raro  diversas  diverso- 
rum  temporum  formas  vocis  alicuius  nobis  suppeditet.  Nee 
non  tragicis  poetis  Atticorum  plusculum  hoc  in  genere  lar- 
giendum  est.  Nam  adhibent  ei  et  vere  atticas  et  homericaa 
formas.  Sic  semper  dieunt  y.iXgul  et  xvgaai,  qua»'  verba 
liomcrica  ab  attica  dialeeto  aliena  sunt:  contra  verbi 
xetgeiv,  quod  et  homericum  et  atticum  est,  aoristum  \«l 
homerice  /.tQoai  vel  attice  xelgai  protulerunt.  Similia  apud 
alios  quoque  poetas  oecurrunt,  qui  dialeeto  sua  non  prorsus 
sincera  utantur.  Haec  igitur  scriptorum  potius  quam  ipsius 
linguae  inconstantia  est.  Est  contra  ipsius  linguae  incon- 
stantia,  si  in  OQQog  (=  theod.  vet.  ars)  qq  servat,  contra  in 
oiQci,  ovQctxog,  oiyi'ayog  prius  q  elidit  omninoque  cum  sexa- 
gies  liquidam  geminatam  retineat,  hie  illic  duntaxat  ad 
priorem  eiciendam  procedit.  Haec  igitur  eiectio  tantum  in 
inclinatione  quadam  linguae  posita  est. 

2.  Sola  excipitur  dialectus  Lesbiorum,  quippe  quae 
qq,  IX  constanter  servet:  deQQa,  X£QQ£g}  /rtgoar«,  .Id/j.o/uu, 
ctjitkXct,  n/tiXkog,  tareXXa,  ctr. 

3.  Attici  haud  raro  produetione  suppletoria  repudiata 
qq  ad  simplex  q  redueunt,  velul  in  öto>j ,  xoQog,  /<>Q>r 
.i/Qiung,  aeQig,  xegog,  öoQcccog,  itemque  /./.  ad  Ä,  velut  in 


12(5  Brugman 

oXog,  y.üXog.  Ab  eisdem  Atticis  saepius  vv  supra  vidimus 
sine  compensatione  ad  simplex  v  revocari,  ut  in  'itvög, 
evsxa,  yöraxog  (§  6,  2). 

4.  Vocalis  £  antequam  producitur  ante  liquidas  saepius 
in  t  extenuatur:  ~iQttv  —  eQGirjv,  agarjv;  7oa£  —  ßeioay.ec, 
ßäoßui;  Miforjrog  —  jtieiXiyog;  -iXrp'og,  SiXyrjvoi —  2eiXrj- 
vng;  Ihfii  —  el'Xa&i,  e'XXa&i;  0(JüXog}lXrj}  l'XXw  —  el'Xa), 
;■ /.}.«>,  edXrjv;  ytXioi  —  ytiXmi,  yJXXioi.  Eodem  pertinent 
fiod-io,  &Qiip  ctr.;  de  quibus  §  10. 

5.  Cum  demonstraverimus  offEiXio,  wveiXrj  non  per 
epenthesin  ex  *6q)eXito}  *iorsXia  nata  esse  atque  ei'Xa  om- 
nino  non  prodiisse  ex  *lXuo,  pro  certo  habendum  est7  nus- 
quam  in  lingua  graeca  i  vocalem  post  X  collocatam  epen- 
thesin pati. 


DE  SPIRANTIBUS. 

I)  2. 
§  14. 
8  ex  consonis  dentalibus  est.  Eo  autem  ab  explosivis 
dentalibus  differt,  quod  in  seno  emittendo  non  plena  den- 
tium  compressio  sed  imperfecta  tantummodo  inter  linguae 
acumen  et  dentes  superiores  vel  eorum  alveolos,  qui  dicun- 
tur,  coartatio  formatur,  per  quam  spiritus  cum  strepitu 
edatur.  Discernenda  vero  inter  se  sunt  s  acre  et  s  Jene. 
Quorum  hoc  quidem  cum  ab  aliquot  unguis  prorsus  fere 
alienum  esse  videatur,  in  graeca  lingua  satis  frequens  fuisse 
putandum  est.  Nam  coniungunt  Graeci  a  non  tantum  cum 
tenuibus,  id  quod  solum  in  lingua  latina  et  in  unguis  ger- 
manicis  fit,  sed  cum  mediis  quoque,  utpote  ante  quas  a 
acriter  pronuntiatum  esse  non  sit  credibile.  Exempla  habes 
inter  alia  oßirvvf.it,  ßgioda,  /uioyto.  Cf.  Westphal  'Meth. 
gr.  d.  gr.  spr.J  I  1 ,  30.  Praeterea  quod  o  apud  Graecos 
saepissime  in  spiritum  asperum  abiit  vel  prorsus  deletum 
est,  id  fieri  alio  modo  non  potuit  nisi  ita,  ut  antea  a  leniter 


De  graecae  Liugoae  productione  Buppletoria.  [27 

pronuntiaretur.  Eodem  autem  pertinel  quod  ante  oo  sae- 
pius  vocales  producuntur  et  ita  quidem,  ui  aul  servetur 
oo,  licet  subattenuatum ,  aut  prior  geminae  consonantie 
pars   evanescat.     Etenim    ut   nasales   et   liquidas   cum   alia 

consona  colligatas  vidimus  antecedentia  vocalis  productio- 
nem  efficerc  non  posse  nisi  antea  soni  suä  extenuatione 
quadam  affectas,  aeque  lenis  tantum  sibilans  vocalem  j>j;m- 
cedentem  producere  posse  putanda  est;  ob  eamque  caussam 
statuerc  debemus,  acrem  sibilantem,  ubi  cum  compensatione 
eiectam  videmus,  antcquam  ciecta  sit;  esse  in  lenem  sibi- 
lantem mutatam.  Est  autem  veri  minime  dissimile,  u1  ex 
*yevez-og  (pro  *ytveo-og)  antequam  ytveog  factum  Bit,  forma 
yevebg  prodiit  (cf.  lacon.  fitiia  pro  f.uooa),  similiter  e.  g.  in 
*evysv£e-g  (pro  svytvto-g)  z  spirantem,  priusquam  cum  com- 
pensatione plane  evanuerit,  iu  sonum  transiisse  sanscrito 
visargae  (l>)  propinquum.  Cf.  scr.  locat.  plur.  memahsu  = 
mana8su  a  stirpe  »umas  =  fiavog  (Bopp  cKrit.  gr.  d.  sanskr.- 
spr.'  §   100,  c,  Benfey  'Kurze  sanskritgr.'  p.  20) 52). 

A)    oo   servatur. 

Vocalis  ante  o  cum  consona  sociatum  produetae  exempla 
praeter  ea,  quae  e  lingua  graeca  mox  afferam,  solum,  quod 
sciam,  in  lingua  hibernica  deprehenduntur :  commemorata- 
que  buiuscemodi  exempla  video  apud  Zeussium  (1  32  sq. 
duo  baec:  Christ  (Christus)  et  rtisc  (cortex).  In  ceteris 
Unguis  nihil  simile  inveni. 

Ex  graeca  igitur  lingua  haec  fere  ad  illud  genus  per- 
tinent : 

SciöGov  pro  *xäy-jov. 

dooov  pro  *liyy-jov:  quamquam  dubitari  potest,  annou 
nasali  vetustioris  formae  et  debeatur  neque  proxime  txooov 
prodiisse  credendum  sit  ex  *i(roonr. 

ßäoGct,  ßrJGoa  pro  *f)u<')-ja. 


52)  Haue  eiectionis  sibili  soni   explicandae  rationem   (*evyev£o-t 

*fvytv4lt<;,  tvyevr]<;)  signifieavit  mihi  praei-eptor  (J«wgius  Curtius. 


128  Brugmau 

vtiGoa,  cui  respondent  lat.  ana(t)-s}  theod.  vet.  anut,  lit. 
ihiii-s  (v.  Curt.  p.  29G),  pro  *rat-ja. 

ioog,  sloog  nata  sunt  ex  iooog  -*FtoFog,  ut  docent 
glossa  Hesych.  yioyov  l'aov  et  voces,  quae  respondent, 
sanscritae  vishu  aeque  et  vishuvam  i.  e.  *visva-m  aequi- 
noctium  (v.  Curt.  p.  353).  Formam  iooog  tradit  Hesychius: 
iooog  yaXrjvr) ,  cui  Curtius  suspicatur  adiungendum  esse 
'looa  rj  yitoßog  to  jcqotsqov  (Hes.).  Prorsus  sine  conipen- 
satione  00  extenuatum  est  in  forma  attica  et  pindarica 
l'oog,  quae  proxime  prodiisse  videtur  ex  forma  lesb.  Iooog. 
[gitur  hoc  singularum  formarum  esse  videtur  stemma: 

FlöFog     Fiooog 
(F)looog  l'ooog 


sloog  ioog  ioog 

iooog:  ioog  =  (lesb.)  firjvvog:  ^irjvog. 

B)    oo   in    o    extenuatur. 

Apud  Latinos  habes  divisi  pro  divissi  —  *divid-si} 
casum  pro  cassum  —  *castum  —  *cad-tum,  alia  (v.  Goetze 
1.  1.  p.  153),  in  lingua  palaeoslov.  nesu  =  *nesü  pro  *nessü} 
1.  pers.  sing.  aor.  comp,  a  radice  nes  =  1-vey.  (ij-vsyx-ov), 
item  vesi  =  *vedsü,  aor.  verbi  ved-q  duco,  alia  (v.  Schleich, 
comp.  p.  121  sq.). 

Ex  lingua  graeca  prae  ceteris  hie  commemorandi  sunt 
nominativi  sing.  masc.  et  fem.  generis  stirpium  in  o  desi- 
nentium,  ut  evyaviß,  äxle^g,  ulrj$/tg,  övöa/tg,  oatfrtg  ctr. 
Eadem  haec  formatio  oecurrit  in  lingua  sanscr.  (ut  durmetr 
nds  =  dvofiEvrjg)  et  in  lingua  lat.  (ut  Geres  pro  *Ceres-s} 
arbos  pro  * arbos-s).  Praeter  omnem  analogiam  formatus 
esse  videtur  nominativus  sing.  part.  perf.  act.  masc.  et  fem. 
generis,  ut  leXv/xög,  loxacog  (quae  formae  sunt  pro  *kekvK- 
(FJöi-g,  tOTa-(F)oT-g),  quoniam  t  ut  evanescens  nusquam 


De  graeeae  Linguae  productione  Buppletoria.  120 

antecedentis  vocalis  produptionem  efficere  poteet,  ita  etiam 

ante  c  sine  compensatione  evanescit,  velut  in  %otQig  i.  e. 
*%<<qii-q.  Est  igitur  statuendum,  Xekvxiogf  satatog  eam  .-ul 
fixi  va(n)t  formam  continere,  quae  /  in  a  mutatuni  habet, 
dico  vo8t  itaque  Xelvv.tog,  eoraiog  prodiisse  ex  *%eXvx6o-g} 
*l<na6o-g  (ef.  Curt.  'Stud/  II  171).  Denique  huc  pertinent 
alöiög  et  rjwg  pro  *ulööa-g  et  *r)6o-g. 

Iloni.  euwv  (imperat.  aor.  ab  td  seder e)  pro  *$ooov 
*i'3-oov.  Nescio  an  etiam  indic.  ttoa,  eiodfiTjV  ex  *iooaf 
*i '•■(!<!('( firp>.    Fut.  etoofiat  ap.  Apoll.  Rhod. 

Reliqua  omnia  magis  minusve  incertae  condicionis  sunt, 
velut  eproa,  cpvdrj,  cpvOaXig  praeter  quae  inveniuntur  (pi'ooa, 
cpvaoallg  (cf.  Benf'ey  II  551  sq.),  odyloa  praeter  quod  oa- 
Qiaoa  (==  *6JFaQi&ja  seeundum  Ascolium  K.  Z.  XVII  408), 
xvloa,  y.HOtj  praetor  quae  v.vlaau  exstat. 

C)    o   ante    alias    consonas    cum    compensatione 
eiectum. 

eläio  pro  *  ilFüoj  —  *ea-Fa-/cw  \v.  Ebel  K.  Z.  IV  169, 
Kraushaar  'Stud.'  II  4:52). 

eitoüa  pro  *£iFod,a  —  *(a)t-oFo#-a    v.  §  20,  2). 

C^Xog,  dor.  dalog,  f  er  vor  ardor  natum  esse  videtur 
ex  *djua-lo-g  (v.  Curt.  p.  352,  Pott  II2  806). 

TQijQng  Leskien  'Stud.'  II  86  derivat  ex  *  rgea-gn-g  = 
BCr.  tras-u-ra-s.  Quaeri  potest  num  tQijQog  ex  *TQ«ooog 
dueendum  sit,  a  sibilante  ad  sequens  q  assimulata. 

Alia  quaedam  incertiora  mitto. 


Omnia  quae  attuli  vides  singularia  et  reconditioris  ge- 
neris  esse.  Nam  si  o  cum  alia  continua  sociator,  fere  tit, 
ut  aut  sequens  continua  sibilantem  superet  sibique  assi- 
raulet,  ut  in  (paewng  pro  *q^a£at'6g,  aut  sibilans  vicinam 
continuam  sibi  assimulet  eoque  facto  vocalis  praecedens 
intaota  relinquatur,  ut  in  taanjiiai  pro  *ea-jo~fim ,  naideaat 
pro  *Jtalö-€-oJri. 

Cu  rtius,  Studien.    IV.  9 


1 30  Brugman 

II)    F. 

G  e  n  e  r  a  1  i  a. 
§  15. 

Spirans  F  ex  labialibus  consonis  est  eoque  differt  a  ß 
n  (f,  quod  cum  in  liis  pronuntiandis  artissima  fiat  labiorum 
eompressio,  in  illa  pronuntianda  coartatio  tantura  inter  den- 
tes  superiores  et  inferius  labrum  fit. 

Coniunctissima  autein  altera  ex  parte  est  digammo  ne- 
cessitudo  cum  u  vocali,  utpote  in  qua  pronuntianda  loquelae 
instrumenta,  praecipue  labia,  consimillime  composita  inter 
se  sint  atque  in  digammo  pronuntiando.  Conspicitur  autem 
liaec  affinitas,  quo  digamma  cum  u  continetur,  in  eo,  quod 
F  et  u  (v)  sexcenties  inter  se  permutantur,  ut  ex  *avaara 
fit  lesb.  avara  53)  —  *o Faxet  —  oatet  et  ex  *eFadev  rursus 
£t'adei>54),  et  in  eo,  quod  saepe  digamma  a  vocalem  vici- 
nam,  sive  eam  brevem  relinquit  sive  in  unam  longam 
vocalem  cum  ea  coalescit,  in  o  vocalem  obscurat,  ut  ex 
*aFara  fit,  quod  modo  memoravi,  n(F)ara,  vel  ex  *v.ccF-ng 
fit  '/.wag  (cum  in  xrJTog,  dor.  xarog,  pro  *xdF-Tog  digamma 
vocalem  non  obscuraverit),  vel  ex  *FaTS.iXrj  mteiIi]  nascitur. 
Iam  subsistamus  in  proximis  duabus  voeibus:  dixi  xwog 
ex  **A.aFog,  corsilrj  ex  *Faz£iXt]  prodiisse.  Sed  qua  via  et 
ratione  prodierunt?  Erunt  qui  dicant  xtoog  ex  *xdFog  ea 
via  factum  esse,  ut  aF  proxime  transiret  in  av  (au)  et  ex 
av  deinde  exaequatione  quadam  et  contractione  ambarum 
diphthongi  vocalium  w  nasceretur,  sicut  ex  Claudius  apud 
Latinos  Clödius  factum  est  (cuius  immutationis  viam  Corssen 
I2  663  sie  describit:  au — ou — ou — oo — 6),  lotsilrj  autem  ea 
via  ex  *Fazailrj;   ut  id  proxime   transiret  in   *6azsil^  (cf. 


53)  Tenendum  est,  v  in  lesbiaca  dialecto  non  solum  ubi  digammi 
vices  sustinet  sed  etiam  ubi,  sequente  altera  vocab,  pro  u  dicitur 
proxime  ad  digammi  sonum  accessisse.  Cf.  Curt.  p.  542.  Savelsb.  de 
dig.  p.  12  sq. 

54)  Sunt  qui  T  saepius  etiam  in  *  mutatum  esse  censeant,  ut 
Beufey,  Leo  Meyer,  Christ.     Eos  optime  refutavit  Curtius  p.  524  sqq. 


De  grae<jae  Linguae  prodvctione  suppletoria.  |;;| 

Octgog,   Oikevg),  id  tum  vocalium  oa  contractione  in  unuXw. 

ttod  haec  quamvis  simplicissime  enucleata  e  -■■  ndeantur, 
concodi  non  possunt.  Sunt  xraog  et  loveiXt}  produetione 
suppletoria  ex  *xaFog  et  *Fareikij  nata,  idque  diluci- 
dissime  eo  demonstratur ,  quod  haud  raro  F  etiaro  posl  '; 
voealem  in  to  produetam  servatum  deprehenditur.  Ergo 
haec  utriusque  immutationis  est  via  ac  series:  aF — oF — toi 
<o  et:  Fä — Fo — Fa — to.  Inter  oF  autem  et  «.Finterque  Fo  <t 
Fta  prorsus  eadem  ratio  intercedit  quae  inter  *ft8vaog  et 
lesb.  (xijpvog,  inter  *{iigO-tü  et  *ßioxh»,  unde  [iot 'hu,  inter 
taaog  et  mang. 

Iam  autem  distinguenda  nobis  est  triplex  produetio- 
nis  suppletoriae  digammatieae  ratio :  atque  nominamus 
quidem 

p  r  i  m  a  in  prodiirtimifn)  (liijant niaticam  regresswam  : 
däFiog  pro  *daFiog,  äito  pro  *of«a,  toxrjog  pro  *zoneFogf 
('tictTCt  pro  *%Jiara; 

alter  am  i>roductionem  digammaticam  progresswam: 
ysyätSreg  pro  *yeydF6zsg,  ydkotog  pro  *yü).nFng,  ovQarog 
(i.  e.  üoavng),   dor.  o)uavng  pro  *FoQavog\ 

tertiam  produetione  in  diijoinmotieiini  hifueinni  factum: 
«/i/oiong  pro  *cc7iüf'0Q0g,  nor^orng  pro  *ngäF6vog. 

A)  De  produetione  regressiv a. 
a)  aF.  aF  et  ante  vocales  et  ante  consonas  saepissime 
transit  in  ä  (apud  Iones  et  Atticos  etiam  in  y)  et  ita  qui- 
deio,  ut  proxime  ex  aF  aF  prodeat  vel;  ut  aecuratius  signi- 
ficem,  «A  •,  huiusceinodi  exemplum  est  öäFiog,  quod  Pri- 
scianus  1  17  H.  ex  Alemane  affert :  y.ui  ysipa  ?iiy  ie 
ÖaFtOV]  tum  ex  äF  fit  ä  (r;),  ut  dor.  däiog,  ion.  drjiog. 
Paullo  minus  frequens  est  mutatio  aF  litterarum  in  oF — 
io F — to,  et  posita  est  haec  obscuratio  vocalis,  ut  supra  iam 
dixi;  in  affinitate  qua  digamma  vocales  u,  o  attingit,  utpote 
unde  t'acile  Hat,  ut  sonus  vocalicius,  qui  digammo  inhaeret, 
antecedens  a  sibi  similius  reddat.  Formae  intermediae  t*F 
exempla  minime    rara   sunt,   velut  habes   inter   alia    infra 

9* 


1 32  Brugman 

afferenda  lacon.  tSioßdÖLa  {tviöxia  yidxiovsg  Hesych.)  i.  e. 
iBtoFddia  =  *££aFddia,  Ötovra  (Hesiod.  scut.  165)  pro 
*#ioF&xd  —  *däFtr<x  —  *-9yäF-£-vd.  Ad  easdem  has  for- 
mas,  quae  luculentissime  ostendunt,  vocalem  iara  antequain 
F  prorsus  evanuerit  productam  esse,  pertinent  formae 
quaedani,  in  quibus  v  vocalem  antecedentem  produxisse 
videmus,  ut  ion.  i^iov^a  pro  i^avfxa.  Etenim  statuendum 
est,  in  hac  voce  v  sonum  habuisse  proxime  ad  digammi  so- 
num accedentem;  nam  vocalem  v  antecedentem  vocalem 
producere  non  posse  in  propatulo  est.  Quae  v  vocalis  ante 
consonam  in  consonantem  sonum  mutatio  illustratur  quo- 
dam  modo  forma  ^4'FYTO  =  avtov,  quae  in  inscriptione 
ionica  in  Delo  insula  reperta  legitur  C.  I.  n.  10.  Hac  enim 
scriptura,  ut  iam  Buttmann  et  Boeckh  cognoverunt,  nihil 
aliud  nisi  crassior  quidam  v  vocalis  sonus  exprimitur  et 
confert  Boeckh  commode  vocis  avrng  eam  quae  nunc  est 
apud  Graecos  pronuntiationem  (aftos) 55).  Ut  in  aFvro  Fv 
pro  simplici  v  est?  similiter  ante  vocales  saepius  pro  sim- 
plici  v  vF  vel  vß  scribitur  ad  consonantem  sonum  ex  v  se 
exserentem  significandum ,  ut  in  BaxevFai  C.  I.  n.  1639, 
raQvFoveg  ibid.  n.  7582  c,  in  pamphyl.  ogovßw,  EvFaqa  in 
nummo  boeot.  (Ahr.  I  171),  aliis  quibusdam:  v.  Savelsberg 
de  dig.  p.  28.  Exemplum  autem  crassioris  soni  ex  u  quod 
consonans  sequitur  sese  exserentis  in  graeca  quidem  lingua 


55)  Kirchhoffio  ('Stud.  z.  gesch.  d.  gr.  alph.:  abhandl.  d.  phil.- 
hist.  cl.  d.  berl.  ak.  1863'  p.  176)  huius  formae  digamma  tarn  mirum 
videtur,  ut  uum  illa  recte  tradita  sit  addubitet.  Sed  quae  profert 
quibus  fomiam  non  recte  se  habere  probetur,  non  satis  idonea  esse 
mihi  videntur  ad  fidem  illi  abrogandam.  Quod  in  inscriptione  non 
multo  quam  illa  recentiore  XSta&t  sine  digammo  scriptum  legitur,  eo 
illud  digamma  vix  attingitur;  nam  verbi  Fidtiv  digamma  prorsus  alius 
generis  ac  condicionis  est  quam  digamma  quod  est  in  äFvro.  lüde 
vero,  quod  voces  quas  a  principio  digammo  instructas  esse  constat 
paucae  in  paucis  inscriptionibus  F  non  amplius  exhibent,  non  licet 
concludere,  omnino  tunc  F  litteram  iam  prorsus  ex  Ionum  memoria 
evanuisse. 


Do  graecae  lingnae  productione  suppletoria.  (33 

praeter  illud  aFvro  nullum  inveni,  Bed  oceurrunt  exempla 
in  aliis  unguis.  Jn  nummis  Ausculi  oppidi  legitur  avfvoxh 
=  Avuacli  (Corssen  K.  Z.  XJII  183  :  Bimiliterque  infini- 
tivuni  tnbarakavum  iudicat  Corsscn  1.  1.  (cf.  'Ausspr.'  II'2 
1 1 2)  ex  trifoarakawm  (cf.  kmisa-um)  factum  esse,  quae  tarnen 
opinio  non  extra  dubitationem  posita  est.  Dubito  an  etiam 
in  hispan.  avutarda  =  ital.  ott.arda.  (i.  e.  avis  tarda)  o  ante 
u  insertum  sit  (v.  Diez  'Gramm,  d.  rom.  spr.  I  188).  Iam 
sive  vu  et  Fv  in  voeibus  his  et  in  a/tro  revera  ut  duo 
soni  pronuntianda  sunt  sive  illa  scriptura  nihil  aliud  nisi 
sonus  vocalis  erassior  et  digammo  similis  describitui 
haud  dubie  diplithongi  av  quae  est  in  avtOQ  posterior  so- 
nus non  fuit  vocalis  sincera  et  pura.  Idem  autem  quod  de 
avzog  dicendum  est  cum  etiam  de  aliis  vocabulis  quae  av 
continent  valere  concludere  liceat57),  ex  d'avfta  apud  Iones 
&a)Vfia  factum  esse  non  mirum  est.  Num  autem  eadem  illa 
ratione  herod.  ifietüvrov,  oewvzov,  hovrnv  ex  *ineavrov  ctr. 
prodierint,  diiudicare  non  ausim.  Nam  cum  simples  avtog 
apud  Ilcrodotuni  a  ubique  intactum  servet,  quaeri  potest, 
num  contractione  quadam  to  in  illis  compositia  ortum  sit. 
At  certe  illuc  pertinet  delphicum  wi&v  =  avxiov  (v.  Ciirt. 
cBer.  d.  k.  sächs.  ges.  d.  wiss.  1864'  p.  226).  Id  enim 
proxime  ex  *iofxiöv  ortum  putandum  est.  Ut  in  urewv 
eodem  modo  in  &tö[ta  &io/uaCa>}  quae  apud  Herodotum  hie 
illic  vices  alternasse  videntur  cum  9-tovfia,  ÜioiuaCa)  (v. 
Bredovv  de  dial.  herod.  p.  142),  semivocalis  prorsus  de  loco 
suo  recessit. 


56)  Cf.    etiam    quod  in   nostra   lingua  digammi    sonus    littera    u 
dupliciter  scripta  ezprimitur  (UU,  W). 

57)  In  Universum  apud  Graecos  v  inter  vocalem  et  eonson.im 
positum  longo  priua  quam  volgo  aeeipitui  sonum  aseivisse  mihi  vide- 
tur  ad  consonantis  naturam  propius  accedentem,  cui  rei  inter  alia 
forma  N.tl'iT  i a  TU >\  documento  est  quae  legitur  in  inscriptione 
locrensi  ab  Oeconomide  odita  v.  40  (cf.  editoria  comment.  p.  127); 
in  eadem  inscriptione  ceteroqui  nomen  illud  eonstanter  per  i  \ 
scribitur. 


J  34  Brugman 

Igitur  quae  ex  äF  apud  Graecos   pullulaverint  formae 
ad  hanc  disputationem  pertinentes,  docebit  stemma  hoc: 

äF:  sLäT oy.öFcdv 


äF:  da  Fing  a,  digammo  sine  oF:  jictToxöFiov 

compensatione  e- 
iecto:  aeiöio  I 


et:  Xaog 


(oF:  il-ioFadia         o,  digammo 
tov:  -frcüvucc  sine  compens. 

eiecto:  data. 

ioaza 
■9-iof.ia 


b)  Ex  hF  si  F  cum  compensatione  extruditur  in  Om- 
nibus dialectis  rj  fit  praeter  boeoticam,  in  qua  ex  tF  ei 
prodit,  ut  in  \ciQtiog  =  UQrjog  (gen.  sing,  substantivi  lagetg): 
quae  diphtliongus  etiam  hie  nihil  nisi  sonum  illum  inter  ?; 
et  l  intermedium  signilicat  (cf.  §  3,  6). 

c)  Ex  oF  produetione  suppletoria  ubique  fit  toF-to, 
nusquam  UF — üF — ü  ut  ex  rv/rzoraa  zvnzüvöa —  zvnzüaa. 
Ubi  vero  ou  in  oF  litterarum  locum  successit,  pro  vera 
diphthongo  habendum  est;  ut  in  ßovg,  quae  demum  sub 
saeculi  quinti  finem  in  simplicem  vocalem  ü  abiit  (cf.  1.  1.). 

Restat  ut  quae  in  Unguis  cognatis  ad  digammaticam 
hanc  produetionem  pertinentia  inveniuntur  quaedam  bre- 
viter  attingam.  Ex  lingua  sanscrita  e.  g.  affero  agvävant 
pro  aeva-vant  (ab  agva  =  'Inno,  equö)\  amarävati  pro  a-mar- 
(i-riit-l  a  mar  mori);  jdvat  =;  send,  yavat,  t)og  (v.  Delbrück 
Stud.  II  197);  pivan,  pwaras  a  piv  (cf.  zend.  pivanli);  gäus 
pro  *gau-s  a  stirpe  gav  =  ßov-g  (cf.  &tov(ict  pro  ^aifuce). 
JSimiliter  j  in  hac  lingua  persaepe  vocalem  antecedentem 
producit  (v.  §  23).  V  prorsus  exstinetum  videtur  in  aecu- 
sativis  gdm  ex  *gau-m  (cf.  dor.  ßwv  =  ßov-v),  djäm  ex 
*djau-m  (cf.  Jüv,  Zrtv  pro  JjäF-v).  In  lingua  osca  v  sae- 
pius  vocalem  antecedentem  produxisse  ex  voce  zcoFzo  urbs 


De  graecae  lingoae  productione  roppletoria.  i:;r. 

a  rad.  tu  fMomms.  U.  D.  XXXIXj  colligendum  est  ( '<>- 
gnoscitur  cniin  ex  hac  forma,  tovtflca,  Novlcmo8f  L/ovJca/nateü 
ei  quae  sunt  similia  per  o  productum  dicta  e 

B,N     De    productione    progressiva. 

Productionem  digammaticam  progressivain  e  vocalibus 
sola  o  patitnr:  yeyaifoeg  pro  'ysyciFnieg,  dor.  ]<•.>}>.  aiQavog 
pro  *FoQtiv6c.  Fit  autem  ea  productio  ita,  ut,  digammo 
dissolvi  coepto,  instrumenta  loquelae  praepropere  et  prius 
quam  debeant  ad  vocalem  enuntiandam  aggrediantur,  qua 
in  re  quo  tenuius  et  exilius  Boni  digammatici  corpus  tit. 
eo  plus  spatii  voeali  sequenti  datur  eoque  f'acilius  haec  in 
digamtni  locum  paullatim  succedit,  donec  nihil  nisi  longa 
vocalis  superest.  Est  autem  et  hie  statuendum,  iam  antea 
quam  digammi  sonus  prorsus  contieucrit  vocalem  pretium 
ac  potestatem  longae  vocalis  naetam  esse.  Nam  sunt  voca- 
bula,  quae  pro  Fo  in  vocis  fronte  ßto  exhibent,  euius  ß 
tarnen  neu  aliter  quam  F  pronuntiatum  esse  veri  Bimile  est. 
Sunt  autem  haec: 

ßcÜQot  o((lh().uoi  (Hesych.  Suid.).  ßioqng  ideni  verbum 
est  atque  nvong  custos,  quod,  ut  mox  ostendam,  pro 
* Fnoog  est,  atque  a  radice  Foo  'wahren'  descendit;  ßwQog 
est  'der  gewahrende',  ov{>ng  'der  bewahrende'.  (Cf. 
Curt.  p.  324.) 

ßioXia,  ßco'/.i'g'  ^lautj  (corr.  fiat,rjg)  Eiöog  n  ev  valg  Or- 
oiuiQ  Hesych.  componenda  sunt  cum  oikai  i.  e.  *FoXai 
hordeum  molis  fr  actum  et  cum  äXiio  i.  e.  *Ffxkia  molo 
(cf.  Curt.  p.  334  sq.).  —  Fortasse  etiam  ßtog&ta,  ßiag&ea, 
ßiooatct  quae  ex  *FoQ&ta  nata  sunt  huc  pertinent  (v.  ^  In. 

Restat  ut  de  ionieo  ov ,  quod  in  vocum  initio  pro  Fo 
conspicitur,  paucis  exponam.  Ex  *Foq<xv6<;  =  sanscr.  vor 
rwnas  efficitur  dor.  WQCtvög  lesb.  lögarng  et  oQavog),  ion. 
oroarög;  ex  *Fortth'i  (pro  *FtnetXi)'.  cf.  yatakat  ovXai 
Hesych.;  de  etymologia  vocis  videndus  est  Pott  I1  122, 
K.  X.  VI  263}  tit  witili],  ex  *Fordüi  ov%ä(a\  ex  *FoQog  pro 
*F('(oog   cf.  got.  vors,    varei)   tit  ovgog,   ex  *i-Fogog  u 


136  Brugman 

Vidimus  supra ,  dialectum  ionicam  inclinare  ad  o  in  u  ob- 
scurandum  ubi  Dorienses  o  integrum  relinquunt:  ex  rvn- 
Tovoa  ßoXXofiai  (cf.  lat.  trenionti,  consol)  in  Doride  tv/ctioocc, 
ßcukofiai  nascuntur,  in  lade  et  in  Atthide  *xvnTüvoa,  *ßüX~ 
Xo/iiaL  (cf.  tremunt,  consul)  —  zvmüoct,  ßükofiai  quae  inde 
ab  Euclide  archonte  zinxovoa,  ßovXofica  scribebantur ;  ex 
covEoitsvog  in  Doride  fit  tovcofxevog,  in  lade  et  in  Atthide 
(ov£üii£vog  indeque  covii/uevog,  scriptum  hoc  posterius  tovov- 
iievog.  Item  iam  puto  in  ovqavög  et  similibus  ov  nihil  esse 
nisi  ü  productum,  scriptum  in  vetustiore  Atthide  per  05S), 
autumoque  ex  *Fogavög  proxime  prodiisse  *Fugctv6g,  inde 
autem  tum  prorsus  eodem  modo  ovgavog  i.  e.  ügavög  fac- 
tum esse  quo  modo  ex  *Fogavog  in  Doride  wgavög  factum 
est  (* Fugavog  —  *  Fugavog  —  ügccvög).  Ergo  coguvög: 
ovgavog  =  Xsyiooa,  y.d/gog,  ßioXo^iai:  Xiyovoa,  y.ougog, 
ßovXofioa. 

C)  De  productione  bifariam  facta. 
Sub  A)  docuimus,  vocales  saepius  ante  digamma  ita 
produci,  ut  digamma  vocalis  productione  non  conteratur, 
sed  remaneat;  sub  B)  autem  Fo  in  10  abire  posse  vidimus. 
Facillime  iam  inde  intellegitur,  quae  sit  ratio  productionis 
illius,  quae  in  formis  quibusdam  linguae  epicae,  ut  in 
;ioitüJvog,  arcr^ogog,  conspicitur.  yw  hie  ita  ex  äFo  natum 
putandum  est,  ut  äFo  proxime  in  äFo  —  rjFo  transiret 
sicut  *dc<Fiog  in  öäFiog,  agvavant  in  agvavant  7  tum  rtFo  in 
rjto  sicut  *£iFo9-a  in  eiio&a. 


Iam   antea   quam   ad    singula   enumeranda   et   pertrac- 
tanda  pergamus,  opus  est  de  duabus  quaestionibus  breviter 

58)  Non  mihi  contigit,  ut  talem  vocem  in  inscriptionibus  vetustae 
scripturae  deprehenderem.  Quae  huc  pertinent  voces  collectas  habes 
§  20. 


De  graecae  Linguae  pxoductione  suppletoria.  1  rST 

exponcre,  quae  artissime  cum  tota  hac  dieputatione  cobae« 
reant;  et  prius  quidem  dicemus  de  eo  tt ,  quod  bic  illic 
apud  Homerum  vices  alternat  cum  >j  =  aF  vel  cum 
rj  =  eF. 

I. 

E  apud  Iones  et  Atticos,  v,  /.i,  o,  K  cum  compensatione 
elisis,  constanter  in  et  i.  e.  'e  produetum  transire  supra  do- 
cuimus.  Modo  autem  diximus ,  t ,  digammo  cum  compen- 
satione eiecto,  non  in  ei,  sed  in  rt  produci:  rjel&rf,  io*fjeg} 
v/'tfjzoc,  'Hgoxkrjelrj  ctr.  At  iam  Homerus  haud  pauca  vo- 
cabula  praebet,  in  quibus  pro  illo  rj  ei  conspicitur,  ut 
OTieing^  (melovg,  Xeiovai,  *Oixkslrjgf  evxXeiwg,  alia.  Quid 
de  Ins  statuendum?  Si  Bekkorum  audias  (fHom.  Bl.'  p.  227  , 
apud  Homerum  e  ante  o,  ov ,  to  in  et,  ante  e,  ti ,  rt  in  /( 
producitur 59).  Öcribit  illo  seeundum  hanc  regulam  07rel-ng:i 
a/nj-tooir,  evxXei-tog:  evxXrj-rjg,  ^axgei-äg:  -"y.Q^-tig  non 
minus  quam  ttalofiev  =  QEO  MI:  \  u  rad.  &E.  Sed  haud 
dubie  vir  summus  erravit.  Nam  neque  per  se  veri  simile 
est,  eF  ab  Homero  modo  in  ei  modo  in  rj  mutatum  esse,  et 
facile  est  demonstratu,  ei  illud  omnino  non  homericum  esse 
sed  errori  tantum  librariorum  et  criticorum  antiquorum 
deberi.     Argumenta  autem  mihi  sunt  haec: 

1.  Constat  apud  Homerum  pro  tt  saepius  falso  ei  scrip- 
tum esse  eumque  errorem  originem  ducere  ex  antiqui  ;il- 
phabeti  attici  ratione,  quippe  in  quo  E  et  /;  et  ei  signiri- 
caverit.  De  eo  autem  rj  illud  constat,  quod  doricum  « 
adaequat,  et  in  eis  tantum  voeibus  factum  est,  quae  Eucli- 
dis  archontis  aetate  non  amplius  in  usu  erant,  ut  in  exeia 
pro  *t'y.üFFct  —  *sxaFoa  a  xäF,  £tog,  rslog  pro  *äFng,  *taFog 
(d),  te&veiiüTeg  a  stirpe  ih>a,  7t£QiöieUooi  a  oret,  ßeiofiev  a 
ßa.  In  omnibus  bis  et  in  aliis  quae  sunt  similia  verbis  ij 
propterea  pro  et  scribendum  est,  quia  a  nusquani  apud 
Graecos  in  ei  producitur  nee  ulla  ex  parte  probabile  reddi 
potest,   in   illis  voeibus  prius   /;  misse   sed  apud  Homerum 


59")  Sequitur  Bekkorum  La  Koche  'Hoin.  unters.'  p.  150. 


13S  Brugman 

id  in  ei  mutatum  esse.  Ceterura  hie  illic  dudum  iam  rj 
restitutum  est.  Quodsi  hie  pro  rj  falso  ei  scriptum  est,  se- 
quitur  ut  rationi  ei,  quam  posteriores  Graeci  in  E  i.  e.  eF 
vocabulorum  epico  sermoni  propriorum  et  ab  Atthide  alie- 
norum  consignando  adhibuerunt  —  si  modo  de  ratione  dici 
potest  —  nihil  tribuendum  sit,  quod  idem  valet  de  E  con- 
iunetivi  &E10,  d-Eyg  ctr.  qui  a  radice  9e  descendit. 

2.  Verba  autem  ea,  quae  ad  hanc  quaestionem  per- 
tinent,  omnia  antiquissimorum  temporum  sunt  et  tempore 
eo,  quo  alphabetum  novum  invalescere  coeperat,  dudum 
iam  e  communi  usu  evanuerant.  Itaque  falso  hie  illic  ei 
pro  tj  in  talibus  voeibus  scriptum  esse  mirum  non  est,  esset 
contra  hoc  maxime  profecto  mirum,  si  etiam  tum,  cum  Ho- 
meri  carmina  novis  litteris  consignari  coepta  sunt,  notum 
misset  non  solum  in  quibus  voeibus  E  pro  ei,  in  quibus  E 
pro  rj  esset  verum  etiam  vocis  -JZIjO-  qui  casus  per  et, 
qui  per  rj  scribendi  essent. 

3.  Iam  vero  in  eis  voeibus  homericis,  quae  etiam 
postea  apud  Graecos  in  usu  erant,  E  ex  eF  vel  cxF  factum 
summa  constantia  ut  apud  hos  ita  etiam  apud  Homerum 
per  rj  scribitur,  nusquam  per  ei,  velut  constanter  apud  Ho- 
merum scripta  legimus  ßaoilrjng,  'Odvorjog  =  *ßaoiXiFog, 
*X)dvG&Fog,  xrjrog,  yr/üeco  =  *vx(Ftog,  *yaFi}eio ,  nusquam 
[jaoilelog,  Odioelog,  xehog,  yei&ew  aut  simile  quid.  Vide- 
licet  in  his  voeibus  quippe  etiam  postea  usitatis  errare  non 
potuerunt.  Bekker  autem  qui  onelog,  evxkeuog  ctr.  scribit 
parum  sibi  constat  cum  ßaoikrjog,  *Odv6rog  apud  Homerum 
tolerat :  nam  etiam  haec  ex  regula  sua  ßaoilelog,  'Odvoelog 
scribere  debebat. 

4.  Fontibus  eis,  quos  nos  nunc  carminum  homericorum 
habemus,  in  omni  hoc  genere  etiam  ea  de  caussa  vix  quid- 
quam  tribuendum  est,  quod  fere  nunquam  in  r;  aut  in  si 
scribendo  inter  se  congruunt ü"). 

5.  Haud  raro  eco  invenimus  pro  ccFo  et  eFo.     Hoc  eio 


60)  V.  iu  primis  La  Roche  'Homer,  unters.'  p.  150  sqq. 


De  graccao  linguae  productione  rappletoria,  ]  30 

autcm ,    ut   paullo    post   demonstrabitur,    abique    praxime 

transpositione  quae  vocatur  quantitativ  ex  >/>  factum  est, 
vix  potuit  fieri  ex  BIO'.  to)Q  ex  rtog,  {-ohxu'Cnv  ex  ''iJunuLov, 
ßaaiXiwg  ex  ßaoiX^og,  itomque  &iü)fxev  ex  &ijo(iev 81).  Si 
militer  eä  fit  ex  rtä,  non  ex  eiü:  vtu  ex  vrju,  ßaoiliä  ex 
ßaaikrju.  Ergo  etiam  pro  (pgüuxu  quod  volgo  apud  II 0- 
raerura  scribitur  (foiqaTa  restituendum :  nam  hac  ex  forma, 
quae  est  pro  *rpoiF(a((,  atticum  rpoecau  natum  est  (y.  §  IS, 
n.  Oj.  Hie  igitur  attica  forma  transpositione  quantitativ 
nata  et  falso  scriptum  testatur. 

Ergo  ut  rei  summata  astringam,  iudico  apud  Homerum 
non  solum  pro  eo  E  quod  ex  uF  natum  est  (Eng,  rEng} 
faxgEffi,  CayoEiov,  l'/.Ea  ctr.)  sed  etiam  pro  E  ex  &F  facto 
(an  Eng,  2tiE(6,  evxkEeig,  evxXEwg  ctr.j  ubique  rt  scriben 
dum  esse.  De  singulis  quae  huc  speetant  aecuratius  infra 
disputandum  erit. 

Unum  verbum  invenitur  quod  primo  obtutu  omnibus 
bis,  quae  disputavimus,  obstrepere  videatur,  veJog  pro  vol- 
gari  v&OQ  =  novus:  nam  veiog  non  solum  apud  Homerum 
lcgitur,  sed  etiam  apud  posterioris  aetatis  scriptores,  apud 
quos  de  €i  falso  pro  rj  scripto  vix  cogitari  potest.  At  enim 
vtiog  minime  est,  ut  quidam  credunt,  pro  *veFog  =  novus, 
sed  est  pro  *viFiog  et  respondet  sanscrito  navjw,  lit.  naujas, 
got.  niujis  (v.  Pott  Ia  291,  Schleich,  comp.  p.  S4G ...  Alia 
sunt  apud  Homerum  vocabula,  in  quibus  utrum  falso  et 
pro  rt  scriptum  sit  an  11  vera  diphtbongus  sit,  ex  €  -f-  1 
orta,  in  suspenso  relinquam.  Prae  ceteris  huc  pertinent 
formae  epicae  üsleiv ,  jileietv,  uveuiv.  Ncque  enim  quis- 
quam  diiudicare  poterit  sintne  \hljsiv,  nk-rjeiv,  rcvrjsiv  scri- 
benda  an  olim  *i}iFjttr,  *ftkeFjeivi  *nveFjuv  fiierral  {vi'. 
Schleich,  comp.  p.  73,  Pott  II'2  941).  Alia  quaedam,  de 
quibus  item  dubitari  potest,  infra  afferentur. 


Gl)  Stier  in  Curtii  Stiul.'  II  133  in  coniunetivo  homerico  BEO 
frei  poni  vult:  &tim  folgs  ctr.  Id  neque  per  sc  satis  habet  probabili- 
tatis  et  illo  üt'wuiv  (m  185)  refutatur.    Cf,  Curtii  adnotamentum, 


|4()  Brugman 

De  universa  hac  quaestione  cf.  Curt.  p.  525  sqq. 

II. 

Altera  quaestio  est  de  transpositione  quae  dicitur 
quantitatis. 

Ex  äFo  et  sFn  plerumque  fit  tjO,  ex  äFä  et  sFä  rjä. 
Haec  rjO  et  rjä  tum  saepius  et  ipsa  rursus  mutatione  affi- 
ciuntur:  et  fit  quidem  ex  rjo  sw,  ex  rjä  autem  sä,  quarura 
formarum  transpositarum  e  littera  haud  raro  deinde  etiam 
ad  irrationalis  vocalis  modum  et  moram  restringitur.  Sic 
ex  *  Irjng  fit  Xsiog ,  ex  ßctoiltog  ßaaikscog,  ex  *t)ÖQTCt'Cov 
twQiatov ,  ex  *tia).to/.a.  mXcoxa ,  ex  ßaailrja  ßaoiliä  ctr. 
Eandem  rationem  secuntur  unlsiog  ex  nöXrjog,  ^Arysidsw 
ex  *'jtQeidt]o,  'Avqslöüo  et  quae  sunt  similia,  in  quibus 
non  F  sed  /  vocalis  antecedentis  productionem  efFecit. 
Praeterea  alia  quaedam  huc  pertinent,  quae  cum  minus  ad 
universam  hanc  quaestionem  spectent  hie  mitti  possunt. 
Iam  quamquam  quae  sit  vera  huius  transpositionis  origo 
et  natura,  ne  longius  a  proposito  evager;  nunc  inquirere 
nolo,  illud  tarnen  hoc  loco  praeterire  non  possum,  quod 
talibus  in  formis,  qualcs  modo  exempli  gratia  enumeravi, 
quantitatis  transpositionem  faetam  esse  postquam  Ebel  et 
Leo  Meyer  negaverunt,  nuperrime  etiam  Delbrück  (Curt. 
Stud.  II  193  sqq.)  negavit.  Iudicat  v.  d.  in  rjo  spirantem 
cum  antecedenti  s  (a)  coaluisse,  in  sco  cum  sequenti  o,  ita- 
que  non  solum  rjn  proxime  e  formis  sFo  (äFo),  sjo  (äjo) 
fluxisse  sed  etiam  uo.  Cui  opinioni  quapropter  assentiri 
ego  non  possim  quam  brevissime  iam  exponam: 

1.  Ubique  formae  eae,  quae  eco,  sä  exhibent,  recentio- 
res  sunt  formis  rjn  rjä  exhibentibus.  Sentit  hoc;  ut  quod 
maxime  opinioni  suae  obstrepat,  etiam  Delbrück:  sed  quo- 
modo  expedire  studet  istam  difficultatem?  Dicit  haec: 
„Auf  ionischem  gebiete  hat  sich  die  sache  so  gestaltet, 
dass  im  altion.  meist  TjO,  seltner  Bio  auftritt,  im  neuion. 
und  neuatt.  immer  sio,  im  altatt.  war  auch  rjo  vorhanden, 
z.  b.    nh/Sjog.     Auch    diese    thatsache    stimmt    mit   der  ge- 


De  graecae  Linguae  productione  »upplctoria.  141 

.scliichte  des  F  und  j.  Denn  da  im  altionischen  in  epischen 
formein  noch  zahlreiche  spuren  des  F,  einige  des  /  auf- 
treten, so  kann  in  einem  ion.  mutterdialecl  F  und  j  noch 
nicht  erloschen  gewesen  sein.  Man  wird  also  anzunehmen 
haben,  dass  die  beiden  laute  noch  in  die  ion.  unterdialecte 
mit  übergingen.  Unter  dieser  durchaus  wahrscheinlichen 
annähme  ist  es  nicht  nur  nicht  befremdlich,  sondern  durch- 
aus natürlich,  wenn  wir  den  vocalisierten  halbvocal  bald 
mit  dem  ersten,  bald  mit  dem  zweiten  vocal  contrahiert 
sehn".  Iudicium  hoc  quam  infirmo  fundamento  utatur, 
facile  est  intellectu;  consideres  enim  haec:  digamnii  »ins, 
quod  fuit  in  genetivo,  dativo  ctr.  stirpium  in  ev  desinen- 
tium,  neque  ionico-attica,  neque  lesbiaca  (v.  Ahr.  I  117  . 
neque  dorica  dialectus  (Ahr.  II  236)  ullum  servavit  vesti- 
gium,  sed  ubique  vel  cum  compensatione  vel  sine  compeu- 
satione  eiectum  cernitur.  Quid  inde  colligendum  V  Ni  om- 
nia  fallunt,  hoc,  digamma  in  harum  stirpium  genetivo,  da- 
tivo ctr.  iam  ante  linguam  in  dialectos  digressam  eva- 
nuisse.  Igitur  incredibile  est,  in  limine  atticae  dialecti  vel 
in  limine  veteris  Iadis  formas  ßuoüJFng,  ßaoiXiFi  ctr. 
etiam  viguisse.  Apud  Homerum  autem  in  omnibus  quae 
in  hanc  quaestionem  cadunt  förmig  spirantem  non  iam  va- 
luisse,  inde  colligendum  est,  quod  in  formis  lli/.r^üöu), 
TeÖvuözi,  vtä  et  multis  aliis  similibus  eio  et  eä  paene  sem- 
per  synizesin  patiuntur.  Denique  quod  apud  Solonem 
nln^og  oecurrit  (v.  Gerth  in  Curtii  'Stud.'  I  2,  214),  poste- 
riore vero  tempore  solum  nl-Kttog,  nonne  inde  unusquisque 
suo  iure  concludet,  atticum  oi/Mog  ex  oi/.^og  prodiissr  ? 

2.  Delbrück  si  sumit  ßaoiktcog  proxime  natum  esse  ex 
*ßaoiktFog,  idem  sumere  debet  ßuoileü  proxime  prodiisse 
ex  *ßaoiltFä  itemque  laliov  ex  *eFaXoiv9  viä  ex  *viFä 
ctr.  Sed  Fä  in  a  mutati  in  tota  graecitate  nulluni  inveni- 
tur  exemplum. 

3.  Delbrück  rflg,  c^og  et  ?o>g,  xitog  ducit  ex  *eFogt 
*itFog.  Dorice  est  «c,  quod  cum  contractu™  Bit  ex  *aog 
vel  *ctog,  ut  MsveXäg  ex  Mevekaog,  autiquissimain  doricam 


142  Brugman 

fbrraam  docet  esse  *aFog:  sumendum  igitur  est  Delbrückio, 
in  lade  et  huius  vocis  in  e  mutatum  esse,  itemque,  siqui- 
dem  constare  sibi  vult,  necessario  Delbrück  cogitur  f.i£- 
TEioQog  et  f.i£xrjOQog  ad  *^i£i-eFoQng,  Msveletog  ad  *Meve- 
XeFog  et  similiter  ubique  £io,  tjn  ad  eFo  reducere.  Sed  in 
omnibus  bis  vocibus  Iones  et  Atticos  <xF  in  eF  mutavisse 
parum  credibile  est.  Nobis  non  obstat  haec  difficultas, 
cum  statuamus  e'wg  proxime  ex  rjng  prodiisse:  nam  quod 
ex  äF  7]  fit,  id  concinit  cum  universis  ionicae  dialecti 
legibus. 

4.  Delbrück  si  ex  r\o  sio  fieri  potuisse  negat,  quo  tan- 
dem  pacto  explicare  posse  sibi  videtur,  quod  zoXnct,  l'oixa 
semper  o,  oi  tenent,  plusquamperfecta  vero  etolnsiv,  eqjxeiv 
semper  w  et  <>j?  Cur  illic  spirans  sequentem  vocalem  non 
produxit,  hie  produxit?  V.  de  his  perfectis  et  plusquam- 
perfectis  §  18,  n.  9. 


Specialia. 
Iam  ad  singula  deineeps  verba  enumeranda  illustran- 
daque  transituro  praemonendum  mihi  est,  modos  illos  tres 
produetionis  non  ubique  in  hac  parte  satis  distentos  esse 
propterea  quod  praestare  videbatur  omnes  voces  quae  ex 
una  radice  pullulassent  coniunetim  traetare.  Tarnen  com- 
memoratam  quidem  unamquamque  suo  loco  invenies. 

A)    Longa   vocalis    produetione    regressiva 
nata   est. 

a)    AF. 

§  16. 

1.  Ex  rad.  av,  unde  sanscr.  avämi,  lat.  au-dio,  fit  äita 
(etiam  cum  «)  pro  *aF-tca.  Praeterea  huc  pertinere  viden- 
tur  rj  pro  äF  exhibentia  erc-rj-Tr-g,  sn-rj-TV-g  (Curt.  p.  360) 
et  ev-rj-rfg  (Düntzer  K.  Z.  XIII  4). 

2.  Ex  rad.   ctF  spirare  ion.  >)rjQ,   att.  arjQ  et  cx/jq  = 


Do  graecae  linguae  productione  rappletoria 


143 


lacon.  ußi'/Q  (Ahr.  U  4'.»;,  lesb.  avrjQ  (Ahr.  J  36).  —  4vaär-g} 
vneffärjs,  axQttJjg,  —  Ad  avta  voco  sc  adiungit  uorj  pro 
*i-nJ--r'j ,  *l-äl-rj  et  uv-toj-g  pro  *uv-ijd-qj  *av-äF-0-g. 
Quod  Düntzer  (K.  Z.  XIV  214;  et'.  XJIJ  l)  contra  adiectivi 
avetog  ab  «Jca  derivationom  proferl  »das  v  tritt  in  aveiv 
(vgl.  avrq)  zu  bedeutsam  hervor,  als  dass  ein  Übergang  in 
das  F  wahrscheinlich  wäre,  und  würde  man  eher  ein  r\v 
als  ao  erwarten",  quam  parum  dextre  dictum  sit,  in  aperto 
est;  nam  dvirj  quod  confert  ipsum  ex  *al-a-zq  ortum  est 
ut  Üiü'vTa.  ex  *ö(oh'-e-TÜ ,  et  omnino  tanta  in  nniverso  hoc 
genere  conspicitur  varietas,  ut  si  quis  illud,  quod  ex  F 
vocis  *üv-ub-o-g  non  v  prodiit,  miretur,  vane  miretor.  — 
ataa  dormivi  haud  scio  an  pro  *aF-e-oa62).  —  Ci'.  Curt. 
p.  361. 

3.    Quae  ex  *  avo-  (*avoctTcc   auresj   progerminaverint 
voces  huc  pertinentes,  doceat  stemma  hoc: 

*ava-(aza) 


lesb.  avctTct,  naq- 

ava,  fiaXXoTtdgavog  (Hesych.) 


hom.  ol'ctTa 
*oFata 


*ulcaa,  ef.  tzacon.  aßov- 

tüva  i.  e.  uFoiäiu 


*üiF'ata,  «£-         hom.    öag    (cf. 
loßddia  Curt.  cErl.'  p. 

66  sq.). 

dor.  ioccTct,  dfi<p- 

torjg,  loa^ü)  att.  wxa 


*äcci(t,  dor.        ion.  viag/wr, 
n<XQ&iov1  7iuq-    mxQtjtg 
fug 


att.  naoeice 


tarent.  utcc 


62)  Bugge  K.  Z.  XX  .'f.'f  aeaa  a  radice  .w.«  derivat  eumque  ao- 
ristum  respondeic  [udical  vedico  asasisheem.  Sed  hoc  veriloquium  .-i 
ainpk'ctinmr,  tifrta  ab  tavto  prorsns  nobis  serangendnm  est',  iil  quod 
aegre  faciemus. 


1 44  Brugman 

IIctQcwa,  nccQEia  —  in  naQ  Coxl  secundum  Pottium  I1 
138.  Quae  Dietrich  K.  Z.  XI  79  contra  hoc  veriloquium 
profert,  nullius  momenti  mihi  esse  videntur.  Id  vero  quod 
ipse  in  medium  profert  veriloquium  eo,  quod  formae  les- 
biacae  aliud  suffixum  vindicat  quam  formis  aliarum  dia- 
lectorum,  adeo  non  commendatur,  ut  Pottium  hac  in  re 
sequi  nulla  ex  parte  dubitem.  Quem  tarnen  vehementer 
dubito  in  eo  sequi,  quod  srwdiov,  quod  haud  dubie  idem 
suffixum  habet  atque  lacon.  it-aßadta,  ad  *h>-wz-diov  re- 
ducit  (II2  404).     Cf.  Curt.  p.  374. 

4.  äcito  laedo,  obcaeco  pro  *äF-ü-co;  aaazog  pro 
*u-aF-axo-g,  ut  docent  glossa  Hesych.  dtlßaxxoi  dßXaßelg 
et  pindaricum  dvdxa  (=  ^  ^  _ ;  item  v  pro  F  scriptum 
est  in  l'yxete  (_  w  w)  apud  Alcaeum  fr.  41  B.).  äxrj: 
dvdxa  =  tarent.  utcc:  lesb.  avaxa  (v.  n.  3).  —  Cf.  Benfey 
I  50,  Sonne  K.  Z.  XIII  420.  —  Estne  10  et  rj  initiale  vo- 
cum  wXvylcov  (oxoxeivcov  Hesych.)  et  r)Xvyrj  urabra,  te- 
n e b r a e  ex  dF  obcaecare  natum ,  ita  ut  rj Xvyrj  proprie 
sit  cdämmerlicht'?  (cf.  Curt.  p.  486). 

5.  yXrjvog  opus  splendidum,  rXijvog,  yX/jvrj  pu- 
pilla  pro  *yXdF-vog,  *-vo-g,  *-vrj  a  radice  glav  eadem  a 
qua  descendunt  dyXaog  i.  e.  * a-yXaF-o-g ,  yXai-xn-g, 
A-yXav-QO-gy  theod.  vet.  clau,  clou  (clawir,  clower),  anglo- 
sax.  gleav,  alia  (v.  Iac.  Grimm  'Ueber  diphth.  ctr.,  kleine 
sehr.'  III  125). 

6.  äelöo)  (semel  apud  Homerum,  q  519,  saepius  apud 
hymnorum  poetas)  et  ^deldco  ex  *d-Feld-w,  cuius  digamma 
servatum  legitur  in  boeot.  aFvöog  (C.  I.  n.  1583)  et  in  ß 
mutatum  in  dßrjdojv  Hesych.  Radix  est  vad.  Cf.  Curt. 
p.  232  sq. 

7.  Ex  rad.  us}  aus:  r)tXiog  pro  *«F-eXio-g  (cret.  dße- 
Xiog  Hesych.)  —  *  ava-tXio-g  =  lat.  Auselius  (v.  Curt. 
p.  371).  —  Ion.  tjcög,  dor.  äwg  ex  *dFwg  (lesb.  aveog,  lacon. 
dßcÜQ)  —  *avoüjg;  att.  fdg  ex  *rjiog. —  ijtQiog  ex  *uF-i- 
Qio-g,  i]qi  ex  *aF-(ji:  cf.  av-yin-v. —     Cf.  Curt.  p.  371   sq. 


De  graecae  Linguae  productione  Buppletoria  |  ],", 

s.  'yfi'ö-  et  "Äiö-,  "Ald-rj-g,  "/1n)-trg  et  'Aid-tj-g  a  stirpe 
'u/n)-  i.  e.  «  privat,  -f"  ra(J-  ^"*  videre.  CT.  Curt. 
p.  220  sq. 

0.  w/a,  gier,  wer,  (hu,  6a}  ni  fallor,  ex  *pJFi-ia.  In  o«g 
/•  uhique  sine  compensatione  explosum  est,  nisi  quod  Od. 
/  425,  ul)i  Aristarchus  nl'itg  scribit,  ontg  scribendnin  esse 
videtur.     Cf.  tarnen  n.  25. 

10.  Homericum  wA§,  clor.  wAa^,  ex  *nl  X(c/.-g —  *aFXax-g, 
unde  ctiani  ur'/.uS.  Item  t-caXxa  pro  l-ulO./.-a  (Curt.  p.  525  . 
I>';idix  est  FsXk.  —  Sine  compensatione  F  extrusum  in  at- 
tico  äXog~.  —  Cf.  Curt.  p.  131.  —  Fortasse  cum  Bnttmanno 
ab  eadem  radice  nobis  derivandum  est  ihc/.äii^  dor.  äXa- 
y.dzc(,  fusus,  trochlea  qua  rctia  gravata  ex  aqua 
trahuntur,  ergo  pro  *u-FXay.-uzä. 

11.  Ex  stirpe  d-oFtq,  quae  prodit  e  rad.  svar  acce- 
dente  ff  prosthetico,  aiwya  (ouojqeü),  aitoyi^w),  non  pro 
*aßtüQa,  ni  vult  Benfey,  sed  pro  *alI-no((,  idque  fortasse 
pro  *d-ö~i-Föo-a  inserto  i  ut  in  dor.  ttüv.O.og  pro  *Oto-i- 
y.tXng  =  Ütoy.eXog;  uoq ,  aoQ  pro  *a(o)Foo)  äSQe&Ofiai, 
rjegid'Ofiai  pro  *d{a)FsQ€-9,Of^ai,t  ex  *u{o)hoo-o-g  fit: 

productione  regressiva  ion.  7taQrjoQog}  fierijogog, 
avv^OQog}  an^oQog,  ^itTi'oQog  (unde  quantitatis  transmuta- 
tione  att.  /uertiogog), 

productione  progressiva  hom.  uojqoi  Qu  89), 
productione  bifaria  hom.  amjtOQOi  (u    135). 

12.  <x-XQÜyG  intactus  (Anyta  Anth.  Pal.  IX  314  ,  bom. 
C((-XQtj>'tg  penetrabilis,  invadens  pro  *ce-,  *diu-yuuJ'-iic 
ab  XQaüw,  %Qcao  tango,  violo. 

13.  Ex  *yuF-ia  terra  (sanscr.  gäu-s  terra  ex  *gaus 
fit  yala  ;  indidem  *yui'a-  *y<(a  —  *yäa  (ion.  *yrja)  —  yä  (ion 
yrj):  item  ex  *sXaFiä  fiunt  skala  et  *iXä'iä  —  *elüü  — 
(hui  nee  aliter  ex  *oFiä  (pro  *oFi-ia)  fiunt  oi'ec  et  wia  — 
ühx —  üa.  Ion.  yea  proxime  ex  *y>tu  '*;'',«•''  ci  yairj-oxog: 
igitur  fortasse  etiam  yu  et  yrj  ad  *yahiä  reducenda  sint). 
—  Dor.  yüiog,  ion.  yr';iog  ex  *yaF-io-g\  yrjivog  ex  */«/■- 
tvo-g;   ex   yrjiog  iit   *y#os  —  *;'V's  —  yetog:    tcytatg,    ytio- 

C  u  rtius,  Studien.     IV.  lll 


1 46  Brugman 

[iögog,  yedo-yQoicpog,  avio-ytio-v.  —  Denique  cum  /;  =  äF: 
yr/tTrjg,  yrjTyg,   *yrj'iTtov,  unde  yeiviov. 

14.  Ex  rad.  yar ,  yaF  (gaudere):  ßov-yaiog  (Jf  824, 
ff  79)  pro  *-yaF-io-g,  yr^iio ,  dor.  yä&tto,  pro  *yäF-&t-io 
=  lat.  gau-de-o.  Bov-yuiog:  yalo)  =  yämg  (terrenus): 
yctLO-cpayog.     Cf.  Curt.  p.   163. 

15.  Ut  a  raX  formatur  *caX-äF6-g,  ta'Xuög,  ita  a  radice 
gar  terere  *yeo-a.F6-g :  hinc  yQÜög  quod  explicat  Hesychius 
per  ygavg,  yvvrj  y^qüoctaa  quodque  composita  yoüo-Xoyiu, 
yQäo-7TQi7Ti]g,  yQCiO-TQecf>t)g ,  alia  continent.  Ab  y(t.  o-aFo- 
suffixi  ja  ope  protinus  ion.  yQi)-LO-g,  yQtj-'tr],  att.  yga-lo-g, 
yga-Ja  formata  sunt.  Ex  *y(e)Q-aFi-g  (cf.  mirum  illud 
Hesychii  Y-agaßiöeg)  fit  ygavig  (Callim.  Etyin.  M.  240,  5)  et 
ygr/cg  (cf.  navg  ex  *näFtg,  d(oi:Ta  ex  *i^coFerä ,  xrjvt-  ex 
*/.äFa§).  In  ygav-g,  yQrjü-g}  ygä-og,  ygät,  yoa-eg  ctr.  stirpis 
i  finale  eadem  ratione  abiectum  cernitur,  qua  in  plurirais 
casibus  femininorum  in  -oFi  (v.  §  17,  n.  16).  —  Cf.  Leger- 
lotz  K.  Z.  X  375  sqq.,  ubi  tarnen  multa  leguntur  quae  nullo 
modo  probari  possint,  et  Curt.  p.  166  sq. 

16.  Ex  rad.  daF  flagrare:  (dccuco,  öauo  pro  *däF-iw; 
lac.  iöccßtjv,  Hesych.;  dedai(.üvog ,  Et.  M.  250,  18)  dutg, 
örfl'g,  dätg}  öalg  pro  *öäF-id-g-^  daFiog,  öaiog,  örjLog,  drfiöio, 
dr/tOTij(T)g  a  stirpe  öaF-io ;  item  ä  (rj)  pro  äF  in :  däXög 
=  lesb.  dav-Xo-g,  lacon.  daß-e-Xo-g  (Hesych.j;  däXto;  öärng 
(§vXa  öava  Od.  o  322);  denique  fortasse  etiam  in  örj/iiög 
adeps,  si  quidem  haec  vox  recte  ab  H.  Webero  (cEtym. 
unters.'  I  8)  ad  rad.  daF  trahitur.  Cf.  Curt.  p.  217,  Pott  II'2 
942  sq. 

17.  A  rad.  dw  fulgere:  t'vdlog,  e'vdtog  pro  *i'v-d7F-o-g; 
dinysvrjg  pro  öiFo-y. ;  diog  =  scr.  divjas  proxime  aut  ex 
*dnog  aut  ex  *ötiog.  —  Ex  div  fit  dju  (cf.  got.  sum'r-i": 
sunju-s)  et  ex  hoc  u  vocalis  amplificatione  djav,  djau  ü3). 
Inde    sanscr.    djdus   pro  *djaus   et   apud  Romanos  Dioc-i-s. 


63)  Cf.  Max  Müller  K.  Z.  XIX  42. 


De  graecae  Linguae  produetione  suppletoria.  1  17 

Apud  Graecoa   tree    nominis    Bummi  dei   formae  occurruni 
lmc  pertinentes: 

(()  Zeig  1.  e.  'Jjti-g,  gen.  Jtag  i.  e.    liF-og. 

ff)  Z&g,  Zijg  i.  e.  '  IjcI-q.  Accusativu-  est  dorice  da* 
<>i  Irr  Theoer.  IV  17,  \'JI  39),  ionice  //i',  quae  ultima 
\u\  versus  est  0  206,  £  265,  --  -5-H  ei  in  Besiodi  iheog. 
884,  Eodem  loco  quo  dav  ei  Zrtv  vodicum  djdm  et  He- 
syelni  Jläv  xov  ovQavöv  IJtQoat,  (ef.  Curt.  p.  563  ha- 
benda  sunt. 

y)  Sui'iixi  an  ope  formatum  est  *Jj&F-ov-  (cf.  M.  Müller 
'Vorll.'  II  419):  inde  *Jjäov~:  dor.  Jav-,  ion.  'Zrjov-, 
Zrjv-64), 

Porro  ad  '//<//•  ref'erenda  sunt:  _V».w  pro  *Jjui-c>\ 
önXog,  ((w/-j/.'\',  dlaXov  (paveqöv  Hes.),  düe/.oi  [diadrjXov 
id.),  öttXov  {ö?l).ov  tpavegov  id.),  drjXog,  dor.  Julnc:  omnes 
hae  formae  commodissime  ex  *öjäF-Xo-g  explicantur  düt'/.og 
ei  disXog  e  inter  F  et  A  insertum  habent  ut  daß-e-Xo-g, 
da-f-po-t;  a  rad.  daF).  Unum  hoc  mirum  esse  potest,  do- 
ricam  vocis  formam  esse  dr^kog,  nun  däAog  \.  Ahrens  II 
151  :  ad  exempla  hie  allata  adde  Aoiditkuf  iiti  AQiddvtji 
Kgrjrsg  Hesych.),  sed  cum  apud  Graecos  inveniamus  et 
öjah  (Z«c;  .Jur,  diaXog,  daeXog)  et  djel-  [Zeug?  lacon. 
Jsvg),  nihil  est  quod  impediat,  quominus  doricum  dqXog  ad 
formam  exiliorem  djsF  referamus:  ad  eandein  etiam  deeXog 
revocandum  esse  veri  simile  est.  —  Pro  homerico  ev- 
öeUlo-t:  (ef.  Curt.  p.  222),  quod  ante  Euclidem  EYJEEA02 
scribebatur,  nullus  dubito  quin  restituendum  sit  evdqeXog 
i.  e.  *ev-djaF-e-Xo-g  vel  *si-djiF-e-Xo-Q  (cf.  §  15;. 

18.  Ex  rad.  <jic,  unde  sanscr.  gw-d-nti,  gw-a-s,  lat.  mv-o} 
/■/r-11-.s,  got.  qciu-s,  palaeoslov.  ziv-i{,  lit.  (ji/r-cn-a  descen- 
dunt,  in  Lingua  graeca  derivatur  *;•  luF  —  *fßiF  —  ' Ji  f  : 
ßio-gf  ßi-oTo-g,  fii-6-io.  Indidem  autem  etiam  £aw,  -'(«■<. 
Uong,  ?<[>ov,  tioov  ducenda  esse  dudum  iam  in  volgus  eon- 
stat:  at  quae  inter  haec  voeabula  et  illa  ipsamque  radicem 


tili  De  r/o  in  >,  contractu  cf.  Ahrens  l'hilol.  XXIII  205. 

in  * 


1 48  Brugman 

ratio  intercedat,  non  perspectum  credo.  Pott  (II2  730)  ra- 
tionem  eam  dicit  obscurani  et  perplexam  et  de  enucleanda 
vocabulorura  illorurn  a  C  incipientium  forma  desistit. 
Schleicher  vero  (cSprachvergl.  unters.'  I  50)  Cdco  opinatur 
natum  esse  ex  *yiF-d-io  (cf.  Grassmann  K.  Z.  IX  27) 65): 
quam  opinionem  stare  non  posse  docent  eae,  quae  proxime 
cum  Cdco  cohaerent,  voces:  Ctuto  (eCioov,  CiüovTeg,  fyoe/iev, 
Ctoeoxov),  Ccoog,  C(oov:  quorum  to  hoc  modo  non  explicatur. 
Cum  homer.  ogtoto ,  fj.vio6fj.svog,  in  quibus  to  epica  quae 
perperam  vocatur  distractione  natum  est,  Ctoto  componere 
non  licet,  ut  quod  non  solum  apud  Homerum  inveniatur, 
sed  etiam  apud  Herodotum,  Pindarum,  poetas  tragicos, 
a  quibus  distractio  illa  aliena  est.  O  autem  verborum 
Cto-6-g,  Co-6-g  demonstrat,  post  w  consonam  aliquam  ex- 
plosam  esse,  atque  quae  consona  evanuerit  glossa  haec 
Hesych.  ostendit:  Coviov  rj  Qovov  &rjQiov  ij  eQvoi/rakag, 
naiii  hae  formae  hau  dubie  v  pro  F  habent  et  cypricae 
dialecto  vindicandae  sunt,  ex  qua  idem  Hesychius  affert 
dlovd  =  dltot]  i.  e.  *dloFd,  ovd  =  coyj  i.  e.  *oFd  vel 
*oFid,  SQOvd  =  igiorj  i.  e.  *£QoFd  (cf.  Maur.  Schmidt  K.  Z. 
IX  292  sq.,  qui  tarnen  errat  cum  ov  in  his  cypricis  vocibus 
ex  w  factum  esse  iudicat).  Igitur  Covlov  pro  *CöFiov  (cf. 
Savelsberg  de  dig.  p.  13).  Iam  iam  autem  forma  haec 
facile  nos  inducit  in  rectara  viam.  Est  enim  statuendum, 
praeter  radicis  tralaticiam  formam  giv  fuisse  formam  gjü 
(cf.  div  —  dju,  n.  17,  et  dliiv — dhju,  n.  19),  ex  hac  autem 
vocalis  amplificatione  factum  esse  yjäF  (sicut  ex  dju: 
djav)GG)\  porro  ex  yjaF:  djaF  —  CccF.     Nunc  omnia  sim- 


65)  Etiam  Curtius  in  secunda  editione  etymologiae  p.  553  (cf. 
p.  431)  £«&)  a  *yiI'-(i-(o  derivavcrat.  Nunc  vero  in  tertia  p  447  sub- 
stitit  in  forma  *J««-w. 

60)  Ad  idem  hoc  gjav  latinum  jügis  revocaverim.  Quod  verbum 
apud  Salustium,  Ciceronem,  Horatium  cum  aqua  et  apud  Ciceronem 
cum  puteus  coniunctum  ubique  aquam  vivam  ('eau  vive')  signi- 
ficat.     Vide   in    primis    locum  Salustianum    (lug.    c.  89) :     „Capsenses 


De  graecae  linguae  productione  suppletoria.  \  \*j 

plicissime  procedunt:  ex  *CuFoj:  Oud  et  IJwoj  et  £ooj  (tra- 
ditus  est  imperativu8  £oe  apud  Hesych.).  tjmw:  "CfJm  = 
\päio  (tycevta)'.  ii'o)0).  Praeterea  <<>  pro  oF-«F  exhibent 
to)6g  etiam  £oog),  C'wj?  (etiam  L*o/j,  ^w-fEVQßg,  tfa-niaaa 
cf.  Pott  II2  943,  Curt.  p.  573).  /,  autem  ex  üF  Datum 
conspicitur  in  praesentis  formie  contractis  -*/]u,  _'/",  -V  ßtc.: 
quippe  Im'  non  ex  lütiv  —  nain  ex  hoc  lingua  £äv  for- 
masset  sicut  ex  ogdeiv  ogav  —  sed  ex  *Crj8iv  i.  e.  *'CüFtir 
factum  est,  itemque  ~/)c  ex  '-/tig  etc. ''  Etiamne  öiunu 
ad  amplificatam  radicis  forraam  pertineat  et  ex  "öjuF-i-tu 
(cf.  sanscr.  <jic-i-ta-m)  ducendum  sit,  an  ad  principalem 
formam  (jio  referendum  sit  (*diF-,  *yi F-ai-ia:  v.  Curt. 
p.  447  ,    in    raedio    relinquo.     Desidero    enim    formationis, 


una  modo,  atque  ea  intra  oppidum,  iugi  aqua,  cetera  pluvia  ute- 
bantur".  Iloratiana  verba  „iugis  aquae  fons"  (sat.  II  6,  2)  optime 
verteria  verbis  Scbilleri  nostri  „ein  lebendiger  quell".  Cf.  etiam  quec- 
prunno,  Ovidii  'fons  vivus*  Liviique  'flumen  vivuin'.  [dem  Ulud 
vocabulum Plautus  Pseud.  1,  1.  83  cum'thesauro'  consocial  quosignifi- 
cetur  thesaurus  qui  permanet  nee  dirimitur.  Cf.  de  hac  vocis  potestate 
Ciceronianum  'vivum'  quod  est  in  locutione  'de  vivo  detrahere' 
vel  de  vivo  resecare'  atque Sophoclea  fiuvtsTa  Ctovra et  xqövos  >wr 
ei  quae  sunt  similia.  Significationis  igitur  ex  parte  liue  veriloquium 
non  inedioeriter  connnendari  puto  neque  arbitror  ulla  difficultatc 
obstrui  explicationem  ipsiua  formationis.  Jügis  natum  est  ex  *jou-g*is, 
hoc  ex  *gjou-g-is  sicuti  Jor/'.s  ex  Djovis.  Alteruin  autem  g  aut  cum 
eo  (j,  quod  est  in  stru-g,  fiu-g,  aut  cum  eo,  quod  est  in  oi-g  (victus, 
vixi  pro  *vig-tur8,  *vig-ri),  eodem  loco  habendum  est,  de  qua  re  ac- 
curatius  agere  bic  supersedeie  possumus.  V.  Corssen  I2  87  sqq. 
389  Bq.,  Curt.  p.  546.  —  Corssenii  opiuio  (I2  813),  seeundum  quam 
jügis  a  ju-g  iungere  descendit  ('zusammengefügt,  zusammen- 
gejocht  —  dauernd'),  quamquam  veterum  grainmatieorum  auetori- 
tate  nititur,  probare  non  possum.  Neque  enim  video,  quo  modo  es 
hac  derivatione  locutio  illa  'aqua  iugis'  sat  commode  explicari 
j)ossit.  Aliud  veriloquium  a  Fickio  propositum  Corssen  1.  1.  iure 
reiecit. 

t>7^  Eadem  ratione  q  quod  alia  verba  contraeta  exhibent  expfieaa- 
duni  est ,  quamquam  borum  /;  non  ubique  ex  «/  sed  ex  parte  ex  äj 
prodiit:  <i/u>iS,  tpfis,  *»;]<>"  pro  *afiaf-as ,  *ipaF-U£,  *xmF-*iff,  sed 
iHiriv,  ö'njjfjv  ex   ^ntirftjttv,  *önpajtiv  (v.  §  23), 


150  Brugman 

quam    *öjaF-i-xa   prae  se  fert,    exemplum    graecum    quod 
prorsus  gemelluni  sit. 

19.  Vocabula  Üäto/Liai,  d-avpia,  d'ätvg,  d^ewQog  et  quae 
proxime  cum  eis  cohaerent,  ad  eandem  radicem  referenda 
esse,  unde  palaeoslov.  div-i-ti,  dw-es-a,  bohem.  dt'v-a-dlo,  lit. 
dyv-i-ti-Sj  dyv-a-s  descendunt,  certum  habendum  est  (v. 
Curt.  p.  238).  Quae  tarnen  inter  lettoslovenicas  et  graecas 
illas  voces  ratio  intercedat,  nondum  esse  mihi  videtur  per- 
spectum.  Curtius  pro  graecorum  verborum  radice  habet 
i)üF.  Sed  mirum  esset,  dhav  —  haec  enim  radicis  forma 
indogermana  habenda  esset  —  cum  apud  Graecos  a  voca- 
lem  integram  servaret,  in  tota  lettoslovenicarum  linguarum 
familia  in  div  abiisse,  cuius  rei  commodam  analogiam  de- 
sidero.  Quare  non  dubito  hanc  omnium  illarum  vocum 
quae  inter  se  cohaerent  explicationem  proponere:  dliiv  est 
radicis  forma  principalis;  inde  1.  lettosloven.  div  2.  dhja: 
dhjav,  &jaF  (cf.  n.  17.  18);  ex  hoc  &jäF  iam  omnes  graecae 
voces  facillime  deducuntur;  in  parte  earum  j  excidit:  ÜaF 
(cf.  Jevg  pro  *Jjevg,  ditXog  pro  *öjaF-log),  Üai-iia,  ion. 
&wi-/ita,  &c7)-(.ia,  d-covrd  (pro  *dioF-s-xä ,  *d(j)aF-E-ra), 
y-ä-rv-g,  $a-a,  öü-e-oiiai,  ion.  dvj-i-ofiai,  &a-/.ica;  in  aliis 
/  in  £  abiit:  &eäF  (cf.  hing  =  sanscr.  satjas,  xsveog  = 
sanscr.  günjas,  alia:  Curt.  p.  554  sqq.),  &£u-of.iai ,  ion. 
d-Erj-ofiai ,  &£ü-tqov}  ion.  &£ij-tqov,  &tw-Qog,  dor.  freä-gog 
(Ahrens  II  181) 68),  Theu-r-opides  =  QeiOQ-wnidrjg  (v.  Ritschi 
Plaut.  Most,  praef.  p.  XIV  sq.).  —  &ea  videtur  ex  *#/;« 
natum  esse  sicut  yea  ex  *yrja}  ysiTiov  ex  *frjtriov  (v.  n.  13). 


68)  Dorica  haec  forma  evidenter,  credo,  declarat,  si  9äF  grae- 
corum vocabulorum  radix  putanda  esset,  ötwQos  verbum  simplex  esse 
non  posse.  Namque  ex  *«9«F-pd-c  cum  &twQos  explicari  possit  (v. 
Curt.  1.  L),  non  potest  derivari  doricum  d-iägög.  Verbum  igitur  com- 
positum habendum  esset  ex  &aF  et  Foqos  ('wahrer')  sicuti  vttoyög 
=  *vr]OQÖs  ex  stirpibus  vaF  et  F6oo  compositum  est.  Ex  nostra  ra- 
tione  ftiatQÖg  et  sie  explicari  potest,  ut  verbum  compositum  sit,  et  sie, 
ut  simplex  5  quod  quidem  ego  praetulerim  (cf.  Lobeck  ad  Ai.  p.  335 
ed.  3). 


!)<•  graecae  Linguae  prodoctione  rappletoria  I5J 

—  &BVQOI,  quod  Curtius  p.  23S  affert  ex  C.  J.  n.  2161.  aut 

pro  &6VQ0t,  *!)/inot\  * Ifjoh'-ool  'cf.  inix'o  =  fioniao  i.  e. 
'iiö/'-fKtfj:  §  17  n.  ß;  aut  pro  *$(j)ii-oo!  est,  quod  quidem 
probabilius  videtur.  —  &r}ßog  {&-avfia  Besych.)  <-i  frrryeux 
Uta /taoi<c  id.)  sunt  pro  d"r]Fog,  fhjFeux:  cum  autem  fl«>j  i - 
cae  dialccto  vindicanda  sint,  Biunendtun  est,  praeter  for- 
mam  •'//«/-  exstitisse  iZ/fi/5,  (cf.  d/of-F  —  d/c/T  n.  17);  ergo 
d-r;Fog  pro  *///.••' F-og,  ')/j/ti((  pro  *&jeF-eia,  Haie  igitur 
.'//>/•'  fortasse  etiam  illud  tyeyQoi  tribuendum  est 

20.  Ca«,  Ce«  pro  *&]id,  *taF-ia  eiusdem  radicis  sunt 
atque  sanscr.  javas,  javjas,  javasas,  send  yava}  lit.  jdvae 
(Curt.  p.  525.  571,  Pott  U2  800  sq.,;  ^ior,  ^a  ad  eandem 
radicem  pertinere  fet  natum  esse  ex  *jäF-iu),  id  quod 
Curtius  addubitat,  mihi  veri  uon  adeo  dissimile  esse  vide- 
tur; nain  e\a  {ei  ex  tjt)  =  %6(nog  gramen,  fenum  con- 
venit  cum  sanscr.  javasas  gramen;  atque  na  significat 
etiam  irpndia  et  in  Universum  ßnw/naca,  quae  signifieare 
illud  vix  potuerit  nisi  antea  generali  frumenti  signitieatu 
instruetum. 

21.  r'jjhj,  rjßdio,  ärprjßng  seeundum  Pottium  (I1  113,  I- 
230)  componenda  sunt  cum  sanscr.  juvem,  lat.  juverus,  got. 
/»//</••>■,  lit.  jdwnasj  ij  explicat  Pott  ex  sanscrito  compar. 
jav-ijas  (cf.  Benfey  II  210  et  Curt.  p.  53S,  ubi  etiam  zend. 
yavam.  additur);  natum  autem  rjßt]  credendum  est  vel  ex 
*jäF-ä  vel  ex  *ji\F-jü.  Lesbios  dixisse  äßä  docent  igxxßiov 
(Mann.  Cum.)  et  "jßctg  (Ale.  fr.  101  B.),  Dorienses  contra 
ijßc.  dixisse  videntur  (v.  Ahr.  II  151).  Quare  fortasse 
praeter  /«/*  tenuior  quaedam  forma  jsF  exstitit,  ef.  n.  17 
et  19.  —  De  aitpjog,  aiJjrjiog,  quae  Benfey  cum  rßij  com- 
ponit,  v.  Curtium  p.  577. 

22.  Ex  *'l«For£<  cf.  A.  Weber  K.  Z.  V  221  sqq.) 
prodierunt  1.  hont.  laorec,  unde  cum  ionico  ij  'itjoviog,  2. 
explosa  o  vocali  —  ut  accentus  caussa  statuenduni   videtur 

—  *"l((Fnc:  "laieg  et  "Uortg. 

23.  Ex  /.((F  flagrare:  *naF-j(oJ  inde  xer/tu  ei  /äw: 
ex    *£'-xaF-oa    1.  exavoa,    2.  *t/.aFFa    (cf.  t/trra)  —  t/.ia: 


152  Brugmau 

KtjäuEvog,  /.^«JTfg  ctr.  (apud  Homerum  ubique  rj  pro  et 
restitucudum  est:  v.  La  Roche  cHom.  mit.5  p.  159  sq.  et 
liuius  commentationis  §  15);  xqioeig,  y.t]t<jöi]g  (v.  Curt. 
p.  138  sq.)  pro  *v.äF-6-FevT-g,  *y.aF-n-Fsid-rlg  (cf.  §  17, 
n.13);  praeterea  cum  ä,  rj  pro  äF:  nfya,  y.elct  {v.a$ÜQtiara. 
Hesych.) ;  xäXov,  yrtlov;  y.^keiog,  y^Xeng  (cf.  Dlintzer  K.  Z. 
XIV  193  sqq.). 

24.  rrog,  tag,  mide  TBiog,  etog,  ex  HaFog,  *jaFog  = 
sanscr.  tdvat,  jdvat  i.  e.  *tavat}  *javat  (cf.  zend.  yavat).  Dor. 
äg  vel  ex  *ciog  vel  ex  *«og.  V.  Delbrück  in  Curtii  'Stud.' 
II  197. 

25.  A  rad.  vxtF  cavum  esse:  /-rtxog  pro  */.ciF-xog\  yioog 
pro  *"/.aF-og\  indidem  xoiXog  pro  *v.öF-i\o-g.  Pro  corrupto 
y.nilat  in  Alcaei  fr.  15/7  B.  Alirens  xouXai  scribit  (I  106), 
Bergk  xotikcu,  item  in  Mimnerrai  fr.  12,  6  Bergk  cum 
Meinekio  KOilXr)  scribit,  sed  addit:  „possis  etiam  xcatkr)  ut 
oXcoi'ov  est  apud  Hesiod.  theog.  591".  Recte  dicit.  Nam 
utrumque  satis  defendi  potest.  V.  Curt.  p.  526,  cStud.J 
II  186. 

26.  Ex  *Y.etQ-ä-FctT-  fit  ion.  HotQrjaT-  et  elidcndo  primum 
a  /.gäaT- 69) ,  -/.gar-.  In  nom.  singul.  y.cwa ,  xocqt]  de  suf- 
fixo  Fax  nihil  est  residuum  nisi  id,  quod  e  digammi  vi  ac 
potestate  in  antecedentem  brevem  vocalem  transfluxit;  di- 
gamma  cum  ipsum  non  iam  sit,  ex  eo  certe  quod  effecif 
illic  quoque  clare  cognoscitur. 

27.  xeoang  ex  *y.eq-a-F6-g  =  lat.  cer-vu-s;  y.SQtiata, 
y.soäctTL  et  similia  leguntur  apud  Nicandrum  et  Aratum, 
sed  nescio  an  hae  formae  a  talibus  poetis  duntaxat  fictae 
sint. 

28.  Ki]i:£  una  cum  formis  x«i'«£,  y.avrft,  Kaßrjg,  xccvrjg, 
/.iti  ad  form  am  *yaFag~  revocandum  est.  Fiek  hanc  vocem 
a  rad.  ~ku  (unde  xwzi'w  i.  e.,  ut  videtur,  */.uF-yi-io,  v.  Curt. 


69)  Parum  dextre  Misteli  K.  Z.  XIX  93:  „Die  länge  von  xqäFax 
scheint  von  einer  Umstellung  von  xkqFux  herzurühren,  um  die  silben- 
länge  zu  erhalten".     Cf.  §  2. 


De  graecae  Linguae  prodtictione  Buppletoria.  153 

p.  I  15)  derivat  (Vergl.  wörterb. l  44).   wjvj;  proxime  e  '///'—" 
ut  d'cavrd  ex  *&ioßerd. 

29.  Ex  '/.l/d-jot  fiunt  xXctita  et  /./.uo). 

30.  nXatg}    nXaig,    nXrjtgf    xXeig  ex    ' /j.c.l-id-^  a  rad. 
.v/.A/.    Indidem   v.Xotng   xAoto'g   collare    pro   '/.'/.<' I -a'.- 
Kltoßog  cavea  (cf.  Curt.  p.  534    pro  '/.).uf'-ö-g. 

31.  Ex  *  y.rai-j(»:  itvaita  et  zj'tlw  tero,  rodo.  joiyg 
/»/)  ctr.  ex  *Kvrj£ig,  *%vrt£i  i.  e.  '/.vüF-eig,  '-ti  (v.  n.  18  cum 
nota);  item  j?  pro  «F  in  /.ri-ua;  v.v^-ui-q:  KVij-d-io.  De 
radice  vocis  v.  Benfeyum  rI  Isl  sqj,  qui  recte  fortasse 
etiam  xveioQog  specics  quaedam  urticae  (pro  */.vt'iooog- 
'/.)>« F-non-g)  huc  trahit. 

32.  Kgeag,  quod  cum  sanscr.  kruv-ja-m,  lat.  «?«/-o,  got. 
hraiva-j  palaeoslov.  hritv-t,  lit.  Jcra/d-ja-a  componendum  est 
(v.  Curt.  p.  I  17 sq.),  a,d* /.orjug — *XQJjccg — 'xQrjictg  —  *XQaF~j'ag 

st.  *  /.o<(F-juij   reducendum    est.     Gen.  plur.  v.ouon     i   - 
alibi)  ex    '  y.u^u'ir  sicut  yeittov  ex   *yrji%otv,    —    xgrjiov    pro 
' /in' /■-in-f }    KQTiivov  pro   '/.oei-ti o-i  :    y.uunr,    KQSio-doxog 
liabent  £t  pro  ^i  aeque  atque  v.in.u<n-.    tot  pro   //>  —  /yo  in 
XQSco-qHxyog,  -xorcog,  al.     Cf.  n.  13. 

33.  Ex  rad.  Ac<F  frui  (oTtoA-avco  :    iä-t-g,   /./,-/->.  /./,-'/- 
J>ii(ii,  Xrj-i-vi-g,  >-t-nt  i/.ti((  .    Cf.  Curt.  p.  338  sq.    Fortasse 
eodem  referenda  sunt    Aä-^o-g    suavis,    iueundus  ei 
eundum  Jurmannum  K.  Z.  XI  391»)  ).io-in-c,  lutus,  proprio 
esculentus  et  (seeundum  Curtium  p.  331))  Xioton,  '/.(•'hut'ij 

pro  *XäF-itovJ  *-iOTog),  nisi  forte  haec  quidem  a  lu  luere, 
lavare  derivanda  sint  (et.  lat.  lau-tu-s). 

34.  Ex  XciFög,  quod  integrum  servatum  est  in  ^Udo- 
/.n/(')v  (quod  Priscianua  I  22,  VI  69  II.  in  tripode  vetustis- 
simo  sese  legissu  narrat:  cf.  Adß-danog ,  ^tuv-icyiia,  Curt. 
338.  600):  Xäog}  Xrjog  (hinc  Aectig);  Aa-*-ro-c,  /./-/-/ o-„ 
(Aiyi tnuyytw),  Xtuog,  Xsung  (XsizoVQyiü)  :  WsveXäog,  dor. 
MeviXäg,  ion.  att.  Mevü.toK;  TlrjveXeiog,  cuius  genetivus 
flrjve-Xetoo  natus  est  ex  *-lt'ln-o,  *-).uF-n-a/n ;  ion.  -/*»•- 
////(V^c  natum  esse  videtur  ex  *^/m-,  *-/m-,  \/il~<>- 
i.  e.  *Acito-.     Cf.  n.  28.    Bifariam    produetio  facta  videtur 


154  Brugman 

in  honi.  ^/ewr/.quog  pro  quo  secundum  ea,  quae  §  15  dis- 
putavimus,  Av^uyxqviog  scribendum  est.  —  De  origine  vocis 
sententiae  etymologorum  in  diversas  partes  discedunt.  V. 
Curtium. 

35.  "kuag  lapis  respondet  sanscrito  grdvcm  (v.  Boppii 
gloss.  sanscr.,  Benfey  II  8)  et  est,  ut  kevca  lapides  in 
aliquem  eonicio  docet,  pro  *XaF-ag.  Sanscr.  grdvan 
pro  *grav<m. 

36.  väog,  vt]6g  (veaig)  templum  ex  *väFog7  lesb.  vavog 
(Ahr.  I  36);  nqo-vätog,  Tzoo-vrjiog;  de  origine  vocis  ambigi- 
tur.  V.  Pottium  (II2  309)  et  Curtium  (p.  294),  quocum  si 
*vaa-Iö-g  pro  antiquissima  forma  nobis  habendum  est,  ni- 
hilo  setius  väog  proxime  ex  *väFög  derivare  debemus  (cf. 
(log  pro  *1(Foq  —  *aoFog,  smf^eXrjta  pro  *Eni(.itXtja  —  *sni- 
lieXsojä). 

37.  nrßög  concisus,  mutilatus,  debilis,  caecus 
et  nioQog  miser,  caecus  derivanda  videntur  ex  *naF-oö-g 
a  rad.  naF  ea,  unde  naito  =  lat.  pavio. 

38.  IJolvxacov  vocis  alteram  partem  apte  Ebel  (K.  Z. 
IV  158)  e  rad.  sJcav  'schauen'  ducit.  Indidem  secundum 
Curtium  p.  145  udaFo-/.öFiov,  Ai]fto-xoiov,  'iTcno-xöiov,  quo- 
rum  stirps  est  -/.owvt,  nata  ex  -xoFovt;  femin.  -/.oioocc  ex 
*-xotovoa}  *-xioov0a,  *-/.6Fovoa,  *-xöFovtja  (cf.  §  23  n.  11). 

39.  A  praepositione  pra  (pro)  suffixi  va  ope  derivata 
sunt:  scr.  pür-va-s,  zend.  paur-va-s,  paour-va-s  pro  *prar 
va-Sj  protinus  scr.  pra-vatia-s,  X.pruinai.  e.  *provina,  palaeo- 
slov.  pri^vy.  Idem  suffixum  ad  kqcc,  nqo  adnexum  conspi- 
citur  in  his  graecis  vocabulis:  ngtot  pro  *nqaFi  —  *7iga- 
Fo-i  i.  e.  locat.  adiectivi  *jtQa-Fö-g  =  sanscr.  pürvas  (mi- 
nus mihi  placet  Pottii  (I2  558)  derivatio  vocis  noio't  ex 
tiqo  +  rjd-i)',  iiQiöiog  (unde  TigioioT^g)  pro  *noa-Fio-g,  a 
quo  eodem  neutrum  nq-qiov ,  quod  explicat  Hesychius  per 
ttqozsqoi'i  ngcoioa,  jiqoiqcc,  ion.  nQ(;')Qrj,  ngcoeioa  (cf.  ilc'ceiQ((, 
Kc(€iqoc)i    acc.   sing.  fem.  illius  ^ngtiFiog  est  tiqojtjv,    notjjv 

Callim.  fr.  178  B.),  dor.  nqüv  (male  scribitur  rcgdv:  v. 
Ahr.  II   182  sq.);   ngonog,  dor.  JCQÜTog  ad  *nqaFuTog  redu- 


De  graecae  Linguae  productione  anppletoria.  |  .">."> 

cenda  .sunt,  et',  Ihoxng,  Üä/.og  ex  9-dFaxog  (§  20  n.  4);  bu£ 
Hxi  Fov  ope  formatum  est  "yituc-l-ör-,  unde  quae  formae 
progerminaverint,  doceat  hoc  stemma: 

*7<<>«-/rOi'- 


'''C", 


/-~oj—  '.innhoi 


TZQIjtoV-    ap.  '  ,11)  >/>>'- 

Hesiod,  scut.  437    '        )      77"7  '  mtanv-  lli. in 

7tQ80v~  Crina-  notar-,  nQO-    -'("'""     nom. 

ft/pndpoetas  ^^     7,^(,;,,_  PhuL  Alcm."). 

u!lrn,,ns  Srac'      Pakt.  VI  253. 
citatis. 

7ZQ(6v-  Hom. 

Pind.  Aeschyl. 

Praeterea  huc  traxeritn  Ttgäv^g,  7ZQT}vr)Q  eaque  dnxerim 

ex   \iQu-l'''-ri'ig:  nain  nihil  video  quod  hanc  vocem  compo 
nere    nos   eogat  cum  äni^v^g,    TZQOOavrjg,    quibuscum  volgo 
sociatur:    TZQrjvrjg  enim   nihil  est  nisi  pronus,    devexus, 
praeeeps,  nQOoavqg  vero  nihil  nisi  bencvulens,  comis 
atque  au ijvi'tg  nihil  praeter  huius  euntrariuni. 

40.  A  radiee  pu  gignere,  alere  descendit  rriokog 
(dem.  maXiov)  pro  *JioF-Xn-Q,  *naF-Xo-g.     Cf.  Curt.  p.  "270. 

41.  oaog  (oacöztQog) ,  onng,  Oüiog  nata  puto  ex  *aaPog, 
0(>>Ut)  ex  *ociFiUo.  Boeot.  SavfteiXog,  -ui/.o<aaiog  quae  ab 
Ahrensio  (I  202)  et  a  Gelbkio  (de  dial.  aread.  p.  24)  e  2cco- 
explieantur  rectius  ita  explicari  mihi  videntur,  ut  v  di- 
gaimni  littera  viearia  sit,  qnia  exemplum  an  a  Boeotis  in 
av  conti  acti  non  exstat.  Quando  autem  boeot.  2av-  es 
—c<F-  natum  est,  etiam  in  niaeedon.  oavzooia  =  ourzrjqia 
(v.  Ahr.  et  Gelbke  11.  11.)  v  digammi  vices  sustinere  veri 
simillimum  est 71). 

70)  Si  7tq(ü6v-   Bolum  apud  Homerum  traditum  esset,   non  duhi 
tarem    ngmov-    ex    *7tgm6v-  ducere    et   quidem    «    at  in  fjßäotfii  = 

*i]ßaoi/ji  sequeiiti    o  a.ssimulatuiii    esse   statuere.     Sed   ncscio  an    talis 
assirnulatio  a  poeta  dorico  alieua  sit. 

71)  Curtius  p.  353  aäog  cum  lat.  mim-s,  theod.  ga-mmt  componit. 


1 56  Brugman 

42.  Ex  rad.  snu  fit  (ö)vaF:  inde  lesb.  vaho,  väio,  vaio\ 
vaf.(&;  PÜQog,  vrjQÖg,  NrjQevg;  Nä'l'g,  Niftg,  Nrjiag.  —  vrjxo) 
revocandura  mihi  videtur  ad  *vaF-oxto  (cf.  n.  49)  similiter- 
que  vfjaog  ad  *vt(F-/.io-g  (cf.  Curt.  p.  298);  sie  enim  facil- 
lirae  explicatur  quod  illic  ox  in  x>  hie  v.j  in  simplex  o 
transiit. 

43.  Ex  rad.  xqv  (tqv-oj)  fit  xqav ,  tgaF:  inde  TQuu/ita, 
ex  quo  per  formam  TQtovfiCt  '-)  ion.  TQtoyia  (cf.  &av/ua, 
dcof-ia)]  Agaren  (i9=  t?  v.  Curt.  p.  210),  tqojio,  fut.  TQtooto; 


Cui  comparationi  etsi  a  significationis  verborum  parte  nihil  est  quod 
obstet,  tarnen  alia  non  nihil  refragari  mihi  videntur.  Neque  enim 
ulla  suffixorum  commuuitas  aut  affinitas  conspicitur  neque  satis  cre- 
dibile  est,  adog  pullulasse  e  radice  quadam  sa.  Nani  compositum 
noXi-aaöog  (hymn.  hom.  7,  2)  iudicare  videtur,  vocem  olim  a  duabus 
consonis  ineepisse,  atque  exempla  quibus  demonstrari  posse  videatur, 
a  in  fronte  vocis,  sequente  vocali,  non  semper  apud  Graecos  in  spi- 
ritum  abiisse,  partim  non  prorsus  certae  originis  sunt,  ut  aeßofitu, 
partim  paullo  diversam  seeuntur  rationem,  ut  avoty'£,  aüdov,  avg, 
orifitQov:  avoiy!-  natum  est  ex  *aIdQiy'£  a  rad.  svar  (scr.  svar-ämi 
sono,  canto),  aütXov  a  Curtio  p.  348  ex  sjal  ducitur,  in  avg  a  initiale 
diutius  servatum  esse  videtur  propter  sequentis  vocalis  naturam,  ut 
quam  in  gen.  avög  etc.  et  in  Ovuiva  (cf.  got.  svein,  palaeoslov.  svinija) 
propius  ad  digammi  sonum  accessisse  veri  non  dissimile  sit ,  in 
o-rj/MQo-v,  o-ijTtg  credibile  est  initialem  spirantem  formae  perspieui- 
tatis  caussa  retentam  esse.  Quae  cum  ita  sint,  facilius  adog  a  sdnus 
separem  atque  revecem  ad  radicem  shu  tegere.  Inde  *ax('cF-o-g, 
*adFog;  a  pro  ax  sicut  in  ovXov  =  a/.vXov,  aeö/uec  pro  *axw^i(t  (Del- 
brück K.  Z.  XVII  238  sq.),  scr.  savjas  =  axaiög,  lat.  scaevus,  theod. 
soll  —  skal  al.  *£xuFog:  (noXi-)aa6og:  aäog  =  axvXoi1;  t-aovXu: 
avXdw  (cf.  Curt.  p.  648).  Ex  eadem  illa  radice  prodeunt  scr.  sku-nö-mi 
tego,  anglosax.  hüd,  nostra  vocabula  haut,  schütz,  shiura  reeepta- 
culuni,  axvrog,  xvTog,  lat.  cutis  (v.  Curt.  p.  159  sq.,  Pott  II2  291). 
Igitur  verbi  adog  principalem  significationem  habeo  'tectus,  tutus'. 
Unde  facillime  notio  salvi,  incolumis  se  exserit.  Notio  etiam 
certi  conspicitur  in  locutione  homerica  vvv  toi  adig  idnvg  oXtÜQog 
(„nun  ist  dir  das  jähe  verderben  gesichert,  sicher").  Zwfriv  autem 
plerumque  est  'tectum,  tutum  reddere'  (cf.  nostrum  'schützen).. 

72)   Forma   haec  cum   prius   apud  Ilerodotum   leeta  sit,    nunc  a 
Dindorfi'o,  Steinio,  aliis  reicitur,  cum  ei  non  satis  magna  sit  fides. 


De  graecae  linguae  productione  suppletoria  \;,~ 

ti-TQ(')-o/.<»;    haud    Bcio   an    ctiam    TQä-vd-g,    VQÖ-vrjg    pro 
* i (tu F-yo-l;,  *-vrjg.     Cf.  Curt.  1.  1. 

44.  Ex  (puf  lucer e:  'qxxFog  (pamphyl.  q>dßog  Besych., 
lesb,  (pauog);  mde  hom.  g>#og  et  plur.  r/uta  f,/  15,  o  ü'i, 
t  H7);  porro  ex  *q>&Fog  -  *q>6Fog  ■  cpocog,  ni  forte  haec 
sii  formarum  series:  *q>dFog     -  *q>6Fog  —  *qM5og  —  qpooig 

ci'.  §  2:5  ii.  II  ;  de  stirpe  tpan-  v.  §  2<)  n.  12;  <püi-dg 
lucidus  fortasse  pro  *yaF-vd-g;  atjpfog  (äyaivog  Hesych.), 
ni  fallimur,  ex  *äq>rjog  fei",  gen.  wog  pro  ^dg  *a-q>äF- 
o-g.  Cum  eadem  haec  stirps  (paF  dicere  significans  etiam 
verbo  m-qtav-OKü)  subsit  et  apud  Alcmanem  fr.  34  J'>.  ha- 
beamus  doricain  formam  nohtxpävog,  quam  immerito  Bergk 
olim  in  itoXitfOivog^  nunc  in  7iolvq>äfiog  mutavit,  non  du- 
bito,  quin  ctiam  cpiovt'j  ad  (paF  referendum  sit;  7toXv(pävog: 
TroÄvcpiüVog  =  Ütuoög:   dsiüQOg. 

45.  Ut  a  (fu  accedentc  F  (paF  derivatur,  ita  ex  %a 
hiare  (yü-a/.o),  yü-a-uu)  nascitur  yaF:  inde  %aS-vo-g  et 
diso  digammo  yuog:  ex  *%aF-ia  fit  *%rfid  —  hom.  yttä. 
Praetera  fortasse  huc  nobis  cum  Benfeyo  (K.  Z.  VII 58)  %fOQog 
cder  klaffende  leere  rauni'  referendum  sit,  pro  *y/<F- 
(>n-g  (minus  apte  Benfey  %ö)Qog  ex  *yaF(<oog  ducit).  yrjvvco, 
yi^.i),  yj'jti,  (lescenduntne  ex  yn  an  ex  yaF? 

46.  xpto'ia  ipc'ta  putredo  ex  *ipaF-ia.  V.  Benfey 
I  54G. 

47.  '/jftcpiäoöog,  yAf.i<ptc(Qi]ng,  'jf.i(piüozwg  ex  *  Juuiü- 
QäFog;  'i'l(<og,  *cilyog,  VXetog  aut  ex  *'iläFng  aut  ex  *%Xäjog 
i.  e.  *cilao-jo-g  (cf.  §  23,  n.   15). 

48.  Argiv.  bißeov  (Hesych.j,  lesb.  vtiov  (Ahr.  I  40),  ion. 
att.  (pov,  graec.  hod.  ävyo  (pronunt.  avjö)  =  lat.  övwm  a 
Boppio  (Vgl.  Gr.  IIP  3(>»>)  et  Benfeyo  (I  22)  cum  avis  con- 
iunguntnr  („abkömmling  des  vogels")-  Descendunt  autem 
onines  illae  formae  vel  ex  *avjam  vel,  quod  mihi  veri  simi- 
lius  esse  videtur,  ex  *av£-Jam;  cf.  wio,  i'ou  pro  *oFi-iä 
(n.  9). 

49.  Ex  rad.  tftv  terere  fit  ipaF:  inde  i//a«5w  e1  ''•''<' 
et   **/'//<;,    unde   quidem    i/Jijg,    */'/)    ctr.    —    i/'',X";>    '/'"'/<"> 


1 58  Brugman 

(Y.ctT<x-)oiöx<jo  (tero,  contero),  iprjoog  (friabilis),  ipw^ög 
(scabiosus),  ipwya  (scabies),  ipioxog  (quod  omnia  con- 
trita  significat,  sabuluin,  pulverem  ctr.)73)  v\  et  10  pro  äF 
habere  existimo  (cf.  ipi]-XQÖ-g  tritus  l anzog  cum  ipav- 
xqo-s  rührig').  Quamquam  non  negaverim,  fieri  fortasse 
putuisse,  ut  praeter  \pv  xpct  exsisteret  et  ex  hac  radicis 
forma  voces  illae  progerminarcnt.  —  lFt'jXto,  i/»ry^og:  ipv'r/w, 
i}nüQog  =  nrjQog:  ntogög  (a  pav,  n.  37).  In  xpr^io ,  \pio%io 
quorum  %  ex  gy.  prodiisse  postquam  Curtius  docuit,  nunc 
alii  quoque  accipiunt,  ut  Schleicher  comp.  p.  783,  puto 
aeque  atque  in  vr}%(ü  (pro  *vaF-o/.o),  n.  42)  o  tum  iam  eiec- 
tum  esse,  cum  digainma  formae  principalis  *ipaF-oxio  non- 
dum  evanuisset  (cf.  toxo/iiai  pro  *£Q-oxo(xai) ;  quamquam 
sibilantis  eiectio  etiam  alia  ratione  explicari  potest  (v.  Curt. 
p.  654). 

50.  Ion.  XQrffy,  att.  x^e/a,  ion.  ^///'oxo/tcu,  ion.  att. 
XQl'jCo)  (ion.  etiam  %Qr[iC(a),  att.  xh  y^iiog  ctr.,  de  quorum 
radice  adhuc  nihil  constat,  post  radicis  vocalem  olim  F 
habuisse  veri  simillimum  mihi  videtur.  De  XQrffy  fortasse 
quispiam  me  ad  formas  xgvoriiog,  avS-Qtontjiog,  alias  id  ge- 
nus  delegabit.  At  quid  de  XQrjiG7,0[.ica  et  de  att.  to  XQ*wS 
et  de  x@aJ?  Xqitog  sine  ulla  dubitatione  quantitatis  quae 
vocatur  transpositione  ex  XQ*j°S  natum  est,  ex  qua  eadem 
forma  usitatior  forma  y^eog  ducenda  est  (cf.  gen.  veög  pro 
rrjög,  yeirov  pro  *yr/i'zcov).  In  hoc  XQ?j°S  autem,  quod  ex 
*%QaFog    explico,    veram    et    genuinam    agnosco    homerici 


73)  Forsitau  etiam  ipd/uctfrog  et  xpäfipog  quae  idem  sigm'ficant 
quod  xptjj/og  huc  revocanda  sint;  ifjdfia&og  pro  *  ipdF-ct&o-s  (cf.  yv- 
dtto-g ,  kC-Üo-t;,  xtv-a-d-t- £ia) ,  ifjä/u/j-og  pro  *ipdI~-/Jog  (cf.  xovvtw  pro 
*y.oI-v£io:  Curt.  p.  145).  Iu  *adfiadog,  unde  ufiu&og,  a  pro  ip  sicut 
in  ntöytü  —  xpco/cü  (cf.  etiam  cypr.  ä<M«ff  ex  *ipüddc<i :  Maur.  Schmidt 
K.  Z.  IX  367;  theod.  sahn  =  psalm,  sittech  =  rpiTraxog).  Sed  prop- 
ter  lat.  sabulum  (pro  *savulum  ut  bubile  pro  bovile,  ferbul  pro  fer- 
vui?)  et  nostrum  sand,  anglosax.  saud,  scandin.  sandr,  quae  vix  a 
graeco  verbo  separari  possunt,  dubitationes  relinquuntur.  Cf.  Beufey 
1  420. 


De  graecae  Linguae  prodnctione  Buppletoria,  i.V.» 

%qaiog  form  am,  itemque  bomerici  y.Qtuö  veram  formam 
yni^'i  eise  persuasum  habeo  (cf.  £  l">;.  Quibua  in  formifl 
(ju<»  pacto  factum  sit  ut  E  =  //  falso  ab  Atticis  ti  litteris 
exprimeretur,  perfacile  est  ad  intellegendum.  Babuerunt 
Attici  voces  XQtlu  ex  *%QtfCä  (U)U-  XQVfy))  XQe*°St  XQ&ov  ex 
*XQy-t0~Sf  *y.9'rl0~r'  Quid  igitur  facilius  fieri  potuil  quam 
ut  ad  harum  formarum  Bimilitudinem,  in  quibua  u  genuiua 
diphthongus  est,  Uli  etiam  in  homericis  XPE02  et  XPEO 
ul)i  li  longam  Byllabam  efficere  videbant  ei  ponerent?  Vo- 
ces Las  olim  F  continuisse  praetcrea  ex  forma  homerica 
XQsitog  concluserim,  quae  legitur  .'/  355  (xgfiwos  vnaXvgag) 
ei  y  367  ubi  metrO  quidem  non  postulatur  sed  ab  Aristarcho 
scribitur  (v.  La  Rocbe  '  Ilom.  unt.  p.  233).  Cum  enim  de 
radice  vocis  XPE02  nihil  constet,  nullam  iustam  rideo 
caussam,  cur  formam  spondiacam  quae  ab  Aristarcho  pro- 
bata  sit  atque  facillime  explicari  possit,  in  suspitionem  vo- 
cemus.  X(>tj(t)g  (sie  enim  ex  nostra  ratione  Bcribendum  est) 
ex  *XQi(Fog  sicuti  ctTtrAaqoi  ex  *u7iüFoqoi  ,  tio^wv-  es 
*7iq&F6v-  ctr.  (v.  §  21).  Xy^oticu  pro  *X()i'ltu&ai  —  *XQ&Fe- 
oöai  ut  ü'/~j'  pro  *Zi'jtiv  —   %ctFeiv, 

b)     OF. 

§   17. 

1.  Dor.  ßwg,  ßiov  =  att.  ßovg,  ßovv  (lat.  bös,  scr.  (jaus 
pro  *gaus).  Ante  eas  terminationcs  casuales,  quae  a  vocali 
ineipiunt,  digamma  constanter  sine  compensatione  eliditur: 
ßo-ög,  ßo-L  ctr. 

2.  tw/itog  pro  *LoF-fio-gli)  a  rad.  ju  miscere,  unde 
etiam  scr.  jüs}  lat.  jus,  lett.  ./'<>"-?,  alia.  V.  Gurt.  p.  ."> 7 2 . 
Recte  fortasse  Schleicher  (  Sprachvergl.  unt.'  I  49)  ad  »an- 
dern radicem  £,ü)Qog  („ausgegohren")  refert. 


74)  Hoc  et  alia  quaedam  vocabula,  quae  tu  ex  ampliticata  u  vo- 
cali natuni  lialicnt,  huc  rettuli.  (juia  antiquioria  formae  amplificationia 
(«/•')  vestigia  desiderautur. 


\  60  Brugman 

3.  Ex  rad.  ju  iungere  dcscendit  toF\  inde  cum  w 
pro  oF:  fyo-vt],  Cw-(.ia}  Uo-g-ti'jq,  Cw-v-vv-j.ii.  V.  Curt. 
p.  572  sq. 

4.  witaag,  quem  ad  modum  II.  B.  765  pro  ouisag  seri- 
bendum  est  (cf.  Curt.  p.  526),  natum  est  ex  *6-Fireag. 

5.  f-iiogog,  att.  (ttüQog,  natum  esse  videtur  ex  *(ioF-Qo-g. 
V.  Curt.  p.  316. 

6.  ti(d(.iog,  (AiofiaQ  veri  simillimum  est  nata  esse  ex 
*fioF-lung1  *-{"*(>  et  descendere  a  rad.  fiv  ea,  ex  qua  fn'o>, 
fu('<(»,  fivxoQ]  /.li/ttaQ  (Hesych.)  et  df.ivf.iwv  v  ex  oF  natum 
exhibent;  hoc  v  autem  sie  ex  oF  factum:  oF-uF-vF-v. 

7.  A  rad.  plu  descendit  nloF:  inde  nXw-w,  n\w- 
tn-g,  7rX(ü-Ttj-g,  nXw-ifio-g  (nXöifiog) ,  rrXco-iCw.  Cf.  Curt. 
p.  262. 

8.  A  rad.  sru  qoF:  inde  Qw-nfica,  Qw-firj,  Ev-Qw-za-g, 
Q(6-v-w-(u  j  8-qw-)]  (cypr.  i-gov-d),  i-(jw-£i'-(o.  Cf.  Curt. 
p.  328  sq. 

9.  A  rad.  oxv  erigere  otoF:  hinc  oxwd ;  öinä,  orotd 
pro  *otoF-l(x  (ef.  infra  n.  12  et  §  16  n.  9);  orw-t-g,  ozw- 
r/o-g.     Cf.  Curt.  p.  203  sq. 

10.  xliogög  ex  *yXoF-Qd-g:  indidem,  e  inter  F  et  o  in- 
serto,  yXosgög  (cf.  ddeXog,  öaegog).     Cf.  Curt.  p.  191. 

11.  Ex  rad.  yv  yoF:  yw-fia,  xw-v-vv-j.ii,  yw-o-tö-g,  yw- 
n-ftai.     Vid.  Curtius  p.   193. 

12.  Ölt),  "0/;,  "0«,  oify,  lac.  wßa  (cf.  s^wßdöia),  ojyn'j 
(■/.oj/Liij  Hesych.),  loa  (wag  rüg  y.wfiag  id.);  cypr.  ovd  ex 
*oF-jä,  quod  Curtius  p.  517  duetum  esse  suspicatur  a  ra- 
dice  aF  ea,  unde  l-av-w,  (u-X/n  av-kl-g. 

13.  Quod  -o-eldrjg  (ut  olvo-siörjg)  non  contrahitur  in 
-niÖ^g  sicut  olvoeig  transit  in  olvovg,  sed  in  -todtjg,  sie 
explicandum  esse  mihi  videtur,  ut  ex  -o-Feiöi]g — ea  enim 
est  forma  antiquissima  —  proxime  -caeidrjg  factum  sit.  —  Suf- 
fixo  Ft(v)i  ad  stirpes  in  o  cadentes  adiuneto  volgo  di- 
gamma    inter   o    et  £  sine    compensatione    eicitur:    *nXcc/.<>- 


I>c  graecae  linguae  productione  sappletoria.  \(\] 

Ferr-,    jrlu/.ötvi-,    ;i /.e./.nf  >  i-  ' '-).     [nterdum    antem    apud 
poetas  epicos  o  producituf :  nrjXfoevr-f  ötvöoioivr-,  xijrcbevr-, 

(')l  (ILVI-. 

14.  -fuoQO-g  quod  est  in  löficaQog,  &y%eoln<aQog,  vXaxo- 
fitoQog,  oivafiioQog  si  recte  cum  vedico  mi'i-r<i-s  „drängend, 
stürmisch"  coniponitur  (Pick  'Wörterb.'  1 47;,  ex  *-/xoF- 
qo-g  ducendum  est.    Cf.  Curt.  p.  308. 

15.  Substantivs  in  -nFo-g"{')  exeuntia  variis  modis  bnnc 
exitum  immutant: 

a)  Ex  -oFo-g  fit  -oßo-g:  oQoßng  =  theod.  vet.  araweiz, 
hod.  erfoe  (cf.  garawam  —  gerberi)f  lat.  er-ru-m. 

ß)  Ex  -oFo-g  fit  -wo-g.  Omnes  quae  huc  pertinenl 
voces  oxytona  sunt:  Xaycoog,  akioog  (in  aXwo-gwrog ),  ./(?- 
/^woc;,  xo/woc'7).  Saepius  wo  in  w  contraliitur:  Xaytag, 
Tvqfaig,  OQCpwg,  al.  Declinationis  autem  haec  est  ratio: 
Aaycug,  Äayw  (pro  *Xuyo)o,  *kaynwo'.  cf.  n^veXi(O0)}  J-ay<~>, 
Xayojv,  atque  errant  qui  Xaytüg  et  Xaywv  scribunl  (v.  Mehl- 
horn.  gr.  gr.  p.  185,  ubi  veterum  quae  sunt  de  hac  re 
testimonia  afferuntur :  ipse  Mehlhorn  falso  accentui  veli- 
ficatur  . 

y)  Ex  -oJ-o-g  fit  -ntu^:.  Voces  quae  huc  spectant  pro- 
paroxytona  sunt,  ut  A&ocag,  ydXotog.  Ubi  accentus  post 
factam  prmluctionem  suppletoriam  non  aliter  in  syllaba  ea, 
in  qua  ab  initio  lüerat,  reinansit  quam  in  vocibus  dixegtag 


T'i     Diganuna  retinuit  aroröFeOaav  quod  legitur  in  titulo  corcy- 
raeo  (v.  Savelsberg  de  dig.  p.  7  . 

76)  Plins  huius  terminationis  o  interdum  facilioris  pronuntiatiouis 
caussa  insertum  est,  ut  in  *yüXoFog,  cui  respondet  bohem.  zelva  ina- 
riti  soror  (v.  Curt.  p.  I(i4.  524).  C'onf.  de  hac  voealis  interpositione 
ital,  continovo,  maitocitlr,  Genova  et  similia  pro  *continvo  etc.  '' 
tinvo  ex  contiwuo  ut  beboa  ex  beUua,  parvi  ex  parui  (iam  apud  Ko- 
inanonun  poetas  inveuimus  genva,  terwia  et  shn.). 

77)  Cf.    xoXoiäv   {■d-oQvßetv  Hesych.)    pro    *xuloI  kv    et    xoltn/fißq 
(üoQvßti  id.),  ([iiocum  Savelsberg  de  dig.  p.  .">2  apte  eonfert  .'/«</ 
*&üIog  et  lat.  plumbum  —  (löXvßos.    Male  apad   Homerum  Bcribitur 
Xülioög,    txokoja.     Debetur  hoc     i    subscriptiun    granmiatieis    xolm    . 
xokotos  derivantibus.     V.  La  Roche  'lloin.  unters.'  p.  217  Bq. 

Curtius,  Studien.    IV.  11 


162  Brugman 

cc/.eocog  (pro  *dl-,  *a-/.SQ-Fn-g  —  lat.  cer-vu-s)7  cpiXöysXiog 
(pro  *cpiXö-yaX-Fo-g:  v.  §  20  n.  12),  di'aeQiog  (pro  *övo-£o- 
h'n-g:  v.  ibid.),  noXeiog  (pro  7/oA?yoc);  cf.  etiam  dor.  skeyov 
(pro  *iXtynvT).  Genetivus  est  yaX6o>,  \lUoto  ifalso  nonnulli 
yuXom,  *'A$oio),  nominativus  plur.  yäXoq)  (perperam  11.  X* 
473  nonnulli  yaXocp). 

d)  o  post  F  abicitur  eoque  fit  ut  stirpes  illae  a  decli- 
natione  secunda  in  tertiani  transmigrent.  Sic  fit  ex  *naTQO- 
Fn-  (=  lat.  pafruo-  i.  e.  *patrovo-)  */c«zqoF-,  ex  hoc  tum 
nüiQto-.  Item  ex  ^[qoFo-  rjQbi-,  ex  *MivoFo-  (respondet 
ei  sanscr.  Manus  i.  e.  *Manvas)  .Mino-,  al.  Cf.  Curt.  cEr- 
läut.J  p.  50.  Declinatur  igitur  in  lmnc  modum :  TtdiQiog 
näxQwog,  7TÜTQiö'i  (hom.  fj^tp),  närgioa.  Ceterum  hae  stirpes 
hie  illic  etiam  antiquiorem  declinationis  rationem  seeuntur, 
ut  habes  gen.  sing.  Muco,  jratqio  (Herod.),  uXio  (Plutarch.), 
acc.  sing,  rvchgiov,  iJqiov  (Herod.,  Aristoph.),  aXcov  (Ni- 
cand.) 7S). 

Accusativos  Xayiö,  Tvq>io}  Keio,  naTgto,  rjQto,  aX<o,  alios 
natos  esse  ex  Xaycov,   Tvtpwv  ctr.  arbitror.  V.  n.  16. 

£1  pro  oF  habent  etiam  adiectiva  quae  ab  substantivis 
illis  derivata  sunt  jcaioioiog,  narQcoog,  /.tr^gwiog,  /.UjTQiong, 
fjQcowg,  fjQqiog,  ißto'iv.ög,  fjQüfi'g,  ^A&uyog,  'A%eXiöiog,  alia. 
Eodem  pertinet  oXtoiog  pro  *oXöFiog.  Cf.  §  16  n.  25,  Curt. 
p.  524. 

Ex  voce  aXiog  deducitur  aXio/j,  cuius  loco  Cyprii  aXovä 
i.  e.  *äXoF-a  dicebant. 

e)  Ex  oFo  fit  vo:  lUjTQrög  quidem  non  invenitur  sed 
quae  hinc  derivata  sunt  itrjTQving,  (.i^tqvlÜ^  cf.  patruus 
pro  *patrovos. 

16.  Ut  masculino  *ytQaFög  ab  latere  est  fem.  *yeqaFlg 
(v.  §  16  n.  15),  ita  masculinis  eis,  de  quibus  sub  n.  15 
diximus,    ab   latere    sunt    feminina  quorum    stirps    in   -oFi 


78)  Etiam  in  compositis,  quamquam  horum  alia  ratio  esse  potest, 
o  puto  ab  ultima  antiquitate  remansisse,  ut  in  f/gwo-loytu  et  in  eo 
quod  supra  iam  commemoravimus  altoö-if-vtog. 


De  graecae  Linguae  prodactione  suppletoria.  \{y.\ 

exit:  sunt  autem  ea,  quorum  nominativue  Bing,  exit  in  -<■>, 
ut  !'noy<ö,  Jijn'i,  2cm<pio.  In  -oFl  stirpem  horura  femini- 
Doruna  primitue  desivisse  primua  perspexil  Curtius  cErl. 
|i.  50  aq.j  (-um  antea  iam  Ahrena  K.  Z.  IIJ  81  Bqq.  cogno- 
vi—  et  atirpem  in  t  cadere,  nee  longius  I'ott  ab  ipso  trero 
aluissct  qui  haec  tlixit  II2  OSS:  „das  in  den  obliquen  casa. 
wieder  auftauchende  o,  das  wahrscheinlich  aus  oF  hervor- 
gegangen ist . . .". 

Persecuturus  iam  Bingulorum  casuum  formationem  FoQyto 
paradigma  sumo. 

Nom.  sing-.:  *roQyoFlg\  inde  *roQy€oig — *ro(*y(pg  — 
l'ooyc')  (decies  haec  forraatio  in  inscriptionibus  oecurrh  et 
Eerodiano  praeterea  teste  utitur:  v.  Abrena  1.  1.  p.  82)  — 
FoQyw.    De  formia  Kquoq,  /.tyj'ig,   Qqkoq  v.  Ahr.  1.  1.  p.  U2. 

Vocat.  *l'ooyöFi\  inde  rooyoi.  Cf.  ßaoikev  i.  e.  ßa~ 
aif.ii. 

Genet.  i  finale  stirpis  abieit  (cf.  ygaög):  * 1'ooyoF-og; 
inde  ion.  r<>oynng,  dor.  l'ooy<~>Q,  lesb.  Fogytog,  att.  FoQyovg, 
Statuendum  est.  praeter  Fooyöog  ex  *l'ooynbog  etiani 
*Fooy6(>>g  indeque  l'noyrig  factum  esse,  nam  l'ooyojg  nun  in 
Doride  severiore  solum  sed  etiam  in  mitiore  deprehenditur 
(v.  Ahr.  1.  1.  p.  93  . 

Dat.  i  abieit:  *l,ooyoF-r1  inde  Vooyöi  (IIv&6t  Pind. 
Isthm.  VI  51  rooyoi-    tu    pro    oF    in  AATÜl    C.  I. 

n.  2551. 

Acc. :  *FooyoFi-v.  Foqydiv.  Sine  i  *rnoyoF-r:  ion. 
ToQyovVj  dor.  I'ooywr  (cf.  ion.  ßoiv  —  dor.  ßwv).  Forma 
quae  superest  Fogyto  quomodo  explicanda  sit,  non  statim 
primo  aspectu  apparet.  Erunt  qui  cam  ex  *l'ooywa  vel 
cy  *  Fnoyna  explicent  et  accentum  acutum  dicant  ex  ana- 
logia  nominativi  assumptum  esse.  Et  re  vera  per  se  talis 
explicatio  sat  probabilis  esse  videtur:  nam  aeeentus  liaec 
ratio  haud  dubie  nullo  alio  fundamento  utitur  nisi  placitis 
et  praeeeptis  grammaticoruna,  qui  quomodo  in  hoc  genere 
graasati  siut  satis  notum  est.  l't  unum  hoc  breviter  hie 
attingam,  si  Fogyto  revera  ex  *l'ooyoFu  explicandum  esset, 


\  64  Brugman 

consensio  quae  inter  huius  accusativi  et  nominativi  accen- 
tum  est  non  magis  mira  esset  quam  dissensio  quae  est 
inter  accentum  accusativi  FoQyolv  (pro  *Fo(tyoFiv)  et  no- 
minativi accentum  {Fagyio  pro  *Fo^yoFlg).  Sed  ego  aliam 
rationem  sequor  et  eam,  ut  accusativum  Fogyto  statuam  in 
fine  v  amisisse  aeque  ut  "Arlä,  Tlokvöd/iiä  qui  sunt  vocativi 
stirpium  "jclavT,  Ilokvddfiavr  (cf.  Ahrens  1.  1.  p.  93  sq.  et 
p.  101).  Ad  quod  statuendum  in  primis  adducor  accusa- 
tivis  auo,  xvxeuo  similibusque,  de  quibus  §  20  accuratius 
disputandum  erit. 

Pluralis  plerumque  secundam  declinationem  sequitur: 
roQyol,  ro(jycöi>,  1'oQyoig,  rogyovg.  Unus,  quod  sciam, 
invenitur  nominativus  KXca&toeg .  tertiam  declinationem  se- 
quens. 

Ex    derivatis    quae    w    pro  oF    exhibent   e.  g.    affero: 
hj$og,    Jrjiotvrj ,    Ilvd-wiog,  FLv&qiog,   ^Aqyioog,  ^agdüog, 
yLrjxwiog,  ylrjzqjog,  Kgiom,  KQicosvg. 

c)   EF. 
§  18. 

1.  A  radice  aIv  descendit  stirps  xlsF:  inde  -xle/jg,  ut 
'HQaxkirjg.  Genet.  -xkrjog  pro  *-%Xr)£og  i.  e.  *-y.XsF-eo-ng^ 
cf.  Onffi  pro  *om}ei  i.  e.  *G7ieF-io-i  et  alia  id  genus,  de 
quibus  infra  dicetur.  Item  rj  pro  eF  in  (cHQa-)xXr}£irj, 
ccv.X^eig,  •/.IrjtCco ,  -/.Ir'jto).  Pro  svxXeicdg  apud  Homerum  ex 
nostra  ratione  (v.  §  15)  £vxXr]tog  scribendum  est. 

2.  veog  pro  *veF-o-g  ==  scr.  nav-a-s}  lat.  nov-u-s;  velog 
ex  *viF-i,o-g  (v.  §  15).  H  pro  eF in  vr^iaxog  ('der  neueste'), 
Nr'jiozca  (porta  Thebarum,  Aeschyl.  Sept.  460);  veioza  se- 
cundum  Curtium  p.  196  pro  *veFo-F{s)x-a. 

3.  Att.  nXecog  (rtXsct}  nXtiov)  quin  ex  *nX?log  prodierit, 
dubium  esse  non  potest.  Docet  autem  substantivum  nXov- 
xog  sat  evidenter,  hoc  *nXr\og  ex  *7cXeFog  ortum  esse.  Iam 
unde  digamma?  Aut  statuendum  est,  radicem  nXa,  nie 
digammo  dilatatam  esse  (cf.  cpa-cpaF,  %a-xocF),  aut  digamma 
suffixo  tribuendum  est  (*nX£-Fo-g;  *jiX6-F^-xo-g  =  *pla-va- 


De  graecae  linguae  prodnctione  rappletoria  [ßg 

tos).  Homericum  ixXüog  utrum  ad  "nXißiog  sit  revocan- 
iliini  au  falso  pro  nXrjog  Bcribatur,  in  suspenso  relinquo. 
Praeterea  autem  huc  pertinent  TlXrjiovr),  TlXrfiddeg,  unde 
quidem  IlXeuldeg  (v.  Pott  K.  Z.  \'l  2S2  sqq.,  F.  F.  II-  v.:; 
dor.  7tXrj(OP  (Alir.  II  163)  =  ftXeiiov,  nXitav  i.  e.  *nX&Fjwv 
(nXtimog  pro  *jth'I-i<nog  ut  vfjiorog  pro  *veFiorog), 

4.  De  homericis  ttXEsiv,  O-Eeiv,  nvEsiv  {--,  v.  §  15. 
Fortasse  etiam  in  ydi.iv  (Hes.  theog.  83)  17  restituen- 
diiin  est.     An  %eL(ü'.  l'yu'u)a.  =  /.katto:  i'y.?.«voa? 

5.  ansog  sine  dubio  ex  *07ctßog;  rj  pro  6.F  in  amjog, 
a.n'nix,  (77i u  (proxime  ex  *07tilü\  v.  n.  1),  on/^aoi;  onelog 
et  aneiovg  apud  Homerum  exstirpanda  sunt  v.  §  15).  De 
origine  vocis  ambigitur. 

0.  (pQtaQ  (st.  tpQtaox)  pro  *(pQtF-ao  a  rad.  '/',"  v-  Curt. 
p.  284;.  11.  W  l'.»7  legitur  volgo  cpgeiara,  scd  scribendum 
est  ffiji'"./"  cf.  §  15);  (pQtü)QV%eo)  ex  '<fjil-'xjiy/<>- —  <./.•<'// 
(st.  öTtctQT)  pro  *OTtFctQ  (v.  Curt.  p.  200  .  Att.  cpqeäTog, 
OTsätog  non  g  liquidae  elisione  ex  *(pQt.üorog,  *ariäQTogi  sed 
quantitatis  transmutatione  proxime  ex  g>QTjäiog,  'niifciog 
nata  sunt,  qua  cum  explicatione  belle  concinit  quod  gram- 
matici  veteres  tradunt  (jreao  et  (pgeaq  apud  Atticos  ultimara 
productam  habere  (v.  Spitzner  'Versuch  einer  kurzen  an- 
weisung  zur  gr.  prosodik'  §  26);  (pun'uva  ex  *  (po/aoia 
sicut  vöaTog,  a/.iaög  ex  *r<)'«oroc,  *<jxa^T"Og  et  -vor/  ex  (cret. 
ttoot/. 

7.  Dat.  plur.  honi.  Xrjovoi,  ut  ex  nostra  ratione  formae 
Xeioioi  loco  scribendum  est,  ex  *keFovoi.  *XeFav  =  theod. 
vet.  lewo(n),   palaeoslov.  ftvö,  lat.  leo(n).     V.  Curt.  p.  329. 

,8.  xeXijerr-  (leltsvx-  ap.  Tyrtaeum),  .uteri-,  /.vöitrr-, 
dvrjSi'T-  ex  *rslt(o)~l''trr-,  */TiFe(o)-FfiT-  (v.  Fick  K.  Z.  X\  11' 
456)  ctr.,  nisi  statuendum  sit,  /,  ita  ut  in  (d.ujsig  ex  ana- 
logia  verborum  eorum,  quae  primain  declinationem  secun- 
tur,  assumptum  esse,  id  quod  probari  quodam  modo  videtur 
formis  ihiri)nyog,  dvrj-xoog,  quae  ex  *#t£ü"- Säyog ,  *-/.6og 
fieri  non  potuerunt. 

9.  Verba  nonnulla  a  digammo  incipientia  in  imperfecto 


1 66  Brugman 

et  aoristo  augmentum  i,  digammo  evanescente,  producunt 
itemque  s  syllabae  reduplicatoriae  in  perfecto.  Quo  facto 
pleruraque  rjo  et  t]ä  in  sto  et  sä  mutantur.  Vid.  Ebel  K.  Z. 
IV  161  sqq.,  qui  primus  augmenti  et  reduplicationis  illo- 
rum  verborum  rationem  perspexitj  quaniquara  in  hoc  ei 
assentiri  non  possumus,  quod  digamma  in  illis  praeteritis 
modo  antecedentera  vocalem  £,  modo  sequentem  ipsius  stir- 
pis  vocalem  produxisse  iudicat  (cf.  §  15).  Pertinent  au- 
tem  huc: 

a)   imperfectorum   et   aoristo r um   hi: 

rjsidtj,  conti*,  jjdrj ,  pro  *i-Fsid-rj  a  rad.  vid;  ovvrjEiQsr 
pro  *Gvv-e-(a)FeiQ-£-v  a  rad.  oFsq  nectere,  ligare; 

^ßovlof.np,  quod,  productione  facta,  F  in  ß  mutavit, 
natum  enim  est  ex  *i-FoXX6fiJjv  a  rad.  var  (lat.  vol-o,  vel-le, 
got.  vil-jan  ctr.)79):,  amqvQa  pro  *an-s-FQa  secundum  Son- 
nium  K.  Z.  XIII  434  sq. 

Ex  rjä.  sä  factum  est  in  hixXiov,  sotyrjv,  eävöavov  (unde 
ion.  h]vdavov)  a  radd.  Fal  (Curt.  p.  502),  Fay  (C.  p.  493  sq.), 
(o)Fad  (C.  p.  214  sq.). 

Ex  rjn  sio  factum  est  in  ecjqcop  a  rad.  Foq  videre 
(C.  p.  324). 

Ex  rjoi  soj  factum  est  in  syvoxoovv  (C.  p.  363)  et  äv- 
etpyov.     Cf.  drj'iofpsv  pro  *dr/itöoisv :  §  23  n.  11. 

79)  Cf.  lac.  tj-toßddia,  wßä  et  sim.  —  Haec  simplicissima  huius 
augmenti  explicatio  esse  mihi  videtur;  quamquam  forma  illa  apud 
atticos  demum  sciüptores  oceurrit.  Praeter  fjßovlö fA,r\v  r\  pro  augmento 
habent  tj/lkXXov  et  ^wä/urjv.  Quorum  illud  praeteritum  ex  *t-a(itkkov 
explicandum  esse,  quamvis  t  ab  Ionibus  et  Atticis  in  ei  productuin 
esse  exspectaremus,  satis  probabile  est  (cf.  Curt.  p.  309).  De  origine 
autem  verbi  dvvct/uca  cum  prorsus  nihil  constet,  de  17  augmenti  ori- 
gine certi  nihil  statui  potest.  Ceterum  verbo  quidem  moneam,  optime 
hoc  augmentum  explicari ,  si  radicis  rf  initiale  ex  j  prodierit  (cf.  lesb. 
imugkrjtct  pro  *t7Ti/u£Xf{(j)j(c,  cypr.  xctXri^o)  pro  *xak4j(o  et  quae  sunt 
similia:  §  23).  "ilptllov  primum  apud  Hesiodum  oceurrit,  verbi 
^vvn^tti  vero  praeterita  quae  r\  pro  augmento  exhibent  apud  Thucy- 
didem  demum  inveniuntur,  id  quod  coniecturae  illi  aliquantulum  re- 
fragari  negari  non  potest. 


De  graecae  Linguae  productione  suppletoria.  \c,~ 

;    perfectorum   ei    plusquamperfectorum   haec: 
eäXiaxa   et   l'äda    a    FaX    ei     o  Fad.      Envenitur    etiam 

'■'('()((.  Fonnani  praeterea  commemoro  apprime  ootabilem 
et  memorabilem  FEFAAE9OTA  i.  e.  FeFadipuha,  quae 
legitur  in  inscr.  Iocrensi  al>  Oeconomide  edita  r.  38. 

';(■')<)((/.<(,  avifpya. 

Aliquantulo  uberius  nobis  explicandum  est  de  plus- 
quamp.  iwXneiv,  tonjytir,  quibua  ab  latere  sunt  perfecta 
eoXna,  eOQya  pro  *fi-FoX7ta,  *Fi-JFoQyaB<>).  Quacritur 
enim,  unde  plusquamperfectorum  w  ortum  sit.  Atque  putat 
Ebel  hoc  (0  natum  esse  ex  Fo.  Contra  quem  recte  Sonne 
K.  Z.  XIII  143:  „Wenn  ohne  mitwirkung  eines  augments, 
lediglich  durch  das  schwinden  der  Spiranten  aus  FeFoXna 
sich  itoXneiv  bilden  konnte,  so  vermögen  wir  nicht  abzu- 
sehen, warum  FiFoXna  sich  nicht  ebenso  zu  tio/.nu  ge- 
staltete". Iam  ipse  Sonne  a  formis  *eFeF6Xneiv1  *:ftFno- 
yhiv  proficiscens  inde  putat  proxime  facta  esse  *se6Xneiv, 
*ie6Qyeiv)  dehinc  contractione  amborum  e  *rj6X7teivi  *inüyeiv, 
postremo  ex  liis  quantitatis  transpositione  icuXrceiv,  etogysiv. 
Itemque  ee  in  /(  contractum  esse  autumat  in  ünr\i  (ex 
*onie'i),  [i/.io  (ex  *Hwzo)y  rpuctact  (ex  *seix.aaa  ,  rjXrtiKov 
(ex  *eeXniCov).  Quae  concedere  non  possumus,  quoniam  ex 
€-e  apud  lones  non  fit  r\  sed  67.  Sic  igitur  potius  statuen- 
dum  est,  ex  *iFsF6Xjveiv  proxime  factum  esse  *r)e6Xneiv, 
inde  *r>6X7zeivy  inde  ecoXneiv.  Itemque:  *sFeXniKov  — 
^/.•'//v/Jnr  —  rjXmtov,  et  *ejijwco  —  *r]4ixTn  ir/rn,  et 
*Fjelxaaa  —  *tjsixaaa  —  yxctoa  (cf.  isidr)  —  J/diy),  cf.  §  23 
n.  1;  de  Grifft  supra  iam  exposuimus  (§  ls.  11.  ö\  —  Od.  £ 
289i  ubi  Bekker  seribit  ävd'Q(ü7tovg  siFwQyeiv  cf.  Leskien 
de  ratione  quam  Bekk.  in  rest.  dig.  secutus  est  p.  27:,  aut 
volgaris  scriptura  hg  drt  noXXa.  /.er/  av&Qo'moioiv  irogyet 
retinenda  aut  scribendum  est  äv&Qwnovg  löoytn.  Item 
fortasse    ö  693,    ubi    cum    volgo    avöga    ewgyeiv    legatur, 


so    Volgo  adduntur  h>r/.u}  tfutxa,  ty/.m.    Sed  de  Ins  quippe  a 
radice  jat  descendentibus  infra  demum  §  23  agendum  erit. 


1 63  Brugman 

Bekker     avdqa    FtFiogyeiv    scribit,    scribendum    est    avdq 
rjOQysLv  S1). 

10.  Nom.  aoxv,  gen.  *aGxeF-og,  unde  cioteog  et  *aovqog 
—  aorstog:  item  nekexeog  et  ne?.e/.eiog.  Nom.  acc.  dual. 
*doz6F-Ey  iude  *äorrle  —  aoxr\.  A  ngioßv-g  nom.  plur. 
7tQ€aßrjsg.  Homer,  tiog  pro  *e{o)-eF-og.  Dorica  ot-rja, 
TCiy7tta,  ßaofai  (Ahr.  II  163)  aut  ex  *b££F{j)a,  *rayjF(j)ait 
*ßaQiF{j)aL  aut  ex  *6^e(J-)ja,  *rayi{F)jai ,  *ßaoe{F)jcu  (v. 
§  23  n.  9). 

Maiore  constantia  in  £  producendo  utuntur  stirpes  in 
ev  desinentesj  ut  ßaoilel-g,  yovsv-g.  Est  autem  singulorum 
casuum  ratio  haec: 

Nom.  sing,  -evg:  ßaoiXevg.  In  dialecto  arcadica  no- 
minativum  in  -rtg  (pro  *-sF-g)  exivisse  colligendum  videtur 
ex  iagrc  (v.  Ahr.  I  233).  „Nomina  in  evg  teste  Prisciano 
Dorienses  ev  in  ^  mutantes  Tv6r,g,  Voc.  Tvdtj,  Acc.D'ÖQcpiji 
proferebant.  Sed  Antimachus  et  Ibycus,  quos  apponit,  non 
sunt  genuinae  Doridis  auctores,  neque  in  purioribus  fonti- 
bus  ullum  exemplum  reperitur,  quod  aliquo  iure  eo  trahi 
possit,  nisi  forte  Hesychianum  ävTißoh'Q,  otqiox^q  (.ii/.qÖq, 
quod  Laconice  pro  ärzißolevg  esse  videtur...  Vulgo  apud 
Dorienses  nominativus  in  evg  exit"  (Ahr.  II  236). 

Gen  et.  *-eFog,  -iqog:  ion.  ßaoilijog,  lesb.  ßaoiXrjog  (Ahr. 
I  117),  boeot.  ßaodelog  (Ahr.  I  205)  i.  e.  ßaaileog.  Ex 
-rjog  att.  -etog:  ßciöileiog.  Apud  Dorienses  ex  *-fjog  fit  -iog: 
ßaoüJog  (Ahr.  II  237). 


81)  Fortasse  quispiam  posuerit,  iuter  eogya  et  rjögyitv,  intet 
i,ItiiCov  et  llnitto  eandem  rationem  intercedere  quae  iuter  ig/oina  et 
rjoxöfJir]v.  Hoc  ideo  probare  non  possumus,  quia  in  homericis  carnii- 
nibus  perfectum  Fe'Foyyct  syllabae  reduplicatoriae  spirantem  itemque 
FtXn  (Fti-nou)  initialem  suam  spirantem  nondum  amisisse  constat. 
Cum  his  autem  iaknitr  et  praeterita  quae  a  rad.  jix  descenduut 
(etiam  huius  radicis  spirans  apud  Homerum  nondum  exstincta  esse 
videtur)  eodem  loco  et  numero  babenda  esse  consentaneum  est.  De 
singubs  testimoniis  quae  lingua  homerica  spirantis  praebet  vide  Le- 
skienii  illam  commentationem. 


De  graecae  Linguae  productione  suppletoria.  [ßQ 

Dat.  *-eFi,  -rjt:  .Utoil^'i ,  indo  att.  dor.  ßaaiXei]  lesb. 
ßaoLXrfC. 

Acc.  *sFct}  -//<:  ion.  ßaoiXijaf  boeoi  ßaaiXeux,  lesb. 
ßum'lrja.  Ex  -rya  att.  -fiö:  ßaoiXiä,  In  Doride  ex  *-^a  lit 
*-6a,  -/;:  ßaoiXrj. 

Ex  pluralia  formia  hae  commemorandae  sunt: 

Nom.  att.  vct.  ßaaiXrjg  ex  ion.  ßaoiXrjeg;  contra  att. 
rec.  ßaoiXelg  proxime  ad  * ßaodteg  rcducendum  est.  nisi 
forte  ex  vetustioris  Atthidis  forma  ortum  ,-it  v.  Curt  'Stud.' 
III  397  sq.). 

Dat.  ion.  aoiGTtj-t-aai ,  dor.  Jugii-E-oai.  Yolgo  /-'  in 
v  dissolvitur:  ßaoiltr-ai. 

A  stirpibus  in  -ev  dcsinontibus  magna  silva  adiectivo- 
nun  et  substantivorum  derivatur.  Atque  in  [ade  ex  sF 
constanter  rj  fit:  rtgoccorfiog,  dogt'iog,  ßaoiXrjiog,  '^xiXXrjiog, 
\>io>l'l'g,  orgctTtfir],  fiavzr/tr),  d-egamfirj ,  alia.  Idem  >,  etiam 
in  Doride  occurrit  quam  vi  8  minus  constanter:  7ZQeiyf)iog} 
fiüQijiog,  lagrjiog  (v.  Ahr.  II  192).  Apud  Atticoa  rji  in  ei 
extenuatur:  oi/.tloQ,  oroaxelet,  alia. 

Erunt  fortasse  qui  mirentur  quod  Lesbii  qui  F  post 
brevem  vocalem,  subsequente  altera  vocali,  constanter  ser- 
vare  solent,  ut  in  nvevta,  avtog,  rpavng  (in  quibus  v  fere  ut 
F  pronuntiatum  esse  credendum  est),  non  dicunt  ßaotXevog, 
ßaolXevi  etc.  Quod  quomodo  explicandum  sit ,  indicant 
Ibrmac  daiftcor,  fxrjvvog,  üifxog  et  sim.,  de  quibus  §  3,  7  dis- 
putavimus.  Vidimus  enim  in  Ins  iam  ante  linguam  in  dia- 
lectos  digressam  productionem  fieri  coeptam  esse  indeque 
explicandum  esse  cognoviinus  quod  Lesbii  cum  egxxwa, 
l'nrra  dicant .  in  firjvvog  vocalem  producte  pronuntiant. 
Sic  igitur  veri  simile  est  ex  *ßaaiX4Fog  antiquissimis  iam 
lingual  graecae  temporibus  ¥ßaaiXrjFog  factum  esse  indeque 
Lesbios  ßaaiXrjog  suum  ascivisse.  Similiter  Lesbii  väogt 
vai  ctr.  (nom.  vavg),  non  vavog,  vav'i  ctr.  dixerunt  quod  in 
hac  stirpc  vocalis  vetustissimis  iam  temporibus  productio- 
nem passa  erat  (cf.  lat.  ndvis}  scr.  nävas,  gen.). 


1 70  Brugman 

(1)    IF. 

§  !9- 

1.  tag  sagitta  ex  t(o)-Fn-g  =  sanscr.  zend.  isha-s  i.  e. 
*is-va-s  a  rad.  is  mitte re.  i  brevis  relicta  in  löficogoi  et 
in  ioyjaioa    ap.  Pindarum.     Cf.  Benfey  I  13,  Curt.  p.  373. 

2.  svdlog  ietiam  cum  t),  öioyev^g  pro  *evdiFog,  *diFo- 
ysvtjg  §   16  n.    17  iam  commemoravi. 

3.  n  tog,  7ito>v}  nlag,  nlayog,  tcuqoq  a  piv  pro  *nlF-og 
etc.  Respondent  eis  vocabulis  zend.  pzvank  et  voces  sanscr. 
pivas,  pivan,  pivaras  et  aliae  quaedam,  in  quibus  i  per  se- 
quens  v  productum  videtur.     Cf.  Curt.  p.  259. 

4.  £§tü)v  auctore  Kuhnio  ('Herabk.  d.  feuers3  p.  69)  ad 
**L&Ftov  reducendum  videtur.  Componit  ille  vocem  cum 
axis  eamque  vertit  „achsen träger,  radträger". 

5.  oiyaloeig  recte  a  Benfeyo  I  414  explicari  videtur  ex 
*6iFyako€ig.  Fortasse  eodem  trahendum  est  atörj  mal  um 
granatum,  punicum,  cuius  formae  loco  etiam  oißdrj  re- 
peritur  (cf.  veßgog  pro  *reFQog).  Forma  principalis  *olF- 
jä?  cf.  ^laßöaxog  (Curt.  p.  600).  Apte  malum  granatum 
nomen  trahere  a  putaminis  pinguedine  et  nitore  nemo  ne- 
gare  poterit. 

B)    Longa    vocalis    productione    progressiva 

nata    est. 

§  20. 

1.  (uü'jqu  funde  aicogea),  tuwgrj/Lia,  cätooitto)  ex  *a-oFoQ-a 5 
aiogoi  ((.1  89)  ex  *d-(a)FoQ-oi ;  aut.toQOi  ex  *cm-ä-(G)Fog-r>L. 
V.  §  16  num.   11. 

2.  Ut  TQtffco  praesenti  ab  latere  est  tixqotpa  perfectum, 
sie  praesenti  sd-ta  i.  e.  *oFt&to  (v.  Curt,  p.  236)  perfectum 
*ot-oFo!}-a:  inde  *eiFo&a  —  tYtü&a  et  *e'Fo&a  —  uotta. 
Notabilis  est  alia  perfecti  forma  ab  Hesychio  tradita  s-thÜ- 
w-ym.     Cf.  §  14  C. 

3.  w  stirpium  ylan-,  Jtjf.10-,  Jiji-,  llnno/.6iovz-  et  femi- 
ninorum  yiao-,  ^Inno-v.otoGa  ex  Fn  natum  est.  Cf.  §  16 
n.  38.     An  010  proxime  ex  wo?     Cf.  §  23  n.   11. 


Do  graecae  Linguae  prodactione  Bnppletoria.  171 

4.  'h~j/.ng  contractum  est  ex  homerico  froantog  pro 
'Ih'ao/.og  —  *OuFn/.og —  * &aFäxoQ  Besycb.  habe!  '>'''- 
ßaxog),  ni.si  forte  haec  singularum  formarum  Berief  ait: 
"d-dFcMog  —  *  d-oFoxog  —  *l}o')oy.og  —  &6amog  ef.  §  16 
11.  11  .    Dor.  att.  9-ax.oq  (A\\v.  II  182):  ftahtog  =  dor. 

mg:  HQWxog  (v.  §   IG  n.  '■>'■*  . 

5.  xskwvr),  lesb.  yü.tva,  proxime  cohaeret  cum  %iX\  -g 
et  %eXv-o-v  Curt.  p.  188  itaque  fortasse  ad  formam 
*%eXFövä  reducendum  est  «I.  f.t(5f.taQ,  fiv/uag  pro  */tnFuao). 
Consimiliter  forsitan  ■A.noo'n>ri  pro  *KOQF6vrj:  cf.  Max  Müller 
'Vorll.1  I  374. 

6.  Bocot.  hom.  Ju'jvvong  fortasse  ex  *  Jifnnoog:  v. 
§  5,  2. 

7.  De  masculinis  in  -owg  h.  e.  -ofo-g  exeuutibus  v. 
§  17  ii.  15  y. 

8.  KXiüiv-  fortasse  pro  *K).iFov-. 

9.  Item  fortasse    \/-W-  (boeot.  Nuaviog)  pro  *NeFnv-, 

10.  Substantiva  Xvxvewv,  ätmsXee&v,  oiveav,  axavd-ecöv, 
ii  :>■■  i ',)  ii  similia  gen.  -etiüvog),  quorum  loco  plerumque  formae 

£  voeali  carentes  inveniuntur,  ut  afurceXtav,  otviov,  nv&wv, 
al.  collecta  habea  haec  substantiva  ap.  Weatphal.  Method. 
gr.'  I  1,  328),  iudieat  Bopp  III3  395  suffixum  du  eonti- 
nere,  «  autem  quod  v>  praecedit  natum  esse  e  stirpis  voeali 
finali  o.  Id  veri  dissiiiiillitnum  esse  apparet:  nam  longa 
localis  Buffixi  an,  wv  certe  stirpis  o  finale  absorptora 
fuisset.  Ipsum  illud  t  denionstrat,  intereidisse  consonam 
nee  dubium  esse  potest,  quin  illa  digamma  fuerit  (ef.  Eb<  1 
Ann.  Fleckeis.  vol.  85  a.  1SG2  ed.  p.  247,  qui  et  ipse  Boppii 
sententiam  improbal  addena  „da  etov  auf  digamma  deutet")- 
Igitur  oiveuivog  ex  *olvs~Fov-og.  De  a  in  t  extenuato  eon- 
feraa  vocativum  %nns}  locativum  uuryt-i,  verba  derivata 
ädixe-ta,  yocmiu-io,  alia  (Leo  Meyer  II  22  sqqA  Ex  nun  iv 
olvtov  factum  est  sieul  sarwg  ex  eozeaig. 

11.  ctiotr  gen.  uuorng  componendum  est  cum  bct.  Gvcts 
itio,  itus,  lat.  aevum,  got.  aws  tempus.  Dedudt  autem 
Schleicher  comp.  p.  400   haec  verba  a  radice  »  ire  et  sta 


1 72  Brugman 

tuit  de  suffixo  graecae  vocis  haec:  „Das  suffix  urspr.  van 
liegt  vor  in  stamm  al-F(ov-  (aicov  lebenszeit,  zeit),  einer 
dehnung  eines  vorauszusetzenden  ai-van-  (vgl.  lat.  ae-vo-, 
got.  ai-va- ,  altind.  e-va-)",  Quod  Schleicher  verba  haec 
omnia  ad  radicem  i  refert  et  aevum,  aivs,  tvas  suffixi  va 
ope  formata  esse  statuit,  prorsus  probo.  Contra  de  graeco 
vocabulo  ego  persuasum  habeo  sie  esse  iudicandum.  Stirps 
initio  fuit  al-Fo-  =  lat.  ae-vo-  etc.,  inde  alto-  (cf.  ydXoto- 
pro  *ydknFn-):  nom.  aiiöc,  gen.  alto,  dat.  alto,  acc  aicov 
vel  alto  (cf.  Xaytor  —  Xayto ,  Fooytov  —  Fogyco  et  sim., 
§  17  n.  15.  16).  Ex  qua  declinatione  solum  aecusativus  is, 
quem  postremo  loco  posui,  nobis  asservatus  est  apud  Aeschy- 
lum  in  Bekk.  aneed.  363,  17:  alto  tov  alcova  %axd  änov.o- 
ni]v  Alöyv).oQ  einer,  quam  eandem  formam  Ahrens  in 
versu  bacchiaco  Choeph.  350  pro  aiwvci  quod  metro  repugnat 
restituit  (in  accentu  formae  alcd  non  offendendum  esse  se- 
quitur  ex  eis,  quae  §  17  n.  15.  16  diximus:  v.  in  primis 
eum  quem  sub  n.  15  laudavimus  locum  grammaticae  Mehl- 
horn.).  Iam  autem  ex  stirpe  alto-  ita  stirpem  aicov-  pro- 
diisse  puto,  ut  illa  nescio  an  ad  commodiorem  et  faciliorem 
declinationis  rationem  instituendam  in  analogiam  stirpium 
in  v  desinentium  transiret.  Plane  eodem  modo  ad  stirpes 
in  -oFo  (§  17  n.  15)  et  ad  stirpes  in  -oFi  (ib.  n.  16)  exeun- 
tes,  postquam  -oFo  et  -oFi  in  w  coaluerunt,  saepius  v  ac- 
cessit,  ut  ex  äX<o-  factum  est  aXcov-,  ex  rtQio-  rjQiov-,  ex 
tcuo-  zatov-,  ex  TTvd-co-  nv&tov-,  ex  ylaicö-  yicawv-  ctr. 
(v.  Ahrens  K.  Z.  III  105).  Cf.  etiam  germanicae  declina- 
tionis quae  vocatur  debilis  nasalem  atque  n  illud,  quod 
lingua  sanscrita  saepius  in  nominum  declinatione  adhibet 
quo  seiungat  stirpis  vocalem  finalem  ab  initiali  vocali  suf- 
fixi (avi-n-d,  avi-n-dm  instrum.  sing.,  gen.  plur.  stirpis 
am-):  quamquam  harum  nasalium  fortasse  paullo  alia  est 
ratio,  quode  aecuratius  hie  agi  non  potest  (v.  Iac.  Grimm 
c Gesch.  d.  deutsch,  spr.  p.  960,  Heyse  'Syst.  d.  sprach w.' 
p.  377  sq.,  Pott  I2  300,  IT2  681).  Quodsi  haec  recte  explo- 
ravimus,    iam   dubium   esse  non  potest,    quin   eadem  quae 


De  griic:c:;ie  lin^iiue  pi-odii'-t i< >iic  suppletoria.  17!', 

intcr  aloj-  et  aiaiv-  intercedit  ratio  etiam  inter  accus,  bom. 
yj/.to),  xvksiüj  et  stirpem  seriorem  Kvxe(ov-t  inter  Qomin. 
der.)  Tloridag,  accus.  Ifooeidüj,  gen.  Tlooeidw  et  stirpem 
Tlooeidüv-  intercedat.  Atque  formarum  quidem  /j/.cf;;,  /./- 
>c«t3,  /.i/.ton-  stirpem  principalem  esse  statuo  *xvxäßo. 
Lade  * /.r/.rjö  —  Hvxeaj  atque  *xvMqF6  —  kvxt/W  (cf.  s  21  . 
Postea  auteni  xvx,eio-  in  analogiam  Btirpium  in  v  exeuntium 
transiit.  De  aecentu  aecusativorum  xvxedj,  Kinteiu  eonsen- 
taneum  est  idem  dicendum  esse  quod  de  aeevisativi  au3, 
pro  et  auteni  quod  est  in  Kvxeitü  it  restituendum  <st  (cf. 
§  15).  Similiter  igitur  TIoosiöco  gen.),  Tlotieiöd)  acc. ,  po- 
tius  Jiouttdw),  Unnötig,  Tlooeidaov,  Tlooeidaiopog,  Iloaei- 
detovog  (v.  in  prirnis  Ahrens  Pliilul.  XX11J  1  sqq.)  omnia 
ad  stirpem  * IIoiiduFo(r)-  revoco,  unde  i'acillinie  explican- 
tur.  In  Hooeiöuiovog  produetio  bifariam  facta  conspicitur. 
Ad  breviorem  autem  stirpem  pertinet  etiam  Tlooiörjiog  pro 
' llo()iöai'-in-g.  —  Eandcm  illam  rationem  praeterea  inter 
AnoXXta  et  stirpem  ^AnoXfoav-  intercedere  veri  similius 
mihi  videtur. 

12.  Ex  *(fäfog  fiunt  (fang  rputu)  et  cpntog  (cf.  üöco/.ng). 
tptog  aut  ex  (püog  aut  ex  qnog.  —  yiktog  et  igeog  ex 
*ytX(u)Fog  et  *SQ(a)Fog  nata  esse  colligendum  mihi  videtur 
ex  accus,  ytkiov ,  ytXio,  k'gcov  (cf.  ucctQOtv ,  .n'aov>\  X«yvjv, 
Xayw),  dat.  ytXaj,  tQip,  adi.  cpiXöyeXiog,  övaegatg  (cf.  öno/.t- 
gtog  pro  *Qiv6/.£(>Fng),  ye'/oüog  II.  ß  215,  pro  quo  fortasse 
j/fiAwfOg  scribendum  est,  quamquam  et  lila  forma  faeile 
explicari  potest  (v.  §  16  n.  25).  —  Ad  stirpes  yeXio-,  I'qoj-, 
(pio-  (item  ad  xyü-,  cuius  dativus  XQV  est,  et  ad  'ido(')-,  ad 
quam  stirpem  pertinent  dat.  tÖQ(p  et  derivatum  xä  iöycoa 
posterioribus  temporibus  x  suffigebatur,  quo  cum  r  compo- 
nendum  est  x  stirpium  avöon-ßgiox-,  a-yren-,  u-jitoji-,  Xiim- 
ÖvtJT-  (cf.  Bopp  'Vgl.  gr.'  IIP  363). 

13.  Participia  perf.  act.  suftixi  l'nx  ope  formata  esse 
inter  omnes  constat.  Praebet  auteni  Homerua  praeter  vul- 
garem huius  suffixi  ~ox  formam  (eaxa-öx,  x£x///;-or,  itt}itX- 
öi)  interdum  etiam  -au :  ßeßa-ayz,  u&ua-<>')t,  ytyc(-('>r,   /.i/.iu- 


1 74  Brugman 

wt,  T£#i't]-ojT ,  7TS7ixy-(ÖT,  xtTQiy-cn ,  nsxkqy-tox  (cf.  Bekker 
Hom.  bl.  p.  94)  s2).  In  quibus  participiis  o  vocalis  pro- 
ductionem  digammo  deberi  quod  suffixuni  olim  in  fronte 
habuit  mea  quidem  sententia  certum  est.  Duco  igitur  ßsßa- 
iox  ex  *ßeßa-Föx  etc.83).  De  y  quod  participia  ea,  quorum 
stirps  temporalis  in  a  cadit,  ante  suffixum  exhibent  con- 
feras  form  am  e-oxr^ze.  Quamquam  quaeri  potest  nonne 
fortasse  /;  interdum  digammi  sequentis  vi  effectum  sit,  id 
quod  praecipue  ea  de  caussa  aliquantum  habet  probabili- 
tatis,  quia  rj  quod  est  in  toxtjxe  prorsus  singularis  generis 
est  et  indicativus,  coniunctivus,  optativus,  imperativus,  in- 
finitivus  volgo  a  pro  vocali  radicali  exhibent,  in  participiis 
contra  multo  frequentius  rj  vel  quod  inde  prodiit  s  occurrit 
quam  ä.  Confidentius  in  (.ie.-f.ia6x  ä  productione  supple- 
toria  factum  esse  contendam. 

14.  A  rad.  Foq  'gewahren':  wqa  =  theod.  vet.  roara 
intuitio,  consideratio,  curaj  l-tooö-g;  a-togo-g  v«yr- 
lu/.xog  Hesych.),  ion.  oi-QO-g;  Hesychianum  ßcoQOi  (pcp&aX- 
(loi)  pro  *Fwqoi,  *FÖqoi,  v.  §  15. 

15.  ovlafiög  pro  *Fo?.a/.i6g  (yoXccfiog  öitoy/iog  Hesych.): 
cf.  §  12,  5. 

16.  SQiovviog  fortasse  cohaeret  cum  rad.  van,  unde 
Fdva§  descendit,  itaque  ex  *soi-F6v-io-g,  *sQi-Iccr-io-g  ex- 
plicandum  est:  v.  Curt.  cStud.'  III  121. 

17.  Ttavoi'Qyog  ex  *nar-FÖQy-o-g,  nisi  factum  est  ex 
* nav-loqy-o-g:  v.  Curt.  p.  529. 

18.  Radicis  Fod-  (=  scr.  vadh,  zd.  vad  ferire)  di- 
gamma  in  ev-vooi-g  (xlvrjaig  Hesych.)  et  in  sv-voo-l-yatn-g 
antecedenti  v  assimulatum  cernitur;  to  autem  pro  Fo  ex- 
hibet  a.&ecü. 


82)  Te&vt(oT ,  ntmiayt,  iarswT  et  quae  sunt  similia  huc  non 
pertinere  sed  proxime  ad  rf#vijdr  etc.  revocauda  esse  vix  opus  est 
mcmeri. 

83)  Aliter  hoc  io  explicare  conati  sunt  Leo  Meyer  II  224  sq.,  de 
cuius  opinione  supra  iam,  §  3,  2,  dixi,  Schleicher  comp.  p.  404,  Sonne 
K.  Z.  XII  289  sqq.,  XIII  445,  Westphal  'Meth    gr.'  I  1,  359. 


De  graecae  lingaae  productione  snppletoria.  ]~~, 

19.  Dor.  loQavog,  lesb.  toQtxvog,  ögavog,  ion.  att.  oitqa- 
vog  ex  *Foq<xvoq  =  scr.  varunas. 

20.  covo-g,    cui   respondel    Banscr.   pootu»-«,   lat.   pgrau-m 

(nrO   '  ir.sitU-m,    Cf.    rriinis    pro    ii.siiiii.s,    l'fi  1 1 1  xcri  I II    ]  il'«  i  X  i  in  •  •  ;i<  l 

*(Sovog}  inde  ad  *Foavog.  Nam  wvog  apad  Homerum  di- 
gammo  caret  (v.  Leo  Meyer  I  :>07  <•<  <x  *  /•'  o#vog  apud 
Iones  ovvdq  nasci  exspectamus. 

21.  ortti/.i],  ovzdco,  ovndtü}  ex  rad.  Fcrr,  /oa.  Respon- 
del nostrura  wund  (v.  Pott  I1  122,  K.  Z.  \'J  263).  Propter 
radicis  a  servatum  maxime  notabüis  est  glossa  Hesych. 
yaiükai   nvAal. 

22.  De  ßcoXia,  ßcokig  pro  *Folta,  *FnXig  v.  §   15. 

23.  Dor.  t'3(>oc,  ion.  ovong,  att.  ooog  ex  *ßoQog  'yln- 
Qog  —  *yo'oog  a  rad.  #«/•  (Curt.  p.  32.">  . 

C)   Exempla   productionis    bifariam    factae. 
§  21. 

Omnia  quae  huc  pertinent  supra  iam  tractata  sunt. 
Sunt  autem  haec: 

1.  a/inoooi  :   v.   £    16  n.    11. 

2.  y.r/.i^'r.  v.  §  20  n.   II. 

3.  ylitv'y/.QiTog\  v.  §   10  n.  34. 

4.  Ilnaetöuojog:  v.   $  20  n.   11. 

5.  7tqrj(av-',  v.  §  16  n.  39. 

6.  XQt'^og:  v.  §  IG  n.  50. 

Disputatio    de     d  ig  am  m  o    paucis    astringitur    et 

absolvitur. 

§  22. 

Ex  eis,   quae  de  digammatica   productione  snppletoria 

contulimus  et  explicavimus,    primo  aspeeta  apparet,  aeque 

in   producenda    vocali   neque    in    mutando    eins   colore   lin- 

guam    certaa    leges    sequi.      Invenimus    in   eadem    dialecto 

«<•/.«£,  yrj-d-etO)  ovg}  aijo,  yala}  yew-y^tt<7»oc,  ;.'//rn,  d-avfia, 

ÜSiaoag,    >^j',    J;>o)\    l'noyv'),    Inuynl ,    viog,   ßoffllitog,    OVQCt- 


1 76  Brugmau 

)'ög,    cod-ico,    oqcuo.     Ubi   hie   concentus  et  consensus?    ubi 
ulla  convenientia  ? 

Paucula  tantummodo  inveniuntur  quae  inter  se  artiore 
vineulo  coniuneta  et  in  analogia  quadam  posita  sint.  Sunt 
autem  fere  haec: 

1.  Dialectus  lesbiaca  et  dialectus  laconica  F  inter  duas 
vocales  non  exterunt,  sed  lila  mutat  in  vf  haec  in  ß,  quae 
tarnen  litterae  sonum  prope  ad  digamrai  sonum  accedentem 
habuisse  putandae  sunt:  dixerunt  Lesbii  edrjo,  aitog,  na- 
üut'u,  (pavos,  acekkai,  vavog  (templuin),  Lacones  äßt'tQ, 
aßwQ,  s^coßüdia,  dßsideo ,  ddßeXog  et  quae  sunt  similia. 
Excipienda  sunt  sola  väng,  vä'i,  väeg  etc.  et  stirpium  in  et- 
cadentium  casus  obliqui  sing,  et  totus  pluralis  numerus,  ut 
ßaaikrjog,  ßaollrfi  ctr.  (ßaoiliog,  ßaaiXel  videntur  formae 
laconicae  fuissej,  quae  exceptiones  queinadinodum  expli- 
candae  sint  vidimus  §  18  n.  lü  ad  fin.  —  Fortasse  ex 
i^coßädia  concludere  licet,  etiam  a  in  ccßrjQ,  äßtüQ  ctr.  lon- 
gum  fuisse. 

2.  äF  soluni  apud  Iones  et  Atticos  in  rj  transit.  Ubi 
in  aliis  dialectis  rj  pro  äF  esse  videtur,  a  forma  e¥  pro- 
ficiscendum  esse  vidimus. 

3.  äF  apud  Atticos  cum  ante  consonas  modo  in  ä, 
modo  in  rj  transeat  {&täxQOv,  öäXög,  rdficc  —  yrj&ko,  xrjtog), 
ante  vocales  tantum  in  t]  transit,  ex  /;o  autem  et  rja  con- 
stanter  (nisi  quod  antiquissimis  temporibus  Attbidis  etiam 
rjo  oecurrit,  ut  in  gen.  owefog)  ew  et  eä  naseuntur,  ex  iji 
vero  ei. 

4.  Ex  aF  apud  Boeotos  fit  ei ,  quod  sonum  illum  inter 
e  et  i  intermedium  signilicat,  quem  supra  scripsimus  lit- 
tera  e.  Exempla  habes  gen.  sing.  iccQsiog,  (lavzsua,  alia 
pauca. 

5.  Ante  consonas  digamma  rarissime  sine  compen- 
satione  eliditur.  Certum  exemplum  est  aXo%  =  avla§. 
Non  vero  huc  traxerim  yovioi,  xoxeoi,  e%£&rjv. 

Praeterea  hoc  loco  duo  haec  notanda  mihi  videntur: 
1.  <^,uod  a  ante  F  prius  quam  producitur  saepius  in  o 


De  f^raccin'  lin^naf  pnxliutiunf  suppletoria  ]  77 

vocalem    obscuratur   {toata  (><«;   —    a'i'aza,    xcoag   pro 

"•/.('( l''-cx),  id  eodem  loco  e1  numero  habendum  es!  cum  mu- 
tatione  illa  et  vocalis  quae  fit  vel  in  u  vocalero  vel  in  i  vo- 
calem  ante  liquidas  prius  quam  localis  produetionem  Bup- 
pletoriam  patitur  (ßot >')(<>  —  ßagvg,  7ou$ —  ßaQßai-,  o//- 
iXo-q  —  i-äX-r/v,  floiyo)  —  eßQa%e). 

2.  [nter  duas  vocales  digamma  sitne  crebrius  cum 
compensatione  an  crebrius  sine  compensatione  eiectum, 
diiudicare  non  ausim.  ld  vcm  certissimum  est,  in  compen- 
aanda  hac  littera  nullam  dialectum  tarn  longe  processisse 
quam  diatectum  epicam.  Conspicitur  autem  apud  Home- 
nun  —  18  enim  hac  in  re  in  primis  respiciendus  est  — 
inconstantia  et  varietas  in  vocalibus  producendis  apprime 
mira.  Atque  saepius  eadem  eiusdem  vocabuli  vocalis  modo 
producta  modo  brevis  relicta  oecurrit,  ut  habes  tpaea  ei 
g>aog:  äogi  et  dogi,  Xrjovoi  et  Xeovac,  aatQOt  et  an~rt(OQOi, 
ftt/ncicör-  et  tttiiüni-,  zeÜrrjör-  et  t£&vt)(6t-.  Ex  <juo  co- 
gnoscitur,  quam  parum  tunc  vocalium  produetione  suppleto- 
ria  affeetarum  quantitas  constituta  fuerit  Lingua  ubique 
inclinabal  ad  vocales  ante  labens  digamma  producendas  e1 
ad  o  post  digamma  producendum,  sed  non  ubique  usus  ho 
minum  loquentium  prorsus  sibi  constitit;  unde  factum  esl 
ut  poetis  prout  metrum  requireret  modo  produetis  modo 
brevibus  formis  uti  liceret.  Ut  ipsum  digamma  apud 
Homerum  fere  nusquam  certum  locum  habet  sed 
nindo  adest  modo  abest,  ita  etiam  produetio  quae 
digammo   efficitur   inconstantior   est. 

III     J. 

§  215. 
In  Universum  de  produetione  vocalium  ea,  quae  /  lit- 
tera efficitur,  eadem  dicenda  sunt  quae  de  produetione  di- 
gammatica  diximus.  -/  producitur  in  a ,  apud  lones  ei 
Atticos  interdum  in  >r  o  in  w,  e  in  >/,  i  in  7,  v  in  v.  Atque 
ut  vidimus  digamma  posl  produetam   vocalem  saepius  per- 

Curtius,  Studien,    IV.  12 


\  78  Brugman 

manere,  item  hie  illic,  vocalis  produetione  effeeta,  j  manere 
videmus,  ut  in  lesb.  EJti(jiiXr}iu  pro  *hri^lle{G)ja. 

Frequentius  quam  in  lingua  graeca  haee  produetio, 
quae  j  littera  fit,  in  lingua  sanscrita  et  in  lingua 
latina  oecurrit,  quin  in  hac  quidem  lingua  constanter  illa 
produetio  conspicitur.  Servat  autem  utraque  lingua  spi- 
rantem.  Ex  lingua  sanscrita  e.  g.  affero  gäjate  =  zd. 
zaycite  pro  *ga-ja-tai  a  rad.  ga  gignere  {gäjate:  zayeite  = 
jävat,  pivan:  yavat,  pivauh;  v.  supra) ;  trtijas  pro  *trtijas, 
*trt-ja-s  =  lat.  tertius ;  mantüjämi  pro  *  mantüjämi  a  mantu- 
peccatum.  Ex  lingua  latina  commemoro  e.  g. : 
Maja,  Troja,  Ajax,  äjo ,  major,  pulejum,  ejus,  hu  jus, 
cujus  84). 


84)  Immerito  Corssen  I2  .'<03  negat  j  spiranti  in  lingua  latina  vim 
ac  potestatem  inesse  producendi  vocalem  antecedentem.  Dicit  haec: 
„Woher  gerade  j  vor  allen  consonanten  diese  kraft  haben  sollte,  und 
weshalb  es  in  biiugus,  triiugus,  quadriiugus,  altiiugus  diese 
kraft  nicht  bewährt  habe,  blieb  bei  dieser  annähme  unerklärt".  Ad 
priorem  harum  duarum  quaestionum  respondere  nobis  non  opus  est. 
Quod  autem  ad  alteram  attinet,  belle  cecidit  quod  ipse  iam  Corssen 
in  eadem  pagina  illud,  quod  contra  dicit,  quamquam  invitus,  delum- 
bavit  verbis  his  „weil  an  der  wortfuge  der  beiden  zu  einem  com- 
positum zusammengerückten  wörter  das  j  getrennt  von  dem  aus- 
lautenden vokal  des  ersteren  gesprochen  wurde".  Studet  autem  deinde 
Corssen  ostendere,  ubique  vocalem  aliunde  produetionem  habere,  quod 
idem  antea  Aufrecht  fecerat.  Sed  sunt  exempla  ubi  produetio  vocalis  nulla 
alia  ex  caussa  nisi  ex  spirantis  sequentis  vi  explicari  potest.  Unde 
enim  Ajax?  Nonne  hoc  nomen  ex  Ai'etg,  AiFaq"!  Atque  major,  djo, 
puUjum,  quae  facta  sunt  ex  *mag-jor,  *ag-jo,  *puleg-jum,  aliter  fieri 
non  potuerant  nisi  ita,  ut  ex  gj  proxime  crassior  et  plenior  spirantis 
sonus  nasceretur,  deinde  eius  soni  vi  efficeretur,  ut  antecedens  bre- 
vis  vocalis  in  longam  transiret.  Genetivos  ejus,  küjus,  cujus  Cors- 
sen p.  307  ex  e-z-us,  ho-i-us,  quo-z-us  nata  esse  contendit.  Quam 
sententiam  et  alii  improbaverunt  et  ego  improbo.  Sed  vel  hac  pro- 
bata  de  re  ipsa  quae  hie  in  ceusum  venit  nihil  mutatur.  Nam  etiamsi 
cum  Corssenio  a  formis  eius,  hoius,  quoius  proficisceremur,  primae  vo- 
calis quae  est  in  ejus,  lriljus,  cujus  produetio  nihilo  setius  ex  sequentis 
spirantis  natura  nobis  explicanda  esset.     Ipse  Corssen  de  illa  sie  sta- 


De  graecae  Linguae  prodüctione  Buppletoria  I7'i 

Iiini  ad  ea  enumeranda  et  illüstranda  accedimus,  quae 
ex  Graecorum  lingua  buc  pertinent. 

1.  'i'iynui   {nQoarji^ai   Kur.   Ale    1063)    ex    *ji-jiy-fiai\ 

Iiotii.  //zto  ex  *r\BWtQ  —  *l.-j{.-jiv.-Tn\  iqhteiv  ex  'ini/in 
*rjsolneiv  —  * i-je-yolx-eiv.    In   u'or/.a  j  in  /    transiil      !)<• 
radice  vocis  v.  Curt.  p.  609  sq.     Cf.  §  18  n.  !). 

2.  Ex  *öaiFeQ-  {—  scr.  d&uar-  i.  e.  *daivar-)  fit  'dauo-, 
*dajto-,  deetg-.     Cf.  Ebel  Annal.  P^leckeis.  vol.  T* »  p.  508 

'.',.  Ex  *<uFtiÖQ  ((d^irrn:  aerog  Tlegyalot  Hesych.  ei  Et 
M.  28,  7:  docet  haec  forma  quam  perverse  Leo  Meyer 
K.  Z.  V  371  et  Christ  G.  L.  194  aierog  digammi  in  /  mu- 
tatione  ex  *«/-froc  natum  esse  iudieaverint)  fit  (turne  — 
*ujeiög  --  aeroQ  et   üerng.     De  radice  vocis  nihil  con.stat. 

4.  aifei  (C.  I.  n.  1  et  in  inscriptione  loci*,  ab  Oecono- 
mide  edita;  —  alei  — ■  *dje!  —  äei  et  aei s-').  Cum  dor. 
aieg  (Ahr.  II  379)  satis  aecurate  concinit  sanscr.  äjtb8}  quod 
haud  dubie  eiusdem  radicis  est  (v.M.  Müller 'Vorll/  JI  236 
Puto  autem  djus  pro  *ajus:  cf.  IjdjatP.)  urtum  esse  ex 
*aivas  idque  idem  graeci    *<xiFeg  formam  principalem  esse 


tuit:  „Indem  das  i  mit  dorn  vorhergehenden  vokal  in  der  ausspräche 
verschliffen  wurde,  entstanden  (ans  linius,  cuius,  eins]  die  zwei- 
silbigen formen  luü-ns,  cni-ns,  ei-us,  deren  erste  ailbe  nun  na- 
türlich die  metrische  Zeitdauer  einer  länge  erhielt.  Dann  aber  ver- 
härtete sich  der  ursprüngliche  vokal  i  zum  palatalen  reibelaut  j. 
Auch  hier  hat  also  nicht  erst  das  j  positionslänge  des  vorhergehenden 
vokals  bewirkt''.  Quae  quam  parum  stare  possint,  in  aperto  est.  Si 
in  lmi-ux  prior  syllaba  metricani  produetae  syllabae  moram  habet. 
iude  non  sequitur  ut  etiam  //  voealis  quae  diphthongi  prior  pars  esl 
longa  Bit.  lam  vero  si  diphthongi  posterior  pars  in  j  trans.it,  id  vo- 
calem  brevem  quae  antecedit  nulla  ex  parte  attingit  Namque  eam 
nulla  alia  de  caussa  produci  nisi  ne,  i  in  /'  mutato,  syllabae  morae 
quidquam  detrahatur  concedi  non  potest  (cf.  $  2).  [gitur  etiamsi  cum 
Corssenio  hüjus  ad  ' huius  revocare  deberemus,  haec  ponenda  esBet 
fonnarum  series:  huius,  huius,  hujüs,  hüjus. 

85)   Etiam  in  tn-Tjt-Tuvo-^  q  =  «   ex  nj  natum  esse  videtur:    cf. 
Curt.  p.  359. 

\2  ' 


\  go  Brugman 

(cf.  Curt.  p.  359  sq.) :  ut  *ajus  ex  aivas,  ita  in  lingua  zend. 
ex  ai-va-m  (unura:  servavit  eam  formam  principalem  lin- 
gua persica  vetus)  fit  6yüm,  ex  *  vtdoivam  (nom.  vidaevo) 
vtdoyüm;  -um  =  -vem,  -vam  (cf.  Schleicher  comp.  p.  53, 
'Indog.  ehrest.5  p.  359,  M.  Müller  'Vprll.'  I  365  not.  57). 
Similein  immutationem  stirps  aloa-  passa  esse  videtur  in 
got.  ajukdutlis  (cf.  Iac.  Grimm  D.  G.  I3  66).  Conferas 
postremo  lat.  Aiax  =  Ai'ag,  quod  Sonne  K.  Z.  X  126  recte 
ad  eandem  illam  stirpem  aiva-  trahere  mihi  videtur, 
cuiusque  forma  antiquior  Al'Fag  identidem  in  inscriptionibus 
oecurrit  (v.  Savelsberg  de  dig.  p.  56).     Cf.  §  20  n.  11. 

5.  i  stirpis  uali-  in  £(,  amplificatur :  fit  autem  ex  ei 
ej  —  i],  ex  *iröXijoQ  —  nolrjog  denique  quantitate  trans- 
posita  nöleiog.    Dual.  att.  vet.  nokrj  ex  *7t6lrje  —  *n6Xsj-s. 

6.  '/.ey.gaai'To  ex  V.ex^a/coro,  axgccaviog  ex  *ax.Qajavxog, 
ut  docet  ixgcäutrov,  quod  seeundum  Curtium  (p.  147)  a 
stirpe  *KQaja)'  derivandum  est.  rt  pro  äj  in  xQrjrjvai.  Hie 
produetio  fiebat  in  rj  non  sine  sequentis  rj  efficientia,  sicut 
etiam  ai  quod  in  praesenti  xQaiaivtü  i.  e.  *xgaidv-itü  con- 
spicitur  propter  sequens  ai  retentum  esse  videtur. 

7.  ovitara  seeundum  Choeroboscum  Anecd.  Oxon.  II 
245,  21  Aeolenses  dicebant  pro  ovsiata.  Ahrens  vocem 
Boeotis  vindicans  (I  92.  191)  putat  esse  pro  ovaiaxa.  Multo 
veri  similius  mihi  esse  videtur,  ov^axa  reducendum  esse 
ad  *ovejara  (cf.  Curt.  p.  225)  et  Lesbiis  vindicandum.  Lesbii 
saepius  ej  in  rj  mutant  (v.  infra). 

8.  Dor.  nekrja  =  nekeia  (Ahr.  II  163);  Avwjog  = 
Avxewg  laconicum  esse  traditur  et  legitur  apud  Alcmanem 
fr.  83  B.  (cf.  Ahr.  1.  1.) ;  ne^ineßörjog  ap.  Sapphonem  fr.  98 
B.  pro  'ns/uneßotjng;  Kv&igr/a  in  eiusdem  fr.  62  B.  pro 
*KvܣQeja.  j  post  e  produetum  in  voeibus  ionicis  haud 
paucis  mansit  t  vocalis  specie  indutum,  ut  in  dv&Qio/n'^og, 
hagriiog,  Kad/.i>'twg,  <J>otß/]ing,  t-eivrjiog;  v.  Curt.  'Stud.' 
II  187. 

9.  In  dor.  O^fja,    raxfjcu,  ßaoFjai,    nkfjtov  (Ahr.  1.  1.)   rj 


De  graecae  Linguae  produetione   luppletoria.  |si 

sitne  ex  &j  Datum  an  ex  tF  —  formae  enim  principal«  - 
ilj  habuerunt,  v.  §  IS  n.  3  et  n.  10  —  diiudicare  nun 
ausim.  pifjtav  (v.  Ahr.  J.  I.)  Schleicher  comp.  p.  1M>  dubito 
an  recte  ad  *fii-jcov  revocet. 

II).  Haaixcanja  in  Alcmanis  fr.  27  B.  pro  *-%(XQe(6)-ja ; 
OQtjog,  quod  laconicum  es.se  dicitnr  (v.  Ahr.  1.  1.),  pro 
*ö(jt(a)-jo-g-7  lesb.  KvTtQoyivrjct  (A\n\  I  91)  pro  *-yevt(o)-jct; 
lesb.  inifiiXrjia  (cf.  flhjdt'i'a  i.  e.  Mydejct),  quod  legitur  C. 
I.  ii.  2189,  pro  *Lii-/iitle((j)-ja.  Formae  heiodoteae  u/.i- 
dTj'trj,  äotpakt/hj ,  iyn/i'rj  et  quae  sunt  aliae  a  stirpibua  in 
-ea  cadentibus  derivatae  non  ita  magnam  tidem  habent  ne- 
que  agnoseuntur  a  Bredovio  (de  dial.  herod.  p.   1S5  sqq.). 

II.  A  stirpibua  nominalibus  quae  in  vocalem  desiimnt 
in  omnibus  unguis  indogenuanis  suffixi  Ja  ope  verba  deri- 
vantur.  Voealis  autem  quae  j  litteram  anteeedit  et  in  aliis 
unguis  et  in  lingua  gracca  haud  raro  spirantis  vi  produ- 
citur.  Ad  quod  genus  quae  ex  lingua  graeca  pertineni 
traetantibus  nobis  iam  lieebit  co  brevius  rem  astringere, 
quia  aecuratissime  de  bis  verbis  denominativis  iam  Curtius 
egit  in  'Stud.1  111  377  sqq.  Ita  autem  enumerationem  in- 
stituerc  plaeet,  ut  priore  loco  de  eis  formis  disputetur,  in 
quibus  producta  voealis  quantitatis  mutationem  denuo  nun 
passa  est,  posteriore  loco  de  eis,  ubi  hoe  factum  con- 
spicitur. 

Et  clarissime  quidem  voealis  sequenti  j  producta  vidc- 
tur  in  verbis  eis,  quae  derivata  sunt  a  stirpibua  in  "  desi- 
nentibus,  quae  quidem  voealis  in  illis  verbis  modo  in  o 
immutatur  modo  e  voealis  speciem  induit  fei'.  §  20  n.  10). 
Sic  o  in  w  produetum  cernitur  in  delph.  aTtaXloicQiüJOVOa, 
orecpavcottio,  fiaoiiycöiop  s(i)  et  in  homer.  vnviöovieQ,  t  autem 


86)  a  stirpe  tinmiy-,  quae  in  stirpium  in  o  cadentium  analogiam 
transmigravit  Bicuti  at/xar-  in  cti/uta-o-m,  ifqiv-  in  (fQEV-6-w,  Sqaxovt- 
in  (f()«xoi'T-d-w.  Confer  composita  aifitti-o-Xoixos,  ai/iar-o-eie,  tpQcv- 
o-Xvnt],    ÖQaxüVt-6-f.ittlloi,    axovT-o-(fo(>os,    alia.     Boppio    denomina- 


]  §2  Brugman 

in  rt  productum  in  lesb.  adrttjw,  no&rw,  y.ah'^o,  cypr.  v.u- 
Xrj^a)  (quam  proxima  antecedit  forma  *y.ah'ljo>,  qua- 
cum  conferas  snifiekrjia  =  *hn{.ieXeju) ,  delph.  otlijovreg. 
Non  minus  autem  huc  spectant  formae  arcad.  Lcc/hmogÖio, 
dor.  OTenpavcozio,  hom.  gcuo  (2.  pers.  sing,  imperf.  et  2.  pers. 
sing,  imperat.),  lesb.  oreqxxvtov,  dor.  orscpavcov,  [.laoziyür, 
lesb.  cpoQrjiied-a ,  xaltjfxevog,  vorjftevog,  hom.  Tio&r^usvai, 
ffnorj/iievca,  y.u/.r^ierai,  fpilfotsvaL,  cpoqr.vui,  arc.  xarvqtgo- 
vrjvaLj  aTrei&rjvcu,  lesb.  enatvrjv  et  quae  sunt  similia,  in 
quibus  w  et  ^  ex  «£  et  ??£  (h.  e.  oje  et  fi/e)  contracta  sunt. 
Denique  Curtius  illuc  refert  formationem  temporum  compo- 
sitorum  et  perfecti:  ducit  enim  dovXwoio ,  dedovltofiaL, 
(pili'joio,  neylh^iui  et  quae  sunt  similis  condicionis  ex 
*öovXw£-oio  etc.  ((pikrjoto:  *cpihi£aio:  * cpilsjeoio  =  G^rtj'i, 
'Hoa/JJ^g:  *onre'i ,  *-yJ.rjeog:  *07i£Fe{o')i,  *-/.XeFe{o)og  .  — 
Cf.  ser.  lohitdjämi  rubesco  pro  *l6Mtajämi  a  stirpe  lohita- 
ruber,  agvdjämi  cupio  equos  a  stirpe  acva-  =  equo-  et 
similia. 

Etiam  y.ovTw  a  stirpe  /.öri-,  örjQiofiai  a  stirpe  9r;Qi-, 
[irjvtto  (B  769j  a  stirpe  iirjvi-,  da/.Qvco  a  stirpe  däxov-, 
yt/jtoite.i  a  stirpe  yfJQV-  ctr.  proxime  ex  */.ovljio,  *drlotjo- 
fiai  ctr.  ducenda  esse  veri  simillimum  mihi  videtur.  Cf. 
scr.  patijämi  cupio  maritum  pro  * patijdmi  a  stirpe 
pati-  =  TTOGi-,  mantüjämi  p  e  c c  o  a  stirpe  mantu-  pecca- 
tura,  catrüjdmi  hostilis  sum  a  stirpe  catru-  hostis. 

Difficilius  est  iudicatu  de  verborum  in  -aetv  formis 
quae  huc  pertinere  videantur.  Est  enim  plerumque  quac- 
rendum,  producta  vocalis  quae  j  spirantem  antecedit  sitne 
iäm  natura  longa  an  producta  spirantis  vi.  Saepenumero 
ä{rj)  haud  dubie  natura  longa  est  cum  ad  stirpem  nomina- 
lem pertineat,  ut  in  *äyogÜ-jco,  *cäzia-jio,  *avict-jio ,  aliis 
multis  quae  a  stirpibus  femininis  in  ä  exeuntibus  descen- 
dunt    (v.   Leo   Meyer  II  6  sq.).     Multo    rarius    demonstrari 


tivorum  illorum  verborum  teiminationem  principalem  -ajämi  eiusque 
vocalem  initialem  ilhid  o  esse  ßtatuenti  assentiri  non  possumus. 


De  graecae  linguae  productione  rappletoria.  ]<', 

potest  ä(rj)  sequentia  spirantia  vi  ex  «  produetum  i 
Stirpes  quae  apud  Latinoa  ei  Graecoa  in  o  cadunt  olim  in 
ii  deaieruiit.  Vocalis  autera  obacuratio  eo  iam  tempore 
facta  putanda  est,  quo  lingua  graeca  et  italicae  linguae 
nondum  erant  inter  se  digressae.  Longe  rero  priua  quam 
illud  <i  in  o  abierit  cum  verba  a  talibua  Btirpibua  Buffixi 
ja  ope  derivata  exstitissent,  illo  iam  tempore,  quo  Btirpium 
oominalium  a  volgo  in  o  mutabatur,  in  verbis  qnidem  a 
saepe  integrum  relictum  eat  integrumqne  etiam  poatea  per- 
aaepe  servatum  est  a  lingua  latina,  id  quod  multa  verba 
in  -dre  testantur  quibus  ab  latere  est  atirpa  nominalis  in  o 
desinens:  fämdre  —  fütno-,  albäre  albo-,  cavdre  --  cavo-} 
■firmdre  —  finita-  ctr.  (Leo  Meyer  1.  1.  p.  9);  interdum  atir- 
pia  nominalis  vocalis  in  e  abiil :  calv&re  —  calvo-t  cätn&re  — 
cäno-  ctr.  (Leo  Mey.  1.  1.  p.  21  .  quae  quidem  verba  simul 
at'finis  significationis  vineulo  inter  se  continentur;  perraro 
in  o  (v.  Curtius  '  1  leb.  d.  spuren  einer  lat.  o-conj/,  symb. 
philo!  Bonn.  I  271  sqq.;.  Apud  Graecoa  contra  a  multo 
saepius  in  n  vel  t  abiisse  videtur:  oivoio,  lanw  ctr.  Leo 
Mey.  1.  1.  p.  32  aq.),  alviio,  olxew  ctr.  (L.  Mey.  1.  1.  p.  22  Bq.  : 
servatum  illud  agnosco  in  Xi/.^c'ao  —  '/.iv.un- ,  öuiu'uo  — 
öa{io-() ,i ;i ö-da/nn-c),  Gvldco  —  oi/.o-  etc.  (Leo  M.  1.  1.  p.  8 
itemque  in  mndtnfxai  —  inno-,  vedCw  —  vio-  etc.,  in 
quibus  £  ex  j  prodiit  (v.  Curt.  p.  573  sqq.).  Cum  dafiav 
conf.  lat.  domdre,  scr.  damajämi,  got  </'if"n//'it  (pro  *ga- 
tama-ja)  a  stirpe  (scr.)  dama-;  ovkdio  =  *a/.v).Käw  (cf.  £  12. 
b,  3)  aecurate  respondet  latino  spoliö  i.  e.  *spoljaö  a  stirpe 
graeeoit.  slcalja-  vel  skolja-,  cuiua  stirpis  a  in  ipso  nomine 
graeeuitala  iam  aetate  in  o  abiisse  putandum  est  ovkov  i.  e. 
*axvXjo-v  =  spolivrm)]  cum  vedt/bj,  In  ic.io^ai  cont'eras  lat. 
novdre,  scr.  agodjdmd  (pro  *agoajdm.%)  ctr.  Ergo  e.  g.  for- 
mam  sarlc.oa  (Pind.)  Curtio  auetore  (1.  1.  p.  401)  sie  expli- 
cabimus:  iovXäoa  —  *iavkäsaa  —  *t-avlä-je-oa. 

Interdum  post  vocalem  produetam  et  eieetam  Bpirantem 
quantitas  vocalium  quae  inter  se  contingunt  transmutatur. 
Sic  fit   ex   *ör/tioovio   drfiöiorro,    ex   *drfi(6oiev  örjioqtev  (a 


184  Brugmau 

*öitin-jto),  ex  *c(qojois  apud  Hesiodum  aQo(og  (ab  *aQÖ-jio) 8T) 
similiterque  ex  *  öafiuai  (pro  *da/iäei:  cf.  ahidao&ca  = 
*aizuxto$cu)  öafiaa  (a  *  dctfia-jw),  ex  *  cor^wdiTtoJ'  (pro 
*«rr< äorrwi':  cf.  rjßworieg  =  *7jßaovceg)  ävriotüVTiui'  (ab 
*avria-j€üi).  Eodein  refero  dor.  ifi£TQio)fi£g  =  efi£Z{JOifi£v} 
(Ufno/uitüi'Ti  =  acpoQ/iiouot ,  novuofi£g  =  novovfi£v,  alia, 
quamquam  etiam  formae  quae  o  pro  w  exhibent  occur- 
runt,  velut  oQfii6fi£voi ,  -/.oofuovt£g  (v.  Abr.  II  208  sqq.). 
Statuo  enim;  ex  *  sf.UTQejof.ieg  proxinie  factum  esse  *  £fi£- 
Toyjofieg  itemque  ex  */.oofujovieg  */.oofirjoi>Teg  (cf.  delpb. 
ovXrpvxeg),  tum  illam  formam  quautitatis  illa  transmutatioue 
in  *ifieToecoft£g  transiisse,  banc  in  */.oofuovr£g  sicuti  ßaoi- 
Xrjog  in  ßaoiXiog,  postremo  £  in  i  abiisse  ut  in  tioiog  = 
&6Q&og,  &&Qovg,  d-wg  oi6g  =  d-£Ög,  aliis  (v.  Ahr.  II  121  sq.) ss). 
Cf.  n.   13. 

12.  Adiuugo  his  verbis  alia  quaedam  in  quibus  brevis 
vocalis  quae  spiranti  a  qua  terminatio  -jämi  incipit  produ- 
citur  ipsius  radicis  est.  Sunt  autem  quae  buc  pertineant 
bae  fere  formae: 

fii'Uaofrcu,  sfivaao&E  pro  * fiva-je-o&ou ,  *  fiva-J£~o&£; 
efivojovTO,  ftvcoofiei'og  pro  *ifivuovTO,  *fivänu£vog  —  *i-fiiä- 
jo-vxo ,  *fivä-jö-fi£vo-g^  dgcooifa  pro  *ÖQa-jn-i-fxi,  Sqwwoi 
pro  *Soc6ovoi  —  *dQC(-jo-vzi,:    nisi  forte  apud  ipsum  Home- 


87)  Similiter  (föwg,  &6wxog  fortasse  proxime  ex  *rf(äog,  *&c6oxos 
prodierunt:  v.  §  16  u.  44,  §  20  u.  4. 

88)  Fortasse  quispiam  putaverit,  in  omnibus  his  formis  non  quau- 
titatis trauspositiouem  factam  esse  sed  spirautem  vocalem  sequeutem 
aeque  produxisse  ut  digamma  saepius  sequeus  o  producere  vidimus 
(§  20),  cui  opinioni  iu  primis  formae  JV>cJ«<ti,  rißcowot,  [taifiüwai  favere 
videantur.  Sed  harum  etiam  alia  ratio  esse  potest  (v.  Curt.  1.  1.  p.  400), 
atque  quod  ad  formas  örj'i'öwVTo,  avriooh'Twr,  Sapücc,  similia  attinet, 
considerandum  est,  quod  w  ex  Fo  prodit  ex  affiuitate  qua  o  cum  F 
contiuetur  facile  explicari,  coutra  inter  j  et  «,  o  talem  propinquitatem 
nou  intercedere. 


De  graecae  Linguae  prodoctione  rappletoria  |s.'i 

iiiiii  öqwovoi  Bcribendom  Bit;  fiairfMotooi  pro  'ucu-uc-jo-vii', 
cf,  bot.  *gäjatä  pro  *ga-jart&\ 

item,    nisi  fallor,    youi    pro    *X'J'7£V'»  *tßH8HV\    '  ! 
7//«/'"'  pro  *gi-ja-t&  a  radice  <fa'  vincere; 

atque  Qtofiai,  'Ho,  Zti»  pro  * oijofua  etc.  —  *öt-jo- 
/ua  etc.;  cf.  sanscr.  grüfati  pro  *qrvrja-fö  a  radice  pr«  au- 
dire     y.lr'h,    v.Xiih  pro    'y.'/.fjt&i,    *  yj.tjt.it.  —  *  y.).v-jt-Üi, 

*/.?.t-J£-TS). 

13.  Genetivi  dor.  ifiiwg,  ruog,  tlog  ei  e^/tw,  .'Wo-  '"' 
rAhr.  II  249)  prodierunt  proxirae  ex  *ifii(og,  *Tewg,  %iog  et 

57<t'w,  *ifieo,  *ceio;  *efttiog  autem  revocandum  est  ad  *tfirtog 
=  *ifttjoQ,  unde  etiam  ifteog,  ifiovg,  efievg,  ifitSg:  'rlojg  et 
re'oc;  ad  *rFftog  =  *vFtjog,  unde  etiam  row;  et  «oft;  'hoc 
pro  "x-e-fioQ))  iternque  * ifitto ,  *ifiio  ad  *'7"~o  =  *ifit/o, 
unde  etiam  6/it/o  S'J;,  g/u«;  5  *r6W  a(l  *tFrjo  =  *iFtjo,  unde 
etiam  fffto,  Ti'o,  reeto  (hoc  pro  *i-t-Ftjo).  De  terminatio- 
nibus  yo  et  /o-c  videndus  est  Schleicher  comp.  p.  6 48  Bq. 

YA.^AcQeLdäOy  r/Jcüo/Aidco,  Kgovldöo  ex  *'Aiotld<l-  o  jo 
etc.  (cf.  Delbrück  'Stud.'  II  199).  Quantitatis  tranapositione 
nata  sunt  'ATotidtio ,  r/.eieio,  'Aidtio,  Kooiidttu-  tu  pro  £w 
in  'Eguelio,  Alvt'uo  (cf.  txnv'n-  pro  Iotuvt-). 

15.  W.«og,  i'Aecog  fortasse  ex  *'ili((())-jo-g:  cf.  §  12,  b,  2; 
§  16  n.  47. 

16.  l<ndoc,  tfatidog,  C-Jiciöog  et  quae  sunt  similia  ex 
*6o*oc,  *t),;uog  ctr.  prodiisse  (*e'ptog  —  *  tgijog  —  *eqiöjog 
—  fjHdoc  Curtius  p.  583  sqq.  evidenter  demonstrasse  mihi 
videtur.  Quare  veri  simillimum  duco,  1  vocalis  productio- 
nem  quae  in  /.rrjulda }  sv7tX(mafudeg ,  aqoayu)« ,  xXrjida, 
aliis  cernitur  deberi  j  spiranti,  ita  ut  haec  sit  formarum 
singularum  series:  *v.riluioc  —  *xvt)fitjog  —  'xvifluyog  — 
'/.rijüöjoQ  —  y.njtldoc;  cf.  cypr.  y.c./.tj'^oj  i.  e  ¥xaXr]dj(ü  pro 
*y.aXtjio.  Quod  /  harum  stirpium  modo  producta  modo 
brevis  relicta  videtur  atque  apud  Pindaruni  et  xkcudeg  in- 
venitur  et  zAc7?d£g,  minime  mirandum  est.     Nam  omniuo 


89)  'JSuHo'.  ?ut'«>  =s  öxjh'w:  tutrotwuet. 


186        Brugman-,  De  graecae  linguae  productione  suppletoria. 

productio  haec  quae  fit  vocalium  ante  spirantes 
magis  in  inclinatione  quadam  linguae  et  procli- 
vitate  quam  in  certis  ratisque  legibus  posita  est 
maximaque  in  toto  hoc  genere  conspicitur  va- 
rietas. 


A  d  d  e  n  d  a    q u  a  e  d am. 

Ad  p.  84.  Ev  productione  suppletoria  ex  *  vel  contractione  ex  « 
factum  ab  lonibus  et  Atticis  non  duf&öyywg  pronuntiatuiu  esse 
etiam  illo  haud  mediocriter  confirmari  mihi  videtur,  quod  cum  ex 
fjjAof/,  dgdti,  *Cn*i  Cy^oT,  öp«,  £jj  prodeant,  ex  f^Adf/v,  ogattv,  *£rjtiv 
(-tiv  =  -ttv)  £t\Xovv,  oqölv,  £t)V  efficiuntur  atque  ex  oivoag,  *ZtXt- 
voti'oioi  nou  otvoTg,  ZtXivoCaioi  sed  otvovgt  2it).ivovatoi. 

Ad  voces  p.  159 «gg.  enumeratas  adde:  xQaj/uctt;,  xXoSpa!;  =  *xQoF-ua§ 
(Bugge  K.  Z.  XIX  420). 

Ad  §  18  n.  1  p.  164.  Eodem  trahenda  sunt  dxUä  et  övaxkiä.  Hie 
enim  minime,  ut  vult  Ahrens  'Formenl.'2  p.  28,  ia  contra  regulam 
in  «  contractum  est,  sed  -xAs«  proxime  prodit  ex  *-x).^a,  hoc  ex 
*-y.Xrj€a,  *-x).tFzoa. 

Ad  §  20  ii.  1  p.  170.  Item  plusquamp.  cioqto  ex  *dFogio.  Cr",  siwd-a 
pro  *tXFo&a  (n.  2). 

§  20  n.  12  p.  173  commemoravimus  stirpem  /qw-.  Hanc  revera  ex 
*%qoF-o-  correptam  esse  probatur  derivatis  verbis  /pw/fw,  yowCw, 
XQöiXoj. 


MISCELLEN. 


H.  W.  RÖSCHER. 


I.     Ueber   ßdz Qa%ng   und    seine   Sippe. 

Zu    den    interessanteren    Problemen    der    griechischen 

Wortforschung  gehört  unstreitig  die  Etymologie  von  ßd- 
roayog,  hauptsächlich  deswegen,  weil  es  meines  Wissens 
kein  Wort  gibt ;  das  in  den  verschiedenen  Mundarten  und 
Zeitaltern  der  griechischen  Sprache  durch  Veränderungen 
im  Consonantismus  und  Vocalismus  eine  solche  Fülle  von 
Nebenformen  entwickelt  hätte,  Avie  dieses.  Die  epische  und 
zugleich  attische  Form  ist  bekanntlich  ßdrgaxog,  dem  b.- 
nismus  des  Herodot  und  der  späteren  Vulgärsprache  ge- 
hört ßa&Qaxog  an  l),  das  neuere  Herausgeber  trotz  meh- 
rerer ausdrucklicher  Zeugnisse  alter  Grammatiker  wieder 
aus  dem  herodoteischen  Texte  (vgl.  IV.  131  u.  132  ent- 
fernen wollen  z),  während  Hippokrates  (vgl.  Galenus,  explan, 
voc.  Hippocr.  u.  d.  W.)  ßoTQaxog  schrieb.   Eine  dritte,  eben- 


1)  Eine  ähnliche  Uebereinstimmung  beider  Mundarten  in  Betreft' 
der  sogenannten  Hauchversetzung  ist  auch  für  die  Form  dyäirtov  = 
äxdv&iov  bezeugt  bei  Eustath.  z.  IL  p.  4ü>,  32 :  'lavtov  i<S(a  tj  räy 
i$aO(-(DV  xai  ipilüiy  «}TiutT<<y(ijoi]riis  flg  ra  Ovoxoiya.  dr}).o'ni  xa)  la  Ter 
ylvxtog  "liovoi  'Hnodörov  16  f^'hvrti,  ib  xi&wr,  io  ßü&Qctxog  xai  noD.d 
T(öv  xoivmv  xai  läuoiixtor.  ict  yovv  axäv&ia  ayüviia  mt;  tpatiiV  i^iov 
nrÖQÜiv.  Vgl.  aucfa  p.  746.  IT:  tan  dt  fufjyoi  xai  rvv  axovaat  rtollovs 
tmv  dynn(xwr  ovtco  xa)   rn  dxarftia  dyävTia  kfyoVTff. 

2)  Vgl.  ausser  der  eben  angeführten  Stelle  des  Eustathiua  <öegor. 
Cor.  ed.  Schäfer  p.  414:  jotfnovai  dt  xai  ra  daat'a  tig  tffii.it  xai  i« 
\ptXa  ttg  daota,  oiov  yiiMV  xiVwr,  äxaV&ioV  dyäirior  xai  ßäjoayoi 
ßaÖQaxos,  und  den  Seholiasten  zu  Hom.  IL  p.  131b  :<•'>:  nao  7/ooJdiw 
ßüftoax'x;  ü  ßäiniryog  xa)   uoröyviQor  jnoröxvfrQov. 


190  H.  W.  Röscher 

falls  ionische  Form  ist  nach  dem  Etymologicum  magnum 
214,  44  ßgötaxog,  das  auch  Aristophanes  und  Xenophanes 
gebraucht  haben  sollen  (vgl.  auch  Hesychius  u.  d.  W.),  zu- 
gleich kretisch,  wie  aus  dem  Epigramm  des  Siraonides  von 
Keos  (fr.  130  Bergk:  Kgrjg  yevsäv  Bynicc/ng  roQxvviog 
sv&dds  y.tifica)  hervorgeht 3).  Das  von  Hesychius  über- 
lieferte ßvgd-axog  halte  ich  für  lesbisch,  da  in  dieser  Mund- 
art nach  Ahrens  de  dial.  aeol.  p.  78  der  Wandel  von  a  in 
r  besonders  häutig  ist,  dagegen  vermag  ich  die  ebendort 
bezeugten  Formen  ßlizayog,  ßägrayog,  ßoürayng,  ßgiriyog 
aus  Mangel  an  sonstigen  Anhaltepunkten  keinem  der  be- 
kannten Dialekte  zuzuweisen.  Mittel-  und  neugriechisch 
endlich  sind  die  von  M.  Schmidt  in  seiner  Ausgabe  des 
Hesychius  I  p.  386  angeführten  Formen  ßa&gaxog,  ßngda- 
/.ög,  ßoQÖa/.äg,  ßog&axäg,  aßoQÖaxog. 

Forschen  wir  nun  nach  der  Etymologie  dieses  merk- 
würdigen Wortes ,  so  ist  es  zunächst  sehr  wahrscheinlich, 
dass  der  Frosch  auch  bei  den  Griechen  seinen  Namen  der 
eigentümlich  lauten  und  durchdringenden  Stimme  verdankt, 
dass  wir  also  eine  Wurzel  zu  Grunde  legen  müssen,  welche 
Schreien  oder  Quaken  bedeutet 4).  Zu  dieser  Annahme  be- 
wegen mich  hauptsächlich  folgende  zwei  Gründe:  einmal 
ist  doch  das  Quaken  das  hervorstechendste  Merkmal  des 
Frosches,  wie  denn  auch  z.  B.  das  lateinische  rana  nach 
Corssens  wahrscheinlicher  Vermuthung  (Ausspr.  I.  S.  636) 
mit  rancare,  brüllen,  verwandt  ist,  sodann  sind  auch  fast 
alle  anderen  seltener  vorkommenden  Benennungen  des 
Thieres    bei    den    Griechen    von   Wurzeln    abzuleiten,    die 


3)  In  ßetreft*  des  dorischen  Wandels  von  «  in  o  vgl.  Ahrens,  de 
dial.  dor.  p.  120.  Uebrigens  war  auch  BÜTyayoi;  ein  nicht  ungewöhn- 
licher Name:  vgl.  Benseier,  Wörterb.  d.  gr.  Eigenn.  I.  202. 

4)  Die  antike,  im  Etymol.  m.  192.  1  u.  Or.  34,  23  überlieferte 
Etymologie,  wonach  ßär^a/ug  aus  ßur)  und  iQu^vg  zusammengesetzt 
sein  soll,  ist  zwar  an  sich  werthlos,  beweist  aber  doch  so  viel,  dass 
schon  die  alten  Etymologen  das  Quaken  für  das  wichtigste  Merkmal 
des  Frosches  hielten. 


Mi  wellen,  \$] 

schreien,  schwatzen  bedeuten'').  So  begegnen  wir  bei  He 
sychius  zunächst  der  Glosse  ßdßaxoi'  bno  HXeuav  r/r- 
uyig,  vnb  Hovrr/.wv  de  ßdTQa%oi,  ein  Wort,  da-  wir  un- 
möglich von  ßaßd'Ctiv  tn  /nrj  dw]Q&Qiofd.b>a  Xeyeiv.  evun 
de  ßoäv,  ßdßaxcc  toi  ydXXov,  ßdßa%'  fidvaiog,  XdXog, 
cpXvagog  /..  r.  X.  und  ßaßdxxrjg,  was  bei  Bekker  aneed. 
22.*».  ;$1  mit  ytQavycusrrjg  erklärt  wird  (vgl.  auch  die  Stämme 
haba  oder  ba/mb  in  Fiek's  W<"»rterb.  d.  indog.  Grundspr.1 
S.  I22)  trennen  dürfen.  Ebenfalls  bei  Ilesyehius  ist  ferner 
die  Glosse  ß() iceyxnvtjv  ßäxouynr  (Dcoxelg  überliefert,  wo- 
für Schmidt  ohne  zureichenden  Grund  ß^Lza%ov  achreiben 
will,  während  ßQt-uyyjh>t  doch  ganz  offenbar  mit  ßoi-a/.y-o^ 
vgl.  auch  den  Satyrnamen  liuluyng)  zusammenhängt,  was 
Etym.  m.  213,  26  mit  fhjXvv.wg  ij  ßdx%rt,  it  ßniaoioc  le./.yu- 
lloi  o«  erklärt  wird  (vgl.  in  Betreff  der  Etymologie  Curtius 
Studien  I.  2.  S.  122)  und  sieh  zu  diesem  genau  so  verhält, 
wie  /.uyyiuu)  zu  v.ic/.yuio  und  /.(tyäJo  oder  oyyjo  (Lye.  64 
zu  oKy&to  und  nyjo.  Ausserdem  gehören  noch  hierher 
dXoXvyiüv,  verwandt  mit  nXoXv^to  und  uhUare  (vgl.  Ael. 
nat.  an.  VI.  19  und  Plin.  h.  n.  XL  172),  XdXaj;  vgl.  He- 
sych.  s.  v.  XdXayeQ'  yhoool  ßürouyoi  ireoi  rag  '/.innig,  ovg 
evioi  /.tfiß/oorg),  y.oaS.  (Hesych.),  endlich  ßooiy-t-rng, 
was  nach  Ilesyehius  im  Dialekt  der  Kyprier  den  Frosch 
bedeutete  und  wahrscheinlich  mit  ßQvxäofiai  verwandt  ist. 
Sind  wir  also  auf  Grund  dieser  Analogien  zu  der 
Uebcrzeugung  gelangt,  dass  auch  ßüroayitg,  der  verbrei- 
tetste  Ausdruck  für  Frosch,  wohl  von  einer  Wurzel  mit 
der  Bedeutung  schreien  abzuleiten  sei,  so  wird  diese  Wahr- 
scheinlichkeit  fast  zur  ( iewissheit,  wenn  wir  zwei  Ib- 
sychisehe  Glossen  genau  in's  Auge  fassen  Diese  lautin 
eßQurdyrjoev  eipdfpijaev  und  ßoeßga^wv  y.t/.oayvig  avv- 


.">)  Etymologisch  unverständlich  sind  mir  geblieben  ßXlxetms  (lies, 
u.  Etym.  in.  201,  -12),  ßXtxafios  (Suidas),  ßkfyav,  ßltt%av  lies.)  und 
xtyßtQOS  oder  xtQßegos  (vgl.  Hes.  s.  v.  kd'/.aytg  und  den  ^choliasten 
zu  Nicand.  AI.  576) 


192  H.  W.  Röscher 

xövcog.  Man  sieht  auf  den  ersten  Blick,  dass  beide  Wörter 
auf  dieselbe  Wurzel  ßga  oder  ßag  zurückgehen  und  dass 
ßga-T-ay-stv  ein  ßgü-t-aiz  voraussetzt,  wie  neben  kar-ay-siv 
ein  XÜT-at;  besteht.  Genau  dieselbe  Wurzel  ßga  oder  ßag 
zeigt  sich  auch  in  ßdg-ay.o-g6),  Frosch,  und  im  lateinischen 
blü-t-ire  und  blä-te-r-are ,  plappern,  schwatzen,  über  deren 
Bildung  Corssen  (Ausspr.  II2.  S.  384)  gehandelt  hat,  welcher 
sie  von  der  bekannten  Wurzel  bla  oder  bat  (vgl.  bal-are, 
bel-are,  ßhj-y>]  und  * ßia-GY.rf)1)  unter  Vermittelung  der  No- 
minalstämme bla-to  und  bla-te-ro  ableitet.  Wir  dürfen  um 
so  weniger  Bedenken  tragen,  diese  beiden  Verba  mit  ßd- 
rgayog,  das,  wie  ich  gleich  ausführen  werde,  wahrscheinlich 
für  ßgdxgayog  steht,  zusammenzustellen,  als  blaterare  bei 
Sidon.  ep.  IL  2  geradezu  von  dem  Schreien  der  Frösche 
gebraucht  wird  8). 

Was  nun  die  Bildung  von  ßd-rg-ayog  anlangt,  so  glaube 
ich  von  den  Nebenformen  ßgd-x-ayog,  ßgn-z-ayng  ßogiayng) 
ßgv-x-iyog  ßvg&cc/.og  und  ßli-T-ayog  ausgehen  zu  müssen, 
die  sämmtlich  eine  Liquida  in  der  ersten  Sylbe  zeigen  und 
sich  ohne  Schwierigkeit  auf  die  Wurzel  bat  oder  bla  zu- 
rückführen lassen.  Auch  das  Suffix  -ayng,  was  bekanntlich 
deminutive  Bedeutung  hat  und  z.  B.  in  ovgi-ayog  oder  oi'g- 
ccyog,  v^ni-ayog,  orn/ii-ayog  und  -/.{(.iß-ayog  erscheint  (vgl. 
Curtius  Gr.3  p.  655),  ist  unverkennbar.  Schwieriger  ist  da- 
gegen die  Erklärung  jenes  t,  welches  den  mittleren  Be- 
standteil des  Wortes  bildet.  Man  könnte  auf  den  ersten 
Blick  wohl  versucht  sein,  in  ihm  das  durch  ein  Deminutiv- 
suffix erweiterte  ta  zu  vermuthen,  welches  weiterhin  in 
ßd-rg-ayog  durch  Metathesis  den  Anschluss  eines  g  erhielt, 


6)  Vgl.  Hesych.  s  v.  ßaQny.og'  ßnTQcc/og  in  Schmidts  Ausg.  I. 
S.  359.  25.  Das  Suffix  ist  dasselbe  wie  in  dvl-axog:  vgl.  Curtius 
Gr.3  452. 

7)  "Wahrscheinlich  sind  auch  die  Stämme  bar-bar  und  bal-bal  (vgl. 
lit.  barb-ozius  Sumser,  bleb-eri-s  Plapperer:  Fick  123)  nur  Reduplica- 
tionen  derselben  Wurzel. 

8)  Vgl.  auch  das  oben  erwähnte  ).d).n^. 


Miscellen.  [gg 

allein  ein  *ßga-vog  mit  der  Bedeutung  Schreier,  Plapperer 
vorauszusetzen,  hindert  die  Analogie  der  übrigen  Substan- 
tivs auf  ta,  welche  in  ihrer  Bedeutung  »loch  meist  an  den 
Begriff  des  Perfectums  oder  Passivums  erinnern  [vgl.  Leo 
Meyer  II.  303 — 321).  Aus  diesem  Grunde  ziehe  ich  es  vor, 
vielmehr  ein  dem  von  Corssen  vorausgesetzten  Xominal- 
stamm  bla-te-ro  last  genau  entsprechendes  'ßga-vQog  anzu- 
aehmen  'vgl.  Öai-TQng,  la-ioög ,  fivXw-d-Qog,  XaXrj-d-Qog, 
ox6Xv-&Qog  wohl  von  axvXXeiv,  oxe-d'Qog  knapp,  sorgfältig, 
von  Wurzel  oty),  woraus  dann  durch  Antritt  des  Deminutiv- 
suffixes  *  lou-roa-yog  entstand.  Da  nun  aber  zwei  auf  ein- 
ander folgende  Sylben  nicht  gern  mit  zwei  denselben  Laut 
enthaltenden  Consonantengruppen  anlauten,  so  wurde  bald 
in  der  Stannnsylbe  ßqa,  bald  in  dem  Suffix  tqql  das  o  aus- 
geworfen. Auf  diese  Weise  erhalten  wir  nach  den  beiden 
Gesichtspunkten  des  Consonantismus  und  Vocalismus  fol- 
gende Ordnung  sämmtlicher  altgrieehischen  Formen  : 

ßgärayog  ßc'tiQayog  ßd&Qaxog 

ßXkaxog9) 

ßgoraxog  ßoQza%og  ß6%Qct%og 

ßQvtL%og  ßt'ot/cc/.og 

Dieselbe  Erleichterung  in  der  Aussprache  aufeinander- 
folgender Consonantengruppen  bemerken  wir  z.  B.  bei  der 
Bildung  von  ;iltoÖv,  erschlossen  aus  den  bei  Alkman  und 
Hesyehius  bezeugten  lakonischen  Formen  vrconstgidiog  und 
/■y..i rioii)ih)  vgl.  Curtius  Gr.3  662),  neben  nztgor,  Flügel, 
die  sich  beide  aus  der  Grundform  */iTt-TQOv  erklären  lassen. 
Aehnlich  sind  exnayXog  und  i/.;iaylüoUat  neben  EXrtXayog 
und  exTvXctyeio&at  (vgl.  Besych.  s.  v.  hmXayovpievat,'  ex- 
nXrjrznut)  ai  und  s.  v.  exnXaywg'  e.^öyojg,  ÖaviictOTioc  aus 
*ex7iXayXog1  fpcaoce  und  (fcauta  aus  tpQazqa  und  qociroia, 
dgvqHxitTog  aus  *  ()i>icpoa/.iog,  oXogrvxtig  aus  6Xo<pXvx%ig} 
nveXog  aus    +  7iXvsXog,    devdoi'ötor  aus  derdovdomr  entatan- 


;t)  ßUjctyoi  ist  demnach  aus  ßglraxos  entstanden. 

Curtius,  Studien,   IV.  13 


194  H.  W.  Röscher 

den  (vgl.  Curtius  Gr.3  662,   Leo  Meyer  I  280,  Kühner  gr. 
Gr.  I.  221.  12). 

II.  Ueber  die  Form  nlei  auf  Trinkschalen. 
Bekanntlich  findet  sich  fast  regelmässig  auf  Trink- 
schalen attischen  Ursprungs  die  Form  nlei,  wo  man  nie 
nliri  oder  nlve  erwartet,  besonders  in  folgenden  einen  Zu- 
ruf an  den  Besitzer  enthaltenden  Formeln:  Xa^Q£  yai  7liei  '• 
C.  I.  Gr.  8046,  8096,  8097;  yaloe  xai  nlei  ei:  8098,  8099, 
8100;  ycuQe  x.ai  nlei  T)jvde  (nämlich  Tttv  y.vXixa):  8103 — 
811010),  während  merkwürdigerweise  das  vorzugsweise  der 
Komikersprache  angehörende  nl&i  meines  Wissens  nie- 
mals, das  zugleich  epische  und  attische  nie  (vgl.  Od.  IX  347, 
Eur.  Cycl.  560,  wo  e'y.nie  gelesen  wird,  Menand.  bei  Ath. 
X  p.  446e,  Luc.  mort.  dial.  13,  6)  nur  einmal,  nämlich 
auf  einem  Glase  (C.  I.  Gr.  8470b  agnccxzi  nie),  nlve  nur 
zweimal  (C.  I.  Gr.  7813  7r7r£  y.ai  ov,  8470  ngonive.  (.ir,  yxa- 
d-fjg)  vorkommt. 

Diese  Form  nlei  ist  bisher  nicht  richtig  verstanden 
und  erklärt  worden.  So  hält  sie  Panofka  in  seiner  Be- 
schreibung des  musee  Blacas  p.  48  für  die  zweite  Person 
Futuri.  Hiergegen  streitet  nun  freilich  sowohl  die  bei  die- 
ser Annahme  entstehende  Inconcinnität  der  Sprache,  da 
man  doch  zwei  Imperative  erwarten  sollte,  als  auch  die 
Analogie  des  Alkäischen  "/enge  yai  nco  (vgl.  Bergk  poet. 
lyr.  fr.  54,  Ahrens  de  dial.  Aeol.  p.  140)  und  der  regel- 
mässig im  Imperativ  stehenden  an  Trinker  gerichteten  Zu- 


10)  Ausserdem  findet  sich  noch  vereinzelt:  /«Tot  xcu  niti  a[v]  bei 
Jahn,  Beschreibung  der  Vasensammlung  in  München  no.  39,  oi>  y.aToi- 
y.ai  nifi  tv  toi  C.  I.  Gr.  8101,  xuTot  ab  xctl  niei  ev  8101'',  xn'Qe  xai 
niti  fit  8102,  xaiQt  xcu  nitt  fit  vat'/i  8315.  Das  zweimal  auf  einer 
Kylix  mit  schwarzen  Figuren  vorkommende  rrtl  für  niti  (vgl.  C.  I. 
Gr.  7688)  erklärt  sich  wohl  wie  auch  das  von  Kühner,  ausf  Gr.  I 
S.  894  angeführte  ntiv  für  nniv  aus  einem  Schwund  des  t  vor  fol- 
gendem Vokal. 


Bliscellen.  195 

rufe  bei  Athen.  X.  146  11).  Eine  andere,  freilich  nur  achein- 
bare  Erklärung  wird  gegeben  in  der  Note  zu  C.  I.  Gr.  IV 
qo.  8096,   wo  ea  heisst;  ..<x  pronuntiatione   peculiari 

explicandum  videtur,  quod  fere  scribitur  ////;/  pro  IUI 
quae  vulgo  pro  forma  poetica  habetur,  nisi  mavia  nUi  pro 
futuro  habere"  und  selbst  0.  Jahn  weiss  kein*'  Erklärung, 
da  er  in  der  Einleitung  zur  Beschreibung  der  Vasensamm- 
lung zu  München  S.  CX]  Anm.  799  bemerkt:  „Sehr  auf- 
fallend ist  die  Uebereinstimmung,  mit  welcher  in  allen  For- 
meln stets  ////:/  gesehrieben  ist.  Dies  lässt  sich  nur  ge- 
zwungen  erklären,  wenn  man  es  als  zweite  Person  nehmen 
will;  allein  eine  genügende  Erklärung  dieser  seltsamen  Er- 
scheinung ist  noch  nicht  gegeben". 

Gleichwohl  ist  es  nicht  schwer,  dieses  niu  als  das  zu 
erkennen,  was  es  sein  muss,  nämlich  als  einen  Imperativas 
Praesentis,  sobald  wir  uns  erinnern,  dass  auch  sonst  oft 
einfache  Stamme  solchen,  die  durch  a,  €  oder  o  erweitert 
sind,  gegenüberstehen1-  ,  so  dass  wir  ausser  .//  e-vu-qi 
und  rci-v  Ttivco)  auch  ein  7ii-e  vorauszusetzen  haben,  von 
dem  sich  zufällig  eben  nur  unser  nhi  erhalten  hat.  Wahr- 
scheinlich wirkte  bei  der  Bildung  der  Präsensstämme  nu 
und  7iiv  zugleich  der  in  der  Sprachentwickelung  oft  zur 
Geltung  kommende  Düfiarenzierungstrieb,  indem  die  formale 
Identität  des  Conjunctivus,  Optativus  und  Imperativus  Prae 
sentis  vom  Stamme  m  (vgl.  das  präsentische  Futurum  nl- 
Ofiai  mit  den  entsprechenden  Modis  des  Aorists  vermieden 
werden  sollte. 

Schliesslich  bleibt  noch  die  etwas  schwierigere  Frage 
zu  beantworten,  woher  es  komme,  dass  die  Form  nui  in 
der  Schriftsprache,  namentlich  bei  den  dem  attischen  Yulgar- 
dialekte    doch    so    nahe   stehenden  Komikern   nie  erscheint. 

11)  Vgl.  auch  Eurip.  Cycl.  530:  (livuiv  vvv  avrov  nivt  xsv&v/j  r, 

12)  Man  vergleiche  z.  B.  Sivita  itvta  (Ahrens  de  dial.  Dot  II 
339,   Buttmann   gr.  Grr.  II.  154),   yhäio  —  yhöo)  —  //.im.    rtQtöw  - 

luM.i,   Titt^t'w  —   n(e£<o,  otmtü)  —  (nnno,   xvi.nd£ü)  —   xukivoto. 


196  H.  W.  Röscher 

Meiner  Ansicht  nach  ist  hierfür  derselbe  Grund  massgebend 
gewesen,  wie  für  die  Thatsache,  dass  der  Imperativ  tuvs 
nur  sehr  selten  vorkommt.  Der  Imperativ  des  Präsens 
unterscheidet  sich  der  Natur  dieses  Tempus  gemäss  von 
dem  Imperativ  des  Aorists  insofern,  als  dieser  nur  den 
Eintritt  einer  Handlung,  jener  mehr  eine  wiederholte  oder 
dauernde  Handlung  befiehlt 13).  Wo  es  sich  also  wie  bei 
Trinkgelagen  um  das  augenblickliche  Leeren  nur  eines 
Bechers  handelt,  ruft  man  dem  Trinker  ein  nie  oder  nldi 
zu,  wünscht  man  aber  dem  Besitzer  einer  Trinkschale,  dass 
er  sie  stets  im  besten  Wohlsein  leeren  möge,  so  wird  ein 
%aiQ£  zai  niEi  oder  nlve  am  Platze  sein.  Auf  diese  Weise 
erklärt  es  sich  vielleicht,  dass  bei  den  Komikern,  wo  nur 
der  erste  Fall  eintritt  (vgl.  Ath.  X.  446),  fast  regelmässig 
der  Imperativ  Aoristi  erscheint,  Avogegen  der  Verfertiger 
einer  Trinkschale,  der  beim  Gebrauch  derselben  nicht 
gegenwärtig  ist,  seinem  Abnehmer  eigentlich  nur  ein  xcäoe 
xal  Ttiet  oder  7tlve  zurufen  kann, 

III.  Eine  neue  Etymologie  von  ^Oövoöevg. 
Die  herkömmliche  etymologische  Erklärung  des  Na- 
mens'Odvooevg,  wonach  derselbe  mit  odcooao&ai  zusammen 
hängen  und  folglich  auf  die  von  der  neueren  Sprachforschung 
aufgefundene  indogermanische  Wurzel  dvish,  hassen,  grollen, 
zurückgehen  soll,  gehört  zu  den  ältesten  und  scheinbar  be- 
währtesten, die  überhaupt  bisher  aufgestellt  worden  sind. 
Schon  die  homerischen  Gedichte  selbst  vertreten  dieselbe 
sicher  wenigstens  an  einer  Stelle  (Od.  t  407),  wo  erzählt 
wird,  dass  der  Grossvater  Autolykos  seinem  Enkel  den 
Namen  Odvaosvg  gegeben  habe  zum  Gedächtniss  des  Grol- 
les, den  er  gegen  viele  Männer  und  Weiber  auf  der  viel- 
nährenden Erde  hegte,  als  er  bald  nach  der  Geburt  des 
Helden  seine  Tochter  in  Ithaka  besuchte.  Hiernach  würde 
^Odvooevg  so  viel  als  Hasser  bedeuten,  aber  eine  Reihe  von 


13)  Vgl.  Krüger,  gr.  Gr.  53,  6,  4. 


Mi  cellen.  1<)7 

anderen  homerischen  Stellen,  nämlich  Od.  a  62,  t  310,  423, 
/  275,  die  nach  der  allgemeines  Ansicht  der  Erklärer  « -  i  1 1  *  - 
Anspielung  auf  den  Namen  des  <  tdysseus  enthalten,  machen 
es  wahrscheinlich,  dass  daneben  schon  in  homerischer  Zeit 
noch  eine  andere  Auffassung  bestand,  wonach  'Odvaaevg 
den  von  den  Göttern  Gehassten  oder  „den  Träger  göttlichen 
Zornes"  bezeichnet.  Auch  Sophokles  scheint  derselben  ge- 
folgt zu  sein,  da  er  im  Fragment  408  bei  Dindorf  den 
Odysseus  sagen  lässt:  OQ&wg  '(Jdvooecg  eifi  intowfiog  Kü- 
ndig, und  Eustathios  schöpfte  jedenfalls  aus  alten  Quellen, 
wenn  er  p.  1391,  42  bemerkt:  '<>u  to  rrtg  Axhjvag  örjTov  zö 
jjOdvaoevg  tyayitexo  uoa  QtCcov  ev  Tooirj,  %l  ovv  6i  iooov 
toövaao  Ztcu  naorffflolg  ionv  rj  (xaXXop  t.cc/nolnyia  ojg  tov 
'OÖcootiog  ex.  tov  odi'ooio  etvfioXoyovfiivov.  äozelog  de  n  ).<>- 
yog  (xovnvovyl  Xeyovotjg  irjg  yA\hp>äg  (.itza  ßctQVTijTOQ,  ort 
(peowvufjuog  Kiyiiai  Odvooevg  oia  oov  toi  /mg  6diooof.it- 
vov  aiT(ii.  Genau  denselben  Auffassungen  begegnen  wir 
auch  bei  den  Neuern,  welche  bald  der  einen,  bald  der  an- 
dern Erklärung  folgen  (vgl.  z.  B.  Preller,  gr.  Myth.2  IL  4l)8 
Anm.  2,  Ameis,  Anhang  z.  Od.  Heft  4  S.  17),  oder  eine 
Doppeldeutigkeit  des  Namens  annehmen,  in  Folge  deren 
„sich  die  Odysseussagc  vom  Namen  als  Mittelpunkt  und 
\\  urzel  ausgehend  in  zwei  entgegengesetzten  Richtungen 
ausgebildet  hat,  in  deren  einer  der  Held  aktiv,  in  der  an- 
deren passiv  die  Hauptrolle  spielt"  (vgl.  Faesi's  Ausg.  d. 
Od.3  Einleitg.  S.  XXXVII).  Gegen  diese  allgemeine  und 
durch  die  ältesten  Zeugnisse  scheinbar  so  wohl  unterstützte 
Herleitung  des  Namens  streiten  jedoch,  soviel  ich  sehe,  die 
gewichtigsten  Gründe. 

Zunächst  leuchtet  ein,  dass  von  den  beiden  bishei 
herrschenden  Auffassungen  des  Namens  'Odiooerg  für  uns 
nur  jene  in  Betracht  kommen  kann,  nach  welcher  es  ein 
nomen  agentis  mit  der  Bedeutung  „Hasser"  ist,  da  die  an- 
dere schon  um  deswillen  als  hinfällig  erscheint,  weil  Bämmt- 
liche  aus  Verbalstämmen  hervorgehende  Wörter  auf  -evg 
Personen    oder  Werkzeuge  bezeichnen,    die   eine  ihrer  Be- 


198  H.  W.  Koscher 

deutung  entsprechende  Thätigkeit  ausüben,  woraus  folgt, 
dass  ein  ^Odvooeig  in  der  Bedeutung  „der  Gehasste"  ohne 
Analogie  sein  würde  14). 

Aber  auch  gegen  die  andere  von  Homer  selbst  aus- 
drucklich vertretene  Deutung  erheben  sich  wohlbegründete 
Bedenken,  die  ich  kurz  in  folgenden  vier  Sätzen  dar- 
legen will. 

1)  Lassen  sich  die  beiden  dialektischen  Nebenformen 
OvXitns  (vgl.  Plut.  Marc.  20,  Ibycus  bei  Diom.  a.  gr.  321, 
29  K.)  und  'Odi-^c,  erschlossen  aus  dem  etruskischen 
UthuxeXb)  (Preller,  röm.  Myth.1  664.  2),  nicht  aus  der  vor- 
ausgesetzten Wurzel  dcish  erklären,  Aveil  sie  im  Wurzel- 
auslaut eine  Gutturalis  zeigen  1G). 

2)  Ebenso  wenig  möglich  ist  es,  das  viermal  bezeugte 
yO?utT£vg  auf  eine  ursprünglich  mit  o  auslautende  Wurzel 
zurückzuführen,  denn  überall,  wo  oa  und  zz  sich  gegen- 
überstehen, haben  wir  ursprünglich  entweder  eine  Guttu- 
ralis oder  eine  Dentalis  mit  nachfolgendem  j  vorauszusetzen 
(vgl.  Curtius  Gr.3  617  fg.,  Erläuterungen1  S.  36).  Aus  die- 
sem Grunde  hat  z.  B.  Curtius  Gr.  505  Bedenken  getragen, 
liooa  mit  Bopp  zu  Wu.  rush  zu  stellen,  da  alsdann  das 
attische  Ivzza  unerklärt  bliebe. 

3)  Geht  man  wie  bisher  von  der  Voraussetzung  aus, 
dass  der  Name  'Odvoöevg  mit  der  Rolle,  welche  der  Held 
in  der  griechischen  Mythologie  spielt,  zusammenhängen 
müsse,  so  scheint  die  Bedeutung  „Hasser"  unzutreffend,  da 
der  Groll  gegen  die  Freier  viel  zu  wenig  hervortritt,  um 
jene  Benennung  zu  rechtfertigen.  Vielmehr  weisen  uns  die 
uralten   und   deshalb    so    häufig   wiederkehrenden   Epitheta 

14)  Eine  reiche  Sammlung  von  Eigennamen  auf  -£ve  gibt  A. 
Passow  Philol.  XX,  5S7  ff. 

15)  Die  Etrusker  besitzen  bekanntlich  weder  den  Vokal  o  noch 
die  Medien  und  ersetzen  dieselben  in  griechischen  Eigennamen  meist 
durch  Aspiraten. 

IG)  Vielleicht  gab  es  auch  eine  Form  OvXi^tvg,  da  bei  Hör.  carm. 
I.  6.  7  und  epod.  10.  62,  17.  16  ein  Genetivus  Ulixei  erscheint. 


Mitteilen.  199 

darauf  hin,  die  am  meisten  charakteristischen  Züge  des 
odysseischen  Lebens  und  Wesens  in  seinem  Unglück  und 

Leiden  (vgl.  noXvtlccg,  TaXaalcpQwv,  x/./fioi  in  seiner  Klug- 
heit und  List  (vgl.  vio/.i'  tno.io^,  ,io).i  uiuq,  71  <>).\  uiyuvog, 
7TOiv.i).oi.iiiiilc  ,  endlich  in  seiner  kriegerischen  Tüchtigkeil 
WTnXurnQting)  zu  erblicken. 

4)  Die  Autorität  der  homerischen  Gedichte,  welche  man 
etwa  für  die  bisherige  Autfassung  des  Namens  geltend 
machen  könnte,  beweist  gar  nichts,  da  dieselben  die  \\>- 
nennungen  ihrer  Haupthelden,  wie  z.  B.  des  'A%iXXevg, 
NeoTCDQ,  ./iniii'()itc,  keinesfalls  seihst  geschaffen,  Bondern 
ohne  Zweifel  aus  uralten  Mythen  überkommen  haben,  wor- 
aus folgt,  dass  die  Od.  t  275  erzählte  Entstehung  des  Na- 
mens auf  einer  willkürlichen,  der  vorausgesetzten  Etymo- 
logie zu  Liebe  ersonnenen  Erfindung  beruht. 

Haben  wir  nun  mit  diesen  Gründen  die  bisherige  Er- 
klärung des  Namens  OdvooevQ  als  unhaltbar  erwiesen,  so 
entsteht  natürlich  die  Frage,  ob  sich  nicht  vielleicht  eine 
Etymologie  aufstellen  lasse,  mit  der  sämmtliche  oben  er- 
wähnten  Nebenformen  vereinigt  werden  könnten,  und  ich 
wage  es  nunmehr,  folgende,  wie  mir  scheint,  nicht  ganz  un- 
haltbare Vermuthung  zu  äussern. 

Offenbar  haben  wir  im  Hinblick  auf  die  Formen 
'Odvgqg,  OvXü;rjg  und  'OXvrtevg  eine  Wurzel  mit  auslauten- 
der Gutturalis  zu  suchen,  die  ursprünglich  dvx  lauten 
mochte.  Eine  solche  finden  wir  in  der  That.  Zwei  bisher 
so  gut  wie  gar  nicht  beachteten  Glossen  des  Hesychius 
ßa-dvoo-ea&ai'  th/.ioÜai ,  o/iaothieoitai  und  dui-dvoo- 
eö&af  V'/./.taÖuL  liegt  de/,  zu  Grunde.  Augenscheinlich 
sind  diese  Verba  mit  dem  lateinischen  düc-o  und  dem  go- 
thischen  tiuh-an  verwandt.  So  gelangen  wir  unter  Annahme 
eines  vor  <)  nicht  unerhörten  Vorschubs  von  o  (vgl.  Curtius 
Gr.  678)  zu  einem  'O-öcoo-ei'g  mit  der  Bedeutung  „Führer", 
was  als  ein  durchaus  passender  Name  für  einen  home- 
rischen Fürsten,  der  im  Kriegsfalle  an  der  Spitze  seiner 
Eriegerschaaren  zu  stehen  berufen  ist  (vgl.  Schömann,  gr. 


200  H.  W.  Koscher 

Alt.  I.  29) ,  erscheint.  Aus  jener  um  ein  vorgeschobenes  o 
erweiterten  Wurzel  dvv.  entwickeln  sich  demnach  alle  über- 
lieferten Formen  des  Namens  in  folgender  Weise: 

a)  Die  älteste  und  bei  Homer  am  häufigsten  vorkom- 
mende Form  ist  ^Odvoosvc,  das  unmittelbar  aus  einem  ver- 
loren gegangenen  Verbum  ndi'öaco  abgeleitet  ist,  wie  'Enet- 
ysrg  (IL  16,  571)  von  srrsr/co,  Jauvtvg  von  ddfivrjfii,  Joo- 
y.€vg  von  dtQ/.o/uai.  Das  jüngere,  ebenfalls  bei  Homer  nicht 
selten  erscheinende  'Odvoevg  erklärt  sich  durch  Ausfall  des 
einen  a  wie  Jtool  aus  ttoggi  (Curtius,  Erl.1  S.  34). 

b)  Das  etruskische  Uthuxe  weist  uns  auf  ein  dorisches 
iOöv^tjg  hin.  Dieses  ist  im  Gegensatze  zu  jenen  beiden 
epischen  Formen  nicht  aus  dem  Präsensstämme,  sondern 
aus  dem  des  schwachen  Aorists  ! ')  mittelst  des  Nominal- 
suffixes -rtg  gebildet,  das  im  dorischen  Dialekte  sehr  häufig 
einem  attischen  -svg  entspricht:  vgl.  Prise.  I.  283  Krehl: 
„In  huiuscemodi  tarnen  terminatione  quaedam  inveniuntur 
mutatione  eus  diphthongi  in  es  longum  prolata,  ut  ^Ayi/J.zi )g 
Achilles,  Tlsooeig  Perses,  'OSvoasrg  Uli.» es.  In  quo  Dores 
sequimur,  qui  pro  ®ilevg  UtlÄ^g,  pro  ^Oocpsig  ''ÖQqirjg  et 
^'Oqcf^v  dieunt,  pro   Tvdavg  Tvdtjg"  etc. 

c)  Zwischen  den  beiden  epischen  und  den  folgenden 
Formen  steht  das  zweimal,  nämlich  bei  Eustath.  ad  II.  289. 
34  und  auf  einer  Vase  (C.  I.  Gr.  7697)  überlieferte  'OAtff- 
oevg  gewissermassen  in  der  Mitte,  woran  sich  das  von 
Quintilian  I.  4.  16  bezeugte  äolische  'Ylvaoevg  1S)  eng  an- 
schliesst.  Hinsichtlich  des  so  seltenen  Ueberganges  von  d 
in  X  erinnere  ich  an  die  hesychischen  Glossen  ldq>vt]'  ddrfrr] 
lTegyaloi,  Xla/.og'  Sio/.ng,  rrikayviv  xqvßXiov  e^/rivalov, 
verglichen  mit  niöuyya.'  %a  Ir/.nixciKa  xat  cpia/.oeidrj  .m- 
vfjQioi. 


IT)  Man  vgl.  z.  B.  Bqus-ivs  von  ßol&m,  'IaO-tus  von  täouat, 
yti'((^-(ü  von  aväoao),  Jf'|-oii'  von  tityoyioi  u.  s.  w. 

IS)  'Y-Xvaa-tvg  verhält  sich  zu  'O-lvaa-fvs  wie  "Y-lvpnos  zu  "O- 
Xvun-og    (vgl.  Ahrens  de    dial.   aeol.  S2  und  Cm-tius  Gr.  S.  250   und 

677). 


Miscellen.  20 1 

d)  Der  attischen  Vulgärsprache  und  demnach  wohl 
auch  dem  böotischen  Dialekte   gehört  das  viermal  auf  Va 

sen  erscheinende  'OXvrrevg  an,  das  nach  alter  Weise  stets 
'OXvrevg  geschrieben  ist  (vgl.  C.  J.  Gr.  7:5s:;,  7<>7<i.  7699, 
8208). 

e)  Das  letzte  Glied  dieser  Reihe  bildet  das  ebenfalls 
dorische,  von  Jbycus  gebrauchte  OXigqg  (vgl.  Diomedis  art. 
gr.  p.  321.  29  EL)  und  das  kretische  OvXlgqg,  wie  auf  ei- 
nigen zu  Engyion  auf  Sicilien  befindlichen,  der  Sage  nach 
ehemals  im  Besitze  des  Odysseus  gewesenen  Lanzen  ge- 
schrieben  stand  (vgl.  Flut,  vita  Marcelli  c.  20).  In  Betreff 
der  in  der  letzteren  Form  erscheinenden  Epenthese  ver- 
weise ich  auf  Curtius  Gr.  p.  032  fg.,  sie  berechtigt  uns  zu 
der  Gleichung:  OvXlipjg  verhält  sich  zu  iOXvooevg  und 
'  >  Ivooai'g  wie   ( )vXi  finog  zu  ^'OXvf-inog  und    Y).vf.i^cog. 

IV.  Nachtrag  zum  Austausch  von  ß  und  /u  (vgl. 
Studien  111.  129  fgg.). 
Zu  den  in  diesen  Studien  Bd.  III.  S.  129  u.  fgg.  be- 
sprochenen Beispielen  eines  Wechsels  zwischen  tt  und  i 
füge  ich  aus  Hesychius  noch  folgende  neue  Belege  hinzu, 
die  bei  der  verhältnissmässigen  Seltenheit  dieser  Erschei- 
nung nicht  ganz  ohne  Interesse  sein  dürften. 

1)  aqßvXai'  eidog  vnodrjfiaTcov  =  ctQfivXa'  i.mdi'itcaa. 

KvTtQlOl. 

2)  aytooüy.a ßog'  maqwXr)  =  ayysQdxofiov  otaavXtjv. 

3)  diaßvösi'  dicc/.auvüti.  Vgl.  ftvaat'  /.o.uuincu,  fivöag. 
■nafxfivaag  u.  s.  w. 

4)  Von  Kinvßog  (z/z vftng)  ist  v.iyvßüv  dvotanetv,  rv/.u- 
Xwneiv  (vgl.  y.i/.if.uöaoeiv)  abzuleiten,  das  ebenfalls  bei  He- 
sychius überliefert  ist 


Lückenbüsser 


Herausgeber. 


hzti-öv  zb  nvqiefpd-ov  ist  eine  meines  Wissens  bis  jetzt 
nicht  erklärte  Glosse  des  Hesychius.  Zu  ihr  gesellt  sich 
aus  derselben  Quelle  ßvt&ov  nkrj&og.  Ueber  die  Herkunft 
der  letzteren  kann  man  nicht  zweifeln,  wenn  man  die  kurz 
vorhergehenden  Glossen  ßüaag'  7iXrjaag}  cpQc'iJ-ag,  ßvoocooi' 
(pgcxt-toOL  vergleicht,  ßvveco  oder  ßvio,  als  deren  Wurzel  wir 
ßvg  ansetzen  dürfen,  liegen  zu  Grunde,  ßvz&ov  heisst  „ge- 
stopft" und  daher  Menge,  Masse.  Vielleicht  war  es  ein 
volksthümlicher  Ausdruck  für  massenhaft,  ßvt&ov  stünde 
mithin  mundartlich  für  ßvatov.  Und  danach  haben  wir  ein 
Recht,  vt&öv  auf  voxöv  zurückzuführen.  Wir  gelangen  auf 
diese  Weise  zu  der  Wurzel  ig,  welche  uns  bisher  im  Grie- 
chischen nur  in  der  gesteigerten  Form  Big,  avo  vorlag 
(fii'w,  avio  Grundz.  370).  vt&ov  entspräche  demnach  durch- 
aus dem  lat.  ustum.  Welchem  Dialekt  beide  Wörter  an- 
gehören, ist  nicht  leicht  genau  zu  bestimmen,  zd-  aus  fre- 
ist boeotisch  (Ahrens  177),  die  Verwandlung  von  oz  in  #& 
kretisch  (Hey  de  dial.  Cretica  33,  Koscher  Stud.  I,  2,  107). 
Unser  z$  =  oz  steht  gewissermassen  in  der  Mitte. 


SONS,  INSONS. 


BRIEF  DES  HEREIN  PROF.  SOPHUS  BUGGE 

IN  CHRLSTIANIA 

AN    DEN 

HE  RAUSGEBE  R 
\"\l  :>.  APRIL  1871. 


— Soeben  kommt   mir  das  neueste  Heft  Ihrer 

Studien  in  die  Hände,  und  meine  Augen  fallen  zuerst  auf 
die  schlagende  Erklärung,  welche  W.  Clernm  von  sona, 
insons,  sonticus  gegeben  hat.  Eine  glänzende  Bestätigung 
derselben  wird  Ihnen  vielleicht  nicht  unwillkommen  sein. 

Cleram  vergleicht  S.  337  (wo  sonths  Druckfehler  ist 
statt  8<miha  das  altn.  sannr,  sa&r,  wahr,  was  aus  einer 
germanischen  Grundform  santha-s  hervorgegangen  ist; 
santha-s  setzt  ein  vorgermanisches  santa-s  voraus.  Es  ist 
aber  dem  Verfasser  unbekannt  geblieben,  dass  altn.  Sßnnr 
ganz  dieselbe  Bedeutung  wie  das  lat.  sons  haben  kann. 
na  mir  ist  eben  fester  Rechtsausdruck  von  demjenigen,  „des- 
sen Schuld  ausser  allem  Zweifel  ist  und  feststeht",  der 
eines  Vergehens  überführt  ist.  So  z.  B.  Eyrbyggja  saga 
S.  22- ':  vir  munum  that  fi/ri'r  satt  hafa,  at  thti  sSr  sannr  at 
sökinni:  wir  werden  überzeugt  sein,  dass  du  der  wirklich 
Schuldige  bist  (dass  du  des  Vergehens  überführt  bist). 
Ebenso  entspricht  altn.  tisannr  dem  Sinne  nach  dem  lat. 
insons;  Liv.  41,  24  omnis  injuriae  insons  lässt  sich  altn. 
geradezu  durch  üsannr  at  ölluin  sökicm  wiedergeben,  sanna 
einhverjn'  d  mann  heisst:  jemanden  eines  Vergehens  über- 
führen. 

Mit  Unrecht  behauptet  also  der  Verfasser  S.  338,  die 
Anwendung  des  Ausdruckes  auf  das  Rechtsleben  sei  spe- 
eifisch  römisch.  Vielmehr  darf  ich  hervorheben,  dass  sich 
auch  in  der  Sprache  merkwürdige  Uebereinstimmungen  in 
den  Rechtsanschauungen  der  Italiker  und  der  Germanen 
kund  geben.  Man  vergleiche  z.  B.  manus  mit  ahd.  murUj 
ras,  radimonium  mit  got.  radt;    lex  von  leg  legen  mit  altn. 


206 

log  von  leggja;  reus  (verklagt;  schuldig  etwas  zu  leisten) 
von  res  mit  altn.  sehr  (für  schuldig  erklärt)  Grundform 
sakja-s  von  sök  (caussa,  res);  die  Anwendung  von  dies  und 
Tag  auf  das  Rechtsleben;  fraus  mit  altn.  brjota,  brechen, 
kränken,  brot,  das  Brechen,  Kränkung,  Verbrechen  u.  a.  m. 


Erlauben  Sie  mir  noch  einige  Worte  über  lex  und  das 
altn.  log,  das  ich  nach  Lottner  u.  A.  mit  dem  lateinischen 
Worte  zusammengestellt  habe.  Ich  brauche  nicht  erst  zu 
beweisen,  dass  log  Bedingungen,  die  jemandem  vorgelegt 
werden,  Bestimmungen,  Gesetz,  die  Pluralform  von  lag  col- 
locatio,  positio  ist  und  zu  leggja,  legen,  festsetzen,  bestim- 
men, gehört.  (Corssen  Aussprache2  I,  446  lässt  g  in  log 
aus  w  im  neuengl.  law  entstehen!).  Mit  lex  stimmt  ags. 
lagu  (lex)  im  Geschlecht. 

Dieselbe  Bedeutungsentwickelung  zeigt  sich  beim  got. 
bellagines  =  leges  bei  Jordanis,  d.  i.  bilageineis.  Lat.  leg 
verhält  sich  nach  Form  und  Bedeutung  zu  der  Wurzel  leg 
wie  päc  f.  zu  W.  pac,  früg  f.  zu  W.  fing.  Man  muss  hier 
wol  wie  bei  Xexzo  (er  legte  sich)  von  der  transitiven  Be- 
deutung „legen",  nicht  von  der  neutralen  „liegen"  aus- 
gehen. Osk.  lig  (Ugatois  =  legatis,  in  lateinischer 
Schrift  ligud  =  lege)  ist  mit  lat.  leg  identisch.  Osk.  langes 
i  entspricht  hier  dem  lat.  e  wie  in  likitud  =  liceto,  ri  = 
re  (wenn  ich  Recht  habe,  rim  in  einer  pompejanischen  In- 
schrift für  sich  zu  lesen),  [z]iikolof  (Corssen  in  Kuhns 
Zeitschr.  XI,  326),  in  lat.  Schrift  zicolo  =  *dieculo,  in  lat. 
Schrift  hafi-est  =  habebü;  mit  Unrecht  also  nimmt  Corssen 
an,  dass  osk.  lig  und  lat.  leg  nicht  durchaus  identisch 
seien. 

Bei  der  Erklärung  aus  der  Wurzel  le%,  ursprünglich 
lagli,  könnte  man  freilich  im  Oskischen  h  (statt  g)  erwarten. 
Allein  aus  den  wenigen  osk.  Wörtern,  in  denen  inlautendes 
h  lateinischem  g  entspricht  {verehasioi:  virga,  dem  Namen 
Mahus   und    dem  Vornamen  Mh.,    vgl.  Magius)    darf    man 


207 

nicht  folgern*),  dass  im  Osk.  inlautendes  h  überall  latei- 
nischem g  entspreche,  wo  dies  aus  ursprünglichem  gh  her- 
vorgegangen ist.  Dazu  ist  unsere  Kenntniss  der  oskischen 
Sprache  allzu  unvollständig;  wie  im  Lateinischen  {trtiho  - 
trägula),  so  kann  im  Oskischen  die  Behandlung  des  ur- 
sprünglichen gh  verschieden  gewesen  sein. 

Dass  lex  mit  altn.  log  zusammengehört,  wird  durch 
die  analogen  Zusammensetzungen  exlex  und  titlagr  (der 
ausser  dem  Gesetze  steht,  der  von  der  durch  gemeinsames 
Gesetz  beschützten  Gemeinde  ausgeschlossen  ist),  engl. 
outlaw  gestützt. 

Von  le~g  ist  legare  abgeleitet,  ebenso  vom  altn.  lag,  PI. 
log,  das  Verbura  lag«,  Prät.  lagada;  mit  legare  alieni  nego- 
tii/Ml Plaut.  Cas.  I,  1,  12,  alicui  aliquid  legare  vermachen 
lässt  sich  norweg.  laga  (mit  Dativ)  für  jemand  etwas  be- 
stimmen, jemandem  etwas  zutheilcn  (s.  Aasen  Wörterbuch) 
vergleichen;  altfries.  laga  bedeutet  (eine  Summe  fest- 
setzen. 

Verwandtes  aus  slawischen  und  keltischen  Sprachen 
hat  Dicfenbach  goth.  YVtb.  II,   141    zusammengestellt. 

Auf  [Jebereinstimmungen  in  Rechts-  und  Staatsverhält- 
nissen zwischen  den  Italikern  und  den  Germanen,  nament- 
lich solche,  die  im  sprachlichen  Ausdrucke  zu  erkennen 
sind,  hat  schon  Lottner  (Kuhns  Zeitschr.  VII,  167)  auf- 
merksam gemacht. 

Wenn  er  dabei  bemerkt,  dass  der  zwischen  König  und 
Volk  stehende  Rath  der  Alten  'Senat,  Gerusie  den  Ger- 
manen zu  fehlen  scheine,  so  ist  dies  nicht  richtig.  Ich 
erinnere  z.  B.  an  das  witena  gemdt  der  Angelsachsen,  dessen 
Anfange  uns  das  Epos  in  den  Berathungen  des  Königs  mit 
seinen  alten  weisen  Rathgcbern  zeigt. 

*)  Anm.  des  Herausgebers.     Ich   würde   umgekehrt  sagen,    man 
dürfe   die   lateinische    l'mwandlung   von    ijh    in  g   im   Oskischen   Dicht 
eher  zulassen,  bis  sie  durcli  ein  unzweifelhaftes  Beispiel  erwiesen  Bei 
Uebrigens   bleibt    noch   der  Ausweg,    dass   lig    ein   römisches  Lehn 
wort  sei. 


Kleinigkeit 


Herausgeber. 


Das  dem  griechischen  t-^ii,  ich  sage  (Praes.  i)-v,  3  S.  rj) 
eine  Wurzel  a%  zu  Grunde  liegt,  die  sich  im  skt.  dh-a 
und  lateinischen  ä-j-o  (neben  ad-ag-iu-m)  erhalten  hat,  be- 
zweifelt wohl  kein  einsichtiger  nach  dem,  was  darüber  ge- 
sagt und  unter  anderem  Grundz.  370  zusammengestellt  ist. 
Bisher  fehlte  es  aber  auf  griechischem  Boden  an  einer  Form 
mit  erhaltenem  Consonanten.  Diese  liegt,  irre  ich  nicht,  in 
der  Glosse  der  Hesychius  rjyarev  einev  vor.  Wollte 
jemand  behaupten,  rjürto  sei  als  verschiedene  Präsens- 
bildung von  rj%£(0  aufzufassen,  so  Avürde  ihm  die  sehr  ver- 
schiedene Bedeutung  entgegen  gehalten  werden  können: 
ryel  wird  von  Hesychius  mit  ycovel,  ifinyu ,  rjxqoev  mit 
Bipocpvosv  erklärt.  Moritz  Schmidt's  Vermuthung,  es  sei 
r<  ydvev  zu  lesen,  ist  doch  nur  ein  Nothbehelf.  if/ävio  hätte 
in  &r]yccvio  (neben  drjyio),  xeidcnco  (neben  xev&io)}  svddiio 
(neben  evdio)  seine  Analogie. 


GRAMMATISCHES  UNI)  ETYMOLOGISCHES. 


HERAUSGEBER 


C  ur  t  i  us,  Studien.  IV.  14 


1)    Zur   Erklärung    der    Personalen  durig«;  n. 

Seit  Bopp's  grundlegenden  Untersuchungen  über  den 
Hau  der  indogermanischen  Sprachen  war  bei  aller  Bonsti- 
gen Verschiedenheil  d< t  Ansichten  doch  ein  beträchtlicher 
Theil  von  Erklärungen  Gemeingut  aller,  oder  so  gut  wie 
aller  Sprachforscher  geworden.  Während  die  Wissenschaft 
Meli  oach  andern  Richtungen  hin,  namentlich  in  Bezug  auf 
die  festere  Begründung  der  von  Bopp  ziemlich  kurz  ab- 
gethanen  Lautlehre,  befestigte  und  verschärfte,  wurden  jene 
Thatsachen  als  feststehend  hingenommen  und  mit  verhält- 
nissniässig  geringen  Modifikationen  weiter  verbreitet  Ersi 
seit  einigen  Jahren  beginnt  ein  mannichfaltiger  W  ider- 
spruch  sich  zu  regen.  Aul'  principiellere  Gegensätze  will 
ich  hier  nicht  eingehen,  aber  selbst  unter  denen,  die  mit 
Bopp  in  der  Grundanschauung  des  indogermanischen  For- 
menbaus übereinstimmen,  machen  einzelne  gegen  tiefgrei- 
fende Ansichten  Bopp's  mit  Entschiedenheit  Front,  indem 
sie  nicht  anstehen,  diese  als  „Dogmen"  zu  bezeichnen, 
Avelche  man  ohne  die  nöthige  Prüfung  hingenommen  habe. 
Solcher  Widerspruch,  ein  Zeugniss  des  frischen  Lebens  in 
unsrer  Wissenschaft,  hat  jedenfalls  ein  gutes,  zu  erneuter 
Prüfung  aufzufordern.  Fällt  solche,  wie  das,  glaube  ich, 
in  der  gleich  näher  zu  erörternden  Frage  der  Fall  ist.  zu 
Gunsten  der  von  \'><>\>\>  begründeten  Auffassung  aus,  so  ent- 
steht dadurch  eine  um  so  festere  (Jeberzeugung  von  der 
Richtigkeit  derselben. 

Die  Frage,  die  ich  hier  im  Auge  habe,  ist  die  nach 
dem  Ursprung  der  l'ersonalendungen  im  Verbum.  Schon 
im   XXX IV.  Bande    der  Sitzungsber.    der   kaiserl.   Ak.   d. 

1 1- 


212  Grammatisches  und  Et3^mologisches 

Wissensch.  (philolog.  histor.  Cl.)  hatte  Fr.  Müller  Einwen- 
dungen gegen  Bopp's  Ansichten  darüber  erhoben.  Einige 
Hauptpunkte  daraus  sind,  wie  Scherer  zur  Gesch.  d.  d. 
Spr.  S.  219  anführt,  zuerst  von  Boller  aufgestellt.  Scherer 
selbst  hat  in  dem  erwähnten  Buche  sich  zum  Theil  dazu 
bekannt.  Und  jetzt  tritt  derselbe  Fr.  Müller  in  den  Sitzungs- 
berichten vom  October  1870  (Bd.  LXVI)  entschiedener  da- 
mit hervor,  nachdem  Westphal  in  seinen  neuen  gramma- 
tischen Schriften  selbständig,  so  scheint  es,  auf  einige  jener 
Wiener  Gedanken  gerathen  war.  Da  es  sich  hier  um  einen 
Kernpunkt  der  vergleichenden  Grammatik  handelt,  mag  es 
am  Platze  sein,  hier  einige  Hauptzweifcl  kurz  zu  prüfen. 
Wir  wollen  das  mit  möglichster  Ruhe  und  in  dem  Bewusst- 
sein  thun,  dass  es  sich  hier  nicht  um  Dinge  handelt,  die 
man  jemand  wie  mathematische  Lehrsätze  demonstriren 
kann,  sondern  um  Probleme,  die  nur  unter  umsichtiger  Er- 
wägung des  gesammten  indogermanischen  Formenbaues  ge- 
löst, theilweise  auch  nur  bis  zu  einem  hohen  Grade  von 
Wahrscheinlichkeit  geführt  werden  können.  Denn  schliess- 
lich hat  keiner  von  uns  unsere  Urväter  bei  der  ersten  Auf- 
stellung ihrer  schon  vor  vielen  Jahrtausenden  fertigen  Pa- 
radigmen belauscht.  Es  scheint  mir  daher  wenig  ange- 
messen, im  Verlaufe  solcher  Untersuchungen  von  den  Wör- 
tern „unmöglich"  oder  „undenkbar"  einen  reichlichen  Ge- 
brauch zu  machen,  sondern  viel  mehr  der  Sachlage  zu  ent- 
sprechen, wenn  wir  das  für  und  wider  der  einzelnen  Mög- 
lichkeiten und  die  grössere  oder  geringere  Wahrscheinlich- 
keit vorsichtig  erwägen. 

Die  Hauptfrage  ist  diese:  sind  die  durch  mi  si  ti 
(a)nti  repräsentirten  längeren ,  bisher  primär  genannten 
Suffixe,  oder  die  bisher  für  secundär  geltenden  kürzeren 
vi  s  t  (a)nt  die  älteren?  Wer  mit  Fr.  Müller  diese  Frage 
zu  Gunsten  der  zweiten  Alternative  beantwortet,  wird  auch 
im  Medium  die  auf  a  ausgehenden  für  älter  halten,  als  die 
auf  cd  (skr.  e).  Die  herrschende  Ansicht  nun,  wonach  die 
vollere  Form  für   die   ältere,    die    kürzere   für  die  jüngere 


vom  I  [erau  geber.  -j  I ;; 

gilt,  nennt  Fr.  Müller  „ein  unbegründetes  Dogma",  d< 
Bekämpfung  er  sieh  angelegen  sein  Läset  Der  Ausdruck 
„unbegründet"  scheint  uns  hier  schon  nicht  sehr  glücklich 
gewählt.  Dass  das  vollere  das  prius,  das  schwächere  das 
posterius  sei,  das  ist  die  die  gesammte  vergleichende  Gram- 
matik umfassende  schwerlich  anfechtbare  Grundanschauung. 
Ein  Hauptbestreben  dieser  Wissenschaft  läuft  darauf  hin- 
aus, aus  den  in  mannichfaltiger  Weise  entstellten  und  ver- 
stümmelten Formen,  wie  sie  in  den  einzelnen  Sprachen 
vorliegen,  die  vollen,  reinen  Formen  einer  grundlegenden 
Periode  zu  reconstruiren.  Bopp  handelte  also  durchaus 
eonsequent,  wenn  er  auch  hier  ohne  viel  Bedenken  die  vol- 
leren Formen  für  die  älteren,  die  schwächeren  für  die  junge 
ren  hielt,  zumal  da  er  ja  in  zahlreichen  unleugbaren  Fällen 
sah,  wie  in  historisch  übersehbaren  Perioden  der  Sprach- 
geschichte das  primäre  mi  zu  m  {as-mi  swrri),  si  zu  s  dhara-si 
g>€QSi-g),  masi  zu  mos,  ti  zu  t  sich  abschwächte.  Unbe- 
gründet oder  willkürlich  also  war  diese  Lehrmeinung 
etwas  anderes  heisst  ja  Dogma  nicht  —  auf  keinen  Fall. 
Freilich  könnte  sie  aber  doch  fälsch  und  ihre  Falschheit 
durch  bestimmte  Gründe  erweislich  sein.  .Solche  müssen 
wir  alier  entschieden  uns  ausbitten,  um  es  glaubhaft  zu 
finden,  dass  ma  zuerst  —  in  unvordenklicher  Zeit  —  sein  n 
einbüsste,  um  dann  —  viel  später  —  wieder  hinten  ein  i 
anzunehmen,  dass  also  auf  die  Periode  einer  nicht  unerheb- 
lichen Schwächung  wiederum  die  eines  selbständigen,  eigen- 
thümlichen  Aufbaues  folgte.  Wir  wollen  solche  Reihenfolge 
von  Abnahme  und  nachträglicher  Zunahme  keineswegs  für 
unmöglich  erklären,  aber  es  war  durchaus  natürlich,  dass 
man  es  zuerst  mit  einer  Erklärung  versuchte,  welche  statt 
dieser  Schlangenlinie  eine  gerade  Linie  voraussetzte. 

Welche  Gründe  nun  werden  gegen  die  Bopp'sche  Er- 
klärung vorgebracht.  Wenn  ich  Fr.  Müller  recht  verstan- 
den habe,  sind  es  folgende,  die  wir  hinter  einander  prüfen 
wollen : 

1)  „Das  wirkende  Moment,  welches  tue  lautlichen  Ver- 


214  Grammatisches  und  Etymologisches 

änderungen  innerhalb  der  Suffixe  hervorgebracht  haben 
soll ,  scheint  uns  in  der  ältesten  Form  der  Sprache  gar 
nicht  gegeben  zu  sein".  Bei  diesem  Einwand  sollte  man 
meinen,  dass  Fr.  M.  für  die  Periode,  um  die  es  sich  hier 
handelt,  überhaupt  gar  keine  Schwächung,  sondern  nur  die 
vollen  Formen  ma  tva  ta  zuliesse.  Aber  das  wäre  ein  Irr- 
thum.  S.  5  heisst  es  „  die  ursprünglichen  Formen  -ma, 
-tva,  -ta  gingen  nach  demPrincip  der  Flexion  durch 
Schwächung  des  auslautenden  Vocals  a  zu  e  in  -me -tve 
-se  und  endlich  [?]  durch  Abfall  des  schliessenden  e  in  -m, 
-tv  (-s)f  -t  über".  Hier  also  lässt  Fr.  Müller  ein  „wirken- 
des", d.  h.  Schwächung  bewirkendes,  „Moment"  zu,  dessen 
Vorhandensein  er  oben  leugnete.  Zwischen  der  ersten  Be- 
hauptung und  der  zweiten  besteht  ein  augenscheinlicher  Wi- 
derspruch. Wenn  „das  Princip  der  Flexion"  Schwächung 
und  schliesslich  Abfall  des  Endvocals  forderte ,  so  spricht 
das  ja  entschieden  für  die  Bopp'sche  Ansicht,  die  auch 
die  unsrige  ist.  Unter  dem  „wirkenden  Momente"  ver- 
steht freilich ,  wie  der  weitere  Verlauf  von  S.  3  zeigt ,  der 
Verf.  oben  etwas  andres.  Er  polemisirt  gegen  die  An- 
nahme, dass  das  Augment  der  Anlass  zur  Abwerfung  der 
Endvocale  sei.  Unter  diesen  Einwendungen  haben  einige 
ein  gewisses  Gewicht.  So  beweist  allerdings  der  Umstand, 
dass  auch  die  Optative  und  Imperative,  denen  das  Aug- 
ment fehlt,  sich  der  kürzeren  Suffixe  bedienen,  dass  im 
Augment  wenigstens  nicht  die  alleinige  Quelle  des  Vocak 
verlusts  am  Ende  zu  finden  ist.  Freilich  schliesst  dies  Zu- 
geständniss  die  Annahme  nicht  aus,  dass  im  Präteritum  jene 
Abschwächung  begonnen  und  sich  von  da  aus  weiter  ver- 
breitet habe.  Auf  die  Frage,  ob  das  Augment  als  ein  ur- 
sprünglicher und  wesentlicher  Bestandtheil  der  Präterital- 
formen  betrachtet  werden  kann,  will  ich  hier  nicht  näher 
eingehen.  Nur  das  eine  mag  hier  bemerkt  werden,  dass 
diejenigen,  welche  behaupten,  das  Augment  sei  in  diesen 
Formen  nicht  von  Anfang  an  vorhanden  gewesen,  ausser 
Stande    sind    zu    zeigen,    wie   in   aller  Welt    denn    in  jene 


vom  Herausgeber.  215 

Formen    die    Bedeutung    des    Präteritums    bineinkommt. 
Erklärungen  über,  welche  die  Hauptsache,  aämlicb  die  B< 
deutung,  dunkel  lassen,  sind  nicht  geeignet  zu  befriedigen. 

2)  „Wenn  überhaupt"  —  was  geleugnet }  freilieb  8 
wieder  zugegeben  wird  —  „in  der  fraglichen  Periode  von 
Schwächung  die  Rede  sein  könne",  sei,  so  heisst  ee  S.  1; 
eher  „eine  Schwächung  der  häufiger  gebrauchten  Präsenf 
und  Futurformen  als  der  gewiss  seltener  zur  Anwendung 
kommenden  Imperfect-  und  Aoristformen  zu  erwarten". 
Was  hier  das  Futurum  soll,  verstehe  ich  nicht,  da  dies 
Tempus  nachweislich  zu  den  jüngsten  Producten  gehört 
und  wohl  sicherlich  seine  Personalendungen  einfach  aus 
dem  Präsens  entnommen  hat.  Dass  aber  das  Präsens  in 
frühen  Perioden  der  Sprache  häufiger  sei  als  das  Präteri- 
tum, ist  eine,  denke  ich,  ziemlich  kühne  Behauptung.  Der 
einlache  Mensch  wird  mehr  zum  Erzählen  als  zu  Betrach- 
tungen über  gegenwärtiges  aufgelegt  sein.  Jedenfalls  for- 
dert eine  der  primitivsten  Gattungen  der  Poesie,  das  Epos, 
viel  mehr  Präterita  als  Präsentia. 

3)  „Schwächung  eines  a  zu  i}  namentlich  am  Ende  von 
Wertformen,  lässt  sich  in  der  indogermanischen  Ursprache 
nicht  nachweisen".  Auch  hier  geräth  Fr.  Müller  mit  sich 
selbst  in  einen  gewissen  Widerspruch.  Die  Schwächung 
von  a  zu  e  nämlich  setzt  er  ohne  weiteres  schon  für  die 
früheste  Periode  voraus.  Wo  lässt  sich  denn  das  nach- 
weisen? Und  wenn  nun  jemand  behauptete,  in  der  indo- 
germanischen Ursprache  kurz  vor  der  Spaltung  hätten  die 
Suffixe  wirklich  noch  nie  tve  te ,  oder  mit  einem  nach  <  zu 
sich  neigenden  A-Laut  gelautet,  erst  später  sei  dieser  hel- 
lere vocalische  Laut  selbständig  im  Arischen  (Sanskrit, 
Zend)  einerseits  und  Europäischen  andererseits  weiter  zu 
i  verdünnt,  würde  das  wohl  so  schlechtweg  für  undenkbar 
gelten  können?  Wir  sind  kaum  berechtigt,  Bämmtliche 
A-Laute  der  Ursprache  für  völlig  gleich  schwer  wiegend 
zu  halten.  Uebrigens  fehlt  es  auch  nicht  so  ganz  an  einem 
auslautenden  aus  a  entstandenen  /.  das  wir  mit  dem  i  von 


216  Grammatisches  und  Etymologisches 

rm,  si,  ti  in  eine  sehr  frühe  Periode  setzen  dürfen.  Das  i 
von  Fc/MTi,  skr.  vigati,  zd.  vigäiti,  lat.  viginti  ist  von  dieser 
Art.  Denn  dass  das  kati  von  dem  kata  oder  kanta  in 
TQt(xY.ovTa,  triginta  von  Haus  aus  nicht  verschieden  war, 
ist  doch  wahrscheinlich.  Die  Länge  des  i  in  viginti  Avird 
mit  der  gelegentlich  im  Zend  auftauchenden  des  Suffixes 
mi  zu  vergleichen  und  in  beiden  Fällen  aus  ä  zu  erklären 
sein.  Auch  für  einen  Pronominalstamm  ki  neben  ka,  einen 
Numeralstamm  dvi  neben  dva  schon  in  dieser  frühen  Pe- 
riode legt  der  Umstand  Zeugniss  ab,  dass  sich  in  den  ver- 
schiedensten Einzelsprachen  beide  Formen  neben  einander 
finden.  Im  Inlaut  sind  Formen  wie  ti-shthä-mi  neben 
'i-o%7j-(.ii  und  sisto  zu  berücksichtigen,  aus  denen  man  viel- 
leicht schliessen  darf,  dass  die  Reduplicationssylbe  in  Prä- 
sensformen schon  in  dieser  frühen  Zeit  nach  i  hinneigte. 
Beachtenswerth  ist,  dass  das  Griechische,  das  sonst  zur 
Herabsenkung  eines  a  zu  i  nicht  sonderlich  geneigt  ist,  in 
allen  genannten  Fällen  eben  diesen  Laut,  nicht  etwa  e  auf- 
weist. Wie  man  aber  hierüber  auch  denken  mag,  welchen 
Sinn  hat  es  das  Plus  des  Verfalls,  nämlich  den  gänzli- 
chen Abfall  der  Endvocale,  für  die  früheste  Sprach- 
periode zuzugeben,  das  Minus  aber,  die  Schwächung 
des  a  zu  i,  zu  leugnen? 

4)  „Die  Schwächung  von  a  zu  i  ist  kein  unmittelba- 
rer, sondern  ein  mehrere  Mittelstufen  voraussetzender  Laut- 
process,  von  denen  sich  doch,  wenn  der  Process  wirklich 
einmal  stattgefunden  hat,  in  irgend  einer  der  indogermani- 
schen Sprachen  Spuren  finden  müssten".  Den  ersten 
Theil  des  Satzes  leugne  ich,  denn  was  zwischen  ma  und 
mi  noch  anderes,  als  etwa  ein  ine,  in  der  Mitte  liegen  sollte, 
ist  nicht  abzusehen.  Der  zweite  —  dem  sogenannten 
Schlüsse  ex  silentio  ähnlich  —  hat  kaum  irgend  ein  Ge- 
wicht. Wie  oft  fehlen  uns  bei  unserer  lückenhaften  Ueber- 
lieferung  Mittelstufen,  die  wir  voraussetzen  müssen!  Hier 
aber  handelt  es  sich  ja  um  Formen  der  indogermanischen 
Periode.     Und    indogermanisch  nennen  wir  ja  eben  solche 


vom  Herausgeber  217 

Formen,   welche  schon    vor  der  Scheidung   der   einzelnen 
Sprachfamilien  herrschten.      Biese    es    also    schon    damals 

uii  tri  ti ,  so  sind  ältere  Formen    eben  durchaus  nicht  zu 
erwarten. 

5)  Die  Consequenz  fordert,  dass  wer  ml  st  i!  für  älter 
als  m  8  t  hält,  auch  im  Plural  und  Dual  Formen  wie  mos, 
tvas  'tlia.s  ,  ant  aus  ums!,  tvast,  mit!  herleitet  und  das  /hier 
überall  als  Rest  eines  altern  a  auffasst.  Bopp  und  alle, 
die  ihm  folgten,  haben  diese  Consequenz  gezogen  und  sind 
zu  der  Annahme  gelangt,  dass  hier  überall  je  zwei  additiv 
verbundene  Pronominalstämme  vorliegen:  ma-si  für  ma-tva, 
iru-sl  für  tva-tva,  an-tl  für  an-ta.  Dieser  Annahme  der  Plural- 
bildung durch  Addition,  das  heisst  durch  Verbindung  zweier 
Stämme  von  gleicher,  oder  doch  ähnlichen  Bedeutung  setzt 
Fr.  Müller  energischen  Widerspruch  entgegen.  Er  nennt 
diese  Annahme  zuerst  S.  7  „ein  unbewiesenes  Dogma", 
später  sogar  „vollkommen  unmöglich".  Seine  Gründe  sind. 
wenn  ich  recht  sehe,  zwei.  Der  erste  besteht  darin,  dass 
die  Pluralformen  der  selbständigen  Pronomina  auf  diese 
Weise  nicht  gebildet  wurden.  Dies  hatte  auch  in  der  That 
wohl  niemand  behauptet.  Aber  wo  liegt  denn  die  zwin- 
gende Notwendigkeit  einer  so  engen  Uebereinstimmung 
zwischen  den  Personalendungen  und  der  mit  der  Casusbil- 
dung eng  zusammenhängenden  Bezeichnung  der  Numeri  im 
selbständigen  persönlichen  Pronomen?  Casusbildung  ist,  wie 
ich  in  meiner  Abhandlung  „Zur  Chronologie  der  indogerm. 
Sprachforschung"  wahrscheinlich  zu  machen  gesucht  habe, 
durchweg  etwas  späteres  als  die  Verbalflexion.  Warum 
sollte  die  Sprache  nicht  zur  Gewinnung  selbständiger  Plu- 
ralstämme ganz  andere  Wege  eingeschlagen  haben,  als  zur 
Bildung  der  Personalendungen?  Auch  nach  Müllers  Deu- 
tung findet  zwischen  vajam  oder  asma  und  mos,  dem  völlig 
räthselhaften  jüjam  oder  jusma  und  fhas  eine  äusserst 
ringe  Uebereinstimmung  statt.  Der  zweite  Einwand  ist 
dem  Mangel  an  Analogie  entnommen.  Fr.  Müller  beruft 
sich  namentlich  auf  das  Semitische  und  Türkische,  in  wel- 


218  Grammatisches  und  Etymologisches 

eben  Sprachen  die  Pluralendungen  nicht  auf  dem  von  Bopp 
behaupteten  Wege  entstanden  seien.  Aber  was  folgt  dar- 
aus? Die  Indogermanen  haben  sehr  vieles  anders  gemacht, 
als  die  Semiten  und  Türken,  warum  nicht  dies?  Es  wird 
dann  S.  11  fortgefahren:  „Doch  auch  zugegeben,  additio- 
nale  Zusammensetzungen  von  zwei  Pronominalstämmen  sei 
in  den  Pluralbildungen  des  indogermanischen  Pronomens 
[soll  wohl  heissen  Verbums]  wirklich  gelegen,  so  müsste 
gezeigt  werden,  dass  diese  ganz  eigenthümliche  Art  der 
Zusammensetzung  innerhalb  der  indogermanischen  Spra- 
chen wenigstens  beim  Nomen  besonders  beliebt  gewesen 
war".  Es  ist  dies  ein  schon  von  Benfey  erhobener  Ein- 
wand. Richtig  ist,  dass  die  sogenannte  Dvandvacomposi- 
tion,  von  geringen  Versuchen  abgesehen,  auf  die  orientali- 
schen Glieder  unsers  Sprachstammes  beschränkt  ist.  Aber 
wiederum  handelt  es  sich  um  durchaus  verschiedene  Perio- 
den des  Sprachlebens.  Allerdings  ist  im  höchsten  und  letz- 
ten Sinne  alle  Flexion  Composition.  Aber  man  kann  leicht 
nachweisen ,  dass  die  Gesetze  der  Zusammensetzung  ferti- 
ger Nominalstämme  von  denen  sehr  verschieden  sind, 
Avelche  bei  dem  ersten  Beginn  aller  Flexion  in  der  Ver- 
bindung pronominaler  Elemente,  sei  es  mit  bedeutungsvol- 
len Stämmen,  sei  es  unter  einander,  beobachtet  wurden.  So 
ist  die  Verbindung  eines  Pronominalstammes  mit  einem 
Verbalstamm  im  prädicativen  Sinne,  aus  der  die  Verbal- 
flexion entsprang,  später  überhaupt  gar  nicht  weiter  ge- 
führt. Die  Möglichkeit  lag  vor,  neben  einem  as-ta  tuda-ta 
als  dritte  Person  Sing,  etwa  auch  eine  Verbindung  dersel- 
ben Stämme  mit  andern  Pronominalstämmen,  z.  B.  mit  na, 
ma}  ha  zu  versuchen.  Aber  dieser  Versuch  ist  nicht  ge- 
macht. Die  einmal ,  offenbar  in  sehr  früher  Periode ,  ge- 
schaffenen Verbalformen  genügten  für  alle  Zeiten.  Ueber- 
haupt  zeigt  sich  in  dieser  Gattung  von  Formen  eine  ge- 
wisse weise  Beschränkung  im  Gegensatz  gegen  die  üppig 
wuchernde,  eine  Fülle  synonymer  Gebilde  hervorrufende, 
Triebkraft  auf  dem  Gebiete   der  Stammbildung.     Was   hat 


vom  Beratugeber.  210 

es  nun  widersinniges  für  frühe  Zeiten  Triebe  oder  Tenden- 
zen als  wirksam  anzunehmen,  die  später  t }i*  i  1  ~  gänzlich 
abstarben,  theila  nur  in  einzelnen  Gliedern* dea  grossen 
Sprachstammes  lebendig' blieben?  üeberdies  zeigen  gerade 
Pronominalstämme  selbsl  in  späteren  Zeiten  des  Sprach- 
lebens eine  Neigung  zur  Zusammensetzung,  ja  man  möchte 
fasl  sagen  zum  Zusammenschiessen ,  mit  der  die  schwer- 
fälligere und  einförmigere  Nominalcomposition  in  keiner 
Sprache  gleichen  Schritt  hält.  Was  will  man  z.  B.  mit 
dem  griechischen  aXXrjXovg  fiir  "aXX-dXXnvg  und  dem  ent- 
sprechenden mundartlichen  ctvtavtov  aus  dem  Gtebiel  der 
Nominalcomposition  vergleichen?  In  beiden  Pronomin.il- 
compositis  ist  das  erste  Wort  aominativisch,  das  zweite  in 
einem  Casus  obliquus  zu  verstehen,  das  aber  nicht  von 
dem  ersten  Element,  sondern  von  einem  ausserhalb  des 
Oomposituins  stellenden  Begriff  abhängig  ist.  Analogien 
für  jene  copulative  oder,  wie  es  Fr.  Müller  glücklich  nennt, 
additionale  Composition  finden  sich  übrigens  auf  dem  ,;" 
biet,  in  das  die  Addition  recht  eigentlich  gehört,  unter  den 
Zahlwörtern:  öka-dagan  vgl.  ''v-de/.c.  dvd-dagan  =  dl  (')d&/.a, 
(hioihrim.  Ich  sehe  keinen  so  grossen  Unterschied  zwi- 
schen  einem  aus  ich  du  entstandenen  wir  und  einem  aus 
zwei  ~:<ln>  entstandenen  zwölf.  Auch  sonst  zeigen  ja  Per- 
sonalpronomina  und  Zahlwörter  manche  Berührungspunkte. 
I'n-re  Erklärung  der  Pluralsuftixe  ist  doch  wenigstens  eine 
wirkliche  Erklärung,  bei  der  wir  es  versuchen  zwischen 
Laut  und  Bedeutung  ein  Band  aufzudecken,  während  Fr. 
Müllers  Annahme  verschiedener  „Pluralsuffixe"  nicht  im  ent- 
ferntesten erkennen  lässt,  wie  die  Sylben,  welche  er  so  be- 
nennt, dazu  kommen  die  Mehrheit  auszudrücken. 

Auf  die  Einwendungen,  welche  Fr.  Müller  der  von 
Kuhn,  Bopp  und  Schleicher  vertretenen  Deutung  der  Me- 
dialendungen entgegenstellt,  will  ich  hier  nicht  näher  ein- 
gehen. Es  muss  zugegeben  werden  .  dass  für  die  Medial- 
formen  nicht  alles  so  klar  und  einfach  liegt,  wie  für  die 
activen  Formen.     Aber  manche  Bedenken   beseitigen    sich. 


220  Grammatisches  und  Etymologisches  , 

glaube  ich,  durch  dieselben  Erwägungen,  auf  die  wir  so 
eben  eingingen.  „Possessiv-  oder  Objectivsuffixe",  sagt  M., 
sind  sonst  im  Indogermanischen  nicht  nachweisbar.  Und 
doch  müsse,  meint  er,  wenn  man-  mal  auf  ma-mi  zurück- 
führt, das  eine  ma  jedenfalls  die  Stellung  des  Objects 
einnehmen.  Allein  es  steht  eben  alles  hier  einzig  da,  auch 
von  einem  Subjectsuffix  ist  ausserhalb  der  Personalendun- 
gen keine  Spur  zu  finden.  Es  ist  ganz  unmöglich  diese 
Grundformen  auf  die  Gewohnheiten  späterer  Zeiten  zurück- 
zuführen. In  den  Fundamenten  des  Sprachbaues  herrscht 
unter  allen  Umständen  eine  andere  Technik  als  in  der 
Ornamentirung  oder  der  Construction  des  Dachstuhls,  oder, 
um  ein  anderes  Bild  zu  gebrauchen,  wir  haben  kein  Recht 
die  Rechtsgewohnheiten  der  homerischen  Zeit  aus  denen 
des  Demosthenes  zu  deuten.  Ich  kann  daher  auch  dem 
keine  grosse  Bedeutung  beilegen,  was  Fr.  Müller  über  die 
Stellung  der  Glieder  in  der  Composition  bemerkt.  Es  ist 
wahr,  dass  in  der  Nominal  composition  die  regelmässige 
Stellung  der  zusammengefügten  Glieder  die  ist,  dass  das 
bestimmende  und  abhängige  vorangeht,  das  bestimmte  und 
vorherrschende  nachfolgt.  Allein  erstlich  fehlt  es  keines- 
wegs an  Ausnahmen,  von  denen  Fr.  Müller  eine  sehr  aus- 
gedehnte zugibt,  und  zweitens  würde  man,  wie  schon  an- 
gedeutet, auch  nach  einer  Analogie  für  die  prädicative  Ver- 
bindung des  angefügten  Pronominalstammes  mit  dem  Stamme 
sich  im  Gebiete  der  im  engern  Sinne  so  genannten  Com- 
posita  vergebens  umsehen.  Man  konnte  mit  demselben 
Grunde,  oder  vielmehr  Ungrunde,  auch  die  Entstehung  des 
lateinischen  und  litauischen  Medio-Passivs  aus  angefügtem 
Reflexivpronomen,  ja  auch  Müller's  eignes  angeblich  refle- 
xives, hinten  angefügtes  a  und  sein  angeblich  präsenti- 
sches i  anfechten.  Alle  diese  Elemente  sind  eben  nur  be- 
stimmende und  im  Sinne  der  späteren  Rection  abhängige, 
und  doch  findet  dieser  Gelehrte  nichts  bedenkliches  darin, 
dass  sie  die  letzte  Stelle  in  der  Wortform  einnehmen.  Die 
Behauptung  (S.  18),  diese  Elemente  seien  ursprünglich  selb- 


vom  Herausgeber.  221 

ständige  „mit  dem  Verbalausdruck    in    keiner    nähern  Be 
ziehung   stehende"    gewesen     und    ersl     allmählicli    ..■■■ 
schmolzen",   lässt  sich  natürlich  ebenso  gut  auf  das  hinten 
angefügte  ma,  tva,  ta  anwenden.    J3ei  dieser  ganzen  Unter 
Scheidung  /wischen  regierendem  und  regiertem   dürfen  wir 
überdies  nicht  vergessen,  dass  alle   diese  Unterschiede  erst 
nach  der  vollen  Entwicklung  der  Form  in  der  Sprache  zu 
hellem  Bewusstsein  gelangten. 

Genügt,  wie  ich  glaube,  das  gesagte  um  zu  zeigen, 
dass  die  erhobenen  Einwendungen  nicht  zutreffen  ,  so  mö- 
gen schliesslich  Müller's  eigne  Aufstellungen,  die  er  an  die 
Stelle  jener  von  Bopp  begründeten  setzen  zu  können  glaubt, 
mit  wenigen  Worten  besprochen  werden.  l>i<'  Gründe, 
welche  diesen  Aufstellungen  entgegenstehen,  sind  folgende: 

1)  Die  Annahme,  dass  dem  angeblieh  hinten  angefüg- 
ten a  reflexive  Bedeutung  beiwohne,  stützt  sich  auf  keine 
einzige  Thatsache  aus  dem  Gebrauche  dieses  Pronominal- 
stammes. 

2)  Die  Annahme,  dass  die  Formen  auf  m  s  t  älter 
seien  als  die  auf  nu  st  ti,  entbehrt  der  innern  Wahrschein- 
lichkeit.    (Vgl.  oben  S.  213.) 

3)  Ebenso  unwahrscheinlich  ist  es,  dass  nach  einer  so 
erheblichen,  auf  ein  gewisses  Abnehmen  der  formschaffen- 
den Kraft  deutenden  Entstellung  der  Personalendungen, 
wiederum  ein  neuer  Schöpfungsact  durch  Anfügung  einge- 
treten sei. 

4)  Von  allen  Formen  bedarf  das  Präsens  am  wenig- 
sten der  Determinirung ,  insofern  die  blosse  Verbindung 
eines  Objects  mit  einem  Prädicat  in  der  Gegenwart  ausge- 
sprochen von  selbst  den  Gedanken  weckt,  dass  diese  Ver- 
bindung eine  für  die  (legenwart  gültige  ist.  Eben  deshalb 
haben  verblose  Verbindungen  von  Subjcct  und  Prädicat, 
wie  omnia  praeclara  rara,  fast  ausnahmslos  präsentische 
Geltung.  Dadurch  wird  die  Annahme  eines  zu  diesem 
Zwecke    hinten    angefügten    /    sehr  unwahrscheinlich.     Was 


222  Grammatisches  und  Etymologisches 

vollends  dieses  i  im  Conjunctiv,    im  Optativ  (gr.  oif.it) ,  im 
Futurum  soll,  ist  gar  nicht  abzusehen. 

5)  Die  Verballbrmen  bezeichnen  sonst  alles  temporale 
am  Eingang.  Dort  steht  das  Augment,  dort  die  wenigstens 
im  Laufe  der  Zeit  zu  temporaler  Geltung  gelangende  Re- 
duplication.  Ich  kann  es  nicht  glaublich  finden,  dass  die 
Sprache  die  Gegenwart  etwa  nach  Art  des  demonstrativen 
l  in  ovTooi,  ndi  u.  s.  w.  am  Ende  des  Worts  bezeichnet 
hätte.  Durch  diese  auffallende  Stellung  —  der  ich  nur 
etwa  die  Anfügung  einer  Pronominalpartikel  in  den  litaui- 
schen Imperativen  (Schleicher  Comp.3  706)  zu  vergleichen 
wüsste  —  würde  das  an  sich  scholl  (4)  überflüssige  Determi- 
nativ des  Präsens  noch  ganz  besondern  unmotivirten  Nach- 
druck erhalten. 

6)  Die  Annahme  von  m  s  t  nt  als  Endungen  stösst  bei 
consonantischen  Stämmen  auf  Schwierigkeiten.  Sollen  wir 
in  der  That  annehmen,  Formen  wie  asm  ass  ast  asnt  hät- 
ten sich  so  lange  im  Gebrauch  erhalten  können,  bis  ihnen 
in  hinten  angefügtem  i  eine  unerwartete  Hülle  kam?  Dies 
Bedenken  hat  schon  Kuhn  Ztschr.  XVI11  344  in  seiner 
vortrefflichen  Recension  von  Scherer's  Buch  geltend  ge- 
macht. 

7)  Die  Endung  des  1  Plur.  Med.  skr.  -vahe  -maM, 
zendisch  -?naidhe,  gr.  -f.ieSa  macht  Fr.  Müller  selbst 
grosse  Schwierigkeiten.  Der  übrigens  nur  mit  Zurückhal- 
tung gemachte  Versuch  das  dli  gr.  Ü  hier  für  verschieden 
von  dem  dh,  gr.  &  der  2  Sing.  Act.  (dhi7  &i,  9a)  zu  erklä- 
ren ist  äusserst  gewagt  und  die  Vermuthung  Fr.  Müllers, 
in  der  Medialform  stecke  das  Zahlwort  dva  zwei,  das  wie- 
derum durch  Missbrauch  auf  den  Plural  übertragen  wäre, 
ist  wohl  nur  eine  Erklärung  der  Verzweiflung.  Eben  dies 
dh,  9  an  dieser  Stelle  wie  auch  in  der  2  PI.  Med.  ist  die 
festeste  Stütze  für  die  Erklärung,  welche  von  Müller  be- 
kämpft wird. 

8)  Die  seeundären  Medialformen  des  Singulars  -mdm 
für  die  erste  Person,  zu  erschliessen  aus  gr.  -/.ir^v  und  skr. 


vom  Herausgeber.  223 

/hd.s  für  die  zweite  Person,  welche  von  Müller  ausser  Be- 
tracht gelassen  werden,  obgleich  sie  für  Bopp  und  aJJ<-  die 
ihm  folgten,  den  Ausgangspunkl  bildeten,  widersetzen  sich 
hartnäckig  den  neuen  Deutungsversuchen  Audi  von  den 
Imperativformen  auf  -tat,  -ntät  ist  nicht  ersichtlich,  wie  sie 
sich  mit  diesen  vertragen  sollen. 

Wir  diesen  Erwägungen  gefolgt  ist,  wird  doch,  glaube 
ich,  mit  mir  zu  dem  Schlüsse  gelangen,  dass  die  alte  Peu- 
tung  der  Personalendungen  im  wesentlichen  auf  festem 
Grunde  ruht  und,  so  wenig  wir  auch  behaupten  dürfen, 
dass  schon  überall  das  letzte  Wbrl  gesprochen  s<  i .  den 
Vergleich  mit  diesen  neuen  Combinationen  wohl  aushal- 
ten kann.    (Mau  vergleiche  auch  Corssen  Aussj.r.   II J  :,;, 

2)  Vocalausstossung  dem  Hochton  zum  Trotz. 

Ein  Hauptgrundsatz  in  Corssen's  Auffassung  der  la- 
teinischen  Spracherscheinungen,  und  zwar  »in  auf  den  er- 
sten Bliek  sehr  ansprechender  und  um  Beiner  Einfachheit 
willen   auch  für  den,    der  sprachwissenschaftlichen   Fragen 

sonst  nicht  näher  zu  treten  pflegt,  h-icht  fasslicher  i>t  der, 
dass  der  Hochton  die  Sylbe,  auf  welcher  er  ruht,  bis  zu 
einem  gewissen  Grade  vor  Schwächung,  anbedingt  aber 
vor  Ausstossung  schützt.  Diese  Annahme  hat  weite  Ver- 
breitung gefunden  und  gilt  hei  manchen  Gelehrten  für  un- 
anfechtbar. Auf  ihr  ruht  wesentlich  Corssen's  Darstellung 
der  lateinischen  Betonung,  für  die  er,  um  nicht  Ausstossun- 
gen  und  auffallende  Schwächungen  betonter  Sylben  zuzu- 
lassen, eine  ältere  von  der  uns  überlieferten  abweichende 
Regel  glaubt  erschlossen  zu  haben.  Die  Gründe,  die  mich 
hindern,  diesen  Schlüssen  zu  folgen,  habe  ich  im  LXten 
Bande  von  Kuhn's  Zeitschrift  entwickelt  und  ich  g<  stehe 
auch  durch  Corssen's  neuere  Auseinandersetzungen  nicht 
wesentlich  anderer  Meinung  geworden  zu  sein.  Keinem 
Mitforscher  würde  ich  lieber  als  Corssen  einräumen  geirrt 
zu  haben,   könnte  ich  mich  nur  von    »lein   Irrthum  überzeu- 


224  Grammatisches  und  Etymologisches 

gen.  Viel  hängt  dabei  von  dieser  einen  Frage  ab:  kann 
eine  hochbetonte  Sylbe  ausfallen?  Denn  wenn  dies  majus 
möglich  war,  so  wird  auch  das  minus,  Kürzung  und  Schwä- 
chung, zugelassen  werden  müssen.  Die  Frage  ist,  so  ge- 
stellt, nicht  auf  das  Lateinische  beschränkt,  wie  denn 
Corssen  selbst  gern  die  Betonung  des  Griechischen  ver- 
gleicht und  auch  auf  andere  Sprachen  einen  Blick  wirft. 
Es  handelt  sich  eben  gerade  nach  Corssen's  Auffassung 
um  ein  Naturgesetz  der  Sprache  überhaupt.  Da  nun, 
wo  die  Genesis  complicirter  Formen  in  Frage  kommt,  ist 
eine  Entscheidung  oft  nicht  leicht  zu  treffen  oder  wenig- 
stens ein  unbedingt  überzeugender  Gegenbeweis  schwer  zu 
führen.  Eben  deshalb  suchte  ich  schon  früher  Fälle  her- 
auszufinden, welche  keinen  Zweifel  zuliessen.  So  habe  ich 
früher  auf  das  Litauische  verwiesen,  in  welchem  betonte 
Endsylben  sehr  oft  abfallen.  Corssen  erwidert:  der  Accent 
ist  dort  überhaupt  sehr  unstät.  Ich  habe  auf  das  griechi- 
sche Augment  verwiesen,  z.  B.  ßale  neben  eßake.  Corssen 
erwidert:  das  Augment  sei  kein  ursprünglich  nothwendiger 
und  wesentlicher  Bestandtheil  der  Verbalform,  und  wir  ha- 
ben vorhin  (S.  214)  gesehen,  dass  —  freilich,  wie  ich  über- 
zeugt bin  und  dort  begründet  habe,  mit  Unrecht  —  manche 
Gelehrte  die  gleiche  Ansicht  hegen.  Wie  nun  aber,  wenn 
wir  aus  einer  durch  Denkmäler  bezeugten  Periode  des 
griechischen  Sprachlebens  Beispiele  beizubringen  vermö- 
gen, in  denen  eine  entschieden  hochbetonte  Sylbe  trotz 
dieses  angeblichen  Schutzbriefes  theils  bis  zur  Irrationali- 
tät verkürzt,  theils  —  nur  ein  kleiner  Schritt  weiter  — 
völlig  verschwunden  ist?  Sollte  das  nicht  der  Boden  sein, 
auf  dem  am  ersten  Gewissheit  zu  erlangen  wäre? 

Dahin  gehören  nun  zunächst  die  Erscheinungen  der 
Synizese.  Ueber  die  lateinische  Synizese  hat  Corssen  sich 
in  seinem  grossen  Werke  ausführlich  ausgesprochen.  Er 
hält  seinem  Princip  gemäss  völlige  Verdrängung  eines 
hochbetonten  Vocals  durch  Synizese  II2  764  ff.  für  „un- 
möglich" und  nimmt   an ,    dass   die  lateinischen  Dichter  in 


vom  li'i.i"  geber.  225 

dein  Falle,  dass  <-in  betonter  kurzer  Vbcal  mit  einer  folgen- 
den von  Haus  aus  langen  Sylbe  verschmolz,  ■/..  \\.  in  deoe} 
tuae,  in  Wahrheit  nicht  den  ersten,  sondern  trotz  Beiner 
Länge  den  zweiten  Vocal  oder  Diphthong  hätten  irratio- 
nal werden  lassen.  In  Bezug  auf  diese  angebliche  Kürzung 
des  /weilen  Vocals  beruft  er  sieh  auf  die  bekannten  Kürzun- 
gen langer  Endsylben  in  iambischen  Wörtern,  wie  ü,,,fi. 
löijü.  Ob  diese  Erklärung  für  das  Lateinische  durchführbar 
ist,  mag-  dahingestellt  bleiben,  dass  sie  aber  auf  das  Griechi- 
sche,  dem  eine  derartige  Kürzung  langer  Sylben  durchaus 
fremd  ist,  keine  Anwendung  linden  kann,  ist  einleuchtend. 
Wer  wird  es  glaublich  linden,  dass  tiu  mit  betontem  fi  einen 
andern  Klang  gegeben  hätte,  als  lv>  mit  unbetontem  £,  dass 
sä  und  i:ü  zwar  beide  dnreh  Synizese  einsylbig  geworden, 
aber  durehaus  verschieden  gelautet  hätten,  jenes  mit  vor- 
herrschendem e,  also  etwa  fr}  dies  mit  vorherrschendem  u, 
also  etwa  "d  V  Synizesen  aber  mit  betontem  t  sind  von 
Homer  an  keineswegs  selten,  z.  B.  %QVoi(f)  _/  15,  nXiuv 
a  183,  affue/Acpitog  d  419,  ewg  (neben  rtog  öfter),,  oIxeoito 
J  18,  Movakov  Archil.  1,2,  Ghjoecog  Soph.  O.' C.  1003, 
l'u  (Irnperat.)  Arch.  81. 

tu  llaoov  y.ai  ar/.c.  v.tirct  xert  itctkctocinv  ßiov 
neben   dem    homerischen    roeir   u'    ovy.   ia  Ilukla^     /.'//;/. 
Üsaacu  Aristoph.  Thesm.  280. 

(o  ('Jouiru,  Vi((oai 
neben  dem  häutigen  freoig,  freovg.  Wer  kann  daran  zwei- 
feln, dass  die  Betonung  bei  dieser  ganzen  Erscheinung  im 
Griechischen  kaum  in  Betracht  kommt  ?  Wie  sehr  auch 
bei  betontem  £  die  zweite  Sylbe  mit  ihrer  Länge  präva- 
lirte,  zeigen  überdies  solche  Fälle,  in  denen  auf  die  Syni- 
zese Contraction  gefolgt  ist,  z.  15.  in  Movocüv,  olxovco. 

Konnte  eine  hochbetonte  Sylbe  bis  zu  jenem  metrisch 
nicht  mehr  messbaren  Minimum  zusammenschmelzen,  das 
die  Griechen  bei  der  Synizese  vernommen  haben,  so  ist  es 
nicht  eben  verwunderlich  eine  solche  unter  dem  Kinrluss 
einer    Nachbarsylbe    auch    gelegentlich    ganz   verschwinden 

CurtiiiB,  Stadien.    IV.  |."> 


22fi  Grammatisches  und  Etymologisches 

zu  sehen,  wie  dies  z.  B.  im  attischen  ßnrjd-ng  neben  homeri- 
schem ßorjdnog  geschehen  ist.  Denn  ein  den  Regeln  der 
Betonung  zuwiderlaufendes  *ßorj&oog  wird  sich  doch  nie- 
mand construiren  wollen.  Und  wer  etwa  den  Ausweg  er- 
griffe zu  behaupten,  nicht  das  betonte  o  des  Pänultima  von 
ßorj&oog,  sondern  das  unbetonte  der  Endsylbe  sei  gewi- 
chen, dem  würde  die  Pflicht  zufallen,  für  eine  solche  grie- 
chischen Lautgewohnheiten  fremde  Entstellung  eine  Analogie 
beizubringen.  Auf  alexandrinischen  Inschriften  finden  sich 
die  Namen  Gtcfgaozog,  Qtnting,  &efiraarog  vor  (Revue 
Areheolog.  1870  S.  98),  die  ebenfalls  betontes  o  verloren 
haben,  so  gut  wie  schon  in  homerischer  Zeit  &t-on-  i-g 
statt  *d-£o-OTt-i-g  (vgl.  ■d-i.(o)-cmt-oio-Q). 

Auch  auf  die  Art  der  Contraction  hat  die  Betonung 
durchaus  keinen  Einfluss.  Das  hochbetonte  a  unterliegt 
im  homer.  ogöto  gerade  so  gut  dem  assimilirenden  Einfluss 
und  fliesst  dann  mit  dem  folgenden  O-Laut  zusammen,  wie 
das  unbetonte  £  dem  Einfluss  des  vorhergehenden  u: 
öoc'cto&tci   ooc'cao&ai  öyüo&cu. 

Im  Auslaut  erfährt  die  hochbetonte  Sylbe  ebenso  gut 
Synizese  und  Elision  wie  die  tiefbetonte:  hrei  ov,  syai  sl(i 
(Soph.  Phil.  585),  in  ixelvw,  jiccq'  avxolg.  Der  Einwand, 
der  Hochton  der  Oxytona  sei  im  Zusammenhange  des 
Satzes  kein  voller  Hochton  —  der  übrigens  in  dem  zwei- 
ten Beispiel,  wo  eyv'j  vor  der  Enklitica  steht,  gar  nicht  er- 
hoben werden  könnte  —  kann  nicht  zutreffen.  Denn  die 
Alten  selbst  nennen  den  Ton  der  Oxytona  in  diesem  Falle 
nur  einen  gedämpften,  und  ohne  allen  Zweifel  bestand  ein 
sehr  bestimmter  Betonungsunterschied  zwischen  jiaoä  tov- 
roig  und  ävöga  tovtov. 

Mir  scheint  daher  aus  solchen  Beispielen,  die  sich  leicht 
vermehren  lassen,  hervorzugehen,  dass  die  Behauptung 
Corssen's  (Ausspr.  II-  923)  „Auch  im  Griechischen  ist  der 
Ausfall  eines  hochbetonten  Vokales  so  gut  unerhört,  wie 
im  Lateinischen    und   Deutschen"    sich    nicht    halten    lässt. 


vom  Herau  geber,  ■>■>- 

Man  wird  jedenfalls  einräumen  müssen,  dass   jenes  angeb- 
lich absolute  Naturgesetz  nicht  ohne  Ausnahmen  ist. 

Ans  diesen,  wie  ich  glaube,  ananfechtbaren  Ausnahmen 
Schlüsse  auf  'las  Lateinische  zu  ziehen,  unterlasse  ich. 
Man  wird  in  Schlüssen  aus  der  griechischen  Betonung  auf 
die  lateinische  und  umgekehrt  um  so  vorsichtiger 
müssen,  als  ]'.  Langen  in  seiner  Abhandlung  „über  den 
lateinischen  Accent"  (Philologus  XXXI  S.  l(i')  ff.)  in  einer 
für  mich  überzeugenden  Weise  nachgewiesen  hat,  da—  das 
Wesen  des  lateinischen  Hochtons  von  dem  des  griechischen 
nicht  unerheblich  verschieden  war.  Der  altgriechische 
I  lochton  war  offenbar  leiser,  feiner  und  mehr  musikalisch, 
als  ihr  lateinische,  welcher  letztere  der  etwas  massiven  und 
plumpen  Weise,  mit  der  wir  Deutsche,  und  fast  mehr  noch 
die  heutigen  Griechen  eine  Sylbe  eines  Wortes  vor  allen 
andern  hervorheben,  ähnlicher  gewesen  zu  sein  scheint. 
Unleugbar  also  hat  die  Betonung  viel  tiefer  in  die  ,;< 
schichte  der  lateinischen  Sprache  eingegriffen,  als  in  die 
der  griechischen.  Aber  wir  müssen  uns  doch  aticli  da  hü- 
ten, Sätze  als  allgemein  gültige  Axiome  an  die  Spitze  zu 
stellen,  die  sich  als  solche  nicht  durchfuhren  lassen.  Es 
wäre  sehr  zu  wünschen,  dass  man  die  Verschiedenartigkeit 
und  die  Gesetze  der  Betonung  an  lebenden  Sprachen  ein- 
gehender studirte.  Der  Gewinn  für  die  todten  Sprachen, 
für  welche  uns  die  Ueberlieferung  so  oft  im  Stiche  lässt, 
würde  nicht  ausbleiben*). 

Schliesslich  nur  noch  dies!  Bestand  die  Hervorhebung 
der  betonten  Sylbe  vor  der  unbetonten,  besonders  bei  den 
Griechen,  wesentlich  darin,  dass  der  Yocal  derselben  ein 
musikalisch  höherer  war,  was  hat  es  da  so  verwunder- 
liches, dass  dieser  hohe  Ton,  der  dabei  ja  ein  leiser  sein 
und  unter  Umständen  immer  leiser  werden  konnte,  auch 
einmal  völlig  verklang? 


*)  Das  Neugriechische,  im  Allgemeinen  der  alten  Betonungen 
getreu,  bietet  doch  zahlreiche  Fälle,  in  denen  eine  betonte  Sylbi 
stört,  eine  unbetonte   betont    worden   ist,         B    i    ./'<'  ans   irvia. 

15* 


228  Grammatisches  und  Etymologisches 

3)     Die    griechischen  Wurzeln    rrqa    und    rcXa. 

Buttrnann  hat  im  Lexilogus  I  105  ff.  den  eigentüm- 
lichen Gebrauch  der  Wörter  ngroeu,  ccvangroat,  7TQi]Ori'jQ, 
ngrjoTig,  welche  er  auf  den  Grundbegriff  sprühen  zurück- 
führt, treffend  auseinander  gesetzt.  Neues  Licht  erhalten 
diese  von  nifiTTgavaij  7tgtjd-eiv  begrifflich  sich  ziemlich  weit 
entfernenden  Wörter  durch  das  Sanskrit,  wie  es  nunmehr 
im  Petersburger  Wörterbuch  vollständiger  beschrieben  vor- 
liegt. nQrjoai  auf  das  Aussprühen  der  Luft,  also  auf  das 
Blasen  bezogen,  liegt  vor  im  griechischen  nQ^ott^Q,  Wirbel- 
wind, d.  i.  Bläser,  in  evtvqtjotov  (Apollon.  Lex.  GVTzqiqoTOv 
ecrpvorjTov  ornb  xov  nQ-fjoai)  3  471  (fvoai  ier/.öoi  nuoai 
sqivotov 

Ttavxoirjv  evtiq^otov  avTfirjv  i^avisloat 
und  namentlich  A  481   =  ß  417. 

ev  d  avsaog  itgriGSv  fiiaov  ioziov 
an  letzterer  Stelle  mit  der  besondern  Schattirung :  anblasen, 
blähen,  anschwellen.  Dem  entspricht  aus  dem  Sanskrit  der, 
wie  es  scheint,  ziemlich  seltene  Gebrauch  des  Causativs  von 
par  [pr-na-ti,  pi-par-ti),  z.  B.  in  Verbindung  mit  gankham 
in  eine  Muschel  blasen. 

Anderswo  bezieht  sich  das  Sprühen  auf  das  Wasser, 
so  dass  sich  die  Bedeutung  strömen,  ausströmen  lassen, 
ergibt.  Hieher  gehört  ng^orig,  das  Buttmann  mit  Sprüh- 
fisch übersetzt,  ferner  IT  350  to  d'  (al(.ia)  avä  oto/na  -/.al 
Y.aza.  glrng  ngr^oe  xavcöv,  I  433,  ß  81  dd/.ov  ävangijoag. 
Dem  entspricht  der  indische  Gebrauch  des  Compositums 
ni-par ,  niedergiessen,  ausschütten,  z.  B.  von  Trankopfern, 
womit  aber  auch  der  häufige  Gebrauch  des  Simplex  par 
für  reichlich  spenden  auf's  engste  zusammenhängt. 

Dass  sich  die  Anwendung  auf  das  Feuer,  welche  in 
der  späteren  Gräcität  die  allein  übliche  blieb,  bei  Homer 
für  SfinQind-siv  und  das  seltnere  Jigrfteiv  erst  allmählich 
einstellt,  fiel  schon  Buttmann  auf.  Beide  Verba  haben 
zwölfmal  nvQi  oder  nvgog  bei  sich,  tf-ingifteiv  kommt 
nur  viermal   (/  589,   0  507,  702,  N  319),   ngrftuv  niemals 


vom  Eieratugeber  22^ 

ohne  solchen  Zusatz  in  dieser  Bedeutung  vor.  Daraus 
wird  es  wahrscheinlich,  dasa  ifiTiQ^oat  eigentlich  nur  an- 
sprühen,  reichlich  überschütten  bedeutete  and  seine    speci- 

iisclii-  l.edeutung  durch  Beschränkung  des  Gebrauches  erst 
nach  und  nach  gewann,  nicht  viel  anders  als  unser  an 
stecken  und  das  griechische  auf  derselben  Metapher  be 
ruhende  anieiv.  Der  Gebrauch  des  skr.  par  bietet  hiefür 
keine  Analogie.  Aber  in  dem  aus  W.  par,  wie  98  Bcheint, 
weiter  gebildeten  Wurzelpaar  prush  und  pluah  stellt  sich 
die  Bedeutung  ,, versengen"  ein,  während  prush  auch  „be- 
sprengen" bedeutet. 

I  offenbar  hat  aber  die  W.  par  schon  sehr  früh  aus  der 
Grundvorstellung  sprühen,  strömen,  überschütten  den  allge- 
meineren Sinn  der  Fülle  entwickelt.  Denn  füllen,  anfüllen 
ist  die  häutigste  Bedeutung  dieser  Wurzel  im  Sanskrit  und 
die  der  zahlreichen  aus  ihr  entwickelten  Wörter,  welche 
die  verwandten  Sprachen  bieten  (Grundz.  260).  Das  Ad- 
jeetiv  * parna-s  (skr.  purna  zd.  perena  lat.  planus  ksl. 
plü-nit)  setzt  Fick  Wtb.  120  gewiss  mit  Recht  schon  als 
ein  indogermanisches  Wort  an.  Diese  verallgemeinerte  Be- 
deutung knüpft  sich  aber  innerhalb  der  europäischen  Spra- 
chen ausschliesslich  an  Formen  mit  /  statt  des  ursprüng- 
lichen r.  Wir  haben  hier  also  eine  ähnliche  mit  Begriffs- 
spaltung verbundene  Lautspaltung  wie  bei  uui/.yio  neben 
uiii'uyio  (Grundz.  174).  Um  so  merkwürdiger  ist  es.  dass 
das  homerische  iv  —  nor^isv  uns  noch  eine  Anwendung  der 
härteren  Form  erhalten  hat,  die  sich  mit  der  geläufigen 
der  weicheren  eng  berührt.  Umgekehrt  findet  sich  in  einer 
europäischen  Familie,  der  slawisch-lettischen,  der  bei  den 
Griechen  für  nQCt  üblich  gewordene  Begriff  des  Brennens 
mit  der  Form  pal  verbunden:  ksl.  pul-i-ti  (Grundz.  266), 
ein  Zeichen  mehr  dafür,  dass  dies  alles  von  Haus  aus 
zusammengehört. 


Berichtigungen. 


Zu  Band  III. 
S.  213  Z.     3  v.  u.  lies  statt  vulgatae    vulgatam 

-  219    -  15  v.  o      -        -      -rt  (Att  -xu)    -xa  (Att.  -rt.) 

-  226    -     5  v.  u.     -        -      (Lat.  tor)     (Lat.  tör) 

-  240    -  11  v.  o.     -         -      (Find)     (Suid.) 

-  248    -  9  v.  u.     -        -      potevit    potuit 

-  251     -      6  v.  u.     -         -      tnvrÖQ     iavrov 

-  262    -  12  v.  u.     -        -      si    ei 

-  270    -      1  v.   u.     -         -      rar.     var. 

-  276    -  12  v.  o.     -        -      diverso     divers  um 

Zu  Band  IV. 
S.     67  Z.     6  v.  u.  lies  statt  i-(a)-Fa-     s-aFa- 

-  69    -   23  v.  o.     -        -      coepta     coeptum 

94  -  14  v.  u      -        -      progressiva    regressiva 

97  -      1  v.  o.     -        -      regressiva     progressiva 

-  106  -  12  v.  u.     -        -      progressiva     regressiva 

-  102  -     3  v.  o.     -        -      ion.     megar. 

-  107  -  15  v    o.     -         -      hin     i  iin 

-  107  -  16  v    o.     -        -      inn     hin 

-  110  -  20  v.  o.     -        -      *tjoTx     *(figx 

-  134  -      4  v.  o.     -         -       «     ä 

-  149  -  15  v.  o.  ist  hinzuzufügen  cf.  Ep.  I   15,  16 

-  160  -     6  v.  u.  lies  statt  -ojtfqc  sicut  oivötig  transit  in  otpovf 

-ot'dr}s  sicut  £t)l6tis  transit  in  LrjkoTg 
Oefter  sind  die  Sternchen,  welche  ungebräuchliche  Formen  kenn- 
zeichnen, ausgefallen. 


Druck  von  Hundertstund  k  Pries  in  Leipzig. 


NEOGRAECA 


MICHAEL  DEFFNER 


DONAVERDF.NSIS. 


C  u  rt  ius,  Studien.    IV.  |(J 


PARS  PEIOR. 

DE  SONIS  NEOGRAEOIS. 

Ante  hos  quattuordecim  annos  Erncstus  Curtiue  disser- 
tationem  emisit,  quae  inscribitur:  Das  Neugriechische  in 
seiner  Bedeutung  für  das  Altgriechische  sowie  für  die  ver- 
gleichende Sprachkunde.  Quo  in  libello  dicit,  ob  historiam 
linguac  graecac  cognoscendam  valde  optandum  esse,  ut  de 
dialecto  recentiorum  Graecorum  quaestio  instituatur,  quae 
et  quam  maxinie  opinionibus  praejudicatis  careat  et  omnia 
huc  pertinentia  complectatur.  Addit  autem,  minime  rem 
differendam  esse,  cum  vera  vulgi  loquela  quaesitae  ser- 
monis  emendationi  et  immobili  cuidam  dicendi  generi  ces- 
sura  videatur.  Aptissime  tali  disputatiune  tria  agenda  esse 
existimat,  prinium  ut  quaeratur,  quousque  dialectus  quae 
nunc  est  veterem  linguam  conservaverit,  deinde  ut  obser- 
vetur,  quae  sint  propriae  notae  labentis  et  lapsae  graecitatiß, 
postremo  ut  ratio  exponatur  quae  inter  neograecam  linguam 
et  linguas  romanas  inter cedat,  ita  ut  et  dissimilia  earuin 
linguarum  illustrentur. 

Sed  ,quaniquam  hac  in  re  plane  cum  clarissimo  illo  viro 
consentio ,  tarnen  censuerim  ante  omnia  opus  esse,  sonoa 
linguae  neograccac  accurate  describi.  Quod  nisi  ante  fac- 
tum erit,  cum  tota  a  Curtio  commendata  disputatio  tum 
altera  pars  quasi  lundamento  carere  ac  parum  procedere 
mihi  videtur.  Et  cum  mihi  contigisset,  ut  per  lies  duoa 
annos    et   in    monacensi   universitate    et    in    lipsiensi    cum 

lti* 


234  Deffner 

multis  Graecis  e  locis  maxime  variis  oriundis  consuetudo 
mihi  esset,  hoc  modo  linguam  neograecam  didici.  Non 
paucos  praeterea  Graecos  linguam  vernaculam  docui  et 
potissimum  ratione  qua  initio  voces  nostras  pronuntiare 
solebant,  valde  iucitabar,  ut  pronuntiationem  graecarum 
literarum  accuratissime  auribus  perciperem.  Praeclare  me 
adjuvabat  recentior  ratio  studiorum  grammaticorum,  quae 
historica  dicitur  quamque  maxime  liac  in  urbe  et  ab  lo- 
quentibus  et  a  mutis  quos  aiunt  magistris  didici.  Itaque 
cum  veterum  Graecorum  literae  nequaquam  sufficerent  ad 
recentioris  linguae  graecae  sonos  accurate  significandos, 
Georgii  Curtii  monitu  ante  omnia  id  egi;  ut  Lepsii  maxime, 
Brueckii  et  Rumpelti  librorum  ope  alphabetum  conficerem, 
ad  illum  usum  magis  accommodatum. 

Simile  quid  jam  Dominicus  Comparetti  in  libro  qui 
inscribitur:  Saggi  dei  dialetti  Greci  dell'  Italia  meridionale 
(Pisae  1866)  periclitatus  est.  Carmina  eniin,  quae  in  ore 
colonorum  Graecorum  Italiae  inferioris  sunt,  litteris  italicis 
ita  transscripsit,  ut  verbi  causa  in  locum  vocis  /.£,  cum 
x  sonum  servavit,  che,  cum  autem  adsibilata  est,  ce  poneret. 
Haec  autem  transscriptio ,  quam  non  ipse  vir  doctissimus 
confecit,  sed  ab  aliis  traditam  accepit  (Praef.  p.  XIX),  nee 
prorsus  sibi  constat  neque  ex  omni  parte  satisfacit.  Post  eum 
Morosi  in  optimo  libro  qui  inscribitur:  Studi  sui  dialetti 
Greci  della  terra  d'Otranto  (Lecce  1870)  eundem  in  usum 
eodem  alphabeto  italico  usus  est.  Sed  discrepat  cum  illo  in 
eo  quod  x  üteram,  cum  pronuntiatur  ut  ch  nostri  sermonis, 
non,  velut  ille,  ch,  sed  h  litera  exprimit.  Nee  vero  negari 
potest,  alphabetum  Italicum  hac  in  dialecto  adhiberi  posse, 
cum  eis  fere  abstineat  sonis,  qui  ab  Italorum  usu  alieni 
sunt.  Sic  ö  et  #  literae  in  coloniis  graecis  non  ut  in 
ceteris  dialectis  spirantes  interdentales  sunt.  Sed  quid 
faciendum  est,  quum  ceterarum  dialectorum  voces  expri- 
mendae  sunt?  Qua  in  difficultate  quam  utile  alphabetum 
phoneticum  sit,  quod  usitatam  pronuntiationem  nobis  expli- 
care  possit  atque  ea  removeat,  quae  inter  literarum  Ibrmas 


Neegraeoa.  235 

et  Bonos  intersunt,  quifl  est  quin  intellegat?  Ell  Jean  Pio, 
natione  Danus,  illa  commentatione,  quam  a.  MDCCCLXV] 
in  lucem  edidit:  Sproglige  Erindringer  iVa  en  Rejse  i 
Graekenland,  alphabetum  illud,  quod  Lepsius  composuerat, 
ad  neograecum  sermonem  adhibuit.  Quare  illud  alpha- 
betum nun  tantum  latinis  literis  constat,  sed  etiam  hia 
quattuor  graecis:  y,  y,  ö,  .7;  id  quod  minime  uobis  impro- 
bandum  e^t.  Sed  Jean  Pio  nimis  multa  signa  et  super  et 
sub  literis  posuit,  ita  ut  ejus  rationem  transscribendi  nun 
prorsus  amplecti  potuerim. 

Equidem  in  eo  quod  mihi  propositum  est,  ßumpelti 
secutus  suin  librum  egregium  qui  Lnscribitur:  Das  natür- 
liche System  der  Sprachlaute  (Halle  1869),  quocum  si  dis- 
sentio,  causas  afferre  non  negligam,  Quam  maximam  autem 
operam  dedi,  ut  signa  quae  vel  super  literas  \<1  sub  li- 
teris ponerentur,  quantum  fieri  poterat,  evitarentur.  übi 
vero  signo  opus  est,  tale  adhibui,  quod  usu  populi  alieuius 
quasi  civitatem  adeptum  est.  Neque  minus  studui  cavere, 
nc  in  alphabcto  raco  nimis  varia  inter  se  commiscerentur. 
111c  quem  supra  dixi  Jean  Pio,  hasce  literas:  d,  />,  y.  y,  y  u 
graeco  alphabcto  assumpsit.  y  signum  facile  omittere  po- 
tuit,  ac  cur  y  literae  accentum  superposuerit,  intellegi  non 
potest,  cum  y  sine  accentu  in  alphabeto  eius  omnino  non 
exstet.  Ac  Lepsium  cum  hac  in  re  secutum  esse  credere 
non  possum,  cum  illi  x  idem  sit  quod  nostrum  ch  in  voca- 
bulo  ach7  y  autem  palatalis  consonans  velut  in  nostro  ich; 
contra  Jean  Pio  y  signo  utitur  ante  vocales  af  o7  u.  Equi- 
dem haec  tantum  quattuor  signa  c  graeco  alphabcto  ad- 
sumpsi:  y,  y,  ö,  5-,  sed  nullo  accentu adposito ;  nihilominus 
etiam  g  et  d  literis  utar.  ch  ei  th  vitavi,  cum  sonus 
simples  nisi  signo  simplici  apte  exprimi  non  possit  — 
Quibus  praemonitis  tandem  ad  id,  quod  mihi  est  proposi- 
tum, transire  liceat. 

Graeci  qui  nunc  sunt,  perinde  ac  veteres,  tria  genera 
consonantium  habent.  Kam  classem,  quae  vulgo  gutturalis 
nominatur,  primam  Beriem  appellabo,  quodamraodo  aueto- 


236 


Deffner 


ritatem  Brueckii  secutus,  qui  jure  illam  classem  gutturalem 
dici  posse  negat,  cum  guttur  Kehle  significet,  non  Gau- 
men (palatum).  Quare  fieri  non  potest,  ut  palatales  et  ve- 
lares  consonas  dicamus  esse  partes  gutturalis  classis.  Id 
haud  ignorat  Rumpeltus  (vide  p.  XX).  ßrueckius  guttu- 
rales tertiam  seriem  habet,  labiales  consonas  primam,  den- 
tales alteram.  Mihi  autem  primum  de  iis  consonantibus 
disputare  in  animo  est,  quae  in  posteriore  oris  parte  pro- 
nuntiantur,  ita  ut  ab  interioribus  oris  partibus  ad  exteriores 
progrediar.  Alphabetum  igitur,  quod  mihi  ad  usum  meum 
maxime  accommodatum  esse  videtur,  hoc  est: 

Consonantes. 


explosivae 

nasales 

f  ricativae 

liquidae 

fortes 

lenes 

fortes 

lenes 

I 

palatales 

k 
k 

g 

n 

y. 

j 

velares 

g 

n 

/. 

Y 

1 

interdentales 

& 

•     * 

u 

alveolares 

t 

d 

n 

s 

z 

cacuminales 

s 

f 

z 

III 

labiales 

P 

b 

m 

V 

a,  e  etc.  sunt  a,  e  etc.  nasalem  in  modum  sonantes. 

Speciminis  loco  sit  transscriptio  orationis  dominicae: 
Pater  imon,  o  en  tis  uranis,  aijas&fto  to  onomd  su,  el&eto  i 
vasilia  su,  jeni&ito  to  üelimd  su  os  en  uranö  he  epi  tis  jfe. 
Ton  drton  imon  ton  epiusion  dös  im  in  simeron  he  dfes  imin 
ta  ofilimata  imon  os  he  irnis  afiemen  tis  ofiletes  imon,  he  mi 
isenengis  tmds  ts  pirazmön,  alla  rise  imds  apo  ta  pomrä. 
Amin. 


Neograeea.  2'57 

CAPUT  I. 

S er i es  j>  r  im  ". 

In  Lac  seric  et  in  quaque  alia  consonantes  explosivas 
primo  loco  posui,  haa  nasales  singulae  sequentur;  tertio 
loco  de  iricativis  disseram. 

<  'onsovnr    r.ijtlo-siriip. 

§  1.    Explosiva  fortis  /.-. 

Cum  x  linguae  graecae  respondeat  /■■  latinae,  nihil 
obstat,  quin  literam  graecam  latina  transscribamus.  Sed 
aliud  quid  minime  neglegendum  est.  Permultum  enim 
interest,  utrum  k  ante  <i,  o,  u  vocales,  an  ante  e  et  i  in- 
veniatur.  Cum  x  ante  a,  o,  u  pronuntiamus,  lingua  ante 
vcluni  jialato  appropinquat;  et  haec  consonae  speck-s  haue 
ob  causam  velaris  appellatur.  Quum  autein  /.  sie  arti- 
culamus,  ut  lingua  duro  palato  appropinquet,  id  quod  fit, 
cuni  /,•  ante  e  vel  i  sonos  exstat,  k  palatalis  auditur.  In 
nostru  quoque  sermone  k  in  vocabulw  Ka/mm  alia  est  atqne 
in  Kind.  Quare  Rumpeltus  />•  volarem  accentu  apposito 
(1c)  distinguit;  /,'  palatalis  accentu  caret.  Quae  distinetio  in 
linguae  alieuius  sonis  describendis  videtur  esse  supervaca- 
nea;  nam  ex  sequenti  vocali  satis  intellegitur,  quo  sono  h 
pronuntiandum  sit. 

Addendum  est,  in  dialectis  rhodia,  carpathia,  chalci- 
dica  /.  pro  x  audiri,  ut  Sko  =  gfft»;  stdkäzome  =  amy/i'Znt.iat, 
teknitis  =  texvlvrjg.  (^uod  idem  invenitur  in  diaiecto  Cala- 
briae  (terra  d'Otranto),  in  qua  adhuc  graeca  dialectus  con- 
servatur,  sed  in  Ins  tantum  vocabulis:  erkome  —  toynuat, 
Kristö  =  Xqiotoc,  vaskdM  =  fia6xoXri  '.  (Morosi  p.   105). 

Quando  /.•  pronuntietur  ut  (j  latina,  et  quando  assibilata 


1)  De  transitu  /i  litorao  in  v  viileus  p. 


238  Deffner 

sit  ut   c  liuguae   italicae   ante   e  et  i  vocales ,   paulo  infra. 
clisserara. 

§2.    Explosiva  lenisgr. 

Hie  sonus  in  lingua  quae  nunc  floret,  non  evanuit, 
quamquam  rariüs  adhibetur.  Nam  et  x  et  y  post  guttura- 
lem nasalem  ut  g  pronuntiatur :  et  in  ayysXog  quidem  et 
avdyxtj  palatali  modo,  in  ävayxd£io  velari.  Eadem  enim 
ratio  intercedit,  quae  est  etiam  in  h  litera :  g  modo  palata- 
lis;  modo  velaris  esse  potest. 

Huc  cadunt  etiam  exempla  velut  den  gelö  =  dir  yeXio  l) 
(ovdiv  ysXto  =  ov  yeXto),  ubi  v  finalis  vocabuli  öev  in  gut- 
turalem nasalem  mutatur.  Etiam  j  consonans  post  v  in 
duriorem  g  literae  sonum  transire  potest-,  g  vero  efficit, 
ut  v  in  n  transeat.  Hoc  maxime  in  dialecto  Calabriae  in- 
venitur,  ubi  pro  den  javeno  {öev  öiaßalvco)  audimus  en  gja- 
veno.  Cum  iidem  pro  al/na  dicere  soleant  jema  (qua  in  re 
cum  plerisque  dialectis  Graeciae  consentiunt),  pro  div  &£- 
Xovv  ai/Lia  pronuntiant  e  telu'i  gema.  Neque  aliud  quid 
praetermittendum  est.  Quodammodo  liiatus  evitandi  caussa 
cum  vocem  cui  j  prineipium  est  articulus  generis  neutrius 
tÖ  praeit,  Calabri  v  intercalare  solent.  Morosi  (p.  103) 
haec  affert  exempla:  ton  geno  pro  to  jenog  (ro  yevog)  ceterorum 
Graecorum  et  ton  giali  pro  to  jiali  iro  vaXlov).  De  inter- 
calatione  v  consonantis  infra  dicetur.  In  dialecto  Calabriae 
y  veterem  pronuntiationem  servavit,  etiam  ante  q  et  X  con- 
sonantes  et  a,  o,  u  vocales ;  exempla  haec  afferam :  grdfo  = 
ygacpco,  glossa  =  yXioooa,  gdla=  ydXa}  gambro  =  ya/^ißgog, 
gonata,  gonatizo  =  yövara,  yovaTtLo). 

Commune  autem  est  omnium  Graecorum,  x  ante  l  ut 
g  pronuntiare.  Mullacliius  (p.  113  grammaticae  linguae 
vulgaris)  dicit  7  ante  X  literam  /.  ita  sonare  ut  g  Franco- 
gallorum  in  vocabulis  gaxde,  garant,  et  xX  in  exxXt.ola  plane 
respondere  gl  in  francogallico  eglise. 


1)  In  Calabria  dieuut  en  pro  der,  rf  litera  abjeeta. 


Neograeca  239 

OptimehocmonetMullachius.  Potuitautemaddereinvete- 
rum  sermone  aimiles  mutationea  inveniri.  Nam  /.  v«l  y  ante  " 
plerumque  oerte  in y  mutantur  (  rinXsyfiai,  UßQsy/tai  .  [nser- 
iiionc,  qui  libria  traditua  est,  praepositio  bt  hac  in  re  discrepat, 
quia  ante  omnea  consonantes  conatat.  Attamen  i j i-iu>  linguae 
usus  etiam  hoc  in  vocabulo  liberior  est.  Nam  aon  solum  in 
compositione,  ubi  x  quodammodo  in  medio  rerbo  versatur, 
s(;d  etiam,  quum  ix  vere  praepositio  est,  x  mntatur  et  id 
quidem  et  in  y  ante  aapiratas  —  ut  in  inscriptionibue  cre- 
ticis  —  et  in  y  ante  lenes  consonantes  ß,  y.  d,  ," ,  X  [q  ei 
r  literae  exemplis  carent).  Ante  bas  Grraecd  bt  ut  iy  pro- 
nuntiavisse  videntur,  cum  in  inscriptionibua  saepe  haec 
altera  forma  legatur.  Cuiua  rei  exempla  haec  mihi  e 
Kühnen  grainniatica  f\>.  20;"))  afFerre  liceat:  iy  Jiowouov, 
sydoaig,  iy  VteyaQfov,  iy  li/uevog,  iyXeineiv.  Cfr.  Boeckh. 
Corp.  Inscr.  n.  1570,  a.  L625.  17:'»2.  a.  1845  etc.;  iydixd^a- 
aO-ai,  iy  Bax%idav  in  inscriptionibua  Doricia  inveniuntur: 
ant<-  /•  quoque  in  .•■;•/  ///  /.lii-iru  tab.  Her.  1.  KU.  <^uani- 
quam  I  spiransest,  tarnen  minime  conjicere  licet,  ^quoque 
quae  ante  F  est.  apirantia  pronuntiationem  habuisse.  Aliter 
ns  sc  habet  in  neograeca  dialecto.  In  iv.nüü  1,01g  quidem 
et  in  y/.loyi'  g  audimus,  ille  vero  recentiorum  Graecorum 
propriu8  Bonus  y  literae  in  ydina  et  ydirno  verbia  pronun- 
tiatur,  quae  ex  ixdvta  ei  fatdego)  aphaeresi  prodierunt.  in 
ij'rno  et  vydllo  pro  exßaivo)  et  ixßdXXto  habemua  aphaeresin 
t  localis  et  metathesin  y  et  ß  apirantium.  In  dialecto  Ca- 
labriae  hac  duae  formae  gvSno  e1  gvdddo  (cid  =  XX)  sine 
metathesi  inveniuntur.  Utriun  in  vocabulo  syyovog,  quod 
sine  dubio  ex  exyovog  ortum  est  et  hanc  ob  causam  in  nu- 
nierum  eorum  vocabuloruin  cadit,  de  qufbus  modo  dixi. 
priua  y  a  veteribua  Graeoia  ut  ;•.  an  ut  gutturaiia  nasalis 
pronuntiatuni  sit,  qua  pronuntiatione  Graeci  qui  nunc  sunt 
utuntur  {angondiki  =  iyyovdxiov),  difficileesl  dictu.  Facile 
tieri  potuit,  ut  y  nasalis  posterioribus  demum  temporibua 
eVaderet.  Sic  axig  in  ahgida,  xivdga  et  xkvonJQ  prothesi 
et    rhinisino    in    angindra     et    angltstirt     -rigiov    deminut. 


240  Dcffner 

mutantur.  Est  praeterea  linguae  vulgaris  proprium  mir- 
mingi  (vel  mermfhgi,  v.  infra),  quod  est  deminutivum 
substantivi  ftvQfirj^,  y.og. 

§  3.    Gutturalis  nasalis   \ 

Est  ideni  sonus  atque  nostrae  literae  n,  cum  ante  g  et 
k  invenitur.  Exempla  sunt  angdli  (ayxdXrj),  öngos  (oy/.og), 
eiigizo  (eyyiUo).  Praestat  hunc  sonum  transscribi  signo  n 
quod  a  grammaticis  linguae  Sanscritae  adhibetur  et  ab  eis, 
qui  comparativam  artem  grammaticam  instituerunt. 

Hoc  n  non  solum  in  mediis  vocabulis  reperimus.  Etenirn 
in  contextu  oratiouis,  ubi  voces  contingunt  inter  se  neque 
interpunctione  sejunguntur,  consonans  finalis  prioris  voca- 
buli  quodammodo  non  in  fine  est.  Quam  ob  rem  in  pro- 
nuntiatione  cum  alia  observanda  sunt,  quae  ceteroquin  solum 
in  media  vocabula  valent,  tum  assimilatio  regressiva.  Id 
inscriptiones  et  Codices  satis  dcmonstrant.  Sic  v  ante  y, 
/,  x  m  gutturalem  nasalem  mutatur.  Cfr.  Boeckh.  C.  I.  n. 
160,  41:  EPKYKAOl  (sv  y.vxlfo),  55.  pr.  HIEPOr  XPE- 
IYIATON  (1>-q(üv  yorjf.iä%tov).  Qua  de  re  Curtius  Etym.  p. 
495  disputat  et  exemplo  EriilBilTlill  (ev  xißtoTio))  utitur. 
Haec  assimilatio  in  neograeca  dialecto  semper  auditur,  veluti 
ton  gözmon  =  tov  xog/xov.  Quo  loco  statim  commemorare 
mihi  liceat  v  literam,  cum  in  fine  sit,  mutari  in  labialem 
m,  si  proximum  vocabulum  ab  una  ex  literis  b,  p,  v,  f  in- 
cipit.  Cujus  rei  e  lingua  veterum  Graecorum  haec  exem- 
pla afferam:  C.  Inscr.  n.  76.  EAMTLOY  =  eäv  nov, 
HOTAMTIEP  =  oxav  neo ,  EMHOsLEl  =  h  nnlei;  n. 
82,  23:  TQMMIZQQZEQN  =  rtov  nio&tooeior ;  n.  75: 
WIM  OOPON  =  tov  (föoov,  MEMWYXA2  (jisv  ilivyüg). 

Praeterea  praeceptor  Curtius  1.  1.  duo  exempla  affert 
haec:  EMIIPOMAXOIZ  et  TEMMYZIAN  pro  h  noo- 
(.tdxoig  et  rrp>  MvoLav.  Eadem  est  pronuntiatio  taliuni  verbo- 
rum  in  recentioribus  huiusmodi  exemplis:  tom  bölemon  = 
tov  noktfiov ,  tim  filfan  =  trjv  opiXiav,  tim  mitera  =  ttjv 
uijtoa,  tim  bsiyiv  —  rrjv  \'nyi:r. 


Neognioca.  2  1 1 

<  'miSDil'ie    f'iiriilirnr, 

§  4.   Fricativa  fortia  /. 

Duo  genera  sunt  y  literae  aeque  ac  /.:  et  g  literarum. 
Sonua  est  velaria  quum  gutturipaum  ita  coanguatatur,  ut 
Spiritus  vehementer  et  continenter  editua  fricationem  effi- 
ciat.  Cum  autem  vox  articulatur  eo  Loco,  qui  est  inter 
velum  et  cacumen  palati,  /palatalia  oritur.  Noatro  in  aer- 
mono  ex  vocali  praecedenti  pendet,  utrum  y  velaris  an  pa- 
latalis  sit.  Si  at  o,  u  praecedunt,  ch  velaria  est,  ut  in 
lachen,  ach  (ob  hanc  rem  Ach-Laut  dicimus),  sin  una  e  re- 
liquia  vocalibus  praeit,  ch  palatalia  fit  (Ich-Laut).  At  in 
graeca  Lingua  oon  vocalcs  quae  praecedunt,  aed  qaae  in- 
sequuntur,  spectandao  sunt:  in  <<y>'<ji<,  tyio ,  tyovoi  velaria, 
in  zaxicog,  pct%v)}  sx£l  palatalia  %  auditur.  Praeterea  %  ve- 
laria est  insequente  consona,  velut  ax^vg,  ayoüng  etc. :  idem 
supra  de  h  et  g  dicendum  erat 

Atque  ab  Lepsio  quem  Rumpeltus  aequitor  p.  29),  so- 
nua  velaria  (Ach-Laut)  y  litera,  palatalia  (Ich-Laut)  /  >i- 
gnificatur.  Mihi,  cum  in  neograeca  Lingua  propter  eani  le- 
gem, quam  indicavi,  dubium  esse  non  possit,  uter  Bonus 
audiatur,  satis  esse  videtur  uno  %  signo  uti.  Addere  mihi 
liceat,  in  dialcctis  rhodia  et  carpathia  x  initio  verborum 
Leniore  quodam  spiritu  ita  pronuntiari,  ut  /  a  noatro  h  pro- 
pe  abait,  velut  höra  pro  yc>QC(.  (Mullachii  Gramm,  p.  94). 
k  enim  et  coartatis  faucibua  in  %  tranaire  et  dilatatis  ex  y 
evadere  potest  In  dialecto  Calabriae  x  item  ut  nostrum 
//  pronuntiatur ,  inter  vocalcs  autem  Bonus  %  literae.  tarn 
lenia  est,  ut  saepenumero  omnino  non  audiatur;  imprimis 
Corigliani  et  Zollini  et  Sternatiae  incolae  dicunt  So}  ei,  (a 
pro  tyjo ,  t'ytt ,  tly«  (—  tiyov).  Similiter  in  Cypro  insula 
auditur  6%  pro  nyi  Un'yl  ).  (Mor.  p.    105). 

§  5.    Fricativa  leni  a. 

y  velari  y  ante  a,  o,  u  vocalcs  respondet     Esl  talia   lit 
terae  g     sonus,     qualis    in    quibusdam    Germaniae    regio 


242  Deffner 

nibus  in  Tage,  sagen  pronuntiatur.  Nee  deest  idem  sonus 
linguae  Danorum.  Eam  vocem  Brueckius  /  expressit. 
Equidem  y  servaverim,  ne  opus  sit,  sonum  proprium  /  li- 
terae  signo  apposito  (/')  distinguere.  Exempla  haec  tantum 
affer o:  ydmos  (yd[iog)}  yonatizo  (yorariLia) ,  dyusi  (ayovai). 
Q,uae  ratio  est  y  literae  ad  %  velarem,  eadem  est  /  ad  % 
palatalem.  Non  me  fugit,  me  supra  velarem  Jt  a  palatali 
non  dinstinxisse  neque  velarem  y  a  palatali  y :  sed  velarem 
y  a  palatali  j  discerni  valde  mihi  praestare  videtur,  quod 
ex  sequenti  vocali  intellegi  non  potest,  quo  sono  y  pronun- 
tiandum  sit ;  nam  j  non  solum  ex  y,  sed  etiam  ex  i  vocali 
prodiit,  ita  ut  ja,  jo,  ju  syllabis  ta,  10,  iov  veteris  linguae 
respondeant. 

y  ante  e  et  i  sonos  ut  j  nostrae  linguae  pronuntiatur 
velut:  jelo  (yeXto),  ffras  (yrjgag),  jin'zo  (=  yvQi'Cw),  jinosko 
(yiyvojoxco),  dijis  (==  ayeig ;  de  epenthesi  prioris  i  post  dice- 
tur.  j  consonans  orta  est  etiam  ex  i  litera,  quam  alia  voca- 
lis  secuta   est.     Cuius    rei   duo    sunt  genera: 

a)  initio  vocabulorum,  ut  in  jerdiki  (isqccxiov)  ,  jatros 
(laTQog),  jdnis  (Iadvvrjg),  jaswmi  (ida/irj),  Jos  (vlog),  jorti 
(fOQtrj).  Inter  has  duas  formas  certe  WQTrj  ponendum  est; 
cfr.  in  dialecto  boeotica  uöv  pro  syw(v). 

b)  in  mediis  vocabulis  ut  in  ajitos  =  alszog  (i  pro  e), 
ajeras  =  ccitJq.  averas,  quam  formam  Ernestus  Curtius  in 
dissertatione  supra  commemorata  in  medium  profert,  ex- 
stare  non  videtur.  Aliud  exemplum  est  Verja  (BtQOia  sive 
Bsqqolo)  ,  urbs  Macedoniae,  hodie  quoque  maus  granatis 
abundans ;  quare  eam  nomen  duxisse  putant  a  qiegeiv  et 
oolcc.  (De  transitu  (p  consonae  in  ß  cfr.  B€Q6vl/.rj.)  Qui- 
bus  addenda  sunt:  gliüjd  (rä  Y.Ist 6 ta),  yerjii  (tov  ysQiov, 
demin.  substantivi  yelq).  s  quoque  in  j  transit  velut  Sjng  — 
jam  apud  Homerum  synizesis  statuenda  est  et  apud  Lace- 
daemonios  oiög  invenitur,  i  sterjd(rj  OTegea  yjöga,  continens), 
enjd  (swe'a) ,  vasiljds  (ßaoileag  pro  ßaailsvg.  Item  ai, 
quod  aeque  pronuntiatur  atque  €,  in  j  transit:  paljos  {na- 
Xcuog),    Ovrjos   (Eßqulog) ,    AOituos    (A&ip'alog),    Zmirnjös 


Neograeca.  2  !•'> 

(2/nvgvaiog).     Qua  de   re  plura    disputabuntur ,    com    infra 
agemus  de  eis  Gonsonis,  quas  Francogalli  aona  mouüUs  vo- 
cant.     Nunc   ea  vocabula  consideremus,    in  quibue  y  aut  j 
praefixum  est,  velut  Jfljfo,  J6maf  innt  pro   rjXiog,  al/ua,  vv- 
viov.    Hacc  tria   suhstantiva  ab  initio  digammate   cai 
constat;  quare    statuere   cogimur,    spiritum    asperum   in    / 
transiisse.    Attamen  in  vocabulo  yüh  —-  ovXotp,  gmgwa,    3 
c  sjiiriin  aspero  prodire  n<m  potuit.    Mullach.,  qui    \ '■','>   de 
yiiln    disputat,     voccm    ovXov    unquam    digamma    hahui — 
negat.     Plane  vero  equidem    cum  eo  dissentio;   puto   enim 
ovXov  a  radice  FeX  ductum   esse   (efr.    Curtii    EtymoL    p. 
334)    et  vim   ejus    volva   Hülle   fuisse.     Suidas   ydXXü;   pro 
uXXtS  mentionem  facit  dicens:  dXXixa.  %Xafwda  kcctü  Sex- 
vaXovg  ...     Oj   Idia/vai  ydXXLxd  cpaot  vovttjv.     \\<h-  quo- 
que  vocabulum  digammate   caruisse  Mullachus  statuit  ; 
neque  ovXov  neque  liXltS,  ad  radicem  ullam  reduxit.    Radix 
var}  decken,  inesse  mihi  videtur.    (Cfr.  Curt.  Ktym.  p.  322. 
Neque  quidquam    ofFensionis   habet,    quod  o  in  X  mutatum 
est,    cum    etiam     ovXoq     (crispus)    ab    eadem    radice     de- 
duetum  sit. 


CAPUT  IL 

Serie s   altera. 

Omnes  consonantes  de  quibus  hac  in  serie  agemus. 
prope  dentes  in  anteriore  oris  parte  pronuntiantur.  Quarum 
longo  plurimae  in  numero  alveolarium  sunt,  de  quarum 
articulatione  Rumpeltus  p.  21  haec  dicit:  Man  presst  die 
Seitenränder  der  Zunge  an  die  oberen  Backenzähne  und 
legt  den  vorderen  Theil  sammt  der  Spitze  an  das  hintere 
Zahnfleisch  der  oberen  Schneidezähne  d.  i.  an  den  Alveolar- 
fortsatz  tles  ( ►berkiefers. 


244  Deffner 

Consonae  explosivae. 
§  6.    Explosiva  fortis  t. 

t  litera  eodem  modo  articulatur  quo  t  Latinorum, 
quam  ob  rem  nihil  obstat,  quominus  t  litera  in  transscrip- 
tione  utamur. 

t  etiam  pro  #  in  dialecto  Calabriae  in  usu  est,  praeter- 
quam,  quod  Soleti  seö  pro  &eög  dicitur,  et  in  dialecto  Asiae 
minoris,  velut  telo  =  S-skw,  tdlassa  =  tyäXaoaa,  tdnato  = 
&dvazog.  In  ceteris  dialectis  #  plerumque  quidem  sonuni 
interdentalem  habet,  sed  si  eonsonans  praecedit,  t  pro  ea 
auditur:  \Q&(x  (t'Ä-d-or)  =  irta ,  (fd-civto  =  ftdno,  sttketaSt/v 
=  eglistin,  et  quae  sunt  huius  generis  alia. 

§  7.   Explosiva  lenis  d. 

Literam  d  pro  sono  nostri  d  pono,  qui  etiam  nunc  in 
Graecia  floret.  Primo  loco  commemorandum  est,  %  literam 
aeque  ac  d  pronuntiari,  aut  si  in  eodem  vocabulo  v  litera 
praeit,  velut  avii  =  andi,  avtaya  =  anddra  (ventus,  tem- 
pestas,  v.  med.  Graec),  EvrvTccaaig  =  endiposis,  aut  si  vo- 
cabulum  praecedens  in  v  finitur,  velut  xbv  tojiov  =  ton 
dopon.  Etiam  &  praecedente  v  in  quibusdam  dialectis  d 
sonat,  velut  dndropos.  Omnibus  in  dialectis  etiam  ö,  quum 
v  vel  alia  eonsonans  praecedit,  veterem  pronuntiationem 
habet:  uvöga  =  dndra.  In  dialecto  Calabriae  d  nusquam 
spirans  facta  est,  sed  sonum  usitatum  ubique  servavit.  Idem 
statuendum  est  de  dialecto  Asiae  minoris:  c'ideia  =  ddja, 
dovXevw  =  dulevo,  diaßauo  =  djavdzo. 

Quare  quamquam  ö  plerumque  in  fricativam  abiit, 
tarnen  Graeci  omnes  d  literam  optime  pronuntiare  possunt, 
id  quod  potissimum  in  vocabulis  peregrinis  sive  turcicis  sive 
romanis  fit.  Quod  idem  cadit  in  b  et  g  literas.  Phanariotae,  qui 
Constantinopoli  sunt,  haud  inepte  vicerunt  difficultatem  hos 
sonosgraecisliteris  significandi;  nam  ß,  y,  ö  literis  puneta  ap- 
posuerunt  (ß'  y  d')  etturcica  vocabula  divän  et  bahhdfö  (hortus) 
graece  scripserunt  ö'ißüri,  ß'uyxot.  Quae  signa  ceteris  Grae- 


Neograeca.  ±  US 

eis  ita  displicebant,  ut  aliam  multo  quidem  molestiorem, 
sed  aeque  Bollertem  rationem  significandi  statuerent;  Bignam 
enim  fortis  explosivae  eiusdem  Beriei  Bcribunt,  Bigno  oasa- 
lis  praeposito;  taJi  modo  lenem  mutam  literis  ante  oculoe 
ponere  Student,  velat  vzißdi'i,  fuiuycat,  f^nordya==bottega} 
interjeetionem  /><>,  hol  Bcribunt  /uo,  fiTto. 

§  8.    Nasalis  dentalis  n. 

Nasalem  hujus  seriei  litera  n  exprimere  minime  dubito. 
Quando  n  gutturalis  (n)  aut  labialis  (m)  exsistat,  hac  de  re 
jam  Bupra  dictum  est.  De  //  dorsali,  cum  ante  j  locum 
habet,  et  de  //  ante  fricativas  consonantes  aut  plane  Bublata 
aut  valde  extenuata  infra  agenms. 

§  9.    Consonae  fricativae. 

Huius  classis  sunt  «  et  s,  quas  reeentioTes  Graeci 
veterum  scripturam  servantes  ff  et  'C  Bcribunt  0  (s 
ille  sonus  acer,  qui  in  nostro  reusen  auditur;  habet  eandem 
pronuntiationem  in  initio  verbi  et  niedio  in  verbo  ei  in  fine 
eius.  Ante  lenes  consonantes,  in  quarum  numero  etiam  // 
est,  ff  leniter  proferenda  est.  Quare  temporibua  posteriori- 
bus  tßewvvai,  u/neydcütog,  fyuvvrj  scriptum  est.  Sed  re- 
centiores Graeci  in  ta]il>us  vocabulis  Bignum  £  non  adhi- 
bent,  neque  unquam  /.o_'«oc,  "tßvvw  scribunt.  Quid?  quod 
nonnullis  in  dialectis  nonnunquam  ff  ante  u  omittitur, 
nonne  hoc  quoque  demonstrat  0  Mit<-  lenes  consonas  aeque 
articulari  ac  £?  In  dialecto  Calabriae  Jcöma  dieunt  Koopag, 
Itmcnio  pro  XqofÄOvdi  {obUmsoori  ab  adjeetivo  litnion  ,  ijli- 
m£no  pro  xleiouivog.  Quibus  de  vocabulis  Morosi  (p.  112 
dicit:  II  ff  precedente  il  fi  (e  preceduto  da  vocale  Bempre 
o  cadde  affatto  o  gli  si  assimilö;  come  appare  in  Iwmorib, 
ad  Komma  etc. 

At  nemo  intellegit,  cur  sub  eadem  conditione  in  illo 
vocabulo  ff  elidatur,  in  hoc  assimilation«  in  ,"  transeat 
IN I IliI  quidem  Morosi  naturam  //  nasalis  non  satia  perspexisse 
videtur;  aliter  transitum  ox  in  /./.,   qui  apud  veteres  Laco- 


246  Deffner 

nes  et  recentiores  Zacones  invenitur,  afferre  non  poterat; 
neque  aptius  „marammenos  della  Grecia  per  (f.u)uuoao[A.t- 
voq"  confert,  cum  jam  Plut.  Pomp.  31.  et  Clem.  AI.  protr. 
p.  43,  25  iieuctQuuuat  exstet,  quocum  comparari  licet 
'l'ciyiuuui  V.  T.  1.  Reg.  27,  12  et  imprimis  loyruutvog 
II.  XYIII,  180,  sicut  iStjoa/naat  Theophr.  c.  pl.  5.  14,  6. 
Apollod.  1.  9,  1.  His  in  verbis  consonans  finalis  stirpis 
litera  v  est,  quae  ante  [i  aut  in  a  nmtatur  aut  assimilatione 
in  u ,  ita  ut  de  assimilatione  o  literae  in  /*  hoc  loco  non 
agatur. 

'C  literae,  ortae  ex  d  litera  et  leni  s  (dz),  pronuntiatio 
quam  olim  habuerat  quaeque  a  nostra  (ts)  longissime  abest, 
mutata  est  jam  ante  Christum  natum,  ita  ut  L  lenis  Spirans 
facta  sit,  quare  tr;log  a  Graecis  qui  nunc  sunt  zilos  dicitur. 
Sonuni  L  literae  z  significari  mihi  praestare  videtur  quam 
f  signo ,  quod  Rumpeltus  adhibet,  cum  illud  a  plurimis 
grammaticis  acceptum  sit.  Sed  haec  quideni  hactenus ,  jam 
de  interdentalibus  disputemus. 

§  10.    Consonae  interdentales  -5-  et  d. 

De  articulatione  harum  litterarum  Rumpeltus  (p.  21) 
dicit:  Man  entfernt  die  Zahnreihen  ein  wenig  von  einander 
und  verstopft  entweder  den  Spalt  mit  dem  Zungenrande 
oder  presst  den  Rand  der  flach  liegenden  Zunge  ringsum 
an  die  obere  Zahnreihe. 

Uli  duo  soni  non  solum  in  dialecto  neograeca  inve- 
niuntur,  sed  etiam  in  britannica  (th  lenis  et  fortis  in  thy  et 
thin),  islandica,  hispana,  arabica  etc.  (Rumpelt,  p.  IST).  In 
laconica  autem  dialecto  prima  #  hunc  sonum  habuisse  vi- 
detur. In  Alcmanis  enim  reliquiis  et  in  Lysistrata  Aristo- 
phanis  multis  in  vocabulis  pro  ^  litera  a  reperitur,  sed 
usus  sibi  non  constat  ne  in  uno  quidem  eodemque  vocabulo. 
Cum  vero  spirans  interdentalis  media  sit  inter  aspira- 
tam  et  spirantem  alveolarem ,  ut  saepenumero  ex  inter- 
dentali  alveolaris  (s  aut  z)  posterioribus  temporibus  oriatur, 
ex  hac  inconstanti    scribendi   ratione   conjecturam   fecerim, 


Neograecä.  •>  in 

apud  Lacones  '•>  aec  purum  dentalia  aspiratae  Bonum  ha 
buisse  aec  o  alveolaris,  sed  eum,  quem  postea  in  omnibus 
dialectis  habuil  ei  aunc  quoque  in  pl<  ri  que  habet. 

In    transcribendo    quidem    servo    graeca      igna3    quod 
idem  Jean  Pio  l'acit. 


§   II.    Cacumi nalea  S  et  z. 

[am  vito  in  numero  hujus  Beriei  fricativarum  praeter 
alveolares  (a  et  z)  et  interdentales  ■''  ei  d  cacuminales 
afferendae  sunt,  quae  falso  cerebrales  rocantur.  Sunl  eidem 
soni,  (jui  a  Francogallis  ch  uostro  seh)  ei  /  literis  expri- 
muntur.  Lingua  veterum  Graecorum  his  sonis  carebat.  Al 
nonnullae  recentiores  dialecti  eis  utuntur,  \<  lut  Calabra  in 
aäimo  pro  ao^/uos  {aaxr^iüjv  ;  tarnen  semper  vetus  ei 
translaticia  scribendi  ratio  accuratissime  servatur.  In  pen 
^•rinis  vocabulis  Graeci  varium  in  modum  sonum  Franco- 
gallici  dh  significant.  Jam  fortem  cacuminalem  fricativam 
S,  lenem  z  signo  effingam,  Bohemorum  iisum  secutus. 

At(juc  primum  de  S,  quod  multo  magis  notum  estj 
agemus.  Qui  sonus,  cum  nihil  nisi  ejus  naturam  respici 
ums.  certe  simplex  vocamlus  est;  cum  vero  de  origine 
quaerimus,  saepe  ex  duabus  consonantibus  prodiit  In  dia- 
lecto  Calabriae  o%  ul  ä  pronuntiatur.  Morosi  (p.  105  sc 
literis  utitur,  quae  in  lingua  italica  ante  '  et  i  ut  .<  sonant. 
Ule  praeter  aäww}  quod  jam  laudavi,  affert  smi  =  axoiviov 
(demin.  substantivi  axolvog)  et  äizo  =  <>yj^('>.  In  Zaconum 
dialecto  ü%  et  ax  plerumque  ut  .s-  pronuntiantur ;  exempla 
Devillius  Etüde  du  dialecte  Izaconien.  Paris  1866  haec 
affert:  s<im<l<i ,  baguette,  a  dorica  forma  ffytantov  pro 
axrJ7€T(tov]  ti  enim  ante  consonantes  labiales  haud  rarointer- 
ealatur,  velut  m  oxt/unTW  (<r/.i;n<>>  :  (Sa ,  Spaule,  a  vetere 
tir/inr,  significatione  leviter  nmtata  :  £  pro  ffx  v>|  ujj  audi- 
tur  etiam  in  nco  Athenarum,  cui  Tlkaxa  noraen  est.  In 
dialecto  Zaconica  haec  pronuntiatio  etiam  in  •/  literam 
cadit:    njlyß   sonat    ut    tstäe,    /oiytli    (xoyxukos    ul   L-ii.ii/>. 

Cur  ti  us,  Stadien.    IV.  I  7 


248  Deffner 

Qui  Amorgum,  Oalymnum,  Astypalaeam  *)  incolunt,  in  eo 
consentiunt,  quod  x  ante  e  et  i  voces  ut  s  pronuntiare  so- 
lent,  velut  esi  =  t%ei ,  ohsosi  pro  ^oyrq 2).  Praeterea  in 
Cypro  insula  eadem  pronuntiatio  invenitur,  ut  dsero  (=  a%v- 
QOv9)}  et  in  dialecto  Calabriae  duobus  in  vocabulis:  sim&na 
pro  %eifi(6v  et  üiro  pro  yeiQov  (comp,  neutr.  adjectivi 
xccxog). 

s  banc  pinguem  pronuntiationem  habet  a)  in  dialecto 
Zaconica:  est  =  fov,  Jeordsi  =  /.nQcloiov,  etc.  b)  in  Alace- 
donia,  in  Epiro,  in  Samothracia  insula:  serno  =  ovqco, 
si'mera  =  Gr^isqnv  etc.  c)  Denique  in  oppidulo  Lesbi  in- 
sulae,  quod  Plomario  bodie  audit,  usi  dicunt  pro  ovoi  (ex. 
gr.  ayapiisi)  et  simeron,  sitdrin  pro  otj/nsgov,  oltcxqiov.  De 
s  —  ol  veteris  linguae  infra  agam. 

z,  sonus  francogall.  j,  pro  z  invenitur  apud  Macedones 
et  Epirotas.  Idem  tradit  Devillius  (p.  85)  de  Zaconibus: 
zesto  =  teozög ,  ziyise  -—  Liytas.  Quae  consonans  utrum 
aliis  quoque  dialectis  communis  sit  necne,  dicere  non 
possum. 

§  12.    Liquidae  l,  r. 

q  et  A  sonorum  varia  genera  sunt,  quae  in  scribendo- 
distinguere  supervacaneum  habeo.  Utraque  liquida  dorsa- 
lis  est,  si  j  subsequitur,  de  quo  post  agetur. 

Ab  hac  occasione  autem  mihi  non  abhorrere  videtur, 
pauca  de  permutatione  harum  duarum  consonantium  dis- 
serere.  Est  Studium  quoddam  recentioris  linguae  Graecae 
X  in  q  mutandi.    Exempla  sunt:  frd-a  vel  irta  (t]X&ov)}  (rtes, 


1)  'AarvTiälaia  nunc  Astropaljä  (die  Sternesalte)  vocatur.  Solent 
enim  homines  nomina  locorum  ad  notas  radices  applicare. 

2)  Mullachius,  qui  in  grammatica  sua  haec  exempla  Rossio  (Rei- 
sen II,  67)  debita  in  medium  profert,  recte  dicit:  Diese  Aussprache 
des  %  möchte  ich  nicht  mit  Ross  für  etwas  Ursprüngliches,  sondern  für 
eine  späte  Verderbung  halten. 

3)  De  mutatione  v  vocalis  in  *  infra  disseremus. 


Neograeca.  2!!i 

irir  rjXd-eg-,  //..'/<•  ,  Srto  (e'X&co) etc.,  orpida  =  iXnlg,  aderfös 
=  adeXq  nc,  Ic6rfö8  =  noXnog,  (um uns  t'i/.ui  oog,  armSyo 
■=  <'('/.; !;■■/(•)  pro  <</i;'/. ■/!■>.  Xacones  post  con.sonantea  /.  in  g 
mutant:  kräma  //.ine,  Jcrdka  =  x/u/c  (dor.  xAo^f  apud 
Theoer.  XV,  33),  grtissa  :  yXfiiooa  t  pratdna  nkazavog, 
ii /nii  1:1: H  =  anXovto  etc.  (Devill.  p.  79).  Ex  dialecto  Ca- 
labriae  Morosi  p.  1  Kl  affert:  grvstC  =  /.'i.ioaii^  prüsy'o  = 
nXovaiog  etc.  Sphakiotae,  incolae  montosae  regionii  Cretae 
insulae,  eo  progrediuntur,  ut  semper  fere  o  pro  A  proferant, 
quare  cum  /£re  pro  (piXoi,  ydra  pro  yä'/.a,  meyära  pro  //t- 
y«A«,  /.v/zv/"  pro  x«Arf,  J/w.v  pro  oXog}  tum  "V/o  pro  /</.Ao  et 
pörri  pro  uoXXoi  inveniuntur.  Ut  frequentissimus  est  trans- 
itus  X  litterae  in  (»,  ita  rarissime  X  pro  o  reperitur. 
Equidem  tria  tantum  exempla  in  proniptu  habeo:  fieväris 
pro  ifeßooiÜQiog,  plöri  pro  7ioc'>orl ,  yliyoqa  =  %a%i(ag  ab 
adjeet.  syo/ynoog  vigil),  quod  reperitur  apud  scriptores 
ecclesiasticos  et  apud  Pollucem  (Bekk.  et  L.  Dind.  ej  pi  - 
yoqwg).  In  his  tribua  exemplis  /.  pro  y  habemus,  non  quo 
ng  aut  /£  evitent  Graeci,  sed  quod  in  unaquaque  voce 
etiam  altera  vel  tertia  syllaba  a  q  ineipit. 

q  ante  dentales  in  n  mutatur  in  dialecto  zaconica  in 
vocabulis:  dnde  =  c(qkk,  muiidalia  ((ivuiaXidct)  =  /uvQTCtXig, 
§hände=ox6()odov,  titinda  (iiTtora)  =  tezägTi]  (Mittwoch), 
ythn/n  =  yna/a  (neutr.  plur.),  etc.  Multum  similitudinis  haec 
mutatio  habet  cum  ea,  quae  in  nonnullis  vocabulis  Doricae 
dialecti  exetat;  dico  formae  nO-tr,  ßevsiorog,  qKvscetog,  de 
quibus  AhrensiuB  II  p.  HO  agit  Zaconica  dialectus  etiam 
ante  x  liquidam  q  in  gutturalem  nasalem  i  vertit :  exempla 
affert  Devill.  p.  80  baec:  dngate  ==  tgy.og,  dnga  üu/.a)  pro 
lov.ci  (j'ai  pris),  eäjunga  =  eovona  (a  verbo  oiooj).  Ut  illis 
in  vocabulis  o  ante  x  in  n  mutatum  est,  ita  j  post  x  in  r 
tiansiit  in:  fpre  =  vnvogf  lufriu  öiafvida)  =  daqnngt 
gHpe  =  nvineg,  pringv  nviym.  Vocabulo  lafria,  in  quo 
/  pro  rf  positum  est,  velut  in  latino  laureus  cfr.  etiam 
ddxgvov  =  lamuiia),  opponi  quodammodo  possunI  Donnul- 
lae  voces  dialecti   caiabrae,  quae  dd  pro  /.  vel  XX  praebent 

IT* 


250  Deffner 

Morosi  p.  1  10  affer  t:  maddi  =  ftaXXiov  (demin.  substan- 
tivi  fiaXXog),  gvdddo  =  (s)yißciXXio ,  iul<l<ifs<>  =  aXXccooto, 
puddi  =  /tovXiov  (a  7idoXogy  foddSa  =  q^aleä ,  maruddi 
=  [iccqovXiov  (dem.  subst.  (läqov).  Neque  vero  ea  vocabula 
communia  sunt  tuti  calabrae  dialecto,  sed  imprimis  Bo- 
vae  propria. 

Ut  in  umbrica  dialecto  r  primitivae  d  respondet,  velut 
arfertwr  (==  adlator),  aut  p&ri  {pedi\  et  ex  antiquissima  lin- 
gua  latina  pro  advena  et  adveho  formae  arvena  et  arveho 
traditae  sunt,  sie  in  neograeca  lingua  perniutatio  ö  inter- 
dentalis  oecurrit  in  deniinutivo  ta  glardikja  =  ra  xXaddxia 
ra midi),  et  £h  interdentalis  in  IcarSkla,  quod  ad  xa&S'itXr] 
Kad,€Ö-Xri ,  velut  Ka&sd-ga)  referendum  est.  Exempluin 
transitus  v  literae  in  l  est  alefdntria  pro  awqxxvTQia, 
aranea  ab  avvcpaivio,  quod  apud  Platonem  exstat. 

De  elisione  literae  q  vel  X  ante  i,  sequente  vocali, 
postea  agetur. 

SERIES  TERTIA. 

Haec  pars  labiales  consonantes  complectitur  et  composi- 
tione  simplicissiina  est. 

§  13.    Explosiva  fortis  ix — p. 

De  pronuntiatione  hujus  consonantis  nihil  est  dicen- 
dum.  Modo  commenioravimus,  post  [i  nasalem  n  ut  b  pro- 
ferri.  Afferre  possumus,  recentiorem  dialectum  Studium 
quoddam  habere,  p  ante  x  in  /  inutandi,  et  initio  vocabu- 
lorum:  fteo  =  maitü,  ftfo  =  jiti'oj  ,  ftoynq  =  nxtoyög,  et 
mediis  in  vocabulis,  velut  in  rdfto  =  qcctixo),  glSftis 
*/.Xtnxrtg,  eftd  ==  snta.  Dialectus  Calabriae  eo  progredi- 
tur,  ut  pro  i/'  semper  fs  habeat,  velut  fsi%L  =  ipv%r])  /*''/.''" 
=  xpvxgng  etc. 

p  in  f  mutatur  nonnunquam  effectii  sequentis  n.  Ut 
in  antiqua  dialecto  h'yrng  a  radice  Xvx  habemus,  aut  prae- 
ter s^anivtjQ  s^alq)vrjg  (Curt.  Etym.  p.  457),   sie  e  dialecto 


Neograeca  ->~>  I 

Oalabriae  kafnös,  xafn&o  pro  Kccnpog,  Karevi^io  traduntur. 
Praeterea  p  ante  n  assimilatione  in  n  transire  potuit. 
Exemplo  utor  aubstantivo  (nno,  quod  Corigliani  ei  Sterna* 
tiae  in  nsii  est,  cui  addo  af&umnd  =  kBpnviw  [afs  =  £f), 
quod  per  totam  Calabriam  auditor.  Neque  tarnen  Btatuendum 
est,  y>  statin)  in  w  transiisse.  Iimno  haec  opinio  sohl  recta 
est:  />  ante  n  in  m  mutata  est,  pofttea  m  ante  n  assimila- 
tione  in  /'  tranaiit.  Hoc  oobia  ostendil  ea  ratio  quae  tnter 
latina  sonmus  vrcvog,  skr.  svapnas)  et  8op-or  intercedit. 
Iiiicr  'i.nnc  et  film)  ponamua  oecesse  esl  formam  (mnos. 
Sic  in  dialecto  Italica  somnus  in  sonno  ei  graecum  'inu>_ 
in  £w»  transierunt.  Apnd  recentiores  [talos  igitur  frino 
significat  vfivov,  apud  Calabros  vtcvov. 

Zaconum  dialecti  proprius  esl  transitua  n  literae  in  /.-. 
quae  tarnen  solum  ante  i  locum  habet.  Exempla  Devill. 
p.  81  baee  affer t:  hiyadi  =  Tcrjyddiov  njyq  .  hCsu  = 
07tiaco}  kinu  tuviov,  lemä  =  mvacov,  kj'drtu  rttavia, 
kfture  TtlxvQOv,  Wci  =  /./.m  <'tc.  Tarnen  Beptentrionales 
Zacones  £/jtw"  dieunt. 

Saepius  tenuis  />  in  »  [/?)  emollita  est.     Exempla  com 
pluribus  Iuris  dissertationis  meae  reperiuntur. 

i;   II.    E  x  p  1  o  s  i  v  a  1  e  n  i  s  b. 

Hie  Bonus  in  recentiore  minus  quidem  frequena  est  quam 
in  antiqua  lingua  —  nam  ß  nunc  pronuntiationem  aostrae 
w  semivocalis  habet  —  nequaquam  tarnen  ab  eä  alienus 
est.     Videamus  nunc,  quando  muta  b  Bervata  sit: 

a)  ß  profertur  ut  b  poal  labialem  nasalem  mt  velut 
embSno    —  if-ißaivto,  embdso  =  ifißißd^ta. 

b)  ctiam  n  posl  m  ut  lenis  explosiva  profertur:  Smbw 
=  i-injiinv  (=  ,n ölt;  ern&eröSvo  =  iftnegideto  implico), 
embistosini  =  SfinKHOGvvri,  embödjo  =  ijjinndiov.  Nee  oe- 
gligenda  sunt  exempla  velul  tim  bdiin,  tvm  batrida  =  rlr 
tioXiv  ,  rrjv  nettgiöa,  de  quibua  supra  egimus  ob  transitura 
dentalis  nasalis  in  labialem. 

In    peregrinis   vocabulis    b  literam   nun    solum    posl    " 


252  Deffner 

accuratissime  proferunt  Graeci,  velut  ambasadoros  =  am- 
bassadear  (TTgtoßeirrg) ,  sed  etiam  initio  verborum ,  vel 
Lnter  duas  vocales ,  vclut  bursa  (la  bourse).  Graeci  hoc 
vucabulum  (.innvQoa  scribunt;  de  qua  scriptura  §  7  dic- 
tum est. 

Addo  interjectionem  brS  (/nrrge),  in  qua  ß  veterem  sonum 
servavit.  Est  bre  vocativus  adjectivi  [io>QÖg.  Ut  ex  //ooroc 
—  quod  metathesi  ex  (.lOQzög  prodiit  —  ßgorog,  sie  ex  /.ige 
(syncope)  bre  factum  est. 

§  15.    Nasalis  labialis  m. 

Haec  vere  labialis  est  et  omnium  populorum  communis. 
Quare  paucissima  de  ea  dicenda  sunt.  De  transitu  m  in  v 
compluribus  locis  infra  agam.  Medio  in  vocabulo  m  evanuit 
ante  n  in  kdno  pro  xctfivco ,  ut  latina  Septem  et  nooeni  ex 
septem-ni  et  novevini  (ni  est  sufnxum  distributiv  um)  pro- 
dierunt.  Initio  vocabuli  m  ante  v  abjeeta  est  in  nfma  pro 
fivrjpa,  in  dialecto  Calabriae.  Ortum  est  vi  ex  v  ante  v  in: 
ayavinos  =  yuvvog  (a  prothei),  omnostjd  —  ewooricc  (volup- 
tas,  ut  övwrfos  pro  eif.iOQCf  og  [ennorfos]),  eldmno  vel  Idmno 
pro  skavvto.  Conferri  possunt  asfxrng  ex  oeß-vng  (Curt. 
Etym.  538  et  540)  et  sca  mannt  ex  scab-num ,  quod  voce 
scab-ellum  docemur. 

Saepe  m  ex  /*  aut  v  ante  vi  assimilatione  ortum  est, 
velut  in  jemma  =  yevf.ia  (jevma),  &dmma  =  $aip.u,  em- 
bistemmenos  (-sv/asvoq,  pari  perl",  med.  verbi  i(.i7iLöieiio), 
plemmönz  =  nvev^uov  (att.  7tXev[ttov)  etc. 

Eadem  natura  sunt  exempla  velut  prdmmata  pro  nqay- 
u((i«,  mdlamma  pro  f.uiXayi.ict,  aurum,  prostarrvma  =  tiqoo 
tay/Lia,  ydramma  —yäouyina,  frammt'nos  =  neq>(/ayf.iiing} 
vrenvmSnos  =  ßsßQsyfisvog.  Ea  vocabula  nonnunquam 
scribuntur  una  m  litera,  sed  meo  quidem  judicio  minus 
recte.  Dixerit  quidem  aliquis,  etiam  in  latina  lingua 
exempla  exstare,  in  quibus  g  ante  m  evanuit,  velut  in  exa- 
men  ex  exag-vien  (exagere),  flamen  a  radice  fiag,  quae  est 
in  flagrare,  tpXeyeiv;  jnmentum  praeter  jugum  (Cvy6v)}    etc. 


Neogtaeca.  253 

Cfr.  Corsa.  I.  84.  Sed  equidem  puto,  aesimilationem  sta- 
tuendiiin  e*8e;  nam  pramma  dk-itur,  non  inmun.  Neque 
tarnen  nego,  in  quibusdam  ejuamodi  vocabulis,  postquam 
assimilatio  iacta  sit,  iinam  //'  Literam  evanescere  j>ot ni --<■ 
Adders  mihi  liceat  vocabulum  a/m&ni  =  axfi6vtops  quod 
es1  deminutivum  substantivi  axnwv.  [am  in  rötere  lingoa 
x  ante  w  in  y  mutatur,  exceptis  tarnen  nonnullk  aominibus, 
in  qitorum  aumero  axjuov  <-^t.  Posterioribua  autem  tempo- 
ribus,  quibua  deminutivum  solum  in  usu  erat,  ex  ä/.uöviov 
forma  dy/nnianv  prodii.s.^c  vidctur.  Etiam  in  lin^ua  latina 
Pyragmon  pro  nvQaxfiiov  (</  pro  c)  traditum  est.  (Brandt, 
<v>uaest.  Iloratian.  p.  ST.  Not.  I7.J  In  uynnrmr  y  asaimi- 
latione  in  m  transiit;  neque  vero  e  pronuntiatione  Grae- 
eorum  diseerni  potest,  utruni  arrvmöni  an  amdnd  scriben- 
dum  sit. 

§   10.  F  r icativa  fortis  /. 

Eundem  somim  habet  (f  in  ore  recentiorum  Graecorum 
(|iiciii  oostrum  /'.  avt  ev}  y  diphthongi  ut  >>/'.  ef,  if  pro- 
auntiandae  sunt,  quam  consonana  tbrtis  insequitur,  velut: 
iiflhiöis  bss=  av&ddrjgi  efkle'i'a  =  evxlerjg;  efkttrüm  =  ev- 
xstjqiov,  siirruriiiiii ;  afksino  =  ar^ah(u,  cmgeo,  efprepfa  = 
eihcQtn/g;  rf^'^'!'/.11"^  ev6nXa%vos;  eftrepizo  =  evzQoreiCto ; 
ejfirostm  =  evipQoavv^  ;  rfyristos  =  evxQ^ovng  etc.  Xeque 
tarnen  neglegenduin  est,  illud  /'  saepius  ante  consonantes 
extrudi.  Non  dico  vocabula  velut  em&rfjd  =  evfiogqiia, 
ubi  fnt  prius  in  mm  transiit,  sed  afFero  atos  pro  avzog, 
aJcsSrvo  pro  av^aiva  (in  dialecto  Calabriae,  in  qua  £  =  fs, 
habemus  ofs, ■'■//<»  ,  rsplqypda  pro  eoanXay%via  etc.  His  in 
exeniplis  de  assimilatione  /'  spirantis  cogitare  non  poaau- 
mus.  Pro  emorfjä,  quod  modo  laudavi,  Zacones  dicuut 
i  mar-9  je 

[mprimis  haec  permutatio  fricativae  (f  ante  i  in  3 
australium  Zaconum  propria  est.  DeviU.  p.  sl  haec 
exempla  atl'ert :  vaiH  =  ßagtrj,  niiH  =  ><,"</',  de  forma 
ni'/S  videas  infra  .    DitS=ffvvovi  ko9-{na  =  xog>it'tov}  iid%  = 


'254  Deffner 

nrp  ic.  etc.  E  contrario  in  aliis  dialectis  f  aliquoties  pro  & 
auditur,  velut  in  fiva  =  &7/ßai }  fikdri  (fukdri)  =  #/yx«- 
qiov  (dem.  vocis  d-rjxTf).  Etiara  veteres  scriptores  prae- 
bent  cpllßeiv  pro  d-kißeiv,  ex  quo  conjicere  possumus, 
etiam  cplißeoög  in  usu  fnisse  pro  Slißegög,  pro  quo  nunc 
yjirrros  audimus. 

Neograecae  formae  dyni  et  d$ni  (vapor,  exhalatbo}, 
ayn&o  et  a&nizo  (exhalare)   reduci    possunt   ad  radicem  ax 

((hei;  cfr.  Curt.  Etym.  p.  361),  unde  ductuni  est  substan- 
tivuni  ui-iLtnc.  In  dit-ni  illud  n  effecit,  ut  %  in  S-  mutare- 
tur  (cfr.  Curt.  Etym.  p.  457).  Forma  uyrrj  etiam  in  an- 
tiqua  graecitate  exstat,  meo  quidem  judicio  ad  eandem 
radicem  referenda. 

cp  in  v  mutatum  est  in  verbo  Tcrivo.  Tcrminatio  jio 
quae  ad  radicem  accedit  (xovcp-jo)  ),  ante  a,  o,  u  sonos  in  y 
transit,  quare  prodiit  forma  XQVcp-yo.  Illud  y  vero  sibi 
praecedentem  consonantem  cp  in  ß  assimilavit:  xgvßyio.  y 
post  ß  postea  in  nonnullis  verbis  excidere  potuit:  ergo 
Icrfro.  Simili  modo  avü.ixio  (rad.  acf)  in  andvyo  et  andvo, 
framw  (tdcpoq)  in  tidvyo  transierunt.  Neque  tarnen  sola  ea 
verba,  quorum  radix  in  cp  excidit,  sed  omnia  quae  in  an- 
tiqua  Graecitate  in  n%  form  ata  sunt,  praeter  hanc  formam 

xoi'niii),  hrtfto)  etiam  illam  aliam  in  ßy  habere  possunt, 
velut  kovyo  et  kövo  juxta  höfto  (xÖtttio),  nivyo  et  nivo  juxta 
itifto  \iiiizw).  etc. 

§  17.    Fricativa  lenis  v. 

ß  aeque  ac  ö  et  y  fricativa  evasit.  Quare  quis  est  qui 
consentaneum  esse  dixerit  Graecos  in  grammaticis  quas  de 
majorum  dialeoto  scripserunt,  translaticiam  consonarum 
dispositionem  servare,  non  secundurn  rationem  pronuntia- 
tionis,  quae  hodie  apud  eos  viget  etfloret,  immutare?  Quo 
enim  jure  ß,  y,   d  dici  possunt  (.tioa  ov/^icpiora  ? 

Atque  ß  quidem  nostro  w  sono  respondet,  quem  v  li- 
tera  exprimimus.  Praeterea  veteres  diphthongi  ac,  ev,  yv 
nostris   diebus    ut  av}  ev}  t'v  sonant,  quum  sive  vocalis  sive 


Neograeca.  255 

eonsonana  lenie  (ß,  y,  d,  .'.  I,  ,// ,  v,  q  subsequitur. 
Exempla  sunt:  everjStia  eveQyerrjg,  evvulos  =  evßovkog, 
avji  -■-  <'■>  y],  evdjdzo  -  evdidCto,  evloyö  evXoyt5}  evmorfos 
sss  evfiOQcpog,  Svnia        evvota,  dvrio        avoiov. 

ß  saepe  eliditur  Lnter  duaa  vocales.  Dialecti  Cypri, 
IMiodi,  Carpatbi,  Chalcidis,  Galabriae,  Zaconiae  etc.  raulta 
exempla  praebent,  e  quorum  numerb  haec  atfero:  djdoha 
etiam  dridlos)  pro  öidßoXog,  strafe  =  aroaßog,  Atairos  = 
'drdßvQog ,  pröato  TtQoßavov,  foüme  =  (poßovfiai,  etc. 
Illiul  krodtti,  quod  Moroßi  p.  I09  afferl  pro  fareodti  KQaß- 
ßcrvog),  >\v  explicandum  est:  e  in  irrationalem  vocalem  de 
minuta  est,  ita  ut  hrvdti  orta  sit;  tum  z>  in  o  transiit,  ut 
in  Cocktov,  quod  Hesychius  aßiaoi   explicat 

o  locu  digammatia  invenitur  in  nonnullis  vocabulis: 
ritirn  ost  vSqcc,  habet  tarnen  \rim  posterioris  vocabuli 
swögig.  Iloc  in  aubatantivo  neograeca  dialectua  ad  literam 
congruil  cum  ecclesiaatica  lingua  Slavorum  quae  ei  ip8a 
vydra  praebet.  valtos  aignifical  paludem  in  recentiore  dia- 
lecto';  VdUos  praeterea  nomen  eparchiae  Aearnaniae  est 
Dubium  oon  es1  ,  quin  hoc  vocabulum  reducendum  sit  ad 
raflicem  FeX  ';/.<><;  Curt.  Etym.  p.  336).  Secundum  Pap- 
padopuhim  vocabulum  FeXog  nunc  quoquo  cum  digammate 
exstat;  dicit  enim  doctissimua  ille  vir  Revue  arche'ologique 
nouv.  ser.  VI.  p.  228):  Avnsi  dans  VHa  de  8yra  les  paysans 
appellent  un  terrain  bas  et  plat,  h  cdtS  des  tanneriesj  FeXog, 
marais ,  en  pronongant  teile  digcwnma,  et  cet  endrott  est  en 
rfji  f  marScagi  wx. 

Zaconicae  dialecti  propria  sunt*  ydvo  fprScipice,  Dcvill. 
I>.  71  i  pro  %dog,  de  quo  Curtiua  (Etym.  j».  185)  dicit:  %dog 
geht  wohl  sicher  auf  ein  %aF-og  zurück,  avotdna  =  xo 
ovg,  in  recentiore  dialecto  tö  "fti.  Curtiua,  (jui  huc  voca- 
bulum affert  (Etym.  p.  :!71  .  Thierschium  Becutua  aßovcavi 
scribit.  Rectieaime  praeeeptor  dicit :  Da  in  dieser  merkwür- 
digen Mundart  01  der  regelmässigt  Vertreter  von  ".  ß  aber 
=  F  ist,  so  erhalten  wir  den  Sin,, im  „aFm";  uam  Devill. 
p.  32  aßovdva  tradit.    avot  ad  avai  reducendum  est    davelS 


256  Deffner 

idem  est  quocl  daßsXog  (SaXog  ■  ylay.wvsg),  ab  Hesychio  tra- 
ditum.  In  ceteris  dialectis  öavli  in  usu  est.  Cum  in  Curt. 
Etym.  p.  217  legissem:  ,,daiog  miser ,  z.  B.  Soph.  Aj.  771 
(o  data  Titi(.UjGoa.  Hier  lieisst  das  Wort  gequält1' ,  mihi  in 
mentem  venit  inav/tevog  (kaimSnos),  quo  recentiores  Graeci 
semper  significant  hominem  misellum,  sicut  nos  der  Arme 
vel  der  Aermste  dicere  solemus. 

In  ivdtu  pro  vdazog,  ivata  pro  röaia  digamma  agno- 
scere  non  possum.  Neque  minus  cum  Devillio  dissentio  di- 
cente:  „Digamma  insere  a  la  place  du  X  elide  (dial.  de 
Lemdhi):  xäßa  (pour  xäla — £vXa)}  aßßa  (pour  alla  —  allrj 
et  alXa,  plur.  n.)"  etc.  Hoc  loco  Devillius  dicere  debebat 
v  occurrere  pro  l,  et  comparare  poterat  dialectum  Calabriae, 
in  qua  d  pro  X  invenitur. 

Alia  nä-3-rj  ß  literae  in  altera  parte  dissertationis  meae 
hie  illic  attingam. 

§  18.    Consonantes  dorsales. 

Antequam  ad  consonantes  duplices  transeo,  de  conso- 
nantibus  dorsalibus  aecuratius  dicere  mihi  in  animo  est. 
Rectissime  Brückius  in  libro  qui  inscribitur:  Grundzüge 
der  Physiologie  und  Sj/stematik  der  Sprachlaute  cum  de  n 
dorsali  (n  mouille  Francogallorum)  et  de  l  dorsali  (l  mou- 
ille)  disputat,  haec  dicit:  Man  kayin  das  Wesen  dieser  Laute 
mit  wenigen  Worten  bezeichnen ,  wenn  man  sagt :  sie  sind  l 
und  n  mit  unmittelbar  darauf  folgendem  Jot.  Attamen 
Rumpeltus  aliique  consonantes  dorsales  simplices  esse  existi- 
mant.  Quae  sententia  in  eo  posita  est,  quod  saepenumero, 
ut  nj  vel  Ij  pronuntietur,  non  majore  temporis  spatio  opus 
est;  quam  ut  simplex  consonans  dicatur.  Sed  voces  illas 
in  graeca  quidem  lingua  esse  compositas  pro  certo  habeo. 
Magnas  in  difficultates  ineurri,  cum  de  hac  re,  quod  ad 
neograecam  dialectum  attinet,  nondura  quisquam  disputa- 
verit.  Quare  fieri  potest,  ut  nonnunquam  aliquid  perperam 
dictum  et  explicatum  sit;  sed  quantum  ego  poteram,  illas 
vocum  rationes  quam  optime  et  rectissime  exponere  stude- 


Neograeca.  2ö~ 

bam.  Atque  ut  tota  haec  ratio  bene  percipiatur,  primum 
de  vocibus  yj ,  yj,  %j  disputare  praestat  [am  /  integrum 
manet,  quum  post  y  est,  quum  autem  posi  x  locum  babel 
vel  post  eeteras  tenuea  /  et  n}  plane  fere  sonum  a<:  aatu- 
ram  amittit  ei  proprio  quodamsono  profertur,  quiinmedio 
esl  inter  /  et  illum  y  literae  sonum,  qui  extreme  palato 
efficitur;  denique  yj  utique  in  /transit.  Neque  alia  resma 
Joris  momenti  aegligenda  est.  Nam  cum  ante  yj,  yj,  yj 
vo<;ile3  a  vel  o  positae  sunt,  illud  /  praeauditur  eaque  QO- 
l»is  linguae  affectio  oßtenditur,  quae  a  Graecis  tzciv^eoig 
appellatur,  quare  naidäiaa  u)  peddikja,  ve(ia%ta  ut  te- 
vHt'r/j'tt,  ayiog  ut  dijos  pronuntiatur.  Quae  epenthesis  vel 
tum  locum  habet,  cum  y,  x,  %  consonantes  i  subsequitur, 
quare  7taiödxt(ov)  f  xox/.tvog,  ii('r/>l}  dysig  ut  peddtki,  !■•'"' 
kinos,  mar/i,  dijia  dieuntur.  Nee  deest  illa  linguae  affectio 
in  recentiore  lingua  persica,  nee  ignorabant  veteres  Graeci, 
id  quod  ex  vocabulo  cui-  satis  luculenter  apparet.  Stirps 
enim  ejus  est  cciyi  (cciyißntijg),  referenda  ad  syllabam  oy, 
quae  ex  sanscr.  aga  intellegitur  (cf.  Gurt.  p.  630).  Alia 
exempla  sunt:  alyjnj ,  quod  Curtius  p.  457)  ad  ax-ifir^  re- 
ducit,  et  yvvaiKOQ,  quod  syllaba  ki  yvva  stirpi  suffixa  for- 
matum  est  (v.  Kulm,  Zeitechr.  IV,  216  etc.). 

Post  n  j  cundein  quem  post  /.  sonum  habet,  quem 
quamquam  propius  abest  a  palatali  /  quam  ab  /,  tarnen 
signo  j  reddam,  velut  ouotog  =  6p Jos,  noing  =  pjös. 

Post  /'et  v  sonum  /  servat,  ut  evjxoQtpux  =  emorfjd, 
oxXaßta  =  sglavjd.  Epentbesis  apud  labiales  locum  non 
habet. 

Restat  ut  de  inj  pauca  dicam.  m  non  f'aeile  cum  j 
conjungitur,  nisi  interposita  tamquam  ponte  nasali  dentali. 
Graeci  enim  pro  (xla  mnjd  (australes  Zaconea  njd),  pro 
/Aiiiitiu  ha/mmnjd  dieunt;  vtüftia  in  Idmnja  (lamia  Hör.  a, 
p.  340.  Carmen  524.  in  collcctione  Passoviana  de  Lamia 
agit),  'Ptofiaiog  in  RomnjSs  transit.  Quod  quidem  ab  Oeco 
nomide  valde  impugnatur,  sed  certe  immerito,  nam  nemo 
esl  inter  (iracros.  qui  cum  eo  consentiat.    Quid?  quod  ego 


258  Deffner 

illud  mnjd  ita  pronuntiari  audivi ,  ut  ab  mnd  proxime  ab- 
fuerit. 

Denique  de  dcntipalatalibus  agendum  est,  in  quibus 
paulo  diutius  nos  versari  opus  erit,  quum  illae  plures  sint. 
Ac  primum  quidern  de  l  dorsali  et  n  dorsali  dicam. 

I  et  IX  ante  j  aeque  pronuntiantur  atque  gl  in  ital. 
battaglia  (hisp.  batalla,  lusit.  batalka),  quarc  xdhkiov  ut  ital. 
cäglto  sonat.  Neque  tarnen  ego  raore  Hispanorum  circuin- 
flexum  neque  cum  Ruinpelto  accentum  literis  l  et  n  ap- 
pono  (n  vel  t ),  sed  potius  j  literam  adscribo,  quoniam  sie 
perspieuura  fit;  unde  illae  voces  prodierint.  Exempli  causa 
affero  eÄat«,  quod  ut  eljd  pronuntiatur ;  praeterea  äy- 
Y.alidUo  =  angaljdzo',  aoristus  angdljasa  accentum  seeunda 
in  syllaba  habet.  Quae  eadem  pronuntiatio  etiam  in  initio 
vocabuli  fit:  ut  in  ital.  gli  vel  lusit.  lhama,  sie  in  graec. 
sermone  1eov%(xql  sonat  IjontdrL  Vocabulum  Ijo  et  rjliog 
et  eläiov  —  in  utroque  aphaeresis  est  —  significat,  quare 
Ijohdvyome  (ictibus  solis  oppositus  sumj  et  Ijotopos  (olive- 
tum).  Zacones  pro  Ivxog  dieunt  Ijuko,  de  quo  inl'ra  videas. 
Ut  vero  in  quibusdam  Italiae  regionibus  fr/o  (figlio),  paja 
(paglia),  canaja  (canaglia),  foia  (foglia),  in  Francogallia  hie 
illic  batayon  (bataillon),  fouyi  (i'ouille),  in  Albania  bije  (filia;; 
fciiujc  (familia)  etc.  audiuntur :  ita  haec  linguae  affectio  in 
omnibus  fere  Graecorum  dialectis  invenitur  in  vocabulo 
pjo  (vel  pjo)  pro  pljo  ==  nXiov.  Iam  nonnullis  locis  Ca- 
labriae  däjoma  pro  diiljoma  (dovÄ£V(.tcc) [) ,  hdjo  pro  kdljo, 
denique  ijo  pro  Üjo  dicitur.  Samothraces  jijo  et  ceteri 
Graeci  semper  fere  jfljo  proferunt.  Morosi,  qui  hac  de  re 
in  Studi  p.  11t   disputat,  dicit:    In  questi  nostri  dialetti  im 


1)  Sxdevma  in  Sulernrna  transit,  v  littera  in  m  assimilata.  Post  l 
irrepsit  j  consonans  et  e  anle  m  in  o  obscuratum  est;  sie  JiUjuma, 
exstitit.  Haec  c  vocalis  in  o  mutatio  non  raro  exstat  ante  labiales 
consonantes  f  et  m,  velut  in  jofiri=  jefiri  (yttpvQa),  jömma  —  jemma 
(jevma,  yivfAa).  Etiam  ex  antiqniore  dialeeto  nobis  servata  sunt  si- 
rnilia,  velut  Uiokupaiog  et  T^itttöIo^os  (C.  I.  Gr.  7435). 


Neograeca.  259 

tale  fenomeno  credo  sia  dovuto  ad  vnfluenza.  ital.  Sedqui 
quin  illuni  errare  intellegal  ?  nam  haec  affectio  per  omnee 
Graecoa  pervulgata  est.  Quare  navia  {vela)  vel  fiaviddng 
ut  panjd,  manjoöis  pronuntiantur  ei  hisce  in  vocabulis  parti 
ctiln  i  vocalis  praeauditur.  Fere  dixerim,  tposl  n  divisam 
esse  ei  alteram  partem  praeponi,  alteram  postponi.  Quibua 
dam  in  vocabulia  haec  pronuntiatio  vel  maxime  conspicua 
est,  potissimum  in  Graecia  septentrionali :  enja  (evvoict)  hoc 
modo  eflertur,  ni  dorsum  Linguae  tam  arte  ad  palatum  a|> 
plicetur,  ni  aares  fere  claudantur ;  item  enjdzome,  quod  inde 
ductum  est  Aeque  atque  evvoia  -  Passov.  eypnia  scribit, 
id  quod  nun  prorsus  falsum  est,  cum  etiam  iynja  audiatur  — 
evvea  pronuntiatur,  illo  tantum  disorimine  interposito  ul 
accentus  in  aecunda  ayllaba  Bit,  ergo  enjd  ivvea),  quod  in 
Locride  —  liac  de  re  Chalciopulus  mihi  amicissimua  me 
certiorem  fecii  eynjd  pronuntiatur.  Cujus  pronuntiationis 
alia  exempla  Morosi  (p.  III  in  medium  profert :  veldnja 
ßaXavia  (ßakavoi),  skotmjdzo  =  oxoTeividCw ,  quod  a  o/.n- 
teivog  ducitur,  etc.  Badern  ratione  terminatio  adjectivorum 
svloq  profertur:  siderimo  =  oidfjQOvg ,  marrnar&njo  (fiao- 
fxctQSog),  asimSnjo  (uuycooi x),  ductum  a  oijfta  —  uoyi'onn-  iii) 
■/.tyjcoc.yiii'i'or.  Cfr.  Thucyd.  VI,  s.  Proxime  abesl  meiern- 
jdris  (subfuscus)  recentiorum  Graecorum  a  fiekaivta  veter  um. 
lam  si  VLaviavqg  et  Mainote  conferimus,  certe  minime  dubi- 
tabimus,  quin  verba,  quae  cadunt  in  txivai  et  eivto,  ex  dnjo, 
Snjo  orta  sint.  Kodein  loco  verba  in  otiqa-  ab  drjo  et  erjo- 
continentur,  velut  xalfcciodj,  ifisigo)  etc. 

Haec  verba  nos  tradueunt  ad  v  dorsalem.  IIujus  suni 
exempla  sunt  sterjd  (rt  aregsa  continens  ,  %orjd  (n)  yogiu). 
[am  vero  quod  Mullachus  (gramm.  p.  89)  dicit:  }tDie  Oyprier 
sprechen  das  Jot  hinter  einem  q  wit  hartes  y,"  aon  possum 
cum  eo  nun  dissontire.  Id  tarnen  verum  est,  Cyprios  nun 
puram  j  proferre  post  p,  sed  potius  /  palatalem,  ita  ut  Bcri- 
bas  %oryijd.  Brueckius  hunc  sonum,  de  quo  supra  dixi, 
signo  /  exprimit, 

Denique   adjiciendum  est,  apud   Zaconea  syllabam   ri} 


260  Deffner 

etiamsi  vocalis  non  sequatur,  dorsalem  pronuntiationem 
habere.  Devillius  qui  hac  de  re  p.  89  agit,  affert  cum 
alia  exempla  tum  haec:  perjfpato  (rtsgiTtaTog) ,  plevrji 
(nXsvQiov) ,  frjidi  (ocpQcdiov),  vrjis't  (ßQvaig),  mahrjvä  {(.ta- 
kqv)  etc.  Dignum  est  quod  memoriae  mandemus,  in  illa 
dialecto  nomina  mensium  2e7msfxßQiog,  'Oxtofißgiog,  Noßtfi- 
ßyiog  proferri  Sottemji,  Oktumji,  Noemji. 

Etiam  dj  et  dj  in  censum  veniunt.  Iam  si  dt  syllabam 
vocalis  sequitur,  in  dj  transit.  Sin  autem  lingua  non  plane 
ad  alveolos  maxillae  supenoris  effertur,  sed  illis  tantummodo 
appropinquat,  ex  dj  j  solum  fit.  Praepositio  did  in  ja  mu- 
tatur,  id  quod  etiam  tum  fit,  cum  praepositio  prior  pars 
compositi  cujusdam  est,  velut  jati  ==  diail,  jalhio  =  dia- 
Ivco ,  javeno  =  diaßaivto.  Etiam  mediis  in  vocabulis  d 
ante  j  evanescit,  ex.  gr.  in  pöja  pro  nödia,  vüja  pro 
ßol'dia  (pluralis  deminutivi  a  ßovg  formati),  ruja  pro 
Qotdia  (godia).  Haec  quidem  Morosi  (p.  100)  habet.  Ean- 
dem  rem  in  Graecia,  ubi  d  ut  spirans  pronuntiatur,  inveni- 
mus.  Hie  quoque  ja,  jati,  javdzo  (diaßdCw)  in  usu  sunt, 
quos  sonos  usque  ad  hunc  diem  omnes  y  litera  praeposita 
significant:  yic'i ,  yimi  et  d  in  y  commutatum  esse  docent. 
Sic  pro  jasumi  (jasminus)  yiaoov/.tl  et  pro  jö  syllaba  (iio) 
yico  in  carminibus  scripta  exstant.  Cum  j  vocalis  subse 
quitur,  d  a  Romanis  quoque  ante  j  explosum  est  in  formis 
Iovis,Ioiii,Iovem,Iupiter  quaeex  antiquioribus  Diovis,  Diovem, 
Diove  faetae  sunt.  Cujus  rei  alia  exempla  sunt  Inno,  lu- 
nius ,  juvenis ,  juvare.  Cf.  Corssenium  (I,  211),  qui  d  ante 
j  elisae  cum  alia  exempla  tum  ajutor ,  ajuneta,  possejatur 
in  medium  prof'ert. 

In  veterum  Graecorum  lingua  t  saepissime  ex  dj 
orta  est,  quum  fricativa  palatalis  j  in  dentalem  z  transie- 
rit.  Praeter  nomen  dei  Zevg  lesbiaca  potissimum  dialectus 
commemoranda  est,  in  qua  'Cd  =  did,  Qaßdllsiv  =  dia- 
ßdXXeiv,  Zowtfrg  =  .Jionoog,  et  quae  sunt  hujus  generis 
alia,  inveniuntur.  Quibus  respondent  latinis  in  inscriptio- 
nibus  tales  l'ormae  quales  Zabulius,  Zodorus,  Zonysius.     In 


tfeograeca.  201 

manuscriptie  Bcriptorum  posterioris  temporis  inveniuntur 
zabulus,  zaconu8,  zeta  ■==  diana  (Corss.  I,  2J6).  Cnrtiue 
p.  564  liis  de  formis  dicil :  Diese  Formen  sind  mn-  durch 
Annahme  der  Mittelstuf  dja  erklärbar,  und  es  verdient  Beach 
in mj,  dose  diese  Mittelstufe  im  Munde  der  heutigen  Griechen 
fortlebt  (Mavrophrydes Zeitschr.  VII,  130).  Non solum  dj  aae- 
pissime  exstat,  velul  mpedjd,  gladjd  pro  naidia,  nXadia  etc  . 
sed  etiam  formae  in  quibue  _'  pro  #/est,  interdum  servatae 
sunt,  quas  es  antiqua  graecitate  traditas,  non  recentiores 
esse  ex  eo  cognosci  potest,  qnod  'C  non  dz,  sed  z  sonat. 

Quare  mi  Tcdmis  zavuljSs  =  ///  xäpng  diaßokiag  dici- 
tur,  et  homo  versutissimus  zavuljdris  (-ng)  vocatur.  Chal- 
ciopulos  Hierum  communieavit,  infantes  pro  didßoXog  zdvur 
los  dicere. 

Unum  quidem  vocabulum  equidem  scio,  in  quo  dj  re- 
centioribus  temporibus  in  da  transiisse  patet,  dico  illud 
dzurdiki,  quod  e  djerdüci,  jerdiki,  legditiov  prodiit. 

Supra  commemoratum  est,  post  tenuem  t  j  magis  ad 
palatalem  x  accedere,  velut  mdtja  pro  dfi/idrux.  Neque 
tarnen  hoc  ad  omnes  regiones  peferri  potest  neque  ad  Kin- 
nes incolas  regionis  cujuspiam.  Nam  in  proferenda  j  posl 
n,  t,  /. ,  o  etc.  tanta  discrimina  sunt,  a  leni  j  nsque  ad 
eam  /,  quae  est  in  confinio  palatalis  et  velaris  soni,  ut 
litteris  declarari  non  possint.  Quare  repeto  mihi  praestare 
videri,  in  Universum  /  adhiberi ,  excepto  si  j  in  z  ve\ 
S  transiit,  velut  in  pj'ds  pro  notog) ,  quod  in  dialecto  Car- 
pathi  päös  sonat,  et  in  Jeupjü  (gen.  vocabuli  monlov), 
quod  in  dialecto  Cretae  kupsü  profertur. 

s  et  z  ante  j  natmani  mutant.  Naiu  e  consonantibus 
alveolaribus  dorsales  liuut  ea  ratione  ut  extrerna  pars  tergi 
linguae  convexa  exsistat  et  palatum  extremum  attingat. 
Cujus  rei  exempla  haec  affero:  yogsoiet  (vestimentum  = 
forssjd,  et  rot  ßv^ta  (mammae)  =  vizjd,  Iam  denuo  moneo 
dorsales  ab  alveolaribus  proprio  sigho  a  nie  non  distingoi, 
quum   dorsales  nisi   ante  j  non   inveniantur. 

Kestat  ut  addatur  o  cum  j  assimilationem    ioire,   non 


262  Defl'n.T 

quidem  in  oo ,  id  quod  in  veterum  Graecorum  lingua  fit 
(Curt.  Et.  p.  616),  sed  in  cacuminalem  Spiranten  s. 

Exemplo  utor  numeralibus  quae  cadunt  in  xogioi, 
neutr.  /.öoia  ,  et  in  omnibus  dialectis  köäa  velut  triakosa, 
tetrakösa  etc.  sonant.  Aniraadvertendum  tarnen  est,  com- 
plures  gradus  assimilationis  esse,  prout  sigma  majorem 
minoremve  partem  j  consonae  absumat.  Maurophrydes 
praeterea  affert  yapsd  proferre  septentrionales  Graecos  pro 
%apsjd  (frustum,  a  verbo  xa/rrw).  In  vocabulo  süno  (i.  e. 
yjno  pro  yjto),  quod  Morosi  p.  100  praeter  yjdno  affert,  yj 
in  s  confusum  est. 

Denique  exemplum  zj  in  z  assimilati  equidem  non  co- 
gnovi,  quam  quam  non  dubito,  quinvocabulaejusmodi  exstent. 

§  19.     Consonae  duplices. 

Venimus  nunc  ad  consonas ,  quae  vocantur  duplices 
Atque  cum  £,  ip  et  quae  sunt  reliqua,  tantummodo  dua- 
bus  ex  insequentibus  consonis  contineantur,  quae  commodi- 
tatis  causa  una  nota  significantur,  cumque  in  lingua  latina 
pro  if>  singulare  signum  non  offeratur,  melius  esse  existimo, 
unumquemque  sonum  suo  signo  exprimi,  ita  ut  ^.s,  jjs,  ts 
etc.  scribamus. 

Atque  primum  quidem  £  eandem  quam  in  vetere  lin 
gua  pronuntiationem  habet.  Unum  hie  afferam  necesse  est. 
Supra  dictum  est,  k  post  gutturalem  nasalem  n  ut  <j  sonare, 
non  solum  mediis  in  vocabulis,  sed  etiam  in  exemplis  velut: 
den  gdimd  ==  Siv  yiä(.ivei.  Eadem  ratione  dir  i;evQtü  (nescio) 
ut  den  gzSvrOf  dir  s^aveq^opiäi  [nix  Hryouca  ctv&ig)  ut  den 
cjzandryome  sonat.  Comparari  potest  francogallica  prae- 
positio  ex  insequenti  vocali:  exemple,  exercice.  Quibus 
dictis  ad  xp  transeamus.  Hanc  literani  constanter  tum  per 
ps  scribam,  cum  ea  ratione  pronuntianda  est.  Atque  ut 
apud  veteres  ip  e  epo  saepe  prodiit,  ita  apud  posteriores 
afs,  efs  in  interiore  vocabuli  alieujus  parte  ut  aifi  (ups)  et 
eip  (eps)  prof'eruntur ,  velut  ÖovIevow  et  -/.avoto  =  duUpso 
et  hlpsoj   nunquam   vero   in  line  vocabuli  fs  in  ps  transit; 


Neograeca.  263 

quare  sempor  vasilefs  dices.  In  calabra  autem  dialecto 
pa  semper  in  fs  mutatur.  lis  exemplis  quae  hac  de  re 
supra  allata  sunt,  haec  addcre  mihi  Jicoat:  e7eofsaf  &rifsa} 
SsJeofsa,  quae  formae  .sunt  aoristi  verborum  Kontw,  nnitoj, 

0/.C(7CTÜ). 

Ccterum  ab  hoc  loco  non  alienum  esse  videtur  d<;  qui- 
busdam  labialisini  et  dentalisini  vesti^iis  di  — <  t<  n ■.  ('uiiius, 
qui  Etym.  p.  621  et  657  de  illa  affectionc  agit,  cum  alia 
tum  haec  dicil  :  „Möglicherweise  sind,  nur//,  die  11  n.rzeln 
(pireg  iiikI  if  ,'h  mit  den  Nebenformen  xfj£Q  und  xpi  zu  ihrem 
Labial  auf  dieselbe  Weise  (nämlich  durch  das  Umspringen 
der  Gutturalen  in  die  Labiale)  gelangt,  denn   ersteres  Uegt 

dem  sanshr.  Jcshar,  zerfliessen,  zerrinnen,   schwinden,   lcshara-s} 

vergänglich,  begrifflich  ebenso  nahe  wie  cp-fri  dem  sanshr, 
hshi  | ' hshi-nü-ini )  verderben,)  zerstören,  Teshüis  =  q>&ioigf 
leshaja  <f'>n't,  Schwindsucht.  Idem  paullo  supra:  ftDas 
I  rmspringen  der  gutturalen  Gruppe  in  die  labiale  haf  im 
Neugr.  :-il>ig  -—-  ißd-iq  eine  Analogie.  Zwischen  i-yireg  und 
stpig  dürfen  wir  wohl  eine  Mittelform  £<p\rig  annehmen." 
Quae  conjeetura  luculentissiine  quibusdam  formis  dialecti 
Calabrorum  comprobatur,  velut  ddftilo  =  ödytilos  ddx- 
tvlog),  stdfti  ==  stdyti  (aray.rrj) ,  tefni  =  rtyi^,  <ifte  = 
eytrtg  etc.  r)     lam  cum  hac  in  dialecto  pro  ip  constanter  fs 


1)  Quod  vocabulum  Morosi  (p.  107)  in  medium  profert,  et  post  id 
Piro  (/.'>*((>)•  Attamen  error  irrepsisse  mihi  videtur,  cum  in  indice 
ejus  libri  (p.  164)  exstet:  ftöro  m.  pidocchio  (ipetga  M.  (p&etg).  Quo 
in  libro,  cui  summa  quidem  laus  tribuenda  est,  tarnen  nonnulla  errata 
inveniuntur,  e  quibus  antun  affero  hoc:  In  indice  (p.  160)  scriptum 
est:  „godispina  (Mart.),  giovone  sposa.  11  prvmo  (dicendum  erat  se- 
condo)  elemento  ne  e  di  sicuru  ö^anoira  (signora)  r  il  secondo  (legas 
primo)  parmi  vtoe  (ßglio ,  ßglid)  collo  spirito  atpro  indurato  a  y, 
yuiög,  e,  come  gheräi p.  ghieräi  (teoäxiov),  y6c.u  Etiam  majorem  in 
errorem  in  ea  nota  (p.  213)  ineurrit,  qua  quae  supra  dixeratj  corri- 
gere  vult:  „In  godispina  —  mi  t/irr.  Ascoli  —  toi  pur  uianifesto  cht 
si  meseoli  il  greco  dtanonn  cotto slavo  gospödina  (signora).  Quid  igi- 
tur  godispina  est?     Niliil  aliud  nisi  ikoti&spiaa  {oi*oS(anoiva  . 

Curtius,  Studien.    IV.  1^ 


264  Ueffner 

dicatur,  ut  difsa  =  dixpa}  fsiyi  =  tyvyri}  afsilö  =  vxprjXog, 
fsiyrö  — -  tpvxgog,  certe  pro  £  (ks)  non  ps  sed  fs  exspectan- 
dura  est.  Et  profecto  haec  regula  sine  ulla  exceptione  in 
dialecto  Calabriae  valet:  fseno  =  Serag,  maddfsi  = 
(.isrä^iov  (demin.  vocis  fitzat-a),  afsaderfö  =  z^adtkrpog, 
fsilo  =  ^vlov,  afseno  =  av^aivio ,  efsero  =  a£eiQto ,  efserö 
=  i^sgaco  etc.  Quare  tales  formae  qualis  fsikorö  =  ovy- 
ycooilj  a  %vv  ducendae  sunt.  Aliurn  in  modum  £  in  Zaconum 
dialecto  rnutatur,  in  qua  ks  (vel  ks)  dentalismo  quodam  in 
ts  (vel  ts)  transit.  Exempla  sunt  haec :  tsere  =  kseros  Brj- 
Qog,  tsenu  =  l-aivio,  tsjunu  —  £cvlo,  tätsu  =  xd  t'^to ,  etc. 
Omnium  Graecorum  commune  est  tsoflio  pro  e^ojrploiov. 

Futura  quoque  huc  cadunt  eorum  verborum  quae 
exeunt  in  uo  vel  xx ,  ut  fildttu  —  fildtsu,  prdssu  — 
prdtsu,  et  in  ndu  =  t,co ,  ut  krdndu  —  krdtsu,  et  in  kyov 
(gym). 

Praeterea  haud  pauca  vocabula  inveniuntur,  in  quibus 
duas  affectiones  animadvertere  possimus,  velut  in  verbo 
tteoyiov  (demin.  substantivi  xo  ntOY.og);  hoc  enim  in  Omni- 
bus recentioribus  dialectis  petsi  sonat.  Hie  igitur  primum 
g  et  x  locum  rnutaverunt,  deinde  ex  ks  ts  factum  est. 
Idem  patitur  -igylov,  quo  a  comicis  et  a  scriptoribus  poste- 
rioris  aetatis  deminutiva  formantur;  transit  enim  in  itsi, 
velut  koritsi  (xo  xoqi.oy.iov,  puella)  etc.  Sed  -ioxiov  et  ipsum 
deminutum  est  ex  -loxog.  Femini  etiam  formam  ioz.ee  exstitisse 
nos  docent  vocabula  velut  karditsa  {Y.aodiOY.rj)}  lalitsa  (la- 
lio/.rj ,  dem.  vocis  kältet),  psiyitsa  (ipvyio/.rj)  etc.  In  za- 
conica  dialecto  habemus:  apotsja  (=  OYid),  quod  ad  *  cctzo- 
gy.icc  reducendum  est.  tserpane  (=  OYtnaQVOv),  in  quo 
metathesis  liquidae  q  accedit.  Schmidtius  (p.  353)  zaconi- 
cum  illud  vocabulum  ad  ozeQipavov.  d^ivrj,  nkkeYvg  Hesychii 
revocat,  quod  equidem  in  Passovii  lexico  invenire  non 
potui. 

In  zaconico  atsimdane  (neogr.  sfenddmi),  quod  ex  an- 
tiquo  ocp€vdaf.ivog  (acer)  ortum  est,  primum  o  et  (p  locum  mu- 
taverunt,  tum  dentalismus  accessit.  In  eadem  dialecto  sae- 


.Vogracca.  -Hut 

j)ins  ij>  in  ta  tranaiit.  Vidc  qua»;  Schmidt,  p.  353  affert. 
ta  in  zaconico  kut&ämba,  de  quo  infra  agam,  poaitum  est 
loco  oo   reteria   linguae  (nooovfißrj)]    aliud    exemplum    est 

l.n/.si/l,  (jiiod  omnes  dialecti  exhibent  pro  Koaovqiog.  Acce- 
dit  exitua  toa  in  dial.  Carpathi  pro  vetere  oau,  velut: 
frdlatsa,  vaailitea  etc.  to  veteres  Graeci  in  sermone,  quo 
in  äcriptis  utebantur,  plane  ignorabant.  Attameu  linguam 
cum  aondum  in  dialectos  abiisset,  ts  habuisse  utique  exiati- 
mandam  est.  Quid  enim?  Num  alia  ratione  tales  forma'' 
quales  xQeioowv  et  v.qlLiuov  illustrari  posaunt?  Minime. 
Res  autem  haec  est.  Primitiva  forma  xQer-Jtov  (epentheei 
Y.Qtic-jio)')  in  /.oec-Cwr  (/.otu-^(ov)  transiit,  ex  qua  /.oez-oiuv 
(KQen-OCJv)  faeta  est.  Deinde  assiinilatione  progressiva 
Y.OLIL-H0V,  regreaaiva  /.oeioniui  forma  ion.  /.oionotv  epen- 
theai  caret)  evasit.  Cfr.  Curtius  p.  6 IS.  Iam  ts  in  neo- 
graeca  dialecto  cum  ex  aliis  conaonantibua  nascitur  tum  ex 
Je.  Hoc  autem  sie  explicatur.  Vidimus  in  pronuntianda  h 
ante  e  et  *'  conclusionera  in  anteriore  oris  parte  fieri.  Quae 
si  in  medio  palato  ita  eiticitur,  ut  angustiae  reman«  ant 
post  articulatam  /.:,  «x  palatali  k  consonae  cacuminales 
ti  oriuntur.  Iam  vero  si  illae  angustiae  etiam  magis 
promoventur,  ita  ut  ad  gingivam  superiorem  acce- 
dant,  alveolares  consonae  ts  audiuntur.  lllius  soni  exem- 
plum  ital.  Ceaare,  hujus  uoatrum  Caesar  est.  At  in  lingua 
latina  usque  ad  VI.  post  Chr.  natum  saeculum  in  C<>>  .sm- r. 
u1  Je  pronuntiabatur  (.Corsscn  1,  49).  Idem  de  lingua 
gracca  dici  potest,  nam  assibilatio  etiam  in  hac  lingua 
media  demum  aetate  invenitur.  Nequo  negligendum  est,  in 
ta  ante  e  et  i,  praeeipue  vero  ante  j  s  literam  dorsalem  fieri. 
Hoc  eo  pertinet,  quod  Graeci  plerumque  ts  non  sie  efferunt 
ut  nos  tz  in  „Katze",  neque  pinguiter  more  recentioruin  lta- 
lorum  (Cesare) ,  sed  medio  quodam  inter  ts  et  ts  sono, 
qui  dorsalis  est.  Quare  Graeci  illum  sonum  non  perTffexpri- 
mereaolent,  sed  per  ?£,  quod  aeque  improbandum  est.  (v>uibus 
dietis  intelliges  haec  Devillii  (p.  88) :  Le  tS  et  le  ts  s\  mplou  ni 
indiffSn  m/na  ntt  n  teaconienf  et  sont,  pow  atnridirt ,  ad  libitum. 

18  * 


•266  Deffuer 

Equidem  ad  expriinendum  eum  sonum  scribam  ts.  Exemplum 
affero : 

kötsi  (ductum  a  Kokxog),  pluralis  kotsja.  Quod  voca- 
bulum  valet  ossiculum,  et  eius  pluralis  forma  respondet 
graeco  vocabulo  ccGrocryakoi,  quo  ludus  signifieabatur,  qui 
nostris  etiam  nunc  diebus  in  Graecia  floret.  Cum  autem 
vocabulum  y.oy/.og  vim  nuclei  habeat7  forsitan  quidpiam 
ofFensionis  praebeat,  quod  in  vim  ossiculi  transierit.  At 
apud  veteres  quoque  y.öy.y.akog  significabat  nucem  pineam, 
nostris  vero  diebus  y.öy.y.alov  plerumque  valet  os  et  perraro 
nucleum;  nucleus  nunc  vocabulo  kukatsi  significari  solet. 
Quo  loco  non  indignum  videtur  memoratu,  noriov  quoque 
et  os  et  nucleum  significare,  quod  idem  de  latino  vocabulo 
os  dicendum  est;  cf.  Curt.  p.  197. 

ts  primum  ex  t  prodiit.  Nam  ad  t  ante  e  et  i  vocales 
j  accessit,  quod  magis  magisque  invaluit;  iude  tz  et  po- 
stremo  ts  prodiit.  Haec  duo  exempla  sufficiant:  t6tti^  in 
tstntsikas  transiit.  Nasalis  intercalata  haud  raro  ante  ex- 
plosivas  invenitur;  in  neograeco  vocabulo  k  stirpis  non  ut 
in  gen.  xitTi-yog  in  y  mollita  est ;  item  pro  og£v£  bgiiyog 
neograeca  forma  ortiki  k  servata  est.  Affectum  illum  t  li- 
terae  optime  in  vocabulo  in  tsukdni  {ocpvoa,  malleus)  cerni 
licet,  quod  ex  vuxdvrj  deminutum  est.  lam  in  recentiore 
lingua  multis  in  vocabulis  in  quibus  v  inerat,  vetustum  u 
servatum  est;  in  aliis  vero  dialectis  quasi  intermedia  forma 
iov  offertur,  id  quod  iam  in  dialecto  boetica  habemus;  velut 
ztor/a,  ^4iovoiag:  y(J?aovvnitovog.  Quod  i  in  tiukdni  pri- 
mum in  j  mutatum  est,  ac  deinde  tsukdni  prodiit. 

Iam  vero  ts  ex  k  ante  e  et  i  voces  exsistit.  Id  pervul- 
gatum  est  per  Zacones,  Calabros,  Locros,  Boeotos,  Atticos, 
Cyprios,  Cretenses  etc.  Qui  omnes  tse  =  Kai,  tserdsi  = 
'/.sgaoior,  tserb  =  y.cuoog,  tseo  =  yaiw,  tsino  =  e/.eivog  di- 
cunt.  v,  quae  nunc  ut  i  pronuntiatur ,  in  iov  abiit;  sie 
praeter  tsuriatsi  in  Calabria  tsuviatsi ,  apud  Zacones  tstiri 
dominus  auditur.  Nee  desunt  qui  tsirio  dicant.  Denique 
e  quoque  in  o  mutatur,    quod  etiam  in  u  obscurari   potest; 


Efadgraeca.  267 

pro  kefdli  (xe<pdXiov)  vel  tsefdli  in  Qalabria  t8of<Üit   in  Za- 
conura  dialecto  tsufald  occurrit. 

§  20.    De  vocalibus. 

Atquc  haec  quidem  de  consonantibus  dicenda  erant. 
Nunc  de  vocalibus  disseramus. 

Atque  quinque  vocales,  <>,  t,  »,  e,  o,  etiam  in  neograeco 
sermone  occurrunt.  [am  a  et  longa  est  vclut  in  glddoe 
(ttXddog)}  ei  brevis  vclut  in  yrdmma,  quod  duae  consonae 
insequuntur,  ei  in  <//"()jd  Ukadlu),  quod  prior  syllaba  ac- 
(i  nlii  caret.  Tum  a  et  in  o  obscurari  potest,  quod  quidem 
non  invenitur  nisi  in  voc.  zac.  amoe%d  {a^iaa%aXrf)}  et  in  e 
extcnuari,  id  quod  potissimum  iis  in  syllabis  fit,  quae  ac- 
centu  carent,  ut  vervSria,  balbutiens  \u':g  ,'uoog),  ergSvo 
(toytt'io  pro  agyeio).  Hand  raro  quoque  a  primitiva  vel  in 
eis  vocibus  scrvata  est,  in  quibus  veteres  Graeci  alia  vocali 
utebantur  ut  in  arydtis  Igyun^  Quibus  omnibus  de  re- 
bus accurate  di.sserere  possum;  sed  hoc  loco  certe  longum 
est,  quare  alio  tempore  haec  exponam. 

[am  \<ro  e  longa,  dico  illam ,  quae  accentum  habet 
quamque  una  tantummodo  consona  sequitur,  semper  clarior 
est  '  ouvert  et  pronuntiatur  ut  nostra  ä  in  wär^  S<;lnnäne. 
Sin  autem  e  sine  aocentu  effertur,  aut  elarioris  e  simile  est, 
idquod  praecipueante  liquidas  ei  nasales  occurrit  velut,  enono, 
ektte  {kvoio,  HSts)  etc.,  aut  propius  abest  ab  i,  id  quod  potis- 
simum ante  vocales,  saepe  quoque  in  fine  vocabulorum  ha- 
bemus.  Sed  vel  bac  in  re  non  solum  dialecti  sed  etiam 
singuli  homines  inter  sc  discrepant.  Et  clarius  et  obscu- 
rius  e  per  e  scribimus. 

Denique  ai  ut  e  sonat.  Hoc  ita  factum  esse  videtur, 
ut  diphthongus  tti  paullatim  obtunderetur  et  ex  et  primum 
ae  prodiret,  id  quod  in  dialecto  boeotica  (Ahrens  II.  188 
exstat:  AeaxQovdag  pro  Aia%Q(avdagi  et  (ib.  189)  TlXav%a& 
pro  li/.uiy<(.  Tum  in  (<t  vocalis  e  praevalebat  et  inde 
sii.ms  r  natus  est.  Siniilitrr  m  Doride  ng^  pro  noae,  ''{."'", 
pro  i]oc'>i(a  occurrunt, 


268  Deffner 

Iam  tertia  vocalis  i  loco  variarum  vocalium  et  diphthon- 
gorum  adhibetur.  Atque  primum  quidem  *  vice  veteris  iota 
literae  fungitur,  sive  longae  sive  correptae.  Deinde  rj  vete- 
ruin  Graecorum  respondet;  pro  hac  i  jara  Boeoti  et  Thes- 
sali adhibebant  et,  velut  uovstQog,  TtVeifu,  /nst  =  f.trl}  nee 
fieri  potuit,  quin  haec  diphthongus  aliter  atque  e-t  pronun- 
tiaretur.  ei  posthac  duas  quasi  in  partes  abire  potuit,  aut 
e  superante  aut  i.  Atque  illam  e  (pro  ei ,  plerumque  ante 
vocales)  tj  praecessisse  videtur ;  /  postea  elisa  est.  Exein- 
plurn  }j4Xti-avÖQea  affero,  quod  legitur  in  nummo  Alexandri 
Magni  (ex  a.  330  a.  Chr.  n.).  ei  vero,  i  superante,  in  i 
transiit,  id  quod  primum  apud  Boeotos  nobis  offertur:  Xi- 
yig ,  nlvig  pro  liyeig,  niveig.  (Lesbii  autem  movrjg  pro 
Ttioveig) ;  tum  vero  tertio  post  Chr.  n.  saeculo  cum  aliis 
locis  invenitur  tum  Alexandriae.  Videmus  ergo  i  vicarium 
diphthongi  et  esse.  Postremo  id  i  commemorandum  est, 
quod  pro  v  oecurrit.  v  enim  prineipio  quidem  sonum  u 
habuerat,  deinde  in  nostrum  ü  extenuatum  est,  postremo  in 
i.  Neque  tarnen  hoc  semper  factum  est.  Nam  primum 
quidem  v  in  nonnullis  dialectis  sonum  ü  servavit.  E  qui- 
bus  solam  locricam  afiero,  in  qua  etiam  01  ut  ü  sonat. 
Hoc  notatu  dignum  est,  quod  seimus  undeeimo  saeculo  ol 
ut  v  sonasse,  et  utrumque  sonum  disparem  fuisse  i  vocalis. 
Cfr.  Curtius  Erläut.  p.  25.  Exempla  e  locrica  dialecto 
deprompta  affero  stsyli=  aüvkXiov  et  tsymiime  =  xoifiiö/iai. 
Vides  me  sonum  nostri  ü  signo  y  exprimere.  Praeterea 
vetusta  u  cum  in  multis  vocabulis  recentiorum  dialectorum 
conservata  sit,  aptum  esse  judieavi,  hac  de  re  in  disserta- 
tionis  altera  parte  aecuratius  atque  copiosius  disputare. 

Diphthongus  vi  ut  i  pronuntiatur.  vi,  quae  non  inve- 
nitur nisi  ante  vocales  primum  in  v  mutata  est,  transeunte 
i  in  /,  quod  saepenumero  eiectum  est;  id  vero  v  in  i  ex- 
tenuabatur.  Dicat  aliquis,  vi  in  v  contractum  esse;  sed 
mihi  quidem  veri  id  simile  esse  non  videtur,  cum  vi  non 
contrahatur,  nisi  consonans  subsequitur,  ut  ßozQidiov  ex 
ßoTQV-iöiov.   Attamen  mea  quidem  sententia  eo  confirmatur, 


Neograeca.  200 

quod  ex  //'"/«  (quod  sumo)  j  litera  obdurescenta  orta 
est:  r/zfya.  Nee  deest  analogia;  nam  ex  nixü-jm  petä/o 
i/infiai),  fut.  petdkao  huuc/-(U')j  nascitur  et  hicj  ante  a, 
o,  u  vocales  et  ante  consonas  in  yobduruit.  Denique  signo 
i  vetusta  diphthongua  ot  scribitur.  Qua  ex  diphtbongo 
primum  tu  na  natuin  est,  ut  o  ante  i  in  u  transiret;  eadem 
ratione  ex  hoic  et  quoi  huic  et  cui  l'ormae  prodierunt.  Deinde 
ui  in  w  confüsum  est,  que-d  magis  magisque  ad  e'aecedebat, 
donce  in  eam  transiret.  Quibua  dietis  fere  oinnes  puta- 
bunt  repentiorem  dialectum  vueali  *  adeo  abundare,  ut  om- 
nis  varietaa  Bonorum  desideretur.  Sed  contra  evenit.  Nam 
primum  quidem  ex  eo,  quod  lingua  aliqua  pluribus  signis 
t  vocalem  exprimit,  minime  eolligi  potest,  eam  hac  vocali 
omnino  aaepiua  uti  quam  aliam  linguam.  Tum  recentior 
Graecorum  dialectuB,  dico  sermonem  populärem,  i  voealis 
nun  Bolum  nun  ainans  est,  sed  —  id  quod  gravissimum  ar- 
gumentum est  contra  itaeismum  —  quacumque  rätione 
crebroa  i  sonos  vitare  studuit.  Multae  enim  voces  veteria 
dialeeti  nun  servatae  sunt  in  recentiore,  nulla  alia  de  causa 
quam  quod  duae  vi  trea  >  inerant.  Idem  in  multaa  formas 
tlcxnnis  eatlit.  Acccdit,  quod  i  veteris  dialeeti  saepissime 
in  j  transiit.  Quo  tit,  ut  ex.  gr.  in  carmine  Christopuli, 
quod  inaeribitur  Eros  fevydtos  (Amor  fugiens)  duodetrigiuta 
i  oecurrant,  in  vernacula  interpretatione,  quam  legimus  in 
Mullaeliii  grannnatiea  (p.  84),  non  minus  quam  duodequin- 
quaginta1). 

Iara  vero  10  et  o  ut  latinum  o  enuntiantur.  Quae  vo- 
oalea  longae  sunt,  cum  accentum  lerunt,  et  una  consonans 
sequitur ;  tum  o  elarior  esse  solet  et  ab  a  proxime  abest. 
Sin  o  vel  m  aeeentu  carent  et  vel  labiales  insequuntur  vel 
duae  consonae  (qua  de  re  int'ra  aecuratius  agam  ,  tum  sonus 


i  In  eodem  graeco  poemate  oecurrant  a  11,  o  43,  u  14,  in  ver- 
aacula  interpretatione  a  16,  o  21,  u  11;  quamquam  non  nego ,  illud 
diphtbongo  carere,  banc  IT  habere.  Sed  t  nuilto  phirea  uisunt  in  in- 
terpretatione (61)  quam  in  Graeco  poemate  (41 


270  Deffner 

o  vocalis  obscurior  est  et  ad  u  inclinat,  quare  persaepe  in 
u  transit. 

ov  vel  optimis  temporibus  sermonis  graeci  mono- 
phthongus  erat  et  eum  sonum  habebat,  quem  ego  per  u  si- 
gnifico.     De  u  vocali  altera  parte  copiosissime  disseram. 

§  21.  De  diphthongis  recentioris  dialecti. 

Iam  quaeritur,  utrum  in  lingua  neograeca  diphthongi 
inveniantur  necne  ?  Equidem  id  contendo ,  quaniquam 
metuo  ne  multi  eorum  mirentur,  qui  sciunt  ccl  ut  e,  et  et 
öl  ut  i,  av  ut  af  vel  av  etc.  pronuntiari.  Sed  est  nescio 
quid  singulare  atque  proprium  linguae,  ut  deleat  mutetque 
hie  diphthongos  et  illic  novas  creet.  Duae  autem  diphthongi 
recens  natae  sunt  ai  et  oi,  utraque  per  epenthesin. 

Ac  primum  quidem  de  diphthongo  ai  disseramus. 
Supra  eam  rem  attigi.  Cum  enim  post  y,  x,  %  vocales 
e  vel  i  invenitur,  id  est  y,  x,  %  palatales  sunt,  a  praeceden- 
tis  syllabae  in  ai  augetur;  exempla  sunt:  diji  =  dyu ,  pe- 
ddiki  =  naidd.yaov ,  mdiyi  =  ftdyrj ,  et  dije  ==  dys ,  mdiye 
=  jiidxai.  Nee  memoratu  indigna  sunt  talia  vocabula 
qualia  tdiyis  =  xd^ug  (xa  eysig)  quae  crasin  exhibent; 
contra  habemus  tdyo  =  xdyco  (xa  fc/w).  Qua  in  re  facere 
non  possum,  quin  sententiam  quam  Mullachius  his  de  for- 
mis  profert ,  valde  impugnem.  Dicit  enim  in  eo  capite, 
quod  inscribitur  Eigentümlichkeiten  der  Vulgär  spräche  (n. 
14.  p.  145):  „Nicht  nur  die  gewöhnlich  augmentirten  Verbal- 
formen können  nach  Verlust  des  Augments  enklitisch  werden, 
z.  B.  avTO  eivat  xo  ßißXiov  nov  fiov  'dioxeg  für  (.wv  edioxeg, 
sondern  auch  andere  Verbalformen  nach  Verlust  des  ersten 
Vocals.  So  wird  aus  vd  eyeig  (sie!)  vd  *%£ig,  aus  vd  evgco 
vdßoco  etc.  Quidnam  vox  „enklitisch1,1  hoc  loco  sibi  vult,  et 
quid  est  cur  ille  non  vdyjjg  scribat,  velut  apud  veteres 
scriptores  xdxa  pro  xai  eixa  offertur?  Encliticae  parva 
vocabula  sunt,  quae  ipsa  per  sese  nihil  habent  momenti, 
Mullachius  autem  verba  inclinari  posse  putat,  quod  mihi 
videtur  idem  esse  ac  si  quis  dicat;   vitem  ulmo  adminiculo 


Neograeca.  271 

esse.  Immo  potius  non  verba  accentum  amittunt,  sed  prae- 
cedentes  particulae,  quae  quidem  in  sermone  rocia  Bono 
carent.  Quare  non  [toi:  dvj/.tg,  sed  itoföu/.tg  scriben- 
duin  est. 

Nee    rarius    diphthongus   01    revixit.      Nam    vocalis    o 
cum  ante  y,    x,  y  consonantes  insequenti  i  vel  j  exstat,  in 
ol  epenthesi  mutari   solet,  ut  v.ö/./.ivog  =  koikinos,  oyi  (oi'/i 
=  6iyi,  oyj^ta  =  oiyima:  quod    idem  in   crasi   valet   t6i%%8 
=  royetg  =  xo  lytig;  at  xhyio  ut  töyo  pronuntiatur. 

Praetermittere  non  possum  vocabulum  oi'Jo.s  pro  ve- 
tere  olog. 

§  22.    Aliae  vocalium  affectiones. 

In  plerisque  unguis  vocales  quaedam  minus  stabiles 
inveniuntur.  Nam  et  ante  consonas  et  inter  eas  soni  qui- 
dam  gignuntur,  qui  quamvis  initio  vix  pereipiantur,  magis 
magisque  ita  invalescant,  ut  vel  accentum  ferre  possint. 
Contra  aliarum  vocalium  vis  paullatim  quasi  extabescit, 
donec  postremo  plane  evanescant.  Hae  aöectioncs,  quac 
a  graecis  grammaticis  jioöötoig,  dvdmvg~ig ,  7caQ((yor/t'i  et 
uffaiotaig,  avyy.ruii^  dnoxornfj  et  t/.&?uiiug,  oiruiotaig,  xoec- 
nig  etc.  dieuntur ,  omnes  tarn  saepe  in  recentiore  dialecto 
oecurrunt,  ut  multas  paginas  aecurata  eorum  traetatione 
complere  possim.  Nunc  satis  erit  exempla  aliqua  in  me- 
dium proferre,  ut  cognoscatur,  quam  rationem  in  transcrip- 
tione  sequar.  Ac  simplicissimum  quidem  et  aptissimum  vi- 
detur  mihi  id  esse,  ut  quaeeunque  vocalis  auditur,  scri- 
batur,  contra  quae  non  auditur,  non  scribatur,  nulla 
apostropho  aliove  signo  ad  significandam  syncopen  etc.  ad- 
hibito.  Vocales  autem  protheticac  in  neograeca  dialecto 
praeeipue  a  et  i  sunt;  nam  e  paucis  in  vocabulis  invenitur 
(ettitos  pro  rovrog,  ctora  pro  TWQ(jc,  t/~  luga,  nunc)  et  o  tan- 
tmn  in  iis  quae  a  veteribus  tradita  sunt  (velut  <faoma; 
quamquam  in  aliis  illud  t>    veteris   serinonis   abjeetum   est, 


272  Deffner 

velut  döndi  pro  b-dövztov  (dens),  friöi  pro  n-cpgvg  etc.  1) ; 
denique  u,  quantum  equidem  scio,  omnino  non  offertur. 
Quamquam  autem  a  per  ornnes  dialectos  pervulgatura  est, 
i  non  praefigitur  nisi  in  dialecto  Asiae  minoris,  velut  ip- 
semma  =  ipevfta,  iglepsi  (conj.  aor.  verbi  -/.Utitio)  etc. 
Solum  vocabulum  iskios  =  o/.iä  commune  est. 

Cum  de  anaptyxi  saepius  dixerimus  (v.  supra  s.  v. 
örayumi) ,  ad  affectum  paragogae  transire  liceat.  Vocalis 
quae  proprio  huic  affectui  servit,  e  est;  tarnen  etiam  a  in- 
venitur;  dialecti  Cretensium  ^'  propria  est. 

Aphaeresis  autem  in  neograeca  dialecto  tarn  late  patet, 
ut  statuere  possimus,  omnem  vocalern,  quae  initio  vocabuli 
est  et  accentu  caret,  in  serraone  vulgari  abjici.  Exempla 
affero  haec:  vrizo  =  vßoiUo,  vrisho  =  evyloxto,  jiöi  =  ai- 
ytdior,  indti  =  d(.if,idziov ,  psdri  =  oxpäqiov ,  fddi  =  v<pa- 
diov  etc. 

Syncope  vero  saepissime  in  sermone  communi  inveni- 
tur,  plerumque  tarnen  tantummodo  e  et  i  syncope  elidun- 
tur,  ut  persi  =  jtsqvoi,  korfi  =  y.0QV(pi),  sköno  =  arjxovco, 
akilste  ==■  äxovoeze  {ayiovoaxE) 2)  etc. 

Iam  apocope  quae  quidem  ad  vocales  in  fine  positas 
pertinet,  saepe  occurrit;  affero:  apton  urano  =  anb  tbv 
(tov)  ovoavöv  (-ov),  et  pdr  tone  =  enaoe  {Xaßt)  avxöv. 


1)  ylisteros  propius  a  radice  yhx  abest  quam  o-ktadrjQog;  ab 
eadem  radice  videtur  mihi  ductum  esse  ylitöno,  effugio,  id  quod  apud 
veteres  iguXia&aivtü  siguificat.  Passovius  yXvxwrco  scripsit,  quod  ab 
iy.kvroöofiai  deducit. 

2)  Morosi  vocabulum  asJcddi  (fico  secco)  syncope  explicandum  esse 
existimat.  Et  posteaquam  in  lexico  in  errorem  incidit,  cum  dicat: 
askddi  puö  raccostarsi  alt  antico  oxtXXw  disseco,  d'onde  con  un  a 
paragogico  daxeXXtov,  doxäXXtov,  d'onde  ascäddi  e  ascddit  in  au- 
notationibus  quas  libro  addidit  (note)  ita  corrigere  vult,  ut  askddi  du- 
cat  a  a(v)y.dfitov  pro  avxlSiov  (dim.  ex  avxov).  At  plane  ille  neglexit, 
avxov  maturam  fictan,  non  caricam  declarare.  Hancsigniflcat  vocabulum 
iayäg  (dem.  iayddiov).  In  dialecto  Calabriae^-  post  q  et  a  in  x  mutatur, 
velut  erkome,  vaskdli,  ergo:  iskddi;  in  zac.  quoque  asyjd  (asd)  occurrit. 


Neograoca.  273 

Ecthlipsin  autcm  ibi  esse  statuo,  ubi  vocalis  subsequens, 
quae  accentu  caret,  poat  vocalem  accentu  distinctam 
evaneseit.  !Sie  plerique  kt^itv  scribunt,  quod  ex  Uomen 
yn/.iti>)  y  litera  eiecta  ortum  esse  putant.  Equidem  vero  haue 
formam  alia  via  ortam  esse  pro  certo  habeo.  Grraeci  enim 
non  Urnen,  sed  lernen  ve\  tömmm$roferxuat,  unde  cognoscen 
possumus,  primum  Byncopen  faetam  esse:  ISymen,  deinde  m 
sibi  assimilasse  praecedentem  y:  lemmen.  Alia  exempla 
sunt:  frommen  (iQwyofiev) ,  pdmmen  {vnayofisv) ,  ftSmmen 
(malyoiiev).  Eadem  res  est  in  3.  pers.  plur.  praesentis. 
Formae  lenn,  trönn,  pänn  ete.  non  ex  Uwn,  tr<km7  pdvm 
prodierunt  (neque  enim  len,  trnn,  pan  prpferuntur  ,  sed  ex 
Idyn,  fröyn,  pdpi.  Contra  verani  ecthlipsin  agnosco  in  14s 
(dicisj  ex  forma  leis  (Ujis  proA6/£*g;  /saepissirae  eliditur), 
tros  ex  trois  (Towytig),  pds  e  pdis  (inäytig  et  quae  sunt 
similia. 

Synaeresis  (contractio)  denique  in  vyisia  —  ijd  vel  yd 
{yi  =  j),  iyyvtfcrjs        r'iHji'tts,  offertur. 

§  23.    Aliae  consonantium  affectiones. 

Consonantes  quoque  praeponi,  intercalari,  suffigi,  elidi, 
emolliri,  obdurescere  possunt.  Velut  in  vocabulo  erotdyo, 
si  cum  vetusto  iooiiao  comparamus,  ;'  interjeetum  esse 
videtur,  quamquam  verum  si  speetamus,  ex  eoioia-jo)  ob- 
duruit.  y  in  yülon  (ovkov)  praetixo  vidimus  digammatis 
vestigium  servatuin  esse.  Exempla  consonantifi  vere  prae- 
fixae  affer o:  mkohtrü  (pater  familias,  ab  olxog  et  kvqioq 
et  Necrojßolis  =  l:iQt\iolig,  quibuscum  comparari  licet 
nabisso,  ninferno  in  dialectis  recentiorum  Italorum  v.  Diez, 
Gramm,    d.    rom.    N///\     I  S,*)()  .   J   p.   :!23. 

Paragoge  autcm  in  vocabulis  totes  (röVfi),  Spitas  (/nur«  . 
ti/iotes  (vinote),  pes  {diu)  des  (=  *c)V,  velut :  jd  $£a  me  etc. 
offertur.  C^uo  loco  singularem  linguae  affectionem  comme- 
morare  mihi  liceat.  In  iis  annalibus,  qui  inscribuntur : 
Lüerarischrx  Crntntlhlatt  1S(>0  p.  57)  ex  dialecto  tigurina 
exempla   n   hiatum   tollentis   in   medium  proieruntur,  vilm 


274  DeffWr. 

„wie  rier  an  =  wie  er  auch"  (v.  Curt.  p.  54)  ')•  Quod  n 
paragogicum  etiam  in  neograecis  dialectis ,  velut  in 
trapezuntia  invenitur.  Cfr.  Passov.  carm.  pop.  n.  466,  33: 
vrjv  vvqtijv  xov  v  eqitoval-ev  .  .  .  . ;  483,  3:  XQerj  no'kv  v 
lyoiooxaz  .  .  .  .;  494,  1:  (.na  nEQdi/.nvXa  v  eßyaivs  .... 
Sic  etiam  t  interponitur  inter  praepositionem  öid  (djd  vel 
ja)  et  pronomina  personalia,  quae  a  vocali  incipiunt,  velut 
öja-t-emS  (Passov.  C.  p.  18,  10;  155,  7;  553,  6;  629,  10,  12), 
dja-t-ese  (529,  2,  4,  6;  564,    16),  öja-t-esds  (vjiag;    154,   10). 

r  abjicitur  maxirae  in  acc.  sing,  terminationibus ,  cum 
vocabuluni  sequitur,  cuius  prima  litera  consonans  est,  velut 
{da  ton  uranö  &olö  (eidov  to>>  nvoctvnv  S-oXov)]  ston  ipno 
mu  (ßlg  xbv  vnvov  pov;  Pass.  carm.  73,  12  et  13). 

Attamen  satis  multa  me  de  vocalium  et  consonantium  af- 
fectibus,  quos  Graeci  7ia^rl  dicunt,  disputasse  puto,  cum 
mihi  non  propositum  sit,  hac  de  re  accuratius  disserere, 
sed  tantum  attingere  eo  consilio,  ut  perspicuum  fiat,  quo- 
modo  literis  talia  exprimere  studeam.  Repeto  eas  sive  con- 
sonantes  sive  vocales ,  quae  non  auribus  percipiuntur, 
literis  a  me  non  exprimi. 

Sed  exstant  nasales,  quae  quidem  ita  extenuatae  sunt, 
ut  moriturae  videantur.  Ac  saepe  iam  evanuerunt,  saepe 
tarnen  vestigium  hoc  reliquerunt,  ut  praecedens  vocalis 
nasalem  in  modum  sonet.  Tales  soni  in  recentiore  dia- 
lecto  offeruntur  et  singulari  ac  proprio  signo  expri- 
mendi  sunt.  Iam  si  diligentius  inquisiveris,  cognos- 
ces  revera  nihil  audiri  nisi  vocalem  nasalem.  Quam 
ob  rem  grammatici  Indorum,  quorum  in  lingua  illae  voces 
latissime  patent,  super  vocales  punctum  (Anusvära)  ponunt. 
In  Slavorum  et  Lituanorum  unguis  nasales  vocales  hamulis 
suppositis,  a}  e,  i,  u,  notantur,  qui  tarnen  apud  Lituanos 
nunc  quidem  non  pronuntiantur.  Quam  significationem 
Curtius    quoque    in    libro    suo     adhibet.       Sequar     quidem 


1)  Idem  in  dialecto  bavarica  occumt:  wia  vCas  a  mochn  mog  —  vne 
er's  auch  machen  mag. 


Ncograeca.  275 

hanc  rationern,  sed  hoc  hamulo  tantuui  utar,  ri   were  voca- 
lis  nasalem  in  modum  sonat  et  clare  percipitur. 

Atque  hunc  linguae  affectum  in  common]  Oraecornm 
sermone  florere  unumquemque  qui  adhuc  de  Di 
dialecto  scripsit,  fugisse  mihi  videtur.  Quam  ob  causam 
Rumpeltus  (p.  51)  in  eo  capite,  quo  de  nasalibus  vocalibus 
(voyelles  nasales)  disputat,  i  in  ullaEuropae  lingua  —  excepta 
lusitanica  —  occurrere  negat.  Quem  sonum  in  neogr. 
dialecto  florere  mox  videbimus:  '/,  f,  i  saepe  exstant,  in  o 
it   u  vel  illud  vestigium  sequentis  nasalis  evanuit. 

n  quidem  initio  vocabulorum  fortem  atque  quasi  ex- 
pressum  sonum  habet,  in  fine  vero  multo  molliorem  atque 
tenuiorem,  id  quod  inde  apparet,  quod  n  terminationis  ov 
utique  abjicitur.  Medio  in  vocabolo  inter  duas  vocales  n 
plenum  sonat;  quare  rarissime  in  aliam  consonam  transit 
et  paucis  tantummodo  in  vocabulis  dialeeti  calabrae  ejectum 
est,  ut  (i/niii  =  int'ao),  tsfo  =  t/.tlrog,  Sa  =  %va.  Post  m 
consonam  exilior  sonus  auditur;  quare  non  raro  cecidit, 
velut  in  kr  e  mos  et  kremfeo  pro  XQrjfivoQ  et  /.o^uri^cj ,  sfen- 
ilduti  pro  atpsifdttfivtov  etc.  Cum  autem  n  ante  interden- 
tales d  et  #  et  alveolarem  8  in  media  voce  oceurrit,  adeo 
deminuitur,  ut  vix  in  eonsonantium  numero  haberi  possit. 
Iam  ut  Latini  posteriorum  temporum  n  ante  dentales  in- 
terdum  non  scribebant,  ut  facieda  C-  I.  L.  I.  1488),  Alexa- 
der  (Bull.  d.  Inst.  Rom.  184S,  p.  67,  2),  Interna  (pro  lemr 
ternn}  a  lau.mju:  v.  Corssen  I.  257),  ita  Morosi  (p.  111 
evrtscutte  et  ei-riscotto  (pro  svqujxovccu  et  svqioxowo)  pro- 
fert,  in  quibus  nasalem  assimilatione  in  t  mutatam  esse 
putat.  Attamen  hoc  loco  non  de  assimilatione  agitur,  sed 
in  iis,  quae  modo  allata  sunt  exemplis,  nasalis  plane  evanuit. 
Idem  in  alia  quae  ille  profert  exempla  cadit:  petterö,  agdtti 
etc.  pro  nevSsgog,  axdv&iov,  in  quibus  n  ante  t  ejectum 
est  (dico  t,  quod  in  dialecto  calabra  0-  interdentali  pro- 
nuntiatione  caret).  Eodem  modo  n  ante  t  explosum  est  in 
dialecto  Syrae  insulae:  lcotös  =  v.oviöc,  matfli  (ital.  mantüt  : 
ceterae  dialeeti  uantti   habent),  fdtazma  =  <pco-ia<>uu,  ja- 


276  Deffner 

mdti  =  dia/iidvTi.  Praeterea  %  literae  non  tarn  durus 
sonus  est  quam  nostri  t,  quam  ob  causam  Jean  Pio  kodos, 
madili  etc.  scribit. 

Ante  #  vocalis  sonum  nasalem  nonnullis  in  vocabulis 
conservavit:  peüerd  =  nsvd^sQcc,  qdraktifi  (carbones  can- 
dentes  cinere  tecti)  ab  av&Qa£,  qüropos  =  avd-Qi07iog.  Hac 
in  re  autem  dialecti  variant:  in  aliis  sonus  nasalis  etiam 
nunc  auditur,  in  aliis  non  auditur,  velut  Zacones  dtsopo 
pro  av&QioTcog  dicunt.  Praeterea  n  ante  #  evanuit  in  ro- 
vi#i  vel  ruvltii  (eQeßiv&iov),  kolokiüi  (xoXoytvv&iov),  spid-a 
(omv&^Q) ,  yrö&os  (yQOv&og,  pugnus),  yro&jd,  yro&izo  etc.; 
adde  ea,  quae  cum  äv&og  vocabulo  composita  sunt:  a&izo, 
a&öyalon  (flos  lactis),  aüopulo  (flos  arborum) ;  pro  sficcQCcvd-tjV 
»lardtyika  percipitur.  Exempla  vero  elisi  n  ante  d 
intra  verbum  plane  fere  desunt:  tantummodo  duo,  quantum 
egomet  cognovi,  ofFeruntur:  mddalo  (repagulum,  obex),  unde 
ducitur  madalono  {(.lavdaXäio),  et  mddra  =  fAavÖQa,  quae 
Jean  Pio  in  medium  profert;  sed  falso  mddra  ad  ital. 
mdndra  revocat;  quibus  addo  madrayora  (/iiavdoayÖQag), 
plantae  cujusdam  inebriantis  atque  soporiferae  nomen, 
quam  nos  Alraun  dicimus. 

Atque  a  Romanis  saepissime  n  ante  s  explosum  est. 
Nee  deest  hie  affectus  in  neograeco  sermone  communi : 
kostantis  vel  kostis  pro  Koroiavilvog1)',  babemus  in  Zacon. 
sömasi  et  in  Calabria  termasi  pro  üiQfxavGig,  quo  in  voca- 
bulo v  modo  plena  auditur  modo  nihil  nisi  a  nasalis  per- 
cipitur. 

Neque  solum  n  hac  ratione  extenuatur,  sed  etiam  m  et 
gutturalis  nasalis  n.  Nam  habes  siyorö  (syorö)  pro  ovyyo)Q(o 
(in  Calabria  fsiyoro  ex  ^vyyioQto) ,  efsplqynia  {evonXayyvla), 
siyarikja  (etiam  syarikja,  a  ovyyciQiCofiai,  sunt  dona  quae 
dantur  iis  qui  bonum  nimtium  attulerunt).  In  feksi 
(=  cpey&i)  vocalis  e  aut  nasalis  est  (e)  aut  simplex.    Idem 


1)    Cf.   lat.    Costanti  et   Costantino,    quae   habes   I.   N.  6274,    ex 
initio  IV  p.  Ckr.  n.  seculi  (Corssen  I  p.  251). 


Neograeca.  277 

cadil  in  öavf/dno  (=  däxvto)  et  in  ea  vocabula,  quae  inde 
ducuntur:  Ödiiganui.  et  daiHjamatjd,  quorum  prior  syllaba 
etiam  dqk  vel  (Ja&  (in  Calabr.  '/"/m  auditur.  ///  autem  in  nifi= 
vr/HfTj  et  in  pefti  =  nifnixt)  (dies  lovis)  extenuata  est.  J<1 
optima  intellegemus ,  si  #////  /<//////'/  vre]  pSfti  (=  nimei 
ex  ni-71  t-rei ;  vocali  «  mediae  syllabae  ejecta  j> ,  id  quod 
longe  pervulgatum  est,  ante  <  in  aspiratain  transiit;  efr. 
gUfto,  raftis)  simul  atque  inauper  pronuntiaverimus.  In 
afdli  —  <)Li<(ü/.inv  (umbilicus)  et  afalös  tu  dnhfi.lidjd  (capsa 
annuli,  in  qua  lapis  collocatur)  ///  plane  interiit. 

Voculae  du  (=  euv),  dem  (ortum  per  apocopen  ex 
ouöev),  sdn  (ex  log  euv  =  löontQ)  in  contextu  sernionis,  ubi 
initium  vocabuli  fine  praecedentis  attingitur,  ita  ad  insequens 
verbum  se  applieant,  ut  partes  ejus  esse  videantur. 

Qnare  nasalis  earum  dissolvitur.  Sic  ante  &  aut  d  oc- 
currit:  av  d-eXflg  =  </  ■ÖAlis;  div  %i'Uo  =  de  #Mo  (in  Ca- 
labria  in  dev  d  litera  abjecta  e  tSlo  offertur;  Morosi,  qui 
assimilationem  sumit,  ettclo  scribit);  div  dtvctfiai  =  de  di- 
name,  ouv  devdqnv  =  sq  dendro,  odv  &ea  =  sq  '{/"':  ante 
*  autcin  in:  div  deldnv  =*  d<  sida^  iäv  o eßksvtov  =  q 
sevlepa,  vel  oav  owrcpeioog  =  sq  safiri.  —  Xeque  solum 
ante  dentales,  sed  etiam  ante  labiales  et  gutturales  haue 
nasalis  extenuationem  observaraus.  Quamquam  dev  yü.vi 
in  den  yelö  mutari  oportet  (videas  ea  quae  supra  dicta  sunt  , 
tarnen  neglegentia  quadam  atque  comrnodidate  nihil  audi- 
tur nisi  de  jelo.  aar  yn/.iügi  (ductuin  a  yöiiog,  onus,  qnare 
significat  asinum)  =  sq  gwmdri'f  dev  k~tvoto  =  de  gsero. 

Eadem  ratione  dev  iiäoxu)  ut  det  pdsyo  pronuntiatur. 
quamquam  dem pdo%io  exspectamus;  ouv  tpvXXog  =  sq  psU- 
losf  dev  rpnßni^iat,  =  de  fovume,  ouv  ßatilXiOOa  =  <>((  vasi- 
lisa.  Quid  V  quod  vel  eo  lingua  progreditur,  ut  saepenumero 
solum  de,  sc,  a  audiatur'? 


278  Deffner 

PARS  ALTERA. 
DE   u   VOCALI. 

CAPUT  1. 

U  recentioris  dialecti  respondet  v  veteris. 

Graeci  ut  nos  quinque  vocales  habent:  a,  e,  o,  u,  i.  In 
veterum  Graecorum  lingua  iam  satis  mature  u  ita  extenua- 
tum  esse  videtur,  ut  i  subreperet;  tarnen  sine  dubio  v  primo 
atque  initio  veram  u  vocem  significabat.  Quam  u  in  ü 
mutationem  non  communem  fuisse  ex  inscriptionibus  co- 
gnoscimus.  Heraclides  enim  ap.  Eust.  XXIII,  16  de  boeo- 
tica  dialecto  dicit:  Ol  BouotoI  nQOOzi&evzsg  zip  v  öixqÖvo) 
zb  (.av.Qbv  ö  v.al  ßQa%vv6(.i£vov  f.iev  ßqu^vvorceg,  f.irjy.vvöf.i€vnv 
de  /HTjycvvovTsg,  zö  vlrj  ovXrj  Xeyovot  xal  zö  vdtoo  ovöiüq 
(Alirens  I,  180).  Quocum  loco  conferas  Etym.  m.  632,  51: 
Ol  Boitozoi  zoze  nlsovdCovöi  zw  v  zb  ö,  qvUa  zb  v  ov% 
inozüooyzai  cpiovrevzi'  o'iov  xvveg  -/.ovvsg  (leg.  Kovvsg), 
KV  (Act  y.ovf-ia-,  quibus  quattuer  exemplis  subiunguntur : 
ovfilv  (Ann.  Ox.  I  146,  15),  ^ovydzrjQ  (Prise.  I,  35),  zov, 
tovVj  zovya  pro  ov,  ovye  (Apoll,  de  pronunt.  69).  Iam  ea 
exempla  quae  et  in  Corinnae  fragmentis  et  in  inscrip- 
tionibus boeoticis  inveniuntur ,  apud  Ahrensium  (I  180  et 
ss.)  requiras,  qui  (II,  124)  ea  quoque  vocabula  in  medium 
profert,  in  quibus  apud  Lacones  u  pro  v  conservatum  est. 

Sed  quis  est  qui  putet  ne  a  recentioribus  quidem  dia- 
lectis  vocabula  aliena  esse  in  quibus  vetus  u  pro  v  insit, 
cum  alibi  v  in  i  extenuari  solita  sit?  u  autem  labialis 
vocalis  vocari  potest.  Quare  apparet,  ante  labiales  con- 
sonas  u  potius  asservatam  esse,  cum  inter  u  sonum  et 
labiales  ratio  quaedam  atque  necessitudo  intercedat.  Quam 
ob  rem  primum  ea  vocabula  afferre  mihi  in  animo  est,  in 
quibus  u  unam  e  labialibus  consonantibus :  m}  p,  f,  v  prae- 
cedit. 


Neograeea.  279 

§  24.     U  ante  p. 

stupi  est  deminutivum  vet.  gr.  otvtzt].  In  Latino  quo- 
que  stüpa  ei  sfipa  offeruntur.  stupi  */.)<'>"'■  esi  vupag:  in<l«- 
ducitur  adverbium  stupjd  (flockenweise),  velul  xjonizi  stupjd 
stupid.  Praeterea  stupSnjo  (stuppcus),  stupöno  obturo), 
stiipoma  et  stupotiri   ubturamentum,  cortex). 

De  syllaba  radicali  tor,  tru  (Curtiue,  Etyrn.  p.  209 
flexa  sunt  tqvtit)  (foramen)  et  xovnavov  (terebra  .  Quibus 
in  neograeca  lingua  respondent  tr&pa  et  trupdni  dem. 
ioi mdviov).  irupdna  (magna  terebra)  idem  est  atque  rgv- 
ndvrj,  cum  a  dorico.  A  tnipa  permulta  verba  ducta  sunt, 
ex  quibus  unum  tantummodo  trupoharidis  (a  xcrgvov,  avis 
regaliolus)  commemoro. 

hupet  (patera,  scutella)  est  xvizn  =  yv7ir]  (antrum,  casa), 
cuius  vcrbi  nisi  ab  Hesychio  non  mentio  fit.    Curt.  (p.   151 
sanscrito  hüp-as   (fovea,  antrum)   allato   dicit:   „Du   hCLp-as 
mich  einen   Oelschlauch  bedeutet,  und  da  auch  sonst  Qefässe 
verschiedener   Art   als    Höhlungen  bezeichnet  "■<  rden .   so  ver 
gleicht  Pictet  wohl  mit  Recht  auch  Kvn-eXXov,  afKpixx  n 
eXXoi  hui/  lat.  cüpa}  Wasstauch  Todtennische"  (Corss. 
I,  546  . 

A  Tokvntj  (glomus)  tsulufi  (manipulus  pilorum  vel 
lanac)  ductum  est.  De  ts,  quod  ortum  est  ex  t  ,  supra  di- 
ctum est.  Prius  u  vi  alterius  ex  o  prodiit,  qua  de  re  int'ra 
agetur.  tsulufdiki  significat  flocculum  lanae.  roAtVn;  mi- 
nus corrupte  conservatum  est  in  tulüpa  Xjdmt  quod  idem 
significat  atque  illud  stupi  yjöni  (plumeae  nives). 

kalupi  tegumentum  capitis,  pileus)  et  nomen  deminu- 
tivum lealupdiki  vere  ac  plane  graeca  esse  mihi  quidem 
persuasum  est.  Neque  enim  halüpi  aliud  esse  mihi  videtur, 
quam  deminutivum  substantivi  ttaXvßtj  (tectum),  nisi  quod 
explosiva  fortis  n  /.(dtm-Tto,  lat.  clup-eus  nun  emollita  sit 
iCurt.  p.  490)  ').    Quam  ob  rem  turcicum  qalpdk  ex  graeca 

h  Ktiain  in  orHki  (coturnix)  tenuis  servata  est \  in  vetere  vocabulo 
nniv'i  (pQTvyos)  cxtiiuiationcTn  in  y  habemus.    (Curt.  n.   507  et  ]>    186 
Curtiua,  Stadien.     l\'.  1*1 


280  Deffner 

lingua  translatuin  esse  puto.     Addendum  est,    etiam    kältet 
et  kalivdiki  (casa  et  casula)  exstare. 

§  25.     U  ante  m. 

Non  minor  autem  necessitudo  inter  m  et  u  intercedit, 
quae  vel  inde  apparet,  quod  o  ante  m  fere  constanter  in 
u  transit.  Ante  m  u  conservatum  est  in  nomine  proprio 
Kumt.  Ulud  oppidulum,  quod  haud  proeul  a  litore  Euboeae 
ad  orientem  speetante  abest,  a  Kvfirj  appellatum  est,  quam 
urbem  verisimile  est  ibidem  sitam  fuisse. 

kukiimi  (urceus)  et  kukumdri  (hirnea)  ad  syllabam  ra- 
diealem  v.v  (Curt.  p.  149)  esse  revocanda  videntur,  unde 
v.v-ccq  ,  v.v-xog  (antrum)  dueuntur.  Quae  significationis  mu- 
tatio  haud  raro  offertur,  velut  in  xv-ad-ng,  -/.v-liS,.  Ex  neo- 
graeco  autem  nomine  kukütni  vetustum  xvftog  conjiciendum 
est,  ut  oQ(.iog  (collare)  a  radice  ser  (Curtius  p.  330).  Ne 
reduplicatio  quidem  obstat,  quominus  hanc  conjeeturam 
faciamus ;  id  quod  haec  simillima  verba  luculentissime  de- 
clarant:  kukumdra  (fragum)  =  y,6f.iaQng ,  et  kukundra  J) 
(mix  pinea)  =  xwvog,  -KiovaQiov  (Curt.  p.  154),  in  quibus  o 
propter  m  in  u  obscuratum  est. 

tiimbano  nunc  pro  Ti\unavov  in  usu  esse  solet  (rad.  xvtt, 
Curt.  p.  213).  Praeter  hanc  alia  quoque  forma  tumbi  oc- 
currit,  unde  ducitur  tumbizo  {ich  rühre  die  Trommel),  tum- 
banizo  autem  valet  ich  schlage  die  Pauken.  Propter 
tumbi  conjiciendum  est  Tv/H7riov,  demin.  ex  zvnr. 

§  26.    U  ante  v  et  /. 

Iam  ea  verba  consideremus,  in  quibus  u  ante  labiales 
spirantes  conservatum  est.  Atque  primum  quidem  v  huc 
pertinet.  kissilvi  plane  consentit  cum  xioovßiov,  quod  vo- 
cabulum  iam  in  Homeri   carminibus  velut  Od.  IX,  346   et 


1)  In  Passovii  lexico  exstat:  xoxx ovüqiov,  tu,  D  min.  von 
xoxxos,  Tannenzapfen,  Hieroph.  not.  Mss.  t.  11  p.  193  Hanc  deri- 
vationem  falsam  esse  nemo  est  quin  videat. 


Neograeca.  2S1 

alias,  occurrit.  Significat  autem  ei  pocuhum  quo  homines 
rustici  utuntur,  et  mulctra/m  ligneam.  Etiam  nunc  ionicu  in 
insulis  agricolae  hoc  vase  utuntur,   in  quod   Lac  infondant. 

I;,il;unii'n'j<i  (noctua)  proxime  abesl  ;i  nov/.ov(paq  I  [esych. 
et  latino  cueubare  (carm.  de  Philom.  10:  noctua  lucifuga 
cucubat  in  tenebris).  Tria  praeterea  vocabula  tradita  sunt, 
quae  idem  ßignificant:  Ki%xdßrt  Schol.  Arist.  Av.  262  . 
Kixvfiog  (Hesych.)  Kixvfilg  (Call,  fragm.318).  Cantum  autem 
Qoctuarum  Aristophanes  (Av.  262)  voce  xixxccßcci  effingit, 
unde  vcrbura  xixxaßd£w. 

Pro  vMVjrTio  in  sermone  populi,  qui  nunc  viget,  tres 
potissimum  formae  knfto,  hrivfo,  hrivo  exstanl ;  praeter 
has  etiam  hr&vo  (part.  Jerv/rnrnSnos)  et  Jeruväo  (Passov.  Carm. 
i:;:!,  4:  o  %droa  ehriwidi  =  6  Xccqcov  y/.of<f!h.  . 

Iam  non  est  dubium,  quin  fordvalo  (fragmentum)  et 
9ruvdMzo  (frango,  coneido)  et  quae  inde  dueuntur  ad  !><n- 
.ik,)  et  id  ipsum  (Curlius  p.  210J  ad  syllabam  radicalem 
tru  revocanda  sint.  fhrävalo  plane  eadem  atque  .'h.i'iiiia 
significationc  utitur.  J 'i;i<  t *  r  !h-nnt/foo  'JrulUzo  quoque 
babemus,  quod  est  d'QvXXiaaw,  ei  iam  legitur  in  Eomeri  Od. 
'I',  396  (dovllix d-it),  certe  verbis  froavai  ei  ftptWai  pro- 
pinquum. 

IcuvSli  (apum  examen)  ad  eandem  radicem  redit  atque 
Kvipslr)  ei  illud  Besychii  xvße&gov.  Jeuvdn  quoque  huc 
cadit,  quod  signüical  magnam  multitudinem  ac  quasi  glo- 
mus  hominum,  tum  glomua  lanae. 

[am  iis  de  verbia  disputandum  esset,  in  quibus  u  ante 
f  conservatum  est,  ego  autem  non  habeo  quae  in  medium 
proferam  praeter  lerufd  et  ttifla,  quae  aliquot  locis  pro 
lerifd  et  tifla  ')  (xoi  <[{<  et  n'(pXr])  audiuntur. 


1)  tifla  {riitflr)),  cum    a  doiicoj    i'st    siinile    substantivnruin    ty&Qa, 

9-(Qfitj  ab  ty&gos,   &6Qf»6s.     In   neograeca  dialecto  talia  substantiva 
creberrima  sunt,    velul   zisti  a   £eoi6s,  ksSra   (das  trockne    Land)  a 


1'.)* 


282  Deffner 

§  27.    U  ante  liquidas  /et  r. 

Ante  consonas  X  et  q  u  facillime  asservatur.  Occnrrit 
autein  hisce  in  vocabulis : 

hülli  (canicula),  ex  xviov,  deminutivum  est. 

kullös  (manu  debilitatus) ,  et  quae  inde  ducuntur  hul- 
lada  (debilitas  manus),  et  hulleno  (manum  debilem  babeo), 
oadem  sunt  atque  vetusta  nvX-Xog.  xvX-Xiooig  et  quae  sunt 
reliqua.  Iis  autem  exemplis,  quae  Curtius  (No.  81)  ad  ra- 
dicem  y.vX  referenda  esse  existimat,  equidem  voeabulmn 
xvXXil-,  quod  in  Hesychio  occurrit  et  bovem  significat, 
cuius  alterum  cornu  pravum  ac  distortum  est,  addiderim. 
Praeter  hanc  formam  etiam  vetustiorem  fuisse  v  pro  i  prae- 
bentem,  zacon.  h&llika  (vacca)  declarat.  Schmidt  (p.  351) 
illud  vocabulum  insolitum  ac  fere  mirum  esse  arbitratur; 
neque  tarnen  diflicili  negotio  ad  illam  radicem  xvX  revo- 
candum  est. 

mullono  (taceo,  nolo  loqui),  amplificatione  est  ortum  ex 
[ivXXio  (labra  comprimo).  Et  hoc  vocabidum  et  quae  eadem 
significatione  utuntur  pico  et  (.ivcao ,  a  radice  \iv  ducenda 
sunt;  cid  respondet  in  unguis  sanskrita  et  latina  mü  (Curt. 
p.  313).  Quam  u  vocem  Hesychii  fj.ovy.iCeL  (=  oiya,  (iifi- 
<pexai  xolg  xeiXaai)  habet,  quod  plane  idem  valet  atque 
imtllono. 

A  xvXtj  (torus)  ducitur  tsuli  (stragulum  equi).  tsuldfi 
(mitella  quaedam)  quoque  et  tsulihi  (magna  mitra)  huc  ca- 
dere  videntur. 

viirrulo,  quo  de  vocabulo  Protodicos  (p.  22)  haec  affert: 
Kaxa  xovg  ^Axxi'/.ocg  xo  ovoiaozr/.bv  xovxo  ovo/iia  nQEUGi  va 
yijacpij  ßöqßvXov.  Ilqög  /.a^aoiofinv  olvodo%eiiov  (ßovxolor) 
ßqdCovoc  ßXaoxovg  o%lvov  xcd  eXeXiacpcivov  [ie  f,iövov  vöcoq 
y,al  syyvvovoi  xo  aq)expr](/.a  xovxo  C&ov  erzog  avxcov,  y.ai 
tolxo  Xiyaxai  ßovqßovXo.  H Xe^ig  elre  neTtoirj^teir]  ix.  xov 
jzoiov  r'ixov  ,  xov  a^roxaXovfiivov  eig  xi)v  i'v&eoiv  ivxbg  xwv 
olvodoyeliov  xai  (.tax  ccvrrjv  axi.  Ex  vürvulo  neograec.  ver- 
bum  vuvvulolcjdzo  natum  est,  quod  minime    ad   vunmlahas 


Neograeca  283 

est  referendum    v.   p.  [58  ,  sed   et  eaadem  significationem 
habet  <'t  al>  eadem  stirpe  ducitur  (Curt.  p.   21'.\    atqui 
tus  ßof)ßoQvt,OK     Pictetus  ßogßoQv^ü)  cum  ßdgßaqog  confert, 
oui   in   neograeca   dialccto    vervSria    balbus]  respondet. 

skurddla  (pestilentia  Corais  cum  xoqövX^  componit, 
qua  in  re  plane  cum  co  consentio.  Habet  autem  xoQ&vXy 
Simon,  in  Bekk.  An.  p.  105,  3 ,  et  Schol.  Ari.st.  ran.  500 
\im  tuberis,  tumoris.  Praeterea  clavam  quoque  et  thunnum 
quendam  parvulum  significat.  Hunc  piscem  et  forma 
a/.nodi'/.^  declarat,  quae  Aristot.  h.  an.  6,  17  (vide  Lobeck, 
Path.  p.  124,  10)  offertur.  Iam  non  est  dubium  quin  <r/.on~ 
dvXq  vetustius  Bit  quam  KOQdvXrj.  Cum  autem  axoQdvXrt 
pigeem  significet,  a  ov.ctiQw  ducendum  mihi  videtur.  koq- 
da§  quoque,  praeter  quod  a-/.nod(<$  exstat  'Meinekc  Com.  t. 
•  !  p.  572),  inde  prodiisse  existimo;  homericum  enim  noöl 
oxaiQeiv  (II.  XII,  572)  huc  speetat.  Pestilentia  etiam  to 
,'h i,i,i ///:,',  ;1!i(  }  panUcla  appellatur,  a  lat.  pantcula  sive  pa 
nucla,  quod  Bcriptores  romani  posteriorum  temporum  ex- 
bibent. 

[am  Mio  ii  ante  r  bis  in  exemplis  offertur: 
ksurdfi  ii  otuf  ior,  Schol.  Aryrtoph.  Ach.  849),  deminu- 
tivum  c  Bvqöv.  Ab  eadem  .stirpe  natum  est  Jesurüso  (=  ve- 
tustum  tio-'o).  In  neogr.  dialccto  interdum  verba  quae 
cadunt  in  da  et  Uo  ita  mutantur,  ut  in  dt/to  et  SC/ia  exci- 
dant,  veluti  q>cavd£<o,  tut.  gmvd§to}  aor.  1  qui  dicitur  swio- 
vaga,  Qua  in  affectione  explicanda  cum  G.  Curtio  (Etvm. 
p.  57.')  plane  consentio,  qui  -  ex  /  accedente  quasi  para- 
sitico  d  ort  um  esse  arbitratur  ').  Tarnen  faeiie  fieri  potuit. 
ut  d  non  accederet  et  j  ante  obscuras  vocales  in  y  obdu- 
resceret  Quare  babemus  iptovdyü),  unde  et  futurum  et  aor. 
I.  formata  sunt. 


I)  Sjdtki,  duetum  ab  ofo £  gubernaculum).  oläxiov  ut  jdiki  pronun- 
tiatur;  inde  <J  praeposito  neograeca  forma  prodiit.      Pro   jerdüei    U- 
(>äxtov)  saepe  dewdiki  exstat,  qua  in  Forma  <i .  non  aliter  nisi 
ortum  esse  judicandum  est  (fjerdiki,  öjordiki,  dssordiki) 


284  Deffner 

Iam  si  murmurfzo  cum  /uoquvqm  vel  fingf-ivgLCu)  (occur- 
rit  hoc  posterioribus  demum  temporibus,  in  Hesychii,  Phot. 
Suidae  scriptis)  comparamus ,  praeter  u  =  v  aliud  u  ex- 
stat,  quod  ex  o  obscuratum  est.  U  insequens  seniper  ad 
praecedens  o  valet ,  qua  de  re  infra  (§  42)  agere  mihi  in 
animo  est.  Videmus  igitur,  murmurfzo  eodem  loco  teneri 
atquc  latinum  murmurdre  et  vetus   germanicum  murmul-on. 

Pro  atgiCto  autem  nunc  sfirizo  et  sfurizo  omnium  in 
usu  est.  In  harum  vocum  litera  /'  explicanda  liceat  mihi 
paulo  diutius  commorari.  Vocabula  gvqiCu),  oüoiy£,  avgiy- 
(.16g  ad  radicem  svar  referuntur,  quae  in  sanscr.  svar-ämi 
(sono,  canto)  et  svaras  (sorius)  integra  conservata,  a  Latinis 
autem  et  a  Lituanis  et  ab  antiquis  Graecis  (svar  in  sur) 
extenuata  est  (Curtius,  Etym.  p.  331). 

Quantum  enim  equidem  scio,  in  nulla  adhuc  ex  veteri- 
bus  graecis  dialectis  forma  inventa  est,  in  qua  digammatis 
vestigium  exstet.  Attamen  talem  formam  fuisse  existiman- 
dum  est,  cum  f  litera  in  sftrizo  {sfurizo)  —  nemo  Grae- 
corum  hodie  sirizo  dicit  —  alio  modo  vix  intelligi  atque 
explicari  possit,  nisi  hoc  ut  f  digammatis  veteris  viecs 
gerat.  Consimiliter  stirps  pronominalis  orps  ad  sanscr. 
sva  (lat.  su)  et  oq)6yyog  ad  stirpem  svam  (goth.  svamm-s)  re- 
vocatur;  eadem  fere  ratione  pronomen  II  personae  dualis 
oepoj  ex  singulari  tva  prodiit;  nain  x  digammatis  causa  in 
o  et  deinde  F  propter  o  in  cp  mutatum  est  (Curtius  p.  550). 
Quamquam  autem  in  sftrizo  F  conservatum  habemus,  tarnen 
in  surizOj  suristra  x) ,  surdvli  (altera  pars  compositi  est  av- 
16g)  syllabae  radicis  va  respondet  u.  Similiter  in  sungizo 
(pro  quo  interdum  asungfzo  oecurrit),  /  eiectum  est:  quod 
vocabulum  Zollini  Calabriae  invenitur.  Ceterae  onmes  dia- 
lecti  sfungizo  (ocpoyytCtS)  et  sfungaridzo  (cf.  deminutivum 
GcpoyyoiQiov)  exhibent.  Mirum  est  vocabulum  spustri%a  vel 
spostriyja  (yurunö-triya,  seta  suilla),  quod  Morosi  (p.  116)  in 


1)  suristra  reducendum  est  ad  ou(ti'at(>ia,  velut  mavlistra  ad  fxav- 
XlaiQia.    In  exitu  ioxQia  alterum  t  evauuit. 


Neograeca.  2  v  5 

medium  profcrt.  In  hoc  quoque  digammatis  vcstigium  in- 
esse  opinatur  {ocg-toiyu,  anvq-%qi%ct).  Mihi  quidem  id 
siuninum  esse  in  dubium  vocandum  videtur;  Dam  Curtiua 
(No.  579)  rectissimc  atque  optime  ait:  „Das gotküche  8V-e*n 
steht  auf  einer  Stufe  mit  dem  lat.  su-inus"  Ex  quo  cognosci 
potest,  digamma  nun  ad  stirpem  referendum  esoe,  sed  uti 
que  ex  v,  quae  est  ante  o  (ovo),  prodiisse.  Quare  in  spus- 
hc/ji  u  ex  o  natum  est.  Mihi  vero  8pfäri%a  [ovo&Qt§)  veri 
similius  esse  videtur. 

para&iiri  homines  rustici  pro  naod&voov  dieunt.  Cum 
autem  Curtius  (p.  242)  et  graecum  dvga  et  sanscr.  dvära-m 
et  lat.  for-ils  unam  ad  radicem  dhvar,  dhur  revocet,  u  in 
parafräri  quoque  vetustum  esse  existimandum  est. 

Iam  tenninationes  tira  et  vri  bis  in  vocabulis  VQCt  ei 
vqiov  respondent.  Pro  vetere  Xa&vgog  (cicercula  ,  quod 
apud  Theophrastum  et  Plutarchuin  invenitur,  nunc  deininu- 
tivuni  lnDihi  in  usu  est.  XdxhuQog  cognomen  Ptolemaei 
cuiusdam  erat  (Strab.  XVII  p.  795  ylüöoioog). 

Vetus  nhvQOv  (furfur,  Curt  p.  260,  454)  duabus  in 
formis  Bervatur,  quae  sunt  ptturo  et  püero.  Quae  mutatio 
i  in  e  nam  v  semper  fere  ut  i  pronuntiatur)  Batis  Baepe 
offertur  et  neeessitudine  continetur,  quae  iuter  r  et  e  inter- 
cedit.  Nam  ex  omnibus  vocalibus  e  a  cousona  /•.  quae  prima 
iingua  pronuntiatur,  proxime  abest.  Quod  r  cum  pronun- 
tiatur,  sonus  quidam  e  consimilis  assonat.  Hoc  plane  ex 
co  intellegi  potest,  quod  c  ante  r  et  eliditur  et  interponitur. 
Quam  ob  at'finitatcm  q  saepe  v  («")  praccedens  sibi  ine  as- 
similavit. 

Quare  habemus: 
vet.  dxvQOv,  neogr.  ai%ero  ')• 

vet.  /licq(.u}/.mi',  neogr.  mermtngi2). 

vet.  [tvQoirt nv:'  ,  aeogr.  mersCni  (myrtum). 

1)  Praetor  ü%cro  &xjwo  quoque  invenitur,  qua  de  forma  infra 
dicetur. 

2)  Saepenumero  n  gutturalia  inseritur. 

3)  Demiuutivum  ex  fiuQotvij. 


286  Deffner 

Huc  praeterea  pertinent  verba :  serno  =  gvqco  (prae- 
terea  sirnd)  et  jerno  =  flecto  (praeterea  jirno  et  jirnö, 
ducta  a  vetere  yvgnco).  Mullach.  261  adn.  Substantivum 
/.rgia  in  hirjd  mutatur;  inde  j  ejecto  Jcird  natum  est,  prae- 
ter quod  herd  quoque  habemus.  Hac  necessitudine ,  quae 
inter  r  et  e  intercedit,  etiam  factum  est,  ut  ante  r  vox  e, 
quae  in  rt  exstat,  saepe  servata  sit.  Omnium  dialectorum 
communia  sunt;  pler&no  =  nXrßöio  (solvere),  jerdo  et  je- 
rdzo  =  yrjQ(xa>uo ,  kseros  =  B^qoq  (siccus ,  aridus ;  inde 
quoque  kserömero  ducitur,  quo  nomine  eparchia  Acarnaniae 
appellatur,  et  alia  locorum  vocabula,  velut  kseroyori),  keri  = 
xrjQiov  (cera),  sideros  (ferrum),  yjromeri  (ab  xolqog  et  fitjQiov, 
perna)  l). 

1)  Quo  loco  haud  inepte  dialectus  trapezuntia  afferri  potest,  quae 
plerumque  antiquum  sonum  r\  vocalis  servavit.  E  magna  silva  exem- 
plorum  haec  habes: 

tto  pro  >,to,  erat;  Me,  adventavit;  eje'nnese,  peperit;  ekstven  Ice- 
kafyjten  pro  l^ßy]  xal  ixav/i'j&tj;  jdnes  pro  'lajavvijs;  tere'o  pro  zijQito; 
ynefizo  quoque  inveuitur  in  dial.  trapez. ,  et  habemus  in  Passo- 
vianae  collectionis  carm.  510: 

'O  riävis  IntnvQii&v  xcä  ffro  mqyti.S'  Inr^ytv 
iy.Tv7i7]Oev  i)  /uaOToanä  x    lyvtqiCtv  6   Sqäxoyv 

(Iohannes  mane  surrexit  et  ad  fontem  adiit;  hama  strepitmn 
edidit  et  draco  experrectus  est).  Passovius  quidem  in  indice, 
significationem  ac  notionem  bene  intelligens,  yvHf(£w  verbo  „ex- 
pergiscor"  convertit,  tarnen  etymologiarn  proferre  non  potuit.  Ver- 
satur  ei  ante  oculos  txvevco  et  yvoiföoy,  sed  utrique  signum  inter- 
rogationis  apponit.  Equidem  yviif>it,iii  ad  vet.  lxvi\qm  reduco.  Cum 
enim  hoc  aphaeresi  *  amisisset,  xv  in  yv  transiit,  velut  xväfinrto  in 
yväixmü).  Praeterea  yve(pt£fo  in  alio  carmiue  inveuitur,  et  quidem  in 
n.  505  v.  6:  „xcu  ovreg  Yvi<PVi  yut  7*PJ/>  JtovQtv  noößaiov  'x'iMtv'' 
(et  cum  experrectus  circumspexisset ,  nusquam  ovem  aspexit).  Ha- 
bemus hie  formam  yvtyiw.  Utraque  eodem  loco  continetur  atque 
vetustum  cdvfai  et  alv(£(o,  itiyiia  et  t(i/i£(o,  aaxxioj  et  oaxxi£a).  In 
n.  510  praeterea  digöoficu  =  ^rjgevoj,  et  xqs/j.i'Cco  duetum  a  xorj/uiug 
invenitur.  "Elltvog  apud  Trapezuntios  robustum  virum  significat. 
Quod  idem  apud  Arcades  habemus.  Kam  "EU.ntg  homines  illi  ingenti 
atque  immani  magnitudine  antiquissimis  teinporibus  florentes  appel- 
lantur,   quorum   quisque  populi  magnitudinem  adaequabat  nee  resur- 


Neograeca  2^~ 

[am  irocabulo  noXXvQct (Arial  ranae  \i'\  kollüra  spira] 
et  deminutivum   Jcollüri  respondent.     Saepiu     commemora 
tum  est,  u  alteriu8  ayllabae  o  vocem  prioria  obscurari,  ita 
ut  kullüri  habeamua  'j.    Salamina   insulam   ob   formam  In» 

iniiics    l.iilhhi   (liciuit. 

Vocabulum  dngura  autem  dignum  est,  quod  aecuratiua 
consideremus,  ut  intelligamus,  quae  ratio  inter  id  ipsum  ei 
latin.  ancora  intercedat.  Haltet  autem  <l<'  ea  re  Cor« 
(II,  M ;  baec:  .,//'  griechischen  Lehnwörtern  wird  <  vor  fol- 
gendem q  im  römischen  Munde  zu  oin  storax,  wohlriechendes 
Harz,  /'Hl  otvoaj;,  und  in  dem  Slaven/na/men  Storax  für 
l'it'ae!:  i  Ter.  Ad.  16),  ebenso  in  ancora  für  ayxvpct.  Das 
griechisch*  Wort  ist  der  älteren  Schriftsprache  fremd  (Fleck- 
eisen.  Neue  Jahrb.  XGIII,  II)-)  und  auch  das  latein.  Lehn- 
wort ist  erst  seit  Cäsars  Zeit  gebräuchlich."  Attamen  haec 
iiia  exempla,  cum  respieimua  sexcenta  illa,  in  quibua  anti- 
Unis  tempuribus  <\.  e.  ante  Terontiuin)  graecum  i  ante  Q 
latino  "  reddebatur,  hoc  modo  intelligenda  sunt.  Minime 
dubitandum  est  quin  vocabulo  ayxvpa  non  demum  tempori- 
bur  Caeaaris,  quibua  in  literis  habemua  ,  aed  nonnullia  iam 
aaeculis  ante  Etomani  usi  sint.  Quis  est  eniin  qui  nescial 
permulta  vocabula  quae  ad  rem  navalem  pertinent,  Roma- 
nos a  coloniis,  <[ita<'  in  Magnam  Graeciam  deduetae  erant, 
petiiase?  Neque  desunt  vocabula .  in  quibua  u  radicale 
propter  Bequens   i   in  o  mutatum  est,   velut   fo-ref  fo-rem, 


gere  potuil  cum  coneiderat.  Quibua  homiues  muroa  illos  Lngentee 
atque  tamquam  moustruosos  adscribunl  .  quorum  ruinae  etiam  nunc 
Buperaunt     El  moenia  Orchomeni  to  ellenikö  nominantur. 

[am  in  dialecto  cerasuntia ,  ex  qua  duo  tantummodo  carmina 
Passovius  habet,  eodem  modo  retus  rj  pronuntiari  intellegitur:  yameld 
glondrja  (humilea  rami),  dgleros  («aeJlijpo?,  miB6r),  nobia  oceurrunt; 
praetcrea  gnefizo  ei  tero  una  leguntur,  sicut  in  illo  trapez.  carmine; 
etiam  ceteria  in  rebua  dialecti  inter  Be  consentiunt.  Vetua  i,  pronun- 
tiatio  etiam  in  aliis  dialectia  passim  offertur. 

1)  In  dialecto  Ualabriae  leudduri  dicitur. 

J  Primum  apud  Pindarum  ei  Theognidem  invenitur:  in  Homeri 
carmhübua  nun  ancorao,  Bed  „cvvof"  oecurrunt. 


288  Deffner 

ducta  a  radice  fu  in  fui  etc.  (v.  Corssen.  II  81,  I  548). 
Quod  cum  ita  sit,  mihi  quidem  pcrsuasum  est  in  iis  voca- 
bulis,  quae  Romani  deprompseriat,  v  per  u  redditum,  in 
ancora  autem  et  storax  (Storax)  u  in  o  mutatum  esse.  In 
neograeco  sermone  pro  örtoa^  sturdiki  habemus. 

Quo  loco  etiam  pauca  de  exitu  itra  dicenda  sunt.  Nam 
tantum  abest,  ut  cum  semper  ad  -coa  referre  mihi  in  animo 
sit,  ut  existimem,  occurrere  sat  multis  in  vocabulis  latinum 
exitum  ura  abstracta  significantem  [iqu  solum  in  concretis 
exstat;:  skotüra  (vertigo)  et  fayüra  (prurigu)  eodem  loco 
quo  usura  et  coniectura  habenda  esse  mihi  vidontur;  Mul- 
lachius  autem  (p.  I73j  skotüra  ad  oxotccoici  =  Coqpog, 
'Ayaioi  Hesych.  revocat.  Sed  ab  exitu  cxola  nunquam  üra, 
sed  semper  arjd  oritur.  pezüra  =  neCbv  OToaxsviia  de  exitu 
cum  latino  dictatura  confero. 

§  28.     u  ante  st  vel  sk 

u  pro  v  in  clausa  syllaba  ante  duas  vel  plures  conso- 
nas,  quarum  prima  s  est,  conservatum  his  in  vocabu- 
lis habes: 

grustdlli,  grustallenjo,  grustalljdzo  plane  respondcnt  ve- 
teribus  nominibus  /.QvoTaiXos,  v.oiotlc'/j.ivoq,  /.ovaiulXö- 
of.au. 

Ad  mustdiki,  quod  est  deminutivum  vocis  (.ivorcd-,  per- 
tinent,  quae  Curtius  (p.  666)  dicit:  Die  Erweichung  eines 
ursprünglichen  A-Lautes  in  das  dumpfere  v  dürfte  ungefähr 
in  demselben  Umfange  wie  die  eben  besprochene  in  i  sich 
nachweisen  lassen.  Wie  dort  e  zwischen  et  und  i,  so  ver- 
mittelt hier  o  zwischen  ec  und  v.  Und  in  der  TJiat  steht  dem 
hier  zu  erörternden  v  fast  immer  entweder  in  griechischen 
Mundarten  selbst  oder  im  Lateinischen  ein  o  zur  Seite.  Da 
aber  v  ein  verhältnissmässig  junger  Laut  ist,  so  ist  es  wahr- 
scheinlich, dass  dem  v  zunächst  überall  der  vollere  U-Laut 
vorausging,  dass  mithin  die  Reihenfolge  der  Vocale  bei  dieser 
Umwandlung  diese  war:  a,  o,  u,  ü.  Ad  exempla  ab  illo  pro- 
lata,  in  quibus  v  pro  et  primitivo  offertur,   /lhxotcc!;  addide- 


Neograeca  «jvj 

lim,  praeter  quod  (iVOTal;  quoque  oceurrit.    Neograeca  dia- 
leetus  formam  quasi  mediam  exhibet,  in  qua  u  habemus. 

mustri  (trutta)  est  vetus  (avotqiov     cochlear),   et  valel 
idem  quod  voovvt].    Eodem  vocabulo   instrumentum    < j u<j«  1 
dam  architectonicum   Bignificari,  quod  alias  zvkLov  Domine- 
tni* ,  Passovius   dicit.     Nanquam  tarnen  neque   vvxog  neque 
zvxtov  idem    quod   mustri  declarant. 

fdska  (membrana,  vesica,  pustula]  äst  >t  tpvaxa  (callum  , 
quod  exliibent  Bchol.  ad  Theoer.  9,  o<)  et  schol.  ad  Arist 
ran.  23ü.  Ab  hoc  vocabulo  >)  rpi'o/.i,  proxime  abest  Plu- 
ralis  numerus  neograeci  vocabuli  etdam  spongias  marmas 
significat.  Derivata  sunt:  fuskdno  (intumeSeere,  ira  incendij, 
füsJcosis  (ira,  saevitia),  fusJcoma  etc. 

Jis  quac  nominavi  verbis  subiungitur  spüröa,  quod  idem 
esse  mihi  persuasum  est  atque  o/uglg  {oiivQida).  apiirda 
neque  ex  latino  neque  ex  italieo  sermone  (sporta)  deprom- 
ptum  esse  luculcntissime  deelarat  sporta,  quod  et  forma  ei 
significatione  Integra  recentiores  Graeci  e  latino  sermone 
deprompserunt  Sonus  u  etiam  hoc  in  vocabulo  medium 
quasi  locuni  obtinet  intcr  ojwqtov  (restis  ,  quod  ab  eadem 
radice  duetum  est,  et  OTtvolg  (corbis,  fiseus). 

§  'J!i.    u  propter  praecedentes  eonsonas  ser- 
vatum, 

Nonnullis  in  vocabulis  ob  necessitudinem  cum  praece- 
denti  consona  u  vocalem  conservatam  esse  existimandum 
est.    Cuius  rei  haec  exempla  affero: 

fi'iyjc  (palma  cum  omnibus  digitis)  veJ  fükia,  unde  cum 
alia  vocabula  derivantur,  tum  fv%tjd  (quantum  manu  capi 
potest),  ab  eadem  radice  duetum  est  qua  adVerbium  nv£. 
Cogitari  potest  de  vetoro  quodam  substantivo  Jir/.ni  velul 
/.oliij,  cubile,  a  stirpe  ksi). 

niiizo  et  vutö  (Passov.  Carm.  4<>7 ,  l'.\  vutimSnos,  ei 
310%  6)  cum  vetere  ßv&itfo  coneinit,  co  tantum  discrimku 
interposito,  ut  veteri  #  respondeal  t.  Adde  /<>  vütima  (solis 
vel  stellae  occasus)  et  vutlksvmo  lintinctio). 


290  Deffner 

vuti  (capsa).  Invenitur  etiam  kutf,  quod  idem  quidem 
valet,  minime  tarnen  ita  intellegendum  est,  ut  ex  v  prodiisse 
h  existiraetur.  De  Jcuti  infra  agemus ;  nunc  de  vutsi  (do- 
lium)  quacrimus,  quod  eandem  ad  radicem  revocandum  est 
atque  vuti.  A  vutsi  autem  derivantur:  vutsds  (vietor), 
cutsdiki  (doliolum),  vutsövergo  —  cuius  altera  pars  ital. 
verga  est  circulus  doliaris)  —  vutsohraso,  vutsölaöo,  vutsölc- 
sido  (vinum,  oleum,  acetum,  quae  de  dolio  hauriuntur).  Iam 
non  videtur  mihi  esse  dubium,  quin  ea  vocabula  ad  eandem 
stirpem  redeant  atque  ßvzlvrj  =  nvxlvrj  (habent  teste  He- 
sychio  Tarenti).  Pro  certo  habeo,  nvxivrj  deminutivum 
esse;  fieri  potest  ut  vocabulum  primitivum  nvxrj  fuerit. 
Quod  si  ita  est,  etiam  neogr.  vutsi  deminutivum  est  idque 
ad  formam  nvxiov  referendum  est.  Requiretur  fortasse  quare 
id  conjicere  et  colligere  commotus  sim.  Monitus  sum  voca- 
bulo  vutina ,  quod  Paro  in  insula  in  usu  est.  Ea  de  re 
Protodicus  in  libro  qui  inscribitur:  ^Jduotr/.a  xrjg  veioxioag 
tEkXrjVLY.rg  yXtöoo^g  (iv  SftVQvy  1866)  liaec  dicit:  sv  xf]  na- 
xoiöi  {.inv  Hc'iQco  zfj  vrjoo)  ßovziva  eive  f.ilya  ayyeiov  §v- 
Xivov,  xaT£0"KSvaof.tevor  xcc&titg  y.ai  za  ß  ovzola,  eyor  oyrjicc 
y.o'jror  rcobg  ttjv  "Aogvtpip'  fiaXXov  Y.£/.otu/uirov ,  y.ai  ivzbg 
xov  ortolov  evayco&azovoi  nävxoxe,  zvqov  rj  elaiag  us  alurjv.'1 

In  macedonica  quoque  dialecto  vutina  exstat.  IT  autem 
cum  in  veterum  Graecorum  lingua  (v.  Curtius  485  seqq.; 
tum  in  neograeca  saepenumero  in  ß  (v)  transit.  Exemplum 
affero  vocabulum  havürja  (caricae),  a  ^anigog  ductum  ('/.«- 
nvqcc,   y.äova.     Epicharmus  apud  Athen.  II  p.  52  B). 

tsukdni  (malleus)  idem  est  atque  Tvndvrj  (flagellum). 
Redit  autem  ad  eandem  radicem  atque  zvxog  (scalprum 
fabrile ,  caelum).  Curtius  (p.  207)  dicit :  Auf  jeden  Fall 
sind  die  Stämme  tah  und  tuh  neben  einander  von  frühester 
Zeit  üblich  gewesen"  Media  aetate  dovxävrj  occurrit  (Mo- 
schopulos,  Lob.  path.  p.  178),  quod  cum  neogr.  ööksdri  pro 
xö^ov  (zo&'f.oior)  conferre  licet,  cum  etiam  hie  z  in  d  emol- 
litum  sit:  auditur  autem  semper  tokson,  nunquam  dokson. 


Neograeca.  291 

§  :{().   u  ante  d. 

Jliic  accedit,  quod  etiam    lenia  interdentalis  d  ne< 
tudinem  quandam  < •  i * 1 1 1  u  vocali  habet;  i<l  quod  infra  appa 
rebit,  abi  permulta  exempla  proferentur,   in  quibua  o  in  u 
ante    ö    obscurata    est.     «    autem    pro   v    pronuntiatur    in 
afr&Bit  quod   simillimum    est  illius  aßqovTsg,  orpgvg,  quod 
I Icsycliius  macodonicum  esse  tradit;   in  illo  quoque  a  pro 
theticum  habemus.     Ab  afr&di  ducitur  afruddto  =  6q>Qvo- 
tiQ  (tristis,    morosus).     Consentio  autem  plane  cum   Mul 
lachio,  qui   exitum  ato  aliud  esse  negat  nisi  lat.  atus,  media 
aetate    a   Graecis  depromptuni.     Id    quod    dixi   declarant: 
layardtos  e1  jemdtos         7iXr)Qr]g. 

yUfddi  =  vdyaXov ,  iniSaivgov ,  ad  *yXvxvdiov  potesl 
revocari.  Vix  autem  dubium  est,  quin  idem  sit  atque  illucl 
ycntovdia  =  rjdvoftava,  quod  ab  Hesychio  memoriae  tradi- 
luin  est.  In  neograeco  vocabulo  /.  intra  vocem  emollitum 
est.  y  (j)  saepius  ex  k  prodiit  et  media  in  voce,  velut  in  le- 
jSni  =  Xexaviov  (v.  Passov.  Carm.  143,  16;  145,  4)  fildyo 
a  stirpe  cprl«/.,  sfyuro  (==  fidXiaza)  ab  ital.  stcuro;  ei  in 
initio  vocabuli  velut  mj£p84li=  xvxf)eXiov}  yrepioa  (limbus) 
=  KQijTtig  crepido;  hunc  sensum  apud  Herodotum  habel  ; 
yaHLfaUo  =  x,aQv6qjvXXov  {Oemilrznelke  . 

§  31.    Alia  vocabula. 

Restal  ut  exempla  proferam,  in  quibus  u  quidem  pro 
v  «\stat,  neque  tarnen  liquet,  utrum  propter  praecedentes 
an  insequentes  consonas  servatum  sit. 

skäzo  (clamare)  respondet  veteri  oxv&ftai,  indignari, 
irasci.  In  carmine  bellico,  quod  per  omncs  prQvincias  per- 
vulgatum  est,  hie  versus  exstat:    *Ald%  na  skuzun  ta  slciljd. 

senduki  -  Kißwviov,  oxevaQiov.  Occurrit  jam  schol, 
Arist.  l'lut.  711  et  sin  oevdovxto*.  Öalmasio  (Vopisc.  p. 
369  ei  Hemsterhusio  auetoribus  oevdovxiov  est  deminutivum 
vocis  advdv^j  quae  apud  Hesychium  arcam,  capsam  si- 
gniticat. 

Mnnos   est  piscis  quem    veteres    9vwo$    nominabant 


292  Deffner 

Habes  hoc  in  vorabulo  t  pro  #.  Dignum  est  commemoratu 
alterum  quoque  illius  piscis  nomen :  i  mejdli  palamfda, 
cum  a  pro  rj  exstet;  nam  priscum  nomen  7rriÄa/iivg  erat. 
Massiliae  id  genus  thynnorum  nostris  etiam  nunc  diebus 
2>alamyde  appellatur. 

furnos  (bufo).  Byzantio  auetore  ex  cfQvvng  mctathesi 
ortum  est;  acccntus  a  paenultima  in  ultimam  syllabam  transiit. 

yuiuni  (sus)  ad  yov  redit.  u  autem  et  in  lat.  cjrun- 
nire  et  in  germ.  grunzen  conservatum  est.  Prius  u  inter  y 
et  q  natum  et  ex  irrationali  quae  dicitur  vocali  vera  ac 
plena  factum  est. 

rukdna  =  gvxdvrj,  ruhdni  =  qvymviov.  Habes  in  tine 
illius  «  doricum  ;  in  latino  quoque  runcina  u  apparet. 

Praeter  significationem  instrumenti  Coraes  ('Axaxxa 
x6(.t  a  otk.  160)  affert:  oxevog  xi,  ottsq  xu  naiöia  y.axa  %riv 
/.VQtaxtjv  xtur  Ba'iwv  (dies  palmarum)  £ig  xdg  gv(.idg 
xiov  nöXtwv  oxQtqovoi  '  or^ialvei  o/ntog  y.al  o%o  iviov 
xl,  o/rEQ  ol  dliEig  q?£QOioiv  lirl  \vbg  w/^iov  (jls%QI  xov 
dvxi$tiov  [iEQOvg  y.axa  xl>v  iiao%ähp>  tog  kiöqiov  ^Upovg' 
xrjv  ccxqccv  xovxov  /iQOOÖevovoiv  elg  xa  G%oivia  i/~g  xqäxag 
xal  hkxvovoi  ßalvovxeg  nqbg  xd  onloto  f.ii  xa  vüxa.  Kaxd 
xobg  d(jxalovg  %oovovg  (falvexat  bxi  naoöfioioi'  o%oiviov  i]~ 
xo  sv  XQt'joei  slg  xobg  ad-Xtjxdg,  cog  walvexai  ix  xov  cHovyJov, 
av  y.al  rj   egfir^veia  trat  sxxömog  nai)£o?daQ(.ih'rj'  ,,qv  xdvrj' 

d  1&1J  X  l'QLO  }'■    %£lQO(.lt'j  Q  IOV    d  flV  VX  ij  Q  l  O  V  "    07T£Q    ÖlO()- 

öioxeov  tig  xb  ,,  qv  y.dvrj }  d& XrjTr  q  10  v  :  %£iqiov  xal- 
o  i  o  v  a  [i  v  vx  r'j  q  10  v. 

Icutt  (pyxis,  theca)  ut  xvxlg  (schol.  Arist.  Ran.  665) 
deminutivum  vocis  xvxog  est;  radix  autem  xv  (Curt.  p.  149) 
constat.  Ex  eadem  xvxagog  (xvxaoog  ovgarov  Arist.  Ran. 
199)  prodiit,  ad  quod  neogr.  kütra  et  kütelo  —  utrumque 
ulxiojiov  significat  —  redire  existimo.  kutäli  (cochlear) 
eandem  radicem  habet 1). 


1)  lac.  xourcrA«  (pro  axvrält],  Ahr.  11,  125)  nihil  commune  habet 
cum  neogr.  kutäli. 


Nco^racca.  293 

Denique  de  vmyfzo,  vruxi&ne,  vri%iime  praeterea  etiam 
rriyuj  pauca  dicenda  sunt.  Tria  haec  verba  repetita  -mit 
a  vet.  ftQvyji>n<(i,  quod  hasce  tres  significationefl  habebat: 

a)  rugirc,  de  leonibus,  bobus  etc.  dictum. 

b)  ejulare,  lamentari,  de  liominibus. 

c)  exaestuare ,  strepere,  de  terrae  motu,  de  undis  «'tc 
I.un  in  recentiore  dialecto,  quantum  ego  judicare  potui, 
unieuivis  Bignificationi  alia  videtur  forma  Bubiuncta  esse; 
luuii  v riyi't in e  rugire ,  vruyjzo  ejulare  et  la/mentari f  vru- 
%ume  exaestuare,  strepere  valent.  Quod  distinendi  ac  di- 
stinguendi  Studium  in  vetere  lingua  non  habes,  habea  in 
recentiore.  Exempli  causa  vet.  yUooÖQ  affero,  quod  ei  vi- 
ridis et  pattidu8  valuisse  constat;  nunc  autem  %XtOQOQ  sem- 
per  viridis  significat;  syllaba  -{.log  suftixa  formatur  Qovum 
adjeetivum  ylopög,  pallidus  (velut  ü-tQ-f.iög  calidus,  öoy- 
ftög  obliquus).  Aliud  exemplum  est  Xovtqöv,  quod  apud 
steteres  et  aquas  calidas  (Homeri  ÜtQjxa  Ineroä)  et  frigidas 
Xoeigä  'Qxedvoio  Jl.  XII,  449  et  alias)  signifieabat.  Nunc 
vero  lutrö  vocabulo  semper  uteris,  cum  de  aquis  calidis 
loqueris;  aquae  marinae  autem  bd/rijo  vocantur,  quod  nomen 
ab  Italis  depromptum  est. 

Adde  uyrös  (Inunidus)  cujus  v  cum  sanscr.  uksk-ämi 
et  latino  uveo  (ugveo,  Curt.  p.  170;  comparare  licet.  In 
graeco  vyqag  jam  u  in  v  extenuata  est. 

§  32.   u  zaconicum. 

Sequuntur  quaedam  vocabula,  quae  nisi  in  dialecto  za- 
conica  nun  inveniuntur.  Qua  in  re  commentationcs  sequor, 
quas  Devillius  (1SGG)  et  Maur.  Schmidtius  Stud.  III  emis- 
erunt. 

yi'iln  h'iyavnv  valet.  Ducitur  ab  cadem  radice  qua 
yongiU  ( Vet.  yoyyvllg),  eo  tantum  discrimine  interposito,  quod 
min  reduplicatum  est.  Eodem  cadit  n  yvliog  vel  yvliog 
(Ari st.  Ivan.  f>27  etc.),  quod  et  ipsum  reduplicationc  caret. 
Cfr.  Curt.  etym.  p.  165,  ubi  sanscr.  gul-ä  oyalga,  yoyyvli- 
diov  (Galenus)   affertur.     Significatio   radicis   naturalis  ac 


294  Deffner 

principalis  est  rotundus,  ex  qua  vis  et  rapi  et  globi  prodire 
potuit.     Cfr.  praeterea  Devill.  p.  40. 

dzüa  =  vet.  ÖQvg,  neogr.  valanjd  vel  valanidjd  vel 
vehmdjd.  q  post  dentalein  in  Zaconum  dialecto  ut  s  vel 
z  pronuntiari  solet.  Cfr.  Devill.  p.  89,  qui  tarnen  mea 
quidem  sententia  minus  recte  tsxia  scripsit. 

zugö  =  Lvyöv,  quocum  LovywpsQ'  ßnsg  eqydzcti  Adr/xo- 
isg  pro  Lvyüveg  conferre  licet. 

kuvdne  ductum  a  vetere  v.vareog.  Hesychius  xovavä' 
utlara,   ^/tdxcoveg  tradit. 

ktie  =  vjviov  ,  gen.  Jcune  (xvvng) ,  plur.  hdni  et  lcünu. 
Boeotos  y.ovveg  dixisse  cornmenioravi  (Ahr.  1,  180). 

hütete,  ayyuov  ^vlivov,  a  vetere  xozvlog. 

hutsumba,  gibber  {xoGvfißrj)  sine  dubio  cum  /.ÖQtf-ißog, 
Y.OQvq})]  cohaeret.  Curt.  p.  480.  Hesychius  tradit:  xa&6- 
Xov  navza  zä  /.i£zitoQa  xai  slg  vipog  avazeivovza  xoQi'fißovg 
Xeyovotv. 

mudzf  (humor  ex  oculis  stillans)  a  vet.  (.ivd())j.  Glos- 
sam Hesychii  conferas:  ßvdaXsov  ....  in  E7riday.Qv  /.ai 
•/.ct&vyqov  6f.ti.ia.  In  ceteris  dialectis  offertur  tstmbla,  de  cu- 
jus etymologia  non  habeo  quod  dicam.  De  dz  videas  quae 
supra  s.  v.  dzüa  dixi. 

müza  =  fivla.  In  reliquorum  Graecorum  sermone  vo- 
calis  i  in  j  mutatur;  quod  cum  ante  vocalem  a  in  y  obdu- 
ruerit,  mlya  effectum  est.  Zacones  retento  vestustissimo  li- 
terae  u  sono  et  j  in  lenem  sibilantem  dentalem  mutato  ad 
suam  vocis  formam  pervenerunt. 

mundü  (neograecum  vizeno)  est  vet.  jirCäto;  nd  prodi- 
isse  mihi  videtur  ex  öd,  quod  assimilatione  ex  öj  natum  est. 
dorn  dialecto Locrensium  etBoeotorum  offertur,  veluti ocpdddv), 
freQiddci)  (Ahrens  I.  75).  Ut  vero  n  ante  aliam  n  nonnun- 
quam  in  (ä  transit,  ut  xvßßcc  {irozY^iov  Hesych.)  in  -/.v/nßr], 
ut  /.aßßalia  (=  xazßa?Ja)  in  xa(.ißalia  (Hes.  v.  Kühneri 
gramm.  I  205),  eadem  ratione  in  dialecto  zaconica  d  ante 
ö  in    v    transiit.      Forma  igitur   exstitit  qualis    stnda    pro 


Neograeca.  295 

i>iJ.<(]). —  In  muv'/i'i  in    initiale   conservatum  est,    in  << 
autem  in  v  transiit.     Praeter  viz&ruo  vizt   mamma    occurrit, 
et  kdimras  ductum    ab   Besych.   Kocfiogog     KafifiOQog).     Sic 
avrdmilo  (prunum)  ex  ßgdßvXov  (rhod.    et  sie.   KOxxvftTjXoi 
quasi   populari    eiymologia    natum    est.     Propter    mediani 
enim  a  dubitaverim  ex  aßQOfiTjXov  ipso  ducere. 

mimdaMa  esl  aecusativus  Bubstantivi  (ivgraXlg'  ij  h%o- 
ini)oiiin  cog  kdiuovegf  Hesychius.  Zaconea  <) ,  quod  inter 
duas  vocales  oecurrit,  Baepe  elidunt,  aLdS,  =  iXddiov. 
mdtndru  =  (tadico^  Sania  =  oavida  (pavig  tabula,  axis,  \A. 
Hernie  =  oavldeg);  ya«  =  undu  (6  novg  ;  diu  =  dldio,  v. 
Devill.  i».  81.  Quam  elisionem  etiam  in  dialecto  Calabriae 
maxime  Martani  et  Calimerae  invenimus:  aldz,  vraz  = 
ßqddv  (saniga),  dio  =  dideo,  etc.  v.  Morosi  p.  l<»r>:  eandem 
apud  Cyprios,  Rhodios,  Carpathios  alios.  Atque  cum  mu- 
tatione  o  literae  in  r  ante  t  certe  aptissime  dialecti  doricae 
l  in  v  mutatio  comparari  potest.  Nam  Ä  ei  >■  Bocietate 
summa  conjuneta  sunt  et  cum  in  vetere  lingua  tum  in  re- 
centiore  haud  raro  permutantur.  Sic  habes:  i'//.'U.  dor. 
)jvttt,  oeogr.  trd-e  ve]  trte. 

j)ih\  lat.  pus,  vet.  nvov,  neogr.  embjo    efMVVov). 

si'il.-n  =  ovxov.  cf.  Ahrens  II  125:  aovxivog,  6  evvovxog, 
pro  ovxivog. 

Notissima  sunt  yuneTea  =  yvvr},  pSuyri  =  xpvyoög,  fu- 
saii  —  qwaw,  cf.  Devill.  p.  90. 

Denique  vocabulum  täervule  aJferre  cogor,  ut  Devillii 
etymologiam  refutem,     [s  enim  habet  liaec: 

„xoeqßovXe  (zo  =  tS)  Sandale  grossiere,  qui  s'attacfa  avec 
des  Bandes  de  cuir.  Ei*  Chalcidique  VGEQßnvkov;  in  Cr,/- 
aegßiXi.  Qrec  ancien  agßvXai:  eidog  i;indrtuüj(>>r  et 
in '/.<(■  i^ioöijK'Tii-  Iwnaim.  Hisych,  —  Le  tä  (s  eri 
initial  parait  reprSsenter  nur  aspiration.  Cf.  Vesprtt  rüde  <l' 
i  rui /.((.--  Eandem  etymologiam  Schmidtius  affert,  neque 
tarnen   eam   formationem   insolitam    ac    paene   miram    i  — 


1)  Nonnullis  in  vocabulia  i>  initiale  in  >  commutatnm  est 
Curiius,  Stadien,    IV.  20 


296  Deffner 

negat.  At  inea  quidein  sententia  consonae  duplices  nunquam 
e  spiritu  aspero  prodire  possunt:  id  saltem  constat,  praeter 
illud  nulluni  aliud  exemplum  exstare.  Syllaba  tserv  autem 
ad  xagß,  quod  deinde  in  y.BQß  mutabatur,  referenda  mihi 
esse  videtur.  Tum  vero  x  assibilatione  ts ,  ts,  s  l'acile  ap- 
parere  potuit.  Radicein  eandem  esse  atque  in  xag/ftmvij 
=  vnöörjf.ia  (Hesych. ;  cfr.  Curt.  p.  490)  verisimile  est. 

Aliae  vero  dialecti  sparsa  u  pro  v  exempla  exhibent, 
veluti  dial.  Calabriae :  fsunnö,  {^^V7ivlw  (e  somno  excitare) 
et  yrasdfi  (demin.  ex  %qvo6q).  Morosi  (p.  164)  se  Calimerae 
yruso  quoque  audivisse  dicit.  In  dialecto  trapez.  hilcuöds 
pro  Xvxog  (Passov.  carm.  505,  10)  et  fundari  =  (pvrdgi 
((pvzov)  occurrunt.  Qua  in  dialecto  v  non  raro  ante  x  ex- 
stat:  öndan  —  brav.  V.  Passovii  indicem  sub  voce  cpovv- 
iÜqi.  Ab  eadem  stirpe  cpr  fwndono  (crescere,  frondescere) 
quoque  ducitur. 

§  33.    m  pro  vetere  >j  et  ei. 

Non  desunt  exempla  u  ioco  aliorum  t  sonorum  positae 
velut  /;  et  ei.  Quod  assimilandi  quadam  vi7  quam  u  sub- 
sequentis  syllabae  exercet,  fieri  potest.  Exemplum  afiero 
susurdöa  (motacilla,  oelto  et  ovqÜ),  vet.  oeioonuyig  (oeito  et 
nv/rf).  Passovii  lexicon  oeioovqci  exhibet,  attamen  dubium 
id  esse  subiungitur.  Equidem  pro  gsioovqcc  scribere  velim 
oeiöovocig.  Etiam  in  latino  sermone  u  sibi  interdum  assi- 
milavit  vocalem,  sie  cubuciiUxri  Grut.  1111 ;  2)  legitur  pro 
cubiculari  et  posteriore  aetate  butwmen  pro  bitumine  (Cors- 
sen  II,  368  etc.).  Tcolosusa  quoque  motacillam  significat, 
cuius  compositi  alteram  partem  nihil  aliud  esse  puto  nisi 
part.  praes.  oeiovoa. 

Vicinae  vero  consonae  effecerunt,  ut  i  in  u  abie- 
rit  in: 

susdmi  =  orjGaixov,  supj'd  (sepia,  loligo)  =  arjnia, 
famtzo  =  cpv^iiUo  (darum  reddo,  illustro) ;  öuljo '=  deuiata 
(timeo,  timidus  sum);  zulevo  =  Lrt ). svw ;  zuljd  vel  zulja  = 
Lrjkla     '^Xog);  fukdri  praeter  fikdri  (vagina,   theca}    Üi/.ir 


\.  ograeca.  •_>'.)  7 

De  fiisiili '.  i|iK)i|  a  Mullachio  p.  12  i  ad  tpaorjXioi  refertur, 
infra  diaputare  mihi  in  animo  est. 

Relinquitur,  ut  exempla  quaedam  Bingularia  commemo- 
rcni  ,  in  quibua  i  [i,  /,,  et  in  u  obscuratum  est.  Termina- 
tio  vcrluilis  —  Ofxrjv  primum  in  umin  ac  deinde  in  ümun 
tranaiit.  Neque  quisquam  erit  quin  nasales  sonoa  hoc  ef 
fecisse  intellegat.  [niperfectum  verbi  kttonu  '  /.üuai)  pro 
ekitömin,  ekitwnwn  occurritj  in  quo  accentua  quoque  reduc 
tue  est;  ;-(jy/)ii((i  ir%wmun'f  yivo/im  jinv/mv/nj  '<■ 
(4CCI     =    Utni  rouui)  i  rurjiiiiuiH   ex    tßaotnurjv.     tl/ti   quo- 

que  ut  verbum  medium  flectitur:  (me}  Cse  zi;i<a,  eloai]  etc.; 
pro  imperfecto  rj/irjv  ue  a  vetusto  quidem  sermone  alieno 
auditur  irrvwn.  Maxime  vero  observandum  est,  quod  voca- 
lis  thematica  Ulis  in  verbia  Bempei  u  manet:  (ijumuT^  ir- 
7ii.su,,.  iryniitiiii,  irxumaste  {(c  et  t  locuin  permutaverunt  in 
uuj'Ju,,  iryusaste ,  iryuntan.  In  tribua  Bingularia  numeri 
peraonia  ei  in  tertia  pluralia  etiam  -   paragogicum  accedere 

UOteatj    ir/iinni in,   tryniifuiK  i  . 

Terminatio  i£öV  in  substantivia  aaepe  occurrit:  ple 
ksuöt  coma  in  gradua  formata)  nisi  ad  nXe^eidiov  de 
min.  verbi  nke^ig)  referri  mm  potesl  Cfr.  Suidas  sab 
voce  l'ooig.  Lobeck,  elem.  path.  p.  394).  Du  termina- 
tione  vdiov  ueque  bic  cogitari  potest  neque  in  par&enüdi 
nr/Aion'/.t'ryc.vov) ,  quod  est  deminutivum  voci8  nccQ&evig 
ei  teste  Polluce  \'l  .  106  florem  quendam  significat 
udz  plerumque  veteri  idioi  respondet.  Mulladiius  j>.  158; 
vetustissimum  huius  terminationis  exemplum  extare  di- 
cil    apud  Catraren   in   anacreontico  illo   carmine  elg  rar  iv 


I  Radix  xtt  aucta  esl  tenui  i .  quae  eadem  reperitur  in  verbo 
:>'1"  (&f)  |'i"  rt&TifH.  Memoratu  dignom  est  verbum  sttkome  (sto), 
cujus  stirj.s  ata  (in  ste  debilitata  consonanti  x  aucta  est,  v.lut  in  v.-- 
tere  lingua  exstant:  y,,,,     juxta  ölt  tqov)  juxl 

(ß',iai),  toiy.  (tpvxw  juxta  ?<jr  [Iqvm),  Merito  de  sUkome  dicere  poa 
suiu.  quod  Curtiua  Etym.  p.  62  de  ijxaj  (sticrpa  /.■  <ii\it:  „Es  hat  ne- 
ben der  Praesensform  ettoas  anerkannt  Perfektisches  in  </<  r  />\- 
<ii  utung." 


298  Deffner 

ifü.ooncpoig  (piXöoncpov ,  ubi  (v.  12)  habes:  '/.cd  (piXooo- 
cpovdiv.  Item  apud  Ptochoprodom.  I  293  xcctovöiv  (catulus) 
a  catus }  quod  scriptores  latini  posterioris   aetatis  exliibeut. 

§  34.    in  vel  ju  pro  vetere  r. 

Consideratis  et  iis  exemplis  in  quibus  u  veteri  v  respon- 
det,  et  iis,  ubi  quasi  contra  naturam  pro  %  (i,  t)}  ei)  irrepsit, 
nunc  ad  ea  vocabula  animum  referamus  oportet,  in  quibus 
pro  v  iu  vel  ju  offertur,  quae  sonorum  conjunctio  quasi 
media  inter  u  et  i  est.  Iam  in  dialecto  boeotica  praeter  v 
et  ov  inv  quoque  scribitur,  velut  xiovya,  vitovoiag,  'Okioh  v- 
nltovog.  Nostris  vero  diebus  multa  exeinpla  dialectus  za- 
conica  praebet:  neque  tarnen  in  dialecto  Magnae  Graeciae 
et  in  ceteris  desunt. 

Sed  antequam  vocabula  dialecti  zaconicae,  quae  huc 
pertinent  affero,  pauca  quaedam  praemonere  liceat.  Devillms 
in  §  23  sub  titulo:  „K  pour  P  et  1"  vocabula  affert,  in 
quibus  ante  i  vocalem  n  vel  x  in  k  mutetur,  velut :  wqyddi 
=  nrtyädL,  /.igov  =  onioov,  vlvov  =  n'ivoi •,  /.iiu]  =  Tm\, 
Ö607iny.rjg  =  deonöxrjg.  Ex  §  29  autem  apparet,  k,  cum 
pro  t  vel  pro  n  primitiva  ponatur,  non  in  ts  (ts)  assibi- 
lari.  Talibus  in  vocabulis  ju  syllaba  in  locum  veteris  v 
successit.  Exempla  sunt  kjurS  =  tvqoq,  neogr.  tiri,  et 
prdkjü  =  7ikctTv(g)  et  Ijüle  —  axvlog  (columna ,  columen). 
Devillius  /./.loi'/.e  scribit,  assimilatione,  ut  putat,  effecta. 
Quam  si  in  akkö  (aoxog ,  lacon.  azxo'j))  et  Ixxi  (=  loxng) 
statuit,  utique  consentio.  At  in  initio  vocabuli  assimilatio- 
nem  vix  probari  posse,  sed  potius  s  abjectum  esse  credi- 
derim. 

Iam  k  ante  ju  in  kjtifu,  /.vrino  primitivum  est ;  kjuf« 
autem  non  idem  valet  atque  v.vnxw,  sed  dormire  significat, 
ut  non  multum  absit  a  latino  cubare,  quod  eadem  a  ra- 
dice  ducitur. 

Etiam  ante  ceteras  gutturales  yety  tu  invenitur.  Huc 
spectant  ea  vocabula,  quae  Maur.  Schmidtius  (pag.  35 1 ; 
affert:    yioiQO   et   yiotoiLor  =  ycoog   et  yiQtC(o.     Quomodo 


Neograeca. 

autem   yi  pronuntietur,  es    illa    scriptura    cognoscere    dod 
possumus. 

X jure  est  vetus xoigog.  Equidem  crediderim  ob  eam  ca 
tov  pro  ot  exstare,  quod  01  diu  sonum  v  conservaveril  et  ali- 
qua  ex  parte  adhuc  babeat.     Tarnen  ljutiSnu   quod    Devill. 
p.  .">  I  affert  pro    vetere  okiod-alvto   (nisi  forte  IJztsenu  acri- 
bendum  sit),  ju  etiam  pro  i  exstare  docet. 

Ut  vero  t  ante  i  vocem  in  /.•  transiit.  ita  d  in  y: 

öngjuma  =  e'vdvfia;  in  Zaconum  dialecto  vero  proprio 
subuculam  significat. 

kangjümata  veteri  xaddvfiaia  respondet,  quod  vo- 
cabuluin  ex  analogia  homeriei  Kccddvocct  'nun:,  plur.  fem. 
part.  aor.  II.  act.;  U.  IXX,  25)  formare  licet.  Valel 
autem  i/.i'tn-  dvofdcti  ve],  ut  Graeci  nunc  dieunt.  vasf- 
lemma  tu  jitjü  {ßaoiXevfxoi).  Pro  droftat  jukkümene  habes, 
quod  proprio  partic.  praes.  vorbi  * dvoy.Of.iat  est.  Nam 
praesens  et  imperfectum  medii  vel  passivi  partieipio  prae- 
sentis  auxilio  verbi  substantivi  formantur,  quare  Smmi 
jukkumene  =  Bif.ii   övoxofievog     dvoftsvog,  dvofiai.     De 

d  ante  j  abjeeta  supra  egi. 

Post  8  quoque  haud  raro  ju  auditur  pro  v7  ut  in 

sjix.ru  =  ovqio.  Supra  duae  illae  formae  sirno  e1  serno 
allatae  sunt,  quibus  nunc  Graeci  utuntur;  his  surno  sub- 
jungendum  est,  quod  Locrenses  habent.  A  ijüru  Zacones 
perfectum  esjunga  formant. 

Pro  sfirizo  vel  sfurizo    vide  ea  quae  supra  dieta  sunt 
dialectus  zacon.    sjusjurfao  exhibet,  cujus  reduplicatio  con- 
similis  est  atque  latini  susurro. 

t.sjthui,  neogr.  ksinofvet.  £i '(■>.  unde  substantivum   tsjvta 
=   $~uozQ(x  (strigilis)  derivatur.     Babemus   in  his  vocabulis 
As'  vcl  t$  pro  Jus    i:  .  \"olut  in  tSinä  <''f>^,   ducendo  ab 
Vespa  igitur  hoc  nonicn  duxit  ab  aculeo,  sicut  ogtva,  occa, 
ab  acumiuibus.  ■ 

psju%a  ( jis>'r/ji    australes  Zacones  pro  ipvxrj  dieunt;  ac 
centum  a  vetere  iftvxq  abhorrere  videmus.    Ab  eodem  voca- 
bulo  psuxaruda  =  ihi  yj'    papilio    ducitur  et  id  ex  ipvxaoig 


300  Deffner 

prodiisse  videtur. .  Ceteri  Graeci  papilionem  petalüöa  vo- 
cant,  natum  ex  nsxakig  et  ab  nixaXov  (folium)  propter 
similitudinem  sie  appellatum.  Ceterum  et  in  psuy/irüda  et 
in  petalüöa  exitus  üöa  pro  ida  offertur.  Genuinum  autenj 
u  praebet  exitus  üya  in  fterüya  (ala),  a  7rxtovt. 

Cum  autem  q  consonam  in  dialecto  zacon.  i  vocalis 
insequitur,  o  litterae  j  quoddam  adhaeret;  sie  perjtpato  = 
iiSQinaxoQ,  frjiöi  =  ocpQvdiov,  alia  audiuntur.  Fieri  non 
potuit,  quin  propter  antecedens  o  ju  in  locum  t  succederet. 
Cujus  rei  exempla  affero :  grjufu  =  y.qvtixio  ,  formatum  a 
stirpe  primitiva  xgvq),  et  kdrju  =  kccqvov,  ubi  stirpeni  in 
exitu  decurtatam  habemus,  ut  gremmu  =  ngs(j.fivov,  in  quo 
tamen  u  intactum  manet.  Post  Ä  exstat  zu  in  ljuko  =  lv- 
xog  et  IJutsSno  =  dlio&atrw,  in  quo  st  (cr#)  in  ts  inversum 
est.  Denique  ex  illa  dialecto  affero:  njntta  'nox)  =  vv£; 
ceterae  dialecti  nikta  et  nr/ta  habent.  v.x  in  tt  assimila- 
tione  transiit,  ut  in  ddtfeie  =  daxxvXog.    Cfr.  ital.  notte. 

Iara  quaeritur,  quemadmodum  illud  iov,  quod  Devillius, 
Morosius,  Schmidtius ,  alii  scribunt,  pronuntiandum  sit, 
utrum  praeponderet  i  an  u  (rtf"tta  an  n'ütta).  Devillius  et 
Schmidtius  viovxxa  quidem  scribunt,  accentu  super  u  po- 
sito,  unde  apparet  u  vocalem,  cum  accentum  ferat,  pro- 
priam  esse;  tarnen  qui  sit  i  literae  sonus,  utrum  naturam 
vocalis  conservet  an  artiora  necessitudinis  vineula  cum 
praecedenti  consona  contrahat,  ex  illa  scriptura  minime 
perspieimus.  Morosi  autem  habet  quae  huc  speetant;  is 
enim  cum  vocabulis  zacon.  comparat  äyjuro  {uyvoov)  quod 
incolis  Martani  in  usu  est,  et  yjüno  =  yivw,  cui  suno 
eorum  respondet,  qui  Cargese  incolunt.  Ex  hoc  cognosci- 
tur  i  vocalem  esse  desiisse,  et  in  j  transiisse,  ita  ut  fieri 
posset,  ut  yj  in  s  mutaretur.  Inde  concludere  possumus, 
in  vocabulo  Xiovxo  (zac.)  Xi  dorsalem  in  modum  et  sie  ar- 
ticulandum  esse,  ut  Lusitani  Ih  in  Uiama  enuntiant.  Quam- 
quam  ne  cum  Morosio  quidem  prorsus  consentire  possum. 
Nam  (pag.  105)  dicit :  „Taf  e  (id  est  s)  la  pronunzia  del 
1   anche   a    Cargese:   sciüno   per   yvvio ;    ad    hoc   (p.    100): 


Neograeea,  :;nl 

„Spezialmente  doppo  gutturale  rum  i  mfrequemk  <>>  /"<  ' 
non  accentato:  jur4o7  jurizo  yvQev(ü)i  junno  yv/ivog), 
ciuri  '  ciuriac\  kvqioq,  xvQiaxrj).  Quae  vocabula  cum 
eodemloco  cum  boeot.  d-ovyatnjQ }  xovveg,  ovömq  com? 
plane  eum  fugil  Ulis  in  vocabulis  non  ",  Bed  iv.  reteris  i 
loci)  positum  esse.  EPacili  tarnen  uegotio  rectum  rerumque 
cognoscere  possumus,  in  io\  i  in  consonam  j  extenuatum 
esse,  quae  deinde  cum  praecedenti  consonanti  in  sonoe 
quosdam  transeat,  veluti  thirjatH.  Cum  ciuri)  quod  Moro- 
sius  habet,  Zniqz  =  xvgiog,  quod  exhibel  Schmidtius 
(p.  353)  comparare  possumus;  simul  intellegitur,  quomodo 
£ou()€  pronuntietur. 

Praeter  .lorot  'Ion  f  ah',  quoque  exstat,  quod  idem  es 
Thierseini  libro  depromptum  est.  Schmidtius  baec  tantum- 
tnodo  habet:  .,-'  für  Je  vor  r,  i,  u  nach   Tkier8ch.u 

In  ^ovqxxXd  autem  res  ita  se  habet:  in  dorica  forma 
xe<pald  inter  x  et  £  consonans  /  irrepsit  hjefald  <-t  tum 
r  in  o  obsuratum  est.  Vide  quae  Bupra  dixi  de  jofCri  ei 
jörrvma.  Deminutivum  xeqxxliov  sie  in  lcjofdU  transiit  tio- 
fdli  Morosio  auctore  in  Calabria  occurrit;  nam  p.  98  dicit: 
..In  adofslo  <'.();'£in^)}  sciopänno  (cnt&taw),  scollda 
oneXig  (equidem  8ciohda  suspicor),  ciofhli  (xeqpaÄij  ,  pa- 
rassogul  (accanto  a  paraasagui  di  Soleto,  nagaaxsv^) 
per  <■  mterno  ci  sipresenta  o.  tsofdli  et  zacon.  t&ufald  pro- 
simeabsunt;  nam  quis  est  quin  intellegat  in  eo  tantummodo 
illutl  ab  hoc  differre,  quod  o  in  u  obscuratum  est.  De- 
villins  quoque  falso  Kovqxxkd  scribit,  quamquam  addit: 
x  ^=--  ts,  ts;  versatur  ei  ante  oculos  *  v.vcpakct ,  ad  quod 
probandum  glossam  Hesychii  affert 


302  Deffner 


CAPUT  IL 

U  ex  o  vocali  obscurata  est. 

Efficitur  haec  obscuratio  consonis  labialibus  m,  f,  v,  p, 
liquidis  l  et  r,  aut  duabus  vcl  pluribus  consonis,  quarum 
prima  aut  liquida  l  vel  r  aut  una  ex  nasalibus  m7  n}  n 
aut  sibilans  s  est. 

§  35.    CT"  pro  o  ante  vi. 

zumi,  dem.  ex  ttofxoQ  (jus,  liquamen).  Inde  ducuntur 
zumdtos  (succosus;  de  exitu  „atos"  supra  dictum  est),  ziimjd 
(succositas),  zumjdzo,  (succum  exprimo). 

psuvii  praeter  psovii,  demin.  ex  tpcofiog.  Neogr.  ver- 
bum  valet  agzog  (panis).  agroq  nisi  in  zacon.  dnde  non 
conservatum  est,  quo  in  vocabulo  o  in  v  ante  x  transiit. 

kumdra  et  humdri,  ductum  a  v.6(.iaQOv.  Inde  derivatur 
kwmarjd  (spina  appendix  [Plin.  XXIV,  3,  70]).  De  formis 
reduplicatis  hukumdra  et  kukumarjd  supra  dictum  est. 

akrumdzome  hoc  loco  aptissime  afferri  existimo.  Est 
haec  forma  maxime  in  Epiro  et  Thessalia  pervulgata  pro 
cr/.QOiö(xai  vel  ayiQoat,0(.iai ,  quod  Athenaeus  ex  Epicharmo 
depromptum  exhibet.  Ducitur  autem  a  radice  indogerm. 
kru  (sanscr.  cru) ;  graecam  vero  linguam  duas  stirpes  habu- 
isse  existimandum  est,  alteram  quidem  magis  primitivam 
xqoF ,  alteram  paulo  juniorem  yXv  longe  lateque  diffusam. 
Prior  affertur  cum  F  in  axonßäG&ca,  quod  in  dialectis  in- 
venitur;  digammatis  vestigium  autem  etiam  nunc  in  ahru- 
mdzome  exstat.  De  transitu  v  in  vi  (ß  in  f.i)  v.  Roscheri 
dissertationem.  Nonunquam  vero  v  in  /transiit,  ut  in  ynefo 
pro  vsvto  (nevo),  quare  et  akrofäzome  et,  cum  o  ante  /' 
saepe  in  u  obscuratum  sit  —  qua  de  re  statim  dicam  — 
dkrufdzome  apparet.  Quac  formae,  quantum  equidem  com- 
pertum  habeo,  non  in  usu  versantur,  versantur  autem  formae 


tfaograeca.  303 

afokrdzome  et  afuhrdzame  in  Greta  et  in  insula  Oarpatho; 
hac  vero  metathesi  es  Ulis  prodiermit.  In  Epiro,  Thea- 
salia,  Acarnania  Jcurmaaome  quoque  auditur,  id  quod  ex 
Passovii  carm.  IX,  6;  LV,  3;  LVI,  3  apparet,  ei  akwr- 
inriio  (-alvoj ,  X,  3);  utraque  in  forma  huurm  es  lerwm  per 
metathesin  natum  est. 

Iam  quamquam  de  zaeonica  dialecto  quod  ad  illam 
obscurationem  attinet,  infra  loqui  mihi  in  aniino  est,  tarnen 
videtur  mihi  ab  hoc  loco  haud  alienum  esse  considerare 
ca  vocabula,  in  quibua  o  in  u  propter  (.i  obscuratum  est, 
quac  alia  in  dialeeto  non  inveniuntur.  Occurrunt  autem 
haec: 

strüma  pro  arqwfia. 

tiima  pro  GTOfta.  Devillius  et  Schmidtius  ttdma  scri- 
pscrunt,  assimilationem  faetam  esse  arbitrato  Equidem  antun 
tantummodo  t  scribo,  cum  ununi  audiatur,  apstfwma  cre- 
pusculum)  ducitur  a  vetere  iptcpag,  iptcfng,  unde  ifteqfou 
formatur.  apsiföni  in  Mainotarum  dialecto  offertur.  Ilinc 
natum  est  substantivum  i{>trpcout(,  ex  quo  denique  apatfwma 
prodiit.  Quocum  aptissime  illud  glaueuma,  ortum  ex  yXav- 
y.wua,  quod  Ritschelms  (Prol.  Trin.  p.  95)  afFert,  conferri 
potest,  In  apsifv/ma  <<  protheticum  apparet,  ut  in  amoskdla 
(vel  cumoshd  ejusdem  dialecti  pro  fiao%aXr}}  et  in  sexcentis 
neogr.  vocabulis  {amas%dh  . 

Quibua  zac.  dialecti  exemplis  yjuua  pro  %oifia}  quod 
Bovae  (Calabriae;   Morosi   p.  99)  oceurrit,   subjungi  potest. 

Necessitudinem  autem,  quae  inter  m.  et  u  intercedit, 
talis  forma  qualis  dra%wn,l  vel  locr.  örayvmd  praeclare  de- 
monstrat.  Nescio  quo  pacto  cogitamus  de  plautino  drachtmux 
ac  talibus  de  formis  quales  Alcumena,  Tecumessa  etc.,  in 
quibus  inter  ch  et  ///'vel  c  et  m  irrationalis  vocalis  u  vel  i  irre- 
psit,  qua  factum  est,  ut  faciliores  fierent  ad  dicendum. 
Videas  quae  Ritschelius  in  Op.  11.  p.    109— 523  dixit. 

Praeterea  haec  usitata  vocabula  huc  cadunl : 

jaswmt  =  laofirj  et  yur£ni}  de  quibus  supra  satis  dis- 
putatum  est. 


304  Deffner 

yudi  (mortarium),  ductum  a  lyöi'ov,  quod  ex  lyörj  demi- 
nutuni  est.  Illud  lyö/nv  vel  luculentissime  rationem  linguae 
popularis  docet.  Nain  dum  prius  i  quod  accentu  vacat. 
magis  magisque  primitiva  quantitate  privatur ,  quasi  com- 
pensandi  causa  inter  y  et  S  irrationalis  quaedam  u  nasci- 
tur,  quae  paullatim  ita  invalescit,  ut  denique  vera  vocalis  ex- 
sistat,  una  cum  ruina  prioris  *.  yöf  autem,  istius  u  expers, 
in  composito  yöiyeri  (pistillum)  exstat,  quod  docet  Graecos 
yd  initio  vocis  bene  posse  pronuntiare,  id  quod  praeterea 
ex  ydino,  yöerno ,  ydimnos  apparet,  de  quibus  ante  dic- 
tum est. 

§  36.     J/pro  o  ante  /et  w. 

Necessitudinem  quandam  cum  u  vocali  etiam  fricativa 
/'  habet,  id  quod  apparet  ex  lufos  (senex  aetate  confectus)  et 
hlfa  (anus  aetate  confecta),  quae  mihi  quidem  ad  lioq>d(a 
esse  referenda  videutur,  ita  ut  lufos  proprie  eum  significet, 
qui  requiescit  curasque  vitae  remittit. 

vufo  idem  est  atque  vetus  öo<fv>.  lüde  ducuntur  ru- 
fistä  i^adv.  sorbi'lo),  riifizma  (sorbitio),  rufizmatdiki. 

kufös  ==  xcoyog.  Hinc  ducuntur  hufdda  (surditas), 
kufeno  (aures  obtundo).  Supra  dixi  apud  hodiernos  Graecos 
Studium  quoddam  exstare,  verborum  significationes  notio- 
nesque  acriter  distinguendi,  ita  ut  quam  maxime  evitetur 
unum  verbum  duabus  vel  pluribus  significationibus  usur- 
pari.  Sic  verbi  vxocpng  vera  atque  propria  significatio  est 
obtusus,  seusibus  imbecillus;  ergo  fit,  ut  et  surdum  et  mutum 
et  myopem  significet.  Attamen  nunc  kufös  ')  surdus  tan- 
tum  vocatur,  mutus  autem  vuvös  (vel  vovös)  dicitur,  quo 
vetus  ßoßog  vel  ßtoßög  conjectura  assequi  possumus,  de 
cujus  etymologia  non  habeo,  quod  dicam. 

Sequuntur  ea  exempla,   in  quibus   obscuratio  vocalis  o 
in  u  leni   fricativa  v  effecta    est: 
koluvös  et   koluvöno  pro  xoloßög  et  /.oloßöto. 


1)  Vetus  xovtföi  jam  non  exstat  in  sermone  populari. 


NTeograeca.  ;<>-, 

gluvf  =  xktoßlnr  (Eustath.  ad  Dion.  P.  I  131  ;  binc 
gluvjdzo  (condo  in  caveam). 

Iv/öi  (cutis,  putamen  ;i  loßog  'stirpa  es1  Xen\  Curt.  |». 
191  ,.     Aliud  demin.  es1  luvidt,  quod  idem  valet 

küvakas  (bufo  u  vetere  /.nt'<£.  In  /.oüi;  o  pro  F  exstare 
videtur  Curt.  p.  f>22  .  Quod  si  ita  est,  "  vocem irrationa- 
lem intellegimus,  cui  \<1  accentus  appositus  est.  Attamen 
potuit  quoque  fieri ,  ut  praeter  Jtoa§  talia  forma  qualia  xo- 
ßd§  exstaret,  ex  qua  küvakas  ita  prodiret,  ut  o  in  u  obscu- 
raretur.  Quam  obscurationem  et  in  zacon.  prüato  inveni- 
iniis,  in  quo  o  prius  in  u  obscuratum  esse  existimandum 
est  quam  ß  ejectuin  sit;  n;mi  elisione  ß  literae  nun  produc- 
tio  suppletoria  lit  ,  id  quod  ex  pröato  Carpath.  ei  Chalc.) 
luculentissime  apparel  Consimiliter  in  dialecto  Calabriae 
luidi  (pro  luvidi  ei  rutti  occurrit.  Hoc  de  vocabul;  Morosi 
p.  98)  dicit:  In  ruittt  (eQeßiv&og)  abbiamo  u  per  >.  certo 
pel  tramitt  di  <>  (cfr.  fyoßi&tov  M).  Ofr.  fra  i  Zahord  £ov- 
rpdXa  />.  ■/.t(fu'/.ii.  i-ori'^i  neograecum  et  no-n-ßng  veteruin 
Btirpem  ogoßo  indicant  neque  est  cur  e  in  u  transiisse 
existimemus,  cum  id  parum  usitatum  sit. 

§  ;17.     U  pro  n  ante  //. 

aMpi  =  aXwTitjl;  stirps  est  uiwn,  v.  Curt.  p.  334  .  I  >< 
alupü,  in  quo  eadem  Lila  obscuratio  offertur,  propter  u  fina- 
lem paullo  infra  disputabitur.  Ab  hoc  autem  loco  non  ab- 
horrere  mihi  videtur,  varias  vocabuli  aXconr^  formas  af- 
ferre.  Ab  illo  ahupu  proxime  alopü  abest,  cui  primum 
alepü,  alSpt,  deinde  aHpüna  --  quod  in  Calabria  habes  — 
di-nique  brevissimum  <il/u'i  subiungenda  sunt. 

hwpi  =  yuoniov,  quod  es  /'<//,  deminutum  est.  Hicillud 
panjd  kupjä  commemorandum  est,  quod  in  ore  atque  Bermone 
nautarum  versatur  (acc.  plur.  substantivorum  navio*  [Eust. 
p.  14^.r>,  öii:  a  i&t.  panntts]  et  /.atinv).  Deprompsi  equidem 
hanc  phrasin  ex  Protodiei  libro.  qui  exemplo  hoc  utitur  : 
tm'  2vqov  ;-'(<><  ini  M;'iuiiy/.((  rjXxrctfttv  navtd  Koi'nia  e1 
ita    interpretatur:   xa&   h/.nr   roj    nXovv    inkiopei    w«   f« 


306  DeflWr 

nctvia  /.al  xa  xtonia,  id  est  velis  et  remis.  Affert  ille 
consimile  quoddain  ex  Poll.  onoui.  I,  103:  ttsqi  xov  e§(0 
tiIov,  eiQEöict  tzXüv,  ävs(jL(f)  rtXslv  siQrjzaL  de  /.al  Igxlo- 
x  co  11 7],  akla  ßelziov  elowia  -/.cd  rwevfiaxi.  Passovii  lexi- 
con  lOTiOY.tony  non  exhibet.  Sed  ascribendum  numero 
copidativorum  compositorum  est,  quae  quidem  apud  anti- 
quos  Graecos  perraro  inveniuntur.  Appellantur  autem  in 
sanscr.   dvandva. 

kibmpas  (culex),  a  xconoip  ductum.  Hinc  nascitur 
deminutivum  hwriüpi.  Quinam  factum  sit  ut  hunupidi  bras- 
sicam  botryitidem  Blumenkohl,  Linne)  valeat,  equidem  non 
compertum  habeo.     Prius  o  propter  alterum  obscuratum  est. 

§  38.    U  pr  o  o  a  nte  /. 

Notum  est  in  sermone  latino  pro  antiquiore  o  ante  l 
saepissime  posteriore  tempore  u  legi.  Huc  spectat  illud 
quod  habet  Ritschelius  (fict.  lat.  p.  8,  17,  18)  pocolom,  ad 
quod  ex  inscriptionibus  accedunt:  tabolam,  consol,  Hercolem, 
popolom  etc.  Simile  igitur  quid  factum  est  in  his  vocibus 
neograecis : 

pulo  =  ntoXio.     Derivata  sunt  pülisis,  pulitis  etc. 

skülikas  =  ffMoXrjlz;  inde  derivatur  shuMhjdzo  (vermium 
plenus  sum). 

skulopendra  =  Gy.oXönEvdQa  animal  quoddain  marinum 
significat,  quod  forma  anguis  simile  est  et  duos  parvorum 
ac  rubrorum  pedum  ordines  habet,  quibus  rupibus  adhae- 
rescit.  In  vetere  dialecto  oxoXonevdQa  valet  praeterea 
(.ivQiOTtovg  (millepeda),  cui  insecto  nunc  nomen  yiljopoda- 
ron  est. 

ülos  praeter  ölos  =  olog. 

puli  cum  avem  tum  pullam  avem  significat.  Eust.  (ad 
II.  I,  126)  TMoliov  exhibet.  Minime  igitur  dubitandum  est 
quin  a  nwlog  (pullus)  deducendum  sit.  Alia  quoque  demi- 
nutiva  formantur,  et  quidem  haec :  piddri,  puldiki,  pidard- 
iki.  Terminatione  pulos  filius  indicatur,  velut  X^rjoionov- 
log  (filius  Christi),  Bavd-twtovXog  (Xanthi  filius)   etc.    Pülja 


Neograeea.  307 

quoque  huc  referas,  quod  annc  Plejadum  nomen  est;  quam 
quam  etiam  glössa  gallina  glociens)  et  aletri  aratrum 
Btant.  Vox  pülja  autem  eodem  modo  intellegenda  est,  quo 
TlsXeiccdeg  ex  TlXetadeg.  Jlic  autem  duo  spectanda  sunt. 
Primum  huc  pertinel  Studium  iüud  plerisque  populis  com- 
mune, ut  ^ocabula  magis  recondita  ad  perba  nota  ei  vul- 
garia  quoddammodo  accomodcnt.  Quod  ndgi  proprium 
studium  Foerstemannus  aptissime  Volksetymologie  nomina- 
vit.  Sic  in  ore  agricolarum  ex  '.Utiiiu  An&ina  (florens)  pro- 
diit,  Kolooa  in  to  frusd  >/<)  %qvoovv}  aureum),  DeXcpoi  in  i 
adelft  (fratres)  ntutatum  est.  Ut  vero  hoc  ex  vocalndo  i'a- 
bula  do  duorum  fratrum  certamine  orta  est,  ita  pro  certo 
sumendum  est,  formam  TleÄeiddeg  vetustiorem  esse  quam 
fabulam  illam,  Atlantis  filias  in  colombas  conversas  • 
Deinde  autem  hm-  studium  eo-  adjuvatur,  quod  inter  con- 
sonantes  quasdam  voeales  irrationales  facile  irrepunt.  Sicul 
in  TleXeiaöeg  inter  n  et  X  t  irrepsit,  eodem  modo  n  oriri 
potuit.  Testimonio  «st  puljö  =  pljö  (nXeov,  v.  Passovii 
indicem). 

Ac  Drvill.  (p.  70)  ex  dial.  zac.  hoc  exemplum  <> 
in  ><  ante  /  obscurati  exhibet:  täulS  =  WtoXog  (ceteri 
Graeci  psuli  pro  tpioh'^.  Atque  in  dial.  zac  /<  ante  s  in 
i  transiit.  Praeter  illud  subdubitandum  quidem  hotsinu 
(Dc\'ill.  p.  49)  consimile  in  cypr.  hotsurizo  (flagrare  oecur- 
rit,  quod  eadem  ratione  formatum  esl  atque  neogr.  hapsa- 
Uzo  adurere,  torrere),  duetum  a  xavoaXlg  Hesych.),  pustula 
igne  aeeepta.  lam  apud  Nicetam  (XII — XIII  sacc.)  legi- 
mus  Toevdi&LV  pro  ipevdl£,eiv. 

$  39.    V  pro  o  ante  /■. 

dyuros  dcoQog.  De  hoc  vocabulo  Curtius  p.  560 
haec  dicit:  Tn  dem  von  Mullach  angeführten  ayovoog  = 
acaQog  ist  das  y  ebenfalls  alt  Überliefert)  so  dass  wir  es  <l<  m 
für  woa,  <:>o<k  ( An.  522)  erwiesenen  j,  das  in  demselben 
Stamme  im  Altsächsischen  zuweilen  als  g  erscheint  (göi 
minus),  vergleichen  dürfen. 


308  Deffner 

afiirida  =  o/.tcpa^,  quod  cum  alibi  tum  in  usitatissimo 
illo  proverbio  auditur:  aydli  ccydlja  jtnete  i  ayuriöa  melt, 
dyalc  dydlia  (turc.)  yivsxai,  ?y  aynvQidu  f.it?u,  fvet.  yQÖriij 
xca  növio  xd  -/.aXd). 

ayurölado  =  ofÄcpdxivov  sXaiov.  Haud  scio  an  angiiri 
quoque  huc  referendum  sit,  si  etymologia  „fix  xov  atoQOv 
i-'j&itoÜc'.i"  vera  atque  rccta  est.  Q,uod  nasal is  ante  gut- 
turalem intercalatur^  nön  est  mirandum,  cum  idem  saepis- 
sime  fiat  velut  in  angmdra  pro  y.tvaQa,  ubi  tamquam  me- 
dium akindra  sumendum  est;  formatum  a  protlietico. 

puri  ex  ncoQog  (tophus)  deminutum  est. 

kdvuras  pro  yid/.ifioQog  supra  commemoratum  est,  cum 
de  v  pro  f.t  occurrente  agebatur. 

luvt  (lorum)  est  vetus  Xwqlov. 

skuridzo  (robiginem  traho)  a  ir/.wgla  (stercus  ferri) 
ductum  est.  Neque  zacon.  kurddi  quidquam  aliud  est  nisi 
ü/.wq  exitu  ddi(ov)  formatum,  quocum  eadem  signiii- 
catione  usurpatur.  s  initiale  ante  t  vel  k  in  dialecto  zac. 
ejici  solere  antea  dictum  est.  kurddi  verbum  idem  valet 
etiam  in  Graecia  septentrionali,  in  cretica  vero  dialecto 
kurddi  (a  y.siqio  ductum)  gregem  ovium  signiiicat.  Cuius 
vocabuli  in  ambiguitate  maximum  momentum  positum  est 
comoediae  a  D.  K.  Byzantio  scriptae:  BaßvÄiovla,  it 
ij  xaiß  xojiovg  öiarp^OQa  rrjg  ?XXrjVixrjg  yldjootj  g. 
lnducuntur  autem  in  scenam  ^vaiolizrjg ,  IlElonovvifilog, 
Xlog,  Kortg,  AÄßavog,  KvfCQiog,  ^Aoxvv6\tog  cnzav^oiog, 
yfoyuoTCcTog  xtg.  Qui  postquam  Turcos  apud  Navarinum 
'neogr.  Njokastro,  vet.  IlvXog)  rem  male  gessisse  compere- 
runt,  laetantur  ac  triumphant,  quod  Graecia  liberata  sit, 
quapropter  diem  festum  agunt.  Epulantur  autem  et,  cum 
patrio  quisque  sermone  Carmen  cantaret,  fieri  non  potuit 
quin  ob  varias  dialectos  errores  et  deinde  dissensiones  ac 
discidia  orerentur.  Ad  summam  autem  discordiam  velut 
cumulus  accedit,  quod  Cres  Albano  opprobrio  criminique 
dat  Albanos  in  Creta  omnes  oves  comedisse. 


Neograeca.  309 

[am  homo  albanua  KOvQadia  perperam  interpretatua 
advers  arium  telo  in  brachio  vulnerat.  Quo  facto  praefectus 
morum  cum  ministris  interveniunt,  fit  cognitio,  Binguli  f\u 
minantur.  Ulf  cum  propter  yarietatem  sermonia  rem 
intellegere  non  posset,  omnes  comprehendi  atque  in  rincula 
conjici  jussit,  caupone  non  excepto.  Postea  yero,  snnul- 
atque  multa  jocosa  acciderunt  et  error  perspectus  est,  in 
libertatem  vindicantur  et  complexi  inter  ae  laetieaimia  ani- 
niis  discedunt.  —  Quae  tabula  ad  complurea  recentiorea 
dialectos  cognoscendas  maximi  est  momenti. 

hikärja  (pagus  Arcadiae  ductum  est  a  Aviuäqua, 
Eodem  nomine  vertex  ille  Parnassi  Delphos  versus  situs 
appellabatur.  Ibi  id  vocabulum  duabus  formia  conaerva- 
tum  occurrit:  I/ikSri  enim  Bummus  mona  appeHatur,  Lj'a- 
fctira  autem  totua  mona  cum  omnibus  cacuminibus.  V. 
Ulrich,  Reisen  mtd  Forschwigen  in  Griechenland,  quocum  in 
i'n  quod  Ljahdra  vocabulum  albanicum  esse  judicat,  nun 
conseutio. 

>>Kio  haud  raro  Lnvenitur,  maxime  Thaai  pro  usitato 
frorö  (=  &£Ci)Qtö  .  Saepe  tit  ut  <,  v,  i  ante  aliam  vocalem 
in  j  transeant,  quod  /  deinde  maxime  vero  post  spirantea 
et  liquidas  interdum  ejicitux.  Sic  habea  ayreno  efferare 
pro  ayQialvü) ,  ayrdöa  pro  ayQiag  (ayurdda  quoque  cum  u 
irrational!,  a  quo  acriter  distinguendum  est  illud  ayuriöa  . 
Attamen  to  quoque  contrahi  poteat,  veluti  QeodtoQnq  in 
frööoros,  d-sokoyog  in  frolöyos     quod  tit    8-olöos). 

Consimilc  vocabulum  atque  9wr6  eatfastiU,  quod  Mull, 
(p.  I 2:>  ex tfua/'/.tor prodiisse sumit.  C^uod equidem negaverim, 
cum  et  fasuli  et  fasöM  aeque  in  usu  versentur.  lam  vero 
Galenus  (Lob.  path,  129,  2)  proprium  plantar  aomen  </-«- 
oi\oX(k  fuisse  dicit.  Praeterea  tpaaiovkog  quoque  offertur, 
in  quo  0  jam  in  u  mutatuin  apparet.  Cum  vero  ex  atroque 
deminutiva  formamus,  fasiöli(on)  et  fasiüli(on)  habemus. 
Deinde  /  post  s  ejecto  fasuli  et  fasöli  occurrit  Eadem  ra- 
tione  poljombria  {7toXvofißqia ,  tempestas  pluvia,  Geop.  1. 
8,  3)  in  kolumbrjd  transiit. 


310  Deffner 

Iam  pauca  haec  vocabula  ex  dialecto  zaconica  afferam 
in  quibus  o  ante  r  obscuratum  apparet. 

%tira,  quod  cum  idera  sit  atque  vetus  yÜQa,  tarnen  non 
universe  terram,  sed  agrum  (ccyQog)  significat  (neogr.  yprdfi). 

murjilchu  (neco),  neogr.  &anatöno  vel  skotono.  Radicem 
rnor  {f.ioQTng,  morior  etc.)  esse  manifestum  est.  V.  Devill. 
p.  56. 

hurddi  supra  commemoratum  est. 

§  40.    Z/pro  o  anteduas  consonas. 

0  vocalis  in  u  mutatio  etiam  tum  exstat,  cum  liquidas 
/  et  r  vel  nasales  m,  n,  n  vel  denique  sibilantem  s  alia 
consonans  sequitur.  Hoc  in  numero  l  mihi  omittendum 
erat,  cum  ne  unum  quidem  exemplum  omnium  dialectorum 
commune  afferre  possim,  in  quo  consonans  l  insequente  alia 
o  in  u  mutaverit 1).  Est  hoc  singulare  quid  linguae  neo- 
graecae,  quod  cur  factum  sit  difficile  est  dictu.  Etenim  l 
et  u  societate  quodam  teneri  testimonium  vix  dubitandum  est 
illa  o  litterae  in  u  obscuratio,  quae  fit  apertis  quas  dicunt 
in  syllabis7  i.  e.  in  iis;  in  quibus  post  l  alia  consonans  non 
exstat;  cujus  mutationis  satis  multa  exempla  attulisse  mihi 
videor.  Quare  si  placet  statim  ad  r  quam  consonans  sequi- 


1)  Facile  fieri  potest,  ut  in  hac  vel  illa  dialecto  sparsa  invenian- 
tur  exempla,  in  quibus  obscuratio  exstet.  In  Macedonia  verbi  causa 
ulpiöä  pro  dXnig  (IXnCg,  cf.  Hes.  /uolnig)  dici  cognovi ,  praeter  quod 
etiam  orpiSa  auditur.  Quo  loco  liceat  mihi  de  c  et  o  vocalium  com- 
mutatione  pauca  proferre.  o  pro  t  in  vocabulorum  initio  saepe  exstat 
velut  in : 

o/tros  =  lyftQÖg,  öryome  =  tQ/oficct ,  ombros  =  Ifingog,  ombrO' 
stä  —  £u71qog&(V,  ökso  vel  öksu  ==  f'fw,  öksodos,  olcso/i,  omnostjd  = 
(uvoOTia  (evnostia,  emnostia) ,  omorfjä  =  fvfj,0Q(p(a  etc.  Ex  bis  Om- 
nibus exemplis  elucet,  permultum  quidem  valuisse  insequentem  voca- 
lem  o;  tarnen  accedere  mibi  videtur,  quod  insequentes  liquidae  vel 
nasales  vel  labiales  huic  mutationi  favent;  quare  habemus  oUfteros 
—  Iktv&SQog,  orpiSa  —  ilnig,  Ovrjös  =  'EßgaTog,  öhgjuma  =  h'Svfxa 
(zac).  Quibus  addi  potest:  oy/ndra  (vipera),  quod  ab  eadem  stirpe 
qua  eyig  ductum  est. 


Neogneca.  31 1 

tur,  transeamus.  Hie  quoque  pauca  exompla  habeo,  certe 
|);iuca  vere  Graeca ,  cum  de  iis  quae  ex  italiea  dialecto 
deprompta  sunt,  paullo  iuf'ra  disputaturus  sini.  IIuc  autem 
quae  speetant  sunt  haec: 

yuryd  (celeriter; ,  praeter  quod  yoryd,  adverbium  deri- 
vatum  ex  vetere  yogyog. 

purnö  (terapus  matutinum),  duetum  a  ngvnvöv,  quod  est 
recentior  forma  pro  JiQonog.  Medium  quasi  locum  obtinent 
p&rindn  (quae  forma  ita  orta  est,  ut  pro  Per  metathesin  in 
por  transiret),  et  pornö,  quod  praeter  purnö  invenitur. 

Jeurtalö  (pulso,  fores  pulso)  idem  est  atque  vetus  y.oo- 
xaliCio ,  eo  tantum  discrimine  interposito,  ut  neogr.  magis 
singulari  atque  propria  significa  tione  usurpeur 

kurvet  (corpus),  etkonnf,  dem.  a  xoQftog,  quod  vocabulum 
adtme  exstatettruneum  arboris  significat.  Thasii  pro  v.noul 
dieunt  huhunrmt.  Qua  cum  obscuratione  lat.  funaica  (Anal. 
Gramm.  Eich.  Endt.  p.  443)  pro  fonnica  comparare  licet 
Ad  könnt  etiam  kiirvulo  (truneus  vitis)  refertur,   zac.  körvule. 

Amuryö  nunc  audit   A/tiogyng,  patria  Simonidis  podtae. 

muryöni  Protodicus  (p.  48)  explicat:  cpaxoeidtgxi  n)Jyf.iu 
ix  ßeXovoeiödiv  ovofxäxiov  jrf.nXeyixtvov,  ngooctouniniu-rov 
ojg  TiQogiüTtsiov  Eni  xov  ngogionov  6v  /.aiofö  xov  igiytini 
xiöv  [xeliooiüv  nqbg  7iQO(pv\ag'iv  xwv  /Jitqwv  ctvxiov,  et  jure 
ab  Hesych.  (.lögyog  (crates)  ducit:  fiögyog,  ygccy/uög,  v.ia 
xb  sni  zcüg  a/uät-aig  cpgccy/^ia ,  iv  w  xa  a%iQa  q?£qovoi ,  et 
Pol!,  onom.  VII,  116  habet:  xb  öi  vnig  xrtv  a[xag~av  neol- 
cpqayfia,  o  nsgila^ißdrerai  öiv.xvoig,  f^ögyov  Y.a)eixai,  xai 
/nogyeieiv  xa  doäyf.iaxa  vn    ccvxy  (piguv. 

/un/xitö,  praeter  quod  porpatö  et  porvatö,  ortum  est 
ex  neoinaxoj. 

purpiÖö  (praeter  quod  porpidö) ,  ex  vneQnrßa,  prodiil 
Syllaba  enim  por  (pur)  in  compositis  et  pro  vnsg  et  pro 
nsqi  oecurrit. 

kurdtzo  (horologium  iutendo)  huc  quoque  videtur  refe- 
rendum  esse,  cum  xogöa  commimi  consuetudine  sermouis 
pro  xogöi]  (chordat  diceretur  (Eust.  p.    |<M5,  23). 

Cur  tius,  Studien       IV  21 


312  Deffner 

Quibus  exemplis  subjungatur  zac.  purtese  =  efxnQoad^ev. 
V.  Devill.  p.  63  >  qui  laconicum  I'vtsocc  (=  e'vToa9ev)  et 
egeoag  (=  et-w&sv)  confert. 

Ante  m  quam  consona  sequitur,  o  litera  obscurata  in  u 
apparet  hisce  in  verbis: 

kumbt  fmalleolus)  =  xo/Lißlov,  a  quo  ducta  sunt  verba 
kumböno  et  kumbjdzo. 

't-umbalon,  quod  singulari  numero  conum,  plurali  ludum 
conoruni  significat,    amplificata  Qo/.ißog   nominis  forma  est. 

De  vocabulis   quae   huc   pertinent   externis  vide  infra. 

Ante  n  consonam  sequente  alia  o  vocalis  saepenumero 
in  u  mutata  est:  primum  quidem  ante  nt  in  3.  pers.  plur. 
verborum,  ubi  attica  dialectus  ovoi  exhibet:  cpvkaTzovoi, 
quae  terminatio  ad  primitivum  ovzl,  quod  in  dial.  dor.  in- 
tegrum conservabatur,  revocandum  est :  cptgovii  (sanscr. 
bhar-a-nti).  Unum  quoque  exemplum  lingua  latina  et  id 
quidem  in  tremonti  (carm.  sal.  Fest.  p.  205)  offert.  Deinde 
vero  ex  onti,  i  abjecto,  ont  prodiit,  sicut  exstat  in  consen- 
ti'ont  (t.  Scip.  B.  f.  C.  32).  Temporibus  belli  syriaci  autem 
terminatio  u-nt  pro  vetere  o-nt  exsistere  coepit,  ut  in  con- 
soluerunt  (Ep.  d.  Bacc.  C.  196);  v.  Corssen  II  p.  175  sqq. 
Iam  vero  concedendum  est,  eandem  viam  et  linguain  grae- 
eam  ingredi  potuisse.  Quare  imprimis  posteriorum  Dorien- 
sium  sermonem  populärem  cpeQOvvzi,  xqi-^tovvTi  exhibuisse 
sumendum  est.  Ac  deinde,  cum  i  abjecta  esset,  x  vero 
remanere  non  posset,  (fEQOvv,  xqs/j.ovv  evaserunt,  formae 
nunc  usitatissimae.  Quarum  similia  sunt  quae  in  inscri- 
ptionibus  latinis  posterioris  aetatis  inveniuntur:  fecerun  (C. 
I.  No.  2658)  et  quiescun  (C.  I.  No.  3528) J).  Sed  cum  exi- 
tum  vre  in  indicativo  perfecti  quoque  habeamus,  eadem  ra- 
tione  hae  formae  explicandae  sunt: 


1)  Cretica  vero  dialectus  eo  procedit,  ut  in  exitu  un  et  indicativi 
et  conjunctivi  n  omittat  et  formas :  kratü,  hatiku  pro  x^arovot,  xaroi- 
xovot  atquein  imperfecto  ftörupro  ?f}n6(>ovv  exhibeat,  quas  formas  cum 
dedro  tituli  Pisaureusis  (C.  1.  L.  No.  177)  couferre  licet. 


Neograeca.  jjg 

i'Aoi/Arj&rjxa ,  3.  pers.  plur.  eldmt%ikan\  latud-if/.a  (pro 
toidürjv)  3.  pers.  plur.  estd&ikan.  Proprium  enim  est  lin- 
guae  vulgaris,  stirpi  aor.  prim.  passivi  (toTÜÜip  exitam  per- 
f'ecti  activi  xo  subjungero  et  aoristum  eodein  modo  flectere 
quo  perfectum.  Exitum  ha/n  a  /.dvii  ducendum  esse  cum 
Cypriorum  ekimi&flcasi }  estaxHkam  etc.  formis  probatur, 
tum  eo  quod  complures  dialecti  accentum  in  o&rj  syllaba 
servant;  ergo  jetaslthi.ii  ex  bytluuÖi'/.avii.  Videas  contra, 
quae  Mullachius  (p.  233)  disseruit. 

Conjunctivi  vero   f ormationes  huc  referendae  sunt  hae : 

1)  Conj.  praes.  act.,  qui  cum  ind.  plane  consentit:  na 
yrdfun  =  %va  yydcpwoi,  ducendum  a  ygcccpiovri. 

2)  Conj.  aor.  act.,  veluti  na  yrdpsun  =  fiva  ygciipiooi, 
ortom  ex  ygaipiovii. 

3)  Conj.  aor.  pass.  non  ab  indicativo  xa  terminatione 
aucto  formatur :  na  Idnu&un  =  ivu  •*oi(Arj&iüOL)  revocandum 
ad  xoifxy&wvTi. 

His  in  formis  un  ex  iovti  ita  prodiisse  videmus ,  ut 
iüvzi  in  unti  obscuratum  et  deinde  i  vocali  abjecta  unt  in 
un  mutatum  sit. 

Vocalis  o  subsequente  vx  in  u  obscurata  in  3.  pers. 
plur.  praes.  med.  offertur,  velut  tryixnte  (tQXOvxui);  co  voca- 
lis autem  sie  mutatur  in  conjunetivo  £r%unte  (igxtovzai)  ce- 
terisque  qui  similem  in  modum  formantur  conjunetivis.  In 
reliquis  quoque  personis  indicativus  et  conjunetivus  congru- 
unt:  erxume ,  4r%ese}  i'ryete ,  erx&maste,  t'ryeste,  eryunte.  Ut 
vero  1 .  pers.  sing,  et  plur.  o  in  u  ante  m  obscuratum  exhi- 
bent,  ita  etiam  verba  contraeta,  quae  cadunt  in  c';co,  in  1. 
pers.  sing,  et  plur.  aeque  ac  in  3.  pers.  plur.  w  in  o  muta- 
tum offerunt:  timümen  (%ifiwfisv  ,  timun  {tifxidiTL,  ni.t(öoi  , 
himume  (xotfiäfiai),  htmdmcutd'S  (xotficafisd,a)f  kimünde  (xoi- 
fiiovTcci).  Quae  in  dialecto  Calabriae  usitatae  videntur  for- 
mae  Ate  pro  ünde}  ut  agapüte  pro  agapünde,  Bic  ortae  sunt, 
ut,  quoad  v  exstabat,  o  in  ti  mutaretur. 

o  in  ii  ante  nd  in  zacon.  sküftde  pro  tntSgdo  (o/.öoodor 

21* 


314  Deffner 

transiit.   De  mutatione  q  in  v  ante  t  literam  vide,  quae  de 
mundalta  dixi. 

u  autem  ante  \g  ex  o  prodiit  in  sfungdri  {ocpoyyÜQiov, 
l'ungus),  a  quo  derivata  sunt  sfu  hgartzo  etc. 

§  41.    U  pro  o  ante  d,  &}  v. 

Obscuratio  o  vocalis  denique  ante  interdentales  spiran 
tes  et  dentalem  nasalem  occurrit.  Cujus  rei  haec  sunt 
exempla :  trayüdi  (carmen)  et  trayudö  (canto),  quod  universa, 
ut  ita  dicam ,  significatione  gaudet ;  similiter  verbum  ßov- 
KolidC£o$cu  a  Theoer.  (id.  V;  44  et  60)  de  carmine  pasto- 
rali  vel  rurali  in  Universum  ponitur,  etiam  si  caprarius  et 
opilio  cantant. 

Pro  trayüdi  et  trayudö  hodierni  Byzantini  et  incolae 
Bovae  (Calabr.)  travüöt  et  traouöö  dicere  solent;  similiter 
in  Calabria  evo  pro  iyto  et  vordzo  pro  ayogaCio  et  mavda- 
lini  pro  Maydalyv^  audis. 

gludjuzo ,  quod  medium  est  inter  lat.  glocio  et  graec. 
•/.XcoLü);  ad  eandem  stirpem  redit  glüdjo  avyö  (ovum  galli- 
nae  subjectum;  ovum  putrescens),  praeter  quod  etiam 
sglüdjo  avyö  et  sgluöjdzo  et  sglüvjo.  Monendum  est,  gluö- 
jdzo  non  idem  valere  atque  xkw^w,  sed  significare  ineubari, 
putrefieri. 

rüdi  (malum  punicum),  praeter  quod  roidi  et  roöi, 
vetus  Qotöiov.  Inde  derivatum  est  ruöjd  (arbor  pu- 
nica)  =  QOLÖea.  Idem  fere  dicendum  est  de  vüdi  (bos) 
juxta  vodi,  voidi,  unde  dueta  vudöpulo  (juveneus)  et  vuöo- 
sfdzo  (boves  caedo)  etc. 

vu&w  =  ßoij&w ;  occurrit  jam  apud  Herodotmn  ßcod-w 
forma. 

■puSs.  =  7io&€v ;  quo  vocabulo  utuntur  qui  regionem 
ad  Agrapha  montem  incolunt.     (Passov.  carm.  XXV,    1.) 

ü§i  in  dial.  zacon.  pro  oqptg  exstat,  neogr.  fidi. 

mudjdzo  (torpescere,  quod  de  manibus,  pedibus,  h  e - 
bescere,  quod  de  dentibus  dicitur)  per  apocopen  ex  ai/uto- 
öidio  (Aristot.)  natum  est. 


Neograeca  3]f> 

Jcortina  est  vetus  koqcovi].  Et  hoc  ei  permulta  alia 
vocabula,  at  %eUnat  velöna  etc.  pro  »j  doricum  ezitam  a  ex- 

hibent. 

aapiint  (sapo),  sapvmfzo  (sapoiie  illinere),  sapwnöxofia 
(creta  eimolia)  a  ounu'tviov  declucta  sunt  (Schol.  Theocr.  '.), 
17),  deminutivo  vocabuli  poregrini  aonuov f  quod  primum 
apud  Arctaeum  (CX.  fere  anno  post  Chr.  n.)   exstat. 

ß'skiba  (pulejum)  est  vetus  ßhffltaviov {ßl^Xtov)f  cujus  %  re- 
centius  esse  quam  gy.  illius  pro  certo  habeo.  ß  propter  se- 
quens  l  in  /   obduruit. 

piriini  (furca)  ex  7V£q6vtj  deminutum  est.  e  in  i 
transiit,  id  quod  sapenumero  ante  liquidam  l  fit,  velut 
küaö6  (ylzkoküadd,  suaviter  canto).  Haud  raro  hoc  in 
vocabulo  quasi  intermedius  sonus  auditur,  qui  quidem 
neque  plenum  i  est:  ke'Uaöö.  Hoc  vocabulum  non  dicitur 
nisi  de  cantu  avium,  qua  significatione  oecurrit  apud  Luc. 
philops.  3.  i  pro  e  praeterea  in  xüidom  juxta  %eUdön£  ha- 
bemus.  Lcxicon  neograecum  a  Weigclio  editum  tuqovvi 
clavus  magnus  exhibet,  furcam  autem  7iitQOivi  scribit. 
Siinilitcr  Passovius  xrjladoi  scribit;  quod  cur  fecerit,  equi- 
dem  non  intellego. 

psimtzo  nunc  universe  emere  valet,  bipiovtco  vero  pro- 
prio obsoniuvt  emere  valuit.  Invenitur  quoque  oipcopiUo, 
quod  rem  frumaiiaiiani  comparare  significat.  Pro  psunizo 
et  psüm&ma  auditur  etiam  puswi&so  et  pusünizma. 

malaxhina  Protodicus  in  patria  Paro  oecurrere  dicit. 
Significat  autem  vas  nexum,  in  quo  cera  melle  exemto 
iterum  exprimitur.  Iam  quamquam  ille  hoc  vocabulum 
haud  inepte  ad  vetus  (.ictlctltwv  (seeundum  III.  dcclinatio- 
ncni)  vel  maXai>MV)j  (sec.  I  decl.)  revocat,  tarnen  potius  ad 
vetus  fualO-oh)i  retulerim  et  <r,  irrationalem  vocalem  postea 
ortam  esse  putarim.  Mea  sententia  confirmatur  vocabulo 
/.iidtt>t  et  ab  Hesyehio  et  a  Polluce  proposito.  Ille  haec 
tradit:  fj.dk $7)'  fie/xalayfidvog  Hygog,  Pollux  autem  (X, 
58 — 59):  o  d    ivtuv  nt  nivcexiöt  ktjqos  rj  naJL&Tt  /   fidk-9-a. 


316  Deffner 

Hoödozog  fiiv  yag  xrjobv  el'grf/.E,  Koarlvog  di  iv  t?j  üvrlvg 
{.idk&rjv  stpfjf  y4Qioiocpavr]Q  de  sv  xo>  riqQvtddtj 

rrjv  fiäX&av  ex  i(3v  ygafifiaziiov  rto&iov. 

gunatfzo  et  e'igunatfzo  Bovae  (Calabriae)  pro  yonatizo 
offeruntur. 

krambuni,  quod  vocab.  zacon.  est  et  /.Qafißr)  (neogr. 
Idxano)  significat,  Devillius  (p.  50)  ad  vetus  -/.Qctfißwvi- 
ov  refert.  Quod  si  ille  recte  explicavit,  krambüni  jure 
nunc  affertur.  Sed  equidem  vereor  ne  insit  exitus  vviov, 
velut  in  otrjd-vviov,  ducto  a  orrj&og  (Ephipp.  ap.  Athen.  9, 
370  d).  Quod  si  ita  est,  x.Qccfißvviov  certe  comprobandum 
et  krambüni  alio  loco  tractandum  est. 

§  42.    U  insequentis    syllabae  o  vocalem  praece- 
dentis  sibi  assimilat. 

Hoc  loco  aptissimum  videtur  exemplis  confirmari  illud 
quod  haud  raro  iam  indicatum  est,  u  sequentis  syllabae  o 
praecedentis  sibi  assimilare.  Assimilatio  autem,  quam  voca- 
les  efficiunt,  semper  fere  regressiva  est,  ita  ut  vocalis  se- 
quentis syllabae  vocalem  praecedentis  sibi  aequalem  red- 
dat.  Notum  est  apud  Romanos  i  vocalem  tale  quid  saepe 
efficere,  rarissime  u,  cuius  rei  exemplum  esse  videtur  ru- 
tundus  pro  rotundus  (Lucr.  II ,  451,  458 ,  466 ;  Bouterw. 
Lucr.  quaestt.  p.  8).  V.  Corssen  II,  369.  At  in  neograeco 
sermone  mirum  quantum  u  vocalis  ad  assimilandam  prae- 
cedentem  syllabam  valet.  Omissis  iis  quae  aliis  locis  al- 
lata  sunt  exemplis,  haec  affero :  ru&unja  (nares)  vet.  qo>- 
9toveg.  Inde  ductum  ru&unizo.  In  dialecto  calabra  praeter 
rutünja  etiam  rusxinja  invenitur  et  in  zaconica  per  meta- 
thesin tsünja  evasit  (Devill.  p.  46). 

luxuria  (puerpera),  inde  lu%unemma  et  luxunivo  derivata 
sunt.  Prius  autem  u  non  ortum  esse  nisi  effectu  posterioris, 
id  ex  ta  loixja  (purgatio  puerperae)  evidenter  apparet. 

vurvülakag  cum  fioofiolrzToueu  conferendum  et  ad 
*  fioofiokat;  revocandum  est,  cuius  deminutivum  fxoQf.iolvy.Lnv 
exstat.  Praeter  vurvulakas  etiam  vurdulakas,  vurkölakas}  vru- 


Neograeca  :>,  17 

hölakaa  invcniuntur.    lO   BovQxoXctttccg  nomeo  eal    carminis 

popularis  suavissimi,  quod  exstat  in  Pase.  carm.  pop.  n. 
517,  quodquc  nostras  poeta  Buerger  cognovisse  videtur, 
cum  carmen  quod  inscribitur   Leonore  conderet 

Jculu&ö  vel  kulutö  est  vetus  av.oXov&to.  Thasii  autem 
glud-do  dicunt. 

Luculentissima  autem  huius  assimilationis  exempla  ad 
iinem  seposui.     Sunt  haec: 

In  lingua  vulgari  olxog  (futos)  et  ctirög  (quod  idem 
valetj,  7colog  (pjos) ,  alXog  syllaba  paragogica  vog  ampli- 
ticantur,  quam  ob  rem  tutonds,  aftonöe,  allonös  nominativi 
sumendi  sunt,  qui  quidcin  ipsi  nun  inveniuntur,  inveniuntur 
autem  casus  obliqui,  qui  inde  prodierunt.  Cum  igitnr  vi- 
derimua  quomodo  nomina  tötos  vel  pjds  vel  ällos  l'orment 
genetivum  singularis  omnium  triam  generam  et  genetivum 
pluralis : 

fiiliinfi,  /////„/'s,  tii/nnü)  tutonon, 
/»'iim'i,    picmfe,  i>iinriiy     pionön, 
allunü ,  allinis,  a/Junü,    allondn, 
cumque    omncm     nominis     aizng     declinationcm     cognove- 
rimus: 

Sing,  aftös       af't.f         aftö 

(iftiiiii'i     aftinfs    afhmu 
aftonön   aftmin    aftö 
Plur.   aftmi     aftmSs    aftamd 
aftonön  aftonön  aftonön 
aftunüs  afbvnSa    aftomdj 
facile  intellegemus,  quantam  vim  vocalis  sequentis  syllahao 
in  vocalem  praecedcntis  exerceat. 

Huc  pertinet  ratio  qua  in  dialecto  zaconica  verbum 
avd-Qtonog  declinatur : 

0  dtiopo  i  atsfpi 

tu  ats>i /in  (gen.  deest.) 

ton  dtSopo. 
Huc  denique  spectat  quod  in  cadem  dialecto    verba  in 
oto    cadentia    non   ut    in    lingua  vulgari  in  öno ,  sed  in  i'nu> 


318  Deffuer 

mutantur,  idque  per  vim  u  iinalis,  de  qua  infra  agam. 
Sed  cum  Lac  tum  alia  quoque  ratione  verba  in  o'w  caden- 
tia  formantur:  Ich  (==  sk)  enim  ad  stirpem  accedit,  ut  in 
jimniikku  =  yvfxvöio,  siöerukku  =.  Glasgow.  Atque  ex  bis 
quidem  exemplis  eo  clarius  intelligetur  vis«  u  sequentis, 
quo  minus  consonae  insequenti  ulla  vis  vocalis  mutandae 
tribuenda  est. 

§  43.    £7  pro  o  in  vocibus  externis. 

►Sequitur,  ut  pauca  dicam  de  vocabulis  ex  Italia  de- 
promptis,  quae  maxime  in  dialecto  Calabriae  et  ionicarum 
insular  uni  inveniuntur,  atque  exponam,  quomodo  in  illis 
transitus  o  vucalis  in  u  se  babeat,  utrum  frequens  sit  an 
rarus.  In  his  igitur  verbis  o  multo  saepius  in  u  transit 
quam  in  vere  graecis,  imprimis  cum  labiales  m,  b,  pt  f,  v 
insequuntui*.     Exempla  affero  haec: 

Jeumbanjdro  (comitor),  ab  ital.  compagnare. 
kumbdros  (oivrexvos)  compadre. 

kumbdso  iL  compasso. 

kumanddndis  (praefectus)  coinandante. 

Consimiliter  latinus  serrao  vulgaris  posterioris  aetatis 
haec  exbibet:  incwniparabili  (C.  I.  No.  1549),  cwmparatori} 
cumpari,  cumpascua  etc.,  quae  mutatio  vocis  o  saepe  tum 
fit,  cum  praepositionem  con  in  compositis  consonans  sequi- 
tur (Schuchardt  II  128  sqq.,  Corssen  II  169). 

kuvenda  (colloquium)  non  a  turcico  qouvvet  ducitur,  sed 
et  hoc  et  illud  a  co(n)ventus  derivantui';  kuvendjdzo  valet 
convenire,  colloqui; 

supportevo    (-aJw),    vnocpiQto ,  ital.   sopportare. 
sulatsdro  (7iSQinaz(ö,  ambulo),  ital.  sollazare. 
bürsa  it.  borsa 

respundevo  {-eva)  -    rispondere 

i  lundandntsa  -  hntananza 

i  furtüna  (tempestas)  -  fortuna 

kurtesia  -  cortesia 

mantsurdna  (amaracusy  -  maggiorana 


v  ograeca  : ;  i  ■  * 

furmagila    caseus,  ivqiov)  it.  formaggio 

hniii    BcribütaJ  -   la  t&rta 

hurdSla  (linum,  Linea  fa  cordella 

yunSla  (vestimentum,  tonica  interior)        la  gonella 

hi  .sii.sjnria,  -     i  SOSpiri 

Maxime  autem  huc  spectant  ea  vocabula,  in  quibua 
cxitus  ital.  ona,  onia,  one  in  una,  unfa,  dni  mutati  sunt, 
vclut 

i  remisjtina  =  la  rermssioru 

1  /iiisitiita    =  la  yrigiomia 
!  padrdna    =  la  patrona 

to  cantu/m    =  iL  cantone 

/o  niilji'ini    =  il  niilli'un 
to  jiiisi'iiii     =  il  piccione. 

§   II.    U  pro  m  in  fine  vocabulorum. 

( Omnibus  dialectia  coinmunis  est  terminatio  «  et  ea 
quidem  in  stirpibus  fem.  quae  cadunt  in  o  et  seeunduin  :;. 
declinationem  flectuntur.  Quo  modo  xsqöoj,  eodem  ahipti 
(vulpes)  formatum  est,  quod  ad  *  aXo)7t(o  redit.  Quare 
Corais  illud  Hesychii  akioTid  in  dktoma  mutari  jussit.  Alia 
eiusmodi  substantiva  sunt:  fayii  (i'emina  edax),  mase. 
fuy<is\  mayulü  (bueeulenta).  Prope  Athcnas  in  olivetis  Pa 
iinijii  Kolokz&u  est,  ut  erat  apud  veteres  Ji^tji^g  —ii<<'>. 
lila  autem  substantiva  ita  flectuntur,  ut  nom.  et  acc.  sin- 
gularis  aequales  sint,  genitivus  in  im  exeat.  Pluralis 
autem  e  stirpe  amplitieata  —  ud  elricitur,  ut  alopüdes  (nom. 
et  acc.  plur.)  et  alopüöon  (gen.  pl.).  Iam  constat  inter  om- 
oes,  dativum  omnino  ab  hodierno  sermone  esse  alienum 
eiusque  vice  gen.  et  acc.  fungi.  Hoc  vero  ab  illis  Bonorum 
affectibus  —  velut  pro  tu>  töio/.a  {avio>  idio/.u},  tu  edoka  — 
ortum  esse  puto. 

Cuius  rei  simile  dialectus  thessalica  exhibet,  in  qua 
non  solum  mediis  in  verbis  10  in  ov  mutari  solet  ut  Koav- 
vovviovv    pro    Kocoraiiian    in   nummo    apud    Mionu.    suppl, 


;^20  Deffner 

III  p.  281 ;  ibidem  p.  284  in  nummo  ro(.irpiTOvv  ex  anti- 
quiore  ro/ncfirdovv  pro  attico  ro^tfiTtov),  sed  etiam  in  fine 
verborum  tu  in  ov  transit,  velut  xegdotov  pro  v-e^diöto  (C. 
I.  Gr.  n.  1767;  Ahrens  I,  p.  221). 

In  dialecto  Calabriae  autem  adverbia  loci  quae  in  an- 
tiquo  sermone  in  to  exeunt,  u  exhibent: 

apdnu  apdu ,  pdnu  pdu  pro  i/idvto ;  inde  ducitur  apu- 
pdnu  =  enüvto&ev.  Praeterea  et  apd  et  pd  offeruntur ,  in 
quibus  u  abiectum  est. 

hdtu,  kau  (et  kd),  et  cum  a  prothetico:  akdtu,  akdu 
(akd)  pro  vetere  xatto;  compositum  est  apukdtu  (=  dno 
/.CCTIO  =  /.ttTtü&ev). 

esu  =  eoo),  quocum  compositum  est  dosu  (=  idw 
zo(o,  intro)  et  aposu  (=  dnb  eoco,  ex  interiore  parte,  e  domo). 
efsu  (l'^co);  Sternatiae  dicitur  edzu. 
etM,  ittu,  tu  (hie)  certe  non  huc  referenda  sunt ,  cum 
non  ex  adverbio  in  to  cadente,  sed  sine  dubio  ex  avxov 
(=  avTO&i)  prodierint.  Pro  illo  adverbio  in  dialectis  za- 
cynthia  et  cephallenia  eftü  exstat.  (Pass.  carm.  pop.  593 
v.  5  et  9,  et  in  fine  eiusdem  libri  dist.  amat.  n.  341,  342, 
343). 

itu,  iduj  iu  Morosi  (p.  99)  pro  ovtto  affert.  —  De 
omnibus  his  adverbiis  cfr.  Morosi  p.   151. 

Restat,   ut   de    dialecto   zaconica   pauca  dicam.     In  ea 
ut  in  calabra  adverbiorum  exitus  w  in  ov  obscuratur,  velut 
opisu  pro  omoto 

dnu  et  apdnu  pro  avto  et  enävto 
esu  pro  sota 

otsu  pro  ej-to. 

His  adverbiis  cognominata  sunt  tdnu,  tdsu,  tdtsu,  ex  zec 
et  avto,  EOto,  e^to  per  crasin  orta. 

In  nulla  alia  autem  dialecto  nisi  in  zaconica  haec  oc- 
currunt : 

1)  Adverbia  ita  formantur  ut  ö  abjiciatur:  kalü  =  xa- 
hoQ,  pü  =  ntog.  Iam  apopperü  (hodie  vesperi)  quoque  vi- 
detur  esse  adverbium.    pp  assimilatione  ortum   est,   ut  in 


Neograeca.  321 

epperi  =  %aniqi>.  Ergo  *atsoo7t8Qais  sumere  licet,  quod 
dcinde  in  a7coa7iiQodg  transiit,  quod  vocabulum  in  annali- 
Ims   Moreae  occurrit  (Devill.  p.  36).     anoaneQWg  »imiliter 

formatum  est  atquo  apdpse  (ex  u7io  et    oif.it  ,   quod   cefc  ri 
Graccis  commune  est  pro  vetere  tavtrj  rf/  laritoa. 

2)  nornen  numerale  diu  pro  övoj  (Devill.  p.  106).  In- 
ventur quoque  6t;  utrumque  indeclinabile  est. 

3)  nom.  sing.  pron.  pers. :  ezü  pro  iyco. 

4)  genitivi  plur.  pron.  1.  et  2.  pers.:  ndmu  (emünane 
est  amplificata  forma)  pro  rjfiwvt  dor.  afiJSv.  Habet  Devil 
lius  (p.  108)  vaftovvave  pro  i/novravs,  sed  ex  sequenti  pa- 
gina  apparet  id  erratum  typographi  esse.  In  ndmu  Devil- 
lius  v  euphonicum  esse  existimat.  emünane  e  pro  tt 
exhibet,  velut  emi  =  r]f.ulq  offertur.  Gen.  plur.  pronomini.s 
ekjü  (ov)  —  revocandi  ad  izv  (rv)  —  vel  ntmu  vel  njümu. 
sonat. 

5)  Iam  u  pro  exitu  cor  partieipii  praesentis  act.  exstat, 
velut  onij  (lynpu,  földttu,  krSfu  etc.  pro  vet.  oqwv,  ayantüv, 
(pvkctTTWV)  xkenrwv.  Cuius  partieipii  feminina  forma  ita 
oritur,  ut  a  elidatur:  omia  (ogatoa-.  ayapiia  (ayamoaa).  Ba- 
rytona  autem  non  solum  o,  sed  etiam  ov  ejiciunt:  fldUa 
(rpvldiTOv oa),  krefa  (xXenrovöä).  (Devill.  p.  113  sqq.).  Qua 
ex  partieipii  forma  et  verbo  substantivo  einmi  praesens 
prodit:  emmiorii  (contr.  emmorii)  =  el^ii  oqcüv  =  oqoj. 

6)  Exstat  praeterea  u  pro  (o 

a)  in  conj.  aor.  act.,  qui  particula  &ct  praeposita  (ex 
&6  na  pro  &£lio  Xva)  etiam  futuri  loco  usurpatur,  velut  9a 
ordu  (bgaoio),  9a  ayaptu  [ayan^oio] ,  9a  rdpsu  (geexpeo)  etc. 

b)  in  conj.  aor.  pass.,  qui  et  ipse  9a  syllaba  praeposita 
pro  futuro  passivi  occurrit.  9a  ora9ii}  9a  effra9ii  («/- 
cfQavd-oj),  9a  9ammastu  (9avfiao9io)  etc. 

Denique  ex  dialecto  zaconica  haec  memoratu  digna 
simt: 

1)  exitus  partieipii  ümene  pro  lofurog  et  öfievog,  velut 
orümene  (oQiö(.ievog),  lefumene  (X&tOfievog).  Passivi  quoque 
praesens  et  imperfectum  analytice,    i.   e.  verbo  substantivo 


322  Deffher  Neograeca. 

et  participio  compositis  forraantur,  ut  cmmi  orkmene  =  dfii 

OQWfAeVOQ   =    OQW/iiai. 

2)  exitus  comparativi  uiere  et  pro  loteqog  et  pro  oV« 
oog:  xamele  (xa/iirjlög),  xamehitere,  lekö  (JUwxog),  lelcütere, 
yliko  (in  comm.  dial.  ylvxog  pro  -vg),  ylihdtere.  öuperlativi 
semper  fere  analytice  formantur. 


BEITRÄGE 

znt 

GRIECHISCHEN   UND  LATEINISCHEN 

E  T  V  M  Ü  L  0  G  I  E 


SOPHUS  BUGGE. 


ßk(X7lTli) 

hat  man  in  neuerer  Zeit  theils  mit  skr.  mlMpajWmi  welk 
machen,  die  Spannkraft  benehmen  (Causat.  von  mlä,  mlsjati), 
so  Kuhn  Zeitschr.  XIV,  l.r>S,  Curtius  Grundzüge  :*  S.  490, 
theils  mit  skr.  gläpajümi,  glapajärru,  in  ein  Unbehagen  ver- 
setzen, erschöpfen,  mitnehmen,  in  Verfall  kommen  lassen 
(Caus.  von  gläf  gläjati),  zusammengestellt,  so  Benfey  Or. 
und  Occid.  I,  574.  Das  Germanische  dürfte  vielleicht  hier 
entscheiden.  Ich  vergleiche  mit  ßXdmw  altn.  glep/'a,  Prät. 
glap&a,  glaptat  Pcp.  (j/ajxlr7  glaptr.  Von  ßl(X7rxo)  sagt 
Passow :  „Bei  Homer  herrscht  der  Begriff  des  I linder ns 
oder  Aufhaltens,  insofern  daraus  ein  Schaden  für  den  Auf- 
gehaltenen erwächst."  Ganz  dieselbe  Bedeutung  kann  dein 
altn.  ylepja  namentlich  in  der  älteren  Sprache  beiwohnen. 
Mit  dem  homerischen  ßlcx7CTeiv  iiva  v.eXev&ov  gleichbedeu- 
tend ist  glepja  manns  (oder  mannt)  farar,  wo  die  Verschie- 
denheit der  Construction  den  Grundbegriff  des  Verbs  nicht 
berührt.  Mit  dem  homerischen  ßläßeicu  de  T£  yovvar 
lövii  vergleiche  man  altn.  glapnaSi  kdnüm  baefii  heyru  oh 
syn  (sowol  Gehör  als  Gesicht  schlug  ihm  fehl).  Auf  den 
Geist  übertragen  heisst  ßh'cittiv  bethören,  verblenden;  so 
auch  glepja.  Wie  ßXcuftteig  sinnverwirrt  sein  kann,  so 
wird  von  glepja  afglapi  ein  blödsinniger  Mensch  abgeleitet 
Besonders  jedoch  wird  glepja  von  der  Bethörung,  Verfüh- 
rung eines  Weibes  gesagt.  Die  Construction  glepja  emkvern 
at  geäi  ist  der  griechischen  vöov  ßeßkaßipevog  analog.  In 
Zusammensetzungen  kommt  öfter  das  Subst.  <//«/>  neutr. 
vor,  welches  durch  ßläß>n  ßh'cßu^  wiedergegeben  werden 
kann. 


326  Bugge 

glepja  setzt  eine  urgermanische  Form  glapjcm  voraus. 
qlap  führt  auf  eine  vorgermanische  Wurzelform  ghlab  zu- 
rück; dies  ist  nach  meiner  Vermuthung  aus  glabli  umge- 
setzt, wie  got.  greipan  auf  ghrab  statt  grabli  zurückgeht. 
Zu  diesem  glabli  verhält  sich  gr.  ßXaß  statt  glab  wie  otqc<- 
ßiov,  OTQoßeio  zu  GTQtfpio.  Daneben  erscheint,  wie  so  oft, 
eine  durch  p  erweiterte  Form  im  skr.  gläpajömi,  glapajämi; 
vgl.  z.  B.  lat.  stupere  neben  skr.  stubh  staunen  machen, 
kirchenslaw.  stapü  stab,  skr.  stliäpajämi  stützen,  fest  machen, 
neben  dem  synonymen  stambh,  stabhnomi  u.  s.  w. 

yl^vrj,    ylrjvog. 

Diese  Wörter  hat  man  längst  auf  eine  Wurzel  yaX, 
yXa  „glänzen"  richtig  zurückgeführt.  Dies  wird  durch 
keltische  und  germanische  Wörter  bestätigt.  Man  muss 
einen  Adjectivstamm  yXy-vo  voraussetzen,  von  welchem 
auch  die  Namen  rXrjvöq  niasc,  FXrjvlg  fem.  zu  erklären 
sind,  yhqvo  muss  glänzend,  fein,  niedlich  bedeutet  haben- 
Auf  dieselbe  Grundform  gläna  geht  kelt.  glan  zurück,  dies 
lässt  sich  in  allen  keltischen  Sprachen,  auch  wahrscheinlich 
schon  im  Gallischen  nachweisen.  Es  bedeutet  rein,  glän- 
zend (altir.  roglan  glänzte),  kymr.  auch  niedlich;  kymr. 
glain  ist  Juwel,  Edelstein,  und  stimmt  in  der  Bedeutung  mit 
yXrtvog  Schaustück,  Prachtstück  überein.  Wie  sich  die 
Bedeutung  „Augenstern"  bei  mehreren  Völkern  mit  der 
Bedeutung  „Edelstein"  berührt,  so  im  Griech.  bei  yhqvq 
Augenstern.  Mit  dem  kymr.  glän  stimmt  ags.  cldne  be- 
grifflich genau  überein;  deutsch  klein,  ahd.  chleini  ist  ur- 
sprünglich glänzend,  rein,  dann  fein,  niedlich,  zierlich 
(deutsch.  Wtb.  V,  1088).  Die  germanische  Grundform  ist 
klainja-s.  Dies  ist  aus  klanja-s,  klänja-s  entstanden,  wie 
altn.  kein  aus  hanjä,  vorgerm.  kanfä,  hails  aus  halja-s,  vor- 
germ.  kalja-s  u.  s.  w.,  siehe  Scherer  zur  Geschichte  der 
deutsch.  Spr.  S.  472;  klünja  ist  durch  das  Suff,  ja  von 
klana  =  kelt.  glan,  gr.  yhjvo  weitergebildet.    Im  Deutschen 


Beiträge  zur  griechischen  und  lateinischen  Etymologie.       327 

wird  das  Wort,  wie  im  Griechischen  und  Keltischen,  von 
niedlichen  Schaustücken  angewandt,  so  mlcl  (jimmen  und 
fiz  inoelte  steine,  die  waren  Meine,  und  so  namentlich  in 
kleimod. 

Dies  war  schon  niedergeschrieben,  als  ich  die  Wörter 
von  Pott  Wurzelwörterbuch  I,  771 — 773  behandelt  fand. 


t  q  v  o  g. 

Mit  skr.  ar,  rnömi,  rnvämi  erhebe  mich,  gr.  öovvfxi 
errege,  ojoro  erhob  sich,  lat.  orior  gehört  got.  rinnan  zu» 
summen,  siehe  Kuhn  Zeitschr.  II,  460,  Leo  Meyer  goth. 
Spr.  S.  203  f.  Die  nasale  Erweiterung  ist  in  dem  germa- 
nischen Worte  wurzelhaft  geworden.  Ebenso  verhält  sich 
aflinnan  aufhören  zu  anollvfu  Btatt  arcoXwfii;  brmkem  zu 
skr.  bTirnämi  ich  brate,  lat.  fornaXj  furnus.  Got.  urrinnan, 
altn.  rennet,  wird  vom  Aufgehen  der  Sonne  wie  lat.  oriri 
gebraucht;  altn.  renna  d  ist  wesentlich  dasselbe  wie  enöo- 
vvaO-ai,  adoriri.  Hier  mache  ich  besonders  darauf  auf- 
merksam, dass  nord.  renna  „hervorspriessen,  schnell  wach- 
sen" von  den  Bäumen,  namentlich  von  den  jungen  Schöss- 
Iingen  gesagt  wird.  Eine  ähnliche  Anwendung  ist  auch 
dem  lateinischen  Worte  nicht  fremd,  z.  B.  terraique  solum 
subigentes  eimus  ad  ortus  Lucrez  I  212.  Hiezu  stelle  ich 
trotz  des  e  der  Stammsilbe  egvog  n.  Schössling,  junger 
Baum  oder  Zweig,  Sprössling,  Kind.  Das  Wort  ist  wie 
y.ztjvng,  e&vog  gebildet,  formell  völlig  gleich  ist  skr.  ärnas 
n.  Woge,  Fluth,  wo  die  Bedeutung  sich  anders  entwickelt 
hat.  Diese  etymologische  Deutung  stütze  ich  durch  norweg. 
Dial.  runne  m.-  (urspr.  Stammform  nmna/n  ,  rune  m.  Stamm- 
form runan)  und  renniny  m.,  die  von  renna,  got.  rinnan 
abgeleitet  sind  und  völlig  dieselbe  Bedeutung  wie  ;-<o '>-■ 
haben.  Hierbei  zeigt  sich  merkwürdige  Uebereinstimmung 
des  Ausdruckes  in  der  griechischen  und  der  nordischen 
volkstümlichen  Dichtung:  Homer  sagt  n  ö'  aviÖQa/ie» 
lon'i    long    II.    18,   437;     so    heisst    es     von    einem    jungen 

C  urtius,  Studien.  IV.  "J2 


328  Bugge 

schönen  Manne  in  den  norwegischen  Volksliedern  oft:  er 
wuchs  auf,  som  ein  seljurwnne  (wie  ein  junger  Weiden- 
baum). 

Der  Vokalunterschied  in  eqvoq  und  ogwfu  kann  der 
gegebenen  Erklärung  nicht  hinderlich  sein ;  denn  e  wechselt 
mit  o  sowol  bei  verschiedenen  Ableitungen  von  derselben 
Wurzel,  als  dialectisch  bei  einem  und  demselben  Worte: 
iteXXög  und  noliög,  f-QYMv?]  und  oQxdvi),  Ksqxvqcc  und  Koq- 
xvqcc,  Att6)Jmv  und  AniXXcav  u.  s.  w.,  s.  Leo  Meyer  vgl. 
Gr.  I,  112.  Schon  Düntzer  (Kuhns  Zeitschr.  XVI,  30)  hat 
die  Deutung  von  eqvoq  aus  der  Wurzel  ar  sich  erheben  als 
eine  Möglichkeit  genannt,  er  hat  aber  einer  Avie  ich  glaube 
verfehlten  Vermuthung  den  Vorzug  gegeben. 

ewig. 

Fick  vergl.  Wörterb.  2  I,  25.  188  erklärt  nach  dem 
Vorgange  Benfeys  evvig  mit  Recht  aus  einer  Wurzel  vä 
mangeln,  fehlen.  Diese  liegt  vor  in  skr.  üna  ermangelnd, 
woran  etwas  fehlt,  altbaktr.  ujamna  mangelnd,  üna  f. 
Mangel,  got.  van-s  ermangelnd,  van  n.  Mangel.  Die  ur- 
sprünglichere Wurzelform  finde  ich  bewahrt  in  skr.  vänjä 
f.  eine  Kuh,  deren  Kalb  todt  ist;  Böthlingk  und  Roth  er- 
klären abluvänjavatsä  eine  Kuh,  die  ein  angewöhntes  (frem- 
des) Kalb  nährt,  aus  abhi  -f-  van,  allein  diese  Erklärung 
lässt  sich  auf  das  unzusammengesetzte  vänjä  nicht  anwen- 
den. Dies  vänjä  steht  formell  und  begrifflich  dem  gr.  evvig 
(das  va-ni-s  voraussetzt)  sehr  nahe;  man  vergleiche  z.  B. 
II.  22,  44: 

ög  (i    vltöp  nakXtov  xe  "Kai  io&Xwv  evviv  s-dTjxev* 

&vqc(,  fores,  foras,  foris)  forum. 

Övoct  gehört,  wie  bekannt,  zu  einer  Wortsippe,  welche 
durch  die  ganze  indo-europäische  Sprachwelt  verbreitet 
ist ;  über  den  Ursprung  ist  man  dennoch  ganz  im  Dunkeln. 


Beiträge  zur  griechischen  and  Lateinischen  Etymologie.      |j29 

Auch  der  neueste  Versuch,  diese  Dunkelheit  zu  entfernen 
(von  Lefmann  in  Kulms  Zeitschr.  XIX,  399£),  scheint  mir 
wenig  glücklich:  eine  Wurzelform  dvair  spalten  i-t  nur  v\  \- 
muthet,  nicht  nachgewiesen;  das  anlautende  dh  der  euro- 
päischen Grundform  bleibt  dadurch  unerklärt,  und  für  lit 
dvdraa  Hofraum,  lat.  forum,  was  in  der  älteren  Sprache 
., \  < . 1 1 1< ►('••  bedeutet  (vgl.  meine  Bemerkungen  in  Kulms 
Zeitschr.  XIX,  135  £),  scheint  eine  Grundbedeutung  „Spalt" 
nicht  zutreffend.  Ich  will  hier  eine  andere  Yermuthung 
wagen*.  —  d-vga  wie  die  entsprechenden  Wörter  in  den 
verwandten  Sprachen  kann  theils  als  die  Thüröffnung  theils 
als  die  aus  Bretern  zusammengefügte  Tafel,  durch  welche 
die  Thüröffnung  vermacht  wird,  aufgefasst  werden.  Die 
erstere  Auffassung  ist,  wie  ich  glaube,  die  ursprünglichere. 
Im  Altnordischen  ist  dyrr  nur  die  Thüröffnung;  diese  wird 
durch  hurä  geschlossen.  Skr.  dvGra  bedeutet  überhaupt 
Eingang  und  Ausgang,  Oeffnung,  Loch;  fhugis  ist  nicht 
nur  Thüröflhung,  sondern  au<h  Fensteröffnung.  Dass  die 
ursprüngliche  Bedeutung  „ein  freier,  offener,  luttiger  Kaum 
besonders  am  Eingange  des  Hauses"'  ist,  rinde  ich  nament- 
lich dadurch  angedeutet,  dass  die  Wortsippe  in  den  mei- 
sten europäischen  Sprachen  zur  Bezeichnung  des  Draussen 
angewendet  wird  (vgl.  Pott  Wurzelwtb.  2/1  S.  25  f.;;  so 
lat.  fortSf  forasj  frvQaoi,  dvQijtpi  foris;  xh'odcc  e§iw.  "Acv.u- 
dsg;  frvqate  Boras;  dvQa&ev  von  aussen  her;  dvQcuog 
draussen  befindlich;  üvQCtvX&ä  im  Freien  verweilen;  nor- 
weg.  dyra  seg  sich  hinaus  verfugen;  poln.  na  dwor  hinaus, 
na  dworze  draussen,  und  Entsprechendes  in  anderen  sla- 
wischen Sprachen.  Audi  die  Bedeutung  aula  heim  kirchen- 
slaw.  dnoorUf  Hofraum,  Gehöft  an  den  Gebäuden,  Leim  lit. 
dvdras ,  Marktplatz,  in  älterer  Zeit  auch  vestibulum  beim 
lat.  forum  setzt,  wie  mir  seheint,  „ein  freier,  Luftiger,  offe- 
ner Raum  oder  Platz,"  als  den  ursprünglichen  Begriff  vor- 
aus; man  vergleiche  «<■/./  von  ar}(.u. 

In  leben  instimnumg  mit  dem  obigen  leite  ich  Jltca-ra, 
dhvä-r,    statt  dessen   im  Indischen  dvüra,    dv&r  eingetreten 

22* 


330  Bugge 

ist,  dc-Qct  von  einer  Wurzel  dhva,  dhu  wehen,  hauchen  ab. 
dhvara  bedeutete  also  nach  meiner  Vermuthung  „ein  Ort, 
wo  es  weht",  „eine  Oeffnung  (ein  offener  Raum),  wodurch 
der  Wind  ziehen  kann".  Eine  Wurzel  dhvä,  dhva  mit  der 
Bedeutung  wehen,  hauchen  liegt  durch  s  erweitert  im  lit. 
dvdse  Hauch,  Athem,  Seele  deutlich  vor.  Eine  andere  Er- 
weiterung haben  wir  vielleicht  im  skr.  dhvagd  Fahne.  Auch 
skr.  dhvan  tönen  (woher  dhvSnta  Name  eines  Windes), 
dürfen  wir  mit  *dkva  hauchen  vereinigen,  dhvü,  dhva  ist 
eine  Nebenform  von  dhu,  dhu,  was  u.  a.  anfächeln  bedeutet; 
so  hat  das  Litauische  düszie  Seele  neben  dvdse.  Auf  der 
anderen  Seite  scheint  sich  *dhvü  zu  skr.  dhmä  blasen,  aus- 
hauchen, anfachen  zu  verhalten,  wie  skr.  hmal  schwanken 
zu  skr.  hval  und  wie  skr.  hnar  krumm  sein  zu  der  Wurzel 
Jcvar  in  gr.  xvgtog. 

In  *dhvä,  dhu,  dhmü  wie  in  vä  tritt  Lautnachahmung 
deutlich  hervor. 

In  Betreff  des  Suffixes  kann  skr.  dvä-ra,  dvä-r,  gr. 
&i-Qcc  mit  gr.  ccvqcc  ,  arjQ  von  arj/ni  Wurzel  vU  verglichen 
werden.  Wie  ich  die  Bedeutung  „das  Draussen,  das  Freie" 
in  foris,  foras,  d-voavltüi  u.  s.  w.  aus  der  Bedeutung  „Ort, 
wo  der  Wind  weht,  Ort,  wo  es  lüftet",  abgeleitet  habe,  so 
vereinigt  lit.  öras  die  Bedeutungen  Luft,  Wetter  und  das 
Freie  im  Gegensatz  der  Stube,  des  Hauses;  davon  öran, 
lett.  dran  hinaus,  lit.  öre  (womit  Fick  Wörterb.  2  I,  20  skr. 
üre  fern  vergleicht),  lett.  drd  draussen,  im  Freien.  Der 
Ursprung  dieses  Wortes  ist  unsicher;  die  Lautverhältnisse 
der  litauischen  und  lettischen  Sprache  erlauben  es  nicht, 
darin  mit  Curtius  Grundzüge  3  361  eine  Ableitung  von  der 
Wurzel  vö  J)  zu  sehen.  Darf  man  an  die  Wurzel  an  ath- 
men  denken?  wie  z.  B.  lat.  cti-rus  von  der  Wurzel  kü 
stammt,  welche  im  Skr.  neben  kan  begehren,  lieben  vor- 
kommt. 


1)  Anm.  des  Herausg.     Vielmehr  VV.  av. 


Beiträge  zur  griechischen  und  lateinischen  Etymologie.      33 1 

/.  it ).  i-  (1) ,    x  tu  X  v  tu ,    calvo  r. 

calvi,  calvere  bedeutet  frustrari,  auch  schädigen,  läh- 
men, Pacuv.  Non.  p.  131  Gcrl. :  Postquam  calamtfas  plurea 
annos  arvas  calvitur,  Plaut.  Gas.  II,  2,  3:  Übt  dorn/'  sola 
sum,  sopor  manus  calvüur  (Corssen  krit.  Beitr.  450).  Davon 
ist  bekanntlich  calwmnia  gebildet.  Hiemit  haben  Diefen- 
baeh  goth.  Wtb.  II,  593  u.  a.  germanische  Wörter  zusam- 
mengestellt, welche  mit  den  lateinischen  in  der  Bedentang 
Behr  gut  übereinstimmen:  got  hölön,  afhötön  ovxoq?avieivt 
aht.  huolida  frustrabitur,  ags  hol  n.  calumnia,  loquela  ina- 
nis,  hölinga  frustra,  holiende  calumnians.  Eigenthümlich 
haben  sich  die  Bedeutungen  im  Nordischen  entwickelt,  hol 
n.  bedeutet  Schmeichelei,  das  Rühmen,  hcela  schmeicheln, 
rühmen,  norweg.  Dial.  höla  schmeicheln,  durch  Busse 
Worte  kitzeln.  Fast  ganz  gleichbedeutend  ist  gr.  xrjÄita 
durch  Musik,  Gesang,  süsse  Worte  besänftigen,  bezaubern. 
Auch  formell  passl  dies  trefilich  zum  ahn.  hol,  hcela,  vgl. 
cpr^yog  =  altn.  bök,  ynyvg,  =  ahn.  bögr  u.  s.  w.  Ich  zweifle 
daher  nicht,  dass  Fick  vergl.  Wtb.  2  I,  i'>5!  die  Wörter 
richtig  zusammengestellt  hat  während  ich  celare  fern  halte,. 
///.<V(  /.eigt  uns  den  Grundbegriff,  von  welchem  die  ver- 
schiedenen Bedeutungen  ausg<  hen;  die  Bedeutungsentwicke- 
lung ist  fast  dieselbe  wie  bei  >');-/.■  o  vgl.  Kuhn  Zeitschr.  I, 
186  f.).  Das  Verbum  heissl  ursprünglich  bezaubern,  durch 
Zauberlieder  überwältigen;  diese  Bedeutung  liegt  in  ///.<< 
noch  klar  vor.  Daran  Bchliesst  sich  die  Bedeutung  Krank- 
heiten durch  Zauberformeln  lindern,  heilen.  Aus  „durch 
Worte  bezaubern''  entwickelt  sich  leicht  nicht  nur  „durch 
süsse  Worte  befangen,  kitzeln"  (xrjXia),  norweg.  höla) 
sondern  auch,  wie  bei  &4Xy(o}  die  Bedeutungen  bethören, 
täuschen,  wie  zum  Theil  schon  in  xrjXiw,  entschiedener  in 
den  germanischen   Wörtern  und  im  lat.  calvor. 

Die  germanischen  Bedeutungen  ..täuschen"  und  „schmei- 
cheln" lassen  sich  nicht  vereinigen,  wenn  man  von  „beschä- 
digen"   ausgeht;   allein   vom  got.  hölön   lässt   lat.  calvi  ßich 


332  Bugge 

kaum  trennen,  sopor  manus  calvitur  in  der  angeführten 
Stelle  von  Plautus  lässt  vermuthen,  dass  calvi  einst  wie 
Q-ekyuv  von  der  durch  Zauberlieder  bewirkten  Betäubung 
oder  Einschläferung  gebraucht  wurde.  Bei  dem  Ausdrucke 
calamitas  arvas  calvitur  erinnere  man  sich,  dass  Hagel- 
schlag und  ähnliche  Landplagen  durch  Zauberlieder  gegen 
Feinde  geweckt  wurden.  Am  weitesten  hat  sich  calumnia, 
calumniari  von  der  ursprünglichen  Anwendung  entfernt; 
einst  bedeutete,  wie  ich  vermuthe,  calumnia  Zauberworte, 
die  um  jemandem  zu  schaden  ausgesprochen  werden.  Schon 
Schwenck  (etym.  Wtb.  d.  lat.  Spr.)  bemerkt  bei  calvo: 
„Vielleicht  ist  xrjkdi,  y.aXto }  einen  durch  glatte  Worte  be- 
trügen und  ihm  schaden,  zu  vergleichen".  Aus  den  asia- 
tischen Sprachen  weiss  ich  verwandte  Wörter  nicht  anzu- 
führen. Skr.  khala  n.  Betrug,  List,  Täuschung,  Schein, 
darf  ich  nicht  vergleichen  1 )  weil  Böhtlingk  und  Roth  Ver- 
wandtschaft mit  dem  synonymen  khadman  von  khad  be- 
decken annehmen;  2)  weil  das  Wort  in  der  älteren  Litte- 
ratur  nicht  vorkommt;  3)  weil  kh  auf  einen  ursprünglichen 
Anlaut  sk  hinweist.  Wenn  xrjXito  und  calvor  nahe  verwandt 
sind,  kann  calvor  nicht  zugleich  mit  v.loIioj  zusammen- 
gestellt werden.  Vgl.  keltische  Wörter  bei  Diefenbach  goth. 
Wtb.  II,  593. 

x  6  X  n  o  g. 

Während  Curtius  Grundzüge  3  S.  61  v.ölnog,  als  den  ver- 
bergenden fasst,  stellen  Pott  et.  Forsch.  2  II,  463  und  Leo 
Meyer  goth.  Spr.  S.  99  es  mit  germanischen  Wörtern,  die 
Wölbung  bedeuten,  zusammen.  Ich  will  diese  letztere  Com- 
bination  zu  stützen  versuchen.  Das  von  Grimm  deutsche 
Gr.  II  S.  58  vermuthete  got.  hvilban,  hvalf  livulbans  wölben 
liegt  vor  in  noch  lebenden  schwedischen  Dialecten,  z.  B. 
in  Gotland  hvälva,  hvalv,  Ptcp.  neutr.  hvulvi;  dass  die  go- 
tische Form  hvilban,  nicht  hvilfan,  gelautet  hat,  zeigt  deutsch 
wölben.  Von  hvilban,  hvelfa  ist  altn.  hvalf  neutr.,  altschwed. 
auch  hvalf r  masc.  Wölbung  gebildet,  hvalf r  setzt  eine  ger- 


Beiträge  zur  griechischen  und  lateinischen  Etymologie       :;:;:; 

manische  Grundform  hvalbas  voraus.  Di<s  entspricht  völlig 
dem  gr.  Koino-g,  denn  die  germanische  Sprachen  zeigen 
sein-  oft  inlautendes  b  an  der  Stelle  eines  rorgermanischen 
//,  z.  B.  si/jun,  büeiban  u.  s.  w.  Die  Bedeutungen  Btimmen 
trefflich.  Altn.  %va£/  wird  nicht  nur  von  der  convexen 
Krümmung,  sondern  wie  das  griechische  Wort  auch  «ron 
der  einwärtsgehenden,  es  kann  z.  13.  die  Höhlung,  die  innere 
Seite  des  gewölbten  Schildes  bezeichnen,  xöirmg  ist  auch 
ein  tiefer  Thalgrund  zwischen  hohen  Bergen;  in  dem 
schwedischen  Dialecte,  welcher  in  Finnland  gesprochen 
wird,  bedeutet  hvälvo  fem.  1;  Thal,  2;  stehendes  <><\s 
zwischen  Bergen  (Rietz).     Vgl.   Fick  Wörterbuch  -  I,  408. 


y.g ivio ,    v.oioig. 

Schon  Fick  vgl.  Wörterb.  2 1,  204  hat  darauf  aufmerk- 
sam gemacht,  dass  die  Wurzel  in  xqIvü)  scheiden  mit  der 
Wurzel  in  /.tioco  abschneiden,  scheeren,  ursprünglich  iden- 
tisch ist;  vgl.  Pott  Wurzel wtb.  2ter  Bd.  lste  Abtheil.  S.  162. 
Gemeinsam  ist  die  Grundform  skar,  denn  mit  /.qucd  gehört 
lit.  skiriu  scheide,  altir.  scarad  (separare),  mit  /.slow  altn. 
skera  schneiden,  scheeren  zusammen.  Die  vermuthete  Iden- 
tität lässt  sich  fester  stützen.  Lit.  skirvU  stimmt  begrifflich 
mit  /.Qt'vto  überein ;  allein  p&rshirvu  ist  nicht  nur :  von  ein- 
ander scheiden,  sondern  auch:  spalten,  einen  Weg  durch 
den  Wald  hauen,  diese  Bedeutungen  liegen  dem  griech. 
y.tioo)  näher.  Namentlich  wird  die  Identität  durch  die  ger- 
manischen Sprachen  bewiesen,  /.oirc  heisst  in  übertragener 
Anwendung:  Streitigkeiten)  entscheiden,  einen  Richter- 
spruch fallen,  urtheilen,  v.Qiatg  Entscheidung,  Urteils- 
spruch. Analog  ist  die  Bedeutungsentwickelung  bei  cemo} 
crimen,  decerno,  lit.  /u'rskiriu  einen  Streit  entscheiden. 
Allein  auch  altn.  skera  kann  entscheiden,  bestimmen  be- 
deuten, so  namentlich  im  Ausdrucke  skera  ok  skapa;  skera 
ör  emhverja  heisst  einen  Streit  entscheiden,  in  einer  Sache 
den  Urteilsspruch  fällen;  orskur&r  Entscheidung.  Richter- 


334  Bugge 

spruch.  Wie  im  altn.  burSr  niasc.  neben  got.  gabaurths 
fem.  (Kuhns  Zeitsehr.  XIX,  442),  so  wird  in  ör-skurSr 
niasc.  das  masc.  erst  später  für  das  femin.  eingetreten  sein, 
denn  im  Ahd.  ist  scurt  das  Scheeren  fem.  gen.  Als  älteste 
germanische  Stammform  darf  man  daher  skordi  statt  skor-thi 
fem.  voraussetzen;  dies  ist  formell  mit  gr.  v.gi-oi  identisch, 
während  es  auf  der  anderen  Seite  dem  gr.  ymq-oi  ent- 
spricht; die  gemeinsame  Grundform  ist  skar-ti.  Somit  ent- 
spricht altn.  skera  dem  griech.  y.givco  ,  allein  auf  der  ande- 
ren Seite  lässt  es  sich  von  xsiqw  nicht  trennen;  xqivoi  und 
y.eigto  sind  also  derselben  Wurzel  entsprungen.  Auch  durch 
andere  Bedeutungsvariationen  führen  die  germanischen 
Wörter  von  y.elgcu  zu  /.glico  hinüber.  Mit  altn.  skera,  schee- 
ren gehören  folgende  Wörter  anerkanntermaassen  zusam- 
men: ahd.  scerian  austheilen,  nhd.  bescheren,  ags.  scearu 
pars,  portio,  scerian  bestimmen,  zutheilen.  So  bedeutet  lit. 
paskiriu  anordnen,  bestimmen,  zutheilen,  testamentarisch 
vermachen;  allein  dies  Verbum,  welches  auch  absondern 
heisst,  lässt  sich  von  y.givco  nicht  trennen.  Deutsch  aus- 
scheren (prät.  ausscherte)  bedeutet  „secernere". 

I  rt  y  co. 

Für  ?J:y£iv  aufhören  lassen,  besänftigen,  gewöhnlich 
intrans.  aufhören  ist  eine  sichere  Erklärung  noch  nicht  ge- 
funden. Benfey  griech.  Wurzellex.  II,  24  verbindet  es  mit 
skr.  roh  verlassen,  allein  damit  gehört  lav&ävco  zusammen. 
Schönberg  Kuhns  Zeitsehr.  XVIII,  311  ff.  will  aus  annl- 
Ir^ig,  a'/.hy/.rng  und  aus  der  Dehnung  eines  vorhergehen- 
den kurzen  Endvocals  bei  Homer  eine  ältere  Form  F'/.iyto 
folgern;  allein  dass  dies  nicht  stichhaltig  ist,  hat  Curtius 
Erläuterungen  S.  41  f.  gezeigt.  Schönberg  verbindet  Xiyco 
mit  g^yw/^u,  Curtius  Grundzüge  3  S.  173  mit  langueo,  Aa- 
yagöq.  Hier  sei  eine  andere  Vermuthung  gewagt,  l/yto 
erinnert  stark  an  altnord.  log  neutr.  Aufhören:  that  skal 
baka   tu   lögs   man    soll  backen,    bis    nichts  mehr  da  ist; 


Beiträge  zur  griechischen  und  lateinischen  Etymologie.       :;:;." 

lagdiz  thetta  f£  brdtt  i  log  dies  Geld  wurde   bald  rerthan. 

Davon  löga,  ptät.  lögada  mit  Dat.  aufliören  Lassen, 
nehmen:  hvdrki  muinli  ad  dryhTa  viti  theira  löga  nS  afli 
theira,  gewöhnlich  abhanden  kommen  lassen.  Altnord  6 
entspricht  regelrecht  griechischem  17;  mödir  =  fir/njQ,  bSk 
=  (ftlyöc)  bögr  =  nrtxvg  u.  s.  w.  Auch  altn  g  gegen  griech. 
y  hindert  nicht  die  gegebene  Znsammenstellung,  denn  '>,,<' 
kann  durch  Ilauchontziehung  aus  Ärjyot  entstanden  sein, 
siehe  Curtius  Grundzüge  3  S.  479  ff.  Altn.  log,  löga  hängt 
mit  leggja  und  Uggja  zusammen,  und  log  bedeutet  ursprüng- 
lich: Weglegen,  Niederlegen.  Dies  wird  durch  die  NTer- 
gleichung  der  lautlich  entsprechenden  Wörter  in  den  an- 
deren germanischen  Sprachen  klar:  ahd.  luog  n.  luoga  f. 
cubile,  ags.  loh  locus,  sedes,  logian  ponere,  collocare,  con- 
dere  (nicht  logian  mit  kurzem  Vocale,  wie  die  ahd.  Wörter 
zeigen);  so  lögedon  in  der  ags.  Bibelübersetzung  (Rieger 
Lesebuch  S.  177  '",.  wo  die  altnorthumbrische Uebersetzung 
gesetton  hat.  Für  die  Bedeutung  vergleiche  man  altn.  leggja 
eitthvat  af  und  leggja  af  von  etwas  abstehen,  etwas  auf- 
geben. 

Hiernach  vermuthe  ich,  dass  Äijycu  mit  der  Wurzel  Xe% 
zusammengehört  und  ursprünglich  niederlegen,  weglegen 
bedeutet,  y  statt  x  ist  auch  in  Xaygov  rj  Xayqbg  XQaßßduov 
Hes.  (Curtius  Grundzüge  3  S.  183)  eingetreten.  Die  Be- 
deutungsentwickelung ist  in  lat.  sino,  desino  analog. 

Xixvov,    Xiufiog. 

Legerlotz  in  Kuhns  Zeitschr.  VIII,  423  f.  hat  mit 
Xixvov  ü/.ror   Xetxvov  und   Xixfiog  Schwinge,    Worfschaufel 

Formen  bei  Hesychios  verglichen,  welche  mit  v  anlauten: 
rl/j.ov  to  Xt/.ror.  rü/.lor-  10  Xixvov.  verjxXa'  Xeixvä  (lies 
rii/j.a'  At~iv.ru  oder  auch  rtr/./.i'r  /.t/iir.  viv.ttr'  /.i/./uh, 
/.QCtTU).  ri/.Cc  y.otnH,  /////«.  vf-r/.iti  io-  /a/.uii  rfi.  HeyaQsig. 
t(  ri/.ui^nv  (wie  die  alphabetische  Ordnung  für  tr/.ii^ior 
verlangt)'  svXUftrftov.    Er  folgert  daran-,  dass  A  in  ///.im. 


336  Bugge 

lv/.f.ing    durch    Streben    nach    Dissimilation    aus    v    geän- 
dert ist. 

Die  Richtigkeit  dieser  Annahme  wird  durch  das  Li- 
tauische ausser  Zweifel  gesetzt.  Hier  bedeutet  riekoju  n'e- 
Jxöti  Getreide  in  einer  Mulde  schwingen,  um  es  von  Staub 
und  Spreu  zu  befreien;  lett.  nekdt.  Hiernach  müssen  wir 
annehmen,  dass  et  in  der  Stammsilbe  des  griechischen 
Wortes  (Isr/.rnv,  vemkov)  ursprünglicher  als  c  ist,  denn  lit. 
e  entspricht  regelrecht  dem  griech.  ei,  z.  B.  lekii  =  lel/uo. 
Dem  lit.  neköti  entspricht  zunächst  vsixav,  das  aus  ver/t^i  o 
zu  folgern  ist;  hiernach  scheint  kein  Grund  vorhanden,  in 
veixijvrJQ  eine  Entstellung  zu  sehen  und  die  Erklärung 
vi7.cc'  lix/Lia  als  unrichtig  zu  betrachten,  lixvov,  Xixfiog 
haben  also  mit  skr.  rik ,  woran  Pictet  dachte,  nichts  zu 
thun. 

(.läöG  CO. 

Mit  gr.  /tidooio  knete  sind  schon  skr.  maJiate  zu  Teig, 
Staub  machen,  lat.  mücerare  mürbe  machen,  lit.  mlnkau 
knete,  kirchenslaw.  mqka  Mehl,  mekükü  weich  verglichen; 
s.  Curtius  Grundzüge  Nr.  455,  Fick  Wörterbuch  2  I,  143. 
Ich  vergleiche  ferner  angelsächs.  gemang,  n.  commixtio, 
mengan,  deutsch  mengen,  ags.  gemengan  commiscere,  con- 
fundere,  turbare.  Formell  stehen  die  germanischen  Wörter 
durch  ihren  Nasal  den  litauischen  und  slawischen  am  näch- 
sten. Die  Bedeutungsentwickelung  erklärt  sich  aus  dem 
griech.  cpvQta.  Dies  bedeutet  mischen,  unter  einander  mengen 
fauch  wie  ags.  gemengan  verwirren),  wird  aber  besonders 
vom  Mischen  und  Kneten  des  Teiges  zu  Brot  oder  Kuchen 
gebraucht ;  6  cpigcov  absol.  der  Brotteig  knetet.  Die  An- 
wendung geht  im  Germanischen  in  ähnliche  Richtung  wie 
im  griech.  f.tdysiQog;  norweg.  Dial.  mang  n.  (statt  mang) 
bedeutet:  Stoff,  aus  welchem  Speise  zubereitet  wird,  ur- 
sprünglich: was  zusammengerührt,  geknetet  wird. 


Beiträge  zur  griechischen  uud  lateinischen  Etymologie        Xi~ 

ps  ff  <■  /.  rt ,    ii  8 b  ii  I  ii 

Längst  sind  lolgende  Werter  zusammengestellt:  \;<\;t.ir 
lat.  nebula,  altsächs.  nebhal  masc. ,  ahd.  nebhul,  altfries. 
nevil,  neu,  altn.  mß  (in  Zusammensetzungen  .  ags.  nifol 
caliginosus ;  altir.  inniulu  in  nubibus  (Ebel  Beiträge  zur 
vgl.  Sprachibrsch.  IL  101.  nSl  Wolke  (Beitr.  VI,  233).  Ich 
stelle  hieher  auch  skr.  nihärä  masc.  Nebel  (schon  in  der 
Vedasprache) ;  <lie  Deutung  aus  m  -j-  y^«/-  passt  oicht  für 
den  feinn.  Das  indische  Wort  stimmt  im  Geschlecht  mit 
dem  germanischen  iilierein.  In  Betreff  des  Suffixes  vgl. 
tushära  kalt,  Thau,  Nebel,  märgüra  Katze  [die  .sich 
putzende),  ä  in  nihära  verhält  sieh  zu  4  in  vsq>iXrt  wie  im 
Participialsuffixe  -m>Una  =  gr.  -{um.  h  ist  statt  <W,  das  in 
ini/ihiis  bewahrt  i>t  ;  vgl.  >kr.  grah  aus  älterem  grabh.  Da 
der  Accent  auf  der  Endsilbe  lag,  konnte  der  Wurzelvocal 
in  i  geschwächt  werden,  vgl.  pUhdn}  pUhdn  statt  plahdn, 
gihmd  statt  gahmd  =  doyjto. 


}'  to  y  a  k  n  v. 

Für  vc'iy (('/.o v  pl.  rcöya?.a  Näschereien, Leckereien,  scheint 
sich  im  Griechischen  selbst  keine  Wurzel  zu  finden,  uku 
ist  Suffix.  Das  Ötammverbum  entspricht,  wie  ich  glaube, 
dem  dän.  snage,  norweg.  Dial.  snaka,  was  eine  germanische 
Grundform  *snaJcönj  Prät.  *swilcöda  voraussetzt:  einst  wurde 
jedoch  wohl  stark  "snakan,  'sitök  tlectiert.  snagi  bedeutet: 
nach  Leckereien  suchen:  davon  snagen  naschhaft.  Das 
Germanische  hat  hier,  wie  gewöhnlich,  den  ursprünglichen 
Anlaut  sn  bewahrt;  vgl.  z.  B.  got.  snaws  gegen  viqxx,  ahd. 
sjiur  gegen  wog. 

OilQ,     oaoitw. 

Curtius  Grundzüge  3  S.  321    fasst  daoit/tä  plaudere  als 
eine  reduplicirte  Form  für  Fu-Fccqiüo  zu  YV("'  *"."  ' 
Dies  ist  mir  wenig  ansprechend,  weil  ouoiZut  dadurch  von 


338  BuSge 

oag  ganz  getrennt  wird.  Auch  deuten  Ausdrücke  wie  no- 
Xif.iov  occQiazvg  II.  17,  "228  der  Verkehr  des  Krieges,  ngo- 
ftaXiov  oaQiorvg  die  Genossenschaft  der  Vorkämpfer  auf 
eine  umfassendere  Grundbedeutung.  Der  Vocal  o  würde 
wol  in  der  Reduplicationssilbe  auffallend  sein. 

oag  erklärt  Curtius  3  S.  330  formell  zutreffend  als 
ooag  aus  dem  copulativen  o-  und  rfsar  sI'qco  knüpfe.  Die- 
selben Bestandteile  suche  ich  in  o-agitto,  o-agog.  In  Be- 
treff der  Bedeutung  erinnere  ich  an  severe  colloquia  cum 
aliquo,  conserere  sermonem  und  das  von  severe  abgeleitete 
sevmo.  Wie  severe  überhaupt  zusammenknüpfen,  verbinden, 
an  einander  bringen  bedeutet,  so  ist  oagioxvg  nicht  nur 
trauliches  Gespräch,  sondern  vertraulicher  Umgang,  Ver- 
kehr überhaupt.  Da  oag/Ctir  besonders  von  Liebenden 
und  Eheleuten  gesagt  wird ,  fasse  ich  oag  nicht  zunächst 
als  conjux,  sondern  als  diejenige,  welche  vertraulichen  Um- 
gang mit  jemandem  knüpft  (pflegt),  welche  colloquia  cum 
aliquo  sevit.  In  altnordischer  Dichtung  wird  die  Gattin  oft 
vüna  d.  i.  colloquiorum  socia  genannt.  Die  gegebene  Er- 
klärung wird  durch  die  Form  dogiovcg  (s.  M.  Schmidt 
Hesych.  I,  222)  bestätigt.  Diese  enthält  die  copulative  Par- 
tikel in  derselben  Form  wie  alo%og,  ddelcpeiog,  dnedog  und 
zeigt  n  vor  g  wie  bgfiog,  oguid. 

Dass  es  auch  ein  dem  oag  fem.  entsprechendes  mas- 
culinum  gegeben  hat,  darf  man  vielleicht  aus  sog'  ^vyati'jg. 
dvsifuög  und  cogeg'  y.r]Ö€/.iöv€g  Hes.  folgern. 

7Zsl&io,    7ieL&Ojtiai,    fido. 

Leo  Meyer  goth.  Spr.  S.  58  f.  und  Fick  Wörterbuch  2  I, 
380  vergleichen  mit  ttei^m,  nenoi-fra,  lat.  ftdo  das  got. 
beidan  erwarten,  baidjan  nöthigen,  und  Fick  setzt  als 
Grundbedeutung  „erwarten,  trauen".  Die  formelle  Ueber- 
einstimmung  ist  schlagend;  denn  wenn  got.  biudan  dem  gr. 
nvü-,  rtscihofiai ,  got.  bindan  dem  gr.  nevi)-,  nsv&egog  ent- 
spricht, so  muss  die  dem  gr.  neiüw  entsprechende  gotische 


Beitrüge  zur  griechischen  and  lateinischen  Etymologie. 

Form  nothwendig  beida  lauten.  Die  Bedeutungsentwicke 
hing,  die  im  Germanischen  sein-  eigenthümlich  ist,  hat 
weder    Leo   Meyer  noch    Pich    hinlänglich    erklärt     nei&ai 

gehört  zu  denjenigen  griechischen  Verben,  welche  zwischen 
intransitiver  und  der  entsprechenden  transitiven  (causativen 
Bedeutung  schwanken,  sodass  die  causative  Bedeutung  na 
inentlich  am  Präsensstamme  hattet.  Die  entsprechenden 
germanischen  Verba  haben  regelmässig  nur  intransitive 
Bedeutung;  um  den  entsprechenden  causativen  Sinn  aus- 
zudrücken, werden  im  Germanischen  abgeleitete  Verba  ge- 
bildet. So  ujii^ut  stelle,  torrj/M  stehe,  dagegen  ahd.  atä/m, 
got.  standet  nur:  stehe;  'stellen'  wird  im  Germanischen 
durch  verschiedene  abgeleitete  Verba  ausgedrückt  oqwfu 
errege,  ooiooct  bin  erregt,  erhoben,  o'joco  erhob  sich,  da- 
gegen got.  rinna,  altn.  renn  intrans.  renne,  laufe,  altn.  auch 
stehe  auf;  davon  das  transitive  rannjan.  a/m/./.rui  ver- 
nichte, chcnliola  bin  verloren,  got.  aflinna  intrans.  gehe 
fort,  weiche,  höre  auf.  Nach  dem  obigen  muss  in  Betreff 
der  Bedeutung  das  germanische  Stammverbum  got.  beida, 
altn.  biS  mit  jreiOofica,  das  abgeleitete  baidja,  altn.  beidi 
mit  .itltho  verglichen  werden.  neiSio  ist  überrede,  bewege 
durch  Worte,  Bitten.  Got.  baidja,  ags.  boede  heisst  nö- 
thige,  ags.  auch:  treibe  zu  etwas  an,  bewege,  altn.  beidi  for- 
dere zu  etwas  auf,  bitte  um  etwas.  Dass  diese  Bedeutungen 
sich  mit  den  griechischen  leicht  vermitteln  lassen,  ist  von 
selbst  einleuchtend,  namentlich  wenn  man  die  Bedeutung 
des  griechischen  Präsensstammes  von  den  Vorbereitungen 
zu  der  Handlung  (zureden)  beachtet.  Man  vergleiche  einige 
Beispiele:  sä  <r  thtk  grdts  um  beiddi  Gudriinarkvid a  I  v.  'l'.\ 
sie,  welche  dich  durch  ihre  Worte  zum  Weinen  bewegte; 
baeldc  bt/re  (j'oiujr  Beöwulf  2<H S  sie  munterte  auf,  nöthigte 
die  Bursche  (zum  Trinken'.  Mit  7Ui&otuai  muss,  wie  ob«  n 
gesagt,  got.  beide,  altn.  biet  zusammengestellt  werden.  Das 
gotische  Wort  bedeutet:  erwarte,  auch  altn.  biet  oft:  er- 
warte, warte;  ich  sehe  aber  hierin  eine  spätere,  abgeleitete 
Bedeutung.    Als  den  Grundbegriff  setze  ich  für  beidam  sich 


340  Bugge 

nöthigen,  bewegen  lassen;  daher:  sich  geduldig  fügen; 
endlich:  mit  Geduld  warten,  erwarten,  tragen.  So  bedeutet 
got.  gabeidan  mit  Accus,  etwas  ertragen,  usbeidan  mit  Ac- 
cus. (Jemanden  od.  Etwas)  geduldig  erwarten;  mit  ana  und 
Dat.  (bei  etwas)  Geduld  haben ;  mit  bi  und  Dat.  mit  Geduld 
tragen;  altn.  bffia  mit  Accus,  pati,  sufferre,  auch  in  noch 
mehr  abgeleitetem  Sinne  (was  Gutes)  erlangen,  bekommen. 
So  b0a  daucta  sterben,  tliat  ek  alt  um  beiS  dies  alles 
musste  ich  ausstehen;  nicht  fern  liegt  der  Gebrauch  des 
gr.  nei&eo&cu  in  den  homerischen  Ausdrücken  yt'ocä  nei- 
ÜaG&ctL  sich  in  die  Notwendigkeit  des  Alters  geduldig 
fügen;  orvyegrj  dairl  7tei&eo&(xl  sich  in  den  Gebrauch  des 
traurigen  Mahles  fügen. 


anXäyyva. 

Ueber  OTzXayyvov,  geAvöhnlieh  im  Plur.  oitXdyyva  Ein- 
geweide, besonders  die  edleren,  Herz,  Lunge,  Leber  siehe 
Curtius  Grundzüge  Nr.  390.  onXdyyva  entspricht  dem  altn. 
lungu  neutr.  pl.  Lunge,  Stamm  lungern.  Im  deutschen 
Lunge  fem.  ist  das  Geschlecht  geändert.  Der  Anlaut  ist 
im  altn.  lungu  gegen  GnXccyyva  ebenso  wie  im  lat.  lien 
gegen  onh'^v  verstümmelt.  In  Betreff  des  Auslautes  ver- 
hält sich  der  griechische  Stamm  O7ilc'cyyvo  zum  altn. 
lungan  gerade  so  wie  griech.  (y.Q)'-)Ö€f.ivo  neutr.  zum  skr. 
däman  neutr.  Der  Stammvocal  a  in  onXüyyva  ist  vor  dem 
Nasale  im  Altn.  zu  u  geworden  gerade  so  wie  in  umb,  um 
=  dficpl,  got.  un-  —    av-. 

Diese  Vergleichung  wird  durch  das  armen,  lanshgh 
Lunge,  Brust  gestützt.  Dies  wird  von  Fr.  Müller  Bei- 
träge IV,  255  mit  mx'Kayyyov  verglichen:  armen,  sh  ent- 
spricht hier  altbaktrischem  z,  skr.  h,  indoeuropäischem 
gh. 


Beiträge  zur  griechischen  und  lateinischen  Etymologie       :;|| 

(f  v  ff  x  rj. 

In  Kulms  Zeitschr.  XIX,  442  f.  halte-  ich  gyvoäv  mit 
dem  ahn.  bysja  ausströmen  verglichen  uml  aach  an 
deutsche    Wörter,    <li<'    Grimm    Wth.    unter    bausen    nennt, 

erinnert  Hier  mache  ich  besonders  daran!'  aufmerksam, 
dass  (pvo/.rj  der  dicke  Darm,  auch  Blase,  Schwiele  in  der 
Hand  (wovon  tpvoxtüv  Dickbauch  dem  mhd.  büsek,  pl. 
biusche,  nhd.  bausch  m.  begegnet,  Das  deutsche  Wort  be 
deutet  Wulst,  „schwellender  Schlag,  Beule".  Begrifflich 
entspricht  dem  griech,  (jpiW/r^.'/oc  das  deutsche  liun.s/xirh-t  ; 
das  erste  Glied  des  deutschen  Wortes  ist  mit  tpvac-  freilich 
nicht  identisch,  jedoch,  wie  ich  glaube,  verwandt 

cent  ii  riii,    ii le  c  it  ria. 
Diese   Wörter   hat    Pott  al8  cenf-riria,    ilcr-riiiii   gefas>t, 

und  diese  Auffassung  hat  fast  allgemeinen  Beifall  gefunden; 
so  bezeichnet  ( 'orssen  Aussprache  -  11  S.  683  die  Deutung 
aus  centuviria,  decu-viria  als  nach  Laut  und  Bedeutung  _ 
rechtfertigt.  Allein  mit  Recht  hat  Zeuss  de  vocabulorum 
Umbr.  riet.  111  p.  12  not.  81  dagegen  die  Bedeutung  gel- 
tend gemacht,  ceniuria  ist  nämlich  nicht  nur  eine  Anzahl 
von  100  Männern,  sondern  auch  ein  Ackermaass  von  100 
Hofstellen,  später  zu  je  zwei  jugera  [centuria  primo  a  cen- 
tiiin  jiuji  rilni.s  dieta,  post  duplicata  retmuit  nomen,  Varro). 
Es  ist  unwahrscheinlich,  wenn  auch  nicht  unmöglich,  dass 
der  Begriff  von  ein'  schon  so  früh  verflüchtigt  Bein  sollte. 
Im  Spätlateinisehen  wurde  decuria  von  Dingen  gesagt 
Auch  die  form  decures  =  decuriones  Pest  ap.  Paul  p.  71 
75  lässt  sich  mit  der  von  Pott  gegebenen  Deutung  nur 
schwer  vereinigen  Diese  wird  durch  die  germanischen 
Sprachen  widerlegt  Denn  <■<  u/uria  entspricht,  wie  schon 
Grimm  Gesch.  d.  deutsch.  Spr.  -  176  angedeutet  hat,  dem 
ahd.  Iiinituii  n.  (centena),  altschwed.  hwndari  (in  l'pland: 
in    anderen    schwedischen    Gegenden    hänul).     kuntari   war 


342  Bugge 

ursprünglich  gewiss  ein  aue  100  Hofstellen  bestehendes 
Territorium,  deren  jede  wol  einen  Kriegsmann  stellte,  cen- 
türia  und  huntari  sind  nur  im  Geschlechte  verschieden ; 
jenes  geht  auf  eine  Grundform  kantarja,  dies  auf  kan- 
tarja-m  zurück.  Corssen  Aussprache  2  II  S.  168  zeigt,  dass 
lateinisches  u  vor  r  auch  in  offener  Silbe  nicht  selten  durch 
o  aus  a  entstanden  ist. 

kantarjä  centuria  und  kantarja-m  huntari  sind  wahr- 
scheinlich von  einem  Adjectivstamme  kantara  oder  kantüra 
(der  hundert  enthält)  durch  das  Suffix  ja  gebildet.  Neben 
ahd.  huntari  steht  hunteri  (centurio),  vgl.  lat.  decures  neben 
decuria,  altumbr.  tekuria,  neuumbr.  dequria. 

Verwandt  scheint  das  Suffix  in  den  altirischen  Zahl- 
substantiven triar,  cethrar  (drei,  vier  Personen)  u.  s.  w. 
(gramm.  Celt.  2  p.  310—314.  vgl.  Cuno  Beitr.  IV,  112),  die 
gewiss  nicht  fer  —  lat.  vir  enthalten. 

In  centuria,  huntari  haben  wir  wieder  eine  wichtige 
culturgeschichtliche  Uebereinstimmung  zwischen  Italikern 
und  Germanen. 

cemuus. 

Curtius  Grundzüge  Nr.  38  stellt  y.dgrjvov  Kopf,  y.gaviov 
Schädel,  ygrjvr]  caput  fontis,  got.  hvairnei  ygaviov,  ahd. 
hirni  zusammen.  Vgl.  Diefenbach  goth.  Wtb.  II,  599,  Fick 
Wörterbuch  2  I,  38.  Dabei  vermisse  ich  lat.  cemuus  kopf- 
über stürzend,  sich  nach  vorn  überschlagend,  welches 
schon  Döderlein  Synonyme  VI,  61  richtig  gedeutet  hat. 
cernuo  ist  von  einem  Nominalstamme  cerno  Kopf,  Schädel 
durch  das  Suffix  uo  gebildet;  vgl.  annuo,  menstruo,  cervo 
(der  gehörnte).  So  wird  im  Griechischen  xvßiOTato  von 
va •'■ßt)  Kopf  ohne  Zusammensetzung  gebildet  (Curtius  Stu- 
dien III,  196).  Diese  Erklärung  wird  von  Döderlein  durch 
Herbeiziehung  von  yegavi^ai'  xoXvfißrjoai,  y.vßioxrtoai  He- 
sych.  ygavi^af  erci  yscpaViv  dnoggii{)aL  Hesych.  gestützt. 
Die  von  M.  Schmidt  vorgeschlagene  Aenderung  rrgavit-ca 
ist  gewiss  unnöthig. 


IViträge  zur  griechischen  und  lateinischen  Etymologie.       343 

fasttgium, 

faatlgare  will  Corssen  krit.  Beitr.  S.  107  von  der  >kr. 
Wurzel  bhtta  glänzen  herleiten,  was  wohl  Niemand  von  der 
Seile  der  Bedeutung  wahrscheinlich  finden  wird. 

Das  Richtige  bat  gewiss  Fiek  Wörterb.  2  I,  137  ge- 
sehen, fasiiijiiiiit ,  fd.st'Kjnrc  ist  von  einem  Nominalstamme 
f'istl  statt/«/-*/'/  =  skr.  bhrshti  1.  Spitze,  Zacke  gebildet; 
die  Wurzel  ist  bhara  in  die  Höhe  starren.  Diese  Ableitung 
wird  durch  das  Germanische  bestätigt.  Dem  skr.  bhrshtt 
entspricht  ags.  byrst  f.,  ahn.  burst,  bust  f.  seta,  Stamm 
bursti  statt  borsti;  vgl.  Kuhn  Zeitschr.  XI,  379.  Allein 
altn.  burst  hat  auch  dieselbe  Bedeutung  wie  fastigium  Gie- 
bel. Giebelspitze  eines  Hauses,  und  ist  schon  von  Cleasby- 
Vigfusson  Icelandic-English  dictionary  richtig  mit  dem  la- 
teinischen Worte  verglichen. 

fo  n  8. 

fovt  masc.  Quelle  pflegt  man  als  %i.Fnvx  aufzufassen. 
Allein  nach  fiuen&j  mens  u.  s.  av.  sollte  man  für  xsovx  im 
Lateinischen  eher  fuent  erwarten ;  fore  aus  *fuere,  -por  aus 
puer}  *pover  geben  nicht  hinreichende  Analogie,  denn  hier 
wurde  o  durch  /•  begünstigt.  Auch  mons  inasc.  führt  auf 
eine  andere  Erklärung.  Wie  moiis  wol  von  einer  Wurzel 
men  \, mim  ,-,■  u.  s.  u  )  abgeleitet  ist,  so,  wie  ich  vermuthe, 
fons  von  einer  Wurzel  fein.  Diese  entspricht  der  ved.  W. 
<///"//,  Präs.  (Iiiillidiifi ',  in  Bewegung  setzen,  laufen  machen, 
mit  pra  hervorlauten,  quellen  (Rig-V.  IV,  3,  12  pra  — 
dadhanjuh  mit  tipas  die  Gewässer  als  Subject).  dhan  ist 
mit  dhanv  rennen,  rinnen  und  mit  clhäv  rinnen,  hervor- 
strömen  verwandt;  von  dhtto  stammt  dhüuti  f.  Quelle,  Bach. 
Diese  Erklärung  hatte  ich  gefunden,  ehe  ich  bei  Fiek  ' 
S.  94  foiis  mit  den  genannten  skr.  Wörtern  zusammenge- 
stellt sah.  Ich  habe  die  Erklärung  hier  mitgetheilt,  weil 
Corssen   Aussprache  -  1,  SOI     die   Meinung    Ficks    so    ver- 

Curtius,  Studien.   TV.  23 


344  Bugge 

standen  hat,  als  ob  dieser  fons  zunächst  zu  skr.  dhav  stelle, 
und  weil  Fick  2  I,  100  fons  nicht  nennt. 


fundulus. 

Dass  lat.  fundus  und  altn.  botn  identisch  sind,  ist  be- 
kannt. Ich  mache  hier  auf  eine  specielle  Uebereinstim- 
mung  zwischen  dem  Lateinischen  und  dem  Germanischen 
aufmerksam.  Der  Blinddarm  wird  fundulus  genannt, 
quod  .  .  .  ex  una  parte  sola  apertum  Varro  1.  1.  IV,  22.  In 
schwedischen  Dialekten  wird  der  Blinddarm  der  wieder- 
käuenden Thiere  hotten  m.  oder  bottning  m.  genannt,  in 
norweg.  Dialecten  botn,  botning  oder  bytning.  Dies  Wort 
ist  vom  Schwedischen  in  die  Volkssprache  Ostpreussens 
übergegangen:  bottend7  was  nicht  mit  Nesselmann  (lit. 
Wörterb.  unter  dublinge)  aus  dem  Polnischen  erklärt  wer- 
den darf.     Vgl.  7iv$inqv  zrjg  (xrjiqag  xb  avio  fitoog  Hesych. 

fu  r  c  a. 

Dies  Wort  hat  Corssen  (krit.  Beitr.  S.  176  f.;  krit. 
Nachtr.  S.  234  f.;  Aussprache  2  I,  149)  von  der  Wurzel 
dhar  abgeleitet  und  als  „stützendes,  tragendes  Werkzeug" 
gefasst.  Ich  bin  mit  Froehde  (Kuhns  Zeitschr.  XIV,  157) 
darin  einig,  dass  diese  Ableitung  nicht  alle  Bedeutungen 
des  Wortes  in  genügender  Weise  erklärt.  Die  Anwendung 
des  Wortes  zur  Bezeichnung  eines  Engpasses  kann  nicht 
von  der  Bedeutung  „stützendes  Werkzeug"  ausgegangen 
sein.  Das  Gabelkreuz,  welches  die  Sklaven  an  sich  herum- 
trugen, konnte  nicht  wohl  als  „das  tragende"  bezeichnet 
werden.  Ebenso  wenig  ein  Joch  für  junge  zu  zähmende 
Stiere  (Varro  r.  r.  1,  20,  2).  Auch  scheint  es  höchst  son- 
derbar, dass  die  Scheeren  der  Krebse  von  Appuleius 
furcae  cancrorum  genannt  werden  können,  wenn  furca  ur- 
sprünglich „die  tragende"  bedeutet.  Endlich  furcillatus, 
bifurcus  deuten   auf  einen  anderen  Grundbegriff  hin.     Die 


Beiträge  zur  griechischen  and  lateinischen  Etymologie.      345 

Ableitung  (Jorssens  kann  daher  nach  meiner  Meinung  nicht 
die  richtige  sein. 

Die  Grundbedeutung  des  lat.  fwrea  muss,  wenn  ich 
recht  sehe,  die  nämliche  sein  wie  die  des  deutschen  klobe} 
Idohcii.j  altn.  klofi:  etwas  gespaltenes,  namentlich  ein  Werk- 
stück mit  einem  Spalt;  daher  ein  gabelförmiges  Werkzeug. 
Mehrere  gabelförmige  Hölzer  wurden  natürlich  als  Stützen 
angewandt;  dies  berechtigt  aber  nicht  mit  Corssen  zu 
sagen:  „Der  Begriff  des  „Festhaltens,  Stutzens"  liegt  also 
in  fwrea  noch  ausgeprägt  vor".  Man  vergleiche  das  ge- 
nannte germanische  Wort,  klobe,  altn.  klofi  ist  von  klieben, 
altn.  klitifa  spalten  gebildet.  Dies  Substantivum  geht 
ebenso  in  die  Bedeutung  „ein  gabelförmiges  Werkzeug" 
über;  so  bezeichnet  es  an  der  Wage  das  gabelförmige 
zweischenkelige  Stück,  in  dem  der  Wagebalken  hängt; 
eine  gabelförmig  gespaltene  Stange,  Avorauf  die  Falken 
sitzen ;  eine  gabelförmige  Stütze  zum  Aufspannen  des 
Vogelgarns  (Deutsch.  Wtb.  V,  1210),  wie  fwrea  eine  gabel- 
förmige Stütze  für  Fischernetze  bezeichnen  kann.  Wie 
furca  ein  Straf instrument  ist,  dient  klobe  zum  Einspannen 
Gefangener  oder  zur  Züchtigung.  Wie  die  Scheeren  der 
Krebse  furcae  genannt  werden,  so  kann  h-lolxn  ein  Instru- 
ment wie  eine  Zange  bezeichnen,  und  Lichtscheere  heisst 
altn.  klofi.  Aus  der  angegebenen  Grundbedeutung  erklärt 
sich  endlich  ganz  natürlich  furcae  oder  furculae  Gceudmae; 
ebenso  kann  altn.  klofi  von  einem  engen  Passe  gesagt  wer- 
den. Wie  klobe,  klofi  von  kUeben,  kliufa,  so  muss  fwrea 
von  einer  Wurzel  abgeleitet  sein,  die  spalten,  aufreissen  oder 
einschneiden  bedeutet  hat.  Diese  liegt  vor  in  der  von 
Bietet  orig.  Lido-Eur.  II,  9(5,  Curtius  Nr.  4llSb,  Pick 
S.  135,  Bott  Wurzelwtb.  \  S.  462  ff.  behandelten  Wurzel. 
co}  fem.  ca  scheint  im  Lateinischen  zuweilen  als  Primär- 
suffix  angewandt  zu  sein,  vgl.  Corssen  Aussprache  2 1,  306, 
obgleich  bei  weitem  nicht  sämintliche  dort  angeführte  Bei- 
spiele beweisend  sind.  Von  derselben  Wurzel  hat  Curtius 
fwrea  abgeleitet,  allein  mit  aetiviseher  Bedeutung  als  „durch* 

23* 


346  BugSe 

bohrendes  Instrument".  Auch  im  Suffixe  mit  furca  ver- 
wandt sind  gr.  qxxotcyt;  (Stamm  tpuQuyy)  fem.  eine  einge- 
schnittene Anhöhe,  Fels  mit  Klüften,  Schlucht  und  cpdgvyZ 
fem.,  seltener  masc.  (Stamm  rpanvy  und  (paovyy)  Schlund, 
denn  dass  die  griechischen  Suffixe,  deren  Hauptelement  y 
ist,  mit  dem  Suffixe  ha  /.o,  fem.  kä  mj  zusammenhangen, 
ist  schon  mehrfach  nachgewiesen.  Doederlein  ahnte  das 
Richtige,  als  er  Synon.  VI,  142  unt.  and.  schrieb:  „furca... 
Davon  furculae,  die  Engpässe,  Deminut.  von  (päovyag,  sachl. 
maQayysg". 

Hieher  gehört  auch  skr.  bhurfg  fem.  dual.  Es  bedeutet 
nicht  nur  Scheere,  sondern  auch  „ein  aus  zwei  Armen  be- 
stehendes Werkzeug  des  Wagenarbeiters,  in  welchem  er 
das  Holz  festhält  und  bearbeitet";  ich  fasse  es  daher  nicht 
activisch  als  „schneidendes  Werkzeug",  sondern  als  „Klobe", 
welches  germanische  Wort  von  klammerartigen  Vorrich- 
tungen zum  Festhalten  gebraucht  wird. 

Noch  sei  bemerkt,  dass  Cleasby-Vigfusson  Icel.-Engl. 
dict.  mit  (pÜQvy!;  passend  altn.  barki  masc.  Luftröhre  ver- 
gleichen. Dies  setzt  eine  vorgermanische  Stammform 
bhar-g-an  voraus. 

fu  s  t  is. 

fusti-s  m.  wird  von  Pott  und  Corssen  von  der  Wurzel 
fend  abgeleitet.  Dagegen  habe  ich  Bedenken,  oft  ender  e  ist 
gegen  (etwas)  anstossen;  in  defendere  hat  sich  die  Bedeu- 
tung abwehren  aus  „abstossen"  entwickelt;  infensus  setzt 
mf ender e  an  (jemand)  anstossen  voraus.  Und  wenn  infestus, 
manufestus,  confestira,  festinare  hieher  gehören,  was  nicht 
sicher  scheint,  liegt  auch  dabei  die  Bedeutung  „stossen" 
ebenso  gefasst  zu  Grrunde.  Dagegen  müsste  bei  fustis  die 
Bedeutung  „klopfen"  vorausgesetzt  werden;  diese  ist  frei- 
lich verwandt,  jedoch  ziemlich  verschieden  gefärbt.  Dazu 
kommen  lautliche  Bedenken.  Das  u  in  fustis  hat  in  den 
Ableitungen  von  *fendo}  wie  in  denjenigen  vom  gleichgebil- 
deten pendo  keine  Analogie.    Ueberhaupt  scheint  in  Stamm- 


Beiträge  zur  griechischen  and  lateinischen  Etymologie.      :;  17 

silben  (nicht  so  in  ableitenden  Silben)  u  vor  st  in  der  klas- 
sischen Zeit  nie  aus  ursprünglichem  a  durch  0  entstanden 
zu  sein;  die  handschriftliche  Lesarl  MvMeUaria  i>t  für 
diese  Zeit  nicht  beweisend.  In  Stammsilben  ist  "  vor  st 
vielmehr  vom  Anfange  her  ein  Voeal  der  M-Reihe,  entweder 
ursprünglich  kurzes  u  oder  aus  <m  entstanden. 

Ich  vergleiclie  fustis  mit  dem  altn.  beysta  (Prüt.  beysta  . 
das  in  nordischen  Dialecten  noch  vorkommt,  altschwed. 
büsta,  altdän.  hoste,  bei/sto  bedeutet  klopfen:  beysta  körn 
das  Korn  ausdreschen,  wie  fustia  einen  Stock  zum  Aus- 
klopfen der  Getreideähren  bezeichnen  kann.  Oft  wird 
berja  (=  lat.  ferire)  oh  beysta  verbunden,  vgl.  fusti  ferire. 
beysta  setzt  eine  germanische  Grundform  baustjan  voraus; 
dies  ist  gewiss  von  einem  Nominalstamme  mit  der  Bedeu- 
tung des  lat.  fustis  abgeleitet,  wie  von  fustis  das  spätlat. 
fustigare;  allein  ob  der  Nominalstamni  bausta,  baust*  oder 
baustv  gelautet  hat,  lässt  sich  nicht  entscheiden.  Eine  Er- 
weiterung des  verlorenen  Nominalstammes  durch  das  Suffix 
ja  liegt  vor  im  altn.  hegst!  neutr. ,  schwed.  altdän.  böste 
Schinken  besonders  der  Schweine.  Die  Bedeutungsentwicke- 
lung ist  dieselbe  wie  beim  deutsch,  heule,  Schlägel,  Schweiz. 
stolzen  (deutsch.  Wörterb.  V,  64i)\ 

Der  Nominalstamm  *baus-ta  oder  *baus-ti  oder  *baus-tu 
ist  von  altn.  bauta,  ags.  bedtan,  ahd.  pözan  abgeleitet;  die 
germanische  Grundform  dieses  Verbs,  welches  tundere,  per- 
cutere  bedeutet,  ist  bau  tan,  Prät.  bebau  f. 

fus-ti-s  ist  also  statt  fud-tl-s.  Analog  ist  die  Laut- 
entwickelung bei  fnistxm,  frvstra  neben  fraud)  custos  von 
der  Wurzel  cud  vgl.  xev&ot;  mustus,  wenn  es  zu  skr.  muä\ 
viödate  lustig  sein  gehört. 


•  g  /  n  g  1  v  a. 

gingWva  f.  Zahnfleisch  ist  reduplicirt  wie  ginge! r.  .  ;/;- 
yXvfiog,  nift/iot^ui.  Ich  leite  es  von  einer  Wurzel  gu  kauen 
ab.     Diese    liegt    deutlich    vor   im    kirchensl.    ztvatt}    Präs. 


348  Bugge 

zvq  und  zujq,  ahd.  chzüwan,  ags.  ceowan  (Schmidt  Bei- 
träge z.  vgl.  Sprachf.  VI,  133  f.;  Pott  Wurzelwtb.  I,  789). 
Das  Verbum  muss  got.  kiggvan  gelautet  haben,  was  Schmidt 
mit  Unrecht  leugnet,  wie  altn.  tgggva  (statt  hyggvd)  zeigt. 
Dazu  gehört  ahd.  ckiivä,  mhd.  vischkiwe  branchia  neben 
chouwe  brancon,  faux,  niederländ.  Memo  f.  Kinnlade,  Kieme; 
siehe  deutsch.  Wörterb.  V,  664,  Diefenbach  goth.  Wtb.  II, 
453.  chiwä  setzt  eine  germanische  Stammform  kevon  vor- 
aus und  dies  wieder  eine  vorgermanische  Form  gavä.  Lat. 
gingiva  scheint  vom  ahd.  chiwä  nur  in  Betreff  der  Redu- 
plication  und  des  langen  Vocales  verschieden,  ginglva  setzt 
wohl  eine  Grundform  gingavä  voraus  (vgl.  z.  B.  skr.  pläva 
von  ~\fplw),  die  zuerst  in  ginge m,  dann  in  ginglva  überging; 
vgl.  Conslvus  statt  Gonsevus.  Für  die  Bedeutung  vergleiche 
man  niederländ.  kevel  Kiefer  und  Zahnfleisch.  Die  Re- 
duplication  bezeichnet  in  gingiva  die  Wiederholung  des 
Kauen  s. 

Schon  Döderlein  (Synonyme  VI,  146)  hat  in  gingiva 
Reduplication  von  kauen  erkannt,  daneben  freilich  fehler- 
haft yeveiv  gestellt. 


.'/ 


Lat.  glans  fem.,  Stamm  glandi  Eichel,  Kugel  (aus  Blei 
oder  Thon)  entspricht,  wie  schon  mehrfach  bemerkt  ist, 
dem  kirchenslaw.  zelqdi  m.  Eichel.  Durch  andere  Suffixe 
sind  griech.  ßakavog  und  lit.  gile  f.  (statt  gilja)  Eichel  ge- 
bildet. Mit  dem  lateinischen  Worte  vergleiche  ich  ferner 
norweg.  Dial.  klata  fem.  kleine  Kugel,  rundlicher  Klotz 
(z.  B.  von  den  kleinen  Kugeln  gebraucht,  die  an  den  Hörnern 
derKühe  angebracht  werden),  klata  setzt  eine  germanische 
Grundform  klätö,  Stamm  klütön  voraus;  es  würde  im  Goti- 
schen Meto  lauten.  Hier  wie  so  oft  hat  das  Germanische 
Vokalsteigerung,  wo  das  Lateinische  Nasalirung  hat;  man 
vergleiche  got.  beita  mit  lat.  findo,  giuta  mit  fundo,  fleka 
mit  plangO)    got.    greta    weine    mit   der    Wurzel   grand   in 


Beiträge  zur  griechischen  and  lateinischen  Etymologie       349 

grcmdo  (Weinen  trird   in   nordischer  volksthümlicher  Dich- 
tung  oft  mit  dem  Hageln  verglichen). 


ig  i  i  H  r. 

Für  die  Entstehung  und  ursprüngliche  Bedeutung  von 
igltwr  ist  die  von  Festus  gegebene  Büttheilung  wichtig: 
igitur  nunc  quidem  pro  completionw  aignificatione  valet,  qucu 
est  ergo:  sed  apud  antiguos  ponebatur  pro  inde  et  postea  et 
in  in.  Vgl.  die  Stellen  bei  Holtze  syntax.  prisc.  Bcr.  Lat  II, 
üii")  l'.  Dies  deutet  wohl  sicher  auf  eine  pronominale  Wur- 
zel und  macht  dir  alte  Deutung  igitur  aus  i<l  agüur  an 
möglich.  Besser  hat  ein  neuerer  Sprachforscher,  wenn  ich 
mich  recht  erinnere,  igitur  aus  dem  skr.  ihn  hier  mit  dem 
Suffixe  tus}  skr.  fns  gedeutet;  allein  auch  dies  .-eheint  un- 
möglich, namentlich  weil  die  ursprünglichere  Form  des 
skr.  ihn  im  altbaktr.  idha  bewahrt  ist.  Jedoch  Bcheint  bei 
dieser  Deutung  inr  in  igitur  richtig  als  Suffix  gefasst;  mit 
sinn  in,-  vergleicht  Ebel  'Kuhns  Zeitschr.  V,  "im  igi-tur. 
Als  Pronominalstamm  bleibl  also  tgi  zurück.  Dies  identi- 
ticiere  ich  mit  dem  osk.  Pronominalstamme  eho}  welcher 
der  Bedeutung  nach  dem  lat.  hie  entspricht ;  statt  dessen 
wird  in  anderen  Flexionsformen  der  zusammengesetzte 
Stamm  ek-so  gebraucht,  dem  der  umbr.  essu,  em  entspricht. 
Auch  im  Sabellischen  findet  eich  dieser  Pronominalstamm,' 
wenn  Corssen  in  seiner  höchst  scharfsinnigen  Erklärung 
der  Inschrift  von  Crecchio  (Kuhns  Zeitschr.  X,  13)  Recht 
hat  n/>  eke[i]  zu  lesen  und  dies  als  „apud  eum"  zu  deuten. 
Da  im  Oskischen  überall  eko}  nirgends  eiko  geschrieben 
wird,  kann  eko  nicht  dem  skr.  ika  entsprechen;  ich  habe 
vielmehr  (Kuhns  Zeitschr.  VI,  2^)  c  in  i'kn  als  kurzen  Vocal 
gefasst  und  in  diesem  Stamme,  wie  im  griech.  i/.el  dort, 
eine  Zusammensetzung  vom  Pronominalstamme  a  mit  ha 
gesehen.  Diese  Auffassung  ist  von  Bruppacher  (Versuch 
einer  Lautlehre  d.  osk.  Sprache  S.  21)  gebilligt,  dagegen 
von  Corssen  Aussprache  -  I,  38b  ohne  hinreichende  Gründe 


350  BuSge 

als  unhaltbar  bezeichnet.  Im  Lateinischen  ist  g  oft  in  i 
verdünnt,  wo  das  Oskische  das  ältere  e  bewahrt  hat,  so 
in  =  osk.  en,  virga  gegen  osk.  verehasioi ,  familia  =  osk. 
famelo;  auch  vor  g  in  offener  Silbe  kann  lat.  i  aus  <&  ent- 
standen sein,  so  tigillum  vgl.  gr.  tI/.xojv,  rigare  vgl.  altn. 
regn,  gr.  ßgixeiv.  So  ist  die  Entstehung  von  igi-tur  aus 
tgi-tur  lautlich  gerechtfertigt.  Inlautendes  e  vor  Vocalen 
ist  im  Lateinischen  sehr  oft  zur  media  g  erweicht:  triginta, 
mugio,  nugae,  ruga  u.  s.  w.,  so  auch  zuweilen  im  Oskischen: 
deqetasio  neben  deketasio.  So  kann  igi-tur  aus  gci-tur,  Üc6- 
tur  entstanden  sein.  Dass  der  Pronominalstamm  eko  sich 
im  Lateinischen  sonst  nicht  findet,  kann  kein  Bedenken  er- 
wecken; so  hat  die  Glosse  nee  erim  =  nee  eum  bei  Festus 
die  einzige  lateinische  Spur  eines  dem  osk.  eizo,  umbr.  eru 
entsprechenden  Pronominalstammes  bewahrt.  Auch  lasse 
ich  mich  dadurch  nicht  beirren,  dass  der  oskische  Prono- 
minalstamm eko  hie,  nicht  is  bedeutet,  was  von  igitur  = 
inde,  postea  (nicht  hinc,  posthac)  abweicht.  Denn  abge- 
sehen davon,  dass  Corssen  sabell.  up  eke[i]  „apud  euma, 
nicht  „apud  hunc"  übersetzt,  „sind  die  feineren  Sonderungen 
des  Pronominalgebrauchs  offenbar  etwas  Späteres,  das  sich 
in  jeder  Sprache  eigenthümlich  gestaltet  hat"  (Curtius 
Grundzüge  3  S.  582).  So  entspricht  skr.  i  (ajam)  im  Ge- 
brauche dem  lat.  Mc}  nicht  is;  noch  ferner  liegt  die  Bedeu- 
tung des  gr.  Ixet  vom  osk.  eko. 

Dagegen  bin  ich  über  das  Suffix  tur  in  igi-tur  zweifel- 
haft. Selbst  wenn  die  Deutung  des  osk.  tedur  aus  dem 
skr.  tatra  sicher  wäre,  würde  ich  schon  des  u  wegen  -tur 
nicht  mit  dem  skr.  Suffixe  -tra  gleichstellen.  Näher  liegt 
es  der  Form  und  dem  Sinne  nach  -tur  aus  -tus  (z.  B.  cae- 
litus) ,  skr.  -tas  zu  erklären  und  für  das  r  auf  die  von 
Ritschi  beleuchtete  Form  simitur  Orelli  inscr.  2863  hinzu- 
weisen. Allein  wenn  simltü,  wie  Corssen  krit.  Beitr.  23 
meint,  aus  simi-tus  entstanden  ist,  kann  sich  das  lange  u 
nicht  erklären.  Dabei  ist  auch  zu  bemerken,  dass  ein 
Sprachforscher,   welcher   die  lautlichen  Verhältnisse   sorg- 


Beiträge  zur  griechischen  and  Lateinischen  Etymologie.      :}.",] 

faltig  beachtet  (J.  Schmidt  in  Kulm-  Zeitschr.  XIX.  196 f.), 
den  Wandel  eines  auslautenden  a  in  /•  für  das  Lateinische 
leugnet.     Die«   scheint  mir  jedoch  nicht  ausgemacht.     Dae 

< ) r~ k i s « •  1 1 < ■  .sj)i*icht  dafür,  dass  das  r  der  l'as.M\  formen  im 
Auslaute  aus  a  entstanden  ist,  denn  .s-  zwischen  zwei  Vo- 
calen  hält  sich  wenigstens  im  älteren  Oskischen  nitumerüa 
braucht  mit  niumsis  nicht  identisch  zu  sein;  aurunk.  auf 
einer  Münze  der  Aurunker  kann  dialectische  Abweichung 
sein;  aram  in  einer  oskischen  Inschrift  steht  neben  anderen 
Formen,  die  von  den  ächtoskischen  abweichen,  so  dass 
Corssen  in  Kuhns  Zeitschr.  XI,  472  so  weit  geht,  die  In- 
schrift als  Fälschung  zu  betrachten;.  Dagegen  ist  der 
Wandel  eines  auslautenden  s  in  r  für  das  Oskische  auch 
durch  amfr  —  vgl.  äuyig  bewiesen  (denn  die  Vermuthung 
Mommsens  unterit.  Dial.  S.  249  und  Zeuss'  in  Kuhns  Zeit- 
schr. XVI,  380,  es  sei  das  r  in  amfr  mit  dem  r  in  super 
identisch,  lässt  sich  bei  Vergleichung  der  verwandten 
Sprachen  kaum  aufrecht  halten;.  Auch  wird  das  Verhält- 
niss  von  simitur  und  simitu  schwierig,  wenn  man  eine  ur- 
sprüngliche Form  simifus  nicht  annimmt,  denn  auslautendes 
r  scheint  im  Lateinischen  nicht  wegzufallen  (Corssen  Aus- 
sprache 2  I,  245;. 

Die  Entstehung  des  lat.  igitwr  aus  ecö-tus,   Grundform 
aka-tas}  scheint  also  immerhin  möglich. 


puviilus. 

Curtius  Grundzüge  2  S.  259  ^und  nach  ihm  Corssen 
Aussprache  2  I,  362)  deutet  pümilus  {pümtius  Stak  Silr.  1, 
6,  64),  pümllo,  pwm&lio  als  „Männehen"  und  stellt  es  mit 
skr.  pvmäs  Mann  zusammen;  er  nimmt  also  wol  ein  Stamm- 
wort jm-imi-s  (Mann)  an.  Allein  die  starke  Stammform 
/ nnnus  scheint  speciell  indisch,  und  m  muss  wol  hier  an- 
ders gefasst  werden.  Die  wie  mir  scheint  allein  richtige 
Erklärung   ist   schon  längst    vvon  Joseph  Scaliger,    Xunne- 


352  Bugge 

sius,  Schwenck,  Döderlein)  gegeben,  pumilus,  Stamm  pu~ 
milo,  ist  durch  dasselbe  Suffix  wie  nubilo,  rutilo,  humili  ge- 
bildet. Es  setzt  ein  Stammwort  pürmo  oder  püma  voraus, 
welches  mit  dem  griech.  nvyfj.rj  identisch  ist.  püma  ist 
statt  pugma  wie  exämen,  contäuünare,  sümen,  ümor  statt 
exagmen,  contagminare ,  Stigmen,  ugmor.  Die  Stammform 
*phma  oder  *pumo,  nvy/nt'j  verhält,  sich  zu  p>u0no  Faust,  wie 
spwma  zu  skr.  pliena,  altpreuss.  spoayno,  kirchenslaw.  pefia 
(Fick  in  Kuhns  Zeitschr.  XIX,  78),  ahd.  bodam  zu  skr. 
budhna,  ?.r/,f.to  zu  Äixvo  u.  s.  w.  pumilust  das  sich  in  der 
ursprünglichen  ädjectivischen  Anwendung  erhalten  hat,  be- 
deutet also  „faustgross".  So  stammt  7tvy/.ialng  ein  Zwerg 
von  jivyfirj. 


s  er  us. 

Corssen  Aussprache  2  I,  463  f.  leitet  serus  von  strere 
ab,  so  dass  die  Grundbedeutung  „aneinandergereiht"  sei. 
Dies  wird  durch  das  Keltische  widerlegt,  serus  lange 
dauernd,  spät,  entspricht  offenbar  dem  altir.  str  longus, 
diuturnus,  neuir.  sior,  kymr.,  corn.  und  breton.  hir  longus. 
Lat.  e  entspricht  hier  keltischem  T,  wie  in  virus  =  altir. 
fir,  neuir.  fior,  corn.  guir,  giogr,  rix  =  altir.  ri,  osk. 
teerom  =  altir.  tir  u.  s.  w.  In  diesen  Wörtern  ist  lat.  e, 
kelt.  *  aus  ursprünglichem  ä  entstanden :  virus,  altir.  fir  = 
deutsch  wahr,  reg,  altir.  ri  =  skr.  rag.  Lat.  serus,  altir. 
sir  setzt  also  eine  ursprüngliche  Form  sära-s  voraus.  Altir. 
str  bildet  den  Compar.  sia  longior  gramm.  Celt.  2  277, 
kymr.  hir  den  Comp,  hwy  gr.  Celt.  2  299.  Dies  zeigt,  dass 
in  *sä-ra-s,  si-ru-s,  si-r,  hi-r}  ra  Suffix  ist,  welches  Suffix 
in  der  Comparativform  nicht  beibehalten  wurde ;  das  näm- 
liche Verhältniss  findet  sich  bekanntlich  in  anderen  indo- 
europäischen Sprachen,  z.  B.  skr.  dura,  fern,  Comp,  da- 
vtjas-,  gr.  E%&Q6g,  Comp.  e%#iwi'.  Dagegen  altir.  siru,  corn. 
hyrre  gesellt  sich  dem  lat.  serior,  serius  zu ;  ich  sehe  in  diesen 
regelrechteren  Bildungen  spätere  Formen.    Altir.  sia  longior 


Beiträge  zur  griechischen  and  lateinischen  Etymologie       ;;;,.; 

setzf  eine  Grundform  eäjams  voraus,  wie  Ha  plus,  plures 
aas  pläjcmt,  /hü je  äs  entstanden  ist.  Durch  die  keltischen 
Formen  wird  bestätigt,  dass  serus  von  Bopp,  Pott   Würze] 

wil).  I,  309  f.)  u.  a.  richtig  gedeutet  ist.  seru-s,  altir.  .s/V, 
Grundform  sfi-rn.-s,  Compar.  altir.  sia^  Grundform  sß-jans, 
isi  mit  skr.  sä-Ja-s  m.  Ende,  auch  Berum  diei  davon  iäjamf 
8äjl  Abends,  atisffjcvm  zu  spät  am  Abend)  von  derselben 
Wurzel  gebildet.  Diese  Wurzel  sä  bildet  skr.  Präs.  sjati 
und  bedeutel  zu  Ende  führen,  abschliessen.  Aus  derselben 
Wurzel  sind  got  seithu  spät,  altn.  sitfo  tief  herabhängend, 
ags.  si<l  amplus,  latus  u.  s.  \v.  (man  vergleiche  des  Vokal- 
wegen  got.  reiks  =  lat.  rex),  kirchenslaw.  settnü  finitus, 
extremus  entstanden. 


titubare. 

titübare  ist  taumeln,  wanken,  eigentlich  von  demjenigen, 
dessen  Füsse  ihren  Dienst  versagen  und  straucheln:  auch 
stammeln  {titn/xin  limjua),  stocken.  Aehnlieher  Bedeutungs- 
iibergang  z.  B.  beim  engl,  stumm.,  stottern,  mundartlich 
auch  straucheln,  titubare  ist  mit  ausdruckvoller  Reduplika- 
tion von  der  Wurzel  tub  gebildet.  Diesem  entspricht  schwed. 
Dial.  stiupa,  norweg.  stüpa  Präd.  stäup  stürzen,  mit  dem 
Kopfe  voran  fallen,  burzeln ;  dass  das  Verl  mm  uralt  i>t, 
beweist  das  altn.  transitive  steypa.  In  Betreff  der  Be- 
deutung etwas  näher  liegt  das  mit  stüpa  nahe  verwandte 
norweg.  Dial.  stu/mpa  (Prät.  stwmpa  aus  älterem  stumpaäi 
intrans.  stürzen,  burzeln,  straucheln,  unsicher  gehen  so  von 
einem    Pferde  ,   altengl.   stum/i   straucheln. 

Für  den  Anlaut  vergleiche  man  /..  P>.  twndo:  got  stauta; 
s  ist  im  Lateinischen  apokopirt.  Von  derselben  Wurzel  stu 
mit  den  Nebenformen  sta  und  sti  ist  durch  andere  Wurzel- 
determinative  eine  grosse  Menge  Worter  mit  verwandten 
Bedeutungen  (stossen,  anstossen,  stocken,  stottern,  stam- 
meln u.  s.  wv   zumal  im  (Jennanisehen  gebildet. 


354  Buggei  Beiträge  zur  griech.  u.  latein.  Etymologie. 

Schon  Schwenck  (etyni.  Wörterb.  der  lat.  Spr.)  war 
auf  richtigem  Wege,  wenn  er  äusserte:  „titubo  könnte  tubo 
mit  Reduplication,  und  dies  verwandt  mit  Tvnnio  sein,  so 
dass  Anstossen  der  Grundbegriff  wäre'*. 


DE 

DIALECTO  HKRACLIENS1ÜM  ITALICORUM. 


RICARDUS  MEISTER. 


DKKSDK.N5IS 


PEOLEGOMENA. 

§  1.     De   f'ontibus. 

Anno  1732  in  alveo  torrentis  per  Lucaniam  fluentis, 
qui  ab  antiquis  Acalander,  nunc  Salandra  vel  Salandrella 
vocatur,  illae  aereae  tabulae  musei  Neapolitani,  ex  quibus 
nostram  Heracliensium  dialecti  notitiam  haurimus,  ab  ara- 
tore  quodain,  qui  cum  bubus  Humen  transibat,  repertae 
sunt.  Utraque  nmtilata  erat,  tarnen  fragmentum,  quo  addito 
prior  integra  tiebat  paucis  annis  post,  nescitur  quo  modo, 
detectum,  in  Angliam  delatuni,  ibique  a  Maittairio  173G 
editum  est.  Ulas  vero  Guevara  eques  coernit,  quas  Carulo 
regi  utriusque  Siciliae  donaret,  quod  ut  majore  cum  splen- 
dore  et  gloria  fieret,  Mazocchium  pleno  commentario  eas 
jussit  ornare.  Sic  exstitit  illud  vastuni  Mazocchii  opus, 
cujus  nostra  id  potissimum  interest,  quod  inscriptiones  ra- 
tione  quadam  non  inepte  excogitata  adliibita  quam  simib 
limae  chartis  mandatae  sunt.  Fragmentum  Brittanicum, 
quod  nee  in  manibus  liabuit,  nee  ut  eodein  modo,  quo  ta- 
bulae Neapolitanuc,  exprimeretur,  efficere  potuit,  ex  .Mait- 
tairio libello  denuo  editum  nee  non  commentario  auctuin, 
Mazoccliius  suae  de  priore  tabula  diatribae  praemisit.  Quam 
Mazocchii  editionem  tabularum  Franzius  repetivit  in  C.  J. 
Gr.  in.  n.  5764.  5775  eo  modo  quo  solent  editorea  C.  .1.. 
ut  primum  uncialibus  inscriptiones  ad  litteram  repetitas, 
tum  emendatas  minusculis  scribi  curaret ').    Deniqur  Momm- 

1)  In  eis  vero,  quas  emeudatas  vuluit.  majore  quam  licet,   licentia 
vorsatus  esse  viilrtur,   nimiuui  et  aualugiae  curiosus,   et   ei  observa- 


358  Meister 

senus  fragmentum  Britannicum,  quod  hodie  cum  priore  ta- 
bula conferruminatum  in  museo  Neapolitano  exstat,  denuo 
contulit  (vd.  C.  J.  Gr.  III  Addenda  et  Corrigenda  p.  1253), 
qua  collatione  nunc  certe  Maittairium  non  illa,  qua  puta- 
bant,  neglegentia  versatum  esse  neque  T6VQctx.ooi.ai  pro  re- 
TQdy.atitti,  neque  nmi  räv  (vd.  Ahrens,  de  diäll.  gr.  II,  354) 
pro  noTiäv  errore  scripsisse  confirmatuin  est,  etsi  nonnulla 
leviora  peccaverit.  Sed  de  reliquis  partibus  penitus  e  Ma- 
zocchii  cura  fideque  pendemus,  cui  re  vera  securo  animo 
credi  posse  et  Mommsenus,  opinor,  vidit,  qui  alioquin  certe 
manum  de  tabula  posuisset,  et  affirmavit  mihi  nuper  Dr. 
Uhle,  vir  humanissimus,  gymnasii,  quod  Dresdae  est  ad 
Aedem  Crucis  praeceptor,  qui  mea  causa  tabulas  denuo 
inspexit 2). 


tioni,  de  qua  in  fine  agemus,  tribuens,  alteram  tabulam  recentioris 
aetatis  aliquam  speciem  prae  se  ferre.  Sic,  ut  nonnulla  jam  hie  prae- 
ripiam,  in  priore  tabula  ?£  (vv.  20,  42,  143)  et  k'^axarlai  (v.  19)  scri- 
psit,  in  aere  Ftg  forma  semper  tradita,  quam  recentiore  demum  tem- 
pore irrepsisse  et  soli  alteri  tabulae  relinquendam  esse  hau  dubie  cen- 
suit;  tum  mutavit  TiTQuxoolai  41  et  ötaxoalüiv  II  35  vulgares  formas 
in  Doricas  itToaxarCtti  et  Siaxariwr;  laov  175  in  laov  coli.  vv.  149, 
170  ubi  laov  exstat ;  deinde  III.  sing.  conj.  in  -t)  et  -«  prorsus  tabu- 
lis  expulit,  solius  vulgaris  formae  in  -y  studiosus,  nisi  quod  160  el 
pro  ij  reliquit,  porro  'Hoaxlguv  II  32  in  frequentiorem  formam  'H(ja- 
x\tlav\  et  (nag  i«)  'Hgipda  114  genetivum,  qui  redit  v.  180:  ano  tcjv 
tcö  'HiHüdct,  cujusque  generis  est  (nag  tä)  4>ivTia  44,  58,  69,  87,  92 
mutavit  in  adjeetivum  (nao  rä)  lHg(päetu,  quippe  quod  15,  42,  55,  87, 
97  exstet.  Denique,  ubi  mutandum  erat,  non  semper  recte  mutasse 
mihi  videtur,  certe  an txai tax üaufxsi  II  22  potius  in  dnoxari-otdaaiufi, 
quam  cum  Franzio  in  KntxKiaaräaafxEg  mutandum  est. 

2)  Mazocchius  ipse  non  semel  tantum  de  diligentia  a  se  et  Gue- 
vara in  describendis  exemplaribus  adhibita  gloriatur:  „tanta  certe" 
inquit  p.  123  „anxia  sollicitudine  exemplaria  descripta  sunt,  ut  quovis 
deposito  pignore  spondeam,  inter  aviöyoiafu  et  haec  exempla,  quae 
proposita  habes,  ne  unius  quidem  minutissimi  apicis  discrimen  usquam 
interesse";  et  p.  7:  „Ergo  criticam  nationem  posthac  in  epigrammatis 
istis  sese  exeruciare,  ut  ingenio  suo  proeudant  lectiones  alias,  quam 
quas  hie  habent,  veto".  Sed  haec  certe  nimis  audacter,  atque  illud 
pignus,  de  quo  pp.  7.  et  123.  dicit,   si  deposuisset,  assequi  possem, 


de  dialecto  Heraeliennum  [talicomaa.  359 

Tabularum  ipsarum  prior,  quae  onio&oyQCupog  est,  al- 
tera  in  parte  Latina  exstante  inscriptione  r,j,  versus  187 
complectiturj  quorum  1 — 92  praemistts  ephori  ei  finitornm 
nominibuB  agunt  de  agri  Baccho  sacri  in  civitate  Eeraclia 
siti  dimensione  et  exacta  terminatione,  93 — 179  de  con- 
ductione  hujua  agri  et  de  paetis  conventis,  complectentibus 
usque  ad  v.  113  leges  quasdam  omnibus  conductoribns  com- 
raunes,  113 — 179  alias  spectantes  ad  singulos  conductores; 
179 — 18G  nominantur  singuli  conductores  eorumque  vades, 
187  scriba  et  agri  mensor.  —  Posterior  tabula  dimensionem 
agri  Minervae  Urbanae  sacri  complectitur,  qua  in  dimen- 
sione pars  quaedam  agri  a  privatis  interversa  deae  recupe- 
ratur  (1 — 27);  reliqui  versus  agunt  de  divisione  et  con- 
ductione,  cxtrema  pars,  qua  leges  pactaque  cum  conducto- 
ribus  conventa  enarrata  i'uisse  veri  simile  est,  interiit. 


i|isiiiu  Mazocchium  testem  citaudo.  Nam  p.  136,  ubi  „leviuni  scalp- 
toria  mendarum  indiculum"  profert,  dich  v.  [23  (apud  Blazoccb,  I,  75) 
exaratum  esse  N&MQ.2  pro  VOMilS  sed  in  ejus  exemplari  conspi- 
citur  N0MS12\  II,  34  pr< >  VES  seriptnm  esse  videri  ZES  etai  prima 
littera   ambigua  esset,  sed  in  cliarta  planissime  exaratinn  est   l.F.E. 

3)  Haec  Latina  inscriptio  niult<>  recentioris  ipiam  (Jraeca  temporis 
est,  qua  ue  integrae  quidem  leges,  ut  Mazoeeh.  putavit,  sed  aonnul 
larum  Caesaris  legum  tantum  ezcerpta  continentur  (vd.  Nipperdey, 
Die  Leges  annales  der  röm.  Bepublik,  Abh.  d.  Ges.  d.  Wiss.  l^;:,. 
p.  18  22;  Lange,  tt<">m.  Altli.  III,  ]>.  439),  conficta  et  in  hac  tabula 
insculpta,  si  ine  audis,  11011  ante  aerani  Cliristianani ,  vd.  eniin  tales 
formas,  quales  sunt:  üsdem,  diibus  .:>,  ex  iis  10,  habial  27.  ante  Buum 
aedificium  ."(2  etc.,  praeter  quae  antiquiores  formae  uou  dcsuut. 
Buechnerue  (dissertatio ,  qua  legis  Juliae  de  civitate  sociis  ac  Latinis 
donanda  reliquias  tabula  Heracleensi  esse  servatas  demonstrator, 
Schwerin.  1  S5s)  eam  a.  u.  c.  tic.'t,  Ritscbelius  (Monumenta  l'r.  Lat. 
enarr.  p.  109.  110.)  a.  709  exaratam  esse  credit,  Mommsenus  (C.  J.  L.  I 
p.  124),  utruin  ipsa  Caesaris  aetate  an  postea  denmm  inscripta  sit. 
definire  Be  non  ausum  esse  dielt.  —  Ceterum,  ne  id  taceam,  Httexae 
iuseriptionis  Latinae  eo  siiniles  (iraecis  litteris  utriusque  tabulae  sunt. 
quod  gemmatae  i    e    parvis  oodis   in   Bingularum  linearum  finibns  in 

struetae  sunt,  quae  tarnen   res,   eti.iin    in  nununis  nun    rare,  obvia,  magis 

aeneis  in  Universum  inscriptionibus  quam  certae  aetati  propria  esl 

Ourtius,  Stadien,     IV  24 


300  Meiste? 

De  aetate  tabularum  ex  historia  civitatis  Heracliensis 
fere  nil  concludi  potest,  quamquam  Mazocchius  ex  avrefrv- 
oiörrjiog  indiciis,  quae  in  tabulis  exstant  (cf.  11:  fHoa- 
v.ldiov  diayvövTiov  sv  y.arcr/.l/jT(i)  äktcc^  95  a  nölig  y.ai  toi 
iroliav6(.ioi ...  /liigSmvti  Tiog  MXQtog  yo')(jwg  ...  xctd-cc  rol  Hoa~ 
xlsloi  duyvov  etc.),  hanc  quaestionem  solvisse  sibi  visus 
est.  Heraclia  urbs  enim  Ol.  86,  4  (428  a.  Chr.  n.)  a  Ta- 
rentinis  condita  est,  et  usque  ad  Alexandri  Molossi  (occisi 
427  a.  u.  c.  =  327  a.  Chr.)  aetatem  Tarentinae  ditionis 
fuisse  videtur  4).  Deinde  cum  Romanis  foedus  iniit  C.  Fa- 
bricio  consule  a.  475  a.  u.  c.  (—  278  a.  Chr.)  5).  Quae  cum 
ita  sint,  Mazocchius  negat  has  tabulas,  quae  actet-ovoio- 
rrjTog  multa  indicia  prae  se  ferrent,  ante  c.  430  a.  u.  c. 
(=  324  a.  Chr.)  et  post  475  a.  u.  c.  (=  279  a.  Chr.)  scal- 
ptas  esse  posse,  nee  vero  suo  jure.  Heraclienses  enim,  li- 
cet Romanorura  socii,  tarnen  sui  judicii  manere  poterant,  id 
quod  seeundum  Ciceronis  verba  infra  allata  vel  veri  simile 
fit,  ut  omnino  Romanos  fere  nunquam  sese  sociorum  insti- 
tutis  ac  legibus  immiseuisse  notum  est.  Quali  vero  über- 
täte sub  Tarentinorum  prineipatu  Heraclia  urbs  frueta  sit, 
prorsus  nos  latet.  —  Utramque  tabulam  non  eodem  anno 
scalptam  esse  jam  ex  eo  apparet,  quod  prior  Aristarchi, 
posterior  Dazimi  ephori  nomen  prae  se  fert,   quin  ne  prior 


4)  Strabo  VI,  2SU  [Conus  1  p.  3S0]:  'O  yovv  liXUavS^og  rrpr  y.oi- 
vriv  \EXh]vcor  iu>v  ravTr/  navqyvf>iv ,  rjv  i]&og  >)V  ir  'ÜQaxXsiq  avvrt- 
letv  T>]f  Ta(>avTiVT]s,  (Aträysiv  Inn^äro  fiq  tijV  Qovqiccv  xcitk  e/#os 
(seil,   rnv   TäoavToq). 

Liv.  VIII,  24,  §  4  ed.  Weissenb. :  Cum  (Alexander)  Heracleam 
Tarentinorum  coloniam  .      .  cepisset. 

5)  Cic.  pro  Balbo  c.  22:  Quid?  Heracliensem  Alexam  (seil,  uonne 
eivitate  donavit)  P.  Crassus,  vir  amplissimus,  ex  ea  civitate,  quacum 
prope  singulare  foedus  Pyrrbi  temporibus  C.  Fabricio  consule  ictum 
putatur  V 

Cic.  pro  Arcbia  p  c.  4 :  venit  Heracliam,  epiae  cum  esset  civitas 
aeqüissimo  jure  ac  l'oedere,  ascribi  se  in  eam  civitatem  vobiit. 


de  dialecto  Öeräcliensium  (talicorutii.  '.)(',] 

quidem  ano  eodemque  anno  perfecta  est,  nam  ea  pars,  cni 
2vv&rjxa  superscripta  est,  Aristione  ephoro,  ut  v.  '.).'»  legi- 
tur,  exstitit.  Tarnen  ne  Aristarchi,  Aristionis,  Dazimi  ma- 
gistratua  nimis  longo  temporis  Bpatio  disparatoe  esse  cre 
damus,  prohibemur  primum,  quod  nnitores1  eidfcm  ufrique 
tabulae  praescripti  sunt  (vv.  3 — 7;  112 — 5),  nisi  quod  quin- 
que  finitorum,  qui  in  priore  tabula  nominantur,  tres  tantum 
in  dimetiendo  Minervae  agro  occupati  reperiuntur;  deinde, 
quod  in  prioris  tabulae  altera  parte,  ubi  divisiones  quadri- 
partitae  et  loeationes  agri  Baccho  sacri  afferuntur,  tres  qui- 
dem ejus  partes  Aristione,  quarta  vero  Aristarclio  ephoro 
locata  dicitur.  Itaque  totum  divisionis  lucationisque  opus 
siiK  Aristarclio  cocptum,  sub  Aristione  perfectum  esse  cum 
Mazocchio  (p.  243)  credo,  ita  ut  Aristiun  ephorus  Aristar 
v'liuin  secutus  sit ;  ac  Dazimum,  si  non  proximo  anno,  tarnen 
mm  multis  annis  post  Aristionem  in  magistratu  t'uisse,  fini- 
torum in  utraque  tabula  eodem  collegio  demonstratio. 

Litterarum  formale  minim».-,  ut  Mazocchius  (p.  122 — 133 
autuniat,  reconditioris  aetatis  sunt,  sed,  praeter  digamma- 
tis  et  Spiritus  asperi  signa  a  vulgaribus  non  recedunt.  Ilic 
habes  earum  frequentiores  figuras,  ex  quibus  tarnen,  ut  om1 
nino  Judicium  de  inscriptiunum  aetatibus  quod  a  litt'  ris 
repetitur,  admodum  anceps  esse  cum  Boeckhio  (C.  I.  G.  I 
p.  1)  censeo,  in  ea  qua  laboramus.  inscriptipnum  Magnae 
Graeciae  antiquarum  pemiria  fere  nil  eoncludi  potest. 


2 1 


362  Meister 

AAAAAA       JE!^ 

rrrrT  f^h 
e:eehe    rzmii 

HHHH  YYYY 

OGÖOo       4**i 
wj  XX 

MN  l-l-l-J-f— 

KMNfh       rrcr 

Restat  igitur  ipsa  dialectus,  qua  spectata  ad  quamnam 
aetatem  hae  inscriptiones  referendae  mihi  videantur,  in  fine 
totius  dissertationis  significare  conabor. 

Dialectum  Heracliensem  severiori  Doridi  ascribendam 
esse  jam  ex  origine  Heracliae  urbis  concludi  potest,  de  qua 
haec  traduntur  (i) :    I)  Heraclia  urbs  Ol.  86,  4  (428  a.  Chr.) 


6)  Diodor.  XII.  c.  36:  'En  äg/ovros  J'  *Afrr\vr\aiv  'Axptvänug  Pa>- 
fxctiot  xattOTtjOav  vnaiovg  TTtüV  Mtvr}Viov  xiä  [iQoxkov  Ptyävtov 
MuxsqTvuv  .  ■  .  xurä  31  rrjV  'Iralfav  TaQariTvoi  rnvg  rrjv  IZiotv  xa- 
kovfx^VT]V  olxovvruq  jufToixfdavTts  Ix  Tt}$  nargfSog  xctl  idioug  ngonfttv- 
ieg  olxrjTogag,  fxrtaav  nokiv  rrjv  Xfyo/j^vrjV  'Hgaxleiav. 

Strabo  VI  p.  2G4  (Corais  vol.  I  p.  355)  i(p    ob  (sc.  SCgiog)   noXig 


de  dialecto  Heracliensium  Italicorum.  363 

Tarcntinorum  colonia  condita  est  ab  incoli.>  Siria  urbie 
omnibus  et  a  parte  Tarentinorum.  2)  Cum  Siritac  ipsi 
triiim  essent  populorum,  Tarentinis  Thuriisque  colonis  pri- 
stinam  in  Sirim  urbem  missis,  Heracliae  conditores ,  si  ad 
vivurn  reseecs,  qüadniplices  erant:  1.  Tarentini  cum  Sintis 
novae  urbis  eonditures.  2  Tarentini  Siritidis  incolae,  :'.. 
Tlmrii  Siritidis  incolae.  4.  Prisci  Siritae,  quos  alii  Abori- 
gines,  alii  Trojanos  luissc  statuebant.  —  Sed  Tarentinis  in 
nova  urbe  praevalentibus,  rjuarc  etiam  Ileraclia  Tarentina 
colonia  dicebatur  et  sub  Tarentinorum  prineipatu  erat, 
Ilcraclienses  severiorem  Doridcm  aeeeperunt,  quae  Tarenti, 
Spartanorum  in  colonia,  vigebat.  Tarnen  inter  Laconum  et 
Hcracliensium  dialectos  non  paucas  differentias  reperiemus, 
quasdam  vel  inter  Hcraclicnsiuni  et  Tarentinorum  dialectos, 
quamvis  horum  linguac  pauca  tantum  frustula  exstent 

§2.  De  accentu. 
Quamquam  ex  bis  tabulis  nil  de  accentu  disci  posse 
apparet,  tarnen  de  eo,  licet  quam  paucissimis  disputare  su- 
persedere  nun  possum,  ni  vel  haue  vel  illam  rationem  in 
vocabulis  Doricis  accentu  notandis  temere  sequi  vulo  vi- 
deri.  —  Ahrensium  enim  nixum  grammaticorum  testimoniis 
certas  de  accentibüs  Doricis  leges  statuisse  notum  est,  quas 
illo  f'ragmento  Alcnumico  nuper  in  Aegypto  reperto  fere 
omnes  comprobatas  esse  vidimus.  Sic  legitur  ibi  y).av£, 
ysQaitdtoi,  i/negnyktyÜQoi,  piijoafiivai,  OQ&Qiai,  avetQÖfiEvai, 
ccfivvai,  ii(»[ttt'aü((t,  ovdaficäg,  navxdv  etc.  Sed  cum  eo,  quod 
Ahrensius  omnino  at  et  oi  diphthongos  vocem  claudentes  in 
declinationc  et  conjugatione  apud  Dores,  quod  ad  accentum 

r)y  dfietVVfjtos  T(t(i>ixr\ .  jfQÖrtit  dt  rfjs  'llimx).h(aq  tvrev&tv  <>lxtattf{öT)s 
v7i6  TttQttvrtvtav,  intvetov  aviij  rwc  'llQttxlttoitHv  vnrjgiev. 

Strabo  eod.  1.  paullo  infra :  'fitjai  (f  l4.vii«xo<;  rovs  Tantain  vi 
RouQinig  xnl  Kliavigiätf  i(y  aj^Ktnjyw  tpvyd&i  ix  ^/axtäctiiion^  nolt- 
fiovvini  n tgi  j  f,s  2.H(>tiuf<js  avfjßfivai  xa)  nwuix^nai  /uh  XorVJ,  t»,» 
rf*  itnoixi'ar  xQifliivai  T(tpttVtiv<UV,  l/ijiixltiar  cT  voikjui  xi.t,,'*iji-ni. 
/utKcßnXovaai'  xn't    luvvofia  xat  ibv   lönov. 


364  Meister 

pertinet,  longas  habitas  esse  dicit,  ut  acutum  ab  antepae- 
nultima,  cireuraflexumque  a  paenultiina  excluderent,  Liaoxi- 
QtTcti  proparoxytonon  pugnare  videtur,  quod  exstat  in  illo 
fragmento  col.  II,  v.  8.  Ac  ne  hujus  accentus  testimonium 
desit,  legimus  haec  apud  schol.  Theoer.  I,  83  (Ahrens,  Bu- 
col.  II  p.  68):  (poo^xca,  KafroXov  xa  slg  -rat  Xt'yovxa  oxav 
exfl  t<i>  £i  (scr.  rt)  nccfjalyyov  xat  7xqo7T£qio7k6/lI€vov  ixagoBi- 
vovoiv  oi  Jioouiq,  oxav  de  ßaovvÖLievov,  h/iioiiog  rjiiiv  iy.qpe- 
qovglv  '•).  Ergo  verba  in  -rjxai,  quae  apud  Atticos  prope- 
rispomena  sunt,  Doriensibus  sunt  paroxytona  (dor.  qroor- 
xai,  eoorjxai,  att.  iooelxai)  sed,  quae  Attici  proparoxytona 
habent,  etiam  apud  Dores  proparoxytona  sunt  (dor.  att. 
layrjxai).  Si  vero  conjunetivus  ?.eyr]xai  proparoxytonon 
erat,  eodera  accentu  etiam  indicativum  usum  esse  veri  si- 
millimum  est,  ita  ut  hoc  scholio  iiagtigexai  accentus  ut 
vere  Doricus  confirmari  videatur.  Tarnen  Ahrensius  (De 
diall.  II  301;  Philol.  XXVII,  p.  619  sq.)  et  iiaotvoexai  in 
fragmento  Alcmanico  in  nctQTvoexai  corngi  jubet,  et  scholii 
testimonium  nullius  pretii  esse  contendit,  his  argumentis 
utens:  primum  accentus  in  (iccoxi'ysTca,  Xeyrpcu.  etc.  prorsus 
analogiae  repugnare  neque  intelligi  posse,  quare  in  (pooi'jxca 
diphthongi  vis  speetata,  in  (ptgsTcu  neglecta  diceretur.  Deinde 
in  fragmento  Alcm.  etiam  alios  accentus  falso  appictos  esse, 
ut  cpegoiöoug  II  27  pro  rpiooloalg,  cui  veaviduv  II  34  pro 
vsävtdiov  addi  potest.  Sed  contra  haec  argumenta  alia  afferri 
possunt,  quibus,  ni  fallor,  ut  paullo  cautius  judicemus,  ad- 
ducemur.  Primum  omnis  accentus  Dorici  memoria  tenuissima 
est  (vd.  eam  ap.  Ahrens.  De  diall.  II,  27),  atque  in  illis 
exiguis  Doridis  scriptorum  fragmentis,  quae  grammatici 
nobis  tradiderunt,  accentuum  vere  Doricorum  lere  nulla 
exstant  vestigia,    ita   ut  mutatio    illius  accentus    testimonio 


7)  In  collectione  scholl.  Theoer.  Ziegleriana  paullo  melius  hoc 
scholion  sie  traditur:  (fonfjiai  fiavioj^wg  (jtgtrcti.  Kct&ö).ov  in  eis 
-KU  Qrifiara  otav  töj  77  7iagai.^yr]Tat  TTtQionia/itfVüjg,  nciQogvvovotV  oi 
/twoitig,  üiav  (ff  ßuQvröi  tog,  öfxoCwg  hfiiv  £x(f{oovo~iV. 


de  dialecto  Eierscliensium  [talicornm  365 

scholiastae  adiuti  admodura  lubrica  rideatur  Deindi  7 
etcpigeiai  formae  uon  prorsus  aimiles  sunt,  nam  (pOQrjßai 
ex  woge-etcct  eontraeta  est,  et  formae  contraetae  etiam  alio- 
quin  aliam  apud  Dorea  atque  apud  reliqnos  accentus  ratio 
nem  aeeuntur,  ct.  *Ahi(iav  ex  'dhifia-tov ,  llmitiuv,  llatär, 
*Iav.  Porro  quod   ad  analogiam    attinet,    ab    Ahrensio 

plurirai  habitam,  in  Universum  eam  late  grassari  confi 
tendum  erit,  tarnen  iterum  iterumque  cum  necessitate  aliqua 
eam  in  unguis  regnarc  negandum  est.  Cujus  rei  testimo- 
nium  unum  ex  multia  afferam  ex  lingtta  neo-graeca,  ubi 
substantivi  in  -01  quidem  paroxytona  sunt,  ut  in  dialecto 
Doriea  nee  vero  adjeetiva;  dieunt  igitur  uy/iloi,  av&Qümoi 
aed  ayfjioi  (Mullach,  Gramm,  d.  gr.  Vulgärspr.  pp.  144, 
156). —  Denique  exstat  initio  scholl.  Theoer.,  ubi  de  dialecto 
Theocritea  agitur  (Alir.  Bucol.  II,  9),  aliud  praeeeptum  de 
accentu,  quod  Ahrensii  legi  adversetur:  ntyia.nnat  (seil.  01 
/(fioiüg  xal  tovg  ;iuo  rjfuv  nQOizetQoi~vPOftiPOVQ  nadrjzixovg 
(.ükkovza^  7ioiovvzeg  tig  nr  /.ui  iQeTtovceg  rir  ov  8ig  ev  xara 
7M-  uov  7Z8Qionb)[i6vtov  avukoyiav  tag  neioofiett  xetoovpcti 
/.eioti/tai  avaXoywg  fei  nmnvfjtui  noievfuci. 

Quibus  omnibus  eircumspeetis  dil'ticillimum  mihi  veC- 
tur  certum  Judicium  de  hac  re  lacere,  quod  usque  ad  id 
tempus,  quo  copia  hujus  quaestionia  solvendae  aliquanto 
auetaerit,  in  suspenso  reliquerim.  Tarnen,  ut  nunchabeam, 
seeundum  quam  scribere  possim,  certam  normam  regulamque, 
Ahrensii  legem  etiam  in  verborum  formis  omnibus  accentu 
notandis  sequar,  sed,  ut  feci,  aignificata  dubitatione. 

«AIMTT    PEIMUM. 

De  vocalibus. 

£  3.     De    vocalibus   b r e vi b u s. 

I.    ex. 
Initium    capiatur    a    dativis   noinriaooi,  Evtaaüiv, 
1  oaoö  ni  1  itan  1  ,    vn  aQX0'  v  r  a  ö  o  1  ,   quibus    dialectus     ll<- 


366  Meister 

racliensis  omnes  alias  antiquitate  superat.  Nam  in  ceteris 
dialectis,  ubi  plenior  terminatio  exstat,  aut  -aooi  in  -eooi  at- 
tenuatum  est,  aut  duplex  o  ad  simplex  redactum,  quod 
in  viäöij  ccqvÜoi  et  in  dativis  nominum  in  -zrjQ  exeuntium: 
Tiazg-aat,  fj.rjTQ-doi,  Q-vyazQ-dai,  dvdg-doi,  dcry-doi,  yaozg- 
cxoi  animadvertimus s).  zd/nvco  (diazdi.ivoviog,  öiazd/nvovra) 
forma  Doricae  dialecto  cum  Ionica  epicaque  communis;  a 
vocalem,  quam  etiam  Atticä  lingua  in  szctfiov,  za/iiiag,  zaf.ila 
servavit,  in  zd/.ivcü  ut  in  zqdjuo,  zqdyio,  GZQdcpio, '  zqdyio  re 
vera  ex  summa  antiquitate  traditam  esse,  nunc  nemo,  opinor, 
negat,  nisi  quod  Ahrensius  (Di all.  II,  119),  annon  in  zgamo, 
ZQdqxo,  ozgdqxjü,  ZQaxto  rudiore  pronuntiatione  apud  Do- 
res  £  in  ß  corrupta  esset,  dubitavit,  quem  refutavit  Allen  in 
Curtii  Studiis  III  p.  220.  tayog  vox  toti  Doridi  Aeolidique 
communis  (Ahr.  I  178;  II  115;  Hey,  de  dial.  Cret.  p.  11), 
prorsus  respondet  indog.  isaras  (scr.  ishiras),  nisi  quod 
spiritus  asper  (  cf.  §  8,  I,  b,  4)  irrepsit.  In  hoc  vocabulo 
sicut  in  illo,  quod  sequitur  y  liquidam,  ut  a  pristina  vocalis 
servaretur,  efFecisse,  Curtius  mihi  persuasit  (Ber.  d.  S.  Ges. 
d.  Wiss.  1864:  Üb.  d.  Spaltung  des  a-lauts,  p.  14:  cf:  etiam 
Allen  Stud.  III  p.  220),  quod  etiam  in  his  vocabulis  Doricis 
agnoscendum  est:  zQdnio,  zgacpco,  ozQayio,  zgayto;  "Anzaqa 


8)  Ideo  hanc  rationem  alteri,  qua  metathesis  ad  illas  formas  ex- 
plicandas  adhibetur,  praetuli,  quod  syncopam  quidem  nomina,  de  qui- 
bus  agitur,  etiam  aliis  in  casibus  patiuntur  —  narQ-og,  najQ-i ,  ut 
etiam  in  1.  lat.  patr-is,  patr-ibus,  et  quod  dari^g  in  lingua  vulgari 
praeter  dat.  pl.  syncopam  non  admittit,  qua  re  Giesius  [Ueb.  d.  äol. 
Dial.  p.  125]  suam  explicationem  praecipue  confirmare  studet,  id  for- 
tmto  accidisse  eredo,  neque  magni  facio,  quoniam  horum  vocabulorum 
formae  integrae  et  syncopa  mutilatae  etiam  apud  Homerum  admodum 
fluctuant ;  sed  stirpem  in  -tccq  exeuntem  graeca  in  lingua  nusquam 
nisi  in  naiäga  forma  Locrica  (Hyp.  Locr.  36)  nobis  praebent,  immo, 
ne  quid  dicam  de  vocativo  ndrtQ,  vel  ex  Dorico  nominativo  nar^Q  et 
ex  Boeotico  nccretQ  terminationem  -rag  evanuisse  et  ad  -reg  attenua- 
tam  esse  concludi  licet,  ita  ut,  comparatis  et  Heracliensibus  Ulis  formis 
et  vldai,  aqväai  vulgaribus,  ea  explicatio,  quam  supra  dedi,  simpücior, 
ne  dicam  rectior  esse  mihi  videatur. 


de  di&lecto  Heracliensium  [talicornm  ;i,7 

(apud  scriptorea  et  in  nummia  recentioribus  AntSQOi),  o%u 
gog,    y/'.ou()(K  (hom.   x&Qctdog  ,   tagcr£,  (pgaol   (Pind.  <t   Euai 
pro   rpotai),    turn    in    Locrieis    vocibus:    (püoo),     FsottaQlog, 
iciüoc,  ttVTttfiaQov,  avfpoTccgoi,  afidga,  et  in  Eliacia  Fdffyot 
ei  7iaQ,   quibus  qui  ultra  aecesaitudinem  exempla  cumulare 
studeat,  ex  Lingua  coniniuni  nubem  vocabtdorum  addere  |><>~ 
sit,   qualia  sunt  edgaitov   (praet.  dsQno/iai),  adgaxrjg  (praet. 
ddeQurjg),  xgdzog  (lesb.  %QStog)}  frdiQOOQ  (leab.  freQOog),  üxqd- 
10g  (lesb.  otgözog),   ßga^etag    lesb.  ßqo%e(ag\  ü'/ic.ntha  [lesb. 
(.lefiOQd-ai)   etc.   etc.     Contra    in    dial.    Lesb.    Bimilia    nulla 
exempla    conspici    co    facile    intellegitur ,    quod    Lesbii    a 
pristinam  omnino  roagis  quam  Dores,  Iones,  Bucoti   debili- 
tarc  studebant. 

XagdSeög.  Mazocchiua  (p.  168),  cujus  sententia  ab 
editoribus  Steph.  Thea.,  prdbatur,  %aQ(x8Eog  hujns  yocabuli 
noniinativuin  esse  autumavit,  idem  qnod  yaoüöocc  si-niti 
cantem;  tarnen  d/ia§iTßv  (cf.  v.  60:  fati  vag  üfia^noj  rag 
öia  zw  xccQdÖEog  dytooctq;  v.  72:  fall  zeig  odü  zag  dia  reu 
•/((o('(()to^  dytüoag)  per  torrentem  vel  saltam  '•'.  duecre,  parum 
veri  simile  est,  nee  jfaperöWg  i'ormae  ulluni  habemna  testi- 
monium.  Itaque  Alirensius  Diall.  II  118)  %dqadog  Doricnm 
esse  pro  yjoudng  Homerico  vocabulo  cenauit,  ac  Utas  mari- 
tima m  aignificare  calculis,  arena,  <>  quaeeunq-ue  man  super- 
fusuw  rdiiHjum  su/cnf,  fr,fn,,i  <  'ui  opponendum  est,  neque 
XEQttdn^  apud  Homcrmn  litua  maritimum  significare  l0),  ncque 
talem  signiticatuin  ad  locus  tabularuin  allatos  quadrare; 
ncque  enim    ager   Baccho    sacratus   in  vicinia  rnaris,   quod 


!•)  Schol.   II.    //,   390:    yiincuSnog  6  fv  yetoXöifnif  xaiiomjyue vog  10- 
nog,  xaoäSQn  iU   6  ?v  tntntdotq. 

llt)  </>  318  sqq  :  Kad  öi  /uiv  avröv 

iiXvOw   ipttjuäd-oiOi,  (ikig  /(Qaäog  neoi/lvas 
uvotov. 
Schol.  A:    at]ua(vti   \öi\   iccg    ipqipiäas   kov   norafiüv.   —    Aristo- 
oiens:  iart  r6  avvayecgofitvov  h'  rjj  (»'oa  Trkfjftos  Hvos  ttal  oOTftaxwv 
xui    ItS-tov.    7  >jni   yovv   „noXvv    fi'ÖQVfiayäöv   ooiVt  tptTQÜV   xa)    Idtaf" 
(</>  :U3). 


368  Meister 

sciamus,  situs  est  (ut  ager  Minervae  saeer,  cf.  II  12),  quem 
tetigerint  una  parte  Herodae  ager,  altera  anogoal  (cf.  §  20), 
tertia  Phintiae  Coneaeque  agri,  quarta  Aciris  flumen ;  signi- 
ficat  potius  ipsam  arenam  calculosque  relictos  torridi  flu- 
minis,  id  quod  nos  dicimus:  Flussgeröll,  descendens  a  rad. 
ghrad,  quae  sonare  significat  (Tick,  Indog.  W.  IL  ed.  p.  72). 

—  Quare  a  vocalem  in  yaQctdoq  priorem,  quamvis  eam  non 
antiquitus  traditam  sed  in  Graeca  demum  linguae  insertam 
esse  ex  unguis  cognatis  appareat,  tarnen  antiquiorem  esse 
quam  t  in  yjgadog,  non  est,  cur  negemus. 

Fixari,  dia/.axioi,  ro  inxax  ioi ,  nevx  av.a.%  in  i, 
Fe^azariOL,  hnrayiuTioL,  hxTaxaTloi.  Quorum  nu- 
meralium  terra inatio ,  de  qua  hie  agimus,  toti  antiquiori 
Doridi  cnm  Boeotica  dialecto  communis  est.  (Exempla  e 
Dorica  dial.  vd.  ap.  Ahrens.  II  279  et  281,  quibus  adde 
glossam  Hes.  TQicr/.ariot  o'i  sq>f]ßot  /.cci  %o  oiOTru-iec  avrwv; 
exempla  ex  Boeot.  d.  ap.  Ahrens.  I,  178.) 

Fiv.ari  et  numeralia  centenaria  simul  traetanda  hie  con- 
gessi,  quamquam  denariorum  et  centenariorum  terminationes 
non  ejusdem  originis  sunt.  Nam  centenaria  cum  xaro  stirpe 
composita  sunt,  denaria  vero  redeunt  ad  stirpem  -v.ovto  indog. 
Ire ufay  ac  nasalem  etiam  in  Fi/.axt  olim  sedem  habuisse, 
ixavziv  uy.ool  glossaHes.  demonstratur,  ita  ut  Fixavu  {  lat. 
viginti)  antiquissima  forma  statuenda  sit.  Tarnen  Fixavci 
mature  ad  Fi/.azt  descendit,  quam  tormam  in  veteribus 
Doricis  et  Boeoticis  titulis  solam  reperiamus.  Ergo  a  /.azt 
terminatione  etiam   in  hoc    numerali  explicando   exire  licet. 

—  Inter  hanc  Dorico-Boeoticam  et  vulgarem  /.noi  forma m 
duae  cogitari  possunt  interjeetae:  naoi  et  /.mi,  quae  re  vera 
exstant,  Primam  mutationem  {y.citl  :  /.aot)  vides  in  arcad. 
TQLaMiöiOL  (inscr.  Teg.  §  3  ;  Gelbke  in  Curt.  Studiis  II  p. 
12)  alteram  (y.an  :  y.nn)  in  u/.otl  forma  ab  Herodiano  (II, 
S32,  19  ed.  Lentz)  Dorica  appcllata  et  in  libris  Theocriteis 
IV,  10  exstante11).     Vocalis  obscurationem   in   v.noi    /.  gut- 


11)  Nee  vero  Fixmi   forma  nasali    earens,  ut  Westphalius  (Meth. 


de  dialecto  Heracüensium  [talicorom.  369 

turali  deberi  Gelbkius  I  c,  )>.  16  contendit,  cujus  Heracl. 
KO&ctQog,  Arcad.  denorav,  exozdvßoia,  doxew,  koxüjW),  oxtio 
(cf.  scr.  dacas,    kakshas,   ashtäu)  exempla  attulit  ]-j. 

Sed  praeter  Ulaa  centenariorum  formas  antiquas  vereque 
Doricas,  Iegimus  in  tabulis  etiam  recentiorea  in  kooioi:  xt- 
zQa-/.nai-(( i  10,  dia-xooi-wv  II  35.  Quaeritur  aunc, 
qua  ratione  haoc  recentiorum  formarurn  cun)  vetustioribus 
confusio  explicanda  sit.  <£ua  in  re  jam  Mazocchium  rect( 
judicasse  credo,  qui  de  tetQaxooiat  p.  162  aot.  17  haec 
dicit:  „Non  miruni  hie  usurpari  ztxQU/.ooiai  communiter, 
quod  alibi  pluries  est  lezQaxariai,  nam  et  diaxartai  pluries, 
semel  autem  dtaxoolai  tab.  II  legitur,  Sensim  enim 
Heracl  eismus  ad  communem  dialectum  deflec- 
tebat."     Tarnen  p.  135  not.  25  diaxoalcav  intcr  eas  forma* 


Gramm,  d.  gr.  Spr.  I    p.  -127)   autumat,  qui   etiam    i^iÜxüvtu  etc.   ad 
rgiaxara  etc.  reducit. 

12)  ubi    tarnen   Ahrensius    fisus    uni    cod.    tixan    scripsit.    iTxon 
nescio  quo  jure  barbarum  dicens  (Diall.  II  280). 

13)  Cui  novissime  Brugmanus  (Curt.  „Stud."  IV,  72,  not.  6)  op- 
posuit,  priinum  6ox4(o,  x<>y<,,v,h  i\xiw  nihil  ralere,  quippe  quae  in 
omnibus  dialectis  o  accepissent,  deinde  formis  ttxoai,  xo&agos,  kxotov- 
ßoia,  thxoiav  vcl  plures  objici  posse,  in  quibus  «.  prope  x  in  t  abiissel 
Itaque  in  tixuoi,  Stxötav,  kxoi6vß<<m  vocabulis  obscurationem  minus 
gutturali  quam  nasab'  deberi  in  antiquioribus  formis  cxstanti.  Sed 
vereor,  ut  cum  eo  facere  possim.  Primum  >■  titterae  in  illis  vocabulis 
neque  ullum  vestigium  praeter  ttucntv  Eeeychianum  conspicimus,  i  u 
que  in  TQmxuTioi,  txmon  (cf.  scr.  cata),  Jrtt«roj  onquam  nasalem  ex- 
stitissc  certum  esse  duco,  licet  in  lat.  „ceutum,  decem"  insit  Sed  h"< 
ipsum  largiamur,  nt  exstiteril  quondam  uasalis  in  bis  numeralibus: 
intactam  videmus  «  vocalem  poai  nasalis  abitum  in  Fixan,  i-xaTÖi. 
()('xmog,  TQinxiiTtot  etc.,  ei  in  tlxoai  forma  certe  multo  recentiore 
quam  Fixan,  in  iqtaxöaiot  recentiore  quam  TQinxaitm  nasalis  jam 
diu  fugatae  memoriamne  ut  vocalis  obscuretur,  valere?  Hoc  parum 
veri  simile  mihi  videtur.  Quod  rero  Brugmanus  «  prope  x  saepissime 
in  e  abiisse  monet,  hie  minus  de  lege  severa,  quam  de  observatione 
quadam  agitur;  «  voraus  fortaase  sat  recenti  tempore  prope  guttura 
lern  inclinationem  quandam  ad  sonum  obscuriorem  habuit .  qui  ali- 
quando  tarn  clare  audiebatur,  ut  vcl  Bcribendam  esse  o  pro  «  bomini 
i>us  videretur. 


370  Meister 

enumerat ,  quibus  altcram  tabulam  recentioris  aetatis  esse 
comprobari  credit.  —  Deinde  Ahrcnsius  diccxoGuov  quidem 
recentioris  aetatis  indicium  esse,  xerQciy.ooiai  autem  in  fragm. 
Britannico  Maittairii  errori  deberi  tantum  non  confidenter 
edicit  (Diall.  II,  14  et  281).  Denique  Franzius  audacissirae 
et  T£TQa/.ooiai  in  fragm.  Brit.  et  dia/.nouov  in  altera  tab. 
mutavit  in  formas  vere  Doricas.  —  Cujusmodi  rationem 
formas  diversas  mutando  exaequandi  nullo  modo  probari 
posse,  non  est,  quod  dicam.  Tabulae  enim  Heraclienses  co 
tempore  exaratae  sunt,  ubi  Attica  dialectus  jam  late  propa- 
gata  magis  magisque  in  reliquas  irrepere  earumque  pro- 
prietates  submovere  coepit.  Quod  primo  praecipueque  in 
eis  vocibus  accidisse,  quibus  maxime  in  commerciis,  negotiis, 
conversationibus  mutuis  Graeci  populi  utebantur,  quaeque 
ut  eaedem  apud  omnes  essent,  imprimis  expetendum  erat, 
per  se  apparet :  quibusnam  vero  saepius  in  commerciis  ute- 
bantur quam  numeralibus?  Itaque  non  solum  diaxootoi  et 
TETQa-AOoioi,  sed  ctiam,  de  quibus  mox  agendum  erit,  riooageg 
praeter  rezogeg,  TinauQc'r/.ovzci  praeter  tetqiÖkovtu,  tqsIq  pr. 
rolg,  Fei/.cai  pr.  Fixcai  formae  a  genuina  Doride  alienae 
e  dialecto  communi  in  Heracliensem  irrepserunt. 

Aeque  ut  Aeoles  Dores  adverbiorum  quorundam  fra 
pro  fr  ev  terminationem  usurpabant  (vd.  Ahrens.  II  366, 
I  153),  cujus  generis  in  tabulis  ävwfra  et  ef-ingoofra.  re- 
perimus.  Hie  quoque  «  vocalem  ex  summa  antiquitate  tra- 
ditam  esse,  demonstrant,  quibus  respondent,  sert.  adverbia 
in  -dhas,  ut  adhas  „infra",  et  Bactrica  in  dha  (cf.  Schlei- 
cher, Compend.  II.  ed.  p.  552).  Tarnen  adverbia  in  -&ev  nee 
Doribus  nee  Aeolibus  aliena  fuisse  dfserte  dicit  Apollonius 
de  adv.  563,  19  (Ahr.  I,  153  not.  3):  ov  yay  oiQavö&ev  ovga- 
vöd-a  cpaoiv  (seil.  uiloXeig  v.ai  JtoQL£lg),  ovds  xb  alkofrzv 
cillo&a,  zbdi  t^uiQOofrev  e^i7[Qnofra}  evegfrev  evegfra,  oitio&ev 
on  tafra. 

/.  et  brevem  vocalem  habere  evicit  Hugo  Weber  Die 
dor.  Partikel  xa,  Halle  1664)  contra  Ahrensium  (Diall.  II 
118.  281)  aliosque.     y.av  forma  primaria  prorsus  respondens 


de  dialecto  Eferacliensitun  Italicoraiii  ;;7I 

scr.  ha/m  apud  Dorea,  Boeotos,  Eleoa  (qui  etiam  nav  plenio 
rem  formam  asurpabanl     in  xor,   apad  Lesbioe  loneaque  in 
/Jv  et  /.<'■  mutata  est.    Elisionem patitur  xa  im  ••!  i."j2,  qua 
vocalem  brevem  esse  praecipue  demonatratur. 

II.  e. 

AfteXXalog  menaia  nomen  etiam  Delphis  et  Maee 
donibua  proprium,  aBoekhio  jure  pro  'AnoXXwviog  acceptum 
est.  De  '  AniXXtav  forma  Dorica  'AnoXXtov  nominis  vd. 
Ahrens  I  122  et  testimoniis  ibi  allatis  adde  '  AntXXon'u  inscr. 
Drer.  v.  24,  yu4nelfa'jiog  Delpb.  1705*,  *  An$Xhavog  tit.  Tejo- 
Gnos.  12,  deinde  jinkXXwv  inacript  in  vase  quodam  [Ger- 
hard, Etruak.  und  Camp.  Vasen!».  Taf.  C),  denique  uomina 
propria  'yf/itkXFc,  'yluO.klc,  \LiO./.iy.<ov,  '  yl7tüJ.i/.<nr7  quae 
vix  ab  uineXXiov  Beparari  poasunt.  —  (^uaenam  ratio  inter 
cedat  inter  ' AjtIXXiov  et  '^dnoXXtav  formas,  nunc,  ubi  hujua 
ipaiua  nominis  etymon  non  satis  exploratom  est,  diei  nun 
potest. 

eßdßtiqxovta  e^atat  etiam  Delph.  1690,  contra  eßöofirj- 
y.Dviu  Corcyr.  184.".,  |s  et  Taurom.  r> 1 1 1 « > .  tab.  1.  hzna.  vocis 
(c  vocali  hie  in  sy  illic  in  0  attenuata.  Quae  vuealis  om- 
nino  in  Hßdo/iog  ineertum  ac  debilem  sonum  habuisae  videtur, 
ita  ut,  quin  ft  nasalis  z  consonam  vicinam  sibi  assimularet, 
probibere  non  potuerit :  *fmofiog:  *%7idopog:  üßdo/tog. 
Qua  ratione  primua  Ourtius  (Etym.  188  mutationem  nx  in 
ßä  explicavit 

F  i  /.(( i  i  Ji  t  ö  oc,  ffli  a  /.  0  i  r  u  n  edog}  f-y.ain  u  n  tön  g. 
Aliam  terminationem  -rtodog  habea  in  exazofiaoöov  libria  fere 
consentientibua  Thuc.  III  68,  27  ed.  Bekk.;  dinodot  et 
iQinodov   Xen.ipli.    Oecon.    1!»;  II.   '/'    164    codd.  Vindd    ei 

Euat.      Iiabent     {■/jcrnju.ioöor ,     Yelietus      ';/.i(inu;in)<n  .     quod 

Wolf,  Heyne,  B,othe,  Bekker   receperunl   (vd.  contra  S|nt/. 
Herum  ad  h.  1  .  nisi  praeter  Homeri  libros  Pindari  suffragio, 
qui  Iathm.  VI,   22  ed.  Bergk.   htatofmedog  praebet     Prae 
terea   -nedog  legia  apud  Heaych:  exctxofineöov  id  Siargov; 
exarofiinedog    vedagiv  ijjäxoonoXei;  in  inscr. SiciJ  C  1.5594, 


372  Meister 

62  egdnedog;  idem  vocabulum  ap.  Herod.  II  149;  rointdog 
Polyb.  VI,  22,  2. 

Quaerainus  nunc,  quam  rationem  forma  in  -nedog  frequen- 
tior  et  melioribus  testimoniis  usa  cum  altera  in  -nodog  quae 
Thucydidis  et  Xenophontis  in  libris  exstat,  habeat.  Termina- 
tionem  -nsdog  ex  -nodog  pronuntiatione  depravatam  esse 
ßothius  et  Heynius  ad  Hom.  1.  all.  judicarunt,  cujus  tarnen 
mutationis  exempla,  ni  fallor,  desunt13);  neque,  quod  obiter 
Heynius  commemorat  -nodog  et  -nedog  ex  diversis  stirpibus 
orta  esse  posse  mihi  veri  simile  videtur. —  Mihi  hae  termi- 
nationes  non  a  nod  {novg  nodog)  stirpe  derivandae  viden- 
tur,  a  quo  derivata  adjectiva,  quae  illis  analoga  sunt,  po- 
tius  in  -novg  desinunt,  ut  dhiovg,  Totnovg,T£TQanovg,  e^dnoig, 
daxdnovg  etc.  sed  a  ned  (— lat.  ped),  quae  in  nttog,  ntXa  ap- 
paret.  Postea  tarnen  -nedog  genuina  terminatio  propter  usi- 
tatiorem  novg  nodög  vocem,  cujus  significatuin  Ins  adjectivis 
inesse  patebat,  hie  illic  in  -nodog  mutabatur.  Hinc  illae 
variae  lectiones  apud  Homerum,  Herodotum,  hinc  etiam 
r/.caö/iinodog  apud  Thucydidem  et  dinodog  tfjinodog  apud 
Xenophontem,  quae  jam  illo  tempore  -nodog  in  linguam 
irrepsisse  testimonio  esse  possunt. 

Nonnunquam  pristinam  a,  quam  alibi  servatam  videmus, 
dialectus  Heracl.  cum  communi  lingua  in  £  attenuavit.  Pri- 
mum  in  augmento  syllabico:  ef.uofrcü&t],  e^UTQ}']oai.ug, 
enaftor/ij  etc.  cujus  in  Eliaca  dial.  pristina  forma  a  servata 
esse  videtur  (^olog  fi  dnorjöev  C.  I.  32)  et  servata  est  in 
his  glossis  Hes.:  aSeigev  adetoev,  aßoety^v'  fyrjoev. 

Deinde  in  sgyal;  rjtai  cc  pristina  retenta  in  Eliaco 
Fdoyov  (C.  I.  11)  et  fortasse  in  antiquo  Atticae  tribus  nomine 
' Agyadug,  Denique  in  qptosiv  vocabulo  apud  Locrenses 
cpctQEiv  sonante  (Locr.  Hyp.  5,  9). 

Retinuit  autem  e  vocalem  primum  in  sv  et  ig  praepo- 
sitionihus,    quas    dial.  Arcad.   et  Cypr.  attenuaverunt   in  lv 


14)  Nam  quae  Ahrens.  II  122  afPert,  aut  incertae  originis  aut  alio 
trahenda  sunt. 


(Je  dialecto  Heracliensium  Italicoram.  ;7:; 

Gelbk.  1.  c. p.  IT  :  deinde  in  SeodtoQog  N.  \'.,  Cretensibus 
(Hey  I  c.  p.  13),  LaconibuB  (Ahr.  JI  121),  Boeotie  Alu-.  I 
\1\))  'Hoq  pronuntianibus,  nee  \<-n»  constanter;  reliquerunt 
enim  'ttöc  Cretenses:  inscr.  Drer.  w.  11,  91,  95,  Laconee 
&eofirjXidaQ  Paus.  III  14;  Boeoti:  Theb.  1565  9-eog;  Lebad. 
1575  ©eddoragi 

denique  in  Ftrtog,  fevetov  I iocotis  Alu-.  I.  lT'.t. 
Fstmx,  l(/.(di-f'. 'ti/x  dicentibus. 

Contra  mutaverunt  t  in  /  in  I i  ;<  o/.u< '•  i  i  o  g  <-\  Tipo- 
xqux€oq  perducti  illo  studio  Dorium  Boeotojumque  t  ante 
vocnlos  in  /  mutandi  latissime  valenti  (de  rjuo  vd.  Alir<-n- 
I  17S;  II  12(1,  207  sq);  quod,  tibi  de  conjugatipne  dispu- 
t.-iliinius,  in  verbürum  contractorum  futurorumque  formis 
iternm  cognoscemus. 

III.   0. 

xo&aftÖQ  et  dvxo9aQiovtt  jam  a  me  commemorata 
sunt,  cum  gutturales  aonnunquam  a  vocalem  obscurandi 
vini  habere  disputarem.  Ahrensius,  qui  haue  vhn  negat, 
aliud  silti  persuasit.  Censet  enim  (II  120  o  vocalem  propter 
scr.  radicem  gudh  antiquiorem  esse  quam  a,  cum  »  facilius 
in  <>  quam  in  a  transeat;  a  \rero  ideo  assumptam  essequod 
y.aiu  praepositio  inesse  hominibus  visa  esset.  Sed  etiamsi 
ejusmodi  Ka&aiQco  el  /.((Daune  vocum  falsam  explicationem 
vulgarem  —  quam  non  concedimus  —  eoncederemus,  quid 
dicil  de  Kuo-zctXia  nomine,  quid  de  lat.  caa-tust 

liinno  a  vocalem,  quae  in  graeea  latinaque  Unguis  ap 
paret,  antiquiorem  judico,  quam  a  linguae  Sanscritae,  cujus 
<;iiilh  mihi  cum  Benfejo  Wurzellex.  II,  169)  ab  indog.  Jevadh 
descendere  videtur.  —  Cetenim  dialectum  Heracliensem  non 
solam  a  in  o  attenuasse  ^n^ctoia  urbis  Locricae  nomen 
dcnionstrat  (Locr.  Hyp.  22,  27;  Allen  1.  c.  p.  223),  quod 
a  xo&ctQog  separari  non  potest 

vitO()€g  forma  Omnibus,  ut  videtur,  Doribus  communis 
testimoniis  ;ili  Alirens.  II  279  collectis  adde:  Locr.  Hyp.  I> 
inscr.  Delph.  ed.  Wescher,  Ann.  dell'  Inst.  vol.38,  a.   Im;i>, 


374  Meister 

p.  7;  Sinionid.  fr.  91  [Lacon.  epitaph.]  ed.  Bergk;  Theoer. 
30,  2:  TSTOQzalog;  Hesiod.  Opp.  698). 

Ex  forma  indog.  katvar  exstiterunt  gr.  stirpes  ttetFccq 
(aeol.)  et  tetFccq;  ex  tetFüq  assimilatione  tettcxq-  et  teooccq-, 
sed  et  obscurata,  ut  saepius  prope  diganima  15),  digamma- 
teque  excidente  tetoq-;  sie  tetFccq-:  tetoq-  =  scr.  katvar: 
katur  ===  got.  fidvor:  ßdur.  Ceterum  in  kvadh:  xo&-aQog  et  in 
tetFccq- :  tetoq  fortasse  etiam  syllaba  Fa  =  o  statui  potest, 
quam  explicandi  rationem  forsitan  quispiam  praetulerit. 

Cum  tetqo-  ex  tstoq-  metathesi  orto  (ut  lat.  guater- 
quadru)  compositum  est  primum  t£TQi6y.ovTa  (Heracl.  20, 
35,  182,  II,  95),  quod  ex  *xETQO-r'j-y.ovTa  contractum  est,  ut 
oydorAovra  (Hom.  B  568,  652;  Herod.  I  163;  Theoer.  4, 
34;  Anthol.  Pal.  VII,  436)  ex  oyöo-tj-y.ovra  (Heracl.  43,  II 
106);  deinde  tetqwqoq  ex  *tetqo-oqoq  „Vierstein",  unus  ex 
quattuor  certis  terminis  locum  agri  quadratum  concludentibus, 
quod  vocabulum  exstat  Heracl.  90  et  159  1C).  Contra  et 
pristinam  habes  in  TEtagzog  (30,  44,  164,  184,  H  96)  or- 
dinali,  quocum  cf.  Theoer.  TETOQTcäog  (30,  2).  Sed  ut  praeter 
öiaxazioi  et  tetqccxc(tIol  Dorica  numeralia  irrepsisse  vidimus 
in  dial.  Heracliensem  communia  dictxooioi  et  t et Qax.no im, 
sie    legimus  praeter  tetoqes    uno    loco   (II  5)   TtooctQEg,    sie 


15)  cf.  oqyavov  =  Fiqyavov;  tovog  rad.  vas,  scr.  vasna;  öx-io(A«i 
rad.  vagh;  u&övr]  rad.  ratlh ;  <'>üi]  rad.  vadh;  ßök-ofiai  rad.  vor ;  oQciw, 
oo-ovrat,  cljfjK  rad.  rar;  ÖQytxg,  oQyrj,  ogyato  stirp.  varga,  rargaja;  oq- 
iv'i,  Heb.:  yÖQTvi-,  scr.  vartaka;  uQftog  indog.  rardhra ;  ovhj  =  FöXvrj 
indog.  varna]  oXxög,  wJt£  rad.  valk\  oip  indog.  väk,  ojrog  indog.  vayha, 
ujfMa)  rad.  vaxlh\  oYcovog  =  oFi-covog  lat.  aris  etc.  etc. 

Brugmanus  (Curt.  Stud.  IV,  111)  hujus  obscurationis  non  tarn 
digamma,  quam  i>  liquidam  caussam  esse  censet,  collatis  formis  xqo>- 
7iwv,  qnod  est  \n'o  xcüqthov — xoqtiiov —  xaQ&toii,  og/ajuog,  cypr.  xoql«, 
lesb.  eifd-ograi,  [itfiGQTcti.  Quibus  ex  dial.  neo-gr.  addi  possunt  oq^ofiai 
(cf.  *OQj(o{Atv6s),  oXev&tgog,  o/ungös  pro  gfinqoatttv,  oknitio  etc.,  ß{>6- 
Ttt/og,  ßöoT a/os  multa  alia.  —  Itaque  utra  explicatio  reeta  sit,  definiri 
vix  potest. 

16)  v.  90  errore  lapieidae  exstat  rtTQWQio  pro  jergoigip. 


de  dialecto  Heracliensium  [taliconun.  375 

praeter  TerQaxovra,  quod  in  utraque  tabula  exatat,  uno  loco 
(II  4U)  itooc(o('c/.<>i  ic. 

u  vt.i  i  yooqxog.  Praetcrea  exstant  o  vocalis  in  wag. 
radice  haec  teatimonia:  yQcxpav  col.  MeL  C.  I.  3 ;  yQowevg 
Lebaa,  Smyrne  (,  14;  yooyeig  fcod.  ygof*g>ilg)  Heaych.; 
ygorpog  Troez  et  Herrn.  Buraian  in  Mus.  Rh.  XI,  :;:;:;;  uvtI- 
ygoq>ov  Anaphe,  Rhang.  no.  820,  22;  anoygog>ovai  Cret  I 
mann.  v.  55;  ygotpevaavxa  Arg.  1125,  8,  qui  titulus  non 
Dorice  Bcriptus  est.  Quae  teatimonia  noa  docent  primum 
transitum  et  in  o  in  hac  radice  non  Doridi  Boli  proprium 
esse,  deinde  neque  reperiri  nisi  ante  9p  Utteram  (cf.in  tabb. 
Heracl.  aveygaipav  s,  II  ii;  avygatfjat  126;  avygatjßdvsa)  127; 
yeygcawat  Hl'.),  ITC,  ITs;  ysygatpaxai  121 ;  yeygaftfievog  109, 
122  etc.;  yoitiiuuievg  187),  neque  osquam  ulla  conatantia 
(cf.  avygdqisp  126).  Quod  Ahrensiua  II  120)  de  hac  mutatione 
dicit,  probari  non  posse,  ex   \\>>\<  formis  allatia  patebit 

In  Ina  praepoaitione  o  ex  «  debilitatum  eat3  ulji 
sola  Lesbiorum  Aeolis  et  antiquam  servavit  in  Ina.  =  scr. 
<-t  indog.  11/Ki. 

[tem  cum  dial.  comm.  retinuit  0  in  arvo,  quod  Arcades 
Lesbiique  in  am)  attenuaverunt. 


IV.    L. 

lI<nL&iog  N.  Pr.,  quod  etiain  in  tit.  Alaes.  C.  I.  5594, 
II,  80  exatat,  hau  dubie  ab  eazia  voce  derivandum  est,  quae 
in  Dorica  [onicaque  dialectis  /  pro  t  aeeepit  locis  ab 
Abrena.  II  '21  ex  dial  Dor.  allatia  adde:  Locr.  Hyn.  7; 
Cret.  Bergmann,  (in,  Tl.;  tit  Syracna. G.  I.  TTT  5367;  ex  dial. 
Eon.  citare  liceat  Eom.  £  159  =  v  231  etc.,  Hesiod.  Theog. 
454,  Herod.  IV  68;  CV,  127;  V.  40;  VI,  8,  64).  —  Causam 
liujus  nmiatiiiiiis  <u  sequentes  Bonos  ea8e  perspexil  Curtius 
similiaque  exempla  congeaail  Etym.  p.  663  sqq. 

avxia  ex  *ovxe-ja  exatitiaae  Curtius  (Etym.  556  summa 
cum  probabilitate  conjecil  Oommunem  formam  mntea  habea 
in  tit.  Alaes.  C.  L  5594,  66   et  II    13,   ut  etiain    reliquorum 

Caritas,  Stadien,  1 V  25 


376  Meister 

hujus  generis  adjectivorum  communes  formae  in  Doricle  non 
rarae  erant,  cf.  yoioeog  Am ph.  1688,  ytdv.eog  Delph.  1690  etc. 
cf.  Ahrens  E  121. 

De  verborura  formis  aör/.Uov,  sfi£TQtwueg,s^£Tcoiov}fi^TQi- 
toftevatj  nöi'ioV)  noinviaooi,  ävavyeXiotTi,  ttvj.o&aQi<>i'Ti 
dicetur  §  18,  I  et  m. 

V.  v. 

(J)  iX<ovv  fiog,  ut  in  comm.  dial.  sviovi-ftog,  avwvvfioe, 
ovvww.fj.OQi  Doride  tarnen  vel  in  simplici  voeabnlo  v  praefe- 
rente  (cf.  Ahrens.  II  123). 

Ab  ea  corruptione  v  vocalis  quae  apud  Lesbios  Cy- 
priosque  viguit,  universa  Doris  prorsus  abstinuit;  legimus 
in  tabulis  Irreg,  lesb.  iTTtp;  ovv  cypr.  (Hes.)  xiv  Cef. 
Ahr.  I  81). 

§  4.     De  vocalibus  longis. 

I.  ä. 

De  ä  vocali  fere  nil  novi  ex  tabulis  Heracl.  afferfi  po- 
test,  ita  ut  formas,  quae  huc  pertinent,  attulisse,  tantum  non 
ubique  satis  futurum  sit. 

1)  «  nativa  aut  ex  et  producta: 

d,  ASdva,  dXkdXwv ,  dftig,  öccfiog,  öcifiooiov, 
&  TT  a  (.i  o)  %rj ,  €Tra§af.i€g,  soTaoafieg,  Cafilcc,  y.ciqi- 
ksiov,  fxaxog,  väoog,  otdXa,  rifiafia,  if>  acpio&ev. 

[n  terminationibus  primae  declinationis : 

yccfierpag,  xecpaXd,  GW-d-faü;  dpxäg,  /.pi&äg, 
my.odof.iag;  tivtq,  rer dpr a,  ttcivtci;  öivardv,  fia- 
oydXav,  ysyevvjftsvav  etc. 

Etiam  a  in  n  oXiavöfioi  ad  iioXidoyog  (Aesch.  Sept. 
HO  ed.  Dind.),  Ttolirjr'qg,  nolirjtig  speetanti  longa  videtur, 
ita  ut  noX'ia  nomen  olim  exstitisse  verisimile  Hat. 

2)  ä  contractione  orta: 

a)  excf-a:  yä  ex*ya-j-a:  *yä-a;  ngärog  ex  *TryäF- 
ctrog  (Yd.  Brngman  ].  c.  p.   154). 


de  dialecto  Heracliensium  Italicorom  377 

I))  ex  a-o: 

a)  in   genetivis    sin<^.   niasc.   I.   decl.:  eH(>aitlei8a, 
'  Hiji;'k)k,   Oivrla,   WiXwta. 

ß)  in  in  £?.('.  n  9 w  ex  *i7i-eÄa-6o&co  IM  pers.  pl. 
imper.  pass.  Mazocchius  et  ceteri,  qui  banc 
form  am  nute  Ahrensium  tetigerunt,  non  potue- 
runt,  quin  eam  contra  analogiam  formatam  i 
eonfiterentur,  quippe  quam  ex  ineXa-eo&co  con- 
tractam  putarent.  Primus  vero  Ahrensiua  sa 
gacissime  perspexit,  haue  -eo&to  terminationem 
exantiquiore  -oo&(o  abiisse,  ita  nt  tpeQ-ovvi,  '[•'{>- 
mrai,  q>eQ-6rT(»,  *cpeQ-6o&(ü  similiter  essent 
lormatae.  Qund  nunc  nracclare  confinnatuin 
est  äv-eX-6o!)(D  forma  in  inscr.  Tegeatica  1>. 
w.  4,  7,  8,  10)  a  Kirchhoffio  Laconum  dialecto 
addicta,  quater  exstanti  (cf.  Curtium  in  Stud. 
II   |..   150  . 

y)  in  ag  conjunctione  cujus  cetera  testimonia  vd. 
an.  AJbrens.  TT  2o<>j  ex  *  a¥og\  *orog  (hom.  rjog, 
att.  fltog)  Bcr.  jävat.  cf.  Curtium  in  Mus  Rh 
1845:  Beitr.  z.  gr.  Etymologie.  Ahrensius  cum 
antiquioribus awg  pristinam  formam  credit,  nisus 
praeeipue  hac  Hesychii  glossa:  vawg'  rscag 
Kgrjzsg,  quam  credo  contra  litterarum  ordinem 
corrigendam  esse  in  rang-  liotg  l\oiit.c,  ut 
etiani  Nauckiua  et  Delbrückius  (Curt  Stud.  IT 
198)  censuerunt. 
c)  ex  ct-iii: 

a)  in  genetivis  pl.  T.  decl. :  änoQoäv,  yvav,  elaiav, 
Xdiiuv,   Ktttadixäv,   noiorüi,    lür. 

ß)  in  conjunetivo:  (pävtt  ex*  rpd-tovvi. 

II.  V 
rj  vocalis,    quae   non  contractione  \<  1  produetione  sup- 
pletoria  nata  est,    DoTica  in  dialecto  duplicem   tantum  ori- 


378  Meister 

ginem  habere  potest.  Primum  jam  ante  dialectorum  digres- 
sum  ex  indog.  ä  exstitisse,  ut  in  'HQtydag,  ij,  (.u);  deinde 
ex  s  vocalis  amplificatione  orta  esse  potest,  ut  in  a[.miö- 
lt]f.ia,  (XQVijGLg,  S7Tif.ieXr]aovTi ,  frijosü,  Xiot^qlov,  tioujoü, 
oqpai^ioxi^Eq,  Ttjvog  etc. 

Tarnen  ut  in  aliis  Doricis  dialectis  sie  in  Heracliensi 
exstant  praeterea  nonnulla  vocabula,  in  quibus  contra  leges 
hujus  dialecti  /;  ex  ä  vocali  producta  esse  videtur,  de  quibus 
nunc  aecuratius  nobis  agendum  erit. 

XQijoovTCci,  xQt)^ara  etc.  contra  analogiam  esse  eis 
videbuntur,  qui  tantum  ad  %Q(xto  %qc(0(.iou  praesentia  spectent. 
Sed  praeter  hanc  %qcc  stirpem  etiam  %qs  exstitisse,  formae 
XQSog,  XQeia,  %Q£tf],  XQssa&ai  (ion.),  ärroyQÜo  (Epich.  114), 
ytuia%Q8io^wv  (Rhod.  2525,  b,  86)  arguunt.  Itaque  Curtius 
hoc  verbum  (Etym.  p.  188)  cum  rad.  %eq  conjungit,  quae 
in  %tiQ,  yjotjg,  %8qeuov  speetatur,  ex  qua  %qe  metathesi  ex- 
stitit.  Inde  intellegitur  non  solum  id;  quod  formae  ex  hac 
radice  derivatae  Dorica  in  dialecto  semper  rj  habent  fexem- 
plis  ab  Ahrens.  II  131  allatis  adde  xor^tata  Locr.  Oz.  2, 
Hyp.  30  al.,  et  Drer.  119)  sed  etiam  quod  futurum  in  Atthide 
non  xqäoio ,  XQcioo^ai  sed  xqyjoio  %Qt'jOOfiai  sonat,  cum  a 
pristina  post  y  liquidam  in  verborum  declinatione  in  ä 
non  in  rj  producitur. 

o  )'tTQa  Eliaco  Fgatycc  (cui  fortasse  [.Zsug]  '  Ogaryiug  Cret. 
inscr.  Bergm.  61  addi  potest,  cf.  §  9,  II,  10)  minus  severe 
Doridis  leges  servans  vulgarem  rj  pro  Dorica  0.  vocali  acce- 
pisse  arguitur.  Sed  qtjiqcc  eandem  excusationem  habet, 
quam  j^'rjw.  In  SQeco  ex  Fsq-s-io,  hom.  sI'qio  ex  FtQ-jco: 
I'q-jio,  lat.  ver-bwm,  umbr.  ver-fale  (Etym.  320)  aperte  rad. 
gr.  lat.  ver  =  Fe q  :  sq  conspicitur,  ex  qua  Qipga  exstitit.  Sed 
praeter  hanc  stirpem  paullo  recentioris  originis  vetustis- 
simae  Fao  radicis  manifestum  vestigium  FqÜtqci  exstat  in 
eodem  titulo  el.  (C.  I.  11)  ex  quo  etiam  /xd  pro  (jlt\  remo- 
tissimi  temporis  residuum  haurimus.  Omnino  id  sae- 
pius  videmus    linguarum   formas   non    simul   omnes   in  toto 


de  dialecto  Heraclienaium  [talicorum  379 

populo  uno  impetn  commutari,  .scd  hie  illic  quaadam  intac 
tas  immutataeque  relinqui.     Quod  consideranti   non    magia 

iiiiiiun  videri  debet,  praeter  Doricaa  ö/ioc,  uii  exstare 
Eliacaa  formas  h'odrou,  fta,  quam  apud  Dorea  ö  in  icrafii, 
[taxog,  vüoog  servatam  esse  praeter  lonicaiu  /,  in  Yorrjpi, 
fitjxog,  vijoog.  Etiam  in  eadein  Doride  praeter  antiquiorea 
reeentioris  i'abricac  f'ormas  reperiri  notissimuin  est,  tarnen 
Ahrenaiua  (II  151)  lAßalov  propter  "Hßa,  et  de  quibus  mox 
agendum  crit  a/utgog,  a/ui-,  nXa&og  in  suspitionem  voeanda 
duxit. 

$(i7tQH]OOVTi,  quod  propter  7Cifi7tgdvai ,    uifingdg  etc.  ex 

nga  rad.  fbrmatum  esse  putatur.  Tarnen  ngt  radieis  testi 
monio  afferri  potest  Hes.  Theog.  856  ed.  Göttl.  l'ngeae. 
Scd  rursus  Ahrens  (II  131  sq.)  ideo  ngi  et  nXe,  quae  ra- 
diees  liic  ut  ubique  eandem  conditionem  habent,  solas  vere 
Doricaa  radices  putans,  nimiua  videtur  in  damnandia,  quae 
apud  Dores  ä  servaverint,  formis, sie  n'it.iiniu  verbi  fortuito 
nullae  exstant)  TtXä&og  Cret.  3048,  nXd&ovg'  nXjftovg  ap. 
Ilcsycli  .  nXad-ovoi  Aesch.  Choeph.  589  ed.  Dind.  P.  8c.  V.  ed. 

ßovßrJTig  (cujus  de  notione  §  20  aecuratius  disputa- 
bitur)  ex  ßove  et  ßaivw  compositum  esse  apparet,  ita  tarnen, 
ut  ßqueg  non  tarn  ad  vulgarem  rad.  ßa}  quam  ad  ße  redire 
videatur,  quae  in  ef.ißirt  Cret.  2554  patet 

Neque  vero  omnibus  voeibus,  quae  in  dial.  Her.  rj  habent, 
ä  vcl  exspeetata  vel  alibi  servata,  tali  modo  radices  at- 
tenuatae  auggeri  possunt;  neque  in  bis,  quas  attuli,  re  vera 
ij  ex  £  primaria  produetam  esse  pro  certo  dici  potest;  quid, 
si,  ut  indog.  md  jam  ea  aetate,  ubi  lingua  graeca  nondum 
in  dialectos  digressa  erat,  in  ftij  transiit,  ita  etiam  Fqcctqcc 
eodem  tempore  ad  ^FqrjCQa  inelinans,  hac  forma  in  omnes 
dialectos,  excepta  Eliaca,  tranamigravit?  Certe  utriusque 
vocis  «  in  solo  tit.  El.  servata  est.  Quod  ticri  potuisse  conce- 
dendum  crit,  praeeipue  in  voeibus  tarn  antiquae  fabricae.  Certe, 
id  ad  quod  evincendum  haec  dixi,  cum  vel  eae  \  rOCea,  qua- 
ruin  radices  attenuatae  vel  secundaria^  t  continentes  praesto 


380  Meister 

sunt,  utrum  ex  his  radicibus,  an  ex  ä  pristina  ij  vocalem 
traxerint,  dubium  sit:  fere  temerarium  esset,  aliis  vocabiüis 
jj  pro  cc  in  dial.  Dor.  instructis  proprias  radices  cum  s  ad  hoc 
fictas,  quarum  ne  minima  quidem  vestigia  exstant,  sub- 
stituere.  Quod  imprimis  contra  Allenum  (1.  c.  229  not.  21) 
dico,  qui,  ut  Xc'xA^xa,  /.kr^xog,  eQQrjya  Doricas  formas 
bene  explicare  possit,  radices  y.sk,  Fqey  praeter  x.ak,  Fqay 
exstitisse  suspicatur.  Sed  quibusnain  testimoniis  hoc,  ne 
dicam  evincere,  tantum  probabile  reddere  possit,  nescio; 
ac  quis  Dores  in  praes.  /.akeco  hanc,  in  perf.  xf'xÄ^xa  il- 
lam  radicem  recepisse  crediderit?  Alia  ratione  Ahrensius, 
si  minus  tyQrjya,  de  quo  explicando  desperat  (II  132),  tarnen 
y.krjx6g  defendere  studet,  hanc  formam  non  metathesi  sed 
syncopa  (y,akr] :  nkrj)  ortam  esse  censens.  Sed  in  xakr] 
forma  statuenda  errat,  quae  potius,  ut  ex  xaki-otü,  s/.c'iks- 
oa  apparet,  y.ake  sonare  debuit,  ex  qua  perfectum  syncopa 
ortum  *x£xÄexcr,  non  Ksxkrjxa  exstitisse  exspectandum  est. 
Etiam  cognatae  formae  ex  Latina  lingua,  ut  nomenclätor 
(vd.  Etym.  p.  133)  contra  Ahrensium  faciunt. 

Nobis  hie  tantum  id,  quod  factum  videmus,  haud  prae- 
oecupato  animo  agnoscendum  esse  censeo.  Videmus  autem 
in  formis  transpositis  -/.akeio  verbi,  et  in  Q^yvvfu  ejusque 
derivatis  tota  Doride  rj ,  nusquam  ü  apparere  (singulas 
formas  collegit  Ahrens  1 32)  j  quid  igitur  hinc  sequitur  V 
Nil  aliud  credo,  nisi  hoc:  Doridem,  quae  traditam  ö  ser- 
vare  soleat,  non  *xexX«xa,  *x.kazög,  *Qayvvfii  sed  xc'zAryx«, 
/.krjxög,  Qrjyw/ii  aeeepisse  (ut  Fgf^ig  et  Qrj&s  etiam  Alcaeus 
dixisse  traditur,  Ahr.  I  30  not.  2).  Denique  in  duobus  vo- 
cabulis,  quae  in  tabulis  Her.  legimus,  Ahrensius  *;  solam 
reetam,  ä,  quae  nonnusquam  exstat,  vel  hyperdoricam  (ve- 
nia sit  verbo!)  vel  errore  scriptam  esse  contendit.  Sunt 
lf.ii-  et  r,f.iSQog.  'H/.U-  enim  praeter  tabulas  Her.  apud  Pin- 
daruni, Epicharmum,  Sophronem,  in  inscr.  Delph.  1690  (vd. 
Ahrens.  152),  in  inscr.  Locr.  Oz.  5  legitur,  contra  afii-okiov 
semel  apud  Archim.  de  Plan.  II  p.  45,  apud  quem  saepius 
rjfii-okiov  et  'ijfiiovg,  afii-av  apud  Theocr.  29,  5,  apud  quem 


de  dialecto  Eieraclienaiuni  Italicorum.  ,;>l 

saepius  >ju-;  et  ab  Herodiano  (11,362,26  ed.  Lentz    affer 
tur  alfiiovog  Aeolicum  pro  fjftlovog,  quod  noa  ad  mlg.  ',  1 1 

Dor.  ä  diicit  (Ahrena  J,  •»<>  .     Denique   Bcr.  mfo»  lat. 
demonatrant,  <i  antiquam  in  hac  voce  jam  antiquiore  aetate  ad 
r  deacendiaae.   —  Tarnen  num  ideo  «,    abi  exatat,   hyper- 
doricum  commentum  habendum  ait,  admodum  dabito,  cum 

illa  tria  testimonia  sc  inviccni  confirmont.  Atque  ut  anti- 
quam  ä  graeca  in  lingua  aervatam  ease  posse,  licet  {am 
tempore  gr.-lat.  I  praeter  <>■  exatiterit,  demonatrem,  haue 
vidcas  aeqüam  rationem  vocabulorum:  Dor.  Aeol.  a/ii-:  send 
=  Dor.  nXa-d'og:  plenus,  implere  =  El.  Focctocc:  verbwm. 

Postremo  tj/ntQog  nullo  alio  loeo  Dorico,  niai  in 
his  tabulis,  legitur,  a^egog  v^ero  pluriee  ap.  Pindarum  et 
Aesch.  Agam.  721  cd.  Dind.  P.  Sc.  Y.;  quibua  locis  Ähren 
sius  ['II  152  librarios  Doricae  vocia  afiiga  comparatione 
induetos  a/itoog  pro  t)'/.U(>nQ  errore  Bcripaiaae,  invita  Mi- 
nerva Buapicator.  —  Quamvis  de  etymo  hujus  vocia  jo-orsus 
certi  qüidquam  nondum  prolatom  esae  concedendum  Bit, 
tarnen  arridet  Curtii  opinio  Etym,  353  .  ij/itnog  a  rad,  ij± 
descendens  primo  dictum  esse  de  contubernalibus  et  una 
habitantibua ,  ita  ut  a/iSQog,  ä,  quae  in  acr.  a.--<\  as-a-nam 
etc.  conspicitur,  servata,  cum  afii-,  nXä&og,  hoürou  i  tc, 
aimilem  rationem  tueatur. 

Tarnen  cum  hoc  modo  ij  vocalem  in  yoijaojiiai ,  ö>jtocc, 

voeibus  Beraclienaibua  phonetice,  ut  hoc  verbo  uti  liceat, 
explicare  studui,  aliquam  suspitionem  supprimere  nolo;  in 
quibusdam  jj  t'ortasse  alia  via  interpretandam  eaae,  quam 
ideo  adhuc  tacui,  quod  neque  cam  reetc  adhiberi  probari, 
neque  quousque  valeat,  definiri  potest.  —  Ut  enim  de  im- 
meralibua  disputans  formaa  in  dial.  Her.  exstare  ex  Lingua 
Attica  vel  communi  reeeptaa  demon8travi ;  ut  paullo  longiua 
progreaai  uonnulla  alia  vocabula  Atticam  pro  Dorica  spe- 
ciem  prae  sc  ferre  ridebirnua,  sie  etiara  vocabula  modo 
traetata  ut  tritissimae  uotionia,  magna  ex  parte  commu 
nein  dialectum  redolere  suspicari  licet.    Atque  ut  hoc  üben- 


382  Meister 

ter  de  ßovßrjng  credaru,  hujus  compositi  prior  pars  me 
coinniovet,  minus  Dorice  quam  Ionice  formata,  ut  §  5  osten- 
detur,  nee  denegare  velim,  veri  similius  videri  s/.inQ^aöizi 
a  communi  lingua  mutuatum  esse,  quam  ex  radice  uqe  certe 
non  admodum  usitata  formatum;  quin  etiam  /.azä/.Xijzog, 
SQQrjyelcc,  fj/.isQog  sie  aeeipi  posse  concesserim;  tarnen  XQrjoio 
et  QijzQcc  ex  radieibus  %qe  etFgs  nata  esse  et  ^(.a  a  gr.-lat. 
semi  descendere  vel  contra  hanc  suspitionem  contendo. 

Sed  utut  de  his  censetis,  id  certe  ex  hac  enarratione 
apparebit,  dialectum  Heracliensem,  quod  ad  «  servatam 
attinet,  non  inter  severissimas  referendam  esse,  superatam 
hac  in  re  ab  Eliaca,  Aeolica,  Pindarica,  nonnullis  aliis, 
quod  ad  aetatem  tabularum  Heracliensium  detiniendam  non 
nullius  momenti  erit. 

Restat,  ut  ejus  t],  quae  ex  produetione  suppletoria  et  con- 
tractione  exstitit,  exempla  ex  dial.  Her.  afferam. 

EyFijXrjd-lcüVTi  =  vulg.  s&iXrj&tooi  a  praes.  EyFrjliü). 
rj  in  hoc  vocabulo  produetione  suppletoria  natam  esse  com- 
paratis  Frjlco  Fr^lico  Doricis  cum  siXa,  el'XXio  Atticis, 
utteXXio,  dniXXu  Lesbiacis  formis  facile  probari  potest; 
tarnen  quaenam  forma  primaria  sit,  non  facile  est  ad  di- 
cendum.  Plerique  cogitabant  de  praes.  *FeI-jco  (ex  *Fal^jio 
aor.  edlrjv),  ex  quo  c  vocalis  epenthesi  ei'lto  factum  esset, 
sed  Brugmanus  (1.  c.  p.  122)  rectissime  deinonstravit  ex 
*Feljto:  el'/Jw,  al'XXco  FrjX-eta  explicari  non  posse.  Quarc 
cogitat  de  verbo  scr.  vr-nomi  „arceo,  circumdo",  cui  respon- 
dens  fingit  gr.  verbum  *FeX-vcü :  *Fil-lto ,  ex  quo  lesb. 
eIXio,  att.  Etlco,  dor.  FijXto  optime  procedunt.  Tarnen  ad 
el'XXü),  Fi]kiüi  formas  explicandas  FeX-vio  non  sufficit.  Ita- 
que  puto  iu  his  duplicem  praesentis  formationem  adhibitam 
esse;  ut  enim  a  rad.  ßa  primum  ßa-v,  deinde  *ßav-jio: 
ßaivü),  a  rad.  cpa:  cpav :  *(fav-jto:  cpaivw,  xgl:  kqiv:  */.qiv-jw: 
lesb.  kqIvvio  att.  xotrw,  7cXv:  nXvv:  *jiXvv-jo):  tiXvvü),  sie 
ad  rad.  FeX  primum  FeXv:  eIX  FijX,  deinde  novo  suffixo 
*elX-jlo:  eYXXio,   *FrjX-j(o:  FrtXia,    FrjXsta  formata  sunt.  — 


de  dialecto  Eleracliensium  Italicoram.  383 

Testimonia  l~>iX,   Fifa,   FrjXi  Btirpium  ex  Doride  collegil 
Ahrcns  II    160. 

Eadem  productione  exstiterunt  ()  tj  A  0  //  e.  t  < '  Ö4X- 
lo(.iai:  sev.  Dor.  dtjkofiai,  mit.  Dor.  deiXoftai;  locia 
ab  Ahr.  II  150  allatia  adde  inscr.  Locr.  Byp.  3,  1,  12  et 
formulam  in  titt.  Delph.  a  Wescher  et  Foucart  ««litis  fro- 
quentem:  Ka&tag  na  avrog  (sive  avxa)  dslXrjrat  vocabulum 
Doridi  proprium,  exstans  Ilcracl.  146,  cujus  etymon  adhuc 
nos  latet1(ij,  et  drjXoa  (ddr/Xüi'9,€iri  BeracL  57),  quod  ex 
rad.  djeF  emanarc  Brugmanus  (quem  vd.  1.  e.  p.  1 17  mihi 
persuasit. 

Tum  fitj(;,  quod  v.  1  legitur  —  reliqui  casus  (ifjvog, 
firjvi,  /.ifjva  saepissime  exstant  in  Doricis  titulis  —  hie  affe- 
ratur,  quod  ex  */iews-g:  *(ievg:  *(tqv-g:  *[*Tjog  procesaisse 
[onico  (Ufi/g  demonstratur.  Tarnen  uc'cv  Doricum  esse  ab 
Herodiano  (II  p.  357,  17  ed.  Lentz:  fall  /.uitoi  fiovoavXh 
ß(OV  (.itraxiü-iaoi  zh  ocp)j$  xai  firjv  oepeet;  Xiyovrsg  /.tu  fidv1"7) 
traditur,  quae  forma  explicari  potest,  si  modo  graeeam  for- 
mam  primariam  (xavg  Btatuimus,  cum  cadern  a  vocali,  quam 
irr  Iirrgua  ser.  in  mäa,  mdsa~8,  in  vet.  bactr.  mdoiih,  mdohko, 
in  vet.  germ.  mdnöt  conspicis.  Ab  hac  forma  omnes  graecae, 
quas  novirnus,  hoc  rrrodo  descenderunt : 


16)  Oeconomidcm,  qui  in  editione  sua  inscr.  Locr.  Hyp.  1S69  dij- 
lo/itirt  et  ßovXouui  candem  originem  habere  conjeeerat,  jam  Allenus 
(1.  c.  p.  274)  difficultate  transitus  F  in  <)'  (vr-nömi:  fitX-Xoucti)  propo- 
.sita  refutavit.  Quae  autem  Brugmanus  (1.  c.  p.  122)  hujus  transitus 
ezempla  ßSfa  et  doöooi  invenisse  sibi  visus  est,  ca  pariun  certa  esse 
existimo. 

17)  ubi  Ahrens  (II  153)  sine  ulla  probabilitate  ywt]v  pro  ut)v  (et 
Xnv  pro  jUrir?!)  „fortasse  restitucuduin  esse"  suspicatnr. 


384 


Meister 


(.lavo-g 


(.tevö-g 


[.Mxv-g 


[.IEV-Q 


{.irjvg 


t-ic'tv  dor.    f.teig  ion.     /mjo-g 


Lirjvv-o g\esb.(C.  1.2166,  34; 
I  Theoer.  30,  2) 


(irjg  dor.       (.ivjv  att. 


Denique  iy  g  att.  eig  ex  «V-c,  quod  etiam  in  Rhinthonis 
l'rustulo  exstat:  bv<?  yg  xiiov  (Herod.  401,  17  ed.  Lentz.)  et 
/.azalv[.iaxw&7}g  ex  Stvi-g.  Alii  Dorienses  talibus  in 
adjeetivis  produetionem  non  adhibuerunt,  vel,  si  ma- 
vis,  longam  syllabam  postea  corripuerunt ;  sie  a  gramraa- 
ticis  afferuntur  al^azoeg,  %ctQwg,  zi^u]€g,  Malösg  (Herod. 
II  432,2;  II  619,  6).  Denique  Argivi  et  Cretenses  syllabam 
finalem  immutatam  servabant  (Ahr.  II  104)  xi&evg  et  evg 
dicentes  ut  7TQ€iyevTdvg,  rovg,  VTiaQ%6voag  etc.  —  rj  vocalis 
exstitit  ex  contractione 

vocalium  se  in  i  n  a  (.i  io  %  i] ;  deinde  in  futuris  ioorjzai, 
tydix.ag'riTai  etc.  de  quibus  vd.  §.   18. 

voc.  eri  in  conjunetivo  amuo&w&ij,    de  quo  vd.  §  5. 
„     sa  in  Fizrj  ex   Fiz-ea 
„     ar]  in  ETiißfi,  de  quo  vd.  §  18. 


m.  «. 

De  to  ex  o  vocalis  amplificatione  nata  nil  singulare 
quod  hie  afferri  possit,  habemus,  neque  de  vocali  pro- 
duetione  et  contractione  nata  fusius  disputare  opus  est. 

De  äveiöo&ai  vd.  §  19;  de  ev^vtoQEta  §  20. 

io  produetione  suppl.  ortam  habes  in  aywoav,  allä- 


de  dialecto  Eleracliensium  [talicoram,  :;v.", 

kcag,  ülloig,  iccQtog,  roftiog,  OQütg,  FCtig,  /-mIo/wo«, 
XWQiog. 

<>>  contractam 

1)  ex  o-a  vocalibus  in  fieiut  ex  *fuioo-u. 

2)  ex  o-o  in  tetqiuqwv  es  HevQO-OQiav ,  deinde  in 
genetivis  sing.  II.  decl.:    uvinf.no,  Zio/rvQia/. o,  6d(ä  etc. 

3)  ex  o-£  in  af.i7ieko)oy i/.ä ,  lioirj()iov,  nemQtay- 
■yvevytrj t-iev,   jtQioyyvog. 

4)  ex  o-tj  in  rezQtüxovza  ex  *mQO-rj-/.onu.  [dem 
contractio-nis  genus  adhibuorunt  antiquiores  [ones  in  oyd(o- 
xovia  ex  nydo-rj-/.ni>K( ,  eßtaae  ex  eßörjos  Hipp.  1,  1  (conj. 
Schneidew.),  rcoocc/nevog  ex  vorjadfiSVog  Theogn.    1298  etc. 

5)  ex  o-co  in  conjunetivis  [itoO-otvii,  nagdtovii, 
() itxyvco vi i  etc. 

IV.  I. 

rylg  vere  Dorica  et  zoelg  forma  cummunis  legitur  in 
tabb.  Her.  illa  vv.  23,  40,  144,  II  32,  35,  in,  89,  haec  II 
15,  53,  70.  iQig  practerca  in  tit.  Brutt.  C.  I.  5773,  vgelg 
in  Delph.  1690  et  in  oinnibus  recentioribus  reperitur.  —  A 
tql  stirpe  descendit  Dur.  nom.  ro'ig  ex  *i(ji-ig,  ut  Dor. 
7iöli-eg,  fxdvu-sg;  Att.  rgelg  ex  *cQ£J-sg  ut  nöletg,  fidvieig^ 
nQviaveig  ex  *n6~Aej-eg  etc.  De  hac  explicatiune  nunc  orn- 
nes,  opinor,  consentiunt,  nisi  quud  Christius  (Gr.  Lautl.  p. 
49)  nimis  „mathematice",  ut  ita  dicam,  igeTg  metathesi  ex 
*TQieg  ortum  esse  credit.  Tglg  in  loic/.aidexa,  quam  Schlei- 
cher Compend.  p.  500,  II.  ed.  breviorem  quandam  fQsig 
numeralis  f'ormam  esse  autumat,  antiquiorem  illam  flexuram 
vel  in  Atthide  servasse  credo,  quam  ab  initio  omnibus  Grae- 
eis  communem  misse  ex  Homeri,  Herodoti,  Aeolum  ei 
Doriuni  consensu  videmus. 

Fixari  saepe  in  utraque  tabula,  Fei/,  att  II  55,  57, 
71,  75;  cetera  hujus  numeralis  cxempla  ex  Doricis  fbntibus 
Ahrens.  II  270  collegit,  ex  quibus  comparatis  jain  id  ap- 
paret,  antiquiores  i'ontcs  l  vocalem,  receutioivs  tt  diphthongom 
tucri.     Nobis  originem  illius  H  et  Fei    quaerentibus  id  cer 


386  Meister 

tum  videtur,  f.i  ad  stirpem  dva  rcdire  ac  veri  simillimum 
ad  certum  ejus  casum,  qualem  habemus  in  tQicr/.ovza,  teo- 
G((octY.ovta ,  scr.  tringat,  Icatväringat,  got.  tvai-tigjus  (acc. 
tvans-tiguns ) }  tlircis-tigjus  (acc.  (thrins-tiguns )  etc. 

Praeterea  cum  consensus  linguarum  (scr.  vigati,  bactr. 
vigäiti,  lat.  viginti)  jam  tempore  indog.  dvai  in  hoc  nume- 
rali  ad  vi  processisse  evincat,  facere  non  possumus,  quin 
Ftr/.azi  corruptiore  quadam  pronuntiatione  ex  Fiv.aii  ex- 
stitissc  confiteamur,  cujus  mutationis  unum  certum  testi- 
monium  habemus  in  ITozJddv,  quod  in  TIoTeidäv:  TIooEidctv. 
Hoosidojv  mutabaturls)  (cf.  Ahrens.  in  Philol.  XXIII,  202). 

yjXi'oi.  A  Lesb.  yjXlioi,  Boeot.  xelXioi  ducimur  ad 
formam  Dor.  yjjlioi,  quae  re  vera  exstare  videtur  in  tit. 
Lacon.  1511  Tegeae  reperto  antiquae  scripturae,  ubi  bis 
tvv.  12,  19)  XEyilO^  legitur  hau  dubie  x^ltovg  explican- 
dum  10).  Itaque  Ahrens  II  160  ea,  qua  solet,  severitate 
yjjlioi  etiam  a  tabb.  Her.  postulat,  ac  yiVioi  (36)  et  Sio- 
yilicu  (37)  „valde"  veretur,  „ne  Maittairii  Britannici  frag- 
menti  editoris  negligentiae  debeantur".  Sed  Maittairius 
Mommseni  collatione  purgatus  est,  ac  vulgarem  formam  in 
hanc  dialectum  irrepsisse  nemini  ceteras  numeralium  formas 
comparanti  mirum  videri  potest. 

yikioi  ex  yeilloi,  ut  aouovdl  ex  aanovdel,  Ihj  ex  i-i'lrj, 
Boeot.  ifjtt  ex  sifii,  Fi£ai  ex  *  Fe~i£ui  ortum  esse  certum 
videtur.  Etymon  vocis  adhuc  nos  latet,  certe  Boppio  (Gr. 
compar.  II  p.  90  III.  ed.)  yü.ioi  ex  sahasra  derivanti  vix 
quisquam  assensus  sit. 


18)  Leo  Meyer  (Vergl.  Gramm.  I  p.  147)  u  antiquiorem  quam  T 
habet.  Christ  (Lautl.  p.  48)  tl'xooi  ex  Fly.au  digammate  in  t  mutato 
exstisisse  putat,  quae  opinio,  ne  alia  proferam,  jam  ipsa  forma  FtCxun 
refutatur. 

19)  Boeekh.  proponit  /jAi'oi/?  propter  hanc  formam  v.  22  exstan- 
tem,  quam  Ahrens  II  157  Fourmontii  negligentiae  ascribit. 


de  dialecto  Heraeliensium  [talicoram.  :;^T 

§  5.     De  <1  i  pb  tbongi  s. 

I.  n. 

1)  n  ex  amplificatione  t  vocalia  orta    ?  . 
dnoTeiosl  Ahrenaiua  certe  ex  rad.    "  eadem  vocalia 

amplificatione  exatitiase  cenael  (\\  184;,  quam  in  XeitfHo, 
sl'oofActi,  deloto  videmus.  Tarnen  si  ad  magnam  formarum 
cum  ti  copiam  animum  advertimua  (exemplis  ab  Abrenaio 
1.  c.  collcctis  adde:  amrteievto  inscr.  Teg.  v.  15;  attoveiofi 
Locr.  Hyp.  ir>;  ajiOTeiodvTtov  Cret  2.">r>l,  39;  46;  an&zei- 
oäxoj  Thor.  2448,  V,  19;  Cret.  2554,  65;  haaimi  Ther.  2448, 
V,  2;  22;  35;  toztiaig  (=  i-'v.xioig)  Teg.  39,  ac  facili  oegotio 
exempla  etiam  niulto  pluribus  augeri  posaunt),  e  contrario 
/  in  nid),  luid),  i-ium  ex  t/  nata  esse  videtur,  ut  yi/.ini 
ex  %eiXtOt,  ao/cmdi  ex  ätiftovdel  etc. 

2)  £*  ex  contractione  £  et  t  voealium  orta. 

II nu/.ktiöuc.  ex  *' H^axkeF-idag:  *tHQaxXe-idag; 
porro  nomina  composita  cum  Buffixo  ja:  sv&vatQeia} 
1 1 o ii'ß  ö 1 1  o  g ,  '  lazitiog }  fiegeia,  ivgeia,  yo  t 1 «. 

'  Ihja/.ltla  II  25,  38,  73,  81,  88,  107  ex  ^H^axXeF-Ja: 
* l  HQu/.Xt-ja.  Ex  *'  Hgaxke-ja  etiam  'HQaxkea  forma  ex- 
Bistere  potuit,  quae  II  32  exstat,  a  Mazocchio  et  editoribua 
C.  I.  Gr.  in  rH(jay.liia  analogiae  gratia  mutata,  —  num 
jure,  nescio.  Frequentissimam  enini  in  Doride  terminatio- 
uem  -4a  pro  -tla  (exempla  nonnulla  afiert  Ahrens  II 
188)  hie  seniel  tan  tum,  alteram  sexies  usurpari  ei,  qui  hu- 
jua  dialecti   inconstantiam  novit,   mirum    videri   non  potest. 

ifjQtjysia  fem.  pari  pf.  act.  Att.  iggi/yvia.  Praeterea  ex- 
stat haee  terminatio  in  inscr.  Ther.  2448,  I,  20,  27,  28; 
inusreXexsia ,  eatoKSta,  avvayayo%eia  et  in  Mysiae  epist. 
qo.  13  Orell.  .imtoi/.tiu:  contra  Ahrens  vll  365)  non  bene 
comparal  ykvxeia,  quippe  quod  non  ex  *y/.i  /.Fiu,  ut  putat, 
aed  ex  *  ykvueF-ia :  yXimi-ta  exstitisse  formia  ykvxe-og, 
ykvxe-eg  etc.  (ex  *yXv*iFog  *  yXvxsF-sg  demonatretur.  — 
Cum  conatet  -via  terminationem  ex  indog.  vasi  originem 
ita  duxiase,  ut  Fa  syllaba  ad  i   vocalem  contraeta     ut  scr 


388  Meister 

ushi  ex  vasi)  G  inter  v  et  i  vocales  excideret,  ex  eadem 
forma  etiam  -ela  deducere  possumus,  hanc  mutationum  seriern 
statuentes:  *  SQQtjy-Faota:  *  eQQijy-Feoi'a:  *  iggr^Fs-ia:  *  £q- 
QTjy-feia:  SQQrjy-ela. 

/neliov  e  rad.  f.ts  (debilitata  ex  f.ia.)  et  suff.  -iwv  ut 
7tXeitav  e  rad.  pla:  rrXs.  Aliam  vero  form  am  grammatici 
(Herod.  II  270,  8;  431,  14;  504;  29  ed.  Lentz,  reliquos  vd. 
ap.  Ahr.  II  163  not.  15)  Doricam  dicunt:  (iijtov  et  7tlrj(ov, 
quorum  praecepta  Ahrensius  spectatis  {isi'fov  Heracliensiüm, 
nldutv  in  titulis  mitioris  Doridis  (Ther.  2448,  V,  11;  VIII, 
2;  Herrn.  1193),  nllnvcc  Boeotico  (1569,  47)  fluxisse  censet 
ex  more  recentissimae  aetatis,  alienissima  ab  antiqua  et 
genuina  Doride.  Tarnen  in  ea,  qua  etiam  nunc  laboramus, 
monumentorum  verae  et  antiquae  Doridis  penuria  Ahrens 
hie,  ut  saepius  nimius  esse  videtur  in  spernendis  et  reji- 
ciendis  grammaticorum,  quae  huic  vel  illi  titulo  repugnent, 
testimoniis;  neglecta,  quae  in  dies  clarius  apparet,  magna 
singulorum  cujusque  dialecti  generum  varietate  et  diversi- 
tate,  prout  diversis  locis  vigebant.  Sic  nil  est,  cur  non 
alias  Doridis  dialectos  fiTjcov  dixisse  sumere  possimus,  quippe 
quae  forma  optimam  explicationem  admittat.  E  pristino 
*/nt-j(ov  spirante  ad  i  vocalem  emollita  /iisUov,  explosa  cum 
produetione  (lytov  exstitit.  Spiranti  sine  produetione  ejeeta 
tertia  forma  *f.iswv}  quae  fortuito  non  exstat,  aeque  tormari 
potuit  ut  Trkttov. 

öUcXel  (deest  in  Steph.  Thes.),  vulg.  öinXfj,  Corcyr.  1845 
vv.  75,  102,  113:  öinlfj.  Ahrens  (II  386)  dinkei  et  diulij 
miras  vocat  formas,  et  Allen  (1.  c.  p.  262)  quoque  earum 
formationem  obscuram  esse  dicit,  cum  stirps  dinXoo  -esse 
videretur.  Conjicit  tarnen  non  ex  illa  stirpe,  sed  ex  ipsa 
radice  ttXo.  (quae  in  nifi-jTlä-vai  conspicitur)  dinlel  loca- 
tivum  et  ömlij  instrumentalem  formari.  —  Sed  multo  con- 
fidentius  de  hac  re  judicari  potest.  Ex  pristina  hujus  adjee- 
tivi  forma  öitiXoog  brevior  dinlog  exsistere  potuit,  ut  *TIaoi- 
voog,  *KQCcrivoog,  Ev^vvnog  in  llaolvog,  KqcxtIvog,  Evd-vvoc 
(cf.  Buttmann,  Ausf.  Gramm,  ed.  II,  I  p.   154),    ßor^oog  in 


de  dialecto  Heracliensium  Italicorum. 

ßaqfrog,  Xagoog  in  Xa§6g  cprrepta  sunt;  <-i  öinXoo-i  locat, 
dinXoo-r  iiisii'iiin.  eodem  modo  in  ¥SmX6-i,  *öi7iX6-%  mu- 
tari  poterantj  quo  vdcat.  oXoi  in  oXi  Herod.  II,  25öj  12  ed. 
L.)i  öoQvj;ae  in  doQVJzi  (Aristoph.  Pax  I260).  Ceterum,  ae 
ulla  dubitatio  relinquatur,  audiaa  Berodianum  II  p.  •2."»i),  19 
ed.  Lontz):  dnur^öng  h.  rar  dogv  xai  toi  £lw  ovöeig  di  Xs- 
/■■  i  I '././. /^'(Di'  doQV§og }  c'dXu  dogvt-oog  /.cd  /.uza  ovyxonijv 
doQv^og,  et  paullo  infra:  /',  Xag~6g'  anh  vov  /  Xa^oog  ft  Xa 
gog  Mg  ßotjd-nog  ßnqO-oQ,  quibuscum Lentzius  (I.  c.  not.  ad  fr. 
227)  comparat  Etym.  M.  517,  25:  xXsog  (a  ttXeio)'  TlivdaQog 
dt'/,  oida  finai)  (prjol  xXeog'  xXsoog  aal  avyxonfi  xXeog.  Atque 
ut  etiam  pro  durXoog:  dinXog  disertum  testimonium  afferam, 
addo  Tzetz.  ad  Lycophr.  v.  521  :  HnXbg  di  KVQuog  Kai  •- 
txvtov  t)i7ikoi  oj^vrovcog 20). 

Quibua  testimoniis  freti  formas  *dinh')-ij  *dmXori  ve\ 
durko-ä  snmore  possiunus.  ac  ne  hie  quidem  certo  testimo: 
n i i >  careamus,  dinXoa  exstal  in  inscr.Drer.  130.  et  dvtodexa- 
i /.na  Brutt.  5573,  12.  —  Tum  ox  dirvXo'-i  euasit  ÖmXi-t  : 
öurXel,  ut  *invroi:  *xoitl-i:  tovrel;  *7tavotx6-i:  *7iavoiX€-i: 
Kaor/.t-j ;  *navdrj(ÄO-i:*!n;avdtjfti-i:  navdrifiei ete.;  ex  *dmX6 
r:  &i7tXf{  (Corcyr.  1845,  neque  raro  apud  Aüicos)  ut  nom. 
sing,  fem.  di7iXn-rj :  dmXrj;  ex  ämX6-a  öinXa,  ut  exstat  h£a- 
rrla  C.  I.  2554,  65,  quocum  conferas  instrumentales  /.Qttfü. 
l((d-gC<}  otftäj  di%ä,  tQiyjc  etc. 

'Tum  videmus  etiam  ömX&  adverbium  recentiore  tem- 
pore correptum  (ut  ufi«  ex  ('(/na,  KQvepu  ex  KQv<pä  v\c.)  usur- 
pari:  Oppian.  Cyneg.  IT  v.  410;  Ilalieut.  IV  v.  057;  Anthol. 
Pal.   X,   107. 

Denique  dt  >//]  adverbium  sermoni  Attico  proprium  dai 
Irin,  esse  videtur,  ut  chjinauc,  löte    etc. 

lY.utriva  cum  locativi  suffixo  formata  sunt  Fctci  et 
aei   ex    *aiFeoi-\    cdFei:    ahi:   *u/u\    praeter   quam    multo 


20)  Talern  vocalia  ejeetionem   videmus  etiam  in  neriLicu,  ftv&iat 

<j  oßfo,  <Ixh>,  (ffyev,  n<h'.  afiig,  v/xis  '',l'  «'x  nul£-e-ai,  fiv&ttai,  tpoßito, 
«xtt-o,  iffQf'tv,  vot-4-kv,  i/ii-es,  vfiieg. 


390  Meister 

l'requentiorem  in  titulis  Doricis  semel  in  Ins  tabnlis  (134)  oc- 
currit  dsg  ex  *alFeg:  aleg:  *djeg. 

3)  ei  ex  aliis  vocalilms  debilitata: 

'^no&dvet,  oiQTvoei,  p.l}  Xdßei,  vi/isi,  noxdyei, 
yTQCc^si,  reif  &£t,  q)£Q€i,  quos  probos  justosque  conjunc- 
tivos  esse  neque  indicativos  vel  praesentis  vel  futuri,  quos 
voluit  Mazocchius,  jam  satis  superque  ex  x«  particula  Om- 
nibus associata  apparet.  Nee  vero  minus  proeul ,  quam 
Mazocchii  nugae,  eorum  sententia  rejicienda  est,  qui  illas 
formas  antiquam  scripturam  exhibere  putabant,  ita  ut  EI 
in  tabulis  exstans  ]]  legendum  esset.  Hac  enim  ratione  edi- 
tores  C.  I.  formas,  de  quibus  agimus,  mutaverunt,  tarnen 
ne  id  quidem  constanter,  nam  eum  dno&dvr],  ctQzvoy,  Xdßy, 
vsfirj}  noTayrj,  nQd£t],  TsXt&ij,  (ptQfl  scripserint,  reliquerunt 
—  cujus  rei  rationem  desideramus  —  si  formam.  Nee  vero  in 
tabb.  Her.  neque  in  ceteris  permultis  titulis,  in  quibus  haec 
conjunetivi  terminatio  frequentatur  (exempla  ab  Ahrensio  II 
294  allata  facili  negotio  multo  pluribus  augeri  possunt)  ul- 
lum  antiquioris  scripturae  vestigium  reperitur. 

Sed  praeter  formas  in  et  deprendimus  in  his  tabulis 
et  vulgarem  terminationem  y  {y-önty,  d-Qavy)  et  tertiam 
in  r\  (afi(.iiod-o)-9-rl)  tota  Doride  frequentem  (Ahrens  II 
294),  neque  ab  Aeolica  (Ahrens  I  130,  ubi  adde  xvyydvi), 
fyjjf  TtooxaraßXdipr]  ex  inscr.  Teg.)  neque  ab  Ionica  dialecto 
aliena  (cf.  exempla  a  Larochio  ex  Att.  inscr.  collata  „Homer. 
Untersuch."  p.  200).  Neque  tarnen  hanc  formationem  edi- 
tores  C.  I.  probaverunt,  sie  quidem,  ut  Boeckhius  in  I.  vol. 
iota  ubique  adderet,  in  H.  rj  iota  carentem  retineret,  Fran- 
zius  in  III.  rursus  rj  in  t]  mutaret. 

Nobis  potius,  qua  ratione  adhibita  has  diversas  formas 
explicare  possimus,  quaerentibus,  primum  €i  ex  rj  attenuata 
esse  videtur,  ut  in  ßovlei,  ol'ei,  oifiei  etc.  ex  ßovhj,  nirt, 
oipfl;  t]  vero  terminatio  quam  originem  habeat,  non  tarn 
facile  dictu  est.  Quod  Westphalius  (Method.  Gramm.  I.  2. 
p.  62)  admodum  singulare  exeogitavit,  tales  formas  in  ij 
imperfecti    esse    conjunetivos   <*ßXdnriji:    ßkaTcrrj;   *i)lXt]x: 


de  dialecto  Heracliensiun]  Italicornm.  391 

d-eXr})f  probari  non  potestj  aeque  enim,  ut  de  tota  forma 
tione  proraua  inaudita  taceam,  olla  inter  baa  <t  reliquas 
conjunctivi  formas  sigiiificationis  differentia  enncleari  potest, 
aequo,  quid  tandem  huec  ratio  ad  afifiio&ca&rj  aoristi  conj. 
interpretandum  valere  possit,  apparet. —  Ahrenaius  [II 295), 
cui  Gelbkiua  (1.  c.  \>.  38  assentitur,  eam  ex  pristina  termina- 
tione  -/,//  (-tjoi  Ahrens.  omissa  epenthesi  exstitisse  censet. 
Ac  concedo,  ßic  rem  explicari  posse,  nisi  forte  praestal  rt 
revocare  nd  radiorem  ei  corruptioreni  pronuntiationem,  cu- 
jus fortasse  etiam  Lesbiaci  dat.  >in^.  in  w  pro  <;>  testimonio 
afferri  posaunt.  Sed  in  titulis  alioquin  emendatissimia  oeque 
antiquam  scripturam  neque  itacismum  redolentibus  etiam 
et  <'t  ij  saepe  inter  se  commutatae  sunt21),  ila  ut  /(  fbrtassi 
etiam  e<  diphthongi  munere  fang]  cogitaxi  possit 

«i  conjunctio  saepissime  in  Ins  tabulis  exstana  orta 
est  ex  indog. svai(=06C.sva(\&t.8i)\  *oFai:  *¥ai:  ai=*oFe: 
Fe:  e  —  o(plv:  lac.  tpiv  (Curt.  Etym.  366).  Praeter  quam 
legitur  160  a  forma  ex  cd  orta,  ut  ex  mvnaiQog:  xv/ieiong; 
ävaiQOV  (Cret.  cf.  Hey,  de  dial.  Cret  p.  ir»j:  oveigov;  fieao- 
yaiov Dor.:  ftsaoyeiov;  syyaiog:  eyyeiog;  Movaa:  Vlovoelov; 
stirp.  aor.  h-ou  -opt.  Xvaeiag  etc. 

II.  ov. 
ßovg,  xnv9i  novg.  Quaeritnr,  utrum  hae  formae  ut 
Atticae  dialecto  ita  etiam  Doricae  propriae  sint,  an  ex 
commnni  lingua  in  Heraeliensem  reeeptae.  —  Grammatici 
uno  ore  testantnr  de  Dorica  forma  ß(3g  pro  Att.  ßote,  ac 
legitnr  in  Etym.  M.  4^)2,  :'»s  vai  xajlQtov  ßtog,  ap.  Hesych 
ßüiv    uoi i'<)<c    \.hr;u<n,     e1     sexcenties     apud    Tlieocrituni 

21)  Tlier.  24-1S,  Vll  :sl  :  t-\  x«  nnc  /m)  noiuvri  r«  xutu  \tuv]  v6- 
iiuv  ti  lui  dia&rjxav  £t  to  So^aVta,  cii()\>ceg  oaog  v.a  iS6i.ii  xri.;  item 
m  pro  t]  VIII,  6,  7;  \  III  ■">  deficit)  pro  (h i]an ;  VIII  21  7TQorofi&r]T<" 
pro  nQovorjßi'jo) ;  II  19  nooainH'iai  pro  ttqokiqi'tch  ;  VI  36  o<peil$(rai 
pro  07  fiXi)iai ;  Vll  2"  Sioixetreu  pio  (TioixqTOf.  —  Corcyr.  Isl">.  67  ei 
pro  JJ ,  94  7toi»|t(-»  pro  noiti'Tot;  Murin.  Sig  s  tnotiatr  pro  • 
<Tfv.  etc.  etc, 

Curtius,  Stadien    IV  26 


302  Meister 

ßciig,  ßwxag,  ßtoxoXog  etc.  Contra  ßovg  legitur  Epich.  97, 
ßövv  Herrn.   1193,  ßovßijzig  in  nostris  tabulis. 

Fere  eadem  est  condicio  yovg  vocabuli,  quamquam  ejus 
testimonia  rariora  sunt.  Athenaeus  et  Eustathius  dicunt 
Xtiog  Doricum,  contra  yj>ig  in  tabulis  Her.  est.  Quae  cum 
ita  cssent,  Ahrensius  (p.  165)  auctoritati  tabularum  Her. 
plurimum  tribuens,  gramrnaticorumque  testimoniis  adniodum 
diffidens,  et  ß<og  et  %(ög  ut  vereDorica  essent,  metuit,  quin 
mutari  ywg  in  yovg  apud  Athen,  et  Eust.  jussit.  Sed  in  hoc 
se  a  vero  aberrasse,  ipse  postea  perspexit  (cf.  Add.  et  Corr. 
II  565);  itaque  explicatius  hanc  opinionem  falsam  fuisse 
demonstrare  non  opus  est.  Tarnen  in  Addendis  (1.  c.)  cen- 
set  „Argivos  cum  paucis  tbrtasse  aliis  Doriensium  ßwg, 
ywg,  Tvdtjg,  vag  dixisse,  v  vocali,  quam  e  digamma  ortam 
constat,  ejecta."  Cui  opponendum  est,  ßag,  xcügetc.  non  ex  ßovg, 
yovg  prodiisse,  cum  ejusmodi  vocalis  ejectio  exemplis  careat, 
sed  utramque  formam  ad  pristinam  *ßoF-Q,  *%oF-g,  *TvdeF-g, 
*vaF-g  redire,  ex  qua  digammate  ad  v  vocalem  emollito 
communis,  ejecto  cum  prod.  suppl.  Dorica  forma  exstitit. 
Tarnen  cum  ßwg  formam  pristinae  Doridi  ascribo,  alteram 
ei  non  ita  abnegare  studeo,  ut  ubi  reperiatur,  librarium 
vel  lapicidam  erroris  accusem  —  quamquam  in  Epicharmi 
verba  ßovg  pro  ßwg  errore  quodam  irrepsisse,  sunt  fortasse, 
qui  probabile  esse  credant  —  sed  eam  aliunde,  scilicet  ex 
communi  dialecto  arcessitam  esse  opinor.  —  yovg  vero 
in  nostris  tabulis  Atticam  linguam  redolere  non  negabit, 
qui  variarum  dialectorum  imprimis  vocabula  in  commerciis 
emporiis  foris  usitatissima,  v.  g.  numeralia  et  mensurarum 
ponderumque  notiones  exaequari  ac  numeralium  re  vera  in 
hac  dialecto  communes  formas  exstare  reputaverit, 

Postremo  de  novg  agentes,  in  Judicium  vocemus  glossam 
Hes.Trwg"  nog  imo<Ju)Qi£tov,  quam  Albertus  et  Pearso  correxc- 
runt  facta  lenissima  mutationc  in  nwg  •  novg  vnb  Jo)Qieo>v. 
Ahrensius  tarnen  rursus  invocat  auctoritatem  tabb.  Her.,  in 
quibus  non  niog  sed  novg  II  34  et  Toinovg  3,  96,  II  2  exstat 
Itaque  respiciens  ad  aliam  Hes.  glossam  nöo  novg  ytaxcovsg, 


de  dialecto  Seraclien  ium  Italicoram  $93 

proponitj   licet   contra   litterarum    ordinem,   rtog'   novg  i  ro 

loiniHDv'1'1).  ])<•  qua  re  sie  judico.  Ex  Btirpe  nod  Domin. 
*nqd-g.  7z6g  seeundum  legea  phoneticaa  rede  processit. 
Cum  vcrii  postea  lingua  vocea  monosyllabaa  correptani  vo 
calem  habere  vetuisse  videatur,  o  localis  producta  est 
Quod  duplici  modo  fieri  potuit.  Aeque  enim  ut  in  produc- 
tione  suppletoria  nog  apud  Dorea  in  nwg  apud  Atticos  in 
novg  abiit.  Ergo  tres  hujus  vocabuli  formaa  quaerendo 
assecuti  sumus.  Primum  antiquiaaimam  ?roc,  quam  in  noq 
mutatam  Lacones  proprium  habuisse  ex  glosaa  noq  novg 
Aawoveg  diseimus;  deinde  Doricam  7rw<;  confirmatam glossa: 
mag4  novg  unb  diooiitov,  denique  7totg  communem. 

Sed  quid  de  Beracliensibus ?  Nonne  cum  eo,  quod 
modo  de  formia  numeralium  mensurarumque  ootionum  apud 
Heraclienses  dixi,  novg  vocabulum  optime  convenit?  [taque 
hoc  quoque  e  communi  dialecto  reeeptum  esse  puto. 


Quod  ad  ceteraa  diphthongoa  attinet,  fere  nil  est,  quod 
.ili  usii  vulgari  discrepet.  (p  tantum  in  H q (p d et g  H o y  d e i a 
vtt'tZci  vocabulia  excitare  liceat,  quippe  quae  vulgo  sine 
iota  scribantur.  Sed  acriptura  Heraclienaia  et  ab  Herodiano 
commendatur  (Hqffidqg  67,  5;  Oiptü)  444,  6  ed.  Lentz)  et 
optimain  admitt.it  explieationem,  nara  'Hgutdng  compositum 
est  ex  stirpe  '  Hqio  cum  -idtjg  auffixo,  et  0(j)£,ta  ex  oot-iyw 
ut  7ihi>C.(i)  ex  nkco-iCw. 

§  ('».     De   contractione  et   crasi. 
«  ex  u-a  :  yü,  fiva,  noazog. 

)}    a-o  : 'HqaxXelda }     'Hqqida,     ÜhXu'na,    &ivtia;    ine- 

Xüad-u) ;  ag. 


22)  77ü'c  praeterea  memoratur  ab  Eierodiano  xa9-.  nQoitpi.  L03, 
ed.  Lentz,  a  Choerobosco  in  Theod.  p.  182,  32;  284,  21  (Herod,  11*281, 
19:  903,  25  ed.  L.)  additia  poetae  alienjus  verbis:  wj  wog  §ffi  ftaivo- 
uivoiaiv,  vcl,  ut  apnd  Herod.  403,  l  legitur,  quod  Lobeck  Parall.  86 
etiam  ceteris  locia  reponendum  censuit:  ü>   nü$  Sy   ttfitimittr» 

26  * 


394  Master 

ä  ex  a-(o  :  anogoäv ,     yväv,     zXaiav,     xaivav,     y.azadixäv, 
ooiGzäv ;  cpävci. 

)]  ex   £-£   :  ärtolwlrj;  i/ra^icoyj] ;  aydixa^^zai,  sgg/izcci,  xag- 
7i£vor}TCU,  olxoöoftrjGrjzai. 

„     s-rj  :  d/n^no&wd^rj . 

„    e-a  :  Fezrj. 
ji  ex   a-yi  (vel  a-ei)  :  STiißij. 

o)  ex  o-o  :  zazgiogcov  ;  af^ia^izw,  avzöf.ao,  yAnsXXal(a,  ^AnoX- 
Xcovio,  agyvglw,  AgiGzdgyo),  aggtjy.zco,  avzw,  ßio)1 
öa^ico,  devteQio,  Ai-ovvgcü,  öqvfiw,  exazegco,  hy.a- 
zo[.inidiii,  eyo^ivto,  sq>6gco,  fixcaidetio,  Fixazi- 
ntdio,  Zco7ivQ(G/.co,  Zcottvoio,^ Hga/iXrpto,  QeoÖWQCO, 
cIgzi£uo,  Kgcalvw,  oöw,  Jlavä(.uo,  ttoXe/um,  7tqi'ctio, 
Tlrggco,  G/.iQio,  2vfi(j.ax(o,  zovzio,  zgiav.ovzcmtöio, 
zgiyvio,  zQi'zii),  zw,  ywgiio. 
„    o-o)  :  anodidöjvzi ; ,    cc7todavrai,  diayi'tövzi ,   fiiG&ani  i, 

TTCCQÖtOVZl. 

„    o-£   :  afj.n£Xcogyixä,    Xiozrigiov,    ngioyyvogj  nocoyyv£ico 

„    n-1]    :  z£ZQii)Y.ovza. 
ii)  ex  w-i  :  cHo(i>d£ia,  'Hgiodijg;  oo')Z,lo. 
„  ex  o-rj  (o-£i)  :  ngiiö. 
I    ex  L-i    :  7io?  i 

„    i-£    :  zglg  nom. 
£i  ex  £-£i  :  dei;  if-ißaksl,  £§£l,  Ü-ijosl,  d-Qavasi,  y,oipei,  ttoi^gbi, 

■7TQU0GEI,    GaQf.l£VG£l,    07lCC\p£l7    (pVTEVGei. 

„     £-i    :  £QQr)y£icc'  aal,    ÖittXu  ,     F&zsi,     cozayu;    /nitoi; 
'HgaxXaia,    'HgaxXaidccg ;     ev$v(OQeLa ,     i^i£Q£ia, 
zvqüa,  %Q£ia. 
Non  contrahitur: 
£-a  in  dsvÖQ£a. 
e-ä  in  Kwveag,   Xaigaag. 

£-o  in  Fezeog,  yagddaog;  öao^iha,  giovta ;  Qeodcogog;  l'x- 
nX£ov.  In  10  mutatur  in  avavyaXlovxi,  drxo&aginvir. 
£%£7Toi'ov;    TifiOKQaziöq.     In  uo  mutatur  in   if-ttzgicü^ag, 

fX£ZQUOf.l£Vai. 


de  dialecto  Eicracliensium  Italicorum  ;;■.;, 

&-iu  in  dti'()o;'c))'}  Fevi(ov\  dhavtai.     Nun  contrahitur  sed  in 
tcu  lnutatur  in  adixitov,  iyFrjXrj&uovrt ;  notwv,  notiovri. 
n-a  in  ajiOQO&v. 
o-tt  in   ny<)<n'/.tni;u. 

Craaia  nulluni   exemplum  conspicitur   in   tabb.  Her., 

nisi  quud  editures  (Mazocch;^  Franz,  Ahrons  p.  220  «crl'xö 
10 1  scribi  voluerunt,  ut  ex  KOI  cd  na  exstitisse  putandum 
esset.  Tarnen  mihi  consideranti  prhnum  /.<d  tu  voce*  reli- 
quis  tabulanun  locis,  ubi  exstant,  nun  coalescere  Cef.  tat  ort 
mV  »ta  105,  173),  deinde  omnino  lnatus,  qui  frequentiasimi 
sunt  in  tabulis,  nusquain  crasi  adhibita  expelli  (c£  na  <'/./.<> 
172;  «i'«s'  /m  a  y&  |o:;:  av  v.a  ennoi  106  etc.},  denique  illa, 
quam  suniunt,  crasi  ui  vocabulum  tabularum  in  scriptum 
prorsus  dclitescere,  admoduin  \<-i\  EÜmile,  ae  dicam  certum 
ease  videttur,  nai  /.u  minus  crasi,  quam  lapieidae  efrrori 
deberi,  qui  ort  post  /.cd,  induetua  TOCum  siinilitudhn-,  attdere 
omiaerit 

§  7.     De  a  p  neu  p  e  et  elisione. 
Apocopen  patiuntur  in  dial.  Her.  praepositiom- 

ävä  ubique:  av  xciv  148,  av  iiog  U  32,  3S  ;  avzo/iog  12,  13, 
15  saepius,  av%ü}Qi^avzeg  56,  59,  auntafajfia  HO,  155, 
a/j,(4to$iü&r}  111,  ävyQaxpai  126,  avyQatpev  12»'..  ov/^a- 
ifiävio)  127,  avKo&ctQiovzi   132. 

y.ca«  seniper  ante  articulum :  /mihi  109,  122.  II  23,  27. 
xavsade  113,  )t«wo*  125,  127.  L35,  146,  160,  161.  163, 
164,  Kis,  176,  179  bis,  xaizäg  I  15,  151  ;  alioqnin  tantuin 
in  voce  TtQOxaddsdixao&to  171,  ante  reliquas  voees  a  con- 
sonia  ineipientes  integra  manet:  /.cact/j.iKo  n,  II  in, 
/.auilmöiiLC  62,  /((T((/.i  ua/.('i:>  i'^  56,  /.«TCtaxaipäiii  131  : 
/.(<rü  ,>'/(  i  50,  99. 

Apud  Lacones  Jcorrd  majore  apocope  affeeta  e>i  in 
xdßkrjfia,  /.ditiov  aliis  voeibus  ap.  Alir.  II  :>."»li.  quo 
etiam  pertment  xatdv,  /.caü  formae  BÜnplici  /  littera 
scriptae  pro  Kcctä  rar,  y.caci   u'c 

jictQci  ubique;  7fQQ  *<*,  -'«o  r«r,  naq  *org,  naq  in,  näq  im. 


396  Meister 

nag   xüv;   nag  fiev,   7iäg  öi,   näg  xs,    7iäg    Fixog,    nag 
nevxe,  nag  noxa/iiov. 

Itaque  ävä  et  nagä  praepositiones,  ut  quae  etiam 
ante  vocales  ubique  elisionera  patiantur,  oranino  non 
vulgaribus  Ulis  formis,  sed  solis  av  et  nüg  ibruiis  mono- 
syllabis  in  dial.  Her.  exstare  censendum  est,  quare 
apostrophum,  quae  dicitur,  etiam  ubi  av  et  nag  ante 
vocales  scriptae  sunt,  omisi.  Aliter  editores  C.  I. 
noxl  (Dorica  forma  ngög  praepositionis,  vd.  Ahrens  II  358), 
mira  inconstantia  ante  articulum  modo  admittit,  modo 
respuit  apocopen:  noxxäv  119,  II  31,  44,  69,  107,  noxxäg 
II  87,  noxxo  II 30,  noxxöv  162,  II  37,  77,  108,  ac  contra 
noxl  xäv  16,  II  13,  38,  75,  94,  100,  noxl  xöv  II  18.  Ahren- 
sius  (II  354)  noxl  xäv  in  fragmento  prioris  tabulae  Bri- 
tannico,  quod  dicitur,  rursus  Maittairii  errori  deberi,  in 
altera  noxl  xäv  et  noxl  xöv  formas  recentioris  aetatis 
indicia  esse  putat.  Sed  illud  certe  injuria  eum  suspi- 
catum  esse,  ex  Mommseni  collatione  apparet,  quo  etiam 
alteri  thesi  non  parum  ponderis  detrahitur.  Tarnen  vide 
quae  de  ratione  inter  utramque  tabulam  intercedente, 
§  21  congessi.  —  Praeterea  apocopen  non  nisi  in  nox- 
Sevxeg  II  30  uno  vocabulo  deprendimus,  cf.  norupvieioel 
170,  174,  noxioxaipel  173,  noxiysvo/nivav  II  24,  noxi- 
xXalyov  II  107,  noxixXalycooa  II  69. 

Similem  inconstantiam  animadvertimus  in  usu  eli- 
sionis,   de  quo  haec  statui  possunt: 

1)  Praepositiones  ubique  ante  vocales  elisione  afficiuntur, 
legimus  enim  an  äXXäXwv  75  et  al.,  ägiov  50  ;  scp  hxaxtgio 
91;  xax  a.XXov  157,  x«^'  «  lo,  99,  f-iex3  avxog  124;  nox 
"AxigivUiQ  etc.  DeaV  et  näg  formis  vd.  quae  modo  dixi. 

2)  Praeter  praepositiones  eam  admittunt  etiam  xä,  oidt, 
aioxe  voces  nee  vero  hae  quidem  constanter.     Nam 

zk  elisionem  patitur  :  /«/[ca'jx*  ipngoo&a  101,  tv  oigv?  ag- 
xvoei  107,  al  de  %  vnb  noXif.uo  152,  ooaog  x  ei  160, 
sed  intactum  relinquitur:  oiag  xa  ä  yä  103,  big  xa 
e9eXovx€g    105,    xai   al  xivl  xa  äXXo)   105,    av  xa  avxol 


de  dialecto  Hcraclienrium  Italicorom  397 

106,  /-«  lihhit  117,   k«  imfifi  128,   o>  /.«  aq>o/AOUüO(ovrt 

135,   o  ita  hjri(.ictQTV(jrlou)vii    156. 
or()/  elisionem  patitur  :  ovo    3g>£g£oWt  131,  scd  eodeui  versu 

integrum  raanct:  ovdc  arpeQ^öni  131,  ov<J«  »/g,  ovd 

OL'd'e    ä'AAog    13(5,    otdt    IxlXor    138,    145,    ovo*«   ifi7tQtj- 

aövxi  145. 
WOT£  elisionem  patitur  :   war*   ///wtj'  II  30,    sod    intactuin   est 

in  wöt£  aet  170. 
;{;  Cetera«  voees  voculaeque,  dt,  xi,  sari  aliae  in  sermone 

Attieo    ad   elisionem    maxime   proponsae   in  tabb.    Her. 

nusquam  mutilantur. 


CAPUT   SECUNDUM. 

Da  spiritu  coiisoiris(ju<\ 
SS.      De      spiritu. 

I.  Spiritus  aspi  < 

A.  leni,  qoi  in  aliis  dial.  exstat,  antiquior  (i.  e.  ex  spi- 
rante   ortus)  in  bis  voeibus  eonspicitur: 

1.  long  175,  quod  vocabulum  olim  a  digammate  in- 
cipiebat.  Cf.  Boeot.  Fiootekia  1562,  1563,  Hcsyeb.  yioyöv 
(=  *FioF6v),  l'aor ;  ßiioQ  (=  *Fuoq  =  *  Fioiog) '  i'awg ;  Homer. 
etor/g  ex  *iFiot]c,  ac  vestigia  digammatis,  quae ex  biatu  apud 
Hom.  apparent,  vd.  ap.  Hoffmann,  Qu.  Hom.  II,  47.  —  wog 
ex  * FioFoq:  *fto6og:  *tooog  justa  mutatione  natum,  exstat 
etiam  Smyrn.  3137  II  vv.  41,  75:  sq>  cioit  Kai  huoiee,  ubi 
tarnen  Boeckhius  mire  iq?  tag  seribit,  quia  &Jj  scribere  se 
non  ausum  esse  dieit,  in  tit.  Teio  Lebas,  Inscriptione>  gr. 
t.  111:  ,,Asie  mineurc"  p.  34  No.  87,  v.  14):  itp  'i'ooi  et  in 
ibrmulis  Attieis:  icp  ciortg  /.ai  Ofioiäg,  eq?  '}'otj  v.cti  bfioiq 
(cf.  Giese,  Ueb.  d.  iiol.  Dial.  302;  Keil,  Öehed.  epigr.  p.  '•: 
Curt.  Etym.  353  et  039;.  Tarnen  eonstanter  ne  hae  quidein  ta- 
bulae  asperum  servarunt,  quippe  quae  149  et  170  laog  formam 
vulgarem    babeant.     ttio$    ex    *ia(Jo<,-:    looog    prudiit,    [loaog 


39S  Meister 

(Lesbiaca)  forma  traditur  in  glossis  Hes. :  laong'  yabjvr]  et 
'loaa  f  ytsaßog  zo  7tqÖz£(jov)  vel  sine  product.  suppl.  *FloFog: 
*Fiooog:  *iooog:  l'ooog:  i'oog. 

2.  nevxcaxrjoiöa  105.  Digamma  in  fronte  Fixog  voca- 
buli  hie  in  media  voce  in  asperum  attenuatum  est.  —  Ferog 
legitur  in  tabb.  49,  51,  53,  103,  104,109  et  saepius,  Boeot. 
Fexia  1 569  a.  III ;  Fi/mxi  Ferieg  1575 ;  Lacon.  yizoq  (=  *FezoQ)  • 
exog  Hes.;  Locr.  Ferset  Hyp.  14;  Fizng  Hyp.  33.  Incertae 
dial.  yhog  (==Fszogy  eviavzög  Hes.  (cf.  Etym.  196).  —  erog 
exstat  etiam  in  inscr.  Halic.  (Wescher,  Revue  arch.  1864 
p.  135;  Keil,  Seh.  ep.  p.  11):  xa^'  ezog,  deodex^xt-g,  ewecc- 
xaidexsTig. 

Proxima  vocabula  vulgo  aspero  praedita  tantum  hie 
illic  lenem  assumunt. 

3.  egyto  in  compositis  acpkoyco,  ecptgyo  13t,  ovrl'oyio 
133,  quod  vocabulum,  olim  a  digammate  ineipiens  (Etym. 
171)  etiam  in  Atthide  aspero  utitur  in  slgyco,  aioyvvf.it,  eigy- 
(.log,  siQxxrj. 

4.  o ,  Sc  articuli,  quos  ab  initio  a  sibilantem  in  fronte 
habuisse  notum  est  (Etym.  367),  in  inscr.  Locricis  (Allen 
1.  c.  254)  aspero  carent,  nisi  quod  initio  tit.  Hyp.  ccc7iiFor/.la 
exstat.  Deinde  6  legitur  in  Hieronis  galea  et  xw  pro  /.cd 
6  in  inscr.  Cret.  Bergm.  v.  69. 

5.  'Ioxleiog  N.  Pr.  derivandum  ab  eoxia,  Dor.  Ion. 
t  ortet  voce,  quae  e  rad.  vas  orta  digammatis  vestigium  in 
glossa  Hes.  yioxla  (=  *Fiorta)'  Eoyäoet  servavit.  Contra  in 
inscr.  Locr.  Hyp.  7  ioztct,  et  in  glossa  Hes.  ezztcc  eoztec 
asper  ad  lenem  progressus  est. 

B.   recentiore  tempore  reeeptus  in: 

1.  axQooxiQica,  quae  axgog  forma  semel  tantum  recurrit 
in  inscr.  Corcyr.  (Mus.  Rh.  XVIII  539  No.  2):  xa#'  ay.oor. 
Cujus  de  origine  e  rad.  ah  vd.  Etym.  126. 

2.  öxrw,  oydo  l'y/.ovxu,  6/.xaxaz l ot ,  bv.rctTiedog, 
quod  numerale  in  unguis  cognatis  ut  in  Graeco  vulgari 
sermone  asperum  respuit.  Tarnen  satis  est  memorabile, 
in  duabus  unguis  recentioribus  asperum  aeque  atque  in  dial. 


de  dialecto  EieracHenMun]  [talieonuu 

II<r.  Iiiiic  rocabulo  adhaerere,  dico Neo-pers.  heai  ei  Franco 
gall.  hnit  (Etym.  636  . 

'.',.  Irv/tc,  evevrjxovca  (Etym.  290).  Fortasse,  id  quod 
jam  Curtius  (Etym.  642)  suspicatus  est,  analogia  reliquorum 
numeralium,  quae  nisi  a  consonis  ineipiunt,  asperum  assumunt 
(cf.  ijg,  ovo,  folg,  zitnoeg,  neprs,  Ft^,  e7ctd  ,  6xt(6,  :  \  >  4a 
dexa,  Fixati,  exato  v)  oxtw,  evvia  formas  simili  modo  aspero 
donavit. 

4.  laqög  adjeetivum  ut  in  communi  Hngua  asperum 
in  fronte  gerit,  qui  tarnen  non  antiquitus  exstitisse  ridetur, 
eoll.  IAPON  i.  e.  'idgcov  in  tit.  Thor.  1 1  B;  iQog  AeoL  Cum.  •  ',. 
I(>,  Ale.  81  ;  iniaoog  El.j  Scr.  wAw*a*  (indog. f«w<w=taßog  . 

5.  d(.ilg  spiritu  aspero  ut  in  Att.  dial.  exornatum,  quem 
non  primitivum  esse  Scr.  asmat  demonstrat.  Lenem  ser- 
varunt  AeoL  a/n/ntg,  How.  a/ufte,  aefortasse,  id  quod  Curtius 
(Etym.  0  12)  eonjeeit,  asper  analogiae  vfiieig  (expesmat)  prono- 
niHiis  tribuendus  est.— Nam  quod KuhniuB (Ann.  II  260)  censuit, 
quem  Christius  (Lautl.  109)  et  Savelsberg  Ann.  VII  380 
seeuntur,  in  dfug  et  uioog  spiritum  ex  sibilante  ortum  trans- 
positum  esse  in  voeis  frontem,  uthic  ordo  evaderet:  V""  - 
*a  fieg:  uf.i€g^  laagog:  *lao6g:  lagog,  certe in  afidg  voce  parum 
probabile  est. 

C.    incertioris  originis  in 

1 .  aovrjaig,  cui  vocabulo  hoc  solo  loco  asper  additur  — 
utrum  ex  corruptiore  pronuntiatione  an  consonac  alieujus 
olim  in  fronte  exstantis  residuum23),  usque  adlmc  pro  certo 
dici  non  potest. 

2.  o'ioöiTi,  cujus  spir.  asp.  e  digammate  ortus,  ergo  lern* 
in  ol'aovai  antiquior  est,  si  Pottio  (Et.  F.  II  ed.  II  248. 
Fickioque  (II  ed.  p.  L91)  eredimus,  ut  qui  olaio  petani 
e  rad.  Fot  Scr.  vi  (*/omhö  —  veshjdmz),  ad  quam  etiam 
redeunt  oYa£,  ou'tnr,  Scr.  pra-v&rtew  „auriga",  pret-vaj-ana 
„Stimulus".   Tarnen  significatio  non  satis  quadrat,  omnea  enim 


2.'{)  Fortasse  de  rad.  vor  „arcere,  defendere"  Pick  II.  ed.  p.  181, 

no.  4  cogitari  potost. 


400  Meister 

voces   ab    illa    radice   re   vera  descendentes  (vd.  Pott.  1.  c.) 
dacere  signifieant,  nee  vero  ferre. 

II.   Spiritus  lenis 

A.  aspero  antiquior  est  in  his  voeibus: 

1.  OQog  ,,finis",  oqlCio,  oqigzcci,  civzogog.  Item  lenem 
deprendiraus  in  inscr.  Corcyr.  (Mus.  Rh.  XVIII  575):  oqFog 
laoogrccg uycQiaget  Corcyr.  C.1. 1 909 :  OQjiog,  neenon  asper  deest 
in  Ion.  (Hom.  M  421,  V>  405;  Theogn.  826;  Herod.  I,  32 
etc.)  oiQog  et  Cret.  (inscr.  Bergm.  vv.  20,  22)  toQog  voeibus. 

Ex  quibus  apparet  oqFog  antiquissimam  formam  f'uisse. 
Atthis  asperum  de  suo  addidit,  fortasse,  ut  Curtius  (Etym.  042) 
suspicatur,  utOQogfinisetoQogmons'mter  sedistingui  possent'24). 

2.  ayio  lenem  primitivum  etiam  in  comm.  dial.  ser- 
vans.  In  ayovra  vero,  quod  bis  in  tit  Oz.  Locr.  et  in  Att. 
tit.  (Rangab.  ant.  Hell.  no.  57,  a,  10)  exstat,  nee  minus  in 
Attico  rjyelo&ai,  quod  ejusdem  stirpis  esse  negari  non  potest, 
asper  irrepsit,  quem  ex  antiquo  digammate  exstitisse  fortasse 
quempiam,  ut  credat,  commoverint  glossae  Hes.  B-Af'02. 
y.Xäo(.i(x  uqtov  .  .  .  fj.dti]g~  xat  OTQazuoxrjg'  ylctyuoveg  (con- 
i'undit  glossator  ßriyog  et  ßayng)  et  ßd$ov  '  xceta^ov  ylünioveg 
(Schmidt:  ßä!;ov  xaxät-ov  yi.).  —  Tarnen  ejusmodi  consonae 
in  unguis  cognatis  ne  minimum  quidem  vestigium  exstat 
(Etym.  161),  immo  in  ipsa  Laconum  dialecto  vel  ctyto(.iai 
lenem  tuetur  in  'AyrjOixÖQa  (Alcm.  fr.  16,  col.  II,  19),  'Ayt/olkaog, 
lly^ol/Tolig,  ^Ayi'jGavÖQog,  äyijTioQ,  ita  ut  minime  dubitem, 
quin  spir.  asp.  tantum  pravae  pronuntiationi  attribuendus 
sit;  illae  vero  glossae  nimis  obscurae  et  corruptae  sunt, 
quam  quae  fidem  mereantur. 

B.  ex  aspero  attenuatus  in  his  voeibus: 

1.    ä/uat-iTÖg,    quod,    quamvis    jam     apud    Homerum 


24)  Omnino  haec  dialectus  quo  studio  asperum  adamarit  et  affec- 
tarit,  quisque  ex  iugenti  multitudine  vocabulorum  iutellegere  potest  a 
Keilio  aliisque  (Seh.  epigr.  p.  (i;  Giese,  Aeol.  Dial.  304)  collectorum, 
in  quibus  Attici ,  ideo  a  grammaticis  önavvrtxoi  appellati  asperum  de 
novo  introduetum  loquebautur 


de  <li:il<:cio  Eieracliensium  [talicoram.  |D| 

exstet,  tarnen  a/ia^itog  Attico  tenuius  est.  "/lituHc  enini  com 
positum  est  ex  «£«)'  et  Sfia,   quae  voeula  olim  a  a  littera 
ineepit,  at  hie  sit  formaram  ordo:*tf a/^a:  aficciafta.  Bandem 
oty.ct-  tenuissimam  formam  habes  in  ftfwdig  (Etym.  357). 
Aspcr  vero  Sfta  voculac  v.  111   appictus  est. 

2.  etlia  „contio".  Ahrensius  quidcni  II  'M  lenem 
antiquiorem  esse  credit,  ctllet  ab  aAiJg  i.  e.  aoAA^g  derivans, 
sed  etiam  las  älirj  dixit,  quae  or-o  f'ere  ubique  (excepto  nom. 
neutr.pl.  ut  auloct:  anlex)  in  m  contraxit.  Dici  possit,  aXux 
quidem  Doricum  ex  aollijg  sed  Ionicum  aÄ/ij  ex  aeXXrjs 
(II.  r  13)  exstitisse,  quamquam  talis  explicatio  nemini,  opinor, 
nimis  placuerit.  Contra  Savelsberg  (de  digannno,  Aquisgr.  1806 
p.  XVI)  ex  *äFelict  voce,  quam  primigeniam  suniit,  et 
a.itlla  et  etlia  derivat,  digainmate  aut  in  n  mutato  aut 
excidente.  Sed  etiamsi  digammatie  in  n  transitum  coneedere 
vcllemus,  tarnen  haue  explicationem  gravissimas  ob  causas 
reprobari  oportet,  nam  prinuim  ex  his  glossis  Hes. :  aneXXw 
änoxleiw,  v;iillaf  ot/.oi ,  ixxkrjaiai  apparet  non  a-neXAto, 
a-nellai,  sed  än-iXXto,  otTt-eXXai  voces  dirimendaa  esse,  ueque 
äXia  ullo  modo,  neque  quod  ad  sonum,  neque  quod  ad  signi- 
ticationem  attinet,  cum  äneXXa  conferri  posse.  Denique 
seeundum  leges  eontractionis  Doricas  ex  a Feilet:  a-eXia, 
nunquam  alla,  sed  tantum  t]lla  tieri  potest. 

Quid,    quod   omnino    etlia    vocis    priinam    vocalem   ex 
contractione  natam  esse  negamus?  C^uidni  ex  *FaX-ict:  Dor. 
Ion.  alict:  Heracl.  alt  et  exsistcre  potueritut  ex  *Fälig:  orAtg2 
* httliZbiv.  äliCeir  oogeret  adeontwnem  convocare,  ex  *sFaXtjv\ 
eaXrjv? 

Neque  enim,  quod  niiro  consensu  omnes,  qui  de  hoc 
vocabulo  verba  fecerunt,  viri  docti  sumpsisse  videntur,  akia 
vel  uXir)  vocis  primam  syllabam  longani  esse,  ulhun  exstal 
testimonium. 


25)  Quod   Odyss.   v  136  biatqin  admittil   intolerabilem,  cf    Hoff 
mann,  Qu,  Hom.  II,   12. 


402  Meister 

Contra  fjkiaia  vox  ex  äXi  stirpe  «  ad  rj  amplificata 
form  ata  est. 

^Äkla  cum  spiritu  leni  hoc  uno  loco  legimus,  contra 
aXia  in  Doricis  titulis  sollenine  vocabulum  est,  cf.  Corcyr. 
1841  sqq.,  Sic.  5475,  Agrig.  5491,  Byzant.  apud  Dem.  de 
corona  255,  etiam  Bocot.  Theb.  C.  I.  730. 

3.  7vccq££6vzl  141.  Praemittendum  est,  asperi  vim 
apud  Heraclienses  ita  viguisse,  ut  ejus  signum  non  solum  in 
fronte  vocum,  sed  etiam  in  ligatura  compositorum,  ni  mufa, 
quae  lege  vulgari  in  aspiratam  abirct,  asperum  praecederct, 
addendum  esse  censerent.  Sic  iegimus  avllöfievog  168,  176, 
arhood-ai  153,  naolZovxm  107,  naoh^övri  120,  ovv£q!-6vti  133, 
toiijuyvov  II  16,  29.  Tantum  in  Ttaq^ovii  141  evanuisse 
videtur,  quod  eo  magis  mirum  videtur,  quoniam  in  eodem 
vocabulo  120  et  107  ascriptus  est.  —  Tarnen,  ne  citius  quid- 
quam  judicemus,  sculptorem  fortasse  neglegentiae  accusantes, 
recordemur,  quaeso,  inconstantiae  hujus  dialecti,  quam  jam 
saepius  offendimus.  Ubinam  vero  talis  inconstantia  magis 
exspectari  et  explicari  potest,  quam  in  Ins  spiritibus,  qui 
tarn  facile  et  irrepere  et  supprimi  poterant,  ponendis  vel 
omittendis?  Sic,  quod  in  his  tabulis  semel  Ioog  bis  ioog 
legitur,  non  sculptorem,  sed  ipsam  dialectum  in  culpa  esse 
duximus,  qua  illius  vocabuli  spiritus  non  satis  distincte  et 
accurate  pronuntiaretur:  multo  facilius  in  mediis  vocabulis 
credimus  spiritus  tarn  obscure  sonuisse,  ut  modo  ponendi 
modo  omittendi  viderentur. 

Quae  omnia  cum  mente  colligamus,  primum  certum  ordi- 
nem  animadvertemus ,  secundum  quem  spirans  littera  in 
fronte  vocabulorum  evanescens  primo  abitin  spiritum  asperum, 
qui  tum  ad  lenem  descendit: 

FloFog  Hes.  :  Ioog  her.  :  ioog  her.  et  vulg. 

Ftcog  her.      :  7isvTae%n]Qida  her.  :  ezog  vulg. 
*FzQy(ü  :  €Qyto  her.  :  sgyca  vulg. 

*oa  :  o  her.  et  vulg.       :  o  locr. 

Fiorla  Hes.  :  'lozieiog  her.  :  loxla  locr. 

aKQog  vulg.:  ccY.Qog  her. 


de  dialecto  Heracliensium  [talicornm.  In:; 

('>//('>  vulg.    :  n/.Tti't  her. 
ivvda      ,,      :  '•■vr;o.     ,, 
mxqöq  aeol.  :  ta^ogher.  ei  vulj 

OOOC    her.       :     ö»";    att. 
/';  ar  her.  et  vulg.  :  ay«*  I<mt 
ho('ii((     :  a/ua  hör.  et  vulg.  :  afia^izog  her. 
"FaUa   :  «A/ft  ion.  :  «A/«  her. 

*W#f"     :  e£w  her.  et  vulg.    :  e§co  her. 

Indc  etiam  apparet,  dialectum  Beracliensem  adama 
(jiiodamniodn  ;is|»ir;itioiiciii ,  quam  decies  \<1  servabal  vel 
oovabat,  ubi  in  aliis  dialectis  lenis  exstabat;  Itis  lenere 
tuebatur  ab  Atthide  Locrideque  in  asperum  mutatum,  ter 
taiitiini  asperum  vulgaris  dialecti  ad  lenem  debilitabat.  Quo 
asperi  studio  cum  Atthide  aliquam  communitatem  'mit,  reli 
quis  dialectis,  imprimis  Lesbiaca,  lenem  pro  aspero  aub- 
stituere  studentibus,  ita  ut  nunc  in  liogua  Neo-graeca  spir. 
asp,  prprsus  es  anuerit 

£  «.).     De  digammate. 
I.    Servavit  dial.  Her.  digamma  in  Ins  vocabulis: 

1.  Ftrog,  quod etiam  legimus  in  diall.  Locr.  Fsrog  Byp. 
13,  33;  Arcad.  f- hea Teg. a.  I,  b.  5,  Feuov  Teg.a.6;  Boeot. 

h';'ii(<  0.  I.  1569;  li/.aii  /.'///>'  1575.  Digammatis  vestigia 
facile  cognosces  in  Lacon.  diaßhrjg  < !.  I.  1211-121:'.  de 
quo  nomine  vd.  Boeckh,  C.  I.  1  }».  Ml  .  127:'..  1432;  in 
yero(t,  ysrog  glossis;  porro  in  Besych.:  aerea'  /■'<  rw  avrtjj 
:  i I  i    yevvtOfiSVa,    CCVSTtj'    i  nv    e.rin&n,    ieri^'    <>    c.riotfi-    c\ 

äFsrrjg  ortis  vocabulis;  denique  in  Moni,  oleziag  ex  <>l 
Etym.   I '.)<*>).  -  -  De  aspero  in   nsvzaenjQida  ex    digammate 
attenuato  jam  dictum  est. 

2.  Fidiog,  etiam  Locr.  Ftöi6§evog  Ozo.  12,  Coron.  /  nhm 
in  duobus  titulis  (Berichte  d.  Kön.  S.  Ges.  d.  \Yi>s  |s;.  i 
I«,  200).  Digammatis  restigium  Rennerus  (Stud.  I,  1.  II."» 
reetc  cognovii  in  liiatu  Theogn.  140:  avvov  idumv  ubi  ex 
scriptura  Kl  tlOJS  codicum  AKO  Ahrens,  et  Bergk  ad  h.  1. 


4()4  Meister 

Fidiiov  antiquitus  .scriptum  fuisse  concluserunt,  quod  Rennerus 
suo  jure  negat).  Hiatum  admittit  ctiam  Pind.  Ol.  XIII,  49 
ed.  Bergk.  —  Proxime  ex  Fldiog  exstilit  nhng,  quod  legitur 
in  titulis  Teniis :  x«y  \diav  2329,  7;  2335,  3.  51  ;  2347,  c.  8, 
Thessal.  /.«#'  iöiav  (Keil,  Inscr.  Thessal.  tres  p.  10).  —  De 
origine  ex  oFi-ding  vd.  Etyra.  366. 

3.  F'maxi  ex  Feixcai.  Fi/.ctxi  exstat  etiam  in  Lacon. 
1511,  Argiv.  18,  Boeot.  1569  a.  III,  1575;  digamniatis  vice 
[i  fungitur  in  glossa  Hes.  ßsixatt  •  el'y.ooi ;  xal  ante  evKoai 
ap.  Hom.  non  corripitur  B  510,  748,  ^264  etc.  ubi  Bekkerus 
contra  Codices  scribit  xai  eFel/.ooi  (Hoffmaoii,  Qu.  H.  II  45). 
—  Ne  hie  quidem  deest  forma  aspero  praedita  inter  digamma 
et  lenem  iniercedente,  dico  Hes.  ixawir. 

4.  eyFrjh^&iwvzi  a  rad.  fei,  cujus  digamniatis  quamvis 
in  titulis  fortuito  nullum  aliud  exemplum  nunc  conspicitur, 
vestigia  tarnen  resederunt  in  glossis  Hes. :  ßyXijficc  Ktokvfia' 
ylc'c/Aoreg,  yrjkovfievovg "  avveiXrjfiftevovg  aliis,  quas  vd.  ap. 
Ahr.  II  160;  et  apud  Homerum,  de  quibus  cf.  Hoffmann, 
Qu.  H.  II  37. 

In  alia  voce  eandem  radicem  vidimus  digamma  per- 
didisse. 

5.  F&*.  Cum  prius  viri  docti  comparatis  et  Latino 
sex  et  Graeco  coramuni  f'£  pristinam  hujus  numeralis  et 
primigeniam  formam  sex  sonuisse  et  in  Ff'i;  Heracliensium 
recens  digamma  irrepsisse  censuerunt,  nunc  detectis  vet.  bactr. 
IchshvaSy  armen,  xoetz,  vet.  britt.  ehwecli  formam  indog.  *ksvaks 
fuisse  consentaneum  est26),  ex  qua  gr.-it.  *sveks  abiit.  *Sveks 


2(1)  Fick  II.  ed.  p.  54  etiam  *ksvas  (==  bactr.  Ichsvas)  formam 
Graeca  in  lingua  servatam  esse  censet  in  glossa  Hes.:  £{oiqi£  xai'h) 
rj  kt-aGTi%oQ'  KviSiui.  Haec  enim  dicit:  „£*ff-  bedeutet  in  dem  Worte 
sex  und  ist  —  zend.  Jchshvas,  mniy-  heisst  Reihe,  Zeile,  vgl.  lat. 
striga  F.  Reiht .  deutsch  Strich,  |>a-  aTQiy-  heisst  demnach  sechszeilig 
llatfri^of,  wodurch  es  glossirt  wird"  Tarnen  num  *|*c  Graeca  vox 
fucrit,  dubito;  fortasse  gtOTQil;  metathesi  adhibita  ex  't$-aini£  ex- 
plieandum  est 


de  dialecto  Heracliensium  [talicoram.  In;, 

autem  in  lat.  sex,  gr.  Fei;:  £'£  ita  descendit,  ut  *eve  pron. 
gl .  it.  in  lat.  se,  gr.  f/'V:  e. 

Neque,  quod  diu  creditum  est,  soli  Beracleidi  inter 
graecas  dialectos  haec  forma  propria  est,  quippe  quae  Qunc 
;i  Kirchhoffio  (Studien  zur  Gesch.  d.  gr.  Alph.  2.  Aufl.  p.  95] 
in  inscr.  Lacon.  1511,  v.  20,  abi  FEXE  .  .  .  i.  <■  Fegrjxovta 
exstat,  <'t  a  Wuschen»  ''Ann.  delT  Inst.  ISOli  vol.  38  p.7.  11 
in  inscr.  Delph.,  abi  T1ENTE.  OA  7 '.  i  l\ All li.  remansit,  d<  - 
tecta  sit.  — Apud  Homeruni  digamma  modo  postulatur(£270, 
X  252),  modo  admittitur,  modo  vetatur.  —  Editores  C.  I. 
in  priore  tal».  Fe$"  in  ?§  mutasse,  in  posteriore  vero  Fit, 
reliquisse,  jam  notavi  §   I   not.  1. 

11  Periit  digamma  ab  aliis  dialectis  retentum  in  lii- 
vocibus : 

1.  dsi,  aigt  quod  ex  aiFsi ,  *aiFsg  exstitisse  jam 
diximus;  alFei  legitur  in  Arg.  C.  I.   1   ei  in  Locr.  Hyp.    i 

2.  ccl  conjunctionem  ex*oFai:  *Fcn  ortam  nusquam  di 
gammate  instructam    deprendimus,    tarnen    ß    digammatis 
munere  fungitur  inglossa  Hos.  ßalxav  (==ai  xa)'m  idv  K^rjrsc, 

3.  (XQQrjXT o g  et  (QQtjytia  a  rad.  Fgcry,  quae  in  Lesb. 
Fgrj^ig,  quod  ab  Alcaeo  (fr.  149)  semel  dictum  esse  Trypho 
refert,  et  in  Bgrjaaa  N.  P.  (Alu*.  I  34)  digamma  vel  ejus 
vestigium    servavit.     In  ipsis   aQQrf/.ing  et   iQQrjyeia  voeibus 

0  liquida  assimilatione  F()  consonarum  geminata  digammatis 
memoriam  retineri  notissinum  est. 

4.  rxaGTog  olim  a  digammate  ineepisse,  quamquam 
jam  diu  praeedpue  ex  Homerico  usuviridocti  suspicati  sunt 
(Bekker  scripsit  Feiuxarog  in  II.  ed.;  ef.  Hoffmann,  Qu.  H. 
II  21  ;  Allen  1.  c.  248  sq.),  tarnen  nunc  demum  inscr.  Locr. 

1  Typ.  reperta,  in  qua  Fe/.aoiog  quater,  vv.  9,  26,  2S,  30, 
legitur,  certum  est.  Itaque  ea,  quae  antra  multis  viris  doctis 
placuit,  Boppii  derivatio  hujus  vocabuli  ex  *$v-xaa*og  corruit, 
ac  recte  Allenus  Ixaotog  ad  "ai^-xoarog  revocare  videtur, 
quod  „quisque  Beorsum"  „jeder  für  sich"  significet 

5.  £  o  yä'Co  u  <t  i  a  rad.  J-'aoy  (Etym.  171  .  Digamma 
exstat  in  El.  Fagyov  0    I    II,   ejusque   vice  ranguntur  j    ei 


40G  Meister 

(i  in  his  glossis  Hes. :  yt-.qyava  (=*FtQyava)  '  sQyaXsla,  yaßtg- 
yoQ  (=*yaF€Qy6g)  •  ov  /mo&coTng-  yI 'cr/.toveg.  —  Vestigia  digam- 
matis  apud  Homerum  collegit  Hoffmann,  Qu.  H.  II  24,  ea, 
quae  apud  elegiacos  et  iambicos  exstant,  Renner,  Stud.  1, 1, 
p.  148.  — In  d/tiyre l co  gyi  x  ü  voce  syllaba  olim  a  spirante 
incipiens  vel  contractionem  passa  est. 

6.  eqyio  in  cccptQyio,  scpsQyto,  otvegyio,  cujus  digamma  in 
titulis  quidem  nonduni  repertum  est,  tarnen  ex  hiatu  apud 
Homerum  (.4  437  xqocc  sgyadsv)  et  ex  formis  segyco,  eioyio 
etc.  concludi  potest. 

7.  De  long  et  ioog  et  de 

8.  7ffi leiog  vocabulis  jam  satis  §  8  dictum  est. 

9.  olxicc,  i/ti-  mxo  doud,  sn-oixia,  qua  in  stirpe 
digamma  non  raro  servatum  est.  Vide  enim  in  tessera  Peti- 
liensi  Fmxia  C.  I.  4;  Locr.  sniFnixng,  fisrgeFoixsiv,  antloi- 
xla}  alia  composita  in  titulis  Hyp.  et  Oz.;  Argiv.  nedäF mxnt 
C.  I.  14.  19;  Boeot.  Fvxla  1563,  4;  1564,  10,  atque  ubi  solum 
Fv  .  .  .  resedit,  1562,  4;  Fuixia  1565  certa  emendatione  ex 
EOIKIA  elicitum.  —  Vestigia  digammatis  apud  Homerum 
plurima  collegit  Ho  ff  mann,  Qu.  H.  II  32,  quae  apud  Mim- 
nermum  reperiuntur,  Renner  1.  c.  149,  apudEpicharmum  hiatum 
admittit  in  ijxio  nl'xccdig  (frg.  19).  —  Denique  ne  apudHera- 
elienses  quidem  omnem  digammatis  memoriam  perditam  fuisse 
demonstratur  hiatu  in  i7ti-or/.odo/nd  voce. 

10.  In  media  oyog  voce  digamma  evanuit,  ut  apparet 
ex  Corcyr.  nyFog  (Rh.  M.  XVIII,  575)  et  ogßog  C.  1.  1909 
formis;  cum  prod.  suppl.  elisum  est  in  Ion.  ovyog  et  Cret.  aiQog. 

11.  q/]tqcc  &  rad.  Fsq  (Etym.  320  sq.;  cf.  §  4)  olim  a 
digammate  incepisse,  evincitur  El.  FqdxQa  C.  I.  11  et  lesb. 
ßqryctoq  (==*FQ~qTC0Q)  vocibus  j  quo  etiam  Txrva  'Qqcctqiov  inscr. 
Cret.  Bergm.  v.  51  rettulerim,  ut  qui  ^Oyargiog  =  *FqÜiqioq 
(quod  jam  Sehneidewin.  in  Philol.  IX  p.  699  not.  2.  censuit) 
ideo  dictus  sit,  quia  leges  foederaque  tueretur,  ut  dynoalng, 
'/.Evg  bqxing,  Deus  fidius  vocatur.  —  De  transitu  F  in  o 
dubitari   nequit,    cf.   dFav.    öoav,    Fät-ioi:  "Oai;og,    Fiksvg: 


de  dialecto  Heracliensium  [talicortim.  lnT 

'O'ilevg,    Bliooi]v\  '()liooi'tv  alia,    quae   congessit   Curtiu-   in 
Etym.  518  sqq. 

Alia    vocabula,    quae    non    minus  antiquissimo  tempore 
digamma  babuisse  ex  Unguis  cognatia  scimus,  bic    prorsus 
omisi,    in   quibus  jam   eo   tempore  evanuisse  videatur,  quo 
Graeca  lingua  nondum  in  dialectos  abierat. 

011    in    inscr.    Locr.    Oz.  v.  6   sive    propter    rudiorem 
pronunttationem,  sive  mero  errore  Fori  insculptum  esl  ;  sed 
gr.  relativum  ad  stirpem  jas,  ja,  jat  redire  nunc  fere  omni 
bus   constare  videtur.     Cf.    Allen    1.    c.    p.    252;   Windisch, 
Stud.  II  212  sq. 

§  10.     De  sibilante. 
I.    o  scrvatum  est  in  dial.  Her. 

1.  in  fite;  terminatione  I.  pers.  pl.  act.  de  qua  vd.  §  16. 

2.  inter  vocales  cf.  ayiooav,  one/.iejQt'loa(.ieg,  anopiqaoan  1 1 , 
jiüaa,  rtäat  etc.,  ubi  Lacones,  a  quibus  Heraclienses  Taren- 
tinis  intercedentibus  originem  duxisse  seimus,  o  in  spir.  asp. 
mutasse  iraduntur  (exempla  vide  ap.  Ahr.  II  70  sqq.). 
Tarnen  cum  Alcmanis  fragmenta  hujus  mutationis  ne  vestigia 
quidem  prodant,  neque  in  omnibus  titulis  Laconicae  dialeeti 
conspiciatur,  neque  in  eis,  ubi  exstat,  constanter:  apparet 
eam  non  antiquitus  Laconidi  propriain  fuisse,  sed  t« nipore 
quodam  non  nimis  antiquo  irrepsisse  et  sensim  tum  propa- 
gatam  esse;  quod  tempus  inter  Tarentum  urbem  conditam 
Alcmanemque  et  Aristophanem,  sive,  ut  tempus  summatiui 
comprehendam,  inter  600  et  400  a.  Chr.  n.  referendum  est 
Accuratius  de  hac  re  disputarunt  Alirens  II  p.  74  sqq.  et 
Kirchhoftius,  Berichte  d.  Berl.  Akad.   Ib70  p.  60  sq. 

3.  in  fine  vocabulorum  ubi  recentior  Laconum  et  Creten- 
sium  dialeeti  a  in  q  mutabant,  quod  passim  etiam  in  mediis 
vocabulis  tiebat.  Exempla  collegit  Ahr.  II  61,  quibus  koq- 
[Aiovctov,  KOQfAOVQ  ex  t it.  Bergm.  Cret.  et  /.noututf  y.oaiDji'.i 
glossam  lies,  addas.  —  Sed  in  tabb.  Her.  legimus  allog, 
Anskkaiog,  Öctsx.vog,  ditovog,  Firog,  Ktaviag  etc.  neque  ullum 
o  in  q  mutationis  vestigium.   Itaque  haue  quoque  mutationem 

Curtiu»,  Studien.  IV.  -7 


408  Meister 

post  coloniani  Tarentum  deductam  dem  um  in  Laconum  dia- 
lectum  ingressam  esse  certum  est.  Neque  hie  alia  quae  idem 
suadeant,  exempla  desunt.  Tacent  enim  grammatici  de  hac 
mutatione,  nulla  vestigia  insunt  in  Alcmanis  fragmentis,  nulla 
in  inscriptionibus  Laconicis,  nulla  in  Lysistrata.  Omnem 
copiam  unus  suppeditat  Hesychius.  Quare  haue  corruptionem 
recentissimo  demum  tempore,  haud  diu  ante  Alexandrinorum 
aetatem  in  dialectum  inveetam  esse  crediderim,  posteriorem 
quam  et  o  in  asperum  et  &  in  o  permutationein. 

4.  De  fivjg  nominativo,  cui  respondet  att.  ftrjv,  dispu- 
tavi  §  4. 

5.  Ante  consonam  sequentem  sibilantem  non  duplicant, 
quod  faciunt  Locri,  cf.  oootic  Hyp.  1 4,  35,  Faooxng  Oz.  1 4, 
Lacones:  ^Qiaaroöafxng  C.  I»  13,  Delphi:  '/JQtooToyskwv  25, 
Argivi:  Tektooiag  160  alii,  quos  vide  ap.  Ahr.  II  100.  — 
Contra  legimus  in  nostris  tabulis  c(/iiq>ioTaoÜca,  aueorai) 
^/iolmaQyog,  ^qioti'ojv,  exaotog  etc. 

6.  Neque  o  ante  r  in  z,  ante  x  in  x  mutabant,  quod 
assimilatione  quadam  reconditioreTarentinos,  Laeones,  Boeotos 
fecisse  tradunt  (cf.  Ahr.  II 103);  imrao  legimus  'loriemg  (Lac. 
ezTia  pro  earla),  aoräoausg  (Lac.  erraoav  pro  lonjoav)  sg 
räv  (Lac.  ettoiv);  yrjQÜoxtu  (Lac.  didaxxsi  pro  öiddo/.tr), 
ZwTiVQiWKog ,  yleövTiö'/.og  (Lac.  axxoQ,  y.ccxxöq  pro  döxög, 
■/.aoy.ng). 

7.  In  avxia  Heraclienses  o  una  cum  vulgari  dial.  loque- 
bantur,  sed  antiquissimam  hujus  vocis  form  am  *rvv.ia  fuisse 
Ahrensius  cum  aliqua  probabilitate  demonstravit  (II,  64). 
Thebanos  quidem  rvxa  pro  ovxcc  dixisse  ex  Athen.  XI\r,  622, 
a,  comperimus  et  ejus  Siciliae  urbis,  quam  Cicero  Verr.  IV 
c.  ">:;  Tycham  vocat,  antiquissimum  genuinumque  nomen 
*Tvx,ij  (=  -vyS})  fuisse  Ahrensius  putat. 

II.  ö  geminatum,  quod  aliae  dialecti  in  simplex  o  at- 
tenuabant,  servatum  est  in  Ins  formis : 

1.  sdaooc([ie&a  (II  28,  54,  60,  68  al.),  quod  etiam  apud 
Homerum  duplici  sigmate  scriptum  exstat.  Jam  hac  ceteris- 
que  Doricis  formis  duplici  o  exaratis  illa  opinio,  quam  an- 


de  dialecto  Heracliensiam  [talicoram.  109 

tea  grammatici  usque  ad  taedium  dictitabant,  metri  causa  o 
talibus  in  vocabulis  apud  Homerum  duplicari  refellitur,  it;i 
ut,  qtiod  vel  nunc  quidam  magistelli  nun  desistant  eam  puerie 
praemandere,  di<i  aequeat,  quam  Bit  perversum.  [mmo  ubique 
o  geminatuin  antiquius  simplici  esse  constat  inter  vires  doctos, 
atque  in  daooa&ai  verbo  ejus  causam  radicem  esse  in  a 
vel  t  exeuntem  censendum  est.  Ad  öao  radicem  didaouai, 
sdüo&rjv,  <)<«}fing,  dalo/nai  forniis,  ad  duz  praesenti  dnr  tonnt 
dueimur,  ita  ul  ne  Leskieuus  quidem,  qui  de  hoc  verbo  in 
St  ml.  J]  ji.  122  agit,  ntra  ei  re  vora  subsit,  ad  liquidum 
perduci  posse  credat. 

2.  60  ex  oj  ortum  in 

a)  boo  og,  quod  ex  *jözi-og:  *bxi-og:  *boi-og  exstitisse 
videtur,  si  comparamus  zoooog  cum  lat.  totftottes,  toticU  m. 
Apud  Homerum  quoque  (e.  ^r.  A  186,  516,  Z  154, 
/  160  <-tc.j  et  elegiacos  iambicosque  Renner  1  c.  p.  160 
frequens  est,  ac  vel  apud  tragicoa  in  carminibus  Aesch. 
Pers.  864  et  Sopb.  Phil.  509  ed.  Dind.  P.  Sc.  V. 
ed.  legitur. 

b)  (itooog  ex  */ufi*r-jog  sei*,  madhjas  lat.  medius,  Doridi 
commune  cum  Homeri  dialecto,  nonnusquam  etiam  apud 
tragicos  ac  vel  in  trimetris  (Antig.  \'22'\.  \2'M'>.  fragm 
239,  5;  in  canticis  Trach.  635,  Oed.  Colon.  1247  ed. 
Dind.)  exstans,  rediens  in  MsaaafißQiavwi  nomine 
C.  I.  2053,  c. 

3.  oo  ex  oF  natura  in  terminatione  dat.  pl. :  eitaooi, 
rro'iovraooi,  nqaooövtaooi^  v7taQ%6v%aaoi  (cf. § 3, 1  .  Sulfixum 
-ooi  ex  oft  (jndog.  svä)  ortum  recentiore  tempore  in  <>ni 
uibus  dialectis,  maxime  in  Atthide,  ad  -at  redactum  est 
Tarnen  -aai  reperis  etiam  in  trimetris  tragicorum  Kur.  Ale. 
75t;  yttotoot\    saepe  in   canticis,  cf.  Gerth  in  Stud.  1-  255  . 

III.  L 

1.    Heraclides   ap.    Eust.    1654,  23     Ahr.   p.  98  not  6 
..'  apud  Taivntinos  in  oo  aliiisse  rct'ert  in  tuü..t taoto,  haxvt'ooi  >. 
tpuüaoto  aliis  voeibus.    Fieri  potest,  ut  hoc  praeeeptum  recte 
sc  babeal    Ahr.  non  mal»'  animadvertit,  Latina  verba  in    is& 


410  Meister 

inde  manasse  videri,  ut  '/.MfidCio  comissor,  axTiy.iL.to  atticisso), 
id  certum  est,  Heraclienses  hac  in  re  Tarentiuorum  dialectum 
niinime  secutos  esse,  £  enim  servant  in  xagniLo/^ai,  6qi£io, 
TSQfxdKjta. 

Item  contraria  oa  in  £  mutatione,  quae  Aeolibus  propria 
Ahr.  I  46)  etiam  Tarentinis  a  grammaticis  (Ahr.  II  101 
not.  3)  tribuitur,  citantibus  nhd'Ca),  dvduo,  viLto,  /.itLtov  pro 
nldooio,  dvdoaw,  vlootn,  f.üaotov  ut  Tarentina,  si  omnino  recte 
traditur,  Heraclienses  prorsus  abstinuerunt,  ut  praeter  alia 
Tigdooco  vocabulum  demonstrat. 

2.  Mutationem  L  in  od,  quippe  quam  apud  Alcmanem 
quidem  et  ceteros  lyricos  poetas  saepissimeque  in  scriptis 
quae  Doricae  dialecti  tantum  ementitam  speciem  prae  se 
ferunt,  deprehendamus,  nee  vero  apud  Pindarum  neque  in  ullo 
titulo,  Ahrensius  rectissime  omnino  a  Doride  abjudicatam 
uni  Lesbiacae  dialecto  vindieavit,  quam  lyricos  etiam  aliis 
in  rebus  (cf.  -oioa  pro  -ovoa,  nedd}  /.levva,  ß^t'tQ  ap.  Alcm.) 
imitatos  esse  seimus. 

Neque  illius  S  (in  mediis  voeibus  öd)  quod  Lacones  et 
Megarenses  ejeeta  j  sequenti  littera  retinuerunt  (Ahr.  II  94) 
reliquis  Graecis  öj  in  £  mutantibus,  ullum  vestigium  ad 
Heraclienses  penetravit,  immo  dicebant:  Cafiiow,  ZioTTiQog, 
xaQ7ri£(Oy   6qi£ü)  etc. 

§  11.  De  liquidis  et  nasalibus. 
1.  De  liquidis  nil  quod  commemoratu  dignum  sit,  dial. 
Her.  nobis  suppeditat,  nisi  mutationem  X  in  v  in  Wiviiag 
N.  P.  —  Grammatici  enim  non  raro  testantur  a  Doribus  A 
in  v  mutari  ante  %  vel  &,  cujus  rei  haec  afferunt  exempla : 
ßewioV)  ßhviOTog,  devra,  e'vto  vel  £Wo,  rjv&ev,  /.tvio,  Wlvng, 
(fivzaTog.  Ac  legitur  apud  Theocritum  saepe  sv&tlv,  semel 
(V,  76)  ßti'ziozog,  nee  vero  apud  alios  hujus  dial.  scriptores 
neque  in  titulis  ullum  exemplum  exstat  —  praeter  yutdiai 
Epich.  31,  Olvug  N.  P.  Pindaricum,  nostrumque  (DivTiag. 
—  Itaque  non  tarn  Ahrensio  assentiri  velim  qui  (II  111) 
hanc  mutationem    nun    omnibus  Doribus  communem  fuisse, 


de  dialecto  Eieraclieneium  [talicoram.  411 

dubiumque  esse,  num  apud  Siculoa  constanti  usu  frequentata 
sit,  autumat,  quam  illis  exemplis  non  certam  justamqae 
legem  phonoticam,  aed  potiua  corruptiorem  pronuntiatioDem 
prodi  putare,  qua  hie  illic,  imprimis  in  rad.  g>i%,  ante 
dentales  k  in  v  mutaretur  aaaimilatione  qaadem  reconditiore 
(Etym.  410). —  Sed  proraua  errat,  cum  neget  (p.  110  (Divtig 
et  0ivriag  a  (pik  derivari  posso,  quod  nomina  (PiXxiag  et 
Oikrig  apud  reliquoa  Graecoa  non  reperiantur.  Primum 
enim,  si  modo  Olvrig  ei  <hiknc,  Otvclag  et  Oiktiag  simul 
legantur  in  Doride,  quis  ea  ejusdem  originia  esse,  seil,  a 
rad.  q)ik  derivata,  negaverit? 

Tum    vero    liaec    et  alia  nomina  simillimae  l'ormationis 
frequentisaima  sunt  et  in  Doride  et  in  reliquia  dialectis. 
Hie  habes  omnia,  quao  in  Passovii  lexico  repperi: 
(hiliictQ  Et.  M.  795,   15;  Tzetz.  ad  Lycophr.  633. 
(hlkntQ  Mionnet  3,  273. 
(VikTiddtjg   Dcmosth.   XXXV,   20,   34     0.   Sv7tetaitov   ergo 

Atticus). 
Uhkring  R.  Rochette,  lettre  a  M.  Schorn  p.  55. 
(Ddxlvtj  C.  I.  5265. 
Oikrig  Laert,   Diog.   VIII,  88;  Jamblichi  V.  Pyth.    p.  532 

ed.  Kiessl. 
Oukzoda^ng  Act.  Acad.  Boruss.  1844   p.  278- 
Oiktotv,  Plaut.  Trin.;    Boeckh,  Staatsalterth.   vol.  III  p.  390 

Urkund.  X,  v.  25. 
>'  pro  k  habent: 
mittag  Paus.  IV,  16,  2;  IV,  4,   1. 
(DivTsag  Et.  M.  795,   12. 
Wivttac  Diod.  S.  exe.  554;  Plut.  Mor.  p.  93  E. ;  Jambl.  V.  Pyth. 

279;  R.  Rochette  „Journ.  dos  Sav."  1830  p.  I20etc 
(Divv tag  Diod.  8.  exe.  495  etc. 
Qivzig  Pind.  OL  VI  22  ed.  Bergk. 
mivcvkoq  Anth.  VI,   192;  C.  I.  5567. 
(Piwia  Anth.  VI,  288. 
QivTiop  Anth.  VII,  503;  C.  I.  5428,  5610. 

Quibus  comparatia  De  minima  quidem  dubitatio  exoriri 


412  Meister 

potest,  atramque  nominum  classem  ad  eandem  stirpem  (pil 
redire,  quam  saepissiine  ad  nomina  propria  formanda  usur- 
patain  esse  et  notissimum  et  apertissimum  est. 

2.  Nasales  tarn  propinquas  inter  se  esse,  ut  qualis 
ponatur,  a  natura  consonae,  quae  in  singulis  vocibus  sequitur, 
pendeat,  notura  est;  et  exspectamus  quidem  ante  dentales 
r,  ante  labiales  li,  ante  gutturales  nasalem  gutturalem, 
quae  y  nasali,  quod  vocatur,  sollemni  usu  significatur.  — 
Tarnen  in  inscriptionibus  non  raro  hanc  legem  neglectam 
videinus,  sed  ea  tantum  ratione,  ut  v  vices  f.i  et  y  nasalium 
suscepisse,  quod  ad  scripturarn  solam,  nee  vero  ad  ipsam 
pronuntiationem  speetare  persuasissimum  habeo,  contrarium 
vero  nusquam  conspiciatur.  —  Sic,  ut  primum  v  pro  y 
nasali  usurpatae  nonnulla  afferam  exempla,  legitur  in  inser. 
Locr.  (Allen  1.  c.  245)  avxioQaiv,  hv.aiziLitvio,  dvdr/.ag, 
avxtoiog,  Xav%äveiv}  neque  usquam  y  nasale,  in  Acarn. 
svyvg  1794  h,  in  tessera  Petil.  Mlvxiov  C.  I.  4;  ävyskiag, 
ivv%äv£i  2347  e.  Deinde  munere  li  labialis  nasalis  fungitur 
in  Locr.  Hyp.  dvcpöxuQog,  Corc.  dvnäliov  C.  I.  1840, 
TisvmrjQ  C.  I.  90,  Arcad.  r/.ozovßoia  C.  I.  1515  etc. 

In  dialecto  Heracl.  in  Universum  eae  leges  valuisse 
videntur,  ut  v  ante  dentales  et  gutturales,  ii  ante  labiales 
poneretur.  Primae  legi  quod  repugnet,  tota  Graecitate 
nullum  exstare  exemplum  jam  dixi,  alteram  autern  et  tertiam 
etiam  in  his  tabulis  nonnunquam  desertam  videmus.  Sic 
scribitur  quidem  dvaryallovri,  dvyocuf£v,  dvyodipai,  ocvyga- 
ipcxvu»,  avxod-agiovri,  drywoi^arrsg,  sed  e'yycovov  et  ngory- 
yvog;  sie  af.iiiiG&w£tf)}  aiiutlng,  dii7roj}.tj/.ia,  eiißaksi,  eiißoXog, 
siuTQrjOÖvri,  tiiTiQOOÜa,  neiima,  sed  praeter  tv.canii7Te.doc,  II 
24,  31,  38,  69  exstat  rAcaövnsdog  II  42,  47,  54,  60,  ita  ut 
hie  quoque  inconstantiam  quandam  si  minus  dialecti  Her., 
tarnen  tabularum  Her.  reperiamus. 

lllius  vero  enclisis,  qua  nasales,  ut  in  singulis  mediis 
vocibus,  sie  in  fine  vocabulorum  consonis  subsequentibus 
se  aecommodant,  quam  in  inscriptionibus  praeeipue  anti- 
quioribus  frequentissimam  esse   seimus  (cf.  Giese,  üb.  d.  äol. 


de  dialecto  HeracliensiuBQ  [talicorom  li;; 

Dial.  ]t.  s]  sqq.))   unura   solum  exemplum  in    tabu] 
ififiev   ll,  contra  vov  ngatov  113,  tov  tcccq  L13,  vai  ßvßXivai 
fiaaxälav  92,    tcu  ,"■'>    ls,,;    h  ftiooqi  II   2  1   etc.,    el    u    ad 
nasali,-,  ante  gutturales  positas  spectamus:    Fidiav  yäv    13, 
m^av  »tat  :>2,  nqaxov  yioqov   113  etc. 

15.     r   Hfü./J  (iu/.ni    ;nl  -uiiiiiiit    in    talmli-    II'  i     M)li    dativi 

pl.,    tarnen    tanta    licentia,    ut  modo   adjectuni  .-it  consona, 
modo  oinissuni  vocali  subsequente.        Legem  vulgarem  ob 
servanl  no'iovxaaötv  avza  .")(>  et  vnctQ%6vzaaai  dsvögioig  175, 
relincünl    vero    tviaootv   tzuq    |ii|    ei    nQaooovraoot  at   158. 
Nusquam  III.  pers.  pl.  in  ->•//  exien?  »  eejp.  admittil    c£  ex- 

tiiunvn    ai'tol    120,     /.<a  <a>/.(d!>nii  (     OVÖS     131,    üffioiniit    <n- 

xod-agiovri  131  etc.),  quippe  quodne  in  aliie  quidem  Doridis 
fontibus  factum  sit,  nisi  in  Pseudo    Pythagoreorum  Beriptis 
Seil    etiam    eort    sie   IJ    so:    <--o~//    tmo     et    Fixem     sie    15 
fttxazt  ;.i/i'(,  s>:   Fixem  hii   v  paragogicum  respuunt,  « j«i< >« l 

in  o Ibus  dialectia  patiuntur  (De  eoW  exempla  afferre  taedet ; 

de  Fixen i  vide  Ann.  Oxx.  I  117.  32:  fa  ö*i  ecg  />  ItoQict 
nvnitidti  TCCtoaXctflßcivei  in  r  £1X001,  lY/.uu,  SlXCtTtV]  'i/.icim 
exstat  apud  Hesych.  . 

§    12.    Do    c o n s o ni 8    m uti s. 
I.    De  gutturalibus. 

1.  /.  tenuis  ix  praepositionis  ante  mediam  et/"spiran- 
tem  in  y  attenuata  videtur  in  tyl 'i/.ijh'cn  i i  el  sydixat-r-rcu 
Scd  collatis  isz  lituan.  e1  tzu  vet.  slav.  formis,  quarum 
posterior  uos  ad  consonam  mediam  dueunt  oam  vet  slav. 
z  =  indog. g)t  nisi  in  hac  utraque  lingua  tenuem  in  mediam 
debilitatam  esse  putare  raalumus,  fortasse  iy  formam  pristi- 
nain  genuinamque  esse  censebimus  c£  Curt.  Etym.  -'>.">s  . 
quae  postea  demum  in  ex  obdurata  sit  Tarnen,  quoad 
etynion  i/.  praepositionis  repererimus,  boc  incertum  manebit. 
—  Ceterum  iy  ante  medias  etiam  in  Corcyr.  iy  Bax%tdä\ 
IS.")«»  ol    in   Alt.   titidis   exstat. 

2.  dexiovTcti  a  rad.  dex  (Etym.   129),  quam  antiquiore 
tempore   omnino  aspiratam   respuisse   omnium  dialectorum 


4 1 4  Meister 

consensu  demonstratio.  Herodotus  enim  solum  dsx-nf.iai 
scripsit  (cf.  Bredow,  de  dial.  Her.  p.  90),  ex  Lesb.  dial. 
servatum  est  dUsx  Sapph.  I,  v.  22,  apud  Pindarum  de/.to&ai 
saepissime  (cf.  Ol.  IV,  9;  V,  3;  XIII,  68;  P.  VIII,  5;  N. 
V,  38  ed.  Bergk.)  legitur,  neque  in  Atthide  tenuis  inaudita 
est,  ut  da)QOÖ6/.ng,  7cavdö/.og,  doxog,  doKavrj,  quibus  fortasse 
etiam  dsndtat  addi  potest  (Etym.  461),  demonstrant. 

Tarnen  recentiore  tempore  %  pro  x  etiam  in  Doridem 
irrepsit,  cf.  vnoöexhai  Herrn.  1193,  10;  vnoöo%a  Rhod.  2525 
A,  a,  49;  öexo(xevoi  Epich.  4. 

3.  diav.vovxwv  11  tantum  aeris  sculptori  tribuendum 
esse  certissimum  est.  Neque  enim  yvta  radieem  (Etym.  169) 
usquam  x  pro  y  gestasse  ullum  verstigium  est27),  neque 
pronuntiatione  y  ad  /.  corruptum  esse,  quidquam  habet 
probabilitatis.  Itaque  jam  Mazocchius  dmyvoviiov  restituit, 
quod  loco  huic  simillimo  II  9  exstat,  ita  ut  prorsus  nulla 
dubitatio  relinquatur. 

II.  De  dentalibus. 

1.    T. 

a)  Anticum  %  servatum  est  in  terminatione  III.  pl.  -m, 
de  qua  vide  §  16. 

b)  De  Fi* an,  ö laxccz ioi  reliquis  centenariis  nurae- 
ralibus  jam  §  3  disputavi. 

c)  SX7TSTWVT i  a  rad.  nei ,  quam  formam  pristinam 
usurpat  Pindarus  in  nernioac  Ol.  VII,  79;  netöiTZOGir 
P.  V,  50,  epTzsTsg  P.  VIII,   81;  xünsrov  Ol.  VIII,  38. 

d)  noxij  quod  ex  noqxi  cret.,  ngozi  hom.  q  liquida 
evanescente,  (ut  in  vdciQZ-,  okciqt-,  ijnaQZ-  stirpibus 
evanuit)  exstitit.     Contra   in  Attica   dialecto  ex  7TQori 


27)  Buttmannus  solus  Lexil.  II.  ed.  II  p.  236  xoffv  (de  quo  cf. 
Ahr.  II  86),  adeoque  germ.  kennen,  angl.  know  cum  votiv  comparans 
re  vera  pristinam  formam  *xvoeTv  fuisse  statuit,  quod  hac  Heracliensi 
forma  cognita  majore  fortasse  confidentia,  quamvis  non  meliore  jure 
fecisset.  Nam  xotiv  ad  aliam  radieem  referendum  est  (Etym.  144), 
et  k  in  vocabulis  Germanicis  ex  legibus  phoneticis  huic  linguae  pro- 
priis  g  indogermanico  respondet. 


de  dialecto  Heracliensium  [talicomm  1 1 ;, 

fiebat  *7iQ(')oi :  riQog,  i  rocali  aeque  decidente  atque  in 
Dorica  not  forma  per  apocopen  orta,  qnae  ne  ante 
dentales  quidem  in  nä$  mutabatur,  teste  not  9-ivtsg 
Herael. ;  tantum  enim  aberat,  ut  semper  in  Doride 
dcntalium  in  concursu  prior  in  sibilantem  abiret,  ut 
nonnunquam  e  contrario  sibilans  ante  x  vel  ü  assimi 
latione  in  x  mutaretur  (cf.  Ahr.  II,  103  . 
e)  zijvog,  quod  a  schob  Theoer.  I,  1  e  ncetvog  x  in  / 
mutato  ortum  esse  dicitur,  potius  ex  stirpe  xa  vel  xt 
originem  duxit. 

2.  Ante  sequenteni  ö  mediam  not  praepositio  per  apo- 
copen  orta  seeundum  leges  assiniilationis  ad  xad  descendit 
in  n  q  n  -  k  a  d '  -  d  t  ö  i  y.  ä  o  #  io. 

3.  De  #  aspirata. 

oit  in  bis  f'orinis  generis  medii:  KCtQneveo&ai,  uoqbv- 
t  o 0  a i,  xq>';o&  &  t,  eneXaa  & 10 ,  n  o  n /.  a d <)  edixdo  9  ta  ex 
xx:  ox  ortum  esse  cum  Boppio  (Gr. compar.  II  322,  III  ed.  ei 
Schleichero  (Compend.  p.  6''2),  quibus  etiam  Allenus  l  c. 
241  sqq.)astipulatusest,  censeo.  Allenusigitur  suo  jure agiavat, 
ekeozai,  ;ic<{iaincpay€ioxai,  XQi'ßxca,  sXiono,  XQ1','1'"'  Locricas 
tormas  antiquius  ox  ex  xx  ortum  servasse  contendit,  quod 
reliqui  Graeei,  quo  solent,  studio  tenuem  post  sibilantem 
aspirandi  (de  quo  vide  Kuhn,  in  Ann.  III  et  IV;  Etym.  l.">7 
in  o&  mutassent.  Tarnen  bis  formis  exeeptis  dialectus  Her. 
aspirationem  tenuium,  quae  in  Cretensium  dialecto  (cf.  Hey, 
de  dial.  Cret.  p.  31)  et  in  lingua  vulgari  (cf.  Röscher  in 
Ötud.  I  2  p.  63)  latissime  patebat,  prorsus  respuit. 


CAPUT     TERTIUM. 

De  voiiiitniiii  declinatioiic. 

§    I  3.     De  substantivis   et   adjeetivia 
Praemonendum   est  dualem  numerum,   cujus  omnino  in 

Doride  Acolidcque  pauca  tantum   vestigia   exstant   (Ahr.  II 


416  Meister 

"222,  I  1,98)  a  dial.  Heracl.  prorsus  abfuisse  videri;  sie  legi- 
tur  Sin  a/rixonac;  77,  70,  82,  nodeg  den  II  55,  56,  öviov 
TQiyvwv  II  21,  öviov  youUciv  II  36  etc. 

In  I.  et  II.  quae  vocantur  declinationibus  dial.  Her.  nil 
habet,  quod  a  ceteris  Doricis  discrepet,  nisi  quod  in  acc. 
pl.  ubique  v  cum  produetione  ejicit,  ut  -äc,  -tag  exsistat, 
aliis  Doriensibus  -cerget  -ovg  servantibus,  aliis  v  sine  produetione 
suppl.  deterentibus  (Ahr.  II  104,  172).  —  Quod  in  genet. 
sing,  semper-ä,  in  gen.  pl.  ubique -«»>  terminationem  usurpat, 
a  ceteris  Doridis  generibus,  quae  licet  graramaticis  non- 
nullis  alia  testantibus,  «o  et  attiv  terminationes  ignorant, 
non  distat.  Praeterea  verbo  tantum  moneatur  eauXeov 
pro  vulgari  l'/.nXtojp  dici,  Attica,  quam  vocant,  declinatione 
non  adhibita,  et  in  QOtog  eontractionem,  quam  in  hac  siini- 
libusque  voeibus  Attici  capessunt,  omitti.  —  De  ceteris 
sufneiat  exempla  quaedam  ex  ipsis  tabulis  deprompta  ap- 
posuisse : 

ya,  yag,  ya,  yetv;  yvai,  yvav,  zalg,  skaiag. 
&ivtiag,  (Divzia  [Oinia,  (Pivtiav];  ogiozat,  OQWTctr  [oQioialg, 

OQlGTCCg]  ; 

üllog,  Sqiiko,  akXw>  allov;  oyolvoi,  oyolviov,  ÖQVLioig,  oyolviog; 

divÖQsa,  devögeiov,  devdyiotg,  devögsa. 

III.  declinationis,  quod  primum  ad  terminationes  atti- 
net,  dat.  pl.  notandus  est,  cujus  in  hac  dialecto  et  omnium 
antiquissima  et  recentissima  forma  exstat.  Praeter  -aaöi 
eniin,  de  qua  §  'S  dixi,  Heraclienses  etiam  oi  terminationem 
adhibuerunt  in  n  ä  o  i  dativo,  qui  in  aliis  Doridis  fontibus 
ut  in  dial.  Aeol.  ndvTtooL  sonat,  ex  *tkxvtuool  debilitatus, 
apud  Homerum  et  ndvteooi  et  näoi  exstante,  ita  ut  utram- 
que  terminationem  ab  sat  antiquo  tempore  videamus  simul 
usurpatam. 

Stirpium  in  -eg  has  formas  legimus:  Fit  eng,  Fi%ei, 
Fixrn  F£TS(t)v;  yaoadso  g;  Tt  ilio/.  out  iog;  ex  quibus 
apparet,  dat.  sing,  et  nom.  pl.  contrahi,  sed  genetivi  in 
neutris  vocales  immutatas  relinqui,  in  TijLioxQc'aLog  t  in  i 
vocalem  abire. 


de  dialecto  Heracliensium  [talicornm  117 

Eandem    rationem,    quamquam    in    Ins    i j » - 1  -    stirpibus 
Doris  admodum  vacillabat,  pleraeque  ejus  partes  gequebantur, 
dativum   enim    non    contractum    ousquam    deprendi    p< 
facile   intellegitur;    tu   plerumque    contrahitur,    servatur    in 
;-i:/t('(t)t((  Epich.  23,  vj(Q(pt(t  Sophr.  45,  vakea  Cret.  2556,  25; 
gcnctivi  nun  contrahuntur,  nisi  in  recentioribus  tituiis,  tarnen 
inscr.  Teg.  a  Kirchhol'Ho  ad  dial.  Lac.  rclata  Fexwv  praebet 
-  Ejus  veru,  quam  in  ßoeotica  dial.  solam  valere  scimus, 
i  in  i  mutationis  (c£Boeot.  Fevia,  Tlga^iTeling^  fmai  1 1 '•'.  i  /•  . 
etc.)    praeter    TifxoxQaTiog  in   dial.  Heracl.  apud    boIos  Cre 
tenscs  exempla  reperimus,  ab  Ahrensio  (II  2:51 ;   122)  quidem 
in  Buspitionem  voeata,   sed,  ut  jam  Heyius  (de  d.  Cret.   I". 
monuit, injuria.  Sunt KQijroyevia •  KgrjToyepfi;  riQiog'  9-iQOig\ 
Vovöia*   Wevdlji   yt]&iet(=*Fi]&ia)-  l'^ij  (Xhr.  II  51  pflia 
mutat  in  *hrlÜta;  de  alia  niutatione  cogitat  Schmidtius). 

Stirpes  in  i  per  omnes  casus  /  servant:  rtoXtgf7cn Xiog, 
ii  all,  7iokiv;  Atticae  formae  non  nisi  in  recentissimis 
vel  corruptis  tituiis  leguntur. 

Acc.    io'iq    ex    *TQL-vg    deduccndiun    esse   Curtins    de- 
monstravit  in  Ann.  vol.    I    258;   %ovg  uominis    ex   *%oF-g 
hi  casus   in  tabulis  leguntur:   %oog  (rx    *x°Jr-6s)t    /<" 
"yo-hi  ,  acc.  plur.  jforc  ex  *xoF-vg:  *%ov-vg. 

Lege  vulgari  a  peiov-  stirpe  formatur  gen.  fteiovog, 
a  [itioa-  stirpe  secundaria  acc.  sing,  ntioi. 

Denique  legitur  in  tabulis  dat.  vdatt  stirpis  idca- 
ex  iöccQi-  ortae. 

§  14.     De   pronominibus. 

1.  Pronotninuiu  personaliuni  unuin  tantuin  in  tabulis 
exstat:  afieg  ex  a^ii-eg,  cujus  vocalis  ejeetionis  compluria 
exempla  §  5  p.  52  sq.  et  not.  '2(1  congessimus. 

2.  Articuli  nom.  pl.  ideo  notandus  est,  quod  lila  incon 
stantia,  quam  huic  dialecto  propriam  esse  jam  saepe  demon- 
stravi,  plerumque  zoi-,  ter  autem  n)  exstat:  "1  rcagkaßorteg 
107,  n't  ;ioi<(iinoi  |()7,  o)  (.nalhtnuiitnu  150.  -  Qua  retabulae 
Heraclienses  apertissime  non  nimis  antiquac  esse  demonstr&n- 


418  Meister 

tur,  nam  cum  in  plerisque  titulis  bonae  aetatis  xoi,  xai,  in  plu- 
rimis  post  Alexandrum  scriptis  o),  ai  formae  solae  regnant, 
sunt  nonnulli  medii  cujusdam  temporis,  qui  modo  xoi,  rat 
modo  o/,  ai  habeant  (sie  in  Rhod.  2525,  b,  hae  exstant  nora. 
pl.  articuli  formae:  xoi  aQxovzeg;  xoi  aoxovzeg  oi  te  evsoxa- 
v.öxeg  xai  o)  f.iexd  xavxa  äei  atQOVfisvot ;  xol  ao%orx£g  du 
xoi  sv  doxa  l'ovxeg;  xol  aQXOvisg  oi  pexd  xavxa  dei  aioov/nevoi 
atque  inter  hos  etiam  Heraclienses  referendi  sunt. 

3.  Saepius  et  relativi  munere  pron.  demonstrativum 
fungitur  et  demonstrativi  munere  relativum,  quorum  priorem 
usum  in  omnibus  dialectis  atque  omni  tempore  reperimus; 
posteriorem  vero  non  nisi  recentiore  tempore,  nam  Pseudo- 
Pythagoreorum  et  versus  alieujus  Epicharmo  male  ascripti 
auetoritates  non  satis  graves  esse,  quibus  Dorienses  maturius 
quam  reliquos  Graecos  hg  /tif'v —  bg  da  pro  o/uev —  o  da  dixisse 
evinei  possit,  Ahrensio  (II,  276)  concedendum  est.  — 

Exempla  vero,  quae  huc  pertinent  ex  tabulis,  haec  sunt : 

a)  Demonstr.  pro  rel.  v.  13:  xav  Fidlav  yav  im  xov  av- 
zo/iiov  xov  oQiLovxa  xeog  xe  /Jlovvow  yiögiog  xai  xov 
Kioväag  o  zluovog  sna(ju6%rj ;  88:  doid/nbg  oqiov  xdv 
aoxdoafxag;  167:  xov  avto/Liov  xov  oolKovxa  TiSg  xe  xiZ 
JiovvGio  %ü'}Qiog  xai   xä  (fiivxiag  o    Kyaxlvto   na/nto%£7. 

b)  Rel.  pro  demonstr.  80:  erzi  rag  xQiaxovxanidco  (seil. 
s&xdaa/.i£g  dvroQiog)  xixooag  dnäxovxag  an  aXXaXtov 
u  /Liiv  xoidxovxa  7tödag,   ä  de   Fix.au. 

4.  Pronomen  box  ig  in  tit.  Dor.  C.  I.  1688  o  indecli- 
nabile  praefixum  habet,  quem  morem  frequentabant  Attica 
(Kuehner,  Ausf.  Gramm,  p.  471),  Ionica  (Buttmann,  Ausf.  Gr. 
Sprachl.  II  ed.  I  p.  302)  Aeolica  (Ahr.  I  127)  dialecti. 

§   15.     De  numeralibus. 
Haec  numeralia  leguntur  in  tabulis  Heracl.: 
^>g,  (ila,  ev  noäxoc 

ovo  gen.  dviov  davxaoog 

xoig  nom.  acc;  xqeig  nom.  xQt'xog 

xsxoosg,  xäxogag,  xexöoiov ;  xäxoga  xeoodgiov  xäzetoxog 


de  dialecto  Eleracliensiam  [talicoram  II1) 

7ltVXt  7lt/it7lTog 

Ftt-  I  i/cog 

enxot. 

Ö/.Xd) 

evvia 

Öi/.a  dixarog 

dixa  Uv  II  34 

dixa  di'o  29,  II  53 

dixa  i(iia  II  OS;  lot-lc,  y.ai  dexa   II    15 

dixa  xixoQa  II  86 

dixa  nevrs  II  09,  99,  106;  rcivtt  Kai  dexa  141 

dexa  Fii;  II  40 

dexa  enxa  II  61,   104 

oxTta  xal  dexa  140 

li/.uu,   Ftixaxi 

TQidxoiTa  xoiaxoox(aia 

xtxowxovxa ;  xtooaoaxovxu 

/ihn i'/.ni («    Fe^rjxovza  eßde/Ärjxovra   bydofjxovra  evevrpuovta 

txaxöv(Tredoi')  diaxaxloi  \diaxooioi)   xuia/aitm    reiQaxarioi 

(xexoaxnoioi)  irevxaxaxiot   Fe^axatlot  emaxax'ioi  oxraxarioi 

yilioi   diayilioi. 

Pro  öydoiy/.nvTa  antiquior  Doris  oydioxovta  ut  rtxooj- 
xovxa  dixisse  videtur,  quod  Theoer.  IV  34  et  saepius  in 
Ionica  dial.  exstat  (Ahr.  II,  280). 

Singularitas  non  proprio  numero,  sed  solo  substantivo. 
ad  quod  pertmet,  expriniitur,  cf.  a  ya\ßfiia&io\hji\  rergoxaTiojv 
dexa  uedifxvwv,  xciddi/og  52;  iyevovto  oyotroi  .  .  .  exaxoi 
xqiaxovta  tyig,  noiyucaa  Fixazt  l'i$,  ;i  o  i  g  11  34;  a  yd 
(•{itö&iö&tj  .  .  .  diaxoolwv  FetjtjxoYza  evvia  uedtfixav,  ynög, 
t)t<ov  ymrl/Ain    II  35  etc. 

In  numeralibus  denariis  (inter  öi/.a  et  Fixaxi)  dexa 
voei  Heraclienses  numerale  singulare  sin<j  Kai  addere  sole: 
bunt,  ergo  dexa  f-'r,  dexa  din;  tarnen  morem  tritiorem  se- 
euntur  formae  iotig  y.ai  dixa,  nlvxexai  dexa,  oxtw  xai  dexa. 

Numeralia  composita  Bupra  Fixazt  ita  semper  dispo- 
Duntur,  ut  maximus  Dumerus  praecedat,  reliquaque  aumeralia 


420  Meister 

pro  numerorurn  magnitudine  sequantur,  ut  19;  Ft^axaziai 
zezQioytovra  Fei-, 23:  diuxazua  eßösft i/.orza  ro/c,  37:  öioyj/.lca 
öia/.uiiui   l-i'y.aii  ?c?vi£  / jiioxnuov  etc. 

CAPUT    QU  ART  UM. 

De  verborum  declinatione. 
§  16.     De   terminationibus   quibusdara. 

1.  I  pers.  pl.  act.  ubique  in  -fisq  exit,  quam  termina- 
tionem olira  toti  Doridi  eommunem  tertio  demum  saeculo  a 
vulgari  propulsam  fuisse  e  consensu  omnium  fontiuiu,  qui 
nee  pessimae  notae  nee  aetatis  tertio  saeculo  recentioris 
sunt,  plane  apparet  (cf.  Ahr.  II  291). 

2.  Etiam  diutius  -vxi  III.  pers.  pl.  act.  terminatio  in 
titulis  Doricis  retenta  est  e  summae  antiquitatis  memoria ; 
in  his  tabidis  legitur  plus  quam  quadragies. 

3.  I.  pers.  pl.  pass.  in  -[te&a  exit:  föi/.a^d /ueita, 
•/.ccTsdaaoäiieira,  noT£daooccf.te&cc,  non  in  -/tisad-a, 
quam  terminationem  tantum  apud  Theocritum  (IV  39,  VIII 
13,  XIII  4)  et  in  Lysistrata  (1006.  1161)  exstantem  Greg. 
Corinth.  p.  181  omnino  injuria  Doricam  dixisse  videtur, 
poetis  potius  varias  dialectos  miscentibus  ascribendam.  (Cf. 
Krueger  1.  c.  536;  Gerth  1.  c.  256;  Renner  1.  c.  23).  De 
explicatione  [.leo&a  terminationis  ex  altera  communi  vide 
Schleicherum  in  Comp.  694. 

4.  III.  pers.  pl.  praet.  pro  vulgari  -aav  terminationem 
cum  verbo  subst.  compositam,  breviorem  eamque  antiqui- 
orem  v,  ubique  adsumit:  d.r iarav,  diiyvov,  ACtTeöi- 
y.uG&ev.  Quod  tantum  cum  correpta  vocali  se  conjungit, 
licet  reliquae  omnes  ejusdem  systematis  personae  produc- 
tam  servent  (syvto-ft&g ,  lyno-re,  l'yvo-v,  earä-fj.£v}  toiü-zt 
tötur;  söi/Moirtjf.ier,  ediyido&rjTSj  sÖLKao^ev  etc.),  sequenti 
vt,  olim  in  fine  hujus  formae  exstanti  cujus  memoria  etiam 
ab  aecentu  Zläynv,  8dr/.«(7&av  etc.  servatur  (cf.  Ahr.  II  28), 
explicatur,  cum  ante  duplices  consonantes  saepius  longae 
syllabae  corripiantur,    cf.    dtjfiOTävg:    ör^iörüg;    dijf.iioiQyng: 


de  dialecto  Heraclien  lium  [taticoram.  421 

dor.  ()('iiionync;   <'>n ('it)uii<:    i<>n.   annde^ig,   rtüOtav:    ^oowv; 
(xaitüjv:  inltov  etc. 

Longioris  terminationis  in  Doride  tantura  suspectissima 
exempla  exstanl ;  breviorem  admiserunl  etiam  poetae  epici, 
lyriei,  tragici  in  canticis  (ul  Hom.  tev  M  :»:',,  ebrcn  <-i  <>i<<> 
X  106,  /  193,  lJ  343,  TtQOTi&ev  a  112,  fu&iev  <f  :;77  etc.; 
Pind.  in  Isllnn.  I  2."..  d&ev  \'  III  65,  Tchvcw  X.  V,  II. 
iiiixüur  N.  II  22,  Jstlnn.  JI  29  etc.;  Tragici:  eßav  Pers.  18, 
ctniögav  Aj,  167,  '/.atißav  Trach.  504),  nusquam  vero  poetae 
elegiaci  et  iambici.  —  Denique  * ju<jd  Aeolea  quoque  bre 
viorem  terminationem  usurpasse  grammatici  tradunt,  apad 
Lesbios  solam  longiorem,  ajmd  Boeotos  neqae  haue  ueque 
illuin  legimus. 

5.  De  III.  sing.  conj.  triplici  terminatione  ;p  tt,  tt  $  5 
disputavi. 

C>.  Infinitivus  verbi  substantivi  in  [tsv,  reliqui  (praea 
act.)  in  ev  exeunt,  tt/isv;  ävygdyev,  e%ev,  l  ,i  <'>.  uy :  * . 
quae  suftixa  diversae  originis  sunt.  Prioriß  stirps  mana  <-t 
plena  pristinaqne  forma  Graeca  in  lingua  ftevat  est,  es 
*ia-fi€vat  fiebat  in  Beveriore  Doride  *rrfAtvai:  iutv,  in  mi- 
tiore  Doride  et  apud  Boetos  *el-f.ievai :  ti/ttr,  apad  Lesbios 
*t[i-ii£i>at :  l'ftutv.  /tun  tenninatio  in  huhv  inf.  Rhod.  el 
Agrig.  (Rhod.  2525  b,  im»:  2905,  I:  Agrig.  5491  tantura 
analogiae  iniinitivi  verborum  in  w  debetur,  quae  o|>ini<>  eo 
maxime  firmatur,  qnod  in  eisdem  illis  titulia  etiam  ava&i- 
jiistv,  UTTodötinr,  ;i ooTixfi-itf.tr  iniinitivi  leguntur.  Corrup- 
tissimac  vero  sive  pronuntiationis  aive  scripturae  esi  ''",> 
Forma  in  inscr.  Drer.  I(>.  7<).  -  Alterius  Buffixi  stirps  esi 
„wia"  ac  Graeca  plena  et  pristina  forma  -erat,  aperte  es 
stans  in  inf.  pf.  act.  J.iii  /.-trat  oeque  minus  in  inf.  praea 
verborum  in  ///,  ubi  *do-evai,  *ift-trai  ad  öovvai,  9-eivat 
coalescunt  Sicul  vero  fievcn  in  «4>,  sie  evat  in  tr  mutila- 
batur,  qnod  snftixnni  in  vnlgari  lingua  frequentissimum  ne 
a  ceteris  quidem  dialectis  alienura  est;  nt  in  vulgari  lingua 
et  in  mitiore  Doride  ex  *aeide^ei;  'yjaot-tv,  *lo  r«-ei  fiebal 
äelöeiv,   yuiotir,    Vtj.mv,    sie   in  Laconismo  a«'<fyv,   xaiqrtv. 


422  Meister 

egnrjv.  —  Aliam  vero  rationem  Heraclienses  videmus  müsse, 
qui  alterara  6  ejicerent,  simili  modo,  quo  Boeoti  ex  *ti&a- 
evxi  (vulg.  ti&sIöi)  fecerunt  Tt&avri,  vel  Cretenses  ex  TIqi- 
avaii-sg  (tit.  Hier.  Prians.  46)  ITgiaroi-tg  (in  eodem  tit.  30), 
vel  ipsi  Heraclienses  ex  a/ut-sg:  a^ieg.  —  Eandem  viam 
ingressi  sunt  Cretenses  (Hey  1.  c.  23),  Theraei,  antiquiores 
Delphi  (Ahr.  II  176).  —  Neque  dubito,  quin  Heraclienses 
etiam  verborum  contractorum ,  atque  aoristi  IL  futurique 
infinitivos,  quorum  exempla  in  tabulis  desunt,  in  ev  ex- 
euntes  habuerint,  ut  legimus  inCreticis  titulis  avxcoytv  em- 
Xcoqsv  (tit.  Gortyn.  10.  6)  s^elev,  ivßaXh  C.  I.  2555,  9  apud 
Alcmanem  ya^itv,  Inaiviv  (fr.  16,  I  17;  II  9)  etc.,  quibus 
in  formis  seu  duae  £  elisae  sunt,  seu,  si  mavis,  vocalis  con- 
junctiva  non  intercessit,  ut  vel  talem  originem  sumas: 
*ya^te-e-£v  (ut  *(f£Q-e-ev):  *yaf.i£-£v  (ut  (ff.Q-iv):  ya^iev,  vel 
hanc:  *yct(.ie-£v  (ut  xi9-evai):  yafiev. 

7.  Peculiarem  terminationem  dial.  Her.  habet  in  inf.  pf. 
act.:  7iEcpvz£vxrj/ii£v  et  n£n Qtoyyv£ixij fisvf  quod  non 
ita  inirum  ei  videbitur,  qui  cum  ipsius  hujus  infinitivi 
diversas  in  singulis  dialectis  formas,  tum  vulgaris  formae 
recentem  originem  considerat.  Apud  Homerum  enim  -avai 
nusquam  exstat,  cujus  munere  fi£vai  vel  ftev  fungitur: 
T£&vt>n£vai}  t£$vd(.i£v,  ßaßäf.481',  Ö£idl(U£v,  i'öf.i£iai,  y£yojit{i£v, 
nanXrjye^Ev,  avioyefi£v  etc.  Aeolum  est  r\v  in  £7TiT£&£toQij- 
xrjv  Cum.  17  et  T£&vdx.r]i>  Sapph.  2,  15,  mitioris  Doridis  eiv 
in  y£yov£iv,  y£ydx£iv,  Ö£Öcx£iv  (Ahr.  II  330).  —  Quaeritur 
nunc,  qualem  rationem  Heracliensium  terminatio  cum  ceteris 
habeat. 

Primum  in  his  quoque  infinitivis  duplex  suffixum  ani- 
madvertimus:  f.i£vai:  u£v  et  £vai:  £v.  Hujus  plenior  forma 
patet  in  inf.  vulg.  l£lv/.-£vai,  tenuior  in  Aeolicis  Doricisque 
formis,  in  quibus  £  vocalis  conjunctiva  ex  a  attenuata  (ut 
in  III.  pers.  sing.  AeÄrx-f)  cum  £v  terminatione  pro  singu- 
larum  dialectorum  legibus  contracta  est.  Alterum  vero  suf- 
fixum Homero  et  Italiotis  proprium  erat.  Apud  illum  fievai 
et   (.isv   aut    nulla    intercedente   vocali    cum    stirpe    perfecti 


de  dialecto  Heracliensium  Italicornm  \i';, 

eonjungitur:    te-vXä-ftev(ai)  f   tt-ihü-iitv'ai h    Yd-uir'ei     etc. 
aut  vocali  conjunctiva  stirpi  adjuncta:  avtoy-i-ftev,  ye-ywv- 
t-^itv,  7it-/i/.tly-i--ft!;i'.    Quod  i'lcni  reperimua  in  Iingua  Ita 
liotarum:    ainn*7te-7zov&-4-ftev  ap.  Archim.   de   plan.   aequ. 
p.  8  et  nQO-aid-i-fiep  ap.  Arehytam  in  Append.  Stob.  Gkusf 
p.  46.  —  A  quibus  Heracliensium   infinitivi   tantuni    eo   di 
staut,  quod  vocalem ,    quam  conjunctivam  dixi,    productani 
habent.  —   Quae  productio  analogiam  liabet  in  ion.  vi~%hj- 
(.tevai,  n-xh'-^tvog  etc.  producta  vocali,  in  pf.  Yoä-fii,   i 
toä-ii,  (juibuscuni  etiam  producta  vocali s  in  Latinorum  pf. 
decli,  declit  (dedei,  dedeit  vel  dedet)  conferri  potest. 

8.  Imperativi  hae  formae  in  tabulis  leguntur:  dvyga- 
rpävro)  III.  pl.  act.,  n Qov.uddtd i  /. do&ta  III.  sing,  pass., 
F.nsXao#(o  III.  pl.  pass.  Terminatio  -oSio  in  rtgoxadde- 
dixdo&io  a  vulgari  non  distat,  utraque  altert  vero  -\iio  et 
-aüio  antiquiori  Doridi  propria  est,  nee  raro  in  hujus  dia- 
lecti  titulia  reperitur,  hau  dubie  ceteris  antiquior  c\  ,i<  tat' 
indogormaniea  servata.  -itio  prorsus  respondet  scr.  -ntdt} 
lat.  -nto}  ac  -vnov  forma  vulgaris,  quam  ne  Doris  quidem 
prorsus  respuit  (Ahr.  II,  296; ,  nasali  aueta  est.  Denique 
-Koaav  forma  ab  Homero  nondum  usurpata  recentissimo 
demum  tempore  in  Doricis  inscriptionibus  comparet.  — 
Eadem  ratio  intercedit  inter  tri])liccm  III.  pers.  pl.  pass. 
terminationem :  attio,  a&iov,  oi^ioocci :  a!h»  omnium  antiquis- 
simae  postea  v  in  fine  addita  est,  tertia  vero  eodem  aav 
aueta,  quod  in  töo-aar,  ötdoi^-aur,  i()eöcS/.6-<H(v,  tli-oav, 
Xv&ito-aav  etc.  apparens,  verbi  subst.  III.  pl.  residuum  <'st. 
[taque  ettiain  ab  hac  parte  dialectum  Ileracliensem  inter 
antiquissimas  vidomus  versari. 

§   17.     De   augmento   et   reduplicatione. 

1.  ol/iodnft  i'i  (ci  vt  ni/.o dop  iji eva  reduplicatione  es 
rent  ut  olxijfiat  apud  Archim.  Aren.  p.  319,  etiam  in  Attica 
dialecto  <u  diphthongo  in  temporibus  bist.  oivtCio,  oixovQeio, 
oioTQCuo,  oiaxitto  verborum  augmento  mm  mutata. 

Cur  tius.  Stadien      IV  28 


424  Meister 

2.  ayc€y.azeGTdoaf.isg  II  22  forma  aperte  eorrupta 
in  anoy.aTeoxaoaf.iEg  corrigenda  est  (nee  vero  in  ane/.aTaoxä- 
oafieg,  ut  editores  C.  I.  scripserunt);  licet  Mazocch.  p.  264 
eam  venditet  pro  duobus  augmentis  praedita  ut  bfOQtov, 
lujyeiv  etc. 

3.  Secundum  leges  vulgares  nQioyyveiio  a  nQiöyyvog 
i.  e.  nqo-iyyvog)  derivatum  pf.  nenQioyyvevya,  ev-öiöo 
vero  pf.  i  v  d '  e  ö  l  w  x  a  habet. 

4.  ol-toXa  Attica  quae  vocatur  reduplicatione  utitur, 
ut  oniOTtct  Lysistr.  1157.  Tarnen  dxovw  verbi  perf.  l'r/.ov/.a 
sonuit  (Ahr.  II  337),  spreta  illa  reduplicatione. 

§   18.     De   stirpibus. 

I.  De  stirpe  praesentis. 

Verba  in  fii  et  ea  verba  in  w,  quorum  stirpes  in  con- 
sonas  vel  molles  vocales  exeunt,  nil  singulare  praebent,  ita- 
que  statira  ad  verba  contraeta  decurrimus. 

a)  Verborum  in  -aw  unum  exemplura  in  tabulis  exstat: 
STT-eldod-tü  quod  ex  breviore  stirpe  ela  exstitit  cum  ter- 
minatione  -oo$to,  ut  §  4  demonstravi,  composita.  Praesens 
eldco  apud  Homerum,  Pindarum,  Euripidem,  adeo  Xeno- 
phontem  (Cyrop.  VHI,  3,  32),  in  Doride  apud  Theoer.  V, 
89  et  in  Locr.  Hyp.  8  legitur.  —  Öed  ad  verba  in  aco 
Ahrens  II  313  etiam  ßitißfj  (128)  formam  delegat.  Videri 
eam  a  Dorico  verbo  enißio  derivandamj  quod  primum  docerent 
vicina  praesentia:  ai  de  Tig  xa  eitißfj  »7  vifiei  tj  cpeoei,  ti 
twv  ev  t&  \aqq  ya  rj  tiov  devdqeiov  ti  xoTiTy  ij  7tqluj  rt  clXXo 
ti  oivrjTai.  Deinde  Doridem  Atticae  linguae  contrariam 
rationem  sequi  et  in  conjugatione  contraeta  et  in  conjuga- 
tione  in  fu,  illic  rj  pro  «,  hie  ä  pro  t]  profer entern;  nam  ut 
oQfjg,  OQfj  Dorica  esse  pro  conjunetivis  ooag,  oq^  ita  Tlqg 
et  t1&.  pro  itffi  et  tX7j.  —  Atque  ae  et  aij  in  Doride  in  // 
coalescere,  ita  ut  conj.  praes.  verborum  in  aio  in  yg,  -;),  ut 
oofjg,  oofj  exeat,  notum  est;  qualibus  vero  testimoniis  fretus 
Ahrensius  in  Dor.  conj.  aor.  atj  in  -«  contractum  esse  <on- 
tenderit,  nunc  videamus. 


de  dialecto  Heracliensium  [talicortm  |-j.", 

I'iiiimiii  Bcribitur  Aesch.  Suppl.  129  (etiam  ;i  Dind.  P. 
Sc.  V.  ed.) 

(Mj  n  tXjjg  xav  r/Jitr  elaiSeZv 
sei!  in  cod.  Med.  exstat:  Is/./IHI'y/X  quod  lenius  in 
vXqg  n'/r  quam  in  vXfjg  luv  corri^i  posse  Ahrensio  conce- 
dendum  est.  Ac  quominus  hie  de  t/.(<^  Attico  conjanetivo 
praes.  cogitarj  possit,  prohibent  vicini  aoristi  firt  7tQod<pg 
120,  (iqd*  lörjg  423,  ita  ut,  s\  rÄgrg  Bcriptura  Aesehyli  niamis 
recte  restituatur,  Ahrensii  lex  hoc  loco  sat  iirrao  atatur 
testimonio.  Deinde  Pind.  Pyth.  IV,  92  exstat  conjunet. 
eg&Taif  quem  facere  non  possumus,  quin  conj.  aor.  EQCtftai 
vi  rl»i  c.  Doride  reeeptum  judicemus.  —  Denique  Boeckhius 
admodum  veri  simili  ne  dicam  certa  conjeetura  locum  la- 
eunosum  iuscr.  Calymn.  0.  I.  2671  v.  41  ita  explevit:  ümug 
/n  ()i<(  1'u'f.ifiii  !(•!>•  .lutc/uunor  y.uivoutvwv  eig  7tXivj  luouyav 
6  öäfiog  [/.u')i()\u'(i kl 

Contra  quodfaciat,unumexemplum  praebetTheocr.I  152: 
or  fiij  oxiQTaoeiTe  /ittj  h  loäyog  vfiiv  avaorf}. 

Q,uae  cum  ita  sint,  haue  quaestionem  dijudicare  non 
ausim,  quamvis  Ahrensii  testimonia  multumvalere  concedam. 
Nee  vero  ad  emßfi  formam  explicandani  eam  dijudicari 
opus  est,  nam  totius  loci  supra  allati  condicio  conjuncti\  um 
praes.  postulare  videtur:  alioquin  enim  ejusmodi  temporum 
in  eadem  sententia  nmtatio  exsisteret,  qualem  in  bistabulis 
nusquam   reperi. 

ltaijue,  cum  verbi  contractu  *i[Aßd-(o  duo  in  Doride 
certa  exempla  habeamus:  e'nß^  Lysistr.  1303,  ixßütvxag 
Thuc.  V,  77,  non  dubito  ertiß%  cum  Ahrensio  conjunetivum 
praes,  smßdio  verbi  judicare. 

K    De  vci-his  in  ew  hae  valent  leges: 

1.  Stirpes  monosyllabae  vulgarem  rationem  seduntar, 
contraotionem  repudianl  nisi  ubi  in  ei  contrahi  posaunt. 
Legimus  enim  diiovxai  13*2,  Qeovxa  132,  (tiwoa  L30  11 
130,  sed  dei  l  12. 

2.  Stirpes  plurium  syllabarum 

28* 


426  Meister 

a)  coalescunt  cum  sequenti  £,  rp  in  si:  *£7ia(.ito)>t-£: 
i n a f.i to i tj  14,  *TTaf.i(oyJ-ti :  n  et  (.i  <o  %  el  168. 

b)  non  coalescunt  cum  sequenti  o  vel  w.  Vide  enim 
lias  formas : 

e  {.ist  q  Uo  lieg  s^snotov  etdixieov 

f.i£TQi(o/.i£vai  no'iovxaoo  i       na'ieov. 

In  quibus  omnibus  £  ante  o  vel  w  in  i  mutata  est, 
qualem  mutationem  in  Heracl.  Ti^o/.qetziog  et  in  Creticis 
Boeoticisque  vocabulis  jam  vidimus.  —  Sed  primum  accedit, 
quod  in  £^£rrdtov,  tio'icov,  no'iövxaeoi  i  vocalis  m  diphthongi 
elisa  est,  quam  elisionem  in  bis  tabulis  non  nisi  ante  alteram 
i  vocalem  2S),  ubi  hoc  facillime  fieri  potuisse  intellegitur,  in 
aliis  vero  titulis  etiam  ante  >;  et  £i  (cf.  nsnorjviai  Herrn. 
1193,  inorjOccKtiv  Delph.  25,  i/rorjoe  Acarn.  1794,  noel  Ther. 
2448,  VI  37  etc.  [cf.  Ahr.  II  188],  sed  in  tabb.  Her.  noirjoei, 
TioiqGafteg,  ensTtoirjvco)  admissara  videmus. 

Verain  autem  difficultatem  tertia,  quae  in  illis  formis 
apparet,   mutatio   praebet,    dico  o  vocalis    productionem  in 

£fl£TOU0(.l£g    et    (.l£TQUOf.l£VC(l. 

Ahrensius  (II  211)  uo  quasi  diphthongum  contractione 
£o  vocalium  ortam  esse  censet,  qua  in  contractione  nondum 
absoluta  prioris  £  syllabae  residuum  quoddam  in  i  vocali 
remanserit,  o  jam  ad  to  progressa.  Concedo ,  i^rgieofug, 
[i£ZQiü)/Li£vai,  aör/.twv,  ttouov  in  hunc  modum  explicari  posse 
(quae  tum  aptius  *£/n£TQio>f.i£g,  *ädr/.iwr,  *;roieov  scriberentur, 
ut  re  vera  ante  Alirensium  scripta  sunt  ab  eis  [cf.  Ahr.  II 
210],  qui  haec  verba  apud  Dores  in  -läio  terminari  crede- 
bant),  quidnam  vero  tum  de  etjETtotov  et  no'iniTaooi  censen- 
dum  est?  An  hie  quoque  cum  Ahrensio  contractionera  et 
,, quasi  diphthongum"  in  to  vocalibus  agnoscere  placet? 

Aliam  viam  Brugmanus  (1.  c.  p.  184)  ingressus  est,  qui 
nisus  praeeipue  Curtii  subtilissima  dissertatione:  „Zur  Ge- 
schichte   der    griech.    zusammengezogenen    Verbalformen", 


28)  Neque  enim  elisa  est  in  lntnolr)VTo  II  22,  25,  quod  editores 
C.  I.  perperam  InenutifVTo  scripserunt. 


de  dialecto  Heraclienßium  Italicorum  127 

Stud.  III  p.  308  sqq.  ifiergiiofteg  et  fisTQuafidvai  quantitativ 
transmutatione  orta  esse  censet,  ut  haec  formarum  seriea 
exaiateret  ■.'tiitTQijoiizc;:  *ifi6TQi)Ofieg:  *i/ASTQ4tofieg:  iftetQla* 

fug;  *(itrQt/ofttvai :  */n6ZQrtojntvai:  *fi€vqetofi€vai :  ntioioiitrui. 
Ar  formarum  *ifUTQt'4nfug  *(4€TQt]Ofi4vai  hie  cum  longa  vocali 
thematica,  quae  dicitur,  Buppositarum  delph. avXrjovrsg,  lesb. 
aeol.  7ioi}rjiü,  ädixyü),  teatimoma  sunt;  ac  quominua  in  t$.i- 
Tiotov  et  noinvzaooi  eadem  quantitatis  tranamutatio  admii- 
tcretur,  duplex  consonans  vc,  quae  in  no'iövrcHuit  sequitur 
et  in  it-enotov  quoque  sequebatur ,  cujusque  memoriam 
etiam  ab  accentu  in  pacnultima:  ikeyov,  t/.itutr,  upi/j'ciJn, 
igeno'tov  (cf.  Ahr.  II  28)  retineri  vidimus,  prohibuit. 

Quae  cum  ita  «int,  u;iodiviovzi}  quod  102  exstat,  a 
vulgari  verbo  öiviio  descendere  non  posse  apparet,  cujus 
quae  huic  reapondeat,  forma  HeracL  potius*  anodivitovrt*9) 
sonare  debet.  'Anodiiwvvi  vero  a  breviore  stirpe  div} 
praes.  divio  (cujus  exempla  congessi  §  I9j  deduci  oportere 
cum  Ahrensio  (II  330)  censeo. 

c)  Verba  in  ow. 

Duo  tantum  in  tabulis  exstant:  ii  to  ö(bvi i  etngio, 
quae  ex  * ^iiaOö-ovri,  *;rQi6->]  (vel  ngin-et)  aut,  quod  Cur- 
tius  (1.  c.)  credere  mavult  ex*  ftio^co-nvri,*  ngiu'-ij  contraeta 
sunt. 

II.     De  aoristo  I. 

1)  De  iö aooä/ue  !ta  forma  §   Kl,  II   1   actum  est. 

2)  Antiqui  grammatiei  Baepe  (vide  eos  ap.  Ahr.  II  SO 
not.  I)  Dores  in  aor.  I.  et  futuro  verborum  in  Jm  £  pro 
o  pronuntiare  referunt,  cujus  formationis,  quod  ceterea  nun 
commemorant;  etiam  epica  dialectua  partieeps  est. 

In  tabulis  Her.  haec  reperimus  exempla: 

ttvxiüQÜ-aweQ  doxiiia&i'ii 

iydix.a§afiivoi  iydixa^nzai 


2".))  In  conjunetivie  enim  w  ante  vr  non  in  o  corripitur,  ut  eon- 
junet.  ?yFr)Xr]9twvit  1">2  docet. 


428  Meister 

ST€Q(.t(X^aV 

nam  omnia  verba  in  tio,  quae  in  tabulis  exstant,  in  aor.  I. 
et  fut.  £  pro  ff  assumunt,  excepto  uno  aoristo  xazto(i't- 
oa/ittg  47.  51. 

Quomodo  haec  formatio  explicanda  sit,  primum  ab 
Ahrensio  II  94  praeclare  perspectum,  Curtius  (Etym.  561) 
accuratius  descripsit.  Proficiscendum  est  a  primaria  ver- 
borum  in  Cw  forma:  *dixd-]io  ex  qua  praes.  *dr/,äd]io:  di- 
yiaQa),  futur.  *diy.aj-oja),  aor.  iöUaj-aa  exstiterumt;  ex  qui- 
bus  jota  evanescente  vulgares  formae  dixdood,  edUa-oa, 
spirante  in  gutturalem  durata  Doricae  formae  *  dixecy-oio : 
dixai-w,  *edl/,ay-oa:  idUa^cc  fiebant.  Simillimum  exemplum 
Curtius  (1.  c.)  affert  ex  lingua  neo-graeca;  ubi  ex  naidthw 
(quod  scribunt  naidsvio)  fut.  naidiipio  (scribunt  natdevoio) 
exsistit,  F  spirante  in  labialem  durata. 

Sed  in  tabulis  Her.  ipsis  duo  vocabula  leguntur,  qui- 
bus  ad  evincendam  illam  sententiam  optime  uti  possumus: 
ttot  i/.Xatycooa  II  69  et  rrox  IxXaiyov  II  107  30)  (ab 
editoribus  C.  I.  nescio  qua  ratione  7coTix.latycooa  et  noxi- 
xkatyov  scripta),  de  quibus  jam  Mazocch.  (p.    275   not.   2(1) 

felicissimo   invento    haec  protulit:    „Quid  vetat 

etiam  xA«£ort  Hesychianum  a  xlcdyco  nostri  aeris  bis  usur- 
pato  arcessere?"  Sed  illud  xlaiyto,  quod  novum  verbuni 
habuit;  cum  vulgari  v.leuo  att.  x.Xfjio  (dor.  xXqta)  ullam  ra- 
tionem  habere  posse,  longe  abfuit,  ut  crederet.  —  Haue 
vero  rationem  nos  ita  explicamus :  E  forma  primigenia 
*y.XccF-jio  primum  exstitit,  digammate  cum  prod.  suppl. 
excidente,  forma  *  xXä-jto ,  quae  ad  dor.  y.Xq-co  ion.  nlfiia 
(ex  quo   recentiore  tempore  att.   xÄa'w  fiebat,    ut   ex   oirj, 


30)  Significant  id  quod  proxime  sequitur,  ut  v.  91  i/6/utvov,  qua 
significatione  tiqoöxIsio)  recentiore  Graecitate  frequeutatur  (sie  Justin. 
Martyr.,  Dial.  cum  Trypk  lud.  p.  153  ed.  Paris.)  eodem  notionis  tran- 
situ,  ut  in  nostro:  „sich  an  cttoas  anschliessen." 


de  dialecto  Heracliensium  [talicorom  j-j'i 

lovkij,  oipfli  oteit  ßovkei,  nipti  et  ex  conjunetivie  '•''."/,> 
(ftoi/  etc.  vi-fihi,  (fi'oii  etc     ei  ad  kXo^io    Eesych. :  xorexJUr- 

jfiTO     /<<//:/;'//.■■  mm      /.o /<>/■■//;  mn;  1 1>>^  Biys)   triti.-  miltatimii 

bua  descendit,  Sed  ex  eodem  *%Xü-j<oi  y  gutturali  ex  / 
Bpirante  profeeta,  *  /J.u-yo  fieri  potuit,  ad  quam  formam  i'ut. 
/j.i^oi,  aor.  exXijc^a,  redeunt. 

Ex  xXijcyta  vero  /./.<>.  iy<<>  eodem  modo  exstitit,  ut  ex  v<  i 
att.  ////'j  rec.  att.  y.).ti(t):  ac  vj.o.ly«)  forma,  qua  re  tota 
baec,  quam  exposui,  sententia  praeclare  confirmatnr,  re 
rera  nunc  in  lingua  oeograeca  exstat,  quae'nobis  etiam 
liacc  y  gutturalis  ex  /  spirante  profeetae  exempla  suppedi- 
tat:  (ivl-ya  ex  fivta,  tfHuiyo)  ex  nuauo,  ovyia  ex  oF-ito 
«I.   Mullach,  1.  c.  p.    I1n.  . 

Exempla  reliqua  liujus  aoristi  futurique  formationis 
satis  multa  et  ab  omnibua  Doridia  generibus  oblata  collegit 
Ahrens  II  89  sqq,  quibus  addas  quae  Heyius  \>.  36.  exno- 
\  i>  titulis  Creticis  sumpsit  et  ipdq>i£;tg  vocem  ex  dial.  Lo-cr. 
Ilvp.  15.  Umnino  vulgares  formae  ab  inscriptionibufl  et 
scriptoribüs  Doricis  bonae  aetatis  alienae  sunt,  praeter  quod 
legitur  davsioat  saepe1  in  Corcyr  1S45,  otuoai  ap.  Sophr.  2<> 
ei  y.  K  i  !()i;')  <j  aii  ec  17.  "'I  in  priore  tab.  Her.,  cum  in  altera 
v.  :!0   y.(ato<>'>£(([u<  exstet. 

Praeter  aoristum  I.  et  futurum  Laeones,  Siculi,  Pseudo- 
Pythagorei  etiam  in  aliis  conjugationis  verborum  in  Uu 
formis  gutturalem  pro  dentali  characterem  adhibuerunt,  ut 
in  ;■/•■  /.oui  '/jr/i^Ktc,  Li  tvrüy.i  ni .  lOor/ittJi« ,  uouoylti)  etc.j 
quod  nun  cum  Ahrensio  errore  factum  esse  analogia  aoristi 
futurique  induetorum  censuerim;  immo  /  spirans  in  Ulis 
dialectis  etiam  ante  alias  quam  0  litteram,  ad  gutturalem 
obduruit:  *  7t0Qij-&€vza:  7roQix-^ti'Ta,  *  ägfioj-l)  ii  :  äo/tny- 
dnfjv  etc.  Tarnen  dial.  Her.  ab  hae  mutatione  longius  pro- 
vecta  abstinuit,  legimus  enim  xaddedtiido&a)  •  nun  +  dedixdx&w), 
xazsdixao&ev,   ipaqito&fy  OQiürai. 

III.     De  futuro. 

Futuri  hae  formae  in  tabulis  Her.  leguntur: 


430  Meister 

1.  ocrtOY.axaoxao£i  dnozeioti  iaoel  9r\0£~i  d-gavael  v.o\pel 
noujoel  TtQuoGsi  oag/navoei  ov.aipei  (pvz€iO£~i. 

2.  ana^övzb  dnny.uzaozuor)vzL  uqaoövzi  do/.iucx^övzi, 
iaoovri  E(.i7TQrloöviL  £};6vti  eq^ovzl  g~a(.iuoGÖvzL  /.oipövzi 
yuolvoovzL  olaövTi  naQjH£ZQttoöi>ri  ncoXrjOÖvzi. 

3.  sydixa^zai  £Qyag~ijzca  iaa^zai  /.ccq7C£voi'z(u  oi/.odo- 
[.irjOtJTat,. 

4.  EnifAeXrfiöiTCdSQyaBövxaL  eooövzai/.aonuoövzai  naq- 
el-övxai  vnoyQaxpövzca  yjjrjonvzca. 

Quibus    sibilantis  ope   formatis   haec  accedunt   a   stir- 
pibus  in  liquidas  exeuntibus  derivata: 
sfxßaku 
ävavyellovzi,  dv/.o&aglnvzi. 

Notum  est  omnia  futura  composita  esse  cum  fut.  radi- 
cis  as:  *as-järni:  *ioltu}  quod  in  *oito  mutilatum  cum  ver- 
borum  stirpibus  conjungitur,  prorsus  eadem  ratione,  quam 
in  conjugatione  verborum  in  eco  cognovimus,  similes  voca- 
les  e-et  et  e-e  contrahuntur,  £  ante  o  in  t  mutatur: 

ßalsi  ßuXiovzi  ßalrfxai  ßaXiovzai. 

Porro  in  futuris  verborum,  quae  in  vocales  vel  mutas 
exeunt : 

*  sa-oi£L      *eaoiovzi       *iaoiizai      *  eaoiövzai  etc. 

j  spirans  (vel  i  vocalis)  ante  e  et  u  ad  similiorem  £  trans- 

gressa  contractionem  patitur,  ante  o  vero  prorsus  evanescit: 

kaoel  iao-ovvi  saorjzai  eaaovxai. 

Quibus  formis,  quae  in  tabulis  re  vera  exstant,  his  cer- 
tis  rationibus  explicatis  totum  paradigma  futuri  Heracl. 
in   hunc  modum  summa  cum  probabilitate  constitui  potest: 


*  ßaliio 

*ßaXi6{ica 

*  saöio 

*  iaöofica 

*  ßafaig 

* ßctlj]  (rj,£i) 

*  saöelg 

*  iaofi  (i],sl) 

ßaXel 

*  ßafajzai 

ectosi 

iaoijtai 

*  ßaklofisg 

*  ßakiofitd-ct 

*  eaooiisg 

*  ectoöfieöa 

*  ßafajze 

*  ßalrtO%e 

* iaorze 

*  £CtOrjo&£ 

ßaXlovzi 

*  ßaXtövzui 

iaoövzL 

SCCOOVTCtL. 

Jam  quaerentibus,  quam  rationem  in  futuris  formandis 


de  dialecto  Heracliensiurn  Italicorum.  ):;i 

dialectus    Her.  cum   eeteris   Doridi.s    generibus  ineat,    haec 
respondeo : 

Soli  Heraclienses  diversam  rationcm  j  spiranti.s  mu- 
tandae  secuntur  in  futuris  verborum,  quae  in  liquidae 
cunt  cetcrorumque  formandis;  omnes  reliqui  Dores  haue 
differentiam  prorsua  neglegunt.  Sic  legis  in  nno  eodemque 
titulo  (Cret.  2551):  ififtevito,  ßoa&rjotv),  nqoXtixpiio  ;  vel 
(Cret.  2555):  ipfievta,  evvorjoüi ,  t$t5,*  vel  (Calymn.  2671 
/.Qiveivri ,  duxkvaevvttf  tnua^thri ;  vel  (Ther.  211Sj:  ifißa- 
loifteg,  Ij-oLvit,  3ei§ovvrai. 

Omnino  varietas  hujus  formationis  in  ceteris  dialectis 
tanta  est,  ut  nonnuaquam  ejusdem  vocabuli  quinque  formaa 
in  diversis  Doricis  titulis  reperire    possimus: 

nQu^i'ofig,  nga^iofieg,  nga^ofisg,  7iou^tviieg,  nQCt^ovfteg. 

jiQaS.iovxij  7iQ((^tnvti}  nga§6vTit  nqa^evvii,  7iQa$orui. 

Superest  87tixataßav6vTi  forma,  quam  ad  normam 
futurorum  I I<r.  minime  quadrare  neminem  f'ugict.  Atque 
etiamsi  quis  dixerit  j  apirantem  hie  ut  in  v.oij'-nvn  eva- 
nuissc,  tarnen  nemo,  opinor,  formam  monstruosam  et  prorsua 
barbaram  ßavio ,  qualicunque  vel  tempore  vel  dialecto  ex 
stitisse  credet60).  Itaque  proeul  dubio  vocabulum  corrup- 
tum  est,  et  Ahrensius  (II  2()9  not.)  id  quod  restituendum 
est,  praeclare  jara  invenit:  enuiaxaßaXiovzi  \  Iittera  tantum 
in  j&I  disjuneta,  qua  mutatione  etsententiae  (roi  TteXtavofiot 
EttixccTaßaXlovTi  v.ai  £a/.iia)o6vTi}  ubi  inixataßaXXa)  ea  no- 
tione  exstat,  qua  vulgo  S7tißaXXta  intr.  usurpatur)  consuli- 
tur  et  futurum  vere  Heracliense  restituitur. 

IV.     De  perfecto. 

Cum  de  infinitivis  necpiftevxrj [.uv,  ;it:io(oyyv£iy.ijuti  jam 
§  16,  de  partieipio  SQQTjyeia  jam  §  5  diaputaverimus,  hie 
tantum  de  duabus  formis  sat  miris  dicendum  erit,  yeyga- 
tpatai  etfisfiio&tootui  i  «i ,  quae  omni  tempore  viris  doc- 
tis  suspitionem   moverunt.     Mazocchius    alioquin    tabularum 


31)  In  Steph.  Thes.  quidem  s.   v.  imxaraßatvta   illa  forma  I>orica 
appcllatur. 


432  Meister 

purae  et  einendatae  scripturae  ferventissimua  laudator, 
utrumque  vocabulum  ne  sculptoris  mendis  deberetür,  mc- 
tuit  (p.  21 1  not  8),  nisi  forte,  quod  crassa  Minerva  suspi- 
catur,  [ieftioihuoiüHtai  aöristus  reduplicatione  praeditus  esset 
ut  /.t/.uuor,  XeXccßofArjv  etc.  Ahreusius  (p.  333)  ysyQCnpdiat 
quidem  idonea  ratione  defeudit  fiEfii&iooiövxai  vero  in  quam- 
nam  partem  aeeipiendum  sit,  admodum  dubitat,  „quem  aori- 
stum  primum  appellare"  oportere  credit  „a  perfecto  eodem 
modo  derivatum,  ut  vulgo  futurum  tertium,  nisi  praeferen- 
dum  ö  ita  insertum  putare,  ut  in  yeygaipchai,  aut  adeo 
aerarii  errorem  suspicari." 

Equidem  censeo  de  aliquo  mendo,  qualia  ab  his  täbulis 
nequaquam  aliena  neque  nimis  rara  sunt,  certe  non  prius 
cogitandum  esse,  quam  a  parte  graminatica  has  formas 
nullo  modo  defendi  posse  demonstratum  sit;  quae  quia  ex- 
cusari  possint,  ab  illo  ultimo  criticae  artis  refugio  abstinen- 
dum  esse. 

Curtius  enini,  quem  totus  sequor,  praeclaris  de  loaf.it 
perfecto  animadversionibus  (Stud.  I  p.  239  sq.)  demonstravit, 
perfecti  sigmatici  i.  e.  cum  ig  radice  compositi,  quod  in 
Latina  lingua  latissime  patet,  nonnulla  vestigia  etiam  in 
Graeca  reperiri  posse,  ut  perfecti  cum  rad.  dhä  =  gr.  Sa 
eorupositi,  quod  in  lingua  Germ,  propriam  sedem  habet, 
initia  quaedam  in  eyQrjydo-fr-aoi  et  ßaßoo')-^-oig  cognoscere 
licet.  —  Ejusmodi  perfecta  cum  tg  rad.  conjuneta  sunt  vulg. 
ei^aoi  et  l'aaot,  cujus  Dorica  coavrt  forma  prorsus  primi- 
geniae  *vid-santi  re&^ondet,  terminationibus  pfäesentis  eadem 
ratione  usa  ut  Aeol.  ol'drj/ni.  —  Atque  eodem  modo  yeyyan- 
ot'aai  cum  forma  radicis  ig  compositum  est,  quae  item  patet 
in  scr.  vid-rate  =  indog.  *vid-santai,  et  fisfiLO&iootövTai: 
ftefuo&wvTai  =  dederit  (=  dede-sit):  dedit. 

V.  De  aoristo  pass. 

De  xaTsdiTidod-sv  (§  1(1    a fi fi to & w 9 ij  (§5)xara- 

li:fiaxio-d-i]g  (§  4)  jam  actum  est. 

adrjXiod-el^  optativus  nil  habet  singulare. 


de  dialccto  Heracliensium  Italicorum  [33 

ty  l- ■' it  /.  it  :i  i in  vi  i  conjunctivae  sequitur  analogiam  n 
borum  in  -tw. 

§   19.    De  conjugatione  anomala 
ßaivto:  irtißjj  a  breviore  stirpe  ßä-w  cf.  £   18. 
<))//.  n/iat,  verbum  Doridi  proprium  cf.  §    I. 
()ivd>:  i'(,iit()ni'ivi i .    Brevioris  stirpis  testimonia  haec  reperi: 
Eerodian.  JI  p.    192,   19  <'d.  Lentz:    divio\  ib  avoTQicpo) 
ofioitog  dtä  xov  l'  o'i  yuo  jiloXeig  dlvvto  Xiyovoiv,  Ca] 
lim.  frg.  51 : 

ÖLvn^tintv  vnb  ßovoiv  t(ti]i  tifilaaoti  aXtoce. 
Hesiod.  Opp.  596: 

d/mool  ö'  inoTQVveiv   Iijii'i : pog  legbv  u/n» 
du:tutr  (quamquam  hie  inf.  etiam  a  dtvSto  derivatus 
esse  potest,  ut  ayive-fievai  <  M.  v  218  ab  ayipdü) 
et  locum,  de  quo  agimos. —  Exstitit  hoc  verbum  a  rad. 
Öi}  quae  i  suf'fixo  aueta  etiam  in  Öivog  apparet.    Ex  du 
praes.   *6iv-jfa   formatum   est     de   duplice   Buffixo  \i«l<- 
quae  §    1,  II   ad    i'i^.n-)   formam    explicandam    exempla 
attuli),  quod  has  mutationes  subiit: 
ÖLv-iw  (ut  *l'(Q-jco:  a'iotiD  . 
div-o)  (ut  *jcXvi-jio:  Ttkvvia). 
lilrvu)  aeol.   (ut  *xotv-j'(o:  aeol.   /.uivrio) 
ildar:  irteXaod-a)  et'.  §  4  et  §  IS  I  a. 

) -' it  ii  i :  ävecoo&ai;  rad.  }t :  praes.  * /'-/',,'"  :  ''',,'">  pf.  ji-jtoxa : 
ViDMi,   *jt-jü)uui :    ;'(i)it((i   eadem   vocalis   amplificatione, 
quam  in  aLuio/m  ei    llho/.u  animadvertimus.     atptwxa 
a  Öuid.  s.  v.  äcpeixa  et  Doricum  dicitur  et  Ionicum    e1 
Herodoteum  quidem,  ein  II  165  uriiovua  e%  cod.Fpro 
aveovtat    restituendum  est);  atpiioxa   et   cupiatfiai   com- 
memorantur  ab   Herodiano  II  236}  2.  6.  12.  13;  et  adeo 
Attiea  dieuntur  ab  Etym.  M.  17ti,  51  el   Etym.  <i.  96,  I  I 
In  Doricis  fontibus  haec    perfecta    praeter  tabulas 
Her.  non  leguntur. 
oXXv n  r.  o/.mla. 
Oft  iifi  i  :  i-iftoocc. 


434  Meister 

Qtlyvvf.ii:  iggtjsia.  Pf.  eggrjya  pro  eggwya  habes  etiam 
apud  Hesych.  /.aTSQQijynTag'  dieggrjyfie'vorg;  e'ggrjy/.iai 
usurpatur  in  compositis;  sggr)%a  exstat  in  veteris  testa- 
menti  versione  LXX  virorum  32). 

cpigiu:  oioovn. 

*Xge6f.icu:  %grjo&ai  cf.  §  4. 

Denique  verbi  substantivi  hae  formae  in  tabulis  reperi- 

untur : 

soTi,  quae  forma  sola  in  titulis  Doricis  apparet,  cum  svrif 
quod  Gregor.  Cor.  280  Doricum  dicit,  a  Theocrito  et 
Pseudo-Pythagoreis  usurpatur. 

st  III.  sing,  conj.,  quae  scriptura  etiam  Amph.  1688,  40 
apparet,  in  aliis  fontibus  (quos  vide  ap.  Ahr.  II  321) 
et  /;  et  i]  exstante.  De  qua  scripturae  discrepantia 
cf.  §  5,  I,  3. 

rjf.iEv  infin.,  de  quo  vide  §   16,  5. 

zvxe.g  participium  Heracliensibus  cum  Laconibus  commune 
(cf.  Ahr.  II  324}  formatum  est  sine  vocali  conjunctiva 
ex  ig  rad.  cum  terminatione  vt,  ubi  o  evanescente  e 
propter  v%  consonas  subsequentes  non  producebatur. 
Nomin.  *£ig  a  grammaticis  (Herod.  II  833,  30)  tantum 
etymologiae  gratia  ad  reliquos  casus  explicandos  fictus 
vel  e  mitiore  Doride  receptus  est,  certe  apud  Heracli- 
enses  et  Lacones  ex  *e'o-vT-g:  *e-vr-g:  *  rtg  exsistere 
debuit  ut  ex  Ti&evr-g:  Tifrrjg,  neque  video,  cur  Ahren- 
sius  hanc  formam  severiori  Doridi  denegare  communem- 
que  substituere  studeat. 

io-ort%ai  et  zo-oövxai  futura  ex  *io-oierai,  *io-oiöviai 
certis  legibus,  quas  §  18  III  tractavi,  formata  sunt. 


32)  In  Steph.  Thes.  s.  v.  Q^aato  deest  {(JQyya  forma  et  pro  'iggioya 
forma  Attica  init.  errore  scriptum  est  *SQQaya. 


de  dialeeto  Heracliensium  Italicornm  135 


CAIM'T   QÜINTUM. 

£  20.    Lexilogica    q  u  a  e  «I  a  m. 
äfmcüXrjfia  MO.    „Revenditio".    Quod   Maz.    p.  213 
,,neque  rem  revenditam  oeque   actum  revendendt,  sed  indem 

nilulis  prai'fitavdm:  voeoni  <■<,*(■"  opinatur,  „cum  is  qui  fru- 
ges  non  suo  tempore  repraesentavorit,  damnetur  ad  Bolven 
dam  pretii  interea  imminuti  differentiam"  Atque  hanc  per- 
versam  explicationem  vel  editores  Steph.  Thes.  in  Buam 
usum  verterunt.  — Franz  in  C.  I.  sie  interpretatur  (\>.  708  : 
„Qui  non  produxerit  praedea  vel  non  solvent  mercedem, 
non  solnm  annnani  mercedem  dnplo  rependet,  sed  etiam  ro 
afX7noXr)(.ia  (quod  deinde  „muleta"  vertit)  solvet  polionomis 
et  sitagertis,   quantum  quidem  decretum  fuerit,  ut  solvatwr 

una  cum  unreale  /tr/'ma,  i/nae  stimmu  60  major  t  eif,  QUO  mi- 
nore jn-efii)  agrwm  relocaverit  per  primos  quinque  annos." 
Quae  interpretatio ;  num  reeta  probaque  sit,  ipsi  qoaeso 
videatis. 

Equidem  illam  sententiam,  imprimis  d(in(6li]fia  voeis 
notione  speetata,  sie  intellcgo:  Si  quis  pacto  non  Bteterit, 
conduetio  pro  remissa  habetur,  ergo  conduetorem  si  agrnm 
longius  obtinere  velit,  non  solnm  pnonam  conventam,  seil. 
duplicem  hujua  anni  mercedem  solvere,  sed  omnino  novain 
eonduetionem  inire  neecsse  est.  Tum  vero  non  pristma 
mercede  agrum  conducit  sed  post  ruptam  pactionia  fidera 
merecs  certa  summa  (a/A7ttaXt](Aä)  augetur,  ooao>  v.a  fieinvog 
afifiiodtiidi)  nun  nh'TE  ltnj  tu  nQcaa,  o  xi  y.a  it/.itht 
ipaquo&iv  otfia  nav  iu>  Tigdttp  ftiaihöfian,  quae  jam  in  pri- 
ma eonduetione  ad  id  constituta  est. 

änoQoai  17,  22,  27,  32,  56,  87,  seeundum  Mazocch. 
183  „locus  ob  rivos  ibi  derluentes  dictus",  et  defluentes  eas, 
ni  iallor,  dieit,  quas  terra  percolat,  ergo  diaparentes  ut  in 
ur))auc  (Lmoori  Soph.  Aj.  523  etc.).  —  Tarnen  meliorem 
explicationem  Buppedital  inscr.  alaes.  5501,  v.  15:  anh 
tag  odor  rag  Ssviöog  /mtu  Tag oöov  rag  ragath   \hi).iyjüor 


436 


Meister 


eg  ihr  Qoi'OY.ov  Kai  /.uxd.  101  qoiotiov  ig  xav  ovpßolav  xor 
uiho/.ov  xal  av  xoc  qoigxov  ig  rar  hönv  xav  Ssvida  ay.0- 
Xov  il tl  i(o  xlaQ(i)  % o v x w  io  v  ö co q  x  b  i jc  x ä g  x p ä v v a g 
v.ai  tov  ß  aXavsiov  xb  a  ;r  oqq< '  or  „das  aus  der  Czsteme 
iiiiil  dem  Bade  abßiessendeGewaesser."  Similes  rivos  (Wasser 
graeben,  Kanaele)   credo  bis  anoooalg  notari. 

äocuo  133  (ocöi  tag  odwg  tag  uaodeöeiyf.ievag  aoaon- 
>'/i)  laedere}qaod  verbum  etiam  in  aptj/uivog  (Hesyeli.  auy/ti/- 
vog'  ßtßlauf.i&vog)  Od.  i  403  habes: 

%inte  xogov,   TloKv(fr^C  aq^iivog  iod'  iß&qaqg- 
et  o  53:    w  qilloi,    ov    na>g   toxi    vetoxioo)    avd'ol    (iä%sG&ai 

uvöga  yioovxa,   Örnj  äorjfitvpv. 
A   136:  yrjQai  vno  Xinaou)  äor^iivoi'. 

Descendit  hoc  verbum  fortasse  a  rad.  ag,  quae  non 
nullis  in  voeibus  ferire,  ajfligere  significat.  Cf.  etiam  avv 
ar-i-s  „liostis11,  Ao-i]g,  fortasse  etiam  ig-ig,  io-s&iCco   etc. 

(Igptjxxog  terra  infragilis  i.  e.  oxEptng,  quia  aratro 
frangi  non  potest.     Cf.  IL  Y   1 50 :  &Boi 

a/ii(fl  ö'  ap    apprr/.xov  vsqisltjv  wftoiGi  eoavxo. 
Eust.  ad  h.  1.:  (5t    ??g  ovö^  av  tjiling  diadoäxoi. 

N  36:  dfiffi  di  jmoGi  nidag  sßaXsv  XQyaeiag 

uQQifAxovg  alvxovg. 

uQiico  107  (In  Steph.  Thes.  deest  hie  locus)  Affrum  exer- 
cere,  hewtrthsöhaften;  tres  classes  subconduetorum  nominan- 
tur:  primum  quibus  totum  agrum  primus  conduetor  sublo- 
cat ;  deinde,  quibus  sublocat  agrum;  quem  tarnen  ipse  exer- 
cet  (quasi  villicus);  denique  quibus  conduetor  fruetus  ven- 
dit.  —    Cf.  etiam    Hesych.    aQXvQ-rjvaf     7iapaox£iaoltrjVüi. 

a%cpiog  139.  \4'd palearzum,  id  quod  ajjvgflg  et  a%vQ(öv 
vulgo  significat. 

ßoißtjxig  II  13.  14.  Maz.  p.  262:  „Bnrßijxu  viae 
fuisse  nomen,  ex  contextu  verborum  et  ex  veriloquio  patel 
Ex  ßovg  enim  ex  ßcuo  venit,  quasi  si  esset  via  ßovoi  ßdoi- 
f.iog  h.  e.  in  id  facta,  ut  bubus  permeabilis  esset."  Melius 
Franz  p.  711:  „nos  ßovßijxiv  pro  fönte  habemus,  cum  dica- 
tur   ükooa.     Videtur   dictus  de  bobus,    qui    eum   frequenta- 


de  dialecto  Heracliensium  (talicorum.  \.;~ 

baut/1  -     Equidem  potius  ideo  huac   rivum   sie  appellatuni 
esse  eredo,  quod  boves  *-i im  facile  transgredi  poterant,  ergo 
„Rmdsfurtf"  oujusmodi    Hominis  rivum  quend&in   apud   I»" 
naverdam  esse  Deffnerus  Donaverdensis  mihi   äignifieavit. 

ßvßkia,  ('(  ßvßkiva  u  c.nyi'i'/.c.  58.  '.12  quidsil  tatet, 
nisi  quod  a  vitis  genere*  ex  Byblo  Phoenicia  r<  petendo  de- 
rivandum  ndetur,  quod  jam  Mazpoch.  suspicatus  est.  Huc 
faeät  ßtßltvog  olvog  Athen.  I  21  ei  Hesiod.  Opp.  589  (ubi 
Koechlyus  scribit:  ßlßXivog  owog  e1  id,  quod  conduetori 
illius  ßpßXivag  /nao%dlctg,  iil  in  vitibua  colendis  fmprimis 
operam  consunrat,  praeeipitur    \.   169  sq.). 

yaißveg   136,  quod  Mazocch.  p.  225  coli.  Hes.  glossa: 
yeicagag  ....  tovg  nsql  zi)v  ytjv  diarcovov/uivovg  servös  ba 
bei  ..nun  tarn  domino  quam  praedio  servientes",  sunt  coües 
sive   sepes    terreae  »Erdhaufen** ,    ut    a%vQtüv    8preuhaufen} 
ic/Mi'Dtcjv  Ddrnhecke,  devdgtov  Bawnpftanzung  etc.     Ejusdem 
vocis  alia  forma  IJULl  \   c\>tat   in  tit.  Alaes.  5594  col.  II 
s:j :  rö  Qoeidiov  in  §eov  ava  fisoov  i<<>r  yäewviov,    sti:  Kard 
ine  (>oeidii>r  int    ava  [itaov   tiov  yaewvcov.        Quae  formae 
optime  conciliari   possunt.   yuanv  enim  exstitil    ex   yaf-iov, 
yaewv   ex    yaj-stov,   et  yafalv:  yai~s(6v  =  äxavd-aiv:  axav- 
Ihtd'n  =  afineXtüvi   ap.7teXe(6v  =   iat(6v:  larstov   —    KaXa 
iii'))':   -/.uhtuunv  =  .loomr/viv:  .lonuayti'H:   olvwv:   olveiov 
ii'.hor:    rci&etov  =  nvÄwv.   nvÄetov   =   öoötov:   Qodeciv  = 
yiü./i'iv  :  yuh/.eiöv. 

ac  yai-wv:   yä-swv  =  ion.  ycci-a:    der.    ya-a   [yct\.   — 
Denique   idem  vocabulum  Toupius  conjeetura    fere    certa 
restituit   apud  Hesych.    s.  v.  %6qvog..,  dt}Xoi  di  mal  %iüqav. 

xai  ynoicwiiu.  /au  inv  OQOV  TOV  .'/  yattovl  (sie        yai(üVO)v), — 

evdioio  I2(i  (in  Steph.  Thes.  interpretatio  deest),  quod 
Kranz  Tos  cum  Maz.  explicat:  „omni  eultu  exstruere",  qua 
cum  significatione  geuus  activum  ivdsduoxota  pugnat,  cujus 


33)  Mi'  qua  vide  imprimis  Baatium  ad  Greg  Cor.  p  224  ei  in  Com 

1 1 1 . •  1 1 1 .- 1 1 i . > 1 1 . -  Palaeographica  p.  ttm 


438  Meister 

loco  tum  potius  svöeötiüftevu  postulatur.  —  Mihi  videtur 
öioto  ad  eandem  öio  radicem  redire,  quae  x  suffixo  aucta, 
quod  etiam  in  ol-txtü  praeter  ol-lvf.ii,  sqv-xü)  praeter 
egvofiai,  ihj-y.io  praeter  i'kijd-t  habes,  in  diwxio  apparet. 
Neque  significatio  impedimento  est.  Vide  enim  totius  loci 
conexum :  xavxa  de  nc'ivzu  nefpvreviuva  nagt^ovri  v.al  ivds- 
dicoxoTa  hooa  ii>  ra  avrtrtjy.a  yeyQaipätcu  haec  omnia  plan- 
tata  praebento  et  secundum  eat  quae  in  pacto  scripta  sunt, 
instituta. 

sv&vtooeia  rectus  limes  ex  ev&v-  et  oqo-  stirpibus  com- 
positum, o,  ut  saepissime  fit  (cf.  Lobeck  ad  Phryn.  p.  701 
sq.),  in  fronte  alterius  membri  producta. 

F  ixazldei  og  saepe  in  II.  tab.  exstat,  sed  ut  Maz. 
p.  181  exclamat,  „ita  incerta  notione,  ut  vix  a  Silvano 
Patre  ceterisque  agrestibus  dis  exspectari  interpretatio 
tanti  aeniginatis  possit."  Etiam  Franzius  (C.  I.)  dicit: 
„Nimirum  latet  nos  ratio  nominis  ex  Fiv.cai  formati." 
Alirens  ejus  ne  mentionem  quidem  facit.  —  lila  experi- 
menta,  quae  Mazocch.,  quamvis  ipse  de  eventu  desperans, 
fortasse  ne  levior  videretur,  periclitatus  est,  vel  corame- 
morare  taedet,  quippe  quae  ne  primo  quidem  obtutu  quid- 
quam,  quod  probabile  videri  possit,  habeant. 

Ut  ab  eo,  quod  constat,  incipiam,  Tiy.ctzLdttog  sc.  (iv- 
zoiiog  ut  ry.aToimsöog,  tQiay.nvxäjredng,  Fr/xairrsdog—  ad  quae 
adjectiva  vel  oddg  vel  ävxoiiog  vel  äitaj-ivög  voces  supplen- 
dae  sunt  —  viae  centum,  triginta,  vigintipedes  latae ;  limes  est 
vigintipedes  latus.  A  Fr/.axi  nova  stirps  Fr/.caid-  facta  est 
iö  suffixo,  ut  frequentiore  sufFixo  ad  stirpes  TQiaxnvrad-, 
fmaö-,  öe/.ad- ,  r/.axovtad-  etc.;  ex  qua  tum  Fr/.ctTid-Eiog 
adjectivum  sio  suffixi  ope  formatum  est,  quod  conspicimus 
in  /.aovy.-twv,  yvvaU-eiov,  cay-eiog,  ßn-siog  multis  aliis.  — 
Tarnen  cur  haec  via  non  Fr/.azinsdog  ut  reliquae  viae  hu- 
jus  latitudinis  appellata  sit  —  nisi  hoc  ad  distinguendum  hunc 
in  altera  tabula  celeberrimum  limitem  a  ceteris  factum  est 
—  aliis  remitto  ad  enucleandum. 

y.döötS   non   y.äödiyng  nom.    in   tabulis   Her.    est,    ut 


de  dialecto  HeraclienBrom  ttalicornm.  j ' ;  *  ♦ 

Koen.  ad  Greg.  Cor.  292  et  Lobeck.  Patho]   336   autumant, 

vide  i'iiini  v.  52:  a  de  naoa  yä  a  rcS  lnnit,<>  ■■  ■■ui<>:h'i:hi 
ikiotc/.o.ilinv  dexa  fieöifivtovj  xdddi%og  m  Fezog  fhtaorot  ei 
181:  ifnio&tuaavro  .  . . nevzt]XOv%a eivtä  (j.edlfj.vwv,  xdddix°Si 
ubi  non,  ut  Franzius  suspicatur,  mutata  constructione  Domi 
nativus  pro  gen.  positus  esse  potcsl,  «j in »<1  et  | » •  - 1 -  -•■  put<-i 
et  bis  locis  comparatis  coique  apparebit:  II  50:  avxa 
;\ni<i.')f')'hi  zexqaxaxltav  xeaaaqdxovta  Feg"  ftedlfivtov,  xaddi- 
*/(>>>■  T£0  6('<o(<>  V.  II  36:  avxa  a  yä  ifiia-d-io^  ....  8ia- 
xooicov  Fejpjxovra  evvea  //  e  <)  / //  v  to  r,  y  o  6  g,  d  i  <:>  v  %aivixiav 
11  b7:avTa  i(iio&(6\h]  Fs^axaihov  zqidxovxa  dviui  u  i  d  i  u  r<>  i . 
Xong.  11  63:  avxa  ifi.  Fe£axazuov  tgiaxovxa  (uedifivunr, 
dvwv  /.ad  d  lyviv ,  %oivixüiV  dvüiv.  11  7!) : 
ö/.iu/.ui iiov  7ievztjxovxa  Fi^  fiedlfivwv,  xaödixto  vxet  oqw  >  ; 
II  sc»:  airra  Ijii.  ie.TQCc/.ai /(')}  7zevxijxovxa  oxzui  fj.edifj.vav, 
y.aödiy(ov  dexa  tctoqwv,  dvwv  %oivixiov.  \\  92: 
aiJVa  ifi.  XQiaxaziiov  Fei;  ittdiitvon;  /.udd  iy<  >  1  lezoQiov 
11  99:  avxa.  ifi.  diaxaxuov  xqidxovxa  nevxe  iitöluuin  ,  xad- 
dlyjav  dexa  nevxe, 

Apud  Pollucem  exstat  IV  168:  r{  de  addi.%  (lixgoi 
{■^crynlviy.nv  ex  Aristopb.  (frg.  573  Dind.j  affertur  ab  Eust 
p.  1854,  12:  i^Akq>ixtov  (ueldvwv  dddi%a  interpretante :  qv 
de  /.al  addii  uexqov  n,  qiaai,  vezQccxoivixov.  Item  habent 
Phot.  p.  8,  6  et  Bekk.  Anecd.  I.  342,  26:  adöi§-  fikqoi 
itrQir/ntnxov '  ovxwg  * u4{>iOTOq)dvt]g.  Ex  quibus  Schmidtius 
Hesyehium  correxit,  qui  corrupte  habuit:  addig~ig~  h&cqov 
ikiouyni  r  TjQ. 

Tertiana  formam  xdddi%og    praebet  Hesych.  xdddixoi 
ij/j.lexTOv,  rj  (U6TQ0V. 

De  origine  hujus  vocabuli  haec  addantur:  ia  sive  cad 
est  uomen  vasis  alicujus  Hebraicum,  quod  ad  Graecos  fcrans- 
latuin  xddog  vel  xdddog34),  scriptura  fortasse  ipsam  ob  pere 

34)  Rectius  xäiSog  scribitur;  cf.  brevem  syllabam  xad  in  ßrg    Phe 
recratia  (ap.  Said.  s.  v.  uvvdo€v<fao9ixi): 

Xaräysov  nvTijf,   xWi  1  toi  i  nid    t.'.i    x«iFov. 
et  Sophoclis  \frg.  4T*.i  Dind.): 

Curtina,  Stadien  IV  -"' 


440  Meister 

grinam  originem  fluctuante,  sonuit.  A  ndödog  deminutivum 
y.aööloyog  derivatur,  quod  trita  mutatione  ad  yädöiyog 
transit  et  a  y.uöÖiyog,  quem  homines  falso  genetivum  audie- 
bant,  novum  formabant  y.d ddi$  nominativum ;  addij;  vero 
utrum  ex  y.äööi^  ortum  sit,  an  aliam  originem  habeat,  de- 
finire  non  audeo. 

yazakvfiayow  56:  cogjirj  (sc.  o  avzooog)  yazaXvfia- 
xco&rjg  uörj?.w&tii].  Maz. :  aggestu  lapichim  obruere  coli. 
Hesych.  glossa:  XifiaKsg'  ntzgcu,  quam  viri  docti  admodum 
sollicitarunt  (Ruhnk.  [ivkaxeg,  Meinek.  xXlfiaxeg  etc.).  Ta- 
rnen talis  significatio  male  ad  hunc  locum  quadrat,  nam  ter- 
minus  vix  lapidibus  vel  potius  saxis  {netQai)  aggestis  ut 
agnosci  possit,  metuendum  est.  Equidem  hoc  verbum  cum 
rad.  lv}  ?>.vfia  et  Ivfialvoftai  conferre  maluerim,  cujus  com- 
positum y.azaXtfiaivofjai  nocere,  destruere ,  imprimis  alluvie 
et  luto  aggestis  aliquid  polluere  significat-  Quae  notio  ad 
1.  allatum  optime  quadrat. 

Ktoveag  N.  P.  14  deest  in  Steph.  Thes. 

fivyög  139.  141.  144  „horreuni"  vel  tale  aedificium  ut 
horrea  civitatis  a  Xenophane  (Athen.  X  p.  414  C)  dicuntur 
ftvyoi  iroXecog. 

vöfiog  122  sqq.  certam  monetam  significat,  ut  Latino- 
rum  nummus  quoque  primo  sestertium,  tum  vero  ipsam 
pecuniam  significavit.  —  Itaque  jam  veteres  Latini  voca- 
bulum  a  Graecis  originem  duxisse  censuerunt.  Cf.  Phot. 
et  Suid. :  /Jiooieig  stti  vof.iiOfj.aiog  yqiovzai  zTj  Xe&i  xat 
lPcofiaiot  naQaozQ£i})avT£g  vovftfiov  Xiyovoiv.  Bekk.  An.  I 
109;  24:  Ndfjovg  zö  vöfuofia  ovg  ol  'IzaXr/.oi  rovfiovg  /«- 
lovoiv.  Pollux  IX,  79:  o  de  vovfifjog  öoxsl  fiiv  sivai  'Pio- 
fiaiiov,  xovvofia  zov  vofiiofiazog'  toxi  de  'Elhpty.bv  yai  xiov 
ev  'Izalta  yai  2i/.sliq  Jioqiuov.  cO  ^EnLyaofiög  ze  yag  zalg 
yvzqaig  yrjoLv  (Ahr.  frg.  92): 


7\  Fli-oniOco  %£QÖg  ofxfxu  tq{7iovo' 
uttov  ugyirKffj  OTci&VTce  zofir/s 
X<tkx{oioi  xä&otg  dfyirai. 


de  dialecto  Heracliensium  Italicornm.  III 

^A/'  ofuoc,  xaAai  xai  Ttlot  aovec  svQtjaovvrt  pot 

d&via  vofiovg  (cod.  vor/u/u.]  nfoXfy  roiag  yag  h  //  rag  [iCciQog 

y.ut  /rdXiv  (A\\r.  frg.  93): 

y.uovS;  ho  v 

ev&bg  rtQia  fioi  ();'■/.<(  vofitav    cod.  vov/ifi.)  fioo%ov  xaXai 

Denique    vide   Latinos:    Varro    L.  L.    IV  36:     In    ar 
gentö  nuiiiiiii,    id  :i  Siculis.     Festus  (Paul.  epit.    Mueller  p 
173):  Nunmiuin   ex    Graeco   nomismate   existiinant.    dictum. 
idemque  nobis,   quod    vovfifiov  Ulis,   valere:   quia  pecuniae 
uomina  a  Siculis  accepimus,  quonim  hoc  proprium  est 

Ex  quibus  apparet,  Siculis  et  Italiotis  ab  initio  vofiog 
vocabulum  commune  fuisse,  quod  ad  Romanos  translatum 
nwm/mus  sonuit;  ncquc  enim  liis  locis  specialis  nummus  a 
vofiLGfia  cum  Curtio  (Etym  294)  derivariin. 

OQeyfia  in  bis  tabulis  genus  mensurac  significat,  vulgo 
nil  nisi  porrectionem,  gradwm}  impeium. 

Ua^Hir/f-o)  \4.  168,  quae  voxHeracliensibue,certe  Italiotis 
propria  fuissc  videtur,  nam  praeter  has  tabulas  tantum 
apud  Hesycli.  legitur:  Tldfifoxog-  oxvgiog'  ItccXoi  ei  .i<(ti«>- 
yj(ov  (sie  scribendum  esse  censeo  pro  hujus  dialecti  legibus 
ut  adixlojv,  7toi'(Ov;  vulg.  7ra[Mü%iüiv)'  Kerttrj/i,€Vog;  ac  tota 
stirps  solis  Doribus  in  usu  fuissc  videtur,  cf.  scbol.  \  en. 
ad  J  433:  näitaia  vMlefrai  naga  Jtooitiot  tu  /.n'uaii' 
/.al  7iäöaG#ai  rh  xrrjoao&ca,  r/attrou/ini  zov  ü;  legitur 
riäfxa  ap.  Theoer.  Fistula  12  na/na  Tldgig  9-ero  ei  in 
Dosiadae  epigr.  Anth.  Pal.  XV,  25,  5:  napdztov  tplöovto 
fOjdt'v  (var.  lect  <piö.  TTavog). —  Revocatum  est  hoc  verbum 
a  Fickio  p.  122  II.  ed.  jure,  ut  opinor,  ad.  rad.  pä  (Etym. 
im».  372),  quae  servare,  tuen  significat  et  de  qua  jam 
Mazocch.  p.  244  cogitarat 

II (h(( /mc  mensis  Iulii  nomen,  cujus  tres  reperimus 
l'ormas: 

I     ndvsf^og:  Suid.:  TTdvsfiog  ovo/ta  (trjvög  rtaga    üfoxj 
döotr,  o  'Iovliog  nagä  '  Pao^taloig;  Plut.  Camill. c.  19:  o    •/ 
yeiTvuov.  Sv  Union  oi  JTdvsfAOv  xaXovaiv;  Dem.    i    i    "< 

29" 


442  Meister 

vov  §.  157  Bekk.  (p.  280,  14):  mr  svserioTog  ttrjvog  siqwv, 
('ig  qfxeig  (sc.  Macedones)  «yofitv,  wg  de  '4-fh/vciiot  BotjÖqo- 
tuiövng,  tog  de  Kogird-ini  Jlavifiov.  Atque  hac  forma  utnn- 
tur  etiam  Eusebius,  Euagrius  et  Chron.  Alexandr.,  quos  vide 
ap.  Clinton,  Fasti  Hellen.  III  p.  359. 

2)  navrjftog:   Callim.  Epigr.  48,  159: 

ytr^pd-rjorj,  nsQicp&vye  MsvexgccTeg,  eirra  TTavtjitnv 
Ehtadi'  y.cci  ylcöov  tjj  tivl;  rjt  dsKarrj. 
et  in  inscr.  Euseb.  (Gruter  p.   1052  no.  6):    fitjvi  ITanjini. 

3)  Tlavafiog  tab.  Her.  101,  Delpb.  1702  et  saepissime 
in  Siculis  titulis  et  in  ansis  lateribusque  vasorum  fictiliuni 
per  Siciliam  repertorum,  quae  testimonia  collecta  vide  in  C. 
I.  III  p.  675;  utrum  vero  haec  forma  Dorica  brevem  a 
vocalem  Tlaväfiog,  ut  Ahrens  II  p.  116,  an  longain,  ut 
Bergkius  (Beitr.  zur  gr.  Monatskunde  p.  66)  censet,  habuerit, 
in  suspenso  relinquere  satius  duco,  quamvis  Bergkio,  qui 
Tlävr^mg  ex  ITvävrrfwg  derivat  (sicut  TTvavnij.ua  formam 
secundariam  Tlavotpia  habuit),  assentiar. 

nXdyog  66.  74  latus  praeterea  non  legitur,  quam- 
quam  nldyiog  adjectivum  ex  hac  voce  derivatum  esse 
certum  est. 

Qoyng  102  liorreum  (in  Steph.  Thes.  hie  locus  ne- 
glectus  est),  quod  vocabulum  Siculorum  esse  Pollux  IX,  45 
testatur:  lavxa  öi  (seil,  oizoßölia)  gnyolg  2i/.t?uwiai  tovo- 
(xatov  /.ai  toxi  xocvofia  iv  ' EniyäQfxov  Boiotgidt.  Hesych. : 
qoyoi'  bgoi  oiTi/.or  ouoßoluoveg (ubi  Schmidt  mavult  6gge7u 
aizr/.ä  vel  owgol).  Ei'go  hoc  quoque  vocabulum  solis  Siculis 
cum  Heracliensibus  (Italiotis  ?;  commune  fuit,  ut  vofiog;  ac 
comparari   potest  cum  goyog  Latinorum  rogus  (Etyin.    174). 

oag/nevcn  136  a  Mazocch.  227  recte  explicatum  esse 
videtur  arenam  ef  ödere  coli.  Hes.  glossa:  oag/twc'  oiogbc, 
yttg  ....  aXXoi  ipu/iiuov. 

oixayigxai  magistratus  Heracliensium  et  Siculorum 
(cf.  tit.  Taurom.  5640  oiTOtpvXav.es  et  dyegxai  I.  col.  1,  v. 
32,  35;  col.  2,  v.  34  etc.),  quorum  munus  apud  Athenienses 


de  dialecto  Heracliensium  [talicorum.  1 1;; 

owofiezQmcu  et  aiTogwXaxeg,  apud  Romanos  „praepoaiti  rei 
frumentariae  s.  curatorea"  exercebant. 

oxigog  saepe  in  priore  tab.  exatana  ^ertitur  a  Ma- 
zocch.  saltua  atlvestrü  coli.  lies,  glossis:  oiÜQCf  xwqIqcvXt}* 
;'■/()>  i<>.  ev&erovoctv  tig  cpQvyava.  —  trxeiQog  (ubi  Schmidt 
OTUQog  inavult):  .  .  .  uXaog  /ei  ÖQVfiog.  —  Curtius  Ktym. 
159)  oumWaltero  Ann.  XII  :;->.">  oxiqoq  ad  rad.  ska  re\ 
;iil  (j/.i  debilitatam  (de  qua  mutatione  vide  Etym.  665),  ut 
significet:  schattiges  (also  n-n/>//,/,.s)  Land.  —  Iam  veterea 
de  hoc  etymo  cogitabant,  cf.  schol.  Victor,  ad  II.  '/'  331  : 
gyuQOV  ittr  i>i~<(r  diä  rh  iaKidad'ai.  o&tv  tö  oxiaötov  jlvii- 
y.ni  &XIQOV  xakovoiv. 

TOtoicov  \'M :  ovöi  Torpuovag  iv  zu  ictQtf  y<)  7ioit]0£i' 
Max.  227  quem  sequitur  Franz  709  ei  L.  Dind.  in  Steph. 
Thes.  vertit:  tophaceas  lautomias;  nuni  vero  recte  Latinornm 
tofus  sive  fophus  ex  hac  voce  Her.  repetierit,  mihi  dubium. 
ac  potius  et  zofpng  et  tdfn*  peregrinae  originia 
videtur. 

§.21.     De  uni versa  hujua  dialecti  indole,  de 

tabularum  mutua  ratione  atque  aetate. 

De  his  quaestionibus  coDJunctim  disserendom  est,  aam 

tarn    arete    inter    sc   cohaerent,    ut    de   una   agentes    Bimul 

reliquas  non  solum  tangere,  sed  aecurate  traetare  debeamus, 

utque  mutuo  sese  illustrem. 

Ac  primum,  quibus  rebus  dialeetiiB  Heracl.  vel  cum 
reliqua  Doride  ab  Atthide  vel  ab  aliis  Doridis  generibus 
discrepuerit,  ut  tota  dissertatione  t'usius  demonstravimus, 
sie  nunc  succiueta  narratione  iterum  colligamus.  \  idimua 
eani,  quod  ad  breves  vocales  attinet,  omnes  cetera-  antiqui- 
tate  auperare  in  dativi  pl.  111  decL  terminatione  aoot  Ber- 
vata  et  ä  pristinam  ,  quod  aliae  dialeeti  debilitatam  habent, 
in  i<(/n(o,  IctQOQ,  avto&ct,  BfiinQoo&a,  yt'(oi(d(>c,  Fixem, 
naiLoi  ceterisque  centcnariis  retinere.  Attenuavil  contra 
«  ab  aliis  dialectia  retentam  ad  o  in  thogeg,  "><'' 
uvKoltauiout,    aveniygoqiatg   et   in    öia/.ooioi  et   iciija/.ooioi. 


444  Meister 

Pro  €  in  EQya'Qeo&ui  et  tpsgeiv  antiquara  a  hie  Locrenses 
illic  Eliaci  tuebantur.  Denique  s  habet  pro  o  in  eßdefiy- 
%ovia  at^AneXXaiog  ah'AutXXiov  derivando,  et  e  ad  t  muta- 
vit  in  cIoTi£iog. 

De  longis  vocalibus  ante  omnia  notandum  est,  «,  cujus 
loco  las  rj  usurpat,  plerumque  quidem  in  dial.  Her.  ap- 
parere,  nonnunquam  tarnen  rj  conspici,  quam  in  XQr]flcace> 
XQ>]od-ca,  QmQa  minus  ex  <x,  quam  ex  £  natam  esse,  in  i)ut- 
jam  in  lingua  nondum  in  dialectos  digressa  locum  habuisse, 
sed  in  ßovßrjng,  SfiTZQ^aom,  SQQtjysla,  rjfxeQog,  /.u.xa.*\ri%uj 
ex  Attica  dialecto  reeeptam  esse  suspicati  sumus;  cui  deberi 
censuimus  etiam  numeralia  diaxooioi,  zezycowoloi ,  %iXini 
pro  xqXLoi,  FsUaxi,  TQeig  praeter  FUazi,  xglg.  Deindc 
iterum  commemorentur  conjunetionis  al  formae  ei  et  rj,  et 
conjunetivi  in  ei  ye/xsi  cpegti,  Xccßei,  äno&avei  etc.  et  in  ij 
a/Lif.uo&tod-7j,  quas  formas  ex  rudiore  quadam  pronuntiatione 
profluxisse  putavimus.  %ovg,  ßovg,  novg  pro  %üg,  ßiog, 
ntög  e  communi  lingua  reeepta  esse  conjeeimus.  Con- 
tractiones  ao,  aco  in  ä'  ee,  ae  in  rj;  oo,  oe  in  10  toti 
Doridi  communes  erant;  praepositionum  apocopen  per- 
vulgatam  ut  in  universa  Doride  sie  in  hac  dialecto,  ne- 
glectam  notavimus  in  noxl  zäv  et  noxl  zöv. 

Spiritum  asperum  ex  spirante  ortum,  itaque  leni  qui 
alibi  exstat  antiquiorem  tenet  dial.  Her.  in  loog}  7i£ixaaxtjQi'da, 
SQyco,  o,  cIoii6iog,  recentiore  tempore  reeeptum  in  coiqo- 
o/iiQicti,  okzoj,  svvsa,  laqög,  contra  de  oioöxxt  et  agv^oig  certius 
quidquam  propter  obscuram  originem  affirmare  non  ausi 
sumus.  Lenem  a  vulgari  consuetudine  discrepantem  rc- 
perimus  antiquiorem  in  OQog,  ex  aspero  attenuatum  in 
ccf.ia^ixng,  älicc,  7raQ£^6vzi.  Digamma  servavit  in  Ferog, 
Fidiog,  FUazt,  iyFijXrj&uovzi ,  ff'if,  perdidit  in  äel ,  al, 
(iQQiyAiog,  exuoTog,  ii>ya'C,6/.iai,  tqyio,  ioog,  l loziemg,  olxia, 
'gog,  Qi'jTfja.  Sibilantem  neque  inter  vocales  in  asperum, 
neque  in  fine  vocabulorum  in  q  cum  Laconibus  mutavit, 
duplicem  retinuit  in  idaooäf.ie^-a,  ioorjzai,  soonvzai,  (.u.aoog, 
oooog    et    in    dat.    pl.    in    aooi.      Ante    dentalem    v    pro    X 


de  dialecto  Heraclienßium  [talicorom  145 

ponit  in  (DivTiag;  t/nasalem  habet  plerumque  ante  guttural« 
avavyeXlovtt }  ävyQaipai  etc.  sed  eyytavov  ei  nqtuyyvog.  /t 
plerumque  ante  labiales  sed  htazovnedog\  v  ig>eXxv<JTMov, 
quod  dicitur,  modo  ponit  modo  omittit  ei  ante  ?ocales  et 
ante  consonas.  Enclisis  nasalium  in  fine  v^ocabulorum  unum 
exemplum  vidhnus  in  ifj.  /uiv. — c  ab  aliiß  dialectis  in  0  mu- 
tatum  servat  in  111.  pl.  act.  e%ovri  etc.,  in  uumeralibua 
il/.cnij  öiaxcaiotj  tiio((/j(i loi  etc.,  in  Z/.utiujvxi  et  ;/'///, 
vulgarem  mutationein  suam  fecit  in  diaxooloi,  itioa/.nnini. 
&  nusquam  in  0  mutavit,  quod  etiam  Lacones  nun  oisi 
recentiore  tempore  sibi  indulserunt.  —  Numeralium  has 
formas  vulgares  in  dial.  Her.  agnovimus:  i(JBigt  T£oaa(/eg, 
()(i')dt/.«}  Ibl/jai,  TSOOccQaxovza,  oydorfytovra,  diaxootöLj  iltq<(- 
■/.oöioi,  xilioi.  Ex  nominum  declinatione  formae  Ti^ioxQaTiog, 
uoXiog,  noXij  dmlü ,  nmtytl  proferantur.  —  Ex  ver- 
borum  declinatione  terminationes  -/ueq,  -vn,  III  pl.  praet 
)±  v  ex  summa  antiquitate  ab  universa  Doride  retentae  Bunt 
Iniinitivos  praes.  in  -ev  praeter  ijpev  usurpat,  int.  pf.  Bibi 
proprium  finxit  in -^tfivexeuntera :  uecpvTevxrjfxev,  nefiqwy^  vei 
y.ijnv.  Imperativorum  111.  pl.  in  ikd  et  o'Jci  vulgaribus 
antiquiores  terminationes  cum  Doride  antiquiore  communicat. 
—  Verba  in  -tu  quomodo  declinet,  haec  exempla  in  me- 
moriam  revocarint:  nc.^uoyu,  Zuaitcr/i,  sftergioifieg,  fiergiio- 
Htvai,  il-enotoV)  no'iovzctoOL,  futurorum  variam  formationem 
dialecto  Her.  propriam  conspicis  in  liis  formis:  iaaei, 
iaanm;  toarjiui,  tooörrai ;  t/ifhc/.el,  smxazaßaXiovri.  — 
Verborum  in  tw  aor.  I  et  tut.  £  pro  G  habent:  öi/.a$v>,  edixai~a 
(praeter  navea^aofisg  formam),  quod  ex  ja:  ya  ortum  cum 
Abrensio  Curtioque  censuimus,  et  illud  y  apertissime  in 
iioii/J.iuyov ,  noTixkaiyiüoa  exstare  demonstrabamus.  In 
yayQaxpcaai  et  (.ia^.ia3-ioü(öviaL  periectum  quoddam  sigmati- 
cum  ut  in  You/a ,  eig~aoi  agnoscendum  esse  Curtius  aobis 
persuasit;  denique  ex  conjugatione  verbi  substantivi  parti 
cipii  eWegj  triaaoi  antiquissüni  iterum  mentio  fiat 

Quae   omnia    nobis  mente    colligentibus    dial.    Ber.    ad 
mediana,  quam  Ahr.  11  401  voeavit,  Doridem  referenda  erit, 


446 


Meister 


nara  quamvis  praecipue  terminationem  aooi  et  futurorum 
certam  formationem  c  summa  antiquitatc  traditam  sola 
praebeat,  tarnen  in  digammate  e  multis  vocabulis  expulso, 
in  aspero  hie  illic  pro  antiquiore  leni  arrepto,  in  multorum 
numeralium  et  quarundum  aliarum  vocum  formis  e  vulgari 
dialecto  pro  vere  Doricis  reeeptis  recentioris  teinporis  ve- 
stigia  necesse  est  agnoscamus.  —  Quam  ad  aetatem  con- 
stituendam  valet  etiam  inconstantia,  quam  voeavimus,  hu  jus 
dialecti,  qua  antiquioribus  non  raro  simul  cum  recentiori 
bus  earundem  vocum  formis  usurpatis  transitus  quidam  ab 
antiquiore  ad  recentiorem  aetatem  significatur.  Mazocchius 
quidem  et  qui  eum  secuti  sunt,  Franzius  et  Ahrensius  ita 
hanc  inconstantiam  sibi  explicuerunt,  ut  recentiores  formae 
in  altera  tabula  paullo  frequentiores  alterius  tabulae  recen- 
tiorem aetatem  indicarent,  eae  vero,  quae  prioris  tabulae 
initio  reperirentur,  Maittairio  fragmenti  Britannici  editori 
ascribendae  essent.  Hoc  falsum  esse  doeuit  Mommseni 
fragmenti  Britannici  collatio,  neque  illud  quidem  multum 
habere  probabilitatis  jam  ex  eisdem  in  utraque  tabula  de- 
mensorum  nomiuibus  apparet;  sed,  ut  aecuratius  de  hac  re 
judicari  possit,  omnia  illius  inconstantiae  exempla  in  unum 
conspectum  congeram : 


1.  tqIq     .  . 

2.  zizogeg  . 

ziooageg 

3.  h'ixccTi    . 


Fd/xai    .  . 

lETQWY.OVTCC 


I.  Tabula.  IL  Tabula. 

23,  40,  144 [33,  35,  40,  89. 

15,  53,  70. 

14,  80,  143,  171  .  .    43,  62,  80,  86,  93,  98, 
102. 
50. 

18,  23,  33,  37,  40,  42, 
44,  45,  51,  63,  66, 
72,  77,  80,  84,  87, 
93,  97,  99. 
55,  57,  71,  75. 
20,  35,  182 95. 


37,  45,62,  76,81,83, 
84,  139,  171  ... 


l£OOCCQCC/.OPTa      — 


49, 


de  dialecto  Heracliensium  Italicorum 


117 


diaxcetioi 
öiaxoowi    . 
1 1 1  ni'/.raim 

Xt.XQCV/.OÖlOl 

cd 


tl 


I.   Talmi  a.  II.   T  a  bul  d. 

19,23,37,45,  16,  185  98. 

35. 

52 49,  85. 

10 


8.  III.  s.conj.ine* 


0. 
III. 
11. 
12. 
13. 
14. 
15. 
16. 

17. 


n        n  -f] 

Sfiiomodofiä 
Inoi/.ia .  . 
ioajlza/Lteg 
lao'taa/ius 
'  Hf)ccx.ksic( 
'Hgccxltct . 
iaog .... 
long .... 

;iciQt.!-6vzi 

lOllCiV  .    . 
;mil  zäv  . 

JIOXIÖV    .    . 
7TOII    TCtV     . 

toi  artic. . 


m        „     .  . 

ante  galt,  v 


[101 1,  116,  119,  122, 
128,  137,  138,  142, 
145,  151  bis,  152, 
158,  171,  173,  178 

127 

125 

107,108,111,128,130,1 
151,  160  bis,  161,| 
163,  176    .... 

128?,  129  bis    .  . 

III 

150 •  . 

146 


30. 


47,  51 


175 

149,   17(1 

(-raw)   107;  120  . 

141 

119 

16 

162 


25,38,73,  81,88,107 
32. 


31,   14,  69,   107. 

13,  38,  7:..  94,   100 

37,  77.    r68. 

18. 

2,  8  bis,  86,  95,  96,  2,  6  bis.  26 
99, 100,  I05,117ter, 
134,  153,  I7S    .  . 
107  bis,  150,  160    . 
56,  51),   l  IS,  126  bis, 
127,  132 


lls 


Meister  de  dialectu  Heracliensium  ltalicorum. 


ante  gutt.  y  . 

18.  fxarn/it/iEdov  . 
eacaövjteöov 


I.  Tabula.  IL  Tabula. 

107,  160,  163,  181  — 
184 


31,  38,  69. 
43,  47,  54. 


Ex  quibus  apparet,  nusquam  quidern  eam  rationem 
inter  utramque  tabulam  intercedere,  ut  prior  sola  antiqui- 
orem,  altera  sola  recentiorem  formam  tueatur  —  saepe  in 
una  eademque  tabula  talcs  differentiae  conspiciuntur,  atque 
altera,  ubi  recentiorem  sola  praebet,  semper  simul  antiqui- 
orem  habet  —  neque  raro  in  priore  tabula  recentiorem 
formam  exstare,  tarnen  in  Universum  recentiores  formas 
magis  alteri  tabulae  convenire.  —  Quod  non  solum  ita  ex- 
plicari  potest,  ut  prior  alteram  aetate  paullo  superet,  sed 
etiam  ea  ratione,  ut  is  qui  alteram  exaraverit,  recentioribus 
formis  magis  magisque  in  dialectum  irrepentibus  os  jam 
magis  assuetum  habuerit,  quod  in  tali  contagio  cum  com- 
muni  lingua  non  est  cur  prorsus  rejiciamus. 

Nunc,  cum  ad  finem  pervenerimus,  si  quis,  ad  quod 
certum  saeculum  has  inscriptiones  redigamus,  quaerat,  re- 
spondebimus,  si  inter  progressus  mutationesque  Doridis  in 
Graecia  et  in  Italia  analogiam  quandam  sumere  liceat  — 
quod  affirmandum  erit  —  nos  cum  eis  (Mazocoh.  Ahrens. 
Franz.),  qui  tabulas  Heraclienses  exitu  quarti  saeculi  exa- 
ratas  esse  censuerint,  non  dissentire. 


TABULA K  HERACLIEN8ES. 

Tabula  I. 

Kcpogog  'Agiöxagxog  HgaxhlÖa,  [irjg  \  'Amkkalog.  2 

rA  nöfag  xai  xoi  ogiörccr  \  FE  xginovg  <PiXonnmog  '.', 

ZomvQiöxG),  | 

1 1 E  /agvxtiov'ATrolkohnog'Hgaxfojxco,  \  AI  nikxa  ')  I. 

zlät,i^og  Flvgga 

KN  ftglva£,   |    (DdcStag    'Ißtislov,  ME  huörvXiOV  6 

'llgaxktiöag  Zconvgco  Aiovvöo)  .  7 

'AvtyQd'il'uv  xoi  ogiOxai  xoi  algtftivxtg  hu  rag  %(6gag  8 

rag  lagag  xä  zJiovvöco  \ ,   <X>ikcovvuog  Zcottvqiöxo),  'Ann?.-  9 
XdvLog  'llgaxh/xa,  Ad^ifxng  llvooco,   <Pi?.iöxag  IGtieIg}  . 

HgaxkelÖag  Zconvgb),  xati   u  cogl^av  2)  xai  txtouäiiav  ;)  1'» 

xai  övve^exg/jöav  xai  Iptgitav  xav  'Ilgaxktiav  öiayvöv-  11 
xcov  l)  iv  xaxaxh'jxa)  dkia. 

SvvffiBTgyjöttftEg  Öl  dg^qtl  i'ni    dnb    xto   dvxöuio    rt.3  12 
vnlg  IJavdoöiag  dyovxog  xio  Öiaxäui'ovxog  xcog  xi  iagcog 

yjcogag  xai  xav  fidläv   yäv   hu  xbv  ävxouov   tuv   dg!-  13 

Z,ovxa   xcog  xe  xai  <diovvG(o  #«pco£  xai  |  xov   Koreas  o  1 1 

zJlcovog  tTta^icoxtj-    Kaxexcq(o(.ieg  dl  [it-glöag  xtxonag  '  vav  15 
{ilv  ngäxav  {itgiöa  anb  xco  dvxö^co  xa)  ndo  xa  fIIg<öötia 

ayovTog  \  Evgog   arorl  vav   Tgia/.ovxäneönv  xdv    diu    vtüv  L6 

iagcov  %('tgav  äycoöav  | ,   [taxog  öl  avto&a  anb   xav  ano-  1 7 

goäv  d%gi  ig  noxaubv  xbv'Axigiv,  xai  \  hyEVOvro  utrgtcj-  18 

fievat    EV  xavxa    xa   {tegtia  sggtjyeia^   ulv  di  axuxiai    uia  19 
ÖXOivoi,  öxiga  de  x«l  dgg/jxxco  xai  Ögvuo)   Fttaxaxlai  ') 

xtxgiöxoi'Ta  Fl|6)    öxoivot    tyu/d^oi ?'<>?''    xav    öl    ÖEWEQUV  20 

{itglÖa  ivgog  djib  J  xäg  xgiaxovxantöco   ln\  xbv    avxopov  21 

ror  itgätov,  uäxng  öl  dnb  xav  \  dnogodv  d%gi  Eg  noxa-  22 

n  TitXtu,    Maitt.     2^  i[l]Sav  Maitt.   A  /<■>  II EU  i\    Momma      3) 
Itetfiä^av  Maitt.     I)  .//  tKNONTÜN.  5)  >s-«x«n7«  Frau;:     6J  g£  l'raii^ 


450  Tabulae  Heraclienses. 

23  ftov,  xal  lyBvovxo  ^.txgioaBvai  bv  xavxa  xä  \xtgBia  £gg>]- 

24  yuctg  (a&v  dtaxaxlai  eßdsfitjxovta  xglg  ö^otVot,  oxlga  ob  \ 

25  xal    äggijxxa   xal   Ögrixä    Tttvxa/.aziai   ö%oivot'  \  xäv    dt 
xgixav  (iBQLÖa  Bvgog  anb  xv5  ävxofico  reo  ngäxco    xoj  nag 

26  rav  xgi  \  axovxäntdov  äyovxog  inl  xov  ävxopov  xov  dtvrt- 

27  qov  anb  tag  xgia\xovxanBda,  päxog  dl  anb  räv   änogoäv 

28  ä%gt  lg  noxa^öv,  xal  lyB\vovxo  ^iBxgiw^Bvai  bv  xavxa  xä 

29  ptQÜa  tQQijydag  fiev   xgiaxaxiai  \  dixa    Ovo  6%oivoi  tj^i- 

30  6%oivov,  öxiga  dl   xal  äggfjxxa  xal   Ögvpia  nBvxa\xuxiai 
xgiäxovxa  inxä  rj[il6%oivov'  xäv  dl  xBxägxav  [itgida  Bvgog 

31  anb  |  xa    dvxöfico   xä   ÖEvxsgco    anb   xäg  xgiaxovxanidto 

32  inl  xbv    ävxopov   xov  \  OQiQovxa   xav   xe   iagäv    aal    xav 

33  Fidiav  yäv,  fiäxog  dl  anb   xav  änogoäv  \  a%gi  lg  noxa- 
fiöv,  xal  iyivovxo  ^Bxgia^iBvai  bv  xavxa  xa  (itgtia.  Bggrj- 1 

34  yuag   plv  xgiaxaxiai  bxxa  6%oivoi  t]yii6%oivov ,  öxiga  dl 

35  xal   aggi]/.xco  \  xal   Ögv^ti)   nBvxaxaxiai   xexgdxovxa  (iia 
{jfitöxoivov. 

36  Ktqiala  näöag  Eggrjytlag  yitiai  BVBvr^xovxa  nivxB  6yoi- 

37  voi,  öxl\ga  dt  xal  äggfjxxa  xal  ögv^ia  di6%iliai  diaxaxiai 

38  Fixaxi  nwtB   }]^ii6%oivov  I  •    xav  dl   väöov   xav  noxiysys- 

39  vt]{ih>av  tg  xav  dggrjxxov  yäv  6vve^e\xg^6aßtg. 

'Anb  xavxag  xäg  yäg  änoläh]  tggrjyüag  filv  xgiaxaxiai] 

40  xglg  6%oivoi  rj^iöxoivov,  öxiga  dl  xal  äggijxxcj  xal  Ögv^co 

41  xBxga\xoöiai l)  xgiäxovxa  nivxB  6%oivoi'  B[i  filv  xä  ngäxcc 

42  fitgsia  xä  \  nag  xä  'Hgadeia   BggijyBiag   filv  sßde^irjxovxa 

43  Fl%2)  6%oivoi,  6xi\ga  de  xal  äggifaco  xal  dgv{iä)  sxaxbv 

44  byÖor]xovxa   tibvxb    6%oi\voi  *  bv  Ob  xä   XBxägxa  (iEgBia  xä 

45  nag    xä    (frivxia    IggrjyBiag   (ilv  \  dtaxaxlat    Fixaxi   inxa 

46  6%oivoi   r]^dö%OLVov ,    öxiga  dl    xal  ägg-q\xxa    xal   dgvfiä 

47  ÖtaxaxLai   nBvxrjxovxa    6%olvoi.      KBcpalä  nä  6ag  yäg  äg 

48  xaxBöcööanBg   xa    /liovvöa ,    enxaxaxiai    xgiäxovxa    oxxoj 

49  6%oivoi    f](ii<3%owov.      Tavxav  xav   yäv   xaxBöoiöaixBg  ly- 
dtxa^a^LBvoL    Ölxag   xgiaxoöxalag    xoig   xav    iagäv    yäv3) 

50  Fi\ölav  noiövxaööiv. 


1)  itTQHxaiicu  Franz.     2)  «£  Franz.    3)  TA 


Tabulae  Heracliense 


451 


Avru  tyiKJ&dfh}  u  yü  l)  xataßico,  aq   av  t  fug  m  u  :<\ 

GaöocfiEg,  xQnxxaxlav  fudlfivav  xo  Fixog  atoßzw  |  ü  dt  52 

nüou  yä  u  rc.5  jjiovvoco  xetQattaxiav  dexa  utdluvow,  xud-  :,'/, 
diyog  ro  Fixog  txaöTov. 

EöräöccfiEG  dt  xcä  ogcig  tni  utv  rüg  \  ntevQtadoQ  ava'  :>\ 

tva  (itv  im  tg)  avtöfuo  reo  naa  Tlavdoölav  |  xä  nü.g  tu  .',:> 
llgoidtiu  reo  6ol£ovxog  xav  xt  iugav  yüv  xal  rav  Fiölavi, 

üvycogüiavTtg  and  tuv  unogoüv  ig  tav  Fidiav  yüv,  ag  56 

in)    xurukv  uu/j<>\h)g    adrjXco&eir}    xaftag  rol    i'ungooifu  r>7 

OQOi'  nkkov  dl  inl  xa  ch'TÖuoy  rw  nü.g  tcc  &LVxia  üyov-  58 

zog  iördöccutg   neeg    tuv  ßrvßkUw   /.cd  \  tuv  ÖUDQvya   ü.v-  59 

ycogitavTtg    aoavxag   ig    tuv   lidiccv    yüv1).    "Ak\kcog  dl  60 
avxöoag  xovxoig  £(5r«(5ajUfc :!)    inl  rüg  auafcixa   tag  diu 

Ti'i  yu  gc'cdtog  uycööag  rag  nag  xov  dgimov,  rag  ulv  6xa-  *',] 

kag  ig  tuv   iugav  |  yüv.   xag  dl  avxöoag  ig  rav  hidiuv  62 

yav  xccrcckinövrtg  }  ixccrintdov  j  avxouov.    'Eöxciöapeg  dl  63 

xai  flEÖCOQag    ovo  [itv    Eni  Tag    odcS  rüg  |  ayäöag  ix  n  64 

rcrfAiog  x«l  tx  Jluvdoöiug  diu  xav  iagcöv  yrigoiv,  ovo  |  öf  65 
fi/  taig  KXQoöxiQi'aig'  xovxag  nc'cvrccg äv  tv&vcootluv  ouo- 

Xoyag  ükkükoig,  rcog  ulv  ig  xo  uxqov  nkdyog  xä"  üvtöuco  66 

E7uyt\ygaucdvcog  „iaoag  Jiovvücö  gopcov"  zag  dl  iv  tu  67 

h'idiu  yü  i.u\ytyguuuiviog  „avxoQag".   'Slöavxag  dt  xcä  68 

inl  reo  avxofjua   reo  \  nag  tcc  0ivxia   ayovrog   iörccaautg  69 

utöoögag.   dt><>  ulv  htl  |  rüg  odeo    rüg  Ix   nokioc  xu\    ix  7o 

llccvdodiag  uycööag  diu  tcov  \  iccgcov  %coQ(üv,    d?>o  dl  im  71 

xäv  axgoöxigiäv  Trug  rüg  xvQÜag'  \  Tomcog  navrag  ouo  72 

köycag   äv    EV^vaQEiCCV    roig   im    rüg    odeo  |  rüg    diu    tco  TS 
yagudeog  dydöag  7rug  tov  ÖQVfiov,  rcog  utv  ig  to  iugov 

■nkdyog  imytyguuuivcng  „iccgcog  .Jiovvöco  yi'igcov'',  Tiog  dt  74 

ig  xav   lidi  uv  yüv  imytygauuiviog  „uvxoQog",   tac£%pv-  !■> 

Tag  an    aXXdXav  wg    y]  utv    lixcaintdov   avxofiov.     'Em  76 

dt  TÜg  XQiaxovxanida    TÜg   diel   noi-  i  ugcov  ycogcov  dyu-  7  7 

Occg  im  utv  TÜg  nktvgtüdog  civco  dvo  üniyovTug  tat    eck-  78 
käkcov    TgiüxovTu    nödeeg.      "Akkcog    dt  avxoQag   xovxoig 

l'    •>   yä   Miiininsriiu   in  tal>.  Piüsse   videtur.     Bfazocchi:    v$  t/e» 
2)TANFJJ1  i\    TAN  TAh    3  SA  omissumsuperae  suppletnr  in  tab 


452  Tabulac  Horaclienses. 

79  end£,a[isg  nag  \  xav   böbv  xav   nag   xbv  ögvfibv    dyeoöav 

80  ovo  un£%ovxag   an    dkkdkcov  \  xgidxovxa   nöÖag.     'Ev   öl 

81  {.teööcp  xeo  %eögcp  Ini  xag  xgiaxovxantöeo  xiWogag  dne%ov- 

82  rag   an    dkkdkeov   a  (isv  xgidxovxa  nööag,  d  öl  F(xa\Ti. 
Eni    dl   xeo    avxofico    reo   nag   xav    xgiaxovxdvitöov    Ovo 

83  dn'iyovxag  an   dk\käkcov  Tixaxi  noöag,  xai  äkkcog  enl  reo 

84  Ötvxhgco  dvro^co  dntyovxag  \  an    dkkdkcov  Fixaxi  noöag' 

85  xovxeog  ndvrag  dvmiygocpeog    6gi£,ovxag  |  rag  [itgtiag  rag 

86  nor  dkkdkcog  xolg  n£{ue5&a[iEvoig  xeog  iaocbg  %G>\geog.     Tcbg 
dl   nävxag   yeogeog   tcbg   reo   zliovvGco   xtg^dtpvxt    xoi   r? 

87  avxopoi  |  o    xe   nag   xd   'Hgcpöna   dyeov  xai    6    nag    xd 

88  (Pivxla  dnb  xav  dnoQodv  dvcol&a   d%gi    eg  noxa^ibv  xbv 
'Axigtv. 

89  'Agi&[ibg  bgeov  xeov  löxdöa^g '  xeov  {ilv  |  ki  reo  dvx6{ico 
reo  nag  xd  'HgcpÖna  inxd  Gvv  xeo  Ini  xäg  nkwgidÖog  x)  i . 

90  Ini  öl  xdg  xgiaxovxamÖeo  bxxeo  Gvv  xeo  xexgcogco  2) '    ini 

91  öl  xeo  dvxö{xco  |  xeo    xe  nag   xav  xgiaxovxdneöov   xai  xai 

92  i%o{iivco  ovo  iep  sxaxigeo'  ini  Öl  xeo  |  nag  xd  &n>xla  Inxd 
6vv  xeo  nag  xav  ßvßkivav  {ia6%dkav  xai   ndg   xav  öi-\ 

93  eögvya. 

94  2Jvv&/]xa  /iiovvGeo  yehgeov\ 

95  Eni   iepogco  ^Agtöxicovog,    ^iip'bg  'Anskkalco   d   nokig 

96  xai  toi  nokiavöyLOL  AH  ßoxgvg  TiLiag\%og  Nixeovog,    FE 
dv&sfxov  'Anokkcöviog  'Anokkeovico  xai  xoi    ogiöxal'    FE 

97  xginovg   0ikeövv\^.og  Zeonvgiöxco,   IJE  xagvxuov  \4nok- 

98  keövwg  'Hgaxki'jxeo,    AI   nikxa  Ad^og    Tlvggco,  |   KN 
dglvalj,  (bikcSxag'Iöxitico,  ME  iniöxvkiov'HgaxkelÖag  Zco- 

99  nvgeo   tuöftcbvxi    xeog    llagcog   leogeog    xeog    xeo    Aiovvöco 

100  Vjipvxag  eog  typvxi  xaxd  ßleo  xa&  d  oi  rHgaxkeloi  öiilyvov. 

Toi  Öl  {uöftcoöcmivoL  xagntvöovxai   rbv  dit  igovov, 

101  dg  xa  ngcoyyveog  noxdycovlxi  xai  xb  ^iiö&co^a  dnoÖiöcovxi 
nag  Fixog  dsi  Tlavd^co  [irjvbg  ngoxegaia  ....  Kai  al  x  3) 

102  h'[ingo6&a  \  anoölveovxi,  dna^ovxt  ig  xbv  öa{iööioi>  goybv 

1 03  xai  nagnExgyöövxi  xolg  öixayigxaig  xolg  \  Ini  xeov  Ftxieov 


1)  1IAEYPLAAOZ.     2)  TETPQ.IPM.     3)  KAlK  pro  xai  al  x. 


Tabulae  Heracüenses.  153 


reo  öccfioötco  %dt  (is&cog  to)^  %ov%  XQi&äg  xoftaQag  doxt 
flog,  o?«g  xu  u  yu  \  ytoti  •). 

Ihnc.'iüiTi  dt  7rocoyyvoig  rolg  TtoXtccvofioig  rotg  u.tl 
im  tojv  FtTtcov  ivraööiv  nag  \  TCSVtairrjQlda,  Sg  xa  ifti- 
kovrtg  toi  nokutvofioi  dtxiovrai. 

Kai  cd  rivl  xa    «AAoj  |  nugdcüvTi  tuv  yüv ,    Si»  g£f 
auroi  fieiii<s9f9i3(6vTai,  )]  ttQVVÖCOvn  ij  äirodcSinrai  rav  l  -t/ 
xagniav,    av   avxa  tu    TruottövTut  nQMyyvag    ol  nagku- 
jiövTtg  i}  olg  x'  UQrvöti  '-')  Jj  oi  regt  uuivot  %m>  tTTtxaonictv, 
uv  ä  xai  o  t£  uQxclg  (xtnio^afiivog 

"Oörig  dl  {u)  noTaya  !  ■ngcoyyv  ag  ij  in)  ro  fil- 
G&Mfiu  anodiÖu)  xuttu  ytygu^iva,  rö  rt  ftiö^io^u  di7T?.ti 
ct7ioTtU)H  to  inl  tu  Fi\tsog  xcd  ro  äftncoXrjfitt  rolg  ri 
Tcokiuvonoig  xai  rolg  öiruytQTuig  rolg  dtl  im  toi  FtTtog, 
öööco  xa  \fitlovog  äfifiLöftofrij 4)  Trag  nivTt  /-irt]  tu  tcoütu. 

OTl    XU  Ttkt&tl   '')    i'UqjlG&h'  C({IU  TTCiV  TO)   7IQUT0)     UlÖiJo'lUUTt . 

xul  iv  tu  yu  TrtcpvTtxmivu  xcd  olxodofnj(dva  ttüvtu  rä^ 
Ttökiog  iööövrui. 

,EQyuh,6v\rca  dt  xarräöf  6  piv  tov  ttqutov  %(Bqw 
Hiöftaöcaitvog  xhn>  nag  tov  avrouov  tov  vtcIo  Ilurdoo!- 
ag  äyovrci  tov  Ttag  tu  'Hgcöda  '•)  Ü%qi  rüg  TQtuxoiTuxtdid 
d^inikcov  ptv  cpvTtvöti  (irj  fislov  ij  data  |  6%oivag,  iXaiäv 
b\  cpVTa  i^ßaktl  ig  tuv  6%ÖWW  ixüöTuv  (it)  (.itiov  ij  Tt- 
Togci  tg  tcIv  |  dwcauv  yüv  ikuiug  fypt'  ul  dt  xa  /u?}  tpavn 
toi  ntfiiö&aiitvoi  dvvuTav  tjutv  tkuiug  l  xtr,  toi  nokia- 
vö^oi  toI  dtl  im  tcov  FtTtcov  tVTtg  xai  cd  Tivag  ßXXtag 
ral  Jtohccvofioi  no^tlkäiTat  ano  tco  dcc^xco,  onoäavrsg 
doxiua^ovTL  xai  uvuvytklovTi  iv  uklcc,  ftuöau.-'roi  tuv  \  yüv 

710TTUV   TCOV    im%lOQluW    t7Tlütk)jÖ(')VTUt     dt    XCU    TCOV    V7UCQ- 

Xovtcov  dtvdotiov,  cddtTivüxu  \  yt'jou  ij  ccviuio  txrrtTcovTi. 
avTol  t$övTt.  TavTtt  dt  TtävTu  Tt&pvrsvfisva  7rapl|ovri 
xai  tvdt[dicoxÖTu ,  öööcc  iv  tu  6i<v&)'jxu  ytyQcU'ürui ,  Iv 
rw  ntuTtTco  xai  dtxuTcp   FtTti  coro  tcö   noTtxti   fi\r£og   >,' 


04 

05 

06 
07 

08 

09 

10 

1 1 
12 


13 

1  I 


16 

17 

18 
19 

20 

•21 


1)  (/^oij    Franz.     2)   ilnTvai,   Franz.    J)   noTuyi,    Fi  in        1      üum 
fT^i.i.v;,   Franz..     5)   reAl£»j   Franz.     6     Hqt^Stia   Franz. 


45-1  Tabulae  Heraclienses. 

AqLÖTIG)V    ECpOgEVEL'       CCL     Öt     XU    fit)     7tECpVT£VXG3VTl    KKtTCC 

123  yEygafifilva ,    xarEdixaö&Ev    nag     [ilv    rav  \  tkcduv   ötxcc 
Vofi&Q  V)    agyvglco   nag   ro   (pvTov  txaöxov,   nag  dl   xäg 

124  a^nikcjg  Ovo  pväg  dgyvgico  nag  xäv  \  6%oivov  ExaOxav. 

Tag  dl  nohavöpcog  rag  Eni  xa  ßirEog  no^Elo^iivag 

125  [ist'  avrog  avrcöv  ano  rä  |  Öä^iio  fit)  finov  ij  dexa  ävdgag 
ä^cpiöräö&aL    ij  xa    nEcpvrEvxcovn   nävra  xarräv  6w&tj- 

126  xav  I  xal  rag  nEcpvrEvxörag  ävygätyai  ig  döypa'  ävygäcpEV 

127  dl  oööa  xa   nEcpvrEvxavn ,  äv  avrä   dl  rä  \  xal  u  xwkg 
xa  \xi]  nEtpvrEv/.avn  xarräv  Gvvftrjxav,  ävygaxl'ävra  xal 

128  InEhäö&co   rä  int^ä^a  rä  ysyga^eva  norrcp   akka    {ii- 
6&o!>Hari,. 

Al  öe  ng  xa  inißy  ij  ve^el  ij  q>£gEi 2)  xi  rav  ev  rä 

1 29  iagä  \  yä  ij  rä~v  ÖEvdgEav  n  xönry  ij  ftgavy  ij   ngta  3) 

130  ij  äXXo  xi  öivtfrat,  o  uEniödcoptvog  lydixal-}j\xai  wg  770- 
yflUTQN4)  xal  ö  xi  xa  XäßEt, 5),  avrog  e&L 

Tag   dl   xgäcpag  xäg   Öiä    rav   iojqcov    gEaöag  xal  \ 

131  xa)g   goag   ov  xaxaöxatyovxi   ovdl  ÖiaGxai'övri  reo  vÖan 

132  ovdl  ecp£gh,6vri   ro    vÖcog  ovd'    äcp£g£,6v\xi *  ävxoftagiovri 
dl  oööäxig  xa  ÖEOivrai  rä  nag  rä  avxuv  %agla  gtovxa. 

1 33  Ovdl  rag   odäg  rag   ano  \  ÖEÖEty^iEvag    ägaöövn    ovdl 
övvEg^ovri  ovdl  xakvöovrt  nogEVEö&ai. 

134  "O  xi  öe  xa  xovxcov  xi  no'i'lavxi  nag  xäv  Gvv&rjxav, 
xol  noXiav6[ioi  toi  älg  Eni  xa   FixEog   tnixaxaßallovxi ti) 

135  xal  t,a^iaö6vxL  \  ä%gi    ä  xa  ätpo^ioiäöcovri.  xarräv   övv- 
frtjxav. 

Ov  xotysl  dl  xäv  ÖEvögiav  ovdl  ftgavöEi  ovds  ngiaöEt\ 

136  ovdl  t)g  ovdl  e'v  ovdl  äXXog  xrjvcp. 

Ovdl  yaidovag  fttjöEi  näg  xäg  vnäg%ovxag  ovdl  Gag- 

137  {ievöel,  I  al  ^iij  Ö6Ga  xa  ev  avxä  xä  yä,   a  {lEfMG&ärai, 

138  olxodo^itjrat'  ovdl  roepiävag  Iv  ra  lagä  yä  noii]GE\\  ovdt 
ällov  EaöEl'  al  dl  [li],  vnöXoyog  Eöörjrai,  cog  rav  iagävyäv 

139  ädixloov.  —  Olxodo^iipijrai  dl  xal  ol\xiav  ev  rolg  %dgoig 


1)  N&MQZ  sec.  Mazzoch.  pag.  136;  sed  in  Mazzochii  faesimili  est 
NOMLlZ.  2)  rj  rifig  h  </£>//  Franz.  3)  IIPIUI.  4)  änoUaiiov  Franz. 
5)  leeßrj  Franz.    b)EJIIKATÄBANONTI  emendavit  Ahrens  II  209.  not. 


fabulae  Heraclien  i  i;,;, 

tovtoig,  ßouivcc,  (iv%bv,  o%vqiov'   t<>v  nlv  ßoava  vb  ulv 
fläxog   Fi /an  xal  dvoiv   jro'do}?;,    ro  dl    ivnog    oy.ru    xal    1  10 
dlxa  JcodcSv,  top  de  cc^vqlot  (irj  utiov  ro  ulv  (läxog  otttüt 
xal  dlxa  nodoiv  | ,    ro    dl   EVQOQ  oxrib    xal    dlxa  itodäv    1  U 
ro?-  dl  (ivvov  nti'Tk  xctl  dlxa  7iodä)v  navta.     Tttvxa    dl 
nccQB^ovri   olxo  dou  ijiib.vcc  xal  6rty6u.tva  xal  rt^vgonilvu   I  VI 
Iv  rolg  %Qovoig,  iv  oig  xal  tu  dlvdgea  öh  iCEtpvtevxijfUV. 
Ai\dl  fit),  xaxEÖvxaQ%EV  nag  fiev  tov  ßoäva   Fb%*)  (ivceg   1  L3 
äoyvQiw,   Trag  dl   tov   a%vQiov  Hrogccg   ynvag  ttQyvgUa   .   144 
nag  dl  tov  (iv%6v  tglg  (iväg  agyvgio}. —  Täv  dl  tvlotv 
tiov  Iv  Toig  ögvfiolg  oids  täv  Iv  rolg  öxtgoig  ov  naikrj- 1 

6ÖVTL    OVÖl     XOtyOVtt    OVÖl    iUTTOijOOVTl    OVÖl    ttXkOV    IttÖOVtt  '      145 

cd  dl  iu),  vnoköyoi  iööövxai  xavtccg  QrpcQag  '  xal  xuttuv  1 4 f> 
6vv&)'ixav.     'Eg    öl  tu  hcoLxttt  yottih'>vTai    tr/.otg   lg  tttv 
olxodo(xccv  olg  t«  ötj?.oh>Tat  xa)  lg  rag     ttfinskog.     Täv  l  IT 
dl  £)j(j(3i'    xoii'ovri    nööa    avToig  ttot'   oixiav    lg    XQElttV 
rolg  Öl  öxigoig   xal  toig  dgvtmig  %QT]\ö6vTtti   toi   uiö&a-   I  18 
Gaulvoi  av  rav  avra  fiegida  r/.ucnog.    "Oööcu   di  xa  täv 
äu,nik(ov    ij    rcov    devdglcov  a7To\y)jgdöovTi ,    ünoxaTunTa     149 
öovti  ro!  xagit^Ofisvoi    ag   tjfisv  tov  Ißov  agitfuov  ati. 

Oi>x  imoygai'öviat  \  öl    rcog    ^toyojc    Tourcos   oi    tu     L50 
6fttd6cc{ikvoi  ovöl  Ttua/xa    olöovrt    ovtE  rcov   %iügav   OVtt 
tag  tJiioixodoluäg ,    ai  dl  (lij ,    vjiökoyog  löOrjXtti    xarrdg  151 
$i')Tüag. 

Ai  Öl  r/'s"    xa    täv   xaQ7Tit,oiiivow   caexrog,    aycoi'og 
clnoi&avti  2) ,    rag  Trö?.iog  Trüüav  tc<v  tTrixanTriav   rftUV.         I  ■">'- 

AI  dl  %  ,,m'  nokepa)  eyFrjXTj&tGJVti  ioint  in)  itjjpev 
Tag  (jLSfuo&GifiEvag  xcconsvEöftcu,  ävEoöo&at  xa\  (lio&caöiv,    I 
x«i)"'  ä  rot  'HquxXeioi  diayvävu,  xal  (iij  \  tjfiEv  vnokoycag   l ."» i 
(.n'jTk    avtag    {u'iTt   Tiog  noioyyvcog   täv    Iv    ta    övv&ijxtt 
ysyQttfifiBvcav. 

Tag  dl  itQayyv\c9g  nog  ad  ytvoulvug  KEJtQGtyyvEX}-    L55 
xijfiirv  tüv  rt-  luoduiiuToiv   xcu  rav  Imt/u^ixo^ottav  xal 
rtiw  ä(i\jtakij(ittt(Ov    xal    räi'  xataötxäv   xal    uvtag   xoit    156 


i      -    l'r;inz.     2)  ano^Kii,    Kranz. 
•  '  u  rt  i  n    .  Studien  i\'  . 


456  Tabulae  Heraoliei  - 

tu  yo^uara .  a  xa  htmaatvgrj6c3vti ,  xa!  utl  t,uer  tujc 
157  ap  tnjöiv  utftt  naAivdixiav  n^de  xaz  auUov  «^da  £W 
15S  rpovor  rä   tto/.<   Trodyuara  Tiagiytv  artde  tou    v\m£q   t«- 

go&os  7ioa66ÖiTu66r  cd  de  </>,,  ax&leg  tyßev. 

Jeinegog'  öde  tov  deiTtgov  ycigov  ')  uiö&cocjcqi; 

159  y.ugxevöijut  coro  r«c  rp/«xoi'Tcjr£öG:)  r«^  Ö/rV  ra5r  rfroo)- 

160  po)j'   ay<66a§   Itü   tov  avtouov   tov  hqozov,  o6\ooq  x    ei 
■/.cd  Ttgcdiei  ttcü'tu  xavzäv  tfui<h£xav  Kai  \mokoyos  sG&lftal 

161  xalavrog  xaio*  XQGtyyvoi,  ort  tut  i  u>)  JcoaijEi2)  Marrav 

Tgirog    6  öf  rÖ7'  rpiYo?'   {öoov  puritasoapepoc  rag) 

162  xevöt/uu    c.rrö   toi   ccv  touoi    ro5  awüreEoov    rr/n    rp<«xo?- 

ceoVd  «arro*  avzofiov  tov   devregov  ccttö  Tag  tQucxov 

163  raareätoxai    rrpcfff  oavur  xarrav 6w&qxav,  y.cd  vnöXoyos 

164  eööi'jui  xr.i   avrog  ral  roi   xgiarypvOi   0  Tt  ra  u))  noriei' 
Kccttav  ew&iptav 

TeraoTog-    6  df  tov  rerugTov   ycogov    uiOxfcoörluevo- 

165  -Tr;p  r?  uov  -TO//f.j'o  «fo»   ro)?'  £.t1  ^Agiöriavog  ecrögoi  rai 
tcöv  ögtöTÜv  y.cd  xüg  töjv  Tiohavoucnv  ticiv  errl     IgiöTagyco 

166  a5  'Hg«y.?jidc   hpoQü).      A  uvfteua    Oihovvuco   tco  <J>i- 
Atavvpa,    .1    eujo/.og    flgcc/./.eida   tcd    Ttao/.guTiog,    xug- 

167  mv  öi'jca    urxö    ro3   avrdfie    n-5   rp/rro    axo  rag  saarxov 
Tcaredcy   em   tov  äimiiov   tov   OQÜflvta  tiS*  re  ro5  Jio- 

168  wöteJ  ;,  {cooog  wu  *«  Oivriui   6  Kgurivco  Trccucryei.      O 

169  öi  äveAousvog  enyc-.iiTui  tu  uev  <//.<    Havtav     Gwdyxa», 
tuxßhhs  ral   reo?  ioatag   yeygc'crTca ,    rr^  de  aps&tog  tu-: 

IT"  vxa&iaöag   egyuii'jc.i   cog    ßeXn\6ra'    o66tu    de    na  tüv 

uuxe/.cnr  iauyyijfj&Sxavti  xotupwsuöei  o'iorf  ae\  tmäojsv 
17  1   T(>?'    iöov    f'.pfO'uü?'    räv  ;   Q%o(vGn>   tov   rvi    wcaq%ovxu 

Fiy.uTt  tstOQttg  Oyoivoiz'  cd  d\  uij,  .igoy.cf.ddedi/.ÜG%co  ovo 
172  juväg  f'o/i'piw  |  Trug  tav  6yo\vov  htaövav.     Tag  dt  llaut% 

/.cd  tag  Svxuzg  /.c'.i  tä  ct.'/.c    devdQSa  tc:  ^ut-oa  tc  wuxq 
L73  yoi-Tu   rrcvTc    iv   tä    uegldi  tavttx.    7regt6y.aveiy.cu  ttoti- 

Oy.cvei   y.co.   Tregr/.ovei  tä   dtofisva,    y.ca   tu  ttvd  /.(    ; 

l    /(öij'v  omk  '    in  fcab     2    T'."-'     Pr*n«.     3)  -l.ri   ayllaba 

scripta  in  I 


I  abulafe  Heraclien  i;,7 

/;  \ävi(lCO  lüX&TGWU,    CUlO*aTttöT(X0si  int    ii.ii.)  n  v  I  •_"  >Ui<>r    17  1 

tmv  vjtaQ%6vTcov,  notupvtsvosi  8\  na\  ikt  U  g  |  w  tu  tyiXä   it:. 
ofiokoycag  notoav  tolg  vnaQ%6vta60i   ÖbvöqIoiq,   /u\   tov 

I  DKtunr   Tor   löOV    XoOtDg   X('i    h>   Ttt  |  Ükku    Owfhpti     y;       176 

ygaatcu.    "0  u  öl  xu  fit)  nga^n  '    o  aviköfisvog  /.(  m  v 
owfrrjxav  jj  fu)  iv  zolg  %Qo\voi>g  totg  ysygamdvotg,  vsco    177 
koyog  HwijTat  rotg  nokuwofioig  x«\  toi$  öixayBQitoug  zolg 
im  reo  Fsisog a),  |  xaftwg  xu\  iv  tu   ükku  6wftqxa   yi-   178 
ygeutzai. 

li  81  xu  roi  soAuxvofKM   rol  <<)   &d    rcöv   Fetkov 
wies  ,<"}  ^w.^i.ii'n  navttt  xavcav  öw&ijxav,  avtol  u«o-   179 
A<)}'oi  hödovrcu  xatrav  ovvfrijiuxv. 

Em  zovvotg  i(Ju6&dooev\To "   rov   </;/•  mu X  )■  fUQtda  180 
ebro  tgw  rä'Hgdida  MExißcätiov  Bogfilarv  &iA*6ra  iuv 
TijXiWTu  bTiTu  (iBÖi  fivcav,  xüödc%og,  Jtgayyyvog  täaäfiatog  im 
.1//C  xißeäriov   loxctg  <l>iku'm<.    Tccv  ös  dsvzeQccv  (dö&aaiv 
*A  |  hpfhkog  <4ttfiaQ%og  Oikavvficn   vetQföxovra  fisdlftvojv,   182 
jrproj'j'i'oc    reo  GcofMvrog  ....  Htiii^Mins    dfelodtapco       Wie   183 
df  tqLtccv  (iiG&ghSlv  FE  yvlov   Tkiölag  /Isovriöxco  tgu 
Kovza  nlvTi-  [isölfwav,  itQcayyvog  \  räöä/naxog  k  X  6<pt  i     isj 
QcmiJQBS    tgidtodafiog  ....   Täv  öh  rezttQtav  fiiofraöiv   l  I 
ktovqgiov  \   <J>iknrjT<>^    OtHjmca    Siaxceticav    ißösfAyxovra  185 

OXTG3   u:diai't>)v ,    ^^(.Jj'j'f'Os    r(<~>    (HDßtCttOg    1 1 1\  xuorxuovl 

tnokktüviog   I  Ifjuxh'jTG).  186 

IhuttituTiis  FE  yviov    tgustodaftog  —rinn  ,<<  187 

/'«jutry«;,'  XiRtgsas    Idfunvog  NsanoMxag. 

Tabula  II. 

/.'</  (»oo^  .  t<x£i(iog. 

I    itofag  |  x«)   rol   öo/omr     /  /•;  rp/ftOUg  <7><Aw'  Irruo. 

Zioiri'iiMizi.i, 
///.'    Xa^VXEtOV  |      IJTokhnVKK    llouxkiji.)       II     t:  ■ 

h  jmos    Ih'ooi.)     /;►<(■,     //ci,  fl 
h'iyoüil'ui'  toioQtGtul  ro!  ft/mt^iTU'  £3rl  rog  | -     6 


li  -ipöfji  Frana     2)  EETE02 

30' 


458  Tabulae  Heraelienses. 

7  xag  |  xäg '  Aftävag  rwg  tv  Koika  0tlävv^og  Zanuglöxa, 

8  'A7t\ohhdviog  'Hgaxhjxa,  .Jdt,i(.iog  TJvgga,  xaO''  d  dgl'^av 

9  xal  6vvt(it\tQtJGccv   xal  £T£g(iä$av   xal  i^sgl^av  xav  'Hga- 

10  xktiav  öia\yvovxav  iv  xaxa/.k/jxa  dkla. 

1 1  UwE^iSTg/jöa^eg  Öl  dgt,auivoL  j  ano   xä  ävxöfta  reo 

12  caib  Kaiväv  äyovxog  im  xav  böbv  xav   xgilaxovxamöov 

13  xav  im  &dkaG6av  dyaöav.    Kai  tysvovxo  änb  I  xd  ävxdfia 

14  noxl  xav  ßovßrjxiv  xav  ötä  xav  yvdv  ix  nokiog  gia\6cxv 
snxä  yveu,  dito  öl  xäg  ßovßt'jxtog  im  xav  xgiaxovxamdov\ 

15  xgslg  xal   öixa  yvai,  ano  öl  xäg  xgiaxovxamÖa  im  xav 

16  xqiaxov\xdmdf)V    xav    did  xav  xgitjfiLyvav  äyioöav,  xal 

17  lyivovxo  \  evvia  xgtrj^iyva. 

18  Aiaßävxig  dl  xav  xgia/.ovxdmdov   i^e\xgtctjneg  noxl 

19  xbv  Ftxaxlduov  xal  amptxgy'jöausg  xbÖixa\xov  xgtfj^iyvov. 

20  Tä  dl    xglyva  ovx    sfcsnoiov,    xa&ag  x6   äg%aiov  j  svgl- 

21  6/.o(i£g  ytyzvr^iva,  dkkd    nev&7]ui/yvov  [tovov  xalxeksimxo 

22  ix  räv  dvdv  xgtyvav '  xav  dl  komav  yäv  Fidlav  j  timc; 
imnolrjvxo  l)      xavxav    änoxaxiöxdöa^g 2)    xä    'A&äva  \ 

23  xaxrd  ag%aia. 

24  'Ano  dl  xi~  Fixaxidüa  x.äv  lg  /roxaubv  xbv"AxLgtv\ 

25  yäv  Ttoxiyzvopiivav  xav  iv  fiiööa  xäg  xz  ixaxo^inida  \  xal 
xäg  rHgaxküag  bdä  xal  xavxav  näöav  t  idiav  in£7rolr]Vx6  J)| 

26  xcvsg'    xal  xol    filv  igt^avxeg  dniöxav,   xolg   öl  hdixah,a- 

27  {itfta  dixag  |  xgtaxoöxaiag. 

28  Kai  ä/roxaxaöxdöavxsg  xä  &£a  xaxxa.  äg%ala  xav-\ 

29  xav  xav  yäv  xaxsdaöödiie&a  xal  bgag  inä£,a(i£g  i(p  exdöxag 
xäg    fieglöog.      Kai    inoirjöa^itg   nag   xo   xgvfjfiiyvov  xbv 

30  öixaxov  Ttgäxov  xglyvov,    nox%ivxig    noxxb  mv%r]^iyvov 

31  ä<p     äg   xaxtöa^a^eg  yäg  aölx'  r)fisv   sxnksov  svgog    igt- 

32  yvov,  picixog  am)  xäg  ixaxo^Tiiöa  ä%gi  /roxlxäv'HgaxksavK 

33  böbv  äv  rag  bgag.    Kai  iyivovxo  o^oivoi  ixaxbv  xgi\äxovxa 
oxxa,  ögiy^iaxa  bxxd  4)7  tyikäg  {Mv  exaxbv  xgtäxovxa  xgig, 


1)  tntnoiqv-to  Franz.  2)  AIIEKATEZTAZAMEZ;  anixaracna- 
aafx^  Franz.  3)  'IIgaxXttai>  Franz.  4)  OPETMATA  IOKTLI  voca- 
bula  superne  suppleta  sunt. 


I  abulae  I  [eracliensea  459 

oQEyfjuxtu  Flxan  |  Fi!-1),  TTOvg'  afimküiv  dl  rirogtg  6%olvot,   3  I 
bgiynura  dixa  i'v,  Ji6deg]tQlg.    Avta  a  ya  ifuedx&hj  rav  35 
ngdrav  7TtvTatrr]oiÖa  Öiaxoriiav  2)  |  FtJzqxovra  iw&tt  Uc 
dlfivaiv,  x00?,  dvcSv  %oivlxav. 

' '  Anb  Öi  rovTto  |  tc5  n;  zgiyva  i^itig^Oaijic^  nombv  '    37 
Fixuriduov  dtvrtgov  rglyvov  tv\gog  av  rag  OQGtg,  uüxog 
cacb  zag  ixamunidoi  norl  rav5)  Ugaxktiav  \  oÖöv.    Kai   .'i9 
iyivovro  6%oivoi  ixarov  zgidxovza  tvvta.   tyiXecg  /ilv  t  au-    Ji» 
tw  Fixan  zgig  öxolvoi ,    dfinikw   öl  öixa    Fl  £  6%oLvol. 
Tovzo    öl    zgi\yvuv    ipiö&oi&ri    Ftlaxariiov    ivivi\xovru   \  1 

7f£1/T£    flBÖl^lVOJV. 

ziiaßdvreg  öl  zbv  FlxütlÖelov  htovffiaya%  ngürav  lagi-  42 
da  jräp  kxa\rövntÖov ,  £i>  a  ä  d^mikagytxd ,  xcd  itttfto-  43 
weg  xoivctv  nöftoöov  Ix  ro>  |  Fixazidtia  nozzav  olxiav  1 1 
FixKzintdov,  xcd  anb  rag  oixiag  nag  rag  uuniki<>g  a%Qt  1.» 
ig  nozupbv  bxzdntöov.  Kai  ifierglio^itg  &nd  rd)  hr/.an-  46 
Ötia  reo  (i)  jior'  "Axioiv  ini  rav  öiaörokuv  zur  n't.uylav. 
rav  anb  rag  no%bö(o  zag  xoi\väg  dyciöag  ig  rav  ixazbv-  1 7 
nsdov,  xcu  sysvovzo  Jtsvzrfxovxa  swsa  <5%ol\voi  r]nl4S%oivov,  18 
tfrikäg  [Uv  7iti"  i'jxoi'ra  (litt,  6giyf.iara  iura ,  dixTcikav 
öl  |  bxra  öyoivot,  bgiyyiuru  oxtcS.  Avta  hfuO&aQy  n  19 
rgaxarlcov  re66agdxor\ra  Fit,  uiröif.iiiov  7),   /.aööl'/oiv  th>-   50 

ÖftpW?'. 

/Jtvziga  fieglg,  iv  ä  ä  olxia  iöri.   udxog  anb  riö  Fi-  51 
xaridtibi  ini  rav  zgdtpov   rav  nag  norafiov ,   tvgog   anb 
rcov  a\gcjv  Xttlzäg  no&oÖGi  rag  bxzaneöa  rag  B£  nozauov   ~<1 
dyaöag  im  rtbg   ngcog\.      Kai    iyivovro   I  th]xovra    rgtig 
6%olvoi,  bgiy^ara  öixa  ovo.    Tavza  tu  fitgiöi     nortöao-  54 
tiäuttia    afueikav   zav    ngärav    öiaörokdv    idv    nag    rt  v 
ixazov%t\öov  oxra  6^o/vwff,  dgsynaza  Fehtaxi  hit.  nödag 
Ovo.      Kai    iyivovzo    a    7r«öa   j.itg\g  |   §ßdE(iijxovta    ovo  56 


1)  Mazocchio  p.  13H  in   t;it>    ezstare   videbatur  -i  I   „etei   prior 
ambipiiii"  esset;  in   ''jus  facsimili   legitur  in    2    Jii»*«t/«i    I 
3)  7VM  /i>  TP.  |  Tii .     I)   TTOTTO     5)  /^\   -      M        p.  136,  in  «'jus 
facsimili  TAN.    6)  TO.    7)  yi//.  ii\j\:l\ 


460  Tabulae  Heraclienses. 

6%oivch,    OQSy^ata   oxxco ,   ttodsg    ovo.      Avxa   \\uG%ä$r\ 

57  Fe^alxaxleov  xgidxovxa  dveov  ^EÖl^ivcov,  %o6g. 

58  Tolxa  {tEolg   fidxog  dnb    xeo    FEixaxilÖEieo    Eni    xdv 

TQ(i<pOV   TCiV  TICiQ    nOXa{l6v,    EVQOg   <X1l6  XeZv  OQCOV   XCOV    T«g 

59  ÖEvxEoag  \  {legidog  ini   rag   boeog.     Kai  lyivovxo    tpikccg 

60  [xsv  FE^rjxovxa  Fit,  6%oivoi   rj[ii6%oi\vov.     Tavxa  rä  (ie- 
gi'di    noxEÖaöödfiE&a    d{MEleov   xdv    devregav    ötaöxokdr 

61  dep     ExalxovnEÖeo    enxd    6%oivcog ,    oQEy/.taxa    dexa   Enxd. 

62  Kai  eyevovto  a  ndöa  [tegig  EßÖe\^.y]xovxa  xEXOQEg  öypivoi, 

63  oQ&ynara  Ovo.     Avxa  s^iö&coQr]  FE^axaxlcov   XQtdxovxal 
fi-EÖl^ivav,  övcov  xaddlxav,  ypivlxeov  dveov. 

64  Terdgra  [ieqIq   ytdxog  dnb   xeo   FtlxaxLÖEieo   eni  xdv 
zqdepov  rav  nag  noza^iov,  evQog  dnb  zeov  bgeov  zeov  tag 

65  zgi\zag  {.lEQiöog  Eni   zcog  boeog  aal    Eni  zbv   avzofiov  zbv 

66  Öiazd^ivovxa   xebg   lägcog,   xbv  \  Exd^io^tEg   ex   reo  Fixaxi- 
Öeuo  Eg  noxa^ibv ,  xowbv  näßi   %Qt]6&at   zolg  zeog   iaoebg 

67  %eö\ geog  ^E^tö&oj^Evoig.     Kai  Eyhvovzo  ipikäg   (ilv  Fs$q- 

68  xovxa  bxzeo   6%oivoi-,    OQsy[iK\ra   ÖExa    XQia.     Tavxa  za 
fiEQidt,  TtoxEÖaöoccnE&a  d^nEXeov  xdv    zgixav   dtaoxokdv  I 

69  d(p'   Exaxo^jridco    xdv   noxixkaiyeoöav  l)   noxxdv   nb&oÖov 

70  xav   oxx(xtie8ov    dixa    tievxe  \  oyoiveog,    ogEyfiaza    inzä. 
'EyEVEto  d  näöa  [lEolg  bydofaovza  TQEtg  6%oivol,  boEyfia- 1 

71  xa  FEixaxi.      Avxa  Iya6%e6%iq  FEJ-axazieov  xoidxovxa  (ae- 
di^vtov. 

72  "Anb   dl   xeo  \  dvxöfico   xeo   diaxdfivovxog   xebg  %eogeog 

73  xeo  Eg  noxa^bv  äyovxog  xeo  Fi\xawiEÖeo  E^iEzgieofiEg  päxog 

74  (iev   Eni   xdv  llgaxteiav,    Evgog   de  anb  \  t  ixazidbia  Eni 

75  xebg  bgeog  xebg  ngdxeog  xai  xaxsUno^iEg  \  nö&odov  ex  xeo 
FEixaxiÖEieo    noxi  xdv  oixiav  FuTtazimdov.     Kai  EyivExo 

76  d  (lEglg  avxa  xlukdg   FE^i)xovza  ovo  6%oivol.     Tavxa  xa 
11  (ieqiÖi   noxEdaö\öd^iE&a  d^inEleov  xdv  ngdxav  öxdöiv  xdv 

78  noxxbv  FixaxiÖEiov  Fe%  6%ot\veog  rj{iL6%OLVov .    KallyEVExo 

79  dnäöa  fiEQig  FEt,r'jxovxa  bxxw  öypLvoi  rj^llöxoivov.    Avxa 


1)  TioiixXuiywotW  Franz. 


I  abulae  I  Leraclii  □  I»;  | 

iuioHujitti  o/.raxaricov  ntvr tjx< wra   I  Vi  utdlfxvwv,  tuxddi 
%(ov  tszoqov.  80 

/JzvTkQa  (itolg  dato  reo  Ftxart.dtio),  h>  ä  ä  olxla  i&ci, 

am)  toj    uvröuco  tcö    ig  mnauov   ayovrog,   ixäxog  im  T(CV  Sl 

Hoaxküav,  evlgog  äno    zdhf  öocov  hu   ro)g   ooag.     Kai  82 
iyivtro   tyikäg    Jievr  t'jxovra     tvvta  \  0%oivot     fjfiioxotvov 

Tavta  rä  ixeqiöi  norsSaööafisd'a  a^mtkiov  \  rav  dsvtBQav  8  I 

öTctöiv  am)  Fixaridtico  Fet;  oytnvoig  t/uioyoivov.     Kai  l\yi-  85 
vexo  ä  iiäöa  {itolg    FiZr'jxoi'Tcc  lit   oyoivoi.        Iura  c(xi- 

ö&cS&r]  T£TQa\xaTii>)i>  TTkVTtjxovTa  vxTio  ixk)('uiü)i\  xabdiyuv  86 

Ötxa  xstögcov,  öv\d)V  %otvixcov.  s7 

Tgka  {iE()lg  am)  tcä  lixaridtio)  nurrag  äunkkbjg,  am) 
reo  |  ävTojxio  reo  eg  nora^iov  ayovrog  fuexog  hc\  rav  88 
Uoa/.kbiav ,  tvQog  am)  tl3v  ogav  tm  rtbc  OQOtg  Kai  89 
iyivtro  tyikäg  l-khjXi)vra  rglg  6%olvoi  >]  ui6%oivov  90 
Tavra  rä  iitoidi  mtTtdaööäiie&a  äunihov  räv  tglrav 
oräöiv  am)  I'tX((Ti()iito  Fi$  ö%oivcog  fj(ii6%oivov.  Kai  :i| 
iytvtto  ä  itaöa  (i£\olg  sßdsfiijxovTa  o%olvoi.  .Ivru  im-  92 
öLrutöt]  TQiuxuruov  Fli  fiEÖtfivcov,  xad\bi%tov  iziögcov. 

Tbrägra  jJ-iolg   am)    Fixauöüto   \iaxog   (isv   vaio    reo 
dvtofica  |  ri5  ig  7tota(iöv  ayovrog  mm  zav  nofrodov  r< r  '.i4 
Ttäa  rag  ä^ntikiog  äytoiiav,  |  evoog  am)  T<5v  OQttV  im   zag  95 
ÖQCog.      Ka\     iyivtio    i'ikäg    Ttroioxoi'T«     oxrio  \  oyoivoi 
Tavra  rä  (legiöi    itorsdaö'Gäfi&a   aftnikav  räv  rträorav 
6rä\6iv  caib    /•txaridiiu)    Ft$   6%olvag    ^\uG%olvov       Kai   97 
iyiviTO    ä  naöa   uiolg  ittv\Ttjxovra  riruotg   oyoivoi   >]u/-  98 
oyoivov.    Avxa  iuio\)uYd)j  diaxaricov  rQiäxovra  Tiivn  iit    99 
dlfivcov,  xaddiyu)}>  dix«  ni-vn-. 

n&fatta  niQig  ano  Fixaxi\dela  ftäxog  am)  avröfua  l"i'> 
rä)  tg  noTOfiov  ayovrog  mm  räv  no&odov  räv  \  nag  rag  101 
ä^iiiskcog  äyowav ,  £VQOg  ano  növ  OQGtv  im  räv  vaOov 
Kai  iyi  vi-ro  4'ikäg  I it^/.ovra  vixogsg  6%olvol.  Vavx<  102 
rä  (itoidt  mntdnu  Ö(  fli  <U  <(um-kb)i'  räv  TzifJUCXOV  öxdölV  103 
am)  I  ixicndtuo  tnrä  öyoili'OK,  ooiyuara  Öixa  imd,  noÖtg  L04 
övv.     KaltytvkToä  jräoa  /.itolg  EßÖE\ptjxovxa  (Ua  tfgotvot,    105 


462  Tabulae  Heraclienses. 

106  OQsy^aza  inxcc,  jivdig  ovo.    Avxa  ipiö&a&t]  Jitvxa\naxlcov 
oydorjxovxa  [ledinvav,  xabbiitov  Ötxa  nsvxe. 

107  Fsxxa  {lioig  |  xb   tyyavov   xb  jcciq  tag   a^itikag   rö 

108  noxixXaiyov  x)  noxxav  'HoaxXiLav  xcu  \  noxxbv   itoxayLÖv. 
Kai  tyi.vixo  ^ikäg  xQidxovxa  Gipivoi.     Tccixoc  xa  -)  (itoldi 

109  Jiolxtdaööd^it&cc  apTiikav  oxxa   6%oiv(dg  f]ui6%oivov  rag3) 

110  i%0tiivccg  xä  |  %(oqio  xovxco.     Kai  hyivtxo  et   näöa  yLtoig 

1 1 1  XQiäxovxa    oxxcb    ö^olvoi    y](.iiöioivov.      Avxa    iniö&cö&t] 

112  h'6g  nidlyLvav 


1)  noTixlatyov  Franz.     2)  r«  omissum  in  tab.     3)  TAZ. 


I  N  D  E  X 

vocabulorum   omnium,  quae  in  tabulis  Heracliensibu- 
exstant. 


A. 

a  2,  52  passim. 

uyovru  114. 

i'iyuvTof  12, 15,  26  ?arp. 

uymv  87. 

ayujoav  16,  79  saep. 

ctdrikuidttri  57. 

aSixdov  138. 

<ltl  100,  101,  104  aaep. 

«<f?  134 

J4.>«»fc  II  5,  22. 

Aihävug  II  7. 

AI  5,  97,  II  4. 

al  116,  119,  122,  128, 
137,  138,  142,  145, 
151  bis,  152,  158, 
171,   173,  17b. 

(c  81,  137,  II  43,50,  80. 

uiyt&tviti   8,   II   Ü 

"Axiqiv  17,88,  1123,46. 

rtXQoaxi  nl  n  i$  65. 

äxgooxioiav  71. 

.-TV/  184. 

rU.«  11,  118,  II  10. 

ÜXXa   168.  172. 

«>U«  II  20. 

nXXtf   176,    17s 

{cXXriXoif  66. 

«A/.aAa»(,-  85. 

nJUcrilaiv  75,  7  7,  79sacp. 

aklu   129. 

,'aw  57,  138,  140,157. 

«VAAof   13t>. 

äXXy  105,   128 


oAXwf  59,  78,  83,  117. 
a/ua   111. 
afia^iTüi  60. 
ct^f  50. 

a  u  u  i  a  ,'f  o)  ,>  >j    111 
a/unfkoiv  114,  148  saep 
d  u  n tk  w  gy i  xü  II  43. 
ftun^Xtu^  123,  147  saep, 

fX  /U7T  (ö  Xtj/uu    1  Kl. 
a(in(nXriftäiMV    155. 
(i/uqtOitia&ai    125. 
kV  65,  72,  108,  148,  II 

32,  38, 
«i'  106. 

avavyeltovTt  118. 
rä'ypnt/t»'    126. 
ttVygaifMU    126. 
a»>)'(>tt  i/'«f»'Tw    127. 
«Vcfpai,-  125. 
dvtyodif/av  8,  II  6. 
av//u<p   120,   174. 
äveniyQotpws  84. 
«ylit  '/utvog   168,   176. 
«ixörTiV«!    153. 
(tvftt/ua   166. 
ävd-ff/ov  06 
«  vxo&aQt'f  V  1 1   132. 
«vxofioi  86. 
avrofiov    13,    21,    26 

saep. 
(^Toi/w  1 2,  15,  25  saep. 
k  »'/  '■(>  (o  j  6o,  62,  68, 

7...    7s. 
(ii^diinciii  ifs  56,  59 
ui'w  54.  77. 


«  yf.i ,'/ «    17,   B  7 
dvairtQov   162. 
&7ta£6vTi  102. 
äTioxartaTnffa^uff       II 
22. 

Anekkalas  2. 

A'itXXaliD  95 
a7itntT()T}Oaut<;    II   IS 
üntaxitY  II   26 
dnfyovnis  75,   77,   79, 

81"   82,  83. 
and   12.   15,   17  saep. 
cc7ioyr){>ct(ixwvTi    17", 
clnoytjfiäaojrTi    148. 
unoStänyuivaf  232. 
anotiiiy   109. 
lirrotl/fi'eJ»'» I    1<H 
änoStvnyxi   102. 
RTfo^cüvrai   106 
dnoifui'n    151. 
«noxKinoinaKn^-     II 

27. 
^nnoxmnnianH    174. 
rtrcoxrtTaarrrflroj'r/  1  1' 

/iM^.fJi.oc   1.  9,  96, 

97,  186,  II    I.  7. 
'IsaJUetWai  96. 
(foroilaiAij  39. 

«rropoirr    17,    2_' .    JT. 
32,  56,  87 

ft/TnTf/rif;"    109 
arifto.i  i  ?  /    I 

«pyupiw  12-1,  14..   III. 
171 


464 


Index  vocabtiloi  um  omniutn. 


aQi&fiüv  149,  170,174. 

175. 
ä(>ift/u6s  88 
l4(*tarv(>/oc  1. 

uiniGlctQ/lo  165. 
'AgiOTiwv  122. 
l4Qtati(aroi  95,   165. 
lJoi(jt6dn/uns  184,  187. 
Aoxäg   181. 

ti()VT)atv  156. 

RQ^KfJlfvoi.    11,    II    10 

«(>()»; xrov  38. 
«^Jijitrw    19,    24,    29 

saep. 
«£Tt/Of*«   107. 
(tQttjGüJVII     106. 
uqxuT«  II  23,  27. 
«f»^«c   108. 
y£2  95. 
f'j  conj.    100. 
hg  artic.  47,  II  30 
ttitxwg   151. 
arfAf'f   158. 
a'vTa  50,  11  35,  49  saep. 
aviä   137. 

oi)ro''  106,  120,   179. 
auiotg   147. 
avtos   130,   160,   163. 
ai/r<ü  148. 
aviüiv   124,   132. 
«i)roif  154,    156. 
KtffQS'cpTl    131. 
ccq  ojuotuio  (DVTt  135. 
liifioiui    151. 
«^«/  17,  22,  27  saep. 
«/^rov  139,140,143 

B. 

peXTiora  169. 
/Mw  50,  99 
BoQfxlojv  180. 
ßÖTQVS   95. 
ßavßnn  v  II   13. 
ßoußrjTioc   II    14. 
/Jowvrt   139,  143. 
ßvßlfav  58. 
ßvßklvav  92. 


y«  50,  52,  103,   II  35. 
y«67,  112,  129,   137. 


y  « t  tu  vos  1 36 
yn/jfToac   187. 
y«v  13,  32,  38  saep. 
yäg  39,  47,  II  30. 
ytyfVTjuti'u  II  20. 
ytyQafAfxiva.   109,    122, 

128. 
y(ygi(u/j.fi'oi<;  177. 
yiyQafifitvutv   154. 
ytyiianrai     169,     176, 

178. 
yiyoaifjcirai    121. 
ytVOfjtlWg   57. 
y^o?  120,  173. 
YQUfxfxaTtvg  187. 
y^«t  II  14,  15. 
yvav  II  13. 
yt/fov  183,  187. 


JfiCtpos   5.   9,  97,  H 

1,  5,  8. 
jJäfAntjxoq    182. 
6«fi6aiov  102. 
Ja/muanp  103 
Jk/kii   118,  125. 
.lauwvog    187. 
rJV'll,   14,   17  saep. 
tf«r  142. 

dVxa  29,  52  saep. 
Sixarov  11  18,  29. 

(ffXHTW     121 

(Jtxw»T«/   105. 
<f<f  »<*%<*  142,  172 
(hid(>f<>i<;    175. 
<ffi'J(jewi'119, 129,  135. 

148. 
()'(6fisva  173. 
dtvr^a  II  50,  80. 
dtvrigav  20,    181,    II 

60,  84. 
dtvTiQag  II  58. 
itvitQov  26,  158,  162. 

II  37. 
äivitgog   158. 
dtvrfyto  31,  83 
Sewvrat   132. 
ätik(öfTr<i    146. 
ff*«   16,  60  saep. 
Siaßavxig  II   17,  42. 
<?/«y»'o»'rwi'   II,  II  9 
diayvwvji    153 


diaxailtti  18,  23,    37, 

45,  46. 
SiuxazlüiV   185,  II  98. 
diaxoatwv  II  35. 
J^affxrti/^oi'Tt   131. 
SiaOiokäv   11  46 ,    54. 

60,  68. 
diaiäfjLVQVta  II  65. 
dto.TfijuvovToi;  12,  1172 
äiiyvov  99. 
iffea?  49,  II  26 
^JiovvchoS,  13,  52  saep. 
JiovvGoi  7,  47. 
(JittAm   109. 
SiG%i\ia.i   37. 
Jiiovog  14. 
fJtwpi/y«  59,  92. 
doyfia  126. 
doxtpai-övri  118. 
Soxi/uctg   103. 
dov/j.oig  144,   147. 
ä^vfxöv  61,  73,  79. 
<T«i;^ft)  19,  28,  29,  35, 

37,  40,  43,  46. 
<Jui'«TrtV  116. 

Jd'o  29,  63,  64  saep. 
dYw»/  139,  II  21  saep. 

E. 

faofi    138. 
tuöovTi    145. 
fß$t/j.rjxovTct     23  ,     42 

saep. 
Ij/ywvov  II   107. 
työixai£c<.(j.hvot  49. 
lydixa'£i]Tai   129. 
iyivtto  II  55  saep. 
tyivovxo  18,   22  saep. 
£yFT)Xr)&C(oVTi  152. 
idixa^äfisS-a  II  26. 
ivaovrts   105. 
ei  160. 
*i  127. 
te  64,  70,   II    13,    21, 

43,  66,  75. 
fxnGTuv  115,  124  saep 
t'xrtoroi'  51,  53,   123. 
ixaoiog  148. 
i-xiatow  91. 

(XtXTO[J7Tf<f(i)    II     24.     31, 

38,  69. 


qnae 


tabuli:    Herai  licnsibus  • 


16; 


kxatovntdov  II  42,  47, 

54. 
kxaTOVnidai   II   60. 

Ixniiotvii  120.    174. 
HxnXfov  II  31. 
tlatav  123. 
iXataV  1 15. 
/Wn?  116.   172,  174. 
t/ußaXti    115. 
tpßoXog   166,   182. 
tun>t£ctv   10,  II   9. 
t/utryrioafits   II  37. 
IfttTQtatftes  II  17,45,73. 
lfii09w&T)    50,    II    35. 

41  saep. 
ffiKjiiujauvio  17'.t 
tftnQijoovri   115. 
tfxjiQoo&n  57,  IUI. 
ff  11,  18,  22  saep. 
61  II  34. 
*V«  54. 

i'i'il'uli  wxo'  r  «  120 
iptvqxovra  36,   II  41. 
eWo  II  17,  36,  39,  17. 

82 
ivraaoiv  104. 
?crK  117,   178. 
#  ins 

*i>r  130. 

tttnoiov  II   19 
££ri/utv  L52 
ifc'vr/   120. 

^7T  «<<  W/f)     14 

Indtapis  78,  II  28. 
tntkdo&w    127 
fn (notrjVTo  II   22.   25 
^7i('  8,  13,  21   saep 
*ti«/S£   128. 
tniytypau/uh'iujs    66, 

117,  74,  75 
lni!,(x(*tu    127 
fni^a/xicüfjartuv   155 
IniXaQTltaV    106,    L08, 

152. 
fmxttjaßaXtoVTt   134 

fnifiitQxvQ>)OMVn   156. 
fni/atkijaüvuci    I  l!t. 
tniüixodopäs    150 
f-iim i'iiov  6,  98 
Im/wijttuy   1  19 
inoiyOttf/cs  II   29,    12 

llnixtd     I4<> 

^iict  .'tu,  45  saep, 


i-TI  I  KXUl  i'ui      17 

tnycSriTfa    168,    169 
igyaSoVtai   112. 

/(»/',- («I  7ff     II     26. 

fnn>i)^i\     1^    -aep. 

/f  17  saep. 

loanxai  138,  151.  160, 

163,  177. 
(aaovrat  112,  145,  179. 
ioidonfiig  53,  58,  60, 

63,  69,  88. 
Am'  II  50,  80 
häuofxn   II    13.   66. 
ivißfiäSav  10,  II  9. 
n'Ov(onft«y  65,  72. 
iVQlaxofitg  II  2U. 
/•t/(io?  IG.  2U.  25  saep. 

i(p£Q$OVTt     13] 

iifogtvti    122 
fifooos   1,    II    1 
ttfÖQw  95,    165,  166 

?££»    116. 

txoHtoat  II   109 

tyiifi(lü)    '.U 

t^ovrus  99. 
f/ovr/  99. 


/  E3.96.  183,  1  st.  112 

Felxart  II,  55.   71 

F tixartS i iut  II   57, 

75 
/Yxin  II  106. 
F#  20,  42,  143    II  34 

saep 

l'tinXallKi    !'• 

Ff£axrct(un>  II    II,  56, 

1,2,   71 
l't^t'jxovtn    II   36.    59 

saep, 
'V,„   |21 
/  mmk   109,    HO,  121 

saep. 
Ffrioiv  103,   104,  117. 

17^ 
/>m;    Ml 
/Vr«s  51.  53 
/  ,,»,,     67. 
/  (.V,"f<i<  13,  32,   19,  55 

saep 
/•Vx..i-  37,   15    81,  83, 

84  139,  171.  II 


F tXfftti tio\    II    18, 

37,  42,  77 
/  ixaivdilw   II   23,    11 

45,   51 .  63,  66  ,  80 

-l    87,  93    97 
/  ixax  CneSot  62, 7». 

II  44. 
FucaimiSw  II  72 


CrtfiiWOOVJl     131 

ZütnvQ(axo)  3,   9,  97, 

II  3,  7. 
Zojninu)   7,    10,   98 

// 

rj  pro  ei  125. 
rj  106,   107,   109 

>.;<>►  7  5,  116    149 

i'l/utnu    172. 

/,/u  i'o/w  »'"  i     20,      29 

saep. 
'  Hiiax/mi  II    32 
'  Hftttxkttvtv    II  38  .    73, 

81,  B8,  107 
H(fa*lltas  II   - 
HQaxUlda  I.  165,  166 
lHQttxle(&a<  7.  10   98 
'HgaxXtfoi  99    153 
HgaxXiiuv   11,   II  9. 
lh>,ix).,)Tw    1.  9,    97, 

186,  ll   1.  8 
HQipta   114,   180 

HllCI^Hl      15,      l  - 

87,  89 

5$  i 

Ö. 
&dXaaoav  II    12 

fraOltflfl  ■  i    118. 

QfödtOQOf   ls2 
Qto&tugoi    ls2 
»£«1   II  27 
,'fr;fi^i"    136 
,V,,ni  ;,    129 
9(juvoti    135 

/ 

«n?«    12V    131 

Muui»  32, 19,55,61, 1  18 


466 


Index  vocabuioruon  nmnium, 


lagöv  66,  73. 

iagdiv  16,  64,  71,  76. 

taprig  8,    12,  67,  74, 

85,  98.  II  6,  66. 
laov  149,  170. 
iaov  175. 
laxitiia  6,  9,  98. 

K. 

*«'  100,  103,  105  saep. 
xd<$SiXog  52,  181. 
xuddixwv    II    50,    63, 

79  saep. 
xaC  2  saep. 
Kaivccv  II   11. 
xagnivtad-ui   153. 
xctQntvorjiut  159,  161, 

166. 
*ap7T£i/ffüVTrt<    100. 
xagrtiCofXf'voi   149. 
xagvxuov  4,  97,   185, 

II  3. 
xarä  50,  99  saep. 
xuictdixäv  156. 
xaTccxXt'jTO)  11,  II   10. 
xctTulinöi'Ttg  62. 
x  a  t  et  l  v  [j.  a  x  0)  fr  rj  $  oft. 
xaxttaxnxpövri    131. 
xui  idnaadfAf&n  II   2S. 
zr<:TfJ'(Xoo^<vl22,  143. 
xurdsintro  II  20. 
xaitXtnofitg  II  74. 
xcertaw^a/usg  II  30. 
x  «  r  *(iw(T((juf  j  47, 

51. 
xarnd/uo/utg    14. 
xtyjoda  36,  46. 
XlfitoTlOV    180,    181. 
A'AT  5,  98,   184. 
xo&ccQng    103. 

xoa«  ii  7. 

xoivdv  II  43. 
xoiväg  II  46. 
xoadj'  II  66. 
xoTiTjf  129. 
xoxjjti  135. 
xoijjovri   145,   147 
Kgativw   168. 
x?,#«f  103. 
x(oXvo6vti  133. 
Kwvtag  14. 


Art/9«  130. 
^liovtioxu)  183. 
Aoi7rnv  II  21. 
Xotncag  169. 
AwTJjpiov   184. 

M. 

piäxog  17,  21,  27  saep. 
w«a^«A«v  92. 
M£  6,  98.   180,  181. 
fAidtfjvojv  51,  52  saep. 
p«rov   114,    115,    125, 
140. 

[ÄltoVOS    111. 

/^w  174. 
/ut/^ia&wfitvoi  116. 
/uf/uto&cj/utvoig  85,   II 

67. 
/ut/uto&w/utvog    108, 

129. 
He/btio&tofjti  (og  153. 
(iffiioftevatövTttt  106. 
fjtfjKT&üircu   137. 
^uYi'  15  saep. 
pfotta    18,    22,    28, 

33,  41,  44. 
/ufQttng  85. 
,uf()^ft  15,  20,  25,  30, 

148,  173,  II  42. 
/ufQifiag   14. 
^fpüf/  173,  II  53  saep. 
fAtiddos  II  29,  59,  65. 
/negi'g   II  50  saep. 
/Ufaffdpwf  63,   69. 
lU&mo»  80,  II  24. 
^wroJf  103. 
ju*Tp«wiu^nil8)22,28, 

33. 
(U»j  56  saep. 
jUqde"  157. 
/LirjVog  95.    101. 
//»?'?  1. 

///,'r*  154,   156,   157. 
^t«  19,  35.  II  48,   105. 
fjL(afru)/jia  101,  109. 
/Li>a»(öyt(ii   112,   128. 
fjmH(»uKT(of  155. 
/utio'taJvri  98. 
uiOÜtoOapfioi     100, 

14%   150. 


/.itn&coGd/uerog    113, 

158,   161,  164. 
ulafrwaiv     153,     180, 

181,  183,  184. 
juv«?  123,  143,144,171. 
/ud»'oj'  II  20. 
,1070V  139,  141,  144. 

xV. 

va<rov  38,  II   101.' 
NsanoXCiag   187. 

>'*/4€l     128. 

Nixcovog  96. 
vo/uog  123. 
vi/»'   171. 


fr?pa»v  147. 
It/Äo/?  146. 
liUwv  144. 

0. 

6ySot]xovTa  43,    II  106 
oi  107,  150. 
o/'«s  103. 
olxi'a  II  50,  80. 
oixi'«v  138, 147,1144,75. 
uixlag  II  44. 
olxodofidv  146. 
olxoöufirifjiiva  1 1 2, 141 . 
olxodufitjofjTai  138. 
ulxoSo/urjrai    137. 
ot?  107,  142,   146. 
ulaövti  150. 
uxxaxattwv  II  79. 
öxia7/f(fov  II  45,  69. 
öxiw  34,  48,  90,  140 

saep. 
6 uuXöy cjg  75.  72,  175. 
d^o'aajTes  118. 
oQ^yfiara  II  33,  34, 

48,  49  saep. 
ootfavta   13,  32,  167. 
ouiCoVtng    84. 
doffoi'Toc  55. 
-!Öi««i'2,  8,96,  II  2,6. 
ögtarav   165. 
ü'poi  57. 

ö'owv  8S,  II  51,  5S  saep. 
öijwg  53,  11  28,  32  saep. 


quae  in  labulis  Heracliensibo«  exslanl. 


IT 


öaaa    121,    126,     137, 

147. 
>"nn,a    14b     1  TU. 
ooodxig   132. 
'Vffffof  159. 
oaatp  1 10. 

UOIK    109. 

or,    13(1,   133,  160,  163, 

17G. 
ov   131,   135,  144. 
oi5«j7  131,  132,  133 saep. 

ovx    II     10. 

uvit   150. 
oi^  149. 

II 

■nalii'ihxdtv   157. 
n  <<u  w/  t  i  1  öS. 

77«1'      111. 

Ilurüuü)   101. 
/Iurdr><;(av  54. 
Ilavdooias   12.  04,  70 

113. 
ndvra  112  saep 
n  avit\   141. 
ncinki  65,  72,  84,  86. 
tt«(>  15,  25,  42  saep, 
7i  (cyd'iö  vi  i  106. 
//«(j^lon/  141. 
7ii({i(i;oVTat    107. 
^«(«fdi/Ti   120 
Tiuiif/tv  157. 
7i  aoXctßoiTfg  107. 
Tutounor/aüpi  i    102. 
7iüaa  52,  II  55  saep 
77«<j«i<  152,  II  25. 
7raff«c  36.  46. 
7!«<T«    II    66. 
///.    )    07,    185,   M   3. 
n^lr«  5,  97,   II  4. 
Utiaiug    183. 
■ni^tniit  II  99. 
nffxmav  II    103. 
nifxniw   121. 
7i  n'9  t/u  (y  vnv  II  20 

30 
nevitutartai  24,  29,35 
inr«x«i/W  II   105. 
TtavTairtjptSa    105,   II 

35. 
nivit  36  saep. 


ntvrqxovTa  46    180,  II 

47  saep 
nt'i(juiyyijtuxripjH'  1  05. 
nSQixoifUi  173. 
rit(jiaxuifjn'   IT.'J. 
neipvttvxrjutv   112. 
TtufvTftxörat,    126. 
ntwvttvxmim     122, 

12  j,    126,    127 

r?  mj  i/i  ivutvtt  112,  1  20 
7ll(tyi'((V    II    46. 
7i  >  oyuj  66,  74. 
n  It  v(ji  ääoi  54,    77, 

8!». 
7iod«f   Ts,   80,   81,   83, 

84,   II   55,    104 
77citf*f  II   34,  56.   105. 
norfw»'   139,    140,   141. 
7to&tkuu{vux;    124 

77  nHtlluflKI      117. 

77o,7..J„.    II  43    69,  75, 

94,   100. 
77o,'>ödü>  II  46,  52. 
notijail  137. 

77t>idrT«ffOtv  50 
nütoiv  175. 

Tlui'covit    133. 

7i  uXtuio   152. 

ttöAi'  157. 

UoXiadi   II  5. 

rniki  avü  fA.<>i  95,  10;j, 

117,   134,   178 
77oÄiavO|Uoic   104,   110, 

177. 
7ToAfai'OjU6>v   164,   165 
no'Atoc    64,    70.    112, 

152,  158,  U   13. 
TTo Alf  2,  95,  II  I. 
HO  //2Vi/.V    130 
Tnnjtvta&tti    133. 

7707«J*I     los 
71o7l<}'(t)V7l     100. 

notauop   17  saep, 

77()T«fi'vil     1 04. 

7iurf6(«ro(i[i€&(t  II  54, 

60,  68  saep. 
nuit/fi  121. 
nor&ivres  II  30. 
77oi/   16,    85,    147,    II 

13  saep. 
TT(>nyiyfVJ]^{>av   38 

not iyeyoft ffttt>  II  24. 

n  <>»  i'x  i  rr  *  j<>  »■  II  hk 


noTtxXalyooav  II   69 

n  oi  i  o x  u  >!'  ei   173. 

im  Kf  VTfVOti  170,  174 
7TOI/C   II    34. 
ngay/una   157 

KX'iH    160. 

7,»;s£m   161,  163    IT». 

77£a£(tn  H    178 
7t(JO<XOÖVTaOOi     I5"5. 
:ioiilit    111. 
7¥(JtlTI'    41. 
indniv    1  5    ^  iep 
HftUlOV     21  ,    113,    1 

II  29. 

Tioarui  25. 

ItHIJti)      111. 

Jioi'iioji  II   74. 
i  (iinuffui    107. 
7f(JIW     120. 

nnitonti   135. 
77poxßdJ*rfixoa5wl71. 
npoi  tut/u   101. 
noüjyyOoi    160,   163 
iQtiyyvos     181  ,     |sj, 

is.i,    185. 
7iQü>yyv(i>i;     lUO.     104, 

107,    154. 
II  i'.:,>w    5,    9,    97,    II 

5,  8. 
.Tui»lr/acJ(  ti   1  1 1 


(»tonet    132 
(»fwoitv  II   13. 
V*wff«j   130. 
äi)T()a;  145,   151 
(joyoi-   102. 
(idws   131. 


Oap/itvoti  1 

ai  vi,  rat    129. 
ffiTffj'/proif      102 

110,    177. 
(fxi'i>ui(    144.    117 
dxiV.w  10,  23,  29,  34, 

3t;.  4o,  42,   !."• 
a  7  «  i  n  s   6 1  ■ 

0FT«IT/»      II     77.     84,      'l| 

86    103. 

m»)'    uno    142 


m 


Index  vocaliulorum   omiiium, 


avxiag  172. 
£vufj<i/(ü   1S7. 
avv  89,  90,  92. 
avvf/ufT{»'iac(juf5 11,38, 

II  10. 
avvt/u.tTQ)'jnai>  10,  II  8. 
avvf{tS6vTi   133. 
avv&rixa  94. 
ovvfrrjxn  121,  154,  170, 

178. 
ovv&rjxav  125  saep. 
ßifatQioifiQfg   184. 
a%oivoi  19,  20,  23  saep. 
axoivov  115,  124,  172. 
axolvdiV  171. 
(T^oi'j'wc    115,    171,    II 

55  saep. 
aoifAaiog  181,182.184, 

185. 


i«  15,  42,  44  saep. 
tu  18,  22,  28  saep. 
Tals  65. 

r«v  13.  15,  16  saep. 
räv  148,  156,  170  saep 
t«c  21,  26,  31   saep. 
tuvtu  120,   141. 
T«jJr«   18  saep. 
tuvtuv  48,   II  22,   25, 

27. 
TUVTUg  39. 
t£  12  saep. 

TfftvQ(D(J(Vtt   142 

t*>U'#«  111. 

TfQfXÜL,OVTl     86. 

T^ööTt^axoiTrt  II   49. 
T((jaÜQO)i>  II  50. 
TtTuQia  II  63,  93. 
TfTitQTn  44. 
TfrapTav   30,    184,    II 
96. 

T^TUQTOV     164. 

rf.TaQTos  164. 

rfiona   115. 

T/roo«c    14,    80,    143, 

17*1 . 
T/ro^f  II  34,   62,  98. 

102. 
titÖqmv  II  80.  86.  93. 
TETQaxarlwv  52,  II  49, 

85. 


Ttroaxooiai  40. 

TSTQMQh)  90. 

Tfrpwxoj'T«      20,     35, 
182,  II  95. 

TtTQtoQlOV     159. 

ti/vw   136. 

rl  128,   129,  133  etc. 
TifAafia   150. 
Tifiagx°i  95. 
TifxoxyaTios  166. 
r<W  119. 
nv^  II  22,  26. 
Tt'f  128,  151. 
to  51   saep. 
?ot  2  saep. 
tok  49,   72  saep 
t6v  13  saep. 
tovto  II  40. 
Tot/io/?    60,    78,    139, 
179. 

TOVTiti    II    36. 
TOVTWV    133. 

toi/'tw?  65,  72,  84,  150. 

T  0(f>l  (üV  ctg    137. 

H>üifov  II  51,  58,  61. 
7p«f/&»c  '30. 
t(j*k  II  15,  53,  70. 
T()iaxaTiat   2S,  34,  39. 
loiftxuiuov  51,   II   92. 
Tpi«xo>T«  30  saep. 
t  it  i  cexovr  (in  f  dov 

16    25,  82,  91,  II  11, 

14,  15,  17. 
tqi  uxovia n eSm  21,  26, 

31   saep. 
tqi  axoa  r  ulag  49,  II 

27. 
TQlyva  II  19. 
TQlyvov  II   29,  31,  37, 

40. 
TQiyvcj  II  37. 
TQiyvwv  II  21. 
iQirifxCyva  II   17. 
TQirjfii'yvov  II   19,  29. 
TQif]fiiyvh}V  II   16. 
TQLTTOVq   3,   96,    II   2. 
T(w""c  nom.  23,  40,  II  33, 

35,  40,  89. 
inig  acc.   144. 
toi'tu  II  57,  87. 
tq£t«v  25,  183,    II  68, 

90. 
Toir«.;  II  64. 


TnClüV    161. 

Tp/ro?  161. 
TQITU)  167. 
T«0770J'    157. 

t  vq  fiag  71. 

iü  8  saep. 

rw  47,  SO,  89  saep. 

T(öv  II   saep. 

iw{  8  saep. 


vSuti   131. 
i/'Jwo  131. 
vnaQXev  170. 
v7iÜQXovta   1 71,  172. 
vnÜQX°VTug  136. 
vnuoxöviuaai  175. 
Ü7Trt£);foiTwv  119,   174 
vna(>x(oaas   169. 
»jtt^P  12  saep. 
i577o   152. 

iinoyQuipövTtti  149 
vnoluyoi  145,  179. 
iinoloyng      138,       151, 

160,   163,  177. 
imtdöycDS  154. 

OD. 

(pävTt   116. 
tfi^Qfi   128. 
«#>ti«UT«<r  6,  9,  98. 
<£<i<Ti«  44,  58,  69,  87, 

92. 
*PtVTtn<;  168. 
<f/VT(i    115. 

(pvTSvael  1 14. 
(fvrov  123. 


XatQfug  187. 
^■«^iriff  o  ?  61,  73- 
ytXtcti  36,  37. 
#ot  103. 

Xi,ivixtov  II  36,  63,  87. 
jfftof  II  36,  57. 
/oi/?  103. 
XQtiav  147. 
XQiJ/uktk  156. 
/(j/jff#a<    II  66. 
X^aövTm   146,  147. 


qnae  in  labulia  Heracliengibu    etstani  |i,'i 

Xqovois  142.    ITii  yuunov  l(j    64   saep 

XQrivov  100.  x '•'"■!  "><:  H  Baep                                       , , 

X<uoi'a    132.  — 

X«>t>(t»  li    110  i/y  w  135 

/'""""-   139  tugtgav  10,  N  *5 

X(iÜQOV  113,    1">^.  161,       tyatfiaütv   IM  Wf  :,i, 

164.  »j>#A«    175.  r„arr,;»(.)      59,    68 

*«>(>'.'>  Sl»  tfitläs  II  '{.'l  saep  war*   152,   1 7<i.  II    10 


HOMERISCHES. 

BRIEF  AN    HERRN    PROFESSOR  De.  HARTEL 

IN  WIEN 
HERAUSGEBER. 


Curtius,   Studieu    IV.  31 


Geehrter   Herr  Professor, 

Ihre  „homerischen  Studien",  deren  Besitz  ich  Ihrer 
Güte  verdanke,  haben  mich,  da  ich  gerade  durch  meine 
Vorlesungen  besonders  auf  diesen  Gegenstand  hingeführt 
wurde,  während  der  letzten  Wochen  so  lebhaft  beschäftigt, 
dass  ich  das  Bedürfnis*  l'ühlte,  mich  gegen  Sie  darüber 
auszusprechen.  Und  nach  einiger  Ueberlegung  beschloss 
ich,  weil  immerhin  solcher  Austausch  vielleicht  auch  bei 
andern  Theilnahme  findet,  dies  nicht  schriftlich  und  pri- 
vatim, sondern  offen  und  gedruckt  zu  thun.  Die  Gelehrten- 
Bitte  unserer  Zeit  kennt  in  der  Regel  nur  ein  Urtheil  ex 
cathedra  oder  in  gewappneter  Recensentenweise,  warum 
aber  sollte  nicht  auch  ein  ruhiger  und  offener  Meinungs- 
austausch zwischen  Männern  gestattet  sein,  die  sich  in  Be- 
zug auf  tiefer  greifende  Fragen  in  wesentlichen  Punkten 
auf  demselben  Boden  stehend  fühlen,  ohne  doch  in  jeder 
Beziehung  einander  zu  überzeugen? 

Es  ist  noch  überaus  selten,  dass  ein  Gelehrter,  welcher 
die  classische  Philologie  als  sein  eigentliches  Gebiet  be- 
trachtet, ohne  Vorurtheil  und  Sprödigkeit  und,  was  mehr 
sagen  will,  mit  Verständniss  auf  Untersuchungen  der  ver- 
gleichenden Richtung  eingeht. 

Um  so  mehr  freue  ich  mich  in  Ihnen  einen  Fachgenossi  0 
zu  begrüssen,  der  wie  ich  die  Ueberzeugung  hegt,  dass  man 
nicht  ohne  Schaden  zwischen  der  weiteren  und  der  begränz- 
teren  Forschung,  zumal  in  homerischen  Dingen,  einen  dicken 
Grenzstrich    ziehen    könne.    INI  1 1    lebhaftester    Zustimmung 

habe   ich   auch   das  gelesen,    was    ,Sie    in    Ihren    Studien    un.l 

31* 


474  Cr-  Curtius 

noch  nachdrücklicher  in  der  Zeitschrift  f.  österr.  Gymnasien 
1871  S.  598  über  den  kläglichen  Gegensatz  sagen,  in  wel- 
chem die  landläufige  Behandlung  der  homerischen  und  man 
kann  sagen,  der  griechischen  Sprachformen  zu  dem  frischen 
Leben  steht,  das  auf  dem  Gebiet  der  alten  Latinität  herrscht. 
Nach  allem,  was  von  Buttmann  für  homerische  Sprache  ge- 
forscht ist,  steht  es  doch  wieder  so,  dass  einer  der  fleissigsten 
Homeriker,  La  Roche  S.  VIII  seiner  „homerischen  Unter- 
suchungen" zu  sagen  wagt:  „Was  haben  denn  Sprachver- 
gleichung und  der  überlieferte  Text  des  Homer  mit  einander 
zu  thun  ?"  und  dass  in  desselben  mehrfach  verdienten  Mannes 
Schulausgabe  der  Ilias  wieder  so  ziemlich  dieselbe  Samm- 
lung traditioneller  Lehren  aufgetischt  wird,  deren  Wider- 
sinnigkeit man  für  allgemein  zugestanden  glaubte  halten  zu 
können.  Freilich  in  der  vielgescholtenen  „Sprachvergleichung" 
liegt  auch  nicht  das  ausschliessliche  Heilmittel.  Das  beweist 
Dünzers  Streifzug  über  „die  metrische  Verlängerung  bei 
Homer"  in  Fleckeisens  Jahrbüchern  Jahrg.  1867  S.  353  ff., 
worin,  geAvis s  zur  Beruhigung  mancher  durch  jene  unbequeme 
Tochter  unsers  Jahrhunderts  aufgeschreckten  Gemüther,  die 
licentia  poetica,  dies  trübäugige  Schoosskind  der  classischen 
Philologie,  trotz  Ahrens  und  Hoffmann,  mit  sehr  geringen 
Restrictionen  in  ihr  altes  Schattenreich  wieder  eingesetzt 
wird.  Das  beweist  aber  freilich  auch  der  zwar  scharfsinnige, 
aber  nach  der  ändern  Seite  übertreibende,  überdies  mit  sich 
selbst  im  Widerspruch  befindliche,  Versuch  Oscar  Meyer's 
(Quaestiones  Homericae  Bonn  1868).  Wenn  irgendwo  bedarf 
es  auf  diesem  Gebiet  der  Vereinigung  verschiedener  Geistes- 
richtungen, jenes  weiteren  Blickes  nämlich,  der  uns  erst 
durch  die  Sprachwissenschaft  unsrer  Tage  geöffnet  ist,  und 
echt  philologischer,  zwar  vor  keiner  Mikrologie  zurück- 
schreckender, aber  doch  das  ganze  im  Auge  behaltender 
Einzelforschung.  Die  erste  zeigt  uns,  indem  sie  die  Sprache 
überhaupt  als  etwas  lebendiges  und  werdendes  auffasst, 
was  sprachlich  möglich  ist,  eine  Kunde,  die  der  alten 
Philologie  völlig  abging,  und  deckt  vielfach  den  Grund  auf!, 


Homerische  17;, 

über  den  sich  die  edle  Sängersprache  erhoben  hat.  Die  andre 
macht  durch  strengen  und  vollständigen  Nachweis  des  that- 
sächlichen  <'in<'  abschliessende  Forschung  überhaupt  erst 
möglich.     Wenn  uns  unser  philologisches  Gewissen   mahnt, 

wie  Sie  treffend  sagen,  „im  Verseinaclien  eine  Kunst,  etwas 
mehr  als  willkürliches  Umspringen  mit  dem  prosodischen 
Sprachstoft  zu  erkennen",  und  andrerseits  uns  erinnert,  dass 
zwischem  homerischem  Griechisch  und  indogermanischen 
oder  gräcoitalischen  Urformen  doch  allerlei  Unterschiede 
stattfinden,  so  weist  die  immer  strenger  werdende  Sprach- 
wissenschaft nach,  dass  manche  von  sonst  ehrenwerthen 
Gelehrten  wie  weiland  Buttmann,  später  Döderlein  und 
Hoffmann,  nach  besten  Kräften  geformt»'  Sprachgebilde 
nur  afievrjvct  KQQrjva  sind,  in  denen  eine  lebendige  Seele  nie 
gehaust  hat.  Jene  Gedankenlosigkeit  und  Oberflächlichkeit, 
welche  sich  nicht  selten  den  Schein  zurückhaltender  Vor- 
sicht gibt,  hat  dennoch  gerade  solche  hybride  Producte  der 
Laune  oder  des  Dilettantismus,  an  die  unter  den  Männern 
von  Fach  niemand  glaubt,  mit  besondrer  Vorliebe  nach- 
gesprochen und  weiter  verbreitet. 

Von  den  vielen  Fragen,  welche  uns  die  homerische 
Sprache  vorlegt,  drängen  sich  zwei  immer  wieder  in  den 
Vordergrund,  die  nach  den  unregelmässig  verlängerten  End- 
sylben  und  die  nach  der  Zulässigkeit  des  Hiatus.  Sie  haben 
es  in  Ihren  „Homerischen  Studien"  vorerst  nur  mit  der 
ersten  zu  thun.  Lässt  sich  in  noch  weiterem  Umfange,  als 
es  bisher  geschehen  ist,  eine  sprachgeschichtliche  Begründung 
für  jene  Dehnungen  finden?  In  diese  Frage  vorzugsweise 
fuhren  Sie  uns  ein  und  suchen  durch  die  allersorgsamste 
Zusammenstellung  und  Gruppirung  der  Thatsachen  im  Bunde 
mit  der  erwähnten  durch  andre  Forschungen  gewonnenen 
Einsicht  da  Ordnung  und  feine  Regel  nachzuweisen,  wo 
noch  so  vielfach  schrankenlose  Willkür  vorausgesetzt  ward. 
Für  die  Länge  einer  sonst  kurzen  Endsylbe  sind  zwei 
sprachgeschichtliche  Erklärungen  möglich:  entweder  diese 
Länge,   gleichviel  ob  Natur-   oder    Positionslänge,   war   das 


476  Gr.  Curtius 

ursprüngliche,  aus  älterem  Sprachzustand  überlieferte,  oder 
das  folgende  Wort  hatte  dereinst  einen  Position  bewirkenden 
Anlaut.  Kurz,  um  den  Nachweis  alter  Auslaute  oder 
alter  Anlaute  handelt  es  sich.  Lassen  Sie  mich  nun  gleich 
sagen,  was  ich  über  das  Gelingen  Ihrer  Untersuchungen 
denke.  Es  lässt  sich  dahin  zusammenfassen,  dass  ich  Ihnen 
weit  mehr  in  Bezug  auf  die  Auslaute  als  die  Anlaute  bei- 
zustimmen vermag. 

Sprechen  wir  zuerst  vom  Auslaut.  Gewiss  mit  Recht 
weißen  Sie  energisch  jene  Zweifel  zurück,  welche  man  ver- 
schiedentlich gegen  die  Denkbarkeit  mittelzeitiger  Sylben 
geltend  gemacht  hat.  Hier  redet  die  altlateinische  Prosodie 
so  deutlich,  dass  man  nicht  begreift,  wie  sich  einzelne  noch 
immer  gegen  die  Anerkennung  einer  Thatsache  sträuben 
können,  die  wir,  läge  sie  nicht  durch  zahlreiche  Zeugnisse 
erwiesen  vor,  schon  aus  der  Natur  aller  sprachgeschicht- 
lichen Umwandlung  erschliessen  könnten.  Lange  Sylben 
werden  nie  auf  einen  Schlag  kurz  geworden  sein,  zwischen 
der  ursprünglichen  Länge  und  der  späteren  Kürze  muss 
eine  Periode  in  der  Mitte  gelegen  haben,  in  der  eine  Ur- 
länge  nicht  mehr  das  volle  Gewicht  einer  Länge  hatte. 
Dieses  Uebergangsstadiums  bemächtigen  sich  hier  wie 
anderswo  die  homerischen  Sänger,  aber  durch  die  feste 
Regel  des  Verses,  für  den  zwischen  zwei  Moren  und  einer 
Mora  nichts  in  der  Mitte  lag,  waren  sie  genöthigt,  solche 
Sylben  in  jedem  vorkommenden  Falle  entweder  urlang 
zu  lassen  oder  neukurz  zu  gebrauchen.  Nun  wird  sich 
allerdings  für  die  homerische  Sprache  keineswegs  in  solchem 
Umfange  auslautende  Urlänge  statt  späterer  Neukürze  nach- 
weisenlassen, wie  dies  für  das  alteLateintheils  geschehen,  theils 
versucht  ist.  Aber  an  sich  begreifen  wir  solches  Schwanken 
bei  dem  homerischen  Sänger  noch  weit  leichter,  als  bei  dem 
lateinischen  Dichter.  Denn  jenem  schwebte  aus  alter  Sänger- 
übung ein  Schatz  von  Formeln  vor,  die  den  alten  Brauch 
bewahrten,  dieser  entbehrte  solche  Stützen  des  alterthüm- 
lichen    wohl   fast  gänzlich.     Wer   wollte  also  da  zur  metri- 


I I'.im'  1 1  ehe«  177 

scheu  Liren/,  seine  Zuflucht  nehmen,  wo  durch  Vergleichung 
andrer  friedlicher  oder  vorgriechischer,  durch  die  verwand- 
ten Sprachen  erwiesener,  Formen  die  alte  Länge  völlig 
constatirt  ist?  Da  vollends,  wo  sich,  wie  bei  ioiv,  ßkoavQüt- 
nJg,  ßoumi  Aristarch  O  49),  ßQQrvtiv  (<j  loT;  die  Länge 
seihst  in  der  Thesia  findet,  würde  die  Verslicenz  selbst 
ihren  feurigsten  Liebhabern  den  J  heust  versagen.  Oder 
sollte  man  f'reigiebig  selbst  der  Verssenkung  gelegentlich 
einräumen  wollen,  was  der  Hebung  in  so  überschwänglichem 
Maasae  zugestanden  wird  ?  Bei  solchen  Sylben  von  Dehnung 
sprechen,  das  hat  gerade  so  viel  Sinn,  als  mit  den  alten 
Grammatikern  und  ihren  gedankenlosen  Nachtreten  home- 
risches Üeolo  aus  d'eov  entstehen  zu  lassen*).  Nur  über 
die  Zahl  solcher  sporadisch  erhaltener  Urlängen  kann  man 
streiten.  Abgesehen  von  den  schon  erwähnten  Stämmen 
auf  i  und  v  und  rtgtv,  über  dessen  Ursprung  jedoch  unsre 
Ansichten  aus  einander  gehen,  bin  ich  sehr  geneigt  mit 
Ihnen  in  den  Dativen  auf  i,  den  Adverbien  auf  i  avzow%i) 
und  den  pluralischen  Nomin ativaecusativen  der  Neutra  auf 
ä  die  Urlänge  anzuerkennen,  betrachte  ich  daher  den  von 
Ihnen  zum  Theil  im  Anschluss  an  Oscar  Meyer  gegebenen 
Nachweis  als  einen  wahren  Gewinn  für  diese  Forschungen. 
Die  von  Ihnen  ebenfalls  behauptete  Urlänge  der  Dualendung 
-/r  könnte  in  dem  mit  dem  lat.  nobls  jedenfalls  zu  identifi- 
cirenden  vdiiv  eine  Stütze  finden.  Weniger  entschieden 
möchte  ich  mich  über  die  Adverbien  auf -tg  wie  oitg,  fiovtg, 
fidXig  aussprechen,  weil  die  Annahme,  dass  hierin  Plural- 
locative  stecken,  noch  Zweifeln  Kaum  lässt.  Sprachlich  be- 
rechtigt würde  natürlich  die  Länge  in  dendritt«::  Personen 
des  Plural  auf  -v  sein,  wofür  Sie  Bich  S.  75  anter  anderm 
auf  das  berufen,  was  von  mir  in  diesen  Blättern  II  lt>' 


*)  Der  neuesten  Zeil  blieb  es  vorbehalten,  zwischen  der  alten 
Plattheit  und  der  vollen  Wahrheit  hie  and  da  einen  schlauen  Mittel- 
weg einzuschlagen,  indem  von  Sylben  gesprochen  wird,  die  ..autgelöst 
bleiben"  statt  „coutrahirt  zu  werden". 


478  G--  Curtius 

sagt  ist.  Aber  der  Umstand,  dass  nach  Ihren  sorgfältigen 
Zählungen  von  den  zahllosen  Formen  solcher  Praterita  nur 
4  auf  av  {ecpav  2  mal),  eßav,  t'oav,  rid^eouv,  und  3  auf  ov 
(xvveov,  otqvvov,  e'xov  oder  eb/ov,  letzteres  wiederholt)  ohne 
Beihülfe  der  Interpunctionspause  und  grösstenteils  in  der 
Odyssee  und  dem  Schiffskatalog  lang  vorkommen,  weckt 
das  Bedenken,  ob  wir  nicht  diese  Erscheinungen  jenem  Rest 
zuzuzählen  haben,  den  auch  Sie  als  sprachlich  nicht  motivirt 
zulassen  müssen. 

Bei  der  Erörterung  dieser  Urlängen  führt  Ihre  Unter- 
suchung Sie  auch  auf  die  Formen  des  verbum  substantivum 
ea  und  ei,v.  Für  ea  weisen  Sie  in  den  vier  Stellen,  welche 
es  enthalten,  die  Länge  nach,  während  dies  für  i\a  nicht 
gelingt.  Man  ist  danach  kaum  berechtigt  auch  für  letzteres 
langes  ä  vorauszusetzen,  und  wer  an  die  Crlänge  in  diesem 
Präteritum  zu  glauben  abgeneigt  ist,  könnte  behaupten,  ea 
verhalte  sich  zu  i]a  nicht  anders  als  ßaaileä  zu  ßaatXtp. 
Selbst  die  Qualität  des  Vocals  würde  diese  Parallele  be- 
günstigen, die  der  von  Ihnen  festgehaltenen  Zusammen- 
stellung mit  den  langvocalischen  lateinischen  Formen  erämus, 
erfttis  nicht  günstig  ist.  Auch  über  den  Unterschied  zwischen 
e'ä  und  67?»'  komme  ich  nicht  so  leicht  hinweg.  Woher  dort 
a,  hier  rj  ?  Uebrigens  hatte  ich  bei  meiner  Besprechung  von 
erjv  Stud.  I,  2,  290  keine  andre  Absicht  als  zu  zeigen,  dass 
es  (S.  292)  „um  die  Ueberlieferung  dieser  Formen",  die  man 
zum  Ausgangspunkt  vergleichender  Combinationen  gemacht 
hatte,  „nicht  all  zu  gut  bestellt  sei",  und  wies  S.  293,  freilich 
unter  Hinweis  auf  die  Schwierigkeit  des  ephelkystischen  v 
nach  langem  Vocal,  die  „endgültige  Beantwortung"  der 
Frage  ab.  Sehr  gern  nun  räume  ich  Ihnen  ein,  dass  durch 
Ihre  Untersuchungen  in  mir  die  Meinung,  welche  ich  bis 
dahin  hegte  und  mit  den  meisten,  wenn  nicht  allen  Mit- 
forschern theilte,  es  könne  die.  Vershebung,  verbunden 
namentlich  mit  grösseren  Cäsuren,  jede  beliebige  consonan- 
tisch  auslautende  Sylbe  zu  einer  Länge  machen,  keine  so 
zuversichtliche  mehr  ist.    Sie  haben  unstreitig  diese  Licenz 


Homerische  -  I7'i 

zum  Frommen  der  Forschung  erheblich  eingeschränkt. 
Dennoch  vermag  ich  nicht  einzusehen,  dass  meine  Behaup- 
tung, in  einem  Verse  wie  \  2.">  aide  .iit  donig  eip  ovd 
l'cX/.if.iot'  eyxog  eX&o&ai  habe  für  i-'^r  auch  l'ev  stehen  k  ön  □  en, 
eine  „unhaltbare"  sei.  Denn  wodurch  würde  sich  dieses 
e'iVj  oder  das  anderswo  von  mir  für  die  gleiche  Versstelle 
\  eriiiuthete  öVfc;  (yt  I O'.l  von  flog  -  168,  oder  vr)<xg  £260 
unterscheiden?  Sie  legen  S.  s]  ff.  Gewicht  darauf,  dass 
hier  ein  „Spirant"  ausgefallen  sei.  Nun,  der  wäre  sicher 
auch  in  ttv  und  oag  ausgefallen,  Ich  gestehe  freilich, 
idi  mir  von  diesem  in  der  quantitativen  Unbestimmtheit  der 
Nachbarsylben  bestehenden  Nachleben  von  Spiranten  keine 
Vorstellung  zu  machen  weiss.  Doch  das  Lei  ein  weitläufige* 
Capitel,  auf  das  ich  hier  nicht  eingehe,  zumal  da  vieles 
dahin  gehörige  von  Brugmanin  seiner  fleissigen  Abhandlung 
de  produetione  Buppletoria  erörtert  ist.  Ich  lege  also  auf 
jenen  Spiranten  keinen  Werth  und  würde  das  von  mir  vor- 
ausgesetzte ssv  als  einen  jener  Fälle  der  Dehnung  betrachten, 
welche  in  der  Verspause  allein  ihren  Grund  hätte.  Was 
übrigens  jene  drei  Verse  aus  den  späteren  Büchern  der 
Odyssee  betrifft,  in  denen  //y  als  Spondeus  mit  der  letzten 
Sylbe  in  der"  Thesis  steht,  so  war  meine  Annahme  aller- 
dings die,  dass  hier  yrjv  wirklich  gesprochen  ward,  dass 
aber  diese  Form  ein  aus  falscher  Nachbildung  entstand«  nes 
Gebilde  der  Sängersprache  sei.  Denn  nicht  durchweg  kann 
ich  Ihrem  Vertrauen  zur  Untrüglichkeit  unsrer  Textüber- 
lieferung folgen  und  glaube  allerdings,  dass  wir  bei  Formen 
wie  die  vorliegenden,  die  durch  das  ephelkystische  •'jeden- 
falls etwas  durchaus  singuläros  an  sich  tragen,  auch  zu 
der  Frage  berechtigt  sind,  ob  sie  wohl  wirklich  der  leben- 
digen Volkssprache  angehorten. 

Lassen  Sie  mich  nun  zu  den  Punkten  kommen  .  über 
welche  unsere  Autfassungen  nicht  ganz  zusammentreffen. 
Die  Länge  kurzer  auslautender  Vocale  vor  Wörtern,  die 
mit  X  q  u  >  auslauten,  wollen  Sie  wieder  nach  älterer 
Weise,    doch  unter  neuer  Begründung,  aus  der  Natur  dieser 


480  Gr.  Curtius 

Consonanten  erklären.  Sie  nehmen  S.  27  für  die  homerische 
Zeit  —  im  Unterschied  von  der  späteren  —  „eine  so  volle 
Articulation  der  Liquiden  A  f.i  v  q  an,  dass  diese  dem  Werth 
von  Consonantengruppen  nahezu  gleichkamen  und  wie 
diese  Position  bilden  konnten."  Sie  erörtern  in  einer  Weise, 
der  ich  nur  beistimmen  kann,  den  physiologischen  Unter- 
schied jener  Dauerlaute  von  den  momentanen  oder  Explosiv- 
Lauten.  Auch  würde  ich  gern  mit  Ihnen  „das  Gehör  der 
Griechen  für  fein  genug  halten,  dass  sie  einen  Unterschied 
fühlten  zwischen  Silben  mit  kurzen  Vocalen,  auf  die  ein 
Explosivlaut  folgte,  und  solchen,  die  sich  aus  kurzem  Vocal 
und  Dauerlaut  zusammensetzten."  Wenn  nur  nicht  der  von 
Ihnen  selbst  hervorgehobene  Umstand,  dass  diese  position- 
bildende Kraft  jener  Laute  —  zu  denen  Sie  später  F  und 
0"  gesellen  —  nur  einer  kleinen  Zahl  von  Stämmen 
eigen  ist  und  „zumeist  des  Schutzes  fester  Formel 
bedarf",  alles  wieder  in  Frage  stellte!  Und  wie  sollen 
wir  uns  eigentlich  das  Verhältniss  der  inlautenden  l  fi 
v  q  zu  den  anlautenden  und  zu  den  auslautenden  v 
und  q  denken?  An  sich  wäre  es  ja  wohl  denkbar,  und 
das  scheint  Ihre  Meinung  zu  sein,  dass  diese  Laute  im 
Anlaut  schärfer  intonirt  wären  als  anderswo.  "Aber  freilich 
Composita  wie  xakltQQny,  ygronogccTTig,  iv/iif.t£lirjg,  augmen- 
tirte  Formen  wie  ?'qq££,  skkaßs,  £/*[.ia&£t  die  Sie  S.  16  f.  be- 
sprechen*;, folgen  der  Analogie  des  Anlauts.  Warum  nun 
hier  jene  vollere  Intonation,  ohne  dass  sich  anderswo  z.  B. 
in  Wörtern  wie  «Aog,  naqa,  7cnvoc,  ic/ueoig,  jemals  eine 
Spur  davon  zeigte?  Denn  auf  vereinzelte  Wagnisse  von 
zweifelhafter  Erklärung  wie  rplXs  '/.aoLyvrjre  werden  Sie 
selbst  kaum  viel  Gewicht  legen.   Gesetzt  aber,  man  räumte 


*)  Ihrer  Vermuthung,  die  Verdoppelung  dieser  Laute  in  der  Zu- 
sammensetzung sei  ebenso  wie  die  vocalische  Dehnung  in  der  Mitte 
von  Compositis  als  lautliche  Kräftigung  der  Worte  zu  erklären,  steht 
das  Bedenken  entgegen,  dass  meines  Wissens  im  Baue  der  indo- 
germanischen Sprachen  die  Consonanten  solche  Function  nie  er- 
füllen. 


1 1« .in-  i  i  che  |8| 

ein,  die  „Liquida"  hätten  im  Anlaul  und  etwa  auch  im 
Anlaut  der  /.weiten  Hälfte  eines  Compositums  wie  nach 
dem  Augment  voller  gelautet,  so  fragl  mau  doch,  warum 
nur  in  einer  kleinen  Zahl  von  Stämmen?  Zwar  mit  q 
anlautende,  vor  denen  nicht  gelegentlich  Dehnung  aus- 
lautender Kürzen  oder  bei  denen  Dicht  Doppelung  einträte, 
werden  sich  wenige  anfuhren  lassen,  aua  dem  einfachen 
Grunde,  wie  ich  gleich  hinzufugen  will,  weil  für  keinen 
einzigen  wirklich  Lebendigen  mit  q  anlautenden  Wortstamm 
erwiesen  werden  kann,  das 8  er  im  Anlaut  intact  geblieben 
ist.  Die  einzige  Ausnahme  bildet  QtCeiv,  färben,  das  dem 
skr.  ra/  entspricht  Alter  es  ist  ans  von  diesem  Verbum 
nichts  als  der  Infinitiv  ötiut  bekannt,  wir  wissen  also 
nicht,  oli  der  Jndieativ  wirklich  BQQG^a  lautete.  l)a~  bei  He- 
sych.  überlieferte %QvooQceyfg  hat  einfaches  q.  tyjyog  allerdings 
scheint  an  einer  Stelle  /  6<> I  xajfia  /t  {rijyog  zt  aus  dem- 
selben Grunde  eine  Länge  vor  sieh  zu  erzeugen,  aus  dem 
sie  in  %ctht(#  /.c  i>i,xi'ic  V  'AT.)  auftritt.  Aber  für  völlig 
sieher  kann  es  nicht  gelten  .  dass  (fi,yog  gleichen  Stammes 
ist.  Auf  diese  Verhältnisse  bei  den  mit  q  anlautenden 
Stämmen  glaube  ich  Gewicht  legen  zu  können.  Der  I  in- 
stand, dass  nachweislich  in  sehr  vielen  ungemein  gehrüuch- 
lichen  Stammen  wie  öv,  öay,  oe,  üti  vor  o  ein  Consonanl 
abgefallen  ist  und  dass  gerade  das  doppelte  <>  nach  dem 
Augment  sich  durch  die  ganze  Gracität  hindurch  erhalten 
hat,  spricht,  glaube  ich .  laut  dafür,  dass  tur  Doppelung 
wie  Dehnung  der  tlaupterklärungsgrund  in  den.  ursprüng- 
lich doppeleonseiiantischen  Anlaute  zu  Buchen  ist  Es  steht 
fest,  dass  die  dritte  Sing.  Impf,  von  $itü  einst  a-sruvat,  später 
tQQee  lautete.  Wer  möchte  sieh  entschliessen  aus  a  srava-t 
erst  e-Q££  und  dann  wieder  s-Qott  werden  zu  lassen,  und 
demgemäss  auch  für  noti  §6ov  /'2iil  jenen  einst  vorhande- 
nen Anlaut  Im  gleichgültig  zu  erklären?  Dagegen  tritt 
bei  anlautendem  l  ein  ziemlich  scharfer  Gegensatz  hervor, 
einerseits,  nach  Ihrer  Zählung,  'in  Stamme  mit  Dehnungen 
—  wobei  Sie  freilich    auch  keinio  mit  aufführen,    das  nur 


482  G.  Curtius 

Q  707  möXsi  mit  langer,  das  heisst,  nach  Ihrer  eigenen 
Annahme  mit  schon  an  sich  langer  Endsilbe  vor  sich  hat 
—  andererseits  Wörter  wie  Xa%eiv,  Xeysiv,  Xveiv,  Xcioi, 
Xäfineiv,  kelog,  Xevxög  und  Xv^vog,  Xevooeiv,  Xe%og,  Xr/IZe- 
O&cu,  Xrjior,  Xiav,  XiXateo&ai,  Xif^it'jv,  X//iivrj,  Xi/.iog}  Xivov} 
Xoveiv,  Xoifiog,  Xvygng,  Xcößrj,  Xatregog,  in  denen  X  nie 
diese  Kraft  hat.  Für  f.i  zählen  Sie  19  Stämme  auf,  freilich 
wieder  mit  Einschluss  solcher,  vor  denen  die  Dehnung 
ganz  vereinzelt  vorkommt,  oder  auch  aus  Urlänge  des  Aus- 
lauts erklärbar  ist.  Diesen  Stämmen  steht  die  Schaar 
derer  gegenüber,  welche  nie  dehnen,  so  die  überaus  häufigen 
f.tay.Qng,  fidfisod-ai,  /uevsiv,  fxevog,  /.nooog,  f-utvig, /.wvvog  u.  s.w. 
Noch  grösser  ist  das  Missverhältniss  bei  v,  wofür  Sie  1 1 
Fälle  geltend  machen,  freilich  auch  hier  wieder  unter 
Miteinrechnung  des  ganz  singulären  ivl  vrjoq)  x  3  und  an- 
derer der  Art ,  während  so  geläufige  Wörter  wie  vaietv, 
veeo&ai,  vs/liscv,  veog,  v^-}  voog  und  voelv,  vv§,  vtZtov  nichts 
der  Art  aufweisen.  Gewohnt  immer  nach  dem  Grunde  zu 
fragen  und  eine  sprachliche  Regel  nur  dann  für  befriedigend 
zu  halten,  wenn  wenigstens  einigermaassen  auch  die  Aus- 
nahmen begreiflich  sind,  würden  wir  zwar  nach  der  Natur 
der  homerischen  Sprache  ein  Schwanken  zwischen  vollerer 
und  schwächerer  Intonation  jener  Laute  bei  denselben 
Stämmen  erklärlich  finden.  Aber  warum  diese  Kraft  vielen 
der  allergeläufigsten  Stämme  fremd  blieb,  das  wäre  un- 
begreiflich. Und  so  lange  ein  so  erheblicher  ,non  liquet' 
übrig  bleibt,  können  wir  unmöglich  die  Forschung  für  ab- 
geschlossen halten. 

Muss  ich  danach  bedauern,  Ihrer  Erklärung  nicht  bei- 
stimmen zu  können,  so  bleibt  mir  nur  noch  übrig  die  meinige 
etwas  weiter  auszuführen.  Ich  glaube,  wir  haben  es  hier 
nur  zum  Theil  mit  einem  sprachgeschichtlichen  Problem 
zu  thun,  bei  welchem  wir  innere  naturgemässe  Notwendig- 
keit beanspruchen  können,  sondern  zum  andern  Theil  mit 
einem  technisch-poetischen,  das  nur  aus  der  Seele 
der  die  homerische  Sprache  constituirenden  Sänger  heraus 


Homerisches,  \q  \ 

begriffen,    oder,   wenn    Sic  wollen,   bis  zu  einem  gewi 

Grade     des    Verständnisses     gehracht     werden    kann.       \hv 

Ausgangspunkt  für  das  ganze  bildet  eine  beträchtliche  An- 
zahl  von   zum  Tlnü    sehr  viel  gebrauchten  Stämmen,    die 

deshalb  einen  volleren  Klang  des  q,  X,  v  hatten,  weil  vor 
diesen  Dauerlauten  noch  ein  Consonant  gestanden  hatte. 
Sichere  Beispiele  sind  die  auf  15  Wortstämme  reducirbaren 
Fälle  mit  anlautendem  y,  welche  nach  Ihrer  Zählung  !i!) 
Dehnungen  erklären.  Dazu  kommt  noch  uro/aci,  von  dem 
ich  demnächst  zu  zeigen  hoffe,  dass  es  auf  eine  \\\  ,-,/,, 
wehren,  schützen,  zurückgeht,  und  die  Wurzel  (>i ,  i(n  ziehen, 
welche  auch  sonst  Spuren  des  F  zeigt.  Der  unerklärten 
Fälle  sind  hier  sehr  wenige,  denn  ()ä,  das,  obwohl  eines 
der  allergeläufigsten  Wörtchen,  nur  zweimal  {tö  (ju  II  228j 
o  q  X  327)  vor  sich  dehnt,  kann  kaum  in  Betracht  kommen. 
So  bleiben,  ausser  dem  schon  erwähnten  (tfjyog,  nur  noch 
5  etymologisch  nicht  entzifferte  Wörter,  nämlich  (hrjooto 
(nur  2  571),  Qiov,  §0%&t(D  (nur  f.i  60),  §vn6io9  Qfortjjia.  Nach 
dem  was  oben  über  anlautendes  q  bemerkt  ward,  ist  es 
viel  wahrscheinlicher,  dass  auch  diese  Wörter  einen  doppel- 
consonantischen  Anlaut  hatten,  als  einen  von  Haus  aus  ein- 
fachen. Etwas  weniger  gut  steht  es  bei  v.  Sie  selbst  in- 
dess  räumen  ein,  dass  sich  4  unter  den  II  Stämmen,  die 
hier  in  Betracht  kommen,  ohne  Zwang  als  einst  doppel- 
consonantisch  ergeben.  Ich  möchte  auf*  zwei  dieser  Stämme, 
vijoog  und  vavg  einerseits,  die  wahrscheinlich  zusammen 
gehören,  und  andererseits  auf  vvog  kein  Gewicht  legen, 
weil  jedes  dieser  Wörter  nur  ein  einzigesmal  vor  sieh 
Dehnung  zeigt,  während  die  Kürze  reichlich  bezeugt  ist 
Für  reroi'j  und  vitpdg  ist  der  Abfall  eines  Sibilanten  wohl 
bezeugt.  Für  vmog  und  vönoc  verweise  ich  auf  Grund/.. 
No.  443.  Unter  den  übrig  bleibenden  Wörtern  /.eigen  nur 
zwei,  nämlich  vetpOQ  und  vv[Uprq}  häutigere  Dehnungen. 
Denn  für  vluo  bleibt  nach  Abzug  von  vdaxt  vl^ovteg  II  125 
nur  das  einmalige  out£vl£ovzo  K  öT'2,  vor  vvv  stehl  zwar 
5mal    eine    Länge,     aber     -ituctuc    {d  lis.")     tällt    Dach    Ihrer 


484  G".  Curtius 

Auffassung  als  Neutr.  Plur.,  ^Avxiloxe  (fF  602)  und  AXavtE 
(FL  556)  als  Vocativ  fort.  Für  vrjTog  (nur  ß  338)  ist  zu  berück- 
sichtigen, was  ich  Grundz.  No.  436  zusammengestellt  habe. 
Nach  Elqvaxo  X  303  steht  eine  starke  Interpunction;  so 
bleibt  nur  ein  Vers  übrig  sri  vvv  0  99.  Soll  das  v  in 
einem  so  häufigen  Wort,  das  oft  Kürze  vor  sich  hat,  an  dieser 
einen  Stelle  eine  besondere  Aussprache  gehabt  haben  ?  xarä- 
vtvtüv  steht  nur  i  490,  rvooa,  seinem  Ursprung  nach  dunkel, 
hat  zweimal  Dehnung  vor  sich.  —  Freilich  erheben  Sie 
gegen  die  Behauptung,  es  könne  ov  in  einigen  dieser  Wörter 
noch  nachwirken,  den  Einwand  (S.  18),  „die  gleiche  Ab- 
neigung des  Lateinischen  und  Griechischen  gegen  diese 
Lautgruppe  scheine  eine  Vernichtung  derselben  auf  einer 
früheren  Sprachstufe  zu  beweisen."  Aber  dies  Argument 
dürfte  bei  näherer  Erwägung  kaum  haltbar  sein.  Es  ist 
sehr  wohl  möglich,  dass  eine  in  gräcoitalischer  Zeit  noch 
vorhandene  Consonantengruppe  erst  in  der  Periode  des 
Sonderlebens  auf  beiden  Gebieten  sich  reducirte.  'Diese 
Möglichkeit  ist  z.  B.  Wirklichkeit  für  oF,  denn  der  Prono- 
minalstamm oFe,  welcher  ja  noch  in  ocps  fortlebt,  ist  ganz 
entschieden  bei  den  Griechen  zuerst  zu  Fe,  daher  Lesb. 
Fe&ev,  Fol,  herakl.  Fldiog,  später  zu  e,  bei  den  Römern  aber 
mit  früher  Ausstossung  des  F  zu  se  geworden,  ebenso  wie 
die  W.  gFotc  (=  skr.  svap)  bei  den  Griechen  zu  Fott,  vn 
(daher  a-vn-vo-g),  bei  den  Römern  zu  sop  (som-nu-s,  söp-io) 
herabsank.  Die  Existenz  eines  i  n  lautenden  gv  für  eine  der 
äolischen  Lautprägung  nicht  allzufern  liegende  Vorstufe 
lässt  sich  aus  igeßevvog,  ägyeirog  und  andern  Formen  er- 
weisen. Nun  glaube  ich  allerdings  auch  selbst  nicht  an  ein 
homerisches  *ovsvQt],  so  wenig  wie  an  FQiy/.x6g.  Warum 
sollte  sich  aber  nicht  in  alten  Formeln  wie£7U  veiQjj,  anb  vsvQt^g, 
uyävvLcpog  —  eine  dickere  Aussprache  des  v  erhalten  haben, 
welche  unmittelbar  aus  der  Lautgi  uppe  ov  hervorging? 
Wollen  Sie  dem  consonantischen  Anlaut  diese  geschichtliche 
Erklärungsweise  versagen,  die  Sie  dem  vocalischen  Auslaut 
so  bereitwillig  einräumen?    Müssen    wir  uns  nicht  vielmehr 


Homerisch  )^;, 

freuen,  wenn  es  uns  gelingt  in  vielen  dieser  Wörter  den 
Grund  für  die  vollere  Aussprache  von  Q,y,Xin  ihrer  vor- 
homerischen Beschaff*  iili'it  zu  erkennen?  An  Analogien 
auch  dafür  fehlt  es  in  lebenden  Sprachen  nicht  Das  lako- 
nische xt o{- na  =  ot6(kx  (Mor.  Schmidt  Stad.  III.  B57  ver- 
dankt sein  anlautendes  xx  sicher  der  Assimilation  ans  <<'. 
Allerdings  muss  ich  nun  zugestehen,  dass  die  mit  X  und  u 
anlautenden  Wörter  1 1 1« -i  1  m ■  Auffassung  nicht  zu  begünstigen 
scheinen.  Was  k  als  Anlaut  betrifft,  so  lege  ich  seihst  auf 
das  für  Xig  möglicherweise  erschliessbare  XFig  Grondz.3 
342)  kein  allzugrosses  Gewicht,  aber  andrerseits  ist  zu  be- 
achten,  dass  bei  keinem  einzigen  Wort,  vor  welchem  sich 
häufigere  Dehnung  zeigt,  aus  der  Vergleichung  der  verwandten 
Sprachen  ursprünglich  einfacher  Anlaut  zu  erweisen  ist 
Denn  leirnoj  bei  dem  das  der  Fall  ist,  muss  ausgeschieden 
werden,  wie  wir  schon  oben  sahen.  Vor  Xsxtqov  findet  nur 
in  zwei  Stellen  aus  den  späteren  Büchern  der  I  ><1\ — e 
Dehnung  statt  (t  516,  */'  32),  ebenso  oft  vor  dem  von  Urnen 
übergangenen  Xelßco  (öcpQct  Xeixftavzs  /.iolxrtv  o  149  =  &285 
Aus  den  übrigen  11  Wörtern  heben  sich  drei  Gruppen 
offenbar  zusammen  gehöriger  hervor:  Xiaa  (freilich  nur  S 
171),  Xmagos  —  Xlooea&ai,  slixai ,  XiTavevetv  —  \ 
Xiyvgog.  Die  andern,  XcmuQrt  XictQogXoq  og  Xi&og  zwei  Stellen 
h)yio  Xioxog  (eine  Stelle)  Arftd  (zwei  Stellen)  sind  etymolo- 
gisch dunkel.  Gesetzt,  für  jene  drei  Gruppen  wäre  ein 
etymologischer  Anlass  gewesen,  so  würde  ein  sehr  beträcht- 
licher Theil  der  Dehnungen  sieh  erklären,  —  Bei  u  scheid. 
ich  nach  gleichen  Principien  von  den  19  Stammwörtern, 
die  Sie  aufführen,  sofort  10  aus:  fitvuti'vot  nur  nach  dem  i 
des  Dativs  (0  104,  l  ">s  >  (aoqoswu  nur  nach  dem  a  des 
Neutrum  Pluralis  (,01  83),  (Atjffig  nur  nach  JtL //>,',  das  nur  //:;:.:; 
dehnt,  firj'WjQ  nur  S  192,  utien-  nur  />'  529,  (Atvv&et  nur  ) 
242,  uiccoog  (vgl.  hiaong,  XinaQOg)  nur  Q  420,  fiVQUcrt  nur 
K  46(3,  (loiCflg  nur  /  483  ",-  <>■''  •'  u  //.  - '.'•.  fiaXaxog  scheinl 
zwar  mit  der  viermal  wiederholten  immer  den  Vers  be- 
ginnenden Formel    irr/    i-'vt  (laXax^  (I  618  etc,     Behr  sicher 


486  Ö.  Curtius 

zu  stehn.  Aber  es  wäre  eine  sehr  geringe  Aenderung  und 
würde  sogar  nach  I.  Bekkers  Principien  den  Vers  ver- 
bessern, wenn  wir  svvrj  ev  ftalaxf}  schrieben  (vgl.  o/.ai^ 
tyyog  eywv  H  734).  Dann  bleibt  nur  et  56  edel  ös  f.iaXcr/.oloi- 
fis&ievai  verdient  sich  seinen  Platz  nur  durch  drei  Stellen, 
von  denen  eine  wegfallen  muss:  'dyilli.i  {is&tfisv  A  283, 
wegen  des  Dativs,  der  noch  dazu  durch  die  Hauptcäsur 
gestützt  wird.  So  bleibt  nur  die  zweimal  wiederkehrende 
Formel  ofri  f.ie&ievza[g]  l'dniro.  (laqmsiv  zählt  nur  mit 
3  Fällen,  /nskujdrjg  mit  2,  (in9og  in  der  Formel  uetza  (to&ov 
ebenfalls  mit  2  Für  xazä  fioigav  ist  aus  der  llias  nur  eine 
Stelle  (II  367)  nachweisbar,  viele  aus  der  Odyssee,  [.itkog 
hat  nur  in  der  Formel  anb  /nelitov  und  öiä  (.ieXzigzi  Deh- 
nung vor  sich.  Allen  diesen  mehr  oder  weniger  vereinzelten 
Fällen  stehen  nur  4  Stammwörter  mit  sehr  reichlichem  Ge- 
brauche gegenüber:  [i&yctg  {fieyeOng,  /ueyaXl^eo),  f.ieyaQOv, 
iis/Jrj,  (.läözi^. 

Nun  aber,  werden  Sie  vielleicht  erwidern,  auch  bei 
solcher  Betrachtungsweise  ist  die  Anzahl  von  Wörtern  nicht 
unbeträchtlich,  in  denen  die  positionbildende  Kraft  der  an- 
lautenden Dauerlaute  nicht  auf  die  bisher  versuchte  Weise 
zu  begreifen  ist.  Für  diese  verwerfen  Sie  die  Erklärungs- 
weise, die  ich  S.  42  der  „Erläuterungen  zu  meiner  gr.  Schul- 
grammatik"  (2.  Aufl.)  in  die  Worte  zusammenfasse:  „Zur 
Zeit,  da  sich  dieser  Dialekt  der  epischen  Sängerschulen 
—  wie  wir  wohl  sagen  dürfen  —  constituirte,  erschien 
schon  vieles  als  Licenz,  was  in  Wirklichkeit  Antiquität 
war.  Nichts  lag  näher,  als  dass  das  Gebiet  epischer  Licenzen 
auch  über  den  Bereich  der  Antiquitäten  hinaus  —  also  nach 
falscher  Analogie  —  erweitert  ward".  Sie  halten  diese  An- 
sicht für  überaus  kühn.  Verzeihen  Sie,  wenn  ich  sie  für 
nicht  kühner  halte  als  die  Ihrige,  wonach  rein  zufällig  in 
einem  geschlossenen  Kreise  von  Anlauten  die  Dauerlaute  voller 
geklungen,  wonach  z.  B.  f-irj^jQ  unzähligemal  zwar  ebenso 
wie  bei  den  späteren  Griechen,  aber  nur  S  492  mit  stärkerem 
fi  gesprochen    sein    soll.     Sie  finden   meine  Annahme  einer 


Homerisches.  4^7 

falschen  Analogie  im  Widerspruch  mit  dem  was  ich  anderswo 
gegen  eine    Uebertreibung  dieses  Erklärungsmitteh   gesagt 
habe.    Aber  dieser  Widerspruch  ist   ein   blose   scheinbarer. 
Wir  werden  hier  zu  unterscheiden  hüben  zwischen  solchen 
Erscheinungen,  die  ganz  und  gar  der  lebendigen,  unbewussl 
sieh    entwickelnden    Volkssprache    angehören.      Für    diese 
iiiuss  man  mit  jenem  Princip,  meine  ich,   sparsam  umgehn, 
weil  es  nicht  wahrscheinlich  ist,  dass  dem  sprachbildenden 
Volksgeiste  irgendwie  ferner   liegende  Analogien    bei  der  <  o- 
staltung    der   Formen    vorsehwebten.     Alter    die    homerische 
Sprache  ist  sicherlich   nie    wirklich   geredel    worden.     Waa 
ist   die  Mannichfaltigkeit    and    Veränderlichkeit    des    alten 
Latein,  auf  das  Sie  verweisen,  gegen  die  iiberschwSngliche 
jio?.i(')i  1  fi!((   und    jio/.i ■iinu(fi(x    des    homerischen    Dialekts? 
Solche  Mannichfaltigkeil  kann  nur  begriffen  werden  aus  einer 
längeren  Geschichte,  oichl  der  Sprache  allein,  sondern  auch 
des  epischen  durch  die  volkstümliche,  aber  darum  oichl  an- 
bewusste  Thätigkeit  von  Sängern  geregelten  Gesanges.    Nur 
so  erklären  sieb  jene  auch  von  Ihnen  angenommenen,  nicht 
selten     dreifachen     Schichten     von     älteren    und  jüngeren 
Formen    neben    einander,    nur    so  jene    feine    Beimischung 
einer  ganz  beschränkten  Zahl   von  Aeolismen,  nur    so  der 
Einfluss,   den   der   Vers    augenscheinlich   so  vielfach,   wenn 
nicht  auf  die    Gestaltung  neuer,   doch   auf  die   Bewahrung 
alter  Formen  hatte,    nur  so  jene  wunderbare  Mässigung  in 
der  Zulassung  gewisser  Abweichungen  von  weil  reichenden 
Regeln,  nur    so  jene  beständig  wiederkehrenden   Formeln 
und  die  Festigkeit  in  der  Wortfolge.    Ist  es  denkbar,  in  der 
lebendigen  Sprache  sei  jene  mannichfaltige  Hehandlung  der 
Verba  auf  -ata  vorhanden  gewesen,    in    der   wir  so  vielfach 
ie  Regel  des   Verses    erkennen?     Kann    man    es    glauben, 
ass   30 — 40    zum    Theil    vielgebrauchte    Wortstämme    im 
Munde  des  Volkes  gleichzeitig  bald  mit  bald  ohneDigamma 
gesprochen  wurden,   dass  eine  so   häufige    Pertikel  wi< 
in   Öebg  log  anders  klang  als  in  ttklct  Kai  to£?   leb   kalte  die 
homerische    Sprache    in    der  Thai   für    eine  Kunstsprache, 

Curtius,  Stadien.  IV.  '■! 


488  Cr-  Curtius 

wie  ja  auch  Sie  von  der  homerischen  Poesie  den  Begriff 
Kunst  nicht  ausschliessen  wollen.  Dass  es  auch  eine 
durchaus  volksthüniliche  von  der  studirten  und  gelehrten 
sehr  verschiedene  Kunst  gibt,  kann  doch  kaum  geleugnet 
werden.  Diese  volksthümliche  Kunst  hat  ihre  Technik,  ja 
vielleicht  gerade  eine  besonders  beharrliche  und  mächtige, 
die  Willkür  des  einzelnen  stark  beschränkende,  und  solche 
Technik  ist  nicht  ohne  Bewusstsein  entstanden.  Um  die 
homerische  Sprache  zu  begreifen  dürfen  wir,  glaube  ich, 
diesen  Factor  niemals  aus  dem  Auge  verlieren.  Sie  haben 
Recht,  meine  Auffassung  ist  nur  eine  Hypothese,  aber  solcher 
Hypothesen  können  wir  bei  einem  so  schweren  Problem 
nicht  entbehren  und  Ihre  Erklärungsweise  bezeichnen  Sie 
selbst  S.  29  ebenfalls  als  Hypothese.  Wir  müssen,  glaube 
ich,  so  kühn  dies  scheinen  mag,  uns  in  die  Seele  jener  die 
homerische  Sprache  constituirenden  Sänger  hineinzuversetzen 
suchen.  Diese  Sänger  fanden  eine  Anzahl  alter  Formeln 
vor,  deren  sprachlicher  Anlass  ihnen  kaum  in  jedem  Falle 
bekannt  sein  konnte.  Treu  in's  Gedächtniss  aufgenommen, 
oft  wieder  angewendet,  mussten  diese  Formeln  beim  Fort- 
spinnen des  epischen  Gesanges  zur  Nachahmung  reizen. 

Was  war  natürlicher,  als  dass  diese  Nachahmung  viel- 
fach über  die  ursprünglichen  Grenzen  hinausging!  Auch 
das  geschah  mit  dem  dem  griechischen  Geiste  eingeprägten 
feinen  Sinne  für  Maass  und  Maasshalten  und  entsprechend 
der  beharrlichen  Weise  des  epischen  Gesanges,  bei  der 
jedes  kecke  subjective  Gelüste  ausgeschlossen  war.  Die 
Muse  war  ja  immer  die  Lehrerin  des  Sängers.  Aber  eine 
Art  von  ungeschultem  Nachdenken  werden  wir  neben  der 
blossen  Klangnachahmung  kaum  ganz  abzuweisen  vermögen. 
Oder  wäre  eine  so  vollendete  Verskunst  wie  die  des  ho- 
merischen Hexameters  mit  seinen  festen  und  doch  sich  bis- 
weilen verschiebenden  Cäsuren,  mit  der  bei  aller  Mannich- 
faltigkeit  nicht  ganz  willkürlichen  Abwechslung  zwischen 
Daktylus  und  Spondeus  ohne  jedes  Nachdenken  möglich?  Ist 
es  denkbar,  dass  die  Homeriden  von  Chios,  welche  Ix  öia- 


IIomeriHches.  I^f» 

doxt,s  ijdov  nicht  unter  sich  gewisse  Regeln  ausgebildet 
hätten?  Wenn,  worauf  doch  alles  führt,  die  alten  Lieder, 
sei  es  einzeln,  sei  es  in  grösseren  Geschieben,  nach  und 
nach  entstanden,  so  war  bei  solcher  Beschaffenheit  ein 
Fortwuchern  jener  Nachahmung  bis  zu  einem  g>'\\  \ 
Zeitpunkt  wohl  denkbar.  Fand  man  also  z.  I>.  Formell] 
vor  wie  (og  ie  viepädeg  M  278  oder  t.uu  vuf  ddeooiv  ioixora 
r  222,  jenes  durch  den  vollem  Anlaut,  dies  durch  den  starkem 
Auslaut  begründet,  lag  es  nicht  nahe  ein  dia  veg>etov  \  309, 
netzet  vscpieooi  maXvipev  hinzuzufügen?  War  in  vdatt 
viQovio  H  425  die  Länge  durch  den  Auslaut  begründet,  so 
kam  nun  artevl^ovro  K  572  hinzu,  wo  das  nicht  der  Fall 
ist.  Sollten  wir  jenen  homerischen  Sängern  nicht  auch  8  0 
viel  Bewusstsein  einfacher  Spracherscheinungen  zutrauen, 
dass  sie  die  Aehnlichkeit  zwischen  o  und  ).,  (u  und  *-  em- 
pfanden und  deshalb  auch  Nachahmung  bei  verschiedenem 
Anlaut  sich  gestatteten,  also  etwa  nach  y.cau  öoov}  ntgi 
(x'ov  ein  nozi  löcfor,  ja  selbst  v.axa  /iiö&ov?  Es  ist  wohl 
kein  Zufall ,  dass  bei  weitem  die  meisten  Dehnungen  vor 
anapästischen  oder  anapästisch  beginnenden  Wörtern  vor- 
kommen, die  sich  ohne  dieselben  schwer  in  den  Vers  fügen. 
Ich  glaube  also,  dass  wir  der  Bequemlichkeit  der  Versifi- 
cirung  zwar  keineswegs  schöpferische  und  wesentlich  um- 
gestaltende Kraft,  wohl  aber  die  Wirkung  zutrauen  dürfen, 
neben  der  Erhaltung  des  alterthümlichen  auch  solche  Nach- 
bildung zu  begünstigen.  Man  vergleiche  bei  La  Roche, 
dessen  sorgfältigen  Zusammenstellungen  in  seinen  Homeri- 
schen Untersuchungen  ich  hier  durchweg  folge,  die  grosse 
Zahl  der  Dehnungen  vor  kinagog,  Xcmdgr],  liaonc,  Xiyvgog, 
Xiyecog,  fiekitov,  {(tyaonnu,  fislirj,  fieyälior ,  fieyalifToga, 
/utyed-og,  iieyaliun,  vecpetov,  vetpelrjv  mit  der  weit  kleineren 
vor  Ityvg,  (-ityag,  ^eiZav  (nur  zweimal),  r{<fnc.  Um  zu 
untersuchen,  ob  solche  Metamorphose  von  Antiquität  zur 
Licenz  und  solches  Fortwuchern  der  Licenzcn  glaublich 
sei,  wenden  Sie  sich  sehr  zweckmässig  an  den  Nachhall 
der    homerischen  Poesie,    die  Hymnen    imd  Hesiod.     Hier 

33  ■ 


490  G.  Curtius 

findet,  wie  Sie  zeigen,  im  ganzen  eine  Abnahme,  keine  Zu- 
nahme dieser  Erscheinung  und  nur  in  wenigen  Fällen  eine 
selbständige  Weiterbildung  statt.  Aber  genügen  nicht  diese 
wenigen  Fälle  um  gerade  das  zu  zeigen,  was  ich  behaupte  ? 
Nach  homerischem  v.ara  fiolgav  gestattete  sich  der  Dichter 
des  Hymnus  auf  Hermes  dreimal  y.aza  fieoog,  der  Dichter 
der  Theogonie(4l7j  fügte  /.aia  vöi.iov,  Kliod-io  re  Aäy^aLv  xe 
(218),  Aföqv  xe  yti^öv  xe  (227)  hinzu.  Dies  ist  doch  un- 
verkennbare Nachahmung.  Oder  sollte  hier  plötzlich  wie- 
der ein  volleres  fi  und  l  im  Volksmunde  so  vereinzelt 
lebendig  geworden  sein? 

Dass  nach  dieser  Richtung  nicht  mehr  geleistet  ward, 
erklärt  sich  wohl  einfach  daraus,  dass,  wie  Sie  S.  26  fast 
einzuräumen  geneigt  scheinen,  die  constituirende 
Periode  des  Epos  damals  vorüber  war,  dass  an  die  Stelle 
einer  das  alte  frei  fortsingenden  und  frisch  weiterbilden- 
den schöpferischen  Periode  eine  äusserlich  nachbildende 
trat,  der  kühneres  Wagen  im  ganzen  ferner  lag  imd 
die  von  der  gesprochenen  Sprache  in  solchen  Dingen  ab- 
zuweichen sich  meist  nur  da  getraute,  wo  alte  Dichtersitte 
sie  schützte.  Eine  Vergleichung  der  die  ganze  homerische 
Poesie  durchziehenden  Reminiscenzen  und  Anklänge  mit 
denen,  die  aus  der  nachhomerischen  Dichtung  auf  die  ho- 
merische zurückweisen,  würde  solche  Anschauung  gewiss 
bestätigen.  Ich  finde  also  in  dem  von  Ihnen  unglaublich 
befundenen  Zunehmen  der  Licenzen  in  der  ersten  und  Ab- 
nehmen in  der  zweiten  Periode  nichts  verwunderliches- 
Wenn  wir  nun  manche  Längen  bei  Homer  nur  ganz  spora- 
disch auftauchen  sehen  z.  B.  y.axaveicov  nur  i  490,  6i  vrjvg 
nur  (o  299,  nolv  (.lelcov  nur  B  529,  ivi  XexTQqi  nur  x  516 
{ano  XexTQOio  ip  32),  haben  wir  da  nicht  innerhalb  der  ho- 
merischen Gedichte,  die  wir  doch  unmöglich  alle  auf  gleiche 
Linie  stellen  und  als  ein  fest  geschlossenes,  fehlerlos  über- 
liefertes ganzes  betrachten  können,  dieselbe  Erscheinung? 
Die  grosse  Zahl  der  ganz  vereinzelten  Fälle  zeigt,  denke  ich, 
am  deutlichsten,  dass  wir  es  nicht  allein  mit  naturwüchsigen 


II. .in.  i ;  che  l'i I 

Spraeherzeugnissen,  sondern  zum  Theil  mit  einem  convenionel- 
len  Element  zu  thun  halten,  für  das  der  Schlüsse]  anderswo  als 
in  der  Sprachgeschielitc  oder  in  der  natürlichen  BeM-hatt'.nlc  ii 
der  Laute  zu  finden  ist.  S.  56  erkennen  Sie  übrigens  selbst 
„die  Möglichkeit  solcher  Imitation  auch  für  die  bomeri 
sehen  Gedichte"  an.  Wir  sind  also  weniger  über  das  Prin- 
cip  als  über  das  Maass  seiner  Anwendung  verschiedener 
Meinung,  lieber  nicht  wenige  Einzelheiten  ist  auch  viel- 
leicht noch  durch  fortgesetzte  Studien  über  Lange  Auslaute 
Licht  zu  gewinnen,  wofür  Sie  S.  11  wichtige  Zusammen- 
stellungen machen. 

Die  Zahl  I  auf  dem  Titel  Ihrer  „Studien"  lässt  mieh 
hoffen,  dass  Sie  diese  fortsetzen  und  namentlich  auf  die 
verwandten  Gebiete  des  Hiatus  und  der  Digammalehre  er- 
strecken werden.  Denn  ein  Gesammtbild  der  homerischen 
Sprache,  strenger,  sorgfältiger  und  mit  weiterein  Blick  ent- 
worfen, als  es  bisher  versucht  ist,  wird  nur  erreicht  werden 
können,  wenn  man  die  verschiedenen  Seiten  dieser  Sprache 
mit  steter  Rücksicht  auf  einander  durchforscht.  In  der 
Zulassung  der  Hiatus  in  nicht  ganz  geringem  Umfange  auch 
ausserhalb  der  Vers-  und  Satzpausen,  glaube  ich  eben- 
falls ein  wesentliches  Moment  erkennen  zu  können  für 
meine  Auffassung.  Da  nämlich  die  yaoiuodla  im  allge- 
meinen gemieden  ward,  weiss  ich  mir  die  gelegentlich-' 
Conivenz  dagegen  nicht  anders  als  so  zu  erklären,  dass 
das  allmähliche,  durch  die  sich  umwandelnde  Volkssprache 
veranlasste  Schwinden  der  alten  Spiranten  die  Meinung 
erzeugte,  der  Hiatus  sei  nicht  so  verpönt,  um  ihn  nicht  hie 
und  da  auch  ohne   jene  Pausen  wagen  zu  dürfen. 

So  komme  ich  endlich  zum  Schlüsse,  indem  ich  Sie 
dringend  bitte,  diese  aus  der  Anregung  Ihrer  Schrift  her- 
vorgegangenen ,  rasch  hingeworfenen  Betrachtungen  in 
freundlichem  Sinne  als  einen  Beweis  der  lebendigen  Theil- 
nähme  hinzunehmen,  mit  der  ich  von  Ihnen  lernte  und  Sie 
auf  Ihren  Wegen  begleitete. 

In  aufrichtiger  Hochachtung 

Georg   Curtiua 


B  erichtigungen 

zum  ersten  Heft  dieses  Bandes. 

S.  100  Z.  12  v.  u.  lies  statt  progressiva  regressiva. 

-  103  -  1  v.  o.  -  -      regressiva  progressiva. 

-  165  ■  6  T,  ll.  -  -       alnr\HS  tox^eig. 

-  186  -  7  v.  o.  -  -       Ev  Ei. 


Zum  zweiten  Heft. 
S.  358  Z.  11  v.  o.  ist  nach  ,tabula'  non  einzuschieben. 


Druck  von  Hundertstund  &  Pries  in  Leipzig. 


c*\ 


sO 


CD 
-P 

cd 


s 

ö 
0 
.d 
o 
to 

•H 
X! 

,-X      ü 

•    0) 
CD    Fh 


bO 

o 

O 


CO 

3 

•H 

I 
o 


3    > 

CO 

H    .H 

3    5! 

p  i 

ai 

u 
o 


University  of  Toronto 
Library 


DO  NOT 

REMOVE 

THE 

CARD 

FROM 

THIS 

POCKET 


Acme  Library  Card  Pocket 
LOWE-MARTIN  CO.  LIMITED